Skip to main content

Full text of "Sancti Aurelii Augustini Hipponensis episcopi Opera omnia : post Lovaniensium theologorum recensionem castigata denuo ad manuscriptos codices Gallicanos, Vaticanos, Belgicos etc. necnon ad editiones antiquiores et castigatiores"

See other formats 


Google 


This  is  a  digital  copy  of  a  book  that  was  prcscrvod  for  gcncrations  on  library  shclvcs  bcforc  it  was  carcfully  scanncd  by  Googlc  as  part  of  a  projcct 

to  make  the  world's  books  discoverablc  onlinc. 

It  has  survived  long  enough  for  the  copyright  to  cxpirc  and  thc  book  to  cntcr  thc  public  domain.  A  public  domain  book  is  one  that  was  never  subjcct 

to  copyright  or  whose  legal  copyright  term  has  expircd.  Whcthcr  a  book  is  in  thc  public  domain  may  vary  country  to  country.  Public  domain  books 

are  our  gateways  to  the  past,  representing  a  wealth  of  history,  cultuie  and  knowledge  that's  often  difficult  to  discovcr. 

Marks,  notations  and  other  maiginalia  present  in  the  original  volume  will  appear  in  this  flle  -  a  reminder  of  this  book's  long  journcy  from  thc 

publishcr  to  a  library  and  fmally  to  you. 

Usage  guidelines 

Googlc  is  proud  to  partncr  with  libraries  to  digitize  public  domain  materials  and  make  them  widely  accessible.  Public  domain  books  belong  to  thc 
public  and  wc  arc  mcrcly  thcir  custodians.  Nevertheless,  this  work  is  expensive,  so  in  order  to  keep  providing  this  resource,  we  liave  taken  stcps  to 
prcvcnt  abusc  by  commcrcial  partics,  including  placing  tcchnical  rcstrictions  on  automatcd  qucrying. 
Wc  also  ask  that  you: 

+  Make  non-commercial  use  ofthefiles  Wc  dcsigncd  Googlc  Book  Scarch  for  usc  by  individuals,  and  wc  rcqucst  that  you  usc  thcsc  filcs  for 
personal,  non-commercial  purposes. 

+  Refrainfivm  automated  querying  Do  nol  send  aulomatcd  qucrics  of  any  sort  to  Googlc's  systcm:  If  you  arc  conducting  rcscarch  on  machinc 
translation,  optical  character  recognition  or  other  areas  where  access  to  a  laigc  amount  of  tcxt  is  hclpful,  plcasc  contact  us.  Wc  cncouragc  thc 
use  of  public  domain  materials  for  these  purposes  and  may  be  able  to  help. 

+  Maintain  attributionTht  GoogXt  "watermark" you  see  on  each  flle  is essential  for  informingpcoplcabout  this  projcct  andhclping  thcm  lind 
additional  materials  through  Google  Book  Search.  Please  do  not  remove  it. 

+  Keep  it  legal  Whatcvcr  your  usc,  rcmember  that  you  are  lesponsible  for  ensuring  that  what  you  arc  doing  is  lcgal.  Do  not  assumc  that  just 
bccausc  wc  bclicvc  a  book  is  in  thc  public  domain  for  users  in  the  United  States,  that  the  work  is  also  in  the  public  domain  for  users  in  other 
countrics.  Whcthcr  a  book  is  still  in  copyright  varies  from  country  to  country,  and  wc  can'l  offcr  guidancc  on  whclhcr  any  speciflc  usc  of 
any  speciflc  book  is  allowed.  Please  do  not  assume  that  a  book's  appearancc  in  Googlc  Book  Scarch  mcans  it  can  bc  uscd  in  any  manncr 
anywhere  in  the  world.  Copyright  infringement  liabili^  can  be  quite  seveie. 

About  Google  Book  Search 

Googlc's  mission  is  to  organizc  thc  world's  information  and  to  makc  it  univcrsally  acccssiblc  and  uscful.   Googlc  Book  Scarch  hclps  rcadcrs 
discovcr  thc  world's  books  whilc  hclping  authors  and  publishcrs  rcach  ncw  audicnccs.  You  can  scarch  through  thc  full  icxi  of  ihis  book  on  thc  wcb 

at|http  :  //books  .  qooqle  .  com/| 


/IhmmicafJslmtnJ 


PATROLOGLE 

CDRSUS  COMPLETUS 

SEU  BIBUOTHBCA  UNIVERSALIS,  INTEGRA,  UNIFORMIS,  COMUODA,  OECONOMirA, 

millll  88.  PATUiH,  DOCTOiUIII  MIPTORUHQIIE  BCCLESimiCOKUIU. 

•!▼■  LATUfOBmi,  •!▼■  OIUBGORUM, 

QVi  AB  jEVO  APOSTOLICO  AD  jETATEM  INN0CEN7I1  lll  (ANNO  1216)  PRO  LATINJS 
ET  AD  CONCILII  FLOBENTINI TEMPOBA  (ANNO\m)  PRO GBjECIS FLORUERUNT  : 

RECUSIO  CHRONOLOGICA 

OMNIUM  QVM  BXSTJTERB  MONUMBNTORUM  CATHOLICiE  TRADITIONIS  PBR  QUINDECIM  PRIORA 

BCCLBSIJS  SiSCULA  ET  AUPLIUS, 

«UZTA     BDinOIfn    ACGUKATIMIlfAI,     INTSII  11    CUMQUK    N0NNULLI8    C0DICIDU8    MANU8C1IIPTI8    C0LLATA8,    PBRQUAM 

OIUCBNTRR  CASTIOATa;    DI88KRTATI0NIBUS,   COMMBNTAlblB,   VARIISQUE   LBCTI0NIBU8   CONTINRNTER   ILLUSTRATA  ; 

OMNIBUS  OPERIBUS  P08T  AMPLIS8IMAS  RDITIONEB  QUJI  TRIliUB  NOVISSIMIP     SifECULlS    DKUKNTUR    AB80LUTA3 

DKTEC1IS    AUCTa;  INDICIBUB  PARTICULARIBU8  ANALTT1CIS,S1NGUL08  SIVB  TOMOS  SIVB  AUCT0RE8  AL1CUJU9 

MOMRNTI  8UB8BQUENTIBU8,   DONATA ;   CAPITULIB  INTRA    IPSUM  TEXTUM    RITK   DISPOSITIS,    NKCNON   KT 

TITULI8  81NOULARUM  PAOINARUM  MAROINRM  8UPBRI0RKM  UI8T1N0UKNTIBUS  SUBJECTAMQUK  MATB- 

RIAM   BIONlPICANTIBUBy  ADORNATa;   0PBR10U8  CUM    DU1I1I8,  TUM   APOCHTPlllS,  ALIQUA   VERO 

AUCTORITATB  IN  ORDINK   AD  TRADITIONEM   RC^LKSIASTICAM  P0LLBNTIUU8,  AMPLIFICATA; 

mnbjvtib   rr  ampuub   locuplktata   indicibub;  auctorum  sicut   kt  operum,   alpiiabeticis,  chronolooicib, 

8TATI8TICI8,   8TNTHKTICI8,   ANALTTICIB,   ANAL0GIC18,   IN  QUODQUE    RELIGI0NI8    PUNCTUM,    DOOMATICUM,    MORALKf 

UTURGICUM,   CANONICUM,   DI8CIPUNARB,   HI8T0RICUM,   ET  CUNCTA   ALIA   81NE   ULLA    RXCKPTIONE  ;    8BD  PRM' 

•BRTIM    OUOBUB    INDICIBU8    IMMBN8I8    BT    GBNBRALIBU8,    ALTERO    8CILICET    RBRUM,     QUO     CONSULTO, 

QUIDQUID  NON  80LUM  TALI8  TALI8VB  PaTER,  VRRUM  ETIAM   UNUSQUISQUK   PATRUM,   NB   UNO  QUIDKM 

0MIB80,  IN  QUODLIBKT  THKMA  •GRIPBKDIT,  UNO  INTUITU  C0N8PICIATUR;  ALTEUO  SCHIPTUHiG 

SACRiE,   BZ  QUO  LBCTORI  COMPERIRK  8IT  OBVIUM  QUINAM   PATRE8  BT  IN  QU1DU8  OPBRUM 

8UOIIUM    LOCIB    •INOULOB    •INOULORUM    UBRORUM  .  8.    BCRlPTURiB    VERSU8,    A    PRIMO 

0BNK8B08  U8QUK  AD  N0V1S8IMUM  AP0CALTP8I8,  COMMBNTATI   SINT. 

BDinO  ACCURATI88IMA,  CjBTKRISQUR    0MN1BU8    PACILK    ANTKPONENDA,    81    PKRPENDANTUR    CHARACTRRUM    NITinrTAB 

CHARTJI    QUAUTAB,   INTKORITAB    TKZTU8,    PKRPKCTIO    GORRECT10NI8,    OPKRUM     RKCUSORUM    TUM   VAR1ETA8,   TUM 

NUM1RU8,    FORMA    VOLUMINUM    PKRQUAM   GOMMODA    BIOIQUK    IN    TOTO     PATROLOOliB     DECUR8U    CONSTANTER 

•IMIU8,     PRRTII     KZIGUITAS,     PIUUKRTIMQUK     IRTA    COLLKCTIO,     UNA,     METHODICA      ET     CHRONOLOGICA 

•BZGRirrORUM  FRAOMKNTORUM  0PU8CUL0RUMQUB  HACTKNU8   HIC   ILLIC  8PAR80RUM,  PRIMUM  AUTKM 

Ol  NOBTBA  BIBUQTIIBGA,  BZ  0PBRIRU8  KT  UM.  AD  OMNEf  AITATK8,  L0G08,  UN0UA8  FORIIABQUB 

rBRTIMBNTIBUB  GOADUNAlORUM. 

SERIES  LATINA, 

IN  QDA  PROOBDNT  PATRBS,  DOGTOBBS  SCRIPTORESQDB  BCCLBSIyB  LATINiE 

A  TERTDLUANO  AO  INNOCBNTIDM  III. 

AGGURANTE      J.-P.     MIGNE, 
BSHJOraracA  cuuri  kJnnrvKMSA, 

•  ITI    GPftSUOM    GOMPLITOMUII    Ilf    fllNGULOfl    8GIINTIA    ICCLBSIASTICiK     RAMOS    IDITOAB. 


•    •    • 


PATROLOGIM   TOMVS  CLXXIX. 

WILLELMUS  MALMESBURIENSIS  MONACHUS.  INNOCENTIUS  II,  CflELESTINUS  li,  LUCIUS  II, 
ROM.  PONT.  ANACLETUS  ANTIPAPA.  BENEDICTUS  CANONICUS.  IIUGO  FARSITUS. 
FROWINUS  ABBAS.  ARNULFUS. 


PARISIIS 
APUD  OARNIER  FRATRES,  EDITORES  ET  J.-P.  MIGNE,  SUCCEI&mE&v 

Hf  m  UCTA  :  A  VElfUB  DV  MAINB.  SW. 


t. 


I 


I  i 


f.- 


.i'i 


) 


'm 

LO 

-t. /71 


-  ■        -      ^  • 


yry.i^ 


Clichy.  —  I.X  lypis  pAUL  DUFa\T,  t«,  vii  dicti  |iatHl*A^niiri9.  ^V^.^SI. 


•  •• 

•  •  • 


•  • 


•^» 


•  • 


•• 
•  • 


•  •  •/  • 

•  •  •  • 

•  •  •  •  • 


i  • 


•(••••  ■•••         a 

'•  :n»  ••    •  *•*  p  %'*\ :.« 


•  • 

•  • 


•  • 


•••  '•-   -• -  • 


•••  •••      •    •• 


•-• 


•  •  • 

•  ft  • 


•    «  • 


•  fc 


f   \ 


\  •■■»   "r.  i  I 


'  I 


► .  .  »1 » 


*   t 


•     4 


t      . 


.       .     ■         / 


.  «  -  • 


;»-■';■       *  V  :  .  .  .     ; 


J     ■  •  ■• 


i' 


'.r\.\:    L 


»■    .     ■  •  ■ 


I  k 


-  i.i?  /  ■'  !    =1  \1^::m  ■'     :  ilx 


SyECULUM    XII 


WIELELMI 

MALMESBURIEN8IS  MONAGHI 


OVSBA    OMHIA 


QU.€  TARU  OUdSWMI  ^  iUinorai^  HEHiUS;  SA^IUtm,:  rHOVAi  «AIjCIIS»  HCNMCIii  ^KKtW,  ST  NUPER 
D.  THOIfAS  MM^m  iiA|lil¥  19  IWBIf  iimiM  SIIIRKRiJf^T  WltUSiMI  SCRVTA,  HllliG  NUIIW, 
PRCm  DILlGfiNTlSSIMA  EHE9^J^)^  9^m)  J^  fl^fUlf  €J^\\MfiJk  ^AIPV^NTUR 

ACOEDU.M 

'  •*  >  \ry\:t :    f  :  r 

LMNOCKNTII  U,  CGELRSTIM  11,  LUCII  II,  ROMANORUM  PONTlfitUJM,  AN4CLK11 
ANTIPAP.E,  BENEPICT(  EC(X^(i^  &- W^t  191  UHB^  HQJ^  CANONICI,  HUGONIS 
FARSITI,  FROWINI  ABBATIS  MONTIS  ANGELORDM  APUD  ^JE|,.Yt;TI(J|8,  4RNJUl.FI 


I        % 


OPUSCULA,  DIPLOUATA,  HnSTQMB 


AGGURANTE    J.-P.    MIGNE, 

)  *  *  ■  .  /  ■  ■  -.  • 

BIMI«lliA«fe  Glerl  UfUerMe* 

SIVE 
CUftSUUM  COMPLETOIIUII  IN  SINGULOS  SCIBNTIir.  ECCLESlASTICiE  RAMOS  EOITORB. 


!    I  '•     .   t 


•  •       t 


;  TOMUS  UNieUS '    '  . 


VKNIT  :  10  FRiRCIS  GALUCIS 


PARISIIS 

APUD  GARNIER  FRATRES,  EDITORES  ET  i.-P.  MIGNB,  SUGCESS0RB8, 

IN  VU  DICTA  :  A  YENVE  nV  UAIlfE,  ttS. 

1809 


*, 


ELENCHUS 


AUCTORUM  ET  OPERUM  QUI  IN  HOC  TOMO  CLXXIX  CONTINENTUR 


Index  libroi]|gi  a4||^|iHf|M  «fiihtolas  «t  priTilegia  RomMMNwn  #OMtiteii|||.  ^^  col.         9 

Epistolte  et  privilegia.  21 

Appendix  ad  Innocentium.  Anacleti  antipape  epistola;  et  privilegia.  687 

BBNEDIGTUS  ECCLESIiE  S.  PETBI  IN  UBBB  BOMA  CANONIGUS. 

Be  eoclesiaatico  ordine  lotius  anni  et  pnecipue  apostolice  dignitatis  et  totins  curie.  731 

GQELESTINUS  II  PONTIPEX  BOMANUS. 

Epistolae  et  privilegia.  768 

LUGIUS  II  PONTIFEX  BOMANUS. 

Bplalole  01  privilegia.  ttS 

VriLLELMUS  MALMESBDBIENSIS  MONACHUS. 

l)e  gesUs  regum  Anglorum.  968 

Historia  novella.  1391 

De  gestis  pontificnm  Anglorum.  1441 

«^iteg«isss*'  • '-'  '^  -^  •  m 

Epistola  de  Joanne  Scoto  Ertoena.  1771 

Fragmenla  ex  abbreviatione  Amalarii.  1771 

HDGO  FARsrrus. 

Libellus  de  mlraculis  B.  Mari»  Tirginis  in  nrbe  Snessionensl.  1775 

FROWINUS  ABBAS  GUENOBU  MONTTS  ANGELORUM  APUD  HELVETIOS. 

Uber  de  libero  arbitrio  (flragmenta).  1799 

.-.  : :  ::*ARmLPU&*.     : :  r  :  :*: 

Epistola  ad  Milonem  episcopum*VeHhaisem;de  ftxptigiutioiie  iirljis  Ulixisbone.  1813 


. !   !!   !  i.i     :  ..•      ^: 


i»   ••   ••.^•»         •    •••*..  .. 
••  •••  •••  •  •  *••  •••       ...*••.-    - 


V.  «> 


'   ♦  ' 


■        f 

■  ■  •• 


INDEX  LIBRORUM  ADHIBITORUM 

AD  EPISTOLAS  ET  PRIVILEGIA 

ROMAIVORUIII  POIVTIFICUM 


Abolardi  et  Heloisn  Opera.  Ptrisiis  1616.  4. 

Achery  (D')  Spiciltgium  sive  collectio  veteram  aliquot 
soriptoram  ed.  de  la  Barre.  Parisiis  1723.  fol.  1-^. 

Acia  academia&  Theodoro-palatio».  Manhemii  1761. 
4.  1—7. 

Acla  Sanctorum.  Antwerpi»  164S.  fol. 

Affo  Istoria  della  eitti  educato  di  Gaaatalla.GuaBtalla 
1785.  4. 1—4. 

Aff6  Satoria  della  citti  di  Parma.  Parma  17M.  4.  l^. 

Af^obardi  archiepiacopi  Lugdunentia  opera  edf.  Balu- 
zioa.  Parisiia  1666.8.  i—%. 

A^irre  CoJlectio  maxima  conelllornm  omniam  Hia- 
panue  et  novi  orbia.  Romn  175S.  fSol.  1—6. 

Amadesiua  In  antistltum  RaTonnatum  cbronotaxim 
disqnisitiones.  Paventi»  1783.  4.  1—^. 

Amiani  Memone  istoriche  di  Fano.  InFano  1751.  4. 
1-t. 

Amico  Catana  illastraU.  CaUna^  1740.  4.  1—4. 

Ammirato  Vescovi  di  Fiesole  di  Volteiraed*Arexzo. 
Pirenze  1687.  4. 

Anastasii  Bibliothecarii  de  vitis  Romanorum  ponti- 
flenm  ed.  Blanchinius.  RomcB  1718.  fol.  1 — 4. 

Anecdota  Ugbelliani  In  Itali»  Saere  toI.  X. 

Anselmi  (S.rCantuariensis  abbalis  opera  ed.  Gerbe'» 
ron.  Lutetis  Parisiorum  171B1.  fol. 

Antiquite  [U)  de  l'^glise  de  Marseille.  MarselUe  1747. 
4.  1—8. 

Arcere  Histoire  de  la  Rocbelle.  La  Roehelle  1756. 
4.  1—2. 

Arehivie  storico  Italiano.  Firenze  184K.  8.  1—14,  et 
appendioe  1 — 1. 

Argote  Memorias  para  a  historia  de  Braga.  Lisboa 
17SJ.  4.  1—3. 

Arnulfl  Lexoviensis  episcopi  epistolo  ed.  Giles. 
Oxonii  1844.  8. 

Arrueffo  Catedra  episcopol  de  Zarsgoza.  Zaragoza 
1653.  fol. 

Asehbach  GesehichU  der  Grafen  von  Wertheim. 
Frankfort  1843.  8.  1-8. 

Aagustini  archiepiseopi  Tarraconensis  opera  omnia. 
Loc«  1765.  fol.  1—8. 

Avila  Historia  de  las  antigoedadea  de  la  eiudad  de 
Salamanea.  En  Salamanea  1606.  8. 

Ajnaa  Fundacion,  exceleneiaB.  jzrandezas  /  eosas 
memorables  de  Huesca,  Haesea  1619.  fol. 

B 

Baeehini  Dell'  istoria  del  monasUro  di  S.  BenedetU 
di  Polir«ne.Modona  1686.  4. 

BaluZe  Histoire  g^4aloffique  de  la  maison  d^Aover- 
gne.  Pflris  1780.  fbl.  i— 8. 

Baldassini  Memorie  istoriehe  di  lesi.  lesi  1765.  4. 

Baluzii  Miseellanea  ed.  Mansi.  Lac«  1761.  fol.  1-4. 

BaluzU  HisUria  Tutelensis.  Partsiis  1717.  4. 

Balozii  CapituUrU  regum  Franeonim.  Parisiis  1677. 
fol.  1—2. 

Baringii  Dcseriptio  SaUe  principatus  Calenbereici. 
Lemgo  1744.  4.  1-8.  * 

Beckmann  HUtorie  des  Fursteuthums  Anhalt.  Zerbst 
1710.  fol-  1—2. 

fBelhomme)  Historia  Modiani  in  monte  Vosago  mona- 
sterii.  Argentorati  1714.  4. 

Benedietos  abbas  PetroburgensU  De  viU  et  ffestU 
Henriei  II  et  Rieardi  I.  OxonU  1735.  8.  1—2. 

Bereogarii  TaronensU  De  sacra  coDua  adversus  Lan- 
Hrancna  sd.  A.  F.et  F.Th.  Vischer.  BeroIinll854.  8. 

Pathou  GLXXIX. 


Bemardini  Epitome  faauram  LuceUendiufli.  BfiMi- 
truti.  8. 

Bemardi  (S.)  Opera  omnia  ed.  Mabitlon.  PariilU 
1719.  fol.  1—2. 

Bertoldi  Memorie  storiche  d*ArgenU.  Ferrara  1787. 
4.  1—2. 

Beslf  HUloire  des  eomUs  de  Poitoa.  Paris  1647.  fol. 

(Besold)  DoeumenU  rediviva  monaiterioram  U 
dueatu  WirUmbergieo.  Tubing»  1720  fol. 

Bessin  Concilia  HhotomagensU  provincie.  Hhoto- 
magi  1717.  fol.  1-2. 

liiancolini  Notizie  storiche  dello  Chiese  di  Verona. 
Verona  1749.  4. 

Biuncolini  Serie  chroaoloflnca  dei  vescovi  e  gover- 
natori  di  Verona.  Verona  1760.  4. 

Biblioiheoa  ClunUoensU  od.  Marrierel  QuereeUnua. 
Lutetis  ParUionim  1614.  fol. 

Binterim  u.  Mooren  Die  alte  und  neuo  Brzdiocase 
Koln.  Mainz  1828.  8.  1—4. 

Bisogni  HipponuseuVibonisValentinvel  Montls-leo- 
nis  Ausoni»  eiviutisaeeurala  historia.  NeapoU  1710.  4 . 

Blondellus  Pseudo-Isidorus  et  Turrlanos  vapulantes. 
Genevn  1628.  4. 

Boczek  Codez  diplomaticus  et  epistoUris  Moravia. 
Olomucii  1836.  4.  1—5. 

Bodmann  Rheingauisehe  Allerthumer.  Mainz  1819.  4. 

Roehmeri  Corpnsjurls  eanoniel.  Hal8el747.  4. 1—2. 

Bondam  Charterboek  der  Herlogen  van  GelderUnd. 
Ulrecht  1783   fol.  1—4. 

BorgU  (A.)  Isloria  di  Velletri.  Nocera  1723.  4. 

Borgia  (St.)  Memorie  istoriche  di  Benevento.  Rom» 
1768.  4.  1—3. 

Borgia  (St.)  Breve  isloria  del  dominio  teoinorale  della 
sede  apostolica  nelle  due  Sioilie.  Homa  17to.  4. 

Dal  Borffo  Raceolla  di  diploml  Pisani.  1765.  4. 

Bosco  FToriacensia  veteris  bibliothees  regl»  xfston 
dexlrum  et  licvum.  Lugduni  1605.  8« 

Bosio  Deir  isloria  della  sacra  reliffione  et  lllustris- 
sima  militia  dt  S.  Oio.  GierosolimiUno.  Roma  1611. 
fol.  f— 8. 

Bouche  L'histoire  chronologique  de  Provenoe.  Aix 
1664.  fol.  i— 2. 

Bouffes  histoire  de  Carcassonne.  ParU  1741 .  4. 

BouflUrt  Ilistoire  de  rabbaye  rofale  de  S.  Germain 
dezPrez.  Paris  1724.  fol. 

liouquet  Reoueil  des  hUloriens  dea  Gaules  et  de  la 
Franee.  Paris  1738.  fol.  1—20. 

Boysen  Allgemeines  historiches  Magasln.  Halle 
1767.  8. 1—2. 

Brandno  Monarehia  LusiUna.  LUboa  1600.  fol.  1—8. 

Br^ttigny  Table  ehronologique  dea  dipldmes,  ehar. 
tea,  trtres  et  acUs  Imprimis  concemant  rhistoire  de 
France.  Paris  17C8.  fol.  1-4. 

Brevis  notitU  monasterii  EbraeensU.  RonuB.  1738. 4. 

Bronziero  Istoria  del  Polesine  di  Rovigo.  Veoetla 
1747. 4. 

Brower  et  Masenius  AiitlquiUtes  et  annales  Trevi- 
renses.  Leodii  1670.  fol.  1—2. 

Brunatii  Chartarum  copnobii  S.  Justine  explieatto. 
PaUvU  1763.  4. 

BuUariam  saeri  ordinis  Cluniacensis.  Lugduni  1680. 
fol. 

(BulUrium  Vaiieanum)  ColUetio  bulUram  aaere- 
sanele  basilic»  Vatioan».  Rom«  1747.  fol. 

BuUiot  Essai  historique  snr  rabbaye  de  6aint« 
Mariin  d'Aatun.  Autun  1849.  8.  1—2. 

Bussi  Hstoria  di  Viterbo.  Rom»  1742.  M. 

BozeUnus  Gallo-Flandria  saera  el  profina.  Doaoi 
1624.  fol. 


l/ 


r.D 


11 


INDEX   UBRORUM  ADHIBITORUM 


12 


G 


AbVltt  dncttisStriA*  Qrmo»  1768.  tol.  1—3; 
~MHka  Miin«iiRiittfitiiMOpioifiin.  RAIisboiia 

;  vienilte  IToz.  4.  ...... 

Calmet  Hisloire  eccl^siaf  lique  ol  civile  de  Lorrainc. 

Nancy  1728.  fol.  1—2. 
Camni  Dell'  Historia  ecclosiastica  di  Piacenza.  Pia- 

ceoMlb51.  fol.  1-8.. 
Camazat  Promptuarium  aacrarum  anliquitatum  Tn- 

^^^  ... .-  ^--rotiarT^iwwum  ibia  a. 

-  Mrvim  alh  ^toda  dUla  i.  chitsa 


[8R.  8, 


(Oarlier)  Hiiloire  du  duch^  de  VaUis.  Paria  1764.  4. 

Caaaiodori  opera  omnia  ed.    Garetius.    Rothomafi 

1679  fol.  1—2.  .  .      .      j    .  j       T.  , 

Catel  Memoires  de  rhialoire  du  Languedoc.  Tolose 

Cenni  Conailium   Laleranense  Slephani  lU.  RomflB 

17«{5.  4. 

Cenni    Monumenla  domit^lionis    por.tflc»  Rom« 

1760.4.1—2.  .«         ^  •       T    • 

•  GhapeavUle  GesU  ponliflcum  Tungrenaium  Trajec- 
tensiumet  Leodiensium.  Leodii  1612.  4  1—2. 

Chenu  Archiopiacoporom  et  eplscoporum  Gallise 
chrono1o£ioahi8loriaPari8ii8l62i.  4. 

Cheruel  Hisloire  de  Rouen.  Rouen  1843.  8.  1—2. 

Chevalier  M^moires  historiques  dc  Poiigny.  Lons- 
le-Saulnier  1767.  4.  1-2.  . 

Chiflel.  S.  Bernardi  Clare-Vallensio  abbatis  gcnus 
illuBlre  assertum.  Diviooe  1660,  4. 

Chronicon  Lun«IacenBe  1748.  4. 

Chronicon  monasteril  Aldenburgensis  majus  ed. 
Van  de  Putte.  Gandavi  1843.  4. 

Chronicon  Saxonicum  ed.  Gibson.  Oxonii  16M.  4. 

Chroniqoe  d^Arras  et  de  Cambrai,  par  Balderic, 
revue  «t  enrichie  par  le  Glay.  Pari8  1834.  8. 

Cianfogni  Mcmorte  istoriche  dell  Ambrosiana  basi- 
liea  di  8.  Lorenzo  io  Firenze.  Firenze  1804.  4. 

Cibrario  e    Promis  Documenii,  figilu  e  monete. 

^  Ciro  de  la  ville  Hisloire  de  rabbaye  de  la  Grande- 
Sauve.  Paris  1844.  8.  1-2.  ^:  ,       . 

CMMiuelines  Bullarum  privilegiorum  ac  diplomatum 
Romanorum  pontiflcum  ampliosima  collecuo.  Romee 

CodeVdi^maUcus  Lubecensis.  Lubedk  1843.  4. 
Codex  Laureshamensia.  Mannhemn  17«J.  4.  1—3. 
Codi^e  diplomalico  del  sacro  mililate  ordine  Geroso- 
limitano  Lucca  1733.  fol.  1—2.  ,    ,o.a   . 

Coneclion  des  Cartulaires  de  France.  Parii  1840.  4. 

1—7 
CoUieile  M6moires  de  la  province  du  Vermandois. 

^"  C^mMaeeBUiTOrii  de  la  iofigne  ciudad  de  Segovia. 

Madrid  1640.  fol.  „  ._^_    r  i    i    oi 

Colucci  AntichitA  Picene.  Fermo  1786.  ful.  1—31. 

Conciliorum  Galli»  colleclio.  Opera  ei  atudio  mpna- 
chorum  con«.  S.  Mauri.  Parisiis  1^89.  foL  vol   L 

ConUtore  De  historla  Terracinensi.  Rom»  1706.  4. 

De-Conli  Notlzie  storiche  della  citt&  dl  Casale.  Ca- 

•*CoiyJuAaU  diSanffimignano.  Fl^^^^^^ 
Co?neUu8  iecclesi»  vfenel».  Vtnetiis  1749.  4   1-15. 
Cousin  Hisioire  de  Tournay.  Douay  1619.  4.  1—2. 

•  CousUnt  Epistol»  Romanorum  pontiflcum.  Parisiis 

"^VusU^  Annalls  SuevicL  FrancofUrti  1595   fol   1-3. 
Cunha  Calalogos  dos  bispos  do  Porlo.  Porto  174«. 

'*  Cypriei  Annales  episcoporum  Slesvicensium.  Colo- 
ni»  Agrippin»  lOSU.  8. 

D 

•  Dffinische  BibUothek.  Copenhageo  n.  Leipsig  1788. 

a     1—8 

-DalhammerCanonia  Rohrensis.  Raliepon»  1784.  fol. 
Difense  de  leglise  de  Toul.  Toul  17*7.  4. 
D6fense  des  privil^ges  dc  r^glise  de  Saint-Marlin 

Ben?8*  Codicei  manuscripti  theologicl  bibUothec» 
oalalin»  Vindoboncnsls.  Vindobon»  1798.   fol.  1—2. 

Diago  Hlsloria  de  los  vlcloriosissimos  antiguos  con- 
des  de  Barcelona.  Baroeloni  1803.  fol. 

Diago  Annal.  del  reyno  de  Valencia.  Valencia  lOlS.fol. 


Difesa  seconda  del  dominio  temporalo  della  sede 
apostolica  sopra  la  cilti  di  Comacchio.  Romal711.  4. 

Dis&srUtio  hiitorlct  de  summo  aposlplic»  sedis 
iomerio  in  ilrbeSx  comiUtDmque  ComtcH  1709. 

Dlugossi  Hlstoria  Polohi»  Lipsi».  17li.    fol.  1—8. 

Dorado  Compendio  hislorico  de  la  ciudad  de  Sala- 
manca.  Silamanca  1776.  4. 

Doublet  Histoire  de  rabbayc  de  S.  Denys  en  France. 
Paris  1625.  4. 

DreyLaupl  Pa^us  Nelotici  et  Nudzici,  oder  Beschrei- 
*||UM  deffSasl-OrQyses.  Hsile  1755.  fbl.  1—8. 

Wook^Cojkx  diploaBUiBiis  Fiddenhls*  CaiSel'|6Sl.  4. 

I^uboisHistoHa  scclesi»  Parisiensb'.  Parislls  1638. 
fol.  1—2. 

Duchesne  Histori»  Francorum  scriptores  co»taneI. 
Lnteti».  Paris.  1636.  fol.  1—5. 

Duchesne  Histoire  g^n^alogique  des  duos  de  Bour- 
gogne  (in  Histoire  des  roys,  ducs  et  comles  de  Bour- 
gpgne.  Paris  161U.  4). 

Duchesne  Hisloire  g^ndalogique  de  la  maison  de 
Bar-Io-Duc.  Paris  1631.  fol. 

Ducbesne  Histoire  gdndalogique  des  maisons  de 
Guines.  Paris  1631.  foL 

Duchesne  Histoire  g^fidalogique  dc  la  maison  de 
Rdihune.  Paris  1639.  fol. 

Duchosne  (Fr.)  Hisloire  de  tous  les  cardinauz -firan- 
gais.  Paris  1660.  fol.  1—2. 

Dueilius  Mi8ceUanea«  Augusl»  Vind.  et  Gr»cii 
1723.  4.  1—2. 

Diimge  Hcgesta  Badensia.  Carlsruhe  1736.  4. 

Duiiod  Hisloire  des  Sequanois.  Dgon  1735.  4.  1—2. 
Dunod  Histoire  de  l*Eglise,  ville  et  dioc^se  de  Be- 
saD^oo.  Besancon  1750.  4.  1 — 2. 

E 

Eadmeri  Vita  S.  Anselmi  et  historia  novorom  in 
appendice  operum  S.  Ansclmi. 

Eccard  Historia  genealogioa  prlacipum  Saxooi»  su- 
perioris.  Lipsi»  1/22  fol. 

Eccard  Corpus  historicum  medii  »vi.  Lipsi»  1723. 
fol.  1—2. 

Eichhorn  Episcopatus  Curiensis  in  Rh»tia.  1797.  4. 

Epislol»  et  vita  divi  Thom»  marlyris  et  archiopis- 
copi  Cantuariensis  ed.  Lupus.  Bruxellis  1682.  4. 

Kpislol»  S.  Thom»  Cantuariensis  archiepiscopi  et 
martyris  ed.  GiJcs.  Oxonii  1845.  8.  1 — 2. 

Eralh  Codex  dipIomaUcus  Quodlinburgensis.  Fran- 
cofurU  1764.  fol. 

Erhard  RegesU  histori»  Westphali».  Munster  1847. 
4.  vol.  I. 

Erhard  u.  Rozenkranz  Zeitschrift  fur  vaUriandische 
GeschichU  u.  AUerhumswissenschaft.  MunsUr  1838. 
4.  1—10. 

Escalona  Historia  del  real  mocasUrio  de  Sahagun. 
Madrid  1782  fol. 

P 

Falckenstein  Codez  dipIomaUcns  anUquiUtvm  Nord- 
gaviensium.  Francofurti  et  Lipsi»  1783.  A)l. 

Falke  Codex  tradilionom  Gorbeiensium.  Lipsi»  et 
Guelferbyti  1752  fol. 

Fantozzi  Moniimenti  RavennaU.  Venozia  1801. 4. 1—6. 

Farlatus  lUyricum  sacrum.  Veneliis  1751.  fol.  1—^. 

Federicius  Rerum  Pomposianarum  historia.  Rom» 
1781.  4  vol.  I. 

Fejer  Codex  diplomaticus  Hungari»  ecclesiasticus 
et  civilis.  Bud»  1829.  8.  t— 11. 

Fclibion  Hisloire  de  fabbaye  royale  de  Saint-Denys. 
Paris  1706.  fol. 

FeHbien  Histoire  dela  viUe  de  Paris.  1725  tbl.  1—5. 

(Fell)  Rerum  Anglicarum  scriptoram  veUrum  tom.  I. 
Oxonu  li>84.  fol. 

Fernandez  Historia  y  anales  de  la  ciudad  y  obis- 
pado  de  Plasencia.  Madrid  1627.  fbl. 

(Ferrer)  Historia  dei  apostoi  de  lesus  Ghristo  Sanc- 
Uago.  Madrid  1610  fol. 

Fayerabend  De  ehemaUgen  ReichsUfles  OtUnbeuren 
Jahrbucher.  Ollenbeuren  1813.  8.  1—2 

Filz  Geschichte  des  salzburgischen  BenedictinertifU 
Michaelbcuem.  Salzburg  1883.  8  1—2. 

Fineslres  Historia  de  el  real  monasterio  de  Poblet. 
Cervera  1753.  4.  1—4. 

Fink  Die  geoffneUn  Archive  des  Kopnigreichs  Baiern. 
Bamberg  l^.  8  vol.  H  et  HI. 

Fioravanti  Mftmrie  istoriche  di  Pi«»toja.  Lucca 
1758.  4. 


v> 


13 


AD  EPISTOLAS  ROtf  ANORUM  PONnnCOlf 


14 


Fiorcnlini  Memoric  della  gran  contcssa  Malhilda, 
ed.  Mansi.  Lucc«  1756.  4. 

Fischer  Merkwurdigere  Scbtcksale  des  Stiftes  u. 
der  Stadl  KIoBtemeuburg.  Wien  1815.  8.  1—2. 

Fleureau  Les  antiguitez  de  la  ville  et  dn  dachez 
dEslampes.  Parie  1U89.  4. 

Florez  (Risco,  Merino  do  la  Canal)  Espaiia  saerada. 
Madrid  1754.  4.  1—46. 

Frevberg  Samnilung  hlxlorischer  Schrlften  nnd  Urkan- 
den.  Stuttgart  ondTiibinffen  I»r7. 8. 1-4. 

Friti  Memorie  storiehe  di  Monia.  Milano  17M.  4. 1—3.  Z 

FroBlirh    Oiptomatariam   Garslense.  Vienn»   Aostria 

G 

Gale  HistoriiB  Britannic»  Saxonic«  AngIo-Danic«  Scri- 
ptores  XV.  Oioni»  1691.  fol.  1— S. 

iGalletti)  Memorie  di  tre  antiche  rhiese  di  Rleti.  Roma 
1765.  8. 

Galletti  Del  primicero  della  santa  sede  apostolica.  Roma 
I77e.  4. 

Galiia  Chrisliana  ed.  Sammarthani.  Lutetie  Paris.  1656. 
fol.  1-4. 

Gallla  Christiana  opera  eongregatlonis  S.  Maori.  Pari- 
siis  1716.  fol.  1—18. 

,Garampi)lllastraiione  di  anantlcosigillodella  Garfa- 
gnana.  RooMB  1750.  4. 

Gariel  Series  praMnlam  Magalonensium  et  Monspelien- 
slnm.  Toloe»  I66i.  fol.  1—9. 

Gattula  Historia  abbatj»  Cassinensis.  Venetiis  1738. 
fol.  1-i. 

Gaitnla  Ad  Historiam  abbati»  Cassinensis  accessiones. 
Venetiis  1734.  fol.  l-  9. 

Gerbeit  Hij«*0'ia  Nigre  Silrie.  1798.  4. 1—3. 

Gereken  Diplomataria  veteris  marehl»  Brandenbargen- 
sis.  Saizwedei  1766. 8.  1—9. 

Gerrkf^n  Stiftshistorie  Ton  Brandenburg.  Braanschweig 
a  Wolffenbiittel  1766.  4. 

Gerrken  Codex  dip!omatlcas  Brandenbargensis.  Saiz- 
wedel  178!i.4.  1-8. 

(Cernuin)  Bistolre  de  rabbaye  de  Notre-Dame  de  Sois- 
sons.  Piiris  167b.  4. 

Der  Gesehichtsf^ennd.  Einsiedeln.  1843.  8. 1—6. 

Ghilinl  Annali  ili  Alessandria.  ^ilano  1666.  fol. 

Gilt>erti  Foliot  ei  abbate  Glocestri»  episcopi  primam 
Herefordieiisia  deinde  Londoniensis  epistol»  ed.  Giles. 
Oionii  1845.  8  1—9. 

Gmlini  Memorie  di  Milano.  Milano  1760. 4.  1—7. 

Giay  (Le)  Glossaire  topographique  de  rancien  Cambr4- 
sis.  Camhray  1849. 8. 

Glyctt  Annales  ed.  Becker.  Bonn»  1836. 8. 

Go98e  Histolre  de  rabbaye  d'Arroaatse.  Lille  1786. 4. 

Gradonieas   Pontiflcam   Brixianonim  series.    Brixi» 

17».  4. 

Grandidier  Histoire  de  TEglise  de  Strasbourg.  Stras- 
bourg  1T77.  4. 1—9. 

Grandidier  Hit>toire  eccl^siastlqae  de  la  province 
dAlsare.  StrastMorg.  1787.  4.  1—9. 

Graiiani  decretan  in  Corp.  Jur.  can.  ed.  Richter.  Li- 
psiie  1833.4 

Gravler  Histoire  de  S.  Di6.  Epinal  1636  8. 

Gudenos  Codev  diplomaticus.  Goettinge  1743. 4. 1—6. 

Guniber  Codex  diplomaticus  Rheno-Mosellanas.  Go- 
blenz  1899.  8.  1-5. 

Guiberti  abbatis  S.  Mari»  de  Novigento  opera,  ed.  d*A- 
chery.  Luteli»  Paris.  1651.  fol. 

Guirhenon  Bibliotheca  Sebusiana  in  llofmanni  nov» 
scriptomm  coll.  vol.  I. 

Guicbi  non  Uistoire  g^n^alogiqae  de  la  maison  de  Sa- 
voye-  Lyon  1660.  fol.  1—9. 

Gaichenon  Histoire  de  Brease  et  de  Bngey.  Lyon  1650. 
foi.  1-4. 

Gnichenon  Eplscoporam  Bellirensiaffl  chronographica 
senes.  Parisiis  1649. 4. 

Goillelmi  NeolHlgensls  Historia  ett.  Heamias.  Oxonii 

1719  8. 1-9. 

H 
Bansixias  Germania  sacra.  Augufle  Vlndelic.  1797.  fol. 

1-9. 

Hasseibach,  Kosegarten  n.  Medem  Codex  Pomerani» 
diplomaticas.  Greif^wald  1643. 4  vol.  I. 

Heda  Historia  episcoporam  UltraJtHitensiam.  1643.  fol. 

Heineccins  Antiquitatam  Goslariensiura  libri  sex.  Fran- 
cofurti  1707.  fol. 

Hemerxus  Augaata  Viromandoram  vindicata  et  illu- 
ttrata.  Parisils  1643. 4. 

Hennes  Godex  dipiomaticus  ordinis  S.  MariflB  Thento- 
nifonim.  Mainz  1845. 8. 

Henriqaez  Regota  constitationes  et  privilegla  ordinis 
Cist-rciensis.  AntverplsB  1630.  fol. 

Herberti  de  Boaeham  opera  qa«  exstaot  omnia  ed. 
Gil>^.  OZOnii  1846.  8. 1-9. 

HerrgoCl  Genealogia  dlplomatlca  augusts  gentis  flabs- 
borgicsB.  Vienna  Aoatriie  1787.  fol.  l^i. 

HeM  prodroaof  ■onamentoraffl  Gaelllooraffl.  Aagastn 
ViBdeJic.  1780. 4. 


Hcss  ilonamentoram  Goelflcomsi  pars  historica.  Tvois 
Campidonensibus  1784. 1.  '^ 

(Heyberger)  Oie  —  vertheidiiite  Landeshohoit  Bam- 
bcrgs  ubor  Furtli.  Bamlierg.  1774.  fol. 

Histoire  de  Dauphin^.  Genftve  1799.  fol.  1-9. 

Histoire  g^n^raie  de  Languedoc.  Paria  1730.  fol.  1-5. 

«qS/*1®5?  P"*'"*?  .monanJenta.    Angustffi    Taarinorum 
m^  1  charta  vol.  i.  9.  Scriptores  vol.  i. 

Hoikcr  Supplementa  zum  Heiisbronnischen  Anliauita- 
tenschatz  Niirnberg  1*^89.  fol.  ^ 

Hopfer.  Erhardu.  Medem  Zeitschrifl  fur  Archivkunde. 
Diplomalik  u.  Geschichte.  Hdmburg  188i.  8.  1-?. 

HoflTmann  Nova  scriptorum  ac  monamentonim  coiiectio. 
Lipsin  1731,  4. 1—9. 

Holstenius  Collectio  Roiuana  bipartita.  Romao  1669.  8. 

Hontheim  Historia  Trevlrensis  diplomatlra.  Aagaalo» 
Vind.  et  Herbipoli  l7«o.  fol.  1-.^  •««"» 

Hormayr  Geschichte  der  gcfijrsteter  Grafsciiari  Tirol. 
Tubingen  1806.8.  1-9. 

4 J!?'?*?^''»  ^*°™™"*^**®  Worke.   Stuttgartu.   Tiibingen 

1090.  8.  1  —  3. 

Hormayr  Archiv  fur  Geographle,   Historie,  Staats  u. 
Kripgskunst.  Wien  1810. 4. 1-94 
Hueber  Apstria  ex  archivis  Meliicensibus  illnstrata. 

LipSltC  1729.  fol. 

Huno  Sacr»  antiquitatis  monumenta.  Stivaftii  1795 
fol.  1—9. 

(Hugo)SacrietcanoniH  oMinis  Presmonstratensis  an- 
nales.  Nanceli  1^34.  foi.  1—9. 

w?i",'il*l®i'^P*''**  Salisburgensis  ed.  Gewoldus.  Mona- 
cnii  1680.  fol.  1—8. 

I 

lager   Geachichte  Frankenlands.    Rudolstadt  1806.  8. 

Iliu8tre(L*)  Orbandale.  ou  l'histoireancienneetmodeme 
de  Chalon-sur-Saone.  Chalon  166«.  4.  —9. 

insuiutdes  provlnces  de  France.  M^moires  -  9  s^rle. 
vol.  I.  Purls  1845.4. 
Iricus  Tridinensls  Rcrum  patriae  libri  III.  Mediolani 

1745.  fol. 

lsle(De  n  Hislolre  de  rabbaye  de  St.  Mibiel.  Nancy 
1757.  4 . 

Ivonis  Camotensis  episcopi  opera  omnia  rarislls  1647 
fol.  1—9. 


Joannes  Tabnlarum  litterarumque  spicilegiom  Fianco- 
furti  I75i.  8. 

(Juenin)  Nouvelle  histoire  de  l'abbaie  royal  de  SL  Fi- 
iibert  et  de  la  ville  de  Touruus.  Dijon  1733.  4. 

K 

Khamm  Hierarchla  Aagu?tana.  Auguste  1707.  4.  l-  5 
KindiiDgcr   Munstori^chc  Beitrago.   Munster  1787.  8. 

rPf^^liSL^P/Ji^^^  Archlef  vor  Kerkelyke  Geschiodenis. 
Te  Leiden  1839.  8.  1—90. 

.Kieinmayernj  Nachrichten  vom  Zuslande  dcr  Geiren- 
flen  und  Stndt  luvavia,  Salzburg  1784.  fol. 

Kluit  Hi6loria  critica  comitatus  Hollandi^  et  Zeelan- 
diap.  Medioburgi  1777. 4.  1—4.  *.^i«" 

Knaut  Antiquliates  pagorum  etromitatnam  princlpatus 
Anhaltini.  Francofurti  1699.  4.  p        k     » 

Knaut  Grundliihe  Fiirslellung  etlicher  in  Beckmans 
Historiae  dos  Furslonlhums  Anhalt  beflndllcher  irrtha- 
mer.  Halle  17io.  4 

KoBniffsdorffT  Geschichte  des  Klosters  zum  helligen 
Kreutz  fn  Donauworth.  Donauworth  18IH.  8. 1—8- 

K^Bster  Geschielilc  des  Klosters   Lorcum.   Gottingen 

Koken  Boitrace  zur  Niedersachsischem  Geschlchte.  Hil- 
desheim  1838.  8.  voi.  I. 

Krevsig  B*»itrage  lur  Historie  der  Sachsischen  Lande. 
Altenburg  17.*>4. 8.  1-6. 
Kuclient)ecker    Anaiecla  H.issiaca.  Marburgi   1798.  8. 

Kufz  Beitrage  znr  Geschlrhte  des  Landes  Oesterrelch 
ob  der  EniiS.  Linz.  1805  8. 1-4. 

L 

Lalibe  Nova  bihiiotheca  manuscriptoram  libroram.  Pa- 
risiis  1657.  fol.  1—9. 

Laboureur  Les  Mazures  de  l'abbaye  royale  de  i'Isle 
Barbe.  Paris  1681.  4. 1—9. 

Lacomblet  Urkun^ienbuch  fur  die  Geschichte  des  Nie- 
derrheins.  Diisseldorf  1840.  4.  1—9. 

Lami  Deliciae  eruditorum.  Florentis  1737. 8. 

Lami  Ecciesiee  FiorentinoB  monumenta.  Florentie  1759. 
fol.  1—4. 

Lannranci  Opora  omoia  ed.  D'Achenr.  Lntetis  Paria 
1618.  fol. 

Lang  Regesta,  sive  Reram  Boicaram  autOffraDha  e  re- 
gni  scriniis.  Monaci  1899.4.  1-lo. 

Lange  et  Unffer  Diplomatariam  Norwegiciun.  ChrifUa- 
nis  1847.  4  ToL  I. 


!5 


m>EX  UBROROtf  ADHIBITORUH 


16 


Langebek  Scriptores  rerDm  DaDicaram.  Hamis  1772. 
fol.  1-8, 

Lappenberg  Hambnrgiaclies  Orkandenboch.  Bambnrg 
lais.  4  Tol.  1. 

LanooiiOpera  omnia.  Coloniae  AllobrogommlTSi.  fol. 
1-5. 

Lebenf  M^moires  concernant  rhistoire  d*Auzerre.  Pa- 
ris  1748.  4.  1—«. 

Ledebur  Allgemeines  4rchiY  fiir  die  Geschichtskande 
des  Preaasischen  staats.  Berlin  Poaen  o.  Bromberg  1830. 

8. 1—18. 

Ledebur  Nenes  allffemeines  Archiv  etc.  1886.  8. 1—8. 

Leichtlen  Die  Zaliringer  Freiburg  1881. 4. 

Lenckfeld  Antiqnitates  Walkenredenses.  Leipsig  u. 
Nordhansen  1706.  4.  „     . 

Leuckfeid  Antiquiiates  Poeldenses.  Wolffenbuttel 
1707.  4. 

Lenckfeld  Antiquitates  Gandershelmenses  Wolffen- 
biiUel  1700. 4. 

Leurkfeid  Antiqnitates  Michaelsteinenses  et  Amelunx- 
bornenses.  WollTeubuttel  1710.  4. 

Leuckfeld  Antiquitates  Katelenbnrgensea.  Leipzig  u. 
WolffenbiktteIl7l5.4.  _  ,^    ^^^^  , 

Leuckfeld  Antiquitates  Halberstadenses.  Wolffenb&ttel 

Leuckfeld  Antiqnitates  praemonstratenses.  Magdebnrg 
u.  Leipzip  17SI.  4. 

Lt-utner  Htstoria  monaslerii  Wessofontani.  Augnsts 
Vind.  et  Friburgi  1753.  4. 

Liber  pontiflcalis  seu  de  gestis  Romanorum  pontiflcum 
ed.  Vignolins.  Rom»  1734.  4. 1—3. 

Liljegren  Diplomatariurn  Suecanum.  Holmis  18$9.  4. 
1—3. 

Lirati  Notizlc  delle  cose  del  Friuli.  Udine  1*76.  8.  1-5. 

Loperraez  corvalan  Descripcion  historica  del  obispado 
de  Osma.  Madrid  1768.  8.  i— 3. 

Louret  Histoire  de  la  rille  et  cit^  de  Beauraie.  Rouen 
16U.8. 

Lnciferi  episcopi  Caralitani  opera  ed.  coletis.  Venetiis 

1778.  fol.  ,     . 

Lndewig  Scriptores  rerum  Germanicarum.  Francofurti 

etLipsiieris  fol.  l— «. 

Ludewig  Geschichtsschreiber  von  Wirtzburg.  Frank- 
ftarl  171»,  fol.  ^    , 

Ludewlg  Reliqui»  manuscrlptomm.  FrancoHirti  et 
Lipsi»  1790.8.1-18. 

Liintzel  Die  altere  dioBcose  Hildesheim.  Hildesheim 
1887.  8. 

Lupi  presbyteri  H  abbatis  Ferrariensis  opera  ed.  Ba- 
Inzius.  Parisifs  1664. 8.     ,  ,.,  ^  .. 

Lupus  (Cbr.)  Ad  Ephesinum  concilium  variorum  Pa- 
trum  epistol».  Loyanii  I68S.  4. 

Lupus  (M.)  codex  diplomaticus  Bergomatls  Bergomi 
1781.  fol.  1-2. 

M 

MabilUn  Acta  Sanctonim  ordinls  benedicti   Luteti® 

Paris.  1668.  fol.  1-9.    ^,  ,   ^    «      ^.  .r    .   .  4-    «    • 
MaUillon  Annales  ordinisS.  Bencdicti.  Luteti»  Pans. 

Mabillon  De  re  diplomatica.  Luteti»  Paris.  1709.  rol. 
Mabillon  Vetera  analecta.  Parlsiis  I7S8.  fol. 
Mabillon  Museum  Iialicum.  Pari6iisl7S4.  4.  1-3. 
Mabillon  et  Ruinarc  ouvrages  posthumes.  Paris  m4. 

4  1—8 

'Mider  Antiqnilates  Brnnsvicence^.  Helmstadi  1678.  4. 
Malnati  Crouiche  ossia  memorie  storiche  di  Trieste. 

Venezia  1817. 8.  1-6.  ^         ,««^  «  .    ,^ 

Maius  Spicilegium  Romannm.  Rom»  1889.  8.  1— lo. 
Matns  Scriptorum  vofemm  nova  collectio.  BomeB  1885. 

^'Malaspina  SuIIa  patria  del  chronografo  Novaliciense. 

Tortona  1816. 8.  .  t    ,    ^t 

Manrique  cisterciensium  seu  verius  ecclesiasticomm 

annalium  lomi  1-4.  Lugduni  1612.  fol. 
Mansi   Conciliorum   amplissima  collectio.    Florentiee 

^"^Marca'  Histoire  de  B6am.  Paris  1640.  fol. 
Marca  De  priniatu  Lugdunensi  et  csteris  prlmatlbus. 

Ma\cS  Do  concordia  saccrdoUi  et  imperli  ed  Baluzius. 

^  Mbrca  Dis  ertaliones  »res  ed.  Baluzius.  Parisiis  1669.  8. 
Morca  Marca  Hispauica.  Parisiisi688.  fol. 
MariT&rini  Buliariuni  Casiiiense.  Veueiiis  1650.  fol.  1—3. 
Maniii  (G  )  I  papiri  diplomatici   RomsB  180 >.  fol. 
Marini  ^M.)  Diplomatica  pontiflcia.  Roma  1841.  4. 
Marlot  Metropolis  Remensis  historia.  insulis  1666.  fol. 

1—5 

Maroni  Commenlarius  do  ecclesiis  et  episcopls  Ostien- 
Ribus  fct  Velitrensitms.  Romae  1766.  4. 

Marrier^D.  .Martinus;  Monasteril  regalis  S.  Martini  de 
Campis  Parisiensis  Historia.  Parisils  16.56.  ap.  Seb  Cra- 

^Mar^tne  et  Durand  Thesaurae  novus  aneedotomm.  Lu- 
tetiJB  Paris.  1717.  fol.  1—6.  . 

MariBno  ot  Durand  Veteram  scriptoram  et  monumcn- 
tftnim  amplissima  collectio.  Parisiis  17t4.  fol.  1-9. 

Marlinez  Historla  dp  la  fundnciony  anliguertade?  de 
SanJttunde  la  Pena.  farago^  I6J0.foI. 


Mascarenas  Apologia  bistorica  por  la  cavalleria  de  Ca- 
latrava.  Madrid  1651.  4. 

Matile  Monuments  de  1'histoire  de  NeuchAtel.  NenchA- 
tel  1844.  fol.  1-^ 

Matlhsi  PaHsOpcra  e<l.  Wats.  Londini  1640.  fol. 

Meiciiolbeck  Historia  Frisingensis.  Augusts  Vind.  1729. 
fol    1-4. 

Meichelbeck  Chronicon  Benedictoburanum.  l7oS.  fol. 
1-2. 

M6moires  et  documenis  publi^s  par  la  societ6  d'histoire 
de  la  Suiese  Romande.  Lausanne  18:«.  8.  1—8. 

M^moires  et  documents  inediis  poar  servir  k  rhistoire 
de  la  Franche-Conite.  Besancon  1838.  8.  1— s. 

M6moires  cldocuments  puoii^s  par  la  societ^  d*histoire 
et  d'arch6olO}(ie  deCenere.  Geneve  1841.  8  1—7. 

Memorie  della  badia  di  S.  Tommaso  in  Foglia.  Pesaro 

1778. 4. 

Memorie  e  documenti  per  servire  alP  istoria  del  prin- 
clpato  Lnccese.  Lucca  18  3.  4.  1-10. 

M6nard  Histoire  deNismes.  Paris  n.^iO.  4. 1-6 

Menestrier  Hlstoire  civilede  Lyon.  Lyon  1696.  fol. 

M(  rino  Espana  sagrada  v.  Florez. 

Messhger  des  sciences  et  des  arts  de  la  Belgiqne.  Gand 
1887.8. 

Meurisse  Histoire  des  evesquesde  Metz.  Metz  1634.  fol. 

Meyer  u.  Erhard  Zeit8«*hrift  vid.  Erhartt  und  Rosenkranz. 

Mezger  Histona  Salisburgensir.  Salisbnrgi  i661  fol. 

(MicTielsen)  Urkundensammlung  der  Srhleswig-Hol- 
stein-Lauenburgischen  Geseilschan.   Kiel  1890.  4  vol.  1. 

Mierii  Groot  Charterboek  der  Graaven  van  Hotland. 
Leyden  1753.  fol.  1-  4. 

f  hirtBi  Opera  diplomatica  et   historica  eJ.  Foppens. 
Bmxellis  1793.  fol.  i~4. 

Mittarelli  Ad  Scriptores  rerom  Italicarum  accessiones 
histoncflB  Faventine.  Venetiis  1771.  fol. 

Mitarelli  et  Costadoni  Annales  Camaldulenses.  Vene- 
tiis  1755.  f»l.  1-9. 

Mittlieilungcn  ausdem  Gebiet  hislorisch-antiqnariscber 
Forschuniceu.  Naumburg  182S.  4.  1—5. 

Miitheilnngen  aus  dem  Gebiet  der  Geschichte  Liv- 
Ehst-und  Kurlands.  Riffa  und  Leipzig  1840.  8.  1—4. 

Mohr  Codex  diplomaticus  ad  historiam  Rsticam.  Cur 
1844.8  vol.  1. 

Monasiicuin  Anglicannm  cd  Dodsworth  et  Dogdaie 
Londini  le.55.  fol.  1—3. 

Mono  QUellensammlung  der  Badischen  Landesgeschi- 
chte.  Karismhe  1848. 4  vol.  I. 

MontemHrte  chronica  inedlta  degli  avvenlmenti  d*Or- 
vietoed.  Gualterins.  Torino  1846.  8.  l~S. 

MontfHUCon  Diarium  Iialicum.  Parisiis  1709.  4. 

Monumcnta  Boica.  Monachii  1763.  4. 1—85. 

Morbio  Storie  dei  municipi  Italiani.  Milano  .836.  8. 
1-6. 

Morice  M6moire  pour  servir  de  prenves  &  rhistoire  de 
Bretagne  Paris  1742.  fol.  1—8. 

Moriondi  Monnmenta  Aquensia.  Tanrini  1789.  4. 1—9. 

Moser  Osnabruckische  Geschichte.  Berlin  848.  8.  1—4. 

Muldrac  (Ant )  Compendiosum  abbatiae  Longipontis 
Snessionensis  Chrnnicon.  Parisiis  )6'<9.  »*. 

Munrh  Codex  diplomatims  monasterii  S.  Michaelis  Ber- 
gensis  dioecesis,  vulgo  Munkaiif  dicti.  ChristianaD  1845. 4. 

Muratori  Deile  anticnitA  Es.ensi  ed  Italiane.  Modena 
1717.  fol.  1-8. 

Muratori  Remm  Italicamm  scriptores.  Mediolani  1793. 
fol.  1-2C. 

Muratori  Antiquitates  Italic»  medii  evi.  Mediolani  1738 
fol.  1-6. 

N 

Neue  Mitthellungen  ans  dem  Gebfet  historiach-antiqna- 
rischer  Forschungen.  Halle  1884.  K  1—7. 
Nengartcodez  diplomaticus  Alemannifla.  1791.  4.1  —  2. 
Neusiria  pia  auctomA.dn  Monstricr.  Rothomagi  i668.foI. 
Niet«ert  Miinsteriche  Urkuudensammlong.  Coesfeld  1896. 

Nova  colleclio  statntomm  ordinis  Cartnsiensis.  Corre- 
ris  1681. 8. 

Novissimum  chronicon  antiqai  monasterii  ad  S,  Pe- 
tram  Salisburgi.  Angostffi  Vindelicoram  et  (Eniponti 
1772.  fol, 

Novum  Testamentum  Grsecum  ed.  Wetstenins,  Amste- 
lodauii  1752.  fol,  1-9. 

0 

(Efele  Rcrum  Boic<iram  scriptores.  Angnst»  Vindel. 
1768.  fol.  1—9 

Oihenartus  Notit^a  ufrinsque  Vasconiee  tum  IberisB  tum 
AqoiianiflB.  Parisiis  1638.  4. 

Oisel  (V)  M^moires  de  Beanvais.  1617.  4. 

Orahjalm  Historin  Saeonum  Gothoramque  ecclesiasti- 
cs  lihri  quatnor.  StorkholmiaB  1689, 4. 

(Olivieri)  Memorie  per  Id  storia  detla  chiesa  PeMrese 
nel  secolo  XIII.  Pesaro  1779.  4. 

Optati  Milevitaui  episcopi  De  schismate  Donatlstarum 
libri  septem.ed.  Dupm.  Antverpite  170-:.  fol. 

Origincs  Guelficae.  Hanovi  rae  iT*o.  fol.  1—5. 

Orsato  Historia  di  Padova.  Padova  1678,  fol. 


AD  EPISTOLAS  ROMANORUM  PONTIPICUM 


iS 


Paifln:  (Le)B)blioUieca  Praemonslratensis  orUinis.  Pari- 

illA  t688.  fol. 

Palladias  De  viia  S.  JohaDnis  ChO'808tomi  dialogns. 
LoteUa  Paiis.  1680.  4. 

Palina  Stona  ecclesiaatica  e  cJTile  di  Teramo,  Teramo 

18tt.4.  J-6. 

(Papoo)  Hiatoire  g^Q6ra!e  de  Provence.  Paris  irn.  4. 

1—4. 

Pardenua  Diplomata,  nhart»,  epittolie,  lagea,  aliaque 
iostnimeota  ad  res  Gallo-Francicas  spectantia.  Lated» 
Parit.  1843  fol.  1—9. 

Panlus  Geachicbte  dcs  MoIIenbecker  Kloaters.  Rinteln 

17M.  8. 

Pavillon  Yie  du  B.  Robert  d'Arbrl89el.  Saamar  16ff7. 

Da  Paz  Histoire  g^n^logique  de  plusieurs  roaisons  il- 
lostres  de  Brelagne.  Paris  \6U.  fol.  i  —  9. 

Pccei  Storia  dd  vescovada  di  Siena.  Lucca  1748.  4. 

perard  Recneil  de  plasieurs  pi^ces  curieoses  servant  & 
lliistoife  de  Boorgogne.  Paris  1664.  fol. 

Perry  Histoire  civile  ct  eccl^siastiqae  de  Chalon  sur 
Saone.  Cbalon  1659.  fol. 

PerMO  Recherehes  sur  la  ville  de  Dole  Dole  1819.  8. 

Pertz  llonamenta  Gennanifle  historica.  Hannoveros  1896. 
foL  a.  Scriptores  i— II,  b.  Leges  1—9. 

Pertz  Arehiv  der  Geaellschaft  fOr  altere  deutsche  <>6- 
sebicbtiilLande.  FranlLftirt  — Bannover  189C.  8. 1— lO. 

Petri  Bleaenais.  Bathonieosis  in  Anglia  archidiaconi 
Opera  omnia.  Parisiis  1667  fol. 

Petri  Damiani  Opera  ed.  Caieiani.  Parisiis  1743.  fol.l— 4. 

Petrini  llemoriePreoestine.  Roma  1795  4. 

Peirus  Saevla  occlesiastica.  Aagastas  ct  DniingaD  1699. 
fol. 

Pez  Tbesaaros  anecdolorum.  Augusta)  Vindelicoram  et 
Grccii  1791.  fol.  1-6. 

PbaelKftnii  Histnria  Marsoram.  Lugduni  Batavorom.  fol. 

Pillei  Bistuirr«Ju  chdteau  et  de  la  villc  de  GcrboDy. 
llooenl679  4. 

Pirri  Sirilia  sacra  ed.  Mongitore.  Panormi  17^3.  fol.  1—9. 

Piron    [J.     Scb.;     Annales   de    PEglise   d*Aix.    Lyon 

1668.  4. 

Planeber  Bistoire  g^n^ale  et  particuli&re  de  Bourgo- 
gne.  Diion  1739.  fol.  1—9. 
Plessis  (Dn)  Histoire  de  Coucy.  Paris  1798.  4. 
Plessif  (Do)  Hlstoire  de  rEgliec  de  Meaox.  Paris  1731. 

4.  1-9. 

Privlieffes  de  Tordre  de  Saint-Jcan  de  J6rusalem.  Pa- 
ris  1700.  iol. 

Prlvilegia  ordinis  Cartusiensis  et  mnltiplez  conflrmatio 
ejoadem.  (Basile»  1610  i  fol. 

Provana  Stndi  critici  sovra  la  storia  d*ltalia.  Torino 

1844.  8. 

Paladea  Cronica  oniversal  del  principato  de  Cataluna. 
Bareelooa  1839. 4. 1—8. 

Pnlgar  Teatro  clerical  de  las  iglesias  catedrales  de 
Ewana.  Madrid  167ii.  foi.  1-4. 

PnriceJli  Ambrosianae  Meiliolani  basilicaB  monumcnta. 
Mediolani  1646.  4. 

Poaeb  nnd  FroDblicb  Diplomataria  sacra  ducatus  Styris. 
Vienns,  Pragas  et  Tergesti  1756.  4.  1—9. 

Q 

Qoiz  Codez  diplomaticns  Aqoensis.  Aquisgrani  1839.4. 

R 

Raczynski  Codex  dlplomaticus  inajoris  Polonia.  Posna- 
01»  1840.  4. 

Rass  und  Wei9  Leben  der  Yater  und  Martyrer.  Mainz 
1835.8.  l-yi. 

Ratberii  episcopi  Veronensis  Opera  cd.  Ballorinii.  Ve- 
rooc  1765.  fol. 

(Ratti)  Storia  di  Genzano,  Roma  1707.  4. 

Raynal  Bistoire  de  Berry.  Bourpes  1815  8. 1—4. 

RegionisAbtMiiisPmmiensis  libri  duo  de  synodahbus 
caastsed.  Wa?serscblek>cn,  Lipsias  1K40.8. 

ReKTentMrg  Monuments  poor  servir  d  rhistoirc  des 
provinees  de  Namur,  de  Hainaut  et  dc  Lnxenibourg. 
Bmxelles  1841.  4  vol.  I.  IV,  V  VII,  VI II. 

Remling  Urkundliche  Geschicbte  der  ch3malig«n  Ab- 
teieo  andi  Kloster  in  Rbeinbaiero.  Neustadt  a.  d.  Haardt 

1888.8.1—9. 

Reecbios  Aonales  ecclesi»  Sabionensis  Augustae  Vin- 
delic.  1766.  fol.  1-3. 

Retteoparber  Annales  monasterii  Cremifanensis  in 
Anstria  majore.  Salisborgi  1677.  fol. 

Rit>eiro  Dissertacoes  cbronologicas  e  criticas  sobre  a 
biaioria  ue  Portogal.  UsIkmi  l8io.  8. 1—5. 

Rieba  Notizie  istoricbe  dell«>  chiese  Fiorentine.  Firenze 

1754.  4.  1—10. 

Ricbter  (Libellos,  qno)  ad  novi  prorecioris  inaugura- 
tionem  d.  it.  Sept.  a.  ><M8  concelebrandam  invitat.  Mar- 
bortri.  4. 

Ried  Codex  cbronologico-diplomaticns  ei>iscopatu8  Ra- 
tialMMienais.  Ralisbon»  I8ia  4. 1-s. 

Riedel  Godez  diplomattcus    Brandenburgensis.  Berlin 

1898.  4.  1—18. 

Riseo  ▼.  Floraz. 


Robanlz  (De)  de  Sonmoy.  Clironique  dc  rabbaye  de 
St,  Hubert.  Bruzelles  1847. 8. 

Robolini  Noriizie  appartenenti  alla  storiadella  sua  pa- 
tria.  Pavia  18»  8. 1-3. 

RodeHcus  Nova  collectio  et  compilatio  privilegiorom 
apostollcorom  regulariom  mendicantlum  et  non  mendi- 
cantium.  Antverpi»  1616.  fol. 

Roncallius  Vctustiora  latinorum  scriptorom  chronlca. 
PaUvii  1787.  4. 1-2. 

Rossetti  Robbio  illa8trato.Torino.4.  r-3. 

(Ronssel)  Histoire  de  Verdun.  Paris  1745.4. 

Roye  Vita  lifleresis  et  poenitentia  Berengarii  Andega- 
vonsls  archidiaconi.  Andefravi  1657.  4. 

Rozidre  Cartulaire  de  r^glise  dn  saint  s^pulcre  de  16- 
msAlfini    Parifl  1849  4 

Rubei  Historiaram  Ravennatum  libri  decem,  venetiis 
1590.  foi. 

BuflSni  Opera  ed.  Vallarsins.  Veronse  1745  fol.  1—9. 

Ruinart  vita  Urbani  II  in  Mablllon  et  Ruinari  Oavrages 
posthum<'S  III. 

Rymer  Fosdera  conventlones  littere  inter  reges  Anglio 
etalios.  Londini  1816.  fol.  1—6. 

Rzyszczewski  et  Mnczkowski  Codex  diplomaticas  Polo- 
niae.  Varsoviie  f8i7.  4.  1—9. 

S 

Samper  Montesa  illustrada.  Valencia  1668.  fol.  I— t. 

Sanclementius  Series  crltico-chronologica  eplscoponim 
Cremonenslam.  Cremons  1814.  4. 

Sarii  De  episcopis  Eugubinis.  Pisanri  1766.4. 

Saussey  Annales  ecclesi»  Aurelianensis.  Parisils  1615.  4. 

Savile  nemm  Anglicamm  Scriptores.  Londlni  1696.  fol. 

Savioli  Annali  Bolognesi.  Bassano  1784.  4.  1—8. 

Saxius  Archieptscoporam  Mediolanensium  series.  Me- 
diolanl  1755. 4. 

Saxius  Pontiflciom  Arelatense  Aquis  Sextiis  1690. 4. 

Schannat  Hlstoria  episcopatus  Wormatiensis.  Franco- 
furti  1734.  fol.  1-9. 

Schannat  Hisloria  Fuldensis.  FrancofUrii  1729.  fol. 

Schannat  Dioscesis  Fuldensis.  Franf^oftirti  1797.  fol. 

Schannat  Vindemiad  litterariad.  Fnldae  et  Llpeia  1798 
foI.l-9. 

Schaten  Annales  Paderbomenses.  Neabasii  1693.  fol. 

1-9. 

Schaukegl  Spicilegium  historioo^nealogico-diplomati- 
^um  ex  antiquissimo  agro  Billnngano.  Vlndobona  1796. 4. 

ScboBpffin  Historia  Zaringo-Badensis.  Carlsrabfle  17A3. 
4. 1-7. 

SchoBpflin  Alsatia  diplomatica.  Manhemii  1779.  fol.  l  —9. 

SchoBppacb  Hennebergiscbes  Urkundenbucb.  Meiolngen 

1849.  4*  1—9. 

Schoettgen  Gescbichte  Conrads  des  Grorsen.  Dresden 
u.  Leipzig  1745. 8 

Schoettgen  Bistoric  des  Grafen  Wiprecht  su  Groitzcb. 
Rcffensburg  1749. 8. 

Srhoettgen  und  Kreysig  Diplomatana  nnd  carieuse 
Nachlcse  oer  Historie  von  Obersachsen.  Dresden  o,  Leip- 

Ztg  1780.  8.  1-3. 

Scboettgen  und  Kreysig  Diplomataria  et  scriptores  hi- 
stori»  Germani».  Altenburgi  1753.  fol.  1—3. 

.<^chramb  Ghrontcon  Mellicense.  Vienn»  Anstris  1709. 
fol. 

Schreiber  Urkundenbncb  der  Stadt  Freiburg  im  Breis- 
ga«i.  Freiborg  1898.  8. 1-9. 

Scbroeder  Wismarische  Erstlioge.  Wismar.  4. 

Schultes  Neue  diplomatische  Beitrage  zo  der  Frankis- 
chen  und  Saehsischen  Geschichte.  Bayrenth  1799. 8. 

Schultes  HiHtorische  Schriften  und  Sammlungen.  Hild- 
burghausen  1798.  4. 

Srhunk  Beiirage  zur  Mainzcr  Geschicthe  Frankfort  u. 
Leipzif  1788.  8  1-3. 

Seibertz  Crkundenbuch  zur  Landos-  und  Rccbtsgc- 
schichte  Westphalens.  Arnsbcrg  1839.  8.  1-9. 

Semeria  Secoli  cristiani  della  Llguria.  Torina  1843.  4. 

1-2. 

Severtius  Chronoloffia  hlstorica  sucx^essionis  hierar- 
cbiflB  archiantistitum  Lugduncnsis  archiepiscopatus.  Lu- 
gduni  1698.  fol.  1—3. 

Sinriacbcr  BeitrsKe  zur  Geschichte  der  bischonichcn 
Kirche  Saben  und  Brixcn  in  Tyrol.  Brixen  18^1. 8. 1—3. 

Sirmondi  Opera  varia.  Venetiis  17^.  Ibl.  1—5. 

Senict  (De)  Corpus  cbronicoram  Flandris.  Bmxellis  1837. 
4. 1-9. 

Sficratls  scholastici  historia  ecclesiastica.  Amstelodaml 
1695.  fol. 

Sousa  Provas  da  bistoria  gencalogica  da  casa  real  Por- 
tugueza.  Lisboa  1739. 4.  1—6. 

Sozomeni  Historia  ecclesiastica.  Amstelodami  1695. 
fol. 

Sparke)  Historio)  Anglicana)  scriptores  varii.  Londinl 
1798.  fol. 

Spelta  Hlstoria  di  Pavia.  Pavia  1597. 4. 

(Sperandio*  Sabina  sagra  e  profana.  Roma  1790.4. 

Spiicker  Bcitrage  zur  alteren  deulschen  Gesohlcbtc. 
Arolscn  1897. 8. 1—9. 

Spon  Histoirc  de  Gcn^ve.  Genfive  1730.  4. 1— J. 

Sprenger  Dijplomatische  r.eschicbte  der  Benedictiner 
Abtei  Banz.  Nuraberg  1803,  4. 


INDBX  UBROHnH  ADHIDITORLM  AD  EPIST.  ROMAN.  PONTIF. 


SUdelhofer  HiBtoria  imperlaliB  et 
tlieoiis.  AnguUB  viod.  1787. ' 


collegii  Bo- 

iteiclieieltltrBge  £ar  GeMlilchle  des  Bietbutnt  Augs- 
uqn.  AagslnirK  isso.  a.  vol.  I. 
'   SWphMil 4bliaUi S. Genovern  FariBiensls  taQif^pisopi 
Tarpacemis eiilBioiB.  Luietie  Parig,  laes.  fl, 

SIAIi  fieKhichle  des  reRUlineiL  ihuriiorrD-siifcs  itl. 
riorieii.LlniiB3GS. 

Sndendorf  Reoigtruni   oder  merknurdlse  Urkanilen. 
Iepil8<9.a.  vol.1. 

Sobm  BUtofieBt  Deiimark.  Kicebeahavn  ITSI.  4. 1~14. 

STmmectil  Eplelol»  ed.  Leciius.  BaBiteBlGse.S. 


Tatli  Anueli 
t-a. 

Teosnagel  Velcra 
fccripta.  iDBulatadii 

Thel  nerl  D I  Bqiii  BiUonvs 


'lln  ciitd  di  Como,   Como   l(i63.<. 


bcripta.  iDBulatadii  leis. 

ThelnerlDiBqaisiUones   _...  _ 

Tbeodorl  Brchiepiscopl  CanluarieDSiB  PceDileBliale,  ed. 


:n  el  Seldeo)  Hi 
ua.  fol.  l-i 


Verci  Sloria  d^lla 


VigDUllus  V.  Ultet  pcTiliac.iiis. 

Virs  S  BfunnDisCarlasiensiuiu  inslikilnris  pi 
leilte  1639.  S. 

(Vila)  |De1  Tlicssnius  antiquilaluni  senevcu 
&Oniai  1754.  rul.  I~i. 

voelll  el  luslelli  Blbtiolbecs  Juris  csnnnici  vel 
lellw  Parls.  lOSI.  fol.  i-«. 


W 


ir  Gcsehlchlti  dcr  vorgrstis- 
r   chriBtlirlien 


latebus  Fetii.  Luietiw  fsris.  le^G  i  .    .. 
Thorkeiin  Diplomatatium  Arns.usKaaMnaai.  Itavnite 

ei  Li|iiln  IT86.  4.  1-9. 

TliariDBissacra.  Prsnrorurti  1731.  (ol. 

TimoD  inaKO  aniiquK  Bungariv.VieDnn  Pragtect  Ter- 
tesu  iTea.1. 

TiraboscbJ  (C.)  Uemi<rle  sloricbe  uodenesi.  Modens 

I7S3.  4. 

Tlrahosrhi  <<<.  Storid  deli'  angusta  badia  di  Konsn- 
lolB.  Modona  1781.  ro(.  l— *. 

liraboschi  (11 1  vetera  llumilialorum  moDHmenta.  Hc- 
dlOlSD)  1766.  4.  1-3. 

Tondnizi  Historle  di  Fapoia  IITS.  fol. 

Torresy  Tspia  CronlcadelaOrdendeAlcantara.  Hadrid 
nes.  foi.i-9. 

TosllSiorladella  bsdla  di  UontecsBsino.  Tfspoli  IS4S. 


Tronei  Hemorie  dl  Plss.  Livomo  irH.  4. 

Ttehudl  ChroRicoD  HelTetlmm.  Bssel  I7B4.  fol.  1— s. 

[T«7*deneISeldeD]  Hisloriffi  AnBlicarn   scriptores  X 


Waltenbach  nciirapc  /ur  Gesehict...  __. 
Kircbe  In  Hahrrn  and  Bolimen.  Wlcn  ISio.  i 

Wedcklnd  iVoten  xa  cinlgcii  Geschkbtarhrribcrn  des 
dentschen  Hitlelaltcrs.  (lamliurg  ivsj.  B  1-3. 

Wegclin  Dlc  Reiiestcn  der  BencilKiiuer-Ablei  Pfa>ers 
UBd  ncr  Lsnderliali  Sar){ani<.  Chur  1850.  4 

Wenck  HcMisi^hc  Lsndesgcscliicble.  Darmstadl  und 
Cicasen  rBS.4.  1-  3. 

\Ve4t|>bsieii  HoiiuDienla  incdita  [erum  CcrNianicarum. 

I.illSliE  1736.  fol.  1-3. 

(Wharton)AnBlia«.icra.I.nndinl  I69T.  Tol.  1-b. 

WiiktnaConcflia  iiHgnx  Briiannias  et  Uitiernite.  Lo:i- 
dinilT.iT.  rol.l— I. 

WilHml  Mnlmesbiriensis  w 
rnm  atnue  Blsloria  noveiia  i 
I-i- 

WiriembBrsiscbos  UikundeobuLh.  Siugg.in  ih>9.  4. 
vol.  1. 

Wiirdlivein  .Notilite  hlitorico-diplomalica;  de  abbalia 
Itbenstsdl.  HoBunlln  nee.  i. 

WQrdiwein  Dicecesis  MogunUna  in  srciiidiaconaius  dis- 

tlDcta.  Hsiihemii  1769.4.  1—9. 

Wurdtwein  Subsiitls  diplomatii-n,  Heidplberga;  ITTS.a. 
1—13. 

Wurdtwela  Nova  subsidia  diplomatica,  Heldeibergs 
mi.e.  l-W, 

Y 

ordea  de  San-Benilo 


tisrtarlum.  Angnstee   Tanrlnorum 


Tarin  Arcblves  admlnlatraUves  de  la  vllle  de  Reims, 
parlslB».  4. 1-4. 

vaterlandiMhei  Arcbiv  des  bisloricben  vereins  fiir  Nie- 
dmsehMD.  Hannover  IS(I.  e. 
iMLM    ^^"    historiet  et    phlleloglca.  Norimberga! 


Zsecsria  Dell'  sallehlssima  badia  di  Leoo  llbri  tree 

Zachsria  Anecdohi   medli  svi.   AugHBt.-c  Taarinornm 

Zncharla  CrcmoDensiam  episcoponim  Bcries.Uedlolsni 

'zai>r  uonumcnla  anecdola.  Angnslie  vindelicornin  iTee. 

'zvlleslns  Defensio  abballK   imperlslls  6.   Hsilmiui. 
1638.  fol. 


ANNO  DOMINI  MGXLIII. 


INNOCENTIUS  II 


PONTIFEX  ROMANUS 


PROLEGOMENA 


NOTITIA  EX  BULLARIO  ROMANO 


(GocQUKUNBS,  Bullarum^  prhfileg.  amp.  Collect,  Romse  1739,  fol.,  t.  II,  p.  toii) 


Gr«goriiis,  ntliooe  Romanus,  moDtchat  eoenolm 
iMmmtoalB  Sanctoraoi  Joannis  Bapiisl»,  JoanoiB 
efattfclist»  alque  Pancratii,  ilemque  abtns  mona- 
sierii  Saoctomm  Nicolai  el  primilivi  ordinis  Sancti 
Benedieti,  loeo  qui  ▼ocalur  Gabis,  prope  locum 
Rurrammi  (t),  mox  diaeoons  cardinalis  Sancli  An- 
geli,  eleeUis  eftl  in  Romannm  ponliBcem  die  15  Pe- 
bmarii  1 1 30,  Sabbato  sequenli  ordiDatus  esl  presby- 
ter,  et  in  crastino,  die  scilicel  Dominica  23  meDsis 
quBdem,  consecralus  esl  pontifex .  Sedil  in  pontifi- 
calu  ano.  xin,  mens.  vn,  dies  ix  (%\  imperantibus 
in  Orienle  Joanne  Comneno,  in  Gcddenle  Lolhario 
n,  hinc  Conrado  rege  Romanorum.  Obiil  24  (3) 
Sepiembris  1143,  el  sepulltfsest  inbasilica  Latera- 
nensi ;  posl  septem  annos  corpusejus  IraDslalum  esl 
ad  ecdesiam  Sanel»  Mariae  Translyberim  lituli  Ca- 
lixti.  Vacavil  sedes  per  diem. 

Sehisma  vicesimum  sextum  in  Ecclesia. 

Allera  ab  Innoeeolii  pap»  electionis  die,  Petrus 
Leonis  filius,  presbyter  cardinalis  S.  Mariie  Trans- 


A  lyberim,  homo  peccali,  qui  super  eleetum  ia  Calho 
licis  Calholicuro,  el  canonice,  locum  sanclum  inv4|si.t 
armis,  igne,  pecunia,  non  vitae  vel  virlutum  me- 
nlo  (4),  el  Anacleli  secundi  nomen  accepil.  Conse- 
cratus  est  apud  S.  Pelrum,  quo  die  Innocentius  PP. 
apud  S.  Mariam  Novam  consecrab^lur.  In  concilio 
Stnropensi  a  Gallis  rejectus^el  in  Remensiac  Pisaoo 
excommunicatus,  landem  post  septimum  schisnoiiitis 
aoDum  roorluus  esl  die  25  Januarii  1138.  Corpus 
ejus  io  lalebris  sepullum  eal. 

Srhima  vicesimum  sepUmum  in  Ecclesia, 

NoDo  aono  ponlificalus  domni  Innocentii  secundi 

summi  pooliflcis,  mense  Marlio,  primse  iDdictiom*s, 

aoDO  scilicei  1138,  cumAoaclelusaDlipapa  mortuua 

esset,  eardiuales  sui  coasiiio  aeeeplo,  Gregoriunl 

°  cardioalem  papam  sibi  et  iovssorem  coostituunl, 
Vicloremque  appellaot.  Sed  posi  duos  menses  abdi* 
calis  a  Viclore  ad  lonoeenlii  pape  pedes  usurpaiis 
iosigoibus,  reddita  Eeeleaiae  pax  esl. 


(1)  lla  legit  Barooius  io  arehivo  tiluli  SaDCtae 
Praxedis. 

(t)  Emortuali  exeluso.  Annos  hic  Innoeenlii  a  die 
eledionis  enumeratos  prapier  morem  (ul  enim  sse- 
pius  dixi,  ponlifieiflB  adroioistrationi  aooi  coropu- 
laodi  suDi  a  die  coosecratiODis)  si  quis  adroiretur, 
debuisse  me  loDOcer  iium  ipsum  sequi  adverial,  qui 
io  rescriplo  iDferiuspooeodoDum.  7,  quarovis  daium 
sil  die  22  Februarii  1132.  Legiiur  tameo  :  Datum, 
elc.,  vui  Kal.  MartH  1132,  ponti/icatus  Innocentii, 
anno  m,  el  in  eo  quo  loDOceolius  papa  moDasterium 
de  ChesBinon  aJ>  ordine  S.  Nicolai  de  Arroasia  ad 


Cisiereiensem  Iranslalum,  cceaobio  de  Tribus  Foati- 
bus  subdidit ;  legitur  itidem  :  Oa^. . .  xiii  Kq^lend. 
Martii^  indict.i,  Incamationis  DominUugafitut  iidH, 
pontificatus  vero  D.  InnocentU  papee  $eeUnii  atinp 
IX,  qui  dies  17  Fel)niariieIeetiom  eleoBsecaaHq^il»- 
nocentii  inteijacel. 

(3)  HuDC  diem  roorii  loooceDtii  assignaodum  edo- 
cei  nos  epistola  Coelesiioi  II  ejus  successoris,  qoa 
Cluoiaceoses  de  sua  eleeiione  certiorcs  facit,  ei  quam 
oos  suo  loco  referirous. 

(4)  Ita  tesiaiur  S.  Beroardus  in  epistola  ad  episco- 
pos  Aquiiaoiae,  nuro.  126. 


S3 


INNOCENTIUS  II  PONTIFEX  ROMANUS- 


24 


NOTITIA  EX   CONCILIIS  MANSI. 


(Tom.  XXI,  col.  389.) 


iDOOcentius  secundus,  nobili  familia  Romae  oalus,  A     Hujus  temporibus  Petrus  Abailardus,  baere^iarcha 


Gregorii  nomioe  aote  pootificatum  appellatus,  cujus 
vita  tft  fama,  teste  saocto  Bernardo  io  epislola  ad 
epiaeopos  Aquitaniae,  oiillum  emuium  timeot,  ex 
clrdiDlile  diacooo  Saocti  Aogeli,  legitima  et  caoo- 
oiea  electiooe  praevia,  potissimomm  suffragantium 
cardioaliuro  voto  creatus  est  successor  Hooorii  se- 
cuodi,  decimo  seito  Kaleodaa  Martii.die  eodemquo 
HoDorius  defunctus  est,  aooo  Domioi  1130,  tempore 
Lotbarii  Imperatoris.  Uoa  pars  cardinalium  paucis- 
fimorum,  Petnim  cardioalem  Leoois  poteotissimi 
civis  Romaoi  filium,  homioem,  teste  Bernardo. 
epistola  1S7,  oec  uoius  viculi  potestate  dignum, 
sehisfflalicum  aotipapam  crearunt,  eique  Anacleli, 
ut  ait  Saoctos  Beroardus  epistola  124,  Antichristi  et 


Britannus,  et  summus  philosophus,  docebal  praBtcr 
Deum  aliquid  exteriium,  ct  inter  Crealorem  et  crea- 
turam  tertium  aliquod  esse  coustituendum :  Chrislum 
Doo  assumpsisae  camem,  ut  homiuem  liberaret  : 
timorem  Domini  castum  iion  esse  in  rutnro  saeculo. 
De  Tiinitate  Arium,  de  persona  Chri^ti  Nestorium, 
de  gratia  Pelagium,  deque  aliis  pluribus  haeresibus 
plures  alios  haereticos  sectabatur.  —  Sanctus  Bcr- 
nardus  io  epist.  ct  Petrus  de  Lulzcmburgo. 

Hoc  eodem  tempore  Petrua  de  Bruis  Facramcn- 
tarios  Pelrobusiaoos  et  apostolicos  multis  erroribus 
deformes  creavit.  —  Petrus  Cluniacensis  epistola 
secunda,  et  alibi ;  Bernardus  epislola  241,  etc.  Lo- 
thariuspost  restitutuui  lunocentium  ex  Ilalia  rediens, 


abomiDatiooia  Domen  impoaoenmt,  maximoque  schi-  ^  apud  Trideotum,  ut  Prisingensis,  apud  Veronam,  ut 


•mtti  caosam  dedemnt.  Cui  dum  looocentius,  in- 
^oit  FiiaiDgenais,  propter  violeDtiam  amieomm  ejus 
qui  io  Urbe  erant,  et  polentiam  Rogerii  Siculi, 
cigua  ikvore  in  aedem  lotmaoa  foerat,  resiatere  oon 
valarel,  transeenaia  Alpibos,  io  Praociam  secontulit, 
celebratiaqoe  ibidem  ReroeDsi,  Claromontano,  et  * 
Piaaao  conciliis,  aotipapam  ejusque  feutores  excom- 
moiiicavil.  lode  comitato  saocti  Beraardi  abbatis 
^tipatoa,  Leodium  profectus,  coovocata  ibidcm  epi- 
scoporom  ayoodo,  Lotbariumregemad  defeosiooem 
Roman»  Eccleaiae  invitavit.  Cumque  ista  occasione 
Lotharioa  CaeaariDveatitttraamagoocum  detriroento 
imperii  Ecclesiae  restitutaa  aibi  reddi  frustra  postu- 


Viterbieosis  ait,  morbo  correpius,  io  ipsis  montibus 
io  vilissima  casa  imperator  poteotissimus  miseraro 
huroaosB  cooditioois  relinquens  roerooriaro,  anno 
regni  sui  decimo  lertio  obiit.  Per  electionem  prin* 
cipum,  io  cooventu  Moguntiae  celebrato,  designatus 
est  successor  regni  Conradus  dux  Suevoram,  Henrici 
imperatoris  IV  ex  sorore  nepos. 

Circa  eadcm  tempora,  anno  octavo  postquam 
sedem  aposiolicam  invaserat,  Petrus  sive  Anacletus 
paeudopontifex,  Dei  judicio,  auctore  Roberto  conti- 
ouatore  Sigeberti,  percuasus  obiit.  Cumque  ab  eo 
ordloatos  degradari,  nec  ultra  ad  sacros  ordines 
promoveri   Innocentius  pontifex    decrevisseti   ejus 


lasaet,  nihilque  se  a  pootifice  impetrare  posse  co-  .    *.       ^.    «       ..  .      ,t*  .  .«r  • 

.,.  ^  .  .  .       n  sectaru  cardmales  ahum  quemdam  Victorem  IV  m 

gnoviaaet,  auiihum   quod   petebatur   promisit  et  ^     . .      ,^     .  ^^^^,,„,  v.nim^nmnii.u..„in«Tn*.n^^« 


attulit. 

Nam,  euro  Urbem  viz  ingressua  fuisser,  Rogerium 
omnesqoe  schismatici  faotorea  oppressit  et  fugavit : 
comque  looocentiom  septimo  anno  quam  ab  Urbu 
io  Galliam  et  Germaoiaro  discessihset,  sedi  et  Urbi  re- 
stiluiaaet,  in  ecclesia  Sancti  Salvatoris,  quae  Con- 
aianliniaDa  dicitur,  ab  eodem  coronatus  imperator 
et  Augoati  nomeo  adeptua  fuit.  —  Haec  ex  Frisio- 
geaai»  Vilerbienai,  Roberto  cootiouatore  Sigeberti, 
cl  abttlt  UrapefgeDsi» 


schismate  subrogarunt.  Veram  cumpauculos  meoses 
sedem  deliiiuisset,  auctore  saocto  Bernardo,  qui 
scptem  aonos  in  hoc  schismate  tollendo  desudavit, 
pontiBcalum  ultro  rcsignavit.  Posl  haee  ionocen*is 
vitae  famaBque  integerrimae  pontifex  Innoceutius  obiit 
octavo  Kalcndas  Oclobris.  anno  Doroini  1143,  cum 
sedissct  anuos  qualuordccim,  menses  septem,  dics 
octo.  Urspergensis  in  Chronico  scribit  eum  annos 
duntaxattredecim,  mensesseptem,  poniificiam  sedem 
obtinuisse. 


tS  PROLEGOMENA.  26 


INNOCENTII  II  PAPiE 


VITA  TRIPLEX. 


(McnUTOMJ,  Rerum  lialkarum  Script.^  t.  III,  p&rs  i,  pag.  483.) 


PRiEFATIO  MCRATORII 


{Jbid.,  pag.  274.) 


Veleram  Romanoi  um  pontificum  YiUe  a  variis  scriptoribus  Jiueris  consigDatae,  quse  sub  Anastasii  Biblio- 
(beearii  Domine  circomferunlur,  in  Adrianum  II  et  Stepbanum  VI,  seu.  ut  rectius  dicendum  esl^  Y,  desinunt, 
qnamm  posiremae  Gnilielmo  Bibliotbecario  tribuntur.  Subsequentium  ponliBcum  Vitas  par  est  credere  olim, 
fuisqne  iemporibus,  per  bibliotbecarios  S.  R.  B.  aliosve  bi.storicos  fuis«e  conscriptas.  \erum  noDnuIlastem- 
pus  absompsit,  reliquas  supersiiles  nulius  hucusque  in  unum  corpus  collegit.  Paniculam  ego  addere 
decrevi.  Nempe  Estensis  bibliotheca  membranaceum  in  folio  mihi  codicem  vetustum  suppeditavit,  ubi 
\tgunXur  Gestapaparum  omissa  inchronicis,  Rubrica  aulemhsechabet :  Seguunturaliqua  Gesta  Romanorum 
pontificum  aliquorum^  quos  in  chronicis  communibus  non  habentur^  qucsquia  digna suntmemoria^et sunt 
ad  posterorum  eruditionen,  recoUecta  sunt  modo  infra  scripto.  Et  primo  de  Leone  papa  /X,  qui  caspit  anno 
Ik>miiitl050.  Codex  scriptus  videtur  circiler  annum  Cbristi  1360,  aut  saltem  paucis  post  auuis  :  ibi  euim 
legitureodem  c,\MKci&rQt\mi\xsLibellusdeprasservationeabepidemia^  compHatuspermagistrum  Maynum 
de  Mayneris  de  Mediolano.philosophia!^  physico!  etartium  professorem^  anno  Domini  1360.  HabeDtur  ergo 
ihi  Yiiae  Leonis  IX,  Stepbani  IX,  Nicolai  II,  Alexandri  II,  (jregorii  VII,  PascbalisII,  Gelasii  II,  Calixti  II, 
Hooorii  II,  Innocentii  II,  Coelestini  II,  Lucii  III,  Eugenii  III,  Anastasii  IV,  Adriani  III,  Alexandri  III 
et  Gregorii  EX,  quas  nunc  simul  conjunctas  in  eruditorum  commodum  profero.  Erat  ad  manum  et  ma^no 
Aoiialiam  parenti  Baronio  fere  similis  codex,  eoque  docente  intellexi  quis  baram  Vitarum  coUector  fuerit  : 
Eahet  Yaiicana  bibtiotheca  (scribit  ille  ad  annum  Christi  10*73)  res  gestas  Gregorii  papas  F/f,  seorsum  scri- 
ptas  abauetoreejus  tempoiis,  quasSicolaus  Araaoniusin  cummentario  quem  de  Romanis  pontificibus scrip- 
sii^incipiensaLeonelX, ut sehabent^ intexuit. Memoraveratetiamadannuml055  antiquiora GestaRomano- 
rymponiificum^  qum collegii  Nicoiaus  Aragoniuscardinalis,  Itaquecollectorembabemusbarum  Vitanim  Ni- 
^/itttmRMfW/ittmilra^cmitim^c^uisublnnocentioVI  pontifice  maximo  floruit,  cardinalium  S.  R.E.  colle- 
fioadjectas  anno  1356.  Monet  etiam  uosBaronius  ad  annum  1097  praeter  collectionem  islam,  in  Vaticana 
Jiblioiheea  unacum  aliis  ejusdem  aucioris  (scilicet  Nicolai  cardinalis  Aragonii)  (;ommen/ant5exstare(;om- 
meniarimm  de  jurisdictione  quadruplici  Romanag  EcctesioR  in  regnum  SicHia!. 

Homm  aatem  poDtificum  Vitae  a  cosevis  plerseque,  aut  saitem  vicinis  scriptoribus,  ac  prascipue  biblio- 
thecariis  S.  R.  £.  litteriseommendatffi  fuerunt.  Etiis  quidem  saepe  usus  est  Baronius  ad  suos  contexendos 
AoDales  ;  osus  est  et  RayDaldus.  Verum,  praeterquam  quod  prestat  habere  conjuncta,  quae  Baronius  pro 
ioatilalo  ano  discerpta  exhibuit,  multa  etiam  ille  omisit,  quae  nunc  in  publicum  diem  efferenlur.  Ad  hsec 
laola  qoaodoqae  diversitas  intercedit  inter  lacinias  e  Vaticano  Codice  productas  et  Codicem  nostrum,  ut 
aiiqaa  dobitatio  mibi  olim  oborta  fuerit  num  revera  eadem  ac  nosira  csset  collcctio  Vitarum  a  Barooio 
laudata.  Mioislravit  etiam  Mediolanensis  urbs  codices  duos  aniiquos,  ubi  eadem  Viiae  leguniur,  quorum 
unom  Ambrosiana  servat,  alterum  biblioiheca  capituli  metropolitani. 

Ambrosiatiae  bibliothecae  ditissimum  promptnanum  quorumdam  summorumpontificum  Vitas  a  Pandulpho 
Pisaoo  coQseriptas  exhibet,  has  etiam  collectioni  praesenti  inserere  Socii  Palatini  atque  ego  utilissimum 
[mtavimus.  Incipiunt  autem  a  Gregorio  Vll  et  desinunt  in  Alexandro  III,  atque  a  scriptorc  protici- 
scuotur  qui  iisdem  temporibus  in  vivis  eratatqueea  scriptis  mandabat.  Jamque  testibus  Felino,  Onu> 
phrio  Panvinio,  Ludovico  a  Sancto  Carolo.  aliisquc,  noveramus  Pandulphum  ejusmodi  Vitas  elucubratum 
fuisse  ;  et  ex  iis  etiam  multa  io  suos  Annales  derivarat  summus  ecclesiasticae  historiae  illustralor  Baro- 
nios.  Imo  Cooatantinus  Cajetanus  anno  1638typis  Romanis  tradiditac  noctis  illustravit  Gelasii  11  Vitam  ab 
eodem  Paodulpho  conscriptam,  ex  qua  intelli^imus  scnptorem  hunc  anno  1118  ecclesiaslicae  militiae  ad- 
scriptum  io  Romana  curia  vixisse .  Sunt  (^ui  Pandulphum  huDC  eumdem  censent  CTim  Pandulpho  Masca 
purpuratorum  Patrum  senatui  addito  a  Lucio  III  papa,  ejusque  vitam  protrahunt  ad  annum  iisque  1198, 
imo  el  ultra.  Placuit  hsBt  sentenlia  Oldoino,  Caveo  et  aliis  ;  sed  improbata  est  a  Pagio  ad  annum  llSl, 
num.  9,  et  jure  quidem  merito,  ut  mihi  quoque  videtur.  Neque  eoim  veri  videtur  simile,  Pandulphum 
historicum  ita  suam  produxisse  vitam,  ut  ceotum  superaret  anoos,  et  vel  cenlenarius  arduas  et  longinquas 
legatiooes  susciperet :  qood  de  Pandulpho  Masca  cardinali  legitur.  Itaque  duos  excogitare  homines  aequius 
est,  qoibus  oomeo  quidem  et  patria  fnerint  communia,  sed  plane  diversa  aetas  atque  persona. 

Prcterea  ad  eollectionem  nostram  accedent  Vitae  Romonorum  pontificum  a  Bemardo  Guidonis  concin- 
nafje,  de  quibus  ouoc  sermo  iostituendus.  Inter  scriptores  ecclesiastiros  illustre  est  nomen  Bernardi  Gui- 
dooia,  alque  iUiua  fama  ita  vulgata  io  eruditorum  libris,  ut  superfluum  plane  foret  huc  aliquid  afferre  de 
ehif  vitj  et  scripiia.  Pauca  tamen  delibabo.  Patria  Lemovicensis  fuit,  natus  circiter  annum  1260^  in  vico 
Ro«ria,  prope  rupem  Apis.  Praedicatorum  ordini  oomine  dato,  ins^gnia  munera  intcr  eos  gessit,  et  anno 
1305  ioqoiaitor  hiereiic»  pravitatis  adversus   Albigenses  decretus  est.  Aono  1323  episcopus  Tudensis  in 


fNNOCENTlUS  U  PONTfFEX  ROMANUS. 


2S 


Gallsecia  constitailurf  et  scqiienti  anno  ad  Lodevensem,  sive  Lodcvensem  sedem  in  Gallia  Narbonens. 
translatus.  Anno  tand«m  i33i  diem  ultimum  claosil,  sepultas  in  templo  Prfedicatorum  Lemovicensiumi 
Yirmagni  consilii,  magnoB  experientiie,  expertoeque  prudentim.ac  religionis  probatas  ;vir  modestus  atque 
iensatus.  ac  humilitate  profundus ;  fama^  gratia^  scientia.  ac  eloquentia  clarus  \assimUatusinsuper  in  fi- 
deifervo^ef  in  zelo  acsinceritate  religionis,  Pairihus primitivis.  Hisreverbisdelineaias  habes  prscclarihujus 
viri  singularcs  praerogativas  in  ejus  Vila  antiquitus  scripta  et  pra^Oxa  Speculo  Sanctorali  (hoc  eliam  spissum 
opus  est  ab  ipso  elucub.atum,  et  adhuc  luce  carens),  quam  edidit  Philippus  Labbeus  in  Nova  Biblioth. 
mss.  libror.,  tom.  11,  pag.  512,  ubi  reliqua  nd  illius  Vitam  spectaiitia  omnibus  prosiant.  Appellatus  autem 
fuit  non  Bernardus  Guido,  sed  Bemardu.^  Guidonis^  hoc  est  filius  Guidonis,  uli  Paulus  Warnefridi,  et 
Petrus  Damiani,  cui  a  Damiano  fratre  loco  patris  babito  agnomen  accessit.  Catalogum  librorum,  quos 
post  se  Bernardns  reliquit,  exbibuerunt  Dupinius  in  Biblioth.  ecclcs.  ct  Caveus  in  Historia  litteraria,  ut 
alios  omiltam  praeclarissimi  hujus  scriptoris  ac  praesulis  laudatores.  Nunc  mihi  edocendus  lector,  asservari 
iD  amplissima  bibliotheca  Ambrosiana  pervetustum  codicem  mss.,  complectentem  varia  Bernardi  opera  ; 
diligentissime  scriptum,  picturisque  et  auro  exornatum  se  ofTert  Liber.  Diceres  ipso  auctore  vivente, 
atqueillius  etiam  jussu  conscriptum  concinnatoroqiie,  ut  principi  alicQi  viro  ofTerretur.  Sallem  non  longe 
ab  ipsius  setate  exaraium  puto  per  Antonium  quemdam  Hispanum,  cujus  est  in  calce  mentio.  Ibi  ergo 
primo  occnrunt  Flores  Chronicorum^  seu  Catalogus  pontificum  Romanorum,  Joanni  XXII  papae  dicatuH 
est  libellus.  Auclor  hisverbisseprodit :  Frater  Bernardus  Guidonisordinis  Pra^dicatorum.inauisitor  hosre' 
ticas pravitatis  in  regno  Francias per  sedem  apostolicam  de pu lat us.  kdnoiSiium  in  margine  liori  olim  fuit  : 
Nota  :  Hic  inauisitor  postmodum  fuit  episcopu^  Lodonensis ;  scribo,  Lodovemis.  Testatur  autem  Bernardus 
se  ejusmodi  Vitas  coliegisse  usque  ad  annum  xvi  Joannis  papse,  scilicet  ad  annum  1331.  Et  prof»^cto  ad 
eum  usqne  annum  deducitur  narratio  rerum,  quanquam  in  fine  epistolae  ad  eumdem  papam  haec  legantur  : 
Datum  Avenionewi  Idus  Augusti,  expletis  annis  iv,  a  creatione  pontificatus  vestri,  necminusnec  am^ 
pliuiuna  die^  anno  Domini  1320 ;  scilicet  eo  anno  hgee  scripserit  Bernardus  ;  tum,  sicuti  asu  venit,  addide- 
rit  qus  identidem  accidebant  ad  suum  usque  diem  emortualem,  sive  ad  anuum  1131. 


VITA  PRIMA 


AUCTORE  BERNARDO  GUIDONE, 


ToDOcentius  H,  natione  Romanua,  ex  patre  Joanne  A 
de  regione  Transliberina .  Coepitanno  Dominill30, 
quamvis  in  quadam  chronica  inveniatur  1132.  Sedit 
annis  xm,  mens.  vii,  diebus  vni ;  vacavit  episco- 
patus  diebus  ii.  Hic  prius  dictus  est  Gregorius, 
fuitquc  diaconus  cardinalis  S.  Vincenlii,  qui  a  ma- 
jori  parte  cardinalium,  et  Petrus  Leonisa  minoriad 
papatam  dispariter  eliguntur  ;  Grcgoriusque  Inno- 
centii,  Petrus  Leonis  Anacleti  nomine  alterantur. 
Sed  Pelro  Leonia  apud  S.  Petrum,  ob  parentelae 
soae  fbrtitudineroy  comrooraDte,  ipsam  Ecclesiam 
cum  roana  armata,  et  per  violentiam  habuit,  et  aa- 
ream  crucifixum,  et  pendentes  coronas  cum  toto 
tbesaoro  auri  et  argenti,  et  lapidibus  pretiosis  tol- 
lena  exspoliavit.  Uoc  idem  ad  Sanctam  Mariam 
Majorero  roagno  thesauro  ditatam,  et  aliis  Urbis  ec-  B 
clesiis  fecit ;  cum  quo  Iheaauro  omnes  pene  Roma- 
Dos  corrampit.  Innocentius  vero  nulluro  in  Urbe 
habens  aubsidium,  cum  cardinalibus  Urbe  egreditur, 
et  in  duabus  galeis  ia  Gallias  proficiscitur»  et  a  rege 
FraDCiae  hoDorifice  est  receptus,  et  Gallicaaa  sibi 
adbaerente  Ecclesia.  primo  Remis,  secundo  Pisis 
conciliis  celebratis,  in  papalu  confirmatur,  et  Petrus 
Leonis  ab  omnibus  episcopis  Gallisc  et  Gerroaniae 
anathematizalur.  In  chronica  vero  Marlini,  et  in 
quadam  alia  scribitur  quod  primo  in  Claromonte, 
secando  vero  Remis  concilia  celebravil. 

Ab  eodem  quoque  Innoceotio  papa  Remis  concilio 
habito,  et  prsesente  rege  Francorum,  vm  Kal.  No- 
yembris,  Ludovicus  filias  Ludovici,  fraterque  Pbi- 


lippi  primogciiiti  inopinala,  sicut  praemissam  est, 
morte  subtracti,  consecratur  in  regem  circa  aDDuro 
Doroini  1137,  rcgnavilque  annis  xliii. 

Sub  his  temporibus  erat  pulchra  et  decora  fades 
Ecclesisp  sponsae  Christi,  dum  diversorum  ordinam 
et  professionum  varieiate  circumdata  [esset]  :  dnm 
hinc  Cluniacenses,  inde  Cistercienses,  CarUiosieo- 
ses,  Grandimontcnses  et  PraemonstrateDsea,  iode 
etiam  diversi  habitus,  atque  professionis  saDCtimo- 
Diales,  et  mulieres  Deo  devotae,  et  io  paupertate, 
eontinentia,  sub  obedientiae  jugo  regulariter  viveatfla, 
se  in  religionis  fervoreinvicemprovocabaDt,  etnova 
certatim  in  diversis  locis  monasteria  fandabaotur. 
Cartbusienses  equidem  monachi  pailuIabaDt  |Miiila- 
tim,  qui  prae  caeteris  conlinentes,  pesti  avaritiae 
quamplurimos  laborare  videntes,  terminos  poaaere, 
dum  certum  numeruro  hominum,  animalium  posses- 
sionumque,  quos  eis  nullo  modo  praetergredi  lieeat, 
statuunt,  et  ipsi  singuli  singulas  cellas  habente», 
pcrfeclius  mundo  mori,  et  caeteria  diligeDtius  Deo 
vivcre  elegerunt. 

Anno  Domini  1132  T.otbarius  II  imperator  expe- 
diiiones  in  Iialiam  parat,  et  cum  episcopis  et  archi- 
episcopis  Innocentium  papam  RomamdeduceDacon- 
tra  Petrum  Leonis,  qui  monasterium  S.  Petri  mu- 
nieral,  in  Epompio  Laleraneosi  in  sede  poDlificali 
polenter  collocaret  :  ipse  siquidem  Lothariua  io  im' 
peralorem  ab  ipso  Innocenlio  coronatur.  In  quadam 
vero  nova  chronica  scribitur  ipso  modo  :  •  Anoo 
Domioi  1139  Inooceotius  hortatu  Lolharii  de  Gallia 


i9 


PROLEGOMENA. 


30 


redieos,  venU  in  Ilaliam,  euioccurritLolhariuscum  A  regDi  successorera.  Florebat  ct  Guillelmus  comes 


exercitu  roagno,  et  cum  episcopis  ipsum  Romam 
deducil  :  Petrum  vero  Leonis  expugnans,  lotamque 
SQam  progeniem  exstirpans^  ipsos  ab  Urbe  relegat, 
et  Inoocentium  eiiam  propria  sede  restituit.  Eodem- 
que  anno  Lothahusin  Jjaterano  ab  Innocentio  coro- 
natur.  •  Hsc  ex  prsdicta  chronica,  quee  idem,  sub 
anno  lamen  alio,  narrat  esse  gestum. 

Comqae  pnefatus  Innoceotius  papa  Romam  red- 
iret,  paci6catis  Januensibus  et  Pisanis,  attendens 
qum  sibi  et  Ecclesiae  magna  fecissent  servitia,  Ja- 
nneasem  episcopum,  qui  sub  Mediolanensi  archiepi- 
scopo  erat,  constiluitarchiepiscopum  ;itemquePisa- 
nom  episcopum  erigit  in   arcbiepiscopum  ;  Tuscia;, 


Nivernensis  vir  justitia  et  honestate  insignis,  cujus 
postmodum  devolio  mira  emicuit,  dum  de  potente 
principe  sFDCuli  factus  est  in  Carthusia  humillimus 
pauper  Christi. 

Per  idem  tempus  sanctus  Malachias  archiepisco- 
pus  clarebat  in  Hibcrnia  virtutis  forma  et  totiusper- 
fectionis  exemplar.  Qui  inter  c^tera  virlutum  sua- 
nim  insignia  mortuum  suscitavit,  per  quem  in  par- 
tibus  Hiberniffi  reintegrata  est  fides,  religio  propa- 
gata.  Ciarebat  Gibertus  Porrctanus  Pictavorum  epi- 
scopus,  doctor  et  magister  nominatissirous,  et  scien- 
tia  liberaliam  artium,  et  divinarum  Scripturarum 
exercitatus  plurimuni,  ac  fere  incomparabiliter  eru- 
ditus.  Hic  post  magnum  Ancellinum  super  Psalte- 


totiosqne  Sardiniae  in  primatero.  Hocauteroin  prse-  .  c-  •  .  i     n    r  tt..      «    »^.  .^  ^^^^•^•«.« 

-.  .    \      .  /  .       ...,     *^    .  D  rmro,  et  Epistolas  PauIi,\itassanctorumcompactaro 

dicta  chronica  nova  factum  esse  describitur   sub  *-*        .    ,  ,.  ..     ...        ....     ,       ,    ^_     .^^^  ^^ 

sacrisdehcns  utilemedidit  glossaturam.  Anno  Do- 


annoDomini  1140. 

Coronato  veo  I^thario  in  imperatorem,  impera- 
tor  et  papa  ambo  simul  Apuliam  intraverunt  contra 
Rotgeriom  coroitcn,  regemqueSiciliae,  quilnnocen- 
tio  pap«  rebellis  et  contrariuserat,  el  Petro  Leonis 
lavebat  ;  ipsumque  Rotgerioro  de  Apulia  fugaverunt, 
fiBgatoqoe  Rotgerio  Siculo,  papa  Roroaro,  iroperator 
vero  Loiharios  in  Teutoniaro  revertuntur. 

Anno  Domini  1135  Henricus  rex  Aogliae  obil,  cui 
Stepbanns  ex  sorore  nepos  in  regnuro  succedit  sed 
magna  parte  routilaios,  noo  multo  post  Northmanniam 
totam  amittit.  Filia  regis  Heorici,  Malhildis,  qua^, 
ot  praemissum  est  supra,  Gaufrido  comili  Aodei^m-  • 
veosiom  oupserat,  Ludovici  regis  Francoram  North'  . 
manniae  ducatum  invadit,  el  in  ipsa  Anglk  'magnas  ^ 
ei  molestias  et  caiaroitate  suscitat,  quem  utiatn 
bello  postmodaro  cepit  ;  sed  pro  comite  Roberto  . 
fratre  soo  a  regnocaptoeurorelaxat.  Sequenlianno 
Domini  1136,  Guillelroos  comes  Pictaviensis  et  dux 
AqoilanisB  ad  Saoctom  Jacobum  profectus  in  Para- 
sceve,  moritor  ▼  Idos  Apnlis,  io  ecclesia  B.  Jacobi, 
et  ante  altare  honorifice  sepelitor  :  qoi  rooriturus, 
proeeres,  qoos  secoro  babebat  contestatur  ut  filia 
toa  roajor  Alienordis  Lodovico  regi  Francorum  cura 
docatos  Aqoiianiae  oxor  tradatur  ;  quam  Ludovicus 
pnedietos  praesentibos  optimatibus  regni  sui  sibi  io 
eonjogiom  jongit,  nuptiis  quamsolemnibuscelebra- 
tis.  Cojos  pater  Ludovicos  Parisiis  moritur  infra 
roensero,  et  in  ecclesia  Beati  Dionysii  ante  corpus 


mini  1138,  Innocentius  papa  II  coi^firmavil  et  privi- 
legio  comrounivit  abbatiaro  Baatae  Mariae  de  Ardo- 
rello  Gisterciensis  oniinis  in  dioecesi  Albiensi^  priroo 
abbate  tunc  existente  ibidero  Fulcone,  pontificatus 
ipsius  Innotientio  anno  ix  ;  praefatamque  confirroa- 
tionero  succedenle  tempore  iteravit  et  aropliori  gra- 
tia  coromunivit  Alexander  papa  III,  anno  Domini 
1165,  pontificalus  sui  anno  VI.  In  monte  Pesulano 
hojus  monasterii  fuudatrix  fuit  devota  Caecilia  nobilis 
vicecemitissa  Biiuriensis,  qu.^e  ibidero  juxta  ostili 
ecclesiae  condita  requicscit .  Sequenles  versus  super 
lapidero  sui  turouli  suntinscripli. 
'  Omnis  qui  nescU  discat  quoniam  requiescit 
'.  HorMn  sarrophago  CaecUia  vera  virago 

Ista  mohMMum  fecxt  reliquisque  domomm 
"*  *  t}vlta  vel  iiidnlta  da^tsfrMtribus  hcec  bona  multa. 

Er§d  prassentes  orehtj»p(kriterque  sequentes 

Hic  prodefUncfuifiubus  hasesuntprastilacuncta. 

AnnoDomiAilld9Joanfies  de  Temporibus  obit, 
quis  annis  ccclxi  vixeral  A  rempore  Karoli  Magni, 
cojus  arroiger  fuerat  anno  D6mini  1 140.  Uugo  cano- 
nicus  Sancli  Victoris  Parisius  reiigioneet  lilterarum 
scientia  clarus,  et  in  septero  liberaliuro  artiuro  peri- 
tia  sui  teroporis  nullis  secundus  obiil.  Qui  etiaro 
tanta  ingenii  vivacilate  et  spiritus  subtilitate  emi- 
cuil,  ut  suo  tempore  vix  habuerit   parem.  Eodem 

tempore  eoderoque  coenobio  Richardus   vir  scientia 
et  religione  insignis  claruit,  qui  de   Trinilate  subti- 


ipsios  martyris  sepelitur  Kalendis  Augusti,   anno  D  Iwsime  «iispulavit. 
regni  soi  xxvui,  anno  vero  Domini  1137. 

Florebat  hoc  teropore  comes  Caropaniae  Theobal- 
dos  pater  orphaoorom,  dux  viduarum,  cfecorum 
ocolos,  pes  claodorom,  in  sustentandis  pauperibus 
iingalariter  monificos,  io  exstruendis  monasteriis» 
et  erga  religiosos  qoosqoe  iocoroparabilis  largitale, 
qoem  Doroinos  magnificavit  et  dilatavit  in  nobilis- 
sima  prole  :  Genoiteoim  Henricum  comitem,  Theo- 
baidom  eomilero,  Stephanuro  comitem,  Guillelmom 
archiepiseoporo  Hemensemy  filias  etiam  plures,  qua- 
rom  o^timam,  Adelam,  nomine,  LudovicusrexFran- 
corom  piissimus  postmodum  uxorem  accepit,  sicul 
ex  seqoentibos  apparebit ;  ex  qoa  genuit  Philippum 


Eodem  teropora  fit  conveotus  Senonis,  presente 
Ludovico  episcoporum  et  abbatum  contra  Petrum 
Abselardum,  qui  quadaro  profana  verborum  vel  sen- 
souro  iiovitate  Ecclesiaro  scandalizabal .  Qui  inter- 
pellatus  ab  eis,  cum  esset  responsum,  de  justitia 
veritus,  ad  audientiam  sedis  apostolicfle  appellans 
evadil,  et  non  multo  post  Cabilloni  apud  Sancturo 
Marcellum  obit. 

Hic  Innocentius  papa  concilio  in  Laterano  solem- 
niler  celebrato  infirmatur  et  moritur,  ct  in  Latera- 
nensi  ecclesia  in  concha  porpyretica  sepelitur  anno 
Domini  1144.  In.  quadaro  vero  chronica  scribitor 
iU5|  sed  primum  meliusest  tenendom, 


ai 


INNOCENTIUS  11  PONTIFEX  ROMANUS 


32 


VITA  SECUNDA 


AUCTORE   PANDULPHO  PISANO 


Innocenlius,  natioiie  Romanus,  ex  patre  Joanne,  A 
de  regione  Transtibcrina .  Seclitannis  xiii,  mensibus 
vu,  diebus  viii,  et  ccssavit  episcopatus  dies  ii.  Hic 
pfrrexit  ad  Rogeriuro  ducem  Apuliae  cum  excrcitu 
Romanorum ;  sed  cum  suis,  cum  quibus  fugam  cepit, 
captusestab  eo.  Hic  condamnavit  tolam  partem 
Petri  Leonis  cum  ordinalioiie  sua.  Iste  Petrus,  Petri 
Leonis  filius,  a  cardinalibns  paucioribus  estelectus, 
et  Anacietus  dictus  :  hostilitcr  fccit  aggredi  Fraca- 
panensium  castra,  cl  loca  in  quibus  se  Innocentius 
cum  cardinalibus  receperat.  Sed  qtiia  sic  nihil  pro- 
fecit,  cum  manu  armata  ecclesiam  B .  Petri  apostoli 
adiit,  et  per  violcnliam  habitam  aurcum  cruciHxum, 
pendentesque  coronas  auri  ct  argenti,  ac  ^.apidibus 
pretiosis  spoliavit.  Cymborium  quoque,  quod  SLeo 
papa  construxerat,  dcstruxil.  Hoc  idom  adS.  Mariam 
Majorem  magno  thesauro  ditatam,  et  aliis  Urbis  ec- 


clesiis  fecit,  cum  quothesauro  postquam  pene  omnes 
Romanos  corrupisset,  Innocentius  papa  nuUum  sub- 
sidium  in  Urbe  habens,  cum  cardinalibus  in  duabus 
galeis  Iransivit  in  Franciam,  et  a  rege  Francorum 
honorifice  receptus  cst,  postquam  in  Claromoote  et 
Remis  celebrasset  concilia.  lo  rcditu,  pacificatis 
Januensibus  et  Pisanis,  altendcns  quae  sibi  et  Ec- 
clesiae  fecerant  servitia  magna,  Januensem  episco- 
pum,  qui  sub  Mcdiolancnsi  fuerat,  fecit  archicpisco- 

pum,  et  Pisaoum  primatcm  totius  Sardiuia".  Hoc 
[Mox]  coronatoLothario  inimperatoremarobo  simul 
intraverunt  Apuliam,  ct  fugato  Rogerio  Siculo,  qui 
domnopapae  rebellis  erat  ;  Lotharius  Christianissi- 
mus  rcdiit  inTcutoniam,  papaRomam.  Ubisolemai 
celcb!'ato  concilio  sepullus  est  in  Latcran,  in  concha 
porphyrica  miro  opere  sculpta. 


VITA.TERTIA 


•"  • 


•   • 


..  AVGtOBi*  CARDINALI  ARAGONIO. 


Innocentius  II,  natioue  JRotnanu^,  *:  de  regione  B 
Translibenna,  expatrcftJ^&otie^cfi^eVGregorius,  dia- 
C00U8  cardinalis  Sanctr*«CB^eii(4*),  sedit  annis  xiii, 
mensibus  vii,  diet>us  viii.  Hic  eademdiesubconten- 
tioneelectus  est  cum  Petro  Petri  Lconis.  presbytero 
cardinali  tilulo  Sancti  Calixti,  anno  1 130,  xvi  Ka- 
lendas  Marii,  unde  magna  in  Urbc  discordia  orta, 
episcopi  et  cardiualcs  se in  partes  duas  contulerunt. 
Sed  melior  (5)  et  sanior  pars  eidem  Innocentio,  qui 
roajoribus  studiis  ct  mcriti.s  juvabatur,  adha^sit. 
Omncseni.n  subsciipticum  ipso  constanlcr  stete- 
runt,  Guilielmus  Praenc^linus,  Matlhaeus  Albanensis, 
Joannes  Ostiensis,  ct  Conradus Sibinensis,  episcopi ; 
Petrus  quoque  Sancti  Martini,  Joannes  Cremensis 
Sancti  ChrvdOgoni,  Huberlns  Sancti  Clementi^,  An- 
seimus  Saticti  Laurcutii  in  Lueina,  Jozclinus  Sanctse  C 
Cfficiliae,  Gerhardus  SauctaeCrucis,  cl  PetrusSanct» 
Anastasiffi,  presbyteri  cardinaies  ;  Romanus  Sanctae 
Maris  in  Porticu  ;  Gregorius  Sdnctorum  Sergii  et 
Baccbi  ;  Aimericus  Sanctae  Marise  Novse,  apostolicae 
sedis  cancellarius  :  Albertus  Sancli  Tbeodori,  et 
Guido  Sanctae  .Mariae  in  via  Lata  diaconi  cardinalcs. 


Trcs  vero  ex  illis,  qui  advers^e  parti  adhaeserant, 
vidclicet  Dcsiderius  Sanctse  Praxedis,  Liutifredus  (6) 
Sancti  Vitalis,  ct  R.  Sauctae  Sabinae,  ad  papam  In- 
noccntium  sunt  conversi.  PctrusautemPeth  Leonis 
cum  sectatoribus  suis  umilitatem  Innoceotii  parvi- 
pcndcns,  aoo  posuit  Deum  adjulorem  sibi,  scd  spe- 
rans  in  muUitudinc  diviliarum,  in  polentiaparentum, 
ct  in  fortitudine  munitionum,  hostiliter  fecit  aggredi 
domos  Fragcpanum  in  quibus  sc  Innocentius  cum 
fratribus  suis  receperat.  Sed  contra  spem  sibi  accidit, 
quia  ct  Inoocentii  partem  modicum  laesit,  et  ejus 
satcllites  dou  sinc  gravi  damno  sunl  ad  cumreversi. 
Undc  in  indignationcm  et  iram  commotus,  ad  San- 
ctum  Petrum  cum  multitudine  maxima  equitavit,  et 
ipsam  cepil  Ecclcsiam  pervioientiam.  Introivitetiam 
in  sanctuarium,  et  aurcum  crucifixuro  pendentesque 
coronas  cum  loto  thesauro  auro  et  argenti,  ac  pre- 
tiosis  lapidibus,  seu  gcmmis,  quae  Romani  pontifices 
et  orthodoxi  imperatores  io  ecclesia  ipsa  curo  omni 
devotione  obtuleranl,  taroquaro  sacrilegus  praedo  di- 
ripuil  atque  commiiiuit  (7).  Ciburium  quoque.  quod 
supcr  altare  beatus  Leopapa  construxcrat,   decru- 


(4*)A  et  VL.^tituh  Sancii  Atigeli,  etc. 
(5)  A.  et  M.,  majoTy  ctc. 


(6)M.,  Luccifredus.  A.,  Luccafredus 
(7)  M.,  tninuit. 


33 


PROLEGOMENA. 


3i 


sUre  praesumpsit.  Sublatis  aulem   omnibus,  ad  pa-  A  slatu  Ecclesiae  atque  imperii  habuil.  PraBce8.sit  igilur 


tharcliium  Bcalae  Mariae  (8)  accessit,  el  ecclesiam 
ipsAra  multo  majore  lliesauro  ditalam  exspoliare 
nihilominus  attentavit.  Ad  alias  praelerea  Urbis  ec- 
desias  manus  exlendons,  quidquid  in  eis  pretiosum 
iovenil,  simililer  rapuit  el  asi^orlavil.  Talibus  ergo 
ac  lantis  roercibus  undique  (0)  dilalus,  majorem 
venalis  Urbis  partem  emere  sluduit  corrumpens  ma- 
jores,  el  minores  opprimens.  Vulgus  clia-Ti  ita  sibi 
astrinxit,  ul  praeler  Frangepanum,  et  Cursorum 
manitiones  papa  Innocenlius  nullum  in  Urbe  subsi- 
dium  haberet.  Cum  igitur  pontifex  ipso  undique  ita 
essel  obsessus,  ut  nemo  ad  ejus  pra?scntiam  sino 
periculo  vitjB  posset  accedere,  consilium  liabuit 
exeundi  Urbe,   el  transeundi  ad  parlcs  Galliarum. 


rcgcm  pontifex,  et  pcr  montcm  Burdonis  in  Tusciam 
li'ansiens,  rcvcrsus  esl  Pisas,  ubi  convocatis  Ja- 
nucnsibus,  et  receplis  ab  utraque  civitale  sufficienti- 
bus  juramentis,  quod  de  gucrra  quae  inter  ipsas  civi- 
tates  excitatur,  suo  debercnt  stare  sine  conlradi- 
clione  mandato,  prsecepit  ulriusque  ut  pacem  de 
c«lero  intcr  sc  firmara  tiintront  et  custodirent. 
Altendeus  ergo  beatus  ponlifex  fiJialcm  devotionem, 
et  plurima  opportuna  obscquia  quae  in  multis  Eccle- 
siae  necessitatibus  praedictae  civitates  Romanis  pon- 
tificibus  gratis  exhibuerant,  et  eas  honorare  dignum 
duxit,  et  spcciali  praerogaliva  exallarc.  De  consueta 
igitur  apostolicae  sedis  libcralitate  primalum  Eccle- 
siae  Pisanse  concessit   supcr  Sardiniae  insulam,  sub< 


Ascendil   ergo  in  duabus  galeis  cum  omnibus  fratri-  B  jiciens   ei    Populonlensom  episcopum    et  tres  alios 


bus  qui  secum  steterant,  praUcr  Conradum  Sabi- 
nensera  episcopum,quem  vicarium  in  Urbereliquit  ; 
et  fauciura  Tibcris  difficultate  transcensa  ad  civita- 
lcm  Pisanam  cum  prosperitate  Domino  auctore  per- 
venit.  Ibique  aliquandiu  moram  faciens,  de  gravi 
guerra  quae  inler  Pisanos  et  Januenses  agilabatur, 
firmara  Ireguam  Domino  cooperanle  composuit.  Qui- 
bus  rite  peractis  iterum  mare  inlravit.  et  per  Januam 
transiens,  apud  Sanclum  yEgidium  prospere  appli- 
cavit.  Procedens  autem  pcr  Vivarium  ct  Anicium, 
Alvemi»  fines  intravit,  et  apud  Claromontem  pri- 
raum  concihum  solemniter  celebravit  ;  ibique  rece- 
ptis  nuntiis  Lolharii   Theolonici   regis,   et  dispositis 


episcopos  in  insula  Corsicae,  Aleriensem   videHcet, 

Anetcnsem Januensem  vero  epi- 

scopum  a  subjectionc  Mcdiolanensis  archiepiscopi 
emancipavit,  et  specialcm  dc  novo  apostolicae  sedis 
mctropolitanum  constiluit,  cui  Bobiensem  episco- 
pum,  ot  Pruniaconsem  abbalera,  qucm  creavit  epi- 
scopum,  obedirc  praecepit.  In  eadem  quoque  insula 
Corsicae  tres  episcopos  nihiiominus  ei  concessit. 

Porro  dum  haec  agerentur,  rex  Lotharius  in  Tu- 
sciam  venit,  et  apud  Calcinariam  in  territorio  Pisano 
cum  eodom  papa  coUoquium  iterum  habuit.  Concor- 
danles  igitur  ul  ad  Urbcm  festinarc  deberent,  rex 
per  stratam  publicam,  et  pontifex  per  maritimam, 


aUis  qua^  ad  Ecclesiaj  slatum  spectare  videbanlur,  usque  Viterbium  processerunt.  Itaque  pariter  collo- 
ilcr  suum  versus  partes  Francian  direxit.  Unde  fa-  ti  quentes  processserunt  insimul  per  Ortam,  et  Sabi- 
clura  est  quod  Ludovicus  rex   Francorum  apud  Au- 


rehanum,  et  Henricus  rex  Anglorura  apud  Carnotum 

eumdcm  papam  Innocentium   cum  gloria   et  lionore 

debito   susceperunt.   Postmodum  vcro  in  Lotharin- 

giam  transitum   fecit  et  ei   apud  Leodium  praediclus 

rex  Lolhnrius  cum  episcopis   el  aliis   regni  Theolo- 

nici  praelatis  occurril :    ibique  post  jucundam  recc- 

ptionem  ipsius   pontificis  rex  ipse  cum  principibus 

suis  consilio  habilo  expeditionem   ad  Urbem  jurare 

fecil,   el  eumdem   pontificem  in  secundo  anno  ad 

sedem  beati  Petri  reducere  spopondit.  Tunc  pontifex 

ad  regnum  Franciae  rediit,  et  generaii  concilio  de 

quinque  regnis  convocato  Remis,  mediantc  Quadra- 

gesima  sccundam  synodum  celebravit.  Quibus  expletis 


nensc,  et  Farfense  territorium  ;  et  appropinquantes 
Romae  juxta  ecclesiam  Sanctae  Agnetis  castrametati 
sunl.  Occurrentibus  autem  eis  Theobaldo  Urbis  pr»- 
focto,  ac  Petro  Latronis,  cum  aliis  nobilibus  Roma- 
nis,  et  Transliberinis,  iDtraverunt  Roman  anno 
Domini  1134.  Et  pontifex  quidem  in  palatio  Late- 
ranensi  hospitalur,  et  rex  Lolharius  in  Monte  Aven- 
tino  tentoria  fixit.  Tunc  Pisani  et  Januenses  tn 
auxilium  papae  Innocentii  cum  navali  exercitu  Ro- 
mam  vonienles,  civitatem  vcterem,  turrim  de  Pul- 
verejo,  et  totam  Marmoratam  eidem  pontifici  sub- 
jugarunt.  Coronatus  est  autem  idom  rex  in  impera- 
torem  Augustum  ab  eodem  pontifice  in  ecclesia 
Lateranensi,  ii  Nonas  Junii  ;  et  exinde  ad  montem 


ad  Urbis  reditum   se  accinxit,   et  transiens  per  San-  D  Avenlinum  utrinque  cum  gaudio   pariter  redierunt. 


ctum  iEgidium,  et  per  Montcm  Januae,  fines  Lom- 
bardiae  intravit,  atque  apud  Astam  solemnitate  Re- 
surrectionis  Dominicae  celebrata,  venit  Placentiam, 
ibique  congregatis  episcopis  et  aliis  Ecclesiarum 
praelalis,  tam  de  Lombardia  quam  de  Ravennatensi 
provincia,  ct  inferioris  Marchiae  parlibus,  tertium 
concilium  celebravit. 

Interea  rex  Lotharius,  sicut  promiserat,  in  Lom- 
bardiHm  cum  exercitu  venit,  et  in  Roncaliis  cum 
eodem  papa  et  Lorabardis  generale  colloquium  de 


Eo  autom  tempore  maxima  pars  RomansB  urbis  con- 
versa  esl  ad  Innocentium  papam,  et  vires  Petri 
Leonis  valde  sunt  minutae.  Quia  vero  aestivum 
cauma  tunc  imminebal,  et  Romani  aeris  intemperiem 
Teutonici  non  modice  formidabant,  dispositis  in 
Urbe  iis  quae  necessaria  videbantur  fideUbus  ejus- 
dem  pontificis,  imperator  ad  propria  rediit,  et  pon- 
tifex  itcmm  ad  civitatem  Pisanam  auctore  Do- 
mino  remeavit.  Eo  aulem  anno  in  majori  ecclesia 
Pisana,  convocatis  onmibus  Ecclesiarum  praelatis  de 


<8)  M.    logit  iii   marjjino  eodem  charactero  scri- 
plum  :  VuU  dicere  Ecclesiam  B.  M.  de  Urbe. 


(9)  A.,  inigue. 


35 


INNOCENTnJS  II  PONTIFEX  ROMANUS. 


36 


Hispania,   Guascoma,   Anglia,  Francia,  Burgundla,  A  ^^  valida  famc  quoe  fuil  Roma:  iempore  lunocentii 
Alamania,  Hungaria,  Lombardia  et  Tuscia,  quarlum  " 

concilium  celebravil.  In  quo  inler  c«iera  isti  episcopi 
qui  inferius  adnotanlur,  fuerunl  depositi  :  Eusla- 
chius,  Valentinus,  Aurasicensis,  Petrus  Terdonensis, 
Hubertus  Lucanus,  Bergomensis  et  Bojanus  Arelinus, 
El  quoniam  Rogcrius  Siciiiae  comes  contra  unita- 
tem  Calholica^  Ecclesiae  se  erexerat,  et  Petrum 
haeresiarcham  in  errore  suo  fovebat  et  defensabat, 
Christianissimus  imperator  Lotharius  zelo  Dei  et 
fidei  accensus,  tanquam  Catholicus  Ecclesi»  advo- 
caius  vires  imperii  denuo  excitavil,  et  ad  exhaere- 
dandum,  et  de  toto  imperio  expellendum  ipsum  co- 
milem  atlenlavit.  Unde  factum  esl  quod  in  quinto 
anno  pontificatus    ipsius  Innocentii   una  cum  ipso 


papas  II, 

Hujus  vero  temporibus  in  primo  anno  sui  ponii- 
ficatus  tam  valida  fames  Romae  fuit,  quod  frumenti 
sextarium  quinque  solidis  denariorum  Papiensium 
vendebatur.  Hic  beatus  pontifex  anouale  beneficium 
centum  videlicet  hbrarum  Papiensis  monetae  judi- 
cibus,  et  advocatis  Romanae  Urbis  de  camera  sua 
constituit,  et  eos  higusmodi  juramentum  exhibere 
ordinavit. 

Juramentum  guod prcestiterunt  advocati  consHtuti 
apapa  Innocentio  in  Roma, 

«  In  nomine  Domini  Amen.EgoN.advocatusjuro, 
quod  ab  hac  hora  in  antea  placita,  vel  negotia  Ro- 
manorum,   in   quibus  advocatus  ero,  vel  patronus 


pontifice  Aquilae  fines  potenler  inlravit.  Pisani  quo-  B  Romanorum  malitiose  non  impugnabo,  veldefendam, 


que  ad  expulsionem  ipsius  comitis  vires  suas  m 
auxihum  ejusdera  ponlificis  excilarunt,  ei  praeparato 
in  galeis  et  aliis  navibus  magno  exercitu  venerunl 
usque  Salernum,  exspoliantes  Amalfiam  et  Rivellum 
cum  aUis  circumposilis  munitis  castris.  Obsesso 
itaque  Barolo  ac  devicto,  et  subjugalis  caeteris  Apu- 
liae  civitalibus,  praedictus  Rogerius  comes  in  Siciliam 
fecit  confugium  ;  et  imperator  simul  ac  ponlifex 
comitem  Rainonem  constiluerunt  ducem  Apuliae. 
Tanto  igitur  triumpho,  suflragantibus  beaii  Petri 
meritis,  habito,  imperator  ad  Alamanniam,  et  pon- 
lifex  ad  Urbem  cum  glora  redierunt.  Post  paucos 
autem  dies  Petrus  haeresiarcha  in  errore  suo  defun- 
elus  est  et  occulte  sepultus  :  cujus  sectatores  cum 


sed  pro  scientia  mihi  a  Deo  praeslita,  secundum  con- 
stilutioncs,  ac  leges,  et  bonos  mores  ea  tractabo.  Bt 
postquara  justilia  de  eisdera  causis  a  me  cognita 
fuerit,  si  requisitus  fuero,  judicibus  patefaciam,  et 
eis  inipso  judicio  assensum  meum  adhibebo.  Pre- 
iiura  exinde  non  suscipiara,  nec  per  me,  nec  per 
subraissam  porsonam,  nec  suscipi  permittam  ;  et  si 
susceptum  fuerit,  postquam  scivero,  infra  quindecim 
dies  iilud  rcddi  faciam.  Et  patrocinium  meum  ahcui 
habenti  causam,  si  ab  eo  rogatus  fuero,  malo  studio 
non  negabo  ;  salvis  bonificiis  quae  habemus  ab  eccle- 
siis,  vel  aliis,  et  exceplis  encieniis  valentibus  duo- 
decim  dcnarios,  quse  gralis,  et  sine  exactione  nobis 
offeruntur.    Haec  omnia   observabo  bona  fide,  sine 


tabescerent,  et  in  seipsis  deficcrent,  ut  honorabilius  C  fj^yj^^Q  gi  malo  ingenio,  quandiu  papa  Innocentius, 


possent  cum  Innoc^ntio  papa  componere,  unum  ex 
suis  idolis  erexerunt,  quem  Romani  Carnecorium  (10) 
derisorie  appelaruni.  Evolutis  autem  paucis  diebus, 
poenitentia  ducti,  ad  pedes  ejusdem  pontificis  ipsum 
idolum  adduxerunl,  et  ab  Ecclesia  misericorditer 
sunt  recepli.  Tunc  universa  civitas  conversa  est  ad 
Innocentium  tanquam  ad  pastorem  el  episcopum 
animarum  suarura.  Audiia  est  vox  laeiitiae  in  toto 
orbe,  quia  Deo  auctore  factum  esi  unum  ovile  et 
unus  pastor  ;  unde  tanla  pax  per  siudium  et  poten- 
tiam  ipsius  papae  in  eadem  Urbe  viguit,  quanta  non 
reminiscitur  a  longe  reiro  tcmporibus  extilisse. 
Eodem  iempore,  anno  videlicet  Incarnationis  H38, 
pontificatus  vero   ipsius  domini   Innocentii  anno  x. 


vel  successores  sui  centium  libras,  vel  valens,  dena- 
riorum  Papicnsium  nobis  advocatis  et  judicibus 
annis  singulis  solvent.  » 

Hic  beatus  pontifex  ecclesiam  Beaiae  Mariae  Dei 
Genitricis,  titulo  Calixii,  totam  innovavit  et  con- 
struxit.  Tectum  Laieranensis  ecclesiae,  quod  repente 
ceciderat,  magnis  trabibus  optime  resarcivit.  Ineccle- 
sia  quoque  Beati  Pauli  titulum  qui  ruinam  patieba- 
tur,  constructo  super  columnis  marmoreis  muro, 
firmissine  roboravit,  et  partem  tecti  ejusdem  eccle- 
sias  longissimis  irabibus  resarcivit.  Prseterea  eccle- 
siam  Sancti  Stephani  in  Coelio  monte  prae  nimia  ve- 
tusiate  quassatam  optime  reparavit.  In  palatio  Late- 
rancnsi  duas  cameras  a  fundamento  construxit,  et 


convocatis  de  omnibus  partibus  mundi   patriarchis,  ^  totam  longuram  sinino  (ll)firmavit,atquealiamulta 


archiepiscopis,  episcopis  et  aliis  Ecclesiarum  prae- 
latis,  grande  concilium  celebravit,  in  quo  ultimo  die 
inter  caetera  sunt  baec  capitula  promulgata  :  «  Si 
quis  suadente  diabolo  hujus  sacrilegii  reatum  incur- 
rerit,  quod  in  clericum,  vel  monachum  violentas 
manus  injecerii,  anaihcmathi  subjaceat,  et  nullus 
episcoporum  illum  praesumat  absolvere,  nisi  morlis 
urgente  periculo,  donec  apostolico  conspectui  prae- 
senietor,  et  ejus  mandatum  suscipiat.  Ad  haec  ordi- 
nationes  factas  a  Petro  Leonis,  et  ahis  schismaiicis 
et  haereticis  evacuamus,    et  irritas  esse  censerous.  • 


famosa  suis  temporibus  egit.  Circa  finem  vero  sui 
pontificatus  populus  Romanus  novitatis  amator  sub 
velamento  utilitatis  reipublicae  contra  ipsius  volun- 
tatem  in  Capitolium  senatum  erexit.  Hic  ordinationes 
fecit  multas  per  Decembrem  et  alios  menses,  dia- 
conos  decem  et  octo,  presbytdros  viginti,  et  episco- 
pos  sexaginta  duos  per  diversa  loca.  Dufunctus  est 
Romae  octavo  Ralendas  Octobris,  et  in  ecclesia  La- 
teranensi  honorifice  tumulaius  in  concha  porphy- 
retica,  miro  opere  constructa. 


(10)  A.,  Camecornium. 


(11)  M.  Summo.  X.,  Simuo. 


37 


prolrgomsna. 


38 


EPISTOL iE  TRES 


PRO  CANONICA  INNOCENTII  ELECTIONB  ASSERENDA 


(Mamsi,  Conc.y  XXI»  432,  ex  codice  Udalric.) 


1. 

Cardinaliiim  et  episcoporum  Sanctm  Romanas  Ec- 
eletiw  ad  Lothariumregem, 

L .  devina  inspirante  dementia  Romanorum  ciaris- 
limo  regi,  justitia  rigore  fulgenti,  episcopi  N.  etN. 
el  eardinalea  Romani,  cam  caeteris  fratribus,  salu- 
tem  et  perpetoam  de  hostibussui  victoriam. 

NqIUis  Christianonim  ignora,  optime  rex,  quod 
Romana  Ecclesia  Dei  instiiutione  et  sanctorum 
Patmm  imitatione  et  religiosorum  virorum  devo- 
ttone,  domina  sit  non  Urbis,  sed  orbis  ;  et  ea  eon- 
sistente  eancta  proHpere  consistunt,  eaque  defi- 
cieote  cuncta  decrescunt.  Et  sicut  altins  excetlit, 
sic  Tentorum  ac  tempestatum  tyrannidem  iaciliusa 


A  turpiterrecessil.  Depradationes  vero  ecclesiacum 
ei  pnecipue  beati  Petri  tbesaurum,  quem  pontifices 
Romani  et  sacralissimi  imperatores  Deo  beatoque 
Petro  dedicaverunt  in  lampadibus  aureis,  calicibus, 
thuribulis,  candelabris,  imaginibud,  crucibus,  gem- 
mis,  aliisque  vnsis  prcliosis,  nec  non  et  palliis  et 
vestibus  sericis  auro  gemmisque  contextis,  dire- 
ctiones  necuon  et  praediorum  ecclcsiasticorum  igno- 
rationes,  et  percgrinorum  exspolialiones  quantae  siot 
qui  Roraam  vel  Jerusalem  properaot  euntes  et 
redeuntes  utiquediffamant.  Quie  vero  aliaturpia  ipse 
suique  complices  gerant  regalibus  auribus  non  sunt 
rcferenda.  Sed  per  Dei  gratiam  infra  paterni  muri 
caveas  jam  latitat :  abbates,  marcliiones,  principes, 
aliique  barones  in  auxilium  Catholicae  et  apostolic» 


M  repeUil ;  et  quanto  renim  ma»knerum  turbine  ^  g^^,^;^  p.operant.  Orienlales  el  Occiaentales  Ec- 


eooqoaaaaior,  tanto  luddiua  purificatur.  Beatae  igi- 
tur  memorise  papa  fl.  migrante  et  viam  universas 
terrae  ingrediente,  nos  episcopietcardinalesG.  car- 
dinalem  diaconum  Sancti  Angeii,  virum  honestum, 
moribos  compositum,  Deo  Deomque  timentibus 
charum,  in  sammom  poutificem  elegimus,  in  eccle- 
siam  Lateranenaem  eonstipatum  catervis  fidelium 
deduximua,  el  in  aede  summa  posilum  nos  et  infi- 
nita  religioforam  turba  honoravimus.  Post  hoe 
in  palatium  ascendimus,  et  qua  ex  more  geri  ao- 
ient  eomplevimua  et  omnia  insignia  pontifica- 
lia  H.  pape,  Calixti  papae  Paschalis  papn  suo- 
nmiqiie  prsedecessorum  ei  tnbuimus.  His  vero 
circa  horam  tertiam  lite  peractis,    Petrus  Leonis 


clesiae  praedictum  invasorem  pari  voto  parique  con- 
sensu  unoque  spiritu  auathemate  condemnant,  do- 
minum  vero  Innocentium  papam  a  Catholicis 
Calbolice  lectum,  Catholice  consecratom,  sicut  imi- 
versalem,  patrem  et  beati  Petri  vicarium  amplc^ 
ctuntur,  venerantur,  suisque  nuntiis  frequentant. 
Quod  igitur  super  his  celsitudo  vestra,  o  gloriosis- 
sime  rex,  agere  debeat,  regalis  providentia  Spiritu 
sancto  succensa  provideat.  Accingere  igitur,  et 
archicpiscopis,  et  episcopis,  abbatibus  religiosisque 
viris,  nec  non  et  regni  principibos  soiito  more 
in  auxillium  principis  apostolorum  properanter  o.c- 
curre  :  quatenus  Ecclesia  Dei  Istetur,  religio  Chri- 
stiana  sublimetur,  schismaticorum  pertidit  compri-' 


hora  aexta.  aua  iudas  Gbriatum  cnixificit,  et  tene-  ^      .  •.•  .  •  i    .•  u      j-    . 

Boim  9v^^*  4«"  •"*—  wu,«M.ui»  w  u     V  ,  ^  g  matur,  corona  capitis  tui  a  rege  coblesti  benedieatur. 


bramm  caligo  mandum  inrolvit,  eum  auis  eonspi- 
ratoribns  atque  conaanguineis  aliisque  manifesto 
pretio  conductia,  eedesiam  Saneti  Martii  turribua 
firatrmn  propinquam,  festinanter  adiit,  cappam  ru- 
beam  indecenter  induit,  fielitiaqua  pontificatus 
inaigoia  arripoit.  Seqaenti  autem  die  ecclesiam 
Beati  Petri  armia  petiit,  machiois  circumdedit, 
teeta  morosqoe  fregit,  homicidiis  peractts  et  nimia 
knMni  sangaiDn  effosione,  sic  cum  iroprobis 
apeistolonim  prindpis  intravit  januas  Altera  autem 
die  armata  roana  ad  Lateranensem  ecclesiam  per- 
rezit«  (imio,  igne,  sangnine  eam  violenter  invasit. 
Palatiom  conscendit,  pontes  confregit,  sedes  ponti- 
fieom  contrivit,  saerarium  beati  Laurentii  aperuit, 
qoae  optima  aibi  visa  sunt  diripuit,   ad  propria  se 


Qus  vero  hic  desunt  venerabilis  frater  noater  G. 
[Gualterus]  et  Deo  dilectus  Ravennatis  ficdeaise 
archiepiscopus  viva  vobis  voce  clariticabit,  quem 
attentius  serenitati  vestras  comniendamus,  et  ut 
euro  pro  reverenlia  beati  Petri  et  totius  CsthoUcss 
BcclesiaB  honoritice  tractetis,  rogamus. 

H. 

QuaUeri  Ravennatensii  archiepisc  opi  ad  iV.  Parthe 
nopolitanum  seu  Magdebvrgensemarchiepiscopum. 

Veoerabili  domino  N.  sanct»  Parthenopolitanae 
Ecclesise  archiepiscopo  G .  sanctse  Ravennalis  Ec- 
clesite  minisier,  licet  indignus,  saleutem  et  perpe- 
tuamin  Chrisio  dilectionem. 

Visis  sanclissimse  patemilatis  vestrae  litteris  qui- 


recollegit.  PosilMcpaUadiom,  inquo  dominus  no-  bus  me,    quanquam     invisum   et  facie  ignotum 

star  papa  laaocaatius  cum  Catholica  Ecdeaia  rosi-  visilare  voluistis,  pluriroun  in  Domino  gavisi  aumus 

debat,  aggreditar.  Verum  equitibus  et  eqois  pluri-  et  congratulati,  quem  etsi  longa  terrarum   spatia  a 

mis  amissis  ia  canfuaione  su»  ignominias  doroum  nobis    separent  corporaliter,   tamen,   qu»  divisa 


39 


INNOCENtlUS  II  PONTIFEX  ROMANUS. 


40 


conneclit,  sctJaraU  conjungil  spirilualiter   vos  am-  A  nauruin  ferrcum  pro  domo  Demini  firmiter  oppona- 

plectimur,  et  pro  posse  nostro  vobig   servire  parali       '    ^"  *'  •     - 

sumus.  Super  quo   vero  unum   noslnim  consiiium 

desideralis,  taliler  respondemus.Decedertte  SS.  Ro- 

manae  sedis  episcopo,  beal«  memoriaD  patre  nostro 

Honorio,  sicul  audivimus  et  in  veritale  comperimus 

Innocentius,    qui    quondaro   Grcgorius   dicebalur, 

Sancli  Angeli  diaconus   cardioalis,    bonorum    om- 

nium,   Deo  quemadmodum   ab  aelerno    providerat 

disponente,  per  eleclionem  venerabilium  fralrum  et 

dominorum  noslrorum  unanimiler  in  unum  conve- 

nienlittm,   Guillelmi  Praeneslini,    M.    Albanensis, 

et  Joannis  Hosliensis,   D.   Sabiniensis   episcopo- 

rum,  el     reliquorum    Calbolicorum     cardinalium 

ad  sanctae    Roman»    Ecclesiae     regimen    assum- 


ptus  est  canonice.  Poslmodum  vero  Petrus  Leonis,  B  ^|j„jg 
qui  papalum  a  longis  relro  temporibus  affeclaverat, 
parenlum  volentia,  sangninis  effusione,  decrusla- 
tione  sanctarum  imaginum,  fa^^ta  el  conspiratione 
inverecunda  facie  (rubeam  sibi  cappam  assumens), 
universalem  matrem  nostram  sanclapa  Romanam 
Ecclesiam  turpiler  usurpare  et  Simoniacc  occupare 
contendit.  Hac  iUque  veritate  comperta,cum  uni- 
versiute  totius  lulicffi  Ecciesiae  praedictum  Inno- 
centiuro  virum  sobrium,  prudeotem,  castum,  man- 
suetum,  humilem,  omnique  morum  bonesUte  con- 
ditum  pro  more  Ecclesiae  per  supradictos  venerabiles 
fratres  divinitus  consecratum,  nostrura  universa- 
lem  patrcm,  papam,  et  apostoUcnm  indubiUnter 
amplectimur,  devote  colimus  et  veneramur.    Prae- 


tis.  De  caetero  in  vestris  sanctissimis  orationibus  in 
omnibus  nos  et  per  omnia  humiliter  commendantes, 
obnixe  rogamus,  ut  hoc,  quod-ffite  bomines  vel  ab 
homiuibus  dicimur  aut  existimamur,  ante  Deum 
vestris  suffragantibus  nobis  meritis,  esse  quandoque 
mereamur.  Orantem  pro  nobis  vestram  sanctiutera 
divina  pietas  ad  multorum  profectum  et  ad  sanct» 
Ecclesiae  honorem  et  utiliutem  incolumem  in  lon- 
^m  consernare  dignetur. 

IH. 
Henrici  Lucensis  episcopi  ad  iumdem. 

Yenerabili  domino  N.   sanctae   ParthenopotiUna 
Ecclesiaedigno  archiepiscopo  H.,  Dei,  graiia  Lucen 
sis  servus  et  episcopus,  spiritum  consilii  et  fortitn- 


De  ordine  electionis  Romani  ponlificis,  si  vobis 
placuisset  a  viris  religiosis  ac  me  sapientioribus  ut 
vobis  notificaretur,  expeUre  non  erat  incongnium . 
Sed  quoniam  vobis,  ut  Patri  et  domino  meo>  non 
satisfacere  non  debeo,  demultispaucaperstringaro. 
Gonvenientibus  cardinalibus  in  ecclesia  S.  Andreaa 
apostoii  sututum  est  ab  eis,  octo  personis,  daobus 
episcopis,  G.  Praenestino,  et  C.  Sabinensi,  tribus 
cardinalibus  presbyteris  P.  Pisano,  P.  Rufo,  et 
Petro  Leonis,  tribus  cardinalibus  diaconibas,  Ore- 
gorio  scilicet  Angeli  Jonathae,  Americo  cancellario, 
electionem  pontiflcis  comitti,  ita  ut  si  commitUret 
dominum  papam  Honorium,  qui  tonc  in  articulo 
mortis  positus  erat,  ab  hac  vita  transire,  persona 


dictum  vero  Petrum,    vere  leonis  ru^ientis  fiHum,  c  quaeab  eiscommuniter  eligeretur,  vel  a  parU  sa- 


quaerentem  quem  devoret,  Unquam  non  electum, 
sed  contra  Deum  et  sancUm  Ecclesiam  erectum, 
non  assumptum  sed  intrusum,  non  apostolicum  sed 
apostaticum,  non  Catholicum  sed  haereticum,  non  con- 
secratum  sed  exsecratum,  divina  eiinomnibuset  per 
omnia  contradicente  auctoriiate,  condemnantes  abdi- 
camus.  Vestrae  igitur  sanctitatis  prudentiam  supplici- 
Ur  exoramus  et  vicaria  chariute  constantiam  vestrae 
fideit  veiut  columnam  immobilem  in  Domino  confor- 
tamus,  qaatenas  ia  fide  beali  Petri  et  in  obedientia 
ejas  vicarii  dilectissim  Patris  nostri  Innocentii 
per  gratiam  S.  Spiritus  electi,  sanctaeque  Romanse 
Ecclesiae  dilectione  firmiUr  peniisUtis.  Praeterea  ne 
vestis  Christi  inconsutiUs  a  perfidis  et  infideUbus 


nioria  consilii,  ab  omnibus  pro  domino  et  Romano 
pontifice  snsciperetar.  Praenestinus  etiam  cam  CflS- 
teris  decrevit,  at  si  qois  electioni  Ulilcr  factse  con- 
tradicei-et,  anatbemati  subjaceret ;  et  ai  qois  aliom 
attenUret  eligeret,  factom  pro  infaeto  haberetar, 
necipsealterius  in  Ecclesia  locam  conseqaeretar, 
quod  et  ipse  Petrus  Leonis  ore  proprio  eonfinnavit 
adjiciens  non  oportere  eos  dubiUre,  quod  oeca- 
sione  sua  in  Eeclesia  scandalom  oriretor,  qoooiam 
mallet  in  abyssom  submergi,  qaam  propter  se 
scandalum  nasci.  Deinceps  sUtotam  est  oteleetoret 
altera  die  simui  convenirent.  CaeUrom  Petros  I^o- 
nis  cum  Jonathan  ab  eis  recedenst  nt  oonras  ille 
vel  submersus  vel   camium  inglavie  detentos,  ad 


sortcm  mituntibus,  quod  divina  averlat  clementia,  p  ^^^^       j^^  ^.^^11^^  contempsit,   et  conventieala 


dividatur,  et  navis  Petri  fluctibus  marinus  hinc  inde 
concussa  pericUtetur,  devotissime  suggerimos,  ot 
dominum  Lotharium  invictissimun  Romanoram 
regem  ad  Urbem  sine  dilatione  venire  viriliter  et 
insUnUr  exhoitari  dignemini,  et  Um  vestraedioe- 
ceseoa  fratres  et  episopos  quam  etiam  reUquos 
vestros  comprovinciales,  velut  alUr  Petrus  aliquando 
conversus,  in  prsedicU  fide  indubiunterconfirmetis, 
quatenus  Um  per  dominum  regem,  quam  et  per  vos 
pax  Ecciesiaa  reformetur,  et  Judaicae  perfidiae  haeresis, 
quae  nuperin  eadem  Ecclesiaexorta  est,  prsesante  Do- 
mino,  fundiius  exstirpetur,  e)  contra  omnia  qoae  se 
extoUunt  contra  uoitatem  et  veritalem,  vos  tanquam 


seorsam  coIUgens,  altare  maledictionis  eligere  sat- 
agebat.  Quod  nisi  dominus  papa  Honoriot,  qnem 
credebant  jam  mortoora,  se  ad  fenestram  popnlo 
osUndisset,  cum  fratmm  et  propinqooram,  ae  mo- 
neribus  et  obsequiis  conductoromtarbaministroroai» 
prseco  Antichristi,  sopra  qood  dicitor  Deos,  ante 
tempus  se  extolisset.  Itaqoe  cnm  baec  UlU  prcaen- 
sissent  ii,  qoorom  corda  Deos  tetigerat,  Bccleal» 
pericolom  expavescentes,  et  tempeatatis  proceliaa 
jam  intumescentes,  cum  papa  Honorius  in  n  fr.  de 
initio  Quadragesima  ad  patres  soos  appositos  eiaet, 
ceiebratis  exseqoiis  pro  necessiUte  loci  et  tempo* 
riS|  non  Umen  ex  more  sicut  oportebaly  eom  cala- 


II 


PROLEGOMENA. 


4!K 


mitatts  terapestas    instaret,  de  octo  personis    ad  A 

elcctionefn  eleeiis,  Praenestiaus,  Sabinensis,  B.  Ru- 

fiis,  A.  caDcellarias,  quintum  Gregorium  cardina- 

lem  diaconnm  Sancti  Angeli,  invitum  et  oronibus 

niodts  renitentem,  cum  religiosis   viris  episcopis, 

eardinalibus  presbyteris,    diaconibus   ei  subdiaco- 

nibus,  in  saramum  pontificem  elegerunt,  cum  Petro 

Leoais.  qui  erat  octavus,  P.  Pisano  sexto  et  Jona- 

tha  seplimo  remanentibua.  Quod  vero  compertum 

est  ab  his,  qiii  dolum  in  corde  conccperunt,  u(  ini- 

quitatem  parerent,  nam    et   ipse   Pelrus  Leonis  a 

longis  relro  temporibus  ad  id  pervenire,  ut  avarus 

et  arabitiosus,  affectaverat,  sicut  rouitis  probatur 

indiciis,  tribus  generibus  munerum  nunc  bos,  nunc 

illos  sibi   alliciens,   congregatis,    quos   potuerunt/ 

proh  dolor  !  cum  episcopo  Portuensi   rubea  cappa  o 

illum  vestierunt.    Quod  factum    multae   sanguinis 

effosiones,  mults  locorum  nrbisdestructiones,  ter- 

ribties    sacrarum   imaginum    decrustationes  ;  heu 

iacinas  !     pro  stipendio   militum   suorum   sibique 


obsequentium,  consecuta^  sunt  :  quamvis  Leo  ejas- 
dem  Pelri  Leonis  fraler,  et  aller  Leo  frangentis 
pancm.  cum  utrique  slriderent  dentibus,  alter  in 
allerum,  anteqnam  papa  obiisset  juraverunt  corain 
cardinalibus,  quo<J  neulcr  eorum  de  electione  pon- 
lilicis  scandalum  faceret,  sed  quem  Ecclesia  elige- 
rct,  pro  domino  venerarentur,  et  colerent.  Nos 
autcm  sentcntiam  ct  consilium  religiosorum  virorum 
Calholicorum  ct  orthodoxorum,  de  Tuscia,  de  Lon- 
gobardia,  et  de  Ultramonlanis  partibus  amplexan- 
los,  approbnntcs  et  imitantes,  Pelrum  Leonis  in 
hoc  facinore  ut  schismaticum,  el  quoniam  suum 
schisma  defendit,  hsereticum  omn*modis  abdicamus, 
dominum  vero  Innocentium  pro  patre  el  summo 
ponlitice  lenemus.  recipimus,  veneramur  et  coli- 
mus.  Paternitateni  vestram  pro  nobis  oranlem 
Dominus  omnium  conservare  dignetur.  Me  ad  ser- 
vitium  vcstra}  sanctitatis  inconcussa  Hde,  quasi 
unum  de  famulis  vestris,  deprecor  ut  existi* 
metis. 


VULGRINI 

SEXAGESIMI  SECUNDI  BITURICUM  ARCHIKPISCOPI. 

EPISTOLiE 

Iq  causa  lanocenlii  II  Romani  ponliflcis. 

{fRstaria  Patriarchii  Biturieensis  aactore  anonymo,  ap.  Labbb,  Biblioth.  nov.  mss.  11,  82.) 


Sexagesimus  secundus  yrasfuit  dominus  Vulgrinus,  vir  nobHis,  doctus,  facundus,  in  consilio  providus^ 
et  omni  virtutum  decore  omatus ,  Tertio  adepti  ponti/icalns  anno,  idem  t>rmul  dominum  Sugerium 
Saneti  [Honysii  in  Francia  electum  prassente  Ludovico  rege  benedixit  in  abhatem  apud  eamdem  Diovy- 
tianam  abbatiam.  Interea  vero  cum  Girardus  Engolismensis  episcopu<,  homo  factiosus  et  schismaticus, 
Anacleti  antipapof  (quiantea  Petrus  Leonis  dicebatur)  partes  de/ensurus,  gravcm  Ecclesi/s  Catholicfe 
persecutionem  pararet,  atque  quosdam  episcopos  sibi  resistentes  a  propriis  sedibus  deturbare  prmsump- 
sisset,  cceteri  orthodoxi  prcesules  Aquitanice  ad  patriarcham  ct  primalem  suum  dominum  Vulgrinum 
tanquam  ad  asylum  confugiendum  consutlo  decreverunt,  scientes  eum  esse  tantum  ac  talem^  ut  et  vio- 
lenios  malorum  conatut  sua  aucloritate  facile  impedire  possety  et  (qvod  majns  est)  pro  ecclesarium  sibi 
fwre primatus  subjectarum  pace  et  salute  tibentercum  Apostulo  charitate  superimpcndi  veltet.  Plures 
iffUur  hac  de  eausa  ad  eum  epistolas  direxerunty  quas  huic  opusculo  inserendas  esse  in  argumentum 
rei  getUE  cemuimus. 


1-  c 

r.  Xantonensis  episcopi  ad  Vulgrinum. 

TuLQRCfo  Dei  gralia  Bitaricensi  archiepiscopo, 
dofflino  sno  cbarissimo,  Vu.  Xantonensia  episcopus, 
talatena  et  obedientiam . 

Sanctitati  vestrae  significamus  qaod  Girardus  ille 
Engolismensis  Ecclesiam  Dei  in  partibus  nostris 
adeo  pertarbareraty  ut  jam  qusreretur  intcr  nos 
eujos  quis  professionis  esset.  Et  quia  ipsius  pravse 
persaaf^toni  noa  et  comprovinciales  episcopi  assen- 
tire  nolebamaSyPictaTenseni  et  Lemovicensemjretus 
anxilio  prineipis  nostri,  a  sedibus  suis  expulit,  et 
alios  intranl.  Sed  qaia  noa  habere  poterat  episco- 

PAnoL.  GLXXIX. 


pos,  nonconsecravii  illos.  Abbatem  quoque  Angeria- 
censem  in  nostra  dioecesi  ex.iste(ilem.  a  monasterio 
suo  per  manum  comitis  ejecii.  Inter  nos  etiam  prin- 
cipcmque  noslrura  tautam  seminavil  discordiara  pro 
co  quod  inlrusos  suosconsccrare,  imo  exsccrare  no- 
lebamus,  quod  cl  nos  et  canonici  noslri  a  sede  no- 
8tra,et  ab  urbe  cl  Kcclesia  ob  metum  ol  minasprin- 
cipis  egressi  sumus,  dereliclis  domibus  el  posscssio- 
nibus  nostrisjustitiacgralia.  Acciditautem  ex  divina^ 
rcspcctu  pietatis,  quod  iste  tam  nefandus  et  scelera- 
tus  praecursor  Antichristi  Girardus  Engoiismcnsis 
quadam  die  cum  per  episcopatum  nostrum  transis- 
set,  ab  Aimaro  de  Arcbiaco,  roilite  strenuo,  sororgio 

2 


Vi 


INNOCENTUS  II  PAPA. 


44 


U 


nostrb  captus  baberelur,  et  c^ptus   modo  tenetur.  A  tectionis  vestrs  gremio  nos  fov^eatis  et  protegatia. 


GoJQS  captio  Ecclestaenostrsetoroni  populo  gaudium 

est  et  exsultatio  qoam  roaxima.  Unde  patemitati  ye- 

strse  supplicamus  ut  Burdegalensi  Ecclesis,  quseeum 

in  archiepiscopnro  sibi  elegit,  et  Agennensi,  et  Pe* 

tragoricensi,et  PictaveDsi,  et  Lemovicensi  episcopis, 

et  nobis,  et  omni  clero   et  populo  litteras   vcstras 

traosmittatis,  per  obedientiam  omnibus  inhibendo 

et  praecipiendo  ne  in  aliquo  obediant  Girardo,  neque 

ullum  ei  honorem  exhibeant,  et  quod  a  vobis  excom- 

municatus  sit,  et  quod  episcopi  omnes  eum  excom- 

municent  in  eisdem  lilteris  imprimatis.  Electionem 

quoqueejus  quamde  ipso  Burdegalcnses  canonici  vio, 

lentta  comitis  ta  archiepiscopom  fecerunt,  quia  sine 

electione  et  assensu  omnium  suffraganeorum  epi-         _  ...     ..       _,.  .  _ 

,     ,.      .     .  •  f   .^  ^  »  Pelitionibus  filiorum    vestrorum  suffragaQeprom 

scoporum,  imo  contradicente  Agennensi,  lacta  est,  R  d    j      i      •  c    •    •  _.••.•.•..• 

^         '     .  ^^.      ,  **  BurdegalensisEccIeaia,pra»ertimju5tispatcrmtati8 

casseti^  condcmnctis,  et  ipsum  Girardum  perpstuo 


Date  et  operam  ut  dominus  rex  Franooram-nobii  et 
omnibus  Burdegalensium  suffraganeia  litteria  aoii 
suum  manutentum  de  bac  re  et  promittat  et  triboat ; 
quoniam  multo  securiores  ob  hoc  erimos  et  Brmiores, 
lilteras  vestras  et  regis  nobis  transmittite.  Si  poaaetia 
desccndere  usquc  Cadurcium,  et  nos  ibi  conveDire, 
illud  laudabile  esset.  Valcatis. 

III. 

V.  Pictauorum  episcopi  ad  Vulgrinum.^ 

Domino  suo  et  merito  dcsiderabili  Yulo^^o  Dei 

gratia  arcbiepiscopo,  Vu.  Pictavorom  bumilia  aacer^ 

dos  et  exsul  propler  justitiam,  salutem  et  benedi- 

clionem. 


deponatis.  Illis  vero  qui  Girardumceperunt,  gratiam 
et  absolutionem  veslram  impartiamini.  Et  illos  qui 
violentiam  aliquam  pro  deliberatione  Girardi  illis  a 
quibus  captus  tcnetur,  inlerre  teniaverint,  excom- 


vestrae  dulcedo  racilem  praebebit  assensom.  Postulant 
etenim  omnes  uoanimiler  sanctitatem  vestrnro.  aup- 
pliciter  orantes,  quatenusGirardumEngoIisraensem 
haBresiarcbam,  sacrilegum,  invasorem  aedia  Burde- 
galensis,  excommunicatum    reexcommunieetis,  et 


municctis.  Insuper  vero  Auxiensi  archiepiscopo,  et .    ^^  ,„ff,^ganeis  quam  clero  Burdegalensi  ne  illum 


Burdegalensi  Ecclesiae,  et  eorum  suffraganeis  per 
obedientiam  praecipiatis,  ut  omnes  illos  publice  ex- 
communicent  qui  duci  Aquitanioe  auxilium  impen- 
derint,  donec  in  hac  Ecclesiae  Dei  perturbatione  per- 
roanserit.  Coepiscopis  quoque  nostris  praecipatis  ut 
Aimaro  de  Arcliiaco  pecunia  et  muneribus,  auxiliis- 
que  aliis  subvcniant,  ut  se  defendere  possit  adversus 
principem  nostrum  et  Engolismensem  comitem,  qui 
pro  deliberando  Girardo  ei  roinatur.  Valete. 

II. 
G.  Petragoricensis  episcopi  ad  Vulgrinum. 

Doroino  suo  sanctissimo  et  venerabili  Vulgrino 
Dei  gratia  primati  Bituricensi,  G.,  Pelragoricensis 
Ecclesiae  humilis  minister,  salutem  et  debitam  obe- 
dientiam. 

Novit  patemitas  vestra  quanta  persecutio  in  Bur- 
degalensi  provincia,  et  etiam  in  Bituricensi  pro  schi- 
amate  Girardi  Engolismensls  exorta  sit,  et  ob  hoc 
qood  nos  qui  inilla  provincia  sumus,  maximamtri- 
bolationem  susttnemus.  Sed  quia  vos  et  regem 
Francorum  in  obedientia  Domini  papae  Innocentii  (ir- 
raitcT  perseverare  audivimus,  valde  gaudemus. 
Miraraur  lamcn  supra  modum  quod  vos  qui  primas 


in  archicpiscopum  recipiant  potestate  a  Deo  vobis 
tradita  sicut  priraas  inhibeatis,  et  tam  ipsom  quam 
Petrum  de  Castro  Aurardi  vitulum  inflatilem,  et 
omnes  eorum  coadjutores,  quorum  dux  est  vu.  Bo  • 
chercllus,  in  die  feslivitatis  sanctae  .Hariae  Magdalenas 
excommunicari  et  publicari  faciatis  :  nos  siquidcm^ 
qoantum  ad  nos  pertinel,  tam  nefaodi  sacrilegii 
invasores  Satanae  tradidimus  in  interitum  carnis,  et 
G  ab  ecclesiasticia  cireomscripsimus  bonoribus  et 
promotionibus.  Quod  utinam  et  vos  in  Vu.  Boche- 
rellum  in  virtute  sancti  Spiritus  exerceatis. 

IV. 
Vulgrini  ad  Agennensem,  Pictavensem^  Petrago- 

ricensemy  Xantonensem  episcopos,   clerum  ei 
Populum  Burdegalensem.  , 

VuLGRiNus,  Dei  gratia  primas  Ecclesiamai  Aqoi- 
taniarom,  venerabilibus  rratribos  et  Catholicis  aanct» 
Dei  Ecclesiaa  niiis  Agennenai,  Pictaveosi,„Pi^tMgo- 
ricensi,  Xantonensi  epiacopis,  et  cIqha  ei,,populo 
Burdegalensis  provinci»,  salutem  et  benedjotiooem. 

Mementote,  dilectissimi  fratres,  etmentiboavceatris 
tenaciter  imprimatur,  quoniam  haec  est  victoria  qoa 
vincit  mundum,  fides  nostra.  Sancta  Ecclesia  Catho- 


noster  eslis,  nccdum  litteris  vestris  nos  visitastis,  D  Hcaqiiamvis  plenimque  concutiatur  adverais,  tamea 


nec  in  hac  re  confirmavistis.  Maje?tati  igitur  vestrae 
persuademus,  quatenus  uos  et  omnc'»  Burdegalenses 
auffragancoft  de  proposilae  obedieniiae  firmilate  cer- 
tificetis  ct  confirmetis,  atque  littcris  vestris  securos 
nos  faciatis,  ut  in  qoamcumque  partem  res  aliquo 
casu  declinaverit,  vos  semper  nos  manuteneatis,  nec 
deproposita  obedenlia  sinenobisaiquid  permutetis, 
sed  una  nobiscum  omnibus  ad  certum  finem  perve- 
niatis.  Etquidem  G.  Engolismensem,  qui  se  Burde- 
galensem  archiepiscopum  sine  nostro  consilio  fecit, 
et  de  obedientia  nosimpetit,respondeamus;oportet 
enim  ut  vos  primatem  nostrum  ct  capol  sequamur. 
JBt  YOB  sicot  filios  vctftros  et  membra  vestra  in  pro- 


invicta  et  immobilis  io  uniiale  et  vei|itfite.fidei  per- 
severat.  Saepe  accidit  ut  machinatiaivB^,i^eticorom 
et  tyrannide  priocipum  a  «edibus  «uis.  Catboiici  et 
religiosi  expellerenlur  episcopi,  nec  tamoft  everti 
potuit  Eccl«saia  Dei ;  qoia  enim  anlificata  eat  aupra 
petram,  non  possont  adversos  eam  portae  inferi 
praevalerj.  Qoia  igitor  in  partibus  vestris  apertaest 
porta  inferi,  caveant  omnes  Catholici  ne  per  eam 
corruant,  et  ne  descendant  in  infernum  vivantea. 
Quod  utique  corroont  et  deacendont  qai  a.  Romana 
discedunt  Bccleaia ;  qoi  potant  Roroaaaro  Bcdeaiam 
parietes  esse,  vel  marmora.  Catholici  epiacopi  el 
Catbolicicardioales,  qoicom  domioopapa  lanocentio 


45 


PROLEGOMRNA. 


46 


persceulionem  patiuntur  propter  jnstitiam,  hi  snnt  A  a'Qfiristi  charitate  non  separat.  Quod  nos  qaidim, 


Roroana  Bcclesia,  non  illi  persecutores  qui  saeram 
sedem  vioienter  tenendo  violant,  nec  illi  schismatici 
qui  magis  timuerunt  bominem  quam  Deum  ;  qui 
adbsrentes  Petro  Leonis,  amiserc  pctram  jusliiise, 
qnsB  conculcabii  leonem  et  draconem,et  cito  conteret 
sub  pedibus  suis  omnem  Sutanae  poieslatem. 

Vos  autem,  fratres,  fundamonlo  petr»,  soperquod 
editlcare  cocpislis,  firmiter  inhaerete.  Ilinas  princi- 
pum,  damna  possessionum,  vexaliones  corporum 
icharitate  foras  mittente  timorem)  conlemnite,  imo 
sicut  disciplinam  apprehendile,  ut  cum  Apostolo 
conGdentcr  et  exsultandodicatis :  «Quis  nos  separabit 
a  eliaritaie  Ghristi  t  Tribulatio,  an  angnstia,  aa 
femes,  an  nuditas,  an  persecutio,  an  gladius  ?  Sed 


qui  in  regimine  primaD  sedis,  auctore  Deo,  constituti 
sumus,  Domioo  paps  iQiiocentio,  sicut  sancts  sedis 
apostolicae  prsDsuli.et  Catholico  universalis  EccicsiiC 
pastori  liDcera  dayolione  obcdimus,  nihilque  est 
per  qnod  ab  cjus  obedicnlia  dimovcri  possimas.  In 
hac  unilalc  nobiscum  pcrscverant  palriarcha;  et 
primaies,  mctropolilani  ct  episcopi  innumerabiles. 
In  hac  unitate  permanct  dominus  rex  Francorum, 
simillter  et  rex  Anglorum,  rex  Alemannorumy  rex 
Ilispanorum ,  et  rex  Ilicrosolymorum ,  duces  ac 
principes  fere  totius  orbis  terrarum .  Ila^c  csl  Ca- 
tholica,  ha?c  est  universalis  Ecclesia,  quse  fulget  in 
Oriento  ct  paret  usquc  in  Occidenlcm.  llla  autero 
eonventicula  Girardi  Engolismensis  inania  sunt  et 


in  bis  omnibus  superamus,  quia  non  sunt  condign»  B  P^'''''^^^^/  «.^  «""^  »«^"canl  mulicrculas  oncSratas 


passiones  hujus  temporis  ad  fuluram  gloriam  quo) 
revelabitur  in  nobis.  »  Scikntes  igitur  quia  diligen- 
tibns  Deum  omnia  cooperantur  in  bonum,  si  adversa 
patimini  propter  justitiam,  nolile  terreri  ;  sed  et 
divina  clementia,  quae  non  palitur  fideles  lentari 
supra  id  quod  possunt,  statuet  procellam  in  auram, 
et  deducet  suos  in  porlum  voluntatis  eorum. 

Exhortamur  ergo  fratemitatem  vestram  ut  con- 
aerveiis  Romanx  ficclesia}  unilatem,  et  invicta  vir- 
Cnle  resistatis  Girardo  Engolismensi,  qui  manifesti 
ichismalis  ducem  se  et  signifcrum  facit;  qui  modo  a 
fractibus  sui3  cognoscitur,  cum  antislites  Lemovi- 
censem  et  Pictavensem  calholice  et  eanonice  ordi- 
Dttos,  a  sedibus  suis  indecenter  expulerit,  cum  in 
ccelum  os  suum  posueril,  et  evidenter  impugnet  Ca-  q  Burdegalensis  EccIe>ijR  archiepiscopum  nominari  se 


peccatis,  juslis  viris  ac  vere  Catholicis  nocore  non 
pranalent,  «  quia  necesse  est  haereses  esse,  ut  qui 
probali  sunt,  manifcsti  fiant.» 

Yosigitur,  fratres  dileclissimi,  constantes  estoto 
indefensionc  Catholicae  verilatis.  Confidite  in  eo  qui 
dicit  :  «  In  muodo  pressuram  habet)itis  ;  sed  confi- 
dite,  quia  cgo  vici  mucdum.  »  Sperate  in  eo  qui 
impcravit  ventis  et  mari,  et  facta  est  tranquillitas 
magna,  qui  et  vobis  tranquillitatem  dabil  et  pacem. 
Certi  vero  sitis  et  secnri  de  consilio  et  auxilio  san- 
ctae  matris  Bituricensis  Ecclesiae.  Tolunlarii  enim 
sumus,  ct  paratos  no^  eshibemus  tribnlationihus 
vestris  compati,  ct  supporlare  onera  vestra  in  cha- 
ritale.  Quod  si   Girardus  ille,  qui  per  invasionem 


Iholicam  veritatem.  Nos  autem  excommunicationis 
sententiam,  quam  super  eum  et  super  fautores  ejus 
domioua  papa  promulgavit,  annuntiamus  ct  obser- 
vari  precipimus.  Electionem  quoquequam  de  eojam 
excommunicato  Burdegalenses  clerici  fecerunt,  im- 
probamus,  et  ne  quis  ei  obediat  prohibemus,  etc. 

V. 

Ad  eosdem, 

VcLGtTNUS,  Dei  gralia  primas  Ecclesiarum  Aqui- 
tanie,  venerabilibus  ac  dilectis  in  Christo  fratribus 
Cfttbolteis  episcopis  Burdegalensis  Ecclesiae  suffra- 
ganeis,  salutem  et  benedictionem. 

GrmUas  agimus  Deo  pro  vobis,  dilcctissimi  fratres, 
qait  fides  vestra  annuntiatur  in  univerao  mundo. 


facit,  obcdicntiam  a  vobis  requirit,inpromptnhabet 
prudentia  vcstra  quitl  ei  respondeatis.  Quam  enim 
subjcctionem  vel  obclientiam  debeatis  illi,  quem 
Catholica  Ecclesia  in  Rcmensi  concilio  pro-schi- 
sniatc  damnavit  et  excommunicavit,  et  ab  omni 
ecclesiastico  honore  dt^posuit  ?  Praeterea  qnem  con- 
stat  Don  esse  Catholicum,  constat  non  esse  canonice 
institutum. 

His  ct  aliis  rationibus  canonicis  munita  pcuden- 
tia  vestra  faisitati  impudentcr  obsistenti  pmdenler 
rcsistat,  et  domini  papas  Innoccntii  innoceutiam  se- 
quendo,  in  Catholica  unitate  sine  ulla  mutatioce  aut 
titabatione  persislat,  ut  legiiime  certantes,  et  usque 


FacU  estis  Ecclesi»  Dei  exemplum  et  speculum  vir-  D  *"  ^"^"^  perscvcrantcs,  ct  salutem  aelemam  merea- 

mini  et  coronam,  quia  «  non  coronabitur  quis,  nisi 
lcgitime  certaverit  ;  »  quia  «  non  qui  coepit,  scd  qui 
perjevcraverii,  hic  salvus  erit.»  Desideramus  collo- 
quium  fraternilalis  veslrae,  et  cum  nobis  Deus  op- 
portunitatem  dcderit,  locum  idoncum  eligemus,  et 
pra^nuntiabimus  vobis.  Valcat  in  Chrlslo  sinceiiiis 
vcstro,  venerabiles  ac  dilvH-lis-imi  fratros. 


tatis  et  fidei.  Renovala  est  in  vobis  sanclorum  mar- 
tjnim  fortitudo.  Aliis  curvantibus  gcnua  sua  ante 
Btil,  vos  pro  fide  Catholica  fidelitcr  dimicatis,  et 
Deo  praestante  virtutem,  invcnti  estis  in  fide  stabiles, 
et  in  opere  eflScaces.  Vos  estis  qui  fide  ereditis,  et 
ore  profitemini  veritatem.  Vos  CKitis  quos  adversila- 
tum  turbo  non  frangit,  quos  tribulatio  vol  angustia 


47 


INNOCENTIUS  H  PAPA. 


a 


LOTHARII  III  IMP. 

CORONATIO  ROMANA. 

(Annoll33,  Jun.  4.) 
[Pbrtz,  Monutnent.  Germ.  Hitt.  Leg.  t.  If,  pag.  81.] 

Sententiam  in  Anaeletumpapam  a  principibusregniprolatam  ex  Daeherii  Specilegiot.  Ill^  p.4S5,486^ 
et  Sehatenii  Ann.Paderb.  p.  730,qui  apographo  Baluzii  usus  eit,  proponimus.Juramentum  a  Lothtnii 
in  coronatione  sua  prasstitum  jam  pridem  a  Batvnio  editum  exscripsimus  ex  Cencii  iibro  censuum  in 
Archipo  Vaticano  mbr.  anni  circiter  1400,  fol.  1331 . 


IN  ANACLETUM  PAPAM  SENTENTIA. 


Lothtrios  Dei  gratia  Romanorum  rex  regibus,  A  episcopum,  et  per  alios  fautores  suos  prstendendo 


trchiepiscopis,  episcopis,  principibus,  et  UDiversis 
Dei  fidelibus,  ad  quos  littere  istae  perveDerint,  sa- 
utem. 

Majestatis  divinse  dispcnsationi  et  consilio  placuit 
nos  patronum  ac  defensorem  sanctse  ecclesiee  Ro- 
man»  statuere,  ideoque  necesse  hcbuimus  pro  ip- 
iius  liberatione  propeosius  laborare.  Gum  igitur 
ascitis  nobis  archiepiscopis,  episcopis  et  abbatibus, 
priacipibus,  ducibus,  comitibus  et  marchionibus 
regni  nostri;  episcopos  etiam,  comiles,  et  aliosba- 
rones  Italise  nobiscum  ducentes,  bellico  apparatu 
itipati,  ad  Urbem  proficisceremur,  nuntios  schisma- 
tici  iilius  Petri  Leonis  frequenter  habuimus.  Qui  ni- 
mirum  ex  parte  iilius  justitiam  praetendentes,  ipsi  in 


justitiam,  sollicitare  non  destitit.  Qui  etiam,  muni* 
tiones  et  obsides  se  nobis  daturos  ad  sufficientiam 
pro  servando  judicio,  et  viva  yoce  et  litteris  promi- 
Herunt.  Pacem  igitur  sine  effusione  sanguinis  refor- 
mare  in  Dei  ecclesia  cupientes,  quae  nobis  ilK  dixe- 
rant,  fratribus  qoi  cum  domno  papa  Innocentio  eranl 
per  Dos  ipsos  significavimus.  Gasterum  ipsi,  utpote 
pacis  amatores,  de  justitia  confidentes,  tam  perso- 
nas  suas,  quam  Leonis,  et  filiorum  suorum,  necnon 
Gentii,  Pctri  Frajapanis,  et  Petri  Leonis,  et  muni- 
tiones  in  manu  nostra  libere  obtulenint.  Adversa 
vero  pars  dies  redimere  cupiens,  sub  velamine 
fraudulentarum  promissionum  nos  aliquanto  tem- 
pore  a  nostra  intentione  retraxit.  Tandem  quia  ipsi 


joi  ire  parato  non  debere  audientiaro  dcnegari,  nec  B  saepe  commoniti,  implere  quod  promiserant  nolue- 


hostilibus  impugnationibus  molestari,  publicis  cla- 
moribus  asserebant.  Diutinis  ergo  eorum  iuterpel- 
Utionibus  provocati,  idipsum  episcopis  et  cardinali- 
bus,  qui  cum  domno  papa  Innocentio  erant,  signifi- 
eare  coacti  sumus.  Ipsi  vero,  tamquam  canonicarum 
sanctionum  et  institutionum  ecclesiasticanmi  non 
ignari,  universam  Dei  ecciesiam  jam  super  hoc 
promulgasse  sententiam,  Petrum  Leonis  ac  compli- 
ces  suos  damnasseasserentes,  quod  erat  universitatis 
non  debere  privalum  fieri  responderunt. 

Nos  autem  idipsum  cum  patientia  supporlantes, 
et  patrem  nostrum  papam  lunocentium  ad  Urbem 
cum  gloria  duximus,  et  Lateranensi  cathedrae  resti- 
tuimus,  atque  in  monte  Aventino  castrametati  fui- 
mus.  Ibique  Petrus  Leonis  aures  nostras,  et  princi- 


runt,  tamquam  fallaces  et  perfidi,  et  tam  divinss 
qnam  regiae  majestatis  rei»  cum  Petro  Leonis  cjus- 
que  complicibus  damnati  sunt  et  hostes  a  a  princi- 
pibua  nostra  curiae  judicati,  videlicet  Nortberto 
Magdeburgensi  cancellario  nostro,  et  A.  Bremensi  (12) 
archiepiscopis  et  D.  Osemburgensi,  B.  Padelbron- 
nensi,  An.  Brandenburgensi,  et  B.  Parmensi,  R. 
Albensi,  0.  Astensi,  0.  Gremonensi,  6.  Yporiensi, 
episcopis,  et  abbatibus,  Henrico  Fuldensi,  Al- 
berone  Noemburgensi,  et  Limeburgensi :  proce- 
ribus,  Alberone  et  Henrico  marchionibus,  Otbone, 
Sigifredo  vexiliifero,  Herimanno,  Wilhelmo  de 
Lomello,  Gothone  de  Marchuingo,  Hildebrando, 
et  Tancredo  de  Prato   comitibus,   et  Alberto  de 


pum    nostrorum ,    per  Petrum   olim  Portuensem  C  Gastello. 


(12)  Adalbero  archiepiscopus  Bremensis  ei*at  Detbardus  episcopus  Osnaburgensis,  Bemhardus  Pader- 
bomensis,  Anshelmns  Havelbergensis . 


49  PROLEGOMENA.  SO 


CORONATIO 


Anno  4133,  Jon.  4. 


HocestjarameDturo  quod  dominns  rex  Lotharius  A     ^9^  Loiharius  rtx  promitlo  et  juro  tibi  domino 

tempore  heresis  filii  Petri  Leonis  domino  pape  In-  pape  Innoceniio  tuisque  successorUms  securitaiem 

Docentio  presiitil  ante  fores  basilice  sancti  Salvatoris  viie  et  membrl  et  male  captioniSj  et  defendere  pa- 

qQeCoDstantintana  appellatar,  in  die  qua  coronatus  patum  et  honorem  /tttttn,  et  regalia  sancti  Petri 

estabipaolnnoeentioanteqoamcoronaro  acciperet,  que  habes  manu  tenere^  et  que  non  habes  juxta 

domino  Ceocio  Frajapane  jaramentom  computante,  meum  posse  recuperare . 
el  Octone  nepote  sao  ac  celeris  nobilibas  Roroanis 
ibi  existentibas  : 


NOTITIA  DIPLOMATICA 

IN  EPISTOLAS  ET  PRIVILEGIA  INNOCENTII    11 
(Philippus  Jafp^,  Regesta  Rom,  pont.^  p.  558.) 


f  Bolle  bujus  pontificis  ostendunt  annos  Incarnationis  vulgares  SMue  ac  Florentinos  et  Pisanos  (18). 
lacbetiones  qooque  sunt  modo  Pontificiae  modo  Constaniinopolitanse(l4).  Sententiee,  qua  utilur  Innocentius» 
hK€  eal :  Ahiuya  nos  Devs  8ali7tari8  noster  30,  U,  47,  65,  80,  85,  90,  93,  96,  101,  etc. 

Subaerlpaemnt : 

ep.  Albanensis.    .    Mathaeus  .  .  a    2  Nov.  1130  ad    7  Nor.  1135 

Aibertus   .  .  a  U  Jun.  1136  ad  19  Apr.  1141 

>    Ortanoa    .    .    Rodalphoa  .  a  10  Ang.  113S  ad  i%  Jan.  1136 

»    Oatienais  .    .    lohannea.  .  a    t  Not.  1130  ad    4  Juo.  1133 

Drogo.    .  .  a  11  Jan.  1136  ad  30  Not.  1137 

Albericus  .  a    9  Apr.  1138  ad    1  Mai.  1143 

•  Pr«nestiaas  .    Guilielmus  .  a    7  Aug.  1130  ud  30  Jan.  1137 

Stephanos    .  a  10  Jan.  1140  ad    1  Mai.    1143 

»    S.  RuffinsB.    .    Theodewinus  a  10  Jun.  1135  ad    6  Mai.    1140 

•  Sabinenais.    .    Conradus.    .  a    7  Aug.  1130  ad    1  Mai.    11^3 

•  Tibortinos.     .    Goido.     .    .  a    2  Nov.  1130  ad  25  Mart.  1139 

•  Toseolanos    .    Egidius    .    .  a26Jal.  1158  ad    1  Mart.  1139 

Imanis    .    .    a  19  Apr.     1142  ad  26  Apr.   1143 

pr.  card.  tit.  S.  Anastasis Petrus.    .    .  a    if  Aug.    1130  ad  20  Febr.  1131 

Azo.    .    .     .  a    8  Jan.     1135  ad  27  Apr.  1139 

Ribaldus .    .  a    6  Mai.     1140  ad  21  Jnn.  1141 

•  9      •      SS.  apostolorom    ....    Gregorius     .  a  26  JuJ.      1138  ad  17  Dec.  1138 
»       »      9      S.     CsBciiiaB Goselraus     .  a    2  Nov.    1130  ad  15  Jul.  1132 

Goizo      .    .  a    3  Apr.    1140  ad  13  Febr.   1143 

•  9      •      S.     Calixti Gregorius    .  a  29  Apr.    1140  ad    1  Mai.     1143 

•  «      •      S.     Chrysogoni Joannes  .     .  a    7  Aug.    1130  ad  21  Dec.     1133 

Bernardus    .  a  27  Jan.     1137  ad    5  Mart.   1137 
Guido      .    .  a  10  Jan.     1140  ad  25  Febr,  1143 

•  •      •      S.     Cleroentis Ubertus  .    .  a    2  Nov.    1130  ad    2  Sept.   1133 

Boeiius    .    .  a  22  Apr.    1139  ad    1  Mai.     114S 
»      •      »      8.     Cructs  in  Hierusalem     .    Gerardus.    .  a  20  Febr.  1131  ad  15  Dec.     1141 

•  •       1      S.     Cyriaci        Rusticus.    .  d    9  Mai.    1131 

9       •       »  Equitii Petrus     .    .  a    7  Aug.    1138  ad    9  Mai.     1131 

•  •      >      S.     Eudoxis Comes.    .    .  a  17  Dec.    1138  ad    1  Mart.    1139 

•  »      •      SS.  Johannis  et  Pauli.    .    .    Lucas .    .    .  a    8  Marl.  1132  ad    6  Mart.   1140 

Hubaldus.    .  a  23  Febr.  1141  ad  19  Mai.     1142 

(13)  Annos  Incarnationis  vulj^res,  die  25  mensis  Dccembris  ;  annos  Incarnalionis  Florentinos,  tribus 
mensibua  poat  Nativitatem  Chnsti ;  annos  Incamationis  Pisanos  novem  mensibus  ante  Christi  Nativitalem 
aaapieantor. 

(14^  Indictionia  Constantinopolitanse  initium  erat  dies  1  mensis  Septembris  ;  Caesareae  sive  Constantinianae 
diea  21  menais  Stptembria  ;  Pontificise  seu  Romanae,  dies  1  mensis  Janoarii. 


51  INNOGENTIl  II  PAPJ)  b% 

pr.  card.  tit.  S.  Laurentii  in  Lucina    .    .  Anselmus.  .  a    1  Aug.  J130  ad  21  Jun.  11 41 

•  I  »  S.  Laurentii  in  Damaso  .     .  Ivo.    •     .  .  a  26  Jul.  1138  ad.  15  Jan.  1142 

»  »»  .  S.    Marcclli Pctrus.    .  .  a  11  Jun.  1138  ad  i8  Febr.  1139 

»  »  n  S.  Mariae  fundcntis  oleuni    .  Balduirous  .  a    1  Jun.  Ili7  ad  12  Apr.  1138 

»  »  »  SS.  Marcellini  et  Petri .     .    .  Crescenlius  .  a  17  Dec.  1138  ad     1  Mart.  1139 

»  »  »  S.  Martini  in  Montibus    .     .  Petrus.     .  .  a  20  Febr.  1131 

•  >  »  S.     Pastoris Gripho    .  .  a  17  Dec.  1138  ad     1  Mart.  1139 

Pelrus.     .     .  a  16  Apr.    lU0adl5Nov.     1143 

>  »      »    S.    Praxedis Desiderius    .  d.   1  Mai.    1138 

Chrysogonus  a    7  Jan.    1139  ad  11  Apr.      1141 
Hubaldus.     .  a  21  Jun.    1141  ad  26  Apr.      1143 

>  9      »    S.    Priscae Gregorius     .  a  18  Jun.    1135  ad    7  Jun.      1137 

Raincrius.  .  a  10  Jan.  1140  ad  26  Apr.  1143 

•  »      »    S.    Savinffi Slancius  .  .  a    i  Mai.  1138  ad  30  Sept.  Mi% 

»       »      »    S.    Stephani in Celio monte    .    Martinus  .  .  a  33  Jan.  1133  ad  19  Mai.  1142 

»      »      >     S.    Susannae Petrus.     .  .  a  12  Jan.  1138  ad  11  Apr.  1139 

»      »      »    S.    Yestin® Liciifredus  .  a  21  D^c.  iiZS  ad    6  Mart.  1140 

Thomas.  .  .  a  11  Apr.   1141  ad    1  Mai.  1143 

diac.  card.     S.    Adriani Guido.     .  .  a  i2  Jan.    1134  ad  11  Jun.  1138 

Ubaldus  .  .  a    6  Mart.  1139  ad  13  Mai.  1141 

»        »        S.    Angeli Gregorius  .  a  23  Mart.  1138  ad  28  Febr.  1140 

»        »        SS.  Cosmae  et  Damiant  juxta 

templum  Romuii    .    .    .    Guido.     .  .  a    8  Mart.  1132  ad  30  Sept.  1142 
»        »        S.    Kustachii  juxla  templum 

Agrippse Yassallus.  .  a  13  Mart.  1135  ad  25  Apr.  1142 

•  »        S.    Georgii  ad  velumaureum.    Oddo  .    .  .  a    8  Marl.  1132  ad  26  Apr.  1143 
>        n        S.    Liiciae  in  Orphea  (a/.  Or- 

thea) Stephanus  .  a  25  Jun.    1t32adlOJim.  1135 

»        S.    Maria3  in  Aquiro    .     .    .    Ivo.     .    .  .  a    7  Febr.  1137  ad  12  Apr.  1138 

Petrus.     .  .  a  13  Dec.   1141  ad  22  Febr.  1143 

»         »        S.    Marise  in  Dominica.     .     .     Gcrardus.  .  a  28  Febr.  1138  ad  22  Febr.  1U3 

I        »        S.    Mariae  in  Porticu     .     .     .    Bomanus .  .  a    7  Aug.   1130  ad  21  Mai.  1135 

Chrysogonus.  a  26  Mai.    1135  ad  17  Dec.  1138 

Ribaldus.  .  d.22  Mai.    1139 

PHrus.     .  .  A  10  Jan.    1140  ad  23  Febr.  1143 

»        »        S.    Mariae  in  Vla  Uta  .    .    .    Guido.     .  .  a    2  Nov.  1130  ad  21  Dcc.  1133 

Hubaldus.  .  a  18  Jun.   1135  ad    1  Mai.  1U3 

•  »        S.    Nicolai  in   carcere   Tul- 

liano Johannea.    .  d.  21  Dec.  1133 

Octavianus  .  a    9  Apr.    1138  ad  13  Febr.  1U3 

»        »        SS.  Sergii  et  Baccbi      .     .     .    Gregorius    .  a    7  Aug.    1130  ad    1  Mai.  1143 

»        •        S.    Theodori Albertus  .    .  a  20  Febr.  1131  ad    9  Mai.  1131 

»        »        SS.  YitietModesa  ....    Boetius    .    .  a    7  Jun.    1135  ad  23  Mai.  1138 

S.    R.    E.    diac.  card.    Guido    ....  a  20  Apr.    1140  ad  25  Apr.    1142 
s  »  »      Thomaa.    .    .     .  a  16  Apr.    1140  ad  23  Fcbr.  1141 

»  •  »      Haimerieus      .     .  d.  27  Jul.    1139 

»  »  »      Goizo,  Rainerus    .  d.    6  Mart.  1140 

prior  subdiaconorum  sacri  palatii  Jacintbus    d.    1  Mai.    1138 

sacri  palatii  subdiaconus  et  prior  scoIsd  crucis  Baro  d.  1  Mai.  1138 
»  »  »        Joanaes  d.  1  Mai.  1138 

»  »  n        Galgamus,  Monachus,   Baldicio,  Vulgarius  d.  1  Mai.  1138 

R.  K.  subdiaconat  Joannes  Papero  d.  1  Mai.  1138 

Datae  bullae  sant  p.  m. 

Airaerici  S.  R.  E.  diac.  card.  et  canccUari.     .    .    .  a        Junio  1130  ad  20  Mai.  1141 

Lucae  S.  R.  E.  presb.  card.  agentis  vicem  domini  Aimerici   ejusdem   ecclesiae   diac.    card.  et 

cancellarii  (anno  1137  et  1138  ;  bulloe   278,   291,  292,   293,    324,    331,   332,    334,  335,   338, 
339,  340. 

Baronis  capellani  et  scriptorifl a  21  Jun.    1141  ad  15  Dec.  1141 

Gerardi  S.  R.  E.  preab.  card.  et  bibliothecarii   .    .    .    a    4  Jan.   1142  ad    4  Mai.  1143 


i^ 


8 


EPISTOLiE  ET  PRIVILEGIA. 


54 


INNOCENTII  II 


PONTIFICIS  ROMANl 


EPISTOLiE  ET  PRIVILEGIA 


I. 
Ad  Lotharium  regem .  —  Conradum  regni  invoiorem 
obHonorio  excommunieatumnuntiant.  Gerardo 
cardinali   legatio    apostoHca  per    Germaftiam 
eonfirmatur, 

(AnnoliaO,  Febr.  18.) 

[Mansi,  ConciL,  XXI,  430. | 

(j[rbgorius],  quondam  S.  Angeli  cardinalis  dia- 
coiios,  Dunc  autem,  Deo  disponente,  in  pontificem 
Romanum  eiectu3,[duiLL.J  Praenedtinus,[MATTH£Us] 
AltMmeDsis,  [Joa?ines]  Ostiensis  [Chuno]  Sabinensis, 
episeopi  et  catholici  cardinales  qui  Romse  sunt, 
LoTBAmo  illustri  et  glorioso  regi,  et  sanct®  Eccle- 
iiccaibolic<e  defensori  ac  speciaii  iilio,  salutem  et 
•postolicam  benedictionem. 

Dileetiaaimus  Pater  noster  felicis  memoriae  papa 
floDoriaSy  cnm  lota  sancta  catholica  Romana  Eccle- 
sia,  qoooiam  maximum  fructum  de  persona  lua 
speraTit  sanctas  Ecclesise  venturum,  quod  de  te 
foetam  est  auctoritate  apostolica  confirmavil,  et  in 
CoDradam  regni  invasorem  excommunicationis  sen- 
tentiampromulgavit.  Nos  autem,  ipsius  inba^rentes 
v&tigiis,  quooiam  de  tua  Qdei  firmitate  et  justitia 
valde  confidimus,  per  dilectissimum  fratremnostrum 
Gerfaardom,  cardinalem  presbyterum,  apostolicse 
sedis  legatam,  pnidenti»  tuae  mandamus,  quatenus 
proxima  ventura  hieme  ad  sedem  apostolicam  ve- 
nias,  bonoris  et  dignitatis  plenitudinem,  operante 
Domioo,  sascepturus .  Sicut  ergo  tantum  virum  decet, 
iia  moDitas  accedas,  ot  et  pacem  statuere,  et  hostes 
Bedesiu^  et  imperii,  suffragante  divina  gratia,  va- 
leas  sabjugare.  Causam  Halverstadensis  episcopi 
praefato  frttri  nostro  G[erhardo],  commisimus, 
ColooieDsi  vero  archiepiscopo,  pro  quo  rogasti,  ut 
tibi  fideliorsil,  episcopaleofficium  iDduIgeraus. 

Datam  apud  Palladium  [f.  Palatium]  xii  KaL 
Martii. 

n. 

Ad  Germanos.  —  Gerardo  cardinali   legationem 
apostolicam  per  Germaniam  confirmat, 

(Anno  1130,  Febr.  18.) 

[MANSf,  Concil,  XVI,  429.) 

G.  [GaiGORius]  quondam    diaconus  cardinalis, 

nooe  aalem,  dispooeote  Domino,  Romanus  electus 

P.,  oniveriis  archiepiscapis,   abbatibus,   clero  et 


A  aliis  fidelibus  Deo  per  regnum  Teutonicum  consti- 
tutis,  salutem  et  apostolicam  benedictionem. 

Dilectissimus  Pater  noster  felicis  memorise  Ho- 
Dorius  papa  vices  suas  dilecto  filio  suo  fratri  nostro 
G.  cardinali  presbytero,  religioso  siquidemet  pru-.. 
denti  viro,  in  Teutonico  regno  commisit.  Nos  autem, 
divina  suffragante  ciementia,  ipsius  inhaerejitetf 
vestigiis,  ut  opus  sibi  injunctum,  Deo  duce,perficiat, 
B.  Petri  auctoritate  mandavimus.  Ipsum  ergo  apo- 
stolicae  sedis  legatum  pro  reverentia  B.  Petri  et 
sanclse  Romanse  Ecclesiae  benigne  soscipite  :  ad  haec 
fraternilali  vestrse  mandamus,  quatenus  Ulustri 
viro  regi  Lothario,  quem  elegistis,  et  de  sua  pru- 
denlia  et  honestate  confisi,  in  regem  assumpsistis, 
opem  et  consilium  unanimiter  praebeatis  :   et  quo- 

B  niam  quod  de  eo  a  nobis  factum  est,  a  praedec^ssore 
noslro  felicis  mcmoriae  papa  Honorio,  et  sancta 
Romana  Ecdesia  confirmatum  est,  mandamus  vobis, 
quatenus  ipsum  imperii  dignitatem,  et  honoris  ple- 
niludinem  suscepturum,  ad  apostolorum  limina 
proxima  futura  hieme  transmittatis^  et  ut  honorifice 
ct  potestative  veniat,  et  pacem  constiluere  valeat, 
ct  Ecclesiam  defensare  per  vestrarum  personarum, 
sicut  oportuerit  exhibitionem  eumdem  viriliter  ad* 
juvetis. 
Datum  apud  Palatium  xii  Kalend.  Martii. 

UI. 

Ad  A.  prioremet  fratres  ecclesioe  5.  Frigdiani 

Lucensis. 
(Aduo  1130,  Mai.  6.) 

C  [Baldz.,  MiscelL  edit.  Luc,  IV,  580.] 

Innocbntius,  servus  servorum  Dei,  dilectis  fi liis 

A.  |Attoni]  priori  et  caeteris  fratribus  S.  Frigdiani, 
salutem  et  apostoh'cam  benediclionem . 

Quanto  vos  in  amore  religionis  ferventiores  esse 
cognovimus,  tanto  ampliorem  de  vobis  fidnciam 
gerimus.  Siqaidem  P.  [Petrus]  Leonis  sanctam  |io- 
manam  Ecclesiam  molitur  opprimere  et  servituti 
perpetuee  subjugare ;  ideoque  firmitatis  vestrae  con- 
stantiam  exhortamur  in  Domino,  quatenus  in  fide 

B.  Petri  et  dileclione  nostra  tanquam  viri  cathoHci 
firmiter  persistentes,  navcm  B.  Petri,  quae  modo 
inler  procellas  fluctuat,  ad  portum  salutis  profusii 
ad  Deum  precibus  reducatis . 

Datum  Transtiberim  11  Non.  Maii. 


55 


IV. 


INNOCENTll  U  PAPJE  56 

A  poribus  tuis  habeat  Gcclesia  honorem  suum,  et  ia 
rege  suo  laeletup,  ot  in  gloria  tuafloreal  etglorietur. 
Exallenlur  indiebus  tuis  Catholici,  et  opprimanlur 
haertilici,  ul  regnum  luum  Deus  exallet,  et  inimicos 
tuos  sub  pedibus  luis  humiliol.  Ad  hacc  venerabilem 
fralrem  noslrum  praefatum  G.  archiepiscopum  luae 
gloriac  attentius  commendamus,  rogames  ul  pro 
scdis  apostolicae  reverentia  eum  benigne  recipias 
et  honeste  pertraclcs.  Omnipotens  Dominus  inco- 
lumem  te,  fili  charissime,  custodial,  et  Ecclesiae 
suae  curis  fideliter  invigilare  concedal.  Gloriosara 
filiam  nostram  U.  [Ricliezam]  reginam  ex  nostra 
parte  devote  salute^,  eamque  pro  suscipienda  impe- 
"rialis  beuediclionis  pleniludine  una  lecum  ai  nos 
venire  invitamus. 


Ad  Lotharium  regem,  —  Electionem  suam  canoni- 
cam  et  illegitimam  Anacleti  narrat,  ArchiepiS' 
copum  Havennatem  mitterese  ad  illum  significat, 

(Anno  1130,  Maii  11.) 

[Mansi,  ConclL,  XXI.  428.) 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lecto  fllio  L.,  illustri  et  glorioso  Romanorum  regi, 
salutem  et  apostolicam  benedictionem. 

Quod  excellenlia  nobilitalis  tuae  studiosa  et  fer- 
vens  in  fiJelitale  B.  Petri  semper  exstitil  et  devota 
divinae  bonitatis  gratia  personam  tuam  honoiibus 
decoravir,  atque  ad  defensionem  suse  Ecclesiae,  (t 
statum  imperii  reformaodum  ad  regni  fastigia  su- 
bllmavit,   praedecessorque  noster   felicis  memoriae  3      Dalum  Transtiberim  v  Id.  Maii. 


papa  H.  qaod  teper  multam  utilitatem  credidit  Ec- 
clesise  profuturam,  electionem  de  te  ab  archiepi- 
sco(lis,  episcopis,  ac  regni  principibus  factam  pro 
unitate  Ecclesiae  et  regni  inviolabiliter  conservanda 
aactontate  apostolica  conBrmavit,  et  pro  imperialis 
dignitatis  plenitudine  suscipienda  per  dilectum  fi- 
lium  nostrum  G'.  [Gerardum]  sanctae  Romanae  Ec- 
clesiae  presbyterum  cardinalem  te  ad  sedem  aposto- 
licam  evocavit.  Quo  nimirum  bumanae  condilionis 
exempto,  quod  ego  dignus  non  fui,  episcopi  et 
Calholici  cardinales  me  licet  invitum,  et  renitentem 
in  Romanum  pontifieem  unanimiter  elegerunt.  Qui- 
bus,  ut  ante  Deum  loquar,  nuUo  ambilionis  honorc, 
nulla  omnino  praesumptione  assensum  praebcns,  sed 
sola   lol  tanlorumque   religiosorum  virorum,  non  q  nosler,  felicis  raemoriac  papa  Honorius,  pro  unitate 


V. 

Ad  archiepiscopos,  episcopos^  abbates  et  principes 

per  regnum  Teutonicum  constitutos. 

(Anno  1130,  Jun.  20.) 

[Philippus  Jaffe,  Regesta  pontif.  Hom.  p.  561,  ex 

codice capiluli  Olomucensis.] 

Venerabilibus  fratribus,  archiepiscopis,  episcopis 
etdilectis  filiis  abbalibus  et  priiicipibus  per  regnum 
Teulonicum  constilutis,  saUitem  el  apostolicam  be- 
nedictionem. 

Divina  factum  disposilione  minime  dubitamus^ 
quod  dileclum  tilium  nostrum  Lolharium,  virum 
utique  Catholicum  et  justitiae  cultorem,  in  regera 
vobis  unanimiter   elcgislis.    Praedecessor  siquidcm 


absque  gravi  periculo  contemnenda,  compulsus 
obedientia,  conOsus  insuper  de  omnipoteuiis  Dei 
misericordia  ii^unctum  mihi  officium  ad  honorem 
Dei  et  Ecclesi»'  Romanae  suscepi.  Postmodo  vero 
Pelrus  Leonis,  qui  papatum  a  loogis  retro  tcmp  0- 
ribus  affectavcrat,  parentum  violentia,  sanguinis 
effusione,  decrostatione  sanctarum  imnginum  B- 
Petri  calhedram  occupavit,  et  peregrinos,  ac  rcli- 
giosos  quosque,  ad  apostolorum  limina  devotioni 
causa  venienles,  captos  et  tetris  carcerijm  squalo" 

ribus  ac  ferreis  vinculis  mancipatos,  fame,  siti  diver. 
sisque  tormentorum  geueribus  cruciare  non  desinit, 
Sanguinem  quoque  nostram,  et  eonim  qui  nobiscum 
sunt  sitibundo  pectore  concupiscens,  gladiis  vcne- 


Ecclesiae  conscrvanda  et  statu  imperii  in  melius 
reformando,  qnorl  a  vobis  de  eo  fictum  fueral, 
auctoritate  aposlolica  confirmavit,  ipsum<nie  pro 
suscipienda  imperialis  dignitatis  plenitudine  per 
dilecium  filium  nostium,  lalorera  praesentium. 
G[crhardum]  sanctae  Romanae  Ecclesiaj  presbyterum 
cardinalem,  ad  sedem  aposlolicam  evocavit.  Quo 
nimirura  human.T  condilionis  Irge  rebus  humanis 
expinpto,  quod  [quanquani  ?]  ego  dignus  non  fui, 
episcopi  el  C  ilholici  cardinalcs  me  licel  invitum  ei 
renilentem  in  Romanum  pontificem  comraunitcr 
elegcrunt.  Quibus,  ut  anle  Deum  loquar,  nulla 
honoris  ambitione,  nulla  omnino  praesumplione 
assensum  praebcns,   sed.sola   tol  lantoriimque  reli- 


no  ac  multimodis  proditionibus  vitae  nostrae  insidia.  t\  giosorum   virorum,   non   coutemneiida   compulsus 


tur.  Pro  cujus  saevitia  comprimenda,  et  statu  tam 
Ecclesiae  quam  imperii  in  melius  reformando,  per 
praesentia  scripta,  et  venerabilcm  fratrem  nostrum 
G.  [Gualterium]  Ravennatem  archiepiscopum  \irum 
utique  religiosum,  prudentem,  omniumque  roorum 
honestate  conspicuum,  excellcntiae  tuae  ilerato 
mandamus,  quatenus  proxima  hieme  cum  archi- 
episcopisac  regniprincipibusad  nostram  praescntiam 
venias  imperialis  dignitatis  plenitudinem,  coope. 
rante  Domino,  suscepturus.  Sit  itaquc,  fili  charis- 
sime,  regnum  luum  adjutorium  regni  coelestis,  ut 
post  temporale  regnum,  quod  longaevum  tibi  Domi- 
DU8  faciat,  cum  ipso  sine  fine  possis  rcgnarc  ;  tem- 


obedientia,  confisus  insuper  de  omnipotentis  Dei 
misericordia,  injunclum  milii  oliicium  ad  honorem 
Dci  et  Ecclesite  Romanae  su^cepi.  Poslmodum  vero 
P|elri]  Leonis,  qui  papalum  a  longis  rctro  lempo- 
ribus  affeclaverat,  parentum  violentia,  sanguinis 
effusione,  destruclione  sacrarum  imagiuum,  beati 
Pctri  Cithedram  occupavit,  et  peregrinos  ac  reli- 
giosos  quosdam  ad  aposlolorum  limina  devolioois 
causa  venienles,  captoscl  tctris  carceris  squnloiibus 
oc  fcrreis  vinculis  mancipatos,famc,siii,(iiversisque 
tormentorura  generibus  cruciare  non  desinit.  Per 
praesentia  itaque  scripta  et  charissimos  fratres  uo- 
stros.  G[erhardum]  sanctae  Romanae  Ecclesiae  pre- 


67 


EPISTOLJS  ET  PRIVILEGIA. 


58 


sbjterum  cardinalem  et  Gualterum,  Ravennatem  ar-  A  judicio  recipere.    Adjiciraus  quoque  ul  quascunque 


chiepiscopum,  universitati  vestrae  mandando  prae- 
cipimus,  ut  matri  vestrse,  sanctse  Romanse  Ecclesise, 
modo  cum  maxime  opus  est,  pro  posse  veslro  sub- 
venientes,  praefatum  fiiium  nostrum.  regem  Lotha- 
num,  ad  honorem  et  servitium  nostrum  animare 
attentius  studeatis,  ipsumque  proxima  hieme  ad 
Dostram  praesentiam  adducatis,  ut  de  eo,  quod  fa- 
ciendsm  fuerit,  pra^stante  Domino,  facicmus.  Ad  haec 
praefatos  legatos  nostros  G[erhardum]  presbyterum 
cardinalem  et  Gualterum,  Ravennatcm  orcbicpisco- 
pom,  dilecUoni  vestrae  attentius  commendamus, 
([uos  pro  sedis  aposlolicse  reverentia  benigne  susci~ 
piatis  et  honeste  tractetis.  Omnipotens  Dominus 
soa  vos   protectione  custodiat  et  tam  in  prsesenti 


possessiones,  quaecunque  bona  jamdictiim  monaste- 
rium  juste  el  lcgilime  possidet,  aut  in  futurum 
concessione  pontificum,  largilione  principum,  obla- 
tione  fidelium,  seu  aliis  justis  modis,  ralionabiliter, 
prsestante  Domino,  polerit  adipisci,  quieta  vobis  et 
integra  conserventur.  Deccmimus  ergo  ut  nulli  om- 
nino  hominum  fas  sit  idem  raonasterium  temere  per- 
turbare,  aut  ei  subdilas  ecclesias  vel  possessiones 
auferre,  minuere,  seu  teraerariis  vexationibus  fa- 
tigarc,  sed  omnia  inlegra  conservcntur  eorum,  pro 
quorura  suslentalione  et  gubematione  concessa  sunt, 
usibus  oranimodis  profutura.  Si  qua  igitur  in  futurum 
ecclesiastica  saecularisve  persona,  hanc  noslrae  con- 
stitutionis  paginara  sciens,  contra  eam  temere  venire 


quam  in  futura  suae  vobis  ubertatem  benedictionis  3  tentaverit,  secundo   tertiove   coraraonita,  nisi  satis- 


attribuat. 
Datum  Pisis  xn  Kai.  Julii. 

VI. 

Monasieria  congregaiionit  Vallisumbrat<g  recipiun* 
tur  $ub  tuiela  sedU  apostolicoi  cum  aliamm  gra^ 
tiarum  et  indultorum  con/irmaiione. 

(Anno  1130^  Jun.) 

[CocQUELUfES,  tom.  II,  p.  203.] 

I550GENT1VS  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lecto  fiiio  Atthom  Vallumbrosano  abbati,  ejusque 
SQccessoribus  in  perpetuum. 

Ad  hoc  universalis  Ecclesiac  cura  nobis  a  provi- 
sore  oronium  bomorum  Deo  comraissa  est  ut  el  re- 


factione  congma  eraendaverit,  potestatis  honoris- 
que  sui  dignitate  careat,  rearaque  se  divino  judicio 
existere  de  perpetrata  iniquitate  cognoscat,  et  a 
sacratissirao  corpore  et  sanguina  Dei  et  Doraini  Re- 
demptoris  nostri  Jesu  Christi  aliena  fiat,  atque  in 
extremo  examine  districlae  ultioni  subjaceat.  Cun- 
ctis  autem  eidem  loco  jusla  servantibus  sit  pax 
Doraini  nostri  Jesu  Christi,  quatenus  et  hic  fmctura 
bonae  actionis  percipiant,  et  apud  districtura  Judi- 
cem  praemia  aeternae  pacis  inveniant.  Araen,  aracn, 
araen. 
Datura  Pisis  per  manura  Aimerici  sanclae  Romanac 

Ecclesiae  diaconi  cardinalis  ct  cancellarri,  anno  In- 
carnationis  Dominicae    raillesirao   centesirao   trice- 


ligiosas  diligaraus   personas,  et  beneplacentera  Deo  q  simo,   indictione  octava,    pontificatus  vero   domni 

religionem   studeamus  modis  oranibus  propagare.      innocenUi  II  pap«  anno  primo. 

Nec  enim  Deogratus  aliquando  famulatusirapenditur, 

si  non   ez  charitatis  radice   proccdens   a  puritate 

religioois  fuerit  conversatus.    Hoc  nimimra   chari- 

tatis  intuitu,  dilecte  in  Doraino  fili  Attho  abbas,  ra- 

tionabilibus  postulationibus  annucntes,  Vallumbrosae 

num  monasterium,  cui  Deo   auctore   praesides,  cura 

omnibus  monasteriis  sibi   subjectis  sub  apostolicae 

sedis  tutela   et    protcctione   suscipimus,   et  scripti 

pagina   nostri    comraunimus,    statuentes   ut  oranis 

immunitas,  omnis  libertas,   quae  a  praedeccssoribus 

nostris  felicis  raeraoriae    Viclore,    Gregorio  septirao, 

Urbano,  et  Paschale,  Romanis  pontificibus,  praefato 

monasterio  eoncessa  est,   futuris  perpetuis  tempori- 


VII. 

AdlHdacum  archiepiscopum  Compostellanum. — De 

muneribus  missis  gratias  agit. 

(Anno  H30.  Aug.  2.) 

[Florkz,  Espana  sagrada^  XX,  511.] 

Innocbntius  episcopus,  servus  servomn  Dei,  vc- 
nerabili  fratri  Didaco  CompostcIIano  archiepiscopo, 
salutcm  et  apostolicara  benedictionera. 

Pro  subjeclione  et  obedienlia  B.  Petro  el  S.  R.  E. 
a  fratemilate  tua  impensa,  et  xeniis  nobis  a  munifi- 
cenlia  tua  Iransraissis,  dileclioni  tuae  gratiamm 
persolviraus   aclioncs.   Nos    enira  personara    tuara 


bus  firma  tibi  tuisque  successoribus,   ac  Vallumbro-  ^  ^^^^  jj,  Doraino  charitate  diligiraus,  et  pro  reveren- 


sanae  congregationi,  illibataque  permaneant.  Sane 
nulli  hominum  liceat  conversos  aut  raonachos  jara 
dicti  monasterii,  seu  etiara  totius  congregationis,  ausu 
temerario  capere,  vel  captos  retinere,  scu  aliquibus 
fatigationibus  infestare.  Porro  fructuum  vestromm 
decimas,  quas  ubilibet  propriis  suraptibus  labori- 
busque  colitis,  absquc  episcopomra  contradictione, 
Tcl  episcopalium  ministromm,  vel  plebanoram,xeno- 
dochio  vestro  reddendas  posssidendasque  sancimus. 
Liceat  vobis  etiam  clericos,  e  saeculo  fugientes,  seu 
laicos  ad  conversionem  absque  cujuslibet  contra- 
dictione  suscipere,  et  qui  se  devoverint  in  vestro 
eaemeterio  sepelire,  et  tam  ipsomm  quam  caeteromm 
fid^ium  oblationes  «ne  aliarum  ecclesiamm  prae- 


tia  B.  Jacobi  apostoli,  et  aroore  tuo  libenter  Compo- 
stellanara  Ecclesiara  honoraraus.  Poslulationes  si- 
quidera  tuas  pcr  nuntios  M.  archidiaconura,  el  P. 
presbylcmra  nobis  cxpositas  pro  terapore  novitatis 
nostrae  ex  parle  admisiraus,  et  ubi  scriptura  opus 
fuit,  apostolica  scripta  direxiraus.  Praefalum  autera 
presbytemra  tuae  Ecclesiae  capellanura,  qui  pro  uti- 
litate  Coraposlellanae  Ecclesiai  tuoque  servitio  >»Iu- 
rimura  laboravit,  fraternitati  tuae  attenlius  coraraen- 
damus. 
Datun  Januae  iv  Non.  Augusti. 


59 


INNOCENTII  II  PAPiE 


60 


VIII 


A  ceris  roborasse,  a  te  sa^perepctilasper  violentiam  de- 
tines.  Per  apestolica  igitur  scripta  fraternitati  tuas 
mandamus  quatenus  vilias,  ct  alias  B.  Jacobi  posses- 
siones  praefato  modo  susceptas,  jam  dicto  venerabili 

fratri  nostro  Didaco  archiepiscopo  absque  difficul- 
tate  aliqua  reddas,  nec  ulterius  contra  ejus  volun- 
tatem  detineas.  Ad  haec  roandamus  tibi  ut  vota 
fidelium,  quse  B.  Ja(*x)bo  per  parochiam  luam  deben- 
tur,  juxta  antiquam  consueludinem,  absque  contra- 
diciione  dari  et  persolvi  permittas. 

XI. 

Ad  P[e!agium]  archiepUcopum  Bracarensem, 
(Anno  1130,  Aug.  2.) 
[Florez,  ubi  supra,  p.  510.] 
Innocbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 


Ad  eumdem.  ~  De  iniqua  consuetudine  deereto  rcgio 

cassata. 

(Anno  1130,  Aug.  2.) 

|Flor£z,  uH  supray  p.  5iO.J 

Innocbntius  episcopus,  servus  ser\'orum  Dei,  ve- 
nerahili  fralri  Didago  Compostellano  archiepiscopo, 
salutem  et  apostolicam  bencdictionem. 

Sancta  mater  Ecclesia,  quae  admodum  in  spiri- 
tualibus  sine  ruga,  et  macula,  et  schismate,  in  uni- 
tatb  perpetuffi  splendore  clarescit,  ita  in  temporali- 
bus  nullis  gravaminibus  afiici,  nuUius  angariis  per- 
turbari,  nihil  debet  extraordinarium  sustinere. 
Expedit  enim  ut  omnis  Ecclesia  in  sui  status  prae- 
rogativa  immobiliter  perseverans,  libera  ct  immu- 
nis  ab  hujusmodi  vexalione  permaneat.  Pravum  ^  nerabili  fratri  P.  Bracarensi  archiepiscopo,  salutem 
igitur  usum,  et  iniquain   consuetudinem,    quae  olim      ^^  apostolicam  benedictionem. 


in  Compostellana  B.  Jacobi  habebalur  Ecclesia, 
quoniam  post  mortem  Compostellani  ponlificis  red- 
ditus  episcopatus  in  regios  deducebantur  usus,  el 
viduata  paslore  el  per  longa  lempora  Coraposlellana 
vacabat  Ecclesia,  a  charissimo  filio  nostro  Adefonso 
rege  damnalam,  et  regalis  decreli  aucloritate  cassa- 
tam  esse  gaudemus  :  quod  autem  constitutum  est  ut 
defunclo  episcopo  in  ipsa  Ecclesia,  non  protrahalur, 
sed  libcra  fiat  olectio,  laudamus  et  auctoritate 
apostolica  confirmamus. 
Dalum  Januae  iv  Non.  Aug. 

IX. 

Ad  arckiepiscopos  et  episcopos  Hispanice. 

CAnnoll80,  Aug.  2.) 

[Florez  ubi  supra,  p.  511.] 

iNifOCBNTius  episcopus,  servus  scrvorum  Dei,  ve- 

nerabilibus  fratribus  archiepiscopis  et  episcopis  per 

Hispaniam  constilutis,  salutem  el  apostolicam  bcnc- 

dictionem. 

Reges,  principes,  et  alii  Dei  fideles  pro  peccato- 
rum  suorum  remissione,  et  animarum  salule,  B. 
Jacobo  vota  voverunl,  et  ut  absque  molestia  solve- 
rentur  annuatim  statuerunt.  Ut  ergo  parlicipes 
ipsius  beneficii  exislatis,  fraterninati  vostr»  per 
praeseotia  scripta  mandamus,  quatenus  ad  praefata 
vota  solvenda  nullum  impedimenlum  faciatis,  sed 
ul  libere  et  absquc  molestalione  aliqua  persolvantur, 
secundum  antiquam  censuetudinem  permiltatis. 
Datum  Januse  iv  Nonas  Augusti. 

X 
Ad  P[elagium\  archiepiscopum  Bracarensem. 
(Anno  1130,  Aug.  2.) 
[Florbz,  ubi  suprOf  page  509.] 
iNifCGBNTius  episcopus,  scrvus  servorum  Dei,  ve- 
•  nerabili  fralri  P.  Bracarensi   archiepiscopo,  salutem 
ct  apostolicam  benediclionero. 

Charissimus  frater  noster  Didacus  Compostcllanus 
archiepiscopus  graviter  adversum  lc  conqueritur, 
quod  villas  B,  Jacobi  quas  ab  eo  in  beneficium  susce- 
pisti,  eo  siquidem  tenore  ut  quacunque  hora  idem  ar- 
chiepiscopus  illas  a  te  repeteret,  libere  ei  et  absque 
molestia  ahqua  redderes,  quod  etiam  per  scriptum  di- 


Praedecessor  nosler  felicis  memoriae  papa  Hono- 
rius  pro  excessu  et  contemptu  S.  R.  E.  quae  in 
consecralione  Colimbriensis  episcopi  commiseras, 
ut  praeterila  Dominica  qua  lcgitur  :  Ego  sum  pastor 
bonus^  ad   suam  responsurus  vcnires  prsesentiam, 

frHlernilatem  tuam  per  apostolica  scripta  vocavit : 
tu  vero  nec  venisti,  nec  responsales  qui  causam 
tuam  agerent  ad  sedem  apostolicam  misisti  :  et 
quia  tantum  cxccssum  prxterire  non  possnmus  in- 
discussum,  p^r  pnesentia  tibi  scripta  mandando 
pra^cipimus,  quatenus  proxima  B.  Mariae  Purifica- 
tione,  super  his  ad  nostram  praesentiam  venias  re- 
spondere  paratus. 

C  xn. 

Privilegium  pro  Ecclesia  Papiensi. 

[  Spelta,  Historia  di  Pavia^  p.  289.  ] 

Inmogentius   episcopus,  servus    scrvorum   Dei, 

venerabili  fralri  Bernardo   Papiensi  episcopo,  ejus- 

que   successoribus   canonice    substituendis    in  per- 

pctuum. 

Sacrosancta  Romana  et  apostolica  Ecclesia  ab  ipso 
Salvatore   nostro  Domino    Jesu   Christo   caput   ct 
cardo  est  Ecclcsiarum   omnium  constituta,  non  dico 
a  capite  membra  discedere,    sed   eminenti  ratione, 
et  supernfle    provisioni   capitis  obedire,  moderatrix 
autem  discretio  capilis,    singulorum   officiosas  sub- 
ventiones  considcrans,   unicuique  jus  et  ordinem  a 
natura  constitutum  distincte  conservet,   et  quibus- 
D  quc  nobilibus  membris  venustatis  suae  dignitatem 
et  individua  sociali   charitate    cuslodit.    Hac  igitur 
inductus  ratione  honorem   papalem   Ecclcsiae  sedis 
apostolicae  prophae  et  specialis  fihae  volumus  con- 
servare.  Ideoque,  venerabilis  frater  Bemarde,  quem 
pro  Ecclcsiae  strenuitate  doctrinae,  et  rcligionis,  et 
morum   honestate  plena  in  Chnsto   charitate   di- 
ligimus,  tuis  rationabilibus  postulationibus  gratum 
praebentes  assensum,  omnem  vestrae  Ecclesiae  digni- 
tatem  per  praedecessorum   nostrorum  privilegia,  vel 
authentica  scripta  concessum.  Nos    quoque   prae- 
sentis   privilegii    auctoritate    firniamus,     siquidcm 
firaternitati  tuae  inler  sacra   missarum  solemnia  pal- 
lio  uti,  et  tam  tibi  quam  successoribus  tuis  in  pro- 


61 


EPISTOLJS  ET  PRiyiLEGIA. 


62 


eessione  Palmarum,  et  feris  secundae  post  Pascha  A     Ego  Petnis  presbyier  cardinalis    tiluli    Sancts 
cquam   album  udone  coopertum  equitare,    necnon      AnastasisB  subscripsi. 


et  cracem  inter  ambulandnm  deferre  concedimus . 
Mooasteriam  Sanctse  Mariae  in  charitate,  roonaste- 
rium  Sancti  Donati  in  Scovilla  fundatum,  licet 
eitra  Testram  dioecesim  reperiantur,  sicut  hactenus 
habita  sunt  cum  omnibus  ad  ipsa  pertinentibus  ha- 


beantur  Gaeterorum  etiam  manasteriorum lise  subscripsi. 


Ego  Petrus  presbyter  cardinalis  tituli  Equitii 
subscripsi. 

Ego  Anselmus  presbyter  cardinalis  tituli  S. 
Laurentii  subscripsi. 

Ego  Goselrous  presbyter  cardinalis  tituli  S.  Ceci- 


yestrae  diaecesis  fi.ies  sunt  canonica  dispositio,   et 

abbatom discussio,  electio,  et  consecratio 

semper quos  profecto,  vel  quorum  presby- 

teros  ad  yestrum  expedia  venire  monasteriis  aut 

capelli^aliquibus baptisrourogeneralefieri 

penjiQS  prohiberous canonislicitainvenire 

contigerit  instilutis  dericos,  sanctimoniales  viduas, 


Ego  Romanus  diaconus  cardinalis  tituli  S.  Ma« 
rise  in  Porticu  subscripsi. 

Ego  Gregorius  cardin.  tit.  SS.  Sergii  et  Bacchi 
subscripsi . 

Datum  Januae  per  manuro  Aimerici  sanctie  Ro- 
manae  Ecclesise  diaconi  cardinalis    et  canceliarii, 

« 

septimo  Idus  Augusti,  indictione  octava,   Incaroa- 


conscientianemoprsesumat.   .   .   .   :  eo- B  tionis  Dominicae  anno  1 1 30  }  ponti6catas  autem  In- 

nunrebusinferre,  neccoemeteriorum,  quac nocentii  II  anno  primo. 


curam  va))is,  aut  potestatem persona  prae- 

sumaL  Nec  uHus  unquam  cujusque homo 

qoasi  sub  obtcntu  bospitalitatis  venerabili  episcopo, 
aat  in  domibus   sacerdotum  tuoruro   et  orouium 

tua  tuorumque   successorum   voluntate 

praesumat,  nec  in  rebus  mobilibus,   ant 

imraobilibus cujuscanque  conditionis  ad 

vestram  Ecclesiam  pertinentibus  invasionero,  aut 

violentiam fieri  sine  legali per- 

miitimus.  Decemimus  ergo  ut  nuili  omnino  homi- 
Dum  liceat  earodem  Eeclesiam  temere  perturbare, 
aut  ejus  possessiones  auferre,  vel  ablatas  retinere 
vel  temerariis  vexationibus  fatigare,  sed 


xni. 

Monasterii  SS.  Gevasii  et  Protasii  FosiensU  pos- 

sessiones  et  privilegia  confirmat. 

(Anno  1130,  Sept.  11  ) 

[Mabill.,  AnnaL  ord.  S.  Bened.,  VI,  194.] 

Tunc  tcmporis   Sanctorum  Gervasii  et  Protasii 

monasterio  dicRcesis  Arelatensis,  apud  Fossas  sito, 

praeerat  Guillelmus  abbas,  qui  ab  Innocentio  II, 

duro  apud  S.  iEgidiuro  hoc  anno  versaretur,  apo, 

Btolicae  protectionis  et  imrounitatis  privilegium  pe- 

tiit.  Ejus  postulatis  annuens  pontifex,  exemplo  an- 

tecessorum  suorum  Ser^ii  IV  et  Paschalis  II  prae- 

dictum   monasteriuro   apostolic^  sedis  patrocinio 


omnia  integra  conserventur  eoruro,   pro    quorum  q  communivit,  possessiones  confirroavit,  ei  roonachos 


sustentatione  ac  gubernatione  concessa  sunt,  usibus 
omninKMiis  profutura  ;  salvo  in  oronibus  apo«tolica 
sedis  privilegio.  Ob  roajorem  quoque  ipsius  Papien- 

sis  Ecclesie confirmantes  statuimus,  ut  io 

synodaiium  celebratione  conventuum quam 

foccessores  tui  ad  sinistram  Romani pri- 

mum  sessionis  locum  perpetualiter    habeatis.  Si 

qaa eccleaiastica  saecularisve  persona,  hanc 

nostrae  constitutionis  pagioam  sciens,   contra   eam 

temere  venire  tentaverit,  secundo  tertiove 

si  non  satisfactione  congrua  emendaverit,  pote- 
slatis  honorisque  sui  dignitate  careat,  reamque  se 
divioo  jadicio  existere  de  perpetrata   iniquitate 

a  sacratissimo  corpore  ac  sanguine  Do- 

mini  nostri  Jesu  Christi  aliena atque  in 

extremo  ezamine  districta  ultioni  subjaceat.  Cun- 
ctis  autem  eidem  Ecclesiw  jura  servantibus  sit  pax 
Domini  nostri  Jesu  Christi,  quatenus  et  frucluro 
booae  aetionis  percipiant,  etapuddi^trictum  Judicem 
praemia  aetemae  pacis  inveniant.  Amen,  amen, 
amen. 

Ego  Innocentios  Catbolica  Ecclesiae  episcopus 
sobscripsi. 

Ego  Goilleimus  Praenestinus  episcopus  sub- 
seripai. 

Ego  Conrados  Sabiensis  Ecclesiae  episcopus 
snbtcripai. 

Ego  Joannea  titali  Sancti  Grisogoni  presbyter 
cardinaii  s  subseripsi. 


D 


cjus  loci  ab  omni  saeculari  servitio  immunes  esse 

sanxit,  ut  in  sanctae  religionis  observatione   seduli, 

nulli  alii  nisi  Roroanae  Ecclesiae  subjecti  bint. 

Datura  apud  S.  iEgidiuro  per  manum  Aimerici, 

S.  R.  E.  diacooi  cardinalis  et  cancellarii,  iii  Idus 

Septerobris,  indictione  vin,  Incamationis  Dominicae 

anno  1130  ;  pontificalus  vero  domni  Innocentii  II 

papae  anno. 

XIV. 

Ad  Bertholdum  abbatem  S,  Blasii.  —  Confirmai  /i- 
beriaiem  S.  Dlasii  ab  advocatia  Basileensi. 

(Anno  1130,  Nov.  2.) 
[Gbrbbrt,  Hist.  Nigras  Silva^t  ^*  I^^  P-  ^^0 
Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lecto  filio  Bertholdo  abbati  monasterii  S.  Blasii 
quod  in  Constantiensi  episcopatu,  in  loco  videlicet 
qui  Nigra  Silva  dicitur,  situm  est,  ejusque  succcs- 
soribus  regulariter  subfilitueudis  in  perpetuum. 

Officii  nostri  nos  hortatur  auctoritas  pro  eccle- 
siaruro  statu  satagere,  et  eoruro  quieti  et  utiiitati 
salubriter  auxiliante  Domino  providere.  Dignuro 
naroque  et  honestati  conveniens  esse  cognoscitur, 
ut  qui  ad  ecclesiaruro  regimen  aasumpti  sumus,  eas 
et  a  pravorum  hominum  nequitia  tueamur,  et  beati 
Petri  atgue  apostolicae  sedis  patrocinio  muniarous 
Proinde,  dilecte  in  Domino  fili  Bertholde  abbas,  sup- 
plicationi  tuae  clementer  annuimus,  et  beati  Blasii 
monasterium,  cui  Deo  auctore  praesides,  cum  suis 
onmibus    pertinentiis    apostolicae    sedis   suffragio 


63 


INNOCENTII  II  PAPJ: 


6i 


roboratnus.  Slatuimus  euim   ut   qua^cunque  idem  A 

manasterium   impraosenliarum  juste     et    legitime 

possidet,  sive  in  futurum  (concessione)   pontificum, 

liberalitate  principum;  vel  oblatione  fidelium,  juste 

et  caoonice  poterit  adipisci,  firma  tibi  tuisque    suc- 

cessoribus  et  illibata  permaneant.  Nulli   evgo    om- 

Bino  bominum  liceat    praefatum   mouasterium  te- 

mere  perturbare  aut  ejus  possessiones  auferre,  vel 

ablatas  retinere,  miauere,  vcl  temerariis   vexatio- 

tionibus  fatigare  ;  sed  omnia  integra   couserventur 

eorum,  pro   quorum  sustcnlatione  ct  gubernatione 

concessa  sunt,  usibus  omnimodis  profutura.  Conse- 

eraliones  altarium   sive   basilicarum,    ordinationes 

monacborum,  chrisma,  olcum  sauctum,   et   caetera 

ad  episcopale  officium  perlincntia,   a   Gonstantiensi 

episeopo,  in  cujus  dioecesi  estis,  accipietis,  si  tamen  3 

Catholicus  fuerii,  et  gratiam  ac'communionem  apo- 

atolicae  sedis  habuerit,  et  si  ea  gratis   ac  sine  pra- 

vitate  voluerit  exhibere.  Alioquin   liceat  vobis   Ca- 

tholicum  quem  malueritis  adire  episcopum,    ct  ab 

eo  consecrationum  sacramenta  percipere,  qui  apo- 

stolicae  sedis  fultus  auctoritate,  ea  quae  postulantur 

indulgeat.  Sepulturam  quoque  eidem  loco   omnino. 

liberam  esse  decemimus,  ut  eorum  qui  illic  sepeliri 

dcliberaverint,  devotioni  et  extremae  voluntati,  nisi 

forte  czcommonicali   sint,   nullus  obsislat.   Porro 

laicos  sive  clericos  saeculariter  viventes  ad  conver- 

sionem  suscipere   nullius   episcopi  aut     praepositi 

contradictio   vos  iohibeat.  Obeunte   vero   tc  nunc 

ejusdem  loci  abbate,  vel  tuorum  quolibot  successo- 

rum,  nullus  ibi   qualibct   subreptiouis    astutia   seu  Q 

violentia  praeponatur,  nisi  quem   fratrcs   communi 

consensu  vel  fratrum  pars  sanioris  consilii   secun- 

dum  Dei  timorem  et  beati  Benedicti  Regulam  elegerint. 

Ad  haecsalvaConstantiensiepiscopi  reverentia  confir- 

mamus  vestro  monasterio  cellam  de   Silva  Suazze- 

walt,  a  Reginberto  constructam  cum  omnibus  pos| 

sessionibus,  praediis  et  terris  ad  eam  pertinentibus. 

Confirmamus  etiam  dispositionem  iliam,quambooae 

recordatioiiis  Henricus  iV  imperator  de   monasterii 

vestii  libertate  et   advocatia  consiituit,   et  praede- 

cessor  nostsr  felicis  mcmoriae  Calixtus    auctoritalis 

su^  privilegio  roboravit ;  atque  dilectus  filius  noster 

Lotharius  rex   praecepli   sui   firmitate   munivit,    et 

sanctae  recordationis  papa  Hooorius  epii<coporum  et 

cardinalium  deliberatione  firmavit,  ut   videlicet  in  D 

advocati  electione  abbas  liberam  habeat  potistatem 

cum  fratrum  suorum  cousilio  talem   eligere,   quem 

ad  defensionem  libertalii  monasierii  bonum  et  uti- 

lem  esse  cognoveril,  qui  non  pro  torreno  commodo, 

sed  pro  Dei  amore  ct  peccalorum   suorum  venia, 

necoon  et  aetemae  benedictionis  mercede   advoca- 

(ib)  Inoocentius  H,  die  15  Febr.  an.  1130  papa 
electus,  ob  schisma  Petri  Lconis,  cuiRomauiadha^- 
rcbant,  in  Gallias  secessit,  ibique,  anteqnam  Cla- 
romontanum  concilium  celebraret,  Cluniacum  di- 
vertens,  illius  monasierii  ccclesiam  deiiicavit,  et 
quidem,  ut  probat  i^agius  (Brev.  Rom.  Pont.  t.  II, 
p.  6l8)circad.  i8  Oct.  aut  aliquot  diebus  poste- 
rius,  si  quidem  juxta   Ordericum   Vitalem   nonnisi 


tiam  ipsam  benc  habere  cupiat,  et  traclare  :  si  au- 
tem  calumniator  potius  quam  advocatas  existens 
monasterii  bona  pervaserit,  et  non  magis  ea  de- 
fcnderit,  abbas  habeat  facultatem  cum  fralmm  con- 
siiio  alium  sibi  statuere  advocatum  utiliorem,  qua- 
tenus  sicut  a  supradicto  Heurico  imperatore,  et  a 
praefato  filio  nostro  Lothario  rege  judicio  denoitum 
est,  coenobii  vestri  libertas  modis  omnibus  a  jure  sit 
aiiena  Basileenssis  Ecclesiae.  Ad  indicium  autem  no- 
slrae  tuitionis  et  concessae  vestro  monasterio  liber- 
talis  aureum  unum  quotannis  Lateranensi  palalio 
persolvetis.  Si  qua  igitur  in  Futumm  eccle&iastica 
saecularisve  persona,  hanc  nostrae  constitutionis  pa- 
ginam  sciens,  contra  eam  lemcre  vecire  tentaverit, 
secundo  tertiove  commonita.  si'  non  satisfactione 
congrua  emendaverit,  potestatis  honorisque  sui  di- 
gnitate  careal,  reamque  se  divino  judicio  existere 
de  perpetrala  iniquitate  cognoscat,  et  h  sacratis- 
simo  corpore  et  sanguine  Dei  et  Domioi  nostri  Jesu 
Christi  aliena  fiat,  atque  in  extremo  examine  di- 
strictae  ultioni  subjaceat.  Cunctis  autem  eidem  loco 
jusla  servantibus  sit  pax  Domini  nostri  Jesu  Chri- 
sli,  quatenus  et  hic  fructum  bonae  actionis  pcrci- 
piant,  et  apud  districtum  Judicem  praemia  asternae 
pacis  inveniant.  Amen,  amen,  amen. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesise  episcopus. 

Ego  Guillielmus  Praenestinus  episcopus. 

Ego  Joannes  Ostiensis  episcopus. 

Ego  Guido  Tiburlinus  episcopus. 

Ego  Malthaeus  Albanensis  episcopus. 

Ego  Joannes  tituli  S.  Chrisogoni  presbyter  car^ 
dinalis. 

Ego  Petrus  presbyter  cardinalis  tituli  Equitii. 

Ego  Ubrtrius  presbyter  cardinaHs  tiloli  S.   Cle- 

meoiis. 
Ego  Petms  prebbyter  cardinalis  tituIiS.   Ana- 

slasiae. 
Ego  Goselraus  presbyter  cardinalis  tituli  S.   Cae- 

ciliae. 
Ego  Gregorius  diaconus  cardinalis  SS.  Sergii  et 

Bacchi. 

Ego  Guido  diaconus  cardinalis  S.  Mariae  in  Via 
Lata. 

Datum  Cluniaci  (15)  per  manum  Aimerici  sanctae 

Romanae  Ecclesiae  diaeoni  cardinalis  et  cancellarii, 

IV  Nonas  Novcmbris,  indictione  viii,    Incamationis 

Dominicae  anno    1130;   pontificatus  autem   domni 

Innocentii  II  papae  anno  1. 

XV. 

AdSugerlum  S.  Dionysiiabbatem.  —  HonoriiUpapa: 

decretum  de  Argentoliensi  monasierio  con/irmat. 

[D.  BouQUET,  Hecueil,  X  XV,  p.  369.] 

Innocbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,    di- 

XI  diebus  ibi  commoratus  sit,  cum  ibi  antequam 
discederet,  builamhaucdie2  Nov.  dederit.  Mabillo- 
nius  Annal.  t.  Vi,  p.  186,  diem  25  Oclob,  huic  de- 
dicationi  assignat,  quae  perperam  ad  an.  1131  in 
Bibiiolheca  cTuniacensi  referlur,  cum  eo  anno  ipso 
ilio  die  25  Octob.  Ludovicum  Juniorem  Remis  regem 
consecraverit  Innocentius. 


6!) 


EPISTOLiE  ET  PRIVILEGIA 


66 


iecto  in  Christo  filio  Suggbrio  abbati  S.  Dionysii,  A 
salatein  et  apostolicam  benedictiooem. 

Corpus  Ecclesiae  Dei   tunc  procul  dubio  conser- 

Tmtor  iDColume,    et  prima   mediis,    mcdia  primis 

sodali  fceJere  conjunguntur,  si  quae  a  pnedecesso- 

ribus   nostris    Romanis    pontificibus    rationabiliter 

statuta  sont,    a  nobis   et  successoribus  nostris  au- 

ctoritale  apostolica  roborenlur.    Quocirca,    dilecte 

in  Domioo  lili  Suggeri  abbas,  monasterium  Argen- 

teolom,  a  yenerabiii  fratre  nostro  Stepliano  Pari- 

siensi  episcopo,   in  praesentia   vencrabilium  fratrum 

nostrorum   Matthaei  Albanensis  episcopi,  tunc  apo- 

stolicae  sedis    legali,   Rainaldi  Remensis  archiepi- 

scopi,  Gaufredi  Carnotensis,    Gosleni  Suessionensis 

^iscoporum,  interventu  charissimi  filii   nostri  Lo- 

doici  iilustris  et  gloriosi   Francorum   regis,   tibi  et  B 

monasterio    tuo    concessum,   et    pro    reformanda 

ibidem  reiigione  a  praedecessore   nostro  felicis  me- 

moris  papa  Honorio  confirmatum,  apostolicae  sedis 

mnnimine  roboramus,    et  iliibatum  futuris  tempo- 

ribus  manere  decemimus  (16). 

Datum  Cluniaci  rv  Nonas  Novembris. 

XVI. 

Bulla  pro  abbatia  S.  Germani  de  Pratis. 

(Anno  1130,  Nov.  3.) 

[BouiLLARD,  Histoire  de  Saint-Germain  des  PrSs, 

preuv.,  p.  XXXVI.] 

IxNOCBrrrius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lecto  filio  HuGONi  abbati  monasterii  Sancti  Germani 
Parisiac^  urbis  episcopi,  ejusque  successoribus  in 
perpetuum. 

'Quoties  illud  a  nobis  petitur  quod  raUoni  cogno- 
scitur  convenire,  animo  nos  decet  libenti  concedere^ 
et  petentium  desideriis  congruum  impertiri  sufira- 
gium.  Hoc  nimirum  charilatis  intuitu,  dilecte  in 
Domino  fili  Hugo  abbas,  monasterium  Beati  Ger- 
mani,  cui  Deo  auctore  prsesides,  cum  omnibus  ad 
ipsum  pertinentibus  sub  beati  Petri  tutelam  pro- 
tectionemque  suscipimus  et  apostolicae  sedis  patro- 
cinio  communimus.  Per  prssentis  itaque  privilegii 
paginam  tibi  tuisque  successoribus  in  perpetuum 
confirmamus,  ut  quaecunque  libertas  ;  quaecunque 
dignitas  privilegio  beati  Germani,  scriptis  Childe- 
berti,  Clotharii  atque  aliorum  regum  Francorum, 
vestro  monasterio  collata  est,  quax^unque  bona, 
quaecunque  possessiones  concessione  ponlificum,  D 
liberalitate  principum  vel  oblatione  fidelium  ad 
idem  ccenobium  pertinere  noscuntur,  qua^cunque 
etiam  in  futurum  juste  atque  canonice  potcrit  adi- 
pisci,  firma  tibi  tuisque  suocessoribus  et  illibata 
permaneant.  Decemimus  ergo  ut  nulli  omnino  ho- 
ininum  liceat  praefatum  monasterium  temere  per- 
turbare,  aut  ejus  possessiones  auferre,  vel  ablalas 
retinere,  minuere,  vel  temerariis  vexationibus  in- 
festare,  sed  omnia  integra  conserventur  eorum,  pro 

quorum  sostentatione  et  gubernatione  concessa  sunt, 

« 

(16)  Hanc  gratiam  et  insigne  privilegium  reportavit 
Sugerius  ex  ilinere  quo,  post  Stamponse  concilium, 
legatione  fucctus  r^is  Ludovici   VI,  «  susceptionis 


usibus  omnimodis  profutura.  Omnis  vero  abbas  post 
te  qui  a  congregatione  ejusdem  cocnobii  secundum 
Rcgulam  beati  Bcnedicli  electus  fuerit,  a  Romano 
pontifice  vel  a  quo  maluerit,  Calholico  episcopo  con- 
secretur.  Praecipimus  quoque  auctorilate  apostolica 
nc  quis  episcoporura  oleum,  chrisma,  benedictiones, 
consecrationes,  ordines  vel  quaecunque  ex  pontificali 
ministerio  sunt  necessaria  eis  vel  successoribus 
eorum  deneget.  Missas  ilaque,  ordinationes,  statio- 
nes,  ab  omni  episcopo  vcl  clero  Parisiensis  Ecclesise 
in  eodem  monasterio  praeter  voluntatem  abbalis  vel 
congregationis  ficri  prohibemus.  Nec  habeant  po- 
testatem  ibi  aliquid  imperandi,  sed  nec  ipsis  inter- 
dicere,  nec  excommunicare,  ncc  ad  sj-nodum  vocare 
abbalem  aut  monachos,  presbyleros  aut  clericos 
ecclesiarum  ipsius  loci  facullalem  daraus.  Si  qua 
igitur  in  futurum  ecclcsiastica  saecularisve  persona, 
hanc  nostrac  constitutionis  paginara  sciens,  contra 
eam  temere  venire  tenlaveril  secundo  tertiove 
commonita,  si  non  satisfactione  congrua  emanda- 
verit,  poteslalis  honorisque  sui  dignitate  careat, 
reamque  se  divinio  judicio  existcre  de  perpetrata 
iniquilate  cognoscat,  et  a  sacratissimo  corpore  et 
sanguine  Dei  et  Domini  Redemptoris  nostri  Jesu 
Christi  alicna  fiat,  atquc  in  extremo  eiamine  di- 
slrictae  ultioni  subjaceaf.  Cunctis  autem  eidem  loco 
justa  servantibus  sit  pax  Domini  nostri  Jesu  Cbristi, 
quatenus  et  hic  fructum  bonae  actionis  percipiant  et 
apud  districtum  Judicem  praemia  (eternse  pacis  in- 
venianl.  Amen. 

Ego  Innocentius  Calholieae  Ecclesiae  episcopus 
sig. 

Ego  Willelmus  Praenestinus  episcopus  sig. 

Ego  Matthseus  Albanensis  episcopus  sig. 

Ego  Joannes  Ostiensis  episcopus  sig. 

Ego  Guido  diaconus  cardinalis  Sanctae  Mariae  in 
Via  Lata. 

Ego  Joannes  tituli  Sancti  Grisogoni  presbyter 
cardinalis  sig. 

Ego  Uberlus  presbyler  cardin.  tituli  Sancti  Cle- 
mentis  sig. 

Fgo  presbyter  cardinalis  tituli  Sanctae  Anastasiae 
sig. 

Ego  Joslenus  presbyler  cardinalis  tituli  Sanctae 
Caecilia;. 

Data  Cluniaci  per  mannm  Imerici  sanctae  Romanie 
Ecclesiae  diaconi  cardinalis  et  cancellarii,  tertio 
Nonas  Novembris,  indictione  viii,  Incamationis 
Dominicae  anno  millesimo  centesimo  tricesimo, 
pontificatus  domni  Innocentii  papae  II   anno  primo. 

xvn. 

Monachos  pro  monialibus  subsfitutos  in  cosnobio  5. 
Marice  Laudunensi  con/irmat. 

(Anno  1130,  Nov.  4.) 
[Mansi,  Concil.f  XXI,  374.] 
Innocbntiu?  episcopus,    servus    servoram  Dei, 

et  servitii  primitias  Cluniaci  ei  (Innocentio)  per 
nos  delegavit,  »  inquit  Sugerlus  ipse  in  Vila  Ludo- 
vici. 


'  57  INNOCJENTII 

dilecto  filio  Drogoni  abbali   monaslerii   S.  Mariffi  A 
sanctique  Joannia  fiaptislai  in  Laudunensi   civilale, 
ejusque   fi-alribus,   salulem   et  apostolicam  benedi- 

ctionem. 

Ad  hoc  nobis  a  Domino  pasloralis  officii  cura 
commissa  esi,  ul  el  bene  placentem  Deo  religionem 
laboremus  slaluere,  et  stabililatem  cxacla  diligentia 
consenrare  :  venerabiles  siquidem  fralres  nostri 
Rainaldus  Remorum  archiepiscopus,  cl  Barlliolo- 
maeus  Lauduncnsis  episcopus  consilio  fratrum  no- 
strorum  Goslcni  Suessionensis,  Simonis  Novio- 
mensis,  Pelri  Bclvacensis,  Roberti  Alrebatensis  epi- 
scoporum,  inlervenlu  etiam  clarissimi  filii  nostri 
Ludovici  regis  Francorum,  in  praenominato  B.  Mariae 
sanctique  Joannis  monaslerio,  ubi  quaedam  mulieres 
sub  monialium  nomine  pravam  ct  inhoneslam  vitam  ^ 
ducebant,  monachos  religiosos  ulique  viros  subsli- 
tuerunl,  et  te,  dilecle  in  Domino  fili  Drogo,  abbalem 
eidem  conventui  praefecerunt.  Quod  ei-go  ab  eis 
pro  slaluenda  et  reformanda  rehgione  de  praefato 
monasterio  factum  esl,  nos  aucloritate  apostolica 
confirmamus,  et  firmum  volumus  fuluris  perpetuo 
temporibus  permanere.  Dccemimus  igitur  ut 
.quaecunque  praefatum  monaslerium  inpraesentiarum 
juste  et  legitime  possidel,  vel  in  futurum,  praestanto 
Domino,  rationabiliter  poleril  adipisci,  firma  tibi 
tuisque  succe.ssoribus  regulariter  subslituendis  et 
illibata  permancant.  Si  quis  autem  huic  nostrae 
confirmalioni  sciens  temerario  ausu  conlraire  ton- 
taverit,  indignationem  bcatorum  Petri  el  Pauli  et 
nostram  se  noverit  incursurum.  p 

Datum  apud  Rohajnnam  ii  Non.  Novemb. 

XVIII. 
PnvilegiumperqtwdconfiiinanturbonaetjurapriO' 

ratus  S.  Arnulphi  Crispeiensis  Cluniacensis  or- 

dinis,  Sylvanectensis  dimcesis. 

{Bullarium  Cluniacense,  p.  46.] 

iNNOCBirnus,   servus  ser\'orum   Dei,  dilecto  filio 
Atmaro  Crispci  monasterii  priori   ejusque  fratribus, 
,  salutem  ,et  apostolicam  benedictionem. 

Desiderium  quod  ad  religionis  proposilum  et 
imimarum  salutem  perlinere  cognoscilur,  auclore 
Deo,  citius  esl  effectu  prosequente  complendum. 
Quocircfi,  in  Domino  fili  Aymare,  tuis  postulatio- 
nibus  annuentes,  beati  Amulphi  martyris  monaste- 
rium,  cui  ei  charissiroi  filii  nostri  Pctri  Cluniacensis  ^ 
abbatis  institutione  praesidesy  praesentis  decreti 
auotoritate  munimus.  Qmnia  enim  quae  a  funda- 
toribus  loci  vestri,  Gualterio  videlicet  bonae  mc- 
.  moria^  Ambianensis  comite,  et  ejus  conjuge  Adela, 
Sancto  Amulpho  et  vestrae  congregationi  tradita 
cognoscuntur,  ad  exemplum  praedecessoris  nostri 
sanctae  recordationis  papae  Paschalis  vobis  vestrisque 
successoribus  confirmamus  in  eadem  qua  tradila 
sunt  libertate  mansura  ;  cuncta  etiam  quae  inprae- 
sentiamm  ad  ipsum  locum  pertinere  videntur, 
1  ipiieta  v«bis  semper  et  integra  permanere  sanci- 
mos,  ^cclesiam  scilipet  Saoctae  Agathae  cimi  suis 


n  PAPiE. 


68 


portinentiis,  altare  de  Diogcnio  cum  appendiciis  suis, 
allarc  de  Frenico,  ecclesiam  Sancti  Germani,  sitam 
penes  castcllum  Pontisarense  cum  appf.ndiciis  suis, 
cellam  quae  vocatur  Moranum  monastcrium,  pos- 
sessionem  de  villa  Vilel  prope  montem  Desiderii, 
altare  Villaris,  altare  de  Germiniaco  quod  per  Ful- 
conis  episcopi  chirographum  possidctis,  ccclesiam 
apud  Locellos,  ecclesiam  apud  Bonoculum,  eccle- 
siam  de  Rossolio  cum  omnibus  pertinentiis  eamm, 
allodium  de  Frasueta.  Quaecunque  praeterea  a  qui- 
buslibot  de  suo  juro  eidem  loco  collata  sunt,  yel  in 
futurum  conferri  conligerit,  firma  semper  et  illibata 
pcmiancnnt,  tam  a  te  quam  ab  illis  qui  per  Clutiia- 
censes  abbates  eidem  loco  praepositi  fuerint  perpetuo 
possidenda,  regenda  ac  disponenda.  Statoimas  etiam 
ut  nulli  episcopo  nisi  forte  a  priore  et  fratribus 
veslri  nionastcrii  invitalus  fuerit  ibidem  missas 
publicas  liceat  c^lebrare,  ne  in  scrvomm  Dei  rc- 
ccssibus  occasio  popularibus  praebeatur  convon- 
Ubus.  Decernimus  ergo  ut  nulli  omnino  hominum 
liccat  praefatum  mouaslorium  temere  perturbare, 
aut  ejus  possessiones  aufcrre,  vel  ablatas  retinere, 
minuerc,  vcl  tcmerarc  fatigare,  scd  omnino  integra 
conserventur  eomm,  pro  quomm  sustentatione  et 
guberaatione  concessa  sunt,  usibus  omnimodis 
profutura.  Si  qua  igitur  in  futumm  ecclesiastica 
saecularisvo  persona,  hanc  nostnc  constitudonis 
paginam  sciens,  contra  eam  temere  venire  tenta- 
verit,  secundo  tertiove  commonita,  si  non  satisfa- 
ctione  congrua  emendaverit,  potestatis  honorisque 
sui  dignitatc  careat,  reamque  se  divino  judicio 
existcre  do  pcrpetrata  iniquitate  cognoscat,  et  a 
sacratissimo  corpore  ac  sanguine  Dei  et  Domini 
Redcmptoris  nostri  Jesu  Christi  aliena  fiat,  atque 
in  extremo  examine  districtae  uitioni  subjaceat. 
Cunctis  autem  eidem  loco  jura  servantibus  sit  paz 
Domini  nostri  Jesu  Christi,  quatenus  et  hic  fructum 
bonae  actionis  percipiant,  et  apud  districtum  Judicem 
praemia  aeternae  pacis  inveniant.  Amen. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus. 

Ego  Guillelmus  Praenestinus  episcopus. 

Ego  Matthaeus  Albanensis  episcopus. 

Ego  Joannes  Ostiensis  episcopus. 

Ego  Petms  presbyter  cardinalis  tituli  S.  Ana- 
slasiae. 

Ego  Goselinus  presbyter  cardinalis  tituli  Sanctae 
Caeciliae. 

Ego  Gregorius  diaconus  cardinalis  tituli  SS .  Ser- 
gii  et  Bacchi. 

Ego  Guido  diaconus  cardinalis  S.  Mariae  in  Via 
Lata. 

Datum  Ravennae  (17)  per  manum  Aimerici  S.  Ro- 
manae  Ecclesias  diaconi  cardinalis  et  cancellarii, 
Nonas  Novembris,  indict.  vm,  Incamationls  Domi- 
nlcae  anno  millesimo  centesimo  tricesimo,  pon« 
tificatus  vero  donmi  Innocentii  papae  11  anno 
primo. 


(17)  Legendum  Rohennof.  Jafpk. 


XIX. 


Confirmatio  bonorum  omnium  et  privilegiorum 

Cuxariensis  monasterii, 

(Anno  1130,  Nov.  «8.) 

CocttueuNBS,  II,   203,   ex  chartulario  monaslerii 

Caxan .  | 
IifMOCENTas  episcopus,  servus  servorum  Dei,  dile- 
eto  filioGRBGORioabbHti  moDasterii  Sancti  Michaelis 
CnzaoeBsis,  ejusque  successoribus  regulariter  sub- 
BtitaeDdis  io  perpetuum. 

Desiderium  quod  ad  religionis  propositum  et  ani- 
marum  salutem  pertinere  roonstratur,  auctore  Dco 
sioe  aliqua  esl  dilatione  complendum .  Quamobrem, 
dilecte  iD  Christo  fili  Gregori  abbas  Beati  Michaelis 


EPISTOLE  ET  PRIVILEGI A .  70 

A  sta  servantibus  sit  pax  Domioi  noslri  Jeso  Cbristi, 
quatenus  et  hic  fructuro  bon%  actioois  percipianl,et 
apud  districtum  Judicem  prsemia  aeternae  pacis  inve- 
nianr.  Amen,  amenf  amen. 

Ego  Innocentius  Caiholicfle  EccIesiS'episcopus. 
Datum  apud  Ciarum  montem  per  manuro  Aimerici 
sanctae  Romans  Ecclesix  diaconi  cardinalis  etcan- 
cellarii/  iv  Kalendas  Decembris,  indictione  viu,  lo- 
camatiocis  Dominicae  anno  lt30,  pontificatus  vero 
domini  Innocentii  11  papso  anno  primo. 

XX. 

Ad  episcopos  provincice  Narbonensis. 

(Anno  1130,  Nov.  S9.) 

[D.  BouQUET,  t.  XV,  p.  370.] 


Innocentius  episcopus,  scrvns  servonnn  Dei,  ve- 


arehangeli.  n.on«lerium  cui  disponeale  Domino  pra-         Innoce«t.os  ep.scopu*.  servns  servo, 

sides.  .ub  apostoUc»  sedis  pro.eCione  suscipimus,  »  nerab. hbus  fralr.bus  RAVMtNDO  Ma^tonen...  B  [br- 


et  scripii  nostri  pagina  roboramus,  statuenles  ul 
qaasctmque  possessiones,  quajcunque  bona,  praefa- 
lum  monasterium  imprajsentiarum  jusle  el  legitime 
possidet,  aut  in  futurum  ralionabiliter  praestante 
Domino,  potcrit  adipisci,  firma  tibi  tui^que  succes- 
soribus  el  ilUbata  permaneant  ;  in  quibus  haec  pro- 
prii*  iiominibus  duximus  adnotanda,  videlicet  allo- 
diuM,  quod  in  circuiiu  est  ejusdem  monasterii  cum 
pertinentiis  suis,  allodium  Tauriniani  ;  Ecclesiam 
Saccli  Fructuosi  cum  perlioentiis  suis,  ac  decimas 
Ecclesiae  de  Allone.  Quidquid  prgeterea  concessione 
praedecessorum  nostrorum  Sergil,  Agapili,  et  Joan- 
nis  Romanorum  pontificum  vestro  monaslerio  colla- 
tnm  est,    tibi  tuisque  successoribus  confirmamus. 


MtWDo]  Bilerrensi,  P[ktro]  Lutevensi,  Jo[anni]v  Ne- 
mausensi  episcopis  et  R[AniUNDo]  Agathenai  electo, 
salutem  et  apostolicam  benedictionem. 

Querelam  filiorumnostrorum  Petri  abbatisetmo- 
nachorum  Anienstum  adversus  quosdammiKtei,  pa- 
rochianos  vestros,  videlicet  Pontium  Agoaetteem 
R  [  aimundum  ]  Pimanensem,  Olivariani^^Melgo- 
riensem,  et  Petrum  Raimuddi  Melaura.  ei  eot^juto- 
res  eorum,  acccpimus  quod  hominem  aQam  a  nua- 
dinis  redeunlem  miserabiliter  interfecernnt.  Idaoque 
praesenti  vobis  scripto  mandamua,  quaten^s  mMites 
illos  diligenter  commoneatis  ut  prsedieto  abbati  et 
monachis  de  tam  gravi  excessu  et  injuria  eis  irro- 
gata  satisraciant .  Si  infra  dies  (/*.  xv  vel  xb),  post- 


Obeunte  vero  te,  ejusdem  loci  abbale,  nullus  ibi  G  quam  a  vobis  commoniti  fuerint,  satisfacere  con- 


pcr  aubreptionem  aut  violentiam  praeponatur,  sed 
quem  fratres  communi  consensu,  aut  fratium  pars 
sanioris  consilii  secundum  Dei  timorem,et  beati  Be- 
Dcdicti  Reguiam  provideriut  eligendum.  Idem  vero 
abbas  ire  ad  syDodum  ipsius  loci  episcopi  mioime 
compellatur.  Si  qois  vero  pcenitens,  a  liminibus  ex- 
clusus  Ecclesiae,  illuc  confugerit,  quandiu  ibi  fuerit, 
liceotiam  habeat  ecclesiam  ultro  eundi,  et  omae  di- 
viaum  officium  audiendi.  Ipsum  autem  moaasterium 
vel  eidem  ecclcsias  periinenles,  vel  abbatem,  nullus 
episcopus  cxcommunicare  praesumat.  Decernimus 
ergo  ut  Dulli  omnino  hominuro  liceat  praefalum  mo- 
nasterium  temere  perlurbare,  aut  ejus  possessiones 
auferre,  vel  ablatas  relinere,  minuere,  aut  temera- 


tempserint,  nos  extunc  eos  exeommunicatioDia  sen- 
tentia  innodamus,  et  mandamus,  vobis  ut  per  variaa 
faciatis  parochias  observari. 
Daium  apud  Ciarum  Montem,  ni  Kalendas  De- 

cembris. 

XXI. 

Ad  GuHlelmum  Lingonensem  episcopum. 

(Anno  1130,  Dec.  3.) 

[D.  Bouqubt,  t.  XIV,  p.  847.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 
nerabili  fratri  Guilenco  Lingonensi  episcopo,  salu- 
tem  et  apostolicam  benedictionem. 

Ne  occasione  alicujus  controverslae  qtries  mona- 
chorum  et   fratrum    relfgiosorum    conturbetor  et 


riis  fatigationibus  fatij$are,  sed  omnia  integra  con-  l)  summopereprovidendumest.IdeoquesicfftpraMentea 
serventur  eorum,  pro  quorum  gubernatioue  et  su-      tibi  injunximus,  ita  per  apostolicascrtpta  fi*atemitati 

stcntalionc  eoncessa  sunt,  usibus  omniroodis  profu-      *■ —    '—'■ — • — -♦.£-.» ji._  .._ 

tura.  Si  qua  igitur  in  futurum  ecclesiastica  saecula- 
risve  persona,  hanc  nostme  conslitutionis  paginam 
sciens,  contra  earo  teroere  venire  tentaverit,  secun- 


do  tertiove  commonita,  si  non  satisfactione  congnia 
emeadaverit,  potestatis  hooorisque  sui  dignitate  ca- 
reat,  reamque  se  divinojudicioexisterede  perpetrata 
iaiquitate  cognoscat,  et  a  sacratissimo  corpore  et 
aaagmDe  Dei  et  Domini  Redemptoris  nostri  Jesu 
Christi  aliena  fiat,  atque  io  extremo  examine  distri- 
etae  altioni  aabjaceat.  Cuactis  autem  eidem  loco  ju- 


tuae  praecipimus,  quatenus,  ascitts'  tecnm  dilectis 
filiis  nostris  S  [lepbano)  Cistereien^  et  B  [emardo] 
Ciaravallensi  abbaiibus,  Controversianr  qnae  inter 
Ecclesiam  S.  Stcphani  et  S.  Seqitani^agitatur,  ca- 
nonico  fine  decidas,  aut  concordiam  et  paeem  com- 
ponas.  Ad  ho'i  canonicis  et  monachis  praedietanim 
Ecclesiarum  mandando  prftcipimus  tit '  qaod  a  te 
consilio  praenominatorum  fratnim  judicatmn  fuerit, 
absque  retractaiione  observent. 

Datum  apud  Clarum  montem  (18)"  iii  Noaas  De- 
cembris. 


(i8)  Anao  1130,  quo  Innocentius  II  coacilium  apnd  Clarum  moatem  celebrarit. 


71 


XXIf. 

Ecclesias  S.  Martini  Nivemensis  hona  confirmat. 

(Anno  1130,  Dec.  19.) 
[Gall.  Christ.,  XII,  Instr.  p.  340.] 

Innogentius  episcopus,  servus  servorum  Dei, 
dilecto  filio  Stbphano  priori  ecclesiae  S.  Martini  in 
Nivernensi  suburbio  constitutae,  et  ejus  fratribus  tam 
prffisentibus  quam  futuris,  canonicam  vitam  ibidem 
professisin  Domino  salutem. 

In  eminenti  apostolicae  sedis  specula  disponente 
Domino  constituti,  religiosis  desideriis  assensum 
prsebere,  ct  lam  ecclesiasticas  personas  quam  eorum 
loca  maxime  quae  religiocis  nitore  coruscant  a  pra- 
vorum  hominum  debemus  incursibus  defensare.  Hac 
igitur  ratione  inducti,  dilecte  in  Domino  fili  Ste-  3 
pbane  prior,tuis  rationalibuspostulationibus  clemen- 
ter  annuentes,et  praedecessoris  nostri  felicis  memo- 
riae  papae  Honorii  inhaerentes  vestigiis  beali  Martini 
Nivernensis  ecclesiam,  cui  Deo  auctore  prassides, 
apostolicae  sedis  suffragio  roboramus  ;  pcr  praesentis 
itaque  privilegii  paginam  statuimus  ut  quascunque 
poasessiones,  quaecunque  bona  eadem  ecclesia  in- 
praesentiarum  juste  et  iegitime  possidet,  autin  futu- 
rum  coDcessione  ponlificum,  liberalitate  regum  vel 
principum,  oblatione  fidelium,  seu  aliis  justis  modis 
poterit  adipisci,  firma  tibi  tuisque  successoribus  et 
illibatapermaneant.  In  quibus  haec  propriis  nominibus 
adnotanda  subjuniimus,  videlicet  duas  ecclesias  de 
Luciniaco  cum  pertinentiis  suis,  capellam  de  Baefias, 


INNOCBNTII  II  PAPiE  ,  72 

A  rabili  fratri  Vulgrino  Bituricensi  archiepiscopo. 


salutem  el  apostoiicam  benedictionem . 

Qucrelam  diiecti  nostri  Suggerii  abbatis  Saneti 
Dionysii  advcrsus  Her .  Clusinum  abbatem  accepimus, 
quod  ecclesiam  Sancli  Martialis,  de  Sancto  Deside- 
rato,  et  ecclesiam  Beati  Marini  de  Corciaco  ei  in- 
juste  abstulerit.  Nos  igitur  suam  cuique  servare  ju- 
stitiam  cupientes.  eidem  abbati  per  apostolica  scripta 
mandando  praecepimus  quatenus  tertio  Kal.  Octub. 
ad  tuam  pracsentiam  veniat,  prasfato  filio  nostro 
Suggerio  abbati  de  sua  querimonia  responsurus,  aut 
sufficientes  responsales  transmittat,  et  tunc  audilis 
utriusque  partis  rationibus  fratemitatis  tuse  discretio 
praedictac  controversiae,  debitumfinemimponat,  etc. 

XXIV. 

Ad  Ffer.  Clusinwn  abbaiem. 

[DoiBLET,  Uistoire  de  Saint-Denys,  p.  489.] 

Innocentius  episcopus,  servus  ser>'orum  Dei  dile- 
cto  lilio  Her.,  Clusino  abbati,salutemet  apostolicam 
benedictionem. 

Dilectus  noster  Suggerius  abbas  Sancti  Dionysii. 
adversum  te  conqueri  non  desistil,  pro  eo  videlicet 
quod  ecclesias  Beati  Martialis,  de  Sancto  Desiderato, 
et  Sancli  Marini  de  Corciaco  ei  injuste  abstuleris. 
Eapropter  per  praesentia  scripta  tibi  roandando  prae- 
cipimus  quatenus  tertio  Kalendas  Octobris  venera- 
bilem  fratrem  nostrum  Bituricensem  archiepiscopum 
adeas,  vel  sufficientes  responsalestransmittas,jazta 
ipsiu9  judicium  praefato  filio  nostro  Suggerio  abbati 
satisfacere  praeparatus,  alioquin  proxima  beati  Lucae 


ecclesiam  de  Buciaco,  ecclesiam  de  Moresca,  eccle-  ^  fesiivitate  ad  nostram  praesentiam  venias,  eadem 
siam  de  Coloncello,  ecclesiam  de  Bazolis,  ecclesiam 


de  Spiriaco,eccIesiam  de  monte  Rumilionis,ecclesiam 
de  S.  Audoeno,  confirmamus  etiam  vobis  donatio- 
nem  annonse  quae  in  dedicationibus  ecclesiarum 
offertur  a  Fromundo  Nivernensi  episcopo  ecclesiae 
vestrae  collatam.  Ad  haec  corroboramus  vobis  eccle- 
siamS.  Martini  de  Guiespeiocum  pertinenliis  suis, 
videlicet  ecclesiam  Sancti  Germani  de  Escaio,  S. 
Georgii  de  Scaduno,Sancti  Laurentiide  Ooacho,  S. 
Stephani,  ecclesiam  S.  Hilarii,  Sancti  Symphoriani, 
de  Suency,  et  S.  Desiderii  super  Hicaunam  ab  eodem 
fratre  nostro  Fromundo  episcopo  vobis  concessam  ; 
ita  scilicet  ut  in  ipsa  B.  Martini  ecclesiade  Gispeio, 
sicut  in  vestra  ordo  canonicus  secundum  B.  Augu- 
slini  regulam  futuris  perpetuo  temporibus  inviolabi- 


super  quenmonia  responsurus,  etc. 

XXV. 

Privilegium  pro  abbaiia  Fontis  Ebraldi 

(Anno  1131,  Jan.  20.) 

[Pavillon,  \ie  de  Robert  d'Arbrissel,  p.  626.] 

Innocbntius  episcopus,  servas  servorum  Dei,  dile- 

cta;  in  Christo  P.  [PfiTaoNiLLiE]  abbalissae  monasterii 

Fonlis  Ebraldi,  et  sororibus  ibidem  divino  famulatui 

mancipatis  tam  praesentibus  quam  futuris  in  perpe- 

tuum. 

Quoniam  sine  verae  cultu  religionis,  nec  charitatis 
unitas  potest  subsistere  nec  Deo  gratum  exhiberi, 
sicut  expedit  apostolicae  auctoritati  religiosas  perso- 
nas  diligere  et  religiosa  loca,  maxime  qus  beati 


liter  conservetur.  Praelerea  ecclesiam  Sancti  Leode-  D  peirj  JQpig  existunt,  et  ad  Romanam  specialiter  spc- 


garii  de  Saxeis-Bordin  vobis  nihilominus  confirma- 
mus.  Si  qua  ergo  in  posterum,  etc. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesiae  episc. 

Datum  Disesiae  per  manum  Aimerici  S.  Romanae 

JECccIesiae  diaconi  cardinalis  etcancellarii,xiv  Kalend. 

Januarii,   indict.   ix,  anno  Incarnationis  Dominicae 

1130,  fiontificatus  domini  Innocentii  papas  II  anno 

primo. 

^  XXIII. 

Ad  Vulgrinum  Bituricensem  archiepiscopum. 

(Annoll31?) 

[DouBLET,  Hist.  de  Saint-Denys^  i^.  489.] 

iNNOGENTivs  cpiscopus,scrvusservorum  Dei,vene- 


ctantEccIesiam  sedisapostolicae  munimineconfovere. 
Ideo*;ue  dilecta  in  Domino  filia  P.(Petronilla)  abba- 
tissa  tuis  justis  et  rationabilibus  postulationibus 
annuentes,  monasterium  sanctimonialium  Fontis 
Ebraldi  sub  jure  et  protectioneB.Petri  positum,cui 
Deo  auctore  praesides,  ad  exemplar  praedecessorum 
nostrorum  communimus  et  scripli  nostripagina  ro- 
boramus ;  statuentes  ut  quaecunque  bona,  quascunque 
possessiones  quae  monaslerium  impraesentiarum 
jaste  et  legitimepossidet,  vel  in  futanim  coneessione 
principum,  liberalitate  regum  vel  principamy  obla- 
tionc   fidelium  rationabiliter  auctore  Deo  poterit 


73 


EPISTOLiE  ET  PRIVILE6IA. 


71 


adip:j>ci  tim  tibi  quaro    his   qu»  tibi  in  eodem  regi-  A  Amaurici  de  Mextenan  :  tcrram  planam  et  excmpla 


mine  regularit^  successerint,  firma  el  illibata  per- 

maneant  ia  quibus  bsc  propriis  nominibus  duximus 

adnotanda  :  locum  videlicet    Brajcrac  cum  suis  per- 

tinentiis  ex  dono  Aimerici   prioris,   cl  omnium  fra- 

trum  ejusdem  loei,  concedente  hoc  Tolosano  episcopo. 

Locum  Paradisi  ex  dono  Fortis  de  Bic,   el  Amauvis 

de  Paradiso  cum  uxore  et  filiis  suis,  conccdenle  hoc 

Raymundo  Ajrennense  episcopo  :  locum  de  Fonlaiiis 

ei  dono  coraitis  Theobaldi,  concedente  hocBuchardo 

Keldensi  episcopo  :    terram   dcsertam,   quam  idem 

Ikicbardus  Meldensis  episcopus   pnefato  monastcrio 

ez  dono  concessit.   Locum   de   Fontanis   qui  est  in 

Petragoricensi  episcopalu   ex   dono  Bernanli  Sancti 

Auslerii,  el  Helia  Guiberti,   et  Bovis  Curti ;  necnon 


ex  dono  Nivardi  do  Mellino  ;    et  fratris  ejus  ac  ma- 

tris,  concedentibus  hoc  Nivardo  de  Satollia Ex 

dono  Ilenrici  illustris  Anglorum  regis,  scxaginla 
marcas  de  redditu  ejus  de  Londria  de  firma  civitatis, 
et  quadraginla  marcas  de  firma  civilatis  Wintoni». 
Decernimus  crgo  ut  nulli  omnino  bominum  liceat 
idem  camobium  temere  perturbare,  aul  ejus  posscs- 
siones  auferre,  vel  ablatas  retinere,  minuere,  vel 
temerariis  vexationibus  fatigare,  sed  omnia  integra 
conserventur  eorum  pro  quonim  sustontatione  et 
gubemalione  concessa  sunl,  usibus  omniniodis  pro- 
futura.  Si  qua  igitur  in  futurum  ecclesiaslica  saecu- 
larisve  persona,  hanc  noslrae  constitutionis  paginam 
sciens,  conlra  eam  teraere  venire  tentaverit,  secundo 


-  9  ' 

Amaudi  de  Joncelia,  et  Heliae  de  Marollio,  et  Heli«  B  tortiove  commonita,   si   non  satisfactione  congrua 


de  Caslellione,  et  aliorum  plurium,  concedente 
Vuillelmo  Petragoricensi  episcopo  :  locum  j^onlis 
Sagei,  et  pontis  Cainoni  ex  dono  Fulconis  comitis 
Andegavorum  ;  locum  Eremeliae  ex  dono  Eliae  Thysi, 
el  Benedicli  de  Mauritania  etBernardide  Parcelliano, 
concedcnte  hoc  Petro  Xantonensi  episcopo.  Locum 
Cerasorum  ex  donoGotfredi  vice-comilis  Toarcensis, 
el  uxoris  ac  filiorum  suorum,  concedente  hoc  Aime- 
rico  Herberti  6Iio  ;  necnon  et  decimas  frumenlatio- 
num  ejusdem  Goffredi  vice-comitis,  quae  in  proprie- 

tate  sua  erant Locum  Porcariae  ex  dono 

Joannis  de  Bellomonte,  et  decimas  molendinorum 
suorum  atque  cellarii,  suis  concedentibus  filiis ;  lo- 
cum  Vallicuarum  etlerram  Villae-Novae  ex  donoRo- 
dulphi  Maliclavelli,  Iderti  de  Mirobello,  concedente  C 
hoc  Vuillelmo  de  Pinellis ;  locum  Capreolonim  ex 
dono  Carbonelli  de  Cheniche ;  locum  Jarriaje,  cx 
dono  Guillelmi  de  Mirobollo  et  Gani  fralris  ejus  ;  lo- 
cum  Ascai  ex  dono  domnae  Remfrcdis,  el  Arraudi,  et 
Beloti  de  Claris-vallibus,  Ribotolli  de  Haja,  et  fratris 
sui ;  locum  Fontis-Alerii  ex  dono  Alexandri  de  Po- 
cenarj*,  et  Alexandri  de  Herbergamento  ;  locum 
Regreperiae  ex  dono  Maurilii  Puelli.  et  Dirox  de 
Vallicula  ;  locum  Asinorum  ex  dono  Guidonis  Picla- 
viensis,  el  Gaufredi  Malumminat,  et  ex  concessione 
Rolandi  Savaricii  et  sororis  ejus  et  Goffridi  de  Poccjo, 
et  Gisleberti  de  Losiluno,  et  Alonis  filii  ejus,  et  Gi- 
raudi  Beriai.  Locum  S.  Karileffi,  ex  dono  Kalonis 
de  Blazonio,  et  ea  quae  ad  ipsum  locum  perlinent,  do- 


emcndaverit,  polcstatis  honorisquo  sui  dignitate 
careat,  reamque  se  divino  judicio  exislere  do  perpe- 
trata  iniquitate  cognoscat,  et  a  sacratissimo  corpore 
et  sanguino  Dei  et  Redemptoris  nostri  Jesu  Christi 
aliena  fiat,  alque  in  extromo  examine  strictae  ultioni 
subjaceat.  Cunctis  autem  eidom  loco  justa  servantibus 
sit  pax  domini  nostri  Jesu  Christi,  quatenus  et  hic 
fructum  bonse  actionis  percipiant,  et  apud  districtum 
Judicem  pnemia  aeternae  pacis  inveniant.  Amen. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus. 

Datum  Stampis  anno  Incarnationis  Dominicae 
1130,  pontificatus  autem  domini  Innocentii  papae  II 
anno  i. 

XXVI. 

Ad  Petrum  Bellovacensem  episcopum  et  canonicos, 
—  Vetal  ne  monachos  S.  Luciani  molesteni 
Ofcasione  pastiUorum  quos^ab  eis  exigebant,  ei 
ob  alias  causas  donec  i;  se  venerit  utriusque 
partis  rationes  auditurus. 

(Anno  1131,  Jan.  27.) 

[D.  BouQUET,  tom.  XV,  p.  371.] 

Innocentius  episcopus  servus  scrvorum  Dei,  vene- 
rabili  P  [etro]  episcopo  et  dilectis  filiis  canondicis 
Belvacensibus,  salutcm  ct  apostolicam  benediclio- 
nem. 

Veniens  ad  nos  dileclus  filius  nosler  S  [erlo], 
abbas  monasterii  S.  Lucianii,  questus  est  quod  contra 


nata  eidem  monasterio  Fontii>-Ebraldi  a  Goffredo  de  D  privilegia  a  Romanis  pontilicibus,  a  rogibus  e»  Belva- 


I 


Doe,  et  Griscia  matre  ejus  et  Philippo  de  Blazonio  ; 
locum  Malthae  ex  dono  Alberici  de  Monte-Joanne, 
boscum,  lcrram,  quae  est  juxta  illud,  et  molendinum 
ex  dono  Ogisi,  ct  Offredi  fratris  ejus;  locum  Valen- 
thai  donatum  ab  Aimerico  do  Passavant,  ct  Rainaldo 
de  Senzajo,  el  Petro  Blojo  ;  locum  Ramonariae  ex 
dono  GofTredi  Urselli,  ct  Guillelmo  Santonensi  donata 
ilque  concessa ;  locum  Colungentiarum  ex  dono 
Aaleth,  et  Alberici  filii  ejus,  et  quidquid  in  eodem 
loco  Adara  filius  Garini  habuit,  ex  dono  ipsius  vobis 
eoQcessum  ;  Philippo  fratre  ejus  et  Goffredo  vice- 
comite,  et  cum  uzore  et  filio  suo  Petro  idem  conce- 
deatilrasy  et  quidquid  est  in  ioco  Sibrei,  ex  dono 
FMpL.  GLXXIX. 


censibus  opiscopis  monaslerio  suo  collata,  locum 
ipsum  mullis  ct  variis  exactionibus  infestetis.  Eapro- 
ptor  universitati  voslrae  praecipimus  quatenus  lam 
praefatum  Sorlonom  abbatom  quam  monaslerium 
sibi  commissum,  donoc  ad  partes  veslras  procurante 
Domino  voniamus,  in  pace  dimillatis.  Cum  tulom 
prajsonlos  fuerimus,  audilis  ulriusque  partis  ratio- 
nibus,  quod  juslum  fuorit,  inler  vos,  sulTragante 
gratia,  staluemus.  At  voro  fcr  opem  quoties  ab 
abbate  et  fralribus  prajdicti  monasterii  adversus 
parochianos  tuos  querolam  acceperis,  poslquam  a 
te  communiti  fuerint  et  non  resipuerint,  debilam 
de  cis  justitiam  facias,   nequo   occasione  pastillo- 


1s 


INNOCENTU  II  PAPA' 


76 


nim  (18V  quos  ab  eis  exigitis,  usquedam  in  nostra  ter- 
mineUu'  prsesentia,  ullam  eis  molestiam  inferatis. 

Dalum  Provini,  vi  Kal.  Februarii. 

XXVII 
Omnia  bona  ecclesias  Sanctas   MaruB  de  Belloloco 

confirmatetsubsanci<g$edUapo$toli€aspatrocinio 

suscipit. 

(Annoll31,  Febr.  14.) 

(Hugo,  XnnaL  ord.    Prasmonstr.  I,  234.] 
lNNOCBNTiusepiscopus,8ervus  servorum  Dei,dilccto 
filio  Odoni  abbati  ccclesisc  Sancta3  Mariae  de  Belioloco, 
qua  super  Albam  fluvium  sita  esl,   ejusque  succes- 
sonbus  regulariter  substiluendis  in  perpctuum. 

Ad  boc  universalis  Kcclesiae  cura  nobis  a  provi- 
sore  oinnium  bonorum  Deo  commissa  est,  ut  et 
religiosas  diligamus  personas,  ct  bene  plhcente  Deo 
religionem  studeamus  modis  omnibus  propagare. 
Quapropter,  dilecte  in  Domino  fili  Odo  abbas,  vene- 
rabilis  fratris  nostri  Hattonis  Trccensis  episcopi 
precibus  inclinali,  tuis  postulationibus  clemenler 
annuimus,  et  Bcatae  Mariae  ccclesiam,  cui  Deo  au- 
ctore  praesides,  apostolica;  sedis  patrocinio  commu- 
nimus,  slaluentes  ut  quaecunque  bona,  quascunque 
possessiones  eadem  ecclesia  inpraesentiarum  justo 
et  legitime  possidel,  aul  in  futurum  concessione 
pontificum,  largilione  principum,  oblatione  fidelium 
seu  aliis  justis  modis,  procuranle  Domino,  poterit 
adipisci,  firma  tibi  tuisque  successoribus,  et  illibata 
permaneant,  in  quibus  haec  propriis  nominibus  du- 
ximus  adnotanda,  tcrritorium  vidclicet  in  quo  prae- 
fata  illa  ecclesia  constructa  est,  et  aquam  a  Gcssenna 
villa  usque  ad  Juvanzzeum  cum  banno  ab  Airardo, 
quondam  Bregnensi  comite,  praenominatae  ecclcsiae 
concessam,  sane  in  toto  comitalu  Bregnensi  juxta 
quod  a  praedicto  Airardo  et  Gualtero  filio  ejus  Bre- 
gnensibus  comilibus  statutum  cst  et  in  pertinentiis 
oppidi  Bellefortis,  pecora  fratrum  ipsius  loci  libera 
pascua  tam  in  nemore  quam  in  campestribus  habeant. 
Porro  capellam  quae  constructa  et  in  nemore  Der- 
vensi,  a  filio  noslro  Simone  domino  Castri  Belle- 
fortensis,  et  Amelina  quondam  malre  ejus  praedictae 
ficclesiae  donata,  usuaria  et  in  ncmoribus  ad  ipsum 
castrum  pertincnlibus  ad  focum  faciendum  ct  eaetera 
nccessaria,  et  Rosteram  cum  appendiciis  suis  ex  dono 
Guarnerii  mililis  ct  Mainardi  fratris  ejus,  ct  Vendo- 
lium  et  tcrras  Darzeicurte  cidcm  Ecclesiae  in  perpe- 
tuum  confirmamus.Dccimas  autem  laborum  quas 
praedicti  monastcrii  fralrcs  propriis  sumptibus  exco- 
lunt,  nullus  ab  eis  praesumel  exigcrc.  Dcccmimus 
ergo  ul  nulli  omnino  hominum  liceiil  praefalam  ec- 
clesiam  temere  perturbarc,  aut  ejus  posscssiones 
auferre,  vel  ablatas  rclincrc,  minuere,  vcl  temerariis 
vexationibus  fatigarc,  sed  omnia  integra  conserventur 
eorum  pro  quorum  gubernationc  cf  sustentatione 
concessa  sunl,  omnimodis  usibus  profulura,  salva 
nimirum  dicrcesani  episcopi  dcbita  justilia  et  revc- 
rentia.  Si  qua  igitur  in   futurum  ecclesiastica  saecu- 


A  larisve  persona,  hane  nostrae  constitutioDis  pagiDam 
sciens,  contra  eam  temere  venire  tentaverit,  seeundo 
tertiove  commonita,  si  non  satisfactione  congrua 
emendaverit,  potestatis  honorisque  sui  dignitate  ca- 
reat,  reamque  se  divino  judicio  de  perpetrata  ini- 
quitato  existere  cognoscat,  et  a  sanctissimo  corpore 
ac  saguine  Dci  et  Domini  nostri  Rederoptoris  Jesu 
Christi  alicna  fiat,  atque  in  extremo  examine  distri- 
ctae  ultioni  subjaceat,  Cunciis  autem  eidem  loco 
jura  servantibus,  sit  pax  Domini  nostri  Jesu  Christi, 
quatenus  et  hic  fructum  bonae  actionis  percipiant,  et 
apod  districtum  Judicem  praemia  aetemae  pacis  inve- 
niant.  Amen,  amen. 
Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus. 
Datum   Catalauni   per  manum   Aimerici   sancls 

B  Romanae  Ecclesiae  diaconi  cardinalis  et  cancellarii, 
decimo  sexto  Kalendas  Martii,  indictione  ix,  Incama- 
tionis  Dominicae  anno  1130,  pontificatus  autem 
domni  Innoccntii  II  papae  anno  secundo. 

xxvni. 

Ad  Didacum  Compostellanum  episcopum, 

(Anno  1131,  Febr.  16.) 

[Florbz,  Espana  sagrada^  XX,   521.] 

Innocbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 
nerabiii  fratri  Didaco  Compostellano  archiepiscopo, 
salutem  et  apostolicam  benedictionem. 

Praedeccssores  nostri  apostolici  viri  Romani  ponti- 
ficcs  personam  tuam,  ct  Compostellanam  Ecclesiam, 
dcvotam  B.  Petri   sanctaeque  R.  E.  filiam,    diiexe- 

n  runt,  ct  nos  ipsorum  vestigiis  nihilominus  volumus 
inhaerere,  ac  preces  tuas  in  his  quae  possumus  et 
dcbemus,  admitterc.  Statum  igitur  Ecclesiae  et  no- 
strum  tibi  tanquam  Catholico  viro,  et  familiari  apo- 
stolicae  scdis  amico,  duximus  intimandum.  Celebrato 
itaque  solemniter  apud  Ciamm  montem  prseteritis 
B.  Martini  octavis  concilio,  charissimus  filius  noster 
Ludovicus  Francomm  rex,  apud  S.  Benedictum  su- 
per  Ligerim  nobis  laetanter  occurrit,  el  inde  usque 
ad  civitatem  Aurelianensem,  nos  animo  jucundo 
deduxit.  Postnr.odum  vero  illustris  rex  Anglorum 
Hcnr.  apud  Caraotum  praesentiam  suam  humiliter 
nobis  exhibuit,  et  suum  consilium  et  auxilium  ad 
Ecclesiae  liberationem  promittens  nobis  et  fratribus 
nostris  de  bonis  suis  solatia  ministravit.  Peractis 

Q  itaque  cum  praefatis  regibus  quae  ad  utilitatem  Dei 
spectare  cognovimus,  Leodium  properamus  :  ibi 
enim  gloriosus  filius  noster  Lothar.  Romanomm 
rex,  de  pace  Ecclesiae  et  salute  regni,  cum  archiepi- 
scopis,  episcopis  et  principibus  terrae  suae  nobiscum 
disposuit  pcrtractare.  Bracarensi  autem  archiepi 
scopo  qui  praefixo  a  nobis  termino»  Purificatione 
scilicet  S.  Hariae,  nec  ad  nos  venit,  nec  rcsponsales 
misit,  proximam  B.  Lucae  festivitatem  inducias  de- 
dimus.  Communes  vero  filios  nostro&  P.  presbyte- 
mm,  Ecclesise  B.  Jacobi  capellanum,  qui  pro  honore 
Gompostellanae  Ecclesiae  plurimum  laboravit,  et  G. 


(18*)  Pai^t//u«  et  pa«/e//m  Cangio  estpanificium  carae  aut  alio  edulio  fertum,  nostris  p4/^.  Hic  pro 
prandioio  accipitur. 


T7 


EPISTOLJ;  KT  PRIVILEGIA. 


7« 


eJQsdem  Ecclesi®  caDonicurD,  tua  fraternitas  pro  re*  A  comroissum,  ipsorum  fraternitatem  asaumere,  et  ad 


Tereatia  B.  Petri  et  nostra  habeat  commendatos. 
Dalum  Catalauni  xvi  Kal.  Martii. 

XXIX. 

Ad  P[elagium]  Bracarensem  archiepiicapum. 

(Anno  1131,  Febr.  16.) 

[Florez,  ubi  supra,  p.  52!2.] 

IzecocBXTics  episc()pns,  servus  servorum  Dei,  ve- 

nerabili  P.  Bracarensi  arcbiepiscopo,   salutem  et 

tpostolicam  benediclionem. 

Pro  excessu  et  contemplu  S.  Romanse  Ecelesiae, 
quam  in  consecratione  Colimbriensis  episcopi  com- 
miseras,  fratemitati  tuse  per  apostolica  scripta  nos 
praecepisse  meminimus,  ut  prseterita  B.  Mariae  Pu- 


pauperum  et  pere^rinorum  sustentationem  collectas 
facere  in  remissionem  peccalorum  suorum,  fre- 
quentibus  exhortaiionibus  moneatis.  Hoc  scientes, 
quod  eamdem  hospitalitatis  domum,  cum  omnibus 
ad  ipsam  pertinentibus,  sub  beati  Petri  et  nostra 
protectione  suscepimus,  et  scripti  nostri  pagina 
communimus.  Etquicunque  de  facultatibus  sibi  a 
Deo  coliatis,  eis  subvenerit,  et  in  tam  sancta  fra- 
ternitate  se  collegam  statuerit,  eisque  persolverlt 
bcReficia  annuatim,  septimam  injunctae  poenitenlis, 
confisi  de  beatorum  Petri  et  Pauli  apostolorum  me- 
ritis,  indulgemus.  Ob  reverentiam  quoque  ipsiusve- 
nerabilis  domus,  auctorilate  apostolica  constituimus, 
ut  hi  qui  eorum  fraeternitatemassumpserint,  si  forte 


rifiealione  ad  nostram  venirel  pnesentiam  respon-      ^^^,^^;^  ^j  perlineDt,  a  divinis  fuerinl  inler- 

«mis.  Tu  vero,  pejora  pejoribus  addens,  tara  a  no-  »  ^.^^^  ^^^^^^  ^^^.  ^„,5^^^^,  ^^^^^^  sepultura  cc- 

clesiastica  non  denegetur,   nisi   forte  excommuni- 


bis  quam  a  prsedecessore  nostro  felicis  memoriae 
paps  Honorio  evocatus,  nec  venisti,  nec  aliquos  ad 
Dos  quicausam  tuam  agerent,  transmisisti.  Per  re- 
petitas  igitur  litteras  tibi  mandando  praecipimus, 
quatenus  proxima  B.  Lucse  festivitate  noslro  te 
coospectui  repraesentes,  de  tantis  exces^sibus  re- 
spondere  paratus. 
Dat.  Catalauni  xiv  Kal.  Martii. 

XXX. 

Privilegium  pro  xenodochio  Hierosolymilano » 

(An.    1130.) 

[hosio^  Deiristoria  della  sacra  mililiadiS.Giovani 

Hierosolym.f  tom.  I,  p.  108.] 


cati,  vel  nominatim  fuerint  interdicti. 

Volumus  autem  ut  liceat  eis  confratres  suos, 
quos  Ecclesiarum  prselati,  apud  ecclesias  suas  non 
pcrmiserint  sepeliri,  nisi  forte  eKcommunicati,  vel 
nominatim  fuerint  intcrdicti,  ad  ecclesias  Hospitalis 
tumulandos  deferre,  et  oblationes  tam  pro  eis,  quam 
pro  aliis,  qui  in  suis  cosmeteriis  requiescunt,  ex- 
kibitas,  sine  alieni  juris  prsejudicio  retinere.  Hoc 
etiam  addito,  ut  receptores  ejusdem  fraternitatis, 
sive  collectse,  salvo  jure  dominorum  suorum,  sub 
beali  Petri,  et  nostra  protectione  consistant,  adji- 
cientcs  insuper  ut,  si  qu:  eorumdem  fratrum,  qui 


biNOCK^Tius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve-  p  ad  easdem  fraternitates,  vel  collectas  missi  fuerint, 


aerabilibus  fratribus  archiepiscopis,  episcopis,  ac 
dilectis  filiis  abbatibus,  et  prioribus,  et  uoiversis 
Ecclesiarum  pratlatis  ad  quos  litterae  istae  pervene- 
rint,  daluiem  et  apostoiicam  benedictionem. 

Quam  amabilis  Deo,  et  quam  venerandus  homini- 
bus  locus  existat,  quam  etiam  commodum  et  utile 
rec^ptaculum  peregrinis  et  pauperibus  praebeat 
Hjerosolymitanum  xenodochium,  hi  qui  per  diversa 
maris  et  terrse  pericula,  piae  devotionis  intuitu, 
sanctam  civitatem  Uierusalem,  et  Sepulcrum  Do- 
mini  visitant,  assidue  recognoscunt.  Ibi  enim  indi- 
gentes,  et  pauperes  refisiuntur,  inflrmis  multimoda 
bnmanitatis  obsequia  exbibcntur,  et  diversis  labo- 
ribos,  atque  periculis  fatigati,  resumptis  viribusre- 


in  quamlibet  civitatem,  castellum,  vel  vicum  adve- 
nerint,  si  forte  locus  ipse  a  divinis  officiis  fuerit  in- 
terdictus.  In  eorum  jucundo  adventu,  semel  in  anno 
aperiantur  ecclesiae,  ct  excommunicatis  ejectis,  di- 
viua  officia  celebrentur.  Ad  majorem  quoqueeorum, 
et  vestrae  mercedis  cumulum  nihilominus  vobis 
mandando  prsecipimus,  qualenus  hanc  nostram 
constitutionem  per  parochos  vestros  nuntiari  pro- 
priis  litteris  faciatis^  Mandamus  etiam  ut,  si  qui  de 
clericis  Ecclesiarum  vestrarum,  praefati  Hospitalis 
fratribus,  cum  licentia  pra^lati  sui,  sponte  ac  gra- 
tis,  per  annum,  vel  biennium  servire  decreverint, 
nequaquam  impcdiantur,  et  interim  sua  beneficia 
vel  ecclesiasticos  redditus  non  amittant. 


ereanlur.  Atque  ot  ipsi  ad  sacrosancta  loca  Dommi  _       ,  ^,  .u  ,.       ,,    i    . 

. ,       r.u  •  ,•  I-  ••-  j  j •««.«..«    D     Effo  Innocentius  Cathohcae  Ecclesiae  episcopus 

nosln  Jesu  Chnsti  corporali  praesentia  dedicata  va-  ^     ^  .    .  ^      ^ 

leant  proficisci,  fratres  ejusdem  domus,  non  formi-      subscnpsi. 


dantes  pro  fratribus  suis  animas  ponere ;  cum  scr- 
TienUbus,  et  equitaturis  ad  hoc  oflicium  specialiter 
depntatis,  et  propriis  sumptibus  retentis,  tam 
ineondo  quam  redeundo,  ab  iucursibus  paganorum 
defensaDt. 

nii  sonty  per  quos  Deus  Orienlalcm  Ecclesiam  a 
paganorom  spurcitia  liberat,  et  Christiani  nominis 
ioimieos  expugnat.  Et  quoniam  ad  tam  sanctum  et 
ptom  opos  explradom  propriae  non  suppetunt  facul- 
lateSf  charitatem  vestram  per  apostoiica  scripta 
eiiiortamar  io  Domino,  quatenus  de  vestra  abun- 
daotia  eoromiBopiam  aoppieatis ;  et  populum  vobis 


Ego  Joannes  cardinalis  Ostiensis  subscripsi. 

Ego  Chunradus  episcopus    cardinalis  Sabinensis 
subscripsi. 

Ego  GulIIelmus  episcopus  cardinalis  Praenestiiius 
subscripsi . 

Ego  frater  Matthaeus   episcopus  cardinalis  Alba- 
nensis  subscripsi. 

Ego  Joannes   presbyter  cardinalis   tituli  Sancti 
Grisogoni  subscripsi. 

Ego  Petrus  presby ter  cardinalis  tituli  Sancti  Mar* 
tini  in  Montibus  subscripsi. 


79  INNOCENTII  n  PAPiE  80 

Ego  Gerardas  presbyter  cardinalis  kituli  Saoctse  A  SQCcessoribQsregularitersubatitaendisinperpetaani. 

OfBcii  nostri  nos  bortatur  auctoritas  pro  Ecclesianun 


Cracis  in  Hierusalem  sabsoripsi. 

Ego  Petnis  presbyter  cardinalis  tituli  Sanct» 
Anastasiffi  subscripsi. 

Ego  Joselmus  presbyter  cardinalis  tiluli  Sanctae 
CsBcilifle  subscripsi. 

E^o  Anselmus  presbyter  cardinalis  tituH  Sancti 
Laurenlii  in  Licinia  subscripsi. 

Ego  Romanus  diaconus  cardinalis  Sanctae  Mariae 
in  Porticu  subscripsi. 

Ego  Gregorius  diaconus  cardinaiis  SS.  Sergii  et 
Baccbi  subsciipsi. 

Ego  Guido  diaconus  cardinalis  Sancts  Mariae^  in 
Yia  Lata  subscripsi. 

Ego  Albertus  diaconus  cardinalis  Sancli  Tbeodori 
subscripsi. 

(19)  Datum  Laterani  per  manusHaymerici,sancts 
Mariae  Novae,  sanctse  Romanse  Ecclesiae  diuconi  car- 
dinalis  et  cancellarii,  decimo  Kalendas  Marlii,  in- 
dictione  octava,  pontiBcaius  vero  domni  Innocentii 
II  papae  anno  primo. 

XXXI. 

Pragbendas  canonicorum  secularium  ecclesiag 
Sanclm  Magdalena^  Castrodunensis  assignat 
cananieis  regularibus. 

(Anno  1131,  Febr.  21.) 

[Gall.  Christ.  t.  VIII,  Instrum,  p.  326,  ex  chartu- 

lario  domestico.] 
Innocbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lecto  filio  Archbmbaldo,  abbati  ecclesiae  B.  Mariae 


staiu  satagere,  ct  earum  quieti  et  utilitaii  salubriter, 
auxiliante  Domino,  providere.  Dignum  namqueetho- 
nestati  conveniens  esse  dignoscitur,  ut  qui  ad  earam 
regimen  assumpti  sumas.eas  et  a  pravorum  hominum 
nequitia  tueamur,  et  B.  Petri  atque  apostolicae  sedis 
patrocinio  muniamus.  Proinde,  dilccte  in  Domino 
tili  Stepbane  abbas,ecclesiam  S.  Memmii,cai  Domino 
auctore  praeesse  dignosceris,  sub  apostolicae  sedis 
protectioue  suscipimus,  et  praesentis  scripti  pagioa 
communimus,  statuentes  ut  quascunque  posaes- 
siones,  quaecunque  bona  praefata  ecclesia  imprae* 
sentiarum  justc  ct  legitime  possidet,  aut  in  futururo 
conccssione  pontificum,  liberalitate  principum,  ob- 
B  latione  fidelium,  praestante  Domino,  poterit  adipisci, 
firma  tibi  tuisque  successoribus  et  illibata  perma- 
neant.  Sane  per  boc  apostolicae  sedi»  privilegium 
constituimus,  ut  post  saecularium  canonicorum  de- 
cessum,  nullus  in  praedicta  B.  Memmii  ecclesia,  niai 
regularem  vitam  professus,  substituatur  canonicus 
8c  decedenliura  canonicorum  praebendae  in  usus 
fratrum  regularium  redigantur.  Obeunte  vero  te 
nunc  ejusdem  loci  abbate,  nullus  ibi  abbas,  nisi  re- 
gularis  canonicns,  et  secundum  B.  Augustini  Regu- 
lam,  subrogetur.  Decernimus  ergo  ut  nulli  omnino 
hominum  liceat  praenominatam  ecclesiam  temere 
perturbare,  autejus  possessionesauferre,  velablatas 
retinere,miiiuere,  vel  temerariis  vexalionibus  fatigaro 
Si  qua  igitur  in  futurum  ecclesiastica  saecularisve 


Magdalenae  de  Castriduno,  ejusque  successoribus  q  persona  hanc  nostrae  constilutionis  paginam  sciens, 
regulariier  substituendis  in  perpetuum. 

Ad  hoc  universalis  Ecclesiae  cura,  etc. . .  Quam- 
obrem,  dilecte  in  Domino  fili  ArchembanJe  abbas, 
venerabilis  fratris  nostri  Gaufridi  Carnotcnsis  cpi- 
scopi  precibus  inclinati,  tuis  rationabilibus  postu- 
lationibus  clementer  annuimus,  et  beatae  Mariae 
Magdalenae  ecdesiam,  cui  Deo  auctore  praesides^ 
apostolicae  sedis  patrocinio  roboramus,   statuenles 

utquascanque  possessiones,quaecunquebona,  etc 

Porro  decedentibus  ejusdem  ecclesiae  canonicis  sae- 
calaribus,  nullus  nisi  vitam  professus  canonicam  ibi 
substituatur ;  praecedentium  autem  canonicorum 
praebendasad  professos  redire  decemimus,  ipsorum 
usibus  profuturas.  NuUi  ergo,  etc 

Datum  Resbasci  per  manum  Aymerici  sanctae  Ro-  ^  ^nno  secundo 
manae  Ecclesiae  diaconi  cardinalis  et  cancellarii,  ix 
Ralendas  Martii,  indiclione  ix,  Incarnationis  Domi- 
nicae  anno  1131,  pontificatus  autem  Domini  Inno- 
centii  papac  II  anno  secundo. 

XXXII. 

Ad   Stephanum  S.    Memmii    abbatem.    —   De 

privilegiis  ejusdem  monasterii. 

(Annoll31,  Febr.  25.) 

IMansi,  ConciL  XXI,  398.) 

-iNNOCBNTnis  episcopus,  servus  servorumDei,diIe- 

eto  fiilo  Stbpuano  abbaiiecciesiaeS.Memmii  ejusqoe 


contra  eam  venire  tentaverit,  iram  Dei  e(  beatoram 
Petri  et  Paoli  indignationem  incurrat,  atque  in  ex- 
tremo  examine  districtae  altioni  subjaceat,  nisi  prae- 
sumptionem  suam  digna  satiefactione  correxerit. 
Cunctis  autem  eidem  loco  justa  servantibus  sit  pax 
Domini  nostri  Jesu  Christi,  quatenus  hic  froctum 
booae  actionis  percipiant,  et  apoddistrictom  Judicem 
praemia  aeternae  pacis  inveniaot.  Amen. 

Sic  signatum  : 

Ego  Innocenlius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus. 

Datum  Jotti  per  manum  Haimerici  sanctae  Roma- 
nae  Ecclesiae  diaconi  cardinalis  et  cancellarii,  v  Ka- 
lend.  Martii,  indict.  ix,  Incarnat.  Dominicae  anno 
1131,  pontificatas  aotem  domini  InDocentii  II  papae 


Sigillatum' laqueo  rubro  sigilli  plumbei 

XXXIII. 

(Anno  1131,  Mart.  28.; 

[COCQUBUNBS,  t.  II,  p.  204.] 

Innocbntius  episcopos,  servos  servorom  Dei,  di- 
lecto  filio  RuDPBRTO  praeposito  ecclesiae  Beati  Petri 
Undensdorf,  qoae  in  Frisiogensi  episcopato  sita  eat« 
ejosque  soccessoribos  regulariter  substitaendis  ia 
perpetoom . 


(19)  Clausala  chronologica  est  vitiata,  ac  pro  Laterani  legendom  arbitrer  CatalaunU  JAni. 


M 


ECPISTOLiE  BT  PRIVILE6IA. 


Ad  hoe  nobis  a  Deo  pastoralis  oflBcii  cura  com-  A 

BDSsa  est,  Qt  et  beaeplaeentem  Deo  reliKionem  la- 

borefnus  statuere,  et  constitutam  exacta  dilijfcnlia 

consenrare.  Quamobrem,  dilccte    in   Domino   fili 

Radperie  praeposite,  illustris  viri   Ottonis   comitis 

Palalioi  precibus  inclinati,  tuis  postulatiotiibus  cle- 

■eDter  annuimus,  et  Beati  Petri  ecctesiam,  cui»  Deo 

ioctore,  praeesse  digoosceris  ab  eodem  filio  nostro 

Oitone  comite  Palatino  constructam,  et  beato  Petro 

oblatam,  apostolic®  sedis  patrocinio  communimus, 

itatoenles  ut  quaecunque  bona,  quascunque  posses- 

MKies    praefata  ecclesia   inpne^entiarum  juste  et 

eanooiee  possidet,  aut  in  ruturum  concessione  pon- 

tificum,  largitione   principum,   oblatione  fidelium, 

leu  aliis  jastis  modis,  praestante  Domino,  potuerit 

•dipisci,  firma  tibi  tuisque  successoribus  et  illibata  q 

pennaneant.  Obeunte  vero  te,  ejusdem  loci  praepo- 

silo,  nullas  inibi  per  violentiam,  nisi  quem  fratres 

seeundum  beati  Augustini  regulam  substituendum 

decreverint ,  praepoditus  eligatur.  Porro  ad  ipsius 

ecclesiae  defensionem  atque  salutem  eligendi  advo- 

eatum,  quemcunque  malueritis,  liberam  concedimus 

iacultatero.  Decemimus  ergo  et  nulli  omnino  homi- 

Bom  fas  sit,  praefalam  ecclesiam  temei*e  perturbare, 

iut  possessiones  auferre,  vel  ablatas  retinere,  mi- 

Boere,  aut  iniquis  vexationibus  fatigare  :  sed  omnia 

integra  conserventur  eorum,  pro  quorum  guberna- 

tione  et  sustentatione  concessa  sunt,  usibus  omni- 

nodis  profutura,  salva  nimirum  dioecesani  episcopi 

canonica  et  debita  justitiaac  reverentia.  Ad  indicium 

iotem  perceptae  hujus  a  Romana  Ecclesia  libertatis,  ^ 

itngulis  aimis  unum  bizantium  nostro  Lateranensi 

palatio  persoivtilis.  Si  qua  igitur  in  futurum  eccle- 

siastica  saecularisve  persona,  hanc  nostne  constitu- 

tionis  paginam  sciens,  contra  eam  temere  venire 

tentaverit,  secundo  tertiove  commonita,  si  non  sa- 

tisfactione  congrua  emendaverit,  potestatis  homo- 

risqoe  sni  dignitate  careat,  reamque  se  divino  ju- 

dieio  existere  de  perpetrata  iniquilate  cognoscat,  et 

i  sacralissimo  corpore  ac  sanguine  Dei  et  Domini 

Redemptoris  nosiri  Jeso  Cbrisii  aliena  6al,  atque 

in  extremo  examine   districtae   ultioni   subjaceat. 

Cuneiis  autem  eidem  loco  jnsta  servantibus  sit  pax 

Dooiioi  nostri  Jesu  Christi,  quatenus  et  hic  fructum 

bonaeactionis  percipiant,  et  apud  districtum  Judicem 

praemia  aelemae  pacis  inveniant.  Amen. 

Ego  Innoceotius  Catholicaa  Ecclesiae  episcopus,  D 

ss. 

Datum  Leodii  per  maoom  Aymerici  sanctae  Ro- 

maue  Ecclesiae  diaconi  cardinalis  et  eaneellarii,  v 

Kalend.  Aprilis,  indictione  m,  Incamat.  Dominicae 

aono  1111  ;  pontificatus  vero  domini  Innocentii  II 

papae  aooo  secnndo. 

XXXIV. 

Mtmasterii  5.  Lamberti  Lastiensii  priuilegia  con- 

firmat. 

(Pragmentum.) 

[Aono  1131,  Mart.  t8.  Vide  RBiFPSNBEao,  Monu- 
fnenU,  t.  Vil,  p.  641.] 

(20)  Sospecta. 


XXXV. 


Fundationem  et  privilegia  Eccleilce  Buronensis 
confirmat^  atque  in  specialem  sedis  apostolica 
protectionem  suscipit  (iO). 

(Anno  1131,  Mart.  29.) 
[Petri,  Sueuia  ecclesiastica,  p.  214.] 

Iic^ocENTius  episeopus,  scrvus  servorum  Dei,  di- 
lectis  filiis  FRiDEaico  praeposito  et  fratribus  ejus  in 
ecclesia  cui  vocabulum  est  B.  Martini,  quae  conse- 
cranda  est  in  honore  beatae  Mariae  virginis,  in  loco 
qui  Bueron  dicitur,  inter  duos  montes,  super  ripam 
fluminis  Danubii,  in  territorio  Constantiensi,  cano- 
nicam  vitam  professis,  eorumque  successoribus  ca- 
oonice  victuris  in  perpetuum. 

Sicut  irrationabilia    poscentibus    nogari    debet 
assensus,  sic  justa  petentium  vobis  benigna  dcbcmos 
assensione  roncurrere.  Tuis  ergo,  fili  Frederics  in 
Christo  charissime,  justis  petitionibus    aonuentes, 
ecclesiam  bealae  Dei  Genilricis  et  semper  virginis 
Mariae,  quam  filius  noster  Peregrinus,  in  proprio 
fundo  constructam  beato  Petro  ejusque  sanctae  Ro- 
mana;  Ecclesiae  in  allodium   proprium   oblulit,  cui 
auctore  Domino  praesides,  sub  apostoiicae  sedispro- 
tcctione    specialiter    confovendam  ,   tanquam    jus 
proprium  suscipimus,  et  contra  paucorum  omnium 
nequitiam  auctoritate  ejus  privilegii  communimus. 
Fraesenti  itaque  decreto  statuimus  ut  qu^ue  hodie 
illa  vcstra  ecclesia  possidet,  sive  in  futurum  con- 
cessiooe  pontiHcum,  liberalitate  principum,  vel  obla- 
tione  fidelium  juste  atque  canonice  poterit  adipisci 
firma  vobis  vestrisque  successoribus,  et  illibata  sub 
apostolicae  semper  sedis  tutelapermaneant.  Adhaec 
adjicientes  sancimus  ut  neraini  intervos  professione 
exhibita  proprium  quid  habere,  nec  sine   tua,   fili 
charissime  Frederice,  vel  eorum  qui  post  te  in  co- 
dem  regimine  successerint  aut  sine  communi  con- 
gregationis  licentia,  de  claustro  discedere  liberum 
sit.  Quod  si  discesserit,  et  commonitus  redire  con- 
tempserit,  tibi  tuisque  successoribus   facultas   sit» 
ejusmodi  ubilibet  a  communione  interdicere,  inter- 
dictum  vero   nullus  episcoporum   abbatumve   seu 
praepositorum  snscipiat.  Obeunte  vero  te  nunc  cjus- 
dem  loci  praeposito  vel  tuorum  quolibet  successorum, 
nullus  ibi  qualibet  subreptionis  aslutia  vel  violentia 
pneponatur,  nisi  quem  fratres  communi   consensu 
vei  fratrum   pars  consilii  sanioris  secundum   Dei 
timorem,  vel  ex  eadem  congregatione,  vel  ex  alia 
ejusdem  professionis  providerent  eligendum.  Decer- 
nimus  ergo  ut  nulli  omnino  hominum  liceat  eam- 
dem  ecclesiam  temere  perturbare,  aut  ejus  posses- 
siones  auferre,   ablatasve   retinere,  minuere,   vel 
temerariis  vexationibus  faligare,  sed  omnia  integre 
conscrventur  vestris  vestronimque  successorem   ac 
pauperum  usibus  omnimodis  profutura,  salvo,  si  Ca- 
tholicus  fuerit,  Constantiensis  episcopi  jure  canonico 
et  reverentia.  Ad  indicium  autem  perceptaea  Romanae 
Ecclesia  libertatis,  bisantium  aureum,  aut  ejusdem 
pretii  argentum  quotannis,Lateranensi  pahitio  nostro 


83 


INNOCENTII  II  PAPiE 


a4 


persolvelis.Pcr  graliamquoquenoslrampraecipiraus,  A 
ut  uemo  ejusdem  Ecclesiae  advocatiam  sibi  praesumat 
accipere,  nisi  quem  praspositus  ejusdem  ecclesiae 
consilio  fratrum  suorum  elegerit,  usquc,  non  diutius, 
quo  eis  placuerit,  advocalus  eorum  sit.  Et  ut  baec 
noslra  tuitionis  auctoritas  firma  in  perpeluum  per- 
maneat,  et  inconvulsa,  manuscriptum  hoc  inde  fieri 
et  silligi  nostri  impressione  jussimus  insigniri.  Si 
quis  ergo  in  cra$;linum  archiepiscopus,  episcopus^ 
imperator  aut  rex,  princeps  autdux,  comes,  viceco- 
mes,  judex,  advocatus,  vel  cujuscunque  ordinis  horao 
hanc  decreti  nostri  paginam  violaverit,  aut  sciens 
contra  eam  venire  temere  tentaveril,  secundo  ter- 
tiove  commonilus,  si  non  satisfactione  congrua 
emendaverit,  potestatis  honorisque  dignitate  careat, 
reumque  se  divino  judicio  exislere  de  perpetrata  ini-  B 
quitate  cognoscat,  et  a  sacratissimo  corpore  ac 
sanguine  Dei  et  Domini  Redemptoris  nostri  Jesu 
Christi  alienus  fiat,  atque  in  extremo  exaraine  di- 
strictae  ultioni  subjaceat.  Cunctis  autem  eidem  loco 
jura  sua  servantibus  sit  pax  Domini  noslri  Jesu 
Christi,  quatenus  et  hic  fruclum  bonae  aclionis  per- 
cipiant,  et  apud  districtum  Judicem  pracmia  aeternae 
pacis  inveniant.  Amen,  amen,  amen. 

Datum  quarto  Kalendas  Aprilis  anno  Domiuicae 
Incamationis  millesimo  ceniesimo  tricesirao  prirao, 
indictione  nona,  anno  vero  regni  Lotharii  Romano- 
rum  regis  serenissimi  sexto. 

Actum  Leodii  feliciter.  Amen  (21). 

XXXVI. 

Ecclesio!  Bunnensis  posMcmones  ac  privilegia  con-  Q 

firmaU 

(Anno  1131,  Mart.  31.; 
[GuENTHBR,  Cod,  dip.  Rhen-Mosell.y  I,  210.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lectis  filiis  Gerardo  praeposilo  et  Gerardo  decano 
caeterisque  Bunnensis  ecclesiae  fralribus  eorumque 
successoribus  in  perpetuum. 

Quoties  illud  a  nobis  pelitur  quod  rationi  perti- 
nere  cognoscilur,  animonosdecetlibenticonccdere, 
et  congruum  impertiri  suffragium,  ut  fidelis  devotio 
celerem  sortiatur  effectum.  Eapropter^  dilecti  in 
Dominofilii,  vestris  justispostulationibusannuentes, 
Bunnensem  ecclesiam  in  qua  divino  vacatis  servitio, 


sub  beati  Petri  atque  apostolicae  sedis  protecUone 
suscipimus  et  scripti  nostri  pagina  communimos, 
statuentes  ut  quascunque  possessiones,  quaecunque 
bona  impraesentiarum  juste   et   canonice   possidet, 
aut  in  fulurum  concessione  pontificum,  liberalitate 
principum,  oblatione  fidelium,  rationabiliter  poterit 
adipisci,  firma  vobis   vestrisque  successoribus   et 
illibata  permaneant.  In  quibus  haec  propriis  nomi* 
nibus  duximus  adnotanda  :  duas  videlicet  curtes  id 
Bunna,  cum  parte   decimarum  ;    Reida  curtim   et 
ecclesiam  cum  tota   decima  ;    curtim    Lomere,   et 
ecclesiam  cum  lota  decima  ;  Waleuelt  curtim,  cur- 
tim  Daltenuelt  et  ecclesiam  cum  tota  decima  ;  cur- 
tim  Berenbach  et  ecclesiam  cum  tota  decima  ;  cur- 
tim   Aldenkircben   et   ecclesiam   cum   capellis   et 
decimis  ad  eas  pertinentibus  ;  curtim  Wila  et   ec- 
clesiam  cum  tota   decima  ;    curtim   Limorstorp   et 
ecclesiam  cum  tota  deciraa  ;  curtim  Mecdenheim  et 
ecclesiam  cum  tota  decima  ;  curtim  Mehtestorp  et 
ecclesiam  Lezzenich  cum  capellis  etdecimisad  eam 
pertinentibus  ;   curlim   Gudenesberg   et  ecclesiam 
Rinmigestorp  cum  circum  adjacentibus  capellis  et 
decimis  suis  ;  curlim  Uckenestorp,  curtim  Ruzen- 
thorp,  curtim  ad  Sanctum  Pauium,  ecclesiam  Sancti 
Martini  in  Bunna  cum  tota  decima   sua  ;  ecclesiam 
Mucha  cum  tota  decima  ;  ecclesiam  Waltprugele 
cum  tota  decima ;   ecclesiam   Nuenbret   cum   tota 
decima,  ecclesiam  Liuuenskeit  cum   tota  decima, 
ecclesiam  Hamne  cum  tota  decima,  ecclesiam  Her« 
chlingen  cum  tota  decima,  ecclesiam  Frisenhagen 
cumdecima.ecclesiam  Moresbach  cum  partedecimae, 
Winterskeit,  partem  ecclesise  et  partem  decimae, 
ecclesiam  Ruoprehtrothe  cum  tota  decima,  eccle- 
siam  Okenrode  cum  tota  decima,  ecclesiam  Stildorp 
cum  tota  decima,  circa  Grasaph  et  infra,  de  sexa- 
ginta  octo  villisonmesdecimas,  medietatemecclesiae 
Geistingen  cum  diraidietate  decimae  toliusparochiae  ; 
Wintcre  minori,  ecclesiam  cum  tota  decima  ;  Uva- 
denheim  ecclesiam  cum  tota  decima,  Frankin  cc- 
clesiam  cum  dccimis,    Galewilere   ecclesiam    cum 
decimis,  Aeverstorp  ecciesiam   cum    lota  decima» 
Entenich  ecclesiam   cum  tola    decima,    Rindorp 
ecclesiae  partem  cum  parte  decimae,  Wlsebeone  ec- 
ciesiam  cum  tota  decima  ;  capeliam  Sancti  Isidori 
cum  parte  decimae,  quartam  etiam  partem  quam  in 


(21)  Infra  legitur  :  ■  Hujus  chartae  nunlius  et  exse- 
cutor  fuit  fraler  Henricus  de  Schweindorphe.  Pia- 
cuil  etiam  quorumdam  priocipum  nomina  scribeodo 
nequaquam  oblivioni  tradere,  quos  curiae  Leorliensi 
cognovimus  adfuisse.  Moguntinus  archiepiscopus, 
Coloniensis  archiepiscopus,  Magdeburgensis  archi- 
episcopus,  Bremensis  archiepiscopus,  Bambergensis 
episcopus,  Ratisbonensis  episcopus,  Wirceburgen- 
sis,  Eystetlensis,  Halberstadiensis,  Hildesheimensis, 
Gizensis^  Merseburgensis,  PaJerbonensis,  Mona- 
steriensis,  Osnabnigensis,  Gonstanliensis,  Argenti- 
nensis  et  Wormatiensis,  Trajeclensis,  Meciensis, 
Tullensis,  Yirdunensis,  Leodiensis,  Gamerucensis, 
Cremonensis.  Abbates  quoque  regales,  Fuldensis, 
Hersteldensis.  Corbeiensis,  etc  ,  etc.  Praeterea  etiam 
de  regno  Francorum  Remensis  archiepiscopus,  Lau- 
duneusis  episcopus,  Carnoteusis,  Albaucnsis,  Os- 
tiensis,  Tiburtinus  episcopus,   et  duodecim   cardi- 


j)  nales  ;  et  praeterea  plures  episcopi,  quorum  nomina 
et  civilates  ignoramus,  abbas  de  Aurea  vaile.  Prin- 
cipes  quoque  laici  ibi  orant  :  Simon  dux,  Paganus 
dux,  Wilhelmus  palatinus  de  Rheno,  Otto  de  Ba- 
varia  palatinus,  Fridericus  de  Saxonia  ;  marcbki 
Thetbaidus  ,  marchio  Henricus  ,  Ludewicus  laud- 
gravius  de  Thuringia  ,  comes  Olto  de  Reioegfi;e  , 
comes  Adalbcrlus  de  Saxonia  ,  comes  Sigefndus, 
comes  de  Holland  et  fraler  ejus  ;  comes  Namur- 
censis  ;  comes  Gerhardus  de  Geidria  ;  comes 
de  Mathenou  ct  frater  ejus  ;  comes  de  Luzelburg  ; 
comes  Hcnioldusde  Munzun  el  fraler  ejus.  Fride- 
ricus  coraes,  Aruoldus  de  Luon  ;  comes  Arnoldus 
de  Cleve  ;  comes  Hugo  ;  comes  Hermannus  de  Sa- 
Icm  et  filius  cjus,  et  filius  ducis  Simonis,  tilius 
ducis  Pagani,  Wilhelmus  coraesde  Ghzherg.  Prae- 
terea  raulti  uobiles,  quos  longum  est  emuue- 
rare.  » 


EPISTOLiE  ET  PRIVILEGIA 


89 


eedesia  Gioetheim  et  illam  qnartam  partem  quam  A  Domini  noslri  Jesu  Christi,  cui  Deo  auctore  pnesidea, 

praesentis  scripti  suffragio  roboramus,  statuentes  ut 
quascunque  possessiones,  quaecunque  bona  idem 
monasterium  inprsesentiarum  juste  et  canonice  pos- 
sidet,  aul  in  futurum  concessioDC  pontificum,  largi- 
tioDe  principum,  oblatione  tidelium^  seu  aliis  justis 
modis  praeslanle  Domino  poterit  adipisci,  firma  tibi 
tuisque  successoribus  et  illibata  permaneant.  In 
quibus  haec  propriis  nominibus  duximusadootanda. 
Monasterium  videlicet  Sancti  Andreae  apostoIi,quod 
vocatur  Exaiulum,  situm  Romae  jiixta  ecclesiam 
Sanctae  Dei  genitricis  Mariae  semper  virginis,  qus 
vocatur  ad  Prsesepe,  a  praedecessore  nostro  sancta 
memorise  PP.  Leone  predecessori  tuo  Hecberto  reli- 
gioso  abbati  amoris  causa  donalum,  cum  omnibus 
Decemimos  ergo  ut  nulli  omnino  hominum  liceat  B  mansionibus,  caminatis,  cellis,  vinariis  et  coquina, 


Duna  ;  et  in  ecclesia  Ulma  ex  dono 
habelis,  ▼obia  nihilominus  coufirmamus.  Pra^ter 
kce  curtes  has  :  videlicet  Gorengouen,  Burnheim, 
Rindorp,  Blankenheim,  Bobenheim,  Dolendorp, 
Winlere,  Halreberg,  Stronberch,  Guorncbkeit,  ad 
deemosynas  fratnim  pertinentes,  vineas  quoque 
qaas  in  Bunna  ex  dono  Frederici  archiepiscopi 
ecclesia;  vestr»  collatas  possidetis  ;  decimam  etiam 
de  silvis  qoas  ultra  RheDum  per  parochias  vestras 
habetis.  Praeterea  libertatem  praefatas  Bunnensis 
eeclesiae,  scilicet  quod  ecclesiae  ad  eam  pertinentes 
ab  onmi  censn  episcopali  sint  liberae  :  quod  certum 
est  ▼os  nsque  ad  hsec  tempora  possedisse,  auctori- 
tate  aposlolica  roboramus. 


pnedictam  ecclesiam  temere  perturbare  aut  ejus 
possessiooes  auferre,  vel  ablatas  retinere,  minuere, 
vel  tenierariis  vexationibus  fatigare  ;  sed  omnia 
integra  conserventor  eorum,  pro  quorum  guberna- 
tione  el  sustentatione  concessa  sunt,  usibus  omni- 
modts  profutura.  Si  qua  igitur  in  futurum  eccle- 
iJasUca  Mecularisve  persona,  hanc  nostrse  constitu- 
tionis  paginam  sciens,  contra  eam  temere  venire 
tentaverit,  secundo  tertiove  commonita,  si  non  sa- 
tisfadiooe  congrua  emendaverit,  honoris  potesta- 
tisque  suae  dignitate  careat,  reamque  se  divino 
jodicio  existere  de  perpetrata  iniquitate  cognoscat, 
el  a  sacratisbimo  corpore  ac  sanguine  Dei  et  Domini 
Redemploris  nostri  Jesu  Christi   aliena  fiat,  atque 


cum  curte  et  puteo  et  introitu  per  portam  majorem 
a  via  publica,  et  cum  omnibus  ad  idem  monasterium 
pertinentibus,  tam  intra  quam  extra  urbem  sitis, 
qua}  ei  justc  ac  recte  pertinere  noscunlur.  Novalc 
quoque  quod  eidem  monasterio  devotionis  intuilu 
contulisti,  nostra  auctoritate  apostolica  ei  in  perpe- 
tuum  confirmamus.  Prohibemus  autem  omnem  cu- 
juslibct  Ecclesiae  sacerdotem  in  praefato  vestro  Fol- 
densi  monasterio  aliquam  ditionem  habere,  vel 
auctoritatem  praeter  nostram  apostolicam  sedem, 
specialiter  episcopum  in  cujus  dioecesi  constructum 
esse  videtnr,  ita  ut  nisi  ab  abbate  monasterii  ipsius 
fuerit  iuvitatus,  nec  missarum  ibidem  solemnia  ce- 
lebrare  praesumat.  Dona  vero  et  oblationes  decimas- 


io  extremo  examine   districtae   ultioni    subjaceat.  C  que  fidelium   absque  ullius  personae   contrarietate. 


Conclis  autem  eidem  loco  justa  servantibus  sit  pax 
Domini  nostri  Jesu  Ghristi,  quatenus  et  hic  fructum 
booae  actionis  percipiant  et  apud  districtum  Ju- 
dicem  prsemia  aeternac  pacisinveniant.  Amen,  amen, 
ameo. 

Ego  lonocentius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus. 

Dalom  Leodii   per  manum  Aimerici  sanctae  Ro- 

manae  Ecclesiaf  diaconi  cardinalis  et  canceliarii,  ii 

Kal.  Aprilis,  indictione  ix,  Incarnationis  Dominicae 

aono  1131,  pootifieatus   vero  domini  Innocentii  II 

papae  anoo  secundo. 

XXXVII. 

Monasierii  Salvatoris  ei  5.  Bonifacii  Fuldensis  pos- 
seuiones  ac  prwilegia^  petente  Henrico  abbate, 
canfirmat. 

(Annoll31,April.  1.) 

[DiorvEE,  Cod.  IHplom.  Fuld.,  383.J 

brxocBifTits  episcopus,  servns  servorum  Dei,  di- 
kcto  filio  Uenrico,  abbati  monasterii  Salvatoris 
Domioi  Dosti  i  Jesu  Ghristi  et  Sancti  Bonifacii,  quod 
fitoiii  esljuxtamripamfluminis  quod  vocatur  Fulda, 
ejttsqiie  soccessoribos  regulariter  subslitutndis  in 
perpeloiuii. 

lo  emioenli  apostolicae  sedis  specula  disponente 
Domino  coosliloli  ex  injoncto  nobis  offieio  religiosas 
debemus  persooas  diligere  el  loca  eis  commissa 
aposloHcae  proteclionis  patrociniodefensare.  Proinde, 
£iecte  in  Domino  fili  Henrice  abbas,  tuis  raiionabili- 
bos  pelilionilNis  annoentes,  monasterium  Saivatoris 


firmitate  perpclua  eidem  monasterio  confirmamus. 
Interdicimus  eliam  ne  femina  unquam  illuc  ingredi 
praesumat,  et  ne  quis   unquam  placitum  ibi  habeat 

vel  in  caeteris  ejus  locis  nec  servos  nec  colonos  ad 
aliquod  servitium  constringat,  nisi  cui  abbas  ad 
utilitatem  suae  necessitatis  assensum  praebuerit. 
Obeunte  vero  te  ejusdem  loci  abbate,  nullus  ibi  per 
violentiam  aut  subreptionem,  nisi  quemfratres  com- 

muni  assensu  secundum  beati  Benedicti  Regulam 
eligendum  decreveriotabbas  substituatur.  Statuimus 
autem  ut  congruis  temporibus  nostrae  solliciludini 
ecclesiasticae  intimetur  qualiter  religio  monastica 
regulari  habilu  dirigatur  concordiaque  convenienti 
ecclesiastico  studio  mancipetur,  ne  forte,  quod  absil ! 
D  sub  hujus  privilegii  obtentu  animus  gressusque 
rectitudinis  vestrae  a  norma  justitia;  aliquo  modo 
retorqueatur.  Goncedimus  etiam  tibi,  fili  charissime, 
praedicare  verbum  Dei  auctoritate  nostra  apostolica, 
et  ut  tam  tu  quam  successores  tui  ante  alios  abbates 

Galliae  seu  Germaniae  primatum  sedendi  in  omni  loco 
conventuque  nostra  apostolica  aucloritate  obtineatis. 
Usum  quoque  dalmaticae  et  sandaliorum  in  missa- 
rum  solemniis  licentia  nostrae  auctoritaiis  tam  tibi 
quam  successoribus  tuis  conccdimus,  secundum  quod 
in  anlecessorum  nostrorum  privilegiis  continetur. 
Abbas  vero  non  nisi  a  nostra  sede  beiiedicatur  a 
qua  bcnodici  debet.  Etsi  in  aliquo  crimine  accusa- 
tus  fucrit  ejusdcm  taDtummodo  nostrae   scdis  judi- 


87 


INNOCENTII    II   PAPiE 


88 


cium  exsequatur.  Illud  etiam  generaliter  addeDduro  A  litteris  uullus   audeat  retinere.   Ut  autem  tam  io 


esse  dignum  duximus  ut  quidquid  auctorilate  prao- 
decessorum  Dostrorum,  regum  vel  imperatorum  ipsi 
vestro  Fuldeosi  monasterio  constat  fuisse  conces- 
8um,  sit  etiam  nostra  auctorilate  apostolira  per  hoc 
nostrum  privilegium  confirmatum.  Si  qua  igitur  in 
futurum  ecclesiastica  sxcularisve  persona  hanc 
nostrse  constitutionis  pagii>am  sciens,  contra  eam 
temere  venire  tenlaverit,  secundo  terliove  commo- 
nita,  si  non  satisfaclione  congrua  emendaverit  a 
sacratissimo  corpore  Dei  et  Domini  Redemptoris 
nostri  Jesu  Christi  aliena  fiat,  atque  in  extremo 
examine  districtae  ultioui  subjaceat.  Cunctis  autem 
eidem  loco  justa  servanlibus  sit  pax  Domini  noslri 
Jesu  Christi;  quatenus  et  hic  fructum  bonae  actionis 


praelatis  quam  in  subditis  vestri  ordinis  integritas 
inviolabiliter  observetur,  decernimus  ut  si  quis  ab- 
balum  Ecclesiarum  veslrarum,  ab  ordinis  sui  pro- 
posito  et  consueiudine  Praemonstratensis  monasterii 
deviaverit,  Pater  abbas  super  correclione  sua  eum 
bis  tertiove  commoneat.  Quod  si  incorrigibilis  ap- 
paruerit,  dicecesanus  episcopus  sub  prssentia  et 
testiticatione  Patris  abbatis  et  duorum  ejusdem  or- 
dinis  abbatum,  sine  omni  dihlione  or-iinis  sui  trans- 
gressorem  deponet.  Deposilum  autem  episcopus  ad 
Ecclesiam  unde  venit  remittet,  et  alium  idoneum 
canonica  fratrum  electione  e  vestigio  subrogabit. 
Nulli  ergo  hominum  fas  sit  personas  vel  Ecclesias 
vestras  temere  perturbare,  aut  earum  possessiones 


percipiant    et   apud  districtum    Judicem    praemia  B  auferre  vel  ablatas  retinere,  minuere,  vel  tcmerariis 


seternae  pacis  inveniact.  Amen,  amen,  amen. 

(S.  p.)  Ego  Innocentius  Catholicae  iicclesiae  epi- 
scopus;  (B.  y.) 

Datum  Leodii  per  manum  Aimerici  sanctae  Ro- 
manae  Ecclesiae  diaconi  cardinalis  et  cancellarii, 
Ral.  Aprilis,  indictione  viii,  Incamalionis  Dominicae 
annoiUi,  pontificatus  vero  domini  Innocentii  II 
papee  anno  ii. 

XXXVIII. 

PiivHegium  pro  ordine  Prcemonsiratensi. 

(Annoii3i,  April.  12.) 

[Lbpaigb,  Bibliotheca  S.  ord,  Pram.,  p.  419.] 

Innogentius  episcopus,  aervus  servorum  Dei,  di- 

lectis  iiliis  Hugoni  abbati  Preemonstratensi  ejusque 


vexationibus  fatigarc;sed  omnia  integra  conserven- 
tur  eorum  pro  quoi*umsusttintationeetgubernatione 
concessa  sunt,  usibus  omnimodis  profutura.  Si  qua 
igitur  in  futurum  ecclesiastica  saecularisve  persona 
hanc  nostrae  constitutionis  paginam  scicns,  contra 
eam  temere  venire  tentaverit,  secundo  tertiove 
commonita,  si  non  satisfactione  congrua  emendave- 
rit,  potcstatis  honorisque  suidignitate  careat,  ream- 
quc  divino  judicio  existere  de  perpetrata  iniquitate 
cognoscat,  et  a  sacratissimo  corpore  ac  sanguine 
Domini  nostri  Jesu  Christi  aliena  fiat,  atque  in   ex- 

tremo  examine  districtae  ultioni  subjaceat.  Cunctis 
autem  eisdem  personis,  Ecclesiis  et  locis  vestris 
sua  jura   servanlibus  sit   pax  Domini   nostri   Jesa 


coabbatibus,  praepositis,  prioribus  et  universis  fra-  C  Chrisli,  quatenus  el  hic  fructum  bonae  actionis  per- 
tribus  Praemonstratensis  ordinis,  salutem  et  aposto- 
licam  benedictionem. 

Sacra  vestri  ordinis  religio  sic  vos  dignos  favoris 
gratiae  per  excellentiam  meritorum  constituit,  ul  ea 
vobis  libenti  animo  concedamus,  quae  secundum 
Deum  de  sedis  apostolicae  pietate  vobis  profutura 
credimus.  Eapropter,  dilecti  in  Domino  filii,  justis 
inierventionibus  et  postulationibus  venerabilis  fra- 
tris  nostri  Norberti  Magdeburgensis  archiepiscopi 
inclinati,  et  vestris  rationalibus  supplicalionibus 
grato  concurrentes  assensu,  personas  vestras  et  Ec- 
clesias  quibus  divinis  estis  obsequiis  mancipati,  cum 
omnibus  possessionibus  seu  bonis  quae  inpraesentia- 
rum  juste  et  legitime  possidetis,  aut  in  futurum  con- 


cipiant,  et  apud  districtum  Judicem  praemia  aetemae 
pacis  inveniant.  Amen. 

Datum  Lauduni  per  manum  Haimerici  sanctae 
Romanae  Ecclesiae  diaconi  cardinalis  et  caucellarii, 
secundo  Idus  Aprilis,  indiclione  nona,  Incarnationis 
Dominicae  anno  millesimo  centesimo  trigesimo  primo, 
ponti6catus  vero  domni  Innocentii  papae  II  anno 
secundo. 

XXXIX. 

Privilegium  pro  munasterio  S.  Martini  Laudunensi. 

(Annoii31,  April.   iSI.) 

[Lepaigb,  BibJiotheca  Prcemonstr.^  p.  448.] 
Innocentius  episcopus,  scrvus  servorum  Dei,  di- 
lectis  filiis  Gualberto  abbali  et  canonicis   ecclesiae 


cesaione  pontificum,  liberalitate  principum,    obla-  D  Beati  Martini,    quae  in   Laudunensis  suburbio  sita 


tione  tidelium,  justis  modis,  praestanie  Domino, 
poteritis  adipisci,  sub  beati  Petri  patrocinio,  et 
apostolicae  sedis  protectione  suscipimus,  et  praesen- 
tis  nostri  scripti  pagina  communimus.  Statuimus 
etiam,  ne  post  haec  aliquis  vestrum  vel  successorum 
vestrorum  et  modum  regulae  et  praerogativam  religio- 
nis  quae  in  Praemoastratensi  Ecclesia  observatur, 
aliqua  temeritate  infringcre  aulimmutare  praesumat. 
Sed  unusquisque,  implorato  divino  auxilio,  ut  ordo 
vester  de  bono  in  melius  provehatur,  diligentius 
elaboret.  Fratrum  autem  qui  stabilitatem  ct  obe- 
dientiam  in  ecclesiis  veslris  promiserunt,  nullus 
recedere,  et  recedentem  nisi  cum  commendatitiis 


est,  eorumque  successoribus  ibidem  divino  famulatui 
mancipatis  in  perpetuum. 
Quoniam  sine  vero  cultu  religionis,  nec  charitatis 

uuilas  potest  subsistere,  nec  Deo  gratum  exhiberi 
serviiium,  expedit  apostolicae  auctoritati  religiosas 
personas  diligere,  et  religiosa  loca  apostolicae  sedis 
munimine  confoverc.  Quoties  enim  illud  a  nobis 
petitur  quod  ralioni  cognoscitur  convenire,  animo 
nos  decel  libenti  concedere,  et  petentium  desideriis 
congruum  impertiri  suffragium.  Eapropior,  diiecte 
in  Domino  Gualtere  abbas,  tuis  rationabilibus  postu- 
lalionibus  annuentes,  ecclesiam  Sancti  Martini, 
cui  Deo   auctore    praeesse  dignosceris  sub  beati 


89 


EPISTOLiE  ET  PRIVILEGIA. 


90 


PeCri  patrociDO  et  apostolicae  sedis  protectione  «us-  A 

cipimus,   el  noslri   scripti     pagioa   communimus. 

Statueutcs  ut  quascunque  possessiooes,  quaccunque 

booa  prsefata  Ecclesia  impra?senliarum  justc  ct  lc- 

gitime  pos^idet,  aut  io  futurum  concessionepontifi- 

cam,  liberalitate  principum,  oblatione  fidelium,  seu 

aliis  justis  roodis  rationabiUterpoteriladipisci^  tirma 

tibi  tui^ique  successoribus  el  illibata  permaneant,  ia 

quibushaecpropriis  nomiDitmsduximusexprimenda  : 

?incas  videlicet  quas  inTiriniaco,  inJovia,in  monte 

Antelli,  in  Urselio,  in  Criptis,  in   Mons,  in   monte 

Laudono  ipsa  Ecclesia  possidel.    £t  allodia,  terras 

eensuales,  quas  in  Avenis,  in  Verciniaco.in  Brucis, 

in  Makigni»  in  Pomereto,  in  Morolzis,  in   Vele,   in 

SaJfiiuucoo,  in  villa  Mariae,  in  Vorgiababet.    Cultu- 

ram  quoque  Monstratam  ex  dono  Godefridi  consen-  q 

ticDte  charissimo  filio  nostro  Ludovico  rege  Frauco- 

ram,  eidem  Ecclesise   concessam,   et  cuituram   de 

Surmont,  furnum    de  Moncels  et  de   Verciniaco, 

molendinum  quod  dicilur  Crollel,  apud  Cbivi  sedem 

molendini,  apud  Parenni  aliam  sedem   molendini. 

Statuiiiius  ctiam  ne  post   hacc  aliquis  vestruin   vel 

successorum  vostrorum  formam  elmodum  regula^et 

praerogativam  religionis  quae  hodie  in  Prsemonstrata 

Ecciesia  observatur,  aliqua  temeritate  infringereaut 

ixnmutare  prssumat.    Sed  unusquisquc,   implorato 

divino  auxilio,  ut  ordo  vester  de  bono    in  melius 

provehatur,  diligentius  elaboret.  Fratrumautem  qui 

stabiiilatem  et  obedientiam  in  eodem  loco  promise- 

rint  nullus  recedere,  et  recedentem  nisi  cum  com- 

mendatitiis  litteris  nullus  audeatretinere.  Ut  aulem  p 

tam  inpraelatis  quam  in  subditis  vestrioidinisinte- 

gritas  inviolabiiiter  observetur,    deceroimus   ut   si 

quis  abbatum  Ecclcsarium  quae   praedictae  ecclesise 

Beati  Marlini  subjectse  sunt,   ab   ordinis  proposilo 

exorbitaverit,  dioecesano  episcopo,  tcrtio   quartove 

eommonitus  incorrigibilis   apparuerit  ad    eamdem 

Ecclesiam  reducatur,  et  in  locum  ejus  idonea  per- 

sona  canonice  subrogetur,  salua  nimirum  dioecesani 

episcopi  debita  justitia   et   reverentia.   Nulli   ergo 

hominum  fas  sit  praefatam   Ecclesiam  temere  per- 

turbare,  aut  ejus  possessiones  auferre,   vel  ablatas 

reiinere,  minuere,  vel  temerariis  vexationibus  fati- 

gare,  sed  omoia  integra  conserventur   eoram    pro 

quorum   gubernatione  et    sustcutalione    concessa 

sunt,  nsibus  omnimodis  profutura.  Si  qua  igitur  in  J) 

futurum  ecclesiastica  sxcularisve  persona  hanc  no- 

stras   constitutionis  paginam   sciens,   contra     eam 

temere  venire  tentaverit,  secundo  tertiove   commo- 

nita,  si  non  satisfaclione  congrua  emendaverit,  ho- 

Doris  potestatisque  suso  dignitate  careat,   reamque 

se  divioo  judicio  de  perpetrata  iniquitate  cognoscat, 

et  a  sacratissimo  corpore  et  sanguine  Dei   Domini 

Redemptoris  nostri  Jesu  Christi  aliena  fiat,  atque  in 

exlremo  examine  districtse  uliioni  subjaceat.    Cun- 

etis  autem  eidem  loco  justa  ^ervanlibus  sit  pax  Do- 

mioi  Dostri  Jesu  Chrisli,  quatenus  bic  fructum  bona} 

aelionis  percipiant,   et  apud  districtum    Judicem 

pnenua  «tern»  pacis  inveniant.  Amen. 


Datum  Lauduui  per  manum  Almerici  sancta   Ro- 

manae  Ecclesia;   diaconi  cardinalis  et  cancellarii, 

undecimo  \leg.  secundo]    Idus    Aprilis,   indiclione 

DO:ia,  Incarnationis  Dominicx  anno  1131,  pontifica- 

tus  vero  domni  Innocentii  II  papn?  anno  secundo. 

XL. 
Ad  Guillelmum  Canluariensem  archiepiscopum. — 

De  inobedientia  Joannis  Glasguensis  episcopicon- 
qucritur. 

[Monasticon  Anglicanum^  III,  p.   ii7.] 
Inxocextius  episcopus,   servus  servorum  Dei,  ve- 
nerabili   fratri    Guillelmo   Cantuariensi   archiepi- 
scopo,  a[)Ostolicae  sedis  legato. 

Ila  rebellcs  et  ingrati  districtis  debent  animad- 
versionibuscohortari.  Quia  igilur  JoanncsGlasguen- 
sis  episcopus  coutra  matrem  suam  sanctam  Roma- 
nam  ct  Eboraccnsem  Ecclesiam  calcaneum  suum 
ercxit,  et  quoscunque  poluil  in  errorem  schismatis 
inducere  minimeformidavit,  sollicitudini  tu®  man- 
damus  ut,  sicut  in  partibus  illis  vices  nostras  exse- 
queris,  eumdem  Joannem  dislricte  convenias,  qua- 
tenus  a  suis  erroribus  resipiscat,  et  ad  debitam  obe- 
dientiam  atqu»i  subjeclionem  Eboraceosis  Ecclesias 
redeal.  Si  vero  intra  trium  mensium  spatium,  post- 
quam  a  te  commonitus  fuerit  hoc  implere  contem- 
pseril  ex  tunc,  quousque  satisfecerit,  eum  excom- 
municationi  cum  tuis  suffraganeis  subjicias.  Idipsum 
Thomae  Eboracensi  archiepiscopo  melropolitano  suo 
faccreinjuximus.  Vale. 
Data  Parisiis  x  Kal .  Maii. 

XLI. 

lobiensem  abbaiiamordinisS.Benedicti  privijegiis 
exomat,  atque  in  primisdeclaratneminem  in  ec^ 
clesia  abbatiaii  possehumariy  propter  honorem 
reliquiarum  diin  Petri  apostoliy  quce  ibidem 
servaniur, 

(Auno  1131,  April.  26.) 

[M1R.EI,  Opp,  diplom,,  lom,  II,  p.  1161.) 

iNNOCENTiUS  cplscopus,  scrvus  servorum  Dei,  di- 

lecto   filio  Leonio    abbati    monasterii  Beati   Petri 

Lobiensis,  eju^que  successoribus  regulariter  subsli- 

tuendis  in  perpetuum. 

Quotics  illud  a  nobis  petitur  quod  rationi  conve- 
nire  cognoscitur,  animo  nos  decet  libenti  conde- 
bcendere,  el  petentium  desideriis  congruum  imper- 
liri  suffragium,  ut  fidelis  devotio  celerem  sortialur 
efieclum.  Nec  enim  Deo  gratus  aliquando  famulatus 
impenditur,  si  non  ex  charitatis  radice  procedens  a 
puritate  religionis  fuerit  cooservatus. 

Proiade,  dilecte  in  Christo  fili  Leooi  abbas,  tuis 
rationabilibus  petilionibus  clementer  annuimus,  et 
Beati  Petri  Lobiense  monasterium,  cui  Deo  auctore 
praeesse  dignosceris,  ad  exemplum  praedecessoris 
nostri  felicis  memoriae  Joannis  Romani  pontificis 
8ub  apostoIicsB  sedis  protcctione  suscipimus,  et 
scripti  nostri  auctoiitate  communimus,  statuentcs 
ut  quascunqiie  possessiones,  quaecunque  bona  idem 
monasterium  inpi^a^sentiarum  juste  et  legitime  pos 
siiet,  aul  in  fulurum  concessione  pontificum,  largi- 
tione  regum  et  principum,  oblatione    fidelium,  sen 


91 


INNOCENTn  11  PAPiE 


93 


aliis  JQStis   modis  prseslante   Domino  poterit   adi-  A     Si  qua  igitur  in  futunim  ecclesiastica  sseeularisve 


pisci,  firma  tibi  tuisque  successoribus  et  illibata 
permaneaot. 

Obeunte  vero  te  nunc  ejusdem  loci  abbate«  nullus 
ibi  per  subreptionem  vel  violentiam  substituatur, 
nisi  quem  fratres  communi  consensu,  aut  pars  saoio- 
ris  consilii  secundum  Regulam  beati  Benedicti  pro- 
viderint  eligendum,  et  episcopus  Leodiensis  eis 
pr<£fecerit. 

Qui  episcopus  et  donum  abbatiae  antiquorum  re- 
gum  et  iroperatorum  munlHceniia  sibi  coucessum 
nunquam  amittat,  unde  et  monachis  ea  quae  nuoc 
tenent  vel  tenere  debent^  vel  de  caetero  acquisituri 
snnt  sine  inquietudiae  conservet. 

Libertatis  quoque  praerogativam   a  venerabilibus 


persona,  hancnostrsconstitutionispaginam  sciens, 
contra  eam  temere  venire  tentaverit,  secundo  ter- 
tiove  commonita,  si  nonsaiisfactionecongruaemen- 
daverit,  potestatis  honorisque  sui  dignitate  careat, 
reamque  se  divino  judicio  existere  cogooscat,  et  a 
sacratissimo  corpore  ac  sanguine  Dei  et  Redempto- 
ris  nostri  Jesu  Ghristi  aliena  fiat,  atque  in  extremo 
examine  district®  ultioni  subjaceat.  Cunctis  autem 
eidem  coenobio  sua  jura  servantibus  sit  pax  Domini 
nostri  Jesu  Christi  quatenus  et  hic  fructum  bonaa 
actionis  percipiant,  et  apud  districtum  Judicem 
prsemia  aelernae  pacis  inveniant.  Amen. 

Ego  Innocenlius,  catholica  Ecclesise  episcopus. 

Data  Parisiis  per  manum  Aimerici,   sanctau   Ro- 


fratribus  nostrisLeodiensibus  episcopis  in  Leodiensi  3  manae  Ecciesiae  diaconi  cardinalis  et  cancellarii,    vi 
Ecclesia  prsedecessoribus  luis  concessam,  tibi  tuis- 
que  successoribus  confirmamus. 

Stationes  etiam  publicas  a  Leodiensi  episcopo  in 
eodem  fieri  coenobiOf  eumdemquecpiscopumibidem 
aliquando  venire,  vel  aliquod  adventu  suo  gra- 
vamen  inferre,  nisi  ab  abbate  et  fratribus  voca- 
tus  fuerit,  omnino  prohibemus. 

Juri  quoque  Lobiensis  Ecclesiae  providentes,  de- 
cemimus  ne  coenobium  aliquod  ob  conversionis  vel 
sepulturae  causam  absque  jam  dictae  Ecclesi»;  licen- 
tia  aliquem  de  familia  suscipere  praesumat. 

Rane  pravaro  illam  consuetudinem,  quae  sub  no- 
mine  personatus  usque  ad  tempus  praedecessoris 
nostri  bonae  memoriae  papae  Urbani  extraordinarie 
inoleverat,  submovemus.  p 

Defuncto  autem  presbytero,  qui  alicui  altari  ser- 
viebat,  alium  idoneum  per  te  vel  successores  tuos 
episcopo  praesentari  praecipimus,  qui  videlicet  et 
curam  parochiae  cumassensu  vestro  suscipiat,  atque 
de  cura  plebis  episcoportationem  reddat,  tibique  ac  • 
tuis  successoribus  protemporalibus  ad  monasterium 
pertinenlibus  debitam  subjectionem  exhibeat. 

Porro  quia  idem  locus  in  honore  beatiPetri,  cujus 
vices  agimus,  consecratus,  et  ipsiuspignoribus  spe- 
cialiter  habetur  insignis,  dignum  duximus  ejusdem 
atrium,  sicuta  sanctis  Patribus  nostris  statutum 
est,  et  hactenus  servatum,  nullius  humani  cadaveris 
sepultura  deinceps  aperiri. 

Advocatiam  quoque  deinceps  ipsius  monasterii 
liberam  omnino  esse  decernimus,  ut  videlicet  nuUus 


Ralendas  Maii,  indictione  ix,   Incamationis   Domi- 

nicae  anno    millesimo    centesimo     tricesimo  pri- 

mo,  pontificatus  vero  domni  Innocentii  II  papae 

anno  11. 

XLII 

Confirmatio  confratemitatU  Eccletiag  OxomensU . 

(Antioll3i,  Maii4.) 

[LoPBRRAEz CoRVALAN,  Descripcion  hislor.  delobis^ 
padodeOsma,  tom.  III.  p.   13.] 

lNNocBNTiusepiscopus,servusservoram  Dei,  uni- 
versis  Dei  fideiibus  per  Secoviensem,  Oxomensero, 
Palentinam  et  Seguntinam  parochiam  constitutis, 
saiutem  et  apostolicam  benedictionem. 

Inter  caetera  virtutis  et  misericordiae  opera  elee- 
mosyna  praecipue  commendatur,  ipsa  est  enim  quae 
a  peccato  liberat,  et  non  permittit  animam  ire  in 
tenebras,  decujuslaude  per  Prophetam  dicitur  :5i- 
cutaqtiaeistinguit  ignem,  itaeleemosyna  peccatum 
(Eccli.  iii;.  Et  cum  venerabilis  frater  nostcr  Bel- 
tranus,  Oxomensis  episcopus,  decorem  domus  Do- 
mini  diligens,  ecciesiam  sibi  commissam  aedificare 
contendit,  in  quo  vero  opere  ad  laetum  exitum  per- 
ducendum  multae  atque  roagnae  cxpensae  eidem  ne- 
cessariae  esse  noscuntur  ;  et  quoniam  eidem  propriae 
facultates  non  suppelunt,  charitati  vestrae  per  apo- 
stolica  scripta  rogaodo  mandamus,  atque  in  pecca- 
torum  remissionem  vobis  injungimus,  quatenus  de 
bonis  a  Deo  vobis  praestitisadtamsanctum  etlauda- 
bile  opus  per  Dei  gratiam  exsequendum,  neeessaria 
solatiapraebeatis,  ut  intercedentibus  beatae  Dei  Geni- 


ibi  advocatus  constituatur,  nisi  quem  abbas  et  fra-  ^  tricis  meritis,  in  cujus  honorem  ecclesia  dictafunda- 


tres  ad  ipsius  loci  utilitatem  constituerint. 

Qui  advocatus,  ubi  et  quando  invitatur  a  confra- 
tribus,  sine  inquietudine  locom  supra  memoratum 
tucatur. 

Decernimus  ergo  ut  nulli  omnino  hominum  liceat 
praefatiim  monasterium  temere  perturbare,  aut  ejus 
possessiones  auferre  vel  ablatas  retinere,  minuere, 
seu  quiboslibet  vexalionibus  faligare,  sed  illibata 
omnia  et  integr  a  cooserventur,  eorum  pro  quoram 
gubematione  et  »ustentatione  conccssa  sunt  usibus 
omnimodis  profutura,  salva  scdis  apostolicae  aocto- 
ritate  et  diceceaanorum  episcoporum  canonica  ju- 
Btitia. 


tur,  necnon  orationibusfratramsaeculariumejusdem 
loci  pro  vobis  apud  Deum  effusis,  bona  vestra  inhoc 
saeculo  gratum  suscipiant  incrementum,  et  pro 
transitoria  temporalique  substantia  piis  locis  ac 
vestra  devotione  impensa  cum  peccatorum  venia 
aeteraa  vitae  gaudia  assequi  mereamur.  Confraterni- 
tas  vero,quaB,  ut  accepimus,  venerabilis  (raler  noster 
Raimundus,  Toletanus  archiepiscopus,  ob  loci  su- 
stentaiionem  atque  vestrarum  salutem  animarum 
ibidem  stabilivit,  auctore  Domino  confirmamus,  et 
ratam  permanerc  decernimus. 

Datse  apud   Montem  Furtinum,   quarlo    Nonas 
Maii. 


93 


EPISTOLJE    ET  PRIVILEGIA 


91 


XLIII.  A 

Ad  Alvisum  Aquincinctinumabbatem,—  Renuenti 

Alviso  prfBcepit  ut  Atrebatenm  Ecchsice  curam 

stucipiat, 

(Anno  113i,  Maii  5.) 
Mansi,  Concit.y  XXI,  403. 

Irr.f  ocBXTius  episcopus,  scrvus  scn'orum  Dei,  di- 
lecto  in  Christo  fiiio  Alviso  Aquincinclinensi  abbati, 
salulcm  el  apostoiicam  benedictionem. 

DiWnis  iogralum  constal  illum  esse  beneficiis,  qui 
talentum  sibi  a  Domino  credilum,  in  sudario,  tope- 
sa>nle  charitate,  reponit.  Qui  enim  saluli  proximi 
providere  negligil,  indignalionem  benigni  et  districti 
Judids  adversum  se  intorquere  non  metuit.  Accepi- 
mus  aulem  quoniam  Alrebalensis  Ecclesia  proprio 
deslituta  pastore,  te  unanimi  volo  et  pari  consensu  B 
sibi  in  episcopum  el  pastorem  elegit.  Per  apostolica 
i|;itur  scripta  dilectoni  lua}  mandando  pnrcipimus, 
quatenus  absque  refragatione  aliqua  opus  Dei  ad 
quod  vocatus  es,  perficiendum  suspicias  :  ut  Atroba- 
tensis  Ecclesia  peccatis  exigenlibus,  tam  in  spiritua- 
libus  quam  in  temporaiibus  plurimum  imminuta, 
tuis  salubribus  exhortationibus,  et  bonae  vitae  exem- 
plo,  divina  suflfragante  gralia,  percipiat  incremen- 
tum. 

Data  in  Pontisara,  iii  Nonas  Maii. 

XLIV. 

Privilegium  pro  monasterio  S.  Dionysii  Parisiensis. 

(Anno  1131,  Maii  9.) 
[DouBLBT,  Uist.  de  Saint-Denys,  p.  485.]         p 

I.\.\ocEi«iTnjs  episcopus,  ser\'us  servorum  Dei,  di- 
lecto  in  Christo  iilio  Suggerio  abbati  venerabiiis 
monasteriiy  quod  in  honore  beati  Dionysii  martyris 
Parisius  situm  est,  ejusquo  successoribus  regulari- 
ter  substituendis  in  perpetuum. 

Decor  domus  Domini  diligendus  est  el  locus  ha- 
bitationis  glorias  ejus,  attenta  diligentia  et  reveren- 
tia  honorandus.  Ecclesia  namque  Dei  qua;  non  sinc 
multo  sudore  et  labore  temporaliter  peregrinatur  in 
terris,  pro  iliius  amore  et  desiderio  qux  pcrpcluis 
et  inconcussis  gaudiorum  praemiis  fruelur  in  ca^iis, 
religiosa  et  tionorabilia  loca  quoc  Dco  dicata  sunl, 
et  ejus  famulalui  mancipata,  attentius  reveretur  et 
dihgit.  Ea  igitur  ratione  nos,  qui  ex  commisso  a 
Deo  apostolatus  officio  curam  et  administralionem 
Ecclesiarum  omnium  gerimus,  famosum  ct  nobile  ^ 
Beali  Dionysii  monasterium,  impcratorum  et  regum 
muniiicentia  et  liberalitate  ditatum,  afiTectionc  patcr- 
na  diligimus,  et  ne  pravorum  hominum  molcstetur 
incursibus  defensamus.  Quocirca,  diiectc  in  Domi- 
Do  fiii  Suggeri  abbas,  quem  fidelem  et  dcvotum 
beato  Petro  sanctaeque  Romanae  Ecclesice  cerlis  in- 
diciis  experti  sumus,  cujus  etiam  industria  et  soili- 
citudine  in  prxfato  Beati  Dionysii  monastcrio,  gra- 
tam  Deo  religionem  reformatam  esse  comperimus, 
rationabilibus  tuis  postulationibus  gratum  pra^bc- 
mus  assensum .  Statuimus  itaque  ut  quaecunquc  di- 
gnitas  authcnticis  prsedecessorum  nostrorum  Za- 
chariae,  Stepbani,  Leonis,   Alexandri,  Pasclialis,  et 


Calixli,  Romanonim  pontificum  privilegiis,  eidem 
ioco  concessa  est,  quaecunque  bona  Catholicorum 
regum,  vcl  aliorum  fidelium,  legitimis  oblationibus 
ad  idcm  monasterium  pcrtinerc  noscuntur,  quid- 
quid  etiam  in  futurum  concessione  pontificum,  libe- 
ralitate  principum,  seu  aliis  justis  modis  Domino  lar- 
gientc  poterit  adipisci,  firma  tibi  tuisque  sucessoribus 
et  illibala  pennaneant ;  in  quibus  hffic  propriis  nomi- 
nibus  duximus  exprimcnda  :  In  pngo  Mctensi  cellam 
Novam,  cum  omnibus  appcndiciis  suis,  videlicet 
Hulsperc,  Aulminge,  Enmelingas.  ecclesiam  de  Ful- 
creia,  salinas  ac  patellas  salinarum  apud  Marsali- 
cam,  monastorium  iVrgenloIium,  quod  situm  cst  in 
pago  Parisiensi,  super  fluvium  Sequan»,  cum  perti- 
mentiis  suis.  In  episcopatu  Aurelianensi  campum 
Maincrii,  Villare,  Vendrous,  Villammeium,  Fejenis, 
Linus.  Ad  haec  comitatum  Vilcassini,  qui  juris  Beali 
Dionysii  est,  qucm  charissimus  filius  noslcr  Lo- 
doicus,  rcx  Francorum,  per  te  a  beato  Dionysio  in 
beneficium  et  feodum   suscepisse  cognoscitur,  quo- 

niam  is  possidet  cujus  nomine  possidelur,  tibi  tuis- 
quc  successoribus  confirmamus.  Vicariam  quoquc, 
et  omnimodam  justitiam,  ac  plenainam  hbertatem 
juxta  villam  Sancti  Dionysii  sicut  sub  scriptis  termi- 
nis  distinguitur,  a  tluvio  videlicet  Sequanae,  a  mo- 
lendino  quod  vulgo  appellatur  Bayard,  usque  ad 
supremum  caput  villae  quae  vocatur  Halbervillare 
quam  praefatus  rex  juris  esse  Bcati  Dionysii  reco- 
gnoscens  ei  restituit,  vobis  nihilominus  robora- 
mus. 

Praeterea  omnimodam  potestatem,  omnemque 
justiliam,  et  univcrsas  consuctudines  nundinarum 
indicli,  ipsius  regis  liberalitate  vobis  concessas,  ut 
perpctuis  eas  quiete  oblineatis  temporibus,  assertio- 
nis  nostrae  munimine  confirmamus.  Decemimus  ergo 
ut  nulli  omnino  hominum  iiceat  prsedictum  mona- 
slerium  temcre  pertubare,  aut  ejus  possessiones 
aufcrre,  vel  ablalas  relincrc,  minuere,  vel  temera- 
riis  vexatiouibus  fatigarc,  scd  omnia  integra  con- 
servenlur  corum,  pro  quorum  sustcntatione  et  gu- 
bernatione  concessa  sunt,  usibus  omnimodis  profu- 
tura.  Obeunte  vero  te  nunc  ejusdem  loci  abbate, 
nuUus  ibi  qualibot  subreptionis  astutia,  seu  violentia 
praeponatur,  nisi  quem  fratres  communi  consensu, 
aul  pars  consilii  sanioris  secundum  Dei  timorem,  et 
beali  Bcncdicli  Regulam  elegerint.  Electus  autem, 
vcl  a  Romano  pontifice,  vel  a  quo  maluerit  Catho- 
lico  epiicopo,  consecretur;  Chrisma,  oleum  sanctum, 
consecralioncs  altarium,  sive  basilicarum,  ordina- 
tiones  monacliorum,  vel  clericorum  ad  idem  mona- 
sterium  perlinenlium,  a  Catholicis  accipietis  episco- 
pis,  quemadmodum  praedecessorum  nostrorum 
canonicae  aequitatis  privilegiis  institutum  cst.  Mis- 
sas  sane  publicas  celcbrari;  aut  stationem  in  eodem 
monasteriOj^praBtcr  abbatis  voluntatem,  fieri  prohi- 
bernus  :  sed  nec  interdicere,    nec  excomrounicare, 

nec  ad  synodum  vocare,  vel  abbatem,  vcl  ipsius  loci 
monachos,  episcopis  aut  episcoporum  ministris  per» 
mittimus  facultatem.   Porro  tam  libi  quam  luis  suc- 


95 


INNOCENTII  II  PAPiE 


96 


eessoribas  liccntiam  indalgemus  in  gravioribus  ne-  Asia,  consensa  cbarissimi  filii  nostri  Henrici,  gbriosi 


gotiis  sedem  apostolicam  appellare,  nec  appellantes 
ante  negotii  finem  la^sio  ulla  contingat,  qualenus 
auctore  Deo  in  sanctse  religionis  studiis  quieti  ac 
seduli  permanere  possitis.  Si  i|uis  igitur  in  posterum, 
banc  nostrae  constitutionis  paginam  sciens,  contra 
eam  venire  tentaverit,  sccundo  tertiove  commoni- 
lus,  si  non  satisfactionc  congrua  emendaverit,  po- 
testatis  bonorisque  sui  careat  dignilale,  reumque  se 
divino  judicio  existere  de  perpetrata  iniquitate  co- 
gnoscat,  et  a  sacralissimo  corpore  ac  sanguine  Dei 
et  Domini  nostri  Redemptoris  Jesu  Cbristi  alienus 
fiat,  atque  in  extremo  cxamine  districtse  ultioni 
subjaceat.  Cunctis  autem  eidem  locojustaservanti- 
bus  sit  pax  Domini  nostri  Jesu  Cbrisli,  qualenus  et 


Anglorum  regis,  a  te  constnictam,  et  scripti  sui 
pagina  roboratam,  sub  B.  Petri  protectione  sascipi- 
mus,  et  apostolics  sedis  robore  communimus.  Sta- 
taimus  igitur  ut  qusecunque  bona,  qusecunque  pos- 
sessiones,  concessione  pontificum,  largilione  regum 
vel  principum,  oblatione  fidelium,  seu  aliis  justis 
modis,  eidem  loco  collata  sunt,  vel  deinceps,  prae- 
stanle  Domino,  conferentur,  nullus  auferre  vel  mi- 
nuere  audeat,  sed  omuia  integra  conserventur, 
pauperum  usibus,  pro  quorum  gubernatione  et 
sustentatione  concessa  sunt,  omnimodis  profutura. 
Si  quis  itaque  locum  ipsum  temere  perturbare,  aut 
ejus  possessiones  auferre  vel  minuere  forte  tentave- 
rit,  indjgnationem  BB.  apostolorum  Petri  et  PauUet 


hic   fructum   bonae  actionis    percipiant,    et  apud  B  nostram  incurrat :  conservantes  autem,  peccatorum 


districlum  Judicem  prapmia  aelernse  pacis  inveniant. 
Amen. 

Ego  Innocentius  Catbolicas  Ecclesiae  episcopus 
subscripsi. 

Ego  Wiliemus  Pncncstinus  episcopus  subscri- 
psi. 

Bgo  Joannes  Ostiensis  episcopus  subscripsi. 
Ego  Guido  Tiburtinus  episcopus  subscripsi. 

Bgo  Goselinus  presbyter  cardinalis  lituli  Sanctse 
Caecilise  subscripsi. 

Ego  Joannes  Sancti  Cbrisogoni  presbyter  cardina- 
lia  subscripsi. 

Ego  Petrus  presbyter  cardinalis  tituli  Equitii  sub- 
scripsi. 


remissionem  et  eorumdem  apoatolorum  gratiam  con- 
sequantur. 
Datum  Roiboftiagi  vii  Idus  Maii. 

XLVI. 

Didacum  arrhiepiscopum  Compostellanum  vocat  ad 

concilium  Remit  ceLebrandum.  —  C.  subdiaconum 

commendat. 

(Anno  1131,  Maii  i9.) 
[  Florez,  Espana  sagrada,  XX,  525.  | 

Innocentius  episcopus,  scrvus  servorum  Dei,  ve- 
nerabili  frairi  Didaco  Compostellano  arcbiepiscopo, 
salutem  et  apostolicam  benedictionem. 

Pro  uuilate  Ecclesiae  conservanda,  et  scbismate 
quod  nuper  in  sancta  Dei  pullulavit  Ecclesia  rese- 


Ego   Ubertus  presbyler  cardinalis   tituli  Sancti  C  cando,  utile  duximus   consilio   fratrum   nostrorum 


Glementis  subscripsi. 

Ego  Rusticus  presbyter  cardinalis  tituli  Sancti 
Giriaci  subscripsi. 

Bgo  Gregorius  diaconus  cardinalis  tituli  Sancto- 
ram  Sergii  et  Bac^bi  subscripsi. 

Bgo  Albertus  diaconus  cardinalis  tituli  Sancti 
Tbeodori  aubscripsi. 

Ego  Willelmus  diaconus  cardinalis  tituli  S.  Mariae 
in  Yia  Lata. 

Datum  Rothomagi  per  manum   Almerici,  sanctae 

Romanae  Ecclesiae  diaconi  cardinalis  et  cancellarii, 

septimo  Idus  Maii,   indictione  nona,   Incarnaiionis 

Dominicae  anno  1131,  pontificatus  domini  Innocen- 

tii  11  papae  anno  secundo. 

XLV. 

Damus  hosDitalis  Falesinof,  assensu  Henrici  Anglo- 
rtm  regis  a  Gonfrido  conditm  protectionem  susci- 
pit  possessionesqae  confirmat, 

(Anno  1131,  Maii  9.) 
[  Neustria  pia,  p.  751  ]. 
Innogbntius  epiacopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lecto  filio  GoNPiiDo«  salutem  et  apostolicam  benedi- 
elionem . 

Ex  injuncto  nobis  a  Deo  apostolatus  officio,  reli- 
giosis  desideriis  debemus  assensum  praebere,  ut  fi- 
delis  devolio  celerius  sorliatur  eflfectum.  Quocirca 
dilecte  in  Domino  fili  Gonfride,  tuis  postulationibas 
clementer  annuimus,  et  hospitalem  domum  de  Fale 


episcoporum  et  cardinalium  proxima  B.  Lucae  fe^ti- 

vitale  Remis  praestanle  Domino  concilium  celebra 
re.  Ideo  fratres  et  filios  nostros  archiepiscopos, 
episcopos,  abbates,  et  alios  religiosos  ac  sapientes 
viros  Alamarmiae,  Lotbaringiae,  Franciap,  Northman- 
niae,  Angliae  et  Hispaniae  convocare  decrevimus.  Per 
praesentia  igitur  scripta  et  cbarissimum  filium  no- 
strum  G.  sanctae  R.  E.  subdiaconumfraternitatituae 
mandando  praecipimus,  quatenus  omni  occasione 
remota  praefato  termino  ad  nostram  praesentiam 
venias,  ut  tuo  et  aliorum  fratrum  nostrorum  freti 
consilio  valeamus,  et  errata  corrigere,  et  quae  ad 
honorem  Dei  statuenda  fuerint  suflfragante  ipsius 
gralia  stabilire.  Prapdictum  vero  filium  nostrum 
D  G.  qucm  paternae  affeciionis  brachiis  amplexamur, 
tibi,  quem  specialiter  diligimus,  attentius  commen- 
damus,  rogantes  ut  eum  pro  reverentia  B.  Petri,  et 
eharitale  nostra  benigne  recipias,  et  honeste  pertra- 
ctes. 
Dat.  Belvaci  xiv  Kal.  Junii. 

XLVn. 

Ad  abbaten  Cluniacensem  Petrum.  —  De  centum 
mards  in  Anglia  ab  Henrico  rege  datis. 

(Anno  1131,  Maii  20.) 
[Mansi,  Concil.  XXI,  407.] 
Innogbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
leclo  fiiio  Pbtro  Cluniacensi  abbati,  ejusque  succes- 
aoribas  regulariter  sabstitueadis,  in  perpetuum. 


•7 


EPISTOLE  BT  PBITILEGlA. 


Donaliones  el  beneficia  qnsB  ad  susteDtaiionem  A  lectis  filiis  clero  el  populj  Atrebatoosi,  salutem  et 
fratram  a  regibus,  principibus  et  aliis  juris  religio-      apostolioam  beoedictionem. 


nis  amatoribus   sacrosanctis   prsstantur  ecclesiis, 

tanquam  ea  quse  divini  juris  efifecta  sunt,  auctoritate 

apostolica  vclumus  communicare.  Per  praesentis  ita- 

qoe  scripti  paginam,  donationem  a  charissimo  filio 

Dostro  Hennco  illustri  et  glorioso  Anglorum  rege  de 

centum  marcis  argenti  per  annos  singulos  Glunia  • 

censi   monasterio  persolvendis   factam,   sexaginta 

yidelicel  in  telonio  Londoniensi,  et  quadraginta  in 

teloDio  Lincolniensi,  apostolics  sedis  patrocinio  ro. 

boramns.  Haec  autem  donatio  apud  Rotbomagum 

ab  eodem  filio  nostro  Henrico  rege,  Incamationis 

Dominicae  anno   1131,   indictione  ix,  mense  Maio, 

die  Dominica  in  nostra  et  fratrum  noslrorum  prae- 

sentia  facta  est,  Guillelmi  scilicet  Prseneftini  epi-  q     DaU  Compendii  xiv  Ral.  Julii. 

seopi,  Joannis  tituli  S.  Chrisogoni,  Humberti  S. 

Clementis,  Rustici  S.  Cyriaci,  Gozelini  S.  Caeciliae, 

presbyterorum  cardinalium  ;  Gregorii  SS.  Sergii  et 

Bacchi,  Aimerici  cancellarii,   Guidonis  S.  Marise  in 

Tia  Lata,  diaconorum  cardinalium  ;  Oldegarii  Terra- 

conensis.Hugoois  Rotbomagensis  aichiepiscoporum ; 

Gaufridi  Carnotensib,  Joanois   Lexoviensis,  Joannis 

Sagiensis,  epi:scoporom ;  Bemardi  Clarsevallis,  Suge- 

rii  S.  Dionysii,  Bosonis  de  Bacho.  abbatum  ;  Guil- 

lelmi  comitis  de  Warena,  Roberti  filii  ipsius  regis 

eomilis  de  Glocerio,  Roberti  de  Sigillo,  Roberti  de 

Laha,  Rabelis  camerarii  de  TancarviIIa,NaheIi8lbe- 

saorarii,  Haalonis  prioris  Sancti  Osqualdl.  Decerni- 

mus  ergo  ul  nulli  omnino  hominum  liceal  praefalum  _  ....  ,,  — 

monasterium  super  eadem  donatione  futuris  tem- p  ordo  exigit  smgulis  exhiberi.  Hujus  ergo  considera- 

poribus  infestare,   aut  eam  auferre,   minuere,  vel  ^  t^oms  intmtu  dilectioni   tuae  per  praesentia  scripta 


Venientem  ad  nos  venerabilem  fratrem  nostrum 
Alvisum  episcopum  vestrum  debita  charitate  susce- 
pimus,  ipsumque  sum  gratia  sedis  apostolicae  et 
litterarum  nostrarum  prosecutione  ad  vos  duximus 
remittendum.  Universitati  itaque  vestrae  per  prae- 
sentia  scripta  mandando  praecipimus  quatenus  eum 
benigne  recipiatis  et  honeste  tractetis,  eique  tan- 
quam  proprio  pastori  et  animarum  vestrarum  epi- 
scopo  obedientiam  et  reverentiam  huroiliter  defera- 
tis,  ad  recuperandas  quoque  possessiones  Ecclesiae, 
quae  distraclae  sunt,  et  pacem  reformandam  ac  ra- 
ptores  coercendos,  sicut  boni  ac  devoti  filii,  ei  auii- 
lium  unanimiter  praebeatis. 


XLIX. 

Gualiero  abbati  S,   Vedasti  prasdpii  ut  Alviio 
episcopo  Atrebatensi  obediat. 

(Anno  Hdl,  Jun.) 
[Baluz.,  ubisupray  p.  i64.] 
Innocbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lecto  filio  GuALTBRO  abbati  Sancti  Vedasti,  salutem 
et  apostolicam  benedictionem. 

In  sede  justitiae  a  Domino  constituti  ita  auctore 
Domino  debemus  nostra  defendere  utunicuique  Ec- 
clesiae  suajura  serventur.  Juxta  patemorum  quoque 
canonum  sanctiones  non  tantum  a  nobis  convenit 
quod  poleslatis  est  ficri,  sed  potius  quod  rationis 


ausu  temerario  fatigare  ;  sed  integra  conservetur, 
eorom  pro   quorum  gubernatione  et   sustentatione 
eoocessa  est  usibus  profutura.  Si  quia  igitur  in  po- 
steram  ecclesiastica  saecularisve  personahanc  nostrae 
eonfirmatioois  paginam  sciens,  etc. 
Bgo  Innocentius  Catholicae  Ecclesivep.  subscripsi. 
Ego  Guillelmus  Praenestinus  episcopus,  subscrip. 
Ego  Joannes  Ostiensis  episcopus,  subscripsi. 
Kgo  Guido  Tiburcius  episcopus,  subscripsi. 
Ego  Gregorius  diaconus  cardinalis  SS.  Sergii  et 
Bacchi,  subscripsi. 

Ego  Joannes  tit.  S.  Chrysogoni  presb.  card.  sub- 
scripsi. 

Ego  Ulbertus  tit.  S.  Clementis  presb.  card.  sub-  D 
scripsi. 

Ego  GoselinuB  presb.  card.  tit.  S.  Caeciliae,  sub- 
BcripsL 

Datum  Belvaci  permannm  AymericiS.R.E.diac. 
eard.  et  cancellarii,  xin  Kalend.  Junii,  indict.  xi, 
Ineaniationis  Dominicae  an.  1131 ,  pontificatus  vero 
domioi  Innocentii  pape  II  anno  ii. 

XLVm. 

CUro  et  populo  Airebatetui  Alviium  epUeopum 

commendatf 
(Aimoll31,  JuD.  18.) 
[Baluz.,  Mitcell.  U,  164.] 
IiaioGsmua  episeopiis,  semis  servorom  Dei»  di- 


mandamus  et  mandando  praecipimus  ut  quemadmo- 
dum  per  praedecessorum  nostrorum  Urbani,  Pa- 
schalis,  Calixti,  Romanorum  pontificum,  privile- 
gia  statutum  est,  et  per  no&ipsos  postmodum  inno- 
vatum,  venerabili  fratri  nostro  Alviso  Atrebalensi 
episcopo  canonicam  subjectionem  et  obedientiam 
deferas. 

L. 

Ad  Hugonem  Rothomagensem  episcopum.  —  Petit 
pecuniarum  subsidia  corrogari  ad  reparandam 
Noviomensem  ecclesiam,  incendio  cum  domibus 
episcopi  et  canonicorum  combustam. 

(Anno  liSl,  Jun.  27.) 
[D  BouQUBT,  Recueil,  tom.  XV,  p.  372.] 
Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 
nerabili  fratri  Hbnrico  [eorr,  Hugoni]  Rothomagensi 
archiepiscopo,  episcopis  et  dilectis  filiis  abbatibus, 
clericis,  baronibus,  et  aliis  Dei  fidelibns  per  Rotho- 
magensem  provinciam  constitutis,  salutem  et  apo- 
stolicam  benedictionem. 

Utilis  est  et  gratiosa  admodum  videri  debet  apud 
genus  humanum  haec  commutatio,  ubi  pro  tempo* 
ralibus  aetema,  pro  transitoriis  immutabilia  confe- 
runtur.  Dalor  enim  et  remunerator  omnium  bono- 
rum  Dominus,  sub  cujus  jurisdictione  et  dominio 
omnia  concluduntur,  bonam  voluntatem  irremune- 
ratam  non  deserens,  de  plenitudine  abundantise  su» 
pro  minimis  maxuna,  et  pro  terrenis  praebere  C€e- 


[ 


^ 


99 


INNOCENTII  U  VXVM 


100 


lestia  conflaevit.  Cateram,  quid  apud  Noviomum,  A  sumuni.  Cum  enim  canones  et  sacrse  leges  probi- 

peccatis  exigcntibus,  nuper  contigerit  ;  quomodo 

episcopalis  et  mater  ecclesia  cum  domibus  episcopa- 

libus  incendio  (i*)   sunt  concremata,  dileclionem 

vestram  non  credimus   latere.  Quia  igilur  Untae 

calamitati  misericorditer  compati  et  pieutis  intuiiu 

fratema  suftragia  ministrare  debemus,  universita- 

tem  vestram  per  praesenlia   scripU  exhortamur  in 

Domino,  atque  in  remissionem  peccatorum  injungi- 

mus,  ut,  ad  praefalam  ecclesiam  ad  honorem  el 

servilium    Domini    reparandam,     de     facultatibus 

vobis  a  Deo  collatis  solatia  iransmittatis,  qualenus 

cum  PsalmisU  veraciler  decantare  :  Domine,  dilexi 

decorem  domus  tuceyet  locum  habitationisgloriastuag 

(Psal.  XXV,  8),  atque  in.coelesli  patria  corooa  ira- 


beaot  laicos,  quantumlibet  religiosos,  res  ecclesia- 
sticas  adminislrare,  et  ofiBciales  sive  oeconomos  non 
permitUnt  in  ecclesiis  constitui  nisi  clericos  :  si  quis 
Ulia  praedia,  possessiones  ecclesiasticas,  vel  reddi- 
tus  divinis  rebus  destinatos,  ausu  sacrilego  delinere 
prsesumpsei  it,  ut  spiritus  salvus  sit,  anathematis  est 
sententia  feriendus,  et  a  corpore  ac  sanguine  Domi- 
ni  separandus.  Verum  nullus  debet  in  archidiacooum 
eligi,  nisi  prius  fuerit  diaconatus  functus  officio. 
Quod  si  quisquam  laicus,  avidiute  rerum  ecclesia- 
sticarum,  hoc  sibi  nomen  vindicat,  non  debet  ar- 
chidiaconus  sed  archidiabolus  appellari.  Porro  cer- 
tissimi  juris  est  Ecclesias  Dei  non  hserediUrio  jure 


marcescibili,  pneslante  Domino  [donari].  valealis.     3  '"*>""":  T  ^*'""**""  """"T  •  '"'*^"''*°^'"  "P'* 

'  f/«MA      ot%.i\  o^    0111    i*Artimon    ot     /\tti/*i/\mim     eii/>i*itm     /iie_ 


Datum  Crispiaci  v  Kal.  Julii. 

LI. 

Ad  Hugonem  Rothomagensem  archiepiscopum.  — 

Hortatur  ut  varia  coerceat  flagitia. 

(Anno  1131,  Jul.  26.) 

[Mansi,  CondL,  XXI,  421.] 

Innocentius,  servus  servorum  Dei,  venerabili  fra- 

Iri  HuGONi  Rothomagensi  archiepiscopo,  salutem  et 

apostolicam  benedictionem . 

Qui  in  Ecclesia  Dei  praesidens  nomine  censetur 
episcopi,  sludeal  ut  aclio  sua  conveniat  nomini  ;  si 
enim,  cum  polest,  alios  ab  errore  non  revocat,  se- 
ipsum  errare  demonslrat.  Consenlire  namque  videlur 
erranti  qui  ad   resecanda   ut  corrigi   debeant  non 


tere,  sed  ad  sui  regimen  et  officiorum  suorum  dis- 
pensationem  honesUs,  sapientes  ot  religiosas  per- 
sonas  exposcere  :  honor  namque  eccle«asticu8  non 
est  sanguinis,  sed  meriti.  Si  quis  igitur  praebendas, 
praeposituras,  capellanias,  ecclesias,  aut  ecclesiastica 
officia  jare  successionis  expostulare  prsesumpserit, 
optatis  dignitatibus  careat,  et  gravi  poena  pro  tantis 
exccssibus  perceliatur.  Ad  certum  quoque  Ecclesiae 
titulum  debet  quis  in  presbyterum  ordinari :  cujus 
perpetuo  deslinalur  servitio  ab  ea  non  recedat,  nisi 
pro  communi  utilitate  suus  praelatus  ad  alia  transfe- 
rat.  Sacris  est  canonibus  obvium,  et  locationi  ac 
conductioni  rerum  forensium  proximum,  conducti- 
tios  et  merccnarios  presbyteros,  quasi  levissimos 
transfugas  et  volatiles,  ecclesiasticis  servitiis  man- 


concurrit.  Consentire  est,eum  qui  possel  redarguere  Q  cipari.  Presbjter  aulem,  post  assumpUm  animarum 


Uceat  vel  aduletur.  Sed  quid  prodest  alicui  suo 
errore  non  pollui,  qui  consensum  praesUt  erranti  ? 
Sacerdos  ignorans  legem  ipse  se  arguit  sacerdolem 
non  esse  :  sacerdotis  enim  est  scire  legem,  el  ad 
interrogationem  respondere  de  lege.  Si  scit,  agno- 
scat  senon  esse  custodem  chartarum  et  elementorum 
legis,  sed  animarum  :  servus  siquidem  qui  Ulentum 
a  Domino  susceptum  in  sudario  reponit,  multiplici- 
ter  vapulabit.  In  provincia  Norlhmanniae,  cujus  spiri- 
tualis  administratio  tibi,  charissime  frater,  est  a 
Deo  commissa,  mulu  mala,  prout  accepimus,  pul- 
lulant,  quae  in  aliis  locis  vel  omnino  non  fuerunt, 
vol  sunt  desuetudine  obumbrata.  Novae  siquidem 
causae  nova  debelur  senlentia,  et  novis  morbis  no- 


curam,  si  ad  synodum,  ubi  de  fide,  de  moribus,  et 
ordine  poenilentiae  debet  instrui,  vocatus  non  iverit, 
et  se  aliqua  consueiudine  excusare  contendit :  quia 
se  pastoris  et  fratrum  praesentiae  subtrahit,  flagi- 
tiorum  cumulum,  quorum  timore  praesenUre  se 
judici  erubescit,  ipsemet  sibi  ine^se  insinuat.  Illae 
enim  tantum  consuetudines  quae  nec  rationi,  nec 
canonibus  contradicunt,  observari  merentur.  Tales 
igilur  et  lam  praesumptores  presbyteri  Ecclesiae  ad- 
ministratione  priventur,  a  cujtts  unitate  se  dividunt. 
Ad  haec  certum  est  quoniam  ecclesiasticum  benefi- 
cium  non  debet  esse  furtivum,  et  quisquis  non 
consentieute  episcopo  ad  ordinem  provehitur,  ipse 
sibi  causa  est  probans  et  manifesta  ut  ulterius  non 


vam  discretus  medicus  adhibel  medicmara,  qui  ni-  j^  debeatpromoveri.  AdraitUntur  igitur  ad  sacrum  or- 
mirum,  si  non   senserit  emolumentum  fomenti,  ne      dinem  quibus  naUlium,  morum,  et  sUtus  dignitas 


toU  putrescat  compago  corporis,  incisione  vel  cau- 
terio  depellantur.  Pravum  utique  est  et  detestabile, 
et  digna  animadversione  plectendum,  quod  in  epi. 
scopatu  Rothomagensi  quidam  laicijurasibi  episco- 
palia  usurpare,  alurium  oblationes  auferre,  eccle- 
siasticos  redditus  occupare;  quidam  etiam,  quod 
monstruosum  esl,  se  archidiaconos  nominare  prae- 

(22)  Pseudo  Robertus  de  Monte,a  Pistorio  editus, 
ad  annum  1131,  ait  :  «  Ecclesia  pene  6.  Maiiae  in 
episcopatu,  toUque  pene  civitas  Noviomensis  incen- 
dSo  conflagravit,  justo  (ul  fertur)  infortunio,  quia 
j^my^mntn  pontifioem  Innoceotium  verbia  irruKuiia 


suffragatur  :  qui  enim  absque  legitimo  sunt  matri- 
monio  procreati,  juxta  leges  vulgo  concepti,  quibus 
incertus  est  pater  ;  vel  spurii,  id  est,  sine  patre  filii 
appellati ;  nisi  permissione  imperiali  solemniter  in- 
dulu,  ad  paternam  successionem  non  admittuntur. 
Qui  autem  palerua  haerediute  indignus  judicatur«ne 
tanquam  Dei  minister  indebite  officiis  ecclesiasticis 

muUi  exhonoraverunt.  m  Idem  habet  Guillelraus 
Nangius  in  Chronico.  Verura  lianc  calumniam  optime 
refutat  Vassorius  in  Annalibus  Noviomensibus,  nec 
quidquam  tale  suspicari  sinit  Innocentii  epistola. 


fOf 


EPISTOLiE  ET  PRIVILEGIA 


m 


apptiGeUir  consideratioae  est  exaclissima  proyiden-  A 
dum.  Caetenim,  qui  se  turpitudlDi  et  inhonesiae 
litae  subjadt,  Deo  moribus  contradicens,  militatu- 
nis  ad  castra  Dominica  non  accedat.  Illi  vero  qui 
pablids  functionibus  sunt  astricti,  curiae  officiis 
obligatiy  serritutis  roole  gravantur ;  quoniam  nemo 
fotett  duobui  dotninis  $ermrey  nulla  ratione,  dum 
sapradictis  gravaminibus  obnoxii  f uerint,  in  clericos 
ordinentur.  Inscios  etiam  litterarum  el  divinse  legis 
igaarosy  quasi  truncos  inutiles,  honestas  et  ratio 
prohibet  (mlinari.  Tu  ergo,  frater  charissirac  offi- 
dum  pastoris  et  evangelistse  diligenter  adimplens, 
baec  loquere  et  exhortare,  argue,  obsecra,  increpa, 
quatenus  bons  vitae  luae  exemplo  et  prsedicationis 
verbo,  oves  tibi  commissas,  divina  suffragante  gra- 

a,  cam  fiructu  centesimo  Domino  valeas  praesen-  B 
tare.  Et  quidquid  super  tantis   flagitiis  coercendis 
toi    arbitrii  deliberata    discretio  canonice  consti- 
tnerit,    nos  auctoritate    apostolica  ratum  habebi- 
mus. 
Datom  AlUssiodori  vii  Kal.  Augusti  1131. 

LII. 

Prbnleqium  pro  monasterio  Sancti  Amatoris  An- 

tissiodorensis. 
(Anno  1131,  Sept.  24.) 

[Lb  Bbuf,  Bist.  eccles.  et  civile  d^Auxerre^  tom.  II, 

preuv.,  p.   264.] 

LfifocB2TTn7S  episcopus,  servusservorum  Dei,  dile- 
ctis  filiis  HuBRico  priori  et   fratribus  ecclesiae  Sancti 
Amaloris  quae  in  Antissiodorensi  suburdio  sita  est,  q 
regularem  vitam  professis  in  pcrpetuum. 

Ad  boc  nobis  a  Deo  pastoralis  offidi  cura  com- 
missa  est  ut  beneplacentem  Deo  religionem  labore- 
mus  statuere  et  stabilitatem  exacta  diligentia  con- 
servare.  Proinde  dilecti  in  Doroino  fiiii  venerabilis 
fratris    nostri    Hugonis    Antissiodorensis    episcopi 

religionis  dquidem  et  pauperum  aroatoris,  cujus, 
annuente  studio  et  diligenti  solli^itudine  in  vestra 
est  Ecdesia  religio  instituta  precibus  inclinati, 
vestris  ralionabilibus  postulationibus  annuirous,  et 
ecdesiam  Sancti  Aroatoris  in  qua  divino  vac^tis 
servitiOy  apostolicae  sedis  suffiragio  cororounimus. 
In  primis  utique  statuirous  ut  in  eadero  ecclesia 
secundum  B.  Augustini  Regularo,  ordo  canonicus 
perpetuis  teroporibus  conservetur  ;  et  nuUus  ibi  nisi 
secundum  eamdero  Regularo  canonicaro  vitaro  pro- 
fessus,  canonicus  substituatur.  Quascunque  praeterea 
poasessiooes,  quaM^unque  bona  inpraesentiarum 
jaste  et  legitime  possidetis,  aut  in  futurum  con- 
cessione  pontificuro,  liberalitate  principuro,  obla- 
tione  fideliuro,  seu  aliis  justis  roodis,  praestante  Do- 
mino  poteritis  adipisci,  firroa  vobis  in  perpetuum 
et  illibata  perraaneant,  in  quibus  haec  propriis  no- 
minibus  duximus  adnotanda  :  ecclesiam  videlicet 
Saneti  Patri  de  Canuaninis,  et  duas  capellas  in 
eadem  parochia,  capeilam  videlicet  de  Orgiaco,  et 
eapellam  de  I^lla-Ferreoli  cum  deci.nis  et  pratis, 
H  ecdedam  Sancti  Martini  de  Lanosicco  cum  ap- 
pfndidin  sois  et  qoidquid  in  ecdesia  sanctorom 


D 


Gervasii  et  Protasii  juris  habetis,  decimas  etiaro  de 
tribus  clausis  vincaruro  quas  pi*aediclus  frator  noster 
Hugo  Antissiodorensis  episcopus  in  vestra  parochia 
noscitur  possidere.  Nihiloroinus  dcciroaro  de  clauso 
sancti  Salvatoris  qui  est  Castaneti  vobis  confirroa- 
rous.  Decernirous  ergo  ut  nulli  oronino  hominuro 
liceat  praefataro  ccclesiaro  teroere  perturbare,  aut 
ejus  possessiones  auferre,  vel  ablatas  retinere,  roi- 
nuere,  aut  temerariis  vexationibus  fatigare,  sed 
oronia  conserventur  eoruro,  pro  quoruro  guberna- 
tione  et  sustentatione  concessa  sunt,  usibus  oroni- 
roodis  profutura,  salva  niroiruro  in  omnibus  diocce- 
sani  episcopi  reverentia  ac  justitia.  Si  qua  igilur  in 
futururo  ccclcsiastica  saecularisve  persona,  hanc 
nostrae  conslitulionis  paginaro  sciens,  contra  earo 
temere  venire  tentavcrit,  secundo  tertiove  comrao- 
nita,  si  non  satisfactione  congrua  eroendaverit, 
potestatis  honorisque  sui  dignitate  careat  rearoque 
se  divino  judicio  existere  de  perpctrata  iniquitate 
cognoscat,  et  a  sacratissiroo  corpore  et  sanguine 
Dei  et  Doroini  Rederoptoris  nostri  Jesu  Christi 
aliena  fiat,  atque  in  extremo  exaraine  districtae 
ultioni  subjaceal.  Cunctis  autem  eidero  locojusta 
servantibus  sit  pax  Domini  nostri  Jesu  Christi| 
quatenus  et  hic  fructum  bonae  actionis  percipiant, 
et  apud  districturo  Judicero  praeroia  aetemae  pads 
inveniant.  Amen,  aroen,  aroen. 

Ego  Innocentius  Cathoiicae  Ecclesiae  episcopus. 

Datura  Antissiodori  per  manura  Emerici  sanctae 
Romanae  Ecclesiae  diaconi  cardinalis  et  cancellarii, 
octavo  Ralend.  Octobris,  indictione  decima,  Incar- 
natiouis  Dominicae  anno  113i,  pontificatus  vero 
domni  Innocentii  papae  II  anno  secundo. 

LIII. 

Odonem  abbatem  S,  Medardi  Suessionensem  consC' 
crat  pridie  Kalendas  Octobris, 

(Anno  1131,  Sep.  30.) 

\Chronic . S.  Medardi  Suession.  ap.  Achbrt, 

SpiciL  II,  489.] 

LIV. 

AdHugonem  Rothomagensem  archiepiscopum,  — 
Con/irmatio  jurium  etproediorum  Ecclesice  Rolho- 
magensis, 

(Anno  1131,  Oct.  6.) 

[Mansi,  ConciL.XKl,  423.] 

Innocbntiub  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 
nerabili  fratri  Hogoni  Rothomagensi  archicpiscopo 
ejusquo  successoribus  canonico  substituendis,  in 
perpetuam  memoriam. 

Aposlolicae  sedis  consueta  benignitas  et  discreta 
siraplicitas  de  pleniludine  gratiae  suae,  fecundis  suc- 
cessibus  plene  honorificentiis,  ct  beneficiis  plurimos 
obligat,  et  circa  domeslicos  et  humiles  fiiios  chari- 
talis  suae  indeficicntem  affluentiam  ubi  opus  fuerit 
repraesentat.  Propensiori  igitur  ratione  prospicien- 
dum  est  ut  si  quando  beneficium  seu  obsequiura  ab 
aliquo  pic  oblatum  suscepiraus,  ut  longe  superiores 
in  retribuendo  quam  in  conferendo  appareamus,  ncn 
mensura  pari  vd  aequalitate,  sed  obertate  copiost 


103 


INNOCENTII  II  PAPiE 


104 


respondere  cureroas.  Prayum  cst  eDim  et  detestabile  A  cura  portu  ot  navium  redditibus,  et  ut  tam  vos  qoam 


ingratitudinis  yitium  ct  funditus  a  bonorum  menti- 
bus  repellendum  ;  ingratus  siquidem  pcenam,  non 
gratiam  promeretur.  Quanto  autem  studio  et  infati- 
gabili  sollicitudine  bac  tempestate  causam  matris 
tu8B  sancts  Romanse  Ecclesiae  intrepidus  assumpse- 
ris,  et  ambitionem  invasoris  (43)  Petri  Leonis  de- 
testans,  ac  Judaica  perfidiae  furorem  conterens  fre- 
quentibus  ct  ratione  munitis  exhortationibus  cleri- 
corum,  principum  et  catcrorum  corda  in  fide  Catho- 
lica  et  obedientia  nostra  firmaycris,  non  immemores : 
te,  charissime  frater  Hugo  archiepiscope,  yirum 
utique  sapientem,  religiosum  ct  in  necessitate  pro- 
batum,  in  proprium  cl  specialcm  B.  Petri  et  sanct» 
Romanae  Ecclesiae  filium  suscipimus,  et  intra  nostrae 


omnes  scrvienlcs  domus  vestise  liberum  commeatum 
vini,  frumenti  et  omnium  aharum  rerum,  tam  in 
aquis  quam  in  teiris,  transitibus  pontium,  et  pop- 
tibus  maris  omni  tempore  habeatis  ;  in  Anglia  io 
cpiscopatu  Wintoniensi  manerium  quod  dicitur 
Bintai-Worda,  in  Northmannia  oppidum  Gisors  et 
Willam  Duvrcnt  ac  Daivillam,  cum  agris,  silvis, 
aquis,  pratis,  molcndinis,  ct  cum  omni  libertate  et 
justiliis  ;  prata  quoque  supra  Sotevillam  juxta  Se- 
quanam  sita,  ct  domum  ibidem  ad  fena  conservanda ; 
Rothomagi  domum  propriam,  curiam  et  hortum, 
ultra  muros  pomerium,  et  mansionarios,  de  quibus 
habes  ccnsum  ct  justitiam  :  ea  etiam  quae  sunt  de 
feudo   Rothomagensis  archiepiscopi  ;    Vilcasssinum 


dilectionis  gremium  familiari  dulcedine  retinemus.  B  Franciae,  praetcr  iila  castella   quse  ad  jus  regis  ex 

Rationabilibus  igitur  tuis  postulationibus  assensum 

prsebentes,  Rothomagensem    Eccicsiam,    cui    Deo 

auctore  praesides,  cum  bonis  suis  apostolica   defen- 

sione  protegimus,    et  quae  ipsius    juris  sunt  tibi 

tuisque  scccessoribus  scripti  nostri  robore  commu- 

nimus,  statuentes  ut  Rolhomagensis  archiepiscopus, 

Bajocensi,  Abrincensi,  Ebroicensi,  Luxoviensi,  Con- 

stantiensi  et  Sagiensi,  jure  metropolitico  praesit  epi- 

Bcopis  ;  qui  nimirum  ab  eo  consccrationcm  rccipiant, 

et  ei  tanquam   proprio  metropoHtano  humiliter  pa- 

reant.  Decernimus  ctiam  ut  presbyleri  in  Rothoma- 

gensi  parochia  constituti  ecclcsiarum  administratio- 

nem  et  curam   animarum  a  vobis   recipiant,   ct  ad 


antiqua  consuetudine  perlinent.  Sane  Alba-roarla 
cum  omnibus  ad  cam  pertincntibus,  ct  castrum 
Tconi,  et  castrum  Alhum  Ambiancnsi  civitati  pro- 
ximum,  quod  supra  Somcnam  fluvium  situm  est, 
vobis  sicut  caetera  auctoritatc  apostolica  communi- 
mus.  Terminos  vero  parochiales,  infra  quos  utique 
Mcllcmhim  ct  Pontisara  contincntur,  vobis  firmamus, 
sicut  a  Pontisara  usque  ad  mare  protenduntur,  et 
antiquis  ex  alia  parte  a  Mellendo  castro  non  solum 
Sequana  flumine,  sed  etiam  ultra  Sequanam  anti- 
quis  territoriorum  finibus  disccmuntur  usque  ad 
fluvium  Rithle,  ct  inde  pcr  Sequanam  usque  in  ma- 
re.  Nulli  crgo  hominum  fas  sit  praefatam  Ecclesiam 


synodum  vocati  absque  contradictione  aliqua  venire      temcre   pcrturbare   aut  cjus   possessiones  auferro, 

non  diflFcrant  :    ad  haec  adjicienles  prohibcmus,  ne      vcl  ablalus   retinere,   minuere,  seu  aliquibus  mole- 

aliquis  laicus  infra  praefalum   cpiscopatum  officium 

sibi  archidiaconatus   assumat,  ncquc  composilioncm 

ecclesiasticam  sibi  vindicarc  pnesumat  ;  nullus  quo- 

que  archiepiscopus  vel  episcopus  in  Rolhomagcnsi 

parochia  dbsque  tuo  vel  succcssorum  tuorum  assensu 

audeatepiscopalia  cclcbrare.  Porro  ncmo  dcvcstris 

frugibus  aut  animalibus  decimas  exigat,  quandoqui- 

dem  episcoporum  est  decimas  a  subditis  suis  rcci- 

pere,  easque  in  usum  propriae  mensae,  ad  opus  cle- 

ricorum,  necnon  pro   ecclesiarum  acdificiis  rcparan- 

dis,  ac  pro  sustentandis  pauperibus  juxta  sanctiones 

canonicas  dispensare. 

Quisquis  praetcrea  infra  Rothomagensem  cpisco- 


sliis  fatiji[arc,  scd  omnia  intcgra  conservcntur,  ve- 
stris  ct  eorum  pro  quorum  gubornatione  et  susten- 
tatione  conccssa  sunt,  usibus  profutura. 

LV. 

Ad  sanctum  Aybertum  monachum  ei  inclusum, 

(Anno  li3i,  Oct.  t\.) 
[CousiN,  Ilistoire  de  Tournay^  t.  II,  p.  215.] 
Innocbntius  cpiscopus,    servus    servorum   Dei, 

charissimo  filio  suo  Aybbrto  monacho  et  recluso, 
salulcm  et  aposloHcam  bcnedictionom. 

Quia  vcridica  relatione  comperi  te  a  praedecesso- 
ribus  meis  sanctissimis  viris  Paschali  et  Honorio 
licentiam  accepisse  pGenitentiam  dare,  et  absolutio- 


patum   ad  pastoralitatis  officium   assumptus  fucrit,  Q  nem  facere  confitentibus  pcccata  sua,  eamdem   tibi 


episcopali  jure  vobis  integre  conservato,  debitam 
revcrcnliam  tibi  tuisque  succcssoribus  absque  re- 
firagatione  exliibcat.  Porro  quaecunque  posscssioncs 
aut  bona  ad  praefatam  Ecclcsiam  juste  ct  canonice 
pertinere  noscuntur,  vel  in  futurum  libcralitate  re- 
gum,  largitione  principum,  oblatione  fidelium,  scu 
aliis  justis  modis  praestante  Domino  poteritis  adi- 
pisci,  firma  vobis  in  perpctuum  et  illibata  pcrma- 
neant,   in  quibus  haec   propriis  nominibus  duximus 

exprimenda. 

Oppidum  videlicct  quod  dicitur  Andeleium   cum 
yillis,  silvis,   pratis,  aquis,  justitiis  ac  libcrtatibus, 

(23)  Seilicet  Anacleti. 


potestatem  auctoritate  Dei  et  bcati  Petri  apostoli 
et  nostra  concedimus,  rogans  dilectionem  tuam  ut 
memor  sis  nostri  in  orationibus  tuis.  De  reaedifica- 
tione  locelli  tui,  undc  mihi  mandasti,  precor  et 
obsccro  omnes,  ad  quos  miseris  ct  rogavcris  in 
rcmissione  peccatorum  suorum,  ut  tibi  de  suis 
elecmosynis  subvcniant.  Proinde  omnibus  bcnefa- 
ctoribus  tuis  quortam  partem  pocnitenliae  suae  ex 
parlc  Dci  et  sanctorum  apostolorum  Petri  et  Pauli 
et  nostra  rclaxamus.  Conccdimus  ctiam  tibi  ut  in 
oratorio  tuo  licentiam  habeas  ostiis  apertis  missas 
celebrarc,    etiamsi  pro    aliquo  foris  facto  patria 


tC-5 


EPISTOL.fi  ET  PRIVILEGIA. 


106 


nWqua  inbanizata  fuerit.  Omnes  vero  te  visentes  in  A  <le  Mo^iii-;,  cum  medietato  unitis  raolendini,  ecclesi» 
wmio  el  redeundo  pacem  ex  toto  habcre  praecipi-      veslrre  ab  ea  donati. 


naus,  in  cos  autem   qui   in   eis   manum   injecerinl, 
Ifladiura    excommunicaUonis   quad   resipuerinl,   et 
tibi  satisrec^rint,  cxerimus.  Vale. 
Data  Remis  xii  Kalendas  Novembris. 

Appensumsigillum  plumheum  exuna  parte  hanc 
kabei  inseriptionem  Innocbntius  papa  II,  et  ab  al- 
tera  vero  effigies  apostolorum  Petri, 

Hoc  apographum  de  verbo  ad  verbum  originali 
suo,  quod  in  prtescntem  diem  integrum  in  archivis 
eccletice  nostrar  Crisptnensis  asservatur  respondet. 
Quod  ila  esse  sigillo  nostro  etiam  apposito  iestor 
XVI  Kal.  Martii  1614.  —  Claudiis  ejusdem  Eccle- 
sifB  humilis  abbas. 

LVI. 


0.  Ecclesiam  deraonte  Sancli  Romigii,  juxta  quod 
frator  noster  dignai  momoria}  Riqninus  Tullcnsis 
episcopus  scripto  suo  vobis  firmavit. 

7.  Xecnon  tenorem  Ecclesiarum  vestrarum,  quas 
in  cpiscopatu  Basileensi  habetis,  sicut  usque  ad 
tempora  nostra  tenuistis  ,  et  a  Ridulpho  beatae 
rccordalionis,  Basilecnsi  opiscopo,  scripto  confirma- 
tum  susccpistis,  vidclicet  ut  in  quarto  anno  ecclesia 
de  Ilungrersem  pro  docimis  quadraginta  solidos 
Basilecnsis  monctae,  etcapellade  Milteguilrequinque 
solidos  et  illa  de  Nunneguilre  simililer  solidos 
quinque  persolvat. 

8.  In  quibus  nimirura  Ecclesiis,  cum  opportunitas 
EccUsiamS.  Deodati  in  valle  Galilcea  ^uewrfaw  B  oxogeril,  juxta  dispositionera   prceposili   et   fratrum 

^uscipit  possessionesque  ac  jura  ejus  confirmat,         vestne  Ecclesias  sacerdotos  subsUluanlur. 


(Anno  lt3i,  Oct.  U.) 

'bom  Cklmet,  Hisfoire  de  Lo^raine^  II,   prouves, 

p.  ccxcii.] 

IxxocESTius  episcx)pus,  servus  servorum  Dei, 
Jiiecto  filio  Alberto,  praeposilo  Sancti  Deodati,  et 
frilribus  ibidem  divlno  famulalui  raancipalis,  co- 
rumque  successoribus  in  perpctuura. 

Onicii  nostri  oos  hortatur  auctoritas  pro  Ecclesia- 
nim  slatu  satagere  et  earuni  saluti  et  quieti,  auxi- 
liaotc  DonciiDO,  salubriter  providero.  Dignura  naraque 
est  et  bonestati  conveniens  esse  c^gnoscitur  ut,  qui 
ad  Ecclesiaruni  regiraen  assurapti  suraus,  eas  et  a 
pmorsorum  hominum  nequitia  tueamur,    et   bcati 


9.  Ad  indicium  aulem  libertatis  liujus  a  Romana 
Ecclesia  perceptii?,  quotannis  aureum  unum  Latera- 
nensi  palalio  porsolvetis. 

Nulli  ergo  hominum  fas  sit  prajnominatam  Kccle- 
siam  teraere  perturbare,  aut  ejus  possessiones  au- 
ferre,  vel  ablatas  rotinere»  minuero,  aut  teraerariis 
cxaclionibus  faligare,  sed  orania  integra  conserven- 
tur,  vestris  et  succossorura  vestrorura  usibus  pro- 
futura.  Si  qua  igilur  in  fulurum  ecclesiastica  seecu- 
larisvo  persona,  hanc  nostra?  conslitulionis  paginam 
sciens,  conlra  eam  toraere  venire  tentaveril,  socundo 
terliove  coraraonita,  si  non  satisfactione  congrua 
eraendaverit,    potestatis    honorisque    sui   dignitate 


Pelri  atquo  a{>ostolicae  sedis  patrocinio   muniaraus.  C  ^^^^^^  rearaque  se  divino  judicio  existcre  de  per- 
Proinde,  dilecle  in  Doraino  fili   Alborte    pra^posito,      pclrala  iniquitalo  cognoscat,  el  a  sacralissimo  cor- 


tuis    rationabiiibus  postulationibus     annucntos,   ad 

eiemplar  prapdecessorum  Cahxti  et  Honorii  Roma- 

Dorum  pontificum,  ecclesiam   Sancti   Dcodati,    quas 

in  vdMc  Galila;a  sita  est,  cui   Deo   auclore   praoosse 

dignoscoris,   oim   suis  omnibus    portinenliis,    sub 

beati  Potri  tutola  et  protectiono  suscipimMs,  ol  prae- 

sentis  scripti  pagina  comrauniraus.  Statuiraus  ergo 

ut  qiiascunque  possessiones,  qua&cunque  bona  cadem 

Ecclesia  in  praesenlianim  juste  et  legitime  possidet, 

aut   in   futurum   concossione  pontificum,   largitate 

principum,  oblatione  fidelium,  seu  aliis  justis  modis 

praesente  Domino  poterit  adipisci,  firma  vobis  ve- 

strisque   successoribus   et   illibata   permancant,   in 

qaibus   haec   propriis  nominibus    duxiraus    adno-  r,    ^  .  .,    .  ..... 

,^„^.  .  D    Pnvilcgium  pro  ecclcstaHy.  Martini  Turonensis. 

(Anno  (1131,  Oct.  28.) 


pore  ot  sanguine  Dei  et  Domini  Rodomptoris  nostri 
Josu  Chrisli  aliena  fial,  atque  in  oxtromo  examine 
districta?  ullioni  subjacoat.  Cunctis  aulem  eidem 
loco  jusla  servantibui  sil  pax  Domini  nostri  Josu 
Christi,  quatenus  Iiic  fruclum  bonae  actionis  perci- 
piant,  ol  apud  districtum  Judicem  pracmia  aeternae 
pacis  invenianl.  Araon,  amen,  amen. 

Dalum  Romis  per  raanura  Araorioi  sacrosanctae 
Roraanae  Ecclesite  diaconi  cardinalis  ct  cancellarii, 
IX  Kalend.  Noverabris,  indictione  x,  Incamationis 
Doniinicae  anno  1131,  pontificatus  autem  domini 
Innoccntii  anno  secundo 

LVII. 


tanda  : 

i.  Altare  scilicet  Sanctae  Crucis,  quod  tu,  fili 
Alberte  praeposite,  cum  communi  fratnim  tuorum 
assensu  eidem  ecclesiac  ad  ornamenta  perpotuo 
coocessisti . 

t.  Domos  quoque  tuas,  et  quaecunque  alia  tuo 
suDt  studio  acquisita,  et  ad  coromunes  usus  fiatrum 
ejusdem  Ecelesiae  a  te  collata. 

3.  Pralerea  quaecunque  antecessor  tuus  Rcmbal- 
dns,  iii  domibus,  sive  ua  aliis  praefatae  ecclesiae 
coQtulit,  vobis  Dihilominus  confirmamus. 

4.  Allodium  de  Moriviller,  et  de  Ainyilla,  ex  dono 
Herusedae  nobiiis  femiziae. 

5.  DDtem  etiam  Idae  mulieris,  videlicet  allodiura 

Paieol.  CLXXIX. 


[D^fcnsedespriv.  de  Suint-Martinde  Tours,  p.  16.] 

I>\\ocENTirs  episcopus,  sorvus  servorum  Dei,  di- 
lectis  filiis  canonicis  Kcclesiae  Beati  Martini  Turo- 
nensisS,  tara  pr.Tscnlibus  quara  futuris  in  perpe- 
tuura. 

Cura  omnibus  Ecclcsiis  et  occiesiasticis  personis 
debitores  ex  apostolicae  sodis  auctoritate  ac  bcne- 
volonlia  oxistaraus,  illis  tanion  personis  propensiori 
studio  providere  nos  convonit,  quse  sanclae  Ro- 
manae  Ecclesiae  noscuntur  specialius  adhaerere ; 
proinde,  dilecti  in  Domino  filii,  justis  vestris  peti- 
tionibus  accomraodantes  asscnsum,  ecclesiam  bcati 


107 


INNOCENTII  II  PAPiE 


m 


Mtrtini  Turonensis  in  qua  diTino  vtcatis  servitio,  A  bonse  actionis  percipiant,  et  apud  districUim  Judicem 


q\m  utique  ad  jus  et  proprietatem  sancts  Romans 
EcclesisB  specialiter  noscitur  pertinere,  protectione 
sedis  apostolics  duximus  muniendam  et  prsesentis 
scripti  patrocinio  roborandam.  Statuimus  enim  ut 
quiecunque  possessiones,  quscunque  bona  ad  eam- 
dem  ecclesiam  imprsesentiarum  juste  et  legitime 
spectare  f  identur,  aut  in  futurum  concossione  ponti- 
ficum,  largitiono  principum,  oblatione  fidelium,  seu 
aliisjustis  modis  praestante  Domino  poteritis  adi- 
jMSci,  firma  vobis  et  illibata  permaneant,  in  quibus 
basc  propriis  nominibus  adnotanda  subjunximus  : 
burgum  videlicet  Sancti  Petri  puellaris  cum  perti- 
nentiissuis,  acharissimo  tilio  nostro  Ludovico  illustri 
et  glorioso  Francorum  rege  vobis  concessum  ;  cc 


praemia  eternse  pacis  invcniant.  Anen,  amen,  amen. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesise  episcopus. 

Dalum  Rcmis  per  manum  Aimerici  sanct»  BcclesiaB 
diaconi  cardinalis  et  cancellarii,  v  Kalend.  Novem- 
bris,  indictione  x,  Incamationis  Dominicse  anno  1161, 
pontificatus  vero  domini  Innocentii  II  papae  anno 
secundo. 

LVIII. 

Disciplinam  in  ecclenis  Bambergensibus  ab  OtUme 
episcopo  institutam  sancit, 

(Anno  1131,  Oct..28.) 

[Canis.  ed.  Basnage,  Thesaurus,  III,  ii,  50.] 

Innocb^tius  episcopus,  scrvus  servorum  Dei,  ve- 


c*Biv"-»vr.au^*u.u  xc,5.  wu«  .uu.«««.^  ,  vv       nerabili  frslri  Ottoni  BabergeDsi  cpiscopo,  ejusque 

clesiam    Sancti    Pauh    Cormenacensis,     ecclesiam  B  ..  ,..,      \.  i.. 

«ouvM    ■aui     y^M  v^      ,  successonbus  canonice    substituendjs,    salutem    et 

Sanctae  Mari»  de    Bellomonle  ,    ecclesiam    Sancti      aposlolicam  benedictionem . 


Cosmse  cum  appendiciis  suis.  Porro  libertatcm  et 
immunitatem,  honores  et  beneficia  eidem  ecclesiae 
vestne  Beati  Mariini  pcr  antecessorum  nostrorum 
Adeodati,  Leonis,  Adriani,  Sergii,  Gregorii,  Urbani, 
Paschalis,  Calixti,  Honorii  Romanorum  pontificum, 
vel  per  Turonensium  archiepiscoporum  Crodberli, 
Ivenis  et  Airardi  scripta  coHecta,  integra  vobis  et 
intemerata  servenbu* ;  claustrum  autem  vestrum 
uaque  ad  muri  cuneos  liberum  omnino  permaneat, 
sicut  hactenus  noscitur  permansisse  ;  presbyteri 
quoque  infra  ecclesise  ambitum,  in  cellulis  et  orato- 
riis  vestris,  in  ccclesia  Sancti  Venantii  et  in  ccclcsia 
Sancti  Petri  quae  de  Cardoneto  dicitur  commoran- 


Quotios  a  nobis  petitur  illud  quod  religioni  et  ho- 
nestati  convenire  cognoscitur,  animo  nos  decet  li- 
benti  concedere,  et  congruum  impartiri  suffragium, 
ut  fideiis  devotio  celerem  sortiatur  efTectum.  Proinde, 
vonerabilis  fraU?r  Otto  episcope,  potitionis  deside- 
riis  tuae  ex  consuela  sedis  apostolicse  mansuetudine 
clementer  annuimus,  in  primis  siquidem  statuentes 
ut  tenor  religionis,  qui  in  Ecclesiis  tibi  commissus 
est,  per  tuam  diligentiam,  cooperante  Domino,  in- 
stitutus,  firmiter  in  eis  per(>ctuis  temporibus  con- 
sen'etur.  Constituimus  etiam  ut  in  eisdem  Ecclesils 
nullus  per  simoniacam  hacresim  statuatur,  sed  ho- 
nesta)  pcrsonae,  quibus  utique  morum  et  status 
tes,  in  ea  quae  praeteritis  tcmporibus  libcrtate  man-  G  dignitas  suffragatur^  inibi  ordinentur.  Sane  in  coe- 


serunt,  de  csetero  maneant.  Deccmimus  ergo  ut 
nolli  omnino  hominum  liceat  praefatam  ecclesiam 
Beati  Mariini  temere  pcrturbare,  aut  ejus  posses* 
siones  aufcrre,  vel  ablatas  retinere,  minuere,  aut 
aliquibus  molestiis  fatigare,  sed  omnia  integra  con- 
serventur  eorum,  pro  quorum  sustentatione  et  gu- 
l>ematione  conccssa  sunt,  usibus  profutura.  Sane 
chrisma,  oleum  sanctum,  ordinationes  canonicorum 
qui  ad  sacros  ordines  fuerint  promovendi,  a  Turo- 
neoai  aecipietis  archiepiscopo,  si  quidem  gratiam  et 
oommunionera  apostolicae  sedis  habuerit ,  et  ea 
gratis  ac  sine  pravitate  vobis  exhibere  volucril ; 
alioquin  ea  a  qnolibet  Catholico  suscipietis  cpiscopo. 


nobiis,  quae  vcl  anliquitus  in  tua  parochia  con- 
structa  sunt,  vel  tu  ipse  devotionis  intuitu  constituisti, 
seu  aliis  justis  modis  Ecclesiae  tuse  inire  poteris,  vel 
ab  aliquo  deinceps  fidelium  infra  tuam  dioecesim  di- 
vina  inspirante  gratia,  construentur,  sacrse  religio- 
nis  ordinem  manere  decemimus.  Nec  alicui  iicett 
ejusdem  institutionis  formam  ullatenus  permutarey 
nisi  forte  ad  mclioris  status  prserogativam,  pnestanta 
Domino,  promovere  voluerit,  nec  id  alicijgus  singu- 
lari  judicio  committatur,  sed  omnium  monasterio- 
mm  ad  Babergensom  Ei*x;lesiam  pertinentium,  aot 
sanioris  partis  consilio  ac  consensu  fieri  debere 
sancimus.  Si  quis  autem  huic  nostrae  constitutioni 
temere  contraire  tentaverit,  socundo   tertiove  com- 


CanoniCQS  autem  vester,  si  ecclesiamm  qnse  ad  jus  _         ..  ,   ,  ,.  ..  #  ^- 

...  _,.      /  *     •?   u      ii  •    D  monitus,  si  non   factum  suum  digna  satisfactione 

archiepiscopi  pertment  canomcus   fuent,  beneficio  .,  ,.    .  ^  ^  •       iv  • 


reAitato,  excommonictndi  eum  archiepiscopun  non 
habeat  facultatem.  Si  qua  igitur  in  postemm  cccle- 

siastica  seecularisve  pcrsona,  hanc  nostrse  constitu- 
tionis  paginam  sciens,  contra  cam  vcnire  tcmere 
tentaverit,  secundo  tcrtiovo  commonita,  si  non 
satisfactione  congma  emendaverit,  polcstatis  hono- 
risquo  sui  dignitato  careat,  rcamquo  sc  divino  judi- 
cio  existero  de  perpetrata  iniquitate  cogooscat,  et  a 
sacralissimo  corporc  ot  sanguine  Dei  ac  Domini 
Redemptoris  nostri  Jesu  Christi  aliena  fiat,  atque  in 
•xtromo  examine  districta)  ultioni  subjaceat.  Cun- 
ctis  autem  eidem  loco  justa  scr\'antibus  sit  pax 
Domini  nostri  Jesu  Christi  quatenus  et  hic  fructum 


correxerit,  a  sacratissimo  corpore  et  sanguine  Dei 
ac  Domini  Redemptoris  Jesu  Christi  alienus  fiat,  at* 
que  in  extremo  cxaminc  districtae  subjaceat  ultioni. 
Conscrvantes  eisdcm  locis  qua^  justa  .sunt,  omnipo-> 
tentis  Dei  et  beatomm  apostolomm  Potri  et  Pauli 
ac  nostram  gratiam  conscquantur. 

LIX. 

Ad  Vlgerium  epiacopum  Aniegavensem.  —  DecoH" 
firmatione  possessionum  et  privilegiorum  Ec- 
clesifr  Andegavensis. 

(Anno  1131,  Oct.  29.] 

[Baluz.,  Miscell.,  III,  15.] 

Innocbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei|  ve- 


109 


EPISTOLf:  ET  PRIVILEGIA. 


liO 


serabili  fratri  CLGBftio  Andegavensi  episcopo,  ejus-  A  Cbristi  aliena  fiat,  atqtie  in  extremo  examinc  dislri- 


qae  successoribus  canonice  substituendis  in  perpe- 
lauaa. 

ia  emioenli    apostolicac  sedis  specula  disponente 
Domino  constituti»  ex    injuncto  nobis  a  Dco  apo- 
ttolalus   officio  religiosos  viros  debemus  diligerc  et 
eorum    loca    sanctas  Romanse  Ecclesise  munimine 
defensare.  iEquum  etenim  ac  rationabile  est  ul  quos 
erga  beatum  Petrum  et  nos  ipsos  in  opportunilati- 
bus  fideles  et  devotos  esee  cognoscimus,  eos  et   a 
pravorum  bominum  nequitia  lucamur  et  in  suis  pe- 
titionibus   clementer  exaudire  curemus.    Proinde, 
Teaerabilis   frater  Clgeri   episcope,    vir  siquidem 
prodens  ac  religionis  amator,  tuis  justis  postulatio- 
Dibus  assensum   praebentes,  Andegavcnsem  Eccle- 
siam,  cui  Deo  auctore  praeesse  dignosceris,  prsesen-  Q 
tift  scripti  patrocinio   communimus,    staluentes  ut 
qorcunque  possessiones,  qusecunque  bona  in  prse- 
seotiarum  ad  camdem  Ecoiesiam  juste  et  canonice 
pertioere  ooscuntor,  aut  in  futururo  largilione  regum, 
liberalitate  principum,   oblaiione   fidclium,  seu  aliis 
justis  modis    auxiliante    Domino  poterit    adipisci, 
finna  tibi   tuisquc  successoriLus  et   illibata  perma- 

oeant,  in  quibus  haec  propriis  nominibus  adnotanda 
sabjanximus  :  ecclesiam  videlicet  Beati  Joannis  Ba- 
pliits,  quae  in  Andegavis  civitatis  suburbio  sita  est 
qaam  nimirum  illustris  vir  Gaufridus  comes  junior 
tibi  reddidit,  ut  videlicet  tam  tu  quam  successores 
tai  jas  plenissimum  dominii  ct  abbatis  slatuendi  in 
et  canonicos,   et    tam  in    prsebendis  quam   in  aliis 


ctsB  ullloni  subjaceat.  Cunclis  autem  eidcm  loco 
justa  servantibus  sit  pax  Domini  nostri  Jesu  («hristi, 
quatenus  fructum  bonoD  actionis  pcrcipiant,  et  apud 
districtum  Judicem  pronmia  aeternaR  pacis  invc- 
niant. 

Ego  Innocenlius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus 
ss. 

Datum  Remis  per  manum  Haymirici  sanctae  Ro- 
manae  Ecclesia?  diaconi  cardjnalis  et  cancellarii,  iv 
Kal.  NovembriSy  indictione  x,  Incarnalionis  Domi- 
nica3  anno  1131,  pontificatus  vero  domini  Inno- 
centii  papa;  secundi  anno  secundo. 

LX. 

Monastcrii  Mallersdorfensis  protectionem  suscipit. 

(Anno  H31,  Oct.  29.) 
[Lang,  Hegesta,  I,  Ui.] 

LXI. 

Clero  et  populo  Hildeslieimensi  significat  Godehar- 
dum  quondam  episcopum  in  synodo  Remensi  san- 
ctorum  ordimbus  ascriptum  esse. 

(Anno  1131,  Oct.  29.) 
[Mansi,  Concil.,  XXI,  463. J 
Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lectis  filiis  clero  et  populoHiIdenesheimensi«  salutem 
et  apostolicam  benedictionem. 

Veniens  ad  nos  venerabilis  frater  noster  Bemar- 
dus  episcopus  vester  in  plenaria  synodo,  quae  Remis 
per  Dei  gratiam  fuerat  congregala,  attestatione 
fratrum   nostrorum  episcoporum,  et   aLbatum,    et 


omnibus  rebus  ad  ipsam    pertinentibus   disponendi  q  aliorum  qui  secum  venerant,    S.    memoriae  Gode- 

facultatem  liberam  habeatis.   Prohibemus  autem  ne 

quis  praebeodam  aut   decanatum   ipsius  Ecclesia?» 

osque  dum  pcrsona  de   medio  sublata  fuerit,  donet 

tlicQi  vel  promittat.  Detestabiles  vero  illas  et  homi- 

cidii  reas  exspectationes  et  successiones  damnamus, 

nec  qtuelibct  persona  tale  donum    vel   promissum 

soscipere  vel  capitulum  concedere  audeai.  Hoc  quo. 

qae  peaitus    admonemus   ne   quisquam  laicus  jus 

aliqaod  in  eadem  Ecclesia  vel  in  aliqua  ipsius  Ec- 

desie  praebeDda  praesumat    expetere  vel   aliquid 

redditaimi  ejus  expetere.   Porro  ecclesias  et   villas 

Chureii  et   Solonae  cum   omnibus  suis  appendiciis^ 

qoemodmodum  a  nobili  viro  Roberto  de  Busenciaco 

tibi  et    CcclesiflB  tuae  sunt  traditae  ac  concessic, 

tposlolica  auctoritate  tirmamus.  Nulli  ergo  omnino  ^^ 

homiaom  Jiceat  prsedictam  Ecclesiam  temere  pcr- 

torbare,  aat  ejus  possessiones  auferre,  vel  ablatas 

retioere,  miauere,  aut  aliquibus  molesliis  fatigare, 

3ed  onmia  iategra  conserventur  eorum,  pro  quorum 

fabernatioae  ac  sustentatione  concessa  sunt,  usibus 

profatara.    Si  qua  igitur  in  futurum   ecclesiastica 

sccularisve  persona,  hanc  nostrae  constitutionis  pa- 

gioam  seiens,  contra  eam  temere  venire  tentaverit, 

secondo   tertiove  commonita,  si  non  satisfactione 

oongma  emendaverit,  potestatis  houorisque  digni- 

tale  eareat,   reamque  se  divino  judicio  existere  de 

perpelrata  iniqaitate  cognoscat,  et  a  sacratissimo 

coq>ore  et  sanguine  Dei  ac  Domini  Redemptoris  Jesu 


hardum  episcopum   vestrum  laudabiliter  vixisse  in 

mundo,  et   tam  in  vita  quam  post  mortcm   multis 

miraculis  coruscasse  asscruit.  Unde   nos  cum  fra- 

tribus  noslris  omnif  olenti  Deo  gratias  referentes, 

habito  eorum  consilio,  et  collaudatione,  quia  eum- 

dem  in  colis  cum  :<anciis  credimus  coronari,  ipsum 

intcr  sanctos  honorari  praecipirous,  mandantes  vobis 

ut  et  eidem  beato  viro  solemnitatem  in  veslra  Ec- 

clesia   statuatis,   et   ad  eam  annuuliter  convenire 

curetis . 

Dala  Remis  iv  Kal,  Novemb. 

LXII. 

Petro  Venerabili  Cluniacensi  abbati  locum  gui  dici- 

tur  Prius  asserit. 

(Anno.  1131,  Ocl.  31.) 

[Mansi,  Concil,  XXI,  416.] 

iNNorEMTiusepiscopus,  servus  servorum  Dei,  dile- 
ctis  in  Christo  filiis,  Petro  abbati  et  monachis  CIu- 
niacensibus  in  perpetuum. 

Ex  Hpostolicae  sedis  adminislratione,  quae  extraor- 
dinaria  sunt,  volumus  corrigere  ;  et  quae  ordinata, 
ad  meliorem  statum  deducere  ;et  ut  in  suae  bonitatis 
tirmitate  permaneant^  vigorc  ecclesiastico  roborare. 
Eapropter,  dilecte  in  Domino  fili,  donationem  a  Gi- 
rino  et  fratribus,  de  loco  qui  dicilur  Prins,  cum  suis 

pertinentiis,  Remis  in  palatio  venerabilis  fratris  no- 
stri  Rainaldi  archiepiscopi  nobis  factam,  vobis  con- 
cedimus,  donamus,  et  tradlmus,  ac  p^t  pt^%^i^V\& 


111 


INNOCENTII  n  PAPiE 


m 


leripli  paginam  confirmamas.  Nulli  ergo  omnino  A  taverit,  a  sacratissimo  corpore  ac  sanguine  Dei  et 


bominom  faa  sit  prcfatam  locnm  temere  perturbare, 
ant  ejus  possessiones  auferre,  vel  at>latas  retinere^ 
minuere,  vel  aliquibus  vexationibus  fatigare  :  sed 
omnia  dominio  et  possessioni  Gluniac.  roonasterii 
perpetuo  integra  conserventur.  Si  quis  autem  buic 
nostrae  constitutioni  temerario  ausu  contraire  ten- 
taverity  etc. 
Datum  Remis  ii  Kal .  Novembris. 

LXIII. 

Ad  Sugerium  S.  Dionytii  abbatem, 
(Anno  1131,  Nov.  2.) 
[DocBLBT,  Ht«/.  deSainUDenyt^  p.  487.| 
Innogbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 


Domini  Redemptoris  Jesu  Cbristi  alienus  fiat,  atque 
in  extreroo  ezamine  districtse  ullioni  subjaceat,  nisi 
praesumptionem  suam  digna  satisfactione  correzerit. 
Gonservantes  autem  beatorum  apostolorum  Petri  et 
Pauli,  ac  nostram  benedictionem  et  gratiam  eonse- 
quautur.  Amen. 
Datum  Remis  iv  Nonas  Novembris. 

LXIV. 

Ad  Stephanum  Cuterciensem  abbatem. 

(Anno  1131,  Nov.  4.) 

[D.  BouQUET,  t.  XIV,  p.  247.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 

lecto  in  Christo  filio  Stephano  Cistcrciensi  abbati. 


If  cto  fiUo  SuERio  [aL  Suogbrio],    abbali  Sancti  ^  salulem  el  apostoiicam  benedictionem. 

Dionysii,  ojusque  successoribus  regulariler  substi-  Quoniam  turbatus  et  inquietus  animus  non  potest 


tuendia  in  perpetuum. 

Ne  illa  quse  rationabiliter  coostitula,   vel  ordine 
judiciario   decisa,   vel  per  concordiam   terminata 
sunt,  recolendi  desuetudine  obumbrent,   sollicita 
providentia  persuadet  charla  et  attramento  firmare. 
Nolumus  enim  lites  et  controversias  in  infinitum  ex* 
tendi,    sed  paci   et  tranquillitati  Ecclesiarum  dili- 
gentiam  adhibr^re.  Controversia  siquidem  fiiii  noslri 
Lanzonis  abt>atis  et  monasterii  Sancti  Michaclis  su- 
per  fluvium  Mos8e  in  terrilorio   Virdunensi,   adver- 
sum  te  et  monasterium  Saucti  Dionysii,  cui  auctore 
Deo  praesides,  diutius  agitata,  per  venerabilcs  fra- 
tres   nostros    Mattbaeum  Albanensem  episcopum, 
Rainaldum  Remensem  archiepiscopum,   Goslenum 
episcopnm  Suessionensem  et  Alberonem  Treviren-  ^ 
sem  electum,  et  dilectos  filios,  Tytoinum,  Gorgien- 
sem  abbatem,   magistrum   Ottonem  Meiensem,  et 
Simonem  prsepositum  Ambianensem,  hoc  modo  ter- 
minata  esl,   a  nobis  prsesentis  scripti  pagina  con- 
firmata.   Ut  videlicet  Larizo  abbas  et  successores 
sui,  ac  monasterium  Sancti   Michaelis,   de  villa  Sa- 
lona  singulis  annis  quinque  marcas  boni  aurei  me- 
diana  quadragesima  Dominica,  scilicet  qua  cantatur 
LtBtarc,  Jerusalemj  Remis  in  monasterio  Sancti  Re- 
migii  certo  nuntio  tuo,  vel  successorum  tuorum,  aut 
monasterii  S.  Dionysii,  vel  abbati,  aut  priori  Sancli 
Remigii  ad  opus  vestruin  persolvant.  Et  quidquid 
fiat,  quidquid  eveniat  de  Salona  villa,   prsefatum 
beati  Michaelis  monasterium,  vei  abbas  ejusdem 


Deo  dignum  famulatum  impendere,  nostnim  est  paci 
et  Iranquillitati  Ecclesiarum  ct  servorum  Dei,  auxi- 
liante  Domino,  propensius  providere.  Controversiam 
siquidem  inter  filios  nostros  Herberlum  S.  Siephani 
Divionensis,  et  Herbertum  S.  Sequani  abbates  ac- 
cepimus  agitari.  Quia  igitur  tesapientem,  discretum 
el  religiosum  virum  esse  cognovimus,  dilectioni  tue 
mandamus  quatenus,  statuto  utrique  parti  termino, 
causam  audias  canoniceque  definias,  et  auditis 
utriusque  partis  rationibus,  quod  inter  vos  discretio 
tua  statoerit,  inviolabiliter  servetur. 

Datum  Remis  ii  Nonas  Novembris. 

LXV. 

Bulla  pro  canobio  S.  Satyri, 

(Anno  1131,  Nov.  5.) 

[GalLChrist,,  nov.,  Instr.,  t.  II,  Instr.  p.52.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
leclis  filiis  Petbo  abbati  et  fratribus  in  eccleaia 
Beati  Salyri  divino  famulatui  mancipatis  tam  pras- 
seutibus  quam  futuris  in  P.  P.  M. 

In  apostolicse  sedis  specula,  disponente  Domino, 
constituti,  ex  injuncto  nobis  a  Deo  apostolatus  of- 
ficio  religiosos  viros  debemus  diligere  et  ad  religio* 
nem  propagandam  libenter  operam  dare.  Quocirca, 
dilecti  in  Domino  filii,  quieti  et  utilitati  ecclesia 
Beati  Satyri  in  qua  divino  vacatis  servitio  aalubriter 
providentes,  eam  sanctse  Romanae  EcclesisD  suffrtgio 
muniendam  duximus.  In  primis  si  quidem  statuentea 
ut  ordo  canonicus  secundum  beati  Augustini  Re- 


loci,  nuntio  mona.^terii  sancti  Dionysii;   aut  vestro  ^  gulam  ibidem  perpetuis  temporibus  irrefragabiliter 


nominatam  quantitatem  argenti  statuto  termino 
semper  exsolvant.  Ac  per  hoc,  dilecte  in  Domino  fili 
Suggeri  abbas,  et  monasterium  tibi  commissum 
quidqnid  adversus  monastcrium  et  abbatem  Sancti 
Michaelis  calumuiabaris  dimisisti,  et  penitus  refu- 
tasti.  Condictum  est  etiam  ut  et  tu  et  monasterium 
Sancti  Dionysii,  et  abbas  Sancti  Michaelis,  cum  roo- 
nasterio  tuo,  tam  concessione  capituli  vestri,  quam 
impressione  sigilli  hoc  pactum  ad  invicem  firmare- 
tis.  Cseterum  Lanzo  abbas  concessionem  episcopi 
Virdunensis  sigilli  sui  auctoritate  firmatam  debet 
quserere,  et  tibi  conferre.  Si  quis  autem  huio  nostri 
eonfirmationi  sciens,  tcmerario  ausu  contraire  ten- 


conservetur.  Sane  decedentibus  canonicis  ssecularibua 
qui  ibi  sunt,  prsebendiis  eorum  in  usum  regularium 
fratrum  redaclis,  nulliis  nisi  canonicam  vitam  pro- 
fessus  eis  substituatur.  Quascunque  prapterea  pos- 
sessiones  aut  bona  inpnesentiarum  juste  et  canonice 
possidere  videmini,  aut  in  futurum  concessione 
pontificum,  largitione  regum  vel  principum,  obla- 
tione  fidelium,  seu  aliis  justis  modis,  prsestante  Do- 
mino,  poteritis  adipisci,  firma  vobis  in  perpetuum 
et  illibata  permaneant.  Decernimus  ergo  ut  nuili 
omnino  hominum  liceat  prsefatam  ecclesiam  temere 
pertubare,  aul  ejus  possessiones  auferre,  vel  abla- 
tas  rctinere,  minuere,  aut  aliquibus  veiationibus 


H3  EPISTOL^  ET 

&iigarc  ;  sed  omnia  infegra  conserventur  eorum,  A 
pro  qaorum  sustentatione  et  gubernatione  conc<^ssa 
wnl.  usibus  profutura.  Sane  obeunle  le,  dilecle  in 
Domino  tili  Petre,  nunc  ejusdem  loci  abbate,  nullus 
iiM  per  subreplionem  autviolenliam  prseponatur,  nisi 
qoem  fratres  ipsius  loci  tfecundum  Dei  limorem  et 
beati  Augustini  Regulam  sibipraeviderinteligendum. 
Staiuimus  etiam  ut  ipsius  ecclesise  bona  nullus  sibi 
audeat  usurpare,  sed  in  tua  et  eorum  qui  post  te 
regulariter  successerint,  libera  dispositione  perma- 
netnt,  salva  nimirum  dioecesani  episcopi  juslitia  et 
revvrentia.  Siqua  igilur  in  futunim  ecclesiastica  sae- 
colarisve  persona,  hancnostrspconstitutionispaginam 
sciens,  contra  eamiemerevenire,tentaverit,  secundo 
tertiove  commonita,    si  non  satisfactione  congrua 
eroendaverit,    potestalis  honorisque   sui    dignitate  t> 
careat,  reamque  se  divino  judicio  existere  de  perpe- 
Lata  iniquitate  ccKnoscat,  et  a  sacratissimo  corpore 
et  sartguine  Dei  ac  Domini  Redemptoris  nof  tri  Jesu 
Cbristi  aliena  tiat,  atque   in  eitremo   examine  di- 
strict«  ultioni  subjaceat.  Cunctis  aulem  eidem  loco 
justa  servantibus  s  t  pax  Domini  Jesu  Christi,  qua- 
tenus  et  hie   frnctum  bon»  ac^ionis  percipiant,  et 
ipud  disirictom  Judicem  prsmia  aeternsc  pacis  in- 
veaiaot.  Amen,  amen,  amen. 
Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus. 
Datum   Remis  per   manum  Americi  S.   Romanse 
Ecclesia?  diaconi   cardinalis  et  cancellarii,  Nonis 
Novemb.,  indictione  x,  Incam.  Dom.  ann.    1131, 
poQtif.  vero  Domini  Innoeentii  II  PP.  anno  ii. 
/«  folio  verso  privilegii  leyitur  :  «  Privilegium  In- 
nocentii  papae  deconfirmatione,  et  instUutione  ordi-  ^ 
nii  SAugustiniinecclesiaS,  Satyri  etde  canonicis 
ffBcularibui  subtrahendis .  » 

LXVI. 
Monasterii  Fusniacemis  possessiones  confirmat . 

(Anno  1131,  Nov.  5.) 

[fh4toria  Fusniacensis  cmnobiiy  p.  23,  teste  BaEQUi- 

GNY,  Table  chronologique^  II,  57.) 

LXVII. 

AdLolharium  regem.  —  Ejus  erga  se  studium  laudat, 

De  muneribusmissis  gratias  agit,  Hortatur  ut  quod 

in  epistola  sxgnificavcrit^  adimplere  acceleret^  ut 

imperialemcoronamde  manibus  suis  Romas  susc.i- 
piat.  • 

(Anno  1131.) 
[SaiLossBa  u.  Bercht,  Archiv.,  II,  370.]  D 

LXVm. 
AdPetrum  Lugdunensem  archiepiscopum,  aposto- 

licce  sedis  legatum, 
\PauukD,  Recueil  de  plusieurs  pidces curieuses  ser- 
rant  d  Vhist.  de  Bourgogne,  p.  105.] 
l5xocsNTiL'8  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve* 
Derabili  fratn  PExao  Lugdunensi  arcbiepiscopo, 
apoitolicae  sedis  legato,  salutem  et  apostolicam  be- 
Dcdictioiiem. 

Fratemitati  tuae  notum  lacimus,  quoniam  fratri 
BOitro  Goillenco  Lingonensi  episcopo  per  seripta 
■Oitfm  prescripsimos,  quateous  dileclo  filio  nostro 
Hebeiio  abbati  Sancti  Stepbani  Divionensis  super 
€eclesiam   Sancti  Micbaelis,   noque  ab   Humberto 


PRIVILKGIA. 


114 


presbytero,  ncquc  ab  alia  submissa  persona,  ali- 
quam  molestiam  inferri  permittat.  Id  ipsum  quoque 
experientiae  tua^  injungimus,  ut  qualiter  idem  abbas 
pneftitam  ecclesiam  quietc  ac  pacifice  habeat,  om- 
nino  providcaa.  Etenim  veridica  relatione  didici- 
mus  quod  prsefalus  Humbertus  eamdem  ecclesiam 
juste  amiserit. 

Data  Parisii.s,  iii  Nonas  Novembris. 

LXIX. 
Ad  Guilcncum  Linyonensem  episcopum.  ^^eHer- 

bertum  S.  Stephani  Divionensis  abbatem  vexari 

ab  Humberto  presbytero  sinat. 

(Anno  Ji31,Nov.  11  r) 
IPerorb,  ibid.  ,  p.  105.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 
nerabili  fratri  Guilenco  Lingonensi  episcopo,  sa- 
lutem  et  apostolicam  benedictionem. 

Fraternitati  tuse  viva  voce  injunxirous  ut  religio- 
sos  viros  diligeres,  eosque  pro  commisso  tibi  officio 
confovcres.  Hoc  profecto  intuitu,  per  apostolica  tibi 
sciipta  mandamus  atque  praecipimns,  quaVenus  di- 
locto  filio  nostro  HebKrto  abbati  Sancti  Stephani 
Divionensis,  super  ecclesiam  Sancti  Michaelis,  ne- 
que  ab  Humberto  presbytero,  neque  ab  alia  submissa 
persona,  aliquamolebtia  vei  injuria  inferatur;  sedut 
idem  abbas  eamdem  ecclesiam  de  caetero  quiete 
possideat,  omnimodis  cures  efficere. 

Data  Parisiis,  iiiNonasNovembris. 

LXX. 
Parthenonem  S.    Trinitatis  (Paraclitensem)  He^ 

loissas  priorissce  rogatu  tuendum  suscipit  et  bona 

ejus  confirmatt  ea  lege  ut  a  monialibus  nummi 

sex  quotannis  Lateranensi  palatio  persolvantur. 
(AnnollSl,  Nov.  28.) 
[GalL  Christ.,  XII,  instrum.  259.] 

iNNocENTirs  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lectis  in  Christo  filiabus  Helotss^  priorissae,  caete- 
risque  sororibus  in  oratorio  Sanct»  Trinitatis,  quod 
in  pago  Trecensi,  in  parochia  Ouinceii  supra  fluvium 
Arduconem  situm  est,  divino  famulatui  mancipatis 
tam  prsesentibusquam  futurisin  perpeiuum. 

Quoties  illud  a  nobis  pelitur  quod  rationi  cogno- 
scilur  convenire,  animo  nosdecetlibeuti  concederCy 
et  petentium  desideriii  congruum  impertiri  suffra- 
gium.  Proiude,  dilectae  in  Domino  filiae,  vestris  jo- 
stis  postulationibus  assensum  praebentes,  monaste- 
rium  S.  Trinitatis,  in  quo  divino  vacatis  servitio, 
sub  apostolicse  sedis  protectionc  suscipimus,  et  pne- 
sentis  scripii  pagina  communimus,  statuentes  ut 
quascunque  possessiones,  quaecunque  bona  imprae- 
sentarium  juste  ci  legitime  possidelis,  aut  in  futu- 
rum  concessione  pontificum,  liberalitate  regam  vel 
principium,  oblatione  fidelium,  seu  aliis  jusiis  modis 
prspstante  Domino  poteritis  adipisci,  firma  vobis  in 
perpetuom  et  illibata  permaoeanL  Sane  laborom 
vestrorom  deeioias  quaspropriisezeolitis  snmptibus, 
seuannuaiium  absqne  contradictione  aliqua  vobis 
concedimus  possidendas.  Nulli  ergo  hominum  fas 
sit  praefatum  monasterium  temere  peilurbare,  aat 
ejus  possessiones  auferre,  vel  ablatas  retinere,  mi- 


iS5 


INNOGENTII   11   PAPM 


116 


Duere,  aot  aliquibas  vexationibus  fatigare,  sed  heec  A  praelatis  subesse  nullatenus  crabescat  :  obedieafia 


omnia  integra  conserventur,\eslrisusibus  pcrpctuo 
profutura.  Ad  iadicium  autem  perceptae  hujus  a 
Romana  Ecclesia  libertatis,  sex  nummos  quotannis 
Lateraneusi  palatio  persolvctis.  Si  qua  igitur  m 
futurum  ecclesiastica  saecularisve  pcrsona,  hanc  no- 
strae  constitutionis  paginam  sciens,  contra  eam 
temere  venirc  lentaverit,  secundo  tcrtioque  commo- 
nita,  si  non  sdtisfactione  congrua  emendaverit,  po- 
testalis  honorisque  sui  dignitate  careat,  t-t  a  sacra- 
tissimo  corpore  ac  s&nguine  Dci  ct  Domiiii  Redem- 
ploris  nostii  Jesu  Chtisti  aliena  fiat,  atque  in  ex* 
tremo  examine  districtje  ullioni  subjaceat.  Conser- 
vantcs  autcm,  inte-rvenientibus  BB.  aposloiorum 
Pelii  ct  Pauli  merilis,  graliam  Domini  nostri  Jesu 
Christi  et  aelerna  felicilatis  prsemia  consequantur.  p 
Amen. 

Ego  Innocenlius  Calholic»  Ecclesi<e  episcopus. 

Datum  Antissiodori  per  manum  Almerici  S.  Ro- 
manae  Ecclcsia»  diaconi  cardinalis  el  cancellarii,  iv 
Kal.  Decembr.,  indict.  X,  Incarnationis  Dominica) 
anno  1131  ;  ponlificatus  vcro  domini  Innoceniii 
papae  II  an.  n. 

LXXI. 

AdJoannem  Glasguensem  episcopum,  — 17  Tliomce 

[Thurstano]  archiepiscopo  Eboracensi  pareat. 

(Anno  1131,  Nov.  29.) 

\Monastic.  Anglic,  III,  146.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 

nerabili  fratri  Joanni  Glasguensi  episcopo,  salutem 

et  apostolicam  bcnedictionem. 


namque  et  humilitas  sunt  viriutum  custodes,  ar« 
rogans  vero  et  inobediens  indignationem  Dei  in- 
currit  :  et  odiosus  effectus  a  se  proximi  amorem 
repcUit.  Caclerum,  sicut  obcdientes  et  humiles  filii 
sunt  etin  fedis  apostolicae  gremioconfovendi,  ita  e 
converso  rebellcs  et  elati  exdistrictse  rigorejustitiae 
digni  sunt.  —  P^r  apostolicao  scripta  vobis  praeci- 
piendo  mandamus,  quatenus  venerabili  fratri  nostro 
Thomae  archiepiscopo,  lanquam  proprio  metropoli- 
tano  vestro,  absque  refragatione  aliqua,  obedien- 
tiam  et  reverentiam  humiliJcr  deferali>'.  Et  quem- 
admodum  a  praedecessoribus  nostris  felicis  memo- 
riae,  Calixto  et  Honorio,  Romanis  pontificibus,  vobis 
mandatum  est,  ei  irrefragabililer  paretis. 
Datae  Altissidiori,  iii  Kalend.  Decembris. 


Pnedecessor  noster  felicis  memoriac  papa  Pascha- 
lis,  salvo  siquidem  Eboracensi  Ecclesiae  jure,  tibi 
manus  consecrationis  imposuit.  Postmodum  vero 
successores  ejus  sanctae  rccordationis,  Calixtus  et 
Honorius  Romani  pontifices,  tibi  per  scripta  aposto- 
lica  mandaveruBt  quatenus  venerabili  fratri  noslro 
Thomae  brchiepiscopo  Eborum  tanquam  proprio 
metropolitano  obedicntiamet  reverentiam  exhibere ; 
quamvis  autcm,  prout  ipse  asserit,  ci  obedire  pro- 
miseris,  nondum  tamen  id  effectu  prosequi  rite 
complesti.  Quocirca  per  prsesentia  libi  scripta  pra> 
cipimus  ut,  omni  dilatione,  seu  tergiversatione  ro- 
mola,  praediclo  fratri  nostro  Thomse  archicpiscopo 
humiliter  pareas  ;  alioquin  et  in  sua  deesse  justitia 
non  poterimus. 

Datae  Altissiodori  tertio  Kalendarum   Decembris.  ^ 

LXXII. 

Ad  toiius  Scotioe  episcopos,  —  De  obedientia  me- 

tropolitano  suOy  Eboracensi  archiepiscopOy  pras- 

standa. 

(Anno  1131,  Nov.  29.) 
[Monasticon  Anglic  IH,  p.  147.] 

iNNOCBNmjs  episcopus,  servus  servorum  Dei, 
universis  per  Scotiam  episcopis,  Eboracensis  Ec- 
clesiae  suffraganeis,  salutem  et  apostolicam  bcne- 
dictionem. 

jGquum  est  ut    qui  aliis  pricesse  desiderat,  suis 

(24)  Fontemay. 


LXXUl. 

AdStephanum  ncgniacensem  abbatem.  —  Regnia- 

censesabbatcs eximiiab obedientia quam  JEdu4^nsi 

episcopofecerantpro  loco  Fontumensi  (24). 

(Anno  H3I,  Dec,  13.) 

ID.  BouQUET,  Recueil.  XV.  373.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lccto  filio  Stepiiano  Regoiacensi  abbali,  salulem 
et  apostolicam  beoedictioncm. 

.Equitatis   ratio   postulat   neminem  allerius  pos- 
sessiones  pervadere,  sed  unumquemquf;   suo  jure 
et  dignitate  propria   coiitentum  esse.   Qnamobrem, 
dilecto  in  Domino  fili   Stephane,  abba,   quoniam 
Regniacensis  abbalia  cui  auctore  Deo  praesides,  in 
C  Altissiodorensi  parochia  procul  dubio  sila  est,  te   a 
professione  quam  veuerabili  fratri  nostro  Slephano 
^Eduensi  feceras,  et  obcdientia  quam  promiseras, 
aposlolica  auctoritate   absolvimu».  ProDcipimus  au- 
tem  ut  venerabili  fratri  nostro  Hugoni  Antissiodo- 
rensi  cpiscopo  ejusque  successonbus,  tam  tu,  quam 
tibi  substituendi  abbates,  tanquam  proprio  episcopo 
obedientiam   humililer    et    revercntiam   difcratis. 
Porro   Fontumens   locus   cum    bonis  suis,  licet  in 
.Eduensi  parochia   sit,    iotegre  tamcn  sub  jure  et 
dominio  Rcgniaccnsis  abbaliaeconsistat. 

Data  Antissiodori,  Idibus  Decembris. 

LXXIV. 


Ad  Uildelbertum  Turonenscm  archiepiscopum .  — 

Privilegium  Fontis  Ebraldi. 

(Aono  1131,  Dec.  17.) 

[Pavillon,  Vie  de  Kobert  d' ArbrisscU  Preuv., 

p.  626.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 
nerabilibus  fralribus  Hildeberto  Turonensi  archi- 
episcopo  ejusque  suffragancis,  nccncn  venerabili 
Pictavicnsi  et  venerabili  Santonensi  episcopis,  salu- 
tcm  et  apostolicam  bencdictionem. 

Quanto  muliebris  sexus  exislit  fragilior,  tanto 
studiosius  est  ei  paterna  sollicitudine  providendum. 
Caclerum,  quam  spectala  cl  famosa  sit  rcligio  mo- 
nasterii  Fontis-Ebraldi,  quanlumuue  cx  ca  Domino 


ff7 


EPISTOLE  ET  PRIVILEGfA. 


118 


loorum  ipsius  gratia  cooperante  provenerit,  vcstra  A  sacramenlum.  Sacramento  ergo  contcmpto,  profecto 

vas  vacuum  es,  et  nomen  abbaiis  cassum  geris   et 
inane.  Quod   si   homines   dcciperc  niteris.   Deum 


*i    pilernitas  non  ignorat.  Et  quoniam  sorores   ibidem 
■^     Deo  famulactes  aliorom  auxilio  et  eleemosynis  valdu 


indigeol,  fralernitati  vestrs  mandamus  quatenus 
populam  vobis  a  Deo  commissum  in  peccatorum 
remissiooem  commoneatis,  ut  de  bonis  sibi  a  Deo 
prestiiis,  eas  foveaot,  et  sustentenf.  Prseterea,  si 
qois  fidelium  devotionis  intuifu  eis  aliqua  loca  con- 
tolerit  in  qao  eaedem  sanctimoniales  femioae  ora- 
torium  velint  construere,  ad  ipsarum  postulationem 
eis  aquam  benedictam,  et  alia  sacramenta  eccle- 
siastiea  pro  debito  episcopalis  oflicii,  absque  mo- 
lestia  prxbeatis.  Quemadmodum  autem  ipsas  ab 
omni  ezactione  liberas  esse  statuimus,  etiam  earum 
servieates  absque  inquietatione  presbyterorum  ad 
qoorum  parochiam  spectare  noscunlur,  ipsarum  B 
obsequiis  libcre  vacare  censemus. 
Datam  Altissiodori  xvi  Kal.  Jan. 

LXXV. 

AdUebertum  5.  Stephani  Divionemit  abbatem, 
[PiRAaD,  Decueil  de  pUceSj  p.  104.] 

Iirvoarmus  episcopus,  servusservorumDei,  di- 
lecto  filio  HEBEaro  Sancti  Stephani  abbati  Divio- 
nensis,  saintem  et  apostolicam  bcncdictioncm. 

£z  administratione  officii  nobis  a  Deo  injuncti, 
est  imposita  nobis  nccessitas  ul  religionem  sat- 
agamas  statuere,  et  stabilitam  summa  diligenta 
propagare.  Et  sicut  sacramenta  ecclesiastica  magis 
divino  numini  sunt  accepta,  ita  per  discretas  et 
indoneas  personas  debentadsalutemaaimarum  cum  n 

*  ^.»  aV  •!•««  A«  *•  •••  •  ••  ^^ 


utique  fallere  non  poteris.  Ideoque  per  apostolica 
tibi  scripta  mandando  praecipimosquatenus  etbene- 
dictionem  suscipere,  et  quod  stricti  juris  ratio  po- 
stulat,  praelato  tuo  irrefragabiliter  obedire  non  dif- 
feras  :  quod  si  hoc  adimplere  subterfugiendo  disto- 
leris,  sententiam  quam  in  te  et  obedientes  tibi  mo- 
nachos  praedictus  frater  noster  Hugo  arcbiepiscopus, 
vir  siquidem  sapiens  et  discretus,  dictante  justilia 
protulerit,  aut  etiam  promulgaverit,  nos,  auctore 
Dom-no,  ratam  babebimus. 
Data  Antissiodori  xiii  Kal.  Januarii. 

Lxxvn. 

Ad  Guillencum  Lingonensem  epi*c<^um, 

(Anno  1131,  Dec.  80.) 

|D.  BouQUET,  lom.  XIV,  p.  i47.] 

Jnnocbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 

nerabili  fratri  GuiLLBfico  Lingonensi  episcopo,  salu- 

tem  et  apostolicaro  benedictionem. 

Controversiam  quae  inter  filios  nostros   Herber* 
tuin  S.  Stepbani  Divionensis  et  Herbertum  S.   Se- 

quani  abbates  agitatur,  dilectis  ftliis  nostris  Stepbano 
Cislerciensi)  Bemardo  Claravallensi  abbatibuf ,  et 
aliis  (juos  sib:  adhserere  voluerint,  commisimus 
terminandam.  Quocirca  fraternitati  tu»  mandanras 
atque  praecipimus  ut  quod  ab  ipsis  per  justitiam 
vel  concordiaiA  super  hoc  siatutum  fuarit  irrefra- 


gabiliter  facias  observari.  Quod  ei  aliqua  partiam 
.-™«-«  ^^.-^--.,  vi^*^„,«««^^  parere  contempserit,   tam  in  coo- 

devouone  et  huraihlate  attentius   mmistrari  ;  ideo-         * ^. ._ .._    j^vi— 

qoe  per  apostolica  scripta  tibi  concedimus,  atque 
mandamus  ut,  si  ecclcsias  tuas  vacare  contigerit, 
in  eis  libere  absque  contradictione  aliqua,  sa- 
laentet  et  diseretos  canonicos  regularcs  substituas, 
qoi  el  euram  animarum  suscipiant  et  earum  saluti 
providere  cognoscant,  salva  niminim  dioecesani 
episcopi  justitia  et  reverentia. 
Data  Altissiodori,  xv  Ralendas  Januarii. 

LXXVI. 

Adabbatem  Foniinelleniem, — Ut  a  prcelaio  tuo  be- 
nedictumem  tutcipiat,  ipsique  obediat. 
(Anno  1131,  Dec.  30.) 
IMansi,  Concil.,  XXI,  425.] 


temptorem  quam  etiam  in  res  ejns  debitam   sen- 
teotiam  proferaa. 
Datum  Altissiodori,  lU  Ral.  Junuarii. 

LXXVIII. 

Ad  archiepitcopos  et  epitcopot  Francias,  etc.  — 
Fontet-Ebralditanctimonialet,  nolentetret  tuas 
defendereper  ferrumignitum  vel  campettre  bel- 
lnm,  jubet  in  suis  possessionibut  defendi  perduot 
vel  tret  idoneot  tettet. 

(Anno  1132,  Jan.  IS.) 

[D.  BouQUBT,  t.  XV,  p.  373.] 

iNNOCBNTius  cpiscopas,  servus  servorum  Dei,  ve- 

nerabilibus  fratribus  archiepiscopis,   episcopis,   in 

qnorum  parochiis  possessiones  et  bona  sanctimo- 


LNifoci.^Tius  episcopus,  servus  servorumDel,  ab-  D  uialium  Fontis-Ebraldi  sita  sunt,  salutcmet  aposto- 
hati  S.  Wandregisili^  salulem  et  apostolicaro  bene-      licam  benedictionem. 


dictioiiem. 

Tjrannorum  socium  se  esse  manifestis  proba- 
tkttibiis  iodicat,  qui,  tenacitatis  et  ambitionis  reus, 
nbditis  praecsse  desiderat,  et  rectoris  officium  ne- 
fiigit  adimplere.  Perlatum  siquidem  est  ad  aures 
BOftras,  unde  valde  roiramur  quoniam,  cum  locum 
ibbatis  teneas,  et  fratribus  pnesis,  atque  bona  ec- 
dttm  B^  Wandregisiii  tanquam  praelatus  tuo  arbi- 
trio  admioistres,  aub  pr»textu  cujusdam  pravae 
coasoelodiois,  quae  sacris  oraculis  etrationi  resistit, 
archiqnscopo  tuo  professiooem  facere  contemnis ; 
tt  qood  speetat  ad  abbatem,  divinum  non  suscipis 


Hac  intentione,  hoc  desiderio  amatores  religionis 
veri  prsedia  et  possessiones  sacrosanctis  ecelesiis 
conferunt,  ut  religiosarum  personarum  quae  in  eis- 
dem  Domino  famulantur,  orationibus  ad  Deum 
profusis,  tam  ipsi  quam  praedecessores  sui  pcccato- 
rum  nexibus  absolvantur,  pro  temporalibus  seterna, 
atque  ccelestia  pro  terrenis  percipiant.  Cfleteniro, 
quia  mundus  ad  malun  pronos  est,  et  frigescente 
charitate  excrescit  avidiias  ;  quemadmodum  ad  au- 
res  nostras  perlatum  est^  quidam  taro  animarum 
suarum  quam  parentum  salotis  immemores,  bona 
quse  sanctimonialibus  Fontis-Ebraldi  a  Dei  iideUbQC 


H9 


INNOCENTII  II  PAP^ 


m 


devotioais  iDtuitu  collata  sunt,  nituatur  auferre,  et  A  aic^  substitucndis,  salutem  et  apostoHcam  benedi- 
hanc  sibi  subtilem  rapacitaiis  capacitatem    assu-      ctionem. 


munt,  quia  personae  earum  indereusaesunt,  el  neque 
per  ferrum  ignitum  vel  bellum  (quoniam  canonicum 
non  est,  et  a  roaj(istro  suo  bonae  memoriae  Roberto, 
ipsius  loci  fundalore,  prohibitum)  res  suas  defen- 
dere  nolunt.  Verum  quam  iniquum  el  detestabile 
sit,  quod  divinl  juris  effectum  est  ahquem  in  pro- 
prios  usus  redigere,  et  lidelium  vota  in  irritum 
revocare,  vestra  universitas  recognoscit.  Quam- 
obrem,  venerabiles  fralres,  mandamus  quatenus 
easdem  mulieres  attenlius  manuleoeatis  et  defen- 
datis,  et  de  possessionibus  quas  per  vos  vel  tres 
idoneos  testes  sibi  legitime  donatas  et  ab  ipsis  pos- 
sessas  probare  poterunt,  nullam  eis  inferre  injuriam 


Quoties   illud  a  nobis    petitur  quod  rationi  el  ho- 

nestati  noscitur  convenire,  animo  nos  decet   libenti 

concedere  et  petentium  desideriisjcongruum  imper- 

tiri  suffragium.  Proinde,  dilecte  in  Domino  fili  Har- 

twice  praeposite,  (uis  justisetrationabilibus  postula- 

tionibus  clementer  annuimus,  et  vcnerabilium   fra- 

trum  noslrorum  Chunradi   Salt^burgensi   archiepi- 

scopi  et  Hermanni  Augustensis   episcopi   precibus 

inclinati,  ecclesiam  Sancti  Stepliani,  a  Berchtulfo  et 

Oltone  comilibus,  et  Sophir  et  Laurita  eorum  uxo- 

ribus,  et  tiliis,  per  manum  illustris  viri  Degenhardi 

beato  Petro  oblatam,  cui  Deo  auctore  praeesRe   di- 
nosceris,  sob  beaii  Petri  tulelam  et  apostolicae  sedis 


vel  molestiam  permitlaiis  Quod  si  quis  hoc   atlen-  B  proleclionem  suscipimus  et  prajsenlis  scnpli  patro- 

cinio  communimus  ;  statuimusque  ut  quascunque 
possecsiones,  quaecunque  bona  eadem  Ecclesia  in- 
praesentiarum  justc  et  legitime  possidet,  autin  fulu- 
rum  concessione  pontificum,  liberalitate  regum  vel 
principum,  oblatione  fidelium,  seu  aliis  justis  modis 
pricstante  Domino,  polerit  adipisci,  firma  vobis  et 
illibata  permaneant.  Quod  autem  praefati  fratris  no- 
stri  Hermanni  Augustensis  episcopi,  annuente  studio, 
de  Ccclesia  beati  Georgii  in  qua  prius  divini<t  eratis 
roancipati,  vos  ad  ccclcsiam  Sancti  Stephani  transtu- 
listis,  quoniam  locus  ipse  eam  ad  conservandam  re- 
ligionero,  quam  etiam  fratrum  usibus  aptior  visus 
est,  laudamus  et  nostra  auctoritate  apostolica  con- 
finnamus.  Decernimus  etiam  ut  capellaquae  sita  est 


tare  praesumpserit,  pro  episcopalis  oMcii  debito  ple- 
nam  de  eo  justitiam  faciatis. 
Datum  Jlduae,  xv  Ral.  Februarii. 

LXXIX. 

Ad  Ludovicum  VI  Francorum  regem. —  Scrlbit  se 

sospitem  Cluniacumpervenisse. 

(Anno  1132,  Febr.  2.) 

[Mansi,  ConciLy  XXI,  401.] 

iNNocENTius  cpiscopus,  servusservorum  Dei,  cha- 

rissimo  in  Christo  filio  Ludovigo  illuslri  et  glorioso 

Francorum  regi,  salutem  et  apostolicam  benedictio- 

nem. 
Sani,  Deo  gratias,  et  incolumes  Kalendis  Febinia- 


rii  Cluniacum  pervenimus,  ubi  cum  fratribus  nostris  q  iu  loco  Werde  ccclesiae   beaii  Stephani  de  caetero 


episcopis,  abbatibus  et  aliis  sapientibus  et  religiosis 
viris,  Puriticatiouis  beatae  Maria3  festivitatem  sole- 
mniler  et  honorifice  celebrantes,  a  fratribus  nostris 
Guillelmo  patriarcha  Jcrosolymitano,  et  A.  [Asqui- 
tillo]  Bethiehemiticae  civ:tatis  episcopo,  lilteras  obe- 
dientiae  et  subjectionissuscepimus.  Quiaigitur  cau- 
sam  Ecclesise  cum  omni  constantia  et  fortiludine 
certis  experimentis  te  nobiscum  portare,  et  nostris 
prosperitatibus  congaudere  jandudum  agnovimns, 
earumdem  lilterarumtranscriptasercnitali  tuae  du- 
ximus  transmittenda,  ut  quos  nimirnm  tuae  cliari- 
tatis  sinceritas  sociabilifcedere  copulat,  de  prospcris 
quoque  successibus nihilominus  gratulcntur.  Noverit 
sane  sfrenuitatis  tuae  nohiliias,  quoniam  A.  deMon- 


cum  omni  jure  subjaceat.  El  quidquid  juris,  quid- 
quiddignitatis  ipsahactenus  no&cilur  habuissc  to- 
tum  in  ecclesiem  Sancti  Stepbani  transfundalur  : 
hoc  tamen  rationis  tenore,  ut  praedictie  ecclesiae 
Sdncti  Georgii  attenta  soliicitudineproviderecurdtis, 
quatenus  divinum  ibi  of!icium  assidue  Doinino  im- 
pendatur.  Porro  decimae  quas  praenominala  ecclc 
sia  Sancti  Stephaui,  concessione  poutificum  juste 
haelenus  habuit,  eidem  locoin  perpcluum  concedi- 
raus.  Sane  si  quis  fratrum  vel  sororum  posl  factam 
ibidem  professionem,  persuadente  diabolo,  sine  li- 
centia  pra^posili  ejusdem  loci,  ad  Alia  loca  confuge- 
ril,  [)rohibcmusel  interdicimus  ut  nullus  eos  susci- 
pere  praesumat,  sed  lamquam  voli  proprii  tcmeralo- 


forte  nec  absoluimus  nec  absolvi  praecipimus.   Dile-  £)  res  ad  eamdem  ecclesiam  redire  compellantur.  Ad 


clae  filiae  nostrae  Adelaidi  reginae,  uxori  tuae,  pro  xe- 
niis  nobistransmissis  multimodas  gratias  referimus, 
ettam  ipsam  quam  amantissimum  tilium  noslrum 
Ludovicum  regem  et  alios  ftiios  tuoa  per  te  in   Do- 

mino  salutamas. 
Datum  Cluniaci  iv  Nonas  Februarii. 

LXXX. 

Privilegiumproecclesia  Sancti  Stephani  Dicssensis, 

(Anno  1132,  Eebr.  6.) 

\Monumenta  Boica,  t.  VHI,  p.   161.] 
IjfNOCENTius  episcopus,  servus  scrvorum  Dei,  di- 
lecto  filio  nostro  Hartwico  pra^posito  ecclesia^  San- 
cli  Stephani  in  Diessen,eju8quesuccessoribuscano- 


hcec  adjicicnles  slatuimus  ut  ordo  canonicus  secun- 
dum  beati  Auguslini  regulam  in  cadem  ecclesia 
futuris  temporibus  conservetur.  Obeunte  vero  tc 
nunc  cjusdcm  loci  praeposito,  nuUus  ibi  qualibet 
subreptionis  astutia  scu  violentia  praeponatur,  nisi 
qucm  fratrcs  commuui  consensu,  aut  fratrum  pars 
consilii  sanioris,  sccundum  timorem  Dei  et  bcati 
Augustibi  regulam  providerint  eligendum.  Ad  indi- 
cium  autem  hujusmodi  perceptae  a  Romana  Ecc!esia 
tuitionis  et  libertalis,  aureum  unum  annis  singulis 
Lalerdneusi  palatio  pcrsoIvetis.NuIli  cr|»ohominum 
omnino  liceat  prjQno.ninalam  ecclesiam  temerc  per- 
turbare,  aut  ejus  posscssiones  auferre,    vel    ablatas 


12f 


EPISTOL.€  ET  PRIVILEGIA. 


m 


retinere,  niiQaere,   aat  aliqoibus  yexationibus  fati-  A  diutius  a^itata,   Caeterum,  nos  ad  locum  ipoum  cum 


gare,  sed  omnia  integra  coDsen^entur  eorum,  pro  quo- 
rum  gubernatione  et  sustentatione  conccssa  sunt,  usi- 
busomnimodis  prcfutura.  Sepulturam  quoque  ipsius 
lod  liberam  esse  dccomimus,  ut  eorum  qui  se  illic 
sepeliri  delibcraverint  dcvotioni  et  extremse  volun- 
lati,nisi  forteexcommunicati  fuerint,  nullus  obsistat. 
Si  qua  igitur  in  futurum  ccclesiastica  secularisve 
personna,  hanc  nostrae  constitutionis  paginam  scicns, 
contra  eam  lemerc  venirc  tontaverit,  secundo 
tertiove  coromonita,  si  non  satisfactione  congrua 
emendayerit,  potestatis  honorisque  sui  dignitate 
carcat.  reamque  se  divino  judicio  existere  de  per- 
petrata  iniquitatc   cognoscat,   ct  a  saeratissimo  cor- 


quibusdam  ex  nostris  fratribus  accedentes,  eamdem 
causam,  utrajiue  parle  praesente,  investigavimus,  et 
quod  iidem  redditus  vestro  fuissent  monasterio  adju- 
dicali,  Josberti  Divionensis  vicc  comitis  et  Wirrici 
militis  testimonio  et  juramcnto  suscepimus.  Quia 
ergo  ea  quoe  logitime  statuta  esse  cognoscimus,  dc- 
bemiis  apostolica  auctorilate  roborare,  justis  desi- 
deriis  vcstris  accommodantes  assensum,  eosdem 
redditus  B.  Benigni  monasterio  in  perpetuum  con- 
firmamus,  et  praesentis  scripti  pagina  communimus ; 
statuentcs  ut  nulli  hominum  liceat  super  hoc  dc 
ccetero  idem  monasierium  infestare,  aut  ei  exinde 
aliquam  molestiam  vel  imminutioncm  iuferrc.  Si 
quis  autem   ausu   lemerario   hoc  altentare  prflesum- 


pore  et  sanguine  Dei  et  Domini   Redemploris  nostri 

teu  ChrisU  aUena  fial,   atque  m  extremo   exaniine  B  P'"'"!'  *"  «»"«l'««'"'°  '''>'P°'^  »« 

nostn  Jesu  ChrisU   alienus   nat,    atque 


districtae  ultioni  subjaceat.  Consonantes  autem, 
intervenientibus  apostolorum  Petri  et  Pauli  mcritis, 
grttiam  Domini  nostri  Jesu  Christi  et  aetemae  beati- 
tadinis  praemia  consequantur.  Amen. 

Datum  Cluniaci  per  manum  Aimcrici  sanctae  Ro- 
manae  Ecclesiae  diaconi  cardinalis  et  cancellarii, 
viii  Idus  Februarii,  indictione  x,  Incamationis 
Doroinicae  anno  1132,  pontihcatus  autem  domni 
Innocentii  II  papae  anno  secundo. 

LXXXI. 

Ad  Briccium  yannetemem  episcopum,  —  Ne  mona^ 

sierium  Trenorciense  injuriis  afficiat. 

(Anno  H3i,  Febr.  6.) 

[JuBMTi,  Hist,  de  Vabbaye  el  de  la  ville  de  Tournus, 

preuves,  p.  iSl.] 

br^ocEWTics  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 
nerabili  iratri  B.  [Briccio]  Nanueteusi  episcopo, 
salutem  et  apostolicam  bencdictionem. 

Dilecti  filii  nostri  P[otriJ  Trenorchiensis  abbalis 
aJversum  te  qucrelain  accepimus  :  quod  monaste- 
rium  suum  novis  exactionibus  ct  consuetudinibus 
inquietcs.  Et  quoniam  locus  ipse  ad  boati  Petri  jus 
speciaiiter  pertinct,  fratcmituli  lua:  praecipimus, 
quatenus  in  ojus  possessionncs  novas  exactionos  vol 
consuetudines  non  inducas  ;  et;»i  quas  induxisti  om- 
nimodis,  removens  definilionem  de  causa  ecclesiae 
S.  Vitalis,  quemadmodum  in  Romana  curi-i  facta 
(«•i,  similiter  facias  observari. 

D^tum  Cluniaci  viii  Idus  Februarii. 

LXXXH. 
sAd Petrum  abbatem  et  monachos  S,  Benigni  Divio^ 
nensis,  —  Redditus  telonei  Divionensis  villie,  de 
quibus  erat  controversiUy  eisdem  auctoritate  apo- 
stoiica  confirmat. 

(Anno  1132,  Febr.  8.) 
[D.  BocjQUBT,  t.  XV,  p.  374. 1 
IxxocBxrits  episcopus,     scrvus  servomm   Dei, 
dilecUs  filiis  Pbtio  abbati,   et   fratribus  S.  Benigni 
Divioneiisis,  tam  praesentibus  quam  futuris. 

Iflter  vos  et  Hugoncm,  Robertum  atque  Carolum, 
hooiines  uiiquc  vestros,  de  portione  telonei,  id  est 
rdidlUbos  yeoditionum  Divionensis  villae,  et  qui  ad 
jus  mooaslerii  vestri    pertinent,    controversia  est 


sanguine  Domini 
in  extremo 

examinc  district^B  ultioni  subjaceat;  conservantes 
voro  omnipotentis  Dei  et  bealorum  apostolomm 
Pclri  et  Pauli  gratiam  consoquantur,  Araen. 

Datum  GIuDiaci,  vi  Idus  Febmarii,  indictione  x, 
Incarnationis  Dominicae  anno  1132  ;  pontificatus  vcro 
domni  Innocentii  papae  II  anno  ii. 

LXXVI/I. 

Monasterii  Cisterciensis  possessiones  confirmat, 
(Anno  1132,   Febr.  18.) 

[MA?fRiQUB,  Annal,  Cisterc,  1,  234  ] 

Innocbntius.  opiscopus,  servus  scrvorura  Dci,  di- 
leclo   filio  STEPHAifo    Cistercicnsi  abbati,    ejusque 
C  successoribus     regulariler     substitucndis     in     per- 
petum. 

Habilantos  in  domo  Dei  in  sinceritate  charitatis, 
unanimes  conservanl  unitatem  spirilus  in  vinculo 
pacis.  Punc  namque  mentis  religio  indissolubili  di- 
vini  amoris  glutino  coniirmata,  vultum  clementis- 
simi  Crealoris,  ul  lerrena  coelestibus  conjungantur, 
et  ima  superis  socientur,  niundis  orationibus  iuces- 
santer  profusis,  inclinat,  Quia  igilur  fratres  Cisler- 
ciensis  inonaslerii  a  cura  sanrulari  liberos  et  divinis 
servitiis  mancipalos,  pie  vivere,  ac  religiose  cogno- 
vimus  :  idcirco,  in  Doraino  dilecle  fili  Stepliano 
abbas,  tuis  JMstis  petitionibus  duximus  annuendum. 
Staluimus  cnim  ut  quiecunque  bona,  aut  posses- 
siones,  quae  ad  eumdcm  locura  inpraesentiamm 
D  juste  el  canonice  pertinere  noscuntur,  aut  in  futu- 
rum  concessionne  poulificum,  liberalitate  regum  vcl 
principum,  oblalione  fitlelium,  seu  aliis  justis  mo- 
dis,  auxiliante  Domino,  ei  conferri  contigerit,  firma 
tibi  tuisque  successoribus  el  illibala  permaneanl. 
Et  quoniam  ubi  Spiritus  Domini,  ibi  liberlas,  ut  h- 
bcrius  divinis  famulatibus  valeatis  insistere,  et 
purgata  mcntis  acic  contemplationi  vacare,  prohibe- 
mus  ne  aliquis  archiepiscopus,  aut  episcopus  te  vcl 
succcssores  tuos,  scu  aliquem  abbatcm  Cisterciensis 
ordinis,  nisi  pro  fide  ad  conciHum  vel  synodum 
venire  compollat.  Quia  vero  Cistercicnse  mooaste- 
rium  hiyus  religionis  origo  ost  atque  principium, 
nostra  concesbionne  hac  prscrogativa  non  immcrito 
gaudeat,  ut  si  quando   fuerit  pastore  proprio  vidua- 


123 


INNOCENTII  U  PAPiE 


m 


tum,  qucmlibet    abbatem   de   omnibus   abbatibus  A  fine  debito  termiaarc.  Et  quoniam  ca  quse  non 


vcstri  ordinis  vol  monachum  sibi  libere  prajficien- 
dum  eligat,  et  absqua  aliquc  conlradiclione  obti- 
neat ;  cseteris  vero  vestri  ordinis  ubbatiis,  quac  unam 
Ycl  pltures  abbatias  habent  sibi  subdiias,  el  dc  sui 
oorporis  fjruclifera  copia  derivatas,  abbate  suo 
rebus  humanis  cxempto,  eligcndi  quemcunque  ma- 
luerint  de  sibi  subjectis  abbatibus,  vel  quemlibct 
monachorum  de  omnibus  congregationibus  Gi- 
Btercicnsibus  liberam  conccdimus  facuUatem.  Illa 
autem  abbatia  qu»  nullam  habct  sub^litam,  quem- 
libet  monachuin  de  omnibus  praefata^  religionis 
coogregationibus  libore  sibi  in  abbatem  eligat  et 
habeat. 
Porro  conversos   vcstros,   (lui   monaclii  non  sunt. 


semper  subjacent  oculis,  si  non  saepe  recolantur, 
obumbrandi  desuetudine  ab  humana  memoria  so« 
lent  exciJjre,  lilem  et  conlroversiam  quoe  inler  to, 
frater  Henrioe  Tullcnsis  episcope,  el  Milonem  ab- 
batem  Mediani  monasterii  de  curtc,  quae  diritur 
Bercheim,  agitabatur,  in  nostra  et  fratrum  noslro- 
rum  praesentia  terminatam,  ad  perpetuam  poste- 
rorumque  memoriam  scripturae  duximus  commiitcn- 
dam. 

Tc  igitur  ct  pnefalo  abbate  nostro  conspectui 
Cluniaci  statuto  a  nobis  tcrmino  praescntatis,  Ber- 
cheim  curtem  pertinere  ad  jus  et  proprictatem  Tnl- 
lcnsis  Ecclesiae  allegasti,  asserens  a  glorioso  illustns 
mcmoriae  impcratore  Oltone   eidem  Ecclesiae  fuisse 


post  factam  in  vcstris  ca^nobiis  professionem  nullus  b  eoHatam  ;   pnecepta  vero  regaUa  tam  allerius  Olto- 


archicpiscoporum,  episcoporum,  vel  abbatum,  siue 
vestra  gratia  licentia  suscii^ere,  aut  siisccplum  reli- 
nere  praesumat.  Verum  quoniam,  sicut  beato  Gre- 
gorio  Auguslinum  Anglorum  episcopum  instrucntc 
didicimus,  in  communi  vita  vivcntibus  ;  jam  de  fa- 
ciendis  portionibus,  vel  exibenda,  hospitalitatc,  ct 
ademplenda  miscricordia  nobis  quid  crit  dicendum  ? 
Cum  omne  quod  suporcst,  in  causis  piis  ac  religio- 
ais  erogandiim  cst,  Doniino  magislro  omnium  di- 
cente  :  Quod  superest,  date  eleemosynam^  et  ecce 
omnia  vobis  munda  sunt  {Luc.  xi),  statuimus  ut  de 
laboribus  quos  vos,  et  tolius  ves^rae  congregalionis 
fratrcs  propriis  manibus  ct  sumptibus  colitis,  ct  de 
animalibus  veslris  a  vobis  dccimas  cxpetere  vel 
recipere  nemo  praesumat.  Nulli  crgo,  etc.  Conscr-  p 
vantibus  vero  eidem  loco  quae  sua  sunl  sit  pax 
Domini  nostri  Jesu  Chrisli,  qualenus  et  hic  fru- 
ctum  bonae  aclionis  pcrcipiint,  ct  apud  districtum 
Judicem  praemia  aeternae  pacis  inveniant.  Amcn. 

Ego  Innoccntius  Catbolicae  Eccicsiae  episcopus. 

Ego  Joannes  tit.  Sancti  Chrysogoni  presbyler 
cardinalis. 

Ego  Romanus  diaconus  canUnalis  S.  Mariae  in 
Porticu. 

Ego  Gregorius  diaconus  cardinalis  SS.  Sergii  et 
Bacchi. 

Datum  Cluniaci  per  manum  Aimerici  S.  R.  E. 
diaconi  cardinalis  et  cancellarii,  iv  Idus  Februarii, 
indict.  z,  Incamationis  Domiiiicae  anno  1131  ;  pon- 


nis  imperatoris,  qui  sicut  in  scripto  suo  contincba- 
tur,  eamdem  curtem  ecclesiae  tuae  restituit,  quoniam 
Lotharius  excommunicatus  cam  injuste  abstulerat ; 
quam  Henrici  iraperatoris  qui  mercatum,  bannum 
et  monetam  in  eamdcm  curtem  Udoni  Tullensi  epi- 
scopo  conccssit,  et  priviiegium  praedecessoris  nostri 
beatae  recordationis  Leonis  papae,  qui  curtem  ipsam 
cum  mercato,  banno  et  moneta,  auctorilate  apo- 
stohca  Tullensi  Ec^ilesiae  confirmabat,  ut  legeren- 
tur  in  medium  protulisti ;  quod  et  factum  est.  Abbas 
autcm  Milo,  post  multorum  interpositionem  ver- 
borum  pcenitentia  ductus,  quoniam  super  eadem 
curte  molesUas  et  inquietudines  Ubi  multas  inflixe- 
rat,  jus  TuIIensis  Ecclesiae  coram  omnibus  qui  ad- 
erant  recognoscens,  praenominatam  curtem  Bercheim 
per  quamdam  chartam  in  nostra  manu  coram  fratri- 
bus  noslris  cpiscopis,  et  cardinaUbus,  ac  laicorum 
ct  clericorum  qui  aderant  muUitudine,  libere  refu- 
tavit. 

Nos  igitiir,  communicato  fratrum  nostrorum  epi- 
scoporum  et  cardinaiium,  et  aliorum  religiosorum 
virorum  consilio,  pcr  eamdem  chartam,  tibi,  frater 
Henrice  episcope,  et  per  te  TuIIensi  Ecclesie,  cui 
Deo  auctore  prdcsides,  curtem  ipsam  Bercheim 
reddidimus,  el  praesenUs  scripti  privilegio  confir- 
mamus,  statuentes  ut  neque  praenominato  Miloni 
abbaU,  neque  alicui  omnino  hominum  liceat  super 
hoc  Tullensem   Ecolesiam  «le  cictero  inquietare,  nec 


Uficatus  vero  domini  Innocentii   secundi  papae  anno  jj  aUquam  molestiam   vel   imminutionem   inferre.  Si 


secundo. 

LXXXIV. 

Henrico  episcopo  TaHensi  addicit  Berchem  curtem, 

Mediano  monastcrio  adjudicatam, 

(Anno  1132,  Fcbr.  11.) 

[Dom  Calmbt,  Histoire  de  Lorraine,  II,  pr.,  p.  296.] 

Innocbntius  cpiscopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 
nerabiU  fnitri  Henrico  TuUensi  episcopo,  ejusque 
succcssoribus  in  perpetuum. 

Desidcrium  nostrum  est  Ecclcsiae  Dei  paccm  sta- 
tuere,  el  ne  liles  in  in»inilum  cxlendanlur,  sed  po- 
tius  conqaiescant,  si  quae  adversu?  eam  querela 
amerserit,    ex   apostolic^   dispensaUonis   arbitrio, 


quis  autem  huic  nostrae  redditioni  sivc  confirmatio- 
ni,  sciens  temerario  ausu  contralre  tentaverit,  sc- 
cundo  terUovc  commonitus,  si  non  saUsfaclione 
congrua  emendaverit,  a  sacratissimo  corpore  ac 
sanguine  Dei  et  Domini  nostri  Jesu  ChrisU  alienus 
fiat,  et  extremo  examinc  districtae  ulUoni  subjaceat. 
CoQservantes  autcm,  intervenientibus  beatorum 
apostolorum  Petri  et  Pauli  meritis,  graUam  Domini 
nostri  Jesu  ChrisU  et  beatitudinis  praemia  conse- 
quantur. 

Data  Cluniaci,  per  inanum  AlmtTici  sanclie  Ro- 
manse  Ecclesiae  diaconi  cardiualis  et  cancenarii, 
III  Idus  Februarii,  Inc^mat.    Dominicae  anno  1132  ; 


115 


EPlSTOLiE  teT  PRIVILEGIA. 


1«6 


pOBClifieatus  yero  domiQi  Innocenti  papae  II  anno  A 
secondo,  indietione  decima. 

LXXXV. 

Ecclen€t  TuUensis  bona,  petentc  Henrico  epucopo, 

confirmat. 

(Anno  1132,  Febr.  11.) 
[D^fcnse  de  lEglise de  Touly  preuves,  p.  14.J 

LXXXVI. 

Ad  Herbertwn  abbatem  S.  Stephani  Divionensis. 

(Anno  1132,  Febr.  12.) 

[Perard,  Recueil^  p.  104.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum    Dei, 

dilecto   filio  Hbrberto  abbati  ^ecclesiae  Sancli  Ste- 

phxni    Divionensis,  ejusque  successoribus  regula- 

riler  substituendis  in  perpetuum .  P 

Qaemadmoduro  ea  quas  a  nobis  slatuuntur  firma 
Tolomus  et  illibata  persistere^  ita  ea  quse  a  fratri- 
bas  Dostris  rationabili  providentia,  sive  per  coutri- 
ciam  If.  controversiam],  seu  per  concordiam  sta- 
bilita  sunt,  illibata  volumus  permanere.  Controver- 
sia  siquidem  inter  vos  et  Herbcrtum  abbatem  San- 
cti  Scquani,  de  duabus  ecclesiis.  Stabulis  scilicet 
et  Dalreis,  est  olim  diu  agitata.  Tandem  in  praesen- 
tia  venerabilis  Guilenci  episcopi  vestri,  sicut  ex 
ejus  seriptis  accepirous,  indicantibus  Gauterio  Ca- 
biiooensi  episcopo,  et  Gerardo  Besuensi  abbate,  et 
Ayrardo  Lingonensi  decano,  et  duobus  arcbidia- 
conis,  Jocelino,  et  Garnerio,  eanimdem  ecclesiarum 
robis  est  cum  decimis  adjudicata  possessio.  Sed 
quooiam  animus  abbalis  Sancti  Scquani  de  repe-  q 
tendis  ecclesiis  non  pausabat,  nos  utriusque  eccle- 
siae  paci  et  quieli  providere  curantes,  causaro  ipsam 
dilecio  filio  nostro  Stephano  Cistcrciensi  abbati,  ita 
comoiissimus  terminandam,  ut  quod  ab  eo  per  justi- 
ttam  vel  concordiaro  statuerctur,  ratum  auctoritate 
apostolica  permaneret.  Ipse  vero  tanquam  vir  reli- 
giosus,  et  pacis  amator,  auditis  tam  tuis  quam  al- 
terius  partis  ralionibus^  et  diligenterinspectis,  con- 
silio  cbarissimi  filii  noslri  Bemardi  Clarse-Vallensis 
abbatis,  et  alioruro  religiosoruro  virorum,  praeno- 
mioatam  de  duobus  ecclesiis  controversiam  hoc 
modo  per  concordiam  terminarit,  ut  vidnlicet  ipsa- 
ruro  ecclesiarnm,  tam  tu  quam  fratres  tui  dimidiam 
portionem  et  ecclesia  Sancti  Stephani  reliquaro  roe- 
dielatem  obtineat.  Quia  igitur  quse  ad  pacero  sunt  D 
in  Ecclesia  Dei  debemus  statuere,  et  prsefato  filio 
Dostro  Stephano  abbate  concordiam  stabiiitam 
aoetoritate  apostolica  roborarous,  et  ut  nulli  super 
hoc  vestram  ecclesiam  liceat  infestare,  preesenti 
decreto  sancirous.  Si  quis  igitur  huic  nostrae  consti- 
tutioni  scienter  contraire  tentaverit,  anatheroatis 
seoteotia  percellatur. 

Ego  Innocenlius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus. 

Dala  Gluniaci  per  manus  Ajmerici  sanctae  Ro- 
manae  Ecclesiae  diacoui  cardinalis  et  cancellarii,  ii 
Idus  Februarii,  pontificatus  vero  doroni  Innocentii 
II  papcaoDo  11. 


LXXXVII. 

Monasterii  S.  Harias  Clarcevallemis  possessiones  et 
privilegia,  petente  Bemardo  abbate,  confirmat. 

(Anno  1132,  Febr.  17.) 

[D^AcHBRY,  SpiciL  II.  577.J 

Innocbntius  episcopus,  servus  servoruro  Del,  di- 

le:.to  filio   BERNAaoo  Clarevallensi  abbati,  ejusque 

successoribus  regulariter  substituendis   in  perpe- 

tuum 

Cseterum  quam  firroa  perseverantique  constantia 
causam  beati  Petri  ct  sanctse  matris  tuse  Romanae 
Ecclesiee,  dilecle  fili  in  Domino,  Bernarde  abbas, 
incandescente  Petri  Leonis  schisroate  fervor  tuae 
religionis  et  discretionis  susceperit  defensandam,  et 
se  murum  inexpugnabilem  pro  domo  Dei  opponens, 
animos  regum  ac  principum,  et  aliarum,  tam  ec- 
clesiasticarum  quam  saeculariuro,  personarum  ad  Ca- 
tholicae  Ecclesiae  unitatem,  et  beaii  Petri  ac  nostram 
obedientiam  frequentibus  argumentis  et  ratione 
munitus  inducere  laboraverit,  roagna  quae  Ecclesiac 
Dei  et  nobis  provenit  utilitas  manifestat.  Quamobrem 
tuis  justis  desideriis  accommodantes  assensuro, 
Beatae  Mariae  Dei  Genitricis  roonasterium,  cui  Deo 
auctore  praesides,  cnm  omnibus  ad  ipsuro  pertinen- 
tibus  aposfolicac  sedis  patrocinio  communivirous, 
statuentes  ut  quaecunque  possessiones  aut  bona  ad 
eumdem  locum,  etc,  ut  supra. 

Ego  Innocentius  Calholicae  Ecclesiae  episcopus. 

Ego  Matlhaeus  Albanensisepiscopus. 

Ego  Romanus  diaconus  cardinalis  S.  Mariae  in 
Porticu. 

Ego  Joannes  tit.  S.  Chrysogonis  presbyter  card. 

Ego  Gregorius  diaconus  cardinalis  SS.  Sergii  et 
Bacchi. 

Daturo  Lugduni  per  manum  Aimerici  S.  R.  E. 
diaconi  cardinalis  et  cancellarii  xiii  Kai.  Martii. 
indict.  X  Incarnationis  Dominicae  anno  1132,  pon- 
tificatus  domiui  Innocentii  papae  secundi  anno 
terlio . 

LXXXVIII. 

Bulla  pro  institutione  canonicorum  regularium  in 
casnobio  Sancti  Laudi  Constantiensis. 

(Anno  1132,  Mart.  S.) 

\Gall.  Christ.  t.  XI,  Instr.  238.] 

Inngcentius  episcopus,  scrvus  servorum  Dei,  ve- 
nerabili  fratri  Algaro  Constantiensi  episcopo, 
ejusque  successoribus  canonice  substituendis  io 
perpetuuro . 

Tunc  Ecclesia  Dei  suo  ordine  regitur,  cum  ejus 
regiroen  sapienli  et  religiosae  personao  committitur. 
Gaudemus  admodum,  charissime  fratcr  Algare  epi- 
jcope,  quoniaro  te  ad  adroinislrationero  Constan- 
tiensis  Ecclesiae  divina  dispensatio  evocavit ;  ideo- 
que  tibi  et  Ecclesiae  tuae  in  posteruro  providentes, 
bona  et  possessiones,  libertates  et  immunitates  qua 
usque  ad  haec  tempora  quiete  et  legiiime  Constan- 
tiensis  Ecclesia  noscilur  possedisse,  libi  et  tuis  suc- 
cessoribus  privilegii  noslri  muniroine  roboramus. 
Praeterea  Sancti  Laudi  quae  in  civitate   Rothoma- 


m 


INNOCENTn  II  PAPiE 


iU 


tum,   qucmlibel    abbatem   de   omnibus   abbatibus  A  fine  dcbito  terminare.   Et   quoniam  ca   quse  non 


vestri  ordinis  vcl  monachum  sibi  liberc  prajficien- 
dum  eligat,  el  absqua  alique  coniradiclione  obli- 
neat ;  csteris  voro  vesiri  orilinis  ubbatiis,  quae  unam 
yel  pliires  abbatias  habent  sibi  subditas,  et  de  sui 
oorporis  fjructifera  copia  derivatas,  abbate  suo 
rebus  humanis  exempto,  eligcndi  quemcunquc  ma- 
luerint  de  sibi  subjeclis  abbatibus,  vel  quemlibel 
monacborum  de  omnibus  congregationibus  Gi- 
sterciensibus  libcram  conccdimus  facultalcm.  Illa 
autem  abbatia  quse  nullam  habct  sid)iUtam,  quem- 
libet  monachum  de  omnibus  praefata^  rcligionis 
coogregationibus  libore  sibi  in  abbatcm  eligat  et 
habcat. 

Porro  conversos   vestpos,   qui   monachi  non  sunt. 


semper  subjacent  oculis,  si  non  ssepc  recolantur, 
obumbrandi  desueludine  ab  huniana  memoria  so- 
lent  exciJjre,  lilem  et  conlroveraiam  quge  inter  l<% 
frater  Henrioe  TuIIcnsis  episcope,  el  Milonem  ab- 
batem  Mediani  monasterii  de  curte,  quae  dicitur 
Bercheim,  agitabatur,  in  nostra  el  fralrum  noslro- 
rum  prsesentia  terminatam,  ad  perpetuam  poste- 
rorumque  memoriam  scriplurae  duximus  commiiten- 
dam. 

Te  igitur  cl  pnefato  abbate  nosiro  conspeclui 
Cluniaci  statuto  a  nobis  tcrmino  prsesentatis,  Bcr- 
cheim  curtem  perlincrc  ad  jus  ct  proprietatem  Tnl- 
lcnsis  Ecclesiae  allcgasti,  asserens  a  glorioso  illusiris 
mcmoriae  impcratore  Ottone   eidem  Ecclesiae  fuisse 


post  factam  in  vcsiris  ou^nobiis  professionom  nullus  b  collatam  ;    pnecepia  vero  regalia  tam  alterius  Otto- 


archiepiscoporum,  episcoporum,  vel  abbatum,  sine 
vestra  gratia  liceniia  susciporc,  aut  susceplum  reli- 
nere  praesumat.  Verum  quoniam,  sicut  beato  Gre- 
gorio  Augusiinum  Anglorum  episcopum  instruonte 
didicimus,  in  communi  vila  vivcnlibus  ;  jam  de  fa- 
ciendis  porlionibus,  vel  exibonda,  hospitaliiate,  et 
ademplenda  misericordia  uobis  quid  erit  dicendum  ? 
Cum  omne  quod  suporcst,  in  causis  piis  ac  religio- 
ais  erogandimi  cst,  Domino  magistro  omnium  di- 
cenie  :  Quod  superest,  date  eleemosynarrij  et  ecce 
omnia  vobis  munda  sunt  {Luc.  xi),  staiuimus  ui  de 
laboribus  quos  vos,  ei  totius  vostrae  congrcgationis 
fratres  propriis  manibus  el  sumpiibus  coliiis,  oi  de 
animalibus  vestris  a  vobis  decimas  cxpetere  vel 
recipere  nemo  praesumat.  Nulli  ergo,  oic.  Conser-  p 
vantibus  vero  eidem  loco  quae  sua  suni  sit  pax 
Domini  nostri  Jcsu  Chrijiti,  quatenus  et  hic  fru- 
ctum  bonae  aclionis  pcrcipiant,  ei  apud  districtum 
Judicem  praemia  aeternae  pacis  iuveniani.  Amcn. 

Ego  Innoccntius  Caiholicae  Ecclosia;  episcopus. 

Ego  Joannes  lit.  Sancii  Chrysogoni  prosbyter 
cardinahs. 

Ego  Romanus  diaconus  cardinalis  S.  Mariae  in 
Porticu. 

Ego  Gregorius  diaconus  cardinalis  SS.  Sorgii  ei 
Bacchi. 

Datum  Cluniaci  por  manum  Aimerici  S.  R.  E. 
diaconi  cardinalis  et  cancellarii,  iv  Idus  Februarii, 
indict.  z,  Incamationis  Domiuicae  anno  1131  ;  pon- 


nis  imperatoris,  qui  sicut  in  scripto  suo  contineba- 
lur,  eamdem  curtem  ecclesiae  iuse  restiiuit,  quoniam 
Loiharius  excommunicaius  cam  injuste  abstulerat ; 
quam  Henrici  imperatoris  qui  mercaium,  bannum 
et  monctam  in  eamdem  curiem  Udoni  TuUensi  epi- 
scopo  concessit,  el  privilcgium  praedecessoris  nostri 
beatae  recordationis  Leonis  papae,  qui  curtem  ipsam 
cum  mercato,  banno  et  moneta,  aucioritate  apo- 
stoiica  TuIIensi  Ec^Iesiae  confirmabat,  ut  legeren- 
tur  in  medium  protulisii ;  qucKl  ei  facium  est.  Abbas 
autem  Milo,  posi  multorum  interposilionem  ver- 
borum  poenitontia  ductus,  quoniam  super  eadem 
curic  molestias  et  inquietudines  iibi  multas  inflixc- 
rat,  jus  Tullonsis  Ecclesiae  coram  omnibus  qui  ad- 
erani  recognoscens,  praenominalam  curiem  Borcheim 
per  quamdam  chartam  in  nostra  manu  coram  fratri- 
bus  nosiris  cpiscopis,  ot  cardinalibus,  ac  laicorum 
et  cloricorum  qui  aderanl  muilitudine,  libere  refu- 
tavit. 

Nos  igitiir,  communicato  frairum  nostrorum  epi- 
scoporum  ei  cardinalium,  et  aliorum  religiosorum 
virorum  consilio,  por  eamdom  chartam,  tibi,  frater 
Henrice  episcope,  et  per  le  Tullensi  Ecclesie,  cui 
Deo  auctore  praesides,  curiem  ipsam  Bercheim 
rcddidimus,  cl  praesentis  scripii  privilegio  confir- 
mamus,  statuonies  ut  neque  praenominaio  Miloni 
abbati,  neque  alicui  omnino  hominum  liceat  super 
hoc  Tullensem   Kc»:Iesiam  de  cictcro  inquictare,  nec 


tificatus  vero  domini  Innocontii   secundi  pap(c  anno  r^  aliquam   molestiam   vel   imminutionem   inferre.  Si 


secundo. 

LXXXIV. 

Henrico  episcopo  Tullefisi  addicit  Berchem  curtem^ 

Mediano  monasterio  adjudicatam. 

(Anno  11 3i,  Ft-br.  11.) 

[Dom  Calmbt,  Histoire  de  Lorraine,  II,  pr.,  p.  296.] 

Innocbntius  opiscopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 
nerabili  fnitri  Henrico  Tullensi  opiscopo,  cjusquc 
succcssoribus  in  perpetuum. 

Desiderium  nostrum  est  Ecclesiae  Dei  paccm  sta- 
tuere,  et  ne  liles  in  inlinitum  extendanlur,  sed  po- 
tius  conqaiescant,  si  quae  adversus  eam  querela 
emerserit,    ex    apostolicae   dispensationis    arbitrio, 


quis  dutem  huic  noslrae  reddiiioni  sive  confirmaiio- 
ni,  sciens  temerario  ausu  contraire  ientaverit,  se- 
cundo  tcriiove  commonitus,  si  non  satisfactione 
congrua  emendaverit,  a  sacratissimo  corpore  ac 
sanguine  Dci  et  Domini  nostri  Jesu  Christi  ahenus 
fial,  et  extremo  examinc  districtae  uilioni  subjaceai. 
Conservanies  auicm,  iniervenieniibus  beatorum 
apostolorum  Petri  et  Pauli  meritis,  gratiam  Domini 
nostri  Jesu  Christi  ct  beatitudinis  praemia  conse- 
quaniur. 

Daia  Cluniaci,  per  manum  Almorici  sancde  Ro- 
manae  Ecclesiae  diaconi  cai^inalis  el  caucellarii, 
III  Idus  Februarii,  Incamai.    Dominicae  anno  1132  ; 


1i5 


EPlSTOLf;  feT  PRIVILEGIA. 


i%B 


ponelifieatus  yero  domini  Innocenti  papae  II  anno  A 


LXXXVII. 


seeaodo,  indietione  decima. 

LXXXV. 

EccUsiee  TuUensis  bona,  petente  Henrico  epUcopo, 

confirmat. 

(Anno  1132,  Febr.  11.) 
[D4fcnse  de  VEglise  de  Toul,  preuves,  p.  14.] 

LXXXVI. 

Ad  Berhertum  abbatem  S.  Stephani  Divionensis. 

(Anno  1132,  Febr.  12.) 

[Perard,  RecueiU  P-  104.] 

Innocbntius  episcopus,  servus  servorum    Dei, 

dilecio   filio  Hbrberto  abbati  ^ecclesiae  Sancti  Ste- 

pbani   Divionensis,  ejusque  successoribus  regula- 

riter  substituendis  in  perpetuum. 

Qaemadmoduro  ea  quas  a  nobis   slatuuntur  firma 

Tolamus  et  illibata  persistere^   ita  ea  quse  a  fratri- 

bos  nostris  rationabili  providentia,  sive  per  coiitri- 

eiam  [f.  controversiam],  seu  per  concordiam  sta- 

bilita  sunt,  illibata  volumus  permanere.  Controver- 

sia  siquidem  inter  vos  et  Herbertum  abbatem  San- 

cti  Scquani,  de  duabus  ecclesiis.  Stabutis  scilicet 

et  Dalreis,  est  oiim  diu  agilata.  Tandem  in  praesen- 

tia  venerabilis   Guilenci  episcopi  vestn,   sicut  ex 

ejos  seriptis  accepimus,   indicantibus  Gauterio  Ca- 

biionensi  episcopo,  et  Gerardo  Besuensi  abbale,  et 

Ayrardo  Lingonensi  decano,    et  duobus  arcliidia- 

conis,  Jocelino,  et  Garnerio,  earumdem  ccclcsiarum 

robis  est  cnm  decimis   adjudicata  possessio.  Sed 

qooniam  animus  abbalis  Sancti  Scquani  de  repe-  q 

tendis  eeclesiis  non  pausabat,  nos  utriusqne  eccle- 

siae  paci  et  qnieti  providere  curantes,  causam  ipsam 

dilecio  filio  nostro  Stephano  Cistcrciensi  abbati,  ita 

ccmmissimus  terminandam,  ut  quod  ab  eo  per  justi- 

tiam  vel  concordiam  statueretur,  ratum  auctoritate 

apostolica  permaneret.  Ipse  vero  tanquam  vir  reli- 

giosas,   et  pacis  amator,  auditis  tam   tuis  quam  al- 

terius  partis  rationibus,  et  diligenterinspectis,  con- 

silio  charissimi  fihi  nostri  Bemardi  Clarse-Vallensis 

abbatis,  et  aliorum  religiosorum  virorum,   praeno- 

mijiatam  de  duobus   ecclesiis  controversiam    hoc 

modo  per  concordiam  terminarit,  ut  vidnlicet  ipsa- 

nim  ccclesiarum,  tam  tu  quam  fratres  tui  dimidiam 

portionem  ct  ecctesia  Sancti  Stephani  reliquam  mc- 


Monasterii  S.  Maria:  Clarcevallemis  possessiones  et 
privilegiay  petente  Bemardo  abbate,  confirmat. 

(Anno  1132,  Febr.  17.) 

ID^AcHERY,  Spicil.  II.  577.J 

Lnnocbntius  episcopus,  servus  servorum  Del,  di- 

le:.to  filio   Bernabdo  Clarevaliensi  abbati,  ejnsque 

successoribus  regulariter  substituendis   in  perpe- 

tuum 

Cseterum  quam  firma  perseverantique  constantia 
causam  beati  Petri  ct  sanctse  matris  tuse  Romanae 
Ecclesiee,  dilecte  fili  in  Domino,  Bemarde  abbas, 
incandescente  Petri  Leonis  schismate  fervor  tuse 
religionis  et  discretionis  susceperit  defensandam,  et 
66  murum  inexpugnabilem  pro  domo  Dei  opponens, 
B  animos  regum  ac  principum,  et  aliarum,  tam  ec~ 
clesiasticanim  quam  saecularium,  personarum  ad  Ca- 
tholicse  Ecclesiae  unitatem,  et  beati  Petri  ac  nostram 
obedientiam  frequentibus  argumentis  et  ratione 
munitus  inducere  laboraverit,  magna  quae  Ecclesia> 
Dei  et  nobis  provenii  utilitas  manifestat.  Quamobrem 
tuis  justis  dcsideriis  accommodantes  assensum, 
Beatx  Mariae  Dei  Genitricis  monasterium,  cui  Deo 
auctore  proesides,  cum  oronibus  ad  ipsuro  pertinen- 
tibus  apostolicae  sedis  patrocinio  communivimus, 
statuentes  ut  quaecunque  possessiones  aut  bona  ad 
eumdem  locum,  etc,  ut  supra. 

Ego  Innocentius  Calholicae  Ecclesiae  episcopus. 

Ego  Matlhseus  Albanensis  episcopus. 

Ego  Romanus  diaconus  cardinalis  S.  Mariae  in 
Porticu. 

Ego  Joannes  tit.  S.  Chrysogonis  presbyter  card. 

Ego  Gregorius  diaconus  cardinalis  SS.  Sergii  et 
Bacchi. 

Datum  Lugduni  per  manum  Aimerici  S.  R.  E. 
diaconi  cardinalis  et  cancellarii  xiii  Kai.  Martii. 
indict.  X  Incarnationis  Dominicse  anno  1132,  pon- 
tificatus  domiui  Innocentii  papae  secundi  anno 
tertio. 

LXXXVIII. 

Bulla  pro  institutione  canonicorum  regularium  in 
casnobio  Sancti  Laudi  Constantiensis. 

(Anno  1132,  Mart.  S.) 

[Gall.  Christ.  t.  XI,  Inslr.  238.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 


dietatem  obUneat    Quia  igitur  quse  ad  pacem  sunt  D  „,,^1,1^     f^.^^i    ^^^^^^    Constanliensi  episcopo, 
la  Ecclesia   Dei  debemus  statuere,   et  prsefato  filio 
Dostro    Stepbano    abbate    concordiam    stabilitam 


i 


aoetoritate  apostolica  roboramus,  et  ut  nulii  super 
hoc  vestram  ecclesiam  liceat  infe&tare,  preesenti 
deereto  sancimus.  Si  quis  igitur  huic  nostrse  consti- 
tatiooi  scienter  contraire  tentaverit,  anathematis 
sentenlia  percellatur. 

Ego  loDOcentius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus. 

Djia  Ciuniaci  per  manus  Ajmerici  sanctae  Ro- 
oaiMe  Ecclesiae  diaconi  cardinalis  et  cancellarii,  11 
Idas  Pebruarii,  pontificatus  vero  domni  Innocentii 
Ilpapc  annoii. 


ejusque   successoribus    canonice  substituendis  in 
perpetuuro . 

Tunc  Ecclesia  Dci  suo  ordine  regitur,  cum  ejus 
regiroen  sapienti  et  religiosae  personae  committitur. 
Gaudemus  admodum,  charissime  fratcr  Algare  epi- 
jcope,  quoniaro  te  ad  adminislrationem  Constan- 
liensis  Ecclesiae  divina  dispensatio  evocavit ;  ideo* 
que  tibi  et  Ecclcsiae  tuae  in  posterum  providentes, 
bona  et  posscssiones,  libertates  et  immunitates  qua 
usque  ad  haec  tempora  quiete  et  legitime  Constan- 
tiensis  Ecclesia  noscitur  possedisse,  tibi  et  tuis  suc- 
cessoribus  privilegii  noslri  muniroine  roborarous. 
Praeterea  Sancti  Laudi  quae  in  civitate   Rotboma- 


i?7 


INNOCENTfl  II  PAP.E 


i«8 


gensi  sita  est  ecclcsiam,  et  Sancli  Laudiin  Gonstan-  A 
tiensi  episcopatu  cum  perlioeiitiis  el  lilertatibus 
8uis,  vobis  ut  ad  canonicum  orJinem  redigatis  as- 
sensu  principis,  concedimus.  Audivimus  enim  ibi 
S8ecularc.s  irregulariter  vivere,  ita  tamen  ut  dece- 
denlibus  saecularibus  prcebendse  et  eleeniosyna)  eorum 
in  usum  regularium  cedant ;  obeunte  vero  praelato, 
Dullus  illi  qualibet  violentia  proeponalur,  nisi  quem 
canonici  communi  assensu  secundum  Dei  timorcm 
et  slatuta  sedis  aposlolica;  providerint  eligendum. 
Si  quis  igitur  hanc  nostrsc  constilutionis  paginam 
ausu  temerario,  etc 

Datum  Vicnna)  sexlo  Nonas  Martii^annno  Domini 
H3i. 


B 


LXXXIX . 

Monatterium  Ciuniacense  qui  diededicationu  alta- 
ris  majoris  adierintj  iis  poenitentioi  susceptas  dies 
XL  remittit, 

(Anno  1132,  Mart.  2.) 

\Biblioth.  Cluniac.,p.  1380.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  D«i, 
discreto  tiiio  Petro  Cluniacensi  abbati,  ejusque 
successoribus  regulariter  substituendis  in  perpe- 
tuum. 

Liberalitatis  laudabiJe  genus  est  ut  qui  se  beato 
Petro,  et  sanctae  Romana)  Ecclesiae  humili  devo- 
tione  exponunt,  majorem  familiaritis  prarogati- 
vam  et  digniora  beneficia  sortiantur.  Quam  gratum 
Deo  Cluniacense  monasterium  famulalum  impendat, 
et  quantum  apud  homines  nitore  religionis  fulgeat, 
Ecclesia  Dei  novit,  et  vehementer  exsultat.  iEqui-  G 
tatis  igitur  postulat  ratio  ut  idem  loeus  apostolicae 
dilectionis  privilegio  gaudeat,  et  tam  in  capite  quam 
in  membris  libertatem  obtineat.  Nos  siquidem  mo- 
nasterium  ipsum,  quod  specialiter  ad  jus  beati  Petri 
et  sanctae  Romanae  spectat  Ecdefiae,  per  nos  ipsos 
visilavimus,  et  eodem  die,  quo  revolutis  mullorum 
annorum  spatiis  praedecessor  noster  felicis  mcmoriae 
papa  Urbanus  ibidem  majus  altare  cousecraverat, 
cum  archiepiscopis  et  episcopis  qui  nobiscum  con- 
venei*ant,  cooperanie  Spiritus  sancti  gratia  idem 
monasterium  solemniter  dedicavimus.  Devotioni 
quoque  et  humilitati  fidelium,  qui  pro  amore  Dei, 
etipsiusloci  reverenlia  in  anniversario  dedicationis 
illuc  conveniunt,  prospicientcs,  ipsis  quadraginla 
dies  poenileniiae  sibi  injunctse,  de  gratia  Dei  contisi,  D 
beatorum  apostolorum  Petri  et  Pauli  auctoritate 
remisimus.  Siatuimus  ctiam  ut  immunitas  cjusdem 
ccenobii  inviolala  et  integra  futuris  tcmporibus 
conservetur.  Et  si  quis  infra  terminos  banni,  qui  ab 
eodem  prae  lecessore  nostro  circa  Cluniacumconsli- 
tuii  sunt,  scienter  homines  capere^  vulnerare,  vel 
res  dicti  ccenobii  violenter  auferre  praesumpserit, 
excommunicationis  scntentia  sit  innodatus,  et  tan- 
diu  excommunicatus  mancat  quousque  ablata  resti- 
luat,  et  Cluniacensibus  monachis  de  illata  injuria 
congrue  aatisfaciat.  Ad  hoc  adjicientes  decrevimus 
ut  quicunque  Cluniacenses  monachos,  vel  eorum 
socios  ceperint,  aul   ea  quse  portaveriut,  vel   con- 


duxerint,  excoromunicationi  ctiam  subjaccant.  Si 
vero  ^liqui  absque  ipsorum  monachorumpra?sentia, 
ea  quae  ad  victum  vel  vestitum  fratrum  Cluniacens* 
Goenobio  Deo  servienlium  pertinent,  alicubi  deprae- 
dati  fuerint,  uisi  infra  decem  dies  ablata  restituc- 
rint,  eos  anithemati  ipso  facto  subjacere  praecipi- 
mus,  ct  in  terra  eorum  divina  prohibemus  ofBcia 
celebrari.  Loca  quoque  in  quibus  se  receperint, 
quandiu  praesentes  fuerint,  a  divinis  obsequiis,  prae- 
tcr  infantium  baptisma  et  morientium  poeuitentias, 
cessare  jubemus,  et  nullus  eorumdem  praesumplo- 
rum  nisi  a  solo  Romano  pootitice  absolvatur.  Porro 
quisquis  praefatis  fratribus  ubicunque  manentibus, 
quaelibet  alia  praeter  ea  quae  superius  enumeravi- 
mus,  violenter  abstulerit,  nisi  infra  decem  dies 
ablata  restituerit,  excommunicationi  subjaceat,  nec 
absolvatur  donec  capitale  reddat  et  congrue  satis- 
faciat.  Sane  archiepiscopis  et  episcopis,  in  quorum 
parochiis  hoc  perpetratum  fuerit,  auctorilate  beati 
Pelri  et  oostra  praecipimus  ut,  postquam  clamor  ad 
aures  eorum  pervenerit,  vel  malefactum  innotuerit, 
praescriptam  excommunicationis  sententiam,  tepi- 
ditate  seposita,  faciant  observari. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesia  episcopus. 

Dalum  Yiennoe  per  manum  Aymerici  S.  Romanae 
Ecclesiae  diaconi  cardinalis  et  cancellarii,  indict. 
XI,  pontificatus  uostri  anno  III,  vi  Nonas  Martii. 

XC. 

Ad  Petrum  Venerahilem  Cluniacensem  abbatem.  — 
Controversia  inter  Cluniacum  et  abbat,  S.  jEgidii 
composita. 

(Anno  1132,  Mart.  8.) 
[Mansi,  Concil.,  XXI,  409.] 

iNNOCEXTirs  episcopus,  servus  servorum  Dei,  cha- 
rissimo  in  Christo  fiiio  Petro  Clun.  abbati,  ejusque 
succes^oribus  regulariter  substituendis,  in  perpe- 
tuum. 

Quae  ad  pacem  spectaut  Ecclesiae,  libenti  animo 
statuere  volumus,  et  ut  futuris  temporibus  inviolabili- 
ter  observentur,  attenta  diligentia  providere.  Litem 
siquidem  et  controversiam,tu  charissime  in  Domino 
fili  Petre  abbas,  et  Cluniacense  monasterium,  ad- 
versus  dilectum  filium  nostrum  Pelrum  abbatem 
S.  iEgidii  et  monasterium  suum  diutius  agitasti.  Tu 
enim  de  subjcctione  tibi  et  pra^decessoribus  tuis  per 
apostolicam  sedem  concessaeos  impetebas.  Ille  vero 
antiquam  libertalcm  sui  monasterii  intendebat.  Quae 
tandem  in  nostra  et  fratrum  nostrorum  et  episcopo- 
rum  cardinalium  praesentia,  apud  Beljocum  esl  hoc 
ordine  terminata.  Ut  videlicet  si,  quod  absit  !  reli- 
gionis  ordo  in  mouastcrio  S.  .Egidii  imminutus  fue- 
rit,  ibidem  tuo  et  successorum  tuorum  praecepto  et 
consilio  reformetur.  Si  quando  vero  te  velsucces- 
sores  tuos  ad  idem  monasterium  ire  contigerit,  re- 
verenter  suscipiamini,  et  quandiu  ibi  fueritis,  cum 
vestris  omnibus  honeste  procuremini.  Residendi 
quoque  in  sede  ejusdcm  abbatis,  et  capitulum  re- 
gendi,  praedicto  abbale  vel  successoribus  suis  prse- 
senlibus,  et  quae  ibidem  corrigenda  fuerint,   corri- 


iiJ 


EPISTOLE  ET  PRIVILEGIA 


m 


|«aJi    babeatis   liberam    facultatem.    Vorumtamen  A  quos  iillone  isla'  pcrvenerint,   suliilem   et  aposloli- 
eodem  abbate  decedente,   rel   ad  locum  alium  ipso      cam  boncdictioncm. 


Tel  ejus  sccessoribus  transmigrantibus,  fratres  mo- 
Dasteril  S.  ^idii  eligendi  de  congrcgationo  sua 
tbbaCem  absque  impcdimento  habeant  libertalom. 
Itt  tameo  ut  ipsis  pro  abbate,  qui  ad  aliud  transierit 
moDasterium,  de  nullo  allio,  prsetcrquam  de  Clunia- 
censi  monasterio  pastorcm  assumere  liceat.  Quo 
oimirum  defuncto,  vel  etiam  romoto  de  congroga- 
lione  sua,  cligendi  abbatem,  cum  prsedicto  tamen 
lcnore,  eamdem  habeant  facultatem.  Pro  recomi)cn- 
satioDc  quoque  faligationum  expensarumque  quas 
nimirum  tu  tcI  predessessores  tui  pro  monasterio 
S.  iEgidii  pertulistis,  idem  abbas  couscnsu  fratrum 
snorum,  obedientiam   quae   Limantium  nuncupatur 


Liberalilutis  laudabile  genus  est,  ut  qui  se  B. 
Potro  et  sanclo}  Romanac  Ecclosise  humili  devotione 
oxponunt,  majorem  familiaritatis  praerogativam  et 
digniora  beneticia  sortiantur.  Quam  gratum  Deo 
Cluniaccnse  monasterium  famulatum  impondat,  et 
quantum  apud  hominos  nitorc  n^ligionis  fulgeat, 
Ecclesia  Dei  novit,  ot  vehementer  oxultat.  ^Equitt- 
tis  igitur  [>oslulal  ratio  ut  idcm  locus  apostolicfle  di- 
lectionis  priviiogio  gaudoat,  et  tam  in  capite  quam 
in  nionibris  libertutomobtineat.  Nos  siquidom  mona- 
sterium  ipsum,   quod  spccialiter  ad  jus  B.  Petri  et 

S.  Romanu?  s[>ectat   Ecclesia\   per  nos  ipsos  visita- 
vimus.  Et  oodcm  die  ([uo  revolutis  multorum  anno- 


cum  pertinenliis  suis,   libi  et  per  lc  Cluniacensi  mo-  g  ^,^^  ^p^^-j^  pwdecessor  nostor  folicis  me.noriae  papa 


nasterio   donavit,  et  in  jus  ejus   ac    m  propnotatom 

in  perpetuum    transtulit.    Quod   si   quis  vos  su[)er 

i-adem  obedientia  molestaverit,    praefatus  Pctrus  ab- 

bas  sc  ac  successores  suos  secundum  justitiam  au- 

clores  el  defensores  constituit.   Tu  vero,  dilecte  fili 

Petre  abbas,  pnoler  ea  quae  dicla   sunl  qucrimoniac, 

quam  adversus   monaslorium  S.  ^Egidii  habebas,  ha- 

bilo  fratrum   tuorum  consilio,  in  porpotuum  renun- 

liasli.  Slatutum  etiam  cst   ut  si  Cluniaconsc  mona- 

stcrium  suj)or  monastorio   S.    ^Egidii  haberct  aliqua 

privilegia,  vel  coenobium  S.  .£gidii  su[)er  Limantio, 

utrinque  reddantur.  Si  qua  vero   existant  genoralia, 

nuUum  in  hoc  vlgorem  obtineant.   Auctoritate  igitur 

Dei  et  nostra   pnecipimus  ut  praedicta  convcnlio 


Urbanus  ibidom  majus  allarc  consecravoral,  cum 
arcliiopiscopis  et  episcopis  qui  nobiscum  convene- 
ranl,  couporanto  Spiritus  sancti  gratia,  idcm  mo- 
nastorium  solcmnitcr  dedicavimus.  Dcvotioni  quo- 
que  ot  humililati  tidolium,  qui  pro  amore  Dei,  et 
ipsius  loci  rovertntia  in  inniversario  dedicalionis 
illuc  convenerint,  [trospicientes,  ipsis  quadraginta 
dies  [Kenilentia3  sibi  injunctaB,  do  gratia  Dei  confisi, 
B.  apostolorum  Petri  ot  Pauii  auctoritate  remisimus, 
Statuimus  etiam  ut  immunitas  ejusdom  ccenobii  in- 
violata  ct  intogra  futiu-is  temporibus  conservetiu*, 
ut,  hi  quis  infra  terminos  banni  qui  ab  eodcm  prae- 
decessore  nostro  circa  Cluniacum  constituti  sunt, 
scienter  hominem   capore,  vulnerare,    vel  res  cyus 


absaue  i  ms  contradictione  irrefragabililer  perpenm  ^      -  .,  •    .•     •         .    .- 

^  ©  ,.     .    G  auferre  prfesumpserit.    excommumcationis  sententia 

obsorvetur.    Si  quis   vcro   praeaictae   conconliae  iri  ^  , ,;  ki  t         ••»  ^.       •    kk  .• 

wu^i  ^i  *  ^  i  [Kjrcellalur,  quousque  ablata  rostituat,    et  abbati  ac 

monachis  de  illata   injuria   congrue   salisfaciat.  Ad 


hunc  nc.-lrae  confirmationis  [jussum]  conlraire  prae- 
sumpserit,  indignationcm  beatorum  Petri  et  Pauli 
ac  nostram  incurrat,  et  ab  incoepto  frustretur. 

E^o  Innocentius  Catholicae  Ecclesiae  episc.  subsc. 
Ego  Matlhaeus  Albanensis  episc.  subscripsi. 

Ego  Romanu.s  diac.  card.  S.  Mariae  in  porticu 
Noles  subscripsi. 

Ego  Joannos  tit.  S.  Chrysogoni  presb.  card.  sub- 

scri[>si. 

Ego  Gregorius  diac.  card.  SS.  Sergii  el  Bacchi, 
subscri[>si. 

Ego  Lucas  presb.  card.  tit.  SS.  Joanis  et  PauH, 
subscripsi. 


haec  adjioienlos  dccrevimus  ut  quicunque  Cluniacen- 
ses  monachos  vel  oorum  socios  cepcrint,  aut  ea  quaa 
porlaverint  vel  conduxorint,  excommunicationi  sub- 
jacoant.  Si  vcro  aliqui  absquc  i[>sorum  monachorum 
praesonlia,  ea  quae  ad  viclum  vel  vestilum  fratrum 
in  Cluniacensi  ccenobio  Domino  scrvontium  [>erti- 
nent,  alicubi  dopraedati  fuerint,  nisi  infra  quadra- 
ginta  dies  commoniti  ablata  restituerint,  eos  ana- 
Ihemali  subjacere  praecipimus,  et  in  terra  eorum 
divina  prohibemus  ofiicia  celebrari.  Loca  quoque  in 
quibus  se  rece[)erint,  donec  praesentes  fucrint^  a  di- 
vinis  obsequiis,   praeter  infantium   baptisma  et  mo- 


Ego  OUo.   (liac.  card.    S.  Georgii,   subscripsi.  ^  ^^^^.^^  poenileniias.  ccssare  prsecipimus  :  et  nuUus 


Bgo  Guido  diaconuscard.  SS.  Cosmae  et  Damiani, 
subscripsi. 

Datum  Valentiae  per  manum  Aimerici  S.  R. 
K.  diaconi  card.  ol  canccll.,  xiii  Kal.  [leg.  IdusJ 
Martii,  Incamat.  Dominicae  anno  1132,  i>onti- 
licalus  vora  domni  Innocentii  [>apae  II  anno  iii. 

XCI. 

Ad  archiepiscopot  et  episcopos  omnes.  -^Privilegia 

Cluniacensia, 

(Anno  11  i2,  Mart.  8.) 
[MA?f8i,  ConciL,  XXI,  iOo.J 
biriocENTiUS  episcopus,  ser\'us  sorvorum  Dci,  ve- 
nerabiiibus  JDratribus  arcbiepiscopii  et  episcopis,  ad 


conimdem  praesumptorum,  prseter  timorem  mortis, 
nisi  a  Romano  [)ontificc  absolvatur.  Porro  quisquis 
praefatis  fratribus  ubicunque  manenlihus,  quaelibet 
alia,  praetor  ea  quae  superius  enumeravimus,  abstu- 
lerit,  nisi  infra  quadraginta  dies  post  nosu<am  com- 
monitionem  abiaUi  rcslituerit,  excommimicationi 
subjaceat,  nec  absolvatur  donec  capitale  reddat,  et 
congrue  satisfaciat.  Quod  si  haec  [)cr[)etrata  esse 
noveritis,  aut  clamor  super  hoc  ad  aures  vestras 
porvcuerit,  vobis  praecipientes  mandamus  quatenus 
pra.'ratam  animadvcrsionis  sentcntiam  per  vestrai 
faciatis  parocliias  firmiter  obscrvari. 
Datuui  Valentiae  viii  Idus  Martii. 


13i 


INNOCENTH  II  PilP.fi 


in 


XCH. 


AbhaHbuif  clero.prindpibuseipopulo  Trevirensisi- 
gnificatf  quem  elegissent^  Alberonem  a  sese  conse- 
cratum  esse  pallioque  d<matum,  Cuiut  obediant 
monet, 

(Anno  113«,  Mart.  11.) 

[Jaffk,  Regesta  pontif.  i^otn.,  p.  568.  «  In  tabulario 

regio  Berolino.  Ex  Scbedis  Pertzii. » Incipit : «  Cha- 

rissimum  fratrcm  nostrum.  »] 

xcin. 

Privilegium  pro  monasterio  Trenorciensu 
(Anno  1132,  Mart.  16.) 

[COCQUBLINBS,  t.  II,  p.  206.] 

Ijtnocbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  dile- 
cto  in  Christo  filio    Petro   Trenorciensis  monasterii 


A  perturbare,  aut  ejus,  posseMionnes  auferre,  yel  abla- 
tas  retincTo,  minucre,  aut  aliquibus  yexationibus 
fatigarc,  sed  omnia  integra  conservenlur  eorum,  pro 
quorum  gubernatione  el  sustenlatione  concessa 
sunt,  usibus  omnimodis  profutura.  Si  qua  igitur  in 
futurum  ecclesiastica  sdeculansve  persona,  hanc 
nostrae  constilutionis  paginam  sciens,  contra  eam 
temere  venire  tentaverit,  secundo  terliove  commoni- 
ta,  si  non  satisfactionc  congrua  emendaverit,  po- 
testatis  honorisque  dignitate  careat,  reamque  se 
divino  judicio  existere  de  perpetrata  iniquitate  co- 
gnoscat,  et  a  sacratissimo  corpore  ac  sanguine  Dei 
et  Domini  Rcdeniptoris  nostri  Jesu  Christi  aliena 
fiat,  atque  in  extremo  examine  disUrictae  ultioni  sub- 
jaceat.  Cunctis  autem  cidem  loco  justa  servantibus 


abbati,  ejusque  successoribus  regulariter  substituen-  g  ^  pax  Domini  nostri   Jesu   Christi,  qualenus  et  hic 


dis,  in  perpetum. 

Quostiescunque  illud  a  nobis  petitur,    quod  rationi 
cognoscitur  convenire,  animo  nos  decet  libenti  con- 
cedere,  et  petentium  desideriis  congruum  impertiri 
suffragium.  Proinde,   dilecte   in  Domino    fili  Petre 
abbas,  tuis  rationabilibus  postulationibus  assensum 
praebentes,  Trenorciense  monasterium,  cui  Deo  au- 
ctore  prsesides,  ad  exemplar  praedecessorum  noslro- 
rum  Romanorum  pontificum,   apostolic»  sedis  pa- 
trocinio  communimus.   Per  praesentis  igitur  privi- 
legii  paginam   apostolica  auctoritate  statuimus,  ut 
quaecunque  bona,  quascunque  possessiones  Catholi- 
corum  imperatorum,  seu  c^terorum  principum  largi. 
tione,   episcoporum  concessione,     seu    caeterorum 
fidelium  oblatione  ad   idem   caenobium  legitime  in.  q 
praesentiarum  pertinent,   sive   in  futurum  juste  po- 
terit  adipisci,  firma  tibi  tuisque  successoribus  et  illi- 
bata   permaneant.    Sane  definitionem   quam   inter 
vestrum  et  beati  Florentii   monasterium  dc  ecclesiis 
Sanctae  Crucis,  et  Sancti  Nicolai,  a  dominis  praede- 
cessoribus  nostris,   sanctae  memoriae  Urbano,  atque 
Calixto  ex  eorum  scriptis  factam  cognovimus,  aucto- 
ritate  sedis  aposU)Iicae  confirmamus.    Ad  haec  acyi- 
cientes  ut  idem  locus  in  quo  beati  Valeriani  martyris, 
et  sancti  Philiberti  confessoris  corpora  requiescunt, 
ab  omni  jugo  saecularis  potestatis  liber  in  perpetuum 
conscnretur.  Nec  episcopo  liceat  cujuscunque  dice- 
cesis,  eumdem  excommunicationis,  absolutionis  per- 
turbare,  aut  cruces,  seu  quaslibet  exactiones  novas 


fructum  bonae  actionis  percipiant,  et  apud  districtum 
Judiccm  praemia  aetemae  pacis  inveniant.  Amen. 

Ego  Innoccntius  Cathohcae  Ecclesiae  episcopus  sub- 
scripsi. 

Ego  Lucas,  presbyter  cardin&lis  tituli  Sanctorum 
Joannis  et  Pauli  subscripsi. 

Bgo  Romanus  diaconus  cardinalis  Sanctae  Mariae 
in  Porticu  subscripsi. 

Ego  Gregorius  diaconus  cardinalis  Sanctorum 
Sergii  et  Bacchi  subscripsi. 

Ego  Otto  diaconus  cardinalis  Sancti  Georgii  sub- 
scripsi. 

Bgo  Guido  diaconus  cardinalis  Sanctorum  Cosmae 
et  Damiani  subscripsi. 

Datum  Valentiae,  per  manum  Aimerici  sanctae  Ro- 
manae  Ecclesiae  diaconi  cardinalis  et  cancellarii,  xvii 
Kalend  Aprihs,  indictione  x,  Incarnationis  Dominicae 
anno  1132,  pontificatus  vero  domni  Innocenti  papae 
II  anno  ni. 

XCIV. 

Bulla  pro  monasterio  Tyronensi, 

(Anno  1132,  Mart.  16.) 

[I^Iabillon,  AnnaL  Bened.,  VI,  636.] 

Innocbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  dile- 
cto  filio  GuiLLBLMO  Tyroncnsi  abbati  ejusque  succes- 
soribus  regulariter  instituendis  in  perpetuum. 

Officii  nostri  nos  hortatur  auctoritas  ecclesiarum 
omnium  curam  gerere,  et  earum  quieti  et  utilitati. 


burgo  et  caeteris  monasterii  possessionibus  irrogare*  q  auxiliante  Domino,  providere.  Quam  ob  rem,  dilecte 


Missas  quoque  in  eodem  monasterio  publicas  cele- 
brariy  vel  stationes  ab  episcopo  praeter  abbatis  rel 
iratrum  volontatem  fieri  prohibemus.  Praeterca  pro 
reverentia  beatae  Mariae  matris  Domini,  cujus  nomine 
locus  vester  insignitus  est,  in  Annuntiationo  Domi- 
nica  hymnum  angelicum  inter  missarum  solemnia 
abbati  vel  fratribus  pronuntiare  concedimus.  Obeunte 
autem  ejusdem  loci  abbate,  nullus  ibi  qualibet  sub- 
reptionis  astutia  seu  violentia  praeponatur,  nisi 
quem  fratres  communi  consensu,  vel  pars  consiiii 
sanioris,  secundum  Deum  et  B.  Benedicti  Regulam 
providerint  eligendum ;  ab  apostolicae  sedis  episcopo» 
vel  ejus  legato,  consecrandum.  Nulli  ergo  omnino 
homimun  fas  sit,  praenominaUdff  coenobium  temere 


in  domino  fili  Guillelme  abbas,  charissimi  fratris  nostri 
Claufridi  Camotensis  episcopi  precibus  inclinati,  tuis 
rationabilibus  postulationibus  clementer  annuimus, 
et  Tyronense  S.  Trinitatis  monasterium,  cui  Deo 
auctore  praesides,  apostolicae  sedis  patrocinio  duximus 
muniendum.  Statuimus  enim  ut  quaecunque  possessio- 
nes  aut  bona  in  praesentiarum  ad  idcm  monasterium 
juste  et  canonice  pertinere  noscuntur,  aut  in  futu- 
rum  concessione  pontificum,  largitione  regum  vel 
principum,  oblatione  fidelium,  sou  aliis  justis  modis, 
praestante  Domino,  eidem  loco  offerri  contigerit,  firma 
tibi  tuisque  successoribus  et  illibata  permaneant ;  in 
quibus  haec  propriis  nominibus  adnotanda  sabjun- 
ximus.  In  regno  Angliae  in  episcopatu  S.   Daridy 


m 


EPISTOLiE   ET   PRIVILEGIA 


134 


ccdetfkS.  HArisde  CatbmeiscumappendiciisBuis.  A  eos   arcUoris   charilalis  brachiis  ainpleclamur,   el 


b  episcopata  S.  Andrese  de  Scotia,  abbatia  Sanctas 
Varis  Rochabnrgensis  cum  appenditiis  suis  ;  eccle- 
siam  6S.  martymm  Joannis  et  Paulide  Ogra  cum 
appenditiis  suis  ;  ecclesiam  S.  ^gidii  de  Castenariis ; 
ecclesiam  S.  Leonardi  de  Ferrcriis  ;  ecclesiam  S. 
lariae  de  Asneriis  ;  ecclesiam  S.  Marise  de  Telio  ; 
ecclesiam  S.  Laurentii  de  Brigia  ;  ecclcsiam  S.  Pe- 
tride  Audita  ;  ecclesiam  S.  ftfartini  de  Hildrevilla  ; 
ecelesiam  S.  Mariae  Magdalenftde  Jarzia  ;  ecclesiam 
S.  Mariae  de  Aguille  ;  ecclesiam  S.  Joannisnaptistae 
de  Murgeriis  ;  ecclesiam  S.  Andieaede  Anglia  cum 
appendiliis  suis.  Decemimus  ergo  ut  iiulli  omnino 
hominum  liceal  vestrum  monaslerium  perturbare, 
aiit  ejus  possessiones   auferre,  vel  ablatas  retinere, 


sub  ipso  sanctae  Romanae  Ecclesia}  gremio  farailia- 
rius  fovere  curemus.  Dignum  etenim  est  ut  pia 
Diater  erga  humilcs  tilios  ampliorem  exhibiiat  be- 
nignitatem,  ct  cosapravorum  hominum  incursio 
ne  defendat.  Quocirca,  dilecte  in  Domino  fili  GuiU 
lelme,  te  sicut  hominem  et  fidelem  nostrum,  ao 
specialem  B.  Petri  militcm,  el  haereditatem  tuam, 
montem  sciiicet  Pessulanum  cum  palude,  et  bona 
tua  quae  in  prsesentiarum  legitime  possides,  sub 
B.  Petri  tutclam  prolectionemque  suscipirous,  et 
per  prsesentis  scripli  paginam  communimus,  ita- 
tuentes  ut  nulli  omnino  hominum  liceat  personam 
tuam,  seu  praefatam  ha>redilatem,  aut  bona  dein- 
ceps  perturbare,  auferre,  minuere,  vel  aliquibus  mo- 


minuere,  seualiquibus  molesliis  fatigare  ;sedomnia  B  lestiis  faligare.  Si  quis  lioc  attentare  praesumpserit, 


integra  conserventur  eorum,  pro  quorum   guberna- 

lione  el  sustenlalione  concessa  sunt,  usibus   profu- 

tura,  salva  nimirum   dioecesanorum   episcoporum 

reverentia.  Decimas  sane  labbrum   quos  propriis 

m&nibus  aut  sumptibus  colitis  seu  etiam  vestrorum 

animalium  absquealicujusconlradictionevobis  con- 

cedimus  possidendas.   Si   qua   igilur   in  poslerum 

ecclesiasiica  saecularisve  persona  hanc  uostrae  con- 

stitutionis  paginam  sciens,  cootra  eam  temere  venire 

tentaverit,  secundo  tertiove  commonita,    si  non  fa- 

cium  digna  satisfaclione  correxeril,  potestatis  hono- 

ri^que  sui  periculum  p;Uiatur,   et  a   sacratissimo 

corpore  et  sanguine  Dei  et  Domini  nostri  jesu  Chri- 

sti  aiiena  fiat.  Conservantes  aulem  eidem  loco  quae 

JQsta  «uot,  omnipotentis  Dei  et  beatorum  apostolorum  C  perpetuum. 

Petri  et  Pauli  graliam  consequantur .  Amen,  amen, 

tmen. 
Ego  lonccentius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus. 
Ego  lucas  presbytercardinalis  Sanctorum  Joannis 

et  Pauli . 
Ego  Gregorius  diaconus  cardinalis  Sanctorum 

Sergii  et  Bacchi. 

Ego  Otto  diaconus  cardinalis  S.  Georgii. 

Ego  Guido  diaconus  cardinalis  Sanctorum  Cosmae 
et  Damiani. 

Datum  Valenliae  per  manum  Aimerici  sanctae  Ro- 
manae  Ecclesiae  diaconi  cardinalis  et  cancellarii,  de- 
eimo  septirooKal.  Apriiis,  indictionex,  Incamationis 
Dominicae  anno  1132,  pontificatus  autero  domini 
iDDoeeniii  papae  II  anno  tertio. 


indignationcm  beatorum  aposlolonim  Petri  et  Pauli 
ac  nostram  se  incursurum  non  ambigat. 

Datum   Avenioni,    ix    Kal.    4prilis,    pontificatus 
nostri  anno  i  [in|. 

XCVL 

Ad  Petmm  Venerabilem.  —  Privilegiumdemonaste- 
rio  BeatasMaria  de  Charitatesupra  Ligerimy  quod 
sit  semper  prioratus  ordinis  Cluniacensis.etnun- 
quam  abbas  ibidem  instituatur. 

(Anno  1132,  Mart.  30.) 

[BuUar,  Cluniac,  p.  48.] 

Innocentius   episcopus^   senus  servorum    Dei, 

dilecto  in   Christo  filio  Pbtro  Cluniacensi  abbati 

ejusque  successoribus  regulariter  substituendis  in 


XCV. 

Ad  GuiUelmum  Montispessulani  dominum,— Pei" 
sonam  ejuset  bona  omnia  ad  eum  pertinentia,  sub 
tutelaet  protectioneRomancesuscipitEcclesio!,  ne 
qui  eaauferre,minuere,  aut  aliquibus  molestiis 
fatigare  audeat, 

(Anno  1132,  Martii24.) 
[D.  BouQUBT,  Recueil,  t.  XV.  p.  375.] 
IifirocEXTius  episcopos,  servus  servorum  Dei,di- 
lecto  in  Christo  filio  Guillelvo,   domino  Montis- 
pessulani,  salutem  et  apostolicam  benedictionem. 
fqoilalis   et  jastltiae  ralio  persuidet  ut  quos  erga 
B.  Petruoi  etnosipsosdevotioreses^ecognoscimus, 


Dispensatrix  et  provida  sancta  mater  apostolica 
Rumana  Ecclesia,  suscepta  ab  ipso  Salvatore  nostro 
Domino  Jesu  Cbristo  auctoritate  et  privilegio,  sin- 
gulis  Ecclesiis  suas  dignitates  moderante  ratione 
distribuit.  Cum  enim  beato  Petro  a  Domino  dictum 

sit  :  Tu  aliquando  conversus  conftrmafratres  tuos^ 
et  :  Tibi  dabo claves  regnicoelorum ;  et :  Quodcunque 
ligaveris  superterram  erit  ligatum  et  incmlis  ;  et 
post  resurrectionem  dictum  sit  ei  tertio  gregam 
Dominicam  pascere.  Secundum  antiquorum  consue- 
tudinem  in  civitatibus,  in  quibus  a  prudentibus 
jura  dabantur  populis,  beatus  Petnis  et  ejus  sncces- 
sores  episcopos,  archiepiscopos,  et  primates,  qni 
de  lege  divina  populum  instruerent,  statuerunt.  la 
D  novis  vero  et  religiosis  quibusdam  locis  abbatea, 


qui  fratram  congi*egationi  scirent  praeesae  et  prod- 
esse,  sunt  a  sede  apostolica  constitnti.  De  aliia 
autem  ad  verae  humilitatis  custodiam,  quse  omnium 
virtutum  condimenturo  est ;  et  superbiam  atque 
invidiam,  quae  semper  eam  comitantur,  propcllity 
ut  essent  semper  obedientiae  et  prioratus,  est  ni- 
hilominus  institutum.  Praedecessorum  ergo  nostro- 
rum  vestigiis  inhaercntes  decernimus,  ut  eccleaiaa 
SaDcl(c  Mariae  de  charilate  quae  a  bons  memoriaa 
Gaufrido  Antissiodorensi  episcopo,  Guillelmo  Ni- 
vernensium  comite,  et  Bernardo  de  CHilan,  et  aliis 
fidelibus,  ad  quorum  jus,  locus  ipse,  tam  in  tem- 
po  jlibiis  quam   in  spiritualibus  peitinebat,  Cla* 


i 


<35 


INNOCENTII  II  PAP.€ 


135 


niaceosi  monastcrio  a  phma   fundatioDe  oblata  est,  A  chisque  ejusdem  coenobii,  ut  tibi,  dilecte  in  Domino 


semper  obedientia  et  prioratus  vester  futuris  tem- 
poribus  maneat.  Interdicimus  igitur  ex  parte  beali 
Pctri  et  nostra,  ut  nulli  omnino  hominum  liccat 
abbatem  in  eodem  loco  statuerc,  sed  fratres  ibidem 
Domino  famulantes,  Cluniaccnsis  abbatis,  et  pro- 
prii  prioris  contenti  regimine,  quod  professi  sunt 
ezplcant,  et  grata  Deo  vota  persolvant.  Si  quis 
autem  hujus  nostrs  constitutionis  transgressor 
exstiterit,  iram  Dei  et  indignationes  beatorum 
apostolorum  Petri  et  Pauli  noverit  incursurum. 
Amen. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesi»  episcopus. 

Signum  manus  mcse  :  ADJUVANos.DEUssALVTAais 

N08TER. 


fiii  VeirG  ubbas,  humiliter  pareanl,  et  ut  abbatem 

juxta  dispositionem   tuam  et  consilium  eligant,   per 

apostolica  Bcripta  mandamus. 

Datum  apud  Yapingum,  iii  Kalendas  Aprilis. 

XCVIII. 

Ad  Guillelmum  Montispessulanid^minum. — Devo^ 
tioiiem  ejus  erga  se  et  RotnanamEcclesiamcom' 
mendatf  utque  in  bono  proposito  perseveretkar" 
tatur. 

(Anno  11331,  April.  13.) 

[D.  BouQUBT,  Recueilt  t.  XY,  p.  377.] 

iNifOGB^fTius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 

lecto  in  Cbristo   illustri  viro   Guillblmo  de  Monte- 

pcssulano,  salutem  et  apostolicam  bencdictiooero. 

Amorem  et  servitium,   quod  B.  Petro  et   nobis 


Datum   apud  Vapingum   per   manuni    Aymerici  B  exhibere,  non  ccssas,  frcquenlcr  rccolimus,  et  supcr 

liis  devotioni  tuac  corde  ct  ore  multimodas  gratias 
cxhibemus  ;  et  quoniam  gratum  famulantis  obse- 
quium  verac  dilcctionis  prsemium  promeretur,  nos 
personam  tuam,  sicut  multoties  tibi  significaTimusy 
sincerae  charitatis  brachiis  amplexamur  ;  ut  omnipo- 
tcnlis  Dei  clementia  cam  conservare  dignetur  inco- 
lumem,  supplici  prece  deposcimus.  Tua  igitur  in- 
terest,  fili  in  Christo  cbarissime,  in  bono  quod 
ccepisti  proposito  firmiter  perdurare,  et  qus  ad  ho* 
norem  et  utilitatcm  sanctac  matris  Uiae  Romanse 
Ecclesiae  et  nostram  spcctarc  cognoveris,  diligenti 
vigilantia  operari. 
Datum  apud  Ast,  Idibus  Aprilis. 

XCIX. 


sanctae  Ecclesise  Homanae  diaconi  cardinalis  et  can- 
cellarii,  iii  Kal.  Aprilis,  indict.  x,  Incarnationis  Do- 
minicae  anno  1132. 

XCVII. 

Ad  Petrum  Venerabilem  abbatem  Clunificensem. — 
lllum  investit  de  novo  de  abbatia  S.  Bertini,  man^ 
dansmonachis  ejusdem  ut  eipareant. 

(Anno  1132,  Mart.  30.) 

[BuUariumCluniac,,  p.  47.] 

iNifocB^Tius  episcopus,  sen'us  servorum  Dei,  diie- 
cto  filio  Pbtro  Cluniacensi  abbati,  salutem  et  apo- 
stoiicarn  benedictionem . 

Canonum  praecepta  nos  instruunt,  ut  in  exsequcn- 


dis  negotiis   nihil  praepropere,  nihil   ^^^OTdin^ne  C  Ecclesire  S.  FrigdianiLucensispossessiofiesjuraque 


committamus,   Tua  siquidem  dilectio   nupcr  Remis 
in  pnesentia  fratrum  nostrorum  archiepiscoporum, 
episcoporum    et  aliorum  religiosorum  virorum,   qui 
nobiscum  co  convenerant,  ut  abbatiam  Sancti  Ber- 
tini  a  praedecessoribus  nostris  Romanis  pontificibus 
monastcrio   Cluniacensi  commissam,   et  eorum   pri- 
vilegiis  roboratam,    tibi   restitueremus,     instantius 
postulavit.  Caetcrum  nos  ex   deliberato   eorumdcm 
fratrum   nostrorum  consilio,   ipsius  loci   monachis 
prseteritam  Epiphaniae  solemnitatcm  inducias  con- 
cessimus,   ut   vidclicet  tunc   ad    nostram    venirent 
praesentiam     tibi  de  tuis    querimoniis  respondere 
parati.  Ipsivero  elapso  eo  termino,  ncc  V6nerunt,nec 
miserunt  responsales  :  sed  duos  monachos  ex  parte 
fratrum  nostrorum   R.  archiepiscopo,  et  N.  Mori- q 
nensi   episcopo,    ac  dilecti   filii   nostri  T.  illustris 
Flandrcnsium  comitis,  longiores  pacis  postulantes 
inducias  direxerunt.  Nos  autem  omnem   eis  occa- 
sionem  auferre  volentes,  ipsos  usque  ad  praeteritam 
mediam  quadragcsimam   sustinuimua,  qui  nimurum 
ncc  etiam,  tunc  venorunt,     nec  aliquos    qui  cau- 
sam  suam  agerent  destinarunt.  Quia  igitur,   nequc 
nos  jus  strictum  urget,  neqne  postulat  aequitas,   ut 
eis  in   sua  contimiacia  perdurantibus  prolixiorcm 
terminum  concedamus,  te  de  praefata  Beati  Bertini 
abbatia  ad  reformationem  religionis  praedccessorum 
nostrorum  inhaerentes  vestigiis  investivimus,  mona- 

(t5)  10  April. 

(26)    Epistola  haec,   Calixto  II    perperam  tri- 


confirmat, 

fAnno  1132,  April.  16.) 

\Bullarium  Lateranense^  10.] 

C. 
[Gualterioarchiepiscopo  Ravennati]  hcecsigni/icat: 
(•  Transalpinati  sumus ;  Astce  ResurrectionemDo- 
mini  (25)  celebravimus ;  inde  rogatuF(ovarleniium 
ad  eorum  vrbem  perreximus  etillorummajorem 
ecclesiamconsecravimus,  »  Monet  utsibi  PapUim 
obviam  veniat  (26). 

(Anno  ll32,April.  17.) 
[Amadbsii  fn  an^u/.  Raven,  Chronot,,  lU,  121.] 

CI. 

Ecclesice  B.  Alexandri  Bergomatis  possessiones  et 

privilegia  confirmat. 

(Anuo  1132,  Maii31.) 

[Lupus,  Codex  diplom,  BergomatiSy  II,  p.  963.) 

iNNocEimus  cpiscopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lectis  filiis  Pbtro  praeposito,  et  fratribus  in  ecclesia 
B.  Alexandri  Pergamensis  Domino  servientibus 
tam  pnesentibus  quam  futuris,  inperpetuam  me- 
moriam. 

Officii  nostri  nos  hortatur  auctoritas  ecclesiarum 
omnium  curam  gerHre  et  earum  quieti  et  utilitati, 
auxilianie  Domino,  salubriter  providcre.  Quam* 
bobrem,  dilecti  in  Dominofilii,  vestras  postulatiooei 
benignius  admittentes,  Beati    Alexandri   ecclesiam 

buta,   sine  dubio  est  ad  Innocentium  II  referenda. 
JmL 


137 


EPISTOL.E  KT  PRIMLKGIA. 


138 


■  qoa  dmao  vacatis  servitio  ad  exemplum  praede-  A 
cessoris  Qostri  fidelis  memoriac  paps  Paschalis  apo- 
stdic»  sedis  privilegio  duximus  municnlam,  sta- 
tDentes  ut  quscunque  possessiones  seu  bona  ad 
eamdem  impraeseDtiarum  juste  et  canonice  perli- 
Beot,  aat  in  futurum  concessione  ponliBcum,  largi- 
tione  regum,  vel  principum,  oblatione  fidelium  seu 
Testra  justa  acquisitione,  vel  aliis  modis  rationabi- 
hler  praestaotc  Domino  poteritis  aJipisci,  firma 
robis  in  pei-pe!<ium  et  illibala  scrventur ;  in  quibus 
luK  nominaiim  duximus  expriraenda:  Concessionem 
videlicet  decimarum  a  bonae  mcmoriae  Adeberto  Per- 
gnDeosi  episcopo,  ecclesiae  veslrae  praeposiio,  faclara, 
qaemadmodum  in  scriptis  ejusdero  cpiscopi  ct  canoni- 
corum  beatorum  martyrum  Alexandri  et  Vincenlii 
coDtioetur,  uteaedemdecimaBperpetuisfralrum  usibus  ^ 
cedant ;  ecclesias  quoque  de  Licina  ct  de  Lemene, 
H  de  villa,  salva  niquidem  in  eis  dicecesani  episcopi 
juslitia  cl  reverentia.  Porro  bonos  usus  et  raliona- 
bOes  consuetudines  a  praedecessore  nostro  piae 
reoordatioDis  papa  Honorio  vobis  firmalas,  nos 
qooque  aoctoritate  apostolica  roboramus.  Decerni- 
mns  ergo  ut  nulli  omDioo  hominum  fas  sit  vestram 
eedesiam  temere  perturbare,  aut  ejus  possessiones 
tuferre  vel  ablatas  retinere,  minuere,  aut  aliquibus 
Taationibus  fatigare,  sed  omnia  integra  con&er- 
TeDtur  veslris  usibus  profulura.  Si  qua  igilur  in 
posterom  ecclesiastica  saecularisve  persona,  hujus 
Bostrae  constitutionis  paginam  sciens,  contra  eam 
lemere  venire  tentaverit,  secundo  lerliove  commo- 
lita,  si  Don  reatum  suum  congrua  satisfactione 
eorrexerit,  potestatis  honorisque  sui  dignilate  ^ 
careat ,  reamqoe  se  divino  judicio  existere  de 
perpetrata  iniquitate  cognoscat,  et  a  sacralissimo 
corpore  ac  sanguine  Dci  et  Domini  Redemptoris 
lesa  Christi  aliena  fiat,  atque  in  extremo  examine 
cistrictae  nltioni  subjaceat.  Gunctis  autem  eidem 
loco  jnra  sua  ser\'antibus  sit  pax  Domini  nostri 
leto  Christi,  quatenus  et  hic  fnictum  bonse  actionis 
perdpiaDt,  et  apud  districtum  Judicem  praemia 
atemae  pacis  inveniaot.  Amen,  amen,  amen. 

Ego  lonocentius  Catholicae  Eccfesiae  episcopus 
SQbscripsi. 

Ego  Ubertus  presbyter  carJ.  tit.  Sancti  Clemen- 

tii  sobscripsi. 

Bgo  Goselmus  presb.  card.  tit.  Sanctae  Caeciliae 
nbscripsi.  D 

figo  Lneas  presbyt.  card.  tit.  SS.  Joannis  et 
Paoli  subscripsi. 

Ego  RomaDus  diac.   eard.  S.  Mariae  in  Porticu 

nbscripii. 
Ego  Gregorius  diac.  card.   S.  Sergii  et  Bacchi 

sobscripsi. 

Ego  Otto  diaeonus  card.  Sancti  Georgii  &ub- 
leripsi. 

Datam  Placentiae  per  manum  Ahnerici  sanclae 
lomaDae  Bcclesiae  diac.  card.  et  cancell.,  ii  Kalend. 
JoDii,  indictione  z,  Incamationis  Dominic<e  anno 
ItlS,  pOBiificatas  vero  domni  Innocentii  II  papae 
tn. 

CLXXDL 


CII. 


Monastenum  S.  Salvatoris  Papiensis  subprotectione 
sancite  Romana  Ecclesias  suscipit,  ejusque  bona 
confirmat, 

rAnno  1132,  Junii  3.) 

[MAaGARiNi,  Bullar,  Casin,^  lom.ll,  p.  142.] 

Imnocsntius  episcopus»  servus  servorum  Dei,  di- 
lecto  in  Christo  fi lio  Joanni,  abbati  venerabilis  mo- 
nasterii,  quod  dicilur  D.  Salvatoris,  secus  Papiam 
siti,  ejusque  successoribus  regulariter  substituendis 
in  perpetuum. 

Ad  hoc  nobis  a  Deo  pasloralis  officii  cura  com- 
missa  est,  ut  quieti  et  ulilitati  omnium  ficclesia- 
rum  particulari  debeamus  sollicitudine  providere, 
et  ne  pravorum  hominum  fatigentur  molestiis,  eas 
auctonlate  sedis  apostolicae  cummuuire.  Quapropter, 
dilecte  in  Domino  fili  Joannes  abbas,  tuis  rationa- 
bilibus  postulalionibus  assensum  pracbentes,  Domini 
Salvaioris  monasterium  cui  Deo  auctore  praesides, 
cum  omnibus  ad  ipsum  pertinentibus,  ad  exemplar 
prscdecessorum  nostrorum  felicis  memoriae  Joannis, 
Bencdicti,  Paschaiis,  Calixti,  Romanorum  pontifi- 
cum,  sub  beati  Petri  tutela  et  apostolicae  sedis 
proteclione  suscipimus.  Quod  nimirum  coenobium 
ab  Adelaide  imperatrice  augusta  renovatum,  et  ejus 
Uberalitate,  et  donationibus  ditatum,  suprascripti 
noslri  privilcgii  pagioa  communimus,  statuentes 
ut  quaecunque  bona,  quaecunque  praedia  urbana, 
sive  rustica,  culta  vel  inculla,  quascunque  posses- 
siones,  utensilia  vel  omamenta  a  praefata  Augusta, 
vel  ab  aliis  fidelibus  de  suo  jure  eidem  monasterio 
collaia,  impraesentiarum  juste  et  legitime  possidet, 
aut  in  futurum  concessione  pontificum,  liberalitate 
priiicipum,  oblatione  fidelium,  seu  aliia  justis  nomi- 
nibus,  praestante  Domino,  poterit  adipisci,  firma 
tibi  tuisque  successoribus,  el  illibata  permaneanl. 
Sane  obeunte  te,  nunc  cjusdem  loci  abbate,  vei 
tuorum  quolibet  successorum,  nuilus  ibi  qualibet 
aubreplionis  astutia  seu  violentia  praeponatur,  nisi 
quem  fratres,  communi  consensu,  vel  pars  con- 
silii  sanioris,  secundum  Dei  timorem,  et  beati 
Benedicti  Regulam,  providerint  eligendum;  electus 
autem  a  Romano  pontifice  consecretur.  Chrisma, 
oleum  sanctum,  consecrationcs  altarium,  aeu  basili- 
carum,  ordinationes  monachorum,  seu  canonicorum 
vestrorum,qui  ad  sacros  ordines  fuerintpromovendi, 
a  quo  malucrilis;  suscipiatis  episcopo,  siquidem 
Catholicus  fuerit,  etgraliam  sedis  aposlolicae  habue- 
rit.  Porro  in  ecclesiis  ad  ipsum  monaslerium  per- 
tinentibus  baptismum  celebrare  permittimus,  in 
quibus  videlicet  usque  ad  haec  tempora  constat  ease 
ceiebratum.  Missas  quoque  publicas  in  eodem  mo- 
nastcrio  celebrare,  aut  stationes,  sive  ordinationes 
aliquas,  pracler  abbatis  voluntatem  ab  episcopo 
quolibet  fieri  probibemus,  Decimas  praeterea  red- 
dituum  praefati  coenobii,  absque  alicujus  episcopi 
vel  ministrorum  ejus  conlradictione,  vobis  haben- 
das  coucedimus.  NuIIi  ergo  omniuo  hominum  liceai 


139 


INNOCENTIl  n  PAPiE. 


flO 


praenominatum    moDasterium    temere   perturbare,  j^  Domino  constituti,  ez  injuncto  nobis  oflScio  fratret 


ant  ejus  possesaiones  auferre,  vel  ablatas  retinere, 
minuere,  aut  aliquibus  vezationibus  fatigare,  sed 
omnia  integra  conserventur  eonim,  pro  quorum 
gubernatione  et  sustentatione  concessa  sunt,  usibus 
omnimodis  profutura.  Ad  haec  praescnti  capitulo 
adjangentes,  statuimus  ut  supradictum  coenobium 
Bub  nullius  personae  jurisdictione,  seu  potestate 
permaneat,  sed  ab  omni  jugo  liberum,  soli  sanctae 
Romanae  et  apostolicse  sedi  subjectum  esse.  San- 
cientes,  dalmatic»,  sandaliorum,  nec  non  chirote- 
carum  usum  tibi,  luisque  successoribus  jaxla  prae- 
decessorum  nostrorum  staluta  concediraus.  Si  qua 
ergo  in  futnrum  ecclesiaslica  sjecularisve  persona, 
hanc  nostrae  constitutionis  paginam  sciens,conlra  eam 


nostros  episcopos  diligere,  et  Ecclesiis  sibi  a  Deo 
commissis  suam  debemus  justiliam  conservare. 
Proinde,  charissime  in  Christo  frater  Litifrede 
episcope  Novariensis  Ecclesiae,  cujus  a  Deo  tibicnra 
commissa  est  salubriter  providentes,  statuimns  nt 
quascunque  possessiooes,  quaecunque  boua  eadem 
Ecclesia  impraesentiarum  juste  et  legitimc  possidet 
firma  tibi  tuisque  succcssoribus  et  illibata  perma- 
neant.In  quibus  haec  propriis  nominibus  ezprimende 
subjunximus  :  abbatiam  videlicetS.  Laurentii,abba- 
tiam  S.  Bartholomaei  in  suburbio  Novariensi,  abba- 
liam  S.  Salvaloris  de  Casale,  abbaliam  S.  Silani  de 
Romagnano,  capellamS.Nazarii,  capellam  Omnium 
Sanclorum  et  6.  Salvatoris,  capellam  S.  Matthaei, 


temere  venire  tentavcrit,  sccundo  tertiove  commo-  _  capellam  S.  Andrcae,  capellara  S.  Stephaoi.  Extra 

...  ^* ..»!.  r.>/.i!y%«*A        /t/\mnr«.iia      Avnnn/la  tropil  ntvitatam      *\1oKAm    C      AlKini    Aa     Xlf^mtt^^l^   «...~    ^»— ^ 


nita,  si  non  satisfaclione  congrua  emendaverit, 
potestatis  honorisque  sui  dignitale  careat,  reamque 
se  divino  judicio  existere  de  perpetrata  iniquilale 
cognoscat,  et  a  sacralissimo  corpore  et  sanguine 
Dei  et  Domini  Redemptoris  noslri  Jesu  Christi 
aliena  fiat,  atquc  in  extremo  examine  districtae 
ultioni  subjaceat.  Cunclis  autem  eidem  loco  justa 
servantibus  sit  pax  Domini  nostri  Jesu  Chrisii, 
quatenus  et  hic  fruclum  bon»  actionis  percipiant, 
et  apud  districtum  Judicem  praeraia  a)lernie  pacis 
inveniant.  Amen,  amen,  ameu. 

Ego  Innocenlius  Catholicae  Ecclcsiffi  episcopus. 

Ego  Ubertus  presbyter  cardinalis  tiluli  Sancti 
Clementis  subscripsi. 

Ego  Anselmus  presbyler  tit.  S.  Laurentii  in  Lu- 

cina  ss. 
Ego  Cosmas  presbyter  cardinal,  tituli  S.  Caeci- 

liae  ss. 
Ego  Lucas  presbyter  cardinal.  tilul.  SS.  Joannis 

et  Pauli  ss. 
Ego   Dominicus  diacon.  card.  tit.  S.  Mariae  in 

Particu  ss. 
Ego  Gregorius  diacon.  card.   Sanclorum  Sergii 

et  Bachi  ss. 
Ego  Olto  diaconus  cardin.  S.  Georgii  ss. 
Ega  Guido  diacon .  card .   Sanctorum  Cosmae  et 

Damiani  ss. 

Datum  Placentiae,  per  manum  Aimerici  sanclffi 
Romaoaj  Ecclesiai  diaconi  cardinalis  et  cancellarii, 
lertioNonas  Junii,  indictione  zx,  Incarnationis  Do- 


civilatem,  plebem  S.  Albini  de  Mortario  cum  paro- 
chia  sua,  et  septem  capellis,  videlicet  S.  I^urentii» 
S.  Julii,  S.  Gaudentii,  S.  yictoris,S.  Quirici,  S.  Mi- 
chaelis,  S.  Petri,  in  quibus  Novariensis  episcopus 
episcopale  jus  habere  dignoscilur.  In  campo  Lato 
plebem  S.  Petri,  ecclesiam  S.  Gaudentii,  eccles. 
S.  Majoli  eccles.  Alexandri,  ecclesiam  de  Berredo, 
et  cdpellam  S.  Nazarii,  plebem  Vegevenensem  cam 
capelUs  suis,  plebem  de  Cas.«iolo,  eccIesiamdeCe* 
redano,  et  de  Gravalona,  ecclesiam  Camari,  eccle- 
siam  Romentini  et  Galiaii.  Plebem  Olegii  cum  ca- 
pellis  suis,  plebem  de  Dulciagi,  cum  eapollis  suis, 
ecclesiam  S.  Julii  novam  et  antiquam,  plebem  Va- 
rali  cum  capellis  suis,pIebcmdeG.ilticocumcapellis 
suis,  plebem  Gaudiani  cum  capellis  suis,  plebem 
^  S.  Julii  cum  capellis  suis,  plebem  Vemeniae  cum  ca* 
pellis  suis,  plebem  Baveni  cum  capellis  suis,  eapel- 
lam  S.  Angeli  et  S.  Remigii,  plebem  de  Intro  cum 
capellis  suiff,  plebem  Mergotii  cum  capellis  suis, 
plebem  Oxulae  cum  suis  pertinentiis.  Ecclesias  om« 
nes,  quac  sunt  in  valle  Sicidae.  Plebem  Grinasci,  et 
capellas  Romaniani,  plebem  Agamii  cui  suis  pertt- 
nenliis,  et  Seciani  cum  suis  pertinentiis,  plebem 
Xuni  cum  capellis  suis,  plebem  Quiregii,  plet>em 
Petrori,  cum  monasterio  et  suis  capellis,  plebem  de 
Casali,  et  castro,  et  villam  ejusdem  Casalis,  plet>em 
Arcamariani  cum  capellis  suis,  ecclesiam  Monti- 
celli,  plebem  Vespolati  cum  capellis  suis.  Quascum- 
que  praeterea  ecclesias  iotra  vel  extra  civitalem 
Novariensis  Ecclesia  possidet,  aut  in  futurum  con<« 


minic»  anno  1133,   pontificatus  vero  domni  Inno- D  cessione  pontificum,  largitione  regum,   vel  prind- 


centii  II  papae  anno  in 


CIII. 


Eccletiam  Novariensem  tuendam  tuteipit  et  Liii- 
fredi  episcopi  ac  ejus  tuccessorum  pottettiones 
confirmat» 

(Anno  1182,  Jon.  25.) 
[Ughelli,  ItaUa  sacra,  IV,  704.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,ve- 
nerabili  fratri  Litifredo  Novariensi  episcopo, 
ejusquc  successoribus  canonice  substituendis  in  per- 
pctuuin. 

In  eminenti  apostolicae  sedis  spccola  disponente 


pum,  oblalione  fidelium,  seu  aliis  justis  modis,  pra^ 
stante  Domino,  poterit  adipisci,  firma  vobis  in  per- 
petuura,  etintemeratamaneredecernimus.  Prohibe- 
mus  etiam  ut  nullus  absquc  tuo  vel  successomm 
tuorum  assensu  vcl  libera  voluntale  in  Novariensi 
cpiscopatu,  salva  sedis  apostolicae  reverentia,  eccle- 
siam  fundare  praesumat. 

NuIIi  ergo  omnino  hominum  fas  sit  praefatam  Ec- 
clesiam  tcmere  perturbare,  aut  ejus  possessionea 
auferre,  vel  ablaias  retinere»  minuere,  aut  aliquibns 
vexationibus  fatigare,  sed  omnia  cum  intergritate 
serventur  eorum,  pro  i(«orQm  guberiMliOiie  ei  sa- 


141 


KPISTOLii:  ET  PRIVILEGIA 


H% 


rienlttione  concessa  sunt,  usibus  omnimodis  pro-  A  illibata  permaneant.  In  quibus  h«c  propriis  nomini- 


fltitun.  Si  qua  igitur  in  postenim   ccclesiaslica  seu 
aMolaiis  persona,  hanc  nostrae  conslitutionis  pagi- 
Bim  scieos,  contra  eam   renire   tcmere  tenlaverit, 
Kcando  lerliove   commonita,    si   non   salisfaclione 
coogrua  emendaverit,  potestatis   honorisquc  sui  di- 
fniiale  carcat,  reamque  se  divino  judicio   exislere 
de  perpetrata  iniquitatc   cognoscat,   et  a  sacralis- 
simo  corpore  ac  sanguinc    Dei    et    Dominini    Re- 
donplons  nostri  Jesu  Cbrisli   aliena  fiat,   atque  in 
extremo  examine  districUe  ultioni   subjaceal.    Cim- 
cds  autem   eidem   Ecclesiae  justa    servantibus  sit 
ptx    Doraini    Nostri    Jesu    Christi  ,    quatenus     et 
hic  fhictum    bonae    actionis    percipianl  ,    et    apud 
districtum   judicem    praemia    ajternae   pacis    inve- 

miat. 
Ego   Innocentius  Calholicae   Ecclesiaj    episcopus 

Kibsc. 
Ego  Ubertus  presb.  card.  tit.  S.   Clemenlis  sub- 

seripBi. 
Ego  Anselmuspresb.  card.   lit.   S.   Laurentii   in 

Ludna  subsc. 
Ego  Jomelsus    presb.    card.    til.     S.     Caecili» 

sobsc. 
Ego  Lucas  presb.  card.  tit.  SS.  Joannis  et  Pauli 

sobsc. 
Ego  Romanus  diac.  card.  S.    Mariae  in   Porticu 

subsc 
Ego  Gregorius  diac.  card.  SS.    Sergii   et   Bacchi 

sabsc. 


bus  exprimenda  subjunximus  :  In  civitate   Novariae 
ecclcsiam     S.     Ambrosii  :     in   Tercado    ecclesias 
S.  Cassiani,  et  S.    Michaelis,    et   S.    Ambrosii,   in 
Veura  ccclesiam  S.  Gaudentii  cum  omnibus  decimis 
suis  et  manso  uno,  in  Matheo  ecclcsiam  S.   Marlini 
cum  omnibus  dccimis  suis  el  manso  uno,  in  Insamo 
ecclesiam  S.  Damiani  cum  omnibus  decimis  suis   et 
manso  uno,  in  Mathco   ecclesiam   S.   Martini   cum 
omnibus  decimis  suis  et   mansis   octo,    ct  districto 
totins  villae,  in  curte  nova  ccclesiam  Sancti  Michae- 
lis  cum  omnibus  decimis  suis,  et  sex  mansis   et   to- 
tius  villse  districto,  in  Quartaria   ccclesiam   S.    Ma- 
joli,  cum  omnibus  dccimis   suis,  et   scx   mansis  et 
totius  villae  districto,  in  Quartaria  ecclesiam  S.  Ma* 
B  joli  cum  omnibus  decimis  suis,  et  terris  et  districto 
villae  totius,  in  Baceno  ecclesiam  S.    Gaudentii  cum 
posssesionibus  domus  tertianae,  decimam    Tredaci 
cum  decem  mansis,  decimam  Romentini,  decimam 
Galiati,  dccimam  Camcri,  decimam   Pernati,   deci- 
mam  Bcrzini,  decimam  Camiliani  el  Aguniati,  deci- 
mam  Oblata,  dccimam  Novasse  cum  omnibus  terris 
ad  camdem  curtcm   pertinentibus,    decimam  Gon- 
dianas  cum  possessionibus  quas  tenet  in  eadem  villa, 
dccimam  Granotii,    dccimam   Monticelli  et  viginti 
modios  ficti,  decimam  Guilengi,  cum  possessionibus 
quas  ibidem   tcnetis,    dccimam   Sociaci   ct  mansos 
quos  ibi   habetis.    Csstrum    Nomenonii   cum  omni 
districto  totius  villae,  ct  decimis   et  viginti   mansis. 


_     _     .  ..  .«»•_•     /^«r«„      decimam  Paliati  cum  duodecim  mansis,  duos  mansos 

EffO  Stcpbanus  diac.   card.   S.    Lucia  m  Urieu  ^  .    «    ,  . .  .  .    „       •  .     •    xt-v 

ci^v  crt«i/uauu^  M   V  ^^^  Terdobiato,  unum  mansum  in  VcMpolato,  m  Nibi- 

liola  mansum  unum,  in  Garbagna  mansos  duos,  in 


sabsc. 

Kgo  Otto  diac.  card.  Sancli  Georgii  subsc. 

Datum  Placentiae  per  manum  Alimerici  sanctae 
Romanae  Ecclesiae  diaconi  cardinalis  et  cancclla- 
rii,  vii  Kal.  Julii,  indict.  xi,  Incamationis  DorLinic® 
il33,  pontificatus  vero  dom.  Innocentii  papae  II 
umo  m. 

CIV. 

EccUiUB  liovariensis  canonicorum  bona 

confirmat, 

(Anno  1132,  Jun.  25.) 

[Ughslli,    ibid.,    p.     T06.] 

IiQfocBNTius  episcopus,  servus  senorum  Dei,  di- 
lectis  filiis  Novariensis  Ecclesiae  canonicis,  tam  prae- 
seotibus  quam  fdturis  in  perpetuum. 

In  eminenti  apostolicae  sedis  specula  divina  dispo- 
aeote  clementia  constituti,  honestas  personas  pa- 
terna  debemus  cbaritate  diligere,  et  ne  ipsi,  vel 
eoram  bona  pravorum  honimum  agitentiu*  molestiis, 
soilidie  volumus  providere.  Quamobrom,  dilecti  in 
Domino  nlii,  vencrabilis  fratris  nosUis  Litifredi  epi- 
icopi  vestri  precibus  inclinati  vesUis  rationabilibus 
petilionibus  dnximus  annuendum.  Statuimus  igitur 
itqoascunque  possessioncs,  vcl  bona  impraescn- 
titfnm  jusle  et  canonice  possideUs,  aut  in  futurum 
eaaeessaoQe  pontificum,  largitione  principum,  obla- 
Sue  fideliumi  seu  aliis  justis  modis  praestante  Do- 
ftno  poleritis  adipisciy  firma  vobis  in  perpeluum  et 


Stodegarda  duos  mansos,  in  Casulino  mansum 
unum,  et  ficti  soldos  quindecim  vetcris  monetae  Me- 
diolanensis,  et  quindecim  modios  annonae,  duas 
parles  castri  Mositii  cum  capella  S.  Stephani,  et 
distrtcto»  et  telonco,  et  honorc,  et  duodecim  man- 
sis,  in  Gargarengo  mansum  unum,  in  Landiola 
mansum  unum,  in  Silavcngo  mansum  unum  et  mo- 
lendinum,  in  Carpiniano  mansum  unum  cum  di- 
stricto  ejusdcm  mansi,  in  Agaimo  mansum  unum, 
in  Siciano  mansum  unum  cum  servis,  et  ancillis  et 
ticto  scx  soldorum,  in  Fara  mansum  unum  quarta 
parte  districti  Cisti  cum  tribus  mansis  ct  dimidio, 
in  Caltiniaca  tres  mansos  et  molendinum  unum,  in 
D  Dulciago  trcs  mansos  cum  districto  eorum  manso- 
rum,  in  Mommo  sex  mansos  et  molcndinum,  in 
Albo  mansum  unum  cuni  disUncto,  in  Pramoxello 
piscariam  unam,  aliam  piscariam  juxta  castrum 
Domini,  in  Blaxcria  fictum  quadraginta  denariorum 
vcteris  monctae  Mediolancnsis,  Canatum,  et  Oglon 
cum  piscariis.  olivctis  suis,  et  ancillis  suis.  Ad  haec 
adjieicntes  decimas  et  alias  posscssiones,  quas  in 
Novariensi  civitate  habelis,  et  dininilionem  conb^o- 
vcrsiae,  qmc  de  obedientia,  el  rcverentia  clericorum 
S.  Gaudenlii,  et  obsequiis  mortuorum  inter  eos  et 
clericos  ejusdem  Ecclesiae  agitabatur  a  bonae  memo- 
riae  Ricardo  Navariensi  episcopo  recte  factam,  et  a 
praedicto    fraU-c  nosU^o   Litifredo  op\«io^  i^Vxo 


t 


ii? 


INNOCENTII  n  PAPA\ 


f4( 


iirinatam,  atque  s  praedecessore  nostro  aaDctac  rc-  A  Veslra  igiiur  lutei  cst  sic  in  obedientia  sedis  aposto- 


eordatioDis  papa  Hun,  roboratam  vobis  Dihilominus 
coufirmamus.  Decernimus  ergo  ut  nulli  hominum 
liceat  vos  super  his,  quaB  universitali  vestrae  prae- 
sentis  scripli  pagina  roboravimus,  infestare,  aut 
aliquam  vobis  temerariam  imminutionem  inferre, 
sed  omnia  cum  integrilale  servenlur  veslris  usibus 
profutura.  Si  qua  igilur  in  posterum  ecclesiaslica 
saBCularisve  persona,  hanc  nostrae  constitutionis  pa- 
ginam  sciens,  conlra  eam  temere  venire  leniaverit  et 
secundo  terliove  commonita  satisfactione  congrua 
non  emendaverit,  a  sacratissimo  corpore  ac  san- 
guine  Dei  et  Domini  nostri  Redemptoris  Jesu 
Chrisli  aliena  fial,  alque  in  exiremo  examine  di- 
stricta  ultioni  sabjaceat.  Cunctis  autem  vobis  justa 


lica,  et  ejus  amore  persistere  quatenns  ejus  gratiam 
mereamini  fideliler  retinerc,  ut  eaedem  ecclesias 
nequaquam  sub  vestra  custodia  deteriorentur, 
sed  in  meliorem  statum,  auxiliante  Domino,  redu- 
cantur. 
Dat.  Placentiie,  iv  Kalendas  Julii. 

CVI. 

Ecclesiam  AquUeiemem  sedecim  episcopatuum  me- 
iropolim  con/irmat^  Peregrinoque  patriarchiB 
usum  palliif  rationalis,  nacci,  crucis  concedit. 

(Anno  1132,  Jun.  t9.) 

[Ughelli,  Italia  sacra,  t.  V,  col.  6S.] 

Innocbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve* 
nerabili  fratri   Peregrino   Aquileiensi   patriarcbe, 


aervanlibus  sit  pax   Domini  nostri   Jesu  ^hristi,  3  ejusque  successoribus  canonice  substituendis  in  per- 
quatenus  et  hic  fmctum  bonfle  actionis  percipiant,      ^^1^,^, 


et  apud  districtum  Judicem  praemia  seternae  retribu- 

tionis  inveniant. 
Signata,  et  subscripta  hoc  modo,  videlicet  : 
Ego  Innocentius   Catholicse  Ecclesiae   episcopus 

subsc. 
Ego  Ubertus  presb.   card.    tit.    S.    Clementis 

Bubsc. 
Ego  Anselmus  presb.  card.  tit.   S.  Laurentii   in 

Lucina  subsc. 
Ego presb.  card.  S.  Ca-ciliae  sub- 

acripsi. 

Ego 

Ego  Romnus  diac.  card.    S.  Mariae  in  Porticu 

subsc. 
Ego  Gregorius  diac.  card.  SS.  Sergii  et  Bacchi 

subscripsi . 
Ego  Stephaims  diac.  card.   S.   Luciae  in   Orfea 

subsc. 
Ego  Olho  diac.  card.  Sancti  Georgii  subsc. 
Ego  Guido  diac.  card.  SS.  Cosmae  et  Damiani 

Bubsc. 

Dalum  Placentiae  per  manum  Aymerici  diaconi 
card.  etcancellarii  S.  R.  E.,  vii  Kalend.  Julii, 
indict.  XI,  Incarn.  Dom.  anno  1133,  ponlificatus 
autem  D.  Innocentii  papae  II  anno  iii. 

CV. 

CanonicisS.  Alexandri Bergomatis  quasdam  eccle- 
siasad  sedem  apoitolicam  spectantes  concedit, 

(Anno  1132,  Jun.  28.) 

[Lupus,  Cod,  diplom,  Bergom,,  II,  966.1 

Innocentius  episcopus,  servus  scrvorum  Dei,  di- 
leclis  in  filio  IPErRoJ  praeposilo  et  canonicis  ecclesiae 
Beali  Alexandri  Pergamcnsis,  salutcm  et  apostoli- 
cam  benediclionem . 

Qui  tideliores  el  devotiores  B.  Petri  filiis  esse  pro- 
banlur,  dcbent  a  sede  apostolica  diligi  el  in  suis 
opportunitatibus  propensius  adjuvari.  Eapropter, 
dilecti  in  Doraino  filii,  devolionis  vestrae  studium 
attendentt»s,  ecclesias  Sanctae  Trinitatis,  SanctiSal- 
valoris,  Sancli  Michaelis  quie  sunl  in  Virgis,  et  ec- 
clesiam  S.  Eusebii,  quae  ad  jus  beati  Pelri  specialiter 
nerlinere  noscuntur,  ohariiati  vestrse  commisimus. 


Domus  Domini  decora,  circumamicta  varietate, 
columnas  habet,  alias  in  summo  splendore  positas, 
alias  in  medio,  alias  in  ultimo  collocatas.  Sancta 
namque  Romana  Ecclcsia,  quae  ab  ipso  Salvatore 
per  beatum  Petrum  principatum  obtinuit,  opiBces 
suos  alios  episcopos  instituit,  qui  clero  praeessent, 

et  populorum  curara  animarum  gererent,  alios  ar- 
chicpiscopos,  qui  episcopis  manum  consecralionis 
imponerent,  et  jura  dantes  potestate  metropolitica 
concilia  celebrarent,  alios  primates,  qui  soli  Ro- 
mano  subessentpontifici,  et  super  archiepiscopos  et 
provincias  primatum  haberent.  Eapropter,  dilecte 
frater  in  Christo,  Peregrine  Aquileiensis  patriarcha, 

G  tibi,  ct  per  te  sanctae  Aquileiensi  Ecclesiae,  cui 
auclore  Deo  praecsse  dignosceris,  potestatem  super 
sexdecim  episcopatus,  videlicet  Polensem,  Tergesti- 
num,  Parentinum,  Petenensem,  Emonensem»  Con- 
cordicnsem,  T&rvisiensem,  Cenetensem,  Belonen- 
sem,  Feltrensem,  Paduanum,  Vicentinum,  Triden- 
tinum,  Mantuanum,  Veronensem,  Cumanum,  me- 
tropolitico  jure  concedimus,  abbatias  quoque  scilicel 
Osciacensem,  Mosicensem,  Rosaciensem,  Belinien- 
sem,  Sextensem,  Pirensem,  Sanetam  Mariam  ad 
Organum  tibi  et  tuis  successoribus  duzimus  robo- 
randas.  Pallii  vero  usum,  rationalis,  atque  nacci, 
qui  praedecessoribus  tuis  pro  ipsius  Ecclesiae  digni- 
tate  a  nostris  antecessoribus  est  concessus,  nos 
tam  tibi  quam  tuis  successoribus  confir.namus,  his 

D  videlicet  diehus  qui  in  Ecclesix  tuae  privilegiis  con* 
tinentur.  Sane  quocunque  perrexeris  crucem  *.e  et 
tuos  succcssores  deferendi  licentiam  auctoritate 
beati  Petri  et  nostra  largimur.  Porro  comitatus, 
marchiam  et  ducatum  regalibus,  seu  imperialibus 
privilegiis  Ecclesiae  tuae  concessa,  nos  quoque  prae- 
scntis  decreli  sanctione,  nihilominus  roboramus. 
Statuimus  ctiam  ut  quascunque  possessiones,  qu«- 
cunquc  bona  Aquileiensis  Ecclesia  impraesentiarum 
juste  et  legitime  possidet,  aut  in  futurum^  praestanta 
Domino,  poterit  adipisci,  Brma  vobis  et  illibata 
permaneant,  salvo  nimirum  in  omnibus  sanctae  Ro- 
manae  Ecclesiae  jure  ac  reverentia.  Decemimut 
ergo  ut  nulli  hominum  liceat  pnefattm  Kccleaiam 


nL 


f» 


EPlSTOLiE  ET  PRIVILEGIA. 


f46 


tnere  perturbare,  tut  ejus  possessiones  auferre,  A  vel  archipresbyterum  adeas,  ut  secundum  ceosuram 


fd  ablatas  retinerc,  minuere,  aut  aliquibus  vexa- 
lioBibus  fatigare.  Sed  omnia  integre  conserventur 
conim,  pro  quorucn  gubernatione  et  sustentalione 
coDcessa  sunt,  usibus  omnimodis  profutura.  Si  qua 
igitar  in  futurum  ecclesiastica  ssecularisve  persona 
hioc  Dostrae  constitutionis  paginam  sciens,  contra 
mm  temere  venire  tentaverit,  secundo  tertiove  com- 
moiuta,  si  non  satisfaciione  congrua  emendavcrit, 
poteatatts  bonorisque  sui  dignitate  careat,  ream- 
qae  se  divino  judicio  de  perpetrata  iniquitate  co- 
gnoscat,  et  a  sacratissimo  corpore  et  sanguine  Dei 
ac  Domini  Redemptoris  nostri  Jesu  Christi  aliena 
fiat,  atque  in  extremo  examine  districise  uUioni 
icbjaeeat.  Cunctis  autem  eidem  Ecclesise  justa  ser- 


ecclcsiasticam  poenitentiam  eis  injungat.   Quod  si  a 
tua  dilectione   super  hoc  tertio  invitati   adimplere 
contempserint,  tibi   pcenitentiam  eis   tribuendi  li- 
centiam  apostolica  auctoritate  concedimus. 
Dat.  Placentia)  n  Kal.  Julii. 

CVIII. 

Bona  omnia  et  privilegia  mojuulerii  Sancti  Xisii 

Placentince  diascesis  ccnfirmat, 

(Anno  1132,  Jul.  14.) 

[COCQUELINBS,  t.  II,  p.  214.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei. 
Oddoni  abbati  venerabilis  monasteriiS.  Xisti  quod 
Placentiae  situm  est,  ejusque  successoribus  regula- 


n»tibus  sit  pai  Domini  noslri  Jesu  Chrisli,  qualc  griler  subsiitucndis  in  perpetuun,. 


m  et  hic  fnictum  bonaeactionis  percipiant,  etapud 
districtum  Judicem  priemia  aeterns  pacis  inveniant . 
Ameo. 

Ego  Innocc^tius  Catholicae  Ecclesis  episcopus 
nbseripsi. 

Ego  Ubertus  presbyter  cardinalis  tit.  S.  Clemen- 
tissobscripsi. 

Ego  Anselmus  presbyter  cardinalis  tit.  S.  Lauren- 
tiiin  Lucina  subscripsi. 

Ego  Sozilinus  presbyter  cardinalis  tit.  S.  Ca?cilia^ 
nbscripsi. 

Ego  Lucas  presb)ter  cardinalis  tituli  Sanctorum 
JoiULis  et  Pauli  subscripsi. 

Ego  Romanus  diaconus  cardinalis  Sanctae  Mariae 
ia  Porticn  subscripsi. 


Ad  hoc  universalis  Ecclesiae  cura  nobis  a  provi* 
sore  omnium  bononim  Deo  commissa  et>t,  ut  reli- 
giosas  diligamus  personas*  et  beneplacentem  Deo 
religionem  studeamus  modis  omnibus  propagare. 
Nec  euim  Deo  gralus  aliquando  famulatus  impen- 
ditur,  nisi  ex  cbaritatis  radice  procedens,  a  puri- 
tale  religiouis  iuerit  conservalus.  Hoc  nimirum 
cbaritatis  intuitu  prsedecessores  nostri  felicis  me- 
moria^  Paschalis  et  Calixtus  Romani  pontifices, 
in  monasterio  Sancti  Xisti,  quod  Placentise  situm 
esl,  religionem,  quae  ibi  ex  tempore  jam  longo  de- 
fecerat,  rcformare  volentes,  sapienlium  ac  religio- 
sorum  virorum,  et  praecipue  egregiae  memoriae 
comitissde  Maihildis,  precibus  ei  consilio,  pro  femi- 
nis  ibidem  irreligiose  vivenlibus,  monastici  ordiuis 


Bgo  Grtgorius    diaconus  cardinalis    Sanctorum  C  viros  conslituerunt,   et  te,  dilecte  in   Christo 
Sergii  et  Bacchi  subscripsi. 

Ego  Stephanus  diaconus  cardinalis  S.  Luciae  in 
Orpbea  subscripsi. 

Ego  OUo  diaconus  cardinalis  S.  Georgii  adVeliim 
ioreum  subscripsi. 

Datum  Placentis  per  manum  Aimerici  sanctse 
lomanK  Ecclesiae diaconi  cardinalis  et  cancellarii,  ni 
Kal.  Julii.  ind.  z,  Incarnationis  Dominicae  anno 
M$2,  pontificatus  vero  D.  lonocenti  papae  II, 
IDDO  iri. 

S.  V.  Ego  Petrus  not.  ut  tidi  in  privilegio  ita 
scripsit  nec  dictianem^  velsyllabam  addidi,  nec 
pnelerfnisi^ 

CVU. 

Ai  A[lUmem]priaremecclesiaS.  Frigdiani  Lucensis, 

(Anno  1132,  Jun.  30.) 

[Baluz.  MiseelL  lY,  589.] 

iNicocBimiis  episcopuf,  servus  servorum  Dei,  di- 

lecto  in  Cbriato  filio  A .  priori  S.  Pridiani,  salutem 

ct  aposlolicam  benedictionem. 

Imia  snpema,  terrenis  ccelestia,  temporalibus 
alema,  ei  raortalibus  sunt  immortalia  praeponenda. 
Diaerela  siqQidem  omnipotentis  Domini  providentia 
oos  pecQduro  pastores  conslituit,  sed  anima- 
eoslodea  elegit.  Ne  igitur  animae  fidelium  om- 
lioo  depereant,  si  qui  publice  criminosi  vel  ince- 
itQOsi  in  parochia  tua  fuerint,  Lucanum  episcopum 


fili 
Oddo,  ad  restaurandum  in  eodem  loco  secundum 
B.  Benedicti  Regulam  disciplinae  monasticae  ordi- 
nem,  in  abbatem  illis  auctoritale  apostolica  praepo- 

suerunt. 

Nos  itaque  eorumdem  antecessorum  nostrorum 
inhserendo  vestigiis,  provisionem  seu  disposilio- 
nem  nh  eis  factam,  et  pnvilegio  munitam,  praesen- 
tis  scripti  robore  confirmamus,  el  ioviolabiliter  fu- 
turis  temporibus  observari  decernimus  ;  et  scriptum 
iliud  quodapraedecessore  uostroielicismemoriacpapa 
Calixto,  dum  in  Galliarum  partibus  esset,  ab  illius 
loci  monialibus  subreptum  esse  dignoscitur,  in 
irrilum  revocamus.  Ipsum  vero  locum  et  universa 
ad  eum  pertinentia  sub  apostolicae  sedis  tutela  et 
D  protectione  servanda  censemus,  a  quorumlibet  in- 
festantium  molcstiis  libera,  sicut  ab  antecessoribus 
nostris  Romanis  pontificibus  noscitur  institutum. 
Staluimus  etiam  ut  universa  praedia  vel,  posses- 
siones  quas  Angelberga  imperatrix,  ejusdem  mo- 
nasterii  fundatrix,  illuc  contulisse  cognobcitur, 
seu  quaecunque  alia  bpna,  quascunque  villas,  fami- 
)ias,  cellas,  ecclesias  idem  coenobium  inpraesen- 
tiarum  juste  et  legitime,  sive  in  posterum  conces- 
sione  pontificum,  largitione  principum,  oblatione 
fidelium,  seu  aliis  justis  modis,  praestanta  Domino, 
poterit  adipisci,  firma  tibi  tuisquc  succcssoribus 
et  illibala  permancant.  ki  quibushaeo  proprils  no- 
minibus  adnotanda  :>ujunximus  :  In  Placentia  m 


L 


14T 


INNOCBNTII  II  PAP^. 


148 


xenodochio    ecclesiam     Saneii    Petri     ecclesiam  A  (ionis  Dominicee  anno  1133,  pontificatus  vero  domoi 


S.  Marlini  in  Burle,  ecclesiam  Sanclae  Brigidae,  ec- 
clesiam  Sancti  Andrea",  extra  portam  Mediolanen- 
sem,  ecclesiam  S.  Mariac  in  capite  Trcbise,  eccle- 
aiam  Sancli  Petri,  in  Gentoria  ecclesiam  S.  Bartho- 
lomaei,  in  Scopora  duas  capellas  ;  in  Castronovo 
ecclesiam  S.  Michaelis,  et  ecclesiam  Sancti  Bartho- 
lomffii ,  in  Wardastalla  ccdesiam  Sancti  Petri» 
ecelesiam  S.  Georgii,  ecclesiam  S.  Marlini,  et  ec- 
clesiam  S.  Bartholomaei ;  in  Luciaria  ecclesiam 
S.  Georgii  cum  capellis  suis  ;  in  curte  Nova  eccle- 
siam  S.  Laurentii  :  in  campo  Miliario  ecclesiam 
S.  Petri. 

Nulli  ergo  hominum  fas  sit  prsfatum  monaste- 
rium   temere    perturbare,    aut   ejus  possessiones 


Innocenti  papa^  secundi  anno  iii  [leg.  iv]. 

CIX. 

S.  Antoninimartyruinurbe  Placentina  bona,jura 

ei  privilegia  omnia  confirmat, 

(Anno  1132,  JuL  15.) 

[COCQUBLINES,  II,  p.  215.] 

Innocbntius  episcopus.  servus  servonim  Dei, 
dilecto  filio  Azoni  praeposito  ecclesiae  Sancti  Anlo- 
nini  martyris,  quae  in  civitate  Placentina  posiU  est, 
ejusque  successoribus  canonice  aubslituendis  ia 
perpetuum. 

OflBcii  nostri  nos  hortatur  auctoritas  pro  eccle- 
siarum  slatu  satagere,  et  earum  quieti  et  utilitali 
salubriter,  auxiliante  Domino,  providere.   Dignum 


auferre,  vel  ablatas  retinere,  minuere,  aut  aliquibus  B  namque   et  honeslali  conv^^niens   csse  cognoscitur, 


vexationibus  fatigare,  sed  omnia  integre  conser- 
yentur  eorum  pro  quorum  gubematione  et  susten- 
tatione  concessa  sunt,  usibus  omnimodis  profuiura. 
Obeunte  vero  te,  nunc  ejusdem  loci  abbate,  vel 
|Uoram  quolibet  successorum,  nuUus  ibi  qualibct 
subreptionis  aatutia  seu  violentia  praeponatur,  nisi 
quem  fratres  communi  consensu,  vel  fratrum  pars 
consiliii  saniorisde  suo,  si  potuerit  idoneusinveniri, 
eollegio  secundum  Dei  timorem,  et  B.  Benedicti 
Regulam,  pneviderint  eligendum.  Quod  si  persona 
in  eodem  monasterio  ab  abbatiae  administraiionem 
talis  Don  fuerit,  de  Cusfle  Dei  coenobio  eligatur, 
quaodiu  videlicet  illic  mooastici  ordinis  disciplina, 
Domino   preeataDte,  viguerit :  Electus  autem  a  Ro- 


ut  qui  ad  Ecclesiarum  regimen  assumpti  sumua, 
eas  pravorum  hominum  neauitia  defensare  cure- 
mus.  Proinde,  dilecte  in  Domino  fili  Azo  praepesite, 
tuis  justis  postulationibus  assensum  praebentes,  ec- 
clesiam  Beati  Antonini  martyris,  cui  Deo  auctore 
praesides,  apostolicac  scdis  privilogio  communimns. 
Statuimus  enim  ut  quaDCunqne  praedia,  quaecun- 
que  possessiones  aut  bona  tam  in  ecclesiis  quam 
in  aliis  rebus,  ab  episcopis  Placentiae  ecelesise, 
seu  aliis  Dei  fidelibus  eidemecclesiaesuntconcessa, 
firma  tibi  luisque  successoribus  et  illibata  per- 
maneant .  In  quibus  hsec  propriis  nominibus  duzi- 
mus  exprimenda  :  ecclesiam  scilicet  B.  Mariae  in 
Curtina,  quae  prope  ecclesiam  Sanctoium  Antonini 


mano    bencdicttur  pontifice.     Quidquid    prceterea  C  g^  vidoris  raartvrum  sita  esl,  cum  usibus  et  con- 


libertatiSy  seu  dignitatis  praedecessorea  nostri  prae- 
nominato  monasterio,  per  authentica  privilegiorum 

scripta  concesserunt,  nosquoque  praesentis  privile- 
gii  auctoritate  concedimus,  et  ratum  haberi  per 
tempora  futura  censemus.  Sane  cum  ad  bene  re- 
gendum  idem  tibi  commiasum  sit  coenobium, 
possessioDes  et  bona  ipsius  integre  in  tua  maneant 
potestate  ;  capellani  ipsius  ecclesiae  tibi  nihilomi- 
DU8  sint  subjecti.  Si  qua  igitur  in  futurum  eccle- 
aiaatica  sff^cularisve  persona,  hanc  nostrae  constitu- 
tionis  paginam  sciens,  contra  eam  temere  vcnire 
teotaverity  secundo  tertiove  commonita,  si  non  sa- 
tiafactione  congrua  emendaverit,  potestatis  hono- 


suetudinibus,  quas  in  eadem  ecclesia  inpraesentia- 
rum  justas  habere  videmini,  ut  videlicct  in  omnibus 
Mariae  festivilatibus  tertiam  partem  candelarum 
habcaiis,  atque  secundum  Deum  ibidem  sacerdotea 
et  clericos  oidinetis  :  vos  autem  in  ecclesia  vestra 
canonici  obrcverentiam  B.  Antonini  martyris,  cujus 
sacratissimo  corpore  ipse  locus  prius  exstitit  deco- 
ratus,  in  B.  Mariae  purificatione  ipsam  capellam 
annis  singulis  visitabitis.  In  territorio  Plectula  eo- 
clesiam  S.  Antonini  martyris  cum  sorte  integra,  et 
dote,  et  cum  oblalionibus  totius  anni,  quemadmo- 
dumabonae  rccordationis   Dionysio   episcopo  Pla- 


,.  .  centino   pro  ecclesia  Sancti   vobis   in  contracam- 

naque  sui    diffnitale  careat,   rearoque   se  divmo      , .  j  •.        • 

.   ?.  .       ...  ./•••.  .  n  bium  concessa  esse  dignoscitur  ;  m  qua  nimirum 

judicio existere  de  perpetrata  iniquiiate   cognoscat,  i^  .      ^  j^      j-     •  •  .       i-L        •.     u- 

et  a  sacratissimo  corpore  ac  sanguine  Dei  et  Do- 


mini  Redemptoria  nostri  Jesu  Chriati  aliena  fiat, 
atquein  extremo  examine  strictae  ultionisubjaceat. 
CoDCtis  antem  eidem  loco  justa  servantibus  sit  pax 
Doroini  Doatri  Jesu  Christi,  quateous  et  hic  fructum 
bODSB  actionis  percipiant,  etapuddistrictumJudicem 
prsmia  aeternc  pacis  inveniant.  Amen,  amen, 
amcD. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus 
subscripsi. 

Datum  Cremonae  per  manum  Aymerici  sanctae 
Romanae  Bcclesiae  diaconi  cardinalis  et  cancel- 
larii,  ii    Idus  Julii,  indictione  x  \leg.  xi\],  Incarna- 


secundum  Deum  ordinandiministros  libera  sitvobia 
facultas.  In  Gragnano  capellam  Sancti  Miehaelis 
cum  omni  sua  dote,  et  totius  anni  oblationibus  a 
venerabili  fratre  nostro  Arduino  Placentino  epi- 
scopo  Ecclesiae  vestra:  hoc  modo  concessaro,  ut 
in  eadem  capella  ponendi  clericoa,  et  renovendi, 
sit  libera  vobis  potestaa,  et  ad  sacroa  ordinea  pro- 
movendos  suo  tempore  Placentino  episcopo  pr»- 
sentandi  ;  aplebe  vero  Tunensi  ipsius  loci  pre* 
sbyter  chrisma  et  oleum  sanctum  suscipiat  ;  et  vo- 
catus  ad  lilaniaci,  et  ad  baptismum  illuc,  absque 
contradictione  aliqna  vadat,  salva  ecclesiae  vestr» 
in  omnibus  aliis  justitia  et  reverentia. 


!I9 


EPISTOL.E  ET  PRIVILEGIA 


150 


Pnelerea  omnes  aliss  libertates,  seu  rationabiles  A 

eoQsuetadines,   a  Placentinis     episcopis    ecclesiae 

fcslrae  coacessas,  quielas  vobis  et  integras   fuluris 

leiDporibus  roanere  decernimus.   Porro   si   le,   vcl 

derieos  tuos  gravari  prssenseris,  sedem  apostoli- 

cam  quse  subvenire   solet  oppressis,   vobis   libere 

liceat  appellare.  Bonaigitur  et  possessiones  quas 

io  posterom    concessione    pontificum,   largitione 

principam,  oblatione  fidelium,  seu  aliis  justis   mo- 

dis,  auxiliante  Deo,  poteritis  adipisci,  firma   vobis 

el  integra  manere  sancimus  :  salva  minirum   dioe- 

eesani    episcopi  justitia  et  reverentia.  Nulli  ergo om- 

nioo  homisum  fas  sit  prsenominataro  Ecclesiam  te- 

mere  pertubare,  aut  ejus  possessiones  auferre,  vel 

tblatas  retinere,  minuere,autaIiquibu6vexationibus 

btigare,  sed  omnia  integra  conserventureorum  pro  B 

qQomm   gubemaiione  et    sustentatione    concessa 

MiDt,  usibus  omnimodis  profutura.    Si   qaa   igitur 

io  lutunim  ecclesiastica  saecularisve  persona,   banc 

Doatrae  coostitutionis  paginam  sciens,  contra  eam 

temere  venire    tantaverit,  secundo  terliove  com- 

Donita,  si  non  satisfactione  congrua  emendaverit, 

potestatis  honorisquc  sui  dignitate  careat,   rcamque 

H  divino  judicio  existere   de  perpetrata  iniquitate 

eognoscat,  et  a  sacratissimo  corpore  ac  sanguine 

Dci  et  Domioi  Redemptoris    noslri    Jesu   Ghristi 

aliena  6at,  atque  in  extremo    examine    districta* 

oitioni  sobjaeeat.    Cunctis  autem   eidem  ecclesiae 

JQita  servantibus  sit  pax    Domini    nostri     Jbsu 

Christi,   quatenus  et  hic    fructum   bonae  actionis 

pcrdpiant,  et  apud   districtum   Judicem    prsemia  G 
ctem»  paeis  inveniant,  Amen. 

Ego  Innnocentius  Catbolic»  Bcdesise  episcopus 
Mbscripsi. 

Ego  Guillelmus  Praeneslinus  episeopus  sub- 
ieripsi. 

Ego  Anselmus  presbyter  cardinalis  tituli  Sancti 
Laorentii  in  Lucina  subscripsi. 

Ego  Joannes  Ostiensis  episcopus  subscripsi. 

Bgo  Petrus  Papiensis  episcopus  subscripsi. 
Ego  Joselmus  presbyter  cardinalis   tiluU  Sanctse 

Ceciiis  subscripsi. 

Ego  Lacas  presbyter  cardinalis  tituli  Sanctorum 
Joannis  et  Pauli  subscripsi. 

Ego  Romanus  diaconus  cardinalis  tituli  Sancta 
Maris  in  Portieu,  subscripsi.  ^ 

Ego  Otto  diaconus  cardinalis  Sancti  Georgii  sub- 
seripsi. 

Bgo  Goido  diaconns  cardinalis  Sanctorum  Cosmae 
et  Damiani  subscripsi. 

Datom  Cremonse  per  manum  Aimerici  sanct» 
Romanae  Bcclesiae  diaconi  cardinalis  et  similiter 
eaneeUarii,  Idibos  Julii,  indictione  decima  [leg.  un- 
deeima],  locamationis  Dominic»  anno  1133,  pon- 
tificalas  vero  lonocentii  papae  II  anno  iv. 


CX. 


Henrico  Anglorum  regi  signi/icat  de  Hugoni  archi- 
episcopo  Roihomagensi  pracepiM  ut  ejus de abbati' 
bus  auibusdam  voluntati  satisfaceret.  Sed  hot  tatur 
ne  aobates  sinat  acephalns  esse.  Hugonemarchiepi" 
scopum  commendat, 

(Anno  1132,  Jul.  15.) 

[Mansi,  Concil.,  XXI,  424.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  cba- 
rissimo  in  Christo  filio  HENRicoJlIustri  et  glorioso 
regi  Anglorum,  salutem  et  apostolicam  benedi- 
ctionem. 

Quemadmodum  personam  tuam  sincera  charilale 
diligimus,  ita  iis  qua3  ad  honorem  tuum  spectare 
cognoscimuset  secundum  Deumpossumus,  dare  ope- 
ram  parati  sumus.  Venerabili  siquidem  fratri  nostro 
HUj^oni  Rothomagensi  archiepiscopo  per  scripta 
nostra  mandavimus,  etconsiliumdedimus,  qualenus 
de  abbatibus  illis  de  quibus  tua  nobis  significavit 

sercnitas,  assensum  tuae  praeheat  voluntali.  Yerum- 
tamen  quanto  allius  divinae  pietatis  providentia,  per- 
sonam  luam  honore,  sapientia  et  divitiis  decoravit, 
tanlo  amplius  eam  obnoxiam  sibi  constituit,  et  ad 
suumobscquium  arctius  alligavit.  Kxpedit  igitur  ut 
regno,  sive  ducatu,  a  divina  dispositione  tibi  com- 
misso,  tuo  tempore  pravae  consuetudines  amputen- 
tur,  et  viliorum  radicibus  resecalis,  bona  quaeque 
per  luae  nobilitatis  studium,  Domino  cooperante, 
plantentur.  Aliter  enim  abbatesetreliquiclericinec 
gratum  Deo  famulatum  impendere,  nec  animarum 
suarum  saluti  poterunt  providere  ;  imo  acephali,  id 
est  siue  capite,  reputabuntur,  nisi  episcopis  suis  et 

praelatis  debitafuerinthumilitatesubjecti Unde 

providendum  est  a  tua  prudentia  ne  ipsi  omnino 
libere  et  sine  jugo  vivecdo,  in  superbiam  elati,  ani- 
marum  suarum  detrimentum  incurrant,  ettibi,qiiod 
absit  I  ante  conspectum  superni  judicis  imputetur. 
Ad  excellentiam  vero  tuam  et  prudentiam  pertinet. 
ut  praedictum  fratrem  nostrum  Hugonem  archiepi- 
scopum,  tantum  siquidem  virum,  tam  discretum,  de 
cujus  religione  et  sapinntia  sancta  Dei  Ecclesia  laa- 
tatur,  diligas  et  honores,  et  nullis  molestiis  inquie- 
tari  permiltas. 
Datum  Cremooae  Id.  Julii. 

CXI. 

Ad  Hugonem  archiepiscopum  Rothomagensem,—Ut 
nonnihil  juris  ecclesiastici  regi  deferat  exhortatur. 

(Anno  1132,  Jul.) 
[Mansi,  ConeiL,  XXI,  426.] 

iNNOCBNTius  episcopus,  servus  ssrvorum  Dei,  cha- 
rissimo  fratri  //ugoni  Rothomagensi  arcbiepisoopo, 
salutem  etapostelicam  benedictionera. 

Quemadmodum  sit  concedendum  regibus  et  ter- 
rarum  principibus,  quorum  potestate  ac  justitia 
Dei  Ecclesia,  et  Cbristianus  populus  proteguntur, 
prout  credimus,  tua  fraternitas  non  ignorat.  Cete- 
rum  charissimus  filius  noster  rex  Anglorum  Henri- 
cus,  prout  accepimusi  est  adversum  (e  graviter 
indignatus  quod  contra  consuetudinem  suam»  ct 
aliorum  ducum  Northmanniap,  a  quibusdam  abbati- 


155 


INNOCENTII  II  PAPiE 


156 


el  ipsius  bonisetpossessioDibus  ditatum  essecogno-  A  coBnobinm  temere  perturbare,  aut  ejus  possessiones 

scllur,  ob  eorumdem  martyrum  prwsentiam  corpo- 

ralem,  tam  apud  ecclesiasticas  quam  saeculares  per- 

sonas,  maxirao  bonore  ac  reverenlia  dignura  babetur. 

UndepraBdecessoresnostrifelicismemoriac,Slephanus 

et  Calixtus,  Romani  ponlifices,  locum  ipsum  specia- 

lius  dilexerunl,  et  suis  scriptis  aposlolicis  roborarunt. 

Proinde,  dilecle  in  Domino  fili  Alberte  abbas,  tuis 

rationabilibus  posluIationJbus  praibentes  assensum, 

prajfatura  Sanctorum   marlyrum  Faustini  et  Jovilae 

monaslerium,  cui,  Deoauctore,  praeesse  dignosceris, 

apostolic»  sedis  privilegio  communimus,  sfaluentes 

iit  quascuuque  possessiones,  quaecunque  bona  idera 

monasterium  inpraesenliarum,    juste    et    legitime 

possidet,  aut  in   futurum  concessione   pontificum, 


auferre,  vel  ablatas  retinere,  minuere,  autaliquibus 
vexationibus  fatigare  ;  sed  omnia  integra  conser- 
ventur  eorum,  pro  qnorum  gubernatione  et  susten- 
tatione  concessa  sunt,  usibus  omniraodis  profutura, 
salvo  unius  librae  argenti  censu,  annis  singulis 
Brixiensi  Ecclesiae  persolvendo.  Obeunte  vero  ie, 
nunc  ejusdem  loci  abbale,  vel  tuorum  quolibet  suc- 
cessorum,  nullus  ibi  qualibet  subreptionis  astutia 
seu  violentia  praeponatur,  nisi  quem  frctres  vel 
fratrum  pars  consiliisanioris,secundum  Deitimorem 
et  beati  Benedicli  Begulam  providerint  eligendum. 
Si  qua  igitur  in  fulurum  ecclesiastica  saecularisve 
persona  banc  nostrae  constitutionis  paginam  sciens, 
contra  eam  temera   venire  tentaverit,  secundo  ter- 


largitione  regum  vel  principum,  oblalione  fidelium,  B  liove   commooita,    si   non   satiJaclione    congrua 
aeu  justis  modis,    praestante   Doraino,   poleril  adi- 
pisci,    firma  tibi    tuisque  successoribus,  et  illibata 
permaneant. 

In  quibus  haec  propriis  nominibus  exprimenda 
subjungimus  :  Ecclesiam  Omnium  Sauclorum.  in 
castro  praedictsB  civitalis  constructam,  ecclesiam 
Sanct«  Mariae  in  Vergnano  cum  perlinenliis  suis  ; 
in  curlicella  ecclesiam  Sancli  Michaelis,  Sancti 
Zenonis,  cum  omnibus,  quae  in  Flumicello  vestro 
coenobio  perlinenl,  ecclesiam  Sanctae  Marias  in  Mez- 
zane,  Ecclesiam  Sancti  Stephani  cum  omnibus  quae 
apud  Sale  rationabililer  possidelis,  hosiiilalem  do- 
mum  de  Denno  cum  rebus  ad  ipsam  periinenlibus, 
quidquid  eliam  idem  monasterium  in  circuilu   suo 


cmendaverit,  potestatis  honorisque  sui  dignitate 
careat,  reamque  se  divinojudicioexisteredeperpe- 
trata  iniquitate  cognoscat,  et  a  sacratissimo  corpore 
et  sanguine  Dei  et  Domini  Redemptoris  nostri  Jesu 
Chrisli  aliena  fiat,  atque  in  extremo  examine,  di- 
striclae  ultioni  subjaceat.  Cunctis  autem  eidem  loco 
justa  servantibus  sit  pax  Doraini  nostri  Jesu  Cbristi, 
quatcnus  et  bic  fructum  bonae  actionis  porcipiant, 
et  apud  districtum  Judicem  praemia  aetemsB  pacis 
inveniant.  Amcn,  araen,  amcn. 

Ego  lunocantius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus  So. 

Ego  Rodulphus  Orlanus  episcopus  ss. 

Ego  Ubertus  presbyter  cardinalis  tiluli  S.  Cle- 
mentis  ss. 


Ego  Lucas  presbyter  cardinalis  tituli  Sanctorum 
Joannis  et  Pauli  sa. 

Ego  Gregorius  diaconus  card.  Sanctorum  Sergii 
et  Bacchi  ss. 

Ego  Guido  diaconus  card.  Sanctorum  Cosmae  et 
Damiani  ss. 

Datum  Brixiae  per  manum  Aymerici  sanctsp  Ro- 
manae  Ecclesiae  diaconi  cardinal.  et  cancellarii,  iv 
Idus  Augusti,  indictione  xi,  Incarnationis  Dominicse 
anno  1133,  pontificatus  autem  domni  Innocentii  II 
papae  anno  iv. 

CXVI. 


cum  bospitali  domo  et  iis  qu»  ad  ipsam  pertinent  ^     ^^^  Ansclmus  presbyler  cardinalis  tituU  SancU 

juste  possidee ;  braidam,  quae  Sancti  Faustini  dicitur',      ^«^«^^"  ^«  Lucina  ss. 

cum  molendinis  et  aliis   in  ea  aedificiis  constitutis, 

ct   capella  Sancti  Domini,  braidam   quae   Campus- 

Malxus   vocatur,    catrum   Turbolae    cum   ecclesia 

Sancti  Andreae,  quae  esl  infra  caslrura,  et  extra  cum 

duobusaliis   ecclesiis.  videlicet   Sancii  Marliui  et 

Sancti  Cassiani,  curtem  Buenni  cum  castro  et  capclla 

Sancti   Faustini,    medietatem   castri   Vulpini  cum 

ecclesia  Sancti  Stephani  infra  castrum,   et  extra 

ecclesiamSanctiGervasii;  inCimmoecclesiam  Sancti 

Faustini,    et  quaecunque  alia  quiele  ibidem   lenerc 

videmini,  redditus  velfictumquod  habitatoresAsuIae 

omnes  et  singuli  persolvendura  vestrocoenobio  con- 

cesserunt,  quaecunque  praeterea  in  Calcinado.  Cur-  r.  »  •  -i    •  .i  c    t  f     «  •  •      • 

ticpli*»    Vco   D:e/.«l^  D  .   •        1       o       .  '  D  Pnvtlegium  pro  partlienone   S.  JuIkk  Brixxensts 

iiceiie,    Ise,  Pisonge,  Balisino,  loco  Sancti  Vigilii,  i^       -/-      r  _ 

Monlicello,  Provenze,  Gussago,  Rivatica,  Carpe- 
nedo,  Remedello.  et  Ponte  Carolo,  in  praesenti  in- 
dictione  decima  vesiro  monasterio  periinere  no&cun- 
tur.  Illud  eticm  quod  a  praenominato  fratre  nostro 
Ramberlo  episcopo  usibus  fratrum  ejusdem  mona- 
sterii  concessum  «st,  et  scriptoroboratum,  ut  videlicet 
potestalem  et  licentiam  habeatis,  quantum  vestris 
snfficiat  nccessilatibus,  de  monte  Denno  ligna  acci- 
pere,  nos  qiioquc  vobis  auctorilale  apostolica  con- 
firroamus.  Decimas  sane  possessionum  vestrarum 
qaas  usque  adbaectemporajustcet  pacificevidemini 
possedisse,  vobis  babendas  possidendasque. 

Nulli  ergo  omnino  hominum  fas  sil,   saepedictum 


dioccesis^  ordinis  Casinensis. 
(Anno  1132,  Aug.  30.) 

[COCQUELINBS,  II,  p.   218.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei, 
dilectae  in  Christo  filiae  Constantle  abbatissae  mona- 
slerii  Domini  Salvatoris  noslri,  et  sanctae  JuUsb 
virginis  et  martyris  quod  Novura  dicitur,  el  in  civitata 
Brixiae  fundatum  est,  ejusque  sororibus  tam  pras- 
sentibus  quam  futuris  in  perpeluum. 

E\  apostolicae  sedis  auctoritate,  in  qua,  dispo- 
nente  Domino,  constituti  sumus,  omnibus  Ecclesiis, 
et  praecipue  illis  quae  ad  jus  et  dominium  beati  Petri 
pertinere  noscuntur,  debitores  existimus,  ut  eas  et 
a  pravorum  bominum  incursibus  defensemus,  ct  aab 


m 


EPISTOLE  ET  PRIVILEGIA 


158 


pto  sanctae  Roman»  Bcclesiae  greraio  confovere  cu-  A 

remos.   Ideoque,  charissima  in  Christo  filia   Con- 

slantia  abbatissa,  tuis  rationabiiibus  postulationibus 

benignitate  debita  pnebentes  assensum,  Beata;  Juli» 

rirginis  ac  martyris  monasterium,   cujus  utique  cura 

tibi,  largiente  Domino,  commissa  cst,  quod  videlicet 

infra  civitatem  Brixianam   a  nobilis  memoriae  Ansa 

regjna   constat  esse  constniclum,    apostolics  sedis 

privilegio  communimus.    Statuimus  enim  ut  quae- 

cunque   praedia,     quascunque    possessiones,    qua)- 

cunque  bona  ex  munificentia  prasfatae  regino;,   seu 

etiam  ex  lai^itione  illustris  memoriae   imperatorum, 

qui  post  eam  regni  gubemacula  susceperunt,  vel  ab 

aliis  fidelibus  coilata,  idem  monasterium  imprsesen- 

tianim  juste  et  legitime   possidet,   aut  in   futurum 

conc«ssione  pontificura,  liberalitate  rogum  vel  prin-  B 

cipuro,  oblatione  fidelium   seu   aliis  justis   modis, 

praestante  Domino,  poterit  adipisci,    firraa  tibi  tuis- 

que  sorohbus,  et  bis  quae  vobis   in   eadera  religione 

SQCcesserint,  et  iliibata   permaneant,    in  quibus  haec 

propriis  nominibus  adnotanda   subjunxiraus  :  Ser- 

mionem  scilicet,  cura    duabus  ecclesiis,  Domini  vi- 

delicet   nostri   Salvatoris  et   Sancti   Viti  raartyris, 

Cervanicam  cum  ecclesia   Sanctse  Juliae   raartyris^ 

Nobelariam  cum  ecclesia   Sancti   Laurentii,  Bercia- 

gum  cum  duabus  ecclesiis,    Sancti  Zenonis  ct  Sancti 

Stephani,    Maghonen    vicum   cum   ecclesia   Sancti 

Aiexandri,  Timolinam   cura  ecclesia  Sanctao  Juliae, 

Barbadam  cum  ecclesiae   Sanctae  Mariae,   Alfiauura 

cam  ecclesia  Sanctae  Juliae,  Monticelura  cura  ecclesis^ 

Sanctae  Mariae,    Yocem    cum   ecclcsiis  Sancti  Petri  C 

et  Sancti  Laurentii,  Calvatonem  cura  ecclesiis  Sanctce 

Hariae  et  Sanctai  Juliae,   Scandoloriara  cura  ecclesia 

Sancti  Michaelis,  Ciconiariam  cura  ecclesia  Sanctae 

Mariae,   Gosenagura   cum    ccclesia   Sancti   Martini 

eeofessoris,  Miliarinam,  cum  ecclesia  Sanctae  Juliae 

el  Sermidam 

Praeterae  quascunque  alias  curtes,  villas,  castella, 
ecdesias  et  omnia  ad  idem  monasterium  pertinentia, 
Tobis  nihilominus  confirraamus.  Praesenli  quoque  dc- 
creto  sancimus  ut  praediclum  monasterium,  apo- 
stolicae  sedis  jirotectione  et  regia  defensione  muni- 
lum,  sub  nullius  unquam  alterius  potcstate,  vcl 
jorisdictionibus  redigatur,  adeo  ut  quisquam  sa- 
cerdotum,  nisi  ab  ipsius  loci  abbatissa  fuerit  invita- 
tus,  nec  missarum  solemnia  ibi  celebrare  praesuraat.  ^ 
Nolli  eigo  omnino  hominum  fas  sit,  pracnorainatum 
coenobium  temere  perturbare  aut  ejus  possessiones 
auferre,  vel  ablata  retinere,  minuere,  aut  aliquibus 
vexatiooibus  fatigare,  sed  omnia  integra  conscr- 
Tentur  earum,  pro  quarum  gubernatione  et  susten- 
tatione  concessa  stmt,  usibus  omnimodis  profutura. 
Obeunle  vero  te  ipsius  loci  abbatissa,  vel  aliqua 
inamm,  quae  tibi  in  eodcm  rcgimine  successe- 
rint,  nuUa  ibi  qualibet  subreptionis  aslulia  sou  vio- 
lentia  praeponatur,  nisi  quam  sorores  corarauni 
oonsensa,  vei  sororum  pars  consilii  sanioris,  secun- 
dum  Dd  timorem  et  beati  Benedicti  Rcgulani,  prae- 
riderit  eligendam.  Sane  iijsius  loci  abbalissae  licen- 


tiara  indulgeraus,  ecclesias  ad  honorem  Dei  con- 
struere,  raercatura  ct  castclla  in  terris  praefati 
monasterii,  ubicunque  voIuerit,pro  utililate  ejusdem 
monastorii  construere.  NuUus  etiam  episcopus,  dux, 
raarchio,  coraes,  vicccoracs,  seu  aliqua  magna, 
parvaque  persona  ullura  districtura  in  aliquibus  locit 
ipsius  raonasterii  tenere,  vel  judicare,  aut  aliquod 
placitura  absque  liccntia  abbatissac  habere  praesuraat, 
aul  rcs  ipsius  spirituales,  saecularesve,  quovis  modo 
alienare,  vel  molestiara  ei  inferre,  autfodrumvel 
mansionaticura,  scu  ripaticura,  aut  paratas,  sive 
aliquas  audeant  fouctione  cxigcre.  Dcciraas  praeterea 
fructuura  laborum  vestrorura,  quos  propriis  excolitis 
suraplibus,  el  districtura  servorum  et  liberorura,  ad 
vestrura  coenobiura  pertinentium,  vobis  habenda 
firraamus.  Chrisma,  oleura  sanctura,  consecrationes 
altarium  sive  basilicarura,  ordinationes  abbatissae 
vel  raonacharura,  seu  clericorura  veslrorura,  qui  ad 
sacros  fuerint  ordines  proraovendi,  seu  quidquid  ad 
sacrura  raysterium  pertinent,  a  quibuscunque  ma- 
lueritis  Catholicis  suscipiatis  episcopis,  qui  niminim 
absque  pravitate  el  reprehensionc  aliqua,  ea  vobis 
conccdant,  queraadraodura  a  praedece^soribus  noslris 
felicis  raeraoriae  Paulo  et  Calixto  Romanis  pontil^- 
cibus,  vestro  monasterio,  pro  fragilitate  feminei 
sexus,  conslat  csse  conccssura.  Si  qua  igitur  in  pos- 
terura  ecclesiastica  saecularisve  persona,  hanc  nostrai 
constitutionis  paginara  sciens,  contra  eam  temere 
venire  tentavcrit,  sccundo  tertiove  comraonita,  si 
non  satisfactione  congma  eraendaverit,  potestatis 
hocorisque  sui  dignitato  careat,  reamque  se  divino 
judicio  existere  de  perpetrata  iniquitate  cognoscat,  el 
a  sacratissimo  corporo  ac  sanguine  Dei  et  Domini 
Rederaptoris  nostri  Jesu  Christi  aliena  fiat,  atque 
in  extrerao  examinc  districtae  ultioni  subjaceat. 
Cunctis  autcra  eidcra  loco  jura  sua  servantibus  sit 
pax  Doraini  nostri  Jesu  Christi,  quatenus  et  hie 
(ructura  bonae  actionis  percipiant  ct  apud  districtum 
judicera  prseniia  aeternae  pacis  inveniant.  Araen, 
araen,  amen. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus  ss« 

Ego  Guiilemus  Praenestinus  episcopus  ss. 

Ego  Ulbertus  presbyter  cardin.  tituli  S.  Clemen- 
tis  ss. 

Ego  Lucas  presbytcr  cardinalis  tit.  Sanctorum 
Joannis  et  Pauli  ss. 

Ego  Roraanus  diaconus  card.  Sanctae  Mariae  in 
Porlicu  ss. 

Ego  Gregorius  diaconus  card.  Sanctorum  Bergii 
et  Bacchi  ss. 

Ego  Guido  diaconus  card.  Sanctorum  Cosmae  et 
Daraiani  ss. 

Ego  Guido  diaconus  card.  S.  Mariae  in  Via  Lata  ss. 

Ego  Oddo  diaconus  card .  Sancti  Georgi  ad  Yelum 
Aureura  ss. 

Datuni  Brixiae  per  manura  Ayraerici  sanclae  Ro- 
raana>  Ecclosiae  diaconi  cardinalis  ct  cancellarii,  lu 
Kalendas   Septembris,   indictione  xi,  Incarnationis 


i59 


LNNOCENTU  U  PAPiE 


lf.0 


Dominicse  anno  1133,  ponliflcatus  vero  dorani  In-  A  bonse  aclioDis  percipiant,  el  apud  districtum  Judicem 

prsemia  seternae  pacis  inveniant. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesiac  episcopus  ss. 

Ego  Willelmus  Prsenestinus  episcopus  ss. 

Ego  Romanus  card.  S.  Marifle  in  Porticu  ss. 

Ego  Uberlus  presbyter  Card.  tit.  S.  Clementis  ss. 

Ego  Oddo  diaconus  card.  Sancti  Georgii  ad  Ve- 
lum  Aurem  ss. 

Dat.  apud  S.  Benediclum  per  manum  Aimerici 
Sanclae  Romanae  Ecclesiae  diaconi  cardinal.  et  can- 
cellarii,  vii  Idus  Septembris,  indictione  x,  pontifica- 
tns  vero  Innocentii  papae  II  anno  ui,  Incarnationis 
Dominicae  anno  1133. 


nocenti  II  anno  iv. 

CXVII 

Privilegium  pro  ecclesia  S.  Pelri  de  Gmttalla, 

(Anno  1132,  Sept.  7.) 

[Affo,  Storia  di  Guastalla,  I,  333.] 

LvNOCENTius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 

lcctis  fiiiis  JoANNi  archipresbytero  et  fratribus  Eccle- 

siac  D.  Petri  quae  in  Guastallensi   pugo  sita  est,  tam 

praesentibus  quam  futuris  in  perpetuum. 

Justitiae  et  rationis  aequitas  persuadet  ut  qui  a 
successoribus  suis  sua  desidcrat  mandata  servari, 
praedecessoris  sui  voluntate  statut<i  custodiat .  Ea- 
propter,  dilecti  in  Domino  filii.  vestris  juslis  deside- 


CXVIII. 


riis  accommodantes  asseusum,  Ecclesiam  vestrani  a  o  Ecclesice  S,  Frigdiani  Lucensi  asserit  ecclesiam  S 


praedocessore  nostro  felicis  memoria»  papa  Gregorio 
quinto  in  pleben  de  Capella  promotam  et  a  succcs- 
sore  ejus  sanctae  recordationis  papa  Paschali  privi- 
legii  sui  munimine  roboratam,  sub  apostolica^  sedis 
tutelam  protectionemquc  nostram  suscipiamus,  et 
D.  Petri  patrocinio  commendemus,  slatuentes  ut 
quascunque  possessioncs  seu  decimas,  quaecunque 
etiam  bona  eadem  Ecclesia  inpraesentiarum  juste 
et  canonice  possidet,  aut  in  futurum  concessione 
pontificum,  liberalitate  regum  vel  principum,  obla- 
tione  fidelium  seu  aliis  justis  modis,  pra>sUinte  Do- 
mino  polerit  adipisci,  firma  vobis  et  illibata  perma- 
neant  De  chrismato  et  oieo  sanclo  atque  ordinatione 
clericorum,   sive   consecrationibus     ecclesiarum,   a 


Salvatons,  a  Landulfo  episcopo  Ferrariensi  con' 
cessam. 

(Anno  1132,  Oct.  5.) 

[huUar,  Lateran,^  11.] 

CXIX. 

Decernit  ut  monaehi  monasterii  Sancti  Georgii  Ifa- 

joris  sub  apostolicce  sedis  protectione  recepti  de 

cietero  sibi  eligantf  quem  ipsi  duxerint  in  abbatem 

(Anno  1132,  Octobr.  7.) 

[CoRNELius,  Ecclesia:  yenetaf,  t.  VIII,  p.  tl8.] 

Innocentils  episcopus»  servus  servorum  Dei,  di- 

lecto  filio  Tribuno   abbati    monasterii   S.  Georgii, 

quod  in  Venetae  partibus  situm  esl  ejusque  successo- 

ribus  regulariler  substituendis  in  perpeluum. 


quocunque  velitis  episcopo   Gatholico    accipiendi  li-         ^^^-  ^^^^-^  hortatur  auctoritas  pro  nos  Ecclesia- 
centiam  vobis  liberam   indulgemus.    Ad   haec  adji-      ^^  ^^^^^^  satagere  et  earum  quieti  et  uUUtati  salubri- 


cientes  decernimusutnullus  eeclesiam  infra  terminos 
vestrae  parochiae,  nisi  quae  vobis  debeat  esse  subje- 
cta,  absque  vestra  licentia  aedificare  praesumat, 
salva  tamen  in  omnibus  apostolicae  sedis  auctoritate 
ct  reverenda  dignitate  suprascriptae  plebis.  Capellas 
quoque  Sancti  Bartholomae,  Sancli  Georgii  et  Sancti 
Martini  ad  jus  vestrae  ecclesiae  pertinenle&^  ct  a 
pnefatis  decessoribus  nostris  vobis  firmatas  in  veslra 
subjectionc  perpetuo  manere  sancimus.  Nulli  ergo 
archiepiscopo,  episcopo  vel  abbati,  duci  aut  mar- 
chioni,  comiti  seu  capitano,  judici  aut  gasUiIdioni, 
nec  omnino  alicui  hominum  fas  sit  praefatam  Eccle- 
siam  temere  perlurbare   aut  ejus   possessiones  au- 


ter  auxiliante  Domino  providere.  Dignum  namque  el 
honestum  et  conveniens  esse  dignoscitur,  ut  qui  ad 
Ecclesiarum  regimen  assumpti  sumus  eas  et  a  pra- 
vorum  hominum  nequilia  tueamur,  et  apostolicae 
scdis  patrocinio  tueamur  vel  muniamus.  Ideoque, 
dilecte  in  Domino  fili  Tribune  abba,  tuis  rationabi- 
libus  postidationibus  benignitate  debita  duxirous 
annuendum,  et  beali  Gorgii  monasterium,  cui  Deo 
auctore  praeesse  dignosceris,  sanctae  Romanae  Ec- 
cle>iae  privilegio  roboramus.  Per  praesentis  enim 
scripti  paginam  apostolica  auctoritate  statuimus,  ut 
locus  ille  sub  beati  Petri  tutela  et  protectione  liberin 
perpetuum  conservetur  :  nec  patriarcha,  nec  episco- 


ferre,  vcl  abblatas  relinere,  imminuere,  aut  aliquibus      pus,  neque  persona  eeclesiastica  saecularisve  praesu- 


vexationibus  faligare  scd  omnia  inlegra  conserven- 
tur  eorum,  pro  quorum  gubernatione  et  sustentationc 

concessa  fueruot,  r.sibus  omnimodis  profutura.  Si 
qu8B  igitur  ecclesiastica  s.^ecularisve  persona,  hanc 
nostrae  constitufionis  pagiuam  scicns,  contra  eam 
temere  venire  lentaverit,  secundo  tertiove  commo- 
nita,  si  non  salisfactione  congrua  emendaverit,  po- 
testatis  honorisque  sui  digoitate  careat,  reamque  se 
divino  judicio  existero  de  perpetrala  iniquilate  co- 
gnoscat,  et  a  sacratissimo  corpore  ac  sanguine  Dei 
et  Domini  Redemptoris  nostri  Jesu  Christi  aliena  fiut, 
atque  in  extremo  examine  districtae  ultioni  subja:eat. 
Cunctis  autem  eidem  loco  justa  servantibus  sit  pnx 
Domini  nostri  Jesu  Christi^  quatenus  ct  hic  fructum 


mat  te  vel  successores  tuos  invitos  ad  concilium 
cogere,  aut  in  vcs  vel  in  monachos  vestros  excom- 
municalos,  seu  ejectos  aut  fugitivos  absolverc  vel 
suscipere»  aut  sine  tuo  tuorumque  successorum 
consensu  ad  ordines  promovere.  Praeterea  quascun- 
que  possessiones,  quaecunque  bona  ubilibet  idem 
monasterium  impraesentiarum  juste  et  legitime  pcs- 
sidet,  aut  in  futurum  largiente  Domino  poterit 
adipisci,  firma  tibi  luisque  successoribus  et  illibata 
permaneant.  Chrisma,  oleum  sanctum,  consccra- 
tiones  altarium,  seu  basilicarum,  ordinationes  mo- 
nachorum  qui  ad  sacros  fuerint  ordines  promovendi, 
a  dioRcesana  accipietis  episcopo,  siquideni  gratiam 
et  commuuionem  apostolicae  sedis  habuerit,  et  si  ea 


i€f 


EPISTOLt:  ET 


frtii:<  ac  sine  pravitsle  volaerit  exibere.  Aliotiuin  A 
pro  eonimdem  sacramentorum  susceplione  Catholi- 
cam,  quem  volueritis  episcopumadealis,qui  aposto- 
licae  sedis  fultus  auctorilate,  quod  postulatur,  indul- 
feat.  Obeunte  verotenuncejusdemloci  abbate,  vel 
taorom  quolibet  successorum,  nullus  ibi  qualibet 
subreptionis  aslutia  seu  violentia  prwponatur,  nisi 
qaem  fratres  commani  conpensU)  vclfratrum  pars 
eonsilii  sanioris  secundum  Dei  limorem,  et  beati 
Benedicti  regulam  elegerint.  Decernimus  ergo  ut 
nalli  omnino  hominam  fas  sit  praenominatum  cceno- 
biam  temere  perturbare,  aut  ejus  possessiones 
aaferre^  vel  ablatas  retinere,  roinuere,  ant  aliquibus 
Texationibus  fatigare,  sed  omnia  inlegra  conserven- 
tar  eorum  pro  quorum  gubernationeet  sustentatione 
coneessa  sunt  usibus  omniroodis  profutura.  Adjudi-Q 
dnm  autem  perceptce  bujus  a  Romana  Ecclesia 
libertatis  aureos  duos  quotannis  Laleranensi  palatio 
persolvetis.  Si  quis  igitur  patriarcha,  archiepisco- 
pus,  episcopus,  aut  ecclesiastica  saecularisve  persona, 
in  fulurum  hanc  nostrae  constilutionis  paginam 
•dens,  contra  eamlemere  venirelentaverit,secundo 
tertiove  commonita,  si  non  satisfactione  congrua 
emendaverit,  potestatis  honorisque  sui  dignitate 
careat,  reamque  se  divino  judicio  existere  de  per- 
petrata  iniquitate  cognoscat,  elasanctissimocorpore 
et  sangaine  Dei  etDomini  noslri  Redemptoris  Jesu 
Christi  aliena  fiat,  atque  in  extreroo  exaraine 
districts  ultioni  sujaceat.  Cunctis  auteroeidem  loco 
saa  jura  servantibus  sit  pax  Doroini  nostri  Jesu 
Ghristi,  quatenus  et  hic  fructum  bonae  actionis  per-  Q 
dpiant  et  apud  districtum  Judicem  praemia  aeternae 
pacis  inveniant.  Amen,  amen,  amen. 

Bgo  Innoceotius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus  ss. 

Ego  Gaalterius  S.  Ravennalis  archiepiscopus  ss. 

Ego  Guillelmus  Praenestinus  episcopus  ss. 

Ego  Romanus  diac.  card.  S.  Mariae  in  Porticu  ss. 

Ego  Greg^rius  diac.  card.  SS.  Sergii  etBacchiss. 

£go  Oddo  diac.  card.  S.  Georgii  ad  Yellum  Au- 
ream  ss. 

Datum  Nonantulae  per  manum  Aimerici  sanctae 
Romane  Ecclesiae  diac.  card.  et  cancell.,  Nouas 
Oetobris,  indictione  decima,  Incarnationis  Domini- 
ec  anno  millesimo  centesimo  trigesimo  tertio,  ponti- 
ficatas  vero  domni  Innocentii  II  papae  anno  ni. 

CXX.  D 

Mimaitern  Nonaniulam  postestiones  et  privilegia 

confirmat, 

(Anno  im,  Oct.  12.) 

[MuRAToai,  Aniiq,  IlaL,  t.  Y,  p.  429.] 

Innocbmtius  episcopus,   servus  servorum  Dei, 

dileeto  io  Cbristo  filio  Ildbprando  Nonantulani  mo- 

naslerii  abbati,  ejusque  successoribus  regulariter 

ibi  yiyeDtibus  in  perpetuum,  salutem  et  apostolicam 

beoedictioaem. 

Cum  omnibos  Bcclesiis  et  ecclesiasticis  personis 
debitores  ex  apobtolicae  sedis  auctoritate  ac  bene- 
Tolentia  existamus,  illis  tamen  ardentius  providere 
iK»  convenit,  nt  eas,  a  pravorum  hominum  incarsi- 


PRIVILEGFA.  te« 

bus  defeiiclen^lo  r.tctioridebeamuscharitatediligero, 
quas  beato  Petro  et  sanctae  Romanae  Ecclcsiae  non 
est  debium  specialius  adhaerere.  Dignuro  namque  et 
boneste  conveniens  esse  cognoscitur  ut  qui  ad  Ec- 
clesiaruro  regimen  assuropti  sumus,  earum  quietiet 
uiilitati  sahibriter,  auxiliante  Domino,  providere 
curemus.  Proinde,  dilecte  in  Domino  fili  Ildeprande 
abba,  tuis  rationabilibuspostulationibusbenignitate 
debita  duximus  annuendum  et  Nonantulanum  beati 
Siiveslri  mcnasterium,  cui  Domino  auctore  praeesse 
dignosceris,  quod  utique  ab  AstuIfoLongobardorum 
rege,  ejusdero  loci  fundatorc,  beato  Petro  oblatum 
est  ad  exeroplar  prapdecessomm  nostrorum  felicis 
memoriae  Leonis,  Alexandri,  Paschalis  et  Calixti, 
Romanorum  pontificum,  apostolicae  sedis  privilegio 
communimus.  Statuimus  cnim  utquaecunque  praedia, 
quascunquepossessionesseu  bonaidem  monasterium 
imprrfsentiaruro  juste  et  legitime  possidet,  firma 
tibi,  tuisque  successoribus  et  illibata  permaneant, 
in  quibus  haec  propriis  noroinibus  adnotanda  subjun- 
gimus  :  ipsuro  videlicet  castelluro  Nonantulanum, 
castelluro  Velus,  Galianuro  Cathinianum,  Fananum, 
Lixanuro,  Sclopinum,  Saroonuro,  Campilium,  Mara- 
nuro,  Praturo  Albinuro,  roonasterium  Sanctae  Luciae 
cum  ecclesiis  et  pertinentiis  suis,  ecclesiam  San- 
ctissimje  Trinitatis  de  Savino,  Manzolinum,  Rava- 
liuro,  Rastellinum,  Sanctam  Mariam  de  Grumolo, 
Spinalberti,  Solariam,  Roncalia,  Camoranam,  Cur- 
tile  Siccuro,  castellum  Pollacci,  Trecentula,  Bonde- 
nuro,  Nogariaro,  castelIuroCeIIam,etMarzaIiarocum 
pcriinentiis  eorum.  Praelerea  castellura  Cellulae, 
curtem  Ragusa?,  castellum  Theodaldi  cum  oronibus 
alodiis,  quae  in  ipso  comitatu  Ferrariensi  Bonifacius 
marchio  acquisita  possedit,  vestro  in  perpetuum 
monasterio  confirmamus,  quse  comitissa  Mathildis 
de  oblatione,  qiiam  Sancto  Petro  et  Roman*  Eccle- 
siae  dederat,  vobis  naper  dedisse  cognoscitur,  sub 
censu  scilicet  unius  aurei  annuo,  incivitatePapiensi 
ecclesiaro  Sancii  Quirici,  in  Placentina  ecclesiam 
Sancli  Silveslri,  in  Monticello  ecclesiam  Sancti 
Georjsii,  ia  Cremona  ecclesiam  Sancti  Silveslri,  ec- 
clesiam  Sanciae  Crucis,  et  ecclesiara  Sancli  Bene- 
dicli,  in  Parmensi  ecclesiam  Sancti  Silvestri,  in 
Buburbio  Vicentiae  ecclesiam  Sancti  Silvestri,  in 
Libertino  ecclesiam  Sancii  Silveslri,  in  Montesilioee 
ecclesiam  Sancti  Dauielis  cum  omnibus  ad  ipsam 
periinentibus,  in  Tarvisina  civitate  ecclesiam  San- 
ctae  Mariae,  et  Sanctae  Fuschae  cum  libertate,  capel- 
lis,  et  bmnibus  ad  eam  pertinentibus.  Sane  nec 
Mutinensi  omnino,  necalicui  cuiquam  episcoporum, 
vel  principum,  aut  alicui  ecclesiasticae,  saecularive 
personae  liceat  supradicto  monasterio,  aut  ejus  cel- 
lis  vel  ecclesiis,  aliisque  possessionibus  gravamen 
inferre,  exactiones  imponere,  placitum,  sive  coUo« 
quium,  prseter  abbatis  ac  fratrum  voluntatem,  indi- 
cere  vel  tenere.  Obeunte  vero  te  nunc  ejusdem  loci 
abbate,  vei  tuoruro  quolibet  successorum,  nuliusibi 
qualibet  subreptionis  astutia  seu  violentia  propons' 
tur,  nisi  quem  fratres  communi  coosensuj  yel  (ra- 


i59 


INNOCENTU  U  PAPJS 


m 


Dominicae  anno  1133,  ponlificatus  vero  domni  In-  A  bonae  acUonis  percipiant,  et  apud  districtum  Judicem 

prsemia  seternae  pacis  inveniant. 

Ego  Innocentius  Catliolicae  Ecclesiac  episcopus  ss. 

Ego  Willelraus  PraDneslinus  episcopus  ss. 

Ego  Romanus  card.  S.  Marise  in  Porticu  ss. 

Ego  Ubertus  presbyter  Card.  tit.  S.  Clementis  ss. 

Ego  Oddo  diaconus  card.  Sancti  Georgii  ad  Ve- 
lum  Aurem  ss. 

Dal.  apud  S.  Benedictum  per  manum  Aimerici 
Sanclae  Roraanae  Ecclesise  diaconi  cardinal.  et  can- 
ccllarii,  vii  Idus  Septcmbris,  indictione  x,  pontifica- 
tns  vero  Innocentii  papae  U  anno  iii,  Incamationis 
Dominicae  anno  1133. 


nocenti  U  anno  iv. 

CXVII 

Privilegium  pro  ecclesia  S.  Petri  de  Guastalla, 

(Anno  1132,  Sepl.  7.) 

[Affo,  Storia  di  Guastalla,  I,  333.] 

Innocentius  episcopus,  servus  scrvorum  Dei,  di- 

lcctis  filiis  JoANM  archipresbylero  cl  fratribus  Eccle- 

sisc  D.  Potri  quae  in  Guastallensi   pago  sita  est,  tiim 

prsesentibus  quara  futuris  in  pcrpetuura. 

Justitiae  el  ralionis  aequilas  pcrsuadet  ul  qui  a 
successoribus  suis  sua  desiderat  raandata  servari, 
praedecessons  sui  voluntate  statut<i  custodial.  Eii- 
propter,  dilccti  in  Doniino  filii,  veslris  justis  deside- 


CXVUI. 


riis  accommodanles  assonsura,  Ecclesiara  vestram  a  o  Eccletice  S.  Frigdiani  Lucensi  asserit  ecclesiam  S 


praedecessore  nostro  felicis  racmoriae  papa  Gregorio 
quinto  in  pleben  dc  Capella   promotara  el  a  succ(?s- 

sore  ejus  sanctae  recordalionis  papa  Paschali  privi- 
legii  sui  munimine  roboratam,  sub  aiiostoiica)  sedis 
tutelam  protectionemque  nostrara  suscipiamus,  et 
D.  Petri  patrocinio  commcndcmus,  slatuentes  ut 
quascunque  possessiones  seu  dccimas,  quaecunquc 
etiam  bona  eadera  Ecclesia  inpraesenliarura  jusle 
et  canonice  possidet,  aut  in  futuruni  conccssionc 
pontificum,  liberalitale  regura  vel  principum,  obhi- 
lione  fideliura  seu  aliis  justis  raodis,  prci^slante  Do- 
mino  poterit  adipisci,  firma  vobis  et  illibata  pernia- 
neant  De  chrismato  et  oleo  sancto  atque  ordinationc 
clericorum,   sive   consecrationibus     ecclesiarura,   a 


Salvatonsy  a  Landulfo  episcopo  Ferrariensi  con- 
cessam. 

(Anno  1132,  Oct.  5.) 

[Bullar.  Lateran,^  11.] 

CXIX. 

Decernit  ut  monachi  monasterii  Sancti  Georgii  Ma" 

joris  sub  apostolicm  sedis  proiectione  recepti  de 

cietero  sihi  eligant^  quem  ipsi  duxerint  in  abbatem 

(Anno  1132,  Octobr.  7.) 

[CoRNELius,  EcclesicB  Venetctt  t.  VIII,  p.  218.] 

Innockntils  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 

lecto  filio  Tribuno   abbati    monasterii   S.  Georgii, 

quod  in  Venetae  partibus  situm  est  ejusque  successo- 

ribus  regulariter  substiluendis  in  perpeluum. 


quocunque  velitis  episcopo   Gatholico    accipiendi  li-         q^^-  ^^^^-^  hortatur  auctorilas  pro  nos  Ecclesia- 
centiam  vobis  liberam   indulgemus.    Ad    haec  adji-      ^^^  ^^^^^  salagcre  et  earum  quieti  et  utilitati  salubri- 


cientes  decernimus  ut  nullus  eeclesiam  infra  terminos 
vestrae  parochiae,  nisi  quae  vobis  debeat  esse  subje- 
cta,  absque  vestra  licentia  aedificare  praesumat, 
salva  tamen  in  omnibus  apostolicae  sedis  auctoritate 
et  reverenda  dignitate  suprascriptae  plcbis.  Capcllas 
quoque  Sancti  Bartholoraae,  Sancti  Georgii  et  Sancti 
Martini  ad  jus  vestrae  ecclesiae  pertinente^,  ct  a 
pnffatis  deccssoribus  nostris  vobis  firraatas  in  vcslra 
subjectionc  pcrpetuo  manore  sanciraus.  Nulli  ergo 
archiepiscopo,  episcopo  vel  abbati,  duci  aul  raar- 
chioni,  comiti  seu  capitano,  judici  aut  gastaldioni, 
nec  omnino  alicui  hominum  fas  sit  praefatam  Ecclc- 
siam  temere  pcrturbarc   aut  ejus   j)ossessiones  au- 


ter  auxilianle  Doraino  providere.  Dignura  namque  et 
honcstum  et  convcniens  esse  dignoscitur,  ut  qui  ad 
Ecclesiarum  regimen  assumpti  suraus  eas  et  a  pra- 
vorum  horainura  nequilia  tuearaur,  et  apostolicae 
scdis  patrocinio  tucaraur  vel  muniamus.  Ideoque, 
dilecte  in  Domino  fili  Tribune  abba,  tuis  rationabi- 
libus  postulationibus  benignitate  debita  duximus 
annuendum,  et  beati  Gorgii  monasterium,  cui  Deo 
auctore  praeesse  dignosceris,  sanctae  Romanae  Ec- 
cleiiaB  privilegio  roboramus.  Per  praesentis  enim 
scripti  paginam  apostolica  auctoritate  staluimus,  ul 
locus  ille  sub  beati  Pelri  tutela  et  protectione  liberin 
perpetuum  conservetur  :  nec  patriarcha,  nec  episco- 


ferre,  vel  abblatas  relinere,  imminuere,  aut  aliquibus      p^s,  neque  persona  eeclesiaslica  saecularisve  praesu- 


vexationibus  faligare  scd  omnia  integra  conserven- 
lur  eorum,  pro  quorum  gubcmationeetsustentalionc 

concessa  fuerunt,  r.sibus  oranimodis  profutura.  Si 
qu8B  igitur  ecclesiastica  s.^ecularisve  persona,  hanc 
nostrae  constitufionis  paginam  scicns,  contra  eam 
temere  venire  tentaverit,  secundo  tertiore  commo- 
nita,  si  non  salisfactione  congrua  emendaverit,  )K)- 
testatis  honorisque  sui  dignitale  careat,  reamque  se 
divino  judicio  existero  de  perpetrata  iniquitate  co- 
gnoscat,  et  a  sacralissimo  corpore  ac  sanguinc  Dei 
et  Domini  Rederaptoris  nostri  Jesu  Christi  aliena  fiat, 
atque  in  extremo  cxamine  districlae  ultioni  subja:eat. 
Cunctis  autem  eidcm  loco  justa  servantibus  sit  pax 
Domini  nostri  Jesu  Christi^  quatenus  cl  hic  fruclum 


mal  te  vel  successores  tuos  invitos  ad  concilium 
cogere,  aul  in  vcs  vel  in  monachos  vestros  excom- 
municatos,  seu  ejectos  aut  fugilivos  absolverc  vel 
suscipere,  aut  sine  tuo  tuorumque  successorum 
consensu  ad  ordines  promovere.  Praelerea  qiuscun- 
quc  possessiones,  quaecunque  bona  ubilibet  idem 
monasterium  impraesenliarum  juste  et  legitime  pos- 
sidet,  aut  in  futurum  largiente  Domino  poterit 
adipisci,  firma  tibi  tuisque  successoribus  et  illibata 
permaneant.  Chrismn,  oleum  sanctum,  consccra- 
tiones  allarium,  seu  basilicarum,  ordinationes  mo- 
nachorum  qui  ad  sacros  fuerint  ordines  promovendi, 
a  dia»cesana  accipielis  episcopo,  siquideni  gratiam 
et  conmmnionem  apostolicae  sedis  habuerit,  et  si  ea 


i€f 


EPISTOLt:  ET  PRIVILEGFA. 


m 


gr&iU  ac  sioe  pravitate  volaerit  exiberc.  Aliotiuin  A 
pro  eonimdem  sacramentorum  susceplione  Catholi- 
cum,  quem  volueritis  episcopumadeatis,qui  aposto- 
licae  sedis  fuUus  aucloritate,  quod  postulatur,  indul- 
feat.  Obeunte  vero  tenuncejusdemloci  abbaie,  vel 
tnomm  quolibet  successorum,  nullus  ibi  qualibet 
subreptionis  astutia  seu  violentia  prwponatur,  nihi 
qaem  fratres  communi  con^ensu,  vclfratrum  pars 
eonsilii  sanioris  secundum  Dei  timorem,  et  beati 
Benedicti  regulam  elegerint.  Decernimus  ergo  ut 
Dnlli  omnino  hominum  fas  sit  praenominalum  coeno- 
bium  temere  perturbare,  aut  ejus  possessiones 
auferre^  vel  ablatas  retinere,  minuere,  aut  aliquibus 
Texalionibus  fatigare,  sed  omniaintegra  conserven- 
tor  eorum  pro  quorum  gubernationeet  sustentatione 
cODCessa  sunt  usibus  omniroodis  profulura.  Adjudi-g 
eium  auleai  perceplse  hujus  a  Romana  Ecclesia 
libertatis  aureos  duos  quotannis  Laleranensi  palatio 
persolvetis.  Si  quis  igitur  patriarcba,  archiepisco- 
pus,  episcopus,  aut  ecclesiastica  saecularisve  persona, 
in  futurum  hanc  nostrae  constitutionis  paginam 
•den»,  contra  eamtemere  veDiretentaverit,secundo 
tertiove  commonita,  si  non  satisfactione  congrua 
emendaverit,  potestatis  honorisque  sui  dignilate 
careat»  reamque  se  divino  judicio  existere  de  per- 
petrata  iniquitate  cognoscat,  etasanclissimocorpore 
et  sangaine  Dei  etDomini  nostri  Redemploris  Jesu 
Christi  aliena  fiat,  atque  in  exiremo  examine 
districts  ultioni  sujaceat.  Cunctis  autemeidem  loco 
saa  jura  servantibus  sit  pax  Domini  nostri  Jesu 
Ghriati,  quatenus  et  hic  fructum  bonse  actionis  per-  Q 
dpiant  et  apud  districtum  Judicem  praemia  aetemae 
pacis  inveniant.  Amen,  amen,  amen. 

Bgo  InDOceotius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus  ss. 

Ego  Gaalterius  S.  Ravennaiis  archiepiscopus  ss. 

Ego  GaiUebnas  Praeneslinus  episcopus  ss. 

Ego  Romanus  diac.  card.  S.  Mariae  in  Porlicuss. 

Ego  Greg^rius  diac.  card.  SS.  Sergii  etBacchiss. 

£go  Oddo  diac.  card.  S.  Georgii  ad  Yellum  Au- 
ream  ss. 

Datum  Nonantalae  per  manum  Aimerici  sanctae 
Romanae  Ecclesiae  diac.  card.  et  cancell . ,  Nouas 
Oclobris,  indictione  decima,  Incarnationis  Domini- 
ec  aoDO  millesimocentesimotrigesimo  tertio,  ponti- 
ficatas  vero  domni  Innocentii  II  papae  anno  iii. 

CXX.  D 

Mmasterii  Nonantulam  postessiones  et  privilegia 

confirmat, 

(Anno  \my  Ocl.  12.) 

[MuRAToai,  Aniiq.  IlaL,  t.  V,  p.  429.] 

Inkocbmtius  episcopus,  servus  servorum  Dei, 
dileeto  in  Cbristo  filio  Ildbprando  Nonantulani  mo- 
Daslerii  abbati,  ejusque  successoribus  regulariter 
ibi  yiyentibus  in  perpetuum,  salatem  et  apostolicam 
beoedictionem. 

Cum  omnibus  Bcclesiis  et  ecclesiasticis  personis 
debitorea  ex  apobtolicae  sedis  auctoritate  ac  bene- 
Toleotia  existamus,  illis  tamen  ardentius  providere 
1108  conTenit,  nt  eas,  a  pravorom  hominum  incurai- 


bus  defencIeiKlo  r.rctioridebeamuscharilatediligerc, 
quas  bcato  Petro  et  sanctae  Romanae  Ecclcsiae  non 
est  debium  specialius  adhaerere.  Dignum  namque  et 
houeste  conveniens  esse  cognoscitur  ut  qui  ad  Ec- 
clesiarum  regimen  assumpti  sumus,  earum  quietiet 
utililati  salubriter,  auxiliante  Domino,  providere 
curemus.  Proinde,  dilecle  in  Domino  fili  lldeprande 
abba,  tuis  rationabilibus  postulationibus  benignitate 
debita  duximus  annuendum  et  Nonanlulanum  beati 
Silvestri  mcnaslerium,  cui  Domino  auctore  praeesse 
dignosceris,  quod  utique  ab  AstuIfoLongobardorum 
rege,  ejusdem  loci  fundatore,  beato  Petro  oblalum 
est.  ad  cxemplar  praedecessorum  nostrorum  felicia 
memoriae  Leonis,  Alexandri,  Paschalis  et  Calixti, 
Romanorum  pontiflcum,  apostolicae  sedis  privilegio 
communimus.  Slatuimus  enim  utquaecunque  praedia, 
quascunque  possessiones  seu  bona  idem  monasterium 
imprd^senliarum  juste  et  legitime  possidet,  firma 
tibi,  tuisque  successoribus  et  illibata  permaneant, 
in  quibus  hacc  propriis  nominibus  adnotanda  subjun- 
gimus  :  ipsum  videlicet  caslellum  Nonantulanum, 
castellum  Vetus,  Galianum  Cathiuianum,  Fananum, 
Lixanum,  Sclopiuum,  Samonum,  Campilium,  Mara- 
num,  Pratum  Albinum,  monasterium  Sanctae  Luciae 
cum  ecclesiis  et  pertinentiis  suis,  ecclesiam  San- 
ctissima;  Trinitatis  de  Savino,  Manzolinum,  Rava- 
lium,  Rastellinum,  Sanctam  Mariam  de  Grumolo, 
Spinalberti,  Solariam,  Roncalia,  Camoranam,  Cur- 
tile  Siccum,  castellum  Pollacci,  Trecentula,  Bonde- 
num,  Nogariam,  castellum  Cellam,  etMarzaliamcum 
penincnliis  eorum.  Praelerea  caslellura  Cellulae, 
curtem  Ragusae,  castellum  Theodaidi  cum  omnibus 
alodiis,  quae  in  ipso  comitatu  Ferrariensi  Bonifacius 
marchio  acquisita  posscdit,  vestro  in  perpetaum 
monasterio  confirmamus,  quae  comitissa  Malhildis 
de  oblatione,  qiiam  Sancto  Pelro  et  Roman%  Eccle- 
sia3  dederat,  vobis  naper  dedisse  cognoscitur,  sub 
censu  scilicet  unius  aurei  annuo,  incivitatePapiensi 
ecclesiam  Sancii  Quirici,  in  Placentina  ecclesiam 
Sancti  Silvestri,  in  Monlicello  ecclesiam  Sancti 
Georitii,  ia  Cremona  ecclesiam  Sancti  Silvestri,  ec- 
clesiam  Sanciae  Crucis,  et  ecclesiara  Sancti  Bene- 
dicli,  in  Parmensi  ecclesiam  Sancli  Silvestri,  in 
Buburbio  Vicentiae  ecclesiam  Sancli  Silvestri,  ia 
Liberlino  ecclesiam  Sancii  Silvestri,  in  MontesilioBe 
ecclesiam  Sancti  Daoielis  cum  omnibus  ad  ipsam 
periinentibus,  in  Tarvisina  civitate  ecclesiam  San- 
ctae  Mariae,  et  Sanctae  Fuschae  cum  libertate,  capel- 
lis,  et  bmnibus  ad  eam  pertinentibus.  Sane  nec 
Mutinensi  omnino,  nec  alicui  cuiquam  episcoporum, 
vel  principam,  aut  alicui  ecclesiasticae,  saecularive 
personae  liceat  supradicto  monasterio,  aat  ejus  cel- 
lis  vel  ecclesiis,  aliisque  possessionibus  gravamen 
inferre,  exactiones  imponere,  placitum,  sive  coUo« 
quium,  prseter  abbatis  ac  fratrum  voluntatem,  indi- 
cere  vel  tenere.  Obeunte  vero  te  nunc  ejusdem  loci 
abbate,  vel  tuorum  quolibet  successorum,  nuUuaibi 
qualibet  subreptionis  astutia  seu  violentia  propona- 
tur,  nisi  quero  fralres  communi  consenaui  yel  (ra- 


i«3 


INNOCENTUS  U  PAP.\. 


164 


trum  pars  consilii  sanioris,  secundom  Dei  timorem,  A     Ego  Gcorgius  diaconu8  cardinalis  Sanctorum  Ser- 
et  beati  Benedicti  Regulam,  praeviderint  eiigendum,      gii  et  Baccbi  &ub8crip8i. 


qui  nimirum  ad  apostolicae  sedis  praesulero  conse- 
crandus  accedat.  Gbrisma,  oleum  sanctum,  couse- 
crationes  altarium,  seu  basilicarum,  ordinationes, 
monacborum,  qui  ad  sacros  ordines  fuerint  proroo- 
vendi,  sive  clericoruro  eidem  monasterio,  cellis  vel 
ecclesiis  pertinentium,  a  quo  malueritis,  Catbolico 
accipietis  episcopo,  si  quidem  gratiam  et  comrou- 
nionem  apostolicse  sedis  babuerit,  et  si  ea  gratis  et 
sine  pravitate  voluerit  exhibere .  Non  enim  episco- 
porum  cuiquam  perroittimus  invito  abbate  in  mo- 
nasterio  vel  monaslerii  cellis  seu  ecclesiis,  ordina- 
tiones  faccre,  missas  publicas  cclebrare,  vel  earum 
decimas  vindicare,  necde  ipso  monasterio,  velejus 
rebus  rescriplum  subriperc,  aut  quolibet  modo  im-  3 
petrare  cuique  personse  facultas  sit.  Quod  si  ferte 
prsesumpturo  fuerit,  irritum  penitus  habeatur.  Nec 
episcopis  facultas  sit,  monasterii  vestri  clericos  sine 
tui  co.isensus  deliberatione,  interdictionis  aut  ex- 
communicationis  sententiacoercere ;  quscunque  prae- 
terea  in  posterum  concessione  pontificum,  liberali- 
tate  regum  vel  principum,  oblatione  fidelium,  seu 
aliis  justis  modis  praenominatum  nionasterium  auxi- 
liante  Domino  poterit  adipisci,  vobis  praescnli  scri- 
ptofirroamus.  Porro  illa  dignitatis  insignia,  quibus 
antecessores  tui  inter  missaruro  solemnia  uti  nosci- 
tur,  nos  personae  tuae  ex  apostolicaescdisbenignitate 
concedimus,  ut  scilicet  in  diebus  solemnibus  ad 
missarum  officia  celebranJa  dalmatica,  milra,  cbiro- 


Ego  Oddo  diaconus  cardinalis  Sancti  Georgii  ad 
Yelum  Aureum  subscripsi. 

Ego  Roroanus  diaconus  cardinalis  Sanctae  Maric 
in  Porlicu  subscripsi. 

Datum  Nonantulse  per  manum  Aimerici  sanclae 
Roroanae  Ecciesiae  diaconi  cardinalis  et  canceliarii, 
quarto  Idus  Octobris,  indictione  x,  Incamationis 
Doroinicae  anno  1133,  pontificatus  yero  Innocentii 
papae  Ilanno  tertio. 

CXXI. 

AdBertholdum  abbatemS,  Blasii,  — Approbat  tepa- 
rationem  eccletix  Burglentit  ab  eccletia  Eggen- 
heim, 

(Anno  1132,  Nov.  4.) 

[D.  Gbrbbrt,  Hist  mgras  Silva;,  III,  p.  66.] 
Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lecto  filio  Bertdoldo  abbati  monasterii  S.    Blasii 

ejusque  successoribus  regulariter  substituendis  in 
perpctuum. 

Quemadmodum  ea  quae  a  nobis  statuuntur,  fSrma 
volumus  et  illibata  consistere,  ita  quae  a  fratribus 
nostris  rationabili  studio  gesta  sunt,  intemerata 
custodiri  sancimus.  Proinde,  dilecte  in  Domino  fili 
Bertbolde  abbas^  quod  de  Burgala  (27)  cella  et  ca- 
pellaS.  Joannis,  quae  in  loco  qui  Ekkeneim  (28) 
dicitur  sita  est,  a  venerabilibus  fratribus  nostris 
bonae  niemoriae  Odelrico  (29)Constanliensiepiscopo, 
et  successore  ejus   itidero  Odelrico,   consensu  ar- 


tbecisetsandalisinduaris.  Adhaecadjicientesdecer-QC^^Pi^esbyteri,  ac  caetcrorum   presbylerorum  illius 


nimus  ul  nulli  omnino  bominum  fas  sit  praefatum 
coenobium  temere  perturbare,  etc,  ut  in  omnibus 
semper  apostolicae  sedis,  cujus  est  proprium,  muni- 
mine  ac  proteclione  congaudeat.  Si  quis  igitur  in 
futurum  arcbiepiscopus,  vel  episcopus,  imperator 
sive  rez,  princeps,  autdux,  comes,  vicecomes,  judex, 
castaldiOy  aut  ecclesiastica  saecularisve  persona  hanc 
nostrae  constitutionis  paginam  sciens,  contra  eam 
temere  venire  tentaverit,  secundo  tertiove  commo- 
nita,  si  non  satisfactione  congrua  emendaverit,  po- 
testatis  honorisque  sui  dignitate  careat,  reumque 
se  divino  judicio  existere,  etc. 

Eko  Innocentius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus 
snbscrip&i. 

Ego  Guillelmus  Praenestinus  episcopus  subscripsi. 


parochiae  statutum  est,  auctoritate  sedis  apostolicae 
confirmamus,  ut  videlicet  pracdicta  Burgala  eella  et 
Ecclesia  B.  Jo&nnis,  quae  nimirum  praefatis  episco- 
pis  consentieotibus  in  allodio  constructae  sunt,  quod 
Quamerius  et  Aguipertus(3u)  ad  conversionem  ve- 
nientes  monasterio  B.  Blasii,  cui  dco  auctore  prm- 
sides,  obtulerunt,  cum  snis  pertinenliis  perpetuo 
jam  dicti  coenobii  juris  existant,  ita  tamen,  ut  in 
praenominata  Burgala  cella  fratres  monasterii  Sancti 
Blasii  libere  et  absque  alicujus  conlradictione  Do- 
mino  famulentur,  et  in  ecclesia  B.  Joannis  in  pede 
montis  aedificata  plebs  divina  percipiat  sacramenta  ; 
et  unaquieque  suis  contenta  sit  lerminis,  quemad- 
rooduro  asupradictis  episcopis  noscitur  institutum. 
Nulli  ergo  hominum  fas   sit  hanc  paginam    nostrae 


Ego  Lucas  presbyter  cardinalis  tiluli  Sanctomm  ^  confirmationis  infringare  vel  mutare,  sed  omniat 
Joannis  et  Pauli  subscripsi.  sicut  superius  est  expositum,  perpetuis  futuris  tem- 


(27)ChroniconcelIae  hujus  Burglensis  scripsitCon- 
radus  S.  Blasii  monachus,  quod  edidit  noster  P. 
Rustenus  Heer  in  anonymo  Murensi  ubi  plurima 
banc  bullam  illnstrantia  habentur. 

(28)  Ecclesia  S.  Joannis  in  villa  Eggenheim  ad 
pedero  montis  Burglensis  parochialis  fuit,  ac  routata 
religione  adhuc  est. 

(29)  Ex  charta  Hermanni  episc.  Constantiensis 
anni  1155  liquetquodUdalricusIepiscop.  Constaa- 
tiensis  de  Dillingen,  qui  obiit  anno  H27,  transtule- 
rit  ecclesiam  Burglun  in  potestatem  monachorum 
aictoritate  papae  llonurii  atque  Mof^untini  archi- 
episcopi  Adalberti.  Negotium  ergohocjamincoeperat. 


Udalricus  I ;  perfecit  vero  successor  eius  Udalricus 
II,  Constantiensis  episcopus.cujusconnrmatiotrans- 
actionis  super  loco  Burgulum  abbati  S.  Biasii  asserto 
habetur  apud  P.  Hergott,  Cod.  Probat.  t.  II,  p.  i, 
p.  154, «  data  Basileae  an.  1130,  8  Fcbr,  »  qui  dies 
convenit  cum  feria  vii,  ^eu  Sabbato. 

(30)  Sunt  hi  Wernhems  de  Ratienbach.  ejusque 
frater  Wipertu»,  qui  sub  Rusleno  abbate  circa 
ann.  1120  roonachi  in  S.  Bl^sio  efffcti  bona  sua 
in  Burglen,  Ekinheim,  Kallinbach  aliaque  eidem 
monasterio  contuleruut,  ut  ex  citato  Bnrglensi  Chro- 
nico  liquet. 


16S 


EPISTOLiE  KT  PRIViLEGIA. 


I6G 


pohbus  io  8D8  stahilitatc  senrentur.  Si  quis  autem  A 
kujus  noslrae    constitulionis   temerator  exstiterit, 
iadignationem  beatorum  apostolorum  Petri  et  Pauli 
le  DOTerit  incursurum. 

Bgo  Innocentius  catholics  Ecclesiae  episcopus. 

Data  Placentiae  ii  Nonas  Novembris. 

CXXII 
Ad  Gaufredum  Camotensem  et  Stephanum  Pari' 
nenum^epUcopot^—  Ut  Aurelianensi  subdecano 
ac  soeiis  honores  et  hona  ablata  restitui  stagant. 
(Anno  113«,  Nov.  5.) 
[Mansi,  ConciL,  XKim,] 
Iif!focK!<mus  episcopus,  r^ervus  servorum  Dei,  ve- 
aerabilitus  fratribus  Gaufrido  Carnotcnsi,  aposlo- 
lie»  sedis  legato^et  Stbphano  Parisiensi,  episcopis, 
s&lutem  el  apostolicam  benedictionem.  B 

Proot  novit  vestia  fratemitas,  damna  et  injurias 
dilectis  filiis  nostris  Arcbembaldo  Aurelianensi  sub- 
decaoo,  magistro  G.  et  eorum  sociis  irrogatas,  et 
honores  sibi  ablatos,  restituendos,  in  veslro  arbitrio 
et  aestimatione  posnimus.  Quod  quia  minime  imple- 
tam  esse  accepimus,  diieclioni  vestrae  mandarous 
alque  prsecipimus,  ut  quemadmodum  t>ene  inchoa- 
stis,  in  Domine  Domini  procedatis,  et  eamdem  cau- 
lam  e£feclui  mancipetis. 
Datom  Piacentiae  Nonis  Novembris. 

CXXIII. 
Privilegium  pro  Ecclesia  S.  Ursi  Augustensis  (prov, 

rarantas)m 
(Anno  1131,  Nov.  10.) 

[Historiai  Patrias  Monumenta,  Chartae,  I.  p.  769,  ex  G 
archiv.  collegiat.  S.  Ursi  d*Aosta  (L.  C.).] 
lifN0CE2<rniS  episcopus,   servus    servorum   Dei, 
Tenerabili    fratri   Hbrbbbto   Augustensi  episcopo 
ejusque  successoribus   canonice   substituendis,   in 
perpetuum. 

Apostolicae  sedis  moderamini  congruit  religioso- 
nim  virorum  desideriis  clementer  annuere,  et  ut 
gratum  Deo  suscipiant  incrementum  suum  eis  suf- 
fragium  impertiri.  Tuis  igitur,  frater  venerabilis 
Herberte  episcope,  postulationibus  annucntes,  eccle- 
liam  Saocti  Ursi  quae  in  Augustensis  civitatis  sub- 
nrbio  sita  est,  <*cripti  nostri  pagina  communimus. 
Staloimus  enim  ot,  juxta  votum  tuum  et  collauda- 
lioDem  et  asseosum  fratrum  toorum,  videlicet  Bo- 
soais  prepositi,  Stephani  archidiaconi,  ac  totius  D 
eapitaii,  ordo  canonicus  in  eadem  Ecclesia  futuris 
temporibos  invioiabiliter  conservetur,  atque  dece- 
dentibus  canonicis,  qui  ibidem  inpraesentiarum 
Daoere  noscontor,  oollus  eis  nisi  vitam  professus 
eanonicam  subrogetur.  Quaecunque  praeterea  bona, 
seu  possessiones  praenominata  Ecclesia  in  praesenti 
iodictione  dei-ima  juste  et  legitime  possidet.aut  in 
iBtQmm  eoncessione  pontificum,  obbtione  fidelium, 
seo  aliis  justis  roodis,  praestantc  Domioo,  poterit 
adipisci  firma  fratribus  in  ea  regulariter  viventibus, 
ct  illibota  permaneant.  Nuiii  ergo  oranino  homioum 
lieett  praefatam  Ecclesiam  temere  perturbare  aut 
ejos  possesiooes  aoferre,  ver  ablatas  retioere,  mi- 


nuere,  aut  temerariis  vexationibos  fatigare  ;  sed 
omnia  integra  conservenlur  regolarium  canonico- 
rum  usibus  in  perpctuum  profutura.  Si  quis  autem 
huic  nosirffi  constitulioni  temerario  ausu  contraire 
tentaverit,  sccundo  lerliove  commanitus,  si  non  aatis- 
factionc  congrua  emendaveril  potestatis  honorisque 
sui  dignitate  carcat,  atque  sententiae  excommuni- 
calionis  subjaceat.  Conservantes  autem  omnipo- 
tenlis  Dei  gratiara  et  a»lernae  vitae  praemia  consc- 
quantur. 

Ego  Innocenlius  Catholicac  Ecclesiae  episcopus 
subscripsi. 

Datum  Placentiae  xiii  Kalendas  Decembris,  indi- 
ctione  x,  Incamationis  dominicae  anno  U33,  ponti- 
ficalus  Domni  Innocentii  papae  II  anno  in. 

GXXIV. 
AdPetrum  Venerabllem  Cluniacensem  abbatem,^ 
SS.  Facundi  et  Pnmitivi  in  Hispania  ccenobium 
conceditur. 

(Annoli3«.  Dec.  18.) 
[Mansi,  Concii,  XXI,  410.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei, 
dilecto  Petro  Cluniacensi  abbati,  ejusque  succes- 
soribus  regulariter  substituendis,  in  perpetuum. 

Ignem  venit  Dominus  mittere  in  terram,  et  vull 
ul  ardeat.  Quia  ergo  graiuita  Dei  beneficia  sacrum 
Cluniacense  collegium  suae  visitationis  gratia  illu- 
slravit,  ignem  in  eo  charitalis  accendit,  et  discreta 
religionis  humilitale  perfudit  :  aequissimi  juris  esl, 
ut  quod  gratis  accipit.  fratribus  indigentibus  devote 
impendat,  lapsos  relevet,  lepidos  excitet,  et  piaa 
religionis  radios,  et  bene  Deo  placentis  conversalio- 
nis  odorem,  diversas  mundi  iliustrando  provincias, 
longe  lateque  transfundat  :  et  sic  amor  et  gloria  di* 
vini  cultus,  quaecopiose,  Deograiias,  vigenl,  in  vite, 
per  vestram  administrationem  Deo  grata  et  fecunda 
ubertatc  multiplacentur  in  propagine  Monasterium 
ergo  SS.  martyrura  Facundi  el  Primitivi,  quod  in 
Hispaniarum  pariibus  situm  est,  et  ad  jus  B.  Petri 
conslat  specialiter  pertinere,  qui  areligionis  nitore, 
el  lemporalium  rerum  opulentia,  quibus  prislinis 
temporibus  effloruerat,  unde  valde  dolemus,  peccatia 
exigenlibus  excidit :  nos,  quorum  praecipue  interest 
in  aotiquiim  revocarc  illustris  filii  noslri  Aldefoiiai 
Hispanarium  regis  vota  clementius  admittentes,  ve- 
Iris  postulationibus  impertimur  assensum.  Igitur 
locum  ipsum  cum  suis  omnibus  pertioentiis  tibi, 
dilecte  in  Doraino  fili  Petre  abbas,  tuisque  successo* 
ribus,  salvo  nimirum  B.  Petri  censu  annuo,  et  S. 
B.  £.  in  on^nibus  debita  justitia  et  reverentia,  ad 
reforroationem  religionis,  et  rerum  temporalium 
incrementuro,  ex  apostolicae  sedis  benignitate  com- 
mittirous.  Vestra  ilaque,  charissimi  filii,  interest  ut 
ope,  et  consiIio,vestraqueinstantia,  religio  ineodem 
monasterio  reformetur,  et  tam  in  interioribus  quam 
in  exterioribus  locus  ipse  ad  statum  et  dignitatem 
pristinam  auxiliante  Domino  reducatur. 

Ego  Innocentius  Catholicse  Ecclesiaa  episcopns» 
subscripsi. 


167 


INNOCENTl!  II  PAPiE 


16« 


Ego  GuillelmosPraenestimus  episc.  subseripsi.     A  bati8in  Lcuii  JoaoDis  Baptistae;  ecclesiam  Bealas 


Ego  Urbanus  prcsb.  card.  tit.  S.  Clcmenlis  sub- 

scripsi. 

Ego  Aoselmus  presb.  card.  subscripsi. 

Ego  Lucas  presb.  card.  tit.  SS.  Joanoiset  Pauli, 
subscripsi. 

Eho  Guido  diac.  card.  S.  Mariac  in  Via  Lata  sub- 
scripsi. 

Ego  Oddo  diac.  card.  S.  Georgii  ad  Velum  Au- 
reum,  subscsipsi. 

Datum  Bononiae  per  manum  Aymerici  S.  R.  E. 
diac.  card.  et  canccllarii,  Id.  Decemb.,  indict.  x, 
Incamationis  Dominicsc  anno  1132,  pontificatus  do- 
mioi  loDOcentii  papse  II  anno  iii. 

CXXV. 


Mariae ;  ecclesiam  Beati  Joanois  eTangelistaB:  eccle- 

siam  Sancti  Nicolai  ;  ecclesiam  quae  dicitur  Gratia 

Dei ;  abbatiam  Haldesleve  ;  prseposituram  Saoctae 

Mariae  Gallae  in  episcopatuOsseoburgensi;  ecclesiam 

Eugerii  in  Mooasteriensi  episcopatu  ;  abbatiam  de 

Borchorst  io  Moguotioeosi  dioecesi^etc.  Adhocprse- 

deccssorum  oostrorum  sanctorum  virorum,  Joaoois, 

Beoedicti  et  Leoois,  Romanomm  pontificum,  vesti- 

giis  inhaerentes,  crucis  et  pHllii  pnerogativam  et  di- 

goitatem  metropolitanam,  quemadmodum  io  eorum 

continetur  privilegiis,  vobis  coocedimus  et  super  ci- 

vilates  et  cum  episcopali  digoitate  vobis  oihilomi- 

Dus  roboramus.  Quaeque  praelerea  io  futurum  libe- 

ralitate  regfs,  largitione  principum,  oblatiooe  fidelium 

.]'         ...       .    u      R  seu  aliis  justi3  modis^praefataecclesia,  largieoteDo- 
Norberto ejusque  successonbus archtepucopts  Mag' '^     .  *-,     ,.  .    .    «  i-    j       ?        .  i 

'  *^  y    f  r      r         9       niino,  poient  adipisci,  nrma  vobis  de  caetero  et  il- 


deburgensibus,  possessiofies  et  bonasua  cum  uni- 
versim^  tum  nominaiim^  confirmat. 

(Aono  1134-1133.) 

[LuDBWiG,  ^eliquias  manuscripi. yXll,  p.  388.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 

nerabili  fratri  Noeberto   Magdeburgcnsi  episcopo 

ejusque  successoribus  canooice  substituendis,   io 

perpetuum. 

Tunc  apostolicae  sedi  et  Romanis  pontificibus  ho- 
nor  integre  conservatur,  si  unicuique  Ecclesis  suae 
dignitas  custoditur,  fratrum  ctenim  nostrorum  glo- 
riam  oostram  propriam  indicamus.  Romanae  siqui- 
dem  Ecclesiae  consueta  benignitas  et  discreta  humi- 


libata  permaneant.  Dccernimus  ut  nulli  omnioo  ho- 
minum  liceat  prsefatam  Magdeburgeosem  Ecclesi&m 
temere  perturbare  aut  ejus  possessiooes  auferre, 
ve!  ablatas  retioere,  miouere,  vei  aliquibuaexactio- 
nibus  conturbare,  sed  omoia  iotegra  cooserveotur, 
tibi  tuisque  successoribus  io  perpetuum  profutura. 
.Si  qua  igilur  io  posterum  ecclesiastica  saecularisve 
persona,  Hanc  nostrae  constttutioni>  pagioam  sciens, 
contra  eam  temere  venire  tentaverit,  secuodo  ter- 
liove  commonita  ,  si  noo  satisfactiooe  coogrua 
emendaverit,  potestatis  hooorisque  sui  dignitate  ca- 
reat,  reamquc  se  divino  judicio  existere  de  perpe- 
trala  iniquitate  cognoscat,  et  a  sacratissimo  corpore 


litas  quos  devoios  et  mansueto.s  filios  reperit,  alios      ^^  sanguine  Dei  et  Domini  Redemptoris  oostri  Jeau 

digoitatibus    et   hononbus  sibi  amplius   facit  ob-  ^  Chrisli  aliena  fiat,  alque  io  exlremo  examioe  dislri- 

noxios,  alios  familiaritatis  et  dilectioois  praerogativa 

sublimat.  Equidem  et  rationabile  est,  ut,  quomm 

beoeficia  et  obsequia  oos  suscepisse  recolimus,  eo- 

ram    devotioni    in  mentura  pari,   nec  quanlitate 

aequali,  sed  ex  abundantiore  benevolentia  libenti 

animo,  respondere  curemus.  Caeternm  quam  firma 

perseverantique  constantia  causam  juris  tuae  sanctae 

Romanae  Ccclesiae,  venerabilis  fraler  Norberte  Ma- 

gdebui^gensis   archiepiscope,   incandescente    Petri 

Leonis  schismate,  fervor  tuae  religionis  et  discretio 

pradentias  suscepit  defensandam  et  se  invicem  inex- 

primabiiem,  pro  domo  Dci  opponens,  animos  regis 

principum  et  aliamm  tam  ecclesiasticarum^  quam 

taecalarium  personarum,   ad    catholicae    Ecclesiae 

unitatem  et  beati  Petri  ac  nostiam  obedientiam.  D 

frequentibus  argumentis  et  ratione  muniiis  inducere 

laboraverit,  magnaque  inde  Ecclesiae  Dei  et  nobis 

pervenerit  utilitas,  manifestum  est.  Ideoque,  cha- 

rissime  frater,  quem  pleoa  io  Domioo  charitate  di- 

ligimus  et  familiari  sedis  apostolicae  gremio  detioe- 

mus,  charissimi  filii  oostri,  illustriset  gloriosiregis 

Lotbarii  et  tuis  ratiooabilibus  postulatiooibus  as- 

aeosum  praebeotes,  possessiooes  et  booa  quae  juste 

et  legitime  possides,  tibi  et  successoribus  tuis  ;  ct 

per  eoB  Magdeburgeosi  Ecclesiae,  auctoritate  apo- 

stolica  coofirmamus  et  praeseoti  privilegii  pagina 

communimus,  in  quibus  baec  propriis   nominibus 

dazimui  adnoli&da.  In  Magdeburgensi  dioecesi,  ab- 


ctae  ultioni  subjaceat.  Gunclis  autcm  eidem  loco 
justa  servantibus  sit  pax  Domini  nostri  Jesu  Christi, 
quatenus  et  hic  fructum  bonac  actionis  percipiant, 
et  apud  districtum  Judicem  praemia  aeteraae  pacis  in- 
veniant.  Ameo. 

Prcelecta  et  diligenter  subauscultata  est  pra^sens 
copia  per  tne  Oitonem  CcepeSj  notarium  publicumf 
etnon  discedit  principalibus  suis  litieris  verboali- 
quoj  quod  protestor  manu  propiia. 

CXXVI. 

Privilegium  pro  monasterio  S.  Marice  de  Morrona. 

(Annoll33.,  Jan.  t3.) 

[Annales  Camatdul.,  t.  III,  p.  341,  ex  authentico 

episcopalus  Volaterraram,] 

Innocbntius  episcopus,  servos  servoram  Dei,  di- 
lecto  filio  Gbrardo  abbati  monasterii  Sanctae  Mariae 
de  Morrona,  ejusque  successoribua  regulariter  sub- 
stituendis  in  perpetuum. 

Religiosi  viri  quanto  familiarius  omnipotenti  Deo 
adhaercre  noscuntur,  tanto  studiosius  paternae  sunt 
affectionis  intuitu  confovendi.  Eapropter,  dilecte  in 
Domino  fili,  Gerarde  abbas  tuis,  rationabilibus  po- 
stulationibus  clementer  annuimus,  et  Beatae  Mari» 
monasterium  cui  Deo  auctore  praeesse  dignosceria 
curn  suis  omnibua  pertinentiis  sub  aposticae  sedis 
tutelam  et  protectionem  suscipimus,  et  beati  Petri 
ad  quem  specialiter  pertinet,  patrocinio  duximua 


m 


EPISTOLiE  ET  PRIVILE6IA. 


i70 


i.  SttUiimus  enimat  qaaeooiiqne  pnedia,  A     Ego  Hugo  notarius  apostolic»  sedis  aathenticum 
qBBConqae  possesaiones  sea  bona  a  nobilismemorise     illud  vidi  e(  legi  et  ss. 


t^ooe  eomite  et  illiis  ejus  Uvolino,  Rainerio, 
LoClMrio,  et  Bolgarino,  aut  aliis  Catholicis  viris  ve- 
M  mooftsterio  snnt  juste  concessa,  tibi  luisque 
nceasaoribus  in  perpetaam  firma  et  illibatamaoere 
imeimus.  In  quibns  hssc  propriis  nominibus  adno- 
tmda  sobjanxinjus  :  castellam  videlicet  de  Vivario 
atm  paritario  et  aliis  pertinentiis  ejus ;  posses^iones 
4e  Morrooa,  possessioncs  de  Gostello  de  Sojana,  de 
NegoriaoA,  de  Rivoalto,  de  Massa,  de  Montegemule. 
QuiBCiiaqoe  praelerea  bona  prsfatum  cwnobium  in- 
praeseDtiaram  juste  el  legitime  possidet,  aut  in  fu- 
iBfam  eoDcessione  poDtificum,  largitioneregum,vel 
prineipam»  oblatione  fidelium,  seu  aliisjustismodis. 


CXXVII. 
Priinleffiumpro  parthenoneS.  Uarioe  dc  Fontanis 

(ADnoi133,  Febr.  0.) 
[DupLESsis,  Hist.  de  VEglise  de  Meaux,  II,  p.  26.] 

Innocbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lectae  in  Christo  filias  mulieri  priorissse  monasterii 
B.  Mariae  de  Fontanis,  ejusque  sororibus  tam  prse- 
senlibus  quam  futuris  inibi  regulariter  substituendis 
in  perpetuum,  etc. 

....  Statuentes  ut  quascunque  possessiones,  quae- 
cunque  bona  impraesentiarum  juste  et  legitime  pos- 
sidet. . . .  firma  vobis  in  perpetuum  et  illibata  perma* 
neant  ;  in  quibus   haec  adnotanda   subjunximus  : 


preslante,  Domino  poterit  adipsici,  ▼obispraesentis  Q  possessiones  de  prope  Fontaniscum  appendiciis  ea- 


icripti  paginaconfirmamus.  Decemimus  ergout  nulli 

q>i8COpo«  Dulli  omnino  hominum  liceat  prsefatum  coe- 

sobiom  teroere  perlubare,  aut  ejuspossessionesau- 

ferre,  yel  ablatas  retinere,  minuere,   aut  aliquibus 

Texatiooibus  fatigare,  sed  omnia  integra  serventur 

eoram,  pro  quorum  gubematione  et  sustentatione 

tonceafta  sunt,  usibus  omnimodts  profntura.  Si  qua 

ia  poslerom  ecciesiastica  ssecularisve  persona,  hanc 

aostre  constitutionis  paginam  aciens,  contra  eam 

tefflere  venire  tentaverit,  secundo  tertiove  commo- 

aila,  si  non  satisfactione  congrua  emendaverit,  po- 

tesiatis  honorisque  sui  dignitate   careat,    reamque 

le  divino  jndicio  existere  de  perpetrata  iniquitate 

eognoscat,  et  a  sacratissimo  corpore  ac  sanguine 


mm,  prata,  colonantias,  cum  omnibus  ad  eas  perti- 

nentiis,  etc Apud  Jambri  domos  et  terras  ab  ii 

lustri  viro  Teobaldo  Blesencium  comite  monasterio 

vestro  donationis  titulo  coocessas,  etc 

Datum  Pisis  per  manumAimericisanctsRomanae 
Ecclesise  diaconi  cardinalis  et  c&ncellarii,  quinto 
Idus  Februarii,  indictione  xi,  pontificatus  vero  do- 
mini  Innocentii  papse  II  anno  iv. 

CXXVIII. 

Ecclesice  Cellensis  superiorisdisciplinam  Profmon» 

stratensem  bonaque  confirmat , 

(Anno  1133,  Febr.  20.) 

[HuGO,  Annal.  S.  ord.  Prcemonstrat.^  t-  I.  p.  384,| 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 


Dei  et  Domini  Redemptoris  nostri  Jesu  Christi  aliena  Q  lecto  filio  Joanni   Cellensis   ecclesise  prseposito. 


ftal,  alqoe  in  extremo  examine  districtae  ultioni 
lobiaceat.  Cunctis  antem  eidem  loco  sua  jura  ser- 
lantibus  sit  pax  Domini  nostri  Jesn  Christi,  quate- 
nus  et  bic  fractum  tionse  actionis  percipiant,  et  apud 
diitrictam  Judicem  premia  setemfle  pacis  inveniant. 
Amen. 

Ego  Innocentins  CalholicaeEcclesiseepiacopasSS. 

AniuvA  Nos,  Dius,  salhtaris  nobtbr. 

Ego  Guilielmus  Prasnestinus  episcopus  SS. 

Ego  Joannes  Osiiensis  episcopus  SS. 

Ego  Anselmus  presbyter  cardinalis  liluli  8.  Lau- 
notii  in  Lncina  SS. 

Ego  Locas  presbyter  cardinalis  tituli  Sanctorum 
et  Pauli  SS! 


ejusque  succesForibus  regulariter  substituendis  in- 
perpetuum . 

Apostolicae  sedis  moderamini  congruit  religiosos 
viros  debita  beoignitate  diligere,  et  eorum  loca  pro- 
tectionis  suse  patrocinio  communire.  Quapropter, 
dilecte  in  Domino  fili  Joannes  prseposite,  tuis  ra- 
tionabilibus  postulationibus  accommodantes  assen- 
sum,  Cellensem  Beati  archangeli  Michaelis  eccle- 
siam,  quae  juxta  Wirtzeburgensem  civilatem  a  le  et 
Henrico  fratre  tuo,  devotionis  intuitu,  fundala  esse 
dignoscilur,  prsesenti  privilegio  duximus  roboran- 
dam.  In  primis  siquidem  statuentes  ut  ordo  cano- 
nicus,qui  secundum  B.  AugustiniRegulam,  venera* 
bilis  fratris  noslri  Norberti  Magdeburgensis   archi- 


Ego  Martinas  presbyter  cardinalis  tituli  Sancti      episcopi,  religiosi  utique  etprudentis  viri,annitente 

^^i  •    •         ^%  _ _  a*  ^    ^Mfc^^^a^   C^CI  ^J       A       _■*  •    •     •  t_ •    •        »•»     A  A     •       A •!  • 


Slephani  in  Caelio  monte  SS. 

Ego  Oddo  diaconos  oardinalis  Sanctorum  CosmsB 
et  Damiani  SS. 

Dalnm  Pisis  per  manum  Aimerici  sanetseRomanse 
Beclesis  diaconi  cardinalis  etcancellarii,  xKalend. 
Pebrnarii,  indiciione  xi,  Incamationis  Dominicse 
nmo  1134,  pontificatus  vero  domni  Innocenlii  II 
ptpe  aniino  iv 


studio,  est  inibi  inslitutus,  perpetuis  temporibus  in 
eadem  ecclesia  inviolabiliter  conservetur.  Fralres 
quoque  qui,  divina  inspiran*e  clementia,  ibidem  ad 
conversionem  venerint,  post  factam  in  eodem  loco 
professiouem,  ad  alia  loca  convolaodi  non  habeant 
facultatem ;  nuUus  archiepiscopus,  episcopus,  abbas» 
vel  qnilibet  alius  sine  prsepositi  sui  licentia,  eos 
suscipere  aut  susceptos  retinere  presumai ;  hoc 


Ego  Mar«'hesins  sacri  Lateranensis  palatii, enim  et  sacris  regulis  inhibetur,  et  ab  ecclesiasticis 


poblicns  judex  aulhenticum  vidi  et  legi  et  SS. 
Bgo  Albertas  notarius  apostolicae  sedis  authenti- 

Olod  Tidi  et  legi  et  SS. 
Bgo  Albartos  notarins  aposlolicsa  sedis  aothenti- 

iUodTidietlegietSS. 

Pasiol.  CLXXIX. 


personis  convenit  esse  alieoum.  Porro  permutalio- 
nem  illam,  qu»  inter  te  et  venerabileni  fratrem  no- 
atrum  Bmbricum  Wirtzburgensem  episcopum,  con* 
sensu  canonicorom  suorum,  super  eodem  loco  ra- 
tionabiliter  facla  cst  et  p^r  scripti    sni  paginam 

6 


ni 


rNNOCENTIl  PAP.«r 


iii 


conGnTiala,  nos  aulem  aucroritale  aposlolica  robo-  A. 
ramus.  Quaecunque  praelerea  per  vos  ab  eodem  epi- 
scopo  vel  redempla,  vel  aliorum  fidelium  oblaiione 
eidem  ecclesise  canonice  collata  sunt,  aut  deinceps 
justis  modis,  auxiliante  Domino,  conferricontigerit, 
tibi  tuisque  successoribus  firma  in  perpetuum  et  il- 
libala  permaneant,  salva  nimirum  dioecesani  epi- 
scopi  justilia  et  reverenlia.  Decernimus  ergo  ul 
nulli  omnino  hominum  liceat  eamdem  ecclesiam 
lemere  infestare,  aut  ejuspossessiones  auferre,  vel 
ablatas  retinere,  minuere,  seu  quibuslibet  molestiis 
fatigare,  sed  omnia  integra  serventur  eorum,  pro 
quorum  sustentatione  et  gubernatione  concessa  sunt, 
usibus  profutura.  Si  qua  ergo  in  posterum  eccle- 
siastica  saeculdrisve  persona,  hanc  nostrae  conslitu- 


cxxx. 


Archiepiscopii,  episcopis  et  abbatibus  per  Toleta' 
nam^  Bracaremem,  Compostellanam  protdneias 
constitutis  signi/icatA.  Ecclesice  Ovetensis  invo' 
rem  a  sese  excommicatum  esse. 

(Annoil33,  Mart.  1.) 
[Florbz,  ibid,] 
Innogbntius  episcopus,  servus  servoram  Dei,  ve- 
nerabiUbus  fratribus  archiepiscopis,  episcopis  et 
abbatibus  per  Toletanam,  Bracarensem,  Gompostel- 
lanam  provincias  constituUs,  salutemet  apostolicam 
benedictionem. 

Dilectionem  vestram  nolumus  ignorare  quoniam 
in  A.  Ovetensis  Bcclesiae  occupatorem  pro  eoquod 
contra  prohibitionem  lejrati   nostri  consecrationem 


tionis  paginam  scieus,  contra   eam   temere  venire  B  Huscepit,  et  posl  suspensionem   per   nuntium  sedis 


tentaverit,  secundo  tertiove  commonila,  si  non  sa- 
tisfaclione  congrua  emendaverit,  potestatis  hono- 
risque  sui  periculum  patialur,  atque  a  sacratissimo 
corpore  et  sanguine  Dei  et  Domini  Redemptoris 
nostri  Jesu  Christi  aliena  (iat.  Cunctis  autem  eidem 
ecclesiae,  quse  sunt  justa  servantibus,  sit  pax  Domini 
nostri  Jesu  Christi,  quatenus  hic  fructum  bonse 
actionis  percipiant,  et  apud  districtum  Judicem 
praemia  seternse  pacis  inveniant.  Amen,  amen, 
amen. 

DatumPisispermanum  Almerici  sanctae  Romanae 
Ccclesiae  diaconi  cardinalis  et  cancellarii,  x  Kalend. 
Martii,  indict.  xi,  Incarnat.  Dominicae  anno  1133, 
pontiBcatus  D.  Innocentii  II  papae  anno  iii. 

CXXIX. 

Ad  Didacum  archiepiscopum  Compostellanum, 

Ariam  Legionensem  et  P\etrum\  Lucensem, 

(Anno  1133,  Mart.  1.) 

[Florez,  Espana  sagrada,  XX,  529.] 

iNNocKNTius  cpiscopus,  scrvus  servorumDei,  ve- 
nerabilibus  fratribus  Didaco  Compostellano  archi- 
episcopo,  Arle  Legionensi,  etP.  Lucensi  episcopis, 
salutem  et  apostolicam  benedictionem. 

Inspectis  fraternitatis  vestrae  litteris  vesaniam 
atque  inobedientiam  illius  Ovetensis  manifeste  co- 
gnovimus,  qui  nimirum  quoniam  peccatum  peccato 
adjiccre  minime  formidavit,  et  contra  interdicti 
sententiam  primum  per  legatos  nostros  in  eum  da- 
tam,  et  poslmodum  nostra   auctoritate    firmalam,  j)  misistis,  praedecessorum  nostrorum  sanclae  recor- 


apostolicae  in  eum  faclam,  et  a  nobis   poslmodum 
confirmalam,  celebrare  officium  episcopale  tentavit, 
communicato    fratrum  nostrorum    consilio  ezcom- 
municationis  sententiam  promulgavimus  :  ideoque 
vestram  praesentibus  liueris  duximus  commonendam 
fraternitatem,  quatenusvos  ab   ipso  tamquam  ab 
excommunicato   sollicile  custodiatis,  et    subjectos 
vestros,  ut  ab  eodem  pariler  se  observent,   nihilo- 
minus  monealis. 
Dat.  Pisis  Kal.Martii. 

CXXXI. 

Ecclesio!  Ferrariensis  possessiones,  petcnte  Landul- 
fo  episcopo,  con/irmat. 
(Anno  1133,  Mart.  11.) 

[COGQUELINEH,  II,  p,  209.] 

Innogbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 
nerabili  fratri  Landulpho  episcopo,  consolibus  et 
populo  Ferrariensi  in  perpetuum. 

Ad  hoc  in  apostolicae  sedis  cathedra,  disponente 
Domino,  constituti  esse  conspici'nur,  ut  justis  po- 
stulationibus  liberiori  animo  praebeamus  assensum, 
et  quos  devotiores  ad  nostrum  obsequium,  el  sanctae 
Romanae  Ecc!esiaespecialiusadhaerere  cognoscimus 
sciiicet  ejusdem  piae  matris  gremio  familiarias  con- 
fovere  curemus.  Quia  igitur  vos,  dilecti  in  Domino 
filii,  beato  Petro  et  nobis  qui,  licet  indigni,  ipsius 
vice  fungimur,  no^trisque  successoribus  omnem 
obedientiam  et  gratum  obseqaium  exhibituros  pro- 


episcopale  officium  celttbrare  tcnlavit,  nos  eum  au- 
ctoritate  Spiritus  saucti  excommunicationi  subjici- 
mus,  et  ut  ab  eo  tanquam  ab  excommunicato  absti- 

nealis,  sollicitudini   vestrae  mandando  praecipimus. 
De  caelero  super  amore  et  reverentia  quam  erga  S. 

R.  E.  et  nos  ipsos  geritis,  multimodas  vobis  gratias 
referenles  vcstram  experienliam  praesentibus  litteris 

commonemus,  quatenus  ad  ea  quae  B.  Petro  expe- 
dire  noveritis,  propensius  iutendatis,  et  pro  ipstus 
servitio  tanquam  boni  et  devoti  filii  efiicac  iter  labo- 
relis. 

Dal.  PisisKal.  Marlli(3n. 


(3i)  l  laocculiuj^  Gilli    pcragrata  in  Italiam  rediit  aano  1132. 


dationis  Adriani,  Benedictiet  Paschalis  Romanorum 
pontificum,  inhaerentes  vestigiis,  Ferrariensem  Bc- 
clesiam  lanquam  specialem  apostolicae  sedis  filiam, 
sanctae  Romanae  Ecclesiae  patrocinio  communimus, 
et  ei  fundos  suos  praeseatis  privilegii  pagina  robora- 

mus.  In  quibus  haec  propriis  nominibus  adnotanJa 
subjunximus  :  massam  videlicet  Babylonicam,  qnae 
vocatur  Ferraria,  cum  duodecim  fundis  suis,  cul 
duodecim  alias  massas  nostras  minores  cum  omai 
obedientia  ac  servitute  subjugamus,  id  est  massam 
et  ripam  Palatiolus  cum  duodecim  fundis  suis,  si* 
mulqae  massam  Qaartisiaoam  cam  duodecim  foQdia 


173 


EPISTOL^  ET  PRIVILEGIA. 


i74 


sots,  et  similiter  massam   Popularem  cum  duodecim  A  nuentes,  prsefatos  comitatus  Ferrarise,  et  generale 


limdis  suis,  nec  non  massam   Curulum,  et  massam 

Ssletum  cum  viginti  qiiatuor  fundis  suis,  et  massam 

Senciicam,  et  Tastilionem,  cum  fundis  suis,  massam 

quoque  quae  vocatur  Firmiguana  cum  omnibus  fun- 

ilis  suis ;  quas  massas  cum  omnibus  suis  pertinenliis, 

ile   dominio    et  jurc   atque  polestate  sanclae  sedis 

apostolicae  ,  a  praefatis  pr^edeccssoribus  nostris  Ec- 

elesiae  Ferrariae  concessas,  nos  quoquc  cidem  prae- 

senlis  decreti  auctorilate  firmas  statuentcs,  ut  tam 

tibi  Irater  Landulplie  episcope,   quain   luis   ellam 

successoribus  in  singulis  massis  ecclesias  cum  clcricis 

diaconibus,  et  presbyleris  ordinandi  ct  cousccrandi 

liceotia    pcrmiltatur.   Tcrmiui    aulem    Fcrraricnsis 

comitatus  his  fimbus  distiuguuntur  :  ab   oricnte  ab 


civilalis  placilum,  ac  Comacli  riparum  cum  omni 
jiu*e,  quod  infra  civitatem  el  comitatum  ad  domi- 
nium  sanctae  Romanae  Ecclcsiae  pertinet,  alicui  mi- 
nimc  tribueraus,  nisi  aut  communi  civitatis  vcslrae, 
aut  Fcrraricnsi  episcopatui,  ita  tamen,  ut  quanlum 
exindc  ab  illis  habcrc  poterimus,  vos  beato  Petro 
justa  compensatione  bonorum  ac  sapientum  consilio, 
persolvatis.  Ad  haec  de  veslra  fidelitate  alque  servi- 
tio  plurimum  confidentes,  offcnsas  illas,  quas  nobis 
cl  praedccessoribus  nostris  inlulistis,  vobis  ex  beni- 
gnitale  sedis  apostolicac  condonamus.  Pro  tanlis 
itaque  perceplis  a  scde  apostolica  beneficiis,  vestra 
universilas  nobis  nostrisque  successoribus  pcr  pro- 
prium  nuntium  incommune...  juvabitquein  civitate, 


ana  parte    fluminis  Padi,   ab   altera   nostra  massa  B  cl  loto  comilatu  Ferrariae  justitiam   beati   Pclri   el 


Phiscalia,  et  Vcterai'ia  ;  transcunt  flumcn  Sandali 
asque  Bucciletum,  pcr  Bucciletum  transcunt  flumen 
Gabiaoam  per  Ludurium,  circumdant  villam  raagnam 
Sfadrariam,  pt^n'cnientcs  usquc  Mallctum,  a  Mallcto 
pergunt  juxta  arginem  Anxianum,  per  paludcs  pi- 
scarias  usque  Vitricam,  et  transeuntes  Vitricam 
perveoiunt  usque  fossam  Buranam,  et  inde  cxcunt 
ia  Padum,  et  dcsccndunt  usque  ad  occidcntcm 
usque  Ulmum  formosam  quae  ccrta  finis  intcr  Ro- 
nianiam  et  Longobardiam .  Ab  altera  autem  fiuminis 
partc  tines  sunt  simililer  :  ab  oricnle  callis  dc  finc^ 
qui  termiDus  est  inter  nostrum  comitatum  Coma- 
clensem,  et  extendunt  se  pcr  paludes  ct  piscarias 
Qsque  ad  fossatum  Silvulae,   et  circumdant   massam 


sanctae  Romanae  Ecclcsiae  nos  ct  successores  nostros 
recuperare,  relincre  ac  defcndere  bona  fide  juvabi- 
tis.  Si  qua  igitur  in  futurum  ecclcsiastica  saecula- 
risve  pcrsona,  hanc  nostrae  constilutionis  paginam 
sciens,  contra  eam  tcmere  vcnire  tentaveril,  aut 
Ferrariensem  Ecclcsiam  super  his  quae  dicta  sunl, 
minuere,  aut  sanctae  sedi  apostolicae  sua  io  ei  jura, 
qujp  supcrius  significata  sunl,  auferre  praesumpserit, 
poinae  ct  compositionis  nomine  reddat  eidcm  sanclae 
sedi  apostolicae  auri  oplirai  libras  centum  ;  el  nisi 
quffi  male  praesumpta  sunt,  satisfaclione  congrua 
emendaverit,  potestalis  honorisque  sui  dignilale 
careat,  reamque  sc  divino  judicio  cxistere  de  per- 
petrala  iniquitate  cognoscat,  el  a  sacratissimo  cor- 


Coraeti  el  Lacinanus,  quae  de  noslro  comitatu  Fer-  C  pore  et  sanguine  Dci  cl  Doraini  Rederaptoris  noslri 


nriae  sunt.  Descendentes  inde  ad   occidentem   per 
paludes  et  piscarias  usque   fiumen  Tartari,   exeunl 
osque  ia  flumen   Padi.   Porro   habitatoribus  ipsius 
zntssae  majoris  Ferrariae  pravas  et  malas  consuetu- 
dines  amovemus,  nisi  tamen,  sicuti  soliti  sunt,   ad 
soffiragiimi  sanctae   Romanae  Ecclesiae   per  eorum 
nimtiam  unaquaeque  libera  persona  de  moneta  Ve- 
aetiarum  denarios  singulos,  juxta   antiquam   con- 
soetudinem,  dabit.  Census  vero,   et  tributi,   atque 
teloaei  ripa  et  flumine,  unam  medietatem  pro  bene- 
dictioae  ad  communem  utilitatem  et  mcliorationem, 
seo  restaurationem  jam  dictae  majoris  massae  conce- 
dimas  ;  alleram  yero  medietatem  ad  nostras  manus 
resenramus.  Similiter  telonei  de  mercato  unam  me- 
(fietatem   nobis  retinemus,   alteram    vero   praefato  D 
noslro   Ferrariae   episcopo  condonamus.     Placitum 
saoe  generale   similitcr    in   dominio   ac   potestate 
auctae  Romanae  Ecclesiae  reservamus,  ut  videlicet 
coram  nostro  nuntio,  semcl  in  anno  faciente  justi- 
liaro,  ab  omnibus  per  tres  dies  custodiatur.   Colle- 
daro  Tcro  vel  fodrum,   aut  pravam   vel   injustam 
lanctionem,  aut  dationem,  seu  consuetudinem  ne- 
qaaquant.  exigimus,  scilicet  omnia  pro  Dei   timore 
atqoe  amore  praefatae  nostrae  sanctae  ecclesiae  Beati 
Georgii,  omnibus  habitaloribus  ipsius  majoris  massae 
pepereimus,  aliasque  minores  massas  ei,  sicut  supra 
Hiaam  est,  com  omnibus  suis  servitutibus  subjuga- 
auis.    Praetcrea   vesLrae    dcvotionis    desiderio    an- 


Jesu  Chrisli  aliena  fiat,  alque  in  cxtrcmo  examine 
dislricta)  ullioni  subjaceal.  Cunclis  autcm  praefatis 
ecclesiis  justa  servantibus  sit  pax  Domini  nostri 
Jesu  Chrisli,  quatenus  et  hic  fructum  bonae  actionis 
percipiant,  et  apud  districlum  Judicem  praemia 
aeternae  pacis  inveniant.  Amen. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus. 

Datum  in  territorio  Vulterrano  per  manum  Ay- 
mcrici  sanctae  Romanae  Ecclesiae  diaconi  cardinalis 
et  cancellarii,  v  Idus  Marlii,  indictione  xii,  Incar- 
nationis  Dominicae  anno  H33,  pontificatus  domini 
Innocentii  papae  II  anno  iv. 

CXXXII. 

Syrum  Januensem  ex  episcopo  archiepiscopum  fa- 
ctumpallio  decorat  eique  Marianensem,  Nebien- 
semy  Acciensem  episcopos  suffraganeos  subjicit. 

(Anno  il33,  Mart.  19.) 

[Ughelli,  Italiasacray  IV,  839.] 

Innocbxtius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 

nerabili  fralri  Syro  Januensi  archiepiscopo,  ejus- 

que  succcssoribus  canonice  substiluendis  in  perpe- 

tuum. 

Juslus  Dominus,  et  juslitiam  dilexil,  aequitatem 
>idit  vultus  ejus.  Si  pro  homine  perdilo  humanatus 
esl  Dei  Filius,  et  pro  ejus  redemptione  atque  salute 
mortem  ignominiosam  pertulit,  Calholica  igilur  et 
sancta  Dei  mater  ecclesia,  ne  filii  sui  damnentur, 
perpctuo  bona  sua  hilari  vulla   ot  mente  juconda. 


175  INNOCENTII  0   PAPJJ. 

quoQiam  id  ipsum  aequitatis  et  justiti»  ratio  postu-  A     Ego  Rudolphus  ortanus  episc. 


176 


lat^  debet  impendere.  Quocirca  sacrosaDCta  sedes 
apostolica,  aoimarum  saluti  proYideos,  quooiam  pro 
discordia,  et  guerra,  quae  inter  dictam  Januensem 
civitatem  et  Pisas  olim  argutissimo  id  favente  ini- 
mico  humani  generis  orta  est,  incomparabiles  homi- 
num  clades,  Christianorum  captivitates,  et  ecclesia- 
rum  destructiones  immuDcr»  provenerunt,  ut  de 
caetero  tam  detestabilis  lis  et  dissensio  conquisoat, 
personam  tuam,  et  per  te  Januensem  Ecclesiam  a 
prsefata  civitate,  quse  beato  Petro  ac  sanctae  Romanm 
Bcclesiae  fidelis,  et  ad  serviendum  prompta  exstitit, 
et  de  cstero  se  id  facturam  propensius  pollicetur, 
decorem  et  exaltationem  praerogativa  gloriosa  su- 
blimat.  Tc  igitur,  frater  charissime  Syre  archiepi- 


Ego  Joannes  tit.  S.  Chrysogoni  presbyler  card. 

Ego  Anselmus  presb.  card.  tit.  S.  Laurentii  ia 
LuciD. 

Ego  Lucas  presb.  card.tit.  SS.  Joannis  et  Pauli. 

Ego  Martinus  presb.  card.  tit.  S.  Stephani  in 
Caelio  Monte . 

Ego  Rainerius  Senensis  episc. 

Ego  Rolandus  Rossellanus  episc. 

Ego  Ildizo  Saonensis  episc. 

Ego  Romaims  diac.  card.  S.  Mariae  in  Porticu. 

Ego  Gregorius  diac.  card.  SS.  Sergii  el  Bacchi. 

Ego  Guido  diac.  cardin.  S.  Marise  in  Via  Lata. 

Ego  Oddo  diac.  card.  S.  Georgii  ad  Velum  Au- 
reum. 


scope,  pallii  genio  decorantes,  et  gratia   ampliori  B     Ego  Guido  diac.  card.  SS.  Cosmae  et  Damiani. 


donantes,  in  archiepiscopum  promovemus,  et  tres 
episcopatus  in  Corsica,  Maranen,  viiielicet,  Nebolcn- 
semf  et  tertium,  cujus  sedem  conslituimus  Ecclesiam 

Sancti  Petri  de  Acci,  qui  habeat  unam  plebem  de 
Marana,  et  aliam  de  Meria,  atque  Vobzensem,  et 
illum  de  Bruoate,  quem  modonovum  statuimustibi, 
tuisque  successoribus  metropolitico  jure  subjicimus. 
Verumtamen  episcopatum  Januensem,  et  te  videli- 
cet,  ac  poateros  tuos  ab  omni  emaocipatos  subje- 
ctione  in  manu  propria  libere  relinemus,  statuentes 
ut  Januensis  archiepiscopus  eo  ordine,  quo  et  Pisa- 
nusa  solo  Romaco  pontifice  consecretur.  Quod  si 
forte  Pisanus  arcbiepiscopus  a  suis  sufilmganeis 
fuerit  conseeratus,  Januensis  quoque  a  suis  nihilo- 


Datum  Grosseti  per  manum  Aymerici  S.  R.  B. 
diaconi  cardinalis  et  cancellarii,  xiv  Ral.  Aprilis, 
indicl.  X,  Incarnationis  Dominicae  anno  1133,  pon- 
tif.  vero  D.  Innocentii  PP.  II  anno  iv. 

CXXXIII. 

Ad  Hugonem  Burgundice  ducem,  —  Monet  ut  Her- 
bertum  abbatem  Divionensem  tueatur  contra  mo- 
nachos  5.  Sequani,  quos  excommunicatos  nun- 
tiat, 

(Anno  1133,  Maii  19.) 

fO.  BouQCET,  XIV,  p.  248.) 
Innocentius  cpiscopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lecto  in   Christo    filio   Hugoni   illustri   Burgundiae 
duci,  salutem  et  apostolicam  benedictionem. 


minus  similiter  consecrelur.  Deindc  vero  infra  Ec-  Q     ^^^^^^^""^^^^^  <!"«  >°^er  filios  nostros  Herberlum 


clesiam  praeferens,  videlicct  diebus  Coena  Domini, 

et  Pascha,  Ascensione  Domini,  Pentecoste,  in  festi- 

vitate  apostolorum   Petri   et   Pauli,   S.    Laurentii, 

tribus  festivitatibus  S.  Mariae,  Natali  Domiui,   Epi- 

phania,  et  in  die  anniversarii  coDsecrationis  tuae,  in 

consecrationibus  quoqne  episcoporum,  basilicarum, 

et  ordinalionibus  clericorum.  Abbaliam   quoque  de 

Tyro  ad  meliorationem,   salva     sanctae    Romanae 

Ecclesiae  proprietate  ac  coaseasu,  tibi,  venerabilis 

frater  archiepiscope   Syre,    committimus.    Si  qua 

igitur  in  futurum  ecclesiasiica  &8ecularisve  persona, 

hanc  nostrae  constitutionis  paginam  sciens,  contra 

eam  t«;mere  venire  tentaveriti   secundo   tertiove 

commonita,  si  non  satisfactione  congrua  emeoda- 

verit,  potestatis   honorisque   sui  dignitate  careat,  n  T''"  V  y ""         "^         ™w^.-,  .-«^^.-. 

vciiv,  P"^  ....        .  .        .  .    /^jamdudum   prolatam  ezcommunicationem 

rcamque  se  divino  judicio  existere  de  perpetrata 

iniquitate  cognoscat,  et  a  sacratissimo  corpore  ac 
sanguino  Dci  et  Domini  Redemptoris  nostri  Jesu 
Christi  alieaa  fiat,  atque  in  extremo  examine  distri- 
ct%  ullioni  subjaccat.  Cunctis  autem  haec  nostra 
staluta  servanlibus  sit  pax  Dumini  nostri  Jesu 
Christi,  quatenus  et  hic  fructum  bonae  actionis  per- 
cipiant,  et  apud  districtum  Judicem  praemia  aelernae 
pacis  iDveaiaDt.  Amen. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclcsiae  episcopus. 
Ego  Guillelmus  PraenesliDus  episc. 
Ego  Joannes  Ostiensis  episcopus. 


Divionensem  abbatem  et  monachos  S.  Seqaani  jam 
dudum  agilata  est,  dilecti  fratris  nostri  Stephant 
CistercicQsis  abbatis,  sapienlis  siquidem  viri,  cni 
eam  per  justitiam  vel  concordiam  termioandam 
commisimus,  exstat  provida  discrelione  decisa. 
Verum  praefati  monachi  spiritu  superbiae  inebriati, 
iion  solum  concordiam  ab  eodem  fratre  nostro  sta- 
tutam  minime  servarunt,  quin  potius  quamdam 
villam  ecclesiae  S.  Stephani  pervadentes,  vina  fra- 
trum  ipsius  loci  fuderunt,  vasa  vioaria  confregerunt, 
et  eamdem  villam  tam  animalibus  quam  rebus  alii^t 
spoliarunt ;  quod  nimirum  tanto  gravius  ferimua, 
quanto  haec  ipsa  tuo  favore  perpetrata  ease  accepi- 
mus.  Nos  igitur,  quorum  precipue  interest  malefa- 
ctores  debita  sententia  coercere,  in  eosdemmonachos 

innova- 
mus,  et  omnes  qui  opem  et  consilium  in  eodem 
maleficio  praebuerunt,  donec  supradicta  damna  re- 
stituantur,  pari  sententiae  subjacere  praecipimus. 
Nobilitati  ergo  tuae  mandamus  ut  jam  dictam  con- 
cordiam  quae  per  tam  sapientem  virum  et  tndustrium 
facta  est,  facias  observari,  et  ne  prsedic.tus  abbas 
propter  hoc  ulterius  molestetur,  studeas  providere  ; 
alioquin  timendum  est  ne  tibi  imputetur,  si,  cam 
possis  malum  prohibere,  non  prohibes.  Dilectam 
filiam  uostram  ducissam  uxorem  tuam,  in  Domino 
Hilutamus  ae  benedicimus. 
Data  Laterani,  xiv  Kal.  Junii  (33.) 


(ii)  Anno  1133,  quo  lanocentius  a  Roauiais  in  Lateranensi  palatio  receptus  fuit. 


IT7 


EPISTOLiE  ET  PRIVILEGIA. 


178 


CXXXIV. 


EeelesiatnS.  Stephani  Pratensem  tuendam  suscipit 
et  ejusjura  confirmat. 


(AoDO  1133,  Maii2l.) 

[Ughelli,  Italia  sacray  III,  331  ] 

iNxocENTits  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 

lecto  tilio  Ildeprando  prsposito ecclesiae  S.Stephani 

de   Prato,  ejusque  successoribus  canonice  subsli- 

laeodis  io  perpetuam. 

Juslitiae  et  rationis  ordo  nos  admonet  ut  qui  ad 
Ecdesiaram  regimen  divina  sumus  providentia 
assampti,  eas  et  a  pravonim  hominum  incursibus 
taeamur,  et  subpioS.Rom.  Ecclesiae  gremioconfo- 
vere  cureuos.  Hoc  nimimm  charitatis  intuitu,  dl- 
kete  in  Domioo  fili  Ildeprande  prxposite,  tuis  preci- 
bas  daximiis  annuendum,  et  B.  Stephani  protomar-  B 
tyris  ecclesiam,  cui  Deo  auctore  prsesides,  sub  tu- 
tela  B.  Pelri  protectioneque  suscipimus.  Statuimua 
itaque  ut  in  parochia  ejusdem  ecclesise  le  invito, 
taisque  soccessoribus  aut  fratribus  contradicentibus, 
nulli  omoino  hominum  liceat  ecclesiam  constmere, 
aut  aliquam  super  hoc  injuriam  irrogare,  salva  sedis 
apostolicse  reverentia.  Decimas  quoque  eorum  qui 
ad  vestram  ecclesiam  jure  parochiali  pertinent,  abs- 
que  alicqjus  contradictione  vobis  habendas  conce- 
dimus.  Sepulturam  ejusdem  loci  ad  opus  eorum  qui 
parochiani  vestri  censentur,  vobis  et  ecclesiae  ve- 
strae  nihiloroinusconflrmamus.  Decemimus  etiam  ut 
Dulius  ioterdicti  seu  excommunicationis  sententiam 
absque  josta  et  ratiooabili  causa  in  vos  audeat  pro- 


A  subjaceat.  Cunctis  autem  eidem  Ecolesiae  sua  jura 
servantibus  sit  pax  Domini  nostri  Jesu  Christi, 
quatcnus  et  hic  fruclum  bonse  aclionis  percipiant,  et 
apud  districlum  Judicem  praemia  a^ternae  pacis  inve- 
niant.  Amen. 

C.  Ego  Innocenlius  Catholicx  Ecclesiae  episcopus. 

Dal.  Lalerani  per  man.  Alraerici  S.  Rom.  Eccle- 
siae  diaconi  cardinalis  et  cancellarii  xu  Kal.  Junii, 
indict.  xn,  Incarn.  Dominic^  anno  1133,  pontifica- 
tus  vero  Innocentii  PP.  II  anno  iv. 


CXXXV. 

Ad  Petrum  Venerabilem  Cluniacensem  abbatem, — 
Ex  variis  periculis  ereptus^  votivas  orationes  ex- 
poscit. 

(Anno  1133,  Maii  23.) 

[Mansi,  ConcxL,  XXI,  416.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lectis  filiis,  Petro  abbati,  et  fratribus  Cluniacensibus, 
salutem  et  aposlolicam  benediclionem. 

Protexit  nos  Deus  a  conveniu  matignantiumy  et  a 
multitudine  operantium  iniquitatem  [Psal.  lxiii.) 
Oliro  namque  debacchante  Judaica  rabie,  di  vinae  virtu- 
tis  dextera  dc  profunditate  sui  consilii  nos  et  fratres 
nostros  ad  sua  reservatos  obsequia,  de  Urhe  sub 
protectione  suae  miserationis  eduxit.  Modo  vero  in 
faciem  suae  respexit  ecclesiae,  atque  nos  sanos  et 
iticolumesad  j^edem  propriam  revocavit.  Dignum  est 
igitur,  quatenus  pro  tantis  nobis  collatis  a  superno 
numine  beneficiis,  nobiscum  pariter  gralulemioi,  et 
divinae    majestati   grates   debitas  referatis  :   illud 


mulgare.   Chrismai  oleum  sanctum,  consecrationes  G  omnimodis    exorantes,    ut  causam  ecclesiae,  nunc 


altariom  seu  basilicaram,  ordinationes  clerico- 
rem,  qoi  ad  sacros  ordines  fuerint  promovendi,  a 
dioeeesano  suscipietis  episcopo,  siquidem  Catholicus 
foerit,  et  gratiam  sedi»  apostolicae  habuerit,  et  si  ea 
gratis  et  absque  pravitale  aliqua  vobis  voluerit  ex- 
hibere.  Alioquia  Catholicnm,  quem  malueritirt,  ad- 
eatis  aatistitem»  qni  nimimm  nostra  fultus  aucto- 
ritate  qaod  postulatur  indulgeat.  Qusecunque  prae- 
terea  boaa  eadem  Ecclesia  inpraesentiarum  joste  et 
legitime  possidet,  aut  in  futurum  coneessione  pontifi- 
eam,  Urgitiooe  regum  vel  principum,  oblatione  fi- 
ddiam,  sea  aliis justis  modis  prsestante  Domino  po- 
terit  tdipisci,  firma  tibi  tuisque  successoribus  et  il- 
libata  permaQeant.  NuUi  ergo  omnino  hominum  Oas 
sit  eamdem  eeelesiam  temere  perturbarei  aut  ejus  D 
possesiioaes  aulerre,  vel  ablatas  retinere,  minuere, 
aot  aliqaibos  vexationibus  fatigare,  et  omnia  integra 
senrentor  tois  et  aoccessorom  tuomm  uslbus  profu- 
tora,  aalva  dioeeesaai  episcopi  reverentia.  Siqua  igi- 
tor  io  posteram  eedesiastica  saecularisve  persona, 
hane  oostraB  eoostitotionis  paginam  aoieos,  contra 
eam  temere  venire  tentaverit,  aecondo  tertiove 
coouoooita,  si  non  satisfactione  congraa  emendave- 
rit,  potestatis  hooorisque  soi  dignitate  careat, 
reaaiqae  se  divioo  judicio  existere  de  perpetrata 
ioiqaitaie  eogoosoat,  atque  a  saoctissimo  corpore 
ae  saogaine  Domioi  Redemptoris  nostri  Jesu  Christi 
alieoa  fiat,   i:t  in  extremo  examine  districtse  ultioni 


usque  in  suo  patrocinio  sustentataro,  magis  ac  rca- 
gis  attollat,  et  boiiis  principiis  exitus  meliores  adhi- 
beat.  Credimus  enim  quod  preces  vestrae  majorem 
eflficaciam  apud  Deum  obiineant,  quam  saecularis 
potentia  quorumlibet  amatorum.  Nos  autem  in 
urbe  cum  charissimo  filio  nostro  Romanorum  rege 
Lotharioconstituli^  super  sollicitudine  ac  studio  quod 
super  sanctam  Romanam  Ecclesiam  gerilis,  devo- 
tioni  veslrae  muhiaiodas  gratias  exhibemus,  et  qu» 
ad  liberationem  Ecclesiae  pertinent,  Deo  gratias, 
salubrilcr  operamur. 
Data  Laterani  x.  Kal.  Junii. 

CXXXVI. 

Monasterium  Brugnatense  sedem  episcopalem  ins- 
tituit,  Januensis  Ecclesia^  suffraganeam. 

(Anno  1133,  Maii  27.) 

[Ughblli,  Italia  sacra,  IV,  984.] 

Innocbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lecto  filio  IioBPRANoo  Brugnatensi  electo,  ejusque 
successoribus  canonice  substituendis  in  perpe- 
tuum. 

Quemadmodum  sedes  apostolica  universis  per 
orbem  Ecclesiis  praelata  consistit,  dicente  Domino 
ad  Petrum :  Tu  es  PetruSy  et  superhanc  petram  asdi- 
ficabo  Ecclesiam  meam  et  tibi  dabo  claves  regnicoe- 
lorum  (Matth.  xvi);ita  nimirum  semper  ei  licuit 
duos  episcopatus  io  unum  redigere,  opportunilate 
tcmporis  induodividere,novoscreare,  et  abbalias. 


179 


INNOCKNTll  H   PAPJi: 


m 


et  alia  venerabilia  loca  episcopatus  prserogalivae  cul-  A 
mine  decorare.  Hoc  nimirum  dispensalionis  intuilu 
pro  bono  pacis,  et  Ecclesiae  Catholic^  salute,  atque 
sufifragio  Brugniatense  monaslerium,  quod  in  ho- 
norem  beati  Petri  apostolif  sanctorumque  Laurentii 
et  Columbani  constructum  esse  cognoscitur,  prsesenti 
scripti  pagina  communimus,  ipsumque  episcopalem 
sedem  de  CtBtero  fore  decemimus,  statuentes  ut  ec- 
clesise,  quae  citra  ipsum  sunt,  castella  quoque,  et 
villae,  quse  sui  juris  existunt,  eidem  coenobio  paro- 
chiali  jure  subjaceant,  et  pontifcx  qui  ibidem  pro 
tempore  fuerit,  decimas,  oblationes  et  alia,  tam  in 
temporalibus  quam  spiritualibus,  tanquam  proprius 
episcopus  habeat  et  disponat,  atque  Januensi  Eccle- 
siae  tanquam  metropolitana;  sua;  obediens,  et  subje- 


CXXXVII . 


AdAdalberonem  Hamburgensem  archiepiscopum, — 
Ut  omnes  episcopi  Dania;,  Suedice,  Norvegia; yeic^ 
illi  subjecli  sint. 

(Anno  H33,  Maii  27.) 

\Lkp^w^Ef(GjiamburgischesUrkundenbuch,pA^l,\ 

Innock>tils  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 
nerabili  Adalbbrom  Hammenburgensi  archiepisco- 
po,  ejusque  successoribus,  salutem  et  apostolicam 
benedictionem . 

Ad  hoc  in  B.  Petri  cathedra,  disponente  Domiao, 
constituti  esse  conspicimuo  quatenus  singulis  Eccle- 
siis  et  ecclesiasticis  personis  suam  conservemus  justi- 
tiam  ;  et  qualiter,  tam  temporaliler  quam  s\  irilua- 
liter  ejus  slatus  integer  perseveret,  salubriter  pro- 


clus  existat.   Illud  etiam   huic  nostrae  conslilutioni  b  yidere  curemus.  Dignum  enim  et  rationabile  esl  ul 


addendum  esse  censuimus,    ut  universa  qua;   vel 

concessione  pontificum,  oblatione  fidelium  eidem 
Ecclesitne  collata  sunt,  vel  deinceps  auxiliante  Domino 
juste  et  canonice  conferentur,  sibi  suisque  succes- 
soribus  firma  semper  ct  illibala  permaneant,  salva 
nimirum  in  omnibus  sanclae  Romanae  Ecclesiae  ju- 
stitia  et  reverentia.  Decemimus  ergo  ut  nuUi  omnino 
hominum  fas  sit  praefatam  Ecclesiam  temere  per- 
turbare,  aut  ejus  possessiones  auferre,  vel  oblatas 
retinere,  minuerci  aut  aliquibus  vexalionibus  fati- 
gare,  sed  omnia  integre  conserventur  eorum,  pro 
quorum  gubernatione  ac  sustentatione  concessa 
8unt  Qsibus  omnino  profutura.  Si  qua  igitur  in  fu- 
turam  ecclesiastica  saecularisve  persona,  hanc  nostrae 


sicut  sacrosancta  Dei  Ecclesia  unitatis  ac  fidei  per- 
petua  mater  existit,  ita  ejus  privilegia  custodiantur 
illaesa,  et  nullis  molcstiis,  nullis  oppressionibus  pra- 
vorum  hominum  fatigetur.  Sxpe  utique  venerabilis 
frater  noster  Adalbero  Hamenburgensis  archiepisco- 
pus,  in  praesentia  praedecessorum  nostrorum  felicis 
memoriae  Calixti  et  Honorii,  ac  nostra,  queslus  cst« 
Ascetum  Lundensem  ct  episcopos  alios  Daciae,  tibi 
debitam,  sicut  metropolitano  suo,  quemadmodum 
in  antiquis  privilegiis  Gregorii»  Sergii,  Leonis,  Be- 
nedicti,  Nicolai  et  Adriani,  Romanorum  pontificum 
continetur,  obedientiam  denegare.  Frequenter  autem 
et  a  prediclis  praedecessoribus  nostris  Calixto  et 
Honorio,  atque  a  nobis,  eis  mandatum  est  ut  aut  ad 


constitulionis   paginam  sciens,  contra  eam   venire  Q  luametHammenburgensisEccIcsiaercdirentobedicn- 


tentaverit,  secundo  tertiove  commonita,  si  non  sa- 
tisfactione  congrua  emendaverit,  potestatis  hono- 
risque  sui  dignitate  careat,  reamque  se  divino  ju. 
dicio  existere  de  perpetrata  iniquitate  cognoscat,  et 
a  sacratissimo  corpore  et  sanguine  Dei  et  Domini 
nostri  Redemptoris  Jesu  Christi  aliena  fiat,  atque  in 

extremo  examine  districtae  ullioni  subjaceat.  Cun- 
clis  autem  haec  nostra  statuta  servantibus  sit  pax 
Domini  nostri  Jesu  Christi,  quatenus  et  hic  fructum 
Sonae  actionis  percipiant,  et  apud  districtum  Judicem 
praemia  aeternae  pacis  inveniant.  Amen. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesiae   episcopus. 

Ego  Guillelmus  Praenestinus  episcopus  SS. 

Ego  Churrardus  Sabinensis  episcopus  SS. 

Ego  Rodulphus  Hortanus  episcopus  SS. 

Ego  Joannes  tit.  S.  Chrisogoni  presb.  card.  SS. 

Ego  Gerardus  tit.  S.  Crucis  presb.  card.  SS. 

Ego  Anselmus  presb.  card.  SS. 

Ego  Lucas  presb.  card.  tit.  SS.  Jo.  et  Pauli  SS. 

Ego  Romanus  diac.card.  S.  Mariaein  Porticu  SS. 

Ego  Gregorius  diac.  card.SS.SergiietBacchiSS. 

Ego  G.  diac.  S.  Mariae  in  Via  Lata  SS. 

Ego  Oddo  diac.  card.  S.  Georgii  SS. 

Datum  Laterani  pcr  manum  Aimerici  sanctse  Ro* 
manae  Ecclesiae  diac.  card.  el  cancellarii,  vi  Kalend. 
Junii,  indictione  xi,  ann.  1133,  pontificatus  vero  D. 
pape  InnoceDtii  secuadi  iv. 


tiam,  aut  si  quam  super  boc  justam  se  confiderent 
rationem  habere,  ad  sedem  apostolicam  venirent 
ostendere  praeparati.  Ipsi  vero  aposlolicis  contem- 
nentes  obedire  mandatis,  nec  venerunt,  nec  respon- 
sales  miserunt.  Quia  igitur  lucrum  nemo   de  sua 

conlumacia  debet  oblinere,  ex  deliberato  fratrum 
nostrorum  episcoporum  et  cardinalium  consilio,  tam 
Lundensem  quam  alios  episcopos  Daciae  tibi  resti- 
tuimus.  Ad  formam  itaque  privilegioram  Gregorii, 
Scrgii,  Leonis,  NicoIai,Benedicti  et  Adriaui,  episco- 
patus  Daciae,  Suediae,  Norweigiae,  Farriae,  Cronlon- 
diae,  Halsingaldiae,  Islandiae,  Scridevingiae,  et  Scla- 
vorum,  charissimi  filii  nostri  Lotharii  regis  precibus 
inclinati,  tibi  ctperteHammenburgensiEccIesiae,  suae 
I)  sciiicet  metropoli,  praesentis  scripti  pagina  confir- 
mamus.  Si  qua  igitur  in  futurum  ecclesiastica  saecula- 
risve  persona,  hanc  nostrae  conslitutionis  paginam 
sciens,  contra  eam  temere  venire  tentaverit,  secundo 
tertiove  commonita,  si  non  satisfactione  congma 
emendaverit,  potestatis  honorisque  sui  dignitata 
careat,  reamque  se  divino  judicio  existere  de  perpe- 
trata  iniquitate  cognoscat,  et  a  sacratissimo  corpore 
el  sanguinc  Dci  et  Domini  Redemptoris  nostri  Jesu 
Christi  aliena  fiat,  atque  in  extremo  examine  districtae 
ultioni  subjaceat.  Cunctis  autem  haec  slatuta  servan- 
tibus  sit  pax  Domiui  nostri  Jesu  Christi,  qualenus  el 
hic  fructum  bonae  actionis  percipiant,  et  apud  distri* 
ctum  Judicemprsemia  aeterase  pacis  inveniaai.  Amen. 


isi 


epistolj:  et  privileglv 


182 


Dalum  Roms  apud  montem  Avcntinumy  per  ma-  A 
BQm  Almerici  S.  R.  E.  dlac.  card.  ct  cancellarii,  vi 
K&l.  Junii,    indiclione  xi,   Incarnalionis   Dominicae 
toDO  1133,  pontiiicatus  vero  domni  Innoccntii  papa> 
II  anno  iv . 

CXXXMII. 

Ai  Nicolaum  Danorum  regem,  —  Ejmdem  argu- 

menti. 

(Anno  1133,  Maii27.) 

[LAPPB^fBBRG  ibid,  p.  133.] 

iNXOGErfTius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  dile* 
eto  in  Christo  filio  Nicolao  illustri  Danorum  regi, 
salutem  ei  apostolicam  benedictionem. 

Praedecessores  nostri  felicis  mcmoriae,  Gregorius, 
Sergius,  Nicolaus,  Benedictus  et  Adrianus,  Romani  B 
pootifices,  Hammenburgensem  Ecclesiam  metropolim 
statoeruQt,  ot  ei  tam  Lundensem  quam  alios  episco- 
patos  Daciie  subdiderunt.  Cseterum  frater  noster 
Adalbero  Hammenburgensis  arcbiepiscopus,  tam  prse- 
deeessorum  nostrorum  tcmpore,  quam  nostro,  que- 
stus  est  quod  carumdum  Ecclesiarum  episcopi  debi- 
tam  sibi  reverentiam  exhibere  contemnant.  Pro  quo 
nimirum  cum  a  praedictis  praedecessoribus  nostiis 
Calixto  et  Honorio,  atque  a  nobis,  sit  cis  per  scripta 
mandataai,  nt  ad  sedem  apostolicam  venirent  re- 
sponsuri  super  hac  causa,  nec  vcnerunt  nec  respon- 
sales  miserunt.  Nos  itaque  unicuique  suam  justitiam 
voleates  conservare,  communicato  fratrum  noslro- 
mm  consilio,  praefato  fratri  nostro  Adalberoni  ar- 
chieiuscopo,  quemadmodum  in  antiquis  privilegiis  Q 
praenominatorum  Sergii,  Gregorii,  Leonis^  Benedicti, 
Nicolai  et  Adriani  Romanorum  pontificum  contine- 
tair,  tam  Lundensem  quam  alios  episcopatus  Daciae 
restitoimus.  Tuse  itaque  prudenti»  per  apostoUca 
scripta  rogando  mandamus,  quatcnus  eidcm  fratri 
nostro  Adalberoni  archiepiscopo,  tanquam  metropo- 
litano  tuOf  humiliter  pareas,  et,  ut  episcopi  tui  regnt 
ad  obedientiam  redeanl,  diligenter  satagas  adim- 
plere. 

Datam  apod  montem  Aventinam,   vi  Kal.  Junii. 

CXXXIX. 

Ad Suedorum  regem.  —  Ejusdem  argumenti. 

(Anno  1133,  Maii  27.) 
[Lappbnbbbg,  ibid.y  p.  134.)  D 

IififDCBfTius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  dile- 

eto  in  Christo  fiiio Suedorum  regi,  salutem 

ei  apostolicam  benedictionem. 

Venerabilis  frater  nosler  Hammenburgensis  ar- 
diieptsoopus  ad  apostolicam  sedem  veniens,  in  nostra 
prssenlia  questus  est,  quod  cum  episcopis  rcgni  tui, 
sicut  antiqua  praedecesaorum  nostrorum  Gregorii, 
Sergii,  Leonis,  Benedicti,  Nicolai  et  Adriani,  Romano- 
ram  pontificum,  privilegia  indicare  noscuntur,  metro- 
pc^tano  jure  preesideat,  debitam  ei  obedientiam  de- 
aegare  prwumant.  Quiaigitur  nostri  ofhcii  estmale 
gesta  oorrigere  et  ad  viam  rectitudinis  revocare, 
Qobilitati  Vam  rogando  mandamus,  quatenus  praefato 


fralri  noslro  Adalberoni  Hammenburgensi  archiepi- 
scopo,  tanquam  metropolitano  tuo,  humililer  pareas  ; 
el  ut  episcopi  len*ae  [ux  ad  ipsius  obedienliam  red- 
eant,  pro  facultate  tibi  a  Deo  collala  diligenler 
efHcias. 
Datum  apud  montem  Aventinum  vi  Kal.  Junii. 

CXL. 

Aseerum  episcopum  Lundansemjubet  metropolit(e 

A[dalberoni]  parere. 

(Anno  1133,  Maii  27.) 
[Lappbnbebg,  ubi  supra^  p.  135.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei, 
AscBRO,  episcopo  Lundinensi,  salutem  et  apostolicam 
benedictionem . 

Quemadmodum  juris  naturalis  est  altcrum  non 
laedere,  ita  nimirum  nostri  officii  Ia?sum  adjuvarc. 
Caeterum  venerabilis  fratrer  noster  A.  Hammenbur- 
gensis  archiepiscopus  conquestus  est  coram  bcatse 
memorisc  Calixto  et  Honorio,  el  jam  eliara  nobis, 
quod  ci  debitam  obedientiam  et  reverenliam  tan- 
quam  metropolitano  tuo  negligas  exhibere.  Qua 
de  re  cum  et  ap  ipsis  et  a  nobis  saepe  per  litteras  et 
nuntios  evocalus  sis,  nec  per  te,  nec  per  luos  tamen 
sedem  apostolicam  visitasti.  Quia  igitur  nostri  officii 
est  singulis  sua  conservare,  fraternitali  tuai  per  prae- 
sentia  scripta  serio  mandamus,  ut  ad  ejus  subje- 
ctionem  et  reverentiam  redcas  et  ei  tanquam  me- 
tropolitano  tuo  in  omnibus  pareas. 

Datum  apud  montem  Aventinum  vi  Ralendas 
Junii. 

CXLI. 

Suedice  episcopis prascipit  ut  metropolitas  A[dalbe- 
roni],  archiepiscopo  Hamburgensi^  obtemperent. 

(Anno  1133,  Maii  27.) 
\Ibid.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 
nerabilibus  fratribus,  universis  episcopis  Suediee, 
salutcm  et  apostolicam  benedictionem. 

iEquum  est  ut  qui  aliis  praeesse  desiderat,  suis 
prselatis  revereri  humiliter  non  erubescat.  Caeterum 
venerabilis  frater  noster  A.  Hamminbergensis  (sic) 
archiepiscopus,  ad  sedem  apostolican  veniens,  gra- 
viter  questus  est  quod  cum  vobis,  sicut  est  [etiam] 
in  antiquis  privilegiis  Gregorii,  Sergii,  Leonis,  Be- 
nedicti,  Nicolai  et  Adrianl,  Romanorum  pontiticum, 
continetur,  metropolitico  jure  praesideat,  debitam  ei 
obedientiam  subtrahatis.  Quod  profecto  a  vobis  est 
tanto  studiosius  corrigendum,  quanto  subjecto  po- 
pulo  etiam  in  hoc  bonae  conversationis  exempla  de- 
bilores  estis  impendere.  Per  praesentia  itaquc  scripta 
fratemitati  vestrse  mandamus  quatenus  praefalo  fra- 
tri  nostro  A.  Hamminburgensi  archiepiscopo,  tan- 
quam  metropolitano  vestro,  obedientiam  el  reve- 
rentiam  deferatis  et  nullam  ei  super  hoc  molcstiam 
de  csetero  irrogetis. 

Datum  apud  montcm  Aventinum  vi  Kalendas 
Junii. 


183 


INNOCENTH  II  PAP.E 


184 


GXLII.  A 

Bullatuper  certisepiseopaiibus  in  Poloniaet  eitra^ 

archiepiscopo  Magdeburgensi  subjectis. 

(Anno  1133,  Jun.  4.) 

[BoLLAND.,  tora.  VI  JuQii,  p.  48.] 

Innogentius  episcopus,  servus  servonim  Dei,  ve- 
nerabili  fratri  Norbbrto  episcopo,  Sdlutem  et  apo- 
stolicam  benedictionem. 

Sacrosancta  Romana  et  apostolica  Ecclesia,  ex 
quo  te  in  filium  specialem  assumpsit,  tuae  devotionis 
fervorem  atque  industriam  in  suis  opportunitatibus 
certis  indiciis  comprobavit.  Caeterum  novissime 
diebus  istis,  cum  divinae  dispositionis  providentia 
Dos,  licet  indignos  ct  minus  idoneos,  ad  apostolatus 
administrationem  placuit  evocare,  id  ipsum  in  per- 
sona  tua  magis  ac  magis  enituit,  tuaeque  fidei  ac  re-  d 
ligionis  constantia  non  tantum  vicinis,  sed  etiam 
remotis  nationibus  evidenter  innotuit ;  siquidem  nec 
labor  aliquis  temporalis.  nec  alicujus  minae  seu 
blanditiae  efficere  potuerunt,  quin  adversus  Petri 
Leonis  tyrannidem  murum  inexpugnabilem  te  oppo- 
Dens,  et  ad  ipsius  regis  et  aliorum  principum  corda, 
in  B.  Petri  obedientiam  inducenda,  efQcaciter  labo* 


rans  [predare  remeregis].  Dignum  est  igitur  ut 
sedes  apostolica,  quae  de  te  tam  devoto  filio  plenis 
visceribus  gratulatur,  tuis  obsequiis  atque  laboribus 
debita  benignitate  respondeat ;  et  te  ad  suum  servi- 
tium  exsequendum,  amplius  obnoxium  faciat, 

Proinde,  venerabilis  frater  archiepiscopo,  queri* 
moniam  illam  quam  adversus  episcopos  Polonise,  in 
nostra  praesftntia  deposuisti,  scripturae  et  atramento 
duximus  committendam.  Afiferabas  enim  praefdtae 
regionis  episcopos  ex  antiqua  institutione,  Magde- 
burgensi  Ecclesiae  jure  metropolitico  subjacere,  et 
ad  confirmationem  tuae  partis,  auctoritatera  praede- 
cessorum  nostronira,  Joannis  (33),  Benedicti  (34)  et 
Lconis  (35)  beatae  memoriae  praetendebas.  Quos  ni- 
mirum  episcopatus,  qui  ultra  Salam,  Albiam  ri 
Oderam,  esse  tunc  temporis  videbantur,  seu  qui  ibi- 
dem  in  antea,  divina  essent  cooperante  clementia 
disponendi,  interventu  Ottonis  plissimi  augusti  sup- 
posuisse  Magdeburgensi  Ecclesiae  astruebas(36)  quo- 
rum  videlicet  episcopatuum  nomina  baec  sunt :  Albiam 
et  Oderara,  Stetin  (37)  et  Lubus  (38) ;  ultra  Oderam 
vero  Pomezamia  (39),  Potatuan  (40),  Gnesen  (41) 
Gracow  (32)  Wratislavia  (43)  Cruci-WiU  (44),  Ma- 


(3S)  Joannis,  utique  XIII,  qui  archiepiscopatum 
ratum  confirmatunque  habuit,  et  primum  ejus  ar- 
chiepiscopum  Adalbertum  instituit  pallioque  dona- 
vit,  de  varia  ei  privilegia  per  suas  litteras,  dc  quibus 
egimus  concessit. 

(34)  Est  is  Bcnedictus  VII,  de  cujus  item  litteris, 
earumoue  praecipue  titulo  jam  locuti  sumus. 

(35)  Leo  ille  aUus  esse  non  potest,  quam  qui  octavus 
istius  Dominis  passim  venit,  ab  aliquibus  mter  veros 
pontifices,  a  plerisque  inter  pseudopontifices  nu- 
roeratus.  Verum  quid  ille  privilegii  ecclesiae  archi- 
episcopali  Magdeburgensi  concesserit,  ante  raortuus, 
quara  iste  archiepiscopus  fuit  constitutus,  capere 
Don  possum ;  nisi  forte  aiiquod  sub  ejus  nomine 
scriptum  apocryphura,  uti  sub  nomine  Joannis  XIII, 
invenerit  suo  tempore  Norbertus. 

(36)  Haec  astructa  sunt  ex  litteris  de  institutione 
archiepiscopatus,  datis  a  Joanne  papa  atque  ab  Ot- 
tone  imperatore. 

(87)  Stetinum  et  Stetina  Latinis,  urbs  praecipua 
Pomeraniae  ad  sinistram  Odarae  fiuminis  ripam,  non 
ad  modum  lonfe  a  mari  Baltico  et  Rugia  illic  insula. 
Non  reperio  urDen  iilam  nomine  proprio  episcopa- 
lem  fuisse.  At  rfsperio  in  Vita  S.  Ottonis  episcopi 
Bambergensis,  Pomeranorum,  apostoli,  quod  ipse  ad 
annum  1124  in  conversionem  gentis  isUus  incum- 
bens,  annoque  fortassis  eodem  aut  sequenti  ad  pro- 
priam  redire  sedem  festinans,  cum  de  episcopatu 
Pomeraniae  pro  voto  suo  tunc  ordinare  dod  potuit, 
de  prudeotia  ducis  PoIoDiae  Boleslai  III  coofisus,  ei 
ex  otio  commisit  ordiDandum.   At  ille  unum  de  ca- 

pellaDis  suis,  Adalbertum  DomiDe praesulatus 

ooDore  iD  geDte  illa  sublimavit.  Utrum  is  stabilem 
mox  sedem  sibi  elegerit,  aut  exemplo  OttODis  oppi- 
datim  regioDem  peregraverit ;  utmm  etiam  ab  iDitio 
StetiDum  sedi  episcopali  dosignatum  fuerit  a  i>onti- 
fice  Romano,  cui  deinde  Juliaa  praelata  sit  mihi  qui- 
dem  igDotum  est.  Habuerit  tameD  illo  ipso  tempore 
Norbertus  rationcm  (quod  dubitari  non  potesl)  cur 
Stetinum  suae  jurisdiclioni  vindicaverit,  tan(;[uam 
civitatem  episcopalem,  aut  sub  illo  nomiDe  episco- 
patum  Poraeraniensem  ;  qualiter  yocatur  in  notitiis 
ecclesiarum  antiquis. 

(38)  Vulgo  DUDcLtt^c^fLatiDe  Lubeca,  Dotissimum 
emporium  m  circulo  iuferioris  SaxoDiae  haud  procul 


a  mari  Baltico,  circiter  decem  milliaribus  gerroani- 
cis  ab  Hamburgo  in  ortura  solis.  Subfuit  oiim  epi- 
scopatui  Altemourgensi,  in  eodem  tractu  ab  Ottone 
magno  fundato.  Sed  Altemburgo  deficiente,  et  Lu- 
beca,  eraergenle,  cpiscopatus  paulatira  a  Lubeca  uti 
ex  his  littens  apparet  denominari  coepit,  et  omniDO 
cum  suo  episcopo  eodem  translatus  fuit  anno  1163. 
(39)  Est  in  Prussia  trans  Vistulam  flumen,  inter 
G  Elbcnffam  et  Torunium,  episcopatus  vero  ejus  dein- 
de  Cuimensi  conjunctom  fuit. 

f40)  Pomam  non  recte  vocat  Ghronicum  Magde- 
burgense  ;  melius  Poznani^  chronographus  Saxonia, 
nunc  Pomania,  trans  Oderam,  et  cis  WKrsain  flu- 
vius  ei>iscopalus  primus,  qui  in  PoloDia  iDstitutus 
sit ;  uti  dictum  supra. 

(41)  Gnesnat  dudc  Dotissima  PoIoDiae  dvitas,  pri- 
matus  titulo  iosignis.  Ipsam  tamen  aute  aonum  999 
episcopalem  non  fuissCi  visum  nobis  est  supni.  Hinc 
vero.  ex  bulla,  inquam,  praemissa  Innoeentii  papae, 
videri  potest,  tunc,  quando  illa  scripta  fuit,  nondum 
habuisse  archiepiscopatum  legitime  institutum,  ne- 
dum  primatum  Poloniae.  Qxxo  enim  pacto,  si  Gne- 
snensis  tempore  Norberti  et  lonocentii  II  a  Romanis 
pontificibus  archiepiscopus  et  primas  Poloniae  agni- 
tus,  atque  adeo  legitima  potestate  Magdeburgensi 
metropoli  subtractus  antea  fuisset :  Norbertus  tunc 
Gnesnam  suae  metropoli   vindicare  aut  Innocentius 

j)  subjicere  illi  voluisset?  Relinquo  haec  ego  iDterim 
in  statu,  quo  tunc  fuerunt.  Tantum  hic  conor  illu- 
strare  pro  meo  modulo  buUam. 

(42)  Cracovia,  notioret  haeccivitas,  quam  ut  plura 
hic  dici  de  illa  debeant.  Archiepiscopalem  nuDquHm 
per  se  fuisse  supra  meminimus. 

(33)  Primaria  ducatus  Wratislavieusis,  totiusque 
Silesiae  civitas,  ad  Oderam  fluvium,  episcopatu  id- 
si^ata  saeculo  xi.  Smoryorzovia  eo  traiislatom  fuisse 
episcopatum  scribit  Dlugossus,  sed  h^ec  dod  satis 
certa. 

(44)  iirrtMti;u;a(aliis  Cruwicia)  vctusq[uoodam  regia, 
lacu  amplissimo  Golpo  circumdata,  mquit  Dlugos- 
sus,  ubi  et  sedes  episcopalis  fundata  fuit,  quae  postea 
Wladislaviam  translata  sit,  uti  idem  scribit,  sub 
initiura  lib,  ii.  At  nomen  primum  adhuc  retinuissse 
episcopatum  illum  anno  1133,  oonstat  ex  hac  bulla 
pontificia. 


iS6  EPISTOL/E  ET  PRIVILRGrA.  186 

aaoia  (45)etLodilacam(46j.Undelegitimi8dati8iD- A     Ego  Otto  diacon.  cardia.  SaDctorum  GosmsB  et 
dudis,  earamdem  ecclesiarom  episcopos,  ul  tibi  de      Damiani. 

Daium  Lateraoi  per  manum  Aimenci  sanctae  Ro- 
manse  Ecclesiae  diaconi  cardinaiis  et  cancellarii,  ii 
Nonas  Junii,  indictione  xi,  Inrarnalionis  Dominicae 
anno  1133,  ponlificatus  vero  domni  Innocentii  II 
paprn  anno  iv, 

CXUIL 


toa  qaenmonia  responderent,  lam  par  litteras,  quam 
per  nantios,  semel  atqae  secundo  ad  Dostram  prse- 
sentiam  invitavimus  ;  ipsi  vero  non  venerunt,  nec 
ad  no8  responsales  aliquos  transmiserunt. 

3.  Yisam  est  igitur  nobis  et  fratribus  nostris, 
qood  nec  ipsi  de  contumacia  sua  lucrari  deberent, 
nee  Magdeburgensia  Ecclesia  diutius  propria  ju- 
stitia  privaretur.  Ideoque,  charissime  frater  Nor- 
berte  archiepiscope,  ex  apostolic®  sedis  benignitate 
atque  jastitia,  de  prsdictis  episcopatibus  et  termi- 
nis,  qao8  jam  dicti  prsedecesaores  nostri  antecesso- 
ribos  tois  conceasiase,  et  Ecclesise  tuse  pertinere 
noecuDtnr  ;  te  in  possessionem  emisimus  ei  investi- 


Bemardo  Paderbomensi  episeopo  et  ejus  successo^ 
ribus  usum  rationalU  concedit. 

Anno  1133,  Jun.5.) 

[ScHATBN,  Annales  Paderbom.^  I,  p.  732.] 

Innocbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 


vimos ;  et  ut  de  caetero  idem  episcopi  fratemitati  n  nerabili  fratri  Bbrnardo   Padelburgensi   episcopo 

M  1  J*  M  ••  •  ••  •••  ^^  _*.-__  _  _.         _.._.  _  •!»  _  __    —    __*_^  -»  J* 


tuae  obediaut,  per  scripta  nostra  praecipimus  ;  nihi- 
lominus  tibi  tuisque  successoribus  el  per  vos  Mag- 
deburgensi  Ecelesiae,  quemadmodum  praenominaios 
episeopatos,  sic  etiam  in  posterum  mihi  {melius 
inibi),  aaziliante  Domino  fuerint  ordinandi,  irretra- 
ctabiliter  posaidendos,  jure  perpetuo  confiima- 
mo8  (47). 

4.  Taa  igitar,  frater  dilectissime,  interest  in  amo- 
re  et  obedientia  sanct»  Ecclesise  Romanae  persi- 
itere,  et  pro  his,  quae  ad  honorem  et  utilitatem  ejus 
qteetare  cognoveris  attenta  diligentia  vigilare.  Ut 
antem  hoc,  quod  a  nobis  canonice  institutum  est, 
stabiie  maneat,  apostolica  censura  sub  divini  judicii 
atteatatione,  jubemus,  ut  nulla  persona  parva  vei 
magna,  aat  quilibet  aaccessorum  nostrorum  hsec» 


cjusque  successoribus  canonice  promovendis. 

Sicut  omne  datum  optimum  et  omne  donum  per- 
fcctum  desursum  est,  et  a  Patre  luminum  descen- 
dere  Scripturai  sacrae  auctoritas  protestatur ;  ita  pro- 
cul  dubio  nostram  gloriam  atque  Isetiiiam  fore  cre- 
dimus,  si  fratres  nostri  digni  bonore  inveniuntur, 
et  pro  sua  probitate  atque  scientia  de  magnis  hono- 
ribus  ecclesiasticis  ac  dignitatibus  ad  altiora  prove- 
hi  promerentur.  Hoc  profecto  intuitu,  quoniam 
multa  de  tusB  devotionia  erga  beatum  Petrum  studio, 
venerabilis  frater  Bernarde  episcope,  nostris  sunt 
auribus  nuntiata  et  hoc  ipsum  certis  indiciis  com- 
probavimus,  sequum  est  ut  pro  impenso  obsequio 
a  sede  apostolica  amplius  honoreris,  et  ut  de  cietero 
fraternitatem  tuam  nobis  niagis  obnoxiam  statuimus, 


qose  sUtaimua,  infringere  prsesumat.  Hiyus  privi-  ^  tam  lemporaliter  quam  spiritualiier  gratum  emolu- 


legii  violator,  cum  Juda  proditore  aetemis  suppliciis 
depQtaodos  damnetur. 

Ego  lunocentias  Catholiese  Ecclesiae  episcopus. 

Bgo  l^^lielmas  Praenestinus  episeopus. 

Bgo  Joannes,  Oatiensis  episcopus. 

Bgo  Gonradas  Sabioensis  episcopus. 

Ego  Joannes,  tit.  S.  Chrisogoni  presbyt.  cardin. 

Bgo  Gerhardus,  presbyter  cardin.  tit.    Sanctae 
Cracis. 

Ego  Anselmiis  presbyter  cardin.  tit.  S.  Laurentii 

in  Irnfinf^ 

Bgo  Laeas  presbyter  cardin.  tit.  Sanctorum  Joan- 
nis  et  Paali. 


mentum,  Domino  cooperante,  recipias.  Et  quoniam 
tanquam  Aarou  ad  pontificalis  dignitatis  fastigium 
divina  providentia  credimus  evocatum,etlocoMoysi 
ad  regimen  es,  et  principatum  Christiani  populi 
constitutus,  eorumque  quoque  dignitatis  te  princi« 
pem  constituimus,  et  usum  rationaiis  tibi  tuisque 
successoribus  ex  apostolicaesedisbenignitateconce- 
dimus.  Hoc  videlicet  sancientes  ut  eodemhis  diebua 
pcr  parochiam  tuam  iiifra  ecclesiam  duntaxat  uta- 
mini,  qui  in  praesentis  scripti  pagina  perscribuntur. 
Id  est  :  Goena  Domini,  Pascha,  Ascensione,  Pente- 
coste,  Natali  beati  Joannis  Baptistae,  festivitatibus 
beatorum  apostolorum  Petri  et  Pauli,  solemnitatibus 


beatae  Mariae  et  Omnium  Sanclorum,  Naiali  Domini 
J^.}^^?^  preabyter  cardin.  tit.  S.  Stephani  p^i  Epiphania.  In  consecrationibus  quoque  eccleaia- 

rum  infra  tuam  parochiam,  nec  non  etiam  ordina- 


m  Caeiio  monte. 

Bgo  Romanaa  diaemias  cardin.  Sanctae  Mariae  in 
Portieo. 

Bgo  Gregorioa  diaeonaa  eardin.  Sanctomm  Sergii 
et  Baeehi. 


(45)  Crediderim  Moioviam  aive  Maxaviam  scribi 
debere,  eajoa  nomine  ducatus  est  in  media  fere  Po- 
looia ;  et  episcopatoa  Mazoviensis  sub  archiepiscopo 
Gneaneflai  invenitar  in  notitiis  episcopatuum  anliquis 
apod  Caroiom  a  S.  Paulo  et  alios. 

(46)  Nolia  Folonia  sub  tali  nominatione  civitas 
epiaeopaii».  Intell^  debet  Wladialavia  ad  Vistulam 
floviom  cjosqae  emseopatus ;  quem  eo  Krusvicia  de- 
btom  faiMe»  aerimt  idem  qm  aupra  polugasus. 


tionibus  clericorum,  in  anniversario  dedicationis 
Padelburgensis  Bcelesiae,  et  in  festivitate  saneti 
Liborii.  Tua  itaque,  frater  dilectissime,  interest,  at 
quod  in  facie  geris  Bcclesiae  operum  tuoruro  com- 

(47)  Nota  terroinum  quo  ponlifex  pronuntiat  Nor- 
berto  et  per  ipsum  suecessoribus  ejus  ac  Magdebur- 
gensi  Bcclesiae  ex  justitia  deberi  subjectionem  et 
ubedienliam  a  praediciis  omnibus  episcopis.  Et  eis 
hac  praerogaiiva  totum  pnmatum  Magdeburgensis 
Ecclesiae,  quem  sibi  petit  Norbertus  confirmari, 
consistere  autumo,  tum  ex  bulia^  tum  ex  supra  de* 
ductis. 


vero, 


iB7  INNOCENTIUS  II  PAP^.  188 

meudel  effeclus,  et  tua  dilectio  hac  scmper  gralia  A  roeniisli,  liceDtiam  utendi  mitra  cl  anuulo  libi  luis- 
valeat  dignior  inveniri.  que  successoribus  nibilominus  impertimur.  Abbas 

Kgo  Iniiocentius  catliolica}  Ecclcsise  episcopus 

Signum  manus  meaj,  adjuva  nos,  deus,  salctaris 

NOSTER. 

Datum  Laterani  per  manum  Aimerici  sanctse  Ro- 
manae  Ecclesiae  diaconi  cardin.  et  cancellarii,  Non. 
Julii,  indictiooe  xi,  anno  Dominica)  Incarnat.  1135, 
ponlificatus  vero  domni  Innocentii  II  papa;  anno  iv. 


CXUV. 


Monasterii  Salvatoris  etS.  Bonifacii  Fuldensis  pos- 
sessiones  et  privilegia,  petente  Bertoo  abbatejcon- 
firmat, 

(Anno  1133,  Jun.  5.) 
[Dronkb,  Cod,  diplom.  Fuld.,  385  ] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lecto  filio  Bertoo abbali  monasterii  Salvaloris  Domini 
nostri  Jesu  Cbristi  Sancti  Bonifacii,  quod  situm  est 
juxta  ripam  fluminis  quod  Fulda  vocator,  etjusque 
successoribus  rcgulariter  substituendis  in  perpe- 
tuum. 

Officii  nostri  nos  hortatur  auctoritas  pro  Ecclesiis 
Dei.  tam  prope  quam  longe  positis,  attentam  sollici- 
tudinem  gerere,  et  earum  quieti  et  utilitali  salubriter 
auxiliante  Domino  providere.  Dignum  namque  et 
honestati  conveniens  esse  cognoscitur  ut  qui  ad 
Ecclesiarum  regimen  assumpti  sumus,  eas  et  a  pra- 
vorum  hominum  nequitia  tueamur,  et  apostolic» 
sedis  naunimine  roboremus.  Eapropter,  dilecte  in 
Domioo  flli  Berlhoe  abba8,tui8  rationabilibuspostu-  n 
Jationibus  clementer  annuimus,  et  Salvatoris  Domini 
nostri  Jesu  Christi  monasterium,  cui  Deo  auctore 
prs&esse  dignosceris,  sancia)  Roman»  Ecclesise  pri- 
vilegio  communimus.  Statuimus  enim  ut  quascunqoe 
posseasiones,  qusecunque  bona  idem  monasterium 
inprsesentiarum  juste  et  legitime  possidet,  aut  in 
fotomm  concessione  pontifl^^um,  largitione  regom 
vel  principum,  oblatione  fidelium  (48)  prsedeceasori 
tuo  Hecberto  religioso  abbati  respectu  dilectionia 


sit  eliam  nostra  auctoritate  apostolica  per  ejus  scri- 
pti  paginam  confirmatum.  Nulli  ergoomnium  homi- 
num  liceat  pra^fatum  coenobium  temere  perturbare, 
aut  eju8  possessiones  auferre,  vel  ablat&s  retinere, 
minuere,  aut  aliquibus  veiationibus  fatigare,  sed 
omnia  integra  conserventur,  eorimi  pro  quorum 
gubernatione  et  sustentatione  concessa  sunt  usibus 

omnimodis  profutura 

emendaverit,  potestatis  honorisque  sui  dignitate  ca- 
reat,  reamque  se  divino  judicio  existere  de  perpe- 
trata  iniquitale  cognoscat,  et  a  sacratissimo  cor^re 

ac  sanguine  Dei 

Q  prsemia  aelernaa  pacis  inveniant.  Amen. 

(S.  p.)  Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesia;  epi- 
scopus  (B.  V.) 

Datum  Laterani  per  manum  Almerici  sancts  Ro- 
manae  Eccleaiae  diaconi  cardinalis  et  canceliarii, 
Nonis  Juuii,  indictione  xi,  Incarnationis  Dominic» 
anno  1133,  pontiflcatus  vero  domni  lanocentii 
anno  iv. 


CXLV. 

Ad  Lotharium  et  Richizam.  —  Concedit  allodium 
terrarum  comitissas  Vathildas» 

(Anno  1133,  Jun.  8.) 

[Mansi,  Concil.,  XXI,  392.] 

Innocbntius  papa  II,  Lothario  imperatorii 
Augusto  et  RiGBT  imperatrici. 

Si  auctoritas  sacra  pontificum  et  potestaa  impe- 
rialis  vere  glutino  charitatis  adinvicem  compientur, 
omnipotenti  debitus  famulatus  libere  poterit  exhi- 
beri,  et  Christianus  populus  grala  pace  et  tranquilli- 
tate  gaudebit.  Nihil  enim  in  prsesenti  sseculo  est 
pontifice  clarius,  nihil  rege  sublimius  :  nihil  est 
quod  lumine  clariore  prsefulgeat  quam  recta  fldes  in 
principe,  nihil  est  quod  ita  nequeat  occasui  subja- 


donatum,  ctr. cere  quam  vera  religio.  Quae  nimirum  omnia  tanto 

,   .   .  manifestius,  Deo  gratias,  in  persona  tua  clarescunl, 

pertinere  noscuntor.  Probibemus  autem  omnem.  .  .  quanto  ab  ineunte  aetate  amator  religionis  et  cultor 

in  cujus  dioecesi  constat  esse  constroctum  contrarie-  justitiae  exititisse  cognosceris,  et  novissime  diebus 

tate  eidem  monasterio  perpetuo  firma  esse  sancimus.  »«*»«>  nec  personse  tuae,  nec  proprise  parcendo  pe- 

Interdicimus cunias,  pro  B.  Petri  servitio  multos  labores  et  im- 

nollusibi  qnaltbet  subreptionis  astutia  seo  violentia  D  mensa  pericula  pertolisti.  Cumergo,  testanle  sacro 

prseponatur,  nisi  quem   fralres  communi  consensu,  eloquio,  etiam   mali  patres  bona  data  filiis  suia 


aut  fratrum  pars  consilii  sanioris  secondum  beati 
Benedicti  Regolam  elegerint.  Statuimos  aotem  ot 
eongrois  temporiboa  nostre  sollicitudini,  ecclesia- 
sticse  intimetor,  qoaliter  religio  monastica  inter 
fratres  tuo  regimioi  commissos  regulari  habitudiri- 


debeanl  impartire,  dignum  profecto  est  ot  nos,  qui, 
disponente  Domino,  universis  Catholicae  Ecclesise 
filiia  debemua  sollicitudine  paterna  conauiere,  per- 
sonam  tuam  arctius  diligamus,  et  tanquam  apeoia- 
lissimo  Ecclesiae  defensori,  in  his  quae  ad  statuni 


gaiur imperiiin  suo  robore  conservandumi  et  utilitatem 


in  missarum  solcmniis,  ex  apostolicas  sedis  benigni- 
late,  secundum  quod  in  antecessorum  nostrorom 
privilegiis  conlinetnr  dilectioni  tua;  concedimus.  £l 
ob  majorem  fumiliaritalis  prserogalivam,  quam  in 
sancta  Romana  Ecclesia  nostro  tempore  consequi 


ac  liberationem  catholicae  Ecclesiae  spectare  nos- 
cuntur,  tam  secundum  ecclesiasticum  officiom  qoam 
temporaliter,  imperatoriam  potentiam  aogeamus. 
Uoc  nimirum  inluitu  allodium  bonae  memoriae 
comitissc  Mathildae,    quod  utiqiie  ab  ea  B.  Petro 


(48)  Supplendae  lacunae  ex  privilegio  anni  1131,  April,  1,  aopra,  aob  nom.  57. 


189 


EPISTOL.E  ET  PRIVILEGIA. 


190 


constat  esse  coUatam,  vobis  commitlimus,  et  ex  A 
apostolics  sedis  dispensatione  concedimus.  atquHia 
praeseotia  fralrum  Dostrorum  archiepiscoporum, 
epi^coporum,  abbatum,  necnon  priticipum  et  baro- 
num,  per  aunuium  investimus  :  ita  videlicet  ut 
ceotum  libras  argenti  singulis  annis  nobis  et  succes- 
soribus  nostris  exsolvas,  et  post  luum  obitum  pro- 
prietas  ad  jus  et  dominium  sanctcc  Romanac  Ecclesiae 
cum  integritat^  absque  diminutione  et  molestia 
revertatur.  Quod  si  nos  vel  successores  nostros  in 
eamdem  terram  venire,  manere,  transire  oportuerit, 
tam  in  susceptione  quam  in  procuratioue,  atque 
securo  coaductu,  prout  apostolica  sedcs  decreverit 
[a/.  apostolicam  sedem  decuerit],  honoremur.  Qui 
vero  arces  tenuerit  [al.  tenuerini],  vel  rector  terrae 
fueril,  B.  Petro  et  nobis  ooslrisque  successoribus  t> 
Hdelitatem  far.iant.  Caeterum  pro  charitate  vestra, 
Dobili  viro  Ilenrico  Bavari»  duci  genero  vestro  et 
filis  vestrae  uxori  ejus,  eamdcm  terram  cum  pracf^ito 
censu  et  supradictis  conditionibus  apostolica  beni- 
gnilate  concedimus,  ita  tamen  ut  idem  dux  homi* 
nium  faciat  et  fidelitatem  B.  Petro  ac  nobis  nostris- 
qae  successoribus  juret.  Post  quorum  obitum, 
praedictum  comitisss  Mathilds  allodium  et  jus  et 
domioium  sanctae  Romanae  Ecclesiae,  sicut  supra- 
dictum  est,  iotegnim  et  absque  diminutione  atque 
difficullate  aliqua  reducatur  :  salvo  tamen  semper  io 
omnibus  ejosdem  sanctse  Romaoae  Ecclesiffi  jure  ac 
proprietate. 
Datom  Lateraoi  sexto  Idus  Juoii. 

CXLVI.  C 

PriviUgium  quo  Prumiense  c(Bnobium  Trevirensis 
diotcesUy  nec  non  universce  ejusdem  possessiones 
in  sedis  apostolicce  proteetionem  recipiuntur, 

(Aooo  il33,  Jun.  8.) 

[COCQUBLINES,  II,  p.   21 4. J 

IxNOGENTiDS  cpiscopus,  scrvus  servorum  Dei,di- 
lecto  filio  Adalberoni,  abbati  monasterii  Prumiensis, 
qaod  io  honore  Salvatoris  Domioi  oostri  Jesu  Christi 
io  Trevereosi  parochia  situm  est,  ejusque  successo- 
hbas  regulariter  coostitueodis  io  perpetuum. 

Quoties  illnd  a  nobis  pctitur  quod  rationi  nosci- 
tar  coQveoire,  aoimo  oos  decet  libenti  concedere, 
et  peteotium  desideriis  coogruum  impertiri  sufTra- 
gium.  jEquum  eoim  et  ratiooabile  est  ut,  qui  ad  Q 
Eeelesiarum  regimeo  assumpii  sumus,  eos  et  a  per- 
versoruro  homioom  oequitia  tuearour,  et  apostolicae 
sedis  muoimioe  roboremus.  Eapropter,  dilecte  io 
Domioo  61i  Adalbero  abbas,  tuis  justis  postulatio- 
nibas  clemeoter  aonuimus»  et  Prumieose  Salvatoris 
Domini  oostri  Jeso  Christ:  monasterium,  cui  auctore 
Domioo  praesides,  sanctse  Romauae  Ecclesix  privi- 
legio  commuoimus.  Slatuimus  enim  ut  quidquid 
auctoritate  praedecessomm  oostrorum,  vel  impcra- 
tonim»  Pippini  scilicet  et  Caroli,  et  aliorum  prin- 
eipum,  ei  Prumieosi  mooasterio  coostat  esse  conces- 
som,  atqoe  aois  praeceptis  munimentisque  firmatum, 
tibi  tnisqae  successoribus  stabile  firmumque  con- 
tifltat.  Prwterea  qoaseunque  poasessiones^  seu  bona 


idem  raonaslcrium  impraesentiarum juste  et  legitime 
possidet,  aut  in  posterum  concessione  pontificum, 
largitione  principum,  oblatione  fidelium,  seu  aliis 
rationabilibus  modis,  praestante  Domino,  poterit 
adipisci,  firma  vohis  et  illibata  permaneint.  Sane 
ex  ampliori  sedis  apostolica)  benevolentia  statui- 
mus  ut,  si  qui  possessiones  et  bonaejusdem  coenobii 
invaderc  vel  retinere  praesumpserit,  si  a  suis  t*pisco- 
pis  commoniti  non  satisfecerint,  dilectioni  tuae  eos 
interdicendi  seu  excommunicaodi  sit  attnbuta  po- 
testas.  Decerniraus  ergo  ut  oulli  omoioo  homioum 
liccat  praefaium  monasterium  perturbare,  aut  ejns 
possessiones  auferre,  vel  ablatas  retinere,  minuere, 
seu  aliis  quibuslibet  modis  fatigare,  sedomnia  inte- 
gra  conserventur  eorum,  pro  quorum  gubernatione 
ac  sustentatione  concessa  sunt,  usibus  omnimodis 
profutura.  Si  qua  igitur  in  futurum  ecclesiastica 
saecularisve  persona,  hanc  nostrae  constitutioois  pa- 
ginam  sciens,  contra  eam  temere  venire  tentaverit, 
secundo  tertiove  commonita,  sl  non  satisfactione 
congrua  emendaverit,  potcstatis  hunorisque  sui  di- 
gnitaie  careat,  reamque  se  divinojudicio  existerede 
pcrpcirata  iniquitate  cognoscat,  et  a  sacratissimo 
corpore  ac  sanguine  Dei  et  Domini  Redemptoris 
nostri  Jesu  Christi  aliena  fiat,  atque  io  eztremo 
examine  districtae  ultioni  subjaceat.  Cunctis  autem 
eidem  loco  jura  suaservantibussit  pax  Domini  oostri 
Jesu  Christi,  quateous  et  hic  fructum  booae  actionis 
percipiant,  et  apud  districtum  judicem  praemia 
aeternflc  pacis  ioveniant.  Amen. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus. 

Datum  Laterani  per  manum  Aymarici  sanctae  Ro- 
manic  Ecclesiac  diaconi  card.  et  cancellarii,  vi  Idus 
Junii,  indict.  xi,  aiino  Domini  1133,  pontificatus 
vero  domni  Innocentii  papae  II,  anno  iv. 

CXLVII. 

Privilegium  pro  monasterio  Vallumbrosano, 

(Anno  1133,  Sept.  2.) 

[UGnBLLi,  Italia  sacra^  V.  776.] 

I^NocENTius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lecto  filio  Attoni  Vallumbrosano  abbati,  ejusfiue 
successoribus  regulariter  substituendis  in  perpe- 
tuum. 

Ad  hoc  universalis  Ecclesiae  cura  nobis  ab  auctore 
rerum,  omoium  booorum,  Deo  commissa  est,  ut 
religiosas  diligamus  persooas,  et  beoeplaceotem  Deo 
religionem  studeamus  modis  omnibus  propagare, 
Nec  enim  Deo  gratus  aliquando  famulatus  impendi- 
tur,  nisi  ex  charitate  radice  procedens,  a  puritate 
religionis  fuerit  conservatus.  Ut  ergo,  divina  suffra- 
gaoto  clementia,  in  ccclesia  Beati  Vigilii,  qum  in 
Cremonensi  episcopatu,  loco  qui  Turris  Triotina 
dicitur,  quam  utique  dilectus  filius  noster  Obertus 
BrixicQsis  Ecclesiae  caoonicus,  cum  conseosu  patris 
sui  Ricchelini,  et  fratrum  suorum  Octonis,  Lao- 
franchi,  Bellranni  et  Willelmi,  per  manus  nostras 
beato  Petro,  sub  aunua  pensione  sex  denariorum 
Mediolaneosis  mooetae,  Lateranensi  palatio  annis 
singolis  obtulit  persolvenda,  secuodam  beati  Bene* 


191 


INNOCENTII  II  PAP.fi 


192 


didi  et  VallambrosaDi  monasterii  Regulam  religio  A  mundana  censara  propriis  mucronibus  acciugatur. 


statuatur,  eam  cum  auis  pertinentiis  omnibus  tibi, 
tuisque  successoribus,  et  per  nos  vestro  monasterio, 
8ub  praedicto  censu  concediraus,  et  praesentis  scripti 
pagina  roboramus.  Tua  vero,  in  Domino  Gli  charis- 
sime,  interest  ut,  juxta  desiderium  venerabilis  fra- 
tris  nostri  Bernardi  Veronensis  episcopi,  cujus  nimi- 
rum  voluntate  et  precibns  hoc  ipsum  factum  est,  et 
prsefati  Obeiti,  ac  suorum  parentum  devotione  in 
praenominala  ecclesia  religionem  instiiuas,  et  ut 
grata  inibi  Domino  servitia  impendantur  totis  viribus 
elaborare  quascunque  possessioues,  praeterca  quae- 
cunque  bona  Vallumbrosanum  monaslerium  imprae- 
aenliarum  juste  et  iegitime  possidet,  aut  in  futurum 
concessione  pontilicum,  liberalitate  regum  vel  prin- 


Quae  namque  bellica  clades,  et  imknanis  hoslilitas» 
vel  aeris  inclcmentia  tantam  stragem  populo  Dei 
inferre  valebit,  quam  si  sacerdotes,  quibus  anima- 
rum  cui-a  et  divina  sacramenia  commissa  sunt, 
quibus  non  obedire  periculosum  est,  et  clericos  in 
sorte  Dei  assumptos,  et  monachos  contingat  occidi  ? 
Quia  igitur  perpetrata  tlagitia  si  sequatur  impunitasi 
audaciam  caeteris  conferunt  delinqcrendi,  ne  tanti 
sceleris  immanitas,  et  profana  temeritas  posteris 
vestigia  foeda  relinquat,  et  sui  contagii  imitatores 
efficiat,ejusdem  flagitii  complicessacraerigoredisci- 
plinae  prosternite,  ut  justus  de  promulgata  justitia 
gaudeat,  et  hoc  audiens  impius  conquiescat :  si  enim 
zelus  vestrae  ultionis  in  consimili  crimine  exarsisset, 


cipum,  oblatione  fidelium,   seu   aliis  Justis  modis,  p.  nefas  gemiuatum  hodie  non  fuisset  admissum.  Evi- 


praestante  Domino,  poterit  adipisci,  firma  vobis  in 
perpetuum  et  illibata  permaneant.  Decemimus  ergo, 
etc,  usque  usibus  omnimodis  profutura.  Si  qua  igi- 
tur,  etc,  usque  aetemae  pacis  ioveniant.Salvanimi- 
rom  dioecesani  episcopi  reverentia.  Cunctis,  etc 
Amen,  amen,  amen. 

Ego  Innocentius  GathoUcae  Ecclesiae  episcopus. 
Ego  Guilelmus  Praeneslinus  episcopus  subsc 
Ego  Ubertus  presb.  card.  tit.  S.  Glementis  SS. 
Ego  Lucas  presb.  card.  tit.  SS.  Joannis  et  Pauli 
aubsc. 

Ego  Romanus  diac.  card.  S.  Mariae  in  Porticu  SS. 

Ego  Guilo  diac.  card.  S.  Mariae  in  Via^Lata  SS. 

Datum  Seuis  per  manus  Almerici  S.  R.  E.  diac 
card.  et  cancellarii,  iv  Non.  Septemoris,  indictione 
zi,  Dom.  Incarn.  anno  1133,pontificatu8  vero  dom. 
lonocentii  papae  II  anno  ni  [iv.] 

CXLVUL 

R\ainaldufn]  Remensem  et  B[Ieg.  Henricum\  Seno- 
nensem  arguit  quod  citius  excommunicationis 
sentenUam  in  eos  non  tulerint  qui  priorem 
S,  Victoris  interfecerunt, 

(Anno  1133,  Nov.  16.) 

[D'Aghery,  Spicil.,  \\\,  493.J 

iNNocBNTius  episcopaa,  servus  eervorum  Dei,ve- 
nerabilibus  fratribus  R.  Remensi,  B.  Senonensi 
archiepiscopis,  et  eoram  episcopis,  salutem  et  apo- 
stolicam  benedictionem. 


gilate  igitur,  fratres,  qnibus  legis  diviuae  dispeosa- 
tione  commissa  est  potestas,  et  omni  dissimulatione 
remota  adversus  parricidas  illos,  et  hujus  criminis 
conscios,  graviter  plectendo  juste  animadvertite.  Si 
quid  enim  a  vobis  dissimulatum  et  omissum  fuerit, 
cognoscetis  id  ad  animarum  vestraram  et  officii  peri- 
culum  pertinere  :  sane  quidquid  super  his  pradentia 
vestra  decreverit,  B.  Peiri  et  nostra  erit  firmitate 
subnixum.  Sanctorum  siquidem  Patram  decreta,  et 
novissima  et  antiqua  concilioram  statuta,  vos  in- 
struunt  quid  oporteat  in  hujusmodi  casu  decerni. 
Ad  haec  mandamus  ut  corpus  praefati  boni  viri,  qui 
coram  judice  superno  modo  de  sua  jusiitia  et  inno- 
centia  testimonium  perhibet,  et  sub  obedientia 
vivens  in  obsequio  proprii  est  interfectus  episcopii, 
in  sua  ecclesia  hooorifice  tumulelur. 
Data  Pisis  21  Decembris  [leg,  xvi  Kal.  Dec.]. 

CXLIX. 

Ad  Attonem  episcopum  Pistoriensem,—  De  immuni' 
taie  EcclesioB  Pistoriensi  concessa. 

(Anno  1133,  Dec  21.) 
[Mansi,  ConciU,  XXI,  493.] 

Innocbntids  episcopus,  servus  servorum  Dei, 
venerabili  fratri  Attoni  Pistoriensi  epi8Copo,ejus- 
que  successoribus  canonice  promovendis,  in  perpe- 
tuum. 

Pistoriensia  Ecclesiai  largiente  auctore  omnium 
bouorum  Domino,   Tusciae  parlibus  a  longe  retro 


Horrenda  caedes  dilecti  filii  nostri  bonae  memoriae  rw  temporibus    hujus   specialia    praerogativae    munus 

^   ^ .        ._    ._•  ^ •  ^  %^'a*  ••  ■•  %  m  t.  ^^  ft.**.  A  *  A  *»•  m.  _  ^        A  ^  __      _     


Thomae  prioris  S.  Victoris,  audientium  corda  turba- 
vit,  et  nos  firatres  nostros  gravi  moerore  perfudit : 
quid  autem  prodest  Galliam  monstroram  horribili- 
late  nonfoedari,  nec  baeretica  pravitate  non  poUui, 
si  in  ea  aacra  dignitaa  eflfusione  sanguinia  sacerdo- 
talis  foedator  ?  Unde  mirandum  vaide  est  quooiam, 
rcgnante  filio  nostro  charissimo  illustri  et  glorioso 
Ludovico  Francoram  rege,  cujus  regalis  vigore 
justitiae  bomicidae,  sacrilegi  et  flagitiosi  gravisaima 
sunt  animadversione  coercendi,  tam  atrox,  tam  de- 
testabile  facinus  aliquoram  temerariorum  nefandia 
ausibus,  temporibus  suis  fuerit  atlentatum.  Exsur- 
gaut  igiiur  legea,  quoniam  in  tanti  atrocitate  facino- 
ris  ailtra  non  debent,  et  tam  ecdeaiaatici  <(aaii| 


obtinuit,  ut  sapientum  et  discretorum  pastoram 
regimine  praefulgeret,  et  tam  in  spiritualibus  quam 
in  temporalibus  per  eoram  industriam  gratum  Deo 
susciperet  incrementum.  Gaud*)mu8  equidem,  et 
debita  jacunditate  laetamar,  quoniam  aupernae  dis- 
positionis  providentia  te,  venerabilis  frater  Atto 
episcope,  aapientem  otique  viram  et  in  religione 
probatom,  ejusdem  ioci  paatorem  constituit,  et  ad 
guberaandum  et  instruendum  doctrinae  et  vitae 
exeroplo  populum  suum  miseratione  divina  vocavit. 
Quanto  igitur  vita  tua  religiosior  est,  et  praefata 
Pistoriensia  Bcclesia,  cui  auctore  Deo  praesides, 
exiatit  B.  Petro  devotior,  unto  ex  injuncto  aposto- 
l#tua  officiQ  magis  grata  nobia  incumbit  necessitaa 


193 


EPISTOLiE  ET  PRIVILRGIA. 


m 


ot  praenoininataiD  Ecclesiam  tibi  t  Deo  commi8.^m,  A 
auctoritate  apostolica  privilefpis  muniamus,  ct  ei 
jus  sunm  illibate  et  integre  observerous.  Ad  exem- 
plar  igitur  praedecessorum  nostrorum  felicis  memoriss 
Urbani  et  Paschalis  Romanorum  pontificum,  praesenti 
decreto  atatuimus  ut  universa  qnae  inprsosentiarum 
eadem  Ecclesia  juste  et  legitime  possidet,  aut  in 
fnturom  concessiooe  pontificum,  largitione  regum 
vel  principum,  oblatione  fidelium,  seu  aliis  justis 
modis,  prsestante  Domino,  potent  adipisci,  firma 
sint  tibi  tuisque  successoribus  et  illibata  permaoeant. 
Statuimos  etiam  ut  dioecesis  Pistoriensis  episcopatus, 
sicnt  ejos  termini  praedictorom  nostrorum  privile- 
giis  distincti  snnt,  sic  in  jure  et  conditione,  Pisto* 
rienai  episcopo  sine  alicujusmoleslia  vel  inquietudine 
perseverent  :  per  quos  nimirum  lerminos  sub-  B 
scriptae  capellae  et  ecclesise  constitutse  esse  noscun- 
tur,  etc. 

Ego  Innocentius  Catholicffi  Ecclesiae  episcopus, 
subscripsi. 

Ego  WillelmuH  Prsenestinus  episcopus  subscri- 
psi. 

BgoMatthseus  Albanensis  episcopus  subscripsi. 

Bgo   Joannea    tiiuli  S.     Chrysogoni  presbyter 
eardinalis  subscripsi. 

Ego    Gottifredus    cardinalis    presbyter  tituli  S. 
Jastinae,  subscripsi. 

Ego  Lucas  presbyter  cardinalis  tituli  Sanctorum 
Petri  [Joannis  et  Pauli,  subscripsi. 

Ego  Martinus  presbyter  cardinalis  tituli  S.  Ste- 
phani  in  C;«lio  roonte,  subscripsi.  C 

Fgo  Gregorius  diaconus  cardinalis  titnli  Sancto- 
nim  Sergii  et  Racchi,  subscripsi. 

Ego  Guido  diaconns  cardinalis  Sanctae  Mariae  in 
Yia  Lata,  subscripsi. 

Ego  Odo  diaconns  cardinalis  6.  Georgii,  sub- 
scripsi. 

Ego  Joannes  diaconus  cardinalis  S.  Nicolai  in 
Carcere  Tulliano,  subscripsi. 

Datum  Pisis  per  manum  Haimerici  sanctse  Roma- 
Ds  Ecclesiae  diaconi  cardinalis  et  cancellarii,  xn 
Kal.  Janoar.,  indict.  xn,  Incamat.  Dominicae 
1133,  pontificatua  vero  domini  Innoc.  papaell  anno 
qoarto. 

CL. 

Ad  Gaufredum  Camotensem  ei  Stephanum  Pansien'  q 
semj  eviseapos.  —Quam  pcenitentiam  interfec^ 
tores  Archembaldi  subdecani  Aurelianensis  agere 
teneantur,  ut  satisfaciant  et  ab  excammunica' 
tione  absolvantur, 

(Anno  1134,  Jan.  8.) 

[D'AcBKBT,  SpiciL,  III,  493.] 

biNocKzcTnjs  episcopus,  servus  servorum  Dei,  Te- 
nerabilibnb  fratribus  Gaufrbdo  Carnotensi  aposto- 
licae  sedis  legato,  et  Stephano  Parisiensi  episcopis, 
salotem  et  apostolioam  benedictionem. 

Noverit  vestradilectjo  qooniam  Goffredos  de  Vico- 
noffo  ntiper  ad  noa  yeniena,  in  prsesentia  Fratrom 
fioalronuD  jiure  jnrando  firmavil,  quod  aalva  fideli- 
tate  cltariaiWBi  fiUi  noairi  Lodovid  Fraocomm  regis 


ligium  homioium  facietdilectisfiliisnostrisStephano 
subdecano,  Si.  praeposito,  et  aliis  cognatis  et  nepo- 
tibus  Archerobaldi  bonae  memoriae  Aurelianensis 
subdecani,  qui  hoc  recipere  voluerint,  et  tam  ipsis 
quam  omnibus  aliisqui  cum  eodemdefuncto  fuerant 
exsullati,  vitam  et  membra  et  bona  jurabit ;  et  cum 
eo  meliores  de  cognatione  ipsius  eamdem  securita- 
tem  jurabunt.  Hocetiam  addito  quod  fideliter  labo- 
rabit,  quatenus  Henricus  similiter  juret  idero  et  faciaty 
et  uterque  Aurelianensi  Ecclesiae  quam  graviter 
laeserunt,  satisfaciet.  Praeterea  Herveusde  Viconovo« 
Hugo  uepos  ejus,  et  Thebaldns  Hervei,  et  cum  eo 
tot  milites  ut  cenlesimum  numerum  compleant,  et 
centum  quadraginta  de  melioribus  burgensibus  urbis 
Aurelianensis,  quos  ad  hoc  poterunt  invenire,  prae- 
dictis  Archembaldi  subdccani  parentibus  hominia 
facient.  Quod  si  Henricus  hoc  jurare  nolucrit,  prae- 
dictus  Goffredus  hoc  per  se  nihilominus  faciet  adim- 
pleri. 

Deinde  vero  prozima  Omnium  Sanctorum  festivi- 
tate  nostro  se  conspectui  prsesentabunt,  poenitentiam 
quam  eis  injungere  voluerimus  fideliter  suscepturi, 
tunc  per  nos  ab  excommunicationis  vinculo  absol- 
vendi.  Denique  praefatus  Si.  subdecanus»  et  Si.  praa- 
positus  mortem  jam  dicti  Archembaldi  recolendae 
memoriae  eidem  Goffredo  in  conspectu  fratrum 
nostromm  pro  Dei  amore  misericorditer  indulsenml, 
et  hoc  ipsum  facieut  aliis  roilitibus  ejusdem  subde- 
cani  interfectoribus,  qui  Aurelianensi  Ecclesiae,  et 
parentibus  interrecti  satisfaciant.  Verumtamen  ipsi 
omnes  interim  extraEcclesiam  et  in  pcenitentiaerunt, 
et  si  quem  eorum  ad  extremum  vitae  venire  conti- 
gerit,  et  absolutio  ab  excommunicatione  et  viaticum 
non  negabilur.  Volumusautemut  prohisqui  Ecole- 
siae  satisfecerint,  Aurelianensis  Ecclesia  ulteriua  a 
divinis  non  cesset  ofiiciis.  Si  qui  aulem  de  eisdem 
interfectoribus  se  ab  ipsa  satisfactione  subtraxerint 
donec  in  terra  de  speciali  dominio  gloriosi  filii 
nostri  Ludovici  Francontm  regis  in  ipso  Aurelia- 
nensi  episcopatu  manserint,  tota  civitas  et  archidia- 
conatus  Stephani  de  Garianda  usque  ad  eorom 
satisfactionem  a  divinisvacet  ofiiciis.  Ideoque  solli- 
citudini  vestrae  mandamus,  ut  quia  status  terrae  no- 
tior  vobis  existit,  de  modo  satisfactionis  etabsolu- 
tione  Ecclesise,  quae  sub  interdicto  tenetur,  vice 
nostra  providere  curetis. 

Datum  Plsis  sexto  Idus  Januarii, 

CLI. 

Privilegium  pro  monasterio  Resbacensi. 

(Anno  1134,  Jan.  12.) 

[DuPLBSsis,  Hist.  de  VEglise  de  Meaux,  II,  p.  27.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei, 
dileclo  in  Christo  Natali  Resbacensi  abbati,  ejos- 
que  successoribus  regulariter  promovendis  in  per- 
peiuum. 

Quemadmodum  ex  gestorum  veterum  scriptia 
agnovimus,  vir  qoidam  venerabilia,  Dado  nomina, 
nationa  Francigenaf  in  loco  qoi  Resbacos  dioitor 
aoper  rivnm  ejoadem  nominia  ia  pago  Meldenai,  do^ 


195 


INNOCENTri  II  V\V£ 


iQ6 


votionis  intuitu  monasterium  aedificayit,  quod  yide-  A  nibus,  ct  omnibus  suis  appendiciis  cultis  et  incullis ; 


licet  Jerusalem  voluitappellari,  ipsuroque  in  hono- 
rem  apostolorum  Petri  et  Pauli  solemniter  conse- 
cratum,  consilio   et  assensu  S.  Faronis   Heldensis 

episcopi,  et  aliorum  plurimorum  episcoporum  nec 
non  etiam  regum  Franciae,  B.  Petro  et  sanctae  Ro- 
manae  Ecclesiae  obtulit,  quod  nimirum  cum  egregio 
abbate  AgillOi  et  abbatibus  sibi  substituendiS)  et 
commonachis,  seu  clericis  ibidem  Domino  famulan- 
tibus  sibi  ad  regendum  commissis,  et  cum  omnibus 
rebus  atque  hominibus  eidem  monasterio  subjeclis 
aut  subjiciendis,  in  potestatione,  dominatione  ac 
defensione  apostolicae  sedis,  praedecessores  noslri 
bonae  memoriae  Joannes  et  Marlinus  Romani  ponti- 
fices  susceperunt,  ct  scriptis  apostolicis  roborave- 


villam  quae  dicitur  Herbicia,  cum  ccclesia,  decima, 
servis,  ancillis,  pratiSf  pascuis,  ct  suis  appendiciis 
cullis  et  incultis  ;  villam  quae  dicitur  Agillimansio, 
cum  ecclcsia,  decimu,  servis,  ancillis,  pascuis,  pratis 
et  sibi  adjacentibus,  cultis  et  incultis  ;  decimam 
villae  quae  dicitur  Senionia,  cum  terra  appendente, 
cum  servis  et  ancillis  ;  terrametdecimaro  villaequse 
dicitur  S.  Lupi,  cum  servis  et  anciliis  ;  villaro  quae 
dicitur  Laqueius  super  riparo  Matronae  fluminis,  cum 
servis,  ancillis,  pratis,  pascuis  ot  suis  appendiciis, 
cultis  et  incultis  ;  supra  eamdem  ripam,  possessio- 
nem  quae  dicitur  Porteion,  et  alteram,  quae  dicitur 
Yernolium  ;  et  ecclesiam  quae  Capella  vocatur,  cum 
servis  ct  ancillis,  pralis,  pascuis,  etaliisappendiciis 


runt.    Nos  itaque   eorum  inhaerentes  vestigiis,    te  B  cullis  et  incultis  ;  castrum    quod  appellatur  Brecus, 


diiecte  in  Domino  fili  Natalis  abba,  cum  eodem 
monasterio,  cui,  Dco,  gratias,  prseesse  dignosceris 
in  tutela  et  patrociiiio  sanclae  Romanae  Ecclesiae 
ac  nostro  suscipimus,  et  praesentis  privilegii  pagina 
communimus  :  statuentes  ut  quascunque  possessio- 
nes,  quaecunqiic  bona  idem  monasterium  juste  et 
canonice  possidet,  aut  in  futurum  concessione  pon- 
tificumy  largitione  regum  seu  principium,  oblatione 
fidelium,  seu  aliis  justis  modis  praestante  Domino 
poterit  adipisci,  firma  tibi  tuisque  succcssoribus  et 
illibata  permaneant  :  in  quibus  haec  propriis  nomi- 
nibus  duximusexprimcnda  :  Burguro  videlicct  ipsius 
quod  Resbacus  dicitur  cum  oronibus  suis  appendiciis 
cnm  eccl^siis  et  decimis,  cum  servis  et  ancillis,  cum 


in  villa  quae  dicilur  minor  Brociacus,  tcrram  cum 
scrvis  et  ancillis,  pratis  et  pascuis,  et  aliis  appen- 
diciis,  cultis  ct  incultis,  etc...  Porro  libertatem  in 
qua  idem  Re&bacense  monastcrium  cum  parochianis 
ccclesiis  sibi  adjaccntibus,  vidclicet  Sancli  Joannis, 
S.  Nicolai,  S.  Dionysii,  S.  Leodcgarii  et  S.  Chri- 
stophori  hactenus  roansisse  cognoscilur,  vobis  prae- 
senti  decreto  firmavimus,  ut  videlicet  abbas  ipsius 
loci  nullius  nisi  tantum  Romani  pontificis  judicio 
ct  ditioni,  vel  admonitioni  subjaceat  :  presbytcri 
quoque  supradiclarum  ecclcsiarum  neque  ad  syno- 
duro  dioccesani  episcopi,  vel  ad  aliaro  ejus  admoni- 
lioncm  ire  cogantur  ;  sed  potiustuae  acsuccessorum 
tuorum  postestali  et  ordinationi  cum  suis  omnibus 


pratis  aut   pascuis,  curo   aqua  quae  diciiur  Mucra,  C  parochianis  subjecti  existant ;  nec  in  eisdero  paro- 


seu  oroniuro  piscatione,  insulis  quoque  et  roolendi- 
nis,  nec  non  et  piscatoriis,  curo  pontibus  ctiaro 
cunctisque  ipsius  aquae  transiloriis,  et  curo  omnibus 
sibi  adjacentibus,  cultis  et  incultis  :  villam  Orleii  et 
villam  Montboitron  cum  earumdem  villaruro  eccle- 
siis,  decirois,  servis  et  ancillis,  pratis  et  pascuis, 
et  curo  omnibus  eisdem  adjacentibus,  cultis  et 
incultis  ;  villam  quae  Ulciacus  dicitur  et  villam 
quae  Septemsortcs  dicitur  cum  earumdero  villarum 
ecclesiis,  decirois,  servis  et  ancillis,  pratis  et  pascuis, 
et  earum  appendiciis,  cultis  et  incultis  :  portum  de 
Fay  ;  diroidiaro  villam  quae  Brigenium  dicitur,  cum 
matre  ecclcsia,et  decimisad  eampertinentibus,cum 
servis  et  ancillis,  cum    pratis  et  pascuis,  et  aliis 


chianis  dioecesanus  episcopus  aut  aliquis  ejusoffi- 
cialis  quacunque  oCcasione  justitiaro  vel  admonttio- 
nero  habeat  ;  quiniroo  de  oroni  re,  tuo  et  succes- 
sorum  tuoruro  judicio  relinquuntur.  Ut  autero  liber- 
tas  ejusdem  monasterii  neqiiaquam  futuris  tempo- 
ribus  minuatur,  sed  potius  illibala  servetur,  simili 
modo  censemus  ut  pro  extorta  professione  quam  te, 
dilecte  fili  Natalis  abba,  fratri  nostro  bonae  memo- 
riae  Bulcardo  Meldensi  episcopo  pacis  inluitu  fecisse 
accepimus,  nullum  impediroentum  tibi  vel  tuis 
successoribus  generetur.  Ad  haec  adjicientes  sta- 
tuimus  ne  quisquam  omnino  absque  missione  vel 
auctorilate  sanctae  Romanae  Ecclesiae  eumdcro  lo- 
cum,  seu  ecclesias  in  quibusparochoruro  conventus 


circuro  adjacentibus  taro  cultis  quaro  incultis  :  vil-  Q  fit,  a  sacris  officiis  prohibere    praesumat,  aut  pro- 


laro  quae  dicitur  Moutigniacus,  curo  ecclesia  et  de- 
cirois,  el  sibi  circum  adjacentibus  pratis  pascuis, 
tcrris  cultis  et  incultis  ;  villam  quae  dicitur  Capella 
super  Mucraro,  et  villaro  quae  dicitur  Cormaiot 
super  eamdem  riparo  ;  et  villam  quae  dicitur  Melle- 
raie  super  eamdero  riparo,  cum  earumdem  villaruro 
ecclesiis,  decimis,  servis  et  ancillis,  molendinis, 
piscationibus,  pratis,  pascuis,  et  omnibus  appen- 
diciis  ;  cultis  et  incultis :  villam  quaedicitur  campus 
Goellus  cum  ecclesia,  decima,  servis,  ancillis,  pratis 
pascuis  et  omnibus  appendieiis,  coltis  et  incoltis 
insulam  qoaa  dicitor  BeUos-Locos,  com  eeclesia, 
4ecima,  aervia,  tacillia,  prati^^   pascois,  piscatio- 


pter  lioc  divinum  intermiltatur  aitaris  oificium  nisi 
forte,  quod  absit,  talis  ofi^ensa  vel  culpa  vobis  a 
pravis  hominibus  injuste  fuerit  irrogata,  pro  qua 
nostra  auctorilatc  atque  liceotia  communiti  in  eos- 
dem  malefactores  anathematis  sentcntiae  secundum 
canones  profcratis,  quos  etiam,  prout  oportaerit, 
ligandi  aut  solvcndi  facultatem  . . .  fecisse  videmus 
apostolica  vobis  benignitate  concedimus.  Praeterea 
presbyteros  in  omnibus  ecclesiis  quas  habetis,  prae- 
ter  illas  qninque  sopradictas,  constituendos  juxta 
consuetodiaem  eligatis  eosque  in  eisdem  locis  Do- 
mino  aervituros  dioecesaais  episcopis  praeseatetis 
Ghrisma  vero,  oleum  saactom  coasecratioaes  al- 


m 


EPISTOLiG  KT  PRIVILEGIA. 


19S 


tariam  yel  ecclesitrum,   ordinationes  monachorum  A  dilectis  filiis  GinLBBRTo  prnposito  ecolesise  S.  Mari» 


Tcl  clericorom,  qui  ad  sacros  ordines  fuerint  pro- 
moyeadi,  a  dioecesano  suscipietis  cpiscopo  si  quidem 
grttiam  apostolicaB  sedis  hiibuerit,  et  ea  vobis  abs- 
que  privitate  et  exactione  exbibere  voluerit  :  a 
quo  etiam  benedictionem  abbatis  libere  et  absque 
exacUoae  professionis  percipiatis  ;  alio<juin  quem- 
libet  Catholicum  adeatis  antistitem,  qui  nostrafultus 
aadoritate,  qnod  postulatur  indulgeat.  Adindicium 
autem  hujus  a  Romana  Ecciesia  libertatis  duos  bi- 
saDiiofl  nobia  nostrisque  soccessoribus  annualiter 
persolvelis.  Nnlli  ergo  hominum  fas  sit  vestrum 
monasterium  temere  perturbare,  aut  ejus  posses- 
siones  auferre,  vel  ablatas  retinere,  imminueref 
ant  aliqaibns  vexationibus  fatigare,  sed  omnia  in- 


Magdalenae,  quae  sita  est  in  loco  qui  Franckental, 
ejusque  fratribos  in  perpetuum. 

Reiigiosam  vitam  eligentibus  congrua  nos  oportet 
consideratione  prospicere  ;  quamobrem,  dilecti  filii, 
vestras  petitiones  clementer  admittimus,  et  B.  Nariae 

Magdaiense  ecclesiam  in  qua  divino  vacatis  officio 
in  B.  Petri  protectione  suscipimus,  imprimis  quidem 
staluentes  ut  ordo  canonicus,  qui  secundum  B. 
Augustini  Regulam  ibidcm  noscitur  institutus,  in 
eadem  ecclesia  perpetuis  temporibus  inviolabiliter 
servetur,  universa  quoque  bona,  quse  inpraesentia- 
rum  ad  eumdem  locum  canonice  pertinent,  aut  in 
futurum,  auxilianle  Domino,  adipisci  poteritis, 
vobis,     vestrisque    successoribus  ejusdem  scripti 


tcgra  conserventureorum  proquorum  gubematione  B  munimine  roboramus,  in  quibus  haec  propriis  no- 


€l  susleutatione  concessa  sunt,   usibus   omnimodis 

profutura.  Si  qua   igitur  in   fulurum   ecclesiastica 

saecalarisve  persona,    hanc  nostram  constitutionis 

pagioam  sciens,  contra  eam  temere  venire  tentave- 

ril,  secando  terliove  commonita  si  non  satisfactione 

coDgrua  emendaverit,  potestalis  honorisquesuidigni- 

taie  careat,  reamque  se  divino  judicio   existere  de 

perpetrata  iniquitate  cognoscat,  et  a  sacratissimo 

eorpore  ac  sanguine  Dei  et  Domini  Redemptoris 

nostri  Jesu  Christi  aliena  fiat,  atque  in  extremo  exa- 

mine  diatrictae  ultioni  subjaceat.  Cunctisautem  eidem 

loeo  josia  servantibus  sit  pax   Domini  nostri  Jesu 

Christi,  qoatenus  et  hic  fructum  bonae  actionis  per- 

dpiant,  ei  apnd  districtum  Judicem  praemia  aetemae 

pacis  inveniant.  Amen. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus 
sabscripsi. 

Ego    Guillelmas   episcopus   Praenestinus    sub- 
flcripsi. 
Ego  Matthaeos  Albanensis  episcopus  subscripsi. 
£go  Girardus  presbyter  cardinalis  subcripsi. 
Ego  Aaaelmus  preabyter  cardioaiis  subscripsi. 
Bgo  Lictifridas  presbyter  cardinalis  sabscripsi. 
Ego  Lueas  preabyter  cardinalis  ecclesiae  Sancti 
loannis  el  Pauli  subscripsi. 
Ego  Gaido  iodigntis  sacerdos  sabscripsi. 
Ego  Gregorius  diaconus  cardinalis  SS.  Sergii  et 
Bacchi  subscripsL 

Ego  Alberius  diaoonos  tituli  S.  Adriani  sub- 
icripsi. 

Ego  Goido  diaconus  cardmal.  S.  Adriani  sub- 
scripai. 

Daia  Pisis  per  manum  Aymerici  sanctae  Romanae 
Ecclesiae  diaconi  cardinal.  et  cancellarii,  secundo 
Idus  Januarii,  indici.  xii,  Incarnationis  Dominicae 
anno  4134,  pontificatus  vero  donmi  Innocentii  ae- 
condi  papae  anno  quarto. 

CLIL 

BuUaperquam  FranckstUaUnse  ccmobium  itabili' 
Utrae  simulinproiecUanemiancke  iedit  recipitur. 

(Anno  1134,  Jan.  Sid.) 
[ScaimuTt  flif/.  episcop.  Wormat.,  tom.II,p.66.] 
IniiOGBifTii»   episcopos,  aervos  aenrorom    Deif 


minibus  duximus   adnotanda  :  ecclesiam   videlicet, 
qusp  in  Iqco  Omerscheim  dicitur  in  boaore  sanclo- 
rum  omnium  consecratam,  inqua  religiosae  mulieres 
Domino  deservire  noscuntur,  quam   nimirum  cum 
omnibus  suis  pertinenliis  sanctae  Romanae  Ecclesiae 
suffragio  pariter  duximus  protegendam.     Omnia 
etiam,  quae  a  nobili  viro  Erkemberto,    vestrae  ec- 
clesiae  fundatore,  seu  aliis  Dei  fidelibus,  eidem  loco, 
devotionis  intuitu  collala  sunt,  firma  vobis  in  per- 
petuum  manere  decrevimus .  Porrodecimasomnium 
rerum,  quas  infra  septa    et  immunitatem  vestram 
habueriiis,  quemadmodum  avenerabilifratrenostro 
Burchardo,  qui  et  Buggo,    Guormatiensi   episcopo, 
vobis  concessae  aut  remissae  sunt,  nos  quoque  ve- 
G  strae  ecclesiae  perpetuo  habendas,  apostolica  aucto- 
ritatesancimus,  atque  juxta  ejusdem   fratris  nostri 
constitulionem  in  auxilium  Guormatiensium  episco- 
porum  poenitentes  suscipiendi,  et  infirmos  visitandi 
licentiam  babeatis,  et  ut   sitis  ab  omni   saeculari 
exactione  quieti,  quidquid  juris,  seu   privilegii  alia 
cUustra  in  Guormatiensi  episcopatu  rationabiliter 
habere  videntur,  vos  quoque  nihilominus  obtinere 
decernimus.  —  Obeunte  veit>  te  nunc  ejusdem  loci 
praeposito   vel  tuorum  quorumlibet  successorum, 
nullus  ibi  qualibet  subreptionis  astutia,  seu  violentia 
praeponatur,  nisi  quem  fratres  ejusdem  loci,  omnium 
assensu,  seu  pars  sanioris  conailii,   secundum  Dei 
timorem,  et  beati   Augustini   regulam   praeviderini 
eligendum.  NuUi  ergo  hominum  fas  sit   praedictum 
D  locum  temere  pertubare,  aut  ejus  possessiones  au- 
ferre  vel  ablatas  retinere,  imminuere,  autaliquibus 
vexationibus  fatigare,  sed  omnia  integra  et   illibata 
conserventur,  eorum  pro  quorum  gubernatione  et 
sustentatione  concessa  sunt  usibus  omnimodis  pro- 
futura.  Si  qua  igitur  in  futurum  ecclesiaslica  saecu- 
larisve  persona,  hanc  nostrae  constituiionis  pagi- 
nam  sciens,  contra  eam  temere  venire   tentaverit, 
secundo   tertiove  commonita,  si  non  satisfactione 
congrua    emendaverit,    potestatia    hoaorisque  sui 
dignitate  careat,  reamque  se  existcre  de  perpetrata 
iniquitate  cognoscat,  et  a  sacratissimo  corpore  ao 
sangoine  Dei  et  Domioi  Redemptoris  nosiri  Jesa 
Ghriati   aliena     fiat,  atqae   ia  exlreoio  «xAXEaA!^^ 


199 


INNOCBMTU  II  ?A?M 


dislriete  uUioni  subjaceAl.  Gttneiis  aulem   eidem  A  Quarata  cum  ecelesia  Saneti  ADdreae  et  carte  sua, 


ecclesise  jura  servanlibus  sit  pax  Domini  nostri 
Jesu  Christi,  qudtenus  et  bic  fructum  bonae  actionis 
percipiant,  et  apud  districtum  Judicem  prsemia 
«ternse  pacis  inveniant.  Amen,  amen,  amen. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesise   episcopus. 
Ego  Guido  Tiburtifius  episcopus. 
Ego  Littifridu>  presbyter  cardin.  tit.  Yestinse. 
Ego  Lucas  prcsbyt.  card.  tit.  S.  Joannis  et  Pauli. 
Ego  Stephanus  diacou.  card.  tit.  S.  Lucise. 
Ego  Oddo  diac.  card.  S.  Georgii  ad  Yelum  Au- 
reum. 

Data  KHsis,  per  manum  Americi  sanctse  RomsDse 
Ecclesiae  card.  diaconi  et  cancellarii,  x  Kalend.  Feb. 


castrum  de  Sarna  cum  ecclesia  sanctse  Floraey  et 
curte  sua,  et  quidquid  habetis  in  Sancto  Mamma, 
castrum  de  Muglaco  cum  ecclesia  Sancti  Angeli 
et  curte,  et  hoc  quod  habetis  in  ecclesia  Sanctae 
Marise,  in  villa-Alba;  castrumdeFontiacumeccle- 
sia  Sancti  Petri  et  pertinentiis  suis,  castram  de 
Rughitino  cum  ecclesiis,  et  curte  sua  :  ecclesiam 
Sancti  Leoois  cum  pertiaeDtiis  suis,  ecclesiam 
Sanctse  Florse  minoris  eum  medietate  suae  curtis  et 
curtis  de  Bulgari  cum  hoc  quod  habetis  in  ecclasia 
Sancti  Laurentii  et  Sancti  Sebastiani,  et  ecclesiam 
Sancti  Petri  in  Majano  cum  hoc  quod  ibi  habetis,  et 
quidquid  habetis  in  Politiano  et  in  Pinli  et  in  vico  • 
Obeunte  vero  te,  nunc  ejusdem  lod  abbate,   vel 


indictione  xi,  Incamat.  Oom.  anno  1i34,    pontifi-  o  .  n  •     ^^     ^  n       -u*        i-u  « 

'  '    r  ts  tuorum  quolibet  succcssorum,   nullus    ibi  qualibet 

catus  domni  lonocentii  U  papae  anno  iv. 

CLIII. 


Monaiterii  S.  Floras  Aretinipossesfiones  confirfnat. 

(AnnoilSi,  Mart.  23.) 

[CoQUEUNES,  tom.  II,  p.  223.] 

Innocbntius  episcopus,  servusservorum  Dei,  di- 
lecto  fiiio  JoANNi  abbati  monasterii  S.  Florae,  ejus- 
que  successoribtts  regulariter  substituendis  in  per- 
petuam. 

Quoties  illud  a  nobis  petitur,  quod  rationi  nosci. 
tur  convenire,  animo  nos  decet  libenti  concedere, 
et  petentium  desideriis  congruum  unperliri  suffra- 
gium.  Quamobrem,  dilecte  in  Domino  filii  Joannes 
abbas,  petitiones   tuas  clementer  admiltimus^  et 


subreptionis  astutia  seu  violentia  praeponatur,  nisi 
quem  fratres  communi  consensu,  vel  fratmm  pars 
sanioris  consilii,  secundum  timorem  Dei  et  beati 
Benedicti  Regulam,  providerint  eligendum. 

Decernimas  ergo  tttnalU  omninohominum  liceat» 
ptaefatum  monasterium  temere  perturbare,  aut  ejus 
possessiones  auferre,  vel  ablatas  retinere,  minuere, 
seu  quibuslibet  molestiis  fatigare ;  sed  omnia  integra 
conserventur  eorum,  pro  quorum  gubematione  et 
suslentatione  concessa  sunt,  usibtts  omnimodis  pro- 
futttra,  salva  nimimm  Arretini  episcopi  et  Ecclesise 
canonica  justitia  et  reverentia .  Si  qua  igitttr  in  poste. 
ram  ecclesiastica  saecularisve  persona,  banc  noatns 
constitutionis  paginam  sciens,  contra  eam  temere 


,  r -  '       p 

monasterittm    Sanctae    Florae    cui,  Deo  auctore,  ^  venire  tentaverit,  secttndotertiovecommomta,8iDon 

prseesse  dignosreris,  apostolicae  sedissnffragio  com- 

mttnimtts.  Per  praesentis  igitnr  privilegii  paginam 

apostolicB  auctoritate  statuimtts  ttt  qttaecttnqtte  bona, 

quascunque  possessiones,   inpraesentiamm    idem 

monasterium  jnste  et  canonice  possidet,  ant  etiam 

in  ftttttmm  concessione  pontificum,  largitione  re- 

gtim  vel  principum,  oblatione  fidelium,  seu  aliis 

modis,  auxiliante  Domino,  poterit  adispici,  firma 

tibi  tuisqtte  sttccessoribus  et  illibata  serventur  :   in 

qttibtts  haec  propriis  nominibns  adnotanda  sttbjan- 

ximas  :  Castrttm  Sanctae  Florae  com  cappellis,  qaae  in 

eodem  sitae  esae  noscantnry  cappellam  videlicet  Sancti 

Anastasii,  capellam  Sanai  Angeli,  capellam   Sancii 

ApoUinaris,  capellam  Sancti  Zenonis,  et  id  quod  q 

habetis  in  capeila  Sanctae  Mariae  ;   monasterium 

Sancti  Petn  majoris  in  civitate  Arretina  cum  ho- 

spitio  et  omnibus  pertinentiis  suis^  adjicientes,  ut 

tu  jttxta  solitam  consttetttdinem  possis  illnd  ordi- 

nare  ;  capellam  Sancti  Gregorii,  et  jtts  quod  habetis 

in  capeila  Sancti  Laurentini,  monasterium  Sancti 

Michaelis  de  monte  Pincnli  cnm  capellis    et  perti- 

nentiis  snis,  ecclesiam  Sancti  Petri  et  Saneti  Ti- 

burtii  in  Gargonsa  cum   pertinentiis  suis,  plebem 

Sancti  Martini  de  Galoniano  cum  omnibus  pertinen- 

tils  Sttisy  dttaa  partes  de  plebe  Sanctse  Mastiolae 

eom  pertinentiis  earam,  et  jus  qaod  habetia  in 

eoelesiaSancti  Yineentii  in  Cortona,  et  cutrom  de 


reatam  suum  congrua  satistactione  correxerit,  po- 
testatis  honorisque  sui  dignitate  careat,  et  a  aacra- 
tissimo  corpore  ac  sanguine  Dei  ac  Domini  Re- 
demptoris  nostri  Jesu  Christi  alieoa  fiat,  atqae  in 
extremoexaminedistrictae  ultioni  subjaeeat.  Cunctis 
autem  eidem  loco  sua  jttra  servantibus  sit  pax 
Domini  nostri  Jesu  Chrisii,  qaatenas  ethie  fraetam 
bonaeactionispercipiant,  et  apud  districtum  Jttdieem 
praemia  ateraae  paeis  inveniant.  Amen,  amen,  amen. 

Ego  Innocentitts  Catholicae  Bcclesiae  episcopas  SS. 

Bgo  Guiilelmtts  Praenestinns  episcoptts  SS. 

Ego  Matthaetts  Albanensis  episeoptts  SS. 

Ego  Guido  Tiburtinus  episcopus  SS. 

Ego  Rodulphtts  OrtanttS  episcopas  SS. 

Ego  Anselmas  presbytAr  cardinalis  SS. 

Ego  Lictifrodus  presbyter  cardinalis  tituli  Ves- 
tinae  SS. 

Ego  Lucas  presbyter  cardinalis  tit.  Sanetorum 
Joannis  et  Pauli  SS. 

Ego  Gttido  indigutts  sacerdos  SS. 

Ego  Gregoritts  diaconus  cardinalis  Sanetoram 
Sergii  et  Bacchi  SS. 

Data  Pisis  [per]  manum  Aymerici  sanctae  Ro- 
manas  Ecelesiae  diac.  cardin.et  eaneellarii,  x  Kalend, 
AprilJs,  indietione  xn  [leg,  xiii],  Inearnationia  Do- 
nnDicae  anno  1135,  pontifieatiis  donmi 
p&pm  II  anno  v  [leg,  vi]. 


Iff 


EPISTOIJS  Bt  PBiriLEGIA. 


m 


cuv. 


Ad  Briedum  Nannetensem  epiicopum, 

(▲QD0  1134,   April.  22.) 

[MoRicE,  Mdmoires  pour  Vhist.  de  Bretagne^  l,  571.] 

iNifOGBNTius  episcopas,  servus  servorom  Dei, 
Tenerabili  fratri  Buccio  NaDneteDsi  eplscopo  ejus- 
qae  saccesfloribus  caDODice  prooiovendis  ia  per- 
petaam. 

Jargantium  controversias  ceieri  seotentia  termi- 
nare  et  aoqaitati  procul  dubio  convenit  et  vigori. 
Proinde  definitionem  controversise  quae  iuter  te  et 
monachos  majoris  Monasterii  pro  ecclesiis  videlicei  S. 
CraciSy  S.  Sfctumini,  S.  Albini  ct  S.  Maris  infra  Naa  - 
netensem  civitatem  sitis,  est  hactenus  agitata,  cbartae 


A  aidne  abstrakere  et  reUgiosos  viros  inibi  ponere, 
quam  in  polestate  ipsius  eomitis  taliter  reraanere. 
Prtedietis  igitur  ecclesiis  in  B.  Petri  proprietate  et 
defensione  susceptis,  rogalu  supradictorum  fratrum 
nostrorum  eas  abbati  el  fratribus  Majoris  Mona- 
sterii,  salva  tua  justitia  et  reverentia,  ex  nostra 
benignitate  eoncessimus  et  seripti  nostri  pagina 
roboravimus.  Cum  igitur  pnediclus  abbas  super 
eamdem  eoncessionem,  se  a  tua  fratemitate  diver- 
sas  molestias  et  iDJurias  sustinere  nobis  per  saos 
nuntios  siepius  questus  esset,  per  apostolica  scripta 
prsecipimus  ut  ab  eoram  fratrum  infestatione  desi- 
steres,  aut  in  octavis  B.  Martini  nostro  te  conspectui 

reprsesentares,  tam  nobi^  quam  ipsis  de  contemptu 
et  injuriis  responsuras.    Yeram   cum  dies  ipsius 


el  atranceoto  duximus  commitlendam.  llluslris  igitur  g  lermini   immiueret,   quamvis   coafedus  seuio    et 


vir  Conanus  Britannifle  comea,  primo  quidem  per 

venerabiles  fratres  nostrosGuillelmum  PrsenestiDum 

episcopum,  et  Guidooem  saoctfle  Romaaae  Ecclesia) 

toDC  diaconum  cardinalem,  et  postmodum  per  fre- 

qoentes  litteras  suas  nobis  saepius  indicaverat  su- 

pradietas  ecclesiasy  secuudum  coDsucludiDem  prin- 

dpnm  iliias  terr»,  ita  proprias  sui  juris  existere, 

qao4  nihil  sibi  prorsus    in  eis  civitatis    episcopus 

tindicarety    seque  de    earum  institutione   diutius 

eogitantem    ad  hoc  divioa  iospiratione   asserebat 

foisse  indictum  quod  eas  beato  Petro  vellet  ofTerre, 

ac  postmodum  mooachis  Majoris  Monasterii  nostra 

benignitate,  et  in   quibus  eatenus  turpis  vitse  ac 

eoDversationis    clerici    fueraot    commorati,      per 


infirmilate  gravatus  nostram  adivisti  prsesentiam. 
Cumque  abbatem  et  monachos  aliquandiu  exspe- 
ctares,  tandem  quidam  ab  eis  missi  cum  litteris  ad- 
veneruDt,  assereotes  dcc  venisse  nec  venturos  esse ; 
quippe  sicut  injurise  eis  illatae  redundare  in  Roma- 
nam  Ecclesiam  videbantur,  ita  negotium  ipsum 
domno  papse  principaliter  pertineret.  Porro  tua  fra- 
teraitas  calamitates  atque  oppressiones  quas  ab  eis 
pertuleras  nihilominus  replicabas,  asserens  ecde- 
sias  supradictas,  quas  a  potestate  illostris  viri  Go» 
nani  comitis  esse,  et  ab  eo  sibi  fuisse  coneessas 
monachi  astraebant,  pix>  quaram  etiam  cODfirma- 
tioae  privilcgium  a  sede  apostolica  impetraveniDt, 
priusquam  ab  eodem  comite  in  capitulo  B.   Petri 


manus  nostras  reUgiosi  viri  ad  serviendum  Domiuo  q  Nannetensis,  ia  festivitate   B.  Nicolai  investituram 


ponerentur.  Et  nos  quidem  de  ipsius  comilis  devo- 
tioDC  gaudentes  enmdem  nostris  litteris  commo- 
nuimas,  ut  quandoquidem  tam  pium  opns  ei  divina 
pietas  inspiraverat,  easdem  pioprio  cpiscopo  resti- 
toeret  ejosque  providentiae  ipsas  regendas  disponea- 
dasque  committeret.  Cumque  hoc  multoties  sibi 
Imsset  per  nostras  litteras  persuasum,  nostris  ex- 
bortationibas  sc  devote  velle  favere  asseruit ;  sed  in 
boe  negligentiam  ipsius  episcopi  arguebat,  eo  quod 
rrligiosas  ibi  personas  ponere  recusabat,  unde 
etiam  frateraiiati  tose  ssppius  scripsimus,  et  de 
soscipiendis  praedictis  ecclesiis  et  poueada  in  eis 
rtligione  pariter  consuluimus.  Interea  jam  fere 
nniiis  anni  spatio  elapso,   prsefalus  comes  ad  nos 


acciperent,  et  ab  eo  essent  in  possessionem  missi, 
fuisse  ia  maau  tua  ad  opus  NsDnetensis  Ecclesise 
refutatas.  Cumque  preefatus  comes  jam  ad  hoc  esset 
inductus  ut  eisdem  monachis  supradictas  ecclesias, 
te  renitente  et  contradicente  coDtraderet,  tu  Eccle- 
siam  tibi  commissam  seutiens  prsegravari  Romanse 
sedis  audientiam  multis  astantibus  appellasti,  et 
contra  eamdem  appellationem  ipsas  snscepisse 
prsedictos  monachos  proclamasli.  Ecclesiam  quoque 
Sanctie  Marise,  quae  ad  abbatiam  Sanctse  Crucls  de 
Remperelegio  pertinere  dicebatur,  eos  per  subre- 
ptionem  impcira&se,  ut  buo  apponeretur  privilcgio, 
edixisti.  Et  quia  monachi  absenles  crant,  nec  suffi- 
cientes  responsales  miserant,  licet  esses  confeclus 


Dootios  suos    misit  et  deyotionem  suam   per  nos  d  ^ni^  ^^  adversa  valetudine  impeditus,  person»  tuae 


effeciui  mancipari  suppliciler  postulavit ;  atque  ut 
boc  ipsnm  nequaqu  im  impetu  aut  levitate  aliqua 
proeedere  putaretur,  per  eosdem  nuntios  venerabi- 
liom  fratram  nostrorum  Gaufridi  Garnolensis  apo- 
slolicae  sedis  legati  et  Ancelini  Redonensis  episcopi 
seripta  suscepimus.  Qui  videlicet  bonam  volunta- 
tem  ejusdem  comitis  collaudantes,  ut  suis  petitio- 
nibus  praeberemus  assensum,  pariter  rogaverunt. 
Com  igitnr  tantopere  apud  nos  insisterel,  et  tan- 
tonnn  viroram  testimonio  juravetur,  nec  infra  hujus 
temporis  spatinm  nostris  exhortatoriis  libris  tolies 
tibi  misais  aliquid  rescripsisses,  vix  tandem  prsefati 
eomitis  petitioni  annnimus,  arbitrantes  melius  esse 
caideai  ecdesias  de  manu  laicali  tam  honesta  occa- 

Paaou  GLXXIX. 


non  parcens,  donec  monachi  nosiro  se  conspectui 
praesentarent,  es  in  nostra  curia  commoratus. 
Qui  ante  nos  mediaDte  Quadragesima  veDicDtes, 
cum  tuis  objectionibus  rcspoiidere  deberent,  licet 
a  nobis  submoniti  qualenus  ad  idem  Dcgotium  pcr- 
agondum  sufficieutes  personasmilterent,  nequaquam 
se  ad  hoc  venissc,  vel  missos  esse  asscraerunt,  nec 
do  his  quae  sibi  ab  eodem  coUata  videbantur,  se 
judicium  subire  tulum  esse  monstrbbant  ;  praecipue 
cum  idcm  comes  abosset,  ncc  pro  causa  hujusce- 
modi  vocalus  fuisset.  Taudem  cum  tua  pars  aeces- 
sariis  probalioDibus  abuudaret,  et  testes  super  his 
qua;propo8uerasproduxisses,  noseorum  testimonia 


j|g3  fNNOCENTil 

pro  cau8«  diversilale  siiseeiiimiis.  El  §nm  qoideiD,  A 
videlicet  Joannes  el  Daind  aaeerdoies,  lesiimoDiom 
protuleniQt  too  pnecepto  atqoe  conseiiau,  et  sub  toa 
obedientia  se  fuisse  in  Sancte  Grocis  ecclesia  consli- 
tutos,  ei  ibidem  divina  celebraase  mysteria.  Dein 
cum  lestes  alios  qusreremus»  tres  nobis  presbyteros 
prffisenlastis,  qoorum  dno  de  ecciesia  Saooti  Satumini , 
Yidelicei  Rainerium  et  AiLariam,  et  unus  de  ecclesia 
Sancli  Albini^scilicet  Acbarias ;  idipsum  asseruerunt 
quod  utique  priores  testes  de  S.  («rucis  ecclesia 
affirmaverant.  De  refutalione  quoque  earum  quas 
per  comitem  lactas  asceruisli,  Titio  arehidiaconus 
et  Normannus  subdiaconus  el  canonicus  tuee  ecde- 
sise  lestati  sunt  se  interfuisse,  vidisse  et  audisse 
cum  prefatus  comes  juxtafluvium  Yicenoniae  calum- 
niam  quam  in  eisdem  ecclesiis  ealenus  habuerat,  B 
priusquam  monachis  in  capitulo  B.  Petri  Nannelen- 
sis,  a  Conano  comite  concessse  fuissent,  et  in  pos- 
sessioaem  missi  per  cufBam»  tibi  et  Naonetensi 
ficclesie  libere  refutavit,  nulla  habila  roenlione 
quod  majori  Monaslerio  conferri  deberent.  Praeterea 
Simon,  abbas  S.  Gildae  de  Landa,  et  Guido,  capella- 
nus  S.  Marise,  testati  sunt  pro  gravamine  quod 
Nanoetensi  Gcciesifle  praedictus  comes  in  Nanne- 
tonsi  capiiulo  inferebat  antequam  abbas  et  monaebi 
Migoris  Mooasterii  de  supradiclisecclesiis  in  capitulo 
Nannetensi  investiti,  et  in  earumdem  possessio- 
nem  a  prsediclo  comite  fuissent  immissi,  te  nostram 
audientiam  publice  appellasse.  Qui  omnes  tactis 
sacrosaoclis  Evangeliis  juraverunt  ita  verum  esse 
quemadmodum  fuerant  protestali .  Tot  igitur  et  C 
tantia  rationibus  instrucli,  communicato  fratrum 
Dostrorum  consilio,  ex  judioio  le,  venerabilis  fraler 
Briccie,  de  ecclesiis  videlicel  Sanctse  Crucis,  S.  Sa- 
turnini,  S.  Albini  et  Sanctse  Marise,  in  qua  monachi 
de  Camperelegio  Domino  famulanlur,  quas  iidem  mo- 
aaehi  Majoris  Monasterii  in  privilegio  subrepticiae  po- 
ni  fecerantfpossessorem  constituimus  etperteNanne- 
iensem  Ecclesiam  plene  earum  pertinentiis  per  annu- 
lum  inveetivimus.  Decemimus  ergo  ul  nuUi  omnino 
hominum  liceal  buicnostrse  definitioniausu  temerario 
conlraire.  Si  quis  aulem  boc  attentaverily  nisi  con- 
grue  satisfecerii,  anathemali  noverii  se  subjscere... 

Ego   Innocentius  Calholicse  Ecclesiae  episcopus 
(cum  muUis  aliis  cardinalibus  qui  subscripserunt,) 

Datum  Pisis  per  roanum  Aimerici  sanetse  Ro*-  D 

manse  Ecclesise  diaconi  cardin.  cancellarii,  x  Ral. 

Maii,  indictione   xii,  Incaraat.  Domin.    anno  1135, 

pontificalus  vero  Domni  Innocentii  II  pape  anno  v. 

CLV. 

[Didaco]archiepiscopo  Compostellano significatpost 
discessum  Lotharii  imperato7'is  aliquandiu  cum 
suisse  in  Urbemnnsisse;  deinde,<*  utfratrilms  suis 
aisesetulior  etfacilior  pateretaccessus^^Pisas 
ivisse.  Astaldum  commendat. 

(Anno  1134,  Maii  2.) 

[Florez,  Etpana  sagrada^  XX,  649.] 

Innogrntius  episcopus,    servus  servorum  Dei, 

tenerabili  fralri  D.   Compostellano  archiepiscopo 

salutem  et  apostolicam  benediciionem. 


II   PAPM 


•04 


De  prudentia  ei  hoaeatale  toa  plurimum  eonfi- 
dentes,  fratemilali  iuae  statutum  nosirum  breviter 
duximus  hitimandum.  Post  difcessum  itaque  cha- 
rissimi  filii  nostri  Lotbarii  imperatoris  Augusti  nos, 
qui  subjectis  ovibns  providere  debeimis,  ne  fone 
esedeoi  lapis  rapaeitus  viderenlor  expom,  de  dfrinse 
protecttonis  tegmine  magis  quam  hnmsnl  auxlHi 
robore  eonfidentes,  com  Ipsis  In  Urbe  mansimos. 
Unde  factum  est  ut  fideles  nosiri  adversus  bostes 
Beclesiefbrtiores  effecti,  hi  B.  Fetri  et  noslni  llde- 
IHate  firmius  perseverent.  Denique  postquam  eoe 
nostra  corporali  prsesentia  aliquandii  defensav imus, 
nt  fratribus  nostris  ad  nos  tulior  et  fkdlior  pateret 
accessus,  et  laborantes  opportunis  solatiis  eonfovere 
possemos,  Urbe  egredienles  IHsas  jpervenhnus  : 
ibiqoe  cum  fratribus  nostris  commorantes^  qus  ad 
honorem  Ecclesiae  pertinent  propenslus  operamur. 
Miramur  auiem  quoniam,  elapso  tanto  tempore,  de 
slatu  el  incolumitate  tua  nullam  nobis  cenitudinem 
reddidisti.  Ut  igitur  tu»  dilectionis  affectus  erga 
matrem  tuam  Ecclesiam  Romanam  magis  appareat, 
per  exhibitionem  operis  id  ipsum  studeas  demon- 
atrare.  Ad  hsec  filiom  nostrum  latorem  pnesentnifn 
Asta]dum,qui  sancteDei  Ecclesise  admodum  fiddia 
existit,  dileclioni  t\m  attentius  commendamus,  ro- 
gaotes  ul  pro  B.  Petri  reverentia  et  nostra  ehari- 
tate  benigne  recipias  et  ei  in  quibns  oporluerit 
auxilia  subminisires. 

Data  Pisis  v  Nonas  Maii. 

CLVL 
Privilegium  pro  abbatia  Pramousiratensi. 

(Anno  1134,  Maii  3.) 
[Le  Paigb,  Bibliotheca  Pramonst.<ip.  6)8.  | 

Iknocentius  episcopua,  servus  servorom  Dei,  di- 
leciis  in  Chrislo  filiis,  Hugoni  abbali  Praenionaira- 
tensi  et  coabbatibus,  praeposilis,  prioribus  et  uni- 
versis  fratribus  Praenionstratensis  ordinis  tam  pna- 
senlibus  quam  futuris  regulariier  subsiitnend^  ia 
perpeluum . 

Sacer  ordo  vesler,  in  agro  Dominico  divina  dispen- 
saiione  plantatus,  apostolicis  graiiis  digne  merelvr 
altolli  cti^us  professores,  mundanis  a  se  relegaiis  illa- 
cebris,  coelesliom  contemplationi  vacantes,  insisiunl 
jugiter  profeclibus  animarum.  Nos  autem  ad  dictnm 
ordinem  quem  in  statu  summo,  solido  et  stabiU 
decrerimus  et  volumus  permanere,  apostolicae  coa- 
siderationis  intuilum  dirigentes,  ad  ea  libenter  in* 
tendimus  per  quse  professores  jam  dicii  nuHum 
verse  pacis  patiantur  excidium,nullumque  religionis 
stalus  perferdt  detrimentom,  sed  eo  devotius  divlno 
cuhui  ac  salutis  insisiant  operibus,  quo  quieiior 
fnerit  status  eorumdem,  ipsique  fuerinl  ampliori 
libertate  donaii.  Eapropler,  dilecii  in  Dominofilii, 
vestris  precibos  annuentes  statuimus,  et  apostolicae 
sedis  auctorilatc  saacimus  ut  ordo  canonieus,  qui 
secundum  Deum  et  beali  Augustini  Regulam  et 
Praemonstratensium  fratrum  observantiam  in  eaden 
ecclesia  constitulus  esse  dignoscitur,  in  omDihaa 
etiam  ordinis  veslri  ecclcsiis  perpeiuis  iemporibus 


SiS  EPI^TOr.f:  ET  PRIVILEGIA 

iBTioUbiliter  observctar.  Staluimas  etiam  ut  jaxta  A     Ego  Wilelmus  Prsenestinus  episeopus. 


m 


ordioationem  bon»  memori»  Nobeiti  Magdebur- 
geDsia  mrehiepiseopi,  aniyersi  abbates  et  prsepositi 
itstri  Premonstratensis  ordinis  ad  eommune  capi- 
tolom  annuatim  Praemonstratum  veuiant,  ibique 
commuai  fratnim  consilio corrigeoda  corrigtint,  et 
qiue  sialuenda  fuerint,  auctore  Domino,  siatuant. 
Ad  haec  pr»enti  etiam  decreto  sancimus  ut  nulla 
persooa  ecciesiastica.  pro  benedictione  abbatum, 
Tcl  cODsecratione  ecclesiamm  vefttraram,  palefridum 
aat  alind  altquid  exigere  praesumiity  nullusque  ab- 
batnm  vestroram,etiamsi  exigatur,  dare  prxsumat, 
qna  d  exigenti  et  danti  nota  Simoniacae  pravitatis 
et  perieulam  imminet.  Personam  autem  de  alio  or- 
dine  nulla  ecclesiaram   vestrarum    sibi   cligat   in 


Ego  Romanus  diaconus  cardinalis  Sanct»  Mariae 
ia  Poriicu. 
Ego  Matlbseus  Albanensis  episcopu9. 
Ego  Ao<teImus  presbyler  cardinalis. 

Bgo  Lictifredus  presbyter  cardinalis  tiluli  Ve- 
stinac. 

Ego  Ubido  indignus  presbyter. 
Ego  Joannes  presbyter  cardinalis  sanctse  Romans 
Ecclesiae. 

Ego  Oddo  diaconus  eardinalis  Sancti  Georgii  ad 
Velum  Auream. 

Ego  Guido  cardinalis  diaconns  Sancti  Adriani. 

Datum  Pisis  permanum  Aimerici  sanctas  Romaoe 
Ecclesise  diaconi  cardinalis  et  cancellarii,  quinto 


pasiorc*!!!,  nec  vestri  ordinis  atiqua,   in  abbalem  B  Nonas  Maii,   indictione   duodecima,   Incamationis 


monasterii  alterius  ordinis,  nisi  de  auctoritate  Ro- 
mans  Ercle«ise  ordinetur.  Nulli  archiepiscopi,  epi- 
scopi  aut  alii  praelati  ponant  sub  interdicto  ecclesias 
vestras,  ant  personas  vestras  excommunicenty  cum 
festri  exeessus  per  commune  capitulum  Praemon- 
itratense  possint  et  debeant  emendari.  Sancimus 
etiam  at  liceat  vobis  personas  libcras  et  absolutas  e 
saecolo  fugientes  ad  conversionem  recipere,  et  sine 
eontradictione  cum  suis  rebus  et  possessionibua 
retinere.  Infirmos  quoque,  qui  in  extrema  voluntatc 
ad  vos  se  transferri,  aut  apud  vos  sepeliri  delibera- 
verint,  nullas  eos  impedire,  scu  res  eorum  legitimas 
retinere  praesumat^  salva  tamen  haercdum  legiiima 


Dominieae  anno  millesimo  eentesimo  tricesimo  qoin- 
to ;  pontiftcatus  domni  Innoeentii  II  paps  anno 
quinto. 

CLVII. 
Privilegium  pro  monaslerio  Sextenti. 

(Anno  il3i,  Junii  9.) 

[AnnaL  CamalduL  Append.,  t.  III,  p.  343,  ex  au- 
thentico  SS.  Bartholomac^i  et  Pontiani  dc  Luca.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lecto  filio  Hexrico  abbati  Sancti  Benedicti  supra 

Padum  ejusque  successoribus  regulariler  substi- 
tuendis  in  perpetuum. 


ponione  et  canonica  juslitia  ecclesiarum  illarum  a 

qoibos    morluorum    corpora    assumunlur.    Simili  n     P  ^*"""'^"'  necessitas  nos  urget,   et  imminutio 

qooque  modo  decernimus  ut  in  curiis  et  grangiis      ^^»'^^  personarum,  ut  si  quando  religiosa  quondam 


vestris  oratoria  juxta  possibilitatem  vestram  et  uli- 
liiatem  conslruere  possitis,  quatenus  ibi  congrcga* 
tioni  vestrae  et  aliis  fidelibus  ad  animarum  salutcm 
dlvina  officia  celebretis.  Decemimus  ergo  ut  nuUi 
omnino  hominum  liceat  ecclesias  vestras  temere 
perturbare,  aut  eanim  possessiones  auferre,  vel 
ablaiaa  retinere,  minuere,  vel  temerariis  vexatio- 
aibos  latigarei  sed  omnia  integra  conserventur  eo- 
■ram,  pro  quorom  sustentatione  et  guberaatione 
coneessa  annt,  usibus  omnimodis  profutura,  salva 
sedis  apoatolicse  auctoritate,  et  dioecesani  episcopi 
canooica  justiiia.  Si  qua  igiiur  in  futuram  ecclesia- 
stia  ssecalarisve  persooa,  hanc  nostrae  constitutio- 


monasteria  a  suae  religionis  nitore  defecerinty  ei 
manus  auxilii  porrigamus,  et  ad  eoram  repara- 
tionem  eooperante  Domino  totis  viribns  intendamus. 
Sexlense  siquidem  monasterium,  quod  spiritaliter 
beati  Petri  juris  existit,  in  vera  rcligione  et  posses- 
sionum  temporalium  abundantia  priscis  temporibns 
floruisse  cognoscitur  ;  sed  quia  abundante  iniquitate 
multoram  charitas  refriguit,  et  hominum  malilia 
inolevit,  locus  ipse  tam  in  temporalibus  quam  in 
spiritualibus,  quod  dicere  sine  dolore  oon  poasumuSy 
plurimum  est  attritus.  Unde  nos,  qui  loeo  ejusdem 
apostolorum  principis  residentes,  ecclesiaram  om- 
niuro  et  earam  praecipue  quae  ad  jus  saactae  Romanse 


is  paginam  sciens,    contra    eam    temere    veuire  p  Kcclesiae  perlinent,  altentain  debemus  soUicitudinem 

gerere,  cum  tralribus  noslris  sollicile  pertractavimus, 
atque  post  diutinas  discussiones  tandemecclesiasticae 
utilitatis  seu  dispensationis  cauba  id  nostro  sedit 
arb  trio,  ut  videlicet  tibi,  dilecle  in  Domino  fili 
Henrice  abbas,  tuisque  successoribus  idem  monaste- 
rium  commitlere  debcamus.  Per  praesenlis  itaque 
privilegii  paginam  apostolica  auctoritaie  staluiraus 
ut  ejusdem  Sextensis  monasterii  magisterium  de  cac- 
tero  habeatis,  et  ad  ejus  reparaiionem  sollicite  in- 
tcndatis.  Quatenus  ibidem  religione  vestro  studio 
reformata,  et  ea  quae  in  eodem  loco  corrigenda  fue- 
rint,  veslra  industria  corrigantur,  et  abbas  qui  pro 
£go  Innocentins  Eccleaiae  Catholicse  episcopus.         tempore  inibi  statueudus  fucrit|  vestra  provisione 


lCBtaTerit,  secundo  tertiove  commonita,  nisi  satis- 
fMtione  congrua  emendaverit,  potestatis  honoris- 
qoe  sni  dignitate  eareat,  reamque  se  divino  judicio 
existere  de  perpetraia  iniquiiaie  cognoscat,  et  a 
sicratissinio  corpore  et  sanguine  Dei  ac  Domini 
Bosiri  iesa  Christi  aliena  tiat,  atque  in  extremo 
examine  diatrictae  ultioni  subjaceat.  Cunctis  autem 
cisdem  ecclesiis  et  locis  vcstris  jura  servantibus  sit 
pax  Domini  noatri  Jesn  Christi,  quatenus  ct  hic 
frmfffw  honm  actionis  percipiant,  et  apud  <)istri- 
dnm  iodieem  prsniia  seterne  paeis    iuveniant. 


H7 


umocEfmi  II  PAPiE 


m 


atque  consilib  eligator.  Sane  de  noTitiia  ejusdem  A 
monasterii  hoc  staluimns  ut,  si  tibi  vel  tuis  socees- 
soribus  ulilc  visum  fuerit  ct  religioni  congruum, 
iidem  noviii  ab  abbate  Sextensi  infra  annum  ad 
Beati  Benedicti  monasterium  transmittantur,  et  vice 
ipsorum  de  eodem  claustro  alii  assumantur.  Nulli ' 
ergo  hominum  fas  sit  super  hac  concessione  vos 
temere  perturbare,  aut  prefatum  coenobium  a  vestro 
magisterio  et  correctione  subtrahere.  Sed  tam  abbas 
quam  fratres  ejusdem  loci  futuris  temporibus  vestr» 
disciplinie  subjecti  et  obedientes  existant ;  salva 
nimirum  bcati  Petri  proprietate  et  apostolic»  sedis 
debita  reverentia.  Ad  indicium  autem  quod  eadem 
ecdesia  apoatoiicse  sedis  juris  existat,  tres  bisantios 
Dobis  nostrisque  successoribus  annia  singulis  per- 


LGVIII. 


Henrieo  abbaii  PaiUironenii  $i  meeenarikui  ejtu 
eccUsiam  S^  CaisariiiWUzacarensem)  ea  lege  con^ 
cedit  ut  tres  bisantios  singulis  annispersolvant. 

(Anno  llSi»  Jun.  9.) 

[MuiATOBi,  Aniig.  ItaL,  \,  m.] 

Imnocbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei, 
dilecto  filio  Hsneico  abl)ati  monasterii  Saocti  Be- 
nedicti  super  Paduji,  ^usdem  que  successoribus  suis 
regulariter  substituendis  in  perpetuum. 

Cor  nostrum  pia  divinitatis  inspiratione  compun* 
gitur  loca  quondam  in  ecclesiastice  religioms  ob- 
servantia  instituta  in  melius  reformare,  et  eorum 
destitutioni  pro  debito  nostri  officii  subvenire.  Hac 


solvetis.   Si   quis   autem    adversus   hanc   nostram  i>*-j       •f»*        u      j-j-      n^  i 

.     .        ^  .  ^       ,    B  siquidem  mtentione,  hoc  desideno.  fideles  quoque 

constitutionem   temerano  ausu    vemre    tentavent,  ^    ^ 


indignationem  beatorum  apostolorum  Petri  et  Pauli 
se  noverit  incursurum.  Conservantes  autcm  eorum- 
dem  apostolorum  gratiam  consequantur.  Amen, 
amen,  amen. 

ADJUVA  NOS,  DBUSy  BALUTA1I8  N08TBB. 

Ego  Innocentius  Catholic®  EccIesisB  episcopus  ss. 
Ego  Gulielmus  Pronestinus  episcopus  ss. 
Ego  Matthseus  Albanensis  episcopus  ss. 
Ego  Hubertus  Pisan®  Ecclesise  archiepiscopus  ss. 
Ego  Anselmus  presbyter  cardinalis  tituti  Sancti 
Laurentii  in  Lucina  ss. 

Ego  Lictifredus  presbyter  cardin.  tit.  Yestinse  ss. 


ad  honorem  Dei  ecclesias  construunt,  eisque  posses- 
siones  et  praedia  largiuntur,  ut  videlicet  religiosc 
personse  inibi  slatuantur,  quse  divinae  msgestati  hu- 
militer  ac  devote  deserviant,  quarum  orationibus 
ad  Deum  fusis,  tam  fundatores  quam  predecessores 
et  posteri,  a  peccatorum  vinculis  absoluti,  pro  tempo- 
ralibus  beneticiis  setema  prsemia  consequi  merean- 
tur.  Quo  nimirum  intuitu,  recolende  memori»  II- 
lustris  comitissa  Mathildis,  ecclesiam  Beati  Csesarii 
in  Mutinensi  agro,  beato  Petro  oblatam,  suis  bonis 
possessionibusque  ditavit,  libris,  vasis  et  aliis  oma- 
mentis  ecclesiasticis  plurimum  honestavit,  et  ut 
fratres,  qui  secundum  beati  AugusUni  Regulam  om- 
nipotentis  Dei  vacarent  obsequiis,  in  eodem  pone- 


Ego  Martinus  presbyter  cardinalis  titul.   Sandi  C  rentur  effecit.  Unde  factumest  ut  mundo  inmaligno 

posilo  et  in  deterius  assidue  declinante,   illa,   quse 
pro  bono  religionis  et  anim»  suse  remedio   Deo  et 
bcato  Petro  obtulerat,  a  pravis  hominibus  sint  oe- 
cupata  atque  distracta,  et  ubi  prius  religio  et  bo- 
nestas  cum  rerum  temporalium  ubertate   vigebat, 
nunc  peccatis  exigentibus,  vix  saltem  vestigia  bono- 
rum  spiritualium  ob  insoleniiam  pravorum  bominum 
valeant  apparere.  Cujus  rei  gratia  cum  fratribus 
nostris  ssepius  meditantes,   ut  tam  pium  prsefata 
mulieris  propositum  non  frustraretur,   sed   potius 
optatum  animse  remedium  consequatur,  tibi,  dilecte 
in  Domino  fili  Henrice  abbas,  et  sucoessoribus  tnia, 
eamdem  ecclesiam  cum  suis  pertineotiis  duximoa 
concedendam,  ut  videlicet  per  tuam  tuommque  suo- 
l^  cessorum  industriam,    secundum   beati    Benedidi 
Regulam  religiosorum  firatrum  conventus  in  eodem 
loco  ponatur,  et  juxta  facultatem  illius  ecclesi»  eomm 
numerus  statuatur.  Decemimus  ergo  et  nulli  homi- 
num  liceat  super  hac  nostra  constitutione  vos  te* 
mere  perturbare,  nec  praefatam  eccl^am,  quandiu 
religio  ibidem  Domino  cooperante  duraverit,  a  no- 
stra  disposilione  seu  correctione  distrahere,  sed  tam 
ipsa  quam  bona  ad  eam  pertinenlia  sub  nostro  ma- 
gisterio  el  libera  ordinatione  consistant,    salva  ni« 
miram   beati   Petri  proprietate  atque  dominio  el 
nostra  nostrommque  successomm  debita  reverentia. 
Ad  indicium  autem  quod  eadem  ecclesia  apostolies 
sedis  juris  existat,  tres  bysantios  nobis  nostrisqne 
«uccessoribus  annis  aingulis  persolvetis.    Si  quia 


Stephani  in  Cselio  monte  ss. 
Ego  Guido  indignus  sacerdos  ss. 

Ego  Romanus  diaconus  cardin.  Sanctse  Mari»  in 
Porticu  ss. 

Ego  Oddo  diaconus  cardinalis  Sancti  Georgii  ad 
Yelum  Aureum  ss. 

Ego  Guido  cardinal.  diaconus  Sancti  Adriani  ss. 

Ego  Lucas  presbyter  cardinalis  tituli  Sanctomm 
Joannis  et  Pauli  ss. 

Datum  Pisis  per  manum  Aimerici  sanctse  Romanse 
Ecclesiae  diaconi  cardinalis  et  cancellarii,  v  Idus 
Junii,  indiclione  xii,  Incaraationis  Dominics  anno 
1135,  pontificatus  domni  Innocentii  II  pap«  anno  v. 

figo  Yido  Henrici  Pcpe  imperialis  aulse  judex,  et 
notarius  auihenticum  illud  unde  hoc  suroptum  est 
exemplum,  cum  sigillo  domni  Innocentii  papae  U 
vidi,  legi  et  fideliter  exemplavi. 

Ego  Bonotius  sacri  palatii  notarius  de  Gunzaga 
auihenlicum  illud  bullatum  sigillo  domni  Innocentii 
II  papa,  unde  boc  sumptum  est  exemplum,  vidi,  legi 
et  ideo  hic  subscripsi. 

Ego  Agnellus  sacri  palatii  notarius  de  loco  Gun- 
zagse,  etc. 

Ego  Ariothus  sacri  palatii  notar.  de  GunzagBi 
etc. 


219 


EPISTOL^  BT  PRIVILEGIA. 


210 


tntem  ftdrersus  h&nc  Dostram  constitationem  tempe-  A  de  Fontanis,  locum  de  Baterio.  Decernimus  ergo  ut 


nrio  ansu  venire  tentayerit,  indig^ationem  boato- 
miD  apostolorum  Pelri  et  Pkuli  incurrat.  Conser- 
Ttntibus  autem  sit  pax  Domini  nostri  Jesu  Chrisli, 
qaateaus,  et  hic  fiructum  bonse  actionis  percipiant,  et 
apud  districtum  judicem  praemia  setemse  pacis  in- 
Teoianl.  Amen,  amen,  amen. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesise  episcopus. 

Ego  Golielrous  Pnenestinus  episcopus  subscripsi. 

Ego  Kattheus  Albanensis  episcopus  subscripsi. 

Ego  Humbertus  Pisans  Ecclesiae  episcopus  sub- 

icripsi. 

Ego  Anselmns  presbyter  cardinalis  tituli  S.  Ste- 
phani  in  Caelio  monte  subscripsi. 

Kgo  Gttido  indignus  sacerdos  subscripsi. 


nulli  omnino  hominum  fas  sit  prsefatum  coenobium 
tcmerc  perturbare,  aut  cjus  possessiones  auferre  vel 
ablatas  retinere,  minuere,  seu  qaibuslibet  molestiis 
fatigare,  sed  omnia  integra  coDserventur  eorum  pro- 
quorum  gubematione  et  sustentatione  concessa  sunt 
usibus  profutura.  Si  qua  igitur  in  postemm  eccle- 
siastica  ssecularisve  persona,  hanc  nostrse  constitutio- 
nis  paginam  sciens,  contra  eam  temere  venire  ten- 
taverit,  secundo  tertiove  commonita,  si  non  reatum 
suum  congrua  satisfactione  correxerit,  potestatis 
honorisque  sui  dignitate  careat,  reamque  se  divino 
judicio  existere  de  perpetrata  iniquitate  cognoscat, 
et  a  sacratissimo  corpore  et  sanguine  Dei  et  Domini 
nostri  Jesu  Christi  aliena  fiat,  atque  in  extremo  exa- 


Ego  Lucifiredus  presbyter  cardinalis  tituli  Vestinae  B  mine  disUictse  ultioni  subjaceat.Cunctisautem  eidcm 


nbseripa. 

Ego  Martinus  presbyter  cardinalis  S.  Laurentii 
ia  Lacina  sobscripsi. 

Bgo  Romanus  diaconus  cardinalis  Sanctae  Ifaria 
m  Portiea  subscripsi. 

Ego  Oddo  diaconuscardinalis  S.  Georgii  adYelum 
Anream  subscripsi. 

Ego  Guido  caidinalis  diaconus  Sancti    Adriani 
nbseripa. 

Ego  Lacas  presbyter  cardinalis  titoli  S.  Joannis  et 
Paali  sobecripsi. 

Oatam  Pisis  per  manum  Almerici  sanct»  Roma- 
ne   Eeclesiae   diaconi   cardinalis    et  cancellariiy  r 
Idos    ianii,   indictione     xn,     anno    Incamationis 
1135,  pontificatas   vero  domni  Iniiooeatii  pap»  II  Q 
mno  T. 

CLIX. 
Mto  fM  QHinciacentium  monachorufn  prcgdia 

aliaque  ean/irmaniur. 
(Anno  im,  Oct.  12.) 
[ML,  Chritt.y  IV,  instram.  164.] 
IimocMTics  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
leelofiUo  ALBKaioo  abbati  de  Qainceio  ejusque  succes- 
soribas  regalariter  substituendis. 

Qaanta  eordi  nostro  hetitia  de  vestrsB  congregatio- 
aisreligionelaadabili  generetur,  ille  profecto  cogno- 
idt  tpi  renam  et  cordium  acrutator  existit :  vos  enim 
de  Pontiniafiensi  monasterio,  utpote  apum  examina, 
eunnCes  longe  latcqne  alvearia  innumera  coelesti 


loco  sua  jura  servantibus  sit  pax  Domini  nosU*i 
Jesu  Cbristi,  quatenus  et  bic  fructum  bons  opera- 
tionis  percipiant,  et  apud  districtum  Judicem  prsemia 
«temse  pacis  inveniant.  Amen,  amen,  amen. 

Ego  Innocentius  Catholicse  Ecclesiae  episcopus. 

Ego  Guillelmus  Prsenestinus  episc. 

Ego  Lucas  presbyter  cardinalis  lituli  SS.  Joannis 
et  Pauli. 

Ego  Romanus  diaconus  cardinalis  S.  IKIarise  in 
Porticu. 

Ego  Gregorias  diaconas  cardinalis  SS.  Sergii  et 
Baccbi. 

Ego  Oddodiaconus  cardinalis  S.  Gcorgii  ad  Yclum 
Aureum. 

Data  Pisis  per  manum  Aimerici  S.  R.  E.  Diaconi 
cardinalis  et  cancelJarii.  iv  Idus  Octobris,  indict.  xii, 
Incamat.  Dom.  an.  1135,  pontif.  dom.  Innocentii 
papsB  II  anno  v. 

CLX. 

Ad  Gaufridum  archiepiscapum,  et  Dolensis  Ecclesias 
Muffraganeos  epvtcopos  atque  abbates  per  eamdem 
proidndam  consiitutos, —  Ininiat  eos  ad  concilium 

Pisense. 

(Anno  1134,  Nov.  8) 

[AlAifSi,  ConciU,  XXI,  487.] 

Navis  Ecclesiae,  cui  rector  Christus  prsesidet,  licet 

undarum  propulsatione  saepius  agitetur,   remigante 

tamen  ssepe  in  ea  Domino,  nunquam  submergitur. 

De  profunditate  siquidem  sui  consilii  coeleslis  nautse 


repletis  et  maltorum  ntientium  corda  aqu»  D  providentia  ventos  concitat,    mare  turbat,  navem 


Mlientis  in  vitam  aetemam  salutari  doctrina  imbuen- 
do  refieitis.  Eapropter  sacnim  collegium  vestrum 
ifnt  chnritalis  aif  eetione  diligimus  et  monasterium 
UeUt  Dei  Gonitricis,  in  qao  diTino  vacatis  servitio, 
aportolica  sedis  soflGragio  communimas,  statuentes 
at  qQBeaiiqae  bona,  qaaseanque  possessiones  in 
pnBwnti  doodedmaindictione  joste  et  canonice  pos- 
ndelis,  quceonqae  etiam  io  futorum  conceesione 
peolifieiun,  largitione  regum  vel  principum,  obla- 
fiddiam,  seu  aliis  jastis  modis  rationabiliter 
adipisei,  finna  vobis  in  perpeluumetillibata 
in  qoibos  h«c  nominatim  duximus  ex- 
:  loeam  ipsam  videlicet  de  Quinceio  locum 


agitat,  utministrosdormieniesexcitet,  pigrosanimctet 
cautos  industrioresefficiat.  Gloria  igitur  sit  in  altis- 
simis  Deo,  quoniam  fides  vesU^  nunquam  defecit, 
sed  emergenie  in  Ecclesia  schismate  probati  inventi 
cstis,  et  manifeste  tanquam  veri  Christi  discipuli 
domum  Domini  illustratis.  Ut  autem  de  stata  Eccle- 
sise  vobiscum  tutius  Uractare  possimus,  et  levior 
vobis  ad  nos  pateret  accessus,  ordinato  in  Urbe  vi- 
cario,  et  dispositis  iis  quae  fidelibus  nostris  oppor- 
tuna  esse  cognovimus,  cum  fratribus  nostris  sani, 
Deo  gratias,  et  incoluraes  Pisis  moramur,  et  ut  novis 
morbis  nova  medicamenta  possint  commodius  adhi- 
beri,  ordinante  Domino,  proxima  PcntACO&Vftsv  ^- 


211 


INiNOCENTII  II  V\?M 


U± 


lemnilale  gencrale  ibidem  concilium  celrf)rare  decre-  A  tlni,  monaslerium  S.   Gaudenlii   cum  pertinenliis 


vimus.  Quocirca  univcrsitati  vestrse  prspscntium 
auctoritate  prsecipimus  ut  eodem  tcrmino,  omni 
occasione  summota,  vcstram  nobis  cxhibeatis  prse- 
sentiam,  quatcnus  adininistrante  Spiritus  sancti 
gratia,  vestri  freti  consilio  et  auxilio,  ea  constituere 
valcamus,  unde  modo  et  in  postcrum  Ecclesia  collse- 
tetur.  Dilcctum  autem  filium  Joannem  monachum, 
capellanum  nostrum,  fratemitati  vestrse  attentius 
commendamus,  rogantes  ut  pro  B.  Petri  reverentia 
eum  beoignc  suscipiatis  et  boneste  tractetis. 
Datum  Pisis  vi  Id.  Novemb. 

CLXI. 

teclefim  FassulauiB  possessiones,  petenie  Joanne 

episcopOf  confirmat, 

(Annoli34,  Nov.  16.) 

[Ughblli,  Italia  sacra^  III,  241.] 

Injvocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 
nerabili  fratri  Joanni  Fesulano  cpiscopo,  cjusque 
successoribus  canonice  substituendis  in  perpe- 
tuum. 

In  eminenti  apostolicae  sedis  specula,  disponente 
Domino,  constiluti,  fratres  nostros  diiigere  episco- 
pos  et  Ecclesiis  sibi  a  Deo  commissis  suam  debemuA 
iustitiam  conservare.  Proinde,  charissime  frater  in 
Christo  Joannes  episcope,  tuis  justis  postulationibus 
clementer  annuimus,  et  sanctam  Fesulanam  Eccle- 
siam,  cui  auctore  Domino  prseessc  dignosceris,  apo- 
stolicie  sedis    privilegio  communimus.    Slatuimus 


earum,  patrimonium  filiorum  Heroionis,  castrum, 
quod  vocalur  Flumen,  el  quidqnid  de  jure  praBfatae 
ccclosisc  in  territorio  Macclli  detinent  filii  Hugonis, 
filii  Raimberti,  ct  Azo  filius  Albichi,  et  filii  Hu^onis 
de  Caslaniola,  cl  Lombardi  de  Molezzano,  et  filii  Hu- 
gonis  de  Casula,  ct  Longobardi  do  Terliano,  et 
Longobardi  de  Sancto  Joanne  majore,  etLongobardi 
de  Arcna,  vel  qusecunquo  in  praedicto  looo  juris 
vestra}  Ecclesia^  aliquis  homo  detinere  videtur. 
Quidquid  ctiam  Ugo  filius  Raynerii  donavit  praefata^ 
Ecclcsie  in  Ampinana,  in  monte  Aculo,  ot  in  Lece, 
Magnale,  Politiano,  et  medietatem  Ecclesiae,  et  curtis 
in  loco  Quaracla.  Prseterea  plebem  S.  Crisci  sitam 
Albine,  plebem  S.  Gervasii  cum  curte  sitam  in 
B  Alpiniauo,  ecclesiam  S.  Miniatis  cum  curte  in  monte 
Lauro,  plebem  S.  Joannis,  plebem  S.  Babiili,  et  S. 
Ditali,  plebem  S.  Leooini,  plebcm  S.  Marise,  plebem 
S.  Stephani,  in  Pomino  plebem  S.  Jerusalem,  in 
Gldceto  plebcm  S.  Jerusalem,  in  Izermanoplebem  S. 
Gervasii  cum  curte,  in  Pitiana  piebem  S*  Petri, 
in  Cascia  plebem  S.  Petri  cum  curte,  et  caslro  quod 
vocatur  Novum,  in  Sco  plebem  S.  Mari»  cum  curtc 
in  Capiclia  plebem  S.  Joannis,  plebem  S.  Pancratii, 
plebem  S.  Romnli  cum  curte,  eccleaam  S.  Miniatis 
cum  pertinentiis  suis,  in  Campinione  ecclesiam  S. 
Mariie  cum  curte,  plebem  S.  Yiti,  in  Regitino  ple- 
bcm  S.  Petri,  plebem  S.  Laurentii  cum  castello,  et 
curte,  in  Robiana  plebem  S.  Miniatis,  in  Cintoria 
plebem  S.  Petri  cum  curte,  ecdesiamS.  Justiin 
enim  ut  quascunque  possessiones,  seu  bona  eadem  q  ^0^^  Rantuli,   in   Sillano  plebem  S.  PeUi,  Novale 


Ecclesia  in  prsesenti  anno  juste  et  legitime  possldet, 
aut  in  futurum  rationabiliter  poterit  adipisci,  firma 
tibi  tuisquo  successoribus  et  illibata  permaneant.  In 
quibus  haec  propriis  nominibus  adnotanda  subjun- 
ximus  :  Curtem,  et  civitatem  Fesulanam  cum  eccle- 

siis,  curtis  ct  terris  adjacentibus,  similiter  castrum 
montis  Lauri,  et  mons  regis,  Bajanam,  et  curtem 
Salam,  Festilianum,  et  pratum  Regis,  ecclesiam  S. 
Marise  in  Urbana,  cum  curte  et  Libiano,  et  Bivilia- 
no,  castrum  quod  fledificatum  esse  tuis  laboribus 
constat  juxta  fluvium  Fontana  cum  curte  rivi  Ferioli 
et  Palianti,  castrum  Ciselo,  curte  in  monte  Acuto, 
et  in  Ampinana  montana  Sancti  Gaudentii,  cum 
alpibus,  et  pcrtinentiis  eorum,j|iqit  ex  regis  con- 


plcbcm  S.  Crisci,  in  Papzanoplebem  S.  Leoninicum 
curte,  ecclesiam  S.  fiufrosini  cum  curte  juxta  oa^ 
strum  Corbuli,  ^ecdesiam  S«  Romuli  cum  curte  No- 
vcllse,  plebem  S.  MarifiB  cum  curte,  ecclcsiam  S. 
Cassiani  cum  curte,  in  Avanano  ecclesiam  S.  Mariae 
etS.  Petri,  plebem  S-  Justi  cum  curte,  plebem  S. 
Pauli  cum  curte,  in  Collina  plebem  S.  Leoaini,  ia 
mootc  Milliario  plobem  S.  Mari»,  ia  TeBtinuIa  |rie- 
bem  S.  Martini  cum  curte,  in  Stagia  plebem  S.  Ma- 
riae.  Quidquid  esse  infra  Fesulan»  ficclesis  paro- 
chiam,  vel  in  aliarum  Ecclesiarum  parochits,  pne* 
decessores  tui  hactenus  possedisse  noscantur,  firma. 
vobis  et  incon^iilsa  mancre  sancimus.  NuIIi  ergo  ho- 


eeasioDe  Ecclesi»  tuecoUate  sud^  eastnim  j^gm      minim\ke%tpaKDomM\»m  i>cdtsmB  temere  pcr- 
curtem  Ti.rricote.  et  CastiUione^,-  castnun  mootis  ^  ^"^'  »»»  «J"«  possessiones  aulerre,  ycl  ablalas 


Bonnelli,  castrum  Rofiani,  monaslprium  Sancti  Sal- 
vatoris,  situm  in  episcopatu  Pist^riensi,  cum  cccle- 
siis  Sancti  Potiti,  S.  Martinl  con^ctis  in  Fugnano 
in  eampoNovoIi  eccl.  S.  Martini*  In  Capraccia  me- 
dietatem  ecclesiae  S.  Christinae,  in  Ripole  ecclesiam 
S.  Salvatoris,  S.  Michaelis  do  Marine,  curiem  de 
Calenzano,  curtem  S.  Domini,  curtem  de  Bagnascay 
et  quidquid  Fesulana  Ecclesia  possidet  in  plebe  S. 
Stephani  in  campo,  et  in  plebc  S.  Joannis  in  Scpti- 
mo.  In  Mengnano  ccclesiam  S.  Petri  cum  curte,  et 
omnibus  decimationibus  earun\; .  monastcrium  Si 
Barthoiomfleii  situm  Fesulis  cum  ecdesiis  ct  deci* 
mationibus  sibi  pertinentibus,  monasterium  S.  Mar- 


retinere,  minuere,  aut  aliquibus  vexationibua  fati* 
garc,  sed  omnia  inlegra  conserventur  vestris,  el 
clericorum  el  pauperum  usibus  proftitura.  Si  qua 
igitur  in  futurum  ecclesiastica  aeeeulariave  persona 
hanc  nostrce  conslitutionls  paginam  soiens  contra 
cam  temere  venire  tentaverit,  secundo  teriiove 
commonita,  si  non  salisfaclione  congrua  emendave- 
rit,  potcstatis  honorisque  sui  dignitate  careat,  ream* 
que  se  divino  judicio  cxistcre  de  perpetrata  iniquif 
tale  cognoscat,  etasacratissimo  corpore,  et  sanguiM 
Dei  ac  Domini  Redemptoris  Jeau  Chrisii  aliena  fiat, 
atque  in  cxtremo  examinedistricte  ultioni  sul^aoeat 
Cunctis  autem  eidem  Ecclesi®  sua  jura  servantibus 


213 


EPISTOL.E  ET  PRIVILEGIA. 


tH 


91  pax  Domini  nostri  Jesu  Chrisii,  quatenus  et  hic 
frHCtum  hons  aciionis  acctpiant,   et  apud  distri- 
clnm  judicem  praBmia8eternaa&  pacis  inveoiant.  Amen, 
amen. 
Ego   Inoocentius  Gatholic»    Ecclesiae  episcopus 

ss. 

Ego  Guillelmus  Pnenestinus  episcopus  subs. 

E|ro  Gerardus  presb.  card.  tit.  Sanct»  Grucis  in 
leniBtlero  subscripsi. 

Ej^  LicUfredus  presb.  curd.  tit.  Sancti  Vitalis  ss 

Ego  Gnido  indignus  sacerdos  snbscripsi. 

Ego  Romanos  diaconus  card.  Sanctae  Mariee  in 
PorlicQ  snbecripsi. 

Ego  Gregorius  diac.  card.  SS.  Sergii  et  Bacchi 
ss. 

Pgo  Gnido  card.  Sancti  Adriani  subscripsi. 

Dat.  Pisis  per  manum  Alberici  sancts  Roman» 
Eedesiae  diaconi  cardinalis  eancellarii,  sextodecimo 
Kaleiid,  Decembris,  indict.  xn,  Incamationis  Domi- 
nicse  anno  il34,  pontificatus  D.  Innocentii  pape  11 
tnno  ▼,  etc. 

CLXn. 

C[regono\episeopo  Bergomati  nuntiai u  canonicos 
5.  Atexandrifquieonstituioi  ab  ipsojudices  reje^ 
dsseni^  et  eanonieos  S.  Vincentii  in  proximam 
Ascensianem  Domini  (16  Maii  1136)  evoeasse. 

(Anno  1134,  Nor.  36.) 

[Lupus,  Cod.  dipU  Bergom.^  lU  985,] 

IicirociifTius  episcopus,  senrus  servorum  Dci,  ve- 
nerabili  fraUi  G[rb60rio]  Pergamensi  episcopo,  sa- 
Intem  et  apostolicam  benedictionem. 

Grayat  nos  quod  canonici  Sancti  Alexandri  de 
eontroTersia  quae  inter  ipsos  et  canonicos  Sancti 
tincentii  agitatury  venerabilium  fratrum  nostrorum 
P.  Papiensis  episcopi  et  A.  Sancts  Romans  Eccle« 
fut  cardinaly  diac.  quibus  eamdem  causam  termi- 
nandam  commissimus  subire  judicium  noluerunt. 
womtamen  quia  iidem  dati  judice  in  eadam  causa 
minime  processerunt,  et  nos  utrique  parti  occasio- 
oem  eujuslibet  materian  praebere  non  yolumus, 
eosdem  ad  noatram  praesentiam  invitavimus  et  pro« 
ximam  Aaeeniionem  Domini  nostri  Jesu  Gbristi  eis 
lerminum  constitmmns,  utrinque  sub  periculo  ordi- 
nis  prohibenlas  ne  ae  ad  invicem  in  bonia  aut  per- 
Moii  fifBfnidant. 

Data  Piais  n  Kalend.  Decemhris. 

CLxm. 

Mieo  arM$pUieepe  Composiellama  ie  munenkus 

(Aano  1134.) 
[FLOMa,  EspmSm  s^grada^  XX,  561.] 
bafOGBirnim,  epiacopua,  servua  servorum  Dei,  ve- 
oerabili  firatri  Dioaco  Gompostellano  archiepiscopo 
alntem  et  aposlolicam  benedictionem. 

Quia  filios  pius  matris  suie  in  neccssitate  positae 
oblivisei  non  debct,  mirari  nos  non  destitimus  quo- 
anm  lanto  lempore  S,  R.  E.  ministrare  solatia  dis- 

quoniam    diversis  occupatio- 
la  foiKe  aocepimns,qootl  non  volun- 


A  tate,  sed  necessitate  factum  est,  ex  apostolica  man- 
sueludine  indulgemus  :  credimus  cnim  qnoniam 
lanlus  esl  fervor  tu«  dulcedinis,  ul  bi  teropus  et  fa- 
cultas  tibi  suppeleret,  profecto  nihil  deesset  Romane 
Ecclesiae  quod  tua  liberalitas  non  suppleret  Aflfe- 
ctura  ergo  tuae  charitatis  propensius  attendentes, 
pro  excniis  a  devolionc  tua  nobis  transmissis  grates 
referimus  :  raagis  etenim  votunUitem  quam  faculla- 
tem  attendentes  prsdecessorum  nostrorum  inbaeren- 
do  vestigiis  personam  tuara  vera  in  Ghristo  charitate 
diligiraus,  et  voluraus  honorare  :  et  si  qua  forte 
eracrserint,  quoniara  mundus  in  roaligno  positus  est, 
et  horoines  pravi  sunt  qui  honori  B.  Jacobi  vel  per- 
sonae  tuae  conUtiire  nitantur,  nos  profecto  paratl 
sumus  et  quae  tibi   adversantur  apostolica  auctori- 

B  tate  repellere,  et  eos  qui  euradera  locum  B.  Jacobt 
diligunt  affectione  patema  fovere.  Tua  itaque  inter- 
est  ita  in  B.  Petri  servitio  et  amore  persistere,  ita 
te  devotura  et  hurailem  B.  Petri  filinm  in  omnibus 
exhibere,  ut  magis  ac  magis  in  tuis  opportunitati- 
bus  exaudiri  a  sede  apostolica  et  honorari  me- 
rearis. 
Dat.  Pisis. 

GLXIV. 

Ad  Rainaldum  Remensem,  Hugonem  Rothomagen* 
semy  Hugonem^  Turonensem^  archicpiscopos^ 
eorumque  suffraganeos.  —  De  parricidio  ThomoSt 
prioris  S.  Victoris. 

(Anno  1134.) 
[MAN8I,  Concil.,  XXI,  450.] 
Q  IjwocBifTius  episcopus,  serrus  servorum  Dei,  ve- 
nerabilibus  fratribus  lUnf aldo  Remensi,  HuGO!fi  Ro- 
thomagcnsi,  Huooiii  Turonensi,  archiepiscopis,  et 
eorum  suffraganeis  episcopis,  salutem  et  apostolicam 
benedictionem . 

Graviora  delicta  aroarioribus  gravis  paeniientiae 
fletibua  purganda  sunt  :   et  quod  adversus  sacros 
ordines  cororoittitur,  expedit  ut  celeriter  dignis  ani- 
madversionibus  expietur.   Quis  enim  locus  tutua,  et 
cui  personae  sit  praestanda  securitas,  si  Eoclesiae  Dei 
violenter  clerici,   coeiestibus    obsequiis    mancipatiY 
injuriis,  vel  captionibus,  vei  cruciatu  corporis  a  per- 
ditis  hominibus  affligantur  ?  aut,  quod  detestabiliua 
est,  morte  et  sacri  sanguinis  effusione  multentur  ? 
'    Adversos  ergo  tam  Deo  odilnle  et  tam  piaculare  flagi- 
^  tium,  quod  in  dilectos  filios  nostros  bonae  memoria 
Thoroam  priorem  S.  victoris,  et  Archcmbaldum  sub- 
decanum  Aurelianensem  commissum  est,  tepiditate 
seposita  assumpto  vigore  jnatiti»  exsurgant  cano* 
nes,  armentur  jura  :   et  ai  res  expostulat,  novum 
scelns  nov»  synodi  hbrata  sententia   conteratur. 
Quod  ergo  a  vestra  dilectione  soper  hoc  apud  Jo- 
trum  nupor  judicatum  est,    apostolica  auctoritate 
statuimus  esse  firmatura.  Sed  quia  nimb  remissa 
videtur  esse  vestra  sententia,   addendo  censemus,  ut 
in  quibuscunque  locis  praefati  sanguinarii  prauen- 
tes  fuerint,  divina  ibi  non  celebrentur  officia  ;  et  m 
quis  sacrilegos  illos  cleriddas,   ac  caelestis  coUegii 
perturbatores,   et  effusores  Dominici  sanguinis,  ia 
sseculo  reraanentes  manutenere  et  oonfoN%it  \!tiA»E- 


215 


INNOCENTII  II  PAPiG 


216 


vcini,   anathemalis  sententia    percellatur.   Ad   boc  A  Hydriaco,  S.  ITartini  de  Achaio,  8.  Halarii  de  Bor- 


addentes  slatuimus  ut,  quia  de  nefaria  parentum  ne- 
quitia  et  horrendo  furore,  clerici  nec  adipisci  ncc 
retinere  ecctesiasticum  debent  emoiumenlum  (ipsis 
enim  non  pretio,  non  violealia,  non  terrore,  non  con- 
sanguineorum  truculenta  nequitia,  scd  solis  intervc- 
nientibus  meritis,  oportet  acquiri,  et  acquisitum 
servari),  tam  Tebaldus  Noterius  quam  alii  qui  hono- 
res  sub  hac  pessima  forma  acquisierint  vel  retinue- 
rint  salva  nimirum  sedis  apostolicae  reverentia,  ec- 
desiasticis  privenlur  beneliciis.  £t  qui  superabun- 
dat  initiquas,  summopere  prospiciendum  cst  ut  clc- 
rici  de  cstero  nihil  humanum  metuant  ;  et  ut 
grata  tranquillitate,  famulatibus  valcant  vacare  di- 
vinis,  apostolica  eis  sufifragia  propensius  imperti- 
mur. 

CLXV. 

EccUsias  MortarienHs  ab  ipso  consecratas  posses- 
siones  et  jura  confinnat. 

(Anno  1134.) 

[Bullar.  Lateran*^  IS.] 

CLXVI. 

^onasierii  Huysburqensis  protectionem  suscipit. 

(Anno  1135,  Jan.  8.) 
\Neue  Mitth.  a.d.  Geb.  hist.ant.  Porsch.,  IV,  i,  9.] 

CLXVII. 

Possessiones  et  privilegia  abbatios  S.  Petri  Aureas 

Vallis  confirmat. 

(Anno  1135,  Jan.  8.) 

[Gall.  Christ.  vct.  t.  IV,  p.  114.] 


no,  S.  Martini  de  Gemellis,  S.  Petri  de  Soiobria,  S. 
Mariae  de  Toxoneriis.   S    Martini  de  Loono,  S.  Mi- 
chaelis  dc  Crum,  S.  Mariae  de  Masconia,  S.  Eparchi 
de  Germundo,  S.  Mari»  Bfagdelense  de  Prisiiniaco, 
S.  Benedicti  de  Boxeria ;   ecclesiam  Sancti  Varenlii, 
S.  Marise  Magdelense  de  Tbouercia,  S.  Pauli  de 
Bosco,  S.  Stephani   de  Amaillo  ;  ecclesiam  S.  Lupi 
et  sancti  Pancratii,  S.  Martini   de   Salis;  ecclesiam 
dc  Bocaico,  ecclesias  quoque  sanctorum   martyrum 
Genasii  et  Protasii  de  Siivax,  ecclesiam  sancli  Sa- 
turnini  de  Loberchai,  ecclosiam  S.  Hilarii  de  Tolon, 
ecclesiam  sanctae  Crucis  de  Borellia,  ecclesiam  san- 
ctse  Mariae  de  Galcis,  sanctae  Marifie  de  domibuslterii, 
ecclesiam  S.  Hilarii   de  Mazoil,  a  venerabilibus  fra- 
Q  tribus    nostris    Petro    et    Guillelmo    Pictavensibus 
episcopis  vobis  concessas  :  item  in  pago  Andegavensi 
ecclesiam  S.  Petri  de  Dompno  Petro,  ei  S.  Albini 
Torcanuo,   quas  confrater  noster  honsR  memoriae 
Rainaldus  Andegavensisepiscopus  etantecessor  ipsius 
Gaufridi  vestrae  ecclcsiae  concesserunt.   Decemimus 
ergo  ut  nuUi  hominum  fas  sit  vestram  ecclesiam  te- 
mcre  perturbare,  aut  ejus  possessiones  auferre,  aut 
ablatas  retinere  minuere,   vel  aliquibus  vexationibus 
fatigare ;  sed  omnia  integra  conserventur  eorum 
pro  quorum  sustentatione  ac  gubematione  ooncessa 
sunt,  usibus   omnimodis  profutura.   Si  qua  vero  in 
posterum  ecclesiastica  ssecularisve  persona,  banc  no- 
strae  constitutionis  paginam   sciens,   contra  eam  te- 
mere  venire  tentaverit,  sccundo  tertiove  commonita, 
si  non  satisfactione  congnia  emendaverit,  potestatis 


IifNocBNTiu»  episcopus,  servus  servorura  Dei,  di-      honorisque  sui  dignilate  careat,   reamque  se  divino 


lecto  Gaufrido  abbati  S.  Petri  Aureae  Vallis,  etejus- 
dem  fratribus  in  eadem  ecclesia  canonicam  vitam 
professis,  tam  prsesentibus  quam  futuris  in  perpe- 
tuum. 

Quoties  a  nobis  illud  petitur  quod  rationi  et  ho- 
nestati  convenire  cognoscitur,  animo  nos  decet  li- 
benti  concedere,  et  petentium  desideriis  congmum 
impertiri  suffragium ;  ut  fidelis  et  pia  devotio  ccle- 
fem  consequatur  effecturo.  Quamobrero,  dilecti  in 
Domino  filii,  interventu  venerabilis  fratris  nostri 
Guillelmi  Pictavensis  episcopi  sapientis  utique  et  ho- 
nesti  viri,  atque  in  Catholica  vita  probati,  petitiones, 
vestras  libenter  admittimus,  et  ad  exemplum  prae- 
decessoris  nostri  bon»  memoriffi  Paschalis  papse, 
eodesiam  beati  Petri  in  qua  divino  vacalis  officio,  ^ 
apostolicffi  sedis  patrocinio  duzimus  rouniendam, 
in  prirois  giquidero  statuentea  ut  ordo  canonicus  qui 
in  eodero  loco  noscitur  institutus,  ibiiero  secunduro 
B.  Augoslini  Regularo  perpetuis  teroporibus,  invio- 
labiliterque  consenretur,  et  ne  cui  post  professionem 
factaro  propriuro  quid  habere,  neve  sine  prepositi 
vel  congregationis  licentia  de  claustro  discedere 
liceat  interdicirous,  et  tam  vos  quaro  vestra  omnia 
sedis  apostolic®  protectione  munirous ;  vobis  itaque 
restrisque  successoribus  in  eadcro  roligionc  per- 
mansuris  ea  omnia  perpetuo  possidenda  sanximus, 
quie  impraesentiamni  legitime  possidere  videroini,  in 
Pietayensi  videlicet  pago  ecclesiaro   S.    Pauli  de 


judicio  existere  de  perpetrata  iniquitate  cognoscat, 
et  a  sacratissimo  corporo  ac  sanguine  Dei  et  Do- 
mini  Redcmptoris  nostri  Jesu  Christi  aliena  fiat, 
atque  in  extremo  examine  districtse  ultioni  subja- 
ceat.  Cunctis  autem  eidem  ecclesiae  justa  servanti- 
bus  sit  pax  Domini  nostri  Jesu  Christi,  quatenus  et 
liic  fmctum  bonse  actionis  percipiant,  et  apud  di- 
strictum  judicem  praemia  aeternse  pacis  inveniant. 
Amcn^  amen,  amen. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesiae  episoopus. 
Ego  Guillelmus  Pra^nestinus  episcopus. 
Ego  Matlheeus  Albanensis  episcopus. 
Ego  Gerardus  cardinalis  prosbyter  iituli  Sanctse 
Cmcis  in  Jemsalero. 

Ego  Ansclmus  presbyter  eardin.  tit.  Lucinse. 
Ego  Lueiferedus  presbyter  titoL  Veatine. 
Ego  Lucas  presbyter  tit.  SS.  Joannis  et  Pauli. 
Ego  Guido  indignus  sacerdoa. 
Ego  Aro  presbyler  tit.  S.  Anastasia». 

Ego  Gregorius  diaconus  cardin.   SS.  Sei|^ii  et 
Bacchi. 

Ego  Guido  diaconus  cardin.   SS.  Cosmse  et  Da- 
miani. 
Ego  card.  diaconus  S.  Adriani. 

Daturo  Pisis  per  roanum  Aimerici  S.  Roman» 
EcclesioB  diacoD.  *  cardinalis  et  canceliaHi,  n  Idus 


%il 


EPISTOLiE  ET  PRIVILEGIA. 


21 S 


Januarii,  indict.  xa^  IncaniatioDis  DomiDics  anao 
1138  (49),  pontificaUis  domDi  iDDOceatii  11  papae 
anno  t. 

CLXVm. 

BnUa  gua  privilegia  monaxterii  Scheningensis  con- 

firmantur. 

(Anno  1135,  Jan.  28.) 

[Palo,  Codex  Tradit,  Corbeiensium,  p.  661.) 

IsfXfOcsifTius  episcopus,  servus  seryonim  Dei,  di- 
lectis  filiis  Gotbscalco  pra&posito  ct  fratribusia  Sche- 
ningensi  ecclesia  Beati  Laurentii  canonicam  vitam 
professis  taro  praesentibus  quam  futuris  in  perpc- 
tuum. 

Officii  nostri  nos  hortatur  auctoritas  religiosos  vi- 
ros  fratema  charitate  diligere,  et  quas  a  fratribus 
oostris  rationabiliter  inveaerimus  coustituta,  apo- 
stoficae  sedis  muninime  roborare.  Significastis  siqui- 

dem  nobis  quod  frater  noster  Reinhardus  boDse  me- 
moriae  Alberstadeosis  episcopus  ScheniDgeDsem  lo- 
eom  in  quo  prius  quaedam  sanctimooialcs  nequiter 
conversantes,  cum  neque  in  spiritualibus,  oeque  iu 
temporalibus  aliquem  fructum  iuibi  facercDt,  sed 
potius  utpote  absque  regula  et  ratione  "viventes  per 
diversas  terras  huc  illucquc  discurrereDt,  propter 
atilitatem  personarum  et  earum  maie  conversatio- 
nem,  communicato  iratrum  suorum  coDsilio,  exinde 
ipsas  amoverit  et  ibidem  regulares  canoDicos  esse 
decreverit.  Sed  quia  idem  locus  coDstitueudis  ira- 
tnun  officinis  incongruus  existebat,  eidem  fratri  do- 
stro  saniori  coDsilio  visum  esse  claustrum  ipsu.n  de 
priori  loco  in  quanadam  curiam  suam,  quam  habebat 
in  Scheningensi  villa,  utilitatis  iutuitu,  trausmutare, 
ea  tamen  consideratione  habita  ut  ecclesia  illa  anti- 
qoa  cum  omnibus  ad  eam  pertinentibus  sub  eorum- 
dem  firatrum  potestate  maneret,  et  perpetua  ditione 
ae  dispositione  consisteret.  Nos  igitur,  dilecti  in  Do- 
mino  filii,  vestris  ratioDabilibus  desideriis  auaueDtes, 
qnod  a  prsedicto  fratre  Dostro  Reiuardo  boase  recor- 
dationis  cpiscopo  super  ead«m  re  factum  esse  co- 
fnoedtur  auctoritate  apostolica  confirmamus,  et  fu- 
turis  temporibus  ratum  esse  sancimus.  Statuimus 
etiam  ut  ordo  canonicus  qui  secuadum  beati  Augu- 
siiui  Regulam  in  vestra  ecclesia  noscitur  iaslitutus, 

ibidem,  cooperante  Domiuo,  iaviolabiliter  observe- 
tur.  Quaeeunque  pneterea  booa,  quaseuDquo  posses- 
aoues  imprseseatiarum  justc  et  caaoaice  possidetis, 
quaeunque  etiam  in  futurum  concessioac  pontificum, 
liberalitate  regum  vel  principum,  seu  oblalione  fi- 
dalinm,  seu  aliis  justis  modis  poteritis  adipisci,  apo- 
itoliee  aedis  palrocinio  munientes,  eadem  vobis 
fmia  et  iUibata  in  perpetuum  manere  decemimus. 
Prohibemus  eliam  ut  nulli  firatrum  vestrorum  post 
lactam  in  eodem  loco  professionem,  absque  libera 
preepositi  et  firatrum  licentia,  ecclesiam  vestram  re- 
hoqaere,  et  ad  alium  locum  liceat  pertransire,  nec 
aiiqaii  episcoponim,  abbatum,  priorum  vel  aliqua 
eom  retinere  prcsumat,  scd  tauquam  sua^ 


A  posscssiouis  prsevaricator  redire  ad  locura  proprium 
compcllalur.  Porro  fralres  saeculares  veaieates  et 
vestro  collegio  sociari  volcates,  petita  prius  a  pro- 
priis  episcopis  vel  praelatis  liceatia,  suscipieadi  fa- 
cullatcai  liberam  habeatis.  Obeuatc  te  auac  ejusdem 
loci  praeposito,  vel  tuorum  quolibet  successorum, 
nullus  ibi  qualibet  subreptionis  astutia  seu  violeatia 
prsepoaatur,  aisi  quem  conimuai  coaseosu  aut  fratrum 
pars  saaioris  coasilii,  secuodum  Dei  timoreai,  de 
vestra  coagregatioae,  aut  de  alia  ejusdem  professio- 
Dis,  si  aecesse  fuerit,  secuadum  beati  Augustiai  Re- 
gulam  provideriat  eligeadum.  NuIIi  ergo  omaiao  ho- 
miaum  fas  sit  vestram  ecclesiam  temerariis  vexatio- 
nibus  sive  exactioaibus  fatigare,  aut  ejus  possessio- 
nes  auferre,  vel  ablatas  retinere,  minuere,  seu  qui- 
D  buslibet  molestiis  iafesiare  ;  sed  omaia  iategra  et 
iliibata  serveotur  eorum  pro  quorum  guberaatione 
et  sustentatione  coacessa  suat,  usibus  profutura, 
salva  Dimirum  Alberstateosis  episcopi  justitia  et  re- 
vereatia.  Si  qua  ia  posterum  ecclesiastica  saecula- 
risve  persoaa  haoc  Dostr»  coastitutioais  pagiaam 
scieos,  coDtra  eam  temere  veaire  teatavcrit,  secuado 
tertiove  commoaita, si  aoa  satisfactioae  coagrua  rca- 
tum  suum  correxerit,  potestatis  hoaorisque  sui  di- 
goitate  careat,  reamque  se  diviDO  judicio  existert 
de  perpetrata  iaiquitate  cogaoscat,  et  a  sacratissimo 
corpore  et  saaguiae  Dei  et  Domioi  Redemptoris  do- 
stri  Jesu  Christi  alieaa  fiat,  atque  ia  extremo  exa- 
miaedistrictae  ultioai  subjaceat.  Cuuctis  autem  ei- 
dem  ecclesise  jura  sua  servaotibus  sit  pax  Domioi 
Dostri  Jcsu  Chrisli,  quateaus  et  hic  fructum  boase 
^  aetioais  percipiaat,  et  apud  districtum  judicem  prae- 
mia  aeteraae  pacis  iaveaiaat.  Amea,  amea,  amea. 

Ego  laDOceatius  Catholicae  Rcclesiae  episcopus  ss. 

Ego  Guilielmus  Prseaestiaus  episcopus  ss. 

Ego  Matthaeus  Albaaeasis  episcopus  ss. 

Ego  Lucas  presbytcr  cardiaalis  saactorum  Joaaais 
et  Pauli  ss. 

Ego  Gerardus  prcsbytcr  cardiaalis  tituli   Saactis- 
simae  Crucis  ia  Hierusalem  ss. 
Ego  Gregorius  diacoa.   cardia.    Saactorum   Sergii 
et  Bacchi  ss. 

Ego  Guido  card.  diacoai  S.  Adriaai  ss. 

Data  Pisis  per  maaum  Aimerici  saactae  Romaaae 
Ecclcsiae  diacoai  cardia.  et  caacellarii  v  Kal.  Fcbrua- 
Q  rii  iadictioae  xn,  lacaraat.  Domiaicae   1135,   poati- 
ficatus  domai  laooceatii  II  papae  anao  quiato. 

CLXIX. 

Privilegium  EcclesvB  in  villa  Ronchaliay  ab  epis^ 
copo  Placentino  constructoe  et  canonicis  Sancti 
Antonini  donataSy  confirmai, 

(Aaao  1135,  Mart.  13.) 

[COCQUBLINES,  II,  p.  223.] 

Innocentics  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lecto  filio  AzoNi  saactae  Romaaae  Et^clesiae  presbyteri 
cardiaaii  ot  praeposito  B.  Aatoaiai  do  Placeatia,  ac 
fratribus  in  eadem  Ecclesia  divino  famulatui  maaci- 


(49)  Sifna  ehronologica  sunt  comipta. 


219 


INNOCENTII  II  PAPiE 


!820 


palis,  lam  praesentibus  quam  fuluris  in  perpetuura.     A  si  non  salisfaclione  congrua  emendaTBiit,  polestalis 

bonorisque  sui  dignitate  careat,  reamque  ae  dirino 


Lecorum  Tenerabiliura  cura  nos  commonet,  de 
oorum  quietc  ac  utilitate  sollicite  cogitarc,  quatcnus 
qui  ecclesiasticii  famulantur  obsequiis,  ecclcsiastic^ 
quoque  tuitionis  optato  patrocinio  foveantur.  Tua 
siquidem  charitas,  dilecle  in  Domino  fili  Azo  cardi- 
nalis  presbyter,  insinuavit  nobis  venorabiiem  fra- 
trem  nostrum  Arduinum,  Placcntinae  civitatis  epi- 
scopum,  tibi  ac  fratribus  ecclesiae  Bcati  Antonini  li- 
centiam  concessisse  in  villa  vestra,  quse  Ronchalia 
dicitur,  in  fundo  Beati  Antonini  ad  honorem....  eccle- 
siam  construendi,  ea  scilicet  consideraiione  habita, 
quoniam  tam  vin  quam  mulieres  pro  sacerdotis 
absentia,  absque  participatione  corporis  ct  sanguinis 


judicio  exislere  de  perpetrala  iniquitale  cognoseat, 
et  a  sacralissimo  corpore  ac  sanguine  Dei  el  Domini 
Rodemptoris  nostri  Jesu  Christi  aliena  fiat,  atque  in 
extremo  examine  districtse  ullioni  subjaceat.  Cunctis 
autcm  eidem  Ecclesi»  justa  scrvantibus  sit  pax  Do- 
roini  nostri  Jesu  Christi,  quatenus  et  hic  fructura 
bonae  actionis  pcrcipianl,  et  apud  districtum  Judicem 
praemia  aeternae  pacis  inveniant.  Amen»  amen,  amen. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus. 

Ego  Matthaeus  Albanensis  episcopus  subscripsi. 

Ego  Gerardus  prcsbyter  cardinalis  tituli  Saoctae 
Crucis  in  Hierusaiem  subscriptt. 

Ego  Anselmus  presbyter  cardinalis  tit.    Sancti 


Domini,  de  hac  vita  transiisse  multoties  dicebantur.      Laurentii  in  Lucina  subscripsi. 

Ciyus  nirairum  loci  administraUonem  atque  ordina-  "     g^^  Lictifredus  presbyter  cardinalis  tit.  VesUnae 


tionem  vobis  vostrisquc  successoribus  idem  frater 
nostcr  perpctuo  jure  concessit.  Hoc  etiam  addito, 
ut  qui  habitum  religionis  induere  et  in  codem  )oco 
Deo  militare  decrevcrint,  a  praeposito  ccclesiae  San- 
cti  Antonini,  ve\  ab  ejus  fratribus,  si  ipse  defuerit, 
ad  suscipiendos  sacros  onlines,  congruo  temporc  pro 
eodcm  Placentino  episcopo  praesentcntur.  Quod  si 
elericus  aut  sacerdos  ejusdem  loci,  culpis  cxigenti- 
bus,  fuerit  corrigendus  competcnti  regulariquo  di- 
sciplina  ab  eodem  praeposito,  vel  cjus  fratribus  cor- 
rigatur.  Si  vero  saepc  commonitus,  incorrigibilis  ap- 
paruerit,  tanquara  inutilis  et  inobediens  per  eosdem 
ipsius  loci  beneficio  et  mansione  privetur.  Oleum 
quoque  et  Chrisma  a  matrice  Ecclesia  praefali  loei 


subscripsi. 

Ego  Lucas  presbyter  cardinalis  tit.  Sanctorum 
ct  Pauli  subscripsi. 

Ego  Gruido  indignus  sacerdos  subscripsi. 

Ego  Gregorius  diaconus  cardinalis  Sanctorum 
Sergii  et  Bacchi  aubscripsi. 

Ego  Guido  diaconus  cardinalis  Sanctonim  Cosmm 
et  Damiani  subscripsi. 

Ego  Guido  diaconus  cardinalis  Sancti  Adriani  ss. 

Ego  Vasallus  diaconus  cardinalis  Sancti  Eustachii 
subscripsi. 

Datum  Pisis  per  manum  Aimerici  sanctae  Romanae 
Ecclesiae  diaconi  cardinalis,  et  cancellarii  m  Idus 
Martii,  indiclione  xu  (leg.  xiii),   Incamationis  Do-^ 


papae  anno  vi. 


CLXX. 


sacerdos  accipial.  Decimas  autem,   ad   plebem   de  Q  minicae  anno  l!35,  ponlificatusdomni  Innoccntii  U 

Sparoyaria  pertinentes  nullatenus  usurpare   praesu- 

roat.  Insuper  etiaro,  si  quis  de  eadem  villa  devolio- 

ncm  suara  in  quibuslibet  eidcm  plcbi  judicatis  exhi- 

bcrc  voluerit,  nequaquam  impediat.   lu  aiiis  vero 

omnibus,  ccclesia  quae  nunc  fundamentis  in  supra- 

scripta  villa  Ronchaliae  a  vobis   construitur,   libere 

omnino  ad  ecclesiam  Beati  Anlonini  pertineat,  adeo 

ut  nullus  archipresbyter  jus  potcstatis  in  spirituali- 

bus  aut  temporalibus  se  novcrit  habiturum. 

Quia  igitur  sicut  ea  quae  a  nobis  statuuntur,  vo- 
lumus  illibata  persistere  :  ita  etiam  fratrum  nostro- 
rum  debemus  bcne  gesta  firmare,  vestris  postulatio- 
nibus  clemcnter  annuimus,  et  quod  a  praedictofratre 
nostro  Arduino   episcopo   super  hoc  statutum  est. 


Ecclesia:  S.   Frigdiani  Lucensi  xenodochium  et 
ecclesiam  S,  Joannis  eoncedit, 

(Anno  1135,  April.  3.) 

[Bullar.    Lateran.y   14.] 

CLXXI. 

Abbatia:  Heylissemiensii,  a  Rainero  eonstruendm 
possessiones  con/irmat, 

(Anno  1135,  Maii  3.) 

[MibjEI,  Opp,  diplom.y  lY,  p.  9.] 

iNTfocBNTius  epifcopus,  senrus  serTonim  Dei,  di- 

lecto  filio  Rainbro  (50)  salutem  et  apostdieain  ben»- 


auctoritate  aposlolica  roboramus  et  futurii  tempori-  D  dictionem. 


bus  ratum  manere  decemimus,  quemadmodum  cjus- 
dem  fratris  nostri  scripto  noscitiu:  stabilitum.  NuIIi 
ergo  hominum  fas  sit  praefatam  Ecelesiam  temerc 
pcrturbare,  aut  ejus  possessiones  auferre,  vel  abla- 
tas  retinere  minuere,  aut  tcmerariis  vexationibus 
fatigare,  scd  omnia  intcgra  conscr\'antur  corum, 
pro  quorum  gubematione  ct  suslentatione  concessa 
sunt,  usibus  omnimodis  profutura.  Si  qua  igitur  in 
futurum  ccclesiastica  saecularisve  persona,  hanc  no- 
strae  constitutionis  paginam  sciens,  contra  eam  te- 
mere  venire  tenlaverit,  secundo  tcrtiove  commonita. 


Religiods  dedderiis  fecilis  est  pnebeMHis  aneo- 
sus,  ut  (idelis  devotio  celerem  sortiatnr  eiSBetiiiii. 
Quia  igitur,  dilecte  in  Domiao  flli  Rainera»  ob  pee- 
catorum  jluorum  veniam  promereodam,  eodesiam  ad 
honorem  sanctae  Dei  genitricis  Maria,  nl  juxta  beaii 
Augustioi  Regulam,  et  formam  religionis  Floreffien- 
sium  fratruin  omnipotenti  Deo  inibi  aenriatar,  in 
proprio  allodio,  quod  Heylichshain  superius  dioitar, 
construxisti,  propositum  tuum  ac  dcsiderium  io  Do- 
mino  collaudamus,  et  ad  id  propensiua  exsequeodum 
omnimodis  exhortamur.  Nos  tuis  juslis  postolatiooir 


(50)  Rainems  do  Zetrud,  vir  nobilis,  hujus  abbatiae  fundator  anno  1130   primos  religiosos  e  Floreffienri 
abbatis  comitatus  Namurcensis  accersivit. 


221 


EPlSTOL.t:  ET  PRIVILIDGIA 


23J 


bns  clementer  anQuimus,  et  ut  ordo  canonicus  in  A 
praerata  ecclesia  perpetuis  lempoinbus  conservclur, 
prsBseDti  docrcto  sancimus.  Slatuimus  eliam  ut 
possessiones  et  bona,  quae  eidem  ecclesiae  a  tc,  seu 
ab  aliis  religiosis  viris  coUaia  sunt,  vel  iu  futurum 
praestaDte  Domino  offerri  contigerit,  firma  fratribus, 
qui  iDibi  Domino  famulantur.  et  iliibata  permaneant. 

Nulli  ergo  omnino  hominum  fas  sit  pra^dictum  or- 
dinem  io  praeoominata  ecclesia  infringcre,  vel  mu- 
tare,  aut  aosu  lemerario  perturbare,  vel  bona  ejus 
aoferrey  minuere,  aut  quibuslibet  molcsliis  fatigarc, 
salva  uimirum  dicecesani  episcopi  reverentia. 

Sk  quis  aatem  huic  Doslne  constituiioni  audacter, 
vel  teoierarie  contraire  tentaverit,  nisi  congrue  satis- 
fecerit,  indignationem  beaiorum  apostolorum  Petri 
et  Pauli  ae  noverit  incuraurum.  3 

Data  Piaia,  v  NoDas  Maii,  locarnationis  Dominic» 
anno  1135,  pontificatus  domni  Inaocentii  papae  II 
anno  vi. 

CLXXII. 

Confirfnat  •ardinem  S.AugustiniadPramonstratam 

ecclesiam  v  Non.  Maii,  » 

(Anno  1 1 35.) 

[MooaeU  Sasav.  eontinuatio  Gosmje,  ad  an.  1135, 
ap.  PerUf  Mmum,  Germ.  Script.  IX,  158  ^Patrolo- 
guF,  f.  CLXYI.;] 

CLXXIII. 

Euletim  S.FHgdiani  Lucenti  resHtuit  parasciam  a 
monaehis  S.  Georgii  inuasam. 

(ADD0II35,  Maiiitl.)  G 

[Bullar.  Lateran.,  15.] 

CLXXIV. 

Ad  Butertum  episcopum  et  canonicos  Lucanos. 

(Anno  1135,  Maii  24.) 

[Baluz,  MiscelL,  lY.  589.] 

Innocentius  episcopu?,  servus  servorum  Dei, 
venerabili  fralri  Hu.  [Huberto]  episcopoet  canoni- 
cis  Lucanis  salutem  et  apostolicam  benedictionem. 

DigDum  est  ut  suae  jaceat  ruinae  dolore  proslratus 
qoisqoia  apostolicis  contendit  conlraiie  manJalis. 
Caeteram  pro  eibibenia  jnstitia  fratribus  S.  Fri- 
diani  moDachos  S.  Georgii  Lucani  frequcnier  ad  ^ 
nostram  praeseotiam  evocavimus  ;  ipsi  vcro  nec  no- 
ttro  se  eonspectoi  praeseutarunt,  nec  prsefatis  fra* 
tribas  proat  debuerant,  satisfecerunt.  Pro  quo  ni- 
niinini  exeesaa  in  ipsos  ioterdicti  seDtentiam  pro- 
ualgaTimas.  IIK  autem  taoquam  inobediitctisp  filii 
imefdietom  mioime  aervaveront.  Ea  propter  eom- 
mooicalo  fratrom  nostrorum  consilio,  eosdem  mo- 
Baehoa  aoatbematia  vinculo  ionodavimus.  Quo  circa 
diieelioni  vestne  mandamus  quatenus  camdem  sen- 
lentiaoi  per  veatram  parochiam  annuctis,  ct  singu- 
lia  diebos  Dominicia  ad  eorumdem  monachorum  hu- 
Qiliatiooem  io  vestra  Ecclesia  renovetis. 

DaU  Pisia  iiono  Kal.  Janii. 


CLXXV. 

Ecclesice  Bonnensis  poasessionesquasdam  confirmat, 

(Anno  H35.  Maii  2G.) 
[Glnthkr,  Cod.  diplom,  Wi.-Mos.  i,  217.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
Icclis  filiis  GRaAaoo  praeposito,  et  canonicis  Bun- 
nensis  ccclcsiae  cjusquc  succcssoribus  canonice  sub- 
stilueuJis  in  pcrpctuum. 

In  bcati  Petri  calhcdra  divina  disponente  cle- 
mentia  constiluli,  quae  ad  pacem  sunt  Ecclesia) 
deberous  statuere,  et  vencrabilium  locorum  quieti 
ct  ulililati  salubriter  providere.  Quamobrem,  dilccti 
in  Domino  filii,  vestris  rationabilibus  postulationibus 
clementer  annuimus,  et  allodium,  quod  prope  Bun- 
nam  in  villa  quse  dicitur  Enlenic,  cum  vincis,  agris, 
nemoribus  et  mancipiis  ad  ipsum  perlinentibus,  a 
nobilibus  viris,  Gerardo  de  Lon  et  Heriberto  de 
Saphra,  annuentibus  uxoribus  eorum  et  liberis» 
emptionis  titulo  ducentis,  triginta  marcis  acquisi- 
visse  vos  con^lat,  vobis  praesentis  scripti  pagina 
confirmamus.  Mansum  etiam,  quem  a  Sigibergensi 
ccclesia  in  viiia,  quae  dicitur  Remerslorf,  pro  qua- 
dam  composittone  raliouabiliter  habeiis,  firmum 
vobis  et  iiiibaium  perpetuo  manere  sancimus,  sta- 
tuentes  ut  ea  omnia  debita  gaudeant  libertate,  et 
ab  omni  saeculari  exactione  libera  et  quieta  con- 
sistant.  Decernimus  ergo  ut  neque  tuis  successo- 
ribus,  nec  alicui  hominum  liceat  aliquid  de  prae- 
dictis  possessionibus  acquisilis  vel  acquirendis,  vel 
de  his  qu»  impraeseuiiarum  libere  et  canonice  Bun- 
nensis  habet  ecclesia,  aiienare,  aut  in  feodum  dare, 
sed  omnia  integra  conserventur  vestris  usibus  pro- 
futura.  Si  qua  igitur  in  posterum  ecclesiastica  sae- 
cularisve  persona,  hanc  nostrae  constitutionis  pa- 
ginam  scicns,  contra  eam  temere  venire  tentave- 
rit,  secuodo  tertiove  commonita,  si  non  satisfa- 
clione  congrua  emendaverit,  potestatis  honorisque 
sui  dignitate  careat,  et  a  sacratissimo  corpore  ac 
sanguine  Dei  et  Domini  Redemptoris  nostri  Jesu 
Cbristi  aliena  fidt,  atquc  in  extrcmo  ezamine  di- 
slrictae  ultioui  subjaccat.  Cunclis  autem  eidem  loco 
sua  jura  servantibus  sit  pax  Doinini  nostri  Jesu 
Christi,  quatenus  et  hic  fructum  bonae  actionis  per- 
cipiaut,  et  apud  dislrictum  judicem  praemia  aeternae 
pacis  inveniant.  Amen,  Aiaen,  amen. 

Ego  Innoeentius  CatholicflB  Ecclesie  episcopus. 

Ego  Guilielmus  Pnfenestinus  episcopus. 

Ego  Mattbaeus  Albanensis  episcopus. 

Ego  Gerardus  presbytcr  cardinalis  titolo  Sanctaa 
Crucis  in  Jerusalem. 

Ego  Lucas  presbyter  cardinalis  titulo  Sanctorum 
Joannis  ct  Pauli. 

Ego  Guido  indignus  sacerdos. 

Datum  Pisis,  pcr  manum  Aimcrici  sanctae  Ro- 
manoe  Ecclcsia)  diacoiii  cardinalis  et  cancvllarii,  vn 
Kal.  Juuii,  indicti*ine  xiii,  Incarnationis  Dominicae 
anno  1135,  pontificatus  vero  domini  Innoceotii 
papae  II  anno  vi. 


*t3  IPWOCENTII  II  PAPiE. 

CLXXVI. 

Privilegium  pro  Vlndocinensi  abbatia. 

(Anuo  1135,  Maii  26.) 
[UuNOii  Opera,  III,  i,  397.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
leclo  in  Chrislo  filio  Fr4ym(jndo  abbati  Vindocinensis 
monasterii,  ejusque  succcssoribus  regularis  ad  sub- 
stituendis  in  perpeluum. 

Cum  omnibus  Ecclesiis  et  pcrsonis  ecclesiasticis 
debirores  ex  aposlolicae  sedis  auclorilale  ac  benevo- 
luntia  existamus,  illarum  tamen  quieti  et  utilitati  at- 
lentius  nos  providere  conyenit,  quas  B.  Pelro  non 
esl  dubium  specialius  convenire  et  pertinere.  Expe- 
dit  ergo  ut  pro  monasterio  Vindocinensi,  cui,  cha- 
rissime  in  Domino  fili   Fravmunde  abbas,  auctore  B  ^^^^^  Romanum  consulatis  ponlificem,  cujus  mo- 


A  cardinalis  insignia,  vobis  pariter  eonfirmamus.  Qoid- 
quid  prsetera  poi^sessionis,  dignitatis  vel  immaai- 
talis  eidem  cceaobio  a  sedet<poAlolica  concessum  est, 
aul  in  posterum  liberalitale  regum  vel  priocipum, 
oblatione  fidelium  ofiferh  contigerit,  vobis  integnim 
atque  inconvulsum  in  perpetuum  manere  sancimus. 
Ad  conoilium  vero  tu,  vel  tuorum  quilibet  successo- 
nim  coaclus  non  ibit,  ubi  pap®  persona  non  erit. 
Neque  etiam  subditas  vestro  coenobio  ecclesias,  abi- 
cunque  sint,  excommunicare  vel  interdicere  cui- 
quam  liceat,  nisi  apertis  pro  culpis  et  quas  ejusdem 
loci  abbas  et  monacbi  ab  ipsis  episcopis  admoiiiti 
emendare  contempserint.  Quod  si  quis  contra  te  vel 
tuos  succcssores  pro  aliquibus  rebus  caasan  volae- 
rit,  nullatenus  tu  vel  tui  successores  respondeatis 


Deo,  praeesse  dijjnofceris,  lanto  amplius  paterna  in- 
vigilemus  sollicitudine,  quanio  ex  oblatione  illuslris 
memoriae  Gaufridi  Andegavensium  comitis,  et  Agne- 
Us  Pictaviensis  comitissae  ibidem  locus  ad  jus  el  do- 
minium  sanctae  Romanse  Bcclcsiae  spectare  cogoosci- 
tur.  Ideoque  tuis  justis  postulalionibus  clementer 
annuimus  et  praedictum  Vindoctnense  monasterium 
ad  exemplar  praedecessorum  nostrorum  apostolic» 
sedis  privilegio  communimus.  Sicut  igitur  praefati 
fundatores  devoverunt,  sub  sanctae  Romanae  Eccle- 
sia  defensionc  et  libertate  ab  omni  conditione  alia- 
rum  personarum  absolulum  semper  ct  liberum 
idem  cuenobium  permanere  sancimus,  statuentes  ut 
quascunque  possessiones,  bona  ab  ipsiusloci  funda- 


nastTium  ipsum  ct  rcs  monasterii  esse  noscuntor. 
Quidquid  igilur  de  rebusipsissineRomani  pontificis 
judicio  distractum  fuerit  vel  defiaitum,  irritum 
erit. 

Ad  haec  statuimus  ut  Andegavensis,  Pictaviensis 
et  Vindocinensis  comites,  omni  temporesiata^juto- 
res  et  defensores  ejusdem  loci  ad  honorem  apostoli- 
cae  sedis,  aec  eorum  quilibet  aliquam  exactionem 
sive  consuetudinem  Vindocinensis  cceaobii  rebus 
inferat,  nec  in  eis  aliquid  vindicare  praeaumat,  prsa- 
tcr  pratrocinium  solum,  quod  eis  ad  honorem  apo- 
stolicae  sedis  exhibere  promissum  est.  Obeuate  vero 
td  aunc  ejusdem  loci  abbate,  vel  tuorum  quolibet 
snccessorum,  aullus  inibi  qualibet  subreptionis  astu- 


■  ■  •  J  — '—      -|-— -^iw    ••^W-       •'».«'^w  •  — 

loribus,  vel  ab  aliis  Deumtimentibusoblata,  ^tprae-C  ^'^   ^^"   violentia  praeponalur,   aisi  qaem   fratres 


decessorum  nostrorum  auctoritate  firmata  idem  coe- 
nobium  impraesentiarum  in  locis  quibuscunque  pos- 
sident,  tibi  tuisque  successoribus  in  perpetuum 
praesentis  scripti  pagina  roboramus.  lo  quibus  baec 
propriis  nominibus  adnotanda  subjunximus  :  Eccle- 
aiam  S.  Georgii  in  Olcrouis  insula  cum  magna  parte 
ejusdem  insulae  ;  ecclesiam  Beatae  Mariae  de  castro 
Oleronis,  ecclesiam  Sancti  Nicolai  de  Olerone,  eccle- 
siam  Beatae  Mariae  de  Surgeriis,  ecclesiam  Sancti 
Sepulcri  de  Balgentiaco,  parochialem  ecclesiam  S. 
Clementis  de  Gredone  cum  omnibus  ecclesiis  quae 
infra  terminos  ejusdem  parochiae  continentur,  ec- 
clesiam  de  Adreio,  ecclesiam  S.  Saturnini  sitam 
super  Ligerim,  ecclesiam  S.  Petri  de  Monte  Foleti, 
ccclesiam  de  Carcerc,    videlicet   beati  Nicolai  et 


communi  consensu,  vel  fratrum  pars  cousilii  sanio- 
ris,  secundum  Dei  tinorem  et  beati  Benedicti  Regu- 
lam  praeviderint  eligendum,  non  lamen  siae  Irium 
abbalum  testimonio,  quos  religiosiores  in  viciois 
locis  haberi  contigerit.  Electus  autem  abbas  a  Car- 
aoteasi  vel  a  quolibet  Catholico  voluerit  episcopo 
beaedicatur,  omni  professioue  vel  cujuslibet  rei 
exactione  seposita.  Praecipimus  etiam  ut  tam  ia 
Vindocinensi  monasterio,  quam  ia  8.  Salvatoris 
juxta  Aodegavis  inuros  ecclesia  nulli  personae  nisi 
soli  papae  liceat  potestatem  aliquam  aut  domiaatfo- 
aem  exercere,  aut  excommunicare  seu  interdicere, 
etiam  fI  contigerit  Ca^-notensem  aut  Andegaveosem 
patriam  pro  culpis  quibuslibet  excommimicari ;  ex- 
communicatos  tamen  ipsi  scienter  noo  saieipiaot. 


Vioeeotii,  et  S.  Mariae,  quas  io  Cenomanensi  epi-      Decernimus  etiam  ut  nulli  omnimodo  bominam  li- 


scopatu,  cousensu  illustris  Goffridi  de  Meduana, 
Hildebertus  ejusdem  loci  episcopus  coenobio  vestro 
concessit.  In  episcopatu  Andegavensi,  ecclesiam 
S.  Mariae  de  Casteilis,  ecclesiam  Sanctae  Mariae  de 
Cosma,  ecclesiam  Sanctse  Mariae  de  Broco^ecclesiam 
Sancli  Petri  de  Villeriis,  ecclesiam  S.  Hippolyti  et 
S.  Germani  de  Areliaco.  Confirmamus  etiam  vobis 
quidquid  Robertus  de  Monlecontorio  Vindocinensi 
coenobio  donavil,  cl  ejus  filius  Berlrannus  postmo- 
dum  conccssit  ;  ccclesiam  B.  Joannisquae  est  super 
Ligerim.  Concedimus  etiam  libi  tuisquc  successori- 
bus  ecclesiam  B.  Priscae  cun  dignitate  cardinali.  Mi- 
tram,  dalmaticam  sandalia,  et  alia  quaeque  digoitatis 


ceat  saepe  dictum  coenobium  perturbare  aut  ejus 
possessiones  auferre  vel  ablatas  retinere,  mioaere, 
vel  temerariis  vexationibus  fatigare,  sed  omnia  io* 
tegra  conserventur  eorum  pro  quorom  guberoitiooe 
et  susteotatiooe  coocessa  suot,  usibus  omoimodis 
profdtura.  Si  quis  igitur  io  fuinrum  archiepiscopus» 
epi^copus,  imperator  aot  rex,  prioceps  aot  dia,co- 
mes,  vicecomes,  judex  aut  quaelibet  poteos  vel  im- 
poteos  persona,  hujus  nostri  privilegii  pagtoam 
scieos,  cootra  eam  venire  teniaverit,  secoodo  ter- 
tiove  commonita,  si  non  satisfaclione  congraa  emeo- 
daverity  potestatis  hooorisque  sui  dignitate  careat. 


EPISTOLiE  ET  PBIVILEGIA. 


m 


retmqne  se  diTino  judicio  existere  de  perpetrata  A 
iniquitate  cognoscat,  et  a  sacratissimo  corpore  ac 
sanguine  Dci  et  DomiDi  nostri  Redemptoris  Jcsu 
Qiristi  aliena  fiat,  atque  in  cxtremo  cxamine  di- 
strictae  ultioni  subjaceat.  Cunctis  autcm  cidem  loco 
ista  senrantibus  sit  pax  Domini  nostri  Jesu  ChrisU, 
qaatenus  et  bic  fructum  bonae  actionis  percipiant,  et 
apad  districtum  Judicem  praemia  setcm^  pacis  inve- 
nianl.  Amen. 

Sic  Mignatum  : 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesise  episcopus. 

Ego  Fnenestinus  episcopus. 

Ego  Antheus  Albanensis  episcopus. 

Ego  Gregorius  diaconus  card.  Sanctorum  Sergii  et 
Bftcdii. 

Ego  Guido  diaconus  card.    Sanctorum  Cosmse  et  ^ 
Damiani. 
Ego  Vasallus  diaconus  card.  Sancti  Eustachii. 
Bgo  Lictefridus  presbyter  card.  titulo  Vestinae. 

Ego  Grisogonns  diaconus  card .  Sancl«e  Mariae  in 
Portica. 

Ego  Gerardus  presbyter  card.  tit.  S.  Crucis  in 
Jerosalem. 

Ego  Anselmus  presbyter  cardin.  tit.  Sancti  Lau- 
rentii  in  Ludna. 

Ego  Lucas  presby ter  card.  titulo  Sanctorum  Joan- 
lus  et  Pauli. 

Ego  Martinns  presbyter  canlin.  tit.  Sancti  Ste- 
phani  in  Caelio  Monte. 

Ego  Guido  indignus  sacerdos.  q 

Ego  Axo  presbyter  card.    tit.    Sanctse  Anastasise. 

Datnm  Pisis  per  manum  Aimerici,  sanctse  Romanse 
EcdesiaB  diaconi  card.  et  cancellarii,  vii  Kalend. 
Janii,  indictione  xii,  Incamationis  Dominicse  anno 
1135,  pontificatus  vero  domni  Innocentii  II  papse 
anno  sezto. 

Sie  sequiiur  in  figuTa  rotunda  : 

ADIUVA  IfOS,  DBUS,  SALUTARIS  NOSTBR. 

8.  PBTRUS,  8.  PACJLUS. 

INlfOCBNTIUS  PAPA  SECUNOUS. 

CLXXVIl. 

Prhfilegium  pro  EccleMia  Silvas  Mundcs. 
(Anno  1435,  Maii  28.) 
[AnnaL  CamalduLy  III,  p.  %il.] 
InDOcentius,  anno  1 155,   auctoritate  apostolica,  *% 
com  Pisanis  adbuc  moraretur,    ut  legitur  in  veteri- 
bos  snmmariis  Fontisboni,    confirmavit  licentiam 
Goncessam  a  prsedecessore  suo  Leone  papa  IX,  fra- 
tribus  Silvse  Mundae,  aedificandi  suum   monasterium 
ad  tote  vivendum,  et  possidendi  auctoritate  sua  do- 
nationes,  oblationes  tam  pro  vivis,  quam  defunclis, 
et  habendi  suarum  rerum  deciraatioocs  ex  dono  apo- 
stolicae  sedis,  deserendo  monasterium  primum  quod 
a  nobili  viro  Griffo  constructum  dicitur,  in  comitatu 
Arretino,  et  pro  ejusdem  devotione   fundalum,   cui 
qoamdam  filiam  suam  prsefecit  religionis  intuitu,  et 
aanctiiiioniales  feminas  ei  junxit :  quod  quidem  mo- 
oaslerinm  fito  suse  inhonestate  permotus  auferens 
ad  Tiionim  of&dum  permutavit  et  libertate  donavit. 


Exortis  autem  guerris  inter  filium  prsedicti  Gnffi  et 
ejus  ncpotes,  fratres  dicti  loci  coacti  sunt  primum 
monastcrium  dcserere  et  fabricare  no^^um  secundum 
liccntiam  sumni  poDtiticis  impetralam,  quam  Inno- 
ccntius  papa  auctoritate  Dei  firmavit,  et  perpetuo 
observari  prseccpit. 

Subscripserunt  omnes  cardinales. 
Datum  Pisis  anno  Domini   1155,  quinto  Kalendas 
junii,  pontificatus  domni  Innocentii  anno  scxto. 

CLXXVIII. 

Archiepiscopos  et  episcopos  per  regnum  Teutonicum 
constitutos  hortatur  ad  obseruandum  Ecclesioe 
Romanae  privilegium  :  «  ut  majores  causa:  ad 
examinationem  sedis  apostolica:  devolvantur  et 
oppressi  omnes  intrepide  ad  eam  appellent,  n 

(Anno  1 135,  Maii  30.) 
[Theinbrus,  Disquisitiones  criticas,  p.  207.] 

Innocbntius,  servus  sevorum  Dei,  venerabilibus 
fratribus  archiepiscopis  et  episcopis  per  regnum 
Teutonicum  constitutis,  salutem  et  apostolicam  be- 
nedictionem. 

Tunc  pax  et  charitas  vice  se  mutua  complcctuntur, 
et  manet  indissolubilis  in  altera  dilectione  sinceritas, 
si  juxta  divinse  dispensationis  ordinem  et  Ecclesias 
gradus  distinctos  minores  majoribusreverentiam  ex- 
hibeant  ct  inferioribus  diligenliam  potiores  impen- 
dant.  Verum  ecclesiasticus  ordo  confunditur,  si  mi« 
nores  illicita  sua  tcmeritate  praesumant  vel  praesi- 
dentes  non  concessa  sub  remissione  impunitatis 
attentant.  Compago  namque  humani  corporis  et  di- 
vini  collegii  consen^atur  incolumis,  si  pastores  super 
gregem  invigilent,  et  raagis  appetant  pascere,  quam 
damnare  [leg,  dominare]  in  clero,  el  subditi  potius 
humiiitcr  obedire,  quam  a  subjectione  procaciter 
rcsilire.  Ne  igitur  pars  alterutra  dispeosationis  or- 
dinationem  pervertat,  beatus  Pctrus  apostolorum 
princeps  est  in  capite  Ecclesiae  a  Domino  constitu- 
tus,  ut  per  se  ct  per  successores  suos  fratrcs  confir- 
met,  errata  corrigat,  et  jura  sua  unicuique  tribuat. 
Inde  etiam  gencrali  lege  Ecclesiae  promulgatum,  ut 
majorcs  causae  ad  examinationem  scdis  apostolicae 
devolvantur,  et  oppressi  oranes  intrepide  ad  eam 
appellent.  Privilegium  enira  sibi  in  hoc  appellandi 
sancla  Roraana  reservavit  Ecclesia.  Quam  sit  nam- 
quc  necessarius  appellandi  usus,  nemo  est  qui  ne- 
sciat,  quippc  cum  judicantium  iniquitatem  et  impe- 
ritiam  corrigat.  Appellationc  autem  interposita, 
omnia  in  statu  suo  permaneant,  et  tandiu  nihil  erit 
innovandum  quandiu  de  appellatione  ab  eo,  ad  quem 
provocatum,  fucrit  pronuntiatum.  Caeterum  quod  in 
laicis  culpabile  videtur,  in  clericis  criminosum.  At 
vero  juxta  iraperialcs  sanctiones,  si  judices  ordinarii 
provocationes  flestimavjrint  respucndas,  xxx  pondo 
auri  multantur,  et  ay*essores  cl  officialcs  eorum  to- 
tidem  nisi  publiceo^/estiterinl,  et  actis  evidentibus 
contradixerint.  ({ifanta  igitur  animadvcrsione  sit 
plectendus  judex  ecclesisticus,  qui  doctrinam  ma- 
tris  suse  sanctse  Romanae  Ecclesise  objicit  et  priviie- 
gium  beati  Petri  infringere  nitilur,  parem  se  faciens 
Jesu  Chiisto  et  super  apostolorum  sedcm  ascendens 


m 


INNOCENTU  11  PARE 


m 


vigor  justititt  in  promptu  habens  ulcisci  omnem  in-  A  possidet,   ab  omni  personatu  libera  sandmus,  de 


obedientiam  non  ignoral.  Exbortamur  igitur  fraterni 
tatem  vestram  in  Domino,  ut  queraadmodum  di- 
gnitatera  veslram  desideratis  iiUbatam  a  sede  apo- 
stolica  custodiri,  ila  erga  subditos  mites  silis  et  prae. 
rogativam  audientiae  in  nullo  imminuerc  ant  infrin- 
gere  de  ca^tero  alteotetis.  Alioquin  de  lanti  excessus 
impunitate  non  judicabimur  apud  Dominum  negli- 
gentes,  tepidi  sive  rei.  Ex  officio  siquidem  apcstola- 
tus  iojuncta  est  nobis  a  Deo  nectssitas,  ul  majoribus 
honorifice  providentes,  minora  j^salubritcr  sine  iie- 
sione  curcmus. 

Data  Pisis,  iii  Kal.  Junii. 

CLXXIX. 

Priuilegium  pro  monasierio  Nobiliacensi, 

(Anno  1135,  Jun.  2.) 

[DucuBSNB,  HisL  de  la  maison  de  B6lhune.] 

Innocbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lecto  filio  GuALTKRO  abbati  Nobiliaci  monasterii 
ejusque  successoribus  regulariter  substituendis  in 
perpetuum. 

...  Confirmamus  etiara  terram,  juxla  mare  sitam, 
quaro  Guilleimus  Bethuniensis  advocatus,  concedentc 
comite  Flandrensi  Theodorico,  pro  conmrautatione  de 
Reschesburg  eidera  ecclesiae  dedit,  etc. 

Data  Pisis  per  manura  Almerici  sanctse  RoraansB 
Ecclesiae  diaconi  cardinahs,  et  cancellarii,  iv  Nonas 
Junii,  indictione  xiii,  Incarnationis  Doniinic»  anno 
1136,  pontificatus  dorani  Innocentii  papse  II 
anno  xi. 

CLXXX. 

PrivHegia  liberiatesque  abbaiio!  S.  PeiH  in  monte 

Blandinio,  ordinis  S.  Benedicti,  eon/irmantur. 

(Anno  1135,  Jun.  2.) 

[MiRJEi,  Opp.  diplom.  IV,  p.  10  ] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorura  Dei,  di- 

lecto  filio  GiLBERTO  monasterii   Blandiniensi  abbati, 

ejusque  successoribus  in  perpetuum. 

Apostolicae  auctoritati  expedit  religiosas  personas 
diligere  et  earum  loca  pia  protectione  raunire,  quod- 
que  grave  eis  est  levigare  et  relaxare,  ut  ex  indulta 
consolationis  gratia  in  obsequio  Dei  promptiores  exi- 

stant. 
Eapropter  praefatura  Blandiniense  coenobium  sub- 


quibus  nulla  per  episcopos  vel  eorum  minisfros 
exactio  quibuslibet  occasionibus  exigatur,  nec  abs- 
que  canonico  judicio  inveniantur,  salva  in  omnibus 
dioecesani  episcopi  cauonica  justitia. 

Insuper  inconvulsc  confirmamus  ut  presbytcri  ad 
cadem  altaria  ministraturi,  prius  ab  abbate  et  ab 
ecclesia  sua  clecti,  dcinceps  episcopo  vel  archidia- 
cono,  seu  decano  praesententur,  ab  quibus  curara 
aniraarura  suscipiant.  Abbati  autera  pro  rebus  ad 
raonasteriura  pertinentibus  debilam  subjecUonem  ex- 
hibcant.  Statuimus  etiam  ut  exceptis  illis,  qui  ad 
proprios  titulos  ordinati  sunt,  de  ecclesiis  vestris 
presbyteros,  si  minus  idonei  foerint,  removeatis,  et 
assensu  dioecesani  episcopi   idoneos  substitualts  :  ct 

P  nc  quis  parochianum  vestrura  infirraura  oleo  inun- 
gat,  vel  exUra  parochiam  ducat,  aut  mortuum  sine 
vestro  consensu  sepeliat. 

Liceat  quoque  vobis  de  notariis  criminibus  ex- 
coraraunicare,  et  excoramunicati  ab  ejMScopo  et  ejus 
minisUrts  pro  excommunicatis  habeantuTy  et  nisi 
per  vos  nullo  raodo  absolvantur.  Curias  autem  vestras 
in  Gallia  sitas  ab  omni  deciraa,  excepta  frugumy  li- 
beras  constituiraus,  et  terram,  quae  proprise  terrse 
vestree  alluvione  maris  concrescit,  vobis  et  ecclesi» 
vestrse  confirraamus.  Monachum  quoque  de  coenobio 
vesUro  ad  ecclcsiasticum  ordincra  proraovendum, 
seu  pro  alia  qualibet  causa  absque  consensu  abbttis 
toUendi  nemo  unquam  habeat  licentiam . 
Hsec  itaque  constitutionis  dccrela  auctoritate  Dei 

p  et  nostra  perpctua  stabilitate  et  sine  aliqua  consti- 
tuimus  refragatione  servari,  ncc  a  quoquara  quali- 
bet  occasione  irarautari.  Servanti  sit  pax  et  benedi- 
ctio  :  non  servanti,  nisi  resipuerit,  perpetua  male- 
diclio. 

Ego  Innocentius  Catholics  Ecclesiae  episcopus. 
Ego  Willelraus  Prffinestinus  episcopus. 
Ego  Matthseus  Albanensis  episcopus. 
Ego  Guido  indignus  sacerdos. 

Ego  Gerardus  presbyter  cardinalis  Sanclae  Crucis 
in  Jerusalera. 

Ego  Lucas  presbyter  cardinalis  Sanctorum  Joannia 
et  Pauli. 

Datura  Pisis  per  roanum  Aimcrici  sanctae  Romanae 
Ecclcsiee  diaconi  cardinalis  et  cancellarii,  quarto 


solius  beaU  Petn  et  nosU^  diUone  atque  protecUonc  i     •    •  j-  ••       j    •        .  ^      w  ^    - 

^    .  . .  , .       ™„*1.  ^^.-«„:    D  Nonas  Junn,  indicUone  decima  tertia,  Incamatioms 

sDeciahler  suscipiraus,  et  perpetuo  manere  dccrevi- ^' .^  '         .,,    .  .... 

*^     ,      ^  ,.  .    •.  »  .-.      4        .«11,«  Dommicae  anno  raillesimo  centesimo  tnceamo  sexlo, 

mus.  Apostolica  auctontate   consUUientes,  ut  nullus  .^    ^       ,       .  ,  ..  ,,  ' 

.       ^     .  .    j       •     I  «. ^^w:  ponUhcatus  doram  InnocenUi  pap»  II  anno 

deinceps  episcopus  praesuraat   de   ejusdera  caenobu  ^  *^*^ 

redditibus,  rebus,  curtis,   vel   vilhs,  quolibet  modo  *  yyyi 

quidquara  rainuere  nec  imraissiones  aliquas   facere,  CLXXXI. 

nec  audeat  ibidera  cathedrara  collocare,  neque  ordi- 
nes  facere,nec  comraunera  e^^sUruere,  neque  placcnta 
tenere,  nec  ulla  iraperand^"  potestatera  exercere, 
nisi  ab  abbate  et  fralribus  ejv^^era  loci  fucrit  ro- 
gatus.  Missas  sane  pubhcas  vel  stationes  in  eodem 
monasterio  ab  cpiscopo  fieri,  et  ^piscopura  ibidcra 
frequenter  venire,  nisi  ab  abbate  et  fratribus  fuerit 
Tocatus,  omnino  prohibemus. 
Altaria  vero  quae  idem  coenebiura  canonice  mmc 


Ad  Henricum  Leucorum  episcopum.  —  Con/irmat 
concordiam  factain  inier  ipsum  et  Friderieum  eo- 
miiem  Tullensem. 

(Anno  1135,  Jun.  6.) 

[Mansi,  ConciL  XXI,  419.] 

Innocbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 

nerabili  fraUi  Henrigo  Leuchorum  episcopo,  ejus- 

que  successoribus  canonice  promovendis,  in  perpe- 

Uuim. 


debeans  aecletiMlicae  discipline  moderatiooe  cor- 
rif  ere,  ita  luhilominas  convenit  eomm  bene  gestt 
fonare.  Quamobrero»  venerabilis  fratcr  Ueniice 
epiacope,  pacem  et  concordiam,  quae  post  mullas 
foerraa  et  labores  atque  expensas  inter  le  et 
Bobilem  virum  Fredericum  comitem  TuUensem,  in 
pmeolia  veoerabilium  fratrum  no^trorum  Altuini 
epiiwpi  Saneta  Rufinue,  tunc  apostolicse  sedis 
kigaliy  Alberonia  TreTerensisarcbiepiscopi  et  suffra- 
gaoeoron  auomm,  Stephnni  videlicet  Metenais  , 
Alberoois  Virdonensis,  episooporum^necnon  aliorum 
nobilium  priocipnm,  videlicet  Simonis  ducis,  Ade- 
leidia  doeiss»    uxoris    suae,    Rainaldi    Barrensium 


EPISTO[.ifi  ST  PRIVlLRGf A.  ^M 

fimiram  aoatronni    aicoi  irrationabilia  A  maneant  et  quieti.  Si  quis  autem  Lujus  nostrse  coo-^ 

Hrmalionis  pa^inam  sciens,  contra  eam  venire 
ienlaveril  temere  secundo  tertiove  commonitus,  si 
non  reatum  suum  congrua  satisfactione  correxerit, 
potestatis  honorisque  sui  periculum  patiatur,  et  a 
sacratissimo  corpore  et  sanguine  D.  N.  Jesu  Christi 
alienus  Hat.  Conservantcs  autem,  omnipotenlis  Dei, 
et  beatorum  aposlolorum  Petri  et  Pauli  gratiam  con- 
aequantur. 

Data  Pisis  perroanum  Almerici  S.  R.  B.  diaconi 
cardinalis  et  cancellarii,  vii  Idus  Junii,  indictio- 
ne  vm,  Incarnatioois  Dominice  anno  1136,  ponti- 
ficatus  domini  Innocentii  papse  II  anno  vi. 

CLXXXII. 
coniiis,  Galteri  de  Cundricurte,  Odonis  de  Melaino, 

et  Pciri  de  Bressejo.  Rutile  in  Treverensi  parochia  B  EcclesiamJoannis  in  Viculo  canonicU  B,  Marias 

c^«  ^t   ^.^^^i\^  cA^;«i:  «•«;«•  ^/>«fi..mo«».,e   oi  Placentinof  adjudicat  sub  censu  anno  sedi  apo- 

facu  eai,  prKaentis  scripti  pagina  confirmamus,  et         gtolicie  persolvendo.  ^ 

fatoris  iemporibus  ratam  manere  decernimus.  Ita 

seilioet  oi  de  bospitalitaie,  seu  consuetudine,  quam 
praefaioa  comea  Fredericus  in  prsebenda  fratrum 
TUleoaiB  Eeclesias  sibi  usurpsre  contra  justitiam 
Biiebaior,  nibil  sibi  deinceps  ex  debito  audeat  vindi- 
eare.  Verumtamen  si  prsedictus  comes  Yisceriaci 
in  prebeoda  fratrum  bis  in  anno  cum  septem  vel 
deeem  militibus  tanium  hospitari  voluerit,  id  ipsum 
ei  mioioM  oegabitur ,  sed  fratres  ejuedem  ioci 
susiioeboni,  oec  eum  exinde  molestabuni,  si  in 
oiodo  frairom  bospitium  suscipiat,  si  minisierialium 
adoiioiatraiione  procurari  voluerit,  si  nullam  exa- 
etioBem  in  eadem  villa  vel  per  se,  vel   per  alios 


(Anno  1135,  Jun.  7.) 

fCoCQUELlNES,  t.  II,  p.  228.] 

Innocbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lecto  filio  JoANNi,  ecclesia;  Beatse  Mariai  Placentinae 
prseposito,ejusque  successoribus  regulariler  substi- 
tuendis  in  pen'etuum. 

Ex  adminisratione  ofYicii  nobis  a  Deo  injuncti, 
compellimur  ad  Ecclesiarum  Dei  statum  in  suae  in- 
columitatis  robore  conservandum  diligenler  inten- 
dere,  et  ne  in  locis,  in  quibus  honeslas  et  religio 
florere  consueverant,  occasione  aHqua  omnino  de- 
pereant,  soIHcite  providere.  Ecclesia  siquidom  San- 
feeerit.  Ccierum,  si  ipse  hoo  transgredi  vel  violare  G  ^ti  Joannis  de  Viculo,  infra  Placentini  episcopatus 


prMUDpaerii,  jam  dicti  fratres  id  ipsum  ab  eo  per 
JQStitiaoi  exquirere  possint.  Praeterea  si  quando 
oeeease  foerii  ot  idem  comes  a  decano  vel  praeposito 
pastolaverii,  io  prebenda  fratrum  semel  in  anno 
com  aepiem  vel  decem  miHtibus  tantum,  tertium 
bospilum  ei  dabitur.  Si  vero  necessitas  ingruerit, 
ei  B«€  doeaoQm,  nec  praepositum  ad  obiioendum 
hospitium  babere  poterit :  hospilium  ipsum  per 
niBisierialiaro  manus  accipiat,  et  servitium  compe- 
iena,  quod  ei  exhibitum  fuerit,  cum  graiiamm 
•eiiooe  suscipiat.^Quod  si  comes  aliter  quam  supra- 
leriptam  esi,  feeerit,  ei  conventionem  laudatam 
eoram  pnefaUs  episcopis  atque  principibus  violave- 
rii,  aai  exaeiionem  aliquam,  vel  violentiam  in  vil- 


terminos  sita,  quae  speciaiiter  ad  jus  beati  Petri,  et 
dominium  pertinet,  peccatib  exigemibus,  valde  at- 
trita  est,  et  tam  in  temporalibus  quam  in  spirilua- 
libus  maximum  sustinuit  delrimentum.  Tu  vero, 
dilecte  in  Domino  fili  Joannes  prseposite,  ad  sedem 
apostolicam  veniens  ejusdem  ecclesiae  concessionem 
a  nobis  humiliter  poslulasti.  Et  nos  igitur  de  reli- 
gione  tua  et  fcrventi  sollicitudinis  studio  habentes 
in  Christo  fiduciam,  ecclesiam  ipsam  tibi,  tuisque 
succtissoribus,  el  per  vos  Ecclesiae  Placentiiiae  ad- 
meliorationera  coramittimus,  ut  videlicei  bona  et 
possessiones  ejusdem  loci,  quae  districtae  sunt,  ve- 
stro  recuperentnr  studio,  ct  habilae  oonserventur 
et  regularium  convento  ibi  quotidie  honestus  famu- 


lis  frolrom  sopradictorum  exercuerit,  si   scrvitia  D  latus  Doroino  irapendatnr.  Si   quando  vero  (quod 

non  optamus)  a  gratia  sedis  apostolicae  excideritis  - 
aut  quod  vobis  injunctura  est,  de  eadem  ecclesia 
non  observaveritis,  locus  ipse  cura  omnibus  posses- 
sionibus  suis,  tam  mobilibus  quam  immobilibus 
vel  se  moventibus,  ad  jns  et  domitiiura,  ac  liberam 
faculiatcm  saiiclae  Romanse  Ecclesiae  absque  mole- 
stia  revertatur.  Ad  indicium  autem  quod  praefatus 
locus  juris  sit  beati  Petri  et  sanctae  Romanae  Eccle- 
siae,  dimidiam  unciam  auri  singulis  annis  Lateranensi 
palatio  persolvetis.  NuIIi  ergo  omoino  hominum 
fas  sit  super  hoc  de  caetero  iufestare,  aut  aliquod 
vobis  gravamen  inferre.  Si  quis  igitur  ausu  'emerario 
hoc  altentare  praesuropserit,  indignaiiontm  beaio- 


caoonicorum  antedicta,  ei  eo  modo  qao 
sooi  deieraiinata,  per  msnas  ministerialium  noo 
soseeperit :  hospita  quae  non  ex  debito  aut  justiiia, 
sed  per  safferi-ntiam  frairam  aci*.ipiebat,  prorsus 
aiiiiitai  :  et  boc  tandiu  stare  poteril  quandiu  ipse 
amiciiiam  fratribus  debitam  observaverit.  Decemi- 
mos  ergo  ui  neque  prsefato  coroiti  neque  alicui 
bomioum  liceat,  ie  vel  successores  tuos,  seu  Tullen- 
sem  Rccleaiam,  aat  canonicos,  super  hoc  temere 
iaieatare,  aai  aliquid  ultra  id  quod  praedictum  est, 
a  te  vel  ab  ipsis  exigere  :  sed  potius  ipse  staiutis 
bo^piUia  cooieoloa  existai,  ei  TuUeasis  Ecclesia,  ei 
caoooicii  ab  ipsias  iofesiatione  de  ctetero  liberi 


tsi 


WNOCBNTIffS  n  VAfM. 


rnm  apostolonmi  PetrietPftuli,  et  no8traiii5enoye- A  bas  haec  propriis  nomhiibos  adnoCanda  anlsinQxi- 


ril  ineursurum.  Amen,  amen,  ameo. 

Ego  Innocentius  Gatholicae  Ecclesiae  episcopus  88. 

Ego  Guiilelmus  Praenestinus  episcopus  ss. 

Ego  Gerardus  presbyter  cardinalis  tituli  SanctaB 
Grucis  in  Jerusalem  88. 

Ego  Anselmus  presbyter  cardinalis  tit.   S.  Lau- 
rentii  in  Lucina  ss. 

Ego  Lucaa  presbyter  card.  tit.   SS.    Joannis  et 
Pauli  88. 

Ego  Martinus  presbyter  cardinalis  tit.  Sancii  Ste- 
pbani  in  Gaelio  Monte  88« 

Ego  Azo  presbyter  cardinalis  litoli  Sanctae  Ana- 
stasiae  ss. 

Ego  Gregorius  diaconus  cardinaiis   Sanctorum 
Sergii  et  Bacchi  ss. 

Ego  Stephanus  diaconus  cardinalis  Sanctae  Lu- 
cise  in  Orpbea  ss. 

Ego  Oddo  disconus  cardinalis  S.  Georgii  ad  Yelum 
Aureum  ss. 

Ego  Guido  diaconus  cardinalis  Sanctorum  Gosmse 
el  Damiani  ss. 

Ego  Guido  diaconus  cardinalis  Sancti  Adriani 
subscripsi. 

Ego  Boetius  diaconus  cardinalis  Sancti  Yiti  sub- 

scripsi. 
Ego  Vasallus  diaconus  cardinalis  Sancti  Eusta- 

chii  S8. 

Datum  Pisie  per  manum  Aymerici  sanctse  Roma- 
nae  Ecclesia  diaconi  cardinalis,  et  cancellarii,   vii 


mus  :  In  ipsa  villa  Juncellensi  ccclesias  8.   FeKcii, 
S.  MichaelisetS.  Saturnini.  In  Biterrensi  apiscopata 
ecclesiam  S.  Joannis  de  Silias,  ecclesiam  S.  Petri  de 
Rovinacco,  ecclesiam  S.  Martini  de  Avena,  eccle- 
aiam  S.  Marise  de  Altiniaco,  ecclesiam  S.  Dalmatii 
de  Teloodaz,  ecclesiam  S.  Salvatoris  de  Rocca  ro- 
tunda,  ecclesiam  S.  Nicolai,  ecclesiam  S.  Satumini 
de  Ganaonas,  ecclesiaro  S  Bartholomsei  de  Amo- 
sia,  ecclesiam  S.  Juliani  de  Fellinasi,  ecclesiam  S. 
Petri  de  Dran.Hthilag,  ecclesiam  S.  Mariae  de  Anisa, 
ecclesiam  S.  Stephani  de  Diano,  ecclesiam  S.  Urid 
dc  Bezet,  ecclesiam  S.  Mariee  de  Frangolia,  ecele* 
siam  S.  Petri  de  Bruculo,  ecclesiam  S.   Salvatoris 
de  Podio,  ecclesiam  S.  Suzannsede  Barzae.  In  Rn- 
B  tenensi  episcopatu  ecdesiam  S.  Martini  de  Ganals, 
ecclesiam  S.  Juliani  de  Moleiras,  ecclesiam  S.  Chri- 
slophori  de  Druria,  ecclesiam  S.   Marise  de  Tao- 
riaco.  1n  Agathensi  episcopatu  ecclesiam  S.  Marise 
de  Nataliono,  ecclesiam  S.  Gecilise  de  Lopiano.  la 
episcopatu  Lutevensi  ecclesiam  S.  Marise  de  Prn- 
neto.  Decimas  sane  et  alia  jura,  quse  usque  ad  bsec 
tempora   quiele  ac  legitime  tenuistis,    libere  et 
absque  alicujus  contradictione  vobis  babenda   et 
possidenda  perpetuo  jure  concedimus  et  firmamas, 
et  ut  neque  ab  episcopo,  neque  ah   alio  snper  bis 
quaelibel  vobis  imminutio  aut  violentia  inferalur, 
apostolica  auctoritate  sancimus.   Obe nnle   vero  te 
nunc  ejusdem  loci  abbate,  vel  tuorom  quolibet  sac- 
cessoram,  nullus  inibi  qualibet  subreptionis  astutia 


Idus  Junii,  indictione  decima   tertia  [leg,    decima  Q  scu  violentia  prseponatur,  nisi  quem  fratres  com- 


quarta],  Incarnationis  Dominicae  anno  ii36,  ponti- 
ficatus  vero  domni  Innoceotii  II  papae  anno  vu. 

GLXXXin. 
BuUa  pro  abbatia  JuncelletiH. 

(Anno  ii35,  Jun.  8.) 

[Gall.  Christ.  VI,  Instrum.  135.] 

Innocbntius  episcopus,  servus  servoram  Dei, 

dilecto  filio  BeasNGABio  abbali  monaslerii  B.  Petri 

Juncellensis  ejusque  successoribus  regulariter  sub- 

stituendis  in  perpetuum. 

Cum  omnibus  Ecciesiis  et  ecclesiasticis  personis 
debitores  ez  injuncto  nobis  a  Deo  apostolatus  officio 
existamus,  illis  tamen  propensiori  cura  nos  conve- 
nit  imminere,  quse  ad  jus  B.  Petri  specialius  perti- 


muni  consensu  vel  pars  consilii  sanioris,  secundum 
Dei  limoram  et  B.  Benedicti  Regulam  de  eadem  eon* 
gregatiune,  si  idoneos  inventus  fueril,  providerint 
eligendum.  Quod  si  in  eodem  ccenobio  persona  ad 
boc  regimen  exsequendum  conveniens  inveniri  non 
potuerit,  liceat  praedictis  fratribus  de  alio  monaste- 
rio  sibi  abbatem  eligere.  Electus  autem  a  dioeeesano 
consccretur  episcopo,  si  quidem  hoc  ipsum  absqoe 
pravilate  el  cxactiooe  aliqua  voluerit  exhibere ;  alio- 
quin  Gatholicum,  quem  maiueritis,  adeatis  antisti- 
tem,  qui  nimiram  fultus  auctoritate  sedis  aposioli- 
cse,  quod  postulatur  indulgeat.  Hoc  quoqae  pne- 
senti  capitulo  duximus  addendum,  ul  ipsum  mona- 
stcrium,  et  abbales,  vel  monachi  ab  omni  saecula- 


noscuntur.  Quapropter,  dilecle  ia  Domino  fiii  D  Hs  servitii  sint  infeslatione  securi,  omnique  grava- 


nere 

Berengari  abbas,  tuis  justis  postulationibus  clemen- 
ter  annuimus,  et  Juocellense  beati  Petri  apostoli 
monasierium  ad  exemplum  praedecessorum  nostro- 
rum  Gregorii  VII  et  Paschdlis  II  recolendae  memo- 
riae  Romaiiorum  puntificum,  sub  apostolicae  sedis 
tutela  ct  projeclione  suscipimus,  et  praesentis  scri- 
pti  pagina  communimus,  slatuentes  ut  quascunque 
possessiones,  quaecunque  bona  idem  monaster>um 
impraebentiarum  juste  et  legitime  possidet,  aut  in 
futurum  concessione  pontificum,  libcralitate  regum 
vel  principam,  oblatione  fidelium,  seu  aliis  justis 
modis  praestante  Domino  poterit  adipisci,  firma  libi 
taisque  saccessoribus  et  iilibata  permaneant,  inqui- 


mine  mundanae  oppressionis  remoti,  in  saneta  con- 
versalione  el  religionis  observanlia  Domino  ser- 
vientes.  Qood  si  aliquis  episcoporam,  seu  qaaelibet 
eccWiastica  saecularisve  persona  monasierium  ve- 
atrum  in  rebus  aut  personis  gravare  praesumpserit, 
abbas  et  fratres  ejusdem  loci  iibere  apostolicam 
sedem  appellent.  Nulli  erio  omnino  hominum  fas  sil 
praefatum  Cienobium  temere  perturbare,  aut  ejas 
possessiones  auferre,  vel  ablatas  retinere,  minuere, 
aut  aliis  locis  quasi  piis  de  causis  concedere,  sed 
omnia  integre  conserventur  eoram,  pro  quoram 
gabernatiooe  et  susientatione  concessa  snnti  osibas 
omnimodis  profulara.  Ad  indicium  aatem  percepl® 


233 


EPrSTOLE  ET  PRIVILEGIA. 


234 


hujosa  Romana  Ecclesia  libertatis,  bisantium  iinura,  A  slrura  Malliacense  coenobium  sub  lulela  et  jurisdi- 


nobis  nostrisque  successoribus  annis  singulis  per- 
soWetis.  Si  quis  igitur  rcgum.  imperatorum,  ducum, 
cojiitum,  prineipum,  seu  ecclesiastica  saccularisve 
persona,  hanc  nostrae  conslitutionis  paginam  sciens, 
contra  eam  temcre  venire  tentaverit,  secundo 
lertiove  commonita,  si  non  satisfaclione  congrua 
emendavent,  poteslatis  bonorisque  sui  dignitate 
careat,  reamque  se  divino  judicio  cxistere  de  perpe- 
trata  iniquitate  cognoscat,  et  a  sacratissimo  corpore 
ei  sanguine  Dei  et  Domini  Redemptoris  nostri 
Jesu  Christi  aliena  fiat,  atque  in  cxlremo  examine 
districtae  ultioni  subjaceat.  Cunctis  autcm  prcedicto 
ccenobio  sua  jura  servantibub  sit  pax  Domini  nostri 
Jesa  Christi,  quatenus  el  hic  fructum  bona?  aclionis 


ctionibus  sanctaeRomanae,  cui  Deo  auctore  deser- 
vimus,  Ecclesiae  consliiutum  nullius  alterius  juris 
ecclesije  dilionibus  subjaceat  ;  omnem  cujuslibel 
ecclesiae  sacerdotem  in  eo  ditionem  quaralibet  prae- 
ter  rectorem  sedis  hujus  aposlolice  habere  prohibe- 
mus,  adco  ut  nisi  ab  abbate  fuerit  invitatus,  nec 
raissarum  solemnia  cclebrare  praisumat.  Chrisma, 
oleum  sanclum,  consecrationes  altarium  sive  eccle- 
siarum,  ordinationes  monachorum,  qui  ad  sacros 
ordines  fuerint  promovcndi,  a  Piclaviensi  accipielis 
episcopo,  si  quidem  gratiam  atque  communionem 
aposlolicae  scdis  habuerit,  et  si  exhibere  ea  gratis 
et  sine  pravitate  volueril,  omni  exatione  seposita. 
Alioquiu  liceat  vobis  a  quocunque   malueritis   epi- 


percipiant,    et  apud   districtum    Judicem    pr^mia  B '"'^P^  ^"'*^^^'"^  ^^"j"^™^'^^  ^*^^^^^ 


consecrationem.  Tua  ergo  interest,  in  Christo  di- 
lecle,  regularis  disciplinae  instilutionibus  ferventer 
sistere,  ut  quanto  a  saecularibus  tumultibus  liberio- 
res  existitis,  tanlo  ampluis  ac  soilicitiusDeopIacere 
totis  aniraae  ac  mentis  viribus  procurelis.  Ad  indi- 
cium  autem  perccptbr»  hujus  a  Romana  Ecclesia  li- 
bertatis  xx  solidos  usualis  monetae  per  annos  singu- 
los,  Laleranensi  palalio  persolvetis. 

Decernimus  ergo  ut  nulli  oranino  horainum  hceat 
idem  caenobium  temere  perturbare,  aut  ei  suas 
possessiones  auferre,  vel  ablatas  retinere,  minuere, 
vel  temerariis  vexationibus  fatigare,  sed  omnia  inte- 
gra  conservenlur  eorum,  pro  quorura  sustenlatione 
concessa  sunt,  usibusomnimodis  profutura.  Si  qua 
C  igitur  in  futurum  ecclesiastica  saecularisve  persona, 
hanc  noslrae  constitulionis  paginam  sciens,  conlra 
eam  lcmere  venire  tenlaveril,  secundo  terliove 
commonila,  si  non  salisfaclione  cougrua  emcndave- 
ril,  honoris  el  officii  sui  dignitate  careal,  et  asacra- 
tissirao  corpore  ac  sanguiue  Dei  et  Domini  Jesu 
Christi  aliena  fial.  Cunclis  autem  eidera  loco  sua 
jura  servanlibus  sit  pax  Doraini  noslri  Jesu  Christi, 
quatenus  et  hic  fructura  bonae  actionis  percipianl, 
el  apuddistrictura  Judicem  praemia  ajlernaj  pacis 
invMnianl.  Amen. 

Datum  Pisis  per  manus  Aimerici,  sanctae  Romanae 
Ecclesiae  diaconi  cardinalis  et  cancellarii,  quinto 
Idus  Junii,  indiclione  decima  tertia,  anno  Incarna- 
tionis    Dominicai     millesimo  centesimo     trigesirao 


a^lemae  pacis  inveniant.  Araen. 

Ego  Innocentius  Catholicac  EccleMse  episcopus 
SS. 

Ego  Cbrysogonus  diac.  card.  S.  Mariae  iu  Por- 
tica  SS. 

Datuin  Pisisper  manuraAimerici,  S.Rora.  Eccle- 
siae  diaconicard.  et  cancellarii,  vi  Idus  Junii,  In- 
camationis  DoaiinicH3  anno  1135,  indictione  xiii, 
poQtiGcatus  vero  domini  Innocentii  papa;  II 
aoDO  VI. 

CLXXXIV. 
Primlegium  pro  abbatia  Malliacensi. 
(Anno  1135,  Jun.  9.) 
(Arcere,  Hisloire  de  la  Roehelle,  t.    II,    preuves, 

p.  669.1 

LN^focKNTius  episcopus,  servus  servorum  Dei, 
dilecto  filio  Tebaloo,  abbati  monasterii  Sancti  Petri 
Malliaeeosis  fjusque  succcssoribus  regulariter  sub- 
stiiuendis  io  perpetuura. 

Cum  omnibus  ecclcsiis  et  personis   ecclesiasticis 

debitores  ex  apostoiicae  sedis   auctorilate  ac  bene- 

Tolentia,  illis  tamen  atfentius  providcre  nos  conve- 

nil,  eteasa  pravorura  hominum   incursibus   defen- 

sando,  arctiori    debemus   charitate  diligcre  quas 

beato  Petro  et  sanctae   Ecclesiae  Romanae  non   est 

dubiura  specialius  adhaerere.    Quapropter,   dilecte 

iD  Domino  fili  Tebalde  abbas,  postulationibus    tuis 

clemenler  aanuiraus,  ac   libi  tuisque    successoribus 

regulariter  proraovendis,  Malliacenseraonasterium, 

cui  nuclore   Deo  prajesse   dignosceris,  praesentis  D  gexto,  ponlificatus  vero  domni  Innocentii   papae"n 
scripti  pagina  communimusatquenrraamus.  Sanclo 


rum  itaque  praedecessorum  noslrorura  bealae  mc- 
moriae  Sergii,  Alexandri,  Urbani,  Paschalis,  Calixli 
et  Gelasii  Romanorura  pontificum  privilegiorura 
tenorem  sequentes,  per  praesenlem  privilegii  nostri 
scriptiooem  apostolica  auctorilate  statuimus,  ut 
qoseuDque  hodie  idem  coenobiura  possidet,  sive  in 
fiilarum  concessioae  poatificum,  iiberalitate  princi- 
pom,  vel  oblatione  fideliura  canonice  poterit  adi- 
pisci,  et  quaecaoqae  praedecessoribus  tuis,  nostro- 
ram  rx>QStanl  praedecessorum,  qui  supra  dicti  sunt, 
privilegii  mnnimine  confirmata,  firraa  tibi  tuisque 
iQCcessoribus  et  illibata  perraaneant.  Porro  ut   ve- 

Patrol.  CLXXXI. 


anno  vi. 

CLXXXV. 

Privilegium  pro  monasterio  S.  Michaelis  Hugtho* 

viensis, 

(Annoll35,  Jun.  10.) 

[ScHOEPFLiN,  Alsat.diplom.  l.  I,  p.  208.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei  di- 
Iccto  filio  CuNRADo  abbati  raonasterii  S.  Michaelis, 
quod  in  loco,  qui  Vosagus  dicilur  ;  silum  est,  ejus- 
quc  successoribus  regulariter  substituendis  in  per- 
peluum. 


135 


INNOCKNTif  li  PAP/E. 


U^ 


Desiderium  quod  ad  religLoais  propositum  eiA 
animarum  salutem  pertinere  mouslralur,  auctore 
Domiuo  sine  aliqua  est  dilatione  complendum.  Hoc 
igitur  rationis  intuilu  monasterium  quod  in  honore 
S.  Micbaelis  omniumque  coelestium  virtutum  in 
Argentinensi  episcopatu  in  silva  quae  dicitur  Vosa- 
gus  juxta  flumen  Scheram  a  bon®  memoriae  comite 
Wernero  constructum  est,  et  ab  eodem  beato  Petro 
oblatum  sub  ejusdem  apostolorum  principis,  et  nostra 
iutela  suscipimus  et  prsesentis  privilegii  pagina 
communimus,  statuentes  ut  universa  quae  inprae- 
sentiarum  locus  ipse  juste  et  canonice  possidet,  aut 
in  futurum  concessione  p^otificum,  largitione  regum 
vel  principum,  oblatione  fidelium,  seu  aiiis  justia 
modis  procurante  Domino  poterit  adipisci,  tibi,  di- 
lecte  in  Domino  fili  Cunrade  abbas,  tuisque  succes-  3 
soribus,  firma  in  perpetuum  et  illibata  permaneant, 
In  quibus  haec  propriis  nominibus  adnotanda  sub- 
jungimus  :  campos  videlicet,  silvas,  prata  in  ipsa 
valle  adjacentia,  servos,  ancillas  ot  piscationem 
usque  ad  Ludenbach  et  capellam  Ragnisbach  cum 
appendiciis  suis  ;  ligna  quoque  ad  opus  roonaste- 
rii,  officinas  claustri  et  fratrum  usibus  necessaria 
de  dominicata  silva  ejusdem  comitis  ab  eodem  vobis 
concessa,  vobis  habenda  et  possidenda  firmamus. 
Hoc  etiam  adjicientes  ut,  si  eadem  silva  fructum 
gestaverit,  juxta  ejusdem  viri  concessionem,  deci- 
mam  partem  e\  his  pariter  habeatis.  Prsedium 
quoque  in  Fieresheim  ab  AdelbertocomitedeHades- 
burc  et  uxore  ejus  Judinta  cum  refutatione  ecclesise 
ibidem  sitae,  vobis  conccssum.  Praedium  apud  Hei-  G 
dolfesheim  cum  mancipiis  el  banno  quae  ex  domo 
illustris  viri  Folmarii  comilis  filii  praedicti  Werneri 
et  Helligae  uxoris  ejus,  habere  videmini.  Praedium 
quoque  ex  donoBerlint  sororis  ejusdem  comitisapud 
Egensheim,  et  praedium  apud  Maicheim .  Praedium 
apud  Eureseim  (51)  ;  praediumapudTambach.  Prae- 
dium  quoque  ex  dono  Luttoldi  comitis  et  Adelehidis 
uxoris  ejus  in  Luteringia  habere  videmini,  apud 
Oeheresdorf.  Saltum  unum  integrum  et  duos  dimi- 
dios,  duo  molendina,  bannum  dimidinm  ad  venden- 
dum  vinum,  mercati  quartam  partem.  Item  praedium 
in  Brachalfingen  (52),  aliud  ad  Banesdorf,  aliud  ad 
Herebrehteswile,  ecclesias  tres  integras  et  dimi- 
diam.  Item  praedium  quod  donavit  Donatus  presby- 
ter  et  frater  ejus  Rainardus  in  pncfata  villa  cum  D 
servis  et  ancillis,  Ecclesiam  ejusdem  villae,  quam 
dedit  Conradus  comes  ct  Erimannus  comes  cum 
uxore  sua  Agnele. 

Obeunte  to-nunc  ejusdem  loci  abbate,  vel  tuorum 
quolibel  successorum,  nullus  ibi  qualibet  violentia 
praeponatur,  nisi  quem  communi  consensu  fratres 
omnes,  vel  pars  sanior  fratrum  secundum  Deitimo^ 
rem  et  beati  Benedicti  Rsgulam  elegerint.  Electus 
autem  ab  Argentinensi  episcopo,  si  Catholieus  est, 
coosecretur,     siquidem    gratiam  apostolicse  sedis 


habuerity  et  eamrobis  absque  pra?itaie  oleKactiiM^ 
exhibere  voluerit ;  alioquin  quemcunque  maluerilis 
Gatholicum  adeatis  episcopum,  qui  nostra  faltos 
auctoritate  eamdem  consecrationero  vobis  exhibeat. 
Sepulturam  quoque  ipsius  loci  liberam  esse  decer* 
nimus,  ut  videlicet  eorum,  qui  se  illic  sepeliri  deli* 
beraverint,  devotioni  et  supremae  voluntati,  nisi 
forte  excomunicati  sint,  nullus  obsistat.  Advoca-> 
tus  autem  ejusdem  loci,  non  per  aliquam  violentiam 
conslituatur,  sed  communi  abbatia  et  capituli  vo- 
lunlate.  Qui  etiam  si  vestrum  coenobium  plus  justo 
gravare  voluerit,  alium  prout  melius  visum  fuerit 
eligendi  vobis  libera  licentia  pateat.  Sane  ipsufla 
monasterium  cum  appendiciis  suis  ab  Argentinenais 
episcopi  juridictione  seu  qualibet  cjus  exactione 
tutum  fore,  sanctum  atque  liberum.  Ad  indicium 
autem  hujus  perceptae  a  Romana  Ecclesia  libertatis 
unum  bysantium  nobis  nostrisque  suecessoribus 
annis  singulis  persolvetis.  Decernirous  ergo  ut  nulli 
omnino  hominum  liceat  praefatum  coenobium  temere 
perturbare,  aut  ejus  possessiones  auferre,  vel  ahla- 
tas  reliuere,  roinuere,  seu  quibuslibet  molestiis 
fatigare,  sed  omnia  integra  conserventur  eorum,  pro 
quorum  gubernatione  et  sustentatione  concessa  suni 
usibus  omnimodis  profutura.  Si  qua  igitur  in  iatu* 

rum  ecclesiaslica  saecularisve  persona,  hanc  nostr» 
constilutionis  paginam  sciens,  conlra  eam  temere 
venire  tentaverit,  secundo  tertiove  commonita,  si 
non  satisfactione  congrua  emendaverit,  polestatis 
honorisque  sui  dignitate  careat,  et  a  sacratissimo 
corpore  et  sanguine  Dei  et  Domini  nostri  Jesu 
Christi  aiiena  fiat.  Cunciis  autem  eidemloco  sua 
jura  servautibus  sit  pax  Domini  nostri  Jesu  Ghristi 
quatenuset  hic  fructum  bonae  actionis  percipianl, 
et  apud  districtura  Judicem  praemia  aetenue  pacis  iii- 
veuiant.  Amen,  amen,  amen. 

Ego  lonocentius  Catholicaa  Ecclesiae  episcopua^ 

Ego  Ouillelmus  Praenestinus  episcopus  tubscripai. 

Ego  Gregorius  diaconus  cardinfliis  Saoctorum 
Sergii  et  Bacehi  subscripsi. 

Ego  Oerardus  presbyter  Cardin.  tituli  S.  Cruei» 
in  Hierusalem  subscripsi. 

Ego  Matthaeus  Albanensis  episcopus  subscripsi. 

Ego  Stephanus  diaconus  cardinalis  S.  Lucise  in 
Orphen  subscripsi. 

Ego  Anselmus  presbyter  cardinalis  subscripsi. 

Ego  Teodwinus  S.  Rufinae  episcopus     subscripsi. 

Ego  Oddo  diaconus  cardin.  S.  Oeorgii  ad  Velum 
aureum  subscripsi. 

Ego  Azo  presbyter  cardinalis  tituli  S.  Anastasice 
subscripsi. 

Data  Pisis  per  manum  Aimerici,  sanctsi  Romane 
Ecclesise  diaconi  cardinalis  et  cancellarii,  iy  Idos 
Junii,  indictione  xui,  Incarnationis  Dominic»  anno 
li35,pontificatus  domoi  Innocentii  II  pap»anno  ir. 


(51)  Intelligitur  Ebersheima  quoNovientense  mo" 
nasterium  vocatur  Ebersheim  Munster. 


(52)  Fortehodie  Breehlingen. 


m 


EPISTOUB  BT  PRIVILB6I4 


238 


CLXXXYI.  A 

9BUaquaprioratum  Sanr.iiPeMde Nanto  ababba' 
taiUgniiatem  evehit,uniendo  ipsi  plureseccUsias. 

(Aqqo  1135,  Jun.  13.) 

[GaH.  CkrUt.,  1,  Instrum.,  61.] 

Ix?rocB?cTics  episcopus,  servus  servorum  Dci,  di- 

leeto  filio  Raimondo  abbati  monasterii  Beati  Petri 

Na&tensis  ejusqiie  successoribus  regulariter  substi- 

laeDdis  in  perpetuum. 

Apostolics   sedis  nos  urget  auctoritas  religiosas 
persooas    diligere,  el   earura   loca,  praesertim   quae 
beati  Peiri  viris  existunt,  sanctse  Romanae   Ecclesia^ 
gremio  confovere,  et  ut  in  eis  religio  augcatur,   et 
eonservetur     pateme    affectionum     consideratione 
prospicere.  Proinde,  dilecte  in  Domino  filii  abbas,  ^ 
desiderium  tuuro,  quod  ad  religionis  propositum  et 
iDimanim   salutem   perlinere    monstratur,  auctore 
Deo  sine  aliqua  dilatione  duximus  affectui   manci- 
pandum,  ut  videlicet  ecclesia  Beati  Petri  Nanlensis» 
qui,    Dco   gratias,  tam   in   temporalibus  quam  in 
spiritualibus  per  tuam  industriam  plurimum   accre- 
Yisse,  juxta   petitionem  tuam   de  prioratu   abbatia 
deincepa    statuatur  :  et  ut  in   futumm   inviolabiliter 
ibbaiia  ))ermaneat,  praesenti  decreto  sancimus.  Ip- 
sam  itaque  ad   jus  et  proprietatem  beati   Petri  per- 
tineos,  sub   apostolicse  sedis  tutela   et  protectione 
soscipiraus,  el  praesentis  scripti  pagina  roboramus. 
Statuentes  ut  quascunque  possessiones,   qusecunque 
bona  idem  monasterium  inprsesentiarum  juste  et 
legitime  possidet,  aut  in  futurum  concessione  ponti- 
ficum,  largitione   regum   vel  principum,   oblatione  ^ 
fidelium,   seu  aliis  justis   modis  praeslante  Domino 
poierit  adipisci,  firma   tibi  tuisque  successoribus  et 
illibata  permaneant.  In  quibus  baec   propriis  nomi- 
nibus  adnotanda   subjunximus  :  in    Nantensi  viila 
ecclesiam    Sancti    Stephani,   et  ecclesiam    Sancti 
Jaeobi  ;   in  Larzaco  ecclesiam   Sancti  Salvatoris, 
eeclesiam   Sanctae    Mariae    de     Cuneis,    ecclesiam 
Stncti  Stephani  de  Gantobrio,   ecclcsiam    Sanctse 
Kariae  Magdalenae  de  Lechiciis,   ecclesiam   Sancti 
Martini  de  Vicano,   ecclesiam  Sancli  Michaelis  do 
Robiaco,  ecclesiam  Sancti  Sepulcri  de  Algua,  eccle- 
siam  Sancti  Christophori  de  Cuberloirala,  ecclesiam 
Sanctae  Mariae  de  Luc,  ecclesiam  Sanctae  Mariae  de 
Celclefas,  ecclesiam  Sancti  Joannis  de  Brolio.   In- 
qkiseopatu  Nemausensi,  ecclesiam  Sanctae  Mariae  de  D 
Durbia,  ecclesiam    Sancti  Geraldi  dc    Rupefolio, 
ecclesiam  Sancli  Joannis  de  Vallegarinta,   ecelesiam 
Sanctae  Mariae  de  Treve,  ct  ecclesiam   Sancti   Pelri 
de  Revenb. 

Perro  obeunte  te  nunc  ejusdem  loci  abbale,  vel 
tttorum  quolibel  successorum,  nullus  inibi  qua- 
libet  subreptionis  astutia  seu  violentia  praeponatur, 
nisi  quem  fipatres  communi  consensu,  vel  fratrum 
parsconsilii  sanioris,  secundum  Dei  timorem  et 
beati  Beaedieti  Hegolam,  providerint  eligendum. 
Birtnff  aulem  a  dioeeesano  consecretur  episcopo, 
&  qoldem  Catholicus  fuerit,  et  ea  absque  pravitate 
et  exactioDa  aHqoa  voluerit  inhibere ;  alioquin  Ca- 


tholicum  quem  malaeritis  adeatis  antiatiteni,  qui 
nimirum,  nostra  fultus  auctoritate,  quod  postulatur, 
indulgeat.  Scpulturam  quoque  ipsius  loci  liberam 
csso  decemimus,  ut  qui  se  iUic  sepeliri  deliberave- 
rint,  eorum  devotioni  et  extremae  voluntati,  nisi 
excommunicati  fuerint'  nullus  assistat  [/*.  obsistatj, 
salva  nimirum  matricis  ecclesiae  justitia.  NuIIi  crgo 
episcopo,  nulli  omnino  magnae  parvaequc  personae 
facil  [/".  vacet]  praefalum  cocnobium  temcre  pertur- 
bare,  aut  cjus  posscssiones  auferre,  vel  ablalas  re- 
tincre,   minuere,,    aut   uliquibus  vcxalionibus  fati- 

garc  ;  sed  omnia  integra  conservenlur,  tam  vestris 
quam  Iratrum  et  pauperum  usibus  profutura.  Ad 
indicium  vero  quod  idem  coenobium  beati  Petri 
juris  existat,  duos  bizantios  nobis,  et  successoribus 
nostris,  annis  singulis  persolvetis.  Si  qua  igitur 
in  postemm  ecclesiastica  saecularisve  persona,  hanc 
noslrae  conslitutionis  paginam  scicns,  contra  eam 
temere  venire  tentaverit,  secundo  terliove  commo- 
nita,  si  non  satisfactione  congma  emendaverit,  po- 
testatis  honorisque  sui  dignitate  careat,  et  a  sacra- 
tissimo  corpore  ac  sanguine  Dei  et  Domini  Redem- 
ptoris  nostri  Jesu  Christi  aiiena  Qat,  atque  in  extremo 
examinc  districtae  ultioni  subjaceat.  Cunctis  autem 
eidem  loco  sua  jura  servantibus  sit  pax  Domini  no- 
stri  Jesu  Christi,  quatenus  et  hic  fructum  bonae 
actionispercipiant,  etapud  districtum  Judicem  prae- 
mia  aeleraae  pacis  inveniant.  Amen . 

Ego  Innoccntius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus 
subscripsi. 

Ego  Guillelmus  Praeneslinus  episcopus  subscri- 
psi. 

Ego  Guido  Tiburtinus  episcopus  subscripsi. 

Ego  Gerardus  presbyter  cardinalis  subscripsi. 

Ego  Litusens  presbyter  cardinalis  subscripsi . 

Ego  Lucas  presbytcr  cardinalis  SS.  Joannis  et 
Pauli  subscripsi. 

Ego  Antonius  presbyter  cardinalis  subscripsi. 

Ego  Gregorius  diaconus  SS.  Sergii  ct  Bacchi  sub- 
scripsi. 

Ego  Chrysogonus  diaconus  cardinalis  subscripsi. 

Datum  Pisis  per  manus  Aymerici,  sanctae  Romanae 
Ecclesiae  diaconi  cardinalis  et  cancell.  Idibus  Junii, 
indictionc  xiii,  Incamationis  Dominicae  anno  mille- 
simo  centesimo,  ponti6catus  vem  domini  Innocentii 
papae  secundi. 

CLXXXVII. 

Majori  Monasterio  ecclesiam  SS.  Ru/ini  et  Yalerii 
Basilicensem  asserit,  pelente  Gosleno  episcopo 
Suessionensi. 

(Anno  1135,  Jun.  16.) 

[Mabillon,  Annal.  ord.  S.  Bened.,  VI,  671.] 

Innocentius  episcopas,  servus  servorum  Dei,  di- 

lecto  filio  Odoni  abbati  Majoris  Monasterii  cjusque 

successoribus  regulariler  substituendis    in  perpe- 

tuum. 

Quoties  illud  a  nobis  petitur  quod  rationi  et  hone- 
slati  convenire  cognoscitur,  animo  nos  docet  libenti 
concedero,  el  pelentium  desideriis  congmum  imper- 


239 


TNNOCENTII  II  ?\PJE. 


240 


liri  suftragium.   El  queraadraodum  ea  quae  a  nobis  A  obolum  aureum  quotannis  Laleranensi  palaLio  per- 

solvetis.  Si  qua  igitur,  etc.  Data  Pisis,  per  manum 
Almerici  S.  R.  E.  diaconi  cardinalis  el  cancellarii, 
XV  Kal.  Julii,  indict.  xm,  Incamationis  Dominicse 
annoit36,  pontificatus  domini  Innocentii  paps  II 
anno  vi. 

CLXXXIX. 

Eccleiiee  MediolanensUclericU  nuntiat  Tetaldum  de 
Medolaco  propter  infestatam  ecclesiam  de  Virgis 
excommunicatum  esse. 

(Anno  H3o,  Jun.  ^8.) 

[Lupcs,  Cod.  diplom.  Berg.,  II,  989.] 

iNNOcENTius  cpiscopus,  scf^us  servorum  Dei,  di- 

lectis  filiis  T.  archipresbytero,  A.  archidiacono,  A.  vi- 

cedomino.  An.  de  Rode,  Na. primicerio  etSte.  archi- 


statuuntur  firma  volumus  et  illibata  persistere,  ita 
nibilominus  ea  quse  a  Iratribus  nostris  rationabili 
studio  invenerimus  constituta,  debemus  auctoritate 
apostolica  roborare.  Ideoque,  dilecte  in  Domino  fili 
Odo  abbas,  commoditatibus  Majoris  Monasterii  pro- 
vidcntes,  et  petitionibus  venerabilis  fratris  nosiri 
Gosleni  Suessionensis  episcopo  annuentes,  Basilicen- 
sem  ecclesiam  in  honore  beatorum  martvrum  Rufini 
et  Yalerii  consccratam  ab  eodcm  episcopo,  consensu 
capituli  sui,  tibi  el  perte  B.  Martino  concessamcum 
omnibus  ad  camdem  ecclesiam  pertinentibus  in 
perpetuum  possidendam  habendamque  concedimus, 
salvis  nimirum  institulionibus  quai>  de  Basilicensi 
priore  et  ecclesia  S.  Theobaldi  inler  te  et   eumdem 


episcopum  ralionabiliter  sunt  statutae,  ct  pcr  mutua  g  presbylero,  et  cajleris  Mediolanensis  Ecclesiae  clericis. 


scripta  vestra  firmatae.  Nulli  ergo  hominum  fas  sit 
B.  Martini  Majus  Monasteriura  super  hac  confirma- 
tione  nostra  de  Caetcro  infestare,  et  dc  praefata  Ba- 
silicensi  ecclesia  et  omnibus  ad  eam  pertinentibus 
aiiquam  tibi  •  vei  tuis  successoribus  molestiam  vel 
c^ntrarietatem  inferre.  Si  quis  autem  ausu  temera- 
rio  contra  hanc  nostram  constilutionem  venire  ten- 
taverit,  secundo  tertiove  commonitus,  nisi  reatum 
suum  digna  satisfactione  correxerit,  potestatis  hono- 
risque  sui  dignitate  periculum  patiatur,  et  a  sacra- 
tissimo  corpore  et  sanguine  Dei  et  Domini  nostri 
Jesu  Christi  alienus  fiat.  Conservantes  autem  om- 
nipotentis  Dei  et  beatorum  apostolorum  Petri  et 
Pauli,  et  noslram  graliam  consequantur.  Amen, 
amen,  amen. 

Ego  Innoccntius  Catholicae  Ecclesiae   episcopus  S. 

Ego  Willelmus  Praeneslinus  episcopus  S. 

Ego  Wido  Tiburlinus  cpiscopus  S. 

Ego  Lucas  presbyter  Joannis  et  Pauli  S. 

Ego  Guido  indignus  sacerdos  S. 

Ego  Azo  prcsbyter  cardinalis  tit.  S.  Anastasiae  S. 

Dala  Pisis  per  manum  Aimcrici  S.  R.  E.,  diaconi 
cardinalis  et  cancellari,  xvi  Kalendas  Julii,  indictionc 
XIV,  Incamationis  Dominicae  anno  il36,  pontificatus 
domi  Innoccntii  papae  II  anno  vi. 

GLXXXVIII. 


C 


(Anno  1135,  Jun.  17.) 
[Gal.  Chrisl.y  XII,  Instr.  260. | 
Innocextius    episcopus,    ser^-us   scrvorum 


Dei, 


viris  Catholicis,  salulem  etapostolicam  benedictionem. 

Dilectionem  vestram  nohimus  ignorare  quoniam 
pro  nimia  infestatione  atque  rapina  quam  Tetaldus 
de  Medolaco  ecclesiae  de  Virgis  quae  beati  Petri  juris 
existit,  saepe  intulerat,  et  adhuc  inferre  non  desinit 
eum  excommunicationis  vinculo  innodavimus.  Ea- 
propter  universitali  vestrae  mandamus  atque  praeci- 
pimus  quatenus  ab  eo  tanquara  ab  excoramunicato 
penitus  caveatis  eumque  a  vestris  finibus  arceatis. 

Dat.  Pisis  xiv  Kalend.  Julii. 

CXC. 

Greqorio  epUcopo  cleroque  etpopulo  Bergomati  signi- 
ficat  secontroversiaminterS.  Vincentiiet  S.  Ale- 
xandri  canonicos  composuUse. 

(Anno  1133,  Jun.  18.) 

[Ughelli,  Italia  sacra,  IV,  455.] 

iNNocENTiusepiscopus,  servus  servorum  Dei,  vene- 
rabili  fratri  Gregorio  episcopo,  et  dilectis  filiis» 
clero  et  populo  Bergomensi,  salutera  et  apostolicam 
bcnedictionem . 

Dilectioni  vestrae  notum  facimus  quoniam  post 
multos  labores  atque  difficultates,  qua  pro  sedanda 
querela,  quae  inter  canonicos  S.  Vincentii  et  S. 
Alexandri  est  diutius  agitata,  saepe  pertulimus,  tan* 
dem  ipsam  controversiara  Deo  propitio  terminavi- 
mus.  Eapropter  mandaraus  vobis  atque  prsecipimus 
quatenus  finera  guerris  et  simultatibus  imponatis, 
et  quod  a  nobis  super  eadero  re  statutum  est  irrefra* 
gabiliter  observetis.  Praeterea  universitati  vestne 
sub  obtestatione  anathematis  imperamus,  ut  Bette- 


dilectis    in  Chrislo    filiabus   Heloys.c,   caelerisque  D  fredum  quod  in  campanili  Sancti  Vincentii  occasione 


sororibus  in  oralorio  S.  Trinilalis,  quod  in  pago 
Treccnsi  in  parochia  Quinceii  supra  fluviura  Ardu- 
concro  silura  est,  devino  famulatui  mancipatis  tam 
praescniibus  (luam  futuris  in  perpeluura . 

Quoties  illud,  clc,  ut  in  privilegio  anni  {\3i, 
Nov.  28,  sub  num.  70,  supra.  Ad  haec  adjicientes 
staluimus,  no  proplcr  bcnedictionem  et  consecra- 
tionem  percipiendam  de  monastcrio  exire  cogamini ; 
nec  pro  eloclionc  abbatissae,  aut  alia  qualibet  occa- 
sione  episcopus,  vel  alia  quaelibct  persona,  ulluro 
vobis  gravamen  vel  molestiam  inferre  praesumat. 
Nulli  ergo  hominum,  elc.  Ad  judicium  autem  per- 
coplae  hujus  a   Romana   Ecclesia  libertatis  unum 


ejusdem  discordiae  prout  accepimus  erexistis,   acce- 
ptis  his  liltcris,   exinde   auferatis,   et  de  caetero  pa- 
ccra  et  concordiam  teneatis. 
Datum  Pisis  xiv  Kal.  Julii. 

CXCI. 
Privilegiumpro  monasterioS.  CrucU  Donawerdensi. 

(Anno  1135,  Jun.  19.) 

[COCQUBLINBS,  t.  II,  230.] 

Innocbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lecto  in  Cliristo  Dibtrico,  abbati  monasterii  S.  Cm- 
cis  de  Werd,  ejusque  successoribus  regulariter  sab« 
stituendis. 

Quemadmodum  cx  gestis    praedecessoris  noslri 


ni 


EPISTOL^^  ET  PRIVILEGIA. 


242 


saoetaB  memoriae  Leonis  IXpaps  didicimus,  nobilis  A  quidqnam  ex  his,  quae  jam  dictus  praedecessor  noster 


qnoiidam  vir  IMangoldus  de  Werde,  devotionis  in- 
toitu,  mooaslerium  in  caslro  suo  construxit,  quod 
B.  Petro  apostolurum  priucipi  offerens,  fecit  in 
hoDore  sanctae  et  viviHcae  Cnicis  per  manus  ejusdem 
Romani  pootificis  consecrari,  sanctimoniales  femi- 
nas  ibidem  Deo  servituras  insliluit. 

Faetum  est  autem  ut  eodem  ccenobio  per  operam 
pravomm  hominum  dirupto  atque  devastato,  alter 
Maogoldus,  jam  dicti  nobiiis  viri  filius,  ab  apostolica 
sede  obtiouit,  ut  sibi  liceniia  prseberetur,  idem 
fflooaateriam  ad  alia  loea  transferre,  ac  per  hoc 
jaxta  ipsum  castrum  in  planitie  terrae  fundavit 
eeelesiamy  et  saoctimoniales  Ibi  ad  Dei  servilium 
depaiavit.  Quibus  utique  tam  religione  quum  nu- 


Leo  IX  eidem  firmavit  Ecclesia',  quseve  inpraesen- 
liarum  canonicc  possidetis,  aut  in  futurum  conces- 
sione  pontiBcum,  largilione  impcratorum  vel  prin- 
cipum,  oblatione  lidelium,  seu  aliis  justis  modis, 
praeslante  Domino  poteritis  adipisci,  firroa  vobis  in 
perpetuum  et  illibala  serventur.  Ad  judicium  autem 
quod  monasterium  vestrum  juris  B.  Petri,  unum 
aureum  singulis  annis,  nobis,  nostrisque  successo* 
ribus  persolvetis. 

Si  qua  igitur  in  posterum  ecclesiastica  saecula- 
risve  persona,  hanc  nostrae  constitutionis  paginam 
sciens,  contra  eam  temere  venire  tentaverit,  se- 
cundo  terliove  commonila,  si  non  reatum  suum 
satisfactione  congrua  correxerit,  potestatis  bonoris- 


mero  decrescentibus,  tertius  Mangoldus  praedeces-  B  ^"^  ^"^  dignilate  careat,  reamque  se  divino  judicio 


sorem  oostrum  egregiae  recordationis  Paschalem 
papam  hamiliter  adiit,  et  ut,  amotis  sanctimoniali- 
bos,  io  eodem  loco  monacbi  ponerenlur  expeliit. 
Cajos  peiiiioni  Romanus  pontifex  bcnigne  consen- 
sit,  et  Gebhardo,  quondam  Consfanliensi  episcopo, 
tone  aposlolicae  sedis  legato,  per  sua  scripta  man- 
d&Tit,  ut  videlicet  de  cella  Sancti  Blasii  monachi 
assomereotur,  et  in  eodem  monasterio  ponereniur. 
Quod  eom  praefatos  episcopus  implevisset,  idem 
locos  tam  io  temporalibus  quam  io  spiritualibus, 
Deo  gratiae  siot,  plurimum  augmeotatus  est. 

Qood  igitor,  dilecte  flli  Dietrice  ahbas,  a  nobis 
Immiliter  postulasti  ut  idem  coenobium.  cui  Deo 
iQCtore  praesides,  apostolicae  sedis  privilegio  muui- 


existere  de  perpetrata  iniquitale  cognoscat,  et  a  sa- 
cratissimo  corpore  et  sanguine  Dei  et  Domini  nostri 
Jesu  Christi  aliena  flat,  atque  in  extremo  examine 
districlae  subjaceat  ullioni.  Cunctis  autem  oidem 
loco  sua  jura  servantibus  sit  pax  Domini  nostri 
Jesu  Cbristi,  quatenus  el  hic  fructum  bonae  actionis 
percipiant,  et  apud  districtum  Judicem  praemia 
aeternae  pacis  inveniant.  Amen,  amen. 

Kgo  Innoeentius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus. 

Ego  Guillelmus  Praenesiinus  episcopus. 

Ego  Gerardus  presbyter  cardinalis  tituli  S.  Crucis 
in  Uierusalem. 

Datum  Pisispermanum  Aymerici,sanctaeRomanae 
Eccleiuae  diaconi  cardinalis  et  cancellarii,  xiii  Kal . 


^  Julii,  indictione  xiii  {leg.    xiv),  Incarnationis  Do- 
remus.  Nos,  quorum  pnBcipue  interest  loca,  quaead  O  ^^^^^^  ^^^^  ^^3^^  ponlificatus  domui  Innocenlii  II 


jos  saoclaa  Romanae  Ecclesiae  pertinent,  diligere  ac 

forere,  iotenreoto^  dilecti  filii  nostri  quarti  Mangol- 

di,  iliustris  viri,  luis  desideriis  benignitate  debita 

daximas  aoDueodum.  Per  praesentis  itaque  privile- 

gii  pagioam,    aoctoritate  apostolica  statuimus  ut 

idem  eoeoobium,  ab  ipsis   fuodatoribus  B.    Petro 

oUatom,  perpetuia  temporibus  sub  sanctae  Romanae 

IbdesiaB  totela  eoosistat,  et  ordo  monasticus,  qui 

secondam  beati  Beoedicti  Regulam,  per  jam  dile- 

ctam  praedecessorem  ooslrum  ibidem  noscitur  insti  • 

latoSyabsqae  sexus  varietate  seu  mutaiione  in  eodem 

loeo  irrefragabiliter  observetur.   Prohibemus  etiam 

Qt  diceeesaoos  episcopos  io  eodem  loco  oibil  au- 

deat  sibi  Tiod*care,  exceptis  consecrationibus  alta- 


papaeanno  vii. 

CXCII. 
Sentenliam  latam  de  controversia  canonicorum  S, 
Alexandri  et  S.    Vincentii  Bergomatum  litterit 
confirmat, ' 

(Anno  1135,  Jun.  19.) 
[Ughelli,  Italia  sacra,  IV,  453.] 

Innocentius  episcopus.  servus  servorum  Dei,  di- 
lecto  filio  Petro  praeposilo,  et  fratribus  Ecclesiae 
S.  Alexandri  Pergami,  tam,  praesentibus  quam  futu- 
ris  in  P.  P.  M. 

Justitiae  ac  rationis  ordo  suadet  ut  quemadmodum 
Patres  vocamur  in  nomine,  iia  etiam  comprobemur 


riom  Tel  ecclesiarum,  ordioationibus  mooachorum,  D  iu  operatione.  Et  sicut  ea  quae  ad  pacem  sunt  Jerusa- 


leo  etiam  elericorum,  si  tamen  haec  ipsa  vobis  gratis 
ct  ftioe  ezactiooe  yel  pravitate  exhibere  voluerit. 
Alioqoio  quemcuoque  malueritis  Catholicum  adea- 
tisaotistiiem,  ab  eodem,  quae  ad  spiritualia  perli- 
leot,  soscepturi.  Sepoituram  quoque  ipsius  loci 
liberam  fore  deceroimos,  ot  videlicet  eorum,  qui  se 
inie  sepeliri  deliberaveriot,  devotioni  ac  supremae 
folootati,  oisi  forte  excommuoicati  sint,  nullus  ob- 
oslat»  salva  oiminim  jostitia  matricis  Ecclesiae. 

Deeeroimus  igitur  ot  nulli  omnino  hominum  li- 
ceat,  portiooem  iigoi  vivificae  cnicis  quae  in  eodem 
Iseo  reeoodita  esse  creditur,  pro  cujus  honore  ve- 
itnm  eeeaobiva  faetum  est,  exinde  amovere,  vel 


lem  summopere  stabilire  debemus,  ila  nihilominus, 
si  quando  inter  sacrosanctas  Ecclesias  qvierela 
emerserit,  ne  forte  in  inBnitum  exlendatur,  scd 
potius  conquiescat  necesse  est,  ut  eam  ordine  judi- 
ciario  celeriter  terminemus.  Hoc  profecto  intuitu 
pro  sedanda  discordia,  quae  inter  vos,  et  canonicos 
S.  Vincentii  noscitur  agitata,  dum  olim  in  T<ongo- 
bardiae  partibus  essemus,  cum  fratribus  nostris  s»- 
pius  laboravimus.  Intcr  caetera  siquidem»  quae  tam 
decapellanis  ecclesiarum  S.  Salvaloris,  S.  Agathae, 
S.  JoanniS,  S.  Gralde,  S.  Vigilii,  atque  de  pceniteo- 
tiis  criminosorum,  quam  etiam  de  tidelilatibus,  et 
quibusdam  aliis  vestrae  Ecclesiae  pertinere  fateba^ 


«43  INNOCENTU 11  PAP.E  i44 

miai,  asserebalis  hanc  inter  vos  ex  antiquo  tempore  A  byteriis  S.  Alexandri  portent  areain  cum  duobas 


coDsaeludinem  viguisse,  ut  quoties  clerici  S.  Ale- 
xandri  ad  ecclesiam  S.  Vincenlii,  vel  ad  alias  eccle- 
sias  pro  exsequiis  mortuorum,  vel  io  solemnilatibus 
in  simul  convenirent,  prsepositus  videtur  primam 
sedero  in  sinistra  parte  cbori  obtinere  consueverit. 
Atque  hoc  vobis  vindicare  tanto  instantius  conaba- 
mini,  quanto  manifestius  vestram  ecclesiam  epi- 
scopalem  sedem  priscis  temporibus  exstitisse,  et  tam 
haac  quam  alias  diversas  prserogativas  obtinuisse, 
multis  auctoritatibus  monstrahalis.  Econtra  vero 
canonici  S.  Vincentii  respondebant  Ecclesiam  suam 
antiquitus  matricem  esse ;  nec  vobis  aut  vestro  prse- 
posito  hujuscemodi  debitum  exhibere  debcre  libere 
proclamabant.    Et   si  quando    prsepositus   videtur 


de  presbyteriis  S.  Vincentii.  Ad  scralinia,  in  Coena 
Domini,  ad  baptismum,  et  in  aliis  solemnitatibus 
more  solito  conveniant.  Cum  canonici  S.  Vincentii 
ad  ecclesiam  S.  Aiexandri  venerint,  et  in  Campanis 
pulsandis,  et  in  aliis,  sicut  consuetudo  est,  honori- 
fice  suscipiantur,  et  totum  chorum,  sicut  conaueve- 
runt,  obtineant.  »  Decemimus  ergo  ut  nulii  omnino 
hominum  liceat  super  hac  nostra  constitutione  B. 
Alexandri  Pergamensis  Eclesiam  de  caetero  per- 
turbare.  aut  qualibet  occasione  eam  iofringere,  vel 
mutare,  sed  omnia  vobis  in  perpetuom  integn 
conserventur,  quemadmodum  praesenlis  scripti  san- 
ctione  insliluta  esse  noscantur.  Siquis  autem  huic 
nostrse  constilutioni,  seu  diffinitioni  temerario  aasu 


eamdem  sedem  obtinuisse,  id  ex  cliantate  et  gratia  q  contraire  tentaverit,  secundo  tertiove  commonitas, 


potius  quam  ex  debito  processisse.  Nec  debere  tri- 
bai  neeessitati  quod  exhibere  charitas  consueverat. 
His  et  hujusmodi  contentionibns  nobis  et  fratribus 
nostris  diulius  fatigatis,  eidem  controversise  finem 
imponere  ssepe  voluimus.  Adeo  quod  ex  utraque 
parte  ab  antiquioribus  et  maturioribus  personis  ju- 
ramenta  suscepimus,  per  quas  rei  veritatem  posse- 
mus  addiscere,  et  eamdem  causam  ordine  dehito 
terminare.  Cum  igitur  tam  pcr  allegationes  partium 
quam  etiam  per  juramenta  suscepta  causam  pleniter 
audissemus,  ipsam  tunc  temporis  diffinire  distuli- 
mus,  arbilrantes  quod  in  ejusdem  temporis  spatio 
hujascemodi  querela  per  concordiam  finiretur,  et 
inter  vos  et  ipsos  commodius  posset  eadem  causa 


si  non  satisfactione  congrua  emendaveril,  potestatit 
honorisque  sui  periculum  patiatur,  atque  exeomma- 
nicationi  subjaceat.  Amen,  amen,  amen. 
Ego  Innocentius  Catholicse  Ecclesise  episcopus 

subscripsi. 
Ego  Guillelmus  Prffinestinus  episcopus  snbsc. 
Ego  Hubertus  Pisans  Ecclesise  archiepiscopas 

subsc. 

Bgo  Transmundus  Signinus  episcopas  subsc. 

Ego  Theoduvinus  S.  Rnffinse  episcopus  sabsc. 

Ego  Guido  Tiburtinus  episcopus  subsc. 

Egu  Rodulfus  Ortanus  episcopus  subsc. 

Ego  Gerarduspresb.  card.  tit.  S.  Crucis  in  Jeru- 
saiem  subsc. 


decidi.  Deniquedum  neque  per  datos  a  nobis  judi-  q     ggo  Anselmus  presbyter  cardinalis  subsc 


ces,  neque  per  alios  causa  posset  per  concordiam 
terminari,  et  utraque  Ecclesia  tum  pro  factis  sa>pe 
sumptibus,  tum  pro  guerris  et  dissensionibus  quae 
ex  hac  occasione  provenerunt,  valde  fuisset  attrita, 
nos  quorum  prsecipue  interest  Ecclesiarum  quieti 
salubriter  providere,  tam  vos  quam  episcopum,  et 
canonicos  Sancti  Vincentii  certo  termino  ad  nostram 
praesentiam  invitavimus.  Et  quoniam  eadem  causa, 
nobis  sicot  diximus,  plenius  nota  erat,  hanc  inter 
vos,  et  ipsos  sententiam  promulgavimus  :  «  In  no- 
mine  Patris,  et  Fi)ii,  et  Spiritus  sancti.  Amen.  Ego 
Inaocentius  Gatholicse  Ecclesiae  episcopus,  fratrum 
meorum  episcoporum  et  cardinalium  consilio  prae- 
cipio  ut  quoties  canonici  S.  Alexandri  in  solemnita- 


Ego  Intifredus  presb.  card.  tit.  Vestinc  subsc. 
Ego  Lucas  presb.  card.  tit.  SS.  Joannis  et  Pauli 

subsc. 
Ego  Martinus  presb.  card.  tit.  S.  Stephani  subsc. 

Ego  Guido  indignus  presb.  subsc. 

Ego  Aio  presb.  card.  tit,  S.  Anastasi»  subsc. 

EgoGregorius  presb.  card.  tit.  S.  Priscae  sabsc. 

Ego  Gregorius  diac.  card.  SS.  Sergii  et  Racchi 

subsc. 
Ego  Oddo  diac.  card.  S.  Georgii  ad  Velum  Auream 

subsc. 
EgoGuido  card.  diac.  S.  Adriani  sobsc. 
Ego  Boethius  diac.  card.  S.  Viti  subsc. 
Ego  Vassallus  diac.  card.  S.  Eustachii  sabsc. 


tibus  et  exsequiis  mortuorum  cum  canonicis  S,Vin-  t\     £go  Ubaldus  diac.  card.  S.  Mariae  in  Via  Lata 
centii,   sive  in  ecclesia  S.  Vincentii,  sive  in   aliis      subsc. 


conirenirent,  prsepositus  S.  Alexandri  teneat  primum 
locum  in  sinistra  parte  cbori,  capellani  ecclesiarum 
S.  Salvaloris,  S.  Agathse,  S.  Joannis,  S.  Gratse, 
S.  Vigilii,  in  Domiaicis  diebus,  et  praecipuis  festivi- 

tatibus  veniant  ad  ecclesiam  S.  Alexandri  ad  ma- 
jores  missas.  Criminosi  de  parochia  S.  Alexandri 
prsesente  preeposito,  vel  uno  de  presbyteris  ejusdem 
Ecclesiae  poenitentiam  suscipiant.  Item  statuimus  ut 
preabyteri  qui  jurant  fidelitatem  B.  Vincentio, 
jureni  et  B.  Alexandro.  Praecipimus  etiam  ut  unus 
de  sacerdotibus  S.  Alexaodri  portet  capsaro  cum 
reliqaiis.  In  mutatione  vero  Ecclesise,  duo  de  pres- 


Ego  Grisogonus  diac  card.  S.  Mariae  in  Porticu 

subsc. 

Datum  Pisis  permanum  Aimerici.  S.  Romanse  Ec- 
clesiae  diaconi  cardinalis  et  cancellarii,  xui  Kal.  Julii» 
indictione  XIII,  Incarnationis  Dominicae  anno  1135, 
pontif.  vero  D.  Innoccntii  papae  II  anno  vi. 

cxcin. 

Prioilegium  pro  monasterio  B.  Mariaiin  Cagia. 

(AnnoH35.  Jun.  20.) 

[DuPLvssis,  Hist,  de  Meaux,  II,  p.  32.] 

Innogbntius  episcopus,  servus  servorom  Dei,  di- 

lecto  filio  EuA  abbati  ecolesin  B.  Marise  de  Cagia, 


M 


EPISTOL2E  ET  PRIVILEGIA. 


246 


qm  Meldis  sitaest,  ejusqaeBoecessoribus  secundum  A  lecto  in  Christo  filio  GuaiBtMo  Ifodoeciensi  arehi- 


legalam  B.  Aagustini  ibi  canonice  sub8titueadis,in 

perpetaam,  etc 

Confirmamus  vobis  quaecunque  per  authcntica 
pnedecessorum  nostrorum  pnvilegia,  vel  principum 
sen  qaoromlibet  episcoporum  scripta  coUata  sunt, 
et  qoscuoque  in  fatumm,  largiente  Deo  juste  atque 
canoniee  poteritis  adipisci,  in  quibus  haec  propriis 
daximas  adnotanda  nominibus  :  videlicet  ipsam 
ecclesiam  B.  Mariae  de  Gagia...  et  presbyteratum 
ejoidem  ecclesiae,  cum  omnibus  qusc  ad  presbytera- 
tnm  pertiDent,  pro  qao  singulos  annos  canonicis 
S.  Stephani  sexaginta  solidos  persolvitis,  donec  Deo 
auioeDte  tantum  valens  a  vobis  recipiant ;  annua- 
lii  eliam  onmium  praebendarum  de  ecclesia  S.  Ste- 


episcopo  ejusque  successoribus  canonice  substituen- 
dis  in  perpetuum . 

Slcut  injusta  poscentibus  nullus  tribuendus  est 
cfTectus,  sic  lcgitima  desiderantium  non  est  diffe- 
renda  petilio.  Idcirco,  dilecte  fili  Guilielme  archiepi- 
scopc,  ecclesiam  Beati  Joannis  Baptistae,  cui  Deo 
auctore  praecsse  cognosceris  sub  apostoIicaB  sedis 
tutelam  excipimus,  et  cum  omnibus  ad  eam  perti- 
nentibus  beati  Petri  patrocinio  communimus.  Idem 
cnim  locus  a  nobilis  mcmoriaQ  Teodeiinda  regina 
constructus,  amplis  etiam  honoribus,  possessionibus 
el  thesauro  ditalus,  veneralione  dignus  habetur  et 
celebris.  Per  prsesentis  igitur  privilegii  paginam 
apostolica    auctoritate    statuimus,   ut    quaecunque 


phani  qoocuoque  modo  personae  canooicorum  mu-  q  bona,  quascunque  possessiones,  concessione  ponti- 


teotor  ;   praebeodam  qooque  Isembardi  presbyteri 

apod  S.  Stephaoum»  pro  qoa  hebdomadam  (uoius 

presbyteri  apod  S.Stephanumecclesia  vestrafacere 

debel.  CoDfirmo  etiam  vobis  cantuarium  S.  Stephani 

qood  Capellania  vocatur  ;  altare  etiam  de  Ulcorra, 

et  ecclesiam  de  Cloia,  cum  omnibus  ad  eam  perti- 

aentibaay   aalvo  tamen  jure   pontificali  :  decimas 

quoqae    qaas    habuit   Symon   filius  Attonis  apud 

Pressi,  et  apud  villam  quae  dicitur  Pinus,  etc... 

locom  etiam  Gilini  eremitac,  quem  tibi  et  ecclesiae 

toae  post  obitum  ejosdem  Gilioi,  veoerabilis  frater 

Boster  Manasses  Meldeosis  episcopus  consilio  Theo- 

bildi  Meldensis  archidiaconi  in  perpetuum  haben- 

dnm  eooeeasit,  etc...  Nalli  ergo  hominum  fas  sit 


ficam,  liberalitate  principum,  oblatione  fidelium, 
vel  aliis  justis  modis  in  praescnti  possidet,  aut  io 
futurum  largieote  Domino  juste  atque  canonice  po* 
terit  adipisci,  firma  tibi  tuisque  successoribus  et 
illibata  permaneant.  In  quibus  haec  propriis  visa 
sunt  nominibus  exprimenda  :  Monasterium  videlicet 
Sancti  Po.tri  de  Cremella  cum  ecclesia  Sancti  Si- 
sinni,  ecclesiae  Sancti  Joannis  de  Bulciaco,  Sancti 
Georgii  de  Colciaco,  Sancti  Joannis  de  Castromar- 
tis.In  UeUate  ecclesiae  Sanctae  Mariaeet  SanctiFide- 
lis,  ecclesia  Sancti  Juliani  de  plebe  Colonia  cum 
capellis  suis  ;  ccclesia  Sancti  Eusebii ;  in  sexto  ec- 
clesiae  Sancti  Alexandri,  Sancti  Michaelis  et  Sancti 
Salvatoris  ;  ecclesiae  Sancti  Martini,  Sancti  Petri, 


prvdictam  ecclesiam  temcre   perturbarc  aut  ejus  p  Sancti  Michaelis,   Sancti  Salvatoris,  Sanctae  Aga- 


possessiooes  auferre,  vel  ablatas  retinere,  minuere, 
td  iliqoibus  vexationibus  fatigare,  sed  omnia  inte- 
gri  conserveotur  eorum,  pro  quorum  guberoatione 
ae  sostentatione  coneessa  sunt,  usibos  omnimodis 
profotura.  Si  qua  igitur  in  posterum  ecclesiastica 
fiitalaritve  persona,  hanc  nostrae  constitutioois  pa- 
liaam  adeos,  cootra  eam  temcre  veoire  teotaverit, 
leeoodo  tertiove  commonita,  si  noo  congrua  satis- 
iKtioiie  emeodaverit,  potestatis  honorisque  sui 
igoiMle  careat,  reamqoe  se  divioo  jodicio  existere 
ie  perpetrata  ioiqoitate  cogooecat,  eta  sacratissimo 
eorpore  ac  sangoioe  Dei  et  Domioi  Redemptoris 
netri  Jeso  Christi  aliena  fiat,  atqoe  in  extremo 
oamine  distrietae  oUiooi  sobjaceat.  Caoctis  autem 
eidem  loco  soa  jura  servaotibus  sit  pax  Domioi  00- 


thae,  Sancti  Donati,  Sancti  Mauritii,  Sancti  Geor- 
gii,  et  ecclesiae  Sancti  Alexandri,  Sancti  Eugeoii 
de  Concoretio^  Nulli  ergoomnioo  hominum  facoltas 
sit  vestram  ecclesiam  temere  perturbare,  aot  ejus 
possessiones  auferre^  vel  ablatas  retinere,  minuere, 
vel  temerariis  vexalionibus  fatigare,  sed  omnia  io- 
tegra  conserventur  eorum,  pro  quorum  sustentatione 
et  gubernatione  concessa  sunt,  usibus  omnimodis 
profutura.  Sane  illa  feudorum  beneficia  quae  vene- 
rabilis  frater  Jordanus  Mediolanensis  archiepiscopiM 
vestrae  ecclesise  in  praenominatis  ecclesiis  aJ  com- 
munem  fratrum  sustentationem  concessi*,  vobia 
vestrisque  successoribus  auctoritate  apostolica  coo- 
firmamus,  statueotes  ut  nulli  omnino  hominum  li- 


Hri  Jeau  Chrisli,  qoateous  et  hic  fructum  booae  P  ceat  ea  deioeeps  a  commuoi  fratrum  utilitate  ao- 

ferre,  subtrahere,  vel  modis  quibuslibet  immntare. 
Praeterea  quaecunque  vobis  ab  imperatoribus  jure 
concessa  sunt  apostolica  auctoritate  firmamus,  el 
jus  ac  rationabiles  consuetadines  quas  in  supra- 
dicta  ecclesia  Sancti  Petri  de  Cremella  habetis, 
vobis  pariter  roboramus.  Si  qua  igitur  in  futurum 
ecclesiastica  saecularisve  persona,  hanc  nostrae  coo- 
stitutionis  paginam  sciens,  contra  eam  temere  ve- 
nire  tentaverit,  secundo  tertiove  commonita,  si  noo 
sati&factione  congrua  emendaverit,  potestatis  hooo- 
risque  sui  dignitate  careat,  reamque  se  divino  ja- 
dicio  existere  de  perpetrata  iniquilate  cognoscat,  ei 


aelionia  percipiaot,  et   apod   districtom   Jadicem 
pnenia  aelemae  pacis  inveoiaot.  Aaieo. 

Ditnm  Pisiaper  maoam  Aimerici,  sanctae  RomaoaB 
Kedam  diacooi  cardioalis  et  caoceUarii,  xii  Kal. 
Joii,  indidione  xiii,  loearoatioois  Domioicae  aooo 
1136»  ponlificatoa  vero  domoi  loooceotii  II  papae 
MOieito. 

CXCIV. 

Prwilegium  pro  ecele$iaS.  Joannis  Modoeciefisi. 
(Aooo  1135,  Juo.  25.) 

UfMm^  Memoris  etoriche  di  Monxa^  II,  50.] 
bmMBfnirs  epiieo|ias,  aervos  aervorum  Dei,  di- 


Ul 


INNOCKNTII  II  PAP.f: 


248 


a  sacralissimo  corporc  ac  sanguine  Dei  et  Domini  A 
Kedemptoris  nostri  Jesu  Cbrisli  aliena  fiat,  atque 
in  extremo  examine  districtie  ullioni  subjaccat. 
Cunctis  autem  eidem  Ecclesia^  justa  servantibus  sit 
pax  Domini  nostri  Jesu  Chrisli,  quatenus  et  bicfru- 
ctum  bonae  actionis  percipiant,  et  apud  dislrictum 
Judicem  prscmia  a^ternae  pacis  inveniant.  Amen. 

Innocenlius  Catholicae  Ecclcsice  episcopus  sub- 
scripsi. 

Ego  Guillelmus  Prsenestinus  episcop.  SS. 

Ego  Guido  indignus  sacerdos.  SS. 

Ego  Lucas  presbyter  cardin.  tit.  S.  Joannis  et 
Pauli  SS. 

Ego  Gregorius  diacon.  card.  S.  Marise  in  Por- 
ticu  SS. 

Data  Pisis  per  manum  Aimerici,  S.  Roman»  Ec-  j^ 

clesisc  diaconi  cardinalis   et   cancellani,   viii  Kal. 

Augusti,   indictione    xiii,    Incarnationis   Dominicae 

1135,  pontificatus  vero  Innocentii  II  papae  anno  vi. 

CXCV. 

BulLa  qua  possessiones  monasterii  de  Quadraginia 

confirmat. 

(Anno  1 135,  Nov.  7.) 
[GalL  Christ.,  VI,  Instrum.  36.] 

Lnnocbntius  episcopus,  servus  sorvorura  Dei,  di- 
lecto  in  Christo  filio  Bicino  abbati  ecciesiai  de  Qua- 
draginta,  ejusque  successoribus  regulariter  substi- 
tuendis,  etc. 

Proinde,  dilecte  in  Christo   iili,   postulationibus 

tuis  clementer  annuimus,  et  occlesiam  de  Quadra- 

ginta,  cui  Deo  auctore  proeesse  dignosccris,  sub  D.  p 

Petri  et  uostra   protectione   suscipimus.  In    priinis 

siquidem  statuentes,  ut  ordo  canonicus  juxta  B.Au- 

gustini  Regulamin  eademecclesia  futuris  temporibus 

invioiabiliter  observetur,  qusecunque  praeterea  bona, 

quascunque  possessiones  eadem  ecclesia  juste  pos- 

sidet,  conccssione  poutificum,  largitione  principum, 

tibi  tuisque   successoribus    coDHrmamus.   Si    qua 
igitur  in  futurum,  elc. 

Innocentius  II  Catholicae  Ecclesise  episcopus. 

Gerardus  presbyter  cardinalis  S.  Crucis  in  Hieru- 

salem . 

Lucas  presbyter  cardinalis  SS.  Joannis  et  Pauli. 

Matthaeus  Albanensisepiscopus,  etc. 

Data  per  manum  Aimerici  sanctse  Romnna}  Eccl. 
diaconi  cardinalis  et  cancellarii,    vn  [  al.    pridie  ] 
Idus  Nov.,  ind.  xiii,    Incarnat.    1136,  pontificatus  ^ 
sexto. 

CXCVI. 

Alberoni,  electoLeodiensi,  usumrationalisconcddit. 

(Anno  1135,  Nov.  29.) 

[Chapeauville,  Gesta  pontif.  Tungr.,  II,  99. 


Innocentius  episcopus,  servus  scrvorum  Dei,  ve- 
nerabili  fratri  Alberoni  Leodiensi  electo,  salutem 
et  apostolicam  benedictionem . 

Magistra  bonorumomnium  charitas,nil  sapitaspc- 
rum,  nil  exlraneum  :  cnjus  profcclo  lionum  est  pro- 
prium,  aliorum  profeetibus,  et  suae  diiectionis  affectum 
cteleris  documentis  erga  proximosdemonstrare,  Quae 


videlicet  virlus  cuminomnibusfidelibusdebeatprae- 
fiilgore,  praocipus  tamen  sacrosancta?  Romana3  Eccle- 
sia»  plnscieterisnosciturconvenire.  EtquemadmoJum 
eadein  universalis  et  pia  mater  filios  suos  provehit 
in  sublimc,  alque  alios  patriarchas,  alios  archiepi- 
scopos,  alios  episcopos  staluit,  ita  nibiloniinus  dc- 
cora  circumamicta  varietate,  de  conccssa  sibi  aDeo 
divinorum  munerum  largilate,  eosdem  diversorum 
insignhjm  pulchriludine  clementer  exornal.  Quia 
ergo  pcrsonam  tuam,  venerabilis  frater  Albero,ele- 
cte  sanota?  Leodiensis  Ecclesiaj,  utilem  fore  credi- 
raus,  ex  apostolicae  sedis  beiiignitate  te  duximus 
honorandum.  et  sub  pio  B.  Petri  gremio  familiarius 
confovcudum.  £t  quoniam  tanquam  Aaron  ad  pon- 
tificalis  dignilatis  fastigium  divinagratia  te  vocHtum 
esse  confidimus,  et  loco  Moysi  ad  rcgendum  Chri- 
slianuin  populum,  per  Dei  providentiam  es  consti- 
tutus,  eorum  quoque  dignitatis  te  participcm  consti- 
tuimus,  et  usum  rationalis,  poslquam  in  episcopum 
consecralus  fueris,  personab  luae  concedmius,  sta- 
tuentes  ut  eodem  sacro  ornamenlo  infra  Ecclesiam 
duntaxat  his  diebus  utaris  qui  in  pra^sentis  scripti 
serie  praescribuntur,  id  est  Coena  Domini,  Pascha, 
Ascensione,  Penlecosle,  in  lesto  B.  Joannis,  in  so- 
lemnitatibus  aposlolorum  Petri  et  Pauli,  Assum- 
plione  B.  Mari«,  in  festo  beali  Lamberti,  Omniura- 
que  Sanclorum,  Nalali  Domini,  in  octavis  ejusdem 
el  Epiphania,  in  Purificationc  B.  Mariae,  in  dcdica- 
tiouibus  ecclesiarum  intra  tuara  parochiam,  et  ordi- 
naiionibus  clericorum,  et  in  anniversario  die  dedi- 
cationis  Leodiensis  ecclesiae.  Age  igiiur,  fratercha- 
rissime,  et  quod  in  facie  geris  Ecclesia?,  intus  ha- 
beas,  et  tam  sacri  muncris  insigne  operum  tuorum 
assignet  effectus. 
Data  Pisis  tcrtio  Kalendas  Decembris. 

CXCVII. 

Privilegium  pro  cunonica  SS.  Petriet  Ursi  d\Aosta. 

(Anno  1135,Nov.80.) 

\Historia;  patrias  Monumentat  Chartae,  I,  p.  "iTG,  ex 
originali  archivio  Collegiata,' S.  Ursid'Aosta.] 

Innocentius  eqiscopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lecto  filio  Arnaldo,  priori  el  fratribus  in  Augustensi 
ecclesia  Sanclorum  Pelri  et  Ursi  canonicam  vitam 
professis  tam  praesentibus  quam  futuris,  in  perpe- 
tuum . 

Ad  hoc  universalis  Ecclesiae  cura  nobis  a  provisore 
omnium  bonorum  Deo  commissa  est  ut  religiosas 
diligamus  personas,  et  beneplacentem  Deo  religio- 
nem  studeamus  modisom.nbus  propagare.  Nec  enim 
Deo  gratus  aliquando  famulatus  impenditur,  nisi 
ex  charitalis  radice  procedens,  a  puritate  religionis 
fuerit  conservatus.  Quamobrem,  dilecti  in  Domino 
(ilii,  vcstris  rationabilibus  postulationibus  cleraenter 
annuimus,  ct  sanclorum  Petri  et  Ursi  ecclesiam  in 
qua  divino  vacatis  scrvilio  apostolicaesedis  privilc- 
gio  communimus,  statucntcs  ut  univcrsa  qwx  in- 
pra»sontiarum  jiiste  et  canouice  possidetis,  aul  in 
futurum  concessione  pontihcum,  iargitione  princi- 
puro,  oblatione   tidelium,   seu   aliis  justis  modis, 


2i0 


EPISK )!.!•:  KT  PRIVII.KGIA 


250 


prsestante  Domino,poleritisadipisci,eidem  ecclesiae  A  etiain  quac  sua  sunl  non  debet  amittere.  Quia  ergo 


iotegra  in  perpeluum  el  illibala  serventur.  Sepultu- 
ram  quoque  ipsius  loci  lil)eram  essc  dpcornirnus, 
ut  videlicet,  salva  justitia  matricis  ecclesije,  eorum 
qui  se  illic  scpeliri  deliberaverint,  devotioni  et  su- 
premsB  voluntati,  nisi  forte  excommunicati  sint  nullus 
obsistat.  Obeunte  vcro  te  nunc  ejusdem  loci  priore, 
vel  tuorum  quolibet  successorum,  nullus  ibi  qualibet 
subreptionis  astutia  seu  violentia  prspponatur,  nisi 
quem  fralres  communi  assensu,  aut  fratrum  pars 
sanioris  concilii,  secundura  Dci  timorem  el  beati 
Augustini  Regulam  providerint  eligcndum.  Statui- 
mus  ergo  ut  noque  matrici  Kcclesire,  nec  alicui 
omnino  hominum  liceat  vestram  Ecclesiam  tcmcre 
perturbare,  aut  ejus  possessiones  auferre,  vel  abla- 


sacris  can«.nihus  continolur  ul  a  proprio  metropoli- 
tano  (juisciuo  siiiTragiineiis  consecretui*,  a^quum  esse 
cognoscilur  si  hoc  ij>suni  in  pcrsona  Logionensis 
electi  suo  ordino  conservotur,  prtesertim  cum  frater 
noster  U.  Toloslanus  architpiscopus  pro  eo  quod 
Ariam  Logionensem  episcopum  absque  mandato 
S.  R.  Eccle^iie,  cujus  erat  suffrajjaneus,  consecrare 
pnesuinpsit,  fuerit  ab  episcopali  suspensus  ofticio  : 
idem  consecralus  pro  eadcm  oftensa  in  manu  nostra 
episcopatuin  por  insij^nia  ponlifiealia  refutaverit. 
.Etpi.ininulor  orgo  foral  tua  fratornitas,  si  hujus- 
motli  difiicultatibus  jus  B.  Potri  minuentlo  materiam 
minislran*.  non  volumus.  De  caetero  tihum  nostrum 
P.  Fulconcm,  Ecclesiic  luae  capellanum,  qui  pro  tuo 


tas  relinere,  minuere,  seu  a  vobis  quiJquam  ullra  g  honore  atque  scrvilio   in    Romana   Ecclesia  saepius 


id  qiiod  est  aniiqiiitus  constitutum  exigere,  aut  vos 

quibnslibet  mule8ti>s  fatigare  ;  sed  omnia  vobis  in- 

legra  conserventur  eorum,proquorum  gubernalione 

et  sustentatione  concessa   sunt    usibus   profulura  ; 

salva  nimirum  diircesani  episcopi   canonica  justitia 

el  reverentia.  Si  qua  igiturin  pot»terum»'cclesiaslica 

sscularisve  persona,  hanc  nostrae  constitulionis  pa- 

ginam  sciens,  contra  eam  temere  venire  tentaverit, 

secundo    tertiove   commonita,    nisi    reatum   suum 

coogrua  satisfactione  correxerit,  potestatis  honoris- 

que  sui  di^uilale  careat,    reamque  se  divino  judicio 

exislere   de   perpetrala   iniquilate   cognoscat,  et  a 

sacratissimo  corpore  ac  sanguine  Doi  et  Redempto- 

m  nosti-i  Jesu  Christi  aliena  tlat,  atque  in  extremo 

examine  districlce  ultioni  subjaceat.  Cunctis  uutem 

eidem  ecclesiie  sua  jura  servantibus  sit  pax  Domini 

Doslri  Jesu  Christi,  qualenus   et   hic  fructum  bouiB 

actionis    percipiant,    et    apud   districtum   Judicem 

pra?mia   seternae   pacis   inveniant.     Amen,    amem, 

amen. 

Ego  Innocentius   Catholicie    P]cclesia3   episcopus 
subscriprii . 

Ego  Guillelmus   Pra?nestinensis   episcopus    sub- 
scripsi. 

Ego   Gregorius  diaconus   cardinalis   Sanctorum 
Sergii  et  Bacchi  subscripsi. 

Data  Pisis  pei*  mauum  Aimerici,  sanctap  Romanae 
Ecclesiae  diaconi  cardinalis  et  cancellarii,  ii  Kalcn- 


c 


laboravit   libique  valde  tulelis  et  devotus  existit,  tua 
bonignita^'>  allentius    habeat   commendatum  :  cujus 

roi  experimcutum  eo  hoc  ad  prcTsens  volumus  com- 
probare,  ut  videlicet  ea  quacd^  raddilibus  capellaniae 
su<e  sibi  sunt  a  fratribus  imminuta,  sicut  per  te  et 
ipsos  ei  dicilur  esse  promissum,  ipsi  absque  majori 
(lilatione  a^qua  recompensatione  restitui  facias  ;  nos 
autem  de  his  qua)  eidem  contulisli  devotioni  tuae  gra- 
les  referimus,  et  ut  C(P('lam  erga  eum  benevolentiam 
laelo  et  moliori  fine  perticias  pariter  deprecamur. 
Datum  Pisis  vi  Kal.  Januarii. 

CXCIX . 

WUlehno  archiepiscopo  ct  Ecclesicfi  Caniuariensi 
asserit  ecclesiam  S  Martini  Doverensemy  ab 
Uenrico  Anglorum  reye  donalam, 

(Amio  1130-1136.) 

\Monasiic.  Anglic,  11,  4.] 
Innocentius,  servus  servorum  Dei,  venerabili  fra- 
Iri  WiLLELMO  Cantuariensi  archiepiscopo,  ejusquo 
successoribus  canonice  substituendis  in  perpetuum. 
Desidorium  quocl  ad  roligionis  propositum  et  ani- 
maruin  salutcm  pcrtinerc  monsiratur,  sine  aliqua 
diljitione  ot  complondum,  ot  quolies  illud  a  nobis 
peliiur  quod  rationi  cognoscilur  convcnire,  animo 
nos  docet  libenii  concodore  et  juste  petenlium  votis 
oongruum  imporliri  suftragium.  Tuis  igitur,  frater 
Willelmc  Cantuariensis   archiepiscope,  rationabili- 


(las  decembris,  indictione  xiki,  incarnationisi  Domi- 

nie«  anno  1136,  pontificalus  domni  Innocenlii  papie  ^  ^us  po!.tulationibus   ex   aposlolicfe   sedis  consueta 

^  benevolentia  clementer  annuimus  et  ecclesiam  Beali 
Martini  de  Dovora,  a  charissimo  filio  noslro  Henrico 


II  anno  vi. 

CXCVIII. 
Ad  Didacum  archiepiscopum  Composiellanum. 

(Anno  1135,  Dec.  27.) 
[Florez,  Espana  sagrada,  XX,  .'i66.| 

Inxocentius  episcopus,  servus  servorum  Dci,  ve- 
nerabili  fratri  Didaco  Compostellano  archiepiscopo 
salutem  et  apostolicam  benedictioneni. 

Novcrit  tua  dilectio  quia  et  personam  tuam  fra- 
terna  chaiitate  diligimus,  et  luis  peiitiouibus  cum 
honore  Ecclesise  benigne  volumus  impertiri  asson- 
som.  \>rum  aciendum  est  quia  sicut  sedos  aposlo- 
Uea  aliis  Ecelesiis  sua  jura  non  queerit  auferre,  ita 


illustri  et  jjlorioso  Anglorum  rege  libi  et  Ecclesiae 
Cantuariensi  concossam  et  pracapte  contirmalam,  cum 
omnibus  quae  imprfosentiarum  jusie  el  legitime  pos- 
sidet,  aut  in  futurum  liberalitate  regum,  largitione 
principum,  oblatione  fidelium,  seu  aliis  justis  modis 
rationabiliter  poterit  adijtisci,  tibi  et  Canluariensi 
Ecclosiio,  el  por  vos  succcssoribus  vestris,  in  perpe- 
tuum  coulirmamus.  Pr.Tdicti  ergo  filii  nostri  llenrici 
regis  precibus  annuontcs,  decernimus  ut  in  pra^fala 
Beali  Martini  occlosia  ordo  canonicatus  secundum 
bcali  Augustini  regulain  statualur,  et  fuluris  invio- 
labiliter  conservetur  temporibus.    Abbas  vero  qui 


S5i 


INNOCENTII  II  PAP^ 


fratribus  prosil  el  praesit,  juxla  eamdcm  in  praeno-  A 
minata  ecclesia  crigatur. 

Si  qiiis  itaque  huic  noslro  decrelo  ausu  temerario 
contraire  lenlaverit,  honoris  et  olficii  sui  periculum 
patiatur  et  excommunicationis  ultione  plectatur.  nisi 
prse^umplionem  suam  digna  satisfaclione  correxerit. 
Gonservantes  autem  a  Patre  misericordiarum  et 
totius  consolationis  Deo  coronam  perpetuam  et 
bealorum  apostolorum  Petri  et  Pauli  desiderabilem 
gratiam  consequantur. 

CC. 

Ad  AdaWeronem  Treuirensem  nrckiepiscopum,  — 
Contra  abbatem  5.  Maximini,  quem,  si  vera 
iint  et  objecia^  deponendum  judical. 

(Anno  1133-H36,   Jan.  tO.) 

IHoNTHEiM,  Historia  Trevir.  diplom.  I,  524.]      B 

Innocentius  episcopus,  servusservorum  Dei,  vene- 
rabili  Adalberoni  Trevirensi  archiepiscopo,  salutem 
et  aposlolicam  bcnedictionem. 

Fralemitatem  luam  ignorare  non  credimus  quod 
Gcrardus  abbas  S.  Naximini  nuper  apud  nos  de  si- 
monia  et  dilapidalione  bonorum  ecclesiaslicorum 
est  per  quosdam  fratres  sui  monasterii  diffamatus. 
Quamobrem  ipsum  ad  noslram  praesentiam  invitavi- 
mus,  praecipientes  ut,  proxima  Dominica  qua  canta- 
tur  Misericordia  Domini^  ad  nos  vcniret,  super 
eisdem  capilulis  respondcre  ad  salisfacere  praepara- 
lus.  Ipse  vero  superbiae  spirilu  debacchalus,  non 
solum  scripta  nostra  contempsil,  sed  eliam  eos,  qui 
de  fratribus  suis  pro  eadem  re  ad  nostram  praesen- 
liam  venerant,  officio  suo  destilui,  et  alios  variis  Q 
injuriis  et  laesionibus  affici,  propriisque  beneficiis, 
prout  accepimus,  pro  sua  fecit  volunlale  f»rivari. 
Quod  si  verum  est,  ipsum  ab  abbatiae  regimine 
submovemus,  et  tam  latorem  praescntium  quam 
alios,  quos  destituisse  dicitur,  officio  tt  benelicio, 
in  integrum  reconciliari  restituique  praftcipimus. 
Quam  sententiam  firmiter  obsKrvandam  et  effeclui 
mancipandam  fraternitati  tuae  injungimus,  quousque 
ipse  ad  nostram  pracsentiam  vcniat,  atque  de  con- 
temptu  et  objectis  capitulis  satisfaciat. 

Ddla  Pisis,  xiii  Kalendas  Februarii. 

CC  bis. 
Privilegium  pro  Liesbornensi  monasterio . 
(Anno  ii32  ad  1143.; 
[NiESBRT,  Munsteriche  Urkundenb.,   etc,,  tom  IV,  D 
p.  i06,  ex  chartulario   Liesbornensi   saeculo    xv 
conscripto .  ] 

iNNocENTius  episcopus,  servus  servorum  Dei, 
dilecto  filio  Baldu  no  Lesborncnsi  abbati,  ejusque 
succeasoribus  regulariier  promovendis,iii  perpetuum. 

Locorum  venerabilium  cura  nos  admonetde  eorum 
quiete  atque  salute  sollicite  cogitare.  Qualenus  qui 
ecolesiasticis  famulantur  obsequiis  ecclesiasticae 
quoque  luitionis  optalo  patrocinio  foveaotur.  — 
Caeterum,  sicut  ea  quae  a  nobis  statuuntur  firma  volu- 
mus«  qua^a  fratribus  ratioDabilitcr  fuerint  acta, 
auctoritate  apostolica  nos  convenii  roborare.  Ideoque, 
dilecie  in  Domino  fili  Balduine  abbas,  tuis  desideriis 


annueutes,  quod  a  fratre  nostro  bonaa  memoiw 
Egberto  Mouasterieosi  episcopo  super  Bcclesia  sitt 
in  loco  qui  Liesborn  dicitur  propter  malam  vitam 
quarundam  sanctimonialium  olim  ibidem  turpiter 
conversantium,  consilio  et  autoritate  praedeccssoris 
nostri  papae  Honorii  sanctae  recordationis  facium 
est,  et  a  fratre  nostro  Yernh^iro  ipsius  successore 
firmatum,  prsesentis  scnpti  pagina  roboravimus  : 
statuentes  ut  ibi  per  monachos  honestae  vitas  secun- 
dum  beati  Benedicti  Regulam  de  caetero  serviant, 
(sic)  et  tam  ca  quae  de  iibero  seu  eanonica  electione 
abbatis  ejusdem  loci,  secundum  Dei  timorem  et 
raonasticum  Ordinem  celebranda,  quam  etiam  de 
deci^is  viginti,  scilicet  solidorum  Monasterieasis 
monetae  infra  parochiam  Disteden  in  locis  Dnlien  et 
Beldinchusen,  eidem  monasterio  annutliier  persol- 
vendis,  ab  eodem  fratre  nostro  sancita  sunt, 
firma  in  perpetuum  et  illibata  permaneant.  NuUi 
ergo  hominum  fas  sit  praefatum  monasterium  super 
hoc  temere  perturbare,  aut  aiiquam  exinde  ei 
molestationem  inferre,  sed  omnia  quemadtnodum 
superius  dicta  sunt,  tibi  tuisque  successoribas 
intemerata  servcntur.  Si  qua  ergo  ecclesitstiet 
saecularisve  persona,  hujus  nostrae  constitutionis 
paginam  sciens,  conlra  eam  temere  venire  tentaTt- 
rit,  secundo  teriiove  commonita,  si  non  rettom 
suum  congrua  satisfactione  correxerit,  potestatis 
honorisque  sui  periculum  patiatur,  et  excommoni- 
cationi  subjaceat.  Conservantes  autem  eidem  loco 
quae  sua  sunt,  omnipotentis  Dei  et  beatorum  Petri 
et  Pauli  apostolorum  gratiam  consequantur.  Amen. 

Ego  Innoccntius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus. 

Ego   Gregorius  diaconus   cardinalis  Sanctorum 
Sergii  etBacchi. 

Datum  Pisis,  octavo  Kalendas  Octobris. 

Sigillum  appensum  in  plumbo  ex  filis  sericis. 

CCI. 

Ad  Gerardum  S.  Maximini  abbatem.  —  Eum  de 
Simonia  et  dilapidatione  arguit. 

(Anno  ii33-it36,   Oct.  30.) 
[HoNTUEiM,  ibid,,  p.  623.] 
Innocbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  GE" 
RARDo  abbati  S.  Maximini  salutem  et  apostolicam 
bcnediclionem. 

Sicul  nos  ea  quae  de   filiis  audivimus  bene  adt 

laetificant,  ita  nihilominus  sinistrt  constricltnt.  Lt- 

tores  siquidem  praesentium,    Uenricus  presbyter  et 

Egelolfus,  ad  nostram  praesentiam  venientes,  perso- 

nam  tuam  de  Simoniact   haeresi  accusarunt,  a<jyi* 

cientes  etiam  quod  monastenum   B.  Maximi,  in 

temporalibus  opuientum  thesauris  et  ornameatis 

suis,  postposito  Dei  timore  et  reverentia,  spoliaveris, 

et  ad  nihilum  pene  redegeris.  Quae  omnia,   quoniam 

indiscussa  seu  etiam  impunita  praeterire  non  possu- 

mus,  nec  debemus,   praeseutium  auctoritate   mta- 

damus  libi  atque   praecipimus  quateuus  proximt 

Dominica  ,  qua  cantatur  Misericordia  Dominiy  omni 

occasione  seu  tergiversalione  submota,   nostro  le 

conspectui  repraesentes,   super  his   oranibus,  tut 


253 


EPISTOLiE  ET  PRIVILEGIA. 


254 


etiAm  aliis  quaetlbiobjicienlur,  sufiicere  respoadere  A 
paralus.  Prohibcmus  aulem  et  omniroodis  interdi-' 
clmus    ne  interim    bona  monasterii  distrabas  aut 
impignores,  vel  supradiclis  personis,    aut   eorum 
sociis,  uUam  contrarietatem  aut  molestiam  inferas. 

Data  Pisis,  iii  Kaleiid.  Novembris  (53). 

CCII. 

Ad  quoidam  abbates. —  Laudal  eorum  congregatio- 
net  pro  stabilienda  ordinU  disciplina, 

(Anno  1153-1136.  Nov.  17.) 
[Mansi,  Conci/.,  XXi,  430,  ex  1. 1  Anecdot.  Martenii.] 
iNNocBimus  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lectis  fiiiis,  H.  Resbacensi,  R.  LatiniAcensi,  S.  Cas- 
siacensi,  H.  S.  Theoderici,  A.  S.  Amandi,  Jo.  Aqui- 
ciDgensi,  W.  Letiensi,  Se.  Lobiensi,  Pa.  S.  Sepul- 
eri  Gameracensis,  S.  Luciani  Belvdcensis,  S.  Eligii  B 
NoTioroensis,  B.  S.  Nicolai  de  saltu,  in  unum  in 
DomiDe  Dcnnini  eonvenientibus,  et  caeteris  abbatibus 
ineodein  spiritu  congregatis,  salutem  et  aposlolicam 
benedictionem. 

Eyangelicae  institutionis  testatur  auctoritas,    quod 

abi  dno  vel  tres  congregati  fuerint  in  nomine  meo, 

ibi  sit  ipse  in  medio  eorum.   Accedit  quoque  quod 

Psalmista  cecinit,  dicenp :  Ecce  quam  bonum  et  quam 

jueundumj   habitare  fratres  in  unum  :  sicut  un~ 

guentum  incapiteyquoddescenditin  barbam^barbam 

Aanm.  Jucundamur  ilaque  pro  vobis  in  Domino,  et 

debita  exsultatione  repiemur,  quoniam  tanquam  B. 

Benedicli  discipuli,  monasticse  disciplinse  observan- 

tiis  inhsretis,  et  de  die  in  diem  in  eadem  proficere 

eapientes,  omnipotenti  Deo  magis  ac  magis  placere  C 

contcndilis  (54).  Placet  equidem  nobis,  et  lioc  ipsum 

ipostolica  auctoritate  Brmamus,  quod  videlicet  singu- 

tis  annis  in  uno  monasterium  vestrorum  celebrare 

CODventum   communiter   decrevistis.    Undc   etiam 

desiderium   nostrum  est,  ut  unguentum  suavitatis, 

qnod  de  capite   descendit  in  barbam,    penetralia 

vestri  cordis  infundat,  et  tam  in  sacro   conventu 

dicendi  et  exsequendi  quse  recta  sunl,  vobis  tribuat 

ficultatem .  Nec  dubium  quin  etiam  hoc  ipso  eorum 

vos  imilatores  fore  monstretis,  quibus   fuisse  cor 

ooum  et  animam  unam  in  primitiva  Ecclesia  legi- 

mus.  Proinde  quod  vestro  communi  decreto  dc  or- 

dine  monastico  conservando,  el  correctione  fratrum 

lecunnum  Regulam  B .  Benedicti  et  aliorum  sancto- 

nmi  Patrum  regulas,   vestra  discrctio  constituet,  D 

nos^  aoctore  Domino,  ratum  habebimus.  Adjicimus 

Qt  nnllas   fratrum  vestrorum,   post  factam  in  suo 

(53)  De  hoc  Gerardo  ita  Novillanius  in  Ghron. 
S.  Maximini  :  «  Prsefuit  circa  annum  Domini  1139, 
lempore  Innocentii  U.  PP.  Simoniacus  et  diiapidalor 
sobstantise  monasterii  nostri  fuit,  et  pessime  rexit,  et 
omnia  pretiosa  vel  vendidit,  vel  impignoravit.  Quare 
fratres,  ejns  eum  accusabant  apud  Innocentium 
PP.  II.  et  a  papa  cilatus  non  comparuit.  Insuper  et 
fratres,  qni  eum  accusaverunt,  variis  caiamilalibus 
et  injnriis  affecit,  quod  papa  percipiens  eum  ab 
abbaiia  reroovit,  cujus  exsecutorem  Trevirensem 
efmcopam  msndavit,  videlicet  Adelberonem.  ■  Add. 
inH.  iDoocentii  PP«  de  20  Jam.  anni  seq. 
(64)  BuiuM  approbttionis  meminere  abbates  pro- 


monasterio  professionem,  absque  praelati  et  aliorum 

fratrum  licenlia,  ad  alium  locum  audeat  convolare, 

nec  alicui  Jiceal  eum  suscipere  vel  lenere.  De  Cibtero 

universiiati  vestrae  debitae  salutalionis  et  apostolicse 

benediclionis   alloquium  persolventes,  hortamur  in 

Domino,  fraternitatem  diligite,  et  charilatem  muluam 

inter  vos  ad  honorem  Dei  irrefragabiliter  conservate. 

Omnipotens   Dominus   actiones   vestras   aspirando 

prseveniat,  cl  adjuvando  misericorditer  prosequatur. 

Amen. 

Data  Pisis,  xv  Kalend.  Decemb. 

CCIII. 

B[ernardo]  episcopo  Hildeskeimensi  ejusqtie  succeS" 
soribusinterdicit  necastrum  Winceburgense  alie- 
nent. 

(Anno  1133-H36,  Nov.  25.) 
[Origines  Guel/icas^  p.  448.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 
ncrabili  fralri  B[brnaroo]  Hildensemensi  episcopo, 
salutem  et  apostolicam  benedictionem. 

Sicut  Ecclesia  rcs  alicuas  non  debet  rapacitatis 
studio  usurpare,  ita  possessiones  suas  cujuslibet 
desidia  vel  favore  non  debet  amiltere  ;  nec  dubium 
quin  ea  quae  semel  divini  juris  iiunt,  in  alios  usus 
nulla  possunt  ratione  transferri.  Eapropter  auctori- 
tate  apostolica  constituimus,  et  sub  anathemate 
interdicimus  ne  castrum  Winlzenborc,  a  manu  vel 
dominicalu  Hildensemensis  episcopi  in  beneficiandi 
vel  subtrahendi,  tibi  vel  successoribus  tuis  licentia 
patcat.  Adjicientes  eliam  ut  quisquis  ad  damnum 
ejusdem  Ecclesise  idem  castrum  per  violentiam 
occupare  praesumpserit,  usque  ad  satisfactionem 
excommunicalioni  subjaceat.  Dilectum  aulem  filium 
nostrum,  Tidericum,  Ecclesiae  supradictse  praeposi- 
tum,  ita  pro  nostra  rcverentia  diligas  et  honores, 
ita  eum  de  charo  habeas  chariorem,  et  utipsepreces 
nostras  apud  te  sibi  senliat  profuisse,  et  nos  devo- 
tioni  tuae  pro  eo  rcferre  gratias  debeamus. 

Data  Pisis,  vii  Kalend.  Decembris. 

CCIV. 

L[eopoldo\  marchioni  signi/icat  se,  cognitaex  Conra- 
do  archiepiscopo  Salsburgensi  devotione  ejusy  prO" 
tectionemeccledce  B.  Augustinisuscepisse.A^gne^ 
ti\  uxori ejus  et  A\delberto\ marchioni cofterisque 
filiis  salutem  ascribit. 

(Anno  1134-1)36.  Mart.  30.) 
[FisciiER,  Merkwurd  Schnicks  v.  Klostemenburg,  \\, 

119.] 

vinciae  Remensis  in  epist.  ad  Adrianum  papam  IV^ 
inter  epist.  S.  Bernardi  his  verbis  :  CoUectionem 
nostram,  quambeatce  memorias  Innocentiiis  papa 
privilegio  apostolicce  auctofitatis  confirmavit ;  etyos 

Ser  apostolicam  benedictionem  con/irmate.  Hinc 
[abillonius  colligit  capiiulorum  generalium  ordinis 
S.  Bcnedicli  originem  ad  lunocentium  papam  refe- 
rendam  esse.  Tametsi  capitula  generalia  in  Majori 
Monasterio  tempore  Aiberici  abbalis,  annis  fere  200 
ante  hanc  epist.  coicbrata  fuisse  reperio.  Verum 
his  in  capitulis  soli  superiores  Majori  Monasterio 
subditi  intererant.  Martbnb. 


255 


CCV. 


Ad  Alheroncmarchiepiscopum  Trevirensem.  — Dila' 
tum  abbatis  S.  Maximi  causam  ei  ierminandam 
committit. 


(Anno  1134-113i;,  April.  10.) 
[Martene,  Ampl.  Collect.,  I,  723. | 

IxNOCENTius  cpiscopus,  scrvus  servorum  Dei, 
vent>rabili  fralri  A.  Trevirensi  archiepiscopo,  S. 
et  A.  B. 

Proul  tua  novit  fralornitas,  G.  abbas  S.  Maximini 
de  Simoniaetdislractione  bonorum  ecclesiaslicorum 
dudum  In  nostra  est  pra^senlia  accusatus.  Unde 
eliam  praelerita  Dominica  qua  canlatnr  Misericordia 
Domini /ipsum  ad  noslram  praisenliam  invitavimus, 
de  objeclis  sibi  capitulis  rcsponsurum.  Vcrum  im- 
perialibus  precibus  poslea  intcrcodenlibus,  idem 
negotium  usque  ad  lcmpus  expediiionis  duximus 
differendum.  Priefixo  lamen  lermino  advcrsa  pars 
nihilorainus  nostro  se  conspeclui  pra»senlavit,  ea 
quiB  pra?fato  abbati  objoccrat,  canouice  probare 
parata.  Nos  itaque  eorum  laboribus  et  expensis 
paterna  provisione  parcenles,  eamdom  causam  fra- 
ternitati  tua;  commisimus  terminandam.  Mandamus 
igitur  discretioni  tuie  quatcnus  usque  ad  tempus 
expedilionis  ejusdem   priefaium  negotium  canonico 

fine  decidas.  Quod  si  hoc  interim  (ieri  non  poterit, 
eadem  causa  noslro  lorminanda  judicio  reservelur. 
Veruralamen  prirao  omnium,  tepidilate  alque  dila- 
lione  submota,  Godefricum,  Ilenricuin,  Gisciberlum, 

Eilolfum,  Ludewicum,  Fridericum,  Hugonem  inte- 
gre  officiis  pra^bendisque  restituas,  et  qualiter  ipsi  C 
pacem  et  quietem  inmonasterio  B.  Maximini  habeant, 
diligenter  efficias,  ad  recuperationem  quoque  bono- 
ro.m  ecclesiasticorum  qua^quedisliactasunt,  summo 
studio  elabores. 
Data  Pisis,  iv  Idus  ApriHs. 

ccvr. 

Ad  clerum  et  capiiulum  S.  Deodati  iu  valle  Galilcea. 

(Anno  1134-1136,  April.  22.) 
[Dom  Calmet,  Histoire  de  Lorraine^  H,Pr.p.  cccii.] 

Innocentius  episcopus,  sorvus  servorum  Dei.  di- 
lectis  fihis,  clero  et  capitulo  ad  ecclesiam  Sancli 
Deodati  pertinenfibus,  salutem  et  apostolicam  bene- 
dictionem. 


INNOCENTH  II  PAP.*:.  i56 

A  CCVII. 

AdGuigoneni  Carthusiensem  priorem, — S.  Hugonem 
Gratianopolitanum  in  sanctorum  numerum  rela- 
tum  esse  monei  et  viiam  ejusutconscribatthortatur. 

(Anno  1134-1136,  April.22.) 

IMansi,  Concil.,  XXI,  417.] 

Innockntius  episcopus,  servus  servorura  Dei,dile- 
clo  fiiio  GuiGONi  priori  Carlhusieosi,  salutem  et 
apostolicam  benediciiooem . 

Divinis  respondentes  beneficiis,  cognita  vita  ejus, 
et  auditis  qua'  per  B.  Hugonis  merita  fiunt  miraculis, 
superna;  majestatis  clementiam  coliaudavimus,  et 
archiepiscoporum,  episcoporum,  et  cardioalium, 
atque  alioruni,  qui  nobiscum  aderaot,  communicato 
consilio,  ipsum  inter  saoctos  et  etectos  hooorari 
P  pra^cipimus,  et  diem  ejus  assumptioois  cum  gaudio 
solemnitcr  celebrari.  Quia  igitur  ipsius  vita,  quam 
pie  duxit  in  corpore,  et  miraculorum  coniscatio, qaa 
Deus  eum  facit  apud  homines  prsefulgere,  tuae  ma- 
xime  dilectioni  non  exstant  incognita,  auctoritate 
B.  Petri  et  uostra  tibi  mandamus,  quateous  ea  quse 
tibi  super  hoc  nota  fuerint,  diligeoter  describeodo, 
posterum  memoriae  tradas  :  ut  et  Deus  hoooretur  io 
saocto,  et  clerus  legeos,  ac  populus  audieus,  gratiat 
agant  Domioo,  atque  ipsius  iotercessiooe  peccato- 
rum  veoiam  percipere  mereaotur.  Oraotes  pro  oobis 
dilectos  filios  nostros  Carthusieoses  firatres,  per  te  in 
Domioo  salutamus  ac  beoedicimus. 

Data  Pisis,  x  Kal.  Maii. 

CCVHI. 

Monasterii  Ahusensis  protectionem  suscipiL 

(Anno  1134-1136,  Maii  3.) 

[Lang,  Regesta^  I,  141.] 

CCIX. 


A[lberoni]  archicpiscopo  Trevirensi  mandat  cogat 
Brunicum  ejusque  jfilios  ut  FHestanges  pradium 
Romaricensi  monasierio  restituant. 

(Anno  1134-1136,  Juo.  7.) 

[Jaffe.  Regesta  pontif.  Rom.,  cum  hac  meDtione  : 
«  lo  tabulario  Cootluentioo.  Ex  Schedis  Pertzii.»! 

CCX. 
Privilegium  pro  monasterio  Rivipullensi. 

(Anno  1134-1136,  Juo.  il.) 
[lMarca,  Murca  Uispanica,  app.,  p.  1277.] 
Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 


Quemadmodum  juxta  canonum  sanctiones,  segre-  D  nerabilibus  fralribus  0.  Tarraconensi  archicpifcopo. 


gata  dehet  esse  vita  et  conversatio  clcricorum  et 
sanctorum  laicorum,  ila  nihilominus  ecciesiastica 
judicia  per  ecclcsiasticas  personas  convenitexerceri. 
Eapropter  uuiversitati  veslra»  mandamus  atque  pra- 
cipimus  ut,  si  quae  judiciaecclcsiasticainlocovestro 
emerserint,  hxc  ipsa  sccundum  slatuta  canonum 
decidiintur,  el  cujuslibet  saecularis  potestatis  timore 
poslposito,ordine  canonico  lerminentur.  Prohibemus 
eliam  ct  omnimodis  iuleniicimus  ne  apud  vos  pra^- 
bcnda',  ct  [)arochiulcs  Ecclcdi«e  jure  successionis 
ab  aliquo  vindicenlur,  aut  etiam  pcr  sa^cularem 
poteotiam  occupentur. 
Data  Pisis,  x  Kalend.  Maii. 


Urgeileosi,  Viceosi,  Gerundeosi.  Eloeosi  episcopis, 
salutem  et  apostolicam  benedictiooem. 

Rivipolleose  monasterium  juris  proprii  beati  Petri 
et  ad  defensionem  Romaose  spectat  Ecclesie.  Qui- 
cuoque  ergo  beatum  Petrum  diliguot,  monasteria 
qui  ad  jus  ejus  spectaot  debent  a  pravorum  homioum 
incursibusdefensare.  Eapropter  fralernitati  vestraa 
pcr  apostolica  scripta  mandamus  quateous  Rivipol- 
ionse  monasterium  cum  omoibus  possessiooibus  et 
bonis  manuteneatis,  et  si  quis  parocbianorum  vestro- 
rum,  locum  ipsum  aut  aliquid  de  pertuientiis  ejus 
iofestare  atteotaverit,  caoonicam  de  eo  justitiam 
faciatis.  Quod  si  justitiam  de  maleiactoribus  facere 


257 


EPISTOL/E  KT  PRlVILKGr.V. 


25S 


Degleiceritis,  pericalum  ordinis  et  ofBcii  iocurrelis.  A 
Data  Pisis,  iii  Idus  Junii. 

CCXI. 

Ad  Joannem  priorem  et  fratres  S.  Mariw  in  Poriu. 

(Annoll34-il36,  Jun.  22.) 

[Ughelli,  Italia  sacra,  V,  4237.J 

IxNOGKNTics  cpiscopus,  scrvus  servorum  Dei^  di- 
leetis  filiis  Joanni  priori,  et  fralribus  S.  Mariae  in 
PortQ,  salutem  et  apostolicam  benedictionem. 

Pilias  noster  Marcus  Julianus  Venetus,  a  tempore 
praedecessoris  noslri  bonae  memoriae  papae  Calixli, 
Yovit  ecclesiara  in  honorem  B.  Mariae  construere,  et 
canoDicos  ibi   regulares   statucre,   cujus  videlicet 


ccxrii. 

Ad  abbatem  et  monachos  Beccenses. 
(Anno  1132-1136,  Aug.  7.) 
[Mansi,    ConciLy    XXI,    421.] 
Innocentius  cpiscopus,  scrvus  servorum  Dei,  dile- 
ctis  filiis  L.  abbati  et  fratribus  Heccensis  monasterii 
salutem  et  aposlolicam  beDediclionem. 

Super  his  quac  de  vestra  rcligione  et  honeslatead 
noslram  audicnliam  porferunlur  omnipolentem  Do- 
minum  coUaudamus,  veslraequc  devolioni  plurimum 
congaudemus.Expedil  igilur  ut  quanlo  pcriculosiora 
tempora  instare  noscunlur,  tanto  propensius  divinae 
majcstatis  clementiam  implorelis,  quatenus  Ecclesiae 
suae  diutinis  atHictionibus  fatigaiae  pacem  confcrre 
dignctur  el  fideles  atquc  cathoiicos  a  suis  laboribus 


roagisterium  est  vobis  concessum.  Verum  vos  ejus  B  reievare.  Non  enim  ambigimu?  quin  Christus  in  navi 


tardantes  volum  nondum  eam  regere  ca^pistis .  Ne 
igitur  ejus  evacuetur  propositum,  mandamus  vobis 
m,  si  eororoodnm  visum  fuerit,  absque  dilatione 
pnedictl  loci  regimen  assamalis,  aut  ut  alios  ibidem 
possit  sttbstituere  canonicos  libere  refutetis . 
Datum  Pisis,  x  Ral.  Julii. 

CCXII. 

Ad  clerieos  Mutinenses.  —  Significai  consules  Mu- 
tmenses  ob  infeslatum  monasterium  NonantU' 
lanum  excommunicatos  esse. 

(Anno  1134-1136,  Junii  24.) 

ITnukBOSGHi,  Storia  della  badia  di  Nonantolaj  t.  II, 

p.  245.] 


dormiens  vestris  et  aliorum  religiosorum  vocibus 
velociter  excitetur  et  post  procellas  ac  turbines 
magna  Iranquiliitas  snbsequalur.  Hoc  autem  scito- 
te,  quoniam  monastcrium  atque  collcgium  vestrum 
alfectione  paterna  diligimus  et  pro  commisso  nobis 
officio  in  quibus  necessarium  fuerit  ^olumus  confo- 
vere.  Pro  libro  sane  a  veslra  devolione  nobis  trans- 
misso  multimodas  vobis  g?  atias  rcferimus. 
Data  Pisis,  vii  Idus  Augusti. 

CCXIV. 

Ad  Beriholdum  abbaiem  S.  Blasii.  —  De  pace  cum 
Schaphusensibus  monachis  servanda. 

fAnrio  1 1 34-11. S6,Aug.  8.) 

[Gerbkrt,  Hisi.  ISigrte Silvce,  t.  111,  p.  67.] 

Lnnocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve-  ^     Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,dile- 


nerabili  filio  B.  et  dilectis  filiis,  F.  pra^posito  et 
clerieis  Matiaeasibus,  salutem  et  apostolicam  bene- 
dictionem. 

Qaanta  mala  Mutinensis  populus  Nonantulano 
moDasterio,  quod  juris  beati  Petri  est,  intulerit, 
▼eitra  dileelio  non  ignorat.Unde  frequentibus  litteris 
eoDSDles  commonuimus,  ut  a  damno  praefati  mona- 
sterii  desisterent,  et  ad  nostram  praesentiam  satis- 
fietari  venirent.  Ipsi  vero  nec  ab  injuria  destite- 
niDt,  nec  ad  aos  toties  vocati  venerunt.  Eapropter 
habilo  fratrum  nostronim  episcoporum  et  cardina- 
iiom  consilio,  sentenliam  excomraunicationis  In  eos 
promulgavimas.  Per  prsesentia  itaque  scripta  uni- 
verKttati  vesirae  mandando  praecipimus,  quatenus  a 


clis  filiis  Bertholdo,  abbati  et  fratribus  monasterii 
S.  Blasii,  salutem  ct  apostolicam  benedictiouem. 

Habiiantes  in  domo  Domini  servare  debent  uni- 
tatem  spiritus  in  vir.culo  pacis.  Quia  ergo,  inspirante 
divina  gratia,  saecularia  desideria  respuistis,  et  se- 
cundum  B.  Benedicti  Regulam  vitam  monasticam 
professi  cstis,  expedit  ut  vestrum  propositum  stu- 
diosius  altendatis,  ct  omnipolenli  Deo  verbo  et  opere 
placere  curetis,  ut  videlicet  populus  fidelium  vestro 
exemplo  et  bonis  moribus  ad  melius  informelur,  et 
vestra  devotio  pro  temporalibus  laboribus  vilam  per- 
petuam  acquirere  raereatur.  Nos  autem  dilectum 
filium  nostrum  Ricc.  fratrem  vestrum  palerna  bcni- 
gnitate  suscepimus,  et  super  conlroversia  quae  inter 


praCuis  eoasulibus  tanquam  excommunicatis  penitus  D  vos  el  Scaphusenses  (:)5)  monachos  agitalur,  id  vobis 


ciTeatis  et  eamdem  sententiara  per  Mutinensem 
episcopaiam  publice  nuntiaates  parochianos  vestros 
ab  iis  abstiaere  omaimodis  (aciatis.  Quod  si  forte 
pnBdicti  consnles  ia  sua  pertinacia  perduraverint,  et 
tb  infestaiioae  jam  dicti  raoaasterii  aon  destiterint, 
m  totam  civitatem  vestram  anathematis  sententiam 
aDClore  Domino  proferemus. 
Dala  Pisis,  viu  Ral.  Julii. 

(55)  Qaae  fuerit  isthsec  Blasianorum  cum  Scbaphu- 
seDsi  S.  Salvatoris  roonasterio  controversia,  aut 
qoosodo  divempta.  non  produnt  monumenta  do- 
iHCifica  Yidetor  tamen  fuisse  de  monte  Stouphen, 
Iraam  diremit  Conradas  III  imperator,  diplomate 


duximus  rescribendum,  quod  videlicet  largiente 
Domino  legatum  noslrum  ad  partes  vestras  in  pro- 
ximo  transmiltemus,  qui  auditis  utriusque  partis 
rationibus  eidem  liti  debitum  fmem  imponere  ju- 
stitia  dictanle  curabit.  Orantes  vos  pro  nobis  divina 
gratia  conservet  incolumes,  et  suo  servitio  reddat 
acceptos. 

Datura  Pisis,  vi  Idus  Augusti  (56). 

anno  lioOdatoapud  P.  Ilergott,  t.  II,  p.i,pag.  i74  ; 
quo  montem  iihim  S.  Blasio  adjudicat. 

(56)  Innocentius  II,  dio  30  Maii  an.   1134,   Pisis 
conciliuro  celebravit,  ubi  data  est  ha>c  bulla. 


259 


fNNOCENTlI  ir  ?AVM 


S60 


CCXV. 


Pjiuilegiutn  pro  monasterio  Hilsenburgensi. 

(Anno  1136,  Jan.  2.; 

[Neue  Mittheilungen  aus  dem  Gebiet  historich^An- 
tiguarischer  Forschungen^  l.  II,  p.  296.] 

iNNOCENTius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lecto  filio  Lambbrto  Hilisinneburgensi  abbati,  ejus- 
que  successoi  ibus  regulariter  substitueijdis  in  per- 
petuum. 

Ad  hoc  universalis  Ecclesiae  cura  nobis  a  provisore 
omnium  bonorum  Deo  commissa  est,  ut  religiosas 
diligamuspersonas,et  beneplacentem  Deo  religiouem 
studeamus  modis  omnibus  propagare.  Non  enim  Deo 
gratus  aliquando  famulatus  impenditur,  nisi  ex  cba- 
ritalis  radice  procedens,  a  puritate  religionis  fuerit 
conservaius.  Eapropte**,  dilecte  in  Domino  fili  Lam- 
berte  abbas,  postulaliones  tuas  clementer  admitti- 
mus,  et  Hilisinneburgense  monasterium  cui,  Deo 
auctore,  praesse  dignosceris,  apostolicse  sedis  privile- 
gio  communimus,  statuentes  ut  quaecunque  bona, 
quascunque  possessiones,  impraeseniiarum  idem 
monasterium  juste  et  canonice  possidet,  aut  in  fu- 
turum  concessione  pontificum,  largitione  regum  vel 
principum,  oblatione  fidelium,  seu  aliis  justismodis 
prante  [prsestante,  propitiante  ?]  Domino  poterit 
adipisci,  firma  tibi  tuisque  successoribus  et  illibata 
permaneant.  In  quibus  haec  propriis  iiominibus  ex- 
primenda  subjunxlmus  :  ex  dono  videlicet  Arnoldi 
bonse  recordationis  Alberstatensis  [Halberstad]  epi- 
scopi,  vestri  monasterii  fundatoris,  in  Berverdigge- 
rode  novem  mansos,  cumsilva  adjacenteet  decima- 
tione  ejusdem  villae  in  Sutherrode  duos  roansos,  in 
Sulhseauno  septem  mansos  et  dimidium,  cum  deci- 
matione  ipsius  viilae,  in  Bireslevo  undecim  roansos 
cum  decimatione  ipsius  villae,  in  Lieren,  mansum 
unum  in  Thiedeaiggerode  [Thiedorz],  septem  roan- 
808  et  decimas  [decimas  ejusdem  loci].  In  Aldenrode, 
octo  mansos,  in  Culisberi  [Culesberi]  dimidium 
mansum  et  decimas  ejusdem  loci  [et  dec.  ej .  loci 
fehltj.  In  Geveneslevo  [Geveneslove]  dimidium  man- 
8Qm,  in  Beddigge  dccem  mansos.  In  Isiggerode  tres 
mansos,  in  Warmeresthorpe  [lVannerestorphe]sex 
mansos,  in  Thiedesthorpe  [Thiedosterphe]  duos 
mansos,  decimationes  quoque  in  Dudiggerode,  in 
Winetherode,  in  Brodessende,  in  Luntheriggerode 
[Lutherigg],  in  Boviggerode,  in  Emmenrode,  in  Ges- 
ckenrode,  in  Ecarzinggerode  \Ecarzigg],  in  Bachen- 
rode,  in  Benesiggerode  [Bensigg]^  in  Waligerode. 
Prseterea  prsedia  quae  Burchardus  episcopus  bonae 
roemoriie,  beatisapostoiisPetroetPaulo  in  Hilsine- 
burchnosciturconlulisse.  In  Aderstadescilicetcurtim 
cum  omnibus  appendiciis  suis,  in  Acherslevo  [/4«(;/i], 
duodecim  mansos,  iu  Merigge  decem  mansos,  in 
Domeneslevo  mansum  unum,  in  Badeslcvo  mansos 
quinque,  in  Scipenslide  [Schipenstede],  roansos 
octo,  in  Bisikentorp  [Bisichentorpe]  mansos  duos, 
in  Aneslevo  roansos  quatuor,  in  Ramereslevo  [Rat- 
mersleve]  mansos  quinque,  in  Iggelevo  iiian60b.octo, 
cum  decimatione  ejusdem  villae^  in  Abbenrode  [Al^ 


A  benrode]  quindecim  mansos  et  dimidiura.  In  Beth- 
ceneshein  [Bechtenesheim]  mansos  tres,  in  Ander- 
bike  mansum  unum,  decimationes  quoque  in  Bares- 
levo  [Balej^slene],  in  Roresheim,  in  Thrubiki  [Biche]^ 
in  Aldcnrode,  in  Thurwardiggcrode,  in  Gunderade- 
rode  [Gundradei'ode]y  in  Ezerdiggerode,  in  Vreslevo. 
Insuper  autem  decimationem  in  Daunenstade,  et  in 
Suthlochtenheim,  ab  Herrando  [a  Bernhardo]  quon- 
dam  Alberstadensi  \Halbersiad]  episcopo  qui  et  Ste- 
pbanus  diclus  est,  roonasterio  veslro  concessas. 
Decimationes  etiam  de  novalibus  in  omnibus  locis, 
in  quibus  decimas  habere  videmini,  quus  felicis  me- 
moriae  Reinhardus  episcopus  vestro  monasterio  con- 
tulit  [Sehet].  Praedia  quoque  in  Papestorpp  et  in 
Wochkinslide  octo  talentorum  censum  persolventia, 

B  quae  per  Ottonem  episcopum  pro  Godenhusen  et 
Abrstide  vestro  sunt  coUata  monasterio.  Prohibemus 
autem  et  omnibus  modis   [omnimodis]  interdicimus 

aut  neque  tibi,  neque  tuis  successoiibusfas  sit  bona 
seu  possessiones  praedicti  roonasteni  distrahendi, 
aut  sine  communi  asscnsu  et  voluntate  capituli  quo- 
libet  modo  alienandi.  Ut  aulem,  vos,  fratres  nostri, 
divinis  famulatibus  liberius  valealis  insistere,  immu- 
nitatem,  a  supradiclo  fratre  nostro  Burchardo  epi- 
scopo  monasterio  vestro  ralionabili  devotione  con- 
cessam,  vobis  nihilominus  confirmamus,  ut  videlicet 
neque  ab  Alberstatensibus  [Halbersiad]  episcopis, 
neque  a  quibuslibet  clericis  vel  viris  saecularibus 
aliqua  praejudicia  sive  gravamina,  seu  exactiones 
aliquas,  aliquando  perferatis,    nisi   forte  quantum 

G  vobis  spontnnea  voluntate  ipsis  largiri  placuerity 
hospitalitatis  gratia  erigente.  Obeunte  vero  te  nunc 
ejusdem  Iociabbate,veltuorum  quolibetsuccessorum, 
nuUus  ibi  qualibet  subreptionis  astuiia  seu  violentia 
prseponatur,  nisi  quem  fratres  communi  assensu, 
vel  fratrum  pars  consilii  sanioris,  secundum  Dettm 
et  Beati  Benedicti  Regulam  providerint  eligendum* 
Electu8  autem  juxta  Cluniacensem  vel  Fructnarien- 
sem,  seu  Gorziensem  ordinem,  sine  pravitate  ei 
exactione  aliqua  consecretnr.  Interim  autem  in  de- 
scribendiS;  providendis  seu  disponendis  rebus  mona- 
sterii,  episcopus  nullatenus  se  immisceat,  sed  tan- 
tummodo  electam  personam  congrua  benedictionis 
reverentia  regiminis  cura  investiat.  Praesertim  lau- 
dabilis  honesiatis  et  bonae  conversationis  tuae  meri- 

D  tum  attendentes,  ad  honorem  Dei  et  Ecclesiae  tuae, 
tibi  tuisque  successoribns,  usum  pontificalium  ve- 
stium  apostolica  auctoritate  concedimus,  ita  ut  ad 
divinicultus  reverentiam  in  omni  ecclesia  pernostrse 
dispensationis  conBrmationero  in  vicem  episcopi  tui 
tibi  liceat  pontificaliter  succedere.  Nullus  ergo  ho- 
minum  idem  coenobium  autieat  temere  perturbare, 
vel  ei  possessiones  auferre,  velablatasretinere,  mi- 
nuere,  seu  quibushbet  molestiis  fatigare,  sed  omnia 
integra  conserventur  eorum,  pro  quorum  gubema- 
tione  et  sustentatione  concessa  sunt,  U8ibu8  profu- 
tura,  salva  nimirum  Ecclesiae  Alberstadensis  dMU 
reverentia.  Si  qua  igit v  in  poslenm  eedesiasUea 
sccalarisye  persona,  hanc  nostm  constiladoiiis  pa- 


ISI 


EPISTOLi!:  ET  PRiriLKGlA. 


S62 


ginain  attens,  coDtra  eam  temere  venire  tentaverit,  A 
secimdo  tertiove  commonita,  si  non  reatura  suum 
coDgnia  satisfactione  correxerit,  polestatis  honoris- 
qne  soi  diguitate  careat,  reamque  se  divino  judicio 
existere  de  perpetrata  iniquilate  cognoscat,  et  a 
saeralissimo  corpore  et  sanguine  Dei  ac  Redcmpto- 
ris  noslri  Jesu  Ghristi  aliena  fiat,  atque  in  extremo 
examine  district®  ultioui  subjaceat.  Cunctis  aulem 
eidem  loco  qu»  sua  sunt  servantibus  sit  pax  Domini 
nostri  Jesu  Christi,  quatenus  et  hic  fructum  bonae 
ftctionis  percipiant ,  et  apud  districtura  Judicem 
praemift  sternae  pacis  inveniant.  Amen. 

Ego  iDDOcentius  Catholicae  Rcclesia3  episcopus  SS. 

Bgo  Guillelmus  Praenestinus  episcopus  SS. 

Bgo  Goido  cardinal.  diaconus  Sancti  Adriani  SS. 

Ego  Gregonas  diacon.  cardin.  Sanctorum  Sergii  3 
et  Bacchi  SS. 

Ego  Grisogonas  diac.  card.S.Mariae  in  Porticu  SS. 

Ego  Lucas  presbyt.  card.  lituli  Sanctorum  Jo- 
annis  el  Pauli  SS. 

Data  Pisis  per  manum  Aymerici  sanctsc  Romanae 
Ecdesiae  diaconi  cardin.  el  cancellarii,  iv  Nonas 
Janaarii,  indictione  xiv  ,  Incarnationis  Dominica^ 
aaDO  1136,  pontificatus  domini  Innocentii  II  papae 
aimo  VI. 

CCXVI. 

AdFromundum  abbatem  Vindocinensem.  — Decon' 
eordia  inita  inter  Ulgerium  episcopum  Andega- 
vensem  etmonachos  Vindocinenses , 

(Anno  1136,  Jan.  12.) 

ILtb:!!,  Thes,  An^C(i.,l»'^S6,exarchivismonasterii  ^ 

Vindocinensis.J 

bficocENTius  servas  servorum  Dei,  dilccto  filio 
FtMfiJXfDO  Yindociaeasi  abbati,  ejusque  successo- 
riktti  regulariter  substituendis  io  perpetuum. 

later  variaa  soliicitodines  curasque  multiplices, 
iUa  masime  nos  urget  anxietas,  si  inter  personas 
raKgioaasde  bonii  spiritualibus  sive  temporalibus 
Oialroveraia  oriatar.  Sommopere  igitur  occurren- 
dam  eal  ut  noncrescant  jurgia,  sed,  juxta  magistram 
omttom  chariiatem  qu8e  nil  sapit  extra- 
oil  aaperam,  nil  confasum,  imo  propria 
a^oitate  nntrit  coneordiam,  dissociata  conjungit, 
ialer  aenros  Domini,  quos  non  oportet  litigare,  pax 
d  ananimitas  coDservetur.  iEquum  enim  est  ut  qui 
Sfirita  Dei  agaotur,  aulla  sectione  mentiuro,  nuUa  ^ 
lehiDlate  cootraria  dividaotur,  ne  inde  discordia 
Mmal  initinm  onde  pacis  foedera  debeot  suscipere 
incremeotam.  Ideoqoe,  dilecte  io  Domino  fili  Fro- 
nonde  abbas,  cootroversiam  qus  inter  te  ac  ve- 
acrabUem  fratrem  oostram  Ulgerium  Aodegavensem 
cpiBeopwRy  tam  de  ecclesiis  quam  de  oblationibus 
etaliia  est  hacteous  agitata,  secundum  arbitrinm 
firairaai  noetrorum  tam  tuo  quam  ejusdem  fratris 
«oaueote  coAseoso,  per  concordiam  duximus 
Tu  aiqnidem  quosdam  census  io  qui- 
eccleeiis  Andegavensis  parochis  Viodoci- 
a.mogetlario  vindicabas,  quos  utique  idem  fra- 
ler  Miler  aniellabat  gyndragia,  et  tam  eos  quam 


oblationes  baptisteriorum  in  nostra  praeseotia  refu* 
tasti.  Deinde  praedictus  episcopus  omnem  contro- 
versiam  quam  de  burgo  de  Brioleto  et  de  aiiis  ad- 
versum  te  et  Vindocincnse  monasterium  habuerat 
refutavit.  Pra>fatum  itaque  burgum  et  quaecunque in 
ecciesia  Sancti  Clemenlis  cum  pertinenliis  suis  el  io 
aliis  infra  scriptis  ante  promotionem   ejusdcm  epi- 
scopi,  vel  qucrelam    ab  eo  motam    hahuibtis,   aut 
inantea  juste  acquirercpoteritis,  vobis  in  perpetuum 
libere  habcnda  concessit.  In  quibus  haec  propriis 
Dominibus  duximus  exprimeuda,  ecclesiam  videlicet 
de  Alheis,  ecclesiam  de  Capella,  ecclesiam  de  Cella, 
ecclesiam  S.  Saturnini,  ecclesiam  de  Congreto,    ec- 
clesiam  Beluli   campi,    ecclesiam   de    Pomerolis , 
ecclesiam  de  Laigoio,    ecclesiam    de  Avireo,  ec- 
clesiam  de  Jallia,   ecclesias  de  Meduanuillo,   ec- 
clesiam  Sancti   Saturnini   super  Ligerim  ,    et  ca- 
pellam    de    Braccosacco  ,     ecclesiam   Sancti   Pe- 
tri  de  Maziaco,  ecclesiam  Sancti   Medardi  de   Ca- 
veriaco,  ecclesiam  Sanctse  Mariaj  de  Broc,  ecclesiam 
Sanctse  Mariac  |dc  Castellis,  ecclesiam  Sancti  Sym* 
phoriani  dc  Porcellis,  ecclesiam  Sanctae  Mariee  de 
Cosma,  ecclesiam  Sancti  Petri  de  Vileriis,    eccle- 
siam  S.  Ilippolyli,  ecclesiam   Sancli  Germani   de 
Arcthio.  Oblationes  quoqut  puriticatiunuir,  vei  nup- 
tiarum,  et  alias,  sicut  hactcnus  tenuibiis,   pro  cha- 
tilate  nostra  et  amabili  reverenlia  sanctae  Romanas 
Ecclesise,  ad  cujus  jus   et  dominium  Vindocinense 
monasterium   pcrtinet ,  tibi   et  successoribus   tuis 
concessit.  Verumtamen  pro  decima  burgi  de  Brio- 
leto,  quae  ad  capellam  Sancti  Mauricii  spectare  co* 
gnoscitur,  unum  agripentum  vinearum,    secundum 
arbilratum  bonorum  virorum,  magistro  Guidoni  ca- 
pellano  habtfndum  fruendum  duntaxat   in   vita   sua 
parabis,  successori  vero  suo  dimidium.   Reddilum 
vero  tuum  oblationum  et  primitiarum  de  cella  pro 
charitateejusdem  episcopi  presbytero  ipsius  lociqui 
confectus  senio  dicilur,  in  vita  sua  habendum  et  re- 
tinendum  concessisti  :  qui  videlicet  ipsum  a  te  re- 
cipiat,  et  a  te  recognoscat.  Post  cujus   obilum,  tam 
oblationes  quam  primitiae  ad  jus  et  dominium  Vin* 
docinensis   monasterii  libere    revertantur.  Quod  si 
fatalilatis  urgente  modestiaidem  presbyterantered- 
itum   episcopi  diem  obierit  ,    preefatam   redditum 
post  ejus  obitum  ad  Vindocinense  monasterium    re- 
versurum,  jam  dictus  episcopus,  dum  vixerit,  obti* 
oeat.  Interim  vero  ad  indicium  juris  tui,  in  quinque 
festivitatibus  per  annum  singulas  candeias  de  obla- 
tione  recipies,  quaecunque  vero  ecclesiae  sive  eccle- 
siastica  beneficia  in  Andegavensi  episcopatu  tibi  vel 
successoribus  ad  opus  Vindocinensiscocnobii  collata 
fuerint  :    exceptis  abbaliis  et  canonicis  et  ecclesiis 
illis  in  quibus  episcupus  vel  canonici  Sancti  Mau- 
ricii  totum  vel  partem  nominata  habent,  ab   eodem 
episcopo  tibi  tuisquesuccessoribusetpernos  Vindo- 
cinensi  monasterio  sunt  concessa.    Similiter  etiam 
episcopus  et  canonici  Sancti  Mauricii  ecclesias  in 
quibus  monasterium  Vindocinense  totam  vel  partem 
habet,  acquirere  ulterius  non  attentent.  De  ccclesia 


265 


INNOGENTU  II  PAP.K 


264 


vero  Sancli   Nicolat    Credonensis  staUUum  est  iil  A     Ego  Guido  cardinalis  diaconus  S.  Adriani. 


praebendarum  et  canonicomm  numerus  ad  senarium 
reducatur.  Tu  vero  et  successores  tui  libere  duas 
discretas  de  sex  pr^eberdis  duobus  honesiis  viris  el 
eorum  successoribus  in  perpetuum  dabilis.  Qui  ni- 
mirum  post  susceplum  a  le  beneficiumepiscopo  An- 
degavensi,  remota  omnis  cxaclionis  moleslalione, 
prajsenlari  debebunl.  Defunclo  vero  altero  eorum 
vel  duobuSf  aliqua  illarum  prsebendarum  in  manu 
tua  malo  studio  mioimc  teneatur,  sed  absque  fru- 
stratoria  dilatione,  a  te  honesto  clerico  pra»betur. 
Quod  si  dominus  Credoncnsis  voluntati  tu8D  in  hoc 
contraireel  de  duarum  datione  prapbendarurn  te 
impedire  tenlavcrit,  episcopns  ipsum  secundum 
suum  olTicium  et  censuram  ecclesiaslicam  coerce- 
bit.  B 

De  quatuor  vero  pra?bendis  quac  residuje  sunl, 
regulares  canonici  de  Rota  tres,  et  episcopus  simi- 
liter  unam  praebeant.  Andegavensisaulemepiscopus 
nisi  sibi  prajbcndam,  quam  habet  in  ecclesia  Sancti 
Nicolai  relinuerit,  aut  canonicis  Sancli  Mauricii 
dederit,  nulli  nisi  Vindocinensi  ctianobio  dare  pos- 
sit.  Et  quoniam  locus  idem  Sancti  Nicolai  frequen- 
tationi  religiosorum  viroriMn  incongruus  esse  co- 
gnoscitur,  nec  monachi  Vindocinens»»s,  nec  canonici 
Rotenses  ibidem  inhabitare  pra^sumant,  sed  prout 
coustitutum  est,  in  eodcm  loco  sex  canonici  sta- 
tuanlur.  Status  autem  mairicis  ecclesia;  Sancli 
Clementis,  tam  in  baptismo  quam  in  propria  sepul- 
tura,    et  in   aliis  illibatus   et  integer   conservetur. 


Ego  Vassallius  diaconus  cardinalis  S.  Eusta- 
chii. 

Kgo  Hybaldus  diaconus  cardinalis  Sanctse  Mariae 
in  Via  Lata. 

Ego  Grisogonus  diaconus  cardinalis  Sanctae  Maria? 
in  Porlicu. 

Daia  Pisis  per  manum  Alberici,  sanctae   Romanae 

Kcclesio)  diaconi   cardinalis   et  cancellarii,    u  Id. 

Jan.,    indict.    xiii,   Incarnationis  Dominicae   anno 

1136,  pontificatus  vero  domni  Innocentii  papa  II 

anno  vi, 

CCXVII. 

Henncum  archiepiscopum  Senonensem  abstinere 
ftlficio  episcopali  jubct. 

(Anno  113G.  Jan.  15.) 

[Gall.  Christ.,XU,  Instrum.  33.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,ve- 
nerabili  fralri  H.  Senonensi  archiepiscopo  salutera 
et  apostolicam  benedictionem. 

Statuia  sedis  aposiolica'  et  canonum  veneranda 
decreta  nulli  sacerdotum  Domini  ignorare  liberum 
est.  Sacerdotisenim  est  legem  scire  et  ad  interro- 
gationem  respondere  dc  lege  :  quod  si  legem  igno- 
rat,  ipse  se  arguit  indebite  honorem  sacenlotii 
ocrupare.  Sed  et  ig^norantia  canonum  episcopum 
non  excusat.  Caelerum  episcopus  qui  scienter  ca- 
nones  violat,  a  sanctis  Patribus  judicatur,  et  a 
sancto  Spiritucujus  instinctu  ac  dono  sunt   conditi, 


Mensura  olei  quae  Ecclesia)  Sancli  Nicolai  a  Roten-  Q  condemnatur.  Quoniam  blasphomare  Spiritum  san- 


sibus  canonicis  annis  singulis  parabatur,  ulterius 
non  detur.  Supradicta  quoque  qute  auctorilale  epi- 
scopi  Andegavensis  indigent,  proprii  scripti  muni- 
mine  et  altestatione  canonicorum  Sancti  Mauricii 
roborenlur,  ila  videlicet,  ut  neque  suo,  neque  suc- 
cessorum  tempore,  hujuscemodi  pax  et  concordia 
quae  inter  nos  statuta  est,  aliqua  machinatione  sol- 
vatur.  Decernimus  ergo  ut  nulli  omuino  hominum 
liceat  eamdem  concordiam  infringere,  seu  aliqua 
occasione  couvellere,  sed  omnia  ila  firma  et  illibata 
ab  utraque  parte  in  perpetum  conserventur,  quem- 
admodum  superius  legitur  institutum.  Si  quis 
autem  contra  haec  temere  venire  tentaverit,  se- 
cundo  tertiove  commonitus,  nisi  reatum  suum  con- 


ctum  noii  incongrue  videntur  qui  contra  eosdem 
sacros  canones  aliquid  aut  proterve  agunt,  aut  loqui 
praesumunt,  aut  facere  volentibus  sponle  consen- 
tiunt.  Kvangelica  quoque  testatur  auctoritas  bea- 
tum  Petrum  esse  in  terris  Chrisli  vicarium  et  raa- 
gistrum  tolius  Kcclesiae,  et  ab  ipso  Domino  institu- 
tum,  dicendo  :  Tu  es  Petrus,  et  super  hanc  petram 
oidi/icabo  Ecclesiam  meam.  Ac  per  hoc  sedes  aposto. 
lica  est  omnium  Ecclcsiarum  caput  et  cardo,  roater 
atquc  magistra,  ad  quam  profecto  libere  licet  om- 
nibus  appellare.  Appellatione  vero  interposita  omnia 
in  eodem  statu  manere  debent,  et  tandiu  nihil  erit 
penitus  innovandum  donec  Romanus  pontifex,  si  ad 
eum  appellatum  est,  prius  examinot  si  justa  vel 
injusta  fuerit  appellalio.  Kt  si  judicaverit  renovan- 


grua   emendatione   corroxerit,    excommunicationis  D  ^j^j^  ^.ggjy  U^i^^  ^^,1  ^.j  ^^j^.^^g  ^^^^  judices,  sive 


sentenliam  se  noverit  mcursurum. 

Ego  Innocenlius  Catholicae  Kcclesiac  episcopus. 

Kgo  Willoius  Pra^nestinus  episcopus. 

Kgo  Ulgerius  dictus  episcopusAndcgavensis  sub- 
scripsi. 

Kgo  Liltifredus  presbyter  cardinalis  tituli  Ve- 
stin(e. 

Kgo  Rodulphus  Ortanus  episcopus. 

Kgo  Lucas  presbyter  cardinalis  tituli  Joannis  et 
Pauli. 

Ego  Guido  indignus  sacerdos  subscripsi. 

Kgo  Gregorius  diaconus  cardinalis  Sanclorum 
Sergii  et  Bacchl. 


probaverit  talera  causam  esse  ut  non  repHcentur  ea 
quse  acla  sunl,  quod  ab  eo  decretum  fuerit,  irrefra- 
gabiliter  observatur.  Quae  cum  ita  sint,  miramur 
admodum  et  gravi  moerore  afficirour  qaoniam  in 
conventu  nuper  Pcveris  habitopro  causa  matrimonii 
inter  Ar.  de  Soliaco  et  iiliam  Ra.  de  Baugentiaco, 
quibus  opponebalur  titulus  parentela;,  curo  pro  ju- 
dice  residcres,  par  esse  beato  Petro  aut  super  eum 
ascendere  contumaciter  altentasti.  Post  appellatio- 
nem  namquc  abeodem  Ar.  ad  nos  factam  qui  licet 
indigni  Christi  legatione  fungimur,  et  beati  Petri 
iaterris  vices  exsequirour,  quanturo  in  te  fuit,  ot 
in  coelum  ponens  et  ejusdem  principis  apostolonim 


265 


EPISTOLiE  ET  PRIVILEGIA. 


266 


claves  evacuans,  in  tantum  super  eodem  neg;otio  A  Andegavensi  episcopo,  remola  exactionis   moiestia, 


procedere  prsesumpsisti,  ut  de  parentela  quae  oppone- 
batur  testium  juramenta  susciperes.  Caeterum  in 
hanc  culpam  nullatenus  incidisses  si  sedes  apOsto- 
lica,  quae  mater  est  tusc  dignitatis,  foret  quod  esse 
debuerat,  magistra  tuoD  rationis .  Ne  igitur  tanlam 
offensam  reliquisse  impunitam  a  Domino  arguamur, 
donec  B.  Petro  et  nobis  satisfacias,  te  ab  oflicio 
episcopali  suspendimus. 
DataPisis,  xviii  Kalendas  Februarii. 

CCXVllI. 
Ad  fioberlum  abbatem  SancUe  Maria:  de  Rota    in 

dicecesi  Andegavemi, 

^Anno  1136,  Jan.  25.) 

[Baluz.,  MiscelL,Ul,\1.\ 


prtpsentenlur.  Defuncto  quoquealiquo  eorum^  quas- 
libct  earumdem  prscbendarum  in  manu  vestra  malo 
sludio  minime  teneatur,  sed  absque  frustratoria 
dilationc  a  vobis  honesto  clerico  praebeatur.  Et 
quoniam  idem  locus  (requentalioni  religiosorum 
virorum  incongruus  esse  cognoscitur,  vobis  ibidem 
habitare  non  liccat,  sed  potius,  sicut  staiutum  est> 
in  eodem  loco  sex  canonici  statuantur.  Mensura 
vero  olei  quae  eidem  Ecclesiae  a  vobis  annualiler 
praestabatur,  ullerius  non  detur.  Decernimus  ergo 
ut  nulli  omnino  hominum  fas  sit  vestram  Ecclesiam 

temere  perturbare,  aut  ejus  possessiones  auferre, 
vel  ablatas  retinere,  minuere,  seu  quibuslibet  mo- 
lestiis  faligare  ;  sed  omnia   integra   conserventur, 


lNNocENTiusepiscopus,8ervusseryorumDei,  di-Beorum  pro  quorum  sustentatione  concessa    sunt 


leclo  tilio  Roberto  abbati  Sanctae  Mariae  de  Rota, 
ejusque  successoribus  regulariter  substituendis  in 
perpetuum . 

Rcligiosis  desideriis  facilem  praebere  debemus 
assensum,  ut  fidelis  devotio  celercm  sortiatur  effe- 
ctum.  Quocirca,  dilecte  in  Domino  fili  Roberte  abbas, 
venerabiiis  fratris  nostri  Ulgerii  Andegavensis  epi- 
scopi,  religiosi  utique,  prudentis  ac  discreti  viri, 
certisque  experimentis  in  Catholica  fide  probati, 
postulationibus  annuentes,  Ecclesiam  Beatae  Mariae 
de  Bosco,  cui  Deo  auctore  praeesse  dignosceris,  sub 
beati  Petri  et  nostraprotectionesuscipimus,  eamque 
pnesenlis  privilegii  pajnna  communimus,  inprimis 
siquidem  statuentes  ut  ordo  canonicus,  qui  secun- 


usibus  profutura,  salva  siquidem  Andecavensis  epi- 
scopi  debita  justitia  et  reverentia.  Si  qua  igilur  in 
futurum  eeclesiastica  saecularisve  persona,  bujus 
nostra)  constitutionis  paginam  scens,  contra  eam 
temere  vcnire  tentaverit,  secundo  tertiove  commo- 
nita,  si  non  reatum  suum  congrua  satisfactione 
correxerit,  excommunicationi  subjaceat.  Conser- 
vantes  autem  eidem  loco  quae  sua  sunt,  omnipotentis 
Dei  et  beatorum  Petri  et  Pauli  apostolorum  ejus 
gratiam  consequantur.  Amen,  amen,  amen.  Bene 
valete. 

Ego  Innocentius  catholicae  ficclesiae  episcopus 
subscripsi. 

Ego  Guillelmus  Praenestinus  episcopus  subscripsi. 


dom  beatiAugusUni  regulam  ibidem  est  Deo  pro-  C      Ego  Gregorius  diaconus  cardinalis  Sanctorum 
pitio  instutus,  in  eodem  loco  perpetuis  temporibus      Sergii  et  Bacchi  subscripsi. 


iaviolabiiiter  conserventur.  Quaecunque  praeterea  bo- 
na,  quascunque  possessiones  eademEcclesia  inprae- 
seniiarum  juste  et  canonice  possidet,  quaecunque 
etiam  in  futurum  concessione  pontificum,  largitione 
regum  vel  principum,  oblatione  fidelium,  seu  aliis 
jostis  modis  largiente  Domino  poterit  adipisci,  firma 
tibi  tuisque  Kuccessoribus  et  illibata  serventur.  In 
quibusbaecpropriisnominibusduximus  exprimenda : 
Ecclesiam  videlicet  Sanctae  Mariae  de  Liureio,  ec- 
desiam  Sanctae  Mariae  de  Camazeio  cum  cappellis 
sois,  scilicei  Sancti  Petri  et  Sancti  Leonardi,  ec- 
desiam  Sancti  Salvatoris,  ecclesiam  Sancti  Germa- 
ni  de  Daona,  ecclesiam  Sancti  Petri  de  Vaus,   ec- 


EgoUigeriusdictus  Andecavensis  episcopus  sub- 
scripsi . 

Ego  Guido  cardinalis  Sancti  Adriani  subscripsi. 

Ego  Vasalius  diaconus  cardinalis  Sancti  Eustachii 
subscripsi. 

Ego  Grisogonus  diaconus  cardinalis  Sanctae  Ma- 
riaein  Porticu  subscripsi. 

Ego  Litifredus  presbyter  cardinalis  tit.  Vestinae 
Sttbscripsi. 

Ego  Lucas  presbyter  cardinalis  tituli   Sanctorum 
Joannis  et  Pauli  subscripsi. 
Ego  Guido  indignus  sacerdos. 
Ego  Gregorios  cardinalis  presbyter  tituli  Sanctae 


detiam  Sanctae  Mariae  de  Arisel,  ecclesiam    Sancti  D  P^^^s^ae  subscripsi. 


Bomiri  de  Fonte  Cooperto,  ecclesiam  Sancti  Petri 
de  Bremio,  ecclesiam  Sanctae  Mariae  de  Roalderia, 
eecleaiam  Sancti  Germani,  ecclesiam  Sanctae  Mariae 
Villaeportus,  ecclesiam  SanctiPetri  deChanceio,ca- 
pellam  Sancta  Maris  de  Portu  Sononia,  capeliam 
Saoctas  Mariae  de  Peston,  capellam  Sancti  Joannis 
de  Longo-AlnetOy  capellam  Sanctae  Grucis  de  Can- 
dellis,  eapellam  Sanclae  Mariae  Magdalenae  Brelien- 
{■DiliY  capellam  Sancti  Lamberti,  capellam  Sancti 
Bioojsii  dt  Molendini  Blochet.  Concedimus  etiam 
vobis  dalioDem  Iriom  praebendanim  in  ecclesia 
Saacti  Nicolai  Credonensis  tribus  honestis  clericis, 
^M  Biminiin,  post  susceptum  a  vobis  beneGdum, 
Pasbol.  CLXXIX 


Data  Pisis  per  manum  Aimerici  S.  R.  E.  diaconi 
cardinalis  et  cancellarii,  viii  Kalendas  Februarli, 
indictione  xiii,  Incarnationis  Dominicae  anno  1136, 
pontificatus  domni  Innocentii  papae  11  anno  sexto. 

CCXIX. 

PrivHegium  pro  monasterio  Fossatensi. 
(Annoll36,  Febr.  20.) 

[GalL  Ckrist.,  Instrum,,  56. J 
Innocbntivs  episcopus,  senrus  servomm  Dm, 
dilecto  filio  Ascslino  abhati  monasterii  Sancti  Petri 
Fossatensis,  qnod  in  Parisiensi  pago  situm  est,  ejus- 
que  succesaoribus  regulariter  substituendis  in  per- 
petuiun. 

9 


267 


INNOCENTII  n  PAPiE. 


268 


Qaoties  iliud  a  nobis  pelitur  quod  rationi  conve-  A  nimus  non  tenere.  Pro  dedicationibas  ecclesiarum 


niro  cognoscitur,  animo  nos  decet  libenti  concedefe, 
et  pelentium  desideriis  congruum  suffragium  impcr- 
tiri.  Proinde,  dilecle  in  Domino  fiU  Asceline  abbas, 
tuis  rationabilibus  postulationibus  affectione  paterna 
gratum  praebentes  assensum,  B.  Petri  Fossat  mo- 
nasterium,  cui  Deo  auctore  praeesse  dignosceri^, 
apostolicae  sedis  privilegio  coromunimus,  statuentes 
ut  quascunque  possessiones,  seu  bona  ex  conces- 
sione,  vel  confirmatione  Romanorum  pontificum^ 
seu  Francorum  regum,  vel  quorumlibet  episcoporum 
iDpricsentiarum  juste  et  canonice  possidetis,  quae- 
cunque  eliam  in  futurum  auxiliante  Domino  pote- 
ritis  adipisci,  flrma  vobis  in  perpetuuro,  et  illibata 
permaneant,  in  quibus  haec  propriis  nominibus  duxi- 
mus  exprimenda. 

In  archiepiscopatu  Senonensi,  villam  quae  dici- 
tur  Seia,  et  ecclesiam  ejus,  prioratum  Capellse  et 
ecclesiam  ejus,  ecclesiam  de  Acheriis,  ecclesiam  de 
Colliaco. 

In  episcopatu  Carnotensi,  proratum  S.  Amulfi, 
et  ecciesiam  ejus,  prioratum  de  Monasteriis,  ec- 
clesiam  de  Longo  villari,  ecclesiam  de  S.  Mau- 
ricio. 

In  episcopatu  Parisiensi,  in  burgo  Castrensi, 
prioratum  S.  Clementis,  et  ecclesiam  ejus,  ecclesiam 
de  Evriaco  in  caslro  Corboilo,  prioralum  S.  Joan. 
Bapl.  in  castro  Turnomio,  prioratum  S.  Dionysii,  et 
ecclesiam  ejus  cum  capellis  iH  rebus  ad  prioratum 
pertinentibus,  ecclesiam  de  Oratorio,  ecclesiam   de 


pro  consecrationibus  altarium,  chrismatis,  olei  el 
similium,  pro  locatione  abbalis,  cum  innovitate  sua 
pastorali  locatur,  nullus  decanus,  nullus  archidia- 
conus,  nullus  Ecclesiae  praelatus,  aliquid  aliquando 
exigere  vel  extorquere  prsesumat.  Obcunte  vero  te 
nunc  ejusdem  loci  abbate,  vel  tuorum  quolibet  suc- 
cessorum,  nullus  inibi  qualibet  subreptionis  astutia 
seu  violentia  praeponalur,  nisi  quem  fratres  com- 
muni  consensu,  vel  pars  sanioris  consilii,  scundum 
Dei  timorem,  et  B.  Benedicti  Regulam  providerint 
eligendum.  Decemimus  ergo  nt  nalli  omnino  ho- 
minum  liceat  praefatum  monasterium  temere  per- 
turbare,  aut  ejus  possessiones  auferre,  vel  ablatas 
retinere,  miouere,  aut  aliquibus  vexalionibus  fati- 
3  gare,  sed  omnia  integra  couserventur,  etc 

Daturo  Pisis  per  manum  Almerici  S.  R.  E.  dia- 
coni,  cardinalis  et  cancellarii,  x  Kal.  Martii,  in- 
dictione  XII,  Incarnationis  Dom.  1136,  pontificatus 
domni  Innocentii  papse  II  anno  vi . 

CCXX. 

Ad  Gregorium  Bergomatem  episcopum. 

(Anno  1136,  Febr.  28.) 

[Ughelli,  Ilalia  sacra,  IV,  456.] 

iNNOCENTius,  ctc,  vencrabili  fratri  Gregorio  Bcr 
gomeusi  episcopo,  etc. 

Non  dubium  est  quod  controversiam,  quae  inter 
canonicos  Sanctorum  marlymm  Yincentii  et  Ale- 
xandri  est  hactenus  agitata,  in  nostra  prsesentia  ter- 
minavimus.    Caetemm    canonici    Sancti    Vincenlii 


Ferreolis,  ecclesiam  de  Brucia,  ecclesiam  S.  Hilarii  C  plusquam  oportet  sapere  capientes,  sicut  accepi- 


de  Varcnnis,  cum  cappella  S.  NicoIai,sitainFossat 
villa,  ecclesiam  de  Boissiaco,  ecclesiam  de  Mansio- 
nibus,  ecclesiam  deNobiliaco,  eccIesiamdeNoisiaco 
sicco,  praclerea  prioratum  S.  Eligii,  infra  civitatem 
Parisienscm  silum,  et  ecclesiasadipsum  pertinentes, 
videlicet  ecclesiam  S.  Martialis,  ecclesiam  Sancti 
Petri  de  Arsionibus,  ecclesiam  S.  Crucis,  ecclesiam 
S.  Petri  de  Bobus  infra  muros  ejusdem  civitatis 
silas,  ecclcsiam  S.  Beniti  ultra  magnum  pontem, 
ecclesiam  S.  Pauli  extra  civitatem,  cum  terris  et 
rebus  ad  eam  pertinentibus  ;  et  in  archiepiscopatu 
Senonensi,  ecclesiam  Sancti  Hilarii,  in  viila  quae  di- 
cilur  Messia ;  praeterea  prioratum  S.  Verani,  cum 
terris  et  rebus  ad  eum  pertinentlbus,  prioratum  de 


mus,  sententiae  nostrae  verba  cavillantur,  et  ad  suum 
intellectum  afque  voluntatem  invertunt.  Nec  his 
contenti  sedes  in  choro  antiquitus  institatas  trans  - 
posuemnl .  Sed  haec  mutatio  dexteri  Excelsi  non 
fuisse  cognoscilur.  Ideoque  fraternitati  tuae  manda- 
mus,  atque  praecipimus,  ut  tam  de  sedibus  in  choro 
seu  in  mensa,  omni  transportatione  submota,  quam 
de  pace,  incenso,  aut  aliis,  quemadmodum  a  nobis 
staiutum  est,  inviolabiliter  facias  observari.  Atque 
hujusmodi  scrupulositates  seu  caviilationes  superin- 
duci  nostrae  sententiae  ulterius  non  permittas.  De 
fidelitatibus  etiam  faciendis,  de  poenitentiis,  vel  de 
capellanis,  seu  sedibus,  in  choro,  synodo,  vel  mensa 
cpiscopi,  etc,  seude  aliis  capitulis,  quae  in  nostro 


Equata,  cum  omnibus  ad  eum  periinentibus.  Vobis  D  privilegio  continentur,  ita  aeqaus  arbiter  inter  eos 


nihilominus  confirmamus  in  ecclesia  Parisiensi  prae- 
bendam  unam  ad  monasterium  vestrum  spectantem, 
et  in  eadem  ecclesia  aliam  praebendam  ad  prioratum 
S.  Eligii  perlinentcm. 

Do  episcopatu  vero  Meldensi,  ecclesiam  de  Curle 
Prothasii.  Auctoritate  insuper  apostolica  Brmiter 
inhibcmus,  utnullus  cpiscopus  seu  archiepiscopus 
nisi  de  mandato  Romani  pontificis,  aut  nisi  legatus 
ad  hoc  missus  speciaiiter  in  vos,  ve)  aliquem  de 
congregatione  vestra  fratrem,  sive  monachum  ex- 
commanicationis  sententiam  promulgare  nedum 
ferre  praesumat.  Quse  si  lata  fuerit,  seu  modo  quo- 
libet  prumnlgaia,  eam  auctoritate  apostolica  deeer- 


resideas,  ut  canonici  Sancti  Alexaudri  non  habeant 

unde  adversus  te  juste  conqueri  debeant. 

Data  Pi&is,  ii  Kal.  Martii. 

CCXXI. 

Ad  Petrutn  venerabilem  Cluniacensem  abbatsm,-^ 
Confirmatio  ecclesioe  RochabovecurHensis > 

(Anno  1136,  Mart.  13.) 

[Mansi,  Coneil,,  XXI,  411.] 

Innocentivb  episcopus,  servns  servorum  Dei,  dt- 

lecto  in  Christo  filio  Pbtro  Clun.  abbati,   ejusque 

snccetsoribus  regulariter  substituendiS;  in  perpe- 

tuum, 

Bonus  et  diligens  paterfamilias  gaadio  maguo 


i 


tn9 


EPISTOLE  ET  PRIVILEGIA. 


iTO 


giodet  cum  vineam  saamlocatam.agricolis  vigilanti  A  Ambianensi,  et  Simone  Noviomensi^  episcopis,  mo- 


studio  videt  excoli,  et  Iribulis  ac  scntibus  pariter 
emundari.  Ciyus  profecto  gaudio  laetilia  jucundior 
comulatur,  si  eadem  vinea,  propagatione  ordinaria, 
per  multorum  spatiorum  dimensionem  incipiat  dila- 
tari.  Proportionali  igitur  ratione  Deo  credimusgra- 
tif>simum  esse,  si  Deo  dicaii  religio  Clun.  monastcrii, 
et  diversas  ecclesias  exornet,  atque  plurimorum 
mentes  disciplinis  regularibus  instruat,  et  fide,  quse 
per  dilectionem  operatur,  inflammct.  Eapropler, 
dilecte  ia  Domino  iili,  Pctre  abbas  Cluniacensis^ 
roemores  devotionis,  quam  crga  sedem  apostolicam 
cum  commirisa  tibi  ecclesia  semper  babuisti,  et 
honoris  et  servilii,  quod  nobis  efficaciter  fideliter- 
que,  maxime  temporc  schismatis,  impendisti :  eccle- 


nasterio  Cluniacensi  canonice  et  devote  collatam, 
idipsum  quoque  chari»simo  fiUo  nostro  Ludovico 
illustri  et  glorioso  Francorura  rege,  et  Raynaldo 
Remensi  archiepiscopo,  atque  Radulpho  de  Perrona 
concedentibus,  et  pro  ejus  conGrroalione  sedem 
aposlolicam  suppliciter  exorantibus,  cum  omnibus 
ad  ipsam  pertinenlibus,  in  perpetuum  tibi  tuisque 
successoribus  confirmamus.  Statuentes,  ut  nulli 
omnino  homini  liceat  eamdem  ecclesiam  vel  bona» 
quae  in  pr»psentiarum  legitime  possidet,  vel  in 
futurum  justis  modis,  praestante  Domino,  poterit 
adipisci,  temere  perturbare,  auferre,  minuere,  seu 
quibuslibet  vexationibus  fatigare.  Si  qua  igitur  in 
posterum  ecclesiastica   ssecularisve  persona,  hanc 


siam  de  Rochabovecurl,  laudantibus  ejusdem  cleri-  B  noslrae  conslitulionis  paginam  sciens,  etc. 


cis  a  venerabili  fratre  nostro  Willelmo  Pelragori- 
censi  episcopo  Ponlio  abbati  antecessori  tuo  et  per 
eum  ecclesiae  Clun.  canonicc  donatam,  et  a  felicis 
memoriflD  papa  Calixto  antecessore  nostro,  sicut 
privilogium  ejus  teslatur,  solemniter  confirmatam, 
libi  successoribusque  tuis,  non  soium  confirmamus, 
sed  etiam  confirmando,  auctoritate  apostolica  dona- 
mos,  ut  ordo  Ciun.  ad  laudem  Dei,  ad  quam  specia- 
liler  institutus  est,  et  ad  honorem  sacrosanclae 
Romanse  Ecclesiae,  cui  omnino  devotus  est,  perpetuis 
temporibus  ibi  floreat.  Statuentes  ut  nulli  hominum 
liceat  eamdem  ecclesiam,  vel  bona,  quse  inpreesen- 
liamm  legitime  possidet,  aut  in  futurum  justis 
modis,  praBstante  Domino,  poterit  adipisci,  temere 


figo  Innocentius  Catholicae  Ecclesise  epiacopus, 
subscripsi . 

Ego  Guillelmus  Prsenestinus  episc.  subscripsi. 

Ego  Anselmus  presb.  card.  subscripsi. 

Ego  Luitfredus  presb.  card.  subscripsi. 

Ego  Lucas  presb.  card.  tit.  SS.  Joannis  et  Pauli, 
subcripsi. 

Ego  Guido  card.  diac.  S.  Adriani,  subscripsi. 
Ego  Yassalus  diac.    card.   S.    Eustachii,  sub- 
scripsi. 

Bgo  Hubaldus  diac.  card.  S.  Marise  in  Via  Lata, 
subscripsi. 

Datum  Pisis  per  manum  Aimerici  S.  R.  E.  cardi- 
nalis  et  cancellarii,   iii  Idus  Martii,  indict.  ziv,  In- 


perlurbare,  auferre,  minuere,  seu  quibuslibet  vexa- G  <jarn.    Dominicaj  anno  1136,    pontificatus  domni 
tionibus  fatigare.  Si  qua  igitur  in  poslerum  eccle-      innocentii  papse  II  anno  vii. 


siastica  saecularisve  persona  banc  nostrse  constitu- 
tionis  paginam  sciens,  etc. 

Bgo  Innocentius  Catholica*  Ecclesise  episcopus, 
scbscripsi. 

Ego  Gaillelmus  Praenestinus  episcopus,  subscr. 

Ego  Gregorius  diac.  card.  SS.  Sergii  et  Racchi^ 
fobseripsi. 

Ego  Guido  card.  diac.  S.  Adriani  subscripsi. 

Ego  Vassalus  diac.  card.  S.  Eustachii,  subsc. 

Ego  Hubaldus  diac.  card.  S.  Mariae  in  Via  Lata^ 
sobscripsi. 

Ego  Anselmus  presb.  card.  subscripsi. 

Ego  Uttifredus  card.  til.  Vestinae,  subscripsi. 


CCXXIII. 
PrivUegium  pro  EccUsia  Niciensi. 

(Anno  1136,  Mart.  29.) 
[Ughblli,  Italia  sacra^  IV,  1110.] 
Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 
nerabili  fratri  Pbtro  Niciensi  episcopo,  ejusque  suc 
cessoribus  canonice  promovendis  in  perpetuum. 

Oflicii  nostri  nos  hortatur  auctoriias  pro  Eccle- 
siarum  statu  satagere,  et  earum  quieti  et  utilitatibus 
salubriter,  auxiliante  Domino,  providere.  Dignum 
namque  et  honestati  congruum  esse  cocnooscitnr  ut 
qui  ad  Ecclesiarum  regimen  assumpti  sumns,  eas  a 
pravorum  hominum   nequitia  tueamur,  et  R.  Petn 


Ego  Lucas  presb.  card.  tit.  SS.  Joannis  et  Pauli,  D  atque  apostolicae  sedis  patrocinio  muniamus,  et  Ni- 


subscripsi . 

Data  Pisis  per  manum  Aimerici  S.  R.  E.  diaconi 
eard.  et  cancellarii,  ii  Idus  Martii,  indictione  xiv^ 
Ineam.  Dominicae  anno  1136,  pontificatus  domni 
lonocentii  papae  II  anno  vii. 

CGXXII. 

Ad  eumdem.  —  Confimiatio  Montis  Desiderii, 

(Aano  1136,  Mart.  13.) 

[Mazibi,  Cofia/.,  XXI,  1412.] 

lUdsm  eit  cmnino  concepta  verbis  atque  prasce- 

iens  msque  ad  inflammet.  Tum :  Hoc  profecto  intui- 

la  JlaBtiBdaiiaiuem  \forte  pro  Montisdesideriensem] 

ft  Ttterabilibtts  fratribus  nostris  Guarino 


ciensem  Ecclesiam,  cui  Domino  auctore  praeesse 
dignosceris,  S.  R.  E.  privilegio  roboramns,  statuen- 
tes  ut  ordo  canonicus,  qui  secundum  R.  Augustini 
regulam  tuo  laudabili  studio  est  in  Niciensi  Eccle- 
sia  Dei  gratia  institutuS;  ibidem  futuris  temporibus 
irrefragabiliter  observetur,  et  decedentibus  clericis, 
qui  inpraesentiarum  in  eo  Domino  famulantur,  nul- 
lus  eis  nisi  regularcm  vitam  professus  canonicus 
subrogetur.  Obeunte  quoque  te  nunc  ejusdem  loci 
episcopo,  nemo  ibi  praeter  quam  regularis  episcopus 
praeponatur,  qui  eidem  Ecclesise  cooperante  Domino 
prseesse  valeat  at  prodesse.  Decemimus  etiam  ut 
quaecunque  bona,  quascunque  possessiones  eadem 


t7i 


INNOCENTII  II  PX?JE. 


272 


Ecclesia  inpraesentiarum  joste  et  canonice  possidet,  A  fraterDitali  (use  muUimodas  gratias  exhibenles,  di- 


aot  in  fulurum  concessione  ponlificuro,  largitione 
regum  et  principura,  oblatione  fideliura,  seu  aliis 
justis  modis  permitlenle  Domino  poterii  adiplsci, 
firma  tibi  tuisque  successoribus  in  perpeluum  et 
illibata  serventur,  in  quibus  haec  propris  nomimbus 
adnoianda  subjunximus :  ecclesiam  videlicet  S.  Mariae 
de  Clansio,  ccclesiara  Sancli  Laurenlii  de  Illonlia, 
ecclesiam  Sanctae  Mariae  de  Pila,  ecclesiam  Sanctae 
Teclae,  et  castrum  quod  vocatur  Drapum,  ecclesiam 
Sancl»  Mariae  Villac  Veleris,  monaslerium  Sancti 
Pontii  cum  ecclesiis  ad  ipsum  perlinentibus,  quas 
in  Niciensi  episcopatu  episcopale  legitime  pertinere 
dignoscitur,  ecclesiam  Sanclae  Mariap  de  Olivo,  ec- 
clesiam  Saneti  Hospitii.  Nulli  «^rgo  hominum  liceat 


Icctionem  tuam  apostolicis  litteris  visitaroQs,  atque 
nos  et  fratres  nostros  Deo  propilio  beae  vatere  libi 
tanquam  speciali  heati  Petri  filios  indicamus.  Caete- 
rum  pro  Ilasnoniensi  et  Monsteriolensi  abbalibus  ac 
No,  archidiacono,  qui  ad  conciliuro  invitati  non 
vcnerunl,  preces  tuas  admisimus,  et  licet  propter 
hoc  ex  dccretis  sanctorum  Palrum  ultionera  suroere 
deberemus,  tamen  apostolicae  sedis  roansueiudinem 
imitantes,  hoc  ipsum  eis  pro  tua  charitate  duximus 
indulgendum,  atque  ab  interdicti  .sententia  praedi- 
ctum  arcliidiaconum  et  abbates  absolvimus.  De  aliis 
quoque  abbatibus  qui  vocati  ad  concilium  roinime 
venissenoscantureamdem  nihilominus  sollicitudinem 
geras.  De  caetero,  quoniam  Sydrac  a  tua  fraternitate 


quod  a  te  super  institutione  praefatae  Ecclesiae  faclum  -q  ad  nostram  praesentiam   invitatus  non  venit,   quod 

est,  el  a  nobis   firroatum,   infringere,   vel  mutare,      (je  causa   ipsius  canonice  tua  discretio   decreverit 

seu  qualibet  occasiooe  convellere,  necejus  posses- 

siones  auferre,  vel  abbatias  retinere,  seu  quibuslibet 

molestationibus  fatigare,    sed  oronia  seroper  con- 

serventur  eorum,  pro  quorum  gubernalione   et  su- 

slentatione   concessa  sunl,    usibus   omnibus  protu- 

lura.  Si  qua  igitur  in  posterum  ecclesiastica  saecu- 

larisve  persona,  hanc  nostrae  conslitulionis  paginam 

sciens,   contraire  et  lemere  venire   tentaveril,  sc- 

cundo  terliove  commonita,  si  nec  reatum  suum  coo- 

grua  salisfactiooe  correxeril,  potestalis  honorisque 

sui  dignitate   careat,  et  a  sacratissimo  corpore   et 

sanguine  Dei  et  Domini  nostri  Jesu   Christi  aliena 

fial,    alquc  m  exlremo    examine  districtae  ultioni  •    •  n       u  i      •     •  r 

iioi,   014  ^         .  .        „4:u.,e      lectis  filiis  AzoNi  priori  Camaldulensi,  ejusque  fra- 

subjaceat.CunciisaulemeidemsuajuraservantibuSp  ^  "  *  ^J    4"^=  "« 

sit  nax  Domini  nostri  Jesu  Chrisli,  quatenus  el  hic  ^  l'\l>"s  ^^"^  pr^entibus  quam  futurisro  perpetuum. 


nos  auctore  Deo  ratum  habebimus.  Ad  haec  tuaede- 
votioni  compatientes,  Condiacenses  canonicos  ad 
vcnerabilem  fralrem  nostrum  Reooldum  Remensem 
archiepiscopum  remisimus,  ut  ipsius  judicio  con- 
Iroversia  quae  inter  te  et  illos  agitor  Deo  propitio 
terminetur. 
Datum  Pi&is  iv  Kal.  Aprilis. 

CCXXV. 

Pnvilegium  pro  Camaldulensi  congregatione. 
(Anno  4136,  April.  22.) 
[Annales  CamalduL,  tom.  III,  col.  353.| 
Innocentius  episcopus,  servos  servorom  Dei,  di- 


sit  pax 

bona?  aciionisfructum  percipiant,  el  apud  dislrictum 

Judicem  praimia   aeternae   pacis  inveniant.    Ameo» 

amen,  amen. 

Ego  Innocentius  Catholicac  Ecclesiae  episcopus, 

Ego  Guillelmus  Praeneslinus  episcopus. 

Ego   Hubaldus   diac.    card.   S.   Maria;   in    Via 

Lata. 

Ego  Grisogonus  diac  card.  S.  Mariae  in  Por- 

licu. 

EgoAnselmus  presb.  card.  tit.  S.    Laurenlii  in 

Lucina. 
Ego  Lulefredus  presb.  card.  tit.  Vestinae. 
Ego  Lucas  presb.    card.  tit.    SS.  Joannis    et 

Pauli. 

Daturo  Pisis  per  roanuro  Alroerici  S.  R.  E.  dia- 
coni  card.  et  cancellarii,  iv  Kalend.  Aprilis,  ind. 
XV  Incarnationis  Doroinicae  anno  1137,  pontif.  vero 
doroini  Innocenlii  papae  II,  anno  septimo. 

CCXXIV. 

Ad  Alvisum  episcopum  Atrebalensem, 

(Annoli36,  Mart.  29.) 

[Baluz.,  Miscell,  II,  165.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 

nerabili  fratri  Alviso,  Atrebalensi  episcopo,  salu- 

tera  et  apostolicam  benedictionem . 

Super  devoiione  tua  et   soUicitudine  quaro  circa 
nos  ipsos  et  sanctam  Romanam  geris  Ecclesiam, 


locomprehensibilis  et  ineffabilis  divinae  roiseratio 
potestatis,  nos  hac  providentiae  ratione  in  apostolicae 
sedis  adrainislratione  constiluit,  ut  paternam  de  om- 
nibus    Ecclesiis  soliicitudinem   gerere  studeamus. 
Siquidem  sancta  Roroana  Ecclesia,  quae  a  Deo  sibi 
concessum  omnium  Ecclesiarum  retinetprincipatum, 
tanquam  diligens  et  pia  mater  singulis  debet  Eccle- 
siisjnstanti  vigilantia  providere.   Condecet  igitur, 
ut  Ecclcsiae  et   venerabilia  loca,  prscsertim  quae  in 
vcrae  religionis  habitu  omnipotenti  Domioo  faroulari 
noscunlur,  specialioris  prderogativae  sortiantur  ho- 
norem^  et  apostolicae  auctoritatis  rouniroine  roboren- 
tur.    Praedecessoris  ilaque   nostri  bonae  roemoriae 
papae  Honorii  vestigiis  inhaerentes,  et  vestris,  dilecti 
D  in  Domino  filii,   petitionibos  annoentes,  praesenti 
decreto  statuirous  ut  Camaldulensis  eremus  perpe- 
tuis  fuluris   temporibus  in  sui  statu   et   religionis 
vigore  consistat,  et  ordo  monasticac  observantiie  in 
tota  vestra  congregatione  statutos  nollios  personae 
insolentia  el  soperstiiione  aliqoa  permotetor.  Hoc 
etiam  adjicientes  ut  nemini  fratrum  vestrae  congre- 
gationis  post  factam  monasticara  professionem  abs- 
que  prioris  et  rationahili  fratruro  licentia  sit  egre- 
diendi  iacullas.  Si  vero  exire  praesoropserit,  et  se- 
cundo  lertiove  commonilos,    redire  contempserity 
qoousque  congrue   satisfecerit,  ipsum  excommani- 
caiionis  sententiae  sobjugamus.  Prohibemus  insuper, 
ne  ia  ecclesiis,  quae  a  vestrae  congregatioiiis 


273 


EPISTOL.E  ET  PRIVILEGIA 


bus  guberaaotur,  a  nullo  episcoporuni  nbsque  cano-  A  perlinentiis  suis,   caslrum  Montorii   cum 

oica  exaroinalioDe,   divinum  interdicatur  officium. 

Praeterea  in  communi  civitatis  seu  paroctiia'  inter- 

dicto,    clausis  januis   et  non  admissis  dioccesanis, 

ecelesianim   vcstrarum  mooachi  ncquaquam  prolii- 

beantur  divina  oflicia  cclebrare.  Quicunque  vcropro 

obsequio  servorura  Dei  in  cremo  Camaldulensi  dc* 

geolium  ad  aliquas  partes  perrexerint,  tam  in  eumio 

quam   in  redeundo,  seu  etiam  in  stando  a  nuUo  pe- 

nilus  molestentur.  Porro  quaecunque  bona^  quascun- 

quc  possesslones   inpraesenliarum  juste  atque  cano- 

oice  possidetiSy  aut  in  futurum,  concessione  pontiti- 

cum,    largiUone  regum    vel  principum,   oblatione 

fidelluro,  seu  aliis  justis  modis,  prsestante   Domino, 

poterilis   adipisci,    firma  vobis  veslrisquc  successo- 


274 

omnibus 
pertinentiis  suis.  lu  civitale  Pisana,  monastcrium 
Sancti  Zenonis,  salvo  per  omnia  jure  Romana)  Ec- 
clesia?.  Villam  de  Montione,  (juam  emistis  ab  abbale 
Sanclae  Florae,  et  ecclesiam  ejusiiem  villap.  Villam 
de  Modionas  quam  emistis  ab  Henrico  praeposito,  et 
reliquis  canonicis,  sicul  in  vestris  cliartulis  contine- 
tur,  et  ccclesiam  ejusdem  villaecum  decimatione, 
dccimalionem  villae  deLargnano,  et  villae  Agnae  et 
ecclosiam  ejusdem  villae.  Deccmimus  ergo  ut  nuUi 
omnino  hominum  liceat  praedictum  cremum  ct  con- 
grogationem  vestram  lomere  perturbare,  aut  ejus 
possessiones  aufcrre,  vel  ablatas  retinerc,  minuere, 
seu  quibuslibel  vexationibus  fatigare,  sed  omnia  in- 
tegra  consenxntur,   religiosorum  fratrum,   el  pau- 


ribus  in  eadem  rcligione  permanentibus  in   perpc-  B  perum  usibus   omnimodis  profutura.    Si  (jua  igilur 

in  posterum   ecclesiastica  ssecularisve  persona,  hanc 

nostrae   constitutionis  paginam   sciens,   contra   eam 

tcmere  venire  tentaveril,  sccundo  lertiove  commo- 

nita,  si  non  satisfactione  congrua  rcatum  suum  cor- 

rexorit,  poteslatis  honorisque  sui   dignitate   careat, 

roam^iue  se   existere   divino  judicio   de  perpetrata 

iniquitate   cognoscat,    et  a  sacratissimo   corpore   et 

sanguine  Dei  et   Domini   Redemptoris   nostri  Jesu 

Clirisli  aliena  fiat,  atque  in  extremo  examine  distri- 

ctae  ultioni  subjaceat.  Cunctis  autem  eidem  loco  jura 

sua  servantibus  sit  pax  Donr.ini  nostri   Jesu  Christi, 

quatenus  et  hic  fructum  bonae  aclionis  percipiant,  el 
apud  districtum  judicem  prsemia  aeternae  pacis  inve- 

niant.  Amen,  amen^  amcn. 
Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclcsiae  episcopus. 

ADJUVA  NOS,  DEUS,  SALUTARIS  NOSTBR. 

Ego  Guilielmus  Praenestinus  episcopus  ss. 

Ego  Maunis  Arretinus  episcopus  ss. 

Ego  Anselmus  presbyter  cardinalis  ss. 

Ego  Lictifredus  presbyter  cardinalis  lit.  Vesti- 
nae  SS. 

Ego  Lucas  presbyter  cardinalis  tit.  Sanctorum 
Joannis  et  Pauli  ss. 

Ego  Wido  indignus  sacerdos  ss. 

Ego  Azo  presbytercardinahs  tit.  Sancta^    Anasla- 

siae  ss. 
Ego  Grcgorius  diaconus  cardinalisSancloruro  Ser- 

gii  et  Bacclii  ss. 

Ego  Guido  cardinalis  diaconus  Sancti  Adriani  ss. 

Ego  Boetius  diaconus  cardinalis  Sanctorum  Viti 
etModesti  ss. 

Ego  Vassalus  diaconus  cardinalis  Sancti  Eusta- 
chii  ss. 


tuum  et  illibata  permaneant.  In  quibus  haec  propriis 

Dominibus   adnotanda  sujunximus  :  ecclesiam  vide- 

bcet    Sancti  Donati,    qu»  Fons  bonus  dicitur,   cum 

bospitali  et  omnibus  suis  bonis,  monasterium  Sanctaa 

Mahae  in  Poplena,  monasterium  Sancti  Petri  in  Luco, 

monasteriura   Sancli  Salvatoris  secus  civitatem  Flo- 

rentiam,    monasterium     Montismuri,    monasterium 

Sancli  Petri  in  Cemlo,  monasterium  Sanctae  Maria; 

in  Polliciano,  monasterium   Sancti  Petri  in  Fonti- 

DJano,  monasterium  Sancti  Justi  ia  Vulterre,  mona- 

slerium  Sanctae     Mariue  in  Morrena,  monasterium 

Sancti  Fridiani,  monasterium  Sancti  Michaelis  infra 

civitatem   Pisarum,  monasterium  Sancti  Savini   in 

terntoho   «jusdem    civitatis,   monasterium    Saucti 

Stepbtni  in  Cintoria,  monastehum  Sancti  Salvatoris  q 

in  Cantignano,  monasterium  Sancti   Petri  in  Putoo- 

lis,  monasterium   Sancli  Salvatohs  in  Silvamunda, 

monastenum   Sanclae  Mariae  in  Aguano,  monasto- 

num  Sancti  Peth  in  Rota,  monastehum  Sancli  Sal- 

Tatohs  fierardingorum,    monastehum  Sancti  Vigilii 

in  bai;go  Senensi,  monastehum  Sancti  Petri  in   vivo 

montis  Amiati,  salva  ejusdem  loci   propha  consuo- 

tadine  ;  monastehum  Sancti  Quihci  in  Rosa,  mona- 

stehum  Sancti   Savini  in  Chio,  eremum   de   Floh 

com  sno   monasleho,   monastehum  Sancti   Viriani, 

monastehum  Sancti   Bartholomaei   in    Anglah.   In 

episcopatu  Casteilano   abbatiam  Dezane,  salvo  jure 

CastcUanae  ecclesiae,  monasterium  Sanctae  Maha}  in 

ihvio,  cremum   Sancti   Petri  in   Lajolo,    monabte- 

num  Sanctae  Mahae  in  Insula,  monastehum    Sanc ;  e  q 

Mahae   in  lacu,  monastehum  Sancli   Angeli  juxta 

eastrum    Bhtti  :  monastehum   Sanclae  Chhstinae   in 

etdem    curte,  in  Marchia  camerina     monastehuin 

SiDCti  Georgii,  monastehura  Sancti  Martini   in  Ac- 

eole  cuin  ecclesia  quae  dicitur  Hereraite.  In  Sardinise 

insala«  roonaslehum  Sanctae  Thnitatis,  in  Saccah  ec- 

desiam   Sanctae   Eugenite  in    Samanar^   ecclesiara 

Sancti  Micbaelis  ot  Sancti  Laurentii  in  Vanari  ;  oc- 

desitin  Sanclae  Mahae  et  Sancti   Joannis  et  Sancti 

Simeonis  in    Salvenero,  ecclesiam  Sancli  Nicolni  in 

Tralk,    ecdesiam  Sancti  Petri  in  Scano,  ecclosiam 

Saoeti  Panli  in  Cotroniano,     monasterium   Sunct^ 

lirtlioiomaBi  deAnglah,  cum  castro  et  omnibus 


Ego  Hubaldus  diaconus  cardinalis  Sanctse  Maria) 
in  Via  Lata  ss. 

Ego  Grogohus  diaconus  cardinalis  Sanctae  Mahae 
in  Porticu  ss. 

Datum  Pisis  per  manura  Aymehci  Sanctae  Roma- 
nae  Ecclesia"  diaconi  cardinahs  et  canccllarii,  x 
Kalcnd.  Maii,Indictionc  xiii,  Incarnationis  Dorainicae 
anno  1137,  pontiticatus  vcro  doraini  Innocontii 
pajKC  secundi  anno  vii. 


tn 


INNOCENTn  11  PAPiE 


«76 


CCXXVl.  A 

Loihario  Romanorumimperatoride  victo  Friderico, 
Sueviaduce,  gratulatur,  Monetagatut  <•  obtineat 
Daviticum imperium et Saiomoniticumregnum. » 
{Pro  Papiae  legendum  e$t  Pisis.) 

(Anno  1136,  April.  24.) 

[ScHLossER  u.  BERcnr^  Archiv,  II,  370.] 

CCXXVII. 

PHvilegium  seu  bulla  conftnnatoria  Ecclesioe 

Roreniis, 

(Anno  1136,  April.  24.) 

[Monumenta  Boica,  l.  XVI,  p.  102.] 

Innocentius  episcopus,  scrvus  sen'orum  Dei,  di- 
Jecto  filio  Brunoni  praeposito  et  fratribus  in  Rorcnsi 
Ecclesia  congregatis  canonicam  vitam  professis, 
tam  futuris  quam  praesentibus  in  perpetuum.  B 

Officii  nostri  nos  hortatur  auctoritas  religiosa  dili- 
gerc  loca,  ct  ca  optatse  petitionis  patrocinio  confo- 
vere.  Proindc,  dilecti  inDomino  filii,  vestrispetitioni- 
bus  clementer  annuimus  et  Rorensem  Ecclesiam  in 
qua  divino  vacatis  ofncio  sub  beati  Petri  et  nostra 
tutela  suscipimus  et  praesentis  scripti  pagina  com- 
munimus,  statuentes  ut  ordo  canonicus  juxta  beati 
Augustini  regulam  in  eodem  loco  perpetuis  tempo- 
ribus  inviolabiliter  conservetur.  Praeterea,  qusecun- 
que  bona,  quascunque  possessiones  ex  concessione 
venerabilis  fratris  nostri  Henrici  episcopi  Ratispo- 
nensis,  liberalitate  principum,  oblatione  fidelium,  seu 
aliisjustis  modis,  propitio  Deo,  poteritis  adipisci, 
firma  vobis  et  in  pcrpetuum  illibata  permaneant. 
Dccernimus  ergo  ut  nulli  hominum  fas  sit  vestram  q 
prsefatam  ccclesiam  temere  perturbare,  aut  ejus 
possessiones  auferre,  vel  ablatas  retinere,  minuerc, 
seu  quibuslibet  vexationibus  fatigare,  scd  omnia 
integra  conserventur  eorum  pro  quorum  gubema- 
tione  et  sustentatione  concessa  sunt  usibus  profii- 
tura.  Si  quasane  in  posterum  ecclesiastica  saecula- 
risve  persona,  hanc  nostrae  constitutionis  paginam 
sciens,  contra  eam  temere  venire  tentaverit,  secundo 
tertiove  commonita,  si  non  prsesumptionem  suam 
congrua  satisfactione  correxerit,  potcstatis  honoris- 
quc  sui  dignitate  careat,  reamque  divino  judicio 
existere  de  pcrpetrata  iniquilale  cognoscat,  et  a 
sanctissimo  corpore  ac  sanguine  Dei  et  Domini 
Redcmptoris  nostri  Jesu  Christi  aliena  fiat,  atque 
in  extremo  examine  districtse  ultioni  subjaceat. 
Cunctis  autem  eidem  loco  sua  jura  sen^antibus  sit 
pax  Domini  nostri  Jesu  Christi,  quatenus  et  hic 
fructum  bonse  actionis  percipiant,  et  apud  districtum 
judicem  prsemia  aetemae  pacis  inveniant. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus. 

Ego  Guiilelmus  Praenestinusopiscopus. 

Ego  Guido  Tiburtinus  episcopus. 

Ego  Wido  indignus  sacerdos. 

Data  Pisis  per  manum  Almerici  S.  Romanae  Ec- 
clesiitt  diaconi  cardinalis  et  cancellarii,  viii  Kalend. 
Maii,  indictione  xiii,  Incarnationis  Dominicae  anno 
millesimo  centesimo  triccsimo  sexto  ;  pontificatus 
domni  Innocentii  secundi  papae  anno  vii. 


CCXXVIII. 


D 


Privilegium  pro  monasieno  Laureacensi, 

(Anno  1136,  April.  24.) 
[Pbtrus,  Suevia  ecclesiastica,  p.  537.) 
Innocbntius  episcopus,  ser^iis  servorum  Dei,  di- 
lecto  filio  Grafooni  abbati  monasterii  quod  Laurea- 
cus  dicitnr,  in  Augustensi  episcopatu  situm,  ejusque 
successoribus  regulariter  substituendis  in  perpc- 
tuum. 

Quotics  a  nobis  ca,  quae  ad  religioncm  et  hone- 
slatis  decorem  pcrlinent,  postulantur,  moras  ad  con- 
cedendum  facere  non  dcbemus,  ne  differrc  bona 
dcsideria,  quae  magis  fovenda  sunl,  videamur. 
Proinde,  dilecte  in  Domino  fili  Grafdo  abbas,  tuis 
justis  postulationibus  duximus  annuendum,  et  mona- 
slerium  quod  Laureacum  dicitur,  ab  illustri  viro 
Friderico  duce  juxta  pati'is  sui  voluntalem  ac  desi- 
derium,  qui  illud  in  proprioallodio  fundavcrat,  sub 
censu  annuo  unius  aurei  beato  Pctro  oblatum,  sub 
ai^ostolicae  sedis  tutclam  protectionemque  suscipi- 
mus,  et  ejusdem  aposlolorum  principis  patrocinio 
communimus.  Per  praesentis  itaque  scripti  paginam 
staluimus  ut  in  eodem  cuenobio  monasticus  ordo 
sccundum  beali  Benedicti  Regulam  futuris  tempori- 
bus  inviolabiliter  observetur.  Quaecunque  etiani 
bona  scu  possessiones  ab  ipsius  loci  fundatoribus, 
seu  ab  aliis  Dci  fidelibus  codcm  loco  collecta  esse 
noscuntur,  aut  quapcunque  in  futumm  concessione 
pontificum,  liberalitate  regum,ducum  scu  principum, 
oblalione  fidclium,  vel  aliis  justis  modis  praestante 
Domino  poleril  adipisci,  firma  tibi  tuisquo  successo- 
ribus,  et  illibala  permaneant.  Ut  autcm  fratres  qui 
in  eodem  monasterio  pro  tempore  fuerint  divinis 
obsequiis  mancipali  de  bonis  ipsiusloci  valeanl  su- 
slcntari,  auctoritate  aposlolica  prohibemus,  ut  nul- 
lus  abbas,  nulla  omnino  ecclesia&tica  vcl  saecularis 
persona,  praedicli  loci  posscssiones  ct  bona  auferat, 
vel  vcndat  aulin  feudum  dare,  vel  aliquo  modo  dis- 
traherc  praesumat.  Obeuntc  vero  lc  nunc  ejusdem 
loci  abbatc  vel  luomm  quolibet  succcssorum  nullus 
inibi  quaiibet  subreplionis  aslulia  seu  violenlia  prae- 
ponatur,  nisi  quem  fratres  communi  conscnsu,  vel 
fratrum  pars  consilii  sanioris,  secundum  Dei  timorem 
et  beati  Benedicti  regulam  prapviderint  eligcndum. 
Chrisma  vero,  oleum  sanctum,  consecrationes  alla- 
rium  vel  basilicarum,  benediclioncm  abbatis,  ordi- 
nationes  monachorum  vcl  clericorum  vestrorum, 
qui  ad  sacros  ordines  fuerint  proraovendi  a  dioccc- 
sano  suscipielis  episcopo,  siquidemcalholicus  fuerit, 
et  gratiam  Ecclesiae  Romanae  habuerit  ot  ea  gratis 
et  absque  pravitate  aliqua  vobis  voluerit  cxliibere, 
alioquin  Catholicum,  quem  malueritis,  adeatis  anti- 
stitem.  Qui  nimirum  nostra  fultus  auctoritate,  quod 
postulatur  indulgcat.  Decernimus  crgo  ut  nuUi  epi- 
scopo  aut  advocalo,  vcl  eorum  minislris,  nulli  cliam 
ecclesiasticae  personae  liceat  pracnominalum  cocno- 
hium  temere  perturbarc,  aut  ejus  possessiones  au- 
ferre,  vel  ablatas  retinere,  minuere,  aut  aliquibus 
vexationibus  latigare  ;  sed  omnia  vobis  integra  con- 


m 


EPISTOLE  ET  PRIVILEGIA. 


%1B 


servenlar.  Sepultui^am  quoque  ipsius  loci  liberam  A 
t%se  deceroimus,  ut  qui  illic  se  sepeliri  deliberave- 
riot,  eoruro  extremac  voluntali  nisi  excommuDicati 
<int,  nullus  obsistat,  salva  matricis  Ecclesi»  justitia. 
Deeimas  sane ,  quas  legilime  possidemus ,  et 
usquc  ad  haec  tempora  quiete  et  paci6ce  i)Ossideiis, 
vobis  nihilominus  con6rmamus.  Ad  indicium  autem 
percepts  hujusa  Romana  Ecclesialibertatis,  ct  quod 
idem  locus  heati  Petri  juris  existat,  bisantium  unum 
Dobis  nostrisiiue  successoribus  annis  singulis  per- 
solvetis.  Si  qnis  igiturhuicnostrseconstitutioniausu 
temerario  contraire  tentaverit,  sccundo  tertiove 
commonitus^  si  non  satisfactione  congrua  emenda- 
verit,  a  corpore  et  sanguine  Domini  nostri  Jesu 
Christi  alienus  fiat,  atque  in  extremo  examine  di- 
strietae  nltioni  subjaceat.  Conservantibus  autem  sit  n 
pax  Domini  nostri  Jesu  Christi,  quatenus  ct  hic  fru- 
ctum  bonae  actionis  percipiant,  et  apud  districtum 
jadicem  praemia  aeternae  pacis  inveniant.  Amen, 
amen,  amen. 

Ego  Innocentius  Catholica?  Ecclesiae  episcopus. 

Ego  Guilielmus  Praenestinus  episcopus  ss. 

Ego  Gnido  Tiburtinus  episcopus  ss. 

Ego  Littifredus  presbyter  cardiaalis  S.  Justinse  ss. 

Ego  Locas  presbyter  cardinalis  ss.  Joannis  et 
Panli  S8. 

Ego  Wido  indignus  sacerdos  ss. 

Ego  Azo  presbyter  cardinalis  titulo  S .  Anasta- 
sixss. 

Ego  Gregorius  diaconus  cardinalis  ss.  Sergii  et 
Bacchi  ss.  p 

Ego  Guido  cardinalis  diaconus  Sancti  Adriani  ss. 

Ego  Hubaldus  diac.  cardinalis  S.  Marise  in  Yia 
I^ta  88. 

Ego  ChrysogODus  diacon.  cardinalis  S.  Mariae  in 
Porticu  ss. 

Data  Pisis  per  manum  Almerici  sancUx  Romanae 
Eeclesiae  diaconi  cardinalis  et  cancellarii,  octavo 
Kalendas  Maii,  indictione  decima  quarta,  Incarna- 
lionis  Dominicae  anno  millesimo  centesimo  trice- 
simo  sexto,  pontiHcatus  domni  Innocentii  papae 
Becuodi  anno  septimo. 

CCXXIX. 

MonasterU  P.  Pauli  Virdunensis  difciplinam 
bonague  con/iiTnat. 

(Anno  1136,  April.  24.)  q 

ID.Calmet,  Hist.  de  Lorraine,  II,  Pr.  p.  cccx.J 
bfNOCENTius,  servus  servorum  Dei»  dilecto  iilio 
RoGEao,  abbati  monasterii   Sancti  Pauli,  quod  in 
sulmrbio  Virdunensi situm  est,  ejusque  successoribus 
regulariter  substiluendis  in  perpetuum. 

Cum  omnibus  ccclesiasticis  personis  debilores  ex 
iajoncto  nobis  a  Deo  apostolalus  officio  existamus, 
ittis  tamen  propensioris  charitatis  studio  nos  con- 
veoil  imminere  quos  in  verae  religionis  habitu 
Domioo  militare  cognoscimus.  Ideoque,  dilecte  in 
Ghriato  6ii  Rogere  abbas,  tuis  petitionibus  clementer 
auraimuSi  et  beati  Pauli  monasterium  cui  Deo 
«Klore  pneesse  digaosceris^  apostolicae  sedis  pri- 


vilegio  communimus,  statucntes  ut  quod  a  vcnera- 
bili  fratre  Alberone  Virdunensi  episcopode  institu- 
tione  ejusdcm  loci  propler  insolentiam  fratrum 
quondam  ibidem  conversanlium  factum  est,  et  a 
dileclissimo  fratre  nostro  Alberone  Trevirensi 
archiepiscopo  collaudatum,  perpetuis  temporibus 
ratum  et  inconvulsum  auctoritate  nostra  permaneat, 
ut  videlicel  ordo  canonicus,  secundum  beati  Augus- 
tini  regulam  et  normam,  atque  institutionem  fratrum 
Praemonstratensium,  in  eodem  loco  inviolabiliter 
obscrvetur,  et  per  eos  divinae  majestati  debitum 
impendatur.  Decrevimus  etiam  ut  quaeque  bona, 
quasque  possessiones  impraeseotiarum  idem  monas- 
terium  jnste  et  canonice  possidet,  aut  in  futurum 
concessione  pontificum,  largitione  regum  vel  princi- 
pum,  oblalione  fidelium,  seu  aliis  justis  causis, 
prasstante  Domino  poterit  adipisci,  firma  libi  tuisque 
successoribus  ct  illibata  serventur.  Nulh  ergo 
omnino  hominum  liceat  praefatum  monasterium 
perlurbare,  aut  ejus  possessiones  auferre  vel  ablatas 
retincre,  minuere,  seu  quibuslibet  molesliis  fatigare, 
sed  omnia  integra  conservenlur  eorum,  pro  quorum 
gubernationc  et  sustentatione  concessa  sunt  usibus 
omnimodis  profutura,  salva  nimirum  dioecesani 
episcopi  justiiia.  Si  qua  igitur  in  posterum  eccle- 
siastica  saecularisve  persona,  hanc  nostrae  constitu- 
tionis  paginam  sciens,  contra  eam  temere  venire 
tentaverit,  secundo  tertiove  commonita,  nisi  reatum 
suum  congrua  satisfactione  eorrcxerit,  potestatis 
honorisque  sui  dignitate  careat,  reamque  se  divino 
judicio  existere  de  perpetua  iniquitate  cognoscat,  et 
a  sacratissimo  corpore  et  sanguine  Domini  nostri 
Jesu  Christi  aliena  fiat,  atque  in  extremo  examine 
districtae  ultioni  subjaceat.  Cunctis  aulem  eidem  loco 
sua  jura  servantibus  sit  pax  Domini  nostri  Jesu 
Christi,  qualenus  et  hic  fructum  bonae  actionis  perci- 
piant,  et  apud  districtum  judicem  praemia  aelernae 
pacis  inveniant.  Amen. 

Datum  Pisis  octavo  Kalend.  Maii,  indictione  de- 
cima  quarta,  Incamaiionis  Dominicae  anno  millesimo 
centesimo  trigesimoseptimo.  pontificatus  verodomini 
Innocentii  papae  II  anno  sexto. 

CCXXX. 

Monasterii  Celtce  PaulinoB  casmeterium  confirmat. 

(Anno  1136,April.  26.) 

\^MuLDNER,  Hist,  Nachr.  der  Gottesackercapelle  zrim 
heil  /ir^u/r,59,  teste  Schultes,  Dir^c^orium  diplo- 
inaticum^  I,  317.J 

CCXXXI. 

Ad  Haynaldum  archiep.  Remensem.  —  Ut  archi- 
diaconum  suum  in  archiepiscopum  Bituricensem 
electum  petenti  populo  concedat. 

(Anno  1136,  Maii  12.) 
[Pez,  Thes.  Anecd.  VI,  i,  310.] 
iNNOcBNTiusepiscopus,  servus  servorumDei,  vene- 
rabili  fratn  R.  archiepiscopo,  et  capitulo  Remonsi, 
saluten)  et  apostolicam  benedictionem. 

Charitatis  bonuni  est  proprium  alienis  tanquam 
suis  gaudereprofeclibus.  Sed  et  particeps  merccdis 
«xistit,  qui  bonorum  operom  se  exhibet  adjulorem. 


279 


INNOCENTU  II  PAP^. 


m 


Qaia  ergo  biluricensis  clerus  et  populus  pastoris  A 


CCXXXIII. 


solatio  destituti,  chanssinum  filium  nostrum  roa. 
Imagistrum?]  A.  arcbidiaconum  Remensis  Ecclesice 
sibi  in  arcbiepiscopum  elegenint,  universitatem 
vestram  convenit  exsultare,  quae  dono  divinaegratia} 
talem  personam  babere  promeruity  quae  ad  regimen 
tam  gloriosse  ac  nobilis  Ecclesiae  cum  magna  in- 
stantia  ac  summo  desiderio  postulatur.  Jamque  di- 
lectioni  vestrae  per  apostolica  scnpta  rogando  man- 
damuSy  etmandando  praecipimusquatenuspersonam 
ejusdem  electi  in  nomine  Domini  Bituricensi  Eccle- 
siae  concedatis,  et  qualiter  eorum  desiderium  qui 
sibi  eum  elegerunt  in  Patrem  et  archiepiscopum 
laudabiliter  impleatur  eflficiatis. 

Data  Pisis  iv  Id.  Maii . 

CCXXXII. 

Ad  ma.  A.  archidiaconum  Remensem,  —  (//  Dco 
ad  archiepiscopatum  Bituricensem  vocanti  obe- 
diat, 

(Anno  J136,  Maio). 
[PbZ;  ubi  supra.] 

Innogkntiits  episcopus,  servus  servorum  Dei,di- 
lecto  filio  su.  ma.  Remensi  arcbidiacono,  salutem 
et  apostolic&m  benediclionem. 

Fidelis  el  sapiens  dispensator  talentum,  quod,  su- 
scipit  a  Domino,  nummulariis  erogandum  in  suda- 
rio  [non]  reponit,  sed  potius  pervigili  studio  et 
summa  diligentia  elaborat,  ut  cum  fructu  multipli- 
cato  creditam  sibi  pecuniam  Domino  suo  reconsi- 


Privilegium  pro  ecclesia  S.  Auberti  Cameraccnsi. 

(Annoli36,  Maii  31.) 

[Le  Glay,  GlossairCy  39.] 
LvNocENTius  episcopus,  servus  servorum  Dei,di- 
lectis  filiis  Galtbro  abbati  et  filiis  ecclesiae  Sancti 
Auberti  quae  in  Cameracensi  civitate  sitaest.eorum- 
que  successoribus  regulariler  substituendi?  in  per- 
petuum. 

Officii  nostri  nos  bortatur  auctoritas  pro  Eccle- 
siarum  statu  saiagere  ac  earum  quieti  et  utilitaii 
salubriter,  auxiliante  Domino,  providere.  Dignum 
namque  et  honestati  conveniens  esse  cognoscitur 
ut  qui  ad  Ecclesiarum  regimen  assumpti  sumus,  eaa 
et  a  pravorum  bominum  nequitia  tueamur  et  beati 
B  Petri  atque  apostolicae  sedis  patrocinio  muniamus, 
Proinde,  dilecti  in  Domino  filii,  postulalionibus 
vestris  impertimur  assensum  ct  Beali  Auberti  eccle- 
siam,  in  qua  divino  vacatis  servitio,  praesentis 
scripti  pagina  roboramus,  statuentes  ut  quscunque 
bona,  quascunque  possessiones  eadem  ecclesia  in- 
praesentiarum  juste  et  canonice  possidet,  aut  in 
fulurum  concessione  pontificum,  largitione  regum 
vel  principum,  oblatione  fidelium,  seu  aliis  justis 
modis,  praestanle  Domino,  rationabiliteT  poterit 
adipisci,  firma  vobis  veslrisque  successoribus  ct 
illibata  permaneant.  Iii  quibus  haec piopriis  nomini- 
bus  duximus  exprimenda  :  Ecclesiam  vidclicet 
Sancti  Yedasti  in  Cameracensi  civitate  sitam,  cum 
multis  mansis,  et  quinque  cambas  ad  mo!endinum 
gnct.  Ad  hoc  summus  paslor,  Dominus  noster  Jesus  C  ^«stnjm,  quod  babetis  in  civilate,  molentes  et  ircs 


Christus,  sicut  evangelica  testatur  auctoritas,  B.  Pe- 
tro,  tertio  confitenti  se  eumdem  Magislrum  suum 
diligere,  terlio  inlulit  :  Pasce  oves  meas  (Joan.xyu, 
t\).  Unde coliigitur  quia  qui  diiigit  pascit,  et  qui 
non  diligit  non  pascit.  Si  ergo  Dei  Filius  de  secreio 
Patris  egressus  est  ad  publicum  nostrum,  ut  nobis 
aeternae  beatitudinis  pascua  ministret,  nullus  Dco 
placens  praeponere  debet  quielem  suam  utilitaii 
proximorum.  Caeterum,  in  Christo  c.haiissime  tiii, 
scire  te  volumus  quoniam  nobilis  et  gloria  Bituri- 
cen^is  Ecclesia,  pontificis  solatio  destituta,  perso- 
nam  tuam  sibi  elegit  in  pastorem  el  arcbiepisco- 
pum.  Yocat  te  Dominus,  invitat  Christus  ut  de  sua 
gratia  tibi  comroissa  praefatac  Ecclesise  tilios  foveas 


furnos  el  a  portn  Salis  usque  ad  viam  Sancti  Remigii 
in  sinislra  parte,  quidquid  in  aqua,  in  piscibus,  in 
terris  et  in  hospitibus  possidetis,  furnum  unum, 
cambam  unam  cum  molitura  el  mansum  vestrum 
cum  rivulis  interius  el  exterius  profluenlibus  cum 
toto  districto,  villam  quoque  totam  Tilletum  dictam, 
cum  omnibus  perlinentibus,  ultare  de  Vinciaco, 
cum  omnibus  appendiciis  suis,  videlicet  Lesden, 
Liegiscurch,  Scurviler  et  unum  molendinum  et 
unum  fumum  et  unam  cambam  ct  omnia  qua3  ad 
pnediclum  altare  perlincnl.altare  de  Vilers  Renardi 
ot  terram  quam  tres  fralrcs  Hugo,  Wibaldus  et 
Elberlus  in  eadcm  villa  de  Haistaldi  Prato  et  quid- 
quid  juris  possidebanl  in  villa  qu»T  dicitur  Berilgias 


et  salutaribus  disciplinis  plenius  informes.  Nos  igi-  r^  et  apud  Dehereeias  praedictnp  ecclesiu'  contulerunt. 


tur  quoque  praecipue  interest  universae  Ecclesise  Dei 
providere,  et  bonis  studiis  opem  et  consilium  adhi- 
bere,  electionem  ad  te  factam  roborantes,  auctori- 
tate  apostolica  in  remissionem  peccatoruro  injungi- 
mus  tibi,  rogamus  et  praecipimus  quatenus,  oroni 
contradictione  et  excusatione  submota,  et  tam  gra- 
tum  Deo  ministerium  et  tam  gloriosum  opus  assu* 
mas,  ut,  divina  cooperante  gratia  et  tuo  anni- 
tente  studio,  praefatae  Ecclesiae  praerogativa  inte- 
gre  conservetnr,  et  populo  salubriter  consu- 
latur. 

(57)  A Itare  de  Ivurio  cum  appendicio  Ramocurth . 
Ofl  peut  eoAclore  de  li  qu*il  a  exist^  aupr^s  dlwuy* 


altare  de  Goeio,  altare  de  Silviniaco,  altare  de 
Otvi^ers,  ecclesiam  Sancli  Auberti  cum  altari  in 
vilia  quae  Andra  dicitur  cum  i  mansis  et  tcrra  ara- 
bili,  altare  de  villa  qua^  dicitur  Sanctus  Vedastus  et 
quarta  pars  allodii  de  Albertiis,aI*odium  quod  dcdit 
Robertus  dc  fiollo  Manso  apud  Fontanas  ;  in 
Haynoensi  pago,  ccclcsiam  cum  altari  de  Siccis 
Avesnis  cum  l  mansis  terraque  arabiii  et  siiva, 
altare  quoque  de  Thiens,  altare  de  Maheng,  altare 
de  Sausoilh,  allarc  de  Ivurio  cum  appondicio  Ra- 
mocurlh  (37),  altare  de  Riva,  parlicipanle  ecclesia 

un  village  ou  un  hameau  du  nom  de  Ramecourt  oa 
Ramocourt^  assez  consid^rable  pour  former  une 


m 


BPISTOLE  ET  PRIVILEGIA. 


%»t 


Sanctae  Xariae,  allare  dc  villa  quse  Strada  (58)  nun- 
cupatur,  cujus  sonegia  duodecim  denariorum  est 
dtare  de  Barastra  curo  appendiciis  suis  (59)  Haplon- 
curlh  et  Rahiercurth,  altare  de  Chaum  (60)  cum 
appcDdicio  suo  Provilla,  altare  de  Gahuncurth,  ca- 
pellam  in  Yitriaco  (61;  cum  tcrra  arabili,  allaro  i\v 
GaTera  (62),  altare  de  Acsna  (64)  cum  appendiciis 
suis,  scilicet  et  Houlcurt  et  Grandi  Ponlc.  Cerae  vero, 
quam  saeerdotcs  de  majori  archidiaconalu  aiierunt 
in  die  Pentecosles,  sexta  pars  praediclaB  ecclcsise  el 
nunc  et  anliquitus  conferatur ;  apud  Naviam  tiede- 
cim  mansos,  apud  Scaldeu^rium  duos  mansos  et 
terram  arabilem  cum  decima  ejusdem  lerra»,  apud 
Guennecurth  allodium,  quod  Gunhaixlus  tradidit, 
apud  Ramelias  quinque  mansos  et  dimidium  allodii 
quod  ibidem  possidetis,  apud  Chemcnlias  (64)  man- 
sos  et  allodium,  apud  Reiglencurth  (65)  mansum 
uDurn  et  terram  arabilem,  apud  Meevrias  tres  cam- 
pos,  apud  Blahercurth  mansos,  apud  Scherias  duas 
partes  quatuor  mansorum  de  allodio  quod  Osto  miles 
dedit,  allodium  de  villa  ManuIIo  nuncupata  et  torram 
el  silvam  et  quidquid  ad  eamdem  villam  perlinet, 
apud  Locheneias  quatuor  mansos  de  franco  allodio 
et  aliud  allodium  quod  dedit  Doda  uxor  Engerauni 
et  Alaisa  uzor  Roberti,  apud  Fontanas  Fagalae  allo- 
<lium  quod  dedit  Robertus  de  Pulchro  Manso,  et 
quidquid  ad  illud  pertinet,  apud  Attrebatum,  in 
Strata  (66),  camba  una  quam  dedit  Robertus  sacor- 
dos  tilius  Tharaardi,  concedente  el  contirmante 
Alviso  ejusdem  civitatis  episcopo,  apud  Bantheneias 

annexe  de  la  paroisse  d'hvuy.  Quelle  elait  la  si- 
tuation  precise  de  Raraecourt.  Cest  cc  que  nous  no 
pouvons  delerrainer.;  mais  on  en  retrouverait  peul- 
^tre  des  vt»stiges  dans  la  plaino  qui  separe  Iwuy  de 
MUcrs-en-Cauchie.  Carpenlier,  III,  206,  citeune 
Mai^erite  de  Ramecour  mari^e  au  xiv«  sieclc  a 
Jean  de  Beaumont,  qui  appartenait  a  uno  famille 
pauicienne  de  Cambrai. 

(58)  Altare  de  villa  Sirada.  II  y  a  tanlde  lieux  du 
Dona  d^Estr^es  que  noi»s  ne  savons  auquel  altribuer 
celoi-ci  :  d'aiileurs,  Tetat  des  cures  dont  Tabbe  de 
Saint-Aubert  avait  la  collation,  ne  presenlc  aucime 
(lenomination  analogue  a  celle-la. 

(59)  Altare  de  Barastra  cum  appendiciis  suis 
Haplencurth  et  Rahiercurth.  Barastre  a  ete  signalA 
sous  la  charte  15.  Les  deux  appondicos  designos  ici 
jont  Haphncourt,  aujourd'hui  Pas-de-Calais,  canton 
«e  Berlincourl,  anciennoment  ^irtois,  decanat  do 
Beaumetz,  et  Ruyaulcourt,  mtoesconditions  lopogni- 
phiques.  Haplincourt,  ayant  ete  erige  en  paroissc, 
resta  a  la  coilation  de  Tabbe  de  Saint-Aubert ;  mais 
ia  cure  de  Ruyaulcoiurl  ajipartenait  au  chapiu*e  ca- 
Ihedral. 

^60)  Chaum  cum  appendicio  suo  Proiilla.  Qu^anl 
et  Pronville  en  Artois,  decanat  de  Beaumolz,  dont  los 
cures  ctaient  en  effet  a  la  collation  de  Tabb^  de  Saint- 
AubtTl . 

(61)  Capellamin  Vitriaco.  L'abbt!de  Saint-Aubort 
nommait  a  la  chapelle  castrale  de  Vitry,  aujourd*hui 
chef-lieu  de  canton  du  Pas-de-Calais,  surla  Scarpo, 
iieu  c^lebre  sous  les  rois  Merovingions.  V.  Grkgoibii: 
BB  TouBS,  ^ition  de  MM.  GuadotetTaranne,  j,  IV, 
52,  16*1  et  501.  Dans  cette  histoire  dos  Francs,  Vitry 
eM  loajourB  nomm6  Victorincum . 

(62)  Aliare  de  Cavera.  Gavre  ou  Gaver,  sur 
rEScaut,  a  12  liilometres  de  Gand,  etait,  avant 
iW,  dn  diocte  de  Cambrai  et  du  decanat  d*Alost. 


A  duos  mansos  ot  lerram  arabilem  ;  apud  Roseth  in 
Viromandensi  pago  allodium,  apud  Bolveverlh  quod 
singuHs  annis  U'es  solidos  reddit  Cameracensis  mo- 
netae,  lorram  ctiam  quae  in  procinclu  ecclesia?  cst, 
ubi  orlus  ot  ofncinse  fratrum  sunt,  quam  Burcardus 
ejusdom  civitatis  ejnscopus  contulit  et  confirma- 
vit  cum  toto  districlo  libere  jjraedicta  occlesia  pos- 
sidoat.  Chrisma  vero  ot  oloum  intirmorum  ot  cate- 
chumonorum,  secundum  antiquas  et  rationabilos 
vestj*as  consuetudines  a  Cameracensi  absque  con- 
tradicliono  suscipiatis  Ecclosia.  NuHi  orgo  omnino 
hominum  liceat  praefaUim  Boati  Auborti  ecclesiam 
jicrturbare,  aut  ejus  possossionos  auferre,  minuere 
scu  r|uibushbot  fatigalionibus  moleslaro,  sed  omnia 
intogi"o   conservonlur,    eorum  pro  quorum  sustenta- 

p.  tione  et  gubemationo  concessa  sunl  usibus  omni 
modis  profulura,  salva  nimirum  disecesani  debita 
justitia  ot  revorenlia.  Si  qua  igitur  in  posterum  ec- 
clesiastica  saecularisve  pcrsona,  hanc  nostrae  consti- 
tutionis  paginam  sciens,  coutia  oam  temere  venire 
tentaveril,  secundo  tertiovo  commouita,  nisi  roatum 
suum  congrua  salisfacliono  coiTOxeril,  poteslatis 
honorisque  sui  dignitate  careat,  rearaque  se  divino 
judfrio  existore  de  perpeUrata  iniquitate  cognoscat, 
el  a  sacralissimo  corpore  ot  sanguine  Dci  et  Domini 
Redemptoris  noslri  Jesu  Christi  ahena  tiat,  atque  in 
oxlremo  examine  districlK?  ullioni   subjaceat.  Cun- 

• 

ctis  autem  eidom  ecclosiae  quje  sua  sunt  servanlibus 
sil  pax  Doraini  nostri  Jesu  Christi,  quatenus  et 
iiic  fructum  bonie   actionis   percipianl   et   apud  di- 

C  La  curo  fut  toujours  confer^e  par  Tabb^  <Ie  Saint- 
Aubert. 

(03)  Altare de  AesrtacumappendiciisHoulcurth  et 
Grandi  Ponte.  Esne,  canton  de  Clary,  Haucourt, 
mcMno  canton.  Grand-Pont  n*est  plus  qVun  hameau 
enlro  Esno  ot  Losdain.  ^aviamy  Naves,  Scaldeu- 
vrium,  Escaudunivres.  Guennecurthy  sans  doute  le 
m^me  que  (7a//ttt«rwr/,  expliqu6  ci-dossus,  101. 
Hamelias,  Ramillios,  canton  de  Cambrai-ouesl. 

(04)  Af)ud  Chementias.  Ce  uom  que  nous  Irouvons 
ailieurs  ecril  Chimoniae  ou  Kimneiie,  d^signe  <^vi- 
denmient  un  lieu  situe  dans  le  voisinago  de  Bois- 
trancourl  et  do  Cattenieros,  commo  Tindiquo  assez 
lo  passage  suivant  d'une  bulle  d'Eugeue  III,  sous  la 
dato  do  114.')  :  Copellam  de  Busteronis  Curte,  cum 
casa,  decimam  quoque  Oilardi  Corbelli  cum  dccima 
prtfcentorie  S.  GaugericiaviaCameracensi  Boisie- 
ronis  Curtis  usque  Besen  et  a  Chimneis  usque  Casii- 
nieres.  Je  u^apor^ois  dans  ces  parages  aucun  hameau, 

D  aucunc  ferme  qui  rappelle  celte  d^nomination,  si  ce 
irest  j)out-6tre  la  terre  dc  Chantemelle,  quisetrouve 
a  peu  i)res  a  distanco  egale  do  Cattenieres  et  de 
Boistrancourt. 

t'05)/?fi^/m-u;7/i.RailIoncourt,cantondeCainbrai- 
ouesl.  Mctvrias,  Miouvros,  canlon  do  Marcoing. 
Blahercurth,  Bl^court,  canton  d.;  Cambrai-ouest. 
Schcriiis,  pout-rtre  faut-il  lire  Deherias,  Deheries, 
doja  montionne  ci-dcssus.  Manullo  ot  Lochenieas, 
noms  (loutoux. 

v06)  Attrcbatam  in  Strata.  Co  mol  Strata  designe 
uno  corlaine  portion  de  la  vilie  d'Arras  nommee 
TEstr^e,  sans  doutc  parce  qu'elle  otait  traversee 
par  Tune  do  cos  grandes  voies  romaines  connues 
sous  le  nom  de  chauss^es  Brunohaut ;  uno  des  pa- 
roissos  de  cctto  ville  s'appelait  Saint-Jean-en- 
Lestree. 


«3  INNOCENTII 

strictum  judicem  praemia  aelcrnae  pacis  iDveniant.  A 
Amen. 

Data  Pisis  per  manum  Emerici  diaconi  cardinalis 
et  cancellariiy  ii  Kal.  Junii,  indictione  xiv,  annoDo- 
minicae  incamalionis  H37,  ponlificalus  vero  domini 
Innocentii  papse  II  anno  vii. 

CCXXXIV. 

AdAlvUum  episcopum  Atrebatensem. 

(Anno   1186,  Jun.  1.) 

[Baluz,  MiscclL,  II,  164.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servonim  Delr,  ve- 
nerabili  fratri  Alviso  Atrcbatensi  opiscopo,  salutem 
et  apof^tolicam  benedictionem. 

Fratemitatis  luae  scripta  debila  benignitatc  su-  3 
scepimus  atque  dilcctum  filium  noslmm  Nicolaum 
Cameracensem  eleclum,  qui  infra  sacros  ordines 
est,  tum  pro  Ecclesiee  neccssitate,  tum  pro  tua  et 
aliomm  qui  nos  pro  ipso  rogaverunt  instantius 
cbaritate  ex  apostolica  dispensatione  remisimus. 
Tua  itaque  interest  ut,  juxta  collatam  tibi  a  Deo 
pmdentiam,  pro  servitio  cl  utilitale  sanctsB  Roma- 
nse  Ecclesiae,  quemadmodum  de  te  bene  confidimus, 
tanquam    devotus  ejus  filius  effic^citer  elabores. 

Data  Pisis  Kalend.  Junii. 

ccxxxv. 

Privilegium  pro  abbatia  Balneensi . 

(Anno  1136,  Jun.  11.) 
[AntiaL  Camaldul.y  lll,  col.  311.]  C 

Innocentics  episcopus,  sen'us  servorum  Dei,  di- 
lectis  liliis  Joai^ni  archipresbytero  cl  canonicis  Bal- 
nensibus  tam  prsesentibus  quam  futuris  in  per- 
petum. 

Officii  noslri  nos  horlatur  auctoritas  pro  Eccle- 
siarum  statu  satagere,  atquc  camm  quieti  et  utilitati 
auxiiiante  Domino  salubriter  providere.  Dudum 
siquidem,  dilecte  in  Domino  lili  Jeannes  archipre- 
sbiter,  apud  nos  ssepe  numero  questus  es  pro  inju- 
riis  et  pressuris,  quas  Balnensi  Ecclesiae  tibi  com- 
missse  irrogari  dicebas.  Intcr  csetera  voro  quse  de 
eisdcm  gravaminibus  nobis  exposuisti,  adversus 
Triviensem  abbatem  gravitcr  questus  cs,  asserens 
quod  duodecim  cappellas  cum  dccimis,  oblationibus  ^ 
tam  vivomm  quam  mortuorum,  ct  reliquo  paro- 
chiali  jure  Ecclesiae  Balncnsi  violenter  auferret. 
Quamobrem  nuntium  nostmm  ad  parles  vestras 
dircximus,  qui  et  negotium  ipsum  dihgcntcr  inqui- 
reret,  et  tam  te  quam  prsedictum  abbatem  primis 
Kalendis  Maii  ad  agendam  causam  sufficientcr  ante 
nostram  praesentiam  vocarct.  Quo  nimirum  termino 
utraque  partc  nostro  conspeclui  praescntata,  praefa- 
tus  abbas  quoddam  scriptum  sub  nomine  praedeces- 
soris  nostri  papae  Pasclialis  in  argumentum  causae 
suae  in  medium  protulit.  Quoi  diligentius  intuentes 
suspeclum  atquc  fallatum  subtiliter  dcprehendimus, 
eo  quod  quaedam  rasurae  inibi  invenire  et  alia  pro 
aliis  routatis  descripta  Dominibus,   cum   luce  clarius 


II  PAPiE. 


m 


conslet  tam  auctoritatibus  sanctonim  canonum, 
quam  etiam  generali  Ecclesiae  consuetudine,  capel- 
las  quasque  suis  debere  plebibus  subjacere,  eisque 
de  dccimis  et  aliis  ad  jus  parochiale  pertinentibus 
rospondere .  Cum  manifestum  sit  earodem  plebero  in 
massa  beati  Petri  apostolorum  principis  sitam  csse, 
et  sub  ipsius  dominio  proprietario  jure  consistere. 
Auditis  igitur  utriusque  partis  allegationibus,  visum 
nobis  est  et  Iratribus  nostris  super  eadem  lite  defi- 
nitivam  ferre  sententiam.  Caeterum  abbas  negotium 
cupiens  protelare,  subterfugium  quaerere,  longiores 
inducias  postulavit,  promittens  se  termino,  quem 
sibi  providcremus,  plenius  instructum  adesse  ne- 
gotio,  et  instmmenta  quaedam,  quse  domi  relique- 
rat,  allatumm.  Nos  autem  ne  forte  quidquam  prae- 
cipitare  videremur,  usquc  ad  octavas  bcati  Martini 
inducias  ei  dcdimus,  praecipientos  qualiter  interim 
erga  eamdem  ccclesiam,  quam  beati  Petri  juris  esse 
se  habcret,  eique  portioncs  et  oblationes  seu  deci- 
roas  eammdem  capellarum  bona  fide  persolveret. 
Statuto  itaque  tcrmino,  abbas  ad  nos  redicns  quem- 
dam  veterem  tomum  protulit,  in  quo  nihil,  quod  ad 
commodum  suae  causse  pertinens  invenire  poluimus. 
Qui  ctiam  a  nobis  saepius  requisitus  praefatas  ca- 
pcllas  infra  ejusdcm  plcbis  parochias  sitas  esse 
respondit,  adjiciens  quod  ministri  carumdcm  ca- 
pellanim  :um  litania  et  oblationibus  singulis  annis 
plebcm  ipsam  visitare  solebant,  et  tam  eadcm  plebs 
quam  capellae  ac  totius  Balncnsis  territorii  fundus 
B.  Pctri  juris  cxistat.  Sanclorum  crgo  canonum 
auctoritate  perspecta,  ct  fratrum  nostromro  ac  plu- 
rium    sapientium    archiepiscoporum,    abbatum    et 

aliorum,  qui  aderant,  communicato  consilio,  cum 
praefatus  abbas  super  acquisitioncro  camrodem 
nullum  posssit  instrumentum  authenticum  exbibere, 
decimas  omnes  praedictamm  cappcllamm,  quamm 
nomina  sunt  haec,  vidclicct  Sancti  Salvatoris,  Sancti 
Nicolai,  Sancti  Pauli,  Sanclae  Appoliinaris,  Sancti 
Martini,  Sancti  Patcraiani,  Sancti  Hiluri,  Sanctae 
Florae,  Sanctae  Margaritae,  Sancti  Andrae,  Sancti 
filasii,  Sancti  Angcli,  ac  tolum  jus  pafochiale  in 
eisdem  capellis  tibi,  dilectc  in  Domino  fili  Joannes 
es  archipresbyter,  et  per  te  Balnensi  Ecclesiae  per 
scntentias  restituimus  atquc  concessimus,  ut  vidc- 
licct  carodem  potestatcm  in  cisdem  capellis  de 
caetcro  habeas,  quas  et  in  aliis  praedictae  plebi  sub- 
jectis  cxerces,  id  est  ponendi  scu  rcmovendi  pre- 
sbytcros,  intordicendi  cos,  sibi  officio  restituendi, 
et  debitas  portioncs  habcndi  tam  de  oblationibus 
vivomm  quam  mortuomm,  et  si  qua  alia  sunt,  quae 
ad  matriccm  ccclesiam  ot  luum  ofBcium  pcrtinent, 
concessa  tibi  insupor  facultate  disponendi  et  dispen- 
sandi,  secundum  sanctomro  canonuro  instituta, 
omncs  deciroas,  quae  de  curtis  praedictamm  capella- 
mm  a  parochianis  quocunque  tempore  coliiguntur, 
vcl  de  toto  Balnensi  territorio  habcntur.  Decernimus 
ergo  ut  nulli  omnino  hominura  licciit  Babensem 
supor  his  Ecclesiaro  infestare,  aut  ejus  possossiones 
auferre;  vel  ablatas  retinere,  roinuere,  seu  quibus» 


m 


BPISTOLiE  ET  PRITILEGIA. 


286 


libet  cam  molestiis  faiigare,  sed  omnia  ei  cum  inte- 
gritate  serventur  vestris  usibus  profutura.  Proliibe- 
mus  insuper  ut  nulli  ecclesiaslicse  saecularive  per- 
soD«  fas  sit  in  praedictis  capellis,  quse  infra  Balnense 
territoriwD  sitse  sunt,  decimas,  vel  oblationes  aut 
reliqua,  qasead  matricis  Balnensis  Ecclesiae  disposi- 
tiones  vel  proprietates  pertinent,  absque  ejusdem 
plebis  concessioDe  recipere  vel  habere.  Si  quis 
autem  huic  nostrae  constitutioni  sciens,  obviarc 
tentaverit,  secundo  terliove  commonitus,  nisi  prae- 
sumptionem  suam  congrua  satisfactione  correxerit* 
potestatis  honorisque  sui  periculum  patialur,  et  a 
sacratissimo  corpore  et  sanguine  Domini  nostri  Jesu 
Cbriati  alicnus  fiat,  atque  in  extremo  examine 
districta;  ultioni  subjaceat. 

CuDCtis  autem  eidem  Ecclesiac  jura  sua  servanti- 
bos  sit  pax  Domini  nostri  Jesu  Christi,  qualenus 
et  hic  fructum   bonae  actionis  percipiant,  et  apud 

districtam  judicem  prsemia  aeternse  pacis  inveniant. 
Amen,  amen,  amen. 

Ego  'Innocentius  Caiholicae  Ecclesiae  episcopus 
subs. 

Ego  Willelmus  Praenestinus  episcopus  subs. 

Ego  Theodewinus  Sanr.tae  Rufmse  episcopus  subs. 

Ego  Drogo  Ostiensis  episcopus  subs. 

Bgo  Albertus  Alboneusis  episcopus  subs. 

Ego  Alberius  Bituricensis  archiepiscopus  subs. 

Ego  Umberius  Bisuntinus  archiepiscopus  subs. 

Ego  Robertus  Brfordensis  episcopus  subs. 

Ego  11  ilio  Servannensis  episcopus  subs . 

Ego  Ugo  Gratianopolitanus  episcopus  subs. 

Ego  Guillelmus  Aurasicensis  episcopus  subs. 

Ego  Wildo  Lausannensis  episcopus  subs. 

Bgo  Paganus  Nolanus  episcopus  subs. 

Ego  Anselmus  presb.  card.  subs. 

Bgo  Litifredus  presbyter  cardinalis  lituli  Yestinae 

sabs. 

Ego  Lucaspresbyt.cardin.  tit.  Sanctorum  Joannis 
et  Paoli  subs. 

Ego  Martinus  presbyt.  cardin.  tit.  Sancti  Slephani 
sobs. 

Ego  Wido  indignus  sacerdos  subs. 

Ego  GG.  presbyter,cardinalistituli  Sanctae  Priscae 
snbs. 

Ego  Guido  prcsbyter  card.  titulo  Sancti  Cbryso- 
gooi  snbs. 

Ego  Gregoriusdiacon.  Sanctorum  Sergii  et  Bacchi 
sabs. 

Kgo  Guido  diacon.  eardinalis  Sancli  Adriani 
sabs. 

Ego  Boetius  discon.  cardin.  Sanctorum  Viii  et 
Modesti  subs. 

Ego  Grisogonus  diaconuscardinalisSancla)  Mariae 
in  Porticu  subs. 

Daium  Pisis  per  manum  Aimerici  sanctae  Roma- 
naa  Ecelesise  diaconi  eard .  et  cancellarii,  iii  Idus  Ja- 
Boani,  iodieiione  xiv,  ponti^catus  domni  Innocentii 
0  |MqMe  anno  vn. 


A  CCXXXVI. 

Henrico  pairiarchos  Gradensi  pallii  crucitquepra- 
ferendce  usum  tribuii,  Ecclesiasquebona  confirmat, 

(Anno  1136,  Juu.  12.] 

[Uguelli,  Italia  sacra^  V,  1120.] 

Innocextius  episcopus,  servus  servorum  Dci, 
venerabili  fratri  Henrico  patriarcbae  Gradensi,  ejus- 
que  successoribus  regulariter  substituendis  in  per- 
petuum. 

Tunc  apostolicw  sedi  et  Romanis  pontificibus 
honor  integer  conservatur,  si  universis  Ecclesiis 
collaia  dignitas  custodialur.  Et  quemadmodnm  nulli 
Debemus  ultra  quam  meretur  favente  gratia  iroper- 

B  tiri,  ita  nemini,  quod  sui  juris  est;  stimulante 
ambitu,  convenit  derogare.  Quanto  ergo  major 
praerogativa  nosceris  sublimatus,  tanto  propensius 
tibi  noveris  atlendendum,  ut  in  corrigendis  subdi- 
tis  plus  pobsit  apud  te  ratio  quam  potestas,  et  ie 
boni  dulcem,  et  mali  pium  sentiant  correctorem. 
Personas  diligas,  viiia  persequaris,  ne  si  aliier  agere 
forte  voIueriSy  transeat  in  crudelitatem  correctio, 
et  perdas  quod  emendari  desideras  ;  sicque  vulnus 
debes  abscindere,  ut  non  possis  ulcerare  quod  sanum 
est,  ne  si  plusquam  res  exigit  ferrum  impresseris, 
noceat  cui  prodesse  festinas.  Sed  sic  alterum  con- 
diatur  ex  altero,  quatenus  et  boni  habeant  amando 
quod  caveant,  et  mah  metuendo  quod  diligant. 
Quapropter,  vener&bilis  frater  Henrice  palriarcha, 

Q  tuis  postulationibus  clementer  annuimus,  et  Gra- 
densem  Ecclesiam,  cui,  auctore  Deo,  praeesse  di- 
gnosceris,  praesentis  scripti  patrocinio  communimus. 
Igitur  praedecessorum  nostrorum  Pelagii,  Alexandri 
et  Urbani  H  auctoritatem  sequentes,  illius  praecipue 
constitutionis  tenorem  servantes,  quam  praedecessor 
noster  Leo  IX  sanctissimus,  et  synodali  judicio,  et 
privilegii  pagina  cooBrmavit,  libi,  iuisque  successo- 
ribus  canonice  subslituendis,  ei  patriarchalem  con- 
cedimus  dignitatem;  et  magisterium  Gradensis 
Ecclesiae  gerendum,  in  his  lantura  finibus  confir- 
mamus,  qui  per  supradictos  praedecessores  eidem 
noscunlur  Ecclesiae  consiituli.  Crucem  quoque  ante 
te  ferendam  esse  concedimus,  nisicum  Romae  fucris, 
aut  in  praesentia  et  comitatu  Romani  pontificis  ;  pal- 
lium  etiam  fraternitati  tuae  plenitudinem  pontificalis 

^  officii  ex  apostolicae  sedis  liberalitate  largimur,  quo 
intra  Ecclesiam  tuam  ad  missarum  solemnia  cele- 
hranda  uti  memineris  eis  diebus,  quibus  prsedeces- 
sores,  tuos  usos  fuisse  non  ambigimus,  ut  in  Nati- 
vit.  Domini,  Epiphania,  tribus  festivitatibus  S.  Ma- 
riae,  Ctena  Domini,  Sabbato  sanclo,  Ressurrectione 
Doroini,  Ascensione,  Pcntecoste,  in  NatalilioS.  Joan- 
nis  Baptistae,  et  omnium  apostolorum,  in  feslivilati- 
bus  quoque  S.  Marci,  protomartyris  Stephani,  S. 
Laurcnlii,  S.  Maximi,  in  solemnitate  Omnium  San- 
ctorum,  et  principalibus  Ecc)esi?e  tuae  festis,  uec 
non  in  ecclesiarum,  episcoporura,  et  caeterorum  cle- 
ricorum  consecraiionibus,  et  anniversario  consecra- 
tionis  iuae  die.  Statuimus  eUam  ut  quaecunque  bona, 


%n 


INOCENTU  II  PAPE 


188 


quascunque  possessiones  Gradonsis  Ecclesia  imprae-  A 
sentiarum  juste  et  canonice  possidet,  aut  in  futurum 
juslis  modis  poterit  adipisci,  firraa  tibi  tuisque  suc- 
cessoribus  el  illibata  permaneant.  Porro  ecclesias  a 
riligiosis  viris  eidem  Ecclesi.x  Gradensi  oblatas, 
per  parocbias  ejusdem  provinciae  constitutaSf  tibi 
tuisque  successoribus  liberc  confirmamus,  ita  ut 
nulli  episcopo  absque  tuo  assensu  liceat  in  eis  con- 
secrationes  celebrare,  aut  sacerdotibus  in  eisdem 
Domino  servicntibus  donec  in  locis  ipsis  fuerint,  di- 
vina  officia  prohibere.  Deceinimusergoutnulliom- 
nino,  etc.  Si  qua  igitur  in  futurum,  etc.  Cunciis 
autem,  etc.  Amen,  ameu,  amen. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesiao  episc.  ss. 

Ego  Guillelmus  Praenestinus  episc.  ss. 

Ego  Gerardus  presb.  card.  tit.  S.  Crucis  in  Hic-  g 
rusalem  ss. 

Ego  Anselmus  presb.  card.  tit.  S.  Laurentii  in 
Lucina  ss. 

Ego  Lucas  presb.  card.  SS.  Joanniset  Pauli  ss. 

Ego  Guido  indignus  sacerdos  ss. 

Ego  Azo  presby,  card.  tit.  S.  Anastasis  ss. 

Ego  Gregorius  diaconus  card.  SS.  Sergij  et  fiac- 
chi  ss. 

Ego  Guido  card.  diac.  S.  Adriani  ss. 

Ego  Hubaldus  diac.  S.  Marise  in  Via  Lata  ss. 

Ego  Grisogonusdiac.  card.  S.  Maria}  in  Porlicu  ss. 

Datum  Pisis  per  manum  Almerici  S.  R.  E.  diac. 
eard.  et  cancellarii,  ii  Id.  Junii,  indict.  xiv,  anno 
Dominicae  Incarnationis  1136,  pontificatus  autemD. 
Innocentii  papse  II  anno  vii. 

CCXXXVII 

Ecclesxce  S.  Vicioris  Massiliensis  possessiones  con- 

firmat. 

(Anno  1136,  Jun.  18.) 

[UAntiquitd  de  Marseille,  I,  p.  461.] 

CCXXXVIIl. 

Ecclesim  Guesnensis  possessiones^  petente  Jacobo 

archiepiscopo,  confirmal . 

(Anno  1136,  Jul.  7.) 

[Riczi^rsKi,  Cod.  diplom.  majoris  Polonioe,  I ;  Has- 

SELBACN,  Cod.  Pomeran  diplom^  I,  28.] 

CCXXXIX. 

Ai  Gregorlum  Bergomatem  episcopum. 

(Anno  1136,  Jul.  24.] 

[Ughklli,  Italia  Sacra,  IV,  455.] 

iNNOCBNTius,  ctc,  vencrabili  fratri  Gregorjo  Bcr- 
gomensi  episcopo,  salutem  et  apostolicam  benedic- 
tionem. 

Lites  et  controvdrsiae  extenduntur  in  infinitum,  si 
quod  judicatura  est,  non  fueriteffectuimancipalum. 
Ideoque  per  apostolica  scripta  fraternitati  tuae  man- 
damus  alque  praecipimus,  quatenus  sicut  graiiam 
B.  Petri,  et  nostram  habere  dcsi.Jeras,  omni  tepi- 
ditate  supposita  sentenliam  quam  de  causa  S.  Vin- 
centii  et  S.  Alexandri  protulimus,  irrefragabiliter 
facias  observari .  Quod  si  canonici  S.  Vincenitii  pa- 
rerc  contempserint^  vigor  justitiae  non  elangueat, 
inobedientes  ab  ecclesianim  ingressu  submoveas. 


D 


et  in  eorum  ecclesiis  divina  probibeas  oflicia  cele- 
brari. 

Data  Pisis  ix  Kal.  Aug. 

CCXL. 

Privilegium  pro  ecclesia  B.  Marias  de  Reno. 
(Anno  1136,  Aug.  27.) 

(Savioli,  Annal.  Bolognesi,  l,  Append.,  p.  193.) 

Innocbntius  episcopus,  servus  scrvorum  Dei,  di- 
lectis  filiis  Guidoni  priori  et  fratribus  in  eccbsia 
BeatseMariac  de  Reno  regularem  vitam  professis 
tam  praesentibus  quam  futuris  in  perpetuum . 

Quoties  illud  a  nobis  pertitur  quod  rationi  et  ho- 
nestati  uoscitur  convenire,  animo  nos  decet  libenti 
concedere,  et  petenlium  desideriis  congruum  im- 
pertiri  suffragium.  Proinde,  dilecti  in  Domino  filii, 
vfstris  rationabilibus  postulationibus  clementer 
annuimus  et  ecclesiam  Beatae  Mariae  in  qua  divino 
vacatis  servitio  ap«stoIics  sedis  privilegio  commu- 
nimus.  Statuentes  ut  ordo  canonicus,  qui  secunJum 
beali  Augustini  Regulam  in  vestra  ecclesia  noscitur 
institutus,  perpetui  futuris  temporibus  ibideminvio- 
labiliter  conservetur.  Praeterea  quascunque  posses- 
siones,  quaecunque  bona  impraesentiarum  eadem 
ecclesia  jusle  et  canonice  possidet,  quaecunque  etiam 
in  futurum  concessione  poutificum,  largitione  regum 
vcl  principum,  oblatione  fidelium,  seu  aliis  justis 
modis  praestante  Domino  poterit  adipisci,  firma 
vobis  vestrisque  successoribus,  et  illibata  perma- 
neant.  Porro  quia  juxta  sacrae  Scnpturae  tcstimo- 
niuin  decimae  sunt  tributa  egentium  animarum,  et 
religiosae  personae  quae  de  aiiorum  eleemosynis  seu 
beneficentia  solnnt  vivere  de  rebus  suis  non  debent 
molestias  sustinere  ;  deceruimus  ut  de  laboribus 
quos  propriis  manibus  aut  sumptibus  colitis  vel 
ctiam  de  nutrimentis  vestris  nuUus  a  vobis  declmas 
exigere  vel  suseipere  audeat.  Liceat  etiam  vobis 
clericos  sive  laicos  e  saeculo  fugientes,  dummodo 
nulli  conditioni  teneantur  obnoxii,  ad  conversionem 
suscipere,  et  juxta  canonicae  institulionis  regulam 
in  vestro  collegio  retinere.  Nuilus  ergo  hominum 
eamdem  ecclesiam  audeat  temere  pertubare,  aut 
ejus  possessiones  auferre,  aut  ablatas  retinerc,  mi- 
nuere,  seu  quibuslibet  molestiis  fatigare,  sed  omnia 
integra  conserventur  eorum,  pro  quorum  sustenla- 
tione  concessa  sunt,  usibusprofutura,  salva  nimirum 
dioecesani  episcopi  debita  reverentia.  Si  qua  igitur 
in  posterum  ecclesiastica  saecularisve  persona,  hanc 
nostrae  constitutionis  paginam  sciens,  contra  eam 
temere  venire  tentaveril,  secundo  teitiove  commo- 
nita,  si  non  ratum  suum  congrua  satisfactione  cor- 
rexerit,  potestatis  honorisque  sui  dignitate  careat, 
reamque  se  divino  judicio  existere  de  perpotrata 
iniquitate  cognoscat  et  a  sacratissimo  corpore  ac 
sanguine  Dei  ac  Domini  Redemptoris  nostri  Jesu 
Christi  alieoa  fiat,  atque  in  extremo  examine  di- 
strictae  ultioni  subjaceat.  Cunctis  autem  eidem  loco 
sua  jura  servantibus  sit  pax  Domini  nostri  Jesu 
ChriBti,  quatCBUS  et  hic    fructum   bonae  aciionis 


189 


EPISTOL^  ET  PRITILEGfA. 


290 


percipiant ,    ct    apud  dislriclum  judiccm  praemia  A  abbate,  vel  luorum  quolibet  successorum,  nullus 


eteraae  pacis  iDveaiant.  Amen,  amcD;  amen. 

Ego  laaocentius  Catholicae  Ecclesise  episco- 
pus  ss. 

Ego  Guiiielmus  PraenestiDus  episcopus  ss. 

Ego  Gerardus  presbyter  cardinalis  tituU  SaoctiB 
Crucis  in  Jerusalem  ss. 

Ego  Anselmus  presbytcr  cardin.  ss. 

£go  Uttifrcdus  presbyt.  card.  tit.  Vestinse  ss. 

Ego  Lucas  presbyter  cardinalis  tit.  Sanctorum 
Joannis  et  Pauli  ss. 

Ego  Guido  card.  diac.  Sancti  Adriani  ss. 

Ego  Hubaldus  diacon.  card.  SanctaeMaiiaein  Via 
Lata  ss. 

Ego  Grisogonus  diac.  card,  S.  Maria)  in  Por- 
licu,  ss. 


Datum  Pisis  per  manuro  Aymerici  sanctae  Romanae 
Ecclesiae  diacon.  cardinalis  et  cancellarii,  vi  Kal. 
Septembris,  indictione  xiii,  Incarnationis  Domi- 
nicae  anno  ii36,  pontificatus  domni  Innocentii  II 
papae  anno  yii. 

CCXLI. 

Pmnlegium  pro  monasterio  Sancti  Georgii  Prifliti' 

gensis. 

(Anno  1135,  Oct.  %t.) 

[Monumenta  Boica^  t.  XIII,  p.  i55.] 

IxNocKNTius  episcopus,  servus  servorum  Dei, 
dilecto  filio  Herboni  abbati  monasterii  Sancli 
Georgii  de  Privinigen,  quod  inter  Ratisponam  et 
Danubium  situm  est,  ejusque,  successoribus  regula- 
riter  substiluendis  in  perpetuum. 

Officii  nostri  nos  hortatur  auctoritas  religiosas 
personu  ac  loca  eorum  regimini  commissa  diligere, 
ttque  ipsorum  quieti  et  utililati  auxiliante  Domino 
stlabriter  providere.  Dignum  namque  et  honestati 
coQveniena  esic  cognoscitur,  ut  qui  ad  ecclesiarum 
regimen  assumpti  sumus,  eos  a  pravorum  hominum 
oequitia  tueamur,  et  beati  Petri  ac  sanctae  Romanae 
Ecclesiae  patrocinio  muniamus.  Ideoque,  dilecte  in 
DoiDino  fili  Herbo  abbas,  tuis  justis  postulationibus 
clementer  annuimus,  et  beati  Georgii  monasterium 
CDi,  auctore  Deo,  pra&esse  dignosceris,  apostolicas 
sedis  privilegio  decoramus.  Statuinus  enim  ut  quas- 
canque  possessiones,  quaecunque  bona  idem  mo- 
naslerium  inpraesentiarum  juste  et  legilime  possi- 
det,  tibi  tuisque  successoribus,  et  per  vos  jam  diclo  ]} 
coenobio  hujus  scripti  pagina  contirmemus.  Porro 
decimam  a  venerabili  fratre  nostro  Ottone  Babenber- 
gensi  episcopo  vobis  concessam,  quam  ab  Hartvico 
Ratisponensi  episcopo  per  gratum  concambium  ob- 
tinuisse  cognoscitur,  vobis  praesenti  scripto  firma- 
mos.  Cellam  etiam  Aspach  dictam ,  quam  idem 
episcopos  suis  laboribus  ac  studio  conquisitam 
divini  amoris  intuitu  eidem  loco  contulit,  a  nullo 
unqoam  bominum  alienari,  vel  aliquo  modo  auferri 
UDCimos.  Decemimus  etiam  ut  ordo  monasticus  qui 
ioeodem  eoenoblo  a  priscis  lemporibus  noscitur 
institutam ,  perpetuis  temporibus  ibidem  integer 
eoaservetur.  Obeunte  vero  te  nunc  ejusdeo^  loci 


ioibi  qualibct  subreptionis  aslutia  scu  violentia 
praeponatur,  nisi  quem  fratres  communi  consensu, 
aut  fratrum  pars  consilii  sanioris.  secundum  Dei 
tinr.orem  et  beati  Benedicti  regulam  elegerint.  De 
laboribns  quoquc  veslris  lam  infra  quam  extra  septa 
monasterii,  quos  propriis  sumptibus  excoiitis,  de- 
cimas  a  vobis  nemo  exig^ere  praesumat.  Interdici- 
mus  etiam  ut  nuUus  episcopus  qui  in  Banbinber- 
gensi  Ecclesia  pro  tempore  fuerit,  vel  aliquis  alius 
occasione  alicujus  rei,  vel  advocaliae  idem  copoobium 
aliquibus  exactionibus  gravare  vel  ejus  possessiones 
a  praedicto  episcopo  vobis  collatas,  vel  undecunque 
acquisitas,  seu  oblatas,  alicui  in  beneficium  dare, 
vel  fratrum  usibus  subtrahere  praesumat.   Quaecun- 

Bque  praeterea  bona  idem  monasterium   concessione 


pontificum,  liberalitate  reguin  vel  principum,  oble- 
lione  fidelium,  scu  aliis  justis  modis,  praestaote  Do- 
mino,  in  futurum  poterit  adipisci,  firma  vobis  et 
illibala  permaneant.  NuIIi  ergo  omnino  hominum 
fas  sit  idem  coonobium  temere  perturbare,  aut  ejus 
possessiooes  auferre,  vel  ablatas  retinere,  minuere, 
aut  aliquibus  vexationibus  fatigare,  sed  omnia  in- 
tegra  conservenlur,  tam  vcslris  quam  fratrum  ve- 
strorum  ac  pauperum  usibus  profutura.  Siqua  igitur 
ia  posterum  ecclesiastica  saecularisve  persona,  hanc 
nostra)  constitutionis  ^paginam  sciens,  contra  eam 
temere  venire  tentaverit,  secundo  tertiove  com- 
monita,  si  non  satisfactione  congrua  emendaverit, 
potestatis  honorisque  sui  dignitate  careat,  reamque 
Q  se  divino  Judicio  existere  de  perpetrata  iniquitate 
cognoscat,  et  a  sacratissimo  corpore  ac  sanguine 
Dei  et  Domini  Redemptoris  nostri  Jesu  Christi 
aliena  fiat;  atque  in  extremo  examine  districtas  uU 
tioni  subjaceat.  Cunctis  autem  eidem  loco  sua  jura 
servantibus  sit  pax  Domini  nostri  Jesu  Chrisli  , 
quatenus  et  hic  (ructum  bonae  actionis  percipiant, 
et  apud  districtum  judicem  praemia  aeternae  pacis 
inveniant.  Amen,  amen,  amen. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesiae  epi«co* 
pus  ss. 

Ego  Guilielmus  Praenestinus  episcopuss  ss 
Ego  Gregorius  diaconus  cardinalis  Sanclorum 
Sergii  et  Bacchi  ss. 

Ego  Theodewinus  S.  Bufinae  episcopus  ss. 

Ego  Guido  diacoDUS  card.  sancti  Adriani  ss. 
Ego  Anselmus  presbyter  cardinalis  ss. 

Ego  Boetius  diacon.  card.  Sanctoruni  Viti  et 
Modesti  ss . 

Ego  Latrifredus  presbyter  card.  tituli  Ve- 
stinae  ss. 

Ego  Lucas  presbyter  cardin.  tit.  Sanctorum  Joan- 
nis  et  Pauli  ss. 

Ego  Grisogonus  diaconus  card.  Sanctae  Marift:  in 
Porticu  ss. 

Data  Pisis  per  manum  Aimerici  sanctac  Ramanae 
Ecclcsiae  diaconi  cardinalis  et  cancellarii,  xi  Kal. 
NovembriS/  indictioni  xiv^  Incamationis  Dominic» 


il.. 


891 


INNOCENTII  ir  PAPiE 


192 


anno  1136,  pontiticatus  vero  domni  Innocentii  papsc  A  yillam  Phafenhoven,  necnon  Cttteras   possessiones, 


lll  anno  vii. 

CCXLII. 

Ad  Henricum  Batisponensem  episcopum. 

(Anno  1136,  Oct.) 

[Monumenta  Boicay  t.  XIII,  p.  154.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 

nerabiii  fratri  Henrico  Batisponensi  episcopo,  salu- 

tem  et  apostolicam  benedictionem. 

iEquum  ct  ralionabile  est  ut  monachi  et  regu- 
lares  canonici  qui  de  aliorum  eleemosynis  et  bene- 

ficentia  vivere  debent,  do  laboribus   quos  propriis 
sumptibus  ac  manibus  excolunt,  dare  decimas  non 

cogantur.  Quod  profecto  in  Pisano  concilio,   quod 

nuper  Deo  propilio  celebravimus,  a  nobis  est  apo- 


quas  quondam  secundus  rex  eidem  ecclesiae  vestrae 
restituit,  atque  contradidil.  Sancimus  etiam  ut  nolli 
absque  fratrum  licentia,  post  factam  in  eodem  loco 
professionem,  ad  aliam  ecclesiam  licedt  trausmi- 
grare  ;  prohibemus  insuper  ut  nemo  aliquem  ex 
pravo  sludio  in  ecclesia  vel  monasterio  suo  susci- 
pere,  vcl  susceptum  audeat  retinere  ;  quod  si  iidem 
transfugae  secunda  vel  tertia  fratrum  suornm  de- 
nuntialione  commoniti  ad  eamdem  eclesiam  redire 
contcmpserint,  praelato  et  fratribus  suis  in  eos  in- 
terdicti  vel  anathemalis  sententiam  proferendi 
licentiam  indulgemus.  Decimas  sane,  quas  conces- 
sione  ponlificum  possidetis,  aut  eliam  in  posterum 
adipisci  poteritis,  apostolica  vobis  auctoritate  firma- 


stolica  auctorilate  firmatum.  Eapropter  fraternilati  ^  "'"^-  ^^^^^^  chrisma,  oleum  sanclum,   ordinationes 

ctiam  clericorum,  qui  ad  sacros  ordines  sunt   pro- 


tu^  per  apostolica  scripta  pra^cipimus  qusetenus  fra- 
tres  Pruviningenses  tam  de  novalibns,  quam  de 
aliis  laboribus  quos  propriis  sumptibus  ac  manibus 
excolunt,  neque  per  te,  neque  per  Hoholdum  mili- 
tem  uilatenus  inquietes,  neque  per  alios  inquietari 
permittas  ;  alioquin  scire  te  volumus  quoniam  con- 
temptum  sedis  apostolicae  impunitum  nullatenus 
dimittemus. 

CCXLIH. 

PrtvUegium  pro  ecclesia  Pottengensi, 
'  (Anno  1136,  Oct.  23.) 

[Monumenta  Boica^  t.  X,  p.  39.] 
Innocbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 

lectis  filiis  Chunoni  praeposito,  et  fratribus  in  ec 


movendiy  vel  si  quae  alia  sunt  ecclesiastica  sacra- 
mcnia  a  dioccesano  suscipietis  episcopo,  siquidem 
catholicus  fuerit,  ct  gratiam  atque  communionem 
apostolicae  sedis  habuerit,  eaque  vobis  sine  pravitate 
et  exactione  voluerit  exhibere  ;  alioquin  quemcunque 
maluerilis  catholicum  adeatis  antistitem,  qui  nostra 
fultus  auctoritate,  quod  postulatur,  indulgeat.  De- 
sernimus  ergo  ut  nulli  omnino  huminum  liceat 
vestram  ecclesiam  temere  perturbarC;  aut  ejas  pos- 
sessiones  auferre,  vel  ablatas  retinere,  vei  qaibus- 
libet  molestiis  fatigare  ;  sed  omnia  inlegra  conser- 
ventur,  vestris,  pro  quorum  gubernatione  ac  sus- 
tentatione  concessa  sunt,  usibus  profulura.  Si  quis 


,    .    n  ,1.  ,  ..  r     •     ■       r  ergo  huius  nostrae   constitutionis  pairiDam    sciens, 

clesia  PoIIinffensi  reguiarem  vilam   professis  tam  ^     ^^     ^  »   w      %  p  |$  ■••      ov  ^uo, 

contra  eam  temere  venire  tentavent,  secundo  ter- 


praesentibus  quam  futuris  in  perpetuam  rei  memo- 
riam. 

In  eminenti  apostolicae  sedis  specula  disponente 
Domino  constituti,  sollicite  providere  nos  convenit, 
ut  religiosa  loca  paternis  affectibus  diligamus  et  ne 
pravorum  hominum  agitentur  molcstiis,  attentam 
diligentiam  adhibere  curemus .    Quamobrem  dilecti 
in  Domino  filii,  venerabilis  fratris  nostri  Waltheri 
Augustensis  episcopi  precibus  inclinali,  vestris  po- 
stulationibus  clementer  annuimus ,    et    ecclesiam 
sancti  Salvatoris,  sitam  in  villa  quae  Pollinga  dici- 
tur,  iu  qua  divinis  estis  obsequiis  mancipati,  apo- 
stolicae  sedis  privilegio  communimus.  Statuentes,  ut 
vita  apostolica,   et  ordo  canonicus  in  eamdem  ec- 
clesiam  divina  suffragantc  clementia  institutus,  per-  ^ 
petuis  futuris  temporibus  ibidem  inviolabiliter  con- 
servetur.  Quascunque  prseterea  jona,   quascunque 
possessiones  impraesentiarum  juste  et  canonicepossi- 
detis,  aut  in  futurura  concessione  pontificum,  largi- 
tione  regum  vel  principum,  oblatione  fidelium,  seu 
aliis  justis  modis,   Deo  propitio,  poteritis  adipisci 
firma  vobis  in  perpetuum  et  illibata  serventor ;  in 
quibus  haec  propriis  nominibus  duximus  exprimen- 
da  :  villam  videlicet  in  qua  eadem  ecclesia  aedificata 
est,  ubi  etiam  secundum  beati  Augustini  Regulam 
omnipotenti  Dominodivinaexhibetis  obsequia.villam 
Villhaim,  villam  Ubingen,   villam  Friheim,  villam 
Bieden,  Tillam  Ascheringen,  viilam  Hunenwanch, 


tiove  commonitus,  sinon  praesumptionem  suam 
satisfactione  congrua  emendaverit,  potestalis  hono- 
risque  sui  periculum  patiatur,  et  a  sacratissimo 
corpore  et  sanguine  Dei  et  Domini  nostri  Jesu  Christi 
alienus  fiat,  atque  in  extremo  examine  districtae 
ultioni  subjaceat.  Conservantes  autem  eidem  loco 
quae  sua  sunt,  omnipotentis  Dei  et  beatorum  apo- 
«tolorum  Petri  et  Pauli  benedictionem  et  gratiam 
consequantur.  Amen,  amen,  amen. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesiae  episco- 
pus  ss. 

Ego  Guillielmus  Praenestinus  episcopus  ss. 
Ego  Theodewinus  S .  Rufinae  episcopus  ss. 
Ego  Anselmus  presbyter  cardin.  ss. 

Ego  Insifredus  presbyter  cardinalis  tituli  Ve- 
stinae  ss. 

Ego  Lucas  presbyter  cardinalis  Sanctorum  Joan* 
nis  et  Pauli  ss. 

Ego  Guido  indignus  sacerdos  ss. 

Ego  Gregorius  diaconus  cardinalis  Sanctorum 
Sergii  et  Bacchi  sa. 

Ego  Guido  diaconus  cardinalis  Sancti  Adria- 
ni  ss. 

£go  Boeiius  diaconus  cardinalis  Sanctorum  Vitiet 
Modesti  ss. 

Datum  Pisis  per  manum  Aimerici  sanctss  Ro- 
mans  Ecclesiae  diaconi  ctrdinalis  et  cancellarii,  x 


KPISTOLiE  ET  PRniLEGIA. 


894 


fCal.  NoTembris,  iDdictione  xv,  Incamationis  Uoini-  A  retinere,  minuere,  vel  aliquibas  molestiis  fatigare, 


nica  anno  1136;  pontificatus  vero  domni  Innocentii 
pap»  II  anno  vii. 

CCXLIV. 

Privilegium  pro  abbatia  Schutterana, 

(Anno  1136,  Oct.  28.) 

[WumTVEiN,  nova  Subsidia  diplom.f  t.  VII,  p.  92.  — 
Ex  vidimus  judicis  Curi»  Argentinensis  anni 
1391,  in  tabulario  abbatias  Schutteran».] 

Innocbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei, 
dilecto  fllio  Conrado  abhati  Schutterensis  mona- 
sterii,  quod  in  episcopatu  Argentinensi,  in  loco  qui 
Moninaogia  dicitur,  situm  est,  ejusque  successo- 
ribas  regulariter  promovendis  in*perpetuum. 

Ad  boc  universalis  Ecclesiae  cura  nobis  a  provi-  B 
fore  omnium  bonorum  Deo  commissa  est,  ut  reli- 
giosas  diHgamus  personas  et  beneplacentem  Deo 
religionem  stndeamus  modis  omnibus  propagare  ; 
aec  enim  gratus  Deo  aliquando  famulatus  impendi. 
tar,  nisi  ex  charitatis  radice  procedens  a  puritate 
Religionis  fuerit  condrmatus,  hoc  nimirum  charita- 
tis  intuita,  dilecte  in  Domino  fili  Conrade  abbas,  tuis 
postulationibus  accommodantes    assensum,   Scbut- 
terense  monasterinm,   cui  Deo  auctore  prtesides, 
tub  cora  beati  Petri  et  nostra  protectione  suscipimus 
et  pr«sentis  scripti  pagina  communimus ;  statuentes 
ut  quaseonque  possessiones,  qusecunque  bona  idem 
monasteriam  imprsesentiarum    canonice  possidet, 
tut  in  futuram  concessione  pontificum,   largitione 
prioeipam,  oblatione  fideliam,  seo  aliis  justis  modis  q 
praestante  Domino  poteri*  adipisci,  firma  vobis  in 
perpetuum  et  illibata  serventur,  in  quibus  hsec  pro- 
priis  nominibus  duximus  adnotanda,  vidclicet  Fri- 
seoheim  (67)  cum  ecclesia,  Scopheim  (68)  cum  ec- 
clesia,  Rogenswiler  (hodie  Heiligenzell^,  Zunsvilere 
(Zamwyhr)  eom  ecclesia,Odeaheim  (Ottenheim)cum 
eeelesia,  Wagenhunit    (Wanhursi),    Kippenheim, 
Kiarechcella   (Rirtzel)    cum    ecclesia,   Aibeswiler 
(Almansweiler),  lchenheim ;  ecclesia  Sasbach  (Sas- 
pach)  com  suis  pertiiientiis,  et  ea  quse  ministe- 
ria]es  vestri  possident  in  Brisangia,   Heimbach, 
Dirmantigen,  ecclesia  Wopelinesbergen  cum  suis 
appendiciis,  et  his  qase  ministeriales  vestri  in  eadem 
provincia  possident.    In  Alsatia  Gersheim   (Ger- 
stheim),  Herbousheim  (Herbolsheim),    Sigelesheim 
(Sigoisheim),  cum  suis  appendiciis,   et  his   quse 
ministeriales  vestri  in  eadem  provincia  possident ; 
mancipia  nihilominus  quae  noscitnr  habere  in  Sue- 
via,  in  Lotharingia,  in  Altdorff  (Altorff)*  Prohibe- 
mos  eCiam  ot  oeqoe  alicui  de  successoribus  tuis 
iieeal  possessiones  monasterii  alienare,  aut  in  bene- 
fieiom  dare.  Decemimas  ergo  ut  nuUi  omnino  homi- 
Dom  Ueeat  prsefatum  monasteriom  temere  pertur- 
bare,  aot  ejos  possessiones  aaferre,  vei  ablatas 


D 


sed  omnia  integra  conserventur,  vestris  pro  quorum 
gubernatione  et  sustentatione  concessa  sunt,  usibus 
profiitura.  Si  qua  igitur  ecclesiastica  saecularisve 
persona,  hanc  nostrae  conslitutionis  pagioam  sciens, 
contra  eam  temere  veoire  attentaverit,  secundoter- 
tiove  commooita,  si  non  prfesumptionem  suam 
satisfactione  congrua  emendaverit,  potestatis  hono- 
risque  sui  dignitate  careat,  et  a  sacratissimo  corpore 
ac  sanguine  Dei  Redemptoris  nostri  Jesu  Cbristi 
aliena  fiat,  atque  in  extremo  examine  districtae 
ultioni  subjaceat.  Gonservantes  autem  eidem  loco 
quse  sua  sunt,  omnipotentis  Dei,  et  beatorum  apo- 
stolorum  Petri  et  Pauli  gratiam  consequantur. 
Amen,  amen,  amen. 

Ego  Innocentius  Catholics  Ecclesia)  episcopus. 

Ego  Theodwinus  Sanctse  Rufinae  episcopus. 

Ego  Guido  Tiburtinusepiscopus. 

Ego  Lucas  presbyter  cardinalis  tituli  Sanctorum 
Joannis  et  Pauli. 

Ego  Grisogonus  diaconus  cardinalis  Saiictae  Mariae 
in  Porlicu. 

Data  Pisis  per  manum  Aimerici,  sanctae  Romanae 
Ecclesiae  diaconi  cardinalis  et  cancellarii,  v  Kalendas 
Novembris,  indictione  xv,  Incarnationis  Dominicae 
millesimo  centesimo  tricesimo  sexto,  pontificatus 
vero  domni  Innocentii  secundi  papse  anno  se- 
ptimo. 

CCXLV. 

Privilegium  generale  pro  monasterio  S,  Plicasu 

Remensi, 

(Anno  1136,  Nov.  10.) 
[V\Rii,  Archives  administ,  de  Reims^  I.  288.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei, 
dileclo  fiiio  suo  Juranno  abbati  monasterii  Sancti 
Nicasii,  ejusque  successoribus  canonice  promoven- 
dis  in  perpetuum. 

. . .  Quascunque  possessiones,  quaecunque   bona 

ceenobium possidere    cognoscitur,   tibi  tuis- 

que  successoribus,  prsesentis  scripti  pagina  conflr- 
mamus.  In  quibus  hsec  propriis  nominibus  duximus 
adnotanda  :  in  Remensi  dioecesi  altare  de  Buxollo 
super  Maternam  ffuvium,  super  fluvium  Auxonam 
altare  de  Celto,  altare  de  Anteniaco  cum  tribus 
capellis  de  Oggeio,  de  AUovilIari,de  Fulzeio  ;  altare 
de  Branzonis  curte  cum  capella  Sancti  Nicolai  de 
Sarpeia  curte ;  altare  de  Hanonia,aItare  de  Burcio ; 
altare  de  Sancto  Leodegario  cum  ecclesia,  eremum 
Azonis  de  Ham  ;  dimidiam  partem  potestatis  in 
allodio  S.  Leodegarii,  cum  banno  et  justitia,pascaift, 
eursu  aquae,  piscaria  cum  cseteris  redditibus,  dimi- 
diam  quoque  partem  molendini  cum  piscatura  ; 
allodium  qooddam  de  domoo  Trajaoo,  com  servis 
et  aociliis  ad  ipsum  pertioeotibus,  cum  banno  et 


(67)  Friesenheim  ad  marggravium  Badensem 
spectat ;  aitus  est  in  ballivata  Mahlbergensi,  in  quo 
aMwtiae  Schotterana  fruitur  dccimis  et  jnre  pa- 
IroBStiiap 


(68)  Oberschopfen  pertinet  ad  eumdem  marggra- 
vium  in  quo  decimas  percipit  ct  jure  patronatus 
gaudet  abbatia  Schutterana. 


295 


INNOCENTII  II  PAPJE. 


S96 


juslilia,  et  curau  aquae,  et  molendino  cum  pisca-  A  nou  satisfaclione  congrua  emendaverit,   potestatis 


tura.  Altarc  de  Gons,  el  mansum  Fulcaudi,  et  man 
sum  Roberti  de  Corbineio,    villam  de  Singli,  cum 
banno  et  justitia  et  oroni  dominatione  quam  in  ea 
Hugo  comesRegistetensis  tenuerat.  Dimidiam  partem 
molendini  de  Coopcllo  cumterra  ibidem  pertinente; 
allodium  Ilugonis  de  Cirelio.  Terram  quse  dicilur 
mons  Reguli,  et  omnem  terram  et  silvan  quse  est  a 
rivulo  Canis  Spinae   quie  decurrit  ad   vallem  Mo- 
rendi,    usque    ad    silvam    archiepiscopi,    versus 
Remis,  ab  Ilugone  quondam  Trecensi  comite  mo- 
nasterio  vestro  collatam,  cum  banno,  justitia  cursu 
aquie,  et  omnibus  consuetudinibus  quas  idem  comes 
ibidem  tenuerat.  Duas  partes  decimsc  de  omnibus 
terris  ad  monlem  Reguli  pertinentibus,  terras  etiam, 
quae  Acelcs  appellantur ;   molendinos  Helberti  de  p 
Halmericurie  cum  terra  ad  ipsos  perlinente ;  allo- 
dium  secus  eamdem  villam,  quadraginta  jornalium 
in  episcopatu   Laudemensi  apud  Riboldi  montem. 
Curtem  unam  cum  domibus  ad  eam  pertinentibus, 
et  duobus  viridariis,  et  de  culturis  eidem  castello 
proximis ;  terram  arabilem  uni  carruccac  sufficien- 
tem,  et  tertiam  partem  pratri  caslello  adjacentis.  In 
episcopatu  Cathalaunensi,   altare  Sancti  Hilarii  de 
Buxito,  cum  capella  ibidem  pertinente,  quae  est  in 
honore  sanctse  genitricis  Mariae  et   beati  Nicasii  ; 
altare  de  villa  quae  cappa  dicitur ;  altarc  de  villa 
Sancti  Basoli ;  altare  de  domno  Martino.  In  episco- 
patu  Leodiensi,  altare   de   Morelineis  ;   altare  dc 
Senzelia,    altare     Sanctae   Mariae    Magdalenae    de 
Cymaco  cum  appendiciis  suis.  Claustrum  quoque  et 
suburbium  quod  circa  monasterium  est,  et  ad  ipsum 
pertinet,  ab  omni  exaclione  liberum  csse  decerni- 
rous,  ut  in   eis   nullus   audeat  aliquas  exactiones 
imponere  ;  sed  tam  tu  quam  success(>res  tui,  qui  in 
eodem  loco  pro  tempore  fuerinl  vel  cui  ipsi  praecepe- 
rint,  et  consuetudincs  quas  idem  coenobium  in  ipsis 
habuisse  cognoscitur,  libere  vobis  liceat  possidere, 
videlicet  portagium,  rotagium,  thelonagium,  modia- 


honorisquc  sui  dignitato  careat,  reamque  $e  divino 
judioio  exislere  dc  perpelrata  iniquilate  cognoscat, 
et  a  sacratissimo  corpore  ac  sanguine  Dei  el  Domini 
Redemptoris  nostri  Jesu  Christi  aliena  fiat,  atque  in 
extremo  examine  districtae  ultioui  subjaceat.  Cun- 
clis  autem  eidem  loco  jura  sua  servantibus  sit  pax 
Domini  nostri  Jesu  Christi,  quatenus  et  hic  fructum 
bonae  actionis  percipiant,  et  apud  districtum  judicem 
praemia  aeternae  pacis  inveniant.  Amen. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesiae  episco- 
pus  ss. 

Ego  Wilelmus  Praenestinus  episcopus  ss. 

Ego  Theodewinus  Sanctae  Rufinae  episcopus  ss. 

Ego  Guido  Tiburtinae  episcopus  ss. 

Ego  Anselmus  presbyter  cardinalis  ss. 

Ego  Linfredus  presbyter  cardinalis  ss. 

Ego  Lucas  presbyter  cardin.  tituli  sanctorum 
Joannis  et  Pauli  ss. 

Ego  Gregorius  diaconus  cardinaiis  sanctorum 
Sergii  et  Bacchi  ss. 

Ego  Grisogonus  diaconus  cardinalis  Sanctae  Maria) 
in  Porticu  ss. 

Data  Pisis  per  manum  Almerici,  Sanctae  Romanae 
Ecclesiae  diaconi  cardinalis  et  cancellarii,  vi  Idus 
Novembris,  indictione  xv,  Incarnationis  Dominicae 
anno  .1136';  pontificatus  vero  domni  Innocentii 
papae  secundi  anno  vii. 


CCXLVL 

C  Carthusiensium  Montis-Dei  in  diascesi  Refnensi  in- 

stitutionem  confirmat. 

(Anno  1136,  Nov.  «3.) 

[Marlot,  Metropolis  RemensiSy  IL  312.] 

Innocbntius  episcopus,  servus  servorom  Dei, 
dilectis  fratribus  in  monasterio  S.  Marias  Montis- 
Dei  divino  famulatui  roancipatis,  taro  praesentibus 


gium,  [foragium,  cum  banno  et  justitia quam  futuris  in  perpetuum 


Prohibemus ut  nulli  unquaro  monachorum 

post  factam professionem,  absque  libera 

abbatis  et  fratrum  licentia,  monasterium  vestrum 
relinquere,  et  ad  alium  locum  liceat  pertransire.  Si 
vero,  quod  absit,  hoc  ipsum  evenire  contigerit,  post 
secundam   et  tertiam  fratrum   suorum  commoni- 


Ad  hoc  universalis  Ecclesiae  cura  nobis  a  provi- 
sore  omniuro  honorum  Deo  commissa  est,  ut  reli- 
giosas  diligarous  personas,  et  beneplacentem  Deo 
religionero  studearous  roodis  oronibus  propagare  : 
nec  eniro  Deo  gratus  aliquando  faroulatus  iropendi- 
tur,  nisi  ex  radice  charitatis  procedens,  a  puritate 


lioncro,  ad  proprium  locum  fnon)  redieril,  abbatiet  D  religionis  fuerit  conservatus.   Ideoque,  dilecti  in 


fratribus  suis  euminterdicendi,  vel  excommunicandi 
concedimus  facultatem. 

Nulli  ergo  hominum  liceat  idem  coeDobium  teroere 
perturbare,  aut  ejus  possessiones  auferre,  vel  abla- 
tas  retinere,roinuere,  seu  quibuslibet  modis  fatigare, 
sed  integra  conserventur  oronia  eorum,  pro  quoruro 
gubematione  et  sustentatione  concessa  sant,  asibus 
omnimodis  profutura,  salva  nimiruro  dioecesani 
episcopi  canonica  justitia  et  reverentia.  Si  qua 
igilur  ecclesiastica  saecnlarisve  persona,  hanc  pagi- 
naro  nostrae  constitutionis  sciens,  contra  eam  temere 
venire  tentaverit,   secundo  tertiove   coromonita,  si 


Domino  filii,  vestris  justis  desideriis  clementer  an- 
nuimus,  et  beatae  Dei  genitricis  monasterium,  in 
qao  divino  vacatis  servitio,  apostolicae  sedis  privi- 
legio  comrounirous,  io  prirois  siquidero  statuentesut 
ordo  roooasticus,  qui  secunduro  norroaro  et  institu- 
tionem  fratram  Garthusiensium,  in  eod^m  loco 
DOscitur  iostitutus,  perpetuis  futuris  temporibus  ibi- 
dem  irrefragabiliter  observetur.  SaDcimus  etiam  ot 
DolU  omoino  liceat  ordineni  CarthusieDsium  in 
eodem  monasterio  stabilituro  infriDgere,miauereveI 
mutare,  et  libertatem  quaro  Carthusia,  scilicet  caput 
hDgus  ordinis,  habet,  vestram  coenobium  nihilominus 
obtineat,  n<^  alicui  eam  liceat  ullatenus  violare.  Ut 


197  EPISTOLJE  ET  PRIVILEGIA 

aotem  meote  et  oorpore  omaipoteati  Ddo  servire  A 


m 


liberius  valeatis,  simili  modo  decemimus  vos  ab 
omoi  ioquietudine  cujuslibet  rei  vel  placiti  quietos 
ac  liberos  remanere,  nec  de  hi»  quae  in  terris, 
pascuis^  silvis  aut  agricultura  vobis  collata  sunt, 
ollam  vos  iojuriam  vel  molestiam  sustinere.  Ter- 
mioos  autem  loci  vestri  propriis  terminis  duximus 
exprimeodos  ab  eodem  scilicet  Moote-Dei  usque  ad 
montem  qoi  est  juxta  Setooam,  versus  orientalem 
plagam,  sicut  dederuot,  ipsamterram  Nicolaus  dc 
Burgo,  et  Willelmus  ;  versus  occideotem  usque  ad 
aqoam  Bairooe  ;  a  meridie  usque  ad  aoliquum 
aggerem,  qui  vaditde  pootc  Bairone  [(;e/ Bariorooe, 
ut  e$l  in  bulla  Eugenii],  usque  ad  Mosomeose  ca- 
stnim ;  a  septeotriooeosqueadfagosiofuodo  vallis 


CCXLVII. 

Confirmat  immuniiatei  ecclesice  Marsuensii  prope 
Trajectum  Mosasad  monasterium  B.  Remiaiiper" 
tineniis^  in  qua  canonicorum  loco  monacni  subs* 
iituuntur, 

(Anoo  1136,  Nov.  83.) 

[CocQUELiNES,  II,  pag.  232.J 

Innocbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 

lecto  filio  Odoni  abbati   mooasterii   S.    Remigii, 

ejusque  successoribus  rcgulariler  substitueodis  io 

perpetoum. 

Locorum  veoerabilium  cura  oos  admooet,  de 
eorum  quiete  atque  utilitate  sollicite  cogitare.  Nec 
dubium  quod  si  servorum  Dei  petitiooibus  beoigoe 
coocurrimus,  nostris  opportuoitatibus    clemcotam 


silv»,  quae  est  comitis  Regilesteosis,  cujus  voluolate  B  ^?"^^""'"  reperimus.   Ideoque,   dilecte  io  Domioo 


et  coocessiooe  boc  dooum  factum  atque   firmatum 

esl.  Adjicieotes  etiam  ot  oulla  femina   tiocs  vestros 

ioiroeat,  oisi  forte  id  fiat  propler  transitum,  qui  per 

loca  vestra  viatoribus  debet  esse  communis.  Decer- 

nimus  igitur  ut  nilli  omoioo  bomioum  iiceat  praefa- 
tum  coeuobium  temere  perturbare,  aut  ejus  posses- 

siooes  auferre,  vel  ablatas  retinere,  minuere,  seu 
aliquibus  vexationibus  fatigare  ;  sed  omnia  integra 
cooserveotur  eorum,  pro  quorum  susteotatiooe  et 
guberoatiooe  coocessa  suot,  usibus  omoimodis  pro- 
fotura,  salva  oimirum  diopcesaoi  episcopi  debita 
justitia  et  revereotia  [in  charta  Eugenii  habetur  : 
salva  sedis  apostolicae  auctoritate  et  difficesaoi  epi- 
scopi  caoooica  revereotia]. 


fili  Oddo  abbas,  tuis  rationabilibus  postulatiooibus 
clemenler  annuimus,  atque  liberlatem  ecclesiae  de 
Marsna,  ad  monaslerium  Beati  Remigii  pertinentis, 
ab  Alexandro  quondara  Leodiensi  episcopo  libi  con- 
cessam,  et  ab  Hermaooo  ejus  archidiacono  et  fratri- 
bus  suis  laudatam  atque  firmalam,  praesenlis  scripti 
pagina  roboramus,  et  futuristemporibusinconvulsam 
manere  decerniraus,  ut  videlicet  tam  in  praepositora 
quam  eiiam  in  canoniis,  decenlibus  clericia,  qui 
prsefatae  ecclesiae  beneficiapossident,  juxla  pruden- 
liam  et  dispositionem  tuam  et  successorum  tuorum» 
loco  eorum  monachi  substituaotur. 

Praepositus  vero,  qui    ex  parte  tua  vel  successo^ 
rura  luorum  eidera  locopraefuerit,  sacerdolem  sub 


SiquaigiturioposlerumeccIesiasticas»cularisveC^uiP'*^^°/*'^^^^^      'P'®  prieposilus,   cooseosu 

abbalis  et  fralrum  cceoobii  Saocli  Remigii,  qui  pro 

tempore  fueril,   providerit,   coostitutum  Leodieosi 

archidiacoDO  praesenlabit,  a  quo  nimirum  &ibi  cura 


persooa,  haoc  oostrae  coostitutioois  pagioam  scieos, 
cootra  eam  temere[veoire  teotaverit,  secuodo  ter- 
tiove  coramooita,  oisi  reatum  suum  congrua  satisfa- 
ctione  correxerit  potestaiis  honorisque  sui  dignitale 
careat,  reamque  se  divino  judicio  existere  de  per- 
petrata  iniquitate  cognoscat,  a  sacratissimo  corpore 
et  sanguine  Dei  ac  Domini  Jesu  Christi  aliena  fiat, 
atque  in  extremo  examine  districtaeultioni  subjaceat, 
Cunctis  autem  eidem  loco  aua  jura  servantibus  sit 
pax  Domini  nostri  Jeso  Christi,  quateous  et  hic 
fructum  boose  actioois  percipiaot,  et  apud  distri- 
ctum  judicem  praemia  aelernae  pacis  ioveoiant. 
Ameo. 

Ego  looocentius  Ecclesiae  Catholicae  episcopus. 
Bgo  Guillermus  Praenestinus  episcopus. 
Ego  Tbeodevinos  Rufioeosis  episcopus. 

Ego  Gregorius  diacoous  cardioalis  SS.  Sergii  et 
Bacchi. 

Ego  Guido  diaconus  cardioalis  Saocti  Adriani. 

Ego  Chriaogonua  diacoous  cardioalis  Saoctae 
Mariae  in  Portici. 

Ego  Loeaa  preabyter  cardinalis  tituii  Sanctorum 
Joao.  et  Paali. 

Datam  Pisia  per  manum  Armeraci  S.  R.  E.  dia* 
eont  cardioalis  et  caocellariiy  ix  Kaleod.  Decemb., 
iodici.  xiff  Ittcarnat.  Dominicae  aono  1136,  pootifi* 
eatos  vero  domini  Imocentii  P.  R.  II  anno  tii. 

PAmoL.  CLXXIX 


commitletur,  et  ipse  sacerdos  de  omoi  episcopali  et 
syoodali  jure  secuodum  Leodieosis  episcopatus  con- 
suetudioem  respondebit. 

NuIIi  ergo  horoinum  liceat  eamdem  concessiooem, 
mooaslerio  B.  Remigii  factam,  iofringere  vel  mu- 
tare,  aut  qualibet  occasione  convellere  ;  sed  omnia 
tibi  tuisque  successoribus  iotegra  cooserveotur, 
queraadmodum  praeseotis  scripli  saoctiooe,  praefati 
Alexaodri  quondam  episcopi  coocessiooe  noscitur 
iostitutum.  Si  qua  sane,  eeclesiastica  saecularisve 
persona,  hanc  nostrae  constitutionis  paginam  sciens, 
jQ  contra  eam  temere  venire  lentaverit,  secundo  ter- 
tiove  commonita,  nisi  reatum  suum  coognia  satis- 
factiooe  correxerit,  potestatis  houorisque  sui  digoi- 
tate  careat,  reamquese  divioojudicio  existere  de 
pcrpetrata  ioiquitate  cogooscat,  et  a  sacratissimo 
corporeet  saogoioe  Dei  ac  Domioi  Redemptoris 
DOStriJesu  Chrisli  aiieoa  fiat,  atque  io  extremo 
examioe  districtae  oltiooi  subjaceat. 

Cuoctis  aotem  haoc  oostram  confirmatiooem 
servaotibus  sit  pax  Domioi  oostri  Jesu  Christi,  qua- 
teous  et  hic  fructum  booae  actionis  percipiaot  et 
apud  districtum  judicem  praemia  aetemaepacisiove- 
niaot.  Amen,  ameo,  ameo. 

Ego  loooeentios  Catholicae  Ecclesiae  episcopus. 

10 


m 


INNOCENTIl   11   PAPifi 


300 


EgoLucas  presbyter  cardinalis  til.    SS.   Joannis  A  nonicus,  qui  sccundum   beati   Augusllni  regulam 


et  Pauli. 

EgoTheode\«inus  S.  RuQnae  episcopus. 

Ego  Guido  diaconus  cardinalis  S.  Adriani. 

Ego  Chrysogonus  diaconus  cardinalisS.  Mariscin 
Porticu. 

Datum  Pisis  per  manum  Aymerici,  sanlaeRomanae 
Ecclesise  diaconi  cardinalis  etcancellarii,  ix  Kalend- 
das  Decembris,  indictione  xiv,  Incarnationis  Domi- 
nicae  annoll36,  ponlificatus  vero  domni  Innocentii 

papae  II  anno  vii. 

CCXLVIII. 

Cononicorum  ecclesice  S.  Laurentii  Januensis  pos- 
sessiones  et  pnvilegia  confirtnat, 

(Anno  H36,  Dec.  7.) 
[Ughblli,  Italia  #acra,IV,  860]. 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  De»,  di- 
lectis  filiis  Guidoni  pi^^eposito  et  canonicis  matricis 
ecciesiae  Sancti  Laurenlii  Januensis,  tam  praesenti- 
bns  quam  futuris  in  perpetuum. 

AposlolicflB  sedis  nos  monet  auctorilas,  etc.  Sla- 
luimus  ciiim  ut  qualescunque  posscssiones,  etc.  In 
quibus  hsec  propriis  nominibus  adnotanda,  etc.  Nuiii, 
etc.  Si  qua  igitur,  etc.  Amen  (69). 

Ego  Innoceutius  Catholicse  Ecclesiae  episcopus. 

Ego  Guillelmus  Prsenestinus  episcopus. 

Ego  Theodevinus  S.  Rufina)  episc. 

Ego  Anselmus  presb.  card. 

Ego  Lucas  presb.  card. 

Kgo  Guido  indignus  saccrdos. 

Ego  Gregorius  diac.  SS.  Sergii  et  Bacchi. 

EgoGuidus  diac.  carJ.  S.  Adriani. 

Ego  Chrysogonus  diac.  card.  S.    Mariaj   in   Por- 

licu. 

Dalum  Pisis  permaraun  Aymerici  S.  R.  E.  diac. 
card.  et  cancellarii,  vii  Idus  Decembris,  ind.  xiv, 
Incarn.  Dom.  anno  1136,  ponlificalus  vero  D.  Inno- 
centii  papae  II  anno  vii. 

CCXLIX. 
Confirmat  ordinemcanonicorum  regularium  S,  A  u- 
gusiiniyrecensintroductufn in Steinfeldense  cceno- 
bium  Coloniensis  dioecesis, 

(Anno  1136,  Dec.  10.) 

[COCQUELINES,  t.  II,   p.  3i35t.]  p 

Innocentius  episcopus,  servus  servomm  Dei,  di- 
lectis  filiis  Everuino  pra^posito  et  fratribus  in  eccle- 
sia  de  Sleinvelt  canonicam  vilam  professis,  tam 
prajsenlibus  quam  futuris  in  perpetuum. 

Piae  postulatio  volunlatisdebeteffectu  prosequente 
compleri,  quatenus  devolionis  sinceritas  laudabiJiter 
enitescal,  et  utilitas  postulala  vires  indubitanter 
assumat.  Proinde,  dilecti  in  Domino  filii,  veslris 
rationabilibus  postulalionibus  gratum  praebentes 
assensum,  ecclesiam  Steinvelt,  in  qua  divinis  estis 
obscquiiii  mancipati,  apostolicaesedispriviiegiocom- 
muniTius  in  primis  siquidem  statucntes  ul  ordo  ca- 


ibidem  noscilur  institutus,  perpetuis  futuris  tempo- 
ribus  inviolabiliier  ohservetur.  Praecipimus  insuper 
ut  nuUifratrum  vestrorum,  postfaclam  professionem, 
absque  libera  prsepositiet  fratrum  licentia  ccclesiam 
vestram  relinquere,  el  ad  alium  locum  liceat  trans- 
volare,  nec  aliquis  eum  retinere  praesumat  in  praepo- 
situris  quae  per  fratres  vestros  inslituuntur.  Ordo 
vcster  secundum  beati  Augustini  rcgulam  tencalur, 
et  si  quid  novi  inordine  staluendum  fuerit,  communi 
assensu  praelatorum  vestri  annui  convcntus  concor- 
diter  slaluatur.  Praeposituras  quoquc  avestris  fra- 
tribus  institutas,  a  vobis  pro  confirmatione  ordinis 
visitari,  et  praepositos  earum,  per  singulos  annos 
vestram  ecclesiam  visitare  decernimus.  Monasteria 
B  quoque  sanctimonialium,  qui  se  magisterio  vestrae 
ecclesiae  regenda  subjiciunt  ab  eodem  se  absolvi,  et 
aiii  subdi  poslea  non  praesumant.  Ut  autem  omni- 
potenti  Domino  servire  securius  valcatis,  liberlatem 
a  recolendae  memoriae  Friderico  archiepiscopo  Colo- 
nicnsi  ecclesiae  vestrae  concessam,  et  a  venerabili 
fralre  nostro,  Brunone,  ejus  deccssore,  postmodum 
approbalam,  ipsius  precibus  inclinati,   omnimodam 

firmitatem  in  perpetuum  tenere  sancimus.  Porro 
quascunque  possessiones,  quaecunque  bona,  eadem 
ecclesia  Steinvelt  inpraesentiarum  juste  ct  legitime 
possidet,  aut  in  futurum,  concessione  pontificum, 
liberalitate  regum  vel  principum,  oblalione  fidelium, 
seu  aliis  justis  modis,    praestante   Domino,    poterit 

ndipisci,  firma  vobis  vestrisque  succcssoribus  ct 
^  illibata  consislant.  Si  qua  igitur  in  futurum  cccle- 
siastica  saecularisve  persona,  hanc  nostrae  constitu- 
tionis  paginam  sciens,  contra  eam  temere  venire 
tcntaverit,  secundo  tcrtiove  commonita,  si  non  sa- 
tisfactione  emcndaverit,  potestatis  honorisquc  sui 
dignitate  careat,  reamque  se  divino  judicio  existere 
de  pcrpetrata  iniquitale  recognoscat,  et  a  sacratis- 
simo  corpore  et  sanguine  Dei  et  Redemptoris  nostri 
Jesu  Christi  aliena  fiat,  atque  in  extremo  examine 
districtae  ultioni  subjaceat.  Cunctis  autem  eidem 
loco  sua  jura  servantibus  sit  pax  Domini  nostri  Jcsn 
Christi,  quatenus  et  hic  fructum  bonae  actionis  pcr- 
cipiant,  et  apud  districtum  judicem  praemia  aeternso 
pacis  inveniant.  Amen. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus 
subscripsi. 

Ego  Guillelmus  Praenestinus  episcopus. 

Ego  Gregorius  diaconus  cardinalis  SS.  Sergii  et 
Bacchi. 

Ego  Theodewinus  Sanctae  Rufinae  episcopus. 

Ego  Anselmus  presbyter  cardinalis. 

Ego  Benfredus  presbyter  cardinalis. 

Ego  Chrysogonus  diaconus  card.  S.  Mariae  inPor- 
ticu. 


Ego  Lucas  pre&byler  card.  tituli  SS.    Joaonis  et 
PauR. 

Ego  Martinus  presbyter  card.  tit.  S.  Stephani. 


(GO)  Qu»  in  iioc  privilegio  omittuotar  suppie  ex  baUa  anni  1133,  Mart.  19.  supra,  aab  num.  13*. 


m 


EPISTOL^  ET  PRIVILKGIA 


302 


Ego  Guido  indignus  sacerdos.  A 

Ego  Gregorius  presbyter  cardinalis  tit.  S.  Priscae. 
Dala  Pisis  per  mannm  Aymerici,  sanctae  Romanae 
Eeclesiaediaconicard.  et  cancelJarii,  iv  IdusDecem- 
bris,  iodietione  xiv,  Incamationis  Dominicae  anno 
il^6,  pontificatus  vero  domni  Innocentii  papae  II 
anno  vu. 

CCL. 
Ad  Siephanum  Anglorum  regem.  —  /n  regem  una' 
nimiter  electum  et  consecratum  in  specialem  B, 
Vetri  et  Romauce  Ecclesia^  filium  recipit, 

(Anno  li36.) 
[D.  BouQUBT,  t.  X7,  p.  391.] 

iicNocBNTiirs  episcopus,  tervus  servorum  Dei,  cha- 
rissimo  in  Christo  filio  STEpnANo,  illustri  Anglorum 
regi,  salutem  et  apostolicam  benedictionem.  ^ 

Rex  regom  et  Dominus  dominantium,  in  cujus 

m&nu  sunt  omnium  potestates  et  omnia  jura  regno- 

nun,    ex    incomprehensibili    supernae  providentiae 

dispensatione,  quando  vult,  mutat  tempora  et  trans- 

fert  regna.  Sicut  enui  attestatur  Propbeta  :  Domi- 

natar  excelsus  in  regno  /lominum,  et  cui  voluerit 

datHlud{Dan,  iv,  \i).  Quot  commoditates,  quanta 

jncnnditatis  tranquillitas,  quantumque  justitiae  cen- 

sora  in  regno  Anglise  et  ducatu  Northmanniae,  re- 

gaanle  filio  noatro  glorioso  Henrico  rege,  viguerunt, 

eohumanis  rebus  exempto,  oculata  fide  perclaruit. 

Com  eliam  idem  esset  religiosorum  virorum  amator, 

pieia  el  justitiae  cultor,  viduarum   et  orphanorum 

propitius  consolalor,  et  eorum  qulimpotentiadefen- 

dere  se  non  poterant  pius  defensor,  ipso  sublato  de  ^ 

medio,  prout  accepimus.  turbata  est  religio  in  regno 

hngWsB,  et  nuUum  mandatum  pacis  seu  justitiae  in 

idiutorio  regali  vigebat,  atque  atrocitatem  tanlorum 

sederum  comitabatur  impunitas.  Ne  autem  diulius 

(nssando  in  populum  Dei  debacchari  posset  dira 

tffocitas,  inclinata  est  ad  preces  religiosorum  viro- 

mm  divinae  miseratio  pietatis  ;  et  tantis   flagitiis 

potenter  occurrens    quemaJmodum,   venerabilium 

fnlnim  nostrorum  archiepiscoporum  episcoporum 

eanundem  regionum,  et  amatorum  sanctae  Romanae 

Bcelesiae,  gloriosi  Francorum  regis  et  illustris  viri 

eomitis  Theobaldi  scripta  testantur,  el  industriorum 

lironim  nobis  indicavit  assertio,  communi  voto  et 

muDimi  assensu  tam  procerum  quam  eliam  populi, 

te  in  regem  eligere,  et  a  praesulibus  regni  consecrari  D 

providit  (10).  Nos  cognoscentes  vota  tantorum  viro- 

(70)  StepbauusBoloniensiscomes(inquit  Ordericus 

Vitaiis,  lib.  xiii,  p.  902),  audita  morte  avunculi  sui, 

protinus  transfretavit,  et  a  Guillelmo  Cantuariensi 

arehiepiseopo    aliisque  praesulibus   ct   principibus 

teme  suscefi^us,  regale  fastigium  ascenait,  et  xvni 

Kal.  Jannani  {anni   1135)   coronatus  rex  quarlus 

dti  stirpe   Norlhmannorum   regnavit.  Northmanni 

aotem  Thefaoldum  fratrem  ejus  apud  Novumburgum 

eoovenientes  sibi  prasferre  voluerunt,  sed  in  ipso 

eooventa  a  quodam  monacho,  qui  Stephani  legatus 

cnt,  aadierunt  qood  omnes  Angli  Stephanum  susce- 

pissi^ni,  eiqoe  omnes  obedire,  eumque  sibi  regem 

fnt&eert  velleot :  mox  omnes,  annuente  Thcbaldo, 

ter^vemat  ooi  domioo  miiitare,  propter  honores 


rum  in  persoaam  tuara,  praeeunte  divina  gratia, 
convenisse,  pro  spe  eliam  cerla  te  bealo  Petro  in 
ipsa  consecrationis  tuae  die  obedientiam  et  reveren- 
liara  promisisbe,  el  quia  de  prajfati  regis  prosapia 
prope  posito  (71)  gradu  originem  traxisse  dignosce- 
ris;  quodde  le  factum  est  gralum  habenles,  te  in 
specialem  B.  Petri  et  sanctae  Romanae  Ecclesiae 
filium  affeciione  paterna  recipimus,  et  in  eadem 
honoris  ei  familiaritatis  praerogaliva  quae  praedeces- 
sor  tuus  egregiae  recordationis  Henricus  a  nobis 
coronabatur,  te  propensius  volumus  retinere. 

CCLI. 

BuUa  ingratiam  canonicorum  regularium  S.  Joannis 

in  suhurbio  Senonensi 
(Annoil36.) 
[Gall.  ChrUt.,XU,  Instrum.  359. J 
Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
leclo  filio  Haimardo  abbati  ecclesiaj  S.  Joannis 
evangelistae  quae  in  Senonensi  suburbio  sita  est, 
cjusque  successoribus  regulariter  substituendis  in 
perpetuum. 

Officii  nostri  hortatur  nos  auctoritas  Ecclesiarum 
statuia  satagere  el  earum  quieti  ac  utilitati  salubri- 
ter,  auxilianle  Domino,  providere.  Dignum  namque 
est  et  honestati  conveniens  esse  cognoscitur,  ut  qui 
ad  Ecclesairum  regimen  assumpti  fuimus,  eas  et  a 
pravorum  hominum  nequilia  tueamur,  et  B.  Petri 
atque  aposlolicae  sedis  patrocinio  muniamus.  Quam- 
obrem,  dilecte  in  Domino  fili  Raynarde  abbas,  peti- 
tiones  tuas  clementer  admittiraui»,  et  ecclesiam  S. 
Joannis,  cuiDeoauclorepraeesse  dignosceris,  sanctae 
Romaoae  Ecclesiae  privilegio  comraunimus,  statuen- 
tes  ut  quaeconque  bona,  quascunque  possessiones 
eadem  ecclesia  irapraesentiarum  juste  et  canonice 
possidet,  aut  in  fulurum  concessione  pontificum, 
liberalitate  regum  velprincipura,obIationefideIiura, 
sive  aliib  justis  modis,  ampliante  Deo,  poterit  adi- 
pisci,  firma  tibi  tuisque  successoribus  in  perpetuum 
et  illibata  serventur,  in  quibus  haec  propriis  nomini- 
bus  adnoUnda  subjunximus  :  ecclesiam  scilicetSancti 
Stephani  de  Castro-Raynardicumsuisappendiciis,a 
venerabili  fratre  nostro  Henrico  Senonensi  archi- 
episcopo  de  concensu  capituli  sui  praefatae  ecclesice 
S.  Joannis  concessam,  ecclesiam,  quoque  S.  Salva- 
loris  a  capitulo  et  canonicis  Senonensibus,  jam  dicto 
fratre  nostro  Henrico  archiepiscopo  assensum  prae- 
bente,  vobis  cum  omnibus  pertinentiis  commissam 

quos  in  utraque  barones  possidebant  regione.  The- 
baldus  igitur,  cura  major  natu  esset,  indignatus 
c|uod  regnum  non  habuerit,  ad  magna  negoiia  quae 
in  Galliis  eum  urgebant  fc^linavit,  et  Northmanniam 
diu  conculcari  negiigenterpermisit.  Rege  vero  nihilo* 
minus  in  Anglia  occupato,  reclore  Norihmannia 
caruit,  etc,  tora.  XII,  p.  755. 

(71)  Stephanus  natus  eiMtex  Adela,  sorore  Hen- 
rici  I  Angliae  regis,  qui,  ut  regnum  Mathildi  filiae 
suae  quondam  imperatrici,  tunc  Andegavensi  comi- 
tissae,  et  nepotibus  ex  ea  natis  aut  nascituris  assere- 
ret,  ei  procerum  et  ipsius  Stephani  fidcm  sacramen 
tis  pridem  obligaverat. 


303  INNOCBNTII 

et  a  beataB  meraoriae  praedecessore  nostro  papa  Ho-  A 
norio     confirmatam     concedimus,    ralificamus   el 

approbamus  auctoritate  apostolica,  etc 

Datum   anno  Domini  millesimo  centesimo  trice- 

simo  sexto. 

CCLII. 

Adcafionicos  ecclesice  S.  Frigdiani  Lucensis. 

(Circa  annum  il36.) 

[BALUz.,Mwcen.,  IV,  591.1 

Innocentius  episcopus,  servus  serToram  Dei,  di- 
lectis  filiis  canonicis  S.  Fridiani,  salutem  el  aposlo- 
]icam  Benedictionem . 

De  obilu  charissimi  filii  nostri  A.  prioris  vestri, 
recolcndce  memoriae,  tanto  amplius  condolemus, 
quanto  in  ejus  sublractione  nobis  ac  vobis  majora 
consilia  et  solatia  sunt  sublaU ;  verumlamen  non  g 
modlcum  consolamur,  quod  el  vila  ejus  coram  Deo 
et  hominibus  laudabilis  exstitit,  vosqueipsius  sacris 
disciplinis  instructos  in  persona  dilecti  filii  uoslri 
Jer.   unanimiter  convenisse,   el  in  pace  acle  uni- 

talo Ccetera  desunt. 

CCLIII. 

Vniversis  clericiset  laicis  perepiscopatum  Lucensem 

constitutis  Attonem  priorem  ei  fratres  ecclesias 

S.  trigdiani  commendat. 

(Anno  1133-H37,Jan.  5.) 
[Baluz.,  ibid.,  p.  589.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
leclis  filiis  universis  clcricis  ac  laicis  per  Lucanum 
episcopatum  consistenlibus,  salulera  et  apostolicara 
benediclionem.  C 

B.  Fridiani  ecclesia  pro  religione  el  vitae  ibidem 
Domino  famulantium  honestate,  lam  apnd  vicinas 
quam  apud  naliones  extcrnas,  maxima  devolione  el 
revercnlia  honoralur.  Per  cujus  profecto  instilulio- 
nem,  quamplures  hominum  Spiritus  sancli  gralia 
illuslrati,  relictis  porapis  saecularibus,  &e  ad  omni- 
potentis  Dei  servilium  Iranstulerunt,  et  suae  bonae 
conversalionis  exemplo  ad  recta  opera  excercenda 
informare  fidelium  populorum  animos  non  desistunt. 
iEquum  est  igitur  ut  sedes>poslolica  fratres  ipsius 
loci  paternis  affectionibus  diligat,  et  sui  erga  eos 
amoris  efficaciam  patentcr  ostendat.  Quapropter 
universitatem  veslram  exhortamur  in  Doraino,  ul 
dilectum  filium  vestrum  Allonem  priorem  ac  fra- 
Ires  prccfatae  S.  Fridiani  Ecclesiaj  devotissime  ho-  ^ 
norelis,  el  tam  in  hospitalitaie  quam  in  aliis  corum 
opporlunilalibus  hilari  benignitate  eis  solatia  prae- 
bcatis.  Uui  aulem  iliis  hospilalilalcm  denegal,  se 
non  manere  io  charilale  dcnjcnstrat.  Vestra  igitur 
interest,  dileclissimi  in  Domino  filii,  nostris  com- 
monilionibus  humiliter  obedire,  qualenus  ejusdem 
B.  Fridiani  et  oliorum  sanctorum  inlercedentibus 
meritis,  pro  eorumdem  fratrum  susceptione  et  im- 
pensis  bencficiis.  oralionum,  quae  in  eodem  loco 
Domino  exhibenlur,  participes  fieri,  et  posl  hujus 
vita;  cursum  aeternae  retributionis  mercedem  a  re- 
muucratore  omnium  bonorum  Deo  percipere  merea- 

mini. 
Data  Pisis  Nonis  Januarii 


II  PAP^ 


304 


CCLIV. 

Ad  Petronillam  Fontis  Ebraldi  abbatissam, 
(Anno  1133-1137,  Jan.  6.) 

[Pavillon,  Vie  de  Robert  d*Arbrissel,  Pr.,  p.  628.  J 
Innocentius  episcopus,    servus  servorum   Dei, 
dilectae    in    Christo    Petronillae    abbatissae   Fontis 
Ebraldi,  salutem  ct  apostolicam  benedictionem. 

Significalum  est  nobis  te  raagnopere  requiem 
quaerere  et  gregis  tibi  commissi  colla  vellc  quie- 
scere ;  quod  profeclo  tanto  gravius  ferimus  quanto 
diebus  istis  novissimis  periculosa  tempora  instare 
noscuntur.  Attende  ad  hoc  quod  apostolorum  prin- 
cipi  vocc  Dominica  dicitur  :  Si  diligis  me,  pasce  oves 
meaSy  ex  quo  nimirum  colligitur  quia,  si  is  qui  dono 
supemsB  gratiae  gregenu  Dominicam  pascendo  prac- 
est,  el  hoc  ipsum  facere  renuit,  pastorem  summura 
se  rainirae  araarederaonstrat;  sed  B.  Martinus  con- 
fessor  Domini  gloriosos,  praelatis  Ecclesiae  laudabile 
reliaquens  exemplum,  semetipsum,  si  adhuc  esset 
populo  necessarius,  laborem  pro  eo  subire  humiliter 
paralum  csse  ostendit.  Quapropter  dilcctionem 
luam  monemus,  et  per  obedieutiam  imperamus,  ut 
grcgem  tibi  comraissum  nulla  ratione  relinquas, 
sed  potius  more  solito  sorores  tuas  temporaliter  et 
spiritualiter  studeas  pro^urare,  quatenus  una  cum 
ipsis  praesentari  Regiuae  virginum  merearis,  immor- 
talitatis  stolam  a  remuneratore  omnium  bonorum 
Domino  perpeluis  laboribus  susceplura. 
Datum  Pisis  vi  Idus  Jannarii. 

CCLV. 

Ad  Ilugonem  archiepiscopum  Rothomagensemy  in 
corrigendis  vitiis  severum^  ud  mansuetudinem 
adhortatur,  promittit,  si  abbas  S,  Vandrigisiti 
«  usque  ad  proximam  Pentecoies  solemnitatem 
obedire  ei  contempserit,  se  sententiam  quam  in 
illum  rationabilem  promulgaverit,  ratam  habi- 
turum .  »  Stolam  dono  mittit, 

(Anno  1133-1137,  Jan.  20.) 
[Neustria  pia,  p.  174.] 

Innogbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei, 
venerabiii  fralri  Hugoni,  Rothomagensi  archiepi- 
scopo,  salutem  et  apostoiicam  benedictionera. 

Fervorcm  tuae  dilectionis  ac  constantiam  fidei, 
quae  in  persona  tua  hactenus  claruerunt,  exigente 
temporis  necessilate,  tam  apud  ecclesiasticas  quam 
sseculares  personas,  ipsis  operum  fructibus  sancta 
Dci  Ecclesia  comprobavit.  Unde  et  in  specula  domus 
Domini  divina  providentia  constitutus,  super  com- 
missum  gregem,  more  boni  pastoris,  diligenter  invi- 
gilas,  ct  te  severum  in  corrigendis  vitiis  exhibendo, 
episcopale  ofiirium  verbis  et  exemplis  adimplere 
contendis.  Age  nunc,  charissimc,  et,  juxta  Apostoli 
vocem,  obsecra,  increpa^  argue  {II  Tim,  iv),  in  om- 
nibus  tamen  charitate  et  raansuetudine,  ac  sancto- 
rum  canonum  forma  servata.  NecuUateaus  arbitre- 
ris  quod  ea,  quae  recte  a  te  statuta  sunt,  in  irritum 
devocare,  et  quae  plantaveris  disperdere  aut  eradi- 
care  velimus,  quin  potius  ea  quae  secoQdum  Deum 
et  justitiam  feceris,  perpetua  firmitate  volumus 
observari.  Quod  si  abbas  S.  Wandregisili,  usquead 


30.1 


EPISTOLE  ET  PRIVILEGIA. 


306 


proximam  Pentccostes  solemnitatem  obedire  frater-  A  episcopo,  si  quidem  gratiam  atquo  commanionem 


nitati  tuae  contcmpserit,  sententiam  quam,  in  ipsum 
rationabilcm  promulgabis,  apostolica  auctoritate, 
ratam  habebimns.  Pralcrcn,  frater  dilcclisi^ime,  te 
prspsentibus  littcris  duximus  commonendum,  qua- 
tenus  personam  tuam  studcas  prepararc,  ut  cum 
DuatiQm  nostrum  acceperis,  B.  Petri  servitium  va- 
leas  excrccre.  Stolam  ob  insignc  dilcctionis  de  collo 
Dostro  assumptam,  per  dilectos  fiiios  nostros,  R.  ut 
G.  viros  industrios  tibique  dcvolos,  charilati  tuse 
transroittimus,  ut  videlicet  ad  honorem  Dci  ct  B. 
Petri  reverentiam  nostric{ue  mcmoriam,  ca  assidue 
perfraaris. 
Data  Pisis  xiii  Kalend.  Februar. 

CCLVI-CCLVII. 

Privilcgium  pro  monasterio  SanctiPetri  Mellicensis, 

(Anno  1137,  Jan.  3.) 
[BuBBER,  Austria  illustrata,  p.  8.) 

I^NOCBNTius  episcopus,  servus  scrvorum  Dei,  di' 
lecto  filio  HERciiiNFaiDo  abbati  monasterii  Sancti 
Petri  ile  Medelik  ejasque  successoribus  regularitcr 
sobstitaendis  in  perpetuum. 

Apostoiicfle  sedis  cui,  diponente  Domino,  prsesi- 
demus,  aactoritate  eompellimur,  ut  venerabilia  loca, 
prxscrliro  quae  bcati  Petri  juris  existunt,  atque  per 
sanctas  inibi  Domino  famiiiaritates  diligamus,  et 
eorum  qaieti  et  utilitati  salubriler,  auxiliante  Deo, 
p<x>videre  curemus.  Hujus  itaque  rationis  intuitu, 
dilecte  ia  Domino  fili  Ilerchiufride  abbas,  tuis  ratio- 


apostolica)  scdis  babuerit,  et  si  ca  gratis  ac  sinc 
pravitatc  aliqua  volucrit  exhibcre  ;  alioquin  qucm 
malueritis  Calholicum  adcatis  antislitcm.qui  nimirum 
apostolic.c  scdis  fultus  auctorilatc,  quod  poslulatur 
indulgcat.  Lnicos  sanc  seu  clericos  s.Tcularem  vitam 
agentcs,  absque  ullius  episcopi  vel  pracposili  contra- 
dictione  ad  conversionem  suscipiendi  liccnliam  ha- 
beatis.  Scpulturam  quoque  ipsius  loci  liberam  om- 
nino  cssc  decernimus,  ut  videlicet  eorum  qui  illic 
sepeliri  dcsideraverint,  devotioni  et  extremae  volun- 
tati  nisi  forte  excommunicati  sint,  nullus  obsistat. 
Advocatus  autem  ejusdem  loci  Luipoldus  marchio 
maiicat,  vel  ejus  hsercs,  quicunque  in  posterum 
roarchiamobtinuerit.  Verumtamen  neque  illi^,  nequc 
B  alicui  prorsus  hominum  liceat  in  eodem  monasterio 
vel  in  bonis  ejus  quidquam  tibi  temere  vindicare, 
aut  ejus  possessiones  auferre,  vel  ablatas  retinerc, 
minuere,  aut  aliquibus  vexalionibus,  fatigare,  sed 
omnia  qua)  inpracsentiarum  idem  cocnobium  juste 
et  legitime  po8sidet,aut  in  fulurum  concessione  pon- 
tificum,  largitione  regum  vel  principum,  oblatione 
iidelium,  seu  aliis  justis  modis,  auxiliante  Dco, 
polcrit  adipisci,  integra  et  iliibata  conserventur 
eorum,  pro  quorum  sustentatione  et  gubernatione 
conccssa  sunt,  usibus  omnimodis  profutura.  Ad  in- 
dicium  autem  perceptse  hujus  a  Romana  Ecclesia 
libertalis,  nobis  nostrisque  successoribus  aureum 
unum  annis  singulis  persolvetis.  Si  qua   igilur   in 

posterum   ecclcsiastica  soDCuIarisve  persona,   hanc 
Dabilibus    postulationibus  annucntes,    Beati  Petri  q  ^^^^^^  constitulionis   paginam   scicns,  contra  eam 

moDaslerium,  cui  divina  providentia  praesiJes,  quod      jgmere  venire  tentaverit  ;  si  secundo  tertiove  com- 


Qlique  illustris  vir  Luipoldus  marchio  a  parentibus 
luis  in  Medlick,  in  parochia  Pataviensi  construclum, 
ct  sub  patronalus  sui  jure  possessum,  sanctae  Ro- 
maoffi  Ecclesise  obtulit,  cjus  tuiiione  perpelua  con- 
foveodum  ad  inslar  pra^lecessorum  nostrorum  reco- 
ieodae  memoria^  Paschalis  et  C^alixti  Romanorum 
pootificum,  apostolicx  sedis  privilegiocommunimus; 
statueotes  ut  quascunque  possessiones  qusecunque 
prsdia  sive  ecclesias  cum  decimarum  oblatiouibus 
praedieti  principes  Luipoldus,  et  pater  ejus  Luipol- 
dos,  ac  caeteri  parentes  ejus,  seu  alii  fideles  de  jure 
proprio  eidem  ca^nobio  contulerunt,  sive  in  poste- 
nm   offerri  contigerit,  tibi  tuisque  succcssoribus 


monita,  reatum  suum  congrua  satisfactione  non 
emcndaverit,  potestatis  honorisque  sui  dignitate 
carcat,  reamque  se  divino  judicio  existere  de  per- 
petrata  iniquitate  cognoscat,  et  a  sacratissimo  cor- 
pore  ac  sanguine  Dei  et  Domini  Redemptoris  nostri 
Jesu  Christi  aliena  fiat,  atque  in  extremo  examine 
districta;  ullioni  subjaceat.  Cunctis  autem  eidem 
loco  jura  sua  servantibus  sit  pax  Domini  nostri  Jesu 
Christi,  quatenus  et  hic  tructum  bonae  actionis 
percipiant,  et  apud  districtum  judicem  prsemia 
aDlernae  pacis  inveniaDt.  Amen,  amen,  ameo. 

Datum  Pisis  per  manum  Hunnerici  sanctac^  Ro- 
man»  Ecclesiae  diaconi  et  cancellarii,   m  Nonas 


pnesentis  scriplapaginaroboramus.Obeunteverole  D  Januarii.  indict.  xiv,  Incamationis  Dominicae  anno 


QODC  ejas  loci  abk)ate,  vel  tuorum  quolibet  succes- 

ioram,  nullas  tibi  qualibet  subreptionis  astutia  seu 

violeotia  praeponatur,  nisi   quem  fratres  communi 

eoosensu,  vel  fratrumparsconsiliisanioris,  secundum 

Dei  cioDorem  et  fieati  fienedicti  Regulam,  providerint 

eligendam.  Electus  autem  ad  Romanum  pontilicem 

Teniat  consecrandus.  Porro  circummanentium  abba- 

Inm  aubire  judicium  non  eogamini,  nisi  fortc  illorum 

qoi  ad  jaa  et  proprietatcm  sedis  apostolicae  pertioent 

aini  eeclesiastics  necessitatis  causa  exegerit.  Chri- 

oleum  sancturo,  consecrationes  altarium  seu 

I,  ordinationes  mooachorum  qui  ad  sacros 

ardiaet  ftierint  promovendi,  a  Pataviensi  accipietis 


1 1 36,  pontificatus  domni  Innocentii  II  papae  anno  vn. 

CCLVni. 

Agnetem.uxoremquondam  Leopoldi  marchionis,  ct 
filios  ejus  de  Leopoldi  morte  consolatur.  Monachos 
Mellicenses  commendat.  Ha^c  addit  :  ^tjuxtapeti- 
tioncs  vestras  charissimum  /ilium  imperatorem 
Lolharium^  cum  ipsum  nos  videre  contigerit^  ut 
vestram  vobis  justitiam  conservet^  libenter  et  alfe- 
ctuose  rogabimus.  » 

(Anno  1137,  Jan.  8.) 

[FiscnEa,  itfeJrcto.  Sc/iim.  v.  Klosternenbrurg  U, 
132  (SciiRAMB,  Chron.  Mellic.^  71).[ 


307 


INNOCENTII  II  PAP.E. 


308 


CCLIX. 


A  paginam  sciens,  contra  eam  temere  venire  tentave- 


Monasterium  S.  Trinitatis  Sacargiense  tuendum 
suscipit  ejusque  privilegia  confirmat. 

(Anno  1137,  Jan.  21.) 

[AnnaL  CamalduL,  III,  258.] 

CCLX. 

Privilegium  pro  ecclesia  Bonas  Spei. 

(Anno  1137,  Jan.  27.) 

[HuGO,  AnnaL  Prcemonstr.  l,  301.] 

Innocentius   episcopus,    servus  servorum  Dci, 

dilecto  filio  Odoni,   abbati  de  Bona  Spe,   ejusque 

successoribus  regulariter  substituendis,   in  perpe- 

tuum. 

Piae  postulatio  voluntatis  effectu  debet  prosequente 
compleriy  quatenus  ct  devotionis  sinceritas  laudabi- 
liter  enitescat,  et  utilitas  postulata  vires  indubitanter  ^ 
assumat.  Quamobrcm,  dilecte  io  Domino  fili  Odo 
abbas  venerabiiis  fratris  nostri  Milonis  Tervancnsis 
episcopi,  religiosi  siquidem,  prudentis  atque  di- 
screti  viri  precibus  inclinati,  tuis  justis  desideriis 
clementer  annuimus,   et  ecclesiam  de  Bona  Spc, 

cui  Deo  auctore,  praeesse  dignosceris,  apostolicae 
sedis  privilegio,  communimus  slatuentes  ut  quas- 
cunque  possessiones,  qusecunque  bona  eadcm  ec- 
desia  inprsesentiarum  justeet  canonice  possidet,  aut 
in  futurumconcessione  pontificum,  largitione  regum, 
vel  principum,  oblatione  fidelium,  seu  aliis  justis 
mo(Us  rationabiiiter,  praeslante  Domino,  poterit 
adipisci,  firma  tibi  tuisque  successoribus  et  illibala 
serventur.  In  quibus  baec  propriis  visa  sunt  expri- 


rit,  secundo  tertiove  commonita^  si  non  satisfdc- 
ctione  congrua  reatum  suum  corrcxerit  potestatis 
honorisque  sui  periculum  patiatur,  et  a  sacralissimo 
corpore  et  sanguine  Dei  ac  Domini  nostri  Jesu 
Christi  aliena  tiat,  atque  in  extremo  examiDC  di- 
strictae  subjaceat  ullioni.  Cunclis  autem  eid^m  loco 
jura  sua  servantibus  sit  pax  Domini  nostri  Jesu 
Chrisii,  quatenus  et  hic  fructum  bonae  actionis  per- 
cipiant,  et  apud  districtum  judicem  pra^mia  aetemae 
pacis  inveniant.  Amen,  amen,  amen. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus. 

Ego  Guillelmus  Prsenestinus  episcopus. 

Ego  Theodwinus  S.  Rufmse  episcopus. 

Ego  Drogo  Ostiensi.H  episcopus. 

Ego  Albertus  Albanensis  episcopus. 

Ego  Anselmus  presbyter  cardinalis  titulo  S.  Lau- 
rentii  in  Licina. 

Ego  Bezifardus,  presbyler  cardinalis   titulo   Ve- 
stinse. 

Ego  Lucas  presbyter  cardinalis  Sanctorum  Joan- 
nis  et  Pauli. 

Ego  Martinus,  prcsbyter  cardinalis  titulo  Sancti 
Stephani . 

Ego  Guido  indignus  sacerdos. 

Ego  GG.  presbyter  cardinalis  titulo  S.  Prisc»:. 

Ego  Bernardus  presbvter  cardinalis  titulo  Sancti 
Chrysogoni. 

Ego    Gregorius   diaconus  cardinalis  Sanclorum 

Sergii  et  Bacchi. 


menda  vocabulis  :  Allodium  scilicet,  in  quo  praefata  G     ^g^  Guido  diaconus  cardinalis  titulo  Sanctorum 
Beatae  Dei  genilricis  ecclesia  sila  est  in  loco  de      Cosmse  et  Damiani. 


Vallereilla.  Allodium  de  Raroelgiis  ;  allodium  de 
Gays  ;  tria  molendina,  duo  videlicet  juxla  abbaliam 
et  tertium  in  valle  de  Lestinis.  Allodium  de  Morteri, 
salvo  siquidem  censu  annuo,  quam  canonicis  S. 
Yonnis  de  Valencianis  debetis  pro  ea  persolvere, 
scilicet  quinque  modios  avenae  ;  duos  modios  boni 

frumenti,  et  dimidium  ;  duos  modios  siliginis  et 
dimidium  ;  tredccim  nummos,  et  totidem  Gallina- 
tios.  Pro  toia  decima  tam  annonae,  quam  pecorum 
decem  modios  et  tres  solidos.  Pro  decima  curiae 
juxta  abbatiam,  sex  nummos  ecclesiae  Sanctie  Marite 
Cameracensis   solvendos.    Pro    decima  de    Ras- 


Datum  Pisis  por  manum  Aimerici,  sanctae  Roma- 
naj  Ecclesiae  diaconi  cardinalis  et  cancellarii,  vi 
Kal.  Februarii,  indiclione  xv,  Incarnat.  Domini 
anno  1137,  pontificatus  vcro  domni  Innocentii  II 
papae  anno  vii. 

CCLXI. 

Bulla  confirmatrix  translationis  abbatio!  a  S.  Pir- 
mino  ad  Joannem  secus  Seylam,  nec  non  posses- 
sionem  ejusdem  abbatias. 

(Anno  1137,  Jan.  30.) 
[HuGO,  Annalesord.  Pramonstr.^  I,  691.] 
Innocbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 


melgiis,    annonae  ac  pecorum,  ecclesiae  Lobiensi      iccio  filio  Fulconi  Ambianensi  abbati  de  S.  Joanne, 
decemsolidos.  Pro  decima   pecorum  de  Gays,  ec- ^  (.jupque   fratribus  regulariter  substituendis  in   per- 


clesiae  S.  Huberti  de  Marolis,  quinque  solidos.  Quae 
utique  supradicta,  scriptis  seu  chirographis  eoruni, 
per  quos  eadem  possidetis  vobis  sunt  concessa 
atque  firroata.  Deceruimus  ergo  ut  nulli  omnino 
hominum  liceat  prsefatam  ecciesiam  Beatae  Mariae  de 
Bona  Spe  temere  perturbare,  aut  ejus  possessiones 
auferre,  vel  ablatas  retinere,  roinuere,  aut  aliquibus 
vexationibus  fatigare,  sed  omnia  ei;  cum  integritate 
serventur,  eorum  pro  quorum  gubernatione  et 
sustentatione  concessa  sunt,  usibus  profulura, 
salva  nimirum  dioecesani  episcopi  canonica  justitia 
et  reverentia.  Si  qua  igitur  in  posterum  ecclesia ' 
stica  saecularisve  persona,  hanc  nostrae  constitutionis 


petuum. 

Pia  poslulatio  vcluntatis  debete£Pectaprosequente 
coniplori,  quatenus  el  devotionis  sinceritas  lauda- 
biliter  enitescat,  et  ntilitas  postulata  vires  indubi- 
tanter  assumat.  Quamobrem,  dilecte  in  Domino  tili 
Fulco  abbas,  venerabilis  fratris  uostri  Milonis  Ter- 
vanensis  episcopi,  religiosi  siquidem,  prudentis  at- 
que  discreti  viri,  precibus  inclinuli,  tuis  justis  de- 
sideriis  clementer  annuimus,  et  ecclcsiam  de  S. 
Joanne  cui  Deo  auctore  praeesse  dignosceris,  apo- 
slolicae  sedis  privilegio  communimus,  statuentes  ut 
quascunque  possessiones,  qusecunque  bona  eadem 
ecclesia  inpraescntiarom  juste  et  canonice  possidet» 


309 


EPlSTOLiE  ET  PRIVILEGIA. 


310 


aut  in  futurum   coDcessione   pontiiicuni,    largillone  A     Ego  Guido  diacon.  caid.  SS.  Cosmije  el  Damiani. 


regum  vel  principum,  oblatione  fldelium,  seu  aliis 
justis  modis  rationabililor  prsRstante  Domino  polcrit 
adipisci,  Hrnia  tibi  luisque  successoribus  et  iilibata 
jcr^-cnlur ;  in  quibus  lisec  propria  visa  sunt  cxpri- 
meDda  TOcabuHs  :  altare  videlicet  S.  Germani,  et 
altare  S.  Firmini  de  valle,  ct  altarc  S.  Marcelli,cum 
tota  decima  ecclesiae,  ad  quod  videlicet  altarc  S. 
Marcelli  pertinet,  villa  quaD  dicilur  Marlcmont,  et 
villula  qu^e  dicitur  Bertincuria.  Molendinum  quoque 
quod  dedit  vobis  vicedominus  de  Pincheni  (Pe- 
ylqny),  Decimas  eliam  animalium  et  nuUimentorum 
vcstrorum  quas  utique  venerabilium  fratrum  nostro- 
rum  precibus  Rainaldi  llemensis  archiepi.scopi  ei 
Guarioi  Ambianensis  episcopi,  vobis  canonici  iS. 
Maria;  Ambianensis  ecclesiae  concesseruut.  Curium 
quoquc  in  valle  Guidonis  sitam  cum  oratorio  et 
lerrd  quae  iiertinent  ad  ipsam  vallem  cum  decima. 
Exlra  vero  ubicunque  in  lerritorio  de  Mairiu  ler- 
ram  fratres  excoluerinl.  Tertiam  partem  decimie 
cai«  ecclesiae  de  \Vu":bercurle  quam  dedit  Robertus 
i-Iericus.  Qua;  nimirum  omnia  ad  vcstram  ecclesiam 
spectare  noscuntur.  Decernimus  ergo  ut  nuUi  ho- 
ruinum  liceat  praefatam  ecclesiam  B.  Joannis  Ba- 
plists  temcre  perturbare,  aut  ejus  posscssioncs 
auferre,  vel  ablatas  retinere,  minuere,  aut  aliquibus 
vi<iiationibus  fatigarc,  sed  omnia  ei  in  iolegriUite 
scrventur,  eorum,  pro  quorum  gubernatione  tt 
sustentatione  concessa  sunt,  usibus  profutura, 
silva  nimirum  diceccsani   episcopi   canonica  justilia 


Ego  Guido  diacon.  canl.  litulo  S.  Adriani. 

Dala  Pisis  per  raanum  Alhorici,  sancla»  Romanaj 
Ecclesicc  didcou.  cardinaUs  et  canccllarii,  iii  Kal. 
Febr.,  iiidictione  xv,  lucarnalionis  Dominicae  anno 
1137;  iK)ntificatus  vero  domni  lunocenlii  II  papas 
anno  vii.  * 

CCLXII. 

Priuileyiiim  pro  monasterio  S.  Petri  Selincurknsis, 

(Anno  1137.  Jan.  30.) 

[Huuo,  AnnaL  ord,  Prsemonstrat.,  l.  II,  p.  360.] 

Innocentius  episcopus,  scrvus  servorum  Dei,  di- 
loclo  filio  Galtero  abbati   Sancti    Polri   de  Selin- 
B  curia,  tyusque  successoribus   regulariter  substiluon- 
dis  in  pcrpetuum. 

PiiB  postulationos  voluutiitis  cfiFoclu  debemus  pro- 
soquente  complere,  ut  et  devotionis  sincerilas  in- 
dubitantcr  vircs  assumat.  Quamobrom,  fdi  Galterc 
abbas  Sancli  Pclri  dc  Sehncuria,  luisjuslisdosidoriis 
clementer  annuimus,  et  ecclesiam  cui,  Doo  au- 
clore,  praeesse  dignosceris,  apostolico)  sedis 
privilegio  communimus,  statuentes  ut  quascunque 
possessiooncs,  qusecunque  bona  impnesentiaium 
justc  ct  canonice  possidet,  aut  in  futurum,  conces- 
sione  pontiticum,  largitionc  regum  vcl  principum^ 
oblatione  fidelium  seu  aliis  justis  modis  rationabi- 
litcr,  praeslante  Domino,  potcrit  adipisci,  firma  tibi 
tuisque  successoribus   et   illibata  serventur.  In  qui- 


el  rc^crenlia.    Si  qua  igilur  in   poslenim   ecclesia-      j,^^  „^^  -^  exprimenda  sunl  vocabulis  :  lerra 

$tica  saecularisve  persooa,  hanc  nostrse  constitutionis 
paginam  sciens,  contra  eam   vcnire   temere  tenla- 


vmt,  secundo  tertiove  commonila,  si  non  reatum 
suum  congrua  saiisfactione  correxerit  ,  potestatis 
IwDorisque  sui  periculum  patiatur,  ct  a  sacratissimo 
corpore  ac  sanguine  Dei  ac  Domini  Redemptoris 
Dostri  Jesu  Christi  aliena  tiat,  atque  in  exU^emo 
examine  districtae  subjaccat  ultioni.  Cunctis  auU^m 
eidem  loco  sua  jura  servantibus  sit  pax  Domini 
nosUi  Jesu  Christi  quatenus  ct  hic  fructum  bonas 
aetioDis  percipiant,  et  apud  districlum  judicem 
praemia  aetemae  pacis  iaveniant.  Amen. 

Ego  loDOcentius  Catholicae  Ecclesise  episcopus. 

figo  Guillelmus  PrsoestiDus  episcopus. 

Ego  TheodwiDus  S.  VuUiDae  episcopus. 
Ego  Drogo  OsticDsis  episcopus. 
Ego  Albertus  AlbaocDsis  episcopus. 
Ego  Aoselmus  presbvter  cardioalis  titulo  S.  Lau- 
rentii  ia  Lucioa. 

Ego  Leltifredus  presbytcr  cardioalis  titulo  Vestiutr. 
^o  Lucas  presb.  card.  tit.  SS.  Joannis  et  Pauli. 
Ego  Martinus  prcsb.  card.  tit.  S.  Stcphani. 
Kgo  Guido  iodignus  sac^rdos. 
Ego  GG.  presbyter  cardin.  tit.  S.  Prisca'. 
Ego  Banardus  presbyt.  card.  tlt.  S.  Grisogoni. 
E^o  Gregorius  diacon.  card.   tit.   SS.    Sergii  ot 
IfeedD. 


scilicet  quae  esl  contra  ecclesiam,  et  duae  partes 
docimae  de  Selincuria ;  torlia  pars  decimae  de  War- 
suvio,  decima)  eliam  omnium  animalium  et  horto- 
rum  ejusdem  loci  quas  concessit  dominus  Frumol- 
dus  prior,  et  universum  capitulum  Sancti  Martini 
Ambianonsis,  et  tcrlia  pars   dccimae  de  Tanchere- 

maisnil,  elc Omnia  quae  Guarinus  episcopus  et 

Simon   archidiaconus  prsedictae  ecclosiae  concessc- 

runt,  clc Dccernimus  ul  nulli  omnino  hominum 

liceal  praefalam   ecclesiam  lemero    perturbare,  aul 
ejus  posscssionnes  auforre,   ablatas  retinere,   mi- 
nucre,    vel   aliquibus    vexatiooibus    fatigare,     sed 
omnia  cum  intcgritate   servenlur  eorum,    pro  quo- 
rum  gubcrnatione  et  sustentatione   concessa  sunt, 
p.  usibus  profutura,  salva  nimirum  episcopi  dioecesani 
canonica  juslitia.   Si   qua   igitur  occlesiastica  saecu- 
larisve  persona,  hanc  nostrae  coostitutionis  paginam 
sciens,    contra   eam   vcDire    temerc  tentaverit,  se- 
cundo   tertiove  commonita,    si  non    reatum   suum 
congrua  satisfactione  correxerit,   potesUitis  hoooris- 
quc  sui  piaculum  patiatiur,  el  a  sacralissimo  corporo 
et  sanguinc  Doi  et  Domini  Redemptoris   nostri  Jesu 
Christi  aliona  tiat,   atquo   in  extrcmo   examine  di- 
stricUe  subjacoat  ullioni.    Cunctis   auU;m  eidom  loco 
jura  sua  senantibus  sit   pax   Domini   nostri   Jesu 
Christi,  quatenus  ct  hic  fructum    bonae  actionis  per- 
cipiant,  et  apud  districtum  judiccm  praemia  sctcrnae 
pacis  inveniaut. 
Data  Pisis  per  manum  Almerici,  sanctae  Romanae 


311 


INNOCENTU  U  PAPiE 


312 


Ecclesiffi  diaconi  cardinalis  et  cancellarii,  lu  Kalen-  A  conseirentur  usibus  fratnim   ibidem  Domino  fama- 


das  Fcbruarii,  indictione  zv,  IncamationisDominicae 
anno  1137  ponlificatus  domni  Innocenti  II  papae 
anno  vii. 

CCLXin. 

Monasterii  S.  Marice  de  Columbapoisestiones  rogatu 
Bernardi  abbaiis  ClarevallensiSf  confirmat, 

(Anno  1137,  Febr.  7.) 
[Ughelli,  Italia  sacra^  II,  213.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  cha- 
rissimo  in  Christo  filio  Bernardo  Clarevallensi 
abbati,  ejusque  successoribus  regulariter  substi- 
tuendis  in  loco  qui  Columba   dicitur,    et  Carettum 


lantium  profutura.    Si  qua  sanc  ecclesiastica  ssecu- 

larisve  persona,  hanc  notrse  concessionis  paginam 

sciens,  centra  eam  temere  venire  tentavcrit,  secundo 

tcrtiove    commonita,     nisi     pracsumptionem    suam 

congrua   satisfactione   correxerit,  potcstatis  hono- 

risque   sui   periculum    patiatur,    ct  a   sanctissimo 

corpore  ct  sanguineDci,  et  Domini  nostri  Jesu  Christi 

aliena  sit,  atque  in  extremo   examine  districtSD  sub- 

jaceat  ultioni.  Conservantes  autem   hasc  omnipoten- 

tis  Dei,  et  BB.   Petri  et   Pauli,   apostolorum  ejus, 

graliam  conscquantur.  Amen,  amen,  amen. 

Ego   Innoccntius   Catholicae   Ecclesiae  episcopus 

subs. 

Ego  Albericus  Ostiensis  episcopus  subsc. 
anliquitus  vocabalur,   quique  in    Placetino  episco-  g     ^^  Gerardus  presb.  card.  tit.  S.  Crucis  in  Jeru- 


patu  situs  est,  m  perpetuum. 

Piae  postulatio  voluntatis  eflectu  debet  promovere 
compiementum,     quatenus    devotionis    singularitat 
laudabiliter  enitescat,   et  utilitas    postu^ata    vires 
indubitanter   assumat.   Quamobrem,   charissime  in 
domino  fili  Bernarde  abbas,   tuis  precibus  annuen- 
tes,  monasterium,  quod  in  loco  qui  Columba  dicilur 
situm  est,  apostolicae  sedis  privilegio  communimus, 
statuentes  ut  quascunque   possessiones,    quaecunque 
bona  idem  tolus  inprsesentiarum  juste  et  canonice 
possidet,   aut  in  luturum  concessione  pontificum, 
largitione  principum,   oblatione  fidelium,   seu  aliis 
justis  modis,   prsestante  Domino,   poterit  adipisci. 
fratribus,  qui  ibidem  pro  tempore  fuerinl,   firmiter 
in  perpetuum  el  illibata  permaneant.  In  quibus  haec  p 
specialiter  duximus  adnotanda  :    omnes  videlicet 
tcrras  illas,  quas  illustr.  vir  Pallavicinus  (72)  marchio, 
et  nobilis  signifer  Placentise  civitalis,   sive  alii  boni 
viriy   eidem   loco    devotionis    intuitu,   contulerunt, 
quas   nimirum   ejusdem   loco   fratribus   quictas^  ct 
liberas  jure  perpetuo  permanere  et  ab  omni  ssecu- 
lari  exactione  remotas   fore  sancimus.   Et  quoniam 
communem  vitam  degentes  de  alionim  eleemosynis 
et  beneficentia  debent  vivere,   constituimus  ut  de 
laboribus,   quos  fratres  ipsius   monasterii  propriis 
manibus,  aut  sumptibus  excolunt,   nullus  ab  eis  de- 
cimas  exigere  ncc  suscipere  audeal.   Decemimus 
etiam  ut  a  villa,  quse  Senna  dicitur,  usque  Bundium, 
scu  infra  alios  terminos,   a  venerabili   fratre  nostro 
Arduino  episcopo,   nec  non  a  clero,  et  populo  Pla- 


salcm  subscr. 

Ego  Lucas  presb.  card.  tit.  SS.  Joannis  ct  Pauli 
SS. 

Ego  Bernardus  prcsb.  card.  tit.  S.  Chrysogoni 
SS. 

Ego  Ivo  diaconus  cardin.  S.  Mariae  in  Aquiro 
SS. 

Datum  Pisis  per  manum  Aimerici  S.  R.  E.  diac. 
card.  el  cancellarii,  vii  Id.  Fcbr.,  ind.  xv,  Incarn. 
Dom.  ann  1137,  pontific.  vero  D.  Innocentii  papac  II 
anno  vii. 

CCLXIV. 

Xenodochii  S.  Joannis  Hierosolymitani  protectionem 
suscipit,  bona  con/irmat,  privilegia  auget . 

(Anno  1137,  Febr.  8.) 

PriviUges  de  Vordre  de  Saint-Jean  de  JSrnsalem^ 

p.  85.] 

Innocentius  episcopus,  servus  sen'orum  Dei,  di- 
lecto  filio  Ratmundo  magistro  xenodochii  sanctae 
civitatis  Hierusalem,  ejusque  fratribus  tam  praesen- 
tibus  quam  futuris,  in  pcrpetuum. 

Christanse  fidci  religio  hoc  pie  crcdit  ct  vcraci- 
ter  profitetur,  quod  Dominus  et  Salvalor  noster 
Jesus  Christus,  cum  omnium  dives  esset,  pro  nobis 
est  pauper  effectus.  Unde  etiam  ipse  suis  imitato- 
ribus  opportuDse  consolationis  praemia  repromittcns, 
Beati^  inquit,  pauperes,  quoniam  vestrum  est  regnum 
cailorum  ;  idemque  pater  orphanorum  et  rcfugium 
ccntino  specialiter   designatos,   nulla  ecclcsia  quo-  ^  pauperum  ad  hospitalitatem   ac  beneficentiam   nos 


libet  tcmpore  construatur,  nuUaque  saecularis  habi- 
tatio  prorsus  fiat.  NuIIi  ergo  hominum  fas  sit  idem 
monasterium  temere  perturhare,  aut  ejus  posses- 
siones  auferre,  vel  ablatas  retinere,  mmuere,  seu 
quibuslibet   molestiis   fatigare,  sed  omnia  integra 

(72)  Marchio  Pallavicinus,  de  quo  hic  tanquam 
coenobii  singulari  bcnefactore  mentio  habctur, 
Obertus  fuit,  ut  in  chartulario  ejusdem  connobii  : 
Confiniayquas  Obertus  Pailavicinusmarchio  una  cum 
uxore^  et  filiis,  et  Conradus  Cavalcabovem  marchio 
cum  uxore  sua  de  terris  suijuris  pro  remedio  ani' 
marum  suarum  venerabili  monasterio  S.  Marias  de 
Columba  consilio  suorum  hominum,et  aliorum  bono^ 
rum  virorum  coneesserunt^  et  niis  prQpriis  manibus 


exhortans  in  Evangelio  ait  :  Quod  uni  ex  minimis 
meis  fecistis,  mihi  fecistis  ;  quique  ad  comproban- 
dam  tantae  humanitatis  cxcellentissimam  bonitatem, 
ctiam  pro  calice  aquae  frigidae  sc  merccdem  reddi- 
turum  asseruit.   Et  nos  igitur  quibus  ex  injunclo 

posuerunt,  et  ponere  fecerunt^  atque  in  chartiSy  quas 
prmfato  monasterio  fecerunt,  subscripti  sui 
munimitie  roboraverunt  an,  Incamationis  Domini 
nostn  Jesu  Christi  1136.  Hicille  Obertus  est,  cujus 
familia  ab  antiquo  Longobardorum  saeculo,  longa 
serie  deducta,  ad  nostram  usque  aetatem  pervenit. 
Exccssit  vcro  Obertus  an  1147.  Nobili  roarmoreo 
Uimulo  sepelitur  prope  fores  Golumbani  coenobii 
absque  ulla  prorsos  inscriptione. 


313 


EPISTOL^  ET  PRIVILEGIA. 


314 


officio  imminet  his  qui  longe  et  liis  qui  prope  sunt  A 
paterna  soUicitudine  providere^  devotionem  veslram 
debita  benignitate  complectimur,  et  qnemadmodum 
postulastis,  hospitaiem  domum  sancta;  civitatis 
Jerusaiem,  sub  beati  Petri  tutela  suscipimus,  et 
personas  sive  res  ad  eam  pertinentes  apostolicse 
sedis  privilegio  communimus  ;  statuentes  ut  quas- 
eunque  possessiones,  quaecunque  bona  idem  locus 
impraesentiarum  juste  et  canonice  possidet,  aut  in 
futurum  concessione  pontificum,  liberalitale  regum 
vel  principum,  oblatione  fidelium,  seu  aliis  justis 
modis  Deo  propilio  poterit  adipisci,  firma  vobis  in 
pcrpetuum  et  illibata  permaneant.  Si  quando  vero 
fuerint  loca  deserta,  eidem  venerabili  dorani  ab  aliquo 
pia  devotione  coUata,  liceat  vobi^iibidem  yillas  aedifi- 
care,  ecclesias  et  coemeteria  ad  opusomniumibima-  p 
nentium  fabricare.  Cum  autem  vobis  terrae  cultse  vel 
incultae  justo  titulo  conferentur,  facultatem  et  Ucen- 
tiam  habeatis  ibidem  oratoria  construendi,  etcoeme- 
teria  faciendi  ad  opus  tantum  fratrum  qui  de  vestra 
fuerint  mensa.  Decemirous  ergo  ut  receptores  vestra- 
rum  fraternitatum,  sive  coUectarum,  salvojuredomi- 
norum  suorum,  in  beati  Petri  et  nostra  protectione 
consistant  et  per  terras  in  quibus  fuerint,  pacem 
habeant.  Simili  modo  sancimus  ut  quicunque  in 
vestra  fuerit  fratemitate  receptus,  si  forte  ecclesia 
ad  qoam  pertinet  a  divinis  officiis  erit  prohibita, 
eumque  mori  contigerit,  eidem  sepultura  ecclesia- 
stica  denegetnr,  nisi  nominatim  anathematis  vin- 
culo  fueritinnodatus.  Prseterea  si  quis  fratram  ve- 
strorum,  qui  ad  recipiendas  easdem  fraterniiates 
vel  coUectas,  a  vobis  fuerint  missi  in  quamlibet  ^ 
civitatem,  castellum  vel  vicum  advenerint,  si  forte 
iocus  ipse  a  divinis  officiis  sit  interdictus,  pro  om- 
nipotenti.«  Dei  reverentia,  in  eorum  adventu,  semel 
in  anno  aperiantur  ecclesiae,  et  exclusis  excommu- 
nicatis,  divina  ibi  officia  celebrentur.  Quia  vero, 
omnia  vestra  sostentationibus  pauperum  et  pere- 
grinorum  debent  cedere,  ac  pro  hoc  nuUatenus  ea 
alus  usibus  convenit  applicari,  constituimus,  ut  de 
labonbus  quos  vestris  sumptibus  coUtis,  dare  deci- 
mas  non  cogamini. 

NuUi  ergo  hominum  fas  omnino  sit,  super  hac 
eoncessione  nostra  vos  temcre  perturbare,  aut  pos- 
sesaiones  vestras  auferre,  vel  ablatas  retinere, 
minoere,  seu  quibuslibet  molestiis  fatigare,  sed 
omnia  iolegra  eonserventur,  vestris  et  pauperum  ^ 
usibos  omnimodis  profutura.  Si  qua  igitur  in  po- 
sterom  ecclesiaslica  ssecularisve  persona,  hujus 
nostrae  constitotionis  paginam  sciens,  contra  eam 
temere  venire  tentaverit,  secondo  tertiove  commo- 
nita,  nisi  reatum  suum,  congrua  satisfactione  cor- 
rexerit,  potestatis  honorisque  sui  dignitate  careat, 
reamqoe  se  divino  judicio  existere  de  perpetrata 
iniqoitate  cognoscat,  et  a  sacralissimo  corpore  et 
saoguinc  Dei  ac  Domini  nostri  Jesu  Christi  aliena 
fiat^  atqoe  in  extremo  exaroine  districtae  ultioni 
subjaeeat.  Conctis  autem  eisdem  locis  sua  jura 
senraatibttSy  sit  pax  Domini  oostri  Jesu  Christi, 


quateous  et  hic  fructum  bona;  actionis  percipiant, 
et  apud  districtum  judicem  praemia  aetemae  pacis 
inveniant.  Amcn Amen. 

Sigilli  loco  scriplum  est  in  orbem  : 

Adjuva  nos,  Dbus,  salutaris  nostbr  . 

Et  in  medio  : 

Sanctus  Petrus,  sanctus  Paulus,  Lnnocentius 
papa  sbcundus 

Signatum  : 

Ego  Innocentius  CathoUcae  Ecclesiae  episcopus. 

Ego  Gerardus  presbyter  cardinalis  titulo  Sanctae 
Crucis  in  Hierasalem. 

Ego  Anselmus  presbyter  cardinaUs  titulo  Sancti 
Ijaurentii  in  Lucina. 

Ego  Lucas  presbyter  titulo  Saoctorum  Joannis 
et  PauU. 

Ego  frater  Bernardus  presbyter  cardinalia  titulo 
Sancti  Chrysogoni. 

Gregorius  diaconus  cardinalis  Ssnctonim  Sergii 
et  Bacchi. 

Egu  Drogo  Ostien.^is  episcopus. 

Ego  Grisogonus  diaconus  cardinalis  Sanctae  Ma- 
riae  in  Portu. 

Ego  Ubaldus  cardinalis  S.  Marise  in  Via  Lata. 

Ego  Theodeumirus  S.  Rufinae  episcopus. 

Ego  Wido  diaconus  cardinaUs  Sanctorum  Cosmae 
et  Damiani. 

Ego  Guido  cardinalis  Sancti  Adriani. 

Ego  Vassallus  diaconus  cardinalis  Sancti  Eusta- 
chU. 

Data  Pisis  per  manum  Aimerici,  sanctae  Romanae 

Ecclesiae  diaconi  cardinalis  et  canceUarii,  vii  Idus 

Februarii,   indictione  xv,  Incaraationis  Dominicae 

anno  millesimo  centesiroo  tricesimo  seplimo,  ponti- 

ficatus  vero  domni  InnocentU  papae  secundi  anno 

septimo. 

CCLXV. 

Privilegium  pro  monasteiio  Petri  Perusini, 

(Anno  1137,  Febr.  10.) 

[COCQDBLINBS,  II,  p.  234.] 

Innockntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lecto  filio  HiBRONYMO  abbati  monasterii  Sancti  Petri, 
quod  secus  Perasinam  civitatem  situm  est,  ejusque 
successoribus  regulariter  promovendis  in  per- 
petuum. 

Piae  postolatio  voluntatis  effectu  debet  prose- 
quente  compleri,  quatenus  devotionis  sinceritas 
laudabiliier  enitescat,  et  uUIitas  postulata  vires  in- 
dubitanter  assumat.  Eapropter,  dilecte  in  Domino 
fili  Hieronyme,  tuis  postulationibus  clemcnter  an- 
nuimus,  atque  praedecessorum  nostrorum  vestigiis 
inhaerentes,  monasterium  beati  Pelri,  cui  auctore 
Deo  praesides,  apostoUcae  sedis  privilegio  communi- 
mus  ;  statucntes  ut  quascunque  possessiones,  quae- 
cunque  bona  idem  locus  impraesentiarum  juste  et 
legitime  possidet,  aut  in  futurum  conccssionc  ponti- 
ficum,  largitione  principum,  oblatione  fidelium,  seu 
alus  justis  modis,  praestante  Domino,  poterit  adi- 
pisci,  tibi  tuisque  successoribus  firma  et  UUbata 


31.- 


INNOCKNTll  H  PAP.£ 


aif) 


permancant,  tam  in  ccclesiis  quam  in  cellis^curtibus, 
plebibus,  monasteriis,  tundis  atque  casalibus  :  in 
quibus  ulique  liaec  propriis  nominibus  duximus 
cxprimenda  :  plebem  scilicet  Sancti  Gonstantini, 
Sancli  Rufmi,  Sancli  Marlini,  et  Sancti  Joannis  ; 
plebem  Sancti  Martyrii,  ecclesiam  Sancti  Benedicti 
in  Angellione  cum  suis  pertinentiis,  ecclesiam  San- 
cti  Juslini  cum  curte  sua,  ecclesiam  Sancti  Andreae, 
et  Sancti  Angeli  de  Aliano,  cum  suis  pertinentiis, 
ccclcsiam  Sanclae  Mariae  in  Peliviano,  et  Sancli 
Clemcutis ;  curlem  de  Casale,  curtem  de  Pelroniano, 
et  boc,  quod  vobis  pcrtinet  de  curtc  ct  ecclcsia 
Sancti  Donati  de  Civilella,  necnon  et  terram  Ugonis 
nepotis  Bernonis  de  monte  Nigro.  Aposlolica^  quoque 
scdis  tibi  munimine  contirmamus  ecclesias  Sancto- 
rum  ApoUinaris,  Blasii  et  Montani,  cum  suis  omni- 
bus  pertinentiis,  salvo  annuo  censu  Farfensis  Ec- 
clesiae.  Quin  etiam  confirmamus  massas  tres  in 
comitatu  Perusino  ix>sitas,  unam  qux  vocatur  Cu- 
sulo,  alteram  Filoniio,  et  aliam  quae  nuncupatur 
Casalina,  cum  ecclesiis,  vineis,  campis,  hortis,mon- 
tibus,  cultis  et  incultis,  omnibusque  suis  pertinen- 
tiis  :  monasterium  quoque  Sancti  Angeli  in  comitaiu 
Astisinate,  in  loco  qui  dicitur  Limisano,  cum  cellis 
ct  capellis  suis,  et  cum  omnibus  sibi  pertinentibus, 
atque  monasterium  Sancti  Salvatoris  in  Cathale^ 
cum  omnibus  sibi  pertinentibus  ;  et  monasterium 
Sancti  Petri  in  Plojano  cum  universis  suis  perti- 
nentiis,  ecclesiam  Sancti  Sylvestri  in  Murcella,  ec- 
clesiam  Sancti  Donati,  et  quidquid  veslri  juris  esse 
dignoscitur  in  Agello,  ecclesiam  Sanctse  Mariae  in 
Podio  cum  omnibus  pertinentiis,  ecclesiam  Sancti 
Pauli  in  Monticello,  atqne  ecclcsiam  Sancti  Petri 
de  Petroniano,  cum  curte  sua.  Sane  chrisma,  olcum 
sanctum,  consecrationes  altarium,  sive  basilicarum, 
ordinationes  monachorum,  qui  ad  sacros  fuerint 
ordines  promovendi  et  clcricorum  ad  idem  mona- 
sterium  pertinentium,  a  dicecesano  accipietis  epi- 
scopo,  si  quidem  Catholicus  fuerit,  et  si  ea  gratis  et 
sinc  pravitate  volucrit  exhibere,  alioquin  liceat 
vobis  Catholicum,  qucm  malueritis,  adire  antisti- 
tem,  et  ab  eo  consecrationum  sacramenta  susci- 
pere ;  qui  sanctae  Romanae  Ecclesiac  fultus  auctori- 
late,  quae  postulatis  indulgeat.  Obeunte  vero  te, 
uunc  ejusdcm  loci  abbate,  vel  tuoram  quolibct 
successorum,  nullus  ibi  qualibet  subrepticnis  astu- 
tia,  seu  violentia  praeponatur,  nisi  quem  fratres 
communi  conscnsu,  vel  fratrum  pars  consilii  sa- 
nioris,  sccundum  Dei  timorem,  et  benti  Benedicti 
Regulam,  elegerint  a  Romano  pontifice  conse- 
crandum .  Missas  autem  publicas  in  eodem  mona- 
btcrio  per  episcopum  fieri,  vcl  stationes,  aut  ordi- 
uationes  aliquas  cclebrari,  pra?ter  abbatis  ac  fra- 
trum  voluntatem  omnimodo  prohibcmus,  nc  in 
scrvoruin  Dei  recessibus  occasio  popularibus  pru;- 
beatur  uUa  conventibus.  Nec  uili  episcopo  facuitas 
sil,  praeter  Romani  pontificis  conniventiam,  idem 
ccenobium,  aut  ejus  celias,  gravare,  interdicere, 
veJ  excommuninare,  seu  exactiooes  novas  impo« 


A  nere,  nec  saecularium  procerum  cuiquam  liccat, 
fodrum,  vel  aliud  servitium,  ab  eodein  monasterio 
aut  ejus  pertinentiis  cxtorquere,  salvo  nimirum 
jure  ac  dominio  sanctcc  Romaoae  Ecclesiae.  Decer- 
nimus  igitur  ut  nulli  omnino  hominum  liccat  eam- 
dem  Ecclesiam  temere  perturbare,  aut  ejus  posses- 
siones  auferre,  vel  ablatas  injuste,  usibus  suis  vin- 
dicare,  vel  temerariis  vexaiionihus  fatigare,  sed 
omnia  integra  conserventur  eorum,  pro  quorum 
sustentatione  et  gubernatione  concessa  sunt,  usibus 
omnimodis  profutura.  Si  qua  crgo  in  futurum  cc- 
clesiastica  saecularisve  persona,  hanc  nostrae  consti- 
tutionis  paginam  scicns,  contra  eam  temcrario 
ausu  venire  tentaverit,  secundo  lertiove  commo- 
nita,  si  non  satisfactione  congrua  emendaverit,  po- 
Q  testatis  honorisque  sui  dignitate  careat,  reamque 
se  divino  judicio  existere  de  perpetrata  iniquitate 
cognoscat,  et  a  sacratissimo  corpore  ac  sanguine 
Dci  et  Domini  nostri  Jesu  Christi  Redemptoris 
aliena  fiat,  atquc  in  extremo  examine  districtae 
ultioni  subjaccat.  Cunctis  autem  eidera  loco  sua 
jura  servaniibus  sit  pax  Domini  nostri  Jesu  Christi, 
quatenus  et  hic  fructum  bonae  actionis  percipiant, 
et  apud  districtum  judicem  proemia  aeterna?  pacis 
inveniant.  Amen,  amen,  amen. 

Ego  Innocentius  Catholicae   Ecclesiae  episcopus 
SS. 

Ego  Drogo  Ostiensis  episcopus  SS. 

EgoTheodewimusS.  Rufinae  cpiscopus  SS. 

Egd  Berardus  presbyter  cardinalis  tituli  S.  Cru- 
G  cis  in  llierusalem  SS. 

Ego  Anselmus  presbyter  cardinalis  tituli  S.  Lau- 
rentii  in  Ludna  SS. 

Ego  Martinus  presbyter  cardinalis  tituli  S.  Ste- 
phani  SS. 

Ego  Guido  indignus  sacerdos  SS. 

Ego  Bernardus  presbyter  cardinalis  tituli  S. 
Chrysogoni  SS. 

Ego  Gregorius  diaconus  cardinalis  Sanctorum 
Sergii  et  Bacchi  SS. 

Ego  Vassalus  diaconus  cardinalis  Sancti  Eusta- 
chii  SS. 

Datum  Pisis  per  manum  Aymerici,   sanctae  Ro- 

manac  Ecclesise   diaconi  cardinalis   et  cancellarii, 

IV  Idus  Februarii,  indictionexv,Incarnationis  Domi- 

^  nicae  anno  1137,  pontificatus  vero  domni  Innoccn- 

tii  II  papae  anno  vji. 

CCLXVI. 

BuUa  pro  monasterio  EleemosynetuL 

(Anno  1437,  Febr.  18.) 

\GalL  ChrUL,  VIII,  lustrum.  4W.| 

Innockntius   cpiscopus,    sorvus  servorum   Dei, 

dilecto  in  Christo  tilio  Olrico  abbali  monastcrii  dc 

Elecmosyna  cjusque  successoribus  regularitcr  in- 

stituendis  in  perpetuum. 

Officii  nostri  nos  hortatur  auctoritas  pro  Ecclc- 
siarum  statu  satagere,  et  earuin  quieti  atquc  uli- 
litati  salubriter  auxiiiantc  Domino  providerc.  Di- 
gnum  naroque  et  honestati  conveniens  esse  cogno- 


31 


EPISTOL.E  ET  PRIVILEGU 


3f8 


scitur,    ut    qui  ad  Ecclesiarum    regirocn    sumusA     DatumPisispermanumAymerici,sanc(ae  RomansB 


assumpti,  eas  et  a  pravorum  hominum  incursibus 
tueamur^  et  beati  Petri  apostolicae  sedis  patrocinio 
confovere  curemus.  Quamobrem ,  dilecte  in  Do- 
mino  filii  Olrice  abbas,  tuis  postulationibus  cle- 
menier  annuimus,  et  monasterium  de  Eleemosyna, 
ciii  auctore  Deo  pra^sedignosceris.praesentis  scripti 
privilegio  communimus,  .statuenles  ut  quascunque 
possessiones,  qusecunque  bona  inpraesentiarum  idem 
locus  juste  et  legitime  possidet,  aut  in  futunim  libe- 
ralitate  principum,  concessione  ponlificum,  oblatione 
fideliura,  seu  aliis  justis  modis  largiente  Domino 
poterit  adipisci,  firma  tibi  tuisqne  successoribus  et 
iliibata  permaneant.  Et  quoniam  monachi  e(  alii 
religiosi  viri  communi  vita  viventes,  debent  aliorum 


Ecclesise  diaconi  cardinalis  e(  cancellarii,  xii 
Kalend.  Martii,  indictione  xiv^  Incarnationis  Domi- 
nicae  anno  1136,  pontificatus  vero  domni  Innocentii 
papffi  II  anno  vm  (73). 

CCLXVII. 

Privilegium  pro  Ecclesia  Arausicana, 

(Anno  1137,  Fetir.  25.) 

\GalL  ChrisLyl,  Instium.,  132.] 

iNNocENTius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 

nerabili  fratri  Guillelmo  Araucensi   episcopo,  ejus- 

que  successoribus  canonice  promoventibus  \f,  pro- 

movendis]. 

In  beati  Petri  cathedra  disponente   Domino  con- 
stituti,  fratres  nostros  episcopos  debemus  diligcre, 


eleemosynis  ac  beneficentia  sustentari,  simili  modo  B  et  loca  eis  commissa  apostolicse  sedis  munimine 


sancimus,  ut  de  iaboribus  quos  propriis  sumptibus 
colitis,  seu  etiam  de  nutrimentis  vestris,  nullus  a 
vobis  decimas  exigere,  nuUusque  suscipere  audeat, 
ut  quanto  estis  ab  ecclesiasdcarum  vel  ssecularium 
personarum  infestationibus  liberi,  et  ab  eorum  ac- 
tionibus  expediti,  tanto  propensius,  divinis  famula- 
tibus  intendatis,  et  vota  vestra  juxta  monastica; 
proiessionis  observantiam  omnipotenti  Domino  hu- 
militer  exhibere  curetis.  Decerninius  ergo  ut  nulli 
omnino  hominum  fas  sit  vestrum  monasterium  te- 
mere  pertnrbare,  vel  ejus  possessiones  auferre, 
vel  ablatas  retinere,  minnere,  seu  aliquibus  mole- 
stationibus  fatigare,  &ed  omnia  integra  conserventur 
eorum,  pro  quorum  sustentatione  ac  gubematione 


confovere.  Quamobrem,  venerahilis  frater  Guillelme 
episcope,  tuis  postulationibus  impartimur  assensum, 
et  ecclesiam  Arausicensem,  cui  Deo  auctore  pra)- 
sides,  prscsentis  scripti  pagina  communivimus  ;  sta- 
tucntes  ut  quascunquc  possessiones  ,  quaecunque 
bona  eadem  Ecclesia  in  praesenti  anno.  juste  et 
canonice  possidet,  aut  in  futurum  concessionc  pon- 
tificum,  largitione  regum,  vel  principum,  oblatione 
fidelium,  seu  aliis  justis  roodis,  operanle  Domino, 
poterit  adipisci,  firma  tibi  tuisque  successoribus  in 
perpetuuin  et  illibata  permaneant.  In  quibus  hsec 
propriis  duximus  exprimenda  vocabulis  :  ecclesiam 
scilicet  Sancti  Florentii,  cum  ccemeterio  et  villa 
qusB  Claustrum  nominatur,  infi*a  ipsum  coemeterium 


concessa  sunt,  usibus  omnimodis  profutura.  Si  qua  p  constituta,  cum  palude,  condamina  quam   comitissa 


igitur  in  futurum  ecclesiastica  saecularisve  persona 

scienter  contra  hanc  nostrse  concessionis  paginam 
temerario  ausu  venire  lentaverit,  secundo  tertiove 
commonita,  si  non  salisfactione  congrua  emendave- 
rit,  potestatis  bonorisque  sui  dignilate  careat,  ream- 

que  se  divino  judicio  txistere  de  perpetrata  iniqui' 
tate  cognoscat,  et  a  sacratissimo  corpore  ac  san- 
guine  Dei  ac  Domini  Jesu  Christi  aliena  fiat,  atque 
in  extremo  examine  districta)  ultioni  subjaceat. 
Cunctis  autem  praefato  monasterio  jura  sua  servanti- 
bus  sit  pas  Domini  nostri  Jesu  Christi,  quatenus  et 

btc  fructum  bonae  actionis  percipiant,  et  apud  distri- 
ctum  judicem  prsemia  Kternae  pacis  inveuiant.  Amen, 
amen,  amen. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesia^  episcopus. 

Ego  Theodewinus  S.  Rufinae  episcopus. 

Ego  Drogo  Ostensis  episcopus. 

Ego  Albertus  Albanensis  episcopus. 

Ego  Anselmus  presbyter  cardinalis  tituli  Sancti 
Laurentii  in  Lucina. 

Ego  Lueas  presbyter  cardinalis  tituli  Sanctorum 
Joannia  et  Pauli. 

Ego  Gregorius  diaconus  cardlnalis  tituli  Sancto- 
mm  Sergii  et  Bacchi. 

Ego  Crysogonosdiaconus  cardinalis  Sanctae  Maricne 

io  Porlico. 

(73)  Sifiia  chnmologica  simt  corrupta. 


Auraicensis,  assensu  filii  sui  Raimbaldi ,  Beato 
Florentio  contulit,  cum  decimis  et  cseteris  posses- 
sionibus  suis  ;  ecclesiam  Beati  Eutropii,  cum  deci- 
mis  totius  teriitorii  de  Cadarossa,  et  possessionibus 
suis  ;  ecclesiam  Sancti  Petri  cum  decimis  et  posses- 
sionibus  suis ;  ecclesias  de  Monte  Draconis,  de  Saga- 
riis,  de  Jocondatis,  cum  decimis  et  possessionibus 
suis,  de  Mornatio,  de  Serigniano,  de  Graponlis, 
de  Sancto  Juliano,  de  Derbucio,  de  Guarda,  de 
Travaillano,  de  Camareto,  de  Vellaiga,  de  Vac- 
quayrassio,  de  Albuna,  dc  Durbano,  et  Balmis,  de 
Albagnano,  de  Jonqueriis,  cum  decimis  et  posses- 
sionibus  suis  et  decimis  de  Sarriano,  et  de  Podio- 
dlcardo,  de  Sancto  Privato,  de  Causianis,  de  Gau- 
j)  sianis  et  de  Aselano,  et  ecclesiam  Sancti  Genesil, 
cum  appendiciis  suis,  ct  caetera  omnia  quse  venera- 
bilium  fratrum  nostrorum  prsedeccssorum  tuorum 
episcoporum  fraternitas  de  occupantium  manibus 
cripuit.  Ea  etiam  omnia  quae  per  vos  vel  per  feu- 
dales  vcstros  pra^fata  ecclesia  possidere  videlur, 
vobis  nibiiominus  coufirmamus  ;  ad  exemplum 
quoque  praedecessoris  nostri  beals  mcroorise  papae 
Calixli  aposlolica  auctoritate  sancimus,  ut  in  prae- 
fata  Auraicensi  ecclesia  perpetuis  futuris  teropori- 
bus  episcopalis  sedes  absque  Tricastini  episcopi, 
vel  cujuslibet    alterius    contradictione  consistat  ; 


319 


INNOCENTII  II  PAPiE 


320 


similiter  idem  locus  propriam  parochiam  episco-  A 
palem  obtineat,  in  qua  tu,  vet  successores  tui  cleri- 
ricos  ordinandi,  ecclesias  et  oratoria  consecrandi, 
et  alia  qnae  ad  episcopale  ofTicium  pertinent  mini- 
strandi  facuUatem  liberam  babeatis.  Terminos  saue 
Arausicensis  parochiae ,  quos  ex  praecepto  ejus- 
dem  praedecessoris  nostri ,  in  pracsentia  Attonis 
quondam  Arelatensis  archiepiscopi ,  et  suffraga- 
neorum  ejus,  per  assertiones  testium  et  instrumenta 
chariarum  a  prn^decessore  tuo  bonae  recordalionis 
Berengario  episcopo  constat  esse  probatos,  et  Ro- 
mae  assistente  Pontio  Tricastino  episcopo  per  eum- 
dem  Romanum  pontiBcem,  indagatis  utrinque  dili- 
genter  rationibus,  in  pracsentia  episcoporum  et  car- 
dinalium  collaudatis,  praedictae  Arausicensi  ecclesiae 
quiele  et  sine  aliqua  infestatione  habendos ,  pos-  B 
sidendosque  firmamus  ;  videlicet  a  ponte  Abolena, 
perstratam  regalem,  quae  vadit  inter  duos  montes 
usque  ad  Diganum,  et  a  praedicto  ponte  sicut  as- 
cendit  aqua  de  Lez  versus  meridiem,  et  usque  ad 
iines  Yasensis  episcopatus.  Porro  debitam  portionem 
decimarum  et  cunctarum  oblationum,  quae  pro  vivis 
et  pro  defunctis,  ecclesiis  offeruntur,  sanctorum 
canonum  institula  distinguantur  ;  ideoque  venera- 
bilis  frater  epiacope,  quartam  partem  decimarum  ad 
te  pertinentium,  tibi  ab  aliquo  usurpari  prohibemus. 
Simili  modo  statuimus,  ne  aliquis  d*itensiones 
ecclesiae  non  ad  se  pertinentes,  suis  usibus  indebite 
vindicare  pracsumat. 

NuIIi  ergo  hominum  fas  sit,  pracfatam  Arausicen- 
sem  ficclesiam  temere  pcrturbare,  aut  ejus  posses-  ^ 
siones  auferre,  vel  ablatas  retinere,  minuere,  seu 
cujuslibet  molestiis  fatigare  ;  sed  omnia  integra 
conserventur  eorum,  pro  quorum  sustentatione 
et  gubernatione  conccssa  sunt,  usibus  omnimodis 
profutura.  Si  quis  igitur  in  futurum,  hanc  nostrae 
constitutionis  paginam  sciens,  contra  eam  temere 
venire  tentaverit ,  secundo  tertiove  commonitus  , 
nisi  congrue  satisfecerit,  potestatis  honorisqpie  sui 
dignitate  careat,  reumque  se  divino  judicio  de 
pcrpetrata  iniquitate  cognoscat  existere,  et  a  sacra- 
tissimo  corpore  et  sanguine  Domioi  nostri  Jesu 
Ghristi  alienus  fiat,  atque  extremo  examine  distri- 
ctae  ultioni  subjaceat.  Cunctis  autem  eidem  loco 
quae  sua  sunt  servantibus  sit  pax  Domini  nostri 
Jesu  Christi,  quatenus  et  hic  fructum  soae  actionis 
percipiant ,  et  apud  dislrietum  judicem  prsemia  ^ 
aetemae  pacis  inveniant. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus  ss. 

Ego  Angelus  presbyter  cardinaiis  titulo   Saacti 
Laurentii  ss. 

Ego  Litafredus  presbyter  ss. 

Ego  Lucas  presbyter  litulo  Sanctorum  Joannis  et 
Pauli. 

Marton  prcsbyter   cardinalis    titulo  Sancti  Stc- 
phani. 

Ego  Guido  indignus  presbyter. 

Ego  Gregorius  presbyter  cardinalis  titulo  Sanctab 
Priscae. 


Ego  Bernardus  presbyter  cardinalis  titulo  Sancti 
Chrisologi  [/*.  Chrisogoni]. 
Ego  Tbeodevitus  Sanctae  Rufinae  episcopus. 
Ego  Drogo  Ostensis  episcopus. 
Ego  Albertus  Albanensis  episcopus. 

Ego  Gregorius  diaconus  cardinalis  titulo  San- 
ctorum  Sergii  et  Baccbi. 

Ggo  Guiguo  diaconus  cardinalis  S.  Adriani. 
Ego  Ulbordus  cardinalis  S.  M.  in  via  Lata. 
Ego  Chysogonus  cardinalis  diaconus   S.    Mariae 
in  Porticu. 

Ego  Ivo  diaconus  cardinalis  Sanctae  Mariae. 

Datum  Pisis  per  manum  Aymerici,  sanctae  Ro- 
manae  Ecclesiae  diaconi  cardinalis  et  cancellarii, 
quinto  Kalendas  Martii,  indictione  decima  quinta, 
Incarnat.  Dominicie  anno  millesimo  centesimo  tri- 
cesimo  septimo,  pontificatus  vero  domini  Innocen- 
tii  papae  anno  octavo. 

CCLXVIII. 

Ad  Petronillam  Foniis  Ebraldi  abbatissam, 
(Anno  1137,  Febr.  28.) 

[Pavillon.  Vie  de  Robert  d^Arbrissel,  p.  627.] 

Innocbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei, 
dilectae  in  Christo  Petronillae  ejusque  sororibus,  tam 
praesentibus  quam  futuris  In  perpetuum. 

Quod  rationi  convenit  el  honestati  convenire  co- 
gnoscitur ,  auimo  nos  decet  libenti  concedere ,  et 
petentium  desideriis  congruum  impertiri  suffragium, 
Eapropter,  dilectae  inChristo  filiae,  vestrisjustispos- 
tulationibus  clementer  annuimus  et  monasterium 
B.  Mariae  Fontis  Ebraldi  in  quo  divinis  estis  obse- 
quiis  mancipatae,  cum  omnibusad  ipsuum  pertinenti- 
bus,  sub  apostolicae  sedis  proiectione  susceplum 
praesentis  scripti  pagina  communimus,  statuentes  ut 
quaecunque  bona,  quasnunque  possessiones  praedi- 
ctum  monasterium  inpraesentiarum  jusle  et  legitime 
possidet,  vei  in  futurum  concessione  pontificum , 
liberalitate  regum  vel  principum,  oblatione  fidelium 
rationabiliter  poterit  adipisci,  tam  tibi  quam  his  quae 
ibi  in  eodem  regimine  regulariter  successerint  , 
firma  et  iilibata  permaneant.  In  quibus  hsec  propriis 
nominihus  exprimenda  subjunximus  :  videlicet  eccle- 
siam  S.  Quintini  de  Fontanis  cum  omnibus  redditibus, 
possessionibus  ac  suispertinentiis  ;  Altam  Brueriam 
cum  suis  pertincntiiF,  vineis,  atque  aliis  bonis  ab 
Amolmico  comite  ecciesiae  vestrae  coilatis,  eleemo- 
synam  seu  donum  a  Roberto  comite  vobis  concessum, 
scilicet  X  marchas  argenti  vobis  singulis  annis 
persolvendas,  etc.  Ut  autem  quielius  Domino  deser- 
vire  possilis,  n.t  frequentationibus  hominum  ad  hoc 
ipsum  devotius  efficiendum,  vester  sacer  conventus 
nullatenus  impediatur,  praesenti  scripto  omnimodis 
prohibemus,  ut  nullae  prorsus  habilationes  circa 
vestrum  ccenobium  Bant,  nullus  etiam  juxta  vos  ec- 
clesiam  aedificare  vei  consecrare  praesumat,  unde 
quis  et  religio  vestri  coenobii  valeat  perturbare,  etc. 

Datum  Pisis  per  manum  Aimerici,  S.  Romanae 
Ecclesiae  cardinal.  cancellarii,  ii  Kal.  Martii,  indict. 
XV,  Incamat.  Domini  amio  1137. 


211 


CCLXIX. 

Ecclesios    S.  MaruB  PUanos  bona,  petentc  Vherto 
archiepiscopo^  confirmai. 

(Aano  1157,  Mart.  5.) 

[Ughblli,  Italia  sacra^  III,  388. J 

Innocbntius  episcopus,  servus  servonim  Dei,  ve- 
nerabili  fratri  Ubbrto  Pisano  archiepiscopo,  ejus- 
que  successoribus  canonice  substiluendis  in  perpe- 
tuum. 

Pisanorum  Ecclesia  specialis  sanctae  Romans 
Ecclesiae  filiaalongis  retrotemporibus  ad  serviendum 
beato  Petro  et  Romanis  pontificibus  prompta  exstitit 
et  devota.  Quod  et  ipsum  in  persona  nostra  manifestis 
indiciis  comprobavimus,  et  prae  caeteris  intercesso- 


EPISTOL^  ET  PRIVILEGLi.  322 

A  Arnousque  ad  stagniam  a  terra  filiorum  Dodonis,  et 
Castagnolo  usque  ad  mare,  et  a  solatio  usque  ad 
mare,  terlium  in  stagno  positum,  caslrum  el  curte 
de  Livorna,  castrum  et  curte  de  Uriliano,  positum 
prope  Chesinam,  medietatem  castri  et  curtis  de  Cal- 
lirile,  castrura  et  curle  de  Riojacco,  terram  Uber- 
tingam.  PraBterea  plebes  praefatae  Dei  Genilricis  ec- 
clesiae  perlinenles  sibi,  suisque  successoribus  nihi- 
lomus  confirmamus,  videlicel  plebem  de  Calcinaria 
cum  capella  Sancli  Angeli  de  Travalda,  capella  de 
Rupida  cum  capella  de  Planthule,  et  omnibus  aliis 
capellis  eidem  plebi  pertinentibus,  plebem  de  Buti 
cum  capella  Sancti  Marcide  Submonte,  cum  omnibus 
aliissuiscapeIIis,plebemdeVicoAusurissolecumom- 


ribus  noslris  ingruente  necessitate  Ecclesijedevotio-      n»husalussuiscapellis,plebem  S.  Joannisde  Vena  cura 
nem  cleri  et  populi  Pisanae  civitatis    certis   rerum  B  orambussuiscappellis^plebemdeCassinacumomni- 

bus  suis  capellis,  plebem  S.  Cassiani  cum  omnibus  suis 


certis  rerum 
sensimus  argumentis.  Accedit  adhoctuafamiliaritas, 
et  diiecte  venerabilis  frater  Uberte  archiepiscope, 
quem  ob  specialem  praerogativam  ad  regimen  Ecclesiae 
Beatae  Mariae  semper  virgiuis,  cui  Deo  auctore  prae- 
sides,  de  gremio  sedis  apostolicoe,  ex  magna  beni- 
goitate  concessimus,  et  propriis  tanquara  beati  Petri 
manibus  archiepiscopalis  digoitatis  inrula  decoravi- 
mus.  Pro  quibus  omnibus  eadem  praefatao  Dei 
Genitricis  domum  ampliori  gratia,  et  benevoleniia 
dignam  fore  censemus,  et  cura  oranibus  ad  eam 
pertinentibus  praeseatis  scripti  pagina  communimus, 
inprimis  siquidcm  statuentes  ut  decimae  Pisani 
episeopatus,  qua^  sibi  competunt  secundum  sanctorum 
canonum  instituta,  honestas   quoque   personas   in 


capellis,  plebem  S.  Juliae  cumomnibussuiscapellis, 
plebem  S.  Laurentii  decurte  cum  omnibus  suis  ca- 
pellis,  plebem  de  Calci  cum  omnibus  suis  capellis, 
plebem  de  Asciano  cum  omnibus  suis  cappellis,plebem 
de  Massazuculi  cum  capella  S.  Agatha?,  et  Clatri, 
capella  S.  Prosperide  Bozzano,  capella  de  Balbano 
cum  omnibus  suis  aliis  capellis,  plebcra  de  Avone 
cum,  etc;  plebem  de  Rujuno,  plebem  de  Arena, 
ecclesia  S.  Nicolai  de  Palino,  plebem  de  Livoma, 
plebem  de  Larzenla  cura,  elc ;  plebera  de  Limonecura 
etc;  plebem  S.Laurentii  dePathacum;  elc;  plebem 
S.  Angeli  cum,  etc;  plebem  de  Poraaria,  et  Monte 
vaso,  et  omnibus  capellis  suis,  plebem  de  Rosignano 


episcopali  sede  ac  praefata  Dci  Gcnitricis   ecclesia,  G  cum,  etc;  plebemde  Voda cum, etc. ;  plebem de  Ripa- 

invlfl   canf«tirknoa  Mknnniim     nrHinarp    ot   ih!Hi»m     tf*fl.         belld  Clini  Ar.clA!;iA  ^.  pArnAtnm   At  toi>i*if/\f i/\  aaaI/>0:m 


juxta  sanctiones  canonum,  ordinare,  et  ibidem  ca- 
nonicosconstituere,  et  quaeibidemfuerintcorrigenda 
canonice  corrigere,  seu,  alias  plebes,  vel  capellas 
tuasdisponere  nihilominus  habeas  facultatera.  Do- 
eernimus  etiam  ut  quascunque  possessiones,  quae- 
cnnque  bona  praefata  B.  Mariae  ecclesia  in  praesena 
juste  et  canonice  possidet,  aut  in  futurum  conces- 
sione  pontificum,  largitione  regum  vel  principum, 
oblatiune  fidelium,  seu  aliis  justis  modis  praestante 
Oomino  polerit  adipisci,  firma  tibi  tuisque  succes- 
soribus  in  perpetuum  et  iUibata  permaneant .  la 
quibus  haec  propriis  duxiraus  expriraenda  vocabulis 
videlicet  castrnm  de  Cucilla,  castrum  et  curte  de 
Locenthana,  castrum  et   curte  de  Sancta  Lucia, 


bella  cum  ecclesia  S.  Perpetuae.etterritorio  ecclesiae 
S.  Cassiani  de  Molazzano,  et  omnibus  aliis  capellis 
eidem  plebi  pertinentibus.  Utautem  aJ  compleraen- 
tura  securitatis,  seu  corroborationis  horura  omnium 
nihil  vobis  desit,  cunctaque  in  territoriis  praedic- 
tarum  plebium,  seu  etiara  infra  terminos  plebium 
infra  positarum,  videlicet  plebis  de  Trajana,  plebis 
de  Miliana,  plebis  de  Tripallo,  plebis  de  Gello  in 
CoIIine,  plebis  de  Bibone  plebis  de  Pararini  jure 
proprietatis  ad  praefalara  Pisanam  Ecclesiara  perti- 
nent,  apostolica  vobis  auctoritate  firraamus,  salvo 
nimirura jure  beati  Petri,  et  sanctae  Romanae  Ecclesiae. 
Nulli  igituromnino  hominum  fas  sitpraedictam  Pi- 
sanam  ecclesiam  temere  perturbare,  aut  ejus  pos- 


castrum  et  curte  de  Monte  Calvo,  tres  partes   castri  D  sessiones  auferre*  Si  qua  igltur,  etc,  cunctis  autem 
etpOKii  de  Ripasticaria,  novem  partes  de  quatuor-      etc  Amen,  amen,  amen. 


decim  partibus  casteili;  et  curtis  de  Bellora  et  Boc- 
cello,  quintam  partem  castri  de  Segalare,  duas 
partescastriet  curtis  de  Plumbino,  placilumet  fodrum 
de  Vada,  piacitum  et  fodrum  de  Zasignana,  castrum 
et  curtem  de  Gari,  medietatem  castri  et  curtis  de 
Ceale,  medielatem  castri  et  curtis  de  Lucagnano, 
placitum  et  fodrum  de  Buii,  placitum  et  fodrum  de 
Vico,  eurtem  de  Plentina,  placitum  et  fodrum  Sancti 
Joaonis  de  Vena,  Sanfam  novum  et  vetus,  castrum 
episeopaiedeCalche  cumcurte  sua,  cnrte  de  Papiana 
com  sais  pertinentiis,  curtem,  de  Avane  cum  morlo, 
ci  bovario  et  aliiB  sais  pertinentiis,  tumulum  ab 


Ego  InnocentiusCathoIicae  Ecclesiae  episcopus  SS. 

Ego  Theodevinus  S.  Rufinae  episcopus  SS. 

EgoGerardus  presb.  cardiaal.  tit.  S.   Crucis    in 
Jerus.  SS. 

Ego  Anselmuspresb.  card.  til.  S.  Laurencii  SS. 
Ego  Gotifredus  presb.  card.  tit.  S.     .     .    SS. 
EgoLucaspresb.  cardinal.  tit.   SS.   Joannis  et 
Pauli  SS. 

Ego  Ivo  diac  card.  S.  Mariae  in  Aquiro  SS. 
Ego  Gregorius  diac  card.  SS.  Sergii,  etBacchi  SS. 
Ego  Guido  diaconus  cardinalis  S.  AdrianiSS. 


333 


INNOCENTII  n  PAPiG 


324 


Ego  Ubaldus  diac*  card.  S.Mariae  in  Via  Lata  SS.  A  proiade,  dilecti  io  Domino  6Iii,vestris   petitionibus 


Ego  Chrysogonus  diac  cardin.  S.  Maria;  in  Por- 
ticu  SS. 
EgoBernarduspresb.card.  tit.  S.  Clirysogoni  SS. 
Datum  apud  Campilium  per  manum  Americi 
S.  Romanae  Ccclesiae  diac.  card.,  iii  Nonas  Martii, 
indict.  XV,  Incarnationis  Dominicse  anno  1138,  pon- 
tificatus  vero  D.  Innoc.  papse  Ilannoix. 

CCLXX. 

Ad  Didacuin  ComposteUanum  episcopum. 

(Annoll37,  Mart.  10?) 

IFlorez,  Espana  sagrada,  XX,  584.] 

Innogbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 

nerabili  fratri  Didaco  Compostellano  archiepiscopo, 

salutem  et  apostolicam  benedictionem. 


ralionabilibus  clementer  annuimus,  et  ecclesiam 
Cbristi,  in  qua  divinis  estis  obsequiis  mancipati, 
apostolicse  sedis  palrocioio  communimus. 

Statuimus  enim  ut  quascunque  possessiones,  qux* 
cunque  bona  eadean  ecclesia  in  praesentiarum  juste 
et  iegitime  possidet,  aut  in  futurum  concessione 
pontificum,  largilioneregum  vel  principum,  oblatione 
fidelium,  seu  aliis  justis  modis,  praestante  Domino, 
poterit  adipisci,  firma vobis  vestrisque  successoribus 
et  illibata  consistant  :  inquibus  haec  propriis  nomi- 
nibus  duximus  cxprimenda  :  duas  scilicel  paries 
redditusde  civitate  Exonise  ;  terram  de  Lectuna, 
quam  Simon  de  Molins  ut  uxor  ejus  Adelina   eidem 

loco,  divinae  pietatis  intuitu,   contulit ;  terram  et 


Universa  Bomana  curia  et  Ecclesise  fideles  nostri  g  socam  de  Anglischecnihte  Gylde  ;  ecclesiam  de  Bix 


pro  latore  prsesentium  Aria  communi  filio  noslro    et 

clerico  sedem  apostolicam  suppliciter  exoraverunt . 

Nos  igitur   eoram   precibus  diligenter   annuentes, 

frateroitati  tuse  pro  eodem  apostolica  scripta  dirigi- 

mus,  rogantesmandando,  uleum  benigne  suscipiatis, 

eiquepro  B.  Petri  el  nostra  reverentia  ccclesiasticum 

beneBcium  cum  praebenda  in  Compostellana  Ecclesia 

in  proximo  concedas. 

Dat.  in  Bibione  Castro  vi  Idus  Ks.   Marl.  (t.  e. 

post  Kal.) 

CCLXXI . 

Adalberto  arckiepiscopo  Voguntino  mandat  utfami- 
iiam  monasterii  S.  Emmerammi  Ratisponensis 
conta  Sigebotum  militem  tueatur. 

(Annoll31,  Mart.  26.) 

[Pez,  Tkesaurus  Anecdot.,  I,  iii,  136.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei, 
venerabili  fratri  A.  Moguntino  archiepiscopo,  apo- 
stolicae  sedis  legato,  salutem  et  apostolicam  bene- 
diciionem. 

Lator  praesentium  Gerhardus,  ad  nos  veniens, 
adversuH  Sigebotum  militem  questus  est  quod,  eum 
ipse  et  consanguineiejusde  familia  B.  Emmerammi 
existant,  idem  Sigebotus  in  propriam  servitutem 
vindicare  conelur.  Bapropterfraternitati  tuae  rogando 
mandamus  quatenus  contra  vexationes  ejusdem  Si- 
geboti  prsefatum  Gerhardumejusqueconsanguineos 
in  sua  justitia  manuteneas.  Et  si  idem  Sigebotus  eos 
contra  ju^titiam  gravare  praesumpserit,  debitam  in 
eum  sententiam  proferas. 

pata  Viterbii  vii  Kal.  Aprilis. 

CCLXXII. 

Privilegium  pro  Ecclesia  Londinensi. 

(Anno  1137,  April.  8.) 

[RniBR,  Fasdera,  conventiones^  litterx  inter  reges 
Angliasei  alioSf  t.  I,  p.  14.] 

iNNocENTius  episcopus,  scrvus  servorum  Dei,  di- 
lecto  filio  NoRifANNo,  piiori  ecclesiae  Christi  infra 
murosLundonicnsiscivitatissitae,  ejusque  fratribus, 
tam  praesentibus  quam  futuris  in  perpetnum. 

Apostolicae  sedis  clementiae  congniit  religiosas 
personas  afifectione  patema  diligere,  et  loca  eis  com- 
miasa  optalae  defensionis   munimine   confovere  : 


D 


cum  redditibus  suis  ;  ecclesiam  de  Totenham  :  prae- 
terea  quascunque  ecclesias,  seu  terras,  extra  civi- 
tatem  Lundiniensem,  vel  infra,  a  Dei  fidelibus  vobis 
rationabiliter  collala  seu  aliaquaeinposterum  offerri 
contigerit,  vobis  et  per  vos  eidem  ecclesiae  aucto- 
riiate  apostolica  firmamus. 

Dncernimus  ergo  ut  nulli  omnino  hominum  liceat 
eamdem  ecclesiam  temere  perturbare,  aut  ejus  pos- 
sessiones  auferre,  vel  ablatas  retinere,  minuere,  aut 
aliquibus  vexationibus  fatigare,  sed  omnia  integra 
conserventur  eorum,  pro  quorum  gubernatione  et 
susteotatione  concessa  sunt,  usibus  omnimodis  pro- 
futura,  salva  aimirum  dioecessani  episcopi  debila 
revereniia. 

Si  qua  igitur  in  futurum  ecclesiastica  saecularisve 
persona,  hanc  nostrae  constitutionis  paginam  sciens, 
contra  eam  temere  venire  tentaverit,  secundo  ter- 
tiove  commonita,  si  non  congrue  satisfecerit,  po- 
testatis  honorisque  sui  dignitate  careat :  et  a  sacra- 
lissimo  corpore  ac  sanguine  Dei  et  Domini  Bedemp- 
toris  nostri  Jesu  Christi  aliena  fiat,  atque  in  extremo 
examin»!  districlae  ultioni  subjaceat. 

Cunctis  autem  eidem  loco  sua  jura  servantibus 
sit  pax  Domini  nostri  Jesu  Christi,  quatenus  et  hic 
fructum  bonae  actionis  percipiant,  et  apud  districtum 
judicem  praemia  aetemae  pacis  inveniant.  Amen, 
amen,  amen. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Bcclesiae  episcopus  ss. 

Ego  Theodewinus  episcopus  ss. 

Ego  Gregorius  diaconus  cardinalis  Sanctorum 
Sergii  et  Baccbi  ss. 

Ego  Drogo  Ostiensis  episcopus  ss. 

Ego  Anselrauspresbyt.  cardin.  ss. 

Ego  Albertus  Albanensis  episcopus  ss. 

Ego  Hubaidus  diaoonus  cardinalis  S.  Mariae  in  Via 
Lata  9S. 

Ego  Chrysogonusdiacon.  card.  tituli  S.Mariae  iri 
Porticu  ss. 

Ego  Godefredus  presbyt.  cardinalis  tit.  Sanctae 
Anastasiae  ss. 

Bgo  Lucas  presbyter  cardinal.  Sanctorum  Joannis 

et  Pauli,  ss. 

Ego  Martinus  presbyter  ctrd.  tit  S.  Stephani  ss. 


325 


KPISTOLf:  ET  PRIVILEGIA. 


326 


Ego  Gfegorius  presbyt.  cai*d.  lil.  S.  Piiscfie  ss.  A  storff  de  veslro  collegiosibi  expedil  habeie  praepo* 


EgoBemarduspresbyt.card.  lit.  S.  Chrysogoniss. 

Datum  Vilerbi  per  manum  Almerici,  sanctae  Ro- 

maDse  Ecclesia;  diacoui  card.  ct  caacellarii,  vi  Idus 

Aprilis,  indict,  xv.  iDcarnat.  Dominicae  anno  1137, 

pontincatus  domni  Innocentii  II  papie  anno  vii. 

CCLXXIII. 

Privilfgium  pro  xenodochio  Roncevallensi, 

(Anno  1137,  Maii  6.) 

lOiHENARTus,  Notitiautriusque  Vasconue  tumlbC' 
riaa,  tum  Aquitaniaa,  p.  95.] 

Innockntius  episcopus,  servus  sevorumDei.fide- 
lihus  universis,  ad  quos  istae  lillene  pervenerinf, 
salufem  ct  apostolicam  benedictionepi. 

Honor  el  reverentia,  quae  piis  locis   impendilnr, 


situm.  Quamobrem  universitati  vestrae  per  apostolica 

scripla    rogando     mandamus    atque    prsecipimus 

quatcnus  unum  de  fratribus  vestris   quem   cadem 

ecclesia  ad  suum  regimen  postulaverit  ipsius  loci 

fratribus  concedatis  et   corum  bonum  propositum 

nequaquam  impediatis. 

Datum  apud  Barum  iv  Nonas  Julii. 

CCLXXVI. 

Ad  Walterum  episcopum  Augustensem,  —  Mandat, 
ut  ab  inferendis  monastcrio  Burano,  utpote  re- 
gali^  molestiis  abstineat, 

(Anno  1137,  Jun.  11.) 

|Pez,  Thes.  Anecd.,  III,  iii,  633,  ex  codice  Tegern- 

secnsi  sa:c.  xii.] 

Innocextius  episcopus,  servus  servorum  Dei.  ve- 


oroDipolenliDeoproculdubioexhibetur  ;  eleemosyna  B  nerabili  fratri  W.  Auguslensi  episcopo,  salutem  et 
siquidem,  quae  Dei  nostri  opus  interpretaior,  si  soUi-      aposlolicam  beuedictionem. 


eita  eonsidcratione  pensatur,  non  est  donum  s«)d 
muluuro,  et  quod  Christi  pauperibus  ministratur,  in 
pnesenti  saeculo  auctorem  suum  adjuvat  eique  in 
foturo  praemiuin  a?ternae  relributionis  apportat.  Nos 
hoc  nimirom  intuitu  venerabilis  frater  noster  San- 
clius  episcopus  Pampiloniensis  in  loco  qui  dicitur 
Roncesvallum  ad  susceptioncm  pauperum  atque  pe- 
regrinorum  hospitalem  domum  ct  ecclesiam  in  hono- 
rem  bealaeHariae  pro  sua  devotione  construxit.  Quam 
nimiruni  ab  eodem  fratre  nostro,  aliisque  devotis 
yins  honeste  ditatam,  sub  beati  Petri  apostoli  et 
Dostra  proteclione  suscepimus,  etcnm  omnibus  rebus 
suis  apostolico  privilegio   communivimus.  Quam- 


Veniens  ad  nos  fidelis  nosterE.  Burensis  abbasse 
a  tua  fralernitate  mulia  gravamina  pertulisse  asse- 
ruit,  tum  pro  sua  dejectione,  tumprosenlenliaana- 
tbematis  super  eum  posita.  Praotereagloriosusfilius 
noster  L.  Imperator  Burcnsem  abbatiam  dicit  csse 
regalem,  atque  id  a  curia  sua  essc  rccognitum,  et 
sentcntia  principum  judicalum  atque  impcriali  pri- 
vilegio  confirniatum. 

(deoque  fraternitati  tuae  mandamus  atque  praecipi- 
pimus  quatcnus  pcr  le  vel  pcr  subniissam  personam 
nullam  pra^fato  ablati  vel  ejus  fratribus  de  caetero 
injuriam  vcl  molestiam  inferaS;  sed  potius  eos  in 
pace  vivere  et  Deo  servirc  permittas.  Quod  enim  in 


obrem  charilali  vestrae  rogando  mandamus  alque  in  q  curia  imperiali  causa  cognita  sententia  principum 


peccatorum  remissionem  vobis  iDJUDgimus  quatenus 
a  Deo  vobis  pracstitisad  ejusdem  loci  sustentationem 
opportuna  subsidia  tribuatis,  hoc  scientes  quod 
omnibus  benefactoribus  ejus  totius  aposlolicae  bene- 
dictionis  gratiam  impertimur,  et  eos  qui  tam  vene- 
rabilem  locum  infesfare  praesumpserint  dignae  ani- 
madvrrsionis  sententiae  subjugamus. 
Datum   iu  territorio  Anagniensi  secundo  Nonas 

Maii. 

CCLXXIV. 

«  Per  omnia  Casinensi  Ecclesice  adjacentia  monas- 
teria  •  litteras  mittit  ne  RainaldOy  electo  abbati 
Casinensi,  vel  fratribus  obediant, 

(Anno  H37,  Maio.) 

|PETRi,C/ir<wi(?.ino«.  Ca«n.,I.iv,c.l08(Pa/ro/Ofifi^P  0 

l.  CLXXIII).! 

CCT.XXV. 

Ad  monachos  Mortihbaeenses . 

(AnnoH37,  Jun.  11.) 

[HuND,  Metropolis  Salisburg.,  III,  p.  440.] 
l!e«iocENTiU8  episcopus,  scrvus  servorum  Dei, 
dilectis  in  Christo  filiis  pra^posito  et  fratribus  Ecclesiae 
Iforchbach,  salutem  et  aposfolicam  benedictionem. 
Juxta  apostolicam  sententiam  non  tanium  debemus 
attendere  quod  nobis  est  utile,  sed  quod  multis  ut 
talYi  fiant  atqne  de  nostra  abundantia  indigentium 
ioopiam  topplere  debeamus.  Capterum  sicut  noslris 
e»t  anribas  intimatam  ecclesia  Beati  Petri  Unden- 


judicatum  esse  cognoscitur,  nolumus  immutari,  sed 
ratum  haberi,  de  funJo  videlicet  in  qno  idem  crrno- 
bium  situm  est. 
Data  Bari  iii  Id  Julii  [leg,  Junii]. 

CCLXXVII. 

Ad  ccenobitas  Benedictoburanos^  quibus  prascipit^ 
ut  Engchcalcho  abbati  a  vinculo  excommunica- 
tionis  absoluto  tanquam  praslato  ef  magistro  suo 
reverentiam  et  obedienttani  deferant. 

(Anno  1137,  Jun.  15.) 
[Pez,  !bid.,  p.  631. 1 

Innogbntiis  episcopus,  servus  servorum  Dei,  dile  - 
ctis  filiis  Burensis  monasterii  monachis,  salutem  et 
apostolicam  benedictionem. 

Sicut  Scriptura  sacra  testalur,  libat  Domino  pro- 
spera  qui  ab  aftlictis  pellit  adversa,  quia  ergo  filius 
no.stcr  E.  abbas  vester  ad  nos  veniens,  a  fratre  no- 
stro  W.  Augustensi  episcopo,  tumproRuadejeclione, 
tum  pro  scntentia  anathematis  posita  super  eum, 
multa  gravamina  se  pertulisse  asseruit,  ejus  oppres- 
sionibuspalcrnaaflectionecompassisumus.Acceditad 
hoc  quod  gloriosus  filius  noster  Lotharius  imperator 
Burensem  abbatiam  dicit  esse  regalem,  atque  id  in 
sua  curia  esse  recognitum.  et  sententia  principam 
judicatum,  et  imperiali  privilegio  asseril  confirma- 
tum. 

Ideoque  nos,  quoruro  praecipue  interest  venerabi- 
lium  locorum  quieti  attentius  providere,  fratri  nostro 


327 


INNOCENTn  n  PAPiG. 


^8 


W.  Augnstensi  episcopo  mandando  praecipimus  A 
quatenus  prffifato  abbati  vestro  in  bon?s  aut  eliam  in 
personis  nnllam  de  csetero  injuriam  vel  molestiam 
inferat,  sed  polius,  tam  vos  quam  ipsum  in  pace  vi- 
vere  et  Deo  servire  permitlat.  Quod  enim  in  curia 
imperiali  causa  cognita  scntenlia  principum  est  ra- 
tionabiliter  judicatum,  de  fundo  videlicet  in  quoidem 
monasterium  situm  est,  nolumus  immutari,  sed  ra- 
tum  haberi. 

Necvos  lateat  quoniam  prsefatum  abbatem  vestrum 
a  vinculo  supradictae  excommunicationis  absol vimus, 
et,  ut  ei  tanquam  prselato  ac  magistro  obedientiam 
et  reverentiam  deferatis,  maudaudo  praecipimus. 

Datum  Bari  xvii  Kal.  Julii. 


ccLxxvm. 


B 


Monasierii  Salvatoris  elS.  Bonifacii  Fuldensispos- 
sessiones  et  privilegia  rogatu  Chunradi  abbatis 
confirmat. 

(Anno  1137,  Jun.  21.) 

[Dronkb,  Cod.  diplom.  Puld.,  387.] 

Innocbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  dile- 
cto  filio  Chlnrado  abbaii  monasterii  Salvatoris  Do^ 
mini  nostri  Jesu  Christi  et  Sancti  Bonifacii,  quod 
situm  est  juxta  ripam  Flumiuis  quod  Fulda  vocatur, 
ejusque  successoribus  regulariter  substituendis  in 
perpetuum. 

Cum  omnibus  Ecclesiis  et  ecclesiasticis  personis 
debitores  ex  injuncto  nobisa  Deoapostolatusofficio 
ac  benevolentia  existamus,  illis  tamen  propensiori 
cbaritatis  studio  nos  convenit  imminere  quas  de jure  q 
ac  proprietate  apostolicae  sedis  speciali  prerogativa 
constat  existere.  Nec  dubium  quod  si  fralrum  nostro- 
rum  petitionibus  clementer  annuimus,  nostris  procul 
dubio  desidehis  propitium  Dominum  reperimus. 
Quamob  rem,  dilectein  DominofiliChunradeabbas, 
tuis  postulationibus  debita  benignilate  impertimur 
assensum,  et  monasterium  Domini  ac  Salvatofis 
nostri  Jesu  Chrisli  atque  Bonifacii,  cui  Deo  auctore 
praesidesy  apostolicse  sedis  privilegio  communimus, 
in  primis  siquidem  statuentesut  quascunque  posses- 
siones,  quaecunque  bona  idem  venerabilis  locus  hodie 
justeac  legitimo  possidet,  autin  futurum  concessiooe 
pontiflcum,  largitione  regum  vel  principum,  obla- 
tione  fidelium,  seu  aliis  justis  modis  Deo  propitio 
poterit  adipisci,  firma  tibi  tuisque  successoribus  et 
illibata  permaneant.  In  quibus  haec  propriis  duximus  ^ 
exprimenJa  vocabulis :  Monaslerium  scilicet  Sancti 
Andrese  apostoli,  quod  vocatur  Exajulum,  situm 
Romie  juxta  ecclesiam  Sanctae  Dei  genitricis  sem- 
perque  Yirginis  Marise,  quae  dicitur  ad  Prsesepe,  a 
prsedecessore  nostro  beataerecordationispapaLeone, 
intuitu  dileclioois  praedecessori  tuo  Hecberlo  reli- 
gioso  abbati  coliatum,  cum  omnibus  caminatis, 
mansionibus,  celiis  vinariis,  et  coquina,  cum  vineis, 
hortis,  diversisque  pomorum  generibus,  cum  curte, 
puteo,  et  introitu  perportam  majoremavia  publica, 
et  generaliter  cum  omnibus  tam  intra  quam  extra 
urbem  juste  ae  recteadidemmonasteriampertinen- 
libus.  Prohibemus  etiam  omnen  ocyuslibet  Ecclesite 


sacerdotem  in  eodem  vestro  coenobio  sibi  ditionem 
vel  auctoritatem  aliquam  usurpare,  excepta  dunla- 
xat  apostolica  nostra  sede.  Sed  neque  episcopo  in 
ccgusdioecesiidem  monasterium  situm  est,  nisi  ab 
abbate  ipsiuslocifuerit  invitatus,  missarum  solemnia 
ibidem  liceat  celebrare.  Porro  donationes,  oblatio- 
nes  decimasque  fideiium,  absque  alicujus  personae 
contradictione  eidem  monaslerio  perpeluo  firmas  et 
inconvulsas  fore  decernimus.  Interdicimus  insuper 
ne  femina  unquam  illuc  intrare  praesumat,  nec  aliquis 
ibidem  vel  in  cseteris  ejus  locis  aliquando  placitum 
hal>eat,  nec  ad  aliquod  servitium  ipsius  loci  servos 
colonosve  constringat,  nisi  is  cui  abbas  ad  utilitatem 
ejusdem  venerabilisdomus  id  consenseritfaciendum. 
Obeunte  vero  te  nunc  ipsius  loci  abbate,  vel  tuorum 
quolibet  successorum,  nullus  ibi  qualibet  subreptio- 
nis  astutia  seu  violentia  praeponatur.  nisi  quem  fra- 
tres  communi  consensu,  aut  fratrum  pars  consilii 
sanioris  secundum  Dei  timorem  et  beati  Benedicti 
Regulam  providerint  eligendum.  l^lecius  autem  non 
nisi  a  Romano  pontiGce  benedicatur.  Constiluimus 
sane  ut  congruis  temporibus  ecclesiasiicae  nostrae 
soUiciludini  suggeratur,  qualiter  ordo  monaslicus 
inter  fratres  regimini  tuo,  dilecte  in  Domino  fili 
abbas  Chunrade,  oommissosregularihabiludirigatur, 
concordiaque  convenienti  inter  eos  ecolesiastico 
studio  conscrvetur,  ne  forte(quodabsit])sub  obtentu 
hujus  privilegii  animus  gressusque  rectitudinis  ve- 
strae  a  norma  justitiae  in  aliquo  reflectatur.  Conce- 
dimus  tibi  praeterea,  fili  charissime ;  verbum  Dei 
auctoritate  nostra  apostolica  praedicare,  et  ut  tam 
tu  quam  successores  tui  ante  alios  abbates  Galliae 
seu  Germaniae  primatum  obtincatis,  in  omni  loco 
atque  conventu  ubi  praesentes  fueritis.  Ad  exem- 
plum  quoque  praedecessorum  noslrorum  usum  dal- 
maticae  ac  sandaliorum  in  missarum  solemniis  ex 
apostolicae  sedis  benignitate  tibi  coucedimus.  Et  ut 
tua  devotio  erga  beatum  Petrum  ac  nos  ipsos  amplius 
augeatur,  ad  majoris  familiaritatis  evidentiam,  qua 
tc  sub  apostolicae  sedis  gremio  volumus  confovere, 
tibi  tuisque  successoribus  utendi  mitra  et  annulo  tri- 
buimus  facultatem.  Quod  siabbas  praefati  monasterii 
aliquo  crimine  fuerit  forte  pulsatus,  Romanae  tan- 
tummodo  sedis  judicium  exsequatur.  Illud  aulem 
huic  noslrae  sanctioni  g^neraliter  addendum  esse 
prospeximus,  ut  quidquid  auctoritate  praedecesso- 
rum  nostrorum,  regum,  vel  imperatorum,  eidem 
Fuldensi  coenobio  constat  fuisse  concessum,  eidem 
loco  perpetuis  temporibus  praesentis  privilegii  ma- 
neat  auctoritate  subnixum.  Nutli  ergoomnino  homi- 
num  liceat  praefatum  coenobium  temere  pertubare, 
aut  ejus  possessiones  auferre,  vel  ablatas  retinere, 
minuere,  aut  aliquibus  vexationibus  fatigare.  Sed 
omnia  integra  conserventur,  eorum  pro  quorum  gu- 
bematione  et  sustentatione  concessa  sunt,  usibus 
omnimodis  profutura.  Si  qua  igitar  in  futurum 
ecclesiastiea  saecularisve  persona,  banc  nostrae  con- 
stitntionis  paginam  sciens,  contra  eam  temere  venire 
tentaverit,  secundo  tertiove  commonita,  si  nonaatia- 


3i9 


EPISTOUE  ET  PRIVILEGIA 


330 


factione  congrua  emendaverit,  poteslatis  honorisque  A  ita  fecit  prosperum  iter  nostrum,  ut  ab  urbe  Roma 


sui  dignitate  careat,  reamque  se  divino  judicio  exi- 
stere  de  perpetrata  iniquitate  cognoscat,  et  a  sacra- 
tissimo  corpore  ac  sanguine  Domini  Dei  Redemptoris 
nostri  Jesu  Christi  aliena  fiat,  atque  in  extremo 
examioe  district»  ultioni  subjaceat.  Cunctis  autem 
eidem  coenobio  sua  jura  servantibus  sit  pax  Domini 
nostri  Jesu  Chri«ti,  quatenus  et  hic  fructum  bonae 
aclionis  percipiant,  et  apud  districtum  judicem  prsB- 
mia  aeternse  pacis  inveniant.  Amen,  amen,  amen. 

(S.  p.)  Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesiae  epi- 
scopus.  (B.  V.) 

Ego  Guido  diaconus  cardinalis  Sancti  Adriani. 

Datum  Bari  per  manum  Lucae  prcsby  teri  cardinalis, 
agentis  vicem  domini  Almerici,  sanctae  Romanse  Ec- 


usque  Barrum,  vix  aliqua  civitas  castrumve  reman- 
serit  quod  beato  Petro  et  nobis  subjectum  et  obe- 
diens  non  existat.  Qua  in  re  gaudemus  divinae  ma- 
nus  anliqua  coruscare  miracala,  dum  sancta  Bcclesia 
quanto  amplius  sub  maileo  tribulalionis  tundi  con- 
spicitur,  tanto  altius  sublevator  [aL  sublimatnr],  et 
more  aromatum,  quo  magis  verberibas  teritur  eo 
latius  odoramenta  suavitatis  effundit.  Bt  quidem 
optabile  nobis  erat  si,  quemadmodum  nobis  per 
litteras  indicasti,  personae  tuae  possemos  habere 
praesentiam,  ut  vel  sic  labores  nostri  diurni  atque 
noctumi  valerent  Deo  propitio  roitigari.  Sed  quo- 
niam  aestivi  fervores  et  aeris  interoperies,  necnon 
fragilitas  eomplexionis  tnae  id  minime  patiuntur. 


clesiae  diaconi  cardinalis  et  cancellarii,  xi  Kal.  Julii,  B  cbaritatem  tuam  hortamur  in  Domino  quatenus,  his 


indictione  xv,  Incamationis  Dominicae  anno  11 37« 
pontificatus  autem  domini  Innocentii  papae  II  anno 

VIII. 

CCLXXIX. 

De  revereniia  debita  canonicis  SancH  Sepulcri. 

(Annoll37,  Jul.  18.) 

[Db  RoziERS,  Cartulaire  du  Saint^Sipulcre,  p.  5.] 

Innocentids  episcopus,  servus  servorom  Dei,  ve- 
nerabilibus  tratribus  F[ulghbro,]  Tyrensi  archiepi- 
scopo«  Jo[awwi1  Acconensi,  B[brnaiido]  Sidoniensi, 
B[alouino  Berithensi  [episcopis],  Tyrensis  Ecclesiae 
suffraganeis,  salutem  et  apostolicam  benedictio- 
nem. 

Tunc  in  Ecclesia  Domini  juxta  illod  sacri  eloquii 
est  charius  ordinata,  cum  subjecti  praelatis  obedien-  G 
tiam  el  revcrentiam  deferunt.  et  pnelati  non  ut  do- 
minantes  in  clero,  sed  potius  se  mansuetos  ac  bene- 
volos  exhibent.  Si  enim  in  rebus  saecularibus  suum 
cnique  jus  et  proprius  ordo  servandus  est,  multo 
magis  in  ecclesiasticis  dispositionibus  nulla  debet 
induci  confusio.  Hujus  rei  gratia,  fratemitatem  ve- 
stram  exhortamur  in  Domino  et  apostolica  auctori- 
tate  mandanlo  praecipimus  quatenus  venerabili 
fralri  noatro  Willelmo,  Jerosolymitano  patriarchae, 
debitam  reverentiam  exhibeatis,  ipsumque,  pront 
Untnm  virum  decet,  pariter  honorare  cnretis  ;  qui 
enim  aiiia  se  novit  praepositum  esse,  non  indigne 
ferre  debet  sibi  alium  esse  praelatum. 

Dainm  in  territorio  Potentiensi,  xv  Kalendas 
Augosti. 

CCLXXX. 

Ad  Petrum  abbatem  Cluniaceniem. 

(Annoll37,JuI.  20.) 

[BibUoth.  Cluniac.,  p.  765.] 

lNNOCENnu8episcopus,servasservoramDei,diIecto 
filio  Petro  abbati  Cluniacensium,  salutemetaposto- 
Ixcam  benedictionem. 

Soper  soUieitadine  atque  diligentia  quam  erga 
nos  el  bettt  Peiri  negotia  te  exhibere  cognovimus, 
aninipocenti  Deo  et  Umb  devotioni  gratias  agimus. 
Benedictns  sgitur  Dominna  Dens  Israel,  qni  visiUvit 
et  feeit  redemptioiiem  plebis  suae.  Quietiam  ita  nobis- 
enm  mtBBifteire  «Ugmtaa  eat  miaerieorditm  soam, 
Patrol.  CLXXIX. 


omissis,  una  cum  sacro  Cluniac,  collegio,  orationibua 
consuetis  insisUs,  ut  benignitatem  quam   Conditor 
noster  voluit  nobis  hactenus  exhibere,  felici  con- 
summatione  perficiat :  et  diutinis  laboribns  sponsae 
tuse  atque  Christiani  populi,  sub  jugo  illius  tyranni 
Siculi  macerati,  vestris  etaliorum  religiosorum  pre- 
cibus  inclinatus,  jam  nunc  optatum  finem  imponat. 
Quod  profecto,  aicut  de  ipsius  pieUte  confidimos, 
velociter  consummabitnr.  De  caetero  praefatum  eon* 
ventum  per  te  in  Domino  saloUntes,  nos  et  fratres 
nostros  tuts,    et  eoram    orationibus  commenda- 
mus. 

DaU  in  territorio  Potentiensi  xui  Kal.  Augosti. 

CCLXXXI. 

Bulla  pro  Aldone  primo  abbate  Castellionis. 

(Anno  1137,  Sept.  20.) 

[GalL  Christ.,  IV,  Instrum.,  p.  170.] 

iNNocENTius,  scrvus  servorum  Dei,  dilecto  fiUo 
Aldoni  abbati  S.  Mariae  de  Castellione  ejusqoe  soc- 
cessoribus,  etc. 

Quod  per  aspirantem  gratiam,  dilecte  in  Domino 
fili  Aldo  abbas,  in  B.  Dei  Genitricis  ecclesia  coosti- 
tutus,  nobis  exUt  acceptum,  onde  etiam  ebarita- 
tem  tuam  duximus  commonendam,  ut  more  boni 
agricolse  commissam  tibi  vineam  summi  patris- 
familias  diligenter  excolere,  eamque  pro  viribus  me- 
liorare  contendas  :  quia  vero  exhorutione  coufra- 
trum  nostrorum  Guilenci  quondam  Lingonensia 
episcopi  et  Bemardi  Claraevallensis  abbatis  est  in  B. 
D  Mariae  ecclesia  institutum,  ut  obeuntibus  s^cularibus 
ejusdem  loci  canonicis,  nonnisi  regulares  substi- 
tuantor,  idipsom  nibilominos  gratom  habemos,  sU* 
tuentes  ot  decedentibos  siecolaribos  canonicis,  qui 
inpraesentiaram  apud  vos  esse  noscuntor,  nullos  eis 
nisiregolarem  viUm  professos  canonicos  sobrogetor. 
Sancimos  etiam  ot  qiiascunque  possessiones  idem 
locos  hodie  canonice  possidet,  aot  inposUram  con- 
cessione  pontificum,  largitione  regom  et  principom 
poterit  adipisci,  firma  tibi  toisqoe  aoccessoribos 
permaneant.  NuIIi  ergo,  etc. 

Ego  Innocentius  Ecclesi»  Catholicae  episcopus. 

Bgo  Drogo  Ostiensis  episcopos. 

11 


aai 


INNOCENTU  II  PAPifi 


332 


Ego  Gerar(jius  cardioalis  S.  Crucis  in  Ht«ruMlem.  A  pro  doino  Domini  exstilisti.  Proinde  tam  tua  quam 


)Sgo  AnB^iiuus  preabyter  cardioalis. 
£go  Lucafl^  pre^byter  cardii^aliB. 
^go  Martinus  preabyter  cardiQalis. 
Ego  Vido  diaconus  cardinalis. 
EgQ  GrisogODua  diacoims  carduaalis. 

Egp.  Yvo  diaconus  cardiaalia. 

Datum  apud  S.  Germanum  per  manum  Aimerici 
^cts  Romftuae  Ecdesim  diaconi  cardinaUs  et  can- 
C^riisii  Kal.  OQiob.,indicliooei,  anno  1139,  pon^ 
UficaVus  Innocenlii  U  octavo. 

CCLXXXII. 

Ad  GuiUehnum  MMHipeisulani  dominum. —  Rogat 
ut  pro  Roamim  EcclesuB  honore  et  uUlitaie^  tan^ 
quamspeeialii  ejus/iliujff  e/ficaciter  taboret^  vicem. 


etiam  Ecclesi»  tibi  commissae  charitate  succensi, 
prsBdocessorum  noslrorum  Joannis  tertii  decimii, 
Benedicti  VHf  Leonis  etiam  noni,  yictoris  II,  saoctnc 
memoi  ise  Roroanorum  pontificum,  vostigiis  inbee- 
rentes  dignitates,  ab  eis  Ecclesiae  Treverensi  con- 
eessas  et  praeceptis  imperialibus  roboratas,  aucto- 
ritate  apostoHca  eommunimus,  cl  primatum  Galliac 
Belgicae  hoc  modo  vobis  soripti  praesentis  pagina 
confirmamus  ;  statuimus  enim  ut  quandocunque 
a  nostra  principali  atquc  apostolica  sede  presbytcr 
vcl  diaconus,  vel  sublidiaconus,  seu  quilibet  ordina- 
rius  legatus  pro  ecclesiasticae  ulilitatis  causa  sive 
peragenda  synodo  in  Galliam,BeIgicam  Germaniamve 
fuerit  destinatus,   tam    tu   quam   successores  tui, 


ab  eoycum  tempus  et  respostulaverit,  recepturus.  g  post  eumUem  apostolicum  legatum  primatura  inter 


(Aooo  1137,  Sept.  911.) 
[D.  BpKJQU£T,  Recueil,  XV,  393.] 

iNNQCBNTivs  epifloopua,  servus  servorum  Dei,  di- 
lecto  in  Cbnato  filio  Quu^lslmo  de  Montepesaulanov 
^utem  et  apostolicam  benedictionem. 

Sicut  mater  non  poteat  oblivisei  infantem  suumi 
itfk  etiam  [Romanus  pontifex]  filium  susb  gcnitricis 
obliviaei  non  debet ;  aed  potius,  quantum  potest  e% 
quantum  aapit,  mi^iernia  obsequiiaeum  debetfovere. 
De  tui^  ergo  probata  devotione  plurimum  confidentes, 
pdr  apostolica  acripla  rogando  mandamus  quatenus 
pro  his  quae  ad  honorem  et  utilitatem  B.  Petri  apo- 
stolorum  prin<)ipis  apectari^  eogpoveria,  tanquam 
specialis  ejus   filius  <'.fiicaciter  elabores  ;  sciturus 


alios  obliaeatis  antistites  ;  si  vero  lcgatus  Ecclcsiae 
Romanae  defuerit,  nihilominus  post  imperatorem 
aut  regem  sedendi,  et  sentcnliam  edicendi  ac  syno- 
dale  judicium  promnlgandi  facultatem  atque  licen- 
tiam  habealis.  Sancimus  eliam  ut  juxta  quod  in 
sacro  Chalccdonensi  concilio  slatutum  est  et  a  nobis 
in  gcneralibus  conciliis  innovalum,  nullo  regi  vel 
imperatori,  seu  advocato,  nuUi  ecclesiastic»  paecu- 
larive  personae  liceat  decedentium  archiepiscopo- 
rum  seu  presbyterorum  vel  reliquorum  olericorum 
Treverensis  Ecclesise  bona  pervadere  vel  diripere, 
sed  potiua  hse  ipaa  ad  opus  succeasori»  sui  juxta 
dispositionem  u^conomi  et  clericorum  libere  conser- 
yenttir.  Ob  reverantiam  vero  Treverensis  ecclesiae 


quoniam,  cum  tempus  postulaverit  aut  res,  in  tuis  q  et  familiaritatem  personae  tuae,   tam  de  eqoitanda 
vel  amicorum  tuorum  causis  id  ipsum,  Deo  propitio,      eum  qacco  per  stationes  quam  etiam  de  cruce  ante 

te  ubiubi  deferenda,  quod  a  prsdecessoribua  nostris 


faciemus.  De  caetero,  noverit  dilectio  tua  nos  per 
Dei  gratiam  bene  valere  atque  hoc  idem  de  te  ex- 
optare. 

Datum  apud  Sanctnm  Gennanum,  xi  Kalendas 
Octobris. 

CCLXXXIU. 

Alberoni  archiepiscopo  Trevirensi  ejusqufi  success^ 
ribus  pHmatum  GallitB  Belgicas  asserit, 

(Anno  1137,  Oct.  1.) 

[GurrrHBB,  Cod.  diplom.  Rheno-Mosell.,  I,  %U.] 
IifNocENTius  episcopus,  servus  servorun^  Pei,  ve- 
nerabili  fratri  Alberom  Trevirensium  arcbiejii^copo^ 
ejusque   successoribus    caqonice  subatituendis  in 
perpetuum . 

Sipgularum  Ecclesiarum  decus  et  gloria  ad  lau- 
dem  et  exaltationem  sancUBRQmane  Bcoleaiflp  atque 
cujusque  eccleaiasticae  praerogaliva  personae,  ad 
apostolicae  migestaiis  refundilur  d'gniiatem,  Tre- 
verepsis  siquidem  Ec^esia,  a  Ipngis  retrq  temporibus. 
Deo  gratias  inter  caeteris  provincias  re^ni  Theuto- 
nici  gloriosc  refulsit  et  in  maxima  nobilitft(^  pna- 
claruit.  Persona  vero  tua,  frater  ii^  Cbriato  charis- 
sime,  Albero  archiepiscope,  a  primaevo  juventulis 
flore  ita  honesle  vixit  et  in  exhibendis  obseq^iis 
sedi  apostolicae  viriliter  militavit,  et  post  adeptum 
Treverensis  Eeclesie  regimen  quanlo  potentius, 
quanto  sublimius  osteBdisti,  tan|o  rohusiior  munis 


apostolicae  memoriae  viris  Trevirensibus  archiepi- 
soopis  est  concessum,  nos  quoque  tibi  apostolica 
i|uqlQri|l^t9  concedimus.  Inter  haac  etiam  omnia  quaa 
ad  praedictam  Treverensem  Ecclesiam,  tam  intra 
oivitatem  quam  exlra,  pertinere  videntur,  id  est 
eoclesias  cum  universis  rebus  sibi  attinentibus, 
sive  canonicorum  regularium,  sive  monacborum 
%ut  virginum  que  ex  soriplis  vel  prseceptis  regum 
seu  imperatorum  sive  fundatorum  eorumdem  loco* 
rum  institutiQne  ad  eam  perlinent  et  pertinere  doi- 
bent,  et  quidquid  omnino  quoquomodo  ubiubi  eadem 
viunerabilis  Eccleaia  poasidet  et  possidere  debei, 
D  tam  generaliter  quam  specialiter,  tibi  tuisque  suo- 
cessoribus  concedimus  et  auctoritate  apostolica 
confirmamus.  NuIIi  ergo  omnino  hQminum  fas  sit 
personam  tuam  sou  successorum  tuorum  vel  Tre- 
verensera  eccJesiam  super  hac  nostra  concessione 
temere  perturbare,  aut  bona  veatra  auferre,  minuere 
aut  aliqMibus  vexationibus  fi^igare,  sed  onmia  in- 
tegra  conserventur  vestris  et  paupcrum  uaibm  pro- 
futura.  Si  qua  igitur  in  fulurum  eccleaiastica  saetcu- 
larisve  persona,  hanc  nostrse  conatitulionis  paginam 
sciens,  contra  eam  lemere  venire  atlentaverit, 
secundo  tertiove  oommomta,  si  non  eoQgroe  satis- 
eeferil,  potestatis  bonorisque  sui  dig^ilate  careat» 
et  a  sacratissimo  coi|K>reao  saDgoineOei  el  Domiiii 


333 


EPISTOUE  ET  PRIVILEGIA. 


334 


Redemptoris  nostri  Jesu  Chrisli  aliena  fiat,   atque  A  ejus  convocationem  couvenire  non  gravemini,   quo 


in  eztrerao  exaroine  districtae  ultioni  subjaceat. 
CoDsenrantibns  autem  sit  pax  Domini  nostri  Jesu 
Chrisli,  qufttenus  et  hic  fructum  bonae  actionis  per- 
cipiaBl,  et  apud  distrietum  judicem  prsemia  aetemse 
paets  inveiant.  Amen,  amen,  amen. 

E^o  Innocentius  CathoIiceEcclesiseepiscopus. 

Kgo  l>rogo  Ostiensis  episcopus. 

Ego  Gerardus  presbyter  cardinalis  titulo  Sanct» 
Crucis  in  Jerusalera. 

Ego  Locas  presbyter  cardinalis  titulo  Sanctorom 
Joaonis  et  Pauli. 

Ego  Grisogonus  diaconus  cardinalis  Sanctae  Mariae 
in  PorticQ. 

Data  in  territorio  Romano  per  manum  Almerici 
sancl»  Romanee  Ecclesise  diaconi  cardinalis  ct  can- 


veslro  nimirum  fretus  consilio  et  auxilio,  corrigenda 
corrigere,  et  quae  recla  sunt,  adjuvante  Domino, 
valeat  stabilire. 

Datum  in  territorio  Romano  sexto  Nonas  Octo- 
bris  (74) . 

CCLXXXV. 

Privilegittm  pro  monasterio  S.  MariceSalzburgensi. 

(Anno  1137,  Oct.  2.) 
[ScHATEN  knnales  Eaderborn,  I,  p.  747.] 
Innogbmtics  episcopus,  sGr\ais  servorum  Dei,  di- 
lectis  filiis   monachis   monaslcrii   Sualenbergensis, 
tam  praesonlibus  quam  futuriis,  in  perpetuum. 

Sacrosancta  Romana  Ecclesia,   qu«  per  beatum 


eell«rii  Kal.  Octobris,  indiclioBe  prima.  IncamaUonis  ^  "^^  "^.  «P»»'»'»""»  Pn°«Pe™  Ecclesiarum  omnium 

ODLmuit  pnmatum,   ommbus  ejus  suffragio  indigen- 


Doroinicae   anno   1137,    pontificatus    vero     domini 
lanocentii  papa  II  anno  octavo. 

CCLXXXIV. 

Adalbe^^onem  archiepiscopum  Trevirensem  consti^ 
tuit  5.  Sedis  legatum  per  archidiasceses  Trevi- 
reruem^  Mognntinam.  Coloniensem^  Salisbur- 
gensem,  Bremensem  et  Magdeburgensem . 

(Anno  1137,  OcL  t. 

[flo7(Tii£iM,  Hist.  Trevir.  diplom»,  1,  536.] 

LN:«ocBNTa'S  epiacopus,  sen'us  scrvorum  Dei,  ve- 
nerabilibus  Iratribus  archiepiscopis,  episcopis,  et 
ditectis  filiis  universis,  abbatibus,  clero,  principibus 
et  populo  per  Trevirensem,  Moguntinam,  Colonien- 


tibus  subvcnire  misericorditer  consuevit.  Dignum 
est  cnim  ut  qui  ad  animarum  regimen  assumpti 
sumus,  eas  et  a  pravorum  nequitia  tueamur,  et  beati 
Pctri  patrocinio  muniamus.  Quocirca,  dilecti  in  Do- 
mino  lilii,  vestris  desideriis  impertimur  assensum,  et 
Sualenburgcnsc  monaslerium  a  nobili  viro  Wide- 
kindo  in  hooorc  beuta^  Dei  GeniUricis  fundatum. 
aUiue  consilio  el  assensu  gloriosi  tilii  nostri  Lotliarii 
llomanorum  imperatorisAugusti,  necnon  bon«  me- 
morific  fralris  nostri  Adalberli  Moguntini  arcliiepi- 
scopi  regimini  Padcrbomiensis  Ecclesiae  ab  eo  pro 
sua  devotione  oblatum,  pnesentia  scripti  pagina 
communimus  ;  staluentes   ut    quascunque     posses- 


sem»  Salzburgcnsem,  Bremenscm  et  Magdeburgen-  q  siones,  quaecunque  boua  ex  dono  fratris  nostri  fier- 


sem  provincias  constitutis,  salutem  et  apostolicam 
benedictionem. 

Juxta  senlentiam  doctoris  gentium  beati  Pauli 
apostoli,  non  tantum  sapientibus^  sed  etiam  insipien- 
tibus,  nec  tantum  vicinis»  verum  etiam  longe  positis, 
ex  injuncto  nobis  a  Deo  apostolatus  officio,  existi- 
rous  debitores,  utpote  quibus  beati  Pelri  vincula 
comraissa,  et  omnium  ecclesiarum,  qux  per  mundi 
climata  sit«,  sunt  sollicitudo  incumbit  ;  quatenus 
ea,  quse  per  locorum  distantiam,  vel  causarum  mul- 
tjplicitatem,  per  nostram  praescntiam  terminare  non 
possumus,  hsec  eadem  per  apostolicae  sedis  vicarios, 
auctore  Domino,  exsequamur.  Cujus  rei  gratia  ve- 
nerabilem  fratrem  nostrum  Adalbcronern,   Treviren- 


nardi  Paderbornensis  episcopi,  vel  ejusdem  Wide- 
kindi,  idem  locus  impraesentiarum  canonice  possidel, 
qusecunque  eliam  concessione  pontificum,  largi- 
tione  imperatorum  vel  principum,  seu  quorumlibet 
fidelium  eidem  venerabili  loco  rationabiliter  ofTerri 
coDligerit,  firma  vobis  in  perpctuum  ct  illibala  per- 
mancant.  Obcunlc  vero  U)  ejusdemloci  abbalc,  nullus 
ibi  qualibet  subreptioois  astutia  seu  violentia  prse- 
ponatur,  nisi  quem  fralres  ipsius  monasterii  com- 
muni  assensu,  seu  fralrum  pars  consilii  sanioris, 
secundum  Dei  timorem  et  bcati  Benedicti  Regulam 
providerinl  eligendum  ;  advocatumque  nisi  per 
elcclionem  atque  providentiam  abbatis  et  fratrum 
ibidem   constitui   omnino  prohibemus.   Deccmimus 


sem   archicpiscopum,   virum  utique  sapientcm,  di-  t>  ergo   ut   nulii  omnino   liceat   vestrum  monasterium 

m  «•  ••■••  •»■•%_  %_•  ^^^     A^-^.-  aL^  a*  •  J* 


icretum,  et  in  ecdcsiasticis  necessitatibus  ab  ineunte 
aetate  probatum  in  partem  sollicitudinis  nostrae  as- 
sumpsimus,  eumque  in  parlibus  vcstris  legatum 
sedis  apostoUcaB  constituimus,  Mandamus  itaque 
vobis,  cl  praesentium  auctoritate  praecipimus  ut  ei- 
dem  fratri  uostro  obedientiam  ct  reverenliam  de- 
ferre,  el  pro  celcbrandis  conventibus  synodalibus  ad 

(74)  Occasionem  concessac  Alberoni  higus  praero- 
gatir»  sic  exponitBaldericus  in  VitaAlber. :  Albero  in 
eTpediiitmemhQlicam  enmrege  Lothario  profectus 
eU  emmr  cenium^militibussecundum>  m  ^  timationem , 
sedeecundum  veritatemeumsexaginta  septem  ;pul'- 
sofueBogeFiAregfiSieeliodefinibusApulitByquam  oc- 
cupaveratfdisiaque  ea  Remaldo  ducitetrecuperatis  B. 


tcmero  perturbare,  aut  cjus  possessiones  auferre, 
vcl  ablatas  retinere,  niinuere,  seu  quibuslibet  mo- 
lcstiis  fatigarc,  sed  omuia  integra  conservcntur 
vcsU*i$  usibus  profutura.  Si  vero,  quod  absil  !  advo- 
catus,  qui  in  vestro  monasterio  pro  tempore  fuerit, 
inutilis  appamcrit,  liccat  vobis  loco  ejus  alium 
idoneum  substituere  ad  honorem  et  utilitalem   loci 

Petri  regalibus^eumimperator  revertereiur^invalle 
Tridentina  communimortalium  forte  in  fata  lapsus 
est.  Ipse  autem  D.  archiepiscopus  a  domino papa  In- 
nocentio  legationis  of^cio  decoratus.  Ilaec  omnia  ad 
annum  1137  refcrenda  essc  apparet  ex  lempore 
obitus  Lolharii,  qui  hoc  anno,.  dic  4  Deccmbris  vi- 
vere  desiit. 


33S 


INNOCENTII  II  PAPiE 


336 


vestri.  Quod  8i  episcopus  in  cujus  dioecesi  yestruin  A 
moDasteriuTi)  situm  est,  temere  yos  in  aliquo  grayare 
voluerit,  facultatem  liberam  habeatis  ad  auxilium 
matris  vcstrse  Ecclesiae  Romanae  confugere,  utpote 
qui  sub  ejus  speciali  protectione  consistitis.  Si  quis 
igitur  in  posterum,  hujus  nostrse  constitutionis  pagi- 
nam  scicns,  contra  eam  temere  venire  tentaverit, 
secundo  tertiove  commonitus,  si  non  praesumptionem 
suam  congrua  satisfactione  correxerit,  potestatis 
honorisque  sui  periculum  patiatur,  et  a  sacratissimo 
corpore  et  sanguine  Dei  et  Domini  Redemptoris 
nostri  Jesu  Christi  alienus  fiat,  atque  in  extremo 
cxamine  districtae  ultioni  subjaceat.  Conservantes 
autem  eidcm  loco  quse  sua  sunt,  omnipotentis  Dei 
et  beatorum  apostolorum  Petri  ct  Pauli  gratiam 
consequantur.  Amen,  amen,  amcn.  o 

Ego  Innocentius  Catbolicae  Ecclcsise  cpiscopus. 

Ego  Drogo  Ostiensis  cpiscopus. 

Ego  Guido  diaconus  cardinalis  Sancti  Adriani. 

Ego  Anselmus  presbyter  cardinalis. 

Ego  Gerhardus  presbyter  cardinalis  Sanctse  Crucis 
in  Hierusalem. 

Ego  GrysogODus  diaconus  cardinalib  Sanctae  Ma- 
riae  in  Poilicu. 

Ego  Lucas  presbyter  cardinalis  Sanctorum  Joannis 
et  Pauli. 

Ego  Martinus    presbyter  cardinalis  Sancti    Stc- 
phani. 

Datum  in  territorio  Romano  per  Manum  Innocentii 
sanctse  Romanse  Ecclesise  diaconi  cardinalis  et  can- 
celiarii,  sexto  Nonas  Octobris,  Incamationis   Domi- 
nicae  anno  1137,     indictione  i,    pontificatus    vero  ^ 
domni  Innocentii  papse  sccundi  anno  octavo. 

CCLXXXVI. 

Archiepiscopatus  Magdeburgensit  et  episcopatus  Mi- 
snensis  con/inium,petente  Conrado  archiepiscopo^ 
confirmat, 

(.Vnnoll37,  Oct.2.) 
[Debyhaupt,  Pagus  Neleticif  I,  30.] 

CCLXXXVII. 

Parihenonis  S.  Joannis  Gerbstadensis  protectionem 
suscipU  pritnlegiaqueconfirmat,petente  Chunrado 
marchione. 


(Anno  1187,  Oct.  3.) 
[Kretzig,  Beitpage  II,  349.] 

CCLXXXVIII.  D 

EcclesiasS.  FrigdianiLucensis  ecclesiam  S.  Panta- 
leonis  committit,  decimasque  de  fundo  Loveti  in 
comitatu  Ferrariensi  asserii, 

(Anno  H37,  Nov.  1.) 

[Bullar.  Lateran.y  17.] 

CCLXXXIX. 

A,  archipresbytero  et  fratribus  ecclesiwS,  Martini 
Lucensis  nuntiatsefratribusecclesiaiS.  Frigdiani 
ecclesiam  S.  Pantaleonis  commisisse. 

(Anno  1137,  Nov.  1.) 

[Baluz.,  MiscelUy  IV,  589.] 

In*nocbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 

Icctis  filiis  A.  archidiacono.    A.  arehipresbytero. 


caeteris  canonicis  Lucanse  Ecclesiae  B.  Martini,  sa- 
lutem  et  apostolicam  benedictionem. 

Diutioae  deslitutioni  Ecclesiae  S.  Pantalconis  pa- 
temis  affectibus  condolentes,  eidcm  duximus  su- 
currcndum  et  salubriter  providendum.  O)mmunicato 
itaque  fratrum  nostrorum  consilio,  locum  ipsum 
dilectis  filiis  nostris.  I.  [Hieronymo]  priori,  et  fra- 
tribus  ecclesiae  S.  Fridiani  ad  reformationem  reli- 
gionis  ct  meliorationes  loci  ex  apostolica  dispeusa- 
tione  commisimus,  quandiu  scilicet  apud  eosdem 
fratres  religio  et  canonicus  ordo  viguerit,  ita  tamen 
ut  ordinationes  clericorum,  seu  alia  ecclesiastica 
sacramenta  ab  episcopo  vestro  suscipiant,  si  Catho- 
licus  fucrit,  et  gratiam  apostolica;  sedis  habuerit, 
easque  sine  pravitate  ct  cxactione  eis  voluerit 
exhibere.  Mandamus  ilaque  vobis  atquc  praeci- 
pimus  quatcnus  jam  dicto  priori  et  fratribus  ejus 
nullam  super  hoc  per  vos  vcl  submissam  personam 
molestiam  inferatis.  Sed  potius  eosdem  ibidem  Deo 
scrvire  quiote  atque  pacifice  permittatis. 

Data  Romae  Kal.  Novemb. 

CCXC. 

Ad  B.  capellanum  ecclesim  S.  Juliani. 

(Anno  1131,  Nov.  1.) 

[Baluz.,  ibid.,  p.  590.] 

Innocentius  episcopus,  scnrus  ser>'orum  Dci.  B. 
capellano  Bcclesise  S.  Juliani,  salutem  et  apostoli- 
cam  benedictionem. 

Pcr  praesentia  tibi  scripta  mandamus  quatenus 
dilecto  filio  nostro  J.  prioii  ct  fraU^ibus  ecclcsise 
S.  Fridiani  obedias,  utpotc  quibus  a  nobis  Sancti 
Pantaleonis  Ecclesia  est  commissa.  Quod  si  eis  obe- 
dire  contcmpscris  noveris  eisdem  a  nobis  licentiaro 
datam  esse  te  cxinde  amovcndi,  et  locum  ipsum  ad 
honorem  Dei  et  salutem  Ecclesise  ordinandi. 

Data  Romse  Kalend.  Novembris. 

xccxa. 

Monasterio  S,  Blc^i  in  Nigra  Silva  cellam  Wislikon 

asserit. 

(Anno  1137,  Nov.  «8.) 

[Hergott,  Genealog.  Hasburg.  ^11^  p.  157.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lectofilio  Bbrtholdq  abbati  moudsterii  S.  Blasii 
quod  cst  in  Nigra  Silva,  ejusque  successoribus  et 
fratribus  regulariter  promovendis  in  perpetuum. 

Justis  et  rationabilibus  desideriis  consentirc  con- 
gruit  ofBcio,  et  divinse  consUt  placitum  volunlati. 
Propterea  enim  Catholicse  nos  Deus  prsefecit  Eccle- 
siae,  ut  omnes  generaliter  fideles,  sed  praecipue 
sanctae  religionis  domesticos,  dcctrina,  excmplo,  si- 
mul  et  auctoritale,  proveherc  studeamus.  Notum 
sit  igitur  omnibus,  tam  prsesentibus...  qualiter  qui- 
dam  nobiles  viri,  Algerus  scilicct,  et  Adalbero,  ccl- 
lam  in  praidio  suo,  quod  vulgariter  Wvslikon  dici- 
tur,  et  est  in  pago  Thuragensi  construxenuit,  Dco- 
que  et  S.  Blasio  in  perpetuam  haereditatem,  reii- 
gionis  intuitu  Uradiderunt,  cum  omnibus  attinentiis 
suis,  id  est  domibus,  agris,  pratis,  viis,  aquis,  aqua- 
rum  decursibus,  exitibuset  rcdditibus^silvis,  pascuis 


337 


EPISTOLiE  ET  PRTVILEGIA. 


S38 


et  compascais,  cultis  6t  incultis,  acquisitis  et  acqui-  A  ista  pie  servantibus  sit  pax  Domim  nostri  Jesu 


rendiSy  omniquc  jure,  quod  dici  vel  nominari... 
omnique  utilitate,  quse  provenire  vel  excogitari  pos- 
sunt,  plenariaque  concivilitate,  in  pascuis  et  compa- 
scuis  circumpositorum  vinculorum,  id  est  Bebikon, 
Lenginancb,  Shncsanch,  Medendorf,  Siglistorf, 
Rumiken,  Meliken.  Actum  legitime  in  coenobio  S. 
Blasii,  praesente  Rusteinoejusdcmloci  venerabili  ab- 
bate,  multisque  nobilibus,  quorum  ista  sunt  nomina  : 
Beinhardus,  et  frater  ejus  Walthcrus  de  Goesen- 
stein,  Tbedcricus  de  Roetelein,  Dicthclmus  de  Eun, 
Bemhardus  filius,  Bil.  de  Misacho,  Bem  de  Altwise, 
Volkerus  de  Legnach,  Hiltiboldus  do  Turchin, 
Diethelnius  de  Helwile. 

Anno  Incamationis  Domini  1114,  vi  Kal.  Januarii, 
feria  sexta.  g 

Vestris  igitur,  dilecli  in  Domino  filii,  desideriis, 
necnon  Uldarici  episcopi  Constantiensis,  et  Conradi 
duciSy  advocati  videlicet  monasterii  S.  Blasii,  pre~ 
cibus  clementcr  annuentes,   maximc  pro  bono  for- 

tuns,  pacis  et  concordiae,  camdem  ccllam  vobis,  cum 
omni  prsnominato  jure,  auctoritatc  sedis  aposlolic^c 
confirmamus,  hoc  commonentcs,  quos  jam  dictae 
ceilae  babitatores  mcmoratorum  vicorum  hominibus 
soluramodo  in  frugibus  et  in  freno  non  sint  onerosi ; 
ahas  vero  omnimodam  eis  et  plenanam  auctoritale 
apostolica  recognoscimus  concivilitatem.  Concam* 
bium  quoque  pro  detentione  decimarum,  quse  de 
eodem  loco  Ecclesiae  Snesanch  fucrant  persolvendae, 


Christi,  salus  aetema,  et  requies  animarum.  Amen. 

Ego  Innocentius  CathoUcae  Ecclesiae  episcopus. 

Ego  Gregorius  card.  SS.  Sergii  et  Bacchi. 

Ego  Wido  diconus  card.  S.  Adriani. 

Ego  Grisogonus  diacon.  card.  S.  Prazedis. 

Ego  Ivo  diacon.  card.  Sanctae  Mariae  in  Aquino. 

Data  Romae  per  manum  Lucae  presbyteri  cardi* 
nalis  agentis  vicem  domni  Aymerici  S.  Romanae 
Ecclesiae  diaconi  cardinalis  el  cancellarii,  iv  Kal. 
Dccembris,  indictione  i,  Inoamationis  Dominicae 
1138,  pontificatus  domni  Innoccntii  II  papoe  anno 

VIII. 

CCXCU. 

Privilegium  pro  monasterio  S.  Blasii. 

(Anno  1137,  Nov.  29.) 

[Ggrbert,  Historla  Nigras  St/vo?,  III,  70.] 

iNrfocENTius  episcopus,  servus  servorom  Dei,  di- 

lecto  filio  Bbrtholdo  abbati  monasterii  S.  Blasii  de 

Silva  Nigra,  ejusque  successoribus  tam  praesentibus 

quam  futuris  in  perpetuum. 

Dcsiderium  quod  ad  rcligiouis  propositum  et  ani- 
mamm  salutem  pertinere  monstratur,  auctore  Deo 
sine  aliqua  est  dilatione  complcndum.  Quamobrem, 
dilecti  in  Domino  filii,  vestris  desideriis  annuentes 
monasterium  aedificatum  a  fratribus  vcstri  coenobii 
in  praedio,  quod  nobilcs  viri  Uawinus,  Adhelbertus 
alque  Chunradus  asscnsu  illuslris  quondam  ducis 
Weifonis  in  loco,  qui   vulgo   Ochsenhusen   dicitur, 


perpeuia  subnixum   essc    volumus  firmiiatc.    Ipsi      n^onasterio  S.  Blasii   in  Nigra   Silva  devolionis  in- 
qaoque  celte  hbemm  m  nomme  Dommi  bapUsmum  ^  ^^^^^  iradidemnt,  qui  utique   in  pago  Ramechgowe 


tndimus  et  sepulturam.  Priorem  autem  eidem  ioco 
non  alium  prseesse  statuimus,  nisi  quem  abbas  uti- 
lem  judicaveritetidoneum  ;  deadvocato  nihilominus 
idipsum  statuentcs,  majoraque  ncgotia,  scilicct  dc 
beneficiis  perpctuis  concedendiis,  pnediis  transfcTcn- 
dis,  et  similia,  abbatis  arbitrio  reservantur.  Sub 
omni  constitutiouis  tenore  alias  etiam  ccllas  vcsUras, 
id  est  Ochsenhusen,  Berowa,  Wilnowa,  Burglon, 
Tolumus  esse  comprchensas,  tamque  eas,  quani 
ecclesias,  per  quas  monachi  vestri  divina  populo 
celebrant,  a  Icge  dioecesana  omnique  exactionc 
liberas  esse  volumus  et  immuncs.  Rccognoscimus 
quoque  dccretum  Honorii  bonae  mcmoriae  papae  II, 
qnod    scilicet    nulli   episcopomm    apostolicae  sedis 


(74)  in  comitatu  Bozze,  aposlolicae  sedis  priviiegio 
communimus  slatuenles  ut  quascunque  possessiones, 
qucccunquc  bona  tam  in  mancipiis  utriusque  sexus, 
arcis,  acdificiis,  cxilibus  et  rcdditibus,  agris,  acqui- 
silis  ac  acquircndis,  pralis,  pascuis,  aquis  acquarum- 
que  decursibus,  molondinis,  piscationibus,  silvis 
et  aliis  utililalibus  suis,  quse  impraesentiamm  ca- 
nonicc  possidet,  aut  in  futurum  concessione  ponti- 
ficum,  largilione  regum,  imperalorum  vel  princi- 
pum,  oblationc  fidclium,  scu  aliis  justis  modis,  prae- 
stanle  Domino,  idcm  locus  potcrit  adipisci,  firma 
vobis  in  perpctuum  ct  illibata  pcrmancant.  Ita  ta- 
mcn  ut  idcm  monastcrium  cocnobio  S.  Blasii  omni 
tcmpore  sit  subjcctuni,   ct  juxta  ejus  normam  sivo 


legatororo,  loca  vestra,   vel  monachos,  sine  speciali  D  ordinem  divinura  ibi  officium   celebretur,  quemad- 
sammi  pontificis  legitimo   sub   intcrdicto  poncre  li- 
ceat,  vel  excommunicare .  Si  quis  igilur  huic  nostrae 
autoritatis   pnvilegio   verbo   vel    facto    conb*arius 
exsUterit,  nisi  digne   emendaverit,   potestatis  hono- 

risque  sui  dignitate  careat,  et  a  corporc  ct  sanguine 
Dominl  participatione  et  fidclium  comraunionc  alic- 
Dus  existat,  atque  apostolorum  Peln  et  Pauli  aucto- 
rilate  aetemse  damnationi  subjaceal  cum  Juda  in 
Doroini  nostri  Jesu  Cbristi  U^ditionc.  Cunctis  autcm 

(75)  In  Traditionibus  San  Gallensibus  charl.  59 
legitor  Lanthertum  et  Huitonem  mancipia  sua,  quae 
in  pa|[0  Ramockewi,  habebant  monasterio  S.  Galli 
abtaliise»    «  Act.   in  viila,  qua;  dicitur  Louphaim  » 


modum  ab  ipsa  sua  fundatione  noscitur  institutum. 
Deccraimus  etiam  ut  nulli  abbatum,  sive  potentum, 
nulli  omnino  hominum  liccat  bona  praedictae  Eccle- 
siae  de  Ochsenhusen  pcrtinentia  temere  perturi)arc, 
auferre,  vel  ablata  retinere,  minuere,  seu  quibusU- 
bct  molestiis  fatigarc  ;  sed  omnia  integra  conser- 
vcntur,  corum  pro  quomm  gubernatione  et  susten- 
tatione  concessa  sunt,  usibus  omnimodis  profutura. 
Priorem  autem  eidem   loco  non  alium  praeesse  san- 

(ad  dexlram  Rothami  fluvii  qui  infra  Ehingcn  in 
Danubium  praecipitatur).  Caetemm  qui  hic  comttatus 
Bozze  dtoilur,  in  charta  Herrgotti  t.  L  p.  58,  comitor 
tus  Arnulphi  appellatur. 


339 


INNOCENTn  U  PAPiE 


34« 


cimus,  nisi  quem  abbas  S.  Blasii  provideril  statuen-  A 
dum.  Dc  advocato  quoque  idipsum  nihiloroinus 
constituimus,  qui  si  forte  ioutilis  apparuerit,  alius 
sibi  idoncus  ad  ejusdcm  abbatis  arbitrium  subrogc- 
tur,  nuliusque  ibi  alius  de  his,  qui  minorcs  advocati 
dicunlur,  alio  tempore  habeatur.  Si  qui  vero  illuc 
ad  conversionem  venire  voluerint,  non  licebit  priori 
vel  fratribus  absque  liccntia  abbatis  S.  Blasii  eos 
suscipcrc  in  suo  consoriio.  Majora  sane  negotia  ut- 
puia  de  sedificiis  transmutandis,  vel  benificiis  cano- 
nice  concedcndiS;  et  his  similia  supradicti  abbatis 
dispositioni  ct  arbitrio  reservcntur.  Si  quis  au- 
tem  huic  nostrae  dispositioni  contradictor  cxstiterit, 
nisi  rcatum  suum  congrue  correxerit,  polestatis 
bonorisque  sui  dignitate  careat,  et  a  sacralissimo 
corpore  ac  sanguine  Dei  et  Domini  nostri  Jesu  B 
Chrisli  alicnus  fiat.  Conservantes  aulem,  interve- 
nicntibus  bcalorum  apostolorum  Peth  et  Pauli  me- 
ritis,  a  remuneratore  omnium  bonorum  Domino 
aeternae  vitse  praemia  consequantur.  Amen,  amen, 
amen. 

Ego  Innoccntius  Catholicee  Ecciesise  episcopus. 

Ego  Gregorius  diaconus  cardinalis  SS.  Sergii  et 
Bacchi. 

Ego  Guido  diacon.  cardinalis  S.  Adriani. 

Ego  Grysogonus  diacon.  canl.  S.  Mariae  in  Por- 
ticu. 

Ego  Ivo  diaconus  cardinalis  S.    Mariae  in  Aquiro. 

Data  Romae  per  manum  Luc»  presbyteri  cardin., 
agentis  vicem  domni  Aimerici,  sanctae  Romanae  Ec- 
clesiae  diac.  card.  et  cancellarii,  iii  Kalend.  Dcccm-  C 
bris,  indict.  (76)  Incamat.  Domin.  anno  1137,  pon- 
tificatus  vcro  domni  Innocentii   papac  II  anno  viii. 

CCXCIII. 

Fundationem  canonicce  ClaustroneoburgensiSj  fac- 
tam  a  S.  LeopoldOy  Austiias  marchione  confir- 
matj  ipsamque  canoniam  in  tutelam  sedis 
apostoHcas  suscipity  etc. 

(Anno  1137,  Nov.  30.) 

[Pez,  Thesaur.  Anecdot,^  VI,  i,  322.] 

Innocbntius,  episcopus,  servus  scrvorum  Dei,  di- 
lectis  flliis  Hartmanno  praeposito  et  fratribus  in 
cella  S.  Mariae  Niuvenburgensis,  quae  in  Pataviensi 
episcopatu  sita  cst,  canonicam  vitam  professis,  tam 
praesentibus  quam  futuris  in  pcrpetuum. 

Cum  omnibus  Ecclesiis  et  ecclcsiasticis  personis  ^ 
debitores  ex  injuncto  nobis  officio  existamus,  illis 
tamen  propensiori  cura  nos  convenit  imminere, 
quos  ad  omnipolentis  Dei  servitium,  et  obsen^atio- 
nem  regularis  ordinis  amplius  auhelare  cognosci- 
mus.  Ideoque,  dilecti  in  Domino  filii,  vcslris  justis 
postulationibus  clementer  annuimus,  et  ecclesiam 
Sanctae  Dei  Genitricis  Mariae,  bcato  aposlolo  Petro 
oblatam,  in  qua  divino  vacatis  officio,  sub  ejusdem 
apostolorum  principis  tutclam  protcctionemque  sus- 
cipimus,  et  apostolicae  scdis  privilcgio  communimus. 


In  primis  siquidcm  statuentes  ut  ordo  canonicus, 
qui  secundum  beati  Augustini  regulam  in  eodem 
loco  noscitur  institutus,  ibidem  futuns  temporibus 
pcrpetuo  conservetur.  Bona  quoque  ct  possessiones^ 
quas  impraesenliarum  eadem  ecclesia  rationabiliter 
possidet,  vel  in  futurum  concessione  pontificum, 
largitione  imperatorum  vel  principum,  oblatione 
fidelium  scu  aliis  justis  modis,  auxiliante  Domino, 
poterit  adipisci  et  nominatixn  decimas  adjaccntis 
parochiae  Nuiwenburch,  a  fratre  nostro  Reimaro, 
Pataviensi  episcopo,  canonice  transmutatas,  praesen- 
tis  scripti  pagina  roboramus.  Obeunte  vero  te  cjus- 
dem  loci  praeposito  vel  tuorum  quolibct  successorum, 
nullus  inibi  qualibet  subreptionis  astutia,  seu  vio^ 
lcntia  praeponatur,  nisi  quem  fratres  rommunl  con- 
sensu,  aut  fratrum  pars  consilii  sanioris,  secundum 
Dei  timorem  et  beati  Augustini  regulam  praeviderit 
eligendum,  salva  nimirum  dioecesani  cpiscopi  cano- 
nica  justitia  et  revercntia. 

Porro  sacramenta  ecclcsiastica  a  dioeccsano  sus- 
cipietis  episcopo,  si  quidem  Catholicus  fuerit,  et 
gratiam  atque  communioncm  apostolicae  sedis  ha- 
buerit,  eaque  vobis  gratis  et  sine  pravitate  aliqua 
voluerit  cxibere.  Alioquin  Catholicum,  quemcunque 
malucritis,  adeatis  antistitem,  qui  nimirum  nostra 
f\iltus  auctoritate  quod  postulatur  indulgeat. 

Devote  quoque  petitioni  vestrae  congregationis 
annuentes,  prsesenti  dccreto  sancimus  ut  nullus 
praefatae  ecclesiae  advocatus,  nisi  de  donio  et  proge- 
nic  dilccti  filii  nostri  marchionis  Linpaldi,  vestro 
tamen  elcctus  arbitrio,  constituatur,  eum  tamen 
nullum  gravamen  vcl  exaclio  eidem  loco  pro  ejus 
patrocinio  infcralur.  Quod  si  ipso  inutilis  praefatae 
ecclesiae  apparuerit,  et  secundo  lerliove  commonitus 
non  emcndaverit,  liceat  vobis  ac  vestris,  eum  a  pro- 
curatione  hujusmodi  remoTerc,  eique  alium  idoncum 
substituere. 

Deccmimus  ergo  ut  nulli  omnino  hominum  iiceat 
praedictam  ecclcsiam  tcmere  perturbare,  aut  ejus 
posscssioncs  auferrcy  vcl  ablatas  retinerc,  minuere, 
seu  quibuslibet  molestiis  fatigare.  Sedomniaintegra 
conserventur,  eorum,  pro  quorum  gubematione  et 
sustentatione  concessa  sunt,  usibus  omniniodis  profu- 
tura.  Ad  indic*um  autem  perceplae  higus  a  Romana 
Ecclcsia  libertatis,  unum  byzantium  nobis  nostris- 
que  successoribus  annis  singulis  persolvelis. 

Si  qua  igitur  in  postemm  eccIesiasUca  secularisve 
persona,  hanc  nostrae  constitutionis  paginam  sciens, 
contra  eam  temcre  venire  tenlaverit,secundo  tertiove 
commonita,  si  non  congme  satisfecerit,  potestatis 
honorisque  sui  dignitate  careat,  rcamque  se  divino 
judicio  existere  de  perpetrata  iniquitate  cognoscat, 
et  a  sacratissimo  corporc  ac  sanguinc  Dei  et  Domini 
Redemptoris  nostri  Jesu  Christi  aliena  fiat,  atque  in  ex- 
tremo  cxamine  districtae  ultioni  subjaceat.  Cunctis  au- 
tem  eidem  loco  sua  jura  servantibus  sit  pax  Domini 


(76)  Constat  hinc  indictionem  ab  Innocentio  subinde  etiam  jam  ante  Nativitatem  vel  novum  annum 
fuisse  inchoattm. 


3il 


EPISTOL^  ET  PRlViLtGU. 


ii% 


nostri  Jesu  Christi,   quatcnus  cl  hic  fruclura  bonae  A  morlis  ejusdcm  inde  porceptds  atque  fuluri  lemporis 
acUonis    percipianl,  et  apud    districlura   judicem      eidem  abbati  inlcgre  rcddi  f^cias. 


proemia  stemae  pacis  inveniant.  Amen. 
Ugo  Inoocentius  Catholicae  Ecciesiae  episcopus  ss. 
Bgo  Anselmus  pbr.  card.  ss. 
Ego  Gregorius  diac.  card.  SS.  Sergii  et  Bacchi  ss. 
Egt)  Conradus  sabinus  episcopus  ss. 

CCXCtV. 

Ad  Alberonemef.  teodieniem» — Signi/lcatseprO' 
fnonisse  Amulfum  innbbatem  Gemblacensemy  et 
ei  mnnus  benedictionii  impendisse^  ctc. 

(Anno  1131,  Dee.  18.) 

[tall.  Christ,^  III,  Initnim.  1«7.1 

tifirocBNTics  episcopus,  senTis  senrorum  Dei,  vene- 
rabili  fratri  ALBBROin  episcopo,  et  capitulo  Leodiensi, 
nccnon  universis  roonachis  et  populo  Gemblaccnsi, 
salutem  et  apostolicam  benedictionem. 

OfBcii  noslri  nos  hnrtatur  auctoritas,  tam  longiti- 
quis  qunm  etiam  prbpo  positis  paterna  sollicitudine 
proTidere  :  idcoque  Tenientem  ad  nos  dilecturo  iiliiim 
nostrum  Arnulphum  electum  Gcmblacensis  coenobii 
debita  betiignitata  suscepimus,  atquejuxta  petitio- 
nem  Teslram,  ipsum  propriis  tanquam  beati  Pelri 
manibus  in  abbatcm  promoyimus,  et  salva  Leodien- 
sis  ecclcsise  debita  reverentia,  illi  bencdictionis  gra* 
tiam  impendimus.  Eumdem  itaque  cum  nostrarum 
littcranim   prosecutione,  et  gratia  sedis  apostolic» 


Datum  Romse  xv  Kal.  Jan. 

CCXCV. 

Ad  archiepiscopos  Remensem^  Senonensem  et  TurO' 
nenscm^  quos  monet  utihites  sint,  et  l^eHim  In- 
juste  opfi^essis  relin^uant  ad  sedem  aposiolicim 
appellare. 

(Anno  1130-1138.) 

[Pbz,  Thesaur.  Anecdot.^  VI,  i,  30§.] 

iNNocBNTiuspapasecundui,  R.  [RRLVALDo]Remiensi, 
H.  Senonensi,  H.  [Hugoni]  Turonensi,  archiepiscopis, 
et  eorum  suffhiganeis  episcopift. 

Tunc  t)ax  ct  charitas  vice  mutua  se  complectun- 
tiir,  et  manct  indissolubilis  in  altcma  dilectione  sin- 
B  cerilas,  si  Jiixta  divin»  dispensationis  ordincm  et 
Ecclcsiae  gradus  distinctos  minores  majoribus  reve- 
rentiam  exhibeant,  et  inferioribus  diligentiam  po- 
liores  impendant.  Verum  ecclesiaslicus  ordo  con- 
funditur,  si  rainoresillicitasuatemerilatepraesumanti 
vcl  pra^identes  non  concessa  sub  rcmissione  impu* 
nitatis  attcntant.  Compago  nantque  humani  corporis, 
el  divini  collegii  conservatur  incolumis,  si  paslores 
super  gregcm  invigilcnt,  et  magis  appctant  pasccre 
quam  dominari  in  clero,  et  subditi  potius  humiliter 
obedire  quam  a  subjectione  procacitcr  resilire.  Ne 
igitur  pars  alterutra  ccplestis  dispensationid  ordi- 
nationem  pervertat,  Petrus,  apostolorum  prineepsi 
csl  in  capitc  Ecclesice  a  Domino  constitutus,  ut  per 
se  et  per  successorcs  suos  fratres  coniiniiet,  errata 


ad  V06  remittentes  reverenter  suscipiatis,  et  in  scdc  G  corrigat,   et  jura  sua  unicuique  iribual.    Inde  esl 


praefati  ccenobii  honorifice  collocetis.  Et  quoniam, 
dilecte  firater  Aibero  episcope,  pro  reformanda  inibi 
religione,  tuo  annuente  studio,  prsedictus  filiu^ 
noster  Amulphus  in  eodemlocoabbas  est  constitutus, 
expedit  ut  ad  recuperandas  possessiones  el  bona 
Gerablacensis  ccehobii,  qu»  ab  ^jusdem  loci  abba- 
libus  absque  communi  assensu  ipsius  capituli  vcn- 
ditione  seu  qualibet  ali^natione  dislracta  sunt, 
eidem  consilium  ei  auxilium  praebeas,  atque  ul  ipsi 
resUtuantur  efiicias  :  domos  etiam  sa)culares  in  atrio 
ejusdem  cocnobii,  atque  sub  dormitorio  fraUrum 
Duper  constructas,  quse  religioni  valdc  sunt  perni- 
eiosae,  funditus  destrul  prsecipimus.  Quod  si  earum 
fundatores  contemptores  exstiterint,   eos  canonica 


etiam  generali  lege  Ecclesiae  promulgatum  ut  majo- 
res  causae  ad  examinationem  sedis  apostolicae  de- 
volvantur^  et  ut  oppressiones  intrcpide  ad  eam 
appellont,  privilegium  sibi  in  hoc  appellandi  sancta 
Romana  reser^avii  Ecclesia.  Quam  sit  namque 
necessarius  appellandi  usus,  ncmo  est  qui  nesciat 
quippe  cum  judicantium  iniquitatem  et  imperitiam 
corrigat.  Appellatione  autem  interposita,  omnia  in 
stalu  suo  permaneant,  et  tandiu  nihil  erit  innovan- 
dum,  quandiu  de  appellatione  ab  eo  ad  quem  pro«- 
vocatum  est  fuerit  pronuntiatum.  Caetcrum  quod  ia 
laicis  est  culpabiln,  vidctur  in  clericis  criminosum . 
Ai  vcro,  juxta  imperiales  sanctiones,  si  judices  or- 
dinarii  provocationes  sestimaverint  respuendas,   tri- 


eeQsora  cocrcere  non  differas.    Prseierea  dilectioni  rv  ginta  pondo   auri  multantur,  et  assessores  ei  ofH- 


tu£  roandamus  quatenus  comitem,  Namurcensem 
Godefridum  ei  Henricum  filium  ejus  et  Ebaidum 
Florineiisem  eorum  adjutores,  qui  tempore  pacis  in 
sexta  feria  burgum  Gemblacenscm  cum  ecclesia  S. 
Salvatoris  combusserunt,  villas  quoque  ei  curias 
ipsius  coenobii  depredati  sunt  ei  destruxcrunt,  stu- 
diose  coromoneas  ut  abbati  ei  fratribus  prsedicti  loci 
ablata  restiiuantet  de  injuriis  satisfaciant :  quod  si 
infra  40  dies,  posiquam  luec  scripta  susceperis,  hoc 
adimpieium  non  fucrit,  absque  dilatione  debitam  de 
eis  jusiitiam  facias.  Ad  haec,  firater  episcope,  tibi 
mandamus  ne  praefaium  abbatem  a  concubina  quon- 
dam  Balduini  clerici  super  ecclesia  S.  Salvatoris 
vexari   permittas,   sed  potius  reddiius  a  tempore 


ciales  eorum  totidem,  nisi  publice  restiterint,  et  aptis 
[/.  actis]  evidenlcr  contradixerint.  Quanta  igitur 
animadvcrsionc  sit  plectcndus  judex  ecclesiasticus, 
qui  docirinam  maUis  suae,  sanctseRoman»  Ecclesiffi, 
abjicit,  et  privilegium  beati  l^etri  infringero  nitihir, 
parera  se  faciens  Jesu  Christo  et  supra  apostoiorum 
scdcm  usceudens.vigor  juslitia},  in  proraptu  habens 
ulcisci  oranem  inobedienliain,  non  ignorat.  Exhor- 
tamiu*  ilaque  frtttcmilatcm  vesUtira  in  Doraino,  ui 
qucraad.Tioduni  dignitutera  vestram  dcsideralis  illi- 
batara  a  sede  apostolica  custodiri,  ila  crga  subditcs 
mitcs  silis,  cl  preerogalivam  audienti®  in  nullo  ira- 
minuere  aut  infringercde  ceetcro  attenlelis.  Alioquin 
de  tanti   cxcessus  irapunilatc  nos  judicabimui*  apud 


343 


INNOCENTII  II  PAPiE 


344 


Dominum  neg^ligenles,  lepidi,  sivc  rei.  Ex  officio  A  liceal  pnenominalum  cocnobiura  lemere  pcrturbare, 

...  _  ,.         .     ,v  aut  ejus  possessioncs  auferre,  vel  ablatas  relincrc, 

minuere,  vcl  aliquibus  vexalionibus  faligare,  scd 
omnia  integra  serventur  corum,  pro  quorum  guber- 
natione  et  sustentalione  conccssa  sunl,  omniraodis 
usibus  profutura,  salva  nimirum  dioecesani  episcopi 
debita  revcrentia.  Si  qua  igilur  in  posterum  eccle- 
siastica  saecularisve  persona,  hanc  nostrae  constilu- 
lionis  paginam  sciens,  contra  eam  temere  venire 
tentaverit,  secundo  tortiove  coromonita,  si  non  rca- 
tum  suum  congrua  satisfactione  correxerit,  potesta- 
tis  honorisque  sui  dignitale  careat,  reamquc  se 
divino  judicio  existere  de  perpelrata  iniquitale 
cognoscat,  et  a  sacratissimo  corpore  ac  sanguinc 
Dei  et  Domini  nostri  Jesu  Christi  aliena  fiat,  atque 


siquidem  apostolatus  injuncta  nobis  cst  a  Dco  ne- 
cessitas,  ut  majoribus  honorifice  providcntes  roinora 
salubritersinelaesione  curemus. 

Ego  Guido  diac.  card.  S.  Adriani  SS. 

Ego  Drogo  Ostiensis  eps.  SS. 

Ego  fiaziireduspbr.  card.  tit.  VestineeSS. 

Ego  Lucas  pbr.  card.  tit.  SS.  Joannis  et  Pauli  SS. 

Ego  Martinus  pbr.  card.  tit.  S.  Stephani  in  caelio 
Monte  SS. 

Ego  Crysogonus  diac.  card.  S.  Mari»  in  Porticu 
SS. 

Datum  Romse  per  manum  Lucae  phri  cardinalis, 
agentis  vicem  domini  Aimerici  sanct®  Romanae 
Ecclesifle  diac.  cardinalis  et  cancellarii,  ii  Kal.   De- 


cembris,   indicet.  i,  IncamaUonis  Dominicffl  anno  g  in    exlremo  examine    districtae  ultioni  subjaceat. 
1137,  pontificatus  vero  domini  Innocentii  PP.   II 
anno  vm. 


CCXVI. 

PritHlegium  pro  monasterio  Portensi,  ordinis  Ci- 
sterciensis,  —  Ne  in  districtu  monasterii  vena- 
tiones  a  guoquam  /iant. 

(Anno  1138,  Jan.  13.) 

[COCQVBLINBS,   II,   233.] 

I5N0CENTIUS  episcopus,  servus  scrvorum  Dei,  di- 
lecto  filio  Adblbbrto  Portensi  abbati  ejusque 
successoribus  regulariter  substituendis  in  perpe- 
tuum. 

Pi»  postulatio  voluntatis  effectu  debet  prosequente 


Cunctis  autem  eidem  loco  sua  jura  servantibus  sit 
pax  Domini  nostri  Jesu  Christi,  quatenus  et  hic 
fructum  bonse  actionis  percipiant,  ct  apud  distri- 
ctum  judicem  prsemia  seternae  pacis  invcniant. 
Amen. 

Ego  Innocentius  Catholic»  Ecclesia  episcopus. 

Ego  Petrus  cardinalis  presbyter  tit.  Sanctae  Su- 
sannie  SS. 

Ego  Gregorius  diaconus  cardinalis  SS.  Seipi  et 
Bacchi. 

Ego  Gerardus  presbyter  card.  tit.  Sanctse  Crucis 
inJerusalem. 

Ego  Guido  diaconus  cardinalis  S.  Mariae  in 
Porticu. 


compleri,   quatenus  et  devotionis  sinceritas  lauda-  Q     ^^^  Rom»  per  manum  Aymerici  S.  Romanae 


biliter  e&iti^scat,  et  utililas  postulata  vires   indubi- 

tanter  assuroat.    Proinde,   dilecte  in  Domino   Hli 

Adelberte  abbas,  tuis  rationabilibus  postuiationibus 

gratum  prsebemus    assensum,   et  ut  in    Portensi 

ccenobio  cui  auctore  Domino  prseesse  dignosceris, 

monasticus    Ordo,     qui    secundum     B.     Bcnedicti 

regulam,  et  normam   Cisterciensium   fratrum,   inibi 

noscitur  institutus,    perpetuis     futuris    temporibus 

inviolabiliter  observetur,  praesenti  scripto  sancimus. 

Confirmamus  et  concambium  a  vcnerabili    fratre 

nostro  Udone,   Nucnburgensi  episcopo    tecum   ct 

cum  fratribus  tuis  rationabiliter  factum,  videlicet 

Portensero  locum  cum  oronibus  suis  appendiciis  pro 

Smolensi  loco,  in  quo  prius  eratis  Domino  servien- 

tes,    ab    eodero    episcopo  concambii  titulo  vobis  j^  stunt,  ad  Roroanuro   pontificem  peculiari  quadam 


Ecclesiae  diaconi  cardinalis  et  cancellarii,  Idib. 
Januar.,  Incarnat.  Dominicae  anno  1137,  pontificatus 
domini  Innocentii  papae  II  anno  vii. 

CCXCVII. 

AdA.  archidiaconum  etA.  presbyterum  Ecclesia: 

Lucensis. 

(Anno  1138,  Jan.  23.) 

[Baluz.,  Miscell.,  IV,  590.) 
Innocbmtius   servus  servorum    Dei,  dilectis    fi- 
liis  A.    archidiacono  et  A.  archipresbytero   Lucanse 
Ecclesiae,  salutem  et  apostolicam  bcnedictionem. 

Non  dubium  vobis  est   quod  sollicitudo  omnium 
Ecclesiarum,  et  praecipue  quse  B.   Petri  juris  exi- 


collatum,  ita  tamen,  ut  idem  Smolensis  locus  cum 
suis  omnibus  appendiciis  jurisdictioni  et  usui  cedat 
prsefati  episcopi.  Statuimus  insuper  ut  quascunque 
possessiones,  quaecunque  bona  idem  monasterium 
imprsesentiarum  juste  et  rationabiliter  possidct,  aut 
in  tuturum  concessione  pontificum,  largitione  regum 
vel  principum,  oblatione  fidelium,  seu  aliis  justis 
modis,  pr»stante  Domino,  poterit  adipisei,  firma 
tibi  tuisque  successoribus,  et  illibata  consistant. 
Ut  autem  quietius  omnipotenti  Deo  servire  possitis, 
praesenti  scripto  duximus  inhibendum,  ut  nullus  cle- 
ricus,  nullus  laicus  infra  terminos  vestros  venationi- 
bus  audeat  vacare,  aut  nugis  consiroilibus  operam 
dare»   Decemimus  ergo  ut  nuUi  omnino  hominum 


praerogativa  pertineat,  Miramur  autem  quod,  sicut 
accepimus,  Manfredus  et  Albericus  prcsbyteri,  ncc 
non  Lambertus,  Capellus,  canonici  vestrae  Ecclcsiae, 
institutioni  quam  de  Ecclesia  S.  Pantaleonis,  salva 
B.  Martini  justitia  fecimus,  improbc  adversantur  ; 
et  quoniam  ipsi  nostra  patientia  abutuntur,  ct  co- 
nantur  contra  stimulum  calcitrare,  mandamus  vo- 
bis  atque  praecipimus  quatcnus  districte  eosdem 
canonicos  moneatis  ab  hujusmodi  vcxatione  desi- 
stere,  et  dilectis  filiis  noslris  J.  priori  et  fratribus 
S.  Fridiani,  quibus  Ecclesiam  ipsam  commisimus  ; 
per  se  vel  submissam  personam  nullam  prsesu- 
roant  molestiam  irrogarts.  Quod  si  infra  quindecim 
dies  postquam  scripta  praesentia  susceperitiS)   prae^ 


345 


EPISTOLJE  ET  PRIVILEGIA. 


346 


fati  canonici  Testris  monilis  non  paruerinty  extunc 
eos  a  suis  officiis  suspendimus,  eamdcmquo  senten- 
tiam  vobis  6rmiter  observandam  injungimus. 
Data  Romae  x  Kal.  Februar. 

CCXCVIII. 

Ad  eosdem. 

(Anno  1138,  Jan.  23.) 

[Baluz.,  ibid.] 

iNTrocBNTius  cpiscopus,  servus  servorum  Dei,  di- 

lectis  filiis  A.   archidiacono  et  A.  archipresbytero 

Lucan»  EccIesiaB,  salutcm  et  apostolicam  benedi- 

ctionem. 

Sicut  testatur  canonica  auctoritas,  sedes  aposto- 
lica  fas  habet  de  omni  Ecclesia  judicandi,  et  prout 
ipsa  decreverit  disponendi.  Ideoqiie  dilectioni  vestne 
praecipiendo  mandamus  ut  occasione  juramentorum 
iUonim  quje  polius  in  pcmiciem  quam  salutem  Ec- 
elesi»  S.  Pantaloonis  facta  esse  dicuntur,  dilectis 
fiiiis  nostris,  J.  priori  et  canonicis  S.  Fridiani  nul- 
lam  inferri  injuriam  vel  molestiam  patiamini.  Quod 
ai  ipsi  qui  eadem  juramenta  tam  illicite  quam  in- 
caute  fecerunt,  in  sua  obstinatione  perdurare  vo- 
luerint,  dissimulare  non  poterimus  quin  de  ejus 
pleoam  justitiam  faciamus. 

Data  Romse  x  Kal.  Februarii. 

CCXCIX. 

Jeronymo  priori  et  fratribus  ecclesias  S,  Friadiani 
Lucensis  de  supenoribus  duobusepistolis  signtficat. 

(Aono  1138,  Jan.   23.) 

[Baluz.,  ibid.,  p.  591.] 

Innocbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
leclis  fiiiis,  Jer.  priori  et  fratribus  Ecclesiffi  S.  Fri- 
diani,  salutem  et  apostolicam  benediclionem . 

Super  vexatione  quam  pro  Ecclesia  S.  Pantaleo- 
nis  a  quibuslibet  vestris  amulis  sustinetis  valde 
gravamur.  Unde  etiam  archidiacono  et  arehipresby- 
tero  Lueano  mandavimus,  ut  nisi  presbyter  Man* 
fredus  cum  reliquis  qui  vobis  exinde  adversantur, 
infra  quindecim  dies  post  scripta  nostra  susccpta, 
ab  hujusraodi  impugnalione  cessaverint,  el  tunc, 
quousque  salisfecerinl,  a  suis  officiis  suspendanlur. 
De  his  etiam  qui  ilia  illicita  et  incauta  juramenta 
fecerunl,  nisi  resipuerint,  auctore  Domino,  plenam 
justitiam  faciemus.  De  c^tero  nos  et  fratres  nostros 
vestris  orationibus  attentius  commendamus. 

Data  Romae  x  Kalend.  Februarii. 

CCC. 

Ad  qnosdam  presbyteros  et  canonicos  ecclesice  5. 

Martini  Lucensis, 

(Anno  1138,  Jan.) 

[Baluz.,  ubi  supra,  p.  .590.] 

lN:«ocEifnus  cpiscopus,  ser>us servorum Dei,MAN- 
FBEDO  et  ALBERido  presbytcris,  nec  non  Lamberto, 
Capello,  Henrico  canonicis  Ecclesia;  S.  Martini, 
salutem  et  apostolicam  bencdictionem. 

Pcrlatum  est  ad  aures  nostras  quod  institutioni, 
qaamdeS.  Pantalconis  Ecclesia  fecimus  commit- 
tendo  cam  S.  Fridiani  canonicis,  contraitis.  Quo- 
circa  robis  apostOliea  auctoritate  mandamus  atque 


A  praecipimus,  quatenus  jam  dictos  fratres  supor  ca- 
dcni  causa  nullatenus  infcstetis,  sed  potius  quod  a 
nobis  exinde  statutum  est  irrefragabiliter  observetis, 
alioquin  tanquam  in  contemptores  decrctorum  se- 
dis  apostolicas  in  vos  noveritis  vindicandum . 

CCCI. 

Canonici  Cheminonenses  institutum   Cistercien^ 

sium  amplectuntur. 

(Anno  1138,  Febr.  17.) 

[GalL  Christ.y  X,  Instrum.  1127.] 

Innocentius  episcopus,  ser\'us  sen'orum  Dci,  di- 
lecto  filio  Stbpuamo  abbati  monastcrii  dc  Tribus* 
Fontibus,  ejusque  successoribus  rcgulaliter  sub- 
stituendis,  in  perpotuum. 

B  Laudes  et  gratias  omnipotenti  Deo  rcferimus, 
quod  nomen  et  vitam  fratrum  Clareevallensium  per 
diversas  partes  mundi,  ita  celebrem^  ita  fecit  spe- 
ctabilem  esse,  ut  eorum  laudabili  ....  ipsi  quo- 
que  viri  religiosi  religiosiores  fieri  appetant ;  etjuxta 
illud  Psalmisl»,  de  virtute  in  virtutem  ire  conten- 
dant.  Piacetigitur  nobis  et  hoc  ipsum  auctoritate 
apostolica  confirmamus,  quod  canonici  Cheminonen- 
ses  semetipsos  et  locum  suum  monastcrio  de  Tribus- 
Fontibus,  contulerunt,  et  sub  vestra  cura  atque 
magisterio  de  csetero  vivere  decreverunt,  et  quoniam 
Deus  utpote  incommutabihs  et  setemfle  mutabilia 
corda  non  approbat,  atque  apud  ipsum  non  cst 
transmutatio  noc  vicissitudinis  obumbratio,  simili 
modo  sancimus,  utjam  dictiscanonicis  prsesentibus 

G  vel  futuris,  nullatenus  liceat  quocunque  tempore 
se  a  vestra  subjectione  subtrahere,  seu  qualibet 
occasione  contra  vos  calcancum  elevare,  sed  potius 
idem  locus  cum  appcndiciis  suisct  pcrsonse  ibidcm 
pro  tempore  Domino  servientes,  subjectse  et  obe- 
dientes  vobis  exisiant,  qucmadmodum  abbatia^  quse 
secundum  regulam  Cistercicnsium  institutsc  sunt  suo 
capiti  obscquuntur.  Salvo  nimirum  censu  xii 
nummorum  Catalaunensium  singulis  annis  nobis 
nostrisque  successoribus  persolvendorum.  Decemi- 
mus  ergo  ut  nulli  omnino  hominum  liceat  vos  vel 
successores  veslros  super  hac  nostra  confirmatione 
temere  perturbare,  aut  aliqiiam  vobis  exindc  con- 
trarietalem  inferre.  Si  quis  autem  ausu  temerario 
contra  hanc  prsesentem   constitutionem  venire  tcn- 

D  taverit,  secundo  tertiove  commonitus,  nisi  praesum- 
ptionem  suam  congrua  satisfactione  correxerit, 
cxcommunicationi  subjaceat.  Conservantes  vero 
omnipotentis  Dei  ac  beatorum  apostolomm  Petri 
et  Pauli  gratiam  consequantur,  amcn . 

Ego  Innocentius  Catholicse  Ecclesise  episco-* 
pus,  etc. 

Dat»  Romanse  per  manum  Haimerici  sanctfls 
Romanse  Ecclesiae  diaconi  cardinalis  et  canc^Iiarii, 
XIII  Kalendas  Martii,  indictione  prima,  Incaraatio« 
nis  Dominicse  anno  1140,  pontificatus  vero  domini 
Innocentii  papfe  II  anno  nono* 


347 


INNOCENTn  11  PAPiE 


348 


CCCII. 


De  obedientia  qucedeheturpatriarchceJeroioly' 

tnitano . 

(Anno  1138,  Mart.  6. 

[RoziERB,  CartuL  du  Saint-SSpulcref  p.  B.] 

IxNOCENTius  episcopas,  servus  servorum  Dei,  ve- 
nerabilibus  frairibus  FIhxhero],  Tyreosi  ardiiepia- 
copo,  R[aimlndo]  Toftose,  G[eiubdo]   Tripoiitano, 

H Gibelenlino,  B[alduino]  Barulino,  B[ernardo] 

Sidoniensi  el  Joanni  Acconensi  episcopis,  salulemel 
apostolicam  benedictionem. 

Nolumus  vos  ignorare,  fratres,  quoniam,  si  quis 
Domino  placere  pra^optat  in  terris,  oportet  eum 
apostolicis   humiliter  obedire   mandatis  ;  profecto 


A  advocati,  itemqua  uxoris  suae  Ithae,  et  Reginaldi 
unici  ipsorum.  ad  observantiam  Regulse  S.  Benedicti 
omnimodis  rcformare  studeret.  Idcirco  nunc  etiam 
nostrae  auclorilatis  studium  ei  benevolentiam  in  hoc 
habere  nihilominus  debet.  Notum  ergo  sit  omnibus, 
tam  futuris  quam  prsescntibus,  quod  in  hoc  faclo 
ejus  omnino  vestigia  seclando  auctoritatem  ipsius 
omnino  approbamus,  tcnemus  et  confirmamus.  £t 
ideo  nunc  etiam,  quae  prseeepit,  praecipimus,  quae 
decrevii  decemimus,  et  per  omnia  omnino  deinceps 
rtta  esse  atataimus.  Hanc  vero  Bcclesiae  illius  re- 
formationem  hoc  modo  et  ordine  scimus  accepisse 
eflcctum  et  consummationem,  episcopo  vidclicet 
Metensi  Stephaiio,  ejusque  populo  et  clero  iki  hac 
pie  conseoUente,  consiliumque  et  auxiliam  hisuper 


cnim  indignus   est  sacerdotio,  quisquis  bcati   Pctri  3  impcndente,  atque  pro  quiete  ejnsdem  Ecclesiae,  ab 


aut  ejus  sucoeKsoribus  nititur  contraire  prseeeptis ; 
quicunque  vero  praeceptiones  sive  institutiones  Ro- 
roanae  Ecclesiae,  quae  prima  est  et  mater  omnium, 
conlemnere  scu  evacuare  contendit,  aditum  coelo- 
rum  sibi  post  exilum  claudit,  et  dum  vivit  io  terra, 
vilescit ;  ex  ubcrtate  namque  apostolicie  disciplinae 
giogulis  Ecclesiis  el  sua  confertur  dignitas  et  con- 
aervalur  auctoritas.  Per  apostolica  igitur  scripta 
vobis  praecipiendo  mandamus  quatenus  fratri  nostro 
W[ilIeImo],  Jerosolymitanopatriarchae,  tanquam  pri- 
mati  et  palriarchae  vestro,  dtbitam  subjectionem  et 
obedientiam,  omni  conlradiolione  seposita,  defera- 
iis.  Idipsum  quoque  a  praedecessore  nobiro  bonae 
memoriac,  papa  Honorio,  G^uillelmo],  Tyren^  ar- 


ipsa  quoque  ipsins  abbaiissae  consecratione  sese 
omnino  avertente,  et  praefato  quoquc  Petro  ab 
electione  ejusdem  abbalissae  et  ab  ejus  investitura, 
aibi  jure  haereditaro  permissa,  penitus  absistente, 
eamque  Deo  ci  Betto  Georgio  libere  per  omnia  tra- 
deote,  et  voluntati  vel  arbitrio  abbatisS.    Georgii 

prrpeiuo  deinceps  permittente.  Non  latei  eliam  quod 
vencrabilis  Batticha  (79),  tunc  monasterii  illins  ab- 
batissa,  constanter  in  his  perficiendis  dextram  dedit, 
et  assensum  pietatis  et  humililatis  devotissime,  gra- 
tanterque  et  sponte  oblulit,  et  ita  nunc  quasi  per 
eam  Ecclesia  illa  tanquam  pro  lege  accepit,  ni  si  quae 
forte  posthac  inordinate  et  erecta  cervice,  more 
scilicet   Scficularium  monastcriorum,   per   obedien- 


chiepiscopo,  [prsB]  deccssori  tuo,  venerabilia   frater  ^  „  .         ,      .  .!.  » 

F[Slchere  a.  chiepiscope.  el  subjectionc  el  obediea-  C  liam  '"a™  \^'^^^''^  "oJ""'».  <•"  «cilicel  vel  pr»d.a 


tia  est  imperatum.   Quod  si  contemptores  exsiiteri- 

iis,  canonicam  de  vobis  justitiam  faciemus. 

CCCHI. 

AdJoannemS.  Ceorgii  abbatem, — De  reformatione 
partkenonis  S.  Cangolfi. 

(Anno  1138,  Mart.  12.) 

[Nbcgart,  Cod.  diplomy   Alem.,  H,  70,  ez  archivo 

Sao-Georgiano.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lecto  filio  JoANNi  abbati  S.  Georgii,  salutero  et  apo- 
atolicam  benedictionem. 

Quia,  fiii,  prout  scimus  et  accepimoa,  felicia  roe- 
moriae  aotecessor  nosterUonoriuaproreformandare- 


monaaterii  incauteexponendo,per  praedictum  abba- 
tem  sine  9pereraperatfonispro  libitu  sno  deponatur, 
ct  altera  in  locum  ejus,  per  eum  assumpta,  digne 
recipialur.  Quod  ergo,  ut  diximua,  tunc  per  anle- 
ceasorem  nostrum  factum  atqne  siatutum  ease  no- 
vimus,  hoc  nunc  divina  et  apostolica,  nostraquo 
auctoritate  perpe.tuo  tcnendum  ei  firmiler  obser- 
vandum  mandamus,  mandando  praecipimus,  et  nunc 
iibi  tuisque  saccessoribus  per  praesentia  scripia 
Ecciesiae  iUius  roonarchiam  et  animarum  curam 
specialitercommitiimus.  Etnequishuic  commisso 
ooniraire,  vel  aliquo  modo  contrarius  praesumai 
existere,  ^ub  termino  divinae  ei  aposiolicae  excom- 
ronnicationis  non  solum  interdicimua,  sed  et  si  quis 


ligione  Ecclesiae  S.  Gangolfide  Ordechdal  (77)adeo      .    .  .     *  ^  •.    ^-  ;  „.  ^.  •^«. 

*.,..,        .     1,   •.         .         j         .    j      «     n  tn  hoc  praevancaior  mvenios  fueril,   divma)  et  apo- 
fuit  mtentua  et  solhcitua,  ut  eamdem  ejasdem  Ec-  ^      ,.  -    «•    •     u-  • 

,' ,.  .  ,.       ,,        -  .,         .    .  stohca;  excommunicaiioni  subjicimus. 

clesiae  rehgionem,  quae  dm  collapaa  fuit,  promaian- 

tiaatquerogatucomitis  Petri(78),  ejuadem  Ecclesiae         Datum  Romae  iv  Idus  Martii. 


(77)  AI.  Crouchtal  vcl  Kraufthal  in  finibus  Alsatiae 
infcrioris  diccces.  Argeni.  Latine,  Clauitriacum, 
parthenon  ioitio  fseculi  xn  memoriae  S.  Marci  dica- 
ius  a  fundatore  Folmaro  juniore,  comite  Metensi, 
atque  curip  fratrii?  sui  Theoceri,  abbatia  S.  Goorgii 
in  Silva  Nigra,  submissus  (Meurissius  Hist.  det 
eviqucs  de  Metz,  1.  iii,  p.  390),  quem  Julius  III PP. 
ann.  1560  coilegioSapientiaeHeidebergensiunacum 
roonastcrio  Lixheimeusi  univit  sub  I^iderico  elcc- 
tore  palatino.  RiiinH^  veteris  ecclesiae  abbatialis 
adhuc  patent  iu  vico  Kraufthal,  ducis  Riponlini 
possessione. 


(78)  Petrus  de  Luxelburg  in  Alsaiiainfcriore  fiHus 
fuit  Friderici  com.  de  Montione,  atque  Agnetis  Sa- 
baudicae  :  Theodorici  com.Montisbcligardi  cx  fralre 
nepos.  Vid.  Nolitia  de  fundatione parthenonii  S.Jo- 
annisinAlsatitihAiil  inGalLChrist.l.  V,  Instrum. 
p.  479  ;  Sclueptlin.  Alsat.  diplom.  t.  1.  p.  204  ; 
Grandidier,  Hisloire  d"AUace,  pi^ces  justiticativob, 
iit.  608. 

(79)  Post  Hatticham  ann.  1187  praefuii  Agf»cs, 
ann.  1487  Gerirudis  de  Utzenheim,  ann.  t54C  Mar- 
garetha  Barlold  de  Kinspach.  Ex  schedis  D.  Grandi- 
dier,  auctoris  Hiitoria*  Ecclea.  Argent. 


349 


EPISTOLiE  BT  PRIVILEGIA. 


850 


CCCIV. 


PrivUegiumpro  monasierieS,  Martini  Laudnnensis. 
(Anno  1i38,  Maii.  21.) 

[Lb  Paigb.  BibHoth.  Prcem.,  p.  450.] 

I>rNOCBi<fnus  episeopus,  servus  tervoram  Dei,  di- 
lectis  filiis  Gualtero  abbali  et  canonicis  Bcclesifle 
S.  Marlini  quae  in  Laudunensi  suburbio  sita  esl, 
eorumque  succ*»ssoribns  ibidem  divino  famulatui 
maacipatis  in  perpetuuro. 

Ad  hoc  universalis  Bcclesia^  cura  a  provisore 
omnium  bononiro,  Deo  oobis  commissa  est,  ut  reli- 
giosas  diligamus  personas  et  beneplacentem  Deo 
religioncm  sludeamus  modis  omnibus  propagare. 
Nec  enim  Dco  gratus  aliquando  famulatus  impen- 
ditnr,  Disi  a  radice  charitatis  procedens  ab  ipso  B 
rcligionis  fontc  fuerit  emanatus.  Hoc  nimirum  in- 
tuitu,  dilecte  in  Domino  flli  Gualtero  abbas,  tuis 
justis  postnlationibus  clementem  imperiimur  assen- 
sum,  et  ecclesiam  Beati  Martini  cui,  Deo  auctore, 
prceesse  dignosceris,  sub  beati  Petri  tutela  et  apo- 
stolieaB  sedis  protectione  suscipimus,  et  praesentis 
scripti  pagina  communimus,  slatuentes  ut  quascun- 
que  possessiones,  qusecun  ]ue  bona  eadem  Ecclesia 
impraesentiamm  juste  el  canonice  possidet,  in  fu- 
tumm  coDcessione  pootificum,  largitione  regum  vel 
principnro,  oblatione  fidclium,  scu  aliis  ju  jtis  modis, 
Deo  propitio,  poterit  adipisci,  flrroa  tibi  tuisque  suc- 
cessoribus  in  perpetuum  et  illibata  permaneant.  Id 
quibns  hsc  propriis  duximusexprimenda  vocabulis : 
Tinets  videlicet,  quas  in  Tiriniaco,  in  Jovia,  in  monte  q 
Antelli,  in  Urscllo,  in  Cripiis,  in  monte  Lauduno  ipsa 
ecclcsia  possidet.  Allodia  quoque,  terras,  casulas  quas 
in  Avains,  in  Vcrciniaco,  in  Bruris,  in  Makigni,  in 
Pomereto,  io  Morolgis,  in  Vele,  in  Salmunceo,  in 
vflla  Mariffi,  io  Vorgia  habet.  Culturam  quoque 
Monstralam  ex  :lono  Gotfridi,  consentiente  charis- 
siroo  filio  noslro  illustris  memoriae  Lodovico  rege 
Francomm,  eidem  ecclesise  concessam,  et  culto- 
ram  de  Sormunl ;  furnum  de  Moncel,  et  de  Verci- 
niaco,  molendinum  quod  dicitur  Croslet,  apud 
Chivi  sedem  molendini,  apud  Paranni  aliam  se- 
dem  molendini.  Prseterea  allodia  de  Diona,  de 
Coaerei,  de  Taran,  de  Remicnrte,  de  Floricurte, 
de  Pusello  de  Biauvoir;  dimidietatem  molendino- 
mm  de  Anisiaco,  quemadmodum  sunt  vobis  a  ve- 
nerabili  fratre  nostro  Bartholomaeo  Laudunensi  epi- 
scopo  eonfirmaia.  Statuimus  etiam  ne  post  haec 
tliquis  vestmm  vel  suceessomm  vestrorum  formaro 
el  mo<iaro  Regulae  et  prterogativam  religionis  quae 
bodie  in  Prsmonslrata  ecclesia  observatur,  aliqua 
tcmcHtate  infringere  aut  immutare  pra^sumat,  sed 
unasr|oi8que,  implorato  divino  auxilio,  ut  ordo 
vester  de  bono  in  melios  provehatur,  rliligentius 
elaboret.  Fratmm  autem  qui  stahilitatcm  et  obe- 
dienliam  eodero  loco  proroiserant.  nullus  recedere 
et  reMdenlem,  nisi  curo  commendatitiis  litteris, 
nallas  aodeat  retinerc,  adjicientes  ut  tcrra  qu» 
esl  pre  foribas  eeclesise  vcitrae  asque  ad  eeclesiam 
S,  Stephtm  propCer  frairam  quielem  sicut  haett- 


.:   D 


nus  io  perpetuuro  ab  omni  liabitalore  stt  vacu«, 
Censemus  etiam  ut  nulli  hominum  lieeat  fratrea^ 
qui  de  cadem  Ecclesia  exicrint  de  loeis  suis  expel* 
lere,  nec  alicui  fugitivos  vestros  rccipere,  sed  no« 
stra  aucloritate  eosdem  fugitivos  vobis  excommu* 
nicare  concedimus .  Ul  autem  tam  in  praelatis  quam 
in  subditis  veslri  ordiois  inlegritas  inviolahiliier 
observetur,  dci^^rniirus  ut  si  quis  abbatum  qui  de 
vestra  ecclosia  exierint,  ab  ordine  et  consuetudine 
Lauduncnsis  monasterii  deviaverit,  abhas  praedicti 
monasterii  super  corrcclione  sua  cum  bis  tertiove 
commoneat.  Quod  si  incorrigibilis  apparuerit,  dioeee- 
sanus  episcopus  sub  praescniia  et  testiBcatione  ab- 
batis  Sancti  Martini,  sine  omoi  dilatione  ordinis 
sui  transgressorem  deponet.  Oepositum  autem  epi- 
scopus  ad  ecclesism  B.  Martini  remitlet,  et  alium 
idoneum  canonica  fratrum  electionc  e  vestigio  sub- 
rogabit.  Sepulluram  quoque,  ejusdem  loci  liberam 
esse  concedimus,  ut  eorum  qui  sc  inibi  sepcHri 
deliberaverinl,  devotioni  et  extremie  voluntali,  nisi 
excommunicali  fucrint,  nullus  obsistat,  salvo  jure 
parochialium  sacerdotum.  Nulii  ergo  hominum  fas 
sit  prsefatam  Ecclesiam  tcmere  perturbare,  aut  cjus 
possessiones  auferre,  vcl  ablatas  retinere,  minucre, 
vel  temerariis  vexationibus  fatigarc,  sed  omnia  io- 
tegra  conserventur  eomm,  pro  qnorum  sustcnta' 
tione  et  gubernatione  concessa  sunt,  usibus  oroni- 
modis  profutura.  Si  qua  igilur  in  ftiturum  ecclesia- 
stica  saecularisvc  pcrsona,  hancnostnc  conslitulionis 
paginam  sciens,  contra  eam  tcmerc  venire  tenlave- 
rit,  secundo  tertiove  commonita,  nisi  salisfaclione 
congrua  emendaverit,  potestatis  honorisquc  sui 
dignitate  careat,  rcamque  sc  divino  judicio  existere 
de  perpetrata  ini(]uitale  cognoscat,  et  a  sacratis- 
simo  corpore  et  sangoine  Dei  et  Domini  costri  Jesu 
Chricti  aliena  Bat,  atqucin  extrcmo  examine  districtae 
ultioni  subjaceat.  Cunclis  aulem  eidcm  loeo  sua 
jura  observanlibus  sit  pax  Domini  nostri  Jeso 
Chrisli,  quatenus  et  hic  fructum  bonae  actionis  per- 
cipiant,  et  apud  dislrictum  judicem  prtemia  aeterno} 
pacis  inveniant.  Amen. 

Datum  Laterani  per  manum  Almerici  sanctae  Ro- 
manae  Ecclesiae  diaconi  cardinalis  et  cancellarii. 
XII  Kalend.  Apnlis,  indiclione  prima,  Incarnationis 
Dominica;  anno  1137,  pontificatus  veto  domni  In- 
noceiitii  11  papae  annu  nono. 

CCCV. 

Ad  Hugonem  Prcmonstratensem  abbatem. 
(Annoli38,  Mart.  Sl.) 

[Le  Paigb,  Bibliotheca  Prcem.^  p.  4il.] 
Inxocentius  episcopus,  scrvus  servorum  Dei,dile- 
lectis  filiis  Uugoni  Praemonstratae  EccIesisB,  et  aliis 
ejusdem  professionis  abbatibus  et  religiosis  viris, 
sahiiem  et  apostolicam  bcnedictionem. 

Quemadmodum  ea  qn.T  scmel  a  Deo  dicata  sunl, 
ad  usus  s»*cuUrcs  rcdire  non  possunl,  ita  qui  se 
Dco  in  locis  vcsiris  scrvitc  voverunt,  atque  sinpsos 
profcssionis  vinculo  se  asirinxerunt,  ad  alia  loca 
sine  licenlia  praelati  sui  Iransire  non  possunt.  Nulli 


851  INNOCENTII  II  PAPJE 

ergo  episeopo,*  abbali  vel  priori  liceat  professos  A 
vestros  canonicos  sive  conversos,  absqne  libera 
Ijcentia  prslati  sui  suscipere.  Et  idipsum  auctori- 
tate  apostoiica  prohibemus,  ne  quis  attentet  pro- 
fessionis  veslrse  aliquos  vobis  invilis  ausu  temera- 
rio  retinere.  Prselerea  vobis  potestatem  attribuimus 
lugitivos  vestros  usque  dum  redeuntes  satisfa- 
ciant,  excommnnicationis  senlentia  innodare. 
Datum  Laterani  xii  Kalendas  Aprilis. 

CCCVI. 

EcclesUe  S,  Marlani  Eugubirue  canonicorum  posses- 

siones  confirmat, 

(Anno  1138,  Mart.  23.) 

[UcnBLLi,  Italia  sacra^  I,  6S6.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lectis  fiiiis  BENBDurro  pneposito,  ejusque  fratribus  B  ejusque  snccessoribus  canonice  promovendis  in  per- 
in  ecclesia  cathedralis  sedis  B.  Mariani  Eugubinae      petuum. 
civitatis  famulantibus,  tam  praeseutibus  quam  futu- 
ris  in  perpetuum. 

Piffi  postulatlo  voluntatis  effectu  debet  prose- 
quente  compleri,  ut  et  fidelis  devotio  laudabililer 
enitescat,  el  utiliias  postulata  vires  indubitanter 
assumat.  Eapropter,  dilecti  in  Domino  fiiii,  postula- 
tionibus  vestris  clementer  impertimur  assensum, 
et  ecclesiam  B.  Mariani,  in  qua  divinis  esiis  obse- 
quiis  mancipali,  apostolici  privilegii  pagina  com- 
munimus,  staluentes  ut  quascunque  possessiones, 
qusecunque  bona  idem  locus  impraesenliarum  cano- 
nice  possidet,  aut  in  futurum  concessione  pontifi- 
cum,  largitione   regum  vel  principum,   oblatione 


352 

Ego  Ivo  diac.  card.  S.  Marie  in  Aquiro. 
Ego  G.  G.  card.  S.  Angeli. 
Ego  Gerardus  diac.  card.  S.  Mari»  in  Dominica. 
Datum  Laterani  per  manus  Aimerici  S.  R.  E. 
cardinalis  cancellarii,  x  Kal.  Aprilis,  indict.  i,  In~ 

cam.  Dominicffi  an.  1137,  pontificatus  vero  D.  In- 
nocentii  papae  II  an.  ix. 

CCCVII. 

Privilegium  de  ecclesiis  episcopo  Parisiensi  subje- 

ciiSf  etc. 

(Anno  1138,  Mart.26.) 
[Call.  Chiist.  VII,  Instrum.  67.] 
IxNOGENTius  episcopus,   servus  servorum   Dei, 
venerabili   fratri    Stephano   episcopo    Parisiensi, 


Quanto  nobilis  et  gloriosa  Parisiensis  Ecclesia  pro 
sede  regis  Francorum  existit  famosior,  et  in  amore 
et  reverentia  B.  P.  et  S.  R.  Ecclesiae,  venerabilis 
frater  Slephane  episcope,  manifestis  argumentis 
exstas  devotior,  tanto  propensius  in  his  quee  ad 
utriusque  decusetemolumentum  spectare  noscuntur, 
optata  suffragia  impertimur.  Ideoque,  charis^ime 
frater  Stephane,  rationabilibus  postulationibus  tuis 
praebentes  asscnsum,  quaecunque  Parisiensis  Ec- 
clesia  impra)sentiarum  juste  et  canonice  possidet, 
aut  in  futurum  concessione  pontificum,  liberalitate 
regum,  largilione  principum,  oblatione  fidelium, 
vel  aliis  juslis  tilulis,  Deo  propitio,  poterit  adipisci. 


fidelium.    seu  aliis  justis  modis     prsestante  Do-  q  tibi  luisque  succcssoribus,  et  per  vos   Parisiensi 


mino,  potent  adipisci,  firma  vobis  in  perpetuum  et 
illibata  permaneant  ;  in  quibus  hasc  propriis  duxi- 
mus  exprimenda  vocabulis,  piebem  videlicet  S. 
Joannis  de  Civitate,  plebem  S.  Marias  Serrata,  ple- 
bem  de  Lisciano,  plebem  S.  Mariae  de  Gadiano, 
cum  plebe  S.  Donati  et  S.  Viriani,  plebem  S.  Ger- 
vasii,  curtem  de  Lavari,  cum  aliis  omnibus  eccle- 
aiiSy  ac  bonis  praedictae  ecclesi»  pertinentibus.  De- 
cemimus  ergo  ut  nulli  omnino  hominum  liceat 
prefatam  B.  Mariani  Ecclcsiam  temere  perturbare, 
aut  ejus  possesslones  auferre,  vel  ablatas  reliuere, 
roinuere,  seu  quibuslibct  fatigaiionibus  moleslare, 
aed  omnia  integra  conserventur  eorum,  pro  quo- 
nim  gubernatione  et  sustentatione  sunt  concessa, 
nsibus  omnimodis  profutura.  Si  qua  igitur,  etc. 
Amen. 

Ego  Innocentius  Catholicse  Ecclesiee  episcopus. 

Ego  Conradus  Sabinen,  episcopus  propria  manu 
corroboravi. 

Ego  Petrus  card.  presb.  S.  Susannas. 

Ego  Bemardus  presb.  card.  S.  Crucis  in  Jera- 
salem. 

£go  Anselmus  presb.  card.  S.  Laurentii  inLucina. 

Ego  Martinus  presb.  card.  S.  Stephani. 

Ego  Oddo  diac.  card.  S.  Georgii. 

Ego  Guido  diac.  card.  SS.  Cosmse  et  Damiani. 

£go  Guiuo  diac.  card.  S.  Adriani. 

Ego  Boetius  diac.   card;  SS.    Viti  et  Modesti^ 


Ecclesiae  apostolici  muniminis  privilegio  communi  - 
mus.  In  quibus  haec  propriis  duximus  exprimenda 
vocabuiis  :  ecclesiam  videlicet  S.  Marcelli,  ecclesiam 
S.  Clodoali,  cum  villa  et  omnibus  appendiciis  suis, 
ecclesiam  S.  Germani  Antissiodorensis,  ecclesiam 
S.  Eiigii,  ecclesiam  quoque  de  Campellis,  cum  prae- 
bendis  et  tribus  parochiis,  id  est  de  S.  Mederico,  de 
Capella,  et  de  terris  eidem  ecclesiae  pertinentibus, 
salvo  nimimm  censu  duomm  solidorum  monetae 
illius  terrae,  videlicet  qu»  in  partibus  iilis  appen- 
ditur,  Senonensi  Ecclesise  annualiter  persolvendo  ; 
quae  videlicet  supradictae  ecciesiaeadjusetproprie- 
tatem  Parisiensis  episcopi  spectare  noscuntur.  Jus 
etiam  episcopale  in  subscriptis  abbatiis,  et  earum 
parocbiis,  seu  parochianis  omnibus,  videlicet  in 
^  abbatia  Latiniacensi,  in  abbatia  Fossatensi,  in 
abbatia  Sancti  Maglorii,  in  abbatia  Sancti  Victoris, 
in  abbatia  vallis  Sanctae  Mariae,  in  abbatia  de 
Sarneya,  in  abbatia  sanctimonialium,  scilicet  de 
Monte  Martyrum,  et  de  Kala ;  in  ecclesia  insuper 
Argenteoli.  Pi-aeterea  pactum  et  conventionem  inter 
te  et  charissimum  fiiium  nostrum  Ludovicum  regem 
Francorum  illustris  memoriae  factam  de  loco  in 
suburbio  Parisieosi  sitOi  qui  Campellus  nomioatur, 
libi  nibilominus  conQmiamus,  ita  videlicet  quod 
tertia  pars  totius  redditus  fossati  illius  terrae,  sive 
in  ceiisu,  sive  in  emptionibus,  quaestibus»  aut  aliis 
quibuacunque  modis  aliquid  inde  procesaerit,  tibi 
et  succcessoribus  tuis  absquc  diminutione  aliqua 


353 


EPISTOLiE  BT  PRIYILEGU. 


154 


pcrsolvaUir ;   quae  vcro  rcliquso  partcs  rcgali  fisco  A  tioDe  iidelium,   scu  aliis    justis  modis,  praestanta 


reddantur.  Cumque  vero  fuerit  praepositus  regis 
super  hoc  fidelitatcm  tihi  tuisque  succcssoribus 
faciat  ct  tuus  regi  et  hsrcdibus  suis,  et  unus  absque 
altero  nibil  de  tcrra  illa  suscipiat  vcl  disponat, 
slatuimus  etiam  ut  si  aliquis  Erclesise  Parisicnsis 
canonicus  ad  episcopatus  fuerit  honorem  promotus, 
ipsius  praebenda  ad  Parisienscm  Ecclcsiam  iibcre 
revertaUir.  Deoemimus  ergo  ut  nulii  omnino  homi- 
num  iiceat,  te  vel  successores  tuos,  super  bac  nosUra 
confirmatione  lemere  perturbarc,  vel  posscssiones 
Edesiae  Pariensis  auferre,  vei  ablaUis  retinerc, 
roinuere,  vel  quibusUbet  molestiis  latigare.  Si  qua 
vcro  in  posterum  ecclesiastica  saecularisve  persona, 
hujus  nostrae  constitutionis  paginam   scicns,  conUra 


Domino,  poterit  adipisci,  firma  tibi  tuisque  succes- 
soribus  et  illibata  permaneant ;  in  quibus  hsc  no- 
minatim  duximus  cxprimenda  :  videlicct  quaecunque 
a  bonse  memoriae  Wilonco  Lingoncnsi  episcopo  per 
manum  supradicti  abbatis  Clarsevall.  ad  opus  mo* 
nasterii  Albae-Ripae  in  locis  inferius  adnotatis, 
devotionis  intuitu  sunt  collata.  Scilicet  in  Solon- 
gcretb,  campo  Aierii,  Ambrariis,  Aula,  Arcufracto, 
Zachese,  Ooince,  Morethangiis,  Crille.  Quod  pro- 
feclo  donum  non  solum  de  his  quae  in  proprietatt 
ac  dominio  suo  praefatus  episcopus  inibi  possidebat 
factum  esse  cognosciUir.  sed  et  quidquid  ex  his 
quae  alii  ab  eo  de  eisdem  terris  feudi  nomine  vel 
quocunque  modo  tenebant  juate  possetis  acquirerc. 


eam   temere  venire    tentavcrit,    8c:undo    tertiove  g  Praeterea  nibilomiDus  confirmamus  quae  idcm  epi* 


commonita,  nisi  praesumplionem  suam  satisfacUone 
congrua  emendaverit,  potestatis  honorisque  sui 
digniute  carcat,  rcamque  se  divino  judicio  cxistere 
de  perpetrata  iniquitate  cognoscat,  et  a  sacratissimo 
corporo  et  sanguinc  Dei  ac  Domini  Redemptoris 
nostri  Jesu  Christi  aliena  fiat,  alquo  in  cxtremo 
examine  districtae  ultioni  subjaceat.  Cunctis  autem 
eidem  loco  ct  ecclesise  sua  jura  servanUbus  sit  pax 
Domini  nostri  Jesu  ChrisU,  quatenus  et  hic  Iructum 
bonae  acUonis  pcrcipiant,  et  apud  districtum  judiccm 
prsemia  aetemae  pacis  invcniant.  Amen,  amoUi 
amen. 

Ego  InnocentiuSy  etc. 

Datum  Laterani,  per  manum  Aymcrici  sanctae 


scopus  exceptis  supradicUs  locis  in  omnibus  aliis 
terris  suis  circumjacenUbus  vobis  contulit,  id  est 
omnia  necessaria  liberc  et  graUs  ad  usus  vc8Ux)s 
et  domorum  vestrarum  aU]ue  animalium  tam  in 
herbia  quam  in  aquia,  silvis,  glandibus  ct  in  qui- 
busliquct  rebus  vcl  potu,  melle,  venaUone  ct  casteris 
iis  similibus  a  vobis  vel  universis  vestris  sive  mer- 
ccnariis  capiendis  vel  inveniendis.  Simile  quoque 
donum  a  nobili  viro  Rainaldo  de  Grance  vobis  fa« 
ctum,  simili  sancUone  firmamus.  Adjicientcs  dona- 
Uonem,  quam  egregius  vir  Ebalus  comes  de  Sauz 
et  Rainaldus  de  Grance  vobis  fecisse  noscuntur  de 
iis  quse  infra  supradiclos  terminos  possidebant.  Et 
extra  eadcm  loca  si  qua  de  proprictate  ct  dominio 


Romanae  Ecclesiae   diaconi  cardinalis  et  cancellarii,  q  corum  sunt  vesUris   vcl  vcsUrorum  bominum  seu  et 


vu  Kalend.  Apr.,  indict.  i,  Incara.  Dom.  anno 
1137,  pontificatus  vero  Domini  Innocentii  papae  II 
anno  vui. 

CCCMII. 

Privilegium  obbaHas  Albas-lMpce. 

(Anno  1138,  Mart.  27.) 
{Gall.  ChrUt.,  IV  InsUiim.  169.] 

IxNOCKinius  episcopns,  servus  servorum  Dei, 
revercndissimo  in  Cbristo  fiiio  Rainbaldo  abbaU 
monasterii  Albae-Ripae,  suisquc  succcssoribus  rcgu- 
lariter  subsUtuendis  in  perpctuuro. 

In  apostolicae  sedis  specula  disponente  Domino 
consUUiti,  Unto  amplius  religiosas  personas  patema 


animalium  usibus  necessaria,  firma  vobis  et  invio- 
laU  serventur.  Nulli  ergo  orimino  hominum  liceat 
praedictum  monastcrium  supcr  hac  nostra  consU- 
tuUone  temero  per*.urbare|  aut  ejus  posscssioncs 
auferrc  vel  ablatas  reUnere,  minuere,  scu  quibua- 
libet  molesUis  faUgare,  sed  omnia  iategra  conser- 
ventur  vcstris  usibus  omnimodis  profutura ;  si  quis 
autem  huic  noslrse  consUtuUoni  sciens  contraire 
tentaverit,  secundo  terUovc  comroonitus,  si  non 
praesumpUonem  suam  congrae  emendaverit,  cxcom- 
municaUoni  subjaccat.  Conservantes  vero  haec,  om- 
nipolentis  Dei  et  bcatoram  Potri  ct  Pauii  aposto* 
loram  cjus  graUam  consequantur.  Ameni  ameni 
amen. 


debemus  pielate  diligcre  ac  fovcre,   quanlo  magis         jy^^^   Laterani    pcr  manum  Aimerici  S.  Rora. 


eorum  oraUonibos  ad  exsequendum  injuncUim  nobis 
aposlolatus  officium  opporUmis  soIaUis  adjuvari,  et 
in  fuluro  aeteroae  benedictionis  participes  fore  con- 
lidimus.  Proinde,  dilecte  in  Domino  fili  Rainbalde 
abbasy  exoraU  a  cbarissimo  filio  nosUt)  Beraardo 
Claraevallis  abbatc,  dc  ctgus  religione  atque  pra- 
dentia  innumera  comrooda  sanctae  Ecdeaiae  a  Do- 

mino   provenerunt desideriis  clcmenter 

annuimus,  et  monastcrium  Albae-Ripse  cui  Deo 
auctoro  pnesides,  praesentis  scripti  pagina  comrou- 
nimus.  Sutuentes  ut  quascunque  possessiones, 
qoaecunque  bona  idem  locus  inpraesenUaram  jusle 
etcanomee  posddeti  aut  in  futuram  concessione 
poDtificaiDy  largitione  regum  rel  principum,  obla* 


Eccl.  diaconi  card.  etcanceU.,  vi  Kal.  Apr.,  indict.  i, 
Incamat.  Dominicae  1138,  pontificaUis  vero  domni 
InnocenUi  papae  II  anno  ix. 

CCCIX. 

Ad  universoi  ftdeles  in  regno  Conslantinopolitano 

degentes. 

(Anno  1138,  Mart.  28.) 

[Eug.  de  RozisKBS,  Cartul.  du  Saint-S^pulcref 

p.  86.] 

iNNocEirnus  episcopus,  servus  senoram  Dei,  uni« 
vcrsis  Dei  fidelibus  LaUnis,  qui  sunt  in  exerdta 
regis  ConstanUnopoUUuii  vel  in  terra  sua  habitanty 
salutem  et  apostoUcam  bcnedicUonem, 


»5 


INNOGBNTII  n  PAPiE. 


356 


Qtt«B3admodum  pftiticeps    mereedis   existit  qui  A  sellana  Ecclesia  mullorum  prsedouum  in  circuitu 


boQorum  operum  se  a^pitorem  jNraBbet,  ita  qui  ne- 
fario  operi  pneatat  auxiliura  a  eulpa  liber  esse  non 
poiest ;  agentes  enim  et  consentientes  par  poena 
eomplectitur.  Pro  deliberatione  Orientalis  Ecclcstfle  ct 
expiando  Dei  saoctuario  Cathoiici  et  Deum  timeates 
Yin  tam  de  ultramontanis  partibus  quam  de  Italia 
piurimum  laborasse  noscuntur,  et  divcrsis  pericuiis 
maris  et  terrs  seipsos  opposuisse.  Quod  tandem, 
divina  cooperante  gratia,  non  sine  multa  humani 
Sflpyiii(ik  effusione  ab  infideiium  servitute  et  domi- 
natione  iiberata  est  et  in  Chrislianorum  potestato 
redacta.  Nunc  aulem,  sicut  accepimus,  rex  Cen- 
stantinopolitanus,  qui  se  ab  unitate  Ucelesise  diridit 
ct  bealo  Petro,  ca?iorum  ciavigero,  qui  princeps 
est  apostolorum  et  EccIobjsd  post  Christum  caput 


babitantium  slimulis  et  infestationibus  agitalur,  et 
populus  ejusdcm  loci  ad  magnam  dcsolationem 
atque  paucitatem^  peccatis  cxigentibus,  cst  redactus, 
communicato  fralrum  nostronim  consilio  dignita* 
tem  episcopalis  sedis  in  cadem  urbe  hactenus  ha- 
bitam  in  Grossetanam  civitatem  apostolica  aucto- 
ritate  transferimus,  atque  ut  idem  locus  de  caetero 
episcopaiis  apicis  culmine  decoretur,  pnesentis  pri- 
vilegii  sanctione  decernimus.  Nulli  ergo  omnino 
hominum  fas  sit  te  vel  successores  tuos  super  hac 
nostra  constitutione  teinere  perturbare,  aut  cliani 
super  his  aliquid  imraulare,  scd  potius  Grossetana 
civitas  episcopalis  sedis  dignitatc  perpetuo  gaudcat, 
eique  tamquam  matrici  Ecclesiae  ob  omnibus  tam 
clericis  quam  laicis  Rosellanae  dicecescos  obedicntia 


et  fundamentum,  inobedieas  est,  Antiochiam  cele-  ^  et  reverentia  humilitcr  deferatur.   Si   qua  sane  in 


rasque  proximas  civilates  nititur  occupare  et  suse 
dominationi  suh^icere.  Quia  igitur  nostrum  est  cun- 
ctos  fideles  ad  sinum  matris  suss  Ecclusise  recolli- 
gere  et  ab  illicitis  prohibere,  universitatem  vestram 
rogamus,  monemus  alque  prsscipimus,  et  in  pecca- 
torum  remissiooem  ii^ungimus  quatenus,  si  prae- 
fatus  rex  jam  dictam  Antiochiam  vel  alia  loca, 
quae  fideles  Christiani  possidenl,  occupare  vel  im- 
pugnare  prsesumpserit,  vos  ab  ipsius  sooietate  et 
servitio  omnimodis  subtrahatis,  neo  ia  tam  pne- 
sumpLuosa  iovasione  epem  ei  et  consilium  pFoe- 
beatis;  alioquin  damnationis  sos  vos  noveritis  esse 
IMurticipes. 
Data  Laieranit  v  Kalendas  Aprilis. 

CCCX. 

Sedem  episcopalem  EccUtlce  Boscellance  Grossetum 

transfert, 

(Anno  1138,  April.  9.) 

IUghelli,  Italia  sacra,  X,  26S.| 

Iknocbntivs  episoopus»  servus  servorum  Dei,  ven. 
fratri  RoLLAKDo  Grossetano  episcopo,  ejusque  succes- 
sQribus  canonice  substitueodis  in  P.  R.  M . 

Sacrosancta  Romana  Ecclesia  caput  et  magistra 
omnium  Ecclesiarum  eat  ab  ipso  Salvatore  nostro 
Jcsu  Christo   divinilus  constituta  ;   quae  profecto, 


posterum  ecclesiastica  sscularisve  persoua,  hujus 
nostne  dispositionis  paginam  sciens,  contra  eam 
temere  venire  tentaverit,  secundo  teriiove  commo- 
nita,  si  non  prsesumptionem  suam  congrua  satis' 
factione  correxerit,  potestatis  honorisque  sui  pcri- 
culum  patiatur,  atque  a  sacratissimo  corpore  ac 
sanguine  Dci  ac  Domini  Redemptoris  nostri  Jesu 
Christi  aliena  fiat,  atque  in  extremo  examine  di- 
strictse  subjaceat  ultioni.  Constituimus  autem  ut 
privilegiis  a  sede  apostolica  monasteriis,  seu  aliis 
piis  locis  indultis  hujus  nostrae  coccessionis  ob- 
tentu  nullum  pra^judicium  inferatur.  Cuuclis  autcm 
eidem  loco  sua  jura  servantibus  sit  pax  Domini 
noetri  lesu  Cliristi,  quatenus  et  hic  fructum  bonse 
G  actionis  percipiant,  et  apud  districtum  judicem 
prfemia  aetenne  pacis  inveniant.  Amen,  amen, 
amen. 

Ego  Innocentius   Catholice  Ecclesia;  episcopus 
ss.  N. 

Ego  Conradus  Sabinensis  episcopus  s^. 

Ego  Albericus  Hostiensis  episcopus  ss. 

Ego    Petrus   cardinalis  presbyter   tit.     S.   Su- 
sanna)  ss. 

Ego  Gcrardus  presbyt*  cardinalis  tit.  S.  Crucia^  in 
Jerusalem  ss. 

Ego  Anselmus  prestiyt.  cardinalis  tit.  S.  Laurentii 
in  Lucina  ss. 


sicut  speciali  privilegio  coeUtus  sibi  coUato  potesta-         j.  ^  Luoas  presbyU  caidinalis  Ut.   SS.  Joannis  et 
tcm  habet  novos  episcopatus,  exigeote  necessitate,  Li  ^^  ^ 
statuere,  ita  nihilominus  duos  potest  in  unum  con- 


jungcrc  unum  in  duos  diyidere,  atque  episcopales 
scdes  qualibct  tyrannica  feritate  opprcssionem,  vel 
violentiam  patientes,  ad  alia  quae  tutiora  sunt  loca 
transferre.  Cum  utique  B.  Augustinus,  egregius 
S.  Ecclesiee  doctor  et  rector,  ccrtis  ex  causis  id  fieri 
annuat,  vidclicet  aut  pro  persecutorum  feritate, 
aut  locorum  difincuitatc,  aut  malorum  societatc. 
Sed  et  pnedcccssores  nostri,  qui  divcrsis  fuere 
aetatibus^  eamdem  translationem  ad  alia  loca  mu- 
nitiora;  unius  ejusdemque  diseccseos  sspc  numero 
fi^  penniserunt.  Hoo  nimimm  dispensationis  in- 
tuitu  ven.  fratcr  RoUaade  episcope,   quoniam  Ro* 


Sgo  Martinus  presbyt.  cardinalis  tit.  S.  Ste- 
phani  ss. 

Bgo  Gregorius  diaconus  cardinalis  SS.  Sergii  et 
Baochi  ss. 

Ego  Oddo  diaconus  cardinalis  ad  Velum  Au- 
reum  ss. 

Ego  Guido  diaconus  cardinalis  SS.  Cosma;  et 
Damiani  ss. 

Bgo  Guido  diaconus  cardinalis  S.  Adriani  ss. 

Ego  Grisogonus  diaconus  cardinalis  S.  Maris  in 
Porticu  ss. 

Ego  Gregorius  diaconus  cardinalis  S.  iVngeli  ss. 


357 


EPISTOLE  ET  PIUVILEGIA. 


358 


Ego  Octavianus  diaconus  cardinalis  S.  Nicolai  in  ^  bona  idem  coenobium  inpraescnliarum  juste  ct  legi- 


Carcere  ss. 

Datum  Laterani  per  manum  Aymerici  S.  R.  Ec- 
clcsiff'  diaconi  cardinalis  ct  canc,  v  Idus  Aprilis, 
indictione  i,  Incamationis  Dominicae  anno  1138, 
pontificatus  yero  domini  Innoccntii  II  papse 
anno  ix. 

CCCXI. 
Privilegium  pro  monasterio  S.  Mariini  de  Campig. 

(Anno  1138,  April.  11.) 
[Marbw,  Hiiioria  S.  Martini  de  Campis,  p-  3*9.] 

iNxocBKTius  episcopus,  scrvus  servorum  Dei,  di- 
lectis  iiliis  Tubobai.do  priori  et  fratribus  monastcni 
B.  Mariini  in  Campis  tam  prsesentibus,  quam  futuris 
regulahter  substitucndis  in  perpetuum. 


time  possidct,  aut  in  futurum  concessionc  pontiB- 
cum,  liberalitate  regum  vel  principum,  oblationc  fi- 
delium,  scu  aliis  justis  modis,  poterit  adipisci,  firma 
vobis  \obisque  succedentibus,  et  per  vos  eidcm 
caenobio  in  perpetuum,  et  illibata  permaneant.  In 
quibus  haec  propriis  nominibus  adnotanda  subjunxi- 
mus  :  iulra  civiUiteni  Purmensem  ec-clesiam  BeaU 
Bartholomtei   cum.   omnibus    suis    pcrlinentiis ;   in 

Fabrario  ecclesiam  Sancti  Andreae  cum  omnibus 
ad  cam  pertinentibus  et  cum  dominicalu ;  terraa 
seu  possessiones  quas  in  Foligaria  Imbetis ;  in  Fodico 
ecclesiam  Bcali  Jacobi  cum  pertinentiis  suis;  in 
Belena  ecclesiam  Beati  Laurentii  cum  suis  omnibus 
perlinentiis.    Quidquid   etiam   in   terris,   vineis  et 


Q..     .....  I    .,      ...  ^  n  domibus  apud  Melajanum   et  Colornium  possidetis. 

i>ae  pus  etrcligiosislocis,  largiUone  episcoporum,  o  ^  /  '^ 

liberalitate  regum  conferunUir,  libenti  animo  apo- 


stolicae  sedis  munimine  roboramus.  Eapropler, 
dilecti  in  Domino  fiiii,  ecclesiam  de  veteri  Crcceio 
cum  atrio  omnibusque  suis  appendiciis  a  venerabi- 
libus  fratribus  nostris  Burchardo  Meldensi  episcopo, 
vobis  pia  devotione  donatam,  et  a  Manasse  ipsius 
successore  postmodum  confirmatam,  vobis  vc- 
sthsque  successoribus  et  per  vos  monaslerio  B. 
Martini  in  perpetuum  praesentis  scripti  pagina  con- 
firmamus;  statuentes  ut  nulli  omnino  bominum 
liceat  eamdcm  donationem  infringere  vel  mutare, 
aut  huic  nostrae  conlirmationi  ausu  tcmcrario  con- 
traire.  Si  quis  autem  hoc  audaci  praesumptione 
attentaverit,  iram  Dei  omnipotentis  et  beatorum 
Petri  ei  Pauli  apostolorum  ejus  incurrat. 

Datum  Laterani  per  manum  Almerici  S.  Romanaa 
Ecclesise  diaconi  cardinalis  ct  cancellarii,  ui  Idus 
Apriiis,  indictione  i,  Incamationis  Dominic®  anno 
1138,  pontificatus  vero  domni  Innocentii  II  papae 
anno  iz. 

CCCXII. 
PriviUffium  pro  partkenone  S.  Alexandri  Pamen$i.. 

(Anno  1138,  Apnl.  12.) 
[Affo.  Sioria  della  cittadiParmaf  II,  p.  348,  es 
arcbivo  monasterii  S.  Alexand.  Parm.] 
Inkocbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lectae  in  Christo  filisa  AfiMETi  abbatisss  monasterii 
Beati  Alexandri  quod  infra  civitatem  Parmensem 
situm  est,  cyusque  sororibus^  tam  prffisentibus  quam 


Prope  camdem  civitatem  Parmcnscm   quaecunque 
apu<)  Meleloli.ni,    Baganzolam  Valeriam,  et  Vicugi- 
buli  in  lerris,  vineis,  domibus  et  dominicatibus  pos- 
sidetis.  Apud  Vig^orcolum   clausuram   unam  vinea* 
rum  cum  torris  ahis  et  villanis.  Qufficunque  preturea 
in  Juliniano  et  in   Purpurano   tam  in  terris  et  vineis 
quam  in  villanis,   domibus  et  aliis  rebus   possidetis. 
Ea  vero  quae  apud    VigalUili,   Marturaui,  vei  in  ba- 
silica  Nola,  in  Moliole,   in  Castello  novo,  in  Feline, 
in  Vigodemeri,   in  Traversedula,   in  Purilio  in  Be- 
rotto,  in  Cadecomazi,   in  Nocelo  in  terris,  vineis  el 
aliis  rebus  posaidetis,  prffisenti  vobis  scriplo  firma- 
mus.  Decimam  etiam  laborum  vestrorum  quospro- 
priis  cxcolitia  sumptibus,   nullus  a  vobis  evfere 
C  praKsumat.  Chrisma  sane,  oleum  sanctum,  consecra- 
tiones  altarium  seu  ecdesiarum,   ordinationes  cleri- 
corum,  qui  ad  sacros  ordines   fuerint  promovendi  e 
dicecesano  suscipietis  episcopo,  si  quidem  Catholicus 
fuerit,  et  gratiam  sedis  apostolicae  habuerit,  aique 
ea  gratis  et  absque  pravitaie  aliqua  voluerii  exhi- 
bere.  Alioquin  Catholicum  quem  malueritis  adeaiis 
antislitem,  qui   nimirum   nosU*a   fullus   auctoritatc, 
quod  postulatur  indulgeat.    Obeunte  vero   te  nunc 
ejusdem  loci  abbatissa,  vel  quaBcunque  sororum  quas 
iibi  in  regimine  abbatifls  successerint,  nuUa  ibi  pei- 
sona    qualibei   subreptionis    aslulia    seu    violentia 
praeponatur,  nisi  quam  sorores  ejusdem  loci  aui  pers 
carumdem  consilii  sanioris  secundum  Dei  timorem 
et  regulam  beali  Bcnedioti  elogerint.  Porpo  scpultu- 


futuris,  in  eodem  loco  regulariter  substituendis  in  D  ram  ipsius  loci  liberam   esse  decemimus,  ui  eorum 


perpeiuum. 

Cum  pro  omnibus  Ecclesiis  et  religiosis  locis  ex 
iojuncto  nobis  ofificiodebeamussollicitudinem  gerere, 
pro  illis  tamen  magis  studiosos  nos  esse  oonvenit,  qui 
beato  Peiro  specialius  inbaererc  e^t  ad  cjus  jus  per- 
tinere  noscuniur.  Proinde,  diiecta  i^  Domino  filia 
Agnes  abbatissa,  tuis  et  sororum  tuarum  rationali- 
libus  postulaiionibus  clementer  annuimus,  et  Beati 
Aiexandri  monasteriam  in  quo  divinis  estis  obse- 
quiis  naancipaice,  quod  utique  B.  Petri  jnris  exisiii, 
sttb  apQsiolicas  sedts  iuielam  proiectionemque  susci- 
piiDUSi  ol  apQBlQlicsB  sedis  patrocinio  commuDimus ; 
siaiaenies  ui  qoascunque  possessiones,   quaseunque 


qui  illic  sepeliri  deliberaverint,  devotioni  ei  exUre^ 
mas  voluntaii,  nisi  forie  excommunicaii  fiierinl, 
nuUus  obsistat.  NuUi  ergo  omnino  hominum  fas  sit 
praefaium  monasterium  temere  perturbare,  aul  ejus 
possessiones  auferre,  vei  alUatas  retinerc,  minuerei 
aui  aliquibus  vexaiionibus  fjatigare»  sed  omnia  iniegra 
conserveniur  earum,  pro  quarum  gubernaiione  el 
susientatione  concessa  sani,  usibus  omnimodis  pro*- 

futura.  Ad  indicium  autem  perceptac  hujus  a  Roraana 
Ecclcsia  libertatis,  ei  quod  idem  monasierium 
bcati  Peiri  juris  existat,  bizantium  unum  nobis  no- 
strisque  successoribus  annis  singulis  persolveiis.  Si 
qua  igiiur  ia  futunua  ecciesiasiica  saecularisye  per- 


350 


INNOCENTII  II  PAPiE. 


360 


sona,  bujus  nostras  constitulionis  paginam   sciens,  A  Sancimus  ctiam  ut   quascunque  possessioncs,  quae- 


contra  eam  temere  vcnire  tcntaveril,  secundo  ter- 
tiove  commonita,  si  non  congrue  satisfecerit,  potesta- 
tis  bonorisque  sui  dignitate  careat,  reamque  se 
divino  judicio  existere  de  perpetrata  iniquitate  co- 
gnoscat,  ct  a  sacratissimo  corpore  ac  sanguine  Dci 
et  Domini  Redemptoris  nostri  Jesu  Christi  aliena 
fiat,  atque  in  extremo  examine  districtae  ultioni 
subjaceat.  Cunctis  aulem  eidem  loco  sua  jura  ser- 
vaotibus  sit  pax  Domini  nostri  Jesu  Cbristi,  quato- 
nus  et  bic  fructum  bonae  actionis  percipiant,  et  apud 
districlum  judicem  prscmia  aetemae  pacis  inveniant. 
Amen,  amen,  amen. 

Ego  Innocentius  Catholicae  ecclesise  episcopus  ss. 

Ego  Conradus  Sabinensis  episcopus  ss. 

Ego  Albericus  Ostiensis  episcopus  ss. 

Kgo  Bernardus  presbyter  cardinalis  tit.   Sanctse 
Crucis  in  Hierusalem  ss. 

Ego   Anselmus  presbytcr    cardinalis  tit.   Sancti 
Laurentii  in  Lucina  ss. 

Ego  Lucas  presb.  card.  tit.  SS.  Joannis  et  Pauii  ss. 

Ego  Balduiuus  presb.  card.   tit.   Sanctae  Mariae 
fundentis  oleum  ss. 

Ego  Oddo  diac.  card.  S.  Georgii  ad  Velum  Au- 

reum  ss. 
Ego  Guido  diac.   card.   Sanctor.    Cosmse  et  Da- 

miani  ss. 

Ego  Guido  diac.  card.  Sancti  Adriani  ss. 

Ego  Grisogonus  diac.  card.  S.  Mariae  in  porticu  ss 


cunque  bona   eadem   Ecclesia  inpra^ntiarum  ca- 

nonice  possidet,  aut  in  futurum  concessione  ponti- 

iicum,  liberalitate  regum  vel  principum,  oblatione 

fidclium,  seu,  aliisjustismodis,  Deopropritio,  poterit 

adipisci,  firma  tibi  tuisque  successonbus  et  illibata 

pcrmaneant,  adjicientes  insuper  ut  quaecunque  bona 

tam  in  ecclcsiis  quam  in  decimis,  vel  aliis  possessio- 

nibus  frater  noster  Reginbertus  Bhxiniensis  episco- 

pus  ad  usus  canonicorum  praefatae  ecclesiae  contulit, 

aut  etiam  a  successoribus  ejus   fuerint  in  posterum 

pro  sua  devotione  collata,  nuUus  eis  succedentiu.-n 

episcoporum   aliquid  exinde   minuere  vel  auferre 

prsesumat.  Ut  autem  prappositus  et  fratres  ejusdem 

loci,  omnipotentis  Dei  servitio  vacare  iiberius  va- 

n  leant,   ab  omni  exactione  rerum  tcmporaliuro  vos 

liberos  et  quietos  de  caetero  esse  decemimus.  Obeunte 

vero  te  nunc  ejusdem   loci  praeposito,   vel  tuorum 

quolibet  successorum,  nullus  inibi  qualibct  subre- 

ptionis  astutia  seu   violentia  praeponatur,  nisi  quem 

fratres  ejusdem   loci   communi  assensu  et  fratrum 

pars  consilii  sanioris,   secundum  Dei  timorcm  et  B. 

Augustini  regulam   providerint  eligendum .  Chrisma 

namque,   oleum   sacrum,     consecrationcs  altarium 

seu  ecclesiarum,  ordinationes   clericorum,   qui  ad 

sacros  ordines  fuerint    promovendi,   a  diaeccsano 

suscipiatis  episcopo,   si  quidem   Catholicus  fuerit  et 

gratiam  atque  communioncm   apostolicae  scdis  ha- 

buerit^  eaquc  vobis  sine   pravitatc  vcl  exactionc 


exhibere  voluerit ;  alioquin  Catholicum,  quemcun- 
EgoHubaldusdiac.card.  8.MariaBmViaLata88.  ^^g  malueritis,  adeatis  antisUlem,  qui  nimirura 
Egolvodiaccard.  S.  MariaemLaurQss.  ^  nostra  fullus  auctoritate,  quod  postulatur  iodulgeat. 


Ego   Octavimus  diac.  card.    Sancti  Nicolai  in 

Carcere  ss. 

Datum  Laterani  per  manum  Almerici  sanctse  Ro- 
manae  Ecclesiae  diac.  card.  et  cancell.,  u  Idus  Apri- 
lis,  indictione  i,  Incarnationis  Dominicae  anno  1138, 
pontificatus  vero  domni  Innocentii  secundi  papaa 
anno  ix. 

Pendet  buHa  plumbe... 

cccxni. 

Ordinem  canonkorum  Pramanttrateniium  in  mo^ 
nasteiio  VHlince  ejusque  bona  am/irmat^  mul- 
taque  privilegia  largitur, 

(Anco  1138,  AphL  30.) 
[HuGO,  AnnaL  Pram,,  1. 11,  p-  686.] 


Nulli  ergo  episcopo,   nulli   omnino  hominum  fas  sit 

praedictam  Ecclesiam   perlurbare,   aut  ejus  posses- 

siones  auferre,  vel  ablatas  retinere,   minuere,  vel 

aliquibus  vexationibus  fatigare,   sed  omnia  integra 

conserventur,  vestris  ct  pauperum  usibus  profutura. 

Sepulturam  quoque  ipsius  loci   omnino  iiberam  esse 

decemimus,  ut  eorum  qui  illic  sepelih  deliberavc- 

hnt,   devotioni  et  extremae    voluntati,   nisi   forte 

excommunicati   sint,   nullus  obsistat.  Si  quis  igitur 

huic  nostrae  constitutioni  tcmere  contraire  tentave- 

ht,  secundo  tertiove  commonitus,  si  non  praesum- 

ptionem  suam  congrua  satisfactione  correxeht,  po- 

testatis  honohsque  sui  dignitate  careat,  reumque 

^*^  .     .   n  ^®  divino  judicio   existere  de  perpetrata  iniquitaie 
iNifOCBNTius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di-      cognoscal,  atque  a  sacratissimo  corpore  et  sanguine 


lcclo  filio  Marquardo  prKposito  Vilthimensi,  «jusque 
successohbus  canonice  substituendis,  in  perpetuam 
roemoham. 

Venerabilium  locorum  cura  noa  admonet  de  eo- 
ruro  quiete  et  utilitate  soUicite  cogilare.  Quamobrem, 
dilecte  in  Domino  flii  Marquarde  praeposite,  tuia 
rationabilibus  petitionibus  annuimus  et  Vilthinensem 
Ecdesiam,  cui  auctorc  Deo  praeesse  dignoscehs, 
praeaentis  schpti  pagina  communin[.us,  in  phmis 
siquidem  statuentes  ut  ordo  canonicus  qui  secun- 
dum  B.  Augustini  regulam,  et  normam  Pneroonstra- 
tensiuro  fratruro  ibidero  noscitur  institutus,  per- 
pctuis  ibidem  temporibus  inviolabiliter  conservetur. 


Dei  et  Domini  Redemptohs  nostri  Jesu  Chhsti,  alie- 
nus  fiat,  atque  in  extremo  examine  disthctae  ultioni 
subjaceat.  Cunctis  autem  eidem  loco  sua  jura  ser- 
vantibus  sit  pax  Doroini  nosth  Jesu  Chhsti,  quate- 
nus  et  hic  fructum  bonae  actionis  percipiant,  et 
apud  disthctum  judicem,  etc,  inveniant.  Aroen. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus. 

Daturo  Laterani  per  manuro  Airoehci  sanctae 
Romanae  Ecclesiae  diaconi  cardinalis  et  cancellahi» 
II  Kal.  Maii,  indictione  i,  Incamationis  Dominicae  anno 
1138,  pontificatus  vero  domni  Innocentii  II  papie 
anno  viu. 


SSi 


EPISTOLiE  ET  PRmLEGIA. 


562 


CCCXIV. 

Ad  Ckunradum  Sal%bur^ensis  Ecclesice  archiepis- 

copum, 

(Anno  1138,  ApriL  30.) 

[Hansisius,  Gemania sacra,  II,  p..938.] 

Innocbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 

nerabili  fratri  nostro  Chunrado  arcbicpiscopo  Salz- 

burgeasis  Ecclesiae,  salulem  et  apQstolicam  benedi- 

ctionem. 

LiUeras  fraternilatis  tuae  pro  fratre  noslro  Rein- 
berlo,  Brixinensi  episcopo,  ad  nos  transniissas  beni- 
gne  suscepimus,  et  licet  ipse  apud  uos  sinistra  esset 
fama  respersus,  pro  charitale  tanlum  et  revcrentia 
personse  tuae  ipsum  polius  apostolica  mansuetudine, 
quam  justitide  rigore  traclavimus,  ad  domum  ac  se- 


A  ter  sollicitudine  providere  pro  bono  pacis,  et  recora- 
pensalione  episcopatuum,  quos  ulique  a  prsedeces- 
soribus  nostris  Romanis  pontificibus  Ecclesiae  Pisa- 
nae  concessos  in  insula  Corsicse  a  prsedecessore  tuo 
bonae  memoriae  fratre  nostro  archiepiscopo  accepi- 
mus  in  Galluriensi  judicatu  duos  episcopatus,  Gal- 
telinensem  videlicet  et  Civitatensem,  et  Populonicn- 
sem  episcopatum  tibi  tuisque  successoribus,  et  per 
vos  Ecclesiae  Pisanae  concedimus,   et  metropolitano 

jure  subjicimus,  vosque  primatus  honore  superTur- 
rilanam  provinciam  dcciaravimus ;  legationem  quo- 
que  Sardiniae,  a  praedeccssore  nostro  papa  Urbano 
pracdecessoribus  tuis  concessam,  tibi  tuisque  succes- 
soribus  prsesentis  scriptis  pagina  roboramus.Denique 
ut  Pisana  civitas,  quac  coelesti   favore  de   inimicis 


dem  suam  cum  gratia  sanctas   Romanac  Ecclesiae  e^  3  Christiani  nominis   victoriam  frequenter  obtinuit, 


oostrarum  interim  prosecutione  rcmisimus.  Proinde 
fralernitatem  tuam  duximus  commonendam,   ut    et 
ordinatio  Brixinensis   ecclesiae   libi  speciaiiter  in- 
cumbit,  ergaeumdera  fratrem  nostrum  illa  soUicitus 
et  studiosus  existas,  quatenus  ibi  cooperanle  Domino 
dirigatur,  ut  neque  nobis,  neque  tibi   possit  aliqua 
neglecto  imputari  jactura.  De  quiete  autem,  sivc  de 
vacatione,  quam  a  sede  apostolica  postulasti,   te 
exaudire  non  possumus,  sed  potius  in  remissionem 
peccatorum  tibi  injungimus,  quatenus  supra  gregem 
luum  tanquam  bonus  pastor  vigiles,  et  semel  susce- 
ptam  obedientiam,  ita  studeas  conservare,  ut  cum 
Apostolo  dicere  valeas  :  Durum  ceriamen  certavi, 
cursum  consummam,  fidem  servavi ;  ct  cum  apparue. 


et  eorum  urbes  plurimas  subjugavit,  ampHus  hono- 
retur,  equo  albo  cum  nocco  albo  in  processionibus 
utendi,  et    crucem,   vcxillum  scilicet    Domioicum, 
per  subjectas  vobis  provincias  porlandi  tibi  tuisque 
successoribus  licentiam  damus  ;  pallii  quoque  usum 
fratcrnitati  tuae  concedimus,  ut   videlicct  eo  secun- 
dum  consuctudinem  Pisansc  Ecclesia:  pcrfruaris,  et 
in  consecrationibus  trium   episcoporum  in  Corsica, 
Aleriensis  scilicet,  Adjacensis  et  Sagontini,  ac  prae- 
dictorum  duorum  in  Sardinia,  et  Populoniensis  epi- 
scopi,  quorum  melropolitanus  existis.  Si  qua  igitur 
in  futurum  ecclcsiastica  saecularisve  persona,  hujus 
nostrae  constitutionis  paginam  sciens,    contra   eam 
ausu  temerario  venire  tcntaverit,   secundo  tertiove 


rit  princeps  pastorum,  ab  eo  coronam  immarcesci-  q  eommonita,  nisi  congrua  emcndatione    correxerit, 


biiem  coDsequaris.  De  servilio  autem  Ecclesiae  esto 
soUicilus,  sicut  nosti. 
Daia  Laterani  11  Ral.  Maii...   {Coetera  legi  non 

possuni.) 

CCCXV. 

Ad  Balduinum  archiepiscopum  Pisanum.  —  Varta 

privilegia  concedit. 

(Anno  11.38,  Maii  1.) 

[Ughelli,  Italia  sacra,  III,  389.] 

Inwocbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 

nerabiU  fratri  Balduino  archiepiscopo  Pisano,  ejus- 

que  successoribus  canonice  promovendis  in  perpe- 

tuam. 

TuDC  apostolicae  sedi  et  Romanis  pontificibus  ho- 
nor  integre  conservatur,   si  unicuique  Ecclesiae  sua 


poteslatis  honorisve  sui  dignitate  careat,  reamque 
se,  etc,  et  a  sacratissimo,  etc.  Cunctisautem  eidem 
Eccl.  etc,  quatenus,  etc,  et  apud  districtum  judi- 
cem  priemia  aeternae  pacis  inveniant.  Amen,  amen. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus  ss. 

Ego  Desiderius  presb.  card.  tit.  S.  Praxedis  ss. 

Ego  Petrus  presb.  card.  tit.  S.  Susannae  ss. 

Ego  Gerardus  presb.  card.  tit.  S.  Crucis  in  Jer.  ss. 

Ego  Liilifredus  presb.  card.  tit.  VestinHe  ss. 

Ego  Anselmus  presb.  card.  tit.  S.  liaurenlii  in 
Lucina  subscripsi. 

Ego  Lucaspresb.  card.  tit.  SS.  Joannis  et  PauU  ss. 

Ego  StianUus  presb.  card.  tit.  S.  Savinse  ss. 

Ego  Martinus  presb.  card.  tit.  S.  Slephani  in  Cae- 


dignitas   custodiatur.  Romanae  siquidem  Ecclesiae  ^  Ho  monte  ss 


eonsneta  benignitas  et  discreta  humiUt<is,  quos  de- 
votos  et  roansuetos  iilios  reperit,  alios  dignitatibus 
el  honoribus  sibi  facit  amplius  obnoxios,  aUos  fami- 
Uaritis  et  dilectionis  pracrogaliva  sublimal.  iEifuum 
etenim  et  rationabile  est  ut  quorum  nos  beneUcia  et 
obsequia  suscepisse  recolimus,  eorum  devolioni  nou 
mensura  pari,  nec  quantitate  aequali,  sed  ex  abun- 
danlis  graUae  benevolentia  Ubenti  animo  respondere 
curemus.  Quia  igitur  de  discordia  et  guerra,  quae 
inter  Pisanaro  et  Januensem  civitates  existit,  multae 
hominum  clades,  et  Christianorum  captivitates  in- 
numerae  provenerunt,  nos  quorum  praecipue  interest 
ahigulonim  saluti  tam  spiritualiter  quaro  temporali- 

Pasbol.  CXiXXIX 


Ego  Pelrus  episcopus  Papiensis  ss. 

Ego  Oddo  diac  card.  S.  Georgii  ad  Velum  Au- 
reum  ss. 

Ego  Guido  diaconus  card.  tit.  S.  Adriani  ss. 

Ego  Boelius  diac  card.  tit.  SS.  Viti  et  Modesli  ss. 

Ego  Chrisogonus  diac  card.    tit.    S.  Mariae   in 
Porticu  ss. 

Ego  Ubaldus  diac  card.  S.  Maiiif'  in  Via  Lata  ss. 

£go  Octavianus  diac  card.  tit.  S.  Nicolai  in  car- 
cere  ss. 

Ego  Jacinthus  piior  subdiaconorum   sacri  pa- 
latn  ss. 

Ego  Joannes  sacri  palatii  subdiaconus  ss. 

i2 


36S 


INNOCENTII  II  PAPiE. 


364 


£go  Baro  sacri  palatii  subd.  et  prior  Scolse  Cru-  A  ejnsdem  episcopi  patroeinio  et  defensione  consitat. 

Nulli  ergo,  elc. 

£go  Innoceutius  Catholicse  Ecclesiae  episcopus 
subscripsi. 

£go  Gerardus  presbyter  cardinal.  Sanctse  Crucis 
in  Jcrusalem  subscripsi. 

£go  Lucas  cardinalis  tit.  Sauctorum  Joannis  et 
Piiuli  subscripsi. 

£go  Gregorius  diaconus  cardinalis  Sanctorum 
Sergii  et  Baccbi  subscripsi. 

Ego  Nass.  diaconus  cardin.  Sancti  Custachii 
subscripsi . 

£go  Grisogonus  diaconus  cardin.  Sanctae  Mari» 
in  Porlicu  subscripsi. 

£go  G.  G.  diac.  card.  Sancti  Angeli  subscripsi. 

B      I^at.  Laterani  per  manum  Aimerici  sanciae  Ro- 

mana}   £cclesiae  diaconi   cardinalis  et   cancellarii, 

111  Nonas  Maii,  indict.  i,  Incarnationis   Don.inicae 

anno  1138,  pontificatus  vero  domni  Innucentii  pap» 

II  anno  ix. 

CCCXVII. 

Ecclesias  Beaiorum  tnartyrum  Joanniset  Pauli,  S. 
Martini,  S.  Stephani  Majoris  et  S.  Stephani  Mino^ 
riSy  necnon  medietatem  oblationum  et  bonorum  ad 
certa  quoidam  altaria^  et  sacras  osdes  pernineti' 
tium,  li  Petri  canonicis  perpetuo  addicit. 

(Anno  1138,  xMaii,  23.) 

[Bullarium  Vaticanum  I,  p.  46.] 

Lnnocentius  cpiscopus,  ssrvus  servorum  Dei,  di- 

lectis  filiis  canonicis  Sanctorum  Joannis  et  Pauli, 

Sancti   Martini,  Sancti    Stephani  Majoris  et  Sancti 


cis  ss. 

£go  Joannes  Paparo  Romanse  £cclesiae  subd.   ss. 

£go  Galganus  sacri  palatii  subdiaconus  ss. 

£go  Monachus  sacri  palatii  subdiac.  subsc. 

£go  Baldicio  sacri  palatii  subdiac.  subscripsi. 

£go  Vulgarius  sacri  palatii  subdiac.  subsc. 

Datum  Laterani  per  manum  Aimerici  S.   R.  £. 

diac.  card.  el  cancellarii,  Kal.  Maii,  ind.  i,  Incain. 

Domin.  auno  1138,  pontificatus  vero  D.  Innocentii 

papae  II  anno  nono. 

CCCXVI. 

Ad  Oprandum  abbatem  YaUis-AUas.  —  Confirmat 
hutc  monast erio  omnia  bonaa  Gregorio  episcopo 
donata  et  sedis  apostolicce  privilegio  communit, 

(Anno  1138,  Maii  5.) 

[LuPLS,  Cod,  diplom.  Bergom.  II,  1015,  ex  archivo 

ejusdcm  abbatiae.] 

Innocentius  opiscopHs,  scrvus  scr>'orum  Dei,  di- 
lecto  filio  Oprando  abbali  monasterii  Vallis-AIlae 
quod  in  Pergamensi  parochia  silum  est,  ejusque 
successoribus  regulariter  substiluendis,  in  pcrpe- 
tuum. 

Venerabilium  locorum  cura  nos  admonct  de  co- 
rum  quiete  sollicite  cogitare.  Qiiamobrem,  dilecte 
in  Domino  fili  Oprande  abbas,  hujus  dosiderii  justi- 
tice  clementer  annuimus,  el  monaslerium  Sancti 
Benedicti  quod  in  Aliavalle  situm  est,  cui  eliam, 
Dco  auctore,  prsoesse  dignosceris,  prsesentis  privi- 
legii  robore  commtmimus,  staluentcs  ut  quascunque 
posstssiones,  quoccunque  bona  a  venerabili   fraire 


nostro   Gregorio  Pergamensi  episcopo,  consilio   ct  Ci  Stefhani  Minoris,  ad  scrvilium  eccle.Mae  Beati  Petri 


assensu  fratrum  suorum,  ncc  non  advocati,  et  alio- 
rum  bonorum  hominum,  tam  in  pralis  quam  in  sil- 
vis,  ^gris,  aquis,  aquarumque  decursibus  cum 
terrarum  et  fluminum  usibus  aut  aliis  quil)uscunque 
praedirto  monaslcrio  canonice  sunt  collata,  aut 
etiam  in  anlea  ab  ipso  vel  cb  aliis  Dei  ndclibus, 
legitime  conservenlur  libi  tuisque  succossoribus 
firma  et  illibi.ta  permaneanl,  per  terminos  videliccl, 
vel  affmes  qui  in  scripto  ejusdem  fratris  nc»stri 
Gregorii  episcopi  continetur  videlicet,  etc.  Obeunte 
vero  te  nunc  ejusdem  loci  abbaie,  vel  luorum  quo- 
hbel  successorum,  nullus  ibi  qualibet  subreplionis 
aslulia  vcl  vioKntia  piaeponatur,  nisi  quera  fralres 
commuui  assensu,  vel  fratrum  pars  consilii  sanioris, 


aposlolorum  principis  deputatis  (80;,tam  pracsentibus 
quam  futuris  in  perpetuum. 

Liquet  omnibus  fidei  Christianae  cultoribus,  bea- 
tum  Pctrum  ab  ipso  Salvatore  noslro  Domino  Jesu 
Christo  fore  apostolorum  principem  constilutum,eique 
potestatem  ligandi  atque  solvendi  animas  coelesti  pri- 
vilegio  traditam  ;  unde  etiam  ei  dicitur  :  Tu  es 
PetruSy  et  super  hanc  petram  adificabo  Ecclesiam 
meanif  et  tibidabo  claves  regni  calorum  ;  et  quod- 
cunque  Ugaveris  super  terram  erit  Ugatum  et  in 
coeUs^  et  quodcunquesolverissuperierram  eritsolu- 
tum  et  in  coeUs  ;  et  iterum  :  Si  diUgis  me,  Simon 
Petre,  pasce  oves  mea$,  No8  igitur  qui,  licet  indigni, 
ejusdem  coelorum  clavigeri  vicarii  sumus  (81),  et 


secundum  Dei   limorem  et  beati  Benedicli   Regu-  J)  ejus  loco   in  Sancta  Dei  £cclesia  residemus,   spe- 


lam  providerint  eligendum.  £Iectus  vero  a  Per- 
gamensi  episcopo,  qui  pro  tempore  fuerit,  bene- 
dicatur  et  ordinetur,  vestruroque  monaslerium  sub 

(80)  Quos  Adrianus  IV  in  bulla  anno  1158,  iv  Idus 
Februarii  editr.  ot  inferius  producenda,  appellal  basi- 
licac  principis  apostolorum  canonicos  et  rectores 
quatuor  monasteriorum  SS.  Joannis  et  Pauli,  S. 
Martini,  S.  Stopliani  Majori»,  et  S.  Slephani  Mino- 
ris  :  iulem  in  prsesonli  diplomate  ab  Innocenlio  II 
nuncupanlur  horumce  raonasteriorum  canonici  ad 
serviliuin  Vatican.T  basilicae  deslinati.  Lstius  ap- 
pellalionis  nitio  planc  constat  praiailatas  D.  Leonis 
IX  consliiuiioncs  evolventibus. 

(81 )  Quod  Komani  aiilistites  sese  olim  S.  Petri  vica- 
rios  appellariut,  vetera  moDumenta  «atis  osteodunt, 


ciales  ipsius  ministros,  sive  patrimonia,  sedis  apo- 
stolicae  debemus  patrocinio  confovere,  et  a  pravo- 
rum  hominum   incursibus  defensare.  Quamobrem, 

et  in  hac  diplomaturo  collectione  aliquot  succurrunt 
exeropla.  Quamvis  etenim  summi  pontifices  se  re- 
vera  D.  Petri  esse  in  suprema  dignitate  hseredes  et 
seccessores,  probe  intelligerent,  cum  laroen  ipsum 
apostolorum  principem  in  Hcmana  £cclesia,  cui  to- 
tam  pene  doctrinam  cum  sanguine  profudit,  perpe- 
tuo  vivere,  eadem  in  cathedra  sedere,  Ecclesise 
totius  clavum  traclare,  ejusque  gubernacuia  nun- 
quaro  reliquisse,  plane  crederent  ;  haberise  volue- 
runl  quasi  vicarios^  qui  suam  illi  operam  commoda- 
rent.  Videsis  Pcir.  Constant.  num.  it  et  seqq  , 
prsefat.  Ie  Bpist.  Roman.  poDtificttm. 


3«; 


EPISTOLJS  ET  PRIVILEGIA 


366 


dilecli  10  Domino  filii,  yestris  petitionibus  benigni-  A  sanguine  Dei  ac  Domini  Redemptoris  noslri  Jesu 


tate  debita  imperlirour  assensum,  rt  sacrosanclas 
ecclesias  bealorum  martvrum  Joannis  et  Pauli, 
Sancti  Martini  (82),  Sancli  Stephani  Majoris  et  San- 
cti  Stephani  Minoris,  vestris  usibus  ac  susten- 
tationibus  destinatas,  praesentis  scripli  pagina  com- 
munimus  ;  statuentes  ut,  quascunquc  possessiones, 
quaecunque  bona  eisdem  venerabilibus  locis  canonice 
pertinent,  aut  in  futurum,  concessione  ponlificum, 
liberalitate  regumvel  principum,  oblalionefidelium, 
vel  aliis  justis  modis,  Deo  propitiopoteritisadipisci, 
firma  vobis  in  perpetuum  et  iilibata  permaneant,  in 
quibas  haec  nominatim  duximus  exprimcnda  :  me- 
dietatem  videiicet  oblationum  (83-84)  altaris  Sanctae 
Mariae,  et  omnium  possessionum,  et  bonorum,  nec- 


non  etiaro  pensionum,  et  domorum  ejusdcm  ecclesiae  p  [id  est,  S.  Vitalis]  ss. 

Sanctae  Mariae  in  Turri  pertinentium  ;  medietatem         ~ 

quoque  oblationum  altaris  Sancii  Gregorii  (85),  et 

orouium  eorum  quae  ad  ipsum  pertinent  ;  medieta- 

tem  iosuper  oblationum  ecclesia)  Sancti  Joanui8(86) 

et  eorum  omnium  quae  ad  ipsam  pertinent ;  medie- 

tatem  oblationum  ecclesiae  Sanctae  Petronillse  (87)  et 

eorum  omnium  quae  ad  ipsum  pertinent.   Decerni- 

mus  ergo  ut  nulii  omnino  liceat  praefatas  ecclesias 

super  his,  aut  aliis  tejiere  perturbare,  aut  earum 

posaei^iones  auferre,  vel  ablatas  retinere,  minuere, 

vel  temerariis  vexationibus  fatigare,  sed  omnia  in- 

tegra   conserventur,   perpetuis  futuris   tcmporibus 

vestris  usibus   omnimodis  profutura.  Si  quis  sane 

haic  Qostrae  constitutioni  ausu  tcmerario  contraire 

praesumpserit,  secundo  tertiove  commonitus,  si  non 


Christi  alienus  fiat,  alque  in  extremo  examine  di- 
striclae  ultioni  subjaceat.  Cunctis  antcm  eidem  ioco 
sua  jura  servanlibus  sit  pax  Domini  noslri  Jesu 
Christi,  qualenus  et  hic  fructum  bonae  actionis  per- 
cipianl,  et  apud  districtum  judiccm  praemia  oeternae 
pacis  inveniant.  Amen,  amen,  amen. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus  ss. 

Ego  Conradus  Sabinensis  episcopus  ss. 

Ego  Guido  Tyburtinus  episcopus  ss. 

Ego  Gerardus  presbyter  cardinalis  titulo  Sanctae 
Grucis  in  Jcrusalem,  ss. 

Ego  Anselmus  presbyt.  cardinalis  titulo  Sancl^ 
Laurenlii  in  Lucina  ss. 

Ego  Liclifredus  presbyt.  cardinalis  til.   Vestinae 


Ego  Lucas  presbyter  cardinalis  tit.  Sanclorum 
Joannis  et  Pauli  ss. 

Ego  Martinus  presbyt.  cardinalis  tit.  Sancti  Stc- 
phani  ss. 

Ego  Slancius  presb.  cardinalis  tit.  Sanctae  Sa- 
binae  ss. 

Ego  Gregorius  diacon.  cardinalis  Sanctorum  Ser- 
gii  et  Bacchi  (88)  ss. 

Ego  Oddo  diaconus  cardinalis  Sancti  Georgii  ss. 

Ego  Guido  diacon.  cardin.  Sanctorum  Cosmae  et 
Damiani  ss. 

Ego  Guido  diacon.  cardin.  Sancti  Adriani  ss. 
Ego  Boetius  diac.  card .   Sanctorum  Vili  et  Mo- 
desti  ss. 

Ego  Hubaldus  diac.  card.  Sanclae  Mariae  ss. 


praesumptionem  suam  congrua  cmendatione  corre-         Ego   Grisogonus   diac.   card.   Sanctae  Mariae  in 
xerit,    potestatis  honorisque  sui  dignitate   careat,      Porticu  ss. 


reumqne  se  divino  judicio  existere  de  perpetrata 
iniqaitate  cognoscat,  et  a  sacralissimo  corpore  et 

(82)  Bcclesia  S.  Martini  fuit  io  ejusdem  nominis 
monasterio. 
(83-84)  Vaticanae  basilicae  ministros,  per  Anacleti 

{)seadopontificis  saevitiem  ac  rapacitatem  (hic  opu- 
enlis^imum  Vatlcani  templi  tbesaurum  expilavit, 
al  videre  est  apud  Baronium  ad  annum  i120)quam- 
plura  passos,  Innocenlium  II  hoc  priviiegio  soiatum 
faisse  ;  conjicit  V.  cl.  Pttr.  Morett.,  part  i,Lucubr. 
de  Presbyt.  sect.5,  g  l.Porro  eumdem  Innocenlium 
de  S.  Petri  basilica  optime  meritum  commendavit 
post  Petr.  Mallium  Romanus  canon.,  dum  ipsius 
basilicae  descriptioni  tit.  64,  grati  erga  summum 
Dontificem  animi  monumentum  his  verbis  inlexuit  : 


Ego  GG.  (89)  diac  card.  Sancii  Angeli  ss. 
Datum  Laterani   per   manum  Aimerici,   S.  Ro- 

Leo  III,  leste   ejus   biographo,    argento  purissimo 
deaurato  investivit. 

(86)  Oratorium  S.  Joannis  ad  bor.  alem  veteris  ba- 
silicae  partem  collocatum  exhibct  Alpiiarani  tab.  n» 
30.  Ilhus  meminil  canonicus  Romanus  lit.  41  Qui 
et  titulumSi  inscribit  :  De  ccclesia  SancH  Joannis 
ad  Fontes.  Symmachus  papa,  in  S.  Petri  basiiicam 
munifn.entissimus,  fecil  oratoria  duo  S.  Joannis 
Baplistae  et  S.  Joannis  Evangelisiae,  in  quorum 
confessione  arcus  argenleos  el  cubiciila  posuit  pens 
lib.  Iriginla.  Verba  sunt  Libri  pontificalis  in  Sym- 
macho. 


(87)  Splendidum  sane  templum  a  Paulo  I,  pontif. 

Coadidit  quoque  (Innocentius  11)  privilegium,  in  D  ejusdem  Sanctae  Virginis  noniine  et  exuvils  D.  o' 
quo  concessit  canonicis  basilicae  Beati  Petri  medie-  M.  dicatum  ;  quod  nonnulii  principes  el  Gailiarum 
tatem   omnium   minisleriorum,  omnium   altarium,  '^       *   ""  '""   " 

quae  sant  In  ecclesia  Beati  Petri,   et  S.  Mariae  in 
Turre  praeter  altare  S.  Leonis  IX  papae.  » 

(85)  Gregorius  IV  in  honorem  praedecessoris  sui 
S.  Gregorii  Magni  oratorium  et  altare  construxit, 
ae  in  ipsum  sauctissimi  praciulis  exuvias  transtuiit, 
Qli  referunt  Uber  pontiticalis  in  Gregorio  IV,  et 
Joannes  Diaconus,  lib.  iv  Vil.  S.  Gregorii  I,  cap. 
80.  Oratnrium  illud  ad  australcm  ycteris  basilicae 
partem  videre  est  in  Alpharani  tab  ichn.,num.  85. 
Quoadoblationes  ad  S-  Gregorii  aram  iieri  soiiias, 
■otatu  digaum  est  quod  Anastas.  in  Benedicto  III 
enarrat,  nirairum  quosdam  Angios  Romam  profe- 
etost  in  oralorio  B.  Gregorii  papae  apud  S.  Petri 
basilicam  exstrveto  tmai»  tabulam  argenteam  posuis- 
ae.  Antiqoias  erat  aiiud  S.  Gregoru  I  altare,  quod 


reges  aliquot,  ac  praeserlim  Rumani  antistifes  ut 
apud  Anastas.  Bibliolh.  vjdere  est,  quompiurimis 
donis  cumularunt.  Sacram  aedem,  quam  Adrianus 
I,  Vegio  teste  lib.  iv,  num.  114,  S.  Sie/ihani  majoris 
monasterio  annexiiit  ;  Aipharanus  Taiji.  ichn.  iji 
d  accurale  dtlineavit  ;  quolquot  vero  de  VaH-jjria 
S.  Pelri  l)asilica  pluribus  egerunf,  commcniai-iis 
suis  iliuslrarunt. 

(88)  Koclesia  sive  diacouia  SS.  Sergii  et  Bacchi 
de  qua  lunocenlius  IH  episloi.    102,    iib.    u    anud 
Balusium  loquitur,  ad   Septiinii  Scvcri  arcu.n'  juxla 
Gapitolium  quondam  exstilit. 

(89)  Nimirum  Gregorius  (ie  Papa  seu  de  Pana- 
rescliis,  Innoceutii  II  ex  fraire  filius,  anno  il34 
seu  1135,  diacon.  card.  S.  Angeli  crealus.  Gonsiile 
Ciacon,  Vit.  Rom.  pontif.  et  CHrd.,  t.  I,  col.  99^ 


3€7 


INNOCKNTn  II  PAPiE. 


369 


mane  Eeclesi»  ditconi  cardio.  el  cancellarii,   x  A  ut  nuUusibipraBposilus,  nullugquecanonicusabsque 
Kalendas  Junii,  indiclione  i,  Incarnalionis   Domi-      assensu   episcopi  ordinelur.    Praebenda   etiam   de 

canonica  episcopo  allribualur,  quoties  in  refeclorio 


nic«  anno  4438,  pontificatus  vero  domni  Innocentii 
II  papse  anno  viii. 

CCCXVIII. 

Epiicopatus  Fulgonatensii  fines  Eccleiieeque  possei' 
sioneSf  petente  Benedicio  episcopOf  con/irmat. 

(Annolias,  Jun.  14.) 

[Ughelli  Italia  sacra^  1, 693.] 

Innocbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ven. 

fratri  Benbdicto  episcopo  Fulginensi,  ejusque  sue- 

eessoribus  caQonice  substitaendis,  salutem  in  per- 

petuum. 

Inconiprebensibilis  et  ineffabilis  divina  miseratio 
potestatis  nos  bac  providentiae  ratione  in  apostolicse 


cum  fr  :tribus  reficere  noluerit.  Monasterium  quo- 

que  Salvatoris,  et  ecclesiam  S et  ecclesiara 

S.  Constantii,  et  ecclesiam  S.  Abundii,  et  ecclesiam 
S.  Herculii,  et  omnes  ecclesias  civitatis  secundum 
sacrorum  canonum  sancliones  in  vestra  slatuimus 
disposilione  et  ordinalione  persistere.  Insuper  etiam 
ecclesiam  S.  Christin»,  ecclesiam  S.  Petri  de  Ro- 
tundo,  et  canonicam  S.  Paterniaui,  cum  omnibus 
pertinentiis  earum,  monaslerium  S.  Stephani,  et 
monasterium  de  Salvino,  et  S.  Martini  de  Murro, 
ct  S.  Angeli  de  Rosaja  cum  omnibus  pertinentiis 
eorum,  canonicam  quoque  S.  Martini,  S.  Andre», 


j-     j    •  •  .    .•  .-.  •.      .      .  .    •    n  ^*  ^-  Luciae  cum  omnibus  pertmcntiis.  et  ecclesiis 

sedis  admmistratione  canstituit,  ut  patemam  uni- B    ^    _  ,•  i    .     '^"""»  ^*  ccoic»iis 


versis  Bcclesiis  sollicitudinem  gerere  studeamus. 
Proinde,  venerabiiis  in  Christo  fraler  Benedicte 
episcope,  tuis  justis  postulationis  debita  benignitate 
annuimus,  et  Fulginensem  Ecclesiam,  cui  Deo 
auctore  praeesse  dignosceris,  apostolicae  sedis  privi- 
legio  communimus,  statuentes  ut  quasconque  pos- 
sessiones,  qusecunque  bona  eadem  Ecclesia  imprae- 
senliarum  juste  et  canonice  possidet,  aut  in  futurum 
rationabilibus  modis,  Deo  propitio,  poterit  adipisci, 
firma  tibi  tuisque  successoribus  et  iliibata  perma- 
neant.  Sancimus  etiam  ut  nniversi  fines  parochiae, 
sive  a  tuis  successoribus  usque  hodie  sunt  possessi, 
ita  omnino  integri  tam  tibi  quam  tuis  successoribus 
in  perpetuum  conserventur.  Primum  quidemlatus  a 


eorum,  omnesque  alia?  ecclesias  Fulginensis  episco- 
palus  similiter  in  nostra  statuimus  dispositione  et 
ordinatiooe  persistere.  Sane  leddilus  de  mercato, 
de  portis,  de  pontibus,  de  stralis  civitatis,  et  de 
castro  episcopi,  videlicet  S.  Feliciani  tibi  luisque 
successoribus  in  perpetuum  confirmamus,  sicut  ex 
antiquo  jure  et  ex  regia.liberalitatis  munificentia 
Fulginensis  hactenos  possedit  Ecclesia.  Et  campum 
qui  dicitur  S,  Mari»,  et  campum  de  Pissinale,  cam- 
pum  de  Uccellano,  campum  de  Vaccaria,  campum 
S.  Abundii  de  Filecto,  campum  Frigidi,  campum  de 
Gualdo,  et  lolam  terram  Berardi  filii  Riconis,  et 
terram  lotam,  quam  dedit  Acto  comes,  Luponis 
filius,  Ecclesiae  S.  Feliciani,  et  totam  terram,  quae 


Timia  vadil  in  ftumen  Morluum,  secundum  latus  a  p  1°  ^P^"^!  ^^  ^'*®-  'T^P»"»  ^»^^"6  fluminis  alveum 
flumine  Mortuo  in  fontem  Palumbi,  et  primura  S.      ^"''^^  ^*'"^^'-*"'  '"  ^®^^"^  jurisdictione   servandam 


Stephani  ad  Crucem  S.  Martini,  inde  ad  Cerretum, 
et  ad  rivulum  Fojani  usque  ad  rivulum,  qui  dicilur 
Griscus.  Tertiuin  latus  ab  ipso  Grisco  pervenit  ad 
Cornialc  de  Vaccagna  usque  ad  cliviura  Martis,  et 
inde  ad  colicra  Jovis,   et  descendit  per  directura 
nsque  ad  Crucera  Sancti  Mauri.  A  quarto  latere 
versus  donajuxta  Spellara  pervenit  in  supradictura 
ffuraen  Timiara.  Confirmamus  insuper  vobis,  et  vos 
S.  Fulginensis  Ecclesiae,  et  piebem  S.  Joannis  de 
Foroflumini  eum  ecclesiis  suis,  plebem  S.  Joannis  de 
Filecto  cum  ecclesiis  suis,  plebem  S.  Feliciani  de 
Butino,  plebem  de  S..  Maria  Nova,  plebem  S.  Marise 
de  Fulginea  cum  ecclesiis  et  possessionibus  eorum, 
plebem  S.  Vaientini,  et  plebem  de  Rovelleta,  et  ple- 
bera  S.  Marise  de  scopulo,  plebera  S.  Marise  de  feilo-  ^ 
nica  cum  possessionibus  et  ecclesiis  eorum,  plebem 
de  Cassignano,  plebem  de  Poreareila  et  plebem  S. 
Andreae  de  Orbe  cum  ecclesiis  et  pertinentiis  earum. 
Porro  castellum  Landolinae  cum  sua  possessione,  et 
roonasterium  S.  Petri  cum  suis  possessionibus,  eecle- 
aiara  quoque   S.  Mariae  de  Rignano  cum  omnibus 
pertinentiis  suis,  in  tuo  et  tuoxum  successorum  do- 
minatu  semper  permanere  censemus.  Canonieara 
Tero  S.  Feliciani  cum  oranibus  perlinentiis  vel  ec- 
elesiis  suis  ita  sub  nostro  statuimus  jure  persistere, 

(90)  In  quo  auidem  diplomate,  lector,  adverte 
Fulginatensis  oiim  dioecesis  ilnes  latius  patuisse, 
quippe    qui   S.  Mariam  de   Pistia,   Pignanuraque 


perpcluo  confirmamus,  et  moiendina  omnia,  quae 
illic  praesenti  tempore  jam  construcla  suol,  aut  in 
futurum  construi  contigerit,  et  quaeque  illic  aedificia 
conslruentur,  necnon  omnes  servi,  et  anciilse,  atque 
liberi  ad  Ecclesiam  pertinentes  sub  vestra  semper 
aut  successorum  possessione  permaneant.  Decemi- 
mus  ergo,etc.  Si  quam  ergo,  etc.  Cunctis  autem,etc. 
Amen. 

Ego  Innocentius  Cathoiicae  Ecclesiae  episeopus. 

Gregorius  presb.  eard.  tit.  SS.  Apostolorum  ss. 

Petrus  card.  presb.  tit.  S.  Susannae  ss. 

Petrus  card.  presb.  tit.  S.  Marcelli  ss. 

Gerardus  presb.  eard.  til.S.Crucisin  Hierus.  ss. 

Anselmuspresb.  card.tit.S.  LaurentiiinLucina.  ss. 

Lueas  presb.  eard.  tit.  SS.  Joan.  et  Pauli  bb. 

Gregorius  diac.  eard.  SS.  Sergii  ss. 

Guido  diae.  eard.  S.  Adriani  ss. 

Oddo  diac.  card.  S.  Georgii  ad  Velum  Aureum  ss. 

Guido  diac.  eard.  SS.  Cosmae  et  Damiani  ss. 

Datum  Laterani,  per  manum  Aimeriei  S.  R.  E. 
diaconi  eard.  et  eancellarii,  3  Id.  Jun.,  ind.  4,  Inc. 
Dora.  an.lt38y  pontificatus  vero  D.  Innoeentii  papae 
II  anno  viii  (90). 

CCCXIX. 
Ad  A  Ivisum  episcopum  A  Irebatensem  ."Signi/ieat  se 

Castellum  concludtrent,  qui  hoc   tempore    unam 
Nucerinara  tantum  ditionem  agnoseunt. 


m 


EPISTOLE  ET  PRIVILEGIA. 


370 


ejut  et  abbalis  S.  Vedasti  liten  Hugoni  archiepi-  A 
scopo  Botkomagensi  et  aliis  episcopis  detulitse 
decemendam . 

(Anno  li38,  Jul.  3.) 
[Baluz.,  MiscelL^  II,  164.] 

brifOCBNTius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  vc- 
nerabili  fratri  Alviso  Atrebateasi  episcopo,  salutem 
et  apostolicam  benediciioDem. 

Querelam  adversus  abbatem  Sancti  Vedasti  nobis 
expositam  a  tua  fraternitate  susccpimus,  et  de  tam 
praesamptoosis  ejus  excessibus  valde  gravamur.  Et 
quoniam  crimen  Sioioniffi  et  alia  tam  multa  tam 
gravia  qoae  intra  Ecclesiam  in  personas  religiosas 
dicitur  commisisse,  indisciissa  inanere  non  patimur, 
venerabilibus  fratribus  nostris  Hugoni  Rothoma- 
gensi  archiepiscopo,  Goslcno  Suessionensi,  Miloni  n 
Tervanensi,  et  Goflrido  Catalaunensi  episcopis  haec 
ipsa  examinanda  et  terminanda  commisimus.  Nos 
sane  personam  tuam  et  ecclesiam  tibi  commissam 
diligere  et  honorare  intendimus,  atque  dilectioni 
toae  in  jostitia  deesse  non  volumus.  Devotionem  tuam 
Istari  ct  Dco  gratias  exhibere  optamus,  quoniam  et 
schismatia  spurcitia  ab  urbe  exterminata  est,  el 
pax  sanctse  Romanse  Ecolesise  a  supemo  Numine 
restjtuta. 

Data  Albani  v  Non.  Julii. 

CCCXX. 

ArchiepiscopiSi  epUcopis^  abbatibus,  cleroprincipi" 
busque  et  populo  per  Trevirensem^  Moguntinam, 
Coloniensem,  Magdeburgensem  et  Bremensem  pro- 
vinciam  eonstitutis  Alberonem^  archiepiscopum 
Trevirensem^  legatum sedis  aposlolicas  constitutum  Q 
nuniiat ;  cui  ut  obediant  praicipit, 

(Anno  ii38,  Jul.  17.) 

[GuifTHBR,  Cod.  diplom,  Rh,'Mos.,  1,229.] 

IiciocBirrius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 
nerabilibun  fratribus  archiepiscopis,  episcopis  et 
dileetia  Bliis  universis  abbatibus,  clero,  principibus 
et  populo  per  Trevereosem,  Maguntinam,  Colonien- 
sem,  Madeburgensem,  et  Bremensem  provinciam 
constitulis,  salutem  et  apostolicam  benedictionem. 

Potestas  atque  administratioEcclesiaeDei,etcura 
Christiani  populi  ab  ipso  Salvatore  nostro  Jcsu 
Christo  bealo  Petro  apostolorum  principi  ejusque 
▼icariia  coelesti  privilegio  est  commissa.  Ipsi  enim 
a  Doroino  specialitar  dictum  est  :  Tu  aliquando 
conversus  eonfirma  fratres  tuos  (Luc,  xxii) ;  et  : 
Quopcunque tigaveris super  terram,  erunt  ligata  etin  ^ 
ecslo,  ei  quoecunque  solveris  super  terram^  erunt 
soluia  et  in  coelo  {Matth,  xvi).  Hoc  nimirum  intuitu 
Dos  qai,  licet  indigni,  in  sede  apostolica  constituti, 
▼iees  ejusdem  coelorum  clavigeri  gerimus,  fratribus 
Dostria  prope  vcl  longe  positi^  saluhriter  providere 
oplamos,  qoatenos  qoibus  praesentiam  nostram  ex- 
bibere  non  possumus,  eis  per  ministros  nostros 
▼itae  pabola  ministremus.  Hojus  rei  gratia  venera- 
bilem  fratrem  nostrum  A.  Treverensem  archiepi- 
§eopumt  finun  otiqoe  sapientem,  discretum,  et  in 
neeesaicatibas  acclesiasticis  ab  ineunte  setate  pro- 
batam,  io  partem  nostrae  sollicitudinis  assumpsi- 
mos,  eomqaa  in  partibus  veatris  legatum  sedis 


apostolics  constiluimus.  Mandamus  itaque  vobis, 
et  prxsentium  auctoritate  praecipimus  quatenua 
eidem  fratri  noslro  obedientiam  et  reverentiam 
deferatis,  et  pro  celebrandis  conventibus  synoda- 
libus  ad  ejus  vocationem  conveniatis,  ut  vestro 
fretus  consilio  et  auxilio  corrigenda  corrigere, 
et  quae  recta  sunt,cooperante  Domino,  valeat  stabilire. 
Datal  Albani  xvi  Ral.  Augusti. 

CCCXXI. 

Ad  yVillclmum  Hierosolymitanum  patriarcham, — 
In  causa  Tyrias  diascesis. 

(Anno  1138,  Jul.  17.) 

[Mansi,  Concii,  XXI,  394.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei, 
WiLLBLMO  Hierosolymilano  patriarchae,  salutem  et 
apostoiicam  benedictionem. 

Quanto  munificentia;  supema;  benignitas  Hiero- 
solymitanam  Bcclesiam  tuis  temporibus  altius  subli- 
mavit,  tanto  raagis  expedit  personam  tuam  erga 
fratres  suos  humaniorem  existere,  et  eos,  qui  tibi 
obedientiam  exhibent,  charitate  mutua  honorare. 
Proinde  fraternitali  tuae  mandamus,  quatenus  vene- 
rabilem  fratrem  nostrum  Fulcherium  Tyrensem 
archiepiscopum,  qui  ex  mandato  sanctae  Romanae 
Ecclesi»  tibi  obedit,  fraterni  amoris  intuitu  diligas 
et  honores :  soUicite  providens,  ne  sibi  gravamen 
aliquod  inferas  ;  vel  sub  obtentu  hujuscemodi  sub* 
jectioois,  quse  utique  ex  beneticio  apostolicae  sedis 
tibi  etEcclesiae  HierosoIymitanaeimpenditur,Tyren- 
sis  Ecclesiae  nobilis  et  famosa  suae  justitiae  aut 
dignitatis  patiatur  aliquod  detrimentum.  Indignum 
est  enim  ut  honor  qui  sibi,  si  ei  obediret;  ab 
Antiochia  exiberetur,  a  te  vel  tuis  successoribus 
subtrahatur. 

Data  Albani  xvi.  Kalend.  Augusti. 

CCCXXII. 

Ecclesias  S,  SepulcHHierosolymitanagprotectionem 
suscipit  possessionesque  confirmat, 

(Annoll38,  Jul.  26.) 

[Eug.  DB  RoziERU,  Cartulaire  du  St-SSpuIere^p,  22.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lectis  filiis  Petro  priori  et  fratribus  in  ecclesia 
Sancti  Sepulcri  canonicam  vltam  professis,  tam 
praesentibus  quam  futuris  in  perpetuum. 

Si  mansuetudo  et  liberalitas  sanctse  Romanae 
Ecclesiae  universis  Christianis  debet  opportona  sola- 
tia  ministrare,  molto  magis  his  qui  religiosam  vitam 
ducunt  et  omnipotenti  Domino  familiarios  adhaerere 
videntur  id  ipsum  convenit  propensius  impertiri. 
Quia  ergo,  dilecti  in  Domino  filii,  juxta  regulam 
beati  Augostini  vivere  decrevistis,  et  in  loco,  ubi 
steterunt  pedes  Domini,  adorantes,  apud  gloriosum 
sepulcrum  ejus,  in  quo  triduo  corporaliter  requievit, 
et  alia  sanctissima  loca,  in  quibus  Redemptor  muodi 
pro  salute  oostra  vincula,  flagella,  crucis  ignomi- 
niam,  vulnera  mortemque  sustinuit,  regulariter 
militatis,  majori  vos  benevolentia  et  gratia  dignos 
esse  censemus^  et  paternis  vos  affectibus  volumus 
confovere.  Vestris  igitor  postolationibus  debita  be- 


371 


INNOCENTII  II  PAPiE 


372 


nignitate  accommodantes  assensum,  sacrosanctam  A 
ecdesiam  Sancti  Sepulcri,  in  qua  divinis  obsequiis 
insistentes  passionem  Dominicam  et  victoriosissime 
crucis  triumphum  assidue  oculata  tide  recolilis,  nec 
non  personas  vestras  sub  beati  Pelri  proteclionem 
suscipimus,  elpriesentisscripti  pagina  communimus, 
statucntes  ut  universa,  qua;  ecclesia  ipsa  impra^sen- 
tiarum  canonice  possidet,  qua^cunque  etiam  ab 
egregiae  mcmoriae  viris,  duce  Godefredo  et  utroque 
rege  Balduino,  Arnulpho  quoque  et  aliis  patriarchis, 
eidem  loco  collata  sunt  juste,  aut  rationabiliter  in 
posterum  a  patriarchis  vel  aliis  Dei  fidelibus  confe- 
rentur,  firma  vobis  in  perpetuum  et  illibata  perma- 
neant.  In  quibus  hsec  propriis  duximus  expriraenda 
vocabulis  :  videlicet  ecclesiam  Sancti  Sepulcri  apud 
Brundusium  cumappendiciis  suis,  ecclesiam  quoque,  Q 
quac  sita  est  extra  castrum  Barulum,  in  honore  et 
nomine  ejusdem  sepulcri,  in  mcridiana  parte  jvxta 
vias  publicas,  quarum  una  ducit  Canusium,  altera 
vcro  Salpiam,  cum  universis  appendiciis  suis, 
ecclesiam  Sancti  Sepulcri  itidem  extra  rouros  civi- 
talis  Trojanae  similiter  cum  omnibus  appendiciis 
suis,  ecclesiam  in  honore  bcali  Theodori  in  Bene- 
ventano  suburbio  sitam.  Decemimus  ergo  ut  nulit 
omnino  hominum  liceat  pracfatum  locum  seu  per- 
sonas  vestras  temere  perttirbare,  vel  possessiones 
ecclesiae  vestrae  auferre,  minuere  seu  qui  [bus]  libet 
molestiis  faligare,  sed  omnia  vobis  integra  conssr- 
venlur  vestris  et  pauperum  Christi  usibus  profutura, 
salva  nimirum  Jerosolymitani  patriarchse  canonica 
justitia  et  rcverentia  Si  qua  sane  ecclesiastica  p 
sa^cularisve  persona,  hujus  nostrse  constltulionis 
paginam  sciens,  contra  earatemere  veniretentaverit, 
secundo  tcrtiove  commonita,  si  non  praesumptionem 
suam  congrua  satisfactione  correxerit,  potestatis 
honorisque  sui  pericuium  patiatur,  et  excommuni- 
cationi  subjaceat;  conservantes  autem  hsec  omnipo- 
tentis  Domini  et  beatorum  Petri  ac  Pauli  apostolo- 
rum  ejus  gratiam  consequantur.  Aroen. 

Ego  InnocentiuSy  Catbolicae  Ecclesise  episcopus, 
^ubscripsi. 

Ego   Egidius,   Tusculanus  episcopus,  subscripsi. 

Ego  Gregorius,presbyter  cardinalis  [tituli  Sancto- 
rumj  Apostolorum,  subscripsi. 

Ego  Girardus,  presbyter  eardinalis  tiluli  Sanctae 
Crucis  in  Jerusalem,  subscripsi. 

Ego   Anselmus,  presbyter  cardinalis  tituli  Sancti  ^ 
Laurentii  in  Luci/  a,  subscripsi. 

£go  Lucas,  presbyter  cardinali  tituli  Sanctorum 
Joannis  et  Pauli,  subscripsi. 

Ego  Ivo,  presbyter  cardinalis  tituli  Sancti  Lau- 
rentii  in  Damaso,  subscripsi. 

Ego  Vassallus^  diaconus  cardinalis  Sancti  Eusta- 
cbii,  subscripsi. 

Ego  Gregorius,  diaconuscardinalisSancti  Angeli, 
subscripsi. 

Datum  Albani,  pcr  mannm  Aymcrici,  sanctae 
Romanac  Ecclesiae  diaconi  cardinalis  et  cancellarii, 
vjj  Kalendas  Augusti,  indictione  prima,  Incamatio- 


ni?  Dominicae  anno  1138,  pontificatas  vero   domni 
Innocentii  papae  II  anno  ix. 

CCCXXIII. 

Desubjeclione  quam  debet  Tyrensis  Ecclesia  ecclesioe 

Jerosolymitance, 

(Anno  1138,  Jul.  28.) 

[Eug.  DE  RoziEaE,  Carlulaire  duSt-SipulcrCt  p.  4.] 
Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 
nerabili  fratri  F[ulchero],  Tyrensi   archiepiscopo, 
salutem  et  apostolicam  benedictionem. 

Totius  Ecclesise  Dei,  quae  peregrinatur  in  terris, 
ordinatio  et  dispensatio  beato  Petro  coelorum  ciavi- 
gero,  ejusijue  vicariis  est  concessa  ;  unde  ei  licuit 
semperque  licebit  pro  qualitate  rei  et  temporis  epi- 
scopatusdividere,  divisosconjungere,  regnomm  jura 
transferre,  novas  roetropoles  constituere,  et  metro- 
politanorum  subjectionem  primatibus  pro  sui  arbi- 
trii  moderationo  confcrre.  Nos  igitur,  praedecesso- 
rum  nostrorum  Romanorum  pontiHcum  vestigiis 
inbserentes,  Tyrensem  Ecclesiam,  quae  olim  Antio- 
chenae  subjecta  exstilit,  Jerosolymitanse  subjacere 
statuimus,  tibique  ut  venerabili  fratri  nostri  W[il- 
lelmo]  patriarcbse,  tanquam  primati  tuo,  obedires 
litteris  et  viva  voce  praecipimus.  Prohibemus  itaque 
ne  hac  occasione  in  personam  tuam  interdicti  vel 
excommunicationis  sententiam  promulgare  Antio- 
chenus  palriarcha  praesumat ;  quod  si  hoc  attentare 
praesumpserit,  irriium  habeatur,  nec  habere  non;en 
sententiae  mereatur,  neque  Jerosol>mitano  patriarchae 
aliquam  injuriam  vel  gravamen  liceat  fraternitati  luae 

inferre. 
Datum  Albani  v  Kalendas  Augusti. 

CCCXXIV. 
Privileginm  proabhaiia  Septem-Fontium, 

(Anno  1138,  Nov.  10.) 

jHuGO,  Annal  Proemonst.^  II,  p.  495.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lecto  filio  JoANNi  abbali  de  Septeni-Fonlibu«,  ejus- 
que  successoribus  regulariler  profilentibus  in  perpe- 
tuum. 

Apostolic^  sedis  clementiae  convenit  religiosorum 
precibus  aures  accommodare,  el  eorum  quieti  et 
utililati  salubriter  providere  ;  ideoque,  dilecle  in 
Domino  fili  Joannes  abbas,  tuis  desideriis  clementer 
aunuimuB,  monasterii  de  Septem-Fontibus  cui  Deo 
auctore  praesides,  praesentis  scripti  paginacommuni- 
mus,  statuentes  ut  quascunque  possesaiones,  quae- 
cunque  bona  inpraesentiarum  idem  venerabilis  locus 
jusleet  canonicepossidet,  aut  in  futurum  concessione 
pontificum,  largitione  regum  vel  principum,  obla- 
tione  fidelium,  seu  aliis  justis  modis,  Deo  propitio, 
potcrit  adipisci,  firma  libi  tuisque  successoribus  et 
iflibata  permaneant,  in  quibus  ha.'c  propriis  nomi- 
nibus  duximus  exprimenda  :  ex  dono  videlicet  Joan- 
nis  dc  Runiaco,  Lamberli  et  Hugonis  filiorum   ejus, 

Raeiri  de  Fanou,  Jacobi,  Hugonis Praelerea  mo- 

lendinum  alque    atrium  et  officinas  eorum  usibus 
necessarias  cum  caetens  supradictisapraefatonostro 


373 


EPISTOLJE  ET  PRIVILEGIA. 


374 


R^iiDaldo  firchicpiscopo  vobis  corroboratas,  prffiseDti  A 
decreto  vestrae  Ecclesiae  coDrirmamus  ;  adjicicntes 
eiiam  ut  ordo  caDODiois  qui  secundum  beaii  Augu- 
slini  regulam,  et  institutionem  frairis  nostri  bonae 
memoris  Norberti  archiepiscopi  in  eadem  est  ecclo- 
sia  stabilitus,  futuris  tcmporibus  ihidem  perpetuo 
coQservetur  ;  sancimus  etiam  ut  nulli  fratrum  ejus- 
dem  ecclesiae  post  factam  ibi  professionem  absque 
yestro  asseqsu  et  capituli  ipsius  loci,  ad  aliam  eccle* 
siaiD  liceat  iraosmigrare,  nec  eumdem  transfugam 
cuiquam  auscipere  liceal  vel  tenere,  qui  etiam  si 
invilalus  canoniceque  commonitus  redire  noluerit, 
abbas  ineum  canonicamsententiamperferendihabeat 
facu!ta!em.  De  laboribus  quos  propriis  manibus  vel 
sumpiibua  colitis  decimam  a  vobis  exigi  ommno 
prohibemus.  Verum  ecclesiastica  sacramenta  a  q 
dioecesano  episcopo  suscipietis,  si  quidem  Catbolicus 
fuerit,  ct  gratiam  alque  communionem  apostolic® 
sedis  habuerit,  eaque  vobis  sioe  pravitate  et  ex- 
actione  voluerit  exhibere  ;  alioquin  CathoHcum, 
queniconque  maluerilis,  adeatis  antistitem,  qui  no- 
sira  fultus  auctoritate,  quod  postulatur  indulgeai. 
Nulli  ergo  hominum  fas  sit  prcesentem  vestram 
ecclesiam  iemern  perturbarei  aut  ejus  possessiones 
auferre,  vel  ablatas  retinere,  niinuere,  seu  quibus- 
libei  moleatiis  fatigare,  sed  omnia  vobis  integra 
conserveDlur  eorum,  pro  quorum  gubernatione  ei 
sustfrDiaiione  concessa  sunt,  usibus  profutura.  Si 
quis  sane  ansu  iemerario  huic  nosirae  constitutioni 
scienier  contraire  praesumpserit,  secundo  teriiove 
commoDilos,  si  non  prsesumptionem  suam  congrua  p 
emendalione  correxerit,  excommunicationi  subja- 
ceai ;  coDservantes  autem  bspc  omnipotentis  Dei« 
beatorum  Petri  ei  PauH  apostolorom  gratiam  con- 
seqnaoiur.  Amen,  amen. 

Kgo  Innocentius  Gaiholicae  ecclesiae  episco- 
poa,  eie. 

Datum  Laierani  per  manum  Lucae  presbyteri 
cardinalis  ageniis  vicem  domni  Aimerici,  sanctae 
Roman»  Ecclesiae  diaconi  cardinalis  et  cancellarii , 
IV  Idns  Novembris,  indictione  i,  Incarnationis  Domi- 
nictt  anno  li38,  poniiOcatus  vero  D.  Innocentii  II 
ptpc  tnno  vui. 

CCCXXV. 

Cananieorum  rcaularium  per  Halber$tadensem  epi- 
scopatum  consnlutorum  aiseiplinam  legesque  con- 
firmai.  i> 

(Anno  1138,  Nov.  14.) 

{Sghottcbn  ei  Krbysig  IHplomat.f  II,  696.] 

CCCXXVI. 

Parthsnonis  5.  Marice  Lamspringensis  protectionem 
suicipit^  jnivilegiaque  et  possessiones  conflrmat, 

(Annoil88,  Nov.  14.) 

(loKBN  Beitr.  z.  Niedersachs  Gesch.,  1, 171.] 

cccxxvn. 

Prioilegium  pro  Ecclesia  Hamerslebiensi. 

(Annoll38,Nov.  14.) 

[LmLWBLD^  Antiquitates  Katelenburgenses,  t.    I, 

p.  85.) 

Umoemnm  apiseoiMia,    8«rvi»  aarvoram   Dei, 


dileclo  filio  Thietmaro  pra^;:osito  (Scilicet  Ho- 
merslebien>i),  et  universis  praelalis  canonicorum 
rogularium  per  flalberslaJensem  episcopatum  con- 
stitutis^  lam  prsesentibus  quam  fuluris  in  pcrpe- 
tuum. 

Pia  postulalio  voluntatis  eifectu  debet  prose- 
quente  compleri,  ot  ut  fidclis  devoiio  laudabiliter 
enitescat,  et  utililas  poslulata  vircs  indubitanter 
assumat.  Ideoque,  dilecti  in  Domino  filii,  vestris 
justis  petitionibus  gratum  prasbentes  assensum,  cc- 
clesias  quibus  praesse  videmini,  pos?es8iones  etiam 
et  booa  al  ipsas  pertinentia  sub  apostolicse  scdis 
tutela  et  prolectione  suscipimus,  et  praesenti  privi- 
legio  communimus.  Slatuentes  ut  quascunque 
possessiones  vel  bona  in  ecclesiis,  terris  cultis  vel 
incultis,  vineis,  pratis,  bannis,  molendinis,  silvis, 
pascuis  seu  aliis  rebusinpraesentiarum  juste  etlegi- 
time  possidetis,  aut  in  futurum  conccssione  pontifi- 
cum,  liberalitate  regum  vei  principum,  oblalione 
fidelium,  seu  aliis  juslis  modis,  auxiliante  Domino, 
poteritis  adipisci,  firma  vobis  et  per  vos  eisdem 
ecclesiis  et  illibata  permaneant.  Decemimus  etiam 
ut  ordo  canonicus,  qui  secundum  beati  Augustini 
Regulam  in  eisdem  ecclesiis  noscitur  institutus,  aui 
in  aliis,  Deo  propitio  instituetur,  perpetuis  futuris 
temporibus  inviolabfliler  conservetur.  In  quibus 
siquidem  locis  regularis  viiae  ordo  seu  disciplina  eo 
districtioris  moderamine  seu  discretione  servetur, 
ut  salva  professione  vitae  canonicalis,  fratres  non 
cadendi  ad  inferiora,  scd  semper  ad  perfectiora 
ascendendi  habeant  facultatem.  NuUi  etiam  canoni- 
corum  licitum  sit  post  factam  professionem  absque 
libera  praepositi  et  capituli  sui  licentia  ob  levitatem 
aut  discretioris  vitae  observantiam  ecclesias  veslras 
relinquere  et  ad  alia  loca  transire.  Discedentem 
vero  nullus  episcoporum,  abbatum  et  priorum  au- 
deat  relinere.  Si  quid  vero  perturbalionis  seu  dis- 
cordiae  inter  fratres  vestrae  professionis  orlum 
fuerit,  praeposili  fratrum  ve&trarum  congregatio- 
nura  in  unum  conveniant,  quorum  studio  et  diiigen- 
tia,  controversia,  quae  inter  eos  orta  est,  si  fieri 
potest,  finiatur  ;  alioquin  ad  episcopum  rccurratur. 
Quod  si  nec  per  ipsum  pax  reformari  poterit,  ad 
Romanum  lontificem  causa  eadem  quantocius  per- 
feratur.  Praeterea  ad  pacem  et  quietem  vobis  perpe- 
tuo  conferendam  slatuimus  ut,  si  aliqua  ecclesiastica 
saecularisve  persona  vos  sive  ecclesias  vestras  super 
his  capitulis,  aliisve  rebus  gravare  voluerit,  liceat 
vobis  appellationis  remedio  perfrui.  Volumus  etiam 
praepositos  vestrarum  congregationum  in  exaltatione 
sanctae  Crucis  convenire  singulis  annis,  ut  si  quid 
inibi  de  ordine  vestro  corrigendum,  communi  con- 
silio  ibidem  auxiiiante  Domino  staiuatur.  Ille  vero, 
qui  convocandi  convenlum  hujusmodi  administrandi 
habuerit,  communiter  eligatur.  Quod  autem  ibi  de 
emendatione  sive  melioratione  vestri  ordinis  insti- 
tutum  fuerit  a  subditis  irrefragabiliter  observetur. 
Pratres  quoque,  qui  de  vestris  claustris  assumpli 
in  aliis   ecclesiia  suni  constituii  praepositi,   aui  in 


375 


INNOCENTn  II  PAPiE. 


876 


posterum  constituentur,  si  forte  in  seipsis  aut  in  A 
religione  sive  ordine  canonico  deliquerint,  aut  circa 
suos  subditos  oegligentes  exstiterint,  prsopositis 
claustrorum,  unde  assumpti  sunt,  de  hujusmodi 
commissis  respondeant,  et  satisfaciant.  Et  si  fortitudo 
idem  fralres  ab  ipsa  prselatione  judicio  dejecti  fue- 
rint.aul  cedere  voluerint,  ad  claustrum  suum  unde 
venerunt,  redeant  et  in  ohedienlia  pristina  maneant. 
Porro  praeposili  et  fratres  vestrse  professionis,  qui 
non  dissimilem  sed  religiosum  exoptant  habere  pa- 
storem,  electioui  episcoporum  interesse  absque 
contradictione  aliqua  habeant  facultatem  ;  congre-  * 
gationed  monialium,  sive  habeant  abbatissas  sive 
non,  disciplinae  et  magisterio  probatae  vitae  vestrae 
professionis  de  vita  et  moribus  suis  corrigendis  de 
more  obediant.  Obeunte  vero  quolibet  vestrorum  q 
praepositorum,  nullus  ei  substituatur,  nisi  quem 
superstites  praepositi,  coramuni  vel  sanioris  parlis 
consilio  decreverint  eligenduro.  De  praepositis  autem 
nullus  vivens,  sine  moriens  alium  sibi  audeat  subro- 
gare.  Saecularibus  etiam  canonicis  non  pateat  licen- 
tia,  qui  propter  Deum  paupcrtalem  elegerunt  in 
saeculo,  et  divitias  contempserunt,  injurias  seu 
molestias  irrogare.  Si  quis  vero  de  illis  hoc  altentare 
prsesumpserit,  a  suo  episcopo  inde  severius  corri- 
gatur.  Et  quoniam  frequenter  scandala  et  persecu- 
tiones,  emergunt  quibus  servi  Dei  multoties  afni- 
guntur,  et  e  iocis  suis  exire  coguutur,  si  quando 
contigerint  talia,  res  seu  bona  vestra  mobiiia 
vobiscum  iiceat  asportare,  eisque  in  locis  ubi  fue- 
ritis  uti.  Liceat  etiam  vobis  sacerdotes  publice  con-  p 
cubinarios  et  incontinentes,  et  eos  qui  Simoniaca 
haeresi  convicti  sunt  sive  confessi,  in  sacramenlis 
vitare,  et  super  his  nullam  communionem  cum  eis 
habere.  Decernimus  ergo  ut  nulli  omnino  hominum 
fas  sit,  vos  vel  ecclesias  vestras  super  his  nostris 
con&tilutionibus  temere  perturbare,  bona  vel  pos- 
sessiones  vestras  auferre,  vel  ablatas  retinere,  mi- 
nuere,  seu  temerariis  vexationibus  fatigare,  sed 
omnia  iniegra  conserventur,  eorum,  pro  quorum 
sustentatione  et  gubernatione  concessa  sunt,  usibus 
omnimodis  profutura.  Si  qua  ergo  in  posterum 
ecclesiastica  saecularisve  persona,  hanc  nostrae  con- 
stitutionis  paginam  sciens,  contra  eam  temere  ve- 
nire  tenlaverit,  secundo  tertiove  commonita,  si  non 
reatum  suum  congrua  satisfactione  correxerit,  po- 
testatis  honorisque  sui  dignilate  carcat,  reamque  se  ^ 
divino  judicio  existere  de  perpetrata  iniquitate  co- 
gnoscat,  et  a  sacratissimo  corpore  et  sanguine  Dei 
ac  Domini  nostri  Jesu  Christi  aliena  fiat  ;  atque  in 
extremo  examine  districtae  ultioni  subjaceat.  Cunctis 
autem  ve5tris  ecclesiis  sua  jura  servantibus  sit  pax 
Domini  nostri  Jesu  Christi,  quatenus  et  hic  fructum 
bonae  actionis  percipiant,  et  apud  districtum  judicem 
praemia  aetemse  pacis  inveniant.  Amen. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus. 

Ego  Gerhardus  presbyter  cardinalis  titul.  S.  Cru- 
cis  in  Hierusalem. 

Ego  Anselmus   presbyter  cardinalis  tit.  S.   Lau- 
rentii  in  Lucina. 


Ego  Marlinus  presbyter  cardinalis  tit.  S.  Stephani 
Caelio  monte. 

Ego  Gregorius  diaconus  cardinalis  SS.  Sergii  et 
Bacchi. 

Ego  Guido  diaconus  cardinalis  SS.  Cosmae  et 
Damiani. 

Ego  Christophorus  diaconus  cardinalis  S.  Mariae 
in  Porticu. 

Data  Laterani  per  manum  Humerici  S.  Romanae 

Ecclesiae   diaconi  cardinalis   et    cancellarii,    xvin 

Kalend.  Decembris,   indict.  ii,  Incamationis  Domi- 

nicae  anno   1138,  pontificatus  vero  domni  Innocen- 

tii  II  papae  anno  viu. 

CCCXXVII. 

Monasterii  S,  Joannis  HaWerstadensis  disciplinam, 
privilegia^  possessiones  confirmaL 

(Anno1138,  Nov.  19.) 

[Jaff^,  Regesta  pontif.  liom,  p.  583,  cum  hacmen- 
tione  :  «  In  tabulario  Magdeburg.  Ex  Schedis 
Pert'ji.  »J 

CCCXXIX. 

Attonis  episcopisententiam  confirmdt  qua  consules 
Pistoriensesy  Ecclesice  honorum  direptores,  excom" 
municati  erant. 

(Anno  1138,  Dec.  4.) 

[Zacharia,  Anecdota  medii  cevi^  p.  911.] 

Innocbntius  espiscopus,  servus  servorum  Dei,  A. 
vencrabili  fratri  episcopo  et  dilectis  filiis  olero 
Pistoriensi,  salutero  et  aposloILcaro  benedictionem. 

Super  injuria  quam  clero  et  Ecclesiae  vestrae  a 
Pistoriensibus  illatam  esse  accepimus,  charitati 
vestrae  affectione  debita  condolemus,  et  tam  in  hoc 
quam  in  aliis,  prout  expedit  vobis  tanquam  cbaris- 
simis  fratribus  consilium  et  auxilium  volumus  ex- 
hibere.  Proindo  sententiam  a  B.  M.  praedecessore 
nostro  papa  Paschale  in  ao^ressores  vestrae  Eccle- 
siae  et  bonorum  ejus  prolatam  ralam  habemus,  et 
eam  quam  pro  tanta  praesumptione  et  sacrilegio  in 
cives  vestros  jam  dedistis,  aut  in  antea  canonice 
protuleritis,  auctore  Domino  confirmamus. 

Datum  Romae  secundo  Nonas  Decembris. 

CCCXXX. 

Clerum  Pisanum,  Pistoriensemt  Floreniinum^  Fce- 
sulanum,  Lucanum^  Volterranum,Senensemf  mo- 
nct  ut  excommunicationis  senientiamin  consules 
Pisiorienses  pronuniiatam  et  divulgentet  obser- 
vandam  curent. 

(Anno  1138,  Dec.  4.) 

[Zacharia,  iHd.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  fide- 

libus  episcopis,  abbatibus,  clericis  et  laicis  per  Pisa- 

num,  Pistoriensem,  Florentinum,  Fspsulanum,  Luca- 

num,  Yulterranum,  ct  Sencnsem  episcopatum  con- 
stitutis,  salutem  et  apostolicam  benedictionem. 

Perlatum  est  ad  aures  vestras  quod  consules 
Pistorienses  in  suaro  roatrero  Ecclesiaro  gravissiroe 
deliquerunt;  eamque  suis  thesauris,  postposita  Dei 
reverentia,  spoliaverunt  ;  pro  quo  nimiruro  venera- 
bilis  frater  noster  A.,  ejusdem  loci  episcopus,  in  eos 
sententiam  protulit  :  quia  ergo  juxta  sacrae  Scriptu- 
rae  vocero  frater  fratrem  rdjuvans.ciuitas  munita  et 
fortis^  et  proximorum  mala  debemtis  propria  depu- 


877 


EPISTOLE  ET  PRITILEGU. 


378 


tare,  mandamus  vobis  atque  praecipimus  quatenus  A  moribus  elscientia,  idoneum  indicaverint,  libere  et 


eidem  fratri  nostro  et  Pistoriensibus  clericis  in  boc 
viriliter  assistatis,  et  sententiam  quam  iJem  episco- 
pus  jam  in  illos  sacrilegos  protulit,  aut  in  antea 
canonice  promulgaverit,  pcr  vestras  parocbias  ob- 
servetis  et  observari  firmiler  faciatis. 
Datum  Romae  secundo  Nonas  Decembris. 

CCCXXXI. 
Pnvilegium  pro  ecclesia  in  Gratia  Dei. 

(Anno  1138,  Dec.  8.) 

LuDBWiG,  Religuia;  ManuseripLy  XI,  545.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 

lecto  6Iio  Hbnrico,  praeposito  ecclesite  quse  Gratia  Dei 

dicitur  ejusque  fratribus,  tam  prsesentibus  quam 

futuris,  in  perpeluam  memoriam. 


concorditer  eligant  sibique  per  se  praepositum  fa- 
ciant.  Idcm  aulem  praepositus  hujusmodi  libertatis 
privilegio  collato  sibi  a  venerabili  fratre  nostro 
Conrado  archiepiscopo  ^raudeat,  ut  videlicet  nul- 
lius  oxpeditionis  vel  altcrius  servitii  obtentu  a 
pastore  Magdeburgensis  Ecclesiae,  incomraoda  ex- 
actione  gravetur.  Si  veroconciliasanctorumPatrum 
aguntur,  vocatus  adveniat,  et  debitum  bonorem  et 
reverentiam  archiepifcopo  exhibeat.  NuIIi  ergo  om- 
nino  hosninum  fas  sit  eamdem  Ecclesiam  temere 
perturbare,  aut  ejus  possessiones  auferre,  vel  ablatas 
relinere,  minuere,  vel  aliquibus  vexationibus  fati- 
gare  ;  sed  omnia  integra  conserventur,  eorum  pro 
quorum   gubernatione    et    sustentatione  concessa 


Piis  votis  assensum  prsebere  et  religiosos  viros  in  B  f"°^  "sibus  omnimodis   profutura.  Si   quis  autem 


suis   postnlalionibus   exaudire    nos  convenit,    qui 
quanto  fragiliores  sumus,  tanto  magis  eorum  ora- 

tionibus Nec  dubium  quod  si  eorum  petitio- 

nibos  clementer  annuimus,  nostris  oppor^unitati- 
bus  omnipotentem  Dominum  propitium  reperimus. 
Quamobrem,  dilecti  in  Domino  filii,  veslris  deside- 
riis  annuentes,  ecclesiam  quse  Gratia  Dei  dicitur,  in 
qua  divino  vacatis  officio,  apostolicae  sedis  privile- 
gio  communimus ;  statuentes  ul  ordo  canonicus,  qui 
secundum  beali  Augustini  regulam  et  formam  tra- 
ditam  a  fratre  noslro  bonac  memoriae  Norborto 
Magdeborgensi  archiepiscopo,  ibi  est  instilutus,  in 
eadem  ecclesia,  futuris  temporibus,  inviolabiliter 
consenretur.  Sancimus  etiam  ut  nulli  fratrum  post 
factam  in  vestra  ecclesia  professionem,  absquc  q 
pnelati  el  fratrum  licentia  ad  aliom  locum  liceat 
transmigrare,discederitemquoque  nullus  audeatre- 
tinere.  Qui  etiam,  a  praelato  suo  secundo  tertiove 
commonitus,  si  redire  nolueril,  canonicam  in  oo 
sententiam  proferendi  praepositus,  qui  pro  tempore 
fuerit,  babeat  facullatem.  Quia  vcro  fratres  com- 
muni  vita  viventes  debent  aliorum  eleemosynis  et 
beneficentiis  sustentari,  simili  modo  decernimus  ut 
de  laboribos  quos  propriis  manibus  vel  sumptibua 
colitis,  vel  etiam  de  nutrimentis  veslris,  nullus  a 
vobis  decimas  exigere  audeat,  nec  ad  eas  persol- 
vendas  vos  quandoque  compellat.  Adjicimus  etiamot 
universa  bona  quae  vobis  praefato  fratre  noslro, 
Norberto  archiepiscopo,  vobis  concessa  sunt,  et  a 
venerabili   viro   Conrado  successore   cjus   scripto 


in  posterum  huic  nostrae  constitutioni  conlraire 
tentaverit,  secundo  tertiove  commonilus,  nisi  rea- 
tum  suum  congrua  salisfactione  correxerit,  omnipo- 
tentis  Dei  et  beatorum  Petri  ac  Pauli  apostolorum 
ejus  indignationem  incurrat,  excommuaicationi  sub- 
jaceat ;  conservantibus  antem  eidem  loco  quse  sua 
sunt  sit  pax  Domini  nostri  Jesu  Christi,  quatenus  et 
hic  fruclum  bonae  aclionis  percipiant,  et  apud  distri- 
ctumjudicem  praomia  aeternac  pacis  inveniant.  Amen. 

Ego  Innocenlius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus. 

Datum  Laterani  per  manum  Lucae  presbyteri  car- 

dinalis,  agentis  viccm  domni  Almerici,   santae  Ro- 

manae  Ecclesiae  diaconi  cardinalis  et  cancellarii,  vi 

Idus  Decembris,  indiclione  ii,  Incarnationis  Domi- 

nicae  anno   1138,   ponlificatus  domni   Innocenlii  II 

papae  anno  ix. 

CCCXXXII. 

Privilegium  pro  canonicis  Ecclesias  Portuensis, 

(Annoll38,  Dec.  17.) 

[Fantuzzi,  Monum.  Havenn,,  II,  p.  117.] 

Innocentius  episcopuSjServusservorum  Dei,  dile- 

cto  filio  JoANNi  priori  ecclesiae  S.  Mariae  in  Portu, 

ejusque  successoribus  canonice  promovendis  in  per- 

peluum. 

Justis  votis  assensum  praebere,  et  religiosorum 
preces  benignis  auribus  exaudire  apostolicac  couve- 
nit  dignitati.  Nec  dubium  quod,  si  servorum  Dei 
petitionibus  beiiigne  concurrimus,  nostris  opporlu- 
nitatibus  clementem  Dominum  reperimus,  ut  quem- 
admodum  divina   providentia  Patres  in  Dei  populo 


firmata,  quaecunque  etiam  impraesentiarum  juste  et  ^  dicimur,  ila  eliam  affectu  proseauent^i  operis  salu- 


canonice  possidetis,  aut  in  futurum,  concessione 
pontificum,  largitione  regum  vel  principum,  obla- 
tione  fidelium,  seu  aliis  juslis  modis  Deo  propitio 
poteritis  adipisci,  firma  vobis  in  perpetuum  et 
illibata  permaneant.  Obeunte  vero  te  nunc  ejusdem 
loci  praeposilo  vel  toorum  quolibet  successorum, 
noUtts  eidem  loco  qoalibet  sobreptionis  astutia  seu 
violentia  prseponatur,  nisi  quem  fralres,  communi 
conseosu,  aot  fratrom  partt  consilii  sanioris,  secun- 
dom  Dei  timorem  et  beati  Augustini  regulam  sibi 
elegerint,  qoi  etiam  alterius  professionis  clericum 
in  Palrem  vel  praelatum  suscipere  non  cogantur, 
sed  potios  qoem  in  ipsa  canonica  vita  probatum 


briter  praeesse  fidelibus  mereamur.  Cum  igitur  uni- 
versis  pcrsonis  ccclesiasticis  nos  oporteat  generali- 
ter  providere,  erga  iilos  taraen  propensiori  cura  nos 
convenil  esse  soUicitos.  quos  constat  majori  studio 
cunctipotentis  Dei  servitio  inhiare  et  arctiore 
religione  ac  moruin  honeslate  clarescere.  Hoc  pro- 
fecto  intuitu,  dilccte  in  Domino  fili  Joannes  prior, 
tusedevotionis  precibusdebitabenignitate  impertimur 
assensum,  et  B.  Dei  genitricis  Mariae  ecclesiam  coi, 
Deo  auclore,  praeesse  dignosceris  cum  omnibus  ad 
eam  pertinentibus  praesuntis  privilegii  pagina  commu- 
nimus,  staluentes  ut  quascunque  possessiones,  quae- 
cunque  bona  eadem  Ecclesia  inpraesentiarum  juste 


379 


INNOCENTII  II  PAP.E 


380 


et  eanonice  possidel,  aut   in    fulurum  concessione  A  ab  onini  exactione  nihilominus  immunem  esse  prae- 


pontificum,  liberalitate  regum  vel  principum,  obla- 
tione  fidelium,  scu  aliis  jiistis  modis  auxiliante 
Domino  poterit  adipisci,  tirma  tibi,  tuisque  succes- 
sorihus  in  perpetuum ,  et  illibala  permaneant. 
Liceat  etiam  vobis  clericos  e  sseculo  fugientes  ad 
convcrsionem  in  congregationem  vestram  suscipere 
absque  alicujus  episcopi  vel  praeposili  contradictione 
sive  moleslia.  Sed  et  laicos  de  quibuslibet  paro- 
chiis  vestra;  societaii  ad  discipiinae  videlicet 
regularis  conversionem  per  vos  ipsos  adjungi,  nisi 
forte  aliquibus  legalibus  conditionibus  teneanturob- 
Doxii,  nullug  epi&copus  vel  pra?posi(us  vobis  interdi- 
cere  audeat.  Nulli  quoque  fralrum  ejusdem  ecclesiae 
licenlia  pateat  posl  factam  apud  vos  professionem  de 


cipimus.  Justis  qiioque  postulalionibus  vestris  clo- 
meniius  annuentes,  Aquimolum,  cum  redimioe,  seu 
adjacentiis  suis  extra  portam  S.  Laurentii  Raven- 
natis,  ubi  molendinum  construxistis  juxla  pontem 
qui  supra  aquam  anleeamdem  Portamfluenlemcon- 
sistere  cernitur  in  superiori,  et  exteriori  parte  ejus- 
dem  pontis  ad  jus  B.  Petri  pertinens  sub  censu 
unius  denarii  Lucensis  moneta  a  veslra  Ecclesia 
nobis,  noslrisque  successoribus  annualitcr  persol- 
vendo.  Qusecunque  praeterea  a  venerabili  fratre 
nostro  Gualterio  Ravennatae  archiepiscopo  Rcclesiee, 
vestrse  divina;  pietatis  intuitu  collata  sunt,  vobis 
praesentis  scripti  pagina  conHrmamus.  Deceruimus 
ergo  ut  nulli  omnino  hominum  liceat  praefatam  Ec- 


claustro  vcl  domo  vestradiscedere  aliquaoccasione,  q  clesiam  temere  perturbare,  aut  ejus   possessiones 


sine  prioris  Ecclesiie  aut  absque  communi  congre- 
gationis  licenlia .  Quod  si  quis  ex  clericis  vel  laicis 
professis  de  claustro  vcl  domo  vcslra  'discesseril, 
et  commonilus  rcilire  contempscrit,  priori  Ecclesiae 
ipsius,  qui  pro  tempore  fuerit,  apostolica  auctoritate 
sit  facultas  cjusmodi  a  suis  officiis  suspendere  et 
excommunicare  ;  suspcnsum  vero,  sive  interdictum, 
velexcommunicatum,  nullusepiscoporum  abbatumva 
suscipere  vel  retinere  praesumat.  Quae  omnia  vobis 
apostolica  auctoritate  concedimus,  quandiu  sciiicet 
apud  vos  canonici  ordiuis  lenor,  praeslante  Domino, 
yiguerit.  Pra?terea  cleiicorum  lonsuram  in  veslro 
loco  rcgulariter  per  professionem  regulariter  vo- 
lenlium  vivere  noslra  concessione  vobis  facere  li- 
ceat.  Porro  clericorum  vestrorum  ordiaationes  a  quo 


auferre,  minuere,  vel  aliquibus  vexationibus  fati- 
gare,  sed  omnia  integra  conserventur  eorura,  pro 
quorum  gubernalione  et  sustentationeconcessa  sunt, 
usibus  omnimodis  profulura.  Si  qua  igitur  in  poste- 
rum  ecclesiastica  ssecularisve  persona,  hanc  noslrae 
constitutionis  paginam  sciens,  contra  eam  temere 
venire  tentaverit,  secundo  tertiove  commonita, 
si  non  congrue  satisfecerit,  potestatis  honorisque 
sui  dignitate  careat,  reamque  se  divino  judicio 
existere  dc  perpetrata  iniquilate  cognoscat,  et  a 
sacratissimo  corpore  et  sanguine  Dei  et  Domini 
Redemptoris  nostri  Jesu  Christi  aliena  iiat,  atque 
in  extremo  examine  districtae  ultioni  subjaceat. 
Cunctis  autem  eidem  loco  sua  jura  servantibus  sit 
pax  Domini  nostri   iesu    Christi,   quatenus  et  hic 


maluerilis  Catholico  episcopo  suscipiendi  licentiam  C  fructum  bonae  actionis   percipiant,  et  apud  dislri- 


habealis,  si  quando  Ravennala  Ecclesia  forte  anti- 
s'item  non  habuerit,  vel  si  is,  qui  in  ea  fuerit, 
constiteril  non  csse  Catholicum.  Sane  fruclum 
veslrorum  decimas,  qnas  ubilibet  veslris  laboribus 
sumptibusque  coUigitis,  nullus  episcoporum,  vel 
episcopalium  minislrorum  a  vobis  exigere  audett. 
Sepulturam  quoque  sacrorum  locorum  vestrorumli- 
beram  omnino  esse  decernimus,  uteorum,  quise  ibi- 
dem  sepeliri  deliberaverint,  devoiioni  et  extremae 
voiunlati,  nisi  forte  excommunicati  sint,  nullus  ob- 
sistat.  Ad  haec  adjicientes  statuimus  auctoritate 
praesentis  privilegii  ul  praefata  Ecclesia  vestra  cum 
omnibus  ubilibet  ad  se  pertinentibus  ab  omni  sit 
extraordinaria  functione   immunis.   Ut  videlicel,  si 


ctum   judicem    praemia    seternae   pacis    kiveoiaBl. 
Amen,  amen,  amen. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesiae  episeopus  as. 

Ego  Conradus  Sabinensis  episcopus  ss. 

Ego  Gregorius  presbyter  cardinalis  lit.   Aposto- 

lorum  ss. 
Ego  Pclru^  presbyt.  card.  tit.  Sancti  Marcelli  ss. 
Ego  Crescentius  presbyt.card.  tit.  SS.  Marceliini 

et  Petri  ^s. 

Ego  C^mes  cardinalis  tit.  S  Eudoxiaess. 

Ego  Anselmus  presbyt.  card.  lituli  S.  Laorentii 
in  Lucina  S0. 

Ego  Guidoindignus  S.  Romanae  Ecclesiae  sacer- 

dos  ss. 


quando  archiepiscopum  Havennatae,  vel  quemlibet  D      ggo  Gripho  presbyt.  card.  tit.  Pastoris  ss. 


episcopum  alium  in  cujus  parochia  aliquam  Eccle- 
siam  vel  possessionem  habetis,  vcl  decedente 
archiepiscopo  clericos  vel  laicos  ejusdem  ecclesiaa 
ad  Romanum  pontificem,  vel  imperatorem  cujuslibet 
rei  gratia  proficisci  contigerit,  nullam  vobis  ex- 
actionem  in  argento  aut  in  equitaturis,  vcl  aliquibus 
aliis  siipendiis  de  ejusdem  ecclesiae  rebus  faccre 
audeant,  aut  ibidem  hospitaado  aliiiuod  unquam 
inferre.  Prapterea,  si,  ingruenle  bello,  civcs  Raven- 
nates,  vel  aliarum  civitutum,  vel  locorum  bomines 
pro  militibus,  vel  pro  munienda  civitate,  vel  castro 
OoUectam  fecerint,  jamdictam  Ecclesiam  vestram 


Ego  Jcropresb.card.tit.  SS.  LaurentiietDamasi  ss. 

Ego  Otto  diacon.  card.  S.  Georgii  ad  Velum  Au- 
reum  ss. 

Ego  Guidodiac.  card.  SS.  Cosmae  et  Damianiss. 

Ego  Vass.  diac.  card.  S.  Eustachii  ss. 

Ego  Hubalduri  diac.  card.  8.  Mariaein  Via  Lata  ss. 

Ego  Grisogonus  diac.  card.  S.  Mariae  in  Porticu  s». 

Ego  Gerardus  diac.  card.  S.  Mariae  in  Dominica  s». 

Datum  Laterani  per  manum  Lucae  presbyt.  card. 
agentis  vice  D.  Aimerici,  S.  Romanae  Ecclesiaa  dia- 
coni  card.  et  cancellarii,  xvi  Kai.  Jan.  indict.  xi, 
iDcarnat.  Domin.  anno  1438,  pontificatus  vero  In- 
noeentii  pap»  II  anno  n. 


3S1 


EPISTOLiE  ET  PRIVILEGIA. 


382 


CCCXXXIII. 

Privilegium  pro  abbatia  Floreffiensi  ordinis  Pras- 

monstratensis. 

(Anno  1138,  Dec.  21.) 

[MiR.eiJ8,  Opp,  diplom.  IV,  11.] 
IifrroGBNTius    episcopus ,   senrus   servorum    Dei, 
dilecto  filio   Gbblando  Floreffiensi  abbali,  ejusque 
succ«ssoribus  canonice  instituendis  in  pcrpetuum. 

Justis  YOtis  assensum  prsebere,  et  religiosorum  pre- 
ces  benignis  auribus  cxaudire  apostolicae  convenit  di* 
gnitati.  Hoc  profecto  intuitu,  dilecte  in  Domino  tili 
Geriandc  abbas  ,  tuae  devotionis  precibus  debita 
benignitate  impertimur  assensum,  et  Fioreffiensem 
ecclesiam  cui,  Deo  auctore,  praeesse  dignosceris, 
cum  omnibus  ad  eam  pertinentibus,  prsesentis  pri- 
vilegii  pagina  communimus. 

In  quibus  haec  propriis  nominibus  duximus  ex- 
primenda  :  Curtem  de  Mcillinga,  curtem  de  llerlc- 
mont  cum  sexaginta  bonnuariis  et  decima  ejus, 
allodium  in  capella.  Item  in  eadem  capclla  terram 
Folorini,  et  terram  Amulphi,  quam  tenelis  ab 
Ecclesia  Loblensi  sub  censu  duorum  dcnanorium  ; 
curtem  de  Serevilla,  et  dimidiam  partem  decimae 
ejus,  et  terram  quam  tenetis  in  valle  Columbina  a 
Waltero  de  Villers,  sub  censu  septem  solidorura,  et 
quatuor  denariorum,  molendinum  quoqu™  super 
Sambram  fluvium,  in  allodio  quod  dicitur  Avulois, 
cujus  dimidiam  partem  tenctis  a  Gerardo  clenco, 
el  Godescalco  fratres  ejus  Morelmeis,  sub  censu 
duonira  solidorum,  reliquas  vero  duas  partes  ab 
ecclesia  Beati  Foillani  Fossensis,  et  a  quodam 
Hugone  nobili  viro,  sub  ccnsu  duorum  solidorum. 
Item  duo  molendina  Vangir,  unum  sub  censu  duo- 
rum  solidorum,  et  alterum  sine  censu,  et  terram 
quam  tenetis  ab  Hugone  Multone  citra  Sambram  in 
parochia  veslra  ;  curlem  etiam  de  Vervis,  dimidiam 
partem  allodii  de  Timeon,  domum  insuper  Hospila- 
lem  in  villa  Wanze,  cum  suis  omnibus  appendiciis, 
sab  re<litu  unius  aurei,  a  comitissa  Emissendc  beato 
Petro  oblatam.  Item  decimam  et  dotem  ubicunque 
adjacentem  Floreffiensi  ecclesiae,  cum  mansionariis 
et  caeteris  rebus  eidem  possessioni  subditis,  domum 
quoque  parochiae,  et  censum  capitis  familise,  qui 
supcr  altare  ponitur,  appendices  ecclesias,  videlicet 
Sancti  Laurentii  de  Sartho,  Sancti  Martini  de  Jo- 
diou,  Sanct»  Gertrudis  de  Floreffiolo,  aliamque 
ecclesiam  B.  Martini  ;  capellam  similiter  comitis 
cum  suis  omnibus  pertinentiis,  quae  nimirum  cura 
praefata  ecclesia  B.  Mariae  &  Godcfrido  Namurcensi 
coniite  data  sunt.  Dimidium  prsplerea  Ardenellam, 
et  triginta  bonnuaria  apud  Sartum  Bemardi,  et 
tertiam  partem  postulae.  Simili  quoque  modo  sanci- 
vimus,  ut  de  laboribus,  quos  propriis  manibus 
sumptibasve  colligitis,  seu  de  vestris  nutrimentis, 
dare  decimas  cuiquam  non  cogamini.  Ordinem 
qaoque,  et  propositum  vestrum  canonice  vivendi 
secondum  B.  Augustini  regulam,  et  institutionem 
Praemoostralensis  Ecclesiae,  nullus  audeat  immu- 
Ulre,  td  Boper  tos  ordinem  alterius  professionis 


A  inducere.  Fratrum  etiam  vestroram,  qui  stabilita- 
tera  et  obedientiam  promiserunt,  absque  proprii 
abbalis  et  capituli  sui  licentia  nullus  discedare, 
discedentemquo  nullus  audcal  relinere.  Ul  etiam 
ecclesia  vestra  pro  communi  inlerdicto  parochiae 
non  vacet  solummodo  ne  illi  rccipiantur,  quos  in- 
terdictos  vel  excommunicatos  esse  consliterit. 

Porro  libertalem  ecclesiae  vcslrae  ab  Alexandro 
Leodionsi  episcopo  privilegio  determinalam,  atque 
firmatam  assensu  Ecclesiac  sua?,  vobis  auctoritato 
apostolica  confirmamus,  ut  videlicet  sicul  parochia, 
ita  presbyter  parochianus  in  manu  solius  abbalis 
sit,  a  synodo  et  consilio  liber  et  ab  omni  prorsus 
archidiaconi  et  decani  censura,  nec  decanus  nisi 
cum  archidiacono  illuc  venial. 

B  Clirisma  quoque,  oleum,  consecraliones  altarium, 
ecclesiarum,  ac  onlinationes  clericorum  a  dioece- 
sano  episcopo  accipietis,  si  gratinm  apostolicse  sedis 
habuerit,  et  ea  vobis  fi^ratis  et  sine  exactione  aliqua 
exhibere  voluerit.  Alioquin  eadem  a  quolibet  Ca- 
tholico  accipialis  episcopo,  qui  nostra  fullus  aucto- 
ritate,  quod  postulatur,  indulgeat. 

Decernimus  ergo  ut  nuUi  omnino  hominum  fas  sit 
vos,  vel  praedictam  Floreffiensem  ccciesiara  super 
hac  nostra  constitutione  temere  perturbare,  aut  ejus 
bona  vel  possessiones  auferre,  vel  ablatas  relinere, 
minuere,  vel  quibuslibet  molestiis  faligare  ;  sed 
omnia  integra  conservcntur,  eorum  pro  quorum 
gubernatione  et  sustentatione  concessa  sunt,  usibus 
omuimodis  profutiu^a. 

Q  Si  quis  autem  ausu  temerario  huic  noslro  decreto 
contraire  praesumpserit,  secundo  tertiove  commo- 
nitus,  nisi  reatum  suum  congrua  satisfactione  cor- 
rexerit,  indignationem  omnipotentis  Dei,  et  BB. 
Petri  et  Pauli  apostolorum  ejus  incurrat  et  cxcom- 
municationi  subjaceal ;  conservanles  vero  Dei  eC 
Domini  Redemptoris  nostri,  el  eorumdem  apostolo- 
rum  gratiara  consequantur.  Amen. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesifle  episcopus. 

Data  Laterani  per  manum  Ilenrici  S.  Roman» 
Ecclesise  diaconi  cardinalis  et  cancellarii,  xu  Kal. 
Januarii,  indictione  i,  Incarnationis  Dominicse  anno 
1138,  pontificatus  vero  domni  Innocentii  II  papae 
anno  ix. 


D 


CCCXXXIV. 

Fundationem  ac  privilegia  abbaticp  Vicomensis^  re- 
Ugiosorum  oraxnis  Prcemonstratensis  juxta  fa- 
lencenasy  confirmat. 

(Anno  1138,  Dec.  21.) 

[MiRiEi,  Opp.  dfp/.,  tom.  IV,  p.  12.] 

Innocentius  episcopus,  servus  scrvorum  Dei, 
diiecto  filio  Guarino  abbati  de  Casa  Dei,  in  silva 
quae  dicitur  Viconia,  ejusque  successoribus  canonice 
promovendis  in  perpetuum. 

Quoties  illud  a  nobis  pctilur  quod  rationi  ot  ho- 
nestati  convenire  cognoscitur,  aniino  nos  decel  IL 
benti  concedere  et  pelentium  desidcriis  congruum 
impertiri  suflfragium . 


383 


INNOCENTII  II  PAPyE 


384 


ProiDde,  dilecle  mi  in  Domino  fili  Guarine  abbas, 
tuis  justis  pelitionibus  elcmcnter  annuimus,  et 
ecclesiam  Casae  Dei,  cui  Domino  auctore  prsesides, 
cum  omnibus  ad  ipsam  pertincntibus^  praesentis 
scripti  pagina  communimus,  statuontcs  ut  quas- 
cunque  possessiones,  qusecunque  bona  idem  vene- 
rabilis  locus  impraescnliarum  justc  et  canonice 
possidet,  aut  in  futurum  concessiono  pontificum, 
largilione  rcgum  vel  principum,  oblatione  fidelium, 
seu  aliis  justis  modis,  Domino  propitio,  poterit  adi- 
pisci,  firma  tibi  tuisque  successoribus  et  illibata 
pcrmancant. 

In  quibus  haec  propriis  visa  sunt  exprimenda 
vocabulis  :  Tiliois,  Maisnil,  Belmunt,  Hatinies.  Porro 
ordinem  et  propoj-itum  veslrum  canonice  vivendi 
secundum  B.  Augustini  rcgulam,  et  institutionem 
Praemonstratae  Ecclesiae,  nullus  audeat  immutare  , 
vel  super  vos  onlinem  alterius  professionis  inducerc. 
Fratrum  eliam  veslrorum  qui  slabilitatem  el  obe- 
dientiam  promiscrunt,  absque  proprii  abbatis  et 
capituli  sui  liccntia  nuUus  disccdcrc,  discedentem 
nullus  prasumat  retinere . 

Quod  si  canonice  vocatus  redirc  contempserit  , 
abbas  in  cum  pcrfcrendi  sentcntiam  habeat  pote- 
statcm.  Ecdcsia  quoquc  veslra  pro  communi  in- 
terdicto  parochiae  non  vacet,  scd  exclusis  excom- 
municatis,  divina  cclebrct  ofQcia.  Simili  modo  san- 
cimus  ne  de  laboribus*  quos  propriis  manibus 
sumptibusve  colligitis,  scu  de  vestris  nutrimentis 
dare  dccimas  cuiquam  cogamini. 

Quia  vero  quieli  vesti*8B  magis  ac  magis  convenil 
nos  providere,  et  circa  divina  officia  vos  cupimus 
esse  assiduos,  simili  modo  slatuimus  ut  neque  tu, 
dilectc  in  Domino  fili  Guarine  abbas,  nec  aliquis 
successorum  tuorum,  nisi  forte  vocatus  ad  synodum, 
vel  alia  negotia  praesumatis  abire. 

NuIIi  ergo  hominum  fas  sit  praefatam  ccclesiam 
temere  pcrturbarc,  aut  ejus  bona,  >el  possessionos 
auferrc,  vel  ablatas  rctincre,  minuerc,  seu  quibus- 
libet  molcstiis  fatigarc,  sed  omnia  integra  conserven- 
lur  eorum,  pro  quorum  gubernationeetsustentatione 
conccssa  sunt,  usibus  omnimodis  profutura.  Si  quis 
autem  ausu  temerario  huic  nostro  decreto  contraire 
prsesumpseril,  secundo  tertiovc  commonitus,  nisi 
reatum  suum  congrua  sua  emendatione  correxerit, 
indignationem  omnipolentis  Dei  ct  beatorum  Petri 
et  Pauli  apostolorum  ejus  incurrat,  et  excommu- 
nicationi  subjaceat.  Conservantes  vero  Dei  ac  Do- 
mini  Rcdemploris  noslri,  et  eorumdem  apostolorum 
gratlam  conscquantur.  Amen,  amen,  amen. 

Ego  Innocentius  Catlioiicae  Ecclesiae  episcopus. 

Datum  Latcrani  per  manum  Lucae  presbyteri 
cardinalis,  agentis  vicem  domini  Aymerici,  sanctae 
Romanae  Ecclosiae  diaconi  cardinalis  et  canceilarii, 
XII  Kai.  Jauuarii,  indictione  i,  Incamationis  Domi- 
nicae  anno  1138,  pontificatus  vero  domini  Innocentii 
papae  II  anno  nono. 


A  CCCXXXV. 

Prasmonslratensem  ecclesiam  sub  B.  Petri  prote- 

ctione  suscipit. 

(Anno  1138,  Dec.  21.) 

[HuGO,  Annal,  Prcem.^  I,  p.  11.] 
Innocbntius   episcopus,   semis    servorum   Dei, 
dilecto  filio  Hugoni  Praemonstratensi  abbati,  ejusque 
successoribus  canonice  promovendis  in  perpetuum. 

Justis  votis  assensum  praebcre  et  religiosorum 
preces  benignis  auribus  exaudire,  apostolicae  con- 
venit  dignitati.  Nec  dubium  quod,  si  servorum  Dci 
petitionibus  bcnigne  concurrimus,  nostris  opportuni- 
tatibus  clementen  Dominum  rcperimus,  ut  quemad- 
modum  divina  providcntia   Patros  in   Dei    populo 

Q  dicimur,  ita  etiam  effectu  prosequente  operis  salu- 
briter  praeesse  fidelibus  mereamur.  -Cura  igitur 
univcrsis  personis  ecclesiasticis  nos  oporteat  gene- 
raliter  providcre,  erga  illos  tamen  propensiori  cura 
nos  convenit  esse  soUicitos,  quos  constat  majori 
studio  omnipotentis  Dei  servitio  inhiare,  et  acriori 
religione  ac  morum  honcstate  clarescere.  Hoc  pro- 
fecto  intuitu,  dilecte  in  Domino  fili  Hugo  abbas,  tuae 
devotionis  precibus  debita  benignitate  imperlimur 
assensum,  et  Praemonstratensem  ecclesiam  cui,  Deo 
auctore,  praeesse  dignosceris,  cum  omnibus  ad  eam 
pertinentibus,  praesentis  privilegii  pagina  commu- 
nimus  ,  statucntes  ut  quascunque  possessiones  , 
quaecunque  bona  idem  vencrabilis  locus  impraesen- 
tiarum  juste  et  canonice   possidet,   aut  in   futurum 

p  concessione  pontificum,  largitione  regum  vel  prin- 
cipum,  oblatione  fidelium,  seu  aliis  justis  modis, 
Deo  propitio,  acquirere  potcrit,  firma  tibi  tuisque 
succcssorihus  et  illibata  permaneant.  In  quibus  haec 
propriis  duximus  exprimenda  vocabulis,  atque  in- 
tervenlu  venerabilium  fratrum  nostrorum  Bartholo- 
maei  Laudunensis,  et  Simonis  Noviomensis  episco- 
ponim,  vestro  monasterio  confirmanda  :  ambitum 
scilicet  vallis  Praemonstratensis,  sicut  in  vestris 
scriptis  continetur,  et  certis  terminis  definitur,  ab 
omni  videlicet  exactione  liberum  tam  terragii,  quara 
decimae,  sive  census,  curiam  quoque  de  Fontenellis, 
cum  vivario  et  duabus  partibus  molendinorum  sub- 
jacentium,  caeterisque  appendiciis  suis,  curtem  de 
Merlin  cum  vineis  suis,  curtem  de  Roseriis  cum 
pertinentiis  et  appendiciis  suis,  curtem  de  Vercigny 

^  cum  appendiciis  suis,  curtem  de  Souppy  cum  mo- 
lendinis  subjacentibus  in  flumenquod  dicitur  Axona, 
caeterisque  appendiciis  et  pertincntiis  suis,  duas 
partes  decimae  de  Chavus.  Apud  Valavergni  decom 
modios  vini  de  decima  ejusdem  villae,  decimara  cum 
terragio  de  Vrcvin,  et  terra  Concivilla,  exceptis 
duobus  raodiis,  quae  inde  persolvi  dcbent  ecclesiae 
B.  Mariee  Nogenti,  vivarium  etiara  et  molendinum 
juxta  eamdem  villam,  sicut  haec  ipsa  habuerat  in 
suo  Dominio  Ingelrannus  fiiius  Thomae  de  Maria  in 
praedictis  duabus  villis.  Ccnsus  do  Poiily,  molendi- 
nura  de  Rochis,  raolendinum  de  Proisel,  raolendinura 
de  Achery,  raolendinura  de  Cortun,  raolendinura  de 
Cenceny,  vinagia  deBourgiugnon,  terrara  de  Carreai, 


385 


EPISTOIJB  ET  PRIYILBGIA. 


386 


duas  partes  roolendini  de  Aquia,  vineas  de  Bro-  A 
Yencourl,  Urignicourt,  Brummont,  Lizy,  Valavri- 
gny,  Montarcenne,  et  de  Montbavin,  vineas  de  Coucy 
castello,  ct  de  Coucivilia,  vinagia  et  vineas  de  No- 
Tavilla  in  Suessionensi  episcopatu,  in  suburbio  ci- 
vitatis  curtero  et  locum,  torcularium  etvineas.  Apud 
Pomerias  vinagia,  census  denariorum  Branse  castri, 
et  Branellse  villa^,  curtem  de  Biucy  cum  vineis,  c«e- 
terisque  pertinenliis  suis  molendinum  de  Rupibus, 
quod  sub  eadem  villa  est,  curtem  de  Clamccy  cum 
torculari,  vineis  et  aliis  pertinentiis.  Apud  Somy, 
duo  torculaiia,  vineas  et  alios  redditus,   curtem  de 

Tenselva  cum  pertinentiis  suis,  curtem  dc  Luillyi 
et  dimidium  molendinum  cum  cseteris  pertinen- 
tiis.  Apud  Bethencourt  vinagia  ct  alios  redditus. 
Apud  PinoD  quemdam  censum,  el  tertiam  parlem  B 
minuts  decimse  de  Atrio,  et  sextam  partem  cujus- 
dam  molendini,  et  decimam  quam  Josbertus  ibidem 
habuit,  capellam  et  curtem  de  Rosel,  cum  molen- 
dino,  vivario,  torculari,  vineis  et  omnibus  pertinen- 
Uis  suis.  In  monte  de  Trosly  curtem  unam,  et  in 
yalle  aliaro,  cum  terris,  vineis  et  aliis  pertinentiis 
8uis,  et  partem  vill»  cum  suis  appendiciis,  quam 
Andreas  de  Boldimento  vobis  contulit,  sicut  eam 
in  doroinio  si^o  tenebat,  et  qusedaro  alia  ab  aliis  Dei 
fidelibus  oblata,  curtem  de  Bincy  cum  pertinentiis 
sois,  curtem  de  Allechi,  et  duas  partes  deciroie, 
yineas  cum  Cfleteris  appcndiciis.  Apud  Cauny  censuro 
et  vinagia.  In  villa  quse  dicitur  Pons  S.  Medardi, 
quartam  partero  decimse.  Apud  Margival  dimidium 
molendinum,  medielalem  caslancanm)  a  Vausaillon.  Q 
In  episcopatu  Noviomensi  altare  et  curtero  de  Bo- 
nolio  cum  pertinentiis  suis,  curtero  de  Bolroont, 
curtero  de  Calveni,  allodiuro  de  Gerroaines,  curtem 
de  Montisel,  curtem  de  Thory,  curtem  de  Landri- 
court.  Et  in  suburbio  Novioroensi,  terraro,  vineas 
el  prata,  cortem  cum  his  quse  ad  eam  pertinent. 
Molendina  DespevillCi  et  dimidiaro  partero  decirose 
ejusdero  villae.  Doas  partes  dccirose  Destoily.  Sextaro 
partem  decimse  de  Duri,  molendina  de  Offois,  et 
duds  partes  decimse  ejusdem   vilise,  tertiam  partero 

decimse  de  Grecy,  diroidiaro  sedero  cujusdaro  roo- 
lendini  apud  Dinisaro,  et  medictatem  decimse  ejus- 
dem  villfle,  duas  partcs  decimse  de  Sancta  Rade- 
gunde,  duas  partes  decima;  de  Calveni,  tertiam 
partem  decimse  de  CauIIaincourt,  duas  partes  deci-  D 
m»  de  Gricourt,  tres  partes  dimidiae  partis  decimae 
de  Leherives,  tertiam  partem  decimse  de  Lancy 
decimam  de  Kivres,  tertiaro  apud  Oroencourt,  ter- 
liam  de  Liencourt,  et  de  Curcy ;  tria  jugera  apud 
Greuro,  capellaro  S.  Nicolai  liberaro  apud  S.  Quin- 
tinum,  curtero  allodioruro  cum  suis  appendiciis, 
cortem  de  Voiana  curo  appendiciis,  curtem  de  Ha- 
nopiis  in  allodio  cum  dcciroa,  duas  partes  decirose 
de  Bechincourt,  duas  partes  decimae  de  Cartigny, 
totam  decimam  de  Falvi,  excepta  minuta,  quartam 
partem  de  Aideni,  moiendina  de  Escauly,  cum  ap- 
pendidis  suis  molendina  de  Hamel,  sedes  cujusdam 
moleiidini  apod  Pieton.    lUud   etiam  humanitatis 


ralione  perspeximus  et  praesenti  decreto  in  perpe- 
tuum  valituro  sancimusi  ut  sorores  quse  per  labo- 
rem  fratris  nostri  bonae  memorise  Norberti  Magde- 
burgensis  archiepiscopi,  et  vestram  exhortationem, 
ad  omnipotentis  Dei  senitium  accesserunt,  et  seroet- 
ipsas  Doroino  oblulerunt,  de  bonis  Ecclesiae  vestrse, 
quoruro  non  roodica  pars  eidem  loco  per  eas  nosci- 
tur  pervenisse,  sine  cujusquam  contradictione  nunc 
et  semper,  in  sustentatione  tcmporalium  neccssaria 
consequantur.  Simili  quoque  modo  decernimus  ut 
de  laboribus,  quos  propriis  manibus  sumplibusque 
colligitis,  darc  decimas  cuiquam  non  cogamini,  sed 
nec  alicui  episcopo  liceat  qualibct  occasione  in  ec- 
clesia  vestra  divina  ofliciaprohibere.  Si  vero  generale 
interdictum  in  diaecesi  factum  fuerit,  exclusis  ex- 
communicatis,  et  clausis  januis  nihilominus  divina 
onicia  celebretis.  Pon-o  ordinationes  canonicorum, 
vel  consecrationes  altarium  vel  basilicarum,  seu 
rehqua  ecclesiaslica  sacramenla  a  Laudunensi  sus- 
cipielis  episcopo,  si  quidem  Calholicus  fuerit,  et 
gratiam  atque  coramunionem  sedis  apostolicse  ha- 
bueril ;  alioquin  Cathoiicum  quemcunquc  maluerilis 
adeatis  antislitem,  qui  noslra  fultus  aucloritate,  quod 
postulatur  indulgeat.  Decernimus  ergo  ut  nulli  om- 
nino  hominuro  liceat  praefatam  ecclesiam  temere 
perlurbare,  aut  ejus  possessioncs  auferre,  vel  abla- 
tas  relinere,  minucre,  seu  quibuslibel  moiestiis  fa- 
tigare,  sed  omnia  vobis  integra  conserventur,  eorum 
pro  quorum  gubematione  et  suslentalione  concessa 
sunt,  usibus  omnimodis  profutura.  Si  quis  autem 
ausu  temerario  huic  noslrae  conslilutioni  scienter 
contraire  praesumpserit,  secundo  tertiove  commoni- 
tus,  si  non  praesumptiooem  suam  congrua  salisfa- 
ctione  correxerit,  excommunicationi  subjaccat.  Con- 
servantes  autem  haec,  omnipotentis  Dei  et  beatorum 
Petri  el  Pauli  apostolorum  ejus  gratiaro  consequan- 
tiu*.  Amen,  aroen,  aroen. 

Ego  Innocuntius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus. 

Datum  Laterani  per  manum  Lucae  cardinaiis 
presbyteri,  agenlis  vicem  domni  Aymerici,  sanctae 
Romanae  Ecclesiae  cardinalis  diaconi  ei  cancellarii, 
XII  Kalend.  Januarii,  indictione  ii,  incarnalionis 
Doroinicae  anno  1138,  pontificatus  vero  domni  Inno- 
centii  papae  secundi  anno  viii. 

CCCXXXVI. 

Monasteriis    Prcemonstraiensibus    immunitatem 

decimarum  tribuit. 

(Anno   1188,   Dec.    21.) 

[Lbpaigb,  Biblioth.  Prasm.y  p.  6«4.] 

Innocbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 

leclis  filiis  abbatibus,  praepositis  ac  reliquis  fratri- 

bus  Praeroonstratensis  ordinis  atque  professis^  tam 

praesentibus  quaro  futuris  in  perpetuuro. 

Decimas  a  populo  sacerdotibus  atque  levitis  esse 
solvendas  di\inae  legis  sanxit  auctorilas.  Caeterum  a 
canonicis  sive  clericis  comrouni  vita  viventibus 
nulla  ratio  sinit,  ut  episcopi  vel  personae  quaelibet 
ecclesiasticae  seu  roundanae  decimas  de  ipsorum  la- 
boribus  propriis,  vd  nutrimentis  accipiant,  beato 


387 


INNOCENTII   n   PAPiE 


38g 


1  cilicet  Gregorio  magno  et  egregio  doctore  attestante  A  et  quod  a  Dei  fidelibus,  pnesertim  a  venerabili  fratre 


atque  diccnle  :  «  Communi  vita  viventibus  de  facien. 
dis  eleemosynis  et  exLibenda  hospilalitate  nobis 
quid  erit  dicendum,  cum  omne  quod  superest  in 
piis  causis  debeant  erogare  T  <«  Quamobrem  prsesentis 
scripti  pagina  sancinius  et  auctoritate  apostolica 
constituiraus,  ut  nulli  episcopo,  nulli  ecclesiasticae 
asecularive  personae  licentia  pateat,  de  laboribus 
quos  propriis  manibus  sumplibusque  colligitis,  vel 
etiam  de  nutrimentis  veslris,  decimas  a  vobis  exi- 
gere,  nec  quielem  vestram  occasione  aliqua  perlur- 
bare ;  sed  potiu^  ab  liujusmodi  vcxationibus  et 
exactionibus  expedili,  divino  servilio  diebus  ac 
Doctibus  libera  menle  vacelis.  Si  quis  autem  ausu 
temerario  contra  boc  venire  tentaverit,  et  prsesum- 


nostro  bonae  memoriae  Rainaldo  Remensis  Ecclesiae 
archiepiscopo,  in  ecclesiis,  domibus,  silvis,  aquis 
aquarumve  decursibus,  terris  cuUis  et  incullis, 
vobis  pia  devotione  rationabiliter  collata  sunt  et  suo 
scriplo  firmata  vobis,  et  per  vos  monasterio  vestro 
apostolicae  sedis  piivilegio  contirmamus  ;  in  quibus 
hsec  propriis  vocabulis  exprimenda  subjunximus  : 
ipsum  videlicet  iocum  qui  Aureavallis  dicitur,  a  ve- 
nerabih  fratre  nostro  Aiberone  Virdunensi  episcopo 
communi  assensu  et  consilio  suae  Ecclesiae,  annuen- 
libus  et  petentibus  Rainaldo  Barensi  et  Henrico  de 
Gfantpreit  commitibus,  vobis  vestrisque  successori- 
bus  cum  suis  omnibus  appendiciis,  terris  cultis,  vel 
incultis,  pralis,  silvis,  aquis  coocessum.  Possessio- 


pUonem  suam  satisfaclione  congrua  nonemendave-  ^  ^^^^  ^^^^^^  ^^^  ^-^^^^^  Anement   super  Mosam 


rit,  indignationem   omnipotentis   Dei  et   beatorum 

Petri  et  Pauli  apostolorum  ejus  incurrat. 

Datum  Laterani,  xii  Kalend.  Januarii. 

CCCXXXVII. 

Privilegium  pro  ordine  Prcemonstratensi. 

Anno  1138,  Dec.  t\.) 

[Le  Paigb,  Biblioth.  Prcem.,  p.  624.] 

IimocBNTius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 

lectis  filiis  abbalibus  ac  praepositis  ordinis  Prxmon- 

stratensis  atque  professis,   salulem   et  apostolicam 

benediclionem. 

Qui  divina  disponente  clementia  locum  pastoris 
obtiuere  meretur,  necesse  habct  non  solum  de  sua, 
sed  etiam  de  fralrum  suorum   salute  sollicite  cogi- 


fluvium  sitam,  quam  per  maoum  praedicti  fratris 
nostri  Raioaldi  archiepiscopi  ab  Hugone  Remensi 
de  vico  Judaeorum  ejusque  iiiio  £rnaldo  septem  libris 
denariorum  emislis,  propter  quam  eliam  Hugoni  de 
Duzeio  sexaginta  solidos  dedislis,  a  quibus  nimirum 
idem  locus  cum  suis  omnibus  pertinentiis»  terris  vi- 
delicet,  cultis  vel  incullis,  pralis,  silvis,  aquis  pne- 
nominato  venditionis  et  emptionis  titulo  vobis  est 
tradilus,  moiendina  quae  praeuominati  fratris  nostr  i 
concessione  et  traditione  supra  Mosam  construxi- 
stis.  Aquam  etiam  mortuam,  quse  Ramum  dicitur, 
et  terram  quam  Willelmus  Manses  assensu  fratrum 
suorum   vobis   donavit,  et  terram  ab  Holdiarde  et 

Rogero  marito  suo  et  fratribus  atque  sororibus,  et 


tare.  Certus  existens  quod  sicut  pro  honis  operibus  G  nepotibus  suis   cum   personis  propriis  vobis  coUa- 


tam  suis  quam  eorum  qui  sibi  commitlunlur,  retri- 
butionem  a  Domino  et  benedictionem  accipiet.  Ila  e 
conlrario,  si,  quod  absil  1  vel  ipse  aberraverit,  vel 
aubditos  suos  exorbitare  permiserit,  sententiam  dam- 
nalionis  incurret,  quem  etiam  oporlet  medici  vicem 
agere,  ut^quae  cognoverit  fovenda  confoveat,  et  quae 
viderit  aroputanda  ferro  discretionis  alscidat.  Hoc 
nimirum  intuitu  constituimus  ut,  si  aliquis  abbatum 
vestri  ordinis  atque  professionis,  sive  Pracmonstratae 
Ecclesise,  sive  allerius  loci,  quod  Deus  avertat!  in 
crimine  fuerit  deprehensus,  aut  prorsus  inutilis  in 
officio  apparuerit,  communi  omnium  vestrum,  vel 
etiam  majoris  et  sanioris  parlis  consilio,  hujuscemodi 
deponendi,  et  loco  ejus  alium  subrogandi  ex  nostra 
concessione  habeatis  liberam  facultatem. 

Datum  Laterani,  xii  Kalend.  Januarii. 

CCCXXXVIII. 

Ecclesice  Bellctvallis  bona  con/irmat, 

(Anno  1138,  Dec.  21.) 

|HuGO,  Annal,  Prasm.^  1,  p.  S.06.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lecto  filio  PuiLiPPo  abbHli  Beilaevailis,  ejusque  fra- 
tribus,  lam  prasentibus  quam  futuris  inperpetuum. 

Piae  postulatio  volunlatis  debet  effcctu  conse- 
qnente  complcri,  \it  devotionis  sinceritas  iaudabiii- 
ter  enitescat  el  utililas  postulata  vires  indubitanter 
a&sumat.  Eapropter  diiecti  in  Domino  fiiiii  vestris 
jralionabilibus  postulationibus  clementer  aQnuimus, 


tam»  Locum  qui  Crisseium  dicitur,  ab  Adeiaide  de 

Grantpreit  et  fiiio  ejus  Joanne  et  fratribus  suis  cum 

suis  omnibus  pertineotiis,   terris   scilicet  cultis   et 

incuitis,  pratis  et  sedibus   molendinorum  in  Axona 

et  usibus  piscationis  et  silvae  quantum  necesse  fuerit 

ad  aedificandum  et  comburendum,  vobis  et  ecciesiae 

vestrae  divini  amoris  intuitu  donatum.  Decimas  sane 

quas  dilectus  filius   noster   Ursus  abbas  monasterii 

Sancti  Dionvsii  Remensis  sub  censu  trium  soiidorum 

Remensis  monetae   annis  singulis   persoivendorum 

ecclesiae  vesliae  concessit,   nullus  a  vobis  exigere 

prsesumat.  Confirmamus  insuper  vobis  terram,  pisca- 

turam,  et  prata  ab  Helia  de  Burgo   vobis  donata, 

terram  quae  dicitur  Wamel  cum  omnibus  appendi- 

B  ciis,  terris  cuilis  vel   incultis,  pratis,  silvis  et  aquis 

vobis  praesenti  scripto  firmamus.  Porro  decimas  la- 

borum  vestrorum  quos  propriis  manibus  seu  sum- 

ptibus  excoiitis,  nullus  a  vobis  exigere,  autexactio- 

nem  aiiquam  imponere  ecciesiae  vestrae  praesumat ; 

DuUi  quoque  omnino  hominum  fas  sit  ecciesiam  ve- 

stram  temerc  perturbare,  aut  ejus  possessiones  au- 

ferre,  vel  ablalas  retinere,   minuerc,   aut  aliquibus 

vexationibus  fatigare,  sed  et  omnia  integra  conser- 

ventur  vestris  et  pauperum  usibus  profutura.  Si  qua 

igitur  in  futurum  ecclesiastica  saecularisve  person^, 

hanc  nostrae  constitutionis  paginam   sciens,  contra 

eam  temere  venire  tentaverit,  secimdo  tertiove  com- 

nMmita,  si  non  congrue  satisfecerit,  potestatis  hoAO- 


389 


EPISTOLE  ET  PRIVILEGIA 


990 


risqae  sai  digaitate  careat,  reamque  sedivioo  judi-  A  In  episeopatu  scilicet  Laudunensi,  abbatiam  ipsam 


cio  existere  de  perpetrata  iniquitale  cognoscat,  et  a 
sacratissimo  corpore  et  sanguine  Dei  et  Domini 
Doslri  Jesu  Christi  aliena  fiat,  atque  in  extremo 
examine  district^  ultioni  subjaceat.  Cunctis  autem 
eidem  k>co  sua  jura  servanlibus  sit  pax  Domini 
nostri  Jesu  Cbristi,  qualenus  et  hic  fruclum  bonse 
aclioois  percipiant,  et  apud  districtum  judicem 
praemia  aeternae  pacis  inveniant.  Amen,  amen, 
amen. 

Ego  Innocentios  Catholicae  Ecclesiae  episcopus. 

Daturo  Laterani  per  manum  Luc«  presbyteri 
cardinaUs,  agentis  vicem  domni  Aymerici,  sanctse 
Romanae  Ecclesia^  diaconi  cardinalis  et  cancellarii, 
XII  Kalend.  Januarii,  indictioneii,  IncarDationis  Do- 


Clari-fontis  cum  omnidecima,  et  torragio  fundorum 
tibi  adjacentium,  scilicet  a  fonte  Emelim  per  novalia 
Rebonis,  Alberti  el  Danseri,  usque  ad  viam  de  Ros- 
bais  (Roubais),  et  ex  alia  paite  a  fossis  de  Monti.Ti- 
bre  per  pulchram  Quercum  usque  ad  siccum  Sume- 
rum,  terram  etiam  deBray,  cujus  terr»  longitudo 
a  fine  terrae  Clari-fontis  usque  ad  terram  Boucoy 
(Boucoy) ;  laiitudo  vero  inter  duos  rivos,  Bray  et 
Gerbats,  extensa  esso  cognoscitur.  Praeterea  ultra 
rivum  de  Bray  duas  carucatas  terrae,  quae  omnia 
intra  parochiam  de  Wimiis  (hodie  Vimis),  contiaen- 
tur.  In  parochia  autem  de  Lusoir  totam  terram,  ilU 
quae  esl  inter  Bray  et  Gerbais,  quara  contulit  Gi- 
bardus  cognomento  Boverius.  Totam  etiam    terram 


minicae  aoDO  4139,  pontificatus  vero   domni   Inno-  B  inter  Braium  et  Sumerum   quse  ad    lerritorium  de 

Lusior  pertinet,  a  lerra  de  Geregnies  (Gerenies) 
usque  ad  territorium  de  Yoemiis,  quam  contulit 
Rabodo,  uxor  ejus  Bruna  ac  liberi,  pro  cujus  terrae 
tota  decima,  tara  agriculturae  quara  educationis  ani- 
malium  ecclesiae  S.  Petri  de  Buciliaco,  cujus  est 
altare  de  Lusoir  duodecim  nummi,  ecclesiae  vero 
Sancti  Michaelis  duos  solidos.  Sacerdoti  veroLusoir 
duodecim  Valentinensis  monelae  annuatim  pcrsolvi 
debenr.  In  parochia  vero  de  Sorbais  allodium  quod 
dederunt  Gcrardus  et  Gofridus  fiiii  Hugonis  Malvais 
assensu  malris  et  fralrum  suorum.  In  episcopatu 
autero  Cameraccnsi,  terram  quae  olim  Malus  rivus, 
nunc  autcm  Pulcher  ^wwsihodie  Beautronj  nuncu- 
palur,  pro  cujus  fundo  haeredibus  x  sold.  Valenti- 


centii  U  papse  anno  nono. 

CCCXXXIX. 

Privilegium  prc  monasterio  S.  Nicolai  CUnfon- 

tensis. 

(Anno  1138,  Dec.  21.) 

[HuGO,  ihid.,  p.  402.] 

iNifocBNTiiTS  episcopus,  servus  servorum  Dei  di- 

lecto  fiiio  GERAaDO  abbali  sancti  Nicolai   de   Claro 

fonte,  ejusque  successoribus  canonice  sufficiendisin 

perpetuom. 

Piae  poslulatio  voluntatis,  prosequente  debet  stu- 
dio  confoveri,  quatenus  et  devotionis  sinceritas  lau- 
dabiliter  enitescat,  et  utilitas  postulata,  vires  indu- 
bitanter  assumat.    Interventu  itaque   venerabilium 


fratnim   noslronim    Bartholomaei   Laudunensis   et  ^  nensis  rr.onctce,  pro  universa  vero  ejusdecima,  lam 

Nicolai  Caraeracensis  episcoporum,  tuis,  dilecte  in 

Christo  filii  Gerarde  abbas,   justis   petionibus   pa- 

teroa  beoignitate  anDuimos,    et   ecclesiam   SaDCti 

Ntcolai  de  Garo  foDte,  cui  DoroiDO  auctore   prtesi- 

des,  eam  omoib  is  suis  pertinenttis,  prsesentis  scripti 

pagina  commuDimus.  In  primis  siquidem   statucn- 

tes  utordo  canonicusqui  seeundum  beati  Augusiini 

regulam  et  institutioDem   fratrum    Priemonstraten- 

sium,  in  e^dem  ecclesia  stbbiliter  futuris   tempori- 

kus,  ibtdem    iDviolabillier    coDservetur.   Sanxiraus 

etiam  ut  nulli  fratrura   ejusdem    ecclesiae   licentia 

pateat  post  factam   ibi  professionem,  absque  tuo 

aasensQ  ct  capituli  ipsius  loci,  ad   aliam   ecclesiam 


majori  quam  minuta  x  solidi  ejusdem  monctae  ec- 
clesiae  Sancti  Michaelis  annuatim  persolvuntur. 
Duas  eliam  culturas  de  Heresiis  (Lersy)  et  de  Mar- 
cella  ab  omni  ccnsu  liberas  ;  terram  quoque  de  Mar- 
cella  sub  censu  liuorum  solidorum  Valentianensium, 
et  duas  culturas,  unamapud  Hcresias,  alteram  juxta 
Plancham  sub  ccnsu  quatuor  denariorum.  Quia  vero 
fratres  communem  vitam  duccntes,  ex  aliorum 
benenceDtia  el  eleemosyna  debenl  vivere^  constitui- 
mus  ut  de  laboribus  quos  propriis  manibus  sumpli- 
busque  colligitis,  decimas  cuiquam  dare  non  coga- 
mini.  Porro  ordinaliones  clericorum,  consecrationes 
altarium  vel  basilicarum,  seuetiam  reliqua  ecclesia- 
sticasacramcnta,  aLaudunensis  suscipiatis  episcopo. 


eonvolare,  nee  eomdem  transraeantero  cuiquesusci- _    .  ... 

p«reUee«t.  tel  tenere  ;  qui  eliaro,  siinyiiatuscano-  ^  "l"''''^"'  Caihohcus  fuent,  et  gradaro  atque  cora- 

Dieeque  fflonitoa.  recedere  noluerit,  abbas  in  eum      •»""^0'»«««  aposlohc»  redis  haboent,  eaque  vobia 


canooicam  sententiam  proferendihabeatfacultatem. 
SiTero  generaie  interdictum  io  loco  ubi  vestra 
eccleaia  sitaest,  factum  fuerit,  fxclusis  excommu- 
iiieatia  claosis  januis,  divina  liceat  officiacelebrare. 
Deeemimas  in  posterum  ut  quascunque  possessio- 
nes^  quaeeunque  bona  ecclesia  Sancti  Nicolai  in- 
praesentiarum  canonice  possidet,  aut  in  futurum 
coDcessione  pontificum,  largilione  regum  vel  prin- 
eipum,  oblaliona  (idelium,  seu  aHis  justis  modis, 
DoniBO  propitio,  aequirere  poterit,  et  tibi  tuisque 
aaeeaaaorilMia  fimia  et  iliibata  permaneant ;  in  qui- 
bna  Imbc  propiiia  eiprimenda  vocabulis  duximus  : 


sine  pravitate  ct  exactione  voluerit  exhibcre  ;  alio- 
quin  Catbolicum  qucmcunque  maluerilis,  adeatis 
antistitem,  qui  noslra  fultus  auctorilate,  quod  postu- 
lastis,  indulgcat.  Decernirous  ergo  ut  nulli  omnino 
homiouro  liceat  praefatam  ecclesiam  temere  per- 
turbare,  aut  ejus  possessioncs  auferre,  vel  ablatas 
relinere,  minuere,  seu  quibuslibet  molestiis  faligare, 
sed  omnia  vobis  intcgra  conserveutur  eoruro,  pro- 
quorum  gubeinatione  etsuslenlationeconcessasunt, 
usibus  profutura.  Si  quis  sane  ausu  teroerario,  huic 
nostrse  constilioni  scienter  contraire  praesurapserit, 
secundo  tertiove  commonitua,  sinonprsfumptionem 


391 


INOCENTII  II  PAPE 


392 


suam  congraa  emendallone   correxerit,  excommu-  A  etiam  in  quarto  anno   byzantii  suae  ecclesi®   per 


nicationi  subjaceat.  Conservantes  autem  haec,  omni- 
potentis  Dei  et  beatorum  Petri  et  Pauli  apostolorum 
ejus  benedictionem  et  vitam  setemam  consequan- 
tur.  Amen. 

Ego  lanocentius  Catholicae  Bcclesi»  Kpiscopus. 

Data  per  mamns  Luepori  cardinalis,  agentis  vices 
domni  Emerici,  sanctae  Roniana)  Ecclesise  diaconi 
cardinalis  et  canceliarii,xii  Kal.  Januarii,  indictione 
XI,  Incarnationis  Dominicae  anno  1138,  ponlificatus 
vero  domni  Innocentii  papae  sccundl  anno  ix. 

CCCXL. 

Monasterii  S.  Nicolai  Septem  Fontium  (dicBC.  Lin- 
gon,)  possessiones  et  privilegia  con/irmat. 

(Anno  1138,  Dec.  21.) 

[HuGO,  Annal.  Proem  ,  II,  p.  487  ] 

Innocbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lecto  filio  Bescblino,  abbati  Sancti  Nicolai  de  Se-> 
ptem-Fontibus,  ejusque  successoribus-canonice  pro- 
fiteotibus,  in  perpetuum. 

Quoties  illud  a  nobis  petitur  quod  rationi  et 
honestati  convenire  dignoscitur,  animo  nos  decet 
libenti  concedera  et  peteniium  desideriis  congruum 
impertiri  assensum .  Proinde,  dilecte  in  Domino  fili 
Besceline  abbas,  tuis  justis  pelitionibus  clementer 
annuimus,  et  ecclesiam  Sancli  Nicolai  de  Septem- 
Fontibus,  cui  Deo  auctore  pracsides,  cum  omnibus 
ad  ipsam  pertinenlibus  praeseutis  scripti  pagina 
communimus  ;    statuentes   ut   quascunque  posses- 


solvendo  infeslivitatebeaiiPetri,  causa  conservand» 
charitatis  atque  humililatis  liberum    vobis   conces- 
sum,  nec  non  fraterna   coasuetudine  in  exsequiis 
defunctorum  hactenus  habita,  etiam   in  antea   per- 
petuo  conservanda,    vobis    pariter    confirmamus. 
Adjicienles  insuperut  abbas  Septem    Fontium,    qui 
pro  tempore  fuerit,  neminem  fratrum  ecclesiae  Beati 
Pelri  posthac  in  eodem    loco,    professione  et   obe- 
dientia   facta,    absque  communi   assensu    fratrum 
ejusdem  ecclesiae  Beali  Petri  recipiat.  Abbas  quoque 
Sancti  Pelri  hoc  ipsum  erga  vos   illibate  custodiat. 
Quia  vero  communem  vilam  ducentes  de    alioram 
eleemosynis  et  beneficentia   debent  vivere,   consti 
tuiraus  ut  de  laboribus,  quos  propriis  manibus   aut 
B  sumplibus  colitis,  seu  etiam  de  nutrimentis   vestris 
dare  decimas  cuiquam  non  cogamini.    Porro   ordi- 
nem  et  proj  osilum  vestrum  vivendi  canonice  secun- 
dum  il?eati   Augustini  regulam,    et     inslilutionem 
Pra?monstrdteosis  Ecclesiaenullus  audeat  immutare, 
vel  supervos  ord.ncmalleriusprofessionis  inducere. 
Fralrum  eliam  veslrorum,  qui  slabilitatem  et  obe- 
dienliam    promiseruut,   absque   proprii  abbatis   et 
capiluli   sui  licenlia    nullus  discedere,    disceden- 
tem  vero  nullus  audeat  retinere  :   quod   si   voca- 
tuscanonice,  redire   contempserit,    abbas  in  eum 
proferendi  scntentiam  habeat   facultatem.   Ecclesia 
quoque  vestra  procommuniinterdictoparochiae,  non 
vacei,  sed  exclnsis  excommunicatis  vel  interdictis, 
divina  vobisliceat  officia  celebrare. . . .  Simili  modo 
siones,  quaecunque  bona  idem   locus   impra^sentia-  C  sancimus  ut  neque  lu,  dilecte  in  Domino  fili  Besce- 


rum  juste  et  canonice  possidet,  aut  in  futurum  con- 
cessione  pontificum,  largitione  regum  vtl  princi- 
pum,  oblatione  fidelium,  seu  aliis  justis  modis,  Deo 
propitio,  poterit  adipisci,  firma  tibi  tuisque  succes- 
soribus  etillibata  permaneant  :  in  quibus  haec  pro- 
priis  visa  sunt  exprimenda  vocabulis  :  videlicet 
quidquid  possidetis  de  allodio  de  Villers,  tam  in 
terris  cultis,  quam  incultis,  et  omnibus  usibus.  Et 
etiam  quae  habetis  in  finibus  de  Roseriis,  et  de 
Andelo,  et  de  Brualcurt,  pascua  scilicet  equis,  vac- 
cis,  porcis,  ovibus,  vel  quajlibet  animalibus  vestris 
necessaria  tam  in  silvis,  quam  in  caeteris  locis. 
Pr«terea  molendina  quae  sita  sunt  in  allodio  de  vi- 
neis.  Universa  quoque  quae  fratres  ejusdem    loci  ex 


line  abbas,  nec  aliquis  successorum  tuorum,  nisi 
forte  vocalus  ad  synodum  vel  alia  negotia  praesu- 
malis  abire.  Nulli  ergo  omnino  hominum  liceat 
praefalum  coenobinm  temere  perturbare,  aut  ejus 
possessiones  auferre,  vel  ablatas  retinere  minuere, 
vel  quibus  libet  aliis  molestiis  fatigare,  sed  omnia 
integra  et  illibata  conserventur  eorum,  pro  quorum 
sustenlatione  ac  gubernalione  concessa  sunt  usibus 
omnimodis  profutura.  Si  qua  igilur  in  posterum 
ecclesiaslica  saecularisve  persona,  hanc  nostrae  con- 
stitutionis  paginam  sciens,  contra  eam  temere  ve- 
nire  tentaverit,  secundo  tertiove  commonita,  si  non 
coDgrua  satisfactione  emendaverit,  potestatis  hono- 
risque   sui  dignitate   careat,    reamque    se   divino 


concessione  Bartholomaei  de  Nojant  ab  hominibus  D  judicio  existere  de  perpetrata  iniquitate  cognoscat 

ipsius  per  eum  feudum  tenentihus  infra  fines  de       " 

Andelo  juste  et  canonice  acquisierunt,   aut  in  futu- 

rum  aquirere  poterunt,   iibere   et   absolute  vobis 

habenda  et  possidenda  concedimus.  Insuper    etiam 

locum  qui  dicitur  Frangesvaul  cum  omnibus  appen- 

diciis  suis.  et  terris  lam  cultis  quam  incullis,  pratis, 

aquis  etsilvisvobisnihilominusconfirmamus;  quem- 

admodum  fraler  nostcr  Wileneus  Lingonensis  epi- 

scopus  bonae  memoriae  universitati  vestrae  concessit, 

et  scriplo   firmavit.    Ipsum  quoque   locum   de  Se- 

ptem  Fontibus,  cum  Francavalle  a  Radulpho  abbate 

ecclesiee  Sancti  Petri  de  Monte,    assensu  fratrum 

suorum,  sub  censu  aurei  nummi  singnlisannis,    vel 


et  a  sacratissimo  corpore  ac  sanguine  Dei  Do- 
mini  Redemptoris  nostri  Jesu  Ghristi  aliena  fiat, 
atque  in  extremo  examine  districtae  ultioDi  subja- 
ceat.  Gunctis  autem  eidem  loco  suajuraservantibus 
sit  pax  Domini  nostri  Jesu  Christi,  quatenus  et  hic 
fructum  bona)  actionis  percipiant,  et  apud  districtum 
judicem  praemia  seternae  pacis  inveniant.  Amen, 
amen,  amen. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus. 

Datum  Laterani  per  mauum  Lucae  presbyteri  car- 
dinalis,  agentis  vices  domni  Almerici,  sanctae  Ro- 
manae  Ecclesiae  diaconi  cardinalis  et  cancellarii, 
XII  Kal.  Januar.  indict.  i,  iDeamalionis  Dominicae 


393 


EPlSTOLiE  ET  PRIVILEGIA. 


394 


aono  1138,   poatiBcatus  vero  domai  laaoceatii   II  A  qaos  litterse  istae  perveaeriat,  salutem  ct  apostoli- 


papae  anoo  ix. 

CCCXLI. 

Ad  Manassem  Meldensem  episcopum. 
(Anoo  1138,) 

IDcPLEasis,  Hisioire  de  Meaux,  i.  II,  p,  33.] 
IxrvocENTius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 
oerabili  fratri  Manasbe  Meldeasi  episcopo,  ejusque 
socces&oribus  canooice  promovendis,  in  perpeluum. 
Suscepti  regimiois  cura  aos  admonet,  ita  dispo- 
oente  Domioo,ergasiDgulosalteatam  sollicitudinem 
atque  vigilantiam  adbibere  ,  ut  io  ecclesiasticis 
disposltiooibus  oulla  confusio  ioducatur,  sed  potius 
ooicuique  suum  jus  et  propria  dignitas  cooservetur. 
Hujus  rei  gralia,  veoerabilis  fraler,  Maoasses  epi- 


<^am  beoedictiooem. 

Noo  videtur  fratcrnse  charitatis  amore  succeosus 
qui  quod  sibi  ooo  vult  fieri ,  proximo  suo  ausu 
temerario  ioferre  prffisumit ;  sed  et  quaoto  aliquis 

majore  digoitate  atque  oflficio  decoratur,  quove  am- 
plius  rt:Iigiosus  dicti  et  esse  deslderat ,  eo  magis 
debet  attcodere,  oc  quidquam  extraordioarium  vel 
roious  canonicum  io  suis  aclioaibus  valeat  ioveoiri, 
sed  potius  ejus  opera  coram  bominibus  luceant,  et 
per  ipsius  bona  studia  omnipotens  Dominus  collau- 
detur.  Cujus  rei  gratia  fraternitati  vestrse  manda- 
mus  ct  apostolica  auctoritate  praDcipimus  ut  nullum 
de  conversis  vel  cseteris  fratribus  Praemonstratensis 
ordinis  post  factam  in  suo   loco   professionem  et 


scope ,   devoiionem  tuam  erga  sedem  apostolicam  ^  promissam  obedieotiam  absque  praelati  sui  liceotia 


attendentes,  tuis  dcsideriis  debita  benignilale  im- 
pertimur  assensum,  et  Meldensem  Ecclesiam  cui 
aoctore  Domino  praesides,  praesenlis  privilegii  pa- 
gina  communimus,  et  jus  episcopale  quod  praede- 
cessores  toi  tenuisse  ooscuntur  in  omnibus  abbatiis, 
mooasteriis,  et  ecclesiis  quae  iofra  Meldeosem  epi- 
scopatum  sitse  suot,  tibi  tuisque  successoribus  coo- 
firmamus.  Nulli  ergo  hominum  liceat  super  hac 
nostra  confirmatiooe  te  vel  successores  tuos  temere 
perturbare,  aut  aliquam  vobis  exiode  dimioutiooem 

vel  cootrarietatem  ioferre,  etc 

Datom  Lateraoiaooo  locaraalioois  Dominicse  1138. 

CCCXLII 
Ad  Walterum  Augustensem  episcopum.  —  Hortaiur 
ut  Engelscalum  abbatem  Benedictohuranum  cum 


recipiatis.  Et  si  qui  eorum  cootra  haoc  oostram 
prohibitiooem  ad  vos  coofugium  fecerit,  absque 
contradictioae  vei  molesiia  eumdem  traosfugam 
propno  abbati  vel  traosfugo  reddatis.  Quod  si  coo- 
temptores  extiterilis,  iadigoatiooem  sedis  aposto- 
lics  vos  iocursuros  esse  sciatis. 
Datum  I^teraoi  quarto  Kaleodas  Jaouarii. 

CCCXLIII. 

Ad  Stephanum  jEduensem  episcopum, — ALabbatem 

Vizeliacensem  instifuit. 

(Aooo  11 3 M 139,  Jao.  27.) 

[Mansi,  ConciL,  XXI,  402.J 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 

oerabili  fratri  Stephano  i£dueasi  rpiscopo,  salutem 


u»  i^nyc^^u.un.  ^u^...,.  :   17  V  JL  ,,^,„i^f    C  et  apostolicam  benedictionem 
fratnbus  m  gratiam  et  communionem  reciptat .  ^      Z.r...      ,„,  „,  .,  . 


(Aooo  1138.) 
[Pbz,  Thss.Anecd.  III,  m,  633.] 
Innocbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 
oerabili  fratri  W.  Augusteosi  episcopo,  salutem  et 
apostolieam  beoedictiooem. 

Noverittua  frateroitas  quod  E.  Bureosis  moaasterii 
abbas,  et  0.  coofrater  suus,  cum  sedem  apostolicam 
anno  prjeterilo  visitasseot,  ex  maodato  oostro  a 
seotentia  qoa  eos  alligaverat  suot  soluti.  Proinde 
per  apostolica  tibi  scripta  maodamus,atque  maodaodo 
prsedpimas  quateous  omoi  dissimulatiooe  submota 
eos  in  ecclesiastica  commuoiooe  suscipias,  et  praefa- 
tam  monasterium  nec  io  boois  oec  io  persoois  de 
caetero  ioqoietes,  nec  abaliquo  iafestari  permittas. 

Molestum  autem  oobis  est  quoaiam  litteris  oostris  D 
Dun  qnalem  decoit  revereoliam  exhibuisti,  et  fra- 
tres  ipsos  post  susceptos  apostolicos  apices  iofestasti. 
Eapropter  maodaodo  praecipimos  quateous  fratres, 
qai  pro  tua  iofestatiooe  ab  eodem  mooasterio  reces- 
Mmnt,  ad  locum  suom  reducas,  vel  libere  redire 
permitlas. 

CCCXLII  Hs. 

Prlvilegium  pro  ordine  Prcemonstratensi. 

(Anoo  1138,  Dec.  99.) 

[LsPaiob,  Biblioth.  Pram.,  I,  p.  624.] 

lHHOdKTHW  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 

nerabiiilNis  fratribus  archiepiscopis,  episcopis ,  et 

^ilieiiifiliiBaUMlttras»  prepositis  et  prioribnfl  ad 


Quemadmodum  tua  oovit  frateroitas,  Vizeliaceose 
mooasterium,  pro  pastoris  abseotia  tam  io  tempo- 
ralibus  quam  io  spirilualibus  roaximum  sustiouit 
detrimeatum.  Ne  igitur  ipsum  mooasterium  propler 
boc  diutius  fatigetur,  dilectum  filium  oostrum  Al., 
subpriorem  Cluoiaceosem,  ejusdem  loci  mooachis 
io  abbatem  dedimus.  Ideo  frateroitati  tuae  maoda- 
mus,  quateous  ei  vice  oostra  maoum  beoedictioois 
impooas. 

Datum  VI  Kal.  Februarii. 

CCCXLIV. 

Ad  Gregorium  Dergomatem  episcopum. 

(Aooo  1138-1139,  April.  9.) 

[Lupuus,  Cod,  diplom  Bergom.,  II,  p.  1018] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  va- 

oerabili  fratri  G[rbgorio]  Bergamcosi  episcopo,  sa- 

iutem  et  apostolicam  beoedictiooem. 

Frateroitatem  tuam  latere  ooo  credimus  quooiam 
oos  de  discordia  quae  ioter  clericos  Saocti  yioceotii 
et  Saocti  Alcxaodri  agebatur  affectiooe  pateroa  do- 
leotcs  susceptis  sacramcalis  eam  definivimus  et  de- 
iiniiioQem  scripti  oostri  auctoritate  firmavimus.  Et 
quooiam  quidam,  sicut  accepimus,  pacis  et  con- 
cordise  turbatores  maodatum  oostrum  super  hoc 
cavillatiooibus  suis  oegliguot  obsei*vare,  per  pra*- 
seotia  tibi  scripta  maodamus  atque  prsecipimus 
quatenus  de  sede  io  meosa  praeceptum  oostrum,  et 
de  fideliUUt  clericoram  ac  csteris  aenlentiam,  inter 

iS 


395 


INNOCENTII II  PAPiE 


396 


ipsos  a  nobis  dfttam  irrefragabaUer  facias  obser-  A  lecte  in  Dommo  fili  Eppo  abbas.tuis  rationabUibas 


yari.  Si  vero  canoniciS.  Vincentii  pravse  intentionis 
studiis  fideiitates  a  clericis  ipsius  episcopatus  nul^a- 
tenus  suscipere  et  a  mensa  se  subtrahere  voluerint, 
super  his  el  aliis  ita  provideas  ut  clerici  Sancti  Ale- 
xandri  antiquam   consuetudinem  quam  in   nostra 
praesenlia    testibus  probaveruDt,  et  per   nostram 
sententiam  obtinuerunt,   de   csetero  non  omittant. 
Donatioaes,  venditiones,  alieuationes,  seu  quaelibet 
invasiones  de  bonis  Bergamensis  Ecclesise  ab  Ar- 
nulfo  intruso,  vel  ejus  tempore  facts,  a  praedeces- 
soribus  nostris  et  nobis,  el  sunt  cassatse  et  evacuatH^, 
Ideoque  nolumus  quod  in  his  tempus  ipsius  Arnulfi 
in  prsescriptione  computetur. 
Data  Laterani  v  Idus  Aprilis. 

CCCXLV. 

EcclesiceS.  AlexandriBergomaliscanonicos  de  supc' 

riore  epistola  certiores  facit        « 

(Anno  1138-1139.) 

[Lupus,  ihid.^  p.  1015.] 

Innocbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ca. 

nonicis  Sancti  Alexandri,  salutem  et  apostolicam 
benedictiooem. 

Pro  discordia  terminanda  quam  inter  vos  et  ca- 
nonicos  Sancti  Vincentii  agebatur,  affectione  pa- 
tema  laboravimus ,  et  susceptis  sacramentis  debi- 
tum  finem  imposuimus.  Ideoque  grave  cobis  esse 
noscatis,  quoniam,  sicut  accepimus,  quod  a  nobis 
super  hoc  statutum  est  observare  negligunt  et  qui- 


postulationibus  clementius  annuentes  monasterium 

Bcati  Joannis   evangelislae  cui ,    auctore  Domino, 

pra^sides,  quod  utique  ab  Henrico  quodam  et  filio 

ejus  Ernesto  pia  devotione  noscitur  esse  constructum, 

cum  suis  omuibus  pertinentiis  sub  apostoiicffi  sedis 

tutela  et  protectiooe  suscipimus  et  praesenti  pnvilegio 

communimus  :  in  primis  siquidem  statuentes  ut  ordo 

moiiasticussecuodum  B.  Benedicti  Regulam  perpetuis 

futuris  temporibus  inviolabiiiter  inibi  conservetur; 

liberUitem  quoque  a  recolendae  memorise  Loihario 

seu  ab  aliis  ecclesiasticis  saecularibusve  personis 

eidem  coenobio  collalamy  nec  non  concambium  quod 

inter  te  et  mooasterium  sanctimonialium  Ratispo- 

P  neusium  propter  emancipationem  census  actum  est, 

prarsenti  scripto  firmamus,  et  iilibata  perpetuo  ma- 

nere  sancimus ;  prseterea  quascunque  possessiones, 

qusecunque  bona  idem  c<Bnobium   inprsesentiarum 

jusle  et  canonice  possidet^  aut  in  futurum  conces- 

sione  pontificum,  liberalitate  regum  et  principum, 

oblatione  fidelium,  seu  aliis  justis  modis,  praestante 

Domino,  poterit  adipisci,  firroa  tibi  tuisque  succes- 

soribus  et  intcgra  perseverent ;  in  quibus  baec  pro- 

priis  nominibus  duximus  exprimenda :  prsedium  in 

vilia    StainlLirchen,   cum  agris,  silvis  et  pratis   et 

molendino  in  eodem  loco  sito  ;  prsedium  cum  mo. 

lendino  in  villa  Ettiusdorff  sito  cum  suis  pertinen- 

tiis  ;   Ruesdorff,  Hader,  AschoU/.ausem  cum  suis 

pertineDtiis,  Ketenpeunt,  Reiut,  Prinpach,  Poechau- 


bosdam  verborum  cavillationibus  impedire  conten-  p  *®^  ®"'"  ^*P®"*  ®^  «*"«  pertineniiis,  Harselpach, 
dunt.  Unde  venerabili  fratri  nostro  G[regoriol  epi-  ^  ^""^^^'  ^""^  *"**  pertmenlns  ;  Perchaim  cum  mo- 
scopo  vestro  praecipiendo  iujunximus  quatecus  de 


sede  in  mensa  prseceptuin  noslrum,  et  de  fidelitate 
clencorum  ac  caeteris  senlentiam  inter  vosjet  ipsos  a 
nobisdatam  irrefragabiliter  faciat  observari ;  si  vero 
ipsi  canonici  fidelitates  a  clericis  ipsius  episcopatus 
pravae  intentionis  studiis  suscipere  nolueriot,  et  a 
mensa  se  subtraxerint,  super  his  et  aliis  ita  vobis 
provideat,  ut  aniiquam  consuetudinem  quam  in 
nostra  prsesentia  testibus  approbatis  et  per  nostram 
sententiam  obtinuistis  de  caetero  non  amitlatis. 

CCCXLVI. 
PrivHegium  pro  eeclesia  S,  Joannis  Uadalharstor» 

fensis. 

(Anno  1139,  Jan.  7.) 

[Monumenta  Boica,  XV,  269.] 

Innogbntius  episcopus,  servus  sevorum  Dei,  di- 
lecto  filio  Epponi  abbati  monasterii  Madalharstorf- 
fensis  quod  in  Ratisponensi  episcopatu,  in  honore 
Bt  Joannis  evangelistae  situm  e8t,ejusque  successo- 
libus  regulariter  substituendis,  in  perpetuum. 

Ad  hoc  universalis  Ecclesiae  cura  nobis  a  provisore 
omnium  bonorum  Deo  commissa  est,  ut  religiosas 
diiigamus  personas,  et  beneplacentem  Deo  religio- 
nem  studeamus  modis  omnibus  propagare.  Nec  enim 
gratu£  Deo  aliquando  famulatas  impeoditur,  nisi  ex 
charitatis  radice  procedensy  a  puritate  religionis  fue- 
rit  consenratos.  Hoc  nimirum  charitatis  inioiUi,  di- 


lendino,  Hard  cum  capella  et  aliis  pertinenliis  ; 
Chleping,  Sitiching,  Penning,  Puecha,  Wernsing. 
Tachiog,  cum  tribus  vineis,  Grietzpacb,  Stainbach, 
Kafftn  cum  suis  pertinentiis,  Mangolting  cum  mo- 
lendino,  duo  prsedia  Teyling,  vineam  apud  Weng, 
vmeam  apud  Watempach.  In  episcopatu  Palaviensi 
quinque  vineas  apud  transitum  Marquardi,  apud 
Sikcheudorff  unam  vineam,  Trascmstorff,  Schli- 
chendorff,  Grindorffcum  suis  pertinentiis  et  man- 
cipiis  utriusque  generis,  eamdem  possessionem  in- 
colentibus  a  nobili  femina  Leukarda  vestro  mona- 
sterio  intuitu  divini  amoris  collatam.  Adjicientes 
insuper  statuimus  ut  de  fundo  vestri  monasterii 
sive  de  novalibus  vei  aliis  laboribus  quos  propriis 
D  manibus  sumptibosve  excolitis,  nullus  a  vobis  de- 
cimas  exigere  praesumat.  Nulli  etiam  episcopo  pa- 
teat  aogarjas  vei  alias  novas  exactiones  monasticae 
quieti  et  religiooi  contrarias  vobis  vel  ecclesiae  ve- 
strse  imponere.  Sepulturam  quoque  ipsius  loci  libe- 
ram  esse  censemus,  ut  eorum  qui  se  iliic  sepeliri 
deliberaverint  devotioni  et  extremse  voluntati,  nisi 
forte  excommunicati  sint,  nullus  obsistat.  Obeunte 
vero  te  nunc  ejusdem  loci  abbate,  nullus  inibi  qua- 
libet  subreptionis  astutia  seu  violentia  prseponatur, 
nisi  quem  fratres  communi  assensu,  vel  pars  consilii 
sanioris,  secundum  Dei  timorem  et  B.  BenedictiRe- 
golam  elegerint.  Liceat  eUam  vobis  et  eeclesise  ve- 
sme  «dvocatnm  eligere  atqae  ad  perafeBdaa 


397 


EPlSTOLiE  ET    PRIVILEGIA 


398 


tates  ipsius  lod  deinceps  ipsum  habere.  Porro  si  A  epi&copi  instituta  esse  cogooscitur  in  vestra  ecclesia, 


quis  post  professionem  in  vestro  monasterio  factam 
exinde  aufugerit,  et  secundo  tertiove  commonitus 
ad  claastmm  vestrum  redire  contempserit,  ipsum 
vobis  liceat  excommunicare,  excommunicatum  au- 
tem  nallns  episcoporum,  abbatum  vei  priorum  au- 
deat  relioere.  NuUi  ergo  omnino  hominum  fas  sit 
idtm  cosnobium  temere  perturbare,  aut  ejus  posses- 
siones  aaferre,  vel  ablatas  retinere,  minuere,  aut 
aliqaibus  vexationibus  fatigare,  sed  omnia  integra 
conserventur,  vestris  ac  pauperum  usibus  profatura, 
salva  nimiram  justilia  et  reverentia  Babenbergensis 
Ecclesis,  cui  idem  coenobium  cum  suis  omnihus 
pertinentiis,  tuo  sludio  ac  petitione,  dilecte  in  Domino 
fili  Eppo  abbas,  constat  esse  delegatum  ac  subje- 


perpetuis  futuris  temporibus  ibidem  firmiter  obser- 
vetur.  Quascunque  praeterea  possessioncs,  qutecun- 
que  bona  idem  locus  impracsenliarum  jusle  el  ca- 
nonice  possidet,  aut  in  futurura  concessione  ponti- 
ficum,  liberalitate  regum  vel  principum,  oblationc 
fidclium,  seu  aliisjustis  modis  Deo  propitio  poterit 
adipisci,  firma  tibi,  tuisque  successoribus  in  per- 
peluum,  et  illibata  permaneant.  In  quibus  hsec 
propriis  duximus  exprimenda  vocabulis,  videlicet : 
Griezpach,  Mozeinhoven,  Pucha,  Percha,  Gubedum, 
Lobesingcn  \  in  Tangrintil  septem  mansos  de  nova- 
libus,  et  ecclesiam  super  monte  Adallungestorfif. 
Adjicientes  insuper  statuimus  ut  de  fundo  vestri 
monasterii,  sive  de  novalibus   vel   aliis   laboribus. 


ctum.  Si  Qua  autem  in  futurum  ecclesiastica  ssecu-  ^  .•  ,..  n*  •4*         ■ 

v»u      ^i  4UII  au»ciii  lu  luiuiuui  cv^uiooiaoiiL.»  ooci.u   g  ^^^^  propnis  manibus  sumptibusve  colligitis,  nul- 


larisve  persona,  hanc  nostrae  constitutionis  paginam 
sciens,  contra  earo  temere  venire  tentaverit,  se- 
cando  tertiove  commonita,  si  non  satisfactione  con- 
groa  emendaverit,  potestatis  honorisque  sui  dignitate 

careat,  reamque  se  divino  judicio  existere  de  per- 
petrala  iniqaitate  cognoscat,  et  a  sanctissimo  cor- 
pore  ac  sanguine  Dei  et  Domini  Redemptoris  nostri 
Jesu  Christi  aliena  fiat,  atque  in  extremo  examine 
dislrictae  ultioni  subjaceat.  Cunctis  autem  eidem 
loco  saa  jara  servantibus  sit  pax  Domini  nostri 
Jesu  Christi,  quatenus  et  hic  fructum  bonse  aclionis 
percipiant,  et  apud  districtum  judicem  pr»mia  aeter- 
ns  pacis  inveniant.  Amen. 

Datum  Laterani  per  manum   Aymerici  sanctse 
Romanae  Bcelesiae  diaconi  cardinalis  et  cancellarii, 


lus  a  vobis  decimas  exigere  audeat. 

NuIIi  etiam  episcopo  licentia  pafeat  angarias 
vel  alias  novas  exactiones  monasticae  quieti  et  reli- 
gioni  contrarias  vobis  vel  ecclesiae  vestrae  impo- 
nere.  Porro  sepulturam  ipsius  loci  liberam  esse  cen- 
semus,  ut  eorum  qui  se  illic  sepeliri  deliberaverint, 
devotioni  et  extremae  volunlati,  nisi  forte  excom- 
municati  sint,  nullus  obsistat.  Obeunte  vero  te^nunc 
ejusdem  loci  abbate,  nullus  ibi  qualibet  subreptionis 
astutia  seu  violentia  praeponatur,  nisi  quem  fratres 
aut  fratrum  pars  consilii  sanioris,  secundum  Dei  ti- 
morem  et  B.  Benedicti  Regulam  praeviderit  eligen- 
dum.  Liceat  etiam  vobis  et  ecclesiae  vestrae  advoca- 
tum   eligere,  atque  ad  peragendas  utilitatcs  ipsiu.^ 


Yu  Idus  Januarii,  indictione  secunda,  Incarnationis  G  l^ci  Hbere  ipsum  habere.  NuUi  ergo  omnino  homi- 


DomiaicaB  anno  1139,  pontificatus  vero  Inuocentii  II 
[Mpa^e  anno  ix. 

CCCXLVII. 

Privilegium  pro  monasterio  Sanclce  Marice  Bibur^ 

gensis. 

(Annoli39,  Jan.  7.) 

[HiTNDii,  Metropol.  Salisb.,  IL  p*  205.] 

teiocENTiiJS  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lecto  filio  Eberhardo  abbati  Sanctae  Mariae  Bibur- 
gensis  ejosque  saccessoribus  regulariter  substituen- 
dis  in  perpetuum. 


nunr.  fas  sit  vos  vel  ecclesiam  vestram  super  hac  no- 
stra  constitutione  temere  perturbare,  aut  ejus  pos- 
sessiones  auferre,  velablatas  retinere,minuere,yel 
temerariis  vexationibus  fatigare,  sed  omnia  integre 
conserventur  eorum,  pro  quorum  gubernatione  et 
sustentatione  concessa  sunt,  usibus  omnimodis 
profutura.  Si  qua  igitur  in  posterum  ecclesiastica 
saecularisve  persona,  hujus  nostrae  constitutionis  pa- 
ginam  sciens,  contra  eam  temere  venire  tentaverit, 
secundo  tertiove  commonita,  nisi  reatum  suum  con- 
g!'ua  satisfactione  correxerit,  honoris  potcstatisque 
suidignitate  careat,reamquese  divinojudicioexistere 
de  perpetrala  iniquitate  cognoscat,  et  a  sacratissimo 
corpore  et  sanguine  Dei  ac  Domini  Redemptoris  no- 


Iq   sede  jastitiae,  disponente  Domino,  constituli,  D  stri  Jesu  Christi  aliena  fiat,  atque  in  extremo   exa- 


ecclesiarum  quieti  et  utilitati  salubriter  providere 
nos  conveiiit .  nt  qaemadmodum  per  Dei  gratiam 
patres  vocamar  in  nomine,  ita  nihilominus  compro- 
bemar  in  opere.  Cujus  rei  gratia  dilecte  in  Domino 
fili  Bberharde,  tais  fratrumque  tuorum  justis  desi. 
deriis  aanaentes,  ecclesiam  Beatae  genitricis  et  vir- 
ginis  Marie  Bibargensis,  in  qoa  divinis  estis  obso- 
qiiiis  maocipati,  sub  beati  Petri  tutela    et  nostra 
defenaioDe  soscipimas,  et  apostolicae  sedis  privilegio 
eommuniinas.  In  primis  siquidem  statuentes  ut  re- 
Egio  qom^  aecoiidam  beati  Benedicti  Regulam,  per 
alqiia  lndwlriiain  Ottoois   Bambergeiiais 


mine  districtae  ultioni  subjaceat.  Cunctis  autem 
eidem  loco  sua  jura  servantibus  sit  pax  Domini 
nostri  Jesu  Christi,  quatenus  et  hic  fructum  bonae 
aclionis  percipiant,  et  apud  districtum  judicem 
praemia  aeternae  pacis  inveniant.  Amen,  amen, 
amen. 

Datum  Laterani  per  manum  Almerici  sanctae  Ro- 
manae  Ecclesiae  diaconi  cardinalis  et  cancellarrii, 
vn  Idus  Januarii,  indiclione  ii,  Incarnationis  Domi- 
nicae  anno  millesimo  centesimo  tricesimo  nono, 
pontificatus  vero  domni  Innocentii  papae  secundi 
annno  oono. 


3^  INNOCENTII  II  PAPifi.  400 

CCCXLVni.  A  SDum  jus  el  proprius  ordo  absque  contridicUone 

Ad  Gerardum  Tripolitanum.  B.  Toriosanum  et  H.      servetur. 


Byblitanum  epucopos.  —  /n  cau^a  Tyrice  dicece' 
sis. 

(AoQO  1139,  Jan.  17.) 
[SfANsi,  Concil.,  XXVI,  395.J 

Innocbntius  episcopua,  servus  servorum  Dei, 
venerabilibuH  fratribus  GBaAiDo,  Tripolitano,  R. 
Tortosano,  et  H.  Byblitano,  episcopis,  salutem  et 
apostolicam  benedictionem. 

Scire  debet  vestra  fraternitas  quoniam  status  Ec- 
clesise  tunc  clarius  elucescit,  cum  giadus  in  ea 
constituti  illaesi  servantur,  et  qua  debetur  prselati» 
singulis,  absque  contentione  seu  contradictione 
reverentia  exhibetur.  Unumquemque  otenim  ex  his 


Datum  Laterani  xvi  KaL  Febr. 

CCCL. 

Ad  Balduinum  Berytensem,  Bemardum  Sidanien' 
sem^  et  Jnannem  Ptolemaidensem,  episcopos.  — 
/n  causa  Tyrice  dioecesis. 

(Anno  1139,  Jan.  17.) 
[Mansi,  Concil ,  XXI,  896.] 
IxNOGBNTius  episcopus,   servus  servorum    Dei, 
vencrabilibus  fratribus  Balouino  Berytensi,  Bbb- 
NARDO  Sidoniensi,  Joani  Ptolemaidensi,  episcopis, 
salutem  et  apostolicam  Bennedictionem. 
Ad   hoc  sancti  Patres  diversos  esse  in  Ecclesia 


qui  subjecti  aunt  considerare  convenit  quanta  suos  «  «;'^"'  *'  ^'^^°'»  voluerunt,  ut,  dum  subjeciionem 
___i-4/-   >: u.L.^.  ... -.t.A-_:fi ..  I^  et  reverentiam  roinores  majonbus  exhibent,  una 


praelatos,  siquoshabeat,reverentiaelhonorificeniia      «     — —  .«.u„.„  .ii«ju,iuu5  exniDcni.  una 

ju»u        -  -^•••.      .•  '.        u        tieret  ex   divcrsitate   connexio.  et  recle  officiAmm 

debeat  bonorare :  quae  si  lojuste  et  immento  sub-  .        ^    .  .  .     .  *'"  .    *7»  '^*  ^^^^^  oniciorum 

gereretur  adrainistratio  singulorum.  Gravat  autem 
nos,  et  valde  miramur  quod,  cum  vobis  jam  pridem 
litteris  apostoiicis  praeceperimus  ut  venerabiii  fratri 


trahantur,  unitatis  status  profecto  nutabil,  ad  quem 
ecclesiastica  doctrina  ob  majorem  firmitatem,  dili- 
genti  consideratione  omnia  in  sc  ordinando,  reduxit. 
Ne  igitur  Rcclesiarum  vestrarum  honor  vel  dignitas, 
ob  contentionem  seu  rebellionem  indebitam  roinua- 
tur  vcl  annuletur,  per  apostolica  vobis  scripta 
mandamus  atque  pracipimus,  quatenus  venerabili 
fratri  nostro  Fulcherio  Tyrensi  archiepiscopo,  tan- 
quam  metropolitauo  veslro,  debitam  obedientiam  et 
reverentiam  deferatis.  Nos  enim  vos  et  Ecclesias 
vestras  Tyrensi  Eccle&iae,  quas  vestra  metropolis 
est,  auctoritate  apostolica  restituimus,  et  a  jura- 
mento    vel  fidelitate,  qua  patriarchae  Antiocheno 


nostro  Fulcherio  Tyrensi  archiepiscopo  metropoli- 
tano  vestro,  obedientiam  et  reverentiam  exhiberetis, 
quasdam  occasiones  et  interpretationes  minus  ido- 
neas  praetendendo,  id  facere  contempsislis  :  cum 
utique  quasi  peccatum  hariolandi  sit  repugnare^  et 
guasi  scelus  idololatiicenolle  acquiescere  (I  Beg.xi). 
Mandamus  itaque  vobis,  et  auctoritote  apostolica 
iterato  praecipimus,  quatenus,  omni  occasione  sub- 
mota.  eidem  fratri  nostro  de  csetero  pareatis  :  nec 
sub  obtentu  obedientiae,  quam  alicui  primati  depen- 


estis  astriti,  eodem  modo  absolvimus.  Si  vero  no- G  ditis,  sibi  subjectionem  et  revercntiam  mctropolitaoo 


stris  mandatis  obediie,  et  intra  tres  menses  post 
harum  acceptionem  liiterarum,  ad  obedientiam  prae- 
dicti  fratris  nostri  redire  neglexeritis,  sententiam 
quam  ipse  in  vos  canonice  promulgabit,  nos  auetorc 
Deo  ratam  habebimus. 
Datum  Laterani  xvi  KaL  Febr. 

CCCXLIX. 

Ad  Radulphumpatriarcham  Antiochenum.  —  /n 

causa  Tyrias  dicecesis. 

(Anno  1139,  Jan.  17.) 

[Mansi,  ConciL,  XXI,  395.] 

Innogbntius  episcopus,  servus   servorum    Dei, 
venerabili  fratri  Radulpho  Antiocheno  patriarchae,  ^ 
salutem  et  apostoiicam  benedictionem. 

Sanctorum  canonum  institutionibus  continetur  ut 
onusquisque  suis  terminis  contentus  existat,  nec  in 
aliena  jnra  irrepat.  Ea  etiam  quae  nobis  fieri  nolu- 
mus,  tam  divinis  quam  humanis  legibus,  proximis 
nostris  facere  prohibemur.  Quae  cum  ita  sint,  fra- 
temitati  tuae  mandamus  quatenus  suffraganeos 
Tyrensis  Bcclesiae  non  impedias  quin  venerabiii  fra- 
tri  nostro  Fulcherio  archiepiscopo,  metropolitano 
suo,  debiiam  obedientiam  et  reverentiam  deferant : 
alioquin  canonicis  sanctionibus  contraitur,  si  me- 
tropoiitanis  a  suis  suffraganeis  obedientia  snbtraha- 
iur«  Optamus  eoim  ut  eirca  praeiato  et  sabditois 


vestro  debitam  aliquatenus  subtrahalis.  Quod  si 
coniemplores  ulterius  exstiteritis,  seuteniiam  quam 
idem  archiepiscopus  in  vos  canonice  protulit  aut 
protulerit,  nos  auctore  Domino  ratam  habebimus. 
Si  vero  pro  eo  quod  eidem  fralri  nostro  obedieri- 
tis,  a  patriarcha  Hierosolymitano  aliquid  conlra 
vos  fuerit  constitutum,  nos  eamdem  sententiam 
viribus  carere  decernimus,  et  nuilius  momenti  esse 
censemus. 

Data  Laterani  xvi  Kal.  Febr. 

CCCU. 

Ad  Willelmum  Hierosolymitanum  patriarcham.  — 
In  causa  Tyrice  dicscesis. 

(Annoll39,  Jan.  17.) 
[Mansi,  Concil.,  XXI,  394.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 
nerabili  fratri  Willblmo  Hierosolymitano  patriarchse, 
salutem  et  apostoUcam  benedictionem. 

Magisterium  totius  Ecclesiae  et  ecclesiastiea  ins- 
titutioni  B.  Petro  apostolonim  prineipi  ccelesti  pri- 
viiegio  esse  collatum,  evangelica  declarat  aucto- 
litas.  Et  infra :  Miramur  autem,  quoniam  cum 
Romana  Ecclesia  pro  liberatione  Orientalis  Ecclesise 
tantopere  laboraverit,  et  filiorum  multomm  san- 
guinem  effundendo,  corda  tam  ecclesiasticorum 
quam  sffictilarinm  ad  ejos  servitium  exeitaverit, 
nequaquam,  prout  convenit',  eidem  matri  mm  hao 
viee  reapoflidert  eiiraiii  PifMa  «•im  tibi 


Mf 


EPISTOL.E  ET  PRIVILEGIA. 


m 


fucral  quod  Tcnerabilem  fralrem  noslrura  Fulche-  A  episcopalu,  commulalione,    empiione,   seu    etiam 

rDm  Tyreasem   archiepiscopum,  more  praedeces- 

sonmi  suorum  pro  susceptione  pallii  ad  Romanam 

Ecelesiam  venientem,  disturbare  prsbsumpseras   : 

nisi  et  ergt  eum  a  nobis  redeuniem  te  inhumanum 

diffieileroque  et  nimis  asperum  exhiberes  :   adeo 

quod  oec  anliquam  dignitatem  Tyrensis  Ecclesie 

sibi  restituere,  nec  de  damnis  sibi  illatis,  aut  etiam 

de  C^japha,  sivc  Porpbyra,  juxta  roandatum  eo- 

ttrum,  infra  tres  roenses  post  acceptionem  noslrarum 

litterarum  ei  justitiam  facere  volueris.  Cum  utique 

satis  indignum  sil,  ut  honor  qui  sibi,  si  ei  obediret, 

ab  Antiochena  exbiberetur  Ecclesia,  a  te  vel  tuis 

suecessoribus  sublrahalur.   Prseterea   in  subjectos 

illius  nimis  potestalive  diceris  te  habere.  Quocirca 


concessione  pontiBcum,  liberalitate  regum  vel 
principum,  oblatione  fidelium,  aut  aliis  modis  in- 
praeseutiarum  juste  et  canonice  possidet,  vei  in 
antea  ralionabiliter,  propiiiante  Domino  poterit  adi- 
pisci,  tibi  tuisque  successoribus  et  per  nos  Baben- 
bergensi  ERclesie  firroa  in  perpetuum  et  illibata 
permaneant.  Ea  vero  quae  studio  et  industria  tua 
eidem  ecclesise  sunt  legitime  conquisita,  specialiter 
ei  inviolabili  et  inconvulsa  stabilitate  servenlur. 
Quorum  nomina  sunt  haeo  :  videlicet  Pruvininguo, 
fintistorf,  Mychelvelt,  Voraugia,  Uraba,  Madel- 
harlestorf,  Biburch,  Clnnic,  Reginerits  Storf,  Lun* 
cheim,  Hahoitisbrunne,  Munstur,  cum  eeclesia  Beati 
Sixti  et  aliis  pertinentiis  suis  ;  Yiscera,  Toccbel* 


auctoriiaie  apostolica  mandando  tibi  praecipimus,  n  mhusen  Alterisbach,  Vindeberge.  Trosendorfs,  Bo- 


sicui  ejosdem  roatris  tuae  piis  oplas  studiis  aique 
solaiiis  coofoveri,  sicut  in  tuis  necessitatibus  ejus 
pairociniis  desideras  adjuvari,  jaro  dicturo  archi- 
episcopuro  diligas  et  honores ;  et  in  nullo  perturbare 
praesumas  ;  quin  potius  de  oronibus,  de  quibus  apud 
ie  querimoniam  deposuerit,  sibi  plenaro  justitiaro 
infira  quadraginta  dies  postquam  praesentia  scripta 
snseeperis,  exhibere  non  differas,  nec  aliquid  in 
sobdiios  suos  contra  statuta  canonum  praesumas. 
Alioquin  timendum  tibi  est  ne  tam  ipsum  quaro  suf- 
fraganeos  suos  a  tuaobedientia  subtrahamus,  eosque 
ia  manu  ooslra  retioeamus. 
Daia  Lateraoi  xvi  Kal.  Januarii  (91). 

CCCLIL 

Privllegium  pro  Ecclesia  Bambergensi, 

(Anno  M39,  Jan.  23.) 

[Neue  Mitthelungen  l,  iv,  p.  15. J 

ImocBirmjs  episcopus,  servus  servoruro  Dei, 
veoerabili  (rairi  Ottoni  Babenbergeosi  episcopo 
qosque  successoribus  canonice  substituendis,  in 
perpeiuum. 

lo  aposiolicae  sedis  specula,  disponente  Domino, 
coostiioti,  pro  ecclesiarum  omnium  statu  et  quiete 
talem  oos  cooveoit  sollicitudinero  adhibere,  ui 
eonira  pravorum  hominuro  nequilias  sacrosanctae 
Romao8B  et  apostolicae  Ecclesiee  munimine  defen- 
seniar,  et  ea  quse  justis  titulis  eisdem  suni  coUata 
vel  eoofereotur  ecclesiis  firma  et  iocoocussa  possi- 
deaoi  libertate.  Nos  igitur  quorum  prsecipue  ioter-  D 
esi  iegiiimas  desideraotium  preces  adroittere  et 
effeeiui  maocipare,  postulatiooibus  iuis,  venerabilis 
in  Chrisio  fraier  Otto  episcope,  apostolica  beoi- 
gniiaie  impertimor  assensum  et  ecclesiam  Babeo- 
bergeosem  cui,  auctore  Deo,  praeesse  cogoosceris, 
com  omnibus  Ijonis  et  pertinentiis  suis  sub  beati 
Peiri  ioieia  et  oostra  protectiooe  suscipimus  et 
apostolies  sedis  privilegio  communimas ;  staiueotes 
Qi  qnasemiqQe  posf  essiooes,  quecunque  booa  in 
abbatiis,  pr»posiiaris,  ecclesiis,  viUis,  fundis, 
lerria  eullls  vei  ineoiiis,  decimis,  seu  aliis  quibus- 
libei  retNis  eadem  ecciesia  in  suo  vel  in  alierius 

(91)  LegCBdam  xvi  Kal.  Febr.  Japf^. 


tenstein,  Munirichsberch,  Circhendorf,  Gestenishu- 
sen,  Cranaha,  Bonaha,  Rota,  cum  aliis  praenomi- 
natse  ecclesias  a  tua  fraternitate  collatis.  Decerni* 
rous  ergo  ut  nulli  omnino  horoinum  licentia  pateai, 
te  vel  successores  tuos  super  hac  nostra  constitu- 
tione  ausu  temerario  perturbare,  vel  ecclesise  tuae 
possessiones  auferre,  vei  ablaias  retinere,  minuere, 
seu  quibuslibet  molestiis  fatigare :  sed  oronia  integra 
conserventur,  et  in  vestra  perroaneani  poiestate, 
taro  vestris  quaro  ipsius  ecclesiae  usibus  omnimodis 
profutura.  Si  qua  igitur  in  posterum  eociesiasiica 
saecularisve  persooa,  hujus  nostrse  constitutionis 
tenorem  sciens,  contra  earo  iemere  venire  tenta- 
verit,  secundo  iertiovo  cororoonita,  nisi  reatum 
suuro  condigne  correxerit,  potestatis  honorisque 
^  sui  dignitate  careat»  rearoque  se  divino  judicio 
existere  de  perpetrata  iniquitate  cognoscat,  ei  a 
sacratissimo  corpore  et  sanguine  Domini  nostri  Jesu 
Christi  alieua  fiat,  atque  in  extremo  examine  distri- 
ctae  ultioni  subjaceat. 

Cunctis  autem  eidem  loco  sua  jura  servantibus 
sit  pax  Domini  nostri  Jesu  Christi,  quateous  et  hic 
fructum  bonae  actioois  percipiani,  et  apud  districturo 
judicero  pramia  xternse  pacis  inveniant.  Amen. 

Datum  Laterani  per  manum  Almerici  sanctas  Ro- 
manae  Ecclesias  diaconi  cardinalis  et  cancellarii,  x 
Kalend.  Februarii,  indictione  ii,  Incarnalionis  Do- 
minicse  anno  1139,  pontificaius  vero  doroini  Inno- 
centii  11  papse  anno  ix. 

ccaiii. 


Beligionem  a  5.  Ottone  in  tua  monasteria  introdu- 

ctam  confirmat. 

(Anno  1139,  Jan.  23.) 

[UssBRifANN,  Episcopatus  Bamberg.,  Pr.,  88.] 

Innogbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 
nerabili  fratri  Ottoni,  Babenbergensi  episcopo  ejus- 
que  successoribus  canonice  substituendis,  salutem 
et  apostolicam  benedictionem. 

Quoties  illud  a  nobis  petitur,  quod  religioni 
ei  honestati  convenire  cognoscitur,  animo  nos  de- 
cet  libenti  concedere,  ei  congruum  impartire  snf- 


403 


INNOCENTU  II  PAPiE 


404 


fragium,  ut  fidelis  devotio  celerem  sortiatur  effe-  A 
ctum.  Proinde,  yenerabilis  frater  Otto  episcope, 
pelidonis  tuae  desideriis  ex  consueta  sedis  apo- 
stolicae  mansuetudine  ciementer  annuimus.  In  primis 
siquidem  constituentes  ut  tenor  religionis,  qui  in 
ecclesiis  tibi  commissis  est  per  tuam  diligentiam 
cooperante  Domino  institutus,  firroiler  in  eis  perpe- 
tuis  temporibus  conservetur.  Constituimus  etiam 
ut  in  iisdem  ecclesiis  nullus  per  simoniacam  pravi- 
tatem  statuatur,  sed  honest»  personae,  quibus  utique 
morum  et  status  dignitas  suffragatur,  inibi  ordi- 
nentur.  Sane  in  cocnobiis,  quae  vel  antiquitus  in  tua 
parochia  construcla  sunt,  vel  tu  ipse  devotionis  in- 
tuitu  constituisti,  seu  aliis  justis  modis  ecclesise  tuae 
unire  poteris,  vel  ab  aliquo  deinceps  fidelium  irifra 
tuam  dioecesin  divina  inspirante  gratia  constnientur,  n 
sacrae  religionis  ordinem  manere  decernimus.  Nec 
alicui  liceat  ejusdem  institutionis  formam  uUalenus 
permutare,  nisi  forle  ad  melioris  status  prserogati- 
yam  praestante  Domino  promovere  voluerit.  Nec  id 
alicujus  singulari  judicio  commiltatur,  sed  omnium 
monasteriorum  ad  Babenbergenscm  diobcesin  perti- 
nentium  aut  sanioris  partis  consilio  ac  consensu  fieri 
debere  sancimus. 

Si  quis  autem  huic  nostrae  constitutioni  temere 
contraire  tentaverit,  secundo  tertiove  commonitus 
si  non  factum  suum  digna  satisfactione  correxerit, 
asacratissimo  corporeetsanguineDei  et  Redemptoris 
nostri  Jesu  Christi  alienus  fiat,  atque  in  extremo 
examine  districtae  subjaceat  ultioni  :  conservantes 
eisdem  locis  quae  justa  sunt,  omnipotentis  Dei  et  p 
bealorum  Petri  et  Pauli  ac  nostram  gratiam  con- 
aequantur. 

Datum  Laterani  x  Ral.  Febr.  indict.  ii. 

CCCLIV. 

Ad  Azonem  cardinalem. —  De  lite  canonicorum  Ma- 
joris  Ecclesice  et  S,  Antonini  composita. 

(Anno  1139,  Jan.  «5.) 

[Campi,  Hist,  di  Piacenza,  I,  p.  411. [ 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei, 
dilecto  filio  suo,  Azom  sanclae  Romanae  Ecclesiae 
presbytero  cardinali,  et  prseposito  Sancti  Antonini 
de  Placentia,  etc. 

Datum  Laterani  vni  Kalend.  Februarii,  anno  Do- 
minicae  Incarnationis  1139,  pontificatus  domni  Inno  t\ 
centii  II  papae  anno  nono. 

(92)  Gongenbach. 

(93)  Zell. 

(94)  Steinach. 

(95)  Harmersbacb. 

(96)  Nomina  in  autographo  ex  vetustate  deleta. 
(Nomina  deleta  sic  forte  ex  alia  Nicolai  lY  bulla 
an.  1287  pro  abbatia  Gengenbacensi  supplenda  : 
Reichenbach,  quartam  partem  castri  Gerolteshecke.) 

(01)  Nordrach. 

(98)  Ichenheim. 

(99)  Dicitur  Ober  Schopffen,in  praedicta  Nicolai  IV 
bulla. 

(lOO^  Kinsdorff. 
(101)  Linx. 


CCCLV. 

Bonaetjura  abbatias  Gengenbacensis  confirmat. 

(Anno  1139,  Febr.  28.) 

[WuRTWEiN,  iVoya  Subsid.  diplom,,\,  VII,  p.  107,  ex 
autographo  tabularii  summi  chori  ecclesiae  cathe- 
dralis  Argentinensis.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  dile* 
cto  filio  GoTEFRiDo,  abbati  monasterii  in  Gengebach, 
quod  in  pago  Mortenangiensi  super  fluvium  Kint- 
sig  situm  est,  et  ejus  successoribus  regulariter  sub- 
stituendis  in  perpetuum. 

Piae  poslulatio  yoluntatis  debet  effectu  prose- 
quentc  compleri,  ut  sinceritas  laudabiiiter  enilescat 
et  utilitas  postulata  vires  indubitanter  assumat. 
Quapropter,  dilecle  in  Christo  fili  Godefride  abbas, 
tuis  ralionabilibus  postuIationiLus  clementer  duxi- 
mus  annuendum  :  Gengenbacense  mooasterium  cui, 
auctore  Domino^  praesides,  sub  apostolicae  sedis 
tutela  et  protectione  suscipimus,  statuentes  ut  quas- 
cunque  possessiones,  quaecunque  bona  idem  coeno- 
bium  impraesentiarum  juste  et  legitime  possidet, 
aut  in  futurum  concessione  pontificum,  largitione 
regum  vel  principum,  oblalionc  fidelium,  seu  aliis 
justis  modis,  praeslanle  Domino,  poterit  adipisci, 
fi rma  tibi  tuisque  successoribus  in  perpetuum  illi- 
bata  permaneant  :  in  quibus  haec  propriis  nomini- 
bus  duximus  adnotanda  :  in  Mortinangia,  Gengebac 
(92),  Cella(93),  Steinach  (94),  Hademarsbach  (95),.... 
(96),  castri  Gerolslesbeke,  Norderaha  (97),cum  silvis 
et  aquis  et  omnibus  suis  appendiciis  vel  pertinentiis ; 
Icbenheim  (98),  cum  cella  et  omnibus  ad  eam  perti- 
neniibus,  Schopheim  (99),   Kinzdorff  (100),  Line- 

gizcn  (101) ;  in  Brisaugia,  Nuversbusen  (1 02) ; 

in  Alsatia  Dancratesheim  (103),  Westhusen  (104), 
Belhen  (105),  Durmingen  (106),Franckenheim(107), 
Batenesdorf  (108),  in  quibus  nimirum  villis  Alsatiae, 
sicut  usque  ad  haec  tempora  pncdecessores  tui  fe- 
cisse  noscuntur  ;  tibi  tuisque  successoribus  ad^o- 
catum  liceat  constituere,  qui  nimirum,  quae  adulili- 
tatem  et  quietem  vestri  coenobii  spectare  videntur, 
studeat  operari.  Decimationem  quoque  vini  ab  Ric- 
gardis  quondam  illustri  regina  vobis  collatam, 
Kunegesheim  (1 09),  Schervibre  (110);  in  Suevia  Rimi- 
gesdorf,  Bessendorf,  Urslingec,  Villingen,  Aschahab- 
mornStettein  (11 1(.  Obeunte  vero  te  nunc  ejusdem 
loci  abbate,  vel  tuorum  quolibet  succcssorum,  nuU 
lus  inibi  qualibet^  subreptionis  astutia  seu   violen- 

(102)  Newershausen . 

(103)  Dangolsheim. 

(104)  Westhusen. 

(105)  Behlenheim. 

(106)  Durningen. 

rT07)  HoiiFranckenheim. 

(108)  Bettendorff. 

(109)  Kintheim. 

(110)  Scherwibre. 

(111)  In  bulla  Nicolai  IV,  an.  1287  nominantur  : 
Rumeluisdorff,  Urseiingen,  Viliingen,  et  Gruem- 
siaten,  dicunturque  viilae  sitae  in  Suevia  et  in  dice- 
ceai  Constantiensi. 


405 


EPISTOL.E  ET  PRIVILEGIA. 


406 


tia  praepoDator,  nisi  qaeinfratrescoiDmuni  eonsensu, 
Tel  fralram  pars  consilii  saoioris,  secundum  Dei 
timorem  et  beati  Benedicti  Regulam  elegerint.  Ut 
autem  qaietiusomoipotenti  servire  Domino  valeatis, 
libertatcro  ab  imperatoribus  monasterio  veslro  con- 
eesaam,  prssenti  scripta  pagina  firmamus,  ut  vide- 
licet  nuUua  judex,  vel  judiciaria  polestas,  seu  aliqua 
magna,  vel  parva  persona  vobis  vel  fratribus  vestris, 
aot  monasterio  sive  ecclesiis  et  viilis  ad  ipsum  per- 
tineotibus,  suis  hominibus  tam  ingenuis  quam  servis 
lerram  ipaius  coeoobii  inhabitantibus,  audeat  aliquas 
pravas  conauetodines  imponere  aut  ipsos  aliquibus 
exactionibos  sive  injustis  jndiciis  fatigare.  Decerni- 
mos  ego  ut  nulli  omnino  hominum  liceat  prsefatum 
loeum  temere  pertorbare,  aut  ejus  possessiones 
aoferre,  vel  iblatas  retinere,  minuere,  seu  aliquibus 
molestiis  fatigare,  sed  omnia  integra  et  illibata  con- 
serventor  eorom,  pro  quonim  guberoatione  et 
sostentatione  concessa  sunt,  usibus  omnimodis  pre- 
fbtora.  Si  qoa  igitur  in  fotonim  ecclesiastica  ssecu- 
larisve  persona^  hanc  nostrse  constitutionis  paginam 
seiens,  contra  eam  temere  venire  tentaverit,  secundo 
tertiove  commonita,  si  non  satisfactione  congrua 
emendaverit,  poteslatis  honorisque  dignitate  careat, 
reamqoe  se  divino  judicio  eiistere  de  perpelrala 
iniqoitatecognoscal,  et  a  sacratissimo  corpore  ac  san- 
goioe  Dei  et  Domini  Redemptoris  nostri  Jesu  Christi 
aliena  fiat,  atque  in  evtremo  examine  dislrictse 
oltioni  subjaceal.  Conctis  autem  eidem  loco  jura 
soa  servantibus  sit  pax  Domini  nostri  Jesu  Christi, 
qoatenus  et  hic  fructum  bonae  actionis  percipiant, 
et  apod  districtum  judicem,  prsemia  seternse  pacis 
inveniant.  Amen,  amen,  amen. 

Ego  Innocentius  Cathoiicse  Ecclesiae  episcopus. 

Ego  iEgidius  Tusculanus  episcopus. 

Bgo  Theodwinus  S.  Rufinse  episcopus. 

Bgo  Petrus  presbyt.  card.  tit.  S.  Marcelli. 

Bgo  Gerardos  pr.  card.  tit.  Sanctse  Crucis  in  Hie- 
msalem. 

Bgo  An...  pr.  card.  tit.  S.  Laorenlii  in  Lucina. 

Bgo  Locas  presb.  card.  tit.  SS.  Joannis  et  Pauli. 

Bgo  Chrysogonos  presb.  card.  tit.  Sanctse  Praxe- 
dis. 

Bgo  Gregorios  diaconos  card.  SS.  Sergii  et 
Bacchi. 

Ego  Otto  diacon.  card.  S.  Georgii  ad  Velum  Au- 
recuD. 

Ego  Gerardos  diac.  card.  S.  Marise  in  d. . . 

Ego  Hobaldos  diac.  card.  S.  Adriani. 

Datom  Lalerani  per  manom  Aimerici,  sancln  Ro- 
man»  Ecdesi»  diaconi  cardinalis  et  cancellarii, 
seeondo  Kalendas  Marlii,  indictione  secunda,  Incar- 
natioois  Dominicse  anno  1139,  pontificatus  domni 
Innoeentii  secnndi  pape  anno  decimo. 

CCCLVI. 

Privileginm  pro  tnonatterio  Bingstadensu 

(Anno  1130,  Mart.  1.) 

(TonHLiiif  Diplomaiarium  Amasa^Maqn.^  I,  p.  8.] 

iMHOCBiiTnrs  qiiseopos,  servos  servorom  Dei,  di- 


A  leclo  filio  Oano  priori  Ringstadensis  Ecclesiae,  ejusqoe 
successoribus  substituendis. 

Quoties  illud  a  nobis  petilur  quod  rationi  el  ho- 
nestati  convenire  dignoscitur  animo  nos  decet  libenti 
concedere,  et  petentium  dcsideriis  congruum  imper- 
tiri  suffragium,  ut  fidcs  devotio  celebrem  conse- 
quatur  effectum.  Quocirca,  dilecte  in  Domino  Orme 
prior,  tuis  postulationibus  clemenler  annuimus,   et 
Ringstadensem  Bcclesiam  cui  Deo  auctore  prsesides, 
sub  beati  Pctri  et  nostra  protectione  suscipimos, 
eamque  cum   omnibus  suis  pertinentiis  prsesenlis 
privilegii  pagina  communimus,   statuentes  ut  ordo 
monasticus,  qui  secundum  sanctorum  Patrum  Re- 
gulam   ibidem  noscitur  institutus,  futuris  perpetuis 
temporibus  inviolabiliter  inibi  conservetur.  Qusecun- 
B  que  prseterea  idem  venerabilis  locus  inprsesentiarum 
juste  et  canonice  possidet,  aut  in  futurom  conces- 
sione  pontificum,   largitione   regum  et  principum, 
oblatione  fidelium,  seu  aliisjustismodis,  Deo  propi- 
tio,  poterit  adipisci,  firma  tibi  tuisque  successori- 
bus,  et  illibata  permaneanl.  Sancimus  etiam  ut  nul- 
lus   fratrum   ejusdem  loci  post  factam  apud  vos 
professionem  absque  licentia  prioris   et  capituli,  ad 
alium  locum  audeat  transmigrare,  nec  discedentem 
prsesumat  aliquis  retinere,  qui  nimirum  terlio  evo- 
catus,  si  redire  nolnerit  vel  contempserit,  prior  qui 
pro  tempore  fuerit,  canonicam   in  eum  sententiam 
proferendi  habeat  facultatem.  Decemimus  ergo  ut 
nulli  omnino  hominum  fas  sit  prsefatam  vestram  ec- 
clesiam  temere  perturbare,  aut  ejus  possessiones 
n  auferre  vel  ablatas  retinere,  minuere,  seu  quibuslibet 
molestiis  fatigare,  sed  omnia  integra  conserventur 
eorum,  pro  quorum  gubematione  et  suslentaiione 
concessa  sunt,  usibus  profutura,  salva  nimirum  ju- 
stitia  canonica  atque  reverentia  dioecesani  episcopi. 
Si  qua  sane  in  postemm  ecclesiastica  saecnlarisve 
persona,  hanc  nostrse  constitntionis  paginam  sciens, 
contra  eam  temere  venire  tentaverit,  secundo  ter- 
tiove  commonita,  si  non  congme  eatisfecerit,  pote- 
statis  honorisque  sui  dignitate  careat,  reamque  se 
divino  judicio  existere  de  perpetrata  iniquitate  co- 
gnoscat,  et  a  sanctissimo  corpore  et  sanguine  Dei  et 
Domini  Redemptoris  nostri  Jesu  Christi  aliena  fiat, 
atquein  extremo  examine  districtae  ultioni  subjaceat. 
Cunctis  aulem  eidem  loco  sua  jura  servantibus  sit 
r^  pax  Domini  nostri  Jesu  Christi,  quatenus  et  hic  fru- 
ctum  bonae  actionis  percipiant,  et  apud  districtum 
judicem  prsemia    seterose  pacis  inveniant.   Ameo, 
amen^  amen. 

Ego  Tnnocontius  Catholicae  Ecclesise  episcopus 
Mppr.  ss. 

Ego  iEgidius  Tusculanos  episcopus  Mppr.  ss. 

Ego  BB.  presbyter  cardinalis  tituli  Apostolorum 
Mppr.  ss. 

Ego  ConraduR  episcopus  Sabinensis  Mppr.  ss. 

Ego  Guido  diaconus  cardinalis  sanctomm  Cosmse 
et  Damiani  juxta  templum  Romuli  Mppr.  ss. 

Ego  Crescentius  cardinalis  tituli  sanctorum  Mar- 
cellini  et  Petri  Mppr.  ss. 


i07 


INNOCENTII  II  PAPJE 


408 


Ego  Coines  presbyter  card.  tituli  Eudoxii  Mppr.  ss.  A  pra3terea  cum  omnibus  terminis  suis,  de  quo  Oxo- 


Ego  Gripho  presbyter  card.  titnli  pastoris  Mppr. 
subs. 

Ego  Lucas  presbyter  card.  lit.  sanclorum  Lau- 
rentii  et  Pauli,  Mppr.  ss. 

Ego  Cbrysogonus  presbyter  card.  tit.  Praxedis 
Mppr.  ss. 

Datum  Laterani  per  manum  Aimerici  sanct®  Ro- 
manaeEcclesiaediaconicardinaliset  cancellarii;  RaL 
Martii,  indict.  ii,  Incarnationis  Doroinicse  anno  1139, 
ponlificatus  vero  domni  Innocentii  II  papse  anno  ix. 

CCCLVIL 

Ad  Bernardum  episcopum  Seguntinum, 

(Anno  1139,  Martii  6.) 

[LopfiRRASz,  Descripcion  di  Osma,  III,  P*  18. | 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 
nerabili  fratri  Bernardo  Saguntinoepiscopo,  ejusque 
successoribus  canonice  instituendis,  in  perpetuum. 

Suscepti  regiminis  cura  coropellimur  qu»  ad  pa- 
cem  ecclesiaruro  pertinent  constituere,  et  earum 
quieti  auctore  Domino  providere,  nec  dubium  quod 
ex  commisso  officio  ita  nos  convenit  paternorum 
canonum  decreta  librare,  ut  unicuique  Ecclesiae  sua 
jura  serventur,  et  quse  a  fratribus  nostris  regu- 
lariter  fiunt,  firma  et  inconcussa  stabiliiate  firmen- 
tur,  cujus  rei  gratia,  venerabilis  fraler  Bernarde 
episcope,  tuis  petitionibus  ciementer  annuimus,  et 
decisiones  controversis,  quse  pro  villa  Soria  inter 
te  ac   fratres  nostros  Michaelem  Tirasonensera   et 


mensis  episcopus  querimoniam  faciebat.  Porro  eidem 
Oxomensi  concessum  est  habere  Soriam  integram, 
cum   omnibus  terminis  suis,    de  qua   controversia 
fuerat  agitata  et  monasterium  Sanctae  Mariae  de  Bo- 
maio,  ac  regales  decimationes  ejusdem  ville,  quae 
juris  fuerant  Saguntinse  Ecclesi».  Quae  omnia  sicut 
ab  eodem  filio  nostro  Guidone  statuta  sunt,  favoris 
nostris  muniroine  roboramas.  Quascunque  prseterea 
posser^siones,   qusecunque  bona  Saguntina  Ecclesia 
inprsesentiaruro  jusle  et  canonice   possidet,   aut  in 
futurum  concessione  pontificumy  liberalitale  regum 
vel  principum,  oblatione  fideliumy  seu  aliis  justis 
modis,  Domino  propitio,  poterit  adipisci,  firma  tibi 
tuisque  succesoribus  et  illibata  permaneant.  In  qui- 
Q  bus  haec  propriis   duximus  exprimenda  vocabulis  : 
Medinam  videlicet,  Molinam,  Sanctum  Justum,  Alen- 
tiaro,  ambos  Catlejones  cum  pertinentiis  suis.  De 
regalibus   quoque  redditibus  decimationes  in   toto 
episcopatu,  salinas,  molendinoa,   necnon  Seronem 
castellum  cum  omnibus  tcrminis  suis.  Decernimus 
ergoutnulli  omnino  hominum  fassitpraefataro  Sagun- 
tinaro  ecclesiaro  super  bac  noslra  concessione  atque 
confirroatione   temere  perturbare,  aut  ejus  posses- 
siones  auferre,   vel  ablatas  retinere,  minuere,   seu 
quibuslibet  molestiis  fatigare  ;   sic  omnia  integra 
conserventur  eorum,  pro  quorum  gubernalione  et 
sustentatione  concessa  sunt,  usibus  omnimodis  pro- 
futura.  Si  qua  sive  in  posterum  ecclesiastica  saecu- 


larisve  persona,  banc  nostrae  constitutionis  pagioam 
Bertrandum    Oxomensem  episcopos   agebatur,  fa-      gciens,  contra  eam  venire  tentaverit  usu  temerario, 

ctam  per   discretionem  dilecti  filii  nostri  Guidonis  ti  „^«._^^  .«.«;^„«  «^^ :»•   .:  «^«  «^ «  .«.;.f.. 

sanctde  Romanae  Ecclesiae  diaconi  cardinalis   tunc 


apostolicae  sedis  legati,  cum  consilio  iilustris  viri 
Aldephonsi  Hispaniarum  regis,  necnon  archiepisco- 
porum,  episcoporum,  abbatum  et  aliorum  religioso- 
rum  ac  sapientium  virorum,  qui  ad  concilium  Bur- 
giense  convenerant,  auctoritate  apoatolica  confir- 
roamus  et  perpetuis  futuris  temporibus  rata  manere 
sancirous,  ut  videlicet  de  his  quae  Saguntinse  Eccle- 
aiae  pertinebant,  Tirasonensis  ecclesia  possideret 
Calataind,  Borovia,  Alcazar,  cum  omnibus  terminis 
earumdem  villarum,  majorero  ecclesiaro  de  Calataind, 
curo  omnibus  haereditatibus  suis,  el  baereditates 
quas  ibidem  emisse  dignosceris.  Olbegaro  villaro 
felicem,  quae  est  inter  Colaticid,  et  Darocam  villam 
quae  dicitur Salas  prope  Olbegam.Reservatis  nimirum  D      Ego  Conradus,  Sabinensis  episcopus  subscripsi  f. 


secundo  tertiove  commonita,  si  non  congrue  satisfe« 
cerit,  potcstatis  honorisque  sui  dignitate  careat, 
reamque  se  divino  judicio  existere  de  perpetrata 
iniquitate  cognoscat,  et  a  sacratissimo  corpore  ac 
sanguine  Dei  et  Redemptoris  nostri  Jesu  Christi 
aliena  fiat,  atque  in  extremo  examine  districtae  n1- 
tioni  subjaceat.  Cunctis  autero  eidem  loco  sua  jura 
servantibus  sit  pax  Doroini  nostri  Jesu  Christi,  qua- 
tenus  et  hic  fructum  bonae  actionis  percipiant,  et 
apud  districlum  judicem  praemia  seternae  pacis  inve- 
niant.  Amen,  amen,  amen. 

AdJUVA   NOS  DeUS,    SALUTARIS  N08TER. 

Ego  Innocentius  catholicae  Ecclesiae   episcopus, 
subscripsi  -f-. 


ad  proprietatem  Saguntinae  ecclesiaeduobus  castellis, 
Deza  videlicet  inter  Calatinb  et  Almazanum,  et 
Fariza  inter  Calataind  etMedinam.  Tibivero,  vene- 
rabilis  in  Domino  frater  Bernarde  episcope,  de  jure 
Oxomensis  ecclesiae  babere  concessum  est,  Ailonem, 
cum  omnibus  terminis  suia  et  baereditates  quas  ibi 
ejusdem  loci  habebat  episcopus,  Aguileram,  castel- 
lum  de  Galbe,  medietatem  Aldeae,  quae  dicitur  Uce- 
ras,  Caraceoam  cum  omniJsus  Aldeis  suis,  cum  duo- 
bus  monasteriis  Sancti  Salvatoris,  et  Sanctae  Mariae 
de  Tierroes,  vadum  de  rege,  Aquileram  Bcrlangam 
cum  oronibus  terminis  auis  et  curo  monasterio  San- 
eti  Banduli,  Veloroazac,  et  Barcam,    Almasanuin 


Ego  Thedwinus  Sanclae  Rufinae  episcopus  sub- 
scripsi  •{•. 

Ego  Bemardus  presbyler  cardinalis  tituli  Sanetas 
Crucis  in  Hierusalem,  subscnpsi  -|% 

Ego  Angelus  prepbyter  cardioalis  tituli  Sancti 
Laurentii  in  Luciua,  subscrip.  -f-. 

Ego  Lucas  presbyter  cardinalis  tituli  Sanctorum 
Joannis  et  Pauli,  subscrip.  f. 

Ego  Martinus,  presbyter  cardinalis  lituli  sancti 
Stephani  in  Caelio  monte,  subscrip.  f . 

EgQ  Guido  Sanctae  Romanae  Eeclesiee  indignus  sa- 
cerdos,  subscrip.  f . 


409 


EPISTOLiE  ET  PRIVILEGIA 


410 


Ego  Ibo  presbytercardinalis  Sancti  Laurentii  in  A 
Daroaso  subscrip.  f, 

£go  Cbrisobonus  presbyter  cardinalis  Juli  Pra- 
xedisy  subscrip.  f. 

Sgo  Gregorius  diaconuscardinalis  Sanctarum  Ser- 
gii  ct  Bacchi  subscrip.  -{-. 

Kgo  Otho  diaconus  cardinalis  Sancti  Gregorii  ad 
yeJum  Aureum,  subscrip.  f . 

figo  Guido  diaconas  cardinalis  Sanctorum  Cosmse 
et  Damiani  juxta  lemplum  Romuli,  subscrip.  f . 

Ego  Ubaldus  diaconus  cardioalis  Sanctae  Mariae 
io  Yia  Lata  sub.scrip.  f . 

Ego  Berardus  diaconus  cardinalis  Sancta  Mariae 
in  Donicasubscrip.  f. 

Ego  Ubaldus  diaconus  cardinalis  Sancti  Adriani, 
subscrip.  -f-.  P 

Daium  Laterani  per  manum  Aimerici  sanctse  Ro- 
manae  Ecclesiae  diaconi  cardinalis  et  cancellarii  se- 
cundo  Nonas  Martii,  indictione  Romana,  Inoarna- 
tionis  Dominicae  anno  1137,  poctiBcatus  verolnno- 
centiz  secundi  papse  annonono. 

Ego  Raimundtis  Toletanvs  archiepiscopus  Hispa- 
niarum  primas,  inspexi  diligenier  originale  istius 
transeriptifet  bullamy  e  t  titulum,  et  inveni  ita  con- 
tineri  verbo  ad  verbum  secundum  omnium  inter- 
frelationes  in  ipso  originali,  sicut  continetur  in 
uto  transcripto. 

Ego  G.  episcopus  Segoviensis  inspexi  diligenter 
originale  istius  transcripti,  et  bullamy  et  inveni  ita 
contineriverbo  adverbumsecundumomnium  inter- 
pretationes  in  ipsooiiginali,  sicut  contineturin  isto 
transcripto. 

CCCLVIII.  C 

MonasteriiLueellensispossessiones^  petente  Ortlie' 
bo,  episcopo  BasHiemi,  confirmat. 

(Anno  1139,  Mart.  18.  —  Fragmentum.) 

[Bbrnardini,  Epi/om^  Fest.  Ltt^.,24.] 

CCCLIX. 

Friiilegium  pro  monasterio  Lacensi. 

fAnno  1139,  Mart.  23.) 

[GuNTHER,  Cod.diplom.A,  241. J 

Innocbntius  episcopusy  servus  servorum  Dci,  di- 

lecto  filio  GiSELBERTo  abbati   monasterii  Lacensis, 

quod  in  Treverensi   parochia  situm    est,   ejusque 

successoribus   regulariter  substituendis  in   perpe- 

tuum. 

Ad  hoc  in  apostolicae  sedis   specula,   disponente 
Domino,  constituti  esse  conspicimur,  ut  religiosas  j) 
diligamus  personas,  et,  ne  loca    eorum  pravorum 

hominum  agitentur  incursibus,  tuitione  propitiade- 
fensare,  quatenus  sic  divina  disponente  clemcntia 
Patres  vocamur  in  nomine,  ita  nihilominuscompro- 
bemur  in  opere.  Eapropler,  dilecte  in  Domine  fili 
Gisleberte  abbas,  tuis  et  fratrum  tuorum  justis  po- 
stulationibus  annuentes,  Lacense  monasterium,  cui 
auctore  Domino  praesides,  sub  apostolicae  sedis  lu- 
tela  ac  protecti^ne  suscipimus  atque  prsesentis  scri- 
pH  pagina  communimus,  in  primis  siquidem  sta- 
toentes  ut  ordo  monasticus  in  eodem  loco,  secundum 
beati  Benedicti  Regulam  et  normam  Cluniacensis 
BKmaateriiy  futaris  perpetuii  temporibus  inviolabili' 


ler  conservetur.  Nulli  etiam  facultas  sit,  poit  factam 
apud  vos  professionem,  absque  abbatis  et  fratrum 
licentia  majoris  vel  minoris  religionis  obtentu,  ad 
locum  alium  transmigrare,  discedentem  vero  nuUus 
abbas  vel  alius  quilibet  audeat  retinere.  Prohibe- 
mus  insuper  et  sub  p<sna  honoris  tibi  tuisque  suc- 
cessoribus  interdicimus  bona  monasterii  alicui  In 
beneficium  tradere.  et  ea  quaeprocommuni  utilitate 
vobis  concessa  simt  aliis  usibus  applicare  ;  sed  et 
nec  alicui  fas  sit  in  eodem  monasterio  vel  circa 
ipsum  aliqando  habitare,  vel  denum  ad  habitan- 
dum  construere,  exceptis  monachis  ipsius  loci  ser* 
vitio  deputatis,  vel  inanlca  deputanis.  Obeunte 
veio  te  nunc  ejusdem  lociabbate  vel  tuorum  quo- 
libet  successorum,  nullus  inihi  qualibet  subreptionis 
astutia  seu  violentia  praeponatur,  nisi  quem  fratres 
communi  consensu,  vcl  pars  consilii  sanioris,  se- 
cundum  Dei  limorem  et  beali  Benedicti  Regulam, 
de  eodem  coUegiO;  vel  de  alieno,  si  (quod  absit  !) 
inter  eos  idoneus  repertus  non  fuerit,  praeviderint 
eligendum.  Sane  chrisma,  oleum  sacrum,  consecra- 
tiones  altarium,  vel  basilicarum,  ordinationes  mo- 
nachorum,  vel  clericorum,  qui  ad  sacros  ordines 
fuerint  promovendi,  a  dioecesano  suscipiatis  epi- 
scopo,  si  quidcm  Calholicus  fuerit,  et  gratiam  sedis 
apostolicae  habuerit,  et  si  ea  gralis  et  absque  pra- 
vitate  aliqua  voluerit  exhtbere.  Alioquin  Catholi- 
cum  quera  mMlueritis  adeatis  antistitem,  qui  nimi- 
rum  nostra  fultus  auctoritate,  quod  postulatur  in- 
dulgeat.  Sepulturam  quoqueipsius  loci  liberam  esse 
coDcedimus,  ut  eorum  qui  se  illic  sepeliri  delibera- 
verint,  devotioni  et  extremse  voluntali,  nisi  forte 
excommunicati  sint,  nuUus  obsistat,  salvo  jure  ma- 
tricis  ecclesiae.  Missas  vero  publicasvelstationesin- 
ipso  monasterio  sine  abbatis  et  fratrum  voluntate 
ab  episcopis  minime  celebrentur,  ne  in  servorum 
Dei  recessibus  popularibus  occasio  praebeatur  ulla 
conventibus.  Adjicimus  etiam  ut  pro  communi   pa- 

rochiae  interdicto,  monasterium  ipsumadivini»  non 
vacet  officiis,  sed  in  eo,  januis  clausis  et  exclusis 
excommunicatis  et  interdictis,  debita  omnipotenti 
Deo  persolvantur  officia.  Porro  advocatus  ejusdem 
monasterii,  qui  pro  tempore  fuerit,  extra  constitu- 
tionem  et  scriptum  Henrici  et  Sigefridi  comitum 
palatinorum  et  fundatorum  ipsius  loci,  nihil  in 
eodem  loco  praesumat.  Qui  etiam  si  (quod  absit  !) 
inutilis  apparuerit,  eumdem  vobisliceat  amovere,et 
alium  substituere.  Statuimus  etiam  ut  quascunque 
possessiones,  quaecunque  bona  idem   monasterium 

impraesentiarum  juste  et  legitime  possidet,  aut  in 
futurum  concessione  ponlificum,  liberalitate  regum 
vel  principum,  oblatione  fidelium,  seu  aliis  justis 
modis,  auxiliaole  Deo  poterit  adipisci,  vobis  ia 
perpetuum  praesenti  privilegio  confirmata  et  iiiibata 
consistaiit.  In  quibus  haec  propriis  vocabulis  duxi- 
mus  exprimenda :  in  primis  ipsum  locum  qui  Lacus 
vocatur,  in  quod  idem  coenobium  a  praefato  Henrico 
nobili  palatino  comite,  et  Athelheide  uxore  sua 
prsecipite  constat  esse  constructum,    iiberam  ab 


411 


omai  jareet  poteslate  saeculari ;  ecclesiam  Sancti  A 
Dionysii  in  Crolb,  villtm  insuper,  aomine  Bella 
Reida,  Alchena,  Willeberge,  Crolh,  Beylendorp 
cum  suis  omnibus  pertinentiis,  a  praediclo  Henrico 
vobis  dono  coUatum,  quator  mansos  in  Croth,  et 
Meylem  in  Brabanl  ex  dono  Sygefridi  palatini  co- 
mitis  ;  unum  mansum  in  Chrot,  a  nobili  viro  Guil- 
lelmo  palatino  comite,  et  matre  ejus  Gertrude, 
consentiente  Roberto  milite,  qui  illum  ab  ipsis  ia 
feudum  babuerat,  vobis  donatum  ;  aliodiuro  in  Mo- 
sella  quod  Neuim  dicitur,  cum  suis  appendiciis, 
quod  Bertramnus  abbas  Sancti  Ainulii  Metensis 
cum  consensu  venerabilis  fratris  nostri  Stephani, 
ipsius  civitatis  episcopi,  atque  capituli  sui  vestro 
coenobio  congruo  pretio  vendidit,  pro  quod  aliud 
suae  ecclesiae  commodius  prsediom  noscitur  acqui-  B 
sisse  ;  ailodium  in  Evernaco,  a  Joanne  milite  et  ejus 
uxore  Metilde  vobis  donatum  ;  vineas  in  Winningia 
et  in  Leia,  ab  Hunge  aliisque  fidelibus  vobis  colla- 
tas  ;  in  Andcrnaco,  in  Ludenstorp,  in  Hamersleni 
a  recolende  memorise  Friderico  Coloniensi  archi- 
episcopo  vobis  coilatas  ;  prsedium  in  Wadenhem  ab 
Embricone  donatum  ;  curtim  Budenarde,  ab  Henrico 
et  suis  fratribus  et  a  Wamero  et  fratribus  gjus 
vobis  donatam  ;  agros  et  vincas  quas  in  Luzinc  et 
in  Menedich  ;  allodium  in  Pomero  a  Roberto  milite 
vobis  donatam  ;  curtim  Hardenhaga,  cum  mancipiis 
et  foreslis  a  Meiogodo,  Ernesto  et  Erlewino  vobis 
donatum  ;  mansum  in  Aldendrop  ab  Alberto  do- 
natum  ;  item,  allodium  in  Glensa  ex  eleemosyna 


INNOCENTII  II  PAPiE  ^«i 

Ego  Theodewinus  Silvse  Candidae  episcopus 

Ego  Gerardus  presbyter  cardinalis  titulo  Sanctse 
Crucis  in  Jerusalem. 

Ego  Lucas  presbyter  cardinalis  titulo  S.  Joannis 
et  Pauli. 

Ego  Crisogonus  presbyter  cardinalistituloSanctse 
Praxcdis. 

Datum  Laterani  per  manum  Tioterici  saoctae  Ro- 
manae  Ecclesifle  diaconi  cardinalis  et  caticellarii,  x 
Kal.  Apnlis,  indictione  ii,  Incamationis  Dominicae 
anno  1138,  pontificatusdomni  Innocentii  pap»  II 
anno  x. 

CCCLX. 


Wikardum  abbatem  Pontiniacensemejuiquemona- 
sterium  iedis  apostolicoB  privilegio  communit. 

(Anno  1139,  Mart.  24.) 

\GalL  Christ,,  XH,  Instr.  111.] 

Innocbntius  episcopuS;  8er\'us  servorum  Dei, 
dilecto  fiiio  Wikardo  Pontiniacensi  abbali  ejusque 
sucessoribus  regulariter  substituendis  in  perpe- 
tuum. 

Omnipotenti  Domino,  cujus  melior  est  misericor- 
dia  super  vitas,  gratiarum  actiones  referimus,  qui 
tanta  religione  et  honestatis  nitore  Pontiniaeense 
monasterium  decoravit  ut  non  solum  vicina  loca, 
sed  etiam  remota  devestrae  conversationis  exemplo 
laudabiliter  illustrentur  et  ad  meliora  qusequese- 
ctanda  pariter  informentur.  Quamobrem,  dilecte  in 
Domino  fili  Wicarde  abbas,personamtuamarctioris 


Folcoldi,  mansum  in  Wassenacoex  dono  Embriconis  Q  charitatis  brachiis  amplectentcs,  tuis  desideriis  de- 

•i».  •  •        ♦wr  «  3         *  .  ^     • __      .  .  .  _  ... 


roiJitis  ;  iu  Werchenrededuosmansosexeieemosyna 
Hermanni  comitis  ;  vineas  in  Cuchema  et  mansum 
in  Wiire,  ex  dono  Theoderici  ;  vineas  in  Mudhena, 
mansum  a  Rudolfo  milite  donatum,  dimidium  man- 
sum,  et  dimidian  partem  lacus,  a  Gerardo  comite 
do.iatum*  Decemimus  ergo  ut  nulii  omnino  homi- 
nom  liceat  prxfatum  cosnobium  temere  perlurbare, 
aut  ejus  possessiones  auferre,  vel  ablatas  retinere, 
minuere,  aut  aliquibus  vexationibus  fatigare,  sed 
omnia  integra  conserventur,  vestris  ac  pauperum 
usibus  profutura.  Si  quis  igitur  in  postemm  archi- 
episcopus,  episcopus,  rex,  vel  cujuslibet  ordinis 
priuceps,  seu  quaelibet  ecclesiastica  sflecularisve  per- 
sona,  banc  nostrae  constitutionis  paginam  sciens, 


bita  benignitate  annuimus  et  Ponliniacense  mona- 
sterium,  cui  Deo  auctore  praeesse  dignosceris,  apo- 
stolicse  sedis  privilegio  communimus,  slatuentes  ut 
quascunque  possessiones,  quaecunque  bona  idem 
vcnerabiiis  et  Deo  amabilislocusimpraesentiarumca- 
nonice  pobsidet,  aut  in  futurum  concessiooe  ponti* 
ficum,  largilione  regum  vel  principum,  oblatione 
fidelium,  seu  aliis  justis  modis,  Deo  propitio,  poterit 
adipisci,  firma  tibi  tuisque  successoribus  et  illibaia 
permaneant.  In  quibus  hec  propriis  duximus  expri- 
menda  vocabulis,  terras  videlicet  Dochiaci  et  Cre- 
ciaci  quas  utique  canonici  S.  Floreotini  per  manum 
atque  scriptum  fratris  nostri  Henrici  Senoniensis 
archiepiscopi  Pontiniacensi  monasterio  jure  perpe* 


contra  eam  temere  venire  tentaverit,   secundo  ter-  D  tuo  concessemnl,  quod  etipsum  abbas  S.  Germani 

«:^..  ^  -.^— «,_^_:*«.     ^i  ^^_  ^...-____^   __»i_r^^^_;4       __4_  .      ..      •     •  •  •»    i_ n i__:a     ^t. 


tiove  commonita,  si  non  congrue  satisfecerit,  pote- 
statis  honorisque  sui  dignitate  careat,  reamque  se 
divino  judicio  existere  de  perpetrata  iniquitate  co- 
gnoscat,  et  a  sacratissimo  corpore  ac  sanguine  Dei 
et  Domini  Redemptoris  nostri  Jesu  Christi  aliena 
fiat,  atque  in  extremo  examine  districtae  ultioni 
subjaceal.  Cunctis  autem  eidemloco  sua  jura  ser- 
▼antibus  sit  pax  Domini  nostri  Jesu  Cbristi,  quate- 
Dus  et  hic  fructum  bonae  actionis  percipiant,  et 
apud  districtum  judicem  praemia  seterafle  pacis  in- 
veniant.  Amen,  amen,  amen. 

Ego  Innocentius  Catholica  Ecclesiae  episcopus. 
Ego  Conradus  Sabinensis  episcopus. 


Antissiodorensis  cum  suo  capitulo  coliaudavit  et 
scripto  flrmavit.  Concambium  quoque  terrse  Sancti 
Martini  Cableiacensis,  quae  in  parochia  Laginiaci 
sita  est,  pro  terra  Hugonis  de  Merliniaoo  et  Hum- 
baldo  prsepositi,  quse  sita  est  in  territorio  Cableia- 
censi.  Grangiam  iasuper  Chailiaci  cum  omnibus  ter- 
ris  ad  eam  perlinentibus,  et  quidquid  in  silva  Othe 
eidem  ecclesi®  dooatum,  velabealegitime  emptum 
est,  vobis  nihilominus  confirmamus.  Nulli  ergo 
hominum  fas  sit  prsefatum  monasterium  temere 
perturbare  aut  ejus  possessiones  auferre,  vel  abla- 
tas  retinere,  miaoere,  seu  quibuslibet  molestiis  fati- 
gare,  sed  omnia  integra  conserventor  eoniro,  pro 


413  EPISTOLE  ET  PRIVILEGU.  414 

qnoram  gubernatione  et  sustenlatione  concessa  sunt,  A  num  nequitias  aposlolici  pri\rilegii  robore  communl- 


usibu3  omnimodis  profutura. 

Si  qua  sane  in  posterum  ecclesiastica  saecularisve 
persona,  hanc  nostrse  constitutionis  paginaro,  scieos 
contra  eam  temere  venire  tentaverit,  secundo  ter- 
tiove  commonita,  nisi  reatum  suum  congrua  satis- 
factione  correxerit,  potestatis  honorisque  sui  peri- 
Cttlum  patiatur,  et  a  sacratissimo  corpore  ac  san- 
guine  Dei  et  Domini  Redemptoris  nostri  Jesu  Christi 
aliena  iiat.  Conservantes  autem  eidem  loco  quae  sua 
sunt  Omnipotentis  Dei  et  beatorum  Petri  et  Pauli 
apostolorum  ejus  gratiam  consequantur.  Amen, 
amen,  amen. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Eccies>i8e  episcopus 
subscripsi. 


mus,  statuentes  ut  quascunque  possessiones,  quse- 
cunque  boua  idem  ctt*Dobium  impra&sentiarum  juste 
et  canouice  possidet,  aut  in  futururo  concessione 
pontificum,Iargitione  regum  vel  principum,oblatione 
fidelium,  seu  aliis  justis  modis  Deo  propitio  poterit 
adipisci,  firma  tibi  tuisque  successoribus  et  illibata 
permaneant.  In  quibus  haec  propriis  duximus  expri- 
menda  vocabuiis :  videlicet  castellum  Carpinetum,ca. 
stellum  Fara  cum  pertineutiis  suis,  ecciesiam  quoque 
S.  Yitalis,  S.  Michaelis,  S.  Joannis,  Sanctae  Mariae, 
S.  Peregrini,  S.Nicolai  de  Vicolo,  ecclesiam  S.  Mariae 
in  SereneOfCCcIesias  S.  Mariae,  S.F^Iicis  in  Caluniano 
cum  pertinentiis  suis,  ecclesiam  S.  Cbrislophori,  et 
S.  Mariae   in  Genestrulo,    ecclesiam  S.    Nicolai , 


Ego  Theodewinus  Silvae  Candidae  episcopus  SS.  B  S.  Justi  de  caslelio  Occetano,  ecclesiam  S.  Mariae 


Ego  Anselmus  presbyter  cardinalis  tit.  S.  Lau- 
rentii  in  Lucina  ss. 

Ego  Lucas  presbyter  cardinalis  tituli  SS.  Joannis 
et  Pauli  88. 

Ego  Guido  S,  Romanae  Ecclesioe  indignus  sacer- 
dos  S8. 

Ego  Ivo  presbyter  cardinalis  S.  Laurentii  tit. 
Damasi  ss. 

Ego  Martinus  presbyter  cardinalis  tit.  S.  Stephani 
in  Caeiio  Monte  ss. 

Ego  Azo  presbyter  cardinalis  tiluli  S.  Anasta- 

siae  88. 
Bgo  Grisogonus  presbyter  card.  lituli  S.  Praxc- 

dis  88. 

Ego  Gregorius  diaconus  cardinalis  SS.  Sergii  et 
Barcbi  sa. 

Ego  Otto  diaconus  cardinalis  S.  Georgii  ad  Yelum 
Aurearo^  ss. 

Ego  Guido  diaconus  cardinalis  SS.  Cosmac  et 
Damiani  ss. 

Datum  Laterani  per  manum  Aimerici  S.  R.  E. 
diacooi  cardinalis  et  cancellarii ,  ix  Kal.  Aprilis , 
indict.  u,  Incarnat.  Dominicae  anno  1138,  pontifica- 
tus  vero  domni  Innoeentii  papae  II  anno  x. 

CCCLXI. 

Mmasteriutn  S.Bartholomasi  {dieec.Pennensis)  tucn- 
dum  suscipit  et  ejus  bona  juraque  confirmat. 

XAnno  1139,  Mart.  2V) 
[Aneedota  Vghelliana,Z^{.] 

iNNpcKZVTius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lecto  filio  JoANNi  abbati  Sancti  Bartholomaei,  quod 
in  Peonensi  parochia  situm  est,  ejusq[ue  fratribus 
regalariter  lubstitaendis  in  perpetuum. 

Piae  postulatio  voluntatis  efft;ctu  debet  prosequente 
eompleri ,  ot  et  devotionis  sinceritas  laudabiliter 
enitescat,  etuUlitas  postulata  vires  indubitanter  assu- 
mat.  Eapropter,  dilecte  in  Domino  fili  Joannes  abbas^ 
tois  jnstis  postulationibus  praebentes  assensum,  mo- 
nasterium  Beati  Bartholomaei,  cui  auctoriiatc  divina 
prseesae  digaosceris,  sub  beati  Petri  tutela  et  nostra 
proteetioDe  soscipimus,  et  eontra  pravorum  homi- 


Britulensis,  ecclesiam  S.  Laurentii  de  Fabrica,  et 
Joannis  in  Balneo,  S.  Laurentii  Unicani,  ecclesiam 
S.  Mariae  in  Plauo,  S.  Mariae  in  Cellulis  cum  per- 
tinentiis  su.s.  Earum  sane  chrisma,  oleumsanctum, 
consecrationes  allarium,  bencdictiones  clericorum 
a  dioecesano  suscipietis  episcopo,  siquidem  Catholi- 
cus  fuerit,  et  gratiam  atque  communionem  aposto- 
lioae  sedis  habuent,  eamque  gratis,  et  sine  pravitate 
vobis  voluerit  exhibere.  Alioquin  Catholicum  quem- 
cunque  malueritis  adeatis  antistitem ,  qui  vobis 
postulata  indulgeat.  Obeunte  vero  te  nunc  ejusdem 
loci  abbate,  vel  tuorumquolibetsuccessorum,  nullus 
ibi  qualibet  subreptionis  astutia  seu  violentia  prse- 
ponatur,  nisi  quem  fratrum  communi  assensu,  vel 
Q  fratrum  parssanioris  consiliisecundumDeilimorem, 
et  beati  Benedicii  Regulam  providerit  eligendum,  a 
Romano  semper  pontifice  consecrandum.  Sepultu- 
ram  quoque  ejusdem  loci  omnino  liberam  esse 
decerniraus,  ut  eos  qui  se  illic  sepeliri  deliberave- 
rint,  devotioni  et  extremae  voluntati  ^  nisi  forte 
excommunicati  sint,  nullus  obsistat.  Nulli  ergo  ho- 
minum  fas  sit  praedictum  coenobium  lemere  pertur- 
bare,  aut  ejus  possessiones  auferre,  vel  ablatas  reti- 
nere,  minuere,  vei  lemerariis  vcxationibus  fatigare, 
sed  omnia  integraconservenlureorum,  pro  quorum 
sustentatione  et  gubernatione  concessa  sunt,  usibus 
omnimodisprofutura.  Siqua  igitur  in  posterum,  etc. 
Amen,  amea,  Amen. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus  ss, 
D      Ego  Corradus  Sabinensis  episcopus  ss. 

Ego  Guido  Tiburtinus  episcopus  ss. 

Ego  Gerardus  presb.  card.  tit.  S.  Crucis  in  Jeru- 
salem  ss. 

Ego  Lucas  presb.  card.  tit.  S.  Joannis  et  Pau- 
li  ss. 

Ego  Martius  presb.  card.  tit.  S.  Stephani  ss. 

Ego  Aiiselmus  presb.  card.  tit.  S.  Laurentii  in 
Lucina  ss. 

Datum  Laterani  per  manuro  Airoerici  S.  R.  E« 
diac,  card.  et  cancellarii,  vniKal.  Aprilis,  indict.  i, 
Incarnationis  Dominicae  1138,  pontificatus  vero  do- 
mini  Innocentii  PP.  II  anno  ix. 


415 


INNOCENTII  II  PAPiE 


416 


CCCLXII. 

Privilegium  pro  eeclesia  Formbacensi. 

(Anno  1159,  Bfart.  29.) 
[Manumenta  Bolca,  IV,  p.  130.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lecto  filio  DiETRico  abbati  Formbacensis  ecclesiae 
ejusque  successoribus  regulariter  substituendis , 
in  perpetuum. 

Pia  postulatio  voluntatis  effectu  debel  prosequente 
compleri,  quatenus  et  Hdelis  devotio  laudabiliter 
enitescat,  et  utilitas  postulata  vires  indubitanter 
Assumat.  Hoc  nimirum  intuitu,  dilecte  in  Domino 
fili  Dietrice  abbas,  tuis  petitionibus  clementer  annui- 
mus,  et  Formbacensem  ecclesiam  a  comitibus  bonae 
memorise  Eckberto  et  Udalrico  cognato  suo  libere 
institutam,  cui,  Deo  auctore,  praeesse  dignosceris, 
sub  apostoIicsB  sedis  tutela  et  protectione  suscipi- 
mus  et  libertatis  privilegia  sibi  collata,  auctoritata 
apostolica  confirmaates,  ut  ipsa  abomni  mortalium 
servitio  existat  libera,  et  solummodo  pontifici  Ro  - 
mano  subjaceat,  praesentis  scripti  pagina  constitui- 
mus ;  statuentes  ut  quascunque  possessiones,  quie- 
cunque  bona  eadem  ecclesia  inprsesentiarum  juste 
et  canonice  possidet,  aut  in  futurum  concessione 
pontificum,  largitione  regum  vel  principum,  obla- 
tione  fidelium,  'seu  aliis  justis  modis  Deo  propitio 
poterit  adipisci,  firma  tibi,  tuisque  successoribus  et 
iliibata  permaneant.  In  quibus  bsec  propriis  nomi- 
nibus  duximus  exprimonda  :  parochiam  videlicet 
et  forum  in  Neunkirchcn,  cum  decimis  suis  ;  eccle- 
siam  in  Butten  cum  decimis  ;  ecidesiam  in  Antesin 
cum  decimis,  ecclesiam  in  Echolsingen  cum  decimis ; 
mercatum  quoque  in  Neunkirchen  cum  moneta  et 
omni  utiiitate  quse  inde  poterit  provenire,  quidque 
etiam  juris  eadem  ecclesia  ex  devotione  praedicto- 
rum  comitum  Eckeberti  et  Udalrici,  necnon  Her- 
mani  fratris  ejus  habere  debet,  specialiter  ligna, 
pastum,  sBdificia  et  quaecuuque  adjacentis  forestise 
utensilia  vobis  nihilominus  confirmamus.  Porro  con- 
secrationes  altarium  vel  basilicarum,  ordioationes 
clericorum,  qui  ad  sacros  ordiues  erunt  promovendi, 
a  Pataviensi  episcopo  suscipiantur ;  si  tamen  Catho- 
licus  fuerit,  et  gratiam  atque  communionem  aposto- 
licae  sedis  habuerit,  eaque  vobis  sine  pravitate  et 
exaetione  exhibere  voluerit;  alioquin  liceat  vobis 
Cathoiicum  quemcunque  malueritis  adire  antistitem, 
qui  nostra  fultus  auctoritate,  quod  postulastis  indul- 
geat.  Obeunte  te  nunc  ejusdem  loci  abbate  vel  tuo- 
rum  quolibet  successorum,  nullus  ibi  qualibet  sub- 
reptionis  astutia  sive  volentia  prseponatur,  nisi 
quem  fratres  ipsius  loci  communi  assensu  aut  fra- 
trum  parsconsilii  sanioris,  secundum  Dei  timorem 
et  Beati  Benedicii  Regulam  sibi  elegerint.  Electus 
autcm  non  aliter  nisi  baculo  de  altari  accepto  in- 
vesliatur  :  simili  quoque  modo  advocatus  de  genere 
prsedictorum  comitum  magis  idoneus  communi  fra- 
trum  arbitrio  et  electione  constituatur :  qui  etiaro, 
si  inutilis  apparuerit,eumdem  amovendi  et  loco  ejus 
aiiam  eligeadi  babeatis  facultateni.  Ad  indieiom 


A  autem  hujus  perceptae  aRomana  Ecolesia  libertalls» 
nobis  nostrisque  succeasoribus  unum  oisantium  sin- 
gulis  annis  census  nomine  persoivetis.  Nulli  ergo 
hominum  liceat  prsefatum  nostrum  monasterium 
temere  perturbare,  aut  ejus  psssessiones  auferre, 
vei  ablatas  retinere,  minuere,  seo  quibuslibet  mo- 
lestiis  fatigare,  sed  omoia  integre  conserventur 
eorum,  pro  quorum  gubematioue  et  sustentatione 
concessa  sunt,  usibus  omnimodia  profutura.  Si  qua 
aane  in  posterum  ecclesiaitica  ssecularisve  persona, 
hujus  nostrae  constitutionis  paginam  aeiens^  contra 
eam  temere  venire  tentaverit,  secundo  tertiove  com- 
monita,  nisi  reatum  suum  congrua  satisfactione 
correxerit,  potestatis  houorisque  sui  periculum  pa- 
tiatur,  et  a  sacratissimo  corpore  et  sanguine  Domini 

Q  nostri  Jesu  Christi  aliena  fiat,  atque  in  extremo 
examine  districtae  uitioni  subjaceat.  Conservantes 
autem  haec  omnipotentis  Dei  et  beatorum  Petri  et 
Pauli  apostolorum  ejus  gratiamconsequantur.Amen. 
Datum  Laterani  per  manum  Almerici,  sanctae  Ro- 
manae  Ecclesiae  diaconi  oardinalis  et  canceilarii,  iv 
Kal.  Aprilis,  indictione  ii,  Incamationis  Dominicae 
anno  1139,  pontificatus  doroni  Innocentii  II  papae 
anno  decimo. 

CCCLXUI. 

Privilegium  pro  abbatia  Walburgensi. 

(Anno  1139,  April.  8.) 

[WuRTWBiN,  Nova  su^sid.  t.  VIL  p- 111,  ex  autogra- 
pho  tabularii  seminarii  episcopalis  Argentinen- 
sis.l 

^  iNNOGENTius  cpiscopus,  scrvus  servomm  Dei,  di- 
lecto  filio  DiTMARO  abbati  monasterii  Sanctoram 
apostolorum  Philippi  et  Jacobi.et  Sanctae  Walpurgae 
virginis,  quod  in  Argentinensi  episcopatu  apud 
Sacram  Silvam  situro  est,  ejusque  successoribus 
regulariter  substituendis  in  perpetuum. 

Cum  ex  injuncto  nobis  a  Domino  apostolatus 
officio  Ecclesiarum  et  ecclesiasticarum  personaram 
curam  gerere  debeamus,  illis  tamen  ecclesiis  conve- 
nit  nos  propensius  intendere,  quae  beati  Petri  juris 
existunt  et  ad  ipsum  specialiter  pertinere  noscuntur. 
Proinde,  dilecte  in  Domino  fili  Ditmare  abbas,  tuis 
rationabilibus  postulationibus  clementer  annuimus, 
et  monasterium  Sacrae  Silvae,  cui,  auctore  Deo 
praeesse  dignosceris,  sub  apostolicae  sedis  tutela  et 

^  protectione  susc:pimus,et  apostolicae  aedis  privilegrio 
commuoimus.  Ad  instar  itaque  praedecessoram 
nostrorum  felicia  memoriae  Paschalis,  Calixti  et 
Honorii,  statuimus  ut  quascunque  possessionesy 
quaecunque  bona  a  nobilibus  viris  atque  principibus 
Friderico  duce  et  Petro  ejusdem  loci  fundatoribus, 
seu  ab  aliis  Dei  fidelibus  de  suo  jore  eidem  coenobio 
pia  devotione  collata,  seu  aliis  modis  rationabiliter 
acquisita,  inpraesentiarum  juste  et  legitime  possidet, 
aut  in  futurum  concessione  pontificum,  liberalitate 
regum  et  principum,  oblatione  fidelium,  seu  aliis 
jiutismodis,dictum  monasteriuro,  prsestanie  Domino, 
poterit  adipisci,  firma  tibi  tuisque  suceeasoribus  et 
illibata  permaneant.  6ane  fractoam  et  aidoialioiii 


4i7 


EPISTOLiE  ET  PWVILEGIA 


418 


▼Mtraraiii  quos^  per  totam  Sacre  Silv»  terram  seu  A  Cbristi  aliena  iiat,  atque  in  extremo  examine  di- 


in  aliis  locis,  propriis  laboribus,  sumptibusve  exco- 
litis»  vel  coUigitis,  absque  contradictione  episcopo- 
rum  vel  suorum  ministrorum,  aut  Salsensium  fra- 
trnm  vel  aliorum  hominum,  pacifice  decimas  habea- 
tis.  Rustici  autem  vestri  decimas  suas  presbyteris, 
sed  quorum  parochia  sunt,  libere  reddanl.  Praeterea 
vobis  ac  fratribos  vestris  in  eodem  loco  famulantibus 
confirmarous  usum  ejusdem  SacrsB  Silvap  tam  ad 
aMiificandttm,  quam  ad  calefaciendum  ad  libitum 
toram,  et  usum  aquarum  ad  piscandum,  et  suum 
commodum  faciendum  et  prata  animalibus  vestris 
per  totam  silvam,  quemadmodum  praenominati  filii 
nostri  Henrici  imperatoris,  et  Friderici  ducis  nepotis 
ejus,  et  Petri  comitis  liberalitate  ea  vobis  constat 
esse  coUata.  Sepulluram  quoque  istius  loci  liberam  B 
esse  concedimus,  ut  eorum  qui  se  illic  sepeliri 
deliberaverint,  devotiooi  et  extremae  voluntati,  nisi 
forte  excommunicati  sint,  nuUus  obsistat.  Ut  autem 
iiberiiis  omnipotenti  Domino  et  ferventius  servire 
possitis,  prsesenti  saoctione  firmamus,   ut  defuncto 

nobili  viro  Friderico  duce  qui  nunc  vester  advocatus 
esse  dicitur,  nullus  alius  ibideio  advocatus  de  caetero 
statuatur,  nisi  quem  tu,  vel  successores  tui  cum 
assensu  omnium  fratrum  pro  utilitate  maxima  de- 
ereveritis  statuendum.  Consecrationes  altarium  seu 
basilicarum,  ordinationes  monachorum  seu  clerico- 
rum  virorum,  qui  ad  sacros  ordines  fuerint  promo- 
vendi,  a  dioecesano  suscipiatis  episcopo,  si  quidem 
gratiam  atque  comrouuionem   sedis  apostolicse  ha- 


strictae  ultioni  subjaceat.  Cunctis  autem  eidem  loco 
justa  servantibus  sit  pax  Domini  nostri  Jesn  Christi, 
quatenus  et  hic  fructum  bonse  actionis  percipiant, 
et  apud  districtum  judicem  prsemia  aetcrnae  pacis 
iuveniant.  Amen,  amen,  amen. 

Ego  iDnocenlius  Catholicse  Ecclesiae  episcopus. 

Ego  Chrysogonus  presbyter  cardinalis  tituli  sanctse 
Praxedis  subscripsi. 

Datum  Laterani  per  manum  Aimerici,  sanctae  Ro- 
manse  Ecclesise  diacon.  cardinalls  et  cancellarii,  vi 
Idus  Aprilis,  indictione  secunda,  Incarnationis  Doml- 
nicae  anno  1139,  pontificatus  domni  Innocentii  se* 
cundi  papae  anno  z. 

CCCLXIV. 

Bulla  de  immunUate  Brigantini  cosnohii. 

(Anno  1139,  April.  9.) 

[GalL  Christ,  V,  Instrum.  515.] 

Innocbntius  episcopus,   servus  servorum   Dei, 

dilecto  filio  GEBARDoabbatimonasterii  Brigantiensis, 

ejusque  successoribus  regulariter  substituendis  id 

perpeluum. 

In  apostolicae  sedis  specula,  disponente  Domino, 
constituti,  pro  Ecclesiarum  quieteet  utilitate  alten- 
tam  sollicitudinem  nos  convenit  adhibere,  ut  qui  ad 
ecclesiarum  regimen  assumpti  sumus,  eas,  et  a> 
pravorum  ncquitia  tuearour,  et  nostr^e  defensionis 
muninime  pariter  roborerous.  Eapropter,  dilectc  in 
domino  fili  Gebarde  abbas,  tuis  et  fratrum  tuorum 
juslis  poslulationibus  paterna  benignitate  impertimur 


buerit,  ct  ea  gratis  et  absque  praviiate  aliqua  vo-  C  assensum,  et  monaslerium  Brigantiense,    cui   Deo 


luerit  exhibere  ;  alioquin  iiceat  vobis  Calholicum 
quem  malueritis  adire  antistitem,  qui  nimirum 
auctoritate  sedis  apostolicae#fuItus,  quod  postulatur 
indolgeat.Obeunte  vero  te  nuncejusdem  loci  abbale, 
vel  tuoram  quorurolibet  successorum,  nullus  inibi 
qaalibet  subreptionis  astulia,  vel  violentia  praepona- 
tur,  nisi  quem  fratres  communi  consensu,  vel  pars 
eonsilii  sanioris  de  eodem  collegio,  aut  si  ibi  idoneus^ 
qood  absit !  repertus  non  fuerit,  secuodum  Dei  tiroo- 
rem  et  beati  Benedicti  Regulam  providerint  eligen- 
dom.  Deoeraimus  vero  ut  nulli  omnino  horoinum 
liceat  prsefatum  coenobium  temere  perturbare,  aut 
ejos  possessiones  auferre,  vel  ablatas  retinere,  mi- 
Duere,  aut  temerariis   vcxationibus   fatigare,  sed 


auclore  praesides,  a  nobilibus  viris  Udalrico  bonae 
memoriae  comite,  et  Bertha  uxore  sua  ct  flliis  ipsius 
loci  fundatoribus  beato  Petro  oblatum,  ad  exem- 
plum  praedecessorum  nostroram  sancta  recorda- 
tionis  Gregorii  et  Urbani  Roroanorum  pontificubi 
sub  ejusdem  apostolorum  principis  tutela  et  prote- 
ctione  suscipimus,  ipsumque  cum  omnibus  suis  per* 
tinentiis,  prsesentis  privilegii  pSgina  communimus, 
statueutes  ut  quascunque  possessiones,  quaecuU^ 
que  bona  idem  locus  inpraesentiarum  juste  et  can6- 
nice  possidet«  aul  in  futurum  concessione  pohtili'- 
cum,  largitione  regum  vel  principum,  oblattoiie 
fidelium,  seu  aliis  justis  modis,  Deo  propitio,  poterit 
adipisci,  firma  tibi  tuisque  successoribus  et  illibata 


omnia  integra  conserventur  eoruro,    pro  quorum  j)  permaneant.  Sepulturam  ejusdero  loci  liberam  om- 


gubernatione  ac  sustentatione  concessa  sunt,  usibus 
omnimodis  profotura.  Ad  indicium  autem  perceptae 
higus  a  Romana  Ecdesia  iibertatis  et  quod  idem 
ccenobiam  beati  Petri  juris  existat,  nobis  nostrisque 
saccetsoribus  bizanlium  unum  annis  singulis  persol- 
vetis.  Si  qna  vero  in  foturum  ecclesiastica  saecula- 
risve  persona,  hanc  nostrae  constitntionis  paginam 
sdcoai  eootra  eam  temere  venire  tentaverit,  secundo 
tertiove  commonita,  si  non  satisfactione  congrua 
•meBdaverit^  potestalts  honorisque  sui  dignitate  ca- 

rMl,  reaaiqoe  se  divino  jodicio  existere  de  perpe- 
liHi ioiqiiitmcogaoacat,  et  a  sacratissimo  corpore 
tm  lijeini  nti^elCxwriMi^Bfideflyiigio  nosiri  iestt 


nino  esse  decernimus,  ut  eoram,  qui  iIK6  sepeliri 
deliberaverint,  devotioni  et  extremae  Volontati,  nisi 
forte  excommnnicati  sint,  nuUus  obsistat,  salva  jo- 
stitia  matricis  ecclesiae  ;  si  quas  vero  decimas  pert!- 
nentes  ecclesiis,  quas  habetis  vel  habcbitis,  a  laibiis 
recuperare  assensu  episcoporani,  annoente  Doibikio, 
potueritis,  vestris  perpetuo  usibns  mancipabdas  abs- 
que  omni  episcoporum  contradictione  censemos ;  el 
de  laboribus,  quos  propriis  sumptibus  colitis,  a  vo- 
bis  decimas  exigi  auetoritate  apostoKcaprohibemus ; 
laicos,  seu  clericolis  a  saeculo  fugientes  ad  conver- 
sionem  suscipere  nullios  episcopi,  vel  pr«poarti  con« 
MdicCio  vea  iafaibeat  Obmite  vero  le  bobo  ^jistei 


419 


INNOCENTn  n  PAPJE 


420 


loci  abbate,  vel  taorum  quolibet  successorum  :  nul-  A  lecto  Blio  Litaldo  abbati  monasterii  Sanctae  Mariae 


lus  ibi  qualibet  subreptioms  astutia  vel  violenlia 
prseponatur,  nisi  quem  fratres  communi  consensu, 
vel  fratrum  pars  consilii  sanioris  secundum  Dei 
timorem,  etbeati  Benedicti  Regulam  sibi  elegerint. 
Consecrationes  sanc  altarium,  vel  basilicarum,  or- 
dinationes  clericorum,  chrisma,  oleum  sacrum,  et 
C£tera,qu8eadepiscopaleofficium  pertinent  ad  epi- 
scopo  CoDstantiensi,  in  cujus  estis  dioecesi,  accipie- 
tis,  si  tamen  Catholicus  fuerit,  et  gratiam  atque 
communionem  apostolicse  sedis  habuerit,  et  si  ea 
gratis  et  sine  pravitate  impendere  voluerit ;  alio- 
quin  liceat  vobis  Catholicum  quemcunque  malucritis 
adire  antistitem,  et  ab  eo  consecrationum  sacra- 
menta  suscipere,  qui  nostra  fultus  auctoritata,  quod 


YangadiciensiS;  quod  in  comitatu  Montissilicani  su- 
^er  Adicem  veterem  situm  est,  ejusque  snccessori- 
bus  regulariler  substituendis  in  perpetuum. 

Apostolics  sedis,  cui,  Deo  auctore,  praesidemus, 
nos  hortatur  auctoritas,  pro  Ecclesiarum  statu  sata- 
gere,  et  quae  od  earum  sunt  quietem  disposita,  pro- 
pensiori  diligentia  siabilire.  Eapropter,  dilecte  in 
Domino  fili  Litarde  abbas,  tois  rationabilibus  postu- 
iationibus  clementer  annuimus ;  quod  Yangadiciense 
beatae  Virginis  Mariae  monasterium,  cui,  disponente 
Domino,pr8ees9C  dignosceris,quod  utique  a  recolendae 
memoriae  Ugone  marchione  constat  esse  constro- 
ctum,  atque  a  praedecessoribus  nostris  sanctae  re- 
cordationis  Sylvestro  et  Calixto  Romanis  pontificibus 


postulalis  indulgeat.    Abbas  autem  cum  fratribus  b  liberlate  donalum   est,   Unquam  ad  jus  beati  Petri 


advocatum  quem  voluerit  libere  eligat  et  insti- 
tuat ;  qui  si  forte  monasterio  inutilis  fuerit,  remoto 
eo,  alium  eidem  loco  praeficiat.  Praeterea,  ut  praefati 
monasterii  fratres  sine  inquictudine  propositum 
Boum  valeant  securius  et  perpensius  exsequi  et  om- 
nipotenti  Domino  debitae  devotionis  obsequium 
ezsoivere;  statuimus,  et  apostolica  auctoritate  inter- 
dicimus  ut  nullus  sacerdotum,  regum,  ducum,  aut 
comitum,  seu  quaelibet  magna,  aut  parva  persona 
praesumat  sibi  in  eo  loco  aliquas  proprietatis  condi- 
tiones,  non  haereditarii  juris,  non  advocatiae,  non 
investiturae,  non  cujuslibet  potestatis,  qua;  libertati 
monasterii  noceat,  vindicare  :  non  ornaroenta  ec- 
clesiae,  sive  possessiones  invadere,  imminuere,   vei 


sanciaeque  Romanae  Ecclesiae  speciali  praerogativa 
pertinens  apostolicae  ledis  privilegio  communimus  ; 
statuentes  ut  quascunque  possessiones,  quaecunque 
bona  dictum  monasterium  inpraesentiarum  juste  et 
legitime  possidet,  aut  in  futurum,  auxiliante  Domi- 
no,  poterit  adipisci,  firma  tibi  tuisque  successoribus 
in  perpetuum  et  illibata  permaneant :  in  quibus  haec 
propriis  duximus  exprimenda  vocabulis :  villam  ab- 
batiae,  in  qua  monasterium  situm  est,  cum  plebe 
Sancti  Joannis  ;  Yangadiciam  cum  ecclesia  Sancti 
Michaelis  ;  villam  quae  dieitur  Salvaterra  cum  eccle- 
sia  Sancti  Antonini ;  Cavazanam  cum  ecclesia  Sancti 
Laurentii.  (nfra  civitatem  Veronae  ecclesiam  Sancti 
Salvatoris  cum  suis  omnibus  pertinentiis ;  quascun< 


aUenare.  Vos  ergo,  filii  in  Ghristo  dilecti,   oportet  q  ^^^  po8?essiones  habetis  in  Ilafe,   et  in  Pardulino. 

regularis  disciplinae  institulioni  sollicitius   ac  devo- 

tius  insudare  :  et  quanto  estis  a  saecularibus  tumul- 

tibus  liberi,  tanto  studiosius  placere  Domino  totis 

mentis  et  corporis  viribus  anhelelis,  praecipue  stu- 

dentes  RomanaeEcclesiae  decreta  veneranda  servare, 

CQJua  patrocinio  ab  omni  jugo  viventium  estis,  do- 

nante  Domino,  praemuniti ;  ad  indicium  autem  per- 

ceptae  hujus  a  Romana  Ecclesia  libertatis  per  sin- 

goloa    annos  aureum,    quem  dicunt  bizantinum, 

nobis  Dostrisque  successoribus  persolvetis  :  si  quis 

autem  ausi  temerario  id praesumpaerit,   in- 

dignationem  omnipotentis  Dei,  et  bealorum  Petri  et 
Pauli  apostolorum  ejus  incurrat.  Conservantes  au- 
tem  haec  omnipotentis  Dei,  et  eorumdem  apostolo- 
rom  benedictionem  et  gratiam  consequantur. 

Ego  iDDOCCDtius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus. 

Ego  Lucas  presbyter  card.  tit.  SS.  Joau.  et  Pauli. 

Sgo  ChriaogoDua  presbyter  cardiD.  titul.  S. 
Prazedis. 

Datum  Lateraui  per  maoum  Aimerici  S.  R.  E. 
diacoDi  card.  ct  caDcell.,  v  Idus  Apr.,  iudict.  ii, 
iDcaroatioDia  Dominic»  1139,  pontificatus  vero  do- 
miDi  Iddoc.  papae  II  aDDO  x. 

CCCLXV. 

Bullapro  abbatia  VangadicieDsu 

(Addo  H39,  April.  9.) 

[MiTTARBLLi,  AfinaL  CamalduLf  III,  p.  378.  | 

IiOfocBNTnJB  epiaeopuB,  servua  servoram  Dei,  di- 


et  in  quihnscunque  locis  Veronensis  c[  iscopatus.  In 
episcopatu  Yicentino  terra  de  Albercto  :  in  episco- 
patu  Patavensi  ecclesiam  Sancti  Petri  sitam  in  Mon- 
tesilicano  cum  omnibus  pertinentiis  ;  curtem  vallis 
Almerici  cum  ecclesia  Sancti  Andreae.  In  Este  ec- 
clesiam  Sancti  Firmi  et  Sancti  Petri  cum  perninentiis 
suis ;  in  Palso  ecclesiam  Sancti  Michaelis;  possessio- 
nes  in  curia  villae  et  in  aliis  locis  ejusdem  episco- 
patus.  In  episcopatu  Adriensi  Yenete  cum  Ecclesia 
Sancli  Martini ;  Broxetum  cum  ecclesia  Sancli  Zeno- 
nis,  in  Castinatum  ecclesia  Sancti  Xisti ;  in  Gorgano 
ecclesiam  Sancti  Bartholomaei ;  in  villa  Comeda  ec- 
clesiam  SHUCti  Petri  et  quascunque  possessiones  alias 
in  eodem  episcopatu  habetis  vel  comitatu.  Posses- 
^  sioDes  iD  episcopatu  Ferrariensi,  et  in  episcopatu 
Bononiensi  ecclesiam  Sanctorum  Simonis  et  Judae 
de  Urbizano  cum  pertiueatiis  suis.  Nulli  ergo  om- 
DiDO  homiDum  fas  sit  praefatum  ccenobium  temere 
perturbare,  aut  ejus  possessiones  auferre,  vel  abla- 
tas  retinere,  minuere,  vel  aliquibus  vexationibus  fa- 
tigare,  sed  omnia  integra  conserventur  eorum,  pro 
quorum  gubernatione  et  sustentatione  concessa  sunt, 
usibus  omnimodis  profutura.  Praedictorum  denique 
nostrorum  itatuta  praedecessorum  sine  ulla  servare 
volentes  refragatione,  monasterium  ipsum  sub  Ro- 
manorum  duutaxat  poutificum  tuitioue  positum  a 
reliquorum  domiuio  episcoporum  cum  auiversis, 
qiias  noDC  possidere  digDOseitor  occlesiis,  sea  qou 


4511 

ia  poslenim  juste  acquisiverit,  omnioo  liberum  et  a  A 
synodalibus  quibuslibet  exactiouibus  absolutum  per- 
manere  decernimus.  Tibi  itaque  tuisque  omuibus 
liceat  successoribus  vestras  quaslibet  ecclesias  cum 
coemeteriis,  bapiisteriis,  capitulis,  synodis  quiete 
possidere,  easque  per  proprios  ordiuare  sacerdotes, 
nullios  episcopi  obsisteote  coctradiclione.  Clerico- 
rum  qooque  vestrorum  promotiones,  et  consecra- 
tiones  basilicarum  scilicet,  et  inrantium  in  villis  ve- 
slris  positorum  consignationes,  ut  a  Catholicis, 
quos  invitare  volueritis  episcopis,  pro  reverenlia  se- 
dis  apostolic»,  nullius  ioterveniente  morbo  venali- 
tatis,  peragantur,  perpetua  stabilitale  saocimus  ; 
presbyteris  insuper  in  parochianis  monasterii  eccle- 
siis  quocunque  tempore  constiiutis,  vulgatorum  pa- 


EPISTOLiE  ET  PRlVILEGU.  422 

CCCLXVI. 
Priullegium  pro  mona$terio  Baumburgensi, 
(Anno  1139,  April.  10.) 
\MoHumenta  Boica,  11,  p.  184.] 

Innocbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,dile- 
cto  filio  GoTScuALGO  praeposito  ecclesiae  Saoctfe  Mar- 
garetae  Baumburch,  ejusque  successoribusregulanter 
promovendis,  in  perpetuum. 

Piae  postulationis  ordo  postulat  ut  justis  postula- 
tionibus  libenterimpertiamurassensum.  Proinde,  di- 
lecte  in  Domino  fili  Gotschalcc  praeposite,  ecclesiam 
Beatae  Margaretae  de  Baumburch,  cui,  Deo  auctore 
praeesse  dignosceris,  ad  exempium  preedecessonim 
nostrorum,    Paschalis   atque  Honorii  Romanorum 


riler  ac  secretorum  criminum  sibi  commissispopulo  ^  pontificum,  scripti  nostri  pagina  communimus.  Sta- 


injangendo  pcenitentias  pnesentis  auctoritate  privi- 
legii  sit  tnduiU  licentia.  Ad  eorumdem  inspectabit 
sollicitudinero  quaestiones  quae  de  conjugiis  emerse- 
rint ;  ac  difficiliora  quoque  negolia,  ut  juxta  sancto- 
rom  Patrum  terminentur  instituta,  ad  te  tuosque  re* 
ferre  saccessores.  Studii  prfleterea  vestri  sit  sanctum 
chrisma  singuiis  annis  per  vestros  a  quocunque  Ca- 
tholico  Tolueritis  episcopo  iegatos  accipere ;  acce- 
ptum  vero  baptismalibus  ex  more  ecclesiis  distri- 
boere.  Sane  cartisabbatiaedecimam,  simulque  Van- 
gadicie,  Salveterre,  atque  Cavazane,  seu  etiam  quas 
antiqailus  de  territorio  Broxeti  consuevistis  perci- 
pere,  pietatis  intuitus  ex  integro  vobis  habendas  con- 
cedimus.  In  aliis  autem  locis  prsedictorum,  quae  pro- 


tuimus  etenim  ut  quidquid  a  comite  Berengario  ve- 
strae  praedictae  Ecclesiae  devotionis  intuitu  collatum 
est,  et  quascunque  possessiones,  quaecunque  bona 
idem  locus  inpraeseotiarum  juste  et  legilime  possi- 
det,  firma  tibi  tuisque  successoribus  et  illibata  per- 
maneant;  in  quibos  hasc  propriis  nominibus  duxi- 
mus  exprimenda,  videiicet :  Megenlingen  cum  perti- 
nentiis  suis,  Antwurthe  cum  molendino  et  curte  una, 
Hochstet  cumcurte  una,  Windeburch  cum  pertinen- 
tiis  suis.  Quaecunque  praeterea  in  futurum  conces* 
sione  pontificum,  liberalitate  regum,  largitione  prin- 
cipum,  oblatione  Hdelium,  seualiisjustismodis,  po- 
tcrit  adipisci,  quieta  vobis  vestrisque  successoribus, 
et  integra   conserventur,  salva  dioecesani  episcopi 


priis  a  Tobis  exculta  somptibus  fuerint,  ac  reddituum     justitia  et  reverentia.  Decernimus  ergo  ut  nulli  om 


vestrorum  dccimatioces  nostra  vobis  auctontate 
vindicabitia.  Obeunte  vero  te  nunc  ejusdem  loci  ab- 
bate  vel  tuorum  quolibet  successorum,  nulius  inibi 
qoaiibet  lubreptionis  astutia  seu  violentia  praepona- 
tor,  nisiquero  fuerit  communi  con^ensu,  vel  fratrum 
pars  consilii  sanioris,  de  suo  vel  de  alieno  reiigio- 
sonuD  coUegiOy  si,  quod  absit  i  idoneus  ibi  repertus 
noQ  foerit,  secundum  Dei  timorem  et  Beati  Benedi- 
cti  Regulam  elegerint ;  el cctus  autem  Romano  pon- 
tifid  eonaecrandus  accedat.  Si  qua  igilur  in  poste- 
nun  ecclesiastica  saecularisve  persona,  lianc  nostrse 
eoaslitationis  paginam  sciens,  temere  contra  eam 
venire  tentaverit,  secundo  tertiove  commonita,  si 
DOii  reatam  suum  congrua  satisfactione  correxerit, 


nino  hominum  liceat  eamdem  ecciesiam  lemere  per- 
turbare  aut  ejus  possessiooes  auferre,  vel  ablatas 
relioere,  miouere,  vel  temarariis  vexationibus  fati- 
gare,  sed  omnia  integre  conserventur  eorum,  pro 
quorum  susteotatione  et  guberoatiooe  concessasuot. 
Praeterea,  quia  ecclesia  Sanctae  Margaretae  in  Baum- 
burch  sub  jure  Sancti  Petri  apostoii  et  tuitione  con- 
sistit,  apostolica  auctoritate  decernimus,  et  permitti*- 
mus  tibi,  dilecte  praeposite,  tuisque  successoribus 
liberam  habere  electiooem  advocatorum  :  qui  si  ali- 
quaodo  pestifera  mente  ducti,  non  defensores,  non 
legitimi  tutores  exstiterint ;  sed  ecclesiaeturbatores, 
pauperum  oppressores,  et  rerum  vestrarum  invaso- 
res,  beati  Petri  et  nostra  auctoritate  Brmamus  ut, 


......  .    «^.^««^      expulsis  et  abjeclis,  eligatis  ahos  potiore  quos  vo- 

potestatia  hononsque  sui  digniUte  careat,  reamque  j)     **    -    .    .  .,.•    ,.         /j.  j.  . 

■^Tr:     .^  .  ^.         j  *        .    .    •  •  .  ••••^l./v.      bis  etEcclesiaBnoventisapiiores.  Ad  indtciumautem 

se  divino  judicio  existere  de  perpetrata  iniquttate  co-  ^ 


gnoscat,  et  a  aanctissimo  corpore  etsanguine  Dei  et 
Domini  noatri  Jeau  Chriati  aliena  fiat,  atque  in  ex- 
tremo  examine  districte  ultioni  subjaceat.  Amen, 
amen,  amen. 

Datam  Laterani  per  manum  Aimerici,  aanctae  Ro- 
mazi»  Bcclesiae  diaconi  cardinalis  et  cancellarii,  v 
Idaa  Aprilis,  indictione  u,  Incamationis  DoroinicsB 
Mnnn  ||89,  p<mtificato8  domni  Innocentii  II  pap« 
aimox. 


hujus  ab  apostolica  sede  perceptae  tuitionis  bizan- 
tium  uoum  singulis  annis  nobis  nostrisque  sucoes- 
soribus  persoivetis.  Obeunte  te  vero  nunc  ejusdem 
loci  praeposito,  vel  tuorum  quolibet  successorumy 
nullus  ibi  qualibet  subreptionis  astutia  seu  violentia 
praeponatur,  nisi  quem  fratres  commoni  coosensu 
vel  fratrum  pars  coosilii  saoioris  secuodum  Dei  ti- 
morem  canonice  providerint  eligendum.  Sane  post 
professionem  exbibitam  nemini  vestrum  liceat  pro 
priom  quid  habere,  nec  aine  praepositi  vel  coogre- 
gationis  licentia  de  ciaustro  diacedere.  Tuae  etiam 
tttorumqoe  socceaaorom  charitati  apoatolieae  aedia 


483 


INNOCENTII  II  PAPiE. 


4H 


auctoritate  permittimus,  et  roboramus,  ut  licilum  sit  A  medio,   suorumque  parentum,  in  quodam  loco  suae 

proprietalis,  quod  oli.n  Burgiii  vocabatur,  nunc  au- 
tem  ab  incolis  Serva  dicitur,  monasterium  in  honore 
Sancti  Lamperti  martyris,  pro  sua  devotione  con- 
struxit,  atque  ad  suae  saluiis  ad  pnemii  cumulum, 
interventu  glorios»  memoriae  Ottonis  tertii  impera- 
toris  Augusti,  eunidem  locum  beato  Petro  oblatum, 
apostolico  privilegio  fecit  roborari.  Nos  igitur  ipsius 
vestigiis  inbaerentes,  tuis,  dilecte  in  Domino  fili  Gun- 
there  abbas,  poslulationibus  impertimur  assensum, 
ipsumque  monasterium  S.  Lamperti  praesentis  pri- 
vilegii  pagina  communimus  ;  statuentes  ut  quascun- 
que,  possessiones,  quaecunque  bona  inpraesentiarum 
juste  et  canonice  possidet,  aut  in  futurum  conces- 
sione  pontificum,  largitione  reguro,  liberalitate  prin- 


vobis  ordinaliones  clericorum,  aliaque  sacramenta  a 
bonis  et  religiosis  accipere,  si  ve^ter  episcopus  Si- 
moniaca  vel  alia  haerelica  pravilate  infectus  fuerit, 
et  graliam  sedis  apostolicae  non  habuerit.  Insuper 
etiam  utDomino  Jesu  Chrisio  libero  animo  servia- 
tis,  et  vitam  vestram  tranquille  et  sine  querela  in 
divinis  excerceatis  servitiis,  per  omnia  saluli  vestrae 
providentes,  decernimus  ut  servientes  veslri,qui  inof- 
ficiis  vestris  et  in  curia  vobis  serviunt,  absquc  omni 
ejusdem  loci  impulsatiooe  et  vexalione  parochianiin 
ecclesia  verbum  Deietmissaiaudiant^sacramentaper- 
cipiantyCaeterisquedivinislegibussubjaceant.Decimas 
veronovaliumvestrarumvobis  vestrique  successori- 
bus  habendas,  remola  episcopalium  minislrorum  con- 


tradictione  concedimus,  utquietein  eo  quod  assum- g  ^.|pujp^  ohlalione  fidelium,  seu  aliis  ralionabilibus 


psistis  praeposito,  largiente  Domino,  in  perpetuum 
maneatis.  Sane  laborum  vestrorum,  quos  propriis 
manibus  aut  sumptibus  colitis,  seu  de  nutrimentis 
vestrorum  animalium,  nulius  omnino  clericus  aut 
laicus  decimas  a  vobis  exigat.  Si  quaigitur  m  poste- 
rum  ecclesiastica  saecularisve  persona,  hanc  nostrae 
constitutionis  paginam  sciens,  contra  eam  temere 
venire  tentaverit,  secundo  tertiove  commonita,  si 
non  satisfactione  congrua  emendaverit,  potestatis 
honorisque  sui  dignitale  careat,  reamque  se  divino 
judicio  existere  de  perpetrala  iniquiute  cognoscat, 
et  a  sacralissirao  corpore  et  sanguine  Dei  ac  Domini 
Redemptoris  nostri  Jesu  Christi  aliena  fiat,  alque  in 


modis,  Deo  propitio,  poterit  adipisci,  firma  tibi  tuis- 
que  successoribus  permaneant.  Obeunte  vero  te 
nunc  ejusdem  loci  abbate,  vel  tuorum  successorum 
quolibet,  nullus  ibi  qualibet  subreptionis  astutia  vel 
violentia  praeponatur,  nisi  quem  fratres  communi 
assensu,  vei  fratrum  pars  consilii  sanioris,  secun- 
dum  Dei  timorcm  et  B.  Benedicti  Regulam,  sibi 
praeesse  providerint.  Adjicimus  etiam  ut  advocatiam 
ejusdem  monasterii  nulli  liceat  usurpare,  sed  potius 
pro  vestro  arbitrio  personam  idoneam  vobis  in  ad- 
vocatum  libere  eligatis,  qui  etiam,  si  inutilis  vestro 
monasterio  fuerit,  absque  alicujus  contradictione 
eum  amovendi  et  loco  ejus  alium  subrogandi,  licen- 


extremo  examine  districtae  ultioni  subjaceat.  Cunclis  ^.^^  habealis.  Decernimus  ergo  ut  nulli  liceat  eccle- 

autem  eidem  loco  sua  jura  servantibus  sil  pax  Do-  g.^^j^  sacularisve  personae  praefatum    monaste- 

mini  nostri  Jesu  Chrisli,  quatenus  et  hic  bonae  ope-  ^.^^^  ^^^^^^  ^^^  ^^^^^^  confirmalione  ac  concessione 

rationis  percipiant  fructum,  et  apud  distnctum  judi-  ^^^^^^  perturbjire,  autejus possessiones  auferre,  vel 

cem  praemia  aetemae  pacis  inveniant.  Amen.  ^j^j^j^^  relinere,  minuere,  seu  aliis  quibuslibet  mo- 

Datum  Uterani  per  manum  Aimerici,  sanctae  Ro-  j^^^j.^  ^^^^^j.^^  ^^^  ^^^^  ^.  .^^^^^  conserventur 


manae  Ecclesiae  diaconi  cardinalis,  iv  Idus  Aprilis, 
indictione  ii,  Incamatiouis  Dominicae  anno  1139, 
pontificatus  vero  domni  Innocentii  papae  secundi 

anno  x. 

CCCLXVIU 

Monasterii  Reinhardsbomensis  tutelam  suscipit  ho- 

naque  confirmat. 

KAnno  1139,  April.  10.) 

[Thuringia  $acra,    210.] 

CCCLXVIII. 


eorum,  pro  quorum  gubernatione  ac  sustentatione 
concessa  sunt,  omnimodis  usibus  profutura.  Ad  in- 
dicium  vero  hujus  perceptae  a  Romana  Ecclesia  li- 
bertatis,  xii  denarios  nobis  notrisque  successoribus 
annualiter  persolvetis,  juxta  institutionem  quoque 
jam  dicti  praedecessoris  nostri,  pro  Romano  ponti- 
fice  qui  pro  tempore  fuerit,  omni  die  ad  missam  una 
coilecta  fiat,  similiter  et  pro  defunctis.  Sancimus 
insuper  ut  nemini  fratrum  vestrorum  post  factam 
in  eodem  monasterio  professionem,  absque  licentia 


.    pi  praelati  sui  ad  alium  locum  iiceat  transmigrare. 

PTimgiumpromonaiterwS.Umber^^^  Quod  si  disceaserit,  et  canonice  commonitus,  red- 

Saliiburgeniu  duEce$isordin%$S.  Benedlctx.  r        .  ..    -     ,,  ,         ....     .        .   .      . 

y  j^^  contempsent,   facultatem  nihilominus  habeatis 

eumdem  a  divinis  officiis  interdicere,  interdictum 

vero  DuUus  episcoporum  vel  abbatum  recipere  au- 


(Anno  1139,ApriLll.) 
[CoCQUELmBS  III,  p.  24S.] 
iNNOCENTius  cpiscopus,  sorvus  servorum  Dei,  di- 
lecto  filio  GuNTHERO  abbati  monasterii  Sancli  Lam- 
berti  martyris,  quod  situm  est  in  Saltzburgensi  epi- 
scopatu,  ejusque  successoribus  regulariter  substi- 
tuendis,  in  perpetuum. 

Apostolicae  s*;dis  ciementias  convenit  omnibns 
ejos  suffragium  implorantibus,  materaae  affectionis 
patrocinium  exhibere«  Sicutantem  ex  scriptis  beatae 
meniorie  fiylvestri  papaenostripraedecessoris  agno- 
fimvi,  Acribo  qoOBdam  eomes  pro  animae  sme  re- 


deat,  vel  retinere.  Si  quis  sane  in  posteram,  bane 
nostrae  constilutionis  paginam  sciens,  contra  eam 
temere  venire  tentaverit,  potestalis  honorisque  sui 
dignitate  careat,  reumque  se  divino  judicio  existere 
de  perpetrata  iniquitate  cogooscat,  et  a  sanctissimo 
corpore  ac  sanguine  Domini  nostri  Jesu  Christi  alie- 
nus  (iat,  atque  in  extremo  judicio  districtie  ultioui 
subjaceat.  Cunctis  autem  Ecclesiae  huic  jura  servaa- 
tibos  sit  pax  Domini  nostri  Jesu  Christi,  quaienos 


425 


EPISTOLf:  ET  PRIVILEGIA. 


42G 


B 


et  hic  firuclum  bonae  actionis  percipiant,  ct  apud  di-  A 
slricluni  judicem  preemia  a^terns  pacis  inveniant. 
Amen. 

Daturo  Laterani  per  manum  Aymerici,  diaconi  car- 
dioalis  et  caDcellarii  sanctae  Romana^  Ecclcsiae,  iii 
Idus  Aprilis,  indict.  ii,  Incarnatioiiis  Dominicae  anno 
1134  (112),  pontificatus  domni  Innocentii  papse  II 
anno  x. 

CCCLXIX. 

Confirmatio  bonorum  monasterii   P/ufeningensii 
Ratisbonensis  dicecesis. 

(Anno    1139,   April.    11.) 

[COCQUBLINBS,    II,    p.    241.] 

I?r>*ocBNTius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lecto  fiiio  Erboni  Prufening^ensis  monasterii  abbati 
ejttsque  sucoessoribus  regulariter  substituendis  in 
perpetuum. 

Sicut  i^justa  posccelibus  nulius  est  tribuendus  ef- 

fectus,  ita  legitima  desiderantium  non  ost  differenda 

petitio.  Proinde,  dilecte   in  Domino  fili  Erbo  abbas, 

tuis  petitionibus  clementer  annuimus,   et  Prufenin- 

gense  monaslerium,  cui  Deo  auclore  pi^scesse  digno* 

sceris,  sub  apostolicie  sedistutelasuscipimus,  et  pi^se- 

sentis  scripti   pagina  communimus,   statuenles   ut 

quascunque  possessiones,  quaecunque  bona  idem  io- 

cus  inpraesenliarum  juste  et  canonice  possidet,  aut 

in  futurum  concessione  pontificum,  largitionc  rcgum 

vel  principum,  oblatione  Bdelium,  seu  aliis  justis  mo- 

dis,  Deo  propitio,  poterit  adipisci,  firma  tibi  tuisque 

successoribus  et  illibata  permancanl.    In  quibus  iiicc 

propriis  duxiipus  cxprimenda   vocabulis  :    videlicct 

villas  seu  posscssiones,  quas  venerabilis  nosler  Otto 

Rambergensis  cpiscopus  cidem    mooasterio  contulit, 

Gebemebach,    Munnebach,     Malistorif,    Slainloch, 

Ahebach,   Oberdoff,  Grassolfing,  Hemburch,  Neun- 

kirchen,  Dietfiurgerreut,  Vittenrcut,  cum  suis  pcrli- 

ncntiis.  Prohibcmus  insupcr  ne  praefatas  rcs,  eidem 

monasterio  jam  collatas,   vel   in  antca  conferendas, 

praedicto  episcopo,  vel  alicui  successorum  distrahere 

vel   minuerc   liceal.    Dcccmimus    autcm    ut,    quia 

communem  vitam  ducentes  de  aliomm  eleemosynis 

et  beneficentia  debenl  vivcre,  quos  propriis  sumpti- 

bus  colligitis,  a  vobis  decimas  cxigere,  vcl  rccipere 

nemo   praesumat.  Sancimus  eliam  ul  ordo  monasti- 

cus,  qui  secundum  R.  Renedicti  Regulam  et  studium 

vestrum,  in  eo  monastcrio  noscitur  inslitutus,  futu-  D 

ris  temporibus  ibidem  perpetuo  conservetur.  Statui- 

mus  iosuper  ut  nemini  fratrum.  vestromm  post  fac- 

tani  in  eodem  monasterio   professionem   absque  li- 

ceotia  praelati  sui   ad   alium  locum  liceat  transire. 

Nulli  ergo  hominum  liccat  idem   ccenobium  tcmere 

perturbare,  aut  ejus  posscssiones  auferre,  minuere, 

vel  aiiquibus  molestiis  fatigare,  sed  omnia  inlegra 

conserventur  eomm,   pro   quorum  guberaatione  ct 

sustentatione  concessa  sunt,   usibus  omnimodis  pro- 

fiitura.  Si  qua  igitur  in  futurum  ecclesiastica  sscula- 

risve  persona,  banc   nostra)   constilutionis  paginam 

(112)  Lege  1 139  ut  conveniat  annus  hic  cum  caeteris 
HDtis  cluoiiologicis  appositis  :  £acilius  enim  est  in 

Pairou  CLXXIX» 


sciens,  contra  eam  lemere  venire  tentaverit,  secundo 
tertiove  commonita,  nisi  reatum  suum  congrua  satis- 
faciione  correxcrit,  potestatis  honorisque  sui  digni- 
tate  careat,  reamque  se  divino  judicio  existere  de 
perpctrala  iniqoitate  cognoscat,  atque  a  sacratissimo 
corpore  et  sanguinc  Domini  nostri  Jesu  Christi 
aliena  fiat.  Conservantes  autem  hscc,  omnipotcnlis 
Dei  et  bealomm  Pelri  et  Pauli  apostolomm  ejus 
gratiam  consequantur.  Amen. 

Ego  Innocentius  Catholicse  Rcclesiae  episcopus 
ss. 

Ego  Gregorius  diaconus  card.  SS.  Gcorgii  et  Rac- 
chii  ss. 

Ego  Petms  cardinalis  presbyter  Sancta»  Susan- 
nae  ss. 

Ego  Gerardus  presbyter  card.  tit.  S.  Cmcis  in  Je- 
rusalem  ss. 

Ego  Lucas  presbyter  card.  tit.  SS.  Joannis  et 
Pauli  ss. 

E^o  Vassallo  diac.  card.  S.  Gustachii  juxta  tem- 
plum  Agrippa)  ss. 

Datum  Laterani  per  manum  Aymerici  diac.  card. 
et  cancellarii,  iii  Idus  Aprilis,  indictione  ii,  Incar- 
nationis  Dominicse  anno  1130,  pontificatus  domni 
Innocentii  II  papae  anno  x. 

CCCLXX. 

Monasterii  Murbacensis  jura  et  possessiones 

confirmat. 

(Anno  1139,  April.  11.) 

[ScHOEPFLiN.,  Alsatia  diplom.,  I,  p.  219.] 

Imnocenttus  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lecto  filio  Rertulfo  Murbacensi  abbali  ejusque  suc- 
cessoribus  regulariter  substituendis,  in  pcrpetuam 
memoriam. 

Sacrosancla;  Ecclesiffi  Romanae  antiqua  consue- 
tudo  el  dignitas  exigit  omnibus  ejus  suffragium  im- 
plorantibus  opporluuae  tuitionis  suffragium  exhibere. 
Ncc  dubium  quod,  si  rehgiosomm  viromm  petitio- 
nibus  condescendimus,  noslris  procul  dubio  postu- 
lationibus  clementem  Dominum  reperimus.  Hoc  ni- 
mirum  intuitu,  dilecte  in  Domino  fili  Rerlulfc  ab- 
bas,  luis  desideriis  paterna  benignilale  impeilimur 
assensum,  ct  Murbaccnse  monasterium,  cui  Deo 
auctore  praecsse  dignosceris,  praesentis  scripli  pagina 
communimus,  statuentes  ut  quascunque  possessio- 
nes,  qusecunque  bona  idem  venerabilis  locus  in- 
prsesentiamm  juste  el  canonice  possidet,  tam  in 
coilegiis,  quam  in  pra?posituris,  ecclesiis  decimis 
sive  aliis  quibiislibet  rebus,  quas  Everardus  funda- 
tor  cjusdem  monaslerii,  el  ari  fideles  viri  ipsi  coc- 
nobio  contulemnt,  qua)cunquc  etiam  in  posterum 
concessionc  ponliticum,  libcralitale  rcgum  vel  prin- 
cipum,  oblationc  tidelium,  seu  aliis  juslis  litulis, 
prsestante  Domino,  poterit  adipisci,  firma  tibi  tuis- 
quc  successoribus  et  illibata  permancant.  Decerni- 
mus  ergo  ut  nulli  omnino  hominum  fas  sit  prsedi- 
ctum   coenobium   supcr   hac   nostra    conlimiatione 

hanc  solam,  quam   in  ca^leras  notas,  scriptoris  in 
curia  errorem  irre|)sissc. 


itl 


INNOCENTII  II  l>APiE 


iiS 


temere  perturbare,  aut  ejus  possessiones  auferre, 
vel  ablatas  retinere,  irnminuere,  aut  lemerariis  ve- 
xationibus  fatigare,  sed  omnia  intcgra  conservcn- 
tur  eorum,  pro  quorum  sustentatione  et  gubema- 
tione  concessa  sunt,  usibus  omnimodis  profutura. 
Si  qua  igitur  in  posterum  ecclesiastica  sa^ularisve 
persona,  hujus  nostrae  constitutionis  paginam  sciens, 
contra  eam  temere  venire  tentaverit,  secundo  ter- 
tiove  commonita,  nisi  reatum  suum  cougrua  satis- 
factione  correxerit,  potestatis  honorisque  sui  digni- 
tate  careat,  reamque  se  divino  judicio  existere  de 
perpetrata  iniquitate  cognoscat,  et  a  sacratissimo 
corporo  ac  sanguine  Dei  et  Domini  Redemptoris  no- 
£tri  Jesu  Cbristi  aliena  fiat,  atque  in  extremo 
examinc  districtae  subjaceat  ultioni.  Cunctis  autem 
eidem  loco  sua  jura  servanlibus  sit  pax  Domini 
nostri  Jesu  Christi  quatenus  et  hic  fructum  bonae 
actionis  percipiant,  et  apud  districtum  judicem 
praemia  aetemae  pacis  inveniant.  Amen. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus. 

Ego  Theodewinus  Sanctae  Rufinae  episcopus. 

Ego  Suido  diaconus  cardinalis  Sanctorum  Cosm» 
et  Damiani. 

Ego  Gerardus  presbyter    card.   tit.    Sanctorum 

Jeannis  et  Pauli. 

Ego  Lucas  presbyter  cardinalis  tituli  Sanctorum 
Joannis  et  Pauli . 

Ego  Grisogonus  presbyter  cardinalis  liluli  Sanclae 
Praxedis. 

Ego  Ivo  presbyter  cardinalis  sancti  Laurentii  ti- 
tuli  S.  Damasi. 

Dalum  Laterani  per  manum  Aimerici,  sanctae  Ro- 
manae  Ecclesiae  diaconi  et  cancellarii,  iii  Iduum 
Aprilis,  indictione  ii,  Incarnationis  Dominicae  anno 
1139,  pontificatus  vero  Domni  Innocenlii  II  papae 
anno  x. 

CCCLXXl. 

Monaiieiii  S.  MaritE  Biburgensis  possessiones  privi- 

legiaque  iterum  confirmat. 

(Annoll39,  April.  11.) 

[ScHULTEs,  HUt.  Schriften,  p.  354.] 

CCCLXXII. 

Privilegium  pro  monasterio  Castellensi. 

(Anno  1139,  April.  11.) 

[Monumenta  Boicat  XXIV,  p.  314.] 

IifNOCBNTius  episcopus,  ser^-us  servorum  Dei,  di- 
lecto  filio  Ottoni  abbali  Castellensis  monasterii 
ejusque  successoribus  regulariter  substiluendis  in 
perpetuum. 

Piae  postulationis  ordo  expostulat  ul  justis  pelilio- 
nibus  libenter  impcrtiamur  assensum.  Proiode,  di- 
lecte  in  Domino  fili  Otto  abbas,  tuis  ralionabilibus  pe- 
titionibus  clementcr  annuimus,  et  Castellense  mona- 
sterium  a  nobilibus  quondam  viris  Beringcro,  Fri- 
derico  ac  filio  ejus  Ottone,  necnon  Siulgarda  co- 
mitissa  in  ailodio  suo  fundatum  et  B.  Petro  ab  eis 
oblatum,  ad  exeraplum  prsBdecessoris  nostri  sanctae 
jnerooriae  Paschalis  poDtificis,  pnesenti  priyilqj^io 


A  communimus ;  statuentes  ut  quascunquc  possessio- 
nes,  quaecunque  bona  idem  locus  inpraesentiarum 
canonicc  possidet,  sive  in  futurum,  largiente  Domino, 
concessione  ponlificum,  liberalitate  principum, 
oblatione  fidelium,  juste  el  canonice  poterit  adi- 
pisci,  firma  tibi  tuisque  successoribus  et  integra 
conserventur.  Obeunte  vero  te  nunc  ejusdem  loci 
abbate,  vel  taorum  quorumlibet  successonim, 
nulius  iilic  qualibet  subreptionis  astutia  seu  violen- 
tia  praeponatur,  nisi  quem  fratres  communi  assensu 
vel  fralrum  pars  consilii  sanioris  de  suo,  si  dignum 
invenerint,  vel  de  alieno,  si  oportueril,  collegio, 
secundum  Dei  timorem  et  beati  Benedicti  Reguiam 
elegerint.  Abbas  vero  cum  fratribus  advocatum  sibi 
quem  utiliorem  providerit  instituat.    Qui  si  poslmo- 

Q  dum  monasterio  inutilis  fuerit;  et  fratribus  gravis, 
remoto  eo  alium  praeficiant.  Oleum  sanctum,  con- 
secrationes  altarium  vel  ecclesiarum,  ordinationes- 
que  monachorum  qui  ad  sacros  fuerint  ordines  pro- 
movendi  ab  episcopo  in  cujus  dioecesi  sunt,  ejus- 
dem  loci  fratres  accipiant,  si  quidem  gratiam  atque 
communionem  apostolicae  sedis  habuerit,  e>  si  ea 
gratis  et  sine  pravitate  voluerit  exhibere.  Alioquin 
iiceat  eis  Catholicum,  quem  maluerint,  adire  anti- 
stitem,  et  ab  eo  cousecrationum  sacramenta  susci- 
pere.  Qui  apostolicae  sedis  fultus  auctoritate,  quae 
postulantur  indulgeat.  Abbas  beati  Petri  delibera- 
tione  et  nostro  suffragio  licentiam  habeat  et  pote- 
statem  praedicandi,  poenitentes  quosque  suscipiendi, 
accurandi,   ligandi   atque   solvendi,   infirmos  visi- 

G  tandi,  mortuis  undecunque  in  ipso  loco  sepeliendi, 
tam  vivis  quam  defunctis  universa  delicta  relaxandi. 
Ecclesiis  monasterio  praedicto  concessis,  videlicet 
Loviterhoven,  Phapenhoven,  Heswanc  et  tam  Fur- 
henriet  quam  alias  quae  infra  ambitum  harum  eccle- 
siarum  modo  ad  praesens  sunt  sive  quae  in  futuro  con- 
struendae  sunt,  nemo  nisi  per  abbatis  vel  monacho- 
rum  ejusdem  loci  voluntatem  praeponatur.  Pro  con- 
solatione  quoque  fratrum  ad  certum  victum  eorum, 
decimationes  intra  omnes  terminos  et  circulos  ea- 
rumdem  ecclesiarum,  sive  nobilium,  sive  paupe- 
rum,  de  omnibus  fundis,  de  redditibus,  de  novali- 
bus,  quas  interventu  praedictorum  nobilium  viro- 
rum  et  Uldarici  Eisthetensis  episcopi  assensu  acqui- 

sistis,  aut  jam  antea  episcoporum  conniventia  adi- 
D  pisci  poteritis,  vobis  nihilominus  confirmamus.  Et 
ne  quis  episcoporum,  clericorum,  seu  laicorum  vel 
quorumlibet  hominum  vos  pro  his  inquietare  prae- 
sumat,  sub  anathemate  interdicimus.  Prohibemus 
etiam  ne  alicui  omnino  hominum  fas  sit  aliquas  no- 
vas  exactiones  imponere,  neque  de  laboribus  quos 
propriis  sumptibus  coiitis  decimas  a  vobis  exi- 
gere,  seu  vestrum  monasterium  temere  perturbare, 
vel  ejus  possessiones  auferre,  vel  ablatas  retinere  mi- 
nuere,  aut  aliis  quibusliquet  molestiis  fatigare,  sed 
omnia  integra  conserventur  eorum,  pro  quorum  gu- 
bematione  et  sustentationc  concessa  sunt  omniroo- 
dis  usibus  profutura.  Nulli  enim  fratrum  vestrorum 
poal  faciam  io  eodem  ioco  profesBiooein,  abeque 


425 


EPISTOUE  ET  PRIVILEGIA. 


4«(» 


et  bic  fiructum  bonse  aclionis  percipiant,  ct  apud  di-  A 
strictum  judicero  preemia  acterns  pacis  invcniant. 
Aroen. 

Daturo  Laterani  pcr  manum  Aymerici,  diaconi  car- 
dioalis  et  cancellarii  sanctse  Romano;  Ecclcsiae,  iii 
Idus  ApriliSy  indict.  ii,  Incarnatioiiis  Dominicae  anno 
1134  (iii),  pontiticatus  domni  Innocenlii  papse  II 
tnno  X. 

CCCLXIX. 

Confirmatio  bonorum  monasterii   P/ufeningensia 
Ratisbonensis  diacesis. 

(Anno    1130,   April.    11.) 

[CoCQtJELINBS,    II,    p.    241.] 

I»*ocBNTiu8  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lecto  filio  Erboni  Prufeningensis  monasterii  abbali 
ejusque   sucoessoribus  regulariler  substiluendis  in  ^ 
perpetuum. 

Sicut  injusla  posccetibus  nulius  est  tribuendus  ef- 
fectus,  ita  legitima  desiderantium  non  cst  differenda 
petitio.  Proinde,  dilecte  in  Domino  fili  Erbo  abbas, 
tuis  petitionibus  clementer  annuimus,  et  Prufcnin- 
geose  monaslerium,  cui  Deo  auclore  pi*scesse  digno- 
sceris,  sub  apostoIic(£  sedis  tutelasuscipimus,  ct  prae- 
sentis  scripti  pagina  communimus,  statuentes  ut 
quascunque  possessiones,  quaecunque  bona  idem  io- 
cus  inpraesenliarum  juste  et  canonice  possidel,  aut 
in  futurum  conccssionc  pontilicum,  largitionc  rcgum 
vel  principum,  oblationc  fideiium,  seu  aliis  justis  mo- 
dis,  Deo  propitio,  poterit  adipisci,  firma  tibi  tuisquc 
successoribus  ct  illibata  permancant.  In  quibus  haec 
propriis  duxiipus  cxprimcnda  vocabulis  :  videlicct  ^ 
villas  scu  possessiones,  quas  vencrabilis  nostcr  Olto 
Rambergcnsis  cpiscopus  eidem  monastcrio  contulit, 
Gebemebach,  Munnebach,  Malislorff,  Slainloch, 
Ahebach,  Oberdoff,  Grassolfing,  Hcmburch,  Neun- 
kirchen,  Dietfiurgcrreut,  Vittenrcut,  cum  suis  perti- 
nentiis.  Prohibcmus  insuper  ne  praefatas  rcs,  eidem 
roonasterio  jam  collatas,  vel  in  antca  conferendas, 
praedicto  episcopo,  vcl  aiicui  succcssorum  distrahcre 
vel  roinuere  liceat.  Dccernimus  autem  ut,  quia 
cororounem  vitam  ducentes  dc  aliorum  eleemosvnis 
el  beneficenlia  debent  vivcre,  quos  propriis  sumpti- 
bus  colligitis,  a  vobis  decimas  exigere,  vcl  rccipere 
neroo  praesumat.  Sancimus  ctiam  ut  ordo  monasti- 
cus,  qui  secundum  R.  Renedicti  Regulam  et  studium 
vestraro,  in  eo  monasterio  noscitur  inslitutus,  futu-  D 
m  temporibus  ibidem  perpetuo  conservetur.  Statui- 
mus  insuper  ut  nemini  fratrum.  vcstrorum  post  fac- 
tam  in  eodem  monasterio  professionem  absque  li- 
ceotia  praelati  sui  ad  alium  locum  liceat  transire. 
Nulli  ei^o  hominum  liceat  idem  ccenobium  tcmere 
perturbare,  aut  ejus  possessiones  auferre,  minuerc, 
vel  aiiquibus  molestiis  faligare,  sed  omnia  integra 
conseirentur  eorum,  pro  quorum  gubematione  ct 
sustentatione  concessa  sunt,  usibus  omnimodis  pro- 
fatura.  Si  qua  igitur  in  fulurum  ecclesiastica  saecula- 
have  persona,  banc  nostrae   constilulionis  paginam 

(112)  Lege  1139  ut  conveniat  annus  hic  cum  caeteris 
nfiHM  chroaologicis  appositis  :  £acilius  enim  est  in 

Paibou  CLXXIX» 


sticns,  contra  eam  tcmcre  venire  tentaverit,  secundo 
tertiove  commonita,  nisi  rcatum  suum  congrua  satis- 
faciione  correxerit,  potestatis  hononsque  sui  digni- 
tatc  careat,  reamque  se  divino  judicio  existere  dc 
perpetrala  iniqoitate  cognoscat,  atque  a  sacratissimo 
corpore  et  sanguine  Domini  nostri  Jesu  Christi 
aliena  fiat.  Conservantes  autem  haec,  omnipolenlis 
Dei  ct  beatorum  Pcli'i  et  Pauli  apostolorum  ejus 
gratiam  consequantur.  Amen. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Kcclesiae  episcopus 
ss. 

Ego  Grcgorius  diaconus  card.  SS.  Gcorgii  et  Bac- 
chii  ss. 

Ego  Peti'us  cardinalis  presbyter  Sanctae  Susan- 
nsd  ss. 

Ego  Gcrardus  presbyler  card.  lit.  S.  Crucis  in  Je- 
rusalem  ss. 

Ego  Lucas  presbyter  card.  tit.  SS.  Joannis  et 
Pauli  ss. 

Ejo  Vassallo  diac.  card.  S.  Eustachii  juxta  tem- 
plum  Agrippae  ss. 

Dalum  Laterani  per  manum  Aymerici  diac.  card. 
el  cancellarii,  iii  Idus  Aprilis,  indictione  ii,  Incar- 
nalionis  Dominicae  anno  1130,  pontificatus  domni 
Innocentii  II  papae  anno  x. 

CCCLXX. 

Monasterii  Murbacensis  jura  et  possessiones 

confirmat, 

(Anno  H39,  April.  11.) 

[ScHOEPFLtN.,  Alsatia  diplom,,  I,  p.  219.] 

Innocenttus  episcopus,  servus  servorum  Dci,  di- 

lecto  filio  Rertulfo  Murbacensi  abbati  ejusque  suc- 

cessoribus  regidariter  substituendis,    in  perpetuam 

memoriam. 

Sacrosanctae  Ecclesiae  Romanae  antiqua  consue- 
tudo  el  dignitas  exigit  omnibus  ejus  suffragiura  im- 
plorantibus  opportunae  tuilionis  suffragium  exhibere. 
Nec  dubium  quod,  si  religiosorum  virorum  petitio- 
nibus  condescendimus,  noslris  procul  dubio  postu- 
lationibus  ciementem  Dominum  reperimus.  IIoc  ni- 
mirum  intuitu,  dilecte  in  Domino  hli  Rerlulfc  ab- 
bas,  tuis  desideriis  patcrna  benignitate  impertimur 
assensum,  et  Murbacense  monastcrium,  cui  Dco 
auctorc  praecsse  dignosceris,  praesentis  scripti  pagina 
communimus,  statuentes  ut  quascunque  posscssio- 
ncs,  quaecunque  bona  idem  venerabilis  locus  in- 
praesentiarum  juste  et  canonice  possidet,  tam  in 
collegiis,  quam  in  pricposituris,  ecclesiis  decimis 
sive  aliis  quibuslibet  rebus,  quas  Everardus  funda- 
tor  cjusdem  monasterii,  ct  al*i  fidcles  viri  ipsi  cce- 
nobio  contulerunt,  quaecunquc  etiam  in  posterum 
concessione  ponliBcum,  liberaiitate  rcgum  vel  prin- 
cipum,  oblationc  fidelium,  seu  aliis  juslis  titulis, 
praestante  Domino,  potcrit  adipisci,  firma  tibi  tuis- 
que  successoribus  ct  illibata  permancant.  Decerni- 
mus  ergo  ut  nulli  omnino  hominum  fas  sit  praedi- 
ctum   coenobium   supcr   Iiac   nostra    confirmatione 

hanc  solam,  quani   in  ca^teras  nolas,  scriptoris  in 
ciuia  errorero  irrepsisse. 

14 


AM 


INNOCENTII  II  PAPiE 


432 


CCCLVXV. 


Monasterii  Jesu  Nazareni  (Moniis-A  ragonensis)  pro- 
tectionem  suscipit  et  privilegia  confirmat. 

(Anao  1139,  April.  11.  — Fragmenlum.) 
[Aynsai,  Fundacion  de  Huesca,  p.  455.] 
•     ••••••••.••.*• 

Ego  Innocentius  Catholic»  Ecclesisp  episcopus. 
Datum  Lalerani  per  manum  Aymericii  S .   Romanae 
Ecclesise  diaconi  cardinalis  et  cancellarii,    iii   Idus 
Aprilis,Domiaicae  Inearaationis  annoll39,indiclione 
n,  pontificatus  dommi  Innocentii  papsell  annoix. 

CCCLXXVI. 

Monasterii  S.  Galli  patrocinium susdpit bonaque  ac 

jura  confirmat, 

(Anno  1139.  April.  12.) 


A  apostolica  impetravit,  tibi  tuisque  successoribus  in- 
violata  serventur.   Ut  videlicet  nulla   ecclesiasliea 
saecularisve  potestas,  seu   cujuslibet  conditionisaut 
ordinis,  contra  voluntatem  abbatis  et  fratrum    idem 
monasterium  inlroire  preesumat,  nec  in   quibuslibet 
titulis  ecclesiis,  decimis,  patrimoniis,seu  quibuslibet 
possessionibusy  ad  eumdem  locumvenerabilem  per- 
tinenlibus,  indebitas  exactiones,  aut   consueiudines 
imponere  audeat,  nec  quolibet  argumenti  ingenio, 
in  praefato  monasterio  divinum   praesumat   officium 
interdicere,  sed  potius  sicut  ab  antiquo,  et  usque 
ad  haec  tempora  idem  monasterium  in  sua  iibertate 
permansit,  ita  sub  apostolicse  scdis  tuitione  in  per- 
petuum  perseveret.  Sancimus  eiiam  ut  decimas   et 
possessiones  quas  advocatus(tl6)ejusdem  loci  suffi- 


[Zapf,  Monumenta  anecdota  Cermowiat.I,p.88. —  ^  cicnlibus  testibui  vel  juramento  ipsi  monasterio 
Autographum  pergamenum  in  scriniis  principalis  vindicare  vel  confirmare  potuerit,  nulliunquamred- 
abbatiffi  Sancu  Gaili ;  ApographnmautemTugu  m       .       comoellatur. 


Bibliotheca   Zur-Laubiana,  t.   I,  Helveticarum  a 

sa^ulo  septimo   chartarum,    p.   552,   553   m^c. 

in  fol.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lecto  6Uo  Waenbro  (114)abbatiSanctiGaIliejusque 
successoribus  regulariter   substituendis  in  perpe- 

tuum. 

Licet  omnibus  fidelibus  debitores  exinjunctonobis 
a  Deo  apostolatus  officio,  acbenevolentiaexistamus, 
illis  tamen  propensior  cura  nos  convenit  imminere, 
et  ecclesiis  sibi  comissis  suam  justitiam  conserva- 
re,  quos  ad  sedem  apostolicamspecialiterpertinere 
et  de  ipsius  proprietate  constat  existere.  Hoc  nimi- 
rum  intuitu,  dilecte  in  Domino  fili  Warnere  abbas, 
tuis  petitionibus  clementer  annuimus,  et  monaste- 
riumSanctiGsIIijCuiDeoauctorepraesides,  ad  exem- 
plum  prsedecessoris  nostri  bonse  memorisR  Joannis 
XIlIpap8e,prae9entisscriptipatrociniocommunimus. 
Staluentes  ut  quascunque  possessiones,  quaecnnque 
bona  imprsesentiarum  idem  locus  juste  et  canonice 
possidet,  aut  in  futurum  largitione  regum,  libera- 
litate  principum,  oblatione  fidelium,  seu  aliis  justis 
modis,  Deo proprio,  poterit  adipisci,  firma  tibi  tuisque 
successoribus  et  illibata  permaneant.  Adjicientes 
etiam  utlibertates  atque  prfierogaliva  [quae|  per  pri- 
vilegia  praedecessorum  nostrorum  piae  recordationis 
Burkardus  (115),  quondamproviaoripsiusloci,asede 

(1 14)DeeoNecrologiiSan-GaIIenKisnol»habent :  vi 
Non.Jul.obiitWamerusabbas  noster.  Communibus 
suffragiis  electus,  ad  monasterii  clavum  sedere  coc- 
pit  anno  1135.  Severiorinitio  erga  suos,seddemum 
austeritdle  in  pietatem  mutata,  non  tantum  virtutum 
cultor  sedulus  ipse  fuit,  sed  etiam  monasterii  com- 
rooda  pro  virili  promovit.  Praeposituram  Sancti 
Leonardi  in  subirbio  San-Gallensi  fundavil et  dota- 
vit.  Ejusdemque  auctorilate  ac  munificentia  funda- 
tum  est  mona^terium,  seu  coUegium  canonicorum 
reguIariumSancti  Augustini  Ittingae,  et  alitid  quoque 
sanciimonialium  ibidem.  Obiit  anno  1167.  De  eo 
muIiaButkardnsinlibroDecasibus  monasterii  San- 
cti  Galli  cap.  9,  pag.  1\,  apud  Goldastum  inter  re- 
rum  Allemanicai  um  Scriptores  t.  I,  parie  i,  Fran- 
cofurli  1661.  in  fol. 

(ll.S)  Anno968bullamioannis  Xlllimpetravit  Bur- 
chardusabbasSanctiGdlli ;  quaebullaadhucservatur 
jjo  ^usdem  abbatiae  scriniia. 


dere  compellatur. 

Decernimus  ergo  ut  nulli  omni  hominum  liceat 
idem  monaslerium  super  hac  nostra  concessione  el 
confirmatione  temere  perlurbaie,  velejus  possessio- 
nes  auferre,  vel  ablatds  reiinere,  minuere,  seu  aliis 
quibuslibet  molesliisfatigare ;  sed  omnia  integre  con- 
ser  ventur  eorum,  pro  quorum  gubernatione  ac  susten- 
tatione  concessa  sunl,  usibus  omnimodis  profutura. 
Si  qua  sane  in  posterum  ecclesiastica  saecularisve 
per&'ona,  hanc  nostrae  constilutionis  paginamsciens, 
conlra  eam  temereveniretentaverit,secundotertiovc 
commonila,  si  non  congrue  satisfecerit,  potestatis 
honorisque  sui  dignitate  careat,  reamque  se  divino 
judicio  exislere  de  perpetrata  iniquitate  cognoscat, 
^  el  a  sacralissimo  corpore  ac  sanguine  Dei  et  Domini 
Redemptoris  nostri  Jesu  Christi  aliena  fiat,  alque 
in  exlremo  examine  dislrictae  ultioni  subjaceat. 
Cunctis  autem  eidem  cocnobio  sua  jura  servantibus 
sit  pax  Domini  nostri  Jesu  Chrisli,  quatenus  et  hic 
fructum  bonae  actionis  percipiant,  etpraemiaaetemse 
pacisinveniant.  Amen,  amen,  amen. 

Ego  Innocenlius  Catholirae  Ecclesiae  episcopusss. 

Ego  Lucas  presbyter  card.  lit.  Sanctorum  Joannis 
et  Pauli  ss. 

Data  Laterani  permamun  Almerici,  sanctaeRoma- 
nae  Ecclesiae  diaconi  cardinalis  et  cancellarii,  it 
Idus(117)  Aprilis,  indict.  n,  Dominicae  Incarnationis 

(116)  Advocatus  monasteriierathoctemporeUdal- 
j)  ricus  comes  de  Gameringa,  seu   Gamerimga  (oppi 

dum  modo  est  prope  Veringam),  qui  ibi  una  cura  nlio 
suo  cum  obiisset,  Warnerus  abbas  hypolhecie  no- 
mine  advocatiam  monasterio  vindicavit,  ila  ut  dein- 
ceps  electio  advocati  penes  abbatem  foret,  eodem 
tamen  non  careret.  Mehorisdeindeetfortioristutelie 
gratia  idem  abbas  comitem  Rudolphum  de  Psullen- 
dorf  advocalum  sibi  adscivil,  acceptisabeocccroar- 
cis  argonti,  qui  anno  1167  Jerosolymam  aditurus, 
divinisqiie  se  ad  Dominicum  sepulcrumservitiis  ad* 
dicturus  advocaliae  renuntiavit,  quam  Warnerus  ab* 
bas  Rudolpho  comiii  de  Haspurg  contulit,  autbeo- 
ticis  liiteris  quae  adhuc  supersuntinscriuiisabbatiae 
Sancti  Galli. 

(117)  Die  M  ApriIi8ll39currebatindictio8ecunda 
6t  simul  annus  decimus  pontificatus  Innocentii  III, 
elecli  anno  1130,  mense  Februario.  Praesens  buUa 
plurobo  pendenti  munita  esL 


EPISTOLiE  ET  PRIVILEGIA. 


434 


intificatus  domni  Innocentii  Ilpapa)  anno  x.  A 

CCCLXXVIl. 
erii  Urspergensis  jura  qucedam  confirmat. 
(Anno  1139,  April.  12.) 
|Lang,  Begesta,  l,  153.] 
CCCLXXVIII. 
rivilegium  pro  coenobio  Admontensi. 

(Anno  1139,  April.  13.) 
Pm,  Thesaur.  Anecdot,,  III,  iii,  661.] 
BirnDS  episcopus,  sen*us  servonim  Dci,  di- 
0  suo  GoTBFRiDo,  abbali  monastcrii  quod 
is  dicitur,  in  Salzpurgensi  parochia  situm, 
8ucc«ssoribus  regulariter  substituendis  in 
im. 

>mnibus  Ecclesiis  el  ecclesiasticis  pcreonis  o 
clo  nobis  a  Deo  apostolatus  orficio  debitores 
is,  illos  lamcn  paternis  affeclibus  nos  con- 
iplius  confovere,  qui,  poslposilis  robus  sae- 
s,  omnipotentis  Dci  servitio  se  arctius  alliga- 
apropter,  dilecte  in  Domino  fili  Golefride 
uis  rationabilibus  postulationibus  clementer 
is,  et  monastcrium  Admuntense,  cui  auctore 
*sides^  sub  apostoIicsD  sedis  tutela  ct  protc- 
iscipirous,  et  praesenti  scripti  pagina  com- 
]S,  quod  utique  a  venerabili  fratre  nostro 
•do  Salzburgensi  archicpiscopo  felicis  memr^ 
;tat  csse  constructum  in  sua  dioecesi,  atque 
X)iiis  ditatum.  Insuper  ctiam  quascunque 
»aes,  quaecunque  bona  a  prscfato  Gebehardo 
accessore  suo  Tiemone   archiepiscopo,   seu 

fidclibus,  in  decimis  vel  donationibus  alio-  ^ 
'orum  collata  sunt,  vel  in  poslerum    offerri 
it  in  lerris,  vineis  vel   quibnslibet  aliis  pos- 
)us  aut  quacunquc  concessiooe  pontiHcum, 
e  regum  vel  principum,  oblatione  fidelium, 

JTistis  modis,  idera  coenobium  acquisierit, 
s  Tobis  scripti  pagina  confirmamus.  Nec 
►,  nec  abbati  ipsi,  ncc  personse  alicui  facultas 
ejusdem  coenobii  in  feudum  sivc  beneficium, 
sensu  meliorum  et  discretorum  fratrum  ali- 
larc,  nec  modis  aliis  alienare. 
sepuUuram  ipsius  lcci  liberam  csse  cense- 
qui  se  illic  sepeliri  delibcraverinl,  nisi  ex- 
jcati  sint,  extremse  voluntati  eorum  nullus 
.  Laicos  sive  clericos  sapculares  a<I  conver- 
soscipere  nullius  episcopi  vel  prrcpositi  con-  D 

Tos  inhibeat.  Praelerea  hospilalem  domum 
ibili  fratre  nostro  Chunrado  apud  Friesach 
tam,  et  Admuntensi  coenobio  cum  decimis 
Mlinizze  anliquis  et  novcllis,  ct  cum  ca^teris 

i  sive  patellis,  sive  silvis,  aut  agris,  sive 
is,  vel  curo  concambio,  sive  rationabili  do- 
donataro,  vobis  apostolico  privilegio  robora- 
beunte  vero  te  nunc  ejusdem  loci  abbale,  vel 
qnolibet  successorum,  nullus  iribi  qualibet 
onis  astutia  seu  violentia  praeponalur,  iiisi 
Gratres  communi  consensu,  vcl  pars  consilii 
,  secuttdum  Dei  timorero  et  boati  Bcnodicti 
n  prsriderint  eligendum. 


Nulli  ergo  hominum  omnino  fas  sil  idem  coenobium 
temere  perturbare,  aut  ejus  possessiones  auferre, 
vel  ablatas  relinerc,  roinuere,  aul  temerariis  vexa- 
lionibus  iatigare,  sed  omnia  integra  conserventur 
eorum,  pro  quorum  gubernatione  et  sustentatione 
concessa  sunt,  usibus  omniroodis  profutura,  salva 
Salzpurgensis  archiepiscopi  canonica  reverentia.  Cui 
taroen  oroniuo  non  liceat  ci  vexationero  aliquam,  vel 
consuetudinero,  quae  regulariuro  quieti  noceat,  irro- 
gare.  Si  qua  igitur  in  futururo  ecclesiastica  saecula- 
risve  persona,  hanc  nostrae  constitutionis  paginain 
sciens,  contra  earo  teroero  venire  tcntaverit,  se:undo 
tcrtiove  comroonita,  potcstatis  honorisque  sui  digni- 
tatc  careat,  si  non  congrue  satisfecerit,  reamque  se 
divino  judicio  existere  de  perpetrata  iniquitate  co- 
gnoscat,  et  a  sacratissiroo  corpore  ac  sanguine  Dei 
ct  Doroini  Rederoptoris  nostri  Jesu  Christi  aliena 
fiat,  atque  in  extremo  examine  districtffi  ultioni  sub- 
jaceat,  cunclis  autero  eidem  loco  jura  servantilus 

sit  pax  Doroini  nostri  Jesu  Christi,  quatenus  et  hic 
fructuro  bonae  actionis  percipiant,  et  apud  distri- 
cturojudiceropraeroia  aeternae  pacis  inveniant.  Aroen, 
aroen.  amen. 

Ego  Innocontius  Catholicae  Ecclesise  episcopus  sub- 
scripsi . 

Ego  Thcodewinus  S.  Rufinsc  episcopus  cardinalis 
subscripsi. 

Ego  Lucas  presbyter  cardinalis  tituli  S.  Joannis  et 
Pauli  subscripsi. 

Ego  Chr>'sogonus  presbyter  cardinalis  tit.  S.  Pra- 
xedis  subscripsi. 

Datum  Laterani  per  manum  Almerici,  S.  RomaniB 
Ecclesiae  diaconi  cardinalis  et  cancellarii,  Idibus 
Aprilis,  indict.  ii,  Incamationis  Dominicaean.  1139, 
ponlificatus  vero  domini  Innocentii  PP.  II  anno  x. 

CCCLXXIX. 
Privilegium  pro  monasterio  B.  Martini  Murensi, 

(Anno  1139,  April.  13.) 
[liERRGOTT,  Genealog,  diplom,  Hasb,  II,  p.  161.] 

Innocbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei, 
dilccto  filio  RozKLiNo  abbati  Mureosis  monasterii, 
quod  in  episcopatu  Constantiensi  in  pago  Argowi 
situro,  in  honore  beati  Martini  esse  cognoscituc, 
ejusque  successoribus  regulariter  substituendi»  in 
perpeluuro . 

Piae  postulatio  voluntatis  debet  effectu  prosequente 
coropleri,  ut  devotionis  sinceritas  iaudabiliter  eni- 
tescat,  et  utilitas  postulata  vires  indubitanter  assu-^ 
mat.  Eapropter,  dilecte  in  Doroino  fili  Rozeline  abbas, 
tuis  rationabilibus  postulationibus  graturo  prsebentes 
assensuro,  Murense  roonasterium,  cui  auctore  Do- 
mino  praees,  apostolicfie  sedis  priviiegio  communi- 
mus,  statuenles  ut  quascunque  possessiones,  quae- 
cunque  bona  idem  coenebium  inprsesentiarum  juste 
et  legitime  iK)ssidet,  aut  in  futurum  concessione 
ponlificum,  largitione  regum  vel  principuro,  obla- 
tionc  fideliuro,  seu  aliis  justis  modis,  auxiliante 
Domino,  poterit  adipisci,  firma  vobis  in  perpetuum 
ct  iUibata  pemianeant.    Confirmamus  etiam  ^-obis 


43? 


INNOCEJNTII  II  PAr.E 


436 


qiiaBcunque  eidem  loco  a  fratre  noslro  Werinhario  A  omnibusque  successoribus  suis  canooice  inlranlibus, 
comile  dc  Habekspurg  (118),  corumque  consanguineis      in  perpeiuum. 


coUala  sunl,  qui  Dimirum  idem  coonobium  de  suis 
rebus  fundasse  noscunlur,  atque  omnino  vinculo 
apostolica)  dignilatis  illud,  si  quis  temerario  ausu 
boc,  quod  ipsi  cum  magna  devotione  lecerunt, 
infringere  vellet,  tirmaverunt.  Liceat  insuper  vobis 
ad  ulililatem  el  ser\'ilium  vestri  loci  advocalum 
constituere,  et  nullus  ibi  aliquo  lempore  statuatur, 
uisi  quem  vos  communi  fratrum  vestrorum  consilio 
eligere  decreverilis.  Obeunte  vcro  te,  nunc  ejusdem 
loci  abbate,  vel  tuorum  quolibel  successorum, 
nullus  inibi  qualibel  subreptionis  astutia  seu  vio- 
lenlia  prspponatur,  nisi  quem  fratres  communi 
consensu,     aul   pai-s    consilii    sanioris,    secundum 


Ad  hoc  in  sede  ^quitatis  et  justitiae  sumus, 
disponente  Domino,  consliluti  ut  Ecclesiarum  sa- 
lutis  et  tranquillitati,  auxiliante  Deo,  salubriter 
provideamus,  et  nc  pravorum  hominum  vexatio- 
nibus  faligentur,  paterna  soUicitudine  operam  dare 
curemus.  Eapropter,  dilecte  in  Domino  fili,  tuis 
justis  posluldtionibus  clementer  annuimus,  et  ec- 
clesiam  tuam  cui,  Deo  volente,  praesides,  cum 
omnibus  ad  eam  perlinenlibus  sub  beati  Petri  et 
nostra  proteclione  suscipimus,  et  prxsentis  scripli 
privilegio  munimus,  statuentes  ut  quascunque  pos- 
sessiones,  quaecunque  bona  cadem  ecclesia  inprae- 
sentiarum  juste  et  canonice  possidet,    aul  in  futurum 


Dei  limorem,  et  beati  Benedicti  Regulam   provide-  B  concessione  pontificum,    largitione  regum  vel   prin- 


rint  eligendum.  Decrevimus  ergo  ut  nulli  omnino 
liorainum  liceat  praefalum  coenobiura  teraere  per- 
turbare,  aul  ejus  possessiones  auferre  vel  ablatas 
retinere,  minuere,  aut  aliquibus  vex^itionibus  fati- 
gare,  sed  omnia  integra  conserventur  eorum,  pro 
quorum  sustentatione  et  gubematione  concessa 
sunt,  usibus  oranimodis  profulnra.  Si  quis  ergo  in 
futurum  arrhiepiscopus,  episcopus,  imperalor,  rex, 
dux,  marchio,  seu  quaelibet  ecclesiastica  saecula- 
risve  persona,  hanc  nostrse  constitutionis  paginnm 
sciens,  contra  eam  temere  venire  lentaverit,  secundo 
lertiove  coraraoriita,  si  non  congrue  satisfeceril, 
potestatis  honorisque  sui  dignitate  careat,  reamque 
se    divino  judicio   existere  de   perpetrata   iniquitate 


cipura,  oblalione  fidelium,  seu  aliis  justis  modis, 
praestante  Domiuo,  poteril  adipisci,  firma  tibi  luis- 
que  successoribus  et  illibata  pennaneant,  in  quibus 
haec  propriis  duximus  expriraenda  vocabulis  :  locura 
ipsura,  in  quo  praefata  ecclesia  construcla  est,  cum 
omnibus  pertinentiis  suis,  quarlura  quoque  decima- 
rura  in  Basileensi  episcopatu,  el  in  coraitatu  Brisi- 
gaviae,  cuuctas  venationes  et  argenti  fodinas,  sive 
sint  inventae,  sive  inveniantur,  clauslrura  de  Salz- 
berg  cura  omnibus  pertinentiis  suis,  curtim  de 
iTeltingen  cum  ecclesia,  curtira  de  Hystein,  Win- 
stat,  curtira  de  Cbiicoven  cum  ecclesia  et  filiabus 
suis,  scilicet  Stoufifen  cum  tota  deciraatione,  et 
Amperiugen,   et  CEristelten,    et  Oflfraenningen,    cc- 


cognoscat,    atque   in     extrerao   examine   districlae  Q  clesias  de  Mcrdingen  cum  fiiia  sua.  curtim  Opfingen, 


ultioni  subjaceat.  Cunctis  autera  eidera  ioco  sua 
jura  ser\'antibus  sit  pa\  Domini  nostri  Jesu  Christi 
quatenus  fructura  bonae  aclionis  percipant,  et 
apud  districtura  judicera  praeraia  aeternae  pacis  in- 
veniant. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus. 

Ego  Lucas  presbyler  cardinaiis  tituli  Sanclorum 
Joannis  et  Pauli  subs. 

Ego  Grisogonus  presbyter  cardinaiis  tit.  Sanctae 
Praxedis  subs. 

Datura  Laterani  per  raanura  Alraerici  sanctae  Ro- 

raanae   Ecclesiae  diaconi  card.   el  cancellarii,  Idibus 

Aprilis,  iodictione   ii,  Incarnationis  Dorainico;  anno 

1139,  pontificatus   vero  dorani   Innocentii  II  pap^e 

anno  x. 

CCCLXXX. 

Ecclesio!  Basileensisprotectionem  suscipit  bonaque 
ac  privilegia  confirmatf  petente  Orthliebo  epi^ 
scopo, 

(Anno  1139,  April.  14.) 

[Herrgott,  ubi  suprOy  p.  16i,  ex  ms.  codice  diplo- 
matico  Basileensis  ecclesiae,  pag.  61.] 

biNOCEMTius  episcopus  servus  sen'orum  Dei, 
dilecto   filio  Orthliebo  (119)    Basileensi   episcopo, 

(118)  Werinharius  comes  de  Habekspurg  qui  ab 
Innocenlio  II  papa  frater  noster  nominatur,  epi- 
scopus  erat  Arjg^entoratensis. 

(119)  Orthltebum  episcopum  Basileensera  hic  no- 


curlira  Untkilche  cum  ecclesia  et  filiabus  suis,  sci- 
licet  Gotlenheim,  et  aliis  capellis  ad  eara  pertinen- 
tibus,  ecclesiam  de  Leheim,  ecclesiara  dc  Zeringen, 
curlim  Bichinsol  cum  ecclesinm,  et  tilia  sua,  curtim 
de  Bichocvingen  cum  ecclesia  et  filia  sua  Bergen, 
et  caeteris  suis  appendiciis,  ec-clesiam  Brisacbo  cum 
ecclesia  el  filia  Hostat,  et  curtira  unam  in  eadem 
villa,  castrum  de  Usenberg  cura  lota  Augia,  et  raon- 
tera  Eggehardi,  ecclesia  de  Achheira  cum  omnibus 
suis  perlinentiis.  Decernimus  ergo  ut  nulli  oranino 
hominura  fas  sit  te  vel  ecclesiam  luam  super  hac 
nostra  constitutione  temere  perlurbare,  aut  ejus 
possessiones  auferre,  vel  ablatas  retinere,  rainuere, 
vel  indcbitis  vexationibus  fatigare  ;  sed  orania  in- 
TN  tegre  senentur,  tuis  usibus  oraniraodis  profutura, 
salva  sedis  apostolicae  auctoritate  et  metropolitani 
tui  canonica  justitia.  Si  quis  igilur  in  posterum, 
hujus  nostii  decreti  lenorem  sciens,  contra  eum 
temere  venire  lentaverit,  secundo  tertiove  commo- 
nitus,  nisi  reatuni  suum  congrua  emendatione  cor- 
rexerit,  indignationera  Dei,  et  beatorura  apostolo- 
runi  ejus  Pelri  el  Pauli  incurral,  et  excoramuni- 
cationi  subjaceat.  Cunctis  autem  eidem  ecclesiae 
jura  sua  ser\'antibus  sil  pax  Domini  nostri  Jesu 
Christi,     quatenus    et  hic   fructum    bonae   actionis 

minatum,  ex  gente  Froburgica  prognatum  assorit 
Sturaph.  Ciu*oh.  Ileivet.  lib.  xii,  cap.  2o,  p.  392. 
Ejusclem  noraen  recurrit  in  raonuraento,  num. 
220. 


437 


EP1ST0L.E  ET  PRIVILEGIA. 


438 


percipiant,  et   apud    districlum    judicem    pncmia  A  Et  cellam  Ambtenhusea ;  ecclesiam  quoque  in  loco, 


seterDse  pacis  inveniant.  Amen. 

Datum  Laterani  per  manum  Lameriti  (120)  sanctae 
Romana^  Ecclesiae  cancellarii,  xviii  Kalendas  Maii, 
Dominicfie  Incamationis  anno  1139,  pontificatus 
domni  imioceDtii  anno  x. 

CCCLXXXI. 

Monasterii  S.  Georgii  in  Nigra  Silva  protectionem 
tuscipit  et  possestiones  juraque  con/irmat, 

(Anno  1139,  April.  14  ) 

[Gerbert,  Hist,  Nigra:  Silvo!,  t.  HI,  p.  72.] 

livNocE!«Tnjs  episcopus,  servus  servorum  Dei- 
dilecto  filio  Joanni  abbati  monasterii  Sancti  Georgii, 


qui  dicitur  Vokbenuscn,  a  te  tuisque  succcssoribus 
ct  fratribus  perpelue  procurari  permitlimus.  De- 
cimse  quoque  omnium  rerum,  quae  de  Silva  ad 
eamdem  cellam  pcrtincnte  provenient,  vel  de  fioi- 
timis  locis  alias  jam  pertinentibus,  sicut  a  venera- 
bili  Gebebardo  cpiscopo  est  constitutum,  vestris  et 
fratrum  usibus  omnimodis  cedant. 

Chrisma  sanc,  oleum  sanctum,  promotiones  ordi- 
num,  consecrationes  altarium  sive  basilicarum,  seu 
alia  quaelibet  sacra  Constantiensi  suscipietis  episcopo, 
si  quidem  Catholicus  fuerit,  et  gratiam  atque  com- 
munionem  apostolicae  sedis  habuerit,  eamque  gratis 
et  sine  pravitate  voluerit  exibere ;  alioquin  liceat 
-    .  .     ^,.       ,,.,      .         ^  ^-  vobis  Catholicum,quemcumque  malueritis,  adire  an- 

quod  s.tuni  esl  m  N.gra  S.lva  juxta  flumen  Bnga-      ^.^^^         ^^  ^^  ^^  consecraUonum   sacra  suscipere. 

nam,  ejusque  succcssonbus   rcgularilcr  substituen- 


dis,  in  pcrpetuam  memoriam. 

Apostolicae  sedis  clementiae  convcnit  religiosa  et 
sancta  loca  diligere,  eonim  quieti  et  utilitati  pa- 
teroa  sollicitudinc  providere,  ut  quemadmodum  di- 
vina  clementia  Patres  in  Dei  populo  dicimur,  ita 
per  Dei  graciam  effectibus  comprobemur.  Eapropter, 
dilecte  in  Domino  fili  Joannes  abba,  tuis  et  fra- 
trum  tuorum  desideriis  apostolica  benignitatc  im- 
pertimur  assensum,  atque  ad  exemplum  prsedcces- 
soris  nostri  sanctae  memorise,  Urbani  papas,  mona- 
sterium  S.  Georgii,  cui  auctore  Deo  praeesse  di- 
gnosceris,  quod  utique  a  nobilibus  viris  Hezelonc, 
et  Hessone  ipsius  loci  fundaloribus,  beato  Petro 
apostolorum  principi  collatum,   sub  ejusdem  aposto- 


Sepulturam  vero  praefati  coenobii,  et  cellarum  sua* 
rum  liberam  omnino  fore  sancimus,  ut  eorum  qui 
se  illic  sepeliri  deliberaverint,  devolioni  et  extremse 
voluntati,  nisi  forte  excommunicati  sint,  nulius 
obsistat.  Obeunte  autem  te  nunc  ejusdem  ioci  ab- 
bate,  vel  tuorum  quolibet  successorum,  nullus  ibi 
qualibet  subreptionis  astutia  seu  violentia  prsepo- 
natur,  nisi  qucm  fratres,  communi  assensu,  ant 
fratrum  pars  consilii  sanioris,  secundum  Dei  timo- 
rem,  et  bcati  Benedicti  Regulam  elegerint.  Nulli 
quoque  ecclesiasticae  saecularive  personae  Ucentia 
patcat  in  jam  dicto  monasterio  aliquas  sibi  proprie- 
tatis  conditiones,  vcl  haereditarii  juris,  vel  advoca- 
tiae,    vel  cujuslibet    potestatis  usurpationem,   quffi 


,  •     •  •     .  .  1       .    j  r     •  •  •         P  Iibertali    ipsms    loci    noceat,    vmdicare,   seu   ejus 

lorum    pnocipis    tutela   el   defensione    suscipimus,  ^  .  ^  ..^,  .. 

posscssiones  auferre,  vel  ablatas  retinere,  mmuere, 

vel   indcbitis   fatigationibus   infestare ;   sed  omnia 

inlegra  conserventur  eorum,   pro   quorum  conser- 

vatione  concessa  sunt,  usibus  omnimodis  profutura. 

Porro  advocatum  vobis  constituendi  communi  con- 


ipsuroque  cum  omnibus  ad  ipsum  pertinontibus 
praesentis  scripti  robore  communimus ;  statuentes 
ut  quascunque  possessiones,  quaecunque  bona  a 
praefatis  viris,  vel  ab  aliis  tidelibus  eidem  coenobio 
sunt  collata,  quaecunque  et  in  futurum  concessione 
poDtificum,  liberalitate  regum  vei  principum,  obla- 
tione  fidelium,  seu  aliis  modis,  justc  et  canonice 
poterit  idem  locus  acquirere,  firma  tibi  tuisque 
successoribus  et  illibata  pormaneant,  in  quibus  haec 
propriis  duximus  exprimenda  vocabulis  :  villam  quae 
dicitur  Stetten ;  tertiam  partem  villae  Phiezen  : 
praedium  in  loco  qui  dicitur  Cambit,  ct  Flausingen  ; 
villa  Walda  et  Eckha,  Degemauw,  Ingeltingen,  Eys- 
tetten ;  praedium  Onningen,  Leidringen,  Dege wingen, 


sensu,  omnino  liberam  vobis  concedimus  faculta- 
tem,  qucm  nimirum,  si  monasterio  inutilis  fuerit, 
amovere,  et  alium  idoneum  vobis  substituere  liceat. 
Ad  indicium  autem  perccptae  hujus  a  sancta  Romana 
sede  liberlatis,  singulis  annis  unum  bizantium  nobis 
nostrisque  successoribus  persolvetis.  Si  quis  igitur  in 
posterum,  hujus  nostri  decreti  tenorem  sciens,  contra 
eum  temere  venire  tentaverit,  secundo  tertiove 
commoniius,    nisi  reatum   suum  congrua   emenda- 


]Ugeii>eo,  Wluolingen,  Baltrameshoven,  Tindenho-  D  tionc  correxerit,  potestatis  honorisque  sui  dignitata 


vcn,  Gugenwaldt,  Achara,  Schlatla,  Betechoven, 
Grooingen,  Schweningen,  Aseheim,  Embach,  Ar- 
noldesbach,  Hulnheim,  Drudenheim,  Altheim,  En- 
diogeo,  Schopfsheim,  Bulenheim,  Eggeholdeshcim, 
Steoenesvvilare.  Cellam  Luchesheim  cum  appen- 
didis  suis.  Praediura  quoque  Megenholmeswilare,  in 
quo  et  cella,  quae  vocatur  S.  Joanuis.  Cellam  silam 
in  praedio  quod  dicitur  Fridenwiliare,  quod  li^itima 
commutatione   cambitum   est  ab  ecclesia  Augiensi. 

( 120)  Lameritum  cancellarium  cardinalihus  sanctae 
Roniaiiae  Ecclesiae  accensomus,  quandoquidom  pon^ 
tjfices  Romani  a  tempore  Leouis  IX  in  buliis  can- 
celUurii  nomen  cum  praefatione  diaconi,   vel  presby- 


careat,  reumcjue  se  divino  judicio  existere  de  per- 
petrala  iniquitate  cognoscat,  et  a  Domini  Redem- 
ploris  nostri  Jesu  Christi  corpore  et  sanguine  alienus 
tiat,  alque  in  extremo  examine  districtae  ultioni 
subjaceal.  Conservantes  autem  hoc,  omnipotentis  Dei 
et  boalorum  ejus  apostolorum  Petri  el  Pauli  benedi- 
ctionemetgratiam  consoquantur.  Amen,amen,amen. 
Datum  Laterani  per  manum  Aymcrici,  sanctae 
Romamae  Eccle&ise  cancellarii,  xviii  Kal.  Maii.  Domi- 

teri  cardinalis,  quandoque  nudum  cancellarii  no- 
men,  sub  quo  dignitas  cardinalis  latebat,  adhibere 
solebant.  Couf.  Mabillon.,  de  re  diplom.  I.  ii,  cap. 
13,  p.  1^5,  126. 


433 


INNOCENTll  II  PAPiE 


440 


Dicsu  iDCJEirnalionis  anno    1139,    indiclione  ii,  ponti- 
Hcatus  domni  Innocentii  II  anno  x. 

CCCLXXXII. 

Privilegium  pro  abbatia  S.  Stephani  Divionensis, 

(Anno  1139,  April.  14.) 
[Perard,  Recueil  elc,  p.  109.  J 

In>oce>tius  episcopus,  scn'us  servorum  Dei,  di- 
leclo  filio  Heberto  abbati  ecclesiae  beati  protomar- 
l\Tis  Stephani,  ejusque  successoribus  regulariler 
substituendis,  iu  perpetuura. 

Venerabilium  locorum  cura  nos  admonet  de  eorum 
quiete  et  tranquillitatc  sollicite  cogitare,  ut  qui 
divina  disponente  clemenlia,  ad  ecclesiarum  regi- 
men  assumpti  sumus,  eas  et  a  pravorum  bominum 
nequitia  tueamur,  et  sedis  apostolicte  privilegio 
pariter  roboremus.  Quamobrem,  dilecte  in  Domino 
fili  Heberte  abba,  tuis  justis  desideriis  patema  be- 
nignitate  impertimur  assensum,  et  ecclesiam  Beati 
protomart>Tis  Stephani,  cui,  auclore  Deo,  praeesse 
dignosceris,  cum  omnibus  ad  eam  pcrtinentibus, 
praesentis  scripti  suffragio  communimus.  In  primis 
siquidem  statuentcs  ut  ordo  canonicus  qui  secun- 
dum  beati  Auguslini  Regulam...  m  eadem  ecclesia 
Doscitur  institutus,  pcrpetuis  futuris  temporibus 
ibidem  inviolabiliter  observetur.  Quascunque  prae- 
terea  posscssiones,  quaecunque  bona,  idem  locus  in 
casamentis,  terris,  ecclesiis,  capellis,  villis,  servis, 
ancillis^  seu  aliis  rebus  inpraesentiarum  juste  et 
canonic^  possidet,  aut  in  posterum  concessione 
pontificum,  liberalitate  regum  vel  principum,  obla— 
tione  fidelium,  seu  aliis  justis  modis,  Deo  propitio 
poterit  adipisci,  firma  tibi  tuisquc  succcssoribus,  et 
illibata  permaneant.  In  quibus  haec  duximus  propriis 
exprimenda  vocabulis  :  videiicct  matricem  eccle- 
siam  in  honore  Sancti  protomartyris  Slepliani  dedi- 
catam,  cum  caemeterio,  infra  murum  caslri :  ecclesiam 
S.  Medardi  cum  decimis  ;  ecclesiam  S.  Michaehscum 
caemetorio  et  decimis,  extra  murum  sitam  :  ccclesiam 
Sancti  Aniani  Aquaeductus,  cum  caemeterio,  dccimis 
et  terris  suis  :  ecclesiam  Sancti  Martini  de  Quinctiniaco 
cum  caemcterio  decimis  et  tcrris  suis ;  ecclesiam  San- 
cli  Mauritii  dc  Siliciaco  cum  caemeterio  decimis  et  ter- 
ris  suis  :  jusquod  habotis  in  ecclesia  Saucti  Genesii  do 
Dearilla,  ct  capcUa  de  Stabiclis,  cum  caemelerio  ot 
parte  decimarum  :  ecclesiam  S.  Martini  de  Pralo 
cum  capella  de  Fontanis,  caemeterio  et  pcrtinentiis 
earum  :  ecclcsiam  Sanctae  Mariae  de  Gimellis  cum 
capella  de  Picangis,  caemeterio  terris  et  decimis  : 
ecclesiam  S.  Florentii  de  Tylecastro,  cum  capella 
Sanctae  Mariae,  ct  caemeterio,  decimis,  terris  et  perli- 
nenliis  earum  :  ecclesiam  Sancti  Petri  de  Mircbello, 
cum  caemeterio,  decimis  lerris  et  appendiciis  earuni  : 
decimain  dc  Gcaco,  dccimam  dc  (^ureio  :  locum 
Capelloe  quao  est  inler  Leuglcrium,  et  Sanclum  Fi- 
doHum,  cum  appendiciis  suis  :  ccclesiain  Sancti 
Andrcae  de  Ormcnliaco,  cum  capellis,  caMuoterio,  cl 
parte  dccimarum  quai  presbyleratui  congruit  :  lo- 
cum  de  Putcolo,  locum  de  Aanioo  fonte,  cum 
appcDdiciis  suis   :   locum   dc  Galdo  Alirey,   ouin 


A  appendiciis  suis  :  ecctesiam  Saacli  MartiDi  de 
Archo,  cum  caemcterio  et  appeudiciis  suis  :  locum  de 
moDte  CyDiaco  cum  appendiciis  suis  :  locuro  de 
Francis,  cum  pertinentiis  suis  :  locum  de  Bonavalle 
Jurensi  cum  appendiciis  suis  :  ecclcsiam  Sancti 
Germani  de  Copiaco,  et  capellam  Sancti  Andreae  de 
Parriniaco  cum  dccimis ;  capellam  Sanctae  Mariae  de 
Marcenniaco  cum  caenieleriis  et  terris  eorum  ;  jus 
vestnim  de  ccclesia  de  Saviniaco  cum  c«meterio,  ct 
medietate  deciniarum  el  tcrrarum.  Prae^enti  quoque 
decrelo  sancimus,  ut  decedente  Gamerio  ejusdem 
loci  praeposilo,  aut  aliis  saecularibus  canonicis,  nul- 
lus  eis,  nisi  rcgularis  praeposilus,    seu  etiam  canoni- 

cus,  subslitualur.    Obeunle    vero    te,    ipsius  abbatc 
loci,  vel    tuorum   quolibet  succcssorum,    nullus  ibi 

3  cujushbet  subreptionis  astutia  seu  violentia  praepo- 
natur  nisi  quem  fralres,  aut  fratrum  pars  consilii 
sanioris,  secundum  Dei  timorem,  et  beati  Augustini 
regulam,  eligendum  providerint.  Prohibemus  eliam 
ut  nullus  infra  terminos  parochiaruin  ojusdem  eccle- 
siae,  ccclcsiam,  capellam  aut  caemeteriuin  conslruere 
vel  consecrare  praesumat.  Adjicienles  insupcr  ut 
praefatae  ccclesio)  regulares  canonici  libei^  et  absque 
contradictione,  curam  et  administrationem  paro- 
chiahum  ecclesiarum  suscipiant,  ct  commissarum 
sibi  animarum  saluti  Doraino  auxiliante,  provideant. 
Nulli  etiam  canonicorum  vcslrorum  licentia  pateat, 
post  factam  in  eadem  ecclesia  professionnem,  absque 
abbatis  vel  fratrum  licentia,  iude  discedere,  vel  ad 
alia   loca   Iransvolare    :    discedentes    vero    nullus 

C  episcoporum  vel  abbalum  suscipere  audeat,  vel  re- 
tioere.  Porro  de  laboribus  quos  propriis  manibus 
sumptibusque  colligitis,  seu  etiam  de  nutrimentis 
vesUis,  juxta  quod  a  nobis  in  generalibus  est  statu- 
tum  conciliis,  a  vobis  cxigi  decimas  auctoritatc  apo- 
stolica  interdicimus.  Praesenti  quoque  decreto  san- 
cimus  ut  parochionorum  vcstrorum  sepuitnram 
libere  hnbcatis,  nisi  forte  aliqui  eoiiim  se  in  aliis 
decreverunt  ecclesiis  sepeliri.  Dccrevimus  crgo  ut 
nulli  omino  hominum  fas  sit  praedictam  ecclesiam 
super  hac  nostra  conslitulione  temere  perturbare, 
aut  ejus  possessiones  auferre,  vel  ablatas  retinerc, 
minuere,  vel  temerariis  vexalionibus  faligare,  sc»d 
omnia  inlegra  conservenlur  eorum,  pro  quorum 
gubernatione  et  sustentationc  concessa  sunt,  usibus 

D  omnimotlis  profutura.  Si  qua  igitur  in  futurum  ec- 
clesiaslica  saecularisvc  persona,  hujus  nostne  con- 
slitutionii  paginam  scicns,  contra  eam  temere 
venire  lentaveril,  secundo  tcrtiove  coinmonita,  nisi 
reatum  sum  congrua  omendatione  con*exerit,  po- 
testalis  honoris(|ue  sui  digniliUo  careat,  roamque 
se  divino  judicio  exislcro  do  perpctrata  iniquitiile 
cognoircat,  ol  a  sacralissimo  corporo  ct  sanguint* 
Dei  ae  Domini  nostri  Josu  Christi  ahcna  fial,  alque 
in  extromo  cxamiuo,  disli'icUT  subjacoat  ultioni. 
Conscrvantos  autom  hico,  omnipotcntis  Dei  et  boa- 
lorum  Potri  ol  Pauli  aposlolorum  cjus  bonedic- 
tionem  el  graliam  consequentur.  AracD,  amen> 
amcn. 


441 


EPlSTOI.-i:  ET  PRIVILEOIA. 


442 


Ego   Innocenlius   catholicse  EcclesitP   episcopus,  A  cam   temerc   venire   tentaverit,    secundo    lertiove 


subscripsi.  Bene  valete. 

Fgo  Gerardus  presbyter  cardinalis  tituli  Sanctse 
Cmcis  in  Jerusalem  subscripsi. 

Ego  Lucas  presbyter  cardinalis  tituli  sanctomm 
Joannis  et  Pauli  subscripsi. 

EgD  Yvo  presbyler  cardinalis  tiluli  Sancli  Lau- 
rentii,    tituti  Damasi  subscripsi . 

Data  Laterani  per  manum  Aymerici  Sanctao  Ro- 
manae  Ecclesiae  diaconi  canlinalis  et  cancellarii, 
xviii  Kalendas  Maii,  Dominicee  Incamationis  anno 
millesimo  centesimo  tricesimo  nono,  indictione 
secunda,  pontiBcatus  domni  Innocentii  papse  II 
anno  decimo. 

CCCLXXXIII. 

Privilegium  pro  monasterio  Sancti Nicolai  et  Saneti  ^ 

Medardi  Tomacensis, 

(Anno  1139,  April.  14.) 

(CoLSiN,  Histoire  de  Fournai,  t.  II,  p.  916.] 

lN?rocBWTius  episcopus,  ser\'us  ser\orum  Dei, 
dilecto  filio  Ogero  abbati  ccclcsia;  Sancti  Nicolai  et 
Sancti  Medardi  Tornacensis,  ejusquc  successoribus 
canonice  substituendis  in  perpetuum. 

Quoniam  in  sede  justitise  residemus,  fratres  no- 
stros  debemus  sinccra  charitate  diligere,  et  unicui- 
que  jura  sua  nostrae  auctoritatis  privilegioconser\'are. 
Hujus  ergo  considerationis  intuitu,  dilecte  fili  Ogere 
abbas,  tibi  tuisque  successoribus  confirmamus  ut 
quaecunque  ecclcsia  Sancti  Nicolai  et  Sancti  Me- 
dardi  Tomacensis  inpraesentiamm  juste  et  canonice 


commonita,  nisi  ruatum  suum  congma  satisfactione 
correxcrit,  potestalis  honorisquc  sui  dijnitate  ca- 
reat,  reamque  se  divino  judicio  existere,  de  perpc- 
trata  iniquilate  cognoscat,  et  a  sacratissimo  corpore 
et  sanguine  Dei  ac  Domini  nostri  Jcsu  Chrisli  aliena 
iiat,  atque  in  cxtremo  examine  districtsc  subjaceat 
ultioni.  (luMctis  autem  eidem  loco  sua  jura  sen*an- 
tibus  sit  pax  Domini  nostri  Jcsu  Christi,  quatenus 
et  hic  fniclum  bonie  aclionis  percipiant,  et  apud 
<lislriclum  judicem  prjrmia  aeternap  pacis  inveniant. 
Daturn  Laterani  per  manum  Aimerici,  sancta;  Ro- 
mansB  Ecclesia)  cancellarii,  xviii  Kalendas  Maii, 
Dominics  Incarnationis  anno  1139,  indictione  ii, 
pontiiicatus  domni  Innocentii  II  papae  anno  x. 

CCCLXXXIV. 

Domum  hospitnlem  Tornacensem  tuendam  suscipit 
et  ejus  possessiones  ac  piivilegia  confirmat. 

(Anno  1139,  ApriL  lo.) 
[MiR.€us,  Opp.  diplom.^  II,  966. J 
Innocbntius  ejiiscopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
iecto  filio  Gerardo  administratori   hospitalis  domus 
Tornacensis.  ejusque  successoribus  in  pcrpetuum. 

Apostolicae  sedis  clemcnliaB  convenit  defensioni- 
bus  pauperum  tuitione  propilia  providere.  Eaproptcr, 
dilecte  in  Domino  fili  Gerarde,  tuis  desideriis  cle- 
menter  annuimus,  el  hospitalem  domum,  quam  ad 
servitium  pauperum  et  omnipotentis  Dei  gloriam 
administras  atque  gubemas,  sub  beati  Petri  et 
nostra  tutela  suscipimus,    eamque  prsBsentis  scripti 


pos^idet,    aul  in   futurum   concessione  pontiHcum,  C  PaSf^^a/o"^"^"»»'^^"^»    statuenles    ut    quascunque 


liberalitatc  regum  vel  principum,  oblatione  fidelium, 
seu  aliis  rationabilibus  modis,  poterit  adipisci,  firma 
vobis  el  inconvulsa  permaneant.  In  quibus  hsec 
nominatim  duximus  cxprimenda  :  mansiones  intra 
ToFDacum  censum  persolventes,  terras  arabiies 
circa  ipsam  civitatem  inter  duos  rivos,  Rics  vide- 
licel  el  Mayry,  terram  circa  vivum  fontem,  terras 
circa  rivulum  qui  Ries  vocatur,  terram  ct  deci- 
mam  apud  Landast,  allodium  et  terram  censualem 
apud  Castrecin,  decimam  vestram,  quam  in  eadem 
curtc  tecetis  de  ecclesia  Sancti  Martini  pro  censu 
duorum  solidorum,  terram  juxta  Malbray,  decimam 
beslitrum  in  cadem  terra,  quam  ab  Ecclesia  Anto- 
niensi  pro  censu   septem  solidorum  tenetis,  redditus 


posscssioncs,  qua*cunque  bona  idem  venerabilis 
locus  inpneseuliarum  legitime  possidet,  aut  in 
iuturum  concessione  pontificum,  largitione  regum 
vel  principum,  oblatione  fidelium,  seu  ahis  justis 
modis.  Domino  propitio,  polerit  adipisci,  firma  tibi 
tuisque  successoribus  et  illibata  permaneant.  In 
quibus  h;ec  propriis  duximus  exprimenda  vocabulis  : 
vidclicet  in  urbe  Toruacensi  donium  pauperum  ot 
aliam  quamdam  domum,  quae  singulis  anuis  cerlos 
redditus  solvunt,  et  insuper  molendinum  unum,  in 
pago  Tornacensi,  altare  de  Warconio  cl  curtem 
unam,  cum  terris  ad  eam  perlinentibus,  in  pago 
Bracbatcnsi  altare  de  Vclana  et  tres  curtes,  cum  ter- 
ris,  silvis  el  pratis  ad  cas  pertinentibus,  prsebendam 


duonim  mediorum  frumenti  apud  Rosbais.  Ordinem  D  ^^^^"^  ""*"^    «  venerabili   fratre   nostro   Simone 


eliam  beati  Augustini  juxta  consueludinem  Sancti 
Mcolai  de  arida  gamantia,  et  liberam  abbatis  vobis 
confirmarous  electionem.  D.;ccrnimus  ergo  ut  nulli 
omDino  hominum  liceat  pnefatam  ecclesiam  temere 
perlurbare,  aut  ejus  posscssiones  auferre,  vel  abla- 
tas  relinere,  aut  injuste  acccplas  suis  usibus  vindi- 
care,  minuere,  vei  temerariis  vexationibus  fatigare, 
sed  omnia  integra  ser\'entur  eorum,  pro  quorum 
susteotatione  et  gubematione  conccssa  sunt  usibus 
omoimodis  profutura,  salva  nimirum  in  omnibus 
dioecesani  episcopi  justitia  et  reverentia.  Si  qua 
igilur  in  poBtenim  ecclesiastica  ssecularisve  persona, 
lnfjus  nottne  eonstitutionis  paginam  sciens,  contra 


Toruacensi  episcopo  vobis  pro  sua  devotione  con- 
cessam,  ul  vidclicet  deccdente  Golero  decano,  eam 
sacerdos  a  capilulo  elevatus  accipiat,  qui  et  cura> 
pauperum  sollicito  serviat,  et  de  ipsa  hosj)itaIi  domo 
nihil  accipial,  sed  potius  de  pi*scbcnda  sibi  nccessa- 
riu  providebit,  et  ad  altare  Sanctae  Mariie  sacerdotis 
porsolvel  officium. 

Qui  sacenlos,  si  (quod  absit  !)  erga  pauperes 
Oiristi  negligentius  se  habuerit,  ct  admonitus  cor- 
rigi  contenipserit,  amoto  co,  clectionc  iterum  ca- 
pituli  alius  substiluetur  utiliur. 

Cui  etiam  sacerdoii,  convocatis  senioribus  civibus 
in  vestro  capitulo,    de  laids  vir  boni   tesiimonii 


443 


INNOCENTll    II   PAPiE. 


444 


socius  eligetur,   ad  dispensalionera  temporalium  el  A  nus  permittant.  Per  praesentia  ilaque  scripla  fraler- 


curam  diligcntissimam  pauperibus  adhibendam.  De- 
cernimus  ergo  ul  nulli  omnino  hominum  liceat  prae- 
fatam  domum  nostram  hospilalcm  lemere  perlur- 
bare,  aut  ejus  possessiones  auferre,  vel  ablalas  re- 
tinere,  minueref  seu  quibuslibct  modis  faligare,  scd 
omnia  integra  conserventiu',  usibus  pauperum  omni- 
modis  profutura.  Si  quis  autcm  ausu  temerario  id 
attcntare  prsesumpscrit,  indignationcm  omnipolentis 
Dci  cl  bcatorum  Petri  et  Pauli  apostolorum  ejus 
incurrat,  ct  excommunicationi  Bubjaceat.  Conser- 
vanles  autcm  habcant  peccatorum  suorum  vcniam, 
et  eorumdem  apostolorum  benediclioncm  et  gratiara 
consequantur.  Anicn. 

Ego  Innocentius  Catholicse  Ecclesiae  episcopus. 


nitali   lua5  prsecipimus   quatenus  cum   ab   eisdem 
fratribus  nostris  evocatus  fueris,  eorum  praesentiam 
adeas,   el   quod   super  hac  causa   ab  eis  definitum 
fuerit,  firmiler  observes. 
Dat.  Lat.  xvi  Kal.  Maii. 

ccaxxxvii. 

Privilegium  pro  monasterio  Campensi. 

(Anno  1139,  April.  16.) 

[La  Comblet,  Urkundenbuch,  1. 1,  p.  322.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 

lecto  filio  Theoderico  abbati  ecclesiae  Campi,  ejus- 

que  successoribus  regulariter  substituendis,   in   per- 

petuum. 


-       -  Ex  commisso   nobis  a  Deo  apostolatus  ofticio  tam 

Dalum    Lalerani    per  manum   Aimerici,   sanctae  B  ^,j^.j^.      ^^^^^  1         po3Hi3  exisUmus  debitores.  Cum- 


Romano'  Ecclesiae  diaconi  cardinalis  et  cancellarii, 
XVII  Kal.  Maii,  indict.  ir,  Incarnalionis  Dominicae 
anno  1138,  pontificatus  vero  domni  Inuocentii  II 
papae  anno  nono. 

CCCLXXXV. 

Ad  Manfredum  Maniuanum  et  Lotharium  Vicenti^ 

num,  episcopos. 

(Anno  1139,  April.  16.) 

[TiRABOSciii,  Sloria  della  hadia  di  Nonantola^  II,  p. 
249,  cx  codice  Yaticano  membranac.  in-4,  n.  285, 
pagina  extrema  a  tergo.J 

I>NOCENTius  episcopus,  scrvus  servorum  Dei, 
venerabilibus  fratribus  M[anfredoJ  Mantuano  et 
L.  Viccntino  episcopis,  salutem  et  apostolicam  be- 
nedictioncm. 


que  omnes  honorare  ac  diligere  debeamus,  et  eccle- 
siis  fratribus  nostris  commissis  debitam  conservare 
juslitiam,  illos  tamen  propensiori  charitatis  studio 
nos  convenit  confovere  ;  quos  ampliori  morum  ho- 
neslate  ac  religionis  nitore  conslat  esse  per  Dei  gra- 
Uam  illustratos.  Hujus  rei  gratia,  dilecle  in  Domino 
fili  Theodorice,  abbas  Ecclesiae  Campi,  tuis  petitio- 
nibus  clementcr  annuimus,  et  praefatum  monaste- 
rium  cui,  auctore  Domino,  praesides.  praesentis 
privilegii  pagina  coramunimus  :  statuentes  ut  quas- 
cunque  possessiones,  quaecunquc  bona  idem  locus 
inpraesentiarum  juste  et  canonice  possidet,  aut  in 
futurum  conccssione  pontificum,  largitione  regum, 
liberalitate  principum,   oblatione   fidelium,  seu  aliis 


C  justis  modis,  Deo  propitio  poterit  adipisci,   firma  tibi 
Intcr  dilectum  filium  nostrum  Ild.  Nonanlulanum      ^^^^^   successoribus   et    illibata  permaneant.    In 


abbatum  et  fratrcm  noslrum  T.  Veronensem  episco  - 
pum  super  plebe  de  Nogaria  et  capellis  suis  gravis 
quaestio  agitatur.  Quam  nimirum  conlrovcrsiam  di- 
screlioni  vestra;  duximus  comrailtendam.  Per  apo- 
slolica  igitur  scripla  fratcrnitati  vestrae  praecipieudo 
mandamus  qualenus  praefalum  locum  usque  ad  pro- 
ximi  Kal.  Junii  pariler  adeatis,  el  si  constiterit  No- 
nantulanum  monasterium  pra»fatas  ecclesias  posse- 
disse,  ct  sinc  judicio  amisisse,  ipsum  earumdcm 
possessioni  rcsliluatis.  Hoc  ipsum,  etiamsi  praeno- 
minatus  episcopus  ad  vocationera  vestrara  non  vene- 
rit,  nihilominus  faciatis. 
Dat.  Lat.  xvi  Kal.  Maii. 

CCCLXXXVI. 

Ad  Theobaldum  Yeronensem  episcopum. 

(iVnno  1139,  April.  16.) 

ITiRABOsciii,  Storta  di  Nonantola,  II,  p.  249.] 

LxNocENTius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 
nerabili  fratri  T.  Veronensi  episcopo,  salutem  et 
apostolicam  benc<Iictionem. 

Pro  conU^ovcrsia  quae  inlcr  te  el  dileclum  filiuni 
nosU'un)  J.  Nonantulanum  abbatem  super  plebe  No- 
gariae  agilur,  venerabilibus  fratribus  nostris  M[an- 
fredo]  Mantuano  et  L.  Viccnlino  episcopis  manda- 
vinius,  ul  videlicet  ad  eunidem  locum  accedant,  et 
eamdem  litem,  cognilis  uU-iusque  partis  ralioni- 
bus,  usque  ad  proxirai   Kal.  Junii  definire  Dullatc- 


quibus  haec  propriis  duximus  exprimenda  vocabulis  : 
scilicet  curia  Gumbreteseyrae   cum   suis   terminis  : 
Honepoul  cum   suis  usibus  :  Goterswicg   cum   his 
quae  ad  ipsam  perlinent.   Adjicimus   etiam  ut  ordo 
monasticus   qui  secundum  B.  BenedicU  Regulam   et 
institutionem    Cisterciensis  capituli  in   eodem   loco 
noscitur  inslilutus.    perpeluis    futuris    temporibus 
ibidera  inviolabiliter  conservelur.   Sanciraus  insuper 
ut  idem  locus  vesler  ab  omni   servitute  saeculari   et 
exactione  sit  liber,    el  in  ea  libertale  qua  eum  Fre- 
dericus  archiepiscopus   bonae  raeraoriae   constituit, 
perraanere    deceniiraus.    Prohibentes    ut  justitiara 
quam  idem    archiepiscopus  in  silvis,  pascuis,  aquis 
D  adjacenlibus   pro    sua  vobis    devotione    concessil, 
nuUus   minuere  aliqua  ratione  praesumat.  Sed  nec 
episcopo  liceat   te  vel  successores  tuos   ad  sua  ne- 
gotia,  nisi  forte  ad  synodum    invitum  trahere   vel 
vocare.  Statuimus  insuper  ut  pro  generali  parochiae 
interdiclo,     monasterium   vcslrum   a    divinis    non 
vacet  officiis  ;  nec   alicui   fratrum  vesUrorum   post 
factam  in  eodem  loco  professioncm  minoris  vel  ma- 
joris  religionis  obtentu,  absque  praelati  sui    licentia, 
liceat  dc  claustro  discedere,  ct  ad  alium  locum  Irans- 
migrare.  Discedentem  vero  nullus  opiscoporum   vol 
abbatum  audeat   relinere  ;  qui  et  canonice  monitus, 
si  redire  contempserit,   in  eum   canonicam  senten- 
Uam  proferendi  habeatis  liberam   faculUilem.  De 


443 


EPISTOL.t:  ET  PKIVILEGIA. 


446 


terris  quoque  incultis  el  veslronim  pecorum  nulri-  A      Adjicimus   quoque   ut   idem   locus  ab  omni  ex- 


roentis  a  vobis  decimas  exigere  nenio  audeat.  De- 
cernimus  ergo  ut  nulli  Jiceal  idem  cu?nobium  tcmerc 
perturbare,  aut  ejus  possessiones  aufcrre  vel  abla- 
tas  retinerc,  minuerey  seu  aliis  ti^merariis  vcxatio- 
nibus  faiigare,  sed  omnia  integra  conserventur  eo- 
rum,  pro  quorum  gubernatione  et  sustentatione 
coacessa  sunt,  omnimodis  usibus  profulura.  Si  qua 
igitur  in  posterum  ecclesiastica  sascularisvc  persona, 
hanc  nostrae  constitutionis  paginam  sciens,  conira 
eam  lemere  venire  tenlavcrit,  secundo  tcrtiove 
commonita,  si  non  congrue  satisfecerit,  pot(>statis 
honorisque  sui  dignitale  carcat,  reamque  se  divino 
judicio  de  perpetrata  iniquitatc  existere  cognoscat, 
ei  a  sacratissimo  corpore  ei  sanguine  Dci  et  Domini 


actione  liber  maneat,  sicut  ab  iisdem  fundatonbus 
slatulum  fuisse  cognoscilur.  Nec  aliquem  praeter 
episcopum  habeat  advocalum  ;  et  ut  ordo  canonicus 
secundum  regulam  sancli  Auguslini,  cl  instituiio- 
ncm  Pi-aemonstratensis  Ecclesiae,  ibi  perpetuo  con- 
ser\etur.  Sancimus  etiam  ut  nemini  fralrum,  posi 
factam  in  eodem  loco  professionem,  absque  lic^n- 
tia  praolati  sui,  ad  alium  locum  liceat  transmigrare. 
Quod  si  decesserit,  et  canonice  commonitus  redire 
conlempserit,  facultatem  nihilominus  habeatis  eum- 
dem  a  divinis  ofliciis  interdicere.  interdictum  vero 
nullus  episcoporum  vel  abbatum  suscipere  audeai, 
vel  retinere.  Sane  de  laboribus,  quos  propriis  ma- 
nibus  el  sumptibus  colilis,  decimas  cxigi  prohibe- 


Redemptoris  nostri  Jesu   Christi   aliena  fial,  atque  g  mus.  De  nutrimentis  quoque  animalium  veslrorum 
--    extremo  examine    district«    uhioni    subjaceai.      idipsum  observari  praecipirous. 


m   extremo  examine 

Cunctis  autem  eidem  loco  sua  jnra  servantibus  sit 
pax  Domini  nostri  Jesu  Christi  quatenus  et  hic  fru- 
ctum  bonse  actionis  percipiant,  el  iu  futuro  praemia 
aeternae  pads  inveniant.  Amen,  amen,  amen. 

Ego  Innoceniius  CaihoHcie  Ecclesiae  episcopus  ss. 

Ego  Gregorius  diaconus  cardinalis  S.   Angeli  ss. 

Datum  Laierani  per  manum  Aimerici,  sanctse  Ro- 
manae  Ecclesiae  diaconi  cardinalis  et  cancellarii,  xvi 
Kal.  Maii,  Dominicae  Incarnaiionis  anno  1139,  in- 
dictione  ii^  pontificatus  domni  Innocentii  papae  II 
anao  x. 

CCCLXXXVIfl. 
Confirmatio  fundaiionis   abbatice   Averbodiensis^ 


Ut  autem  quietius  atque  liberius  manere  possiiis 
in  on>nipotentis  Dei  servitio,  auctoritale  aposio- 
lica  inhibemus,  ne  cui  episcopo  liceat  vos  ad  sua 
negotia,  nisi  forle  ad  synodum,  invitos  trahere, 
vel  vocare.  Porro  sepulturam  ejusdem  loci  omnino 
liberam  esse  concedimus,  ul  videlicet  eorum,  qui 
illic  sepeliri  deHberaverint,  devotioni  et  extremae 
voluntati,  nisi  forte  excommunicati  sint,  nullus  ob- 
sistat,  salva  nimirum  matricis  Ed-.lesiae  canonica 
justitia  vel  reverentia.  Inter  caeteras  ejusdem  loci 
posscssiones,  ecclesiam,  quae  dicilur  Tessenderlon. 
nihilominus  confirmamus. 

Deccmimus  ergo  ut  nulli  omnino  hominum  liceal 
pro "cuius  rVgTmimaiqZimmurdiV^^^^  C  ^\«"^^^™  ^^^"™  ^™^*^®  perturbare,    aut  ejus  posses- 


statuuntur  decreta. 

(Anno  1139,  April.) 

[COCQUELINES,     II,    p.    ^43.  | 

l2>iNocE2mus  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lecto  filio  abbati  Andre^  Sanctae  Mariae  sit»  in 
Averbodio,  tuisque  successoribus  canonice  substi- 
tuendis  in  perpetuum. 

Piae  postulatio  voluntatis  efifectu  debet  prosequente 
compleri,  quatenus  devotionis  sinceritas  laudabili- 
ter  enitescat,  et  utilitas  i)ostuIata  vires  indubitanier 
assumat.  Eapropter,  dilecte  in  Domino  fili  Andreas 
abbas,  iuis  petiiionibus  clcmenter  annuimus  ct  cc- 
clesiara  Sanctae  Mariae  sitam  in  Drebodio  [/*.  pro 
Averbodio],  quam  utique  nobilis  vir  Amulfus  comes, 
ejusqiie  consortes,  piae  devotionis  intuitu  fundave- 
runt,  ei  ad  vestram  sustentaiionem  omnipotenli 
Domino  pro  animanim  suarum  remedio  libere  ob- 
tulerunt,  a  termino  videlicet  Endeberghc  usque  ad 
terminum,  qui  dicitur  Ubrcpal,  cum  pascuis  cir- 
cumjacentibus,  sub  protectione  beati  Peti'i  susci- 
piraus,  et  praeseniis  privilegii  pagina  communimus. 
Statuimus  enim  ut  quascunquc  possessioncs,  quae- 
cunquc  bona  idem  locus  inprxsentiarum  juste  et 
canonice  possidet,  aut  in  futumm  conccssione  pon- 
tilicum,  largiiione  regum  vel  principum,  oblatione 
tidelium,  seu  aliis  justis  modis,  Deo  propilio,  poterit 
adipitsci,  firroa  iibi  tuisque  successoribus  et  illibata 
permaneant. 


D 


siones  auferre,  vel  ablatas  relinere,  minuere,  seu 
aliis  perturbationibus  faiigare,  sed  omnia  integre 
conserventur  eorum,  pro  quorum  gubernatione  ei 
sustentatione  concessa  sunt,  usibus  omnimodis 
profutura.  Si  qua  sane  in  posterum  ecclesiaslica  sae- 
cularisve  persona,  hanc  noslrae  constitutionis  pagi- 
nam  scicns,  contra  eam  temere  venire  ienlaverii, 
secundo  tcrtiovo  commonita,  si  non  congrue  salis- 
feccrit,  potestatis  honorisque  sui  dignitale  careal, 
reamque  se  divino  judicio  exislere  de  perpelrata 
iniquilate  cognoscat,  et  a  sacratissimo  corpore  el 
sanguine  Domini  nostri  Jesu  Christi  aliena  tiai. 

Conservantes  autem  haec  omnia,  omnipolentis  Dei 
et  beatorum  aposiolorum  ejus  Petri  et  Pauli  be- 
nediclionem  et  gratiam  consequantur.  Amen,  amen, 
amen. 

Ego  Innocenlius  CatIiolic«  Ecclesiae  episcopus. 

Datum  Laterani  per  manum  Aimerici,  sanclae  Ro- 
man»  Ecclesia?  diacoui  canlinalib  ct  cancellarii, 
xvi  Kalendas  Maii,  indictione  ii,  Dominicae  Incama- 
tionis  anno  1139,  ponlificalus  domni  Innocentii  II 
papae  anno  \. 

CCCLXXXIX. 
Privilegium  pro  monasterio  Nonantulano* 

annoli39,  April,  17.) 
[Tjraboschi,  Storia  di  Nonantolat  11,  247.] 

Lnnocentius  episcopus,  servus  scrvorum  Dei,  di- 
lecio  fiiio  iLDEBaANDO  abbati  monasterii  S.  Sylvestri 


447 


INNOCENTU  U  PAPiE. 


448 


NonaQtulaQi,  ejusque  successoribus  regulariter  sub-  A 
stituoadis  in  pcrpetuum. 

Quisquis  superQam  Jerusaleui  iotrare  atque  ha- 
bitare  desiderat,  expedit  ei  ut,  juxta  Psalmist» 
testimooium,  circa  ea  quaB  pacis  suQt  diligcQter 
iQteodat.  Hoc  Qimirum  iotuitu,  quooiam  iuter  No* 
naQtulaDam  et  Mutiuam  Ecclesiam  mullee  siQiuUates 
et  guerrae  hacleQus  exstiterunt,  laadem  pro  boQO 
pacis  iQtcr  utriusque  ioci  habilatores  hujusnodi 
olim  est  coQveQlio  coQslituta,  videlicet  MutiueQsis 
episcopus  ecclcsiam  castri  Veteris  cum  eapellis 
suis,  ct  Ecclesiam  Sclopaui  cum  cappellis  suis,  eccle- 
siam  FaQaoi  cum  capellis  suis,  ecclesiam  Caerou- 
raQfle  cum  capcUis  suis,  ecclesiam  TreccQtulse  cum 
cape)lis  suis,  et  ccclesiam  Corliolae  cum  capellis  suis, 
rogatu  abbalis  NouaQtulaQi  coQsecrare  deberct,  et  3 
earuQi  clericos  proraovere.  Post  haec  vero,  pace 
a  MutiueQsibus  qoq  servata,  Ribaldus  MuliueQsis 
episcopus,  iucoQsulto  et  iuvito  abbate,  UQam  de 
supradictis  ccclesiis  per  violeutiam  coQsecravit. 
Quo  facto,  tu  dilecie  iu  Domioo  Hli  IldcbraQde  ab- 
bas,  ad  coQsilium  veuiens  quod  ia  Urbe  Domioo 
auctore  celebravimus,  adversus  eumdem  episcopum 
io  Qostra  prseseatia  questus  es.  Qui  Qimirum  aalc 
Qos  et  fratres  Qostros  coastilutus,  cum  super  ob- 
jectis  se  defeadere  aoo  valeret,  hujusmodi  seatea- 
liam  subiit,  ut,  quia  pactum  illud  coatra  uiultorum 
RomaaoruQi  poutificum  privilegia  moQaslerio  No- 
aaatulaQO  iadulla  faclum  csse  coastabat,  id  ipsum 
viribus  carere  decrevimus,  ct  prorsus  irritum  du- 
ximus,  MutiaeQsi  episcopo  praecipieates  ue  quid  p 
similc  uilerius  atleatare  pra^sumat  ;  quiu  potius 
vestrum  moaasterium  seiQfer  ct  ubique  quietc  per- 
frui  liberlatc  sibi  coacessa  permittat.  Nulli  ergo 
omoiao  homiaum  liceat  te  vel  successorcs  tuos  super 
his  ullateaus  iafestare,  vel  haac  aostram  coastitu- 
tionem  iafriogere  vcl  mutare,  vel  ahquam  vobis 
exiode  cootrarietatem  iafcrre.  Si  quis  autem  ausu 
temerario  id  atleatare  prsesumpserit,  oisi  reatum 
sum  coQgrue  emeadaverit,  iadigaatioaem  Dei  om- 
oipotealis  et  beatorum  Petri  et  Pauli  apostolo- 
rum  ejus  iacurrat,  ct  excommuaicatioai....  (CceUra 
deiuni,) 

Ego  loaoceatius  Calholicae  Ecclesiac  episcopus  ss. 

Ego  Coaradus  Sabiaeosis  episcopus  ss. 

Ego  Aibericus  Ostieasis  cpiscopus  ss.  ^. 

Ego  Gerardus   presbytcr   cardiaalis   tit.    Saacta^ 
Crucis  io  Jerusalem  ss. 

Ego   Azo   presbyter   cardioalis    tit.   S.    Aoasta- 
siae  ss. 

Ego  Grfgorius   prcsbyler  cardinalis   lit.  S.  I*ra- 
xcdis  ss. 

Ego  Gregorius  diaconus  cardiaulis  lit.  SS.  Sergii 
ct  Bacchi  ss. 

Ego  Otto  diaconus  cnrd.    S.    Georgii   ad  Velum 

Aureum  S6. 

Ego    liubaldus    diac.    card.     8.   Mariae  io    Via 
Lata  S6. 
Datum   Lateraoi   per  maoum  Aimerici  S.  Romanas 


Ecdesiae  diac.  card.  et  cancell.,  xv  Kal,  Maii, 
indici.  II,  locaroatioois  Domioicae  aooo  1139,  poa- 
tificatus  vero  domoi  loQoceotii  papae  II  aono  x. 

Ego  Rogerius  NoQaotulaoae  Ecclesias  tabeli.,  quod 
io  seoteotia  domoi  paps9  iQooceotii  scripium  ioveoi, 
scripsi  oihil  addeos,  vel  miaucos. 

CCCXC. 

Privilegium  pro  abbatia  S*  Huberii,  ordinisS.  Be- 

nedicii^  in  Ardenna, 

(Adoo  1139,  April.  17.) 

[RoBAULx,  Chronique  de  Saint-Huberi,  p.  335  cx 

archivis  abbatiae  S.  Huberti.] 

Innocbntius  episcopus,  scrvus  servorum  Dei,  di- 
lecto  in  Christo  tilio  Gilleberto  abbati  mooasterii  S. 
Iluberti  io  Ardeooa,  ejusque  successoribus  regula- 
riter  ibi  substitueadis  in  perpciuum. 

Apostolicas  sedis  clementiae  convenit  religiosos 
viros  diligere  eosque  maternae  pietatis  gremio  con* 
fovere.  Hujus  rei  gratia,  diiccte  in  Domino  Gille- 
berte  abbas,  tuis  desideriis  clemeQter  annuimus, 
et  monaslerium  saacti  Huberti,  cui  Deo  auctore 
praesides,  io  tutela  B.  Petri,  et  oostra  suscipimus, 
et  praesentis  scripti  pagina  roboramus ;  statuentes 
ut  quascunque  possessiooes,  quaecuoque  boca  idem 
mooasterium  impraeseutiarum  juste  et  caooaicc  pos- 
sidet,  aut,  iu  futurum  largitiooe  iidchum,  seu  qui- 
buslibet  modis,  praE^staate  Domino,  poterit  adipisci, 
tirma  tibi  tuisquc  successoribus  et  illibata  perma- 
aeaoi.  Et  quia  idem  monastcrium,  sicut  ipsc  oobis 
suggcssisti,  diversas  frequenter  a  diversis  raptoribus 
patitur  iojurias,  auctoritate  hujus  sedis  apostolicae 
damus  tibi  et  successoribus  iuis  potestatcm  ligaodi 
atque  solveodi.  Et  confirmamus  praefato  B.  Huberti 
moQasterio  quidquid  suum  est  :  quatuordecim  vide- 
iicet  capellas;  ab  omoi  exactiooe  episcopali  liberas. 
Sed  et  cellam  Eberoei  ciu^tis  cum  pertiaeatiis  suis 
cellam  S.  Theobaldi  io  Porcioo  castro  siinm,  cum 
pertincotiis  suis ;  Pireasem  cum  pertiQeotiis  suis, 
cellam  de  Mollios  cum  pertioeatiis  suis;  cellam 
Curieosem,  cum  pertiaeatiis  suis ;  cellamde  Saocey, 
cum  pertineatiis  suis;  cellam  S.  Petii  cum  capeila 
S.  Joaoais  io  castro  BulIoQieosi,  et  ca^leris  perti- 
oeotiis  suis  ;  ecclesiam  de  Palatiolo  cum  capellis  ct 
decimis  suis,  ecclesiam  de  Horto  cum  capella  et 
rupe,  et  caeteriis  pertioeotiis  suis ;  ecclesiam  Saacti 
Michaelis,  ct  mootem  et  totum  allodium  de  Miruolo  ; 
ccclesiam  Saocti  Moooois  de  Nassooia  cum  omoibus 
pertiaeQtiis  suis,  capellam  S.  Huberti  io  Leodio, 
ccclesiam  de  Stawles,  et  ccclesiani  dc  Nincs,  eccle- 
siam  de  Burs  cum  pertioentiis  suis,  ccclesiam  de 
Alveoto  cum  pertioeotiis  suis,  ecclesiaoi  do  Bassayo 
cum  pcrtioeoliis  suis,  et  alias  multas  quas  possidct, 
salva  dioccesaaorum  cpiscoporum  justitia  ct  reve- 
rcotia. 

Praeterea  cootirmamus  praefato  mooaslerio  obla- 
tiones  fidelium  quae  vulgo  cruces  bannales  dicuotur, 
de  tribus  decaaiis,  de  docaaia  Gradeasi  oblatam 
cene  sive  ipsum  obolum  Lcodieosis  mooetu^,  et 
caseos  de  toto  lacte  vaccarum,   ovium  et  caprarum. 


B 


U9  EPISTOL.E  ET 

unius  diei  de  siqg^lis  domibus  viilarum  subscripta-  A 
rum»  yidelicel,  Maisin,  Reduil,  Vuscej8>,  Gusanvilise, 
Ocharo,  Palatioli,  Ofifagne,  SalscDrivi,  Graides, 
Gedioes,  Loylres,  item  Loitres  Borsines,  Rienoes, 
Willezies,  Haroyes,  Altiffageli,  Oyzcis,  Gembres, 
Bievre,  Givet.  Idcm  de  decania  Bolianniensi,  dc 
siogulis  domibus  villarum  subsoriptarum,  Wellin, 
Ham,  Herpruvise,  Bohanniae,  Gimellae,  Marlidee, 
Aye,  Haverenne,  Liceuriae,  Mosbour,  Burs,  Telins, 
Waureliae,  Tevins,  Sernum,  Villers,  Jamblines, 
Wanlin,  Frelo,  Gotuc,  roontis  Sancti  Pctri  Brumar- 
tin,  Rcvoniae,  montis  Valcheri.  Idem  de  omnibus 
villis  decani»  Bastonicnsis,  addito  pane  uno  de  do- 
mibus  singulis. 

Praedicto  autem  monasterio  nullus  abbas  temerc 
ordinetur,  aut  conlra  sacros  canoncs  conslituatur  ^ 
sed  is  quem  sibi  concors  congregatio  libera  electionc 
secundum  timorem  Dei  assumpserit.  Decernimus 
ergo  ul  nulli  omnino  hominum  liceat  idem  mona- 
sterium  temere  perturbare,  aut  cjus  possessionnes 
auferrc,  vcl  ablalas  retinere,  minuere,  vel  lemcrariis 
fatigationibus  molcstarc,  sod  omnia  integra  conscr- 
ventur,  eorum  usibus  omnimodis  profutura,  pro 
quonim  gubematione  et  sustcntatione  sunt  con- 
cessa. 

Si  qua  igitur  in  fuliuiim  ecclcsiastica  saecularisve 
persona,  hanc  nostrac  constitutionis  paginam  sciens, 
oontra  eam  temere  venire  tentaverit,  secundo  ler- 
tiove  commonita,  si  non  satisfactione  congrua  emen- 
daverit,  potestatis  honorisque  sui  dignilate  careat, 
reamque  se  divino  judicio  existere  de  perpetrata 
iniquitate  cognoscat,  et  a  sacratissimo  corpore  ac  ^ 
saoguine  Dei  et  Domini  nostri  Jesu  Chrisd  aliena 
fiat,  atquc  in  extremo  examinc  districtae  ultioni 
subjaceat.  « 

Cunctis  autem  eidem  loco  justa  servantihus  sit 
pax  Domini  nostri  Jesu  Christi,  quatenus  et  hic 
fructum  bonae  actionis  percipiant,  et  apud  distri- 
ctum  judicem  prsemia  aetemae  pacis  inveniant. 
Amen. 

1^1  Ego  Innocentius  Calholic^  Ecclesiee  episcopus. 

Ego  Lucas  presbyter  c^irdinalis  tituli  SS.  Joannis 
et  Pauli . 

Ego  Crisogonus  presbyter  cardinalis  tit.  Sanctae 
Praxedis. 

Data  Laterani  per  manum  Aymerici,  sanctae  Roma.  j. 
nac  Ecclesiae  diaconi  cardinalis  el  concellarii,  xv  Kal. 
Maii,  iudictione  sccunda,    Incarnationis  Dominicae 
1139,    pontificatus  vero  domni   Inhocentii  sucundi 
papae  anno  decimo. 

CCCXCI. 

Frivilegium  pro  eccletia  Lichfeldensi  in  Anglia. 

(Anno  1139,  April.  18.) 

\Monastic.  Angl.f  III,  p.  234.] 

iKNOCENTics  episcopus.  scrvus  servomm  Dei,  di- 
lectis  fiiiis  canonicis  Ecclcsiae  Lichfeldensis,  tam- 
prssenlibus  quam  futuris,  in  Christo  salutem  et 
apoitolieain  beDediclionem  • 

Apo9totic8e  sedb  dememite   coDTemt  tmivttnis 


PRIVILEGIA. 


m 


ejus  patrocinium  implorantibus  maternae  tuitionis 
suffragium  exhibere,  ut  quemadmodum,  disponento 
Domino,  Patres  in  i)ti  populo  dicuntur,  ila  etiam 
operum  exhibilione  comprobemur.  Hujus  rci  gratia, 
dilecli  in  Domino  tilii,  vestris  dosidenis  paterna 
benignitate  annuimus,  et  ccclesiam  Lichfeldensis 
in  qua  divino  vaoatur  servitio,  praesctntis  scripti  pa- 
gina  communimus,  statuentes  ut  ecclesias,  decimas, 
et  quascunque  possessiones,  quaecunquc  bona  prae- 
fala  Ecclesia  impra^sentiamm  juste  et  canonice 
possidel,  aut  in  futuiHim  concessionc  pontificum, 
largilione  regiun  vel  principum,  oblationc  fidelium, 
seu  aliis  justis  modis,  Deo  propitio,  polerit  adipisci, 
quaecunque  ctiam  a  vcnerabili  fratre  nostro  Rogero 
Conventrensi  episcopo,  tam  in  ecolesiis,  dccimis, 
terris,  quam  in  aliis  posses&ionibus  vobis  collata 
sunt,  vel  ab  codem  in  postemm,  Deo  propitio,  con- 
f.Tuntur,  firma  vobis  in  perpetuum  et  illibata  per- 
maneant.  Dcceraimus  ergoutnulii  omnino  hominum 
lioeat  camdein  Ecclesiam  temere  perturbare,  aut 
ejus  possossiones  auferre,  vcl  ablatas  retinere,  mi- 
nucre,  seu  quibuslibct  molestiis  fatigarc,  sed  omnia 
inlegra  conscrvenlur  eomm,  pro  quomm  guberna- 
tione  ct  suslcntatione  concessa  sunl,  usibus  omoi- 
modis  profutiu^a.  Si  quis  autem  ausu  tcmerario,  id 
attcntarc  praesumpserit,  indignationem  omnipotentis 
Dei  et  beatomm  apostolomm  cjus  Pelri  et  Pauli 
incurrat,  et  excommunicationi  subjaccat.  Conser- 
vantesautcm  hsec,  eommdem  apostolomm  etnoslram 
bencdictioncm  et  gratiam  consequantur.  Amen, 
amen,  amen. 

Dalum  Laterani  per  manum  Aimericiy  sanctae  Ro- 
manae  Ecclesiae  diaconi  cardinalis  et  canceliarii,  de- 
cimo  quarto  Kalendas  Maii,  indictionis  secundae,  In- 
carnationis  Dominicae  millesimo  centesimo  tricesimo 
nono,  pontificatus  vero  Domni  Innocentii  papaesecundi 
anno  dccimo. 

CCCXCII . 

Chuonrado  abbati  et  monachis  Fuldensibus  nuntiat 
Sturmium  in  concilio  sanctis  ascriptum  esse. 

(Anno  1139,  April.  19.) 

Mabillo.n,  Acta  sanctorum  ord.  S.  Bened.^  III,  ii, 

284.] 

I?«NocBNTius,  servus  servomm  Dei,  dilecto  filio 
Chuonrido  abbati  et  monachis  Fuldeosis  monasterii, 
salutem  et  apostolicam  benedictionem, 

Dignum  valde  cst  et  omni  laude  dignissimum,  ut 
quoe  Rcx  regum  et  Dominus  dominantium  hono- 
rare  dignatur,  eisdem  ab  hominibus  devota  reve- 
rentia  impendatur.  Nos  igitur  audita  vita  laudabili 
B.  Sturmii  confessoris,  cognitis  etiam  ex  parte  mi- 
raculis  quae  per  ojus  merita  Dominus  operatur,  atie- 
statione  fratmm  nostromm  qui  de  partibus  Teuto- 
nicis  advenerant ;  in  plenaria  synodo  quae  apud  La- 
teranum  est  per  Dei  gratiam  congregata,  communi- 
cato  consilio  patriarchamm,  archiepiscopomm, 
episcopomm  atque  abbaUim,  eumdeip  beatum  vurum 
ioter  sanctoti  et  electos  hoooran  praecepimus  :  et 
diem  depositioius  ejus  cum  gMidi^»  soleoinitjBr  cele- 


i5i 


tNNOCBNTII  11  PAP^ 


45^ 


brari.  Veslra  itaque,  filii  charissimi^  interest,  ita 
ejusdem  coDfessoris  obsequiis  ad  honorem  Dei  om- 
nipotentis  addictos  existere,  ita  matris  nostrae  san- 
ctse  Romanae  Kcclesiie  decreta  veneranda  servare, 
ut  locus  vcster  tam  apud  Deum,  quam  apud  homi- 
nes,  laedem  et  gloriam  mercatur,  et  vestra  devotio 
seternse  vitse  prssmia  assequatur. 
Data  Laterani  xiii  Kalend.  Maii. 

CCCXCIII. 

Chunradi  archiepiscopi  Magdeburgensis  et  Wiyeri 
episcopi  Brandenburgensis  de  decimis  fundi 
ecclesias  S,  Uauretii  litem  discernit. 

(Anno  1139,  April.  20.) 

\HiEDEh,  novus  Codex  diplom.  Brandenb.f  I,  viii,  p. 

101.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  vene- 
rabili  fratri  Chunrado  Magdeburgeosiarchiepiscopo 
ejusque  successoribus  canonice  substiluendis,  in 
perpetuuni. 

Indignum  est  cum  intcr  eas  personas  sibi  discordia 
locum  invenit,  a  quibus  debeul  pacis  et  concordiae 
bona  procedere ;  idcirco  concordiam  de  decimis 
fundi  ecclesise  B.  Mauritii,  quae  in  Brandenburgensi 
Eccle.<iiasitaest,  inter  venerabilem  fiatrem  nostrum 
Wigerum  Brandenburgensem  episcopum  et  dilectum 
filium  noslrum  Gerardum  Magdeburgenscm  praepo- 
situm  ejusquc  socios  vice  tua  in  eadem  causa  fun- 
gentes  in  nostro  Lateranensi  palatio  churlae  et  atra- 
mento  duximus  eommittenda.  Statulum  est  enim 
quod  tu,  vencrabilis  frater  Chunrade  archiepiscope, 
et  fratres  tui,  episcopo  Brandenburgensiet  ecclesiao 
suae  centum  talenta  Magdeburgensis  monetae  et  toti- 
dem  mansos  terrse  in  eodem  episcopatu,  uli  lauda- 
verit  frater  noster  Anselmus  episcopus,  et  Gerardus 
Magdeburgensis  praeposilus,  atque  Arnoldus  abbas 
Bergensis  pro  bono  pacis  dabilis  atque  tradetis, 
qui  niniirum  mansi  tales  existaut,  quod  unusquisque 
eorum  pro  censu  duos  solidos  solvet,  praeter  alias 
utililates,  qui  nihilominus  praefati  cpiscopi  usibus 
cedent.  In  istis  vero  centum  mansis,  villa  Pecho 
connumcrabilur,  cum  silvis,  pRscuis,  pratis,  aquis 
aquarumque  decursibus  infra  terminos  ejusdem  viliae ; 
gane  census  ejusdem  villae  per  viros  tideles  et 
timcntes  Deum  computetur,  et  secundum  justam 
nnmerationem  de  supradictorum  mansorum  numero 
minuatur.  Pro  quibus  omnibus  Brandenburgensis 
episcopus  vobis  et  vestrse  ecclesiae  deposita  contro- 
versia  pacem  faciet,  et  de  eadem  quaestione  decima- 
rum  fundi  Beati  Mauricii  culti  vei  inculti,  quae  in 
prsesenti  possides,  sive  ad  manum  tuam,  venerabilis 
frater  Cbunrade  archiepis4;ope,  tenueris,  sive  aliis 
ecclesiis  ipsa  concesseris,  seu  tui  antecessores  con- 
cesserint,  omnimodis  conquiescat.  Nulli  igitur 
omnino  homini  fas  sit,  te  vel  successores  tuos  super 
hac  constitutione,  salva  tertia  parte  decimarum, 
quae  plebanis  debetur,  temere  perturbare,  vel  quam- 
libet  vobis  contrarietatem  vel  diminutionem  inferre, 
vel  eam  infringere  in  aliquo,  vel  mutare.  Si  quis 
aulem  hoc  ausu  temerario  attentare  praesumpserit, 
.Meundo  iertiove  eommonicas,  nisi  reatom  suum 


A  satisfactione  congrua  emeDdaverit,  potestatis  bono- 
risque  sui  dignitate  careat,  reumque  se  divino  judi- 
cio  existere  de  perpelrata  iniquitate  cognoscat  :  eta 
sanctissimo  corpore  ac  sanguine  Dei  et  Domini 
Redemptoris  nostri  Jesu  Christi  alienus  fiat,  atque 
in  extremo  examine  districtae  ultioni  subjaceat.  Gon- 
servanles  autem,  intervenienlibus  beatorum  aposto- 
lorum  Pctriel  Pauli  meritis,  omnipotentis  Dei  gra- 
tiam  cl  aeternae  vilae  praemia  consequi  mereantur. 
Amen. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus. 

Ego  Conradus  Sabinensis  episcopus. 

Ego   Grcgorius    diaconis   cardinalis   Sanctorum 
Sergii  et  Pauli. 

E^o  Albericus  Ostiensis  episcopus. 
B      Ego  Lucas  presbyter  cardinalis  tit.  Sanctorum 
Joannis  et  Pauli. 

Ego  Chrysogonus  presbyter  cardinalis  tit.  Sanctae 
Praxedis. 

Ego  Olto  diaconus  cardinalis  S.  Georgii. 
Ego  Guido  diaconus  cardinalisSanctorum  Cosmae 
el  Damiani  juxta  templum  Romuli. 

Ego diaconus  cardinalis  Sancti  Eustachii 

juxta  templum  Agrippae. 

Ego  Gregorius  diaconus  cardinalis  Sancti  An- 
geli. 

Ego  Gerardus  diaconus  S.  Mariaein  Dominica. 

Datum  Laterani  per  manum  Almerici  sanctae  Ro- 

manae  Ecclesiae  diaconi  cardinaliset  cancellarii,  xii 

p  Kalend.  Maii,  indictione  ii,  Incarnationis  Doninicae 

anno  1139,  pontiBcatus   nostri    domni   Innocentii 

papae  II  anno  decimo. 

CCCXCIV. 

InterLanzonem,  abbatem  S,  Michaelis,  et  Hadui- 
dem,  abbatissam  Juveniacensem,  latam  de  eccle- 
sia  S.  Tyriaci  sententiam  confirmat, 

(Anno  1139,  ApriL  20.) 

[Baluz.,  MiscelL,  III,  69.] 

iNNOcENTiusepiscopus^servusscrvorum  Dei,  dilc- 
cto  filio  Lanzoni  abbati  Sancti  Michaelis  ejusque 
successoribus  regulariter  substiluendis  in  perpe- 
tuum. 

Quae  ad  pacem  Ecclesiarum  sunt  debemus  paterna 
provisione  statuere  et  earum  quieti  atque  utilitati 
jv  salubriter  providere.  Proinde,  in  Domino  dilecte  lili- 
Lanzo  abbas,  decisionem  controversiae  quae  inter  te 
et  Haduidem  Juviniensem  abbatissam  pro  ecclesia 
de  Tyrcio  in  praesentia  venerabilium  fralrum  nostro- 
rum  bonae  memoriae  Willelmi  Praenestini,  Mctthaei 
Albanensis  episcoporum,  necnon  Joannis  Cremensis 
tituli  Sancti  Chrysogoui,  Gerardi  tiluli  Sanclae  Cru- 
cis,  Iluberti  tituli  Sancti  Clementis  presbytcrorum 
cardinalium,  et  nostra  ante  assumptum  apostolatus 
ofticium  rationabilitcr  facta  est,  auctoriiate  aposto- 
Ijca  confirmamus,  et  ratam  atque  inconcussam  futu- 
ris  temporibus  manere  decernimus,  et  perpetuum 
silentium  super  hoc  eidem  abbalissae  ejusque  suc- 
cessoribus  indicimus,  atque  juxta  ea  quae  ab  eisdem 
«ipiscopisetcardinalibusexindesUtulasunt,  iit|»na- 


463 


EPISTOLi:  Et 


fata  abbatissa  a  calumnia  qu<ini  pro  jam  dicta  ec-  A 
clesia  de  Tyrcio  vestro  monasterio  inferebai  omni- 
modis  conquiescat,  eumdemque  locum  cum  suis 
appendiciis  vestrum  monasterium  quiele  possideal, 
praesenti  sanctione  statuimus.  Nulli  ergo  bominum 
liceat  te  velsuccessorestuossuperbacnoslraconfir- 
mationetemereperturbare,  autaliquam  vobis  exinde 
diminutionem  vel  contrarielatem  inferre.  Si  quis 
autem  ausu  temerario  contra  haec  venire  praesum- 
pserit,  indignationem  omnipotentis  Dei  et  beatorum 
Pelri  et  Pauli  aposlolornm  ejus  incurrat,  et  excom- 
municationi  snbjaceat  quousque  a  sua  prsesumptio- 
ne  resipuerit  et  congrue  satisfecerit.  Amen,  amen, 
amen. 

Data  Laterani  per  manum  Aimerici   sanctss   Ro- 
manae  Ecclesise  diaconi  cardinalis  et  cancellarii,    xn  g 
Kal.  Maii,    indictione   ii,   Incarnalionis   Dominicae 
anno  1139,  pontificalus  vero  dominilonocentlipapse 
II  anno  x. 

CCCXCV. 

BuUa  con/innans  subrogationem    Pmmonstraten' 

sium  in  abbatia  Poeldensi, 

(Anno  1139,  April.  20.) 

[HuG,  AnnaLPram.y  H,  386.] 

Innoc£Ntius  episcopus,  servus  servorum  Dei, 
dilecto  filio  Conrado  praeposilo  Ecciesiae  Poeldensis, 
tuisqae  successoribus  regulariter  promovendis,  in 
perpetuum. 

Quoliesilluda  nobis  pelilur  quod  ralionis  pertinere 
cognoscitur,  animo  uos  decet  libenti  concedere,  et 
optatum  imperliri  sufiragium.  Proinde,  diiecle  in  ^ 
Domiuo  fili  Conr&de  praeposite,  tuis  pelilionibus 
clementer  anuimus,  et  ecclesiam  Poeldensem  cui, 
auctore  Domino,  praesides  praesentis  scripli  pagina 
communimus.  In  primis  siquidem  statuenlesutordo 
canonicus  qui  secundum  beati  Auguslini  Regulam  et 
formam  religionis  recolendae  memoriae  Norberti 
Magdeburgensis  arcbiepiscopi  ibidem  ooscitur  in- 
stitutu^t,  perpetuis  futuris  temporibus  inviolabiliter 
conservetur.  Ad  haec  confirmamus  tibi  tuisque  suc- 
cessoribus,  et  per  nos  eidem  ecclesiae  lertiam  par- 
tem  cnriae  Palidensis  cum  omnibus  utilitatibus  suis, 
agris,  silvis,  pascuis,  piscationibus,  terris  cullis  et 
incultis,  et  insuper  quascunque  possessiones,  quae- 
cunque  bona  ab  episcopis,  regibus,  principibus,  seu 
aliis  Dei  fideiibus  collata  eadem  ecclesia  inpraesen-  ^ 
tiarum  juste  et  legitime  possidet,  et  in  futurum 
concessione  pontilicum,  largitione  regum,  libera- 
litate  principum,  oblatione  fidelium,  seu  aliis  justis 
modis,  Deo  propitio,  poterit  adipisci,  firma  tibi 
toisqoe  snccessoribus  et  ilhbata  permaneant  ;  deci- 
mas  sane  laborum  vestrorum  quos  propriis  manibus 
et  •amptibus  colitis,  ac  nutrimeutorum  vestrorum, 
nallas  a  vobis  exigere  praesumat.  Nulli  etiam  laico 
Ueeal  ca  quse  ad  sumptumfratrum  pertinenr,  aufcrre 
f  el  retinere  ;  saeculares  vero  clerieos  vel  laicos  ad 
fos  a  siDColo  fugienles,  nisi  forte  sint  excommuni- 
eali  «al  servili  conditione  detenti,  sit  vobis   susci- 

el  infestro  collegio  retinendL   Sos- 


PRIVILEGIA  454 

ceplus  autem,  sive  retentus  post  factam  profsssio- 
nem,  absque  praepositi  et  fratrum  licentia  clauslrum 
vestrum  non  deserat,  nec  cujuslibet  religionis  ob- 
lentu  ad  alium  locam  transeat,  nec  alicui  episcopo- 
rum  vel  abbatum  liceat  euradem  retinere,  sed  tan- 
quam  lran«gressorem  ad  locum  unde  exivit,  redire 
compellat.  Eos  vero  qui  tanquam  apostatae  facti  ad 
saeculum  redcunt,  cxcommunicandi  licentiambabea- 
tis  ;  sepulturam  quoque  illius  loci  liberamesse  con- 
cedimus,  ut  eorum,  qui  se  illic  scpeliri  delibcrave- 
rint,  devotioni  et  exlremae  voluntati,  nisi  forte 
excommunicaii  sint,  nullus  obsislal ;  salva  dicece- 
sani  episcopi  in  omnibus  reverenlia  atque  juslitia. 
Decernimus  ergo  ut  nuUi  episcopo  nutli  clerico 
vel  taico,  nulli  militi,  aut  nulli  omnino  hominum 
liceat  praefatam  vestram  ecclesiam  temere  pertur- 
bare,  aut  ejus  possessiones  auferre,  vel  ablatas  re- 
tinere,  minuere,  seuquibu<«Hbet  vexotionibus  fatigare, 
sed  omnia  integra  conservenlur  eorum,  pro  quorum 
gubernatione  et  sustenlatione  concessa  sunt,  usibus 
omnimodis  profutura.  Si  qua  i^itur  ecclesiastica 
saecularisve  persona,  hanc  nostrae  constilutionis  pa- 
ginam  sciens,  contra  eam  temere  venire  tentaverit, 
secundo  tertiove  commonita,  si  non  satisfactiooe 
congrua  realum  suum  correxerit  potestatis  hono- 
risque  sui  dignitate  careat,  reamque  se  divino  judi- 
cio  existere  de  perpetratainiquitate  cognoscat,  et  a 
sacralissimo  corpore  et  sanguine  Dei  et  Domini 
Redemploris  nostri  Jesu  Christi  aliena  fial,  atque 
in  extremo  examine  dislrictae  ultioni  subjaceat. 
Cunctis  autem  eidem  ioco  sua  jura  servantibus  sit 
pax  Domini  nostri  Jesu  Chrisli  et  hic  fructum  bonae 
actionis  percipiant,  et  apud  districlum  judicem 
praemia  aelernae  pacis  inveniant.  Amen,  amen,amen. 

Ego  Innocenlius  Calholicae  Ecclesiae  episcopus. 

Ego  Gregorius  diaconus  cardinalis  SS.  Sergii  et 
Bacchi. 

Ego  Gerhardus  presbyler  cardinalis  tit.  S.  Crucis 
in  Jerusalem. 

Ego  Martinus  presbyter  card.  S.  Slephani  iu 
Caelio  monte. 

Datum  Latcrani  per  manum  Henrici,  sanctae  Ro- 
manae  Ecclesiae  diaconi  cardinalis  et  cancellarii,  xii 
Kalend.  Maii,  Incarnationis  Dominicae  anno  1138, 
pontificalus  vero  domni  Innocentii  papae  secundi 
anno  decimo. 

CCCXCVI. 

Diplomaquo Fenariensis  Ecclesia  specialis  Eccle- 
siai Romana^filiaejusque  comitatus  Sancti  Petri 
palrimonium  declaralur. 

(Anno  1139,  April.  J^.) 

[COCQLBLINES,   II,    244.] 

Innocbntius  episcopus,  servus  scrvorum  Dei,  ve- 
nerabilii  fratri  Gryphoni  Ferrariensiepiscopo,  ejus- 
que  successoribus  regulariter  substitueudis,  in 
perpetuum. 

Ad  hoc  in  aposlolicse  sedis  cathedra,  disponente 
Domino,  constituli  esse  conspicimur,  ut  Ecclesiarum 
omnium  curam  gerere,  et  jus  suum  cuique  tribuere, 


455 


INNOCENTII  II   PAPiE 


456 


praBserlim  iis  qu»  lieati  Petri  juris  existunt,   con-  A  secralus  fuerit,   ille  honoris  hujus   ac  polesUlis 

iniegrilate  fuugatur.  Comitatus  autem  Ferrariensis 
fines  et  termini  sunt,  ab  oriente  ab  una  parte  flurai- 
nis  Padi.allera  nostra  massa  Phiscalia,  et  vete- 
raria,  usque  ad  fosham  Bossonis  transeunt  flumen 
Sandali  usque  PuciUetum,  transeuntes  flumen  Ga- 
biana  per  Luduriam  circumdanl  villam  magnam  et 
Madrasiam,  pervenientes  usque  Maletum  ;  Maieto 
pergunt  juxta  Argilem  Ausianum  per  paludes  et 
piscarias  usque  Vitricam,  el  Iranseuntes  Vitricam 
veniunt  usque  fossam  Buranam,  exeunt  in  Padum, 
et  descendunt  ad  occidentem  usque  ad  Ulmum  for- 
mosam,  quae  certa  finis  est  inter  Romaniam  et  Loq- 
gobardiam.  Ab  altera  autem  parte  fluminis  flnes 
snnt  similiter  ab  oriente  coilis  de  tine,  quae  finis  est 


servare  integre  debeamus.  Defuncto  ilaque  Lan- 
dulpho,  Ferrariensis  civilatis  episcopo,  quidam  de 
cloricis  ac  laicis  generaliter  vicem  gerentes  ad  no- 
stram  prseseutiam  venerunt,  et  ut  juxta  tenorem 
privilegiorum  suorum  Ferrariensi  Ecclesi^  episco- 
pum  daremus  humililer  implorarunt.  Verum,  quia 
tunc  venerabilis  fraler  nosler  G.  Ravennas,  archi- 
episcopus,  adversus  eos  agens,  per  ipsum  conse- 
crationem  Ferrariensis  episcopi  fieri  debere  clama- 
bat,  ipsis  Utleris,  et  viva  voce  praecipimus  ut  ad 
proximam  synodum  sapientes  ac  discretos  viros 
cum  instrumenlis  authenticis  et  aiiis  rationibus   ad 

no tunc,  auxiliante  Domioo,  jusliiiam   asseque- 

rentur,  quod....  est.  Visis   itaque  et  diligenter  in- 


spectis  tam  Farrariensium,  quam  praefali   archiepi-  g  inler  noslrum   comiialum  Ferrariensem  et  alterum 


scopi  conquerentis  privilegiis  et  rationibus,  Ferra- 
riensium  scripta  praevalere  cognovimus.  Commu- 
nicato  itaque  fratrum  nostmrum  episcoporum  ac 
cardinalium  consilio,  juxta  tcnorem  priviiegiorum 
Ferrariensium  episcopum  eligeudum,  et  per  Ro- 
mansD  sedis  antislilem  consecrandum  decrevimus, 
atque  Ferrariensem  Ecclesiam  sub  jure  et  dominio 
apostolicae  sedis,  decreto  manere  slaluimus.  His 
itaque  gestis,  dilecte  in  Domino  fili  Grypho,  te 
nostrse  sanctse  Romanae  Ecclesiae,  et  tituli  Sanctae 
Polentianae  cardinalem  et  Ecclesiae  beati  Petri  ar- 
cbipresbylerum,  ex  cardinalibus  nostris  electum, 
invocata  Spiritus  sancti  gratia  in  episcopum  con- 
secramus,  atque  ad  gubernandum   gregem  Ferra- 


noslrum  comitalum  Comaclensem,  exlendunt  se 
per  paludes  et  piscarias  usque  ad  Fossatum  de  Sil- 
vuIsB;  circumdant  massam  Corncti  et  Longanum 
quae  de  noslro  comitalu  Ferrariae  est,  descendunt 
inde  ad  occidentcm  per  paludes  et  picarias  usque 
ad  flumen  Tartari,  pergunt  usque  in  flumen  Padi. 
Sane  habitatoribus  ipsis  majoris  massae  Ferrariae 
malas  etpravasconsuetudinesremovemus,  nisi  tanen 
sicuti  soliti  sunt,  ad  sufl^ragium  sanctae  Romanae 
Ecclesiae  annuliter  per  illarum  ncntium  unaquabque 
Iibei*a  persona  capitis  massarii  de  moneta  Venetise 
denarios  siogulos  dabit.  Census  vero,  et  tributi 
atque  telonei  de  ripa  fluminis  unam  medietatem 
pro  benedictione  ad  communem  ulilitatem,   et  me- 


riensis   ecclesiae,  tanquam  apostolicae   sedis  filia;,  C  liorationem  scu  restaurationem  jam  dictae  majoris 


fundos  ejusdem  matris,  et  patrimoniaconfirmamus; 
ipsam  videlicet  massam  Babylonicam  quae  vocatur 
Ferraria  cum  duodecim  fundis  suis  :  cui  alias  un- 
decim  massas  minores  cum  omni  obedieniia  atque 
servitute  subjugaiius,  id  est  massam  et  ripam 
Palatiolum  cum  duodecim  fundis  suis,  et  massam 
Conslanciacus  cum  duodecim  fundis  suia,  simulque 
massam  Quartisianam  cum  duodecim  fundissuis,et 
to!ara  et  integram  massam  Donoro  cum  duodecim 
fundis  suis.  Similiter  massam  Popularem  cum  duo- 
decim  fimdis  suis,  necnon  mossam  Curulum  et  mas- 
sam  Salestam  cum  viginti  quatuor  fundis  suis,  et 
massam  Seneticam,  et  Castiliocem  simililer  cum 
fundis  suis.  Has  quidem   prsescriptas  massas   cum 


massae  concedimus,  et  alteram  medietatem  ad  no- 
stras  manus  rcservamus.  Similiter  telonei  de  mer- 
cato  unam  medietatem  praedicto  episcopo  nostro 
condonamus.  Placitum  quidem  gcnerale,  similiter 
in  dominio  et  potestate  sancta  nostrce  Romanae  Ec- 
clesiae  tenemus,  ut  tamen  nostro  nuntio  semel  in 
anno  faciente  julitiam,  ab  omnibus  per  tres  dies 
custodiatur  ;  collectam  vero  vel  fodrum,  aut  pravam 
vel  injustaro  functionem,  aut  dationem,  seu  con- 
suetudinem  nequaquam  exigimus,  sed  omnia  pro 
Dei  timore  atque  aniore  praedictae  nostrae  sanctae 
Ecclesise  Beati  Georgii  omnibus  Iiabitatoribus  ipsius 
massjc  majoris  pepercimus  ;  aliasque  minores  mas- 
sas  ei,  sicut  supra  dictum  est,  cum  omnibus  suis 


omnibus  ad  earum  jura  pertinentibus,  de   dominio  P  aervitutibus  subjugamus.  Si  qua  sane  ccclesiastica 

saecularisve  persona,  hanc  nostrae  constitutionis  pa- 
ginam  scicns,  contra  eam  temere  venire  tentaverit, 
et  aut  Ferrariensem  Ecclesiam  his,  quae  supra  dicta 
sunt  diminuere,  aul  sanctae  sedi  apostolicae  sua  in 
eis  jura,  quae  supcrius  signifi^^ata  sunt,  aufcrre 
prsesumpserit,  poeuae  ac  composltionis  nomine  red- 
dal  eidem  sanctae  sedi  apostolicae  auri  optimi  libras 
centum,  et  nisi  quae  male  praesumpla  sunt  satisfa- 
ctione  congrua  emendaverit,  potestatits  honorisque 
8ui  diguitate  careat,  reamque  se  divino  judicio 
exisiere  de  perpetrala  iniquitate  eognoscat,  et  a 
aanctissimo  corpore  et  saoguioe  Dei  et  Domiai 
Afidemptoris  nostri  Jesu  Chriati  aliena  fiaif  atqne  in 


et  jure  atque  potestate  hujus  sanctae  Romanae  eccle- 

siae  in  sanctam  Ferrariensem  Ecclesiam,  per  hanc 
donationis  et  traditionis  paginam  donamus,  et  tra- 
dimus,  ut  ab  hac  bora  in  antea  liceat  tam  tibi,  cha- 
rissime  frater  Grypho  episcope,  quam  successoribus 
tuis,  in  singulis  massis  ecclesias  cum  clericis, 
diaconis  et  presbyteris  ordinare  et  consecrare.  Illud 
omnimodis  sancienles,  ut  Ferfariensis  ecclesia  cum 
tota  paiochia  suain  jure  et  dominio  ac  privilegio 
nostro  sanctae  Romnae  Ecclesiae  beati  Petri,  cujus 
est  patrimonium  perpetuo  conservetur,  et  sit  semper 
sub  nostra  ditione,  ordinatione  atque  consecratione, 
ot  quicanque  per  nos  illic  eledas,  ordinatus  el  con- 


437 


EPISTOLJS  ET  PRIVILEGIA. 


458 


extremo  cxamine  districlae  ulliooi  subjaceal.  Cun-  A  lecto  filio  Lutoldo   praeposito   Sancti  Joannis  Ba- 


clis  autem  eisdem  Ecclesiis  justa  servantibus  sit 
pax  Domini  noslri  Jesu  Gbristi,  quatenus  et  hic 
fructum  bonae  actionis  percipiant,  et  apud  districtum 
judicem  prsemia  setemse  pacis  invenianl.  Amen, 
amen,  amen. 

Ego  Innocentius  Catholics  Ecclesise  episcopus. 

Ego  Gerardus  prcsbytcr  cardinalis  tituli  Sanctss 
Crucis  in  Jcrusalem. 

Ego  Ansebnus  presbyter  cardinalis  tiluli  Sancti 
LaurenUi  in  Lucina. 

Ego  Lictifridus  presbyter  cardinalis  lituli  Ve- 
slinae. 

Ego  Ivo  presbyter  cardinalis   tituli  Sancti   Lau- 


plistse  in  Sclboldt,   ejusque  successsoribus  canonice 
substituendis  inperpetuum. 

Officii  nostris  nos  hortatur  auctohtas  religiosa 
loca  diligere,  et  ea  sub  apostolicae  sedis  munimine 
confovere.  Hujus  rci  gratia,  dilecte  in  Domino  fili  Lu- 
tolde,  tuisjustis  postulationibusannuimus  et  ecclcsiam 
Sancti  Joannis  Baptislae,  cui  Domino  auctore  prsesi- 
des,  sub  beati  Petri  ct  nostram  protectioncm  sos- 
cipimus  et  prsesentis  scripti  pagina  conununimus, 
slatuentcs  ut  quascunquc  posscssiones,  quaecunque 
bona  idcm  venerabilis  locus  inprsesentiarum  juste  et 
canonice  possidet,  aul  in  futurum  concessione  pon- 
tificum,   largitionc  regum  vel  principum,   oblatione 


rentii  et  Damasi.  fidelium,  scu  aliis  justis  modis,  Deo  propilio,  poterit 

Ego  Lucas  presbyter  cardinaUs  Utuli   Sanctorum  ^    ..,.   .     .  ....  ^^^  s„cressoribus.   et  iUib^bi 


Joannis  et  Pauli. 

Bgo  Martinus  presbytcr  cardinalis  tituli  Sancti 
Stephani  in  Cseiio  Monte. 

Ego  Azo  presbyter  cardinalis  tituli  Sanctae  Ana- 
stasiae. 

Plgo  Boetius  presbyter  cardinalis  tituli  Sancti 
Gementis. 

Ego  Chrisogonus  prcsbytcr  cardinalis  lituli  Sanctae 
Praxedis. 

Ego  Constantius  presbyter  cardinalis  tituli  Sanctae 

Sabinae. 

Ego  Conradus  Sabinensis  episcopus. 

Ego  Theodewinus  Sanctae  Rufinae  cpiscopus. 

Ego  Albericus  Ostiensis  episcopus. 

Ego  Gregorius  diaconus  cardinalis  Sanctorum 
Sergii  et  Bacchi. 

Ego  Otto  diaconus  cardinalis  Sanctorum  Cosmaa 
et  Damiani. 

Ego  Yassallo  diaconus  cardinalis  Sancti  Eusta- 
chii  juxta  templum  Agrippae. 

Ego  Ubaldus  diaconus  cardinalis  Sanctae  Marisc 
in  Via  Lata. 

Ego  Gregorius  diaconus   cardinalis  Sancti    An- 

geli. 
^o   Ubaldus  cardinalis   Sanctae  Marise  in  Por- 

ticu. 

Ego  Gerhardus  diaconus  cardinalis  Sanctae  Mariae 
in  Domnica. 


adipisci,  firroa  tibi  tuisque  successoribus,  et  iUibata 
pcrmaneant.  In  quibus  haec  duximus  adnotanda  : 
ccclesiam  parochialem  in  SeU)oldt,  cum  appcndiciis 
suis,  agris  et  decimis,  ita  videlicet  ut  de  ea  nuUi 
pcrsonae,  nuUi  episcopo  respondeatis  ;  vineas  in  Alta 
ViUa  a  Walthcro  et  Hartmanno  vobis  conccssas. 
Porro  de  laboribus,  quos  propriis  manibussumptibus- 
que  colUgitis,  a  vobis  decimas  exigi  omnino  prohibo- 
mus.  Fratrcs  vcro  vestros  vel  conversos  post  factam 
professionem  de  claustro  discedere,  vel  ad  aUum 
locum  transire  absque  praelati  sui  vel  fratrum  licen- 
tia  simiUter  interdicimus.  Discedontes  nuUus  epi- 
scoporum  vel  abbatum,  aut  ecclcsiastica  saecuJa- 
risve  pcrsona  suscipcre  audeat  vel  retinere.  Quod 
p  si  secundo  tertiove  commonitus  redire  contempse* 
rit,  eos  excommunicandi  habeatis  licentiam.  Ordi- 
nationes  vero  clericorum,  consecrationes  ecclesia- 
rum  vcl  altarium,  sive  alia  ecclesiastica  sacramentai 
a  Moguntino  accipietis  archiepiscopo,  si  frater  Ga-' 
thoiicus  fuerit,  et  gratiam  apostoUcae  sedis  habuerit, 
ct  cum  graUa  ct  sine  pravitate  exhibere  voluerit ; 
aUoquin  licet  vobis  Catholicum  quem  malueritis» 
adire  antistitcm,  qui  nostra  fullus  auctoritate,  quod 
postulatur,  indulgeat.  Adjicimus  etiam,  ne  pro 
communi  intcrdiclo  parochialis  ecclesia  praefata  a 
divino  vacct  officio,  sed  poUus  clausis  januis  et  ex- 
clusis  cxcommunicatis  et  interdictis  submissa  voce 
divina  vobis  liceat  officia  celcbrare.  De  nutrimentis 
etiam  animalium  vestrorum  dare  decimas  non  co- 


Bgo  Octavianus  diaconus  cardinaliB  Sancti  Ni-      gamini.  Decrevimus  ergo  ut  nuIU  omnino  homini 
eolai  tn  Garcere.  liceat  praefatam  ecclesiam  vestram  temere  pertur- 


Ego  Ubaldus  diaconus  SancU  Adriani. 

Datum  Laterani   per    manum  Aymcrici,  Sanctas 

.  Romanae  Ecclesiae  diaconi  cardinalis  et  canceUarii, 

X  Kalendas  Maii,  indicUone  ii,  IncamaUonis  Domi- 

nicse  anno  1139,    ponUficatus  vero   domni  Inno- 

centii  papae  secundi  anno  x. 

CCCXGVII. 
Pnpilegium  pro  Eccleiia  Selboldensi. 

(Anno  1139,  April.  25.) 
[WsifCK,  Bett.  Landesgr,  II,  Urk.  86.] 
InifocfeErfnrs  episcopus,  servus  scnrorum  Dei»  di*- 
Patrol«  GLXXIX 


bare,  aut  ejus  possessiones  auferre,  vel  ablatas  rc- 
tinere,  minuerc,  seu  aiiquibus  molcstiis  faUgare, 
sed  omnia  integra  conscrventur,  eorum  pro  quorum 
gubcmaUone  concessa  sunt,  usibus  omnimodis  pro- 
futura.  Si  quis  igitur  in  posterum  huic  nostro  de* 
creto  contrairc  tentaverit,  potestatis  honorisque  sui 
dignitalc  oarcat,  ct  a  sacraUssimo  corpore  et  san* 
guine  Donuni  nosU*i  Jesu  Christi  alienus  fiat,  atque 
in  extrcmo  examine  districtae  ulUoni  subjaceat ; 
conservantes  autem  haeC;  omnipotentis  Dei  et  beato^ 
rum  Petri  et  PauU  apostolorum  ejus  graUam  con- 
sequantur.  Ad  indicium  autem  percepta:  hujus  a  Ro<* 


459 


IXNOCEiNTII  II  PAP.E 


4G0 


mana  Ecclesia  libertalis  unum  bizanlinum   nobis  el  A  silio,  senlcntiam  praidecessoris  nostri  sanctaj  recor- 

dationis  Paschalis  papae,  fratnim  suorura  episcopo- 
rum  el  cardinalium  judicio  exinde  promulgatam,  et 
a  successore  ejus  papa  Calixlo,  apostolica?  memoriap, 
confirmatam,  rationabili  studio  prosequentes,  privi- 
legiis  Ciuniaconsium,  quse  super  hoc  se  habere  ab 
apostolica  scdc  dicebant,  justitia  dictantc,  cassatis, 
tam  te  quam  successores  ac  fralrcs  tuos,  seu  rao- 
naslerium  Sancli  Berlini,  ab  hujusmodi  lite  et  Clu- 
niacensium  subjeclione  absolvimus,  ideraquc  ca?no- 
bium  sua?  restituimus  libertati,  et,  saivo  jure  Tar- 
vanensis  ecclesiae  vel  cpiscopi,  eumdem  locum  sub 
solius  Romaoae  Ecclesiae  ditiono  atquc  tutela  per- 
petuo  permanere  decernimus  ;  staluentes  ut  quas- 
cunque  possessiones,   queecunque  bona  idem   locus 


noilris  suocesfioribus  singulis  annis  persolyetis. 

Ego  Innocentius  Catholicse  Ecclesisc  episcopus. 

Ego  Berardus  presbyter  cardinalis  lil.  S.  Crucis 
in  Hierusalcm. 

Ego  Lucas  presbyter  cardinalis  tituli  Sanctorum 
Joannis  et  Pauli. 

Ego  Martinus  presbylcr  cardinalis  tit.  Sancti 
Stephani  in  Caelio  Monte. 

Ego  Azo  presbytcr  cardinalis  tit.  Sanctae  Ana- 
stasise. 

Ego  Clirysogonus  prcsbyter  cardinalis  tituli  San- 
ctae  Praxedis. 

Kgo  Gregorius  diaconus  cardinalis  Sancti  Angeli. 

Datum   Laterani   pcr   manum    Aimerici  diaconi 


cardinalis  et  cancellarii  sanctae   Romanae  Ecclcsiae,  B  inprasenliarum  justc  et  canonice  possidet    aut  in 


VII  Kal.  Maii,  Incamationis  Dominicae  anno  1139, 
pontificatus  vero  domni  Innocentii  pnpae  secundi 
anno  x. 

CCCXCVIII. 

MimasterH  5.  Beriiui  Siihiensif,  a  Cluniacensium 
fH>ieiiai6  liberatiy  po$$e$$ione$  etprivilegia  condr- 
mai^  imposito  monachis  unciss  auri  censu  annuo. 

(Anno  1130,   April.   26.) 

[Colleciion  des.  Cariulaires.Ul,  310.] 

iNNocE^iTiua    episcopas,    eervos  servorum  Dei. 

dilecto   filio  Leoni,  abbati   Saocti  Bcrtini,   cjusque 

successoribus   rcgularitcr  substituendis    iu    perpe- 

tuum. 


futurura  concessione  pontificura,  largitione  regum, 
liberalitale  principum,  oblalione  fidelium  seu  aliis 
juslis  modis,  Deo  propilio,  poterit  adipisci.  firma 
tibi  tuisque  successoribus  el  illibata  permaneanl.  In 
quibus  hax5  propriis  duxiraus  exprimenda  vocabu- 
Hs  :  in  Tananensi  parochia,  occlesiam  Sancl;e  Mar- 
garela),  ecciesiam  Sancli  Joannis,  Sancti  Marlini, 
ecclcsiam  de  Harbela,  ecclesiam  de  Pelrenessa, 
ecclesiam  de  Torbessem,  sicut  antiquitus,  ab  omni 
episcopali  reddilu  iiberas  ;  ecclesiam  de  Broborg 
cum  capoUis  suis  ;  duos  eliam  raanipulos  decima 
novae  terrae,  ubicunque  accreverit  in  tota  parochia 
dc  Broborg,  qu«  oxlendilur  usque  ad  terrainos  vi- 
Qu»  ad  perpetuam  ccclesiarum  vel  coinobiorum  ^^^®"^"'  parochiarura,  quam  ecclesi»  Sancti  Bcr- 
utiUlalem   sunt  a  sanctis  Palribus  instiluta,   nuUa  ^  lin»  comes  Flandriae  BakiuiDus  Inailanus  ct  Robcr- 

tus  liUus  ejus,  et  successores  eorum,  coDlradiderunt 


deticDt  improbitate  convelli,  nuUa  temporum  varie- 
tato  turbari,  sed  et  quanto  apostoUcae  scdi  major 
revercntia  ab  universis  Eeclesiis  exhibctur,  tanto 
magis  ia  earum  luiUonc  nos  oportet  esse  solUcitos, 
et  ipsarum  quieti  debcmus  attenUus  providere. 
Ideoque,  dilecte  in  Deo  fiU,  Leo  abl)es,  dccisionem 
coatroversise,  quae  cst  diuiius  agitata  intcr  te  ct 
dilcctum  filiam  nosUrum  Pctrum,  Cluniacensem  ab- 

batera,  pro  subjecUone  quam  ideni  abbas  sibi  ia  tuo 
mona&terio  vindicabat,  ad  postcrorum  meraoriara 
chartaa  et  atramcnlo  duximus  committeadam.  Dum 
igitur  idem  abbas  et  fratres  sui  apud  no&  saepenu- 
mcro  qucsli  cssent  pro  subtraetione  subjectioais  et 
obedientiae,  quae  sibi  a  Beati  BcrUni  mooasterio  nc 


el  confirmaverunt ;  ecclesiam  dc  Archas  cum  eadem 
viila,  ccclesiam  de  Popringhem  cum  eadem  villa, 
ecclesiam  dc  Steenkerka,  ecclesiam  de  Bruxele, 
ecclesiam  de  Scales,  ecclo&iam  de  Bovrinltehera  cura 
vilUs  carura,  villara  de  Aldefort  et  de  Oslresola,  et  de 
Roltestoir  cura  terra  quam  erait  Eccclesiu  ab  Amulpho 
de  Venli,  et  aliis  terris  adjacenlibus ;  allodium  quod 
Clarcmbaldus  dedil  in  villa  LusUnghem,  ecclesiam  de 
Coeka  et  ecclesiam  de  Helcin  cum  villis  earum,etpar- 
tem  ecclesiaj  do  Vualnas ;  ccclesiam  de  Locanes  ct 
Aquina,  ecclesiam  de  Hunela  cum  eadem  villa,  altare 
de  Merchem,quod  venerabilis  Joannes  episcopus  vol>is 
conccssit;in   Novioracnsi   parochia,    CanetekurUm, 


gabatur,  ad  respondendum  exinde  ante  nostram   es  D  *^  ®**  Calmunt  ;  in  Tornacensi,    ecclesiam  dc  Ro- 

.? •..  .         f* «  _«_«-.._       . •  KPcnnm        n/>/>lAciam    At%    X1i\Alv%^V,,^,^      A^     t»'__«i i 


praesenUam  evocatus.  Cunque,  statulo  termino, 
nostro  te  conspectui  praesentasses,  quoniam  praefa- 
tus  abbas  non  yenit  neque  misit,  quamvis,  cum  tua  in- 
commoditate  atque  gravamine,  usque  ad  tempus  con- 
ciUi  moram  in  curia  nostra  fecisti,  et  partem  aricram 
diuthis  exspectasti,  praefatus  itaquc  abbas,  ad  con- 
ciUum  vcnicns,  dc  qwrclfis  unde  inter  vos  slatutus 
terminus  fu<»rat,  agere  swfersedit.  Tua  tamen  dile- 
cUo  nofi  ideirco  nnnus,  tem  in  plenaria  synodo  qmm 
in  Lateraaeosi  palaUo,  coram  aebis  ge  mulloties  ad 
jusUtiam  fmesenlavit.  Undie  eUam,  ntrorumque  pri- 
vilegiis  diUgenler  inepccUs,  Umdemv  featrum  noslro- 
rum  episoopnrufn  et  canliiia^ui»  communicalo  coa- 


ieshem,  ecclesiam  de  Iledinghem,  do  Wesikerke, 
et  decimam  de  Cleraeskerke,  ecclesiam  dc  HiUn- 
ghem,  ecclesiam  de  Lisimega,  ecclesiam  de  Snelgue- 
kerkc,  ecclesiam  de  Eminghem,  ecclesiam  de  Bo- 
vcnkerke  ;  in  Atrebalensi  parochia,  ecclesiam  de 
Vuerkin,  ecclesiam  de  Salomones,  occlosiani  Hau- 
tay;  in  lerrilorioFurnensi,  berquariam  quadraginta 
Ubrarum,  quam  Caroius  dedit  pro  anima  Balduini 
comiUs,  et  lerram  de  Buri,  quam  ecclesia  vestra  in 
Belvacensi  pago  possidere  oogaoseitur ;  in  CoUo- 
niensi  parochia,  ecdesiam  de  Ferkena,  ecclesiam  de 
Gildestorp  cvm  appcndiciis  earum,  ex  quibus  pnc- 
cipimus  ut  nulia  per  episcopos  vel  eorum  minisU^os 


V.4 


i6l  EPISTOLiE  KT  PRIVILEGIA. 

exactio  qaibuslibet  occasionlbus  exigatur,  salvis  A 
episcoporum  annuis  redditibus ;  ccclesiaro  quoque 
de  Coclers,  quam  Baldricus,  Tornaccnsis  ecclesiae 
epLSCOpus,  Lambeiio,  bona;  memorise  abbali,  suis- 
quc  successoribus  ordinandam,  una  cum  allari  de 
Rosleta^  omni  exactione  liberam  iribuit,  prseter  de- 
cem  solidos  denariorum,  qui,  singulis  annis«  de 
Rusleta,  episeopo  persolvuntur;  totum  eliam  atrii 
spatium  quod  ab  omni  parte  basilicss  vestra;  usque 
ad  mcdium  Agnionis  fluvii  cursum  interjacet>  cum 
piscariis  Mera  et  Gralh,  Mardio  et  Stranguere,  et 
Laogha  ct  terris  adjacentibus,  cultis  vel  incultis, 
sicut  antiquitus  possedistis  ;  iterum  in  parochia 
TarvancDsi,  ecdesiam  de  Oxelara,  ecclesiam  de 
Vuarnestim,  ecclesiam  Sanctse  Mari»,  quae  dicitur 
Eggaffidi  capella,  ecclesiam  de  Uaveskerkc.  Sub-  ^ 
rogationem  etiam  abbatis  in  monaslerio  Sancti 
Silvini  apud  Alciacum,  juxta  praeteriti  temporis 
morem,  in  vcstra  semper  concedimus  dispositio- 
ne.  Stationes  vero  publicas  ab  episcopo  in  eodem 
tieri  monasterio,  eumdemque  episcopum  ibidem 
frequenter  venire,  nisi  ab  abbate  el  fratribus  voca- 
tus  fuerit,  omnino  prohibemus.  Obeunte  vero  te, 
nunc  ejusdem  loci  abbate,  nuUus  ibi  qualibet 
subreptionis  astutia  vel  vioienlia  pra^ponatur,  nisi 
quem  fratres  communi  consensu,  vel  fratrum  pars 
consilii  sanioris,  iectmdum  Dei  timorem  et  beati 
Benedicti  Begulam  elegerit.  Sancimus  insuper  ut  in 
omnibus  parocbiis  vestris  nullus  ecclesiam  vel  mona- 
steritun,  aiiic  vestro  assonsu,  aedificare  vel  eediCcatum 


462 

Ego  Innocenlius,  Gatholica;  Ecclesiae  episcopus, 
subscripsi. 

Datum  Laterani,  per  manum  Haymerici,  sanctie 
Romanse  Ecclesia^  diaconi  cardinalis  et  canccllarii» 
sexto  Kal.  Maii,  indictione  secunda,  Dominicse  in- 
carnationis  anno  1130,  pontificatus  autem  domni 
Innocentii  papae  secundi  anno  decimo. 

ADJtJVA  NOS,  DBUS  SALUTARIS  NOSTBR. 

CCCXCIX 

Milonem  episcopum,  Philippu*a  et  Milonem  archi" 
diaconosettolum  capitulum  Morinorum^  necnon 
et  Tfieodoricuii  Flandrensium  comitem^Sibillam 
comitissam  et  barones  per  Flandrlam  constituios 
hortatur  ut  monasterii  S.  Bertini  Sithiensis  liber. 

tatem  defendant, 

(Anno  1139,  April.  S6.) 
[ColL  dcs  Cartul.,  III,  313.) 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei, 
dilectis  tiliis  Miloni,  episcopo  Morinensi,  Puilippo 
et  MiLONi,  archidiaconis,  et  toto  capitulo  Morinen- 
sium,  nec  non  et  Thbodeeico,  Flandrensium  comiti, 
iilustri  viro,  Sibillae,  comitissa)  et  baronibus  per 
Fiandriam  constitutis,  salutem  et  apostolicam  be- 
nedictionem. 

Dilectioni  vestrae  notum  fieri  volumus,  quod  cba- 
rissimua  filius  noster  Leo,  abbas  Sancli  Bertini, 
pro  querela,  quam  sibi  abbas  et  Cltmiacenses  mo- 
nachi  inferebant,  ad  nostram  preesentiam  evocatus 
accessit.  Caeterum  pra^fatus  abbas  adventum  suum 
usque  ad  concilium  distulit,  et,  statuta  die,  suam 


„             ^  u  .^-   •  ^  ^i^  •«„.       nobis   praesentiam  non  exbibuit.    Iterum  tempore 
tea«re  prseaomat ;  nuilusque  prcsbyter  sive  clencus»^         ....  *^  ,  . ,    ^  .      ,^i     •         -     > 

: ,il::.  „.,  J_i,:.  ,1,Z  -:..  «^.,o  . .o_  C  concUu,  utroquc  abbate  praesente,  Clumacensis  de 

querclis  suis  agere  supersedit  ;  abbas  vero  Sancti 


in  ecclesiis  vel  capellis  vestris,  siae  vestra  conces- 
sioae,  licenoiam  habeat  permanendi,  vel  in  eisdem 
divina  cekbrare  prsesuinat.  Ad  indicium  autem  ha- 
jus  pcrceptae  a  Romaua  Ecciesia  iibertatis,  singulis 
aaniSy  oDciam  aari  nobis  aostrisque  succx^soribus 
peraolvatis.  Decernimos  ergo  ut  nulli  oomino  ho* 
miaum  liceat  idem  moaasterium,  super  hac  oostra 
(OBcesaioae  ao  confirmalioae  temere  perturbare, 
aut  ejoa  possesaioaes  aufeiTe»  vel  ablatas  retinere, 
miaaera)  sea  quibuslibet  aliis  molestationibus  ve- 
xare ;  sed  omaia  iategra  ooaserveatur,  eorum,  pro 
quomBi  gttbematioiie  ae  susteatalioae  coacessa 
suat*  oHuuiiiodia  usibns  profutura.  St  quis  saoe  in 
posteruni  rei,  dax  vel  marcliio,  priaceps,  comes. 


Bertini,  tam  in  plenaria  synodo  quam  in  nostro 
Laterancnsi  palatio,  se  ad  justitiam  et  judicium  ni- 
bilominus  multoties  praesentavit.  Unde  etiam,  fra- 
trum  nostrorum  episcoporum  et  cardinalium  com- 
municato  consilio,  et  utriusque  partis  privilegiis 
diligenter  inspectis,  monasterium  Sancti  Bertini  a 
Cluniacensium  subjectione  omnmo  absolvimus,  et, 
salva  justitia  cpiscopi  et  Tarvanensis  ecclesiae,  sub 
solius  sanctae  Romanae  Ecclesiae  ditione  perpetuo 
permanere  et  sua  libertate  gaudcre  decrevimus. 
Quse  cum  ita  sint,  dilectioni  vestrae  mandamus  et 
mandando  pnecipimus,  quatenus  praefatum  mona- 
sterium  et  ditectum  filium  nostrum  Leonem,  abbatem 


ardiiepiaeepat,  episcopas,  vel  quselibet  ecclesiastica  jq  ispsius  loci,  diiigatis  et  honoretis,  et  ia  saa  justitia 
Necelariave  pereona^  bujus  nostr»  constitutionis  pa-      manutenere  curetis. 

Datum  Laterani  vi  Kal.  Maii. 

CD. 

lyUlelmo  Castellano  et  iam  majoribus  guam  minori- 
biu  vilUt  S.  Audomari  de  iuenda  numasierii 
S.  Berthini  Sithiensis  libertate  scribit. 

(Anno  1139,  April.) 

[  VidelperiiChronicon,  ap.  Martene  Thes.t  t.  III,  «)39.i 

CDI. 

Ecclesioi  S-Sepulcri  Hierosolymitanas  ftrotectioHtm 
suscipit  possessionesque  ac  piivilegia  confirmat» 

(Anno  1139,  April.  27.) 

[Eug.  Dfi  RoziBEE,  Cai*tul.  du  Saint-Sipulcye,  74.] 

Innocbntius  eiplscopus,  servus  servorum  Dei^  ve- 


giaaoa  ecieoa,  eontra  «am  ausu  temerario  venire  ten- 
taveril.  aeeundo  tertiore  commoaita  ai  non  congrua 
eaiettdeiiooe  salisfecerit,  potestatis  honorisque  sui 
digoitate  careal,  reamque  se  divino  judicio  existere 
de  perpilimla  iaiquitate  cogooscat,  et  a  sacratis- 
sinio  corpore  et  saogoiae  Dei  et  Domini  Redemplo- 
ris  ooatri  Jeau  Cbristi  aliena  fiat,  et  ia  ultimo  exa- 

mine  district»  ultioni  subjaceat.  Cunctis  autem 
eidem  ecelesiae  sna  jura  servantibus  sit  pax  Domini 
nostri  Jesu  Christi,  quatenus  hic  fructum  bonae 
sctioois  percipiant;  et  in  futuro  praemia  aeternae 
fdieitatis  aequiraot.  Amen,  amen,  amen. 


46i 


INNOCEXTII  II  PAP^ 


464 


nerabili  fratri  Guillelmo,  lerosolymitano  palriar-  A  ultioni  subjaceat ;  conservantes  autem  haec  omni< 


ch»;,  et  canonicis  Sancti  Sepulcri  regularem  vitam 
professis,  tam  prsesentibus  quam  futuris,  in  perpe- 
tuum. 

Rx  iojuncto  nobis  a  Deo  officio  tam  vicinis  quam 
longe  positis  existimus  debitores.  Proinde  vestris 
postulationibus  annuimus,  et  ecclesiam  Sancti  Se- 
pulcri  sub  beati  Petri  et  nostra  protectione  susci- 
pimus,  et  praesentis  scripti  pagina  communimus, 
statuentes  ut  quascunque  possessiones,  qusecunque 
bona  idem  locus  inpraesentiarum  juste  et  legitime 
possidet,  aut  in  futurum  concessione  pontificum, 
largitione  regum  vel  principum,  oblatione  fidelium 
seu  aliis  justis  modis,  Deo  propitio,  poterit  adipisci, 
iirma  vobis  in  perpetuumet  illibata  permaneant.  In 


quibus   h«c  propriis  duximus  exprimenda  voca-  B  ^1^^  Damasi.  subscripsi. 


potentis  Dei  et  beatorum  Petri  et  Pauli  apostolonim 
ejus  gratiam  consequentur.  Amen. 

Ego  Innocentius,  Catholicse  Ecclesiae  episcopus, 
subscripsi. 

Ego  Gregorius,  diaconus  cardinalis  Sanctorum 
Sergii  et  Bacchi,  subscripsi. 

Ego  Albericus,  Ostiensis  episcopus,  subscripsi. 

Ego  Gerardus,  presbyter  cardinalis  tituli  Sanct» 
Crucis  Jerusalem,  subscripsi. 

£go  Lucas,  presbyter  cardinalis  tituli  Sanctorum 
Joannis  et  Pauli,  subscripsi. 

Ego  AzOy  presbyter  cardinalis  tituli  Sanctae  Ana- 
stasise,  subscripsi. 

Ego  Ivo,  presbyter  cardinalis  Sancti  Laurentii 


bulis  :  ecclesiam,  quse  sila  est  extra  castellum 
Barulum  in  honore  et  nomioe  Sancti  Sepulcri,  in 
meriJiana  parte,  cum  universis  perlinentiis  suis, 
quam  fundatores  ejusdem  loci,  consensu  et  volun- 
tate  Bisantii,  Tranensis  archiepiscopi,  construxe- 
runt  hac  conditione  ut  in  unoquoque  anno  unam 
tantum  libram  incensi  fratres  ipsius  ecclesiae  ma-> 
trici  ecclesiae  solvant;  ecclesiam  Sancti  Sepulcri 
apud  Brundisium  ;  ecclesiam  Sancti  Laurehtii  extra 
portam  ipsius  civitatis,  cura  pertinentiis ;  ecclesiam 

itidem  Sancti  Sepulcri  extra  muros  Trojanae  civita* 
tis,  quam  frater  noster  Guillelmus,  episcopus  ejus- 
dem  civitatis,  vobis  contulit,  cum  omnibus  pertinen. 
tiis  suis ;  ecclesiam  in  honore  beati  Theodori,  quam 


Bgo  Grisogonus,  presbyter  cardinalis  tituli  Sanc* 
tae  Praxedis,  subscripsi. 

Data  Laierani,  per  manum  Aimerici,  sanctae 
Romanae  Ecclesiac  diaconi  cardinalis  et  cancellarii, 
V  Kalendas  Maii,  indictione  ii  Incarnationis  Domi- 
nicse  anno  1139,  pontificatus  vero  domni  Innocentii 
papse  II  anno  x. 

CDII. 

Ad  Petrum  Venerabilem  Cluniacensem  abbatem. — 

Confii*maiio  possessionum  aliquot  Cluniacensium. 

(Anno  1139,  April.28.) 

[Mansi,  Conci/.,  XXI,  418.1 

iNNocBNTius  cpiscopus,  scrvus  servorumDei,  dile- 

to  filio  Petro  abbati  Cluniac,  ejusque  successoribus 


praedecessor  noster  saoctae  memoriae,  papa  Calixtus,  Q  reguiariter  substituendis,  in  perpetuum. 


deditecclesiae  Sancti  Sepulcri,  in  Beneventano  subur- 
bio  positam  ac  silam  cum  omnibus  pertinentiis  suis ; 
ecclesiam  Sancli  ApoUinaris  extra  Barum.  Sepul- 
turam  sane  ipsarum  ecclesiarum  ita  liberam  et 
quietam  manere  sancimuS;  quemadmodum  certum 
est  vos  usque  ad  haec  tempora  habuisse.  Chrisma 
quoque,  oleum  sanctum,  consecrationes  altarium, 
ordinationes  clericorum,  qui  ad  sacros  ordines  fue- 
rint  promovendi,  a  dioecesanis  accipietis  episcopis, 
si  quidem  Catholioi  fuerint,  et  gratiam  atque  com- 
munionem  apostolicae  sedis  habuerint,  atque  ea 
vobis  gratis  ac  sine  pravitate  voluerint  exhibere ; 
alioquin  liceat  vobis  Calholicum,  quem  malueritis, 
adire  antistitem,  qui  nostra  fultus  auctoritate,  quod 


Quos  omnipotens  Dominus  ampliori  honestate  ac 
religionis  nitore  facit  esse  conspicuos,  a  sede  apo- 
stolica  convenit  plurimum  honorari,  et  opportunis 
adminiculis  confoveri.  Quocirca,  diiecte  in  Domino 
fili  Petre  abbas,  personam  tuam  paternis  a£fectibu8 
amplexantes»  donationem  ab  iilustri  viro  Guillelmo 
Montispessulani  in  manu  nostra  devotionis  intuita 
factam,  et  per  nos  monasterio  tradendam  Clunia- 
censi,  tibi  tuisque  succesaoribus  confirmamus,  et 
Ciuniacensi  monasterio  ratam  et  inconvulsam  per- 
petuo  manere  decemimus;  statuentes  ut  in  eodem 
loco  oratorium  et  coemeterium  construalur,  in  quo 
si  quae  personae  undecunque  venientes  sepeliri  deli- 
beraverint,  nullius  prohibeantur  obstaculo,  nisi  forte 


Doslulatur  mdulgeat.    Decernimus    ergo   ut  nuUi  D  vlnculo  excommunicationis  fuerint  innodatae,  salvo 

■  -•••  ***t**    »••    •  *• 


archiepiscopo,  nulli  episcopo,  nulii  denique  archi- 
diacono  vel  alicui  hominum  liceat  supradictas  ec- 
clesias  temere  perturbare,  autcarumpossessiones  au- 
ferre,  vel  ablatasretinere,  minuere,  aut  earum  recto- 
ribus  aliquod  gravamen  indebite  irrogare ;  sed  omnia 
integra  conserventur  eorum,  pro  quonim  gubema- 
tione  et  sustentatione  concessa  sunt,  usibus  omni- 
modisprofutura.  Si  qua  igitnr  ecclesiastica  saecu- 
larisve  persona,  hujus  nostrae  constitutionis  paginam 
aciens,  contra  eam  temere  venire  tentaverit,  pote- 
statis  honorisque  sui  dignitate  careat,  et  a  sacratis- 
simo  corpore  et  sanguine  Domini  nostri  Jesu  Christi 
Ali^na  fiat,  atque  in  extremo  judicio  districte 


nimirum  jure  matricis  ecclesiae.  Adyicimus  etiam 
ut  si  quid  fratribus  in  eodem  loco  Deo  servientibus 
concessione  pontificum,  largitione  principum,  obla- 
lione  fidelium,  seu  alus  justis  modis,  Deo  propitio 
in  posterum  datum  fuerit,  tam  tibi,  quam  ipsis 
fratribus  praesentibus  vel  futuris,  firma  et  inviolabilia 
serventur.  SimUi  quoque  modo  monasterium  S.Ger- 
vasii  de  Fos,  quod  quidem  aliquando  prioratus 
Gluniaciensis  coenobii  exstitit,  nunc  autem  in  abba- 
tiam  per  quorumdam  insolentiam  est  translatum, 
in  prioratus  statum  et  ordinem  revocelur,  et  perpe- 
tuis  temporibus  cum  omnibus  suis  pertinentiis  sub 
cjusdem  monasterii  ditioae  acdispositioneconsistat. 


m 


EPISTOUE  ET  PRIVILEGIA. 


466 


Ut  aQtem  sacram  Claniacease  ooeaobium  semper  de  A  moriffi  episcopo  vobis  concessum  est,  etc.   Relaxa- 


bODO  in  melias  suscipiat  incremeDtum,  monasterium 
SS.  Domitiani  et  Ragneberti  sub  jure  et  dispositione 
taa,  et  saccessonim  tuorum,  perpetuo  manere  san- 
cimos,  quemadmodum  a  venerabili  fratre  nostro 
Petro  Lugdanensi  archiepiscopo,  apostolicaa  sedis 
legato  noscitur  institutum,  et  suo  scripto,  atque  si- 
giJIo  firmatum.  Nulli  ergo  hominum  fas  sit  idem 
Claniacensecoenobium  auper  hac  nostra  concessione 
ac  confirmatione  temerario  ausu  perturbare,  aut  ejus 
possessiones  auferre,  vel  ablatas  retinere,  minuere : 
sed  omniaintegra  conserventur  eorum,  pro  quorum 
sustentatione  ac  gubernatione  concessa  sunt,  usibus 
omnimodis  profutura.  Si  qua  sane  in  posterum 
ecclesiastica  saecularisve  persona,  hanc  nostrae  con- 
stitutionis  paginam  sciens,  etc.  n 

Ego  Innocentius  CatholiesB  Ecclesiae  episcopus, 
snbscripsi. 

Ego  Gregorius  diac.  card.  SS.  Sergii  et  Bacchi, 
snbseripsi. 

Ego  Geralduspresb.  card.  tiL  S.  Crucis  in  Hieru* 
sa!em,  subscripsi. 

Ego  Teudewinus  S.  Ruffinse  episc.  subscripsi. 

Ego  Anselmus  presb.  oard.  tit.  S.  Uiurentii  in 
Lncina,  subscripsi. 

Ego  Littifredus  presb.  card.  tit.  Yestinae,  sub- 
scripsi. 

Ego  Lucas  presb.  card.  tit.  S.  Stephani,  sub- 
Bcnpsi. 

Ego  Martinus  presb.  card.  tlt.  S.  Stephani,  sub- 
seripsi. 

Datam  Laterani  per  manum  Aimerici  S.  R.  E. 
diaconi  card,  et  cancellarii,  iv  Kal.  Maii,  indict.  ii, 
Dominicae  Incam.  anno  1138,  pontificatus  domni 
Innoceotii  papae  II  anno  x. 


tionem  viginti  solidorum  pro  Varta  castri  Danubrii, 
sedes  salinarias  ab  omni  reditu  cujuscunque  rei 
absolutas,  relaxationem  quinque  solidorum  pro 
furca  ciconia  supra  puteum  sita  vico  Metensi, 
ecclesiam  de  Ramberti-villa,  cum  conductu  et  deci- 
mis  tam  majoribus  quam  minoribus  ;  allodium  de 
Bossemontf  et  quartam  parlem  ecclesiae  quam  qui- 
dam  Siccardus  reddidit  ipsi  coenobio  in  manu  pras- 
nominati  episcopi;  et  quadrantem  allodii  quodidem 
Siccardus  cum  uxore  sua  eidem  ecclesiae  iegitime 
donavit,  in  Fontiniaco,  medietatem  integram  allodii 
totius,  quod  fuit  bonae  memoriae  Amoidi,  etc. 

Innoccntius  papa  secundus. 

Ego  Gerardus  presbyter  cardinalis  Sanctae  Crucis 
in  Jerusalem. 

Ego  Lucas  presbyter  cardinalis  SS.  Joannis  et 
Pauli,  et  plures  alii  cardinales,  etc. 

Daturo  Laterani  per  manum  Almerici  sanctae  Ro- 
manae  Ecclesiae  diaconi  cardinalis  et  cancellarii,  iv 
Kal.  Maii,  indict.  n,  an.  1139  pontific.  domni  Inno* 
centii  papae  Ilanx. 


CDIII. 

Ad  Gualtemm  abbaiem  Senoniensem  — Confirmatio 
possessionum  monasterii  S.  Stephani. 

(Anno1139,  April.  28.) 
[Gall.  Ckrist.,  XIII,  Instrum . ,  49A.] 

Intiocintius  episcopus,  servus  servorum  Dci, 
dilecto  GuALTERO  abbali  Senonensis  ccenobii  ejusque 
successoribus,  etc 

Hojas  rei  Gratia  dilecte  in  Domino  fili  Gualtere, 


CDIV. 

Bonaetprivilegia  Ecclesice  Lincolniensis  confirmnt. 

(Anno  1139,  April,  28.) 

[Monasticon,  Anglic,  III,  p.  269.] 

Innocbntius  episcopus,  servus  servornmDei,  ve« 
nerabili  fratri  Alisxandro  Lincolniensi  episcopo  suis- 
que  succcssoribus  canonice  promovendis,  in  perpe* 
C  tuum. 

Cum  omnibus  ecclesiis  et  ecclesiasticis  personis 
dcbitores,  ex  injuncto  nobis  aDeo  apostolatus  ofTicio 
atque  bcncvolcntia  existamus,  illis  tamen  propen- 
siori  charilatis  studio  nos  convenit  providere,  quos 
erga  lieati  Petri  et  nostra  obsequia  promptiores  ac 
devotiores  esse  cognoscimus.  IIoc  nimirum  intuitu, 
venernbilis  frater  Alexandre  episcope,  tuis  desideriis 
fraterna  benignitateimpertimurassensum,  etLincol- 
niensem  Ecclesiam,  cujus  regimen,  auctore  Domino, 
administras  praesentis  scripti  palrocinio  communi- 
mus  ;  statuentes  ut  quascunque  possessiones,  quae- 
cunque  bona  idem  locus  inpraesentiarum  juste  et 
canonice  possidet,  aut  in  futurum  largitione  regum 
vel  principum,  oblatione  iidelium,  seu   aliis  justis 


abba,  tuis  et  venerabilis  fratris  nostri  Stephani  Me-  t)  '"odis,  Deo  propitio,  poterit  adipiscii  firma  tibi  tuis- 


lensis  episcopi  postulaiionibus  clementer  annuimus 
et  moaasterium  Sancii  Stephani,  vulgo  Le  Monier, 
iiUim  jaxta  castrum  Danubrium,  ejusdem  largiiione 
alqae  institutione  libere  concessum  ibidem  servitu- 
ris  ia  perpetuum,  et  a  fratre  nostro  Lethuino 
Saoetae  Ruffinae  pro  tunc  apostolicae  sedis  legalo 
praefati  episcopi  aliorumque  religiosorum  virorum 
interventione  consecratum,  cui  auctore  Domino 
praesidef,  nostrisfavorismunimineroboraremus,  etc. 
Statoentes  ut  quascunque  posscssiones,  etc,  firmae 
tibi  taisque  successoribus  permaneant,  in  quibus 
haee  propriia  duximus  exprimenda  vocabulis  :  hor- 
tmn  eam  Prato,  bannam  vestrum  in  aquis,  1n  nemo- 
in  paseais  jnxta  quod  ab  eodem  bonae  me- 


que  successoribus,  nec  non  canonicis  ejusdem  Ec- 
clesiac  in  perpetuum,  et  illibata  permancant ;  in 
quibus  haec  propriis  duximus  exprimenda  vocabutis  : 
ebbatiam  videlicetde  Egnesham  cum  suis  tenementis, 
Neewerc  cum  suis  appendiciis,  etcum  justitia  regali 
de  tribus  Wapentac,  quam  reges  Anglourm  Ecclesiae 
contulerunt ;  Stou  cum  suis  appendiciis,  Nortonam, 
Ludam,  Nerelham,  etterram  quam  habet  praefata 
ccclesia  in  Lincolnia,  scilicet  Westegata  cum  suis 
appendiciis,  tam  extra  muros  ipsius  civitatis  quam 
infra  ;  et  terramquam  dedit  Stephanus  rex  tam  tibi 
quam  successoribus  tuis  ad  faciendas  episcopales 
domos,  cum  xx  solidatis  terrae  ad  restituendas  eas- 
dem  domos  a  parte  australi  ecclesiae,  cum  ecclesiaS. 


46*7 


INNOCENTII  n  PAPJS 


468 


Michaelis  in  oadem  terra  sita  4  ecclettiaomniumsaa- 
ctorum,  cam  aliis  ecclesiis  ffupradictse  ci?itatis  ; 
Essaford,  Ilolmum  cum  suis  appeodiciis,  manerium 
de  Legecestria  exlra  rourosetinfra  ubi  suntduaeec- 
clesiaDcum  xxx  duabus  mansionibus  fiurgensium  ; 
Banebria,  et  Croperia  curo  suo  Hundredo  et  liber- 
lattbus  suis  ;  Dorcacestria  cum  suo  Hundrcdo  et  libcr- 
taCibus  suis,  et  Taroa»  et  Mideltona,  cum  suo  Hun- 
dredo  et  libertatibus  suis  ;  Kildebi  cum  suis  appen- 
diciis ;  Wabuma  cum  suis  appendiciis ;  Bicheles^vada; 
Espaldeswic,  quod  roaneriuro  datum  fuit  Lincolniensi 
ccclesiae  in  recompensationc  cujusrdaro  partis  susb 
parochiae  qusc  vocatar  Cantabmgesira,  et  modo  est 
Heliensis  episcopalus,  et  Bugendena. 

Nihiloroinus  etiaroconfirroavimus  libertatem  ejus- 
dem  Liocolniensis  Ecclebia;  cum  sua  parochia,  acili- 
cct  Lincolesiram  cum  Lindcsia  tota,  Norharotescira 
cum  Rotelanda,  Legecestrescira,  Oxenefordescira, 
Buchinganascira,  Bedefordscira,  Huntendonescira, 
cum  maxima  parte  de  Hertfordscira. 

Terras  etiam  confirmamus  quns  rex  Stephanus 
recompensavit  praniicla^  eeclesia}  et  canonicis  ibi- 
dem  Deo  servienlibus  pro  decem  et  octo  libris  de- 
nariorum  quaa  solebant  habere  canonici  lar^itione 
regum  in  Kirke  tonn  et  castra  maneriis  ;  videlicet  in 
Torp  tres  carucatas  terra?  et  scptem  bovatas ;  in  Pi- 
sehanc  ducas  carucatas  et  quinque  bovatas  terrx,  et 
duas  partes  unius  Bovatae.  In  Gillebi,  et  in  Wartona 
septam  bovatas,  et  ad  Trentam,   novem  bovatas  et 

dimidiam.PrsetereaWaltonam^ecclesiamdsAIeberes 
cum  suis  appendiciis,  ecclesiam  de  Lectona,  eccle- 
siaro  deBuchingharo  cum  auis  appendiciis,  ecclesiam 
de  Sutona  cum  suis  appendiciis,  maneriuro  de  Wel- 
tona  cum  suis  appendiciis,  csterasque  ejusdem  Ec- 
clesiae  canoniconim  possessiones  eccle8ia«ticas, 
firmans  prsedictae  ecclesiae  et  ipsis  canonicis  confir- 
marous . 

Lectonam  eUam  et  terraro  de  Bidefordstam  tam  in- 
fra  burgum  quam  extra,  cum  suis  libertatibus.  Relaxa- 
tionem  quoque  servitii  mihturo  ipsius  episcopatus 
LiQeohuensis.quod  pranlecessores  tui  in  castro  Lincol- 
niae  facere  conanevertnt,  unde  Henricus  rex  gloriosae 
memoriae  tertium  militem  ecclesiae  Lincolniensi  e 
tibi,  ac  successoribus  tuis  rolaxavit ;  quod  nimiruro 
servitium  castro  tuo  de  Newarca  ficri  concespit,  et 
scripto  suo  firroavit,  nihilominua  libi  ct  successori- 
bus  tuis  in  perpetuum  anctoritate  apostolica  confir- 
mamus. 

Obeunte  Yerote  venerabiii  fratre  Alexandro  epi- 
scopo,  \el  toorom  quolibet  successorum,  nullus  in 
Lincolniensi  Ecclesia  qualibet  subreptionis  astutia 
seu  violentia  praeponatur,  nisi  quem  clcras  ct  populus 

(\t\)  Par  unc  singuli6rc  m^prisc,  celte  pi6ce  dans 
le  livre  blanc  du  chapitre,  se  trouve  a  la  suite  dela 
efaarte  donnto  en  il98,par  GuillaumeauxBlanches- 
MainSf  afin  de  d^fcndre  aux  sujets  du  chapitre  de 
se  rdunir  en  commune  aux  sujets  de  rarchev^que. 
Elle  est  attribu^e  A  Innoceni  IH,  et  porle  ce  titro  : 
€0rt^rmaiioefnHl€minhibiHoni$apapafiicia!.  Par 
nu  hastrd  auflii  iinttiliar  qiif  1«  tn^pHM  doAt  noas 


A  eommuni  ascensu,  and  pars  coooilli  sanioris  secun- 
dum  Dei  timorem  et  sanctonim  eanonum  scita  du- 
xerint  eligendum.  Porro  iihertatem  ab  iilostri  viro 
Stephano  Anglorum  rege  eeclesise  ipsi  coocessam, 
no8  quoque  auctoritatis  nostr%  nomine  roboramus. 
Inter  csetera  vero  ejusdem  libertatis  insigoia,  illud 
specialiter  huic  decrclo  duximus  inscrendum,  ut  in 
obitu  luo  vel  successorum  luonim,  dom  eptscopalts 
sedes  vacaverit,  nullus  prorsus  episcopalia  vei  ec- 
elesiastica  bona  usurpare  praesumat,  sed  potius  ec- 
clesiae  orones  et  eanim  possessiones  nn  Hbera  cieri- 
corum  custodia  el  potestate  coosistant  ad  usns  futuri 
pontificis,et  utilitatemejusdero  ecclesiaeconservandse. 
NuUiergo  omnino  fas  sit  vos  vel  ccclesiam  vestram 
super  hac  nostra  constitulione  vel  confirmatione 

Q  temere  perturbare,  aut  ejus  possessiones  auferre, 
vel  ablatas  retinere,  miouere,  seu  quibuslibet  fati< 
garc  roolestiis,  sed  omoia  integre  conservantur 
eorum,  pro  quorum  guberoatione  et  susteotatione 
concessa  sunt  usibus  omniroodis  profutura. 

Si  qua  Fane  io  posterum  ecclesiastica  saecularisve 
persona,  hanc  nostrae  constilutionlspaginarosciens, 
contra  eam  temcro  venire  tentaverit,  secundo,  ter- 
liove  commonita,  nisi  reatum  suum  congrue  emen- 
daveril,  potcstatis  honorisque  sui  dignitate  careat, 
reamque  se  divioo  judicio  existere  de  perpetrala 
iniquitate  cognoscat,  et  a  sacratissimo  corpore  et 
sanguine  Dei  et  Domini  Redemptoris  nostri  Jesu 
Chrisli  aliena  fiat,  atque  in  extremo  cxnmine  distri- 
ctai  ultioni  subjaceal. 

p  Cunctis  autem  eidem  loco  sua  jura  serrantibus 
sit  pax  Domini  nostri  Jesu  Christi,  quatenus  et  hic 
fructum  bonoo  actionis  percipianl,  ct  apud  distrietum 
judiceni  pra;mia  seternae  pacis  invenianl.  Amr^n, 
amen. 

Datum  Laterani  per  manuro  Almerici  sanclne  Ro- 
manai  Ecclesiae  diaconi  cardinalis  et  cancellarii, 
quarto  Kalend.  Maiip  indictione  secunda,  Incama- 
tionis  Dominicae  1138,  pontificatus  vero  domini 
Innocentii  II  papae  anno  decimo. 

CDV. 

Monasierio  Fabariensi  bullam  iribuii. 

(Anno  1139,  April.  29.) 

[Wbgblin,  Regeslen  von  Pfavers,  p.  7.) 

CDVI, 

D  Ad  clerumeipopulum  Hemensem.—Neinstiluaniur 

novm  leges  (121). 

(Anno  1139,  April.  30.) 

[Warin,  Archiv.  admin,  de  Reims^  1, 1,  p.  300 ;  Cart. 
G.  du  chapitre,  fol.  2  Livre  blanc  du  chapitre, 
fol.  122.1 

Inxocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  dile- 

parlons,  la  page  ou  Cocquault  (tom.  II,  p.'426)  rap- 
l»ortait  cette  bulle  sous  la  date  de  1140,  et  oH  il  dit 
que  1'original  est  encore  conserv^  au  trc^sor  du 
chapilre,  a  el^  arrachce  dans  toule  la  partie  qui 
contenait  la  cilation  du  texte  m^me.  t^e  chapitre 
aurait-il  voolu  faire  peser  8url'^'hovitinge6mancipe 
ranath^me  laac^  contre  un  premier  ussoi  manqu^ 
d*6naoolpatio0f  el  raoidra  par  una  fraud^  un  pro- 


469 


EPISTOLE  ET  PRIVILEGIA. 


410 


eetls  filiis,  clero  et  popalo  Remensi,  salutem  et  apo-  A  suis,  ecclesiam  deLuIiaco(126)cumappeiMiiciiBSiii89 


stolicam  benedictionem. 

iustitia  et  ratio  suadent  ut  bona  cujuslibet  sedis 
vacaDtis  Ecclesiae  a  nemine  debcant  tcmcraric  oc- 
cupari,  sed  in  co  statu  et  libertate  qua  vivente  pa- 
store  fuerant  conservari.  Cujus  rei  gratia  universi- 
tati  veslrae  mandamus  et  apostolica  auctoritatc  pre- 
cipimus,  quatenus  in  Remensem  civitatem  novas 
leges  sive  consuetudines  nullatenus  inducatis  ;  sed 
potius  ipsam  in  eo  statu  et  libertate  penilus  dimit- 
tatis,  in  qua  tempore  fratris  nostri  bona3  memoriae 
R.  arcbiepiscopi  vestri  noscitur  exslilisse.  Si  qui 
vero  communiam  facere  in  eadeni  civilate  prae- 
sumxMerint,  hujnscemodi  factum  irritum  dticimin,  et 
ne  apud  vos  eadem  communia  (^at,  sub  pa^na  ana- 
thematis,  anetorilftte  apostolica  prohtbemus. 

Dftlum  Latetani  ii  Ralendas  Maii. 

CDVII. 

RoKMKi-Monasiei  iipossesiianei,  petenUPeiro,  abba- 
ie  Cluniacetisi  confirmai. 

(Anno  1139,  April.  30.) 

[Mimoires  cidocumenis  de  la  Suisicromande,  t.ill, 

p.  581.) 

iNNOCBNTiua  episcopus,  servns  servorum  Dei,  di- 
lecto  fiiio  PoNTio  (122)  Romani  monasterii  ejusquc 
fratribns  tanm  pra^sentibas  qnam  fuluris  in  Domino 
flfthitera. 

Sicut  iDjusta  poscentibus  nultus  tribuendus  cst 
ftssensQS,  iia  legitimadesiderantiumnonestdifleren- 
4fa  petitio.  Proinde,  dilecte  in  Domino  filii  Porrti 
prror,  p**eeibus  et  intervcntionc  dilecii  filii  nostri 
Pelri  (l2S3)ChiRiacensrs  abbatis,  tuispostuiationibtis 
elementer  ftnnuimus,  et  Romanum  monasterium, 
eoi.  ftoctore  Domino,  prsesides,  prrrscntis  privilegii 
pftgtnft  cammunirrras,  fltstnentes  ut  qaascunqoe  pos- 
sessioires,  qasecunqae  bona  idem  monasteriam  io- 
pfssentiarom  joste  et  eanonice  possidet,  flrma  tibi 
(oisqae  soccessoribos  et  illibata  permaneant.  In 
lyoibos  haeepropriis  duximusexprimcndavocabulis  : 
in  arcfaiapiscopatu  Bisuntino,  ecclcsiam  de  Bannens, 
et  capellam  Sanctse  Columbse  (124).  In  episcopatu 
LftasftBoensi,  ecclesiftm  Betuaci  (125),cum  appendiciis 


et  capellam  de  hospiiale  de  Urba  (1^7)  et  eappt lam 
de  Gumoens,  et  obedieDtiamdevaUeUrbftBftnaicain 
capella  (128),  eccIeftiamdeMorlenaeamcftpdlia  suis 
Barlens  et  Turquens  (129),  ecclesiamdoApplftaeom 
appendiciis suis.  In epiacopatu  Gebennenai^ eoelftsiam 
de  Brucins,  cum  capellissuiaBracinesetGanee^lSO), 
eeelesiam  de  saneto  EugeBdo  (131).  PnKerea 
quaccunque  in  futurum  idem  loeua,  flencftflaione  poii- 
tiflcum»  hirgitiooft  regom,  velBberftlitfttepriaoipum, 
sive  oblatione  fidelium,   scu    aliis     ratiooftltMKb«s 

OHMlis,  Deo  propilio,  poterit  ftdipisci,  flmft  libi  et 
inconvulsa  slabilitate  tuisque  successoribus  aibilo- 
minos  coofimftmas.  Deeemiinufl  qood  ot  Bollua 
omnino  hominum  audcat  pra^fatum  cocnobiftm  supor 

B  bftc  nostrft  eonceasioDe  atque  eoDfirmfttiooe  temere 
pcrturbare,  aut  ejus  possessiones  aofenre,  ?el  ablft- 
tas  retinerc,  minuere,  sed  omoift  omfttno  integre 
conser\'cntur  eorum,  pro  quorum  gubernaHone  ac 
sostenlatioiic  coneessft  suot,  omoiinodis  osllmfl  pro- 
futura.  Si  qua  sane  in  posterum  ecelesiftslleft  aseeu- 
larisve  persona,  hujoa  ooatrse  constitotiooifl  pftginam 
sciens,  contra  eam  temcre  venire  tontaTerit,  aeouodo 
lertio\'e  co.nmooitft,  si  non  eongruft  ftmendfttioDe 
satisfeeerit,  potestatis  honorisqoe  sui  digoilftie  eo- 
reat,  reftroqae  se  divino  jodieio  existere  tle  perpe* 
trata  iniqoitftte  cogooseftt,  et  ft  sacratissimo  corpore 
ac  saogoioe  Dei  et  Domini  Redcmptoris  ooilri  Jftau 
Christi  alicna  fiat,  atquc  in  extremo  examine  dislri- 
cta)  ultioni   subjaceat.   Cuoctis  autem  eidem  loco 

C  sua  jura  servantibus  sit  pax  Domini  nostri  Jesu 
Chrisli,  quatenus  et  hie  fnictus  bona»  aclioois  per- 
cipiant,  ct  in  futuro  pnemia  aaternie  pacis  acquirant. 
Amcn,  amen,  amen. 

Monogramme 

Ego  Innocentius  Catholicas  ficclesiao  epii«copo8 
subscripsi. 
Ego  Conradus  Sabinensis  episcopus  ss. 
Ego  Theodewions  S.  Rafioffi  episcopus  ss. 
Bgo  Alberieus  Ostieosis  episeopus  ss. 


roier  iot^r^t  &  un  acte,  qui  sans  cela,  eut  perdu  tout 
soD  k  propos  ?  Nous  nous  le  persuaderions  diffici- 
lement,  et  nous  mettons  les  deux  laits  que  nous  ve- 
Dons  de  signalersur  lecomptederignoraneeetdu  ha- 
sard.  D^ftilleors,  solxftote-dit  ans  apr^s  Cocquault  Mar- 
lot (11,330)  indiquailcettepi^csous  sa  v^ritable  date. 

(122)  Pooce,  prieur  de  Romainmoutier,  ctait  d^ji 
prieur  en  1135  ;  il  est  mentionne  alors  comme  tt^- 
moin  dans  une  charte  de  ;r6vdque  de  I.ausanne  en 
faveur  de  Guignes,prieurdePayernc(voyezAfifia/cf# 
defabbaye  du  Lac  de  JouXy  p.  10). 

(123)  Pierre  le  V^n^rable,  abb^  deCluny. 

(124)  Bannens  et  Sainte-Colombe  dans  rarrondis- 
semeot  de  Pontariier. 

(125)  B<glhusi  pr^s  de  Lausanne. 
(123)  Lully  pres  d'Estavayer. 

.  (i%1)  Les  raonast^res  imporlants  avaicnt  jadisdes 
feoapidei  dada  Ift  prinii^pftle  ville  de  leur  Voisinage, 

tToo  ebft|MlUI  M  «gnsei  lAheskiei.  QuelctueBMres 


y  recevaient  le  prieur,  le  procureur,  les  religioux 
r\  que  les  afTaires  ou  les  maladies  arrachaicnt  k  leur 
solitude. 

(\%S)  Obedientia  nes  ai^ifie  point  patronage 
mais  obidience.  L*ob6diencter  ^tait  un  religieox 
qui  desservait  un  b^ndficc  par  ordre  d*ua  superieur. 
L*obediencier  toiyours  eccl^siastique,  quelquefois 
avec  charge  d^&mes,  dtait  subordonn^  k  un  dtablis- 
sement  sup^rieur,  dont  il  tenait  ses  pouvoirs,  el  ^ui 
se  pr^sentait  i  l^inatitution  eanonique  de  rordioaire 
(notedcM.  Duvernois).  Danslapreseotecharteuae 
cfMpelle  est  mentionnee  &  VaIlorbes;dan8uneautre 
de  1 148,  c*est  une  ^glise,  la  fondation  du  prieur  de 
Vallorbes  est  posterieure  sans  doute. 

(129)  MoHens,  Ballens  ct  Torclens ;  ce  deroier  vil- 
Uge  detruil. 

(130)  Bnrsins,  Bursinel  et  Gimel,  qui  cess^rent 
bientOt  d*dtre  chapelles. 

<lSi)  Sftla(*OyeiU|  wm  lotu  de  Gim«l« 


4'7l 


INNOCENTII  II  PAPiE. 


4-72 


Ego  BerharduspresbytercardinalisSanetsCiaicis  A  quaecunque  bona  prsedictnm  Juncellense  monasle- 


in  Jerosolyma  sa. 

Ego  GregoriusdiaconuscardinalisSanctomm  Ser- 
gii  et  Bacchi  ss. 

Ego  Otto  diaconus  cardinalis  Sancti  Georgii  ad 
Yelum  Aureum  ss. 

Ego  Lucas  presbyter  cardinalis  duorum  sancto- 
rum  Joannis  et  Pauli  ss. 

Ego  Martinus  presbyter  cardinalis  Sancti  Stepha- 
ni  in  C^elio  Monte  ss. 

Ego  Ivo  preshyter  cardinalis  sancti  Laurentii  in 
Damaso  ss. 

Ego  Boetius  presbyter  cardinalis  sancti  Clemen- 
tis  88. 

Ego  Brisagonus  presbjter  cardinalis  Sanct»  Pra« 
xedis  ss. 

Ego  Hubaldus  diaoonus  cardinalis  Sanct®  Marife 
in  Yia  Lata  ss. 

EgoGrcgorius  dlaconus  cardinalis  Sancti  An- 
geli  ss. 

Ego  Gerardus  diaconus  cardinalis  Sanctsd  Mariae 
in  Dominica  ss. 

Ego  Octavianus  diaconus  cardinalis  Sancti  Nico- 
Jai  in  Carcere  ss. 

Datum  Latii  per  manum  Aimerici  sanctse  Roma- 
ns  Ecclesis  diaconicardinalisetcanceIlarii,secundo 
Kalendas  Maii,  Dominicae  Incamationis  anno  mille- 
simo  centesimo  tricesimo  nono,  indictione  secunda, 
pontiticatus  domni  Innocentii  papse  secundi  anoo 
decimo. 


B 


rium  hodie  juste  et  canonice  possidet,  aut  inantea 
concessione  pontificum,  liberalitate  regum  vel  prin- 
cipum,  oblatione  fidelium,  seu  aliis  justis  modis, 
Domino  propitio,  poterit  adipisci,  firma  tibi  tuisque 
successoribus  et  illibala  consislant.  In  quibus  haec 
propriis  nominibusduximus  exprimcnda,  etc,  ui  in 
bulla  anni  W^^^supranam.  183. 

Datum  Lalerani  per  manum  Aimerici  S.  R.  E. 
diaconi  cardinalis  et  cancellarii  Kalend  Mail,  indi- 
ctionne  ii.  Incaraationis  Dominic«eanno1i39,ponti- 
ficatus  vero  domini  Innocentii  papse  II,  anno.  x  (1 37). 

CDIX. 

Clericorum  Ferrariensium  pnvilegia  ccn/irmaL 

(Anno  1139,  Maiii23.) 

![UonELLi,  Italia  sacra,ll,  535.] 

Innocbntius  episcopus,scrvusservorum  Dei,  dile- 
cto  filio  GuALFREDO  archiprcsby tcro  Fcrrariensis  con- 
ventus,  salutem  et  apostolicam  benedictionem. 

Sacrosancta  Romana  Ecclesia,  quae  a  Domino  cla- 
ves  regni  coelestis  et  jura  percepit,  suorum  dileclo- 
rum  precibus  aures  semper  adhibuit,  et  fidelibus 
suis  dilectionis  benevolentiam  seroper  ostendit. 
Proinde,  fili  Gualfredearchipresbyler  dilecle,fide- 
lit^temtuam  nobis  et  S.  Romanae  Bcclesiee  utilem 
fore  scientes,  atqueomniumcardinalium,  totiusque 
Romanse  curiae  preces  pro  te  exhibitas  attentius 
attendentes,  aures  tuis  precibus  adhibemus,  et  scri- 
pta  tua  hbenter  etdiligcnler  inspicimus.  Quibu»  bene 


,     ,   ..,  „   .  perspectis  atque  perfectis,  quidquid  per  episcopum 

i^X^^rr,&  ^/'!r,?i^'^  "■"*""  ""■  C  Landulphum  de ecclesiaslicis  obligationibus,  de  de- 

cimis,  de  primitiis,  a  laicis  excussum  est,  laudamus 


pendu  par  un  cordon  de  soierougc.) 

CDVIII. 

BuUa  pro  monasterio  Jucellensi 

(Anno    1139,   Maiil.) 

[GalL  Christ.,  Instr.  136.] 

Innocbntius  episcopus,  servusservorumDei,dile- 
cto  filio  GuiLLELMO  abbati  S.  Petri  Juncellensis  ejus- 
qae  auccessoribus  regulariter  substituendis  in  per- 
petuum. 

Jurgantium  controversias  definitiva  sententia  vel 
per  coneordiam  terminare  apostolicse  convenit  di- 
gnitati,  etne  litesaxtendantarininfinitum,  sedpotius 
eonquiescant,  attenta  vigilantiaprovidere.  Hocnimi- 
rum  intuitu,  dilecte  iu  Domino  filii  Guillelme  abbasy 


ut  nuUus  deinceps  de  Ferrariae  clericorum  conventu 
de  patrimoniis  suis,  vel  ecclesiasticis  possessionibus, 
decimas,  aut  ullos  redditus  ulli  cogatur  reddere  lai- 
corum;  quidquiddemissismajoribus,  et  de  exsequiis 
mortuorum  in  civitate  Ferrariae  per  episcopum  Lan- 
dulphum  statutum  est,  tibi  tuisque  successoribus 
confirmamus.  Quidquid  etiam  in  mundiburdioimpe- 
ratoris  Othonis  tibi  placere  perspeximus,  statuimus 
et  sancimus,  videlicet  omiies  clericos  de  conventu 
civitatis  Ferrariae  immunes  esse  ab  omni  datione, 
et  ab  omnisaecularietlaicali  penilus  functione.  Prae- 
terea  personam  tuam,  et  bona  tua,  quae  justc  habes 
et  detines,  vel  quae,  Deo  propitio,  juste  acquisieris, 


concordiam,  quse  inter  te  et  Psalmodiensem  abba-  j^  sub  nostra  volumus  essetutela,  atque  a  S.  Romana 


tem  ac  fratres  ejusdem  utriusque  partis  assensu  in 
nostro  Lateraneusi  palatio  facta  est  rationabili 
studio  venerabilium  frdtrum  nostromm  Guillelmi 
Nemauseasis,  Everardi  Uzeticensis  episcoporum, 
necnon  Petri  S.  Jlgidii,  et  Petri  Massiliensis  abba- 
tum  praeaentis  scripti  pagina  confirmamus,  et  ratam 
atqae  inconcnssammanerefuturis  temporibusdecer- 
nentes,  praefato  abbati  ejusque  fratribus  'de  subje- 
ctione,  vel  aliis,  quae  sibi  in  vestro  monasterio  vin- 
dicabant,  perpetuum  ailentium  praesenti  sanctione 
imponimas  statuentes,  ut  quascunque  possessiones, 


Ecclesia  custodita,  munita  et  esse  defensa.  Et  si  in 
aliquo  ecclesiastico  saecularive  negotio  te  forte  cen- 
seris  pergravari,  liceat  tibi  sanctam  sedem  apostoli- 
cam  libere  appellare.  Si  quis  autem  ausu  temerario 
hanc  nostram  praeceptionem  temerarie  praesumpse- 
rit,  indignationem  incurrat,  et  S.  Romanse  Eccle- 
siae  nostneque  auctoritatis  gladio  feriatur.  Amen, 
amen. 

Kgo  Innocentius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus  ss. 

Ego  Conradus  Sabinensis  episcopussubscripsi. 

Kgo  Theoderinus  S.  Rufinae  episcopus  ss. 


(lSS)Ex8tant  in  eodem  tabulario  duae  aliae  buUae     III»  ad  Deodatum  abbatem,  anni  1184  ;  altera  vero 
ejusdem  prorsusstyU  ac  tenoris,  una  Lucii  papae     Clementis  IV,  an.  1267,  ad  Juncellenses. 


4^ 


EPlSTOLiE  ET  PRIVILEGIA. 


474 


Ego  Albericus  Ostiensis  episcopus  subscripsi .        A  In  comilalu  Senogaliensi  infra  civilatein,  ecclesiam 


Ego  Gerardus  presb.  card.  tit.  S.  Crucis  in  Jer. 
ss. 

Ego  Anselmus  presb.  card.  tit.  S.  Laur.  in  Luci- 
na  ss. 

Ego  Lampredus  presbyter  cardin.  tit.  Vestinae  ss. 

Ego  Ivo  presb.  card.  S.  Laurentii  tit.  Damasi  ss. 

Ego  Lucas  presb.  card.  tit.  SS.  Joan.  et  Pauli  ss. 

Ego  Hartinus  presb.  card.  tit.  S.  Stephani  in 
Caelio  Honte  subscripsi. 

Ego  ....  presb.  card.  lit.  S.  AnastasisD  ss. 

Ego  Boethius  presb.  card.  tit.  S.  Ciementis  ss. 

Ego  Sanctius  cardinalis  tituli  S.  SabiDse  ss. 

Ego  Gregorius  diac.  card.  SS.  Sergii  et  Bacchi 
ss. 


Sancti  Bartholomaei  cum  palatio,  casamentis  et  aliis 
pertinentiis  suis.  Extra  eamdem  urbem  ecclesiam 
Sancti  Septimii,  plebem  Sancti  Erasmi,  et  ecclesiam 
Sanctffi  Mariae  de  Cerreniano  cum  omnibus  appen- 
diciis  et  pertinentiis  earum  ;  curtem  Fraclulae  cum 
ecclesiis  et  omnibus  pertinentiis  suis  ;  ecclesiam 
Sancti  Eleutherii  in  curte  Castellari  cum  aliis  eccle- 
siis  et  cum  pertinentiis  earum  ;  curtem  Calcinariae 
cum  pertinentiis  suis ;  castrum  Laureti  cum  ecclesiis 
et  omnibus  pertinentiis  suis  ;  mediclatem  castri  No- 
sulae  cum  ecclesiis  et  pertinentiis  suis.  In  comitatu 
Auximano  ecclesiam  Sancti  Laurentii  cum  perli- 
nentiis  suis ;  ccclesiam  Sancti  Supcrantii  de  Cingulo 
cum  aliis  ecclesiis  earumque  pertinentiis.  In  e^>isco- 
Ego  Otho  diae.  card.  tit  S.   Georgii  ad  Velum  B  patu  Humaneto  ecciesiam  Sanctae  Mariae  dcRacanato 


Aur.  ss. 

Ego  Vassallo  diac.  card.  S.  Eustachii  juxta  tem- 

plura  ^rippae,  subscripsi. 
Fgo  Ubaldus  diac.  card.  S.  Mariae  in  ViaLata  ss. 

Datd  Lateran.  per  manum  Almerici  diac.  card.  et 
cancellarii,  x  Kalend.  Junii,  indict.  n,  Incama- 
tionis  Dom.  1139,  pontif.  vero  D.  Innocentii  papae 
II  an.  X. 

CDX. 

Pritrilegium  pro  monasterio  Fontis  Avellance. 

(Anno  li39,  Maii  24.) 

[AnnaL  CamalduL,  lll,  p.  382.] 

Inxocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 


cum  aliis  ecclesiis  earumque  perlinentiis ;  ecclesiam 
Sancti  Sylvestri  jnxta  castrum  Guicardi  cum  omni- 
bus  pertinentiis  suis.  In  comitatu  Esculano  ecclesiam 
Sancti  Hilarii  cum  omnibus  pertinentiis  suis  juxta 
civitatem.  In  comitalu  Firmano  jus  quod  habetis  in 
ecclesia  Sancti  Patemiani  juxta  castrum  Sancti 
Joannis  cum  omnibus  pertinentiis  suis  ;  ecclesiam 
Sancti  Leonardi  de  Volubrio  cum  suis  ecclesiis 
earumque  pertinentiis.    In  comitatu    Cameriensi 

ecclesiam  Sancti  Domini  de  Valentiana  cum  eccle- 
siis  et  perninentiis  suis  ;  ecclesiam  Sancti  Damiani 
cum  aliis  ecclesiis  juxta  castmm  Sanctse  Natoliae ; 
ecclesiam  Sancti  Michaelis,  de  Aqua  vivola  ;  eccle- 
siam  Sancti  Michaelis  de  Caniseiane  cum  omnibus 


lecto    filio  Benedicto   priori  eremi  Sanctae  Cmcis 
Fontis-Avellan»  ejusque  fratribus  tam  praesentibus  C  earum  pertinentiis.   In  civitate  Spoletana  ecclesiam 
quam  futuris,  in  perpetuum.  Sancti  Andre»  cum  omnibus  pertinentiis  suis,   et 

.^       ,         ecclesiam  Sancti  Fabiani  de  Trevi  cum  pertinentiis 

Sicut  mjusta  poscentibus   nullus  est  tribuendus      ^^^^  j^  ^^-^^^  ^„^^^^0  ecclesiam  Sanctae  Crucis 

effeetus,   ita  legilima  desiderantium  non  est  diffe- 


renda  petitio.  Et  quidem  si  religiosomm  virorum 
preeibus  benigna  mente  concurrimus,  nostris  procul 
dubio  opportunitatibus  clementem  Dominum  reperi- 
mas.  Eapropter,  dilecte  in  Domino  fili  Benedicte 
prior,  tam  tuis  quam  fratrum  tuorum  postulationi- 
bus  apostolica  benignitate  impertimur  assensum  et 
ecclesiam  Sanctae  Crucis  Fontis-Avellanse  in  qua 
divinis  estis  obsequiis  mancipati,  apostolicae  sedis 
privilegio  communirous,  statuentes  ut  quascunque 
possessiones,  quaecunque  bona  idem  locus  inpraesen- 
tiaram  juste  et  canonice  possidet,  aut  in  futurum 


de  Slaviniano,  ecclesiam  Sancti  Antonini  de  Posti- 
niane,  ecclesiam  Sancti  Blasii  de  Balciano,  eccle- 
siam  Sancti  Romani  de  Gaphano,  ecclesiam  Sancti 

Prosperii  de   GIo cum  omnibus  eamm  per- 

tinentiis  ;  jus  quod  habetis  ia  plebe  Sanctae  Mariae, 
de  Gualdo,  et  in  ecclesiis  Sanct«  Mariae  de  Ro- 
tundo,  Sancti  Stephani  de  Gardinasia,  et  Sancti 
Laurentii  de  Lametula  cum  omnibus  pertinentiis 
suis,  et  ecclesiam  de  Collalto.  In  comitatu  Eugubino 
monasterium  Sancti  Andrae  de  losula  cum  castris 
et  villis  et  ecclesiis  suis  et  omnibus   pertinentiis  ; 


eoncessione  pontificum,  largitione  regum  vel  prin-  D  monaslerium  Sancti  Bartholomaei  de  Campo  Regiano 


cipam,  oblatione  fidelium,  seu  aliis  justis  modis, 
praestante  Domino,  poterit  adipisci,  firma  vobis  et 
illibata  permaneant.  In  quibus  haec  propriis  duxi- 
mus  exprimenda  vocabulis  :  videlicet  in  civitate  Ari- 
minensi,  ecclesiam  Sancti  Sylvestri  cum  omnibus 
perlinentiis  suis ;  et  ea  quae  vos  constat  habere  tam 

infra  quam  extra  civitatem  Pensauriensium .  In  co- 
mitatu  Fanensium  infra  civitatem  ecclesiam  Sancti 
Salvatoris  cum  omnibus  perlinentiis  suis,  et  his  quae 
babetis  in  curte  Monlis-Majoris,  ecclesiam  Sancti 
Martini  de  Bxallaria  cum  omnibus  pertinentiis  suis  ; 
ecelesiam  Sancti  Martini  de  Barti,  et  ecclesiam 
Saneli  SylTettri  de  Ruico  cum  eorum  pertinentiis. 


cum  castns  atque  ecclesiis,  villulis,  omnibusque 
pertinentiis  suis  ;  monasterium  Sancti  Petri  de  Sa- 
lajolo  cum  ecclesiis,  villis,  omnibusque  pertinentiis 
suis  ;  ecclesiam  Sancti  Apoliinaris  de  Barliano  cum 
omnibus  pertinentiis  suis,  tam  infracivitatem,  quam 
extra ;  castrum  de  Castellari  cum  ecclesiis  Sancti 
Sylvestri  et  Sancti  Christophori  cum  pertinentiis 
suis  ;  jus  quod  habetis  in  ecclesia  Sancti  Laurentii 
de  Postserra  cum  omnibus  pertinentiis  suis  ;  eccle- 
siam  Sancti  Joannis  d?  Bottano  cum  omnibus  per- 
tineutiis  suis  ;  jus  eliam  quod  habetis  in  ecclesia 
Sancti  Mariani  de  Palcano  cum  omnibus  pertinen- 
tiis  suis  ;  monasterium  Sancti  Habundi  et  plebem 


473 


INOCENTII  II  PAPE 


476 


Sancti  Angeli  deCIandida  cum  ecclcsiis  omnibusque  A 

«'arum  pertinentiis ;  castram cum  pertinen- 

tiis  «uis ;  caetrum  de  Ripalta  cum  ecclesia  omnibus- 
que  suis  pertinentiis  ;  ecelesianl  SanCtee  M arifle  de 
Pondu  cusfi  perainentiis  suis.  In  comitalu  Callensi 
ecclesiam  Sancti  Bartholomffii  de  Freraleta  cum 
omnibus  pertineniiis  stiis  ;  monasterium  Sancti  An- 
gelide  Sorticulocum  ecclesiis  et  omnibus  pertinen- 
liis  suis ;  castrum  dc  Turre  et  CoUem  de  Benno 
cum  ecclesiis  omnibusque  pertinentiis  suis  ;  lotam 
possessionem  Guidonis  Actonis  in  Surclano  etaliis 
locis  ;  ecclesiam  Sancti  Alartini  de  Monte-Aculeo 
cum  omnibus  pertinentiis  suis  ;  castrum  montis  Si- 
conis  cum  ecclesia  Sancti  Angeli  et  omnibus  perti- 
nentiis  suis  ;  ecclesiam  Sancti  BartholomsBi  et  ec- 
clesiam  Sancti  Blareelli  de  Taraco,  eccleriam  San-  B 
cti  Christophori  de  Scotaneto,  ecclesiam  Sancti 
Pateraiani  cum  jure  quod  habetis  in  plebe  Sancti 
Flaviani,  cum  pertinentiis  suis.  In  comitatu  Urbi- 
nalae  ecclesiam  Sanctae  Mariae  de  Rancalesto  ;  ec- 
clesiam  Sanctae  Maria^  de  Spineto^  ecclesiam  Sancti 

Mariani  de Santi  Petri  de   Cruccicula 

cum  casamentis  et  domibus  infra  civitatem,  aliisque 
pertinentiis  suis.  In  comitatu  Castellano  Castrum 
Montis-Majoris,  monasterium  Sancta;  Crucis  in 
eodem  castro,  cum  aliis  ecclesiis,  villis,  omdibus- 
que  suis  pertinentiis  ;  domos  etiam  et  casamenta 
infra  civitatem,  cum  pertinentiis  suis.  In  comitatu 
Pcrasino,  in  suburbio  civitalis  ecclesiam  Sancti 
Quirici  cum  omnibus  pertinentiis  suis  ;  jus  quod 
babetis  in  ecclesia  de  Pilo,  ecclesiam  Sancti  Blandii  G 
de  Rantello,  et  ecclesiam  Sancti  Martini  de  Man- 
titiano  cum  omnibus  suis  pertinentiis  ;  eremum 
Sancti  Salvatoris  de  Monte-Albo,  cum  ecclesiis, 
villis,  omnibusque  suis  perlinentiis. 

Decerhimus  ei^go  ut  nulli  omnino  hominum  liceat 
vos  vel  ISccIesiam  vestram  super  hac  nostra  consti. 
tiitionie  temerie  perturbare,  aul  ejus  possessiones 
auferre,  vel  ablatas  retinere,  minuerCf  seu  aliquibus 
modis  faligare,  sed  omniia  integra  et  in  perpctuum 
illibata  conserventur  eoram,  pro  quorum  guberna- 
tione  ct  sustentatione  conccssa  sunt,  usibus  omni- 
modis  prafutura.  Si  quae  igitur  in  posterum  cccle- 
aiastica  sa^cularisve  pcrsona ,  hanc  nosti-ae  cohstitu- 
tionis  paginam  sciens,  contra  eam  venlre  temere 
tentaveHt,  secundo  tertiove  commoniia,  si  noh  sa-  ^ 
tfsfactione  congraa  cmendaverit,  potestiatis  honoris- 
que  stti  dignitate  careat,  reamaue  se  divino  Jiidicio 
6xisiet*ie  de  jpeipetrata  iniquitate  coghoscat,  et  a 
sacratissimo  corpore  ac  sAnguihe  Dei  et  Domini 
Redemptoris  nostri  Jesu  Christi  aliena  fiat,  atque 
in  extremo  cxamine  districlae  subji«ceat  ultioni. 
Conservantibus  autem  cidem  loco  quse  sua  sunt, 
sit  pax  Domini  nostri  Jesu  Christi,    quatenus  et  hic 

(133)  Quod  privilegium  bullatum  est  bulla  papali 
jplumbea  quadam  tlecla  scta)  ruben?,  in  qua  buUa 
ei^ant  duo  capita  hominum  dcsigmtta,  ct  super  ipsa 
capita  erant  talet  litter»,  6.  Pa.  S.  Pe  |  ex  aiia 
Vero  parte  «raDi  ali«  littem  t  Irn>fooii!>iTtv^  PP»  1?» 


fructum  bonae  actionis  pereipiant,  et  apud  distri- 
ctum  judicem  praxnia  aetcrooe  pacis  inveniant. 
Amen. 

ADJUTA  NOS,  DBU8,  SAttrTARlS  NOSTBR. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesia;  episcopus 
SS. 

Bgo  Gerardus  presbyter  cardinalis  t\t.  ^ncta? 
Cracis  in  Jerdsalem  SS. 

Ego  Gotcfridns  cardfnalis  tit.  Yestinae  SS. 

Ego  Martinus  presbyter  cardinalis  tlf.  Sancti 
Steph^ni  in  Caelio  Aoiil^  SS. 

Cgo  Guido  sancUe  ftomahae  Eccl^esiae  sacerdos 
SS. 

Ego  Otto  diaconus  Cafdihalis  S.  Geoi^gu  ad  Telum 
Aureum  SS. 

Datum  Laterahcii  per  thanum  Aymerici  S.  Romanae 
Ecclesiae  diaconi  cardinalis  et  cancellarii,  ix  Kal. 
Jnnii,  indiciione  ii,  fncaraationis  Domini^ae  1139, 
pontificatus  vcro  domni  fnnbcentii  tl  pajiae  an- 
ho  X  (1331). 

CDXI. 

Gaudio  Salonitano  arckiepiscopo  pallium  mittit. 

(Anno  1139,  Maii24.) 

(Farlati,  Illyricum  sacrum,  III,  p.  173.1 

iNNOcENTius  cpiscopus,  soHus  servomm  Dei,  ve- 
nerabili  fratri  Salonitano  archiepiscopo,  salutem  et 
apostolicam  benedictionem . 

Sicut  B.  Gregofii  tes^tur  auctorilas,  ct  tam  ve- 
teriim  quaim  \m6dera6ram  gestofum  moniktticnta 
declarant,  examinatib  et  consecratio  SaTdhitani  ar- 
chiepiscopi  ex  aAiiqua  insfitnfione  ad  Itothanum 
pontificcm  specialiler  pertfnet.  Qdocircs  ra  sanctam 
Romanam  Kcclcsiam  graviter  deliquisse  et  clavcs 
beati  Petri  ausu  temerario  evacuare  voluisse  digno- 
sceris,  dum,  spreta  dignitate  sedis  apostolicae,  ad 
aliam  provinciam  convolasti,  et  contra  veterum 
consuetudinem  a  Strigoniensi  archiepiscopo  conse- 
crationem  suscipere  atlentasti.  Licet  ergo  vehe- 
monter  excesseris,  licet  contra  stimnlum  calcitrare 
moiitus  sis  ;  quia  tamen  dilectus  hlius  noster  Bela 
Hungariae  rex  pro  te  multoties  apud  sedem  aposto- 
licam  per  litteras  et  nuntioa  intercessit,  ipsius  tan- 
dem  precibus  condescendimus,  et  per  dilectum  6Iium 
nostram  Hubaldum  diaconum  cardinalem,  virum 
siquidem  honestum  et  iilterarum  peritia  erudi- 
tum,  fraternitati  tuse  pallium  pontificalis  ofiicii 
plenitudinem,  signum  humilitatis  et  justitiae  desti- 
namus,  ut  videlicct  eo  his  diebus  utaris  qui  in  Ec- 
clesiae  tuse  scriptis  authenlicis  conlinentur.  Tua 
itaque  interest  ita  te  crga  B;  Petrum  devotum  ct 
Immilem  in  oninihus  exhibere,  ita  te  in  ejus  obsc- 
quio  exercere  et  praeccptis  apostolicis  obedire,  ut 
hac  gratia  dignior  iriveniri  et  hos  de  tuac  actionis 
atudiis  exsullare  possimus.  Piaetcrea  episcopos  per 

Scquntur  obsignationes  et  testimonia  trium  no- 
tariorum  Jacobi  Soriane,  Petri  Joannis,  el  Joannis 
Petriy  nui  anno  1.178  diploma  jstud  cx,  aulOj^rapho 
descripsisse  confitentur)  cofij/^  Andreil  jiidicet  qiii 
•uum  idjecit  decretumi  alliiMtiie  )iluribtti< 


477 


EPISTOLE  ET  PRIVILEGIA. 


478 


Dalmaliam  conslitulos  suffraganeos,  quibiis  Salona  A  pra»sciilel,  quod  ralio  diclaveril  exsequi  prjrpa- 
leropore  suo  nililando  uteliatur,   Sanctae  Spalatins      ratus. 
Ecclesise   ubi  corpus  Sancti   Domnii,  discipuli  B. 
Petri  requiescit,  cum  oroni  reverentia  obedire  sau- 
ciroos.  Quein  unum   totius  Dalmatia;  metropolita- 
nuro   in   Saloniiana   Ecclesia   fore   scimus,  juxta 
qaod   in  decreiis   nostris   comperimus.  Item  quia 
per  vestras  litleras  conquesti  estis  de  saffraganeis 
recusaniibus  venireadconcilium  sancts  Satoiiitane 
Ecciesis  meiropolitanae,   nos  ita   statuimus  ut  in 
Dalmatia   nulio  alio   in  loco   synodum   pneter  in 
veslrm  metropolitana  ecclesia  celebrelur,  et  ibidem 
omnes  suffrsgaaei  prsefato)  Ecelesise  SalonitaiMe 
more  aoliio  consecrentur. 
Daturo  Laterant  ix  Kal.  Junii. 


CDXn. 

PHvilegia  monasterioJesuNazareni  {Monlis-Arago' 
nensis)  a  Paschali  U  papa  collata  con/irmat,  — 
«  Dafn  Ferentino  xii  aa/.  Jnlii^  ponti/icatus  no- 
stri  anno  ix.  •• 

(Anno  1139,  Jun.) 
fAvxsA,  Fnndadon  de  Hnesca,  p.  455.) 

CDXIII. 

Milani  Tarvanensiet  Alviso  Atrebatensi  episcopisde 
dirimendo  .V.  ctmestabnli  comitis  Flandrimma- 
trimonio  scrihit, 

(Anno  1139,  Jun.  12.) 
[Baluz.,  MlscelL,  II,  165.] 
In>'ocextius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 
nerabilibus  fratribQs  Miloni  Tervanensi  et  Alvisg 


Datam  apud  S.  Germanunr  vi  Nonas  JuHi. 

CDXV. 

Archiepiseopos  et  episcopos  Sardinim  ad  tuendas 
monasterii  Casinensis  ecclesias  kortatnr, 

(Anno  1139,  Jul.  6.) 

[Gattula,  Hist,    Calin.,  Supplem.,  t.  I,  p.  430.  | 

Innocentil^s  episcopus,  sen^us  servorum  Dei,  Ve- 
ncrabilibus  fratribus  ardiiepiscopis  et  episeopis  per 
Sardiniam  constitutis,  salutem  et  apostolicam  bene- 
diclionero . 

Ad  defensionen^  rerum  Casinensis  tnoitasteHi 
Y%  lanto  amplior^m  nos  convenit  sollicituditiem  ethl- 
bere,  qaanto  idem  locus  cum  omnibos  ad  ipsum 
peilinentibus  ad  jas  beati  Petri  sp^ciatiua  noscitar 
pertinere.  Verum  quod  per  prsesentiam  nostram 
effi^tui  mancipare  non  possumus,  oportet  ot  per 
fratres  nostros  arehiepiscopos  et  cpiscopos  adiih- 
plere  curemos .  Cujas  rei  gratia  fratamitati  vestrae 
per  apostolica  scripta  mandando  prsecipimas,  qaa- 
tenuB  ecclesias  et  alia  bona,  qua;  R.  Denedictus  in 
vestris  parochiis  liabet,  pro  beati  Petri  et  nostra 
reverentia  diligere,  et  manu  teuerecuretis,  etcontra 
pravorum  hominum  molestias  dcfensetis,  nullamque 

eis  contrarielatem  vel  diminutionom  inferatis^,  aut 
ab  aliis  permittatis  inferri.  Si  qui  'autem  eas  infe- 
stare  prsesumpserint,  plenam  de  ipsis  justitiam  fa- 


Atrebatensi  episcopis,  salutera  et  apostolicam  bene-  ^  cialis.  Praeterea  si  quis  fidelium  eisdem   venerabili- 


dictionem. 

SifniAcatiim  nobis  cst  quod  interH.  comestabu- 
hiin  Flandrensis  eomitis  et  uxorem  suam  titulus 
opponitur  parcntelae.  Quocirca  fratemitati  vestne 
porpraascntia  scripta  mandamus  id  ipsum  cum  dili- 
gentia  inquiratis,  et  siquidem  per  sufficientes  el 
idoneos  testos  npud  vos  de  eadem  parentela  consti- 
terit,  idem  conlubernium  juxta  instituta  patcrno- 
nim  canoni:m  soparetis. 

Datam  apud  Ferentinum  ti  Idus  Junii. 

CDXIV. 

Ad  ll\anfredum]  Mantuanum  et  L[otharium]  Vicen-- 

tinum,  episcopos, 

(Annoil3«*,  Jul.  8.) 


bus  locis  de  rebus  suis  conferre  voluerit,  nullatonus 
prohibere,  vel  contradicere  pracsumatis. 

Daium  apud  S.  Germanum,  it  Nonas  Julii. 

CDXVI. 

AdnogerinmSiciliceregem^-^HegiumtitulumWiab 
Honorio  concessum  con/irmat. 

(Annoll39,  Jul.  27.) 

[Mansi,  Coneil,,  XXI,  396.  | 

iNNocfirrrius  episcopus,  servus  ser\'orum  Dei, 
charissimo  in  Christo  filio  Rogbhio  Sllostri  ct 
glorioso  Siciliae  regi,  ejnsque  haeredibus,  in  por- 
petuum. 

Quos  dispensatio  divini  consilii  ad  regimen  et 


[TiiiABOscHi,  Storia  di  Nonantola,  i,  p.  349.)      D  salutem  populi  ab  alto  elegit,  et  prudentia,   et  ju- 


Innocbntius  cpiscopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 
nerabilibus  fratribus  M[anfredo]  Mantuano  et  L. 
Vicentino  epi&copis,  salutem  et  apostolicam  bene- 
dictionem. 

Molestum  nobls  est  quoniam,  sicut  ex  scriptis 
vestris  ascepimus,  Veronensis  episcopus  pro  nego- 
tio  plebis  de  Nogdria  ante  vestram  pra^sentiam  cvo- 
eatus,  neque  praecepto  nostro  parere,  neque  vestro 
Jodicto  sistere  voluit.  Cnjus  rci  gratia  per  apostolica 
ei  aeripla  mandavimus  quatenus  eamdem  plebem 
dileeto  filio  nostro  J.  Nonnutulano  abbati  restiiuat, 
Mlvm  jostitia  Veronensis  Bcclesise.  Proxima  quoque 
medtute  Qaadrafesimai  nostro  se  cooflpeetui  re* 


stitia,  aliaramque  virtutum  decore  decenter  omavit, 
dignum  et  rationabile  est  ut  sponsa  Christi,  sancta 
ot  apostolica  Romana  mater  Ecclesia,  affectidne 
sinccra  dlligat,  et  de  sublimibus  ad  sublitniora 
proraoveat.  Manifcstis  siquidom  probntum  est  argu- 
mcntis,  quod  cgrcgiae  memorla;  strenuus  et  fidelis 
milesB.  Petri  Robertus  Guiscardus,  praKlecessor 
tuus,  dux  Apulias,  magnincos  et  potentes  hostes 
Kcclcsiic  virilitcr  cxpugnavit,  et  posteritali  SUse 
dignum  memoria  nomen  et  imitabilt;  probiiatis 
exemplum  reliquit.  Pater  quoque  tuu^  iilustri<)  re- 
cordationis  Rogerias»  per  beilicos  sudores  eimiiita* 
ria  certamina)  inimicorum  Cbristiani  neminis  iatri'* 


4*79 


iNNOCENtll  ll  PAPJ?. 


480 


pidus  exslirpalor,  ct  Christianae  religionis  diligens  A 
propagator.ulpote  bonus  ct  dcvotusfiliuSf  tnuUimoda 
bbitoquia  matri  suae  sanciae  RomanaeElccIesiae  imper- 
Uvit.   Unde    el  praedecessor   noster  religiosus  et 
prudcns  papa  Ilonorius,  nobilitatem  tuam  de   prae- 
dicta  gencrositate  desccndcntem  intuitus  plurimum 
dc  te  sperans,  et  prudentia  omatumi  justitia  muni- 
ium,  atque   ad  regimen   populi    tc   idoaeum  essc 
credens,   valde  dilexit,   et  ad  altiora  provexit.  Nos 
ergo  ejus  vcstigiis  inhaercntes,   et  dc   potentia  tua 
ad  dccorcm  et  ulilitatem  sanctac  Dei  Ecclesiae  spem 
atque  fiduciam  obtinentes,   regnum  Siciliae,  quod 
utique,  prout  in  antiquis  refertur  historiis,   regnum 
fuisse  bon  dubium  est,   tibi   ab  codem  aniecessofe 
nostro  concessum,  cum  integritate  honoris  regii  ct 
dignitate  regibus  pertinente  excellenUae  taae  conce-  n 
dimus,  et  apostolica  auctoritate  confirmamus.    Du- 
catum  quoque  Apuliae  tibi   ab  eodem   coUatum,   et 
insuper  principatum  Capuanum,  integre  nihilominus 
Dostri  favoris  robore  communimus^   Ubique   conce- 
dimus.  Et  ut  ad  amorem  atque  obsequium  B.   Petri 
apostoliorura  principis,  et  nostrum,   ac  successorum 
nostrorum,  vehemenUus  astringaris,   haec   ipsa,   id 
est  rcgnum  Siciliae,  ducatum  Apuliae,  et  principatum 
Capuae,  haeredibus  tuis,  qui   nobis  et  successoribus 
nostris»  nisi  per  nos  et  succcssorcs  nostros  reman- 
serity  ligium  homagium  fecerint,  et  fidclitatem  quam 
tu  jurasU  juraverint,  tempore  videlicct  competenU, 
et  loco  non  suspecto,  sed  tuto   nobis  et  ipsis^  atque 
Salubri,  duximus  concedenda  :  eosque  supcr  his  quae 
conccssa  sunt,  Dco  propiUo,   manutenebiraus.  Quod  C 
si  per  eos  forte  remanscrit,   iidem  haeredes   tui  ni- 
hUominus  tencant  quod  tcnebant  sine   diminuUone. 
Census  autem,  sicut  statutum  est,  id  est  sexcento- 
rum  scifatorum,  a  te  luisque  haeredibus  nobis  nos- 
trisque   successoribus  singulis  annis  reddatur,  nisi 
forte  impedimentum,   interveniat  :  removente  vero 
te  impedimentum,    nihilominus   pcrsolvetur.    Tua 
ergo,  fili  charissime,  intercst,  ita  te  erga   honorem 
atque  serviUum  matris  tuae  senctae  Romanae  Ecclesiae 
devotum  ct  humiHem  exhibere,  ita  temcUpsum  in 
ejus  opportunitalibus  exerccre,  ut  dc  tam  dcvoto  ct 
glorioso  filio   sedes  apostolica  gaudcat,   ct  in  ejus 
amore  quicscat.  Si  qua  sive  eccIesiasUca  saecula- 
risve  potentia  huic  nostrae  concessioni  temerc  con-  D 
traire  tentaverit,   donec  praesumpUoncm  suam  sa- 
tisfacUonc   cocrceat,   indignaUoncm    Dei  omnipo- 
tenUs  et  beatorum  Petri  et  PauU  apostolorum  ejus 
incurrat,  et  quousque  resipuerit,   anatbomaUs  sen- 
tcntia  parcellatur.  Amen. 

Ego  InnoccnUus  CathoUcae  Ecclcsiae  episcopus. 

Ego  Albcricus  OsUcnsis  episcopus. 

Haimericus  sanctae  Romanae  Ecclcsia;  diaconus 
cardinalis. 

Datum  in  territorio  Mamanensi  por  manum  Hai- 
merici  canccllarii,  vi  Kal.  AugusU  ;  indict.  II,  In- 
camaUonis  Dominicae  anno  1139,  ponUficatus  v«?ro 
domm  InnocenUi  papae  II  anno  decimo. 


CDXVir. 


Ad  carionicoi  Eccleiice  S.  Anionini  Placentinag. 

(Anno  1139,  Oct.  3.) 

[Campi,  Della  Hist.  de  Piacenza,  l,  p.  412.] 
Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lectis  liliis  canonicis  S.  Antonini  PlacanUae,  salutem 
et  apostolicam  benedicUonem. 

Dc  morte  quidem  charissimi  fiUi  nostri  Azonis 
presbyteri  cardinalis  praeposiU  vestri,  tanto  ampUus 
condolemus,  quanto  magis  personam  ejus  arcUus 
amabamus,  atque  in  ipsius  obitu  majora  Sanctae 
Romanae  Ecclesiae  et  nobis  obsequia  sunt  subtracta. 
Verum  quod  in  causa  hujusmodi  una  nobis  restat 
consoIaUo  Salvatoris,  universitatem  vestram  hor- 
tamur  io  Domino,  quatcnus  in  unitate  et  concordia 
persistaUs,  atque  idoneam  personam,  invocata  Spi- 
ritus  SancU  graUa,  vobis  in  praepositum  eUgaUs,  per 
cujus  industriam  ipsa  ecclesia,  Deo  propiUo,  recte 
valeat  gubernari,  vosque  sub  ejus  regimine  lam 
spiritualiler  quam  temporaliter  proficere  valeaUs  ; 
hoc  scientes,  quod  personas  et  locum  vestrum 
affecUone  paterna  diligimus,  et  in  quibus  expedit, 
vobis  consilium  et  auxiUum,  auxiliante  Domino, 
exhibebimus. 
Datum  Romae  v  Nonas  Octobris. 

cDxvni. 

Privilegium  pro  S,  Georgio  Priflingensi. 

(Annoll39,  Oct.  20.) 

[Monumenta  Boiea,  lom.  XIII,  p.  164.] 
iNNOCKNTius  cpiscopus,  servus  scrvorum  Dei,  di- 
lecto  filio  Erboni,  abbali  monasterii    BeaU   Geoi^i 
Provingcnsis  ejusque  successoribus  regulariter  pro- 
movcndis  in  pcrpetuum . 

Sicut  injusla  poscenUbus  nuUus  est  tribuendus 
effectus,  ila  Icgitima  desiderantium  non  est  diffe- 
rcnda  petiUo.  Quapropter,  dilecte  in  Domino  fili 
Erbo  abbas,  tuis  jusUs  pcUUonibus  clementer  an- 
nuimus,  et  Privingcnse  BeaU  Georgii  monasleriura 
cui,  auctore  Domino,  praeesse  dignosceris,  sub  apo- 
stolicae  sedis  tutelam  protecUonemque  suscipimus, 
et  praesentis  scripU  patrocinio  communimus  :  sta- 
tuentes  ut  quaecunque  bona,  qu<ecunque  possessiones 
a  fratrc  nostro  bonae  memoriae  Ottone  Babenbergensi 
cpiscopo  et  Egilbcrto  successore  ejus  assensu  fra- 
trum  suorum  juste  ct  canonice  vestro  monastcrio 
sunt  oblata,  aut  in  postcrum  ab  eorum  successori- 
bus,  sive  ab  aliis  Dei  fidelibus  simiU  modo,  scu  suc- 
cessione  ponUficum,  iargiUone  regum,  liberaUtatc 
principum,  oblationo  fidclium,  aut  aUis  eUam  ratio- 
nabiUbus  modis,  Deo  propiUo  eidem  loco  confcrri 
contigcrit,  firma  Ubi  tuisque  successoribus  et  illi- 
bata  permaneant.  In  quibus  haec  visa  sunt  propriis 
adnotanda  vocabulis  :  ecclesiam  Scambach,  Hembu- 
ren  cum  suis  appcndiciis,  Gebenbhac  cum  suis  ap- 
pendiciis,   Oberdorf;  ecclcsiam  Neuwen   kircheOf 


4S1 


EP1ST0L.E  ET  PRIVlLEGlA 


482 


Icearonle,  Abacb^  Dieiburgerout,  cum  appendiciis  A 
Buis.  Adjicimus  eliam  ut  in  ecclesiis  quao  in  fundo 
yestri  monasterii  sunt,  vobis  liceat  bonestos  eligere 
saeerdotesy  qui  nimirum  per  vos  episcopo  praesen- 
tentuTj  atque  si  idonei  fuerint,  ab  eodem  episcopo 
curam  animaram  accipiant,  eique  de  spiritualibus, 
vobis  vero  de  temporalibus  respondeat.  Probibemus 
insaper,  ut  excepto  Roroano  pontifice  ejusque  legato, 
nulli  licentia,  pateat  ut  in  vestro  monasterio  inter- 
dicti  vei  excommuuicationis  sententiam  promulgare. 
Quod  si  comroune  in  terra  illa  fuerit  interdicturo, 
exclusis  ab  ecclesia  vestra  excororounicatis  et  inter- 
dictis,  clausis  januis  liceat  vobis  voce  submissa 
offieia  celebrare.  Verumtamen  si  episcopus  vester 
coQsilio  et  sententia  religiosorum  virorum  aliquid 
horum  faciendum  esse  decreverit,  ilipsuro  excercendi  q 
nihilominus  facultatero  obtineat.  Prsaterea  de  labo- 
ribus  quos  propriis  manibus  aut  sumptibus  colitis  a 
vobis  exigi  decimas  auctoritate  apostolica  interdi- 
cimus.  Decemimus  ergo  ut  nulli  omnino  hominum 
fas  sit  vestrum  monasterium  temere  perturbare,  aut 
ejus  possessiones  auferre,  vel  ablatas  retinere,  mi- 
nuere,  seu  quibuslibet  moltstiis  fatigare,  sed  omnia 
integra  conserventur  eoruro,  pro  quorum  guberna- 
tione  et  sustentatione  concessa  sunt,  omniroodis 
ustbus  profutura.  Si  qua  igitur  in  posterum  eccle- 
siastica  ssecularisve  persona,  hanc  nostree  constitu- 
tionis  paginam  sciens,  contra  eam  venire  temere 
tentaverit,  secundo  tertiove  comroonita,  si  non  sa- 
tisfiactione  congrua  emendaverit,  polestatis  honoris- 
que  sui  dignitate  careat,  reamque  se  divino  judicio  q 
exiiitere  de  perpetrata  iniquitate  cogna^cat,  et  a  sa- 
cratissimo  corpore  ac  sanguine  Dei  et  Domini  Redero* 
ptorisnostriJesuChrisli  aliena  fiat,  atque  in  extre- 
mo  examine  district»  uliioni  subjaceat.  Cunctis 
autem  eidem  loco  jura  sua  servanlibus  sit  pax  Do- 
mini  nostri  Jesu  Christi,  quatenus  et  hic  fructnm 
bons  actionis  percipiant,  et  apud  districtum  judi- 
cem  praemia  afftemse  pacis  inveniant.  Amen,  amen, 
amen. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesi®  episcopus 
ss. 

Ego  Cunrado  Sabinensis  episcopus  ss. 

Ego  Theodewinus  S.  RufinsB  episcopus  ss. 

£go  Anselmus  presbyter  cardinalis  tituli  Sancti 
Laurentii  in  Lucina  ss .  ^ 

Bgo  Yassallus  diaconus  cardinalis  S.  Eustachii 
juxta  templum  Agrippae  ss. 

Ego  Petrus  Castellanus  episcopus  ss. 

Ego  Lucas  presbyter  cardinalis  tituli  Sanctorum 
Joannis  et  Pauli  ss. 

Ego  Octavianus  diaconus  cardinalis  Sancti  Nico- 
laiin  carcere  ss, 

Data  Laterani  per  manum  Airoerici  sanclde  Ro- 
mane  Bcdesiae  diaconi  cardinalis  et  cancellarii, 
xn  Kalend.  Novembris,  indictione  iii,  anno  Domi- 
nicfla  Inctmationis  1139,  pontificalus  vero  domni 

Innocentii  lecondi  papae  aono  decimo. 


CDXIX 

Privilegium  pro  monasterio  5.  Magnu 
(Anno  1439,  Oct.  20.) 

IHuNDu,  Meiropolis  Salisburgensis,  Ul,  p.  522.] 

Innockntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di* 
lecto  filio  Gebehardo,  provisori  ecclesiae  quae  dicitur 
ad  Ripas,  ejusque  successoribus  regulariter  substi- 
tuendis  in  perpetuum. 

Desiderium  quod  ad  religionis  propositum  et  ani- 
maruro  salutem  pertinere  monstratur,  animo  nos 
decet  libenti  concedere.  et  petentium  desideriis 
congmum  impertiri  sufi^raginm,  ut  videlicet  fidelis 
devotio  celerero  sortiatur  effecturo,  et  utilitas  po- 
stulata  vires  indubitanter  assumat.  Eapropter,  di- 
lecte  in  Doroino  fili  Gebeharde,  tuis  rationabilibus 
postulationibus  gratum  praebemus  assensum,  et  cc- 
clesiam  quae  dicitur  ad  Ripas  cui,  auctore  Domino, 
praesides  sub  apostolicac  sedis  tutela  et  protectione 
suscipimus,  et  praesentis  scripti  pagina  coramuni- 
mus.  In  primis  siquidem  statuentes  ut  urdo  canoni- 
cus  qui  secundum  B.  Augustini  regulnm  in  eodem 
loco  noscitur  institutus,  futuris  perpetuis  tempori* 
bus  inviolabiliter  conservetur.  Decernimus  etiaro  ut 
quascunque  possessiones ,  quaecunque  bona  eadem 
ecclesia  inpraesentiaram  juste  et  legitime  possidet, 
aut  in  futurum  concessione  pontificum,  largitione 
regum  vcl  principum,  oblatione  fidelium,  seu  aliis 
justis  modis,  auxiliante  Domino^  poterit  adipisci» 
firroa  tibi  tuisque  successoribus,  et  illibata  perma- 
neant.  NuUi  ergo  oronino  horoinum  fas  sit  praefatam 
ecclesiam  temere  perturbare,  aut  ejus  possessiones 
auferre^  vel  ablatas  retinere,  minuere,  autaliquibus 
vexationibus  fatigare,  sed  omnia  integra  conserven- 
tur  eorum,  pro  quoruro  gubernatione  et  sustenta- 
tione  concessa  sunt,  usibus  oroniroodis  profutura. 
Si  qua  igitur  in  posterum  ecclesiastica  saecularisve 
persona  hanc  nostrae  constitutionis  paginam  sciens, 
contra  eam  tcmere  venire  tentaverit,  secundo  ter- 
tiove  commonita,  si  non  congrue  satisfecerit,  pote» 
statis,  honorisque  sui  dignitate  careal,  reamque  se 
divino judicio  existere  dc  perpetrata iniquitato  cogno* 
scat,  et  a  sacratissimo  corpore  ac  sanguine  Dei  et 
Domini  Redemptoris  nostri  Jesu  Christi  aliena  fiat, 
atque  in  extremo  ex&mine  districtae  ultioni  subja- 
ceat.  Cunctis  autem  eidem  loco  jura  sua  servanti- 
bus  sit  pax  Domini  nostri  Jesu  Christi,  quatenus  et 
hic  fructum  bonae  actionis  percipiant,  et  apud  di- 
strictum  judicem  praeroia  aetemse  pacis  inveniant 
Amen,  amen,  amen. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus  ss« 

Ego  Lucas  presbyt.  cardinalis  tit.  Sanctorum 
Joannis  et  Pauli  ss. 

Ego  Grisogonus  presbyter  card.  titulo  Praxedis 
ss. 

Datum  Laterani  per  manus  Aymerici  sanctae  Ro- 
manae  Ecclesiae  cardinalis  diaconi  et  cancellariiy 
xii  Kal.  Novembris,  indictione  iii,  Incamationis 
Dominicae  anno  1139,  pontificatus  domni  Innocen- 
tii  papa;  U  anno  x« 


483  INNOCENTII  II  PAP.E  464 

CDXX  A  sis  episcopatibus  vel  pdrochiis  sila  sunl,  el  quidam 

Egilberto  episcopo  Dambergensi  tribuit  jus  pallii 


crucisque  pneferenda: ;  alia  privilegia  concedit, 
(Anno  1139,  Ocl.  20.) 

lUssEBBiANN,  Episcopatus Bamberg.y  cod.  prob.9i.] 
Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 
nerabili  fratri  Egilberto  Babenbergensi  episcopo 
et  successoribus  canonice  promovendis  in  perpe- 
tuum. 

Magisterium  totius  ecclesiasticae  discipiin®  beato 
Petro  apostolorum  principi  specialiter  fore  collatum 
illa  Dominico;  allocutionis  verba  declarant,  quibus 
ad  cumdem  cuclorum  clavigerum  dicitur :  Si  diligis 
mCf  pasce  oves  meas ;  et  alibi :  Ego  pro  te  rogavi^ 
Petre^  utnon  deficiat  fides  tua\  et :  Tu  alipuando 
conversus  confirma  fratres  iuos,  Uac  igitur  ratione 
sacrosancta  Romana  Ecclesia,  quae  super  omnes  alias 
ciriesti  privilegio  obtinet  principatum,  quaeque  non 
solum  terrena  sed  coelestia  quoque  dijudicaty  (ilios 
suos,  quos  pabulo  divinse  legis  maternis  affectibus 
replet,  diversis  etiam  adomare  praerogativis  pariter 
consuevit,  et  membris  suis  honorem  debitum  con- 

su^ta  alemenliaimpertiri. 

Hhjus  rei  gratia,  venerabilis  Crater  Egilberte  epi- 
scope,  quem  utique  cooperante  Domino  propriis 
tanquam  beati  Petri  manibus  in  episoopum  conse- 
cravimus,  personfle  tuss  paliium,  pontifiealis  scilioet 
officii  plenitudinem,  hamilitatls  et  justitifle  signum, 
ad  sacra  misBarum  solemnia  celebranda  concedimus, 


episcopi  in  coercendis  malefactoribus  vel  turbatori- 
bus  earumdem  possessionum,  prout  accepimus,  ne- 
gligenles  existunt,  slatuimus  ut  si  iidem  malefocto- 
res  canonice  moniti  ablata  restituere  et  a  sua  pra*- 
sumptione  cessare  noluerint,  episcopi  quoque,  in 
quorum  parochiis  deguct,  in  eorum  correctionc 
negligentes  exstiterint,  liceat  vobis  in  eos  canonicam 
senlentiam  promulgare, 

Nihilominus  etiam  abbatiam  quae  Munstar  (134)  di- 
citur,  a  bonae  memorise  Lothario  imperatore  vobis 
traditam  cum  ecclesia  Beati  Sixti  aliisque  ecclesiis, 
villis  et  omnibus  ad  ipsam  pertinentibus  fiabenber- 
gensi  Ecclesiae  confirmamus.  Vobisque  paritur  coii- 
cedimus  ecclesias,  quae  inter  barbaros  sit^  sunt  ( 135), 
B  etpervcnerandae  memoriacfratrcmnostrumOttonem 
praedecessorem  tuum  a  squalore  vetustae  gentilitatis 
ad  norman  Christianitatis  et  disciplinam  ecclesiasti- 
cam  sunt  conversae,  ad  honorem  Dei  auctoritale 
aanctx  Romanae  Eoclesiae  ordinandi,  doneo  Deo 
propitio  Calholicum  ct  proprium  episcopum  sortian- 
tur. 

Ad  majoris  insuper  familiaritatis  et  dilectionis 
evidentiam  intra  terminos  Babenbergensis  Ecoiesia^ 
ante  faciem  tuam  crucem  portari  concedimus,  salva 
nimirum  Moguntinee  metropoiis  reverentia.  Ad  indi- 
cium  autem  quod  Babenbergensis  civitaa  specialiter 
ao  propne  beati  Petri  juria  exiatat,  cquum  unum 
album  bene  aptatum  ae  faieratum  nobis  nostrisque 


•  >  1-    .      u     .!•  u     •  .    •     1    •      .    .  successoribua  annis  singulis,  peraolvetis,  qualem 

"-''"l!l?!!!..!f  ^!* '!i*^llf'!!!!!!!!'!!l^!!!!!i"!""!!'  C  decwl  Bomanum  ponUfloea.  in  processionibus  aut 

etiam  alio  leropore  equitare. 


do  perfmaris,  qui  in  praesentis  scripti  pegina  conti- 
nentur:  id  est,  Cobna  Domini,  Paseha,  Pentecoste, 
Nativitate  Domini  et  Salvatoris  nostri  Jesu  Christi : 
in  natalitio  beatorum  apostolorum  Petri  et  Pauli ; 
in  aolemnitate  sancti  Dionysii  sanctique  Georii  mar- 
tyrum,  in  anniversario  quoque  tuse  consecrationis 
die,  et  in  dedicationibns  ecclesiarum,  atque  in  so- 
lemnibua  ordinationibus  elericonim. 

Cujus  profecto  pallii  te  volumus  per  omnia  genium 
vindicare,  et  personam  tuam  Deo  propitio  talem 
in  omnibus  exhibere,  ut  et  boni  dulcem  ct  mali 
te  pium  sentiam  correctorem.  In  qua  mimm  cor- 
rectione  hune  eaae  ordinem  noveris  observandum. 
ut  personas  diligas  et  vitia  persequaris,  ne  si  alttcr 
agere  forte  voiueris,  tranaeat  in  cnideiitatem  oor- 


Dat.  Lalerani  per  manum  Aimerici  sanctic  Ro- 
manae  Ecclesiae  diaconi  card.  et  canccll.,  xiii  Kal. 
Novemb.,  indictione  iii,  Incaraat,  Dominicae  anno 
il39,pontiricatus  vero  domini  Innocentii  II PP.  anno 

X. 

CDXXI 

Privilegium  pro  ccclesia  5.  Prosperi  de  Bondeno. 

(Anno  1139,  Ocl.  23.) 
[TiRABORCiii,  Metnorie  storiche  Modenesi,  III,  p.  8, 
ex  archiv.  monasterii  S.  Prosperi.j 

Ixno<:entius  cpiscopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lecto  tilio  Ugoni  archiprcsbytero  ecclesiae  Sancti 
Prosperi  de  Bondeno  ejusque  &uccessoribus  regula- 


rectio,et  perdas  quos  emendare  desideras.  Sic  eniin  ^  riter  substituendis,  in  perpetuum. 


Yulnus  debes  absciodere,  ut  non  possit  ulcerare  quod 
saoum  est,  ne  si  plus  quam  res  exigit  ferrum  ini- 
presseris,  noceas  cui  prodessc  festinas.  Ipsa  quoque 
dulcedo  iu  te  cauta  sit,  non  i^emissa.  Correctio  vero 
diligens  sit,  non  severa,  sed  sic  alterum  condiatur 
ex  altero,  ut  et  boni  habeaat  amando  quod  caveant, 
et  pravi  metuendo  quod  diligant.  Ilanc  igitur,  frater 
charissime,  suscepti  pallii  dignitatem  si  sollicitc 
servaveris,  quod  foris  accepisse  dignosceris,  intus 
habebis.  Fraterniiatem  tuam  gratia  divina  custo- 
diat,  e(  ab  omnibus  aempar  taeatur  adverais. 
Quia  vero  bona  Babenlwgensis  ticoleaise  in  divar- 

(134)  Munchmunster  in  Bavaria. 


Piae  postulatio  voluntatis  debet  eftectu  proscquente 
compleri,  ut  devotionis  sinceritas  laudabiliter  eni- 
tescat,  et  utilitas  postulata  vires  indubitanter  assu- 
mat.  Eapropter,  dilecte  in  Domino  tiii  Ugo  archipre- 
sbyter,  tuisrationabilibus  postulationibus  justum  pra?- 
bentcs  asscnsum,  ccclcsiain  Beaii  Prosperi,  cui, 
auctore  Domino,pracessedignosceris,aposlolicse  sedis 
privilegio  communimus.  Slatuimus  onim  ut  quascun- 
que  posscssiones ....  eadem  ecclesia  inpraesentiaru  m 
juste  et  legitime  possidet,  aul  in  futurum,   conces- 

sione  pontificum,  liberalitate  rcgum  vel   prlocipum, 
oblatione  Hdelium modis,  auxiliante  Domino,  po- 

(135)  Pomeraniae  scilicet. 


i8o 


EPISTOLE  ET  PRIVILEGIA. 


485. 


leril  adipisci,  firma  libi  tuisque  successoribus  et...  A  controversiara,   sicut  cx  eorum  scriptis  asserimus, 
pennaneant.  Iq  quibus  baec  propriis  nominibus  ex-      tcrminarunt,  etc. 


primenda  subjunximus...  juxta  jugera,  ex  alia  parte 
Bondeni  vinea  una  cumhabitato...  mansum  Turicli, 
roedtetatem  mansi  Ferrarii,  quartam  partem  mansi 

Domini. . .  mansum  Bubulo,  Braidam  Sancti  Jacobi 
cum  prato...  juxta  ecclesiam  S. Martini.  Decernimus 
ergo  nt  nulli  omnino  hominum  liceat...  praefatam 
ecclesiam  temere  perturbare,  aut  ejus  possessiones 
auferfe^aut  ablatasretinere...  vexationibus  fatigare, 
sed  onmia  integra  eonserventur  eorum,  pro  quorum 
gubematione  et  sustentatione  concessa  sunt,  usibus 
omntmodis  profutura.  Si  qua  igitur  ia  futurum  ec- 
clesiastica  saM^ularisve  persona,  hanc  nostrae  con- 
stitutionis  paginam  sciens,  contra  eam  temerc  venire 


Dalum  Laterani  per  manum  Aimerici  aanctie  Ro- 
man«  EcclesiaB  diaconi  oardin.  et  cancellarii,  xKai. 
Novembris.  indiclione  iii,  Incarnationis  DominiwB 
H39,  ponlificatus  vero  domni  Innocentii  II  papn 
anno  x. 

CDXXIII. 

Privilegium  pro  monasterio  S.  Mariw  UalnsolenH. 

(Annon89,  Nov.  18.) 

[(liuLiNi,  MemonediMilano,  tom.  V,  p.  570.) 

Innocextius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 

lecio  filio  Brunoni  abbati  monasterii  SancJip  Mariac, 

quod  in  villa   Balneoli  in   Mediolanensi   territorio 


tenlaverit.  secundo  tertiove  commonita,  si  non  con-  g  ^*^™  ®**'  ^J"^*'"^  successoribus  regulariler  promo- 
grue  satiafecerit,  poteslatis  honorisque  sui  dignitate      ^®""*^  '°  perpetuura. 


Si  religiosorum  virorum  preces  et  desideria  pa- 
terna  benigniiate  admittimus,  nostris  procul  dubio 
opportuDitalibus  cleracntem  Dominum  reperirous. 
Cumque  universis  Boclesiis  per  orbcm  terrarum 
longe  lateque  diffusis,  ex  injuncto  nobis  a  Deo  apo- 
slolatus  offioio  debeamus  aalubriter  providere,  iilis 
tamen  in  reformatione  religionis,  et  in  ca-terispro- 
pensiori  studio  nos  convenil  imminere,  quii'  sub 
B.  Pelri  ditione  consislunt,  et  peccatis  exigenlibus, 
sunt  in  temporalibus  el  spiriiualibua  iraminutffi! 
Hujus  rei  gralia,  dilecle  in  Domino  fili  Bruno  abbas 
tuis  postulationibus  iroperlimur  assensnm,  et  abba- 
^     _  _  ^iam  de  Cerrelo,   quae  B.  Petri  juris  existit,   tibi 

i^o  oVnirdus  p^esbyter^^rd.Titub^S.  Crucis  in  c  'T"'  'TT?"'.  *^''''**?  di3pensaUone  con- 
„.,„  ..  ^  cedimus,  ut  videlicet  per  te  fratres  tuoa  ibidem 

honestas  et  religio  reformetur,  et  idem  locus  tara 
temporaliter,  quam  spiritualiter  gratum  incrementutn 
suacipiens  monasterio  ClarsBvallia  subjaceat.  Adjl- 
cientes  eliam  ut  tam  locus  ipse,  quam  universa 
quae  sibi  inpraisenliarum  in  terris,  pralis,  pescuis' 
silvis,  aquis»  et  cateris  oranibus  cultis  vel  incullis', 
canonice  ac  legitime  perlinenl,  aut  iit  fulunim  con- 
cessione  ponlificum,  largitione  regum  vcl  principum, 
oblatione  fidelium,  vel  aliis  justis  modis,  Deo  pro- 
pilio,  poterit  adipisci,  tibi  tuisque  successoribus  firraa 
et  illibala  permaneant.  Ad  indicium  autem,  quod 
eadem  abbatia  beali  Petri  juris  exislal,  singulis 
annis  duodecim  nummos  Mediolanensis  monele 
nobis  nostrisque  sucessoribus  ctnsus  nomino  per- 
D  solvetis.  Ut  aulem  securius  alque  liberius  omnipo- 
tentis  Dei  serviilo  vacare  possllis,  auctoritate  apo- 
stolica  conslituimus  ut  de  laboribue,  quos  propriis 
manibus  colilis,  deciraas  vel  primitias  a  vobis  exi- 
gere,  vel  recipere,  nemo  prajsumal.  Decemimus 
ergo  ut  nulli  omnino  hominum  fas  sit  pr.Tdictum 
monasterium  temereperlurbare,  autejuspossessiooes 
auferre,  vel  ablatas  retinere,  minuere,  seu  quibuslibet 
molcstiis  fatigare  ;  sed  omnia  integra  et  illibata 
conscrventur  eorum,  pro  quorum  sustentatione  ac 
gubernatione  concessa  sunt,  usibus  omnimodis 
profulura.  Si  qua  igilur  in  posterum  eccle.siaslica 
ssecularisve  persona,  hanc  nostrae  conslitulionis  pa- 
ginam  sciens,  contra  eaui  teraere  venire  tentaverit 


careat,  reamque  se  divino  judicio  exi&tere  de  per- 
petrata  iniquitate  cognoscat,  et  a  sacralissimo  cor- 
pore  et  sanguine  Dei  et  Domini  nostri  Jesu  Christi 
aliena  fiat,  atque  in  extremo  examine  districtae  ul- 
tioni  subjaceat.  Cunctis  autem  eidem  loco  jura  sua 
servantibua  sit  pax  Domini  nostri  Jesu  Christi, 
quatenus  et  hic  fructum  bonae  actionis  percipiant, 
et  apud  districtum  judicem  praeraia  aeternaD  pacis 
inveniant.  Amen. 

£go  Innocentius  Catholicse  Ecclesiao  episcopus 
snbscripsi. 

£go  Conradus  SabincDsis  episcopus  ss. 

£go  Petrus  Castellanus  episcopus  ss. 

£go  Gerari 
Jerusalem  ss. 

£go  Anseknus  presbyt.  card.  tit.  S.  Laurentii  in 
Lacina  ss. 

Ego  Lucas  presb.  card.  tit.  SS.  Joannis  et 
Pauli  ss. 

£go  Grisogonus  presb.  card .  tit.  S.  Praxedis  u. 

Datum  Laterani  per  manum  Almerici  sanctae  Ro- 
manae  Ccclesisc  diaconi  cardinalis  ot  cancellarii, 
x  Kal.  Novembris,  indict.  iii,  Incarnationis  Domi- 
nicae  anno  1139,  pontificatus  vero  domni  Innocenfii 
papae  II  anno  x. 

CDXXII. 

Bulla  pro  coniroversia  $$danda  inter  Manassem  Mel- 
densem  episcopum  et  Risendam  abbatissam  Pha- 
rensis  monasterii. 

(Anno  1130,  Oct.  ?3.) 

[DufLBssis,  Hist,  de  MeauXfU,  p.  34.] 

IxNOCENTius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lectae  in  Christo  filiae  RmBxsi  abbatissac  Pharensis 
monasterii  et  sororibus  in  abbatiac  regimine  rcgu- 
lariter  successuris  in  perpetuum. 

Inter  venerabilem  siquidem  fratrem  noslrum  Ma- 
na&sem  Meldensem  episcopum,  et  te,  diiecta  in 
ChnaCo  filia  Risendis  abbalissa,  eontroversia  ageba- 
tur  :  quam  profeclo  veBerabilibns  fratribas  nosCria 
Gaofrido  Catalaunensi  epifcopo  et  Ilugoni  Altissio- 
dorensi  episcopo  commisimus  terminandam.  Qui 
adidMis  eibi  r^giosis  vifis  ac  prodentibus  eamdem 


4d7 


LNNOCENTII  II  PAP^E 


48S 


secundo  tertiove  commonitay  nisi  reatum  suum 
coDgrua  emendatione  correxerit,  potestatis  honorls- 
que  sui  dignitate  careat,  reamque  se  divino  judicio 
existere  de  perpetrata  iniquilate  cognoscat,  et  a 
sacratissimo  corpore  ac  sanguine  Dei  et  Domini 
Redemptoris  nostri  Jesu  Chrisli  aliena  fiat,  atque 
in  extremo  examine  districtae  subjaceat  ultioni. 
Cunctis  autem  eidem  loco  sua  jura  servantibus  sit 
pax  Domini  nostri  Jesu  Christi,  quatenus  et  hic 
fructum  bona^  actionis  percipiant,  et  apud  districtum 
judicem  prsemia  eetemse  pacis  inveniant.  Amen, 
amen,  amen. 

Ego  Innocentius  Catholic»  Ecclesiae  episcopus, 
subscripsi. 

Ego  Conradus  Sabinensis  cpiscopus,   subscripsi. 

Ego  Theodewinus  Sanctae  Rufmae  episcopus,  sub- 
scripsi. 

Ego  Albertus  Albanensis  episcopus,  subscripsi. 

Ego  Albericus  Ostiensis  episcopus,  subscripsi. 

Ego  Gerardus  presbyter  cardinalis  tit.  S.  Crucis 
in  Jerusalem,  subscripsi. 

Ego  Anselmus  presbyter  card.  tit.  Sancti  Lau- 
rcnlii  in  Lucina,  subscripsi. 

Ego  LucHs  presbyter  card.  tit.  Sanclorum  Joannis 
et  Pauli,  subscripsi. 

Ego  Boetius  presb.  card.  tit.  Sancti  Clementis, 
subscripsi. 

Ego  Ivo  presbyt.  card.  tit.  Sancti  Laurentii  in 
Damaso,  subscripsi. 

Ego  Otto  diaconus  card.  Sancti  Georgii  ad  Yelum 
Aureum,  subscripsi. 

Ego  Guido  diaconus  card.  Sanctorum  Cosmae  et 
Damiani,  subscripsi. 

Ego  Octavianus  diac.  card.  S.  Nicolai  in  Carcere, 
subscripsi. 

Datum  Laterani  per  manum  Aimerici  Sanctse  Ro- 
mana;  Ecclesiae  diaconi  cardioalis  et  cancellarii, 
XIV  Kal.  Decembris,  indict.  iii,  Incamationis  Domi- 
nicae  anno  1139,  pontificatus  vero  domni  lonocen- 
tii  II  papae  anno  decimo. 

CDXXIV. 

Monasterii  Hichenbergentis{prope  Goslariam)prote' 
ctionem  suscipit,  disciplinamque  ac  possessionet 
confirrtiat, 

(Anno  1139,  Nov.  25.) 

lIlEiNBCcius,  Antiq,  Goslar..,  Iib«  ii,  p«  1421.] 

I^NOGBNTius  episcopus;  servus  servorum  Dei,  di- 
lecto  filio  Gbrhardo  Richenbergensis  ecclesiae 
praeposito,  et  ejus  fratribus  canonicam  vitam  profes- 
sis  tam  praesentibus  quam  fuluris  in  perpetuum. 

Religiosis  desideriis  facile  accommodare  debemus 
assensum,  ut  fidelis  devotio  celerem  sortiatur  effec- 
tum.  IIujus  rei  gratia,  dilecti  in  Dominofilii,  vestris 
petitionibus  clementer  annuimus,  et  Richenbergen- 
sem  ecclcsiam,  in  qua  divino  vacatis  servitio,  prae- 
sentis  scripli  patrocinio  communimus,  statuentes 
ut  ordo  canonicus  secundum  beaii  Augustini  regu- 


A  lam  in  eodem  loco  perpetuis  temporibus  irrefraga- 
bilitcr  conservetur,  adjicientes  etiam  ut  nemini 
vestrum  post  factam  ibi  piofessionem,  et  habitum 
religionis  assumptum,  absque  praelati  sui  licentia  ad 
locum  alium  liceat  transmigrare.  Quascunque  prec- 
terea  possessiones,  qnaecunque  bona  idem  venera- 
bilis  locus,  inpraesentiamm  juste  et  legitime  possi- 
det,  aut  in  futurum  concessione  pontificum,  largi- 
tione  regum  vel  principum,  oblatione  fidelium,  seu 
aliis  justis  modis,  pnestante  Domino,  poterit  adi- 
pisci,  firma  vobis  in  perpetuum  et  illibata  perma- 
neant.  Decernimus  ergo  ut  nulli  omnino  hominum 
fas  sit  praefatam  vestram  ecclesiam  temere  pertur- 
bare,  aut  ejus  possessiones  auferre,  vel  ablatasreti- 
nere,  minuere,  seu  quibuslibet  molestiis  fatigare  ; 

•Q  sed  omnia  integra  conserventur  eorum,  pro  quorum 
guberaatione  et  sustentatione  concessa  sunt,  usibus 
omnimodis  profutura.  Si  qua  igitur  ecclesiastica 
saecularisve  persona,  hanc  nostrae  constitutionis  pagL 
nam  sciens,  contra  eam  temere  venire  tentaverit, 
secundo  tertiove  commonita,  nisi  realum  suum  con- 
grua  satisfactione  correxerit,  potestatis  honorisque 
sui  dignilate  careat,  reamque  se  divino  judicio  exi- 
stere  de  perpetrala  iniquitate  cognoscat,  et  a  sacra- 
tissimo  corpore  ac  sanguine  Dei  et  Domini  nostri 
Jesu  Christi  aliena  fiat,  atque  in  extremo  examine 
divinae  subjaceat  ultioni.  Cunctis  autem  eidem  loco 
sua  jura  servantibns  sit  pax  Domini  nostri  Jesu 
Chrisii,  quatenus  et  hic  fructum  bonae  actionis  per- 
cipiant,  et  apud  supremum  judicem  praemia  aetemae 

p  pacis  inveniant.  Amen,  amen. 

Ego  Innocentius  Catholica}  Ecclesiae  episcopus  ss. 
Ego  Conradus  Fabianensis  Ecclesiae  episcopus  ss. 
Ego  Gerardus  presbyter  cardinalis  tit.  S.  Cmcis 
in  Jerusalem  ss. 

Ego  Gotefridus  presbyter  cardinalis  tit.  S.   Ve- 
stinae  ss. 

Ego  Lucas  presbyter  cardinalis  tit.  SS.  Joannis  ct 
Pauli  ss. 

Ego  Theodewinus  S.  Ruiinae  episcopus  ss. 

Ego  Ottodiaconus  cardinalis  S.  Georgiiad  Velum 
Aureum  ss. 

Ego  Guido  diaconus  cardinalis  S.  Angeli  ss. 
Ego  Octavianus  diaconus  cardinalis  S.  Nicolai  in 
Carcere  ss. 

D  Datum  Laterani  per  manus  Almerici  sanctae  Ro- 
manae  Ecclesiae  diaconi  card.  et  cancellarii  a}K>sto- 
licae  sedis,  indictione  iii,  Incarnationis  Dominicse 
anno  millesimo  ccntesimo  tricesimo  octavo,  pontiji- 
catus  vero  domni  Innocentii  II  anno  ix. 

CDXXV. 

Clero  et  laicis  dlcBcesis  Hildesheimensis  scribit ; « ut 
nuUus  laicorum  bona  fratrum  claustralium  velalio* 
rum  clffricorum  mobilia  vel  immobUia  in  vita  seu 
in  morie  usurpare  prcesumat. » 


(Anno  1139,  Nov.  27.) 

[Jaffb,  Regesta Ponlif .  Rom*,p.  689,  ex  tabulario 

regio  Uannoverano.] 


489 


EPISTOLiE  ET  PRIVILEGIA 


490 


CDXXVI. 

PrivUegium  pro  parthenone  Quedlinburgensi. 

(Aano   1139,  Dec.  M.) 

[Lbugkpbld,  Antiq,  MichaeUt.,  20.] 

Innocbntius  episcopas,  servus  servorum  Dei,  di- 
leet»  in  Christo  filise  Bbatrici,  abbatissas  Quintile- 
burgensis  monasterii,  et  universis  sibi  in  ejusdem 
loci  regimine  regulariter  successuris,  inperpetuum. 

Sicut  gestorum  veterum  monumenta  declarant, 
Quintilinburgensemonasterium  ab  egregiae  memorite 
Henrico  regefundatumest,  etsubcensu  annuounius 
librae  argenti  beato  Petro  solvendo,  eidem  apostolo- 
rom  principi  ab  ipso  fimdatore  oblatum  ;  prsedcces- 
sores  quoque  nostri  sanctse  recordationis  Agapitus. 
Joannes,  Sylvester  Romani  pontifices,  locum  ipsum 


A  petitione  et  assensu  ejus,  dilecta  in  Christo  filia 
Beatrix  abbatissa,  devotionis  intuitu  contulisti,  cidem* 
loco  nihilominus  confirmamus.  Adjicientes  eliam 
ut  quicunque  ibi  Deo  servire  decreverint,  sine 
proprio  communiler  et  regulariter  vivant.  Qusecun- 
que  vero  idem  locus  inprsesentiarum  legilime  pos- 
sidet,  aut  in  futurum  ratiouabilibus  modis  polerit 
adipisci,  tibi  inconcussa  manere  decernimus,  dum 
tamen  eadem  ecclesia  subQuintiliburgensis  mona- 
sterii,  sicut  hactenus  jure  ac  dispositione  consislat. 
Id  ipsum  quoque  de  ecclesia.  S.  Joannis  Baplistas 
sila  in  Quintiliburg  ethospitalidomno  ad  suscipiendos 
pauperes  juxta  eam  praesenti  scripto  statuimus. 
Verumtamen  ibidem  presbyter  religiosus  cl  sapiens 
statualur,  qui  etiara  pauperum  curam  gerat,  exceptis 


m 


.^.        .        .  ..  j.  ...      o  Quoque  excommunicatis^siquisibisepeliridesiderat, 

propnetatem  atque  tuitionem  sedis   apostohc»  B^^  '»  ."  ,' 


iusceperunt,etscriptis  authenticis  munierunt.  Nos 
igitur,  quonim  prsecipne  interest  bona  et  posses- 
siones  sacrae  Romanse  Ecclesiae  speciaiiter  pertinentia 
propensius  detensare,  tuis  petitionibus,  dilecta  in 
Domino  filia  Beatrix  abbatissa,  paterna  benignitate 
annuimus,  et  Quintilingurgense  monasterium  cui, 
Domino  auctore,  praeesse  ,'cognosceris  situm  juxta 
flaTium  Boda,  ad  exemplum  eorumdem  praedccesso- 
nim  nostrorum,  apostolicae  sedis  patrocinio  com- 

ronnimus  ;  statuentes  ut  quascunque  possessiones, 
qujecunque  bona  eidem  venerabilis  locus  inpra*sen- 
liarum  juste  et  canonice  possidet  tam  in  ecclesiis, 
quam  in  decimis,  vel  aliis,  aut  in  futurum  conces- 
sione  pootificum,  largitione  regum/Iiberalitate  prin- 


ncquaquam  prohibeatur,   salva  nimirum   matricis 
ecclesia:  justitia  et  reverentia. 

NuIIi  igitur  imperalorum,  regum,  archiepiscopo- 
rum,  episcoporum,  principum  seu  cujuslibet  eccle- 
siaslicae  vel  alterius  dignitatis  personae  liceat  eadem 
coenobia,  aut  sorores,  vel  fratres  ibi  Domino  ser- 
vientes,  temere  perturbare,  aut  eorum  possessiones 
auferre,  vel  ablatas  retinere,  minuere  seu  quibus- 
libet  molestiis  fatigare,sedomniaintegraconserven- 
tur,  veslris,  vel  vestrarum  sororum,  vel  fralrum 
usibus  profutura.  Ad  indicium  autem  quod  idem 
iocus  Beati  Petri  juris  existat,singulisannisuija  libra 
argenti,  nobis  nostrisque  successoribus  ceosus  no- 
mine  persolvetis.  Si  qua  igitur  in  futurum  ecclesia- 


cipum.  oblalione  fidelium,  sive  aliis  juslis   modis  C  *^^^*  ^®^"^^"*^®  P®"^^^"*»^*"^  ^^s*''®^^^»^»'^^^^ 


Deo  propitioj  poterit  adipisci,  firma  tibi  tuisque  po- 
steris  et  illibata  permaneant.  Innovamus  etiam  et 
omiiimodis  probibemus,  ut  nulli  unquam  ecciesiee 
vel  personae,  pneterquam  Romano  pontifici,  idem 
eoenobiom  submittatur.  Sed  nec  alicui  regum  ali- 
quando  licentia  pateat,  idem  copnobium  quibuslibet 
homnibus  in  beneficium  dare.  Obeunte  vero  te  nunc 
qusdem  loci  abbalissa,  vel  qualibet  sororum  qufls 
tibi  in  regimine  abbatiae,  successerimt,  nullaibiqua- 
libet  subreptionis  astutia  seu  violentia  prseponatur, 
nisi  qnam  sanctimoniales  ipsius  coenobii  communi 
aasenso,  vel  pars  consilii  sanioris,  secundum  Dei 
timorem  providerint  eligendam.  Sicut  aulem  prsefa- 
tom  monasterium  soli  tantum  Romano  pontifici  sub- 


pagmam  sciens,  contra  eam  temere  venire  tentave- 
rit,  secundo  tertiove  commonita,  si  non  satisfactione 
congrua  reatum  suum  correxerit,  potestatis  hono- 
risque  sui  dignitate  careat,  reamque  se  divino 
judicio  existere  de  perpetrata  iniquitale  cognoscat, 
et  a  sacratissimo  corpore  et  sanguine  Dei  ac  Domini 
Redemptoris  nostri  Jesu  Christi  aliena  fiat,  alque 
in  extremo  examioe  districtae  ultioni  subjaceat. 
Cunctis  autem  eidem  loco  sua  jura  servantibus  sit 
pax  Domini  nostri  Jesu  Chrisli,  quatenus  et  hic 
fructum  bonae  actionis  percipiant,  etapud  districtum 
judicem  praemia  aeternae  pacis  inveniant.  Amen, 
amen^  amen. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesiaeepiscopus. 


jaeere  statuimus,  ila  nihilomiaus  de  personis  tam  D  Ego  Conradus  Sabinensis  episcopus. 
elericonim  qoam  laicorum  seu  caeteris  rebus  ad 
eamdem  locum  generaliter  pertinentibus,  el  nostro 
servitio  depntatis  praesenti  decreto  sancimus,  sicut 
eommdem  prsedecessorum  nostrorum  sanctionne 
noscitur  institutum.  Simili  quoque  modo  decerui- 
mus,  nt  claustrum  Sanctae  Mariae  in  monte,  secun- 
dnm  beati  Benedicti  Regulam,  claustrum  Sancti 
Wiperti  in  praefBito  loco  Quintiliburg,  necnon  clau- 
itrum  Sancti  Nicolai  in  Winethusen  juxta  beati 
Angustini  Regulam  ordinentur.  Universa  insuper, 
qux  ecclesifle  Saneti  Michaeiis  archangeliy  silae  in 
loeo  qui  voc&tur  Lapis  Sancti  Michaelis,  ex  bonis 
liqaondtm  militis,  nunc  autem  conversi 

PAxms.  GLXXIX, 


Ego  Tbeo«Jewinus  S.Rufinae  episcopus'. 

Ego  Gerhardus  presbytorcardinalis  tiluIiS.  Crucis 
in  Jerusalem. 

EgoLucas  presbyt.  card.  tit.  Sanctorum  Joan- 
nis  ct  Pauli. 

Ego  Chrysogonus  presb.  card.  lit.  Sanctae  Pra- 
xedis. 

Ego  Gregorius  diacon.  card.  Sanctorum  Sergii  et 
Bacchi. 

Ego  Guido  diacon.  card.  Sanctorum  Cosmae  et 
Damiani. 

Datum  Laterani  per  manum  Almerici,  S.  Romanae 
Ecclesiae  diac.  card.  et  cancellarii,  iii  Idus  Decem' 

16 


491 


INNOCENTII  II  PAPJB 


m 


hris,  iodick.  iii,  Incarnationis  Dominicse  auno  1139,  A  atque  inextremoexaminedistnctseuitionisubjacent. 


ponlificatus  vero  dononi  Innocenlii  II  papaeanuo  x. 

CDXXVII. 

Privilegium  pro  monasUrio  Ravengirtburgensi. 

(Anno  1139,  Dec.  11.) 

[GuNTHBR,  Cod.  dipl.Rhen.  Mos,  I,  252,J 

Innocbntius  episcopus»  servus  servorura  Dei,  di- 

lectis  filiis  Weceuno  prseposito,  ejusque   fratribus 

in   Ravenghenburcbensi  ecclesia   canonicam   vitam 

professis  in  perpetuum. 

Religiosis  desideriis  facilem  accomroodare  debe- 
mus  assensum,  ut  fidelis  devotio  celerem  sortiatur 
efifectum.  Hujus  rei  gratia,  dilecti  in  Domino  filii, 
vestris  petitionibus  clementer  annuimus,  et  personas 
vestras  ac   Revenghensburchensem  ecclesiam,  in 


Cunctis  autem  eidera  looo  sua  jura  servantibua  sit 
pax  Domini  nostri  Jesu  Christi,  quatenus  et  hic 
fructnm  bons  actionis  percipiant,  et  apud  distri- 
clum  judicem  prssmia  aeternae  pacis  inveoitBt. 

Ego  Innoseniius  Catholicae  Bcclesie  episcopus. 

Ego  Gonradus  Sabinensis  episcopus. 

Ego  Albertus  Aibaneosis  episcopus. 

Ego  Albericus  Hostiensis  episcopus. 

Bgo  Gerardus  paesbyter  cardinalis  SanctflB  Crucis 
inJerosalem. 

Ego  lotifredus  presbyter  cardinalis  titulo  Velline. 

Bgo  Lucas  presbyter  cardinalis  titulo  Sanctorum 
Joanniset  Pauli. 

Ego  Grysogonus  presbyter  cardinalis  titolo  Pra- 


qua  divino  vacatis  servilio,  ad  exempluni  praedeces-  3  xedis. 


soris  nostri  sanctae  memorise  papae  lionorii,  sub 
beali  Petri  ac  nostra  lutcla  suscipimus  et  prsesentis 
scripti  patrocioio  communimus,  statuentes  ut  ordo 
canonicus,  secundum  beati  Augustini  regulam,  in 
eodem  loco  perpeluis  temporibus  irrefragabiliter 
conservelur.  Obeunte  vcro  te  ejusdcm  loci  praepo- 
sito  vel  tuorum  quolibet  successorum,  nullus  in 
eadem  ecclesia  qualibet  subreptionis  astutia  seu 
violentia  praeponalur,  sed  quem  fratres  communi 
assensu,  vel  fratrum  pars  consilii  sanioris,  secun- 
dum  Dei  timorem  regulariter  providerint  eligendum . 
Sane  possessioncs  et  bona,  quae  iiberalitate  illustris 
viri  comitis  Beriolfi,  uxoris  ejus  Hadewicseualiorum 
fidelium  oblalione  inpraesentiarum  juste  etcanonice 
possidetis,  sive  in  futurum  largiente  Deo  jusiis  C 
modis  poteritis  adipisci,  firma  vobis  et  illibala 
permaneant,  salva  dioecessani  episcopi  juslitia  et 
reverentia.  Auctoritate  quoque  Dei,  et  beatorum 
apostolorum  Petri  et  Pauli  ct  nostra  interdicimus 
ne  quis  ejusdem  coenobii  advocatiam  absqne  prae- 
positi  et  fratrum  electione  sibi  usurpet.  Prohibemns 
etiam  ne  ide.m  advocatus  ullum  advocatum  io  eodem 
loco  sibi  substituere  audeat.  Electus  autem  nullum 
a  fratribus  canonicis,  vel  ab  eorum  olficialibusser- 
vitium  exigere  praisumat,  nec  cansas  suasetplacita 
infra  septaelofficinasclaustrales  agat.  Archipresby- 
lero  synodum  ibi  habere  non  liceat  absque  nutu 
fratrum  canonicorum,  nec  ab  aliquo  pecunia  pro 
ecclesiae  redemptione  exagitur  omni  deinceps  tem- 


Ego  Otto  diaconus  cardinalis  Sancti  Georgii  ad 
Yelum  Aureum. 

Ego  Gerardus  diaconus  cardinalis  Sanctae  Mariae 
in  Dominica. 

Datum  Laterani  per  manum  Aimerici,  sanctse  Ro- 
manae  Ecclesiae  diaconi  cardinalis  et  caneellarii,  iii 
Idus  Decembris,  indictionne  iii,  Incamationis  Domi- 
nicae  anno  1139,  pontificatus  vero  domni  Innocentii 
papae  II  anno  decimo. 

CDXXVIH. 

Privilegium  pro  ecclesia  llbenstadensi. 

(Anno  1139,  Dec.  ISi.) 

|HuGO,  Ord.Prcem.  Annal.yl,  Pr.,  p.  662.] 

iNNOGBNTius  cpiscopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lecto  filio  Antonio  praeposito,  et  fratribus  in  Eioff- 
stadensi  ecciesia  cononicam  vitam  professis,  tam 
praesentibus  quam  futuris,  in  perpctuum* 

Ad  hoc  Ecclesiae  Catholicae  cura  nobis  a  summo 
pastore  Deo  commissa  est,  ut  ipsius  servos  paternia 
affectibns  diligamus,  et  eoamplius  studearous  ipso- 
rum  devotiones  modis  omnibus  confovere,  quo  fer- 
ventius  ipsi  disciplinis  ecciesiasticis,  et  sanctorum 
Patrum  regulis  inhserere  noscunlur.  Tnnc  denique 
omnipotente  Domino  gratus  erit  famulatus,  si  san- 
ctorum  locoruro  salubris  institutio  sonctae  Romanse 
Ecclesiae  patrociniis  in  religionis  puritate  fueril 
conservata.  Bapropter,  dilecte  in  Domino  fili  An- 
toni  prseposite,  tuis  justis  postulationibus  clementer 
annuimns,  et  ecclesiam  Eloffstadensem,  cui  auctore 


pore.  Deceraimus  ergo  ut   nulli  omnino  hominum  D  Domino  praesides,  sub  apostolicffisedistutelaet  pro- 


liceat  veslram  prsfatam  ecclesiam  in  aliquo  per- 
turbare,  vel  ejus  possessiones  auferre,  vel  ablatas 
retinere,  minuere,  seu  quibuslibet  vexationibus 
molestare,  scd  omnia  vobis  inlegra  conservenlur, 
veslris  et  paupcrum  usibus  profulura.  Si  qua  igitur 
ecclesiastica  saBCuiarisve  persdna,  hanc  nostrae  con- 
slitutionis  paginam  sciens,  contra  eam  lemere  ve- 
nire  pra-sumpserit,  secundo  terliove  commonila, 
si  non  satisfaclione  congrua  emendaverit,  potestalis 
honorisque  sui  dignitate  careat,  rcamque  se  divino 
judicio  existere  de  pcrpetrata  iniquitate  cognoscat, 
et  a  sacralissimo  corpore  ac  sanguine  Dei  et  Do- 
mini  Redcmploris  nostri  Jesu   Christi  aliena  iiat, 


tectione  suscipimus,  et  praisentis  scripti  pagina 
communimus  :  statuentes  siquidem  et  apostolica 
aucloritate  firmantes  ut  ordo  canonicus  secundum 
B.  Augustini  Regulam  inibi  perpetuisfuturis  tempo- 
ribus  irrefragabiliter  conservetur.  Praedicandi  per 
omnem  provinciam  et  modisomnibusinvitaetmorte 
saiutem  animarum  operandi  licentiam  ab  archiepi- 
scopo  vobis  concessam,  vel  quaecunque  alia  bona 
eadem  ecclesia  in  allodiis,  decimis,  mancipiis^  terris 
cultis  et  incultis,  iopraesentiarum  juste  et  legitime 
possidet,  tibi  tuisque  successoribus,  et  per  nos 
cidem  ecclesiae  in  perpetuum  praesenti  privilegio 
confirmamus  ;  in  quibos  haec  propriis  nominibui 


A» 


EPISTOUE  ET  PRIVILEGU. 


494 


adaotinda  sabjunximas  :  fimdum   in  quo  nobiies  A  larisve  persona,  hanc  nostrse  constitutionis  paginam 


comitas-Golefridus  ei  Oddo  fratres  eamdem  vestram 
eoelesiain  in  honorem  Dei  Genitricis  Mariae  et  apo- 
stolorum  Petri  et  Pauli  pro  suorum  peccatorum 
Tenia  constnizerunt,  cum  aliis  possessionibus  ab 
ipsis  vobis  collatis,  allodium  Dorcheim,  allodium 
Rotey  teloneum  vel  naulum  quod  dilectus  fiiius 
Doster  Lotharius  imperator  bon»  memori»  Fran- 
cheawordae  pro  anims  suae  salute  donavit,  et  allo- 
diom  Tatnendorff;  quaecunqueprsetereainposterum 
concessione  pontificum,  liberalitate  regura  vel  prin- 
cipum,  oblatione  fidelium,  seu  quibuslibet  justis 
aliis  nxKlis»  auxiliante  Domino,  poteritis  adipisci, 
firma  vobis  vestrisque  successoribus  et  illibata  per- 
maneant.  Obeunte  vero  te,  nunc  ejusdem  loci  prae- 
poaitOf  vel  tuorum  quolibet  successorum,  nulius  g 
inibi  qualibet  subreptionis  astutia  seu  violentia 
preponatur.  nisi  quem  fratres  communi  consensu, 
vel  pars  consilii  sanioris,  secundum  Dei  timorem 
et  t>eati  Augustini  Regulam  praeviderint  eligendum* 
Lieeat  etiam  vobis  clericos  vel  laicos  e  saecido  fu- 
gieotes,  vel  vestrae  societatis  castris  inseri  cupicntes 
ad  commuaionem  in  vita  et  in  morte  8u:u:ipere,  nisi 
siot  excommunicationis  et  alicujus  conditionis  vin- 
eolis  inoodati ;  nulli  etiam  fratrum  liceat  post  habi- 
tom  aaaamptum,  et  facta  inibi  professione,  ex  con- 
sortio  vestro  sine  communi  fratrum    permissione 


sciens,  contra  eam  temere  venire  tentaverit,  secundo 
terliove  commonita,  si  non  congrue  satisfecerit,  po- 
testatis  hoDorisque  sui  dignitale  careat,  reamque  se 
divtnojudicio  existere  de  perpetrata  iniquitate  co- 
gnoscat,  et  a  sacralisdimo  corpore  ac  sanguine  Dei 
et  Domini  Jesu  Christi  Redemptoris  nostri  aliena 
fiat,  atque  in  extremo  exaraine  dislrictae  ultioni 
subjaceat.  Cunctis  autem  eidem  loco  sua  jura  ser- 
vantibus,  vel  ibidem  Domino  servientibus,  sit  pax 
Domini  Jesu  Chrisli,  quatenus  et  hic  fructum  bonae 
actionis  percipiant,  et  apud  districtum  judicem 
praemiae  aelernae  pacis  inveniant.  Amen,  amen,  araen. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus. 

Ego  Conradus  Sabinensis  episcopus. 

Ego  Theodewinus  S.  Ruffinae  episcopus. 

Ego  Albertus  Albanensis  episcopus. 

Ego  Albericus  Ostiensis  episcopus. 

Ego  Gerardus  presbiter  cardinalis  tituli  Sanctae 
Crucis  in  Jerusalem. 

Ego  Lueas  prcsbyter  cardinalis  tit.  Sanctorum 
Joannis  et  Pauli. 

Ego  Chrisogonus  presb.  card.  tit.  Praxedis. 

Ego  Georgius  diaconus  card.  S.  Angeli. 

Datum  Laterani  per  manura  Almerici,  Sanetae  Ro- 
manae  Ecclesiae  diac.  card.  etcanceL,  n  IdusDecem- 
bris^indict.  ii,  Incamationis  Dominicae  anno  4189, 
pontificatus  vero  domni  Innocentii  II  papaeanno  x. 


CDXXIX. 


diaecdere  discedentem  vero  nullus  episcoporum, 
abbatum  monachorumque,  nullus  omnino  hominum 
andeat  sine  praepositi  et  fratrum  licentia  suscipere 
vel  retinere.  Ipsum  vero  transfugam,  si  secundo  ^  MonMterio  S.  Joannis  Kastenbornensi  asserit  bona 

,  _..  ..  r    .         .  ..    C     ao  Ottone  quondam  episcopo  Halberstadensi  col- 

tertiove  commomtus  resipiscere  forte  contempsent,  ^^^  ^  ^  *-  //u     unfcrfdn*u€?«*»  vm 

excommunicandi  eum  praelatus  suus  liberam  habeat 
faealtatem  In  ecclesiis  vero  quas  ecclesia  vestra 
institait,  vel^  Dominocooperanle,  fuluristeraporibus 
propagatura  est,  debita  vobis  reverentia  secuDdum 
ittstitotiocera  veslri  ordinis  impendatur.  Si  vc.ro, 
qaod  absit  !  praelati  ecclesiarum  quae  fuerint  de 
veatro  coUegio  propagalae,  religionis  destructores, 
vel  alias  turpis  vitae  ct  roalae  conversationis  fueriut 
deprehensi,  nihilominus  corrigantursecundum  quod 
apoatatis  sen  fratribus  vestrarum  congregationum 
noscitur  regulariter  institutum.  Insuper  apostolica 
auctoritate  praecipimus  ut  vester  locus  invitis  fra- 
tribua  advocatum  suscipere  non  cogatur.  Si  vero 
in  Moguntina  provincia  interdiclum   fuerit  generale 


(Anno  1139,  Dec.  14.) 

\Thunngia sacra,  305.] 

Innocbntivs  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lectis  fratribus  in  Caldebrunnensi  Beati  Joannis 
evangelistae  ecclesia  canonicam  vitam  professis 
tam  praesentibus  quam  futuris  in  perpetuam  memo- 
riam. 

Sicut  sacrorum  canonum  docet  auctoritas,  tribus 
ex  causislocasauctorum  mutanda  sunt  ;  quarura  uti- 
que  duas  dilectus  fiiius  noster  Otto  quondara  Alber- 
stadensis  episcopus  in  causa  Ecclesiae  de  Revenigue 
intervenire  cognoscens,  scilicel  incommoditatem 
loci  et  importunitatem  praedonum  ob  majorem  fru- 


prolatam,  exclusis  excommunicatis   et  interdictis,  ^  ctum     divini    servilii     communi    fratrum  suorum 


in  ecclesiis  vestrae  parochiae  libcre  divina  vobis 

liceat  officia  celebrare.  Decernimus  ergo  ut  nulli 
arehiepiscopo,  nulli  episcopo  vel  archidiacono^  nulli 
omnino  ecclesiasticae  saecularive  persoDHS  liceat  ves- 
tramecclesiam  perturbare,  velaliquibusexactionibus 
opprimere,  autejus  possessiones  auferre,  seuablatas 
retinere,  minuere,  aut  quibuslibet  vexationibus  fa- 
tigare,  sed  omnia  integra  conserventur  eorum,  pro 
qooram  gubematione  et  sustentatione  concessa  sunt, 
neeessitatibas  omnimodis  profutura  ;  salva  nimirum 
Mogaaliiu  aichiepiacopi  canonica  justitia  et  reve- 
renlit.  Si  qaa  igitur  in  futurun  ecclesiastica  saecu- 


assensu  praedia  praefalae  ecclesiae  collata  in  Calde- 
brunnen  transtulit  et  mutavit.  Nos  igitur,  quorum 
praecipue  ioterest  ea  quae  a  fratribus  nostris  fiunt 
rationabiliter,  roborare  et  pia  desideria  opporlunis 
adminiculis  confovere,  eamdcm  mutationem  prae  - 
dictis  ex  causis  faclam  praesenli  decreto  firmaraus 
et  futuris  temporibus  ratam  manere  saocimus 
Pnedocessorum  quoque  nostrorum  sanctae  meraoriae 
Calixti  atque  Honorii  vestigiis  inhaerentes,  vitae  ca- 
nooicae  ordinera  quero  in  cadem  ecclesia  professi 
estis,  perpetuis  temporibus  idem  observari  statuimus . 
eumdemque  locnm  cum  suis  omnibus  pertinentiis 
beati  Petri  patrocinio    coromunimas.   Quaecunqtte 


495 


rNNOCEPn'!!  II  PAPJE 


496 


prseterea  possessiones,  queecuQqoe  bona  a  nobilibus  a  archidiaconi,  qui  quasi  episcoporum  oculi  uoiversa 


viris  Hermanno  alque  Wicmanno  vel  a  quibuscun- 
que  fidelibus  de  suo  jure  eidemloco  legitime  coUata 
sunt,  sive  in  futurum,  largienle  Domino,  juste  et 
canonice  conferri  contigerit,  firma  semper  vobis 
vcstrisque  succcssoribus  et  inconvulsa  permaneant. 
Nulli  ergo  hominum  liceat  praedictam  ecclesiam 
temere  perturbare,  aut  ejus  possessiones  auferre, 
vel  ablatas  retinere  sive  quibuslibet  temerariis 
vexationibus  fatigare,  sed  omnia  integra  conser- 
ventur  eorum,  pro  quorum  gubernatione  et  susten- 
tatione  concessa  sunt,  usibus  omnimodis  profutura, 
salva  nimirum  Alberstatensis  episcopi  canonica 
reverentia.  Obeunte  vero  ejusdem  venerabilis  loci 
prseposito,  nullus  ibi  qualibet  subreptionis  astutia 
seu  violentia  praeponatur,  nisi   quem   fratres  com- 


pcrlustrcnt,  ut  statu  Ecclesiarum  nec  non  cleri 
et  popali  per  eos  plene  comperto,  qus  corrigenda 
fuerint  corrigi,  et  quse  statuenda  prsestante  Domino 
valeant  confirmari.  Qui  etiam  pro  reparandis  basi- 
licis  dioecesanis  suggerunt  sacerdoti,  qui  quoque 
inquirunt  parochias  et  ornamenta  vel  res  basilica- 
rum  et  parochiarum  gesta  vel  libertatum  ecclesia- 
sticarum  episcopo  referunt.  A  quibus  msuper  pre- 
sbyterorum  vel  aliorum  excessus  eisdem  episcopis 
nuntiantur.  Ex  quibus  omnibus  aperte  colligitur 
quod  archidiaconi  debent  abtque  aliquorum  contra- 
dictione  parochias  visitare,  et  de  animabus  homi- 
num  ibi  degentium  curam  gerere.  Ideoque,  dilecte 
in  Domino  tili  Gerarde  prsposile,  sanctorum  Pa- 
trum  ve2«tigia   prosequentes,  et  generalem  consue- 


^, , —   ^ —  „—   g. ^ ,  —  ©^ — ---"^ — w^«w«>. 

vel  fratrum  pars   consilii  sanioris  ^  tudinem  Ecclesiae  attendentcs,  licentiam  et  liberam 


muni  consensu 

secundum  Deum  elegerunt.  Si  quis  igitur,  decreti 
hujus  tenore  cognito,  temere,  quod  absit!  contraire 
tentaverit,  honoris  et  officii  sui  periculum  patiatur, 
aut  cxcommunicalionis  ullione  plectatur,  nisi  prae- 
sumptionem  suam  digna  salisfactione  correxerit. 
Amen. 
Ego  Innocentius  Catholiese  Ecclesiae  episcopus, 

manu  propria. 

Ego  Gregorius  diaconus  card.  Sanctorum  marty- 
rum  Sergii  etBacchi,  manu  propria. 

Ego  Otto  diaconus  card.  S.  Georgii  ad  Velum 
Aureum,  manupropria. 

Ego  Theodewinus  S.  Rufmae  episcopus,  manu  pro- 
pria 


potestatem  certis  temporibus  visilandi  et  circum- 
eundi  decanias,  quse  in  archidiaconatu  vestro  sit« 
sunt,  videlicet  Archoe  et  Zulphechoe,  ticut  in  re- 
liquis  duabus,  id  est  Yflensi  et  Sibergensi,  hactenus 
facere  consuevistis,  tibi  tuisque  successoribus,  con- 
cedimus  atque  tirmamus.  Et  quia  novis  morbis  nova 
est  adhibenda  medicina,  si  raptores  et  malefactores 
Bunnensis  ecclesiae  commoniti  resipiscere  forte 
noluerint,  et  archiepiscopus  requisitus  eos  secundum 
justitiam  coercere  neglexerit,  postquam  secundo  et 
tertio  evocati  minime  satisfecerint,  interdicendi 
vel  excommunicandi  eos  tua  persona  habeat  facul- 
talem.  Nihilominus  etiam  conslituimus  ut  sedem  et 
locum  tam  in  choro  Sancti  Pelri  quam  in  publicis 
Ego  Albertus  Albanensisepiscopus,  manupropria.  C  processionibus  siveconventibus,  ex  justitiae  sequita 


Ego  Albericus  Osliensis  episcopus,  manu  propria. 

Ego  Gerardus  presbyter  cardinalis  tit.  S  Crucis 
in  Jerusalem,  manupropria. 

Ego  Anselmus  presbyter  cardinalis  tiluli  S.  Lau- 
renlii  in  Lucina,  manu  propria. 

Ego  Lucas  presbyler  cardinalis  SS.  Joannis  et 
Pauli,  manu  propria. 

EgoChrysogonuspresbytercard.  tituIiS.  Praxedis 

manu  propria. 
Ego  Ivo  presbyler  cardinalis   tit.  S.  Laurentii  in 

Damaso. 

Dalum  Laterani  per  manus   Himerici  S.  Romanae 
Eeclesire  diaconi  cardinalis  et  cancellarii,  xviii  Kal. 
Januar.,  indict.   iii,    Incarnationis  Dominicae  anno 
1139,  pontifjcatus  vero   domni  Innocentii  II   papae  p 
anno  x. 

CDXXX. 

Ad  Gerardum  prcepositum  Bonnensem. 

(Anno  1139,  Dec.  16.) 

[GuNTnER,  Cod.  dipL  Rhen.-MoselL,  1,256.] 

Innocentids  epiicopus,  servus  servorum  Dei,  di- 

lecto  filio  Gerardo   Bunnensi  praeposito,   ejusque 

successoribus  canonice  intlituendis  in  perpetuum. 

Sicut  sanctorum  canonum  docet  auctorilas,   sol- 

licitudo  et  ordinatio  Ecclesiarum  ad   episcoporam 

perlinet  curam.  Et  quoniam  ipsi  per  suam  praescn- 

liam  non  possunt  omnia  exercere,  conslituti  sunt 


te,  per  Coloniensem  ecclesiam  vobis  adjudicatum 
obtineatis.  Veslra  igitur  interest  ita  honeste  per 
Dei  gratiam  vivere  et  sanctae  Romanae  Ecclesise 
matri  vestrae  devotos  existere,  ut  ampliori  gratia 
digni  sitis.  Si  quis  autem  contra  hujus  nostne 
constitutionis  tenorem  temere  venire  tentaverit, 
nisi  prsesumplionem  suam  congrua  satisfactione 
correxerit,  indignationem  omnipotentis  Dei  et 
beatorum  Pctri  et  Pauli  apostolorum  ejus  incurrat. 
Conservantcs  aulem  haec  eorumdem  benedictionum 
gratiam  consequantur.  Amen,  amen,  amen. 

Ego  Innocentius  Catholicse  Ecclesiae  episcopus. 

Ego  Gerardus  presbyter  cardinalis  titulo  Sanctse 
Crucis  in  Jerusalem. 

Ego  Lucas  presbyter  cardinalis  titulo  Sanclorum 
Joannis  et  Pauli. 

Ego  Ivo  presbyter  cardinalis  titulo  Sancti  Lauren- 
tii  in  Damaso. 

Ego  Grisogonus  presbyter  cardinalis  titulo    Pra- 
xedis. 

Ego  Conradus  Sabiensis  episcopus. 

Ego  Teodinus  episcopus  Sanctae  Rufinse. 

Ego  Albericus  Hostiensis  episcopus. 

Ego  Gregorius  diaconus   cardinalis   Sanctorum 
Sergii  et  Bacchi. 

Ego  Guido  diaconus  cardinalis  Sanetorum  Cosm» 
et  Damiani. 


497 


EPISTOL^  ET  PRIVILEGIA. 


498 


Ego  6G.  dlaconus  eardinalis  Sancti  Angeli. 

Datum  Laterani  per  manum  Almerici,  sanctae 
Romanss  Ecclesi®  diaconi  cardinalis  et  cancellarii, 
XVI  KaL  Januarii,  Incarnationis  Dominicse  anno 
1139,  pontificatus  vero  domini  Innocentii  secundi 
papsB  anno  x. 

CDXXXL 

MonasterUSS.  Peiri  et  Pauli  CantuariensU  privHe- 

gia  con/irmat. 

(Annoll39.) 

\Chronica  W»  Thome  apud  Twtsdkn,  Hiit,  Angl, 

Script.,  il,  1800.J 

CDXXXIL 

Ad  Ludovicum  Francorum  regem. 

(Anno  1139.) 

[Baluz.,  MiscelL,  11,  165. | 

IiYNOCBNTius  episcopus,  servus  servorum  Dei, 
charissimo  in  Christo  filio  Ludovico  illustri  et  glo- 
rioso  Francorum  regi,  salutem  et  apostolicam  be- 
nedictionem. 

Gaudet  agricola  si  arbor  ab  illo  plantata  altis  has- 
ret  radicibus  et   fruclum  optimum  praestat  tempore 
opportuno.  Cum  ergo,   charissime  fili,   tu  nostris 
tanquam  beati  Petri  manibus  sis,   ungente  sancto 
Spiritu  in  regem  a  Domino  consecratus,  quanto  de 
tuis  bonis  a^tibus  et  successibus  jucundius  gratula- 
mur,   tanto  amaricosius,  si  secus  egeris,  contrista* 
mur.    Nec  decet  regem   ira  slimulante  ad  illicita 
verba  sive  juramenla  prorumpere,  imo  deberet  cum 
magna  maturitate  et  subtili  libramine  serroones  suos 
actusqne  pensare   et  rerum  exitum  prsevidere.  Qui 
vero   sacrosanctam  Romanam  malrem   Ecclesiam 
molitur  offendere  aut  ejus  dignitatem  imminuere,  in 
c<Elam  os  ponit  et  indignationem  de  supernis  acqui- 
rit.  Sed   quia  personam   tuam  sincera  charitate  ct 
a£feetione  paterna  diligimus,    prcces  tuas  ^admitii- 
mus,  et  compatientes  nobili    et  famosae   Remensi 
Ecclesiae,  licentiam  cligendi  in  archiepiscopum  ido- 
neam  et  honestam  personam,    quae  tamen  non  sit 
regimini  episcopatus  astricta,  canonicis  Remensibus 
indolgemus.  Praecipimus  autem  ut  consilio  venera- 
bilium  fratrum  nostrorum  Gaufredi  Carootensis  apo- 
stolicae  sedis  legati,  Hugonis  Antisiodorensis,  Gos- 
seni  Suessionensis  et  Alvisi  Atrebatensis  episcopo- 
mm,  Spiritu  sancto  cooperante,  id  fiat.  Et  quoniam 
te   Dens  in  regem  eligi  et  ungi  voluit  ut  sponsam 
suam,   sanctam  videlicet  Ecclesiam,   proprio  san- 
guine  suo  redemptam,  defenderes  et  ejus  liberlatem 
iilibatam   servarcs,  per  apostolica  tibi  scripta  man- 
damus  ac  in  remissionem  peccatorum   injungimus 
quatenus  pravos  illos  Remensium  convenlus,  quos 
compagnias  vocant,  protestate  regia  dissipes,  et  tam 
ecclesiam  quam  civitatem  in  eum  statum  et  liberta- 
tem  in  qua  erat  tempore  egregise  recordationis  pa- 
tris  tui  et  fratris  nostri  Rainoldi  archiepiscopi  nuper 
defuncti  reducas,  damna  vero  quoe  Ecclesiae  et  ec- 
elesiasticis  personis  a  civibus  sunt  illata  eis  facias 
restanrari.  Bonum  est  (ihi  ut  Deus  in  hoc  saeculo  de 
te  gaudeat  defensore  quam  eum  raala   non  corri- 
piendo  sentias  in  futuro  uhorem. 


A  CDXXXIIL 

Parihenonis  SS.  Georgii  et  Pancratii  RekUngemis 
protectionem  suscipit^  bonaque  acjura  confirmat. 

(Anno  1140,  Jan.  10.) 
[EcckKDjHist.geneal.princ.  Sax.  «up.;  p.,  563.] 
Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,dile- 
ctae  in  Christo  filiae  Irmengardi  abbatissae  monaste- 
rii  Sanclorum  martyrum  Georgii  atque  Pancratii  de 
Rakelinge  et  sororibus  sibi  regularitcr  successeris 
in  abbatiae  regimine,  in  perpetuum. 

In  apostolicae  sedis  specula,  disponente  Deo,  con- 
stituti,  ita  palernorum  canonum  nos  convenit  decreta 
librare,  ut  et  omnibus  sua  justitia  conservetur,  et 
nulli,  quantum  in  nobis  exhibetur,  tanto  magis  in 
earum  tuitione  nos  decet  esse  sollicitos,  et  pro  ipsa- 

B  rum  pace  atque  quiete  atlenlius  laborare.  Quam- 
obrem,  dilecta  in  Domino  fiUa,  Irmengardis  abbatis- 
sa,  tuis  votis  paterna  benignitate  impertimur  assen- 
sum^  et  monasterium  Sanctorum  Georgii  et  Pancra- 
tii,  cui  utique  auctore  Domino  prsesides,  a  nobili 
viro  comite  Bemardo  fundatum  et  tam  ab  ipso,  quam 
etiam  a  suis  successoribus  atque  comitibus,  videlicet 
Theoderico  alque  Helperico,  ditatum,  ejusdem  Hel- 
perici  filiis,  scilicet  Chunrado  marchione  atque  Ber- 
nardo,  simili  devotionis  intuitu  in  melius  commuta- 
tum,  sub  tutelam  beati  Petri  nostramque  suscipimus, 
et  praesentis  scripti  pagina  communimus  ;  statuentes 
ut  ordo  monasticus  secundum  beati  Benedicti  Regu- 
lam  in  eodem  loco  perpetuis  temporibus  irrefraga- 
biliter  conservetur.  Quaecunque  praeterea  bona,  quas* 

Q  cunque  possessiones  ex  dono  praedictorum  virorum 
idem  monasterium  inpraesentiarum  canonice  pos- 
sidet,  aut  aliorum  virorum,  quaecunque  etiam  in 
futurum  concessione  pontificum,  liberalitate  regum 
vel  principum,  oblatione  fideliura,  aut  aliis  justis 
modis,  parante  Domino,  poterit  adipisci,  firma  tibi 
tuisque  sororibus  in  abbatiae  rcgimine  successuris, 
et  illibata  permaneant.  Obeuntevero  te  nunc  ejusdem 
loci  abbatissa,  vel  qualibet  sororum  tibi  in  eodem 
regimine  succedentium,nullaibiquavis  subreptionis 
astutia  seu  violentia  praeponatur,  nisi  quam  sorores 
communi  assensu,aut  pars  consilii  sanioris  secundum 
Dci  timorem  et  regulam  supradictam  elegerint.  Id 
ipsum  quoque  in  persona  praepositi,  curo  eligendus 
fueril,  observari  ccnsemus.   NuIIi  igitur  hominum 

rv  liceal  praefatum  vcstrum  monasterium  temere  per- 
turbare,  aut  ejus  possessiones  auferre,  vel  ablatas 
retinere,  roinuere,  seu  quibuslibet  molestiis  fatigare, 
sed  oronia  intcgra  conservonlur  eorum,  pro  quorum 
sustentatione  concessa  sunt,  usibus  profutura.  Si 
qua  sane  ecclesiastica  saecularisve  persona,  hujus 
nostra^  consiitulioois  paginam  sciens,  contra  eam 
leroere  venire  tenlaverit,  secundo  tertiove  coromo- 
nita,  si  non  praesumptionem  suam  congrua  satisfa- 
ctione  correxerit,  potestatis  honorisque  sui  pericula- 
lum  patiatur,  reamque  se  divino  judicio  existere  de 
perpelrata  iniquitate  co^noscat,  et  a  sacratissimo  cor- 
pore  et  sanguine  Dei  ac  Domini  Redemptoris  nostri 
Jcsu   Christi  aliena  fiat,   atquc  in  extreroo  examine 


499 


INNOCENTO  II  PAPjE 


500 


districtae  ultioni  subjaceat.  Gonservantes  autem  bec  A 
omnipotentis  Dei  et  beatorum  Petri  ac  Pauli  aposto- 
lorum  ejus  benedictionem  et  gratiam  consequantur. 
Amen. 

Ego  Innocentius  Catbolicae  Ecclesise  episcopus. 

Ego  Gregorius  diaconus  Sanctorum  Sergii  et 
Bacchi. 

Ego  Theodoricus  S.  Rufini  episcopus. 

Ego  Otto  diaconus  cardinalis  Sancti  Greorgii  ad 
Velum  Aureum. 

Ego  Guido  diaconus  cai^inalis  Sanctorum  Cosmae 
et  Damiani. 

Ego  Gerardus  presbyter  cardinalis  ecclesia  S.  Cru- 
cls  in  Jerusalem. 

Ego  Anselmus  presbyter  cardinalis  ecclesie  San- 
cti  Laurentii  in  Lucina.  B 

Ego  Lucas  presbyter  cardinalis  ecclesis  Sancto- 
rum  Joannis  et  Pauli. 

Ego  Chrysogonus  pretbyter  cardinalis  ecclesiso 
Sanct»  Praxedis. 

Ego  Ivo  presbyter  card.  ecclesiso  Sanctorum  Lau- 
rentii  et  Damasi. 

Ego  Albericus  Ostiensis  episcopus. 

Ego  Hubaldus  diaconus  cardinalis  Sancti  Adriani. 

Datum  Laterani  per  roanum  Aimerici,  sanct»  Ro- 
manee  Ecclesis  diaconi  cardinalis  et  cancellarii,  iv 
Idus  Januarii,  indictione  iii,  Incamationis  Dominicas 
1139,  pontificatus  vero  domni  Innocentii  II  pap® 
anno  decimo. 

CDXXXIV. 

Monasterii  S.  Blasii  possessiones  et  privilegia  confir'  C 

mat, 

(Anno  lUO,  Jan.  24.) 

[Neugart,  Cod,  diplom,  Aleman.^  II,  68. J 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 

lectis  filiis  B.   [Bertboldo]   abbati    et    fratribus 

monasterii  Sancti  Blasii,  salutem   et  apostolicam 

benedictionem. 

Licet  ex  injuncto  nobis  a  Deo  apostolatus  officio 
fratres  nostros  episcopos  et  abbates  communiter 
honorare  ac  diligere  debeamus,  et  Ecdesiis  sibi 
commissis  suam  justitiam  conservare,  illis  tamen 
propensiori  cura  nos  convenit  providere  quos  beato 
Petro  et  sancta  Romanae  Ecclesia  constat  specialius 
adharere.  Hujus  rei  gratia  desideriis  vestris  cle- 
menter  annuimus,  et  concessionem,  quam  vobis  D 
privilcgii  sui  auctoritate  prsdecessor  noster  felicis 
memorise  Honorius  (136)  confirmavit,  nos  quoque 
apostolica  auctoritate  prs&enti  scripto  firmaro  atque 
ratam  censemus,  ut  videlicet  Ecclesias  vestras  ac 
decimas  pertinentes  Ecclesiis  quas  habetis  vel  ha- 


(136) 
eddidit 
p.  59. 

(137) 

(138) 

(139) 

tiorum. 

(140) 
(141) 


BuIIam  Honorii  II  a.  1126,  28  Martii  datam 
Cels.  Grerbertus  Hist.  Silvae  Nigrae  t.  III, 

Nallingcn  in  Wurtennergia. 
Bettmaringen  in  Alpe^ovia  dit.  S.  Bl. 
Schneisingen  in  comitatu  Badensi  Helve^ 

Vid.  sup.  n.  824. 

Neukirch  inter  Rotwilam  et  Schembergam. 


bebitis,  et  a  latcis  recipere  annuente  Domiuo  po- 
teritisy  vestris  perpetuo  usibus  obtineatis,  absque 
omni  episooporam  vel  aliorura  contradictione,  lalTa 
tamen  episcopali  reverentia.  Propriis  vero  ooroini- 
bus  duximus  exprimendas  ecdesias  quas  inprse- 
sentiarum  idem  venerabiiis  locus  possidet  cum  uti- 
litate  decimarum.  Ecclesia  Nallingen  (137),  quaa  ab 
Anshalmo  nobili  viro  cum  dimidia  portione  deeima- 
rum  est  delegata,  ecdesia  Batimaringin(138),  que  ab 
Amoldo  cum  medietate  dedmarum  monasterio  est 
tradita,  ecclesia  Sneisanc  (139),  qua  cummediapor- 
tione  deeiroarum  Ecclesise  Sancti  Blasii  ab  Erlewino 
comite  (140)  est  oblata,  ecclesia  Berowe  et  Nunkil- 
cha  (141)  quse  a  Gotefrido  etiam  cum  portionibus  de- 
cimarum  sunt  collatse.  In  his  ergo  vestris  ecclesiis 
et  in  aliis  quas  habetis,  decemimus  ut  nulli  omnino 
hominum  liceat  vestraro  praefatum  monasterium  te- 
mere  perturbare,  vel  quibusiibet  vexationibus  in- 
festare.  Si  quis  autem  hujus  nostr»  confirmationis 
auctoritatem  sciens,  contra  eam  temere  venire  ten- 
taverit,  secundo  tertiove  commonitns,  si  non  reatum 
suum  congrua  satisfactione  correxerit,  indignatio- 
nero  omnipotentis  Dei  et  beatorum  Petri  et  Pauli 
apostolorum  ejus  incurrat.  Amen. 
Data  Laterani,  xii  Kal.  Feb.,  anno  1137. 

CDXXXV. 

PrivilegiaabimperaiorilmsatqueantecessorilfUi  $uis 
monasterioS.  Blasii  collata,  eellasque  et  ecclesias 
ejusdem  confirmat» 

(Anno  1140,  Jan.  21.) 
[Nbugart,  ibid.f  p.  68.] 

Innocbntius  episcopus,  servus  servoram  Dei,  di- 
lecto  fiiio  Bertoldo  abbati  roonasterii  S.  Blasii, 
quod  in  Constantiensi  episcopatu,  in  loco  videlicet 
qui  Nigra  Silva  dicitur  situra  est,  ejusque  successo- 
ribus  regulariter  substituendis  in  perpetuuro. 

Licet  ex  ioijuncto  nobis  a  Deo  apostolatus  offi- 
cio,etc.,  ut  supra  in  buUa  an,  1137.Hujusreigratia, 
dilecte  in  Doroino  fili  Bertolde  abbas,  tuis  deside- 
riis  patema  benignitate  annuimus  et  monasterium 
Beati  Blaaii  cm  auctore  Deo  prsesse  dignosceris, 
prsesentis  scripti  pagina  communimus,  statuentes 
ut  quascunque  possessiones,  quscunque  bona  idem 
venerabilis  locus  inprasentiamm  just<3  et  canonice 
possidet,  aut  in  futumm  concessione  pontificum,  etc. 
In  quibus  hsec  propriis  nominibus  duximus  expri- 
menda :  videlicet  cellas  Hochsenhusen  (142),  Berowa 
(143),  Wittenowa  (144),Burgelun(145),cumoronibus 
earuro  pertinentiis,  ecciesias  quoque  Nunchilcba, 
Sneisanc,  Birboroestorf(146),  Batbmaringin,  Griez- 
heim  (147),  similiter  cum  omnibus  earum  appendiciis, 

(142)  Celebris  nunc  abbatia  0.  S.  B.  In  Suevia. 

(143)  Berau  parthenon  cum  pr»positura  inter 
Sluchtam  et  Schwarzacham  IL  :n  Silva  Nigra. 

(144)  Witoau  in  Brif govia  superiore  nunc  dit.  Ba- 
dens. 

(145^  Burglen  prsepositura  ib.  ad  montero  Blaviuro. 

(146)  Birmenstorfmmonte  Albis  inter  lacum  Turi- 
censem  et  Rusam  fl. 

(147)  Grifsen  in  Cleggovia. 


m 


EPISTOLiE  ET  PRIVILEGIA 


503 


celUnetiam  Wiz6iinhoveii(148),cumsuispertinea- A     Ex  commisso  nobis  a  Deo   aposlolatus    officio 


iiis.  Gonfirmamus  quoque  dispositionem  illam  quam 
baom  recordationis  Heuricus  quartus  imperator  de 
monasterii  vestri  libertate  et  ailvocatia  constiluit 
(159),  et  praedecessor  noster  (elicis  memorisc  Calixtus 
anctoritatis  suae  pri vilegio  roboravit  (150),  atque  dile- 
ctos  filius  noster  Lolharius  rex  praecepti  sui  firmi- 
tate  munivit  (151),  et  sanctae  recordationis  PP.  Ho- 
norius  episcoporum  et  cardinalium  deliberatione 
firmavit  (152),  et  nos  in  Lateranensi  concillo  appro- 
bavinmA  (153).  Decernimus  ergoutnulliomnino  ho- 
minum  liceat  vestrum  praefatum  monasterium  te- 
mere  p^rturbare,  aut  ejus  possessiooes  auferre,  vel 
ablatas  retinere,  minuere,  vel  quibuslibet  vexatio- 
nibus  infestare,  sed   omnia   integra  conserventur 


ficclesiarum  omnium  curam  nos  convcnit  gerere,  et 
si  quaeis  oblatione,  seu  donatioDe  fidelium  confe- 
mntur,  apostolico  debemus  muniioine  roborare. 
Quam  profecto  sollicitudinem  erga  Augiense  mona- 
sterium  tanto  ampliorem  gerere  volumus,  quanto 
specialius  idemlocus  cum  rebus  ad  ipsum  pertinen- 
tibus,  ad  jus  beati  Petri  cognoscitur  pertincre.  Ea- 
propter,  dilecte  in  Domino  filii  Frideloe  abbas,  tuis 
petitiooibus  gratum  praebentes  assensum,  quartara 
partem  villae  Oningin,  ab  illustri  viro  Gbunrado  duce 
Zaringin  cum  omni  jure  et  justitia,  qnam  ipse  suc- 
cessionc  haereditaria  inibi  habebat,  Augiensi  mona- 
sterio  pia  devotionc  coUatam,  in  perpetuum  tibi, 
tuisque  successoribus,  et  per  vos    eidem  coenobio 


eorumy  pro  quorum  gubernatione  et   snstentatione  ^  confirmamus  et  praesenti  privilegio  communimus. 


concessa  sunt,  usibus  omnimodis  profulura.  Si  qua 
igitur,  etc.  Amen,  amen,  amen. 

Ego  Inoocentias  Gatholicae  Ecclesiae  eps.  ss. 

Ego  Theodewinus  S.  Rufinae  eps.  ss. 

Ego  Albericus  Hostiensis  eps.  ss. 

Rgo  Gerardus  presb,  card.  tit.  S.  Crucis  in  Je- 
msalem  ss. 

figo  Anselmus  presb.  card.  tit.  S.  Laurentii  in 
Lucina  ss. 

Ego  Lucas  presb.  card.  tit.  Sanctorum  Joan.  et 
Pauliss. 

Ego  Boetius  p.esb.  card.  tit.  S.  Ciementis  ss. 

Ego  Ivo  presb.  card.  tit.  Saoctorum  Laurentii  et 
Damasi  ss 


Decernimus  ergo  ut  nulli  omnino  hominum  liceat 
vel  ecclesiam  vestram,  super  hac  nostra  confirma- 
tione  de  caetero  molestare,  autdepraedicta  portione 
villse  aliquam  vobis  injuriam  irrogare.  Si  quis  au- 
tem  hanc  don&tionemv  seu  oblationem  infringere, 
vel  mutare  ausu  temerario  attentaverit,  secundo 
tertiove  commonitus,  si  non  congrue  satisfecerit, 
potestatis  honorisque  sui  dignitate  careat,  et  donec 
corrigat  reatum  suum,  excommuDicationisubjaceat. 
Amen,  amen,  amen. 

Ego  Innocentius  Catholicee  Ecclesiae  episcopus. 

Ego  Lucas  presbyter  cardinalis  tit.  Sanclorum 
Joannis  et  Pauli. 

Ego  Theodwinus  episcopus  Sanctae  Rufinae. 


i?^^  r-  -^  ^  u        j   .-.  o   n       j-  ^     Ego  Gotho  SanctsD  Romanae  Ecclesiae  cardina- 

Ego  Grisogonus  presb.  card.  tit.  S.  Praxedis  ss.  Q        • 

Ego  Gregorius  diac.  card.  Sanctorum   Sergii  et       ^^' 


Bftcchi  ss. 

Ego  Otto  diac.  card.  S.  Georgii  ad  Velum  Au- 
reum  ss. 

Ego  Guido  diac.  card.  Sanctorum  Cosmae  et  Da- 
miani  ss. 

Ego  Uass.  diac.  card.  S.  Aogeli  ss. 

Ego  Greforius  diac.  card.  S.  Angeli  ss. 

Datum  Laterani  per  manum  Aimerici  S.  Rom. 
Ecdes.  diac.  card.  et  cancell.  xii  Kai.  Febr.,  indi- 
etkma  ui,  Incamationis  Dominicae  anno  1140,  ponti- 
fieatns  Tero  domini  Innoc.  II  papae  anno  x  (154) 

CDXXXVI. 

Banationemquartce  parlU  villasin  Oningen,  aCun- 
rado  duce  Zarinqia  Avgiessi  monasterio  factam,  D 
cmfirfttat. 

(Anno  1140,  Febr.  17.) 

}Hbegott,  Geneal.  Hatb.j  II,  p.  160.] 

IfiifOGBifnus  episeopus,  servus  servorumjDei,  dile- 

eto  filio  FRinELOo,abbatiAugiensismonasterii,  ojus- 

q«e  successoribus  regulariter  substituendis  in   per- 

petunm. 

(148)  WissilighofeninteroppidaKaiserstuhl  et  Zur- 
xacb,  nimc  pr^positura. 

(149)  Anno  1125,  8  Jan.  sup.  n.  845. 

(150)  Anno  1120,  19  Martii  ap.  Cels.  Gerberlum 
Hui.S. 


n.  838. 


JV.    t.    III,   p.    48.  El  1120,  18  Jun.  snp. 


Ego  Ivo  presbyter  cardinalis  tit.  Sanctorum  Lau- 
rentii  et  Damasi. 

Ego  Grisogonus  presbyter  cardinalis  tlt.  Sanctae 
Praexedis. 

Datum  Latcrani  per  manum  Aimerici,  sanctaeRo- 
manae  Ecclesise  diaconi  cardinalis  et  cancellarii,  xui 
Kalend.  Mart.  indictione  iii,  Incarnationis  Dominicse 
anno  1139  ;  pontificatus  vero  domni  Innocentii  II 
papse  anno  xi. 

CDXXXVII. 

Privilegium  pro  monasterio  S.  MariosdeBerghe. 

^Anno  1140,  Febr.  26.) 

[Lagomblbt,  Urkundenb.,  I,  p.  221.] 

Innogbntius  episcopus,  servus  servorum  Dci,  dile- 

cto  Qlio  Bernoni  abbati  monasterii  Sanclee  Mariae 

de  Berghe  ejusque  successoribus  regulariter  substi- 

tuendis,  in  perpetuum. 

Piae  postulatio  voluntatis  effectu  debet  prosequente 
compleri,  quatenus  et  devotionis  sinceritas  lauda- 
biliter  enitescat,  et  utilitas  postulala  vires  indubi- 
tanter  assumat.  Hoc  nimirum  intuitu,  dilecte  in  Do- 

(M)  Anno  1U6,  4Jan.ap.  ^.HeTTgoiiCod.prob. 
n.  206. 

(152)  fi.  a.  28  Marlii.  Hist.  5.  N.  t.  III  p.  69 

(153)  Concilium  Lateranense  ^encrale  x  convo- 
catum  est  a,  1139,  memse  Aprili. 

(154)  Fere  finito.  ElectusquippeestlnnocentiusII 
circa  medium  Februarii  a.  1130. 


503 


INNOCENTII  11  PAPJE. 


504 


mino  fili  Berao  abbas,  (uispostulationibusclcmenter  A 
annnimus  et  mouasterium  Sanctse  Murite  de  Berghe 

cui,  Domino  auctorC;    praesides,  sub  beati  Petri  et 
nostra  protectione  suscipimus  et  praesentls   scripti 
pagina  communimus  ;  statuentes  utquaecunquebona, 
quascunque  possessiones  idem  monasterium  inprse- 
sentiarum  juste  et  legitime  possidet.  autinfuturum, 
concessione  pontificum,  liberalilate  regum  vel  prin- 
cipum,  oblatione  fidelium,   seu  aliis  justis  modis, 
praestantc  Domino,  poterit  adipisci,  firma  tibi  tuis 
que  successoribus,  et  illibata  permaneant ;  in  quibus 
haec  propriis  nominibus  dHximus  exprimenda :  haere- 
ditalem  Berghe  ab  illustri  viro  Adolfo  comite  Colo- 
niensi  ecclesiae  ad  fundandandam  et  slatucndam  ibi 
religionem    pro  sua   devotione   collatam  ;  curtem 
quoque  Bochem  cum  decimis  suis  ;  terram  juxta  B 
Bladesheim  sitam  quie  dicitur  Cameruost  cum  deci- 
mis  suis.  Curlemquoque  Wanemala  et   vineam  in 
episcopatu  Ilerbipolensi  sitam  in  monte  qui   dicitur 
Thaebog,  et  vineam  unam  Truensthorp  (Dransdorf) ; 
vineam  etiamin  Bagaracha  cum  decimissuis,  Decer- 
nimus  etiam  ut  de  laboribus  quos  propriis   manibus 
aut  sumptibus   colitis,    seu  vestrorum   animalium 
nutrimcntis,  dccimas  dare  non  cogamini.  Ordosane 
monasticus,  qui  secundum  beati  Benedicti  Regulam 
et  inslilutionem  fratrum  Cisterciensium  in   eodem 
monasterio  est  per  Dei  gratiam  constitutus,    perpe- 
tuis  temporibus  ibidem  conservetur.  Ut  aulem  divi- 
nis  officiis  liberius  vacare  possitis,  conslituimus    ne 
abbas,  qui  praefato   coenobio  pro  tempore   praeerit, 
ad  synodum   vel  saecularia  judicia,  nisi  magna  et  (^ 
cvidente  necessitate,    cogatur.  Nulli  ergo  omnino 
hominum   liceat   prsefatum  monastcrium    vestrum 
temere  perturbare,  vel  ejus  possessionesauferre,  vel 
ablatas  relinere,  minuere,  seu  quibuslibet  molestiis 
fatigare  ;  sed  omniaintegra  conservenlur  corum,  pro 
quorum    gubernalione   et  sustentatione     concessa 
sunt,  usibus  omnimodis  profutura.    Si  qua  igilur 
ecclesiaslica  saecularisve  persona,  hanc  nostrae  con- 
slitutionis  paginam  sciens,  contra  eam  temere  venire 

tentavcril,  secunJo  lertiove  commonita,  nisi  rea- 
tum  suum  congrua  satisfactione  correxerit,  a  sacra- 
tissimo  corpore  el  sanguine  Dei  ac  Domini  Redem. 

ptorisuostri  Jesu  Christi  aliena  fiat,  atquein  extremo 
examine  districtae  subjaceat  ultioni.    Cunctis  autem 


Ego  Lucas  presbyter  cardinalis  tit.  SS.  Joanais 
et  Pauli  ss. 

£go  Gregorius  diaconus  eardinalis  SS.  Sergii  et 
Bacehi  ss. 

Ego  Octavianus  diaconus  cardinalis  S^  Nicolai  in 
Carcere  ss. 

Ego  Guido  sanctae  Romanse  Ecclesiae  indignus 
sacerdos  ss. 

Data  Laterani  per  manum  Aimerici  sanctse  Roma- 
nse  Ecclesiae  diaconi  cardinalis  et  cancellarii,  iv 
Ralend.  Martii,  indictione  ui,IncamationisDominicae 
anno  M39,  pontificatus  vero  domni  Innocentii  II 
papae  anno  xi. 

CDXXXVII. 

EcclesicB  Misnensis  possessiones^  petente  Godebaldo 

episcopoy  confirmat, 

(Anno  lUO,  Febr.  27.) 

[Jappb,  Begesta  Rom.  pont,^  p.  589,  «  ex   schedis 

Pertzii.   ] 

CDXXXIX. 

Pnvilegiaexempiionesqu^  ahhatio&  Egmondance,  mo- 
nachorum  Benedictinorum.  etsimulabhatia  Rein- 
shurgemis,  nohilium  monialium  ejusdem  ordinis 
in  fiollandia  confirmat, 

(Anno  1140,  Febr.  28.) 

[MiRiEi  Opp,  dipL,  IV,  p.  13.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 

lecto  filio  Waltero  Egmondensis  monasterii  abbati, 

ejusque  successoribus  reguiariter  substituendis  in 

perpetuum. 

Nobilis  vir  Tbeodoricus  comes  de  Hollandt  Hiero- 
solymam  proficiscens,  nostram  praesentiam  adiit, 
luter  caetera  vero,  quae  secum  demorum  correctione 
et  suae  vitae  institutione  contulimus,  idem  illuslris 
vir  tam  vice  sua  quam  etiam  Petronillae  comilissae 
matris  susc  Egmondense  monasterium,  atque  etiam 
Reynsburgen&e  beato  apostolorum  principi  devolio- 
nis  intuilu  proprietario  jure  obtulit,  atque  contra- 
didit. 

Et  nos  igitur,  quorum  praecipue  interest  jura 
ejusdem  coelorum  clavigeri  specialiter  defensare, 
eadem  venerabilia  loca  in  proprietatem  atque  pro- 
tectioneni  S.  Romanae  Ecclesiae  suscepimus,  eaque 
cum  omnibus  suis  pertinentiis  praesentis  scripti  pa- 
trocinio  communimus. 


eidem  loco  sua  jura  servantibus  sit    pax   Domini  ^     j)eeernimus  ergo  ut  nulli  omnino  hominum  liceat 

•    w  /^i     •    .•  _.  ..   v*_    r       _»  i-  _ 


nostri  Jesu  Chrisli,  quatenus  et  hic  fructum  bonae 
actionis  percipiaut,  et  apud  districlum  judicem 
praemia  aeternae  pacis  inveniant.  Amen  amen, 
amen. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus 
ss. 

Ego  Conradus  Sabinae  episcopus  ss. 

Ego  Theodewious  S.  Rufinae  episcopus  ss. 

Ego  Gerardus  presbyter  cardinalis  tit.  Sanclae 
Crucis  in  Jerusalcm  ss. 

Ego  Anselmus  presbyter  cardinalis  tit .  S.  Lau- 
rentii  in  Lucina  ss. 


prsefata  monasteria  temere  perturbare,  eorum  pos- 
sessiones  auferre,  vel  ablatas  retinere,  seu  quibus- 
libet  molestiis  faligare,  sed  omnia  integra  conser- 
venlur  eorum,  pro  quorum  sustentatione  et  guber- 
natione  concessa  sunt  usibus  omnimodis  profu- 
tura. 

Ad  indicium  autem  quod  eadem  monasteria 
B.  Petri  juris  existant,  singulis  annis  tam  to  qnam 
successores  tui  quatuor  solidos  Frisingensis  monetae 
nobis  noslrisque  successoribus  census  nomine  per- 
solvelis. 

Si  qua  sane  ecclesiastica  saecularisve  persona  hu- 
jus  nostrae  constitutionis  paginam  sciens,contraeam 


505 


efistolj:  et  privilegia 


506 


temere  yenire  lenlaverit,  secundo  tertiove  commo-  A  cum  decima  quse  ad  ipsam  pertinet,   et    parochia 


nita,  si  non  reatum  suum  congrua  salisfaclione  cor- 
rexerit,  a  sacratissimo  corpore  ac  sanguine  Dei  et 
Domini  Redemptoris  nostri  Jesu  Chrisli,  aliena  fiat 
atque  in  extremo  examine  disrtictae  ullioni  subjaceat. 
Cunctis  autem  eidem  loco  jura  sua  servantibus  sit 
pax  Domini  noslri  Jesu  Christi,  quatenus  et  hic 
fructum  bonae  actionis  percipiant,  et  apud  districtum 
judicem  praemia  aeternse  pacis  inveniant.   Amen. 


ameUy  ameo.  Bene  Yalete. 


Ego   Innocentius  Catholicse  Ecclesiae  episcopus 
subscripsi. 

Kgo  Conradus  Sabinensis  episcopus  subscripsi. 
Ego  Gerardus  presbyter  cardinalis  tituli  S.  Crucis 
in  Hierusalem  subscripsi. 


totius  villie  et  omnibus  caemeteriis,  necnon  capella 
Sancti  Nicolai,  et  capella  Sancti  Lazari,  ecclesiam 
S.  Petri  de  Vosonc  cum  decima,  ct  terra,  et  omni- 
bus,  quae  ad  ipsam  pertinent^ecclesiam  Santi  Andreae 
de  Darneto  cum  omnibus  suis  perlinentiis  tres  ar- 
pennos  eiiam  vinearum  in  eadem  villa,  ecclesiand 
Sancti  Stephani  de  Marciliaco,  ecclesiam  Sancti 
Sulpitii  de  Lalliaco,  ecclesiam  sancti  Aniani  de 
Boola,  ecclcsiam  Sancti  Joannis  de  Tovers,  et  ca- 
pellam  Sancti  Martini,  quse  est  in  coemeterio  ejus- 
dem  ecclesiae,  ecciesiam  Sancti  Petri  de  Poliaco, 
ecclesiam  sancti  Petri  de  Villecerlo,  ecclesiam 
Sancti  Leobini  de  Pireto  terram  de  Feucis  de  Si- 
suinnai,  terram  Melsdun,  terram  de  Pireto  super 


Kgo  Otto  dUconus  cardinalis   tituli  S.  Georgii  B  Malvara,  terram  de  Castris,  terram  de  Villemani. 

terram  de  Taupennis,  medietatem  molini  de  Porta, 
medietatem  roolini  de  Tovers,  molendinum  de 
Trusseth,  decimam  de  Chosel,  viginti  solidos  in 
pcdagio  de  FirmitateNeberli.  Obeuntevero  tenunc 
ejusdem  loci  abbate,  vel  tuorum  quolibet  successo- 
rum,  nullus  ibi  qualibet  subrcptionis  astutia  seu 
violentia  prseponantur,  nisi  quem  fratres  communi 
assensu  vei  fratrum  pars  consilii  sanioris^  secundum 
Dei  timorem  et  beati  Auguslini  regulam,  proriderint 
eligendum,  qui  ab  Aurelianensi  episcopo  sine  pra- 
vitate  aliqua  consecretur. 

Adjicimus  etiam  ut  nemini  fratrum  liceat  post  fac- 
tam  in  vestra  ecclesia  professionem  absque  tua 
p  licentia  et  capituli  ad  alia  loca  transmigrare,  disce- 
dentem  vero  nullus  audeat  retinere,  .qui  etiam  se- 
cundo  tertiove  vocatus,  si,  quod  absit!  redire  con- 
tempserit,  praelatus  suus  in  eum  canonicam  senten- 
tiam  proferendi  habeat  facultatem,  sed  nec  alicui 
liceal  vobis  invitis  novas  ecclesias  vel  oratoria  in 
parochiis  vestris  construere,  salva  auctoritate  et 
reverentia  S.  Roman»  Ecclesiffi.  Tua  itaque  in- 
terest,  dilecte  in  Domino  fili  Joscfcline  abbas,  divina 
suffraganleclementia,  honeste  vivere,  etfratres  tuos 
si  forle  quandoque  excesserint,  communicato  fra- 
trum  tuornm  consilio  transmutare. 

Decernimus  ergo  ut  nulii  omnino  hominum  liceat 
praefalam  vestram  ecclesiam  perturbare,  vel  ejus 
posscssiones  aufcrre,  ablatas  retinere,  minuere,  seu 


subscripsi. 
Ego  Michael  presbyt.  cardinalis  tituli  S.  Laurentii 

in  Lucina  snbs^ripsi. 

Ego  Albertus  Albanensis  episcopus  subscripsi. 
Ego  Lucas  preshyter  cardinalis  tituli  SS.  Joannis 
et  Pauli  subscripsi. 
Ego  Albertus  Ostiensis  episcopus  subscripsi. 

Ego  Georgius  diaconus  S.  Angeli  subscripsi. 

Data  Lvterani  per  manum  Aimerici  Theodorici» 
S.  Romanae  Ecclesioe  diaconi  cardinaliset  cancella- 
rii,  pridie  Kalendas  Martii,  indictione  tertia,  Incar- 
nationis  Dominicae  anno  millesimo  centesimo  tri- 
cesimo  nono,  pontiBcatus  vero  domni  Innocentii 
papae  secondi  anno  undecimo. 

CDXL 

Privilegium  pro  ecclesia  S,  Gentiani  BalgenHa- 

censi, 

fAnno  1140,  Mart.  6.) 

[GalL  Christ,  VIII,  Instr.  506,  ex  autographo.] 
Innogenlius  episcopus,   servus   servorum   Dei, 
dilecto  filio  Joscbuno  abbali  Sancti  Gentiani  de 
Balgentiaco  ^usque  successoribus  regulariter  sub- 
stituendis  in  perpetuum . 

Inler  caetera  quae  da  cura  universalis  Ecclesiae 
nobis  imminent;  religiosorum  quieti  nos  convenit 
attentius  providere,  qiii  quanto  fragiliores  sumus, 
tanto  magis  eorum  orationibus  indigemus.  Hoc 
nimirum  intuitu,  dilecte  iu  Domino  Josceliue  abbas, 


tuis  postulationibus  clemeiiter  annuimus,  et  eccle-  ^  quibuslibet  vexationibus  moleslare,  sed  omnia  inte 
siam  Saneti  Gentiani,  cui  Deo  auctore  pnBCsse  di-      gra  conserventur  eorum,  pro  quorum  gubematione 


gnosceris,  apostolicae  sedis  privilegio  communimus. 
In  primis  siquidem  statuentes  ut  ordo  canonicus 
secundum  beati  Augustini  regulam  in  vestram  B.  Dei 
Genitricia  Sanctique  Gentiani  ecclesia  institutus, 
perpetuis  temporibus  ibidem  conservetur.  Sancimus 
etiam  ut  quascunque  possessiones,  quaecunque  bena 
idem  venerabilis  locus  impraesentiarum  jusle  ac 
legitime  possidet,  aut  in  futurum  concessione  pon- 
tificuro,  largitione  regum  vel  principum,  obiatione 
fidelium,  seu  aliis  justis  modis,  praestante  Domino, 
poterit  adipisci  firma  tibi  tuisque  successoribus  et 

illibata  permaneant.  In  quibus  haec  propriis  nomi- 
nibas  doximua  exprimenda :  ecclesiara  S.  Firmini 


et  suslentatione  concessa  sunt,  usibus  omnimodis 
profutura.  Si  qua  igitur  ecclesiastica  saecularisve 
persona,  hujus  nostrae  constitutionis  paginam  sciens^ 
conlra  eam  temere  venire  praesumpserit,  secundo 
tcrtiove  commonita,  nisi  reatum  suum  congrua 
satisfactione  correxerit,  indignationem  omnipolentis 
Dei  et  beatorum  Petri  ct  Pauli  apostolorum  ejus  et 
nostrara  incurrat,  et  a  sacratissirao  corpore  et 
sanguine  Dei  et  Domini  redemploris  nostri  Jesu 
Christi  aliena  fiat,  atque  in  extremo  examine  di- 
strictae  uUioni  subjaceat.  Cunctis  autem  eidem  loco 
sua  jura  servantibus  sit  pax  Domini  nostri  Jesu 
Christi,  quatenus  et  hic  fructum  bona;  actionisper- 


507 


mtS^OCENTII  II  PAPiE. 


508 


cipiant,  et  apud  districlum  judicem  prsemia  8eterDfi&' A 
pacis  inveniant.  Amen. 

Ego  Innocentius  calholicse  Bcclesis  episcopus. 

Bgo  Gerardus  presbyter  cardinalis  Sanctse  Grucis 
in  Jerusalem. 

Bgo  Anselmus  presbyter  cardinalis  Sancti  Lau- 
rentii  in  Lucina. 

Bgo  Lictifredus  presbyter  cardiiialis  tit.  Yesli- 
nse. 

Bgo  Lucas  presbyter  cardinalis  tit.  Sanctonim 
ioannis  et  Pauli. 

£go  Guido  sanclee  Homanse  Ecclesise  indignus  sa- 
cerdos. 

Ego  Ivo  presbvter  cardinalis  tit.  Sancti  Laurentii 
in  Damaso. 

Bgo  Crisogonus  presbyter  cardinalis  Sanctae  Pra-  g 
xedis. 

Bgo  Conradus  Sabiniensis  episcopus. 

Bgo  Albertus  Albiniensis  epispiscopus. 

Bgo  Albericus  Ostiensis  episcopus. 

Bgo  Gregorius  cardinalis  Sanctorum  Sergii  et 
Bacchi. 

Ego  Olto  diaconus  cardinalis  Sancli  Georgii  ad 

Yelum  Aureum . 

Ego  Yassalus  diaconus  cardinalis  S.  Eustachii. 

Bgo......  presbyter  Sanctse  Romanse  Bcclesise 

diaconus  cardinalis. 

Bgo  Goizo  sanctae  Romanfie  Bcclesise  diaconus 
cardinalis. 

Rainerius  diacoous  cardinalis  sanctse  Romanse 
Bcolesise.  p 

Data  Laterani  per  manum  Aimerici,  sanctse  Ro- 
man«  Ecclesise  diaconi  cardinalis  ct  cancellarii,  pri- 
die  Nonas  Martii,  lucarnalionis  Domiuicae  anno 
1139,  pontificatus  vero  domni  Innocentii  papse  II 
anno  undecimo. 

CDXLI 

PrivUegium  pro  ecclesia  S.  Nicolai  Miserayensi, 

(Anno  M40,  April.  3.) 

[Gall.  Christ.,  II,  Instrum.,59.1 

Innocentivs  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lectis  in  Chrislo  filiis  Geraldo  priori  de  Miseraico, 
ejusque  f  ratribus  tam  prssentibus  quam  futuris  in 
eodem  loco  religiosam  vitam  professis  in  perpe- 
tuum. 

Qui  religiosos  fovet,  et  piis  eorum  desideriis  D 
laoilem  prsebet  assensum,  gratum  Domino  immolat 
holocauatum.  Eapropter,  dilecti  in  Domino  filii, 
vestris  postulationibus  paterna  benignitate  annui- 
mu8,  et  ecclesiam  Beati  Nicolai  de  Miseraico  in  qua 
divino  vacatis  servitio,  sub  Beati  Petri  et  nostra 
protectione  suecipimus,  et  prsesentis  scripti  privi- 
legio  communivimus,  staluentes  ut  quascunque 
possessiones,  qusecunque  bona  idem  venerabilis 
locus  iuprsBsentiarum  juste  et  canonice  possidet, 
aut  in  futurum  concessione  pontificum,  largitione 
regum  vel  principum,  oblatione  fidelium  seu  aliis 
jnstis  modis  Deo  propitio  poterit  adipisci,  firma  vobis 

(155)  Lege  anno  qmdvagesimo,  qui  respondet  aano 


vestrisque  snccessoribus  illibata  permaneant.  San- 
cimus  etiam  ut  in  eodem  loco  perpetuis  fhturis 
temporibus  enitescat  religio .  interdicimus  etiam  ut 
nulli  omnioo  hominum  fas  sit  de  vestris  laboribus 
quos  propriis  manibus  aut  sumptibus  colitis,  vel  de 
fhictu  vestrorum  animalium  decimas  exigere.  De- 
eemimus  ergo  ut  nulli  omnino  hominum  liceat  prse- 
falam  vestram  ecclesiam  temere  perturbare,  aut 
ejus  possessiones  auferre,  vel  oblatas  retinere,  mi- 
nuere,  seu  quibuslibet  molestiis  fatigare,  sedomnia 
integra  conserventnr  eorum,  pro  quorum  gubema- 
tione  et  sustentatione  concessa  aunt,  usibus  omnimo- 
dis  profutura.  Si  quis  igitur  in  futurum  huic  nostro 
decreto  contraire  prassumpterit ,  indignationem 
omnipotentis  Dei  et  beatorum  Petri  et  Pauli  apo- 
Btolorum  ejus  incurrat  et  excommunicationi  subja- 
ceat.  Conservantes  autem  hsec,  omnipotentia  Dei  et 
eorumdem  apostolorum  benedictionem  et  gratiam 
consequantur.  Amen,  amen,  amen. 

Bgo  Innocentius  Gatholicse  Ecclesise  episc. 

Ego  Conradus  Sabin.  episcopus. 

Bgo  Theoduinus  Sanctse  Rufinse  episcopus. 

Ego  Gerardus  presbyter  cardinalis  S.  Gmcis  in 
Jemsalem. 

Bgo  Albertus  Albanensis  episcopus. 

Ego  Anselmus  presbyter  cardin.  titulo  Sancti 
Laurentii  in  Lucina. 

Bgo  Albericus  Ostiensis  episcopus. 

Bgo  Chriaogonns  presbyter  cardin.  titolo  Sanctse 
Praxedis. 

Bgo    Ramerius  presbyter    cardinalis    titulo    S. 

Priscse. 

Ego  Griso  presbyter  cardin.  tilulo  S.  Cseciliae. 

Bgo  Octavianus  diaconus  cardin.  litulo  S.  Nicolai 
in  Carcere. 

Datnm  Laterani  per  manam  Aimerici,  S.  Romanae 
ecclesise  diaconi  cardinalis  et  cancellarii,  tertio 
Nonas  Apriiis,  indictione  tertia^  Incarnationis  Do- 
minicse  anno  millesimo  centeshno  trigesimo  sexto 
(155)  pontificatus  domini  Innocentii  !I  papse  anno 
undecimo. 

GDXLII 
€anonicorum   Veronensium  possessiones  et  jura 

confirmat. 

(Anno  1440,  April.  16.  ~  Fragmentam.) 

[Ughelli.  Italia  Sacra,  Y,  781.] 

/n  canonicorum  tabulario  reperitur  InnocenHi  II 

diploma  ad  favorem  Gilberti  arehipresb.  ctEterorum- 

quecanonicorum  Ecclesice  Veronensis,  iisdem  omnt- 

no  verbis  conceptum  quibus  Calixti  11  diploma  pro 

iisdem. 

Datum  Laterani  per  manum  Aimerici,  sanctse 
Romanse  Ecclesiae  diac.  card.  el  cancellarii  xviKal, 
Maii,  ind.  iii,  lacarnationis  Dominicae  aniio  1140, 
pontiOcatus  vero  domini  Innocentii  papse  11 
anno  xi. 
undecimo  louocentii  U  indiclioni  terlise. 


EPISTOLiE  ET  PRIVILEGIA. 


610 


.    B 


Ego  iQnoceDtias  GatholiGee  Eoelesi®  episcopus.     A 

Bgo  Caoradue  Sabinensis  episc. 

£go  Theodovinus  episc.  Portuensis,  et  S.  Ru- 
finae. 

Ego  Anselmus  presb.  card.  tit.  S.  Laurent.  in 
Lucina. 

BigoGotifreduspresb.  card.  tit.  S 

Ego  Grisogonus  presb.  card.  tit.  S.  Praxedis. 

Ego  presbyter  de  tiUilo  Pastoris  cardinalis  pre- 
sbyter. 

Ego  W.  Presb.  card.  tit.  S.  Grisogoni. 

Ego  Gozo  prefb.  eard.  tit.  S,  Craeciliae. 

Ego  Gregorius  diac.  card.  SS.  Sergii  et  Bac- 
ehi. 

BgoOtto  diac.  card.  6.  Georgii  ad  Velum  Au- 
reiun. 

Ego  Gerardus  diac.  card.  S.  Marlse  in  Domi- 
nica. 

Bgo  Thomas  S.  R.  E.  diac.  card. 

CDXUII. 

Ecclssue  5.  Frigdiani  Lucemi  ecclesiam  S.  Salva- 
toris  in  Mustolio  cnmmillit^  ea  lege  uf  duodecim 
monetOB  Lucensis  denariiquotannupersolvantur. 

(Anno  1140,  April.  21.) 

[Bullar.  Lateran ,  18.] 

CDXLIV. 

EcclaiamS,  Vincentii  Bergomatem  tuendam  suscipit 
et  ejus  bona  ac  jura  con/irmat. 

(Annoll40,April.  S9.) 

[Lvpus,  Codex  diplom.  Bergam.f  II,  p.  1022,J 

Innocbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei, 
dilectis  filiis  Albbrto  archipresbytero  ejusque  fra- 
tribus  lam  prsesentibus  quam  futuris  in  Pergamensi 
ecclesia  Sancti  Vincentii  canonice  viventibus  in  per- 
petuftm  memoriam. 

Commissse  nobis  apostolicae  sedis  auctoritas  nos 
hortatnr  ut  locis  et  personis  ejus  auxilium  devo- 
tione  debita  implorantibus,  tuitionis  praesidium  im- 
pendere  debeamus.  Quia  sicut  injusta  petcntibus 
nuUus  est  tribuendus  effectus,  ita  legitima  et  justa 
poscentium  non  est  differenda  petitio,  praesertim  eo- 
rum  qui  cum  bonestate  vitse  et  laudabili  morum 
compositione  gaudent  omoipotenti  Deo  deservire. 
Eapropter,  dilecti  in  Domino  filii,  vestris  justis  et  «^ 
rationabilibos  postulationibus  clementer  annuimus, 
et  Beati  Vincentii  martyris  ecclesiam  una  cum 
vestrae  congregationis  coUegio  et  cum  omnibus  ad 
eamdem  ecclesiam  pertinentibus  sub  apostolica 
sedis  tatela  protectioneque  suscipimui,  et  prsesentis 
scripti  pagina  communimus.  Statuimus  enim  ut 
quascanque  possessiones,  qusecunque  bona  in  ec- 
desiisy  oppidis,  villis,  decimis,  et  nundinarum  red- 
ditibos  seu  aliis  rebus,  eadem  ecclesia  impraesentia- 
mm  joste  et  legitime  possidet,  aut  in  futurum  coo- 
cessione  pontificum,  liberalitate  regum  vel  princi- 
pnm,  oblatiooe  fidelium,  seu  aliis  justis  modis 
rationabiliter,  anxiliante  Domino,  poterit  adipisci, 
firma  vobis  veatrisque  successoribus  in  perpetuum 


et  iliibata  permaneant.  Decemimus  ergo  ut,  quandiu 
in  canonicae  disciplinae  observantia  permanseritis, 
nuili  omnino  hominum  liceat  ecclesiam  vestram 
temere  perturbare,  aut  ejus  possessiones  auferre, 
vel  ablatas  retinere,  minuere,  vel  importunis  an- 
gariis  seu  temerariis  vexationibus  fatigare,  sed 
omnia  integra  conserventur  eorum,  pro  fquorum 
guberaatione  et  sustentatione  concessa  sunt,  usibus 
omnimodis  profutura.  Interdioimus  etiam  ut  nec 
episcopo,  nec  archiepiscopo  liceat,  nec  etiam  alicui 
personse  facultas  sit  vestrse  communitatis  bona  in 
proprios  usus  defleciere,  sive  in  beneficium  aliis 
dare,  vel  quibuscunque  aliis  modis  a  prcebenda  fra- 
trum  velcommuni  utilitate  alienare.  Locationesvero 
seu  commutationes  aut  iavestitiones  praedictorum 
absque  communi  fratrum  consilio  nullatenus  perpe- 
trenlur,  nec  hujusmodi  jus  ab  episcopo  vel  personis 
quibuslibet  invadatur,  salv^  tamen  canonica  Catho- 
licoram  episcoporum  Pergamensium  reverentia. 

Si  quis  igitur  in  posterum  archiepiscopus,  epi- 
scopus,  imperator,  rez,  duz,  princeps,  comes  aut 
vicecomes,  sive  quaelibet  ecclesiastica  saecularisve 
persona,  hanc  nostrse  constitutionis  paginam  sciens, 
contra  eam  temere  venire  teotaverit,  secundo  ter- 
tiove  coromonita^  si  non  reatum  suum  congrua 
satisfactione  correxerit,  potestatis  honorisque  sui 
dignitate  careat,  reamque  se  divino  judioio  existere 
de  perpetrata  iniquitate  cognoscat,  et  a  sacratis- 
simo  corpore  ac  sanguine  Dei  et  Dominl  Redem- 
ptoris  nostri  Jesu  Ghristi  aliena  fiat,  atque  in  extre- 
mo  examine  districtse  ultioni  subjaceat.  Cunctis 
autem  eidem  loco  jura  sua  servaotibus  sit  pax 
Domini  nostri  Jesu  Christi,  qualenas  et  hic  fructum 
ibonse  actionis  percipiant,  etapuddistrictumjudicem 
prsemia  seternse  pacis  inveniant,  Amen,  amen, 
amen. 

Bgo  Innocentius  Catholicse  Bcclesise  episcopua 
subscripsi . 

Ego  Conradus  Sabinensis  episcopus  subscripsi. 

Ego  Theodewindus  episcopus  6.  Rufiiase  sub- 
scripsi. 

Ego  Albericus  Ostiensis  episcopus  subscripsi. 

Ego  Anselmus  presb.  card.tit.  Sancti  Laurentii  in 
Lucina  subscripsi. 

Rgo  Wido  sanctce  Romanss  Ecclesiae  indignus  sa- 
cerdos  subscripsi . 

Ego  Ivo  presbyt.  cardinal.  tit.'  S.  Laurentii  in 
Damaso  subscripsi. 

Ego  Grisogonus  presbyt.  cardinal  tit.  Sanctae 
Praxedis  subscripsi. 

Ego  Gregorius  presb.  card.    tit.    Calizti    sub- 

scripsi. 

Ego  Presbit.  (sic)  tituli  Pastoris  cardinalis  pre- 
sbyter  subscripsi. 

Ego  Goi/.o  presbyt.  cardin.  tit.  Sanctse  Csecilie 
subscripsi. 

■go  Gregorius  diacon.  card.  tit.  Sanctorum  Ser- 
gii  et  Bacchi  subscripsi. 


5H 


INNOCENTII  II  PAPiE. 


512 


Kgo  Otto  diac.  card.  Sancti  Georgii  ad  Yelum  A  firma  in  perpeluum  et  illibata  consistant.  la  qttibus 


Aureum  subscripsi. 

£go  Vassaius  diac  card.  Sancti  Eustachii  sub- 
scripsi. 

Ego  Gerardus  diac.  card.  Sanctae  Mariae  in  Domi- 
nica  subscripsi. 

Ego  Oclavianus  diac.  card.  Sancti  Nicolai  in 
Garcere  subscripsi. 

Ego  Thomas  diac.  card.  sanctse  Romanae  Ecciesise 
subscripsi. 

Ego  Guido  sanctsG  Romanse  Ecclesise  diaconus 
card.  subscripsi. 

Dalum  Laterani  per  manum  Aimerici  sanctae  Ro- 
manse  Ecclesise  diacon.  cardinalis  et  canceilarii  iii 
Kalend.  Maii,  indict.   iii,  Incarnationis  Dominicse 


hsec  propriis  duximus  imprimenda  vocabulis  :  in 
archiepiscopatu  Trevirensi  villas  cum  ecclesiis  Be- 
6cha,  Willera,  Drudelinga,  Murmiringa,  Mamhra, 
Daleheim,  Frisinga,  Tavena,  Bergacumappendiciis 
suis,  Emmelde,  Lultrestharra,  Billicha,  Marchidi- 
ctum  cum  appendiciis  suis,  Oldinga,  Schitelinga, 
Mudeuurt,  Mersche,  Liniche  cum  pertinentiis  suis, 
Everlinga,  Voela,  Ham  cum  appendiciis  suis  in  pago 
Bidgowe,  Ralersdor£f,  Buchstat,  Frankingun,  Eb- 
bena,  Metzrich,  Sted*iheim,  Enselinga,  Simonisvilla, 
Meisbreth,  Kenne,  Insula,  Lodquich,  Vallis  cum  ap- 
pendiciis  suis,  Riola,  Lorche,  Poliche,  Decima  eum 
appendiciis  suis,  Martinivilla,  Bumaga  cum  perti- 
nentiis  suls,  Budelbach,  Lovena,  Rivenacha,  Gun- 


anno  1 140,  pontificatus  domni  Innocentii  II  papae  d  derhausen  cum  appendiciis  suis,  Prichena  cum  per- 
anno  xi.  tiQ^D^iis  ^u^^f  ecclesiam  de  Talefaugh,  ecclesiam  de 

Remiche,  ecclesiam  de  Wimerskirche,  t^cclesiam  de 
Lunesdorff,  ecciesiam  de  Cumiciaco,  ecclesiam  de 
Steinsele,  ecclesiam  dc  Schoneberga,  ecclesiam  de 
Betresdorff ;  inarchiepiscopatu  Moguntino  ecclesiam 
Sancti  Christophori  cum  domibus,  et  areolis  in  ipsa 
civitate,  ecclesiam  de  Wyldenstein,  ecclesiam  de 
Gozoluesheim,  ecclesiam  de  Albucha,  ecclesiam  de 
Winheim,  ecclesiam  de  Flancheim,  ecclesiam  de 
Husun.  Item  villas  cum  Suapeheim,  Evernesheim, 
Briccenheim,  Buckenheim,  Esenheim,  Apula  cum 
suis  appendiciis,  Scberingesfeld,  Mammeldal,  Sie- 
mera ;  in  archiepiscopatu  Coloniensi,  Oxesheim  cum 
ecclesia,  Leccenic  cum  ecclesia,  Buddelar,  et  Bar- 
willere  cum  ecclesia  et  appendiciis  suis» ;  in  episcopatu 

Leodiensi  Aselbrunna  cum  ecclesia,  Curmeringa, 
Fractura  ;  in  episcopatu  Metensi,  in  ipsa  civitate 
domos  cum  areolis,  vineis  ct  agris ;  ecclesiam  de 
Theodonisvilla  cum  quinque  mansis,  Wilre  cum 
ecclesia,  ecclesiam  de  Lutzelkirche,  Bisanga  cum 
ecclcsia  et  suis  pertinentiis,  Wirl^kircha  cum  eccle- 
sia,  Tincheris,  Vriulcurt,  Vkenishem  ;  piscationem 
quoque  Roveri  fluvii,  et  vennam  in  co  constructam 
vobis  nihilominus  cooHrmamus.  Ecclesias  insuper, 
et  alias  possessiones  ad  pra^fatam  abbatiam  perti- 
nentes  cum  decimis  et  dotibus  suis,  et  cunctas 
saiicas  decimationes,  quas  in  usus  hospitum,  pan- 
perum  et  peregrinorumfelicis  memoriae  prsedecessor 
noster  Leo  papa  vestro  monasterio  habendas  con- 
cessit,  vobis  nihilominus  confirmamus.  Libertatem 
etiam  a  Romanis  pontiQcibus,  et  religiosis  regibus, 
sive  imperatoribus  monasterio  vestro  colUtam,  in- 
violatam  servari  deceniimus,  ut  videlicet idem  locus 
nuUi  unquam  sedi  v.el  Ecclesiu^  subdatur,  sed  sub 
8anct(e  Romanae  Ecclesise  jure  et  patrocinio,  ei  im- 
peratorum  mundiburdio  seu  tuitione  consistens 
ea  libertate  et  immunitate  fruatur  qunm  idem  mona- 
sterium  a  Romanis  pontiHcibus  ct  imperatoribus 
noscitur  habuisse.  Nulla  etiam  cujuslibet  digaitatis 
persona,  nisi  a  te  vel  tuo  quolibet  succcssore  invi- 
tala,  infra  praefatum  monasterium  quidquam  pro 
suo  libitu  audeal  ordinare  vol  ausu  tem^^rario  excr- 
cerc.  Obeun^e  verote  ejusdem  loci  abbate,  vcl  tuo- 


CDXLV. 

MonasteriiS.Maximini  Trevirensisiutelam  suscipit 
possesfionesque  confirmat. 

(Anno  il40,  Maii  6.) 

[HoNTHEiM,  Hist,  Trevir.  diplom.,,  1,  543.] 
Innocentius   episcopus,    servus   servorum  Dei, 
dileclo  Hlio  Sigero  abbati  monasterii  S.  Maximini, 
quod  in  suburbio  Trevirensi  situm  esl,  ejusquo  suc- 
cessoribus  regulariter  substituendis. 

Incomprehensibis  et  ineffabilis  divinae  miseratio 
potestatis  nos  hac  providentiae  ratione  in  aposto- 
licae  sedis  administratione  constituit,  ut  paternam 
de  omnibus  Ecclesiis  sollicitudinem  gerere  stu-  G 
deamus.  Siquidem  sancta  Romana  Ecclesia,  quae  a 
Deo  sibi  concessum  omnium  Ecclesiarum  retinet 
principatum,  tanquam  diligens  et  mater  singulis,  ut 
debet,  Ecclesiis  inslanli  vigilantia  providere.  Ad 
ipsam  enim,  quasi  ad  eaput,  et  matrem,  ab  omnibus 
est  concurrcndum,  ut  ejus  visceribus  nutriantur, 
auctoritate  defendantur,  et  a  suis  oppressionibus 
releventur.  Condecet  igitur  ut  ecclesiae  et  venera- 
bilia  loca,  maxime  qusead  specialejusetsingularem 
proprietatem  sanctae  Ecclesiae  (cui  Deo  auctoreser- 
vimus)  spectant,  specialioris  praerogativae  sortiantur 
honorem,  et  apostoHcae  auctoritatis  munimine 
roborentur.  Quamobrem,  dilecte  in  Domino  HIi, 
Sigere  abbas,  tuis  ac  tuorum  fratrum  justis  poslula- 
tionibus  clementius  inclinali,  ad  instar  praedecesso-  pi 
rum  nostrorum,  sanctae  recordationis  Gregorii, 
Agapiti,  Joannis  ;  item  Joannis,  et  Leonis  noni, 
Romanorum  pontiHcum,  beati  Maximini  mona- 
sterium,  cui  auctore  Domino  pracsides,  sub  aposto- 
licae  sedis  tutela  et  proteclione  suscipimus,  et  prae- 
senti  privilegio  communimus.  Statuimus  enim  ut 
quascunque  possessiones,  quaecunque  bona  in  ec- 
clesiis,  villis,  terris,  cuitis  vel  incultis  seu  aliis 
rebus  eidem  monasterio  impracsentiarum  juste  et 
legilime  possidet,  aut  in  futurum  conccssione  ponti- 
ficum,  iiberalitate  regum,  imperatorum  vel  princi- 
pum,  oblatione  Hdelium,  seu  aliis  juslis  modis,  Deo 
propilio,  poterit  aJipisci,  tibi  tuisque  successoribus, 
ac  fratribus  inibi  Dominopro  tempore  famulantibus, 


5i3 


EPISTOLiE  ET  PRIVILEGIA. 


5U 


B 


rum  quolibet  successoruni,  nullus  inibi  qualibet  A 
ftubreptionis  astutia  seu  violentia  praeponalur,  nisi 
quem  fratres  communi  assensu,  seu  pars  consilii 
saoioris,  seeundum  Dei  timorem  et  beati  Benedicti 
Regolam,  prseviderint  eligendum.  Sane  sepuUuram 
ipsioa  loci  liberam  esse  concedimus,  ut  eorum,  qui 
se  illic  sepeliri  deliberaverint  devolioni  (iiisi  forte 
excommobicati  sint)  nullus  obsistat.  Decernimus 
ergo  ut  nulli  unquam  ecclesiasticse  saecularive 
persons  liceat  praefatum  vestrum  monasterium  te- 
mere  pertorbare,  aut  ejus  possessiones  auferre  vel 
ablatasretinere,  minuere,  sive  quibuslibet  fatigare 
molestiis,  sed  omnia  integra  conserventur  eorum, 
pro  qoorom  gubernatione  et  sustentatione  concessa 
sont,  usibos  omnimodis  profutura.  Si  qua  igitur  in 
posterom  ecclesiastica  saecularisve  persona,  banc 
nostrae  constitutionis  paginam  sciens,  contra  eam 
yenire  tentaverit,  secundo  tertiove  commonita,  nisi 
reatom  suum  congrua  satisfactionne  correxerit,  po- 
testatis  honorisque  sui  digoitate  careat,  reamque  se 
divino  judicio  existere  de  perpetrata  iniquitate  co- 
gnoscat,  et  a  sacratissimis  corpore  et  sanguine  Dei 
et  Domini  Redemptoris  nostri  Jesu  Christi  aliena 
fiat,  atque  in  extremo  examine  districtae  ultioni  sub- 
jaceat.  Cunctis  autem  eidem  ioco  sua  jura  servan* 
tibus  sit  pax  Domini  nostri  Jesu  Cbristi,  quatenus 
et  hic  fructum  bonse  actionis  percipiant,  et  apud 
supremum  judicem  praemia  seternse  pacis  inveniant. 
Amen,  amen,  amen. 

Bgo  lunocentius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus. 

Ego  Anselmus  presbyter  cardinalis  tiluli  S.  Lau-  G 
rentii  in  Lucina. 

Ego  Chrisogonus  presbyter  card.  lit.   S.  Praxe- 
dis. 

Bgo  Iv«  card.   presbyter  S.   Laurentii  in   Da- 
maso. 

Ego  G.  G.  card.  presbyter  lit.  Sancti  Calixti. 

Ego  Ribaldus presbyter  card.  tit.  S.  Anastasiae. 


Ego  Wido  presbyter  card.  tit.  S.  Chrisogoni. 
Ego  Presbiter  tit.  Pastoris  cardinalis  presbyter. 
Ego  Goizo  presbyter  card.  tit.  S.  Caecilise. 
Ego  Conradus  Sabiniensis  episcopus. 
Ego  Theodevinus  Sanctae  Rufinae  episcopus. 
Ego  Alberius  Albanensis  episcopus. 
Ego  Gregorius  diaconus  card.  Sanctorum  Sergii 
et  Bacchi. 

Ego  Albericus  Ostiensis  episcopus. 
Ego  Otto  diaconus  card.  L.  Georgii  ad  Velum 
Aureum. 

Ego  Vasallus  diaconos  card.  S.  Eustachii  juxt 
templum  Agrippae. 

Ego  Ubaldus  diaconus  card.  S.  Mariae  in  Via 
Lata. 

Ego  Octavianus  diaconus  card.  S.  Nicolai  in  Car- 
cere. 

Ego  Guido  aanctae  Romanae  Ecclesiae  diaconus 
cardinalis. 

Datum  Laterani  per  manum  Aimerici,  sanctae  Ro- 
manae  Ecclesiae  diaconi,  cardinalis  et  cancellarii, 
sccundo  Nonas  Maii,  indictione  tertia,  anno  Incar- 
nationis  Dominicae  M40,  pontificatus  vero  domini 
Innocentii  secundo  papae  anno  undecimo,  etc.  (456). 

CDXLVI 

Ad  Alberonem  archiepiscopum  Trevirensem.  Jubet 
ut  monasterium'S .  Maximiniinordinem  reducat, 

(Anno  1140,  Maii  8.  ) 
[WuRTVEiN,  Nova  subsidiat  IX,  p.  202.] 

Inhocsntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 
nerabili  fratri  Albbroni  Trevirensi  archiepiscopo, 
apostolicae  sedis  legato,  salutem  et  apostoHcam  be* 
nedictionem. 

Laboribus  tuis  afTectione  paterna  compatimur, 
et  in  quibus  secundum  Deum  possumus  opem  et 
consilium   tibi    tanquam  charissiroo    fratn  nostro 


(156)  Qna  ratione  praesens  bulla jper  monachos  sub- 

repta  fuerit,  sequentibus  refert  Baldericus  in  Vita 

Aiber.  •  Eoigiturtempore,  cum  vacaret  ecclesia  S. 

Maximini  pastore,  eiegerunt  monachi  abbalem  mo- 

nacbum  quemdam  de  Ecclesia  Leodiensi,  fratrem 

quorumdam,   qui  consiliarii  erant  comitis  Namur- 

cen?is,  ideo,  ut  illorum  consiliis  acrius  in  furorem 

suum  comes  quolidie  accenderetur;  auem  Romam 

magnis  sumptious  duceotes  contra  voluntatem  ar-  D 

chiepiseopia  D.  papa  Innocentio  fecerunt  benedici 

in  aobatem,  et  admiratae  sunt  turbae  de  tam  subita 

rerum  mutatione,  scilicet,  auod  Romana  Ecclesia 

talem  tantumque  virum  (Alberonem)  tam  graviter 

molestavit,  qui  tot  labores  totque  pencula  pro  ipsa 

sustinuerat,  et  qui  tam  nuper  in  tanta  gratia  apo- 

stolicae  sedis  ezstiterat,  et  qui  pro  papa  Innocentio 

Lothario  regi  intantum   se  opposuerat  in  expedi- 

tiooe  supradicta,  quod  ipse  archiepiscopus  et  rex 

ab  iovicem  nonsereno  vultudiscesserent.  Praeterea 

tempore  hujus  guerrae,  quae  erat  inter  archiepisco- 

pom  et  comilem  (Namurcensem)  fratres  de  ecclesia 

uooHuentina  (S.  Eiorini)  eum  quoque  investare  cce- 

perunt.  Praepositum  enim  contra  voluntatem  elege- 

nmt  virom  nobilem  D.  Ludovicum  de  Isenburg, 

com  qoo  Romam  magnis  sumptibus  pergentes,  lil- 

terat  apostolieas  retoierunt»  D.  archiepiscopo  suae 


voluntati  contrarias,  auas  cum  D.  archiepiscopo  io 
synodo  residenti  obtuiissent,  ipse  ex  animi  commo- 
tione  ipsas  in  terram  dejecit.  Unde  apud  D.  papam 
Innocentius  accusatus,  ab  ipso  est  vocatus  ad  diem 
praescriptum,  et  cum  ad  diem  non  venisset,  episco- 
pali  est  officio  suspensus.  Haec  maia  omnia  venerunt 
simul  super  illum,  et  de  omnibus  bis  liberavit 
eum  Dominus,  Romam  enim  veniens  eftecit  quod 
abbas  S.  Maximi  obedientiam  ei  promisit,  etjura- 
mento  ei  fidelitatem  fecit,  et  electionem  Confluenti- 
norum  cassavit.  «  Sigeri  abbatis  juramentum,  ar- 
chiepiscopo  praestitum,  in  pervetusto  metropolitanae 
bibhothecae  (quae,  eheu  1  hodie  non  existit  amplius) 
Evangeliorum  codice,  quo  singulorum  archidicscesis 
Trev.  abbatum  obedientiae,  archiepiscopo  praestitae, 
insertae  erant,  his  verbis  legit  Browerus.  Ann,  Trev 
iib.  XIV.  II.  44.  Ego  Seyherus  abbas  S,  Maximini 
promitloobendientiamfrevirensis  Ecclesioi  sedi.et 
tiblAlberoniDeigralia  Trevirensium  archiepiscopo 
ettuis  successoribus  Catholicis  in  perpetuum  salvo 
proposito  ordinismei.  Ut  autemeo  tandem  deveoi- 
retur,  et  quod  obreptitie  impetratum  rescinderetur, 
S.  Bernardus  binas  epistolas  dedit  ad  lonocentium 
papam  {epp,  179  et  180  Bemardi) ;  quas  suo  non 
caruisse  enectu,  pontificia  confirmatio  20  Decem- 
bris  hoc  anno  secuta  demonstrat. 


515 


INNOGBNni  II  PAF^ 


816 


libenter  impedimus  (157).  Sdre  te  quidem  volumus, 
quod  abliatem  Sancti  Maxiroini  (158)  accepla  securi- 

tate,  ut  de  caosa,  pro  qtia  excommunicatus  fuerat, 
mandatis  nostris  obediat,  absolvi  fecimus,  absolu- 
tum  vero  ad  tuandtscretionem  remittentes,  viva 
voce  sibi  prsecipimus  ut  tibi  tanquam  proprio  ar- 
2faiept9eopo  obedientiam  et  reverentiam  cum  humi- 
litate  exbibeat.  Tua  itaque  interest,  ad  reforman- 
dam  in  eodem  monasterio  religionem  studiose  im- 
pendere,  et  ad  pacem  et  tranquillitatem  ipsius  loci 
et  fratrum  ibidem  Domino  servientium  propensius 
operam  dare  (159).  Eleetionem  quam  cleriei  Sancti 
Florini  de  Moguntino  prseposito  contra  SS.  Patrom 
decreta  fecerant,  non  approbavimus  ;  propterea 
quod,  sicut  prsecepimus,  Henricus  comes  Namurcen- 
sis  episcopatum  tuum  rapinis  et  incendiis  vastaverit 
per  prsesentia  tibi  scripta  mandamus,  quatenus 
ipsum  ab  ecclesiae  tuse  infestatione,  et  tua  desistere 
et  de  damnis  et  illatis  injuriis  satisfacere  .diMricte 
commoneas,  cum  censura  exercens.  Nos  autem 
sententiam  quam  in  eiim  canonice  promulgaveria, 
auctore  Domino  ratam  habebimus  (160). 
Datum  Laterani  viii  Idus  MAii. 

CDXLVII. 

Ad  Henricum  Senonensefn  et  Rainaldum  Remensem 
episcopoSy  et  Bemardum^abbatem  Clarasvallensem. 
—  De  Abaslardo  et  Amaldo  de  Brixia  damnatis, 
etmonasterio  includendis,  librisgue  eorum  com* 

burendis . 

(Anno  1140,  JuL  16.) 
[Mansi,  ConciL,  XXr,  564.] 
Innogbntius  episcopus,  servns  servorum  Dei,  ve- 
nerabilibus  fratribus  Hbneico  Senonenai,  Rainaldo 

Remensi,  archiepiscopis,  eorumque  suffraganeis, 
et  charissimo  in  Gbristo  filio  BsaNARDo  Clarse- 
vallensi^  abbati,  salutem  et  apostolicam  benedi* 
ctionem. 

Testante  Apostolo  (Ephes,  iv),  sicut  unus  Deus, 
una  fides  esse  dignoscitur,  in  qua  tanquam  immo- 
bili  fundamento,  praeter  quam  nemo  aliud  potest 
ponere,  fiirmitas  Catbolicae  Ecclesi»  inviolata  con- 
sistit.  Inde  est  quod  B.  Petrus  apostolorum  prin- 
eeps  pro  eximia  hujus  fidei  confessione  audire  me- 
ruit :  Tu  es  Petrus  et  super  hanc  petram  asdificabo 
Ecclesiam  meam(Matt.  xvi).  Petram  utique  firmi* 
tatem  fidei,  et  Catholicae  unitatis  soliditatem  mani- 
feste  designans.  Hsec  siquidem  est  inconsutilis  tu- 

(157)  Hse  lunocentii  U  litterae  indigitant  impensos 
AJberonis  archiepiscopi  labores  pro  abbatia  S. 
Maximini.  domestici  ffubematoria  imperitia  male 
fiactuante  melioribua  leffibus  aatringenda,  subla- 
toque  intestino  dissidioaa  consensionem  pacemque 
revocanda. 

(loS)  Fuit  ia  Gerardos,  tette  scriptore  vetere,  sui 

1>rofusu8,  lacriaue  peculii  prodigus,  non  contentus 
attfundia  S.  Maximhii  in  usus  vertisse  profanos, 
magno  cnm  vitse  ac  profesaionis  de  deoore  ccnnolHi 
bona  decoquens,  res  fortunasque  palam  dilapidans. 
(159) Hic  Gerardos,  atfandem  saperet  ab  AJberone 
^viua  fiiit  monitua,  el  oppngnatos ;  ubi  vero  pertina- 
ciam  retinuit,  honore  damilraa,  brevi  rebus  huma^ 


A  nica  Redemptoris  nottri,  aaper  qaam  militea  aortiti 
suni,  sed  eam  dividere  minime  potuerunt.  Contra 
qnam  in  initio  fremuerunt  gentea,  et  populi  medi- 
tati  sunt  inania ;  astiterunt  reges  terrae,  et  princi- 
pes  convenerunt  in  unum.  Yerum  apostoli  duces 
Dominici  gregis,  et  eorum  succeaaorea  apostolici 
viri,  ardore  charitatis  et  zelo  rectitodlnia  soceenai, 
fidem  defendere,  et  eam  in  cordibus  populorum 
proprii  sanguinis  effusione  plantare  non  dubitave- 
runt.  Demum  cessante  perseeotorum  rabie,  impe- 
ravit  ventis,  et  facta  est  in  Ecclesia  tranqoilitaa 
•  magna.  Sed  quia  hostia  humani  generia  semper 
circuit,  quserens  quem  devoret,  ad  expugnandam 
sinceritatem  fidei,  fraudolentam  hnreticomm  fal- 
laciam  subinduxit.  Contra  qoaa  veri  Ecdeaiarom 

B  rectores  viriliter  insurgentea,  eorom  prava  dogmata 
cum  ipsorum  auctoribuB  condemnaront,  in  magna 
nimque  Nicflena  synodo  Ariua  bfleretieus  eal  dam- 
natus.  Constantinopolitana  synodos  Maniohsom 
[f.  Macedonium]  b«ereticom  debita  sententia  con- 
demnavit.  In  Bphesina  synodo  Nestorios  condignam 
sui  erroris  condemoationem  recepit.  Chalcedoneii- 
sis  quoque  synodus  Nestorianam  hseresim  el  Buty- 
chianam  cum  Dioscoro  et  ejus  complicibua  jostia- 
shna  sententia  confutavit.  Marcianus  prteterea, 
lieet  laicus,  Christianissimus  tamen  imperator, 
Catholicse  fidei  amore  succensus,  praedecessori  no- 
stro  sanctissimo  papse  Joanni  scribens,  adversos 
eos  qui  sacra  mysteria  profanare  conlendunt,  inter 
c«tera  sic  loquitnr,  dicens:  v  Nemo  clericos,  vel 

n  alterius  cujuslibet  conditionis,  de  fide  Chnstiana 
publice  conetur  in  posterum  tractare.  Nam  i^juriam 
facit  jndicio  reverendissimse  synodi,  si  qois  semel  jodi- 
cata  et  recle  disposita  revolvere  et  iterom  diapotare 
contendit:  et  in  contemptores  higus  legis,  tanqo&m 
in  sacrilegoa,  poena  non  deerit.  Igitor  &i  quis  cleri- 
cus  erit,  qui  publice  tractare  de  religione  anaoa 
fuerit,  a  consortio  clericorum  removebitur.  »  Do- 
lemus  autem  quoniam,  sicut  litterarum  veatrarum 
inspectione  et  missis  a  fratemitate  vestra  nobis 
errorum  capitulis  cognovimus,  in  novissimis  die- 
bus,  quando  inatant  periculosa  tempora,  magistri 
Petri  Abselardi  perniciosa  doctrina,  et  prsedictorum 
hfleresea,  et  alia  perversa  dogmata  Catholicae  fidei 
obviantia,  pullulare  coeperunt.  Verum  in  hoc  ma- 

D  xime  consolamur,  et  omnipotenti  Deo  gratias  agi- 
moa,  quod   in  partibos  vestris  pro  patribus  talea 

nis  exceisit  {Chron.  Spanheim,), 

(150)  Henricns  Hamurcensis  episcopus,  Walrami 
fllius,  qui  Conradi  Lutzelburgensis  ducta  filia, 
noptias  conoiliante  Alberone.  ejus  provincise  comi- 
tatum  aliaque  beneficia  clientelaris  beneficii  nomine 
obtinebat  at)  ecclesia  Trevirensi.  Is  vero  religionis 
oMitus  bellique  avidus  Treviros  hostiliter  invadit. 
Postqoam  igitor  de  pace  com  eo,  sed  irrito  ineiepto, 
agitata,  omnia  potius  alia,  quam  otium  spe«> 
ctare  comitem  appamit,  Albero  ad  vim  deniqoe 
transiit  et  comitis  exemplo  per  expeditionea  parvas 
pleromque  crebris  incursionibus  tantam  vastitatem 
reddidit,  ut  nuUum  reapirandi  apatium  comiti  relin- 
qoeret  (Bitoimiim,  ilnna/.  Trmren$.,  t.  U,  p.  3f). 


'. 


517  EPISTOUB  BT  PRmLEGU. 

filios  8u&cilavit,  el  in  tempore  apostolatus  nosiri  ia  A 
Ecdesia  sua  tam  praeclaros  voluit  esse  paslores, 
qui  novi  haerelici  sludeant  calumniis  obviare,  et 
immaculatam  sponsam  uni  viro  virginem  caslam 
exhibere  Chrislo.  Nos  itaque  quiin  calhedra  S.  Pe- 
tri,  cui  a  Domino  dictum  est :  Et  tu  aliquando  con- 
versus  can/irma  fratres  tuos  (Luc ,  xxii),  licet  in- 
d^,  rcsidere  conspicimur,  comraunica.lo  fratrum 
nostromm  episcoporum  cardinalium  consilio,  desti- 
nala  nobis  a  vestra  discrelione  capitula,  et  universa 
ipsius  Pelri  dogmaU,  sanctorum  canonum  auctori- 
tate,  cum  suo  auctore  damnavimus,  eique  tan- 
quam  habrctico  perpetuum  silentium  imposuimus. 
Universos  quoque  erroris  sui  sectatores  et  de- 
fensores,   a  fidelium  consortio  sequeslrandos,   et 


51» 


CDL. 


Ecclesiam  Pomeranensem  tuendain  suscipii.  Sedem 
episcopalem  jubei  in  civitate  WolHnenii  esse,  be- 
naque  Ecclesias  confirmat . 


(Anno  1140,  Oct.  14.) 
[LuDBViG,  Script»  rer,  Germam,,  II,  535.] 

InnoceStius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 
nerabili  fratri  Adblberto,  Pomeranorum  episcopo 
ejusque  successoribus  canonice  substituendis  in  per- 
petuum. 

Ex  commisso  nobis  a  Deo  apostolatus  ofiicio,  fra- 
Iribus  nostris,  tam  vicinis  quam  longepositis,  paterna 
nos  convenit  provisione  consulere  et  in  ecclesiis  in 
quibus  Domiao  militare  noscuntur,  suam  justitiam 


cxcommunicationis  vinculo  innodandos    esse  cen-      conservare,  ut  quemadmodum,  Domino  disponente. 


semus. 
Datom  Laterani  xii  KaL  Augusti. 

CDXLVIII. 

Ad  Samsonem  Retnensem,  Uenricum  Senonensem, 
episcopos,  el  Bemardum  abbatem  Claratvallensem. 
—  De  kbcelardi  et  Amaldi  damnatione. 
(Anno  1140.  Jul.  16.) 
[Manbi,  Con«L,  XXI,  565.1 
Innocbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 
nerabilibus   fralribus  Samsoni  Remensi,    Hbnrico 
Senonenei  archiepiscopis,  et  charissirao  in  Cbristo 
filio  Bbbnardo  Claraevallis  abbati,  salutem  et  apo- 
st^Ucam  benedictionem. 


patres  vocamur  in  nomine,  ita  nihilominus  com- 
probemur  in  opere  hujus  rei  gratia,  venerabilis 
frater  Adelberte  episcope,  tuis  justis  postulationi- 
bus  clementer  annuimus,  et  commissam  tibi,  Po- 
meranensem  Ecclesiam  sub  beati  Petri  et  nostram 
protectionem  suscipimus,  et  praesentis  scripti  pri- 
vilcgio  communimus,  statnentes  ut  in  civitate  WoU 
linensi,  in  ecclesia  B.  Alberti,  episcopalis  sedes  per- 
petuis  temporibas  habeatar.  Pretcrea  quecunque 
bona,  quascunquc  possessiones  eadero  ecclesia  in- 
pnesentiarum  justc  et  legitimc  possidet,  aut  in 
futurum  concessione  pontificum,  largitione  regnm 
vel  principum,   obiatione  fidolium,  vel  aliis  justis 


modis,    Deo  propilio  poterit  adipisci,    tirma  tibi 

Per  praesenlia  scripla  fraternitali  vestra  manda-      ^^j  succesoribus   et  illibata  permaneant.    In 


mns  quatenus  Pelrum  Abalardum  el  Arnaldum  de  G  .^^^  ^^  ^^^^.^  duximus  expUcanda  vocabulis 
Briaia.  perversi  dogmatis  fabricatores,  et  Calho-  ^.^^^.^^^  civitetem  ipsam  Wollin  cum  foro  et  ta- 
lic«fideiimpugnatores,inreligiosisIocis,  ubivobis  ..._.„. 

mclius  visum  fueril,  separatim  faciatis  includi,  et 
libroscrroriseorum,  ubicunque  reperti  fuerinl,  igne 


eomban. 

Data  Laterani  xvii  Kalendas  Augusti. 

Transeripta  ista  nolite  ostendere  cuiquam,  do- 
ncc  ips»  litterae  in  Parisiacensi  coUoquio,  quod 
prope    est,    praesentatae    fuerinl    ipsis    archiepi- 

seopis. 

CDXLIX. 

Ad  Segnicretium  presbyteru-n  et  socios  ejus  in  ca- 
pella  5.  Salvatoris  Domino  servientes. 

(Anno  1140,  Sept.  20.) 
[BaLOT.,    mscelL,   IV,   59«.] 

Innocbntius  cpiscopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lcctis  filiis  Sbgnioretto  presbytero  et  seciis  ejus, 
incapella  S.  Salvatoris  in  Muslolio  Domino  ser- 
vicntibns,  salutcm  et  apostolicam  benedictionem. 

S.  Salvatoris  capellam  quae  beati  Petri  juris  exi- 
stit  cum  omnibus  suis  appendiciis  Jer.  prioriS.  Fri- 
diani  et  fratribus  ejus  commi&imus.  Quocirca  per 
pnescntia  vobis  scripla  mandamus,  et  mandando 
praBcipimufl  qnatcnus  absque  contradictione  ali- 
qoa  obcdientiam  et  reverentiam  eis  humiliter  de- 
feralis. 

Dil»  Itaiii  Tjbcriffl  xu  Kal.  Oetobris. 


berna  et  suis  omnibus  appendiciia  ;  Dymin,  Trebo- 
ses,  Chozk,  Wollgast,  Huzon,  Grosswin,  Piritc, 
Stargard,  cum  villis  et  eorum  appendiciis  omnibns ; 
Steltin,  Camin  cum  taberna,  foro  et  eorum  appen- 
diciis  de  lota  Pomerania  usque  ad  Lcbam  fluvium, 
de  unoquoque  aranle  duas  mensuras  annonae,  et 
quinque  denarios  decimam,  fori  quod  dicitur  Si- 
cbem.  Decernimus  ergo  ut  nec  regi  nec  duci  seu 
alicui  hominum  liceat  praBfatam  ecclesiam  temerc 
perturbarc,  aut  ejus  posscssiones  auferre,  autablatas 
retinerc,  imminuere,  seu  quibuslibet  fatigare  mo- 
lestiis  :  sed  omnia  integra  conserventur  eoram, 
pro  quorum  gubemotione  et  sustenlatione  con'- 
^  cessa  sunt,  usibus  omnimodis  profutura.    Si  qua 

sanc  in  postemm  ecolesiastica  saecularisve  persona, 
hanc  nostrae  constitutionis  paginam  sciens,  contra 
eam  temere  venire  tentavcrit,  secundo  tertiovc 
commonila,  nisi  reatum  suum  congrua  satisfactione 
correxerit,  privationem  honoris  potestatisque  suae 
patiatur,  reamque  se  divino  judicio  existere  de 
perpelrata  iniquitate  cognoscat,  et  a  sacratissimo 
corpore  et  sanguine  Dei  ac  Domini  nostri  Jesu 
Christi  aliena  fiat,  atque  in  extremo  examine  distri- 
ctae  subjaceat  ultioni.  Cunctis  autem  eidem  loco 
sua  jura  servantibus  sit  pax  Domini  nostri  Jesu 
Christi,  quateaus  et  hic    fructum  bonae  actionis 


S19 


INNOCENTn  II  PAPiE 


520 


aetern»  pacis  inveDiant. 

Datum  Trans-Tyberim  per  manum  Aymerici, 
S.  Romanae  Ecclesise  diaconi  cardinaYis  et  cancel- 
larii,  secundo  Idus  Octobris,  indictione  quarla,  In- 
carnalionis  Domini  1140,  pontificatus  yero  domni 
Innocentii  papae  secundi  anno  undecimo. 

CDLI. 

Ecclesice  Pennensis  possessiones,  petente  Grimaldo 

episcopo  confii^mat, 

(Anno  1140.  Ocl.  27.) 

[Ughblli,  Ualia  sacra,  1, 1119.] 

Innocbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei, 
ven.  Fr.   Grimaldo  Pennensi  episcopo,    ejusque 


tuum. 


accipiant,    et  apud    districtum    judicem  praemia  A  usibus  omnimodis  profuturt.  Si  qua  igitur  in  futu- 
„.  -•_  •        i-_.  j,^^  ecclesiastica  vel  sscularis  persona,  hanc  nostriB 

constitutionis  paginam  sciens,  contra  eam  temere 
venire  tentaverit,  secundo  tertiove  commonita,  nisi 
satisfdctione  congrua  emendaverit,  poteAtatis  bono- 
risque  sui  dignitate  careat,  reamque  se  divino  ju- 
dicio  existere  de  perpetrata  iniquitale  cognoscat, 
et  a  sacratissimo  corpore  et  sanguine  Dei  et  Domini 
nostri  Jesu  Christi  aliena  fiat,  atque  in  extremo 
examiue  districtae  ultioni  subjaceat.  Cunctis  autem 
eidem  loco  justa  servantibus  sit  pax  Domini  nostri 
Jesu  Cbristi,  quatenus  et  hic  fructum  bonse  actionis 
percipiant,et  apud  districtum  judicem  praemia  setemsB 
pacis  inveniant.  Amen,  amen,  amen. 

...  Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesise  episcopus 

successoribus  canonice     substiluendis    m  perpe-      subscripsi. 

Ego  Conradus  Sabinen.  episcopus  subscripsi. 

Fgo  Geraldus  presb.  card.  lit.  S.  Crucis  in  Hieru- 
salem  subscrip, 

Ego  Petrus  card.  titul.  Pastoris  subsc. 

Ego  Guizo  presb.  cardin.  S.  Caeciii»  subsc. 

Ego  Gregorius  diac.  card.  tit.  SS.  Sergii  et  Bae- 
chi  subscripsi. 

Ego  Oclavianus  diaconus  card.  S.  Nicolai  in  Car- 
cere  subscripsi. 

Ego  Thomas  S.  R.  E.  diac.  card.  subs. 

Datum  Laler.  per  manns  Aymerici  S.  R.  E.  diac. 
card.  et  cancellarii,  vi  Kalend.  Novemb.,  indict.  iv, 
Incarnat.  Dom.  anno  1140,  pontificatus  vero  dom. 
Innocenlii  papse  II,  anno  xi. 

CDLII. 

Moniales  Crisenonis  a  dominatione  Molismi  laudante 

papa  liberantur. 

(Anno  1140,  Nov.  1.) 

[GalL  Christ,,  XII,  Instrum.  112.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 

lectaa  filia'  Adalin.£  abbatissae  Crisenonis  et  cunctis 

ejusdem  loci  sororibus,   salutem  et  apostolicam  be- 

nedictionem. 

Tam  ex  prsesentium  latoris  relatione  quam  ex  lit- 
teris  filii  nostri  G.  illustris  Nivernensium  comitis,vo8 
et  locum  vestrum  cum  appendiciissuisajugoet  do- 
minatione  Molismensium  monacborum  penitus  abso- 
lulas  esse  audivimus  et  gratum  habuimus,  el  quid- 
quid  a  dilectis  filiis  Hu.  bonse  memorias  tunc  Autis- 


Sicut  injusta  poscentibus  nullus  est  tribuendus 
effectus,  ita  legitima  postulantium  non  est  diffe- 
renda  petitio.  Eapropter,  dilecte  in  Domino  frater 
Grimalde  episcope,  preces  tuas  rationabiles  cle- 
menter  admisimus,  et  ecclesiam  B.  Marias,  et  glo- 
riosi  Christi  martyris  ac  levitae  Maximi  praesenlis 
scripti  privilegio  communimns,  statuentes  ut  quas- 
cunque  possessiones,  quaecunque  bona  eadem  ec- 
clesia  inprsesentiarum  juste  et  canonice  possidet, 
aut  in  futurum  concessione  pontificum,  largitione 
regum  vel  principum,  oblalione  fidelium,  seu  aliis 
legitimis  modis  Deo  propitio  poterit  adipisci;  firma 
tibi  tuisque  successoribus  ac  iliibata  permaneant. 
In  quibus  hsec  propriis  duximus  exprimenda  voca- 
bulis  :  civitatem  ipsam  cum  omnibus  suis  pertinen-  ^ 
tiis,  videlicet  cum  casaiibus  Neto,  Cese,  et  casali, 
S.  Joannem  de  Cypresso,  Mezu,  castellum  quod 
dicitur  CoIIis  Altus,  villam  de  Paternella,  ecclesiam 
S.  Mariae  de  Uciano  cum  ecclesiis  et  omnibus  suis 
pertinentiis,  ecclesiam  S.  Pelri  de  Laureto  cum 
ecclesiis  et  omnibus  suis  appendicibus,  ecclesiam 
S.  Serotini,  ecclesiam  S.  Saturiani  in  CoUe  Cor- 
tino,  ecclesiam  S.  Felicis  de  Monte  Silvano,  eccle- 
siam  S.  Michaelis  et  S.  Joannis,  ecclesiam  S.  Bar- 
barae  de  civitate  S.  Angeli,  cum  ecclesia  S.  Angeli, 
et  S.  Andreae,  et  S.  Antimi,  ecclesiam  S.  Mariae  de 
Atria,  ecelesiam  S.  Mariae  de  Moscufo,  ecclesiam 
S.  Mariae  de  Planella,  ecclesiam  S.  Mariae  de  Cu- 
mulo,  ecclesiam  S.  Mariae  de  Quana  civitate,  eccle- 


siam  B.  Mariae  de  Catiniano,   ecclesiam  S.    Mariae  D  siod.  episcopo  et  G.  illustri  Nivernensi  comite,  vel 

de  ordinatione  vestra,  vel  de  sensus  commutatione, 
secundum  providentiam  vencrabilium  abbatum  IIu. 
Pontiniacensis,  et  A.  Vizeliacensis,  et  G.  Trecensis, 
et  G.  Claraevallensis  prioris,  quibus  id  injunximus, 
provisum  et  statutum  est,  nos  quoque  id  volumus  et 
sedis  apostolicae  auctoritate  ralum  habemus.  Privile- 
giura  vero  quod  super  hoc  fieri  postulastis,  cum  rem 
plenius  viderimus,  viso  scripto  de  ejusdem  pacia 
compositione,  sine  difHcuItate  impetrabitis.  Nos  cha- 
rissimae  in  Christo  filiae,  pro  ofHcii  nostri  debito 
vestram  devotionem  exhortamur  ut  summopere  ca- 
veatis  ne  sub  hujus  occasione  libertatis  vestram 
priscam  religionem  in  aliquo,  quod  absit  I  diminna- 


de  Bistejo,  ccclesiam  S.  Petri  ad  Pennensem,  ec- 
clesiam  S.  Clementis  de  Balbine,  ecclesiam  S.  Ma- 
risB  de  Trevio,  ecclesiam  S.  Georgii  ad  Ornanum, 
ecclesiam  S.  RuGnae  de  Aquilano,  ecclesiam  S.  An- 
geli  de  Puteo,  ecclesiam  S.  Mariae  de  Rubilia,  ecclo- 
siam  S.LaurentiideFabrica,  ecclesiam  S.  Mariae  de 
Brittuli,  eeclesiam  S.  Joannis  in  Balneo,  ecclesiam 
S.  Mariae  de  Podio.  Decernimus  ergo  ut  nulli  om- 
nino  hominum  liceat  praefatam  Ecciesiam  temere 
perturbare,  aut  ejus  possessiones  auferre,  vel 
ablatas  retinere,  aut  aliquibus  vexationibus  fati- 
gare,  sed  omnia  integra  conserventur  eorum  pro 
qaorum  gobemationeet  suatentatioaeconceasa  sont. 


521  RP1ST0LJ%  KT  PftlVlLHlGlA.  m 

tis,  sed  Deo  cum  summa  humilitate  et  subjectionc  A      ^go  Gcrardus  presb.  card.  lit.  S.  Crucis  ia  Jeru- 
servientes,  ul  ad  libertatem  gloriae  filiorum  Dei  taa-      salem . 


dem  traosire  mereamini  omni  inslantia  laboretis. 

Datum  Romac  Kalendis  Novembris,  auno  Domi- 
niiiiO. 

CDLIII, 

Uonasierium  SJacobi  Beffense  iuendum  suscipii  et 
ejuslhtnaac  privilegiacon/irmat^  imposito  mona- 
chis  aureiunius  tributo  annuo. 

(Anno  4140,  Nov.  lU.) 

IUghelli,  Italia  sacra,  IV,  77G.] 

Innocentius  episcopus,  servus  scrvorum  Dei,  di- 
lecto  filio  NicoLAO  abbali  monasterii  S.  Jacobi  de 
Bexia,  ejusque  successoribus  regulariter  substituen- 
die  in  perpctuum. 

Apostolici  moderaminis,  elc,  usguCy  patrociuio  p 
fovenmus.  Eapropter,  diiccte  in  Domino  fili  Nicolae 
abbas,  rationabilibus  tuis  posiuialionibus  clcmenter 
annuimus,  el  monasterium,  cui  Deo  auctore  praeesse 
dignosceris,  sub  B.  Petri  et  noslra  protectione  sus- 
cipimus,  et  praesenlis  scripii  patrocinio  communi- 
mus,  statueotesquascunquepossessiones,  etc  ,  usque 
iliibata  perroaneanl.  In  quibus  haBC  propriis  duximus 
exprimenda  nominibus :  ecclesiam  videiicet  S.  Gra- 
tiani,  in  suburbio   Vercellensi  sitam  cum  Hospitali 

pauperum,  et  terra  Lateriani,  et  in  Tario,  et  in 

et  in  casali  Ruffo,  et  in  Lebraria,  etin  castello  Novo 
sitam  cum  omnibus  ad  ipsam  ecclcMam  et  hospit.ile 
perliucntibus,  ecclesiam  S.  Salvatoris  in  burgo,  S. 
Agathae  cum  terris  in  planitic  S.  AgathiB  acquisitis, 


Ego  Chrysogonus  presb.  card.  tituli  S.  Praxedis. 
Egn  Anselmus  presb.  card.  S.  Laurentii  in  Lu- 
cina. 
Ego  Petrus  presb.  card.  tit.  S.  Pastoris. 
Ego  vioizo  presb.  card.  tit.  S.  Cdccilise. 
Ego  Guido  S.  R.  E.  indignus  saccrdos. 
Datum  Lalerani  per  manum  Aimerici  S.  R.  E. 
diaccni  cardinalis  et  canceliarii,  xiii  Kal.  Decemb., 
indict.  IV,  lucarn.  Dominicae  iiiO,  ponlificatus  vero 
D.  Innocentii  II  papae  anno  xi. 

CDLIV. 

Monasieni  S.  Pauli  in  CarinthiSL  protection^im  sus- 

cipit  possessionesque  ac  privilegia  confirmat. 

(Anno  ii40,  Nov.  24.) 
IHoRMAVR.  Arch.  S,  Gregr.  i82i,  p.  238.] 

CDLV. 

Privilegio  pro  Mediano-Monasterio. 

Anno  ii40i,  Dec.  \2. 

|Belhomme,  Hist  Mediani-Monasterii,  p.  284.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 

lccto  Olio  MiLONi  abbati  Mediani-Monastarii  ejusque 

successoribus  regularitcr  substituendis,  saiutem  et 

aposlolicam  benediclionem . 

Ad  hsec  nobis  Ecclesiae  Catholicse  cura  a  summo 
pastore  Deo  commissa  est  ut  paternis  affectibus  di- 
iigamus,  et  co  amplius  sludeamus,  ipsorum  devotis 
inclinari  postulationibus,  quo  ferventius  ipsi  disci- 


plinis  ccclesiasticis  et  Sanctorum  Patruro  Regulis  in 
ecclesiam^  S^Michaelii  prope  Cerioi.em  silam,   ec-  q  ^^^^^^  noscuntur.  Tunc  enira  noster  Deo  gratus 

erit  famulatus,  si  sanctorum  locorum  instituiis  et 


clesiam  S.  Mariae  in  Rouicenda,  ecclesiam  S.  Martini 
de  Scala  cum  suis  perlinenliis,  ecclesiam  S.  Eusebii 
juxta  cistrum  Monlisalii  silum  cum  hospilali  pau- 
perum  cum  omnibus  ad  eamdetn  ecclesiam,  ct  hos- 
pitale  pertinentibus,  lerras  quoque  quas  habetis  in 
Carisio,  in  Salutiola,  in  Cerione,  et  in  pago  Bugel- 
lense.  Curtem  etiam  Medieni,  et  Silvam  ({uae  Rovi- 
eeoda  nominantur,  sane  laborum  vestrorum,  quos 
propriis  manibus  aut  sumptibus  colitis,  sive  de  nu- 
irimentis  vestrorum  animalium  nullus  omniuo  cleri- 
cus,  vel  laicus  decimas  a  vobis  exigere  praesumat. 
Obeunle  verote,  etc,  tM^uf  secundum  Deum,  et  B. 
Benedicti  Reguiam  communiter  providerint  eligen- 
dum,  salva  Vercellensis  episcopi  canooica  justitia,  et 


eorum  ordo  nostris  patrociniis  iu  religionis  puritate 
fuerit  conservatus.  Eapropter,  dilecte  in  Domino  fili 
Milo  abbas,  tuis  rationabilibus  postulationibus  cle- 
menter  annuimus  et  prsefatum  monasterium  cui, 
Doraino  auclore,  servire  dignosceris  ;  sub  beali  Pe- 
tri  tutela  ct  nostra  suscipimus,  et  praesentis  scripti 
pagina  comrauniraus  ;  statuentes  ut  quascunque 
possessiones,  quaecunque  bona  idem  monasterium 
inpriesentiarumjuste  et  rite  possidet,  autin  futurum 
concessione  pontificum,  largitione  regum  vel  prin- 
cipum,  oblatione  fidelium,  seuaiiisjustis  modis,  Deo 
propilio,  poleril  adipisci,  lirma  tibi  tuisque  succes- 
soribus,  et  iilibata  remaneanl ;  in  quibus  haec  pro- 


reverenlia.  Decernimus  ergo,  ut  nec  episcopo  Vercel-  £)  priis  nominibus  duximus  adnolanda :  Eamdcm  villam 


lensi  nec  aiicui  hominum  liceat,  etc,  usque  omni- 
modis  profutura.  Et  ipsum  monasterium  m  libertate 
t  Raynerio  bonae  momoria^  Vercellensi  episcopo 
ipsius  caenobii  fundatore  absque  contradictionc  per- 
maneat.  Ad  indicium  aulem  hujus  a  sede  apostolica 
pr^eceplse  protectionis  et  hberatiouis  nobis  nostris- 
que  successoribus  aureum  unum  annualiler  pcrsol- 
Tati.<i.  Si  qua  igitur  infuturum,  etc,  usqne  districlae 
ultioui  subjaceat,  Cunctis  aulem  eidem  loco,  etc. 
usque  praemia  aeieruae  pacis  inveniant.  Amen. 

Ego  lonoceDtius  Catholicae  Ecclesiae  e|  iscopus, 
Bgo  Conradus  Sabinensis  episcopus. 
£go  Albertos  Albaoensis  episcopus. 
Pat&ol.  CLXXIX. 


ipsius  monasterii  (Moyenmoustier)  cum  aliis  villis 
sibi  subjectis,  vidclicet  Rua  {Ravon)y  WtTria  (La 
Voivre),  Visivallum  (Veseval),  ecclesiam  Sancti  Pe- 
tri  scaninum  {Pechone)  cum  prapdio  ibi  acquisilo ; 
villam  qua»  vocatur  Alba  {Blamont) ;  ccclesiam  dc 
Montiniaco  (Moniigny),  et  praedium  quod  ibi  habe  - 
tis  ;  ecclesiam  de  Guineix  (Gugney)  cum  prajdio  ct 
hominibus  quos  in  cadem  habetis  ;  ccclesiam  Je 
Erkelingis  (Ersing)  cum  praedio  ;  curiam  de  Monlis 
{Mont-dit'Berg)  cum  appendiciis  suis  ;  apud  cortem 
Mantoois  (Mantoncouri)  praedium  quod  fuit  Odonis. 
Ecclesiam  de  Serris  (Serres)  cum  his  quae  rationa- 
biliter  acquissitis  ;  ecclesiam  Riclusicortis  {Rechi" 

i: 


523 


INNOCENTIl  n  PAPiE. 


S24 


courl)^  ecclesiamdeCorte(^^/acour^)etcapelIamde  A 
Astervalla  (Aizerailles);  campum  et  parium  quod 
Hilfridus  in  eadem  villa  vobis  dono  dcdil:  apud 
Manc«riulas  (/or/e  Mazerulles)  pramWnm  cum  siiva  et 
molendino ;  allodium  de  Moyeu  (Moyen)  quod  Draco 
et  Robertus  eidem  monasterio  contulerunt,  et  allo- 
dium  quod  ab  ecclesia  Sancti  Deodali  legitimeacqui- 
sislis ;  praedium  de  Remoraldivilla  {Remenoville)  el 
allodium  domini  Garcirii,  et  apud  Barbonvillam  (Bar- 
honville)  allodium  quod  dedit  vobis  idem  Garsirus ; 
allodium  quod  dederunt  vobis  Widericus  et  Cono  ; 
possessiones  Barbonvillfle  (161)  apud  Manierias  (Ma- 
gnidres) ;  decimasde  Arenigis  etCroadis  quod  fuil  de 
beneficio  ipsius  Mediani-Monasterii,  ecclesiani  de 
Gevoniscurle  (Givicourt)  cum  capellis  suis,  ct  lerram  q 
quam  dedit  vobis  ibidem  Simon  de  Paroya  (hodie 
Paroye),  et  concambium  de  Hunaldi  Manisie  (Huna- 
mesnil)  el  quod  habelis  apud  Marsallum  ei  Riclic- 
cicortem  (Marsal  et  Richecourt),  et  allodium  apud 
domnumRosvinum  (fortedomnumJuvinum,  Domge- 
vin) ;  curiam  de  Welchercha  ( Veldkirch)  cum  appen- 
diciis  suis ;  ecclesiam  Beati  Maximini  cum  capellis 
Beatac  Mari»  et  Sancli  Apri  de  Erguiseim  (nunc 
Krauiergershim),  apud  Tutelheim  Titelheim)  man- 
sos  novem ;  apud  Hundenisheim  (Hindesheim)  eccle- 
siam  Beali  Petri  apostoli  et  curtem  cum  appendiciis 
suis;  Uthraiisheim  (Itersheim)  allodium  Gerardi  et 
Hecelini.  Apud  Startoslieim  (Storsiheim)  mansum 
unum.  Apud  Hergenseim  (Krautergersheim)  man- 
sum  unum.  Apud  Wirchensheim  quatuor  et  apud  Q 
Biristel  (forte  Baar)  unum.  Ecclesiam  SanctiMauritii 
de  villa  quae  appellatur  Capella  (forte  Lachapelle 
supra  Vortam);  ecclcsiam  de  Alta-Petra  (Autrepier- 
re)  et  pr8ediumdeMaIeseiviIla(3fah(^(;///^);eccIesiam 
de  Echcrycum  appendiciissuis:  cellam  Bellsevallis 
cum  ecclesiis  et  praediis  eidem  juste  concessis ;  ec- 
ciesiam  de  Raspatio(/?6paf).  In  viila  Mediani-Mona- 
sterii  capellam  Sancti  Apri.  Ad  seplem  abietes  (6a/t 
de  Sapt)  cf*pe\hm  S.  Gregoriiapud  Hurbacium  (Hur- 
bache)  capellas  videlicet  S.  Stephani,  S.  Crucis  (162) 
elS.Mariae(163)apud  Orrroiitem(S.  Jeand^Ormont); 
apud  Visivallum  (Veseval)  c^peWsim  Sancti  Leodega- 
rii.  Apud  Dilonisvillam  (Glonville)  <  cc;e>iam  S.  Mau- 
ritiicumcapelIissuis.ApudBisserias(,Bu^si^re«)(164) 
capellam  S.  Remigii  cum  capella  S.  Egidii.  lo  ci-  -^ 
vitate  Argentina  mansionem  unam.  Apud  Abnieim 
septem  mansos  lerrae ;  corlem  Radavillaris  (naviller) 
cum  vlneis,  pralis,  agris  sibi  appendentibus.  Apud 
Bercheim  vineas  et  cortes  et  dccimas  dominica- 
torum  domni  episcopi  Tullensis;  silvam  ibidem  vobis 
ab  eo  datam(165}.  Apud  Rabaldivilare  (Ai^aui;///^) 
Aresvingordos.   Apud  Castiooxe  Chatenoy)  corlem 

(161)  Inter  posscssiones  Barbonvillae  comprehendi 
possuut  Hassonvilla  et  domnus  Slephanus  vulgo 
Domiaille^  dequibuN  hic  nuila  tit  meniio  speciulis. 

(ibt)  Haec  Sdn.lae  Cru.^is  capclla,  hodie  S.  Gen- 
gul^ci  dicitur,  ob  reliquias  ejusdem  sancii  in  iila 
poslea  posiias. 

(163)  Hi£c  secunda  Herbaciacse  parochise  capella 
aita  est  in  vico  Vepria  dicto  vulgo  La  Voivre. 


cum  virfcis.  Ccllam  de  Tanvillare  (Tanviller)  et  de- 
cimas  ipsius  allodii.  Ecclesiam  de  Monlis  cum  ca- 
pellis  suis  (Moni,  Moussey  et  Tkionville) ;  ecchMm 
de  Barbonvilla.  Praettrea  auctoritate  apostolica  pro- 
bibemus,  ut  nulius  advocatus  in  bonis  aut  justiiiis 
ipsius  monasterii,  nisi  quod  antiquitus  constituturo 
estaccipiai,  vel  novas  consuetudines  seu  exactiones 
aliquas  eis  imponat,  nec  subadvocalum  loco  sui 
constiiuat.  Decernimua  ergo  ut  nec  ipsi  episcopo, 
nec  regi,  nec  duci  sive  principi,  nec  alicui  omnino 
hominum  liceat  prsefatum  monasterium  temere  per- 
turbare,  gravare,  aut  ejus  possessiones  aurerrre,  vel 
abialas  retinere,  minuere,  seu  aliquibus  modis  fati- 
gare,  sed  omnia  integra  conserventur  eorum,  pro 
quorum  gubernatione  et  sustentatione  concessa  sunt 
usibus  omnimodis  profutura.  Si  quae  igitur  in  poste- 
rum  ecclesiastica  saecularisve  persona  hanc  nostrae 
conslitutionis  paginam  sciens,  contra  eam  temere 
venire  tentaverit,  secundo  tertiove  commonita,  nisi 
reatum  suum  congrua  sallsfactione  correxerit,  po- 
teststishonorisque  sui  digmtate  careat,  reamque  se 
divino  judicio  existere  de  perpetraia  iniquitate  agno- 
scat,  et  a  saci  atissimo  corpore  et  sanguine  Domini 
nostri  Jesu  Christi  aliena  fiat  atque  in  extremo  exa- 
mine  districtaeultione  subjaceat,  cunctisautemeidem 
loco  sua  jura  servantibus  sit  pax  Domini  nostri  Jesu 
Ckristi,  quatenus  ct  hic  fruclum  bonae  actionis  per- 
cipiant,  et  apud  districtum  judicem  preemia  deternsB 
pacis  inveniant.  Amen,  amen,  amen. 

Fgo  Innoccntius  Cutholicae  Kcclesiae  episcopus. 

Ego  Gerardus  presbyter  cardinalis  tituli  S.  Cmcis 
in  Jerusalem. 

£go  Gregorius  diaconus  cardinalis  Sanctonihi  Ser- 
gii  et  Bacchi. 

Ego  Dito  diaconas  cardinalis  Sancti  Georgti  ad 
Velum  Aureum. 

Data  Laterani  per  manura  Aimerici  sanctae  Ro- 
manae  Ecdesiae  diaconi  cardinalis  et  cancellarii,  se- 
cundo  Idus  Decembris  indictione  iv,  IncarnatioDiB 
Dominicae  anno  11 40,  poniiflcalus  domni  Innocentii 
papae  II,  anno  xi. 

CDLVI. 

Bonaetimmunitates  Stivagiimonaiteriiconfirmat. 

(Anno  1140,  Dec.  12. ^ 

[HuGO,  Annal,  Pram.,  II  p.  540.] 

Innocbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 

lecto  filio  Hbnrico  praeposilo  Stivagii,  ejusque  suc- 

cessoribus  regulariter  instituendis  in  perpetuum. 

Ad  hoc  Dobis  Ecclesiae  Catholicae  cura  a  summo 
pastore  Deo  commissa  est,  ut  Dei  servos  piternis 
affeciibus  diligamus,  et  eo  anr.plius  studeamus  ipso- 

(161)  Editior  forte  locus  ille  in  quo  tradunt  exsli- 
tisseolim  mairicemecclesiamdeMatexeio  et  Valesiis, 
Dunc  autem  est  Eiemitorum  de  Bussenis  dicium. 

(165)  Hiiic  palet  ami^sa  per  seniiMitiani  Innocentii 
papa?  praecipua  corle  Berclieim  Medianenses  adliuc 
tenuisse  ibidem  alias  minores  cories,  nec  ooo  dec- 
mas  et  silvam. 


:^5 


EPISTOI.^E  ET  PRIVILEGIA. 


^tC 


ram  devotioncm,   modis   omnibiis   confovere  ;  quo  A  dos  dcbciit.  Quindecini  orli  quinquc  solidos  dcbcnt, 


ferveDtius  ipsi  disciplinis  ec:Iesiasticis  et  sanclorum 
Patram  ReguHs  inhaerere  noscuntur,  lunc  enim  no- 
ster  Deo  eril  gratus  famulatus  si  sanctorura  locorum 
salubris  institutio,  rigor  et  ordo  nostris  patrociniis 
io  reiigionis  puritate  fucriiit  conscrvata.  Ea  projitcr, 
dilecte  in  Domino  fiii  Henrice  pracposite,  tuis  ra- 
liombilibus  postulationibus  clementcr  annuimus,  et 
pTsefatum  monasterium,  cui  Dco  auctore  praQCssc 
dignosceris,  sub  bcati  Petri  et  noslra  protcclione 
sascipinius  el  praesenlis  scri;>ti  palrocinio  con  mu- 
aimus,  statuentes  ut  quascunqueposscssioncs,  quac- 
cunque  bona  idem  monasl^rium  inpra?jicnliarum 
juste  et  canonice  lossidel,  aut  in  futurum  conccs- 
sione  pontificnm,  largitione  rdum,    vel  principum, 


ct  quindccim  gallinas  et  sin(i;ul<e  quinque  ova.  Et 
ceusuum  a;  ud  Serrcville  cl  Roiville,  et  Berczui],  ct 
Nossoncour,  quinque  solidi  debent,  et  praedium  de 
jungcris  cum  mancipiis,  silvis,  pratis  ct  jusliliam 
banni.  In  Alsatia  apud  Siigolsem  ecclesi^m  in  ho- 
nore  beati  Pclri  cum  omni  dccimalione  et  pracdium 
in  ({uo  siia  est  eaJem  ccclcsia,  et  quinqua^inta 
duas  hobas  in  eodcm  pago.  Ecclesiam  Dispaglingis 
cum  omni  dccimaliune.  Apud  Farlivigis  ecclesiam 
cum  omn»  docimalionc,  et  ecclesiam  cum  drcimis 
de  Falves.  Apud  Andlau,  ccclesiam  Sancli  Andrcae 
cum  omni  decimatione  ;  ecclesiam  Stivagiensom  in 
(jua  ctcnobium  vestrum  silum  esl.  Rcgimen  anima- 
rum  lam  clericorum  qiiam  laicorum  parochianarum 


oblatione  fideiium,    seu  aliis  jusiis  modis,  Dei    pro-  53  ccclesiarum  cum  omnibus   pertincnlibus  suis,  vide- 


pitio,  poterit  adipisci,  firma  tibi  tuisque  succcssoii- 
bus  et  illibata  permaneant,  in  quibus  ha?c  propnis 
Qoroinibus  duximus  adnotanda  :  eamdem  villam 
ipsius  monaslcrii  cum  aliis  villis  .^ibi  suhjcctis,  vi- 
delicet  Brebemont  cum  tola  terra  de  Lacavere  usque 
Belluromontem,  tam  cultam  quam  incultam,  ^t  quin. 
decim  mansos  apud  mansuile  cum  lota  terra  de 
Lastigie  usque  Fosschc,  cum  alio  prscdio  ab  IlaMid. 
vidis  var^o  usque  ad  grandcm  rivum  cum  piscatione 
ipsins  rivi,  cum  lota  silva  quae  vocatur  Espasgo,  et 
piscationem  a  Fracla  Petra  ad  Haldidvidis  vaiium,et 
insuper  ler  iam  parlim  ipsius  banni  Slivagii,  lam  in 
terris  quam  in  p^atis.  in  silvis,  in  aquis  et  lolius 
banui  quorumlibet  animalium  pasluris.   Deciuialio- 


licet  ecc-esiam  Sanctac  Mariae  in  eodem  loco  sitain 
cum  capclla  Sancli  Michaclis  de  Belmunt,  capel- 
lam  eiiam  Sancti  Apri  Norpadi  ecclesiac,  capellam 
Sancli  Dionysii  BurgunticO,  capeliam  Sancli  Remigii 
et  ecclcsiam  Sancta?  Mariac  de  Mosterioio  parochia- 
lem,  cum  capella  Sancli  Martini  de  Nohenneis  ounr 
decimis  et  ccnbibus  earum  ct  decimaiionem  de  Cre- 
tumville.  Aqud  Bcllummontem,  quindocim  mansos 
in  alrio  manentes.  Apud  Norpadi  ecclesiam,  quinde- 
cim  inansos  in  atrio,  ctapud  burguntiam  quindocim 
mansos  in  atrio  ;  apud  Sanclum  Romigium  quinde- 
cim  mansos  in  atrio.  Apud  Nohenncis  quindecim 
mansos  in  alrioad  luminare  ecclcsiac  Sanciae  Mariae 
spectHnles.    Synodalia  quoque   placila  et  justiiiam 


nem  quoque  lotius  banni  ipsius  tam  frugum,    quam  q  laicorum,  curas    quoque  rccipientium   eccle>ias  de 


animalium  cum  censu  capitali  hoininum  manentium 
in  tota  Lolharingia,  tam  hominum  Eleonis  mona- 
slcrii  quam  Slivagio  perlin«  nlium  ;  Sindronisvil- 
lam  quam  dcdit  Sendiaas  cum  decimationc,  cum 
mancipiis  et  juslitia  ipsius  banni,  cum  suo  confinio 
a  vado  Musellae  qui  v.idus  S.  Petri  vocatur,  usque 
Silvam  quae  Li\vir  dicilur,  et  ullra  campum  Sancti 
Quintini  usque  supradictam  Mosellam,  cum  pisca- 
lione  usque  Tornalli  :  praedium  Saberli-orli  cum 
mancipiis  et  jusiilia  ipsius  banni.  Qualuor  quarlcria 
temE  quae  habelis  apud  Fro\ilIam  ;  duodeci»n  quos 
habetis  in  allodio  de  Bassumpunt.  Duo  quarteria 
terrae  quae  habetis  apud  Ilennolvillam  ;  allodium 
d'Envas    cum  duobus  silvis  el  ju^tilia  ipsius   banni 


manibus  vestris,  el  cactora  quie  cx  conccssione  san. 
ctac  rccordationis,  piie  memoriac  sanclre  Tullensis 
Ecclosiac  Brunonis  (166)  qui  indc  vobis  privilogium 
conscripsit  ct  dedit.  Praeterea  aurtorilate  apostolica 
prohibemus,  ut  nullus  advocalus  in  bonis  sou  rusti- 
cis  ipsius  monaslerii,  niui  ex  con>en>u  accipiat,  vcl 
novas  consueludines  seu  exaciiones  ali^pias  cis  im- 
ponal,  ncc  subadvocatum  loci  sui  consliluat.  Dccer- 
niinus  ergo,  ul  nec  cpiscopo,  ncc  rogi,  ncc  duci, 
sivc  principi,  nec  alicui  omnino  liominum  lici  at 
praefulum  monasterium  limcre  perturbare,  gravare, 
aul  ojus  possossioncs  auferre,  vel  ablatas  rclinere, 
minuero,  scu  alnpjibus  molostiis  faligaro,  sed  omnia 
intcgra  conservenlur    eojum  pro  quorum  guberna- 


cum  mancipiis,   decimalionem  croadarum  ct  ancin-  _  lione  et  sustentationc  concessa  sunt.usibus  omnibus 


giaruro  el  agriculturae  qualuor  boum  in  eodcm  loco 
trantium,  et  broli  quam  ab  antiquo  libere  tcnuistis. 
Curiam  de  Dunceres  et  ecclesiam  cum  capolla  sihi 
subjecta  in  honore  sanctae  MaricT  el  apud  supradi- 
clam  curiam  peitinentocto  quarteria  lerne;  census 
minonim  quatuor  quarl»*.riorum  sexdecim  donaiii 
sunl,  el  duodecim  gallii.ae  etsingula  horum  qualuor 
quarteriorum  debent  pro  voclura  ct  trilura  trcs 
deDarios  et  quatuor  gcrbas  de  accingiis  et  lempore 
lecationb  et  messis,  falcem  el  tres  sorles  sex  soli- 

(166)  Brono  dam  pontifex  sub  LeonisXI  nomine 
factua  est,  Tollensis  Ecclesiae  episcopus  inscribi  vo- 
loit.  Quid   autem  contineret  privilegium  datum  a 


profuiura.  Si  qua  igilur  in  postcrum  ecclcsiaslica 
saecularisve  pcrsona,  hanc  nostra;  const  lulionis  pa- 
ginam  scitus,  contra  eam  lcmerc  venire  tonlavcrit, 
secundo  terliove  commonila,  nisi  rontum  suuni  con 
grua  saiisfaclionc  corrcxcril,  poiostatis  lionorisque 
sui  dignilate  careat,  rcamquo  se  divino  judicio 
exislcre  de  pcrpoiraia  inijpiitate  rognoscat,  cl  a  sa- 
cratis>imo  corpore  cl  san^uinc  Dei  ol  Domini  Re- 
demplniis  nostri  Josu  Christi  aliena  fiat,  atque  in 
exlremo  examinc  districlae  ultioui  subjaceal.    Cun- 

Brunone  seu  episcopo  Tullensi,  seu  ponlifice  Ro- 
mano  nescilur,  cum  non  existat  dudum  in  archi- 
vis  Slivagii,  Andclacum,  ut  creditur,  deportatum. 


6*7 


INNOCfiNTII  II  PAPifi. 


m 


ctis  autem  eidem  loco  sua  jura  servanlibus,  sit  pax  A  pi^ci,  firroa  vobis  veslrisqiie  successoribus  et  illibata 


Domini  nostri  Jesu  Christi,  qualcnus  ct  tiic  tVuctum 
bonae  actionis  percipiant,  et  apud  dislrictum  judicem 
prfemia  aeterna)  pacis  invcniant.  Amen. 

Ego  Innocentius  Catbolicse  Ecclesiae  cpiscopus. 

Ego  Conradus  episcopusSabinensis. 

Ego  Gerardus  presbyter  card.  tit.  S.  Crucis  in 
Serlin. 

Ego  Ivo  presbyter  card.  til.  Sancti  Laurentii  in 
Damaso. 

Ego  Chrisogomis  presb.  card.  tit.  Sanctpp  Praxe- 
dis. 

Kgo  GG.  presbyter  card.  tit.  Calixti. 

Ego  Conopresb.  card.  tit.  Sanctae  Caeciliae. 

Ega  Gregorius  diaconus  card.  Sanctorum  Sergii 
et  Baccbi. 

Ego  Otto  diac.  card.  Sancti  Georgiiad  Velum  Au- 
reum. 

E5o  Gerardus   diac.  card.   Sanctae  Mariae   in  Do- 

minica. 
Ego   Octavianus  card.   Sancti   Nicolai   in   Car- 

cere. 

Ego  Thomas  S.  Romanae  Ecclesiae  diac.  card. 

Datum  Laterani  per  roanum  Henrici  sanclae  Ro- 
manae  Ecclesiae  diac.  card.  et  cancellarii,  ii  Idus 
Decembris,  indiclione  iii,  Incarnalionis  Dominicae 
anno  1140,  ponlificatus  vero  domni  Innocentii  papae 
II  anno  undecimo. 

CDLVII. 
Introductionem  canonicorum  Prcemonstratensium 


pcrmaneant.  Sancimus  etiam  ne  professis  in  vcstro 
monastcrio  aliqua  occasione  liceat  absque  abbatis  et 
(^pituli  licentia  ad  alia  loca  transire,  nec  discedentes 
quisquam  conlra  voluntatem  veslram  suscipere  vel 
retinere  praesumat.  In  generali  quoque  ipsius  episco- 
patus  interdicto  submissa  voce  ct  clausis  januis, 
divina  officia  celebrandi  licentiam  concedirou8,iiullo 
tamen  iuterdicto,  vel  excommunicato  adraisso  ;  sa- 
cerdotes  vero,  qui  in  vestris  ecclesiis  sunl  admit- 
lendi,  episcopo  praesenlari,  qui  sibi  de  spiriiualibus, 
vobis  autem  de  teroporalibus  respondeant.  Sane 
laborum  vestrornm  decimas,  quas  propriis  manibus 
aut  sumptibus  colitis,  sive  de  nutrimentis  vestro- 
rum  animalium  nullus  omnino  clericus,  sive  laicaa 
g  a  vobisexigere  prapsumat.  Chrisma  vero,  oleum  san- 
ctum,  consecrationes  allarium  seu  basiiicaruin,  or- 
dinationes  clericorum,  qui  ad  sacros  ordines  fece- 
rint  promovendi,  a  dioecesano  suscipietis  episcopo, 
si  quidem  Catholicus  fueril,  et  gratiam  atque  com- 
munionem  sedis  aposlolicae  habuerit,  et  ea  gratis  et 
absque  aliqua  pravitate  voluerit  exhibere.  Alioquin 
liceat  vobis  Ca»ho)icum,  quemcumque  malueritis, 
adire  anlivtitem,  qui  nimirum  nostra  fultus  auctori- 
tate,  quod  postulatur  indulgeat.  Obeunte  vero  te, 
nunc  ejusdem  loci  prieposito,  nuUus  qualibet  subre- 
plionis  astulia,  seu  violentia  praeponatur,  nisi  quem 
fratres  communi  consensu  secundum  Deum  et  beati 
Augustini  regulam  praeviderint  eligendum.  Sepullu- 
ram  quoque  ipsius  loci  liberam  esse  decernimus,  lU 


in  monasterio  S,  DionysiiSckefflariensis  con/irmat.  q  eorum,  qui  se  illic  sepeliri  deliberaverint,  devotioni 

(Anno  1140,  Dec.  18.)  '  ' 

[HuGO,  Annal .  Prcem.,  II,  p.  483.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lecto  fi\io  Engblberto  monasterii  Sancti  Dionysii  in 
Schefflaren  prseposilo,  ejusqiie  fralribus  tam  prae- 
sentibus  quam  futuris  regularitcr  subslitutis,  in 
perpetuum . 

Apostolici  moderaminis  clementiae  convenit  reli- 
giosos  eligere.  et  eorum  loca  pia  protectione  rom- 
munire.  Dignum  namque  et  honeslati  conveniens 
esse  cognoscitur,  ut  qui  ad  ecclet,iarum  rcgimcii 
assumpti  sumus,  eos  et  a  pravorum  hominum  ne- 
quitia  tueamur,  et  aposlolicae  sedis  patrocinio  fovea- 
mus.  Eapropter,  dilecti  in  Domino  filii,   postuldtio- 


el  extremae  voluotali,  nisi  forte  excommunicati  fue- 
rint,  nullus  obsislat,  salvo  jure  matricis  ecclesiae. 
Decernimus  ergo  ut  nulli  omnino  hominum  liceat 
praefatum  monabterium  temere  perturbare,  aut  ejus 
possessiones  auferre,  retinere,  minuere,  seu  qui- 
buslibet  molesliis  fatigare,  sed  omnia  integre  con- 
serventur  eorum  pro  quorum  gubernalione  et  sus- 
tentatione  concessa  sunt,  usibus  omnimodis  profa- 
tura.  Si  quaeigiturecclesiasticasaecularisvepersona, 
hujus  no  trae  constitutionis  paginam  sciens,  cootra 
eam  teraere  venire  tentaverit,  secundo  tertiove  com- 
monita,  si  non  reatum  suum  congrua  satisfactione 
correxerit,  honoris  polestatisque  sua  dignilate  ca- 
reat,  reamque  se  divino  judicio  existere  de  perpe- 
trata  iniquitate  cognoscat,  et  a  sacratissimo  corpore 


Dibus  vcstris  rationabiliter  clemeuler  anuuimus,    et  ^  et  sanguine  Dei  ac  Domini  nostri  Jesu  Ghristi  aliena 

roonasierium  vcslrum  sub  beati  Petri  et  noslra  pro- 

teclione    suscipimus,   et  pracscnlis  scripti   pagina 

communimus.  In  primis  siquidem  statuentes,    ut  in 

veslro   monasterio  ordo  canonicus   secundum   re- 

gulam  sancti  Auguslini   et  inslilulionem  Praemon- 

stralae  Ecclesiae  perpetuis  temporibus  inviolabiliter 

conservetur.  Praeterea  quaecunque  bona.  quascun(jue 

possessiones  idem  monaslerium  tam  ex  dono  vene- 

rabilis  fratris    nostri  Ollonis  Frisingensis  episcopi 

quam  aliorum  Chrisli  fidelium  inpraescntiarum  juste 

ac  legitirae  possidet,   aut   in  futurum  concessione 

ponlificum,    largiiione  rcgum  vcl  principum,  obla- 

tioae  fiJclium,    scu  aliis  juslis  modis  poteritis  adi- 


fiat,  atque  in  extremo  examine  districtae  altioni  sub- 
jaceat.  Cunctis  autem  eidem  loco  jura  sua  scrvauti- 
bus,  sit  pax  Domini  nostri  Jesu  Christi,  quatecus  et 
hic  fructum  bonae  actionis  percipiant  et  apud  distri- 
ctum  judicem  praemia  aeternae  pacis  inveniant. 
Aroen. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus. 

Kgo  Gregorius  diaconus  cardinalis  SS.  Sergii  et 
Bacchi. 

Ego  Gerardus  presbyler  cardinalis  til.  S.  Crucis 
io  Jerusalem. 
Ego  Albertus  Attanensis  episcopud. 


520 


EPISTOLE  KT  PRini.EGIA 


530 


Ego  Otto  diac.  card.  S.  Georgii  ad  Velum   Au- A 
rcum, 

Ego  An£.elniu8  presb.  card.  tit.  S.  Laurcntii  in 
Lacina . 

Ego  Bernardus  diaconus  card.  S.  Mariae  in  Do- 
minica. 

Ego  Ivo  presbyt.  card.  lit.  S.  Laurcnlii  in  Da- 
maso. 

Ego  Chrysogonus  presb.  canL  lil.  S.  Pastoris. 

Ego  Gorzo  presb.  card.  tit.  S.  CGecilise. 

Ego  Aubaldus  diac.  card.  S.  Marise  in  Via  Lata. 

Ego  Thomas  S.  Romanas  EcciesiH)  diac.  cardi- 
nalis. 

Dalum    Lnterani  pcr   manum    Aimerici   sanctae 
Romanae  Ecclesiae  cardinalis  diacooi  et  cancellarii, 
XV  Kalendas  Januarii,  indictione  lu,  anno  lucarna-  d 
tioois  DominicsB  1140,  ponlificatus  vcro  domni  Inno- 
centii  11  papae  anno  un  lecimo. 

CDLVIII. 

Alberoni  archiepiscopo  Trevirenn^  el  ejus  successo- 
ribus  asserit  monasterium  S.  Maximini  a  CoU' 
rado  rege  concessum . 

(Anno  1140,  Dec.  20.) 

[IIoNTHB.M,  Hist.  Trevir.,  1,547.| 

Innocbntius  episcopus,  scrvus  servorum  Dci,  ve- 
nerabilifiatri  Adalbbroni  Trevirensi  archiepiscopo, 

apostolicae  sedis  legato,  ejusqiiesuccessoribuscano- 
nice  substituendis  in  perpetuum. 

Tunc  sancta  mater  Ixtatur  et  exsullat  Ecclesia, 
quando  tantum  fide  plenum,  industria  el  charilate  p 
roboralum  filium  gencrat  et  enutrit,  qui  et  eorum 
fulgore  superni  numinis  virtutibns  plenus  resplen- 
deal,  et  iu  conspectu  Romani  ponlificis  alque  sacro- 
sanctae  Romanae  Ecclesiae  regum,  principum,  atque 
populi  gloriosus  et  reverendiis  appareal.  Eapropter, 
vencrabilis  in  Domino  frater  Adalbcro  Trevirensis 
archiepiscope,  apostolicae  sedis  legale,  tuis  et  multo- 

rum  religiosorum  pro  lc  inlerccdentium  precibus 
ioclinali,  non  immcmort^s  siquidem  devotionis  et 
obsequiornm,  a  tua  fraternitutc,  temporibus  prae- 
decesaonim  nostrorum  felicis  memorise  papae  Pa- 
schalis,  Caiixti  ct  nostri  propensius  impensorum, 
commuaicalo  nimirum  fratrum  noslrorum,  episco- 
potum  ct  cardinalium  consilio,  illudjuris,  quod  clia- 
rissiroua  filius  noster  Conradus  Rom.  rex,  sivc  an- 
tecessores  ejus,  in  abbatia  S.  Maximini  habuisse  ^ 
noscuntur,  tibi,  et  per  tc  Trevirensi  Ecclcsise  ab 
eodem  Conrado  collatum  sive  restitutum  esl,  tibiet 
sucoessonbus  tuis  auctoritate  apostolica  coufirma- 

(167)  HuicbuIIseopponitZyllesiusInDefens.abbat. 
S.  Ma\im.  p.  ii,  secl.  vii,  §:2.  pag.  99. — l .  Non  fuisse 
visiimejusauiographum.— i.Exstareoripfinaliasum- 
niorum  pontificum  huic  rcpngnantia.  noianler  ejns- 
dem  Innoceutii  II  bullam  de  hoc  eodem  annu  1 140, 
in  qua  decernitur :  ut  monasterinm  S  Maximini 
nuUi  unqunm  Sfdi  vel  Fxclcfice  suhdatur,  sed  sub 
S  Hom.  Ecclesia!jureet  patrocinio,  etimperatnrum 
mtndiburdio  seu  tuitione  consistens,  ea  libertate  et 
immuDUate  fruatur,quamidem  monasterium  a  [iom 
pontificUms  ei  imperatoribus  noscitur  habuisse.—2. 


mus,  el  prjTsentis  scripti  pagina  communimus,  salva 
nimirum  per  omnia  justitia  S.  R.  E.,  si  quam  ha- 
bel.  Si  quis  autem,  hujus  noslrae  confirmationis  pa- 
ginam  scicns,  contra  eam  lemcre  venire  lentaveril, 
nisi  congrue  satisfecerit.indignationem  omnipotentis 
Dci,  et  BB.  Petri  el  Pauli  apostolorum  ejusincur- 
rat.  Conservanles  aulem  haac  ejusdcm  omnipotenlis 
Dei  et  supradictorum  apostolorum  ejus  benedictio- 
nera  conscqnanlur.  Amen,  amen,  amen. 

Ego  InnocenliUv»  Catholic®  Ecclcsiae  episcopus. 

Ego  Cooradus  Sabinensis  episcopus. 

Ego  Gregorius  diaconus  cardinalis  SS.  Sergii  et 
Bacchi. 

Ego  Otto  diaconus  cardinalis  S.  Georgii  ad  Velum 
Aureum. 

Ego  Vas.  diac.  cardinalis  S.  Euslachii. 

Ego  Hubaldus  diac.  cardinal.  S.  Maria;  in  Via 
Lata. 

Ego  Gcrardns  presbyter  card.  lif.  S.  Crucis  in 
Jcrusalem. 

Ego  Absalon  presb.  card.  tit.  S.  Laurentii  in  Lu- 
cina. 

Ego  Quido  S.  R.  E.  indignus  sacerdos. 

Ego  Luc.  presb.  card.  tit.  S.  Laurentii  in  Da- 
maso. 

Ego  Chrysogonus  presb.  card.  lit.  S.   Praxedis. 

Ego  Ramerius  presb.  card.  tit.  S.  Priscaj. 

Ego  Gerzo  presb.  card.  S.  Cajciliae. 

Ego  Hubaldus  diac.  card.  S.  Adriani. 

Dalum  Laterani  per  manum  Aimerici  S.  R.  E. 
diaconicard.  et  cancellarii,  xii  Kal.  Jan.,  indict.  iv 

Incarnat.  Dominicae  anno  1140,  pontiricatus  vero 
domini  Innocentii  II  papaE  anno  xi  (167). 

CDLIX. 

Jura  et  cvemptiones  neo-fundati  monasterii  Hem- 
merodiensis  conHrmat. 

[Knxio  1140,  Dec.  20.) 
[HoNTiiEiM,   ihid.^    548.] 

I.NNocRNTius  episcopus,  servus  servorura  Dei,  di- 
Icclo  tilio  Randulpho,  abbati  monastcriide  Claustro, 
ejusquc  fratiibus^  tam  proesentibus  quam  futuris, 
regnlariter  substitucndis  in  perpetuum. 

Quoniam  sine  veree  cultu  religionis  nec  charitatis 
uinias  potest  subsistere,  nec  Deo  gratum  exhiberi 
sorviiiuin,  expcdit  apostolicae  auclorictali  religiosas 
pcrsonas  diligore,  cl  earum  loca  aposlolicae  sedis 
innniniinc  coirovere.  Eapropter,  dilecle  in  Domino 
fili  Kaniulphe  abbas,  tuis  justis  postulatijnibus  cle- 
meiiler  aunuimus,   et  pracfatum  monasterium,  cui 

Hanc  pro  archiepiscopo  ponlificiam  bullfim  esse  raere 
contirmaloriam  concossionis  Conradinjp,  qua,  tan- 
qviam  n;lato,  corrncnle,  hjec  starenequeat. — i.Quod 
in  omnibus  contirrnalionibus  papalibus,  neoelcctis 
abbaiibus  ooncedi  soliiis,  dicalur  mouasterium  S. 
Maxiniini  sancta}  sudi  immediatc  subjectura.  At 
qiiain  i;j|ir:no  haec  omnia  .«tont  pcdc,  ex  praemissis 
pronnin  e.-^t  cognoscere,  prwsertim  quam  parum. 
inio  nihil,  obsit  Innoccntiana  bulia  0  Maii  hoc  anno 
fcubrepiilie  irapclrala,  et  per  prgcsenlem,  re  cognila, 
rcvocala. 


531 


INNOCENTH  II  PAPiE 


532 


Dco  auclorc  pryesides,  sub  C.  Pclii  el  nostra  lulela  A  nerabili  fralri  Hbnrico  Moraviensi  episcopo,  salulera 
suscipimus,   cl    prlcst^nli    privilegio    coramunimus,      el  aposlolicam  beneHicliunem. 


slatueiiles  ul  (piascunque  posscssiones,  quaecunque 
bona  jam  dicium  mounslcrium  possidct,aul  infulu- 
rum  concessiono  pontificum,  largitione  regum  vel 
priucipum,  oblalionc  lidelium,  seu  aliis  juslis  mo- 
dis,  auxiliante  Doinino,  poteril  adipisci,  firnia  libi 
luisque  successoribus  ct  illibata  penniuieant.  Sane 
laboiuni  vestrorum,  quos  propriis  mnnibus,  aut 
sumplibus  colilis,  sive  de  nulrimcnlis  animalium 
vcstrorum,  iiullus  omnino  vcl  clericus  vel  laicus  a 
vobis  decimas  exigere  praesumal..  Deccrninpus  ergo 
ul  nulli  omuino  hominum  liceat  pra^ralum  monaste- 
rium  lemere  perlurbare,  aut  ejus  possessiones  au- 


FtalernitHiis  lua^  litteras  benigne  suscepinous,  el 
de  lua  sospitate  ceniores  effecti  sumus  gavisi. 
Vrru.ntamen  quoniam  ex  ipsis  vobintatem  tuam  co- 
gnovimus,  paganis  verbnin  Doinini  praedicare  el  ad 
fidem  Christi  convertere.  opus  esl  ui  ad  mairem 
tuam  sanclam  Romanain  l^cclesi^tm  venias,  quateuus 
cognito  fructu  exinde  proventuro  ibidem  secundum 
universalis  Ecclesise  doctrinam  assumpta  forma  do- 
cendi  ipsius  aucloritate,  quod  faciendum  fuerit, 
auxiliante  Domino,  perficere  valeas. 

Datum  Lalcrani  ii  Idus  Aprilis. 

CDLXI. 


fcrre,  vel  ablalas  rclinere,  minuere,   seu  quibusli- 

bel  molcsliis  fatigare,  sed  omnia  intcgra  conscr- B '^^'^"^^^^''*  ''^^^^*'?''*^^ /"^"*^*"' ^^^^^ 
vcntur,  eorum  pro  quorum  gubernatione  et  susten- 


talione  conccssa  sunt,  usibiis  omnimodis  profutura. 
Si  qua  igilur  in  poslerum  ecclesiastica  saecularisve 
persona,  hanc  nostraj  couslitulionis  paginam  sciens, 
conlra  eain  lemcre  venire  t«ntaverit,  nisi  realum 
suum  cougrue  emcudaverit,  polestalis  honorisque 
sui  dignilate  careat,  reamque  se  divino  judicio  exi- 
stere  de  perpetrata  iuiquitate  cognoscat,  et  a  sacra- 
tissimo  corpore  el  sanguine  Dci  ct  Domini  Rclem- 
pluiis  uoslri  Jesu  Christi aliena  fiat,  atque in exlremo 
exaiuinc  dislriclai  ultioui  subjaccat.  Cunclis  autein 
cidem  veiierubili  loco  sua  jura  servanlibus  sit  pix 
Domini  nostri  Jesu  Clnisti,  quatenus  et  hic  fi uclum 
boua;  actionis  peicipiant,   et  apud  districlum  judi- 

cem  piaeinia  actcruae  pacis  inveuiant.   An.en,  amen  p  " 

^  d 

amcn . 

Ego  Iiinocentius  Catholicac  Ecclesiie  episcopus. 

Ego  Couradus  Sabiuensis  episcopus. 

Ego  Gregorius  diaconus  cardinabs  SS.  Sergii  ct 
Bacchi. 

Ego  Albertus  Albanensis  cpiscopus. 

Ego  Gerardus  prcsbyler  cardinalis  tit.  S.  Crucis 
in  Jurusalcm. 

Ego  Vasallus  diaconus  cardinalis  S.  Eust.ichii. 

Ego  Ivo  presbyter  card.  til.  S.  Laurentii  in  Da- 
maso. 

Ego  Chrysogonus  prcsbyter  cardinalis  tit.  S. 
Praxedis. 

Kgo  GG.  presbyter  card.  tit,  S.  Calixti. 

Ego  Octavianus  diaconus  cardiualis  lil.  S.  Nicolai 
b  Carcere. 


sis  abbatem, 

(Anno  1130-1141,   Nov.  20.) 
[Rerum  Angl.  script.  II,  p,  1801.] 

Innocentius  episcopus,  elc 

Lilteras  et  nuntios  veslros  paterna  benignitate 
suscipimus,  et  ea  quae  nobis  significastis  difigenter 
attendimus,  et  nos  quidem  monasterium  vestrum 
utpote  sub  beati  Petri  lulela  et  proprietate  consistens 
speciali  amore  diligere  volumus.  atque  in  Iibertate 
a  pra^decessoribus  nostris  et  nobissibi  collata  fami- 
liarilerconfovcre.  vestrosque  lurbalores  auctoritale 
apostolica  comprimere.  Vestra  it  que,  dilecti  ia  Do- 
inino  filii,  inlerest  ut,  sicut  nionasteriiim  vestrum  ia 
Anglia  religionis  fuit  initium,  ita  nihiiominus  ad  mo- 
naslicsc  professionis  observantiam  laudabiiiter  inten- 
aiis,  et  lales  vos  coram  Deo  et  hominibusexhibere 
curclis,  (pioil  Dcus  omnipoten^  de  vcbtiis  actibus 
honorelur  et  sedes  apostolica  maternis  affectibus 
graluletur.  Mandamus  eliain  vobis  ut  bibllam  ma- 
nuuleni  parvi  voluminis  ([ualemRomanum  pontiticem 
deceat  ad  opus  nostrum  fieri  facialis.  Quia  vero, 
dilecte  in  Domino  fili  Hugo,  occasione  parcntum 
tuorum  idem  monasterium  multa  darxiua  el  grava- 
minasustinereaccepimus.niandandotibiprsBcipimus, 
quatenus  cos  a  dominatione  maneriorum  monastcrii 
ari  oveas,  ut  locus  ipse  ab  hujusmodi  onere  libe- 
rctur,  ct  persona  tua  nullam  exinde  blasphemiam 
vel  pcccatuni  ulter  ius  incurrere  merealur.  Ilubertum 
quOifue  monachum  quem  turbalorem  fratrum  et 
eidcm  loco  perniciosum  esse  audivimus,  ad  suum 
D  mouaslerium,  vidclicct  Sancti  Audreae;redire  com- 


Ei(o  Petrus  presbyter  card.  tit.  Pastoris. 

Ego  Guizo  presbyter  cardiuilis  tit.   S.  Caecilia). 

Daium  Latcrani  per  manus  Almerici  S.  Uom. 
Ecclesise  diaconi  cardinalis  et  canccllarii,  xiii  Ka- 
lend.  Januarii.  indict.  iii,  Incarnationis  Dominicfe 
annolUO;  pontificatus  vero  domini  Inuocenlii  II 
papac  anno  undccimo. 

CDLX. 

Henrico  Moraviensl  cpiscopn^  pnyanns  nd  fidcm  con- 

verlerii  volenii,  .<crihit   ut  prius  tinmum  vrnint. 

{(V\ri'.a  aii.  i  I  iO,  April.  li.) 

[Bor.zKK,  Code,/^  dlplom.  Morav.  [,    p.  212-1 

iNNocENTfus  cpiscopus,  scrvus  servorum  Dait  ve- 


pellas,  et  negolia  ipsius  loci  prioris  el  fratrura  con- 
si  io  non  exlraneorum  quorumlibet  ordines  atque 
perlractes,  ct  nuinerum  torum  qui  imraunitus  esse 
dioitur,  consilio  eorumdem  de  honestis  et  religiosis 
pcnsouis  stucieas  adimplere.  Praecepta  etiam  quae  in 
apo>loIicic  sedis  aulheniicis  privile;fiis  collatis  prae- 
faf>  monjisterio  conlinentur,  lirmilor  teneas  et  ob- 
serves.  Preleica  si  qua  tibi  vei  fratribus  tuis  adversa 
cou;ig.riut,  luu;n  eiil  ad  coramunem  om- iiim  rna- 
ireiu  •]<'",Iesi;iin  Il< M:\uiiim  ncurrere,  vel  eosdem 
tuos  Iralies  trausmiit(M*c,  ul  «ara  tu  quam  ipsi  drgnis 
ap;id  nos  cou<oIationibus  foveantur,  et  a  suis  op- 
pressionibus  releventur.  Nos  autem  fratri  oostro 


53^ 


EPISTOL.E  ET  PRIVILEGIA 


534 


Tbeobaldo  archiepiscopo  CaDluariensi,  ne  illos  I.  s.  A  de  sua  quiele  et  libertate  congratulantes  ipsi,  Deo 


et  vii  d.  qui   a  vobis  pro  acceplione  chrismatis  et 

sacri  olei  exi^ebantur,   uilerius  exigat  inlerdicendo 

maDdavimuSy   vobisque  nc  ipsos  amodo  persolvatis 

pariter  inhiberous. 

Datum  Laterani  xii  Kal.  Decembris. 

CDLXII. 

Tkeobaldo  arehiejnscoi  o  Cantuariensi,  interdicitne 
moncuihis S,  Augustini injurias  inferat,  neve  ab iis 
«  l.  s.  vu  dj^enarios]  pro  datione  chrismatis  et  olei 
sacri  »  exigat. 

(Anno  n39-il41,  Nov.). 

[Cbronica  W.  Thom.  apud  Twisden,  Hist.  Anglic. 

Script.  II  1800.] 
CDLXIII. 


pro  te  el  pro  pace  rcgni  tui  preces  fundere  attentius 
sludeant,  et  nos  serenitati  tuas  uberiores  inde  gratias 
agcre  valcamus. 

CDLXV. 

Privileyium  Humberto  Xugustodunensi  episcopo 

concessum . 

(Anno  1141,  Jan.  91.) 

[D.PLANcni'  B,  Histoirede  Bourgogne,  lom.  I.  Preuves, 

p.  41.J 

IxNOCENTius  episcopus,  servus  sen^orum  Dei,  ve- 
nerabili  fratri  IIumberto  Augustodunensi  episcopo 
ejusque  successoribus  canonice  instituendis. 

."Equum  et  juslilia;  conscnlnneum  est  ut  qui  eccle- 


AdHenricum  Wintoniensem  episcopum.  —  Vtmona-  B  sianim  omnium  curam  ex  injuncto  nobis  apostolatus 


sterium    S.  Augustini  Cantuariense  tueatur. 

(Aimo  1139-1141,  Nov.) 

[Hist.  kngl.  Script.,  II,  1801.] 

lN?fOCENTius  episcopus,  etc 

Frateruilali  tuse  maximas  gratias  agimus,  quo- 
niam  ergo  ea  quao  beati  Petri  sunl  atlentam  sollici- 
iudinem  geri*),  et  abbati  et  fratribus  monasterii 
Sancti  Augustini  Canluarise  in  suis  neccssilatibua 
adjuior  el  protector  astilisli.  £t  quoniam  non  incci:- 
pisse,  sed  perfecisse  virlutis  est,  experienlia)  tuae 
rogando  atque  preecipiendo  mandamus,  quatcnus 
praefatum  monasierium  et  fratres  ibi  Domino  ser- 
Yienies  more  solito  manuteneas,  et  pro  beati  Petri  et 
nostra  revereotia,  nuilis  injuriis  aut  molesliis  ab  ali- 


ofTuMO  gerimus  eisdem  singulis  suas  dignitates  et 
privilegia  conservemusinlegra.  Dignum  siquidem  et 
rationabile  est  ut  nobiiis  et  famosa  iEduensis  Ee- 
clesiii,  quae  in  fide  Catbolica  et  obedientia  atque 
beati  Pctri  et  sanctse  Komanse  Ecclesise  reverentia 
firma  permansit,  prserogativa  sua  libere  perfruatur. 
Quaprof*ter)  cbarissime  in  Christo  fiater  Humberte, 
iEdiiensis  episcope,  quem  pallii  genio  decoravimus, 
luisratioiiabilibus  postulationibus  gratum  praebentes 
assensum,  quascunque  concessiones  sive  ecclesias, 
seu  villas,  vel  oppida,  aut  quaecunque  bona  inprae- 
scnliarum  juste  et  canonice  possides,  sive  in  futurum 
legi^ime,  auxiliante  Domino  poteris  adipisci»  tibi  et 


per  te  .£duensi  Ecclesiae,  ac  tuis  successoribus  in 
quo  faligari  permiilas,  summopere  providens  ut  lam  perpetuum  praesentis  scripti  privilegio  confirmamus. 
erga  r.  gem  quam  erga  oranes  alios,  prout  necessa- ^  jn    qujbus    haec    propriis    norainibus    exprlmenda 


rium  fuerit,  consilium  et  auxilium  per  omnia  prae- 
beas,  et  ita  eos  vice  nostra  sludeas  confortare,  ut  et 
ipsi  de  sua  quiete  et  liberlate  congaudeant,  et  nos 
sollicitudini  tuae  pleniores  gratias  referre  possimus. 

CDLXIV. 

kdStephanum  Anglorum  regem. — Nemonasterium 
S.  Kugustini  Cantuariense  a/fici  injuriis  patiaiur. 

^Anno  1139-1141,  Nov.) 
[Ubisupra.] 

Innogbntius  episcopus,  scrvus  servorum  Dei,  etc. 

Quanio  omnipotens  Deus,  et  infra,  unde  etiam 
libi  est  injuncta  necessitas  religiosa  loca  diligere  et 
que  beati  Petri  sunt  filialis  devotionis  inluitu  nuUis 
injuriis  aut  mole&tiis  fatigari  permittere.  Secure 
namque  contra  adversarios   con&istit  in  tcrris  quis-  ^  de  liis  quse  nd  tuam  parochiam   speciant  definire 


proprus 
subjunximus  :  ecclesiam  videiicet  BeataK  Mariae  et 
Sancti  Lazari  de  Avalone,  et  castrum  de  Toiloniicum 
omnibuseorum  pertinentiis,  ecclesias  de  Ulmo,  ec> 
clesiam  Sanctae  Sabinae,  ecclesiam  Sanctae  Mariae  de 
Borbono ;  jus  etiam  quod  habctis  in  ecclesia,  videlicet 
de  Rigny  etdeBrion  et  deSarri.  Concedimus  etiam 
tibi  ul  libere  et  absque  contradictione  in  tuo  episco- 
palu  juxta  sanclorum  Patrum  constitutiones  corri- 
geiida  corrigas  et  disponenda  disponas.  Yicariam 
etiam  dignitatem  quam  antecessorcs  tui  in  Lugdu« 
nensi  Ecclesia  usque  ad  haec  t(  mpora  habuisse  nos- 
cui.lur,  tibi  nihilominus  confiimamus.  NuIIus  ergo 
primas,  sive  metropolitanus  in  episcopatu  tuo  praeter 
luum  aut  tuorum  comprovincialium  assensum  aliquid 


quis  eurodem  apostolorum  principem  palronum  ha- 
bere  meretur  in  coelis.  Nunquam  eniin  regnum  luum 
milius  coitfirmari  poterit  vel  augeri,  quam  si  ecclc- 
sias  vel  personas  ecclesia&ticas  studueris  venerari. 
Proinde  fralernitati  tuae  rogando  mandamus  ct  lior- 
timar  in  Domino  quatenus  monasterium  Sancti  Au- 
gustini  CaDtuariensis  quod  utique  idem  beatus  vir 
apostolorum  principi  obtulit,  et  Romani  pontifices 
acpraedecessorttius  Eihelbertus  Anglorum  rexliber- 
tate  donarunt  et  suis  privilegiis  munierunt,  nullis 
molcstii  inqaietes, aut  ab  aliquo  infestari  perraiilas ; 
sed  sic  illQd  ab  omnibus  forinsecus  perturbationum 
tamiillihos  prolegis,  ot  el  illi  qui  intus  Deo  serviunt 


piaesumut.  Sedes  cnim  apostolica,  quae  primales, 
metropolitnnos  et  episcopos  constituil,  unicuique 
suus  tnminos  el  mttas  praefixit.  Unde  plurimorum 
Romanoium  jiontificum  haec  et  alia  pra^cesserunt 
dccrcta,  ul  videlicet  si  aliquismetropolitanorum  sine 
oniniiiin  ccmprovincialium  praesenlia,  vcl  episcopo- 
rum  consilio,  aut  eorum,  aut  alias  ecclesias,  non 
eas  lanlum  quae  ad  pro]irias  pertinent  parochias, 
sgere  aul  cas  gravare  volucrit,  ab  omnibus  districte 
conigalur,  ne  talia  deinceps  praesuroerc  audeat.  Et 
ilerum  si  quis  metropolitanus  episcopus,  non  quod 
ad  suds  soluuimodo  pertinet  parochias,  sine  coDsilio 
et  voIuDtate  onmium  comprovincialium  eptscoporam 


535 


INNOCENTII  H  PAP.£ 


53G 


aliquidagerelentaveritgradussuipericulosubjacebil,  A  quam  fuluris  regularitersubstiluendisinperpetuiim. 


ct  quod  egcrilirrilum  habealuret  vacuum.Decedenle 
vero  le  vel  alinuo  succfssorum  tuorum  episcopo^nullus 
prajpositus,nullus  laicupdomos^piscopalesinvadefc, 
aut  aliquibus  de  bonis  cpiscopalibus  occupare  prae- 
sumat,  sed  omnia  succedmli  episcopo  conservenlur. 
Si  quis  autem  hipc  aUentare  praesumpseril,  excom- 
raunicalioni  se  noverit   subjacere.  Decrevimus  ergo 
ut  nulli  omnino  hominum   liceat  eamdem  ecclcsiam 
lemere  perlurban\  aut  ejus  possessionuin  aliquid 
auferre,  vel  ablalas  reiinere,  minucre,  aut  aliquibus 
vexaiionibus  fatigare,    sed   omnia  integra   conser- 
ventur,    vestris  ac   pauperum   usibus  ti  commodis 
profulura.    Si  qua  igilur.in   fulurum  ecclesiastica 
seecularisve  persona,  hanc  nostrae  constitutionis  pa. 


Justis  relijiiosorum  virorum  desideriis  consentire, 
atque  raiiotiabilibus  eorum  poslulationibus   libenter 
annuere,  apostolicflR  sedi,  cui  Deo  largiente  priBside- 
mus,    auctorilas  et  fraterna'   chantalis  unitas    nos 
hortatur.    Hujus  rei  gralia.    dilicti  in    Domino  filii, 
preces  veslras  clomenter  admiltimus,   ct  donaliones 
ecclcsiae  Beatie  Marii£  de  Ilawarteschirha  cum  deci- 
mis,    villis,  praediis  a  venerabili  fralre  nostro  Hen- 
rico  Palaviensi  episcopo,  postulante  et  consentiente 
Wolframo  ipsius   villie  advocaio  et  filio  cjus  Berin- 
ga rio,    atque  eamdem  advocaliam  ad  opus  praefatiK 
ecclesiae  Sanctae  Margaretae  libcre  resignante,  vobis 
et  ecclesiae   vi'slrae  ralionabiliter   faclam  coofirma- 
mu": ;  statuentes  ut  in  praefata  Beatae  Mariae  ecclesia 


ginam  sciens,  contra  eam  temere  venire  tenlaveril,  g  ordo  canonicus  secundum  beaii  Augustini  Reguli.m 


secundo  lerliove  commonita,  si  non  congrue  salis- 
fecerit,  potestalis  honorisquc  sui  dignilate  careat, 
reamque  se  divino  judicio  exislere  de  perpelrala 
iniquitate  cognoscat,  et  a  ^acratissimo  corpo:  e  ac 
sanguine  Dei  et  Domini  nostri  Jesu  Christi  aliena 
fiat,  atque  in  extremo  examine  districtse  ullioni 
subjaceat.  Cunctis  autem  eidem  ecclesiae  sua  jura 
servaniibus  sit  pax  Domini  nostri  Jesu  Christi, 
quatcnus  et  hic  fructum  bonae  actionis  percipiant,  ct 
apud  dislriclum  judicera  praemia  aeternae  pacis  inve- 
niant.  Amen,  amen,  amen. 

Ego  Innocenlius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus. 

Ego  Gerardus  presbyter  cardinalis  Sanctae  Crucis 
in  Jerusalem. 


perpetuis  temporibus  inviolabiliter  observt  lur.  Prae- 

terea   quascunque  possessiones,    quaecun(|ue   bona 

eadom   ecclesia  iupraeseniiarum   juste  et   canonice 

possidet,    aut   in  futurum  concessione    pontificum, 

largilione  regura  vel  prinripura.  oblatione  fidelium, 

seu  aliis  juslis   modis,    praeslante  Domino,  poterit 

adipisci,   tirma   vobis  veslrisque   successoribuj*  et 

illibata  permaneant.  Dccerniraus  crgo  ul  nulli   om- 

niuo  homiiium  liceat  praefatara   ecclesiam   temere 

perturbare,  aut  ejus  possessiones  aufcrre,  vel  abla- 

tas  rctinere,  minuere,   seu  aliquibus   aliis  molestiis 

fatigare  ;  sed    omnia  iniegre   conserventur  eorum, 

pro  quorum  gubernatione  et  sustematione  concessa 

sunt,    usibus  omnimodis  profutura.  Si  qua  igitur  in 


Ego   Clirysogonus  presbyter   cardinalis   Sanctae  p  fuiurum   ecclesiaslica   saecularisve  persona,  liujus 


Praxedis. 

Ego  Petrus  presbyter  cardinalis  tiluli  Pasloris. 
Ego  Boizo  presbyter  cardinalis  liluli  Sanclac  Cae- 

ciliae. 

Ego  Gregorius  diaconus  cardiualis  SS.  Sergii  et 
Bacchi. 

Ego  Otto  diaccnus  cardinalis. 

Ego  Guido  diaconus  cardinalis  SS.  Cosmae  et  Da- 
miani. 

Ego  Gcrardus  diaconus  cardinalis  Sanctae  Mariae 
in  Dominica. 

Dalum  Latcrani  per  raanura  Airaerici,  sanctae  Ro- 


nosirae  constituiionis  paginam  sciens,  contra  eam 
lemere  venire  teutaverit,  secundo  tertiove  corarao- 
nila,  si  non  satisfactione  congrua  emendaverit,  po- 
teslaiis  honorisque  sui  dignitale  careat,  reamque  se 
divino  judico  exislere  de  perpctrata  iniquitate  co- 
gnoscat,  et  a  sacratissimo  corp  ore  ac  sanguine  Dei 
et  Domini  Redemptoris  nostri  Jesu  Christi  alitna 
fial,  atque  in  exlrerao  examine  districlae  ultioni 
subjaceat.  Cunctis  autem  eidem  loco  jura  sua  ser- 
vantibus  sit  pax  Domini  noslri  Jesu  Christi,  quate- 
Dus  et  hic  fructum  bonae  aclionis  percipiant,  et  apud 
districtum  judicera  prsemia  aetemae  pacis  inveniant. 


manoB  Ecclesiae  diaconi  cardinalis  el Amen,  araen,  amen. 

duodecimo   Kalendas  Februarii,  indiclione   iv,  In-  Datum  Laterani  per  manum  Almerici  sanclae  Ro- 

carnationis  Dorainicge  anuo  1140,  pontificatus  vero  r^  manae  Ecclehiae  diaconi  el  cancellarii,  Kal.  Februa- 
domni  Innocentii  anno  xi.  rii,  indictiooc  iv,  Incarnationis  Dorainicae  anno  1 1 40, 

ponlificatus  vero  dorani  Innoccnlii  papae  II  anno  un- 

decirao. 

CDLXVIII. 


CDLXVI. 

Parthenonis  S.  Maii(B  Minerviensis  possessiones  et 

privilegia  confirmat, 

(Anno  H4i,  Jan.  28.^ 

[Gradonici,  Pont,  Brix.,  200.  | 

CDLXVH. 

Privilegiumpro  monasterio  Baumburgensi. 

(Anno  1141,  Febr.  1.) 

[Monumertta  Boica,  t.  II,  p.  186.1 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei, 
dilectis  filiis  Gotsciialco  praepositu  ecrli!8iao  Sancta? 
de  Baumburg,   cjusque    fralribus  tam  praesentibus 


Monasterio  S.  Marias  Locediensi  asserit  prtedium  a 
BainerOy  marchione  Montis/errati,  donatum. 

(Anno  1141,   Mart.  3.) 
[MoRioNDi,iV(?wumt?7i/a/l7urwAia,l,p.52,exaulogr.) 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei, 
dileclo  filio  RicnABDO  abbati  monaslerio  Sanctae 
Mariaj  de  Lucodio,  ejusque  successoribus  reguhiriler 
ibi  viventibus  in  perpctuum. 

CuUus  verae  religionis  absque  integritate  non  valet 


687 


EPISTOLE  ET  PRIVILEGIA 


m 


iDte^reobservari.  Qunndovero  sub  occasione  causa-  A  eornm,  vel  qui  religionem  devole  videntur  amplecti 


rum  forensium  ]i!es  e(  jurgia  oriunLur,  perturbatus 
animis  et  spleadoratquejucunditascontcmplationis 
iDlernae  subtrahitur.  Ob  lioc,  quiaad  pacemetcon- 
cordiam  religiosis  dandamsummopere  occurrendum 
est;  ideo,  dilecle  in  Domino  fili  Richarde  abb&s,  rofu- 
tationem  de  praedio,  quod  illustris  memorijjc  Reincrius 
marcbio  Montisferrali  Anseimo  lunc  Verceilensi  epi- 
scopo,  confirmante  monasterio  B.  Miriaede  Lucedio, 
cui  auctore  Domino  prxsides,  respeciu  pia^  devotionis 
donavit.  Post  multas  Ihes  e(  contenliones  ab  Othone 
abbate  Sancti  Januarii,  et  fratribus  ejus  factam 
collaudamus,  et  eamdem  possessionem  cum  aliis 
bonis,  quae  iapraesentiarum  juste  et  le^itime  pos- 
sides,  aut  in  futurum  rationabiliter  poteris  adipisci, 


et  sub  ea  gaudent  Domino  roilitare,  vcl  qui  cura 
honcstae  viloe  ct  laudabili  mor^m  compositione  gau- 
dent  omnipotenli  Domino  dcservire.  Eapropter, 
dilccte  in  Domino  fili.  tuis  rationabilibus  postula- 
tionibus  clemenler  annuimus,  et  concessiones  a 
vonerabilibus  fralribus  nostris,  tam  ecclesiae  de 
Planesi  aco  ab  Huberto  Bizunlino  archiepiscopo  quam 
ecclesia»  de  Tresilliaco  ab  Aymerico  Claramontensi 
episcopo,  vestro  monasterio  rationabililer  factas, 
libi  tuisque  successoribus  et  per  vos  eidem  mona- 
sterio  confirmamus,  statuentes  ut  quascunque  pos- 
sessiones,  qnaccnnque  bona  praefaiae  ecclesiae  in- 
praesentiarum  juste  et  canonice  possident,  aut  in 
futurum  concessione  pontiKcum,   largitione   regum 


tibi  tuisque  successoribu'>,  et  per  vos  praefato  beatae  B  ^cl  principum,  oblalione  fidelium,  seu  aliis  justis 


Mariae  cocnobio  in  perpetuum  confirmamus  Decer- 
nimus  ergo  ut  nulli  omnino  hominum  liceat,  etc. 

Ego  Innocentius  Catliolicac  Ecclesiae  episcopus. 

Ego  Albertus  Albanensis  episcopus. 

Ego  Gerardus  presbyter  card.  S.  Crucis  in  Hie- 

rusalem. 

Ego  Anselmuspresbytercardinalis  lit.  S.  Lauren- 
tii  in  Lucina. 

Ego  Guido  S.  Romanae  Ecclesiae  indignus  sacer- 
dos. 

Ego  Stramius  presbyter  cardln.  tit.  S.  Savin*. 
Ego  Grisogonus  presbyt.  car.  tit.  S.  Praxedis. 
Ego  Ribaldus  presbyt.  card.  tit.  S.  Ana^^tasiae. 
Ego  Gorzo  presbyter  card.  tit.  S.  CaFciliae. 

EgoOttodiaconuscardin.  tit.  S.  GeorgiiadVelum  C  .^^^    ^'     ^' 
.  ®  Amen,  araen,  amen. 

Aureum. 

Ego  Vasilus  diaconus  curd.  tit.   S.   Eustachii. 

Ego  Ubaldus  diacon.  cardin.  tituli  S.  Adriani. 

Ego  Thomas  sanctae  Romanae  Ecclesiae  diaconus 
cardinalis. 

Datum  Laterani  per  manum  Almerici,  S.  Romanae 

Ecclesiae  diacon.  cardin.  el  cancell.,  vNonas  Marlii, 

indictione  iv,  Incarnalionis  Dominicae  anno  1130, 

poDtificatas  vero  D.  Innocentii  11  papae  anno  xn. 

CDLXIX 

Monasterium  Trenorciensi  ecclesiasde  Planesiaco 

et  de  TresIUaco.  Lugdunensis  et  Claramonten- 
sii  diasceseon,  con/irmat . 

(Anno  1141,  Marl.  25.) 

[COCQCBLINBS,    II,    p.    ^49.) 


modis,  Deo  propitio,  poterinl  adipisci,  firma  vob'8 
in  perpetuum  et  illibala  permaneant.  Si  qua  igitur 
nostrae  constilutionis  paginam  sciens,  contra  eam 
teraere  venire  tentaverit,  secundo  tertiove  commo- 
nila,  si  non  saiisfaciione  congrua  emendaverit,  po- 
testatis  honorisque  sui  dignitate  careat,  rcamque 
se  divino  juJicio  existen;  de  perpetrata  iniquilale 
cognoscat,  el  a  sacralissimo  corporc  ct  sangnine  Dei 
et  Doraini  Rcdemptoris  noslri  Jesu  Christi  aliena 

fiat,  atque  in  extremo  examine  dislrictae  ultioni 
subjaceat.  Cunctis  autem  eisdem  occlesiis  jusla  ser- 
vantibus  sit  pax  Domini  nostri  Jesu  Christi,  quate- 
nus  et  hic  fruclum  bonae  actionis  percipiant,  el  apud 
districtum  judicem  prae  nia  aeternae  pacis  inveniant. 


Lnnocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei, 
dilecto  filio  Petpo  Trenorciensi  abbati,  ejusque 
successoribus  regulariter  substiiuendis,  in  perpe- 
iQura. 

Commissa  nobis  apostolicse  sedis  auctoritas  nos 
horlatur,  ut  locis  el  personis,  ejus  auxilium  devo- 
tione  debila  imploraniibus,  tuitionis  pra-sidium  im- 
pendere  debeamus.  Quia  sicut  injusia  petentibus 
nullus  esl  tribuendus  effectus,  ila  Iugilima  tt  justa 
poscentium   non  esl  differenda  pclitio,    prjescrlim 

(168)  Legendum  undecimo,  computo  enim  Dionv- 
sianoannus  1141  correspondot  anno  lUOa^rfc  Vul- 
garis,  proul  indicat  indiclio  lertia,  quae  nonnisi  hoc 


D 


Ego  Innoccnlius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus  ss. 

Ego  Gerardns  preshyter  cardinalis  tiluli  Sanctae 
Crucis  in  Jeiusalem  ss. 

Ego  Chrysogouus  presbyter  cardinalis  tituli  Sanc- 
tae  Praxedis  ss. 

Ego  Rainerius  presbyter  cardinalis  tit.  Sanctae 
Priscae  ss. 

Ego  Gnido  prcsbyter  tituli  Sanctae  Ceciliae  ss. 

Ego  Ubaldus  diaconus  cardinalis  Sanctae  Mariae 
in  Via  Lata  ss. 

Ego  Ubaldus  diaconus  cardinalis  Sancti  Adriani 
ss. 

Datum  Laterani,  per  manus  Aymerici,  sanctie 
Romanr-e  Ecclesiae  diaconi  cardinalis  et  cancellarii. 


VII)  Ralendas  Aprilis,  indictione  iii,  Incarnationis 
Dominicae  anno  1141,  pontificatus  vero  domni  In- 
nocentii  II  papae  anno  xii  (168). 

CDLXX. 

Monasterium  Aurece-  Vallis  idicec.  Trevirensis)  tu- 

endum  suscipit  ct  vjus  bona  confirmat. 

(Anno  1141,  April.  !•>.) 

|Dom  Calmkt,  Ilist.  de  Lorrainc,  11,  Pr.,  p.cccxx.J 

Innocenths   episcopus,     servus   servorum    Dei, 

dileclo  filio  CoNSTANTiNO  abbati  monasterii  Bealae 


annonumerabatur,  et  responde.at  annoxipontifica' 
tus  [nnoccntii. 


53'J 


INNOCENTU  II  PAPE 


5iO 


MariaB  Aareae  Vallis,  ejusqae  successoribus  rcgula-  A     Ego  Marlinus  presbyter  card.  lit.  Sancti  Slephani 


riter  subsfitueadis  in  perpetuuin. 

Apostolici  moderaminis  convenit  clementisR  reli- 
giosos  diiigere,  et  eorum  loca  pia  proleclione  mu- 
nire.  Dignum  namque  et  hon<'stati  conveniens  esse 
cognoscilur  ut  qui  ad  Ecclesiarum  regimen  assumpti 
sumus,  eas  et  a  pravorum  hominum  nequitia  tuea- 
mur,  ct  apostolicae  sedis  patrocinio  fovcamus.  Ea- 
propter,  dilecte  in  Domino  fili  Constantine,  tuis 
rationabiiibus  postulalionibus  clementer  annuimus, 
et  supradictum  monasterium,  cui  Deo  auetore  prae* 
esse  dignosceris,  sub  beati  Petri  et  nostra  prote- 
ctione  suscipimus,  et  prae^entis  scripti  patrocinio 
communimus,  staluentes  utquascunque  possessiones, 
qusecunque  bona  idem  monasterium  inpresentiarum 
juste  ct  canonice  possidet,  aut  in  futurum  conces- 
sione  pontiHcum,  la^gitione  regum  vel  principum, 
oblatione  Hdeiium,  seualiisjustismodisDeo,  propi- 
tio  poteril  adipisci,  flrma  libi  tuisque  successoribus 
et  illibala  permaneant. 

Sane  agrorum  veslrorum  quos  propriis  manibus 
aut  sumplibus  coiitis,  sive  de  nuirimeniis  vestroium 
animalium,  nullus  omnino  clericus  vel  laicus  deci- 
mas  a  vobis  exigcre  prsesumat.  Decernimus  ergo  ut 
nulli  omoino  hominum  liceat  jam  dictum  monaste- 
rium  lemere  perturbare,  aul  ejus  possessiones  au- 
ferre,  vel  ablatas  rctinere,  miniiere,  aut  aliquibus 
vexationibus  fatigarc,  sed  omniaintegra  conserven- 
tur,  eorum  pro  quorum  gubernatione  et  suslenta- 
tiooe  concessa  sunt,  usibusomnimodis  profutura.  Si 


B 


in  Caelio  Monte. 

Ego  Boetius  presbyter  card.  lit  S.  CeciliaB. 
EgoThomas  presbyter  card.  tit.  Vestinae. 

Et  adhuc  inferius  : 

Dat.  Later«ni  per  manuro  Aimerici  sanciae  Ro- 
roanae  Ecclepiao  diac.  carJ.  etcancell.,  ii  Id.  April., 
indict.  IV,  Incarnat.  Dominicae  anno  1141,  pontif. 
vero  Domini  Innoc.  papae  II  an.  xii. 

CDLXXI. 
Privilegium  pro  parthertone  Chiemseensi, 

(AnnolUI,  April.  19.) 
|HoNDius,  Metrop.  Salzburg.,  II,  p.  241.] 

Innocbntius  episcopus,  servus  servoruro  Dei, 
dilectae  filiae  MAcniLDi  abbatissse  de  Chierosee  ejus- 
que  sororibus,  tam  praesentibus  quaro  futuris,  re- 
gulariter  subatitiiendis,  in  perpetuum. 

Qiioniam  sine  vero  cultu  religionis  nec  charitatis 
unitas  potcst  subsistere,  ncc  Deo  graium  exbiberi 
servitium,  expedit  apostolicae  auctoriti  religiosas 
personas  diligere.  et  earum  loca  pia  protectione 
mnnire.  Eapropier.  dilectae  in  Domino  flliae,  vestris 
rati'^nabilibus  po^^tulationibus  clementer  annuimus, 
et  ipsum  Beatae  Dei  genitricis  Hariae  roonasteriuro, 
quod  in  Salzeburgen  episcopatu  situm  est,  sub 
beati  Petri  et  nostraprotectione  Fuscipimu9,etprae- 
sentis  scripti  patrocinio  commnnimus:  statuentes 
ut  quascunque  possessiones,  quaecunque  bona  idem 
roonasteriuro  inpraesentiarum  juste  et  canonice 
possidet,  aut  in  futurum  concessione   pontificuro. 


qua  igitur  in  fulururo  ecclesiaslica  sajcularisve  per-  ^  largitione  reguro  vel  principum,  oblatione  fidelium, 


sona,  hanc  nostrse  constitutionis  paginaro  sciens, 
contra  earo  lcmere  ver.ire  tentaveril,  sccuudo  tcr- 
tiove  commonita,  sinonsatisfactione  congruaemen- 
daverit,  potestatis  houorisque  sui  digniiate  careat, 
reamque  se  divino  judicio  exi^tcre  de  perpctrata 
iniquitate  cognoscal,  et  a  sacratissimo  corpore  et 
sanguine  Dei  et  Domini  Redcmptoris  Jesu  Christi 
aliena  fiat,  atque  in  cxtremo  examine  districtae 
ultioni  subjaceat.  Cunctis  autcm  eidero  loco  justa 
servantibus  sit  pax  Domini  noslri  Jesu  Christi,  qua- 
tenus  el  hic  fructum  bonae  actionis  percipiant,  et 
apud  districtum  judicem  pracmia  aeternae  pacisinve- 
ninnt.  Amen,  amen,  amcn. 


seu  aliis  jusiis  roodis,  Deo  propiiio,  poterit  adipisci, 
firma  vobis  vestriHque  successoribus  et  illibata  per- 
meneant.  Decemimus  ergo  ut  nulli  oronino  boroi- 
num  liceat  praefatum  coenobiuro  teroere  perturbare, 
minuere,  aut  aliquibus  vexationihus  fatigare,  sed 
oronia  integre  conservenlur,  pro  vestra  et  eoniro 
pro  quoriiro  gubernatione  et  sustentatione  concessa 
sunt,  usibus  oroniroodis  profulura.  Si  qua  igitur 
in  futurum  ecclcsiastica  saecularisve  persona,  hanc 
nostrae  constitutionis  paginaro  sciens,  contra  earo 
temere  venire  tentaverit^  secundo  tertiove  cororoo- 
nila  si  non  satisfactione  congrua  eroendaverit,  po- 
testaiis  honorisque  sui  digniiate  Ciireat,  rearoque  se 


ni-/--*       L        •<  io  n         divino  judicio    existere   de    perpetrata  iniquitate 

Paulotnferius%norbescnptumerat\Sk^CTmVE-\^  •'  .    ,       ^    ^  ,        . 


TBus,  SANCTUS  Pauixs,  Innoc.  P.  II;  et  in  circulo: 
Adjuva  nos.  Dbos  salutaris  noster  ;  et  a  latere : 
Ego  Innocenlius  Catholicae  Eeclesiae  cpiscopus ; 

Et  paulo  inferius : 

Ego  Conradus  Sabin.  episcopus. 

Kjro  Gre^orius  diaconus  card.  Sanctorum  Sergii 
et  Bacchi. 

Ego  Albertus  Aibanensis  episcopus. 

Egu  Sief)hanus  Praenestinus  episcopus. 

Ego  Ollo  diac.  card.  S.  Nicolai  in  Carcere  Tul- 
liano. 

Ego  Gerardus  presbyter  card.  titulo  Sanctae  Cru- 
cis  in  Jerusalem. 


cognoscat,  et  a  aacratissiroo  corpore  ae  sangume 
Dei  et  Domini  Redemptoris  nostri  Jesu  Christt 
aliena  fiat,  alque  io  extremo  exaroine  districta 
uliioni  subjaceat.  Cuuctis  aulero  eidem  loco  justa 
servantibas  sit  pax  Doroini  nostri  Jcsu  Chrisli, 
quatenus  et  bic  fructuro  bonae  actionis  percipiant,  et 
apud  districturo  judicero  praemia  aeternae  pacis  in- 
veuiant.  Aroen. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus. 

EgoConradus  Sabinensis  epiacopus. 

Ego  Albertiis  Altianensis  episcopus. 

Ego  Stephanus  Praenestinensis  episcopus. 

Ego  Gerbardus  presbyter  cardinalistit.  S.  Crucis 
hs  Jerosalem. 


541 


EPISTOL.E  ET  PRIVILEGIA. 


542 


Ego  Anselmus  presbyter cardiDalis  liluli  S.  Lau-  A  monasterium   inpraesentiarum  juste    et     canonice 


rentii  in  Lucina. 

Ego  Chuido  sanctae  Romana)  Ecclesice  indignus 
sacerdos. 

Ego  Boetius  presbyter  cardinalis  tituli  Sancti 
Cleraentis. 

Ego  Ivo  presbyter  cardinalis  SS.  Laurentii  et 
Daniasi. 

Ego  Gregorius  presbyter  cardinalis  tituli  Ca- 
Uxti. 

Ego  Ribaldns  cardin.  preshyter  S.  Anastasise. 
Ego  Goizo  presbyter  cardinalis  tit.  S.  CaeciliaB. 
Ego  Petrus  presbyter  cardinalis  tit.  Pastorum. 
Ego  Thomas  presbytercardinalis  tit.  Vcstinae. 
Ego  Gregorius  diaconus  cardinalis  SS.  Sergii  et 
Baccbi. 

Ego  Otto  diaconus  cardinalisS.  GeorgiiadVelum 
Aureum. 

Ego  Guido  diaconus  cardinalii  SS.  CosmaeetDa' 
miani. 
Ego  Vassallus  diaconus  card.  S.  Eustachii. 

Ego  Hubaldus  diaconus  cardinalis  S.  Mariae  in 
Via  Lata. 

Ego  Octavianus  diaconus  cardinalis  Sancti  Ni- 
colai  in  Carcere. 

Ego  Hubaldus  diaconus  cardin.  S.  Adriani. 

Datum  Lat.  per  manum  Aimerici  sxnctae  Romanae 
Ecclesiae  diaconi  cardinalis  et  cancellarii,  xiii  Kal. 
Maiijndici.  iv,  Incarnationis  Dominicae  anno  liii, 
pontificatus  vero  Innocenlii  secundi  papae  anno 
duodecimo. 

CDLXXH. 

Parthenonls  S.  Mariee  Hederensis  protectionem  sus- 
cipit  possessionesquecojifirmat, petente Stephano 
episcopo  Parisiensi, 

(Anno  H4i,  April.  30.) 
[Mabillon..  AnnaL  Bened.,  VI,  675.] 

Innocentils  episcopus,  servus  servorum  Dei, 
dilectae  Oli^  Hildiardi  abbatissse  monasterii  Sanctse 
Mariae  de  Hedera  ejusque  sororibus,  tam  praesen- 
tibus  quam  futuris,  regulariler  substituendis  in  pcr- 
petuuro. 

Ad  hoc  universalis  Ecclesiae  cura  nobis  a  provi- 
soreomnium  bonorum  Deo  commissa  est,  ut  reli- 
giosas  diiigamus  personas,  et  benepiacentero  Deo 
religioDtro  sludearous  modis  omnibus  propagare. 
Nec  enim  Deo  gratus  aliquando  fairulalus  impen- 
dilur,  nisi  ex  charitatis  radice  procedons,  a  puritate 
religionis  fuerit  conservaiituri.  Oporiet  igitur  omnjs 
Christianae  fiJei  amatores  religionem  diligere  et, 
loca  venerabilia  cum  ipsis  personis  divino  servitio 
mancipatis  attcntius  confovern,  ut  nullis  pravorum 
liominuro  inquidentur  molesliis,  vel  importunis 
angariis  fatigenlur.  Eapropter,  dilectse  in  Domino 
filiae,  venerabilisfratris  nosiri  Stephani  Purisiensis 
episcopi  precibus  inclinati,  prft^fHlum  monoslcrium 
sub  beati  Petri  et  noslra  proteclione  suscipimus,  et 
praesentis  scripti  privilegio  communimus,  staluentes 
Qt  qoaseaoque  posaeasiones,  qusecunque  bona  idem 


pos^idet,  aut  in  fuiurum  concessione  poniiticum, 
largilione  regum  vel  principuro,  oblatioue  fideliuro 
seu  aliis  justis  modis,  Deo  propitio,  polerit  adipisci, 
firma  vobis  vestrisque  succedentibus  et  illibata 
permanoanl.  Sane  laborum  vestrorum,  quos  pro* 
priis  manilms  aut  sumptibus  c^Iitis,  sive  de  nutri- 
menlis  vestrorum  animalium  nulus  omnino  clericus 
vel  laicus  decimas  a  vobis  exigere  praesumat.  De- 
cernimus  ergo  ut  nulli  omnino  hominum  liceat 
praefatum  veslrum  cocnobium  temere  perturhare, 
aut  ejus  possessiones  auferre,  vel  ablatas  retinere, 
minuere^  aut  aliquibus  vexationibus  fatigare,  sed 
omnia  integra  conserventur  pro  vestra  et  eorum 
pro  quorum  gubernatione  et  sustentatione  concessa 
B  sunt,  usihus  omnimodis  profutura.  Si  qua  igitur  ia 
futurum  ecclesiastica  saecularisve  persona,  hanc 
nostrae  constitutionis  paginam  sciens,  contra  eam 
temere  venire  lentaverit,  secundo  terliove  comroo-  . 
nita,  si  non  satisfactione  congrua  emendaverit,  po- 
testatis  honorisque  sui  dignitate  careat,  reamque 
se  divino  judicio  existere  de  perpetrata  ioiquilate 
cognoscat,  et  a  sacratissimo  corpore  ac  sanguine 
Dei  ct  Domini  Redrmptoris  nostri  Jesu  Christi 
aliena  fiat,  atque  in  cxtremo  examine  districtae  ui- 
tioni  suhjaceat.  Cunctis  autem  eidem  loco  justa 
servantibus  sit  pax  Domini  nostri  Jesu  Christi,  qua- 
ten-js  et  hic  fructum  bonae  actionis  percipiant,  et 
apnd  districlum  judicera  praemia  aeternae  pacis  in- 
veniant.  Amen,  amen,  amen. 

C     In  rotundo  circulo  legitur  hoc  dictum  :  Adjuva 

NOS,  DBUS  SALUTARIS  NOSTBB. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus. 
Ego     Stephanus     Praenestinus    episcopus   sub- 

scripsi. 

Ego  Martinus  presbyter  card.  tit.  S.  Stephani  ia 
Caelio  Monle  subscripsi. 

Ego  Ivopresbyter  card.  S.  Laurentii  tit.  Damasi 

subscripsi. 
Ego  Grizo  presbyter  card.  tituli  Sanctae   Caeciliae 

subscripsi . 

Ego  Gregorius  diac.  card.  Sanctorum  Sergii  et 
Bacchi  subscripsi. 

Ego  Otto  diaconns  cardinalis  S.  Georgii  ad  Ve- 
D  lum  Aurcum  subscripsi. 

Ego  Guido  diac.  card.  SS.  Cosmae  et  DamiaDi 
juxla  templum  Romuli  subscripsi. 

£go  Imballus  diac.  card.  Sanctae  Mariae  in  Via 
Lata  subscripsi. 

Ego  Hubaldus  diac.  cardinalis  S.  Adriani  sub- 
scripsi. 

Ego  Guidosanctae  Romanae  Ecclesiae  diaconus 
card.  subscripsi. 

Dalum  Laterani  per  manum  Aimerici  sanclae 
Romanoe  Ecclesiae  diac,  card.  et  cancellarii,  ii 
Kal.  Maii,  indictionc  iii,  Incan.alionis  Dominicae 
anno  1141,  pontificatus  vero  domni  Innocentii 
secuadianDO  xii. 


543 


INNOCENTII  II  PAPifi 


5ii 


CDLXXni.  A      Ego  Gregorius   diaconus  cardinalis   Saucloruin 

Farthenonem  S.  Ambrosn  Fhrentinum  tuendum      ^^''«'^  ^^  ^"^^^^  suhscripsi. 


smcipit  ei  possessiones  ejus  confirmat, 

(Anno  1 141,  Maii  4.) 
[Ughelli,  Itnlia   sacra,  III,  93. | 

Innocentius  episcopus,  servus  servornm  Dei, 
dileclsp  filiJD  CjEciLi.Eabbalissae  monasierii  S.  Am- 
brosii  de  Pelra  Plana,  ejusque  soioribus,  tam  prae- 
sentibus  quam  futuris,  rogulariler  substitucndis  in 
perpetuum  mansuris. 

Ad  hoc  universalis  Ecclesia,  otc,  usque   faligen- 

tur.  Eapropler,  dilecta*  in  Domino  filiae,  veslris  ra- 

tionabilibus    poslulalionibus  clemenler   annuimus, 

et  praefatum  Beati  Ambrosii  monasterium,  quod   in 

Florentino  episcopalu  silum  est,  sub  beati  Pelri   et  p 

nostra  proteciiooe  sn?cipimus,    et  prsesentis   scripti 

palrocinio  communimus,   statuentes  ut  quascunque 

possessiones,  qusecunquc  bona   idem    monastcrium 

inpraesentiarum   juste  et  canonice  possidet,  aul    in 

futurum   concessione  pontificum,  largitione  regum 

vel  principum,  oblatione  fidclium,   seu  juslis  aliis 

modis,  Deo  propitio,  poterit   adipisci,   firma   vobis 

vestrisque   succedentibus   illibata  permaneant.    In 

quibus  et  ecclesiam  Sancti    Michaelis,   in    Palchito 

sitam  infra  civilatem    Florenlinam,   cum    omnibus 

suis  appendiciis  a   Godefrido   episcopo  Flcrentino 

vobis  canonice  concessam,  etsuo   scripto   firmalam 

proprio  nomine  duximus  adnotandam,  salva   Eccle- 

siae   Fioreniina)  canonica     reverentia.     Recipiendi  ,,        •  u-  .  i-  j-  .    •. 

...  .  <.       .  Commissae  nobis  apostoneas  sedis  auctoritas  nos 

etiam  oblationes,  lam  pro  vivis  quam  pro  defunctis,  ^  .     .  .         .  i     •     .  •       •  -r         j 

...  '     .        -.'         ^      ..  C  bortalur,  ul  locis  el  personis  ejus  auxilium  devo- 

absque  alicujus  contradictione  Jiberam   vobis   con-      ..        ,  !  •.    •      ,        .•.      .  •.      •  -j- 

tione  debitaimplorantibus  tuiiioni<  praesidium   im- 


Ego  Olho  diaconus  card.  S.  Gregosii  ad  Velum 
Aureum  sub^cripsi. 

Ego  Vassalus  diaconus  cardinalis  Sancti  Eustachii 
subscripsi. 

Ego  Ubaldus  diaconus  cardinalis  S.  Marise  inVia 
Lata  subscripsi. 

Ego  Ociavianus   diaconus   cardinalis  tit.    Sancti 
Nicolai  inCarcere  subscripsi. 

Datum  Latorani  per  roanum  Ainierici,  sanctae 
Romanse  Ecclesiae  diaconi  cardinalis  et  cancellarii, 
quarto  Nonas  Maii,  indict.  quarta,  Incarnationis 
Dominicae  anno  1141,  ponlificatus  vero  domini  In- 
nocentii  papae  secundi  anno  xii,  etc. 

CDLXXIV. 

Monasterium  S.  Salvatoris  ^'enetiarum  subaposto- 
licas  sedis  protectione  recipit  etdecernit  ut  cano- 
nicus  ordo  a  Bonofilio  instifutusibidemperpetuo 
permaneat. 

(Anno  1141,  Maii  13.) 
[CoRNELius,  Ecclesia  Yenetas  illustratcey   t.    XIV, 

p.  92.] 

Innocentius  episcopas,  servus  servorum  Dei, 
dileclis  filiis  Bonofilio  ojusquefratribus,  inecclesia 
S.  Salvatoris  in  Rivoallo  sita,  c^nonicara  vitam 
professis,  tam  praesentibus  quam  futuris,  in  perpe- 
tuum. 


absque  alicujus 

cedimus  facultatem.  Sei^ulturam  quoquc  ipsius  li- 
bcram  esse  sancimus,  ut  quicunque  se  illic  sepeliri 
deliberaverint,  uisi  forte  excommunicati  sint,  nullus 
obsislHi,  salva  tamcn  justilia  matris  Ecclesiae.  De- 
cerhiuus  ergo  ut  nulli  omnino  hominum  liceat  prae- 
fatum  vestrum  coenobiura  temere  perturbare,  aui 
ejuspossessiones  auferre,  vel  ablatas  retinere,  mi- 
nuere,  aut  aliquibusvexationibusfaligare,sed  omnia 
integra  conserventur  vestris,  et  uliorum  pro  quorum 
gubernatione  el  sustentat*one  concessa  sunt,  usibus 
omnimodis  profutura.  Si  qua  igitur  ecclesiasti- 
ca,  ctc.  Cunctis  auiem,  etc.  Araen. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus 
subscripsi. 

Ego  Conradus  Sabinensisepiscopus  subscripsi. 

Ego  Gerardus  presb.  card.  lit.  Sanctae  Crucis  in 
Jcrusalem  subscripsi. 

EgoAnscIrnus  presb.  card.  tit.  Sancti  Laurentii 
in  Lucina  subscripsi. 

EgoMartinus  prcsb.  card.  tit.  Sancti  Slephani  in 
Cailio  Montc  subscripsi. 

Ego  Boelhius  presb.  card.  tit.  Sancti  Clementis 
subscripsi. 

Ego  Guizo  presbyt'T  cardin.  til.  Sanclae  Caeciliae 
subscripsi. 

E^o  Thomas  presbyter  cardinalis  til.  Vesiinae 
subscripsi. 


D 


pendere  debeamus.  Quia  sicut   injusta   petenlibus 
nullus  est  tribuendus  effcctus,  iia  legitima  et  justa 
poscentiura  non   est   differcnda  petitio,   praesertim 
corum,  qui  religioncm  devote   videntur   amplecii, 
et  sub  ea   gaudent   Domino   militare.    Eapropter, 
dilecti  in  Dommo  filii,  pceces  vesiras   rationabiles 
clementer  admitiimus,   el  praefatam  S.    Salvatoris 
ecclesiam    sub    beati   Petri   et  nostra   protectione 
suscipimus  et  praesentis  scripti  privilegio   commu- 
nimus.  Quia  vero  canonicum  ordinem  observare   et 
securidum  B.  Auguslini  regulam  vivere  devovistis, 
votis  vestris.libenter  annuimus,  et  ipsum  ordioem  in 
eadem  ecclesia  perpetuis  temporibus  inviolabiliter 
permanere  apostoiica  auctoritate  sancimus  ;    sta- 
tuentes  ut   quascunque    possessiones,    qusecunque 
bona  inpraesentiarum  juste  et  canonice  possidetis, 
aut   in  futurum  concessione  pontificum,  largitione 
regum,  vel  principum,  oblatione  fidelium,  seu   aliis 
justis  modis,  Domino  propitio,  poteritis   adispisci, 
firma    vobis   vestrisque  successoribus    et   illibata 
permaneanl.    Partera  quoque  decimarum  de  paro- 
chianis  veslris,  quse  sccundum  sacros  canones,  et 
sanclorum  Falrum  constitutiones  vestram  contingit 
ecilesiam,  vobisnihilominusconfirmamus.  Addentes 
ctiara  inlerdicimus,  ne  quis  in  ipsa  eccle.sia  qua- 
libet  subreplionis  astulia  seu  violentia  praeponatur, 
nisi  quem  fratres   ipsius  loci  communiter,  vel  pars 
sanioris  consilii  canoDice   providerint  eligendum. 


tii:i 


iNNOCKNtll   II   PXVAL 


:;t6 


Decernimus  ergo  ut  nulli  omnino  liominum  liceal  A  l^clis  filis  Herberto  Rogiae  Vallis  abbali,  ejusque 


personas  vestras,  vel  ipsam  ecclesiam  temere  per- 
lurbare,  aul  ejus  posscssiones  auferre,  vel  ablalas 
retinere ;  minuere,  aut  aliquibus  vexalionibus  fati- 
gare,  nec  ipsius  ecclesiae  parochianos  illicile  susci- 
pere  vel  relinere,  salva  dioicesani  episcopi  canonica 
justitia.  Si  quis  igitur  conlra  hanc  nostrae  consti- 
tutionis  paginam  sciens  temere  venire  tenlaveril,  si 
secundo  lertiove  commonilus  realum  suum  digna 
satisfactione  non  emendavoril,  poteslatis  honorisque 
sui  dignitale  careat,  atque  in  exlremo  examine 
district»  uitioni  subjaceat.  Cnnclis  aulem  eidem 
loco  jusla  servantibus  sit  pax  Domini  noslri  Jesu 
Christi,  quatenus  et  hic  fruclum  bonic  actionis  per- 
cipiant,  et  a(»ud  districtum  judicem  prsemia  aoternae 
pacis  inveniant.  Amen. 

Ego   Innocentius  CalholicaB    Ecclesiaj   episcopus 

subscripsi. 

Ego  Conradus  Sabinensis  episcopus  subscripsi. 

Ego  Gerardus  preshyter  card.  lil.  S.  Crucis  in 
Jerusaiem  subscripsi. 

Ego  Anselmus  presbyter  card.  tit.  S.  Slephani  in 
Lucina  subscripsi. 

Ego  Marlinus  presbyler  card.  tit.  S.  Slephani  in 
Caelio  Monle  suoscripsi . 

Ego  Boetius  presbyter  cartlinalis  lil.  S.  Clemenlis 

subscripsi . 
Ego  Rabaldus  presbyter  card.    til.  S.    Anastasise 

subscripsi. 

Ego  Goizo  presbyter  cardinalis  tit.  S.  Caeciliae 
subscripsi. 


frairibus.  lam  pnesenlibus  quam  fuluris,  regulariler 
subsliluendis,  in  perpeluum. 

Ad  haec  nobis  a  Deo  pasloralis  otticii  cura  commissa 
esl  ut  beneplnciintem  Deo  religionem  laborcmus  el 
slabilitam  exacla  diligenlia  conservare  ;  eapropler, 
dilecli  in  Domino  filii,  veslris  ralionabihbus  postu- 
lalionibus  gratum  impertiontes  assensum,  boatae  Dei 
genitricissemperque  virginis  Maria»  Rogiae-Vallisec- 
clesiam,  qua»  in  Tullensi  opiscopatu  sita  est,  sub  beati 
Polri  et  nostra  tutela  suscipimus,  el  praesenlis  scri- 
pli  privilegio  communimus.  statuentos  ulquascunquo 
possessiones,  quaecunque  bona eadem  ecclesia  inprae- 
sentiarum  juste  et  canonice  possidet,  aut  in  futurum 
concessione  pontificum,  largitione  rogum  vel  princi- 
3  puni,obIationefi(lelium,  soualiisjustismodis,Deopro- 
pilio,  poleril  adipisci,  firma  vobis  vestrisque  succosso- 
ribus  el  illibala  permaneanl.  In  quibus  hat^c  propriis  du- 
ximus  exprimenda  vocahulis:  ipsam  videlicot  Regiam 
vallom  cum  omnibus  suis  appendiciis  ;  vineas  de  Lu. 
ceio.  vineas  de  Parneio,  vineas  de  Soroces,  vineas 
de  Fou,  terram  de  Fracia ;  vallem  de  Bernaicurin, 
et  portionem  veslram  de  adjaccnli  villa,  Gauvillaro 
cum  altari  el  suis  appendiciis,  usuarium  cum  molino 
in  fageto  Commarciensi.  Sane  laborum  vestrorum, 
quos  propriis  manibus  aut  sumptibus  colitis,  sive  dc 
Dulrimentis   vostrorum   animalium,    nullus   omnino 
clericus  vel  laicus  decimas  a  vobis  exigere  prsesu- 
mal.  Decernimus  ergo  ut  nulH  hominum  liceat  prae- 
fatam  ecclosiam  temere  perturbare,  aut  ejus  posses- 

Csiones  auferre   vel  ablatas  retinere,   minuere,    aut 
•  ••1  .**!  #•*  1  **. 


Ego   Thomas    presbyter  cardinalis   til,    Vestinae      ahquibus  vexationibus  laiigare,  sed  omnia  iiitcgra 


subscripsi. 

Ego  Otto  diaconus  card.  S.  Georgii  ad  Velum 
Aureum  subscripsi. 

E^^o  Guido  diaconus  cardinalis  sanclorum  Cosmae 

el  Damiani  .Hubscripsi. 
Ego  Vassallus  diaconus  cardinalis  S.  Eustachii  sub- 

scripsi. 

^o  Ubaldus  diac.  card.  S.  Mariae  in  Via  Lata 
subscripsi  (169). 

Ego  Hybaldus  diaconus  cardinalis  S.  Adriani 
subscripsi  (170). 

Ego  Guido  S.  Roraanae  EcclesiaE»  diac.  canHnalis 
subsciipsi. 


conscTvcntur  eorum,  pro  quorum  gubernatione  el 
sustentatione  concessa  sunt,  usibus  omnimodis  profu- 
tura.  Si  qua  igitur  in  futun.m  ecclesiastica  saecula- 
risve  persona,  hanc  nostrae  constitutionis  paginam 
sciens,  contra  eam  temore  venire  tentaverit,  secundo 
tcrtiove  cominonita,  si  non  salisfacuonc  congrua 
emendaveril,  poleslalis  honorisquc  sui  dignitate 
careat,  reamque  se  divino  judicio  existere  do  per- 
petrala  iniquitate  cognoscat,  et  a  sacralissimo  cor- 
pore  ac  sanguine  Dei  et  Domini  Redemploris  noslri 
Jesu  Christi  aliena  fiat,  alque  in  extremo  examine 
districtac  ultioni  subjaceat.  Cunctis  aulem  oidem 
loco  justa  servantibus  sit  pax  Domini  nostri  Jcsu 


Dalum  Laterani  per  manum  Aimerici,  S.  Roman»  ^  Christi,  quatenus  ot  hic  fructum  bonae  actionis  per- 
.    .      !•  -     1-   -i:.  ^. II      ...  f j..«   M.»;;  ^  oioiant.  et  aoud  districtum  iudicem  Draemia  aetemae 


Bcclesiae  diac.   cardinalis  et  canceli.,  ni  Idus  Maii 

indictione  iv,  Incamationis  Dominicae  anno  iiii, 

poDtificatus   vero  domni   Innocentii  socundi   papae 

aoDO  XII. 

CDLXXV. 

Monaslerii  S,  Mariig  Hegite-Vallis  hona  eistatum 
cum  libertatibus  ejus  confirmat. 

(Anno  ii4i,  Maii  i4.) 

[HuGO,  AunaL  Prasmonst.t  II,  406.] 

LvKOCBimiJS  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 


cipiant,  et  apud  districtum  judicem  praemia  aetemae 
pacis  inveniant.  Amen,  amen,  ameu. 

Ego  Innocontius  Catholica»  Ecclesiae  episcopus. 

Ego  Conradus  Sabinonsis  episcopus. 

Ego  Gerardus  presbyter  cardinalis  tit.  Sanctae 
Crucis  in  Jerusalem . 

Ego  Marlinus  presbyter  cartl.  tit.  Sancti  Stephani. 

Ego  Goizo  presb.  card.  tit.  S.  Caecihae. 

EgoOttodiacon.  card.S.Georgii  ad  Velum  Aureum. 

Ego  Gerardus  diac.  card.  S.  Mariae  in  Dominica. 


(169)  Ubaldum  iltulit  Mozzagrugnius  diaconum         (170)  Hybadus  diac.  card.  S.  Adriampraetermissus 
card.  S.  AdriaDi,  qui  tamcD  dici  debel  diac.  card.      fuit  a  Mozzagnigmo. 
S.  Mari»  ia  Via  Lata,  at  in  autographo  apparet. 


U1  tNNOCEKTII  II  PAPifi  548 

Ego  Octavianus  diac.  card.  S.  Nic^lai  in  Carcere.  A  CDLXXVIII. 

EcclesioiS.  Sepulcri  Hierosolymitanas  proiectionem 
suscipxi  ac  possessiones  con/irnai. 

(Anno  liil,  Jun.  21.) 


Dala  Lalerani  per  raanum  Aimerici  sanclaj  Ro- 
manae  Ecclesiae  diac.  card.  et  cancellarii,  ii  Idus 
Maii,  indictione  iv,  Incarnalionis  Dominic»  anno 
1141;  pontificatus  vero  domini  Innocentii  II  papic 
anno  xii. 

CDLXXVI. 

Ad  clerum  ei  populum  Pictatnensem.--  De  Gii{mO' 

ardo  elecio. 

(Anno  1141,  Maii  20.) 

[Gall.  Chrisi.  II,  1147,  in  texlu,  excod  nis.  S.  Ca- 

pellae  Bituricensis.] 

iNNOCBNTius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  dile- 
ctis  filiis  canonicis,  abbatibus,  principibus,  clero  et 
populo  Piclaviensi,  salutem  et  apostolicam  bencdi- 
ctionem. 

Vera  obedientia  bumililatis  socia  caeteras  virtutcs 
menti  insent,  inserlasque  custodit.  Sola  namque  cst 
quae  fidei  merilum  possidet,  sine  qua  infidelis  quis 
esse  convincitur,  etiamsi  fidelis  esse  videatur ;  ideo- 
que  quisquis  praelatus  inobediens  esse  pra*sumpserit 
in  unitale  sanclae  Ecclesiae,  cum  Deo  parlcm  habere 
non  poterit.  Gaudendum  siquidem  vobis  est,  quo- 
niam,  sicul  accepimus,  vencrabili  fratre  nostro 
Willelmo  episcopo  vestro  viam  universa*  carnis  in- 
gresso,  idonea  et  religiosa  persona  vobis  est  in 
episcopum  collocala,  et  quoniam  is  aliis  jure  prae- 
ponitur,  cujus  vita  et  conversatio  apud  Doum  ac- 
ceptabiliter  aeslimatur,  universitati  vestrae  pie  apos- 
slolica  scriptamandamus  atque  praecipimus,  qualenus 


[Eug.  DE  RoziERR  Cartul.  du  Saint-Sepulcre,  24.] 
Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lectis  filiis  Petro  priori  et  fratribus  in  ecelesia  San- 
cti  Sepulcri  canonicara  vitam  profcssis,  tam  prae- 
sentibus  quam  futuris  in  perpeluum. 

Si  mansuetudo  et  liberalitas  sanctae  Romanae  Ec- 
clesiae  Christianis  debet  opportuna  sola[tia]  mini- 
strare,  multo  magis  his  qui  religiosam  vitam  ducunt 
et  omnipotenti  Domino  familiarius  adhaerere  viden- 
tur,  id  ipsum  convenit  propensius  impertiri.  Quia 
ergo,  dilecti  in  Domino  filii,  juxta  regulam  beati 
B  Auguslini  vivere  decrevistis,  ct  in  loco  ubi  sleterunt 
pedes  Domini,  adorantes  apud  gloriosum  sepulcrum 

ejus,  in  quo  triduo  corporaliler  requievit,  et  alia 
sanctis<ima  loca,  in  quibus  Redemptor  mundi  pro 
salute  nostra  vincula,  flagella,  crucis  ignominiaro» 
vulnera  mortcmque  suslinuit,  regulariter  militalis, 
majori  vos  benevolentia  el  gratia  dignos  esse  cense- 
mus,  et  patcrnis  affeclibus  volumus  confovere.  Ve- 
slris  igilur  postulationibus  debita  benignitate  accom- 
modantes  assensum,  sacrosanctam  ecclesiam  Sancti 
Sepulcri,  in  qua,   divinis  obscquiis  insistentes,  pas- 

sionem  Dominicam  et  victorio[si]ssime  crucis  trium- 
phum  assidue  occulala  fide  recolitis,  nec  non  etiam 


personas  vestras  sub  beati  Petri  et  nostra  protectione 
suscipimus,  el  praesentis  scriptipaginacommunimus, 
sibi  de  caetero  humililate  et   debita  obedientia  pa-  C  slatuenles  ut  quascunque  possessiones,  quaecunque 

reatis,    cjusque   salubribus   praeceptionibus    obtem-      5Q„a  eadem  ecr.lesia  inprcTsentiarum  canonice  pos- 

sidet,  quaecunque  eliam  ab  egregiae  memoriae  viris, 
duce  videlicet  Godefrido  et  ulroque  rege  Balduino, 
Amulpho  quoque  et  aliis  patriarchis,  eidem  loco 
juste  collala  sunt,  aut  in  postcrum  a  patriarchis  vel 
aliis  Dei  fidelibus  rationabililer  conferentur,  firma 
vobis  in  perpetuum  et  illibata  permaneant.  In  quibus 
haec  propriis  duximus  exprimenda  vocabulis  :  pos- 
sessiones  videlicet,  quas  habetis  in  Anliochia  et 
ipsius  terrilorio,  quemadmodum  a  Raymundo,  iilu- 
stri  ejusdem  civilalis  principe,  et  uxoresua  Constan- 
tia  veslrae  ecclesiae  legitime  concessa  et  scriptis  con- 
firmata  sunt,  ecclesiam  Sancli  Scpulcri  in  Monte 
Peregrino  prope  Tripolym,  ecclesiam  Sancti  Gcorgii 


perare  curetis. 
Datum  Lateranis  xiti  Kal.  Junii. 

CDLXXVII. 

Ad  G{rimoardum\  Pictanensem  episcopum  electum. 

(Anno  1141,    Maio.) 
[Ibid.,   col.    1175,    ex   cod.    cod.] 

Innocentius  episcopus,  servus  ser^-orum  Dei,  ve- 
nerabili  tratri  G.  Pictaviensi  episcopo,  salutem  et 
apostolicam  benedictionem. 

Accepimus  personam  tuam  ad  rcgimen  Pictavien- 
sis  Ecelesiaj  assumptam  esse  ;  et  quoniam  longe  de- 
bet  vitam  suam  conversatione  probare  qui  aliis  vult 
praeesse,  per  apostolica  tibi  scripta  mandamus  atque 


praecipimus,    quatenus   in   his  quae  ad    episcopale  D  ^um  omnibus  perUnentiis  suis,  in  civitate  Tyro   ec- 

M*  .• —^.tl^^.irk»       *Amrkl!*%Qiim     colarraa     loiirlaVkilitoi*  _  __       .  .....  ..... 


officium  pertinent,  temetipsum  satagas  laudabiliter 
exercere,  opus  fac  evangelistae,  ministerium  luum 
imple.  Subditos  vero  tuos  paternis  affectibus  dilige, 
et  ut  commissa  tibi  a  Deo  Ecclesia  sub  tua  provi- 
dentia  tam  spirilualiter  quam  temporaliter  augea- 
tur,  inlenta  animi  vigilantia  studeas  providere. 
Possessiones  quoque  et  bona  ipsius  episcopalus, 
quae  distracta,  vel  illicite  alienata  esse  noscunlur, 
cum  omni  diligentia  recuperare  labores. 


clesiam  Sanctae  Mariae  ;  in  territorio  ipsius  civilatis 
casale  Deiina  et  hortum  inter  murum  et  anlcmuralc, 
in  civilate  Acon  ecclcsiam  Sancli  Sepulcri,  in  terri- 
torio  ejusdem  civitalis  ecclesiam  Sanctae  Marire  de 
Mimas  cum  omnibus  peiiircntiis  suis,  incivilate 
Joppe  ecclesiam  Sancti  Pctri  cum  omnibus  perlinen- 
tiis  suis,  decimas  civilalis  Jciiisalem  cl  eas  quas 
habelis  in  territorio  ipsius  civitatis,  oblaliones  alta- 
rium  ecclesiae  Sancti  Sepulcri  ;  in  episcopatu  Papiensi 
castellum  Cerret  cum  oranibus  suis  appendiciis, 
salva  niroirum  episcoporum  justitia,  in  quarum  paro- 
chiis  ecclesisB  vestrae  silae  sunt.  Si  qua  igilur  in  fu- 
tJolMh  ecclesiastica  saecularisve  persona,  hanc  nostrae 


U9 


EPISTOL.fi  ET  PRIVILEGIA. 


850 


eonstilotionis  paginam  sciens,  contra   eara   tomere  A 


CDLXXIX. 


fenirc  tentarerit,  secundo  tertiove  commonila,  si 
Doa  satisfactione  congrua  emendavcrit,  potestatis 
honorisque  sui  di.^nitatc  careat,  reamque  sc  divino 
judicio  existere  de  perpetrata  iniquitate  cognoscat, 
et  a  sacratissimo  corpore  ac  sanguine  Dei  et  Domini 
Redemptoris  noslri  Jesu  Christi  aliena  fiat,  atque  in 
extremo  examine  districtse  ultioni  subjaceat.  Cunclis 
autem  eidem  loco  justa  servantibus  sit  pax  Domini 
nostri  Jesu  Cbristi,  qualenus  et  hic  fruclum  bonad 
actionis  percipiant,  et  apud  dislrictum  judicem  prse- 
mia  stemse  pacis  inveniant.  Amen. 

Ego   Innocentius  catholic^  Ecclesise    episcopus, 
sultscripsi. 

Ego   Stephanus,     Preenestinus     episcopus     sub- 
scripsi. 

Kgo  Anselmus,  presb)ter  cardinalis   tituii   Sancti 
Laurentii  in  Lucina,  subscripsi . 

EgoMartinus,  presbyter  cardinalis  [tituli]   Sancli 
Stephani  in  Caelio  Monle,  subscripsi. 

Ego  Sancius,  presbyter  cardinahs  tittuli  Sanctae 
Sibinsp,  subscripsi. 

Ego   Boecius,  presbyter   cardinalis    tituli  Sancti 
Clementis,  subscripsi. 

Ego  Ivo,  presbyter  cardinalis  Sancti  Laurentii  ti- 
tuli  Damasi  substripsi. 

Ego  Gregorius,  presbytcr  cardinalis  tituli  Calixti, 
subscripsi. 

Ego  Ribaldus,  presbyter  cardinah's  tituli    Sanctae 
Anastasifle,  subscripsi. 


Monasterium  5.  Barlkolomei  Fmsufanum  tuendufr 
suscipity  et  ejus  possessiones  acjura  con/irmat, 

(Anno  1141,  Scpt.  22.) 
[Ughelli,  Italia  sacra,  III,  243.] 

Innocbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lectis  filii  Grbgorio,  abbati  Sancti  Bartholoms!, 
ejusque  fratribus,  tam  prsesenlibus  quam  futuris, 
regulariter  constitutis  in  perpetuum. 

Desiderium  quod  ad  religionis  propositum  et  ani- 
marum  salutem  pcrtinere  monstratur,  animo  nos 
decet  libcnti  concederc,  et  petentium  desideriis  con- 
gruum  impertiri  suffragium.  Eapropter,  dilecti  in 
Domino  fini,  vcstris  justis  postulationibus  clementer 

annuimus,  el  beati  Bartholomaei  apostoli  monaste- 
rv  rium,  quod  juxta  montem  Fsesulanae  civitatis  situm 

cst,  cum  omnibus  suis  portinenliis,  sub  beati  Petri 
et  nostra  prolectione  suscipimus,  el  praesentis  scripti 
privilegio  communimus,  statuentes  ut  quascunque 
possessiones,  quaecnnquc  bona  idcm  monaslerium 
inpraescntiarum  juste  et  canonice  possidet,  aut  in  fu- 
turum  concessione  pontificum,  largitate  regum  vel 
principum,  oblatioue  tidciium,  seu  justis  aliismodis, 
Deo  propilio,  poterit  adipisci,  firma  vobis  vcstrisque 
successoribus  ct  illibata  permaneant.  In  quibus  haec 
propriis  duximus  exprimenda  vocabulis :  monaste- 
rium  S.  Salvatoris  de  Alena  cum  ecclesia  S.  Pontiti, 
ecclesiam  S.  Martini  in  Fugano,  in  Campo  Novoli, 
^lesiam  S.  Martini  cum  decimis,  et  omnibus  suis 
pertinenti*s  et  adjacentiis,  et  quidquid  in  Bononiensi 


Ego  Rainerus.  presbyter  cardintlis  tituli  Sanct»  ^  episcopatu  pra^fatum  monasterium  liabere  cognosci- 


Priscac,  subscripsi. 

Ego  Petrus,  presbyter  cardinalis  tituli  Pastoris, 
subscripsi. 

Ego  Goizo,  presbyter  cardinalis  tituii  Sanctse 
Cseciliae,  subscripsi. 

Ego  Thomas,  presbyter  cardinalis  tituli  Vestinse, 
subscripsi. 

Ego  Hubaldus,  presbyter  cardinahs  tituli  Sanctae 

Praxedis,  subscripsi. 

Ego  Gregorius,  diaconus  cardinalis  Sanctorum 
Sergii  et  Bacchi,  subscripsi. 

Ego  Otlo,  diaconus  cardinalis  Sancti  Georgii  ad 
Velum  Aureum  subscripsi. 

Ego  Hubaldus,  diaconus  cardinalis  Sanctse  Marise 
io  Vla  Lata,  subscripsi. 

Ego  Geranlus,  diaconus  cardinalis  Sanctee  Mariie 
in  Dominica,  subscripsi. 

Ego  Oclavianus,  diaconus  cardinalis  Sancti  Nico- 
lai  in  Carcerc,  subscripsi. 

DhUim  Lalerani,  per  manum  Baronis,  capellani  et 
scriptoris,  XI  Kalendas  Julii  indictione  ly,  Incama- 
tionis  Dominicae  anno  1141,  pontincatus  vero  domini 
Innocentii  papae  II  anno  xii. 


tur,  in  Capraja  medietatem  ecclesise  S.  Christinse, 
in  Ripula  ecclesiam  S.  Salvatoris,  ecclesiam  S.  Mi- 

chaelis  de  Marene,  in  Ripalta  ccclesiam  S.  Andreee, 
ecclesiam  S.  Donati  de  Fronzano,  in  Biviliano  me-' 
dietatem  ecclesise  S.  Marise  curtem  de  Sancto  Dom- 
nino  cum  omnibus  decimationibus  suis,  curtem  de 
Papiana  cum  pertinentiis  suis  et  quidquid  in  plebe 
Sancti  DonatideCalenzanu  possidcre  dignoscitur  cun| 
decimis,  et  suis  pertinentiis,  sive  in  plebe  S.   Ste- 
phaui  de  Campi,  seu  in  plebeS.  Martini  sito  Brozzi, 
vel  etiam  in  plebe  S.  Julihni  in  Scptimo,  aut  ini^ 
plebem  S.  Joannis  de  Signa,  cum  decimis  et  omni- 
busearum  pertinentiis.  Villasquoque  et  alias  posses- 
siones,  sicut  in  privilegio  et  donatione  bonae  memo- 
r.  riae  Jacobi  episcopi  Faesulani  nominatim  vobis  con- 
ccssae  sunt.  Prohibemus  etiam,  et  apostolica  aucto- 
ritate  interdicimus,    ne  alicui  omnino  liceat  idem 
moifasterium   in  alium    ordinem   transmutare,    vel 
episcopalem  sedem  ibi  transferre  absque  Rom .  pon- 
tificis  aucloritate.  Obeunte  vero  nunc  ejusdem  loci 
abbate,  nullus  ibi  quaUbet  subjectionis  astutia  vel 
violentia  praeponatur  nisi  quem  fratres  ipsius  loci 
communi  assensu,  tcI  pars  sanioris  consilii,  sub  Dei 
timorcm  et  beati  Benedicti  regulam,  canonice  pro- 
viderint  eligendum.  Qui  Faesulano  episcopo  si  cano- 
nicus  fuerit  et  gratiam  atque  comrounionem  sedis 
apoetoiicae  habuerit,  eamque  gratis  et  absque  aliquii 
pravitatfr  ezhibm  vohi^t,  bMedictionem  stiscipiaU 


i'6i 


INNOCENtll   fl    PAPM 


452 


Alioquin  liceat  ei  qucmcunque  malueril  adire  antisti-  A  cunque  bona  eadem  ecciesia  inpnesentiarum  juste 


tem,  qui,  nostra  fultus  auctorilale,  qu8e  poslulanlur 
indulgeal.  Sepulturam  quoque  ipsius  loci  liboram 
csse  coucedimus,  ut  oorum  dcvoticni  et  exlromre 
volunlali,  qui  se  illic  sepelire  deliberaverinl,  nisi 
foi1e  excommunicali  sint,  nullus  obsistat,  salva 
lamcn  justitia  matris  Ecclesia*.  Monaslerium  quoque 
S.  Salvaloris  de  Alona,  quod  sub  ejusdem  S.  IJar- 
tliolomaei  monasl.  esse  cognoscitur,  bberam  sepul- 
turam  concedimus,  sicut  eliam  liactenus  habuisse 
dignoscitur  ;  labonim  namque  manum  vestrarum 
decimas,  tam  vobis  quam  vcslro  monaslerio  Sancti 
Salvatoris  in  usus  pauperum  habendas  largimur.  Pro- 
hibemus  insuper  ut  nulli  omnino  hominum  fas  sit 
eidem  monasterio,  sive  S.    Salvatoris   monaslerio 


et  canonice  po^sidet,  aut  in  futurura  concessione 
pouliticum,  largitione  regum  vel  principum,  obla- 
tionc  ridelium;  seu  aliis  juslis  modis,  poterit  adipisci, 
firma  vobis  veslrisque  successoribus  et  illibata 
permanennt  ;     in     quibus    hac   propriis    duximus 

exprimenda  vocabulis :  curtes  et  villas  videliccl 
Landenghem,  Voclar,  Pelengem,  Astinera,SaleDghem, 
Verrebronch,  Hulsl  et  Hulslerlo,  incultam  terrara 
juxta  Belsalam,  curtim  quse  dicitur  Stabulam,  Burste, 
Pomerium,  quod  juxla  eamdem  ecclesiam  jacet 
omnesque  mansiones,  qna)  intor  idem  pomerium 
alriumque  inlerjarent,  quas  Ywanus  prsefatae  con- 
tulit  ecclesi.T,  cum  omni  deciroatione  reddituum 
suorum  tam  in  eadem  villa,  quam  in  tola  Wasia. 


divinum     officium     interdicere,    prjetcr    Romanum  3  j^iceai  eliam  vobis  omni  tcmpore  divina  officia  ce- 


pontificem,  aut  legatum  ipsius,  vel  indebitas  exactio- 
ncs  imponere,  seu  aliquibus  injustis  vexationibus 
ausu  lemerario  fatigare.  Decernimus  ergo  ut  nulli 
omnino  hominum  liccat,  elc,  si  qua  igitur,  etc,  cun- 
ctisautem,  etc.  Amcn. 

Ego  Innocentius  Catholic»  Ecclesiae  episcopus  ss. 

Ego  Conradus  Sabinensis  episcopus  subscripsi. 

Ego  Albericus  Ostiensis  episcopus  subscripsi. 

Ego  Stephanus  Prajnestinus  episcopus  subscripsi. 

Ego  Gerardus  presbyter  card.  tit.  Sanctae  Crucis 
in  Hierusalem  subscripsi. 

Ego  Martinus  presbyter,  card.  S.  Slephani  in  Ca;- 
lio  Monte  subscripsi. 

EgoManfredus  presb.  card.  tit.  S.  Sabinae  ss. 

Ego  Boetius preiib.  card.  tit.  S.  Clementis  ss. 

Ego  Guido  presb.  S.  Laurentii  tit.  Damasi  ss. 

Ego  Gregorius  diac.  card.  SS.  Sergii  et  Bacchi  ss. 

Ego  Octavianus  diac.  card.  tit.  S.  Nicolai  in  Car- 
cere  ss. 

Ego  Guido   diac.  card.  S.  Apollinaris  ss. 

Datum  Laterani  per  manum  Buronis  capellani  et 
scriptoris  x  Kal.  Octob.,  ind.  v,  Incarn.  Dominicae 
an.  il41,  pontif.  vero  D.  Innocentii   II  an.  xii. 

CDLXXX. 

Bulla  Innocentii  II  confirmantis  bona  et  possessio- 

nes  Trunchinensis  ecclesice, 

(Anno  1141,  Sepl.  U,] 

[IluGO,  Ann,  Prcem.,  II,  p.  008.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 


lebrare,  clausis  januis  et  exclusis  excommunicatis, 
sive  inl(?rdictis,  nisi  abbatis  vel  fratrcm  ipsius  loci 

manifcsta  culpa  exstiterit.  Si  quae  igitur  in  futurum 
ecclc>iaslica  sajcularisve  persona,  hanc  nostrae  con- 
stitutionis  paginam  sciens,  contra  eam  temere  venire 
tentaveril,  secundo  tertiove  commonita,  si  non 
salisfaclione  congrua  cmendaverit,  poteslatis  hono- 
risque  sui  dignilale  careat,  reamque  se  divino  judicio 
exislere  de  perpetrata  iniquitatc  cognoscat,  el  a 
sacralissimo  corpore  ac  sanguine  Dei  et  Domini 
Redemptoris  nostri  Jesu  Christi  aliena  fiat,  atquc 
in  extremo  exafuino  districlse  ultioni  subjaccat. 
Cunctis  autem  eidem  loco  jura  servantibus  sit 
pax  Domiui  nostri  Jesu  Christi,  (luatenus  et  hic 
C  fructum  bona)  actionis  percipiant  et  apud  districtum 
judicem  praemia  aeternae  pacis  inveniant.  Amen, 
amen,  amen. 

Ego  Innocentius  Catholicac  Ecclesiae  episcopus. 

Ego  Conradus  Sabinensis  episcopus. 

Ego   Grogorius  diaconus  cardinalis  SS.  Sergii  et 
Bacchi . 

Ego  Albericus  Osliensis  episcopus. 

Ego   Bernardus  presb.   card.   tit.    S.    Crucis  in 
Jerusalem. 

Ego  Stephanus  Praeneslinus  episcopus. 

Ego  Boetius  presbyl.  canl.  tit.  Sancti  Clementis. 

Ego  Yvo  presb.   cardin.  S.   Laurentii    tit.    Da- 
masi. 

Ego  GG.  presb.  cardin.  tit.  Calixti. 
leclis  filiis  Gozvino  Trunchiniensi    abbali,  ejusque  D      Ego   Guido   sanctae    Romanae    Ecclesiae    diacon. 
fralribus  regulariter  inslituendis,  in  perpetuam  me-      cardinalis. 


moriam . 

Ad  hoc  nobis  a  Deo  pastorahs  oflicii  cura  com- 
missa  est,  ut,  beneplacente  Deo,  religionem  labore- 
rous  modis  omnibus  statuere,  et  slabilitam  ex  aucta 
dihgentia  consenare  Eapropter,  dilecti  in  Domino 
filii,  venerabilis  fratris  nostri  Simoniset  Noviomensis 
episcopi  prccibus  inclinati,  vestris  justis  postu- 
lationibus  clemenler  annuimus,  et  ecclesiam  S.  Ma- 
riae  Trunchiniensis,  in  qua  diviuo  mancipati  estis 
obsequio,  sub  beati  Petri  et  nostra  protectione 
suscipimus,  et  praesentis  scripti  patrocinio  comrau- 
nimus;  statuentes  ut  quascunque  possessiones,  quae* 


Ego  Reinerius  presb.  cardin.  tit.  Priscae. 

Datum  Laterani  per  raanum  Baronis  capellani  et 
scriptoris  x  Kalcnd.  Octobris,  indiclione  v,  lucar- 
nalionis  Dominicae  anno  1141  ;  pontificatus  vero 
domni  Innocentii  II  papae  anno  xii. 

CDLXXXI. 

AdGuillelmum  Montispessulani  (lominum, —  Com- 
pntilur  tribu'atio7iibus  et  angustiis  quas  ille  ab 
itifidelibua  hominibns  suis  patiehatur,  suamque 
opem  ci  atque  consilium  pollicetur, 

(Anno  1141,  Octob.  5.) 

[D.  BouQUET,  RecueilW,  p.  40*. J 

Innocentius  episcopus^  servus  servorum  Dei,  di- 


553 


hi^lbToLJi  Ki   i'iU  .  lLl:-(iU 


OOik 


lecto  in  Christo  filio  Guillelmo  Montispessulani  do-  A  auiem   eidem    loco  sua   jura  senrantibus   sit  pax 


mino,  salutem  et  apostolicam  benedictionem . 

Litteras  et  nuniios  tuos  debita  benignitate  susce- 
pimus,  et  tribulationibus  et  angiistiis  quas  ab  iufidc- 
libus  tuis  hominibus  (171)  pateris,  affeclione  paterna 
compatiraur,  utpole  qiii  pcrsonam  tuam,  tanquam 
Catholicum  principem  et  specialem  B.  Petri  filium, 
vera  in  Domino  charilate  diligimus,  et  in  quibus 
secundum  Deum  possumus,  opem  et  consilium  li- 
benter  impendimus.  Tu  vero,  quoniam  aurum  for- 
nax  tentatio  justum  probat,  viriliter  age  et  confor- 
tetur  cor  tuum,  ct  sustine  Dominum  :  ipsc  enim 
yentos  compescit,  ct  mare  comprimit. 

Datum  Laterani  ui  Nonas  Octobris. 

CDLXXXH. 

Hospitale  S.  Blasiijuxta  Modoetiam  tuendum  susci- 
pit  ejusque   possessiones  confirmat. 

(Anno  1141,  Oct.  15.) 

[GiiTLiNi,  Memorie  di  Mi7.\  t.  V,  p.  576.] 

I^NOCBNTius  episcopus,  ser\'us  sen'orum  Dei,  di- 
lecto  filio  Adam  magistro  hospitalis,  quod  est  apud 
Sanctum  Blasium;  juxta  Modoctiam  ejusque  fralribus, 
tam  praesentibus  quam  futuris,  canonice  substitucn- 
dis  in  perpetuum. 

Ad  hoc  in  apostolicae  sedis  regimeu,  disponente 
Domino,  promoti  sumus  ut  piis  votis  assensum  prae- 
bere,  auresque  nostras  justis  inciinare  pctitionibus 
dcbeamus.  Eapropter,  dilecle  in  Domino  iili  Adam, 
devotionem  tuam  laudabilem  attendentcs,  prsefatum 


Domini  nostri  Jcsu  Christi,  quatcnus  et  hic  fructum 
bonae  actionis  percipiant,  ct  apud  districtum  judieem 
prar^mia  setemaB  pacis  inveniant.  Amcn. 

In  circulo :  Adjuva  nos,  Deus  salutaris  nostbr. 

In  monogrammate:  Benevaletc. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesia:  episcopus 
suhscripsi. 

Ego  Gerardus  presbyter  cardinalis  tituli  S.  Crucis 
in  Jerusalem  ss. 

Ego  Gregorius  diaconus  card.   Sanctorum  Sergii 

et  Bacchi  ss. 
Ego  Hubaldus  diac.  card.  S.Mariae  in  Via  Lata  ss* 
Ego  Guido   sanctae    Romanse  Ecclesiae    diacon. 
card.  ss. 
B      Datum  Latcrani  per  manum  Baronis  capellani  et 
scriptoris,  Idibus  Octobris,   indictione   v   Incama- 
tionis  Dominica)  anno  1141,  pontificatus  vero  domni 
Innocentii  II  papae  anno  xii. 

CDLXXXIII. 
Ad  monachos  Marchianenses , —  Censuras  A.  epis» 
copi  Atrebatensis  nullas  declarat,  prascipitque 
ut  ad  abbatis  electionem  procedant, 
(Anno  1141,  Nov.  1.) 

[Martene,  Ampl.  Collect.,  I,  719,  ex  ms.  Marchia- 

nensi.J 

Innocentius  episcopus,  servus  ser\'orum  Dei 
dilectissimis  filiis  monachis  Marcianensibus,  S.  et 
A.  B. 


hospitalequodcum  omnibussuis  appendiciis,  assensu  ^      c,.,.^«  ;«;„..::.  «.  «.>™«„-^  -u  i-..    . 

4  r     A      ij-      »   f        •      r  •  •        G     Super  mjunis  et  oppressiombus  quas  ex  htlens 

et  consiho  Amoldi,  et  Joannis  aliorumquc  vicmo-       .«.  .  ,.  ,..,.. 

^  et  fralrum  veslromm  relaUone,  Joannis  videhcct  et 

Andreae,  qui  noslro  se  conspectui  praesentamnt,  a 

fratre  nostro  A.  (172)  Atrebatensi  episcopo  vobis  ilhi- 

tas  esse  accepimus,  debila  affectione   compatimur, 

et  vobis,   lanquam   dilectis  filiis  nostris,   in  quibus 

secundum  Deum  possumus,  opem  et  auxiUum  liben- 

ter  impendimus.  Quia  ergo  praefatus  frater  noster 

electionem  vestram  secundum  B.  Bcnedicti  regulam 

et  praedecessoris  nostri  papae  Calixli  bonae  memoriGB 

et  noslri  ctiam  privilegii  lenorem,  a  vobis  commu- 

niter  celebratam  omnimodis  impedivit,   et  ad  majo- 

rem  suae  malitiae  evidcntiam,  post  appellalionem  ad 

sedem  apostoUcam  faclam,  vcstrum  monasterium  a 


ram  ipsius  loci,  sub  censu  sex  denariorum  Mcdio- 
lanensis  monetae  veteris  nobis  nostrisque  succcsso- 
ribus  annualiter  persolvendo,  beato  Petro  et  nobis 
offers,  patema  benignitato  suscipimus,  et  praesentis 
scripti  pagina  communimus.  Statucntes  ut  quascun- 
que  possessiones,  quaecunque  bona  idem  hospitale 
inpraesentiarum  juste  ac  legilime  possidet,  aut  in 
futunim  rationabilibus  modis,  Deo  propitio,  poterit 
adipisci,  firma  eidem  hospitaii,  ac  paupcribus,  et 
illibata  permaneant.  Si  qua  igitur  in  postemm  ec- 
clesiastica  saeealarisve  persona,  hanc  nostrae  consti- 
tutionis  paginam  sciens,  contra  eum  temere  vcnire 
tentaverit,  secundo  tertiove  commonita,  si  non  sa- 


tisfactione  congma  emendavcrit,  poteslatis  honoris-  j.  divinis  interdiccre  praesumpsit  officiis,  nos  idem  in- 


que  sui  dignitate  careat,  reamque  se  divino  judicio 
existere  de  perpetrata  iniquitate  cognoscat,  et  a 
sacratissimo  corpore  et  sanguinc  Dei  ac  Domini 
Redemptoris  nostri  Jesu  Christi  aliena  fiat,  alquc  in 
extremo  examine  districtae  ultioni  subjaceat.  Cunctis 


terdictum  irritura  essc  censuimus,  et  vobis  divina 
cclebrare  ofiicia  aposlolica  auctoritale  praecipimus. 
Si  vero  mutationem  ahquam  vel  constitutionem  in 
eodem  monasterio  vcl  locis  sibi  perUnentibus  post 
appcllationem  ad  sedem  apostoUcam  fecisse  cogno- 


(171)  In  veteris  urbis  diario  legitur  :  «  En  Tan  mil 
cenl  quarante-un,  «^iteron  les  homs  de  MontpelUer 
en  Guillaume  de  Au>ntpellier  de  la  Villa,  et  anet  s*en 
a  Latat,  et  duret  la  batailla  doux  ans.  Els  comps 
de  Baroelona  recet  li  la  villa  per  assetge,  et  adonc 
Talieo  dex  favas  un  deni^.  £1  comps  de  Barcelona 
basti  la  toiure  de  Latat.  »  Quae  verba  sic  Laline 
reduit  Garielus  ibid.  :  «  Anno  1141  Guillelmum 
MoDspelienscm  sui  subsidi  ex  urbe  sua  ejecerunt : 

Patrol.  CLXXDC. 


qui  Latat  se  contuUt.  Exarsit  indebiennebellum,  per 
quod  Barcinonensis  comes  (Raimundus  Berengarius 
IV)  urbem  obsidione  reccpit,  tanta  famedomilam,  ut 
fabae  decem  uno  denario  constarent.  Comes  Barci-» 
nonensis  turrem  Latarum  exstruxit. 

C172)  Alviso  qui  ex  abbale  Aquicinctensi  electus 
est  episcopus  AU^ebatcnsis  anno  1131,  ad  quem 
exstatS.  Bernardi  epistola  327. 


18 


665 


INNOCENTII  II  PAPiE 


6U 


scitur,  totam  evacuamns,  et  omnia  in  eostatu,  in  que  A. 
tempore  appellationis  fuisse  noscuntur^  revocari 
pnfccipimus.  Vobis  autem  praecipiendo  mandamus 
quatenus  secundum  B.  Benedicti  Regulam  et  sedis 
aposiolicae  privilegia  religiosam  et  idoneam  perso- 
nam  vobis  in  abbatem  communi  vel  sanioris  partis 
assensu  eligatis,  per  cujus  nimirum  prudentiam  et 
religionem  idem  monasterium,  tam  temporaliter 
quam  spiritualiter,  auxiliante  Domino,  proficere 
valeat. 
Datum  Laterani  KalendisNovembris. 

CDLXXXIV. 


A(LA.  \Vidum\  episeopum  Airebaieniem.  —  Arguit 
eum  quod  Marchianenses  monachos  vexaverit. 

(Anno  1141,  Nov.) 

[Martbnb,  tMd.,  col,  720,  ex  eodem  rot.] 
InMocBNTiua  episcopus,  servus  servonim  Dei,  ve- 
nerabili  fratri  A.  Atrebatensi  episcopo  S.  et  A.  B. 

Miramur  et  dolemus  super  injuriis  et  oppressio- 
nibus  etdamnis  et  aliis  multis  gravamioibus,  quae 
roonasterio  et  fratnbus  Marciaaensibus  a  fraternilate 
tua  illata  esseaccepimus.  liasc  namqueordinietre- 
ligioni  tuoe  sunt  valde  contraria,  et  his  quae  a  B. 
Gregorio  de  monasteriis  et  religiosis  locis  statuta 
sunt;  probantur  adversa.  Cura  enim  eorum  abbas, 
sicut  assemnt,  tuis  gravaminibus  monasterium- 
ipsum  relinquere  coropulsus  sit,  et  ipsi  secundum 
B.  Benedicti  Regulam  et  prsedecessorum  nostrorum 


CDLXXXV. 

Privilegiumpro  canonica  5.  Mariai  PUrmensL 

(Anno  ilid,  Nov.  7,) 

[Affo,  Storia  dA  Parmi,  II,  p.  360,  ei  archivo  ea- 

pituli  Parm.  s«c.  xii,  n.  XXXI.] 
Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 

lecto   fiiio  BoNizoNi   archipresbytero,    cseterisque 

canonicis  Parmensis    Ecclesise,    tam  praesentibus 

quam  futuris,  canonice  substituendis,    in  perpe- 
tuum. 

JSquitatis  et  justiti®  ratio  persuadet  nos  Ecdesis 
perpetuam  rerum  suarum  firmitatem  et  vigoris  in- 
concussi  munimenta  conferre  :  non  enim  decet  cle- 
ricos  in  sertem  Domini  evocatos  perversis  malorum 
hominum  molestiis  agitari,  et  temerariis  quorum- 
libet  vexationibus  fatigari  ;  similiter  et  prsedia  usi- 
B  bus  secretorum  caelestium  dedieata  nullas  potentum 
angarias,  nihil  debent  extraerdiimrium  susfinere. 
Eapropter,  dilecti  in  Domino  filii,  inlerventu  di- 
lecti  fiiii  nostri  magistri  Hubaldi  diaconi  cardinalis, 
vestris  justis  postulationibus  clementer  annuimus, 
et  bealsB  Dei  Genitricis  semperque  virginis  Marise 
Parmensem  canonicam  cum  omnibus  bonis  ^uis  mo- 
bilibus  et  immobilibus  sub  beali  Petri  et  nostra  pro- 
tectione  suscepimus,  et  prseseolts  scripti  privilegio 
communimus,  statuentes  ut  quascunque  possessio- 
nes,  quscunque  bona  inprsesenliarum  juste  et  cano- 
irice  possidetis,  aut  in  futunim  concessione  pontifi- 
cum,  largitione  regum  vel  principum,  oblatione 
fideliom,  seu  aliis  justfs  modis,  Deo  propitio,  pote- 


et  noBtrum  etiam  privilegium,   abbatem    videlicet 

religiosum  et  honestam  personam  elegerint,  tu,  con-  ^  "**f  a<^'PJsci,  firma  vobis  vestrisque  successoribus, 

temptis  apostolicae  scdis  decretis,  eos  super  hoc      **  iihbata  permaneant.  In  quibus  haec  propriis  duxi- 


temptis  apostolicae 

omnimodis  infestasti,  et  ad  majorem  tuae  malitiao 
cumuluro,  contra  appelUtionem  ad  sedem  apostoli- 
cam  factam,  praefatum  monasteriuro  a  divinis  officiia 
interdicere  prassumpsisti.  Quae  praesuroptio  quanta 
severitate  puniri  debeat,  B.  Gregorii  sententia  de- 
monstratur;  ait  eniro  :  «  Nihil  priua  de  eo  quod  ad 
sinum  sanctae  Roroanae  confugit  Ecolosiae,  ejusque 
implorat  auxilium,  decematur,  quaro  ab  ejusdem 
Ecclesiae  fuerit  praeceptum  auctoritate,  quae  vicea 
suas  ita  aliis  impertivit  Ecclesiis,  ut  i  n  partem  sint 
vocatae  soUicitudinis  et  in  plenitudinem  potestatis. 
Si  tamen  (quod  non  arbitrarour)  a^  quoquam  secua 
praesumptum  fueril,  ab  offlcio  cleri  submotus»  apo- 


mus  exprimcnda  vocabulis:  monasteriuro  Sancti 
Quintini  euro  ecclesia  Sanctae  Mariae  de  Piano,  et  cae- 
teris  ad  ipsum  jure  pertinentibus :  ecclesiam  Sanctae 
Ctiristinae;  ecclesiam  Sancti  Nicolai,  et  ecclesiam 
Sancti  Antonini :  plebem  Sancti  Pancratii  cum  ec- 
clesia  Sancti  Nicolai  el  hospitato  ejus  juxta  Ttity» 
nero,  et  cum  ecclesia  Sancti  Anastasii  infia  urbemi 
et  oaeteris  ad  ipsam  plebem  pertinentibus :  plebem 
Sancli  Martini  cum  decimis :  plebem  Sencti  Pro- 
speri  cum  decimis ;  plebero  de  Purpurano  curo  ca- 
pellis  suis;  plebero  de  Molandriano:  plebero  Sancti 
Calliani  cum  deoimis :  capellam  de  Vilignano  :  ca- 
peliam  de  Marano :  capellam  de  Meletulo :  capel- 
lam  de  Ballone :  capellaro  de  Corviaco  intra  castrum 
stolioae  auctoritatis  reus  ab  omnibus  judicetur.   •  Dgitam:  capellaro  de  Barca:  capellam  de  Marzaliis: 


Et  quoniaro  beati  Petri  et  sanctae  Roroanae  Bcclesiae 
contemptum  inultum  praeterire  non  possumus,  per 
praesentia  tibi  scripta  mandamus  atque  praecipimus 
qnatenus  praefatum  roonasterium  et  fratres  in  pace 
omnino  dimittas,  et  in  nullo  eis  per  te  vel  per  alios 
impedire  praesumas.  De  contemptu  vero  sanctae  Ro. 
roanae  Ecclesiae  et  nostro  et  multis  aliis,  quae  no- 
stris  auribus  sinistro  rumore  de  persona  tua  sunt 
nuntiata,  proxima  DominiC/a  qua  legitur  Ego  sum 
pastor  bonus,  ad  nostraro  praosentiam  venias  reapon- 
surus. 


capellam  de  Azano,  capellaro  de  Vallera  inferiore : 
capellam  de  Travagnano ;  capeilam  de  Terentio : 
capellaro  de  Sancti  Secundi  :  capellam  de  Pizzo : 
capellam  de  Palazione :  capellam  de  Vico  longo : 
capellam  de  Sala ;  jus  quod  habetis  in  capella  Sancti 
Gorgii  de  Pratis,  et  in  capella  dc  Ponticello,  ac  in 
capella  de  vico  Pauli :  capellam  de  Ulmo :  capellam 
de  Calerno  cum  hospitali :  capellam  Sancti  Lauren- 
tii  de  Meletula  cum  omnibua  ad  praadictas  plebes 
et  capellas  jure  pertinentibus ;  decimas  omnium  ha- 
bitantium  in  ipsa  civitate,  et  in  suburbiis  ;  quemad- 
modum  secundum  dlviaionem  ptebiom  eas  usqne  ad 


657 


EPISTOL^  ET  PRIVILEGIA. 


558 


lice  tempora  legitime  possidetis,  vestram  partem  A  successoribus    canonice    substituendis   in    perpe- 
oAMnHftiitf  qd^  dKefoftitttl^  ftt  v^ilDrik*  df  fesfiViftite*     ftium. 


VVi^SbS  iS'  jSr^ne  i(t  Coi^io.  ly^eiJ^nlititil^  «r^gd  ilt' 
nunro1fiinn6'6*<fc!e8i^§tikca$  V^r  s^Ciilari  pdrsoi^ae'  M 
hii^i&Sem  caridmeaW  tef^^^re  j^i&rlurMre,  alOt  bdtv 
vcfsifa,  v^l^ssess16bes  aufei*re,  retinere\  i^nmliei^^, 
seu  quifiusli^'i:t'  vlJe^tTs  exaciiombus  ia'tigare',  sedf 
omnia  integra  conservenliff  eoirum,  pro  qiiofum  gu- 
bernatrone  et  sustentiftione  concessa  suiit,  usibuV 
ommiiib<£is'  prafutura,  salva  episcbpi  vesTi*T  canonica 
rev^entfa.  AtIin*tricrtfM'atiterr]^hujii^  2Cme^^6iXontii' 
pefcfepf^  piFoteefidfti^,  bTzantitim  aufe\irli  nobis  no- 
sfnsqi&^snccessronbtfs  anniialirer  p*i^rsOh'^s'.  Siquis' 
igftur  in'  futiifutn,  &anc  nostfae  constituUotiis  pagl-' 


Ex*  AdWRftiWiftb^rs  f  filS-ii^Tlstofal^h  dfjfe^^ 
tres  nostros  episcopos  debenius  dilfgefe,  el  Ecclesiis 
sibi  a  Deo  doiilmissis  siiaitf  justiti&itf  (fdhstfrvare . 
Profhde;  dfterfe'  rf'  D^iVilno  ffittef  Oii&  ^phcoptf, 
pretfes  tiftfS'  ratitMttrKles'  iiteibiAiter  adnrfttrftras,  €i 
perronam  tirrfm'  cvrfrt  (iomrttiSrtt"  tifti  rf*  Deo*  ecdesfa^ 
sub  beali  Petri  et  nostfa  protediorr^  6t  praftsenlis 
scrtpli  parlrocitiio  commonimus ;  statuentes  ot  quad- 
cunqtre  fOsrfessionea,  qu«cnn^ue-bona*  eadem  ecclc- 
sia  irtprawenttarum  j«ste  et  canonrce  possidct,  aut 
in  futurum  concessione  pontificum  largitiohe  regum 
vel  principom,  oblatione  Hdelium,  seu  aliis  juslis 
modis,  Domino  propitio,  polerit  adipisci,  firma  tibi 


nam'  scWAV,  contra  eam  tenrcref  vigfiiriB  femaverit,  B  tuisque  succe^soribus  et  iliibata  permaneant.   San- 


seMittd' tertiove  cotii^mottftns,  si  non  stftiaffactione 
cotfgrtnf  ^ftndaverit;  polestatis  hoirorisqirt  sui  di- 
gnitst^  ca^reliat,  renmqwe  se  diviifo  jxriKcity  ^fstere 
de  p^i^tff ifta  iniqtritate  (^hoscat,  et  a  sflfcratissimo 
eorpore  et  sanguine  Dei  et  Dominr  Retfem^oris 
nostri  JWto-  Christi  a1ie*ws  fiat,  atqoe  iu  extrerao 
einriAiedistrrctttuhiottr  svrt>ja«eat.  Cunctis  autem 
eideji  leco  justa  servanlibus  sit  pax  Domini  nostri- 
JeAiehii^,  quatetftfs^et^hw  frifctum  bbtne  tfiliotns 
percipiant,  et  apud  districtum  judicem  prsmia: 
aittttfJ^  fktW  iiQrvtetiftaht.  Anieif^amen^-vntBfr. 
l^  IffiiiiMIIIIMfa    GADtoKcse  Eccie^  episcopfus 


8<> 


cimus  etiam  ut  m  quocunque  episcopatu,  in  fundo 
Frisingensis  ecclesia3  monasteria,  vel  eeciesiae  xdi- 
ficala;  sint,  assensu  et  consilio  tuo  iu  eis  presbyteri 
statuantur.  Jura  quoque  tuae  ecclesise,  quae  venera- 
bilis  frater  noster  Conradus  Salzeburgensis  archi- 
episcopus  recognovit,  et  scripli  sui  auctoritate  6r- 
mavit,  libi  ct  commissae  ccclesiae  confirmamus. 
Decernimus  ergo  ut  nulli  omnino  horoinum  liceat 
eamdem  ecclesiam  temere  perturbare,  aut  decimas, 
bona  et  possessiones  ipsius  auferre,  vel  ablatas 
retinere,  minuere,  vel  ab  ipsa  alienare',  seu  quibus- 
iibet  molestiis  fatigare ;  sed  omnid  intcgfa  consef- 
ventur  tuis  tuorumque  successorum  usibiis  profii- 
tura.  Prsaterea,  quoniara  advocati  adfderehsionein 


flgfbCMfa-dhs  Silttnensiutn  eph^copuS' ss.  ^^^^^^.^  stVtuuntur,  advocatis  ipsiuV  ec-cto  ora- 

«tteWte-caVd:  Stmttcfifum'  S^grf^  nin6ihterdGfcTraus,neaIiqurdgi-avafheti' 


Ego  Gregorius 
et  Bacchi  ss. 

Ego  Ger^r<Wfti  ptcib.  dtfdf.  tie;  S:  Gfttcr^in  Jeru- 

•aiemss. 
Bg^'  StepAft^M^  rtdSittSdiiSii^^fiii^pUA  ss. 

Ego  Stantiuspresb.  6itft.  tif.Sanctae  Savinss,  ss. 
iSgb  ^ilbarlus  presb.  card:  H.  S:  CtXiitt  d%. 
^*  fbn^enis  presb*.  cai^  tit.  San6'f^' PfiitSae  s^. 
^o  Goyzo   presb,   car8.  tit.    Sanctae'  Gceciliae 


88. 


Ego  Thomas  presb.  card.  tit.  YestinaB  ss. 
Bfo  Habaklas  diacon.  canrd.  Sanctse  Maris  in  Yia 
Lata  88. 


aliqutd  gi*avafh'eti'ISldemioco,  v^l 
relftiflf  a!d  ipstrtnf  p^rtiwftntitrasr  ihf^V,- ve!^  diquitf 
pfafcWf  jtfs  ^Ofn  ah  ei!ieii^fer  j^r^stfiWinfiSi  qua 
igirdr  infdfarui(b  e'6tiIe^8titSi'«te(^fa^ls^^p^ona, 
hafr6  n6^M' cbtt^tffotiomr  ]$^i]^|!W  Msi«taf^,  contfaf' 
eafilf  feitf^e'  vfehTrfe'  tfentaveWt;  8fe<*uttdW  terliov* 
cStitiit6)[iii^,  ^T  nbn  sdtisfictione  cofi^rh^  ^hda- 
v4Wt  poYfi^t^is  hlftiioffsqnfe  stfi  (fipWte*  cfefeiftv 
reitfnqfffe  sfe  divin6  jtrtttcid  existeft  dfcr  peipptetrafd' 
inT(!(iti!Ydt^  c6gn'ogcaT,et  a  sirdratis^or  cbrpbre  ae 

sahgiiine  Dei  et  Domfn!  Reclemplons  no^rr  Jesu 
Cftfisti  aliena   fiat,   alque  in  extreino  cx'aM1n'e  di- 
strictae  ultioni  subjaceal*.  Cuncti^  aiWeih'  eidiSm  loco" 
jusVa  servantibus  sit  pax  Don&ininostfiJesdfChrisli, 


Eff*  Oindo  Sanet»  RomaT.iB  Ecclesi»  diac.  card.  d  «>"««."ji«  «'  W«  frf^  ''°°'^..^!?'^*^^*''"L 
T^  etapuddistrictuta  judKJem  praeinia'  mmeA   pa6rr 


BgoPetros  diac.  card;  Sanctae  Mariae  de  Por- 

lieii  88. 

Dataor  Lat.  per  mannm  Baronis  capellani  et 
acfiplmis,  vn  Idos  Notembris,  indictione  v,  Incar- 
Dttioiria  Dominicee  anno  il4i,  pontificalus  vero 
domni  iii&ocentii  pipn  If  amio  duodecimo. 

PeHtdet  bulia  piumbea. 

GDLXXXVI. 
PrivUegium  pra  eccle^  Frisingemi. 
.        (Anno  mt.  m\  i(S.) 

\mfmtmtmck,  r^;  p^  ^i^.] 

WliMiS^iifi  efilMoyttiV  siftifvhii^sefvtfrtrttfDtf,*  vtt»* 
IffWnWir jT*"  *  fwiiiii  I'  1  iftiiiggnar  epxscopar,  ejusque 


invehiant. 

Amen. 

Efgb  Inhbc(gntih'S-Cath'd!icd^  Sfe'6Tes!ftei)?se^!$^. 

Ego  Gregorius  diacohus*  SS:  Sef gii  et  Babb)it. 

Ego  Gerhardus presbytef  caffdinanstit  ^.  Clfucy 
in  Jerusalem. 

Datum  Laterani  per  itfanam  Baronis  capellani  et 
ucriptons,  xiiKal.  Decembris,  indictione  x,  Incarna* 
tionia  Dsmimcae  anlso  1141,  poiltificotus  vero  domni 
Innocentxill  papa  anno  xii. 


650  INNOCENTII  II  PAPiE 

CDLXXXVII. 

Privileginm  pro  monasterio  WezzinbrunnensL 
(Annollil,  Nov.  20.) 
[Monumenta  Boicay  tom.  YII,  p.  380.] 
Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lectis  filiis  Wattoni  Wezzenbrunnensi  abbati  ejus- 
que  fratribus  tam  praesentibus  quam  futuris  regula- 
riler  substituendis  in  perpetuum. 

Ad  boc  universalis  Ecclesiae  cura  nobis  provi- 
sore  omnium  bonorum  Deo  comraissa  est,  ut  reli. 
giosas  personas,  et  earum  diligamus  ecclesias,  et  ne 
prsvorum  hominum  infestationibus  rerum  suarum 
detrimenta  sustineact  apostolicse  defectionis  mode- 
raminenos  convenitprovidere.  Eapropter,  dilectiin 
Domino  filii  vestris  justis  postulationibus  paterna 


660 

A  vel  alias  exactiones  monaslicae  quieti  et  utilitati 
contrarias,  vobis  vel  ecclesias  vestrae  imponere. 
Porro  sepulturam  ipsius  loci  omnino  liberam  esae 
decernimus,  ut  eorum  qui  se  illic  sepeliri  delibera- 
verint,  devotioni  et  extremae  volunlati,  nisi  cxcom- 
municati  sint-  nullus  obsistat.  NuIIi  regum  ergo, 
ducum,  marchionum  vel  aliorum  hominum  fas  sit 
praefatum  monasterium  super  bac  nostra  constita- 
tione  temere  perlurbare  aut  ejus  possessiones  au- 
ferre,  vel  ablalas  retinere,  minuere,  aut  quibuslibet 
vexationibus  infeslare,  sed  omnia  integra  conser- 
ventur  vestris  usibus  omnimodis  profutuar.  Si  quis 
aulem  hujus  nostri  decreti  paginam  sciens,  contra 
eam  temere  venire  tentaveril,  secundo  tertiove  com- 
monita,  nisi  reatum  suum  congrue  emendaverit. 


benignilate  annuimus,  et  Wezzinbrunnense  mona-  9  indignatienem  omnipoteotis  Dei  et  beatorum  Petri 

•  •  «••  •.■.•■  ■  K  —A.  ^^    1*^9  ■• 


sterium,  in  quodivinomancipati  cstis  obscqnio,  sub 
berti  Petri  et  nostra  protectione  suscipimus,  et 
prsesentis  scripti  privilegio  communimus,  statuen- 
tes  ut  ordo  raonasticus,  qui  secundura  beati  Bene- 
dicli  Rcgulam  in  eodem  monasterio  institutus  esse 
cognoscitur,  perpetuis  futuris  temporibus  ibidem 
inviolabiliter  observetur.  Praeterea  quascunque  pos- 
sessiones,  quiecunque  bona  idem  monasterium  in- 
praesentiarum  juste  et  canonice  possidet,  aut  in  futu- 
rum  concessione  pontificum,  largitione  regum  vel 
principura,  oblatione  fidelium,  seu  aliis  juslis  modis 
Deo  propitio,  poterit  adipisci,  firma  vobis  vestrisque 
successoribns  et  illibata  permaneant.  In  quibus  haec 
propriis  nominibus  duxiraus  expriraenda  :  duas 
partes  videlicet  decimae  de  Risbach,  sicut  a  venera- 
bili  fratre  uostro  Henrico  Ralisponensi  cpiscopo 
vobis  rationabiliter  concessae  sunt,  et  scripto  suo 
firmatae :  praedia  videlicet  haec  :  Achselswane,  Pan- 
singen^Piberbach,  Waltenberc,  Wolmutsahe,  Gutin- 
gen,  Gezines,  Izenes.  Sancimus  etiam  ut  nuUus 
ipsius  loci  advocatiam  sibi  usurpare  vel  ab  aliquo 
recipere  aueeat,  nisi  quem  abbas  et  fratres  secun- 
dum  Dei  timorem  et  ipsius  monasterii  utiliiatem 
communiter  providerint  eligendum.  In  ecclesiis 
quoque  quae  juris  vestri  monasterii  csse  noscuntur, 
quemadmodum  in   generalibus   conciliis   statutum 

est  assensu  et  consilio  vestro  prcsbyteri  statuantur. 
Porro  super  dccimis  a  fratribus  nostris  Wolfaugo 
Hatioponensi  et  Uldarico  Augustini  episcopis  cccle- 


et  Pauli  apostolorum  ejus  incurral,  et  excommuni- 
cationi  subjaceat.  Conservantes  vero  hanc  eorum- 
dem  apostolorum  benedictionem  et  gratiam  conse- 
quantur.  Amen. 

Ego  Innocenlius  catholicae  Ecclesiae  episcopus. 

Ego  Gregorius  diaconus  cardinalis  SS.  Sergii  et 
Bacchi. 

Ego  Gerardus  presbyter  cardinalis  S.  Cnicis  in 
Jerusalem. 

Ego  Ivo  presbyter  card.  SS.  Laurenlii  et  Damasi. 

Dat.  Laterani  per  manus  Baronis  capellani  et  scri- 
ptoris,  xn  Kal,  Decembris,  indictione  v,  Incamatio- 
nis  Dominicae  anno  1141,  pontificatos  vero  donmi 
Innocentii  papae  II  anno  duodecimo. 

CDLXXXVIII. 

Monasterii  Marcianensis  protectionem  suscipU  inh 

naque  ac  privilegia  con/irmat. 

(Anno  1141,  Dec.  1.) 

[BuzELiif,  Galla-Flandria  sacra  et  profana^  i  part., 

p.  346.J 
Innockntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lectis  filiis  monachis  Marchianensibus,  tam  pracsen- 
tibus    quam  futuris,   regulariter  subsliluendis,  in 
perpetuam  memoriam. 

Officii  nostri  nos  monet  auctoritas  religiosa  loca 
dihgere,  et  ea  opportuno  consolationis  munimioe 
confovere.  Hujus  rei  gralia,  dilecti  in  Domino  61ii, 
veslris  juslis  postulationibus  paterna  benignitate 
impertimur  assensum,  etMarchianense  monasterium. 


siae  vestrae  concessis,  successoribus  suis  nullatenus  D  in  quo  divino  mancipali  estis  obsequio,  sub  B.  Petri 


Hccat  vos  ausu  temerario  fatigarc,  aut  aliquam 
vobis  inferre  molestiam.  De  fundo  quoque  vestri 
roonasterii,  seu,  etiam  de  novalibus,  aut  aliis  labori- 
bus  vestris  quos  propriis  manibus  sumptibusque 
colligitis,  juxta  quod  a  nobisin  generalibus  est  sta- 
tutum  conciliis^  a  vobis  exigi  decimas  auctoritate 
apostolica  prohibemus.  Nulli  etiam  fratrum  vestro- 
rum  fas  sit  post  factam  in  eodem  monasterio  pro- 
fessionem  absque  abbatis  vel  fratrum  liccntia  inde 
discedere  vel  ad  alia  loca  transire:  discedentem 
vero  nullus  episcoporam  vel  abbatum  suscipcre  au- 
deat,  vel  retinere.  Ad  haec  praesenti  decreto  sanci- 
mus,  ut  nulli  episcoporum  licentia  pateat  angarias, 


et  nostra  protectione  suscipimus,  et  praesentis  scripti 
privilcgio  communimus;  statuentes  ut  quascunque 
possessiones,  quaecunque  bona  praefatum  monaste- 
rium  inpraesentiarum  juste  et  canonice  possidet. 
aut  in  futurum  concessione  pontiBcum,  largitione 
regum  vel  principum,  oblatione  fidelium,  seu  aliis 
justis  modis,  Deo  propilio,  poterit  adipici,  flrma 
vobis  veslrisque  successorihus  et  illibalapermancant, 
ctc.  Nam  postea  latissime  possessiones,  decimas  et 
altaria  Martianensibus  obnoxia  enumerat,  guibus 
tandem  omnibus  hasc  subjicit:  Quae  videlicet  uni- 
versa  ia  consuetae  libertatis  immunitate  decermmi» 
permanere,   quatenos  fratres  qui  et    omnipotenti 


Mi  EPISTOL^  ET  PRIYILEGIA  562 

DeodebiiapossiDt  servitia  exhibere.  Ad  hsec  adji-  A  constringi,  sedis  apostolic»  debent  munimine  robo- 


cientea  sancimus  ut  nulli  omnino  liceat  prsefatum 
monasterium    et  ecclesiam  Hamagiensera  absque 
manifesta  et  probata  culpa  a  divinis  ofliciis   inter- 
dicere.  Nullus  quoque  ibidem  qualibet  subreptionis 
astotia  vel  violentia  in  abbatem  praeponatur,   sed 
liceat  vobis  communi  consilio,  vel  parti  consilii  sa- 
nioris,  secundum  Dei  timorem  ct  B.  Benedicti  regu- 
lam,  absque  ullius  contradictione  abbatem  eligere. 
Chrisma  vero,  oleum  sacrum,  consecrationes   alta- 
rium  seu  basiiicarum,  benedictionem  abbatis,  ordi- 
nationem  roonachonim  vel    clericorum   vestronim, 
qui  ad  sacros  ordines  fuerint  promovendi,  a  diocce- 
sano  episcopo,  si  quidem  catholicus   fuerit,  et  gra- 
tiam  atque  communionem  sedis  apostolicsB  habuerit 
et  ea  gratis,   et  absque  pravitate  aliqua    voluerit  jg 
exhibere ;  alioquin   liceat  vobis  catholicum  quem- 
cunque  malueritis  adir«  antistilem,  qui    nimirum 
nostra  fultus  auctoritate,  quod  postulastisindulgeat. 
Sepulturam  quoque  ipsius  loci  liberam  esse  conce- 
dimus,   ut  quicunque  si  illic  sepeliri  deliberaverint, 
nisi  forte  excommunicati  sint,  nullus  obsistat.  De- 
cemimus  ergo  ut  nulli  omnino  hominum  liceal  idcm 
coBDobium  temere  perturbare,  aut  ejus  possessiones 
auferre,  vel  ablatas  retinere,  minuere,  seu  aliquibus 
molestiis  fatigare,  sed  omnia  integra   et   illibata 
conserventur  eorum,  pro  quorum    gubernalione  et 
sustentatione  concessa  sunt,  usibus  omnimodis  pro- 
futura.  Si  quaigiturin  futurum  ecclesiaslica   ssecu- 
larisve  persona,  hanc  nostrae  constitutionis  paginam 


rari  et  in  sua  stabilitate  firmari.  Concordiam  itaque 
quae  dc  contentione  subjectionis  et  advocatiae  mo- 
nasterii  vestri  inter  vos  et  Basileensem  Ecclesiam 
per  charissimum  filium  nostrum  Conradum,  illu- 
strem  Romanorum  regem,  rationabiliter  facta  est, 
et  hinc  cum  scriptis  et  testibus  confirmata,  sedis 
apostolics  auctoritate  roboramus,  ratamque  et  in- 
convulsam  manere  sancimus.  Si  quis  autem  hujus 
nostrae  conGrmationis  paginam  sciens,  contra  eam 
temere  venire  tentaverit,  secundo  tertiove  commo- 
nilus,  si  nou  reatum  buum  congrua  satisfactione 
correxerit,  indignationem  omnipotentis  Dei,  et  bea- 
torum  Petri  et  Pauli  apostolorum  ejusincurrat. 
Datum  Laterani  viii  Idus  Decemb. 

CDXC. 

Ad  Gregorium  Bergomalem  episcopum, 

(Anno  1141,  Dec.  13.) 

[Ughelli,  Italia  sacra,  IV,  459.] 

Innogentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 
nerabili  fratri  Gregorio  Bergomensi  episcopo,  ejus- 
que  successoribus  canouicc  substitucndis  in  perpe- 
tuum. 

In  eminenti  sedis  apostolico)  specula  disponente 
Domino  constituli  ex  injuncto  nobis  officio  fratres 
nostros  episcopos  debemus  diligere,  et  Ecclesiis  sibi 
a  Deo  commississuamjustitiamcocservare.  Proinde, 
dilecte  in  Domino  Fr.  G.  episcope  Bergomensis, 
Ecclesiae,  cujus  a  Deo  tibi  cura  commissa  esl,  pa- 


sciens,  temere  contra  eam   venire  tentaverit,   se-  p  tria  sollicitudine  providentcs,  statuimus  utquascun- 

_         j_    «__.;^ _^ __*.^     _i_* A     •  i  •  . • 


condo  tertiove  commonita,  nisi  reatum  suum  con- 
grua  satisfactione  correxerit,  poteslatis  honorisque 
sui  dignitate  careat,  reamque  se  divino  judicio 
exislere  de  perpetraU  iniquitate  cognoscat,  et  sacra- 
tissimo  corpore  ac  sanguine  Dei  et  Domini  Redem- 
ptoris  oostri  Jesu  Christi  aIienafiat,atqueinextremo 
examine  districtae  ultioni  subjaceat.  Cunciis  autem 
eidem  loco  sua  jura  servantibus  sit  pax  Domini 
nostri  Jesu  Christi,  quatenus  et  hic  fructum  honse 
aotionis  penipiant,  et  apud  districtum  judicem 
prsmia  stemas  pacis  inveniant.  Amen. 

Datum  per  manum  Baronis  capellani  et  scriptoris, 
Kaleod»  Decembris,  iudict.  v,  Incarnat.  Dom.  anno 
1141,  pontificatus  domni  Innocentii  II  papse  annoxu. 

CDLXXXIX. 

Sehfentiam  Conradi  111,  /if{.,  pro  monasterio  5. 
Blasii  eontra  episcopum  Basileensem  latam^  con- 
firmat. 

(Anno  1141,  Dec.    6.) 
[NiuGAET,  Cod.diplom,  Alem,,  II,  74. J 
Intcockntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lectis  filiis  G.  (173)  abbati  et  monachis    S.    Blasii, 
salutemet  apostolicam  benedictionem. 

Qaae  pro  bono  pacis  el  Ecclesiarum  quiete  secun- 
dunci  cquitatis  et  justitiae  moderationcm  contracta 
sunt,  ut  nolla    possint   in  postcrum    refragatione 


que  possessiones,  quaecunque  bona  inprassentiarum 
juslc  el  caaonice  possides,  aut  in  futurum  largiente 
Domino  rationabilibus  modis  poteris  adipisci,  firma 
tibi  tuisque  successoribus  et  illibata  permaneant, 
canonici  quoque  S.  vinccntii,  tam  praesentes  quam 
futuri,  canonicam  et  debitam  obedientiam  tibi 
tuisque  successoribus  exhibeant,  nec  occasione  pri- 
vilegii  ab  apostolica  sede  percepti  eam  subtrahant. 
Si  qua  igitur  ecclesiastica  sxcularisve  persona,  etc. 
Amcn. 

Ego  Innocentius  Catholic»  Ecclesiie  episcopusss. 
£go  Conradus  Sabinensis  episcopus  subsc. 
EgoStephanus  Praenestinus  episcopus  subsc. 
Ego  Gerarduspresb.  card.  tit.  S.  Crucis  in  Jeru- 
Q  salem  subsc. 

Ego  Guido  S.  R.  E.  indignus  sacerdos  subsc. 
Ego  Suasinus  presb.  card,  tit.  S.  Stephanisubsc. 
Ego  Boetius  presb.  card.  tit.  S.  Clementis  ss. 
Ego  Ivo  presb.  card.  S.  Laurentii  in  Damaso  ss. 
Ego  Gregorius  tit.  Calixti  presb.  card.  subsc. 
Ego  Gratianus  presb.  card.  tit.  S.  Sabinae  subsc. 
Ego  Gregorius  diac.  card.  SS.SergiietBacchiss. 
Ego  Oltodiac.  card.  S.Georgiiad  VelumAureum  ss 
Ego  GuiJo  diac.  card.  SS.  Cosmae  et  Damiani  ss. 
Ego  Hubuldus  diac.card.  S.  Mariaein  Via  Latass. 
£(,'0  Gcrardus  diac.  card.  S.Marisein  Domnicass. 


NiigfiB» 


V  Nonas  Au^sti  \\.  a.  def^nctp,  successit.    Vid.   Hist.  SHvas 


66S  IMN0GS9TH  «  WM. 

Ego  Petrasdiac.S.  Marise  in  Aquiro  sobsc. 


864 


5P' 

llatutn  Lajterani  per  manum  Bafonis  capelUni  et 
scriRloris,  Id.  Decemb.,  indict.  v,  Incarnalionis  Do- 
rairiicfiBanno  1441^  pontif.  vero  1'.  Inooc.  PP.  II 
anno  xii. 

Eccienas  S.  Mario!  Ccesaraugtuiana  proteciionem 
s^scipit  jU  coMOWor^m  honacon^rmat. 

(Anno  ilflA.  Dec.  d5.) 
[AjukUEoo,  Caleiral.epiicop.  deZaragozayp.  192.] 

Innocbntius  epificopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lectis  iiliis  Pbtro  priori,  et  canonicih  ecclesiae 
S.  Marise  Csesaraugustane  civitatis,  taro  prsesentibus 
quam  futuris,  regolariter  substituendis,  in  perpe- 
tuum. 

Ad  hqc  unlyersali^  Ecclesi^  cura  npUi^  ^cgmmissa 
est,  ut  religio^as  xiiligj^us  ^rsQn^s,  et  beseplacen- 
tem  Deo  rjeligi(\Qen^  s^tud^fupas  modi^  €\mnibus  pro- 
pagare  ;  nec  enim  Deo  gralus  aljquando  impenditur 
famulatus,  nisi  ex  cbaritatis  radice  procedensa  pu- 
ritate  religionis  fuerit  conscrvatus,  ho3  nimirum 
charitatis  intuitu,  venerabilis  fratris  nostri  Bemardi 
episcopi  vestri  precibus  incIinali.prsefatamDeigeni- 
tricis  semperque  Yirginis  Mariae  ecclesiam  in  qua 
divino  mancipati  estis  obsequio,  sub  beati  Petri  et 
nostra  proleclione  suscipimus,  et  praescntis  scripti 
privilegiocommunimus.  In  primis  siquidcm  sta- 
tuentes  ut  ordo  canonicus,  quemAdmodum  a  praefato 
fratre  nostro,  secundum  beati   Augustini    regulam 


A     ^go  Gerardufl  preabyter  canHiiiKs  iMi  •s/Cmais 
in  «Biemsalem . 

Ego  Otto  diacon .  card .  Saneli  Gregofii'[/.€reorgii] 
adYelum  Aureum. 

Ego  Guido  sanctse  Romane  Ecclesise  indignus 
sacerdos. 

Ego  Guido  diacon.  cardin .  Sanctorum  Cosmse  et 
Damiani. 

Egolbopresbyt.  cardinal.  Sancti  Laurentli  lit. 
Damasi. 
Egp  Petrus  diacoQus  cardinalis  Sanctse  Marige   in 
'  Porjicu. 

PAlum  Lalerani  per  manurp  Barcnis  caj>ellani  et 
scriploris,  xv^ii  Kalendas  Jan.,  indictione  v,  Incar- 
pationispOR^inicaeanno  1 1 41  ,pQntiGcatus.vero  domni 
6  Jlqp.qcentii  jf)apse  .secundi  anno  xii. 

GDXCU. 

Henrico  Mca^auiensi  cpiscom,  paganis  de  Pruuia 
prasdicare  cupienti^  inaulget  licenHam  crucem 
antete  ferenai. 

(Circa  annum  1141,  Jan.  31.) 

[BoczBR,  Cod.  diplom,'Morav,^l,  p.  Slfi.] 

Innocbntius  episcopus,  servus  servorumDei.re- 
nerabili  fratri  Henrico,  Moraviensi  episcopo,  salu- 
tcm  et  apostolicam  benedictionem. 

Non  decet  episcopum  ad  pascendom  gregem  Do- 
minicum  conslitutum  proprias  oves  jejunas  relin- 
quere,  et  alicnis  pabula  ministrare.  Si  tamen  pagams 
dePrussia  verbum  Domini  prsedieare  et  eos  ad 
fidem  Christi  convertere  desideras  et  fmetum  Ec- 


in  eadem  ecclesia  constitutus  esse  dignoscitur,  per-  Q  clesise  Dei  exiode  proventam  existimas,  opus  est 


petuis  ibidem  temporibus  inviolabiliter  conservetur. 
Praeterea  quascunque  possessiones,  quflecunque  bona 
eadem  ecclesia  inpraesentiarum  juste  et  canonice 
possidet,  aut  in  futurum  concessione  pontificum, 
)argitioneregur/i,  oblatione  fidelium,  seu  aliis  ju^tia 
modis,  Deo  propiiio,  poterit  adipisci,  firma  vobis 
vestrisque  successoribus  et  illibata  permaneant. 
Decernimus  ergo  ut  nulli  omnino  hominum  liceat 
prsefatam  ecclesiam  temere  perturbare,  aut  ejus 
bonavel  possesiiones  auferre,  vel  ablatas  retinere, 
minuere,  seu  quibuslihet  molestiis  fatigare,  sed 
omnia  integra  conserventur  eonim,  pro  quorum 
gubematione  et  sustentatione  concessa  sunt,  usibus 
omnimodis  profutura ;  salva  Csesaraugustaniepiscopi 


ut  per  episcopatum  tibi  a  Dco  commissum  tionestas 
et  discrelas  personas  interim  constitnas,  quae  eor- 
rigenda  corrigant,  et  quse  slatuenda  fuerint  «d  ho- 
norem  Dei  staluliant,  atque  ovibus  |il>i  a  Deo  cons- 
missis  vitae  pabula  subminiatrent.  PoanrKMlam  vero 
si  tantum  laborem  Ecclesiae  Dei  utililem  cogiiovcns, 
tam  sanctum  opus  auxiliante  Domino  studeaa  adia- 
plere.  Grucem  quoque  ad  memoriam  Dominicapas- 
sionis  et  inimicos  Christi  coaverteadoa  in  terra  tUias 
gentis  ferendi  ante  te  fraternitati  tnsa  Hocsltam 
indulgemus.  Denuntialo  etiam  illi  gcnli  verboDomiai 
ad  popuium  iibi  eommissum  redirenon  differaa. 
Datum  Lateraniju  Kaiendas  Februarii. 

CDXCill. 


canonica  justitia  et  reverentia.  Si  qua  igitur  in  fyn'  i^  HenncoMoraviensiepitcopoconceditlicentiamprag- 


turumecclesiaslica  siecqlarisve  persona,  hanc  nostrse 
constitutionjs  paginam  sciens,  contra  eam  temere 
venire  tentaverit,  secundo  terliove  coromonila,  si 
non  reatum  suum  congcua  satisfiactione  emendave- 
rit,  a  sacratissimo  corpore  ac  sanguine  Dei  et  Do- 
jfiif^i  ni^^ri  Redeipptoris  Jesu  Christi,  |b|tin^at, 
llq^eia  cxtfamq  examjpeilistriptasultiuoisubjaceat. 
j^m^pUs  i)utem  aidero  Ipco  sua  jura  servantibus  sit 
pai^  PQ|K;i^i  PQfir!  ^^*9  Qbri^ti  quatenus  e(  hic 
frup(um  j)^^  KOtiOQis  P^roipiapt,  at^pud  dis(rictum 
jg^i^  pr^f^U  flptarnfBi  paqi  invooiant.  Amen, 
ameUi  amen. 

ifo  Iqpoceqtias  Cf^lliQlicw  B^def iie  epi^coitm. 

Bgo  Gregorius  diacon.  card.SS.SergiietBacchi. 


dicandi  paganis  in  Prussia ;  attamen  utpopulum 
suumreb^llemreformare  nonnegligat. 

(Circaannum  1141,  April.  1.) 
[BoctBE,  Cod,  dipl,,  I,  p.    213. J 

iNffocBNTius  episcopus,  servus  servomm  Dei,  ve- 
nerabili  fratri  Henrico  Moraviensiepiscopo,salutem 
et  aposioUcam  benedicliooem. 

Qui  pastoralis  ofiSoii  regimen  in  Ecclesia  Dei  obli- 
pent|  at  ad  aliorum  regimioa  proponuntur,  sollicita 
4ebtfOt  Qonsideratione  perpendere,  quod  nontantum 
de  propriis,  sed  etiam  de  subditorum  suoram  exces- 
sibus  reddituri  sunt  supremo  judici  rationem.  Quam- 
viaiUqu^,  charissiroe  in  Chrisio  faie-,  populus 
tibi  a  Deo  commissus  durm  cervici^   ait,    tlbique 


565  EPISTOLiE  ET 

rebeHis  et  iDobediens  existat,  Valde  nobis  fftfi  expe-  A 
dire  yidetDr,  ut  pro  ipsius  adhuc  salute  et  admoni- 
tione  attentius  debeas  laborare,  et  quantum  in  te 
est,  adviam  rectitudinlsrevocare.  Scriptum  namque 
est :  Giaraa,  ne  cesses,  sicut  tuba  exalta  vocem 
tuam  ;  et  rursus  scriptum  est  :  Si  diciente  me  ad 
impium  :  Morte  morieris,  non  annuntiaveris  ei,  et 
nequelocutus  fueris,utavertatur  a  via  sua,  impia, 
et  vivat  ipse  impius  in  iniquitate  sua,  morielur  ; 
sanguinem  autem  ejus  de  manu  tua  requiram  ;  si 
autem  tu  annuntiaveris  impio,  et  ille  nonfueritcon- 
versus  ab  iniquitate  sua,  morietur  ;  tu  autem  ani- 
roam  tuam  liberasti.  Hinc  etiam  Ephesiis  Paulis 
dicit  :  mtndse  sunt  hodie  manus  meae  a  sanguine 
omnium  veslrum  ;  non  enim  suhterfugi,  quo  minus 
annuntiarem  omne  consilum  Dei  vobis.  Mundusg 
ergo  a  sattgufne  eorum  non  esset,  si  eis  consilium 
Dei  annuntiare  noluisset  ;  quia  cum  increpare  de- 
linqnentes  noluerit,  eos  procul  dubio  tacendo  pastor 
occidit.  Ideoque  et  si,  quod  absil  I  tuis  commonitio« 
nibus  converti  noluerint,  ipsi  in  impietate  sua  mo- 
rientur,  tu  veh)  de  morle  ipsorum  eripies.  Verum  si 
ad  paganbs,  de  quibus  nobis  te  significasti  transire, 
iisqne  vdl^bniil  Dei  et  Hdem  [christianam  annuntiare 
discretioiit  tu^  videtur  utile,  nobis  placet,  ita  tamen 
Ut  ad  c<:HhnHk8diM  tibi  populum  quam  citius  redire 
iion  neglij^is. 

Datum  Laterani  Kal.  Aprili^. 

CDXCIV. 

€lerulh  epiidopdiut  Olomucentii  c&nira  prohibitid'  ^ 
nefn  ^piseapimi  divina  celeb)mnie¥n  arMt^  mo-  G 
netqus  ad  ohedientiam  et  revereritiam  suiepiieopi. 

(Girca  annum  H41,  Aprll.  1.) 

[BoezKk,  Cod,  diplom.,iA,  t),Sll4.1 
lHlftbi^Nttbs  episcopus,  servns  ^crvorum  Dei,  ab- 

batiftoi  tilflOnids,  fet  cleribisper  Olotaucenseni  epi- 

Be<)|»ftt!i)h  bbnMltuti^. 
t^UMl  m  U  hm  Pein  ^X  bi[)stt<&  gfalia  mifiinie 

HlhtilAttl,  floA  ho^trae  severiiali,  s^d  Vestrae  pbtius 

IttbbediMiln  bt  tii^eesttmptldiil  bt\  dicribendUin. 
Aadimnt  enim,  quOd  tameh  vald^  dblbiKuk,  Vott  Ih 
taotam  insaniam  prorupisse,  quod  'dohtr^  proMbl- 
tionem  venerabilis  fratris  A\iiM  HehHcl,  eplkopi 
vestri,  divina  officia  celebfare  prsesumilisetexcom- 
monicatos  suos  reclpere  et  sacramenta  ecolesiastica, 
qnae  Dei  sont,  cum  eis  commupicare  nullatenus  for-  ti 
midatis.  Quod  qaam  exsecrable  si^  quantum  ani- 
marum  vestrarum  saluti  c6ntrarium,  sanctorum 
Patrdm  deereta  manif&ste  declifant.  Ait  nimque 
Gaiixtus  papa  inter  cctera  :  Exe6mynunicfttOi  It  Mi*- 
terdotibos  nuUas  recipiat,  heC  ehn^  \itl  ih  britiObe, 
•nt  tib9  a«t  potu,  int  consilio  commiihieM,  bel  ate 
eis  dicat,  quia  quicuoqne  in  iis  vel  in  aliia  pi*ohibi- 
lis  teieBier  eieemmanioatls  eommunioav^it,  jUxta 
•pestolorom  lAatttiitieBein  Ht  ipse  BimiU  ekooroitea- 
eatittm  stthjaeeal.  Ab  bis  ergo  eleriol  et  laioi  se 
abslineanti  qai  eadem  pati  noluerint.  Iteiti  ex  Gar- 
^nensi  conoilib.  Qoi  eotadQdhicaveritvelorliverit 
momAiimlcMD,  si  laieasen,  eteohnAUfti(«tof ; 


PRIVILEGIA. 


566 


si  clericus,  deponatur.  Qasecumita  sint,  per  aposto- 
nca  sci^ta  universitatem  Vestram  mOnemus  et 
monendo  praecipimus,  ut  de  tantis  exoessibus  prae- 
fato  fratri  nostro,  episoopo  vestro,  digne  satisfa- 
ciatis,  et  ad  ipsius  obedientiam  et  reverentiam 
cum  omni  devotione  humiliter  redeatis  ;  alioquin 
excommunicationis  vel  depositionis  sententiam  quam 
in  vos  canonica  aequitate  promulgaverit,  beati  Petri 
princip4iaposfotori(ito,  etnostrli  atickoritate  firma- 
bimus. 
Datum  Lat^am  Kll^ndis  A^ritts*. 

CDXC. 

Ad  Raimundumt  RuHicumttBaronemfresbyisrot. 

(AVinoilS8-!U2,  MTaft.  \%) 

[BaLuz,  Micell.,  IV,  Bf^i.) 

IxNOCENTius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  Rai- 

auNDo,  ftbsTico  atque  Baroni  prifcbylerfs,  salulem 

et  apostolicani  benedictionem. 

Non  dubium  vobis  quod  ecclesiam  Sancti  P.  ad 
reformandam  in  eodem  loco  religionem  dilectis  filiis 
nosiris  J.  priori  et  fralribus  ecclesise  S.  -^  Fridiani 
commisimus.  Proinde  apostolica  vobis  auctoritate 
mandando  praecipimus  ut  quoda  nobis  exinde  fiactum 
est  irrefragabiliter  observetis,  et  neque  in  eadero 
ecdesia,  nec  in  aliquolocoad  eampertinenteabsque 
eorumdem  fratrum  licentia  maneatis.  Quod  si  con- 
tradictores  exstiteritis,  nisi  infra  quindecim  dies 
post  susceptionem  praesentium  lilterarum,  ab  htgus 
modi  pertinacia  resipueritis,  extunc  divinum  vobis 
officium  interdicimus . 

Data  Laterani  u  Idus  Martii. 

CbXCVI. 

Robotonem  comitemhortatur  ut  eecletia  Baumbur^ 
gensi  praidium  quoddam  resiituat, 

(Anno  ii38-li4S^NoVk24.) 
Hujus  epistolas  mentio  etstat  a[iud.  Lang,  Regesta, 

I,  i58.] 

CDXCVlI. 

Ad  militeset  bonos  homines  Nogarias. 

(Anno  il38-imNov.  250 

[MuRATORi,  Antiq,  Ital,,  II,  179.] 

IifNOCBirmjs  serms  servorum  Dei|  dileetis  Bliis 
militibus  et  bonis  hominibns  Nogariie,  sAlntem  et 
^stolicam  benediotionem. 

Perlatum  est  ad  aures  nostras  quod  Nogarienseili 
Silvam,  quam  comitissa  Mathildis  a  monasterio 
Nonaotulano  sub  annuali  pensione  tennit,  et  atate- 
quam  rtioreretur)  eidem  monasterio  reddidit,  exstlr- 
paveritis,  eamqne  yestris  nsibus  exoolatis.  Et  qno- 
niam  telde  perleuhMom  est  eooiesianmi  Jnstitiam 
tttinuere  vel  retltiers,  per  prsesentfa  vobis  seriptlt 
mandamuB  atqoe  'prfBdptmns  quatenui  de  taboribns, 
^os  ibtdiem  excolitis,  prteTatl  monasterii  fratribns 
Jtts  sQum  integre  periolvatts. 

ttat«m  Ut^ni  Yft  Kakndtt  Decembris. 


667 

CDXCVIII. 

A[lberoni]  archiepiscopo  Trevirensi  mandatut  abba' 
temS.MaximinipropterpeculatumSimoniamque 

excommunicet. 

(Anno  4138-1142,  Dec.  5.) 
Hujus  privil  egii  mentio  exslat  apud  Jaffe,  Rcgesta] 

Rom,   pont.,  p.  592.] 

CDXCIX. 

[Monasterii   Monasteriensis  [MHnchmiinster]  hona 

alienari  vetut. 

(Anno  1138-11 42,  Dec.  5.) 

[Lang,  Regesta,  1,132.] 

D. 

D.marchionem   hortatur  ut  monasterio  B.  Petii 
[Miinchmiinster]ablata  restituat 

(Anno  1138-1142.  Dec.  8.) 

[LuDEwiG,  Script.  rer.  Germ.,  t.  p.  580.] 

Innocbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lecto  in  Christo  filio  D.  [Dietpoldoj  marchioni;  sa- 
lutem  et  apostolicam  benediciionem. 

Quisquis  Deo  placere  desiderat,  expedit  ut  reli- 
giosos  viros,  divino  famulatui  mancipatos,  juxta 
facuUatem  sibi  a  Deo  concessam  juvct  et  manu- 
teneat,  et  in  suis  opportunitatibus  opem  eis  et  con 
silium  praebeat.  Ideoque  nobilitati  tuserogandoman- 
damus,  ut  religiosos  frdtres,  in  ecclesia  B.  Petri 
Monasteriensis  Domino  servientes  juves  et  manu- 
teneas,  et  si  quid  de  bonis  eorum  injuste  detinere 
cogDObcis,  eis  restituas.  Yalde  namque  pcriculosum 
est  et   animarum  saluti  contrarium,  ca   qusc   pro 


INNOGENTII  II  PAPiE  »6« 

A  et  nullam  eis  injuriam  vel  molestiam  permittas  ir- 
rogari. 

Data  Laterani  quinto  Idus  Decembris, 

DU, 

Adconventum  Westmonasteriensem.  —  Decanoni- 
zatione  regis  Edwardi. 

(Anno  1138-1142,  Dec.    9.) 
[WiLKiNS,  ibid,] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lectis  filiis  G.  abbati^  et  fratribus  S.  Petri  Westmo- 
nasterii,  salutem  et  apostolicam  benedictionem. 

Gum  religiosum  virum  priorem  Osbertumavestra 
fraternitate  cum  litteris  vestris  directum  gratanter 
accepimus,  eum  pro  merito  probitatis  et  conversa- 
tionis  egregi®,  ut  dilectum  filium  nostmm  proprie 
et  specialiter  vobis  commendamus,  cujus  honesta 
importunitas  adeo  nos  coegit  vestro  satisfacere  desi- 
derio,  ut,  si  sufficientia  prae  manibus  habuissemus 
testimonta  episcoporum  et  abbatum  jam  canoniza- 
tum  in  catalogo  sanctorum  a  Romana  secum  curia 
rcportasset  regcm  vcstrum .  Ea  de  c  ausa  consulen- 
tibus  fratribus  nostris  episcopis  et  cardinalibus,  pe- 
titionem  vestram  perficere  bac  vice  distulimus,  quia, 
cum  tanta  festivitas  debeat  fieri  ad  honorem  et  pro- 
feclum  totius  regni,  ab  omni  regno  pariter  debet 
postulari.  In  vestro  igitur  pendet  arbitrio,  congrua, 
si  vultis,  testimonia  qusBrere,  et  eadem  per  Instru- 
ctas  monasterii  vestri  personas,  noslro  conspectui 
prscsentare.  In  his  vcro  et  in  csteris  secundum  Deum 
preces  vcstras  libenter  volumus   exaudire,  et  jura 


B 


remissione  peccatorum  aut  requie  animarum  venc- C  ^estri  monasterii   vobis   illibata  servare.   Inde  esl 

quod  venerabili  fratre  nostro  Uenrico,  Wintoniensi 
episcopo,  apQstoIicae  sedis  legato,  per  apostolica 
scripta  mandavimus  ut  de  his  qui  ecclesias,  posses- 
siones  et  bona  vestri  monasterii  injuste  detinent, 
plenam  vobis  Justitiam  faciat.  Vestra  itaque  inter- 
est,  diiecti  in  Domino  filii,  ita  juxta  professionem 
vestram  religiose  vivere,  et  beatiBenedictiRegulam 
observare,  ut  vestrae  bonss  conversationis  exemplum 
alios  ad  bene  vivendum  edoceat,  et  mater  vestra 
sancta  Romana  Ecclesia  de  vestris  bonis  actionibus 
valeat  cxsultare . 
Data  Laterani  quinlo  Idus  Decembris. 

DIII. 

D     Ad  archiepiscopos^  episcopos,abbates etpriores. 

(Anno  1138-1142,  Dec.29.; 
[Le  Paige,  Bibl,  Prctm.^  p.  421.] 

Innocentius  episcopus,  servusservorumDei,  ve- 
uerabilibus  fratribus  archiepiscopis,  episcopis,  et 
dilectis  filiis  abbatibus,  prsepositis  et  prioribus  ad 
quos  litterse  istae  pervenerint,  salutem  et  apostolicam 

bcnedictionem. 

Non  videtur  fraternao  charitatis  amore  succcnsus, 
qui  quod  sibi  non  vult  fieri,  proximo  suo  ansa 
temerario  inferre  prsesumit,  sed  et  quanto  aliquis 
roajore  dignitale  atque  officio  decoratur,  qiiove 
amplius  religiosusdici  etessedesiderat,  eo  magis 
debet  attendere,  ne  quicquam  extraordinarium  vel 


rabilibus  ecclesiis  conccssa  sunt  alienis  usibus  ap- 

plicare.  Rogamus  etiam  et  in  peccatorum  remissio- 

ncm  injungimus,  ut  occasione  advocatiac  vel  injusta 

exactione  eosdem  fratres  vel  corum  familiam  inquic 

tari  ab  aliquo  non  permittas,  sciens   pro  hujusmodi 

Dominum  propitium  tibi  facies,  et  aeternse  retribu- 

tionis  praemia  acquires. 

Datum  Laterani  vi  Idus  Decembris. 

DI. 

Eenricum  Wintoniensemepiwpum, —  Defacultaie 
audiendi  querimonias  monachorwn  Westmona^ 
sterii. 

(Anno  1138-1142,  Dec.  9.) 

[WiLKiNS,  ConciU  Maqnas  Britannioe,  I,p.  418  ex 

^ms.  Cotton.  Vitell.  A,  xvii,  f.  17  ^.] 

Innocbntius  episcopus,  servus  servorumDei,  ve- 
nerabili  fratri  Henrico  Wintoniensi  episcopo,  apo- 
stolicae  sedis  legato,  salutem  et  apostolicam  benedi- 
ctionem. 

Ex  parte  filiorum  nostrorum  monachorum  beati 
PetriWestmonaslerii  per  dilectum  filium  nostrum 
Osbertum  querelam  accepimus,  quod  videlicet  ec- 
clesiae  possessiones  et  bona  ipsius  monasterii  a  mul- 
tis  in  partibus  illis  eis  auferantur,  et  violenter  deti- 
ni^iitur.  Et  cum  ad  hoc  vices  nostras  in  terra  illa 
obtin£s,  ut  injuriam  patientibus,  prsecipue  personis 
ecclcsiasticis,  justiiiam  facias  ;  per  apostolica  tibi 
scripta  mandamus,  quatenus  querimonias  eorum 
audias,  et  debitam  eis  justitiam  facias  exhiberi, 


56? 


EPISTOI.iE  ET  PRIVILEGIA. 


570 


miDas  canonicum  in  suis  actionibus  valeat  inveniri,  A 
sed  potius  <3jus  opera  coram  hominibus  luceant  et 
per  ipsius  bona  studia  onmipotens  Dominus  collau- 
detur.  Cujus  rei  gratia  fraternilali  veslrae  manda- 
mus  et  apostolica  auctoritate  prsecipimus,  ut  nul- 
lum  de  conversis  vel  caeteris  fralribus  Praemonstra- 
tensis  ordinis  post  factam  in  suo  lo^o  professionem 
et  promissam  obedienliam  absque  pra^lati  sui  licen- 
tia  recipiatis.  Et  si  quis  eorum  contra  banc  noslram 
prohibitionem  ad  vos  confugium  fecerit,  absque 
contradictione  vel  molestia  eumdem  transfugam 
proprio  abbati  vel  praelato  suo  reddalis.  Quod  si 
contemptores  exsliteritis,  indignationem  sedis  apo- 
atolic»  vos  iiicursuros  esse  sciatis. 
Daturo  Laterani  quarto  Kalend.  Januarii. 

DIV.  B 

Belaiias  abbatisso!  et  sororibus  Paraclitensibus  as-    . 
serit  bona  a  Gujidrico  sacerdote  concessa, 

(Anno  1138-1142,  Dec.  30.) 

[Ab^lardi  et  HELoiSiE  Opp.,  348.] 

Innogentius,  servus  servorum  Dei,  dilectis  in 
Christo  filiabus  Hbloiss.£  abbatissae,  et  saoctimo- 
nialibus  Paraclitensis  coenobii  salutem  et  apostoli- 
caro  benedictionem. 

Religiosis  desiderii«  dignum  est  facilem  praebere 
consensum,  ut  fidelis  devotio  cclerem  sortiatur  ef- 
fectum.  Quanto  itaque  feminus  scxus  exstat  fra- 
gilior,  tanto  magis  erga  vos  paternam  curam  atque 
soUicitudinem  volumus  exhiberc,  et  in  quibus  se- 
cundum  Deum  possumus  quieli  et  utilitati  vestrae 
salubriter  providere.  Locum  itaque  suum  cum  om-  Q 
nibus  ad  ipsum  pertinentibus,  quem  Gundricus 
sacerdos  io  paterno  prsedio  constructum  religiosorum 
precibus  et  consilio  rationabiliter  vobis  concessit, 
auctoritate  vobis  apostolica  confirmamus,  et  conces- 
sionem  ipsam  praesentis  scripti  pagina  roboramus. 
Si  qais  autem,  hujus  nostrae  constitutionis  paginam 
sciens,  contra  eam  temere  venire  tentaverit,  secundo 
tertiove  commonitus,  si  non  reatum  suum  congrua 
aatisfactione  correzerit,  indignationem  omnipotentis 
Dd,  et  beatorum  Petri  et  Pauli  apostolorum  ejus  se 
noverit  incursurum. 

Datum  Laterani  m  Kal.  Januar. 

DV. 

Ad  D.  plebanum  de  Massa  et  universos  capellanos 

ejusdem  plebis. 


(Anno  1139-1U2.) 
IBaluz.,  Miscell.f  IV,  590.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lecto  filio.  D.  plebano  de  Massa  et  universis  capel- 
lam's  ejusdem  plebis^  salulem  et  apostolicam  bcne- 
dicUonem. 

Ignotam  vobis  esse  non  credimus  quod  Ecclesiam 
S.  Paoteieonis  charissimis  filiis  noslris,  J.  priori  et 
caeteris  fratribus  Ecclesiae  S.  Fridiani  commisimus. 
Quapropter  apostolica  vobis  auctoritale  mandando 
praecipimus  quatenus  populum  vobis  commissum 
commoiieatis  ne  jam  dictis  fratribus  ullam  exinde 
moleititm  inferant,  sed  potius  eosdem  ibidem  quiete 


D 


permanere  permittant.  Quicunque  vero  eis  super 
hoc  contrarietatem  inferre  praesumpserit,  ab  eo,  do- 
nec  resipiscat,  tanquam  ab  excommunicato  absti- 
neatis,  eumque  in  Ecclesiis  vestris  publice  notetis. 
Porro  Signorectum  atque  Rolandum  presbyteros, 
quorum  unus  in  ecclesia  S.  Pantaleonis,  alter  vero 
in  ecclesia  S.  Antonii  contra  interdictum  nostrum 
celebrare  officium  praesumpscrunt,  xiv  Kal.  Aprilis 
ad  nosiram  praesentiam  invitamus  super  his  cano- 
nice  respondere  paratos. 
Data  Lateran  Idus  Februar. 

DVL 

Ad  RHboaldum]  archiepiscopum  Mediolanensem^  et 
Ar^aizzonem  Comensem]  ei  J[oannem\  Laudensem^ 
episcopos, —  Uthominesnon  prohibeantur  accipere 
monachilem  habituminfine^nequesepeliri  in  mo- 
nasteriis,nisi  excommunicati. 

(Anno  1139-1142,  April.  23.) 

[Aug.  Theinbrus,  Disquisitiones  critica^.p.  366,  ex 
codice  Vaticano  num.  1364,  fol.  225.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 
nerabilibus  fratribus  R.  Mediolanensi  archiepiscopo, 
Ar.  Gumano  et  J.  Laudensi  episcopis,  salutem  et 
apostolicam  benedictionem. 

Perlatum  est  ad  aures  nostras  quod,  contra  Ro- 
manae  Ecclesiae  privilegia,  quaedam  nova  et  inaudita 
vestris  parochiis  statuere  contendatis,  ut  videlicet 
nullus  deinceps  saecularium  in  ironasteriorum  cceme- 
teriis  tumuletur  ;  et  si  quis  infirmitate  praeventus 
se  monachum  fieri  postulaverit,  nullatenus  susci- 
piatur.  Mandamus  itaque  vobis  et  universo  clero 
vestro  quatenus  ab  hujusmodi  praesumptione  omni- 
modis  desistatis,  et  eos  qui  in  vita  vel  in  morte  in 
monasteriis  converti  vel  sepeliri  decrevcrint,  ut, 
juxta  consuetudinem  hactcnus  habitam,  eis  liberam 
licentiam  permittatis,  per  apostolica  vobis  scripta 
mandando  praecipimus,  nisi  forte  excommunicati 
fuerint. 

Dat.  Laterani  ix  [Kal  ?j  Maii. 

DVII. 

Ad  A,  archidiaconum  Lucensem. 

(Anno  1141-1142,  Jan.  17.) 

[Baluz.,  MiscelL  IV,  691.] 

iNNOCBNTrcs  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lecto  filio  A.  Lucano  archidiacono,  salutem  et  apo- 
stolicam  benedictionem. 

Ecclesiam  S.  Salvatoris  de  Mustolio,  quae  Beati 
Petri  juris  esse  dignoscitur  dilectis  filiis  nostris  Jer. 
priori  et  fratribus  Sancti  Fridiani  commisimus,  et 
presbyteris  qui  cidem  Ecclesiae  deserviunt,  ut  eis 
obedientiam  et  reverentiam  exhiberent,  praecipiendo 
mandavimus.  Qui  tanquam  rebelles  et  contumaces 
nobis  inobedientes  existunt,  et  ipsis  juxta  manda- 
tum  nostrum  obedire  contemnunt.  Quocirca  per 
praesentia  tibi  scripta  mandamus  atque  praecipimus 
quatenus  eosdem  presbyteros  usque  ad  proximam 
Purificationem  beatae  Mariae  praefato  filio  nostro 
Jer.  obedientiam  et  reverentiam  exhibere  ex  nostra 
parte  districte  commoneas.  Quod  si  contemptores 
exstiterint,   ex  tunt  ab  officio  et  beneficio  ecclesia 


571 


It.^^.Ai 


n9»M 


m 


Data  i^Acram  kvi  £e1*,  Fehraftr. 

DVHI. 

Atf  R.  prichrm  et  emotOdlk  S.  Ahgeli. 

(Adno  1141-1142,  mt.  13.) 

[Balitz.,  iHtf.,  p.  Wi,] 

iNNocEirrrtJS  episcopos,  servns  servrtrtim  Dei,  Kl. 
priori  et  canonicis  S.  ADgell  in  PorO,  salutem  et 
apostolicam  benedictionem. 

Displicet  nobis  quOd  pro  una  eademque  re  ssepe 
vobis  scribere  compenibiur.  Per  aliam  siquidem 
%om%  ))1^!%D(!«  W»ld»^e  m^hi!ttti^  bedlfe- 
bWs^IiosHostros  cinomcos  l^.  friflianl  Siiper  6c- 
desia  S.  Salvatoris  la  Mustolio  infeslareUs,  et  pa- 
rochianos  vestros  ab  eonam  infestaiitmtB  compeaee-  B 
retis.  Quod  sicut  ad  atidientiam  nostram  perlatum 
est  effectui  mancipare  neglexistis»  et  quamvis  vos 
dissiniuleiis,  et  cdHXYa  vestram  yolulitatefn  hoc  fieri 
^icatis,  parochiani  tamen  vestri  eos  infestare  et 
fraviter  injuriare  non  desisttmt.  Unde  iterato  vobis 
mandamus  et  mandando  prsecipimus  ut  sicut  Beati 
Petri  et  nostram  gratiam  hahere  tuitis,  nullam 
prsBdictis  fratribus  injuriam,  nullam  violentiam  in- 
feratis,  aut  a  parochianis  vestris  inferri  permittalis, 
soUicite  pnecaventes  ne  in  pcena  eis  sitis  consorles, 
quibus  in  malefido  estis  conaentientes  ;  facientis 
enim  procul  dubio  culpam  habet,  qui  quod  potest 
corrigere  neglezit  emendare. 

Data  Laterani  iii  Id.  Martii. 

DIX.  G 

Ad  Amatdum  IfArbonennm  ut^ehieplMpWn.  -^Ex- 
commutiicationts  iententiam  sepromulgassesignifi- 
cat  in  consules  Montisfessulaniaui.expulso  Guillel- 
moeorumdomino,  abejusse  /idelitate  subtraxerant. 

(Anno  1142,  Jan.  1.) 

[D.  BoDQUET,  Recueil,  XV,  406.] 

Innocbntius   episcopus,  aervus  servorum  Dei, 

venerabili  fratri  NarboDebsi  archiepiscopo  [Arnaldo] 

et  suffraganeis,  salutem   et  apostolicam   benedi- 

ctionem. 

Qualiler  Montispessolani  homines,  tanquam  infi- 
delea  et  perfidi  filium  nostrum  duillelmum  expule- 
rint,  et  seipsos  ab  ejus  servitio  et  fidelitate  sub- 
traxerint,  prudentiam  vestram  latere  non  credimus. 
Unde  nos  quorum  prsecipue  interest  neqoitiam  ip-  D 
sorum  animadversione  debita  compriroere,  et  eidem 
filio  nostro  in  sua  justitia  non  deesse,  in  illos  qui 
ipsius  loci  consules  appellantur;  et  alios  omnes  qui 
tfinte  maliliie  capita  esse  noscuntur,  excommonica- 
tioqis  sententiam  promulgavimus,  et  locum  ipsum 
a  dijinis  officiis  interdixtmus,  prseter  baptisma 
l^uerorum  et  poeoitentias  morientium .  Ut  quoniam 
^jii  exc^mmunicitis  scienter  participat,  excommu« 
ilHi  ^^  .subjidt,  per  preesentia  vobis  soripta 
mtaa&Uui  (^uatefaus  parocfaianos  vestros  ab  eortim 
a^l^ilio  Ibbtriibatle,  «l.  ii<^  ^psis  in  aliqoo  commii- 
ntc^r^  prseSumsnl,  iiUtiricle  cogere  stodeatis« 

Datom  Laterani  Kaland.  Januarii. 


m. 


iS{^mfmo]t»fHit^  ^l  B[ihh^/b]  Anidensiepi' 
^tcopk  %i  tHperiOTe  epiti<Ha  dte  MonHtpesmlanis 
scribU. 

(Aano  114i,  Hn.) 

{fliqvs  «piAoie  raentlo  tantom  existflt  anad  Garibt, 
St^ries  praisulwn  Magalon  ei  Manspel.y  1, 182.] 

DXi. 

Monaeterii  MarMmeeris  prhMegia  tonfirmat. 

(Auno  im,  Iftt).  4  —  Fragmentttte.) 

[NHtsMa  pia,  p.  779.] 

iNNocBhtttTS  epfS^opns,  setVds  servomm  bei,  di- 

lectis  filns  Adj^  abbati  de  )ttor(u($mari  ejosque  fra- 

tribus,   tam  prae^ntibus  (^uaiU   fblurts,  reffulariter 

substituei^s,  In  ))feifpetntrtti,  skldleto  et  apostolicam 

benedictionem. 

DcfSld€Hon)  i^t  M  rifli^fofals  pn^tyimsitoni  et  ^ni- 
marum  satut^Ai  pertin^re  moAstratur,  etc. 

Datum  LateraM  per  manum  Gerardi,  S.  R.  E. 
presbyteri  caftnttaHs  ei  bibliothecarH,  u  Nonas 
Januarii,  indiet.  v,  anno  DominicSS  iifcarnationis 
1141,  pontificatos  rerb  D.  InnocentH  papse  xii. 

DXIi. 

Privilegium  pro  abbatia  Lohgipontii. 

(AQn5ll42,  Jan.  5.) 

[MuLDRAG  (Ant.),  Chr&hicon  Matla^  Longipontis, 

p.  9.] 

Innocbntius  episeopos,  senros  servorom  Dei, 
HuGOiti  abbati  Longipontis,  ejosqoe  fratribos  Jpre- 
sentibus  et  fotoris  r^Iaiiter  sohstitoendis  in  per- 
petoom. 

Dileeti  in  Domino  ttlii,  vestris  jostis  petitionibos 
elemebt^r  annoimos,  et  beatse  Dei  Qenitricis  mo- 
nasteriom  de  Longoponte  in  qttb  divino  mancipati 
estis  obsequio,  sub  beati  Petri  et  nbstra  protectione 
soscipimus  et  prsesentis  scripti  privilegio  commoni- 
mos  :  statuentes  ot  quascunqoe  possessiones,  quae- 
t)onqoe  bona  monasterium  vestrom  inprsesentiarum 
joste  et  eanonice  possidel,  aot  in  fotonim  ebnces- 
sione  ponttficomi  larg itioiie  regnm  vel  prineipom, 
oblatione  fideliom-,  Sen  hliis  jotftis  modis,  Deo  pt^- 
pitiO;  poterit  adipisci,  firma  vobis  vestrisqtie  soeces- 
soribos  et  illibata  permaQeant.  6i  qua  igitor  in  fu- 
turum  ecclesiastica  ssecularisve  persona,  hanc  no- 
strse  constitulionis  paginam  sciens,  eontra  eam 
temere  venire  tentaverit,  secondo  tertiove  commo- 
nita,  si  non  satisfaetione  congrua  emendaverit, 
potestatis  honorisque  sui  dignitate  careat,  reamque 
se  divino  judicio  existere  de  perpetrata  iniquitate 
cognosdil,  6t  k  satratissimb  corpbre  fac  sanguine 
Dei  et  DomSnt  fted^mptoris  nostri  JeSu  Ghri^ti 
klil^bi  flat,  ia^tte  tn  extremo  exaniine  dislrictse  iil- 
tioni  subjaceat.  Cur.clis  autem  eidcm  loco  justa 
aervitntibtis  sit  p^z  Domini  nostri  Jeso  Ghrisii. 
Ainen,  amen,  amen, 

Bgo  lonocentiiis  Gatholicse  Bcclesis  spiscopus. 

Bgo  Gonrados  Sabinensis  episeopos. 

Bgo  Stephanus  PrMesttnos  episcepus. 

Ego  Gnido  8.  RbmtnSS  Bedesise  indignos  sa- 
etrdoa. 


03  BPI8Z0L£  BT  PRWiLBGI  A .  574 

J^o^Martinufl  presbyter  cardinalis    Ut.  SAnotiA^eliaa^jUPQ/esMOBM  m^  sit, -alieivija  le- 


^tephani. 
1^0  Stanliitspresbyt.  card.  tit.  S.  Sabin». 

Ego^avierius  presbyter  cardinalis  tit.  S.  Prisc^. 

EgoTvo  prejsbyt.  card.  S.  Laurentii  tit.  Damasi. 

Ego  Gregorius  diaconus  cardinaiis  SS.  Sergii  et 
Baccbi. 

Ego  Otto  diacon.  card.S.  Georgii  ad  Velum  jbi- 
reum. 

Ego  Guido  diaconus  SS.  Cosmse  et  Damiani. 

^o  Lumbaldusdiac.  card.  S.  Marise  inviaLata. 

Daturo  Latcrani  per  manum  Gerardi  S.  Romanse 
Ecclesise  presbyteri  cardinalis  et  bibliothecarii, 
Nonas  Januarii,  indictione  v,  amio  Dominicse  In- 
camationis  1'Ut  ;  pontiQcatus  vero  domni  Innocen- 
tii  II  papse  anno  xii. 

DXIII. 

PrMleyiumjfro  ecclnia  Berchdesgamenii. 
(.\nno  iUi,  Jan.  8.) 

(HtTNDius,  MetropolU  Salisburg.,  II,  p.  458.] 
iNNOGBNTfos  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lectia  fiiits  fi^BawiNO  Ecclesifle  Berchdesgadmensis 
ejusque  frati  ibnB,  tam  prsesentibns  quam  futurii,  re- 
gakdrtler  subslitaendis,  in  perpetoiim. 

Pieposiulaiio  voluntatia  efi^tu  debet  prosequenle 
eompleri,  quateDus  et  dervotionis  sinceritas  iauda- 
liilitereniiescat^et  utHttas  postuiata  vires  indobL 
tadtefassomat.  ^erumtamen  petitionibus  iiloram 
«mpiion  chariiafe  nos  oportet  inteiidere  quonmi 
ieoo  in  religione    fundala  ad  jus  sanctfle  Romanfle 


vilatis  iasriactg  ^i^^pelioria  peligiooiB  ebteaHi,  eiae 
.prsepMiti  vel  •congregBtienis  Hoemtia  de  claortro 
•diseeder^  :  quod  si  discessertt,  nuHtis  episcepomm 
nuUus  abbatum,  DuUus  mooacfaomm  sine  commu- 
nium  litlerarum  cautione  susoipiat,  quandiu  vide- 
lioetia  ecclesia  vestra  canonici  ordinis  tenor,  Do- 
mino  prflestante  viguerit.  Saoe  ecclesiastica  saen- 
menta  a  dioecesano  suscipietis  episcopo,  si  quidem 
gratiam  atque  communionem  apostolieflesedis  hebue- 
rit,  st  si  gratis  ac  sine  pravitate  voluerit  exhibere. 
Alioquin  liceat  vobis  pro  eorumdem  sacramtmto- 
rum  susceptione,  Gatholtcum  quem  maluerilis  adire 
anlistitem,  qui  nostra  fultus  auctoritate,  qnod  po- 
stulaturindulgeat. 

^  Porro  loci  vestri  advocatiam  sine  prsepositi  et  fra- 
trum  consensu  autafundalommhaeredibuH.autaqui* 
buslibetaliis  occnpari  omnimodis  prohibefnus.  Si 
vero  iseui  eommissafueriteademecclesia,  i^ravisaut 
inutilis  apparjerit,  et  secundo  terliove  commonitus 
nonemendaverit,  ipsum  ejipeUendi  etaliomidonHum 
loco  substilaendi,  liberam  vobis  coocedimus  facul- 
tatem .  LflLborum  quoque  vestrorum  quos  propriis 
raanibus  aut  sumptibus  colitis,  sive  de  nutrimentis 
vestrorum  animaliura,  nullus  omnino  clericus  aut 
laicus  a  vobis  decimas  exigere  prflesumat.  Curam 
etiam  animarum  servorum  scilicet  ipsius  Ecclesiae, 
qui  intra  cellam  deserviunt,  aut  circa  quam  novalia 
excolunt,  cum  ipsorum  decimis,  quemadmo  Jurti, 
permiitente  Salzeburgensi  archiepiscopo,   liactenus 


ficdeiisespecialiuspertinere  noscnntnr.  Eapropter  Q  habuistis,  salva   ipsius  reverentia,  de  caetcro  vos 


-dilecliinOonnino  filii  veatris  justis  pelttionibus  eie- 
iMVter  annirimQs,  et  .prsefetum  Beati  Pelri  monaale- 
riimi  in  quo  cihino  maDcipati  eatis  officio  ad  exem- 
plar  pra^deecssarcim  noiftro  rum  bonfle  memoriae  Pa- 
eehaiis  ^  Calirii  itdraanOrum  pontificum  snb  beati 
Fetri  et  nosira  proiectione  suscipimus,  et  prfleseDlts 
«eriptifriviligio  communimus  statuentes,  ut  quas. 
«nnque  posi^essioaes,  qQsecunque  bona  eadem  fic- 
eleiia  iaprse^en^arum  jusie  et  canonice  possidet, 
attt  aa  futuriim  concessione  pontificum  largitione 
regum  vel  principum,  oblatione  fidelium,  seu  aliis 
jQStis  Bodis,  Deo  propitio  poterit  adipisci,  firma 
Tobia  vestrisque  succeasoribus  et  illibata  perma- 
Maiit.  In  quibus  haecpropriisduximus  exprimenda 


habere  concedimus.  Concordiam  vero  litis,  quae 
inter  vos  et  Bamburgenses  canonicoi  fuer.t,  quem- 
admodum  coraM  venerabili  fratre  nostro  G.  Salze- 
burgensi  archiepiscopo  rationabililer  terrainata  est 
atque  scripto  suo  firraata,  ratara  snanere  sancimus. 
Obeunte  vero  te  nunc  ejusdem  loci  praeposito,  vel 
ad  allerius  Ecclesifle  regimen  transennte,  sive  tuo- 
rum  quolibet  successorura,  nullusibiqualibetsubre- 
plionisastutia  seuviolenlia  substituatur  vel  praepo- 
natur,  nisi  quem  fratres  communi  consensu,  aut  pars 
sanioris  consilii  secundum  Dei  timorem  et  beati  Au- 
gustiui  regulam  canonice  ei  providerint  eligendura. 
Sepulturara  quoque  ipsius  loci  liberam  esse  concedi- 
mus,  ut  eomm    qui  se  illic  sepeliri   deliberaverint 


TOcabaUs  :  siiva  qufle  eellae    adjacet,    Niderheim,  d  extremae  voluntali  et  devetlorti  nullus  obsistat.  nisi 


Sconenberc^  Fiocte,  etreliqua  quae  comea  Beren- 
farius  et  filius  ejus  Gebehardus  eidemloco  dedemnt. 
Qaidquid  in  orieutaii  plaga  legitime  possidetis.  Te- 
eostete  et  ciuteia  quae  Engelwanus  Ueinricus  et 
Berahardus  de  Mosa»  Wiilehalmus  de  Huba,  et 
aliivioini  eorum  vobis  rationabiiiter  contulerunt, 
RetehoDon  cum  suia  pertineiitiis,  Ilebnigen  Cutn 
evteria  qufle  Carolns  at  fratres  ejQi  vobis  aimiliter 
donaveroDt.  Ba  etiam  quflB  Radolpbaa  de  Lungowe 
eodem  raodoYobis^eontulit.    Sancimua  etiam  tit 

nalli  omotflo  hominum  liceat  vlta  oanonieflB  ordl- 
iien,  qtem  seeondum  Bdsti  Auguatlni  regulatt 
profesai  eatis  iit  vestra  eccieaia  immatare.  Neoiiiii 


fuerint  excommunicati,   salva   tamen   justitia   md- 

tricis  ecclesiae.  Decernimus  ergo  ut    nulli  oranino 

hominum  liceat  prsefatam  ecclesiara  temere  pertur- 

bare,  aut^us  bona   vel  possessibnes  Huferrej  vel 

ablatas  retincre,  minuere,  seu  quibuslibet  indebitis 

exactionibus  vel  molestiis  fatigare,  sed  o^nnia  iAte- 

gra  conserventur  edram,  prd  quorum  gubernatione 

ae  sutteniatioae  coticeata  aunt,   nsibus  oriinimodis 

profutura,  salva  Salteburgensis  archiepiscopi  cii- 

nohica  Justiiia.  Ad  Indiciurti  autem  hujus  a  tfi^3 

apostolica  pereeptfls  proteetlonfs,  bizantiud  aureum 

nobis  nostrisque  successoribos   annis  sinftflis  ff^r- 

aolvetis. 


575 


INNOCENTn  II  PAPiE 


576 


Si  qua  ergo  In  fotarum  ecclesiasUea  s^calarisye  A 
persona,  hanc  nostrae  coostitutionis  paginam  sciens, 
contra  earo  temcre  venire  tentavcrit,  secundo  ter~ 
tiove  commonita,  si  non  reatum  suum  congrua  sa- 
tisfactione  correxerit,  potestatis  honorisque  sui  di- 
gnitate  careat,  reamque  se  divino  judicio  existere 
de  perpetrata  iniquilate  cognoscat,  et  a  sacratissimo 
corpore  et  sanguine  Dei  et  Domini  Redemptoris  no- 
stri  Jesu  Chrisli  aliena  fiat,  atque  in  eztremo  exa- 
mine  di:;trictae  ultioni  suhjaceat.  Cunctis  autem  ei~ 
dem  loco  justa  servantibus  sit  pax  Domini  nostri 
Jesu  Cbristi,  quateous  et  hic  fructum  bonse  actionis 
percipiant,  et  apud  districtum  judicem  praemia 
eetemse  pacis  inveniant.  Amen. 

Ego  Innocentius  catholicae  Ecclesie  episcopus  ss. 

Ego  Conradus  Sabinensis  episcopus  ss.  B 

Ego  Alberius  Ostiensis  episcopus  ss. 

Ego  Stephanus  Praenestinus  episcopus  ss. 

Ego  Martinus  presb.  card.  tit.  S.  Stephani  ss. 

Ego  Boetiuspresb,  card.  tit.  S.  Clementis  ss. 

Ego  Petrus  presbyt.  card.  tit.  S.  Pastoris  ss. 

Ego  Hubaldus  presb.  card.  tit.  8.  Praxedis  ss. 

Ego  Ottodiac.  card.  S.  Georgii  ad  Velum  Au- 
reum  ss. 

Ego  Yassallus  diac.  card.  S.  Eustachii  ss. 

Ego  Petrus  diac.  card.  S.  Marian.  dePorticu  ss. 

Datum  Laterani  per  manum  Gerardi  S.  Romanae 
Ecclesiaepresbyteri  card.  et  bibliothecarii,  vi  Idus 
Januarii,  indiclione  v,  Incarnationis  Dominicae 
anno  1141,  pontificatus  vero  domni  Innocenlii  II 
papsc  anno  xii.  q 

DXIV. 

Reicherspergense  monasteriumsubsedis  apostolicce 
proteclionerecipitur,  confirmatisquebonis  omni- 
bus^  plura  monachis  et  prceposito  conceduntur 
privilegia. 

(Annoll42,  Jan.  ,8.) 

[COQDBLINBS,     U,  255.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei  di- 
lectis  filiis  Gbroho  Richerspergensis  Ecclesise  prae- 
posito,  ejusque  fratribus,  regulariter  substitueudis 
in  perpetuum. 

Piae  postulatio  voluntatis  effectu  debet  prose- 
quente  compleri,  et  justis  petentium  desideriis 
congruum  decet  nosimpertirisuffragium.  Eapropter, 
dilecti  in  Domino  filii,  venerabilis  fratris  nostri  D 
Conradi  Salzburgensis  archiepiscopi  precibus  incli- 
nati,  petitiones  vestras  rationabiles  libenter  ad- 
mitlimus,  et  monasterium  vestrum,  quod  est  in 
episcopatu  Pataviensi,  et  fundo  Salzburgensis  ec- 
clesiae  situm,  in  quo  divino  mancipati  eslis  officio, 
sub  apostolicae  sedis  ac  nostra  protectione  suscipi- 
mus,  et  praesentis  scripti  privilegio  communimus  ; 
la  primis  siquidem  statuentes  ut  tam  in  vestro  quam 
in  monasterio  sanctimonialium  vobis  subdito,  ordo 
canonicus  juxta  B.  Augustini  rcgulam  perpetuis 
temporibus  inviolabiliter  conservetur.  Praeterea 
quascunque  possessiones,  quaecunque  bona  eadem 
Ecclesia  inpraesentiarum  jaste  et  canonice  possidetf 


aat  in  futarum  concessione  pontificum,  largitione 
regum  vel  principum,  oblatione  fidelium,  seu  aliis 
justis  modis,  Deo  propitio,  poterit  adipisci,  firma 
vobis  vestrisque  successoribus  et  illibata  perma- 
neant.  In  quibus  haec  propriis  duximus  exprimenda 
voeabulis  :  fundum  videlicet  et  plebem  Richersper- 
gensem  cum  decima  et  jure  parochiali,  capellam 
Sancti  Martini  cum  suis  pertinentiis,  vineas  in 
Aschab,  villam  Crovuat,  et  reliqua  praedia  Wenen- 
heroloct  ipsius  fundatori  oblata,  patellam  saUs  ia 
Halla,  et  reliqua  praedia  a  praenominato  fratre 
nostro  Salzburgensi  archiepiscopo  Ecclesiae  vestrae 
coHata,  Hostal,  et  alia  praedia  quae  Ruopertus  obtu- 
lit,  praedia  quae  Fredericus  donavit,  praedia  quae 
fuerunt  Eglolfi  et  Eberhardi,  cum  eorum  decimis, 
ah  episcopo  Frisingensi  vobis  concessis,  et  vineas 
emitas  [/*.  emptasj  in  Eremesa,  et  ea,  quae  dux 
Luitpoldus  contulit.  Sane  iaborum  vestrorum,  quas 
propriis  manibus  aut  sumptibus  colitis,  sive  de 
nutrimentis  vestrorum  anima]ium,nullus  omnino  cle- 
ricus  sive  laicus  decimas  a  vobis  exigere  praesumat. 
Ecclesiastica  nimirum  sacramenta  a  dioesesano  ac- 
cipietis  episcopo  vel  a  Salzburgensi  archiepiscopo^ 
si  quidem  graliam  et  conununionemapostolicaesedis 

habuerint,  et  si  ea  gratis  et  sine  pravitate  volue- 
rint  extiibere  ;  alioquin,  liceat  vobis  pro  eorumdem 
sacramentorum  susceptione  Catholicum,  quem  ma- 
lueritis,  adirc  antistitem,  qui  nostra  fultus  auctori- 
tate,  quod  postulatur  indulgeat.  Et  quia  sic  locus 
vester  est  institutus,  ut  Salzburgensis  Ecclesiae 
principalis  advocalus,  ipsius  quoque  loci  sit  advo- 
catus,  neque  ipsi,  neque  alicui  sub  advocato  ejus, 
eumdem  locum  liceatinjustis  gravaminibusinfestare. 
Quod  si  fecf  rit  et  vobis  conquerentibus,  non  emen- 
daverit,  consilio  et  auxilio  praefati  archiepiscopi, 
ipsa  advocatia  ab  inutili  auferatur,  et  alius  loco 
ejus  substituatur.  Obeunte  vero  te  nunc  ejusdem 
loci  praeposito  vel  alteriusad  Ecclesiae  regimentrans- 
eunte,  sive  tuorum  quolibet  successorum,  nullus 
ibi  qualibet  subreptionis  astutia  seu  violentia  substi- 
tuatur  vel  proponttar,  nisi  quem  fratres  communi 
consensu,  aut  pars  sanioris  consilii,  secundum  Dei 
timorem  et  B.  Augustini  regulam  canonice  provide- 
rint  eligendum.  Sepulturam  quoque  ipsius  loci  li- 
beram  esse  concedimus,  ut  eonim  qui  se  illic  se- 
peliri  deliberaverint,  extremae  voluntati  et  devotioni 
DuUus  obsistat,  nisi  fuerint  excommunicati,  aalva 
tamen  justitia  matricis  ecclesiae.  Decernimu^  ergo 
utnulli  omnino  hominum  liceat  praefatum  coeno- 
bium  temere  perturbare,  aut  ejus  bona  vel  posses- 
siones  auferre,  vei  ablatastemereretinere,  minuere, 
seu  quibuslibet  indebitis  exactionibus,  vel  molestiis 
fatigare,  sed  omnia  integra  conserventur  eorum,  pro 
quorum  gubernatione  et  sustenlatione  concessa 
sunt,  usibus  omnimodis  profutura,  salva  nimirum 
Salzurgensis  archiepiscopi,  et  Pataviensis  episcopi 
debita  justitia.  Si  quije  igitur  in  futurum  ecclesia- 
•tica  saccularisve  persona  hanc,  nostrae  constitatio- 
nispaginam  sciens,  contra  eam  temcre  venire  tcu- 


577 


EPISTOLE  ET  PRIVILEGlA 


61% 


Uyerit,  •ecutido  terliove  commonita,  si  non  satisfa-  A  obtenta  fas  sit  ad  alialoca,  sine  abbatis  toliusqae 


ctione  congrua  reatum  suum  correxerit,  potestatis 
honorisque  sui  dignitate  careat,  rearoque  se  divino 
judicio  existere  de  perpetrata  iniquitate  cognoscat, 
et  a  sacratissimo  corpore  el  sanguine  Dci  et  Domini 
nostri  Jesu  Christi  aliena  fiat,  atque  in  extremo 
examine  districlae  uhioni  subjaceat.  Addentes  eliam 
interdicimus,  ut  nemini  professionis  vcstrse  facultas 
sit  aticujus  levitalis  instinctu,  vel  arctioris  religio- 
nis  obtentu,  sine  prsepositi  vel  congregationis  licen. 
tia  de  claustro  discedere.  Quod  si  diseesserit,  nullus 
episcoporum,  nullus  abbatum,  nullus  monachorum 
sine  communium  litterarum  cautione  eum  suscipiat, 
quandiu  videlicet  in  Ecclesia  vestra  canonici  ordinis 
tenor,  Domino  praeslante,  viguerit.  Si  vero  secundo 


congregationis  permissione,  transire.  Quod  si  fece» 
rit,  nuUus  omnino  ipsum  sine  coromunium  littera- 
rumcautione  suscipiat.  Sepulturaro  quoque  ipsius 
loci  liberam  esse  concedimus,  ut  eoruro  qui  se  illic 
sepeliri  deliberaverint,  devotioni  et  extreroae  vo- 
luntati,  nisi  forte  excommunicati  sint,  nullus  obsi- 
stat,  salva  justitia  matricis  Ecclesiae.  NuHiergo  om- 
nino  hominum  liceat  ecclesiam  ipsam  temere  per- 
turbare,  aut  ejus  bona  vel  possessiones  auferre, 
relincre,  minuere,  seu  quibuslibet  molestiis  fati- 
gare.  Si  qua  igitur  in  futurum  ecclesiastica  saecula- 
risve  persona,  hujus  nostrae  constitulionis  paginam 
sciens,  contra  eam  temere  venire  tentaverit ;  se- 
cundo  tertiove   commonita,   si  non  reatum  suum 


vel  tertio  vocatus,  redire  contempserit,  liceat  ejus-  g  congrua  salisfactione  correxerit,  potesiaiis  honoris- 


dem  loci  prseposito  canonicam  in  eo  proferre  sen- 
tentiam.  Gunctis  autem  eidem  ecclesiae  justa  ser- 
vantibus  sit  pax  Domini  nostri  Jesu  Cbristi,  quate- 
nus  et  hic  Iructum  bonae  actionis  percipiant,  et 
apud  districtum  judicem  praemia  aetemae  retributio- 
nis  inveniant.  Amen. 

£go  Innocentius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus. 

Ego  Conradus  Sabinensis  episcopus. 

Ego  Albericus  Ostiensis  episcopus. 

Ego  Stephanus  Praenestious  episcopus. 

Ego  Otto  diac.  card.  S.  Georgii  ad  Yelum  Aa- 
ream. 

Ego  Hartyriuspresb.card.  tit.  S.  Stephani. 

Ego  Boetiuspresb.  card.  tit.  S.  Clementis. 

Ego  Petrus  presb.  card.  de  tit.  Pasloris.  q 

Ego  Ubaldus  presb.  card.  tit.  S.  Praxedis. 

Ego  Ubaldus  presb.  card.  tit.  SS.  Joanis  et 
Pauli. 

Ego  Yassallo  diac.  card.  S.  Eustachii. 

Ego  Petrus  diac.  card.  S.  Mariaede  Porticu. 

Dat.  Jjaterani  vi  Idus  Januarii  per  manum  Gerardi 
sanctae  Roroanae  Ecclesiae  presbyteri  cardinalis  et 
bibliothecarii,  indictione  v. 

DXV 

Institutionem  ordinis  Pramonstratensis  in  Valle^ 

Secreta  confirmat. 

(Anno  1142,  Jan.  15.) 

[HuGO,  AnnaL  Proemonst.^  II,  p.  643.] 

Innocbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lectis  fiiiis  GoDBFaiDO  abbati  Vallis-Secretae  ejusque  D 
fratribastam  praesentibus  quam   futuris  regularem 
yitam  professis,  in  perpetuum. 

Quoties  il!ud  a  nobis  petitur,  quod  religioni  et 
honestati  convenire  congnoscitur,  animo  nos  decet 
libenti  eoncedere  et  petentium  desideriis  congruum 
impertiri  suffragium.  Eapropter,  dilecti  in  Domino 
filii,  justis  vestris  postolationibus  gratum  imper- 
tieotes  assensum,  stataimas  ut  ordo  canonicus  quem 
professiestis,secandum  B.  Augustini  regulam  et 
insdtationem  fratrum  Praemonstratensium  in  vestra 
ecclesia  perpetnis  temporibus  inviolabiliter  conser- 
Tetar.  Nemuod  etiam  post  factam  ibidem  professio- 
levitatiiinstinotu,  velmajorisreligionis 


que  sui  dignitate  careat,  reamque  se  divino  judicio 
existere  de  perpetrata  iniquitate  cogooscat,  et  a 
sacratissimo  corpore  ac  sanguine  Dei  et  Domin 
Redemptoris  nostri  Jesu  Christi  aliena  fiat,  atque  in 
exlremoexamine  districtae  ultioni  subjaceat.  Cun- 
ctis  autemeidem  loco  jusla  servantibus  sit  pax 
Domini  nostri  Jesu  Christi,  quatenus  et  hic  fructum 
bonae  actionis  accipiant,  et  apud  districlum  judicem 

praemia  aetemse  pacis  inveniant.    Amen,     amen, 
amen. 

Ego  Innocentius  Calholicae  Eccleaiae  episcopus. 
Ego  Conradus  Sabinensis  episcopus. 
Ego  Albericus  Osliensis  episcopus. 
Ego  Stephanus  Praenestinus  episcopus. 
Ego  Ivo  presbyter  cardinalis  S.  Laurentii  tituli 
Damasi. 

Ego  Petruspresb.  card.  detitulo  Pastoris. 
Ego  Goizo  presbyter  card.  tit.  Sanctae  Caeciliae. 
Ego  Hutialdus  presbyter  card.  tit.  Sanctae  Pra- 
xedis. 

Ego  Hubaldus  presb^  cardin .  tit.  SS.  Joannis  et 
Pauli. 

Ego  Gregorius  diacoo.  cardin.  SS.  Sergii  et 
Bacchi. 

Ego  Olto  diaconos  card.  S.  Georgii  ad  Velum 
Aureum. 

Ego  Guido  sanctae  Romanae  Ecclesiae  diacon. 
cardin. 

Ego  Petrus  diaconos  card.  Sanctae  Mariae  in 
Porticu. 

Datum  Latcrani  per  mamus  Gerardi  sanctae  Ro- 
manae  Ecclesiae  presbyteri  cardinalis  et  bibliothe- 
carii,  xvui  Kal.  Febr.,  indictione  .iv,  Incarnationis 
Dominicaeannoll41,pontificatus  vero  domni  Inno- 
centiipapae  II  anno  xii. 

DXVI. 

Privilegium  pro  coenohio   Munsteriensi  {Munch-^ 

munster,) 

(Annoil43,Jan.S3.) 

[HuNDius,  Metropolis  Salisburg.  II,  p.  518.] 
Innocbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lecto  in  Christo  filio  Richardo  abbati  coenobii  S. 
Petri  siti  in  loco  qoi  vocatur  Monasteriam,  ejasqae 


579 


irmOCSNYIPH  fJ»JB: 


tm 


fratribartampriibsenHbas  qaam  fotm^rii^HMfA^A^ergidQl*  noiH'  (mstiitt&   hominaai^  HoeM^  pnettfmil' 


substhueddis;  in  pisrpetuum. 

Justisyotis  asseasom  preebere  justhque  fretiiio'^ 
pibus  aiaTes  accommodarre  noA  convenit,  qur  lieet 
indignijustitise  cnstodes  atqne  prscones  in  ex^elsa' 
apostoiorum  principum  Petri  et  Panii  s^ecultf  po- 
stti,  Domino  dis^ponente,  cons^ieimur.  Qtiapropfer,' 
dilecte  in  Ghrisio  fili  Richarde  abbasy  ttus  postul»^ 
tionibusdebilBe  cfa&titatis  affectione accoifnmodiemfhrs 
aslsensnm,  et  monasteriufh  Beati:  F6tr!  cui,  Deo 
auctore,  pr^sides,  in  tutelaftfn  et  prot^61II6Aem'  sedis 
apo&XoHca^  suscipientes,  praesentis  scripti  pagina' 
communtmus  :  in  primis  siquidem  statuenfes  ut 
ordo  monaslicu^  secundurh  beatiKfnecficti  regulam 
ibidem  pcrpetuis'  temporibus,  Dbmiho  largTeiite,  in- 


nft>Mst^m  v^ese^tAn  temere  ptrritrrbat^,  v^  ^ti# 
posscfssiones' aiuftfrre,  v^l  iSbt&ta*  peiittcJrtJ,  mitwere 
aut  atiquibus-  injostis  vexfttionibtftV  v6f  iiMlebftiis' 
exacfionibus  molestare,  sed  omt^  integre  conser- 
ventar  eorom,  fto  qu6ranf {fuberiAktion^  ac  snsAeti- 
ttflione  cmicessa  stmt,'  u!Abus  omnimodis  profatai^^ 
s^va  nimirum  dioecesani  episcopi  canoniCtf  reve- 
rentia.  Si  qaa  igitur  in  futuirunli  ebclesiflstica  ssecn- 
larisve  persona,  hatic  nostrae  constitutionia  pai^nam 
st^iens,  c6ntra'eaTntMere  vetfire  temaveri^^t.  Se^undo 
t^iove  comihonita;  si  non  reatum  suum  cMfgrua! 
sattsfectione  correxerit,  potestatis*  honorisqoe  snf 
dfgnifate  Car6at;  tSeratdqe^  se  diviho  jttdicio  e^stere 
dte  p^rpeti^ta  ihiquitafte  c6gnoscat,  et  a' saCratibsifiAfO 
viola1)iliterc6nservetur.  Nemini  eliam  vestrae  pro- B'c6rpore  acrsanjfhihb  Dei   et  Domitri  R^deYhpttrrii 


fessionis  facullas  sit  alicujus  leVitalis  instihctu,- 
vcl  arctioris  religionis  obtehCii',  sihV  abbafis  vel 
cOngregationis  licentia-  d'e'  claXistrb  discedere.  Qiiod 
81  discesserit,  nullusepisc6pb'rum,  hulfus  aTibaturo, 
nullus  monacboruW,  sine'  c6ih^uhiuhi  lilteraruni 
cautione  suscipiat,  quandiu  vldelicet'  in  ecclesia 
vestra  monastici  brdinis  tenor,  Dohimb  prsestante 
viguerit.  Praeterea  qiia^cunque  pofssessiones,  quae- 
cuDque  bonae&deili  ecclesla  ihprses^nti&r&m'  jusle" 
et  canonice  possidet,  aut  in  futurum  concessidhe' 
poulifiCum,  htrgTti6if6  r^gtim  vef  prihcipum,  oBla- 
tioce  fideJium,  setieliaiii  aTiis' juslis  modTs,  DoAfno 
volente,  poterit  adfj^IsiiH',  fifrina  vobTs'  ve8trii?)que 
successoribu^,  et  ill?bala   pernSaneanti   m'  qitfbua 


nostri  Je^n  Christl  alhenaf  fiat,  atqrfe  in  extrehm 
exathitfe,  districtsefiiiltiotti  subjaceaft'.  Ct^rrdtfs  s^M' 
eidem  loco  s^df  jui^  servafihibus  ^  pa^d'  Dbminf 
nbktri  Je^tr  Cl^ristl;  (J^Mentts  et  hki  ttiitiiiHi  bohae 
aetionisf  pircipi^t^  et'  apM'  di^dihxBAr  iMcfirh 
praemia  aeternse  pacis  invenian).  Atncfh^,-  &ttMif« 
amenf. 

SANCT09'  MmM,  ffKSCVVff  ^fdOtC^, 

Ego  Innocentiu»  Gatholice  Eccle%i«  cprsdb^ur. 

Ego  Gregoriutfditeoitnrcard.  SanetorunC  Ser^ 
et  fillicchr. 

EgoOtto  diacon.  card.  S.  Georgii  ad  Yehira 
Aureum. 

Ego  Gtrido  ca>d/S9;  GoBmae  et  Damiatri. 


hfecpropriis  diixiihus  adnotahda  voca^Iis  :  dtiasG'     Ego  Gerbartiwj^  dititoflhis^cardinfalis-  S.   MHhrim  ia 
scilicetpartes  decimarum  etoblationum  de   duaBus      Dominictfi 


parochiis,  sttiltcef  A'ttenhOii6'hi  et  Alahtrhcfiihgeh, 
qhae  ad  prs^fatam  edcleslam  pertThdre'  hoscuhtur 
Sepnltufam  quoque  ilTius'  I6ci  libei^m  esse'  contoie- 
dimus,  uieorum  qui  se  illic  sepeliri  deliberavermt, 
devolioni  etextremse  voluntati,  nisi  forte  excoih 
municati  sint,  nuUus  obsistat,  salva  matricis  J&o-' 
clesifig  debita  justitid.  Laborum  qu6que  vestrbfuVn 
quos  propriis  manibus  aut  sumptibus  colitis',  slve' 
de  Qutrini^ntir  ve^troftlm  aiilmalTuh)'  niiiru'§  onlhiho 
clericus  vel  laicus  decimas  a  vobis  exigerepr&sliihat.' 
Prohibemus  et!am~  ut  nullu^  abbatiAfn  iptfatn,  ]66a 
vel  homines  ad  ipsam  pertinentes  occasione  adVo- 
catise  inquienit^e,  v^l  ihd^ebitl^   exal$ti6nih\i^  mole- 


Ego  GoMo  3:  Ro^aote  Bcclcfsi»  dhtcoims^cardl- 
nalis. 

Ego  Martimrs  titQfi  S;  Slephani  in  GseliO  MMte 
presbyt.  cardithtHs. 

Ego  Guido  S.  Romansa  Eedi^siae  indigQbs  sa- 
cerdois. 

Ego  Stephanus  Prsenestinus  epistopiis. 

Ego  Guidopresbyter  cardinalis  tit.    S.    ChrybO- 

gon. 
fijf6^P^^trii^lifftSttjt;  caVd:  lif.  Pa^ib^iV. 

EgoIIubalduspresbyt.  card.  tit.  SS.  Joannis  et 
Pauli. 
Datum  Latei*ani  per  manum  Gerardi  S*.    Rotnanae 


fcUre  praesumptione  temeraria  audeat.   Statdhtias  D  ^^^^*'**  presbyt6n  caVdinalls   6r  oitKJ^naVfl;  v^i 


etidih  ut in  parbchiatibusfettsfesiis;  qtt^  bI^ vestrthn 
niotlti^riam  pertteettt,  ptd^JUft*drelijJtt«ft;  et  cpK 
8dbt^b*pr^dentietid'qtif;  sildtyhei  fct^rint^  ercaiibnVce 
reprobari  noif' pbth^erim;  ^ptSlidt^Uir  ahhtiiifUnirbardHi* 
eis  commitiat,  ul  de  animarulti"  qllttl^tn'  cdr)!'- efpl- 
scopo  respondeant,  vobia  ve)ru  pro  temporalibus 
debilam  subjectionem  exhil>eant.  Obeunte  vero  te, 
nunc  ejusdem  loci  abbaie,'ve^  toorum  quolibet  suc- 
cessorum,  nullus  ibi  qnaKb^t»  aubfeptionis  astutia 
seu  violeniia  prssponatar  ;  sed  liceat  vobis  commtmi 
cohsilioi»  veh-aafBioris'  partis  cons(Bi»a,*  seeandtim 
Deitiiilorem«ei*Bt'Beaedicti  Hgalnmy  ttbsque  ali- 
c4^liHMtvMlNMM*^flHMIiMi**6lifaf0i'  Doniuuim' 


K^al.  Bhirfii,  ihdfcff^tfe-  W.  ahhb  lAdAWT^idtiW*  lli'- 
immcae«41,  pMtfidattrs»  vm  dOitiiA  IfihWSttttH* 
papae  II  anno  x)]. 

DX\^I. 

PritfiUgknnproffumasierio  S.  Peiri  Rosslebienii. 
(Anno  1142,  Jan.  25.) 
[Ihurinffia  ioera,  p.  738.] 
Imnocsntius  episcopas,  servus  servorum  Dei,  di- 
leeto  fiiid  PBTflfo  praeposiioet  fratribus  Eccleslse  B. 
Petri  in  Rostenleve,  tam  prsesentibus  quam  futuna 
regttlariter  substituendis  in  perpetuum. 
Qooties  illud  a*  nobis  pelitar,   qood  religioai  et 

hoMtllooiiveiiire^digiMMiliir^  ftaimo'  not  deoel 


581 


EPISTOUS  EX  PU¥ILEGU« 


58t 


libenli  eoneedere  et  petentimn  desideriis  coD^umAi    Ego  Stantius  [Constantius]   presbyter  card.   Ey 
impeYliH  suffragium.  Eapropter,  dllecti  in  Domino      Sancte  ^avinflp  N. 


filii,  vesCris  juitis  pos  tuTationibus  clementer  annui- 
mus,  praefatam  ecclesiam  in  qua  Domiao  mancipati 
esiis  obsequio,  sub  B.  Petri  et  nostra  proleciioue 
communimus,  statuenles  ut  quascunque  possessio- 
nes,  qufficonque  bona  eadem  ecclesia  in  prsesentia- 
rum  juste  et  canonice  possidet,  aut  in  fuiurum  con- 
cessione  pontificum,  largitione  regum  vel  princi- 
pum,  oblatione  fidelium,  sive  aliis  justis  modisi 
Deo  propitio,  poterit  adipisci,  firma  vobis  vestrisque 
sdccessoribus  et  illibata  permaneant.  Quidquid 
etiam  Ludovicus  et  conjux  ejus  Mathildis  consensn 
baeredum  suorum  eidem  ecclesise  legitime  contule- 
mnt,    simillter  confirmamus.  Obeunte  vero  te  nunc 


Ego  Guido  presbyler  card.  H.  Sancti  Glirisogo- 
niN. 

Ego  Rainerius  presbyter  card.  H.  Sancti  Prisci  N. 

Ego  Thomas  presbyter  card.  S. . .  Pauli  N. 

Ego  Gadalaus  diac.  card. . .  in  Dominica  N. 

Ego   Octovianus  diac.  card.  Sancti  Nicolai   in 
Garcere. 

Datum  sub  —  mo— [/.  Laterani,  manu]  Gerardi- 
sanctae  Romanae  Ecclesiae  presbyteri  card.ac  biblio- 
thecarii  (174),  v  Kai.  Martii>  indict.  v,  Incarnat.  Do- 
roinicsB  anno  il42,  pontificatus  nostri  domni  Inno- 
centii  papse  U  anno  xu. 

DXVIII. 


ejusdem  loci  pi»posito,   vel  tuorum  quoUbet  suc-  t^  Ad  Gmllelmum  MmtUpenuiani  dominum.-' Signu 


cessorum,  nullus  ibl  qualibet  subreptionis  astutia 
seu  violentia  proeponatur,  sed  liceat  vobis  coromunl 
consilio  vel  partis  consilii  sanioris,  secundum  Dei 
timorem  et  F.  Augustini  regulam  absque  ullius 
contradiciione  eligere.  Addentes  etiam  statuimus 
ut  ordo  canonicus  secundum  B .  Augustini  regulam 
perpetuis  ibi  temporibus  inviolabiliter  conservetur. 
Decemimns  quoque  ut  nulli  omnino  homini  liceat 
prafatam  vestram  ecclesiam  temere  perturbare, 
aut  ejus  possessiones  auferre,  vel  ablatas  retinercy 
minuere,  aut  aliquibus  vexationibus  fatigare,  sed 
omnia  integre  conservenlur  eorum,  pro  quorum  gu? 
bematione  et  sustentatione  concessa  sn.nt,  usibus 
omnimodis  profutura.  Si  qua  igitur  in  posterium 


ficat  se  episeopis  provincice  Narbonensis  mandasse^ 
ut  lldefonsum  comitem  Tolosanuma  ferendo  auxir 
Ho  prodiloribus  ejus  de  Montepessulano  compesce- 
renty  alioquin  exeommnnicandum, 

fAiroo  1442,  Mart.  3.) 

[Dom  BotrQtET,  Reeueil,  XV,  p.  iO^.] 

iNNOQENTits  episcopus,  servus  servorum  Dei,  dl- 
lecto  filio  illuMrf  viro  GuiLKLHo  MonUspes&uIani;  sa- 
lutem'  et'apt>st6licam  b^nediotionem . 

Sicut  per  alfa  scripla  tibi  mandasse  meminimus, 
de  adversitate  tua  affectionte  paternU  dolemus,  in 
quibtas  secundum  Deum  opem  tibi  consiiium  li- 
benter  impendimus.  Inde  estquod  venerabilibus 
fratribuS  noKtris,  illihs  terrse  episcopis,  per  litteras 


ecclesiastica  saecularisve  persona,  banc  nostrae  con-  ^  nostras  praecipiendo  mandavimus  ut  Ildefonsum  To- 


stitutionis  paginam  sciens,  contra  eam  temere  ve- 
nire  tentaverit,  secuudo  tiertiove  commonita,  si  non 
satisfactione  congrua  emendaverit,  potestatis  hono- 
risque  sui  dignitate  careat,  reamque  se  divino  judi- 
cio  existere  de  perpetrata  iniquitate  cognoscat,  et  a 
sacratissimo  corpore  et  sanguine  Dei  et  Domini  Re- 
demptoris  nostri  Jesu  Ghristi  aliena  fiat.  Cunctis 
autem-  eidem  loco  jusla  servantibus  sit  pax  Domini 
nostri  Jesu  Ghristi,  quatenus  et  hic  fructum  bonse 
actionis  percipiant,  et  apud  districtum  judicem 
praemia  «etemse  pacis  inveniant.  Amen. 

Ego  Innocentius  Gatholicse  Ecclesiee  episcopusN. 

Ego  Gonradus  substitutus  episcopus  N. 

Ego  Gregorius  diaconus  cardb  DiviGeorgii,  Sergii' 
et  Bacchi  N. 
Ego  Albericus  Ostiensis  episcopus  N. 

Ego^  Otto  diaconnscard.  seribe  orbi  [l.  S.  Geof-' 
gti]  ad  Velnm  AnreumN. 
Bga  Stephanus  Prenestinus  episcopus  N, 

Ego  Guido  diac.  card.  Saactorum  Gosmee  et  Da- 
miaoi  N. 

Ego  Nartinns  preabyter  card.  Sancti  Stephani  N. 

Ego  Guido  sanelse  Roman»'  Eecleaise  indignus  sa- 
cerdos  N.^ 

(174)  Notse  chronoiogiae  corruptae. 
(475)  De  excommunicatione  Ildefonsi  comitis  Tolo- 
aiu  eodMt  ex  epiatola  Hugonia  Rothomagensis  ar« 


losanum  comitem  ab  auxilio  proditorum  tuorum  de 
Montepessulano  desistere  commoneant ;  quod  si 
contemptor  exstit^rit,  ipsum  excommunicatum  pu- 
blice  denuntient,  et  in  terra  sua  divina  prohibeant 
officia  celebrari  (175).  De  episcopo  vero  Magalonensi 
quid  actum  sit,  per  nuntium  tuum  agnoscere  pole- 
ris.  Tu  vero  in  Domino  et  in  potentia  virtutis  c^s 
confortare,  quia  sperantes  in  se  non  derelioquit,  sed 
ad  portum  optat»  quietis  perducit. 
Datum  Laterani,  V  Nonas  Martii. 

DXIX« 

Confirmatio  bonorum  omninmmonasteriiS.  Colum- 
bani  Bobiensis  diascesis  ordinis  Casinensis^  quod 
sub  protectione  R.  Petri  recipitur. 

(Anno  1142,  Mart.  8.) 

"  [GocQUBUifES,  Bullarum,  privileg,  ac  diplom,  Aom. 

ampliss.  Coltect.  11,  258.  | 

Innogentius  episcopna,  servns  servomm  I>ei,dile->' 
ctis  filiis  Oglbrio  abbati  Sancti  Golumbani  Bobien*^ 
sis,  ejusque  fratribus,  tam  prsesentibus  quam  futu- 
ris,  regularem  vitam  professis  in  perpetuum. 

Desiderium  quod  ad  religionis  pi*opositum  et  salu^ 
tem  consequendam  pertinet,  animo  nos  decet  iibenti- 
concedere,  et  pelentium  desideriis  congnram  im-'^ 
pertiri  suffragium.   Eapropter,  dilectein  Domino^ 


chiepiscopiy  quam  recitat  Acherius  in  appendice  ad 
Opera  Guiberti  de  NovigentOi  p.  688« 


m 


LNNOCENTIl  II  PAPiE. 


684 


fili,  venerabilis  fratris  vestri  episcopi  justis  precibus  A  ODisiis,  mansum  de  Gerecesola,  mansum  de  Albino, 


inclinati,  Beati  Columbani  ecclesiam,  in  qua  divino 
mancipali  eslis  obsequio,  sub  beali  Petri  et  nostra 
protectione  suscipimus  et  prsesentis  privilegii  patro- 
cinio  comraunimus,  slaluentes  ut  quascunque  pos- 
sessiones,  quajcunquc  bona  inpraesentiarum  possi- 
delis  juste  el  canonice,  aut  in  futurum  concessione 
ponlificum,  largilione  regum  vel  principum,  obla- 
tione  fidelium,  seu  aliis  juslis  causis,  praestante 
Domino  polerilis  adipisci,  firma  vobis  vestrisque 
successoribus  et  illibata  permaneant :  in  quibus  bsec 
propriis  duxiraus  exprimenda  vocabulis  :  curtem 
Sancli  Martini  cum  ecclesia  el  castro,  quod  dicitur 
Petra-Carraria,  cum  onmibus  suis  pertinentiis,  cur- 
tem   Sancti  Salvatoris  cum  ecclesia  el  pertinenliis 


mansum  de  Curto,  mansum  de  Buchia^  mansum  de 
Merconis  de  Canneto,^mansum  de  Sancto  Desiderio,. 
mansum  de  Guercbo,  decimam  Sigisberti  de  Guita, 
mansum  de  Ponziprondo,  mansum  Rustici  de  Sta- 
vela,  mansum  Joannis  Benedicti  de  Caulo,  decimam 
Lanfranci  de  Otono,  mansum  Savonarii,  mansum 
Ugonis  Alberti  Dagatarii,  mansum  Yallis  Lauriculae, 
mansum  de  Pradello,  mansum  Borelli  de  Sarto, 
mansum  Somenzarii,  mansum  de  Sclavo,  mansum 
de  Maliolis,  mansum  Quoquotum,  mansum  Petroli, 
et  Joannis  de  Caniolo,  sortem  unam  in  Lobi,  sor- 
tam  unam  in  Palatio,  et  censum  de  Corinello,  brai- 
dam  de  Ponte,  braidam  juxta  Fossatum  de  Batalia, 
braidam  in  campo  Tufini,   braidam  in  Pigno,  brai- 


suis,  curtem  de  Cruce   cum  ecclesia  et  pertinentiis  q  dam  in  Marzelasco,  pratum  quod  dicitur  Codogna- 


suis,  curtem  de  Garda  cum  ecclesiis,  districtu,  om- 
nibusque  pertinentiis  siiis,  curtem  de  Gravilia  cum 
ecclesia  pertinentiisque  suis,  curtem  quse  dicitur 
Gomorga  cum  ecclesia  pertinentiisque  suis,  curlem 
Yignalis  cum  ecclcsia  et  pertinentiis  suis,  curtem 
Carelii  cum  ecclesia  et  pertinentiis  suis,  plebem 
Sancti  Albani  in  Candubrio  cum  pertinentiis  suis, 
ecclesiam  Sancti  Evasii  in  Quintiniano  cum  perli- 
nentiis  suis,  ecclesiam  Sancti  Georgii  quae  est  sita 
in  Monte-Curto,  cum  pertinentiis  suis,  ecclesiam 
de  Ccresola  cum  pertinenliis  suis,  ecclesiam  Sancti 
Antonii  de  Braida  cum  decimis  et  pertinentiis  suis» 
ecclesiam  S.  Columbani  de  Monte  claro  cum  perti- 
nentiis  suis,    ecclesiam  Sancti  Georgii  de   Monlale 


rium,  cum  vineis  sibi  adjunctis,  vineam  intra  civi- 
tatem,  et  molendina  quaecunque  etiam  praefatus 
Simon  episcopus  vel  antecessores  ejus,  sive  Aluisa 
uxor  marchionis  Marcelli  cum  filiis  suis,  vobis  ra- 
tionabiliter  concesserit,  similiter  confirmamus.  Sane 
laborum  vestrorum,  quos  propriis  manibus  el  sum- 
ptibus  colitis,  sive  de  nutrimentis  animalium  vestro- 
rum,  nullus  omniuo  clericus,  vel  laicus  decimas  a 
vobis  exigere  prsesumat.  Si  vero  eadem  episcopalis 
sedes  vacaverit,  vel  Catholicum  episcopum  non 
habuerit,  chrisma,  oleum  sanctum,  consecrationes 
altarium,  seu  basilicarum  ordinationes  ecclesiasticas 
a  quocunque  malueritis  episcopo,  vobis  suscipere 
liceat.  Decernimus  ergo  ut  nulli  omnino  hominum 


cum  pertinentiis  suis,   ecclesiam  Sancti  Andreae  de  p  liceat  praefatum  monasterium  temere  perturbare 


Travano  cum  decimis  et  pertinenliis  suis,  ecclesiam 
Sanctse  Mariae  in  spelunca  cuin  pertinentiis  suis, 
ecclesiam  infirmorum  cum  pertinentiis  suis,  eccle- 
siam  Novam  cum  pertinentiis  suis,  ecclesiam  Sancti 
Laurentii  cum  pertinentiis  suis,  ecclesiam  Sancti 
Bartboiomaei  in  Saxo  cum  pertinentiis  suis,  et  me- 
dietatem  mercati,  mercatum  Sancti  Columbani,  et 
aliud  mercatum  de  Oliva,  ccntum  decem  solidorum 
Papiens.  In  curte  Auraemalae  :  villa  de  Stabulo,  villa 
de  Conio,  villa  de  Cavana  nova,  decima  de  Pradello 
Antonino,  villa  de  Dusbagno,  villa  de  Salso,  mansum 
Guasconi,posses8ionem  Theodosii  de  Cigognis,  villa 
Riuturni,  Broidumque  et  pratum  Donnicatum  in 
monte  Pennicis,  monte  de  Menningo,  villa  de  Cer- 
reto,  villa  de  Cavana  cum  Braida  Donnica,  Sapateli, 


aut  ejus  possessiones  auferre,  vel  ablatas  retinere. 
minuere,  seu  quomodolibet  fatigare  sed  onmia 
integra  conserventur  eorum,  pro  quorum  sustenta- 
tione  et  gubernatione  concessa  sunt,  usibus  omni- 
modis  profutura,  salva  summi  pontificis  canonica 
juslitia.  Si  quae  igitur  in  futurum  ecclesiastica  sac*- 
cularisve  persona,  hanc  nostrae  constitutionis  pagi- 
nam  sciens,  contra  eam  temere  venire  tentaverit, 
secundo  tertiove  commonita,  si  non  reatum  suum 
congrue  satisfaciendo  correxerit,  potestatishonoris- 
que  sui  dignitate  careat,  reamque  se  divino  judicio 
existere  de  perpetrata  iniquitate  cognoscat,  et  a  sa- 
cratissimo  corpore  et  sanguine  Domini  nostri  Re- 
demptoris  Jesu  Christi  aliena  fiat,  atque  in  exlremo 
examine  districtae  ultioni  subjaceat.  Cunctis   autera 


, , r 1    rv     W 

et  Roveretum,   montem  de  Lenna,  villam  dc  Ron-  ^  eidem  loco  sua  jura  servantibus  sit  pax  Domini 


core,  villam  Taidelli,  Pratum-Iongum,  mansum 
Rugeli,  Gambalata,  Rnnchum  de  Grillo,  Fraretum, 
Runchum  de  Pradilia,  mansum  Barbuti,  mansum 
de  Petra  Columba,  mansum  de  Yaccaritia,  mansum 

de  Silva,  mansnm  de  Buzochi,  mansum  de  Costa- 
alta,  mansum  de  Conflenti,  mansum  de  Garda, 
mansum  Bonisenioris  de  Cavello,  mansos  de  Uzoli 
Gazaritia,  mansum  Lisignoli  inter  Bobium  et  Trae- 
biam,  mansum  de  Motio,  mansum  de  Gosino,  man- 
sum   de  Asino,   mansum   de  Niblo,   mansum    de 


nostri  Jesu  Christi,   quatenus  et  hic  bonae  actionis 

fructum  percipiant,   et     apud  districtum  judicem 

priemia  aeternae    pacis    inveniant.    Amen,    amen, 

amen  (176). 

DXX. 

Monasierium  Gerbacense[o\.  lugerbacense]  tuendum 
suscipit  et  ejus  bona  ac  jura  con/irmat, 

(Anno  il42,  Mart.  11.) 

[Monumenta  Boica  tom.  X,  p.  S36.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  dile- 


(176)  Chronologica  nota  nulla.    Margarinus  vero  asserit  datum   diploma  die  S  Martii  anni  1142;  ac- 
curate  praeciseque  quidcm  nimis. 


S85 


EPISTOLiB  BT  PRIYILEGIA 


586 


ctis  fiHis  BBRom  pneposito  ejusqne  fratribas,  tam  A  ctis  filiis  Gbraldo  abbati  Beilelagi»,  ejusque  fratri- 


prssentibus  quam  futuris,  in  Gerbacensi    ecclesia 
regularem  vitam  professis,  in  perpetuum . 

Apostolics  sedis  clementiae  convenit  religiosos 
yiros  ditigerC;  et  eorum  loca  piae  protectionis  muni- 
mine  confovere.  Eaproptrr,  dilecti  in  Domino  filii, 
yenerabiiis  fratris  nostri  licnrici  Ratisponensis  epi- 
scopi  precibus  inclinati,  petiliODCS  vestras  rationa- 
biles  clementer  admittimus,  et  praefatam  ecclesiam 
in  qua  divino  mancipati  estis  obsequio,  sub  beati 
Petri  et  nostra  protectione  suscipimus  et  prssentis 
scripti  patrocinio  communimus  :  statuentes  ut 
quascunque  possessiones,  quaecunque  bona  eadcm 
ecclesia  inpraesentiarum  juste  et  canonice  possidct, 
et   in    futurum  rationabilibus  modis,  Deo  propitio, 


bus,  lam  pra&sentibus  quam  futuris  regulainter  sub- 
slituendis  in  perpetuum. 

Quotics  illud  a  nobis  petitur,  quod  religioni  et 
honestati  convenire  dignoscitur,  animo  nos  decet 
libenti  concedere  et  petentium  desideriis  congruum 
irapertiri  suffragium.  Eapropter,  dilecti  in  Domlno 
filii,  vestris  justis  postulationibus  clementer  annui- 
mus,  et  Beati  Imeri  ecclesiam,  in  qua  divino  man- 
cipati  estis  obscquio^  sub  beati  Petri  et  nostra 
protectione  suscipimus,  et  praesentis  scripti  privile- 
gio  communimus.  In  primis  siquidem  statuentes  ut 
ordo  canonicus  secundum  beati  Augustini  regulam 
et  institutionem  fratrum  Praemonstratensium  per- 
pcluis    temporibus    ibi  inviolabiliter  conservetur. 


poterit  adipiscii  firma  vobis  vestrisque  successoribus  n  Praeterca     quascunque     possessiones      quaecunque 

Ai     ;i1«Kaia     noimrtonAeinl        SnnAinnna    Atinm     iit    nnln         hnnn      inea     ttn/tloeia       innTVAenniiamim    itieiA     nt      n-%^ 


et  illibata  permaneant.  Sancimus  etiam  ut  ordo 
canonicus  secundum  beati  Augustini  regnlam,  per- 
petois  ibi  temporibus  inviolabiliter  conservctur. 
Obeunte  vero  te  nunc  ejusdem  loci  praeposito,  vci 
tuorum  quolibet  successorum,  nullus  ibi  qualibet 
subreptionis  astutia  seu  violentia  praeponatur,  nisi 
quem  firatres  communi  consensu  vel  fratrum  pars 
consilii  sanioris,  secundum  Dei  timorem  et  beati 
Augostini  reguiam  canonice  providerint  eligendum; 
Decemimus  ergo  ut  nulli  omnino  hominum  liceat 
praedictam  ecclesiam  temore  perturbare,  aut  ejus 
poaseasiones  auferre,  vel  ablatas  retinere,  minuere, 
seu  aliquibus  vexationibus  fatigare  :  sed  omnia  in- 
tegra  conserventur  eorum,  pro  quorum  gul>ematione 


bona,  ipsa  ecclesia  inpraescntiarum  juste  ct  ca- 
nonice  possidet,  aut  in  futurum  concessione  pon- 
tiHcum,  largitione  regum  vel  principum,  oblatione 
fidelium,  seu  aliis  justis  modis,  Deo  propitio, 
poterit  adipisci,  firma  vobis  vestrisque  succes- 
soribus  ct  illibata  permaneant  :  in  quibus  haee 
propriis  duximus  exprimenda  vocabulis  :  ecclesiam 
Sancti  Ursicini  de  Nocriol  cum  appendiciis  suis 
Rurscam  vallcm  cum  appendiciis  suis  ;  curiam  de 
Boecourt  cum  pertinentiis  suis  ;  vineas  apud  Biel- 
lam.  Sane  laborum  vestrorum  quos  propriis  mani- 
bus  aut  sumptibus  colitis,  sive  de  nulrimcntis  ve- 
strorum  animalium,  nullus  omnino  clericus  vel 
laicus  deciraas  a  vobis  exigere  praesumat.  Decemi- 


et  sustentatione   concessa  sunt,  usibus  omnimodis  ^  nnus  crgo  ut  nulli  hominum  praefatam   BcIIelagien- 
nmfniiini  ?  siilvft  dinpfu>jiani  Anisconi  canonica  iusti-      sem  ecclesiam   liceat  temere  perturbare,    aut  ejus 


profutura  :  salva  dioecesani  episcopi  canonica  justi 
tia.  Si  qua  igitur  in  futumm  ecclesiaslica  saecula- 
risre  persona,  hanc  nostrae  constitutionis  paginam 
sciens,  contra  eam  temere  venire  tentaverit,  secun- 
do  tertioye  commonita,  si  non  satisfactione  congrua 
emendaverit,  potestatis  honorisque  sui  dignitate 
careat,  reamque  se  divino  judicio  existere  de  per- 
petrata  iniquitate  cognoscat,  et  a  sacratissimo  cor- 
pore  ae  saoguine  Dei  et  Domini  Redemptoris  nostri 
Jesu  Christi  aliena  fiat,  atque  in  extremo  examine 
districtae  tdtioni  subjaceat.  Gunctis  autem  eidem 
loeo  joata  aervantibus  sit  pax  Domini  nostri  Jesu 
Christi,  quatcnus  et  hic  fructum  bonae  actionisper- 
dpiant,  et  apud  districtum  judicem  praemia  aeteraae 
pads  inTeniant.  Amen. 


possossiones  auferre,  retinere,  minuere,  seu  qui- 
buslibet  molestiis  fatigaro  ;  scd  orania  intcgra 
conserventur,  eomm,  pro  quomm  gubematione 
et  sustentatione  concessa  sunt,  usibus  omnimodis 
profutura  :  salva  Basibensis  episcopi  canonica  re- 
verentia.  Si  qua  igitur  in  futumm  ecclesiastica 
saecularisve  pcrsona,  hanc  nostrae  constitulionis 
paginam  sciens,  contra  eam  temere  venire  tcnta- 
verit,  secundo  tertiove  commonita,  si  non  satisfa- 
ctione  congrua  emendaverit,  potestatis  sui  digni- 
tate  careat,  reamque  sc  divino  judicio  cxistere 
de  perpetrala  iniquitate  cognoscat,  et  a  f^cratissimo 
corpore  et  sanguine  Dei  et  Domini  Rcderaptoris 
nostri  Jesu  Christi   aliena  fiat,   atque  in  cxtremo 


Ego  InnocentiusCatholice  Ecclesise  episcopus.      D  examine  dislrictae  ultioni  subjaceat.  Cunctis  autem 


Datum  Laterani  per  manum  Gerardi  sanctae  Ro- 
manae  Ecclesiae  presbyteri  card.  et  cancell.,  v  Idus 
Martii,  indict.  y,  anno  IncaraationisDominicaeiUly 
pontificatus  yero  domni  Innocentii  papae  II  an- 
no  xni. 

DXXI. 

ManaiUtii  S.  Imeri  Bellelagiensis  protectionem 

suic^it  poueiiUmesque  confirmat. 

(Anno  1142,  HarL  14.) 

[HoGO,  Annal.  Prasmomtrat.,  1,  p«  5116.] 

IimoGDfncs  episcopus  servus  servomm  Dei,  dile"- 

(iT7)  L^»  Laieranlk 

PASML.GLXXIX 


eidem  loco  justa  servantibus  sit  pax  Doraini  nostr 
Jesu  Christi,  quatenus  et  hic  fractum  bonae  actio- 
nis  percipiant,  et  apud  districtum  judicem  praemia 
aeternae  pacis  inveniant.  Amen. 

Ego  Innocentius  Catholicse  Ecclesiae  cpiscopas. 

Ego  Conradus  Sabinensis  episcopus. 
Ego  Albericus  Ostiensis  episcopus. 
Ego  Stepbanus  Praenestinus  episcopus. 

Ego  Octavius  diaconus  eardinalis  Sancti  Nicolai 
inCarcere. 

Datae  littene  (177)  per  manum  Gorardi  sanctoe  Ro- 


V^ 


i_r.A- 


581 


INNOCENTn  II  PAPiE 


588 


manse  Ecclesise  presbyteri  cardinalis  et  bibliotheca- 
rii,  II  Idus  Marlii,  indiclione  iv  Incamationis  Do- 
minicae  1141,  pontificatus  domni  Innocentii  II  papae 
anno  xi  (178). 

DXXII. 

Parthenonis  S.Lamberti  Tulbensisprotectianemsu- 

scipit,  posseisiones  con/irmat,  privilegia  instituit . 

(Anno  1142,  Mart.  18.) 

[COCQUBLINES,   II,   252. J 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  diie- 
ctis  in  Christo  filiabus  sanctimonialibus,  in  ecclesia 
Beati  Lamberti  martyris  Tulbensi  regularero  vitam 
professis,  tam  praesentibus  quam  futuris,  in  perpc- 
tuum. 

Desiderium  quod  a(i  r.iligionis  proposilum,  ct 
animarum  salulem  pertinere  monstralur  animo  nos 
decet  libenli  concedere,  et  petentium  desideriis  con- 
gruum  iropertiri  suffragium.  Eapropter,  dilectae  in 
Domino  fiiiaD,  yestris  justis  postulationibus  clementer 
annuimus,  et  praefatam  ecclesiam,  in  qua  divino 
mancipatae  estis  obsequio,  sub  beati  Petri  ct  nostra 
protectione  suscipimus,  el  praesentis  scripti  privile- 
gio  communimus,  in  primis  siquidem  slatuentes  ut 
ordo  m.onasticus  secundum  beati  Benedicti  Regulam 
perpetuo  inviolabiliter  obser>etur.  Praelerea  quas- 
cunque  possessioncs,  quaecunque  bona  ipsa  ecclesia 
inpraesentiarum,  justc  ct  canonice  possidet,  aut 
in  futurum  conccssione  pontificum,  largitione  regum 
vel  principum,  oblatione  fidelium,  seu  aliis  justis 
modis^  Deo  propitio,  poterit  adipisci,  firma  yobis 
vestrisque  posteris,  et  illibata  permaneant  :  in 
quibus  baec  propriis  duximus  exprimenda  vooabu- 
lis  :  allodium  videlicet,  et  beneficium  in  Tulba, 
quod  Gerlactts  et  conjuz  ejus  Regelinde,  devotio- 
nis  intuitu  cum  multis  aliis  bonis  suis  Fuidensi 
monasterio  tradiderunt,  quemadmodum  a  bonae 
memohae  Conrado  ipsius  monasterii  abbale,  fra- 
trum  suorum  et  praedicti  Gerlaci  consiiio  cum  qui- 
busdam  aliis  bonis  postmodum  vobis  religionis 
inluitu  concessum  est^  allodium  Evcrnide,  viila  Lu- 
vris,  Hameicmburch  quinque  mansos  et  dominicale, 
Erdale  vii  mansos,  in  alia  villa  ejusdem  nominis 
dimidium  mansum  unius  Lathonis,  et  quidquid 
praefatus  Gerlacus  et  uxor  ejus  habuerunt  Franchcn- 
bome  et  Wolfchershlegere,  allodium  Vostat,  quod 
dedit  uxor  ipsius  Gerlaci,  parochiam  ipsius  loci, 
et  yiliam  unam  Yoeslensasso,  dccimationcm  do- 
minicalium  Hamelemburch,  et  dominicalis  Thiebac. 

Prohibemus  etiam  ut  nulla  ibi  qualibet  subre- 
ptionis  astutia  vel  violentia  praeponatur,  nisi  quam 
sorores  communi  assensu,  >  el  pars  sanioris  consilii, 
sccundum  Dei  timorem  et  beati  Benediuti  regulam, 
providerint  eligendam.  Praepositus  quoque  duUus 
ibi  alius  praeponatur,  nisi  quem  abbatissa,  communi 

(178)  Lege  anno  xii,  siquidem  electus  est  in  ponli- 
ficem  Innocentius  U  die  23  Februarii  anni  1130. 

(179)  Vides,  lector,  quantas  hic  quoque  ambages 
praeseferunt  notae  hae  chronologicce,  quas  mirum 
est  Don  advertisserelatorem,  csteroqain,  ut  ex  ejus 


A  aororum  consilio  sibi  idoneum  elegerit.  Decernimus 
ergo  ut  nulli  omnino  hominum  liceat  praefatum 
monasterium  temere  perlurbare,  aut  ejus  possessio- 
nes  auforre,  vel  ablatas  retinere,  minuere,  aut  ali- 
quibus  vexationibus  fatig<ure,  sed  omnia  integra 
conserventur  eorum,  pro  quorum  conservatione  et 
gubernatione  concessa  sunt,  usibus  omnimodis  pro- 
futura,  salva  Fuldensis  monasterii  justitia  et  reve- 
rentia.  Si  quae  igitur  in  futurum  ecclesiastica  saecu- 
larisve  persona,  hanc  nostrae  constitutionis  paginam 
sciens,  contra  eam  temere  venire  tentaverit,  secundo 
tertiove  commonita,  si  non  satisfactione  congrua 
emendaverit,  potestatis  honorisque  sui  dignitate 
careat,  reamque  se  divino  judicio  existere  de  pexpe- 
trata  iniquitate  cognoscat,  et  a  sacratissimo  corpore 

n  ac  sanguine  Dei  et  Domini  nostri  Jesu  Christi  aliena 
fiat,  atque  in  extremo  examine  districtae  ultioni 
subjaceat.  Cunctis  autem  eidem  loco  justa  servan- 
tibus  sit  pax  Domini  nostriJcsu  Christi,  qualenus 
et  hic  fructum  bonae  actionis  pcrcipiant,  ct  apud 
districtum  judicem  praemia  aeternae  pacis  inveniant. 
Amen,  amen,  amen. 

Ego  Innoccntius  Cathoiicae  Ecclesiae  episcopus, 
ss. 

Ego  Albericus  Ostiensis  episcopus  subscripsi. 

Ego  Stephanus  Pnenestinus  episcopus  subscri- 
psi. 

Ego  Guido  sanctae  Romanae  Ecclesiae  indignus 
sacerdos  subscripsi . 

Ego  Guido  presbyter  cardinalis  tit.  Sanctae  Cacci- 
p  lise  subscripsi. 

Ego  Thomas  presbyter  card.  tit.  Yestinae  sub- 
scripsi. 

Ego  Otto  diaconus  cardinalis  S.  Georgii  ad  Ye- 
lum  Aureum  subscripsi. 

Ego  Guido  diaconus  cardinalis  Sanctorum  Cosmae 
et  Damiani  subscripsi. 

Ego  Octavianus  diaconus  cardinalis  tit.  Sancti 
Nicolai  in  Carcere  subscripsi. 

Data  Laterani  per  manum  Gerardi  Sanctae  Roma- 
nae  Ecclesiae  presbyteri  cardinalis  et  bibliotbecarii, 
XV  Kalend  Aprilis,  indictione  x,  Incamationis  Do- 
minicae  anno  1141,  pontificatus  vero  domni  Innocen- 
tii  II  papoe  anno  xii  (179). 

Dxxm. 

-. .       Confirmatio  possessionum  Grandis-Silveg. 

(Anno  1142,  April.  1.) 

[GalL  Christ.y  XIII,  Instrum.,  18.] 

Innocbntius,  seryus  servorum  Dci,  dilectis  filiis 

Bertrando  abbati  monasterii  Grandis-Silvae  ejusque 

fratribus,  tam  praesentibus  quam  futuris,   regularem 

vitam  professis  inP.  P.  M. 

Apostolici  moderaminis  clementise  convenit  re- 
ligiosos  diligere  et  eorum  loca  pia  protectione  mu- 

colloquio  saepius  mihi  coiyecisse  licuit,  sapientissi- 
mum.  Muta  igitur,  si  vis,  indictionem  x  in  quartam, 
et  annum  pontif.  Innocentiixiii  in  xii,  utconveniant 
cum  aono  1141, 


589 


EPISTOLiE  ET  PRIVILEGU. 


590 


nire.  Dignum  namque  et  honestati  conveniens  esse  A  nostri  Jcsii  Christi  aliena  fiaty  atque  in  extremo 


copioscitur  ut  qni  ad  ecclesiarum  regimen  assumpli 
sumus,  eas  et  a  pravorum  hominum  nequiiia  tuea- 
rour  et  apostolicse  sedis  patrocinio  foveamus. 
Eapropter^  dilecli  in  D^mino  filii,  vestris  juslis  po- 
stulationibus clementer  a  nuimus,  et  prsefatum  beatse 
Dei  Genitricis  semperque  virginis  Marirc  monaste- 
rium,  quod  in  Tolosano  episcopaiu  silum  est,  jsub 
beati  Pelri  et  nostra  protectione  suscipimus  et  prse- 
sentis  scripti  patrocinio  communimus.  Statuentes 
ut  ordo  monasticus  secundum  beati  Benedicti  Re- 
g^Iam  et  institutionem  fralrum  Cisterciensium  per- 
petuis  ibi  temporibus  inviolabiliter  conservt-tur. 
Praeterea  quascunque  possessiones,  quaecunque 
bona  idem  monasterium  inpraesentiarum  jusle  et 


cxamine  districtse  ultioni  subjaceat.  Cunclis  autem 

cidem  loco  justa  servantibus  sit  pax  Domini  nostri 
Jesu  Christi,  quatenus  et  bic  fructum  bonse  actionis 
percipiant,  et  apud  districtum  judicem  preemia  seter- 
na3  pacis  inveniant.  Ameu,  amen,  amen. 

Ego  Innocentius  Catholic»  Ecciesiae  episcopus. 

Ego  Gregorius  Gerardus. 

Ego  Conradus  Sabiniensis  episcopus,  diaconus 

cardinalis  Sanctorum  Sergii  et  Bacchi. 

Ego  Albericus  Ostiensis  episc. 

Ego  Guido  diaconus  cardinalis  Sanctorum  Cosma^ 
et  Damiani. 

Ego  Guido  sanctse  Romanae  Ecclesiae  indignus 
sacerdos. 


canoDice  possidet,  aut  in  futurum  concessione  pon-  B     Ego  Gerardus  diaconus  cardinalis  Sanctae  Mariae 
tificum,  largitione  regum  vel  principum,  oblalione      ^^  Dominica. 


fideiium,  seu  aliis  justis  modis,  Deo  propitio,  poterit 
adipisei,  firma  vobis  vestrisque  successoribus  et 
iilibnta  permaneant.  In  quibus  haec  propnis  duxi- 
mu8  exprimenda  vocabulis :  locum  scilicet  Grandem- 
^vam^  cum  omnibus  quae  ad  ipsum  pertinent,  qui 
locus  infra  has  quatuor  ecclesias  videlicet  Ricler- 
eellam,  Pulchrum-Monlem,  Bolliacum,  et  sanctum 
Gemanum,  situs  est.  Grangiam  de  Cobirac,  gran- 
giam  de  Combaroger.  Et  uitra  fluvium  Garonnae 
graogiam  dc  Baniols,  Grangiam  de  Lasela.  In  alio 
loeo  sub  castro  de  Garaman  grangiam  de  Salet. 
Prsterea  in  pago  Narbonensi  iocum  Fontisfrigidi 
eum  decimis  et  primitiis  et  omnibus  pertineotiis 


Ego  Octavianus  diaconus  cardinalis  Sancti  Nico- 
lai  in  Garcere. 

Ego  Guido  sanctae  Romanae  Ecclesiae  diaconus 
cardinalis. 

Guizo  presbyter  cardinalis  tituli  Sanctae  Caeciliae. 

Datum  Laterani  per  manum  Gerardi  sanctae  Ro- 
manae  Ecclesiae  presbyteri  cardinaiis  et  bibiiothe- 
carii,  Kalendis  Aprilis,  indictione  quiota,  Incarna- 
tionis  Dominicae  anno  1142,  pontificatus  vero  domini 
Innocentii  II  anno  xiii. 

DXXIV. 

Privilegium  pro  ecclesia  S.  Laurentii  Viterinenti. 

(Anno  1142,  April.  3.) 


suis  quem   Aimericus  vicecomes   Narbonensis  ad  Q    [Bussi,  Istoria  della  cita  dt  Viterbo^  I,  p.  400.] 


aedificandam  ibi  abbatiam  pro  redemptione  animae 
soae  pradicto  abbati  et  fralribus  in  perpetuum  con- 
tulit,  lo  pago  Petragoricensi  locum  de  Scenzalas 
cum  decimis  et  primitiis  et  omnibus  quae  ad  eum 
pertinenl,  sane  laborum  vcstrorum  quos  propriis 

manibus  aut  sumptibus  colitis,  sive  de  nulrimentis 
vestrorum  animalium,  nullus  omnino  clericus  vel 
laieus  deeimas  a  vobls  exigere  praesumat.  Obeunte 
vero  te  nunc  ejusdem  loci  abbate,  vei  tuorum  quo- 
fibel  suceessorum,  nullus  ibi  qualibet  subreplionis 
aslutia  seu  violentia  praeponatur ;  sed  liceat  vobis 
eommuni  consilio  vel  parlis  consilii  sanioris  secun- 
dom  Dei  timorem  etbeati  Benedicti  Regulam,  absque 
uUios  contradictiooe  abbatem  eiigere.  Decernimus 


iNNOCBNTius  cpiscopus,  servus  scrvorum  Dei, 
dilecto  filio  Azoni  archipresbytero  ecclesiae  Sancti 
Laureniii  Vilerbiensis,  ejusque  successoribus  cano- 
nice  substituendis. 

Piae  postulatio  voluntatis  debet  efiectu  prose- 
quente  compleri  ut  devotionis  sinceritas  lauiabiliter 
innolescat,  et  uiilitas  postulata  vires  indubitanter 
assumat.  Eapropter,  dilecte  in  Domino  fili  Azo 
archipresbyter,  tuis  justis  postutationibus  clemen- 
ter  annuimus,  et  praefatam  ecclesiam,  cui,  Deo 
auctore,  praeesse  dignosceris,  sub  beati  Petri  et  no- 
stra  protectione   suscipimus,   et  praesentis  scripti 

patrocinio  communimus;  statuentes  ut  quascunque 
possessiones,  qufecunque  bona  eadem  Ecclesia  in- 


ergo  ul.nulli  omnino   hominum  liceat  praefatum  j)  praesentiarum  juste  et  canonice  possidet,   aut   in 


inopasteriom  temere  perturbarcy  aut  ejus  possessio- 
nes  auferre,  vei  ablatas  retinere,  minuere,  seu 
aliqoibos  vexationibus  fatigare ;  sed  omnia  integra 
eooserventur,  eorum  pro  quorum  gubematione  et 
sostentatione  concessa  sunt,  usibus  omnimodis  pro. 
fotora.  Si  qua  igitur  in  fulurnm  ecclesiastica  sae- 
eularisve  persona,  hujus  nostrae  constitutionis  pagi- 
nam  seiens,  contra  eam  temere  venire  tentaverit, 
seeondo  tertiove  commonita,  si  non  satisfactione 
congroa  emendaverit,  potestatis  honorisque  sui 
dlgnitale  eareat,  reamque  se  divino  judicio  existere 
^perpetrata  iniqoitate  eognoscat,  et  a  sacratissimo 
eorpore  ae  sangoine  Dei  et  Domini   Redemptoris 


futurum  concessione  pontificum,  largitione  regum 
vel  principum,  oblatione  fidelium,  seu  aliis  justis 
modiSy  Deo  propitio,  poterit  adipisci,  firma  tibi 
tuisque  successoribus,  et  illibata  permaneant  ;  in 
quibus  haecpropriis  duximus  exprimenda  vocabulis ! 
Ecclesiam  Sancli  Blasii,  ecclesiam  Sancti  Egidii,  ec« 
clesiam  Sancii  Bartholomaei  cum  omnibus  earum  per- 
tinentiis.  Oblationes  vero  vivorum  et  quidquid  eisdem 
ecclesiis  pro  mortuis  conceditur,  vel  ofifertur,  quae- 
cunque  etiam  in  aliis  ecclesiis  legitime  possides, 
vobis  nihilominus  confirmamos.  Decernimus  ergo 
ut  nulli  omnino  hominum  liceat  praenolatam  eccle- 
siam  temere  pertorbare,  aot  ejus  possesslones  ao- 


691 


INNOCENTII  II  PAPiE 


592 


ferre,  seu  quibuslibet  luodis  vexalionibus  faligaro,  ^  suslentalione  concessa  sunl,  usibus  omnimodis  pro- 


sed  omnia  iniegra  conserventur  eorum,  pro  quorum 
guberaatione  et  suslcnlalione  concessa  sunt,  usi- 
bus  omuimodis  profutura.  Si  qua  igitur  in  futurum 
ecclesiastica  ssecularisve  pcrsona,  hujus  nostrai  con« 
stitutionis  paginam  sciens,  contra  eam  temere  venire 
tentaverit,  secundo  tertiove  commonita,  si  non 
satisfactione  congrua  emendaverit,  potestatis  hono- 
risque  sui  dignilale  careat,  reamque  se  divino 
judicio  existere  de  perpetrata  iniquilale  cognoscat, 
et  a  sacratissimo  corpore  ac  sanguine  Dei  et  Domini 

Redemptoris  nostri  Jesu  Christi  aliena  fiat,  atque 
in  exlremo  examine  divinae  ultioni  subjaceal.  Cunctis 
autem  eidcm  ecclesise  jusla  servantibus  sit  pax 
Domini  noslri  Jesu  Christi,  qualenus  ct  hic  fru- 


futura.  Si  qua  igiturin  futurum  ecclesiastica,  etc. 

Ego  Innoceniius  Catholicse  ccclesiae  cpiscopus 
subscripsi. 

Ego  Conradus  Sabinensis  episcopus. 

Ego  Stephanus  Prsenestinus  episcopus. 

Himinarius  Tusculanus  episcopus. 

Guido  S.  Romanas  Ecclesise  indignus  sacerdos. 

Marlinus  presbyter  cardin.  tit.  S.  Pastoris. 

Goizo  presbyter  cardin.  tit.  S.  Caeciliae. 

Gregorius  diaconus  cardin.  SS.  Sergii  ct  Baccbi. 

Otto  diaconus  cardin.  S.  Georgii  ad  Yelom  An* 
reum. 

Guido  diaconus  cardin.  SS    Cosmse  et  Damiani. 
GeraldusdiaConuscardin.  S.  Marise  in  Dominica. 


ctum  bonse  actionis  percipiant,  et  apud  districtura  ^     Oclavianus  diaconus  cardin.  S.  Nicolai  in  Car- 
judicem  praemia  aetemse  pacis  inveniant.  Amen. 

Datum  Lalcrani  per  manus  Gerardi  sanctse  Ro- 
manse  Ecclesise  presbyleri  cardinalis  et  bibliolhe- 
carii,  iii  Nonas  Aprilis,  indict.  v,  Incarnationis 
Dominicae  anno  1142,  pontificalus  verodomni  Inno- 
centii  II  papse  anno  xiii. 

DXXV. 

Priinlegium  pro  ecclesia  S,  Stephani  Tolotana. 

(Anno  1142,  April,  19.) 
[Gall.  ChrisL,  XIII,  Instrum.  p.  19.] 

Innogbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 
nerabili  fratri  lUiiiurmo  Tolosano  episcopo,  ejusque 
suceessoribus  canonice  substituendis  in  perpetnum.  q 

Ex  injunclo  nobis  a  Deo  apostolatus  officio,  fratres 
nostros  tam  vicinos  quam  longe  positoa  debemus 
diligcre,  et  ecclesiis  in  quibus  Domini  militare 
noscuntur,  suam  justitiam  conservare  :  eapropter^ 
venerabilis  fraler,  Raimunde  episcope,  luis  justis 
postulationibus  clemenler  annuimus,  et  Tolosanam 
B.  protomartyris  Stephani  ecclesiam,  cui  Deo  au- 
clore  prseesse  dignosceris,  sub  B.  Petri  etnostrapro- 
tectione  suscipimus,  et  prsesentis  scripti  privilegio 
communimus.  Statuentes  ut  quascunque  possessio-- 
nes,  qusecunque  bona  inprsesentiarum  juste  et 
canonice  possides,  aut  in  futurum  rationabilibus 
modit,  Deo  propitio,  poteris  adipisci,  flrma  tibi 
tuisque  successoribus  et  illibata  permaneant.  Prse- 


cere. 

Petrus  cardin.  Sanctse  Marise  in  Porticu. 

Nicolaus  diaconus  cardin.  sanctse  Romanse  £c- 
clesise. 

Datum  Laterani  per  manum  Geraldi  S.  Romanae 

Ecclesiae  presbyteri  cardinalis    ac    bibliothecarii, 

XIII  Kal.  Maii,  indict.  v,  Incarnationis  1142,  ponti- 

ficatus  vero  Innocentii  II  papae  anno  tertio  decimo. 

DXXVI. 

Adclerum  etpopulum  Tolosanum.  —  Commendat 
eis  Raimundum  episcopum  ase  venientem,  man" 
dalque  uteiopem  et  consilium  prcebeant  ad  recu- 
peranda  distracta  Ecclesias  Totosana:  bona, 

(Anno  1142,  April.  19-) 
|D.  BouQUBT,  t.  XV,  p.  406.] 

Innocbntius  episcopus,  servas  servomm  Dei,  di- 
lectis  filiis  clero  et  popuk)  Tolosano,  aalutem  el 
apostoHcam  benedictionem; 

Venientem  ad  nos  venerabilem  fratrem  nostram 
Raimundum  episcopum  vestrum,  debita  benignitate 
snscepimus,  et  dc  iis  quse  ad  episcopale  officium 
pertinent  diligenter  instruximus.  Ipsum  itaque  cum 
gratia  scdis  apostolicse  et  litterarum  nostranim 
prosecutione  ad  sedem  propriam  remittentes,  uni- 
versitatem  vestram  rogamus,  monemasatque  pruHsi- 
pimua,  quatenus  ipsum  benigne  recipiatis,  affec'- 
tione  praecipua  diligatis  et  honoretis,  eique  tanqaam 
patri  et  animarum  vestrarum  episcopo  obedientiaai 


terea  apostolica  auctoritate  mlerdicimus  ut  nuUu.  D  ^^  „^„entiain  hnmililer  deferalis.  In  reeopenuHlis 
laicus  sive  ciencus  m  tno  vel  tuorum  successorum 


obitu  episcopalia  bona  pervadal  aut  res  ecclesiasti- 
cas  distrahat,  sed  ad  opus  Ecclesise  et  episcopi 
substituendi  in  aeconomi  et  archidiaconorum  ma- 
neant  potestate  :  prohibemus  etiam  ut  cadem  bona 
sine  tuo  vcl  successorum  consilio,  vei  sanioris  partis 
capituli  ipsius  ecclesiae,  nullus  vendere  vel  impigno- 
rare,  seu  quolibet  modo  alienare  prsesumat.  Decer- 
nimus  ergo  ut  nuUi  omnino  hominum  liceat  eamdem 
ecclesiam  lemere  perturbare,  aut  egus  possessiones 
auferre,  vel  abiatas  retinere,  minuere,  seu  quibosli- 
bet  vexationibus  fatigare;  sed  oauua  iutegra  eon- 
serventur    eorum,    pro  quorom  gubernatione  et 


qnoque  bonis  et  possessionibus  Tolosanse  Ecclesise^ 
quae  per  malos  rectores  distracia  vel  alienata  stml, 
et  habilis  conservandis,  tanqnam  boni  filii  opem  et 

consilium  prsebealis.  Nos  quidem  venditiones,  im- 
pignoratioues,  vel  quaslibet  alieuationes  de  bonis 
vel  possessionibus  episcopalibus,  absque  ipsius  epi- 
scopi  consensu  per  quoslibet  fuctaa  evacuamus  et 
irrilas  esse  cenaemus.  Si  quis  vero  rebellis  et  inobe* 
diens  esse  praesumpserit,  sententiam  quam  in  enm 
canouice  promulgaverit,  noa  auctore  Domino  ratam 
habebimua: 
Datnm  Lateranl  xiu  Kal.  Maii^ 


m 


EPISTOLE  ET  PRIYILEGU. 


DXXYII. 


EceUuam  B.  Euubii  VercelUnsem  tuendam  iusei- 

pitj  eananieorumque  possessiones  confirmat, 

(Anno  li42,  April.  25.) 

[Dghblli,  Italia  sacra,  IV,  779.] 

iKKOCsrmus  episcopus,  servus  servorum  Doi, 
dilecUs  filiis  Abkaham  archipresbytero,  et  cauo- 
nicis  mijoris  Yercellensis  Ecclesise,  tam  prae.^m- 
tibus  quam  futuris,  canonice  substituendis  in  per- 
petuam. 

JSquitatis  et  justitiae  ratio  persuadet  nos  Ecclesiis 
perpetuam  rerum  suarum  firmitatem  et  vigorisincon* 
cussi  monomenta  conferre.  Non  enim  decet  clericos, 
in  sortem  Domini  vocatos,  perversis  malorum  bo- 


A     Ego  Otho  diac.    card.  S.  Geoi^  ad    Velum 
Auri. 

Ego  Guido  diac.  card.  SS.  Gosm»  et  Da- 
miani. 

Ego  Yassallus  diac.  card.  S.  Eustachii. 

Ego  Ubaldus  diac.  card.  in  Via  Lata. 

Ego  Gerardus  diac.  S.  Mariaein  Dominica. 

Ego  Octavianus  diac.  card.  S.  Nicolai  in  Car- 
cere. 

Ego  Guido  S.  R.  B.  diac.  card. 

Ego  Petrus  diac.  card.  S.  MariaB  in  Porticu. 

Ego  Guido  S.  R.  E.  diac.  card. 

Datum  Laterani  per  manum  Gerardi  S.  R.  £• 
presb.  card.  ac  bibliolhecarii,  vii  Kal.  Maii,  in- 
dict.    quinta,    Incamationis    Dom.     anno     1142, 


minum  molestiis  agitari,  et  temerariis  quorumlibet  B  P^°^'  ^-  ^"^^^^^^  "  Pap»  annodecimo  tertio. 


yezationibus  fatigari,  similiter  et  praedia,  usibus 
secrelorum  coelestium  dedicata,  nulias  polenlum 
angarias  nihil  debent  extraordinarium  sustinere. 
Baproptery  diiecti  in  Domino  filii,  vestris  justis 
postulationibus  clementcr  annuimus,  el  B.  Eusebii 
Yereeileiisem  Ecclesiam,  in  qua  divino  mancipati 
ettis  obsequio,  sub  B.  Petri  et  nostra  protectione 
SQsdpimiis,  et  praesentis  scripli  privilegio  commu- 
nimos,  slatuenles  ut  quascunque  possessiones,  quae- 
eanque  bona  eadem  Ecclesia  inpraesentiarum  juste 
el  canonice  possidet,  aut  in  futurum  concessiono 
poniificum,  largitione  regum  vel  principum,  obla- 
tione  fidelium,  seu  aliis  justis  modis,  Deo  propitio, 
poterit  adipisci,  firma  vobis  veslrisque   successori 


DXXYIII. 

Ad  Petrum  Venerabilem  Cluniacensem  abbatem.  — 
Manerium  in  Anglia  a  rege  Stephano  datum  loco 
centum  marcarum,  guas  rex  Henricus  dederat. 

(Anno  1142,  Maii,  19.) 

[Mansi,  ConciL,  XXI,  408.] 

Innogrntius  episcopus,  servus  servonim  Dei,  di- 
lectofilio  Pbtro  Cluniac,  abbati,  ejusque  fratribus 
tam  praesentibus  quam  futuris  regulariter  substi- 
tuendis,  in  perpetuum. 

Ad  hoc  in  apostolicae  sedis  regimine,  disponente 
Deo,  promoti  sumus,  ut  piisvotis  assensum  praebere, 


bus,  et  per  vos  eidem  Ecclesiae  in  perpetuum   el  c  ^'^^"^"^  r'^'"".  '°''"°'^  ^""^*^*  petitionibus  de- 


illibata  permaneant.  In  quibus  haec  propriis  duximus 
expriincndavocabulis:  curlem  Carcsianam,  Villiacum, 
montem  Galliani  cum  omnibus  appendiciis  suis, 
Portum  scrvi  ;  praeterea  antiquas  et  ralionabiles 
consuetadines  ipsius  Ecclesiae  ratas  manere  cense- 
mos.  Nulli  ergo  omnino  hominum  liceat  praedictam 
eoclesiam  temere  perturbare,  aut  ejus  possessiones 
auferre,  vel  ablatas  retinere,  minuere,  seu  vexation- 
nibas  fatigare,  salvis  privilegiis,  scilicct  Romanae 
EcclesiaB  et  episcopi  Vercellensis  canonica  reveren- 
tia.  Si  quis  contra  haec  temere  venire  tentaverit, 
potestatis  honorisque  sui  diguiiale  careat,  et  a 
sacratissimo  corpore  et  sanguine  Domini  nostri  Jcsu 
Cbristi  alienus  fiat,  et  in  extremo  judicio  ultioni 
subjaceat.  Amen,  amen. 

Innocentius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus. 

Ego  Conradus  Sabinensis  episcopus. 

Ego  Albericus  Ostiensis  episc. 

EgoMartinuspresb.  card.  S.  Stephani. 

Sgo  Guido  8.  R.  B.  indignus  sacerdos. 

Ego  Stamius  pres.  card.  tit.  S.  Sabinae. 

Ego  Goido  presb.  card.  S.  Chrysogoni. 

Ego  Banerius  presb.  card.  tit.  S.  Priscae. 

Efo  Petnis  presb.  card.  tit.  Pastoris. 

Bgo  Goizo  presb.  card.  tit.  S.  Caecilia;. 

Ego  Cbaldus  presb.  card.  tit.  SS.  Joannis  ot 
Pauli. 

Bgo  Tbom.  presb.  card.  Tit.  Yestinae. 

Ego  Grog.  diac.  card.  SS.  Sergii  et  Bacchi. 


beamus.  Quia  sicut  injusta  poscentibus  nullus  est 
tribuendus  cfiectus,  ita  legitima  etjusta  postulantium 
non  est  difFerenda  posscssio.  Eapropter,  dilccti  in 
Domino  filii,  vestris  justis  postulationibus  gratum 
impertientes  assensum,  manerium  de  Lctdecumba, 
quemadmodum  ab  illustri  viro  Stephano  Anglorum 
rege,  cum  consuetudinibus  et  libertatibus  illi  perti- 
nentibus,  et  omnibus  suis  appendiciis,  de  proprio 
dominio  suo  vobis  devotionis  intuitu  concessum  est, 
et,  scripto  suo  firmatum,  pro  centum  videlicet  marcis 
argenti  quas  Henricus  bonae  memoriae  Anglorum 
rex,  praedecessor  illius,  et  thesauro  suo  annis  sin- 
gulis  persolvendas,  vobis  concesserat,  auctoritate 
apostolica  vobis  et  per  vos  Cluniaccnsi  monasterio 
confirmamus,  et  praesentis  scripli  pagina  communi- 
D  mus.  Siqua  igitnr  in  futurum  ecclesiastica  saecula- 
risve  personna,  hujus  nostr»  confirmationis  paginam 
sciens^  etc. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus, 
subscripsi. 

Ego  Conradus  Sabinensis  episcopus,   subscripsi. 

Ego  Albericus   Ostiensis    episcopus,  subscripsi. 

Ego  Martinus  presbyter  card.  tit.  S.  Stephani, 
subscripsi. 

Ego  Statius  presbyter  cardinalis  tit.  S.  Sabinae, 
subscripsi. 

Ego  Guido  presb.  card.  tit.  S.  Chrysogoni,   sub- 

scripsi. 
^go  Goizo  presb.  card.  tii.  S.  Caeciliae,  subscripsi. 


595 


INNOCENTn  n  PAPiE. 


596 


Ego  Hubaldus  presb.  card.  tit.  SS.   Joannis  etA 
Pauli  subscripsi. 

Ego  Rainerius  presb .  card .  tit .  Sanctse  Prisc», 
subscripsi . 

Ego  Otlo  diaconus  card.  S.  Georgii  ad  Yelum 
Aureum  subscripsi. 

Ego  Guido  diaconus  card.  SS.  Gosmae  etDamiani, 
subscripsi. 

Ego  Gerardus  diac.  card.  S.  Mariae  in  Dominica, 
subscrip. 

Ego  Octavianus  diac.  card.  S.  Nicolai  in  Carcerc, 
subscripsi . 

Ego  Petrus  diac.  card.  S.  Mariae  in  Porticu,  sub- 
scripsi. 

Datum  in  monte   Tiburtino  per  mannm  Gerardi 
S.  R.  E.  presb.  card.  ac  bibliothecarii,  xiv  Kal.  n 
Junii,   indictione  y,  Incamationis  Dominicae  anno 
Mit,  pontificatus  vero  domni   Innocentii  II  papte 
anno  xiii. 

DXXIX. 

Privilegium  pro  Ecclesia  Baguiina. 

(Anno  H42,  Jun.  H.) 

[Farlatus,  lllyricum  sacrum^  tom.  VI,  p.  63.] 

Innocemtius  episcopus,  servus  sen'orum  Dei,  ve- 
nerabili  fratri  Andebjc  Ragusii  civitatis  antistiti, 
ejusque  successoribus  canonice  promovendis,  in  per- 
petuum. 

Ex  commisso  nobis  apostolatus  ofHcio  fratribus 
nostris  lam  vicinis  quam  longe  positis,  patema  nos 
convenit  provisionc  consulore,  etc.  Itaque  postula- 
tionibus  tuis,  debita  benignitate  gratum  imperlientes  Q 
assensum,  etc.,  quascunque  parochias...  tibi  tuisque 
successoribus  intcgras  permanerc  sancimus,  scilicet 
Zacbulmise  rcgnum,  cl  regoum  Serviliae,  Tribuniae- 
que  regnum,  civitatcm  quoque  Catharincnscm  sea 
RosaD,  Budoanensem  Avarorum,  Ulcinaleosem  atque 
Scodrensem,  nec  non  Drivastensem,  et  Polalensem 
cum  abbatiis,  ecclesiis  et  parochiis  earum,  etc.  Si 
qua  igitur  in  futurum  ecclesiastica  saecularisve  per- 
sona,  hujus  nostrae  constitutionis  paginam  sciens,  te- 
mere  contra  eam  venire  tentavent,  secundo  tertiove 
commonita,  si  non  congrue  satisfeccrit,  potestatis 
honorisque  sui  dignitato  careat,  reamque  sc  divino 
judicio  cxistcre  dc  perpetrata  iniquitutc  cognoscat, 
et  a  sacratissimo  corporc  ac  sanguinc  Dci  et  Domini 
Redemploris  DosU*i  Jcsu  Christi  aliena  fiat,  atque  «. 
in  exlrcmo  examine  dislrictae  ultioni  subjaceat. 
Cunctis  autem  eidem  jura  servanlibus  sit  pax  Do- 
mini  nostn  Jesu  Cluisti,  quatenus  et  hic  fructum 
bonae  actionis  percipiant,  et  apud  districlumjudicem 
praemia  aeternae  pacis  inveniant.  Amen. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecdesiae  episcopus 
subs. 

Ego  Albitius,  ctc. 

Datum  in  monte  Tiburlino  per  manum  Gerardi 
S.  Romanae  Ecclesiae  presbyt  cardin.  ac  bibliothe- 
carii,  iii  Idus  Junii,  indictiono  v,  Incnraationis  Do- 
minicscanno  ll4^,  i>ontiiicalus  vcro  Domui  Innocen- 
tii  papae  II  anno  xiii. 


DXXX. 


Privilegium  pro  eeelesia  S.  MarUe  de  Sirombereh. 

(Anno  1142,  Junii  12.) 

[Lacomblet,  Urkundenb,  I,  p.  233.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servomm  Dei,  di- 
lcctis  iiliis  Walthbro  Ecclesiae  Sanctae  Mariae  de 
Stromberch  prarposito,  atque  Hbrmanno,  caetcrisque 
ipsorum  fratribus,  tam  praesentibus  quam  flituris,re- 
gulariter  substituendis  in  perpetuum. 

Ad  hoc  universahs  Ecclesiae  cura  nobis  a  provisore 
omnium  bonomm  Deo  commissa  est,  ut  religiosas 
diligamiis  personaSy  et  bene  placentem  Deo  religio- 
nem  studeamus  modis  omnibus  propagare.  Nec  enim 
Deo  gratus  aliquando  famulatus  impenditur,  nisi  ex 
charitatis  radice  procedens  a  puritate  religionis  fue- 
rit  conservatus.  Eapropter,  dilecti  in  Domino  filii, 
vestris  justis  postulationibus  clcmcnter  annuimus, 
et  praefatam  Ecclesiam  in  qua  divino  mancipati  estis 
obsequio,  sub  beati  Petri  et  nostra  protectione  sns- 
cipimus,  et  praesentis  scripti  privilegio  communi- 
mus  ;  statuentes  ut  ordo  canonicus  secundum  bcati 
Augustini  regulam,  perpetuis  ibi  lemporibus  inviola- 
biliter  conservetur.  Praetcrea  quascunque  posscs- 
siones,  quaecunque  bona  eadem  ecclesia  inpraesen- 
tiarum  juste  et  canonico  possidet,  aut  in  futumm 
concessione  pontiiicum,  largitione  regum  vel  prin- 
cipum,  oblatione  fidelium,  ^u  aliis  justis  modis,  Deo 
propitio,  potcrit  adipisci,  firma  vobis,  vi^-lrisque 
succcssoribus,  ct  illibala  pcrmaneanl.  Decimas  quo- 
quo  toUus  monlis  in  quo  vestra  ccclesia  sila  est,  et 
omnium  novalium  quae  cxcolentur  intra  terminum, 
ndclicet  intra  marcam  hominum  habitantium  in 
Winthere,  ct  caetcra  omnia  quae  ab  Arnoldo  Colo- 
nicnsi  archiepiscopo  vobis  rationabiliter  concessa 
sunt,  similiter  coniirmamus.  Advocatiam  vero  ipsius 
loci  nullus  sibi  usurpare  praesumat,  nisi  quem  fra- 
tres  communi  consensu,  vel  sanioris  partis  consilii, 
secundum  Dci  timorem,  et  ejusdem  loci  utiiitatem, 
providerint  eligendum.  Sane  labomm  vestromm 
quos  propriis  manibus  aut  sumptibus  colitis,  sive 
de  nutrimentis  vestromm  animalium  nullus,  omnino 
clcricus  vcl  laicus,  dccimas  a  vobis  exigcre  praesu- 
mat.  Scpulluram  quoquc  ipsius  loci  liberam  esse 
concedimus,  ut  quicunquc  se  illic  scpehri  delibera- 
vcrint,  nisi  forte  excommunicati  sint,  nullus  obsi- 
slat  ;  salva  lamen  justitia  matricis  ecclesiae.  Decer- 
nimus  ergo  ut  nuUi  omnino  hominum  liceat  prsedi- 
ctam  ecclesiam  temere  pcrturbare,  aut  ejus  posses- 
sioncs  auferre,  vel  ablatas  retinere,  minuere,  seu 
quibuslibet  vexationibus  fatigaro,  sed  omnia  integra 
conserventur  eomm,  pro  quomm  guberaatione  et 
sustentatione  concessa  sunt,  usibus  profutura  ;  salva 
Coloniensis  archiepiscopi  canonica  justitia.  Si  qua 
igitur  in  futumm  ecclesiastica  saecularisve  persona, 
hanc  nostrae  constitutionis  paginam  sciens,  cooU*a 
eam  tcmere  venire  tentaverit,  secundo  tertiove  com- 
monita,  si  non  satisfactione  congma  emendaverit, 
polostalis  honorisque  sui  dignitatc  careat,  reamquc 
se  divino  judicio  existero  de  perpetrata  iniquitate 


1197 


EPlSTOLiE  ET    PRIYILEQIA 


596 


eognoseat,  et  a  Miefatissimo  corpore  ac  sani^ine 
Dei  el  Domini  Redemploris  nostriJesaChristialiena 
fiaty  atque  in  extremo  examine  districtse  ultioni  sub- 
jaceat.  Gunctis  autem  eidem  locojusta  servantibus 
sit  pax  Domini  nostri  Jesu  Gbristi,  quatenus  et  hic 
fnictum  bonae  actionis  percipiant,  et  apud  distri- 
ctum  judicem  prsBmia  aetems  pacis  inveniant.  Amen, 
amen,  amen. 

Ego  Innocentius  Catholic»  Ecclesiae  episcopus, 
subs. 

Ego  Albericus  Ostiensia  episcopus,  subs. 

Bgo  Oclayianus  diaconus  cardinalis  S.  Nicolai  in 
Careere  subs. 

Data  in  monte  Tiburtino  per  manam  Gerardi 
Sanct»  Romanae  Ecclesiae  presbyteri  cardinalis  ac 
bibUothecarii,  ii  Idus  Junii,  indictione  v,  Incarna- 
tionis  Dominicde  anno  iU2,  pontificatus  vero  domni 
Innocentii  II  papsa  anno  xiii. 

DXXXI. 

BenHco  Moraviensi  episcopo  Guidonem  cardinalem 
legatum  ad  corrigendas  cleri  enormitates  in  has 
partesmissumf  recommendat,  rogansut  ipsi  ope  et 

eamilio  assistat, 

(AnnolUS,  Aug.  21.) 
[Bqcxek,  Cod.  diplom.  Morav,  I,  915,  ex  ms.codice 

archiyii  Olomucensis^sfec.  xiv,  sigu.  GGCLXXIX, 

aecleaise  Utoviensis  ssec.  xv.] 

IifNocsNTius  episcopns,  servus  servorum  Dei,  ve- 
nerabili  fratri  Hbnrico,  Moraviensi  episcopo,  salutem 
et  apostolicam  benedictionem. 

Diu  est  quod  fratemitatem  tuamin  exstirpandisvi- 
tiis  et  fovendis  virtutibus  valde  soUicilam  esse,  et 
pro  Ghristianffi  fidei  religione  in  partibus  illis  propa- 
ganda  te  instantius  laborare  cognovimus.  Pro  ma- 
gna  itaque,  quam  de  persoua  tua  haberaus  fiducia, 
dilectum  filium  nostrum  Guidonem  diaconumcardi- 
Dalem,  prodentem  quidem  et  honestum  virum,  quem 
pro  enormitatibus  corrigeudis  ad  partes  illas  de  no- 
atro  latere  destinamus,  diiectioni  tuaeattentiuscom- 
memiamus,  rogantes,  quatenus  sibi  diligenter  assi- 
sUa,  el  in  his  quae  ad  Christianse  religionis  augmen- 
tom  et  noorum  correptionem  spectare  cognoveris, 
Gpem  et  consilium  prsebeas. 

Datum  Lateraoi  xii  Kaiendas  Septembris. 

DXXXII. 

Menasterium  Amsteinense  tuendum  suscipitei  ejus 
possessiones  juraque  confirmat, 

(Anno  1142,  Sept.  30.) 

IHoNTHBiii,  Hist.  Trevir.  diplom,,  I,    548.] 
lifNOCBimus.  etc, dilectis  filiis Godbfrido abbati 
Amsteinenai  ejnaque  fratribus  tam  prsesentibusquam 
fotnris  regolariter  aobstituendis  in  perpetuam. 

Ad  hoc  universalis  Ecclesiae  cura  nobis  a  provisore 
omnium  bonorum  Deo  commissa  est  ut  religiosasdi- 
ligamus  personas  et  bene  placentem  Deo  religionem 
atudeamus  modis  omnibus  propagare.  Nec  enim  Deo 

gratof  aliqoando  famuUtus  impenditur  nisi  ex  cha- 
ritatiaradlceprocedena,  apuritate  religionis  fuerit 
eoDaenrato*.  Oportet  igitur  omnes  Gliristianse  fidei 


A  amatores  diligere,  et  loca  venerabiliacam  ipsisper- 
sonis  divino  officio  mancipatis  attentius.  confovere, 
ut  nuUis  pravorum  hominum  inquietentur  molestiis, 
vel  importunis  angariis  fatigentur.  Proinde,  dilecti 
in  Domino  filii,  vestris  justis  postulationibus  clemen- 
ter  annuimus,  et  ArnsteiDensem  B.  Dei  genitricis 
semperque  Virgtnis  Marise,  et  gloriosi  confessoris 
Ghristi  Nicolai  ecclesiam,  in  qua  divino  mancipati 
estis  obsequio,  sub  B.  Petri  et  noslra  protectione 
suscipimus,  et  praesentis  scripti  privilegio  communi- 
mus,  in  primis  siquidemstatuentesut  ordo  canoni- 
cos,  secundum  beati  Augustini  regulam  et  institu- 
tionem  fratrum  Praemonstratensium,  perpetuis  ibi 
temporibus  inviolabiliter  conservetur.  Nullus  etiam 
fratrum  post  factam  professionem  alicujus  levitatis 

Q  instinctu  vel  di<itriclioris  religionis  obtentu  audeat 
sine  abbatis  totiusque  congregationis  permissione 
discedere,  discedentem  vero  nullus  abbatum  vel 
clericorum  sine  communi  iitterarum  cautione  susci  • 
piat.  Praeterea  quascunque  possessiones,  quaecunque 
bona,  tam  ex  dono  vel  concessione  illustris  viri  Lu- 
dovici,  et  Gudae  uxorissuae,  quam  aiiorumDei  fide- 
lium  impraesentiarum  juste  et  canonice  possidetis, 
aut  in  futurum  concessione  pontificum,  largitione 
regum  vel  principum,  obiatione  fidelium,  seu  aliis 
justis  modis,  Deo  propitio,  poteritis  adipisci,  firma 
vobis  vestrisque  successoribus  in  perpetuum  et  illi- 
bata  permaneaot  ;  in  quibus  baec  propriis  duximus 
exprimenda  vocabulis  :  Ecclesiam  Sanctae  Margaretae 
cum  decima,  ecclesiam  Kirchdorffcura  decima  et  cae- 

n  tcris  suis  pertinenliis,  sicut  afratre  nostro  Alberone 
archiepiscopo  Trevirensi  vobis  rationabiliterconces- 
sa  esse  dignoscitur,  Glelcbach  cum  omni  possessione 
sua,  sicuta  praefato  archiepiscopo  vobis  concessa 
est,  Hatlenhusen,  WelderodCy  Gozenerode,  Holden- 
rnche,  curo  omnibus  eorum  perlinentiis  vineas,  et 
ailvas  in  Neven  et  Bremme,  com  omni  jure  et  domi- 
nio,  sicut  praefatus  Ludovicus  vobis  concessisse  di- 
gnoscitur.  Bubenheim  cum  ecclesia  et  omnibuspos- 
sessionibus  suis,  Wize  et  Berhemhem.  Sanelabo- 
rum  vestrorum,  quos  propriis  manibus  aut  sumpti- 
bus  colilis,  sive  dn  nutrimentis  animalium  vestro- 
rum  nullus  omnino  clericus,  vel  laicus  decimas  a 
vobis  exigere  praesumat  Obeunte  vero  te  ejusdem 
loci  abbate,  vel  tuorum  quolibet  successorum,  nui- 

Q  lus  ibi  qualibet  subreptione,  a&tutia  vei  violentia 
praeponatur,  sed  liceat  vobis  communi  consilio,  vel 
parte  sanioris  consilii,  secundum  Dei  timorem   et 

beati  Auguslini  regulam,  absque  ullius  contradic- 
tione,  nbbatem  eligere.  Ponro  loci  vestri  advocatiam 
nullus  invaderevel  usurpaie  praesomat,  nisi  qoem 
abbas  et  fratres,  secundum  Deum  et  ipsius  loci  uti- 
litatemy  providerint  eiigendum.  Decemimus  ergo  ut 
nulli  omnino  hominom  liceat  praefatam    Ecciesiam 

temere  perturbare,  aut  ejus  possesiones  auferre, 
vel  ablatas  retinere,  miniiere,  hui  ariquibus  vexatto- 
nibus  fatigarCi  sed  omnia  integra  conservenlur,  co* 
rum  pro  quorum  gubernatione  ct  «uslenl.itionccon- 
cessa  sunt,  usibus  omnimodi^  profutura,  salva  Tre- 


699 


irmoGENia  u  PAPiS 


600 


viren&is   archiepiftcopi  canonica  josUtia.   Si  qiia  A  communimas,  atotaenteaatqaaKwnqnepoiseMiones 


igitur  in  futurum  ecclesiastica  ssecularisve  persona, 
hanc  nostrse  constiluiioDis  paginam  sciens,  contra 
eam  temere  venire  tentavcrit,  secundo  tertiove  com- 
monita,  si  non  satisfactione  congrua  emendaverit, 
poteslatis  honorisque  sui  dignilate  careat,  reamque 
se  divino  judicio  existere  de  peipetrata  iniquitate 
cognoscat,  et  a  sacratissimo  eorpore  et  sanguioeDei 
et  Domini  Redemptoris  nostri  Jesu  Christi  aliena 
fiat,  atque  in  extremo  exaroine  districtae  ultioni  suh- 
jaceat.  Cunctis  autem  eidem  loco  justa  servantibus 
sit  pax  Domini  nostri  Jesu  Christi,  quatenus  et  hic 
fructum  boDse  actionis  percipiant,  et  apud  districtum 
judicem  prsemia  aeternfie  pacis  inveniant.  Amen. 

Ego  Innocentius  Catholic®  Eccies.  episcopus. 

Ego  Conradus  Sabinensis  episcopus. 

Ego  Gregoriuscardinalis  diacouus  SS.  Sergii  et 
Bacchi. 

Kgo  Stephanus  Prsenestinus  episcopus. 
Ego  Olto  diaconus  cardinalis   Sancti  Georgii  ad 
Vehim  Aureum. 
Ego  Stannus  presbvter  cardmalis  tituti  S.  Sabinae. 
£go  Guido  card.  presb.  tituli  S.  Chrysogoni. 
Ego  Rainerius  presb.  card.  S.  Prisc». 

Ego  Guido  diaconus  card.  SS.   Cosmse  et   Da- 
miani. 

Kgo  Pctrus  diacon.  cardinalis  Sancla;  Marlhae  in 
Porticu . 

Datum  Laleraui  per  manum  Gerardi  sanctae   Ro- 
manae  Ecclesije  presb.  cardinalis  ac  bibliolhecarii, 


quscunqne  bona  eadem  ecclesia  in  praesentianim 
juste  et  canonice  possidet,  aut  in  futnrum  conees- 
sione  pontiBcum,  largitione  reguro  vel  principnro, 
oblatione  fidelium,  seu  aliisjuslis  modis,  Deo  pro- 
pitio,  poterit  adipisci,  firma  vobis  vestrisquesucces- 
soribus  et  illibata  permaneant ;  in  quibns  hsec  pro- 
priis  duximus   exprimenda  vocabulis :  Coesvilde, 

Asbeck,  Lette,  decimam  ;  Lette  mansum  Adelheidis 
invariare.  Obeunte  vero  tenunc  ejusdem  loci  prsepo- 
sito,  vei  tuorum  quolibet  successorum,  nullus  ibi 
qualibet  snbreptionis  aslutiaseuinsolentiapraepona- 
tnr,  sed  liceat  vobis  communi  consilio,  vel  partis 
consilii  sanioris,  secundum  Dei  timoren,  et  beati 
Augustini  regulam,  absque  alicujns  contradictione 
Q  prsepositum  eligere.  Porro  loci  vestri  advocatiam 
nullus  invadere,  vel  usurpare  prsesumat,  nisi  quena 
prsepositus  et  fratres,  secundum  Deum  et  ipsius  loci 
utilitatem  unanimiter  prseviderint  elifendum.  Se- 
puituram  q  noque  ipsius  loci  liberam  esse  decemimus, 
ut  quicunquese  iilic  sepelirideliberaverint,  nisi  forte 
excommnnicati  sint,  nullus  obsistat,  salva  tamen 
justitia  matricis  Ecclcsiae.  Sane  iaborum  veatrorum 
quos  propriis  manibus  aut  sumptibus  colitis,  sive 
de  nutrimentis  Jumentorum  vestrorum  animaiium, 
nullus  omnino  clericus,  vel  laicus  decimas  a  vobis 
exigere  praesumat.  Decernimus  ergo  ut  nulli  omnino 
hominum  liccat  praefatam  ecclesiam  tomor<^  pertur- 
bare,  aut  ejus  possessiones  auferre,  aut  ablatas  reti- 
nere,  minuere.  seuquibuslibet  vexationibus  fatigare, 


XI  Kaleud.  Octobris,  indictione  quinla,  Incarnalionis  ^  ^^^  omniaintegra  conserventur  eorum.  pro  quorura 


Dominicae  anno  4142,  pontificatus  verodominilnno- 
centii  papae  II  anno  xiii, 

DXXXIU. 

Ecclesice  Colbicencig  protecHonem  sttscipitpossessio^ 
nesaueacprivilegia  confirmat,  petentibus  Rodulfo 
Halberstadensi  et  Alberto  Bambergensi  episcopis. 

(Anno  1142,  Sept.  80.) 
[Beckmann,  Hist.  V.  Anhalt.,l,  469.] 

DXXXIV. 

Monasterii  S.  Marice  Varlariensis  protectionem  suscir 
pitbonaque  confirmat, 

(Anno  1142,  Oct.  27.) 

[HuGO,  Annal.  Prasmonstrat.y  II,  p.    651.] 

Innocentius  episcopus,  servus  senorum  Dei,  di- 
lectis  filiis  Albbrto  praeposito  Ecclesiae  Sanctae  Ma- 
riae  de  Yarlare,  ejusque  fratribus,  lam  praesentibus 
quam  futuris,  in  perpetuum. 

Desiderium  quod  ad  religionis  propositium  et  ani- 
marum  salutem  pertinere  monstratur,  animo  nos 
decet  libenti  concedere,  et  petentium  desideriis  con- 
gruum  imperliri  sufTagium,  Eapropter,  dilecti  in 
Domino  filii,  vestrisjustis  postulalionibus  clementer 
annuimus,  et  praRfatam  ecclesiam,  in  qua  divino 
mancipali  estis  olj.sequio,  sub  D.  Petri  et  nostra 
protectione  suscipimus  et  praesentis  scripli  privilegio 


gubernatione  et  suslentationo  concessa  sunt,  usibus 
omnimodis  profulura,  salva  dioecesani  episcopi  ca- 
nonica  justitia.  Si  qua  igitur  in  futurum  ecclesiastica 
saecularisve  persona,  hanc  nostrae  constitutionis  pa- 
ginam  sciens,  contra  eam  temere  venire  tentaverit, 
secundo  tertiove  commonita,  si  non  satisfaetione 
congrua  emendaverit,  potestatis  honorisque  sui  di- 
gnitate  careat,  reamque  se  divino  judicio  existerede 
perpetrata  iniquitale  cognoscat^  et  a  sacratissimo 
corpore  ac  sanguine  Dei  et  Domini  Redemptoris  no- 
stri  JesuXhristi  aliena  fiat,  atque  in  extremo  exa- 
mine  districtae  ultioni  subjaceat.  Cunctis  autem  ei- 
dem  loco  justa  servantibus  sit  pax  Domini  nostri 
Jesu  Christi,  quatenus  et  hic  fructum  bonae  actionis 
D  percipiant,  etapud  districtum  judicempraemiaaeter- 
nae  pacis  inveniant.  Amen,  amen,  amen. 

Bgo  Innocentios  Catholicae  Ecclesiae  episcopus. 

Bgo  Gregorius  diaconascardinalisSanelonim  Ser- 
gii  et  Bacchi. 

Ego  Stephanns  Praenestinns  episcopus. 

Ego  Octavianus  diaconas  cardinalisSanctiNieolai 
in  Carcere. 

Datum  Lateraui  per  manum  Gerardi  Sanctae  Ro- 
manae  Ecclesiae  presbyteri  cardinalis  ac  bibliotheca- 
rii,  VI  Kalendas  Novcmbris,  indictione  vi,  Incarna- 

lionis  Dominicae  anno  1U2,  pontificatus  verodomni 
Innocentii  II  anno  xici. 


sei 


EPISTOL^  BT  PRIVILEGU. 


m 


DXXXV  A 

MtmasierU  SS.  Sixti  et  Sebattiani  Ckiemieentis 
tutelam  suscipit  ac  privilegia  bonaque  confirmat, 

(Addo  1142,  Oct.  29.) 

{Uimimenta  Boica,  II,  p.  386.] 

IiorocRiVTius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
leetis,  filiis  Cononi  prseposito  de  ChiemseeDsi,  ejusque 
firatribus  taro  praeseDtibus  quam  futuris  regulariter 
subttituendis  iu  perpetuum* 

Desiderium  quod  ad  reiigionis  propositum  et  ani- 
maium  aalutem  pertiaere  monstratur,  auimo  dos  de- 
eet  libeoti  concedere  et  peteotium  desideriis  cod- 
gnram  impertiri  suffragium.  Eapropter,  dilecteia 
DomiDO  fili  Codo  prseposite,  tuis  justis  postulatiooi- 
bos  demeuter  aoDuimus,  et  beati  Christi  martyris  q 
Xisti  et  SebaatiaDi  ecclesiam  io  qua  diviDO  maDci- 
pati  estis  obsequio,  sub  beati  Petri  et  uostra  prote- 
ctione  suscipimus  et  praeseutis  scripti  privilegio 
cemmuDimus  ;  iu  primis  siquidem  statueoles  ut 
oido  caooDicus  secundum  beati  Augustioi  regulam 
perpetuia  ibi  temporibus  inyioiabiliter  conservetur. 
Prseterea  quascuoque  possessiooes,  qusecunque  etiam 
bona  iDpraeseotiarum  juste  et  caoooice  possidetis,  aut 
in  futurum  coocessiooe  pootificum,  largitiooe  regum 
yel  priocipum,  oblatiooe  fidelium,  seu  aliis  justis 
modis,  Deo  propitio,  poteritis  adipisci,  firma  vobis 
vestrisqne  successoribus  et  illibata  permaoeaDt» 
Obennte  vero  te  duoc  ejusdem  loci  pneposito,  vel 
tuorom  quolibet  successorum,  oullus  ibi  qualibet 
snbreptioois  astulia  vel  violentia  praepooatur ;  sed  p 
liceat  vobis  commuoi  coosilio  vel  parti  consilii  sa- 
nioris,  secundum  Dei  timorem  ct  B.  Augustini  re- 
gnlam  absque  ullius  contradictione,  praepositum  eli- 
gere.  Advocatiam  quoque  ipsius  loci  nullus  iova- 
dere,  vel  usurpare  praesumat,  nisi  qui  a  praeposito  et 
firatribus  secuodum  Deum  et  ipsius  ecclesiae  utilita- 
tem  coocorditer  electus  fuerit.  Ad  haec  sepulturam 
ejosdem  ioci  liberam  esse  coocedimus,  ut  quicuoque 
se  illic  sepeliri  deliberaveriot,  oisi  excommuoicati 
sinty  nullus  obsistat,  salva  tamen  juslitia  matricis 
ecdesiae.  Decemimus  ergoutoulli  omoioo  homioum 
lieeat  eamdem  ecclesiam  temere  perturbarc,  aut  ejus 
possessiooes  auferre,  vel  ablatas  rctiocre,  miouere, 
seu  quibusliquct  modis  fatigare ;  sed  omoia  iotegra  et 
illibata  eooserveotur  eorum,  pro  quorum  gubema- 
tione  et  sustentatiooe  coocessa  suol,  usibus  omoi-  ^ 
modis  profutura.  Si  qua  saoe  io  futumm  ecclesia- 
stic^  ssecularisve  persooa,  hujus  oostrae  conslitutioois 
pagioam  scieos,  cootra  eam  temere  veoiro  teotave- 
ritt  secundo  tertiove  commonita  nisi  realum  sunm 
congma  satisfactiooe  correxerit,  potestalis  hoDoris- 
qoe  periculum  patiatur,  et  a  sacratissimo  corpore 
ac  sanguioe  Dei  et  Domioi  Redemptoris  oostri  Jesu 
Cbristi  aliena  fiat,  atque  in  extremo  examine  distri- 
otse  subjaceat  ultioni.  Cucctis  autem  eidem  loco 
josta  senrantibus  sit  pax  Domioi  oostri  Jesu  Christi, 
qnatenus  et  hic  fructum  bonae  actionis  percipiaol,  et 
apod  districtum  judicem  praemia  aetem»  pads  inve- 
niant.  Amenv  amen,  amen. 


Ego  lonoeentios  CatbolioaB  EodesiiB  ei^seopna. 

Datum  Lateraoi  per  maoum  Gerardi  saoctae  Ro- 
maoae  Ecclesiae  cardioalis  presbyteri  ac  bibliotheca- 
rii,  rv  Kaleodas  Novembris,  iodictiooe  vi,  iDcaraa- 
tioois  Domioicae  aooo  1142,  pontificatus  vero  domoi 
loooceotii  II  papae  aooo  xiu. 

DXXXVI. 

Monasterii  Salvatoris  et  S.  Bonifacii  Fuldensis 
possessiones  privilegiaquet  petente  Aleholfo 
abbate^  eonfirmai. 

(Adoo  1142,  Nov.  16.) 

[DaoNKB,  Cod.  diplom.  Fuld.,  391.] 

iNNOGBTrnvs  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lecto  fiiio  Alolpo,  abbati  mooasterii  Salvatoris  Do- 
mini  nostriJesu  Christi  et  Saocti  Booifacii,  siti 
juxta  ripam  flumiois  quod  Fulda  vocatur,  ejusque 
successoribus  regulariter  subsUtueodis  io  perpe- 
tuum. 

Cum  uoiversis  Dei  fidelibus  ex  iojuocto  oobis  a 
Deo  apostolatus  officio  debitores  existamus,  illis 
tameo  locis  atque  persoois,  quae  ad  sedem  aposto- 
licam  specialiuB  pertioere  Doscuotur,  propeosiori 
Dos  cooveoit  charitatis  studio  immioere.  Eapropter, 
dilecte  io  Domioo  fili  Alolfe  abbas,  tuis  ratiooabilibus 
postulatiooibus  clemcoter  aoouimos  et  Salvatoris 
Domioi  oostri  Jesu  Christi  mooasterium,  cui  Deo 
auctore  praeesse  digoosceris,  ssDctae  Romaoae  Ec- 
clesiae  privilegio  commuoimus.  Statuimus  eoim  ut 
quascnoque  possessiooes,  quaecunque  booa  idem 
mooasterium  inpra^sentiamm  juste  et  legitime  pos- 
sidet  aut  io  futurum  coocessione  pootificum,  largi- 
tiooe  regum  vel  priocipum,  oblatiooe  fidelium  seu 
aliis  justis  modis  praestaote  Domino  poterit  adipisci, 
firma  tibi  tuisque  successoribus  et  illibata  perma- 
oeaDt,  lo  quibus  haec  propriis  oomioibus  duximus 
adootaoda  :  Mooasterium  videlicet  Sancli  Aodree 
apostoli,  quod  vocatur  Exaiulum,  situm  Romae  juxta 
ecclesiam  Saoctae  Dei  geoitricis  Mariae  semper  vir- 
ginis,  quae  vocatur  ad  Praescpe,  a  praedecessore 
nostro  felicis  roemoriae  Leooe  praedecessori  tuo 
Hecberto  religioso  abbati  respectu  dilectioois  dona- 
tum,  cum  omoibus  camioatis,  maosiooibus,  cellis, 
vioariis  et  coquioa,  cum  viocis,  hortis,  divcrsisque 
pomomm  geoeribuSf  cum  curte  et  puteo,  ct  introitu 
per  portam  majorem  a  via  publica,  et  cum  omnibus 
ad  idem  monasteriuin  generaliter  pertioentibus, 
tam  intra  quam  extra  urbem  sitis,  quae  ei  juste  ac 
recte  pertincre  ooscuotur.  Probibemus  autem  om- 
ocm  ctguslibet  ecclesiae  sacerdotem  io  jam  dicto 
vestro  Fuldeosi  mooasterio  alicam  ditiooem  ha- 
bere,  vel  auctoritatem  praeter  oostram  apostolicam 
scdem.  Specialiter  vero  episcopum  io  cujus  dioecesi 
coostat  esse  coDstmctum,  ita  ut  nisi  ab  abbate  ip- 
sius  mooasterii  fuerit  iovitatus,  oec  missamm  ibi- 
dem  solemoia  c^Iebrare  praesumat.  Porro  dooa, 
oblatiooes  ac  decimas  fidelium  absque  ullius  pcr- 
sooae  contrarictatc  eidem  monasterio  perpctuo  firma 
esse  sancimus.  loterdidmus  etiam  oe  femina  un- 
quam  iUuc  ingredi  prmvnat,  et  ne  quis  uDqom. 


603 


INNOdENtU  II  PAFiB 


604 


placitum  ibi  habeat  vel  in  cttteris  ejus  locis»  nec  A  carii,  zvn  Kal.  Deceinbr.,  indictione  vi,  Incarnatio- 


seiTOs  nec  colonos  ad  aliquod  seryitinm  conslringat 
nisi  cui  abbas  ad  utilitatem  suae  necessitatis  assen- 
sum  praebuerit.  Obeunte  vero  te  nunc  ejusdem  loci 
abbate,  nuUus  ibi  qualibet  subreptionis  astutia  seu 
violenlia  praeponatur,  nisi  quem  firatres  communi 
consensu  aut  fralrum  pars  cousilii  sanioris  secun- 
dum  bcati  Bcnedicti  regulam  elegerint.  Statuimus 
autem  ut  congruis  temporibus  nostrse  sollicitudini 
ecclesiasticse  intimetur,  qualiter  religio  monastica 
intcr  fratres  tuo  rcgimini  commissos  regulari  habitu 
dirigatur  concordiaque  convenienti  ecclesiastico  stu- 
dio  mancipetur,  ne  forte  (quod  absit !)  sub  hujus 
privilegii  obtentu  animus  gressusque  rectitudinis 
vestrse  a  norma  justiti»  aliquo  modo  retorqueatur. 


nis  Dominicse  anno  1142,  pontificatus  vero  domni 
Innocentii  II  papse  anno  xui. 

DXXXVII. 

I\eronyino]  priori  ecclesuB  S,  Fri^fdiani  Lueensis 
signi/icat  eum  a  clericis  laicisque  Ecclesice 
Aretinas  Romam  vocatis  episcopumeUctum  esse, 
Hortatur  ut  episcopatum  capessat, 

(Kxmo  1142,  Nov.  ««.) 
IBaluz.,  MiscelU,  IV,  592.] 
Innocentius  episcopus,  semis  servorum  Dei,  di- 
lecto  filio  l.  priori  S.  Fridiani,  salutem  et  apostoli- 
cam  benedictionem. 
Aretina  Ecclesia  pastore  viduata,  quoniam  sicut 


^        ,.  ,.        ,., .    cr    u    •   •  j-  "^  talibus  solet  fieri,  in  diversas  personas  partiom 

Ck>ncedimus  etiam   tibi,  fih  chanssime,  praedicare  n     .         ...        .  ...         ,.        ,.  \i 

verbum  Dei  auetontate  nostra  apostohca,  et  ut  tam 


tu  quam  successores  tui  ante  ahos  abbates  Gailioe 
seu  Germania^  primatum  in  omni  loco  conventuque 
obtinealis.  Usum  quoque  dahnaticse  et  sandahorum 
in  missarum  solemniis  ex  apostolic»  sedis  benigni- 
tate  secundum  quod  in  antecessorum  nostrorum 
privilegiis  continetur  dilectioni  tuae  concedimus. 
Et  ob  majorem  familiaritatis  prserogativam,  quam 
in  sancta  Romana  Ecclesia  nostro  tempore  consequi 
meruisti,  licentiam  utendi  mitra  el  annulo  tibi  luis- 
que  successoribus  nihilominus  impertimur.  Abbas 
vero  non  nisi  a  nostra  sede  benedicatur  a  qua  be- 
ncdici  debet.  Et  si  in  aliquo  crimine  accusatus 
fucrit,  ejiisdcm  tantummodo  Romanse  sodis  judicium 


vota  se  diviserunt,  pro  electione  aliquandiu  labora- 
vit,  et  in  personam  bonestam  et  religiosam  per  se 
ipsa  canvenire  non  poluit.  Et  quoniam  ex  injuncto 
nobis  a  Deo  apostolatus  olficio  nostra  interest  om- 
nium  Ecclesiarum  curam  gcrcre,  et  omnibus  pa- 
terna  soHicitudiDe  providere,  cjusdem  Ecclesiae, 
tam  cx  dcricis  quam  ex  laicis,  graviores  et  hone- 
stiores  personas  universitatis  vicc  ante  nostram 
prsesentiam  evocavimus,  et  eos  pcr  nos  et  fratres 
noslros  ad  unitatem  et  concordiam  rcvocare  cura- 
vimus.  Inspiranle  itaque  illo  a  quo  omne  bonum,  ct 
sine  quo  nibil  boni  possumus,  in  personam  tuam, 
dilccte  in  Domino  fili,  convcnerunt,  et  in  nostra 
et  in  fratrum  nostrorum  prscsentia  prsepositus,  ar- 


...    ,  .  ...        ,j     1  chidiacoDus,  ahbates  et  alii  clenci.  consules  quoque 

exsequatur.  lllud  insuper  generalitcr  addendum  esse  /^    .  .    ,.  .  .... 

,. |_   ,  _. ^    ,  SiA^.xA  «..-«^-:i«.^  ^^A^^^^    G  ct  judices  qui  cum  eis  vencranl,  unanimiter  et  con- 

conlitcr  tc  in  paslorem  et  episcopum  suum  ciege- 


dignum  duximus  ut  quidquid  auctoritate  prsedeccs- 
sorura  nostrorum,  rcgum  vel  imperatorum  ipsi  Ful- 
densi  ccrnobio  certum  cst  fuisse  concessum,  sitetiam 
nostra  auctoritatc  apostolica  per  hujus  scripti  pagi- 
nam  confirmatum.  Nulli  ergo  omnino  hominum  li- 
ceat,  etc,  utin  privilegio  anni  iiZl,  supra^  usque 
ad  aetemse  pacis  inveniant.  Amen,  amen,  amen. 

(S.  p.)  Ego  Innocentius  Cathohc»  Ecclesise  epi- 
scopus  (B.  V.) 

Ego  Cunradus  Sabinensis  episcopus. 

Ego  Stefanus  Prsenestinus  episcopus. 

Ego  Guido  sanctse  Romanae  Ecclesia;  indignus 
sacerdos. 

Ego  Petnis  presbyter  cardinalis  de  tit.  Pasloris. 

Ego  Thomas  presbyter  cardinalis  tit.  Vestinse.        rv 

Ego  Gregorius  diaconus  cardinalis  Sanctorum  Ser- 
gii  et  Bacchi. 

Ego  Otto  diaconus  cardinalis  S.  Georgii  ad  Velum 
Aurcura . 

Ego  Humbaldus  diaconus  cardinalis  Sanctae  Ma- 
riae  in  Via  Lata. 

Ego  Octavianus  diaconus  cardinahs  S.  Nicolai  in 
Carcere. 

Ego  Petrus  diaconus  cardinaUs  S.  Marise  in  Agro. 

Ego  Petrus  diaconus  cardinalis  S.  Marise  in  Por^ 
ticu. 

Datum  Laterani  per  manum  Gerardi  Sactac  Ro- 
nuuue  EccIesiQo  preBbyieri-  eardinalis  ac  bibhothe- 


runt.  Ergo  quoniam  ser\'us  Chrisli  utilitati  proxi- 
niorum  non  debet  secrctum  (sic)  poncre  suum, 
quando  ip^e  Patris  Unigenitus,  ut  multis  prodesset, 
de  sinu  Patris  egressus  est  ad  publicum  nostrum, 
per  prsesentia  tibi  scripta  mandamus  ct  mandando 
per  obedicntiam  prsecipimus  quatenus  regimen 
Aretinse  Ecclesise,  ad  quod  Domino  disponentc  vo- 
catus  es,  confisus  de  miscricordia  Dei,  suscipias,  et 
non  tantum  tibi,  sed  commisso  tibi  a  Dco  populo 
prodesse  studeas. 
Data  Laterani  x  Kal .  Decemb. 

DXXXVUI. 

Privilegium  pro  Ecclesia  Bellisensi 

(Anno  1142,  Dec.  4.) 

[Gallia  Christiana  vetus,  II,  p.  361.] 

Innocbntius  cpiscopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 

nerabiii  fratri  Guillbuio  BelUcensi  episcopo,  ejos- 

que  successoribus,  canonice  substituendis,  in  per- 

petuum. 

Pioe  postulatio  voluntatis  e£fectu  debet  prose- 
quente  compleri,  ut  devotionis  sinceritas  laudabiliter 
enitescat,  et  -  utilitas  postulata  vires  indubitanter 
assumat.  Eapropter,  dilecte  in  Domino  frater  Guil- 
lelme  episcope,  tuis  justis  postulationibus  clementer 
annuimus,  Belliccnsem  B.  Joannis  Baptislae  eccle* 
siam  cui  Deo  auctore  prseesse  dignosceris,  sub  B. 
Petri  cl  nostra  protectione  suscipimus,  et  priesentis 


ees 


EPISTOLJ:  BT  PRIVILE6IA. 


606 


scripti  privilegio  commaniiDUs.  In  primis  siquidem  A  atque  in   extremo  examine  district»  uHioni  subja- 


staUientes  ut  quemadmodum  a  tua  discretione , 
irater  episcope,  assensu  potioris  et  saDioris  partis 
firatrum  ipsius  ecclesisey  in  prsesentia  fratrum 
Portensium  statutum  est,  eadem  Bellicensium  ec- 
desia,  secundum  B.  Auguslini  regulam  ordioetur, 
duUds  ibi  de  ceetero  nisi  canonicus  regularis  sub- 
stitiiatur,  omnium  quoque  bonorum  ipsius  ecclesise 
usum  et  administrationes  regulares  habeant,  ex- 
ceptis  tribus  obedienliis,  yidelicet  Belliccnsi,  Vero- 
nensi,  et  ea  qu»  est  apud  Motam;  quarum  census 
in  -xziv  partes  dividatur;  et  quisque  ssecularium 
DDam  ex  ipsis  accipiat,  reliqusD  yero  in  usus  regn- 
larium  convertantur ;  decedentibus  vero  ssecularibos, 
qui  prsedictas  habent  obedientias,   ad  administra- 


ceat ;  cunctis  autem  cidem  loco  jura  sua  aervantibds 
sit  pax  Domini  nosUri  Jesu  Christi,  quatenus  et  hic 
fructum  bonse  actionis  percipiant,  et  apud  distri- 
ctum  judicem  prsemia  eetemse  pacis  inveniant.  Amen, 
amen,  amen. 

Ego  Innocentius  Catholicse  Ecclesse  episcopus. 

Ego  Conradus  Sabinensis  cpiscopus,  Stephanus 
Prsenestinus  episcopus,  OUo  diaconus  cardinalis 
Sahcti  Georgii  ad  Velum  Aureum,  Aymarus  Tuscu- 
lanus  episcopus,  Guido  sanctse  Romanse  Ecclesise 
indignus  sacerdos,  Guido  presbyter  cardinalis  lit. 
Sancti  Chrysogoni,  Thomas  presbyter  cardin.  ti- 
tuli,  etc. 

Datum  Laterani   per   manum  Gerardi  Romanse 


tkmem  regularium  redeant,  censum  tamen  consue-  p  Ecclesise   presbyteri    cardinalis    ac   bibliothccarii 


tom  conmiuoi  persolvant.  Obeunte  vero  te  nunc 
ejusdem  dvitatis  episcopo,  nulius  ibi  nisi  regularis 
ordinis  episcopus  eligatur.  Prseterea  quascunque 
possessioDes,  qDsecunque  bona  inprsesentiarum 
juste  et  canonice  possides,  aut  in  futurum  rationa- 
biiibus  roodis^  Deo  propitio,  poteris  adipisci,  firma 
Ubi,  tuisque  successoribus....  eidem  Ecclesise  illi- 
bala  permaDcant,  in  quibus  hsec  propriis  duximus 
exprimenda  vocabulis :  jus  episcopale,  videlicet  in 
ecclesiis  de  Ponte,  in  ecclesia  de  Dombalino,  de  S. 
Joanne,  de  Avelano,  et  de  Avaut,  in  ecclesia  de  S. 
Benigno,  de  S.  Albino,  et  villa  de  Bredoria,  de  S. 
Joanne  de  Verello,  et  de  Oncino,  et  de  Boschia,  de 
Aquabella,  de  Lepino,  de  Duliino,  de  Aino,  de  S. 
Franco,  de  Palude,  de  S.  Andrea,  dc  Festileo,  de 


pridie  Nonas  Decembris,  indictione  vi,  Incamatio- 
nis  Dominicse  anno  1142,  pontiiicatus  vero  domni 
Innocentii  papse  II  anno  xni. 

DXXXIX. 

Amuhkum  secuniuyn  pr(Bpositum  Sonnebecanum 
ordinis  S.  Auguitini  in  diwcesi  Morinensi  abbatio' 
li  dignitate  exornat^  ejusque  monasterii  privile^ 
gia  confirmat. 

(Anno  1142,  Dec.  5.) 

[Minci,  Opp.  Diplom.^  II,  p.  1163.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 

lectis  filiis^  Arnulpho  Sonnebeccensi  abbati,  ejusque 

fratribus  tam  prsesentibus  quam  futuris  subslituen- 

dis  in  perpctuum. 

Apostolicse    modrraminis     clementiae     convenit, 


__,  — ,  —  _ ,  — ,  —         _  ^_    _     .  , 

Pressino,  de  Romaneo,  de  Chimilino,  de  Corbelino,      religiosos  diligere,  el  conim   loca  pia  proleclione 


de  Favergiis,  de  Sancto  Symphoriano,  de  Avolino, 
de  Sancto  Martino,  de  Amonstro,  de  Coesino.  In 
Lugdunensi  archiepiscopalu,  ecclesias  de  Izcrnore, 
terras  ibidem,  ecclesiam  Gcnriscio,  eccicsiam  de 
Nato  cum  appendiciis,  ecclesiam  de  PuUeyo.  In 
Bisuntino  archiepiscopatu,  ecclesiam  de  Savineo, 
de  Sarruniaco.  Decemimus  ergo  ut  nulli  omnino 
hominum  liceat  prsefatam  ecclesiam  temere  pertur- 
bare,  aut  ejus  possessiones  auferre,  vel  ablatas 
retinere,  minuere,  aut  aliquibus  vexationibus  fati- 
gare,  sed  omnia  integra  conserventur  eorum,  pro 
quorum  suslentatione  et  gubernatione  concessa  sunt, 
usibus  omnimodis  profutura.  Si  quse  igitur  in  futu- 
rum  ecclesiastica  ssecularisve  persona,  hanc  nostrse 


munire,  dignum  namque  et  honcslati  convcniens 
esse  cognoscitur,  iit  qui  ad  Ecclesiarum  regimen 
assunipti  sumus,  eas  a  pravorum  hominum  nequitia 
tueamur,  Mt  apostolicse  sedis  patrocinio  foveamus. 
Eaproptcr,  dilecti  in  Domini  filii,  vestris  juslis 
postulalionibus  clementer  annuimus,  ct  B.  Dei 
Genilricis  semperque  virginis  ecclesiam  in  qua 
divino  mancipati  cslis  obsequio  sub  beati  Pctri  et 
nostra  protectione  suscipimus  et  prsesentis  scripti 
privilegio  munimus;  statuentes  ut  quascuoque  pos- 
sessiones,  quaecunque  bona  eadem  ecclesia  in  prse- 
sentiarum  juste  et  canonice  possidct,  aut  in  luturuni 
concessione  pontificum,  largitione  regum  vel  prin- 
cipum,  .  oblatione  fidelium,  seu    aliis  justis  modis 


constilutionis  paginam   sciens,  conlra  eam   temere  D  Deo  propitio  poterit  adipisci,  firma  vobis  vestrisque 


yenire  tentaverit,  secundo  tertiove  commonita,  si 
non  congrua  satisfactione  emendavcrit,  potestatis 
bonorisque  sui  dignitate  careat,  reamque  se  divino 
jadicio  existere  de  perpetrata  iniquitate  cognoscat, 
et  a  sacratissimo  corpore  ac  sanguine  Dei  et  Do- 
mini  Redemptoris  nostri  Jesu  Christi  aliena  fiat. 


successoribus  et  illibaUi  permaneant.  Statuimus 
etiam  ut  ordo  canonicus  secundum  B.  Augustini 
regulam  et  inslilutionem  fratrum  de  Aridagamantia 
(180)  perpetuis  in  temporibus  inviolabiliter.observe- 
tur;  prohibemus  quoque  ut  nullus  post  factam 
ibidem  professionem  absque  abbatis  totiusque  con- 


(180)  Aridagamantia, hodie  Aroasia,  abbatia  cano- 
nieorum  regularium  in  Arthesia,  olim  fuit  caput 
fluDoen  coDgregationis,  cui  etiam  suberat  Sonne- 
beca. 

Primus  fundator  abbatise  B.  Marise  de  Sonnebcsch. 
juxta  Ipras,  fuit  Fulpoldus  castellanus  Iprensis,  qui 
tres     caDOoicos    fundavit;  dein   Theobaldus    ejus 


filius  non  modo  fundationem  approbavit  et  con- 
firmavit,  sed  ad  numerum  septem  caDonicoruni 
ex  propriis  boois  auxit.  Et  illius  nempe  Thcobaldi 
filius  Lambertus  fuit  primus  praepositus  Sonnebe- 
canus,  donec  postca,  anno  prsepositurse  suse  Sonne- 
becanse  iv,  factus  eptscopus  Noviomensis  ac  Torna- 
ceDsis,  vivere  desiit,  aDoo  1123. 


w 


INNOCINTn  U  PAPiB. 


M8 


grtgationit  permiiskMie  ez  eodem  ciaagtro  diseedere  A  dmn  Beati  Benedieti  Regnlam  perpetais  ibi  tempo- 


aadeat ;  discedentem  vero  absque  eommoni  littera- 
mm  caatione  nullus  sascipiat.  Obeunte  verotenonc 
€|ju»dem  loci  abbate,  vel  tuorum  quolibet  succesao- 
rumi  nullus  ibi  qualibet  subreptionis  astulia  seu 
violentia  prseponatur,  nisi  quem  fratres  communi 
vcl  sanioris  partis  assensa,  secundum  Deum  provi- 
deant  eligendum.  Decemimas  ut  nulii  oronino  bo- 
roinum  liceat  prsefatam  Eccleaiam  temere  pertur- 
bare,  aut  ejus  possessiones  auferroi  vel  ablatas 
reiinere,  minuerey  aut  aliqaibos  vezationibus  foti- 
gare,  sed  omnia  integra  conserventur  eoram,  pro 
quorum  guberoatione  et  sustentatione  concessa 
sunt,  usibus  omnimodis  profutura,  salva  dioeceaani 
episcopi  canonica  justiUa.  Si  qua  igitur  in  faturum 


ribaa  inviolabiliter  conservetor,  atqoe  nulli  fratram 
post  factam  profeaiionem  proprium  quid  habere 
liceaty  sed  in  abbatis  sui  obedientia  cnm  omni  hu- 
militate  permaneant.  Laborum  qnoque  vestrorum 
quos  propriis  manibus,  aut  sumptibus  colitis,  sive 
de  nutiimentis  vestroram  animalium,  nuUus  om- 
nino  clericas,  vel  laieus  decimas  a  vobis  exigere 
prsesumat.  Obeaate  vero  te,  nunc  ejusdem  loci  ab- 
bate  vestroram  qaolibet  saccessoram,  nullus  ibi 
qaalibet  subreptionis  astntia  seu  violentia  prsepo- 
natur,  sed  liceat  vobis  communi  consilio  et  parti 
eonsilii  sanioriSy  seeandum  Dei  timorem  et  beati 
Benedicti  Regnlam  absque  allius  contradictione  ab- 
batem  eligere.  Porro  loci  vestri  advocatiam  nollus 


ecclesiasUca  ssecularisve  persona,  hanc  nostrse  con-  g  mvadere  vel  usorpare  prsesomat,  nisi  qoem  abbas 

et  fratres  secundum  Deum  et  utilitatem  ipsius  mo- 

nasterii  ibi  providerint  eligendum.  Deceraimos  ergo 
ot  nulli  hominum  liceat  praefatum  monasterium  te- 
mere  perturbare,  aut  ejos  possessiones  aoferre,  vel 
ablatas  retinere,  minuere,  vel  quibasliber  vexatio* 
nibus  fatigare,  sed  oronia  inlegra  conserventur 
eorom,  pro  quoram  guberaatione  et  sustentatione 
concessa  sont,  osibos  omnimodis  profutora.  Ad 
indiciom  aorem  hojos  a  sede  aposlolica  perceplse 
protectionis,  bizantiom  aoreum  nobis  nostrisqoe 
successoribus  annualiler  persolvetis.  Si  qua  igitur 
in  futuram  ecclesiastica  ssecnlarisve  persona,  banc 
nostrsB  constiiutioois  paginam  sciens,  contra  eam 
temere  venir«  tentaverit,  cecundo  terliove  commo- 
nita,  si  non  salisfactione  congraa  eroendaverit,  po- 


stitutionis  pagmam  sciens,  contra  eam  temere  ve- 
nire  tentaverit,  secundo  tertiove  commonita,  si  non 
satisfdctiooe  congraa  emendaverit,  potestatis  hono- 
risque  sui  dignitate  careat,  reamque  se  divino  ju- 
dicio  existere  de  perpetrata  iniquitate  cognoscat, 
et  a  sacratissimo  corpore  et  sanguine  Dei  et  Do- 
mini  Redemptoris  nostri  Jesu  Christi  aliena  fiat, 
atque  in  extremo  examine  disirictse  ultioni  subja- 
ceat.  Gunclis  autem  eidem  loco  justa  servantibus 
sit  pax  Domini  nostri  Jesu  Cbristi,  quatenus  et  hic 
fructum  bonse  actionis  percipiant,  et  apud  di- 
strictum  judicem  prsemia  aeterose  pacis  inveniant. 
Amen. 

Dalum  Ijaterani  per  manum  Gerardi  S.  Romanse 
Ecclesise  presbyteri  cardinalis  et  bibliolhecarii,  No- 


nis  Dccembris,  indictione  vi,  Incaraationis  Domi-  ^  testatis  honorisque  sui  dignitate  careat,  reamque  fe 


nicse  anno  1142,  pontificatus  vero  domni  Innocen- 
tii  papae  anno  decimo  tertio. 

DXL. 

Privilegium  promonesteiHo  RoiensL 

(Anno  1142,  Dec.  6.) 
[Monumenta  Boica,  II,  p.  356.] 

Innocbntius  episcopus,  servus  servoram  Dei,  di- 
lectiis  fjlii;i  BsRTaico  abbati  Rotensis  monasterii, 
ejusque  fralribus  tam  prsesentibus  quam  futuris 
regularem  vitam  professis  in  perpeluum. 

Religiosis  desideriis  dignum  est  facilem  prsebere 


divino  judicio  existere  de  perpetrata  iniquitate 
cognoscat,  et  a  sacratissiroo  corporc  ac  sanguine 
Jesu  Christi  aliena  fiat,  atque  in  exlremo  examine 
districtae  ultioni  subjaceat.  Cunctis  autem  eidem 
loco  sua  juste  servantibus  sit  pax  Domini  nostri 
Jesu  Christi,  quatenus  et  hic  fractum  bonae  actionis 
percipiant,  et  apud  districtum  judicem  praemia 
fleterase  pacis  inveniant. 

Ego  Innoceniius  Catbolicae  Ecclesiae  episcopus  ss. 

Ego  Stephanus  Prsenestinus  episcopus  subscripsi. 

Ego  Guido  S.  Romanae  Ecclesiae  indignos  sacer- 
dos  ss. 

Ego   Boethios  pre?b.  card.  tit.   Sancii  Clemen- 

tis  ss. 


conscnsurn,  ot  fidelis  devotio  celerem  sorliatur  ef-  ^     KgP  Hubaldus  diac.  card.  S.  Mariae  in  Vin  Lata  as. 


fectum.  Eapropter,  dilecti  in  Domino  filii,  vestris 
justis  postulationibus  clementer  annuimus,  et  prae- 
fatum  Sanctoram  Marini  et  Aniani  monasterium, 
in  quo  divino  mancipati  estis  obsequio,  sub  beati 
Petri  et  nostra  pratectione  suscipimus,  et  praesentis 
scripti  privilegio  communimus  :  statuentes  ut  quas- 
cunque  possessiones,  quaecunque  bona  idem  mona- 
steriom  inpraesentiaram  jusle  et  canonice  possidet, 
aut  in  futurum  eoncessione  pontificum,  largitione 
regum  vel  principum,  oblatione  fidelium,  aeo  aliis 
jostis  modis,  Deo  propitio,  poterit  adipisci,  fiima 
vobis  vestrisqoe  aocceasoriboa  et  illibata  perma- 
peant.  Sancimos  etiam  ot  ordo  monasticus  secon- 


Ego  Octavianos  diac.   card.  S.  Nicolai  in  Car- 

eere  ss. 
Ego  Goido  presbyter  card.  tit.  S.  Cbrysogoni  as. 

Ego  Petras  diaconos  card.  S.  Mariae  in  Por- 
tico  ss. 

Datum  Laterani  per  manum  Gerardi  S.  Romanse 
Bcclesiae  presbyteri  card.  et  bibiiothecarii,  vui  Idua 
Decembris,  indictione  vi,  Incaroationis  Dominicae 
anno  iiAi;  pontificatus  verodomnilnnocentii  pap« 
II  anno  xiii. 


609 


EPISTOLiE  ET  PRIVILEGIA. 


610 


DXLI. 


Ad  Cunradum  archiepiscopum  Salzbu7*gensem .  — 
Tutelam  monasteni  Rotensis  contra  Heniicum 
comitem  de  Lechsgemunde  committit, 
(Anno  1142,  Dec.  6.) 
[Mvnumenta  Boica^  I,  p.  358.] 
iMirocEifTius  episcopusi  servus  servorum  Dei,  ve- 
nerabiii  fratri  C[unrado]  Salzburgensi  archiepiscopo^ 
salutem  et  apostolicam  bcncdictioncm. 

Dilectus  filius  noster  Berticus  abbas  Rotensis 
ad  nostram  praesentiam  veniens  graviter  questus 
esty  quod  Henricus  comes  de  Lechismunde  posses- 
siones  sui  monasterii  i^justc  occupaverit,  et  privi- 
legium  sedis  apostolicae,  postposita  omnipotentis 
Dei  reverentia,  suo  monasterio  violenter  abslulerit. 


A  et  apud  Liugane  mansum  dimidium  .  .  .  .  ad  ipsum 
praedium  pertinenlibus  .  .  curtem,  quam  En<rchna- 
rus  et  soror  cjus  Benedicla  apud  Direnek  vobis  de- 
derunl.  .  .  .  fili  Cuonrade  abbas,  apud  Cromissc 
emisti.  Obeunte  vero  te  nunc  ejusdem  loci  abbale, 
vel  tuorum  quolibet  successorum,  nullus  ibi  qualibct 
subreplionis  astutia  vel  violentia  prseponatur,  nisi 
quem  fratres,  communi  vel  sanioris  parlis  consi- 
lio  et  assensu,  secundum  Deum  et  B.  Benedicti 
Regulam,  providerint  eligendum. 

Decemimus  ergo  ut  nuUi  omnino  hominum  liceat 
prsefatum  monasterium  temere  perturbare,  aut  cgus 
possessiones  auferre,  vcl  ablatas  retinere,  minuere, 
aut  aliquibus  vexationibus  fatigare :  sed  omnia  in- 
tcgra  conserventur,  eorum  pro  quorum   gubema« 


Quod  quam  grave   sit,  quantaque  animadversione  B  «lone  €t  sustenlaUone  concessa  sunt,  usibus  omui- 


plectendum,  fratemitati  tuae  incognilum  csse  non 
credimus :  quocirca  per  prsesenlia  tibi  scripta  man- 
damuSy  et  mandando  praecipimus  quatenus  eum- 
dem  comitem  privilegium  et  possessiones  ejusdem 
monasterii  reddere  prsefato  abbati,  aut  in  tua 
prsesentia  justitiam  facero  districte  commoneas. 
Quod  si  intra  40  dies  post  tuam  commonitionem 
adimplere  contempserit,  canonica  eum  censura 
coerceas. 
Datum  Laterani  viii  Idus  Decembris. 

DXUI. 
MonoiierU  S.  Mkhaelis  Lunaslacensiiprotectionem 

suscipit. 
(Anno  1142,  Dec.  8.) 

[Pm,  The$.  Anecdot.,  VI,  I,  335,  ex  autographo.]  C  apud  districtam  judicem  praemia  eteraae  pacis  inve- 

niant.  Amea,  amen,  amen. 


modis  profutura,  salvo  jure,  dioccesani  episcopi  ca- 
nonica  revercnlia. 

Si  qua  igitur  in  futurum  ecclesiastica  ssecularisve 
persona,  hanc  nostree  constitutionis  paginam  sciens, 
contra  eam  temere  venire  tcntaverit,  secundo  ter- 
tiove  commonita,  si  non  satisfactione  congma  emen- 
daverit,  potestatis  honorisque  sui  dignitate  carcal, 
reamque  se  divino  judicio  existere  de  perpetrata 
iniquitate  cognoscat,  et  a  sanctissimo  corpore  ac 
sanguine  Dei  ct  Domini  Redemptoris  nostri  Jesu 
Chhsti  aliena  fiat,  atque  in  extremo  examine  di- 
strict»  ultioni  subjaceat.  Cunctis  autem  eidem  ioco 
justa  servantibus  sit  pax  Domini  nostri  Jesu  Christi, 
quatenus  et  hic  fructum  bonse  actionis  percipiant,  et 


IimocBMTiiis  episcopus,  servus  servomm  Dei,  di- 
lectis  fiiiis  GuoNaADo,  Lunelacensi  abbati,  ejusque 
coniratribus,  tam  prsesentibus  qnam  futuris,  re- 
galaribus  sobstituendis,  in  perpetuam  rei  memo- 
riam. 

Desiderium,  quod  ad  religionis  propositum  et 
animarum  salutem  pertinere  monstratur,  animo 
nos  decet  libenti  concedere,  ct  petentium  desidcriis 
congruum  impertiri  suffragium.  Eapropler,  dilecti 
in  Domino  filii,  vestris  justis  postulationibus  cle- 
mealer  annuimus,  et  B.  Michaelis  archangeli  mona- 
sterium,  in  quo  divino  mancipati  estis  obsequio, 
sub  B.  Petri  et  nostra  protectione  suscipimus,  et 


£go  Innocentius  Catholic®  Ecclesise  episoopus. 

Ego  Stephanus  Prsenestinus  episcopus. 

Ego  Olto,  diaconus  cardinalis  S.  Gregorii  ad  Ye- 
lum  Aureum. 

Ego  Oclavianus,  diaconus  cardinalis  S.  Nicolai 
in  Caroere. 

Ego  Thomas  presbyter  cardinalis  titYestinae. 

Datum  Laterani  per  manus  Gerardi,  sanctae  Ro- 
manae  Ecclesiffi  presbyteri  cardinalis  ac  bibiiothe- 
carii,  vi  Idus  Decembris,  indictione  vi,  Incarna- 
tionis  Dominicae  anno  1142,  pontificatus  vero  do- 
mini  Innocentii  II  PP.  anno  xui. 

DXLUI. 


praaseotis  scripti  privilegio  communimus,   statuentes 
ut  quaaeiinque  possessiones,  qusecunque  bona  idem  ^  Abbatiam  Parcensem,  ordinis  Pramonstratensiif . 
mamiterium    imprsesentiarum  juste    et    canonioe         apostolica  con/irmatione  ac  protectume  donat. 

(Anno  1142,  Dee.  17.) 

[HuGo,  Annal.  Proemonstr.^  II,  Pr.,  p.  310.] 

Innocbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di-  - 

lectis  filiis  Philippo  abbati  de  Parcho,  ejusque  fira- 

tribus  tam  prsesentibus  quam  futuris,  regulariter 

substituendis,  in  perpetuam  memoriam. 

Desidcrium  quod  ad  religionis  propositum  altinet, 
et  ad  animamm  salutem  pertinere  monstratur,  ani^ 
mo  nos  decet  lubenti  concedere,  et  petentium  desi- 
deriis,  congmum  impertiri  suffiragium.  Eapropteri 
dilecti  in  Domino  filii,  yeslris  justis  postulalionibua 
clementer  annuimusi  et  Parehensem  Efiid^sj^viv^  'vok 


.,  aat  in  futurum  concessione  pontificum, 
largitione  regum  vel  principum,  obiatione  fidelium, 
seu  aliis  justis  modis,  Deo  propitio,  poterit  adipisci, 
finna  Tobis  vestrisque  successoribus  et  illibata  per- 
maneant.  In  quibus  hec  propriis  duximus  expri- 
menda  vocabulis :  ecclesiam  Mansee»  ecclesiam 
Sieineniurchem,  ecclesiam  Wisilburg,  ecclesiam 
Sehonau,  ecclesiam  Straswalchen,  ecclesiam  Ab- 
sdofffi^-prsediam,  quod  Counradus  de  Irembrechtin-i 
gen,  et  oxor  cjus  M echtildis  eidem  monasterio  con- 
tokninty  yidelicet  Irembrechtingeni  et  apud  Tettin- 
gen  coriam  onam,  et  itpud  Rattveld  mansum  unum 


611 


iiwt5c©i»tt:ii  papj:. 


61« 


qua  divino  mancipaii  estis  obsequiOi  sub  beati  Pe-  A 
tri  ct  nostra  protectione  suscipimus,  et  prsesentis 
scripti  privilegio  communimus  ;  statuentes  ut 
quascunque  possessiones,  quaecunque  bona  eadcm 
ecclesia  juste  et  canonice  imprsesentiarum  possi- 
det,  aut  in  futurum  concessione  pontificum,  largi- 
tione  regum  vel  principum,  oblatione  fidelium,  seu 
aliis  justis  modis,  Deo  propitio  poterit  adipisci, 
firnia  vobis  vestrisque  successoribus  et  illibata 
permaneant.  Statuimus  etiam  ut  ordo  canonicus 
sccundum  bcati  Augustini  regulam  et  fratrum  Prae- 
monstratensium  institutioncm,  in  ipsa  ecclesia, 
futuris  temporibus  inviolabiliter  conservetur.  Nulli 
quoque  fralrum  post  factam  professionem,  absque 
abbatis  totiusquc  congregationis  permissione  ex  eo- 


DXLIV. 


Donationes  Eccleske  Cameracensi  factas  apostolka 
auctoritate  confirmat.  Privilegium  pro  Ecclesia 
Cameracensi. 

(Anno  1142,  Dec.  21.) 

[Minci,  Opp.  diplom.,  II,  p.  1163.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  re- 

nerabili  fratri  Nicolao  Cameracensi  episcopo  ejas- 

que  successoribus  canonice    substituendis,  in  per- 

petuum. 

'  Piae  postulatio  voluntatis  debet  efifectu  pro^equente 
compleri  ut  devotionis  sinceritas  laudabiliter  eni- 
tescal,  ct  utilitas  postulata  vires  indubitanter  assu- 
raat.  Eapropter,  dilecle  in  Christo  frater  Nicolai 
episcope,  pelitioni  tuae  patema  benignitate  gratum 


dem  claustro  discedere  liceat ;  discedentem  vero,abs.  g  imperlientes  assensum  Ubi  tuisque  successoribus  in 


que  communi  litterarum  cautione,  nullus  suscipiat. 
Sepulturam  quoque  ipsius  loci  liberam  esse  concedi- 
mus,  ut  quicunque  se  illic  sepeliri  deliberaverint, 
nisi  forte  excommunicati  fuerint,  nullus  obsistat, 
salva  tamen  justilia  matricis  ecolesiae. 

Decemimus  ergo  ut  nulli  omnino  hominum  liceat 
pi^fatam  ecclcsiam  temere  perturbare,  aut  ejus 
possessiones  auferre,  vel  ablatas  retinere,  minuere, 
seu  quibusiibet  vitxationibus  fatigare :  sed  omnia 
intcgra  conserventur  eomm,  pro  quorum  gubema- 
tione  et  sustentatione  concessa  sunt,  usibus  omni- 
modis  profutura  salva  dioecesani  episcopi  cano- 
xiica  justitia. 

Si  qua  igitur  in  futuram  ecclesiastica  ssecularisve 


perpetuum  confirmamus,  qusecunque  iiberalitate 
principum  et  oblatione  fidelium,  inpraesentiamm 
juste  et  canonice  possides,  vel  in  futurum  rationa- 
bilibus  modis,  Deo  propitio,  poteris  adipisci.  In  qui- 
bas  haec  propriis  duximus  exprimenda  vocabulis, 
yidelicet  :justitiam  civitatis,  monetam,  teloneum, 
districtum,  molendina  de  Salis,  molendinum  ad 
portam  aquamm,  cambas  ct  mansionarios  :  omnes 
pares  et  casatos  ;  castellum  cum  casulis  suis.  Extra 
civitatem,  terras  arabiles,  prata,  piscarias,  puero- 
mm  villam,  cum  terris  sibi  appendentibus,  cum 
molendino  et  vivario  :  SantoIIum  cum  appendiciis 
suis,  districtum  de  Raiilencourt  et  de  Bantieiis, 
Tunium  et  Dnlencourt  ;  Stmnium   cum  terris  suis. 


u  .  .  .•.«••  p  et  cum  silvis,  pratis,   aqiiis,  molendinis  et  cum   di- 

persona,  hujus  nostrae  constitutionis  pagmam  sciens,  ti  .    .      .    ^  Vr    .        .         .    *.     .  . 


contra  eam  temere  venire  tentaverit,  secundo  ter- 
tiove  commonila,  si  non  satisfactione  congrua  se 
emendaverit,  potcstatis  honbrisque  sui  dignitate 
careat,  reamque  se  divino  judicio  existere  de  per- 
petrata  iniquitate  cognoscat,  et  a  sacralissimo 
corpore  et  sanguine  Dei  et  Domini  nostri  Jcsu  Christi 
aliena  fiat,  atque  in  extreroo  examine  districtae 
ultioni  subjaceat.  Cunctis  autem  eidem  loco  jura  sua 
servantibus  sit  pax  Domini  nostri  Jesu  Christi ;  et 
hic  fructum  bonae  actionis  percipiant  ut  apud  di- 
strictum  judicem  praemia  aeteraae  pacis  inveniant. 
Amen. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecdesiae  episcopus. 

Ego  Conradus  Sabinensis  episcopus. 

Ego    Gregorius  diaconus  Sanctomm 
Bacchi. 

Ego  Stephanus  Praenestinus  episcopus. 

Ego  Igmams  Tusculanus  episcopus. 

Ego  Guido  S.  Roinanae  Ecciesiae  indignus  sa- 
cerdos. 

Ego  Guido  presbyt.  cardinal.  S.  Chrysogoni. 

Ego  Goizo  presbyter  cardinalis  tituli  S.  Caeciliae. 

Ego  Thomas  presbyter  cardinalis  tit  Yestinae. 

Datum  et  latum  per  manus  Gerai^di  sanctae  Ro- 
manae  Ecclesiae  presbyteri  cardinalis  et  bibliothe^ 
cdrii,  XVI  Kalendas  Jan.,  indict.  vi,  Incaraationis 
Donlinicae  anno  1142,  pontificatus  vero  Domni  In« 
ndcentii  II  papee  aono  x\u 


strictu  et  vivario  de  Navia,  silvam  de  Nereio ;  saul- 
toit  cum  terris  suis,  pratis,  aquis,moIendinis  et  cum 
duabus  partibus  decimae ;  novum  castellum,  cum 
justitia,  moneta,  teloneo,  districtu,  peagio,  furais, 
cambis,  molendinis,  aquis,  pratis,  et  silvis  et  terris 
arabilibus.  Ors  cum  appendiciis  et  familia  Ranse** 
ries,  saulce  cum  Serires,  Wantineies  partem  de 
Combles ;  capeilam  in  pago  Bracbatensi ;  Melin  cum 
ecclesia  et  altari,  caeterisque  appendiciis  suis  et 
familia. 

In  pago  Suessionensi  Tevine  cum  familia  sua.  In 
pago  Boloniensi  Yillax  sen  Vih^,  scilicet  cum  fami- 
lit ;  item  macellum  infira  eamdem  dvitatem  Camera- 
censem.  Decernimus  ergo  ut  nulli  omnino  homi- 
Sergii  et  D  ^^^  liceat  vos  deinceps.  temere  perturbajpei  aut 
vestras  possessiones  auferre,  vei  ablatas  retinere, 
seu  temerariis  vexationibus  fatigare,  sed  omnia 
integra  conserventur  tam  vestris  quam  ciericorum 
et  paupemm  asibus  prolutura. 

Si  quae  igitur  in  futumm  ccclesiastica  saecula* 
risve  persona,  hanc  nostrae  constitutionis  paginam 
sciens,  contra  eam  temere  venire  tentaverit,  pote- 
statis  honorisque  sui  dignitate  careat,  reamque  se 
divino  judicio  existere  de  perpetrata  iniquitate 
cognoscat,  et  a  sacratisaimo  corpore  et  sanguine 
Dei  et  Domini  Redemptorisnostri  Jesu  Christi  aliena 
fiat,   atque  in  extremo  districtae  ultioni  subjaceat. 

Cunctis  autem  eidem.  loco  justa  scrvantibaa  sit 


613 


EPISTOLiE  ET  WUVILEOU 


614 


pax  Domini  noslri  Jesu  ChrisU,  quatenus   el  hic  A  hoepitalitale  et  adimplenda  misericordia  nobis  quid 
fructum  bonse  actionis  percipiant/et  apud  dislrictum      erit  dicendum,  cum  omno  quod  supercst,   in  csusis 

piis  ac  religiosis  erogandum  est,  Domino  magislro 
omnium  dicenle  :  Quod  superest,  daie  eleemosynam, 
et  ecce  omnia  munda  iunt  vobis ;  statuimus  ut  de 
laboribusquosvos,  et  totius  vestrae  congregalionis 
fratres  propriis  manibus  el  sumptibus  coiitis,  et  de 
animalibus  veslris  a  vobis  decimas  expetere  vel  re- 
cipere  nemo  praesumal.  NuUi  ergo  homidum  liceat 
vestrnm  monaslerium  lemere  perturbare,  aut  ejus 
possessiones  auferre,  vel  abialas  minuere,  aut  ali- 
quibus  molestiis  fatigare :  sed  omnia  inlegra  con- 
serventur,  veslris  et  aliorum  pauperum  Christi 
usibus  profutura.  Si  qua  igitur  in  poslerum  ecde- 
siasticasaecularisve  persona,  hanc  nostrfle  constitu- 
3  tionis  paginam  sciens,  conlra  eam  lemere  venire 
tentaveril,  et  secundo  terliove  commonita,  i.i  non 
satisfactione  congrua  emendaverit,  poteslalis  hono- 
risque  periculum  palialur,  et  a  sacratissimo  corporc 
elsanguine  Domini  nostri  Jesu  Christi  aliena  fiat, 
alqueinextremo  txamine  districlae  ultioni  subja- 
ceat.  Conservantibus  vero  eidem  loco  quae  sua  suut 
sit  pax  Domini  nostri  Jesu  Christi,  quaienus  et 
hic  fruclum  bonae  actioois  percipiant,  el  apud  dislri- 

ctum  judicem  praemia  aetemae  pacis  inveniant.  Amen, 
amen. 


judicem   praemia  seternae  pacis  inveniant.   Amen« 
amen,  amen. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesiae  episeopus. 

Ego  Conradus  Sabinensis  episcopus. 

Ego  Gregorius  diac.  card.  SS.  Sergii  et  Bacchi. 

Ego  Guido  S.   Romanae  Ecclesiae  indignus  sa- 
eerdos. 

Ego  Slephanus  Praenestinus  episcopus. 

Ego  Otto  diac.  cardinal.    S.    Georgii  ad   Veium 
Aureum. 

Bgo  Gmdo  presbyter   et  cardinalis  S.  Chryso- 
goni. 

Bgo  Oelavianus  diaconua  cardinalis  Sancti  Ni- 
colai  in  Carcere. 

Ego  Go.  presbyt.  card.  S.  Caeciliac. 

Datum  Laterani  per  manum  Gerardi  S.  Romanae 
Ecclesi'«  presbyteri  cardinalis  ac  bibliothecarii,  xii 
Kal.  Januarii,  indictione  sexta,  Incarnationis  Do- 
minicoe  anno  1142  ;  pontificatus  vero  domni  Inno- 
centii  II  papae  anno  decimo  tertio. 
r  DXLV. 

PriHlegium  pro  monaiterio  Rupensi, 

(Anno  1142,  Dec.23.) 

[Gall.  Christ..  XII,  Inslrum.  113.] 

Innocbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lectis  filiis  Gauprido  abbati  monasterii  de  Rupibus, 
ejusque  fratribus  tam  praesentibus  quam  futuris  re- 
gulariter  substituendis  in  PP.  M. 

Purae  mentis  religio  indissolubili  divini  amoria  ^ 
glutino  conHrmata,  vultum  clementissimi  creatoris 
ut  terrena  coelestibus  jungantur,  ut  una  superis  so- 
cientur  mund:s  orationibus,  incessanter  profusius 
inclinal.  Quia  igitur  fratres  jam  dicti  monRsterit  a 
cora  saeculari  libcros  et  divinis  servitiis  mancipatos, 
pie  vivere  ac  religiose  cognovimus,  edcirco,  in  Do- 
mino  dilecte  fili  Gaufride  abbas,  tuis  justis  petitioni- 
bus  dueimusannuendum.  Statuimus  itaque  ut  quae- 
cunque  possessiones  aut  bona  ad  eumdt;m  locum  in- 
praesentiarum  juste  ei  canonice  pertinere  noscuntur 
ant  in  futnrom,  concessione  pontificum,  liberalitate 
regum  vel  principum,  oblationne  fidelium,  seu  aliis 
justis  modis,  auxiliante  Domino,  ei  deferri  conti- 
gerit,  firma  tibi  tuisque  successoribus  et  illibata 
permaneAnt.  Bt  quoniam  ubi  spiritus  Domini,  •  ibi  *^ 
libertas  :  ut  iiberius  divinis  famulatibus  valeatis 
insistere,  et  purgata  mentis  acie,  contemplationi 
vacare;  prohibemus  ne  aliquis  archicpiscopus^aut  epi- 
apopusin  tevelsuccessorestuos,  seualiquemabbatem 
Pootiniacensisordinis,  indebitis  vocationibus  fatigare, 
vel  contra  regulam  inquielarepraesumat.  Porrocon- 
versos  viros  qui  monachi  non  sunl,  post  professio- 
nem  faciam  in  vestris  coenobiis,  nullus  archiepisco- 
pomm  vel  abbatum  sine  vestra  grata  licentia  susci- 
pere,  aut  sui>ceptnm  retinere  praesumat.  Verum  quo- 
niam  aicut,  beato  Gregorio  Augustinum  Anglorum 
episcopom  instruentei  didicimus  communi  vita  vi- 
TeBtibuijanofde  liaciendis  portionibus,  vel  eihibenda 


ss. 


Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus 


Ego  Concordus  cpiscopus  Sabinensis  ss. 
Ego  Aibicus  Ostiensis  episcopus  ss. 
Ego  Sthephanus  Praenestinus  episcopus  ss. 
Ego  Stephanus  Tusculanus  episcopus  ss. 
Ego  Guido  sanctae  Romanae  Ecclesiae  indignus 
sacerdos  ss. 
Ego  Guido  presbyter  cardinalis  liiuli  S.  Grisogoni 


ss. 


Ego  Gregorius  diaconus  cardinalis  SS.  Sergii  ct 
Bdcchi  ss. 

Ego  Olto  diaconuscardinalis  Sancti  GeorgiiadVe- 
lum  Trecens.  ss. 

Dalum  Laterani  per  manum  Gerardi  S.  Romanae 
Ecclesiae  presbyleri  cardinalis  ac  biblioihecarii,  de- 
cimo  Kal.  Januarii,  indiclione  vi,  Incamationis  Do- 
minicae  millesimo  centesimo  quadragesimo  secundo 
ponlificatusverodomni  Innocentii  IIPP.  anno  xm! 

DXLVL 

Monasterii  Pontiniacensis  possessiones  etprivHegia 

eon/irmat. 

'(Annoll42,  Dec.  28.) 

[Martbnb,  Thesaurus  Anecdot,^  III,  1228.] 

lNN0CB?rTius  episcopus,  servus    servorum    \^ei 

GucHARoo  dileclo  filio  Pontiniacensi  abbati  ejusque 

successoriDus  regulariter  substiluendis    in  perpe- 

tuum. 

Habitantcs  in  domo  Dei  in  sinceritale  charilalis 
unanimes  conservant  unitatem  spiritus  in  vinculo 
pacis.  Purae  namque  mentis  religio  indissolubili 
divini  amoria  glutino  confirmata,  multum  clemen- 
tis^imi  Creatoris,  ut  terrena  cceleslibus.conjungan- 


615 


INNOGBTfTn  n  PAPiE 


$16 


tur,  et  ima  tuperis  socientur,  mundls  orfttt<mibo8  A 
iucessanter  profusius  inclinat.  Quia  igitur,  fratres 
Pontiniacensis  monasierii  a  eura  saeculari  liberos 
ct  divinis  obsequiis  mancipatos,  pie  vivere  ac  reli- 
giose  cognovimus,  idcirco  in  Domino  diiecle  fili 
Guicharde  abbas,  luis  justis  petitionibns  duximos 
annuendum.  Siatuimus  itaque  ot  qusecuaqoe  pos- 
aessiones  aut  bona  qu»  ad  eumdem  locum  inprsa- 
sentiarum  juste  et  canonice  pertinere  noseuntur, 
aut  in  fuiunim  concessione  pontificum,  liberalitate 
regum  vel  priacipum,  oblatione  fidelium,  seo  aliis 
justis  modis,  auxiliante  Domino,  ei  conferri  conti- 
gerit,  firma  tibi  tuisque  successoribos  ut  ilUbata 
permaneant.  Confirmamos  etiam  vobis  osuariam 
per  totani  silvam  quoe  dicitur  Otta,  quemadmodum 


••  PBTaUB.    t.    PAULU8. 

Locus  fnanogrammatis :  iifNocBNnus  papa  ii. 

ADJUVA  NOS,   DBUS  SALUTARIS  NOSTBR 

Ego  InooccDtius  Catholic»  Ecclesise  episcopus  ss. 
Ego  Gonradus  Sabinensis  episcopos  ss. 
Ego  Aibericus  Ostiensis  episcopus  ss. 
Ego  Stephanus  Prsnestinos  episcopus  ss. 
Ego  Igmarus  Tusculanus  episcopus  ss. 
Ego  Guido  sanctSE;  Romanae  Ecclesiaeindignos  sa- 
cerdos  ss. 

Ego  Guido  presbyter  cardioalis  tituH  S.  Chryso- 
goni  ss. 

Ego  Gregorios  diaconos  cardinaiia  SS.  S«*gii  et 
Bacchi  ss. 

Ego  Olto  diaconos  cardinalis  S.  GeorgiiadYelom 


animalibus,  domibus,  omuibusque  necessariis  ve-  q  Aureum  ss. 

stris  ab  Henrico  Senonensi  erchiepiscopo,   et  At-         '^  " 

tone  Trecensi  episcopo  vobis  rationabiliter  concessa 

est,  et  eorum  scriptis  conservata.  Et  quoniam  obi 

Spirilus  Domioi,  ibi  libertas,   ut  liberius  divinis 

famulatibus  valeatis  insistere,  et  porgata   mentis 

acie  contemplationi  vacare,  prohibemos  ne  aliquis 

archiepiscopus  aut  episcopus  te,   vel    successores 

tuos,  seu  aliquem  abbatem  Pontiniacensis  ordinis, 

indefoitis  vexationibus  fatigare,  vel  contra  rsgolam 

inquietare  praesumat.  Porro  conversos  vestros,  qui 

monachi  non  sunt,  post  professionem  factam    in 

vestris  coenobiis  duIIus  archiepiscoporum  vel  abba- 

tum  sine  vestra  grata  licentia  suscipere  aut  susce- 

ptos  retioere    praRsumat.   Verum    quoniam    sicut 


Datum  Laterani  per  manum  Gerardi  sanctae  Ro- 
mansD  Ecclesise  presbyteri  cardinalis  x  Kai.  Janua- 
rii,  iodictione  vi,  Incamationis  Dominicae  anno 
1142,  pontificatua  vero  domni  Innocentii  II  pap» 
annoxiii. 

DXLVn. 

CleropopuloqueAtrebatenHsigni/icatAluisumepiS' 
copum  culpam  apud  sese  diluisse, 

(Anno  1141,  D^c.  27.) 
[Baluz.,  mscell,,  II,  164.] 

iNNOGBifnus  episcopos,  servos  servomm  Dei,  di- 
lectis  fiiiis  elero  et  popolo  Atrebatensi,  salutera  et 
apostolicam  benedictionem. 

VeDientem  ad  nos  venerabilem  fratrem   nostrum 


B.    Gregorio  Auguslinum   Anglorum   episcopum  q  Alvisum  episcopum  vestrom,  et  soper  quibusdam 


instituente  didicimus,  commoni  vita  viventibus  jam 
de  faciendis  portionibus,  vel  exhibenda  hospitalitate 
et  adimplenda  misericordia,  nobis  quid  erit  dicen- 
dom,  cumomne  quod  superest  in  causis  piis  ao 
religiosis  erogandum  est,  Domioo  magistro  om- 
niom  dicente :  Quod  superest^  date  eleemosynam^  et 
ecce  omnia  munda  sunt  vobis  ?  (Luc.  xi.)  Statoimos 
ot  de  laboribus,  quos  vos  et  totius  vestr»  congre- 
gationis  fratres  propriis  manibus  et  sumptibus  co- 
litis,  et  de  animalibus  vestris  a  vobis  decimas  expe- 
tere  vel  recipere  nemo  prflesomat.  Nolti  ergo  homi- 
nom  liceat  vestrom  mooasteriom  temere  pertor- 
bare,  aot  ejos  possessiones  aoferre,  vel  ablatas 
retinere,  minuere,  vel  aliqoibos  molestiis  fatigare, 


sioistris  qo»  de  ipso  nobis  nuntiata  fuerant  se  ex- 
cusantem,  tam  pro  antiqua  familiaritate,  religione 
quoque  et  honestate  ipsius  quam  multorum  religio- 
sorom  precibus  debita  benignitate  soscepimus,  et 
gratiam  nostram  ei  reddidimus.  Ipsum  itaque  cum 
gratia  sedis  apostolic»  et  litterarum  noatrarom 
prosecotione  ad  sedem  propriam  remiitentes,  uni- 
versitatem  vestram  monemos  quatenos  ipsum  beoi- 
gne  recipiatia,  diiigalis  et  houoretis,  eique  tanquam 
Patri  et  animarom  vestrarom  episcopo  de bitam 
obedientiam  et  reverentiam  absqoe  olla  contradi- 
ctioBe  homiliter  exhibeatis* 
Datom  Laterani  vi  Kal.  Janoarii. 

DXLVUI. 


sed  omniainlegre  conserventor  vestris  et  aliorom  d  Bulla  ingraHammigonitepiseopi  AnHssiodorentlt. 


pauperom  Christi  osibos  profulora.  Si  qoa  igitor  in 
posterom  ecclesiastica  saecolarisve  persona,  hano 
nostne  constitotionis  paginam  sciens,  contra  eam 
temere  venire  tentaverit,  secondo  tertiove  commo- 
nita,  si  non  satisfactione  congroa  emendaverit, 
potestatis  honorisqoe  pericolom  patiator»  et  a  sa- 
cratissimo  corpore  et  sangoine  Domini  nostri  Jeso 
Ghrisii  aliena  fiat,  atqoe  in  extremo  examine  di- 
Btrictae  ultioni  subjaceat.  Conservantibosvero  ddem 
loco  qoae  sua  sunt  sit  pax  Domioi  nostri  Jeso  Chri- 
sti,  qoatenos  et  hic  bonae  aetionis  froctom  perci- 
piant,  et  apod  distriotom  jodicem  prasmia  aeteroad 
pacis  inveniant.  Amen. 


(Anno  1141,  Dec.  3.0) 

\GalLChrist.,Xll,  Instrum.  p.  112.] 

IifNOGBNTius  episcopos,  servos  servorom  Dei, 

nerabili  fratri  Hugoni  Antissiodorensiepiscopoegos- 

qoe  soccessoribos  canonice  sobstitoencUs  in  perpe- 

tuom, 

Ex  injuncto  a  Deo  nobis  apostolatos  officiofratri- 
bos  nostris  tam  vicints  qoam  longe  positis  patema 
nos  convenit  provisione  consolere,  et  ecclesiis  m 
qoibos  Domino  militare  noscuntor,  soam  jostitiam 
conservarei  ot  qoemadmodom  patres  voeamorTn  no- 
mine,  ita  nihilominos  comprobemor  in  opore.  Ea« 
propteri  Tenerabiiis  fraterHogoeptscop^  'msjoatis 


617 


EPISTOUE  ET  PRIVILEGIA. 


618 


predlms  clementer  annuimus,   et  benedictionem  A  Hxum  ci  terniinum  prolongavimQs,  ct  ut  pnvtcritis 


abbatis  S.  Germam  et  ipsius  debitam  obedientiam  et 
reverentiam,  in  aliis  quoque  ecclesiis  episcopatui 
Antissiodorensi  pertinentibus,  jus  episcopale  tibi  luis- 
que  snccessoribus  concedimus,  et  apostolica  auclo- 
ritate  confirmamus,  sicui  ecclesia  tua  hactcnus  ha- 
bnisse  cognoscitur  :  proliibomns  quoque  ne  aliqua 
saecularis  persona  clericos  in  episco])atu  tuo  pro 
quolibet  crimine  judicandi  vel  puniendi  habeat 
potestatem.  Si  qua  igitur  ecclesiastica  saecularisve 
persona,  contra  hanc  nostrae  constitulionis  paginam 
sciens  venire  temere  tenlaverit;  secundo  terliove 
commonita,  si  non  satisfactione  congrua  emenda- 
veril,  potestatis  honorisque  sui  dignitate  careat, 
reamque  se  divino  judicio  existere  de  perpelrata  ini- 


beati  Martini  Octavis  per  se  aut  per  nuntios  suos 
eisdem  monachis  in  praesentia  nostra  reponderet, 
prsecipiendo  mandavimus.  Tandem  utraque  parte 
ante  nos  praesentata,  cum  monachi  de  injuriis  et 
damnis  querimoniam  suam  innovarent,  nuntii  ar- 
chiepiscopi  dixerunt  se  querimoniis  eorum  minime 
debere  respondere,  nisi  primum  denarii  restitueren- 
tur,  quibus  Gantuariensem  ecclesiam  sine  judicio 
spoliatam  esse  conquerebantur.  Monachi  vero 
econtra  respondebant  denarios  illos  non  esse  resti- 
tuendos,  eo  quod  a  legato  nostro,  sicut  praedictum 
est,  inierdictum  fuerat  ne  pro  ehrismale  et  oleo 
denarii  darentur;  et  testes  super  hoc  producebant. 
PraDterca  dicebant,  quod  et  verum  est,  a  nobis  pro* 


quitate  cognoscat,  et  a  sacratissimo  corpore  et  san-  u  hibitum  esse,  ne  denarii  ilii  pro  chrismate  et  oleo 


guioe  Domini  nostri  Jesu  Ghristi  aliena  fiat,  et  in 
extremo  examine  districtas  ullioni  subjaceat.  Cunctis 
autem  eidem  loco  justa  «ervantibus  sit  pax  Domini 
nostri  Jesu  Christi,  quatenus  et  hic  bonse  actionis 
fructum  percipiant,  et  apud  districtum  judicem  prae- 
mia  setemae  pacis  inveniant.  Amen,  amen,  amen. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesiae  episctopus  ss. 

Ego  Otto  diaconus  cardinalis  Sancti  Georgii  ad 
Yelum  Aureum  ss. 

Ego  Petrus  diaconus  cardinalis  S,  Mariae  in  Acqui- 
ro  S8. 

Ego  Petrus  cardinalis  S.  Marioe  in  Porticu  ss. 

Bgo  Stephanus  Praenestinus  episcopus  ss. 

Ego  Thomas  presbyter  cardinaiis  tituli  Vestinae 

8S. 


darentur.  Insuper  ad  hoc  comprobandum  monachi 
in  argumeutum  adducebant,  quod  eadem  die  super 
eamdem  meosam  chrisma  et  oleum  dabantur,  et  de- 
narii  persolvebantur,  ita  etiam  quod  si  denarii  non 
solverentur,  chrisma  et  oleum  denegabantur.  Legati 
vero  archiepiscopi  hoc  negantes,  eosdem  denarios 
pro  censu  et  honesta  causa  datos  essef  et  id  multia 
idoneis  testibus  in  Anglia  se  probaturos  aflirmabant. 
Et  iterum  praefaii  monachi  adversus  eumdem  ar« 
chiepiscopum  conquerebantur,  quod  tam  ipse  quam 
horoines  sui  multas  et  graves  injurias  eis  intulerant, 
ct  multa  de  jure  monasterii  sui  injuste  detinebant. 
Qu«e  fere  omnia  legati  archiepiscopi  denegabant. 
Quibus  omnibus  diligenter  auditis,  quoniam  princi- 
pales  personae  absentes  erant,   et  in  partibus  illis 


Ego  Hubaldus  presbyter  cadinalis  tit.  S.  Praxedis  ^  super  his  omnibus   plenior  potest   haberi  notitia, 

habilo  fratrum  nostrorum  consilio,  dignum  duximus 


58. 

Dttom  Laterani  per  manum  Geraldi  S.  Romanae 
Ecelesise  presbyteri  cardinalis  ac  bibliothecarii,  m 
Kal.  Januarii,  anno  1142,  pontificatus  vero  Innocentii 
II  papae  anno  xni. 

DXLIX. 

Ad  Henricum  Wintoniensem  episcopum  etapostoli" 
cos  sedis  legatum  in  AngliafCt  Robertumepisco- 
pum  Herefordensem. 

(Anno  1142.) 

\Rer.  AngHc.  Script.  Chron.  W.  Thorn.  II,  p.  1802.) 
Innocb^tius  episcopuSy  servus  servorum  Dei,  etc. 
Sicnt  nosse  potest  frateroitas  vestra,  occasione 
1.  s.  et  vn  d.  quos  monachi  Sancti  Augustini  ^ 
Cantuariensi  arcbiepiseopo  annis  singulis  persoivere 
consueverunt,  inter  ipsos  controversia  diutius  agi- 
tata  est;  iidem  namque  monachi  audito  interdicto 
yenerabilis  fratris  nostri  Alberici  Ostiensis  episcopi 
apostolicae  sedis  legati,  ut  pro  chrismate  et  oleo  et 
aliis  ecclesiasticis  sacramentis  pretium  non  daretur, 
eosdem  denarios  praefato  archiepiscopo  solvere  re- 
nneniDt^  asserentes  ipsos  denarios  pro  cbrismate  et 
oleo  diutias  non  persolvisse :  unde  ab  archiepiscopo, 
sicut  ipsi  nobis  postea  conquest:  sont,  plurima 
daihoa  et  injuriae  eis  illata  sunt ;  pro  quibus  ad 
DOstram  pneseDtiara  evocatus,  cum  pro  guerris  el 
trilmlali0silKi8  illini  teme  ventre  non  posaet,  prae* 

Patrol.  GLXXDL 


causam  ipsam  vestrae  discretioni  commiticre  termi- 
nandam.  Mandamus  itaque  vobis  quatenus  congruis 
loco  et  tempore  utramque  partem  ante  vestram 
praesentiam  evocetis,  ut  auditis  hinc  inde  rationibus 
et  diligenter  inquisilis,  praestanle  Domino,  fine  debito 
terminetis. 
Dat.  Laterani,  etc. 

DL. 

Ad  archiepiscopum  Turonensem.  —  Vt  responsurus 
Dolensi  ansttsti^  qui  seAletensi  episcopatu  spolia' 
tum  querebatur,  ad  sedem  apostoticam  accedat. 

(Anno  1142.) 
[Martbnb,  Thesaur,  Anecdot,  III.  886.] 
Yenerabilis  frater  noster  Dodensis  archiepiscopus 
ad  nostram  praesentiam  veniens,  conquestus  est  no- 
bis  in  controversia  subjectionis,  quam  ab  eo  exigis, 
se  multoties  gravatum  esse.  In  pluribus  namque 
locis,  Salmurio  videlicet,  Veneto,  Cenomanis,  Pari- 
sius,  Tur.  et  Pictavis  ad  definilionem  hujus  contro- 
versiae  in  venerabilis  fratris  nostri  G.  [Gaufredi,]  Car- 
notensis  episcopi,  apostolic^  sedis  legati  praesentia- 
se  paratum  fui&se  asserit,  et  etiam  luultas  ob  hoc 
expensas  sustinuisse  conqueritur,  etiam  quod  Ale- 
tensi  episcopatu,  quem  te  detmere  asserit,  sine  ra* 
tione  et  judicio  spoiiatus  sit.  Ne  igiiur  Turonensis 
Ecclesia  et  Dolenais  hiyusmoUi  atlraclaiionibus  am- 


«19  INNOCENTII  II  PAPiE.  520 

plius  faligenlur,  per  praDsenlia  libi  scripta  manda-  A  las   relinere,  minuere  aut  aliquibus  vcxalionibus 
mus  alQue  DrsciDimus.  niiod  beati  Lucs  fe^dvitate      faiiiynrA     «nH  /^mn.*.   ;..i^^^ ....    


mus  atque  prscipimus,  qnod  beati  Lucse  festivitate 
sequentis  anni  uoslro  te  conspeclui  repraesente::, 
Ecclesiae  tuae  justitiam  super  hoc  oslcnderc,  et  de 
Aletensi  episcopatu  respondere  paratus,  ul  tunc 
utriusque  partis  auditis  rationibus,  eamdem  con- 
troversiam  dictante  justitia  terminare  possimus. 
Jn  Hbro  xi  Regestorutn  papas  Innocentii  II,  xii  anno. 

DLI. 
Ecclesiam  S,  Crispini  in  Cavea  Suessionensem  tuen' 

dam  susdpit, 
(Anno  1142.) 
\GalL  Christ.,  X,  Instrum.  117. | 
Innocentius  episcopus,    servus  servorum  Dei, 
dilectis  filiis  Rogero  abbati  S.  Grispini  in  Gavea, 
ejusque  fratribus,  tam  prsesentlbus  quam  futuris,  n 
regulariter  subbtituendis,  in  perpetuum. 

Ex  commisso  nobis  a  Domino  apostolalus  offi- 
cio  religiosorum  virorum  quicti  et  utilitati  paterna 
nos  convenit  provisione  consulere,  et  ecclesiis  in 
quibus  Domino  militare  noscuntur,  suam  justitiara 
conservare :  ut  quemadmodum,  disponente  Domino, 
Patres  vocamur  in  nomine^  ita  nohilominus  com- 
prehendimur  in  opere.  Hujus  rei  gratia,  dilecti  in  Do- 
mino  filii,  vestris  justis  postulationibus  clementer 
annuimus,  et  B.  Crispini  martyris  ecclesiam  in  qua 
divino  mancipati  estis  obsequio,  sub  B.  Petri  et 
nostra  protectione  suscipimus,  et  prssentis  scripti 
privilegio  communimus.  Statuentes  ut  quascunque 


fatigare,  scd  omnia  inlegra  conservenlur,  eorum 
pro  quorum  gubernatioue  el  suslentatioue  concessa 
sunt,  usibus  omnimodis  profutura,  salva  dioecesani 
episcopi  canonica  juslitia.  Si  qua  igilur  in  futurum 
ecclesiaslica  sseeularisve  persona,  hanc  nostr» 
constitutionis  paginam  sciens,  contra  eam  temere 
venire  tentaverit,  secundo  tertiove  commonita,  si 
noH  satisfactione  congrua  emendaverit,  etc.  Incar- 
nationis  Dominic»  anno  1142,  ponuficatus  domini 
Innocentii  papse  II  anno  xui. 

DLII. 

Ad  Stephanum  episcopum  Pansiensem,  —  Vt  eccle- 

sias  S,  Genovefce  ab  interdicto  absolvat. 

(Anno  1130-1143.) 

IMansi,  Concil.,  XXI,  402.] 

Innocentils  episcopus,  servus  servorum  Dei,  vene- 

rabili  fratri  noslro  Stephano  Parisiensi  episcopo, 

salulem  et  apostolicam  benedictionem. 

Olim  fraternitali  tuae  scripsisse  meminimus  qua- 
lenus  ecclesias  S.  Genovefae  ab  interdicto  quo  eas 
alligasti,  salva  justilia  Ecclesiae  Parisiensis,  absol- 
veres.  Quod  profecto  nondum  esse  impletum  tanto 
amplius  miramur,  quanto  praefata  ecclesia  snb  B. 
Petri  tutela  ct  protectione  consistit.  Cujus  rei  gratia 
dilectioni  tuae  per  iterata  scripta  mandamus,  ut  ec- 
clesias  ipsas  ab  codem  interdiclo  absolvas  ;  postmo- 
dum  vero,  si  quam  te  juslitiam  habere  confidis, 
congruo  loco  et  tempore,  quodjustum  fueritconse- 
queris.  Rogamus  praeterea  charitatera  tuam,  quale- 


possessiones,  quaecunque  bona  eadem  ecclesia  in-  -» — y  .-w^-..«„«  |,.^»^,c«  «.■iauuiiciu  iuaoi,  quaie- 
prsesentiarum  juste  el  canonice  possidet,  aut  in  p  °"^  ^\  |***"*  noster  La.,  quem  tibi  procurandum 
futurum  concessione  ponlificum,   largitione  regum      ^"nroisimuSjatediscessit,  filionostro  Jo.,cognominc 


vel  principum,  oblatione  fidelium,  seu  aliis  justis 

modis,  Deo  propitio,-  poterit  adipisci,  finiia  vobis 

veslrisque  successoribus  et  illibata  permaneant ;  in 

quibus  haec  propriis  duxiraus  exprimenda  vocabutis  : 

censum  in  eadem  Gavea,  torcularia,  vineam  quas 

dicitur  Aignelet,  cum  eliis,  terram  de  Poilgli,  cum 

terra  sibi  contingua  de  BellomoDtc,  curlem  de  Yalle- 

rami  cum   culturis  ad  eam  pertinentibus,  tertiam 

partem  tolius  decimae  de  Nancel,  molendina  tria, 

terram  de  Valle-Leonis,  cum  curte  omnino  libera  et 

tota  decima,  terram  quae  dicitur  Vans  slve  Millen- 

cort,  cum  molendino  et  omnibiis  appendiciis  suis, 

censum  apud  Suessorum  civitatem.  Statuimus  etiam 

ut  ordo  canonicus  secundura  beati  Augustini  regu-  ,.^w..»  ^,..  .*,  .«ni^iuuc  »  nonesiaie  veneraDUium 
lam  et  institutioncm  fratrum  de  Arida  Gamancia  D  personarum,  quam  in  observatione  regularis  ordinis 
perpetuis  ibi  temporibus  inviolabiliter  conservetur.  et  ecclesiaslicse  disciplinae  [commendari] :  adeo  quod 
Prohibemus  auoaue  ut  nullus  Dost  factam  ibidem      Jaudabilis  institutionis  magisterio  iu  diversis  parti- 

bus  jam  eccIesisB  multae  (Deo  gratiasl  profecerunt, 
in  quibus  utique  majestati  divinae,  quae  humilia 
respicit,  laus,  honor  et  gloria  exhibetur,  et  populus 
Dei  bonae  vilaB  et  conversationis  exemplo  ad  meliora 
plenius  informatur.  Curandum  itaque  vobis  est,  ut 
sicut  fratres  in  eodem  loco  famulanlei,  spiriluales 
epulas  non  solum  vicinis,  sed  etlam  longe  positis 
subminislrant,  ita  ipsi  inter  vos  eonstiluti  egere 
sustentatione  rerum  temporalium  non  sinantur.  Ut 
igitur  eoruradem  fratrum  possiUs  piis  oratiooibus 
alque  sufi^rag]isa4juTiri,  UDiversiiatem  veslrampre- 


,cognominc 

Piccuto,  in  victualibus  et  aliis  necessaria  largiaris, 
eumque  pro  reverentia  B.  Pelri  aUentius  habeas 
coromendatum. 

DLIII. 

AdStephanum  Parisiensem  episcopum,  deeanumet 
capitulum.  —  Rogat  ut  prabendam  unam  canoni- 
cu  S.  Vtctoris  inecclesia  Parisiensi  concedant, 
(Anno  H30-1143.) 
(D.  BouQCBT,  Recueil^  XV,  371.] 

Innocbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 
nerabili  fralri  Stephano,  decano  et  capitulo  Pari- 
siensi,  salutem  et  apostolicam  benedictionem. 

Non  dubium  est  dilectioni  vestrae  ecclesiam  B. 
Victoris  tam  in  religione  et  honestale  venerabilium 


Prohibemus  quoque  ut  nullus  post  factam  ibidem 
professionem,  absque  abbatis  totiusque  congrega- 
tionis  permissione  ex  eodem  claustro  discedere  au- 
deat ;  discedentem  vero  absque  communi  litterarum 
caulione  nuUus  susci}iat.  Obeunle  vero  te  nunc 
ejusdem  loci  abbate,  vcl  iiiorum  quolibet  successo- 
rum,  nullus  ibi  qualibct  subreptionis  aslutia  seu 
violentia  prseponatur,  nisi  quem  fratrcs  communi 
vel  sanioris  partis  assensu  secundum  Dominum 
providerint  eligendum.  Decemimus  ergo  ut  nulii 
emnino  hominum  liceat  prsefatam  eccleaiam  temere 
pertarbare;  aot  ejus  possessiones  auferre,  vel  abla«> 


m 


EPISTOLiE  ET  PRIVILEGU. 


m 


senttbus  litteris    commonemus  el   exhoriamur    in  A  persecutionum  scandalis  tanquam  virum  in  religione 


Domino,  quatenus  eis  praebendam  unam  ( 181)  in  vestra 
ecclesia  concedatis,  de  qua  et  ipsi  vitae  solatia  con- 
sequantur,  et  vos  pro  bonis  temporalibus  seternse 
vits  prsmia  mereamini. 

DLIV. 
Ad  Radulfum  abbatem  Latiniacensrm.  —  Arguit 
eum  de  contemptu  sedis  apostoliccB  et  de  monas- 
terii  sui  dilapidatione. 

(Anno  1130-1143.) 
[Haatbmb,  ampliss.  CoUect.^  1,  763,  ex  ms.  S. 

Martini  Tornac.] 
Inhocbntius  episcopus,    servus  servorum    Dci, 
Radulpho  Latiniaccnsi  (182)  abbati. 
Sanctorum  Patrum  docet  auctoritas  quod  aposlo- 


probatum  ei  in  fide  Catholica  firmum  pro  ejus  utili- 
tate  el  servitio  viriliter  desudasse,  manifestis  per- 
sensimus  argumentis  :  personam  luam  ampliori  cha- 
rilalis  aflfeclione  diligimus,  et  Ecclesiam  libi  com- 
missam  ex  ipjuncto  nobis  ponlificalis  ofBcii  culmine 
libenlius  honoramus.  Tuis  igilur,  frater  in  Christo 
chanssime,  ralionabilibus  postulationibus  gratum 
praebentes  assensuro,  possessiones  et  bona  quse  in- 
prsesentiarum  juste  et  canonice  possidet  tibi  et 
successoribus  luis,  et  per  vos  Camotensi  beatae 
gloriosae  Marise  Dei  genitricis  Ecdesiae,  praeseniis 
privilegii  pagina  coofirmamus,  etc.  Sane  libertatem 
ab  eodem  autecessore  tuo  episcopali  domni  acqui« 
sitam,  integram,  illibaiamquc  servare  praecipimus ; 


licis   mandaiis  et  insliiutionibus,   absque  sui  stalus  o  ut  viclelicet  decedentibus  episcopis,  nullis  peniius 


periculo,  nulli  unquam  licuit  obviare.  Quod  si  soUi- 
dta  consideratione  pensasses,  nequaquam  in  tantam 
beati  Pein  injuriam  ausu  iemerario  prorupisses.  Tu 
vero,  sicut  litteras  et  nuntium  recipere  contempsisti, 
et  alias  tam  dilecto  filio  nosiro  praeposiio  ex  aposio- 
lica  sedis  benignitaie  indulsimus,  ei  violenter  aufe- 
rens,  ad  migorem  bcaii  Peiri  ci  nostram  injuriam 
disnimpere  praesumpsisii.  Domos  quoque,  terras, 
et  yineas  comnr.issi  tibi  monasterii  parentibus  tuis 
illidie  coniulisti,  et  fraircs  ipsius  monasterii  in 
captione  ponere  conira  rcgulam  et  oflicium  tuum 
minime  formidasti.  Quia  igiiur  ianiam  iuam  coniu- 
maciam  inultam  piaeterire,  et  caeicra,  quae  de  tua 
persona  sinistro  rumore  nobis  nuntiata  sunt,  indis- 
cossa  remanere  nolumus  nec  debemus,  per  prae- 
sentia  scripta  maodamus  et  mandando  praecipimus,  ^ 
qoatenos  proxima  Doroinica  qua  legiiur  Ego  sum 
pastor  bonuSt  nostro  te  conspeciui  repraesentes,  su- 
per  his  ononibus  et  caeteris  quae  tibi  objiduntur 
respondere  paratus. 

DLV. 

Privilegium  pro  ecclesia  6*.  Marice  Camotensi. 

(Anno  1130-1143.) 

[Pbtit,  Theodori  Pasnitentiale,  11,  p.  423,  excodice 

ms.  privileg.  Ecclesiae  Camotensis.] 

Innocbmtius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 
nerabili  fratri  Gaufrido  Carnotensi  episcopo,  cjus- 
qae  successoribus  canonice  substituendis,  in  perpe- 
tuom. 

Discreta  et  provida  se(|is  aposiolicae    dispensalio 


liceat  episcopalcm  domum  invadere,  aut  ea  quae 
fuerint  ibi,  ullaienus  occupare,  aut  aliquod  eorum 
praesumere,  quae  praedecessoris  nostri  sanctae  recor- 
dationis  Paschalis  papae  privilegio  perbibentur,  etc. 
Statuimus  autem  ut  homines  de  familia  BeataeMariaa 
ad  jus  tuum  vel  canonicorum  pertinentes,  quem- 
admodum  a  praediclo  filio  nosiro  Lodevico  illusiri 
Francorum  rege  concessum  est,  ad  omnia  testimonia, 
et  omnes  probaliones  sicut  liberi  laici  admittan- 
iur,  cic. 

DLVI. 

Ecclesiam  abbatiasbonas^Spei,  ordinis  Pratmonstra^ 
tensis,  et  ejus  bona  temporalia  ad  instantiam 
beati  Odonis,  primi  illius  abbatis,  con/irmat,  et 
qucedam  largilur  privilegia. 

(Anno  1130-1143.^ 
[MiRiEUS,  Opp.Hiplom.,  lU,  331.) 
Innogbntius  episcopus,  servus    servorum  Dei, 
dilecto  filio   Odoni  abbati  de  Bona-Spe,  ejusque 
successoribus  canonice  substituendis  in  perpetuum. 
Justis  votis  assensum  praebere,  et  religiosonim 
preccs  benignis  auribus  exaudire,  apostolicae  con- 
venit  dignitati .  Nec  dubium  quod  si  servorum  Dei 
petitionibus  benigne  concurrimus,  nostris  opportu- 
nitatibus  pium  Deum  reperimus,  ut  quemadmodum 
divina  providentia  patres  in  Dei  populo  dicimur,  ita 
etiam  effectu  prosequenle  operis  salubriter  praet-sse 
fidelibus  mereamur. 

Cum  igitur  universis  ecclesiastieis   persoiiis  nos 


banc  servare  temperatiam  consuevit,  ut  singulorum  D  oporteat  generaliter  providere,    erga    illos  tamen 

propensiori  cura  nos  convenit  esse  sollicitos,  quos 
consiat  majori  studio  cunctipotentis  Dei  servitio 
inhiare,  et  arcliori  religione  ac  morum  honeslate 
clarescere. 

Hoc  profecio  iniuitu,  dilecte  in  Domino  fili  OJo 
abbas,  tuae  devotionis  precibus  debiia  bcnignitate 
impertimur  assensum,  et  Bonae^pei  ecclesiam,   cui 

dispensalione,  simultas  quae  diu  Parisiensem  eccle- 
siam  exagitaveral,  sopita  fuit. 

(182)  Latiniacummonasteriumordinis  S.  Bencdicti 
ad  Maironam  fluvium  io  dioecesi  Parisiensi,  a  S. 
Fursco  fundatum,  hactenu^  perstat  sub  corgrega* 
tione  S.  Maiiri. 


jus  et  dignitatem  illaesam  custodiat ;  et  quos  ad 
obsequium  suum  devotiores  et  prompUores  invene- 
rit,  eos  arctioris  dileciionis  et  familiariiaiis  bene- 
Yolentia  sibi  asiringat.  Quia  ergo  te,  venerabilis 
frater  Gaufride,  Carnoiensis  Ecclcsiac  episcopc,  ma- 
trem  tuam  sanciam  Romanam  Ecclesiam  toto  men- 
tis  desiderio  venerari,  ac  diligere,  et  emergentibus 

(181)  Verebantur  canonici  Parisicnses  ne  Victorini 
in  ecclesiam  suam  ab  episcopo  Siephano  induce- 
rentur.  Rex  scriptis  lilteris  ei  sacramento  astrinxe- 
rat  se  ne  unquam  pateretur  Ecciesiam  Parisiensem 
ab  antiquo  slatu  ei  ordine  removeri,  neve  regulares 
eaDonici  nnebendam  yel  personatum  aliqnem  in 
ecdesia 


eadem 


baberent.  Porro  bac  snpienll  pnpje 


623 


INNOCENTIl  II  PAPiE. 


624 


Deo  auclore  praesides,  cura  omnibus  ad  cam  perli-  A 
nentibus  praesentis  priviiegii  pagina  communimus  ; 
slatuentes  ut  quascunque  possessiones,  qnaecunque 
bona,  idem  locus  inprajsentiarum  juste  et  canonice 
possidet,  aut  in  futurum  concessione  pontificum, 
largilione  regum  vel  principum,  oblationc  fideiium, 
seu  aliis  justis  modis  Deo  propitio  aquirere  poterit, 
firma  tibi  tuisque  successoribus  et  illibata  perma* 
neant.  Iq  quibus  hsc  propriis  duximus  exprimenda 
Tocabulis  :  curtem  scilicet  de  Riverolis  sub  censu 
x\i  denariorum  Valentianensis  monelae  ;  curtem 
quoque  de  Ramelgiis  sub  censu  dccem  soiidorum 
praedictae  moaets.  Ordinem  sane  et  propositum 
vestrum  canonice  vivendi  secundum  Augustini  re- 
gulam  et  instilutioncm  Praemonstratse  Ecclesiae, 
nullus  audeat  immutare,  vel  super  vos  ordinem  ^ 
alterius  professionis  inducere.  Fralrum  etiam  ve- 
strorum,  qui  stabilitatem  et  obedientiani  promise- 
runt,  absque  proprii  abbatis  et  capituli  sui  licentia 
nullus  discedere,  discedentem  nullus  praesumal  re- 
tinere.  Quod  si  canonice  vocatus  redire  conlempse- 
rit,  abbas  in  eum  proferendi  sententiam  habeat 
potestatem.  Ecclesia  quoque  vestra  pro  communi 
interdicto  parochiae  non  vacet.  Solummodo  ne  illi 
recipiantur,  quos  interdictos  vel  excommunicatos 
osse  constiterit.  Simili  modo  sancimus  ut  dc  labo- 
ribus  quos  propriis  manibus,  sumptibusve  colitis,  seu 
de  vestris  nutrimenlis  dare  decimas  cuiquam  non  co- 
gamini.  Quia  vero  quieti  vestrae  magis  ac  magisnos 
convenit  providere,  ct  circa  divina  officia  vos  cupi- 
mus  essc  assiduos,  simili  modo  sancimus,  ut  neque 
tu,  dilecte  in  Domino  fili  Odo  abbas,  neque  aliquis  G 
successorum  tuorum,  nisi  forte  vocalus  ad  synodum, 
vel  alia  negotia  prsesumatis  abire. 

Decernimus  ergo  ut  nulli  hominum  omnino  fas 
sit,  V08  vel  praedictam  ecclesiam  Bonae-Spei,  super 
hac  nostra  constitutione  temere  perturbare;  aut  ejus 
bona  vel  possessiones  auferre,  vel  ablatas  retinere, 
minuere,  vel  quibuslibet  molestiis  fatigare  ;  sed 
omnia  integra  conserventur  eorum,  pro  quorum  gu- 
bematione  et  sustentatione  concessa  sunt,  usibus 
omoimodis  profutura. 

Si  quis  autem  ausu  temerario  huic  nostro  decreto 
contraire  praesumpserit,  secundo  tertiove  commo- 
nitus.  nisi  reatum  suum  congrua  satisfactione  cor- 
rexeril,  indignationem  omnipotentis  Dei  et  beatorum 
Petri  et  Pauli  apostolorum  ejus  incurrat,  et  excom-  D 
municationi  subjaceat.  Conservantes  vero  Dei  ac 
Domini  Redemptoris  nostri  et  eorum  apostolorum 
gratiam  consequantar.  Amen. 

DLVn. 

Ecclesice  SanctiAudomariinArthesiaj  postmodum 
cathedraliSf  privilegia  con/irmat. 

(Anno  1180-1143.) 

[MiR;Ei,  Opp.  diplom.  I V,  p.  13 ,  ex  molivo  juris  capi- 
tuli  Audomarii  p.  28  etSO.] 

Innocbntius  episcopos,  servus  servorum  Dei,  di- 
lectis  filiis  in  Christo  prseposito  et  cononicis  Sancti 
Audamari,  regularem  vitam  professis»  iaperpeluum. 


Nos  convenit  ecclesiis,  in  quibus  Domino  militare 

noscuntur,  justitiam  conservare Ecclesiam 

Beati  Audomari,  in  qua  divino  vacatis  servitio,  apo- 
stolicaisedisprivilegiocommunimus  .  .  .  .  atatucntes 
ut  quascunque  possessioncs,  quaecunque  bona  idera 
venerabilis  locus  inpraesentiarum  juste  et  canooice 
possidet,  aut  in  futurum,  concessione  pontificum, 
largitate  regum  vel  principum,  oblaUone  fidelium, 
seu  aliis  judis  modis,  Deo  propitio,  poterit  adipisci 
perpetuo  jure  firma  vobis  et  illibata  permaneant. 

In  quibus  haec  propriis  duximus  exprimenda  voca- 
bulis  ad  scrvitium  videlicet  atquo  susceptionem 
pauperum  Christiin  hospitalidomo  praefataeecclesiae 

Sancti  Audomari terram  de  Rubrac,  terram 

dc  Staples 

Bonas  quoque  ac  rationabiles  consueludincs,  qu/e 
usque  ad  haec  tempore  in  vestra  ecclesia  viguerunt, 
vobis  praescntis  scripti  pagina  confirmamus,  el  novas 
atque  indebitas,  vobis  invitis,  imponi  ab  aliquo 
prohibcmus.  Ministros  sane  vcl  officiales  ejusdem 
ecclesiae  decanus,  sicut  moris  est,  communicato 
consilio  fratrum  statuet,  qui  nimirum  juxta  diuti- 
nam  Ecclesiae  vestrae  consuetudinem,  si  quando 
excesserint,  ab  his  quorum  interest,  more  solito, 
corrigantur. 

Obeunte  vero  te  nunc  ejusdem  loci  praeposito, 
vei  tuorum  quolibet  successorum,  nullus  ibi  qualibet 
subreptionis  astutia  pneponatur,  nisi  quem  fratres 
communi  assensu,  vel  fratrum  pars  consilii  sanioris, 
secundum  Dei  timorem,  ct  ecclesiasticam  honesta- 
tcm  providerint  eligendum.  Decemimus  ut  nulii 
omnino  hominum  liceat  praefatam  ecclesiam  temcre 
perturbare,  aut  ejus  possessiones  auferrc,  vel  abla- 
tas  retinere,  minuere,  aut  quibuslibet  aliis  vexatio- 
nibus  fatigare  ;  sed  omnia  integra  conserventur 
eorum,  pro  quorum  gubematione  et  sustentatione 
concessa  sunt,  usibus  omnimodis  profutura.  Si  qua 
igitur  in  futurum  ecclesiastica  saecularisvc  persona, 
hanc  nostrae  consUtutionis  paginam  sciens,  conlra 
eam  temeri!  venire  tentaverit,  secundo  tertiove 
commonita,  si  non  congrue  emendaverit,  potestaUs 
honorisque  sui  honore  careat,  reamque  se  divino 
judicio  existere  de  perpetrata  iniquitate  cognoscat, 
eta  sacratissimo  corpore  ac  sanguine  Dei  et  Domini 
Redemptoris  nostri  Jesu  ChrisU  aliena  fiat,  atque 
in  extremo  examine  districtae  ulUoni  subjaceat. 
CuncUs  autcm  eidem  loco  justa  servanUbus  sit  pax 
Domini  nostri  Jesu  ChrisU,  quatenus  et  hic  fructum 
bonae  acUonis  percipiant,  et  apud  distructum  judicem 
praemia  aeteroae  pacis  inveniant.  Amen. 

DLVIII. 

Ad  episcopum  Cremonensem,  —  Omissio  bapiismi 
non  nocei  credentiprobabiiilerseessebaptizatum. 

(Anno  1130-1143.) 
[Corpus  puris  canon.j  tom.  II,Decret.  Greg.  lib.  ui, 

Ut.  43,  cap.  2.J 
Apostolicam  sedem    consulere    decrevist    .  •  . 
it  in/ra :  Unde  inquisiUoni  tuae  taliter  respondemus, 
presbyierum  quem  sine  unda  baptismatia  extremum 


6S5 


EPISTOL^  ET  PRIVILEGIA 


686 


diein  dausisse  tignificasii,  quia  ia   saocta  matrit  A  ut,  «i  qua  de  bonis  ipsius  domus  per  illos  illieite 


Bcclesi»  fide  et  Chrisli  aominis  confessione  perse- 
veravit,  ab  originali  peccato  solutum  et  coBleslis 
patrise  gaudium  esse  adeptum,  asserimus  incunclan- 
ler.  Lege  super  oclavo  libro  Augustini  De  civilale 
Dei,  ubi  inter  caetera  legilur  :  «  Baptismus  invisi- 
biliter  roinistratur,  quem  non  conteroptusreligionis, 
sed  terminus  necessitatis  excludit.  »  Librum  etiam 
B.  Ambrosii  De  blitu  Yalentiniani  idem  asscrentis 
revolve. 

Sopitis  igilur  qusestionibus,  doctorum  Patrum 
sententias  teneas,  et  in  Bcclesia  lua  juges  preces 
hostiafque  Deo  offerri  jubeas  pro  presbyteromeroo- 
rato. 

DLIX. 

Eeclestm  S.  LaurenXii  Florentinae  acmanasterii  Cri"  B 
tpinensis  de  domo  hospitali  litem  componit. 

(Anno  1130-1443;  Maii  1.) 

\Lami,  Ecclesias Florentina:  Monum,,  III,  p.  177a.] 

IifNocRimus  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
leclis  Gliis  Pbtro  priori  et  fratribus  Sancti  Lauren.tii 
sahitem  et  apostolicam  benedictionem . 

Pro  coDtroversia  quse  super  hospilali  domo  juxta 
ecdeaiam  Sancti  Laurentii  sita  inter  vos  et  Crispi- 
nenses  monachos  diutius  agitata  est,  utramque  par- 
tem  ante  nostram  prsesentiam  evocavimus,  et  ratio- 
nes  et  allegationes  hic  inde  diligenter  audivimus. 
Cognovimus  siquidem  ex  instrumentonim  vestrorum 
inspectione  ct  vestrae  partis  assertione,  quod  eadem 
hospitalis   domus   a  quibusdam  civibus    consensu 


distracta  vel  pignori  obligata  sunt,  vobis  cum  inte- 
gritatse  restituant.  Si  quis  autem  hujus  definitionii 
paginam  sciens,  contra  eam  temere  venire  tenta- 
verit,  secundo  tertiov?  commonitus,  si  non  reatum 
suum  oongrua  satisfactione  correxerit,  ordinis  et 
officii  sui  periculo  subjaceat,  atque  omnipotentis 
Dei  et  bealorum  Petri  et  Pauli  apostolorum  ejus 

indignationem  insurrat.  Amen 

Datum Kal.  Maii. 

DLX. 

Ad  Januensem  archiepiscapum. 

(Anno  1130-1143.) 
[Corpus  Juris canonici^X,  II,  Decr.  S. Gregorii, I.  iii, 

tit.  28,  c.  3.] 

Fratemitatem  tuam  non  credimus  ignorare  mor« 
tuomm  sepulcra  et  cccmeteria  apud  illas  ecclesias 
et  monasteria  ex  antiquo  esse  disposita,  in  quibus 
religiosorum  fratrum  conventus  sunt  constituti,  et 
orationes  et  missamm  solemnia  tam  pro  vivis  quam 
pro  defunctis  frequentiuscelebrantur.  Undeipsoram 
devotioni  et  extremse  voluntati  qui  apud  hujusmodi 
eeclesias  sepeliri  desiderant,  miuime  contradicendum 
est .  Qui  vero,  relictis  antiquis  ecdesiis  et  patrum 
alioramque  parentum  suorum  sepulcris,  contra 
consuetudinem  Patrum  Yeteris  Testamenti,  qui  cum 
patribus  suis  sepuiti  esse  leguntur,  ad  nova  et  minus 
religiosa  loca  se  transferant,  irrationabiliter  et 
contra  antiquam  consuetudinem  facere-videntur. 

Unde  si  P.  de  Castello  contra  antiquam  et  ratio- 


Rainerii  episcopi  et  Uberii  prioris  S.  Laureniii  mo-  C  nabilero  consueludinem  aliquid  de  corpore  suosepe- 
nastcrlo  S.  Benedicti  in  Bifurco  cum   omnibus    ad 


ipstim  perlinentibus  concessa  est,  et  praedecessoris 
Dostri  bonse  memorise  Calixti  papae  privilegio  confir- 
mata  :  qiiod  quamvis  adversa  pars  non  posset 
negare,  asserebat  tamen  fratres  prsedicti  monasteril 
domam  ipsam  omnino  dimisisse  et  ab  iisdem  patro- 
nis  postmodum  Crispinensi  monasterio  concessam 
fuisse.  Yos  autem  respondebatis  quod  prcedicti 
patroni  nihil  in  eadem  domo  Crispinensi  monasterio 
concedere  potuissent,  cum  eamjamdtidumprsedicto 
monasterio  de  Bifurco  cum  omniju:e  suo  conccssis- 
sent.  Asserebatis  praeterea  et  publici  instrumentl 
ostensione  afiirmabatis,  quod  abbas  de  Bifurco, 
praesente  et  consentiente  dilecto  iilio  nostro  Gugliel- 


endo  mandavit,  hoc  non  praejudicat  rationi,  sed 
viribus  debet  carere.  Quocircamandamusquatenua 
corpus  ipsius  monachis  S.  Stephani  reddi  facias  et 
cum  suis  patribus  \al.  ftratribus]  sepeliri. 

DLXI. 

Adpatriarcham  Aquileiensem  et  episcopum  Mantua- 

num. 

(Anno  1130-1143.) 

[Mansi,  ConciL.XXll,  448.] 

Quoties  frater  nosf  er  Adispertinus  Tudertinus  [aL 

Tridentinus]  episcopus,  et  in  nostra   et   in   vestra 

prsesentia  fuerint  de  simonia  impctitus,  pradentiam 

tuam  latere  non  credimus.  Cujus  causa   in  nostra 

tandem  ventilata  presentia,  producti  sunt  accusa- 


mo  presbylcro  csrdinali  lunc  in   partibus D  i«,.«o  m  »^.»<.«  «:««  «/^^a  «»  «^*.v«/v  «^^...•»i«.  ^...« 

'^       ^  «^  '^  tores  el  testes,  viva  voce  ct  scripto  accusanles  eum 


Legato,  eamdem  domum  sub  annuo  censu  vobis 
conpesserat,  et  scripto  suo  iirmaverat.  Auditis 
itaque  utriusque  partis  rationibus  ac  diligenter 
inspeclis,  cororounicato  fratrum  nostroram  consilio, 
qnoDiam  laici,  postquam  eamdem  domum,  sicut 
praediciuui  est,  roonasterio  de  Bifurcosemel  conces- 

serant,  nihil  ibidem  deindeCrispinensi  monasterio, 
nec  alii,  concedere  potuernnt,  judicavimut,  ut  Cri- 
spineoses  monachi  doroum  ipsam  cum  omnibussuis 
pertincntiis  in  inlegram  vobis  restiluerent,  et  eam 
de  eaetero  quiete  possideretis.  Praecepimus  quoque 

vobia,  ut  rationabiles  ezpensas,  quas  in  eadem  domo 
jeeerani,  ds  redderetis.  Jllis   quoque  prsecepimus. 


eo  quod  eeclesiam  Sancii  Petri  de  Sajo  presbytero 
Paulo  deditpro  mittendis  quatuor  modiis  framenti, 
quos  ab  eadem  ecclesia  suscepit.  Veram  quoniara 
neque  testes,  neque  accusantes,  secundum  formam 
canonuro  sanctoram  Patram  in  causa  illa  procedere 
potuerant,  communi  fratrum  nostrorum  consilio 
judicamus  ut  tertia  manu  sui  ordinis«  et  quartamana 
abbatum  et  religiosoram  sacerdolum  de  praedicta 
Simonia  in  vestra  praesenlia  te  expurget.  Porro  pur. 
fiationis  tenor  erit  hic :  Idem  episcopus  super  sancta 
Dei  Bvangelia  jurabit,  primum,  quod  pro  ccclesia 
Sancti  Petri  de  Pajo  a  presbytero  Paulo  dc  Ada 
[danda],  neqne  per  submissam  personam,  uec  ^^t^ 


6t7 


INNOCKNTII  n  PAPiE. 


688 


eo  alius,  sc  scicnte,  prelium  acceperit.  Deinde  yero  A  et  bonestati  eonveniens  esse  cognoscitur,  ut  quod 


purgatorcs  jurabuni  super  sancta  Dei  Bvangelia 
quod  ipsi  credunt  verum  esse  quod  ipse  jura- 
verat. 

DLXII. 

Urbaniatque  Calixii  seriientiam  confirmaijtatuens 
«  neabbotes  inparochialibus  ecclesiis  quas  tenent^ 
absque  episcoporum  consilio  presbyteros  coilo- 
cent, » 

(Anoo   3130-1143.) 

MANsr,  ConciL,  XXI,  436.] 

Sane  depresbyleris  qui  parochias  ad   monasleria 

pertinentes  in  ecclesiis  constituuntur,  praedccesso- 

nim  nostrorum  sacrse  roemorifle  Urbani  atque  Calixti 

sententiam  confirmamus,  staluentes  ne  abbates  in 

parochi^libus  ecclesiis  quas  tenent,  absque  episco- 


ad  Bcdesiamm  regimen  assumpti  sumus,  eas  et  a 
pravorum  hominum  neqnitia  tneamur,  atque  beati 
Petrisuffragiomuniamus.  ProinJe^dilecti  in  Domino 
iilii  charissimi,  fratris  nostri  Antissiodorensis  epi- 
fcopi  per  cuju»  uiique  industriam  tam  in  nova  quam 
in  multis  aliis  ecclesiis  religio  noscitur  instituta 
pretnbus  inclinati,  vestris  rationabilibus  expostula- 
tionibusconvenienter  annuimus  et  B.  Mariae  eccle- 
siam,  in  qua  divino  vacatis  scrvitio,  apostolic®  sedis 
munimine  roboramus.  Statuimus  igitur  ut  ibidem 
ordo  canonicus  secundum  beati  Augustini  regulam 
eanonicam  substituatur.  Quasque  prseterea  posses- 
siones  aut  boaa  inpresentiarum  ad  eamdem  eccle- 
siam,  item  et  canonice  pertinere  noscitur,  aut    in 


porum  consilio  presbyteros  collocent,  sed  episcopi  B  f"turum  concessione  pontificum,  largitione  princi- 


parochise  curam  cum  abbatum  consensu  sacerdoli 
committant,  ut  ejusmodi  sacerdotc?  de  plebis  quidem 
cura  episcopis  rationcm  rcddant,  al  bati  vero  pro 
rebus  temporalibus  ad  monasterium  pertinentibus 
debitam  subjectionem  exhibeani,  et  sic  sua  cuique 
jara  scrventur. 

DLXni. 

AdHenrlcura  Ratisponensem  episcoj  umutmonaste 
rio  S.  Petri  {Munchmunster)  ecclesiam  B,  Sixii 
restituat, 

(Anno  1132-1443.) 

[LuDBwiG,  Script.  I\er.  Germ.,  I,  519.] 

iNNOcENTirs  servus  servorum  Dei,H|EisRico]  Ra. 
tisponensi  episcopo,  salutem  et  apostolicam  bene- 
dictionem. 

Sicuttua  novit  fraterniias,  ad  epiECopaleofficium 
pertinet  religiosos  viros  manutcnere  et  diligere,  et 
paterna  solliciludine  eis  necessaria  providere .  Unde 
bonae  memoriae  antecessor  tuus,  episcopus  Cuno, 
monacbis  in  ecclesiaBcati  Pelri,  in  loco  quivocatur 
Monastcriuro,  Deo  servientibus,  ccclesiam  bcati 
Sixti  curo  parochia  sibi  adhserente  tradidit.  Nunc 
autem,  loci  ipsius  abbate  referente,  didicimus  quod 
prsedicta  ecclesia  et  parocbia  ablata  est,  et  fratres 
ad  quorum  solotium  tradita  erat,  exinde  grave  in- 
commodum  patiuntur.  Quocirca  pcr  prsesentia  tibi 
scripta  praecipiendo  roandarous,  quatenus  eisdem 
fratribus  preefatam  ecelesiam  cum  parochia  resti- 
tuas,  et  de  cxtero  ipsis,  tanquam  dius  ct  bonus 
pastor,  misericorditer  providerc  studeas. 

DLXIV. 

Bcclesiam  BeaicB  Marias  Botunda;  Antissiodorensi: 
disciplinam  possessionesque  confirmal, 

(Anno  1137-1143.) 

[HuGO,  Annal.  Prwmonstrat.^n.  144.] 

Innocentius,  servus  servorum  Dei,  dilectis  di« 
lecto  filio  Hervjbo  priori  et  fratribus  in  ecclesia 
Beata;  Marise  Rolundae  regularem  vitam  professls, 
tam prsesenibus  quam  futuris,  in  perpetuum. 

In  eminenti  apostolicie  sedis  specula,  disponente 
Domino,  prsestituti,  ex  iujuncto  nobisofficio,  reli- 
giosos  viros  dobcmns  diligere,  et  corum  locadefen- 
sione  propria  prutogere  ao  fovere.  Dignum  namque 


pum,  oblaiione  fideliuro,  seu  aliis  ceriis  roodis, 
auxiliante  Domino,  poteritis  adipisci^  flrma  vobis  et 
illibata  permaneant  in  perpetuum.  In  quibus  haec 

propriis  nominitras  duximus  exprimenda :  ecelesiam 
videlicet  Sancti  Martini  de  Bonorto,  cuni  terra  quse 
oirca  ipsam  est,  certis  siquidem  fioibus  limitata  in 
pago  provincisB  Seoonensi,  quam  utique  B.  Yigiliua 
marlyr  et  episcopus,  cnm  aliis  possessionibus  ecde- 
sise  Beatse  Mariae  contulisse  probatur.  Decernimus 
igitur  ut  nulli  omnino  hominum  fas  sit  praedictam 
ecelesiam  temere  perturbare,  aut  ejos  ('Ossessiones 
auferre,  seu  ablatas  retinere,  minuere.  vel  quibus- 
libet  aliis  vexationibus  fatigare ;  sed  on^nia  integra 
conservculur  eorum,  pro  quorum  giilMT'  uione  ac 
Q  sustentatione  conccssa  sunt,  usibus  oroniroodis  pro* 
futura.  Si  quse  igitur  in  futurum  ecclesiastica  sae- 
cularisve  persoua,  lianc  noslrae  constitutionis  pagi- 
nam  sciens,  contra  earo  leroere  venire  tentaverit 
secundo  tertiove  coromonita,  si  non  reatum  suum 
satisfactione  congrua  correxcrit,  potestatis  hono- 
risque  suidignitate  careat,reamquesedivinojudicio 
existere  de  perpetrata  iniquitale  cognoscat,  et  a  sa- 
cratissimo  corpore  et  sanguine  Dci  et  Domini  nostri 
Redemptoris  Jesu  Ghristi  aliena  fiat,  atqoe  in  extre- 
mo  examine  strictae  ultioni  subjaceat.  Cunctis  vero 
jura  sna  eidem  loco  servantibus  sit  pax  Domini 
nostri  Jesu  Christi,  quatenus  et  hic  fruclum  bocte 
actionis  percipiant,  ct  apud  districtum  judicem  prse- 
inia  seternae  pacis  inveniant.  Amen,  amen,  amen. 

D  DLXV 

Ad  ConradumSalzburgensem  episcopum.—Postlau- 
desvitas  canonica:,  vetat  nefratres  Berchersgado^ 
nenses  institutum  mutent. 

(Anno  1188-1143,  Mart.  16.) 

[Mansi,  Concil.,XXl  427] 

Innocbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  vene- 
rabili  fratri  Conraoo  Salzburgeosi  archiepiscopo, 
salutem  et  apostolicaro  benedictiooem. 

De  dignitate,  et  excellentia  vitse  canonicorum 
multa  nosdocet  divina  Scriptura,  etmultapossemus 
dicere,  quod  vita  canonicorum  vita  est  apostolica, 
quoniam  apostoli  conlomptis  onmibus  hac  vita  cuin 
Domino  vixerunt,  et  post  ascens iooem  cum  muiii- 


6Sk9 


EPlSTOI.iE  BT  PRIVILBGIA. 


630 


todine  credentium,  c^jas  erat  anima  una  et  cor  A 
unum,  hac  vita  viventes,  eam  posteris  suo  exemplo 
tenendam  reliquerunt.  Quod  marlyr  et  pontifex  Ur- 
banus  ad  informationem  fidelium  in  suis  decretis 
memorarecuravit,dicens  :  Scimusvosnonignorarc 
quia  vita  communis  hactenus  inter  bonos  Christianos 
viguit^et  adhuc  gratia  Dei  viget,et  maximeintereos, 
quiinsorte  Domini  electi  sunt,id  est,clericos,  sicutin 
Actibus  apostolorum  legitur : «  Multitudinis  creden- 
tium  erat  cor  unum,  et  anima  una.  •  Hanc  B.  Au- 
gnstini  regulis  ordinatam  S.  Hieronymus  suis  epi- 
Btolis  informavit.  Horum  itaque  et  aliorum  muniti 
auctoritatibus,  non  minoris  meriti  sestimamus  vitam 
canonicam,  aspirante  ac  prosequente  Domini  Spiri- 
tOyObservare,  quam  religionem  monasticam  ejusdem 
spiritos  perseverenlia  custodire.  Unde  antecessorum  n 
nostrorum  decretis  statulum  esse  meminimus,  ne 
professioijis  canonic®  quispiam  postquaro  Dei  vice 
super  caput  sibit  hominem  imposueril,  alicujus  levi- 
tatis  instectu,  vel  districtioris  religionis  obtentu  de 
clauslro  audeat  sine  pnclali  et  congregalionis  per- 
missione  discedere.  Quorum  vesligiis  inho^rentcs, 
quod  quidam  fratres  in  daustro  Bcrchersgadonens 
de  mutatione  ordinis  sui  vana  praesumptione  atten- 
tare  voluerunt,  apostolica  auctoritale  ne  fiat  inter- 
dicimus  ;  prscipientes,  ut  quod  Deo  voverunt  red- 
dere,  et  regulam  B.  Auguslini,  quam  professi  sunt, 
Domino  juvante  fideliter  observare  studeant ;  In 
cujos  observantia  si  eos  fortasse  remissos,  et  minus 
fervcntes  repereris,  monemus  fraternitatem  tuam, 
ut  secundum  datam  tibi  a  Deo  sapientiam,  profes- 
eionem,  et  ordinem  suura  servare,  et  mandatis  re-  ^ 
girap  obedire^  sicut  tua  interest,  dislricte  commo- 
ncas. 
Data  Laterani  xvii  Kalend.  Aprilis. 

DLXVI. 

AdHugonem  Atrehatensem  archidiaconum,  —  Eum 
sub  protectione  Romana:  Ecclesias  suscipit. 

(Anno  1138-1143,  Apnl.  15.) 

IMansi,  ConciL,  XXI,  404.1 

Inno€entiu8  episcopus,  servus  servorum  Dei,dile- 
cto  in  Christo  filio  FIugoni  Atreh:  tonsi  archidiaceno, 
salutem  et  apostolicam  benedicuonem. 

Apostolicse  sedis  elemenlia  devotos  et  humiles 
filios  ex  assuetae  pietatis  oflicio  propensius  novit  di~ 
ligere,  et  suce  protectionis  munimine  confovere.  £a.  p. 
propter,  dilecte  in  Domino  fili,  devotionem  tuam 
erga  B.  Peirum  et  nos  ipsos  attendeulcs,  tc  in  spe- 
cialem  filium  apostolic»  sedis  assumimus,  et  perso. 
nam  tuam  cum  bonis  tam  ecclesiasticis  quam  mun- 
danis,  qoae  inpraesentiarum  juste  et  canonice  possi- 
des,  aut  in  futurum  rationabilibus  modis  Deo  pro- 
pitio  poleris  adipisci,  sub  B.  Petri  et  nostra  prote- 
ctione  suecipimus,  et  praesentis  scripli  patrocinio 
communimus,  statuentes  ut,  si  te  gravatum  in  aliquo 
esse  praesenseris,  libere  libi  sedem  apostolicam  liceat 
appellare.  NuUi  autem  hominum  fas  sit  personam 


tuam  vel  bona  temere  pertorbare,  seu  qaibuslibet 
molestiis  fatigarc.  Si  quis  autem  id  attentare  prae- 
sumpserit,  indignationem  omnipotentis  Dei,  et  bea- 
torum  Petri  et  Pauli  apostolorum  ejus  se  noverit 
incursum. 
Datum  Laterani  xvii  Kal.  Maii. 

DLXVII. 

Consulibus  Placentinis  mandat  ne  aquam  rivi  5. 
Savini,  monachis  S,  Savini  ab  imperatoribus 
concessam^  derivari  a  civibus  sinant. 

(Anno  1138-1143,  April.  23.) 
[CiMP.,  Uist.  di  Placenxa,  I,  p.  531.] 

Innogentius  episcopus,  servos  servorom  Dei,  di- 
lectis  filiis  consulibus  Placentinis,  salutem  et  apo- 
stolicam  benedictionem. 

Dilectus  filius  noster  Laurentius  abbas  S.  Savini 
nobis  conquestus  est,  quod  concives  veslri  aquam 
rivi  Sancti  Savini,  quae  ab  imperatoribus  eis  con- 
cessa,  et  scripto  nostro  firmata  est,  eisdem  aufe- 
rant,  et  ad  prata  et  terras  suas  a  recto  cursu  suo 
....  avertant.  Eap.ropler,  quoniam  ad  vestrum 
spectat  officium  subditorum  excessus  corrigere,  per 
praesentia  vobis  scripta  mandamus,  quatenus  eosdem 
conci/es  vestros  ab  hi^usmodiinjuriadistrictecoer- 
ceatis,  et  ipsam  aquam  eis  in  pace  dimitti  faciatis. 

Datum  Laterani  nouo  Kalend.  Maii. 

DLXVIII. 

Ad  GuHlelmum  Montispeuulani  dominum,  —  Ko- 
lentis  monasterium  exstruere  ad  usum  CluniO' 
censium,  piis  ejus  desideriis  assentitur. 

(Anno  1138-1143,  ApriL  28.) 

[D.  BouQUET,  Recueil,  XV,  395.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lecto  in  Christo  filio  Guillblmo  de  Montepessulano, 
salutem  et  apostolicam  benedictionem. 

Sacrum  et  Deo  amabile  Gluniacense  coenobiom 
est  a  gloriosis  principibus  propitius  confovendum. 
Ibi  enim  fratres  religiosi  divino  famulalui  mancipati 
gratum  Deo  impendunt  obsequium,  et  puris  orationi- 
bus  ad  Dominum  profusis,  caelos  penetrant,  ima 
superis  jungunt,  terrena  caelestibus  uniunt,  et  viro- 
rum  Catholicorum  in  eis  spem  habentium  peccata 
redimunt.  Exsullare  quidem  debet  in  Domino  quis- 
quis,  impeodendo  beneBcio,  tam  beatae  fraternitatis 
particeps  fieri  promeretur.  Nos  igitur,  utilitati  mona- 
slerii  et  saluti  tuae  ac  populi  Montispessulani  prospi- 
cere  cupientes,  piis  tuis  desideriis  assensum  praebe- 
mus,et  ad  honorem  Dei  habendi  ccclesiamapud  Mon- 
tempessulanum  eis  licentiam  damus,  in  qua  divina 
celebrentur  officia,  ei  quicunque  ibidem  delibera- 
verint  sepeliri  (salvo  nimirum  jure  matricis  eccle- 
siae)  liberam  habeant  facultatem.  Tua  igitur,  dilecte 
in  Domino  fili  Guillelme,  interest  pium  votum  effe- 
clui  mancipare,  et  ut  Cluoiacenses  apud  te  ecclesiam 
possessionibusetaliis  bonisdotatam  babeant,  effectu 
prosequente  complere  (183). 

Datum  Laterani  iv  Kal.  Maii. 


(183)  Exstant  a|md  Salzetum,  ad  ripam  flominis     Sauzeto.  Hanc  exstmxisseGuillelmumproJunt  con- 
Lezl,  eeclesia  vestigia,  cui  nomen  est  Mauritius  de     sulares  tabola,  inqoii  Oarielus. 


631 


INNOCENTII  II  PAPiE  682 

A  nerabili  fratri  Auxitano  arehiepiscopo»  salulem  et 
apostolieam  benedictionem. 

Apostolicae  sedis  olementia  sin^ulis  locis  el  per- 
sonis  digniiatem  et  juslitiam  suam  servare  con- 
suevit.  Dilectus  filius  nosler  M.  Abbas  S.  Florentii 
ad  Doslram  pra&sentiam  veniens,  signiBcavit  nobis 
quod  abbatia  Sancti  Fremerii,  quae  in  tno  archi- 
episcopatu  sita  est,  ad  jus  B.  Glorenlii  cx  antiquo 
pertineat,  ct  abbates  ibidem  constituti  in  monasteno 
S.  Fiorentii  professionem  fecerunt,  et  tam  sibi  quam 
pra^decessoribus  suis  obedientes  exstiterunt.  Quia 
igitur  idem  monasterium  cum  emnibus  pertinentiis 
suis  B.  Petri  juris  existit,  per  praesentia  scripta 
tibi  mandamus,  et  mandando  prsecipimus  ut  si 
P.  Prsefatse  abbatise  abbas  profesaionem  suam  ob- 


DLXIX. 

Ad  cansules  Lucenses. 
(knno  1138-1143,  Maii  23.) 
[Baluz.,  MiscelL,  IV,  590.  | 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei, 
dileclis  filiis  consulihus  Lucanis. 

Oportuerat  quidem  universitatem  vestram  mullo- 
rum  cxcessuum,  quibus  saepe  offendistis  Dominum, 
reminisci,  atqne  de  commissis  vestris  debita  humi- 
litate  ab  eo  veniam  promereri.  Quod  profecto  versa 
vice  apud  vos  in  conlrarium  agi  accipimus,  dum 
fratres  Ecclesise  S.  Fridiani,  qui  pro  sua  religione 
atque  honestate  magna  reverentia  digni  habentur, 
super  ordinatione  Ecclesiae  S.  Pantaleonis,  quam 
eis  disponendam  et  gubernandam,  commisimus,  in- 
festari  permittitis.  Unde  per  apostolica  vobis  scri-  B  servare,  et  praefato  filio  nostro  abbati  debitam  et 


pta  mandamus  atque  prsecipimus  qnatenus  eisdem 
fralribus  nullam  de  caetero  super  hoc  contradictio- 
nem  vel  molestiam  iuferri  sinatis,  et  ut  nostra  con- 
cessio  gratum  Deo  obtineat  complementum,  eis 
consilium  et  auxilium  impendatis,  quatenus  secun- 
dum  eorum  dispositionem  amodo  ibidem  omnipo- 
tenti  Domioo  serviatur. 
Data  Lalerani  x  Kal.  Junii. 

DLXX. 

Canonicis  ecclesiw  S.  Alexandri  Bergomatis  eccle- 
siam  de  Yei^gis  asserit . 

(Anno  1138-1143,  Sept.  23.) 

fLupi,  Cod,  dipl.  Bergom,^  II,  1019.] 

Innocbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 


consuetam    obedientiam    exhibere    conteropserit, 
absque  dilatione  debitam  in  ipso  justitiam  facias. 
Datum  Later.  iii  Kal.  Februarii. 

DLXXII. 

Ad  Petrum  abbatem  et  monachos  Cluniacenses,  — 
Lugdunenses  archiepiscopum  et  clericos  Clunia' 
censibus  infestos^  et  per  conjuratos  homines  vim 
inferentes,  compescit,  Mittit  autem  Guidonem 
diac,  card,  quijurgiis  eorum  finem  imponat^  etc. 
(Anno  1139-1143,  Maii  17.) 
[D,  BouQUBT,  Recueil,  XV,  396.1 
Innocentius  episcopus,  servus  servo-irn  Dei,  di- 
lectis  filiis  Pii.tro  abbati  et  monacbis  Clmaucensi- 
bus,  salutem  et  apostolicam  benedictionem. 


lectis  filiis,  0.  proeposito  et  canocicisSanctiAIexan- C     Pro  pace  et  tranquillitale  vestra  valde  solliciti 


dri  Pergamensis,  salutem   et   apostolieam  bencdi- 
clionem. 

Nuntios  vestros,  dilcctos  videlicet  filios  nostros 
J.  et  G.,  ad  nos  venientes  debita  benignitaterecepi- 
mus,  et  pro  visitatione  p^r  eos  nobis  transmissadile- 
ctioni  vestrae  grates  referimus.  Hoc  autem  scire  vos 
volumus  quoniam  nos  persooas  veslras  et  Beati 
Alexandri  ecclesiam  diligero  volumus  et  facere,  et 
jura  vestra  vobis  illibata  servare.  Ideoque  petitioni 
vestrse  nos  satisfacere  volentes,  ecclesiam  de  Yir- 
gis  quae  juris  beati  Petri  esse  cognoscitur  vobis 
commissam  perpetuo  habendam  concedimus  qua- 
tenus  et  ecclesia  de  vestro  regimine  securapersistat, 
et  nobis  annuum   censum    Isela   persolvat.   Vestra 


sumus,  et  ideo  venerabili  fratri  noslro  F.  (184)  Lu- 
gdunensi  aichiepiscopo  rogando  injunximus  atque 
prsecepimus,  ut  ab  icjuria,  et  infestatione  veslra 
cesset,  et  clericos  Lugdunenscs  cessare  faciat.  De 
his  autem  qui  manus  violentas  in  monachos  injece- 
runt,  aut  rei  conjurationis  sive  conspiratiouis 
exstiterunt,  ediximus  quoniam,  donec  vobis  satis- 
faciant,  anathematis  sentenliae  sint  subjecli.  Praeci- 
pimus  etiam  ul  ea  quse  Gluniacense  monasterium 
tenuerat,  et  a  Lugdunensibus  sunt  ablata  restituan- 
tur.  Si  quid  vero  quaestionis  super  his  remanserit, 
eoram  filio  nostro  Gfuidone]  (185)  diacono  card. 
apostolicae  sedis  legato,  quem  pro  causa  vestra  prae- 
cipue   destinavimus,  terminelur.    Ediximus   etiam 


itaque  interest  tales  vos  cxhibere  et  in  ipsius  eccle-  f)  quod  in  monasterio  S.  Raginiberti  (Saint-Bambert)^ 


siae  servilio  sic  permanere,  ut  et  nos  de  vestris 
bonis  actibus  gaudeamus  et  ampliori  gralia  dignos 
habeamus. 
Dat.  Laterani  ix  Kaleud.  Octobris. 

DLXXI. 
Ai  Ausciensem  archieplscopum  de  abbatia  Sancti 

Fremerii. 
(Anno  1139-1143,  Jan.  30.) 
[Gall.  Chfiit,  nov.,  I,  Instr.,  189.] 
Innocbntius  episcopus,  senros  acn^orum  Dei,  ve- 

(184)  Is  crat  Falco,  qui  anno  1i39  fuclus  est  Lu- 
gdunensis  arcbicpiscopus,  obiitque  annd  1144. 

(185)  Guido,  qui  anno  1139  placitom  habQitapod 


quoniam  fratrcs  illius  nimis  laxe  et  minus  religiose 
usque  modo  vixerunt,  per  fratres  Gluniacenses  re- 
ligio  reformelur.  Ecclesia  vero  de  Villa-franca  (186), 
quae  ClundiacoaLugdunensi  archiepiscopo  data  esse 
cognoscitur,  minime  auferatur.  Si  qua  vero  (quod 
contingere  nolumus)  superfuerint,  quae  in  praesentia 
nostri  legati  terminari  nequiYcrint,  opportuno  tem- 
pore  in  nostra  praesentia,  praestante  Domino,  debi- 
tum  finem  accipient. 
Datum  Laterani,  xvi  Kal.  Junii. 

Uceiiam,  de  quo  vide  tom.  XIV,  p.  310. 
(186)  Dc  Villa-franca  haee  canonicisLugduncnsibus 
scribebat   Petrua  Venerabilia,  lib.  iv,  epist.  6  : 


633 


DLXXIII. 

Ad  abbatem  et  monachoi  Beccenses. 

(Anno  1140-1143,  Febr.  24.) 

[Mansi,  Cond/.,  XXI,  420.1 

l5N0€ENTius  episcopus,  scrvus  servorum,  Dei  di- 

lectis  filiis  Lbtardo  abbati  et  monachis  Beccensis 

monasterii,  salutem  et  aposiolicara  benedictionem. 

Quoties   illud  a   nobis   petilur  quod   rationi   et 

honestali  convenire  cognoscilur,    animo  nos  decet 

libenti  concedere  et  petentium  desideriis  congruum 

impertiri   suffragium.   Ideoque  venerabilis  fratris 

Dostri  Rolrodi  Ebroicensis  episcopi  precibus  incli- 

nati,  ecclesiam  Sanctae  Trinitatis  de  Bellomonte  cum 

omnibas  quae  tam  ex  dono  Rogerii  de  Bellomonie  et 

Roberli  filii  sui  et  Galeranni  quoque  comilis  quam 


EPISTOLiE  ET  PRIVILEGIA.  634 

A  DLXXV. 

Ad  Godefridum  Lingovensem,  etBemardum  Clarm- 


vallensem.  —  Ejusdem  argumenti, 

(Anno  1140-U43,  Maio  ?) 

[Mansi,  i«d.,  403.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  venc- 

rabilibuii  fratribus  Godeprido  Lingonensi  episcopo, 

et  Bernardo  ClarsBvallensi  abbati,  salutem  et  apo* 

stolicam  benedictionem. 

Per  apostolica  vobis  scripta  mandasse  memini- 
rons,  ut  querimoniam  Stephani  Altissiodorensis  ca- 
nonici  adversus  dilectum  filium  nostrum  Pontium 
abbatem  Vizeliaci  audiretis,  et  fine  debito  termina- 
retis.  Verum  quia  idem  abbas  litteris  et  nuntio  suo 
postea  nobis  significavit,  illud  unde  controversia 


aliomm  Dei  fidelium  inpraesentiarum  jusle  et  cano-  d  &fi[itur  Vizeliacensem  Ecclesiam  jam  per  xzx  annos, 

nil*A   nA««l/1nl     onf   in    riilii«*iirri   ii.miCm   m.^<i:>  -i. . .-  Af    ikTk     amnltivo      #««iiaIa    fAMtiiscA       Af      iiivto     o/»ntAeigo 


Dice  possidct,  aut  in  fulurum  juslis  modis  prsestante 
Domino  poterit  adipisci,  quemadmodum  ab  eodem 
fratre  noslro  consensu  Galeranni  comitis  Mellenli 
vobis  rationabiliter  concessa  est,  confirmamus  et 
praesentis  cripti  pagina  communimus,  salvis  prae- 
bendis  canonicorum  superstitum,  qui  ante  hoc  lem- 
pus  in  ipsa  ecclesia  ordinati  sunl.  Si  quis  aulem, 
hujus  nostrae  constitutionis  el  confirmalionis  pagi- 
nam  sciens,  contra  eam  venire  tentaverit,  secundo 
tertiove  commonitus,  si  non  reatum  suum  congrua 
satisfaclione  correxerit,  indignationem  Dei  omni- 
potentis  et  bealorum  Petri  et  Pauli  apostolorum 
ejus  se  noverit  incursurum. 
DataLaterani  vi  Kal.  Marlii. 

DLXXIV. 


et  eo  amplius,  quiete  tenuisse,  et  juxta  ecclesiae 

suae  antiquam  consuetudinem,   etc,  ut  in  epistola 

prmcedente, 

DLXXVI. 

Ad  Petronillam  abbatissam  et  moniales   Fontis^ 

Ebraldi. 

(Anno  1140-1143,  Jul.  1.) 

[Pavillon,  Yie  de  Robert  d^Arbrissel,  Pr.,  p.  627.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  dile- 
clis  in  Gkristo  filiabus  PetronilljE  abbatisss  et  so- 
roribus  Fontis-Ebraldi,  salutem. 

Quoniam  venerabilis  frater  noster  Ulgerius  An- 
degavensis  episcopus  per  iitteras  et  nuntios  suos, 
nohis  significavit,  quod  ea  quibus  per  se,  vel  per 
famulos  suos  spoliavcrat  juxta  conscientiam  suam 


Ad  Pontium  abbatem  Vlzeliacensem.  —  Conservat^  ^^*^'^  restiluere  voluit,  sed  vos  recipere  renuistis 


jura  Vizeliacensia. 

(Anno  1140-1143,  Maii  6.) 

[MANSi,/:o«d/.,XXI,  403.] 

iNNocENTiusepiscopus,  servusservorum  Dei,dile- 

clo  filio  PoNTio  abbati  VizeliacensijSalulem  et  apo- 

stolicam  benediclionem. 

Per  alia  tibi  scripta  mandasse  meminimus,  ul 
Stepbano  Allissiodoreosi  canonico  in  praesentia  ve- 
nerabilium  fralrum  noslrorum  Godefridi  Lingonensis 
episcopi,  et  Bernardi  Claraevallensis  abbalis,  de 
querimonla  sua  respondcres;  el  quod  ipsi  exinde 
statuerent,  firmiler  observares.  Verum  quoniam  lit- 
teris  et  nuntio  luo  postea  significa.-ii  illud,  unde 
controversia  agilur,    Vizeliactnsem  ecclesiam  jam 


Nos. . .  huic  controversiae  debitum  finem  imponere 
cupimus  post  diutinam . . .  per  apostolica  sibi  scri- 
pla  roandavimus  quatenus  molendinum  et  caetera 
quibus  per...  spoliaverat,  salva  sua  et  SS.  Sergii 
et  Bacchi  justilia,  vobis  restiluat,  facta  satisfactione 
post  7  diem  episcopale  sibi  oflicium  restiluimus. 
Postmodum  vr.ro  causa  ipsa...  venerabilis  fratrum 
nostroruro  G.  Camotensis  episcopi  apostolicae  sedis 
legati,  H.  Turooensis  archiepiscopi,  et  G.  Burdega- 
lensis  etiam  archiepiscopi. ..  concordiam...  Quo- 
niam  religiosas  personas  a  litigii«  ct. . .  convenit 
abslinere,  et  nos  ad  pacemet  tranqiiililatem  vcslrani 
volumus  diligenter  intendere.. ..  vobis  justiliani 
conservarC;  per  apostolica  vobis  scripta  mandamus 


per  XXX  annos,  et  eo  amplius   quiete  tenuisse,  et  D  quatenus....  vos  hahcatis,  ut  et  controversia  isla 

. M_ ,.  V-l  t  •  .  ..  ...  •  .  •_».  _.__••  ..1  _»  _  .1 


juxU  antiquam  Ecclesiae  tuae  consuctudinem  nulli  in 
tua  curia  te  debere  respondere :  prajler  consuetudi- 
nem  ecclesie  tuae  te  soper  hoc  inquietari  nolumus, 
Dcc  quod  a  beatae  recordationis  papa  P.  [Paschale], 
prsdecessore  nostro  exinde  statutum  est,  immutari. 

Bfttom  Lateraoi  li  Nonas  Maii . 


jam  tanto  tempore  agitata;de  caetero...  Andegaven- 
sis  Ecclesia  hujusmodi  contentionibus  aliquod  detri- 
mentum  sustineat,  orantes  vos  pro  nobis  misericor- 

dia  divina  custodiat,  et  in  sno  sancto  servitio  per- 
severantiam  tribuat. 

Daturo  Laterani  Kal.  Julii. 


•  Miror  ergo,  et  adhuc  familiarem  eoram  vobis  de- 
pooo,  quod  pacluni  pacis  (in  quod  per  manus 
smpientum  et  reli^osarum  personarum  nondum 
fioito  anno  convemmus)  non  quidem  omnes,  sed 
qnidam  vestruro,  ut  mihi  relatum  est,  dissolverunt ; 


et  ne  apud  Villam-francam  domnus  Lugdunensis 
archiepiscopus,  secundum  placiti  tenorem,  copmcte- 
rium  aedicaret,  etiam  publice  prohitiuerunt.  Quod 
utnim  fieri  debuisset«  ipsi  videte,  »  etc. 


.635 


INNOCENTII  II  PAPiE 


636 


DLXXVII. 


A  ter  faciat.  Orantes  yos  pro  nobis  divina  gratia  cu- 

stodiat^  et  in  suo  sancto   servitio  persevereDtiam 

tribuat. 

Datum  Laterani,  Nonis  Julii . 

DLXXVIII. 

Ad  Petrum  Venerabilem  Cluniacensem  abbatem.  — 
Confirmatio  aliquot  ecclesiarum  in  dixcesi  Tre- 
censi. 

(Anno  1140-1143,  Jul.  16.) 

[Mansi,  ConciL,  XXI,  415.J 

Innogentius  episcopus,  servusservorum  Dei,  dile- 

ctis  filiis  Pbtro  abbati,  et  monachis  Gluniacensibus, 

salutem  et  apostolicam  benedictionem. 

Quse  vobis  et  fratribus  vestris  ab  episcopis  et 

Ecclesiarum  Dei  rectoribus,  religionis  intuitu  ra- 


Ad  Petronillam  Fontis-Ebraldi  abbatissani.—  Dam- 
nis  ab  Ulgerio  Andegavensi  episcopo  et  aliis  affe- 
ctam  consolatur ;  auxilium  et  justitiam  a  Gaufri- 
do  Carnotensi  episcopOy  apostolica:  sedis  legatOt  ex- 
petenda  significat. 

(Anno  1140-1143,  Jul.  7.) 

[D.  BouQUBT,  Recueil,  XV,  408.J 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,di- 

lectis  in  Christo  filiabus  PETR0NaL.«  abbatissse  et 

sororibus  Fontis-Ebraldi,    salutem  et  apostolicam 

benedictionem. 

Ex  quo  Ecclestai  Dei  regimen,  licet  indigni,  Do- 

mino  disponente,  suscepimus,  personas  vestras  etlo- 

cum  Fonlis-Ebraldi  vera  in  Doroino  charitate  dile- 

ximus  et  diligimns,  et  vestram  vobis  justitiam  inte-      ..    ^. ....      ,  .  .  .  ^  . 

.   ,.    .^        '  ^:  ^  tionabiliter  data  esse  cognoscimus,  tanquam  nostra 

gram,  mdiminutam,  quantum  m  nobis  est,  conser-  B     i  u  «       .    •.  •        j-  •  i- 

•       '  f\    j       •  ....  .       volumus  observare,  et  auctontate  sedis  apostohcse. 


vare  optamus.  De  damnis  autem  et  injuriis  quee  ab 
Ulgerio  episcopo  et  suis  vobis  et  vestris  illata  sunt 
et  inferuntur,  aflfectione  paterna  dolemus,  et,  prout 
Dominus  concesserit,  ea  relevare  curabimus.  Ipse 
quidcm  in  pertinacia  sua  induratus  in  urbe  moratur ; 
quid  ezspectat,  vel  quid  facturus  est  ignoramus. 
Scimus  autem  quia  quod  de  ipso  fecimus,  et  quod 
dc  justitia  vestra  statuimus,  minime  routare  decre- 
vimus  :  imo  nisi  rcsipuerit,  et  praeceptum  nostrum 
super  hoc  exsecutioni  mandavcrit,  B.  Pctri  manos  et 
nostras  in  eum  acrius  exlendemus.  Confortaminf 
itaque,  dilecla)  in  Domino  fiUse,  et  in  tentationibus 
cum  B.  Job  Dominum  collaudate.  Scriptum  namque 
est :  Lima  ferrum^  fornax  aumm,  tentatio  justum 


in  qua  Domino  praesidente  residemus,  ut  perpetuis 
observenlur  temporibus  communire.  Concessionem 
igitur  ccclesiarum  Sancti  Remigii  videlicet  de  Pla- 
jotro,  de  Bordona,  dc  Linlis,  et  de  Lintellis,  et  de 
S.  Silvestro,  a  venerabili  fralrc  nostro  Altone  Tre- 
censi  episcopo  vestro  monasterio  et  vobis  factam, 
firmamus,  et  praesentis  scripti  munimine  roboramus. 
Si  quis  autem  huic  nostrae  ronfirmationi  sciens 
temerario  ausu  contraire  tentaverit,  indignationcm 
omnipotentis  Dei,  et  bcatorum  Petri  et  Pauli  apo- 
stolorum  ejus,  se  noverit  incursurum. 
Datum  Laterani,  xvii  Ral.  Augusti. 

DLXXIX. 
Samsoni  archiepiscopo  Bemensi  et  Alviso  episcopo 


probat.  Speramus  autem  in  Domino,  quod  per  gra-  q    AtrebatemiscribitdeStephanofomicatoreetalea- 
tiam  suam  cum  tentatione  vobis  proventum  faciet,  et        tore. 


cunctis  malis  optatum  finem  imponet.  Nos  quidem 
vencrabili  fratri  nostro  GaufridoCarnotensiepiscopo, 
apostolicse  sedis  legato,  roonendo  prsecipimus,  qua- 
tenus  (am  in  hoc  quam  in  caeteris  vos  juvare  et  ma* 
nutenere  studeat,  et  quibuscunqne  modis  secundum 
Deum  ad  pacem  et  trauquillitatem  vestram  operam 
prxbeat.  Illos  autem  qui  lestium  vestrorum,et  alio- 
rum  in  causa  (187)  ista  vos  adjuvantium,  praecipue 
Bas.  [Basletij  qui  ad  nostram  venit  pra:sentiam,  do- 
mos  diruere,  possessionps  et  bona  eorum  auferre,  et 
alia  plurima  damnaet  incommoda,  de  quibus  eorum 
querimoniam  acceperir,  eis  auferre  au^u  sacrilego 
praesumpsernnt,  ablata  rcddere,  damnata  illata  re- 


(Anno  1141-1143,  Mart.  10.) 
[Baluz.,  MiscelL,  II,  165.| 

iNNocBNTiusepiscopus,  servusservorumDei,  vene- 
rabilibus  fratribus  Sahsoni  Remcnsi  archiepiscopo, 
et  Alviso  Atrebatensi  episcopo,  salutem  et  apostoli- 
cam  benedictionem. 

Qnamvis  minus  reprehensibile  sit  nocentem  ab- 
solvere  quam  innocentem  damnare,  licet  nulli  ve- 
limus  injuriam  irrogare,  tamen  quia  tam  in  clericis 
quam  in  laicis  crevit  malitia,  necesse  cst  ut  discrela 
subveniat  disciplina.  Si  ergo  Stcphanus  ille  de  quo 
nobis  scripsit  vestra  fratcrnilas  fornicUor  el  aleator 
publicus  appanierit,  placet  nobis  ul  iia  diligenter 


sarcire  districle  coromoneai.  Quod  s:  infra  quadra-      corrigatur  quatenus  et  ipse  emendetur  el  alii  eam- 
ginta  dies  post  suam  commonitionem  adimplerc,  cl  *^  dem  enormilalem   non  audeant  atleutarc.  Quod  si 
in  sua  praisentia  super  hoc  se  innocentes  ostendere      innocens   fueril,    bencficio    ecclesiaslico  non  pri- 
contcmpserint,   excommunicationis  sententiam  in      vetur. 
eos  annuntiet,  et  donec  satisfaciant,  observare  firmi-         Datum  Laterani  vi  Idus  Martii. 


(187)  De  quadam  possessiuncula  agebatur,te8te  S. 
Beroardo  Clara^vallensi,  qui  epist.  loo  Ulgerio  im- 
putat  exortum  inde  scandalum  :  «  Quantiest,inquit, 
nescio  quae  illa  possessiuncula  maledicta,  ut  ulterius 
jam  possil  aut  umbrare  lam  manifestam  veritalem, 
aut  impetlire  tam  optatam  rorrepiionem.  »  Et  epist. 
840  ad  Innocentinm  papam  :  «  Fractus  jam  setate, 
laboribus,  periculis,  Ande^avensis  episcopus,  cujus 

Sectus  non  moveat,  nisi  ems  qoi  viscera  misericor- 
ie,  qui  omr.em  hamanitatis  exuit  afTectum !  H»c  me 


movent  pro  homine  illo,  cujus  senectutem,  si  unura 
excipitur  factum,  veuerabilem  facit  et  vita,  et  scien- 
tia.  De  quo,  quoniam  quid  peractum  sit  inter  ipsum 
et  abbatiam  nonduni  cognovimus,  nihil  scribere  prae- 
sumimus  de  re  incognita.  Sed  si  constituerit  eum  fe- 
cisse  quod  promisit,  nihii  jam  superesse  credimus, 
nisi  ut  plenitudini  gratiae  et  ofiicii  sui  restituaiur.  • 
Promissis  tamen  non  stetit  Uigerius,  pi*out  dicemus 
in  epistolia  Lucii  II  papse. 


c^ 


EPISTOUE  ET  PRIVILEGIA. 


638 


DLXXX. 


DLXXXIL 


Ad  Henricum\Humbertum\/Eduenseni  episcopum,— 
Vizeliacenscccenobium  commendat. 

(ADno  11141-1143.) 

[Mansi,  ConciL,\Xl,m.] 

IififocBNTius  episcopus,  servusservoi*um  Dei/vene- 
rabili  fratri  H.  iBduensi  episcopo,  salutem  et  apo- 
stolicam  benedictionem. 

Sicui  tua  novii  fraternitas,  Yizeliacum  monaste- 
rium  cum  omnibus  appendiciis  suis  B.  Petri  juris 
existit,  et  ad  ejus  proprietatem  et  dcfensionem  spe- 
eialiter  pertinet.  Unde  tibi  est  injucta  necessitas 
ipsom  monasterium  et  fratres  ibidem  Domino  ser- 
vientea  defensare,  et  manutenere,  et  in  suisopportu- 
nitaiibiis  adjuvare.  Quocirca  per  prsesentia  tibi 
scripta  mandamus,  et  mandandoprsecipimus^quate-  d 
nos  dileetum  nostrum  P.  [Pontiuml,  abbatem,  et 
fratressuos,  in  nullo  gravarevelinfestarepraesumas ; 
etde  parochianis  tuis,  a  quibus  eorum  querimoniam 
aeceperis,  remota  dilatione  eis  justiiiam  facias.  Cle- 
ricos  vero  eorum,  quos  contra  tenorem  privilegiorum 
sedis  apostolicae  diceris  ab  ordinibus  suspendisse. 
inofficiiset  ordinibus  restituimus. 

DLXXXI. 

Ad  Guillelmum  Arelatensem  archiepiscopum.aposto 
licas  sedis  legatum.  —  Moniispessulani  homines  ab 
eoabsoluloSy  sed  domino  suo  juslitiam  facere  re- 
nuentes  eisdem  excommunicaiionis  nexibusjubet 
denuo  consiringi. 

(Anno  1143,  Jan.   1.) 
[D.  BouQUET,  Becueil,  XV,  407. J  q 

Innocsntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 
nerabili  fratri  Guillblmo  Arelatenssiarchiepiscopo, 
apostolicsB  sedis  legato,  salutem  et  apostolicam  be- 
nedictionem. 

Diiectus  fiiius  noster  Guillelmus  de  Montepessu- 
lano  per  litteras  et  nuntios  signiflcavit  nobis,  quod 
Montispessulani  homines,  post  excommunicationis 
senteotiam  in  eos  promulgatam  et  ipsius  lociinter- 
dictum,  in  manu  tua  se  tibi  facturos  justitiam  obtu- 
ierunt,  aique  idipsum,  datis  tibi  pignoribus  et  fide- 
jussoribus,  sacramento  firmaverunt  :  qua  occasione 
excommunicalionis  relaxala  sententia,  cum  dies  et 
locus  persequendi  justitiam  cis  a  tua  fraternitate 
constitutus  esset,  tanquam  iiifidolcs  et  perjuri  se 
subtraxerunt,  et  praefato  domino  suo  justiliam  facere  Q 
renuemnt.  Et  quoniam  nulli  debct  esse  iniquitas  lu- 
crativa,  per  praesentia  tibi  scripta  mandamus  atque 
praecipimusquatenus  in  illos  qui  ejusden  loci  con- 
sules  appellanlur,  et  omnes  etiam  qui  tanlse  malitiae 
etnequitiaecapitaesse  noscuntur,  eamdem  excommu- 
nicationis  sententiam  innoves,  etlocum  ipsum  adi- 
viois  interdicas  officiis,  prseter  baptisma  puerorum 
et  poenitentias  morientium ;  subditos  quoque  tuos 
ab  eorum  communione  et  auxilio  abstinere  districte 
coereeas ;  illos  vero  qui  contra  praefatum  dominum 
jarasse  noscuntur,  si  ad  ipsius  fidelitatem  et  servi- 
tiam  sine  fraude  redierint,  auctoritate  noslra  ab- 
solvas. 

Datam  Laterani  Kal.  Januarii. 


AdP[etrum\  Bituricensem  archiepiscopum, — Ste- 
phanum  de  Catiaco,  Rainaldum  dedeMonte  Falco- 
nis  eorutngue  socios  excommunicatof  significat. 

(Anno  1143,  Jan.  10.) 

[Raynal,  Hist.  deBerry,  11,  p.  6-2fi,  exchart.monast. 

S.  Satyri,p.l64.| 

Innocbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  vc- 
nerabiii  fratri  P[btro]  Bituricensi  archiepiscopo,  et 
dilectis  filiis  archidiaconis,  archipresbyteris  per  Bi- 
turiam  constitutis,  beato  Petro  et  nobis  obedienti- 
bus,  salutem  et  apostolicam  benedictionem. 

Pessima  et  depopulatrix  incendiorum  malitia  au- 
ctoritate  Deiet  beatorum  apostolorum  Petri  etPauli 
in  generalibus  ecclesiis  prohibita  eat.  Quae  quantum 
populo  Dei  damnosa  sit,  quantumque  detrimentum 
animabus  et  corporibus  inferat,  nullus  ignorat.  Pro 
tanto,  iiaquemaloapopulo  Dei  exstirpando,  statutum 
est  ut  si  quis  pro  malo  studio,  sive  pro  odio,  sive 
pro  vindicta  ignem  apposucrit,  vel  apponi  fecerit, 
aut  appositoribus  consilium  et  auxilium  scieiUer 
tribuerit,  excommunicetur,  et  si  mortuus  fuerit  in- 
cendiarius,  Christiana  careat  sepultura,  nec  absol- 
vatur  nisi  prius  damno  cui  intulerit  secundum  fa- 
cultatem  merito  juret  se  uUcrius  non  appositurum, 
poenitentia  ei  detur  ut  Hierosolymis  aut  in  Hispania 
inserviiio  Dei  per  annum  permaneat.  Ideoque  uni- 
versitati  vestrae  notum  fieri  volumus  quod  in  Stepha- 
num  de  Cratiaco,  Rainaldum  de  Monte  Falconis  et 
alios  coadjutores  eorum  qui  incendio  ecclesian  et 
burgi  S.  Satyri  ausu  sacrilego  interfuerunt,  ex- 
communicationis  seiilentiam  promulgavimus.  Ye- 
rum  per  prsesentia  vobis  scripta  mandamus  et  man- 
dando  prtecipimus  quatenus  eamdem  sententiam  per 
parochias  vestras  publice  annuntietis,  et  donec  su- 
pradicto  modo  saiisfaciant,  flrroiter  observetis,  et 
observari  a  subditis  pariter  faciatis. 

Datum  Laterani,  iv  Idus  Januarii. 

DLXXXIII. 

Privilegium  pro  monasterio  S.  Petri  Neocellensi, 

(Anno  1143,  Jan.  21.) 

[Meighblbbk,  Hist.  Frising.^  p.  320.] 

Innocbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lectis  fiiiis  Hermanno  prseposito  ecclesiseSancti  l^e- 
tri  de  Novo  loco  juxla  Frinsingensem  civitatpmsito, 
ejusque  fralribus  tam  praesentibus  quam  futuris, 
regulariter  substituendis,  inperpctuum. 

Apostolici  rooderaminis  clementiae  convenit  reli- 
giosos  diiigere,  et  eorum  loca  pia  protectione  mu- 
nire.  Dignum  namque  et  honestati  conveniens  esse 
cognoscitur,  ut,  qui  ad  Ecclesiarum  regimen  as- 
sumpti  sumus,  eas  et  a  pravorum  hominum  nequitia 
tueamur,  et  apostolicae  sedis  patrocinio  foveamus. 
Eapropter,  dilecti  in  Domino  filii,  vestris  justis  po- 
stulationibus  clementer  annuimus,  et  praefatam  ec- 
clesiam,  in  qua  divino  mancipati  estis  obsequio, 
sub  beati  Petri  et  nostra  protectione  suscipimus,  et 
praeaentis  scripti  pagina  communimus,  statuenies 
ut  quascunque  possessiones,  quaecunque  bona  in- 


639 


INNOCENTIl  II  PAPiE 


640 


praesentiarum  juste  et  canonice  fK>8sidetis,  ^ant  in  A  lectis  filiis  canoniciB  S.  Fridiani,  aalutem  et  apasta- 
futurum  eoncessione  pontificum,   largitione  regum      licam  benediclionem. 


vel  principum,  oblatione  fidelium,  seu  aliis  justis 
modis,  Deo  propitio,  poteritis  adipisci,  firma  vobis 
vestrisque  successoribus  et  illibata  permaneant.  Prae- 
terea  quidquid  a  venerabili  fratre  nostro  Ottone 
Frisingensi  episcopo,  religionis  intuitu  vobis  con- 
cessum  est,  etscripto  suo  firmatum,  similiter  con- 
firmamus .  Sancimus  etiam  ut  ordo  canonicus  se- 
cundum  beati  Augustini  regulam  et  inslitutionem 
fratrum  Praemonstratensium  perpetuis  temporibus 
in  eadem  Beati  Petri  ecclesia  inviolabiliter  conser- 
vetur.  In  communi  vero  interdicto  ipsius  civitatis, 
liceat vobis  clausisjanuis  et  exclusis  excommunicatia 
sive  interdictis,  non  pulsatis  signis,  submissa  voce, 


Dilectioni  vestrae  notum  fieri  volumus  quod  di- 
lectis  filium  nostrum  J.  quondam  priorem  vestrum 
ad  nos  venientem  debila  benignitate  euscepimus, 
ipsumque  tanquam  propriis  beati  Petri  manibus, 
juxta  petitionem  cleri  etpopuli  Aretiose  Ecclesifle.eis 
in  episcopum  consecravimns.  Etquoniamabsquepa- 
storis  providenlia  regno  gravia  solent  damna  con- 
tingere,  universitatem  vestram  monemus,  et  mo- 
nendo  prsecipimus  quatenus  unanimes  sitis,  et  non 
sini  in  vobis  schismata,  sed  Spiritus  sancti  gratia 
invocata,  idoneam,religiosam  etdiscretam  personam 
vobis  in  Patrem  et  priorem  eligatis,  per  cujus  pru- 
dentiam  et  sollicitudinem  Bcclesia  vestra,  prsestante 


divina  obsequia  ceiebrare.  Sanelaborumvestrorum,  n  Domino,  gratum  suscipiat  incrementum.  Nos  enim 


quos  propriis  manibus  aut  sumptibus  colitis,  sive 
de  nutrimentis  animalium  vestrorum,  nullusomniao 
clericus,  vellaicus  dccimas  a  vobis  exigere  pra;su- 
mat.  Sepulturam  qnoque  ipsius  loci  liberam  esse 
concedimus,  et  eorum,  qui  se  illic  sepeliri  delibera- 
verin(,  devolioni  et  extremae  voluntati,  nisi  forte  ex- 
communieati  sint,  nullus  obsistat,  salva  matricis 
ecclesise  canonica  justitia.  Decernimus  ergo  ut 
nulli  omnino  hominum  liceat  praefatam  Ecclesiam 
temere  perturbare,  aut  ejuspossessiones  auferre,  sive 
ablatas  relinere,minuere,  seu quibuslibet  aliis  vexa- 
tionibus  fatigare,  scd  omnia  integra  conserventur 
eorum,  pro  quorum  gubematione  et  sustentatione 
concessa  suni  usibus  omnimodis  profutura.  Si  quis 
igilur  in  futurum  hujus  nostrac  constitutionis  pagi- 
nam  sciens,  contra  eam   lemere   venire   tentaverit,  C  giososdiligere  eteorumlocapia  proteclionemunire. 


vos  ct  locum  vestrum  vera  in  Domino  charitate  di- 
leximus  et  diligimus«  et  in  quibus  secundum  Deum 
possumus,  manutenere  et  juvare  volumus. 
Data  Laterani  v  idus  Februarii. 

DLXXXV. 

Privilegium  pro  ecclesia  S.  Marice  de  Reno, 

(Anno  1U3,  Febr.  13.) 

[Trombelu,  Memoriedi  S.  M.di  RenOy  Appendice, 

p.  361.1 

Innocbntius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 

lectis  filiis  Guidoni  priori  ecclesiae  Beatae  Marise  de 

Reno  ejusque  fratribus  tam  praesentibus  quam  futu- 

ris  canonice  substituendis,  in  porpetuum. 

Apostolici  moderaminis  clementiae  convenit  reli- 


secundo  tertiove  commonitus,  nisireatum  suum  con- 
grua  satifactione  correxerit,  poteslatis  honorisque 
sui  dignitate  careat,  reumque  se  divino  judicio 
existere  de  perpetrata  iniquitate  coj^noscat,  et  a 
sacratissimo  corpore  ac  sanguine  Dei  et  Domini 
nostri  Redemptoris  Jesu  Ghristi  aliena  fiat,  atque 
in  extremo  examine  districtae  ultioni  subjaceat. 
Gunctis  autem  eidem  loco  justa  servantibus  sit  pax 
Domini  nostri  Jesu  Ghristi  quatenus  et  |hic  fructum 
bonae  actionis  percipiant,  et  apud  districtum  judi- 
ccm  pra?mia  aelernab  pacis  inveniant.  Amcn. 

Ego  Innocentius  catholicae  Ecclesiae  episcopus  ss. 

Ego  Grrgorius  diac.  card.  Sanctorum  Sergii  et 
Bacchi  ss . 

Ego  Stephanus  Praenestinus  episcopusss. 

Ego  Octavianus  diacon.  cardin.  S.  Nicolai  in 
Carcere  ss 

Datum  Laterani  permanum  Gerardi  S.  RomanaB 
Ecclesiae  presbyteri  cardinalis  et  Bibliotbecarii,  xn 
Kal.  Febrnarii,  indictione  xi,  Incarnationis  Domini- 
cae  anno  1142,  pontificatus  vero  domni  Innocentii 
II  papse  anno  xui. 

DLXXXIV. 

Ad  canonicos  ecclesice  S.  Prigdiani  Lucensis. 

(Anno  1143,  Febr.  9.) 
[BALUz.,tfi«^ei/.,  IV,  692.] 

Innocbntiis  episcopus, servus servorum  Dei,  di- 


Dignum  namque  est,  et  honcstati  conveniens  esse 
cognoscitur,  utqui  ad  ecclesiarum  regimenassumpti 
sunius,  ut  et  a  pravorum  bominum  nequitia  tueamur, 
et  apostolicse  sedispatrocinio  foveamus.  Eapropter^ 
dilecti  in  Domino  filii  vestris  justis  postulationibus 
clementer  annuimus,  et  praefatam  Ecclesiam  in  qua 
divino  mancipati  estis  obsequio,  sub  beati  Petri  et 
nostra  protectione  suscipimus,  et  praesentis  scripti 
patrocinio  communimus.  In  primis  siquidem  sta- 
tuenteSfUt  ordo  canonicus  secundum  beati  Augustini 
regulam  perpetuis  ibi  temporibus  inviolahiliter  con- 
servetur.  Praeterea,  quascunque  possessioncs,  quae- 
cunque  bona  in  praesentiarum  juste  et  canonice  pos- 
sidetiS;  autin  futurum  concessione  pontificum,  lar- 
r)  gitiono  regum  vel  principum,  oblatione  fi(K  lium, 
sivealiisjustismodis,  Deopropitio,  poterilisadipisci, 
firma  vobis  veslrisque  successoribus  et  illibata  per- 
maneant.  Prohibemus  quoque  ut  nullus  fratrum, 
post  factam  ibidem  professionem,  absque  prioris 
totiusque  congregationis  permissione,  ex  eodem 
claustro  audeat  discedere ;  discedentem  vero  absque 
communium  litterarum  cautionne  nullus  omnino 
suscipiat.  Clericos  vero  sive  laicos  liberos,  saecula- 
riter  viventes  ad  conversionem  suscipiendi  absque 
alicujus  contradictione  facultatem  libcram  habeatis. 
Sane  iaborum  vestrorum,  quos  propriis  manibus 
aut  sumptibus  colitis,  sive  dc  nulrimentis  animalium 
vestrorum,  nuUus  omnino  clericus  vel  laicus  deci- 


641 


EPISTOLiE  ET  PRIVILEGIA. 


642 


roas  a  yobis  exigere  praesumat.  Oleum  vero  san-  A     Ego  Pctrus  diac.  card.  Sanctse  Mariae  in  Aqui- 
ctnm,  consecrationes  altarium  seu  basilicarum,  or-      ro  ss. 


diuationes  clericorum  qui  ad  sacros  ordines  fueriDt 
proroovendi,  a  dioecesano  suscipiatis  episcopo,  siqui- 
dem  Catholicus  fueril,  et  gr&liam  atque  communio- 
oem  apostolicae  sedis  habuerit,  et  ea  gralis  et  absque 
pravitate  aliqua  vobis  exhibere  voluerit;  alioquin 
liceat  vobis  Catholicum  quemcunque  malueritis  ad- 
ire  antistitem,  qui  nimirum  nostra  fultus  a^jctoritate, 
quod  postolatur  indulgeat.  Obeunte  vero  te  nunc 
ejusdem  loci  priore,  vel  tuorum  quolibet  successo. 
ruro,  Dullus  ibi  qualibet  subreptionis  aslutia  seu 
Yiolentia  prseponatur,  sed  liceat  vobis  communl 
consilio,  et  pari  consensu  vcl  parte  consilii  sanioris, 
seeundum  Dei  timorem  et  beali  Augusliui  regulam 


Ego  Petrus  diac.  card.  Sanctae  MariiT  in  Por- 
ticu  ss. 

Dat.  Lat.  per  manum  Gerardi  sancta)  Romanae 
Ecclesiae  presbyl.  cardinal.  ac  bibliothecarii,  M. 
Febr.,  Incarnationis  Dominicae  anno  1142,  indict.  xi, 
pontificalus  vero  domni  Innocentii  II  papse  anno 
xiu. 

DLXXXVI. 

Privilegium  pro  ecclesia  Springirbacensi. 

(AnnoH43,  Febr.  22.) 

[GuNTiiBR,  Cod,  diplom,  MoselL,,  I,  282.] 

Innogentius  episcopus,  servus  servorum  Dei, 
dileclis    tiliis   Richardo   abbati   Sprenkirsbacensis 


absqueulIiuscontradictioncprioremeligerc.SepuI-o""'^,^""  """  «i^nAnuu  ^uu^.i  op.euKirsuacensis 
turam  quoque  ipsius  loci  liberam  esse  concedimus,  ^^^'^^*«'  ^J"^^"^  ^^**"^"^  ^^™  prajsentibus  quam 
ut  eorum  quise  iilic  sepeliri  deliberaverint  devolioni 


et  extremae  voluntati,  nisi  forte  excommunicati 
sint,  nullus  obsistat,  salva  tamen  matricis  Ecclesia} 
justitia.  Decernimus  ergo  ut  nulli  omnino  hominum 
liceat  praefatam  ecclesiam  temere  perturbare,  aut 
ejus  possessiones  auferre,  vel  ablalas  retinerc, 
minuere,  sen  aliquibus  vexationibus  faligare;  jcd 
omnia  integra  conserventur  eorum,  pro  quorum  gu- 
bematione  et  snstentatione  concessa  sunt,  usibus 
oronimodis  profutura,  salva  tamcn  dioecesani  epi- 
scopi  canonica  justitia.  Si  qua  igitur  in  futurum 
ecclesiastica  saecularisve  persona,  hanc  noslrse  con- 
stitutionis  paginam  scicns,  conlra  eam  temere  venire 
tentHverit,secundo  tertiove  commonita,  si  non  sa- 


fuluris  regularem  vitam  profcssis  in  perpetuum. 

Quolies  illud  a  nobis  petitur  quod  religioni  et 
honcstati  convenire  cognoscitur,  animo  nos  decet 
libenti  concedere  et  petentium  desideriis  congruum 
irapertiri  suffragium.  Eapropter,  dilecli  in  Domiiiu 
filii,  venerabilis  fratris  nostri  Alberonis  Trevirensis 
archiepiscopi,  precibus  inclinati,  vestris  juslis  po- 
stulationibus  clementer  annuimus  et  donationem 
parochialis  ecclesise,  quae  dicitur  in  Monte  Sancti 
Petri,  qu8e  est  maler  ecclesia  cum  quinque  ecclesiis 
ad  eam  pertinentibus  in  totidem  viliis,  videlicet 
Pundericha,  Keymeta,  Cella,  Merla  et  Currey, 
quemadoiodum  a  praefato  fratre  nostro  archiepiscopo 
fratrum  suorum  consensu  vobis  canonice  facta  est 


tisfactione  congrua  emendaverit,  potestatis  honoris-  ^  et  scripto  suo  firmata,  aucloritate  apostolica  con- 


que  sui  dignitate  careat,  reamque  se  divino  judicio 
exislere  de  perpetrata  iniquitate  cognoscat,  et  a  sa- 
eratissinso  corpore  ac  sangulne  Dei  et  Domini  Re- 
demptoris  nostri  Jesu  Christi  aliena  fiat,  atque  in 
extremo  examine  districtae  ultioni  subjaceat.  Cun- 
etis  antem  eidem  loco  sua  jura  servantibus  sil  pax 
Domini  nostri  Jesu  Christi,  quatenus  ct  hic  fru- 
ctam  bonae  actionis  percipiant,  et  apud  districtum 
judieem  prsemia  aeternae  pacis  inveniant.  Amen. 

Ego  Innocentius  catbolicse  Ecclesise  episcopus  ss. 

Bgo  Conradus  Sabinensis  episcopus  ss. 

Ego  Albencus  Ostiensis  episcopus  ss. 

Ego  Stephanus  Praenestinus  episcopus  ss. 

Ego  Imarus  Tusculanus  episcopus  ss. 


firmamus  et  praesentis  scripti  pagina  communimus, 
statuentes  ut  quascunque  possessiones,  quaccujque 
bona  eadem  ecclesia  inpraesentiarum  juste  et  cano- 
nice  possidet,  autin  futurumconcessionepontiOcum, 
largilione  regum  vel  principum,  oblatione  fidelium, 
seu  aliis  justis  modis,  praeslante  Domino,  poterilis 
adipisci,  firma  vobis  vestrisque  successoribus  et 
illibata  permaneant.  Sane  laborum  vestrorum  quos 
propriis  manibus  aut  sumptibus  colitis,  sive  de 
nutrimentis  vestrorum  animalium  nulius  omnino 
clericus  vel  laicus  decimas  a  vobis  exigere  prsesu- 
mat.  Decernimus  ergo  ut  nulli  omnino  hominum 
liceat  praefatam  ecclesiam  temere  perturbare,  aut 
ejus  possessiones  auferre,  vel  ablatas  retinere,  mi- 


Ego  Guido  sanclse  Romanae  Ecclesiae  indignussa-  D  nuere,  seu  quibuslibet  vexationibus  fatigare,   sed 


eerdos  ss. 
Ego  GG.  presbyter  cardinalis  tituli  Calixti  ss. 
Ego  Rainerius  presb.  card.  tit  Sanctae  Priscae  ss. 
Ego  Goizo  presb.  card.  tit.  S.  Caeciliae  ss. 

Ego  Gregorius  diaconus  card.  Sanclorum  Sergii 
et  Bacchi  ss. 

Ego  Otto  diacon.  card.  Sancti  Georgii  ad  Yelum 
Aareum  ss. 

Ego  Hambaldos  diac.  card.  Sanctae  Maria)  in  via 
Lata  8S. 

Bgo  Octavianas  diac.  card.  Sancti  Nicolai  in  Car- 
tmus 


omma  integra  conservenlur  eorum,  pro  quorum 
sustentatione  et  gubematione  concessa  sunt,  usibus 
omnimodis  profutura,  salva  Trevirensis  archiepi- 
scopi  canonica  justitia.  Si  qua  igitur  in  futurum 
ecclesiastica  saecularisve  persona,  hanc  nostrae  con- 
slitulionis  paginam  sciens,  conlra  eam  tcmere  ve-> 
nire  tentaverit,  secundo  tertiove  commonita,  si  non 
satisfaclione  congrua  emendaverit,  potestatis  Iiono- 
risve  sui  dignitate  careat,  reamque  se  divino  judicio 
existere  de  perpetrata  iuiquitate  cognoscat,  et  a 
sacratissimo  corpore  ac  sanguine  Dei  et  Domini 
Redemptoris  nostri  Jesu  Christi  aliena  fiat,  atque 
in  extremo  examine  disiricte  uUioni  subjaceat. 


643 


INNOGENTII  U  PAPJS 


6U 


Cunclis  au!em  eidem  loco  sua  jura  servanlibus  sit  A  Beiaco.  ecclesiam  de  villa  Patricii  cum  ecclesia  de 


pax  Domini  uostn  Josu  Christi,  quatenus  et  bic 
honse  aclionis  fruclum  percipiant,  etapud  districlum 
judicem  proemia  acterns  pacis  inveniant.  A.meo, 
amen,  amen. 

Ego  Innocentius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus. 

Ego  Conradus  Sahinensis  episcopus. 

Ego  Gregorius  diaconus  cardinalis  S.  Sergii  et 
Bacchi. 

Ego  Otto  diaconus  cardinalis  S.  Georgii  ad  Ye" 
lum  Aureum. 

Ego  Stephanus  Praeneslinus  episcopus. 

Ego  Imarus  Tusculanus  episcopus. 

Ego  Geraudus  dlaconus  cardioalis  Sanctae  Mariae 
in  Dominio. 


Novavilla,  ecclesiam  de  Grunno ;  ecclesiam  de  Cni- 
siaco  cum  ea  quae  est  in  Euriaco,  ecclesiam  Sancti 
Germani ;  ecclesiam  Sancti  Laurentii  cum  decima  de 
Pomerio;  ecclesiam  de  Corloo ;  ecclesiam  Saocti 
Hartini  de  Sarmosia  ;  ecclesiaro  de  Closavilla,  ec- 
clesiam  de  Maugeleart  cum  coemeteriis,  decimis,  et 
csteris  earum  appendiciis ;  apud...  in  ecclesia  San- 
cti  Petri  offerandam,  in  solemoitatibus  cjusdem 
sancti ;  in  ecclesia  Sancti  Stephani  de  Cathiniaco 
singulis  annis  decem  ceosuales  solidos ;  villam  de 
Sarmasia  cum  omnibus  pertinentiis  suis;  villam 
Grunni,  villam  Patricii,  villam  Mis.Heriaci  cum  pratis 
et  nulritoriissuis  ;  villam  Cusiaci,  villam  Jovenciaci, 
villam  Sancti  Germani  super  Orosam,  villam  quae 
Ego  Petrus  diaconus  cardinalis  Sanctae  Mariae  io  q  Corloon  dicitur  ;  terram  de  Nangiis  cum  nemoribus, 


Agro. 

Ego  Guido  S.  RomansB  Ecclesiae  indignus  sa- 
cerdos. 

Ego  Gregorius  presbyter  cardinalis  titulo  S.  Ca- 
lixti. 

Datum  Laterani  per  manum  Gerardi  sanclse  Ro- 
manae  Ecclesise  presbyteri  cardinalis  ac  bibliothe- 
carii,  viuKal.  Marlii,  Incarnationis  Dominicse  anno 
1143,  pontificatus  vero  domini  Innoceotii  II  papie 
anno  xiv. 

DLXXXYII. 

PrivUegiumpromonasierioS.  Columbce  Senonensi. 

(Anno  1U3,   Febr.  23.) 


et  suis  pertinentiis ;  terras  de  Bello-monte  super 
Scauvam,  et  juxta  domos  monachorum,  et  clausum 
quod  in  summo  Braio  Joviniaco,  et  corum  Castella- 
niis  babetis.  Quinque  solidos,  in  molendino  de  Cla- 
oesmeis,  terram  de  Floriaco,  terras  Broelli  cum 
silvis  et  hominibus ;  forestam  Jeannae  fluminis,  a 
loco  qui  Capetus  dicitur  usque  ad  DuIIiacum  villam; 
de  silva  Sancti  Stepliani  quae  acyacet  villae  Nadiliaci 
duas  carratas  lignorum  diebus  singulis ;  arcam  infra 
muros  civilatis  a  claustro  canonicorum  usque  ad 
portam  S.  Desiderii  cum  omnibus  sediGciis,  quae  in 
ea  sunt.  Decimam  quse  est  ultra  pontem  quietum 
transitum  absque  pedagio  vobis  et  vestris  omnibus 
per. . ,  donum  quuil  fecit  Ev£  comitissa  de  Catiniaco 


[Fleurean,  Les  aniiquitis  (TEstampes,  p.  589.]         ^^^  igrris,  nemoribus,  aquis,  et  omnibus  appendiciis 
lNNocENTiusepiscopus,servus8eiTorumDei,diIe-^gilj8inXri^.en3i  episcopatu.  Villam  Regniaci  cum 

ponte  Sancti  Guinebaldi,   in  villa  Moriniaci  terra- 


ctis  filiis  TuBOBALDO  abbati  monasterii  Sanctae  Co- 
lumbae,  quod  in  Senonensi  suburbio  situm  est,  ejus- 
que  fratribus  tam  pnfcsentibus  qoam  futuris  regula- 
nter  substituendis,  in  perpetuam  memoriam. 

Desiderium  quod  ad  religionis  propositum,  et 
animarum  salutem  cognoscitur  pertioere  aoimo  oos 
decet  libenti  concedere,  et  petentium  desideriis  coo- 
gruum  impertiri  suffragium.  Eapropter,  dilecti  io 
Domino  filii,  vcstris  postulationibusjustis  clementer 
aoDuimus,  et  prsefatum  monasterium,  in  quo  divino 
mancipati  estis  obsequio,  sub  B.  Petri  et  nostra  pro- 
tectione  suscipimus,  et  praesentis  scripti  patrocinio 
communimus,  staluentes  ut  quascunque  possessio- 
nes,  quoecunque  bona  idem  monasterium  iupraeseo- 


rom.  Villam  de  Sarmatia  cum  suis  pertioentiis  ab 
oroni  consuetudine  et  exactione  omnino  liberam. 
Decernimus  ergo  ut  nulli  omnino  hominum  liceat 
praefatum  monasterium  temere  perturbare,  aut  ipsius 
possessiones  auferre,  vel  ahlatas  retinere,  minuere, 
seu  quibuslibet  molestiis  fatigare,  sed  omnia  integra 
conserventur  eorum,  pro  quorum  gubernatione  et  su- 
stentatione  coucessa  sunt,  usibus  omnimodis  profu- 
tura,  salva  dicecesaniepiscopi  justitia  canonica.  Si  qoae 
igitur  in  futurum  ccclesiastica  saecularisve  persona, 
hanc  oostrae  coostitutioois  pagioam  sciens,  contra 
eam  temere  veoire  teotaverit,  secundo  tertiovc  com- 
monita,  ti  ooo  satisfactiooe  coogrua  emeodaverit| 


tiarum  jusie  et  caoooice  possidet,  aut  io  futurum  ^  potestatis  hooorisque  sui  digoitate  careat,  reamqiie 

coocessiooe  pontificum,  largitione  regum  vel  prin- 

cipum,  oblatione  fidelium,  sive  aliis  justis  modis, 

Deo  propitio,  poterit  adipisci,  firma  vobis,  vestrisque 

successoribus,  et  illibatapermaoeant;  inquibushaec 

propriis  duximus  exprimenda  vocabulis:  castrum 

in  quo  monasterium  sanctas  Columbse  fundatum  est, 

et  fines  illius  a  Cruce  Giraudi  usque  ad  cryptas  ab 

omni  prorsus  consuetudine  et  exactione  liberum; 

ecclesiam   Sancti    Lupi  de  Sermasia;  omoemque 

clausuram  io  qua  coostructa  est ;  capellam  Saoctae 

Mariae  de  Cathiniaco  cum  sua  clausura,  ecclesiam 

Saoctae  Columbae  de  Qoadruvis ;  ecclesiam  Saocti 

Benadicti,  ecclesiam  Sancti  GementiSi  ecdesiam  de 


se  divioo  judicio  existere  de  perpetrata  ioiquitate 
cogooscaty  et  a  corpore  et  sanguioe  Dei  et  Domioi 
Rederoptoris  oostri  Jesu  Christi  alieoa  fial,  atqae  io 
extremo  examioe  districtae  ultioni  subjaceat.  Cun- 
ctis  autem  eidem  loco  sua  jura  servantibus  sit  pax 
Domini  nostri  Jesu  Christi,  quatenus  et  hic  bonae 
actionis  fructum  percipiant,  et  apud  districtom  judi- 
cem  praemia  aetemae  pacis  inveniant.  Amen. 

Sangtus  petrus,  f  Sanctus  paulus. 

Ego  Innoceotius  papa  secuodus. 

Ego  Boelios  cardioalis  presbyter  tituli  .^.  Cle- 
mentis. 


•45 


EPISTOLiE  ET  PRIVILEGIA. 


646 


£go  Guido,  presbyler  card.  tit.  Chrysogoni. 

Ego  ConraiJiis  Sabinensis  episcopus. 

£go  Gregorius  diacon.  card.  Sergii  et  Bacchi. 

Ego  Albericus  Osliensisepiscopus. 

Ego  Stepbanus  Prsenesiinus  episcopus. 

Ego  Imanis  Tusculanus  episcopus. 

Ego  Hubaidus  presbyter  card.  Sanctae  Praxedis. 

Ego  Petrus  Sanct»  Marise  in  Dominica  diac.  car- 
dinalis. 

Datom  Laterani  per  manum  Gerardi  sanctsB  Ro- 
manse  Ecclesiee  presbyteri  cardinalis  ac  bibliothe- 
carii,  vu  Ral.  Martii,  Incarnalionis  Dominice  anno 
1142,  indictione  vi^  pontificatus  vero  domui  Inno- 
centii  II  paps  anno  xiv. 

DLXXXVIII. 


A  Christi  aliena  fiat,  atque  in  extremo  examine  distri- 
ctas  ullioni  subjaceat.  Cunclis  aulem  eidem  locojura 
sua  scrvanlibus  sil  pax  Domini  nostri  Jesu  Chnsli, 
quatenus  et  hicfructum  bonsc  actionis  percipiat.t, 
apud  districtum  judicem  praemia  splernae  pacisinvc- 
niant.  Amen,  amen,  amen. 

Datum  Laterani  per  manum,  etc. ,  quartoIdusMar- 
tii,  anno  Domiuicse  Incarnationis  millesimo  cente- 
simo  quadragesimo  tertio,  indictione  sexta,  pontifi- 
catus  vero  domni  Innocentii  secundi  papae  anno  de- 
cimo  quarto. 

DLXXXIX. 

Ad  fratres  ecclesiegS.  Frlgdiani  Lucensis. 

(AnnoH43,  Mart.  iS.) 


[Baluz.,  Miscell.f  IV,  592.] 
Fundatianem  ecclesice  Secoviensis  confirmat^  p«- B     iNNocENTiusepiscopus,  serviisservorumDei,dile- 
tente  Conrado  archiepiscopo  Sahburgi^nsL  ctis  in  Domioo  filiis   P.  priori   S.  Fridiani  et  ejus 

(Anno  1143,  Mart.  12.)  fratribus,  salutem  et  apostolicambenedictionem. 

[PuscH  (Sigism.;  Dip/oma/.  sacra  ducaius  Siyrix^ 


pars  1,  p.  144. J 
Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lccti&  filiis  Wernhebo  Seccoviensi  praeposito,  cjus- 
que  fratribus  regularem  vitam  professis,  tam  prae- 
sentibus  quam  futuris,  in  perpetuum. 

Eapropter  venerabillis  fralris  nostri  ChunradiSalz- 
borgensis  archiepiscopi  precibus  inciinati,  mutatio- 
nem  loci  vestri,  qui  dicitur  Feuslrize,  in  locum  qui 
dicitar  Seccove,  auctoritate  aposlolica  confirmamus, 
locumque  ipsum  cum  omnibus  pertinentiis  suis  sub 


Gaudemus,  et  omnipotenti  Deo,  qui  unanimes  ha- 
bitare  facit  in  domo,  gratias  agimus,  quod  sicut  lit- 
teris  et  nuntio  nobis  significas:is,  communi  voto  et 
pari  consensu  personam  sapienlem  et  honestam  vobis 
in  priorem  elegislis.  Unde  per  pra^sentia  scripla 
universilati  vestrse  mandamus,  monemus  et  exhorta- 
mur  in  Domino,  ut  ipsum  tanquam  patrem  afiectione 
praecipua  diligatis  et  honoretis,  et  tanquam  anima- 
rum  vestrarum  custodi  obedientiam  et  reverenliam 
devote  et  humiiiter  exhibealis.  Tu  itaque,  diiecte 
in  Domino  fili,  P.  prior  commissum  tibi  regimen  et 
curam  ipsius  Ecclesise  cum  tanta  discrelione  ct  sol- 


beatriPetrietnostraproteciionesuscipimusetprffisen.  p  -«.«».  .po.uox..o.co.«:  oum  .«ma  u,5uie»oneci  sui- 
tisscriptipatrociniocommunimus.Inprimissiquidem  ^  l^citudine^  administrare  studeas,  ut  regularis    vita; 


scrtpti  patrocinio 
slaloentes  ut  ordo  canonicussecundum  B.  Augustini 
regulam  perpetuis  ibi  teroporibus  inviolabihler  con- 
servetur.  Prsetereaquascunque  possessiones  et  quse- 
cunqae  bona  inpraesentiarum  juste  possidetis,  aut 
in  futurum  concessione  poutificum,  largitione  re- 
gum  vel  principum,  oblatione  fidehum,  seu  aliis 
jnstis  modis,  Deo  auxiliante,  poteritis  adipisci,  fir- 
ma  Yobis  yestrisque  successoribus  et  illibala  perma- 
neant.  Obeunte  te  nuncejusdem  ecclesiae  praeposito 
veltuorum  quolibetsucce88orum,nullus  ibiqualibet 
subreptionis  astutia  seu  violentia  praeponalur,  nisi 
quem  fr&tres  communi  assensu,  aut  fratrum  pars 
sanioris  consilii,  secundum  Dei  timorem  et  B.  Au- 
gustini  regulam,  praeviderint   eligendum.  Decerni- 


obscrvantia  ibidem  ad  honorem  Dei  et  aniraarum  sa« 
lutem  conservetur,  et  ipsa  Ecclesia,  tam  temporali- 
ter  quam  spiritualiter,  sub  tuo  regimine  praestante 
Domino  augeatur.  Nos  enim  personam  tuam  et  £c- 
clesiam  tibi  a  Deo  commissam  affectione  patema 
diligere  et  secundum  Deumjuvare  et  manuten^ire 
volumus. 

Data  Lateran.  iii  Idus  Martii. 

DXC. 
Privilegium  pro  ecclesia  S.  Salvatoris  de  Casali. 

(Anno  1143,  Mart.  17.) 
[De  CoNTi,  Notitie  storichedi  Casale,  I,  p.  836.] 

Innocentius  episcopus,   servus  servorum  Dei, 
dilecto  filio  Girardo  prseposito,  ejusque  fratribus 


mus  ergo  ut  nulli  umnino  hominum  liceat  prsefatam  ^  tam   prsesentibus  quam  futuris  in  ecclesia  Sancti 


ecclesiam  temere  perturbare  aut  ejus  possessiones 
auferre,  yel  ablatas  retinere,  minuere,  seu  quibuS'- 
libet  aliis  vexationibus  fatigare :  sed  omnia  integre 
eonsenrentur  eorum,  pro  quorum  gubernatione  et 
SQStentatione  concessa  sunt,  usibus  omnimodis  pro- 
fatura.  Si  qua  trgo  infuturum  ecclesiastica  saecula- 
risve  persona,  hanc  nostrse  constitutionis  paginam 
iciens,  contra  eam  temere  venire  lentavcrit,  secundo 
tertiove  commonita,  nisi  reatum  suum  congrua  sa- 
tksfactionecorrezerit ;  potestatishonorisquesuidigni- 
tate  eareat,  rcamque  se  divino  judicio  existere  de 
perpetrata  iniquilate  cognoscat,  et  a  sacratissimo 
corpore  et  sangiiine  Dei  et  Redemptoris  nostri  Jesa 


Evasii  de  Casali  regulariter    viventibus  in  per- 
petuum . 

Pise  postulatio  voluntatis  effectu  debet  prose- 
quente  compleri,  quatenus  et  devotionis  sinceritas 
laudabiliter  enitescat,  et  utilitas  postulata  vires  in- 
dubitanler  assumat.  Eapropter,  dilecti  in  Domino 
filii,  pelitionibus  veslris  benignitate  debita  gratum 
impertientes  assensum,  prsefatam  ecclesiam,  in  qua 
divino  mancipaii  estis  obsequio  sub  beati  Petri  r;t 
nostra  protectione  suscipimus,  et  ad  exemplar  prse- 
deces&orisnostri  bonse  memoriaepapaa  Calixti,  prse- 
sentis  scripti  patrocinio  communimus.  In  primis 
siquidem  staiuentet  ut  ordo  canooicua  sectindum 


647 


INNOCENTU  U  PAPiE. 


648 


B.  Augustini  regulam  perpeluis  ibi  temporibus  in-  A  absque  pravitota  aliqua  vobis  exbibere  volueril. 


violabiliter  conservetur  ;  et  ne  cui  post  professio- 
nem  exhibitam  proprium  quod  habere,  seu  sine 
prseposili  vel  congregationis  licenlia  de  claustro 
discedere  liceat,  iuterdicimus.  PrsBterea  quascun- 
que  possessiones,  qusecunque  bona  inpraesentiarum 
jusle  et  canonice  possidetis,  aut  in  fulurum  con- 
cessione  pontiBcum,  largitione  regum  vel  princi- 
pum,  oblatione  fidelium,  sive  aliis  justis  modis, 
praistante  Domino,  poteritis  adipisci,  firma  vobis, 
vestrisque  successoribus,  et  ilUbata  permaneant. 
In  quibus  haec  propriis  duximus  exprimenda  voca- 
bulis :  in  eodem  ioco  Gasalis,  ecclesiam  Sanctse 
Maria^,  ct  ecclesiam  Sancti  Stephaui  cum  hospitali 
ibidem    a^dificalo,    et   omnibus     suis  pertinentiis : 


Alioquin  liceat  vobis  Catholicum  quemcunque  ma- 
luerilis,  adire  antistitem,  qui  nimirum  nostra  fultus 
auctorilate,  quod  postulalur  indulgeat.  Obeunle 
quoque  te  nunc  ejn.sdem  loci  prifposito  vcl  tuorum 
quolibet  successorum,  nullus  ibi  qualibet  subre- 
ptionis  astutia  vel  violentia  prcepcmatur,  sed  liceat 
vobis  communi  consilio,  vel  parti  consilii  sanioris, 
secundum  Dei  timorem  et  B.  Augustini  regulam, 
absque  ullius  contradictione  praepositum  eligere. 
Decernimus  ergo  ut  nuUi  omnino  hominum  liceat 
praefalam  Ecclesiam  temere  perturbare,  claustri 
vestri  domos  invadere,  aut  ejus  possessiones  au- 
ferre,  vel  ablatas  retiner e,  minuerc,  seu  quibus- 
libet  vexationibus  fatigare,  nec  praepositorum  alicui 


omnes  ecclesias  sitas  in  curiaCasalis,  cum  omnibus  B  facultas  sit  ecclesiae  praedia   personis  saecularibus 


perlinentiis.  In  Paciliano  ecclesia  Sancti  Germani, 
ecclesia  S.  Michaelisde  Castagneto.  In  loco  Sancti 
Georgii,  ccclesia  Sancli  Marlini,  S.  Mariae,  Sancti 
UilariijS.  Yitalis,  et  S.  Petri.  In  Cinagio  ecclesia 
SS.  Cosmae  el  Damiani  cum  iv  mansis,  et  omni 
decima  totius  loci.  In  Rodolasco  ecclesia  Sancti 
Michaelis  cum  perlinentiissuis.  InTorcello  ecclesia 
S.  Clementis  el  S.  Nicolai.  In  loco  Casalis  trea 
mansos  terrae,  quos  propriis  bobus  excolitis,  sex 
jugera  vinearum  ad  proprios  labores :  mansum 
Briscae,  maDsiim  Framiniae,  mansum  officiani,  roan- 
sum  Ambrosii  Ticinasci,  mansum  filiorum  Gisi, 
mansum  Uilarii,  mansum  Adae  Luganiani,  mansum 
Spateae  Caldariae,  mansum  Uenrici  Scineae,  man- 


in  feudum  dare,  vel  quibuslibet  ingeniis  alienare, 
sed  omnia  integra  conservenlur  eorum,  pro  quorum 
gubernatione  el  suslentatione  concessa  sunt  usibus 
omnimodis  profutura,  salva  dioecesani  episcopi 
canonica  justitia  et  reverentia.  Si  qua  igitur  in 
fuiurum  ecclesiastica  quajlibet  saecularisve  persona, 
hanc  nostrae  constitutionis  paginam  sciens,  contra 
eam  venire  temere  tentaverit,  secundo  tertiove 
commonita,  si  non  satisfactione  congrua  emenda- 
verit,  potestatis  honorisque  sui  dignitate  careat 
reamque  se  divino  judicio  existere  de  perpetrala 
iniquitate  cognoscat,  et  a  sacratissimo  corpore  ac 
sanguine  Dei  et  Domiui  Redemptoris  nostri  Jesu 
Chrisli  aliena  fiat,  atque  in   extremo   examine   di- 


sum  Selaciarii,  mansum  Casalextae,  mansum  Oberti  n  f ^**'*^^®  ^^^'''^^  subjaceat.  CuncUs  autem  eidem  loco 


Risuliani,  mansum  Quirici  Baldeae,  mansum  Ro- 
dulphi  Qualeae,  cum  primitiis,  et  tertia  parte  de- 
cimarum  tutius  loci  Casalis,  ct  tota  decima  terra- 
rum  familiae  Sancti  Evasii,  et  tola  decima  Brajda- 
rum  episcopi :  villam  Luventini  cum  decimis, 
et  omnibus  pertinentiis  suis.  In  Sancto  Gregorio  xui 
mansos  ;  sextam  decimam  partem  Torcelli  cum 
omnibus  pertinentiis.  In  Monteclo  tres  mansos;in 

Mirabello  v  mansos.  In  pertinentia  cellae  vu  man- 
sos ;  in  Sannatia  v  mansos ;  in  Paciliano  v  mansos ; 
in  vico  Borrani  mansum  unum ;  in  Luno  mansum 
unum  ;  in  Agelio  mansum  unum  ;  in  Ozano  man- 
sum  unum  ;  in  Occimiano  maosum  unum  ;  in  Fra- 
xineto  mansum  unum  et  dimidium.  Illud   prselerea 


jura  sua  servantibus  sit  pax  Domini  nostri  Jesu 
Christi,  quatenus  et  hic  fructum  bonae  actionis  per- 
cipiant,  et  apud  districtum  judicem  praemia  aetemae 
pacis  inveniaut.  Amen,  amen. 

Ego  Innocenlius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus. 

Rgo  Conradus  Sabinensis  episcopus. 

Datum  Laterani  per  manum  Gerardi  S.  Romanae 
Ecclesiae  presbyteri  cardin.  et  Bibliothccarii,  xvi 
Kalendas  Aprilis,  Incarnationis  Dominicae  anno 
ii42. 

DXCI. 


Privilegium  promonasterio  5.  Mariinide  Campis. 
(Fragmenlum.  —  Anno  1143,  Mart.  23.) 
[Bibliotheca  CluniacensiSy  col.  603.] 
omnimodo  interdicimus,  ne  quis  militum,  seu  qua-  D      Innocbntius  episcopus,   servus  servorum  Dei 
rumlibetsaeculariumpersonarum  de  rebus  ejusdem      dilecto  in  Christo  filio  Theobaldo.   nriorimona- 


Ecclesiae,  seu  rusticorum  ad  ipsius  Ecclesiae  paro- 
chias  pertinenlium,  decimas  auferre  praesumat,  sed 
in  vestros,  seu  ecclesiae  veslrae  usus  juxta  san- 
ctiones  canonicas  conferantur.  Sane  clericos  sjs- 
cular  iter  viventes,  ad  praepositi  vestri  conversionem 
suscipcre,  nullius  episcopi  vel  praepositi  contra- 
dictione  vos  inhibeat.  Chrisma  vero,  oleum  san- 
ctnm,  consecrationes  altariuro,  seu  basilicarum,  or- 
dinationes  clericorum,  qui  ad  sacros  ordines  fuerint 
promovendi  a  dicecesano  suscipietia  episcopo,  si- 
qoidem  Cathulicus  fuerit^  et  gratiam  atque  commu- 
nionem  sedis  apostoUcaa  habuerit,  et  ea  graUa,  el 


Theobaldo,  priorimona- 
sterii  Sancti  Martini  de  Campis,  ejusque  successo- 
ribus,  etc. 

Eapropler,  dilecte  in  Domino  fili 

Theobalde  prior,  tuis  petitionibus  annuentes,  Beati 
Martini  monasterium,  cui  auctore  Doroino,  exvene- 
rabilis  fratris  nostri  Petri  abbatis  Cluniacensis  insti- 
tutione,  praesides,  praesentis  decreti  auctoritate  rou- 
nimus,  etc. 

Datum  Laterani  per  manuro  Gerardi  S.  R.  £. 
presbyteri  cardinalis  ac  btbliothecarii,  x  Kal.  Apr., 
Incarn.  Dominicae  an.  ii4i,  indict.  vi|  pontificatus 
vero  domni  Innocenti  II  papas  an.  xiv. 


549 


EPISTOLiE  ET  PRIVILEGIA. 


G50 


DXCII. 

Privilegium  pro  abbatia  Wingartensi. 

(Anno  1U3,  April.  9.) 

[Hess,  Prodromus  Monum,  Guelf.y  p.  52.] 

iHHOCENTius  episcopus,  servus  servorum  Dci, 
dileclis  filiis  Gbbehardo  abbali  monaslerii  Wingar- 
teasis,  ejusque  fralribus  tam  prsesenlibus  quam 
falnris  regularem  vitam  professis,  in  perpe- 
toum. 

Religiosis  desideriis  dignum  est  facilem  pra^bere 
consensum,  ul  tidelium  devotio  celerem  sorliatur 
effectum.  Proinde,  dilecti  in  Domino  tilii,  vestris 
postulatiunibus  gratum  imparlienles  assensum  prse- 
fatum  monasterium  quod  nimirum  ab  illustri  yiro 


A  DXCIII. 

Ad  Conradum  Suhburgensem  archiepiscopum ,  — 
Ut  Udatricum  ejusque  filiam  cum  pra^diis  quibus» 
damamonachis  Admontensibus  restitui  monaS' 
terio  Benedicloburano  jubeat. 

(Anno  « 143,  April.  12.) 
[Mbichelbeck,  Ckronicon  Benedictoburanumfp,  92.] 

Innocentius  episcopus,  servus  servorura  Dei,CoN- 
RADo  Salzbergensi  archiepiscopo,  salulem  et  aposto- 
licam  benedictionem. 

Scire  fraternitatem  tuam  volumus  quod  fratres 
Burensis  monasterii  et  litteris  et  nunlio  conquesti 
sunt,  quod  quidam  nobilis  homo  Oudalricus  nomine 
se  et  unicam  filiam  cum  prsediis  suis  in  eorum  coe- 
nobiO;  te  quoque  ac  venerabiii  fralre  nostro  Hilde^ 
boldo  Gurcensi  cpiscopo  pra)seatibus,  Deo  vovit  et 


bonae  recordationis  Guelfone  ipsius  loci  fundalore  B  ^^^^y^^  Po.tmodum  autem  eidem  loco  incumbente 


beato  Petro  oblatum  esl,  ad  exemplar  praedecesso- 
rum  nostrorum  Urbani  videlicet  et  Paschalis  bealae 
memoriae  Romanorum  pontificum  in  ejusdem  apo- 
stoiorum  prlncipis  jus  protectionemque  suscipimus 
et  apostolicse  sedis  patrocinio  commuoimus  ;  sta- 
tuentes  ut  quaecunque  bona,  quascunque  posses- 
siones  praefatum  mona&terium  juste  et  canonicc 
inprsesentiarum  possidet,  vel  in  fulurum  conces- 
sione  pontiBcum  liberalitate  regum  seu  princi- 
pum,  oblatione  fidelium,  sive  aiiis  rationabilibus 
modis,  praestante  Domino,  poterit  adipisci,  firma  tibi 
tuisque  &uccessoribu s  et  illibata  permaueant.  De- 
cemimus  ergo  ut  nulii  omnino  bominum  liceat  idem 
monasterium  temere  perturbare,  aut  ejus  posscs- 


persecutione,  praediclus  Oudalricus  assumpta  filia 
persecutionem  fugicns  ad  monasterium  Ademunde 
in  tuo  episcopatu  se  transtulit,  et  filiam  cum   prss- 
diis,  quod  omnino  non  licuit,  ibidem  offerre  prae- 
sumpsit.   Quocirca  pcr  praesentia  tibi  scripla  man- 
damus,  et  mandando  praecipimus,  quod  si  rem  ita 
esse  constitit  ipsum  Oudalricum  et  filiam  cum  prae* 
diis  obiatis  praefatis  fratribus  dc  Burin,  cum  inte- 
gritate  reddit  facias.  (juod  autem  in  eodem  monaste* 
rio  Dco  obtulerat,  absque  abbatis  ei  totius  congre- 
gationis  permissione,  ad  aliud  monastcrium  transfe- 
rendi,  vcl  offerendi  nullam  habuil  facullatcm. 
Dalo  Laterani  iv  Idus  Aprilis. 

DXCIV. 


siones  auferre,  vel  ablalas  retmere,  mmuere,  seu  Ca  n^  'i    '  ^    •    o  n     .    j  />    ^.t.. 

...        .,     ,.,  V  ....       r  i-  j         •    ^  PrtvilegiumpromonastenoS.MaricedeCastilUone» 

ahis  quibuslibet  vexationibus  fatigare  ;  sed  omnia 


integra  conserventur  eorum,  pi  o  quorum  guberna- 
tione  et  sustentatione  concessa  sunt,  usibus  omni- 
modis  profutura.  Si  qua  igitur  in  futurum  eccle- 
siastica  saecularisve  persona,  hujus  nostrae  consti- 
tutionis  paginam  sciens,  ^contra  eam  temere  venire 
tentaverit,  secundo  tertiovc  commonita,  nisi  reatum 
suum  congrua  satisfactione  correxerit,  potestalis 
honorisque  sui  digoitate  careat,  reamque  se  divino 
judicio  existere  de  perpetrata  iniquitate  cognoscat, 
et  a  sacratissimo  corpore  et  sanguine  Dei  el  Domini 
Redemptoris  nostri  Jesu  Christi  aliena  iiat,  atque  in 
extremo  examine  districtae  ullioni  subjaceat.  Cun- 
ctis  autem  eidem  loco  jura  sua  servantibus  sit  pax 
Domini  nostri  Jesu  Cbristi 


(Anno  1143,  April.  13.) 

[Affo,  Storia  della  cittadi  Panna,  Appendice,  ll, 

p.  352,  ex  archivo  Vaticano.j 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lectis  filiis  Alberto  abbati  monasterii  Sanctae  Ma- 
riffi  de  Castillione,  ejusque  fratribus  tam  praesenti- 
bus  quam  futuris  regularem  vitam  proiessis,  in 
perpetuum. 

Desiderium  quod  ad  religionis  propositum  et  ani- 
marum  salutem  pertinere  cognoscitur,  animo  nos 
decet  libenti  concedere,  et  petentium  desideriis 
congruum  iraperliii  suflragium.  Eapropter,  dilecti 
in  Domino  filii,  vestris  justis  postulationibus  cle- 


li,  quatenus  et  hic  fructum  ^  menler  annuimus,  et  prajfatum  raonasterium  quod 
boiue  actionis  percipiant,  et  apud  districtum  judi-  ^-  Petri  juris  existit,  in  quo  divino  mancipati  estis 


cem  pra&mia  aeternae  pacis  inveniant.  Amen,  amen, 
anien. 

£go  Innocentius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus. 

Datam  Laterani  per  manum  Gerardi  saoctae  Ro- 
manae  Ecclesiae  presbyteri  cardinalis  ac  bibliothe- 
carii,  y  Idus  Apriiis,  Incarnationis  Dominicae  anno 
1143,  indictione  vi,  pontificatus  vero  domni  Inno- 
centii  papae  II  anno  xiv. 


Patrol.  CLXXIX 


obsequio,  in  ejusdem  apostolorum  principisjuspro- 
tectionemque  suscipimus,  et  prassentis  scripti  pri- 
vilegio  communimus,  statuentes  ut  quascunque 
possessiones  quaecunque  bona  idcm  monasterium 
juste  et  canonice  possidet,  aut  in  futurum  conces- 
sione  pontificum,  liberalitatc  regum  vel  principum, 
oblatione  fidelium,  sive  aliis  justi.s  modis,  praestante 
Domino  polerit  adipisci,  firraa  vobis  vestrisque 
successoribus  et  illibata  permaneant,  in  quibus 
boec  propriis  duximus  exprimenda  vocabulis  :  eccle- 
siam  S.  Salvatoris  de  basilica  ducis  cum  omnibus 
suis  pertioentiis  j  ecclesiam  S.  Rcmigii  de  Palude^ 
ecclesiam  S.  Eusebii  de  Gi^tA^c^\\m.^^\!kKj:\^^\\fe- 


«51 


INNOGENTil  U  PAPJB 


m 


dicti  de  Guasco,  cum  omuibus  suis  pertinenliis ; 

ecclesiam  S.  Mtris  de  Cbariiate,  quse  in  MaDiuaDO 

suburbio  aita  est ;  eccleaiam  de  Casiello  Zuoaii  ec- 

deaiam  de  Taaaaiv^lo;  quidqnid  posskieiia  in  comi- 

tatu  Lunens,  et  Janaem.«  ia  comiiaiu  Uutineosi,  in 

]oco  qui  diciCur  Solaria  et  Krbarta,  el  in  abbalia 

S.  Mari»  de  Coraica  que  appellatur  Pladellu,  cum 

omnibus  suis  pertinentiis,  et  in  curte  qu«  vocatur 

Marrairegia  in  curte  de  Rupia  castellonoTO  casale 

Albini,  et  Sancti  Andrse.   Obeunte  vero  te,  nunc 

^usdem  loci  abbate,  vel  tuorum  quolibet  succeaso- 

nim  nullus   ibi   qualibet  subreptionis  astutia   seu 

violentia  prjeponatur,  nisi   quem  fratrcs  communi 

consensu,  vel  fratrum  pars  coosilii  sanioris,  secun- 

dum  Dei  timorem  et  B.  fienedicti  Regulam  elege- 

riot;  eiectus  vero  a  Romano  pontifice  benedicatur. 

Chrisma^  oleum  aacnim,   consecrationes  aliarium 

aive  basiiicarum,   ordinatioaea   monachorum,    aen 

caDonioorum    vestrorum,    qui    ad   sacros   orJinea 

fuerint  promovendi,  a  quibus  malucriiis  Catholicis 

accipietis  episcopis  ;  missas  sane  publicas  In  eodem 

mooasterio  celebrari,  aut  uationem,  aut  synodum, 

vel  ordinationem  aliquam,  pra;ter  abbatis  volunia- 

tem  ab  episcopo  quoLbet  tieri  prohibemus  ;  sicque 

abomoi  jugo  seujuris^lictione  cujuscuuquc  persouas 

veslrum  coenohium   hbenim    permanere   slatuimus 

Decercimus  ergo  ut  uulli  omnino  bominum  liceat 

pra'fati:ro  monabterium  tcmere  perlurhare,  eut  ejus 

possessiones  auferre,  alias  ablatas  retioere,  miiiuere 

seu   quibuslibet   vexationibus   fatigare,  sed  omnia 

intcgra  conserventur  eorum,  pro  quornm  snstenla- 

tione  et  gubernatiooe  concessa  ^unt,usibusomnimo- 

dis  profulura.  Si  qua  igiiur  in  futurum  ecclesiastica 

ssecuiarisve  persona,  tianc  nostrac  constitulionis  pa- 

f  inam  scien»,  «ontra  eam  iemere  venire  tentaverit, 

accundo  tertiove   commonita,  ai  noR  sutlsfactione 

congma  emeDdaveril,  poienaita  hoochsque  acu  di- 

gnitale  eareat,  reamque  ae  divine  judicio  <-xtatere 

de  perpetrata  iMquitate  oogooacai,  et  a  saoratissimo 

corpore   ac  Mngnine  Dei  et  Doroioi   Redemploris 

nostri  Jesu   Christi  aiiena   fiai,  atque  m  extraao 

axaiiiioe  districia;  altioni  suiiiaoeat.  Ounctia  aalem 

eidem    loco   sua  jum  aervaotibua  «il  pax  DoBHni 

oostri  iesu  Chriati,  quateim  et  iiic  inncuun  bonce 

actionis  percipiant,eA  ayiWt  diatriduiB  judieenifvae- 

nta  eterase  pacis  invciiiant. 

OaUnn  Iwatmmi  |>er  maoum  Gerardi  BMieiae  IUh 
laanc  £cclesiae  preebjrteri  «ardiaalis  ac  bibliotbe-' 
carii,  IdiJMM  Aprilis,  ioaaraatioiiia  DoniRiee  «mo 
iniUesiiiio  eeoleaiao  quadrageaiim  tertio,  MielioBe 
aeata,  pontificaloa  v^ro  dovBm  laiiooevli  fl  papse 
mxto  quarlo  decimo. 

DXCV. 

PrMegium  pro  cauoHica  S,  PelH  FavmUkU. 

(Anno  1143,  Apnl.  %6.) 

{ToMMJzzi.  Hiii.  di  F^tema^  p.  iU.\ 

hmocBHTius  epiaoopiia,  aervui  serTonun  Dei,  di- 
leetia  fllita  caiMmioia  ntyeiidiuD  Bcdesi»  fkrdfo 


A  archidiacono,  Petro  archipresbytero,  eonimque  fra- 
tribus  tam  prseseutibus  quam  futuris  canonice  sub- 
stituendia,  iii  perpetuum. 

Piae  postulatio  votuotatis  effectu  debet  prosequente 
compleri,  quatenu»  etdevoiionia  aincerii&s  laudabili- 
ter  enitescat,  et  utiiitaa  postulata  virea  indubitanter 
assumat.  Hujus  rei  gratia,  dilecti  in  Domino  filii, 
justia  poatulationibus  vestns  ber.ignilate  debita  gra- 
tum  Impertieutes  assensum^  ecclesiam  Beati  Petri  apo- 
atoli  in  qua  divino  mancipati  estis  obsequio,  sub 
ejusdem  apostolorum  priucipis  et  nostra  proteciione 
suscipimns,  el  praesentia  privilegii  patrodmo  com- 
munimus ;  statuentes  nt  qoascunque  poasessionea, 
et  qusecunque  bona  inpraesentiarum  quolibel  jure 
praefaia  Ecclesia  possidct,  aut  in  fulurum  concea- 

B  sione  pontificum,  largilione  regum  vel  principum, 
oblatione  Rdelium,  sive  aliis  rationabilibua  modia, 
praestante  Domino  poierit  adipisci,  firma  vobis,  ve- 
alrisque  successoribus,  et  ilTibata  permaneant,  in 
quibus  hapcpropriis  duximns  exprimenda  vocabuUs  : 
plebem  Sancti  Petri  in  Laeuna  cum  omuibus  ad  eam 
pertinentibus ;  medieia  em  ptcbis  Sancti  Andrae  in  - 
Panigalc  cnm  omnibus  pertinentiis  snis;  ecclesiam 
Sancli  Chii^tofori  martyris  exlra  caslrum  Quarluli ; 
ccclesiam  Sancii  Andreaein  Casanaula ;  ecclesiam  S. 
Marise  in  Herlaaco;  praeterea  Arcuatum  roajorem  el 
minorein,  Fermeliiaiin  niajorem  et  minorcm  cum 
appendiciis  suia,  videlicet  Fabiiati  Hurena  cum 
campo  majore  cohaprenlcs  sibi,  et  Taulis  de  villa 
nova ;  duos  mansos  in  Cicutino,  quatuor  in  Cicuti« 

C  no,  qoatuor  in  Pegulino,  duos  in  Horino,  locum  qui 
diiitur  Gargugnanus;  iocum  qui  dicitur  Gurilianua, 
locum  qui  tiicitur  Mons,  locum  qui  diciiur  Tiatilus  ; 
duos  mansos  in  Varano,  quidquid  habelis  in  Fusca- 
rino,  in  Pigna.  in  Pitriolo  ei  in  quibuaeunque  locis, 
villis«  vel  fuudis,  terris^  vel  aquis,  aquarumve  de- 
oursibus.  Sauciinus  etiam  vobis«  vcslrLsque  iupexpe* 
luum  sncecssoribusantiquas  Ecclesia*  vestne  conaue- 
tudines,  honores,  dignitates  io  decimis,  primitiis, 
iestamcntia,  ohlatiouibus  tam  vivorum  quam  mor- 
tuoruffl  anliquiiua  cousvetis  plebium  episcopatua 
vesiri  procesaionibua  <et  pcnsionibus,  omnibusque 
persolutionibus,  piaebendis,  sive  redditihua,  quemad- 
moduiB  voa  vel  aucces&orea  vestri  ex  autiquoficcie- 
aifle  vestne  usu  halMiisiis,  teAuiatis,  ei  j>o«aiadistia  a 

D  die  •oJlittts  beaiae  memorie  Paoli  «iusdem  fff-^^l^ig 
veAerabiiia  c^sco|)i,  usquead  tempus  lacohi  succflB- 
«oris  ^ua.  Oleom  a«Hem  iafirmonim,  ei  irrmmilnm 
uncliones  de  tota  plebe  vestra  soli  ecclesiae  veame, 
ejusque  aacendolibus  in  perpeiuum  aposioHcae  -aedis 
Aiicioritate  hrmamus,  et,  ut  nuJhis  capelianarum 
apud  ae  retinnai,  vel  io  eo  siae  matricis  Eccleaim 
Uceniia  opcroiur,  auJi)  eornm  oCGycii  uitermiuatioDe 
ac  excommunicatioae,  praecipimus.  ApcliidiacoBiim 
quoque  et  archipresbyterum  semper  In  eoclesia 
vestra  per  canonicam  substitutionem  habendos  prae» 
cipimus,  quibus  nimirum  quidquid  eis  sacrorum 
canouum  auctoritate  conceditur,  prieaeniia  privilegii 
attcioritate  firmamus.  Sane  charitaiiva  illa  oiborom 


m 


EPISTOLE  ET  PRIVILEGIA. 


654 


beneficia,  qjm  a  monasterio  Sanct®  Mariae  Foris 
portam,  el  monasterio  S.  Ipotiti,  sire  qnae  in  Natiyi- 
tate  Domini»   et  Resorreclione  ab  episcopo  Testro 
lecipere  consuevistis,  sive  jam  dictis  monasteriis 
cODsaetas  processiones  feceritis  sive  ipsas,  casu  ex- 
cusabili  prohibente,   subtraxeritis,  vobis  vestrisque 
posteris  rata  sancimus,  et  illibata  servari.  Sepultu- 
ram  quoque  eidem  vestr»  Ecclesia"  omnino  liberam 
esse  concedimus,   et  eorum   corpora,  qui  se   iliic 
sepdiri  deliberaverint,  vel  eorum,  qui  perconsuetam 
parentel»  vel  cognationis  sepulturam  ad  coemeterium 
Testmm  pertinere  noscuntur,  recipiendi  sine  vestra 
ficentta  nnHus  habeat  facultatem,   nisi  forte  adhuc 
TiTenies  qoodlibet  propositum  religionis  assnmpse- 
rint;qQ8esi  qnis  ansu   temerario   recipere,  Tel  se- 
poltnrae  tradere  prsesumpserit.  siTe  laicus  sit,  siTe- 
cleriens,  nsque  ad  condignam  salisfactionem  eccie- 
siasticee  Tindictse    subjaceat,  et  eisdem  defiinctis 
milHiB  ezsequias  celebrare  prsesumat.  Ad  hsec  adjir 
dentes  statuimus  ut  sine  Testro  Tci  succeesomm 
Tesirornm  consensu  nulla  nova  ecclesia,  vel  orato- 
riom  intra  Faventini  episcopatus  terminos  construa^ 
lur,  vel  consecretur ;  quae  si  sccus  constructa,   vel 
oooBecrata  fuerit,  in  ipsi  auctoritate   apostolica  di- 
vina  prohibeatis  otficia  celebrare.  Nulli  etiam  arcbi- 
pKsbyteio,  vet  episcopo  iiccat,  aliquem  matricis 
eodeiitt  clericum  officio,  seu  beneficio  sine  canonico 
jndicio   spoiiare.   Illud    quoque  prseseoii    decreto 
duiiBMis  ad  nectendum,  ut  tam  in  ecclesiasticis,  quam 
in  •secdlaribui,  tam  in  communibus  quam  in  privaiis 
foa  Tettriqne  successores  ab  omni  tributaria  ex- 
adione  immunitalem  omnimodam  habeatis.   Decer- 
nniiis  ergo  ut  nulli  omnino  bominum  liceat  praefa- 
lam  eceleaiam  temere  pertubare,   aut  ejus  posses- 
iioiies  anferre,  vel  abiatas  retinere,   minuere,  seu 
quibiiiUbel  vexationibus  fatigare,  sed  omnia  integra 
eoiuerTenUir  eomm,  pro   quomm   sustentatione  et 
gnbeniatione  concessa  sunt  usibus  omnimodis  pro- 
fbtiira.   Bi  qua  igitur  in  postemm  ecclesiastica  sse- 
cnlarisTe  persona  praesentis  decreti  tenore  cognito, 
eoalra  id  lemere  Tenire  tentaTcrit,  secundo   tertioTO 
eemoMinita,  ai  non  reatum  suum  congma  satisfaclio- 
ae  eomxerii,   potestatis  honorisque  sui  digoitate 
eareal,  reamque  se  divino  judicio  existere  de  perpe- 
Ma  iniqiiitate  oognoecat,  et  a  sacratissimo  corpore 
ei  aangaine  Dei  ei  Domini  Redemptoris  nostri  Jesu 
Cbriali  alieoa  fiat,  atque  in  extremo  examine  distri- 
em  aapremi  jodicis  ultioni  subjaceat.  Universa  vero, 
fiMB  pnesenti  priviiegio  confirmantur,   inconcussa 
ienraiilibaa  aii  pax  eigratia  Domini  nostri  Jesu 
Qmfli,  quaianus  ei  hic  honsd  actionis  fructum  per- 
cipiaiil«  ei  apud  districtum  judicem  praemia  setern» 
fidii  iaveniant.  Amen,  amen. 

Oal.  Lat  permanum  Gerardi  S.  Romaose  Eccle- 
aiai  preabyten  cardinalis  ac  bibliothecarii  vi  Kalend. 
Haii»  Incaroaiionis  Dominicae  anno  1 1 43,  pootincatus 
Tero  0.  lonocentii  II  papse  anno  xiv. 


DXCVI. 


Prwilegium  pr$  ecclesia  S,  Laurcntii  Florentina . 

(Anno  1143,  Maii  1.) 
[Lami,  Eccleum  Florent.  Monum.,  III,  4779.] 
Innocbntius  episeopus,  servusservorumDei,  diie* 

ctis  filiis  Pbtro  priori  S.   Laurentii  Florentioae  ci- 

vilatis,   ejusque    ratribus,   tam  prsesentibus  quam 

fuiuris  in  perpetuum. 

iEquitatis  et  justitiae  ratio  persuadet,  nos  eccle- 
siis  perpetuam  suarum  firmitatera,  et  vigoris  incon- 
cussi  munimenta,  conferre .  Non  enim  decet  clericos 
in  sortem  Domioi  evocatos  perversis  malomm  homi- 
num  molestiis  agitari,  et  temerariis  quommlibei 
vexaiionibus  fatigari.  Similiter  et  prsedia  usibus  se- 

Q  cretorum  coelestium  dedicata  nuUas  poleDtum  ao- 
garias,  nifail  debent  extraordinarium  sustinere.  Ea- 
propter  dilecti,  in  Domino  filii,  vesiris  justis  postu- 
latiouibus  clementer  annuimus,  et  prflefatam  eccie- 
siam,  in  qua  divino  mancipati  estis  (^equio,  sub 
beati  Petri  et  nostra  protectionc  suscipimus,  et  prae- 
sentis  scripti  patrociuio  commuDimus;statucntes  ut 
quascunque  possessiones,  quaecunque  bona  inprse- 
sentiarum  juste  et  canonice  possidetis,  ant  iu  futu- 
rum  coocessione  pontificum,  largitione  regum  vel 
principum,  oblatione  tidelium,  sive  aliisjustismodis^ 
prsestante  Domino,  poteritis  adipisci,  firma  vobis 
vestrisque  successoribus  et  illibata  permaneant,  in 
quibus  haec  propriis  duximus  exprimenda  vocabulis: 
hospilale,    quod  juxta   eamdem   Ecciesiam    Sancti 

-  Laurentii  situm  est,  cum  omnibus  periinentiis  suis ; 
ecclesiam  Sancti  Marci  cum  omnibus  periinentiis 
suis;  montem  S.  Laurentii  qui  ex  uno  laiere  proxi- 
matur  ierrae  S.  Joannis  ei  duabus  viis  decurreutibus, 
et  ex  alio  S.  Romuli,  iertio  S.  Marie,  etc.  Qusecun- 
que  etiam  a  praedecessoribus  nostris  Romanis  pon- 
tificibus  Tobis  concessa  sunt,  et  ecclesiae  vestrae  eo- 
mm  privilegiis  confirmata.  Decernimus  ergo  ui 
nulli  hominum  omnino  liceat  praefaiam  ecclesiam 
iemere  pertubare,  aut  ejus  possessiones  auferro,  vel 
ablatas  retinere,  minuere,  seuquibuslibetmodisvexa. 
tionibus  fatigare,  sed  omnia  integra  conserveniur 
eomm,  pro  quorum  sustentaiione  ei  guberaatione 
concessa  sunt,  usibus  omnimodis  profutura,  salva 
Fioreniini  epiacopi  canonica  justitia.  Si  qua  igitur 
in  futumm   ecclesiastica  seecuiarisve   persona,  haoc 

D  nosir»  constiiutionia  paginam  sciens,  coutra  eam 
temere  venire  tentaTerii,  secundo  tertiove  commo- 
nita,  si  non  saiisfactione  congrua  emendaverit,  po- 
tesiatis  honoriaque  aui  dignitate  careai,  reamque 
se  divino  judicio  existere  de  perpetraia  iniquitate 
cognoscai,  ei  a  sacraiiasiaio  corpore  ac  sanguine 
Dei  et  Domini  Redemptoria  noatri  Jesu  Chrisii  aliena 
fiat,  aique  in  extremo  examine  distrid»  ultioni  suIh 
Jaceat.  Cunctia  autem  eidem  loco  jura  sua  servanti<* 
bus  sii  pax  Domini  nostri  Jesu  Chrisii»  quaienus  et 
hic  fracium  bone  actionis  pereipiaai,  ei  apud  distri- 
ctum  judicem  prsemia  «ternse  pacis  inveaianl* 
Amen,  amen,  amen. 
£go  loooceotius  CatboUcae  EedesijB  episcopus  ss. 


655 


INNOCEiNTI  II  PAPJE  EPIST.  ET  PRIVILEG. 


056 


Ego  Conradus  Sabincnsis  e}iiscopus  ss. 

Ego  Gregorius  diaconus  cardinalis  SS.  Sergii  et 
Bacchi  ss. 

Eg:o  Albericus  Ostiensis  episcopus  ss. 

Ego  Slophanus  Prffineslinus  episcopus  ss. 

Ego  Humbaldus  diaconus  cardiualis  S.  Mari8B  in 
Via  Lata  ss. 

Ego  Guido  S.  Romana3  Ecclesiae  indignus  sacer- 
dos  ss. 

Ego  Boethius  S.  Romano)  Ecclesiae  minimus  pre- 
sbyler  ss. 

Ego  Gregorius  presb.  card.  til.  Calixti  ss. 

Ego  Thomas  presbyt.  card.  tituli  VeslinaB  ss. 

Ego  llubaldus  tiluli  S.  Praxedis  presbyler  cardi- 
nalis  ss. 

Datum  Laterani  per  manum  Gorardi  S.  Romnnae 
Ecclcsia)  presbyteri  cardinahs  acbibliolhecarii,  Kal. 
Maii,  iodictione  yiiy  Incamationis  Domioicee  anno 
i  143,  poBtificatus  yero  D.  Innocentii  papae  II  anno 

XIV. 

DXCVII. 

Privilegium  pro  monasterio  SS.  Apostolorum  Mon- 

tisCornelii  Leodiensis. 

(Anno  1143,  Maii  4.) 

[HuGO,  Annal  Prccm.^  I,  p.  273.J 

Lnnocentius  episcopus,  scn'us servorum  Dei,dile- 
clis  fihis  LucE  abbati  ecclosiae  Sttnclorum  Apostolo- 
rum  in  monte  Cornelio  juxla  Leodium  silae,  ejusque 
fratribus,  tam  prajsenlibus  quam  futuris,  regularom 
yilam  profcssis,  in  perputuum. 

Ad  hoc  nobis  Ecclosiae  Cathohcrc  cura  a  summo 
pastore  Deo  commissa  esl,  ul  Dci  scrvos  paternis 
affeclibus  dihgamus,  et  eo  amphus  sludeamus  ipso- 
rum  devotionem  modis  omnibus  confovere,  quo  fer- 
yeulius  ipsis  (hsci[)hnis  ccclesiasticis,  el  sanctorum 
Piitrum  Kcgulam  inhoercro  noscuutur;  tunc  eniin  Deo 
gratus  aposlohcus  inipcn(htur  famuhilus,  si  saacto- 
rum  locorum  sahibris  inslitulio,  rigoret  ordo  nostris 
palrociniis  in  rehgionis  puritato  fuerinl  conscrvala. 
Eapropler,  dilccti  in  Domino  hhi,  yestris  justis  pos- 
tulationibus  clementer  annuimus,  et  praefatam"  ec- 
clesiam  in  qua  divino  mancipati  cstis  obsequio  sub 
beati  Pelri  el  vestra  protectione  suscipimus,  et  praB- 
sentis  scripti  privilegio  communimus,  statucntes  ut 
quascunque  possessiones,  quaecunque  bona  inprae- 
sentiarum  jusle  et  canonice  possidet,  aut  in  fulurum 
conccssione  pontificum,  largilione  regum  vel  princi- 
pum,  oblalione  fidehum,  seu  ahis  juslis  modis,  Deo 
propitio,  poteril  adipisci,  firma  vobls  vestrisque  suc- 
cessoribus,  et  ihibata  permaneanl.  In  quibus  haec 
proprhs  duximus  exprimenda  yocabuhsiin  Viler 
qui  dicitur  episcopi,  lerram  Udehni,  Gisseberli,  el 
HiUini,  cura  domibus,  cortihis  el  pralis;in  urbe 
Leo(hi  %5  sohdos  quos  dc  suo  thelonio  singuhs  annis 
Obertus  episcopiis  in  dedicatione  ecclesiae  vobis  do- 
navit;domum  quam  decht  Lambertus  de  Mosa  in 
villa  qua3  dicitur  Latius  cum  domibus  et  cortihis; 
terram  quam  dedit  vobis  Fredericus  villicus  de  Ju- 
pijia  et  uxor  ejus  Mabiha  in   cadem  yilla  Latius; 


A  terram  etiam  quam  dedit  vobis  Gislebertus  et  uxor 
ejus  Ricbeldis  in  villa  quae  diciiur  Hollonia  super 
Jecoram,  et  in  altera  villa  quae  dicitur  Hactaples, 
cum  domibus,  cortihis,  pratis,  censu  denarioruro. 
Praeterca  quidquid  babetis  in  villa  quae  appellatur 
Richen,  scilicet  in  ecclesia,  in  censu  denariomm, 
in  lerra  arabili,  in  silvis,  pratis,  terris  cultis  et  in- 
cultis;quidquid  etiam  habetis  in  villa  quae  dicitur 
Mercherul,  el  in  sarto  quod  appellatur  Collieres,  in 
loco  qui  dicitur  Heys  sive  curtus  Aufredi,  et  in  villa 
quae  dicitur  Gonlieris,  scilic^t  in  ecclesia  Beatn  Petri 
et  Sancti  Georgii,  in  decima,  in  censu  denarioruiD, 
in  terra  arabih,  et  in  silvis,  pratis,  pascuis»  terris 
cullis  et  incultis,  el  in  villa  quae  appellatur  Raden- 
chen,  scilicet  domum  hospitalem  cum  suis  pertinen- 

3  tiis.  Sane  laborum  vestrorum  quos  propriis  mauibus 
aut  sumptibus  coIiUs,  sive  de  nutrimentis  yestro- 
rum  animahum,  nullus  omnino  clericus,  vel  laicus 
decimas  a  vobis  exigere  praesumat.  Ordinem  quoque 
et  propositum  vestrum  canonice  vivendi  secundum 
Beati  Augustini  regulam  et  institutionem  PraDmon- 
slratensis  Ecclesiae,  nullus  audeat  immutare  vei 
supcr  vos  ordinem  altenus  profcssionis  inducere; 
nulli  etiam  fratrum  vestrorum,  post  factam  ibidem 
professionem,  absque  abbatis  ctcnpitulisui  licentia, 
liceat  ex  eodem  claustro  discedere ;  discedentem 
vcro  nullus  audeat  retinere.  Oleum  autem  infirmo- 
rum,  consecrationes  ultarium  vel  ecclesiarum,  ac 
ordinatiooes  clericomm  a  dicscesano  episcopo  acci- 
pialis,  si  gratiam  sedis   apostolicae  habuerit,  et  ea 

Q  vobisgratis,et  sine  exactione  ahqua  exhiberc  volue- 
rit ;  alioquin  eadem  a  quolibet  Calhohco  acipialis 
episcopo,  qui  noslra  fullus  auctoritate^  quod  postu- 
latur  indulgoat.  Porro  libertatem  ecclesiae  vestrae 
ab  episcopis  Oberto  et  Alberone  privilegio  determi- 
natam,  atque  firinatam  assensu  Leodiensis  EcciesiaBv 
vobis  auctoritate  aposlolica  confirmamus.  Decemi- 
mus  ergo  ut  nulli  omnino  hominum  iiceat  praefatam 
ecclesiam  temere  pertubare,  aut  ejus  posscssiones 
aufurre,  vel  ablatas  retinere,  minuere,  aut  aliquibus 
yexationibus  fatigare,  sed  omnia  integra  conserven- 
lur  eorum,  pro  quorum  gubematione  et  sustenta- 
tione  concessa  sunl,  usibus  omnimode  profiitura; 
salva  di03ccsani  episcopi  canonica  justitia.  Si  quae 
igitur  in  futurura  ecclesiastica  saecularisve  persona, 

P  hanc  nostrae  constitutionis  paginam   sciens,  contra 

eam  temere  venire  tentaverit,  secundo  tertiove  com- 

roonita,  si  non  satisfactione  congrua  emendaverit, 

potestatis  honorisquc  sui  dignitate  careat,  reamque 

se  divino  judicio  existere   de  perpetrata  iniquitate 

cognoscat,  et  a   sacratissimo  corpore  et  sanguine 

Dei  et  Domini  Redemptoris  nostri  Jesu  Christi  aliena 

fiat,  atque  in  extremo  examinc  districtae  ultioni  sub- 

jaceat.  Cunctis  autem  eidem  loco  jura  servantibua 

sit  pax  Domini   nostri  Jesu  Christi,  quatenus  et  hic 

fruclum  bona)  actionis  percipiant,  et  apud  districtum 

judicem    praemia   aetcrna3   pacis   inveniant;Arocn, 

amen,  ainen. 

Ego  Innocentius  Catbolicae  Ecclesiae  episcopus. 


657 


VARIORUM  AD  INNOCENirUM  EPISTOLiE. 


638 


Datum  Lalerani  per  manum  Gcrardi  S.  Romanae  A  sanctae  conversationia  exemplo  plures  ad  bene   vi- 


Kcciesiaepresbyt.  card.  ac  bibliolhecarii,  iv  Nonas 
Maii,  indictione  vi,  Incarnationis  Dominicce  anno 
1143,  ponlificatus  vero  domini  Innocentii  11  papae 
anoo  xiv. 

DXCVIII. 

Ad  P.  priorem  et  fraires  ecclesice  5.  Frigdiani  Lu- 

censis, 

(AnnolU3,Jun,  26.) 
[Balcz,  il/wre//.  IV,  592.] 

Innocbntics  episcopus,  servus  servorum  Dei,  dile- 
ctis  filiisP.  priori  et  fratribus  S.  Fridiani,  saiutem 
et  apo^tolicam  benedictionem . 

Regularis  vitse  propositum  in  Ecclesia  vestrajam 
diu  per  gratiam  Dei  viguit,   ct   congregatio   vcstra 


vendum  infonnavit.  Relicia  tamen  parvulorum  vila 
qnae  in  Segor  remanet,  ad  alliora  montis  cum  Do- 
mino  ascendistis,  ubi  ardua  praecepto  justitiae  quasi 
ab  ipsius  ore  percipilis,  et  operum  exsecutione  lau- 
dabiliter  adimpletis.  Monemus  itaque  dilectionem 
vestram  non  ut  incipialis,  sed  ut  in  tam  sancto  et 
pio  proposito  virililer  persislatis,  et,  juxla  Aposto- 
lum,  quae  retro  sunt  obliviscentes,  de  diein  dicm  in 
vit  tutibus  crescendo  ad  ullcriora  cum  Domini  adju- 
torio  vos  ipsos  extendatis  ;  nos  autem  personas  et 
locum  vestrum  vera  in  Domino  charitate  diligimus, 
et  in  omnibus  secundumDominum  juvare  et  manu- 
tenere  volumus. 
•    DataLaterani  vi  Kal.  Julii. 


VARIORUM  AD  INNOCENTIUM 

EPISTOLiE. 


I. 

Adalberiiarchiepiscopi  Moguniini  responsoria  et 
apologetica  synodi  MogiintinfFy  Gehehardum  ob 
probatacrimina  examinatum^  convictum.excom- 
munlcantis  et  refutatoria  corum  ijua'  amici  GebC' 
hardi  sub  et  obrependo  Innocentio  II  aUegavc- 
rant. 

fAnno  1130.) 
[Hartzeiii,  Conc»  Germ.^  III,  811.] 

ImrocKNTio  sanctissimo  et  universali  papae,  Adal; 
BBHTUS  Dei  gratia  sanctHe  Moguntinse  Ecc^e.^iae 
homilis  minister  et  apostolicse  sedis  legatus,  debi- 
tam  uttantoapostolicoobedientiam,et  devotissinr.an 
ut  tanto  Patri  reverentiam. 

Acceptis  sanctitatis  vestrae  lilteris  super  cansa 
fratris  illius,  si  tamen  fr^ter  dici  dcbet,  qui  sibi 
sanctae  Wurzoburpensis  Ecclesiaeepiscopatum  ur^ur- 
pat,  inlelleximus  totius  caufae  ordincm  longe  alilcr 
quam  se  veritas  habel  summo  apo?to'alui  ve??ro 
innotuisse,  quia  multa  so^enl  persubreptioncmfieri. 
Idem  namque  sanclilali  vcstrcc  conlra  nos  qucrelas 
deposuit,  dicens  se  a  nobis  pr.TJndicium  suFlinere, 
et  conlra  JMSliliam  procgravari.    Ncc    vcro    in    hac 

causa,  Deo  teste  et  conscicntia  noslra,  nihil  egimus 
quod  canpnicis  regulis  possil  obviare ;  nihil  unde 
sanctilati  vcslrie  suspecti  essedcbeamus;  nihil  un('e 
aliquis  qui  causam  ipsam  plcnius  iractaverit,  possit 
nos  reprehcndere.  Sod  quidqiiid  in  hac  causa  cgi- 
muSi.  non  zcio  amariludinis,  scd  zclo  ju^tilia},  non 
aliquo  odio  promoii,  scd  ofTicii  intcilu,  non  rontra 
saQCtorum  Patrum  canones,  sod  sccuuclum  canor.cs 
egimaa. 

Scimus  quidem  jaxta  sanctorum  Patrum  rrgulas 
divinitasinspi.ata5»epiflCopo  cphcopatum  adimi  non 


B  deberCy  antequam  causarejus  exitus  appareat,  Sed 
oplime  novit  sanctissimus  apostolatus  vester  hanc 
sanctorum  Patrum  sententiam  do  dubiis  episcopo- 
rum  cftu?is,non  dc  manifestis  intclligidcbere.  Ejns 
vero  dc  quo  agilur  impudentissima  causa  ctcerlum 
crimen,  nullum  Icgilimae  defcnsionis,  nulliun  jusl» 
excusaiionis  colorem  rccepit.  Luce  enim  clarius 
patet  omnibus  quod  nullis  meritorum  privilegiis, 
nulia  prseeunte  electione,  ad  lanti  sacerdotii  gradum 
est  ascitus  :  :ied  yrannica  j  violentia  intrusus,  in 
ovilo  Dominicuro  non  per  ostium  intravit,  sed  aliunde 
per  ambitionem  et  Simoniacam  hseresim  tanquam 
fur  et  iatro  impudentissime  irrupit  ;  et  quod  sine 
magno  dolore  et  cordis  compunctione  dicere  non 
possumus,  Jocum  legitimi  pastoris  sibi  usurpavtt, 
quem  sibi  sancta  Wirzcburgensis  Ecclesia    de  filiis 

^  suis,  commnni  voto  et  conscnsu  clcri  et  plebip, 
nobisque  laudantibus  et  consentientibus,  canonice 
iDthronizandum  elegcrat,  utpote  natalibus  et  mori- 
bus  nobilem,  ecclesiaslica  disciplina  apprime  imbu- 
tum,  lide  Catholicum,  natura  prudenlem,  vita 
castum,  sobrium,  humilcm,  affabilem,  litteratum, 
in  lege  Dei  instructum,  in  sensibus  Scripturarum 
tacitum  {f,  acutumj,  et  per  omnia  saccrdotii  nomine 
et  honore  dignissimum. 

II. 

Episiola  Guigonis  Carihusias  Majoris  prioris  ad 
Innvcentinm. —  Consolatur  summum  pontificem 
adversus  schismatismolestias, 

(Scripta  ante  an.  1131,  quo  mortuus   est  S.  Hugo 
episc.   Gralianopolitanus,    de  quo    in  bac    epi- 
stola.) 
[Opp.  S.  Bernardied,  Mabill.,  t.  II,  p.  1985.] 

.  Domino  ci  Patri  cbarissimo  ac  rcverendissimo 


659 


VAniOaUM  AD  INNOCENTIUVI 


660 


apostolic®  sedis  summo  ponliBci  Imnocentio,  servi 
et  filii  Carthusiae  pauperes,  illam  quam  muodusdare 
non  polest  pacem,  suaBquepateniita(is  devotam  ser- 
vitutem,  et  non  necessarium  licet  obsequium. 

Multas  ad  vestri  apostolatus  sacralas  aures  pre- 
ces,  multas  pro  ecclesia  Gratianopolitana  dispone- 
bamus  ofiferre  supplicationes,  cogentibus  ejusdero 
Ecclesiae  clericis,  et  praecipue  charissimo  et  omni 
veneratione  dignissimo  Patre  et  episcopo  nostro 
Hugone,  qui  (quod  sine  lacrymis  non  scribimus) 
dissolutus  morbiset  senio,  inier  dnfunctoit  qnantum 
ad  episcopal»  spectat  officium,  potcst  annumerari  ; 
sed  divina,ut  credimus,  miserttione  prorenit  a  viro 
venerabili,  et  circa  vestram  obedientiam  valde  de- 
voto  abbale  Pooliniacenai  Hugone,  nostram  eiigui«- 
tatem  interim  visitari,  cujus  auribus  cuncta  qux 
conceperamus,  infudimus,  efHcacius  et  plenius  viva 
voce  vestris  conspectibus  inferenda.  Et  quia  semei, 
cum  nihiJ  simus,  forte  non  sine  pnesomptionis  peri- 
culo  coepimusloquiad  dominum  noslrum:  rogamus 
et  obsecramus,  admonere  vel  exhortari  minus  idonei, 
quatenus  in  omnibus,  quae  Romana  vestris  diebot 
vel  patitur,  vel  facit  Eeclesia,  nequaquam  terrea- 
mini  :  sed  magis  conforteroini  in  Domino,  et  in  po- 
tentia  virtutisejus,  insuperabilibus  armis  munitus, 
quae  suis  commilitonibus  ex  copiis  universalis  impe- 
ratoris  bcatus  offert  Apostolus  :  scuto  scilicet  fidei, 
et  galea  salutis,  et  qui  non  membra,  sed  errores,  et 
vitia  trucidat,  gladio  spiritus. 

Nanc  enim  revera  non  adversus  tantam   carnem 
et  sanguinem,  quse  regnum  Dei    non   possidebunt  : 
sed  adversus   rectores   tenebrarum,   et  spirituales 
nequitias  pugnandum  est,  vei  pugnatum .  Nam  quid 
aliud  petrinaro  duritiam,  et  leoninam  rabiem,   quae 
adversatur  et  extollitur  adversus  principis  apostolo- 
rum  vicarium,  nisi  diabolica  nequitia,  et  inspiratio 
viperea  tam  atrociter  coocitavit  ?  Quid  aliud  invete- 
ratum  dierum  maloruro.Engolismensem  Gerardum, 
nisi  vetemofca  cupiditas,  et  ambitio   diabolicis   iro- 
missa  suggestiooibus  contra  Catholicam  pacem  ct 
veritatem  taro  imprudenter  taroque  pertinaciter  ire 
coegit  ?  Quid  nisi  serpentina  callidita  s  per  humanam 
mutabilitatem  adituro   nocendi  reperiens,    taro   de- 
testandi  schisroatis  flendis  aucloribus,  ex  his  quoque 
de  quoruro  scientia  praesuroebatur  et  fide,   plurimos 
copulavit  ?  Sed  haec  religiosos  animos,  et  in  Catho- 
lica  veritate  fundatos  tanto  minus  roovere,  tantoque 
minus  terrere  debent,  quanto    sunt  et  ab  ipso  Do* 
minolongius  antepraedicta,  et  a  roinislris  iniqui- 
tatis  crebriui  tentata,   et  a  Teritatis  sectatoHbus 
numaroiius  ao  falioiui  iuperata .  Quis  enim  nume« 
nf%  iullelat,  qtiotifi  ipottolloa  fldoiatqoa  oofliiao» 
ila«  ipio  qut  oam  dodlli  pmdloaoto,  it  pmdtoondo 
roboraoto,  noa  lolum  noo  dohotura,  aed  el  alioi 
oonftrmatura  )  quli,   inquam,   nomoraro   loflcitt, 
qootioi  potoitatum  iaculi  erudelltatibui  sit  impu- 
gnata.et  iohismatioorum  atqae  haareticoruminsidiis 
el  fraudiboi  impetita?  Qaareaotem  abeo,  qoo  per- 
mittento  yel  jubente  onnota  fiont,  aliquid  aliqnando 


A  posse  perniissi  sunt,  nisi  nt  infirroi  quatrTentur, 
fortes  exercerentur,  imperiti  erudireotur,  sapientes 
oslenderentur  ;  et  universaliter  boni  coronarentor, 
mali  condemnarentur  ? 

Nunc  quoniam  sacri  pectoris  intentionem  a  me- 
lioribusetdivinioribus  avocatam  diutius  forte  quam 
decoit  oostris  tcauBmits  ineptua  oecttpalam«  realraB 
majestatis  pedibus  advoIoH,  pro  cunctis  quidem  sed 
maxime  pro  novellisregiooibiis,  Cisterciensi  scilicet 
et  Fontebraldensi,  necnoa  et  pro  uoiverso  mundo, 
preces  offerimus,  noa  eniro  pars  una,  sed  totus  pene 
esl  orbis  vestra  dioecesis.  Nam  sicut  Deus  est  unui, 
mediator  unus.  mundus  uaus,  sol  unus^  et,  nt  roi- 
Dora  iaferamus,  io  aniualibtta  cunaia  capot  uaiiro  : 
ita  beati  Petri  vicariuat  id  est  pspa,  qoq  pote^l  esso 

B  nisi  unus.  Universo   itaque   mundo  rigorem  disci- 

plmae,    rectitudinem    justiti»,  lumea  doctrio»    et 

ipsius,  quam  nomine  quoque  praetertis,  irreprehen- 

aibilis  det^etia  exempJai  innocentiae.  Nam  sicut  :n 

hoc  mundo  visibili,  tux  est  tenebris,  et  calor   con- 

trarius  est  frigori,  ita  vestra  totuia  saculi  peccatis 

innoceotia,  crroribus  sapientia,  luxuriis  teroperan- 

tia,   adversilatibus    tolerantia,    vitiis    est    objecla 

justitia  :  ut  dum  ab    uno  vincitur  unus,   id  est  a 

beati  Petri  vicario  mundus,  quo  sine  mullitudinis 

viribus  faerit  parta  victoria,  eo  major  Deo,   cujus 

est  totum,  honor  reddatur  et   gloria.   Per  Domioum 

nostrum  Je<(um  Christum,  qui  cum   Deo   Patre*  et 

Spirito  aancto  vivitet  regnat  Deua  per  infiaila  aaB- 

cula  saeculorum.  Aroen. 

C  1". 

Epistolacleri  Trevlrensis  ad  Innocentiumn  ponti/i'' 
cem  maximum.qiM  A  Iberanem  se  in  archiepisco- 
pum  elegisse  nuntiant. 

(Anno  1131.) 

[HoNTHBiN,  Bist.  Trevir.  diplom.,  I,  pag.  517.) 
Beatisiimo  Eccieiie  Catholictt  pontifici,  person» 

Trevirensis  Ecclesise  devotum,obedientinet  aervitii 

famulatum. 

Non  te  latet,  Pater  reverende,  qualiter  Boclasia 
Trevirensis  jam  per  biennium  proprio  paatore  vi- 
duata  est ;  nostis  etiam  quod  D.  Brunonem,  qoem 
unanimiter  elegeramus,  haberenon  potuimua,  sed 
nos  roodo  laboreset  mala  quae  interim  sustinuirous, 
supersedentes,  novas  angostias  et  pericula  tibi  de- 
^  nuntiamus,  fioemque  illorum  per  tuae  paternilalis 
auxiliumquamprimum  obtinere  desideramos.  Sane 
cum  rex  essct  in  civitate  nostra,  et  cum  eo  D.  Alba- 
nensis,  episcopi  qooque  Metensis  et  Tollenais,  et 
provineis  nostre  baronai,  facto  ooQTentd  ad  ellgoti* 
dum  paitorom,  trti  nominaWmoi»  ui  fadilloi  por 
oonoordiam  oooa  lllofum  ib  omnlboi  ollfii^lar. 
Riinomtnatli,  baronoiotomnei  lild  i  itoUi  pfo 
oaplondo  oonslHo  io  pirtom  looodootoi,  mot  ad  noi 
rovonl,  Qollom  do  vol  ilbi  prttnomioatlo,  lodomlHM 
ono  oro  Ooberhardom  lUom  Winobnrfodiom  po« 
tierunt ;  et  quamvis  nos  iilum  justam  reprobitloflii 
rattonem  Oitenderemoi,  tamon  clamiiidO,  toinul* 
toando,  Olqoe  adeo  in  oa  (Mftitione  petmeHftf\xtt 


m 


BPISTOLS. 


661 


qnod  plerique  firatres  nostri  illis  concordare  cocpe- 
runt :  sic  eo  die  infecto  negotio  dimissus  cst  con- 
Tentus.  Postea  rero  nos  pauci,  non  nostris  yiribus 
contra  tantam  muKitudiuem  satis  confisi,  ab  cpi- 
scopis,  Albanensi  videlicet  et  Metensi,  consilium 
qusesiTimus,  ct  tandem  sic  nos  et  causam  nostram 
in  mana  et  cnnsilio  eonim  posuimus»  ut  de  qua- 
eunque  persona  ipsi  consulcrent,  dummodo  ilia  tibi, 
Pater,  aceepta  foret,  et  D.  rex  illam  inveslire  vellet, 
illam  nos  eligeremus,  quo  de  plura  domino  locuti 
snnt  regi.  Dcinde  ad  nos  reversi,  ul  D.  Albcronem 
Mctensem  (188),  Ecclesi©  primic^rium,  eligcremus, 
eonsiilQemnt,  et  hunc  D.  regi  plarere,  rjusrjue  favo- 
rcm  nobiscum  in  hoc  fore  dixerunl.  Hac  igitur 
fidi  cia  animati,  dum  ad  faciendam  clcctionem  con- 
yeniromus,  palatinus  comes,  qiii  est  Fcclcsitne  nostrae 
adyocatus,  caeterique  nobiles  et  populus,  ubi  inten- 
tionem  nostram  porscnserunt,  fada  turba  ct  lu- 
multu  penitus  ncs  disturbavcrunt,  et  timc  omnes 
domiQQm  Gebebardum,  Ecclcsise  nostrse  prseposi- 
Inm,  qui  primus  de  tribus  erat  nominatus,  sibi  di^ri 
petienint ;  sed  nos,  quia,  ut  supra  dictum  est,  obli- 
gati  erfrous,  eorum  pctitioni  salisfacere  renuentes, 
electionem  usquc  ad  discessum  rcgis  et  baronum 
distulimus;  nam  in  pracsentia  eorum  primicerium 
aequaquam  ciigere  audebamus ;  tunc  rex  discedens 
diero  nobis  Moguntts  nominavit,  ibi  judicio  epii^co- 
pirum  se  negotium  nostrum  volle  tractare  aifir- 
mans.  Interea  (189)  nos  pauci,  videlicct  prscposilus 
roajoris  domus,  dccanus,  duo  arcbidiaconi,  praopo- 
alus  S.  Paulini,  magisler  sciiolarum,  custrs,  et  alii 
quatuor  canonici  majoris  donius,  in  choro  nostro 
convenimus,  et  D.  Alberoncm  sub  ea  quidem  spe 
elegimus,  yidelicet  si  tibi  domine  Pater,  placeret, 
et  si  dominus  rex  cum,  ut  nobis  episcopi  Albanensis 
et  Metensis  promiserant,  dono  sui  juris  investire 
Tdlel.  Sciebamus  enim,  et  adhuc  vcrc  scimus,  iram 
el  fororem  laicorum  nullo  modo,  nullo  ingenio,  nisi 


A  regia  potestate  et  gratia,  posse  sedari.  Qaod  aiitaiii 
ad  elcctionem  non  plures  fratres  yocayimns,  caoMi 
fuit  timor  quo  timebamus  cives  nostros,  qui,  si 
fortc  rescisscnt,  in  jugulos  nostros  irruissent,  e  fda 
quorumdam  fralrum  nostrorum  assensu  minus  spe^ 
rabamus,  quoniam  prius  eos  timore  mortis,  nt  ore- 
dimus,  terrilosy  laicis  favisse  vidoramus,  et  tamen 
adhuc  eo  tompore  plerique  ad  se  delatam  a  nobis 
cleclioncm  henigna  menle  et  yerbis  receperunt : 
posloa  voro  ubi  Mogunfiem  die  statulo  venimus,  et 
electionom  factam  domino  rogi  pra?sontavimus,  ille 
gratia  laiconim  immutatus,  iion  sperata  bcnigni* 
tate  nos  audivit,  nec  causam  nosfram  manutenuit, 
et  tandem  a  domino  Alhanensi  promissionis  supra- 
diclse   c^mmonitus,     coram   omnibus  episopis   et 

Q  principibus,  qui  proDsentes  crant,  nunquam  se  do- 
mino  Albancnsi  vel  Metensi  promisisse  tcstatus  est, 
quod  aliquam  de  eligenda  illa  persona  bonam  yo- 
luntatom  habuisset,  nisi  per  assensum  et  concor- 
diam  omnium,  tam  laicorum  quam  clericorum, 
iiari  poluissot ;  sic  confusi  ct  frustrati  ab  eo  rece- 
dentes,  ubi  domum  vcnimus,  omnem  fere  clerum, 
prffiler  nos,  qui  electioncm  feceramus,  a  ncbis  dis- 
cordiantem  invcnimus,  et  quolies  eos  alloquirour  et 
confortare  tentamus,  claustrorum  destructionem, 
prsebendarum  suarum  direptionem,  et  ipsius  vitse 
pjriculum  nobis  prsetendunt,  et  omnium  i^torum 
malorum  nuUum  se  invenire  conclamant  remediuro. 
Mnjeslalis  igitur  tuae  provoluti  pedibus,  per  cbari- 
tatem  Jesu   Christi   obsccramus  ul  cilo  regis  favo- 

p  rcm,  quem  domini  Albanonsis  ct  Meteosis  nobis 
promiserant,  acquiras ;  alioquin  vero  restat  ut  yel 
primum  cleclum  noslrum  (190),  dominoro  yidelicet 
Brunoncm,  nobis  reddas,  vel  saWa  tuae  paternitatis 
gralia,  aliam  nobis  necessario  incurobit  eligere  per- 
sonam,  in  qua  et  cleri  et  populi  concordcnt  vota. 
Non  equidem  tam  nos  movent  maia  quse  sustine- 
mus   vel  sustincnda  exspectamus,  quam   frequens 


(1 99)  /4  Iberonem  Melensem ,  Ecelesim  primicerium . 
Albero  ex  Lotharinjf^ica  familia  nobihum  de  Mon- 
slerol  seu  Monlreii,  jam  ante  Tullensis  et  Viidunen- 
eis  Bcclesiarum  canonicus    erat  et  archidiaconus, 

?oam  Motensis  primic«rius  fieret.  Yid.  Obituar. 
uilense  apud  Ruir  Antiq.  de  Vosge.  Imo  Prumien- 
acm  abbatcm  cum  scribunt  Knaun  in  Dcfcns.  Pru- 
micQ..  p.  io,  et  Novillanii  Cliron.  S.  Maxim.  sub 
Sigero  abbate.  Erat  autom  vir  singularissimse  in-  p 
dolis  et  maximi  animi.  Baldericus,  domosticus  ojus,  ^ 
in  Vita :  hte  komo^  iuquii,  novns  nrpit  esse  mites, 
€l  miraHUt)us  ingenii  atque  consilii  siti  armis  esse 
Bcclesice  sanettedeffnsor,  Poslea  illum  virumacrem^ 
ei  in  omnibus  providumt  vocat.  Mox  virum  inex' 
pUQnatdlem  et  impfrterrilum,  Deindc,  comparat 
cum  fluvio,  qui  clausus,  cum  prius  silenti  traciu 
fnsiiius  inceaerett  obstaculiquasi  indignansopposi* 
Ikmem^  Hrepiiu  tumultan^i  undisque  spumantibus 
UUmt  fiiifg^^y  ciaustraqui  iisrumpit, 

(i89)  Ihs  pauci^  videHeet  prmpositus,  etc.  Pauoot 
boi  tn  Albaronis  e^ecUonem  consentientea  ita  detcri- 
bil  Baldrieus  in  Vita  Alberonls  ioedita  :  Hi  autem 
fmrunt  vtrlstrenui.etin  tribulationeprobati :  Godc' 
friimmajOTiMdomuspreepositut,  Folmarus  decanus^ 
Amulfkus  arehidiaconus,  Ttieodoricus  et  Bolso 
archiaiaeoni\D.  quoque  HiUlnus^adhuc  eo  tempor 


subdiaconuSf  qui  proximo  loco  prasdicto  domino  A  Ibe* 
roniinsedem  archiepiscopalem  snccessit]et  D/Hru- 
fio,  tunc  Confluentinusprcepositus.postea  vero  Colo- 
niensis  archiepisccpus,  frater  comilis  Adol/ideMon'' 
te,  qucm  ejus  tribulationis  tempore  Trevirenses,  aw 
tequam  D.Alberonem  denominassent  in  archiepisco^ 
pum,  omnfs  unanimiter  elegerant,  sedipsemvlte 
lahorea  D.Innocentiopapa  absolutionem  impetravitt 
quasdam  iatentes  caiuas pnetendens,  Diceoatur  aU' 
tetn ,  quod  amhitione  ditioris,  licet  dignitateminoris^ 
episcopatus  hunc  noluerit  ohlatum  honorem  recipe- 
re,  tfuod  rtiam  ipsepostea  Sftiisfecit  probabile,  par- 
vo  enim  intrrposito  tempore  ipse  in  Francia  xsd  stu^ 
dium  existens,  cum  Colonirnses  quemdam  Godelri" 
dum  Xantfnsem  profpositum  communi  cleri  etpo^ 
puli  cotisensu  elegissent,  hac  fama  comperta  sta» 
tim  reversus  esty  et  eamdem  cassaH  cum  feeissei 
electionem,  eumdem  aecepit  epUcopatum, 

(1 90)  Domifium  videlicet  Bruncnem.  ComitfmMon- 
tensem,  de  quo  jam  «tatim.  NoyiUsnlus  i&  eatal. 
abbat,  8.  Maxlm,  sub  Oerardo  sbbate  hm  notayit : 
Brunoante  Alberenem  eleetut  fuit  in  areMepieco^ 
pum,  sed  ipseomninisu.maximeeausa  inepien  f## 
virensis  EcclesUBtjeiiitit.  Et  inde :  <*  Uaxlmum  drey 
Hailer  armer.  ■ 


663  VARIORUM  AD  INNOCENTIUM.  664 

fralrum  noslrorum,  clericonim,  monachorura,  san-  A  lem  cornu  allaris,  ignominiose  fccit  cxpclU  ab  ec- 


climonialium,  orplumorum  et  viduanim  cjulalio  et 
querimonia,  qua  se  omnibus  poriculis  culpa  noslra 
exposilos  misere  conqueruntur  (191). 

IV. 
EpUtola  domni  Oldegarii  Tarraconensit  episcopiad 

Innocentium, 

(Circa  annum  1131. 

Concilia  Hispaniof^  t.  III,  p.  342,  ex  ms.  ecclesi» 

Rotensis.] 

Beatissimo  domino  et  Patri  apostolicse  sedis  divina 

Yocatione  pontifici  Innoce>'tio,  Oldbgarius  indignus 

Tarraconensis   metropolis  dispensator,  debitam  in 

omnibus  obedientise  subjectionera. 

Multarum  tribulalionum  oppressionibus  et  corpo- 


clesia  et  civitale,  ob  hoc  quod  excommunicaliones  a 
pontificibus  Romanis  in  eumdem  Stcphanum  pro- 
mulgatse  sint,  Romanai  curise  non  ignotum  cre- 
dimus. 

Tandcm  pio  Raymundo  Rotensi  episcopo  defuncto, 
et  Oscensi  Stephano  interfecto,  ipse  rcx,  ut  audierit 
quod  multa  Deus  per  eumdem  Rotensem  episcopum 
Raymundum  operaretur  miracula,  convocatis  epi- 
scopis  et  religiosis  viris,  confessus  est  malum  quod 
egerat,  ct  ait  coram  omnibus :  «  Ego  pro  peccaio 
meo  illum  virum  religiosum  sioe  judicio  et  ratione 
expuli  de  sede  sua  Barbastrensi,  nunc  autem  Dei 
judicium  timens,  Petro  Rotensi  episcopo  sedem 
Barbastrensem  restituo,  et  secundum  patris  et  fra- 


ris  inHrmitate  gravati,  ad  pietatis  vestrae  signum,  r  ^^'^  mei  bona>  memoriae  regum  inslitula,  et  aposlo- 


tanquam  ad  singulare,  post  Domini,  nostrse  spci, 
prssidium,  more  solito  confugimus,  ut  auctoritatis 
vestra;  consiliis  illuminemur,  et  auxiliis  robore- 
mur. 

Ut  autem  de  pluribus  pauca  reddam,  noverit  pru- 
denlia  vestra  quod  Barbastrenscs  canonici  communi 
voto  cleri  et  populi  clegerunt  quemdam  reliffiosum 
Tomeriensis  monastcrii  monachum  sibi  in  episco- 
pum  (192).  Ipsa  enim  Ecclesia  per  absentiam  pastoris 
diuturnam  multis  tribulationibus  afilicta,  ad  tantam 
pcn'enit  pauperlalcm,  tum  per  posscssionum  amis- 
sionem,  lum  etiam  per  canonieorum  caplionem,  ut 
vix  possit  liliorum  uecessitalibus  suflicere.  Oblule- 
runt  aulem  nobis  et  sufthiganeis  episcopis,  qui  ad 


licai  sedis  privilegia  ipsi  et  successoribus  ejus  aucto- 

ritaie  regia  confirmo.  » 

llaec  quse  de  Barbastrensi  sede  in  veritate    novi- 

mus,  prudenliae  vestras  breviter  intimavimus.  iEler- 

num  vestrae  discrelionis     interesse   debet  qualiter 

ipsius  ecclesiae   Barbaslrensis  miserise  subveniatur, 

et  de  consecrando  ibi  episcopo,  quidnosagere  opor- 

teat. 

V. 

Abbaium  H  clericorum  Parisiensium  ad  Innoceu- 
iium. —  Signi/ieat  pervicacium  Theobaldi  archi- 
diaconi  Parisiensis  erga  episcopum  suum. 

(Circa  annum  113?.) 
[Dom  d*AcHERY,  Spicil.^  ed.  in-fol.,  tom.  III,  pi  491 4 


,     ,    .  .  ...  Dominus  Sl<?phanus  Pansicnsis   cpiscopus  vocavit 

hoc  convencrant,  eleclum  suum,  qualenus  ci,  opilu-  n  ,  '^  r»»       ^.V-. 

_  .       ..    r/.    ^       jj  I    •  ^  nos  ad   causam   suam   Parisms.  Contendeoat   enim 

lante  Dei  gralia  \forte  add.  manusj   imponeremus. 

Denique  cum  jam  in  ecclesia  ad  hoo  convenissemus, 

accepimus  per  legatum  Oscensis  episcopi  litteras 

aine  bulla  vestra,    in  quibus  continebatur    quod 

ecolesiis  Barbastrensibus  divinum  offlcium  sanctitas 

yestra  interdixerit.  Hoo  quippe  comperto,  Judicavi- 

mus  dififerre  quod  cceperamus,   doncc  a  majestate 

yestra  quid  super  hoc  nobis  agendum  esset,  consi- 

lium  acciperemus. 


Certum  quidem  est  apud  nos,  et,  ut  credo,  apud 
curiam  yestram,  quod  per  prspcepta  rcgalia  Ecclesia 
Barbastrcnsis  Rotensis  episcopatus  dignitatcm  acce- 
pit,  quodRomani  ponliHces  perpriyilegiasuajustum 
esso  judicantes  confirmanmt.  Dum  vcro  hic  aucto- 
ritatibus  fultus  domnus   Raymundus   episcopus  in  D  tibus,  cum   potius  archidiaconi  festinata   interdicti 


cum  eo  Theobaldus  notarius  archidiaconus  suus, 
ju8  episcopi  sui  usurpans  sibi.  Quidam  canonicus 
Parisiensis  iter  agens  in  archidiaconatu  suo,  res 
suas  amisit,  quaa  ei  quidam  predo  rapuit,  peraoDa 
quidem  canonici  neque  laesa  neque  captt.  Archidia- 
conus  yero  die  altera  archidlaconatum  suum  inter- 
dixit,  et  prsedonem  ezcommunicare  ccepit,  episcopo 
6U0  in  eodem  archidiaconatu  existenta  etinconsulto. 
Episcopus  yero,  arcbidiaconi  sui  legre  ferens  prse- 
sumptionem  et  conteroptum,  laxavit  interdictum, 
solvit  ligatum  absque  aliqua  vocatione  anathematis 
vinculo  mnodatum.  Hoc  forisfactum  cmendari  sibi 
ab  episcopo  voluit  archidiaconus,  abbatibus  et  cle- 
ricis,  qui  ad  causam  vcnerant,  super  hoc   admiran- 


pace  ipsam  habcrct  Ecclesiam  Barbastrensem,  ubi 
consecratus  fuit,  rex  Aragonensis,  qui  scmper  ipsi 
inimicabatur  (nolebat  enim  eum  sequi  supcr  Chri- 
stiano^),  misso  Ste]jhano  Oscensi  episcopo  cum 
manu  mihtari,  ipsum  episcopum,  cum  manu  tenen- 

1(101)  Evcntum  hujus  supplicae  sic  porro  narrat  Bal- 
(\ncus;Hls  itnque  hoe  modo  se  habentibus,  contigit 
apud  f^emaisein  civitaiem  colligi  concilium^  cui 
pra>sii$6ut  0.  Ivnoccntius PP,  11,  ad  quod  concilium 
prcediGtus  /).  Alhero  et  aliqui  clerici  trevirenses  di- 
itrsis  siudiis  convenerunt ;  isti  enim,  ut  electum 
suum  eis  reluctantem  coactione  D.papas obtinerent^ 
niteban  tur :  ille  vero  ahsoltn  ab  hoc  ohere,  et  dignita" 
teset  ecclssiastica  beneficiat  qaofpropterinobedien^ 


praesumptio,  et  injusta  cxcommunicatio,  puniri  de- 
beret  ab  episcopo.  Verumtamen,  audita  ejus  pulsa- 
tione  ct  cpiscopi  responsione,  nos  abbates  et  clerici 
in  partcm  ivimus,  ct  injuncta  scntentia  archidiaconi 
praesumptionem  ct  episcopi  officium  ostendente,   ad 

tiamsuamamiserat^  reruperare  labordbal;  preedic- 
ctus  enim  D,  lnn(centius  PP.  cum  postefus  srgpius 
iteratam  jussionemhoc  onus  declinarct,  cum  ab  om- 
ni  officio  ci  beneficio  ecolesiastico  suspendit.  In  hoc 
itaque  concilio  D.papa  rapi  sublimem  eumprascepit^ 
utquepluviali  inautum  inter  archiepiscopos  coUo^ 
cari^  aucensque  Viennamt  etadhucpro  absolutione 
laborantem  in  arrhiepiscupum  consecravit, 
.   (192)  Petrus  erat  nomen  ejus. 


665 


fePISTOLJB. 


666 


fcAm  proferendam  reversi  sumus.  Cum  vero  scnlen-  A  rcspondcrunl  quia  vcrc,  proul  nccepcranl  ab  anle- 


tia  in  communi  audita  a  quodam  diacono  Beatae 
Mariae  Parisiensis  canonico  proferri  debcret,  Theo- 
baldus  Romani  pontificis  audientiam  appcilavit,  in 
hoc  dicens  se  graVari)  (}liOd  profcrens  sententlam  a 
Judicibus  injunclam  de  mensa  erat  episcopi.  Undo 
veslrae  sanctitatis  discretionem  humililcr  cxoramos, 
quatenus  sic  in  isto  tantse  praesumplionis  tcmerila- 
tem  compescatis,  ut  caeteri  archidiaconi  timcant, 
nec  episcopo  praesente  et  inconsuito  totum  cpisco- 
patum  ejus  interdiccre,  et  ora  omnium  sacerdotum 
claudere  audeant;etcum  jam  multa  preesumpserint, 
hoc  inaiditum,  hoc  insolitum  usque  ad  tempora 
vestra  facere  ausi  sunt»  YaleatsanctitaBVBlirAi 

VJi 


cessoribus  suis,  ad  jus  et  possessiouem  pertincbat 
S.  Tyberii.  Tunc  inslmmenta  Bercngarii  bone9  me» 
niori*  AgatcrisU  eiiiscbpi  ktiper  tiiEC  facla  prolali 
sunl,  et  testes  prodierunt  vlri  bonse  famae  et  anli- 
qui,  qui  examinati  probaverunt  se  vidisse  quod 
monaslerium  S.  Tyberii  posscdel  ecclcsiam  de  Bc- 
ciano  quiete  et  mullis  annis,  antequam  monachi  de 
Casa  Dei  in  ea  venisecnt  Invenimus  etiam  per  atle* 
stalloucm  domini  A.  Narbonensis  cpiscopi,  ct  au*- 
tlieniicorum  teslium,  quia  Bcrnardus  successor 
hcrcnfarii  A^athensis  episcopi,  (jui  monadhos  Gas* 
Dei  iil  ecciesiahi  de  Bcciario  induXil,  cogniia  Vcri- 
tale,  factum  correxit,  et  ecclcsiam  dc  Bcciano 
reddiS.  Tyberio  adjudicavil.   Hoc  A.   Narbonensis, 


SUiphdniipliedplpjrisiensU  ad  binocentium.  —  De  B  et  ante  se  die  data  inter  abbalcs  S.  Tybcrii   et  Cas» 
impia  ccede  Thomas  prioris  S.  Victons. 
(Anno  1134.) 
[Exstat  inter  epistolas  S,  Bemardi  numero  cente^ 

sima   guinquagesima   nona^   Patrologiai    tom^ 

CLXXXII,  coL  319.) 

Vll. 
Hugotiis  archiepiscopi  Bothomagensis  et  A,  S»  L, 

epistola  ad  Innocentium  papam  de  gestis  a  se 

super  eeclesia  de  Beciano. 

(Anrio  1134.) 
tMAxsi,  Concil.,  XXI,  493.) 

Univcrsali  papae  Innocbntio  domino  ci  Patri  suo, 
HuGO  Rothomagensis  sacerdos,  dcvotam  et  dcbitam 
reverentiam . 

Praecepto  vestro  dicm  dedimus,  ct  locum  slatui-  C 
mus  abbati  Cass  Dei,  ct  abbati  S.  Tyberii  pro- 
controversia  inter  eos  dirimenda  super  ecclesia  de 
Beciano,  videlicet  m  Nonas  Novembris  apud  Mon- 
tempessulanum ;  abbas  vero  casce  Dei  misit  nobis 
nantios,  et  littcram  suam  apud  Taraschonam,  signi- 
ficana  se  non  posae  venire  ad  diem  datam,  quia  ha- 
bebat  celebrare  qusedam  consucta  cum  fratribus  suis 
eapitula,  nec  ad  locum  sibi  prsesiitutum  secure  po- 
terat  venire  pro  Petro  de  Ribalta,  qucm  inimicari 
ubi  dicebal.  Quibus  nos  respondimus  quia  nos  pro 
obedieotia  vestra  'habebamus  transire  per  hostes  et 
insidias  manifestas,  quae  nobis  Adefonsus  aperte  pcr 
multa  loca  parari  fecerat.  Post  aliquot  denique  dics, 
vestra  protecti  benediciione,  ad  Montcmpessulanum 


Dei  probatum  fuisse  pcr  lcgilimos  teslcs  asseniil, 
ibique  revesliri  monacho  S.  Tybcrii  de  ccclesia  de 
Bcciano  adjudicavit,  quam  rcvcstilioncm  dominus 
Guido  diaconus  cardinaiis  ct  lcgftlus  apostolicas  sedis 
fierl  praDccpit.  Hanc  revcslilioncm  canonice  sa?pius 
adjudlcatam,  nos  et  qui  nobiscum  erant  Patrcs, 
ratam  habuimus  et  lcneri  mandavimus  pro  dona- 
llone  Canonica  olim  a  BcrcngarioAgathensiepiscopo 
^cta  et  legitiftia  posaessione  subsecula  feire  xixiit 
annorum,  ul  asscrunt,  posl  instrumentum  Bercngafll 
episcopi,  quod  anno  Dominicae  Incamationis,  et 
teslibus  idoncis  roboratuni  cxistil. 

vni. 

Eyxsiola  Erponis  decani  Ilalberstadcnsis  ad  Inno- 
centium  papam  secundum.  ■—  De  electione  Ger- 
hardi  pr(Bpositi  S.  Joannis  in  episcopum  Haleer- 

stadensem. 

(Annoll36.) 

[Mart.  tiM  supra,  exms.  S,   Oermani  aPratis,! 

Venerando  sanctce  RomanaB  Ecolesi»  ponlificl 
domno  Innocbntio,  Erpo  dccanus  Halberstadensis 
cum  cictcris  domni  Gcrhardi  electoribus,  tam  devo- 
tam  quam  debitam  cum  servitio  et  oralione  obe- 
dientiam. 

Quod  patemitatis  vestrae  mansucludinem  augustia- 
rum  nostrarum  incommodis  lolics  gravamus,  quod 
vestnp  dominalionis  aurcs  qucrlmoniis  nosiris  toties 
pulsamus,  Deus  scit  quaulo  cordis  mcBrore  simul  ac 
pudore  tabescimus,  elingravesccnte  doloris  pondere, 


pervenimus,  muilis  utique  miranUbus.  Ibi  nobiscum  |\  jam  pene  deficimus.  Cum  vero  divinaebonitalis  ma- 
,  ,.  .  ,...  ,.    .  «     .    ,.  gnitudinem   erga  omnes  afflicios,    itemque  vcslra) 

pictatis  paternum  semper  erga  nos  affectum  pensa- 
mus,  ingenti  spe  recupcranda)  salulis  animati,  om- 
nem  soUicitudinem  veStram  in  ejus  gratiam,  ct  in 
vestrae  paternitatts  consiiium  jaclamus.  Sed  jam 
novas  el  inopinatas  miserias  nostras  exposiluri 
lotius  veritatis  auclorcm  Deum  tcstcm  invocamus  in 
animam  nostram,  qida  pune  vcritati,  quantum  epi* 
slolaris  brevilas  permiUil,  slud«'nU.»s,  rcmsicut  gesta 
est  vobis  insinuare  curamus.  Acceptis  dulcissimae 
patemitatislitteris(193),  in  quibus  cl  de  Ecclesiae 
nostrse  liberatione,  et  vestra  pia  erga  nos  sollicitu- 


babuimus  venerabiles  archiepiscopos  B.  Arelaten- 
sem,  A .  Narbonensem  sedis  aposiolicae  lcgalos,  et 
plures  episcoposct  religiosos  viros.  Praesentavit  se 
ante  iios  hd  justitiam  abbas  S.  Tyberii;sed  abbas 
CasaeDci  ncc  ipse  venit,  nec  pro  se  rcsponsalem 
misit,  nec  excusaiioncm  vcl  aliquam....  praetendit. 
£o  itaque  sic  deficienie,  quaDsivimus  ab  episcopo 
Agalhensi,  in  cigus  parochia  sila  est  ecclcsia  de 
Deciano,  utcoram  Deo  et  Patribus  ibidem  considen- 
tibiis  nobis  ostenderet  ad  quod,  vel  Casae  Dei  vel 
S.  Tyberii  monasterium  praefata  ecclesia  jure  cano- 
nico  pertineret.  Inquisiti  episcopus  et  clerici  ejus 

(193)  Hii  litterin  agniflcabat  summuspontifez  Ot- 
tonem  episcopum  de  sede  Halberstadensi  dimotum 


fUisse  in  synodo  Pisana,  certumque  clero  et  populo 
tempus  ad  eHgendum  praefioiebat. 


•«7  VARIORUM  AD  INNOCENTIUM.  «« 

dioe  plQrimuTn  garai  sumus,  intenreDientibus  hiDO  A  HC. 

Epistola  Lotharii  Imperatoris  ad  Innoeentium  pa- 


inde  variis  dilationum  et  impedimeutorum  caosis,  ct 
transactis  jam  pcnediebus  ex  prsecepto  veslneaucto- 
ritalis  ad  elip^endum  episcopum  praescriptis.  Tandem 
in  majori  ecclesia,  sicut  justumerat  pervenimus,  et 
invocata  primitus,   sicut  vos  prsemonueratb,   san- 

-cta  Spiritus  gratia episeopum  Deo  dignum 

acceptis  et  ad  restaurandum  Bcclesie  nostrse  mise- 
rabilem  tam  in  spihtuaUbus,  quam  in  temporaiibus 
jam  dilapsie  idoneum  eligeremus.  Priori  quidem  die 
a  mane  usque  ad  vesperam  adorantes  nihil  profed- 
mus.  In  secunda  verodic  subinvocationeS.  Spiritus 
iterum  nobis  in  unum  congregatis,  de  transgressione 
vestri  pra^copli,  ac  reatu  inobedicntise  plui-imum 
meluentibus,  post  multa  consilia,  tandcm  in  perso- 


pam  ll.  —  De  eleelione epi$eopiHalberstadensis 
in  ditcordia  facta. 

(Anno  ilS6.) 
[Martbnk.  ampLColleet.,  i,  758,  ex  ms.  S.  Germani 

a  Pratis.] 
Commonuit  nos  saepe  et  rogavit  patemitas  tua,  in 
qunnlum  possemus,  salva  imperiah  revcrentia,  rigo- 
rem  nostrum  contra  imperii  inimicos  remitteremus, 
ipsisque  propter  necessitatem  qu»  Ecclesi»  immi- 
ncbat,  locum  consequend»  gratiie  nostrse  concedc- 
rcmns.  Quod  ut  competentius  fieret,  non  nostr», 
sed  divioae  fuit  ordinationis,  qu»  omnia  quemadmo- 
dum  voluisli  ct  peiisti,  sui  misericordia  ad  bonorera 


namdomniGerhardi  (194)  prjepositi  SanctiJoannisifl  q  Ecclcsi»  et  imperii  miligavit  et  coroposuit.  Siqw- 
Halberslad,    viri    in  Ecciesia  vila    et  moribus  salis      dem  tam  materiali  qnam  spirituali   uterque  convi- 

clus  gladio,  Fridcricus  in  Babenbercb,  Conradus  in 
curia  proxime  celebrata  ad  gratiaro  noslram  yenit, 
ambo  ad  Kcclesise  strvilum  sacraroento  nobis  obii- 
gati :  quos  tamen  non  minus  obligatos  sub  hac 
caulela  et  condilione  reccpimus,  ut  plenitudinem 
absolutionis  suae  non  nisi  apud  tuam  patemitalem 
oblineant.  Ita  omnibus  pro  voto  composilis,  omnino 
a«1  liboralionemEcclesiaBCSsemusobligali,  si  Halbcr- 
sladcnsi  EcclcsiaB  melius  consultumesset.  Supercujus 
negotio  saepius  hoc  anno  nuntios  et  lilteras  nostras 
tibi  direxiraus,  in  quibus,  lesle  Deo,  nlhil  nisi  vcri- 
talem  et  ordincm  cxsecuti  sumus,  omnino  circa  hoc 
intenti,  ut  paccm  et  concordiam  eidcm  roformare- 
mus  Ecclcsiae.  Qualiler  aulem  id  quidem   mendaciis 


probati,  nos  videlicet  hamm  litterarum  porlitores  et 

missores  con\  enimus,  et  eum  sedi  Haiberstadensi  in 
episcopura  canonice  elegimus,    Dulla  omnino   alia 

causa,  nisi  quia  in  majori  ecclesia  nemiuem  in  quem 

omnium  conscnsus  concurreret,   invenire  potuimus. 

Quam  clectionem  noslram,  quibusdam  confratribus 

nostris  contradicentibus,   et  ne  fieret  omnimo  impe- 

dire  cupicntibus,  ctinter  aUaeketiiQem  in  domnum 

(105)  &larlinum  factam,sed  coram  legatis  vestris  cas- 

satam  praetendcnlihus,  ad  extremum   et  per  inordi- 

natam  appellationcra  apostolicse  fi^cdisnosab  incoepto 

deterrerc  cupicntibus,  nos  divinura  timorem  et  prae- 

cepii    vestri    auclorilatem    el  l.jmporis    brevitatcm 

pcnsantcs,  quod  iocoepimus  cum  conscnsu  muUoram 


clericotura  el  laicorum  pcrfccimus.  Nunc  ergo,  re-- C  guis  per\'crtcrint  tequc  a  consilio   nostro  averterint, 


vcrendissime  Pater,  in  tanto  tcrapestatura  noslra- 
mra  turbinc,  ad  vestrse  patcmitatis  consilium,  et  ad 
piae  compassionis  consuetum  nobis  solatiura,  quasi 
iutissiraura  post  Deura  spei  nostrse  portum  confu- 
gientes,  sanctitatis  vestrae  pedibus  omnes  in  com- 
mune  tam  absentes  quam  (Hwsentes  provolvimur, 
doranum  cancellariura  et  omnem  Romanam  curiam 
qiiadta  possumus  cordls  detotione  et  precum  in- 
stantia  ad  condolendura  et  subveniendum  nobis  Invi- 
tamus  et  excitamus,  quatenus  secundum  dataro  vo- 
bis  a  Deo  sapientiam  in  prffiaenti  negotlo  quidquid 
justitia  diciavcrit  decemalis,  et  adhibito  roagni 
consihi  AngelOj  veslro  honori  et  nostr»  necessiiati 
consulenlcs,   certum  aliquem  finera    nostris  calaroi- 


itcrato  tibi  scribi  non  oporteret.  Hoc  tamen  procon- 
staiiti  tibi  proraillimus,  quod  coram  Ecclesia  Ro- 
mana  in  pnescntia  tua  vita  comite  evidenter  proba- 
vimus  omnia  ita  sc  habcre,  sicut  nunlio  noslro  et 
litteris  tibi  significavirous,  nec  tamen  ob  contem- 
ptum  consihi  nostri  minus  vellemns,  si  quo  raodo 
unitas  et  concordia  reformari  poluisset,  salisque 
passi  fuissemus,  si  in  hoc  malo  aliquis  usus  fuiss^t, 
quod  longe  aliter  est.  Deum  enim  sanctum  pateroitalis 
tuae  prfieccptum  Ecclfsia  illa  in  eligenda  persona 
convenire  debuisset,  tam  Ecclesi»  quam  imperio 
idonea,  duae  partes  faci»  punt.  Nam  canonici  ma- 
tricis  eccIesiaB  electionem  deMartino  prwposito  fa- 
ctam  aliquando  proponebant,  hancque  omnes,  exce- 


tatibus  imponere  non  dilTeras.  Nos  vero  qui  sub  q  ptjg  quatuor,  unaniraiter  affirmabant,  tres  tantum 
obedientia  vcstra  quselibet  extrema  pati,  et  ipsam  Q^gg  personas  ejusdem  Ecclesiee  secundario  desi- 
mortem  subire  parati  sumus,  sicut  fessus  umbram  et  gnantes,  ut  si  h^jus  canonice  rejiceretur,  unara 
sitiens  fontem  ita  vestrse  pmdontiaB  lolatium  spe  istamm  obtinercnt.  Regulares  vero,  nullam  istarum 
non  dubia  exspectamut*  approbantes,  assensum  his  non  pFsebuemnt,  sicque 


(ni)  tn  Chronloo  Halbantadenai  Oorardi  hvi\x% 
Rulla  nt  mcntloiNd  Rudoiphui  Ottonl  exaueiorato 
auflfaetus  lagitur  anno  seouanU  hia  vorbliMiifia  V^ 
lur  Oominiii^l^  indletlone xxr.,..  BceletiaaaUer^ 
Hademi  non  habente  pattorem.imperator  Lcthariue 
GerhArdUicardinaiii  apostoiieof  sedU  ieoatus.Adtit' 
bertus  Hoguntinassedisarehiepiseoput.  bemhardus 
Hildeiiensis  episcopuf^  eummultisreligiosis  episco* 
pis  eotiveniuni  ad  electionem^etinvoeata  SplHtiu 


snnctl  gratia,  domlnus  Rudolphus  vir  patieni  ei 
ouWfoiMM  in  episcopHm  est  eleetui  in  Dominlca 
Lotare,  Joruulttmt  \-t  iVofiOf  Hartiit  olo.  Unda 
coniiolmus  vol  Gorardum  anno  eodero  exoosiiaie  o 
vivis,  vel  olectionem  ojui  irritam  fuiaie,  quod  proba» 
bilius  videtur,  et  ex  sequend  Lotharil  cpistola  quo- 
dammodo  connrroatur* 

(195;  Nec  rocmoratur  Martinus  in  praedicto  Chro- 
nieo. 


m 


EPISTOLiC 


671 


eommQni  ntriusque  partis  eonsilio  electioncm  \n  A  imponatis,  tam  de  his  qui  fecerunt,  quam   dc  liis  a 


sequentem  diem  distnlenmt.  Interim  regulsres. 
advoeatis  quatuor,  sieut  diximus,  de  majori  eccle- 
sia,  Gerhardum  prsppositum  elegenint,  clero  et  po* 
puk)  alterius  pnrtisinvitoet  reclaroante,  etappellante 
apostoKcam  aiidientiam  sub  ttstimonio  canonieae 
eensurae,  quae  jubet  nullis  invitis  dari  episeopum  vel 
pastorem.  Quiaveroinpartibus  Saxoniae,  maiime  ia 
prafata  Ecclesiatmperialisdignitas  consistit,  saltem 
adhuc  palernitas  tua  nobis  acquiescat,  et  audita 
utraque  parte,  ita  nobis  eos  remittas,  ut  salva  liber*^ 
tate  electionis,  nos  pro  consilio  archiepiscopi  et 
taffraganeorum,  etbibitis  religiosis  persoois  lalere 
provideamuN  qui  Ecclesiae  et  imperio  expediat.  Talts 
eDim  necesse  est  ut  eligatitr,  qui  in  exsequendiB  hia 


quibua  exigitur  ut  facianl ;  ne,  quod  absit  I  itisolitia 
Dovitatibus,  et  consimilibus  gravaminibus  me  ab 
amore,  et  fidelitate,  el  serviHo  veslro  vestrorumque 
discedere  cogatia ;  quoniam  sine  honore  olim  habito 
et  debito  terram  temere  non  possem,  iieo  uUo  modo 
a  baronibus  ethominibusmeis,  sinc  quorum  consilib 
et  auxilio  esae  noo  pos&um,  in  hujusmodi  vilitaie  et 
igoominia  terrara  tenere  amplius  perroiltar,  qui 
inde  vebemcnter  et  frequenior  impropcrant  mihi  et 
insuliant,  tanquam  qui  honorem  prislinum,  et  regni 
mei  jura  tam  integre  semper  hactcnus  conservata, 
meo  tempore  tam  Dcgligenler  et  nimis  remisse  mil^ 
surripi  sustineam  :  nec  ullo  modo  amplius  acquie- 
acent  barones  terrae,  mo,  etipMin  a'chiopiscopum. 


quae  Del  et  Ciesaris  snnt,  viresbabeat  et  scientiam,  jjj  iu  eadcm  tcrra  cum  pace  vel  amore  remancre,  nm 


ntautem  simpliei  oculo  Doshsec  quseduximusdeat- 
derare  cognoscas,  legatum  tuum  cardiDalem  ad  dos 
dirigas,  qno  prsesente  et  consulente,  Ecelesie  deso- 
latss  succurratur.  Scire  autem  te  volo  quia  Natale 
Dominl  Spir»  eelebraturi  snmus,  convocatis  prinel- 
pibus  de  ilomaDa  expeditione  tractabimus,  ad  quam 
eariam  iegatum  et  litteras  tuas  mitti  desideramus, 
par  qnas  archiepiscopos  et  abbates  qualicuDque 
eommioatione  ad  tuum  et  nostrum  servitium  com- 
monefacias. 

X. 

Benricil Anglorum  regis  ad  Innocentium.  —  Con- 
queritur  de  Hugone  archiepiicopo  Rothomagentl 
quod  obedientiam  abahbatihus  exigat, 

(Ante  annum  1137.) 
[Dom  d*AciiERY,  Spicilegium,  edit.in  fol . ,  tom.  III, 

p.  484.] 

IifNOCBNTio,  Dei  gratia  summo  pontifici,  Patri  suo 
yaoerando,  Hknrious,  eadem  gratia  rex  Aogliae  et 
dui  NonbmaDnisPi  saluiem  et  debitam  obedien- 
Uam. 

Cooqueror  spud  patemitatem  vestramde  Hugone 
aretaiopiseopo  Rothomagensii  qui  persooaro  meam 
eootorbavit,  et  ducatum  meum  NortbmsDoifle  grava- 
vit,  et  coDtra  me,  et  dignitates,  et  statum  ducatus 
mei  a  palre  meo  et  ab  omnibos  SBtecessoribus  meis, 
et  a  me  ipso  usque  ad  novissimum  discessum  ve- 
slrom  de  Nortbmannia  io  pace  babitos,  et  tempore 
beatissimonim  Romanoi od  pontificum  antccessorum 


V08,  etipse,  haec  et  hujusroodi  studueriiis  eroendare. 
Quoniam  si  ipse  arcbiepiscopus  in  prjesenlia  vestra 
dum  Rothomagi  fuimus,  super  hac  re  vcrbum  fe- 
cisset.  ego  io  omoibo^i  quae  Deum  velle,  et  contra 
honorem  meum  non  esse  cognoscerero,  acquievis- 
sero.  Qui  itaque  iu  his  quae  ad  Dcum  sunt,  et  san- 
cUb  Romaoae  Gcclesi»  et  vestrae  personaedignitatem, 
seroper  obedire  paratus  suro  et  fui,  postulo  roihi  a 
vobishonorem  debitum,  et  babilum  hacterus  inte- 
gre  coDservari,  ac  de  hisde  quibus  praetasatum 
est,  revestiri.  Conservet  aulem  Deus  apostolatum 
vestrumad  honorcm  suum  et  pacem  Bcclesiie  suffi. 

XI. 

p  Epistola  Hugonis  archiepiscopi  Uolhomagensis  ad 
^     Innocentium papam  IL  —  De  abilu  Henrici  regis 
Anglorum. 

(Anno  1131.) 
[MartbnBi  AmpL  Collect^^  IX,  1^36.] 

Domino  et  Patrl  suo  Iknogentio  papa^^sarvus  Huao 
Rothomsgensis  sscerdos,  obedieniiaB  debitum. 

De  domifio  meo  rege,  dOd  Hioe  dolore  memorando, 
pic  pat^rnilati  vestr^  notiBeSrtdum  dunlmus^  q«la 
subfta  pfGeteDtttS  sgritudine)  oos,  missis  qnam  et- 
tUsime  legitis,  flegritudiois  su»  solatiis  voluit  inter« 
esse.  Venlrous  ad  ipsum,  et  eum  ipso  plenum  moe- 
roribuB  eonfecimus  triduum,  pront  ei  dicebsmos 
Ipse  ore  proprio  sua  fatebatur  peccata,  et  mariu 
propria   pectus  subm    percutiebat,  et  malam  volun- 


vestrorum,  et    sanctorum  Rotboroagensium   arehi-  D  tatem  dimittebat.  Consilio  Dei  et  nostro  et  episco- 


episcopomm  praedecessoi-um  ejus,  inconcusse  illi- 
bateque  posscssos,  vehcroenter  et  irreventer  egiti 
lo  benedictionibus  scilicet  ct  extortis  professionum 
sofiplii»  eitra  dueilum  menm»  et  provineiam  soam, 
ik  ibhillbtis  m«ii  Nonhmaoniosi  mo  iaeoosoitOi 
voUs  ia  «onollio  quarimoDili  ladi  prot>ositii,  eum 
•oi  in  ptoi  dlmlsiHm,  quibdo  Dovlsiimi  inrsgnum 
miofli  (maifralivii  bi  ipltiiii  irebiipiseopiim  sml- 
OiblHMf  id  Tos  dtstlnivl. 

Atlitllidi  itque  supplieilef  rogopatemltafamte* 
itfin  lil  Ui  il  esteris  qu»  eootra  honoremi  el  eoo< 
soemdlMI^  it  dlgnitates  regni  mei,  et  duoalus  mei 
speetaro  Tiderilis,  eo  modo   maoum   correctioois 


porum  eroeodationem  vltse  suse  observaiurum  sese 
promittebat.  Sub  ista  promissione  pro  nostro  offick) 
tertio  eom  et  per  Iriduro  absoWimos.  Grocem  Do« 
miDi  idoravit,  60ff>uS  et  saDguioem  Domibl  d^Toio 
ftbK^pii,  eleiibbl5^i]im  soariidiipdstflt  lii  dii«adbt 
«  Bolvaotor  deblta  msi,  roddiolur  liberatioiiii  il 

solidiin  qu0  debio  {  rillqui  Indigeotlbus  dlslri* 
buiniur.  i  Ctinim  sio  IboissoRl  qul  ihiisttroi  ijtii 
tenebsnt  et  looeht.  TaDdom  ilil  iuotoriiitom  do 
uootiono  lnflrmon]m«  qoam  Boelesia  a  boato  jaoobo 
sposlolo  suscepil,  sludiosepropoaalmus ;  etipaios  pia 
potitiooe,  oloo  saooto  eom  oximos,  lio  in  paeo 
quiovil.  Paeom  del  ei  Deus,  qoiapaeemdiieKit. 


6tl 


VARIGiRBM  AB  INNOCENTHJSI 


672 


XII. 


EpUtoba  capituUgeneralit  ordinU  CiitercienaU  ai 
Innocenlium.  —  Scribit  in  gratiam  Humberti 
ASduensii  epUcopi,cujusJurisdictionem  non  agno- 
sdebantmonaclu  VirMlieHiSii 

(Circa  annum  1140.) 

[Martenb,  Thesaur,^  1,392,  cx  ms.  Alnensis  mona- 

sterii.] 

Revercndo  Patri  summoque  pontlfici  domino  no- 
stro  lNNocE!<Tio,  Rainaiidus  Cistercii  dictus  abbaa  et 
ejusdem  capiiuli  generalis  conventus,  fructum  ora- 
tonisjuxla  bffectum  detoliOnisi 

Simpliccs  bimplicitcr  §(!fibimus<  Nam  paierna 
yiscera  noQ  serroone  moventur,  aed  devotione.  Sane 
quoties  sanctiiati  vestrfe  scribimns,  spirilus  reple- 
tur  gaudio,  mens  desiderio,  sed  quando  mensquod 


A  gralia  surti'tTd  p^miiffci  I.vnocentjo,  Samson  R»  mo- 
rum  arcluopiscopus,  JosLE:«^iis  Su^ssitfnonsis,  Gau- 
FRiDUs  CKtalauncnsis,  Alyisus  Atrebatedsis  i  vd-' 
luntarium  dcbitae  subjcclionis  obscquium. 

Auribus  occupctis  ad  plurima,  sermooem  facimus 
abbrevialuiti  de  prelixo  negolio,  pro  eo  maxime 
quia  id  ipsum  diffusius  dc  plcfnins  eontinctur  in  )»t« 
teris  domini  Senonensis.  Petrus  Abcelardiis  ChristiiH 
BS8  fidei  mcrilum  evacuare  nitilur,  dum  lotum  quod 
Deua  est,  bumana  ralione  arbitratur  se  posse  com- 
prchendere.  Ascendit  usque  ad  coelos,  ct  descendit 
usque  adabyssof  ;  nihil  cst  quod  lalcal  enm,sivein 
profundum  inferni,  sive  in  excelsumbupra.  Homo 
esl  magnus  in  oculis  suls,  de  fide  contra  fidem  dis- 
putans,  ambulans  in  magnis,  et  mirabilibus   supcr 


intusaffeclat.scrmoronffiquatjraudaturgaudium,  Bse,  scrulatormajeslalis,    haeresum   fabricalor.   Jam 


sed  crescit  desiderium.  Suscipe  crgo,sancla)Pater, 
servorum  tuornm  qualescunque  liiteras,  qualemcun- 
que  sermoncn,  sedperfectam  devotionem.  Suscipe 
eommune  votum,  communes  orationes.  Suscipe 
communes  in  unum  omnium  nostrum  gratias,  quod 
humilitatcm  noslree  parvitalisapo&tolicae  celsitudinis 
dignatione  et  paterna  salutalione  per  coabbalem 
nostrum  S.  Anastasii  (196)  Bernardum,  Pater  reve- 
fcndissitne,  visitasti.  Quandogaudio,qtiando  te\o  re- 
pleta  est  domus  panperum,  ex  quo  facta  est  vOx 
salulationis  in  auribus  nostris.  Unum  quod  anle 
conspcctum  apostolica;  majcstalis  cum  revcrcniia 
et  humulilatc  dofcrimus.  Queritur  cnim  nobilis  et 
aniiqua;  dignilalis  x^Jucnsis  Ecclcsia?,  dc  qua  nunc 


dudum  fccerat  librum  de  sancta  Trinilale,  sed  sub 
legsto  Romanae  Ecclcsixigneexaminalus  est^  quia 
inventaest  in  co  iniquitas.  Maledictus  qui  reaeditica- 
bit  ruinas  Jcricho  :  surrexit  a  morluis  liber  ille,  et 
oum  eo  multorum  hsrescs  quse  dorroierant,  surrexe- 
runt,  et  apparuerunt  multis.  Jamjam  extendit  paU 
roiti'6  suos  usqiie  ad  mare,  et  usque  ad  Rorr.am 
propagiues  ejus.  Hsec  gloriatio  hominis  illius  :  quod 
liber  suus  in  coria  Romona  habet  ubi  caput  suam 
reclin(  t^  hinc  confirmatus  et  confortatus  est  furor 
ejus. 

Proplerea  cnm  in  conspoctu  episcoporum  snpcr 
his  argueret  eum  abbas  Claraevallis,  zelo  fidei  et 
justitiif  armalus,  ncc  confosus  est,  nec    ncgavil  : 


miserabiliter  se  privalam  cssc  dcploral.  Qucstus  csl  C  scd  a  loco  et  ji  dicc,   quem  ipse  sibi  elegeral,  sine 

!•  •  •*  1—  **? 


etiam  in  capilulo  nostro  nobilis  ejusdem  Ucclesise  et 
venerabilis  antistcs  Humbertus  :adco  ut  descendcns 
ad  humilitatem  precis  humiliaverit  se  in  conspectu 
nostro  adversus  iotolerabilem  abbatis  Virziliensis 
Injuriam  iEduensi  Ecclesifle.  Saoe  cum  manifebtum 
aii  Virziliacensem  Bcclesiam  JEduensi  Eco^esie  et 
episcopo  de  jure  eeclesiaatico  pcr  omnia  hactenus 
fuisse  subjectam,  Pontius  abbas  cum  gravi  et  gene- 
rali  ipsius  terrae  scandalo,  non  pro  aliqua  necessi- 
tate  seu  oppressione,  sedsola  sobjectionis,  utdiciiur, 
impatientia  omoino  se  subtraxit.  Ascendant  itaque 
preceshumilitatis  nostrae  adaures  vestrae  mansuc- 
tudinis,  ut  hujusmodi  quorimoniis  debita  misera- 
tione,    prout  decet  patcrnitatem  vestram,   pacem 


lajiione,  sine  gravaminc,  ut  suam  prolongarot  ini- 
quitatcm,  scdi^m  apostolicam  appellavit.  IDpiscopi 
autem  qui  propter  hocin  unum  convenerant,  vestrse 
reverenliflDdcferenteB,  nihil  in  personam  ejns  ege- 
rant,  aed  tantommodo  capitula  libeorum  ejus  a 
aanctis  Patribus  condc^mnata,  ne  morbua  scrperet, 
medicmali  neccssitate  abjudicaverunt.  Quia  vero 
homo  il!e  multitudinem  trahit  post  se,  et  populum 
qiii  sibi  credat,  habet,  necesse  est  ut  huic  conlagio 
celeri  remedio  ucenrratis. 

.     .  Seroenimmedicinaparatur^ 

Cum  mala  per  longas  invalueremoras. 
P.ocessimus  in  hoc  n  goiioquousqiie  ausisumus^ 
luum  esl  d»»ca>lcro,  beali>simc  Paicr,  providere  nc 


congruam    providealis.   Est    enim   non    mediocre  D  in  diebus   tuis   aliqua  haereticae    pravilatis  macula 

decor  Kcclcsia;  n-aculelur.  Tibi  comm  ssaestsponsa 
Chri^ti,  amicc  Sponsi,  tnum  cst   tandem    uni  viro 


scandalum  in  partibus  noslris,  tantam  Ecclcsiam 
antiquo  jurc  privari,  prxscrtim  cum  .Educnsis  Ec- 
clesia  rctroactis  temporibus  inter  Gallicanas  Ecclc- 
aias  tanlae  dignilatis  exsiiterit,  ut  cliam  prae  coiteris 
familiaritalis  apQStolicqe  praerogi^livam  videalur  ob- 
tinuisse.  . 

XIII. 

■  •       •    •  ■  ■  .,        . 

Episcoporum  provincice  I\emensis  epUtola  a.d  lnno-_ 
centium. — Dedamnatione  Abrelardi  in  concilio 
Senonensi. 

(Anno  H40.) 

[Actes  de  la prouince eeclit.  de  ReUm,  0,  224.] 

Reverendi^simo  dom*no  et  charissimo  Patn,   Dei 

(196)  Is  scilieet  qoi  postea  fait  Bagenius  papa  III. 


virfiinem*caslam  cxhibere  Cliristo. 

XIV. 

Epistola  Alberonis  epistopi  Virdunensis  adlnnoccn- 
tium  pupam.  —  ue  ecclesia  S.  Pauli  Prosmonstra- 
tensibus  conccssa. 

(Anno  1112.) 

\SpicHegium  dWchery^  tom.  XII.  p.  320.] 

Rcvcrcndi<simo  Palri  ct  domino   suo  Lnnockntio, 

universalis   Ecclesiae  Dei  gralia   summo  pontifici, 

Albbro,    Virdunensis  Ecclesiae  mioister  indignus, 

tiDceram  cum  humili  obcdicptia  diicctionem. 


6~S 


EPISTOUS. 


674 


Gralia  Dei  et  veslra  per  eleclionem  Ecclcsise  ve-  A  a^  causam  vocavi,  el  cum  eo  mulla  de  sua  mala 


strs,  cum  indignum  merila  mca  ipe  prsedicarent,  in 
episcopum  consecravit,  e(  post  et  prius  quomodo  in 
officio  me  militare  deberem  edocuil,  intcr  quaemaxi- 
me  in  ordinatione  ecclesiarum  roihi  commissanim 
invigilare  persuasit.  Ordioalioni  igilur  iili,  quia  satis 
bic  apud  dos  necessaria  est,  proparvilatemeainvi- 
gilans,  reperi  quamdam  ecclesiam  bic  juxta  civita- 
tem  nostram  silam,  quas  per  incuriam  et  irreligio- 
Dcm  paucorum  monachorum  ihi  dcgentium  ad  tan- 
tam  infamiam  redacta  fueratf  ut  jam  uon  domus  Dei 
sed  diceretur  csse  quoddam  prostibulum  :  de  qua 
quid  egerim  quam  cerlissime  potero  paucis  dicam. 
In  ecclesia  illa,  in  honore  beati  Pauli  apostoli  con- 
secrata  a  prima  positione,   per  tempora  deccm  et 


conversatione  causalut,  confeasus  est  quse  manifesta 
negare  non  poluit,  scilicet  se  et  Regulaesuae  formam 
coutempsissc  et  multa  illicita  commisisse.  Commu- 
Dicato  ilaque  consilio  religiosorum  roonui  cum  per 
obedientiam,  ul  ad  ecclesiam  Sancli  Vitoni  causa 
faciendse  f  oenitentiae  inter  religiosos  transiret,  et 
quia  fructum  in  ecclesia  cui  praeerat  facere  non 
poterat,  fruclifiantes  inlrare  permitleret;  consensil, 
sed  statim  ipsa  die  ad  vomitum  rediens,  quod  pro- 
miserai  facere  rccusavit :  haec  ut  audivimus,  in  cra- 
stinum  cum  clericis  et  abbatibus  et  duobus  eliam 
abbatibus  de  ordine  Claraevallensi,  abbale  Trium 
Fontium  el  de  Caladia  ad  ecclesiam  illam  venimus, 
et    quaerentibus  cur  susceptam  obedientiam  non 


novem  episcoporum  fuerunt  prius  cijrici,  sed  per  ^  implevissel,  respondil    quod  clauslnim  suum  non 
..,._._.  _.         .•        :         ..I  j        ...      exiret  nisi  per  judicium.   Tunc  abbates  et  clerici 

admirantes  tantam  impudentiam  illius,  quod  post 
susceptam  obedientiam  judicium  quacreret,  quidam 
illorum,  abbas  scilieet  Sancti  Vitoni,  sententiam 
B.  Gregorii  de  praevaricatoribus  abbatibus  protulil 
in  mediumf  qua  lecta,  dictum  est  mihi  ab  omnibus 
ut  etiam  si  nollet  in  ecclesiarec]uderem,et  ecclesiae 
diu  deaolatae  consulerem;  quo  recluso  sic,  pauciaque 
monachia  qui  sccum  malc  vivebant  inter  religiosos 
coliocatis,  monachos  qoi  st%tum  pristinum  eccIesisB 
reformarent,  non  tantum  a  nostria  vel  vicinis,  ve- 
rum  etiam  a  Cluniacensi  Ecclesia  per  nostras,  per 
domini  archiepiscopi  Trevirensis;  verum  etiam  par 
domini  regis  lilteras  requisivi  studiose,  quos  cum 
habere  non  possem,  paupercs  Cbristi  EcclesiaB  Prse- 


irreligiosilatem  et  negligentiam  illorum  devenit 
ad  tantam  inopiam,  ut  quod  prius  multis  satis  erat, 
vix  victui  unius  sacerdolis  sufficere  posset.  Quidam 
autem  praedecessor  meus,  Wilfridus  nomioe,  amator 
religioniSy  clericis  illis  ex  hoc  expulsis,  religiosos 
monachos  in  ea  posuit,  qui  longo  tempore  iu  fervore 
rcligionia  perseverautes,  et  bona  Ecclesiae  dissipata 
restitaeruut  et  insuper  plurima  acquisierunt,  succe- 
dentes  denique  alii  pedetentim  ab  illa  religione 
declinare  ca^perunt,  et  sic  declinando,  bona  Eccle- 
siae  luxuriose  deslruendo  usque  ad  tempora  nostra 
perseveraverunt.  Ego  dolens  nimiam  destructioncm 
illius  ecclesiae,  quia  magni  noroinis  a  priscis  tem- 
poribus  exstiterat,  abbatem  illius  loci  prius  solum 
solus,  postea  cum  caeteris   abbatibus    et  religiosis 


conveni»  multa  capitula,  coram  dignitate  vcslra  nec  ^  monstratae  secundum  regulam  B.  Augustini  laudabi- 

liter  viventcs  in  ea  posui.  lode  commoti  monachi 
non  religiosi,  sed  qui  in  simili  re  timent  parti  suse 
contrarios,  fremunt  quolidie,  non  tam  de  expulsione 
praedicti  abbalis  cujus  vitam  plane  et  ipsi  detestan- 
tur,  quam  de  mulatione  tituli  conquerentcs.  In  hoe 
autem  maledicunt ;  hoc  enim  titulum  non  mutamas , 
sed  in  forma  primae  positionis  rcposuimus.  Insuper 
accedit  ad  hoc  quod  abbas  lod  illius  vicarius  est 
episcopi,  quod  officium  magis  convenit  ordini  cle- 
ricorum  quam  monachorum.  Supplici  igitur  devo- 
tione  majestatem  vestram  deposcimus,  ut  factam 
nostrum  quod  ab  universis,  exoeptis  h^jusmodi  mo* 
nachis,  laudatur,  manus  veslrae  auctoritatis  confir- 
mare  dignetur.  Valeat  vita  vestra  ad  honorem  san- 


nominanda^  quse  de  eo  vere  praedicabantur,  ei  pro- 
posoi ;  et  ut  de  his  se  et  monachos  suos  corriperet 
et  in  ecclesia  sua  anliquam  rcligionem  reformaret 
pateme  admonui ;  promisit  se  facturum  quidqaid 
vellem  causa  Dei  et  nostra;  sed  quia : 

Quo  semelest  imbuta  recens^  servabit  odorem, 

Testa  diu; 
cum  debuisset  corrigero  quod  deliquerat,  infamiam 
saaiA  quotidie  augmentabat :  tandem  post  frequentes 
admonitiones  vanas  et  inutiles,  personae  Ecclesiae 
nostrae  et  religiosi  abbates  in  pnesentia  nostra  con* 
venerunt,  monachos  illos  dedecus  sui  ordinis  accla- 
mavenint,  et  ut  illos  expellerem  et  alios  religiosos 


substituerem  expetierunt ;  compulsus  precibus  illo- 

rum  assiduis,  convocatis  in  capitulo  religiosis  viris  D  ctae  Ecdeaiae  longo  tempore. 

abbatibua  et  clericis,  illum  incorrigibilem  abbatem 


Epistolas  S.  Bernardi  et  Pelri  Venerabilis  ad  Innocentium  videinterutriusqiie 

Opera. 


■•— «j 


m 


INNOCENTU  II  PAPiE. 


675 


INNOCENTII  II  PAP^ 

GONGILIUM    REMENSE 

In  <iuo  pseudopontifex  Anaeletufi  excommunieatur  ei  Ludovicufijunior,  prsBeeote  patrei 

rex  Pranciae  corooatur  ab  Ipgo  pootilice,  anno  1131. 

(IUnbi,  C(mcU.,  tom.  XXI,  col.  454.) 


I. 


ACTA  CONCILII  EX  VARII8  AUCTORIBUS. 


ItujuxconfiHi  tieiaperierey  sedtfe  eo  tnfitum  ajmi  A  delibflati eorpork  tnol€«tuiii efuMbitiuii defeetuin : 


Bernardum  abtHitem  BonafrailUtiasc  liabenlurin  Vi^ 
taS.  Dernardi{\,  ii,  c.  i)  his  verbis :  •  Pcrlusirala 
Jgiiur  Fraiicia,  Innocentius  papa  Remis  coijvoeavil 
concilium,  in  quo  muttis  ad  honorem  Dei  diaposiiis, 
regcm  Lu'lovicum,vivenle  paire,  pro  Philippo  fraire 
coronavit  In  regem.  In  omnibu^  h^s  dominufi  papa 
abbatem  {S.  Bemardum  scilieet)  a  ae  separari  non 
patiebatur:  sed  cnm  eerdinalibus  rebua  publidf 
assidebat.  ftcd  et  privalim,  quotquot  habebani  ne- 
goiia,  virum  Dei  sccrfiius  consuiebani,  Ipse  vero 
aiidiia  referebat  ad  curiam,  et  oppressis  pairocinia 
ex1iit>ebat.  Igilur  soluto  concilio,  eic.  •  Hwe  tantum 
ibi.  Inierfuit  eidem  conciiio  una  cum  easteris  S.  Nar 
bertus  episcopus  Magdeburgensis  eujus  memifiit  ejus 


eonsduimui  ef,  quaienus  flltnm  LudovievBf  pul» 
eherrimum  puerum,  regio  diaderoate  coronatani,  aaaft 
liquoris  unctione  rogem  secum  ad  refeltendam  seina- 
lorom  tufflulium  eonsiitueret.  Qoi  consilits  ooetris 
aeqaiescens,  Reraos  cum  conjuge  et  fiiio  et  regni 
proeeribas  advenii,  ubi  in  pteno  et  caleberriroo, 
quod  dofflinus  papa  Innocentios  convoeaverat,  eoa- 
cilio,  sacri  olei  aneiione  ei  eoronas  regni  deportaF' 
iione  in  regem  aablimatum,  felicem  providii  pegao 
sacee^torem.  Unde  muitis  quasi  qnodam  prsasagio 
videbaiur  ejus  debere  ampliBcari  poienlia,^ui  iotal 
iaotoram  ei  lam  diTeraoniro  arehiepiscoporam,  epi- 
fcoponim,  Franeoram,  Teaionicoram,  Iqnitano- 
ram,  Angloram,  Hispanornm,  sascepit  banedietio- 


Yiice  aucU*r  (197),  agens  derebus  in  eodem  eoneiiio  q  nera  eopioaam.  Gumque  pater,  vivi  gaodio,  defaooti 
gestis :  «  Convocatoque  Remis  concilio  convene-  dotorero  idleviaiis  Parisium  rediret,  dominaa  popa» 
mni  Indiane  eniscopi  de  diversis  nationibas :  adve-      soluio  concitio,  Autissiodoro  delegii  demorairi.  • 


runi  Jndique  episcop» 
nit  ct  pater  Norberins :  ibique  iltnm  Pt?tram  inirn- 
sum  excommunieavernni,  ei  etectione  Innoceniii 
approbata,  eumdem  Peirum  Leonis  leooi  rugienii, 
nisi  rcspiscerci,  iradideroni.  Atiulli  aatem  Nor- 
berlus  sccum  Ecelesiae  susb  privilegla  vetustissima, 
ei  fere  a  vermlbos  ronsnm^a,  quss  eoncla  Romaiio 
munlmine  fecii  renovari  ei  eoirigi,  •jw^onens  oa 
que  receperai  de  raanibas  illorum  qoi  ea  iQJoate  ei 
vlotenter  rapuerani.  Addidlt  prsterea  aliod  privilo- 
gium  secrelo,  ul,  cum  dareiuropporiankaa,  Romaoa 
fultus  auctorilate,  ordinem  sus  religionis  in  episco- 


Uofc  Sugerius  prmsenscuncta  Mpeetans  ac  scrikens. 
Decausis,  tempore  et  actis  hujus  synodi  Hemensis 
ita  Vfspergensit  in  Chronico  ;  «  Anno  Oom.  1130 
Honorioa  papa  saeundns  obiii,  eai  lonoeaotiaa  m%^ 
eiiiidos  par  eleetionam  eanonicam  sneeeaait :  sad 
proptar  inirustoiiem  Peiri  Leooia,  eai  Ihvebal  mai- 
liiado  RoaMnorum,  aedena  auam  oi>tinere  non  po- 
iail :  ideoqne  in  Franciam  ae  eontnlit,  obi  ooodlio 
Remia  habiU)  eom  maltis  episoopis  prsefatiim  Loo- 
oem  el  auoa  fantorea  excommnnieavii,  aiequo  in 
partibas  Oermani»  usqoe  ad  soplimum  annom  par^ 
mansit.  Sedit  aulem  annos  tredecim,    menses  se- 


pali  propageret  Ecctesia. »  Hactenus  ibi  de  rebus  in 
synodo  Remensi  peractis.  ^  ptero. » Ha^c  Urspergensis  prasdicto  loco,  Robertus  Si- 

Ifi  eodem  quoque  Remensiconcilio,rogante Ludovir  ^  geberticontinuatoradditeademsynodonon  tantum 


co  Crasso  Francorum  regeM^  pontifex  Innocentius 
consecravitin  Francorum  regemsuccessoremquepa' 
tris  ejus  /l/fum,  Ludovicum  etiamnominatumf  ejue- 
dem  nominis  septimum  numeratum.  Atde  ista  fuwi 
regis  consecratume  Suqcrius  abbas  S.  Dionysii,  qui 
eam  suasit  ipsi  regi  seniori,  ita  scribit «;  Qui  ergo  in- 
iimi  ejusin  familiares cramus,  formidantesob  jugem 


Innocentiipapa:  eiectionem  approbatam,verum  etiam 
ab  omnibus  Galiia;et  Germanias  episcopis  Petrian^ 
iipapmordifiationem  afMthemate  damftatam  fuisse. 
Etpauio  infra  ait:  «  Coiicilio  Remis  habito  prae- 
aente  Francoram  rege  Ludovico,  filius  ejus  Ludovi- 
cus  in  regem  consecraturapapa  lanocentio,  viu  Kal. 
Novcrobris  ;  »  paucis  enim  diebus  antequam  harc 


(197)  Cap.  47.  Exatai  Actls  Sanotorum  BoUand.,  Junii  tom.  I,  die  vi. 


en 


CONCILIUM  REMENSE, 


67a 


tynoduscelebraretur,Philipputregis/ilius,nuperin  A  sibi  vnu*}^  $::i!m  regnniumm,  suscepit.plures  qui 


regeminunctus,  equifortuito  casudecidens,  magnd 
omnium  tuctuacdestderio,juxta  vatidniumS.  Ber- 
nardi  oceisus  fuerat,  «  Concilio  Remcnsi,  inquit 
Dodechinusin  appendicead  Marianum,  prscsedit  In- 
Docen^us  papa,  xiv  Kal.  Novemb.,  praesente  Ludo- 
rico  rege  Franci»,  cujus  filium  adbuc  parvulum, 
regcm  consccravit.  »  llarc  Dodechinus. 

Id  autem  in  Mauriniacensi  Chronico  longeexpli- 
eatius  enarratur  hisverbis  :  <  Igitur  rex  Ludovicus 
die  Sabbati  cum  Radulpho  Vermandensium  comitc, 
qui  sibi  cognatus,  et  major  rogiae  domus  erat,  mul- 
tisque  Francorum  proccribus,  concilium  ingredilur, 
tribunal  ascendit,  domni  papae  pedcsosculalur,  juxlt 
qut-m  calhedra  posita  sedit,   pauca  pro  filio   defun- 


postea  ' e  ,rtr.*e  vcsscnt  tibi  dereliquit.  Debes  etiam 
et  nos  conso,a^ftSciliceihomlnes  extraneos,  ctapro- 
priis  scdibusexpulsos.  quos  tuprimus  omniumpro 
amore  Dei  et  U.  Petri,  in  regno  tuo  honorifiee  susce- 
pisti,  obsequiis  honorasti.beneficiis  onerasti.  Beddat 
tibi  Dinninus  vicem  et  perpetuam  mercedcm,  domine 
rcj  ,in  illa^  de  qua  g  loriosa  dicta  sunt.civitate :  in  gua 
est  Htasine  morie.a^tsrnitassine  lube,  gaudiumsine 
fine. 

«  Hujus  orationis  mirabili  velut  antidoto,  sau- 
cium  cor  regis  S.  apostolicus  delinvit.  Ac  protinus 
surgens  in  pcdes,  oratione  Dominica,  sicut  mos 
Cbnfttianus  exigit,  dicta  sub  siientio^  pucri  defuncti 
animam  absolvit.  Dcin   archiepiscopos,    episcopos, 


clo  (198)  peror&vit,  QmxxQ»  ad  lacrymas  excitavit^  B  ftI>l)Al^S/ per  obedientiam  monuit,   quatenus  sacris 


Papa  vero  in  regein  convcrUws  iiituiLum,  ftic  artug 
est  fari :  0//orie/,inquil,  te,  rex  opiiine,  qui  super 
nobilissimam  Francorumgentem  ienesimperium.ad 
illiussummi  Regis^per  quem  reges  regnaniy  majesta, 
tem,  mentis  oculosatlolleret  eiejus  voluntaiemper 
wmnia  ^enerati.  ipwe  enim  guberna l  omnia  qul  erem- 
vil  omnia^  H^mmium  kahen*  scientiam,in  universi- 
iaie  rermm  nihil  omnisno  vel  faeit^  vei  fitri  permitiit 
injmMieiqnamwismnltafiantinjusia.  Morem  habet 
Uie  fiissimns  Ihminus,  o  bvne  rex,  fideies  suos  et 
pfmperitatibus  eoneoiari,  et  adversitaiibuserudite. 
Siemt  enim  in  ^aneta  Seriptura  legimus,  quee  ejus 
epistoia  de  calo  pcr  Spit  iium  hancium  adnos  in  terra 
fmii^t  dhreeta  esf,  ipse  percutit  eimeieiur  {Job.  v, 
li^  et  fbkfeHat  omnem 
I).  «  EgOf  Mquil.  oeeidam 

eutmm^  eiego  sanaioiDeui.  xxxn,  39).  •  Se  ndeiieet 

immo^  ^uind  imnginemifei  eondUus,  reatu  trane- 

fnmimaemi  imfue  meriaiUatis  tenebras  depolutns 

eai.prmpmtriadiHgatextUium,  sedquanteciut  redir^f 

fetimei  adUlam^de  ^  peregiinatur  imierrii.em'' 

iesiem  cimiiaiem^MUieiaM  Hierusaiem ,  cujus  fumda' 

memimmmiinmoniibmsjMnciiSyiiac eeiin  afotioiis 

mmtrU  z^we  smrtmm  eety  quee  est  mmter  nottra.  M- 

vence etenin sumus,  ei peregrini^^eniomnes patres 

mutHy  tteehahemue  iiic  manesUemeivttatemy  ted  fu- 

turam  inquirimms.  Ineaenm  Deoperenniier  exsul- 

MU«  psieammteshieoencmpisceniiatifirenter  eon^ 

tedeami*  Meam  fiiins  tmus  simpiiciiaiiseiinnoceM'' 


atque  ft^stivis,  sicut  eranl  iji  conventu,  vestibus  in- 
duti,  die  crastina,  quae  Dominica  futura  erat,  sese 
reprajsenlarent,    et  consecralioni  novi   regis  interes- 


seut. 


I»  Igitur  eo   die,  solito  clarior  sol  iJluxit,  et  rebuf 

agcndis  suum  obte^iuoi  ovanterjNrttsentarevisus  est. 

Papa  mane  summo,  de  palatio  pontificis  egredieng 

cum  suis  curialibus  et  archiepiscopis,  episcopis  ei 

abbatibus,   ad    ccclesiam  B.  Remigii,  udi  rex  cum 

filio  hospitatus  erat,  perrexit,  et  cum   magna  devo* 

tione  atquc  processione  monachorum   decentissime 

suseipitur.  Ibique  Romani   pontificis  omnibus  ind- 

gnibus  indutus,  ac  ut  sibi  consuctudinis  ost  in  sacris 

magnisque  festivitatibus,  phrygfo   roronatus,  innu- 

m^i^mil^Jliu(H^'xu.  C  nier»  ccclcsiastici  atque  militaris  ordinl.  plebisque 

idm.,etego0iue^facUm,per.      •""ll""'l"'«   consl.palus     «d  eccles.an.  malncem. 

*      ^  '^  quae  m  honorc  beatac  Manae  conscerata  est,  cum 

puero  consccrando  pcrvenit.  Anle  fores  ecciesiae  eos 
exspcctabant,  rcx,  proeere^  ejus,  archiepiscopi, 
quidam  episcopl,  abbates,  monachi,  eanonfci,  cle- 
rici  conscholastici,  qui  de  diversis  Gallise  el  Ger- 
mania}  partibus  ad  c^ncilium  confluxerant.  Intrant 
ecciesiam,  puKrum  ad  altare  prRsentant,  et  oleo 
quo  S.  Remigius  per  angelicam  manum  sib!  pra>- 
sentato  Clodoreum  Tegem  Ffancomm  in  Cfaristianum 
unxcrat,  puerulum  decem  annos  plus  minus  haben- 
tem  com  ingenti  tripudio  domnus  papa  consecraYit, 
Fuerunt  qui  dicerent  nunquam  in  Franeia  similem 
evenisse  concilii  celebralionemy  et  ab  ipso  Romano 
pontifice  faetam  regia  eomeerationem.  Itaque  rex 


igmtfii.TaUtsmenimett  regnumeasiO'Dijj^^\o\icus,   sumpta  poat  lamentationem    consola- 


.  David,  0  rex^  tquilMmit  regikms  exrmplar  uiriU'- 
ismfuii^  dwm  fiHamUliu»  langmesceret.grauittime 
pioravit :  postquam  eero  ^aorimm  nunHaiusett^  ie 
iktie\e4di  eiiieie  m  ^uojaceibal  exeurrexit^  uesies 
ntuiemij,  mamne  immit,  ad-oomviivimm  famiUameon' 
uaemeiL  Im^meikiie  enim  ett  tiem  fieri  ^wtd  factmn 

Ei  meiekatmir^o  fientu  ^mitmtn  peccmreL  tpd 
jamtiHm  mei  moto  eontrairet.  Sepont  msmc^ 
hanc,  guam  tibi  camaiis  generamt  mffeeius^  quam 
peeiMpe  vmUmpke  iferi^,^mimimtffsiiiiam.  {imia  fui 


tione,  cum  ooajuge,   et  «Ho,  ei  euria,  ad  tractanda 
rcgni  negotia  reversus  est. 

»  Csterum  die  erastina  domtiio  papee  in  eoneilio 
residenti,  per  quemdam  Mai^deimrfeQiem  arcfaiefu- 
scopum(199)  praBsentalK  aaai  ittterae  a  Loihariorege 
Alamannorum,  iq  4)iMbua  fumis  et  obedientia  pro- 
loitUtur,  et  i|uod  se  ad  expeditiooem  (iOO)  cum  viri- 
bus  omaibus  negni  sui  prs^pararct^  ioUmatur.  SiBii- 
literetiam  rex  Anglorum  Hcnricua,  perHugonem 
archiepiscopum  Rotrmqgcnscm,  et  omatissimaa  li^- 


'{nQl  TttfippO  SOttlOC 

4imi  &.  Jhiiitm, 


(CM)  Nempe  It«Ueain. 


679 


INNOCENTII  U  PAPiE. 


6S0 


teras  misit,  et  obedientiam  inromisit.  Rcges  quoque,  A 
citcrioris  Hispanite,  senior  Hildefunsus  (20i) ;  et  inte- 
rioris,  junior  Hildefunsus  (202)  missis  per  episcopos 
suarum  provinciarum  epistolis  papam  salutant,  sese 
filios  et  obedientes  denuntiant,  auxilium  contra 
Christiani  nominis  inimicos,  et  regionum  illarum 
invasores  Movabitas,  suppliciter  efflagitant.  Fuerunt 
siquidcm  ct  lcetitiae  et  admirationi  ad  id  negotium 


pertinentes  ezcellentissimorum  eremitarum  Carthu- 
siensium  litter»,  que  per  quemdam  venerabilem  ab- 
batem  de  ordine  Cistellensi  delatse,  et  in  concilio 
per  Gaufridum  Camotensem  episcopum  recitalae 
sunt.  »  Subjicit  litteras  illas,  quibus  pontificem  bor- 
tantur  viri  sanctissimi  ne  in  difficillimis  temporibus 
animum  despondeat. 


II. 


CANONES  CONCILIL 


Kunc  primum  editi  ex  apographo  Simiondi  nostri^  quod  descripserat  ex  veteri  codice  ms* 

S.  Michaelis  de  Tumba^  cum  ejusdem  Sirmondi  adnotatione. 


TITULI  CANONUM. 

I.  De  $imoniacis. 

II.  Ut  episcopi  ei  clerici  tam  interiori  quam  exte^ 
riori  habitu  Deo  placeant, 

IIL  Ne  quis  morieniium  clericorvm  bona  diripiat, 
IV.  Ulsubdiaconus  uxoratus  vel  concubinarius  offi- 

cio  et  beneticio  careat, 
y.  Ne  quis  missassacerdotum  uxoratorum  audiat, 
VI.  Ne  monachi  aut  regulares  canonici  leges  vel  me- 

dicinam  lucri  causa  discant, 
VIL  Ut  laicigui  ecclesias  tenent^eas  episcopisres' 

iituant. 
VIIL  Ne  quis  in  archidiaconum  vel  decanum^  nisi 

diaconus  aut  presbyter  ordinetur. 

IX.  Ut  unaquasque  ecclesia  proprium  habeat  sacer^ 
dotem^  non  conductitium. 

X.  Ut  clericU  monachi^  peregrini,  mercatores^  et 
agricolas  semper  sint  securi. 

XL  Quibusdiebus  etiemporUms  Dei  treuga  eusto- 

diatur. 
XII.  Ne  milites  nundinas  vel  ferias  celebrent. 
^U.  Nequis  in  clericumvelmonachummanusin' 

jiciaL 

XIV.  Ne  quis  in  eos  qui  ad  ecelesiam  vel  casmete^ 
rium  confugerint  manum  mitiat. 

XV.  Ne  quis  prmbendas  vel  beneficia  hasreditario 
jure  vindicet, 

XVI.  Ne  eonsanguinei  conjungantur. 

XVII.  De  incendiaHU. 

CANONES  (202.) 
I.  De  Simoniacis. 
Statuimus  ut  si  qui  simoniace  ordinatus  fuerit, 
ab  oflicio  cadat,  quod  illicite  usurpayit.  Ut  si  quis 
praebendas  aut  honorem  vel  promotionem  aliqoam 
ecclesiasticami  intervem*ente  ezsecrabiti  ardore  ara- 
ritiae,  per  pecuniam  acquisivit :  honore  male  acqui- 
sito  careat,  ct  emptor  ac  venditor  et  interventor 
nota  infamise  perceilantur. 

(^i?/J  SciL  Alpbonsus  YI,  Arttgonim  etNaytriie  rez« 
ffOMJScil.  AJpbODsus  VII,  Cast^lbe  m< 


B  II  Uf  episcopi  et  clerici  tam  interion  quam  exie- 
rioi  habitu  Deo  placere  studeant, 

Prsecipimus  etiam  quod  tam  episcopi,  quam  cle- 
rici,  in  statu  mentis,  vei  habitu  corporis,  Deo  et 
hominibus  placere  studeant:et  nec  in  superfluitate, 
aut  colore  vestium,  iniuentium,  quorum  forma  et 
ezemplum  esse  debent,  offendant  aspectum,sed  quod 
eorum  deceat  sanctitatem. 

IIL  Nequismorienlium  clericorum  bona diripiat. 

IUud  etiam  quod  in  sacro  Chalcedonensi  consti- 
tutum  est  conciiio,  irrefragabiliter  servari  pnecipi- 
mus :  ut  videlicct  decedentium  bona  episcoporum,  a 
nullo  omnino  hominum  diripiantur,  sed  ad  opus 
ecclesi»  et  successoris  sui  in  iibera  oeconomi  et  cle- 
ricorum  permaneant  potestate.  Cesset  igitur  illa 
G  detestabilis  de  caetero  et  saeva  rapacitas.  Si  quis 
autem  amodo  hoc  attentare  praesumpserit,  ezcom- 
municationi  subjaceat.  Qui  vero  morientium  preshy- 
terorum  vcl  clericcrum  bona  rapuerit,  simili  sen- 
tentiae  subjiciatur. 

IV.  Ut  subdiaconu^uxoratus  vel  concubinaHus  offi- 
cio  et  beneficio  careat. 

Decemimus  ut  hi  qui  a  subdiaconatu  et  supra, 
uzores  duzerint,  aut  concubinas  habuerint,  oflicio 
atque  ecolesiastico  beneficio  careant.  Cum  enim  ipsi 
templum  Dei,  vasa  Domini,  sacrarium  Spiritus 
,  sancti,  debent  esse  et  dici :  indignum  est  eos  cu- 
bilibus  et  immunditiis  deservire. 
y.  Nequis  missas  sacerdotum  uxoratorum  audiat. 

Ad  hec  praedecessorum   nostrorum  Gregorii  VII, 

Q  Urbani  et  Paschalis  Romanorum  pontificum  vestigiis 

iDharentes,    prsecipimus  ut    nuUus  missas  eorum 

audiat,   quos  uzores   yel  concubinas  indubitanter 

habere  cognoverit. 

VI.  Ne  monachi  aut  regulares  eanonici  leges  aut 
medicinam  lucri  causa  discant. 
Prava  autem  consuetudo,   prout  aocepimus,   et 
detestabiUs  inolevit,  quoniam  monacbi  et  regularos 


(202*)    Cf.    concilii    Lateranensis   II 
l-W. 


canones 


681 


CONCILIUM  REMKNSE, 


682 


canooici  post  acceptum  habitum,  ci  profcssionem  A.  omnibus  inviolabiliter  observari  praecipimus.  Siquis 


faclam,  {^prela  boaiorum  niagibtrorum  Bcuedicli  et 
Augustini  reguia,  legcs  temporales  cl  meiiicinum 
gralia  lucri  temporalis  addiscunt.  Avarihae  nainque 
flamojis  accensi,  se  paironos  causarum  faciunt :  et 
eom  psalroodiae  et  hymnis  vacare  deberent,  glorio- 
sae  vocis  confisi  munimine,  allegationum  suarum 
Tarielate,  ju.^tum  et  injustum,  fasque  nelasque  con- 
fundunt.  Altestaiilur  vero  imperiules  constitutiones, 
absurdum,  imo  etiam  opprobrium  csse  clerii:is,  si 
peritos  se  veliut  di>ceptatiouum  esse  torensmra. 
Uujusmodi  temeratoribus  graviter  feriendis  ipsi  quo- 
quc  (203)  canouici  et  monachi,  neglecta  arimarum 
cura,  ordiuis  sui  propositum  nullatenus  attendentes, 
pro  delestaoda  pecunia  saniiatem  poliicentns,  huma- 


autcin  Ireguari  frangere  tenlaverit,  post  teitiain 
coiniiiontiiunem  si  uon  satistecerit,  epi>copus  suus 
in  eum  excommunicaiionis  sententiam  dictet,  et 
scripiam  convicinis  episcopus  anuuntiet.  Episcopo- 
rum  autem  nullus  excommunicatum  in  communio- 
nem  &uscipiat»  imo  scripio  suscepptam  sententiam 
quisque  confirmet.  Si  quis  autem  hoc  violare  prae- 
sumpserit,  nrdinis  sui  poriculo  siibjacebit.  Et  quo- 
iiiam  funiculus  triplcx  difficilc  rumpitur,  prsoipimus 
ut  episcopi  ad  soium  Deum  ei  salutem  propriam  ha- 
beiiles  respectum,  omni  tepiditute  seposila,  ad 
pacein  firmiier  tenendam  mutuum  sibi  consilium  et 
auxilium  praebeant.  Quod  si  quis  in  hoc  Dei  apere 
tepidus  iuve.ntus  fuerit,  damnum  proprae  dignitatis 


norum  curatores  se  faciunt  corporum.  Cumque  im-  n  iccurrat. 


pudicus  oculus  impudici  cordis  sit  nuntius,  illa 
etiam  de  quibus  loqui  erubescit  honestas,  non  debet 
religio  pertractare.  Ui  ergo  ordo  monasticus  et  ca- 
nonicus,  Deo  placens  in  sancto  proposilo  inviolabi- 
litt!r  conservetur :  ne  hoc  ulterius  praesumatur, 
auctoritate  apostolica  interdicimus.  Episcopi  autem, 
abbates,  et  priores,  taotae  euormitali  consentientes, 
propriis  honoribus  spolicntur. 
YII.  Ui  laici  qui  ecelesias  tenent,  eas  epiicopis  resti- 

tuant. 
Praeeipimus  ut  laici  qui  ecclesias  tenent,  aut  eas 
episccpis  restituant,  aut  excommunicatioui  subja- 
ceaot. 

YIII.  f^e  quit  in  arhcidiaconum  vel  decanum,  nisi 
diaeonus  aut  presbyter,  ordinetur. 
looovamus  autem  et  prajcipimus,  ut  uullus  in 
arcbidiaconum  vcl  decanum,  nisi  diaconus  vei  pre- 
ftbyter,  ordinetur.  Archidiaconi  vero,  decani,  et 
pnepobili,  qui  infra  ordines  praeunminatos  existunt, 
ti  inobedientes  orJinari  conteinpseriui,  honore  sus- 
eepto  privenlur.  Prohibemus  aulem,  ne  adolescen— 
tibos,  vel  infra  sacros  ordines  conslilutis,  sed  qui 
prudeotia  el  merito  vitae  clarescant,  praedicti  con- 
cedantur  honores. 

IX.  Vt  unaquceque  ecclesia  proprium  habeat  sacer- 
dotem^  non  conductitium. 
Placuit  etiam  ne  conduciitiis  presbyteris  ecciesise 
eommiitantur,  et  unaquaeque  ecclesia,  cui  facultas 
luppetit,  proprium  babeat  sacerdotem. 


XII.  Ne  milites  nundinas  vel  ferias  celebrent, 
Detestabiles   autem   illas   nundinas  vel  ferias,  in 

quibus  milites  ex  condicto  conveniie  <^o\ent,  et  ad 
ostentaiionem  virium  suarum  el  audaciae  temerarie 
congrediuntur,  unde  morles  bominum  et  animarum 
pericuia  saepe  proveniunt,  omnino  iieri  interdi- 
cimus.  Quod  si  quis  eorum  ibidem  mortuus  fuerit, 
quamvis  ei  poscenti  poeuiientia  et  viaticum  non  ne- 
getur,  ecclesiastica  tamen  careat  sepullura. 

XIII.  Ae  quis  in  elericum  aut  monachum  violen- 

tas  manus  injiciat. 

Item  placuit,  ut  si  qui  suadente  diabolo  hujus 
sacrilegii  reatum  incurrerit,  quod  in  clericum  vel 
roonachum  violenlas  manus  injecerit,  anathemati 
^  subjaceat  :  et  nullus  epi::coponim  illud  prsesumat 
absoivere,  donec  aposlolico  conspectui  praesentetur, 
et  ejus  mandatum  suscipiat. 

XIV.  Ne  quis  manum  mittat  in  eos  qui  ad  eccle- 

siam  aut  cametcrium  confugerint, 

Praecipimus  eliam  ut  in  eos  qui  ad  ecclesiam 
vei  ccemeterium  confugerint,  nullas  omnino  ma- 
num  miitere  audeat.  Quod  qui  fecerit;  excommuni- 
cetur. 

XV.  Ne  quis  prcebeudas  vel  beneficia  hasreditario 

jure  vindicet . 

Indubitatum  est  quoniam  honores  ecclesiastici 
sanguinis  non  sunt,  sed  meriti  :  et  ecclesia  Dei  uon 
haereditario  jure  aliquem,  non  secundum  carnem 


X.  m  elerici,  monachi.  peregrini,  mercatoret,  et  D  succcssorera  expelit.  sed  ad  sui  regimen,  et  offi- 


agricolce,  sempcr  sint  securi. 

Prsripimus  etiam  ut  presbyteri,  clerici,  mona- 
chi,  et  mercatores,  rustici  euntes  et  redcunteS;  et 
ia  agricultura  persistentes,  et  auimalia  cum  quibus 
arant,  et  o\e8,  omni  tempore  sint  securi. 

XI.  Quibus  diebus  et  temporibus  Dei  tregua  custo- 

diatur. 

Treguam  autem  ab  occasu  solis  in  quarta  feria 
usque  ad  ortum  solis  in  secuuda  feria,  et  ab  Ad- 
venltt  Domini  usque  ad  oclavam  Epipbaniae,  et  a 
Qaioqaagesima  usque  ad  octavas   Pentecostes,  ab 


ciorum  suorum  dispensationem,  liouestas,sapiente8, 
et  religiosas  personas  exposcit.  Eapropter  auctori- 
tate  prohibemus  apostolica,  ne  quis  ccclesias,  prae- 
bendas,  praepoiituras,  capellanias,  aut  aliqua  eccle- 
siastica  oflicia,  haereditario  jure  valeat  vindicare, 
aut  expostulare  pra^sumat.  Quod  si  quis  improbus 
et  ambitiouis  reus  atteutare  praesumpserit,  debita 
poena  multabitur,  el  postulatis  carebit. 

XVI.  Ne  consanguinei  conjungantur, 
Sane    conjunciiones    consanguineorum    omnino 
fieri  prohibemus.  Uujusmodi  namque  incestum,  qui 
jam  fere  stimuiante  humani  generis  inimico  in  usum 


(203)  Gor.  ex  Later.  Hujutm.  temcratoresgr.feriendosapQitolicaauctoritaledecemimus.  IpsiquaciiiA^^^. 
Pahou  CIAXIX.  %L 


683 


INiNOCENTlI  II  l*AP.t:. 


684 


versus  est,  sanctorum  Patramslatuta.etsacrosancta  A 
Dei  detestatur  Ecclesia.  Leges  eliam  sfticuli  de  tali 
contubernio  natos,  et  infames  pronuntiant,  et  ab 
haereditate  repellunt. 

XVII.  De  incendiariis. 
Pessimam  siquidem  et  depopulatricem,  et  horren- 
dam  incendiorum  [  /*.  incendiariorum  ]  malitiam 
aucloritate  Dei,  et  beatorum  apostolorum  Petri  et 
Pauli  omnino  detestamur  et  interdicimus .  Hasc  et- 
enim  pestis,  haec  hostilis  vaslitas,  omnes  alias 
deprsedationes  exsuperat :  quse  quantum  populo  Dei 
sit  damnosa,  quantumque  delrimcntum  animabus 
et  corporibus  inferat,  nullus  ignorat.  Assurgendum 
est  igitur,  et  omnimodis  laborandum,  ut  tanla 
clades,  tantaque  pernicies,  pro  salute  populi  eradi- 
cetur  et  cxslirpetur.  Si  quisigiturposl  hujusnostrae  g 


prohibilionis  promulgationem,  malo  sludio,  sive  pro 
odio,  sive  pro  vindicta,  ignes  apposuerit,  vel  ap- 
poni  fecerit,  aut  appositoribus  consiiium  vel  auxi- 
lium  scienter  tribuerit,  excommunicetur.  Et  si 
mortuus  fuerit  incendiarius,  Christiana  careat 
sepultura  :  nec  absolvatur,  nisi  prius  damno,  qnod 
intulit,  secundum  facultatem  suam  resarcito,  juret 
se  ulterius  ignem  non  appositurum.  Pa-nitentia  ci 
detur,  ut  Hierosoiymis,  aut  in  Hispania  in  servitio 
D3i  per  integrum  annum  permaneat.  Si  quis  autem 
archiepiscopus,  vel  episcopus,  hoc  reiaxaverit, 
damnum  restituat,  el  per  annum  ab  officio  episco- 
pali  abslineat.  Sane  regibus  et  principibus,  facieodae 
facultatem  justitia?  consultis  archiepiscopis  et  episco- 
pis  non  negamus  (204). 


(204)  Uos  canones  concilio  Remensi  tribuit  etiam 
collectio  codicis  Bbroicensis.  lidem  vero  postea  in 
Lateranensi   concilio    Innocentii    ejusdem   omnes 
ilerum  promulgali  fuere.  Ac  verisimiie  est,  eosdcm 
ipsos  in  consilio   quoque  Arvernensi,  quod   anno 
hunc  praeccdente  idem  Innoceniius  apud  Claromon- 
tem  haliuerat,  aul  omnes,  aut  pro  parle  promulga- 
tos.  in  hoc  certe  Claromonlensi   concilio  canoncm 
de  violenlis   manibus  in  clericos   non  injiciendis 
conditum  fuisse,   aulor  est  Bernardus  Guidonis  in 
libello  de  consiliis.    Anno  inquit,  Domini  1130, 
indicti07ie  viii,  mcnse  Novembri,  apud  Clarummon' 
tem  proisidente  Ibidem  Innocentio  papa  II  cuiu  car^ 
dinalibus  et  archiepiscopis  et  episcopis,  ac  reiigiosis 
viris,  cum  muUitudine  sapientum  et  litteratorum 
virorumj  celebrata  est  synodus,  in  qua  de  fide  catlio- 
lica  et  animarum  wdificatione,  ac  morum  honestate, 
etmalorum  eradicatione,  tractatumest\  etobedien- 
tia  eidem  papce  Innocentio  astanti  ab  universis  est 
gratanterpromissa.  In  eadem  quoque  synodo  eonces- 
sumestprivilegiumclericis.quodhabeturindecretiSy 
J7,q.4jCap.:  «5«  quissuadente.»  ConcilioruraJnno- 
cerilii  apud  Claroniontem,  et  Remos  meminit  quoque 
Petrus  Cluuiacensis  lib.  ii  De  mirac,  cap.  16.  lac. 
SiRHOND.  —  In  concilio  Remensi  Godepardus  episco- 
pus  Hildesheimensis  sanctorum  honoribus  donalus 
fuit.  Bernardus  enim  ejusdem  urbis  episcopus,  qui 
hoc  petit-rat  ab  Innocenlio  II  in  concilio  Leodieusi, 
uti  ad  coiicilium  Leodiense  narravimiis.  e\  auctore 
anonymo  Historiae  canonizationis  et  miraculorum 
S.  Godehardi,  rcmissus  fuerat  ab  eo  ad  concilium 
national^.^ttod  iunc  iemporis  in  Remensem  civitatem 
in  festo  S.  Lucce  indictum  fuerat,  inquil  anonymus. 
Festum  S.  Lucae  incidil  in  feriam  i,  seu  in  xv  Kal. 
Novemb.,  sed  Dodecbinus  abbas  ait  conciUum  xiv 
Kal.  Novemb.  habitum  esse,  qui  sciiicet  postridie 


festi  S.  Luc»  seu  feria  seeunda  de  roore  prima 
sessio  coacla,  el  negotiorum  tractalio  inchoata. 
ikrnardus  ep.  Hildesheimensis  una  cum  S.  Norberio 
metropohlano  suo  ad  urbem  Rcmensem  veoit,  dum 
jam  synodus  aliquotdies  esset  celebraia,  inquit idem 
anonymus,  qui  paulo  posl  subdit  :  Episcopus  Tar- 
raconensisyvir  religiosuset  litterali  scieniia erudi- 
tus.quoordinetranslaiio/ierideberetfexpoiuit.Ergii 
is  beatus  Oldegarius  Barcinoneosis  ep.  et  Tarraco- 
nensis  archiep.,  non  autem  Micliael,  ut  vuh  Hen- 
schenius  ad  diem  4  Maii  Vitam  S.  Godehardi  illu- 
strans,  qui  episcopus  erat  Tarraconae  in  regno 
Aragoniae,  non  vero  Taragon»i  aut  Tarraconae  io 
principatu  Catalaunensi  seu  Barcinooensi.  In  cano- 
nizalioiie  S-Godfhardi  coadunata  synodus  termina' 
tur,  inquit  anonymus,  qui  staiim  refert  litleras 
Iiinocentii  lljCleroetpopuloHitdenesheimensidfiias 
C  liemis  iv  Kalendas  mvembris,  quibus  sijinilicat  se 
Gudehardum  in  sanctoruin  numerum  retulisse ;  et 
ex  quibus  intelli^imus  svncdum  Remensem  die  ^9 
Octobris  finitam  fuisse.  Porro  Innocentii  litterae  bae 
sunt  :  Innocentius  episcopus,  etc.  (Vide  supra  iuter 
epislolas  lonoceotii,  sub  num.  61.) 

In  hoc  conciho adfuerunt \3 archiepiscopi, et^S3 
episcopi.  et  abbatum  ac  monachorum  el  clencorum 
magna  multitudo.  Iltuc  rexet  regina.ei  iota  nolnti' 
tas  Francias  confluxeruni,  inquil  Ordericus  hb.  xiii, 
p.  893,  Baronius  n.  7,  videns  Bernardum,  seu  vcrius 
Ernaldum  Bonaevaliis  abbatem  scribere  post  conci- 
lium  Remense  celebratum  esse  Leodiense,  quodnam 
ex  illis  prius  coactum  fuerit,  sub  dubio  rehquit;  scd 
vel  solus  anonymus  a  nobis  cilalus,  qui  hoc  tempore 
vixit,  auctorem  Vitae  S.  Bernardi  ea  in  re  billucina- 
tum  esse  certo  nos  edoceret,  quando  alia  testimonia 
deesscnt. 


AD  CONCILIUM  REMENSE  ADDITIO 


liemensls  concilii  canones  Sirmondus  prior^  etpost  eumcollectores  omnes  dederuni,  nec  aliosunquam  in 
coeditos  vulgo  eruditi  seu  vulfjaruniySeu  vulgariposse  suspicati  sunt.  Idegopariiercumillissentiebam, 
donec  VdalriciBanbergensis  codiccm  surs  obtulit.  Hunc  egonacius,  in  ipso  statem  iimine  concilii  hujut 
canones  ojfendiy  quos  cum  editis  conferens  in  multis  ab  illis  discrepare  comperi.  Nam  et  canones  nonnutlos 
exhibet,  quos  inter  vulgatos  frustra  quasras.et  in  iis  qui cum  editis  congruuni,addiia suni  nonnulla.qum  in 
hisdesiderantur. Desunivicissimapud UdalricumqtUBdamin editis legenda  Discriminishujusnonalia  ratio 
siippetit,  nisi  qujd  in  alteruirn  coUecta  sunt  sub  uno concitii  Remenut  titulo  qucedam.ab eodem  pontifUe in 
aliis  conciliis, puta  in  Claromontanoet  forte ciiam  in  Lateranerisiu generali  definita,  In  ea vero  codicum 


685 


CONCILIUM  REMENSE. 
CONCILIUM  INNOCEXTII  PAPiC  II. 


086 


H(rc  tuni  exemplaria  corumqucea  domino  Innocmtio.  Ecclesitv  catholicce  aposloUcOy  decreta  et  a  tota 

synodo  Hemensi  unanimiter  sunt  reccpta. 

I.  Primum  ergo  &latutum  est,  ne  qua  eroptio,  aut  A      IX.  In  verbo  Domini  dicium  et  eJictum  est,   ne 


venditio  fiat  doni  ecclesiaslici,  et  qui  emerit,  eodem 
privator  quo  acceperat,  emplorque,  et  vcnditor,  et 
interventor  emptionis  sententia  exccmmunicationis 
damnati  sunt. 

II.  Placuit  eliam  donino  apostolico,  et  toti  concilio, 
ne  quis  audiat  missam  presbyleri  babentis  concubi- 
nam  vel  uxorem. 

III.  Assensu  eliam  omniura  firmatum  est,  ut  cle- 
rici  omnes  a  subdiacono  et  supra  continenles  sint, 
et  qoi  non  fuerint  continentes  deponantur. 

IV.  Acclamantibus  etiam  omnibus  prsceplum 
est,  ne  quis  in  arcbidiaconum  vel  decanum,  sive 
episcopum,  nisi  qui  diaconus  vcl  presbyler  est  ordi- 
oetur. 


quis  manum  imponat,  aut  clerico,  aut  monacho 
cujuslibet  ordinis.  Quod  qui  violaverit,  a  divini  offi- 
cii  pariicipalione  et  omoi  ecclesiaslica  communione 
longe  iiat. 

X.  Ecclesias,  ex  quo  consecrat»  fuerint,  liberas 
et  absolutas  a  manu  laicorum  esse,  dispositum 
est. 

XI.  Banno  contirmatum  est,  rusticos  babere 
pacem  quotidie  in  corpore,  et  in  rebus  suis,  dum 
eunt,  vel  redeunl,  vel  commorantur  in  agricultura, 
vel  in  aliquo  opere  manuum. 

XII.  Lex  posita  cst  generalis  observand&e  pacis 
omni  loco  et  omni  tempore  anni,  ab  advesperante 
feria   iv  usque  ad   matutinum   feriffi  v.  Ubi  eam 


y.  Sancilum  est  etiam  auctorilale  aposlolica,  et  n  vcro,  qua.*  in  vulgari  nostro  pax  diei  nuncupatur, 


lotias  conciiii,  ne  admittantur  ad  leciionem  divini- 
lalis,  nisi  lilterati,  ubi  secieta  divini  mysterii  per- 
trtclanda  sunt.  Atque  beec  medicina  est  inventa 
contrt  DDOrbum,  qui  multum  invaluit.  Nam  iliittciali 
leeliooem  Jivinat  paginae  audienles,  et  non  intelli- 
geotea,  io  plateis  coram  muliercuiis,  dispulant,  et  in 
errorem  inducuniur,  et  inverba  profanaprorumpunt. 

TI.  Data  est  etiam  sentenlia,  ut  clerici  ordinali, 
el  eeclesiastica  beneficia  possidentes,  ubicunque 
sive  doroi  suse,  sive  in  studio,  in  babilu  clericali 
ftiot,  et  capillos  tonsos,  et  barbam  rasam  babeant, 
vesles  quoqiie  rotundas.  E(  boc  remedium  illi  vitio 
reperlum  esl,  quo  divites  quidam  donis  ecclesiasti- 
eis  prelatomm  fugiunt  prfpsentiam,  ul  liberius  ad 
libiiQm  suum  vivant,  et  eleemosynas  pauperum  io 
soperfluitaiibus  suis  expendant. 

Yll.  Joasit  etiam  domuus  aposlolicus,  omnium 
voee  eooseotiente,  ui  mortuo  sacerdote,  vel  episco- 
po,  booa  ejus  io  libera  potestate  oeconomi  sint, 
qooadosque  Catholicus  ejus  successor  ex  integro  illa 
recipiat. 

VIII.  Consensit  quoque  in  boc  venerabilis  om- 
oiom  fratrom  conventus,  ut  quaelibel  eiiam  ecclesia, 
cojua  dotes  ad  sustentationem  clerici  sufficiunr, 
propriom  babeant  sacerdotem,  nec  recipialur  mer- 
eeoarius  et  cooductus. 

(205)CaDon  \  estcanon  1  Remensis,  sed  pro  illo  noia 
infamioe  Udalricus  ponit  excommunicationis  senten- 
tiadamnaiisuni.  Nec  aliam  quam  excommunicaiionis 
pceoam  io  eoa  canones  inHigunt  Remens,anni  1119, 
eao.  i,  Gerundense  anoi  1078,  can.  2.  Est  etiam 
eontra  aanctionem  Chalcedonensis  concilii,  can.  t, 

Cao.  t  est  Remensis  vulgati  can.  5. 

Can.  3  est  vulgatus  can.  4. 

Cao.  4  eat  vulgatus  can.  8;  sed  in  vulgato 
oihil  legitor  de  episcopo  nisi  saltem  ex  diacouo  eli- 
yeodo.  Ha*c  tameo  de  episcopo  sancivit  Urbanus  II, 
m  oooeilio  Claromontano  anno  1 095,  cap.  5. 

Cao.  6  000  legitur  in  editis. 

Cao.  6  reapoodet  Remeosi  2;  aed  plus  aliqoid 
aplical  de  veatiom  forma. 

Cao.  7  reapoodet  canoni  3  volgato. 

Cra.  8  reapondel  edito  9. 


inviolabiliter  custodiri  decretum  est  temporibus  ab 
anliquo  institutis.  Clericis  et  monacbis,  et  mulie" 
ribus  pax  perpeiua,  banni  confirmationc,  dala 
esi. 

XIII.  De  conjugiis  dissolveodis  caute  determina- 
tum  est,  quod  post  manifeslam  nuptiarum  celebra- 
tionem  nec  marilo,  nec  uxori  liceat  qua^rere  occa- 
sionem  sponlaneam  dissolvendi  conjugii,  nec  jura- 
mentum  eorum  recipiendum,  qui  inducti  familiari- 
tate  privata  jurant  cognationem  conjugalorum.  Sed 
si  quis  fidelis  pro  charitate  Cbristi  aiiquam  lineam 
consanguinitatis  praebcdientem  conjugium  monstra- 
verit,  cKterisque  indiciis,  et  testimoniis  comproba- 
verit,  ei  fidem  babendam  esse  censet  sedis  aposto- 

p  licae  venerabilis  auctorilas. 

XIV.  Nec  vero  illa  occasio  recipienda  est  ex 
decreio  aposlolicse  scdis  et  lotius  concilii,  si  quis 
postquam  uxorem  duxerit,  se  ipsum  accuaabit  io- 
cestus  occulte  cum  cognata  uxoris  admissi. 

In  fine  damnati  sunt  sentenlia  excommunicationis 
invasores  regni  et  Ecelesiae,  Petrus  Leonis  et  Con- 
radus  cum  omnibus  suis  fautoribus,  inclinatis  cercia 
ardentibus,  ad  exstinguendam  memoriam  illorum, 
ab  arcbiepiscopis,episcopis,abbatibu8totius  conciiii; 
depositi  sunt  etiam  cardinales,  qui  discesaerunt  ab 
unitate  sauctse  matris  Ecclesie  (205). 

Can.  9  respondet  edito  13  ;  nam  imponere  manum 
clerico  perinde  hic  est  ac  inferre  manus  violentas. 

Can.  10  respondet  vulgato  7. 
Q  Can.  11  respondet  canoni  vulgato  10  et  li ;  sed 
inter  eos  qui  i  ace  perpetua  donaniur,  mulieres  pa- 
riter  expressse  sunt,  quod  in  edilis  desideratur;  scd 
et  veteres  canones  expredserunt,  Audomarense  aiini 
1099,  can.  3,  Nart)onense  anni  1051,  can.  15, 
Claromontanum  anni  1095,  can.  1. 

Can.  12  est  in  editis  canon  11  ;  sed  aliis  verbis 
exprimitur,  etpauloabedilisineodiscrepat,  quodpax 
seu  tregua  Dei  usque  ad  solis  ortum  ferise  ii  in  edi- 
lis  praesciibitur;  hic  vero  usque  ttd  vesperas feriae  i. 
Ita  enim  legendum  in  adnotatione  ibidem  monui. 

Can.  13  oinnino  deest  in  editis,  sed  non  dissimilem 
lanctionem  habes  in  concilio  Loodoniensi  cao.  16. 

Caooo  poatremoa  idem  ferc  oihil  habet  curo  ediio 


687 


APPENDIX  AD  INNOCKNTII  II  PRIVILEGIA  ET  EPlSTOLAS 


6«8 


AD  INNOCENTII II  PRIVILEGIA  ET  EPISTOLAS 


APPENDIX. 


ANACLETUS  ANTIPAPA . 


NOTITIA  HISTORICA. 

{Acta  sanctorum  Bolland,^  GoDatus  chronico  historicus  ad  Catalogum  pontificum,   io  propyleo  ad  Acta 

saDCtorum  Maii.) 


(<  Petrus,  natione  Romauos,  filius  Petri  Leonis,  cardinah's  SS.  Cosmse  et  Damiani,  eleetus  a  paucioribus 
«  anno  1130,  17  Februarii;et  in  Dominica  xxiii,  assumpto  Anacleti  nomine,  consecratus ;  sedit  annos 
«  Yiiy  menses  xi,  dies  xxii,   obiit  7  mensis   Februarii,  anno  1138,  in  latebris  sine  pompa  sepuhus.  • 

Occasionem  schismatis  nemo  darius  juam  Sugerins  ahbas  his  verbis  exphcat :  •  Yenerandse  memori» 
summo  puntifice  et  universali  papa  HoDorio  viam  universse  carnis  ingresso,  cnm  Ecclesiae  Romane 
majores  sapientiores,  ad  reinoven^ium  luinultuin,  conseusissent,  apud  S.  Marcum  et  non  alibi, 
et  uoD  Disi  commuDit  ;r  more  Komaiio,  ceiebrem  Heri  electionem  :  qui  tt  assiduilate  et  famiiiaritate  pro- 
pinquiores  aposiohci  fucre,  limore  tumuliuaulium  Romanorum  illuc  convenire  non  audentes,  antequam 
publicarelur  domini  pdpae  decessus,  personam  vcnerabilem,  cardinalem  de  S.  Angelo  diacooum  Gre- 
gorium  summura  eliguni  pontificein.  Qui  aulera  Petri  Leouis  parti  favebnnt,  ad  S.  Marcura,  pro  pacto 
alios  invitantes,  convenerunt :  dommique  papa^  inorle  serius  comperta,  ipsumeumdem  Petrum  cardinalem 
presbylerum,  multorum  et  episcoporum  el  cardinaUum  ei  clencorum  Romauorum  nobilium  cousensu,  vo- 
tive  elegerunt.  » 

Auctor  vero  Chronici  Beneventani  successura  schismatis  sic  describit :  c  Post  Innocentium  ele- 
ctum,  die  ipso  ad  horam  tertiam  Peirus  Portuensis  episcopus,  Petrum,  filium  Petri  Leonis  elegit  pro 
Anacleto,  deinde  Inuocentii  illius  eiectionem  damnantes,  Anacleti  pontificis  electiooem  confirmabaut. 
Cumque  Leo  Frangens-panem,  qui  pa:tem  lunocentii  sequebatur,  cocpit  Romanos  cives  et  fideiea 
suos  et  amicos  bortari  ut  ejus  faverent  auxilio.  Inde  Leo,  germanus  prsefati  Anacleti.  aerario  aperto, 
totum  fere  populum  Romanum  rogavit,  ut  juxta  vires  fratris  electionem  tueretur  :  quod  ct  factum 
est.  Sicque  ab  utraque  parte  graviter  civile  beiium  saevissimum  incoeptum  est.  »  Tunc,  ut  scribit  uoster 
Chronoiogus  Saxo,  «  habila  esi  anno  1131  synodus  generalis  iu  Quadragesima  apud  Leodium,  prsesi- 
denle  papa  Innocentio,  cum  numerosa  multiludinc  episcoporum,  abbatum  et  clericorum  diversorum 
ordinum,  praeseute  rege  Loihario  et  regina  Ricbisa  :  ibique  ab  ipso  apostolico  et  omni  Bcclesia  inibi  col- 
lecta  cxcommunicati  sunl  Petrus  Leonis,  Conradus  el  frater  suiis  Fredericus,  cum  omnibus  illis  faven- 
tibus.  Deinde  Innocentius  papa,  iterum  coUectis  ecclesiasticis  viris  et  fidehum  turbis,  apud  Remeosem 
urbem  in  feslo  S.  Lucae  evangelistae,  gencrali  synodo  per  aliquot  dies  praesidebat.  » 

Caetera  huc  spectantia  apud  Baroiiium  lege:  soium  ad  chronologia)  probationem;  ex  praedicto  Chro- 


16,  sed  praecedentium  et  subsequentium  concilio- 
rum  canones  liabet  adsirailes.  —  Animadverlere  hic 
juvat  canones  illos  17  quos  concilio  huic  ascribunt 
duo  mss.  codices,  unde  a  Sirmondo,  qui  omnium 
primus  illos  dedil,  depromp«i  fuerunt,  omnes  vel 
fere  omncs,  ad  alterum  concilium,  quod  illud  prse- 
cessit,  Clai  omontanum  ab  Innocentio  anno  praece- 
denli' celebraium,  pertinere ;  id  autem  coostai, 
prirao,  quod  caoon  13,  Si  quis  suadente  diabo- 
10,  etc,  et  recensetur  inter  canones  Claroraoutanos 
a  Baluzio  vulgalos  can.  10,  et  Claromontano  pariier 
ascribilur  a  BernardoGuidonis  in  libe).  De  conciliis, 
et  a  Ptoleraaeo  Lucensi  apud  Baluz.,  in  nota  ad  boc 
concilium,  legenda  in  collect.  Veneto  Labbeana  supra 
paginam  449.  Secundo  quod  fere  omnes  ii  canones, 
qui   Remensi   concilio   tribuuntur,  totidem   verbia 


inter  Claromonlanos  leguntur ;  id  vero  in  omnibus 
canonibus,  exceptis  5,  9,  14,  animadverlas.  Vi- 
cissim  autem  plura  sancita  fuissc  scimus  in  concilio 
Remensi.  quac  in  canonibus  hisce,  vel  nuspiam 
leguntur,  ut  patet  ex  summa  canonum  Remensium, 
quam  ex  codire  Udalrici  supra  dedimus :  sicut  et 
constal  ex  epistola  LV  Innocentii  relata  in  eadem 
collect.,  col.  426,  in  qua  pontifex  asserit  nanda4um 
a  se  fuisse  in  concilio  Remensi^  ut  abbatum  obedien- 
tiam  et  professionem  epi>copi  susciperent,  quam  san- 
ctionem  in  canonibus  17  frustra  quaeras.  Censeo 
igitur  canones  illos  17  collectionem  esse  cano- 
num  ex  duplici  concilio  ab  Innocentio  in  Galliis 
celebrato  Claroroontano  et  Remensi,  et  forte  etiam 
Leodiensi  compactam. 


689 


ANACLETI  ANTIPAP.E  KPISTOL  E  ET  PRlVILriGIA. 


690 


oico,  accipe,  quod  anno  11  n,  stylo  scilicel  Nonhmannoruni,  «  AnacleluS)  qiii  sub  nominc  pontlticatus 
ad\ixii,  septimo  die  siante  mensis  Januarii  mortuus  est  :  qui  seditannis  vii,  etmensibus  xi  et  diebusxxn.i 
Qu£e  verba  dum  aliegat  Baronius,  pro  nobis  probal  electionem  Anacleli  non  esse  faclam  14  Februarii 
(ut  ait  ipse)  scd  17,  totoquc  biduo  celatam  fuiSsse  Innocentii  mortem,  donec  sciiicet  iu  eligendum  suc- 
cessorera  convenissent  sufifragia  prscsentium  in  palatiO  cardinalium,  ct  tanquam  vivo  afihuc  ponlifice, 
scd  in  boras  monbundo,  cuncta  agentium,  ad  rem  occultandam  eis  qui  foris  erant.  Mortem  Anacleti 
Chronologus  Saxo  his  verbis  consigiiavit,  anno  pruenolalo  :  «  Petrus  Leonis,  qui  contra  Innocentium 
papam  apostolicim  jiedem  usurpavit,  obii%  successoris  autem  posl  eum  electi  oullamfacit  mentionem, 
credo,  quia  fama  ejus  Alpes  non  transierit.  » 


NOTITIA  DIPLOx>IATICA 

(Philippus  Jaffi^,  HegestaponUf.  Rom,^p,^99,  Beroliai,  1851,  4*.) 


Sententia  Anecleti  b»c  est :  dominus  fortitudo  plbbis  svx  (42,  49). 
Bullis  ejus  subscripserunt  : 
ep.  Portuensis  Petrus  (4),  Joannes  (49)* 

presb.  card.  tit.  S.    Apollinaris Crescenlius  (49,  51). 

apostolorum Gregorius  (4V 

S.    Balbinac Gregorius  (4). 

S.    Calixti Jonatbas  (4). 

Equitii Matbaeus  (49) 

S.    Eudoxiae Mathseus  (39). 

S.    Eusebii Amatus  (46.  46  49). 

S.     Marcelli Petru8(4,  49). 

S.    Marcellini  et  Petri.   .   ..     Crescentius  (43«  45,  46). 

S.    Pastoris Joannes  (4,  45,  46), 

S.    Praxedis «  •   .     Desiderius  (4). 

SS.  Quatuor  coronatorum.   .     Benedictu8(51). 

S.    Sabinae Comes  (4). 

Amatus  [51). 

S.  martyris  Susannae Pelrus  (4,  43). 

S.  Vitalis Lictefredus  (4). 

Matthseus  (42,  43). 

Adriani Romanus(43,  49,  51). 

Angeli Hermannus  (4,51). 

SS.  Cosmae  et  Damiani  infra  templum  Romuli.  Mathaeus  (48). 

SS.  TPartyrum  Cosmae  et  Damiani Pandulfus  (48,  51^. 

S.    Eustachii Gregorius  (45,  46). 

S.    Laurentii Rainaldus  ^45,  46). 

S     Luciae  in  septa  solis Silvius  (4,  43,  45,  46,  48,  51). 

S.    Mariae  in  Aquiro Gregorius  (4). 

eard.  8.  Agatbae  Oderisius(48,  50). 
PetmsPisaniis  card.  (42). 
Daic  bnlls  sant  p.  m. 
Saxonis  S.  R.  E.  presb.  card.  et  cancellarii  (4,  39,  42,  43,  44,  45,  46,  48). 
»  S.  R.  E.  presb.  card.  et  cancellarii  (49, 51). 


diac.  card.  S. 

S. 


ANACLETI  ANTIPAP^ 

EPISTOLiE  ET  PRIVILEGIA 


I.  B 

Adarchiepi$eo$.  episcopoi.abbates^  prasposiios  ei 
reliquoi  (am  clericos quam  laicos per  Alamaniam 
et  Saxoniom  constitulos. 

(Anno  1130,  Febr.  24.) 

Bo&AMD,  Corpushist.fU,  p.  351,  ex  cod.  Udalric., 

n.  339. 1 

kMkcuKnm  episeopui,  senrus  servorum  Dei»  vene- 


rabilibus  fratribus  archiepiscopis,  episcopis,  abba- 
tibus,  praepositis  et  reliquis  tam  clericis  quam 
laicis  per  Alainanniam  et  Saxoniam  constitutis,  sa- 
lutem  et  apostolicam  benedictionem. 

Ex  auctoritate  beati  Pauli  apostoli  didicimus,  et 
in  nobis  ipsis  nuper  experti  sumus,  quoniam  vcre 
inscrutabilia  sunt  judicia  Dei  et  investigabiles   via^ 


691 


APPENDIX  AD  INNOCEISTII 11  PRWILEGU  BT  BPISTOUS 


^n 


cjus.  Obeuntc  si  quidem  decessore  meo  papa  HonC' 
rio,  fratres  noslri  cardinales  pastoris  solatio  desli- 
tuli,  mira  et  stupenda  cleri  et  populi  concordia 
ad  summum  nos  apicem  poutiricatus  clegerunU 
Qiianta  tunc  honorificentia^^quanto  populi  concursu, 
quantaque  cunctorum  laetitia  ad  beati  Petri  aposlo- 
lorum  piincipis  basilicam  deducti  atque  in  sacratis- 
sima  ejus  cathedra  fuerimus  positi,  cogilare,  quis 
poterit  narrare  ?  Vestram  igitur  universitatem  litte- 
ris  praesentibus  jussitantes  monemus  in  Domino  et 
obsecramus,  ut  in  ea  quae  seroper  mansislis,  dile- 
ctione,  ac  fidei  constantia  persistatis  ac  pro  coosuela 
et  debita  Romanae  Ecclesiae  reverenlij,  quae  ad 
nostrum  et  ejusdcm  Ecclesiae  honorcm  pcrtiiicnt, 
opcrari  per  Dei  graliam  curetis,  scientes  procul 
dubio  quoniam  nos  vcstris  bonae  voluntalis  effecti- 
bus  ingratos  minime  invenietis.  Si  quid  autem 
sinistri  rumoris  aoceperitis,  non  inultum  miremini ; 
solius  enim  Dei  est  unire  vota,  et  omnium  volun- 
tates ;  falstm  tamen,  quidquid  practer  id  quod 
diximus  delatum  fuerit,  babeatis ;  cum  noveritis 
eiectionem  nostram  hoc  ordine  celebratam.  Igncm 
sui  amoris  in  cordibus  veslris  couservct  Dominus 
omnipotens  et  aeternae  beatitudinis  vos  faciat  cohae- 
redes. 

Datum  Romse  apud  SanctorumPetrum,  vi  Kalendas 
Martii. 

II. 

Ad  Lotharium  Romanorum  regem  et  RichUam 

reginam, 

(Anno  1130,  Fcbr.  24.) 

[GccARD,  Corp,  hist.,  II,   351.    ex  cod.    Udalric. 

n.  340.] 

Anaclbtus  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lectis  imo  in  Christo  filio  Lothabio  glorioso  Roma- 
norum  regi,  nec  non  speciali  beati  Petri  filiae 
R[ir.HiNz.£]  reginae,  salutem  et  apostolicam  bene- 
dictionem. 

Postquam,  disponente  Deo,  ad  totius  Ecclesiae 
regnum  promoti  snmus,  sicut  ex  litleris,  quas  ad 
regni  vestri  episcopos  misimus,  cognoscelis,  excel- 
lentiam  vestram  duximus  litleris  specialibus  visitan- 
dam.  Nos  siquidem  juxta  decessoris  nostri  papae 
H[onorii]  exemplum  et  vos  ct  honorem  vestrum 
singulari  volumus  affectii  dilic^ere,  vestrosque  ami- 
cos  seu  iuimicos  nostros  pariter  depulare.  Roga- 
mus  ut,  pro  beati  Petri  reverenlia  et  dilectione 
nostra,  matrem  vestram  Romanam  Ecclesiam  dili- 
gere,  atque  secundum  datam  vobis  a  Domino  po- 
testatem  honorare  in  omnibus  procuretis.  Ca;terum 
quoniam  serenitas  vestradominopapaellonorio  pro 
fratre  nostro  dilectissimo  Coloniensi  archiepiscopo 
supplicavit,  nos  fratrum  nostrorum  consilio  preces 
vestras  benigno  intuitn  audientes,  interdictum  de- 
cessoris  nostri  ob  dileciionis  vestrae  gratiam  re- 
laxamus,  et  praedicto  fratri  nostro  officii  6ui  plenitu- 
dinem  re&tituimus.De  Halvere  Sladionsi  episcopo- 
breviter  respondemus,  quoniam  videlicet  ad  partes 
illas  de  fratribus  nostris  aliquem  mittere    dispobui- 


A  mus,  qui  legali  nostri  aichiepiscopi  Moguntini 
consilio  una  vobiscum  ea  quas  ad  veslnsm  et  regni 
honorem  pertiuent,  praestante  Domino,  adimplebit. 
Per  eumdem  quoque  fratrem  quem  miserimus 
fratri  nostro  A.  Bremensi  archiepiscopo,  plenam 
justitiam  iicri  pro  veslra  et  totius  regni  gratia 
disposuimus,  et  sua  iili  Ecclesiae  privilegia  confir- 
mare. 

Datum  Romae  apud  S.  Petrum,  vi  Kalendas 
Martii. 

III. 

Simoniabbati  Rastedensi  mitrmy  chirotheearum  ei 
sandaiiorumusum  concedity  rogante[Adalberone\ 
archiepiscopo  Uamburgensi» 

(Anno  1130.  Febr.  2i.) 
^         [Lappbnbbrg,  Hamburg.  IJrkund,^!^  122.) 

.iNACLETus  episcopus,  servus  servorum  Dei ,  di- 
lecto  filio  S.,  abbati  Rastedensis  monasterii,  sala- 
tem  et  apostolicam  bcnediclionem. 

Commissi  nobis  officii  ratio  postulat  ut  fratribus 
nostris  et  filiis  justa  et  honesta  poscentibus  be- 
nignum  praebcamus  assensum.  Tuis  igitur,  cb  ris- 
sime  fili,  Simon  abbas,  precibus  inclinati  et  prseci- 
pue  cbarissimi  fratris  nostri  A.  Bremensis  Ecclesiae 
arcbiepiscopi,  rogatu  et  amore  devicti,  ex  libera- 
litate  scdis  apostolicae  concedimus  tam  libi  quam 
Ecclesiae  tuae  mitram,  chirotbecas  atqne  sandalia,  ut 
videlicet  in  conciliis  alque  in  praecipuis  monasterii 
tui  et  Bremensis  Ecclcsiae  festis  inter  missarum 
solemnia  tibi,  ex  auctoritate  nostra,  liceat  insignia 
G  ipsa  gestare. 

Datum  Romae  apud  Sanctum  Petrum,  vi  Kalend. 
Martii. 


D 


IV. 

Pnvilegiumpro  monasterio  S,  Pauli  de  Urbe. 

(Anno  1130,  Mart.   27.) 

[Margarini,  BuUar,  CaWft.,II,  139,  ex  archiv.sac. 
mouasterii  S  Pauli  de  Urbe,  capsuIaT,  n.  3.) 

Anacletus  episcopus,  servus  servorum  Dei,  re- 
verendo  in  Cbristo  filio  Anastasio  abbati  Sancli 
Pauli  aposloli,  etfratribusregulariteribidemDomino 
servientibus,  et  servituris,  in  perpetuum. 

Ex  apostolicae  sedis  administratione  compei  limur 
et  officii  nostri  debito  incitamur,  ut  veneraudum 
beati  Pauli  apostoli  mooasterium,  sacratissimo  ejus 
corporc  gloriosum,  specialius  honoremus,  eique, 
et  quibus  per  ipsius  Apostoli  meritnm  possumus, 
nostra  impertiri  suffragia  satagamus;  praesertim 
cum,  non  sibi  nostra  conferre,  sed  quae  sua  sunt, 
videamur  polius  confirmare.  Tuis  igitur,  dilecte  in 
Christo  fili,  Anastasi  abbas,  et  fratrum  luorum 
petitionibus  annuentes,  commisso  tibiejusdem  Apo- 
stoli  monasterio  concedimu«,  et  confirmamus  omnes 
oblationes,  quaecunque  a  fidelibus  Christianis,  super 
ipsius  allare  majus,  in  quo  gloriosum  corpus  apo- 
stolicum  requiescit,  seu  in  coofcssione,  atque  ia 
reliquiis  Ecclesias  ipsius  altaribus  oblatae  fuerint ; 
quemadmodum  praedecessor  DOsterAIexanderpapa, 
et  alii  ante  cum  Romani  pontificcF,  jam  diclo  mo- 


693 


ANACI.ETI  ANTIPAPit:  EPISTOLE  ET  PRIVILEGIA. 


694 


naslcrio  conccsserunl.    Ilem  concodimii?,   et  con- A  omnibus  suis   pertinentiis ; ecclesiam    Sancti    Petri 


lirroarous  libi,  tuisque  successoribus  posscssiones 
bas,  in  Albano  ad  idem  roonaslerium  pcrlinenles, 
videlicet  cellam  Sancii  Nicolai,  cellam  Sanclae 
Mariae  in  palatio,  quie  dicitur  minor,  ccclesiam 
Sancti  Stephani,  ecclesiam  Sancisc  Trinilatis,  ec- 
clesiam  Sancti  Leonardi,  casale  Anscranum  in  inlc- 
grum  cum  oronibus  ad  jam  dictas  ecclesias  perti- 
nenlibus.  In  lacu  prsclerca  cjusdem  civitatis  majori, 
piscariam  unam;in  minori  vero  lacu,  qui  Lurni 
dicitur,  quartaro  partem ;  et  quaescunquc  alia  in 
eadero  civitate  babere  dignoscitur.  Itcmque  casas, 
tcrras,  vineas,  hortos,  culta  et  inculta,  ct  quidquid 
in  Antra  habere  cognoscimus.  Pari  modo  gualdum, 
quod  dicitur  Lapigium,  cum  ecclesia  Sancti  Proculi, 


dc  Massa  positam  in  territorio  Praeneslino;  castel- 
lum  insuper  FormcIIi  cum  omnibus  perlincnliis 
suis;cellam  Sancti  Stephani  cum  castello  suo,  in 
territorio  Sutrino,  cum  vineis,  terris,  silvis,  hortis, 
molcndinis,  cum  casalibus,  ct  coloniis  ad  cam  per- 
tinentibus ;  caslmm  Sanclae  Sevcrae,  cum  ecclesiis, 
tcrris,  vineis,  silvis,  hortis,  canapinis,  cum  portu 
et  piscariis  in  mare,  et  cum  omnibus  ad  eam  gcne- 
ralitcr  pertincntibus;cum  caslello  praeterea  Cam- 
paniani,  casas,  terras,  vineas,  ct  fundum  unum  in 
tcrritorio  Nepesino,  et  unam  massam  in  Juliano; 
paritcrque  civitellam  de  colonis,  ei  mcdietatem  ci- 
vitatis  Stertilianae ;  Flagianum,  Leprinianum,  Mor- 
lupum,  castruro  Vaccaritise   et  castrum  Regianum, 


sive    quibus  aliis   nuncupatur   vocabulis,    culta  ct  B  cum  omnibus  pertinentiis  eorum;casaIe   quod   vo- 


inculta  eidem  gualdo  pcrlinenlia.  Civilalem  vcro 
Ardeatinaro,  cum  omnibus  ad  cam  generaliter  per- 
tinentibus,  eidem  vcnerabili  mouastcrio  conccdimus 
el  confirroaraus.  Castrum  Patricam,  Decimuro,  Tri- 
fusam,  Fundum  qui  vocatur  draconis,  massam 
Florianam,  sive  quibus  aliis  nuncupatur  vocabulis, 
cum  terris,  silvis,  campis,  pratis,  pascuis,  et  cum 
oronibus  ad  eum  generaliter  pcrlinenlibus.  Simili 
roodo  concedirous,  ct  confirmamus  cidem  vencrabili 
monasterio  S.  Pauli  apostoli  ecclesiam  Sancli 
Anastasii  de  Fundo,  Aquas  Salvias,  cum  ecclcsia 
Sancti  Nicolai,  ct  aliis  ecclesiis,  quae  sunt  in  massa, 
qnae  dicitur  Nemus;necnon  et  camdcni  massam, 
curo   terris,    vineis,    horlis,  canapinis,    aquaemolis, 


catur  Quintum,  quod  et  Lubra  nuncupatur,  cum 
omnibus  suis  pertincntiis.  Parilcrque  in  campo  Ro- 
tundo  villam  unam  ;  et  Massa  quse  vocatur  Ulroe- 
tiuro;ncc  non  monasterium  Sancti  Lconis  situm 
sub  clivo  Scauri,  in  septem  viis.  cum  omnibus  per- 
tinentiis  suis ;  ct  ecclesiam  Sancti  Scrgii  et  Bacchi 
positam  in  Suburra,  cum  omnibus  suis  pcrlinen- 
tiis ,  et  ecclesiam  Sancti  Nicolai  juxta  formas  cum 
bonissuis. 

Ab  omni  praeterea  jugo  et  ditione  cujuscunque 
pcrsonae  praelibatum  mooasterium  liberum  ct  so- 
lutum,  nisi  nostra  et  apostolicae  sedisistius  aucto- 
ritatc  privilegii  volumus  perroanere,  ul  videlicet 
nulli   persona;,  nuUi   ecclesiae,  excepto  nostnelan- 


piscariis,  et  curo   omnibus  ad  eam  generaliter  per-  G  tum   apostoIic«   sedi,   quolibet   modo  in   aliquibus 

tinentibus ;  simulque    castella   ad     camdero   Sancti 

Anastasii  ecclesiam   pertinentia.   Et  concedimus  et 

confirroarous  praetcrea   funduro  Patcmi  silum   foris 

porlaro   Sancti    Laurentii,    cum     tcrris,     pantanis, 

hortis,  aqua3   molis,  cultis  ct  incultis,   ct   omnibus 

sibi  pertinentibus ;  curtero  Sancta;  Caeciliae  dc  Mcga, 

sita  foris  portam   Sancli  Laurcntii,   his  finibus  ter- 

minataro,  ab   uno  laterc  fluroen  Tybcris,   ab   alio 

rivus  Megae,    et  juxta    cumdcm  rivum    ascendit, 

usque  ad  terras  Sanctae  Luciae  de  Renalis,  indcque 

Qsque  ad  publicaro     viam,  et  subinde     descendit 

usque  in  puteum  publicum,  et  exindo  ascendit   per 

formellas,    usque   ad  flumcn     Tyberis.  Duo  etiam 

castella  juxta  posita,    id  est  Longctia  et  caslellum 


subjacere  cematur.  Et  idco  omnem  cujuslibct  ec- 
clcsiae  saccrdotem  in  prsenominato  monasterio,  ct 
in  cunctis  ecclesiis  sibi  pertincntibus,  qualibct 
auctorilatc,  ditionem  haberc,  praetcr  nostra?  sedis 
apostoiicae  omniroodo  prohibemus.  Intcrdicimus 
ctiam,  ut  nisi  a  rcctore  ejusdcm  monastcrii  quis- 
piam  fuerit  invitalus,  missarum  solcmnia  ibidem 
nullomodo  celebrare  praesumat..  Et  ubicunquc  vel  a 
quocunquc  episcopo,  ejusdem  loci  fratres  ordinari 
voluerint,  ultaria  benedici,  chrisma  suscipcre,  libc- 
ram  babeant  facultatem.  Deccrnirous  ctiam  ut 
nullus  episcopus  quemquam  monachorum  vel  clc- 
ricoruro,  per  diversa  loca  ejusdero  coenobii  consti- 
tutomro,  audcat  excororounicare,    vel  ad  synoduro 


dcPalea,  cum  omnibus  corum  pertincntiis.  Insuper  ^  vocare,  prajter  tuaro  tuoruroque   successorum  licen- 


etcastrum  Osae>  massam  Sancti  Juliani,  et  curlem 
ejus,  curo  panlanis^  silvis,  terris  cultis  ct  incultis, 
sicot  antiquilus  limitata  fuerunt,  cum  racdietatc 
loci  Borrani,  his  finibus  terminata  ;  a  prinio  latere 
flumen  Tyberis,  a  secundo  rivus  Osu>,  usquc  ad 
pontem  Sanctae  Dignac  cl  Mariae;a  tertio  latere, 
ad  eodem  pontc,  ct  pcr  eamdcm  siliccm   in  rivum 

Spincti,  quartum  vero  latus  terminatur  eodem  rivo 
S[»Qeti,  usque  in  Silicinum  rivumf  et  per  cumdem 
riTum  usque  ad  flumen ;  castellum  praeterea  Passa- 
rani,  cnm  Rooca,  et  cum  omnibus  suis  pcrlinentiis ; 
castrum  Gorcuruli,  castruro  Sancti   Victorini,   cum 


tiam ;  seu  ecclcsias  ad  idero  monastcrium  perti- 
ncntcsintcrdicere.  Obeuntc  te  nunc  cjusdem  cccnobii 
abbalc,  vel  tuomro  quolibet  succesforibus,  nullus 
ibi  qualibet  subrcptionis  astutia  praeponatur,  nisi 
qucm  fratrcs  communi  consensu,  vcl  fratrum  pars 
consilii  sanioris,  secunduro  Dei  timorem,  et  beati 
Bencdicti  regulam  elegerint. 

Praesentis  itaque  privilegii  auctoritate  concedimus 
et  confirmamus  saepe  dicto  venerabili  monasterio 
quaecunquc  a  beato  papa  Gregorio  et  ab  aliis  post 
eum  praedeccssoribus  nostris  sanctae]  rec^rdationis 
Roroanis  pontificibus,  Sylvestro,  Marino,  Leone, 
Stephano,   Alexandro  concessa  noscuntur,  qusecun- 


695 


APPENDIX  AD  INNOCENTII  II  PRIVILEGIA  ET  EPISTOLAS. 


696 


que  eliam  hodie  donalione  rcgum,  liberalilate  prin- A  Dominicse    anno   1130,  ponlificatus  aulem   domni 


cipum,  sive  quorumlibet  aliorum  fideiium  virorum 
oblationibus,  prapuominatum  monaslerium  possidet; 
quaecunque  ctiam  in  futurum,  Domino  largienle, 
polcrit  adipisci,  tam  tibi,  quam  tuis  inpostcnim 
Buccessoribus  concedimus  et  confirmamus. 

Dccernimus  ergo,  ut  nulli  omnino  hominum  liceat 
idem  monasterium  lemere  perturbbre,  aut  ejus 
possessioncs  auferre,  vcl  ablatas  retinere,  minuere 
vel  lemerariis  vexationibus  faligare;sed  omnia 
integra  conservenlur  eorura,  pro  quorum  sustenla- 
tione  ac  gubernalione  concessa  sunt,  usibus  otnni- 
raodisprofulura.  Si  quis  autem,  quod  non  oplamus, 
temerario  ausu  hoc  noslrae  apostolicae  sedis  statutum 


Anacleti  secundi  papae  anno  prirao. 

V. 

D[idacufn]  archiepiscopum  Cafnpostellanvm  horia- 
iur  ut  in  sludio  fidegue  erga  B.  Petrum  perse- 
veret,  nimiiosque  ad  scse  mitiat,  Vemorat  vefe- 
rem  ejus  amicitiam  rum  beaiw  memoriag  paire 
itto,  Peiro  Leonis,  gestam, 

(Anno  1130,  April.  16.) 
[Florez,  Espana  sagrada,  XX,  512.) 
A>'ACLETUS  episcopus,  scrvus  servorum   Dei,  ve- 
nerabili  fralri  D.  Compostellano  archtepiscopo,  sa- 
lutcm  et  i  postolicam  bcnediclionem. 
Communem    malrem    sanctam  Romanam   Eccle- 
in  quoquam  temerare,  vel  iiifringere   prajsumpseril      ^^^^   prapcipuis  scmper  studiis  adjuvisti  et  pr»dc- 
et  conlradiclor   illius  exstiterit  in   aliquo,   auctori-      cessoribus  noslris  in   suprcmis  sempcr  necessitati- 


late  sanclai  cl  individuae  Trinilatis,  et  aposlolorura 
priocipum  Petri  et  Pauli,  quoium  licet  indigni, 
dignalione  tamen  divina,  vicibus  fungimur,  vinculo 
anatberaatis  mancipatus,  a  regno  Dei  segregatus, 
diabolo  et  angelis  ejus,  nisi  resipiscens  salisfaciat, 
indissolubiliter  aggregelur.  Qui  vero  pro  respeclu 
observator  ac  defensor  hujus  confirmationis  et  con- 
cessionis  exstiterit,  poleslate  beatorum  principum 
aposlolorum  Pelri  et  Pauli,  coelestis  regni  inlroitum 
et  graliam  et  gloriam  a  justo  judice  Domino  Deo 
nostro,  vitamque  aetemam  percipere  mereatur,  in 
saecula  saeculorum.  Amen,  amen,  amen. 

£go  Anacletus  Catholic»  Ecclesiaa  episcopus  sub- 
scripsi. 

Ego  Petrus  Portuensis  episcopus  ss. 

Ego  Gregorius  presbyter  cardinalis  tituli  Aposlo- 
lorum  ss. 

Ego  Desidcrius  prcsbyter  cardinalis  tituli  Pra- 
zedis  ss. 

Ego  Petrus  presbyter  cardinalis  S.  Mart}Tis  Su- 
sannae  ss. 

Ego  Petrus  presbyt.  cardinalis  tituli  sancti  Mar- 
celli  ss. 

Ego  Coracs  presbyler  cardinalis  tit.  Sanclae  Sa- 
binae  ss. 

Ego  Lictefrcdus  presbyter  cardinalis  liluli  S. 
Vitalis  iis. 

Egro  Gregorius  presbyter  cardinalis   lit  S.    Bal- 

binae  ss.  j) 

Ego  Jonathas  presbyter  cardinalis  til.  Caiixti 
ss. 

Ego   Joannes  presbyter  cardinalis    til.   Pastoris 

88. 

Ego   Sylvius  diaconus  cardinalis  tit.   S.  Luciae 


ss. 


Ego  Hermannus  diaconus  cardinaiis  S.  Angeli 
ss. 

EgoGregorius  diaconus  cardinalis  S.  Mariae  in 
Aquiro  ss. 

Datum  Laterani  per  manum  Saxonis  sanctse  Ro- 
manae  EcclesiaB  presbyteri  cardinalis  et  cancellarii, 
sezto    Ral.    Aprilis    indict.    octava,    Incirnationis 


bus  siibvenire  attentiiis  procurasti.  Uiide  dominus 
el  nutritor  nrstcr  sanctaB  recordalionis  papa  Pa- 
schalis,  et  a'ii  post  eum  Romani  ponlifices  frater- 
nitatem  luam  piae  caetcris  dilexerunt,  et  pracclaris 
gratiarum  actionibas  adornarunt.  Nos  igitur  et 
meritorum  tuorum  memorcs  et  veteris  aiDicitisB, 
quam  cum  genitore  meo  bonae  memoriae  Petro 
Leonis  speciaiilor  habuisii,  attentius  re^sordantes, 
post  apostolorum  Prtri  et  Pauli  Ecclesiam  perso- 
nam  luam  et  commissam  tibi  B.  Jacobi  apostoli 
ecclesiam  principalius  diligere,  et  praestante  Do- 
mino  cupimus  honorare.  Tua  itaque  strenua  solii- 
citudo  more  solito  et  nunc  ad  B.  Petri  servitium 
accingatur,  et  in  praeterita  dilectione  ac  fidei  con- 
C  stantia  perseverans  Roraanam  Ecclesiam  amplius 
pro  nobis  diligere  studeat,  et  propensius  adjuvare, 
Porro  ad  fraternitalem  tuam  litteras  misimus, 
actionem  ordinis  nostri  et  perpetrati  a  falsis  fratri- 
bus  scandali  contincntes.  Rogamus  ergo,  ut  coram 
omnibus  qui  in  partibus  tuis  sunt  publice  legi  fa- 
cias,  et  ad  parles  alias  dirigas  transcribendas. 
Nuntios  prapterea  tuas  fraternitalis  usque  ad  nos 
dirigcre  nullatenus  differas. 
Datum  RomaB  apud  S.  Petrum  iv  Idus  ApriL 

VI 
Cluniacensibus  scribiide  siudio  erga  monasterinm 
eorumsuo,  ubisesememorai  vesiem  monachicam 
sumpsisse,  Significat  se,  mortuo  Honorio^  in  ec* 
etesia  B.  Marci  eJectum  esse^  etinasde  S.  Petri 
consecraium. 

(Anno  1130,  Maii  1.) 
[Baron.,  Annal.  ad  an.  1130,  c.  XXXV.] 
Conversionis  meae  primordia  reducens  ad  animum, 
muUum  rae  Cluniacensi  monasterio  invenio  debito- 
rem,  proptcrea  quod  in  eo  et  monasticura  habitum, 
et  conversandi  sumpsi,  divinaepolenliae  gratia  pro- 
tegenle,  principium.  Cui  licet  in  omnibus  quae  mihi 
pleno  charitatis  ubere  pia  devotione  impendit,  aequa 
redhibitione  nequeam  respondere,  meipsum  tamen 
ei,  qiiod  possum,  fidelissima  sen^itute  substerno.  Et 
ideo  de  statu  nostro,  seu  de  his  quie  penes  nos,  Dei 
nos  respiciente  clementia,  prospere  acta  sunt  vel 
aguntur.  sanctae  dilectioni  vestrae  dignum  duximus, 
missis  ad  vos  litteris,  intimare.  Decedente  siquidem 


697 


ANACLETI  ANTIPAPiE  EPISTOLiE  ET  PRIVILEGIA. 


698 


de  bac  vila  domioo  pra^ecessore  noslro  piie  memo- 
rie  papa  Honorto,  cardinales  Ecclesise  Romanie 
presbyteri,  e(  diacones,  e t  subdiocones,  primicerius 
eum  omni  pchola  et  ordinibuspalatiijudicesctscri- 
niarii,  et  clerus  oronis  Romaiius,  cxpetcnte  omni 
populo,  cum  honoratorum  devotissimorum  assenso, 
in  titulo  B.  Marci  roejicet  indignum,  in  papam  Ana* 
cletum  unanimiter  elegerunt,  et  electum  in  ecclesia 
B.  Pelri  patroni  nostri  venerabilis  frater  noster  Pe- 
trus  Portuensis  episcopus  cum  diversarum  regionum 
episcopis  celeberrime  consecravit. 

Yerum  quidam  falsi  fratres,  filii  Belia),  filii  pesti- 
lentifiB,  61ii  Agar,  sapientiam  qua;  de  terra  est,  ex- 
quirentes  (Barueh,  iii),  inebriati  caliceirce  Dei  om- 
nipotentis,  Dei  disposilioni  et  consiitutioni  ecclesias- 
ticse  ausu  improbo  visisuntconiraire.  Quonim  caput 
est  Aimericus  quoodam  cancellahos,  avaritiae  ser- 
VDS,  histrionum  et  scurrarum  delirus  incentor.  ec- 
clesiarum  exspoiiator  \al.  expilator],  servorum  Dei 
iroprobus  exactor,  aiter  Giezi,  qui  sirooniis  pubiicis 
et  privatis  lepram  Naaman  {IV  Reg,  v),  et  maledic- 
tionem  Dei  baereditario  est  jure  sortitus.Huic  Joannes 
de  Crema,  homo  miserabilis  et  vere  Nicolaita,  et 
inler  biotbanathos  aliquando  per  papam  Honorium  et 
cardioales  damoatus,  promissionibus  vanis  inductuay 
alludit.  De  Pt-tro  cardinaii  Sanctas  Aoastasifle,  quod 
tbesauri  Gluniacensis  assuetis  tergiversationibus  in- 
Baliabilis  exsiitit  prsedo,  et  Gozelmo  SanctaeCaecilifle, 
ailere  dignius  diximus,  quam  de  eis  et  de  corum  tur- 
pissima  servitute  vobis  scribere.  li  Aimerici  quadra 
Tivebaot,  et  sicut  celebre  est  apud  nos,  jnramento 
astricti,  iniquitatis  suae  caput  per  omnia  sequuntur 
(206).  De  quibusdam  pseudoepiscopis,  quos  factionis 
aoae  coroplices  prsdictus  induxit,  nullus  nobis  scrroo, 
nulla  nobis  cura  est,  cum  nihil  ad  eos  de  Romani  ponti- 
ficis  electione  perlineat.  Porro,  quia  per  Dei  gratiam 
omnia  nobis  prospera  sunt,  nos  inaliquo  leedere  non 
valent,  maledicta  congeminaot.  Latrant  in  nos  canes 
impudentissimi,  et  ore  vipereo  detrahunt,  et  fetentem 
erapulam  eructantes,  in  Dei  Ecclesia  de  sua  pessima 
cooscieotia  roulta  ore  foetidissimo  evomunt.  Posue- 
ruot  quippe  juxta  impioruro  testiroouium  meodacium 
apem  suam,  obtenebratos  habentes  oculus.oescieotes 
quod  ioiquitatem  io  excelso  loquantur,  et  ponant  in 
coeluro  os  suuro,  ut  lingua  eoruro  transeat  super 
terram.  Nec  roiroro  si  ab  eis  cum  Dei  Ecclesia  blas- 
phemerour,  curo  patrem  familiasDominum  Beelzebub 
vocarunt  patres  eorum  (Matth,  x). 

Quocirca,  frat^es  in  Christo  charisfimi,  patemo 
V08  alloquio  salutantes,  dilectiooem  vestram  in  Do- 
mino  commooerous  ut  eoruro  prsestigia,  si  forte  vo» 
bis  arriserinl,  devilantes,  Romanse  Ecclesise  unita- 
tem  constantissime  teneatis.  Hinc  fratres  illi,  de 
quibus  scripsimus,  quod  Dei  Ecclesiam  scitidere,  et 
altare  anathematis  vel  malediclionis  titulum  sunt 
fabricare  moliti,  aaocti  Spiritus  et  proprio  suot  ju- 
dicio  condemnati.  Conveoientibus  oamque  fratribus 
nostria  curo  orooi  cJero  Romaoo,  cuio  terque  qua- 


A  terqoe  vocati,  aut  rdtionem  ponere,  aut  satisfacere 
contempsissent,  ab  Ecclesise  gremio  digno  sunt  ana- 
themate  resecati.  Tradidimus  eos  Salanse,  ut  discaot 
non  blasphemare.  Illorum  versutias  et  preestigiosa 
figmenta  quia  longum  est  scribcre,  latori  pra>sentinm 
Gregorio,  sedis  nostrse  diacono  cardinali.  commi- 
sirous  indaganda.  Rogarous  itaque  saiictitatem  ve- 
stram  ut  illam  quaro  circa  me  dilectionem  in  minoris 
ordinis  administratione  visi  estis  exhibere,  nimc  in 
apostolicae  sedis  regiroioe  constituto  subtrahere  noo 
debealis.  Coosideraos  siquidero  infirmitatero  meam 
ad  apostolicse  bedis  culmen  non  posse  sufficere,  ooua 
hoc  declioare  malucram,  oe  in  pastorali  regimioe 
imparis  admioistratioois  actiooe  succumberero.  Sed 
qiiia  cootraire  ooo  est  dispooeotis  Dei  arbitrio,  obe- 

Q  dienter  secutus  sum  quod  roisericors  de  roe  Oroni- 
potentis  manus  volueril  operari.  Doroini  et  principes 
nostri  Petrus  et  Paulus,  quibus  in  loco  sancto  assidue 
deservitis,  vobis  pro  nobis  oraotibus  gaudia  seteroae 
felicitatis  oblioeaot. 
Datum  Romfie  apud  S.  Petrum  Kal.  Blaii. 

VIL 

[Glrardoepiscopo  EngolUmensi\  apostoliea  tedi  lega- 
tionem  in  kguiianim  partlbus  concedit,  Grego^ 
rium  cardinalem  commendat.  Negotiumei  dat  ut 
concHium  convocet, 

(Annol130,  Maii  1.) 

[Baroiv.,  Annal.  ad  an.  1130,  n.  XLH.] 

Pro  toa  probitate,  quam  sancta  mater  Romaoa 
^  Ecclesia  longo  jam  tempore  expertam  habuit,  et  tan* 
quam  cbarissimum  suum  prsecipuum  filiuro  dilexit, 
et  specialius  hoooravit,  doroinus  quidem  et  nutritor 
noster  papa  Paschalis,  et  alii  post  eum  Romaoi  pon- 
tifices  ob  insignia  virtotum  tuaruro  suas  tibi  com- 
roiseruot  vices  in  Aquitaniae  partibus  peragendas. 
Nos  igitur  dilectionis  prseterite  ac  sollicitudinis  roe- 
mores,  quibus  semper  roatrem  tuam  Roroanaro  Ec- 
desiam  dilexisti,  et  propeosius  audivisti,  legationem 
apostolicffi  sedis  Uberalit  ate  a  prsedecessoribus  oostris, 
tibi  coocessaro,  oos  qnoque  concedimus :  et  sicot 
illorum  habuisse  cogoosceris,  ita  et  oostras  habere 
te  vices  deioceps  volumus,  et  gratis,  pleooqoe  cha- 
ritatis  iotuitu  connrnamus.  Ad  hujus  autem  oostrae 
coocessionis  firmamentum  dilectum  filium  nostrum 
D  Gregorium  diaconem  cardinalem  roisirous,  quero  io 
partibu.s  illis  aliquaotisper  volumus  cooversari.  Tuse 
ilaque  frateroitati  maodarous,  ut  cum  eodem  filio 
Dostro  coocilium  studeat  coovocare,  io  quo,  charitate 
niedia  coofidentes,  comrouoicato  fratruro  coosilio 
saoctique  Spiritus  gratia  cooperante,  corrigenda 
corrigat,  et  quae  coofirroatiooe  digna  suot  confir- 
roet.  Per  ipsum  etiam  de  promotiooe  nostraseu  de 
scandalo  quod  in  Romana  Bcclesia  factum  audisti, 
te  reddimus  certiorem ;  quatenus  dilectio  tua  et  roen- 
daciuro  omne  respuere,  et  veritatis  lestimooio  iodu- 
bitaoter  valeat  adhserere. 


(206)  Tide  Petrum  Cluniaceosem,  lib.  iii,  epiat.  34. 


699 


APPENDIX  AD  INNOCENTII  II  PRIVILEGIA  ET  EPISTOLAS 


'00 


Datum  Romse  apud  Sanclum  Petrum  Kal. 
Maii  (206*). 

VIII. 

Episcoph  quibutdam  commevdat  Gregorium  diaco- 
num  cardinalem,  in  partes  Aquitancs  a  sesemiS' 
sum,  Hortaturut  Girardo  Engolismensi  pra^stent 
reverentiamy  cui  sescribit  de  celebrando  concilio 
mandasse, 

(Addo  1130,  Maii  1.) 

|Baron.,  ibid,,  n.  XLl.] 

Diulurna  pr^edecessorum  nostrorum  consuetudo, 
et  negotia  nuper  emergentia  nos  compeHunt  ut  lega- 
luro  ex  latere  nostro  ad  vos  dirigere  debeamus,  di- 
lectumque  fllium  oostrum  Gregorium  cardinalem 
diaconum  in  partes  Aquitaniae  miltentes,  ut  solita 
euro  pielale  pro  beati  Petri,  et  nostra  reverentia 
benigne  suscipiatis,  eique  quo  ordine  nos  Dominus 
apostolicse  sedi  praeesse  voluit,  ac  de  scandalo,  quod 
a  paucissimis  in  Romana  Ecclesia  factum  audistis, 
aures  vestras  sine  haesitalione  praebeatis.  Ejusdem 
nimirum  fidem  sacrosancla  Romana  Ecclesia  pro- 
batam  babet,  neque  alicd  vobis  enarrabii,  praeterid 
quod  veritas  docel.  Praeterea  universitali  veslrae 
significamus  qi:od  pro  morum  honeslate,  prudentiae- 
que  efficacia,  sicut  beaiffi  recordationis  papa  Pascha- 
lis  outritor  noster,  et  post  eum  alii  antecessores 
Doslri  Romani  pontifices  fecerunt,  venerabilem  fra- 
trem  nostrum  Gerardum  Engolismensem  episcopum 
per  vestras  provincias  ei  cooperante  apostolicfle  sedis 
liberaliiate  in  purtem  sollicitudinis  vesliae  vocavi- 
rous.  Per  prassentia  igitur  vobis  scripta  mandamus, 
ut  eidem  fratri  nostro,  tanquam  apostoIic«B  sedis 
legato  debitam  curetis  reverentiam  exhibere.  Nos 
enim  ei  et  dilecto  filio  nostro  dedimus  in  mandatis, 
ut  convocato  frjttrura  collegio,  sanctique  Spiritus 
gratia  invocata  corrigenda  corrigant,  et  quae  digna 
fuerint  confirmaiione  corroborent. 

Datum  Romae  apud  Sanctum  Petrum,KaI.  Maii. 

IX. 

•  Nobilem  prudentiam  •  cujusdam  ad  memonam 
excitat  amicitice  cum  beata:  memorice  patre  suo 
gestae,  Exponit  de  ponti/icatu  adsese  delato,  elc. 

(Anno  1130,  Maii  1.) 

\BASLOii.,ibid.  n.  XIII.] 

Veteris  amiticiae  roemores,  ct  ejus  praecipue  quae 

inter  teelbonaemero.  patrem  rocum  longo  tempore 

stabili  firmitate  duravit,  dignum  duximus  nobilem 

prudentiam  tuam  sedis  apostoJicae  litteris  visitare,  et 

mutuae  a£feciionis  foedera  dignis  allegationibus  inno- 

vare.  Quamobrem  quanto  te  arctius  charilalis  bra- 

chiis  cupimus  amplexari,  tanto  diligenlius  de  statu 

Romanae  Ecclesiae,  scu  de  bis  quae  penes  nos  suut 

acta,  litterarum  noslrarum  serie  diieclioni  tuae  inti- 

mare  curavimus.  Obeunle   siquidem  piae  mcmoriae 

papa  Honoiio,  fratres  noslri  cardinales   presbyleri 

et  diacones  cum  omni  clero  Romano,  expetenle  po- 

pulo,  et  indefessis  vocibus  insistenle,   consentienli* 

(206*)  De  eadem  legatione  Gerardi  in  Aquitania  sub 
PaschaIi,roeminilW)lTelmusMaImesburirn8isinrebus 
gestia  regum  Angelorum.  Haec  de  legatione  credita 


A  bus,  etiam,juxta  tenorem  canonum,  honoratisdevo- 
tis  animis  et  affectione  unanimi  invitum  meet  viri- 
bus  imparero  concorditer  elegerunt,  electumque 
postea  frater  noster  Petrus  Portuensis,  convenienti- 
bus  diversarum  regionum  episcopis,  ad  altare  beaii 
Petri,  sub  oculis  omnium,  in  Romanuro  pootificem 
celeberrine  consecravii. 

Verum  quidam  de  fratribus  loco  et  tempore  no- 
vitii  et  paucisaimi  nuroero,  quorumdam  perfidoruro 
blandis  astutiis  sufibcati,  allare  aliud  erigere,  et 
anathema  Hierico  in  sanctuarium  Dei  introducere, 
et  simulacrum  Phegor  de  inauribus  mulierum  iosi- 
pientium  sunt  in  tenebris  fabricare  conati.  Sed  Deus 
omnipotens,  qui  concilium  Achitophel  infatuavit, 
eoruro  prava  consilia  modo  destruxit   mirabili.  De 

n  domo  namque  Leonis  Fraiapani  \al.  Frangipanis,  et 
sicalibi],  cujus  potissimum  viribus  videbantur  in- 
niti,  nocturno  tempore  fugientes,  se  trans  Tiberim 
contulerunt,  et  ibi  quasi  quodam  carcere  latitantes, 
praesumptionis  suar  ignominiam  crebris  doloribus  fle- 
biliter  experiuntur. 

Sane  clerus  omnis  Romanus  individua  nobis  cba- 
ritate  cohaeret.  Praefcctus  Urbis  Leo  Fraiapanis  cum 
filioetCencio  Fraiapane,  et  nobiles  orones,  et  plebs 
ouinis  Romana  consuetam  nobis  fidelilatero  fecerunt. 
Nos  quoque  quae  offlcii  nostri  sunt,  in  Urbe,  intus 
et  extra  libere  exercemus:  ordinationes  cardinalium 
fecimus,  ct  epi^copos,  largienleDeo,  consecravimus. 
Rogamus  itaque  nobilitetem  tuam,  ut  sicut  de  te 
spem  firmissimam  possidemus,  pro  Romana  Ecclesia 
consueta  debeas  instantia  laborare,  et  dilectionis  tuae 
'  insignia  manifestis  nos  facias  effectibus  experiri. 
Haec  enim  agens  et  Romanaro  Ecclettiam  semper 
obnoxiam,  et  nos  tibi  de  caetero  facies  debitores. 
Nec  te,  charissime,  llaimerici  quondam  cancellarii, 
praedonis  improbi,  simoniae  servi,  seu  Joannis  de 
Grema,  homiuis  turpissimi  et  incircumcisi,  et  vere 
Nicolailae,  monstruosa  mendacia  moveant ;  nec  fidei 
tuae  roururo  eoruro  vaniloquia,  aut  venenosa  mendacia 
penetrent,  qui  velut  Cain  a  facie  Domini  (Gen.  iv) 
fugientes  maledicti  a  terra,  f  ratricidii  signum  roere- 
tricia  coguntur  fronte  gestare. 
Datum  Romae  apud  S.  Petrum  Kal.  Maii. 

X. 

[Ludovico  Francorum  regi]  legatum  suum,  Ottonem 
episcopum  Tuderttnumcommendat. 

D  (Anuo1130,  Maiil.) 

[Baron.,  ibid.^t  n.  XXYII.] 

Jamdudum  voluntatis  nostrae  ac  desiderii  fuit, 
ui  desiderabilem  nobis  personam  tuam,  et  totam 
Galiicanam  Ecclesiam  tali  visitaremus  legato,  qui 
Dei  et  Ecclesiae  honorem  atque  salutem  tuam  nosset 
et  posset  strenue  ac  fideliler  operari.  Caeterum  nobis 
erga  plurima  occupatis,  dcsiderium  nostrum  hucus- 
que  dilatum  est.  Sane  opportunitate  habita,  quod  pro 
tempore  intermisisse  conspicimus,  ipso  jam  debito 

ab  antipapa  episcopo  Engolismensi.  Sed  qua  occa- 
sione^  accipe  ex  S.  Bernardo,  qui  de  eo  abunde 
agit  in  epistola  126  ad  episcopos  Aquilaniae. 


TOt 


ANACLETI  ANTIPAPiE  EPISTOLiE  ET  PRIVILEGIA. 


7M 


eompellenle  perBcere  nou  iporamur,  Maltam  enini  de  A  visilet,  et  quo  ordine  nos  Dominus  ad  honoris  hujus 


tua  Dobili  et  experta  dilectionis  constantia  fiduciam 
possidemus,  qua  personam  nostram  a  puero  dilexisti^ 
et  dulcedinis  tuae  afifcctione  benevola  educasti,  ut 
more  soiito  et  communem  matrem  Romanam  Eccle- 
siam  honore  debito  venereris,  et  nos  ipsos  perso- 
naliter  dielectionis  tua  aiHuentia  prosequaris.  Eapro. 
pter  charissimum  fratrem  nostrum  Ottonem  Tuder- 
tinum  episcopum,  unum  videlicet  ex  prsecipuis  Bc- 
clesi»  membris,  virum  utique  honestum  et  religio- 
sum,  et  domini  prtedecessoris  nostri  sanctse  memo- 
riae  Paschalis  papse  plantarium  ad  tuam  usque  prse- 
sentiam  a  nostro  latere  delegamus,  qui  te  de  statu 
nostro  faciat  certiorem,  et  in  diversis  regni  tui  par- 
tibus,  quse  correctione  seu  confirmatione  digna  fue- 
riDt,  vice  nostra  corrigat  et  confirmet. 

Prsesentibus  igitur  litteris  nobilitatem  luam  rega- 
mus,  ut  eum  et  reverenlcr  suscipere,  et  tanquam 
Dostras  praeferentem  vices  studeas  honorare.  Nobis 
enim,  quidquid  obedienliae,  quidquid  et  honoris  ex- 
hibueris,  ascribemus.  Nos  profeclo  plenius  te  bcne- 
▼olentise  nostrae  brachiis  amplexamur,  et  tum  tuique 
filii  gloriosi  regis  Philippi  honorem  praestante  Do. 
minO;  cupimus  efficaciter  exaltare.  Porro  de  promo- 
tione,  per  fratres  nostros  cardinales  et  episcopos 
suffraganeos  Romanae  Ecclesiae  celebraia,  de  cleri  et 
populi  nobiscum  unanimitate,  seu  etiam  scandalo, 
a  paucis  pseudofratribus  celebrato,  eidem  legato 
nostro  injunximus,  tibi  et  regno  tuo  plenius  iniimare, 
Bogamus  ergo  ut  pro  Ecclesia  Dei  murum  te  validis- 


officium  promoveri  voluerit  (quse  nobis  etiam  per 
Dci  gratiam  prospere  successemnl),  viva  voce  vobis 
valeat  nuntiare ;  praeterea  si  qua  in  partibus  illis 
corrigenda  vel  confirmanda  fuerint,  sancto  coope- 
rante  Spirilu,  vice  nostra  corrigat  et  confirmel.  Prae- 
sentibus  igitur  lilteris  nobilitatem  tuam  rogamus,  ut 
eum  revercnter  suscipere,  et  tanquam  nostras,  imo 
beati  Petri  vices  praeferentem  studeas  honorare. 
Caeterum  quorumdam  pseudofratrum  maliloquia  et 
mendosa  figmenta  dilectionis  tuae  conslantiam  Don 
dimoveant  :  nam  detecta  eorum  mcndacia  per  lega- 
tum  nostrum  tibi  et  regno  luo  amplius  nota  fient. 
Ad  haecplurimaliberalitatisobsequia,  et  praedecesso- 
ribusnostris  exhibita,  et  nobis  ipsis  personaHler  im- 
Ij  pensa  e  memoria  nostra  non  possunt,  nec  dcbent 
exciderc  :  pro  quibus  praestante  Deo,  capimus  aequa 
tibi  et  honori  luo  vicissitudine  respondere.  Rogamus 
itaque  ut  sicut  scmper,  ila  et  nunc  in  B.  Pctri  ser- 
vitio  et  amore  nosU*o  attentius  perseveres.  quateous 
juxta  laudabilem  benevolentiae  tuae  morem  te  inter  re- 
liquos  reges  et  principes  praecipuum  adjutorem  nos 
et  nobiscum  tota  Kcclesia,  sentiamus. 
Datum  Romae  apud  S.  Petrum. 

XII. 

EpUcopis  quibusdam  eommendat  Oitonem  legatum 

suum. 

(Anno  1130,  Maii  1.) 
[Baeon.,  ibid.f  n.  XXX.] 
Dudum  dcsiderii  nostri  fuerat,  idoneum  ad  vos  a 


suoQuin 


opponas,  el  aures  tuas  ab  illorum  mendaciis  ^  laiere  nostro   nuntium   destinare ;   caeterum    nobis 


seu  detractionibus  omnino  avertas,  quatenus  inter 
reliquos  Ghristianae  gentis  principes,  praecipuum  te 
Catholicae  fidei  defensorem,  sicut  semper,  ita  et 
nuDC  tota  nobiscum  Bcclesia  recognoscat.  Charissi- 
mam  filiam  B.  petri,  dominam  reginam,  benedictione 
apostolica  salutamus.  Omnipotens  Dominus  aposto- 
lorum  suorum  Petri  et  Pauli  meritis  personam  pote- 
statemque  vestram  custodiat,  ct  per  temporalem 
administrationem  aeterni  vobis  regni  participium  lar- 
giatur. 

Datum  Romae  apud  S.  Petrum  Ral.  Haii. 

XI. 

[Pkilippo  Ludovici  Francorum  regis  (ilio\  Ottonem 
legatum  suumcommendat,  Rogat  ne  inimicorum 
suorum  mendaciis  aures  prasbeat. 

(Anno  1130.) 

[Baron.,  ihid.,  n   XXIX.] 

Nobilium  factorum  tuenmi  mcmoria,  ct  anliqua- 

mm  amicitiarum   gratia  invitamur,  ut  desiderabi- 

lem  nobis  personae  tuae  pncscnliam   inviseremus  le- 

gato,  qui  Dei  ct  ecclesiue  honorcm,  atque  salutem 

tuam  Doverit  strcnue  et  tidelitor  opcrari.  Proinde  cha- 

rissimum    fratrem    nostrum    Ottonem    Tudcrtinum 

episcopum  ex  nostro  ad  te  latcre  delegamus,  unum 

videlicet  ex  praecipuis  Romanae  Ecclesiae  membris, 

vinim  utique  sapientem  ct  religiosum,  domini  et  prae- 

deeessoris  nostri  sanctee  memoriae  Paschalis  papae 

plantarium,  qui  te  up-um,  e(  fratres  nostros  ct  filios 


ergo  plurima  occupatis,  desiderium  nostrum  hucusque 
dilatum  est.  Sane  opportunitate  habita,  unum  exprae- 
cipuis  Romanae  Ecclesiae  membris,  charissimum  vide- 
licet  et  venerabilem  fratrem  nostrum  Ottoncm,Tuder- 
tinum  episcopum,  ad  partes  vestras  duximus  deie- 
gandum,  qui  vos  ex  parte  nostra  plenius  visitet,  et 
de  statu  nostro  faciat  certiores ;  si  quae  etiam  inter 
ves  fuerint  pertractanda  ncgotia,  sancto  cooperante 
Spiritu,  una  nobiscum  vice  nostra  pertractet.  Prae- 
sentibus  igitur  lilteris  universitatem  vesUram  roga- 
mus,  ut  eum  reverenter  suscipere,  eique  tanquam  vi- 
cario  Dostro  studeatis  assistere  et  obedire.  Hortamur 
etiam,  oe  laudabilem  fidei  vestrae  constantiam  quo- 
rumdam  maliloquia  et  praestigiosa  figmeota  pertur- 
-^  bcnt,  qui  utique  post  concupiscenUas  suas  euutes, 
altare  aliud  in  ccclesia  Dei  erigere,  atque  in  occultis 
tenebris  idolum  cruentis  manibus  fabricare  praesum- 
pserunt.  Quod  enim,  disponenle  Deo,  circa  promo- 
tionem  nostram  factum  audistis,  non  in  angulo, 
vel  latibulo,  sed  in  lucc  et  in  manifcsto,  ab  univcrso 
Urbis  clero  cl  populo,  cx  deliberato  fratrum  consilio, 
ex  communi  assensu,  ct  unanimi  dcsiderio  celebra- 
tum  csse  noveritis.  Nos  per  Dei  gratiam  in  tota 
Urbe  intus  et  cxtra,  quae  nostri  officii  sunt  libertate 
plenaria  operamur.  Quae  minus  litteris  continentur, 
eidem  legato  nostro  injuujiimus  verbo  et  scripto 
plenius  rcferenda.  Omnipotens  Dominus  sua  vos  be* 
nedictioue  circumtegat,  et  suo  faciat  amoro  fer- 
venles. 


t03 


APPENDIX  AD  INNOCETII  II  PRIVILEGIA  ET  EPISTOLAS 


704 


Datum  Romae  apud  S.  Pelrum  Kal  Mnii.  A 

XIII. 

EpUropis  quihusdam  OUonem,  episcopum  Tuderti^ 
numy  legatumsuumcommendat.  Adfidemhortatur. 

(AnnoH30,  Maii  i.) 

[Baron.,  ibid.,  n.  XLII.] 

Et  apostolicae  sedis  auctoritas,  et  emergentium 
causarum  necessitas  nos  compellunt,  ut  fratres  no- 
stros  cireumquaque  positos  et  iitteris  crebrioribus, 
et  missis  a  latere  nostro  nuntiis  visitemus  :  praecipue 
Tero  Gallicanam  Ecclcsiam  nostra  duximus  visita- 
tione  dignissimam,  quac  inter  reliquas  Chrislianitatis 
Bcclesias  nullis  unquam  cessil  erroribus,  nulla  prorsus 
potuit  schismaticae  pravilatis  infamia  maculari  : 
semper  in  plena  Dei  constantia  perseverans,  Romanae 
Ecclesise  pacem  unitatemque  tenere,  eamque  semper  B 
studuit  magnis  obsequiorum  exhibilionibus  cxaltare. 
Eapropter  unum  ex  praecipuis  Romanae  Ecclesiae 
membris,  charissimum  videlicet  fratrem  Otlonem, 
Tudertinum  episcopum  in  partem  nostrae  sollicitu- 
dinis   assistentes  |/.  asciscentcs],   ad   vos   duximus 

delegandum,  virum  utique  sapientem 

et  religiosum,  atque  ab  ineunte  setale  in  Romana 
Ecclesia  eruditum  :  qui  Ecclesiam  vestram  et  vos 
ipsos  ex  parte  nostra  visitet,  clerum  et  populum 
benedicat  vosque  plenius  de  his,  quse  nobis  per 
Dei  graliam  prosperc  successerunt,  faciat  certiores. 
Cui  etiam  dedimus  in  mandatis  ut  in  partibus  vestris 
concilia  celebrare,  ac  si  qua  emerserint  negotia, 
una  vobiscum  debeat,  justitia  mediente,  terminare. 
Rogamus  itaque  fraternitatem  vestram,  ut  eum  re-  (J 
verenter  suscipere,  et  tanquam  vicario  nostro  stu- 
deatis  assistere  et  obedire.  Nec  fidei  vestrae  conslan- 
tiam  quorumdam  maliioquia  vel  praestigiosa  Hgmenta 
perturbent,  qui  post  concupiscentias  suas  cuntes, 
altare  aliud  in  Ecclesia  Dei  erigere,  et  in  tenebris 
idolum  fabricare  cruentis  manibus  praesumpserunt. 
Quod  enim  circa  nos,  Domino  disponente,  factum 
audistis,  non  in  angulo,  vel  in  latibulo,  sed  in  luce 
ct  in  maiiifesto,  ex  dcliberato  fratrum  consilio,  ab 
universo  Urbis  clcro  et  in  populo  celebratum  esse 
Doveritis.  Nos  per  Dei  gratiam  qeoe  nostri  oHicii 
sunt,  in  tota  Urb-3,  intus  et  extra,  libertate  plenaria 
operamur.  Quae  minus  litleris  continentur,  idcm  le- 
gatus  nosler  diiectioni  vestrae  plenius  enarrabit. 
Omnipotens  Deus  sua  vos  benedictione  circumtegat,  y. 
suoque  semper  faciat  amore  fervenles. 

Dalum  apud  Sanclum  Petmm  Kal.  Maii. 

XIV. 

Episcopo  cuidam  commendat  Ottonem,  legatum 

suum, 

(Anno  1130,  Maii  1.) 

[Baron.,  ihid.,  n.  XXXI.] 

Quautam  de  probitatis  tuae  solertia  fiduciam  ha- 
bemus,  quanlum  te  amplioribus  bcnevolentiae  nostrae 
brachiis  amplexeraur,  ipsj  nosti.  Promotionis  nosLrae 
ordinem  jam  te  credimus  accepisse ;  atque  nunc 
poteris  quaa  nobis  prospera  largitus  sit  Dominus, 
indagare. 


Legatum  siquidem  nostrum,  vcnerabilom  fratrem 
Oltonem,  Tudertinum  episcopum,  unum  videli- 
cet  ex  praecipuis  Romana^  Ecclesiae  membris,  ad 
Galliarum  partes  dirigimus  qui  charissimum  et 
gloriosum  filium  nostrum  regem,  et  te  ipsum,  atque 
alios  fratres  nostros  et  filios  visitet ;  et  de  statu  nostro 
faciat  certiores.  Si  quae  etiam  in  partibus  istis  cora- 
rigenda  vel  confirmanda  fuerint,  sancto  cooperante 
Spiritu,  vice  nostra  corrlget  et  confirmet.  Ipsum 
igitur  tuae  dilectioni  committimus,  tuae  potissimum 
experientiae  commendamus,  rogantes  ut  eum  pro 
beati  Petri  reverentia,  et  dilectione  nostra,  in  omni- 
bus  quae  oporterc  cognoveris,  adjuves  et  sustentes. 
Nec  solum  ei  ofliciose  assistas,  sed  et  causae  nostrae 
curam  ipse  suscipiens,  laboriosum  pro  nobis  sollici- 
tudinis  onus  collo  tuo  imponere  non  graveris,  sciens 
quia  nos  tuap  charilatis  obsequiis  nunquam  experieris 
ingralos.  Obtemperantem  monitis  nostris  fratemi- 
tatem  tuam  Dominus  conservare  digoeturincolumem. 

Data  apud  Beatum  Petrum  KaL  Maii. 

XV. 

Ad  episcopum  quemdam.  —  Excusatsequodtardius 
ad  eum  litteras  mittat. 

(Anno  1130,  Maii  1.) 

(Baron.,  ibid.,  n.  XXXI V.j 

Quod  tibi  de  statu  nostro  et  Romanae  Ecclesiae 
tardius  scripsimus,  frater  charissime,  ne  mireris, 
quoniam  et  nos  gravis  de  suscepti  inopinata  cura 
rpgiminis  rooleslia  occupavit  In  tanta  bestiarum 
frementium  silva  diversis  fluctibus  pressi,  asperis 
sumus  ventorum  turbinibus  agitati.  Tanta  quippe 
cogitationum  me  onera  deprimunt,  tantum  causarum 
flagris  illidor,  tantis  tumultuosae  vitae  tempestatibus 
afHigor,  ut  mens  mea  nullatenus  ad  supema  se  eri- 
gat,  et  ego  recte  clamare  compellar  :  o  Veni  in  al- 
titudinem  maris,  et  tempestas  demersit  me  (Psal. 
Lxvfii).  B  Gonsidero  namque  qui  sum«  etio6rmitatem 
meam  plane  considerans,  ad  apostolicae  sedis  culmen 
propriis  meritis  non  posse  pertingere  :  onus  hoc 
malui  declinare,  ne  in  pastorali  regimine  imparis 
administrationis  actionibus  succumberem.  Sed  quia 
Dei  disponentis  arbitrio  contraire  non  est,  obedienter 
sccutus  sum,  quod  misericors  de  me  Omnipotentis 
manus  voluerit  operari.  Cum  ergo  ecclesiae  consue- 
tudo  poscerel,  et  beatiliidinis  luae  dilectio  nos  inci- 
larct,  curavimus  non  solum  scriptis  fraternitati  tuae 
charitatis  et  amicitiae  vota  persolvcre,  sed  etiam  de 
promotione  nostra,  quod  desiderabilc  tibi  fuissecrc- 
dimus,  per  latorcm  praesealium  venerabilem  fratrcm 
nostrum  Ottonem  Tuderlinum  cpiscopum,  a  domino 
sancto  proedecessore  noslro  Paschali  papa  ordinatum, 
indicare.  Ipsc  quidem  ct  de  his  quae  apud  nos  acta 
sunt,  seu  de  statu  Urbis  et  Ecclesiae,  quanto  ple- 
nius  novit,  tanto  expericntiae  tuae  poterit  verius  enar- 
rare.  Sane  de  electione  nostra,  quae  a  fratribus  nos- 
tris  cardinalibus,  presbyteris,  diaconibus  et  subdia- 
conibus  quoque,  et  primicerio,  ct  omni  schola  palatii 
ac  cuncto  clero  Romano,  expetente  omni  populo, 


705 


ANACLETl  ANTlPAPiE  BPlSTOLiE  BT  PRIYILEGIA. 


m 


coosentienUbus  juxla  tenorem  canonum  bonoralis,  A 
est  unanimi  voto  et  concordi  modi^ratione  peracta, 
ad  notitiam  tuam  mullorum  relalionibus  perveaisse 
jam  credimus.  Quaiiter  autem  consecralio  nostra 
per  venerabiiem  fratrem  Petrum  Portuensem  epi- 
scopomcum  diversarum  regionum  episcopis  ad  altare 
beati  Petri  sit  soleroniter  ceiebrata ;  quomodo  etiam 
per  yiam  sacram,  phrygio  capiii  nostro,  prsedeces- 
sorum  nostronim  more,  imposito,  ad  Lateranense 
palatium  venerimus,  forsitan  non  ignoras.  Quocirca 
de  suavissim»  beatitudinis  tuse  fide  et  coustantia  im- 
pensius  prsesumentes,  te  impensius  exoramus,  ut 
piis  precum  tuarum  suffragiis  apud  omnipotentem 
Deum  nobis  concurrere,  ct  pro  Romana  debeas  Ec- 
clesia   consueta  instantia  vigilare.  Qualiter  autem 


XVII. 


EpUcopo  Drivastino  ieponti/icemcreatumnuntiai. 

AdConstanfinopolitanum  imperatorem  legatum 

a  se  mtssum  signi/icat, 

(Anno  1130,  Maii  1.) 
IBaron.,  ibid.,  n.  XLVII.] 

Suscepti  ofBcii  ratio  nos  hortatur  ut  ordinationis 
nostrse  primordia  et  his  qui  prope  et  his  qui  longe 
sunt  fratribus  intimemus.  Noverit  itaque  fratemitai 
tua  quoniam,  defuncto  antecessore  nostro  papa  Ho- 
Dorio,  fratres  nostri  cardinales  8.  R.  E.  presbyteri 
et  diacones  cum  universo  Urbis  ciero  et  potmlo, 
communi  voto  et  desiderio  ad  summum  nos  pontiti* 
catus  apicem  elegerunt,  et  electum  fratres  nostri 
episcopi  Romanae  Ecclesia;  snffiraganei  ad  sanctissi- 


debeamus  de  fraternitaiis  tu»  charitaie  pnesumere,  3  ^^^  g  ^^^^^^-  p^^^  ^^^^  celeberrime  consecra- 


ez  mentis  nostrse,  quamcirca  te  habemus,  qualitate 
coUigimus.   Nec  te  alitcr   personam  nostram,  et 
apostolicam  sedem  diligerc,  quam  ipsivortdiligimus, 
arbitramur. 
Datum  Romse  apud  S.  Petrum  Kal.  Maii. 

XVI. 
[Principem  quemdam  Gallicanum\ad suam  causam 

perducere  studet. 

(Anno  1130,  Maii,  1.) 

[Baron.,  ibid.<t  n.  XXXIII.] 

Nobilis  memorise  antecessores  tui,  sicut  viri  sa- 

pientes,  et  consilio  providi,  S.  R.  E.  honorare,  et 

pro  collala  a  Domino  poteslate  propensius  exaliare 

curarunt,  et   sicut   oos  ipsi  vidimus  et   testan.ur. 


runt.  Cseterum  iahores  tui  et  persecutiones,  quaetibi 
a  barbaris  inferuolur,  quemadmodum  graves  sunt, 
utpote  quiet  communicharitalisdebito,et  apostolictt 
sedis  administratione  compellimur(207),  ut  fratrum 
omnium  passionibus  compati,  et  eorum  afflictioni- 
bus  attentius  subvenire  debeamus.  Dolemus  autem, 
quia  hsec  quse  pateris,  nobis  ante  hos  dies  cogoita 
non  fecisti,  sicut  [/.  nam  si]  ea  maturius  audissemuSi 
perlegatum  nostrum,  quem  ad  charissimum  fiiium 
nostrum  imperatorem  (208)  direximus,  proquieteet 
subventione  libentius  scripsissemus.  Hortaicur  autem 
dilectionem  tuam,  ut  patienter  omnia  sufferas,  in 
patientia  tua  iJlatas  tibi  oppressiones  aequanimiter 
toleres,  quatenus  beatitudinem  illam  percipere  me- 


praedecessoribusnostris  nobili  devotione  servierunl.  Q  rearis,    quam   patientibus    persecutionem    propter 
Inde  esl  quod  sedes  aposlolica  inter  reliquos  Gallia-  *" 

rum  principes  ampliori  est  eos  gratia  amplexata.  Et 
ideo  dilectioncm  luam  paternis  aiioquiis  visitantes, 
prudentiam  tuam  litlerarum  prspsentium  serieatten- 
tius  adhortamur,  ut  nobilium  praedecessorumnoliilis 
successor  Romanse  Ecclesiae  individua  scmpercba- 
ritate  coha^reas,  nec  abejusunquam  unitatedeclines. 
Cui  profecto  si  indefe^sa  fueris  devolione  prudenter 
ionixus,,  tuta  poteris,  praeslante  Deo,  stabilitate  re- 
gnare.  Nos  quidem  de  nobilitale  et  fidei  tuae  |fidei 
tuae  immobilitate  et]  constanlia  plurimum  prsesu- 
mentes,  personam  tuam  dignis  titulis  honorare,  et 
honorem  tuum  paternsedilectionis  affcciu  omnimodis 
decrevimus  ampiiare.  De  promolione  vero  nostra, 
seu  de  his  quae  apud  nosactasunt,  venerabilia  frater 
noster  praesentium  lalor  Olto  Tudertinus  episcopus, 
legatus  Doster,  quem  ad  partes  veslras  pro  variis 
negotiis  delegamus,  dilectionem  tuam  faciet  certio- 
rem.  Ipsum  igitur  egregise  probiiali  tuae  attentius 
commendantes;  rogamus,  ut  pro  amore  beati  Petri 
et  nostri  solita  ei  Iiberalitate  concurrere,  et  tuis 
eum  debeas  solatiis  confovere :  quatenus  et  injun- 
ctum  sibi  mandatum,  cooperante  Deo,  per  industriae 
tuae  solitum  efficaciter  exsequi  valeat,  et  tuam  nos 
io  eo  valeamus  diligentiam  experiri. 
Datum  Romae  apud  S.  Petruin  Kal.  Maii. 


D 


juslitiam  Dominus  pollicetur,  Nec  unquam  persecu- 
tio  quaelibet  vel  opprcssio  adco  te  perturbet,ut 
sponsam  tuam,  Drivestinam  videiicet  Ecclesiam  de- 
seras,  aut  ab  antiqua  Patrum  iege  ac  traditione 
aliquo  modo  recedas.  Nos  autem  fraternitati  tuse  noa 
deerimus,  quando  debita  et  opportuna  tibi  tuaeque 
Ecclcsiae  subsidia  impendamus. 

Datum  Romae  apud  S.  Petrum  Kal.  Maii. 

XVIII. 
[Loihariumregem]dolet  ad  suas  litieras  per  [Adel- 

berlum\  archiepiscopum  Brememem  missus  non 

respondisse  nec  nuntios  misisse. 
(AnnollSO,  Maii  15.) 

[Baron.,  ibid.y  n.  XIX.] 
In  ipso  postrae  promotionis  exordio  per  venerabi- 
lein  fratrem  noslrum  Bremenscm  archiepiscopum 
screnitati  tuae  litteras  misimus,  tam  de  statu  Roma- 
nae  Ecclesiae,  quam  de  his  quae  circa  nosacta  fuerant, 
expressius  continenles.  Sed  nos  adhuc  nulla  clemen- 
tiae  tuae  rescripta  meruimus,  nec  inter  multiplices 
curas,  quibus  in  setiis  apostolicae  moderatione  con- 
stituti  comprimimur,  nuntiorum  (uorum  solatio 
allevari.  Nos  qoidem  personam  tuam,  in  minoris 
ordinis  administratione  constituti^  pro  mira  tuarum 
opinione  virtutum  ample  dileximus,  et  suscepti  regni 
genium  pro  nostro  tunc  posse  confovimus.  Unde 


iilfn)  Locus  corruptus .  Orientalem  esse,  necesse  est  affinnare,  eo  quod  ipsum 

%9S)  Queinimperatorein  nominat,  non  aliumquam     Occideatale  adbuc  yacaret  imperium. 


707 


APPBNDIX  AD  INNOCBNTII  II  PRIVILfiGlA  ET  EPISTOLAS. 


708 


proeul  dubio  cxperientia  vestra  cogDOscat,  votl  A 
D06lri  esse,  ut  quanto  magis  sedes  apostolica  regni 
pietate  fulcitor,  tanto  aroplius  bonorem  tuom  et  re- 
gnum  strictis  debeamus  bracbiis  amplexari.  Vicissim 
enim  sibi  et  regalis  potestas,  et  sacra  Romana  au- 
ctoritas  motua  debent  inter  se  diligentia  respon- 
dere.  Sane  tunctuta  erit  conditio  subjectorum,  sire- 
gnum  et  Ecclesia,  dicbus  tuis,  alterutro  titulo  com- 
passionis  arriscrint,  ct  ad  culem  imperii  regni  tui 
moderatio  latius  extendetur,  si  ea  de  re  Dei  gratiam 
pia  fueris  devotione  sortitus. 

Porro  ut  votis  tuis  satisfacere  videamur,  qnse  circa 
nos  sunt,  tus  volumus  industrise  fieri  notiora.  Nos 
Dei  gralia  et  apostolorum  suorum  Petri  et  Pauli 
meritis  bene  et  prospere  sumus,  qu»  officii  nostri 
sunt»  intus  et  extra  plana  libertate  disposuimus  in  ^^ 
pace  sunt  omnia  qu»  possidemus.  Fratres  nostri 
eardinaics  et  episcopii  et  clerus  omnis  Romanus  in- 
dividua  nobis  charitate  cohaereDt.  Viri  illuslrcs,  Leo 
Fraiapanis,  fiugo  praefectus  Urbis,  et  frater  ejus 
filius  Leonis  Fraiapanis,  et  Cencius  frater  ejus,  Ste- 
phanusde  Pe!ro,StephaDusdeThebaldo,  filii  Henrici 
de  S.  Euslachio,  nobiles  omnes,  el  plebs  omnis  Ro- 
maoa,  capitanei  etcomilesqui  extrasunt,  fidelilalem 
nobis  debitam  juraverunt,  basilicam  Beati  Petri, 
Lateranense  palatium,  el  reliqnas  munitiones  Urbis 
quiete  el  pacifice  detinemus  :  Conradum  regni  in- 
vasorem,  licet  ejus  nomen  nobis  pro  minimo  fuerit, 
in  Coena  Domini,  Laterani  in  basilica  Salvaloris,  sub 
oculis  Ecclesiae,  quae  frequcns  ea  die  de  versis 
pertibus  mundi  convenerat,  in  conspectu  eliam  om- 
nium  terrae  suae,  solemniler  excommonicavimus.       C 

Rogamus  ilaque  nobilem  prudenliam  vestram,  ct 
in  Domino  commonemus,  ut  sicut  de  te  spem  bonam 
et  firroam  possidemus,  nostris  debeat  successibus 
congaudere,  ct  tam  pro  nobis,  quam  pro  omni  Ec- 
clcsia  Romana  regalem  ac  piam  solliciludinem  ge- 
rere,  etcfficacem  nobis  diligentiam  cxhibere.  Nec 
vos  quorumdam  veneDatorum  vaniloquia  prava  con- 
lurbent,  qui  totam  Dei  Ecclesiam  venenare  cupien- 
tes,  dum  taxationes  pristinas  et  consueta  mercimo- 
nia  iD  saDCtuario  Domini  exercere  statuebant, 
tesiaceum  idolum  cruentis  in  manibus  plasmare  co- 
nati  sunt ;  quod  lapis  ille  angularia  de  Domini  monte 
descendens(fipfce5.  ii),  dura impressione  comminuit. 
Incolumem  te  et  nostri  memorem  pia  Oei  dextera  a 
malis  omnibus  tueatur.  D 

Datum  Romas  apud  S.  Petrum  Id  diebus  [Idibus] 

Maii. 

XIX. 

Ad  Richinzam  reginam.  —  Ejut  virtutem  extollU 
laudibus  eamque  hortatur  ut  LotharH  regi$  inEe- 
cle$iam  Romanamstudiumcon/irmet. 

(Anno  1130,  Maii  15.) 
[Baeon.,  tW.,  n.  XXIL] 

Auditum  habemus,  charissima  in  DomiDO  filia, 
quod  yere  ChristiaDa  flanctiUie  refulfeas,  qood  ee- 
clesiaa  diligas,  quod  servoa  Dei  piis  abiqoe  aolatiis 


foveas:  nec  minoribus  esprofectopraeconiis  attollen- 
da,  quod  totius  regni  regimen  censura  jnstitise  de 
tua  potissimum  dicitur  moderatione  pcDdere.  Qoe 
de  beatitudine  tua,  illusirissima  filia,  audivimoa, 
incunctanter  et  credimus ;  et  haec  et  alia  plnra  de 
te  nobis  bona  saepius  nuntiata  laetificanl,  et  omni- 
potentem  Deum  assiduis  precibus  exoramus,  ut  inroe- 
pta  saoctitatis  opera,  aposlolorum  Pelri  et  Paali 
meritis,  pio  et  meliori  te  fadat  fine  concludere. 
Hortamur  Itaque  nobilem  prudentiam  toam,  et  in 
Domino  commonemus,  ut  inter  regni  curas,  et  aae- 
cularium  negotiorum  sollicitudines,  et  sfleculi  glo- 
rias  cor  tuum  semper  ad  Dominum  habeas,  et  te 
quandoque  cogites  morituram  :  non  de  piis  operibus 
mundi  landes  afifectes,  ne  dum  hominibus  foris  pla- 
cere  delectal,.  Dei  intus  oculispossis  displicere.  Virum 
tuum  charissimum  filiuro  nostrum  Lotharium  Chri- 
stianissimum  rcgem  sedulis  suggestionibus  adboria- 
re,  ut  sic  terreno  regno  humana  potestate  praesideat, 
quatenus  ipsum  qui  supra  nos  esl,  per  qiiem  reges 
regnant,  et  principes justa  decemunt  (Prov.ynti\  qoi 
transfert  regna  cum  vult,  qui  facit  reges  inglorios, 
et  accingit  funerenes  eorum,  cautesemper  et  dili- 
gcnter  attendat.  Et  licet  ipse  Romanam  Ecclesiam, 
ut  certum  habemus,  plenis  brachiis  amplexetur,  di- 
lectiunem  tamen  ejus  et  affectum  circa  sedem  apo- 
stolicam,  et  nos,  qui  eam  ex  longo  tempore  dileximus, 
per  tuam  potius  optamus  industriam  propagari. 
Porro  nos  personam  ejus  propensiori  charitate  diligi- 
mus,  et  honorem  suum,  largiente  Domino,  cupimus 
cooservare,  et  diligentius  et  efficaciter  ampliare. 
Quia  igitur  peccatis  meis  cxigentibus  Ecclesia^  re- 
gimen  sum  subire  coactus,  aposlolatus  onuscogor 
in  amaritudine  animse  meae  portare,  sanctorum 
virorum  solatiis  egeo,  ut  orationum  suarum  instantia 
mihi  semper  Deum  propitium  faciant,  et  gratiam  ejus 
in  omnibus  ubique  opportunitatibus  augeant.  Elideo 
te  plurimum  deprecamur,  ut  et  Deum  debcas  pro 
nobis  obnixius  exorare,  et  auxiiiis  et  piis  consiliis 
tuis  nos  crebrius  allevare.  Vilam  et  annos  tuosom- 
nipotens  Dominus  apostolorum  suorum  Petri  et 
Pauli  meritis  in  bonis  operibus  augeat,  et  post  vitae 
hujus  cursum  vilam  tibi  largiatur  aetemam. 

Datum  Rome  apud  S.  Petrum  in  diebus  [Idibus] 
Maii. 

XIX  bis. 

Ad  quemdam  episeopum,  —  Signi/icat  se  hominium 
a  Romanis  excepissCj  ac  de  abbate  Farfensi  tan- 
quam  de  adversario  queritur. 

(Anno  1130,  Maii  15.) 

(Martens,  Ampl.  CoUect.y  1,  698,  ex  cod.  Casin.] 

In  promotionis  nostrse  principiis  universitati  ve- 
strse  lilteras  misirons,  in  quibus  super  his  qum  Iudc 
de  Dobis  RomaDa  Eeclesia  fecerat,  pleDius  vobis 
iDlimare  curavimus^aed  post  eoDsecratioDem  no- 
stram,  quse  per  Dei  gratiam  ad  altare  beati  Petri 
est  solemDiler  celebrata,  mulla  nobb  pro^wrt, 
molla  eomn90da  siioeessere,  dignum  dozimiis  itenH 


709 


AiNACr.ETI  ANTIPAPiE  EPISTOL^  ET  PRIVILEGIA 


710 


iis  Tos  lilteris  visitare,  et  dehis  quaccirca  nossnnt  A  omnino  rationi  et  justilis  adversatur)apertiusintel- 


fraternitatem  tuam  redcere  certiorem.  Nos  siqui- 
dein,largiente  Domino,  sani  et  prosperi  sumus,  et 
Cathoiicse  Ecclesise  bostibus  dignis  redargulionibus 
eonfutatis,  quae  ad  nostrura  videntur  officium  per- 
tinere,  ubique  in  Urbe,  intus  cx  extra,  efficaciter 
operamur.  Pratres  nostri  cardinales  et  clerus  Ro 
manus  individua  sunt  nobis  charitate  conjuncti. 
Leo  Prajapane  cum  fiho  et  Centius  frater  ejus  viH 
clarissiroi,  prsefectus  et  omnes  noiiiles,  et  cuncta 
plebs  hominium  nobis  fideliiatemque  fecerunt. 
Proinde  si  quse  ad  vos  schismalicorum  deliramenta 
pervenerint,  si  eorum  aniies  fabulae  et  mendacia 
fraudulenta  quorumlibet  assertione  illuserint,  in- 
stanti  solertia  confutate,  non  respicientes   in   vani- 


ligeret,  sedem  apostolicani  appellavit,  et  terminum, 
quo  sibi  coram  pontitice  Romanojustitiaro,  (eecret, 
nominavit.  Post  hanc  autem  appellationem,  sicut 
ipse  asserit,  accepta  occasione  de  obitupraedecesso- 
ris  nostri  bonse  rcemoriae  papse  Honorii,  eum  ad 
nos,  sicut  obtulerat,  venientem,  beneHciis  suiseccle- 
siasticis  et  uliis  rebus  exspoliasti.  Perpendat  ergo 
fraternitatis  tuae  prudentia»  quam  grave  quamque 
inconveniens  sit,  ut  illud  sedi  apostolicse  privilegium 
coneris  auferre,  quod  ex  divino  munere  atque  anti- 
qua  sanctorum  Patrum  traditione  usque  nunc  per 
Dei  gratiam  meruit  obtinere,  et  per  apostolorum 
principis  merita  B.  Petri  pro  quo  ne  ejus  deficiat 
iides,  ipse  Christus  oravit,  usque  ad  finem  inviola- 


tates  et  insaniaa  falsas,  et  nolile  comniunicare  juxta  q  biliter  obtinebit.  Eapropter  fraternitati  tuae  manda- 


Apostolum  operibus  infructuosis,  magis  autem  re- 
darguite.  Quae  enim  in  occulto  aguntnr,  turpe  est 
et  diccre.  Hi  sunt,  qui,  sicut  propheta  testatur,  in 
mercede  alienaquasi  divinabant,etnostri(209)mise- 
rint  in  hsec  ora  eorum,  quippiam  sancti6ant  super 
eos  bellum.  Sane  altare  contra  altare  mDeiEccIe- 
sia  canonica  sunt  rhomphaea  desecati.  Hoc  idem  et 
de  abbate  Farfensi  noveriiis  tactum,  qui  post  mor- 
tem  beatse  memoriae  papae  Honorii,contempto  jura- 
inen£o  quod  Roman^e  Ecelesiae  fecerat,  beati  Petri 
regalia  impudenti  temerilate  invasit,  et  nunc  Dei 
£cclesiam  persequi,  et  in  quibus  potest  juvatus 
foria  infestare  non  cessat.  Retrusus  tamen,  et   Ec- 


mus,  et  apostolicae  sedis  auctoritate  praecipimus]  ut 
eidem  arcbidiacono  quae  obstulisti  cum  integritate 
restituas,  et  qnietedeincepsomniatenerepermittas: 
proximis  autem  B.  Martini  octavis  nostro  te  conspe- 
ctui  repraesentes,  plenam  de  eo  justitiam  in  nostra 
et  fratrum  praesentia  recepturus.  Per  praesentia 
etiam  tibi  scripta  mandamus  (quemadmodum  ante- 
cessor  noster  beatse  recordationis  tibi  mandavit)  ut 
filios  nostros  eccIesiaeMagdeburgensiscanonicosad 
nos  venire  volentes  prohibere  ulterius  non  praesu- 
mas,  siB.  Petri  gratiam  et  dilectionem  volueris.  Nos 
enim  tibi  aut  honori  tuo  nihil  delrahimus  :  sed  si 
in  te  non  remanserit,  pleno  totius  chariiatis  affectu, 
tam  te  quam  Ecclesiam  tibi  coromissam  diligere,  ac 


clesiae  funda  percussus,  et  exconimunicationis   sen- 

tenUa  condemnatus,  iniquitaiis  suae   complices  jaro  q  praeslanlej^omino,  cupjmus  honorare. 

habere  non  potest.  Mandamus  itaque  fraternitati 
vestrae,  et  in  Domino  commonemus.  ut  in  beati 
Petri  fidelitate  et  nostra  constantissime  persistentes, 
prffidictum  Farfensem  abbatem  Antichristi  plantam, 
ut  cnientam  bestiam  omnimodis  insequi  sollicitius 
procnretis,  et  comua  quibus  Romanam  Ecclcsiam 
ventilat,  in  bipenni  et  ascia  sucoidalis. 

Datum    Romse  apud    Sanctum     Petrum    Idibus 
Maii. 


XX. 


Norberto  archiepUcopo  Magdeburgensi  praicipit  ut 
quas  archidiacono  injuste  abstulerit^  restituat  et 
«  proximis  B.  Martini  octavis  » (18Nov.)  ad  sese 
aceedat. 

(Anno  1130,  Maii  18.) 

[BARON.,i4f}7ia/  adan.  1131,  n.  YI.] 

Lator  praesentium  Atticns,  Ecclesiae  tuae  archidia- 
conus,  ad  apostolorum  limina  veniens,  a  fraternitate 
toa  se  vehementius  praegravatum  in  nostra  et  fra- 
trum  praesentia  intimavit.  Retulit  siqnidem  te  de 
proditione  ipsum  coram  fratribus  impetisse,  seque 
negasse ;  et  tibi  canonice  satisfactum  in  capitulo 
respondisse.  Cum  igiturstatuta  diead  agendumpro 
eademcausa  in  tuamet  capituli  praesentiam  deve- 
nisset  teque  accusatorem  simul  et  judicem  (quod 


Datun  Romae  apud  S.  Petrum  xv  Kal.  Junii. 

XXL 

Ad  quosdam  amicos,  —  De  sua  promotione. 

(Annoll40.) 

IMartene,  Ampl.Collect.y  I,699,exms.Casin.] 

Ab  ipso  promotionis  nostrae  principio  ex  debito 
Romani  pontif](',atus  officio  litteras  nostras  ad  voa 
tanquam  ad  spiritales  fratres  et  beati  Petri  fiiios 
mittere  disposuiraus.  Caeterum  nobis  erga  plurima 
occupatis,  vos  apostolicae  benedictionis  litteris  vi- 
sitare  disposuimus.  Sane  opportunitate  habita  per 
harum  litterarum  portitorem,  dilectionis  nostrae 
litteras  ad  vos  dirigere  curavimus^  in  quibus  pro- 
Q  motionem  nostram  et  Romanae  Ecclesi»  statum  ple- 
nius  cognoscere  valeatis.  Obetmte  siquidem  papa 
Honorio  bonae  memoriae  praedecesaore  nostro,  Ro- 
manae  Ecclesiae  fratres  noatri  cardinales  presbyteri 
et  diaconi,8uffraganei  episcopi  cnm  primicerio  et 
omnibus  palatii  ordinibus,  cum  abbatibus,  archi« 
presbyteris,  et  cuncto  Urbis  clero  et  populo,  anb 
totius  Ecclesiae  obedientiSy  ad  altare  beati  Petrt 
gravissimum  summi  sacerdotii  onus,  mihi,  licet  in- 
digno,  imposuerunt.  OnmipoCenti  autem  Deo  gratias 
agimus^  quia  extunc  ubique  intus  et  extra  Urbem 
Ecclesise  servitiom  plena  exaequimar  libertate. 


(209)  Hic  oratio  est  mutila. 


711 


APPKNDIX  AD  INMOCBNTU  11  PRIVILBGU  BT  BPISTOLAS 


711 


XXII. 


A/firmat  n  Hierosolymam  urbemexaltareei  hona* 

rare  decrevisse . 


Fragmentum.  -  Anno  1130.) 
[Baron.  ad  an.  1130,  n.  XLVIILJ 
Ex  quo  civitas  sancta  Hierusalem,  et  gioriosissi- 
mus  DominicsB  sepulturaelocus,  Deinutu,  Cbristianis 
est  redditus,  ad  ejus  defensionis  tutelam  Romana 
Ecclesiaomnimodis  laborare  non  destitit.  Quocirca 
nos,  qui  in  apostolicse  sedis  specula  divina  sumus 
dispositione  promoti,  praedecessorum  nostrorum 
Romanorum  pontificum  vesligiasubsequentes,  famo- 
sam  iilam  civitatem  Kierusalem,  et  loca  illa  ubi 
steterunt  pedes  ejus,  debita  reverentia  venerantes, 
quibus  modis  per  Deiomnipolentie  gratiam  possumus 
exaltare,  dc  nimium  honorare  decrevimus,  etc.(ilO)  B 

XXIII. 

Ad  quemam  amicum.  —  Miratur  quod  necHtlera 
nec  nuntium  ei  mlserit^  kortaturque  ut  seper  lit- 
ieras  visitet. 

(Anno1130.) 
[Mahtbnb,  AmpL  Co//fc/.,  1,699,  ex  cod.  Casin.] 
Ab  ipsis  fere  pueritise  nostr»  primordiis  dilectio- 
nem  tuam,  qua  nos  impensius  dilexisti,  id  quod  su- 
mus  evidenter  experti,  et  nos,  si  bene  memineris, 
non  pigra  sumus  le  charilate  complexi.  Quapropter 
non  parum  miramur,  quod  nos,  post  promoiion«-m 
nostram  a  fraternilate  tua  nec  litteris  nec  nunliis 
meruimus  visitari.  Quiquid  aulem  illud  fuerit,  nos 
tamen  de  affectione  tua  spem  firmissimam  posside- 
mus,  etideo  frateruitatem  tuam  litteris  praeseniibus  G 
visitantes,  rogamus  ut  amoris  tui  fervorem  mutuis 
nosfacias  epistoiis  experiri.  Muta  cnim  chatitas 
reprsesentat  charilatem  non  amantis,  et  odiorum 
simulacrum  est  non  aperire  quod  diligas.  Sapienti 
credimus  isia  sufficere. 


A  men  uos  propensius  dilexisse,  et  nequaqaom   am- 
bigimus,  quod  nunc  pieniori  nos  debeas  affectione 

diiigere, 

XXVII. 

Ad  principem  quemdam. 
(Anno  1130.—  Lupus,  ibid ) 

Nobililatis  tuae,  iiiicharissime,  audita  nos  fama 
prfleclara  ketiOcat,  et  faeie  ignoium  laudia  tn»  pr«- 
coniam  nobis  te  uotissimum  i  eddant,  elc. 

XXVIU. 


Adquemdumaf/inem. — Conqueritur  quodadse  non 
accesserit  et  de  sua  promoiione  aliispavere  fece- 
rit, 

(Anno  1130.) 
[Martbnb,  AmpL  Collect.,  1,700,  ex  cod.Casin.) 
De  dilectione  tua,  fili  charissime,  longe  aiiter 
quam  nobis  evenerit,  sperabamus,  cum  in  te  evi- 
denter  appareat  quod  pro  frumento  oriatur  nobia 
tribulus,  pro  hordeo  spinse.  Cum  enim  de  promotione 
nostra,  quam  tibi  gratisdimara  seperabamoa  fore, 
certis  asserlionibus  comperisses,  tum  pro  affinitate 
nostra,  tum  pro  communi  ecclesifle  debiio,  tuam 
nobis  festinaiiter  deberes  praesentiam  exhibere,  non 
solum  ipse  ad  nos  non  venisti.verum  eiiamdissua- 
sionibus  tuis  aliorum  fecisii  corda  pavere.  Manda- 
musitaque  dilectioni  tuae,  quia  te  videre  optamus, 
ut  ad  nos  quantocius  venire  festines. 

XXIX. 

Ad  quemdam  episcopum  sibi  adhasrentem.-^Gratas 
habei  ejus  iitteras  et  magna  de  eo  sperat. 


XXIV. 

Ad  episcopum  quemdam. 

(Anno  1130.) 

[Lupus,  Ad  Ephesiuum  concilium  variorum  Patrum 
episiolw,  tom  I,  p.  514.] 

Omnis  nobis^  venerabilis  frater,  qua  ad  fraternita- 
tem  tuam  scribimus,  est  occasio  gratiosa.   Quia  et 
perfecta  dilectio  fastidium  nescit,  nec  panem  otiosa 
manducat. 

XXV. 

Ad  principem  quemdam. 
(Anno1130.— Lupus,  ibid.) 
De  nobili  provideutia    tiua  bona  nobis  plarima 
nantiantur,  et  iegalitis  tu«  praeconia   fama  celebri 
predictntur. 

XXVI. 

Ad  quemdam. 
(AnnolUO.—  Lufus,  i^.) 

f  cimus  te   ante  susceptum  apostolicae  sedis  regi* 


(Anno  U30.) 
JMartbnb,  i^i(/.j 
Dilectionis  tue  liiteras,  frater  in  Christo  charis- 
sime,  pleno  charitatis  affectu  suscepimus,  in  quibus 
devotionem  quam  erga  matrem  tuam  Romanam  £c- 
clesiam  et  honorem  noslrum  hactenus  liabuisse  eo- 
gnosceris,  ferventius  atque  familiarius  redundare 
in  prssenticonspicimus.  Nos  siquidem  in  minoris 
officii  admiiiistratione  positi,  personam  tuam  ape- 
ciali  semper  affectione  ab  ineunte  setate  diieximus  : 
nunc  aotem  in  apostolic»  sedis  regimine,  divina 
disponente  clementia,  licet  indigni,  totuis  cleri  et 
populi  Romaiii  voto  ac  desiderio  coustituti,  tanto 
£v  magis  te  charitatis  brachiis  cupimus  amplexari, 
quauto  de  consilio  et  auxilio  tuo  Romanam  Bceie- 
siam  plurimum  indigere  cognoscimus. 

XXX. 

Ad  episeopos  quosdam. 

[LvpvStAdEphes.conciLvariorum  epist.^  p.  515.J 
Omnipotenti  Deo,  et  apostolis  ejus  Petro  et 
Paulo,  gratias  agimus,  quia  quod  de  fidei  vestrae 
eonstantia,  fratres  in  Chrisio  charisslmi,  speraba- 
mos,  ipsa  operum  vestronim  circa  vos  exsecutlo 
plcLius  manifesiat,  eic. 


(210)  Ex  hoc   fragmento    patel  Anacietum  aj   Hierosolymorum   regem   nuntium    eum   litteris  mi- 


713 


ANACLETI  ANTlPAPiB  EPISTOLiE  ET  PRlVlLEGIA.  714 

XXXI.  A  scimus  tanlo  nos  Urbis  ecclesiis  et  Hliis  nostris  c1e« 


Adepiseopum  Aquilegieniem.  — Gratulaturet  de 
Aquiiegiensis  Ecclesice  cura  ipsi  commissa,  ma- 
gnosifue  ei  promitit  honores. 

(Anno  1130.) 

[Martbnb,  AmpL  Collect.y  I,  701,  ex  cod.  Casin.] 

Qaod  tu»    providentiae   et   tutelse   Aquilegiensis 

Ecclesia    commissa    est,   nos  multum  gaudemus, 

eerii  siqnidem  quod  tuo  studio  et  labore,  nec  in  his 

quse  foris  sunt  damnum,  nec  iu  his  qu»  intra  sunt 

detrimeDlum  patiatur.  Eapropler  dihctionem  tuam 

per  praesentia  scripta  monemus,  ut  Eixlesiae  liber- 

tati  et  hoDori  prudentissime,   quantum  in   te   est, 

eonsulere  non  differas.  Prseterea  ad  B.  Petri  servi- 

lium,  et  nosti-um  te  prsecipue  invitanius.  Inter  cs- 


ricisRomanisdebitores  existere,  quanto  per  unanime 
v<i(uni  et  dileclionis  eoruro  integritatem,  divina 
coopcrante  gratia,  summi  sacerdolii  ceUiludinem 
obtinemus.  Vestris  igitur  pelitionibus,  diiectissimi 
Bliiy  clementer  annuentes,  apostolice  sedis  solita 
largilate  donamus,  concedimus  et  remiilimus  vobis» 
ac  per  vos  ecelesiae  Beati  Laurentii,  ciyus  venerabile 
altare  nostria  per  Dei  jr^atiam,  tanquam  beati  Petri 
manibus  octavo  Kal.  Junii  solemniter  consecratum 
est,  omnes  redditus  possessionum,  quas  usque 
hodie  habetiF  io  massa  de  Vestrano,  seu  silva  Proba, 
aiia  in  eadem  massa,  videlicet  terris,  villa,  vineis, 
pratis,  silvis  et  scrupetis.  Rustici  quoque  qui  in 
eisdem  possessionihus  habitant,  in  dominio  semper 


teros  enim  pnncipes  Ecclesiae  Romanse  fideles  et  g  ac  ditione  vestra  permaneanl,  salvo  censu  duorum 


fiiioa  le  honorare  volumus. 

Datum  Romae  apud  S.  Petrum. 

XXXll. 

Ad  quemdam  episeopum.  —  Commendat  ei  Mar- 
eualdum presbyterum,  cuipermisit  missamcele- 

hrare. 

(Anno  1130.) 

[Mahtbnb,  ibid.,  ex  eodem  cod.] 

VeDiena   ad  nos   presbyter  Marcualdus  de  illata 

sibi  et  Ecclesiae  vestrae  injuria,  vultu  mpgts  quam 

voce  querelam  exposuit,  et  ut  ei  missam  celebrare 

de   Dostra  auctoritate  lic<  ret  humiliter  deprecatus 

esl.  Nos  igitur  de  illato  sibi  opprobio  cundolentes, 

et  Nieabni  concilii  auctoritatem  sequen-es,  missa- 

rum  solemnia  celebrare  fratrum  nostrorum  episco- 

pomm  el  cardinalium  consilio    cani^nica  censura  n 

prsecipimcs.  Et  quia  pro  eo  vestra  rogavit  traterni- 

las,  vobis  eumdero  commendamus  in  Domino. 

Datam  Rorofe  apud  S.  Petruro. 

XXXIU. 

CUrieis  [JusHnopolitanis]  pracipit  ut  ob  gravissima 
episcopi  delicta  ad  sese  veniant, 
(AnnollSO.) 
[Babon.,  Annnl.  ad  an.  1130,  ii.  LIV.J 
Graviasima  de  vestro  episcopo  nobis  relata  sunt, 
quae,  si  vera  sunt,  cum  noslra  sulute  inulta  dimittere 
non  valeamus.  Multos  enim  laicos  et  clericos  trunca- 
tos,  mu  tos  ejus  studio  interfectos  accepimus.  Ea- 
propler  praesentibus  lilteris  vos  monemus,  ut  ante 
feslum  Omiiium  Sanctorum  ad  nostram  praesentiam 
veniatisy  quatenus  vestro  auxilio  et  consilio  Justino-   - 
politanae  Ecclesiae  in  boc  et  in  aliis  providere  possi-  D 

mos. 
Dalam  Romae  apud  Sanclum  Petrum. 

XXXIV. 

EcclesUeS.  Laurentii  Romance^  viii  Kal.  JuL^asese 
consecrataSf  possessiones  corifirmat . 

(Anno  1130.) 

[Baron.,  AnnaL  ad.  an.  1130,  n.L.] 
Si  pastoralis  officii  debitum,quod,  Deo  disponente, 
suscepimus,  mentis  vtlimus  iutegritate  pensare, 
omuibus  per  universum  orbem,  sed  hujus  specialis 
aimaeRomae  ecciesiisnostiae  liberaii  atis  muiiificen- 
tiaiD  largiut  impartire  debemus.  Sed  palentar  agno- 


marabotinorum,  quos  ad  hujui  nostrae  donationii 
indicium  in  anniversario  consecrationis  praefatae, 
singulis  annis  Laieranensi  palatio  persolvetis.  Prae- 
terea  confirmamus  vobis  ecclesiam  S.  Luciae,  el 
S.  Uippol^ti,  quam  aedificare  debetis  in  iisdem  poi» 
sessionibus  lupradictae  massae,  aalvo  in  omnibni 
jure  episcopaii.  Siatuimus  igitur  ut  nuUa  eeclesia* 
stica  saecularisve  persona  hanc  nostrae  constitutionii 
paginam  infringere  praesuroal.  Quod  si  praesumpse- 
rit,  polestatis  honorisque  sui  diguitale  careat,  atque 
in  extremo  examine  districtse  ultioni  subjaceat.  Qoi 
vero  conservator  exstiterit,  omnipotentis  Dei  et 
apostolorum  ejus  Petri  et  Pauli  meritis  benedictio- 
nem  et  gratiam  con«equatur. 
Datum  apud  S.  Petrum. 

XXXV. 

Adamicum.  —  Utsibi  adhcerere  perseveret. 

(Anno  1130.) 
[Martbnb,  AmpL  Collect.  I.  701,  ex  cod.  Casin.] 
Perantiqua  religionis  tuae  memoria,  et  officiosa 
probitatis  tuae  solertia  nos  laciunt  de  te  valde  confi- 
dere,  nt  schismaticorum  et  oblatrantium  vaniloquia 
non  atlendas,  sed  in  beati  Petri  servitio  et  amore 
noatro  lolita  fidei  constantia  perseveres. 

XXXVI. 

Ad  quemdam  episcopum.  —  Laudat  eum  quod 
suum  impugnavent  adversarium^  suamque  ei  pro* 
mittit  protectionem. 

(Anno  1130.) 

[Mabtbnb,  ibid.y  ex  eodem  cod.J 

Ab  ipso  nostrae  ordinatioiiis  primordio  fratemita- 
tem  tuam  comperimus  circa  nos  devotam  existere, 
et  oblatrantium  vaniloquas  falsitates  solerti  pru- 
dentia  consectare.  Propter  quod  lanto  nunc  libe- 
riores  graies  rependimus,  quanto  efficacius  in  B. 
servitio  et  amore  nosiro  per&islis^  et  hostis  nostri 
superbiam  viriliter  j^im  impugnarecoepesti,  tantaque 
cupirous  deinceps  te  benevolentia  confovere,  ul 
si\e  pacem  sive  aliud  pro  temporis  ingrueiitia  fa- 
ciarous,  tuis  et  Ecclesiae  commodis  tbntjuam  nosiris 
et  Homanae  Ecclesiae  profectibui  iutendamui. 


2S 


715 


APPENDIX  AD  INNOCENTIl 


XXXVII. 

Ad  quemdam  epUcopum.  —  Sncerdotet  ab  uxoribus 
juxta  canones  absiinere  debere, 

(Annoll30.) 

IMartbne,  ibid,^  col.  702,  ex  eodem  cod . ] 

Sacerdotali  solIicilQdini  tuse,  venerabilis  frater, 
plurironm  congaudemus,  quia  sicut  in  litteris  quas 
beatae  recordationis  papse  Honorii  prffdeces^oris 
noslri  per  la?ores  praesenlium  lransmisi>ii,  mani- 
festa  relatione  cof|;novimus,  de  populo  tibi  commisso 
et  sacerdolum  minisierio,  quam  videris  vigilaiiliam 
curamque  gestare.  Quaesisii  enim  una  cum  dilectis- 
simo  filio  nostro  duce  Ubaldo,  quid  tibi  super  pa- 
rochiae  tuse  presbyteris  esset  agendum,  qui  libcre 
uxorum  legibus  servientes,  sanctis  volunt  allaribus 
deservire.  Atque  ut  tibi  breviter  respondisse  nosca- 
mur,  si  sacrorum  volumus  regulis  Patrum  consentire, 
uxorem  simul  et  sacra  in  hujusmodi  sacerdoiibus 
minisleria  esse  non  possunt.  Si  enim  jnxta  beati 
Gregorii  institutum  nullus  est  subdiaconus  ordi- 
nandus,  nisi  qni  se  caste  vivere  canonica  assertione 
promiserit,  quanto  id  amplius  est  in  Dei  sacerdoli- 
bus  altendendum,  qui  sacrum  Chrisli  corpus  proprio 
c5re  condclunl,  et  ejus  sacras  carnes  fidelium  po- 
pulis  propriis  manibus  partiuntur.  Et  si  laicis  juxta 
praecipuum  Ecclesiae  raagistrum  beatum  Paulum,  ad 
tempus  abftinendum  est  ab  uxore  ut  vacent  ora- 
tioni,  quid  putas  Christi  est  sacerdotibus  faciendum, 
quibus  juxta  divinaclegis  oraculum  mandatum  est 
esse  stmper  sanctos,  et  somper  pro  Dei  populo 
exorare  paralos.  In  Heli  morluo  velus  sacerdotium 
lcgitur  immutatum,  ct  in  Samuele  divina  Iransmu- 
tatione  innovatum.  Nos  tamen.  Domino  largiente, 
ad  vos  virum  providum  "it  honestum  legalum  pro 
his  et  aliis  Ecclesiae  ne;otiis  decrevimus  desti- 
nare. 

XXXVJII. 

Monasterii  S,  Bertini  Sithiensis  privHegia^  petente 
Joanne  abbate,  confirmat, 

(Anno  1130.) 

[Hujus  privilegii  roentio   exiat   in  Chartulario  Si- 

thiensl,  Colleciion  de  Cartul.  t.  ni,302.] 

XXXIX. 

Ad  Rogerium  Sicilia^ducem. —  Titulumregum  im^ 

pertiiur. 

(Anno  1130,  Sept.  tl.) 

[BAnQN,  Annal.  ad.  an.  1130,  n.  LII.] 

.  .  .  .  Erclesiaro,  praedecessorum  nostrorum 
Urbani  et  Paschalis  venerandae  memoriae  Romano- 
rum  ponliBcum,  et  innumeris  deservivit  obsequiis ; 
felicid  etiam  recordationis  mater  tua,  viri  sui  nobi- 
liter  vestigia  subsequens,  pro  datis  sibi  a  Domino 
facullalibus  eamdem  Dei  Ecclesiani  largaliberalitatis 
manu  of!iciosis>ime  honorare  et  sustentare  curavit. 
Tu  quoque,  cujus  divina  providentia  inter  reliquos 
IlalioB  principe>  amplior  sapientiaeet  potestaiis  praero- 
gativa  excossii  |quia]  praedecessores  nostros  magni- 
ticcntiiis  honorare  et  abundantius  deserviie  sludui>ti, 
personam  tuam  ct  haeredum  tuorum  perpetuis  gra- 


II  PRIVILEGIA  ET  EPISTOLAS.  716 

A  tiae  et  honoris  titulis  adornare  et  exaltare  deerevit 
[/*.  decrevimus].  Concedimus  igitur,  et  donamus,  et 
auctorizamus  tibi,  et  filio  tuo  Rogerio,  et  al  is  filiia 
tuis,  secundumtUHm  ordinationem  in  regnum  yubsti- 
tuendis,  et  haeredibus  suis  coronam  regni  Siciliae  et 
Calabriae,  et  Apuliae,  et  universae  terne,  quarum  tam 
nos,  quam  et  praede^essores  noslri  prsedecessoribus 
tuis  dueibus  Apuliae  nominatis,  Rolierto  Guiscardo, 
Roberto  ejus  fiiio,  di^dimus  et  concessimus,  et  ipsum 
re^num  habendum,  et  universam  regiam  dignitatem, 
et  jnra  regalia,  jure  perpeiuo  habendum  in  perpe- 
luum  et  domiuandum.  Et  Siciliam  eaput  regni  con- 
slituimus.  Porro  auctorizamus  et  concedimus,  nt 
per  manus  archiepiscoporum  terrae  ui8e,qnos  volue- 
ris,  juxta  tuam  voluntaiem,  assistentibus  aliis  epi- 

g  scopis,  quos  volueris  tu  et  tui  hierede^,  in  reges  unga- 
mini.ptinstatutistemporibuscoronemini.Iiemomnes 
concessione8,donaliones  ct  consen  n  ,  quoi^  praeileces- 
sores  i)0»tripreDdeces8oribusluisRoberio  Guiscardo, 
Roberto  filio  ejus,  Willelmo  ducibus  Apuliae,  et  tibi 
concesserunt,  donaverunt,  et  consensemnt,  dona- 
mu>,  conci  dimus,  el  oonseiitimus  tibi  et  filiis  luis, 
el  haeredibns  tuis  baofndum  et  possidendum  in  per- 
pciuuin  Donamus  etiam  et  auctorizamus  libi  et  tuis 
hserc'  ibus  principatiimCapuaDum  cum  omnibusteni- 
mentis  suis,  quemadmodum  princeps  \al,  prineipes] 
Capuanorum  tam  in  praesenti,  quam  in  praeterito 
teuuerunt  :  honorem  quoque  Neapolis,  ejusque  per- 
tinentiarum,  et  auxilium  hominum  Benevenii  contra 
hosles  tuos  largimur,  et  confirmamus.  Tuis  porrectis 

Q  petitiombus  aonueiites  concedimus  PanormitaDO 
archiepiscopo,  ejus()U6  successoribus,  Pt  Panormi- 
tanae  eeclesisR,  consecrationes  irium  episcoporcm  Si- 
eiliae,  videlicel  Syracusani,  Agngentini,  et  Mazarieo- 
sis,  vel  Caianiensis,  ea  ratione,  ne  supradietae  ecele- 
siae,  in  dioecesibus,  vel  possessionibus  ^uis  a  Panor- 
milano  archiepiscopo,  vel  ab  ipsa  Panormitaoa 
Ecclesia  diminutionem  aliquampatiantur.  De  reliquis 
vero  duobns  pleniori  nostro  consilio  reservarous. 
Htfic  omnia  supradicta  [perj  has  nostras  concessio- 
nas  sic  concedimus,  tradimus,  et  auctorizarous  libi 
at  tuis  filiis  habenda,  et  possidenda  jure  perpeluo, 
duro  nobis,  nostrisque  successoribus  bomagium  et 
tidelitatem,  competenti  nobis  et  vobis,  securoqae 
loco  facies,  vel  facient,  juraveris,  vel  juraverinl,  si 

D  in  nobis  vel  nostris  successoribus  non  remanserit, 
non  ideo  honoris  seu  digniiatis,  vcl  terrae  suae  pa- 

tiantur  diminutionem.  Tu  autem  censum et 

haeredes  tui    videlicet     sexcenlos   schifatos,    qQos 
annis  singulis  Romanae  Ecclesiae  persolvere  debes, 
si  rcquisilus  fueris  :  quod  si    requisitus  non  fueris 
flacta  requisilione  persolvas,   nulla  de  non  solutis 

habila  occasione si  qua  sane  in  posterum 

ecclesiaslica  saecularisve  persona  liuic  nostrae  con- 
cessioni,  vel  donationi  obviarc  tentaverit,  nisi  sa- 
tisfaciione  congrua  resipuerit.  analhematis  gladio 
feriatur.  Omnibus  vero,  has  nostras  condiiioues,  eoo- 
cessiones,  et  consensusservantibus,  sit  pax  Domiui 
nostri  Jesu  Christi.  Ameo. 


9t^  ii^  t  t 


717 


ANAGLETI  ANTIPAPJB  BPlSTOLiE  ET  PRIVILEGIA. 


71 S 


Ego  AQaclelus  CathoIicsB  Ericlesiae  episcopus.      A  tralus,  etenergumenorum  furias  judicamus.    Fun- 


Ego  llailheus  presbyter  Eudoxiae. 

Signum  manus  PetriLeonisRomanorumconsulis, 
et  aignum  raanu»  Rogerii  fratris  ejus,  et  signum 
roanus  Petri   Uguiccionis   filii,   et  signum    manus 

Cencii Guidonis,  et  signum  manus  Petri 

Leooi^  de  Fundis,  et  signum  manua  Abucii,  et 
signum  manua  Joannis  Abdiricii,  et  signcm  manus 
Milonis. 

Datom  Reneventi  per  manum  Saxonis  S.  R.  B. 
presby teri  cardinalis,  vRalend.  Octobris,  indictione 
nona,  Anno  Oominicae  Incarnationis  millesimo  cen- 
tesimo  tncesimo,  pontiflcalus  domini  Anacleti  se- 
cundi  papae  auuo  primo  (ill). 

XL. 

ProBpoHtum  quemdamkonsolalur  de  injuriis  iti  eum 
ejusgueEccleiiam  illaiis  •  ab  idiota  liemensi. » 


(Anno  1130.) 
[BARorf.,  Annal,  ad  an.  1131,  n.  V.] 

Dilectionis  tuse  fervorem,  quem  penes  nos  et  Ro- 
maoam  Ecclesiam  gestare  videris,  ei  si  litterarum 
Uiarum  series  miulmn  testarentur    in  corde    lamen 
nostro  legimus,  quid  debeamus  de   devolione  seu- 
tire.  Proinde  quod  idiota  Rhemensis,  iruncus   inu- 
tilis,  in  teet  Ecclesiam  tuam  nequiter  etimpudenter 
egisse  dignoscitur,  nequaquam  te  moeroraliquisseu 
dolor  afficiat,  praesertim  cum  innos,  etinRomanam 
Ecclesiam,  cui  se  juramento  astriiixit.  quasi  ebrius 
etvino  aestuas,  histrionum  more,  multa  insolenter 
vomoerit,    ponens  quidem  in    coeium  os  suum,  ut  Q 
lingua  ejus  transeat  super  terram.  Tanquam  alter 
Dioacorus  scdem   nisus  est    apostolicam    judicare, 
doro  iniquitatis  zelo  quod    \f,  zelique]   plantarium 
in  Dei  Ecclesiafoveremolitur,  ct  statuamin  campo 
Dora  velut  alter  Bahylonius(l>an.   iii),   luriosorum 
more.qaibusquesimpiicibus  suggerit  adorare.  Cum 
eadem,  cui  ae  prostravit,  aiatua  a  iapide    de   monte 
locciso,  prsestante  Domino,   velociier    conteretur. 
Porro  008  lairaius  ejus  et  ineptias  ceu  canum  la- 


damenlum  si  {uidem  Dei  immoiiile  perseverat,  et 
catheJra  Petri,  locudque  Pauli  nullus  praestigiis 
inumbrari,  nullis  possunl  irrisionibus  concuti.  Bc- 
clesise  namque  omnis  Romanse  sicut  ab  initio  pro- 
motionis  nosirae,  individua  nobis  charitate  cohaeret, 
etsacris  per  omnia  concordans  canonibus,  unum 
Dei  est  ovilf ,  et  ei  unus  est  pastor,  licet  quoque 
Esau  per  agrestia  et  abrupta  vagatur  (Gen.  xxvn), 
ut  simplicium  mentes  mendaciis  consuetis  everlat. 
Jacob  tamen  simpliciter  domi  habitat,  et  interve- 
niente  matre  simplex  simplices  prieparat  patricibos. 
Ut  tibt  omnia  breviter  perstringamus,  gloriosui 
filius  noster  Rogerius  dux  [rex]  Apuliie  ad  pedea 
nostros  humililer  veniens,  nospapam  Catholicum  el 
Q  legitimum  dominun  suum,  pnedecessorum  suorum 
more,  recognovit.  Archiepiscopi,  abbates  omcei 
Apuliae,  Calabiise,  sicut  omnis  etiam  Oiientalis  Ec- 
clesia,  Hierosolymilana,  Anliochena,  et  Constanti- 
nopolilana  nobist-um  sunt,  et  nos  visitant  et  fre- 
queniant.  Noveriiis  etiam  nos,  soluto  concilio, quod 
apud  Barum  quintoldus  Novembris,  pisest^mte  Do- 
mino,  celebraiuri  sumus,  Mediolanum  properanter 
ascensuros.  Tu  itaque  lilii  miin  Chrisio  charissime, 
confurtare  in  domino,  et  officium  tunm  viriliter 
age,  et  virulenta  verba  seu  minus  Rhemensis  hul- 
latenus  formides. 

XU. 

Epistola:  fragmentum. 

(Anno  1130.) 

[Martbxb,,  AmpL  Colledt.t  I,  702. J 

MnndHta  coalestia  efficacius  gerimus  si  nostra  cum 
fratribus  onera  pariiamur,  et  sic  dilectio  nobis  spi- 
ritualium  aderit  Hliorum.  Proinde  omnibus  necessi- 
talem  patientibus  pro  commisso  nebis  officio  beni- 
gnitatis  nostrse  manum  large  impertiri  debemus,  ut 
et  ipse  large  remedia  sperata  suscipiant,  et  nos  in 
eis  quod  officti  nostri  est  pleniua  valeamus  exse- 
qui... 


(til)  Haecquldemtunc.  Atquaealiaeidem  Rogerio 
Iribuerit,  dicluri  proxime  sumiis.    Quae    post   haec 
eodem  aecnta  s:nt  anno,   r(;citat   ila  Beneventanum 
Chronicon,  ubi  supra  :  «  Anno  igitur  ipso  prsedictus 
Anmeletus  cardinalem    suum   comiiem   nomine,  ad 
dueem  illum  direxit,  quem  dieNalivitatisDominiin  D 
eivitate  Panormitana  in  rej^em  coronavil.    Priiiceps 
Tero  Robertus  Capuanus   coronam   in  capite    ejus 
pjMait,  ciii   indignam    retributionem    iinpendit.     • 
Haecibi.  Qnaenam  au^em  una  cum  regis  tilulo  Ana- 
cletus  tribuerit  Rogerio,  ut  ipsum  demereret  atque 
defensorem  schismatisconstitueret,  Petnisliacoiius 
Gaainensis,  quitunc  viveb^l,  et  his  omnibu.H  f.icile 
potui*  int^Tt^sse,  >ic   na  rat  (Chron.  Casin.    t.  IV, 
c.  99)  .  a  Petr'usauleincardi'iaiis,9uie^   AnacletuSf 
Roxerio  duci  Apuliae  coronain  tribuens,  ei  perprivi- 
legtum  Capuanum  pi'incii»atum,  et  ducaium  Neapo- 
litauum  cum  Apulia,  ei  Calabria,  et  Si(*.ilia  il  i  cou- 
firniana,  regemqoe  constitueos,  ad  se  att'.txii,pr8e- 
dpiens  ul  e|»iscopi  et  abbates  qui  in    suse    dltionis 
aolomanebant,  eioblemperarent.  »  Cccetibi.lector, 
qood  tomo  supehori  osteudtmus,  exordium  Sicul» 
non  ab  Urbano  secundo,  nt  ex  falaatia 


ejus  litteris  aliqui  deduccre  conati  snnt,  sed  a  pseu- 
dopapa  scbismatico  Anacleto,  ut  audi»ti,  ex  Petro 
Diacoiio  inctioatuin.  Quod  autem   in   recitalo    su- 

f)e(ius  diplomate  muliipliciler  decurtato  ista  non 
egeris,  uoii  mireris,  cum  multa  in  eo  desiderari 
noscantur ;  sive  potius,  quod  aliis  ejusdem  Anacleti 
iitteris  ista  asserta  per  Petrum  Diaconum  fuerint 
comprehensa.  Bxstant  illa  in  eodem  citato  saepe 
superiuscodiceCasinensi  epistolarum  pseudopomifi- 
catiis  Auacleti  anni  primi,  in  quo  ad  nnem  ita  de- 
curtalse  posita}  leguntur  litterae  ipsius  ad  Rogerium 
isiis  verbis  : 

» Apostolicne  sedis  providenlia  et  benignitate  pro- 
«  vocamur,  ut  sacrosanctam  Ro'nauam  Gcclesiam 
M  di  igeulibus  liheralitaiis  uostrte  inaunm  extnndere 
«  debeamiH.  Idciirco,  tili  in  Onristo  rharissime  Ro- 
«  geri,  DiM  g  atia  Apoliae  dux,  non  immerito  ma|fl;ui- 
«  hce,  t|uia  glciosaememonae  genilortuus  Rogtsrius 
a  mullo  san;(uiae  multisqnc  laboribas  totam  Sici- 
«  Iiam  insulam...  »  Desmit  reiiqua,  et  q  lidem  ut 
ap  >aret,nesciretur  quid  per  AnaCetum  eid<3m  fu»*rit 
turpiter  coUatum  Rogerio,  fuisse  decurtata,  quis 
non  intdiigit  ? 


719 


APPENDIX  AD  INNOCENTH  II  PRIVILEGIA  KT  KPISTOLAS.  m 

XLII.  A  conlra  eamdem  temere  ▼eoire  lentaverit^    secuodo 


Franeoni  abbatifnanaiterii  S.  SopMce  Beneventani 
licentiam  dat  con$trundas  molas. 

(Anno  1130,  Nov.  10.) 
{Anecdota  Ughelliana^  499.] 

Anaclbtus  episcopus,  servus  servorum  Domini, 
dilecto  filio  Franconi  mooastcrii  Sanctae  Sophise 
quod  intra  Beneventanam  urbem  situm  est,  abbati, 
salutem  et  apostolicam  benedictionem. 

Pro  amorc  et  dilectione  quam  in  monasterium 
Sancts  SophisB  virgiiiis  habemus,  et  pro  servitio 
quod  Romanse  Ecclesiae  propensius  exhibuisti,  con- 
cedimus  tibi  tuisque  successoribus,  ut  in  eadem 
domo  ad  Ponticellum,  in  qua  dun  molendina  in  prae- 
sentia  habetis,  liceat  vobis  terlium,  sine  nostra    et 

curi»  nostras.  vel   alicujus    contradictione   quando  B  cium  Marcellum  provisor 
vultis  construerH,  atque  amovere  valeatia. 

Ego  Anacletus  episcopus. 

Ego  Petrus  Pisanus  cardinalis. 

Ego  Matthseus  cardinaliset  presb. 

DatumGapuaepermaniim  Saxonis  S.  R.  G.  presby- 
teri  cardinaiis  et cancellarii,  iv  Id.  Novemb.,  indict. 
xviii»  anno  Incamat.  Domini  nostri  Jesu  Christi 
1139,  poutificatus  autem  dom.  Anacleti  papse  II 
anno  primo. 

XUII. 


tertiove  commonita,  si  non  satisfactione  congrua 
emendaverit,  potestaiis  honoiisque  sui  dignitate 
careal,  reamque  se  divino  judicio  existere  de  per- 
pretata  iniquitate  cognoscat,  atque  in  extremo 
examioe  districtse  ultioni  subjaceat  :  cunctis  autem 
eidem  monasterio  justa  servantibus  sit  pax  et  tran- 
quiilitas  Domini  nostri  Jesu  Christi,  quatenus  et  hic 
fructum  bonsR  actionis  percipiant,  et  apud  distri- 
cum  judicem  pra^mia  a^teinae  [erpetua^que  pacis 
inveniant  atque  accipiant.  Amen,  amen,  amen, 

Ego  Anacletus  Catholicse  religionis  episcopua. 

Ego  Pe.trus  cardinalis  presbyter,  ad  Sanctam  Ma- 
nam  et  Susannam  virginem. 

Ego  Crcscenlius  cardinalis  presbyter  et  ad  San- 


Monasterio  S.Sophiof  Beneventano  hortum  Ponticel- 

Untem  dono  dat. 

(Annoll30.) 
[Anecdota  UgheUiana.  p.  498.] 

Anaclbtus,  servus  servorum  Domini.lDlilectissimo 
in  Domino  filio  Pranconi  abbati  monaslerii  S.  So- 
phiae  quod  intra  Beneventanam  civitatem,  intra 
sacrum  nostrum  palatium  situm  est,  ejusque  suc- 
cessoribus  regulariter  promovendisinperpeiuum. 

Ex  commisso  nobis  incumbit  officio  ut  retigiosa 
loca  quse  preedecessores  noari  fovere  et  exaltare 
summa  cum  aitientione  studuerunt,  nos  quoque 
eoruro  sequentes  vesiigia  honorare,  el  suis  necessi- 
tatibus  succurrere  propensius  debeamus.  Quam- 
obrem,  dilecte  in  Christo  fili  Franco  abbas,  mona- 
slerii  Sanctse  Sophiae  quod  in  BffneveDlaua  civitale 
juxta  sacrum  palalium  situm  est,  tuis  petitionibus 
clementer  annuentes,  roncedimus  atque  damus 
tibi,  el  per  le  monaslerio  Sanclse  Sophise,   cui   au- 


D 


Ego  Matlhieus  cai  dinalis  et  presbylar. 

Ego  Sj^lvius  diaconus  cardinalis. 

Ego  Romaous  cardinalis  el  diaconus. 

Dalum  Beneventi  per  manum  Saxonis  S.  R.  E. 
presbyteri  et  cardinalis^  Nonis  Decemb.,  ind.  ix, 
Amen. 

XLIV. 
Privilegium  pro  ecclesia  JuvenaHemi. 
(Anno    1130.) 
[Ughblli,  Itatia  fdcra,  VII,  723.] 

Anaclbtus  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ye- 
nerabili  fratri  Uaso  Juvenacensi  episcopo,  ejusque 
successoribus  canonice  promovendis  in  perpetuam. 

Ex  apostolicse  sedis  officio  nobis  injuncio  com- 
pellimur  fratribus  nostris  episcopis  et  ecclesiia  a 
Deo  sibi  commissis  tuiiionis  et  protectionis  do- 
8'.r8e  manum  extendere,  et  suam  omnibus  largiente 
Domino,  juslitiam  conservare.  Eapropier,  cha- 
rissime  frater  Urse  episcope,  tuis  rationabilibus 
clementer  postulationibus  annuent«'S,  JuvenitceD- 
sem  B.  Marise  seroper  Virginis  ecclesiam,  cui,  Deo 
auctore,  praesidere  videris,  beati  Petri  patrodnio, 
et  praesentis  scripti  pagina  duximus  roborandaro. 
Quaecunque  igitur  bona  possessiones,  quse  praefMta 
ecclesia  inpraesentiarum  juste  et  legitime  pa<(sidet, 
firma  tibi,  luisque  successoribus  et  illibata  perma- 
neanl,  in  quibus  hasc  propriis  nominibus  exprimun- 
tur.  In  civitate  Juvenacensi,  monasterium  S.  Marias, 
ccclesiam  S.  Salvatoiis  extra  civitatem,  ecclesiara 


ctore   Domino  praeesse   dignosceris,    et   (ralribus  ^  b.  Leonis,  ecclesiamS.  Syiveslri,  ecclesiam  S.  Eu- 


illic  Domiuo  servientihus,  et  servituris  in  perpe- 
tuum  ;  unum  videlicet  horlum  quem  curia  nostra 
habeie  diguoscitur  in  loco  qui  nominatur  ad  Pon- 
ticellum  ;  affioes  cujus  sunl  :  ab  uno  iatere  praedi- 
ctus  Ponlicellus,  a  secundo  latere  fossalum  molen- 
dini  ejusdem  monasterii,  ab  alio  lalere  sive  via. 
Ilunc  supradictum  bortum  una  cum  omnibus  perti- 
nentiis  suis  cpncedimus,  atque  donamus  suprascri- 
pto  monasterio  io  perpetuum,  utab  hac  hora  in  antea 
polestattm  habetis  intrandi,  possidendi,  utendi, 
vel  quidquid  exindevobisracere.ptacuerit.  Siquando 
in  futui  u(u  ecclesiasiica  saecularisve  persona,  hano 
nostrae  concessionis  et  donatiouis  paginam  aciens^ 


geniae,  ccclesiam  SS.  martyrum  Joannis  et  Pauli 
cum  perlineuiiis  carum.  Apud  Castrum  Terliiium, 
ecclesiam  S.  Angeli,  ecclesiam  S.  Mariae,  ecclesiam 
S.  Nicolai,  ecclesiam  S.  Luciae,  ecclesiam  S.  Juliani 
cum  pertinentiis  earum,  casale  Vrassanum  cum  eccle- 
siis  suis,  casale  S.  Leutii  et  ecclesias  suas,  casale  Cir- 
citanum  cum  ecclesiis  suis.  Quaecunque  praeterea  in 
futurum.largieoteDeo,  justis  modis  poteritis  adipiacit 
firma  tibi  tuiaque  successoribuset  integra  cou8erven<- 
iiu*.Decernimus  ergo  utiiuUi  omninohominum  liceat 
eamdem  ecclesiam  temere  perturbare,  aut  ejus  pos- 
seaaiones  aufei-re,  veiab.atas  retinere,  minuere,8eu 
teraerariis  vexationibus  fatigare.  sed  omnia  inlegra 


721 


ANACLETI  ANTIPAPJS  EPISTOL;E  ET  PRIVILEGIA. 


m 


eoaservenlur,  tam  tibi  quam  clericorum,  et  paupe-  A  pneratam   Cephaludensem  ecclesiam  quomodolibet 


rum  usibus  omoimoilis  profutura.  Si  qua  igilur  in 
|K>stenim  ecclesiastica  sscultinsve  persona,  hanc 
nostrse  constitutionis  paginam  sciens,  contra  eam 
temere  venire  tentaverit,  secundo  tertiove  commo- 
nita,  81  non  satisractione  coogrua  emenddverit,  po- 
testatis  et  honoris  sui  careat  dignitate,  reamque 
se  divino  judicio  existere  de  perpetrata  iniquitate 
cogDOscat,  et  a  sacrdtii^simo  corpore  et  sanguine 
Dei  et  Domini  nostri  Jesu  Cliribli  Redemploris 
alicna  fiat,  atque  in  exlremo  examine  districlse 
oltiooi  6Ui>jaceat;  cunclis  aulem  eidem  Ecclesise 
juslitiam  servanlibus  sit  pax  Domini  noslri  Jesu 
Cbristi,  quatenus  et  bic  iruclum  bonnB  aciionis  per- 
eipiant,  et  apud  districtum  judicem  prsmiaslernse 
pacis  inveniant. 

Loeui  signi,  in  quo  extant  infrascripla  verba,  vi- 
deiicei  DoMiNUS  FOBTiTUDo  PLBBissuJS,  in  circulo, 
intui  verOf  sangtus  Pbtrus,  sanctus  Paulus,  Ana- 

CLBTU8  PAPA  II. 

Ego  Anacletui  Catbolicii)  Bcclesise  episcopus. 

Locuialteriui  signi. 

Datnm  Benevcnti  per  manus  Saxonis  S  R.  E. 
presbyteri  eardinalis  et  cancellarii,  Incamationis 
Dominic»  ilSO,  indictionis  octavae,  pootificaius 
aotem  Domini  Anacleti  II  papse  anno  primo. 

XLV. 

Monasterium  Cephaloediense  sedem  episcopalemyar 
ekUpiscopi  Messanensis  suffraganeamj  conslituit, 

(Anno  ii3i,  Sept.  i4.) 
[PiMiy  Sicilia  sacra,  tom.  I,  p.  588.]  G 

Anaglbtus  episcopus,  servus  servorum  Dei,  dile- 
etis  filiii  in  Cbristo  sub  regula  canonica  in  Cepha- 
lodensi  Ecclesia  Domino  servientibns  in  perpe- 
toom. 

In  apostolicse  sedis  administrationem  ad  hoc  nos 
dispositio  divina  promovit,  ut  locorum  venerabi- 
liom  bonori,  et  exaltationi  providere  attentius  de- 
beamus.  Quocirca  sanctam  Ccphaludensem  Eccle- 
UMxn^  in  quibus  per  Dei  gratiam,  possumus,  cupi- 
mos  exaltare ;  siquidem  fratrum  et  Hliorum  nostro- 
rnm  eardinaliu*n  et  episcoporum  consilio,  jam  prse- 
fatam  Ecclesiam  sedem  episcopalem  fore  deinceps, 
Domino  pnestante,  decernimus,   in  qua  cardinalem 


imminuere,  vel  temerariis  vexationibus  fatigare, 
sed  omnia  ei,  sicut  jam  diximus,  firma  et  illibata 
perpeluo  conserventur,  salvij^  in  omnibus  privile- 
giis,  atque  concessionibus  glorioso  filio  nostro 
regi  Rogerio  t^t  filiis  suis  a  Romana  Ecclesia  tra- 
dilis.  Si  qua  igilur  in  fulurum  ecclesiastica  ase- 
cularisve  persona,  hanc  nobtrse  constitulionis  pagi- 
nam  sciens,  conlra  eam  temere  venire  tentaverit, 
secundo  tertiove  commonita,  si  non  satisfactione 
congrua  amendaverit,  potestalis  honorisque  sui 
dignitate  careat,  reamque  se  devinojudicio  existere 
de  perpeirata  iniquitatecognoscat,atque  in  extremo 
examine  districtae  ultioni  subjaccat.  Cunctis  autem 
baec  jusla  servantibus  sit  pax  Domini  nostri  Jesa 
B  Christi,  quatenus  et  hic  fructum  bons  aetionii 
parcipiant,  et  apud  districtum  judicem  prsemia 
seternae  pacis  inventant.  Amen,  amen,  amen. 

Anacletus  Catboiese  Eeclesifle  episcopus. 

Ego  Crescentius  presbyt.  card.  SS.  Marcelli  et 
Petri  subscripsi. 

Ego  Joannes  presbyt.  cardin.  tit.  S.  Pastoris  ss. 

Ego  Amatus  presbyt.  cardin.  tit.  S.  Eusebii  ss. 

Ego  Gregorius  diac.  eard.  S.  Eustachii  as. 

Ego  Sylvius  diac.  card.  S.  Lucin  ss. 

Ego  Raynaldus  diac.  eard.  S.  Laor.  as. 

Datum  Priverni  per  manus  Saxonis  sancte  Ro- 
mansB  Ecclesiae  presb.eard.  etcancellarii,  xviiiKal. 
Octobris,  ind.  ix,  Ineam.  Domin.  anno  ii3i  ;  pon- 
tificatus  autem  domni  Anacleti  II  pap»  anno  n. 

XLVl. 

Monasterium  Liparense  constituit  sedem  episcopa^ 

lem^  Messanensis  archiepiscopi  suffraganeam. 

(Anno  il3i,  Sept.  ii.) 

(Ughelu,  Italia  sacra^  I,  777. 

Anaclbtus  episcopus,  aervns  aervomm  Dei,  di- 
leet*8  in  Domino  filiis  in  Liparitano  coenobio  rego- 
lariter  Domino  aervientibua,  et  servituris  in  per- 
petuum. 

Sedis  apostolicae  moderatio,  quam  licet  indigni 
Dco  disponente  soscipimus,  nos  invitat    quatenus 

pro  varietate  temporum  diveraitas  res  metiri  debe- 

mus.  Liparitanum   siquidem   monasterium    unom 

fuisse  hactenus  ex  majoribus  Sicili»  monasieriis, 


episeopum  volumus  de  caetero  permanere,  qui  per  et  ad  Romanse  Eccleiiae  jus  pertinere  dignoscitur  . 
manns  Messanensis  archiepiscopi  mysteria  coose-  ^  crescente  igitur  gloriosi  filii  nostri  regis  Rogerii 
erationis    aecipiat    Et  tam  ipse  quam  successores 


ejus,  debitam  Messanensi  Ecclesiae  tanquam  suae 
roetropoli  obedientiam  studeat  exhibere.  Cai  vide- 
Ueet  sedi  Cephaludensi  ecclesiam  Balneariae  cum 
anis  omnibus  pertinentiis  subjectara  esse  praecipi- 
aias.  Decemimus  igitur  ut  quidquid  praenominata 
Cepbaludiensis  Ecclesia  praesenti  ix  indict.  legitime 
possideaty  et  quae  in  futurum  tam  gloriosi  filii  no- 
itri  Rogerii  regis  donatiooihus,  quam  concessione 
pootifieam,  oblatione  fidelium  canonice  poterit 
adipisei,  fiima  semper  illibataque  permaoeant.  Et 
aolll  ttnqaam,  neqae  Messanonyi  arohiepiscopo,  nec 
alicui  eedeuasticae  ae  saecuiaris  personae  sit  licitum 


gloria,  qoam  sibi  suisque  filiis  sedis  apostoliese 
liberalitas  tradidit;  dignum  satis  ac  justum  est, 
ut  ejusdem  regimen  ecciesiae  nostris  quoqoe  tempo- 
ribus  augmentetur.  Decernimus  igitur  de  fratram 
nostrorum  episcoporum,  et  cardinnlium  consilio, 
et  hoc  pnesenii  decreto  stataimus  ut  jam  dictum 
Liparitanum  cienobium  episcopalem  deinceps  obti- 
n^at  dignitatcm,  et  proprium  veneretjr  antistitem. 
qui  per  manus  ven.  fratris  nostri  Messanensis  archi- 
episcopi  munera  consecrationis  aceipiat,  et  Messa- 
nensi  ecclesiae  tam  ipse,  qaam  auecessorei  illias, 
tamquam  suae  roetropoli  debeat  perpetoo  subjacere, 
soliua  tamen  ia  omnibQa  eoiicefeioiiibuA^  «l  ^tv- 


7i8 


APPKNDIX  AD  INNOCENTII  II  PRIVILEGIA  ET  EPISTOLAS. 


724 


vilegiis  glorioso  filio  nostro  Rogerio,    suisque   hsc-  A  ^I  unum  fraetrem  ejnsdem   (qui   tertius   promptiose 


redibus  a  Romana  Ecclesia  traditis.  Si  qua  igi- 
tur  ecclesiastica,  etc.  Cunctis  autem  bsDC  ista,  elc* 
Amen. 

Anacletus  Catholicae  Bcclesise  epiicopus. 

Ego  Crescentius  presb.  card.  tit.  SS.  Petri  et 
Marcellini  suscripsi. 

£go  Joannes  presb.  card .  tit.  Pastoris  subsc. 

Ego  Amatus  presb.  card.  tit.  S.  Eusebii-subsc. 

Ego  Gregorius  card.  diac  S.  Eustachii  subsc. 

Ego  Silvius  card.  diac.  S.  Lucise  subsc. 

Ego  Raynaldus  diac.  card.  S  Laurentii  subsc. 

Dsflum  Priverni  per  manus  Saxonis  S.  R  E. 
presb.  card.  et  cancell.,  xviii  Kal.  Octob.,  in.  xi. 
Incam.  Domini  1131,  pontificatus  autem  D.  Ana- 
cleti  II  papse  an.  ii. 

XLVH. 

AdDidacum  archiepiscopum  Composiellanum, 
(Anno  1134,  April.  32.) 

[Florbz,  Espana  sagrada,  XX,  550.  | 

Anaclbtcs  episcopus,  servus  servorum  Dei, 
venerabili  fralri  Didaco  B.  Jacobi  arcblepiscopo, 
salutem  et  apostolicam  benedictionem. 

Propter  nimiam  charitatis  dilectionen?,  qua  per- 
sonam  tuam  diligimus  et  ab  eaviciesim  diligi  nihilo- 
minus  credimus,  sodis  apostolicae  litteras  tibi  jam 
frequentius  destinavimus,  fiduciam  de  te  talem  ha- 
bentes,  quod  et  tuis  uos  sepius  epislolis  et  nuntiis 
visitare  deberes.  Yerum,  tu  frater  in   Christo  cha- 


ad  omne  fta^itium  audacissimus,  cum  viris  belli- 
cosis  fere  nnmero  sexaginla  sub  ruina  ciijiiHiam 
ecclesise  campanarii,  quod  de  nocte  sufioderaot, 
obrutus  est  et  exsiinclus)  fidelium  nostrorum  prse- 
cipue  cbarissimi  filii  nostri  R.  Sicilise  ragis  aoxilio 
de  me<1io  Rcclesis  per  Dei  gratiam  funditus  exatir- 
pare  disponimus  ;  nara  ita  eos  inclusos  viriliter 
obsidemus,  qui  aut  se  de  proximo  nostris  manibus 
reddet,  aut  sicut  jam  diximus,  radicitua  interibunt. 
In  his  igitor  omnibus,  dilcctissime  frater,  largitori 
bonorum  omnium  Domino  nohiscum  pariter  grates 
dignas  exsolvens.  et  inimicorum  mendacia  prodata 
tibi  sapientia  respuens,  Denmomnipotentem  exores, 
ut  imperrecium  nostrum  videant  oculi  nostn,  et 
n  statum  tuum  et  bonam,  quam  erga  nos  voluntatem 
et  animum  geris,  tuis  ad  nos  missis,  et  per  latorem 
prffisentium  frequentes  epistoUs,  et  per  alioa  nan- 
tios  dirigas,  ne,  juxla  dictum  Apostoli,  magia  dili- 
gere  qoam  diligi  vidi^amur. 

Datam  Laterani  x  Kal.  Maii. 

XLVIIL 

Monasterium  S^Sophias  Beneventanumtuendum  sus- 
eipit  ac  bona  ejus  confirmat, 

(Anno  llSO-1136.) 

\Anecdola  VghelUana,  500.] 
Anaclbtus  episcopus,  servus  it>rvorura  Doroini, 
dilecto  in  Domino  fiiio  Franconi   abhati  monaste- 


rii  Sanctae  Sopliia  intra   Beneventanam  civitatem, 
rissime^  ne^ cimus  quo  torpore  delentus  nulla  a   te  G  ^^„5^^^  successoribus  regulariler   promovendia  in 

omnem  perpetuitatcm. 


aliquando  suscipere  rescripta  meruimus.  Proinde 
nos,  licet  in  his  plurimum  admirantes  ahquantulum 
doleamus,  non  tamen  desistimus  quin  et  itet  ato  te 
nostris  litteris  visitemus,  et  de  his  quae  peues  nos 
acta  sunt  vel  aguntur,  certiorem  reddamus.  Siqui- 
dempost  discessum  Lotharii  quem,  sicut  jam  te 
credimus  accepi^se,  divina  nobis  virtute  cooperante 
non  sine  multa  strage  suorum  ignominiose  satis  ac 
turpiterredire  coegimus,  haeresiarchaG.  (212),  quem 
intra  perjurorum  nostrorum  domos  in  primo  fa- 
ctionis  suae  nido  intrusit,  clero  in  eum  et  populo 
reclamante  quoniam  in  Urbe  manere  non  potuit, 
navigio  Pisas  de  nocte  confugit,  ibi  vivens  utcunqne 
iniserrime  lalitat ;  nos  per  Dei  gratiam  com    fra- 


Omniumquidemtidelium  noMrorum,  vemrotamen 
eoinim,  ^pecialius  admitiere  preces,  necoon  et  pe- 
tiiiones  deb-rous,  qui  sedis  apost.,  cujus  curaro 
et  rationem,  Domino  disponente  atque  favente, 
suscepimus,  familiarius,  et  tanquam  jore  proprio 
subjecti  essenoscuntur,  necnonet  sont.  Quamobrem, 
dilectissime  at(iue  amanlissime  in  Christo  fili 
Francoabbas,  petitionibas  tuis  haud  immerito  ao- 
noenduro  censuimus  atque  duxirous,  ut  venerabile 
Sanctffi  Sophise  ccenobium,  cui,  auctore  Domino, 
pra^sides  juxta  ac  vices  agis,  ad  speculum  sun  ad 
exemplarnostrorum prsedecessotum saocie  recorda- 
tionis  polificumque  Romanorum,  Leoiiis  IX    papae, 


tribus  et  filiisnoslris  episcopis,  presbylerisac  dia-  D  Urbani,  Paschalis  et  Calixti,  in  B.   Petri   apostolo- 


conibus  eardinalibus,  clero  Urbis  universo  et  po- 
pulo,  qoi  nobis,  sicut  ab  initio  fecit,  individua 
charitate  cohseret,  sani  et  prosperi  su.nus,  solcm- 
nitates  paschales  antiqua  praedecesorum  nostrorum 
consuetndine,  in  Lateranensi  palatio,  cum  omnibus 
eivitatis  nostrse  patriciis  curo  aiiis  anni  festivita- 
tibus  quiete  ac  pacifice,  honorificc  ac  devote  per- 
egirous ;  hasilicas  S .  Joanniset  S.  Pauli  apo^tolicum 
quibusdaro  munitiunculis  aliis  quas  in  adventu  Lo- 
tbarii  inimici  nostri  invaserant,  et  de  quibus  mul- 
turo  gloriabantur,  noper  recepimus,  et  in  potestate 
nostra  tenerout ;  illos  peijurosnostros  Leofraiapane 

(t\%)  Gr$if9Hut  antea  vocabatnr  Innocentias. 


rum  principis  tutelam  nostramque  defensionem  sus- 
ciperemus,  ac  auctoritatis  nostrae  robore  munire- 
rous  :  per  prtescntem  no>tri  privilegii  paginam  apo- 
stolica  auctoritate  sancimus,  et  confirmamus,  ut 
idem  coenobium  soli  Romansc  Ecclesiae  sub>litum, 
ab  omnium  ecclesiarum  aut  personarum  jugo  libe- 
rum  habeatur,  et  quse  pnedecessoris  nostri  eidem 
templo  tribuerunt,  nos  quoque  praesenti  decreto 
nostro  tribuimus.  Ut  autem  orationum  quse  illic 
assidue  Domino  ofleruutur,  esse  participes,  nos 
roerearour,  mitram  ac  chirotbccas  tam  tibi,  dilectis- 
sime  fili  Franco  abbas,  quam  saccessoribos  tuis  in 


7i5 


ANAGLKTI  ANTIPAPJi  EPISTOL.E  KT  PRIVILEGIA. 


726 


codem  moDaslerio  Domino  Deo  noslpo    servienlibus  A  S.  Laurentii  apud  Micerinm,  S.  Slepbaniapud  Ma- 


iQ  perfietuam  liabere,  ac  possidere  concedinius  ; 
dalmatice  quoque  usiium,  ac  semicincii  his  diebu9, 
taotom  qui  inierius  praenominantury  libi  luisque 
succeasoribus  in  perpetuum  apostolicae  sedislibera- 
litate  concedimus  ac  tribuimus,  id  est  Natali  Do- 
mini,  sanctissimique  Stephani  protomartyris,  Epi- 
pbania,  S.  Benedicti,  ilemque  in  Ramis  palmarum, 
Coana  Domini,  in  Paschate,  et  proxima  secunda 
feria,  S.  Angeli,  sanctissimseque  Crucis,  Asccnsione, 
Pentecoste,  S.  Joan.  Baptistde,  Sancti  PiUri,  in  om- 
nibus  feslivitatibus  sanctae  Mariae,  Sancti  Mercurii^ 
in  festivitate  Omnium  Sanctorum,  duodecim  mil- 
lium  roartyrum,  DedicalioneEccIesiae,  Commemora- 
tione  sancioram  omnium.  Ceilas  prseterea  et  villas, 


tulonam,  Sancli  Martini  in  Palumbe,  S.  Abundiai  in 
galo  Stedine,  S.  Mercurii,  Sanctae  Reparatae,  S.  Ste- 
phani  in  galo  Noceto,  S.  Magni,  Sanctae  Helene, 
S.  Slephani,  sanctae  Crucis,  S.  Marlini,  S  Simeonis, 
S.  Pollucis  in  galo,  Sancta^  Joannae  in  finibas  Ca- 
niensibus,  Sanclae  Mariae  io  Galo  Affe,  S.  Jonnnis, 
S.  Michaelis  Archangeli  in  Olicino,  Sanclae  Mariae 
in  Mclanica,  Sanctae  Mariae  ia  oivitate  Dragonarica, 
S.  Benedicti  apud  Cannas,  S.  Ju'iani  in  Avellino, 
S.  Juliani,  S.  Germani,  S.  Hcnrici,  S.  Theodori, 
S.  Hermanni,  S.  Lutgeri,  S.  Arostarii,  S.  Constan- 
tiiii,  S.  Roberli,  S.  Bartholomsei,  Sanciae  Mariae  in 
Bellula  in  Caudis,  S.  Angeli  in  Palumbaria,  mona- 
sterium  S.  Angeli  cum  cellis  sais,  omnibusqae  per- 


Tel  eccleaias,  quae  praedecessonim   tuorum  studio,  g  tinentibus,  in  civiiale  Neapo'itana,  Sanctae   Crucis 


Ufe  tuo,  juste  vel  canonice  jam  dicto    monasterio 
tant  acquisita,  possidendas  vobis   perpctuo  confir- 
mamus;  hocest,  ecclesiam  S.    Benedicti   quse  no- 
minalur  Xenodochium  S.  Joannis,    Sanctae  Euphe- 
miae,  S.  Petriquae  nominatur  Rasari,  Sanctae  MarisB 
Rolundae   intra    ipsam    civitatem    Beneventanam, 
eccle&iam  Sanclae  Mariae.S.  Peiri.  S.  Nicolai,  Sancti 
Erasmi,  et  Marciani,  Sanclae  Sophiae  virginis,  S.  An- 
geli   fo-^s  eamdem   civitatem   Beneventanam,    in 
Pantano  ecclesiam  S.  Benedicli  Patris  ac  confesso- 
ris  ;S.  Vitalis,  S.  qu)|ne  M^rcinii  apuvl  Olivolam; 
S.  Angcli ;  Sanctae  Mariae  de  Scolc&turo   una    cum 
pertinentis  suis  omnibus,  in  Vado  Azanim   S.    Be- 
nedicti,  in  Fuffone  S.  Talentiniani,  apud  Votum  ec- 
clesiam  S.  Pelicis  una  cum  terris  suis  omnibus  in 
Corneto,  S.  Silveslri,  in  duobus  rivis  S.   Mariae  in 
Paritulo,  S.  Marciani  in  Vetelcno,  S.  Martini  in  Coc- 
ciaao,  S.  Petri  apostolorum   princi()is    in    Pazano, 
S.  Nicolai  episcopi,  item   in   civitate    Beneventana 
Sanctum  Siephanum    proiomartyrcm    in   Palearia, 
Sanctae  Mariae  de  Lucenaria,  et  duas  curtcs  Sanciae 
Hariae  in  Becellarid,  Sanclse  Mariae  in  Templana,  in 
civitate  quae  nominatur  Ariana,  S.  Angeli  cum  cellis 
sais,  S.  Stephani  in  Fromaria,  S.  Gregorii  m  Csde, 
S.   Angeli   in    Pesclo   Nalibcrgo  ;   ecclesias   San- 
em  Mariae,  S.  Joannis  in  Calisi,  Sanctae   Mariae    in 
lerntorio  Tamari,  S.  Marcelli,  apug  Regnum   San- 
eiseMariaein  Tusculano,  S.  Miori,  S.    Joannis  in 
Asculo,  S.  Petri,  S.  Desiderii ;   S.    Archangeli   in 
Eliceio,  sauetum  Effrem  in  Mortelo,  S.    Pelri  apud 
Trojam,  S.    M<Tcurii    apud  Bivinum,    S.     Martini 
Episcopi,  in  Bifemo  monasterium    S.  Angeli    una 
curo  cellis  su<s  omnibus,  in  Petra  S.  Angeli,  S.  Tri- 
niiatis  in    Petra   Findi  S.  Agnelli,  S.  Constaniini, 
S.Eiisabelhie, sanclae   Annae,  S.  Joannis,  S.    Pitri 
iQ  balneo  in  vall«^  Luparia,  Sanclae  Crucis  in  Limo- 

sana,  S.  Marimi  in  Mulale,  S.  Marciani  in  Testo- 
Bis,  S.  Archangeli,  S.  quoque  Onupbrii  una  cum 
omnibus  suis  pertinentiis,  in  Materia  S.  Agnetae,  in 
Alifis  8.  Mercurii,  S.  Angeli,  S.  Mariae,    S.    Marci, 

SancUe  Annae,  S.  quoque  Silvestri,  S.  Mariae  Garoini, 
Abbitis,  «pod  S.  Agatbam,  S.  Adjuionsapud  moniem 
Ylrfineoni,  sanef!  quo  que   Adjutoris  in  Trevenio, 


D 


in  Sessula,   S.  Michaelis  Anehangeli  in  Toccula, 
S.  Raphaelis  Archangeli  in   monasteria     FoIIola- 
nensi,  Sanclae  Bennae  cum  ecclesiis  suis,  omnibus- 
que  pertinentiis,  in  petra  sturmini  casas   et  silvas, 
vinceas  et  territoria,  curtemque  de  Lapillo  eteccle- 
siamS.  Bariholomspi  in  Gollino,  S.  Bartholomaei  et 
curtem  de  Noriano«  sancti  Petri   Apostoli  de  luce 
magna,  apud  Roderium  S.  Martini  in  Alano,  S.  Ma- 
riae  in  Galdione,  et  in  monte  malo   sancti   Felicis, 
in  Pertore  S.  Viti,  ad  Balbam  apud   montes    sancti 
Marci  in  fossa  caeca  S.  Stephani  ad  Furculas   cau- 
dinas  S.  Fossi  in  Hierusalem,  m   territorio   campi 
Iseli  ecclesiam  S.  Luciae  Virginis,   S.   Marci,  juxta 
civitalem  Florenlinam    monasterium  S.  Salvaloris 
cum  aliis  ecclesiis  ad  idfcm  monasterium  pertinenti- 
bus,  videlicel,  S.  Leonis  inler  praediclam  civitatem 
et  S.  Pelri  de  Vitiano  et  S.  Stephani  cum  villa  quae 
nominatur  Francisca,  monaslerium  S.  Nicolai  cpi- 
scopi  in  monie  Filine  una  cum  aliis   ecclesiis   ad 
idem  monasterium  pertinemibus,  in  terntorio  Ro- 
densi  S.  Barbarae  virginis,  in  civitate  Veleri  Se- 
pina   monasterium   S.    Maria    una     cum     omni- 
bus   cellis  suis.  apud    Vaccatarias    monMterium 
Sancli  Antonii  cum  cellis  suis  et  omnibus  pertinen- 
tiis  fralrum  et  S.  Benedicti,  in  Sarobuceto    sanctae 
Mariae,  in  casali   Petnfiale  S.  Joannis,   in   Portula 
S.  Vili,  in  Caretro  S   Auguslini.  in  Pontino  S.  Maxi- 
mini,   in  Corlelo   S.  Mauritii,    in     Lucelo    sancti 
Marlini,  in  Causano  S.  Christofori,in  Alif  S.    Petti 
apostoli  iu  Ceriia,  in  ,Minori   S.    Angeli,   in  Ferre 
perlo  S.  Laurentii,  in  Lumparia  S.  Luciae,  in  Luni- 
ria  S.  Hermanni  in   Panno   S.  Bartholomaei,   ilem 
Casleilum  Fori,  Catalupi  Caslellum  velus.  But  icella, 
Fanelum.  Obianum,   Ripas  longas,  villam  Leonis 
cubanlis  una  cum   Bcclesiis    alque  earum  omni- 
bus  pertinentiis. 

Auctoritate  pneten^a  apostolicae  sedis  omnes  in  in 
tegrum  obiationes  vivorum  simul  ac  defunctorum, 
quas  hodie  habet,  vel  in  futurum  idem  monasteriam 
concessione  poniificum,  liberalitale  principum, 
oblatione  fidelium  legitime  cum  cellis  suis  sibi  sub- 
jectis  poterit  adipisci,  firma  tibi  tuisque  sui*.ces8ori- 
bus  et  illibata  permaneant.  Obeunte   nimc    ejiiis* 


7t7 


APPRNDIX  AD  INNOCENTII  II  PREVILEGIA  ET  EPISTOLAS. 


728 


loci  abbate,  vel  etiam  tiiorurn(|uo1ibel  successonim, 
nullue  ibi  quslibet  subreptioois  aalutia  aut  etiam 
▼iolentia  praeponalur,  nisi  quem  fratres  communi 
consensu  vel  pars  fratrum  consilii  sanioris  secun- 
dum  Dei  Dominique  timorem,et  B.  Benedicti  Rego* 
lom,  providerit  eligendum,  a  Roroanorum  semper 
pontifice  consecrandum  ;  chrisma,  oleum  sanctum, 
consecrationesque  altarium  si/e  basilicarum,  ordi- 
nationes  monachorum  qui  ad  sacros  sunt  ordines 
promovendi,  ab  episcopis  in  quonim  dioecesibus 
estis,  acc!piatis,  si  grsitiam  atque  communionem 
aposlolicae  sedis  babuerint,  et  si  ea  gratis  et  absque 
gravitate  aliqua  impenderint  ;  alias  liceat  vobis 
quem  volueritis  adire  ponliHcem,  et  ab  eo  consecra- 
tionem  et  sacramenta  accipere. 

Decrevimus  igitur  ut  nulli  omnino  homiDum 
liceat  idem  monasterium  perturbare  temere,  aut  ei 
olias  etiam  possessiones  auferre,  vel  ablatas  reti  • 
nere,  minuerevel  temerariis  vexationibus  fatigare 
atque  molestare,  venimtaroen  omnia  integra  con- 
serventor,  eonim  pro  quorum  sustentatione  ac  gu- 
bematioDe  coneessa  sunt,  u^ibus  omnimode  profu- 
tora.  Si  qois  aolem  in  crastinum  archiepiscoput, 
episcopos,  imperator,  rex,  dux,  marchio,  princeps, 
comes,  baro,  vicecomes,  stratigotos,  jodex,  castal- 
dio,  sot  ecclesiastica  vel  etiam  ssecolaris  persona, 
hanc  nostrae  constitolionis  paginam  sciess,  contra 
eam  qmoqoomodo  temere,  ollo  modo  aot  ratione  te- 
merare  aosus  fuerit,  secondo  tertiove  commonita,  si 
non  satisfactione  congrua  emendaverit,  potestatis 
honorisve  sui  dignitate  careat,  reamque  se  divino 
judicio  existere  de  perpetrata  iniqoitale  cognoscal) 
et  a  aacratissimo  sangoine  et  corpore  Dei  et  Domini 
Salvatoris  nostri  Jesu  Chii^ti  aliena  abeat,  atqoe 
in  extreroo  examine  districts  oltioni  sobjaceat  : 
conctia  aotem  hsec  joste  servantibos  sit  pax  et 
tranqoillitas  Domini  nostri  Jeso  Christi  qoatenos  et 
hic  froctombonffi  actionis  percipiant,  et  ibi  apod 
districtom  jodicem  praemium  necnon  mercedem 
seternae  pacis  inveniant.  Amen. 

Ego  Anacletos  Catbolicae  religionis  episcopoi . 

Ego  Gregorios  presbyter  et  cardinalis. 

Ego  Aderiscios  cardinalis. 

Ego  Silvios  cardinalis. 

Ego  Mattbflaos  c-ardinalis  et  diacomos  SS.  Cosmsa 
et  Damiani  infra  templom  Romoli. 

Bgo  Pandolphua  eardinalis  diaconus  SS.   Cosmae 
et  IHuniani  martyrum. 

Datom  Beneventi  per  roanoro  Saxonis,  pontifica- 
toa  anno  Doroini  Anacleti  secondi  papae. 

XUX. 

Ad  Roicimanum  Beneventanum  archiepUcopum. 

(Anno  il36,Oct.  2f.) 

IUghblli,  Italiaiocra.  VIII,  21.  | 
Anaclrtus  epiFCopos,  servus    servorom    Dei, 

venerabili  fratri  BENEvsNTANoarchiepiscopo,  ejusque 

.soceessoribus  in  PP. 

JSqoitatii  ordo  exigit,  et  jostitiae  ratio  persoadet 

qoatenos  beati  Petri  fidelibos,  qui  in  ejoa  assidue 


A  servitio  commorantur,  quoriimque  bona  ipsiusejas- 
dem  esse  noacuntu'-,  coosueta  ^edis  apostolicae  libe- 
raliiat«>  (qui  auctore  Domino,  licet  indigni  praesi- 
demus)  largions  beneficii  manuro  extendere  pro- 
pensius  debeamus.  Qti&P^^opter,  venerabili?  frater 
Roscimanne  Beneventane  archiepiscope^precestuas 
et  fratnim  nostrorum  episcoporum  et  cardinaliom 
protuoamore  apud  noa  intervenientium  clementius 
admiltentes  largimu^,  et  concedimus  tibi  tui^que 
successoribus  in  perpetnum  totum  integrum  para- 
disura  et  atriura  qiiod  est  ante  ipsum  episcopinm, 
ecclesiam  videlicet  S.  Mariae,  sicut  ad  nostmm  pu- 
blicum  hactenus  pertinuisse  dignoscitur,  ea  vide- 
licet  ratione  atqne  tenore  ut  tu  et  succettaores  tui 
nihil  ibi  absque  nostra  vel  suecessorum  nostrorum 
Q  data  licentia  facere  seu  statu^re  de  oovo  debeaUs, 
unde  alia  nostra  regalia  deferiorenior  vel  minoan- 
tur,  et  tinellaro,  de  qua  ob  frequentiamelrtrepitum 
vendentium  et  ementium  non  roodica  injoria  eidem 
S.  matri  Ecolesiae  saepius  inferebatur,  ex  eodem 
paradiso  amovemos.  Donamos  qooqoe,  et  conce- 
dimus  tibi.  ac  soccessoribos  tnis  in  perpetoom  Pla- 
teaticom  qnatoor  apothecarom,  qose  sont  in  domo 
Joannis  de  civiiate,  et  reditos  considentium  ac 
vendentiom  olera,  et  poma  io  ipFO  paradiso,  sicotad 
nostrum  sacrom  Beneventanom  palatinm  pertinel. 
Decercimos  ergo,  et  prdesenti  aoctoritate  aiinei- 
mos,  ot  nulli  omnino  ecclesiasticae  vel  saeculari 
personae  hanc  nostrae  largitionis  seu  concessiooia 
institutionero  infringere  aut  immulare  liceat,  sed 
oronia  sicut  praefixum  est,  illibaia  ac  firroa  perma- 
^  neant.  Haec  igitur  statuta  servantihus  sit  pax  Do- 
mini  nostri  Jesu  Christi  ;  non  servantibus  autem  ait 
anatbema,  et  ii;nis  praeparetur  aetemus. 

EiiO  Anaclelus  Cath.  Bccl.  episc. 

Ego  Joaniies  episc.  Portuen. 

Ego  Petrus  presb.  card.  tit.  S  Marcelli. 

Ego  Crescentius  presbyler  cardinalis  tit.  SS.  Apo- 
stolorum. 

Ego  Amatns  presb.  card.  tit.  S.  Eusebii. 

EgoMattbaeus  presb.  card.  tit  Equitii. 

EgoRomanus  S.  Adriani  rard.  diac. 

Datum  Beneventi  per  manum  Matthaei  S.   R.    E. 

presb.  cardmalis  et  canceliarii,  xu   Kal.   Novemb., 

indictione  xv,  anno  Dominicae  Incamationis   1136« 

pontificalus  autem  Domini   nostri  Anacleti  II   PP. 

D  septimo. 

L. 

Privilegiumpro  monasterio  S.Sophias  Beneveniano. 

(Anno  H  30-1 137,  Mart.  10.) 

[Anecdota  V  ihelliana^  499.] 
Anacletus  episcopus,  servus  servorum  Doroini, 
charissirTiO  in  Christo  filio  abbati  monasterii  Sancias 
Sophiae,   salutem  necnon  apostolicam  benedictio- 
nem. 

Officii  nostri  nos  hortatur  auctoritas  ad  comroi- 
aerationem  Bcclesiarum  ut  ad  eorum  augmeninm 
religiosorom  virorom  preces  aduniaroor,  et  quieti 
coraro,  quanturo  aoxiliante  Doroino  possomus,  pro- 


7t9 


.VNACLETl  ANTIPAP.E  EPISTOLE  ET  PRIVILEGIA. 


730 


videre.  Proinde  nos,  dilecle  in  Domino  fili  Franco  A  juria  el   prodilionem    quam   commiserat,  juste  el 


abbas  venerab.  monasterii  Sanctae  Sophiae  virgi- 
nis,  tuas  et  congregationis  commissse  ojusdem  sacri 
nionasterii  preces  fratrum  de  fiiiorum  nostrorum 
consilio  libenter  admittimus,  et  vos  pro  quibus  in 
Domini  gratia  possumus,  sustentarc  curamus.  Quam- 
obrem  apothecarum  illarum  et  tabularum  quee  juxta 
eas  constituuntur  in  platea  publica  ad  locum  ubi 
tabulse  pict^e  vocantur,  octoginta  scilicet  denarios, 
quos  Beneventana;  curise  singulis  annis  pcrsolvere 
dcbebatis,  vobis  atque  Ecclesiae  veslne  ad  luminaria 
accendenda  remittimus  atquc  damus,  et  apothecas 
easdem  ab  omui  datione  liberas  vobis  voluimus  in- 
tegras  ac  inviolatas  manore,  ita  ut  nec  nostris  nec 
succcssorum  nostrorum  lemporibus  de  iis  quidquam 


legitime  ad  manus  nostras  venerunt.  Nos  itaquo 
haereditatem  monasterii  nequaquam  alienari  volen- 
tes,  charissimos  filios  nostros  Pranconem  abbatem 
el  Azzonem  prsepositum  et  Jo.  decanum  cseterosque 
ejusdem  caenobii  fratres  per  personam  nostram  alios- 
que  fidelcs,  iiostros  benigne  convenimus,  quatenus 
quadringetitos  romanatos,  quos  eis  Poliferia  accom- 
modaverat,  nobis  persolverent,  et  pignus  suum,  prse* 
dicta  videlicet  molendina.  insulam  et  bortum,  ad 
opus  monasterii  colligerent ;  quod  cum  illis  grave 
ac  difficile  admodum  videretur,  et  perficere  stu- 
diosus  omnibusque  modis  subterfugerent,  in  plena 
adversus  eos  curia  clamavimus  atque  clamari  prse- 
cepimus,  et  secundum  lerrae  consuetudinem  fecimus 


curis  persolvatis,  aut  gravam»jn  ullum  ab  eadem  n    •      ^        •    •   .     i  .•     •      . 

.      ,*  B  pignoran ;  ipsi   tandem   nequaquam  rationi    atque 


Ega  Anacletus  Catbolicae  Ecclesin  episcopus. 
Ego  Matthaeus  presbyier  ac  card. 
Ego  Adefisus  cardinalis  S    Agatbae, 
Datum  Beneventi  vi  Id.  Mart. 

LI. 

Ex  eoHfucaiis  Potifridi,  perfidi  comitis,  bonix  oppir 
gnerata  molendina  duo  monasterio  S.  Sophias  B&- 
neuenlano  restituitf  acceptis  [\omanatis  quadrin" 
gentiiy  quas  eomes  monasteriis  crediderat. 

(Anno  1135-4137.  Mart.  21.) 
[Anecdotd  Ughellianay  502.] 
AiiACLBTus  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lecto  in  Cbristo  filio    Fra.ncom  ahbati  monaslerii 


justiciae  contraires  valentes,  tam  in  nostra  quam  et 
in  judicum  se  obtulerunt  praesentia,  quod  ratio  ju- 
bet  exsecutari  :  audita  itaque  petitione  nostra,  qua 
nos  quadringentos  romanatos  ab  eis  qui  vice  Gofridi, 
sicut  praelibatum  est,  una  curo  omnibus  rebus  et 
actionibus  suis  nobis  deciderunt,  legitime  rcpeteba- 
mus  et  ipsi  inficiari  minime  possent,  concordantibus 
et  ronsentientibus  fere  omnibus  majoribus  mc  nobi- 
lioribus  civitatis  judicaverunt,  judices,  quod  abbas 
et  fratres  molendina  menasteriorum,  insulam  ct  hor- 
tum  qu«  erant  iii  pignore,  recolligerent,  et  quadrin- 
gentos  romanatos  absque  aliqua  notabili  ambigui- 
tate  persolverent;  quod  ulique  judicium  et  mona- 
sterium  a  nobis  effectui  mancipatum   est;  nam  illi 


c  c u—         I  •  .      n  .  u        •.       C  janfi  dictam  nobis  pecuniam  persolverunt,  et  nos  eis 

S.  Sophiap,  quod  mlra  Boneventanam  urbem  situm  ...       .      .        .  .^        '  u  • 

molendina,  insulam  et  hortum,  quae  obpignorata  te- 


est,  ejusque  successoribus  regulariter  promovendis 
io  perpetuum. 

5i  perseveranti  culpae  debelur  jure  vindicta, 
ita  Hdelibus  qui  puro  corde  deserviunt,  omni  modo 
est  adhibenda  cautela.  Constat  siquidem  Godefri- 
dum,  quondam  Rodfridi  comitis  Pizzica  dsemonis 
fitium,  per  hujus  nostrae  Beneventanae  civitatis  pro- 
ditorem  adversus  matrem  suam  sanctam  Romansm 
Ecclesiam  et  personam  nostram,  cujus  fidelitatem 
juraverat,  et  ligeum  hominem  fecerat,  adeo  nequi- 
ter  et  pessime  deliquisse,  quod  judicio  noslro  fi- 
iiique  magnifici  regis  Romanorum  quoque  judicum 
Dostrorum  Jandolphi,  Dauferii  et  Benedicti,  alio- 
rumque  nostrorum  fidelium   plurimorum,  ac  totius 


ncbantur,  ex  integro  restituimus,  nullam  in  eis  no- 
bis  aut  etiam  successoribus  nostris  seu  alicui  per^ 
sonae  querimoniam  reservantes.  Deccmimus  itaque 
ut  nec  Godefrido,  nec  illius  haeredibus,  vel  alicui 
personae  ab  eis  submissae  vel  aliquo  modo  substitutae, 
neque  per  ipsarum  chartarum  exhibitionem,  neque 
per  repraesentandos  tesles,  neque  alio  quocunque 
modo  pccuniam  ipsam  vel  pigims  ob  eam  datum 
repetere,  vel  aliquam  inde  monasterio  litem  vel 
infestationem  inferre  liceat.  Siu  vero  quispiam  con- 
tra  hoc  securitatis  decretum  a  nobis  emissum  quid- 
quam  facere  attentaverit,  centum  libras  denariorum 
Papiensium   bonas  monotae  componat,  medietatem 


curi»  seutentia  de  persona  sua  et  omnibus  rebus  D  vero  sacro  palatio  nostro,  et  niedietatem  ipsi  nio- 

tam  mobilibus  quam  immobilibus  apostolicae  sedi 

deciderit,  et  omnis  actio,  omnisquc  ratio,  quae  ei  in 

aliquo  competebat,  legitima  ad  nos  transactione  de 

venerit  :  qui  videlicet  Godefridus  quadringentos  ro- 

roanatos  monasterio  Sanclae  virginis  Sophiae  acf*x)m- 

modaverit,  unde  duo  molondina  ipsius   monasterii 

quae  sunt  ad  pontem  qui  nominatur  Leprosus,  et 

unam  iosulam  quae  est  secus  pontem  majorem,  et 

hortum  foris  prope  portam  Auri>am  cum  chartis  ac 

muoimeutis  earumdem  haereditatem  in  pignore  de- 

tinabaty  quae  utique   molendina,  insula    et  hortus 

ima  cum  omnibus  aliis  perlinentiis  praedicti  Gode- 

Dridi  tam  mobiiibus  quam  immobilibus,  propter  per- 


nasterio ;  et  hoc  nostrum  tutationis  decretom  ftr" 
roum  semper  illibatum  que  permaneat.  AJ  hae  vero 
apostolica  auctoritate  intcrdicimus,  et  perpetua 
sanctionc  firmamus,  ut  nullus  omnino  abbas,  prae- 
positus,  sive  decanus,  vel  aliqua  ecclesiastica  saecu- 
larisve  persona  hacc  quae  reddimu.^  moiendina,  vel 
illa  quac  idem  monasterium  habere  io  Pooticello 
seu  apud  aquam  longam  in  pletum  ponere  vel  op- 
pignorare  praesumat,  et  nullus  princeps,  nullus 
rector,  nullus  comes,  seu  vioecomes,  civis  seu 
etiam  oppidanus  seu  rusticus,  praedicta  omnia  mo- 
leqdina  vel  quae  .iotra  ea  sunt,  atiquo  modo  auferre 
aut  pignorare  audeat,  nisi  nos  et  successores  aoslri 


7fl 


BBNEDICTI  ROMJE  S.  PETRI  CANONICI. 


732 


proprio  ore  jusserimus.  Quicunque  igittir  praesen-  A 
tis  mandali  violator  exstiteril,  sit  analhema,  et  ignis 
illi  praeparatur  in  sptemum.  Conservantibus  autem 
sit  pax  el  quies  Domini  nostri  Jesu  Chrisli,  quale- 
Dus  et  hic  fnictum  bons  actionis  percipiant,  et  apud 
districtum  judicem  premia  etemse  pacis  inveniant. 
Aroen. 

Bgo  Anacletus  Catholif  ae  Ecclesiae  episcopus. 

Ego  Crescentius  presbyter  el  cardinalis. 

Ego  Benediclus,  presbyler  et  cardinalis. 

Ego  Amandus  cardinalis  necnon  et  presbyter  san- 
ctae  ecdesiae  Sabina*. 


Ego  Silvius  presbyter  et  cardinalis. 

Ego  Hormannus  cardinalis. 

Ego  Rochus  SS.  Adriani  et  tfarii  cardioalis  atqae 
diaconus. 

Ego  Pandulphus  diaconus  cardinalis  SS.  Xarty- 
rum  Cosmae  et  Damiani . 

Ego  Joannes  judex  Dauferius. 

Ego  Quirinus  Benedictus  judex, 

Datum  BnneveDti,  per  manum  Mattbsi  cardinalis 
ac  presbyteri  et  cancellarii,  xii  Kal.  April.,  ponti- 
catus  Domini  nostri  Anacleti  secundi  papsBan.... 


▲NNO  DOMrNI  MCXLIII 


BENEDICTI 


ROM.E   EGGLESliE  S.    PETUI   GANONIGI 

LIBER 

D£  ECCL[SaSTI(!0  ORDIM  TOTIIiS  m\ 


■T  PRiECIPUE 


APOSTOLIG.fi  DIGNITATIS  ET  TOTIUS  GURI^, 
Ad  Guidonem  de  CasUllo,  tunc  cardinalemS.  Marci^  qui  postmodum  factus  ett  Caslestinut  II. 

(Dom  Habillon,  Museum  Italicum,  toro.  II,  p.  118.  Lutetis  Paris.  1724,  i^.) 


1.  Perspicuse  scienti»  ei  profundae  sapientiae  magi- 
stro  GuiooNi  (i)  DE  Castbllo,  divino  nutu  sanct» 
Romane  Ecclesis  presbytero  cardinali  tit.  Sancti 
AUrci,  Bbnkdigtus,  Beati  Petri  apostoli  indignus 
canonicus  et  Romae  Ecclesis  cantor,  intimas  dile- 
ctionis  affectum,  et  inter  sanctorum  antisiitum 
agraina  coronam  immarccssibilem. 

Divins  pietatis  misericordiae,  Pater  rcverende, 
pro  mem  tenuis  scicnUae  viribus  immensas  gratias 
ago,  quoniam  veslrae  salutis  curam  et  ecclesiastici 
ordinis  sollicitudinem  vos  habere  concemo.  Dnde 
magnam  Dei  misericordiam  et  multiplicium  suarum 
miserationum  copiosam  bonitatem  bumiliter  im- 
ploro,  qiiatenus,  in  hoc  tam  bono  proposito,  usque- 
dum  ipse  veiiiet  ad  movendum  de  loco  suo  candela- 
brum,  vos  corroborando  stabiliat.  Caeterum  super 
petitionem  ecclesiastici  ordinis  totius  anni,  et  prae- 
cipue  apostolicae  dignitatis  et  totius  curiae,  de  qua 
placuit  Ycstrae  illuslri  sapientiae  et  egregiae  pru- 


3  dentia  a  me  famulo  vestro  opusculum  expetere, 
qualiter  Deo  favente  domnus  apostolicus  cum 
curia  sua,  et  tota  Roraana  Ecclesia  in  praecipuis 
solemnitatibus  et  quotidianis  ofliciis  valeat  se  re- 
gcre,  prout  melius  mihi  Deus  concesserit,  licet 
sit  ardua,  et  oflicio  professionis  non  indebita, 
elucidare  aggrediar.  Sed  mirandum  valde  esi  cur 
a  me  idiota,  ct  quasi  nullius  scientiae,  quaeritis 
aperire,  quae  in  apolheca  cordis  non  habeo  enu- 
cleare  quae  investigare  non  valeo ;  propinare  quae 
sitibundus  pinctTna  haurire  a  vobis  gestio.  Quis 
enim  noscorc  polest  quid  agat  flos  campi  et  lilium 
convallium,  dura  montes  transgreditur  ct  collcs 
transilit,  nisi  qucm  torrente  voluptatis  suae  pota- 
vit  et  domus   suae   ubertate  incbriavit?  Verumta- 

p  men,  ut  duxi,  vestra  dilectione  et  assidua  pul- 
satione  commotus,  quod  de  dignitate  Romani  pon- 
iificis,  et  preshyteroruro  cardinaliuro,  et  diacono- 
rurof  caeteroruroque  ordinum  curiae,  nec  non  de 


(1)  Proinde  scripios  fuii  hic  lib«r  ante  anoum  1143.  quo  Guido  iste  ad  poniificataai.  assampios  esi» 
dfiem  Cosleslrous  II.  n  r-  r 


738 


LIBER  DE  BCCLESIASTICO  ORDINE  TOTIUS  ANNI. 


734 


eccleftiastico  officio    iolius   anni   per    multa   tem-  A 
porum  spatia  vidi,  et  a  sapicntibus  curise  audivi, 
et  quod  alii  doctores  in   suis  scriplis  rcliquerunt, 
ftd  perpetus  recordationis  memoriam   scribere  cu- 
rabo. 

%,  In  adventu  Domini,  quando  annualiter  fit  reca- 
pitulatio  officii  et  librorum  qui  in  Ecclcsia  le- 
ganfur,  Sabbato  in  vi^ilia  Adventus  Domini,  ad 
Yesperas  incipit  antiphona,  In  illa  die  stiUahuni 
montes.  Sub  ista  antiph.  omnes  psalmi  hujus 
Vesperi  cantantur.  Qua  antiphona  finita,  dicitur 
versus,  Ostende  nobis,  Domine^  misericordiam 
tuam.  Ad  Magnifieat,  Spiritus-sanctutin  te  descen- 
dit,  Maria.  Finita  antiphona  dicitur  oratio  [al.  ora- 
tiones] . 

3.  Ad  matutinum  Invitalorium,  Regem  venturum,  B 
cum  suo  Venite.  Quo  finito  incipit  prima  anti- 
phona,  Missus  est  Gabriel  angelusy  Psaimus,  Beatus 
vtr,  usque  Domine,  ne  in  ira ;  et  dicitur  antipho- 
na.  Deinde  dicitur  secunda  antiphona,  Ave^  Maria, 
graiia  plena ;  psalmus,  Domin^  Deus  meus,  in  te 
speravi^  usque  in  Domino  confido.  Antiphona  finita, 
diciiur  tertia  antiphona,  A>  timeas,  Maria,  Psal- 
mo3,  Salvum  mefac,  Domine^  quoniam  defecitsan- 
ctus,  usquead  psi»lmum,  Domine^  quis  habitabit^ 
Antiph.  finita,  dicitur  versus,  Ostende  nobis^  Do- 
mine.  Tres  lectiones  legimtur  de  Isaia  propheta. 
Prima  lectio,  Visio  Isaite,  resp.  Aspiciensa  longe, 
Quo  finito  dicitur  vers.  Quique  terrigenm,  totum; 
deiode  repetenda,  Ite  obviam  et  dicite  \vers,  Qui 
regis  Israel  intende,  totum ;  repetenda,  Nuntia  no-  Q 
bis  $i  tu  es  ipse ;  vers.  TolUte  portas,  principes^ 
vesiras,  totum ;  repctcnda,  Qui  regnaturvs  es  in 
populo  Israel.  GloriaPatriet  Filio  et  Spiritui  san- 
cto.  lacipit  a  capite,  Aspiciens  a  longe.  lo  secuoda 
lectioae  aecundum  resp.  Aspidebam  in  visu  noctis^ 
com  duobus  versibus,  Ecce  dominaior  Dominus,  el, 
Pfttestas  ejus  potestas  astema,  cum  repeteodis  suis, 
aicat  soperius ;  et  Gloria  Patri,  et  respoodorium  a 
capite.  In  lertia  lectione  resp.  Missus  est  Gabriel 
angeius,  cum  duobus  versibus,  Ave,  Mariat  et  Dabit 
$i  Downus  OftM :  repetenda  prima,  Ne  timeas^  Ma- 
ria ;  repetenda  secunda.  Et  vocabitur,  ct  reliqua. 
Gloria  Patri,  Qua  finita,  responsorium  a  capite 
caDtetur.  H«c  tria  responsoria  ita  debent  cantari 
in  coogregalionibus.  Prior  ct  secundus  canlant  t^ 
respoiisorium  primum  ante  altare  cum  omnibas 
versibuB,  et  rcpetendis  usque  ad  fiiiem  ;  tf  liius 
et  quartus,  secundum  respoosorium,  sicut  prius ; 
qaiiitus  et  sextus,  tertium  rcsponsorium.  lu  se- 
cuodo  Docturoo  incipit  antiphona,  Ecce  anciila 
Domini ;  psalmus,  Conseria  me^  Domine.  Alia  anti- 
pbooa,  Angelus  Domini ;  psalmus  Exaudi,  Domine^ 
juMtiiiam  m^am.  Tertiaantiphona,  Antequam  conve^ 
fiirM/;psalmu8,  Diligam  ie,  Oomine.  Totoque  fioito 
cam  antipbona,  dicitur  versus,  et  tres  lectiones 
leguntur  De   Sennooe  ^ancti  Augustini  ei  sancii 


Leonis,  et  tria  responsoria  cantantur,  sicut  mos 
est.  In  tertio  nocturno  antiphona,  Beata  es,  Maria, 
qute  credidisti  Domino,  et,  Bealam  me  diceni  om^ 
nes  grnerationes^ei  DubH  ei  Dominus^  cum  suis psal- 
mis.  Cailienarrant,  Exaudiatte  Dominus.et  Domine, 
in  virtute  tua.  Versus  et  duse  lectiones  dc  episto- 
la  \^\  tertia  de  homilia.  Quibus  finitis,  cantaiiur 
Te  Deum  laudamus  :  quo  finiio,  iocipiuot  Matutia«e 
Laudes,  ei  antiphona,  in  iUa  die^  cum  omoibus  aliis 
antiphonis  ei  psalmis.  Quibus  fioitis,  dicitur  vers. 
Quo  finito,  inci|*it  aniiphooa,  Spiritus  sanctus  in 
te  iescendit^  Maria^  et  Benedictus  Dominus  Deus 
Israelt  etc. 

4.  Deiode  dicit  Primam,  et  iocipit  secuodaro 
aotipbooam  Matutioi,  Jucundare,  cum  psalmis. 
Quibus  fioitis,  dicit  lectiooem  epistole,  et  versum, 
ei  oraiiooem  diei.  Mane  staiio  ad  Saoctam  Mariam 
Majorem,  quo  domious  papa  cum  omoibus  ordi- 
oibus  veoit :  ibique  hooorifice,  sicui  mos  est,  caotat 
Missam  cum  Gloria  in  excelsis  Deo,  sicut  io  aliis 
Domioicis  usque  ad  Natalem  Domioi,  eicorona- 
tur.  Ad  teriiam  caoitur  iertia  aniiphooa,  ad  Sextam 
quarta  antiphona,  ad  Nonam  quioia  aotiphona,  ad 
VeFperum  cum  omoibos  aoiiphoois,  sed.  ooo  dici- 
tur  Missus  estGabriel,  neque  Ecce  Dominus  veniet, 
oisi  infra  hebdoroadam,  sed  taniom  oratio. 

5.  Infra  hebdomadam  officium  de  Adventu;ad 
matutinum  lovitaiorium,  Begem  venturumf  noct. 
cum  aniiphona  de  Psalmista ;  versus  de  Adveoiu,  el 
legitur  de  Isaia  propheia.  Ad  matuUoas  Laudes 
canitur  una  antiphona,  InilladiestiUabuntmonteSt 
sub  qua  omnes  psalmi  canteotur.  Prima  caoitur 
cum  leciione  de  Adveniu  ei  capiiulis,  sicut  Eccle- 
sia  consucvit,  geou  flezo.  Tertia,  Sezta,  Nona 
cum  aotiphoois  de  Adveota  io  terram  prosirati, 
cum  capiiulis  ei  psalmis  et  oraiiooe,  sicui  roos 
est.  Ad  Vesperum  omoes  psalmi  feriales  caoteoiur 
sub  uoa  aotiphooa,  /n  iUa  die  sHUabunt  montes^ 
ei  ad  fioem  cantentur  ist®  aoiiphonse.  Missus  est 
Gabriel  angeluSyAve,  Maria.gralia  plena,  Dominus 
tecum,  cum  oratione,  Deus.  qui  de  beaias  MaHee 
virginis  utero,  et  antiphona,  tcce  Dominus  veniei, 
etomnes  sancii  ejus  cum  eo,  yers.  Exsultabunt 
sancii  in  gloria.  Missa  de  Adventu  usque  in  quinta 
feria.  Sezia  feria  canitur  Missa  de  Cruce:quod 
non  convenii  io  Adveoiu.  Sabbato  de  Saocta  Ma- 
ria,  si  oon  fucrit  festiviias  oovem  lectionum ;  ei 
si  fuerit,  omne  officium  sii  fcstivitatis ;  «^i  si  fuerit 
irium  leciiooum  festivitas.  io  vigilia  ad  Vesperum 
psalmi  diei  caotcntur  sub  uoa  aotiphona  de  Adveotu. 
Cura  veoerii  ad  Magnificai,  versus  dicatur  de  festi- 
viiate  cum  aotiphooa  ei  oraiiooe  sancti ;  et  fit  coro- 
memoratio  de  Adveniu,  Missus  e»i  Gabriel  ange^ 
luSf  etc«  Matutinum  iotum  de  sancto,  taroen  coro 
nociumo  diei ;  matutinse  Laudes,  si  habeni  pro* 
prias  aoiiphooas,  canteotur ;  sio  autem,  sub  uoa 
antiphona  conununali  orones  psakni  cantentur.  Pri- 


(i)  Nempe  da  episiola  Leoois  Magni  ad  Flavia-     Incamationis  contra  errorero  Butychetis,  de    qna 
nnm,  qpm  magna  cum  dignitate  ezplicat  mysterimn     infira  noro.  9. 


735 


BBNEDICTI  ROMiE  S.  PETRI  CANONICI. 


7S6 


ma  cantatur  cum  una  antiphona  festivit^tis  ei  le- 
ctioae  dici ;  ei  omce  otficium  non  prostraii^  sed 
stando  cantelur.  Tertia  etSexta  de  festivitate,  Nona 
et  Vbsperum  de  Adventu. 

6.  Dominica  secanda  leguntur  tres  lectiooes  de 
eodem  probeta  Isaia  et  tres  lectiones  de  serraone, 
et  dus  lectiones  dc  epistola,  tertia  de  homilia,  et 
canitur  de  historia  sua.  Mane  ad  Missam  fit  siatio 
ad  Jerusalem  in  palatio  Susurriano,  ubi  dominus 
pontifex  cum  tola  curia  debet  canlare  missam, 
et  accipere  coronam,  et  eam  celcbrare,  sicui 
mos  est. 

7.  Domlnica  de  Gaudete,  statio  ad  Sanctum  Pe- 
irum.  Cum  dommus  papa  cum  omnibus  scholis 
ad  Vesperum  VMnit,  ibique  dominus  manet ;  tunc 
dominus  pontifex  accipii  xx  solidos  de  coofes- 
sione,  et  expendium  curis,  et  equorum  saorum. 
Cardinales  vero  et  diaconi,  priroicerius  cum  scho- 
la,  subdiaconi,  basilicarii  et  subdiaconi  regionarii, 
ei  acolythi  aceipiunt  quinque  solidos  den.  Papien- 
sium,  quod  vocalur  ccpnaria  [al,  cenatica]  et  ar- 
cbidiaconus  accipit  xviii  denarios  pro  responso- 
nis,  qui  expenduntur  per  manus  suas  ;  et  canonici 
ecclesiee  debent  habcre  de  presbylerio  xii  sol. 
de  eadem  couft;8sione.  Praelibaii  vero  sacri  palatii 
ordines  hospitantur  in  domo  Agulise  [al,  Augu- 
liae|,  et  dominus  hospitii  debet  prseparare  Uctos 
de  suis  bonis  linteaniiuibus,  et  accipere  in  stabu- 
lis  suis  equos  eorum,  et  custodirc;ei  si  opor- 
tuerit  lacere  coRnam  ejus  diei,  tamen  dc  prae- 
scriptis  denariis,  qui  vocantur  ccenatica,  non  so- 
lum  in  stationibus,  verum  etiam  per  totum  an- 
num,  quandocunque  [ad.  quocunque]  veoerint  car- 
dinales  cantare  Missam  cum  primicerio  et  canto- 
ribus  vel  aliis  Palatinis  clericis,  et  ille  dominus 
hospilii  debet  habere  pro  beneficio  omni  die  upam 
monetaim  de  oblatis  [al.  oblationibus]  Miss»,  et 
lacrymas  cene,  quae  remanent  de  offerenda  Miss«. 
Uic  praelibatus  ordo  debet  esse  in  omnibus  no- 
ctumis  stationibus  Sancti  Pelri ;  in  diurnis  vero 
dantar  tantum  quinque  sol,  sed  dominus  papa  in 
diumis  accipii  xx  solidos,  sicat  supra  dicium 
esi. 

8.  Media  auiem  nocte  surgens  audiio  signo  do- 
minus  papa  ,  cum  omnibus  ordinibus  ad  Sanctum 
Leonem  vcnire  debet,  ibique  mansionarius  pne- 
parat  thuribulum  episcopo,  ct  episcopas  pontiHci, 
omnibus  indutis  de  suis  indumcntis.  Cubicularii 
vero  cum  duabus  faculis  acceiisis,  ei  camerarii 
cum  duobus  candeiabris  ei  facuiis  accensis  debeni 
ire  ante  poniiticem.  Pontifex  autem  priinum  in- 
censat  aliare  Sancti  L^onis :  deinde  cum  proces- 
sione  incedens  per  poriicum  pontificium  ad  San- 
ctum  Gregorium,  primum  inceubai  altare  ejus,  et 
altare  Sancti  Sebasiiani,  ct  altare  Sancti  Tiburiii  ; 

(8)  llic  distinciio  manifesta  inier  Vigiiias  ei  Ma- 
iutinum :  quod  duplex  officium  in  Dominica  iii 
Atlventu  ad  S.  Petrum  dicebaiur.  Aiiquid  hic  vide- 
tur  deesse  ad  significandum  diem. 


A  deinde  duo  altaria  in  mediana  ad  crucifixos,  ubi  ab 
aotiquis  patribus  audivimus  requiescere  aposiolos 
Simonem  et  Judam.  Postea  vavii  ad  sadarium 
Christi,  quod  vocatur  Veronica,  et  incensai,  et 
altare  Sanctae  Marise  similiter.  Postca  ascendii 
ad  Sanctum  Pastorem  juxta  arcum  iriumphalem, 
et  incensai.  Deinde  descendens  ad  corpus,  incensat 
altare  super  sepulcrum  S.  Petri  ;  et  sic  sedei  in 
subsellio  cum  candelabris  ante  se.  Paraphonista 
cum  schola  incipit  vigilias,  Ex  JSgypto  vocaui 
Filiutn  meum;  psalmus.  Beatus  vtr.  Secunda  ant. 
Ecce  apparebit  Dominus  supra  nubem  eandidam ; 
psalmus  Quare  fremuerum  gentes,  Tertia  ani.  £cc« 
veniet  Dominus^  quemJoannes  prwdieavit\  psalmua, 
Domine.quid  'hultiplicati  sunt,  Deinde  duo  subdia- 

Q  coni  basilicarii  dicunt  versum ;  acolythi  ienent 
librum  stationalem,  et  cubicularii  faculas ;  et 
basilicarii  legunt  lectiones,  Gaudens  gaudebo  in 
Domino]  diaconus  praecinit,  Tu  autem.  Primice- 
rius  cum  schola  cantat  responsoria.  Finitis  tri- 
bus  lectionibus,  primicerius  dicit  Te  Deum  lauda' 
mus,  Subdiaconus  regionarius  porrigii  aacramen- 
tarium  episcopo,  et  episcopus  tenet  ante  pontili- 
cem;et  basilicarii  tenent  candelabra,  et  poniifex 
dicil  orationem .  Diaconus  dicil  Benedicamus  Ikmi" 
no ;  et  dominus  papa  benedicit. 

9.  Deinde  exiens  (3)  inde  ascendii  ad  altare  majua 
et  incensat,  et  descendit  ad  pectorale  (4)  ante 
altare  :  circa  eum  diaconi  induti.  Episcopi  stani  ad 
aliud  pectorale,  cardioales  in  choro  cum  canoDicis 
Q  ecclesiae.  Cubicularii  et  camerarii  ponuni  faculas 
ante  pontificem.  Pontifex  vero  incipit  Maiuiinam. 
Domine,  tabia  mea  aperies.  Cantores  cantani  invita- 
torium  :  quo  finiio,  primicerius  incipit,  Ex  Mgypto 
vocavi  filium ;  psalmus,  Beatus  vir,  et  omnes  paalmi 
primi  nocturni  cum  anliphonis  suis.  Primo  nocturDO 
finito,  canonici  ecclesia;  legunt  tres  lectiones,  Gaur- 
dens  gaudebo,  et  cantani  iria  responsoria :  Caeiera 
caniorcs  el  basilicarii.  Deinde  episcopi  legunt  quar- 
tam  et  quintam  lectiouem  de  epistola  sancti  Leo* 
nis  pa|iae.  missa  FUviano  episcopo  de  incamatione 
Doiiiini  contra  Eutychen  haereticum ;  cardiaales 
sextam  et  septimam  ;  Prior  basilicarius  ociavam  de 
expositione  epistolse,  Gandeie  in  Domino  semper ; 
nonam  vero  ibi,  ubi  intrat,  legit  pontifex  de  homi- 


D 


lia,  et  dicit,  Jube^  domine,  benedicere.  Nullus  bene- 
dicit  eum,  nisi  Spiritus  sancius ;  tantum  omnes 
respondent,   Amen,  Finita  lectione  poniificis,  primi- 

cerius  dicit,  Te  Deum  laudamus,  et  alii  respoodent ; 
ei  inripit  aniiphooa  ad  matutinas  laudes.  Quo 
finito,  basilicarii  cantani  versum  ante  altare.  Pri- 
micerius  nuiitiat  poniifici  antiphonam  ad  Benedi- 
ctus  Dominus  Deus  Israel.  Bpiscopus  repraesentat 
librum  pontifici,  sibidatum  a  subdiaconoregionario ; 
poniifexdicitorationem  ;diaconus  fWcMyBenedicamus 

(4)  Ita  cancellum  appellani,  eum  ad  modam,  quo 
Graeci  c^y^  vocant,  columellas  ordine  dispositas,  ac 
superiori  epistilio  juncias,  ut  ex  Goaro  in  Cedrcnum 
obaenrai  dociissimus  Cangius. 


737 


LiBlitt  DB  ECGLKSIASTldO  ORDL\E  tOTldS  ANNI. 


Jk>tnino.  Hiisa  aponlifice  celebratur,  et  dicitur  Glo-  A 
ria  in  excelns  heo,  et  fit  laus  a  diacoDis,  et  subaiaeo- 
nis,  et  DOtariis;  et  corooatura  saacto  1'etroper  me- 
diam  civilatein  usque  ad  palalium  cum  omnibus  or- 
dinibua,  sicut  mos  est.  A  resiivitate  sancti  Nicolai 
naqoe  ad  feriam  ante  Nalaiem  Domioi  cautantur 
hst  antipbOD»  ad  matutinum,  0  Sapienlia^  ad  he^ 
nedietuiy  et  caeterae  omnes  in  quatuor  temporibus. 

10.  Feria  quarta  statio  ad  Sanctam  Marium 
Ifajorem.  Fit  collecta  ad  Sanctum  Fetrum  ad  Vio- 
cula  in  Eudoxia.  Primicerius  cum  schola,  el  sub- 
diaconi  rirgionarii,  et  acolythi  cum  cruce  staiio- 
nali  (5)  Sancti  Petri  ;  levant  inde  crucern  cum 
collecta  processionali,  caclando  usque  ad  Sanctam 
llariam  majorem.  Ihi  dominus  papa  prseparaius 
€»utat  Missam  mo^e  quadragei»imaii,  et  ibi  nun-  n 
^al  quem  ordinare  disponit  hoc  modo  :  Xuxi' 
iiante  Damino  ei  Salvatore  nostro  Jesu  Chri$to  eltfgi" 
mus  hunc  diaconu  v«  in  presbyteratum.  Si  quis  habet 
^ontra  eum  pro  Uco^  cum  fiducia  exeal,  et  dicat, 

Veruntamen  memor  sit  conditionis  sute. 

11.  Sexla  feria  staiio  ad  Sanctos  Apostolos  cum 
proccasione. 

\t.  Sabbato  statio  ad  Sanctum  Petrum,  ubi  de- 
bet  ordiuatio  fieri  a  poniifice,  et  celebrare  Missam. 
Dum  vero  canlatur  officium  celeberrimea  scbola, 
et  hymnus  trium  pucrorum,  Benedicite^  omnia  opera 
Dominij  Domino,  descendit  pontifex  ab  altari,  et 
vadit  ad  Sanctum  Andream.  Ibi  facit  consecratio- 
nem.  Facia  cousecratione  revertitur  ad  altare,  quia 
ad  hoc  altare  nulla  coosecratio  debet  fieri,  nisi  de  G 
Romano  pontifice.  Et  sic  in  omnibus  Quatuor  Tem- 
poribus  debet  fieri. 

13.  Dominica  de  Canite  tuba  legitur  de  Joel  pro- 
pheta,  Canite  tuba  in  Sion^  et  de  sermone,  et  epi- 
siola,  et  de  homiiia.  Cum  venerint  autem  feriales 
antiphonse^  omnes  per  ordinem  cantentur  ad  Matu- 
tinum.  Ad  vesperum  omnes  psalmi  canlenlur  sub 
priroa  anliphona.  Ad  Magnificat  cauletur  propria 
antiphona. 

14.  In  vigilia  Natalis  Domini  ad  mutitinum  invi- 
tatoriam,  Christus  adveniet  nobis,  venite  ado^^emus, 
Ant.  Dominus  dixit  ad  me;  psalmus,  Quare  fremue- 
runt  gentes.  Anliph.  In  sole  posuit  tabemaculum; 
psalmus,  Cosli  enarrant.  Antiph.  Elevamini  porlce 
atemales ;  psalmus,  Pominiest  terra.  Versus,  Hodie  ^ 
scietis  quia  reniet  Dominus,  etquiuque  lectiones,  et 
quinque  responsoria.  Quaita  leclio,  serrao  S.  Au- 
gustini,  Vns,  infjuam,  convenio,  o  Jadaii.  In  quarta 
cantantur  sibyllini  versus,  Judicii  signum^  tellus  su- 
dore  madescit.  Quinia  de  homiiia.  Eo  die  non  dici- 
tur  Te  Deum  lauiamus^  sed  tanium  Deus,  in  adju- 
tarium  meum  intende^  cum  antiphonis  vigiliae,  et 

(5)  Grax  atationalis,  quse  solita  deferri  ad  statio- 
nes  :  quae  solebat  reponi  super  altare,  inferius 
num.  i9. 

(6)  Ohserva  hic  disiingui  Vigilias  a  Matutino, 
lic^  idem  sii  officiiini  :  c|uod  illac  summa  nocte  di- 
Tisia  noeturnia,   quaai  loiidcm  vigiiiis ;  hae  mane 


738 

psalmus  Dominus  r^jFfiai»i/,ciimaliispsaImis.  Prima 
cum  antiphoua  vigiliae,  et  lectio,  Paulus  servus  Jesu 
Christi,  cura  versu  ;  sine  Ayrif,  tantum  dicaiurora- 
tio  diei.  Tcrtia,  Sexta  el  Nona  cum  suis  antiphonis 
Non  prostrati,  sed  tantum  stando  dicantur  oraiio- 
nes.  Isto  dic  slatio  ad  Sanctam  Mariam  Majorem 
ubi  dominus  papa  debel  Missam  cantare  cum  scholi 
clericoram  et  familia  palatii ;  et  episcopus  Albanen 
sis  debet  facere  caenam  optimam  toti  curiie,  et 
debet  mittere  ad  curiam  duo  oplima  busta  poroo- 
rum.  Ad  Vesperas  et  ad  Vigiliam  debet  ibi  nma- 
nere  pontifex  per  totam  noctem. 

15  In  prima  vigilia  legunt  canonici  ecclesise  tres 
lectiones  de  Isaia  propbeta,  et  cantant  iria  respon- 
soria  :  Prino  tempore  alleviata  est  terra  Zabulon,  et 
Consolamini,  et  Consurge  :  et  ita  fit  officium  per 
cardinales  et  episcopos  et  canlores,  siciit  iioctuma- 
libus  stationibus  Sancti  Pelri.  In  secunda  vigiiia  de 
sermonibus ;  in  tertia  de  eisdem  sermouibus,  et  de 
homilia.  Ei  ad  praesepium  debet  canlare  Missam,  ef 
dic»»re  Gloria  in  excelsis  Deo,  ei  unam  oratiooem 
tanlum,  et  Credo  in  unum  Deum.  Pnmicerius  cum 
schola  officiat  Miseam  :  qua  peracta,  primiceriui 
reverlitur  ad  chorum,  canlando,  Ecce  Maria  genuit 
nobis  salvatorem,  cum  psaimis  et  aniiphona,  sicut 
in  Aniiphonario  scriplum  est.  Finitis  isto  [modoj 
matutinis  Laudibus  cum  oratione,  incipit  pontifex 
Malutinura.  ^6)  Schola  dicit  invitatorium,  et  eo  or- 
dinc  fit  Matutinum,  sicut  vigiliae  fuerunt. 

16.  Mane  dicit  Missam  ad  Sanctam  Anastasiam; 
qua  finita,  descendit  cum  procensione  per  viam 
juxta  porticum  Gailaiorum  auie  lemplum  Sibyllae, 
et  inler  templum  Ciceronis  et  porlicum  Cimorum 
\al.  Crinorum] ;  et  progrediens  inter  basilicam  Jo- 
vis  et  arcum  Flamineum,  deinde  vadit  juxta  porti- 
cum  Severinum ;  et  Iransiens  aule  lemplum  Grati- 
culae.  et  antc  insulam  Miliceuam  et  draconiorum,  et 
sic  sinislra  manu  descendit  ad  majoreni  viam  Are- 
nulae.  transiens  per  thealrum  Anlonini,  et  per  pa- 
iatmm  Cormalii,  ubi  fuit  Holomitreum  [at.  Oiori- 
trum],  et  sub  arcu  Gratiani,  Theodosii  et  Valenti- 
niani  imperatorum;  et  inirans  per  pootem  Adriani 
ante  lemplum  ejus,  el  juxta  obeliscum  Neronis,  et 
ante  raemoriam  Romuli,  el  per  porticum  ascendens 
in  Vaticanum  ad  basilicam  Santi  Petri.  ubi  est 
statio  :  et  ibi  honorifice  cantatur  Missa  cum  omni- 
bus  ordinibus  palaiii,  sicut  dect  I ;  el  debel  ibi  acci- 
pere  coronam  in  capite  suo,  et  per  mediam  urbem 
cum  processione  redire  ad  palalium,  perficere  fe- 
stum  coronae. 

17  Sed  propter  parvitatem  diei  el  difficullalem 
viae,  facit  stationem  ad  Sanctam  Mariam  Majorem, 
et  vadit  in  secietarium.  Cubicuiarii  custodiunt  se- 

celebrarentur.  Vide  num.  60  et  63,  infra.  Amala- 
rius  hdnc  distinctionem  desiguat  in  Anliphoriarii 
cap.  15  Reperi,  mquit,  in  Romano  Antiphonurio 
duo  officia  nocturnalia  in  una  eademgue  nocte 
posita,  scilicei  iu  Naiivitate. 


739 


BENBDICTI  ROBLS  S.  PETiU  GANONICI. 


140 


cretarium.  Prior  episcopus  servit  de  libro,  archi-  A 
diaconus  de  evangelio;  subdiaconus  regionarius 
prior  de  mappnla ;  prior  basilicarius  de  epistola, 
primicerius  et  schola  de  cantu  ;  et  sic  sustentatus  a 
duobus  diaconis,  archidiaconus  sine  socio  solus  pro- 
cedit  ante  ponlificem,  et  sic  intrat  in  processione. 
Omnis  ordo  in  suo  loco,  bini  et  bini  procedunt : 
acolytbi  cum  candelabris,  et  crux  Domini  pontificis 
ante  processionem.  In  iulroitu  ecclesi»  cubicularii 
alte  portant  mappulam  super  caput  pontificis.  Cum 
autem  intrat  presbyteriunj,  mansionarius  eccleais 
porrigit  ei  arundinem  cum  cereo  accenso.  Tunc 
pontifex  accipit  eam,  et  ponit  ignem  in  stupa  posita 
super  capita  columnarum  et  figuram  finis  mundi 
per  ignem.  In  medio  presbyterii  progrediens  sistit 
iter.  Priraicerius  deponit  mitram  de  capite  suo,  et  n 
osculatur  dextram  scapulam  pontificis,  et  pontifex 
benedicit  eum.  Cumque  venerit  ante  altare,  cubicu- 
larii  oflferunt  mappulam  (7)  super  caput  pontificis ; 
ipse  vero  pontifex  dat  pacem  priori  episcopo,  qui 
ei  serviturus  est ;  deinde  duobus  cardinalibus,  priori 
ct  secundo. 

18.  Ascendens  cum  primo  ad  altare  facit  con- 
fessionem,  osculatur  evangelium,  quod  subdiaconus 
tenet  ante  eum,  et  iutrat  ad  aitare ;  et  inclinato 
capite  dicit  orationem.  Qua  peracta,  osculatur 
altare,  et  erigit  se  dans  pacem  archidiacono  et  om- 
nibus  diaconibus.  Acolythus  reprassentat  thuribu- 
lum  et  capsam  cum  incenso  archidiacono  qui  le- 
cturus  est  Evaogelium.  Pontifex  autcm  accipit 
capsam,  ct  ponit  incensum  in  thuribulum,  et  in-  q 
censat  altare,  et  archidiaconus  retinet  planetam  ne 
impediatur.  Posito  iocenso,  ascendit  ad  sedem,  et 
cardinales  descendunt  ad  cliorum  in  locis  suis,  rft 
episcopi  in  dexteram  in  locis  suis  juxta  pontificem. 
Interim  paraphonista  cum  schola  cantat  introitum, 

et  Kyrie  eleiton.  Pontifex  incipit  Gloria  in  excelm 
Deo,  et  schola  respondet.  Et  in  terra  pax  homini- 
bus  bonee  voluntatii^  usque  in  finem.  Et  pontifex 
dicil,  Pax  vobis ;  schola  respondet  noo  in  illa  voce, 
s^  aha,  Et  cum  spiritu  tuo]  et  dicitur  una  oratio. 

19.  Interea  archidiaconus  cum  diaconibus  et 
subdiaconibus  in  filo  stantibus  ad  dexlerara  juxla 
altare,  et  notarii  jusura  \id  est  deorsum]  in  choro 
pluvialibus  induti  slaotos,  archidiaconus  alta  voce 
cum  omnibus  dicit,  Exaudi,  Christe.  Respondent 
notarii :  Domino  nostro  Innocentio  (8),  a  Deo  decreto 
summo  pontifici  et  universali  papce,  vita.  Tribus  vi- 
cibus  dicit  archidiaconus  cum  suis,  tribus  vicibus 
respondent  i.otarii.  Sancta  Maria,  dicit  archidiaco- 
nus ;  respondenl  notarii,  Tu  illum  adjuva.  Sancta 
Maria,  respoudent  simihter  de  unoquoque  choro 
tribus,  saiictos  duabus  vicibus.  lo  fine  Kyrie  tribus 
vicibus  archidiaconus  cum  diaconibus  et  subdiaco- 
nibus;  et  accipiunt  tres  sol.  pro  laude. 

tO.  Prior  subdiaconus  Latinus,  et  subdiaconus 


D 


Grsecus  portant  libros  ante  pectus  saum  eum  dtiobos 
subdiaconis,  et  uno  acolytbo  camiso  ioduto,  ante- 
cedente  eum  oblationario  [al.  bladonarioj  iu  mana 
faciendo  viam.  Duo  cantores,  prior  et  secaudnSy 
isto  die  et  die  sancti  Pascbffi  descendunt  in  ambo- 
nem,  et  acolythus  stat  ante  in  ambone.  Finita  laade 
subdiaconus  Latinus  legit  Epistolam  Latinam, 
deinde  subdiaconus  Graecus  legit  Epistolam  Grae- 
cam.  Redeunt  ad  altare  gratias  habentes,  et  oscu- 
lantur  pedes  pontificis.  Cantores  vero  iDcipiunt 
Gradale,  et  Alleluia ;  et  primicerius  cum  scholt 
responsorium.  Archidiaconus  et  diacoQUS  Gmcm 
ferentes  librum  ante  pectora  sua  cum  quatuor  sub- 
diaconis,  acolythi  ferentes  candelabra  anle  eos 
manent  rum  candelabris  accensis  ante  pulpitum  : 
ilii  vcro  legunt  Evangelia.  Descendentes  portant 
Evangelia  obviam  pontifici;  et  pontifex  oseuiatur 
ea,  ascendit  in  pulpitum,  et  prsedical  EvaDgeliaiiib 
Ad  finem  vero  facit  confessionem,  benedicit,  et  red- 
it  ad  sedem,  et  dicit,  Credo  in  unum  Deum,  Basili- 
carii  respondent  et  caotant.  Primicerius  cum  scbola 
cantant  Offerenda.  Tunc  vii  cardinales  ascendunt  ad 
altare  cum  libris,  tres  ex  una  parte,  et  quatuor  ex 
alia  parte,  et  pontifex  a  diacono  sustentatus  inlrat  ad 
altare  in  cauonem  ad  sacrificandum  hostiam  eum 
cardinale  Perfecta  Prsefatione  bastlicarii  caHtauti 
Sanctus,  Sanetus,  Sanetus^  etc. 

21.  Fioata  Missa,  pontifex  ab  archidiacono  coro- 
natus  ascendit  equum,  ct  procedit  cum  processione 
ad  palatium  hoc  modo.  Post  eum  prspfectus  indutus 
manto  pretioso,  et  calceatus  zancha  una  aurea, 
altera  rubea ;  circa  eum  judices  pluvialibus  induti 
ante  pontificcm,  archidiaconus  et  diaconus  cuin 
priraicerio  bini  et  hioi,  deinde  subdiaconi  :  ante 
quos  cardinales ;  ante  cardinales  cantando  aote  eos 
notarii ;  ante  notarios  episcopi ;  ante  episcopos  crax 
doraini  papae ;  ante  crucem  milites  draconarii,  por- 
tantes  xii  vexilla.  euae  bandora  vocantur ;  et  eqaos 
domini  papse  ornatus,  sed  vacuus ;  dirungarii  drei 
processionem ;  duo  praefecti  navales,  qui  dicuntor 
dilungarii  [al.  dirungariij,  cum  baculis  in  manibus, 
pluvialibus  induti ;  majorentes  vero  mantellis  sericis 
et  baculis,  qui  vocantur  schola  stimulati,  custodientes 
processionem,  ne  aliquis  se  intromittat. 

tl.  Cum  autem  venit  pontifex  ad  basilicam  Za- 
charise  papae,  antequam  descendat,  dcscendunt  car- 
dinalos  ad  faciendum  laudes.  Tunc  prior  cardinalis 
Sancti  Laurentii  foris  muros,  deposita  mitra  dicit, 
Jube»domne,benedicere.  Pontifexbencdiciteum.  Qd 
alta  vocc  dicit :  Summo  et  egregio,  ac  ter  beatUsimo 
papas  Innocentio  vita.  Respondent  cardinales  omnes, 
Di^us  conservet  eum,  tribus  vicibus.  Salvatormundi : 
cardinales  respondeiit,  Tu  illum  adjuva^  et  \  icibus 
tribus.  Sancta  Maria,  tu  Hlum  adjuva  ;  per  omnem 
chorum  sanctorura,  tres  sanctos.  In  flne,  omnes 
Sanctiy  adjuvate  illum,  tribus  vicibus.  Kyrie  tribus 


(7)  Infra,  num.  40, cum  linteo extenso  super  eapui 
ejus.  Ilinc  Mappularii  dicti,  quibus  id  muneris  con- 
cessum  est,  de  quibus  in  seqacnti  libelio  Cencii. 


(8)  Quippe  hic  liber  scriptus  est  vivente  ac  se- 
denic  pontifice  Innocentio  secundo,  eui  hm  Uodas 
aplantur. 


7U 


LIBKR  DB  EGGLBSIASTIGO  ORDmG  TOTIUS  ANNI 


m 


vicibus.  Etpro  laudc  accipiudt  tres  sulid.;  judices  A  festiviiatum  similiter.  Summo  mane  dominus  poo- 


rero  sit  repraeseutant,  et  dicit  primicerius  Jubej 
tatnne^  benedicere.  Pontifcx  beuedicit  eum,  et  alta 
roce  dicit :  Uunc  diehx  :  re^pondeut  judices,  MuUot 
annoi,  tribus  vicibus.  Tempora  bona  habeas  :  re- 
spondent  judices,  Tempora  bona  habeamus  omnet. 
Tune  domious  pontifex  descendii  de  equo  ;  primi- 
cerius  defensonim,  et  sccundicerius  susc.piuut  eum 
per  maous  et  ducunt  usque  in  camcram.  Ibi  dat 
presbyterium  omnibu>  ordinibus.  Islo  vero  die  Na- 
talis  Domini  et  die  sanclse  Pascb»  dat  omnibus 
prioribua  mauum  (9),  id  est  presbyterium  duplum 
prafeeto  scilicet  xx  solid.  dominus  papa  et  manum; 
primicerio  judicium  iv  solid.  et  maiium  ;  unicuique 
jodicom  quatuor  soiid. ;  priori  episcopo  quatuor  so* 


tifex  egiediens  a  palaiio con »08108,  cum processione 
honorifice  vadit  ad  sanctum  Stephanum,  ubi  est  sta- 
tio.  Ibi  cantant  Missam,  sicut  in  Natali  Domini, 
cum  laude  :  qua  finiia,  rediens  ad  palatium  coro- 
naius,  acceptis  laudibus  a  cardinalibus  et  judicibus 
dato  presbyterio  sive  manibus  et  convivio  celebrato, 
sicut  supra  scriplum  est,  sic  umnes  recedunt. 

25.  In  festivitaie  sancti  Joannis  evan^elistae  tres 
lectiones  de  Apocalypsi,  et  trds  de  sermone  sancti 
Joannis,  cum  suis  antipbonis,  psalmis  et  responso- 
riis.  Quidam  volunt  ejus  passionem  legere.  In  tertio 
necturno  antiphons  et  tres  psalmi,  et  tres  leciiones 
de  Natali,  cum  suis  responsoiiis.  Maiutinae  Laudes 
de  sancto  Joanne  ,    et  commemoraiio,  sicut  supra. 


lid.  et  maiiuro  ;  unicu>que  episcoporum  [tressoiid.] ;  n  prima  de  sancto  Joanre,  oratio  de  Natoli 

!▼   solid.    priori  cardinali  ei   manum;  uoicuique  "^*   '    »>t  .i   .  j—  . 

card.  lu  solid.  ;  archid.  iii  solid.  et  mauum ;  unicui- 

qae  diaeonorum  in  solid. ;  primicerio  cantorum  iii 

solid.  et  manum;  secundicerio  cantorum  u  solid. ; 

priori  basilieario  n  soiid.  et  vin  den.  pio  honoran- 

tia:  anicuique  cantori  n  solid.  ;  priori  basilicario  ii 

solid.  et  roaDum :  unicuique  subdiacono  ii  solid.  ; 

priori  regiooario  ii  solid.  et   manum ;   unicuique 

eorom  duos  solid.  unicuique  aeoljtho  duos  solid. ; 

duobus  dilungariis  viii  solid. ;  scrinariis  x  solid. ; 

majorentibus  v  soiid.  ;draconariis  v  solid.  tt  aliis 

ordiuibos,  sicut  mos  est. 

23.  Dato  preabyterio,  intrant  ad  mensam  praepara- 
tam.  Episcopi  et  cardinales  sedent  in  dextra  parte ; 
arcbidiaconus,  et  diaconus,  et  primicerius»  et  prior  p  congregantur  ad  altare  saocti  Leonis ;  ibiqoe  cum 


26.  In  Natali  Inn<>centinm  ad  Maluiioum  tres  le- 
ctiones  de  Apocalypsi,  et  tres  de  serinone.  In  tertio 
noclurno  revertJur  ad  Natale  Domini.  Noncantator 
Te  Deum,  sed  incipiunt  maiutinse  Laudes.  Prima 
cantaiur  ,  sicut  snpra.  Ad  Missam  non  cantalur 
Gloriain  ejeceltit /Jeo^nec  All.  Qysi  yrentrii  in  Do- 
minica,  sed  omne  ufficium  est  quadragesimale.  Isto 
die  Romani  non  comedunt  carnem,  uec  sagimen, 
nisi  venerit  in  Dominieo  die. 

27.  In  vigilia  Epiphanise,  officium  NatalisDomini. 
In  Epiphania  statio  ad  sanctum  Petrum,  ubi  domi- 
nus  papa  cum  tota  curia  cantat  versus,  sicut  in  Do- 
miiiica  de  Gaudeie^  ea  die  qua  superius  notatum  esL 
Nocte  vero  media  surgit,  et  omnes  ordines  cum  eo 


basilicarius,  et  prior  regiouarius  in  sinistra  ;  omnis 
ordo  in  suo  loco.  Osiiarius  ponit  lectorium  cum  libro 
homiliarum  in  inedium.  Girca  medium  convivium 
ea  pnecepto  arcbidiaconi  surgit  diaconus,  et  legit 
leelionem  :  ipse  vero  arcbidiaconus  imponit  (inem. 
TuDc  pontifex  mandat  (10)  aeolytbum^  ut  surgant 
eaotor-es,  et  cautent  Sequeoliam  (11)  modulatis  vo- 
eibus  ;  qui  ^argentes  faciunt  imperata.  Finila  Se- 
qoentia,  vadunt  et  osculantur  pedes  pontificis,  et  ac- 
cipiuot  a  sacellario  unum  Byzantium,  et  dominus 
papa  dateis  coppam  plenam  potioneex  oresuo(l2), 
ex  bibunt.  Pinito  convivio,  omues  redeuntad  domos 
suas;  cardinales  mitti  solent  ad  propria. 

24.  In  festivitate  sancti  Stephani  treslectiones  de 


processione,  sicut  praelibalum  est,  incensando  alta- 
ria  usque  ad  corpus,  ubi  facit  vigilias  triuro  leetio» 
num,  quibus  peractis,  ascendit  ad  altare  majus,  el 
incensat.  Descendit  ad  peetorale,  et  omnes  ordioes 
in  suo  loco.  Annuit  primioerio,  ut  incipiat  vigi- 
iias.  lUe  autem  incipit  antiph.  Afferte  Domtno^  filii 
Dei^  ete.  Tunc  leguntur  tres  lectiones  de  propheta : 
Surgj,  illuminare,  Jerutalem,  etalie  iectiooes  de 
^ermone,  prseter  nouam  lectionem  homeliss,  qusesl 
domini  pap»,  eo  ordine,  quo  in  Dominica  de  Gau" 
dete.  Missam  vero  bonurifice  cum  laudibus  debet 
eantare,  et  accipere  coronam,  et  eoronatus  redire 
ad  palatium,  et  agere  sicut  in  aliis  eoronis.  Infra 
oclava»  ad  MBtutinum  quutidie  tres  psalmi  et  tres 


Keiibushposlolorum,  Stephanutautemptenusgratia  j)  leclionesde  sermone  cum  suis  antiphouis  et  respon 


etfortitudine,  eiUes  D^sennone  baucti  Stephani, 
eam  buis  antiphonis,  et  respousoriis.  In  tertio  no- 
etumo  de  Natali  Uomini,  cum  iii  psalmis,  versu  et 
Uctionibus,  et  suis  antiphonis.  Matulinse  Laudes 
de  sancto  Stephano.  Pinita  oratione  sancli  Stephani 
dicitur  antiphona,  ^'irgo  hodie  fidelit,  cum  oratione 
de  Natali.  Tertia,  Sexia  et  Nona  de  sancto  Stepbano ; 
Yespers  vero  de  Natali  Dumini ;  antiphona  et  oratiu 
de  sancto  Stephano  et  sancio  Joanue,  et  aiiarum 


sohis,  excepta  Domimca,  quoniam  tiunt  novem  le* 
ctiones.  Post  octavas  leguntur  Bpistol»  Pauli.  Qui- 
dam  leguiit  de  expositione  Psalterii. 

28.  Domiuiea  prima  post  octavas  Bplphanifle  le- 
guntur  Epistolae  Pauli,  et  ponitur  historia  de  Psal- 
mista,  qui  meditab  iur  in  lege  Domini,  usque  in 
Septuagesimam.  In  primo  et  secundo  noctumo 
Matuiini  cantdntur  antiphonae  de  eisdem  psalmis; 
Servite  Djmino  in  timore^  lu  tertio  nocturno  io 


(9)  Hinc  vulgatum  manciae  vocabulum  pro  doao 
clientil>us  facto  protluxisse  existimo. 

(10)  Id  csi  millii,  modo  Ilaiis  hudie  quoque  fa- 


(11)  Sequentia  hsec  erat  illa  qiise  incipit  a  voce, 
Lartahundus,  ex  Gsremoniali  Urbani  VI. 

(12)  Hseret  etiam  nnnc  iucloqueudi  modus  apud 
nos,  du  vin  de  sa  bouche. 


7i3 


bfiNBDIGTI  ROMiE  S.  PBtRI  CANONICI 


744 


loco  antiphonarum  cantatur  Allel.  Ad  matulinas 
Laudes  cantatur  AlleL  in  tono,  Luxortaesi  super 
no«,  et  csterarum  aiUipbonarum,  sicut  in  anlipho- 
nario  continetur.  Ad  primam,  ad  Tertiam,  Sextam 
et  Nonam  cantatur  AUeluia»  Vesperum  de  Psalmista. 
In  omnibus  ex  praedictis  Domioicis  totius  anni  ita 
cantatur  ad  praelibatas  Horas,  exceptis  Dominicis  a 
Septuagesima  usque  in  octavas  Pentecostes,  %i  ab 
Adventu  Domini  usque  iu  octavas  Epiphani»,  nec 
non  in  fesiivitatibus  Domioicarum.  In  feriis  autem 
si  non  est  festivitas,  cantatur  ad  Primam  anliphona 
bsec :  Benedictuses^  Domine^  doceme  justificationes 
tuas ;  ad  Tertiam  antiphona  :  Inclina  cor  meum , 
DeuSf  in  testimonia  tua  ;  ad  Sexiam  :  Domine,  vivU 
fica  me  secundum  verbum  tuum  ;  adf^onam :  Aspice 
in  me,  Domine,  et  miserere  mei. 

29.  In  Puriiiuatione  beats  Marie  leguntur  sermo- 
nes  ejusdem  festiviiatis.  Mane  statio  ad  Sanclam 
Mariam  Mdjorem.  Exeunt  xviii  miagmes  (13)  a 
diaconis  et  cum  clericis  et  populo  \eiiiunt  ad  San- 
clumAdrianum,  ubi  6t  coUecia.  Sed  Dominus  pon- 
tifex  descendil  ad  Sanctam  Martinam  cum  episcopia, 
et  cardinalibus  et  cseteris  scholis.  Ibi  cum  omnibus 
induitur.  Quidam  cardinales  benedicunt  cereos  ad- 
ductos  a  curia  et  cubiculariis.  Ponlifex  egreditur 
inde,  et  ascendit  sedem  ante  ecclesiam,  quos  ita 
expendit.  Prius  dat  episcopis,  deinde  cardinalibus, 
postea  diaconibus,  et  aliis  ordnnbus,  et  popuio. 
Deinde  vadii  ad  Sanctum  Adrianum,  ubi  est  crux 
stationalis.  Arcbidiaconus  annuit  ut  cantet  ^chola. 
Primicerius  incipit,  et  caiiiat  :  Exsurge,  Domine^ 
adjuva  nos.  Fmita  antiphoua,  pontifex  dicit,  Ore- 
mus;  diaconus  Flectamus  genua ;  aiius  (U)  diaco- 
nusdicit,  Levate]ei  poniitex  dicit  orationem.  Dia- 
conus  dicit,  Procedamus  cumpace.  Scholarespondet, 
innomine  Christi.  Tunc  subdiaconus  regionarius 
levat  ciucem  siatiutialem  de  aliari,  plane  portans 
eam  in  mambus  Uhi^ue  ad  ecciesiam.  Cum  autem 
venit  fora8,  ievat  eam  sursum,  quam  fert  ante  pon- 
titicem  in  piocetsione  usque  ad  Sanctam  Mariam 
Majorem.  Primicerius  in  mauu  iffiva  rctro  regendo 
pallium  pontiiicis  cum  cantoribua  cantai  antipho- 
nam,  adoma  thalamum  tuum^  Sion.  Ponlifex  cum 
aliis  dicit  psalmos;  et  sic  procedens  discalceatua 
ante  nrcum  Nervae,  intrat  per  forum  Trajani;  et 
exiens  arcum  Aurae  in  porticu  absidata  ascendit 
pcr  directum  [a/.  domum]  juxta  Eudoxiam,  et  trans- 
iens  per  silicem  domum  (15)  Orphei,  ascendit  per 
titulum  Sanctse  Praxedis  usque  ad  Saiictam  Mariam 
Majorem.  Ibique  tiniia  antiphona  a  achola,  subdia- 
eonus  regiouarius  more  solito  portat  crucem  ad 
altare,  et  facit  litaniam,  respondentc  schola  cum 
acolytbis.  £t  dominus  papa  cantat  missam,  sed  non 
canutur  Kyrieeleison  propter  litaniam. 

30.  Sabbato  SeptuagesimsB  ad  Vesperum  tacetur 


A  Alleluia,  etdicitur  Laustibi,Domine.  Subunaanti- 
pbona,  Voca  operarios^  omnes  psalmi  cantantur. 
Finitis  Vesperis,  apud  Sanctum  Petrum  legitur  Pen- 
tateuchus  in  tribus  lectionibus  usque  ad  Matutinum. 
Ad  Matutinum  ponitur  Genesis,  unde  l^guntur  seK 
lectiones,  in  principio  Deuscreavit  caslum  etterram  ; 
stptima  et  octava  de  exposiiiooe  Bpistolse,  nona  de 
homilia.  Deinceps  tacetur  Te  Deum^  et  Gioria  in 
excetsis  Deo^  nisi  fuerit  testivitas  novem  lectionum. 
Ad  Matulinas  Laudes  omnes  antiphonae  per  oMiuem 
cantentur.  Ad  missam  non  dicatur  Gloria  in  excelsis 
Deo^  sed  Gradale  et  Troctus  mfra  hebdoniadam 
legiiur  de  Levitico  usque  in  tertiam  feriam  Quadra- 
gesimae.  Ista  Dominica  Septuageaimte  statio  eat  ad 
Saoctum  Laurentium   foris    muros,    ubi   dominus 

B  pontifex  debet  cantare  missam,  el  in  praedicatione 
tractare  de  Introitibus  ipsius  Dominicae  et  futura- 
rum  Dominicarum.  Circumdederuntme  genHusmor' 
tis  dicit  peccator ,  et  in  tanta  afflictioue  posilus 
clamat :  Exsurge,  quareobdormis.,  Domine ;  et  cum 
ulterius  uoo  possit  pati  tantum  dolorem  dicit :  Esto 
mihi^  Domine^  in  protectorem,  Jam  vero  ipae  eonfi- 
dens  de  misericordia  Dei,  dicit .  Miserere  mei  le- 
cundum  magnam  misericordiam  tuam.  Dominus 
autem.  tantia  lameutationibus  pulsatus,  dieit  :  /fi- 
vocabil  me^  et  ego  exaudiam  eum.  Sed  |  eccator, 
cognitji  Dei  niisericordia  respirans,  dicit :  DominuM 
iUuminatio  meaet  salus  mea,  quem  timebof  Oculi 
mei  semper  ad Dominumt  qumiam  ipse  evellet  de 
laqueo  p*desmeos,  Et  hunc  Traetum  debet  jungere 

p  cum  Evangelio. 

31.  Dominica  Sexagesimae  legitur  de  Noe,  in 
Uninquagesima  de  Abrabam,  in  Quadrageaima  de 
sermonibus,  in  tertia  Dominica  de  Jacob  et  Eaau. 
in  quarta  de  Joseph,  in  quinta  de  Moyae.  lo  ca- 
thedra  Sancti  Petri  legitur  sicut  indie  Nataiis  ejua; 
tamen  ad  Vesperas  et  matutinas  Laudes  canitur, 
Eccesacerdos  magnus.  Statio  in  ejua  haailica.  DomL 
nus  papa  debet  sedere  in  cathedra  (16)  ad  misaam. 

32.  In  Annunliatione  [beatae  Mariae  Virginii*,  ad 
Vesperas  antiphona  :  Missus  e$t  angelus  Gabriet ; 
psalmus,  DixU  Dominus  :  anliphona,  Ave  Maria  ; 
p^almus,  Laudate  pueri  :  antiphona,  Ne  timeasi 
psalmus,  L(ttatus  sum  :  antiphona  Dabit  et  Domi- 
nus  ;  psalmus  ,  Nisi   Dominus  :  antiphona   Ecce 

r\  ancilla ;  psalmus,  Lauda  Jeruxalem  :  versus  Ave 
Maria.  In  Evangelio,  Spiritus  sanctus  in  te  descen^ 
detj  psalmus,  Magnificat.  Ad  Matutinum ,  Regem 
virginum,  cum  suo  Venite,  In  primo  nocturno  anti- 
phona,  Missus  est  Gabriel;  psalmus,  Domine  Do- 
minusnostcr :  antipbona,  AveMaria;  psalmus,  Coeli 
enarrant  :  anilphona,  iVe  timeas,  Maria ;  psalmus, 
Domini  est  terra  et  pleniiudo  ejus  :  versus,  Ave 
Mnria.  In  secnndo  nocturno  artiphona  ,  Angelus 
Domini  annuntiavit;  psalmus,  Eructavit :  antiphona 


(13)  De  his  imaginabus  iterum  infra  num   33. 

(14)  Non  uliiis,  sed  idem  qui  dixerat  Ftectamus 
genua,  primis  iliis  lemporibus  sul>debat  Levate^  ut 
auperios  vidimus« 


(15)  Additur  infra  num.  25.  ubi  cedidit  Simon 
Magus. 

(16)  Id  est  in  ipsa  cathedra  sancti  Petri^  quam 
hodic  quoque  basilica  Vaiicana  asaervat. 


745 


LIBER  DB  ECCLESUSTICO  ORDINE  TORTItJS  ANNI 


746 


Anteqnameontfenireni;  pstAm\is,DomineDtiminu$  Atii  secunda  feria,  qaarta  et  sexta,  et  Sabbato  per 


iMtl^r  :aotiphooa,  Do^it  ei  Dominus  Deu$\  psal- 
noSy  Fundamenta  :  ycrsus  Benedicta  tuin  mulieri' 
hu.  lo  tertio  nocturooantipli.  Ecceancil/aDomtni; 
pfalmas»  Cantate  Domino,  primo :  aatiphoDa,  Beata 
es^Maria;  psalm us,  Daminui  regnavit  :  aotipb. 
Beaiam  medieentomnes;  psalmui,  Cantate,  secun- 
do :  ttrsos  Eeee  aneilla  Domini.  Uaeo  sunt  respon- 
soria,  Miisut  est Gabriel  Antequam veniant,  Suscipe 
ptrbum,  Eeee  virgo,  Salvatorem  exspeetamus ;  Las' 
ieninreeeli,  Oriatursiellay  Beatnm  medicent,  Legi- 
tur  de  ftermone  et  homilia  Sancti  Ambrosii. 

33.  Manefit  coUecia  adSanctum  Adrianum,  ubi 
dominus  papa  convenit  cum  omnibus  ordinibus  pa- 
latii  .  etexpensis  eereis  benediclis,  cum  xviii  ima- 


totam  Quadragesimam ;  et  in  Qaatuor  Temporibus 
totius  anni,  el  in  quinta  feria  ad  Sanctam  Mariam 
trans  Tiberim,  et  ad  Sanclum  ApoUinarem. 

36.  Dominica  Lastare,  Jeeusatcm^  statio  ad 
Jerusalem,  in  palatio  Sessoriano,  ubi  domi- 
nus  pootifex  honorifice  cantat  missam,  habens 
in  manu  sua  rosam  (19)  de  auro  cum  musco. 
Post  Bvangelium  ascendit  pulpitum,  et  pr»dicat  de 
flore,  ei  rubore  rosae,  et  odore ;  ostendens  eam  po* 
pulo.  Deinde  tractat  defivangelio.  Faclis  laudibus 
et  finita  Missa,  ibi  accipit  coronam,  et  coronatus 
eum  processione,  sicut  mos  est,  redit  ad  palalium 
Longe  ante  descensum  pontificis  descendit  praefe* 
clus,  et  pcdesteradextrat  eum  usque  ad  locum^   ubi 


giniboa  diacooorom  discalceati  pergunt  processio- B  pontifex  descensurus  est  :   ibi  dat  ei  rosam,   et 

praefectns  osculatur  pedes  ejus.  Aeceptis  laudibus 
et  celebrata  corona,  sicut  mos  est,  omnes  redeunt 
ad  propria. 

37.  Dominica  de  Passione  ponitur  Jeremias  pro- 
pheta.  Tres  lectiones  de  eodem  propheta,  tres  de 
sermone,  septima,  et  octava  de  expositione  episto- 
Is  (20),  Dooa  de  homilia ;  et  aliud  oflScium  to- 
tum  (21)  sicutscriptum  est.  Ab  isto  die  usque  in 
Sabbato  saneto  in  nullo  responsorio,  et  in  nullo 
Venite,  et  Inlroitu  cantatur  Gloria  Patri. 

38.  Dominica  in  Palmis  ad  itfatutinum  Ires  le- 
ctiones  deJeremia,  tres  de  sermone  Possionis  ;du» 
de  Episiola,  nona  Evangelium  (>assionis.  MatulinsB 
Lau  les  cum  suis  antipbonis,  sicut  in   Antiphonario 

▼aditadaltare,respondentibusscholaetacolythia:  C  continelnr,  reliquum  officium   sicut  Ecclesia   con- 


ad  Sanetam  Mariam  Majorem,  sieut  dictum 

est  10  Porificatiooe ;  et  ibi  cantat  Missam  et  Vespc- 
raa,  aieot  io  rigilia  dictum  est. 

S4.  Qoarta  feria  initii  Quadiagesimae,  statio  ad 
Saoetam  Sabinam ;  et  collecta  ad  Sanctam  Anasta- 
aia0«  qoo  dominus  papa  cum  tota  curia  venit ; 
ibiqiie  indotos  ipse  et  omnes  alii  ordines  ascendunt 
ad  altare.  Ibidominus  pontifex  datcinerem,  et  pri- 
miceriQSCum  scholaeaotatantiphonam,  Exaudi  nos, 
Domine.  Paeta  collecta,  pontifex  discalceatus,  et 
onmca  alii  eum  processione  pergunt  ad  Sanctam 
Sabinmm.  Primicerius  cum  schola  retro  cantando, 
imastilmttr  habitu.  Cum\'cneritadccclesiam,  sub- 
regionarius,  deposita  cruce,  cum  litania 


obi  domioua  pootifex  cantat  mlssam  sine  Kyrie^ 
propter  litaniam  (17).  Ante  Communionem  vero  stat 
sobdiacoous  regionarius  juxla  altare,  dicens  alta 
Toce,  erastina  die  veniente  staiio  erit  in  ecelesia 
Saneli  Georgii  martyris  ad  Velum  Aureum.  Re 
tpoodet  sehola,  Deo  gralias.  Bt  sic  postea  piimice* 
rins  canlat  Commuoiooem.  Finita  miasa,  acolythus 
debet  lollere  papyrom  ("18),  et  intingere  in  uleo 
etndelse,  et  diligenter  extergere,  et  portare  ad  pa- 
latinm  aote  pontificem,  dicens  :  Jube^domne,  bene 
diee^.  Pontifex  beoedicit.  IUe  vero  dicit  :  Hodie 
fuUsiaiio  adSanetam  Sabinam,  quas  salutat  ie. 
Pontifex  respondet,  Deograiias.  Acolylhus  repras- 
aental  ei  papymm,  qui  osculatur  eum  pro  devotione 


suevit.  Mane  statioad  Lateranum,  ubi  palmas  sunt 
ab  acolythis  coUectse  in  basilica  Sancti  Sylvestri,  de 
quibusdantacolythifad  datur  acolythis]  basilicaeSan- 
oti  Petri,  et  accipiunt  de  allare  vni  [al  duosj  solidos. 
Palmasautem  prsedictflshasilicae  Sancti  Sylvestri  uoos 
de  cardinalibus  Sancti  Laurentii  basilicae  in  palatio 
benedixit,  quaa  ostiarii  portant  io  basiiicam  Leo- 
nianam  ad  Pootificem.  Indutis  omnibus  ordinibua 
palatii,  pontifex  expendit  palmas.Poslea  exit  inde 
cum  processione ;  primicerius  cum  schola  oantando, 
Dueri  Hehrasorum,  et  alias  antiphonas  usque  ante 
ostium  eccIeaiseSancti  Salvatoris ;  ibique  super 
gradusposito  subsellio  pontifex  sedet.  Primicerius 
cum  scholaincipit.  Gloia^   laus  et  honor.  Prior 


sanet»,  et  datenmcubicuIario.Cubiculariusreponit,  Q  j^^m^y,  g^  qI^usuoi   oslium  cum   subdiaconi- 
•t  diligenter  observat  usque  ad  mortem  ponlificis.  Et 
116  fit  in  omnibos  atationibus.  Ad  mortem  facit 
ex  eis  pulTillomyet  ponit  sub  capite  ejusinsepulcro 

35.  Quando  efficitur  collecta,  admissamnon  can- 
tatnr  Kyrie,  quia  regionarius  dixit  in  litania.  Et  per 
totam  Quadragesimam  reiteratur  Gradale  infra 
hebdomadam,  nisi  fuerit  aliquis  Tractus.  Colllecta 


bus  stans  respondet,etcantat  versus,  Cui  puerile 
decus.  Ad  omnes  duos  versus  respondet  schola,  et 
dicit,  Gloria,  laus  et  honor.  Quibus  finitis,  aperto 
ostio  intrant  ecctesiam  cantando,  Ingrediente  Do" 
mino.  In  secretario  pontifex  induitur,  et  intrat  ad 
Missam  sine  mappula.  Primiceriuscanlat  Introilum 
sine  Gloria  Patri.  Diaconus  dicit  Evangelium  hoe 


(11)  Id  estproptercaqooddictamsit£yritfe/fwn 
in  pfemissa  litaoia.  infra  nom.  35, 

(18)  Sic  appellaDaot  veteres  elJychnium  in  lucer- 
ois  et  cereis  adhibitom.  Adi  Glossariom  Cangianom 
ad  Yocem  Papyrui, 

PAnouCLXXIX 


(19)  De  hac  roaa  videsis  observata  in  .Glossario 
Cangiano* 

(20)  Forsan  Bpistol»  ad  Hebrseos  ex  cap.   xi, 
Christut  assiMtsnt  poniifex,  ete. 

(«1  )Nimirum  Laodes  mato  tine  ,et  alisB  Hor«  diam« 


747 


iENEDICTI  fiOMM  S.  PETRI  CANOmCl 


74« 


modo\  Dominus  voMscum,  Respon6tischo\ti  e\  d'\c\\,  A     41.  Finita  Missa^   dpmuus  pontifex   ila  indatua 


et  cum  spiritu  tuo.  £t  dieit,  Pasrio  Domini  nostri 
Jesu  Christi  secundum  Matth<gum,  Respondet  schola 
Gloria  tibi  Domine  {t%) .  Et  postea  legitur  Evange- 
liura,  et  nou  prsdicatur.  Id  quarta  vero  feria  et 
sexta  soluminodo  cum  pronuntiatione  legitur  Cvan- 
golium  Passionis  sine  salutatione,  et  sine  respon- 
sione. 

39.  In  Coena  Domini  usque  in  Sabbato  sanctOi 
Deu^,  in  adjutorium  meum  intende  non  dicilur,  uee 
lovitatorium,  nec  Gloria  Patri  in  psalmis^  sed  inci- 
pit,  Zelus  domus  tua:^  sicut  in  Anliphonario  conli- 
netur.  Nec  presbyter  dicit  Oremus ;  lector  non  petit 
benedictionem.  Quando  fmit,  non  dicit,  Tu  autemf 
Domine  ;  sed  ex  verbis  lectionis  jubetur  faeera  fi- 


redil  in  palatium  in  basilica  S«  Laureptii«  ibique. 
exspoUat  se  usque  ad  dulmaticam;  et  posita  pelle  . 
ad  coUum  ejus  (24)  sedet.  Cubicularii  ponuni  eonr  . 
cham  aute  eum,  et  linteum  mundunu  Duodejium 
subdiaconi  mauent  extra  basi!icam  ;  duo  oaUarii 
accipiunt  priorem.  ia  ulnis,   et  portani  eum-  aote 
poniiGcem.  Pootirex  yero  aqua  calida  lavatpede$. 
ejus,  et  tergit  linteo ;  osculatur  eos,  et  dal  ^  V  [ml»  . 
duos]  6oIid.  :  sic  farii  unieuique  eorum  xii.Interin-,- 
pi  imicerius  cum  canloribna  «sft  cardinaJibua,  d  «iia?*  . 
con  bus  cantant  Vcsperum*  Quo  finilo,  cantant,  Jh  • 
minus  Jesus^  postquam  canavU^  ei  dominus  jMipa  dai 
unicuique  episcopo  qgatuor  solid.  unicuiquiB  Cfirdi- 
nali  trea  solid.,  priroicerio  tres   solid.,.  uaieuique- 


nem.  Lectiones  leguntur  novem,  trea  da  Lamenta-  ^.cantori  duos  solid.  Quibus  finiii^^  vaduot  ad  cauiaqi 


tione  Jcremis  propbetae,  aliae  de  expositione  £van- 
gelii  ;  novem  psalmi  et  viii  responsoria.  Sequitur 
Matutinum  cum  Fois  aotipbonis  etpialmis:  quocom- 
pleto  non  dicitur  Kyrie,  ^ed  cantalur,  Ckristus 
facius  est  pro  nobis  obediens  usque  ad  mortem,  et 
tacendo  reccdunt.  In  Parasceve  protendunt,  Mortem 
autem  crucis ,  in  Sabbato  simititer,  Propter  quod 
ei  Deus  exaltavit  illum^  et  dedit  illi  nomen  guod 
est  super  omne  nomen, 

40.  Ad  Missam  descendit  summus  ponlifex  in 
secrclarium.  Prseparalis  ampuUis  plenis  oleo,  misci- 
lat  balsamum  cum  oleo.  Dcinde  se  innuit  cum 
omnibus  aliis,  et  habet  scptem  candelabra  anle  ae 
accensa  ;  etcum  proeessionne  procedit  ad  altare  eum 


in  basilicam  Tbeodori, .  quae  est  Panetaria^.abi.fi^, , 
continua  lectio  a  subdiaeono.  P^rfecla  CfBflfl,  ^edit  ' 
io  cameram,  ubi  66  ex^peljat.    ^        .       ...^.    . 

42.  In  parasceve  episcopu^  hebdomadariiia  ladi  ^ 
oflicium  in  basilica.  Salvaloris.  DL>minua  papa  de- >. 
sccBdeoa  de  palatio,  ibi  posl  altare  CBfi^.aiiiaonliB»*^ 
bus  se  induii/  et  ditfealceaioa  pergit  oum  procea^ 
sione,  et  onmea  eam  eo;  eantando  ^alteriuro,  uaque  ■ 
ad  sanetam  Crucem.  Quidam  cardinalia.taonorifiee 
portai  cdrput  Domini  prateriti  diei,  ooBserValum- 
in  eapsittla  corporaiium  ^io),  subdiaconus  r^giona-' 
r.us  ferens  ad  pectus  crucem  stationalem  coopertaoi-. 
Cum  venit  ad  ecclesiam  pfepdictae  basrKcss  pontifitx, 
lotis  pedibus,  cafeeaius  aseendit  ad  allare,  priui 


linteo  extenso  super  eaput  ejus.  Primieerius  oseu*      orat,  ei  poslea  residet.   Quidam  -  basi^icariua  vAdit 

ad  pulpitum,  et  incfpit  legere  ;  dcinde  OihDe  alibd 
oificium,  slcul  in  Ubro  serrptum  e^i.  Perado,  Patef 
noster,  qui  es  ih  easlis,  accipit  corpus  Doftiini,  quod 
cardinalis  adduxerat,  et  eonfirmat  de  vino' misso  in 
calice  (:26).  Finito  ofticib,  ita  induti  redeunt  eadedi  ' 
processionne  sicut  priuB,  tamen  caleeati,  usque  ad    ' 
palalium,  cantando   residuos  psalmos.  In  cameri 
dominus  papa  se  exspoliat ;  ialii  auterin  exspoliaii^jrc-V 
ce4unt. 

43.  In  Sabbato  saocto,  maue  surgil  arcbidiaconuii  • 
et  miscitat  oleum  et  chrisma  annotinum  in  cen^. 
munda.  Acolytbus  eonficit  eam  et  colatv.et£ieit  ».: 
ea  in  sipnilitudinem  agnorum,  quoa  dooiiotta  p<mthv-' 


iatur  scapulam  Pontificis,  ot  cantat  Introitum  cum 
Gloria  Patri  et  Kyrie.  Pontifex  ineipil,  Gloria  in. 
excelsis  Deo.  Primieerius  curo  scbola  respondet. 
Qua  finita,  pontifex  unam  tantum  orationem  dieit.- 
Subdiaeonus  legit  epistoiam  in  ambone.  Duo  cau'- 
tores  incipiuntGradale,  Christusfaetusestp^onobii 
obediens.  Primicerius  cum  schola  respondel,  et  iili 
duo  cantores  rciterant  Gradale.  Diaconus  legit  Evan- 
gelium.  Eo  die,  dum  dominus  pontifex  praedicaC, 
cardinales  levant  mensam  de  allari  (23),  et  denu- 
dant  allave,  et  ponunt  eam  in  securo  loco.  Peraeta 
prsdieatione,  facil  remissionem,  populo  benedicit, 
et  desccndil  ad  sedem,  ubi  nuniiat,  Credo  in  unum 


Deum.  Offerenda^non  dicilur,  sed  solus  pon^fex  j)  f^,  gxpendii  insabbalodeAJbis.  Adiexlam.8aWM^ 
_  sancti  eflicitar  novus  ignis,  et  eereus  benedicitor ; 

et  leguntur  duodecim  lectiones  Laline,^  daodeein 
Gra^ce»  et  canlatup  tria  cantica,  Cuntemu^  Domino 
glorioset  Vineafacia  estyAttende^  calum.  Finitofaoe 
of&cio,  dominus  pontifex  descendit  ad  fonienL  eom 
diaeoois  et  subdiaeonis  regionariis  canlando  iiia* 

(25)  Observandus  hic  locus  de  capsula  eorpora- 
lium,  in  quoeucharistia  a  Ccsna  Domini  in  aequen- 
tem  Purasceveii  AsserVabatbr.  Confei*  pfimumjU- 
bellum  Ordinis  Qomani  fniiio,  nuni.  8^ 

(26)  Noii.  dicit  de  vind  .  ebnsecratb  ejt  couta^hi 
partietite  cdcheristlse  iriMlieem  lihAla^       ;.'    ■[,[, 


intrat  ad  allare  ad  sacrificinm  :  de  quo  sacrificio 
scrvat  pro  alio  die  Parasceve.  Sanctiticat  cbrisma 
et  oleum,  sicut  in  Ordine  episcbpali  dictum  est. 
Primicerius  cum  schola  canlat  Agnus  Dei,  tribus 
vicibus,  MiscrerenobiSy  et  dicit  conimunionem,  Do^ 
minus  Jesus  postquam  caenavit  eum  discipulis  suis* 


(22)  OmiUilur  hoc  lempore. 

(£J)  Q  lid  sit  leuare  mensam 
eliam  mentio  in  sequenii  libro 
paiet  ex  prseccdeute  decimo 
num.  1.' 

(24)  Sic  almutia  (qufle  voeanl)  BenBulii  eolioeir» 
eumponebant  eontra  frigutf. 


de  altari^  de  quo 
Cencii,  num.  19 
Ordine    Roinano, 


^  •.  1- 


A.'.- 


.»  .  ;  -•'^r>. 


LIBER  DE  BCCLBSIASnCO  ORDINB  TOTIUS  ANNI. 


760 


rimiceritts  eum  schola  caQtaado,  Sicut  cer-  A  surgit  dominus  ponlifex,  vadit  et  iatral  in  basilicam 


;ue  in  portieum  SaQCti  TeQantii:  ibiprspa- 
ilorio  [a/.  faldistorio],  pontifex  sedet.  Car- 
lulem  qui  remaoserunt  in  choro,  exeunt 
srularo  post  absidem,  et  intrant  perporti- 
icti  Joannis,  et  vadunt  in  ecclesiam  Sancti 
.  Tuno  archidiaconus  praecipit  duobus,  ut 
ostium  Sancti  Yenantii.  Qui  obediuotv  ac- 
iriorem  cardinalium  per  manus,  adextranles 
ue  ante  pontificem  ;  omnes  cardinales  se- 
enm.  Prior  autem  inclinat  se,  et  dicit,  Jube^ 
kenedicere.  Pontifex  benedicit  eum.  Progre- 
ram,  facit  «imiliter,  et  benedicit.  Tcriia 
iKter,  et  benedicit  eum  ponlifex,  et  dicit, 
tlMltf  (87)  omnes  genies  in  nomine  Pairis^  et 


Sancti  Laurentii,  Posita  ibi  capella  et  subsellio, 
prius  orat ;  postea  induitur  1  diaconibus  et  subdia- 
conibus  regionariis  usque  ad  dalmaticam.  Surgit  et 
ingreditur  ad  Salvatorem,  aperit  imagincm,  et 
osculiitor  pedes  ejus,  dicens  alta  voce  canlando  tri- 
bus  vicibus,  Surrexit  Dominus  de  sepulcro,  qui  pro 
nobls  pependit  inligno.alleluia.  Alii  respondeat,et 
redit  ad  subsellium.  Prius  dat  pacem  archidiacono, 
qui  revertitur  ad  locum  suum  i  deiude  secundo  dia- 
cono,  qui  revertitur,  et  dat  pacem  archidiacono 
(29),  et  redit  in  filo  :  sic  cateri  diaconcs  fadunt. 
Dcinde  primicerius  cum  canloribus  accipiunt  pa- 
cem.  Similiter  redeunt  in  61o ;  deinde  prior  basili- 
carius  cum  subdiacono  accipiunt  paeem,  et  redennt 


Sfiritus  saneti.  Cardinales  vero  ita  induli  B  ia  fiio ;  deinde  acolythi,  et  alii  Palatini  ordines. 

Finila  paeOi  tone  dominna  pontifex  induit  se  pla- 
neta  alba,  et  ab  isto  die  usque  in  octavas  Paschfla 
similiter,  elinduitpaUiumetmitram.  Cum  eis  omni. 
bus  ordinibaaddflceaditdapalatio.  Prseparatis  equis 
cum  albismappulissuper  eellas,  coronatur,  et  equitat 
cum  processione  ad  Sanctam  Mariam  Majorem.  Cum 
autem  venerit  in  Merolanam,  stat  notarius  ibi,  et 
alta  voce  dicit.  Jube,  domne^  benedicere.  Poutifex 
benedicitenm.  Notariusdicit  (30) :  In  ecclesia  san- 
ctasMariasin  hac  noctebaptixatisunttot  masculi.et 
tot  feminm.  Poiitifezrespondet,D60  gratias.  Bt  no-> 
tarius  accipit  a  sacellario  uaum  Byzanlium.  Se- 
cunda  feria  similiter  flt  ad  Sanctum  Petrum ;  tertia 
^  feria  similiter  ad  Sanctum  Paulum. 

46.  Cum  autem  venerit  dominus  pontifex  ad  san* 
ctam  Mariam,  nbi  fit  statio,  descendit  de  equo ;  de* 
ponit  coronam  de  capite,  quam  dat  stratoribus,  ut 
diligenter  servent  eam.  Canonici  ecclesise  cum  thu- 
ribulo  et  incenso,  et  aqua  benedicta  suscipiunt  eum 
cum  processione,  cantando  :  sed  pontifex  ponit  in- 
ceasum  in  thuribulo,  et  aspergit  aquam  super  po- 
pulum.  Deiode  intrat  ecclesiam,  et  orat,  et  vadit  ad 
secretarium  :  ubi,  paratis  omnibus  ordinibus,  prius 
dat  pacem  priori  episcopo,  qui  ei  serviturus  est,  et 
redit  in  locum  suum ;  deinde  secundo  episcopo,  qut 
rediens  dat  pacem  priori  suo,  et  redit  ia  filo ;  et 
aliis  similiter ;  deinda  cardinalibus  similiter,  postea 
praefecto  et  judicibiis,    delungariis  quoque,  id  eat 


itibos  (i8)  revertuntur  ad  titulos  suos.  Tonc 
.  intrat  ad  baptismuro.  Quo  finito,  redit  in 
iamali,  cbrismat  inlantes,  et  lavat  roanua. 
rtvertiiur  ad  altare  cam  litania  facta  a  sub- 

regionario.   Primicerius   cum    cantoribns 
ipie;  dominus  pontifex  incipit,  Gloria  in 

Deo,  Primicerius  cum  schola  respondet.  Ea 
cit  Orationem  ;subdiaconus  legit  Epistolam, 
litt  Duntiat  Alleluia,  PriroiceriuS  in  pulpito 
am;  ouischola  respondet.  Qno  cantufinito, 
it  priroieerius,  vadens  ad  pontiflcem,  o&cu- 
dea  ejus,  et  debet  ei  donare  unum  optimum 
n.  Bo  die  non  cantatur  CredOf  nec  Offe- 
lee  Agnus  Dei ;  nec  Communio,  sed  dicitur 
eras,  AUeluia;  pssHmnB  Laudate  Dominum 
\entes ;  antiphona,  Vespere  autem  Sabbati] 
Ml;  et  dicitur  Oratio,  et  Ite  Missaest^  cum 

tiMe. 

Q  die  aanctffi  Resurrectionis  ad  Hatutinum 
nite,klleluia.  Quidamdicunt,  SurrexitDo^ 
ere.  Tres  antiphonae  ettres  psalmi,  Beatus 
refremueruntgentes,et  Domine,  quidmul- 
:  eunt.  In  loco  harum  trium  antiphonarum 
klleluia^  sicut  in  Romano  Antiphonario 
I  eat.  Yersus,  Hasc  dies  quam  fecit  Dominus, 
•  deat  Gradate.  Tree  lectiones  de  Evangelio 
I  reipoQsoriis.  Quibus  finitis,  cantatur  Te 
budamue.  Matutins  Laudes  cum  antiphonts 
pialmis.  Perfeciis  antiphonis,  pro  versu 


\r  ^  ,    „       .,  ,   tA  n     i...D  praBfeclis  navalibus,  et  majorentibus,  qui  dicuotur 

Ontdale.ffofr  dies  quam  fecit  Dominus]      *^  ,^  ,    -..     ...     ......       ....  "''^""^"'^ 


A,  Surrexit  Dominus  de  sepulero ;  psalmus, 
tus  Dominus  Deus  Israel,  et  Oratio  taalum 
tiB.  Prima  sine  aatipliona  cum  tribus  psal- 
libus  peractis,  cantatur  Gradale,  Hofc  dies, 
0  diei. 

d  Missam  una  tantum  Oratio  dicitur.  Isto 
ioestad  Sanctam  Mariaro  5Iajorero.  Mane 


leitmissioeardinaliaro  ad  baptizandum. 
I  itt  eceiesiia  biptismalibufl,  qu»  Bom»  non 
erant  :  quaiis  in  primis  ecclesia  Sanctse 
lfa|iorii|  de  qua  infra  num.  45.   Vide  Cen- 

fi*«  •••'•. 

Id  est  eum  eqau,  more  quommdam  veterum 


schola  Stimulati,  et  oetenis  laicis  principibus.  Tune 
surgunt  duo  subdiaconi  basilicarii,  et  accipiunt 
priorem  subdiaconum  regionarium,  per  manus 
adextrantes  eum  ab  introitu  secretarii  ante  pontifi- 
cem.  Qui  alta  voce  dicit,  Jube,  domne.  benedieere. 
Pontifex  benedicit  eum ;  deinde  parum  producunt 
eum,et  iterum  dicit,  Jube,  domne^  benedicere,  et 
beiiedicit.  Progreditur  ante,  et  dicit,  Jube,  domne 

(29)  Sioinfranum.  swfaexkli:  Pontifex  prius  dat 
pacem  prioriepiscopo,  deinde  secundo :  qmreyersus 
ad  locum  sttum,  dat  pacem  priori  suo, 

(30),  Idem  ritos  superius  in  primifl  Ordinibus  RO' 
miimf. 


151 


BBNEDICTI  ROMiE  S.  PBTRI  CANONIGI. 


1b% 


henedieere.  Dominas  bencdicit  eum,  el  dicil,  Servi  A 
iomininostpi  Jesu  Chritii ;  ServiDcmininostriJesu 
Christi ;  Servi  Domini  nostri  Jesu  Christi  :  G.  ar^ 
chidiaconuslegat  Evangelium,  Hyacinthus  subdiaco* 
nus  legat  EpistolamyG.  primiceriut  et  casteri  cantO' 
res  canteni. 

\T.  Tunc  Burgit  dominus  pontifex    a    duobus 
subtentatus,  in  processione  progrediens,  sicut  mos 
cst.  Cubicularii  in  introilu  ecclesise  habent  mappu 
lam  extensam,  quam  porlant  super  caput  ejususque 
ante   altarc.    Cum   intrat   presbyterium  ecclesie, 
mansionarius   prsparat  ei   arundinem  eum  cereo 
accenso,  quam   accipii,   et  ponit  ignem  in  stupa 
super  capita  columnarum.quse  ibistant.  Cumauiem 
venerit  ad  primum   cereuro,  primicerius  deponit 
mitram,  et  o^culatur  scapulam  dcztram  pontificis,  g 
qui  benedicit  eum,  Cum  venerit  ante  altari!,  cubicu- 
larii  auferunt  mappulam  super  caput  ejus ;  deinceps 
facit  ofBcium,  sicut  Ecclesia  consuevit.  Primicerius 
autem  cum  cantohbuscantant  Introitum,  Resurrexi 
el  adhuc  sum  tecum.  Dominus  pontifex  nuntiat» 
Gloria  in  excelsis  Deo  :  qua  peracta,  pontifex  dicit 
Oralionem.  Arcbidiaconus  vero  cum  diacono    et 
subdiacono  stantes  juxta  altare  ordinate,  et  notarii 
jusum  in  choro  cum  pluvialibus,  archidiaconus  cum 
sociis  alta  vocedicil,  Exaudi^  Christe.   Respondent 
notarii  :  Domino  nostro  papas   Innoceniio,   a  Deo 
decretosummo  pantificietuniversali  papas^  vita. 
Archidiaconus  et  diaconus  iterum  dicunt,  Exaudi, 
Christe.    Nolarii  rcspondenl  similiter.    Sic  dicitur 
tribus  vicibus,  etc,  quae  sequunlur  in  laude.  Facta  p 
laude,  prior  subdiaconus  basilicariusIegitEpisloIam 
Latinam,  subdiaconus  Graecus  legil  Epistolam  Grae- 
cam.  Duo  cantores  in  pulpilo  caniant  Gradale,  Hase 
dies  quam  fecit  Dominus.  Primtcerius  cum   schola 
respondet.  Finitis  cantibus,     archidiaconus    legit 
Evangetium  Latinum,  diaconus  Graecus  legit  Evan- 
gelium  Grsecum.  In  Secreta  descenduut  duo  diaconi 
ante  altare,   et   duo  subdiaconi,  ordinate  Elantes 
cum  silentio.    Dum   pontifex    dicit,    Per    omnia 
sa^cula  sofculorumt  nullus  ei  respondet,  sed  incipit, 
et  dicit,  Pater  nosier,  qui  es  in  ecelis^  et  cctera 
quae  sequuntur. 

48.  Finita  Missa,  coronalur,  et  cum  processione 
redit  ad  palatium  per  naontem  Exquilinum,  intrens 
sub  arcum,  ubi  dicitur  roacellum  Lunanum  \al.  rv 
Eumanum],  progrcditur  ante  templum  Marii,  quod 
vocaiur  Cirobruro,  transiens  per  Merulanam,  ascen- 
dens  adpalatium  juxta  Fulloniam  (31).  In  mtroitu 
basilicte  Zacbarise  papae,  acceptis  laudibus  a  cardi- 
nalibuset  judicibus,  sicuti  in  aliis  coronis,  descen- 
dit  de  equo,  suscipitur  a  primicerio,  ct  secundice- 
rius  judicum  deponit  coronam,  et  dat  cubiculario, 
quam  curiose  rcponit  in  scrinio.  Judices  autem 
ducunt  eum  illo  die  in  basilicam  magnam  Leonianaro 
in  caroeram^  ubi  sunt  prsparata  xi  scamna,  et 
unum  subsellium  circa  mensam  domini  pontificiSi 


et  lectuf  ejus  bene  prseparatus  in  figura  xu  aposto- 
lorum  circa  mensaro   Chrtsti,  quando  comederunt 
Pascha.  Ibi  jacent  in  cubitis  quinque  cardinales,   et 
quioque  diaconi,  et  primicerius  ad  prandiuni,  dato 
prius  pre8!)yterio  in  camera  cum  manibas,  aicut  in 
die  Natalis  Domini.  Surgit  inde,  et  venit  ad  loeom 
qui  dicitur  Cubitorum,  ubiagnusassusbenedicitur: 
quem  benedicit,  et  redit  ad  prseparatum    lectum 
roensce.  Prior  basiiicarius   sedet   in  suUaellio  ante 
lectum.  Tunc  dominus  pontifex   tollit  panim  de 
agno,  et  prius  porrigit  priori  t>asilicario,  dicens  : 
Qaodfacis^  fac  eitius  ;  sicutHleaecepitad  damno' 
tionem ;  tu  accipead  remissionem ,  et  millit  in  oa  ejos, 
qui  accipit  et   eomedil.   Reliquum   agui    dat    xi 
discambentibus,  et  aliis  qnibas  plaeet ;  et  ne  omoes 
coroedunt.  Ad  d*midiuro  vero  conviTiuin  ex  prae- 
eepto  arcbidiaconi  sargit  quidam  diaconas,  et  legit 
lectionem.    Cantores  autem  ez  pr»cepto  domioi 
pontificis  cantant  Sequeotiaro,  qus  sit  eooveniaoa 
PaschsB,  rooduiatis  organis ;  eaque   finita,  eoot,  el 
osculantur  pedes  pontificis,  qui  dat  eis  coppam  |^ 
nam  poliooe ;  qui  bibunt,  et  accipiunt  a  aaecellario 
unum  B>zan'ium. 

49.  Finito  coovivio,  descendit  in  basilicam  Salva- 
torisad  secretariuro,  ubi  parumpausat;  quiaorgena 
dicta  prius  Nooa,  intrat  ad  Vesperas  eo  ordine 
sicot  in  Antiphotiario  scripturo  est.  Pinitia  tiiboa 
Vesperis,  in  basilica  Salvatoris,  et  ad  Fonles,  et  ad 
sanctaro  Crucero,  redit  doroiuus  pontifex  io  praepa- 
ratiiro  porticum,  posito  ibi  facistorio  [a/.  faldiaiorio], 
sedet  ipse,  et  alii  ordines  circa  eum.  Arehitricliooi 
aulem  cum  aliisjuvenibus  ordinate  prseparat  aote 
doroinum  pontiGcem  potionem,  et  vinum  bibit  ipae, 
et  omnes  alii  bibunt.  Interim  cantores  aurgunt,  et 
cantant  hanc  Sequenliam  Grsecam,  Ilcur^^a  tip^ 
i^[My  9i((upov,  qua  Sequentia  finita,  euot  et  oaco- 
lantur  pedes  pontificis ;  ct  dat  eis  bibere  coppam 
potionis.  Sic  omnes  Ueti  recedunt. 

50.  Secunda  feria  statio  ad  Sanctum  Petrom.  Ad 
Matutinuro  super  Venite,  Surrexit  Dominus  vere, 
Allel.  Veniie^ exsultemus..  In loco  triaoi  aotiphooa- 
rum  cantatur  Alieluia^  et  tres psalmi, CttniifivoM- 
rem  ]al.  /n  Domino];  Yerba  mea  ;  Domine^  ne  ln 
ira  tua.  Versus,  Hasedietquam.fecUDominuSfirtM 
letiones  de  homilia,  et  duo  responsoris  dieit  Te 
Deum  laudamus.  Matuline  Laudes  caotentor  eoai 
suis  antiphonis,  et  psalrois,  et  versibus  alterius  diei 
prioris.  Mane  autem  faclo,  omnes  Palatioi  ordinea 
congregantur  ad  palalium  cum  pontifice,  et  deacen* 
dunt  de  palatio,  et  equitat  dominus  ponti^ex.  lotrai 
per  campum  juxta  Sancturo  Gregorium  in  Martio ; 
descendit  in  Viam  Majorem  sub  arcu  formae,  et 
dextramanu  anle  Sanctum  Clementem,  declinanain 
levam  juxta  Colliseum.  Transiens  per  arcum  Aorea 
[a/.  Nerviae  ante  forumTrajaui  usque  ad  Sanctum 
Rasilium,  ascendit  per  mootem  circa  miiitiaa  Tibe- 
rianas,  desceodit  per   Saoctom  Abbacyrom,    et 


(31)  In  alio  codice,  quodnominaturarcus  Galliani     mlanum^  ascendem  ad  palatium  Cimhrum  JUxim 
nunc  S.  YitiinmaeelloNardinifiraneieneperMe^     FuHoniam. 


LIBER  DE  ECCLESIASTICO  ORDINE  TOTIUS  ANNI. 


'51 


rieDS  ante  Sanctos  Apostolos,  manu  laevadescen-  A  etcum  tribus  leclionibus  et  responsoriit ;  matutin® 


;  io  Via  Lata,  et  declicans  per  YiamQuirioalem, 
tfoficiscens  ad  Sanctam  Mariam  in  Aquiro  ad 
m  Pietatis,  sic  asccndit  ad  campum  Nartis, 
sieDs  ante  Sunctum  Trifonem  juxta  posterulas, 
le  td  pontem  Adrianum,  intrat  per  pontem,  et 
perportam  Collinam  [al.  Colinam]  anle  tcm- 
a  ei  casteilum  Adriani ;  proHciscens  ante  obe- 
un  Netonis,  intrat  per  porticum  juxta  sepulcrum 
iuii ;  ascendit  ad  Yaticanum  in  Basilica  Beati 
i  apostoli,  ibique  cum  omni  populo   Romano 

at  Missam. 

l.  Qua  finita,  coronatur  ante  basilicam  Sancti 

1    in  loco,  ubi  ascendit  equum,   et  coronatus 
processione  rerertitur  ad  palatium  per  hanc 


Laudes  et  aliud  officium,  sicut  supra.  Feria  sexta, 
psalmi,  CcbU  enarrant,  Exaudiai  ie  Domintu^  Do^ 
mine,  in  inriuie  iua ;  versus,  H(bc  diex^  tres  lectiones 
cum  suis  responsoriis  d  iei  ;  matutinae  Laudes  sicut 
supra,  et  aliud  ofQcium. 
53.  Sabbato  de  Aibis,  ad  Matutinum  tres  psalmi, 

Dominus  regii  me^  Domini  eti  ierra,  Judica  me, 
Dewt.  Inlocotrium  antiphonarumcanteturA//Wtiia; 
versus,  Hase  dies^  tres  lectiones  cura  responsoriis. 
MatQtinae  Laudes  et  csterum  officium  sicut  supra. 
Ifane  ad  Missam  statio  Lateranis,  ubi  dominus 
apostolicus  cantat  Missam,  ibique  mutatur  Gradale 
in  Aiieluia^  et  cantantur  duo  Xlleluia,  eum  suis 
rersibus.  Dum  primicerius  cum  scbola  cantat  Agntu 


aacram,  per  porticum  et  per  praelibalum  pon-  B  Dei.  domnus  apostolicus  expendit  agnos  per  popu- 


intrans  sub  arcu  triumphali  Theodosii,  Yalen- 
u  et  Gratiani  imperatorum,  et  vadit  juxta  pala- 
Gromacii  (32),  ubi  Judsei  faciunt  laudem.  Pro- 
is  per  Parionem  inter  circum  Alexandri  et 
nim  Pompeii,  descendit  per  porticum  Agrip- 
n  (83)  :  ascendit  per  Pineam  juxta  Palatinam, 
lieos  ante  Sanctum  Marcum  ascendit  sub  arcu 
la  cameoe  per  clivium  argentariuro,  inlcr  insu- 
cyusdero  nominis  et  Capitoliuro,  dcscendit  ante 
itam  Maroertini  ;  intrat  sub  arcu  triurophal' 
templum  Fatale  9>i  teroplum  Concordi»,  pro- 
iens  inter  forum  Trajani  et  forum  Caesaris; 
itrmt  arcum  Nervise  inter  templum  ejusdem 
f  et  templum  Jani,  ascendit  ante  asylum  per 


lu.is,  hac  ratione,  ut  sicut  filii  Israel   in  iEgypto 
positi  prsecepto  Doroini   de  sanguine    immaculat 
agni  in  liminibus  domorum  scripserunt  hoc  signum 
T,  ne  ab  angelo  percuterentur  ;  ita  et  nos  de  san- 
guine  passionis  immaculati  Agni  Christi  debemus 

hoc  signom  scribere  in  limine  domoram  nostrarum 
per  fidem,  ne  a  diabolo  et  a  vitiis  percutiamur,  et  a 
potestate  diaboii  liberemur.  Aiiud  propter  infantes 
noviter  baptisalos,  in  eeclesia  deponentes  veterem 
tunicam,  qui  annuntiant  Alieluia,  id  est  gloriam 
beatitudinis  coelestis  patriae.  Tertium,  quia  quicun- 
que  habuit  de  cera  pmdictorum  agnorum^  et  ez  ea 
in  domo  sua  crucem  habuerit,  vel  secum  portaverit, 
non  isedetur  ab  aliquo  phantastico  spiritu  et  a  toni- 


«.  abi  cecidil  Simon  Magus.  juita  templum  C  ^^^  j,  p^^^  ^^  in  Sabbato  ad  Sexlaro,  ad 


iili  ;  pergit  sub  arcu  triumphali  Titi  et  Yespa- 
,  qui  vocatur  Septem  lucernarum  ;  descendit 
lotam  sudantem  ante  triumphalem  arcum  Con- 
iDiy  reclinans  manu  laeva  ante  amphitheatruro, 
»r  Sanctam  Yiam  juxta  Coloseum  \aL  Colli- 
i],  revertitur  ad  Lateranum :  ibique  honorifice 
sptns,  factis  laudibus  cardinalium  et  judicum, 
odit  palatium  ;  dat  presbyterium  sine  manibus, 
irat  convivium  in  eadem  basilica  Leoniana.  Per- 
convivio,  descendit  ad  Vesperas,  et  facit  offi- 
i  sient  scriptum  est. 

i.  Infra  albas  Paschae,  ad  Matutinum,  Invitato- 
I,  Surrexit  DominuSy  cum  suo  Veniie.  Feria 
ly  tres  psalmi,  Domine  Deus  meuSf  in  ie  speravi^ 


omnes  yersus  officii  non  dicitur  responsorium  ad 
Primam,  Tertiam,  Seztam  et  Nonam,  et  Completo- 
riuro^  nec  lectio  in  eis  recitatur  ;  sed  pro  lectione, 
versu,  responsorio  cantatur  Gradale  :  Htec  dies,  et 
dicitur  yersus,  sicut  in  aliis  diebus  futuris. 

54.  Mane  statio  ad  Sanctum  Pancratium.  Ad  ve- 
sperum  debet  esse  dominus  pontifex  ad  Sanctos 
Cosmam  et  Damianum,  cum  omnibus  scholis,  ibi- 
que  honorifice  cantare  Yesperas,  sicut  in  die  sancti 
Pascbatis,  et  habere  coenam  de  ecclesia,  ipse  et 
omnes  ordines  palatii,  videiicet  panem,  vinum, 
lacteas  et  lactucas. 

55.  A  Pascha  usque  in  yigiliam  Ascensionis  can- 
tentur  tres  psalmi  uniusciyusque  nocturni  ejusdem 


insDominusnosUr,  In  Domino confido \yersus,  j)  fgpiae,  et  tres  lectiones  in  loco  anUphonarum.  Apud 

Romanos  non  sunt  nisi  tria  A//e/iiia,  tam  in  Domi- 
nicis  diebus  quam  in  feriis  et  feslivitatibus  ;  ita 
quol  ad  terroinuro  praedictum  finiatur  Psalterinm 
non  genu  flexo  in  uUo  ofiicio  ;  et  non  cantatur  anti- 
phona,  sed  in  loco  antiphonae  cantetur  Alieiuia 
nisi  cum  fuerint  Dominicaies  antiphonae  cum  AUe- 
luia  ;  et  antiphona  alicujus  festivitatis,  similiter  cum 
AlleiiUa.  Infra  hebdomadam  ad  Matutinum  invitato- 
rium  Aiieluia^  cum  suo  Veniie,  In  Laudibus  sub  lua 
AUeitUa.  In  tono»  Noli  flere,  Maria,  cantantur  omnes 


dies  ;  tres  lectiones  cum  suis  responsoriis ; 
ttiiue  Laudes,  sicuti  convcnit  dici,  et  ad  aliud 
inm.  Feria  quarta,  psalmi,  Salvum  me  fac^ 
4sse  ;  IJsquequo^  Domine  ;  Dixii  insipiens  ;  in 

•ntiphonarum  cantatur  AUeluia^  el  cura  versu, 
dUs^  et  cum  tribus  lectionibus  et  responsoriis  ; 
itinie  Laudes  et  aliud  officium  sicut  supra. 
I  quinta,  psalmi,  Domine,  quis  habiiabii,  Con^ 
1  fntf,  Domisu  ;  Exaudi,  Domine ;  cum  [f,  pro] 
is  antiphonis  AUeiuia,  et  cum  vcrsu,  Ha^  dies^ 


I)  Alius  codex  habet  coromentarii,  ut  co^jicio,         (33)  Item  idem  codez  addit   ezplicandi  eausa 
emUpaiatium  saneti  Stephani  inpiscina  di     SanciseMaria  Boiundw,  Faniheen. 


753 


BENEOICTI  ROMJE  S.  pSTRI  CANONICI 


106 


psalmi ;  ad  Yesperas  similiter,  nisi  ia  Dominicis  A  diaconiis,  Proeedamut  eum  pace^  et  redeoDl  omiies 


diebus  et  festivitalibus.  In  omnibus  raatutinis  Lau- 
dibus  ct  yespcrtinis  Horis  fit  commemoratio  Pas- 
sionis  Cbristi  et  Rcsurrectioois  ;  antiphona,  Crucem 
sanctam  subiit,  et  Noli  fUre^  Maria,  cura  rersibus  et 
orationibus  suis.  Sccunda  feria  posl  octavam  Pas- 
scbae  ponitur  Apocalypsis,  et  bistoria  Ego  sum  viiis 
usque  in  Dominicam  de  Modicum, 

57.  In  litaniis  majoribus  omaes  eruces  Romante 
ciyitatis  cum  clero  et  popnlo  honorifice  cum  proces- 
sione  procedunt  ad  Sanctum  Marcum.  Prius  cantant 
anliphonam,  Domfne,  Dominus  noster  qui  cum  patri- 
hus  nostris  ;  deindc  psalmus,  Beatus  mr,etreliquos. 
Cum  aulem  ad  ecclesiam  venehnt,  cantatur  respon- 
sorium  Famule   Deit   Marce.    Finito  responsorio, 


in  processione  per  ^am  Sacram  ad  clivam  argea- 
tarii  praelibatum.  Subdiaconus  incipit  quinquefor- 
mem  lilaniam  eo  ordine  quo  prius,  usque  td  lectom 
ante  Sanctum  Marcum,  ubi  Dominos  se  pauaat,  aieot 
in  primo.  Deinde  revertuntur  in  processione  luqae 
ad  arcum  triurophalem  Theodosii,  Yalentiniani,  et 
Gratiani  imperatorum,  ubi  ineipit  trilormmn  lita- 
niam  usque  ad  leclum  in  ponte  Adriano.  Venientei 
ad  sanctum  Laurentium  in  porticu  migorey  nbi  in- 
cipit  fimplicem  litaniam  usque  ad  lectum  cantari 
ante  sanctam  Nariam  in  Yirgari  [al.  Yirgaiionun] 
in  fioecortins. 

58.   Finita  litania,  aliisque  officiis,  ascendit  ad 
basilicam  Sancti  Petri,  ubi  est  statio  ;  ibique  domi- 


faciunt  Colleclam,  Populus  Sion,  convertimini  ad  B  nus  poniifez  cantat  Missam.  In  bac  statione  babet 


Dominum,  Finito  cantu,  dicunt :  Plectamus  genua^ 
LevatCy  et  orationem,  Procedamus eum  pace ;  rcspon- 
dcnt,  /n  nomine  Jesu  Christi.  Exeuntes  de  ecclcsia 
redeunt  ad  processionem,  per  viam  cantando  anti- 
phonas  et  psaimos,  et  in  statutis  locis  litanias,  sictit 
mos  est,  usque  ad  Sanctum  Petrum  ;  et  accipiunt  a 
ouria  domini  pap»  presbytorium  secundum  consue- 
tudincm  hujus  diei. 

57.  Interim  convenientibus  omnibus  patriarchia- 
rum  canonicis  cum  suis  crucibus  in  basilicam  Sal- 
vatoris,  quse  vocatur  Constantiniana,  ubi  dominus 
pontifez  post  allare  ejusdem  ecclesise  induit  se  cum 
episcopis,  cardinalibus,  el  aliis  ordinibus  sacri  pa- 
latii .  Tunc  primicerius  cum  cantoribus  cantat,  Po- 


dominus  pontifez  zz  solid.  den.  Papiens.;  cardinales 
vero,  et  diacooi,  et  primicerius  cum  cantoribns  ac- 
cipiunt  ZL  solidos  Lucenses  ;  et  prior  basiliearius, 
et  scriniarii  scribunt  omnes  cruces,  et  de  unaquaque 
habcnt  unum  Lucensem,  de  quibus  habent  acol^fthi 
mcdietatem,  et  medietatem  basilicarii ;  x  solid.  (dia- 
coni],  subdiaconi  regionarii  vi  solid. 

59.  Dominica  de  Modicum  ponuotur  Episloltt 
canonicffi  usque  in  tertiam  Dominicam,  Pater^  citm 
essem  cum  eis.  lu  tiac  Dominica  ponitur  Actus 
apostolorum  usquc  in  vigilia  Ascensionis,  et  canta- 
tur  de  prselibata  historia.  Si  oblitus,  et  leguntur  de 
hoc  libro  tres  lectiones  in  Ascensione  Domini,  tres 
in  Dominica  de  Rosis,  et  duse  in  Pentecosten. 


pulus  Sion,  Finito  cantu,  dominus  pontifez  dicit :  Q     ^-1°  Ascensione  Domini  sUUo  ad  Sanctum  Pe- 


Oremus  ;  archidiaconus,  Flectamus  genua  ;  alius 
respondet,   Levate  ;  et  pontifez  dicit  orationem. 
Schola  respondet :  Amen  Archidiaconus  nuntiat : 
Procedamus  cum pace ;  schola  respondet,  Innomine 
Christi.  Subdiaconus  vero  regionarius  elevat  crucem 
stationalem  de  altari,  quam  plene  portat  in  brachio 
ut  osculetur  ab  omnibus,  in  processione  ante  ponti- 
ficem  usque  in  exitu  ecclesise ;  deinde  levat  eam 
erectam.   Primicerius  cum  schola    post    domnum 
papam  tenens  pallium  cum  laeva,  primum  incipit 
antiphonam  ;  Domine,  Dominus  noster.  Dcinde  Late- 
ranum  eamdem  antiphonam  ;  postea  Sancta  Maria 
Major  ;  in  quarto  loco  Sanctus  Petrus.  Finitis  pa~ 
triarchiis^  primicerius  iterum  incipit  eamdem  anti- 


trum,  ubi  dominum  pontifez  cum  episcopis,  cardina- 

libus,  diaconibus  et  caeteris  scholis   debet  cantare 

Yesperas  ;  et,  sicut  in  nocturnis  stationibus,  media 

nocie  surgcre,  incensando  altaria,  prius  ad  corpus 

vigilias  celebrare,  deinde  in  choro  ante  altare  majus 

es^cm  vigilias  incipere.  Tres  lectiones  de  Actibns 

apostolorum  ;   quinque  de  srirmonibus   festivitatis, 

nona  de  homilia  eo  ordine  quo  superius  dizimus. 

Ad  Missam  fiunt  laudes  ab  archidiacooo,  et  diaconi- 

bus  et  subdiaconibus,  et  notariis  septem.  Dun)  landes 

efiiciuntur,   pontifez   stat  :    quibus  finitis^     canitnr 

aliud  officium  Misss,  eaque  finita,  coronatnr,  et  sic 

gloriosus  revertitur  ad  palatium.  Infira  hebdproadam 

us«tue  in  Sabbato  Pentecostes,  in  unaquaque  feria 


phonam;  et  hoc  ordine  canlantur  alise  anliphonae  n  ^*'^'*"'"'' ^*'^  antiphonjB,  et  trcs  psalmi  predict» 
pcr  toiam  viam,  dum  pontifez  cantat  psalmos.  Cum  fesltvitatis  ;  et  leguntur  trcs  lecUones  de  sermo- 
autem  venerit  processio  ante  Coloseum,  subdiaconus 


nibus. 


regionarius  incipit  (94)  septiformem  litaniam.  Basi- 
licarii  vero  respondent  illuc  idem  usque  ad  septi- 
mum.  Cum  autem  vencrit  ante  Sanctam  Mariam 
Novaro,  in  prspparato  lecto  dominus  pontifez  cum 
episeopis  cardinalibus,  et  diaeonibus  quiescit,  do- 
nec  litania  finiatur.  Qua  finita,  surgit  dominus  pon- 
tifez,  dicit :  Oremus :  diaconus,  Fleetamus  genua  ; 
respondetur,    Levate.    Pontifez    dicit  orationem  ; 

(34)  Nota  hic  septiformero,  quinqueformem,  tri- 
formem,  et  simplicem  litaniam.  fi^fbrmem  lita- 
niam  instituit  Gregorius  H.  qw  in  aeptem  choroa 


61.  Dominica  de  Rosa,  statio  ad  Sanctam  Ma- 
riam  Rotundam,  ubi  pontifez  debet  cantare  Missami 
et  in  prsedicatione  dicere  de  adventu  Spiritus  sancti, 
quia  de  altitudine  templi  mittuntur  rosse  in  figura 
ejusdem  Spiritus  sancti. 

69.  Sabbato  Pentccostea  ad  oflicium  baptismi 
leguntur  sex  lcctiones  Latins,  et  sez  6r«ic«,  et 
aliud  officium  sicut  in  Sacramentario  scriptum  est. 

distributa  erat.  Lege  Menardum  in  Notia  ad  Sacra- 
nMntariom  pag.  04.  Cenfer  etiare  primom  (Minem 
Rottanure  sopra,  num.  43. 


.75T 


UBER  DE  fiCCLESIASTlCO  ORDIN&  TOTIUS  ANNI. 


758 


.   63.  Dominica,   statio  ad  Sanctum  Pelrum,  quo  A  cantatur/i//^/ttta,propterjejunium,8edtantum  Gra- 
doimrnus  pontirex  ad  Vesperas  vigiliffi  cum  oronibus      dale. 


ordinibus  vehit  ;  et  in  nocle  ad  Mattitinum,  sicut  in 
Docturnis  stationibus.  Ad  corpus  vigilias  trium 
lectionum  facit  ;  deinde  ad  altaro  majusMatutinum. 
Invitatorium  Alleluia,  siciit  in  die  Rcsurrectionis, 
eam  suo  V^nile.  Alii  caniant,  Alleluiat  Spiritus 
..Uimini  replevitorbem  tetrarum,  venite  adoremus. 
Mlelf  Antipb.  Alleluia ;  psalmi.  Beatus  vir,  Quare 
fremuerunt  genies,  Domine  quidmultiplicatisunt: 
aUidicunt^  Factus  est  repente  de  coelosonus.  Con- 
.firma  hoc,  Di^us,  Emitte  Spirituum  tuum  et  crea* 
bunt^r^  cum  suis  psalmia.  Trea  lectiones  leguntur. 
Primam  lectionem  leguot  canonici  ecclesias,  Dum 
eomplereniur;  et  cantant  primum  responsorium.  Se- 


67.  In  festivitate  sancti  Petri  convcniunt  curiiles 
in  basiJica  ejusdem  aposloli,  cum  domino  papa,  ubi 
cantatur  Yesperuin.  Antiphonse,  Juraoit  Dominus  et 
non  panitebit  eum^  et  aliae  antiphonae  cum  suis 
psalmis.  A.d  Magni/ieat^SignificavitDominus  Petro, 
In  primo  nocturoo  Yigiiiae  (35)  incipit  primicenus 
antiphonam :  Inomnem  terram  exivit  sonus  eorum; 
psalm.  CobU  enarrant,  et  alise  antiphonse  apostolo  - 
rum  noctumales  cum  suis  psalmis.  Tres  lectiones  Ic- 
gunt  canonici  de  Actibus  apostolorum  :  Petrus  et 
Joannes  ascendebant  in  templumf  et  cantant  tria  re- 
aponsoria.  Deinde  judices  legunt  duas  lectiones  de 
aermonibus  apostolorum  Petri  et  Pauli ;  sextam  legit 


amdam  lectipnem  legunt  cardinales  desermonibus;  B  episcopus,  septimam  cardinalis,  oclavam  prior  basi- 


respQQsorium  cantant  cantores  et  basihcarii  :  ter- 
.tian)  lectionem  legit  pontifeY.  Cseterum  ofHcium 
bcit.priraicerius  cum  omnibus.  Missam  cantat  pon- 
tifeXt  cum  Laudibus.  Post  llissam  coronatus  redit 
ad  palatiuna,  sicut  mos  est.  Infra  hebdomadam  legi- 
tor  .de  s^rmonibus.  Sabbato  Quatuor  lemporum  ad 
liectiones  non  flectuntur  genua  propler  pascba.^sed 
in  loco  Gradaliuno  canitur  Alleluia,  sum  suis  versi- 
\m»  Kytie  non  dicitur  propter  lilaoiam  processio- 
llis,  ubi  dictum  est  Kyrie  ;  sed  splummodo  finito 
.hyrpoo  triuro  puerorum,  poniifex  incipit  Alissam, 
Sleria  in  Excelsi^  Deo^  et  roliquum, 
,  64.  Dlcilqr  Pasch^  aonotina,  quia  est  in  aaai.vcr- 
aario  preteriti  Paschatia. 


65.  Dominica  octava   Pentecostes  ponitur   Hber  ^  cujus  vicarius  est. 


licarius  ;  nonam  legit  dominus  papa  de  expositione 
Evangelii.  Responsoria  cantant  cantores  et  basilici- 
rii.  Finita  vero  lectione  domini  papae,  primicerius 
dicit,  Te  Deum,  et  papa  dieit  Orationem  et  bcne- 
dicit.  Ad  matutinum  cantores  canlant  Invitatorium, 
Regem  apostolorum  Dominum,  et  Fdnit^ . Antipbona ; 
Si  diligis^  me  Simon  Petre ;  psalmus,  Beatus  vlr,  et 
aliee  antiphonse  cum  suis  psatmis,  sicut  in  Antipho- 
oario  invenitur  scriptum.  Lectiones  leguntur  eo  or- 
dine  quo  in  vigilia  sive  in  Dominicis.  Tres  psalmi 
cautantur,  sicut  prius.  Matutina  Laudes  cantantur 
cum  antiphona,  Petrus  et  Joannes,  et  reliquis  anti- 
phonis  cum  psalmis.  Vane  ad  Missam  domini  papae 
debent  esse  laudes,  et  corouari  in  tanta  festivitate. 


J^g^m,  usque  in  Kaleudas  Augusti^  deindc  nociurna 
psalm.Qrum  et  capiiula  cum  geou  llexo,  sicut  ratio 
jraquirit.  Ad  Primam  omoi  teropore  Qratio  dici  non 
^utatfir,  nisi  iofra  dies  Paschaiis,  et  roagnis  fesli- 
jiiiiatibua  «anctorum»  quando  noa  dicitur  nisi  Oratio 
.  ,|jpatiyitatis  et  infra  octavam. 

66.  lo  vigilia  sancti  Joannis  Baptisle,  ad  maluti- 

jium  Iqvilalorium,  Reg^m.  Prcecursoris  Dominum, 

eum  Venite.  Tresautcro  historiae  feslivitatis,  et  tres 

.  jecUones  de  sancto.fion  dicitur  7'^  Deum  laudamus, 

..aed  incipit  mi^tutinas  Laudes,  Deus,  in  adjutorium 

.jaftffi^  in/6/k/e.  JNuutialur  una  ant^phona  Matutini, 

,.,aub  qua,omjies  p^aimi  canUntur,  Ad  Primam  anti- 

||Lli<iua,  et  tres  psalmi,  qi  lectio  vigilLae  f^ativitatis. 


68.  Infra  octavas  sancti  Joannis,  et  sancti  Petri, 
et  saocti  Laurentii,  etsanclae  Maris,  et  Natalis  Do- 
mini,  et  Epiphaniae,  hoc  ofBcium  fit.  Tres  psalmiet 
tres  lectioneSi  et  orone  ofiicium  de  festivitate,  nisi 
fuerit  inlcr  eos  dies  festivitas  ix  lectionum. 

69.  In  festivitate  sancti  Pauli  vadit  pontifcx  illuc 
cum  oinnibus  scholis ;  facit  Yesperas,  et  habet  cum 
omnibus  coenam  de  ecclesia.  Perfecta  cocna,  inlrat 
ad  Vigilias.  Monachi  ecdesiae  legunt  tres  lectiones, 
Saulus  adhuc  spiransminarum;  cantanttria  respon- 
aoria ;  pro  unoquoque  responsorio  accipiunt  ab  ar- 
chidiacono  ii  denarios  de  deeem  ct  octo  denariis, 
quos  archidiaconus  acceperat  ab  eis.  Post  Respon- 
sorium  in  quaria  lectione  surgit  dominus  pontifex, 


^  fjprq  v^rsu  et  oratiooe.  Yusperas  iacit,.  el  vigilias  ^  et  intrat  ad  arcam  altaris  Sancti  Pauli,  ubi  est  fora- 
^jpoctjs.in  b^silica  sancti  Joaonis  ad  Fontos  ;  Graeci 
.rivt.emi.  in  basilica  Salvi^toris.  id  Matutinum  Gracci 
/.laciuptofflclum  ^d  Fontea  ;  el  curia  in  basiUca  Sal- 

Vatons.  Missam  cantat  pontifex  ibi,  ubi  flt  stalio.  In 

vigilia  sancti  Peiri.  et  in  vigilia  sancli  Laurentii,  et 

in  vigilia  sanctae  Maria;/et  in  Vigilia  sancti  Andre;e, 

etiii  yi|ilia  Natalis  Domini;  hoc  ofnciiim  fit  ad  Ma- 

tatintinf,  siCut  iri  vigilia  saincti  Joanhis  Bapiistae 

jfraedfximus.  Ad -Primam,  Terliam,  Sexlani  et  No- 

unh  dtntatnr  etlegitur  de  sanclo  :  ad  Missam  non 


(35)  Hic  iterum,  ut  supra  in  Nativilate^  distia- 
gtnmiaf  ■'VifiHflDm  MatutiDa.  Amalarias  in  Antipho- 
uMi  cip.  Li;;  ^tw  Vi§Uias  voc^t:  Bwr  Romam.  in- 


men  in  fuuito  arcse  super  corpus  aposioli.  Disco- 
operto  eb,mittit  manum  deorsum,  etapprehendit  thu- 
ribulum  in  uneo  plenum  carbonibus  et  incenso, 
et  trahit  foras.  Inccnsum  et  carbones  dat  archidia- 
cono ;  archidiaconus  aulem  dat  per  populum,  hac 
ratione,  ut  quicunque  febricltans  devote  in  flde 
Aposioli  ex  his  biberit.  sanetur.  [Iterum  replct  thu- 
ribulbm  de  carbonibus,  et  ponit  super  eos  candelam 
vitreatn  pleoam  incenso ;  accftodit  carbooes,  et  can- 
dela  inciptt  bulUre  [al  boUire] ;  et  reponit  thuribu- 

quit,  Antiphonarioduasposui  Vigilias,  in  fiostro  An- 

Ufhonm^  tQiiieet  pr»  lesto  MMieli  Petri. 


759 


BBNBDIGTI  ROM.  S.  PBTR.  GaN.  LIB.  DB  BGGLBS.  ORD.  TOTIUS  ANM. 


760 


lum  in  praelibato  uneo,  et  cooperitur  for^men  arcn  A  Mariam,  dominas  pontifex  prsparatos  caAtat  Mia- 


a  pontilice  Buper  corpus  ejus.  In  quarta  lectione  an- 
nuaiiter,  sicut  in  vigiliis  sancti  |Panli,  duas  lectioues 
legunt  episcopi,  duas  cardinales,  octavam  subdiaco* 
nus,  nonam  Pontifex  ;  reliqua  quinque  responsoria 
cantant  cantores  et  basilicarii,  et  accipiunt  ab  ar- 
chidiacono  xviii  denarios.  Aliud  oflScium  efficitur, 
sicut  mos  est.  Mane  pontifex  celeberrime  cantat 
Missam,  et  schole  accipiunt  ab  ecclesia  pro  benefi- 
cio  festivitatis  iv  solid.  de  monetia. 

70.  In  Ralendis  Augusti  ponitur  liber  Salomonis 
usque  in  Kalendas  Septembris.  In  fe^tivitate  sancti 
Laurentii  dominus  pontifex  in  hasilica  ejus  in  agro 
Yerano,  ubi  requiescit,  cum  omnibus  scholis  facit 
Yesperum,  et  officium  per  totam  noctem.  (86)  Mane 


sam  ;  benedicit '  populum  fatigatom  ;  omnes  reee- 
dunt. 

73.  Dominica  prima  mensis  Septembria  ponitiir 
liber  Job  et  Tobi»,  Judith  ei  Eathcr,  oaqae  in  Do- 
minica  prima  men&ia  Octobria.  In  qoo  roenae  est 
Nativitaa  aanctse  Marie,  quse  ita  cdebratar  a  pooti« 
iice  celeberrime  in  Sancto  Adriano,  nbi  6i  Collecia, 
aicut  in  Puriflcatione  et  Annnntiatione  tanet»  Ma- 
ri«. 

74.  In  Bxalutione  sanet»  Gmeia,  statio  LateranL 
Flt  cotlecta  ad  Sanctam  Mariam  M^jorem,  ofai  ena 
stationalis,  et  Schola,  etregionarii,  et  aeolythi  eoa- 
dunantur  com  cruce  >ancti  Joanois  et  eanonieis,  ei 
cruce  Sanct«  Marin  et  canooieis.  Primieerias  eam 


facit  Missam  Romano  populo,  et  accipiunt  scholse  B  schola  cantat  Gollectam,  aubdiaconos  regfooariaa 


pro  beneflcio  ab  ecclesia  vui  solidos  deoariorum. 

71.  In  vigilia  sanct»  Mari»,  mane  dominus  papa 
cum  cardinalibus,  discalceatis  pedibus,  facit  vii  ge- 
nua,  et  aperit  imaginem,  et  osculatur  pedes  Domini, 
et  deponit  judum  [id  eit  deorsum],  cantando  Te 
Deum  laudatntu :  quod  constituit  Leo  quartus  papa. 

7S.  In  Assumptione  sanctse  Maris,  dominus  papa 
cum  omni  curia  facit  Yesperum,  et  Vigilias  no/em 
lectionnm  in  ecclesia  Sanct»  Marias  Majoris.  Gum 
fuerint  finilse,  revertitur  Lateranum.  Gardinales  et 
diacones  accipiunt  imaginem  Jesu*Christi,  et  abstra- 
bunt  de  basilica  Sancti  Laurentii  cum  omni  populo, 
portantes  eam  per  campum  Lateranum  juxta  basili- 
cam  Sancti  Gregorii.   Grucem  stationalem   portai 


portat  erucem  stationalem.  In  proeeasiooe  ante  ean- 
iores,  et  processiooaliter  Iprocedant  aaqoe  ad  Lale* 
rannm.  Primicerias  cum  achola  primam  eaoiai  tn- 
tiphonam,  Nos  autemgloriari  oportet.  Deinde  eaoo- 
nici  Sancis  Mari»,  venientes  in  eampum  joxta  Pul- 
loniam,  ibi  cum  omni  poputo  exspectant  pontificem 
et  sanctuaria  a  paiatio  (S7),  pontifex  vero  tndoUis, 
discalceatia  pedibus,  cum  aliis  ordiniboa  deaeendii 
de  palatio.  Cardinales  portant  sanctaaria  f n  proeea- 
sione,  scilicei  de  ligno  cracls  Domini,  ei  sandalia 
Jesu  Ghristi,  et  circumcisionem  ejus  ad  basilieam 
Salvatoris,  ubi  est  statio.  ibi  pontifex  eautai  Miasam ; 
et  cantata,  omnea  lasti  eum  benedictione  reeedooi. 
75.  Dominica  prima  mensls  Oclobris  ponilar  liber 


regionarius  post  eam  ;  post  quam  processio  curi»  G  Machabseorum,  usque  in  Dominica  prima  meoaia 


ordinale  procedens,  canlando  psalmos,  primicerius 
cum  schola  responsorium  de  eadem  festivitate.  Prae- 
fectus  cum  duodecim  viris  accipit  a  curia  xii  faculas; 
ostiarii  vero  alias  xii  portantes  accensas  ante  ima- 
ginem  Dam  imago  transit  per  campumi  cubicularii 
Btant  in  culmine  Sancti  Georgii,  tenentes  duas  facu- 
las  accensas,  quaa  imagine  transacta  exstinguunt  fa- 
culas.  Gumque  imago  venerit  ad  Sanctam  Mariam 
Novam,  deponunt  eam  ante  ecclesiam,  et  lavant 
pedes  ejus  de  basilico.  Interim  scholse  faciunt  Matu- 
tinum  in  ecclesia,  irium  scilicet  lectionum.  Populi 
vero  laudentes  et  benedieentes  Dominum,  tollunt 
eam  inde,  et  portant  ad  Sanctum  Adrianum  ;  el  ibi 
lavant  pedes.  Exeuntes  antem  de  ecclesia,  redeuni 


Novembris.  Mediante  Octubrio,  in  fnturis  Dominieia 
ad  matutinas  Laodes,  quando  dicitur,  BenedieUe^ 
omnia  operaDominif  Domino^  cantantur  hae  aniipho* 
nmt  Dumperdurantf  Tres  videoviroSjti9!\iaqvMvii 
Antiphonario  inveniuntur.  Dominiea  prima  meoals 
Novembris  ponitur  Daniel  prophela,  ei  legiior  ia 
Dominicis  diebus  asque  ad  Adventum  Domini.  Infra 
hebdomadas  legitur  de  Bzechiele,  et  de  xii  pro- 
phetis. 

76.  In  festivitale  saneti  Andress  debet  eaae  domi- 
nas  pontifex  eum  omnibus  scholis  ad  Sanelum  An- 
dream  in  Tatieano,  ibiqae  honorifiee,  aieat  in  feati- 
vilale  aancti  Pelri,  Vesperaa  el  Yigilias  eelebrart. 
Matutinam  vero  ad  fralrem  ejus  facere,  id  esl  ad 


per  viam  qua  venerunt,  ei  portant  eam  per  arcum  in  D  «l^re  ^i^DCt^  Petri.  Mane  canitur  Missa  auper  ahare 


Lathone,  quia  antiquo  tempore  magna  persecutio 
erat  ibi  diaboii.  Deinde  Iranseunt  juxta  domum  Or- 
phei  propter  basiliaenm,  qui  lunc  lemporis  lalitabat 
ibi  in  cavema,  eujus  fetore  ei  aibilo  homines  ibi 
iranaeuntes  infirmabantur,  et  moriebantur.  Idcirco 
Sergius  papa  constituit  hanc  processionem  in  hac 
ianta  festivitate,  qualenus  per  laudes  tantorum  po- 
pnlorom,  et  intercessionem  sanctiasimai  virginia 
Maris  apud  Deom,  populaa  Romanas  ab  his  perse- 
eutionibas  liberaretur.    Ascendentes  ad  Sanetam 


beati  Andrese,  ut  omnis  populus  cum  benedietione 
Isetus  recedat.  Prsefectns  cum  adjutorio  deeim« 
illuminat  ecclesiam,  et  facit  prandiom  cnrite.  Deo 
gratias. 

Additio  ex  cod,  Vallicellano, 
HflB  sunt  feativitates,  in  quibus  dominus  pontifax 
debel  eoronari  :  In  festivitate  videlicet  aandoram 
Quatuor  Goronatornm,  in  fe^tivilate  saocii  Mariini, 
uhi  dicUur  titulus  ^quitii,  in  festivttate  aaoeii  Cle- 
mentis,  in  Dominica  de  Adventu,  in  Dominiea  do 


(36)  In  Saeramentario  Gregoriano  aaaignator  prf         (37)  Id  eat  reliquias,  at  ex  eonseqoeoliboa  iiiliat- 
hoc  feaio  prhna  Missa  de  nocte,^.  ito  apod  Me-     ligitur.  Mem  dooboa 


nardom. 


wrfco, 

ei  sanciuaria  a  palaHo. 


m  COELESTINUS  II  PAPA.  —  NOTTTU.  76J 

JermiaUm^  In  Domiiiiea  de  Gaudete^  ia  fesiiviiale  A  usque  ad  finem,  Si  deeril  dominus  pontifez,  et  vene- 


lit  in  fesiivitate  tancti  Slephani,  in  Epiphania,  rit  eardinaJis  solus  canlare  Missani,  in  quacunque 

in  Dominica  hKtare,  JerusaUm^  in  Pascha,  in  feria  stntione  totam  medietatem  altarif  habent  pr«dici« 

seciuida  ad  sanctum  Peirum,  in  Dominica  Ego  eum  schol».  Gardinalis  qui  cantat  Missam,  haber  tertiam 

Paetmr  ^ointf ,  in  Ascensione,  in  Pentecoste,  in  fe-  partem   oblalionis ;  sed  si  habet  aliquem  socium 

stiTilale  sancti  Petri,  in  anniversario  suo,  in  fesli-  cardinalero,  non  fit  ita ;  sed  oblatio,  sicut  mos  est, 

vilala  saneti  Sylrestri.  coromuniter  dividatur  per  scholas. 

BfB  sunl  noetumales  stationes  Saneti  Petri  :  Do-  Hsec  sunt  Sancti  Petri  diumse  slstiones  :  In  ora- 

minica  de  Gaudeiej  Epiphania,  Ascensio  Doroini,  nibus  Sabbatis  Quatuer  Temporum,  in  Domioica 

Penleeostes,  festiyitas  saneti  Petri  et  ejus  Octava,  Quinquagesimae,  Dominica  in  Passione,  teria  secunda 

fesliTitas  sancti  Andrese.  In  tmaquaque  earum  sta-  post  Pascha,  Doroinica  Ego  eum  Pastcr  bonuSf  in 

tioniim  scholfe  palatii,  scilicet  cardinales,  diacones,  litanias  Majores,   in  Dedicatione,   el  in  Cathedra 

snbdiacones,  canlores  regionarii,  acolythi  debent  sancti  Petri.  In  unaquaque  harum  stationum  acci- 

habere  quinque  solid.  den.  de  ahari  Sancti  Pelripro  piunt  quinque  solid.  et  oblationem.  Sed  doroinus 

coenatica»  archidiaconos  xviii  den..  pro  his  qui  can-  pontifez  accipit  xx  solid.  in  nocturnis  slationibus, 
tani  Lx,  canonici  xn  solid . ,  et  ad  Missam  medieta-  q  quando  accendunlur  retia  (3S) ;  et  in  diumis,  quando 

tem  allaris  inter  eos  et  capellanos  doroini  papfe  accenduntur  candelfe. 

(38)  Pbaram  alio  nomine  appellant,  id  est  luceraam  orbicularem  cum  certo  Inceraaram  aul  eandela- 
nun  munefO* 


APPENDIX. 

JooMnii  faprn  XIX  (39)  diploma,  quo  faeultatem  coneedit  episcopo  Silva  Candidm  ditdna  offieia  eertis  diebus 

celehandi  in  ecclesia  Sanctt  Petri  in  Yaticano. 

JoAmu  episcopus,  servus  senroram  Dei,  dilecto  filio  Pbtro  Dei  gratia  episcopo  Silvfe  Candidse  Ecdesifey 
el  per  le  eidem  venerabili  episcopio,  successoribusque  tuis  in  perpetuum. 

GoDTenil  apostolico  moderamini  .  .  •  Exstai  inter  epistolas  et  diplomata  Joannis  XIX,  Patrologim 
tem.  GXU,  eol.  1125,  suh  num.  4. 

(39)  Qoi  nobis  Joannes  XX  cujus  annus  tertins  eoincidit  in  annum  millesimum  Tice«mom  sextnm  indi* 
cfiooe  m  a  Septembri  inccepta. 


ANNO  DOMINI  MGXLIY. 


COELESTINUS  11 

PONTIFEX   ROHANUS 


NOTITIA  HISTORICA 

(MAifsi,  Coneil.,  lom.  XXI,  col.  591.) 


Coeleslinns   secnndns,    natione    Tuscus,    Guido  C  est  pontifex,  tempora   Conradi   imperatoris,   an. 

antea  Toeatas,  ex  jNresbylero  cardinale  tiluli  Sancti  Domini  1143,  illo  die  quo  Innocentius  secundus  e 

Mard,  Jnxla  conslitutionem  Innocentii  prfedecefso-  Tivis  decesserat.  Petrus,  Cluniacensium  abbas,  scri- 

ris  sni,  qna  populus  omnino  a  pontifieis  electiOM  psit  ad  eum  epistolam,  apud  Papirium  Massonum 

areebalnr,  primus  sine  ullis  populi  suffragiis,  tesle  exstantem,  qua  centinetnr  ipsuro  legitiroe  electum 

Onnphrio»  propler  dTile  bellum  quod  a  Romanis  initio  pontifieatus  Romfs  omnia  pacala  habuisse. 

senatam  mttlDen  salagentUms  imminebat,»  creaUis  Wilielmnm    Eboracensis    ecdesia   ihesaurarinm^ 


m 


CQELBStlNl  U  PAFJS 


7«4 


hominem  tnno  temporis  imprbbum,  in  sedem  Ebd-  A  sel,  obit  antio*  DomitM  1U«i'<?l'  ilqpBltte-Mftome 
ncensem  bis  inthisum,  ab  Innocentio  damnatum  in  basilica  Constanlinlana.  Vaticanna  ebd^x  deTitis 
et  fugatum,  por  subreptionem  Bcclesiiti  Eboracensis  pontificnm  ista  habet :  •  Hie  fecit-ordiaafioiiierifr  per 
episcopum  ordinarit  et  consecraTit,  et  contra  san-^  menseih  Deeetnbrein,  in  qua  el^vil-'<liac6notf  se- 
ctum  Bemardum  hac  de  re  graviter  conquerentem  ptem,  presbyteros  per^vef^-  loicav^t'e^i60opos 
defendit.  Cum,-  julta  IJrspergensem,  mensibus  '-perdivcrsa  ioca.... -^DefuBclos  eM  iptid  I^Haidium 
quinque  et  diebus  tredecim,  secundum  Ottonem  octavo  Idus  Martii,  et  in  eecMft  Lateradenii'  tu- 
Frisingenaem  mensibus  fere  sex,  pontifioaium  tenuis-    .  mulatus.  '• 


'  '; 


TT 


•  *  ■  ■  •  I '  ■ 


NOTITIA  DIPLOMATICA. 


■i 


I '. 


•i.    •• 


(Philippus  Jaff^  Regesta  ponHfieum  Romanoimmf  p.  605^ 


/  -f 


t*  CoDlestiaus  II  liao  sentcntia  usua  est :  fut  paz  ui^  viBTirrB  toa  bt:  abundaiitu  ui  o^iJiMStia.  Tcra  (6,  8, 

0,  26,  27,  30,  32,  37,  89).  .•v.>r     . .  ■ 
Subscnpscrunl  bullis  cjus  : 

.  ep.  AlbaaeDsis.  .  Petrus..  • ...  ».- .   4i  -^9  Dec^-4-U3  ad    6  Mart.  liiA.    ..^.^  ... .. 

•  Ostiensis  .   .  Albericus.     .     .    a  29  Nov.    1143  ad    6  Mart.  1144. 

•  Praenestinus .  Stephanus.   .    .    a  l^  Oct^  IM^  M    ^  Mart.  1144. 
»    S.  Rufinie.  .  Theodewinus.    .    a.20  Nov..  ..1148  ad  U  Febr.  1144. 

•  Subioensis.  .  Conradus.    .     .    a  19  Oct.     1143  ad    6  Mart.  1144. 
»    Tusculanus.  .  Iniarus.   .  .,    .    a  2^  J)ec..  1143  ad    6  Mart.  1144, 

pr.  card.  tit.  S.    Anastasiae.     .    .    •    .    .    Anbertns.     .    .    ..   a  l^  Febr.  1144  ad  26  Fcbr.')f44. 

»      •        >    S.    Caeciiiae. Cjoizo.     .     .    .     .    a  30  Dcc.  1143  ad    6  Mart.  1144. 

»       »        •>     S.    Calixli Grcgorius.    ...    a  19  Oct.  1143  ad  19  Febr.  1144. 

»       •        >     S.    Chrvsogoni Guido a    9  Dcc.  1143  ad    6  Mart.  1144. 

•  ■        •    S.    Cyriaci.    .  ^    .    ...    Nicoiaus  .    .    .    •  <a  t3  Dec.-  1143  ad    6^Mafl.>1144. 

•  n        »    SS.  Jonnis  ct  Pauli  .     .    .    .    {li^baldus.   ..    .    ..a23Dec*.  1}^3  ad  19  Febn  1144. 

•  H     .    »    S.    Laurcnlii  in  Dama^o.  .    «    Guido a  10  Jan.  1144  ad  26  Febf.  .1144. 

•  '    »'     i    S.    Marci.     ."   .     .    .    .    .    Giliberlus.    •.    .     .    a' 2S  Dcc.  1143  ad' 23  PebP.  1144. 
»       •        •    S.    Pastoris Petrus a    9*Dc»:  1443  ad  10  Jati.  '4144. 

•  •        i>    S.    Praxedis Hubaldus,    ...    .    a    1  Dec.  1143  ad    6  Mart.  1144. 

■'•      •        »    S.    Prisc».    .     .     .    ...    Raiftorius.     .     ."    .    a  22  Nov.  1143  ad    6  Mart.1144. 

•  »        >    S.    Sabinae Manfredus.    ...    a  10  Jan.  4-144  iad'  5  Mart^  4444. 

»      »        •    S.    Stephani  in  Celio  monte  .    Rainerius.     ...    a  23  Dec.  1143  ad  19  Febr.  1144. 

»      >        »  S.    Vestina; Thoraas a  16  Oct.     1143  ad    6  Mart.  1144. 

diac.     card.  S.    Adriani.  .     .     ...    •  Joann^  Paparo.     .    a  19  Fcbr.  Il44  ad    6  Mart.  1144. 

>  •  S.    Aogeli.     ......  Gregorius.     .    .    .    a  30  Dce.     1143  ad  19  Febr.  1144. 

»  •  SS.  Cosmae  et  Damiani  .    •    .  Guido  •     ....    a  17  Fcbr.  1144  ad    6  Mart.  1144. 

»         »  S.  .  Hpstachit  juxla  femi^mF  =- *i  ?  *    .   '  >       '"•'ji*''^ 

'  jAgrippfi^.   .    ^,4.    :    A»taldM  .  ^:    .    ,    «  «0  «n.    i4144  ad  24  Febr.  1144. 

»  »  S-.  (ftoi{fiia(lV«luirv-A*eurn.-.  OlAo  V.   \  :*  -^  A. /1^:^  .ibt.^  H143  ad  24  Fcbr.  1144. 

>  n  S.  Luciae  io  Septisolio .  .  .  Rodulphus.  .  •  .  a  10  Jan.  1144  ad  26  Febr.  4144. 
»  »  S.    Luciae  in  UorDhea   .    ,     .    Iluffo .     .     .    ^    ,    d.  19  Febr.  1144 

>  »  S.  Mariae  in  Aquiro.  ■  :  ' . '  V-  PMtrui  .  l^  '  }.  ;>  ;  a  9  Dec.  1143  ad  19  Febr.  1144. 
»  H  S.  Mariae  in  Domioica.  .  .  Gerardus.  .  .  .  a  1  Dcc.  1143  ad  6  Mart.  1144. 
»  »  S.    Marise in  Porticu.-  .         <.:fttlriie^  .     ■     .     .    a  19  Oct.     1143  ad  19  Febr.  1144. 

>  »  S.  Mariae  in  Via  Lata  .  .  .  Ubaldus  .  .  .  .  a  19  Oct.  1143  ad  9  Dec.  1143. 
»  »  S.  MariaeNovee,  «...  Joanne^  *  •  i..  %  aJO  Jan.  1144  ad  6  Mart.  1144. 
•  •  S.  Nicolai  de  ca^c«i»*T1iliatro  <l^tavianns.- .  '.)  i  j/iz  Nov.  1143  ad  19  Febr.  1144. 
»  •  SS.  Sergii  et  Bacchi.     .     .    .    Gregorius.*  .    .    .  'a  19  Oct.     1143  ad  19  Febr.  4144. 

in  Romana  Ecclesia  altaris  ministcr  Guido  d.  47  et  24  jPebr.  1144. 
Dat«  buliae  sunt  p.  m.  '    * 

Gerardi  S.  R.  £.  presb.  card.  et  bibliolhecarii  a  19  Oct.  1143  ad  6  Mart.  1144. 


f    m 


•.     V.»        ». 


<■         •■■« 


■  ;>.  — -j    ^i   i„    ..:■.■■  .tV>'.  >.».>. <>j".-. 


7«6 


EPISTOUS  BT  WVILEGIA. 


T«fi 


CaBLESTlJSI  II 

PONTIFICIS  ROMANI 

EPISTOL^  ET  PltlVILEGIA. 


I. 


A 


,  PrUfiUgium  pro  ecclesia  S.  Mariani  Eugubir^a. 

(ADnolI43,  Ocl.  19.) 
[Ughblu,  Italia  tacra^  I,  637.] 

Ggelbstinus  episcopus,  seryus  senronim  Dei,  di- 
l#ctis  filiis  Bknidicto  prseposilo,  ejusque  firatribus 
ifi  ecclasia  episcopaiis  sedis  Beati  Mariani  Eu- 
gubios  civitatis  DooiiQO  famulaatibus,  tam  prsdsea- 

libus,  quam  futuris  in  perpctuum. 

P^dehum,   quod  ad  rdigionis  propositum   el 
^mamm  salutem  pertinere  monstratur,  aoimo  noi 
^eoet  libenti  concedere,    et    petentium   detideriis 
cppgnmni   impertiri  suffragium.  Eapropter,  dilecti 
\a  PpmiQO  fllii,  postuiationibus  yestris  clementer 
la^porliH^^  assensum,  et  ecclesiam  B.  Mariani,  in  q 
IU^  diTinis  eMis  obsequiis  mancipati,     apostolici 
PilTilogii  pngioa  communimus,  statuentes  ut  quas- 
(^iique  possessiones,   qu«cuDque  bona  idem  locus 
inpraesentiarum  canonice  possidet,  aut  in  futurum 
eoncessione  pontifieum,  largitione  regum  vel  prin- 
dpum,  oblatione  fideliuin,   seu  aliis  justis  modis, 
|ir9|8f#ate  Domioo,  poterit  adipisci.  flrma  Tobis  io 
perpetuum  et  illibata  permaneant ;  in  quibus  pro- 
priis  b«c  duzimus  ezprimenda  vocabulis,  plebem 
sciUcit  S.  Joannis  de  Civitate,  plebem  S.   Marise 
perratay  plebem  de  Pisciano,  plebem  S.  Mari»  de 
Glodiaoo  cum  plebe  Sancti  Donati,  et  Sancti  ?i- 
riani«  plebem  8.  Genrasii,  curtem  de  Lavari,  cum 
aliis  omnibus  ecclesiis,  ac  bonis  praodictflB  ecclesi» 
pertinentibus,   capellam   S.  Bartholomei,  capellam  ^ 
S.  Cnfcis,  capellam  S.  Yerecundi,  capellam  S.  Angeli, 
fafiBUam  S.  Georgii,  capellam  S.  Savini,  capellam 
S.  Angeliv  capellam  S.  Christophani,  capallam  S.  Sal- 
vatorisy  capellam  S.  Mari»  de  Mediano,  capellam 
ji.  iartbolomaa  de  Caslro  Yenali,  capellam  S.  Maritt 
tt  eapellam  8.  Georgiide  Cortiva,  capellam  S.  Maria 
eapellam  S.  Margarits  cum  omnibus  suis  pertinentiis 
etfttnim  mootis  Juliani  cum  curte  sua,  castrum  Gal- 
gate  cum  curte  sua,  castrum    vallis  Marcul»  cum 
dirta  sua,  castrum  Algnanir,  castrum  Agelli,   Pro- 
bi^emus  quoque,  ot  iofra  antiquos  termioos  majoris, 
sive  baptismalis  Rcdesiae  absque  vestra  permissione 
aiilliit  Bcolesiam  sBdificare  prssumat,  nec  ab  homl- 
mbiii  iafbsa  eosdem  termtnos  habitantibus  decimas, 
vol  oblaliones  ezigat,  nec  eas  ad  sepulturam  ad  ^^ 
alia  loca  Iranalre  compellat,  sed,  juzta  Apostolum,  ^ 
qnibui  apiriluaya  seminatis  eorum  camalia  nollo 
piohibente  metatis  clericos  vero,  sive  laicos  libe- 


ros;  qui  de  sseculari  habilu  converti,  et  in  vestra 
ecclesia  religiose  vivere  voluerint,  recipiendi  liacul- 
tatem  liberam  vobis  concedimus,  sepulturam  quoque 
ipsius  loci  liberam  esse  decemimus,  ut  eoram  de- 
votioni,  et  eztremse  voluntati,  qui  se  illic  sepeliri 
deliberaverinl,  nisi  forte  ezcommunicati  sint^  nul'- 
lus  obsistat,  salvo  jure  matricis  ecclesi».   Decemi- 

mus  ergo,  etc.  Amen 

Locut  f  iigilli. 

Ego  Coelestinus  Catholic»  Ecclesi»  episc. 

Ego  Conradus  Sabinensis  opisc. 

£go  Stephanus  Prsenestinus  episc. 

Ego  Gregorius  presb.  card.  tit.  S.  Callizti. 

Bgo  Thomas  presb.  card.  tit.  Vestin». 

Bgo  Petrus  card.  presb.  tit.  S.  SusaDDfle. 

Ego  Gregorius  diac,  card.  SS.  Sergii  et  Bacchi. 

Bgo  Otto  diaoonus  oard.  Ut.  8.  Georgii  ad  Velum 
Aureum. 

Ego  .  .  .  Bald.  diao.  card.  S.  Marise  in  ViaLata. 

Ego  Petrus  diac.  card.  S.  Mari»  in  Porticu. 

Ego  Nicolaus  diac.  S.  R.  B. 

Datum  Later.  per  manum  Gerardi  S.  R.  B.  presb. 
card.  ac  bibliothecarii  xiv  Ral.  Novemb.,  ind.  vii, 
Incarn.  Dom.  an.  1143,  pontif.  vero  D.  Coelestini 
papae  anno  i. 

U. 

De  tui  electione  certioret  facit  Cluniacenses,  eo^ 
rumque  preces  pottulatf  [Claromontani  epitcopi 
eulpam  iptit  condonat, 

(Annoll43,  Nov.  6.) 
[Mansi,  ConcU.,  XXI,  692.] 

CoBLBsnifus  esiscopus,  servus  servoram  Dei»  di- 
lectis  filiis  Pbteo  abbaU,  et  monachis  Cluniacens., 
salutem  et  apostolicam  benedictionem. 

Charitatem  vestram  de  statu  sanctas  Romanse, 
Bcclesiffi  matris  vestr»  sollicitam  cognoscentes, 
quffi  circa  nos  acta  sunt,  vobls  significare  curavi- 
mus.  Notum  igitur  facimus  dilecUoni  vestm  quod 
Domino  nostro  bonae  memori»  papa  Innocentio, 
Tiii  Kal .  Octobris  defuncto,  et  in  Uteranensi  eccle- 
sia  cum  mazimo  cleri  ac  populi  Romani  frequenUa 
tumulato,  cardinales  presbyteri  et  diaconi,  una  cum 
firatribus  nostris  ej^scopis  el  snbdiaconis,  dero  ao 
populo  Romano  acclamante,  pvUm  ot  expetentei 
terUa  die  ^n  ipsa  ecclesia  unanimi  voto  et  pari  con<- 
sensoy  me  indignum»  ot  prorsus  tanU  officii  impa« 
rem,  nescio  quo  Dei  judicio,  in  Romanum  pontifi- 
cem  conoonUmr  cl^ftfunl.  9(P  la^  opQ|i4aninst 


71*7 


COELESTiNtl  II  PAPiB 


16% 


infirmiUtem  moam  ad  apostolic»  sedis  culmea  non  A  dam.  Si  vero  tu  ipse,  yel  quislibet  alius  in  cauaa 


posse  pertingere,  onus  hoc  malui  declinare,  ne  in 
pastorali  regimine  imparis  administrationis  actione 
succumberem.  Sed  quia  contraire  non  eat  Domini 
dispooentis  arbitrio,  obedienter  sccutus  sum  quod 
misericors  de  me  regentis  manus  voluerit  operari. 
Dispositioni  itaque  dirini  coDsilii  colla  submittens, 
tanto  pondere  pressum  me  rccognosco,  ut  non  per 
prophetiae  spiritum,  sed  pcr  expcrimenlum  dicam  : 
Incurvatus  sum  et  humilialus  sum  usquequaque 
(PiaL  czviit).  Tanta  quippe  occupationem  onert 
deprimunt,  ut  ad  supema  yix  aliquando  animus 
erigatar.  Multis  causarum  fluctibus  quatior ;  et  post 
illa  quietis  otia,  quae  ante  hoc  ofHcium  me  recolo 
habuisse,  tamen  tumultuosae  vits  tempestatibus  afQi- 


canonice  procedere  volueritis,  proxima  Dominica, 
qua  cantatur,  hii  sunt  dUi,  etc.,  vos  conspectui 
nostro  prsesentetis,  ut  in  utriusque  partis  pne- 
scntia  causam  ipsam  diligenter  inquircre  ,  et 
quod  canonica  lequitas  dictaferit  ex^de  statuere 
yaleamus. 
Datum  Laterani  vni  Idus  Novemb. 

IV. 

Ad  A.  pr(gpoiitum  et  canonicos  Roiateniei. 

(Anno  1143,  Nov.  6.) 

[GiULiNi,  Memcrie  della  Hiit.   di  Miiano,  t.  Y , 

p.  578.] 
CoELBSTiNus  cpiscopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lactis  filiis  A,  praeposito,  et  canonicis  de  Rosata, 


gor,  ut  recte  dicam  :  Veni  in  altitudinem  maru,  et      ^^^^  ^^  apostolicam  benedictionem 


tempeitai  demeriit  me  {Pial.  lxviii). 

Unde,  (ratres  charissimi  (1),  per  omnipotentem 
Dominum  rogo,  ut  me  sub  hoc  pastoralis  curae  onere 
lassescentem  orationum  vestrarum  intercessionibus 
adjuvetis,  ut  ejusdem  omnipotentis  Dei  misericor- 
diam  totis  nisibus  et  plenis  desideriis  imploretis, 
quatenus  mihi  inter  undas  pelagi  laboranti  ma- 
jestatis  s\m  dexteram  porrigat,  et  sic  naviculae 
suae  prsesse  concedat,  ut  ad  aeternes  quietis  por- 
tum  cum  susceptse  navis  onere,  ipso  ducente,  per- 
veniam. 

Nos  autem  Cluniacense  monasterinm  tanquam 
B.  Petri  proprium,  more  prsedecessorum  nostrorum 
diligere  volumus  et  fovere,  et  suam  ei  justiliam  con- 
servare. 

Quod  autem  Claromontensis  episcopus  prseter-  C 
ita  B.  Lucse  festivitate  a  prffidecessore  nostro 
bonae  memoriae  papa  Innoccntio  evocatus  non 
venit,  nec  canonicam  excusationem  praelendit, 
pro  vestra  dilectiooe  ad  prsesens  acquanimiter  tole- 
ramus. 

Datum  Laterani  viii  Idus  Novembris. 

m. 

Xd  Jilviium  ktrebatemem  epiicopum.  Cauiam  ma, 
trimoniicujuidam  ad  ie  advocat, 

(Anno  4143,  Nov.  6.) 
(Mansi,  ihid.n  coi.  595.] 
CcBLBSTiNUs  cpiscopus,  scrvus  servomm  Dei,  ve- 
nerabiii  fratri  Alviso  Atrebatensi  episcopo,  salutem 
et  apostolicam  benedictionem. 

Litteras  a  tua  fraternitate  transmissas  recepimus, 
et  quod  de  consanguinitate  inter  charissimi  filii 
nostin  Stephani  illustris  Blesensis  comitis  fiiium  et 

filiam  nobilis  viri  Theodorici  Flandrensis  comitis 
in  eis  continebatur  diligenter  expendimus.  Yerum 
quoniam  episcopos  Galliae  in  justitia  et  observatione 
mandatorum  sedis  apostolicae  tcpidos  invenimus,  et 

idem  filius  noster comes  in  causa 

matrimonii  R.  de  Perona  omnino  inordinate  et 
contra  justitiam  ab  ipsis  tractatus  est,  causam 
ipsam  judicio  sedis  aposlolicae  duximus  reservan- 


A  sede  apostolica  statutum  est,  ut  religiosae  per- 
sonae  de  laboribus,  quos  propriis  manibus  au-t 
sumptibus  excolunt,  sive  de  Dutrimenlis  suomm 
animalium  decimas  solvere  non  cogantur.  Quo 
contra  perlatus  est  clamor  ad  aores  nostras,  quod 
a  sanctimonialibus  Sanctae  Mariae  de  Montane 
decimas  exigitis,  et  violenter  ab  eis  extorquetis. 
Quia  igitur  in  his  quae  a  sede  apostolica  stataun- 
tur  absque  sui  status  periculo  nulli  licuit  deTiare» 
per  praesentia  vobis  scripta  praecipimus,  quateniis 
decimas  ab  eisdem  sanctimonialibus  exigere  nul- 
Ulenus  praesumatis,  sed  si  quam  ibidem  justititm 
vos  habere  confiditis,  in  nostra  praesentia  oaten- 
datis. 
Daia  Laterani  vm  IdusNovembris. 

V. 
Privitegium  confirmationii  eccletite  S.   Joannis 

Modoetiemii, . 
(Annoll43,Nov.  23.) 
[Fmzi,  Memorie  itor.  di  Mouza^  t.  11,  p.  56.] 
Cqelbstinus  episcopus,    servus   servorum    Dei» 
dilectis  in  Christo  filiis  Ubrando  Modoetiensi    ar- 
chipresbytero    ejusque    fratribus  tam  praesentibus 
quam    fuUiris,   canoniee  substituendis,    in   perpe- 
tuum. 

Piae  postulatio  voluntatis  effectu  debet  prose- 
quente  compleri,  et  ut  devotionis  sinceritas  lauda« 
bililer  enitescat,  et  utilitas  postulata  vires  indubi* 
tantes  assumat.  Bapropter,  dilecti  in  Domino  filii, 
vestris  justis  postulationibus  clementer  annuimuS| 
^  et  ecclisiam  Beati  Joannis  dc  Modoetia  in  qua  di- 
vino  mancipati  estis  obsequio  ad  exemplum  praede- 
cessorum  nostrorum  beatae  memoriae  Calixti  et  lo* 
nocentii  Romanorum  pontificum  sub  beati  Petri  ct 
nostra  protectione  suscipimus,  et  praesentis  scripti 
privilegio  communimus  ;  statuentes  ut  quascunque 
possessiones,  quaecunque  bona  eadem  ecclesia  inr 
praesentiarum  juste  et  canonice  possidet,  aut  in 
futunim  concessione  pontificum,  liberalitale  prio- 
dpum,  oblaiione  fidelium,  vel  aliis  justis  nio<JUSf 
largiente  Domino,  poterit  adipisci,  firma  et  illibaU 
permaneant.  In  quibus  haec  propriis  duximus  exr 


'  (1)  Pontifex  diceret,  fUH  ehariiiimi.  Haid. 


w 


EPISTOUE  ET  PRIVILE6IA. 


770 


primenda  vocabulis  :  ipsam  vidclicet  ecclesiam  A 
Saincti  Joannis  Baplislae  cum  omoibus  capeltis 
suis,  elc.,  ecclesiam  Sancti  Joannis  de  Varena, 
Sancta  Ifarise  de  Sara,  Sancti  Petri  de  Sironc,  etc. 
In  Coliate  ecclesiam  Sancti  Carpofori,  etc,  Sanctse 
Mariee  de  Teneblaco  et  Sanctae  Mariae  de  Sundri  ; 
confirmationem  quoque  electionis  Cremellensis  ab- 
baliss»,  sicut  a  venerabili  fratre  nostro  Robaldo 
Mediolanensi  arctiiepiscopo  rationabiliter  vobis 
conoessa  est  et  scripto  suo  firmata.  Jus  etiam  ac 
rationabiles  consuetudines  quas  in  eadem  Beaii 
Petri  ecclesia  de  Remella  babetis,  vobis  pariter 
confirmamus.  Sane  illa  feudorum  beneficia  quac  ve- 
nerabilis  frater  Jordanus  Mediolanensis  archicpi- 
Bcopus  vestra  ecclesiae  in  praenominalis  ecclesiis  ad 


VI. 


Privilegium  pro  eeeUiia  Cellm  Superlaris  Wirze^ 

burgemi, 

(Anno  H43,  Nov.  %i.) 

[HuGo,  AnnaL  Prcem,^  \,  Pr.,  p.  385.] 

CoELBSTiTfus  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 

lectis  filiis  Conrado  preposito  de  Cella,  ejusque 

fratribus  tam  presentibus  quam  futuris,  regulariter 

substituendis,  in  perpetuuro. 

Piae  postulatio  voluntatia  eflfectu  debet  prose- 
quente  compleri,  ut  et  devotionis  sinceritas  laoda* 
biliter  enitescat,  et  utililas  postulata  viresjndobi- 
tanter  assumat.  Eapropter,  dilecii  in  Domino  filii, 
vestris  justis  postulationibus  clementer  annuimoa, 
et  prsefatum  locum.  in  quo  divino  mancipali  estia 
eommunem  fratrum  sustentationem  conccssil,  vobis  B  obsequio,  sub  B.  Petri  et  nostra  protectione  snsci- 


▼astrisque  successoribus  auctoritate  apostolica 
confirmamus.  Prohibemus  autem  ut  nullus  infra 
parochiam  vestram  absque  vestro  assensu  ecclcsiam 
vel  capellam  aedificare  praesumat,  salva  auctoritate 
Romant  pontificis,  etc.  Si  qua  igitur  in  futurum 
ecclesiastica  saecularisve  persona,  hanc  nostne  con- 
stitutionia  paginam  sciens,  contra  eam  temere  ve- 
nire  tentaTerit,  secundo  lertioTe  commonila,  si  noc 
satisfactione  congrua  emeodaveril,  potestatis  ho- 
norisqQe  soi  dignitate  careat,  reumque  se  divino 
jodicio  existere  de  perpetrata  iniquitate  cognoscat, 
et  a  sacratissimo  corpore  ac  sanguine  Dci  et  Do- 
mini  Redemptoris  nostri  Jesu  Christi  aliena  fiat, 
atque  in  extremo  examine  districtae  uliioni  subja- 


pimus,  et  praesentis  scripti  privilegio  communimos, 
statuentes  ut  quascunqne  possessiones,  quaecunque 
bona  inpraesentiarum  juste  et  canonice  possidetis, 
aut  in  futurum  concessione  ponlificum,  largitione 
regum  vel  principum,  oblatione  fidelium,  seu  aliis 
justis  modis,  Deo  propitio,  poteritis  sdipisci,  firma 
vobis,  vestrisque  successoribus,  et  illibata  perma- 
neant.  Sancimus  autem  ut  ordo  canonicus  secun* 
dum  B.  Augustini  regulam  et  fratrum  Premonstra- 
tensium  institutionem  perpetuis  ibi  temporibus  in- 
violabiliter  conservetur.  Nulli  quoque  fratrum  post 
factam  professionem,  absque  prcpositi  totiusqne 
congregationis  permissione,  liceat  ex  eodem  claa- 
stro  discedere  ;  discedentem  vero,  absque  comma- 


eeat.  Cunctis  autem  vestrae  ecclesiae  justa  servan-  G  nium  litteraruoi  cautione,  nullus   sudest  retinere* 

Concambium  vero  quod  de  loco,  qui  Cella  dicitur, 

cum  Wirtzeburgensi  episcopo  a  vobis  rationabiliter 

factum  est,  confirmamus,    ut   nuUus  ipsius  lod  sd^ 

vocatiam  sibi  usurpare  praesumat,  apostolica  aucto- 

ritate  interdicimus.  Decimam  autem  de  Mosa  sical 

ab  episcopo  vobis  concessa  est,  vobis  nibilominos 

confirmamus.  Decemimus  ergo  ut  nulii  hominam 

liceat  prsefatam  Ecclesiam  temere  perturbare,  aul 

ejus  possessiones  auferre,  vei  ablatas  retinere,  mi- 

nuere,  seu  quibuslibet  aliis  molestiis  fatigare  :  ntA 

omnia  integra  conserventur  eorum  pro   quorum 

sustentatione  et  gubemaiione  concessa  sunt,  usibus 

omnimodis  profutura.  Si  qua  igitur  in  futurum  ec- 

clesiastica  caecularisve  persona,  hanc  nostrae  consti- 

D  tutionis  paginam  sciens,  contra  eam  temere  venire 

tentaverit,  secundo    tertiove    cemmonita,   si  non 

satisfactione  congrua   emendaverit,   potestatis  ho- 

norisque  su:  dignitate  careat,   reamque  se  divino 

judicio  existere  de  perpetrata  iniquitate  cognoscat, 

et  a  sacraiissimo  corpore  ac  sanguine  Dei  et  Domini 

Redemptoris  nostri  Jesu  Chribti  aliena  fiat,  atque 

in  extremo  examine  district»  ultioni  subjaceat. 

Cunctis  autem  eidem  loco  jura  sua  servantibus  sil 

pax  Domini  nostri  Jesu  Christi,  quatenus  et  hic 

fruotum  bonae  actionis  percipiant,  et  apud  distri- 

cium  judicem  praemia    setemaB  pacis    invenianl* 

Amen. 

Datum  Laterani  per  manum  Gerardi  sanclse  Ro- 


tibus  sit  pax  Domini  noslri  Jesu  Christi,  quatenus 
et  hic  fructum  bonae  actionis  percipiant,  et  apud 
d|strictimi  judicem  praemia  aeternae  pacis  inveniant. 
Amen,  amen,  amen. 

Ego  Cceiestinus,  Catholicae  Ecclesiae  episcopus, 
sabscripsi. 

M  drcii/o : 

FUT  PAX  IN  VIRTIJTB  TUA  BT  ABUNDANTIA  IN  TUB- 

RIBUS  TUIS. 

In  monogrammate  : 
Bene  valete. 

Bgo  Gonradus  Sabinensis  episcopus  subscripsi. 
'  Bgo  Otto  diac.  cardin.  Sancti  Georgii  ad  Yelum 
Anreum  subscripsi. 

Ego  Thomas  presbyt.  cardin.  tit.  Yestinae  sub- 
seripsi. 

Ego  Stephanus  Praenestinus  episcopus  sub- 
scripsi. 

Ego  Octavianus  diac.  cardin.  Sancti  Nicolai  in 
Carcere  subscripsi. 

Ego  Riunerius  presb.  cardin.  tit.  Sanclae  Priscae 
subscripsi. 

Datum  Laterani  per  manum  Gerardi  sanctae  Ro- 
manae  Ecclesiae  presb.  card.  ac  bibliothecarii,  ix 
Kal.  Decembris,  indict,  vii,  Incarnat.  Dominicae 
anno  ii43,  pontificatus  vero  domni  Coelestini  II 
papse  anno  primoj 


T7i 


eOtiLBSTlNl  n  PAPJE 


th 


man»  KccleaiaB  prcsbyleri  cardinalis  ac  bibliolhe-  A  cem  prsemia  8elern«  pacis  inveniant.  Amen.  amen. 


oariit  tui  Kal.  Decembriiy  indietione  fi,  Ineamat. 
Dominicaanno  1143,  ponUficatus  domni  Gcelestini 
II  papse  anno  primo. 

VII. 

Privilegium  pro  eeeUiia  majori  Augusienii, 
(Anno  1143,  Nov.  S«.) 

[Manumenta  Boieaf  XXXIII,  i,  p.  714.] 
CoELBSTiNus  cpiecopus,  servus  servorum  Dei, 
dilecUs  filits  SiGBraiDo  pr^posito,  caeterisque  ca- 
nonieia  Aognatenais  miyona  ecdesise,  tam  pra- 
sentibus  quam  futuris  canonioe  aobstitiieadia^  in 
perpetnom. 

Commissffi  nobis  apostolicse  sedis  auctoritas  nos 
hortatury  nt  locis  et  personis  ejus  anxilium  devo- 


amen. 
Ego  Coelestinas  Catholica  Bceleaiss   epiacopui 


89. 


Ego  Conradus  Sabinensia  episcopna  sa* 
Cgo  Theodewinos  Sanctss  Rufinss  episeoptta  aa. 
Ego  Stephanus  Prsenestinus  episcopoa  sa. 
Ego  Gregorius  diaconua  cardinalia  Sanelonun 
Sergii  et  Bacchi  ss. 

Ego  Otto  diaconua  cardinalis  Sancti  Ceorgii  ad 

Yelum  Aureum  ss. 

Ego  Hubaldus  diaconua  cardinalia  Sanctm  Maria 
itt  ?ia  Lata  ss. 

Ego  Ociaviamia  diaconua  cardioalia  Sancti  Ni- 
colai  in  Carcere  TulIiaDO  aa. 


tione  debiu  imploranlibus  tuitionis  praesidium  im- B    ^q  Gregorius  presbyt.  eardinila  tituli  Caiixli 

pendere  debeamns.   Qoia  sicut  injusta  petentibud 

nullus  est  triboendos  effectus,  ita  legitima  et  Justa 

poscentium  non  est  differenda  petitio.  Eapropler, 

dilecti  in  Domino  filii,  vestris  justis  postolalionibus 

clemeater  annuimus,  et  beats  Dei  genitricis  sem- 

perqoe  virginis  Marin  Augustensem   ecclesiam  in 

qoa  divino  mancipati  estis    obseqoio,   sob   beali 

Petri  el  nostra  protectione  soscipimus,  et  praesentii 

scripti  privilegio  communimos  ;  statoentes  ot  quas- 

cunqoe  posaessiones,  qosconqoe  impresentiarum 

boM  joste  et  canonice  possideiis,  aut  in  futurum 

ceneessione  pontificum,  largitione  regum  vel  priu- 

cipdtn,  oblatione  fideliuro,  seu  aliis  justia  modis, 

Deo  propitio,  poteritis  adipisci,  flrma  vobis  vestris- 

qtte  sikccessoribos  et  illibata  permaneant.  lu  quibua  Cl 

hM   propriis   doximos    exprimenda    vocaboiis  : 

Slriiblagett,  Gisenhosen,  Aitingen  ;  item  Aitingen, 

MTkton,   Sigelbach,  Gershoven,  Lanchwate,  Biber- 

bach,    Mardingen,    Altheim,    Lebezzingen,   Ecke, 

Fliohosen,  Regnibolthesoven,  Alminlingen,  Powel^ 

vineta  in  Bozon.  Praetcrea  honores  ecclesiasticos  et 

qoasconqoe  praelationes  in  ipsa  ecclesia  rationabi- 

Iher  hactenos  habuistis,  vobis  nihilominos  confir- 

mamoa.  Decernimos  ego  ot  noIK  omnino  hominom 

liceat  prefatam  Eoclesiam  temere  pertorbare,  aot 

ejoa  possessiones  auferre,  vel  ablatas  retinere,  mi- 

nuerei  seu  aliquibus   vexationibus  fatigare,   sed 

omnia  integra  conserventur  eomm,  pro  quorum  gu- 

beriAtiOtte  et  sustentatione  concessa  sont,  usibus 


ss. 

Ego  Thomas  presbyter  cardinalia  tit. 
ss. 

Kgo  Petroa  cardinalis  preabyter  tit.  Sanctia  9ih 
sanne  ss. 

Datom  Laterani  per  manom  Gerardi  aanctie  Ro* 
manae  Ecdesiae  presbyteri  oardinalia  ac  bibliolhe- 
carii  VI  Kalend.  Deoemb.,  indictioae  m,  laeama- 
tionis  Dominicae  annolliS,  pontifioatus  vero  doauii 
Coelestini  pap»  II  anoo  primo. 

VUL 

Privilegium  pro  monasterio  S.  UarHni  Ahmani. 

(Anno  1143,  Nov.  St6.) 

[PBTai,  Suevia  eeelei.^  91.) 

CoELEaTiNns  episcopus,  servos  serverom  De!,  df- 
leciis  filiis  monachis  S.  Martini  de  Ahosen,  laai 
prsesentibos  qoam  fotoris  regolariter  aobatifoendia, 
in  perpetuom,  elc. 

Desideriom  qood  ad  religionis  propoaitoin  et  ani* 
marom  salotem  pertinere  monstratur,  animo  oea 
decet  libenti  concedere,  el  petentium  desideriis  oon- 
gnium  imperiiri  suffragium.  Eaproper,  dilecti  isi 
Domino  filii,  venerabilis  fratria  nostri  Gualteri  Au- 
guslensis  episcopi  precibus  inclinati^  vestria  juaUs 
postulationibus  clementer  annuimus,  et  prefatum 
monasterium,  quod  ab  egregia  recordationis  viro 
Manegoldo  palatino  comite  ^usque  filiis,  praftto 
videlicet  fratre  nostro  Gualtero  nonc  Aogosteoai 


omniniodia  profotora,  salva  episcopi  vestri  cano-  D  episcopo,  Adelberto  et  Odelrico  in  proprio  allodie 


niee  jostitia.  Si  qoa  igitor  in  futurum  ecclesiastica 
sseoolarisve  persona,  hanc  nostr»  constitutionia 
paginam  sciens,  contra  eam  temere  venire  tenta- 
verit,  aecondo  tertiove  commonita,  si  non  satis- 
faetione  congroa  emeodaverit,  potestatis  honoris- 
qoe  soi  dignitate  careat,  reamque  se  divino  judicio 
existere  de  perpetrata  iniquitate  cognoscat,  el  a 
aaeratisaimo  corpore  ae  sanguine  Dei  et  Domini 
Redemptoris  nostri  Jeso  Christi  aliena  fiat,  atqoe 
in  exlremo  examine  dbtrictse  ollioni  sobjaceat. 
Goaetia  antem  efdem  loco  josta  servantlbas  sit  pax 
Domini  nostri  Jeso  Christi,  qoatenos  et  hic  froctoffl 
bonaia  teUittii  pereipiiit,  el  apiid  diatrittnm  Jafi- 


constroctom  est,  et  beato  Petro  com  omniboa  ad 
ipsum  pertinentibus  oblatum,  sub  ejusdem  aposlo- 
lorum  principis  et  nostra  prolectione  soscipimos, 
et  prsesentis  scripti  privilegio  commonoimos  ;  sta- 
tuentes  ut  quascunque  possessiones  vel  decimoa« 
quaecunque  etiam  bona  idem,  monasterinm  imprse- 
sentiarum  juste  et  canonice  possidel,  aut  in  futa- 
rum  concessione  pontificum,  largitione  regom  vel 
priacipum,  oblatioae  fidelium,  seu  aliis  jostis  modia, 
Deo  propitio,  poterit  adipisci,  firma  vobia  vestria- 
qoe  aoccessoribos  et  illibata  permaneant.  Concam- 
UCim  v^ro  qood  de  loco,  in  qoo  ipaom  monasteriom 
aitom  est|  oom  ecdesia  S.  Petri*de  totiogen,  id 


rti 


CPISTOLE  BT  imiVn.BGlA. 


7t4 


cujiA  parftebiani  perlinebat,   utriusqiie  partis  aa-  A 
sensiS  ratlonablliter  faetom  est,  auctorilate  aposto- 
lica  ^obfiriharoua.    Lieeat  autem  vobia  communi 
consnio  adroeatttm,  quem  ad  defensionem  ejusdem 
roomtaterii  -  Btilem    esse  noTeritis,   libere  cligere, 
ipsam(|tie;  s^  inuUlis  apparuerit,  removere,  el  alium 
quenr  Milidrem  pra&videritis  substituere.  Obeunte 
vero  abbate  qui  pro  tem|)ore  ibidem  fuerit,  nullus 
quolibet  sub:  eptionis  astnHn  vel  yiolentia   prepo- 
natur,  sed  liceat  tobis  communi  eonsilio,  vel  partia 
consilrisanioris,  secnndumDei  timoremet  B.   Be- 
nedieci  Regulam,  absque  ullius  contradictione    ab« 
bateA  6lifrere .  Cbrisma,  oleum  sanctum,  consecra- 
tiones  altariiiro,  seu  basilicarum,  ordinationes  mo- 
nachomm,  qdi  ad  sacrosordinesfuerintpromoTendi, 
a  diOniiesane  auseipielis  episcopo,  si  quidem  Gatho-  g 
licus^fueriC,  etf  gratiam  atque  eommunionem  sedia 
aposi!bIic»ftbuerit,  et  ea  gratis  et  absqoe  aliqua  pra- 
vitate  Tdbis  voluerit  exbibere ;  alioqnin  liceatvobis* 
C&tKdlietrtn  quemctinqne  fTiaiueritis  adire  aniisiitem 
qni  tfitnirnro  nostra  fuUus  auctoritale,  quod  postu- 
latu^lndulgeat.  SepuUuram  quoque  ipsins  loci  libe- 
ram"ess)e  concedrmus,  ut  quicuDqtie  se  illic  sepeliri, 
delibferaverint;     nisi    forte  '  exeommbnicati    ^nt- 
Dullus  obdistat^  saiva  tamen  justitia  matrieis  ec- 
cleslie.  Ad  ihdicinm  antem^hujns  a  sede  apostolica 
perceptae  libertatis,  sureum  unum  nobis'  nostrisque 
successoribu^  anhis  Esingutis'  persolvetis.  Dcc^rhi- 
mus  ergo  ut  ntilli  ohnhino  hoininum  liccat  prsfatoro 
monasterium  temere  pcrturbare,  ant  ejus  po^ses- 


Ego  Gregoriua  diaconos  etrdinalis  SS»  Sergii  et 
Bacchi  suscripsi. 

Ego  Otto  diaconns  oard.  S.  Gregorii  [S.  Georfii 
ad  Velom  Aureum  ss. 

Bgo  Hnbaldus  diacon.  card*  S.  Mariie  in  Yia 
Lata  ss. 

Bgo  Octavianus  diac.  card.  S.  Nicolai  ia  Gaiw 
cere  Tulliano  ss, 

Dainm  Laterani  per  roanum  Qarardi  atnot»  Rm 
man»  tScclesiss  presbyteri  cardioalis  et  bibliothe- 
carii,  sexto  KalenJasDeeembris,  indic4ione  septima, 
incarnationis  Dominicse  anno  roillesimo  Genteeimo 
quadragesimo  tertio,  ponlificaias  vero  donui  Gai- 
lestini  II  papas  anno  primo. 

IX. 

Privilegium  pfo  monatterio  Thenoliend 
(Anno  1143,  Nov.  29.) 
(HiH>o>  Annal  Prcem.,  II,  p.  682.] 
CoELESTiNus  cpiscopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lcctissimo  filto  WALFaiodabbatiTheloniensisKccIe- 
sisc  ejusqup.  fratribos.  tam  prssentibos  quam  fotti- 
ris,  regularem  vitam  professis,  in  perpeiuum. 

Desiderium  quod  ad  reiigionis  propositolit  cH 
animarum  salutem  pertineremoostratur,  animo  nos 
decet  libenti  concedere,  et  pelentium  desideriir 
congmum  impertiri  suffragitim.  Eapropter,  dileeti 
in  Domino  1ilii|  vestris  josiis  postuHitionibtts  ele- 
menter  annnimas,  et  prspfetam  «clesiam,  in  vpUL» 
divino  mancipali  estis  obseqnio/  sub  B.  Petri  et  no^ 


stra  proleetione  suscipimos  et   prsesentis  soripti 


sionii  8fnferre/tel  ablalas  rctinere,  minuiere,  aut  ^     .  .P  . 

,.     ..  .•     u     r  .•  j     _  •«  . . ,^_^.  ta  privilegio  communHnus ;  statnentes  nt  qoasciinaiMi 

aliquibus  vexalionibus  fatigare,  sed   orania  mtegra      *         •.  ^     ^«u^uw 


conserVentureoruita^proquorum  gubernfttibne  et 

sustentatidhe   concessa    sunt,    usibus     Oninimodis 

profptura,  salva  dioccesani  episcopi  aucloritate.   8i 

'^"■■',1  ■•  •  t     '    • 

qoa^   igituf  in '  fuiturum   ecclesiastica    ssecularisve 

persona,  liahc  nostrae  constitutionis  pagihafn  sciens, 

contra  earo  temere  venire  tentaveril,  sechndoier- 

tiove  cohamonita,  si  non  satisfactione  congrua  emeh- 

dav^nt,^  potestatis  honorisque  sui  dignitate   careat, 

rearoque  ae  divino  Judicio  existere  de .  perpetrata 
iniqintate-oogposcat,  et.a  sacratissimo  corpore  et 
sanguine  Dei  et  Domini    nostri   Redcmptoris   Jesa. 
Christi  aliena  fiat,    alque    in    extrcmo    examine 
districlse  ullioni  subjaceat.    Cunctis  autero  eidem 


possessiones,  qusecunqne  bona  eadem  eeelesia-  ia-' 
prsesentianim  juste  etcanooice  possidel,  autio  fa* 
turum  eodeessioDe  pontifiouro,  largitione  regun  vel 
principnm^  olriatione  fldeiium,  aeualiis  juslis  modiS| 
prsesfante  Domino,  poterit  adipisci^  firma  vobi« 
veslrisque  sucoessoribus  et  iUilMUa  penaaneaat;  itt 
quitms  hiec  propriisdaximusexprimendavocabiilis: 
locuro  videlicet  ipsum  de  TboDolio,  et  totam  deoi- 
mam^usdem  territorii,  cum  debita  liliertate..». 
Sancimua  autem  el  ordo  •  canonicus  secundain 
B.  Angustini  regularo  et  PremonstnUensiuni  frt* 
trum  instituta,  ptrpetuis  ibidem  tcmporibns  invioia- 
biliter.observetur^nulii  qupque  fratrum  post  ftctnro 
ii>  eodem  ipcoprofessionem  absqueabbatis  totiusque 


loca.justa  ^exvantibus,  sit  jpax  Dpoiini  nostri  Jesu  D  eongregaiionis  permissione  liceat  ex  eodemcIauEtro 
Christi,  quatenus  et  hic  Yructum  bonae  actionis  pcr-      disccdere;  discedentem  vero  absque  communi  litte- 


cipiant,  et  ^pu^  di^trjctum  judjcem  praemia  seternas 
pacTs  invenianl.  Amen,  amen,  aroen. 

6||(9.:Cce|esti^us..Gaiho]ic«i  Ecclesiae  episoopus. 
Ego  Cooradus  Sabinensis  episcopus  subscripsi. 
Ego  Tlieodewinus  Sanctae  Riifinae  episcopus  ss. 
Ego  Stephanus  Pra:nestinus  episcopus  ss. 
E|fb  prtflbyter  cardihalis  titoH  S.  Galixti  ss. 
Ego  Thomaa  cardinalis  presbyter  tituii   Yesti- 


'.r.. 


rarum  cautione,  nullus  audeat  retinere.  Deceraimus 
ergp  ut  nulii  omnino  fas  sil  eaindero  ecclesiam  te- 
rocre  perturbare,  aut  ejus  possessiones  auferre, 
vel  ablatas  retinere,  minuere,  seu  quibuslibet  aliis 
vexalionibus  fatigare,  sed  omnia  integra  conser* 
ventur  eorum,  pro  quorum  sustentatione  ac  guber- 
nalione  concessa  sunty  usibus  omnimodisprofutura. 
Si  qua  igitur  ia  futurum  ecclesiastica  saecularisve 
per;$ona,  hanc  nostrse  constitutionis  paginaro  sciens, 
contra  eani  temere  venire  tentaverity  secundo  ter- 


?§if^f^^:**-^^^^^  n?«^    saliifactione    congrua 

•**""•■*•  emendaTerit/ pot^tatis  hbnorisq6e  ioi    digtiitaAe 


715 


COELBSTINI  11  PAPiE. 


716 


6$ieaft,  reamqiie  le  divino  judieio  ezistere  de  per-  A  eadem  Bcclesia  imprttsenliarum  jusfe  et  ca&oaice 

petrata  iDiquitate  cognoscat,  et  a  sacratissimo  cor- 

pore  et  sanguioeDei  et  Domini  Redemptoris  noslri 

Jesu  Ghristi  aliena  fiat,  atque  in  extremo  examine 

districtn  oltioni  subjaceat.  Cunctis  autem  eidemloco 

jura  servantibus  sit  pax  Domini  nostri  Jesu  Christi, 

quatenus  et  hic  fructum  bon«  actionis  percipianl, 

etapud  districtum  judicem   premia  eterna  pacis 

in?efiiant.  Amen,  amen,  amen. 

Bgo  Coelesiinus*  Catholice  Bcclesie  episcopus. 

Bgo  Conradus  Sabinensis  Bcclesiss  episcopus. 

Bgo  Albericus  Ostiensis  Ecclesi»  episcopns. 

.Bgo  Raynerus,  presbyter  cardinalisSancte  Prisc». 

Data  Laterani  per  manum....    sancte  Romsnas 
Bcclesise  presbyteri  cardinalis  et  bibllothecarii,  (er 


possidet,  aut  in  futurum  coacessione 
largitione  regum  vel  principom,  oblatione  fideliom, 
sea  aliis  justis  modis  Deo  propitio  poterit  adipisei» 
firma  vobis  vestrisque  successoribus  el  illibaU  per- 
maneant ;  in  quibos  h«6  doximas  propriia  expri* 
menda  vocabulis :  eceleaias  deLicinay  deLemeae  el 
Sancti  Faustini,  de  Villay  de  Gromole ;  de  Yirgil, 
salva  dioecesani  episcO{>i  eanonicajustitia*  Ganeea- 
sio&em  quoque  decimarum  abonss  memoris  Adel- 
bertoPergamensiepiscopoecelesiaeveslraB  prKpoeito 
canonice  lactam»  quemadmoduminscriptiscjosdem 
episcopi  et  canonicoromBeatOrommanynunAlexaii- 
dri  et  Vincentii  continetur,  confirmamoSy  ol  esedem 
deeimse  perpetuis  fratrum  usibus  cedanl.  Porro  bo- 
tio  Ralendas  Decembris^  indictione  vi,  Incarnatioois  ^  °^  ^^^  ^^  rationabiles  eonsuetudides  a  pr«decea- 
Dominicae  anno  1143.  sore  nostro  pi»  recordationis  papa  Imiocentio  et 


Honorio  vobis  firmatas  nos  quoqoe  aoetorilale 
apostolica  roboramus.  Deeemimus  ergo  nlnoUi  om* 
nino  bominnm  liceat  super  haenostra  confirmalioBe 
Beati  Alexandri  Bergomensis  Bcclesiam  de  celero 
perlurbare»  ant  qualibet  occasione  jam  infringere 
velmutare.  Sed  omnia  vobis  perpetaom  integra 
coBserTentur  quemadmodom  praesentis  seripli  aeii* 
ctione  institnta  esse  noscunlur.  Si  qois  aulem  hme 
nostrss  confirmationi  temerario  ausn  contraire  len- 
taverit,  secundo  terliove  commonitus,  si  non  salia- 
factione  congrua  emendaverit,  potestatis  liono« 
risque  sui  periculum  patiatur  atque  excommmiiea- 
tioni  subjaceat.  Amen,  amen. 

felids  memoriae  papae  Innocentio,  licet  indigni,  suc-         £go  Coelestinus  Catholicae  Bcdesiae  q>iseopai 

cessimus,  ipsius  volunutem  ac  statutnm  custodire  G  ggbgcripsi. 

volenles,  sententiam,  quae  inter  vos  et  canonicos         gg^  conradus  Sabtnensis  episcopus  snbseripei. 

Sancti  Vincentiiab  ipso  promulgata  est,  oonfirma-         Ego  Theodewinua   episcopus  S.    Rufinas    aob 

mns  et  ratam  manere  censemus.  Hanc  videlicet  el     gcripsi. 

qpoties  canonici  Sandi  Alexandri  in  solemnitatibus         gg^  Stephanus  Praeneslinos  episcopus  aoscripd. 


X. 

Privilegium  pro  eeeleiia  S.  AlexandH  Bergomate, 

(Anno  1143,  Dec.  1.) 
(Lupi»  Cod.  dipUm.  Berg.,  H,  1048.] 

C0BLB8TINU8  episcopus,  servus  servomm  Dei,  di- 
lectis  filiis  Obbrto  praeposito  et  fratribns  Sancti 
Alexandri  Pergamensis  Bcclesiae,  tam  praesentibus 
qoam  futuris,  canonice  substituendis,  in  perpetuam 
memoriam. 

Justitia  el  rationis  ordo  suadet  ut  qui  sua  a  suc- 
cessoribus  desiderant  mandata  servari  decessoris 
sui  voluniatem  et  statuta  custodiant.  Bapropter  nos 
quiin  regimine  sedisapostolicaepraedecessorinostro 


elexsequiismortuonim  cumcanonicis  Sancti  Vin* 
centii,  sive  in  aiiis  convenerinl,  praepositus  Sancti 
Alexandri  teneal  primum  locum  in  sinistra  parte 
chori;  capellani  ecdesiarum  8ancti  Salvatoris, 
Sanctae  Agathae,  Sancti  Joannis,  Sanctae  Gratse, 
Sancti  Vigiiii,  in  Dominicis  diebus  et  praecipuie 
feslivitatibus  venlant  adecclesiam  Sancti  Alexandri 
admajoresmissas.  Criminod  de  parochia  S.  Alexan* 
dri  praesente  praeposito  Td  uno  de  presbyteris 
ejusdem  Ecclesiae  poenitentiam   sascipianl.    Item  D  el  Bacchi  subscripsi. 


Bgo  Rdnerius  presbyler  cardinalis  lil.  Sanclss 
Priscae  subscripsi. 

Bgo  Thomas  presbyter  cardinalis  lit.  YeeliBaa 

subscripsi. 

BgoHubaldus  presbyter  cardinalis  til.  Banclaa 
Praxedis  subscripsi. 

Bgo  Petrus  card.   presb.  til.  S.  Snsannae  aob* 

scripsi. 

Sergii 


statuimus  ut  presbyteri  qui  jurant  fldditalem  Beato 
Vineentio  jurent  et  Beato  Alexandro.  Unus  quoque 
de  sacerdotibus  Sancti  Alexandri  portel  capsam 
cum  reliquiis;  inmutatione  vero  ecclesiae  duo  de 
presbyteris  Sancti  Alexandri  portent  archam  cum 
duobus  de  presbyteris  Sancti  Vincentii.  Ad  scru~ 
tinia  in  Coena  Domini  ad  baptismum  et  in  aliis 
solemnitatibus  more  solito  convenianl.  Cum  cano- 
nici  Sancti  Vinceotii  ad  ecdesiam  Sancti  Alexan- 
dri  venerint,  et  in  campanis  pulsandis  el  in  dtis 
sieut  consoetudo  est,  honoriflce  sosdpiantnr,  el 
lotum  cborum,  sicut  consoevenmt,  obtineant.  Prse* 
tet^a  quascunque  possessiones,  quaecanque  bona- 


Ego  Otto  diac.  card.  Sancli  Georgii  ad  Telum 
Aureum  subscripsi. 

Bgo  Gerardus  diac.  eard.  S.  Mariae  in  Dominlct 
aubscripd. 

Bgo  Gisilberius  diac.  card.  S.  Romanae  Bcdesise 
subscripsi. 

£go  Gnido  sanctae  Romanae  Bccledae  diac.  card. 
subscripsi. 

Ego  Nieolaua  sanctae  Romanas  Bcdeaiae  diee. 
eard.  subscripsi. 

Datum  Laterani  permanom  Gerardi  sanetae  Ro« 
manaa  Ecdesiae  presbyteri  cardinalis  ac  biblioilie» 
earii  Kdend.  DeeembriSi   indieliooe  ti,  iBcarnai* 


EPISTOUE  BT 

Dofninicae    anno    1143,    pontificalus    vcro  A 
C«l66tini  II  papae  anno  primo. 

XI. 

irium\  episcoputn  Bfrgomatcm  da  prascedente 
Uegiorum  confirmatione  certiorem  facit. 

(Anno  1113,  Dec.) 
[Lupi,  Cod.  dipl.  Berg.,  II,  1047.] 
.xsTimjs  episcopus,  servus  servorum  Dei,  ve- 
li  fratri  GIrbgorio]  Bergomensi  cpiscopo,  sa- 
et  aposlolicam  bencdictionem. 
eruitati   tuse  notum  fieri  voiumus  quod  sen- 
d  Beali  Vincentii  et  AlexaRdri  a  prsedeccs- 
DStro  bcatsB   memoriae  papa  InDocentio  pro- 
la  est,  sedis  aposlolicse  aucloritate  iirmavimus, 
per  praesentia  scripta  fratemilati  tu8>  manda- 
[uatenus   quod   de   presbvtcris  interdictis  et  B 
m  ad  observationem  hujus  senlentiae  perti- 
b  eodera  prdedecessore  nostro  tibi  injuDctum 
ibserves  et  facias  observari . 

XII. 

gium  pro  monasterio  55.  Salvatorii  et  Qui- 

rici. 

(Anno  1143,  Dec.  B.) 
[Ughblli,  Italia  sacra,  III,  711.] 
UTiNUS  episcopus,  servus  scrvorum  Dei,  dilc- 
3  Alberto  abbali  monastcrii  Sancti  Salvatoris, 
^uirici  Populonien,  ejusquc  successoribus  rc- 
er  sublituendis  in  perpotuum. 
ii  Dostri  nos  bortatur  auctoritas,  ut  religiosas 
18,  et  ioca  eorum  regimini  deputata  patcmis  q 
lus  diligamus,    ct  ipsorum    quieti  salubriter 
nte  Domino    provideri    curemus.    Proinde^ 
in  Domino  fili  Alberto  abbas,  tuis  rationabi- 
36tulationibus  clemcnter  annuendum  duximus, 
atoris  Domini  nostri  Jesu  Christi  ac  Sancti 

tnonaslerium,  cui  Dco  auctorc  praeesse  di- 
ris,  sub  B.  Petri  tutelam  protcctionemquc 
mas,  et  apostolicse  scdis  privilegio  communi- 
latuentes  ut  quascunquc  possessioncs,  quse- 

bona  idcm  monasterium  inpraesentiarum 
.  legitime  possidct,  aut  in  futumm  conces- 
MDtificum,  largitione  rcgum  vcl  principum, 
le  fidelium,  seu  aliis  justis  modis  prsestante 
)  poterit  adipisci,  firma  tibi  tuisquc  succes- 

et  illibata  pcrmaneant.  In  quibus  hoec  pro- 
iroinibus  duximus  annotanda  :  totam  videlicet  ^ 
lUam,  quae  est  ascnla  Sancti  Ambrosii  usque 
»m  Scullalorii,  quemadmodum  u^^quc  ud  haec 
I  cum  siivis,  vincis,  terris,  cultis  vol  incultis, 
videmini  possedisse  ;  monlem  videlieet  civi- 
tstructae,   quae  antiquitus    P-^puIonia   vocata 
1  omnibus  suis  appondiciis  ibidem  consisten- 
eeclesiam  Sancti  Chf  istopliori  cum  omnibus 
tinentiis,  quae  in  Livellino  sita  cst  ecclesiam 
3Ia8ii,  quae  sita  est  in  Laborcone  cum  om- 
lis  pertinentiis,   in  Corsica  ecclesiam  Sancti 
ia  Honario  cum  omnibus  suis  pertinentiis. 
nia.  Piscioa  Lifredi,  Falconaia,  Franciola, 
m  cam  omnibus  snis  pertiaentiis.  Moiendi- 

Pathol.  CLXXIX. 


PRIVILBGU. 


778 


Dum  de  Guidallo,  la  Cosella,  Fabricianura,  Saline, 
Caldanella.   Decimas  quoquo  possesionum  vestra- 
rum,  sicul  hactenus  quiele  possidetis,  vobis  nihilo- 
minus  confirmamus.  Porro  ordinationes  clericorum, 
seu  monachomm  vestrorum,  qui  ad  sacros  ordines 
fuerint    promovendi,    pro    libertale,   et   revcrentia 
ejusdem   loci   hoc  decreto   nostro  indulgeraus,   ut 
quem  maluerilis  adeatis  antistitem,  si  quidem  Ca- 
thohcus  fuerit,  et  gratiam  apostolic«  sedis  habuerit, 
eaquo   gratis   et  absque  pravitate  quod  postulatur 
indulgeat.    Itera   constituimus  ut,  obeunte  abbate, 
non   alius  ibi,   quacunquo    obreptioois  auctoritate 
ordinctur,  nisi  quem  fratres  ejusdem  caenobii  cuni 
communi  consensu  secundum  timorem  Dei  elegerinl, 
maxime  si  de  eadem  congregatione  idoncus  inventus 
fucrit.    Quod  si  talis  qui  huic  regimini   congraat, 
intcr  eos  inveniri  non  possit,  ahundc  sibi   Patrem 
et  Magistmm  exspectcnl.  Decernimus  ergo  ut  nulli 
omnino    hominum    liceat    praefatum    monasterium 
tcmere  pcrturbare,   aut  ejus   possessiones  auferre, 
vel  ablatas  retinere,  aut  aliquibus  vexalionibus  fa- 
tigare,  sed  omnia  integre  conservenlur  eorura,  pro 
quorum    gubernalione    el    suslentatione    conc^ssa 
sunt,  usibus  omnimodis  profutura.   Si  qua  igitur 
etc.  Amen. 

Ego  Coelestinus  EccIesioB  Catholic»  episcopus  ss. 
Ego  Corradus  Sabinensis  episcopus  subscripsi. 
Ego  Theodcwinus  Sanctae  Rufinae  episcopus  ss. 
Ego  Albcricus  Osliensis  episcoi)us  subscripsi. 
Ego  Gregorius  diac.  card.    SS.    Sergii  et  Bac- 
chi  ss. 

E;(0  Olho  diac.  card.  S.  Georgii  ad  Velum  Au- 
rcum  ss. 

Ego  Ubaldus  diac.  card.  S.  Mariae  in  Via  Lata  ss. 

Datum  Laterani  per  menum  Gerardi  S.  R.  E.  car- 
dinalis  ac  bibliothecarii,  Non.  Decembris,  indicl.  vi, 
Incarnationis  Dominicae  anno  1143,  pontificatus  vero 
D.  Cselestini  II  papse  anno  i. 

XIII. 

Pnvilegium  pro  monasterio  Prasmonstratensi, 

(Anno  1143,  Dec.  6.) 

[Huoo,  Annal.  Prasm.^  I,  p.  14.] 

CoELBSTDfus  cpiscopus,  seniis  senrorura  Dei,  di- 
lectis  filiis  Hugoni  Prsemonstratensi  abbati,  ejusquo 
fratribus,  tam  prxsentibus  quam  futuris,  regulariler 
substituendis,  in  perpetuum. 

Justis  votis  assensum  praebcrc  el  religiosomm 
preces  benignis  auribus  exaudire,  apostoHc»  con- 
venit  digniiati  :  nec  dubium  quod  si  servorum  Dei 
petitionibus  benignc  concurrimus,  noslris  opportU' 
nitatibus  c'ementfm  Dominum  reperimus,  ut  quem- 
admodiim  divina  providcntia  patres  in  Dei  populo 
dicimur,  ita  etiam  eifectu  proscquente  opcris  salu* 
briter  pneesse  fidelibus  morcamur.  Cum  igitur  uni- 
versis  pcrsonis  ecclesiasticis  nos  oportcai  gcneralitcr 
providere,  erga  illas  tamen  propensiori  cura  nos 
convenit  esso  soliicitos,  quos  constat  majori  studio 
omnipotentis  Dei  servitio  iuhiare,  et  acriori  reli- 
gione  ac  moruon  hooestate  clarescere.  Hoc  profecto 


m 


COELESTINI  U  PAPifi 


780 


iotuitu,  dilecte  in  Domino  fili  Hugo  abbas,  tue  A  et  aliis  pertinentiis  suia^  et  partem  rilliB  cum  suia 


devotionis  precibus  debita  benig^aitate  impertimur 
assensum ;  et  Pnemonstratensem  Ecclesiam  cui, 
Deo  auctore,  prseesse  dignosceris,  cum  omnibus  ad 
eam  pertinentibus  prssentis  privilegii  pagina  com- 
rounimus ;  statuentes  ut  quasqunque  possessiones, 
quaecunque  bona  idem  yenerabilis  locus  inpraesen- 
tiarum  juste  et  canonice  possidet,  aut  in  futurum 
concessione  pontificum,  largitione  regum  ycl  prin- 
cipum,  oblatione  fidelium,  seu  aliis  justis  modis, 
Dco  propitio,  acquircre  poterit,  firma  tibi  tuisque 
successoribus  et  illibata  permaneant.  In  quibus  haec 
propriis  duximus  exprimenda  nominibus  :  ambituro 
scilicet  ipsius  vallis  Pjaemonstratensis,  sicut  in  vestris 
scriptis  coDtinetur,  et  certis  terminis  definitur,  ab 


appendiciis,  qutro  Andraeas  de  fialdimento  yobis 
contulit,  sicut  earo  in  doroiuio  suo  tenebat  :  et 
quaedam  alia  ab  aliis  Dei  fidelibus  oblata;  curtem 
de  Biucy  curo  pertinentiis  suis;  curtem  de  Attechi 
et  duas  partes  decimfle,  vineas  curo  cseteris  appen- 
diciis.  Apud  Cauny  censuro  et  yinagia;  in  villa 
quse  dicitur  Pons  S.  Medardi,  quamdam  partem 
decime.  Apud  Margival  dimidium  molendinum ; 
roedietatam  castanearuro  a  Vausaillon.  In  episcopatu 
Novioroensi  altare  el  curtem  de  Bonolio  cum  perti- 
nentiis  suis ;  curtem  de  Bolmont ;  curtem  de  Calye- 
ni ;  allodium  de  Gerroainnes ;  curtem  de  Montisel, 
curtem  de  Thory,  curtem  de  Landricourt;  et  in 
suburbio  Noviomensi  terram,  vineas  et  prata,  cur- 


oroni  videlicet  exactione  liberuro  taro  terragii,  quam  Q  terocumhisquaeadearopertinent;  roolendina  Despe- 


decimsB  sive  ccnsus ;  curiam  quoque  de  Fonlenellis, 
cum  vivario  et  duabus  partibus  molendinorum  sub- 
jacentium,  caeterisque  appendiciis  suis  :  curiam  de 
Penencourt,  cum  vineis  et  caeleris  appendicis  suis ; 
curtem  de  Merliu  cum  vineis  suis  ;  curtem  de  Rose- 
riis,  cum  pertinenliis  et  appendiciis  suis ;  curlem  de 
Yerciguy  cum  appendiciis  suis ;  curtem  de  Souppy, 
cum  molendinis  subjacentibus  in  flumem  quod  dicilur 
Axona,  caelerisque  appendiciis  et  pertinentiis  suis. 
Duas  partes  decimse  de  Crepy ;  tertiam  partem  decimae 
de  Cbavus.  Apud  Valavergni  decem  modios  vini  de 
decima  ejusdem  villae ;  docimam  cum  terragio  de 
Yrevin  ;  et  terragia  do  Concivilla,  exceptis  duobus 
roodiis,  quae  inde  persolvi  debent  ccclesiae  Beatae 


yilie,  et  diroidiam  partem  decimae  ejuadem  yillae ; 
duas  parles  decimse  Destoily ;  sextam  partem  de- 
cimae  de  Duri ;  molendina  de  Ofifois,  et  duaa  partei 
decimae  cjusdem  villae ;  tertiam  partero  deciroa  de 
Grecy ;  diroidiaro  sedem  cujusdam  molendini  apud 
Denisam  et  medietatero  decimae  ejusdem  yillae ;  duas 
partes  decimae  de  sancta  Radegunde ;  duas  partei 
deciroae  de  Calveni ;  tertiaro  partero  decirose  de 
Cauilaincourt  ;  duas  partes  decimse  de  Gricourt ; 
tres  partes  dimidie  partis  decimae  de  Leherwes ; 
tertiam  partem  decimae  de  Lancy  ;  decimam  de 
Kivres ;  terraro  apud  Oroencourt ;  terram  de  Liea- 
court,  et  de  Curcy ;  tria  jugera  apud  Greum ;  ca- 
pellam  S.  Nicolai  liberam   apud  S.   Quintinuro; 


Mariae  Nogenli.    Yivarium  etium   et  molendinum  Q  curtero  allodioruro  curo  suis  appendiciis;  curtem 


juxta  eamdem  villam,  sicut  haec  ipsa  habuerat  in 
suo  dominio  Ingelrannus  f.lius  Thom»*  de  Maria 
in  praediclis  duabus  yillis  :  census  de  Poilly ;  molen- 
dinum  de  Rochis ;  molendinum  de  Proisel,  molen- 
dinum  de  Achery,  molendinum  de  Cortun  ;  molen- 
dinum  de  Cenccny ,  vinagia  de  Bourguignon  ;  ter- 
raro  de  Carenni ;  duas  partes  roolendini  de  Aqui- 
la,  vineas  de  Broiencourt,  Ursignicourt,  Brummout, 
Lizy,  Valavrigny,  Montarcenne  et  Montbavin;  vi- 
neas  de  Concy-castello  et  de  Coucivillia ;  vinagia 
et  yineas  de  Novavilla  in  Suessionensi  episcopatu, 
in  suburbio  civitatis,  curiero  et  locuro,  torculariuro 
et  vineas.  Apud  Pomerias  vinagia ;  census  denario- 
rum   Branae  castri,  et  Branellae  villae ;  curtero   de 


de  Voiana  cum  appendiciis ;  curtem  de  Hanapiis  in 
allodio  curo  decima ;  duas  partes  decimae  de  Bechin- 
court,  duas  partes  decimae  de  Cartigny ;  totam  de- 
cimaro  de  Falvi,  excepta  roinuta ;  quartam  partem 
de  Aldeni ;  roolendina  de  Escauly,  cum  appendiciis 
suis ;  roolendina  de  Hamel ;  sedct  ciyusdam  molen- 
dini  apud  Pieton.  Illud  etiam  huroanitatis  ratione 
perspexirous,  et  praesenti  decreto  in  perpetuum 
yalituro  sancimus,  ut  sorores  quae  per  laborem 
iratris  nostri  bonae  memoriaB  Nordeberti  Magdebur- 
gensis  archiepiscopi,  et  vestram  exortationem  ad 
omnipotentis  Dei  servitium  accesserunt,  et  semel- 
ipsas  Domino  obtulerunt,  de  bonis  ecclesiae  yestnSi 
quorum  non  roodica  pars  eidero  loco  per  eas  no- 


Bucy,  cum  vineis  caeteri^Miue  pertinentiis  suis.  Mo-  D  bcitur   pervenisse,  sine    cigusquaro    contradictione 


lendinum  de  Rupibus,  quod  sub  eadem  yilla  est; 
curtem  de  Clamecy  cum  terculari,  vineis  et  aliis 
pertinentiis.  Apud  Somy  duo  torcularia,  vineas,  et 
alios  reditus ;  curtem  de  Tenselva  curo  pertinen- 
tiis  suis ;  curtero  de  Luilly  et  diroidium  molendi- 
num  cum  caeteris  pertinentiis.  Apud  Bethencourt 
yinagia  et  alios  redditus ;  apud  Pinon  querodam 
censum,  et  tertiam  partem  minutae  decimae  de  atrio 
et  sextam  partem  cujusdam  molendini,  et  decimaro 
quam  Josbertus  ibidem  habuit.  Capellam  et  curtem 
de  Roscl,  cum  molendino,  yivario.,  torculari,  vineis 
et  omnibus  pertinentiis  suis.  In  monte  de  Trosly 
curtem  unaro,  et  in  yalle  aliam  com  tarria,  TiueiS|- 


nunc  et  seroper  in  sustentatione  teroporalium  ne- 
cessaria  censequantur.  Simiii  quoque  modo  decer* 
nirous,  ut  de  labonbus  quos  propriis  roanibus  sum- 
ptibusque  colligitis,  dare  decimas  cuiquam  non 
cogamini;  sed  nec  alicui.episcopo  liceat  qualibel 
occasione  in  ecclesia  vsstra  divina  officia  prohibere. 
Si  yero  generale  interdictum  in  dioecesi  factum 
fuerit,  exclusis  excororounicatis  et  clausis  januis 
nihilominus  diyina  oflicia  celebretis.  Porro  ordina- 
tiones  canonieoruro,  yel  consecrationes  altarium 
vel  basilicarum  seu  reliqua  ecclesiastica  sacramenta 
a  Laudunjusi  sascipietis  episcopo,  siqoidem  Catho* 
licos  fiieriti  et  grttiam  ttqae  eommoDioMm  190« 


EPMTOLE  ET  PRIVILECIA. 


182 


sedisbabaerit  ;  alioqoin  Catbolicum  quem- A  stratum  seniel  in  anno  eonyeniant,  ut   communi 


roaluerilis  adeatis  dnlistitem,  qui  uostra 
luctoritate,  quod  postulatur  iDduigeat.  Si 
ro  nobilium  se  ibidem  sepeliri  deiiberaveril, 
deYotioni  et  extremae  voluntiiti,  nisi  forle 
aanicatus  sit,  nulius  obsislat,  salva  justitia 
I  ecclesias.  Decernimus  ergo  ut  nulli  omnino 
m  liceat  prsefatam  ecclesiam  temere  pertur- 
iit  ejus  posses8ioo«;s  auferre,  vei  ablatas  re- 
roinuere,  seu  quibuslibet  molestiis  fatigare, 
mia  integraconserventur  eorum,  pro  quorum 
itioDe  et  sustentatione  concessa  sunt,  usibus 
»dia  profutura.  Si  quis  anlem  ausu  temerario 
»tiiB  constitulioni  scieiiter  contraire  prae- 
ril,   secundo  teitiove  commonitus,    si  non 


fratrum  consilio,  quae  in  eodem  ordine  corri- 
genda  sunt  corrigantur,  et  statuenda  ad  bonorem 
Dei  rationabiliterstatuantur.  Quocirca  per  praesentia 
vobis  scripta  mandamus  quatenus  eosdcm  abbales 
vel  pi-aepositos  in  vestris  episcopatibus  commoranles 
ad  eumdem  conventum  venire  nuiialenus  probi- 
beatis.  Imo  nolentes  ire  districte  cogatis.  IJlos 
autf^m  qui  ab  eodcm  apostatsLverint,  et  dc  iocis  ubi 
professionem  fecisse  noscuntur,  absque  praslati 
totiusque  congregationis  permissione  discesserint, 
si  comnioniti  redire  contempserint,  excommuoica- 
lionis  vinculo  innodctis,  et  per  parochias  vestras 
excommunicatos  dcnuntietis. 
Dalum  Laterani  per  manum  Gerardi  sanetae  Ro* 


plionem  suam  congrua  eraendatione  eorre-  3  manae  Ecclesiae  cardinalis  et  bibliothecarii,  viii  Idus 


excommunicationi  subjaceat.  Conscrvantes 
i«c  omnipotentis  Dei  et  BB.  Petri  et  Panli 
^nim  ejus  gratiam  consequanlur.  Amen, 
iniea. 

uoelestinus  Catholicae  Eeclesiae  episcopus. 
Conradus  Sabiueusis  episcopus. 
Leodeninus  Sanctae  Rufmae  episcopus. 
rhomas  presb^ter  cardinaiis,  eic,  etc. 
n  Lalerani  per  manum  Gerardi  sanctae  Ro- 
Scclesiae  presbyteri  cardinalis   et   bibliothe- 
in  Idus  Decembris    indictione  vii,    Incaroa- 
ominicae  anno  1143,  pontiticatus  yero  domni 
ai  II  papae  anno  primo. 

XIV. 


Dccembris,  indictione  x,   Incarnationis   Dominicaa 
anno  1143,  pontiticatus  nostri  anno  primo. 

XV. 

Ad  Amaldum  Narbonentem  archiepiseopum  et 
suffraganeoi ,  —  Moneant  parochianos  suos  ne 
Aimoniii,  Guillelmo  Montipessulani  domino  re- 
bellibus,  receptaculum  prasbeant,  alioquin  ex- 
communieandos. 


(Anno  1143,  Dec.  8.) 
]Dom  BouQUBT,  Recueil,  t.  XV,  p.  409.J 

C0ELE8TINUS,  episcopus,   servus  servorum   Dei, 

.     ,      .        .  .  .,  . .         venerabilibus  fratribus  [ArnaldoJ  Narbonensi   ar- 

itcopis  et  episcopis  prcecipU  ne  annuos  abba  n,    u-     •  «.  •         . 

•/  »  s    t      '  chiepiscopo,  ejusque  suffraganeis,  salutcm  el  ano- 

fragposiiorumque  Prasmonstratensium  con-       ,  y        l      a-  ?  ^ 

.'^     ..     .  ^  stohcam  benedictionem. 

simpediant, 

Dilecttts  filius  noster,  Guillelmus  de  Montepessu- 
lano,  sicut  vos  ignorare  non  credimus,  villam  suam 
pcr  Dei  graliam  reouperavil,  et  maxima  ptrs  ho- 
minum  cjusdem  villae  ad  ipsius  fidelitatem  rediit. 
Nunc  autem  sicut  accepimu»,  quidam  proditores 
ipsius,  Aimonii  (2)  scilicet  eum  quibusdam  complici- 
bus  suis,  in  vestris  episcopatibus  commorantes,  pa- 
cemperlurbare  et  guerramfaceremachinanlur.  Quia 
ergo  prodilores  et  pacis  violatoros  ecciesiastica 
sunt  coereendi  justitia  per  praesentia  vobis  scripta 
mandamus  ut  parochianos  vestros,  ne  ipsos  contra 
cumdcm  dominum  suum   retinere  praesumant,  di- 


(Anno1143,  Dec.  6.) 
[Lbpaigb,  Biblioth.  Prasm,,  422. J 
C8TUVUS  episcopus,    servus   servorum     Dei, 
ilibus  archiepiscopis  et   episcopis   ad   quos 
ipsae  pervenerint,  salutcm  et   apostolicam 
tionenj. 

erium  nostrum  est,  ut  beneplacens  Deo 
propagalur,  et  quae  pro  ipsius  observantia, 
nli  provideulia  staluta  sunt,  in  sua  stabili- 
lentur.  Tunc  eoim  noster  Deo  gratus  erit 
js,  si  sanctorum  locorum  salubris  instilu- 
r  et  ordo  in  religionis  fuerint  puritate  ser- 


•alcrnilatem  ignorare   non  credimus,  quod  j^  striclius  moncatis ;  et  si  monilis  veslris  non  obtem^ 

""  perare,  eosque  post  commonitionem   vestram  reti- 

nere  praesumpserinl,  in  locis  ubi  recepti  fueriot, 
divina  probibeatis  officia  eelebrari,  praeler  bapti- 
smum  puerorum  el  poenitentiam  nsorientium,  pa- 
rochianos  quoque  veslros  ab  eorumauxilio  desistere 
commonealis,  et  si  contemptores  exstiterint,  eos  a- 
liminibus  ecclesiae  areeatis. 

Datum  Laterani  vi  Idus  Decembris. 


Praemonstratensium  ordo  pcr  Dei  gratiam 
diversas  mundi  partes  crevit,  et  eorum 
nversatio  et  religio  ad  bene  vivendum  plu- 
icitavit.  Unde  nos  qui  in  sedis  apostolicae 
e  et  quamvis  indigni,  disponenle  Domino, 
Btiis,  eosdem  fratres,  et  eorum  loca  diiigere 
i  et  fovere,  et  eorum  opportunitatibus  pro- 
Pro  ipsius  ordinis  obscrvantia  stalutum  cst, 
tes  vel  praepositi  ipsius  ordinis  Praemon- 

fmonii  ob  id  Guillelmo  infesu  dicebantur, 
lis  non  sibi  sanguinis  communione  devinctis 
II  tQi  abseniis  potestalem  demandasset ;  hoc- 
tfinciaa  inaistebanti  quo  majora  procerum. 


Ildefonsi  praesertim  Tolosalis  comilis  et  et  aliorum 
quorumdam  magnatum  auctoritatc  fulti  vide- 
bantur. 


783 


CQELESTIN  11  PAPjE. 


Tt4 


XYI.  A  ium  RomaniB  Ecelesim  quotannis  penohendmm^ 

eonstiiuat. 

(Anaollia,  Dee.  10.) 
[D.  BouQUR,  ibU.] 
CoELBSTiNut  apitcopus,  servus  servorum  Dd,  dt* 
lecto  filio  P]btro]   abbati  S.  JBIgidiiy  talotem  et 
tpostolictm  benedietionem. 

Dilectut  filitts  notter  Guillelmus  de  Montepessa* 
lano  per  nuntiot  suos  tignifieavit  nobis  quod  ia 
casiro  suo  quod  apud  Montempessulanum  noviter 
aedificare  coepit  ad  honorem  Dei  unam  capeikm 
aedificare  disponat.  Quia  ergo  vota  fidelium  nostris 
studiis  prosequenda  sunt,  per  praBtentia  tibi  scripta. 
mandamus  quatenut  ad  locum  ipsum  aecedas,  ei 
ipsius  lociin  quo  capella  sedificanda  est»  donaiionem 
termiDo  nostro  se  conspectui  prssentavit ;  tu  autem  g  ad  opus  sancta  Roman»  Bcclesiflt  recipias,  atque 


Ad  Hugonem  arehiepiicopum  Turonensem.  —  Ut 
responsurus  Dolensi  auiistiti^  qui  se  Aletensi 
episcopatu  spoliaium  guerebatur,  ad  sedem 
apostolicam  accedat 

(Anno  1143,  Dec.  10.) 
[MARxfeNB,  Thes,  Anecd.,  III,  887.] 
Prffidecestor  noster  bonae  memori»  papa  Inno- 
centius,  pro  querimonia  fratris  nostri  Dolensis 
archiepiscopi  prseterita  beati  Lncse  festivitate  ad 
suam  pr»isentiam  te  invitavit,  utet  dc  subjectione, 
quam  ab  eo  exigis,  ecclesise  tuse  justitiam  ostende- 
res,  et  de  Aletensi  episcopatn,  quem  te  detinere 
asserit,  ct  se  sine  ratione  et  judicio  spoliatum  esse 
conqueritur,  siLi  responderes.  Ipse  quidem  eodem 


noc  vcnisti,  nec  excusationem  canonicam  prselen- 
disli.  Quod  quamvis  gravi  adversum  te  foret 
aniniadversione  plectendum,  ex  mansuetudine  ta- 
nicn  sedis  aposlolicse  et  fratrum  nostrorum  qui  pro 
te  rogaverunt,  precibus  idipsum  aequaniroiter  ad 
prscsens  «olerantes,  per  praesentia  tibi  scripta  mao- 
damus,  quod  proximis  Kalendis  Maii  nostro  te  con- 
spectui  reprsesentes,  de  praedicta  ecclesise  tuae  sub- 
jcclione  jusliliam  ostendere,  et  de  pnedicto  sibi 
episcopatu  respondere  paratus. 
Datum  Lateranis  iv  Idus  Deccmbris. 

XVII. 
Ad  Guillelmum  Montispessulam  dominum,  —  Mon- 
tispessulani  villam  ei  ab  hominibus  suis  inju- 
riose  ablatam  redditam  fuisse  gratulatur. 

(Anno  1143,  Dec.  10.) 
|D.  BouuQUBT,  Recueil,  XY,  410.] 

CoELBSTiNUS  episcopus,  servus  servorum  Dei, 
dilecto  filio  Guillelmo  Montispessulani,  salutem  et 
apostolicam  benedictionem . 

Quodvillam  Montispcssulani  abhominibustuistibi 
injuriose  ablatam  per  Dei  gratiam  recuperasti  (3) 
paterno  affecto  gaudemus,  et  omnipotenti  Domioo 
gratias  agimus,  utpote  quod  personam  tuam  more 
praedecessorum  noslvorum  diligere  volumus  et 
fovere,  et  infestatores  tuos  pro  debito  nostri  offieii 
animadversione  debita  coercere.  Quiaergo,dilectein 
Domino  iili,  non  est  pplestasnisi  a  Deo,  dilectionem 
tuam  monemus  et  et  exbortamur  in  Domino,  ut  ad 
eum  semper  respicias,  et  populum  tibi  a  Deo  com- 


eensum  congruum,  sicut  expedire  cognoveris,  nobia 
nostrisque  successoribus  annualiter  persolyenduai 
ibidem  constituas ;  postmodum  vero  in  eo*iem  loco» 
ex  more  designatione  facta,   primum  lapidem    au- 
ctoritale  nostra  in   fundamenlo   ponaH,    sollicite 
providens  ut  idem   Guiileimus  clericit  qui   eidem 
capellae  servierint,   tarotum  de  bonit    tuit    con* 
stituaty  ul  inde  bonette  vivere  et  Deo  tervii*e  va- 
leant. 
Datum  Latarani  iv  Idus  Deeembris. 

XIX. 

Ecelesia  S.  Marias   Halberstadensis  proteetionenm' 
suscinit  canonicorunque  possessiones  eon/irmat. 
(Anno  1143,  Dec.  23.) 
[Exstat  in  tabulario  regit  Bcrolino,  tette  Jaff^. 
RegettaRom.  pont.,  p.  607.] 
XX. 
Adarchiepiscopum,clerum^etpopulumLeodiensemm 
Confirmat  tatam  ab  eis  excommunicatianis  «m- 
ten/inm  contra  infestatores  monasterii  Stabulen- 
sis,   hortaturque  ut  distractiones  bonarum    a 
Poppone  II  factas  reslitui  eurent^  ete. 
(Anno  1143,  Dec.  S8.) 
Martbnb,  Xmpt,  Collect.,  II,  117.] 
CoELBSTUfus  episcopus,   servus   servorum    Dei, 
venerabili  fratri  An.  (4)   episcopo,  et  dilectis  filiis 
clero  et  populo  Leodiensi^  salulem  et  apostolieam 
benedietionem. 

Gratum  nohis  est  quia,  juxta  Apostoliun,  alter 
alterius  onera  portantes,  dilectum  filium  nostnim 


missumila  in  justitia  et  aequilate  regere  studeas,  ut  ^  Wiboldum  Stabulensem  abbatem,  sieut  ipso  refe- 


Deus  exinde  honoretur,  et  mater  tua  sancta  Ro- 
mana  Ecclesia  de  tuis  i>oois  actibus  gratulctur. 
Datum  Laterani  vi  Idus  Decembris. 

XYIU. 

Ad  Petrumabbatem  S.^gidii.^Mandatutnomine 
suo  primum  lapidrm  ponat  infundamenio  capeltm 
quam  Guillelmus  Montispessutani  dominus  asdi- 
/icare  dispossuerat  in  castro  suo  novo  de  Mont  epes- 
sulano^  acceptaque  ipsius  capeltae  donatione,  cen- 

(3)  Auxilio  Genuensium  Monlispetsulani  villam 
recuperaverat  Guiileimus,  prout  iegitur  in  Annali* 
bus  Caffari  Genuensibut. 


rente  didicimus,  et  eommitsum  tibi  raonatterium 
eontra  infestatoret  tuot  adjuvatis,  el  in  eot  tau- 
quam  in  tacrilegos  debitse  animadversionis  senteo- 
tiam  promulgastis.  Nos  itaque,  quonmi  prscipue 
interest  maleacta  corrigereet  bene  gesta  firmare, 
excommunicationis  sententiam  canoniee  in  eos  pro- 
mulgatam  auctoritate  apostolica  eonfirmamut,  et 
ratam  manere  eensemut.  De  aliit  vero  qui  jotrits» 
majorias  et  viilicationes,  necnon  et  beneficia  quai 
a  Poppoue  siicundo  abbate  aeceperunt»  ei^jus  aHe- 

(4)  Adalberoni  hujus  nominisll*  fiUoeomitis  Goei* 
dri«f  <|ui  ex  primicerto  Metensi  aaQO  1130  eleetas 
est  epiteopus  Leodiensis,  pr»(Uitqiie  ad  1146. 


L. 


KPISTOLiE  £T  PRIVILEGU. 


786 


68  et  distractiones   regum    judicio    caseatse  A  cipere.  Castcllum  quod  Longia  vocatur,   prohiben- 


sontra  voluntatem  abbatis  rctinent  et  necdum 
sententiae  subjacent,  vobis  mandamus  qua- 
eos  easdem  administrationes  et  bona  in  manu 
s  libere  dimittcre  districts  commoneatis.  Quod 
itemptores  exstiterint,  analhematis  eos  vin- 
onodetis.  Tu  vero  frater  episcope,  Henricum 
M  similiter  commoneas,  ut  domum  (5)  Erhe- 
iratris  jam  dicti  abbatis,  quam  infra  treugam 
bus  yidelicet  sacrse  Passionis  destruxit,  et  ea 
)  bonis  abbatise  abstulit  cum  integritate  re- 
.  Quod  si  infra  xl  dies  post  tuam  commoni- 
I  adimplere  neglexerit,  canonicam  in  eum 
iam  proferas,  et  nec  iste,  nec  alii,  de  quibus 
ictoro   est,  absolvalur,  donec   eidem  abbati 


tes  quod  nuUus  advocatus  ibi  aliquid  sibi  usurpare 
pr^sumat,  sed  in  dispositione  abhatis  omni  tcmpore 
permaneat ;  ecclesiam  in  Sprimont,  in  Ilerram,  in 
Turaincs,  in  Hosammont,  in  Oiseis,  in  Praisdis,  in 
Aldendhorph,  in  Amblavia,  in  Tumbis,  in  Clotena, 
villam  Germiniacum  et  duo  molendina  super  flu- 
vium  Suppiam,  villam  Tumincs,  villam  Sprimont, 
Lukesenges,  Villippes,  Tavernou,  Ilusenebarch, 
quam  dedit  vobis  liber  homo  Godefridus  villam  Ba- 
cen.  Ordinationes  autem  ecclesiarum  et  deciniatio- 
nes  earum,  sicut  hactenus  habuistis,  vobis  nihilo- 
minus  confirmaraus,  statuentes  ut  in  parochialibus 
ecclesiis  quas  tenetis  nuUus  episcopus  absque  abba- 
tis  assensu  presbyterum  collocet,  sed,  juxta  decre- 


Batisfaciant.  De  presbyteris  vero  de  Longia  el  B  tum  prsedecessoris  nostri  bonae  mcmorisB  papse  Ur- 


bani,  episcopi  parochise  curam  cum  abbatis  con- 
sensu  sacerdoti  commitlant,  ut  ejusmodi  sacerdotes 
de  plebis  quidem  cura  episcopo  rationem  reddant, 
abbali  vero  pro  rebus  tcmporalibus  ad  monasterinm 
perlinentibus  debitam  subjectionem  exhibeant.  Pro- 
hibemus  quoque  ut  in  possessiones  ipsius  mona- 
sterii  nullus  joariam,  vel  majoriam,  aut  villicatio- 
nem  heereditario,  seu  fcodi  jure  per  successionem 
teneant,  sed  in  potestate  abbatis  sit  ordinare,  et, 
cum  opportunum  cognoverit  immutare,  securitatem 
etiam  et  libertatem  in  circuitu  ipsius  monasterii 
infra  leugam,  sicut  a  regibus  seu  imperatoribus 
rationabili  providentia  concessum  cst,  nullus  prae- 
sumat  infringere.   Idem  vero  monasterium  tcrtium 


et  aliis,  qui  praefatis  excommunicatis,  sicut 
nos,  communicare  praesumunt,  justitiam   fa- 

m  Laterani  v  Kalend.  Januarii. 

XXI. 

gium  Wibaldo  abbati  concessum, —  Monaste' 
i  Stabulense  sub  sedis  apostolica  protectione 
Init^  ac  varia  Hlius  privilegia  et  immunitates 
imat, 

(Anno  1143,  Dec.  30.) 
[Mart^nb,  ibid.\ 

.B8TINU8    episcopus,   servus    servorum    Dei, 

filiis  WiBALDO  Stabulensi   abbati    ejusque 

18,  tam  praesentibus  quam  futuris  regularem 

^rofessis  in  perpetuum.  ,       ^  u  v    .       j     . 

'.  ,.  .       j  •      I        .•  *     r  n  advocatum  non  habeat,  sed,  juxta  antiquara  con- 

ilolici  moderammis  clementiae  convenit  reh-  u  ,.  ,  /        '  •*  .    ^       , 

suctudmem,  duos  tantum,  quorum  pnmus  advoca- 

tiam  cum  banno  ie  manu  regum  vel  imperatorum 

accipiat,  alter  autem  qui  de  manu  primi  advocati 

bcneficium  acccperit,  bannum  a  rcgibus  vel  impe- 

ratoribus  accipiat,  nec  liceat  eis  in  possessionibus  vel 

personis  monasterio  pertincntibus  hospitia,  placita^ 

precarias,  exacliones  faccre,  non  palefridos  tollerc, 

non  freda,  non  rcdhibitiones,  non  consuotudines,  quac 

mortuae   manus  vulgo   appellanlur,   exigere,    sed, 

sicut  in  scriptis  regum  vel  imperatorum  continetur, 

ad  jus  et  ordinationem  abbatis  pertineant.  Ministe- 

riales  autem,  cum  ad  festa  monasterii  eonvenerint, 

nullum  serviiium  aut  pastum  exigant,  nisi  quantum 

abbas   rationabiliter   eis  providcrit    inpendendum. 

^Z7r*  ""'  '"  ^^rS^" ^^  Zr^\^\l^Sr!RAl       Addenles  etiam  aucloritate  apostolica  interdicimus 
inntione  regum  vel  pnncipum, oblationende- T\    .    .v  »•    .  n- •    v      /?  • 

...    .    ..        j-     rw        «    •»•  »    ..  AJ  ut  abbatia  ipsa  nulh  m  benencium  vel  concambmm 

lea  ahis  lustis  modis,  Deo  propitio,   potent      ,  ,  ,  .  ,.         , .    . 

detur,  nec  a  laico  unqnam  regatur,  nec  hceat  abbati, 

qui  pro  tempore  fuerit,  possessiones  vel  bona  ipsius 

in  feodum  vel  in   pignus  alicui  dare,   nec   ullam 

prorsus  commutationcm  vcl  quamlibet  alienationem 

absque  communi   capituli  consiiio  exinde   facere. 

Obeunte  vero  te  nunc  ejusdem  loci  abbate,   vel 

tuorum  qoolibet  successorura,   nullus  ibi  qualibet 

subreptionis  astutia  vel  violentia  praeponatur,  sed 

liceat  vobis  coromuni  consilio  vel  partis  consilii  sa- 

nioris,  secundum  Dei  timorem  et  beati  Benedicti 

Regularo,    absqoe    ullius  contradictione,   abbatem 


diligere  et  eorum  loca  pia  prolectione  mu- 
)ignum  namque  ct  honeslati  conveniens  esse 
citur,  ut  qui  ad  Ecclesiarum  regimen  as- 
8umu8,  eas  et  a  pravorum  hominura  ncqui- 
lamur»  et  apostolicae  sedis  patrocinio  fovea- 
Sapropter,  dilecte  in  Domino  fili  Wibolde 
tuis  justis  postulationibus  debita  benignitate 
impartientes  assensum,  Stabulense  monaste- 
cui,  Deo  auctore,  praeesse  dignosceris,  sub 
Petn  et  nostra  proictione  suscipimus,  et 
tia  scripti  privilegio  communimuSy  statuen- 
quascunque  possessiones,  quaecunque  bona 
monasterium  inpnesenliarum  juste  et  cano- 
isaidet,   aut  in  futurum  concessione  pontifi- 


i,  firma  vobis  vestrisque  successoribus  et 
permaneant.  In  quibus  haec  propriis  duxi- 
cprimenda  vocabulis  :  Malmundariura  vide- 
lod  sicut  ab  initio  fundationis  suac  fuisse 
Mtur,  semper  subditum  sit  Stabulensi  loco 
Imodum  cella  monasterio,  monachi  vero 
oci  Stabulaus  professionem  faciant,  et  ubi 
providerit  benedicantur  et  ordinentur,  nec 
lem  looo  Stabulensis  abbas,  qui  pro  tempore 
oogatur  Goloniensi  archiepiscopo  obedien- 
romittere,  vel  animarum  curam  ab  ipso  sus- 

I  iBts  didtar  Erehemtertus. 


787 


COELESTINI  II  PAPiE 


m 


eligere.  Chrisma  quidem,  oleum  saoctum,  conse-  A 
craliones  allarium  seu  basilicarum,  abbatis  benc- 
diclionem  et  monachorum  ordinationem,  qui  ad 
sacros  ordines  fuerinl  promovendi,  a  diocoesano 
suscipiatis  episcopo,  si  quidem  Calholicus  fuerit  el 
gratiam  atque  communionem  sedis  apostolic»  ha- 
bueril,  et  ea  gratis  et  absque  aliqua  pravitate  vobis 
voluerit  exhibere  ;  alioquin  liceat  vobis  Calliolicum 
quemcunque  malueritis  adire  anlistitem,  qui  nimirum 
nostra  fultus  auctoritate,  quod  postulatur  indulgeat. 
Porro  abbas  qui  pro  tempore  eidem  loco  prsefuerit, 
ad  nullius  nisi  dioecesani  episcopi  synodum  ire  co- 
gatur.  Presbyteri  autem  sive  clerici,  qui  in  vestris 
ecclesiis  deserviunl.  debita  et  consucta  vobis  ser- 
vitia  absquc  uila  contradictione  persolvant.  Sepul- 
turam  quoque  ipsius  loci  liberam  esse  concedimus,  p 
ut  quicunque  se  illic  sepeliri  deliberaverinl,  nisi 
forle  excommnnicati  sint,  nullus  obsislal,  ealva 
tamen  juslitia  mairicis  eccIeMae.  Decemimus  ergo 
ut  nulli  omnino  hominum  liceat  praefatum  monaste- 
rium  temere  perlurbare,  aut  ejus  possessiones  au- 
ferre,  vel  ablalas  retinere,  minucre,  aut  aliquibus 
vexationibus  fatigare,  sed  omnia  integra  conserven- 
lur,  eorum  pro  quorum  gubernatione  et  suslenla- 
tione  sunt,  usibus  omnimodis  profutura,  salva  vero 
sit  antiquae  libcrtatis  justitia.  Si  qua  igitur  in  futu- 
rum  ecclesiastica  ssecularisve  persona,  hanc  noslrae 
constilutionis  paginam  sciens,  contra  eam  temere 
venire  tentaverit,  secundo  terliove  commonita,  si 
non  satisfactione  congrua  emendaverit  poleslalis 
honorisque  sui  dignitate  careat,  reamque  se  divino 
judicio  existere  de  perpetrata  iniquitate  cognoscat, 
et  a  sacratissimo  corpore  et  sanguine  Dei  ct  Do- 
mini  Redemptoris  nostri  Jesu  Christi  aliena  lial, 
atque  in  extremo  examine  districtae  ultioni  subja- 
ceal.  Cunclis  outem  eidem  lcco  justa  servantibus 
sil  pax  Domini  nostri  Jesu  Christi,  qualenus  et  hic 
fructum  bonae  actionis  percipiant,  el  apud  distinctum 
judicem  praemia  aetemae  pacis  inveniant.  Amen, 
amen,  amen. 

Ego  Cnelestinus  Catholicae  Ecdesiae  episcopus. 

Ego  Conradus  Sabinensis  episcopus. 

Ego  Theodewinus  Sanctae  Rufinae  episcopus. 

£go  Albericus  Hostiensis  episcopus. 

Ego  Sleplianus  Pracnestinus  episcopus. 

Ego  Guido  presbyler  cardinalis  titulo  Sancti  Chri-  ^. 
sogoni.  ^ 

Ego  Goizo  presbyter  cardinalis  litulo  Sanclae 
Caeciliae. 

Ego  Thoraas  presbyler  cardinalis  titulo  Vestinaj. 

Ego  Gregorius  diaconus  cardinalis  Sanctorum 
Sergii  et  Bacchi . 

Ego  Gerardus  diaconus  cardinalis  Sanctae  Mariae 
in  Dominica. 

Ego  Octavianus  diaconus  cardinalis  Sancti  Nico- 
lai  in  Carcere  Tulliano. 

Ego  Gregorius  diacoDus  cardinalis  Sancti  Angeli. 

Datum  Laterani  per  manum  Gerardi  sanctae  Ro- 
manae  Ecclesi»  presbyteri  cardinalis  ac  bibliothe- 


carii,  ni  Kal^nd.  Januani,  indictione  td,  Incana- 
tionis  Dominicae  anno  1143,  pontificatus  vero  domni 
Coelestini  secundi  papae  anno  i»imo. 

XXII. 

Pfitdleffium  pro  ecclesia  Aquensi, 
(Anno  114S-44.) 

IPiTTON,  Annalesde  VEgliseitAix,  p.  130.) 
CoELESTiNus  cpiscopus,  scrvos  servorum  Dei,  di- 
lcctis  filiis   Bertrando  praeposito  Aquensi  ejusqne 
fratribus,  tam  praesentibus  quam   futuris,   canonice 
subintrantibus,  etc. 

Aquensem  Ecclesiam  sub  B.  apostoloram  et 
nostra  protectione  suscipimus,  et  quascunque  pos- 
sessiones,  et  qusecunque  bona  quae  eadem  ecclesia 
inpraescntiarum  juste  et  canonice  pcssidet,  in  qai- 
bus  hflec  duximus  propriis  exprimenda  vocabuUs: 
territorium  de  Ratmont  quod  Guido  arcbiepiscopos 
tunc  existens  praepositus  donavit  Bcclesiae  ycstrc 
et  canonicis  Deo  ibidem  scrvientibus,  et  clauditor 
subjcctis  terminis,  a  septentrione  strata  publica, 
qua  itur  ad  S.  EonoTaii\im{Saini'Honorai  de  Roque- 
favour),  ab  oriente  rivulo,  qui  descendit  per  vallen) 
Massiliensem  (lou  Plan  d'AguHles),  et  cadit  ia 
fluvium  qui  dicitur  Arc  ;  a  meridie  ab  eodem  flu- 
vio  scilicet  Arc,  ab  occidenti  sicut  aqua  vergit, 
et  dividitur  cum  territorio  Sancti  Honorati,  etc. 

XXIII. 
Privilegium  pro  monasterio  Rotensi. 

(Anno  1144,  Jan.  2.) 
[Monumenta  Boica,  I,  p.  358.] 

CoELESTiNus  episcopus,  servus  servomm  Dei,  ve- 
nerabilibus  fratribus  C[onrai)o]  Salzburgensi  ar- 
chicpiscopo  IIenrico  Ratisponensi  et  R.  Pataviensi 
episcopis,  salutem  ct  apostolicam  benedictionem. 

Fratemitati  vestrae  notum  esse  credimus,  quod 
Rotense  monasteriunfi  cum  omnibus  bonis  suis, 
juris  beati  Petri  existit,  et  ad  ejus  proprietatem 
et  defensionem  specialiter  perlinere  digooscitur. 
Unde  tanto  propensius  ipsum  monasterium  et 
fratres  inibi  Domino  servientes  juvare  et  manu- 
tencre  debemus,  quanto  specialius  eos  ad  jus 
sedis  apostolicae  pertinere,  et  sub  ejus  protcGtione 
ac  defensione  permanere  cognoscitis.  Quocirca  per 
praesenlia  vobis  scripta  mandamus,  quatenus  pro 
beati  Potri  et  nostra  reverentia  dilectum  filium 
B.  ejusdem  loci  abbatem  fratres  quoque  ejus,  et 
eorum  loca  diligatis,  et  honoretis,  juvetis  et  ma- 
nuteneatis,  alque  a  pravorum  incursibus  defea- 
setis.  De  parochianis  vero  vestris,  de  quibus  vobis 
quesli  fuerint,  occasione  remota,  plenam  eis  justi- 
tiam  faciatis. 

Datum  Laterani  iv  Nonas  Januarii. 

XXIV. 

Waltero  episcopo  Augustano  committit tuielam mo- 
nasterii  Rotensis  contra  viduam  eomitis  Ottonis, 

(Annolt44,  Jan.  2.) 

\Monumenta  Baieay  I,  p.  359.] 

Ccelbstinus  episcopus,  serrus  servonm  Dei,  ve- 


189 


EPISTOLJC  BT  PRIVILB6U. 


790 


aerabtlli  fratri  Waltbro  Augustensi  episcopo,  sa-  A 
lutem  et  apostolicara  ben',dicliooero. 

Dilectus  filius  noster  Berticus  Rotensis  monasterii 
abbas,  ad  sedem  apostolicam  veniens  tn  prsesentia 
noatra  qnesluH  est,  quod  G.  relicta  Otlonis  comitis 
el  Sigfridus  ministerialis  tuus  quasdam  possessiones 
ad  jus  monasterii  sibi  commissi  pertinentes  vio- 
lenter  auferant,  et  injuste  deiincant  :  et  quoniam 
ipsam  monasterium  cum  omnibus  bonis  suis  juris 
beati  Petri  existit,  et  ad  ejus  proprietatem  et 
defefisionem  specialiter  pertiaere  dignoscitur,  per 
prnsentia  tibi  scripta  mandamus,  quatenus  pr»- 
fatoa  iovasores  bona  ejusdem  monasterii  jam  dicto 
abbati  et  frairibus  reddere,  et  in  pace  dimittere 
districle  commoneas.  Quod  si  facere  contempserint 
eoa  censura  coerceas. 


XXVI 


Privilegium  pro  ecclesia  S.  Sepulcri  Hieroiolymi" 

tana. 


Data  Laterani  iv  Nonas  Januarii. 


XXV. 


Ad  FolmarumBirsaugiensem  et  Adamum  Eberacen^ 

semj  abbates. 

(Anno  IIU,  Jan.  2.) 
[Codex  LaureshamensiSy  l,  241.] 

Cgelbstinus  episropus,  servus  servorum  Dci,  di- 
lectis  filiis  FoLMAao  Hirsaugiensi  et  Adamo  in  Ebera 
abbatibus,  salutem  et  apostoiicam  bene(l^ctionem. 


(Anno  1144,  Jan.  10.) 
[Rozi^RB,  Cartulaire  du  Saint^Sipulcref  29|. 

CoELBSTiNus  6piscopus,  servus  servorum  Dci,  di- 
lectis  fiiiis  Pbtro  pnori  et  fratribus  Sancti  Sepulcri 
Jerosolymitani,  tam  praesentibus  quam  futuris, 
canonice  substiluendis  in  perpetuum . 

Si  mansuetudo  et  liberalitas  sanctae  Romanae 
Ecclesi»  universis  Christianis  debet  opportuna  so- 
latia  ministrare,  multo  magis  his  qui  religiosam 
vitam  ducuot  et  omnipotenti  Domino  familiarius 
adhaerere  videntur,  id  ipsum  convenit  impertiri. 
Q  Quia  igitur,  dilecti  in  Domino  filii,  juxla  Regulam 
beati  Augustini,  vivere  decrevistis,  et  in  loco, 
ubi  fiteterunt  pedes  Domini,  adorantes,  apud  glo- 
riosum  sepulcrum  ejus,  in  quo  triduo  corporaliter 
requievit,  et  alia  sacratissima  loca,  in  quibus  Re- 
demptor  mundi  pro  salute  nostra  vincula,  flagella, 
crucis  ignominiam,  vulnera  mortemque  sustinuit, 
regulariter  militatis,  majori  vos  benevolentia  et 
graiia  dignos  esse  censemus,  et  paternis  vos  affe- 
ctibus  volumus  confovere.  Vestris  ergo  postula- 
tionibua  debita  benignitate  accoramodantes  assen- 
sum,  sacrosanctam  ecclesiam  Sancti  Sepulcri,  in 
qua,  diviuis  obsequiis  insistentes,  passionem  Do- 
minicam  et  victoriosissimae  crucis  triumphum  assi- 
due  oculata  fide    recolitis,  necnon  etiam  personas 


Yeniens  ad  sedem  apostolicam  Baldemanis  abbas  p  vestras  sub  beati  Petri  et  nostra  protectione   sus- 


Laaridiammensis  abbatiae  ad  quam  se  regulariter 
eleetam  fuisse  asserebat,  et  exinde  absentem  et 
sinejadicio  spoiiatum  esse  conquerebatur,  resti- 
tntioaem  postulavit.  Verum  cum  venerabilis  fra- 
tria  nostri  Tbeodewini  Sanctae  Rufinae  episcopi  at- 
testatione  et  multorum  discretorum  virorum  Htteris 
eofnovimus,  quod  Laurishamum  ad  discussionem 
etnsae  saae  et  objeciis  respondere,  noluit  inieresse, 
et  a  regimine  abbatiae  Blidenstat,  ad  ipsam  absqae 
RomanaB  Ecclesiae  auctoriiate  translatus  fuerat,  et 
illara  ad  quam  illicite  transierat,  ei  abstulimus, 
et  ab  allera  quam  primum  habuerat,  eum  suspen- 
dimas.  Caeterura  cum  frater  ille,  qui  in  regimine 
Laarishammensis  abbatiae  substitutos  est,  decrimine 
aimoniae  apud  nos  e  t  diffamatus,  et  nos  tantum 


cipirous,  et  praesenti  pagma  communimus,  statuen- 
tes  ut  quascunque  possessiones,  quaeconque  bona 
eadem  ecclesia  impraesentiarum  canonice  possidet, 
quaecunque  etiam  ah  egregiae  memoriae  viris,  duce 
videlicet  Godofredo  et  utroque  rege  Balduino,  Ar- 
nulpho  quoque  et  aliis  patriarchis,  eidem  loco  juste 
collaia  sunt,  aut  in  posterum  a  patriarchis  vel 
aliis  Dei  fidelibus  rationabiliter  conferentur  firma 
vobis  et  illibata  permaneant.  In  quibus  haec  pro- 
priis  duximus  exprimenda  vocabuiis  :  medietatem 
videlicet  oblationum  Sancti  Sepulcri,  et  omnes 
oblationes  Dominicae  Crucis,  necnon  et  omnes 
oblationes  aliarium  in  ecclesia  Sancti  Sepulcri 
existentium,  sicut  patriarcharum  dono  vobis  ra- 
tionabiliter  donatae  sunt;  domos,  stationes  et  fumos 


erimen  indiscussnm  praeterire  non  possumus,   nec  ^  omnes  civitatis  Jerusalem,  exceptis  duobus,    Ho- 


debemus ;  per  praesentia  vobis  scripta  mandamus 
qoatenus  si  personae  apparuerint,  quae  de  simonia 
ipiom  canonice  impetaot,  congruo  loco  et  tempore 
Qtraque  parte  ante  vestram  evocata  praesentiam, 
eaaaam  diligenter  audiatis,  et  fine  canonico  termi- 
netis ;  alioquin  idem  frater  quinta  manu  religiosa- 
rom  personarum  de  tanto  crimiae  se  expurget. 
Qaod  autem  a  vobis  exinde  factum  fuerit,  de  ele- 
ttiooe  quoque  et  modo  electionis,  et  utilitate  per- 
looai  veritatem  nobis  signifieare  mmime  differatis» 
ct  luno  veritate  plenius  cognita,  quod  ad  bonorem 

»i  factendum  fnerit,  auctore  Domino  faciamus. 

Datsm  Latenni  iv  Nonas  Januarii* 


spilalis  videlicet  et  ecclesiae  Sanctae  Mariae  Latinae, 
sicut  dono  ducis  Godofridi  et  fratris  ejus  regis 
Balduini  et  aliorum  bonorum  honiinum  vobis  legi- 
time  concessa  sunt;  casalia,  quae  possidetis  in 
ierritorio  Jesusalem,  Mahumeriam  videiicet  cum 
pertinentiis  suis,  Sabaiet,  Cafareab,  Calandriam, 
Armotiam,  Ramittam,  Beteligel,  Bethsuri,  Aessens, 
cum  pertinentiis  suis;  in  territorio  Ramensi  Gith 
easale  cam  omnibus  pertinentiis  suis;  in  territorio 
Caesariensi  eastellum  Feniculi  cum  pertinentiis 
suis ;  in  territorio  Tyri  easale  Derina  cum  perti- 
nentiis  suis;  ortum^  quem  babetis  inter  murum 
et  antemorale  eivitatis  TTi-i;  ortum  et  molendina 


791  COELESTINI  II  PAPiE  7«t 

et  alias  possessiones,  qaashabetis  infra  et  circa  An-  A     Bgo  Goizo^  presbyter  eardinalis  tituli  SancH»  Csfi- 

tiochiam;  ecclesiam  Quarantene  cnm  perlinentiis      cilise,  subscripsi. 

suis  ;  ecclesiam  Sancti  Pelri  loppc  cum  pertineritiis 

suis;   ecclesiam   Sancti   Sepulcri    in     Acon     cum 

tcrra  et  domo,  quam  dedit  vohis  Lamberius   Hals, 

et  aliis   perlincniiis   suis  ;   in  terrilorio     ejusdem 

civitalis  ecclcsiam  Sancts  Mariac  de  Mimas   cum 

perlinentiis  suis ;  ecclesiam  Sanctae   Marise  in  ci- 

vitate  Tyro  cum  pertinentiis  suis ;  ecclesiam  Sancti 

Scpulcri  in  Monte  Peregrinocum  perlinentiis   suis; 

ecclesiam  Sancti   Georgii  in  montanis  cum   perti- 

nentiis  suis;  ecclesiam  Sancti  Sepulcri   in   Brundi- 

sio  civitale  cum  pertinentiis  suis  ;  ecclesinm  Sancti 

Scpulcri  in  Barleto  cum  pertinenliis  suis ;  ecclesiam 

quam  habotis   in   Venosa   civitate   dono   Nicholai, 


Ego  Hubaldus,  presbyter  eardinalia  tituli  Sanctae 
Praxedis,  subscripsi. 

Ego  Humbaldus,  presbyter  cardinalis  Utuli  San- 
ctorum  Joannis  et  Pauli,  subseripsi. 

Ego  Gregorius,  diaconns  cardinalis  Sanctorom 
Sergii  et  Bacchi,  subscripsi. 

Ego  Octo,  diaconus  cardinalia  Sancti  Gcorgii  td 
Yelum  Aureum,  subscvipsi. 

Ego  Ottavianus,  diaconus  cardinalis  Sancti  Nico- 
lai  in  Carcere  Tulliano,  fuscripsi. 

Datum  Laterani,  per  manam  Gerardi,  «anct»  Ro- 
mansB  Bcclesin  prestiyteri  cardinalis  ac  bibliotbcca* 
rii,  IV  idua  Januarii,   indictione  vii,    Incarnalionia 


Cjusdem  civitatis  episcopi,   cum   perlinentiis   suis  ;  B  '^o'n>nJca;  anno  H44,  ponliOcatas  vero  domni  Coe- 

ecclesiam  Sancti   Sepulcri  juxta  Trojam  civitatem      *^*^^°^  P^P»  ^^  ^^^^  primo. 

XXVII. 


cum  pertinenliis  suis;  ecclcsiam  Sancti  Theodori 
martyris  ante  portam  Beneventanse  civiiatis  cun 
perlinentiis  suis  ;  casiellum  Cerret  cum  pertinentiis 
suis,  quod  nobilis  vir  Alberlus,  Blandatensis  comes, 
ecclesiae  Sancti  Sepulcri  donavit;  ccclesiam  quam 
habetis  in  episcopalu  Conslantiensi,  in  vilia  qus 
\ocatur  de  Kendorf.  Decernirous  ergo  ut  nulli  om- 
nino  hominum  liceat  pracfalam  ecclesiam  tcmere 
perturbare,  aut  ejua  possessiones  aurerro,  vcl 
tblatas  retinere,  minuere,  seu  quibuslibet  molestiis 
fatigare,  sed  omniaintegraconsorventureorum,  pro 
quorum  gubernatione  etsustenlationeconcessaitunt, 
usibus  omnimodis  profutura,  salva  apostolica)  sedis 


Ecclesice  Lucemis  frairibus^  A  Imerici  botUBmemorUe 
S.  B.  £.  cancellarii  et  ecelesuB  B.  Marioe  Novob 
diaconi  cardinalis,  hasredibus,  id  privilegii  tri- 
buit  ut  ex  eorum  numero  in  posterum  deligantur 
diaconi  cardinalcs  ecclesias  B.  Marice  Novce, 
(Anno  1144,  Jan.  10.) 
[Bullar,  Later.,  122.] 
XXVIII. 

Privilegium  pro  ecclesia  S.  Sepulcri  Hierotolymi- 

iani, 

(Anno  1144,  Jan.  10.) 
[RoziB^B,  Cartul,  duSaint-S^pulere,  27.] 


et  patriarchae  Jero^olymiiani  reverentia  el  episcopo-  C     ^"^^tinus  episcopus  servua  aervorum  Dci,  di- 


rum  in  quornm  parochiis  ecclesiae  vestrse  sitae  sunl 
canonica  justilia.  Si  qua  in  fulurum  ecclesiastica 
«ffcularisve  pcrsona,  hanc  nosirae  conslilutionis 
pagicam  sciens,  contra  eam  lemere  vcnire  lenta- 
vcrit,  secundo  terliove  commonita.  si  non  satisfa- 
clione  congrua  emsndaveril,  potestatis  honorisque 
sui  digniiate  careal,  reamque  se  divino  judicio 
cxislere  de  perpetrata  iniquitate  cognoscat,  et  a 
sacratissimo  corpore  et  sanguine  Dei  et  Doraini 
Redemptoris  nostri  Jesu  Chrisli  aliena  fi.it,  atque 
in  exlremo  examine  dislrictae  ultiooi  subjaceai; 
cunciis  autem  eidem  locojusta  servanlibus  sil  pax 
Domini  nostri  Jesu  Christi,  qualenus  et  hic  fruclum 
bonae  aclionis  percipianl,  ct  apud  districtum  judi- 
cem  pramia  aetcrna;  pacis  inveniant.  Amen. 

Ego  Coelcstinua,  Cathohcae  Bcclesiae  episcopua, 
suscripsi. 

Ego  Conradus,   Sabinensis  ^piscopus,   subscri- 
psi. 

Ego  Theodovlnus  Sanctae  RufBnae  episcopus,  sub- 
scripsi. 

Ego  Albericus,  Ostiensis  episcopua,  subscripsi. 

Ego  Stepbanus,  Praenestinus  episcopus,  subsc  ri- 
psi. 

Fgo  Imarus,  Tusculanns  episeopus,  aubaeripai. 

Ego  Gregorias  presbyter  cardinalis  lituli  Calixli, 
suk>8crip8i. 


lectis  hliis  Pbtro  priori  et  fralribus  Sancti  Se- 
pulcri  Jerosolyroitani,  tam  praeseiitibua  quam  fur 
turis,  canonice  aubstitueodis  in  perpetuiim. 

Quoties  in  quibusdam  conventionibus  noster  ex- 
apectatur  assensus,  ne  in  dubium  veniaot  que 
geruntur,  ratio  eas  pro  securitate  parlium  debet 
habita  solidare.  Dilectus  siquidem  filius  noster 
Fulco,  illustris  Jerosolymorum  rez,  el  Mileseonis 
uxor  ejus,  regina,  roonasticae  religionis  viros  aut 
mulieres  in  ecclesia  Sancti  Lazari,  quae  in  B*s- 
thania  sita  est,  stabiiiri  desiderant,  et  id  tam 
suis  quam  venerabilis  fratris  nostri  Guillelmi, 
palriarchsB  Jerosolymitani,  necnon  archiepisco- 
poruro  et  episcoporum  illius  lerrae  litleris  sedis 
apostolicae  auctoritate  roborati  suppliciter  postu- 
^  lant.  ideoque  nos,  quorum  praecipue  interest  jii- 
stis  votis  assensum  praebere,  piis  eorum  deside- 
riisdebita  benignilate  gratum  impertientes  assen- 
sum,  statuimus  ut  in  eadem  Beati  Lazari  eccle- 
sia,  juxta  jam  dicti  fratris  nostri  patriarchaa  nec 
non  praefati  regis  et  reginaa  petitionem  et  ordi- 
nationem,  viri  aul  muli«*es  monasticas  professio- 
nis  td  honorem  et  servitium  Dei  stdtuantur,  et 
ordo  monastieus  perpetuis  ibi  temporibus  invio- 
labiiiter  conservetur.  Concambium  qnoqne  de  ca- 
sali  Thecuae,  sicut  praefatus  rex  libere  vobis  eou- 
cessit,  et  de  casalibus,  quae  ad  sustentationem 
religiosarum  personarum  in  eadem  ecclesia  ordi- 
ntndarum  vos    ei    similiter   libere    eoacestistisi 


793 


EPISTOL^  ET  PRIVILBGIA. 


794 


quemadroodDin  ioter  vos  et  ip&um  regem  factum  A  memoriae,  papap  iDDoeentio,  a  fraternitate  vestra 


est  et  sciiptis  hiDc  iDde  firmalum,  auctoritate 
apostolica  confirmamus  et  ralum  manere  ceuse- 
rous.  Si  qna  igilur  in  futurum  ecclcsiastica  sae- 
eularisve  persona,  hanc  oosirse  constitulionis  pa- 
ginaro  sciens,  coDtra  eam  temere  venire  tenta- 
verit^  secuDdo  tertiove  commoDila,  si  non  satis- 
factione  congrua  emeodaverit,  potestatis  hooo- 
risque  sui  diguitate  careat,  rcamque  se  deviao 
jadicio  existere  de  perpetrata  ioiquitate  cogno- 
scal,  et  a  sacr&tissimo  corpore  et  saDguino  Dei 
et  Domiui  Redemploris  Dostri  Jcsu  Christi  alie- 
na  fiat,  aique  in  exiremo  examiue  districtse  ul- 
tioni  subjaceat ;  observantibus  autem  sit  pax  Do- 
mini  oostri  Jesu  Christi,  qualenus   et    bic  fructum 


transmissis  debita  benignitate  auscepimus,  et  ia 
suis  justis  postulatioDibus  exaudivimus,  utpote  qui 
sauctam  JerosolymitaDam  Ecclesiam  et  persoDas 
vcFtras  vera  in  Domino  charitate  diligimus,  et,  in 
quibus  secundum  Deum  possurous,  honorare  el 
exultare  volumus.  Ideoque  pro  bonestate  et  reli- 
gione  vestra  dignum  duxirous  nt  in  Romona  urbe 
vobis  ecclesiaro  concedamus,  in  qua  et  Domino  ser- 
viatis^  et,  cum  pro  negotiis  Ecclesise  vestrfle  ad  cu- 
riam  veneritis,  honesturo  hospitium  habealis. 
Yestrae  itaque  intercst,  dilecti  in  Doroino  filii,  nt, 
quanio  gloriosuro  Domini  nostri  Jesu  Christi  Se- 
pulcrum  ct  caetera  loca,  quse  ipse  corporali  prsesen- 
tiasua  visiiare  dignatus  est,  propius  cernitis,  tanto 


bouse  actionis  percipiant,  et  apud  dislricturo  judi-  d  in  ipsius  servitio  devotiores  existatis,  et  sic  ei   per 


cem  prsemia  seternae  pacis  iDveoiant.  Aroeo. 

Ego  CoelestiDus,  Catholic»  Ecclesiae  episcopus, 
iab^ripsi. 

Ego  Couradus,  SabiueDsis  episcopus,  subscri- 
psi. 

Ego  Theodovinus,  SanctseRufinae  episcopus,  sub- 
Bcripsi . 

Ego  Albencus,  Ostiensis  episcopus,  subscripsi. 

Ego  Stephanus,  Praenestinus  episcopus,  sub- 
seripsi. 

Ego  Iroarus,  Tusculanus  episcopus,  subscripsi. 

Ego  Gregorius,  presbyter  cardiDalis  tituli  Calixli, 
sabscripsi. 

Bgo  Goizo,  presbyter  cardioalis  tituli  Sanctse 
Cieeilise,  subscripsi.  p 

Ego  Hubaldus,  presbyter  cardinalis  tituli  Sanctae 
Praxedis,  subscripsi. 

Ego  Humbaldus,  presbyter  cardinalis  tituli  San- 
ctonim  JoaoDis  et  Pauli,  subscripsi. 

Ego  Gregorius,  diacoDus  cardioalis  SaDCtorum 
Sergii  et  Bachi,  subscripsi. 

Ego  Octo,  diacoous  cardinalis  Sancti  Georgii  ad 
YeluroAureum,  subscripsi. 

Ego  Oclavianus,  diaconus  cardiualis  Sancti  Nico- 
lai  in  Carcere  Tulliauo,  subscripsi. 

Datum  Lateraai,  per  roaauro  Geraldi,  saactse 
Romanse  Ecclesise  presbyieri  cardinalis  ac  bibho- 
thecarii,  iv  Idus  Januarii,  indictione  vii,  locarna- 
tioiiis  Dominicae  aoDO  1145,  pooiificatus  vero  do- 
mini  Coeleslini  papse  II  anno  primo. 


omnia  placere  studeatis,  ut  post  hujus  viise  traas- 
itum  sempitemae  retributionis  fructuro  a  reroanera* 
tore  omnium  bonorum  Domino  Jesu  Christo  perci- 
pere  mereamini.  Praefatos  vero  fratres  vestros,  qai 
honeste  apud  nos  conversati  sunt,  et  pro  comroissis 
sibi  negotiis  fideliter  laboraveruat,  dilectioai  vestrae 
eomroeadarous,  rogautes  ut  pro  aostra  charitate 
de  charis  chariureshabeatis.  Oraates  vos  pro  nobis 
gratia  divina  custodiat,  et  ab  omaibus  peccatis 
absolvat. 

Data  Lateraoiii  Idus  Jaunarii. 

XXX. 

Privilegium  pro  ccenobio  S,  Bertini  Sithiemi. 

(Anno  1144y  Jan.  19.) 

\Colleciion  des  CartuL^  III,  314.] 

GoELESTiNUS  episcopas,  servus  servorum  Dei.,  di- 
lecto  filio  Leoni,  abbati  Sancti  Bertini,  ejusqae 
soecessoribus  regulariter  substituendis  iu  perpe- 
taura. 


XXIX. 

Ad  Petrum  priorem  et  canonicos  S.  Sepulcri  Hie- 
rosolymitani.  —  Ecctesiam  illis  in  urbe  Roma 
concedit, 

■ 

(Anno  1144,  Jan.  12.) 
IHqzibrb,  ibid»^  p.  76.] 

CcBLESTiNUs  cpiscopus,  scrvus  servoruro  Dei, 
dilectis  filiis  P[etro]  priori  et  canonicis  Sancti 
Sepalcri,  salutem  et  apostolcam  benedictooem. 

Fratres  veslros,  dileclos  videlicet  filios  nostros 
L...  et  C...,  caro  litteris  prasdecessori nosrro  bonse 


Justitiae  et  ratioois  ordo  suadet  ut  qai  sua  desi- 
derat  a  successoribus  roaodata  servari,  praedeceaso- 
ris  sui  procul  dubio  voluotalero  et  statuta  custodiat, 
Ideoque,  dilecte  in  Domino  fili,  Leo  abbas,  deciaio- 
nero  controversise,  quae  est  diiitius  agitata  inter  te 
et  dilectum  filium  nostruro  Petrum,   Cluniacensem 
abbatero,  pro  subjectione,  quam  idem  abbas  sibi  in 
tuo  monasterio  vindicabat.  quemadmodum  a  prsede- 
|N  cessore  uostro  boaae  memorise  papa  iDDOcentio,  no- 
bis  quoque  et  aliis  fratribus  suis  prsesentibus  et  col- 
laudantibus,  facta  est,  et  scripti  sui  munimine  robo- 
rata,  confirroamus  et  raiaro  manere  censemus.  Pri- 
vilegiis  itoque  Cluniacensium,  quse  super  hoc  ae 
habere  ab  aposiolica  sede  diccbant,  ab  eodem  prse- 
dicto  prsedecessore  nostro  justitia  dictante,  cassatii, 
ad  exemplar  iptius  tam  te  quam  successorea  ac  fra- 
tres  tuos,  seu  monaaterium  Sancti  Bertini«  ab  ha- 
jusmodi  lite  et  Cluniacensium  subjectione  absolvi- 
inus;  ideroque  coeaobium  libertati  propne  restitu- 
tum,  salvo  jure  Taruanensis  Ecclesia  vel  episcopi, 
snb  solius  Roroanae  EcblesisB  ditioae  atque  tatala 
perpetao  manere  decerminuSy  ttatuentes  ut  quas- 
oanque  possessiones,  qaseeanqae  bona  idem  locos  in  • 


795 


GOELESTINI  U  Pk?M 


796 


praMentiaram  juste  et  canonice  possidet,  ant  in  fu-  A 
turam  concessione  pontificum,  largitione  regum, 
liberalitate  principum,  oblatione  Kdelium,  seu  aliis 
justis  modis,  Deo  propitio,  poterit  adipisci»  firma 
tibituisque  successoribus  et  illibata  permaneant. 
In  quibus  haec  propriis  duximus  exprimenda  voca- 
bulis  :  in  Taruanensi  parochia,  ecclesiam  Sanctse 
MargaretsB,  ecclesiam  Saocti  Joannis,  Sancti  Mar- 
tini,  ecclesiam  de  Harbela,  ecctesiam  de  Peternesse, 
ecclesiam  de  Turbessem,  sicut  antiquitus  ab  omni 
episcopaliredditu  liberas ;  ecclesiamdeBroburgcum 
capellis  suis;  duos  etiam  manipulos  decimae  novse 
terrae  ubicunque  accreverit  in  tota  parochia  de  Bro 
burg,  quae  extenditur  usque  ad  terminos  vicinarum 
parochiarum  ;  ecclesiam  de  Arkes  cum  eadem  villa, 
ecclesiam  de  Poperinghem  cum  eadem  villa,  ecelesiem  B 
de  Steenkerka,  ecclesiam  de  Brusele,  ecclesiam  de 
Scales,  ecclesiam  de  Boveringhem  cum  villis  earum, 
villam  de  Aldenfort  et  de  Ostresela  et  de  Rokestor, 
cum  terra  quam  emit  Ecclesia  ab  Arnulpho  de 
Yuenti,  et  aliis  terris  adjacentibus ;  allodium  quod 
Clarembaldus  dedit  in  villa  Eustinghem,  ecclesiam 
de  Coeka,  ecclesiam  de  Uelein  cum  viHis  earum,  et 
quod  ex  dono  Joannis  bon«  memoriae,  Morinensis 
episcopi,  in  ecclesia  de  Valnas  possidetis ;  ecclesiam 
de  Locanes  et  Acquina,  ecclesiam  de  Hunela  cum 
eadem  villa,  altare  de  Merchem,  quod  veoerabilis 
Joannes  episcopus  vobis  concessit.  In  Noviomensi 
parochia,  Canetae  curtim,  id  est  Calmunt ;  in  Tor- 
nacensi,  ecclesiam  de  Rokeshem,  ecclesiam  de 
Ediogehem,  de  Vestkerke,  et  decimam  de  Clane-  Q 
skerke ;  eoclesiam  de  Hildingehem,  ecclesiam  de 
Lisnega,  ecclesiam  de  Snelgekerke,  ecclesiam  de 
Erningehem,  ecclesiam  de  Bovenkerke;  in  Atreba, 
tensi  parochia,  ecclesiam  de  Verkin,  ecclesiam  de 
Salomes,  ecclesiam  Hautay  ;  in  territorio  Furnensi, 
berquariam  quadraginta  librarum,  quam  Carolu- 
dedit  pro  anima  Balduini  comitis,  et  terram  de 
Buri,  quam  ecclesia  vestra  in  Belvacensi  pago  pos- 
sidere  cognoscitur ;  in  Coloniensi  parochia,  eccle- 
tiam  de  Frekene,  ecclesiam  de  Giidestorp,  cum  ap- 
pendiciia  earam. 

£x  quibus  pnecipimus  ut  nuUa  per  episcopos  vel 
eoram  ministros  exactio  quibuslibet  occasionibus 
exigatur,  salvis  episcoporum  annuis  redditibus; 
ecclesiam  quoque  de  Coclerc,  quam  Baldricus,  Tor-  j) 
naoensis  Ecclesiae  episcopus,  Lamberto  bonse  me- 
moriae  abbati  suisque  successoribus,  ordinandam, 
nna  cum  altari  de  Rusleta,  omni  exactione  Hberam 
tribuit,  prseter  decem  solidos  denariorum,  qui,  sin- 
gulis  annis,  de  Rusleta  episeopo  persolvuntur,  to- 
lum  etiam  atrii  spatium,  quod  ab  omoi  parte  basi- 
licae  vestrsB  usque  ad  medium  Agnionis  fluvii  cur- 
aum  ioterjacet,  cum  piscariis  Mera  et  Grath,  Mar- 
die  et  Straogaer,  et  Laugha,  et  terris  adjacentibus, 
eultia  vel  ineultis,  sicut  aotiquitas  posiidetis.  Ite- 
rum  in  parochia  Taruanensi,  ecclesiam  de  Oaclara^ 
eodesiam  de  Vuarnestim,  ecclesiam  sanctas  Mariae, 
qnae  dicitor  Bggafridi  capella,  eodesiam  de  Have- 


skerke.  Prsefeti  quoqne  prsedeceasoris  Dostri  ve- 
stigiis  inhsBrentes,  concordiamque  inler  Larobertum 
praedecessorem  tunm,  dilet^te  in  Domino  fili,  Leo 
abbas,  et  Everardum.  filium  Odberti  de  HelciniOy 
super  altari  ejusdem  viUae  etcapellis  snis,  in  prae- 
aentia  Joannis,  bonae  memorias  Morinensis  episcopi, 
et  clericoram  ejua,  rationabiliter  facta  est,  et  aeripto 
suo  firmata,  auctoritaie  apostolioa  confirmamus,  et 
praesentis  scripti  pagina  communimus.  Pratum 
quoque  Sancti  Martini,  et  femedir  Petri  presbyieri, 
atque  sart  alberti,  quae,  pro  eonservanda  concordia, 
eidem  Everardo,  tantum  in  vita  sna,  conceaaa  sunt, 
idem  monasterium  absque  ullius  contradictione, 
juxta  tenorem  ipsius  concordiae,  de  caetero  quiele 
possideat.  Stationes  autem  publicas  ab  episcopo  in 
eodem  fieri  monasterio,  eumden  episcopom  fre- 
quenter  venire,  nisi  ab  abbate  et  fratribus  vocatos 
fueril,  omnino  prohibemus.  Obeunle  vero  te,  nunc 
ejusdem  loci  abbate,  nullus  ibi  qualibet  subreptionis 
astutia  vel  violentia  praeponatnr,  niai  quam  fratres 
communi  consensu  vel  fratrum  parsconsilii  sanioris, 
secuiidum  Dei  limorem  et  beati  Benedicti  Regulam, 
elegerit.  In  monasterio  quoque  Sancti  Silvini  apud 
Alciacum,  juxta  antiquam  consuetudinem,  de  ve- 
stra  coogregatione  idonea  etreligiosa  persooaaem- 
per  in  abbatem  praeponatur,  eligatur.  Statuimus 
etiam  ut,  juxta  decretum  felicis  memoriae  Urbaoi 
papae,  io  parochialibus  ecclesiisquaateoetis,  epiaco- 
porum  consilio  prasbyteros  colloceiisy  quibus  epi- 
Bcopi  parochiae  curam  cum  vestro  as»ensu  commit- 
tunt,  ut  ejusdem  sacerdotes  de  plebis  quidem  cura 
rationom  reddaut ;  vobis  autem  pro  rebus  temporali- 
bus,  ad  monasterium  pertincntibus,  debilam  subje- 
ctionem  exhibeant.  Sancimus  insuper  ut  infra  paro- 
chias  veatras  nuUus  ecclesiam  vel  monasterium  abs- 
que  vestro  assensu  aedificare  praesumat,  salva  ni- 
mirum  m  omnibus  apostolicae  sedis  auctoritate.  Ad 
indicium  autem  hujus  perceptae  a  Romana  Bcclesia 
liberlatis,  singulis  annia  unciam  auri  nobis  noatris- 
que  successoribus  persolvatis.  Deceraimus  ergo  ut 
nulli  omnmo  hominum  liceat  idem  monasterinm  au- 
per  hac  nostra  concessione  ac  confirmatione  temere 
perturbare,  aut  ejus  possessiones  auferre,  vei  abla- 
tas  retinere,  minuere,  etc.  »  Ut  supra  in  privilegio 
Innocentii,  usque  in  finem. 

c  Ego  Coelestinus,  Catholicae  Ecclesiae  episcopoa, 
subscripsi. 

«  Daium  Laterani,  per  manum  Gerardi,  aanctae 
Romanae  Ecclesiae  presbyteri  cardinalis  ac  biblio- 
thecarii,  quarto  decimo  Kal.  Febraarii,  indictione 
aeptima,  Incarnationis  Dominicae  anno  1143,  ponti- 
ficatus  vero  domni  Coelestini  secundi  papa  anno 
primo. 

FIAT  PAX  IN  TIRTUTBTUA,  BT  ABUirDANTIA  Hf  TURRIBUS 

TUI8. 

8ANGTU8  PBTRUS.  8ANGTU8  PAULU8. 


7W 


EPISTOLiE  ET  PRIVILEGIA. 


W 


XXXI.  A 

Ad  Gerhoum  prceposilum  Reichenpergensem.  — 
Solalar  illum  quod  mulia  sustineai  ab  adveria- 
riis,  et  utad  sc  veniat^  invitat, 

(Aano  1144,  Jan.  27.) 

[Mansi,  ConciL,  XXI,  59S.J 

CcBLBSTiNus  cpiscopus,  servus  tervoruro  Dei,  di- 
lecto  filio  Gbruoo  Richerispergensi  praeposito,  salu- 
lem  et  apostolicam  beDedictionem. 

Super  tribulalionibus  et  angustiis,  quas  pro  veri- 
tatis  et  jusliiiae  assertione  dilecti  tiiii  nostri  G. 
diaconi  cardinalis  attestatione  te  sustinere  accepi- 
mus,  patema  tibi  aifectione  compatimur,  et  in  qui- 
bus  secundum  Deum  possumus,  opem  tihi  et  consi- 
linm  libenter  impendimus.  Inquibus  tanto  majorem 
patientiam  te  oportet  babere,  quanto  certius  est  B 
tuam  industriam  easdem  persecutiones  pro  defen- 
tione  justiti»  sustinere.  Scis  enim  nec  novum  esse 
nec  insolitum  quod,  juxta  apostolum,  qui  volunt  pie 
yivere  in  Cbristo,  persecutionem  patiunlur  ab  im- 
piis  et  dissimiiibus,  quos  Deminus  in  Evangelio 
consolatur,  bealitudinem  aeternam  iiiis  repromit- 
tens,  Beati  inquit,  gui  persecutionem  patiuntur 
prapter  justitiam.  Nos  tamen  pro  debito  officii 
Dostri  aemuiis  tuis  obviare  et  censura  ecclcf^iastica 
eos  cobibere  volumus.  Unde  per  prsesenlia  tibi 
scripta  mandamus,  quatenus  proxima  Dominica, 
qua  legitur  :  Ego  sum  pastor  bonus^  nostro  te  con- 
spectui  reprsesentes,  ut  pcr  te  ipsum  causa  ple- 
nius  cognila,  quieti  et  Iranquillitati  tuae  providere, 
et  sicut  dilecto  filio  opportune  tibi  subvenire  va-  q 
leamus. 

XXXII. 

Privilegium  pro  parthenone  S.  Hilarii. 

(Anne  1144,  Febr.  8.) 
[Lami,  Delicia:  erudit.y  1737,  p.  209.] 

CoELBSTiNUS  cpiscopus,  servus  servorum  Dei,  di- 
lectis  fiiiabus  Agnbti  abbatissae  monasterii  S.  Uilarii 

in  episcopatu  Feslulano  siti ejusquetamprse 

sentibus  quam   fuluris,   regularem  vilam  professis, 
in  perpetum. 

Ad  boc  universalis  Ecclesiae  cura  nobis  a  proWsoro 
omninm  bonorum  Deo  commissa  est,  ut  rcligiosas 
diligamus  personas,  et  beneplacentem  Deo  religio- 
nem  studeamus  modis  omnibus  propagare ;  nec  j. 
enim  Deo  gratus  aliquando  famulalus  impenditur, 
si  ex  charitatis  radice  procedens,  a  puritate  religio- 
Dis  fuerit  conservatus.  Eapropler,  dilectse  in  Domino 
filise,  vestris  juslis  postulationibus  clementer  annui- 
mus  et  praefatum  monasterium,  in  quo  divino  man- 
cipate  estis  obsequio  sub  beati  Peiri  et  nosira  pro- 
tectione  suscipimus  et  prsesentis  scripti  privilegio 
communimus,  statuentes  ut  omnia  castella,  prsedia, 
jura  curtes,  ecclesiae,  vinae,  tcrrae  cult^  sive  in- 
eulta,  cum  pertinentiis  suis,  quaecunque  etiam  idem 
roonasterium  inpraesentiarum  juste  et  canonice 
poasidet,  aut  in  futurum  concessione  pontificum, 
largitione  regum  vel  pricipum,  oblatione  fidelium, 
seu  tliis  justls  modis,  Deo  propilio,  poterit  adi- 


pisci,  firma  vobis  vestrisque  successoribus  succe- 
denlibus  ct  illibata  permaneant.  Ipsum  yero  mo- 
nasterium  in  codem  statu  et  regiroine  sanctorum 
monialium,  videlicet  feroinaruro,  quotidie  m  reli- 
gione  proficiens,  sicut  ab  exordio  hic.  .  .  .  perpetuo 
manere  sancirous.  Praedecessoris  quoque  nostri 
bonae  memoriae  Alexandri  papae  vestigiis  inbaerentes, 
integras  decimationes  de  cultis  et  incultis  terris,  et 
caeteris  rebus  vcstris,  ad  usum  pauperum  et  pere- 
grinorum,  apostolica  vobis  aucloritate  concedirous 
et  firnmmus.  Consecrationes  vero  altarium  seu 
basilicarum,  et  clericorum  yestronim  ordinationes, 
qui  ad  sacros  ordines  fuerint  proroovendi,  a  dioece- 
sano  suscipietis  episcopo,  si  quidem  Catholicus  fuerit, 
et  gratiam  atquc  comrounionem  sedis  apostolice 
habuerit,  et  ea  gratis  et  absque  aliqua  pravitate 
vobis  volueril  exhibere.  Alioquin  liccat  vobis  Catho- 
licum  querocunque  malueritis  adire  antistitem,  qui 
nimirura  nostra  lultus  auctoritate,  quod  postulatur 
indulgeat.  Decernimus  ergo  ut  nuUi  oronino  boroinum 
liceat  praefatum  roonasteriuro  teroere  perturbare, 
aut  cjus  possessiones  auferre,  vel  ablatas  retinere, 
roiuucrc,  seu  aliquibus  vexationibus  fatigare,  sed 
omnia  integra  conserventur  vestris,  et  aliorum 
usibus,  pro  quorum  gubernatione  et  sustentatione 
concessa  sunt,  omnimodis  profutura,  salva  nimirum 
in  oronibus  sedis  apostolicae  auctoritate.  Si  qua 
igitnr  in  futurum  eoclesiasti  casaecularisve  personty 
hanc  nostrae  constitutionis  paginam  sciens,  contra 
eam  temere  venire  tentaverit,  secundo  tertiove 
comroonita,  si  nen  satisfactione  congrua  eroendave- 
rit,  potestatis  honorisque  sui  dignitate  careat, 
reamque  se  divino  judicio  existere  de  perpetrata 
iniquitate  cognoscat,  et  a  sacratissimo  corpore  et 
sanguine  Dei  et  Domini  Redemptoris  nostri  Jesu 
Christi  aliena  fiat,  atque  in  extremo  examine 
districtae  ultioni  subjaceat.  Cunctis  autem  eidem 
loco  justa  servantibus  sit  pax  Domini  nostri  Jesu 
Christi,  quatenus  et  hic  fructum  bonae  actionis  per* 
cipiant,  et  apud  districtum  judicem  praemia  ntem» 
pacis  inveniant.  Amen,  ameni  amen. 
In  circulo  : 

FUT  PAX    Ilf    TIRTUTB    TUA,    BT  ABUIfDANTU  111 

TURB1BU8  TU18. 

In  medio  eirculi : 

8.   PBTBU8,  S.  PAULUS,    CCELB8T1NUS  PAPA  11. 

Ego  Cselestinus  Catholicse  Ecclesiae  episcopus. 

Ego  Gibi  presbyter  cardinalis  tit.  S.  Hari«  in 
Trans-Tiberim. 

Ego  Guido  presbyter  cardinalis  tit.  8.  Ltureolii 
in  Dam.aso. 

Ego  OctaTimus  diaconus  cardinalis  Santi  Nico- 
lai  in  carcere  Tttlliano. 

Bgo  Petrus  cardinalis  presbyter  tituU  S.  Sn- 
sannae. 

Ego  Joannes. 

Ego  Guizzo  presbyter  cardinalis  tituli  S.  C«- 
cili«e. 


m 


COELISTINI  n  PAPiB 


800 


Ego  Thomu  presbyter  cardinalis  StDcte  Yes-  A 
tinfle. 

Datum  Laterani  per  manoiD  Gerardi  S.  Roroan» 
Ecclesi»  preabyteri  cardioalis  ac  bibliothecarii, 
VI  Idus  Februar.,  indixtione  yii,  Incamationis  Do- 
minicaB  anno  1143,  pontifieatua  vero  domni  Coe- 
lestini  II  pap»  anno  priroo. 

XXXIII. 

Privilegium  pro  monasterio  Monlii  5.  Joannii. 

(Anno  il44,  Febr.  12.) 

[MiEjBUS,  Opp.  diplom.,  III,  7S2.] 

CoBLBSTiiius  episcopus,  serrus  senrorum  Dei, 
dilectis  filiis  (6)  Gisblberto  abbati  ecdesie  Montis 
8.  Joannis,  ejusque  frairibus  tam  pnesentibus  quam 
futuris  regularem  vitam  professis,  in  perpeluum.       n 

Apostolici  moderaminis  clementi»  convenit  reli- 
Hfiosos  diligere  et  eonim  ioca  pia  protectione  unire. 
Dignum  uaroque  et  honestati  conveniens  esse 
eognoscitur,  ut  qui  ad  Ecclesiarum  regimen  assumpti 
Bumus,  eas  rit  a  pravorum  bominum  nequitia  tuea- 
mur,  et  apostolice  sedis  patrocinio  foveamus. 

Eapropter,  dilecti  in  Domino  filii,  vestris  justis 
postulationibus  clementer  annuimus,  et  ecclesiam 
Beatorum  apostolorum  Joannis  et  Jacobi  in  qua 
divino  mancipati  estis  obsequio,  sub  bcAti  Petri  et 
nostra  protectione  suscipimus,  et  prssentis  scripti 
privilegio  communimus ;  statuentes  ut  quascunque 
psBsessiones,  quscunque  bona  eadem  ecclesia  in- 
praesentiarum  juste  et  canonice  possidet,  aut  in 
futurum  concessione  pontificum,  largitione  regum  p 
rel  principum,  oblatione  fideiium,  seu  aliis  justis 
modis,  Deo  propitio,  poterit  adipisci,  firma  vobis 
restrisque  successoribus,  et  illibata  permaneant, 
in  quibus  haec  propriis  duximus  exprimenda  voca- 
bulis  :  Locum  videlicet  ipsum,  cum  tota  silva  et 
terris  adjacentibus,  sicut  a  Gualtero  Sancti  Gereonis 
canonico,  et  fratres  ejus  Huberto  devotionis  intuitu 
vobis  concessa  sunt ;  sancimus  etiam,  ut  de  novali- 
bus,  quas  propriis  manibus  ac  sumptibus  colitis, 
nuilus  omoino  clericus  sive  laicus  a  vobls  decimas 
exigat.  Adjicimus  etiam  ne  pro  communi  interdicto 
parochiae  prcefata  ecciesia  a  divino  vacel  officio^  sed 
potius  ciausis  januis  et  exciusis  excommunicatis  et 
interdictis,  submissa  voce  divina  vobis  liceat  officia 
celebrare.  Prohibemus  quoque  ut  nulli  iratrum 
post  factam  ibi  professionem,  absque  abbatis  totius-  ^ 

(5)  Anno  1186  Waltherus  de  Gymmenich  decanus 
ecclesis  coU^giataB  S.  Gereonis  colonise  una  cum 
fratre  suo  Uuoerto  fundavit  abbatiam  Premonslra- 
tensium  in  monte  Sancti  Joannis,  prope  Eyckam 
in  dioecesi  Leodiensi,  quie  nunc  Maseyca,  vel  Mo- 
sacum  dicitur.  Primi  reiigiosi  a  B.  Andrea  primo 
Averbodiensinm  abbate  buc  transroissi  sunt,  con- 
stituto  primo  abbate  Giseiberto  antea  priore  Aver- 
bodii. 

Institutionem  hanc  anno  1143  Coelestinus  II 
pont,  per  buUam  jam  citalam,  et  Ludovicus  comes 
Lossensis  anno  1155(diplom.  apud  Mirsumpag.  700) 
confirmarunt.  8ed  post  hunc  Gislebertum  nullorum 
nltra  abbatum  nomina  reperiontur. 

()oiDimo    Dovella  ista  plantatio  ab  ipiiB  qoisi 


que  congregationis  permissione,  lieeat  ex  eodem 
claustro  discedere,  discedentem  vero  absque  com- 
muni  lilterarum  cautione  nullos  audeat  retinere. 
Sepulturam  vero  ipsius  loci  liberam  esse  concedi- 
mus,  ut  quicunque  se  illic  sepeliri  deliberaverint, 
nisi  forte  excommunicati  sint,  nuilus  obsistat,  salva 
tamen  justitia  matricia  Ecclesi».  DeceroimaB  ergo 
ut  nuUi  omnino  hominum  liceat  prsefatam  ecclesiam 
temere  perturii)are,  aut  ejus  posscssioneB  auferre, 
aut  ablatas  retinere  vel  minuere,  bou  quibualibet 
molestiis  fatigare,  bona  vero  integia  conserventur 
eorum,  pro  quorum  gubematione  et  susteotBtione 
concessa  sunt,  usibus  omnimodis  profutura,  salva 
dicBcosani  episcopi  canonica  justitia,  et  apostolicsB 
sedis  auctoritate.  Ad  indicium  autem  higusasede 
apostolica  perceptse  protectionis,  denahum  aureum 
Coloniensis  monetse,  nobia  nestiisque  successoribus 
annis  singulis  persolvetis.  Si  qua  ergo  in  futurum 
ecclesiastica  ssecularisve  persona,  hanc  nostre  con- 
stitutionis  pagioam  sciens,  contra  eam  temere  venire 
tentaverit,  secundo  tertiove  commonita,  si  non 
satisfactioue  congrua  emendaverit,  honoris  sui  di- 
gnitate  careat,  reamque  se  divino  judicio  existere 
de  perpetrata  iniquitate  cogooscat,  et  asanctissimo 
corpore  et  sanguine  DeiacDomini  nostri  Jesa  Cliristi 
aliena  fiat,  atque  in  extremo  examine  district» 
ullioni  subjaceat.  Cunctis  autem  eidem  loco  juBta 
servantibus  sit  pax  Domini  nostri  Jesu  Christi,  et 
apud  districtum  judicem  praemia  fleteme  pacis  in- 
veniant.  Amen. 

Caelestinus  papa  secunduB. 

Kgo  Amaedeus  Sabinensis  episcopus. 

Ego  Theodoricus  S.  Rufinse  episcopus. 

Ego  Albericus  Ostiensis  episcopus. 

Ego  Imarus  Tusculanus  episcopus. 

Ego  Petnis  Albanensis  episcopus. 

Ego  Guido  cardinal.  presbyter  titulo  S.  Ghryso- 

goni. 

Ego  Petrus  cardinalis  presbyter  titnlo  Sanctae  Sa- 
sann». 

Aubertus  presbyter  cardinalis  titulo  Sanctse  Ana- 
stasise. 

Datum  Laterani  per  manum  Gerardi  sanctM  Ro- 
mousB  Ecclesi»  presbyteri  cardinalis,  ac  bibliothe- 
carii,  vt  Idus  Februarii,  indicL  vii,  Incamationis 
Dominicae  anno  1143,  pontificatus  domni  Coelestini  II 
anno  primo. 

in  cunabulis  mire  malevoloram  patnit  vexis  et  incar- 
sibus.  Nam  ante  annum  116i  dimta  fuit  atque 
ezusta  per  Sigerum  fundatoris  cognatum ;  uti  con- 
Btat  ez  sequenti  diplomate  Henrici  Leodiensis  epi- 
scopi.  Ac  portrenio  rursus  exusta  circa  annum 
lt26,  plane  periit,  abcate  cum  religiosiB  suis  Arer- 
bodium  reverso. 

Visuntur  adhuc  alioua  hujus  abbatiae  mdera,  item 
sacellam  S.  Joannis  Baptistse  ex  ejus  rainis  aedifi- 
catum.  De  bonis  vero  mhil  restat  msi  villa  cum  ali- 
quot  terrae  bonariis. 

Diplomata  haec  benigne  communieavit  Rev.  Adm. 
dominus  Braunman,  abbatise  AverbodiensiB  cano- 
nicus,  ac  quondam  coUegii  PrsemontratenBium 
I^yvanii  prMes. 


aoi 


XXXIV. 


Privilegiumpro  monmtterioS.  Salvatoris  d$ 

Floreniia, 


(Adqo  ilU,  Febr.  15.) 
fXiTTAiiSLU,  AnnaU  Camaldul,,  III,  281.] 
Ccgleetinuspapa  II  recipit  sub  sua  et  beati  Petri 
protectione  monasierium  Sancti  Salvatoris  juxta 
Ftoreniium,  ut  idem  monasterium,  quascunquepoS" 
ussianes  vei  bona  habet,  vel  est  in  perpetuum  fiobitU' 
rum  eoneessione  ponti/icum,  largitione  regum  tiil 
principum^  seu  oblatione  fidelium,  vel  aliis  justis 
modis  auctoritatepopuli  pessideat  illibaia,  Qua;dam 
autembonapropriis  nominibtu  exprimenda  decrC" 
vi/,  videlicet  decimas  quas  quadraginia  annis  idem 
monasterium  ificoncusse  possedit ;  item  jus,  quod 


BPISTOL^  BT  PRITILBGU.  $01 

A  batom  ejusdem  lod  pastorem  eonititiiit,  et  ad  git- 
beraandum  et  inetruendum  doctrina  et  vit»  exeroplo 
populum  suum  miseratio  diviua  vocavit.  Quanto 
ergo  persona  tua  religiosior  est,  etiam  prefata 
Piatoriensia  Eccleaia,  cui  auctore  Deo  praesides,  ez« 
siitit  beato  Petro  devoiior,  tanto  ex  injuncto  apo« 
stolatui  officio  magis  grata  nobis  incumbit  necesal- 
taa,  ut  prtenominatam  Ecclesiam  tibi  a  Domino 
commissam  auctoriute  apostolici  privilegii  munia- 
mus,  et  ei  jus  suum  illibata  et  integre  conserveipus. 
Ad  exeroplar  ergo  predecessorum  nostrorum  relicif 
merooriae  pap»  Paschalis  et  Innocentii  Roroanorum 
pontificum  praeaenti  decreto  statuimus,  ut  universa 
qu»  inprflesentiarum  eadem  Ucciesia  juste  et  legiti- 
me  possidet,  aut  in  futurum  concessione  pontificum, 


habetinecclesiaSanciiChristophori;iiemquodka-  Q^^^g^^'ionB  regam,  eic.  Piebem  in  Villiano,  plebem 


beat  liberam  sepulturum  eorumqui,  devoiione  vel  ex" 
tremavoluntateySeHlie  eligerint  sepeiiri,  matricis 
eeeleeio!  justiHa  salva,  Subscripseruntomnes  cardi- 
nales, 

Datum  Laterani  anno  Domini  1143,  xv  Kal. 
Martiij  pontificatus  ejus  anno  i. 

XXXV. 

Ad  elerum  populumque  Pratensem,  —  Vt  A[ttoni\ 
episcopo  Pisioriensi  obediant. 

(Anno  1144,  Fehr.  17.) 
[Zacharu,  Anecdota  medii  and,  t\%.] 

CoeLiSTiNcs  episcopus,  servus  servorum  Dei,  dl- 
leclis  filiis  clero  et  populo  Pratensii  salutem  et  apo- 
stolicam  benedictionem. 

Manifestum  est  quoniam  ohedientia  omnium  vir-  G 
tutum  stabililas  est  et  fundaroentum,  qua  infidelis 
quis  esse  convincitur,  etiamsi  fidelis  esse  videatur. 
Quocirca  per  apostolica  vobis  scripta  mandarous 
quatenus  venerabili  fratri  nostro  A.  Pistoriensi  epi- 
scopo,  discreto  siquidero  et  religioso  viro,  tanquam 
proprio  pastori,  et  animarum  vestrarum  episcopo 
absque  nlla  eontradictione  debitam  obedientiaro,  et 
reverentiaro  huroiliter  dpferatis  ;  de  possessionibus 
vero,  et  pt-nsionibus  Ecclesiae  suse  nullam  ei  inju- 
riam  faciatis,  nec  ab  aliis  fieri  permittatis. 

Datum  Laterani  xiii  Kal.  Martii. 

XXXVI. 

Privilegium  pro  Ecclesia  Pistoriensi. 

(Anno  1144,  Febr.  17.) 

[Zacuabia,  ibid,j  p.  229.] 

Cgblbbtinus  episcopus,  aervus  servorum  Dei,  ve- 

nerabili  fratri  Attoni  Pistoriensi  episcopo,ejusqae 

aaceessoribua  caoonice  promovendis  in  perpetuum. 

Piatoriensia  Ecclesia  largienie  auctore  omnium 
bonoram  Domino  in  Tusci»  partibus  a  longis  retro 
temporibushujusspecialis  prsei^ogativ»  munus  obti* 
Duit,  ut  sapienturo  et  discretorum  pastorum  regi* 
mine  pnefulgeret,  et  tam  in  temporalibus  quam  in 
apirituaiibus  per  eorum  industriara  gra(uro  Domino 
aosciperet  incrementum.  Eadem  equidem  et  de- 
bita  jucunditate  laktamur,  quoniam  supern»  dispo- 
aitioiiia  providentia  te,  venerabilis  frater  Alto  epi- 
aBopOi  spientcm  nliqae  viram  el  in  r«lifioiie  pro» 


S.  Quirici,  plebem  de  Spanareclo,  plebem  de Sator- 
nana,  plebero  de  Brandelio,  plebem  de  Calloria  cum 
omnibus  capellis  et  deciroationibus  ad  eaa  jura 
pertinentibus,  plebem  de  Vinaciano,  plebem  de 
Sciano,  plebem  S.  Pauli,  plebem  S.  Hippolyti»  ple- 
bem  de  Ajolo,  plebero  S.  Justi,  plebem  de  ColonicB 
eum  populo,  et  decimis,  et  eseteris  ad  eam  jura 
pertinentibus,  in  prato  plebero  S.  Stepbani.  Nalli 
ergo  oronino,tt<  infra  inbulla  Eugeniilllanni  1152, 
ui  Id,Decembris,  Amen,  amen,  amen. 

Ego  Coelestinus  Catholicse  Kcclesi»  episcopus  ss. 
Ego  Conradus  Sabinensis  episcopus  ss. 
Ego  Teruderinus  S.  Rufin»  episcopus  ss. 
Ego  Alberigus  Ostiensis  episcopus  ss. 
Ego  Stephanus  Prsenestinus  episcopus  ss. 
Ego  Imatus  Tusculanus  episeopus  ss. 
Ego  Petrus  Albanensis  episcopus  ss. 

EgoGuido  presbyter  cardinalis  TT.  S.  Oriso* 
goni  ss. 

Ego  Rainerins  presbyter  cardinalis  TT.  S.  Pri- 
scse. 

Ego    Petrus   cardinalis  prasbyter  TT.  S.  Sa« 
saonae  ss. 

Ego  Ubaldus  presbyter  cardinalis  TT.  S.  Praio* 
dis  ss. 

Ego  Goizo  presbyter,   cardinalis  TT.  S.  Gcei« 
li»  ss. 

Ego  Thomaa  presbyter  cardinalis  TT.  Veatin». 

0     Ego  Guido  presbyter  cardinalis  TT.  S.  Lanrentii 
in  Damaso. 

EgoRaineriua  presbytcr  cardinalis  TT.  S.  Sfe- 
phani  ss. 

Ego  Gregorius  diaconas  cardinaUs   Sanctornm 
Sergii  et  Bacchi  ss. 

Ego  Otto  diaconns  cardinalis  S.Georgii  ad  Velum 
Anreum. 

Ego  Guido  diaconuB  cardinalia  Sanctorum  Gosma 
et  Damiani  ss. 

Ego  Gherardus  diaeonaa  eardinalia  S.  Maric  in 
Dominica. 

Ego  Goido  ia-  Ioobob  Boeitaii  aitBriB  ■*ifgfftr 


S08 


CGELBSTINI  !I  PAPiE. 


804 


*Ego  Joannes  diaconat  cardinalis  S.   Mariae  No-  A  extremo  examine  dislricl»  ullioni  snbjaceat.  Cun- 


T»  88. 

Datum  Laterani  per  manum  Gerardi  sanct»  Ro- 
manae  Ecclesise  presbyteri  cardinalis  ac  bibliothec^- 
rii,  XIII  Kalendas  Marlii,  indictione  vni  [vi],  In- 
earnationis  Durranice  anno  Hi3,  ponlificatus  vero 
domni  Coplestini  papse  secnndi  anno  primo. 

XXXVII. 
Privilegium  pro  Ecclesia  S.  Marim  Undenfcrdensii 

(Anno  1144,  Febr.  18.) 

[Monum.  Boic,  X,  p.  238.] 

Ganxanifua  epiacopus,  servus  aervorum  Dei,  di* 
lectia  filiis  RicHAaoo  pneposiio   eeclesisB  Saiietia 
Maris  de  Undinesdorf,  ejusque  fratribus  tam  prsa- 
aenUbtts  quam  futuris  regularem  viiam  professiSyin  n 
perpetuum. 

Desiderium  quod  ad  religionis  propositum  et  ani- 
marum  salutem  pertiuHre  monstratur.  animo  nos 
decet  libenti  concedere,  et  petentium  desideriis 
eongruum  impertiri  suffragium.  Eapropter,  dilecti 
in  Domino  filii,  vestris  justis  petitionibus  clementer 
annuimus,  et  prsefatam  f.cclesiam  quae  a  nobili  viro 
Ottone  comite  palatino  in  proprio  allodio  fundata 
ett,  et  sub  censu  unius  bysantii  nobis  nostrisque 
successoribus  annualiter  persolvendo  beato  Petro 
oblata,  praesentis  scripti  patrocinio,  communimus  ; 
in  primia  siquidem  statuentes  ut  ordo  canonicus 
secundumB.  Angustini  Regulam  perpetuis  ibi  tem- 
poribus  inviolabiliier  conservetur.  Praeterea  quas- 


ctis  autem  eidem  loco  justa  servantibna  sit  pax 
Domino  nostri  Jesu  Chri&ti,  qnatenus  et  hic  fructum 
bonae  actionis  percipiant  ei  apud  districtum  judicem 
prapmia  seternae  pacis  inveniant.  Amen,  amen,  amen. 
Ego  Coelestinns  catholicse  Ecclesis  episcopns. 
Datum  Laterani  per  manum  Gerardi  sanctae  Ro- 
manae  Ecclesiae  presbyteri  cardinalis  ac  bibliotheca- 
rii,  XII  Kal.  Martii,  indict.  vii,  Incamationis  Domi- 
nicse  anno  1143,  pontificatus  vero  domni  Ciele- 
stini  II  papse  anno  primo. 

XXXVIII. 
Privilegium  pro  Ecclesia  Strombergensi. 

(Anno  1144,  Febr.  19.) 
[Lacoiiblet,  Urkundenbuch,  I,  p.  348.] 

CoELBBTiNus  episcopui,  servus  sprvorum  Dei,  di- 
lectis  fiiiis  Walthbro  ecclesi»  Sanctae  Mariae  de 
Stromberch  praeposito  ejusque  fratribua  tam  praesea- 
tibus  quam  futuris  regulariler  substitueadia,  ia 
perpetuum. 

Apostolici  moderaminis  clementiae  eonvenit  rtli- 
giosos  diligere,  et  corum  loca  pia  protectione  mu- 
nire.  Dignum  namque  et  honesUtli  conveniens  esse 
cognoscitur,  ut  qui  ad  Ecclesiarum  regimen  astum- 
pti  sumus  eas  et  a  pravorum  hominum  nequitia 
tueamur,  et  apostoiicae  sedis  patrocinio  foveamus. 
Eapropter,  dilecli  in  Domino  filii,  vestris  justis  po- 
slulationibus  clementer  annuimus,  et  prsefatam  ec- 
clesiam  in  qua  divino  mancipati   estis  obsequio  sub 


cunque  possessiones,  quaecunque  bona  eadem  eccle-  n  ^®*^*  ^®'"  ^^  nostra  proteclione  suscipimiis,  et  pree- 

\Ji ••         •_.•  ••!•  •  .... 


sia  inprsesentiarum  juste  ct  canonice  possidet,  aut 
in  futurum  concessione  ponlificum,  largitione  regum 
vel  priucipum,  oblatione  fidelium,  seu  aliis  justis  mo- 
dis,  Deo  propitio,  poterit  adipisci,  firma  vobis  ve- 
strisque  successoribus  et  iliibala  permaneant.  Chri- 
sma  vero,  oleum  Sanctum,  consecrationes  altarium 
seu  basilicarum,  ordinationes  clericorum,  qui  ad 
aacros  ordines  fuerint  promovendi,  a  dioece^ano 
suscipietis  episcopo,  si  quidem  calholicus  fuerit,  et 
gratiam  atque  communionem  sedis  apostolicae  ha- 
buerit,  el  ea  gralis  et  absque  aliqua  pravitate  vobis 
voluerit  exhibere  ;  alioquin  liceat  vobis  Catholicum 
quemcunque  malueritis  adire  antistitem.  Sepulturae 
quoque  libQrtatem  praeOatae  Ecclesiae  apostolica  au- 
cloritate  donamus.  Decernimus  ergo  ut  nuUi  omnino 


sentis  scripti  privilegio  communimus;  statuentes  ut 
ordo  canonicus  secundum  B.  Augustini  ReguUm 
perpeluis  ibi  teroporibus  inviolabiliter  conservetur. 
Praeterea  quascunque  possessiones  quaecunque  bona 
eadem  ecclesia  inpraesentiarum  juste  et  canonice 
possidel,  aut  in  futurum  cencessione  pontificum, 
iargitione  regum  vcl  principum,  oblatione  fidelium, 
seu  aliis  justis  modis,  Deo  propitio,  poterit  adipisci, 
firma  vobis  veslriaque  successoribus  et  illibata  per 
maneant.  In  quibus  hsec  propriis  duximus  expri- 
menda  vocabulis  :  curtem  in  Sleintelbercb  cum  auis 
pertinenliis ;  curtem  in  Mechitinheim  cum  suis  per- 
tinentiis;  quidquid  eliam  in  terris  cultis,  sive  incul- 
lis,  vineis,  pratis,  silvis,  pascuis,  molendinis,  aeu 
aliis  bonis  rationabiliter   possidetis ;  decimas  quo- 


hominum  liceat  praefatam  ecclcsiam   temere  pertur-  ^  que  totius  montis  in  quo  vestra  ecclesia  sila  est,  et 


bare,  aut  ejus  possessiones  auferre,  vel  ablatas  re- 
tinere,  minuere,  aut  aliquibus  vexationibus  fatigare, 
sed  omnia  integra  conserventur  eorum,  pro  quorum 
gubematione  et  sustentatione  concessa  sunt,  usibus 
omnimodis  profutura.  Si  qua  igitur  in  futurum 
ecclesiastica  saecularisve  persona,  hanc  nostrae  con- 
stitutionis  paginam  sciens,  contra  eam  temere  ve- 
nirc  tentHverit,  secundo  tertiove  commonita,  si  non 
satisfactione  congrua  emendaverit,  potestatis  hono- 
^  risque  aui  dignita/e  careat,  reamque  se  divino  judi- 
cio  existere  de  perpctrata  iniquitate  cognobcat,  et 
a  aacratissimo  corporet  eft  aangmne  Dei  ac  Domini 
Bedemptoris  noatri  Jeau  Ghriati  aliena  fiat,  Atq|ie  ia 


omnium  novalium  quae  excoluntur  intra  terminum, 
videlicet  intra  marcbam  bominum  habitantium  in 
Winthere,  et  caetera  omnia  qu»  ab  Arnoldo  Colo- 
niensi  archiepiscopo  vobis  rationabili  providentia 
coneessa  sunt  similiter  confirmaraus.  Sane  laborum 
veatrorum  quos  propriis  manibus  aut  sumplibus  co- 
litia,  sive  de  nutrimentis  vestrorum  animalium,  nul- 
lusomnino  clericusvel  laicusdecimasavobisexigere 
prae:iumat.  Advocatus  autem  vester  nihil  a  vobis 
exigat,  ncc  in  bonis  vel  possessionibus  vestria  ali- 
quam  exactioneR^  faciat,  sed  nno  denario  aureo  Co- 
loniensia  monetae  8icut  inter  vos  et  ipsnm  statutum 
asl  in  dedicatione  vestrae  ecekaue  a  vobis  aibi  am» 


805 


EPISTOLiE  BT  PRIYILBOU. 


806 


noaliter  persolvendo  contentus  existat.  Liceat  etiam  A     Ego  Rainerius  presbyter  cardin.  tit.  Sancti  Ste« 
TObis  in   communi    interdicto   ipsius  episcopatus,      pbaai  de  CalioMonte  ss. 


dausis  januis  et  exclusis  excommunicaiis  velinter- 
dietit,  submissa  voce  divina  officia  celebrare.  Sepul- 
turam  quoqoe  ipsius  loci  Iit>enim  esse  concedimus, 
et  quicunque  se  illic  sepeliri  deliberaverint,  nisi 
forle  excommunicati  sint,  nullus  obsistat,  salva 
tamen  justiiia  matricis  ecclesiic.  Ad  indicium  aulem 
bujus  a  sede  apostolica  percepta^  protectionis  ii  te- 
nacula  libri  nobis  noslrisque  successoribus  annis 
aingulis  persolvelis.  Decernimus  ergo  ui  nulli  om- 
nino  bominum  liceat  prsdictam  ecclesiam  temere 
perturbare,  aut  ejus  possessione»  auferre,  vel  abla- 
laa  retinere,  minuere,  seu  quibuslibet  vexationibus 
laiigarey  sed  omnia  integra  conserventur  eorum, 
pro  quorum  gubernatione  et  sustentatione  concessa  n  ^:^^^' 
sunt|  usibus  omnimodis  profutura,  salva  Colonien- 
aia  archiepiscopi  canonica  juslitia,  el  apostolic» 
aedis  reverentia.  Si  qua  igitur  in  futurum  in  ecclesia- 
atiea  aecularidve  persona,  banc  noUre  consiilutionis 
paginam  sciens,  contra  eam  temere  venire  tenta- 
Tarity  secundo  tertiove  commonila,  si  non  satisia- 
ctione  congrua  emendaverit,  potrstatis  bonorisque 
•oi  dignitate  careat,  reamque  se  divino  judicio  exi- 
atere  de  perpetmta  iniquitate  cognoscat,  et  a  saci*a- 
liaaimo  corpore  ac  sanguine  Dei  ac  Domini  Redem- 
ptoria  nostri  Jesu  Christi  aliena  fiat,  atque  in  ex- 
Iremo  examine  distrietss  ultioni  subjaceat.  Cunclis 
antem  eidem  loco  jusia  servanlibus  sit  pax  Domini 
Dostri  Jesu  Christi,    quatenus  et  hio  fructum  bon» 


Ego  Maofredus  presbyter  cardinalis  tit.  S.  Savi- 
nse  ss. 

Ego  Uaribertus  presbyter  card.  tit.  Sancte  Ana- 
slasin  ss. 

Ego  Gregorius  diaconus  cardinalis  SS.  Sergii  et 
Rachi  ss. 

Kgo  Otto  diaconuscardinalis  S.  Georgii  ad  Yelum 
Aureum  ss. 

Ego  OcUviaous  diaconus  cardinalis  S.  Nicolai  in 
Garcere  Tuliiano  ss. 

Ego  Petrus  diaconus  cardinalis  S.  Mari»  in 
Aquiio  ss. 

Ego  Petrus  diaconus  eardinalis  S.  Marias  in  Por- 


Ego  Rudolfus  diaconus  cardinalis  Sanctas  Luciaa 
Bubscr. 

Ego  Joannea  ....  diaconus  eardinalis  S.  Adri- 
ani  ss. 

Ego  Gregorins  diaconus  cardinal.  S.  Angeli  as. 
Ego  Attaldus  diacon.  cardin.  S.  Bustachii  juxta 
templum  Agrippa  ss. 

Ego  Joannes  diaconus  eardinalis  S.  Mariss  Novss 
subscr. 

Bgo  Hugo  Sanct»  Romanss  Ecelesi»  diaeonus 
S.  Luci»  in  Horphea  ss. 

Datum  Lateraoi  per  manum  Gerardi  S.  Roman» 
Ecclesiffi  presbyteri    cardinalia  ac  bibliotbecarii. 


aciionis  percipiant,  et  apud  districtum  judicem  pr»-      ^i  Kalend.  Marlii,  indictione  vii,  Incamationis  Do- 

VOA  aetemiE  pacis  inveniant.  Amen,  anen,  amen.     ^  minice  anno  1143,  pontificatus  vero  domni  Coele- 

Ego    Coelestinus     calholic»    EcclesisB    episco-      «lini  II  pap»  anno  primo. 


pns  sa. 

Bgo  Conradus  Sabinensis  episcopus  ss. 

Ego  Theodewinus  S.  Rufina  episcopus  ss. 

Ego  Albericus  Ostiensis  episcopus  ss. 

Bgo  Stepbanus  Prenestinus  episcopus  ss. 

Bgo  Imarus  Tusculanus  episcopus  ss. 

Ego  Petrus  Albanensis  episcopus  ss. 

Ego  Gregoritts  presbyter  cardinalis  tit.  Calixti 


Bgo  Goido  presbyter  card.  tit.  S.  Grysogoni 
sa. 

Bgo  Raioerius  presdyter  cardinalis  tit.  Sanct» 
Priscffi  ss. 

^go  Goiso  presbyter  cardinalis  tit.  S.  CsBcilias 
ss. 

Bgo  Hubaldus  presbyter  cardinalis  tit.  Sanct» 
Praxedis  ss. 

Ego  Thomas  presbyter  cardinalis  tit.  Yestin» 
ss. 

Ego  Petras  cardinalis  presbyter  tit.  S.  Susann» 
ss. 

Ego  Humbaldus  presbyter  eard.  tit.  SS.  Joannis. 
et  Pauli  ss. 

Ego  Guido  presbyter  card.  tit.  S.  Laurentii  in 
Damaso  ss. 

^go  Nicolaoa  presbyter  card.  tit.  S.  Cyriaci  sa» 


XXXIX. 

Monachorum  Yivensium  et  Camaldulemium  eontrfh 

versiam  dirimit, 

(Anno  1144,  Febr.  t3.) 

[MiTTARBLLi,  AnnoLCamalduL  III.  append.p.406.] 

CoELBSTiNus  episcopus,  servus  servorum  Dei,  di- 

lectis  filiis  Bono  priori  de  Vivo  ejusque  fratribus, 

tam  prssentibus  quam  fuluris,   regularem  yitani 

professis,  in  perpetuum. 

Apostolicffi  sedis  administratione  nobis  a  Deo 
concessa  compellimnr,  religiosorum  fratram  scan- 
dala  de  medio  tollere,  el  eorum  paci  et  tranquillitati 
providere,  iJeoqoe  controversiam,  qo»  inter  vos  et 
D  religiosos  fratres  Camaldulenses  diutius  agilata  est, 
auditis  hinc  inde  rationihus  et  dili^enler  inqoisitis, 
communicato  fratrum  nostrorum  consilio,  hoc  or- 
dine  duximus  decidendam.  Quia  igitur  locus  ipse 
fere  a  principio  su»  fundationis  per  Camaldulensea 
fratres  in  religione  profecisse  dignoscitur,  ut  vin- 
culum  charitatis  inter  ros  conservetur,  statuimua 
ut  prior,  qui  in  eodem  loco  pro  tempore  fuerit  or- 
dinandus,  de  ipsa  congregatione,  si  idoneus  ibi  re- 
pertus  tuerit,  secundum  R.  Renedicti  Regulam  a 
fratribus  ejusdem  loci  eligatur.  Electus  autem  infra 
XL  dies  Camaldulensi  priori  de  ordinis  observan- 
tia  obedJentiam  cum  omni  humilitaie  promittat.  Si 
varo,  quod  absi(l  ibidamidoaeQareperiri  noapota« 


807 


CCBLESTINI  It  PAPJB 


rit,  &  fratribat  de  Vivo,  de  Gongregatione  Cam«l-  A  eum  originali  privilegio  inUrfid  et  etm  mso  ri§n$ 
duleosii,  sicul  pnedictum  est,  secundum  Regulam      authenlieavi. 


eligatur.  Cum  autem  prior  et  fraireaCamaldulenses 
ad  Vivum  venerint,  in  choro,  in  refectorio,  et  dor- 
mitorio  tanquam  fratres  commnniter  recipiantur, 
atque  prior  taiu  in  capitulo  quam  in  aliis  pnfcipuum 
locum  teneat,  et  quse  in  ordine  corrigenda  fuerint, 
rationabili  providentia  corrigat,  et  staluenda  &tabi- 
liat.  Prior  vero  de  Vivo  ad  anniveraarium  capitulum 
Camaldulensium  fratrum  vadat,  et  tanquam  unu^  de 
majoribus  prioribus  ejusdem  congregationis  in  loeo 
quam  in  aliis  honoretur.  Si  vero  ipse  et  fratres  sui 
aliquando  Gamaldulum  venerint,  tam  in  choro  quam 
in  aliis  communiier  in  monaMerio  tractentur.  Bre* 
via  vero  mortuorum  fratrum  utrinque  secundum  Ca- 


Ego  Octavius  notarius  hoe  privilegium  tumpium 
ab  originali  privilegio^  nihiladdendo  vel  minuende, 
Quod  immutet  sensum  privilegii^  subscripHetpU" 
blicavi  m  IdusMaii  anno  Domini  1218  imdtetioneiw. 

Actum  in  civUate  Arretina  feliciter  coram  supra 
scriptis  Dotariis,  seilicet  Yitali  et  Roberto  ad  hoe 
eonvocatis. 

XI. 

Monasterii  Ensdorsensis  proteetionem  susdpU^  bon$ 
con/irmat,  jura  statuit. 

(Knno  ii44,  Febr.  24.) 
[RiBD,  Cod.  diplom,,  l,  207.] 
CoELBSTiNirs  episcopus,  servus  senroruro  Dei,  di« 
lectis  filiis  THiBDOuro  abbati  Bnsdorfenaia  Eceleai«, 


maldulensis  Gongregalionis  consuetudinem  recipian-  B  «i"*n«e  fratribus.   tam  praesentibua  quam  fulurii, 


tur,  et  pro  eis  obseqoiii  celebrfutur.  Si  qua  igitur 
in  posterum  ecclesiastica  sseculansvepersona,  hujus 
decreti  nostri  paginam  sciens,  contra  eam  temere 
venire  tenlaverit,  secundo  tertiove  commonita,  si 
Don  satisfactione  congrua  emendaverit,  poteatatis 
boDorisque  sui  dignitate  careat,  reamque  se  divino 
judicio  existere  de  perpetrata  iniquitdte  cogtioscat, 
et  a  aacratissimo  corpore  ac  sanguine  Dei  ac  Domiui 
Redemptoris  nostri  aliena  fiat,  atqne  in  extremo 
examine  districta  uitioni  subjaceat.  Observantibus 
autem  sit  pax  Domini  nostri  Jesu  Ghristi,  quateuus 
hic  fructus  bonse  actionis  perdpiant,  et  apud  di- 
strictum  judicem  prsemia  fleterna  pacis  inveniant. 
Amen. 

ruT  PAX  uf  ^  viRTirrB  tua,  < 

■ANCTUS  PBTRU8,  ^  SANCTD8  PAULU8 
GBLBSTINUS  ^  PAPA  II 
BT  ABUNDANTIA  ^  IN  TUaEIBUS  TUlS. 

Ego  Coelestinus  Catholie»  Eeclesise  episcopus 
subs. 

Ego  Conradus  Sabinensis  episcopus  subs. 

Bgo  Stephanus  Prsenestinus  episcopus  subs. 

Dgo  Petrus  Albanensis  episcopus  subs. 

Ego  Thomas  presbyter  cardinalis  titiili  Vestin» 
subs. 

Bgo  Hubaldns  presbyter  cardinalis  tit.  Sanct» 
Fraxedis  subs. 

Ego  Manfredtts  presbyter  cardinalis  tit.  Sanct» 
Sabine  subs.  i 

Ego  Gilibertus  presbyter  eardinalis  tit.  Sancti 
Marci  snbs. 

Ego  Gregorius  diaeonus  eardinalis  Sanctorum 
Sergii  et  Bacchi  subs. 

Datum  Laterani  per  manum  Gerardi  Sanctse  Ro- 
mante  Ecclesi»  presbyter  cardinalis  ac  bibliotheca- 
rii,  VII  Kalend.  Martii,  indictione  vii,  Incamationis 
Dominicse  anno  1143  pontificatus  vero  domni  Cce- 
lestini  U  pap»  anno  primo. 


Ego  Vitalis  notariu*  in  audiendo  et  ausculiando 
eum  oriainali  privilegio  interfui  et  me  subseripsi 
nmms  sSffsum  nppoeiL 

EgoRiobertus  notariusin  audiendoetauscultiindo 


regularem  vitam  professis  in  perpetuum. 

Desiderium,  quod  ad  religionis  propositiim  et  aai- 
marum  salutem  pertinere  monstratur,  animo  dos 
decet  libenti  concedere  et  petentium  desideriis  eoo- 
gruum   impertiri  suffragium.    Eapropter  dilactiit 
Domino  fiiii  vestris  justis  postulationibus  clameoter 
annuimus,  et  prsefatam  ecclesiam,  in  qoa  diTino 
mancipati  estis  obsequio,  sub  beati  Petri  et  nostra 
prolectione  suscipimus,  et  prnsenlis  scripti  priTile* 
gio  communimus,  statuentes,  ut  quaseunqoe  posses- 
siones,  qufecunque  liona  eadem  ecclesia  impranen- 
tiarum  juste  et  canonice  possidet,  aut  in  futiinioi 
concessione  pontificum,  largitione  regum  vel  prinei- 
pum,  oblatione  fidelium  seu  aliis  justis  modis  Deo 
,  propilio  poterit  adipisci,  firma  vobis  vestriaqiie  sue- 
'  cessoribus  et  illibata  permaneant.  Prohibemos  ao- 
tem,  ut  nulli  fratrum,   post  factam  ibidem  profes- 
sionem,    ahsque  abbatis   totiusque  congregationis 
permissione  liceat  ex   eodem  claustro  discedere ; 
discedentem  vero  absque   communium  litteranun 
caulione  nuUus  audeat  retinere.  Abbas  vero,  qoi  pro 
tempore  fueril,   boua   ipsius  monasterii   communi 
fratrum  consilio  libere  disponat,  et  quod  ibi  corri- 
gendum  fuerit  rationabiiiter  corrigat.  Ut  aotem  di- 
vinoservitioliberius  vacare  possitis,  prohibemosnt 
nullus  unquam  advocatus  infra  ambitum  muri  ve- 
stri,  nisi  ab  abbate  fuerit  invitatus,  placitum  teoeat. 
Sepulturam  vero  ipsius  loci  liberam  essedecemirens, 
uteorum  devotioni  et  extremsevoluntati,  quiconque 
se  illic  sepeliri  deliberaverint,  nisi  forte  excommuni* 
eati  sint,  nullos  obsistat,  salva  tamen  justitia  ma- 
tricis  eccltisiae. 

Sane  laborum  vestrorum,  quos  propriis  manibus, 
ac  sumptibus  excohtis,  nullus  omnino  a  vobis  deci- 
mas  exigat.  Decemimus  ergo  utnulli  omnino  homi- 
num  liceai  jam  dictam  ecclesiam  temere  perturbare, 
aut  ejus  possessiones  auferre  vel  ablatas  retinere, 
minuere  seu  quibuslibet  molestiis  fatigare,  sed  om- 
nia  integra  conserventur  eorum,  pro  quorum  guber- 
natione  et  sustentalione  concessa  sunt,  usibus  om- 
oimodis  profutura,  saiva  dioecesani  episcopi  cano- 
nica  justitia  ei  apostolicse  sedis  auctoritate.  Si  qua 
igitor  io  luturum  eceleaiastica  sseculariavo  persooa 
Eaoc  nosir»  coostitotioois  ptginam  seions,  eootrt 


RPISTOL^  ET  PRIVILEGIA. 


SIO 


emere  venire  tcDtaverit,  secundo  tertiove  A 
inita,  si  non  satisfactione  congrua  emendave- 
^statis  honorisque  sui  dignitate  careal,  ream- 
divino  judicio  existere  de  perpelrata  iniqui- 
gD0scat,ct  a  sacratissimo  corpore  ac  sanguine 
.  Domini  Redemptoris  nostri  Jesu  Cliristi 
fiat,  atque  in  exlremo  examinc  districtffi 
sabjaceat ;  cunctis  autem  eidem  loco  justa 
ituis  sit  pax  Domini  nostri  Jesu  Christi,  qua- 
;t  hic  fructum  bon»  actionis  percipiant,  et 
itrictum  Judicem  pracmia  a^tcrnae  pacis  in- 
•  Amen. 
Coeleslinus,   Calholicae  Ecclesise  episcopus 

fheodewinus  Sanctae  RuBnae  episcopus  subs. 
Thomas,  presbytcr  cardinalis  tilulo  Vestinae,  B 

Alpetrus^  Albanensis  episcopus  subs. 

Petrus,   cardinahs  presbyter  titulo  Sanctae 

se,  subs. 

Otto,  diaconus  cardinalis  Sancii  Georgii  ad 

Aoreum,  subs. 

Gerardus,  diaconus  cardinalis  Sanctae  Mariae 

iinica,  subs. 

Guido  in  Romana  Ecclesia  altaris  minister, 

Astaldus,  diaconus  cardinalis  Sancti  Eusta- 

;ta  templum  Agrippo?,  suba. 

Joannes,  diaconus  cardinalis  Sanctae  Marise 

sobs. 

m  Laterani  per  manum  Gerardi  sanctae  Ro-  C 

Beclesise  presbyteri  cardiiialis  ac  bibliotheca- 

^alend.  Martii,  indiclione  vn,  Incarnationis 

ee  anno  1 143,  pontificatus  vcro  domini  Cse- 

[Nipae  II,  anno  primo. 

Plumbum.  Cceleslinus  PP.  IL 

XLI. 
!  canonicos  S.  Alexandri  Bergomates. 
(Anno  1144,  Febr.  24.) 

jCPi,  C^^d.  diplom,  Bergom.^  11,  1047.] 

C3TINUS  cpiscopus,  scrvus  servorum  Dei, 
filiis  canonicis  Sancti  Alcxandri  Bergomen- 
item  et  apostolicam  benedictionem. 
iseordia  quae  inter  vos  et  canonicos  Sancti  D 
ii  agilur,  paterno  affeclu  dolemus,  et  ad 
BtcoDCordiam  iuter  vos  reformandam  Iit>en- 
idere  volumus.  Ideoquc  per  praesentia  vobis 
mandamus  qualinus  proxima  dominica  qua 
Pastor  bonus  duo  ex  vobis  sapientiores  ct 
ores  ad  nostram  praesentiam  veniant,  et 
)  vestrae  antiqua  et  modcrna  praecipue 
issoris  nostri  bonae  menioriae  papae  Innocen- 
legia  secum  afferant ;  ut  tunc  inspectis  pri- 
ei  audilis  utriusquc  partis  ralionibus  quod 
os  slatuendum  fueril  auctore  Domino  sta- 
.  De  estero  dilectioni  vestrae  rogando  man- 
«t  Kqaanimiter  fcratis  quod  sacerdotibas 

LTBOL.   CLXXIX. 


hac  occasioDe  interdictis  sacerdotale  officium  resti- 
tuimus. 

Dat.  Lateraui  vi  Kalend.  Martii. 

XLII. 

Uonaslerio  Cluniacensis  asserit  ecclesiam  S.  Vin' 
centii,  eoncessam  a  Berengario  episcopo  Salman^ 
ticensi. 

(Addo  il44,  Febr.  24.) 
[Mansi,  Concil.y  XXI,  594.] 

CoELBSTixus,  episcopus  servus  servorum  Dei, 
dilectis  filiis  Pbtro  CIuoiaccDsi  abbati  ejusque 
fratribusy  salutcm  et  apostoUcam  benedictioDcm. 

Cum  ex  injuncto  nobis  a  Deo  apostolalus  officio, 
universis  Catholicae  Ecclesiae  filiis  debitores  exista- 
mus,  vobis  tamen  qui  sanctae  Homanad  Ecclesia 
specialius  inhaeretis,  propensiori  dos,  convenit 
charitatis  studio  imminere.  Ideoque  tanquam  spe- 
cialibus  B.  Petri  filiis  paterna  soUicitudine  providere 
volenles,  ecelesiam  S.  YinceDtii  de  Salamantica, 
quam  frater  uoster  Bereogarius  cjusdem  civitatis 
cpiscopus,  asscDsu  prioris  ejusdem  loci,  et  charis- 
simi  fiiii  Dostri  A  regis  Uispaniae,  cacoDice  vobis 
concessit,  per  praescntis  vobis  scripti  paginam  con- 
firmamus.  Si  quis  autem  hujus  nostrae  confirma* 
tioois  pagmam  sciens,  coDtra  eam  veoire  teDtave- 
rit,  omnipoteDtis  Dei,  et  beatorum  Petri  ct  Paoli 
apostolorum  ejus,  iudignatioDem  se  noverit  incur- 
surum. 

Datum  Lateraui  vi  Martii. 

XLIII. 

Priuilegium  pro  monasterio  S.  Marias  de 

Bonosolatio. 

(Addo  1 144,  Febr.  26.) 
[Ughelli,  Halia  sacra,  III,  104.] 

CoELBSTmus  episcopus,  servus  servoram  Dei,  di- 
lectis  filiis  LANFRANcoabbati  S.  Mariae  dc  Bonosolatio 
ejusque  fratribus,  tam  praesentibus  quam  futuris, 
regulariter  substituendis  in  perpetuum. 

Quoniam  sine  vere  cultu  Religionis,  etc.,  usque 
pcrmaneant.  Inquibushaec  propnis  duximus  expri- 
menda  vocabulis :  decimationes  videlicet  quas  hacte- 
nus  canonice  possidetis ;  quod  habetis  in  monte 
Caroso,  et  curte  ejusdem  castri ;  in  petra  Mensola, 
et  curle  in  Aquaricu,  et  quidquid  habctis  in  valle  de 
Carza.  Obeunte  vero  te  nunc  ejusdem  loci  abbate, 
vel  tuorum  quolibct  successorum,  nullus  ibi  qualibet 
irreptionis  astutia  vel  violentia  praeponatur.  Sed 
liceat  vobis  communi  consilio,  vel  parli  sanioris 
consilii  secundum  Dei  timorem,  et  B.  Benedicti 
Kegulam  absque  ullius  contradictione  abbatem  eli- 
gcre.  Clericos  autem  sive  laicos  liberos  sa&culariter 
vivcntes  ad  conversionem  suscipiendi  absque  alicu- 
jus  contradictione  facultalem  et  licentiam  habeatis. 
Sepulturam  quoque  ipsius  loci  iiberam  esse  conce- 
dimus,  ut  eorum  devotioni,  et  extrcmae  voluntati 
quicunque  se  illic  sepeliri  deliberaverint,  nisi  forte 
excommnnicati  sint,  nullus  obsistat,  salva  tamen 
justitia  matricis  ecclesiae.  Ad  jadieiam  autem  hujus 
a  scdc  apostolic»  pcrccptse  protectionis,  xu  dena- 


aii 


CCELESTINI  n  PAPiE 


Bit 


rios  LucensU  monetffi  nobis  nostrisque  saecessori-  A  nalis   in   eisdem    ecdesns   posnit,  firmiter  facias 

bus  annis  siogulis  persolvetis.  Decemimus  ergo  ul      observari. 


nulli  omnino  hominum  liceal  idem  mooasterium 
teraere  periurbare  aut  ejus  possessiones  auferre,  vel 
ablatas  retinere,  minuerc,  seu  quibuslibet  molestiis 
faligare,  scd  omnia  integra  conservenlur  eorum, 
pro  quorum  gubernaiione  suslenlaliono'  concessa 
sunt,  usibus  omnimodis  profutura  ;  salva  dioece- 
sani  episcopi  caiionica  jusliiia  et  Apostolic»  sedis 
auctoritate.  Si  qua  igitur,  etc.  Cunctis  autem,  etc. 
Amen. 

Ego  Coelestinus  CathoUc»  Ecclesiae  episcopus. 

Ego  Conradus  Sabinensis  episcopus. 

Ego  Petrus  Albanensis  episcopus. 

Ego  Petrus  presb.  card.  til.  S.  Csciliffi. 

Eg  Ubaldus  presb.  card.  tit.  S.  Praxedis. 

Ego  Guido  presb.  card.  lit.  S.  Laurentii  in  Da- 

maso. 

Ego  Manfredus  presb.  card.  tit.  S.  Sabinse. 

Ego  Aribcrtus  presb.  card.  tit.  S.  Anastasiae. 

Ego  Guido  diac.  card.  SS.  Cosm»  et  Da- 
miani. 

Ego  Rodulphus  diac.  card.  til.  S.  Luciae  in 
Septasalis. 

Ego  Joanncs  diac.  card.  S.  MarisB  Novae. 

Datum  Laterani  per  manum  Gerardi  S.  Romanae 
Ecclesia  presbyteri  cardinalis,  ac  bibliolhecarii  iv 
Kalendas  Marlii,  indiclione  x ;  Incarnalionis  Domi- 
nicae  ann.  1192  (7),  ponlificatus  vero  D.  Coelesliui 
papae  II  anno  i. 

XLIV. 


Ad    Tolctanum  archiepitcopum.    —    Ul   aliquot 

parochias  restiiuat  A.  episcopo. 

(Anno  1144.  Febr.  ^6.) 

[Mansi,  Cowci/.,  XXI,  594.] 

Dileclus  filius  noster  G.,  diaconus  cardinalis  et 
apostoliwe  sedis  legatus,  sicut  ab  ipso  accepimus, 
fratri  noslro  Asluricensi  episcopo  varia  prsecepit, 
ut  parochias  de  Tepolis,  elCaldellis  venerabili  fralri 
noslro  M.  Auriensi  episcopo  absque  ulla  conditione 
restituat.  Ipse  vero  non  tantum  mandatum  ipsius 
effeclui  minime  mancipavit,  sed  in  eisdem  ecclesiis, 
ab  eodem  fiUo  nostro  pro  contemplu  et  inobedientia 
interdiclis,  divina  offioia  celebravil.  Verum,  quoniam 
ipsum  viam  universse  camis  ingressum  esse  acce- 


Datum  Ltt.  iv  Kal.  Martii. 

XLV- 

Privilegium  pro  Monatterio  Uichaelfeldemi. 

(Anno  1144,  Febr.  28.) 

[UssBiMANN,  Epitcapatut  Bamherg.  Prob.,  9S.] 
CoELBSTiNsus  cpiscopus,  scrvus  serTorom  Dei,  di- 

lectisfiliis  ADBLBBnTO  abbati  ecclesise  Micbelveldensis 
cjusque  fratribus,  tam  prsesentibiis  quam  futaris, 
regularem  vitam  professis  in  perpetaum. 

Religiosis  desideriis  dignum  est  faciiem  prsebere 
conscnsum,  ut  fidelis  dcvotio  celerem  tortiatur  ef- 

B  fectum.  Eaoropter,   dilecti  in   Domino  filii,  vestris 
justis  postulationibus  clementer  annuimus,  et  prae- 
fatam  ecclesiam,  in  qua  divino  mancipati  estis  ob- 
sequio,  sub  beati  Petri  et  nostra  protectione  BQsci- 
pimus,  et  pra^entis  scripli  privilegio  communimuSt 
statuentes  ut  quascunque  pobsessiones,  quaecanque 
bona  cadem  ecclesia  in  praesentiarum  juste  et  eano- 
nice  possidet,  aut  in  futurum  concef>sione  ponlificum, 
largitione  regum  vel  principum,  oblatione  fidelium, 
seu  aliis  justis  modis  Deo  propitio  poterit  adipisci, 
firma  vobis  vcstrisque  successoribus  et  illibata  per- 
maneaut. 

Prohibemus  autem  ut  nulli  fratrom  post  factam 
ibidem  professionem  absque  abbatis  totiusque  con- 
gregationis  pcrmissione  liceat  ex  eodem  claastro 

G  discedere,    discedentcm  vero  absque  commanium 


iitterarum  cautione  nullus  audeat  retinere.  Abbas 
vero,  qui  pro  tempore  fuerit,  bona  ipsius  montBteril 
communi  fratrum  consilio  libere  disponat,  et  qaod 
ibi  corrigendum  fuerit  ralionabiliter  corrigat. 

Ut  autem  divino  servitio  liberius  vacare  possitis, 
prohibemus,  ut  nullus  uoquam  advocatus  infra  am- 
bitum  muri  vestri,  nisi  ab  abbate  fuerit  invilatas, 
placitum  teneat.  Sepulturam  vero  ipsius  loci  liberam 
esse  decernimus,  ut  eorum  devotioni  et  extremae 
voluntali,  quicunque  se  illic  sepeliri  desideraverinl, 
nisi  forte  excommunicati  sint,  nullus  obsistat,  salva 
tamen  justitia  matricis  ecclesie.  Sane  laborum  ve- 
strorum,  quos  infra  Cellae  vestrse  pertinentiis  propriis 
manibuscolitis,  nullus  omnino  a  vobisdecimasexigat. 


pimus,    per  prajsentium   tibi    scripta    mandamus  D  choreas^autem  vel  saeculares  strepilus,  nnde  quieB 


quod  easdem  parochias,  infra  quadraginta  dies 
postquam  praesens  scriplum  susceperis,  juxla  man- 
datum  ejusdem  filii  nostri  praefato  episcopo  inte- 
gre  rcslitui  facias.  Facla  vero  resliiulione,  cum 
Asturicensis  Ecclesia  per  Dei  graliam  paslorem 
Calholicum  obtinuerit,  si  quam  in  eisdem  Eccle- 
siis  se  confidit  habere  justiliam,  congruo  loco,  et 
temporc  in  tua  proesenlia  ulriusque  pariis  causa 
audiatur,  et  fine  dcbilo  terrainetur.  Quod  si  quis 
restilulionem  ipsam  temere  impcdire  tenlaveril, 
interdictum,  quod  praedictus    filius  noster  cardi- 

(1)  Signa  chronologica  sunt  corrupta. 


vcstra  pertnrbetur  vel  ordinis  observantia  infringa* 
tur,  infra  murum  claustri  vestri  fieri  probibemos. 
Decernimus  ergo  ut  nulli  omnino  hominam  liceat 
eamdem  ecclesiam  temere  perturbare,  etc. 

Dat.  Lat.  pcr  manum  Gerardi  sanctae  Romanaa 
Ecclesiae  prcsbyteri  card.  ac  bibliothecarii  ii  Kal. 
Martii,  indict.  vii,  Incarnat.  Dominicae  anno  1143 
(8),  pontiticatus  verodomini  Coelbstini  PP.  II,  anno 
primo. 

(8)  Corrig.  1144 ;  nam  priore  iUo  meoie  iieedam 
papaerat. 


81 S 


epistolj:  et  privilegia. 


814 


XLVI. 

Ad  Conradum  Sahburgensem  archiepiscopum, 

(Anno  1144,  Mart.  1.) 
[MoicHELBEK,  Ckronicon  Bcnedictobur,,  p.  93.] 

CosLESTi^us  episcopus,  sen^us  servorum  Dei,  ye- 
nerabili  fratri  Conrado  Salzburgensi  archiepiscopo, 
salutem  et  apostolicam  benedictionem. 

Burensium  iratium  qucrelam  accepimus ,  quod- 
quidam  Oudalricus  nominc  cum  unica  filia  sua,  et 
omnibus  qus  babcbat  monasterio  ipsorum  se  obtulit. 
Poslea  yero  fracto  voto  ab  eis  discessit,  et  ad  socie- 
tatcm  Admontensium  se  transtulit.  £t  sicut  ex  lit- 
teris  Tenerabilis  fratris  noslri  Gwalteri  Augustensis 
cpiscopi  accepimus  eadem  causa  in  audientia  tua 
ventilata  est,  et  productis  idoneis   testibus,  roinime 


A  de  Rumh;  altare  de  Haluwin  et  de  Buibesca;  altare 
de  Lauba,  altare  dc  Huila ;  altare  de  Maclines,  al- 
tarc  de  Ghides.  Duas  partes  decima)  de  Dehulies- 
mons,  et  duas  partes  decimae  de  Wasemes,  et  duas 
partes  dccimae  de  Rolicrs,  et  decimam  partem  om- 
niam  redituum  comilis  Flandrensis  ad  insulam  per- 
tinentium.  In  Morinensi  cpiscopatu  altare  de  Flam- 
bertenges  :  altare  de  Drawa  uultra.  In  Atrebatensi 
episcopatu  altare  de  Moncellis. 

Prohibemus  quoque,  ut  parochiani  veslri  de  insula, 
quandiu  infra  parochiam  suam  ecclesiasticam  justi- 
tiam  facere  voluerint,  sicut  a  longis  retro  tempo- 
ribus  fuisse  dignoscitur,  extra  eamdem  parochiam 
exire  non  cogantur.  Canonici  vero  ejusdem  ecclesiae 
sicut  justum  et  antiquum  constitutum  est  infra  clau- 


a  lua  fratemitate  unde  miramur,  terminata.  Quia  B  slrum  suum  commorentur. 


igitur  singulis  suam  volumus  justitiam  exhibcri  per 
praesentia  scripta  fraternitati  tuae  mandamus  qua- 
tenus  utraque  partc  ad  tuam  evocala  pra*sentiam, 
causam  ipsam  diligenter  audias  et  media  sequitate 
debito  fioe  tcrminarc  studeas. 
DaU  Lat.  Kalendis  Martii . 

XLVII. 

Frimlegium  pro  Ecclesia  Insulana. 

(Anno  1144,  Mart.  3.) 

[MiRiEi  Opp.  diplom.y  IV,  15.] 

CoELESTiNus  cpicopus ,  servus  servorum  Dei,  di- 
lectis  tiiiis  Dbsidbrio  Insulanae  Ecclesise  prseposito 
et  canonicis  tam  prsesentibus  quam  futuris  canonice 
substituendis  in  perpetuum,  salutem  et  apostolicam 
benedictionem. 

Commissae  nobis  apostolicse  sedis  auctoritas.  .  .  . 
Dilecti  in  Domino  filii  venerabilium  fratrum  nostro- 
rum  Simonis  Noviomensis  et  Milonis  Morinensis 
episcoporum,  nobilis  quoque  viri  Theodorici  Flan- 
drensinm  comitis  precibus  inclinato,  postulationes 
yestras  rationabiles  clementer  admittimus,  et  Insu- 
laoam  Ecclesiam  in  honore  B.  Petri  fundatam,  sub 
ejusdem  apostolorum  principis  et  nostra  protectione 
suBcipimus,  et  praesentis  scripti  privilcgio  commu- 
nimas ;  statuentes ,  ut  quascunque  possessiones, 
qoaeeunque  bona  ecclesia  in  prsesentiarum  juste  et 
eanonice  possidet,  aut  in  futurum  concessione  pon- 
tificam,  largitione  regum  vel  principum,  oblatione 
fidelium  ;  seu  aliis  juslis  modis  Deo  propitio   poterit 


Decernimus  ergo  ut  nulli  omnino  hominum  liccat 
praefatam  Ecclcsiam  temere  perturbare  aut  ejus  pos- 
sessiodes  auferre  vel  ablatas  retinere,  roinuere,  seu 
quibuslibct  molestiis  fatigarc,  sed  omnia  integra 
conserventur  eorum  pro  quorum  gubematione  et 
sustentatione  concessa  sunt  usibus  omnimodo  pro- 
futura ;  saiva  dioecesani  episcopi  canonica  justitia  et 
apostoiicae  sedis  auctoritate 

Ego  Coelestinus  catholicae  Ecclesiae  episcopos. 

Scripserunt  etiam  cardinales  numero  tredecim. 

Datum  Laterani  per  manuro  Gerardi  Sanctae  Ro* 

manae  Ecclesiae  presbyteri  cardinalis  ac  bibliotbe- 

carii,  v  Nonas  Martii,  indictione  vii,   Incarnationis 

Dominicae  anno  1143,  pontificatua  vero  domni  Coe- 

n  lestini  II  papae  anno  primo. 

XLVIII. 

Privilegium  pro  ecclesia  Sanctcs  Marias  MagdaUno!. 

(Anno  1141,  Mart.  4.) 

[M^moires  et  documents  inSdits  de  la  Franche- 

Comti,  n,  817. 1 

CoELBSTiNus  episcopus,  servus  servorum  Dei,  etc... 

Confirmamus  concessam  a  bonae  memoriae  Hugone 
Salinensi  Bisuntino  archiepiscopo,  claustri  vestri  et 
domorum  ei  adhaerentium  libertatem  et  conductum 
in  urbe,  sicut  in  cjusdem  archiepiscopi  chirographo 
continetur.  Confirmamus  etiam  possessiones  quae  ab 
eodem  fratre  collatae  sunt,  videlicet  mansum  armarii 
capellum  cum  fumo  et  appendiciis  suis  vicum  ad 
CHput  vestrae  ecclesiae  a  parte  orientis  inter  mansum 


adipisci,  firma  vobis  vestrisquc   successoribus ,   et  D  Sibonis  et  Vamcrii  et  mansum  Odonis  a  parte  occi- 


illibata  permaneaut.  In  quibus  haec  propriis  duximus 
czprimenda  vocabulis.  In  eadem  insula  altare  Sancti 
Stepbani  cum  duabus  partibus  derimae;  aitarc  Sancti 
Mauritii,  et  altarc  Sancti  Salvatoris  ;  altare  de 
Leschin,  cum  duabus  partibus  dccimae ;  altare  de 
Wen^liie  cum  duabus  partibus  decitnae ;  aitare  de 
Anaspia  cum  duabus  parlibus  decimae ;  altare  de 
Werieghehem  cum  duabus  partibus  decimae;  aitare 
Fleis,  altare  de  Marca,  quae  dicitur  S.  Amcndi ; 
altare  de  Wenesbrechies ;  aitare  de  Perenchies ; 
altare  de  Long-prato ;  altare  de  Qucsnois,  aitarc  de 
Lombersart ;  altare  de  Ulmo,  altare  de  Segedin, 
altara  da  Primeca ;  altare  de  Campingebem,  altare 


dcnte,  vicum  a  parte  cjusdem  civitalis  usque  ad  re- 
fectorium  vestrum  a  porta  meridiana,  terra  quae 
est  a  porla  Arsenamm  usque  ad  dormitorium  cano- 
nicorum,  sive  vestita  sit  domibus  aut  vineis,  sive 
vacua  sit,  nemus  quod  ietet  juxta  urbem...  Bisuntii 
ecclesiam  Sancti  Jacobi  infra  arenas  cum  appendiciis 
suis,  mansum  Remigii  supra  dubium ;  mansum  Con- 
stantini  juxta  molcndinum  in  vico  Baptenti,  partem 
molendini  Baptcnti,  reditus  qui  dicuntur  Monaydae 
iu  torculari  Naal,  foragium  vestrae  terrae  qnod  cxpu- 
gnavistis  duella  contra  Hubaldum  de  AIban5,  terram 
ecclesiae  vestrae  sive  sit  vestita  vineis  aut  domibus, 
sive  vtcua  sit,  tres  solidos  censuales  in  placito  gene- 


815 


CGELESTINI  II  PAPifi 


ai6 


rali  ex  dono  Stcphani  viccconiitis,  deciroas  parocbias  A  nino  honiinum   liceat  eamdem  ecclcsiam    leroere 


vestrse,  sicut  eas  hactenus  canonico  posscdistis  an- 
tiquas  quoquc  ct  rationabiles  consuetudincs  ipsius 
ecclesise  ratas  mancre  censemus. 

Datum  Laterani  per  manum  Gerardi  Sanclse  Ro- 
manae  Ecclesise  presbytcri  cardinalis  ac  bibliothe- 
carii,  iv  Nonas  Martii,  indictione  vii,  Incarnationis 
Dominicse  anno  1143,  pontiGcatus  vero  domni  Cse- 
lestini  II  anno  1 . 

XLIX. 

Privilegium  pro  Ecclesia  Ftesvlana. 

(Anno  1144,  Mart.  6.) 

[Ughblli,  Italia  sacra,  III,  242.] 

CoELESTiNUs  cpiscopus,  scTvus  servonim  Dei,  ve- 
nerabili  fratri  JoNAXHiE,  Fesulano  episcopo,  ejusque  g 
successoribus  canonice  substituendis  in  perpetuum. 

Ex  commisso  nobis  a  Deo  aposlolatus  officio,  fra- 

tribus  noslris,  tam  vicinis  quam   longe  positis,  pa- 

terna  nos  convenil   provisione   consulcre ,  el  Eccle- 

siis,  quae  Domino  militare  noscuntur,  suam  justitiaro 

conservare,  ul,  quemadmodum  disponente  Domino 

Patres  vocamur  in  nomine,  ita  nihilominus  compro- 

bemar  in  operc.  Hujus  rei  gratia,  dilecte  in  Domino 

fraler,  preccs    luas  rationabiles  clementer   admitti- 

mus,  et  Fesulanam  ecclesiam,  cui  Deo  auclorc  pr»- 

esse  dignosccris,  sub  B.  Petri  ct  nostra  protectione 

suscipimus,  et  praesentis  scripti  privilegio  communi- 

rous,  statuentes  ut   quascunque  possessiones,  quae- 

cunque  bona  in  pnesentiarum  juste   et  canonice 

possides,  aut  in  luturum  rationabilibus  roodis,  Deo 

propitio   poleris   adipisci,  firma  tibi  tuisque  succes-  ^ 

soribus,  et  per  vos  Fcsulanae  Kcclesiae,   ct  iilibala 

permaneant.  In  quibus  hsec  propriis  duximus  expri- 

menda  vocabulis :  monasterium  sancti  Bartholomaei, 

quod  Fesulis  situm  cst;  monastcrium  S.  Martini  in 

Majano,   monasierium  S.  Gaudenlii   in  pedc  Alpis, 

plebem   S.  Pelri  de  Romcna,    plebem  B.  Petri  do 

Cascina,  plebcm  S.  Joannis  de  Caprilia,  plebcm  S. 

Leonini  in  Collina.    Caeteras  vero  tam  plebes,  quam 

ecclesias,  quae  Fcsulanae  ecclesiae  juris  csse  noscun- 

tur,  castella  quoque,  villas,   ac   alias  possessioncs, 

sicut  in  privilegio  praBdecessoris  nostri  bonae  memo- 

riae  Innocentii   papae  nominatim   vobis  coniirmata 

sunt,  ordinationes   cliam   praedictorum  monastcrio- 

rum,   et  baptismalium  ccclesiarum,  quae  Fesulanae 


perturbare,  aut  cjus  possessiones  auferre,  vel  abla- 
tas  rclinere,  minucrc,  seu  quibuslibet  modestiis  fati- 
gare,  sed  omnia  iutegra  conserventur  tibi  et  fratri- 
bus  tuis,  pro  quorum  gubematione  et  susteDlatione 
concessa  sunt,  usibus  omnimodis  profutura.  Si  qoa 
igitur,  etc.  Cunctis  autem,  etc.  Amen. 

Ego  Coelcstinus  Calholicse  Ecclesiae  q>iscopii8  ss. 

Ego  Conradus  Sabinensis  epircopus  subscripsi. 

Ego  Aibericus  Ostiensis  episcopus  subseripsi. 

Ego  Stephanus  Prsenestinus  episcopus  aobscripsi. 

Ego  Hymarus  Tusculanus  episcopus  aubscripai. 

Ego  Petrus  Albanensis  episcopus  subscripd. 

Ego  Rayoerius  presb.  card.  tit.  Sanctte  Priscae 
subsc. 

Kgo  Gozzo  presb.  card.  tit.  sanctae  Csedliae  subse. 

Ego  Thomas  presbyt.  card.  lit.  Vestinae  subsc. 

Ego  Nicolaus  presbyt.  card.  tit.  S.  Cyriaci  subsc. 

Ego  Manfredus  presb.  card.  tit.  S.  Sabinse  subscr. 

Ego  Guido  diaconus  SS.  Gosme   et  Damiani  ss. 

Ego  Gcrardus  diac.  card.  S.  Mariae  in  Dominica 
subsc. 

Ego  Joannes  diac.  card.  S.  Mariae  Nov»  subse. 

Datum  Latcrani  per  manum  Gcrardi  S.  Romane 
Ecclcsiae  pre^byteri  cardinalis  ac  bibliothecani  se- 
cundo  Nonas  Martii,  indicl.  vi,  Incamationis  Domi- 
nicae  anno  1143,  pontif.  vero  D.  Coelestini  papae  II 
anno  I,  etc. 

L. 

Privilegium  pro  Ecclesia  Ferrariensi, 
(Anno  1144,  Mart.  6.) 

[COCQUBLINBS,  II,  265.J 

CoELBSTiNus  cpiscopus,  scrvus  servorum  Dei, 
vcnerabili  fralri  Grtpuoni  Ferrariensi  episcopo 
ejusque  successoribus  regulariter  substituendis,  ia 
perpeluum. 

Ad  hoc  \n  apostolicae  sedis  calhedra,  disponente 
Domino,  constituti  esse  conspicimur,  ut  Ecclesiarum 
omnium  curam  gcrcre,  jus  suum  cuique  tribuere, 
praesertim  iis  qui  bcati  Petri  juris  ezistunt,  conser- 
varc  et  integre  debcamus.  Ad  exemplar  itaque  pise- 
deccssoris  nostri  honae  memoriae  papae  Innocentai, 
juxta  tenorem  privilegiorum,  Fcrrariensium  episco- 
pum,  a  cardinalibus  nostris  cligenduro,  et  a  Romana 


ecclesiae   subdilae  sunt,  nullus  absque  vestro  assensu  D  scdis   antislite    consecrandum    decrevimus  ;   atque 


&ibi  usurpare  praesumat.  In  capellis  aulcm  vestra- 
rum  plebium  libcram  ordinatioocm,  ct  debitam  obe- 
dientiam  absquc  alicujus  contradictionc  plebani 
babeant,  sicul  per  privilegium  folicis  mcmoriae 
Paschalis  papae  eis  conccssum  cst,  salva  proprii 
cpiscopi  debila  reverenlia.  Partcm  vero  deciraarumi 
oblationum,  leslamentorum,  et  caelerorum  redituum 
ccclesiaslicorum  per  veslrum  episcopatum  secun- 
dum  stalula  canonum  vobis  confirmamus,  et  ut  nulla 
ecclesia  in  eodem  cpiscopatu  construatur,  et  con- 
structa  absque  vestra  licentia  cuilibet  subjiciatur 
interdicimus,  salva  tamen  in  omnibus  Romanae  sedis 
justitia  et  aactoritate*  Decemimus  ergo  ut  nulli  om- 


Ferrariensem  Ecclcsiam  sub  jure  et  dominio  sedis 
spostolicae  hoc  decreto  mancre  sancimus.  Tc  igitur, 
clcro  et  populo  Ferrariensi  pcrsistentibus  ad  instar 
pracdccessorum  nostrorum  fclicis  memoriae,  Vita- 
liani,  Hadriani,  Lconis,  Renedicli,  Joannis,  Alexan- 
dri,  Paschalis,  ct  Innocentii,  Romanorum  pontificuni 
sanctae  Ferraricnsi  Ecclesiae,  tanquam  apostolicae 
sedis  tiliae  fundos  ejusdem  matris  et  patrimonia  coq- 
firmamus  :  ipsam  videlicet  massam  Babylonicam, 
quae  vocatur  Fcrraria,  cum  duodccim  fundis  suis, 
cui  alias  undecim  massas  nostras  minores  cum  omni 
obedientia  atque  scrvitute  subrogamus ;  id  cst  mas* 
sam  et  ripam  Palatiolum  cum  duodecim  Amdia  suis 


817 


EPISTOL^  KT  PRIVILEGIA. 


818 


et  ConsUnliacus  cum  duodccim  fuDdip  suis,  simul-  A 
que  massam  Quartisianam  cum  duodecim  fundis 
suis,  et  totam  et  integram  massam  Donoro  cum 
duodecim  fundis  5uis,  nec  non  massamCarulum,  et 
masaam  Salertam  cum  viginti  qualiior  fundis  suis 
et  massam  Seneticam  el  CastilioDem  similiter  cum 
fuDdis  suis  :  similique  modo  massam  quae  vocatur 
Fermignana  cum  oronibus  fundis  suis.  Ilas  quidom 
prsdictas  massas  cumomDibus  ad  earum  jura  pcrti- 

nentibus,  de  dominio  et  jure  atque  poteatate  biOua 
sanclae  RomaD»  Ecclesiae,  io  saoclam  Ferrariensem 
Ecclesiam  per  hanc  donationis  et  tradilionis  pagi- 
nam  donamus  et  tradimus,  ut  ab  hac  hora  in  antea 
liceat  tam  tibi,  charissime  frater  Grypho  episcope, 
quam  succefsoribus  tuis  in  singalis  massis  ecele- 
sias  cum  clericis,  preshyteris,  ditconibus  ordinare  B 
et  consecrare  ;  iliud  omnino  sancienteF,  ut  Ferra- 
riensis  Ecclesia  cum  tota  parochia  sua  in  jure  et  do- 
minio  acprivilegio  nostraesanctse  Romanae  Ecclesise 
beali  Petri,  cujus  est  patrimonium  pcrpetuo  conser- 
Yetur,  el  sit  semper  sub  nostra  electione,  ordioalione 
atquc  consecratione;  ut  quicunque  per  dos  illiceleetus, 

ordinatus  et  cousecratus  fucritf  ille  honoris  ejus  ac 
potestatis  integritate  fungalur.  Comitatus  autem 
Ferrariensis  fines  et  termini  sunt ;  ab  oriente  ab  una 
parte  fluminis  Padi,  altera  nostra  massa  Pbiscalia 
et  veteraria  :  a  veteraria  usque  ad  fossam  Bossonis 
Iranseunt  ffumen  Sandali,  usque  Buscciletum  ;  per 
Bucciletum  transeunt  flumen  Gabianae  per  Ludu- 
riam,  circumdant  villam  Marazam  et  Madrariam 
pervenientes  usque  Maletum,  a  Maleto  pergunt  juita  Q 
Argilem  Anxianum  per  paiudes  et  piscarias  usque 
yitricam,  venitur  usque  fossam  Buranam  et  per  fos- 
sam  Buranam  exeunt  in  Padum,  et  descendunt  ad 
oecidentem  usque  ad  Ulmum  formosam,  quse  certa 
finis  est  inter  Romaniam  ct  Logobardiam  ;  ab 
altera  autem  parte  fluminis  iiues  suDt  similiter  ab 
orienle  collis  de  Sine,  quae  fmis  est  inter  nostrum 
eomitatnm  Ferrariensem,  et  alterum  nostrum  comi- 
lalQm  ComacleDsem,  et  extendunt  se  per  paludes 
et  pisearias  usquc  ad  fossatam  de  Silvulae,  circum- 
dant  massam  Cometi,  et  Longanum,  qu9  de  nostro 
eomitatu  Ferrariensi  est,  descendunt  inde  ad  occi- 
dentem  pcr  paludes  et  piscariad  usque  in  flumen 
Tartari,  et  per  ipsum  flumen  Tartari  pergunt  usque 
in  flumen  Padi .  D 

Sane  ab  habitaloribus  ipsius  majoris  massae  Fer- 
rarise,  malas  et  pravas  consuetudines  removemus  ; 
nbi  tamen  sicuti  soliii  sunt,  ad  suflragiuni  nostrae 
sanctae  Romanae  Ecclcsiae  aDoualiter  per  illorum  dud- 
liom  anaquaeque  libera  persona,  capitis  massarii  de 
monela  Yenetiae  denarios  singulos  dabit.  Census  vero 
et  tribuli  atque  telonei  de  ripa  ct  flumine  unam  me- 
dietatem  pro  benedictione  ad  communem  utililatem 
et  meliorationem  feu  restaurationem,jamdictae  ma- 
joris  massae  concedimus  et  alteram  medielatem  ad 
nostras  manusreservamus ;  etiam  unam,  medietatem 
•tmiliter  telonei  de  mercato  nobis  conservamus  et 
aUeram  inedlelatem  prsefato  episcopo  nostro  cundo- 


namus.  Placium  quidem  geuerale  similiter  in  do- 
minio  et  potestate  sanciae  Romanae  Ecclcsise  tenemus, 
ut  ante  nostrum  nuntium  semel  in  anno  faciendo 
justitiam  ab  omnibus  per  trcs  dies  custodiatur.  Col- 
Icctam  vero  vel  fodrum,  vel  parvam,  aut  injustam 
functionem,  aut  dationem  seu  consuetudinem  nequa- 
quam  exigimus,  sed  omnia  pro  Dei  limore  atque 
amore  praefatae  Dostrse  sanctae  Ecclesiae  Beati  Georgii 
omoibus  habitatoribus  ipsius  majoris  massae  peper- 
eimus,  aliosque  minores  massas,  ei  sicut  supradt- 
clum  cst,  cum  omnibus  scrvitutibus  suissubjugamus. 
Praeterea  quascuuque  ecclesias,  et  possessioues, 
quaecuDque  etiam  boua,  quae  iu  praesentiarum  juste 
et  canonice  possides,  aut  in  futurum  rationabiliter, 
Deo  propitio  poleris  adipisci»  flrma  tibi  tuisque  suc- 
cessoribuf,  el  per  tos  Perrariensi  Ecclesiae,  illibata 
permaneant :  in  quibus  haec  propriis  duximus  expri- 
menda  vocabulis  :  plebem  Sancti  Georgii,  de  uUra 
Padum,  plebem  Sanctae  Mariae  de  Pado,  plebem  San- 
cti  Georgii  de  Tamara,  plebem  Sanctae  Mariae  de 
Gabiano,  plebem  Sanctae  Mariae  de  Yicoventia,  ple- 
bem  SaDCti  Petri  de  Cupario,  plebem  Sancti  Stephani 
de  FormignaDa,  plebem  Saocti  ApoIIiDaris  de  Frisi  - 
callo,  plebem  SaDCti  Martioi  de  Rupinai  plebem 
Saoctae  Mariae  de  Vicobariono,  plebem  Sanctae  Ma- 
riae  de  Seplempolicinio,  plebcm  Saocti  Stephani  de 
Caligo,  plebem  Saocti  Dooati  de  Peduvio,  plebem 
Saocli  AutODiDi  de  Picazolio,  plebem  Sancti  Georgii 
de  Trecenta,  plebem  Sanctae  Mariae  de  Cinisrllo,  ple- 
bem  Sancti  Michaelis  de  Bre^aotio,  cum  eapellis  et 
earum  pertinentiis  :  salva  in  omnibus  aposlolicae 
sedis  auctoritate. 

Si  qua  sane  ecclesiastica  saecularisve  persona  hanc 
nostrae  constitutionis  paginam  sciens,  contra  eam 
temere  veoire  tCDtaverit,  et  aut  Ferrariensem  Ec- 
clesiam  his  quac  supra  dicta  sunt  diminuere,  aut 
sauctae  sedis  apostolicae  sua  in  eis  jura,  quae  supe- 
rius  significata  saot,  auferre  proesumpserit,  poeDae 
et  compositioois  aomiDC  reddat  eidem  saoctae  sedi 
apostolica&  aur!  optimi  libras  ceotum  :  et  oisi  quae 
male  praesumpta  suot,  satisfactioDe  congrua  emen- 
daverit,  potestatis  honorisque  sui  dignilate  careat, 
reamque  se  divino  judicio  existere  de  perpetrata 
iniquitate  cognoscat,  et  a  sacralissimo  corpore  et 
sanguine  Dei  et  Domini  Redcmptoris  nostri  Jesu 
Christi  aliena  flat,  atque  in  extremo  examioe  distri- 
ctae  ultioni  subjaceat.  Cuoctis  autem  eisdem  ecclesiis 
justa  servaDtibus,  sit  pax  Domini  nostri  Jesu  Chri- 
sti,  quatcnus  et  hic  fructum  bonae  actioois  perci- 
piant,  et  apud  districtum  judicem  praemia  aeternae 
pacis  invcniant.  Amen,  amen,  amen. 

Ego  Ca'Iestinus  catholica.'  Ecclesiae  episcopus. 

Ego  Guido  presbyter  cardinalis  Sancti  Chryso- 
goni. 

Ego  Rainerius  presbyter  cardinalis  liL  S.Priscae. 

Ego  Goizo  presb.  card.  tit.  Sanctw  Caecili». 

Ego  Thomas  presb.  card.  tit.  Sanclae  Vestinae. 

Ego  Ubaldus  presb.  card.  til.  Sancta;  Praxedis. 

Ego  Gihbertus  presb.  card.  tit.  Sancli  Marci. 


SI9 


LUCIUS  II  PAPA 


820 


Ego  Nicolaus  presb.  card.  (it.  SancU  Cyriaci. 

Ego  Manfredus  presbyt.  cardin.  tit.  S.  Sabinse. 

Ego  Conradus  Sabinensis  episcopus. 

Ego  Theodewicus  Sanctae  Rufinae  episcopus. 

Ego  Albertus  Ostiensis  eptscopus. 

Ego  Imarus  Tusculanus  episcopus . 

Ego  Petrus  Albanensis  episcopus. 

Ego  Georgius  diaconus  SS.  Sergii  et  Bacchi. 

Ego  Gerardus  diac.  card.  S.  Hariae  in  Dominica. 


A  Ego  Joannes  diaconus  eardinalis  Sanctae  Blariae 
Novae. 

Ego  Joannes  Paparo  diac.  cardin.  S.  Adriani. 

Datum  LAierani  per  manum  Grerardi  sanclae  Ro- 
manae  Ecclesiaepresbyteri  cardinalis  ac  bibliothecarii, 
II  Nonas  Haii,  indictione  vii,  incarnationis  Domininae 
anno  1144,  pontificatus  vero  domni  Goelestini  11 
papae  anno  primo. 


ANNO  DOMINI  IICZLV 


LUCIUS  II  PAPA 


NOTITIA 


(Mansi,  ConciL  t.  XXI,  col.  607.) 


Luciui,  cui  Gerardi  nomen  fuerat,  patre  Alberto 
cive  Bononiense  en  Caccianimica  familia  genitus, 
vir  pro  mansuetudine  et  bumililate  sua,  judicio 
Ottonis  Frisingansis,  officio  sacerdotali  dignus,  ex 

cardinale  tituli  Sanctae  Crucis  in  Jerusalem  factus 
est  pontifex  anno  Domini  1144,  tempore  Conradi 
imperatoris.  De  quo  ex  Vaticano  codice  isla  Baro- 
nius  :  «  Hic  fuit  ex  provincia  JEmilise,  patria 
Bononiensis,  ex  patre  Yiseo.  Hic  assumptus  est  a 
domino  papa  Honorio  in  litulo  Sancla^  Crucis,  et 
creatus  Romanae  Ecclesiae  bibHothecarius ;  suamque 
Ecclesiam,  sicut  bonus  pastor,  lam  in  aedificiis  quam 
in  possessionibns  multum  ac  plurimum  augmenta- 

vit,  et  divitem  de  pauperrima  fecit.  Fabrica  autem 
ipsius  ecclesiae  a  summo  usque  deorsum  in  melius 
reformata,  et  claustrum  cum  omnibus  officinis  de 
novo  aedificavit,  et  conventum  ibidem  canonicorum 
regularium,  Deo  auctore,  conslituit.  »  Hunc  autem 
praeclarum  virum  pro  scientia  et  vitac  suac  meritis 
papa  Innocentius  post  mortem  Haimerici  canccliarii 
arctius  sibi  astrinxil,  et  cancelianum  apostolicae  se- 
dis  conslituit,  atque  in  obitu  suo,  lanqnam  praecipuo 
t)t  digniori  ecclesiae  membro,  bona  ecclesiae  commi- 
sit.  Hic  tanquam  vir  prodens  et  fortis,  habito  cum 
Ecclesise  fidelibus  consilio,  senatores,  qui  contra 
prohibitionem  praedecessoris  sui  papae  Inocentii 
Capitolium  conscendere,  senatum  abjurare  coegit. 
Quas,  cum  Rogerio  Sieiliae  rege  belli  inducias  inivc- 
rit,  indicat  ejus  epistola  quam  ad  Pelrum  Cluuia- 
censem  scripsil.  «  Gravem  a  civibus  persecutionem 
passus,  ait  Frisingensis  lib.  vii,  cap.  31,  humiles  ad 
regan  Gonradom,  tam  suam  oppressionem  continen- 


B  les,  quam  de  incolumitate  et  prosperitale  ejus  Deo 
gratias  agentes,  ipsumque  ad  patrocinium  Romanae 
Ecclesiaeinvitanles^  litlcras  millit.  w  £t  paulo  post- 
quam  recilassetfragmentum  commemorataeepistolae, 
ait :  <  De  die  in  diem  animam  justi  affiigere  non  ti- 
muerunt.  >  Ipse  autem  quotidianis  cruciatibus  ac 
taedio  vilae  affectus,  infra  anni  spatium  pontificatus 
sui,  diem  obiit,  quinto  Kalendas  Martii,  cum  sedis 
set  men^es  undecim,  dies  vero  quatuordecim.  In  co- 
dice  Valicano,  qui  inscribilur  De  privilegiis  Roraa- 
nae  Ecclesiae,  inter  res  gcstas  Lucii,  ait  Baronius,  de 
occasionc  obitus  cjus  asseritur,  ipsum  cum  Roma- 
nos  ad  nova  studia  concitatos  a  Capitolio  depellere 
conaretur,  incerto  lapidis  iclu  percussum,  inde  aegro- 
lasse,  et  ex  hac  vita  roigrasse.  Hujuspontificistem- 

G  pore,  Alphonsus  Portugaliaedux,  pielatis  ergasuum 
ducatum  constituit  Romanae  Ecclesiae  vectigalcm, 
annuo  censu  unciarum  auri  quatuor.  Ita  Innocen- 
tius  III  cpistola  100  lib.  i  epistolarum.  Atque  ita  Ro- 

manis  Romanae  Ecclcsiae  rcbcllantibus  et  adversanli- 
bus,  principes  Ion;;e  positi  eamdem  venerantes,  illi 
scse  sponle  subjiciunt.  Hujus  pontificis  diebus,  scri- 
bit  Ouo  FrisingensisDe  gestis  Friderici  lib.  i,  cap.  27 
et  28.  Arnoldus,  alias  Arnaldus,  quidam  religionis 
habitum  habens,  sed  eum  minime,  ut  ex  doctrina 
ejus  paluit,  servans.ex  ecclesiastici  honoris  invidia 
urbem  Romam  ingreditur,  ac  senatoriam  dignitatem 
equestremque  ordinem  renovare  ad  instar  antiquo- 
rum  volens^  tolam  pene  Urbem  ac  praecipue  populuro 
adversus  pontificem  suum  conciiavit,  caque  de  re 
D  litteras,  quas  idem  Otto  loco  lupradicto  refert,  ad 
Gooradam  imperatorem  dederunt.  Seetatoret  hujus 


821 


NOTITIA. 


sn 


Arnaldi,  Arnaldisfae  dicuntur  haeretici  ;  quibus  ex  A  machinationibus,  auclore  et  consultore  Arnaldo, 
RomaDis,  iisque  obscurioribus,  pauci  dunlaxat  adha>  accidcrnnt  qua;  ex  Oltone  Frisigensi  in  Vila  Eugenii 
serant,  et  nominantur  Romani  Arnaldisttne .  Horum      III  narrantur. 


NOTITIA  DIPLOMATICA. 


(Philippus  Jaffe,  Regesta  Rom.  pont.,  p.  609.) 


f  In  Lucii  II  bullis  habelur  hsec  sententia  :  •  Ostende  nobis  Domine  misericordiam  tuam  (23,  30,  38, 
40,  45  ifii,  49,  51,  54  bit,  '^O,  76.  91). 
Subscripserunt : 

Pelrus al5Mart.  1144ad  14Febr.  1145. 

Albericus  ....  a  15  Mart.  1144  ad  30  Mai.    1144. 

Stepbanus.     .     .     .  a  15  Mart.  1144  ad  17  Mart.  1144. 

Guarinus .     .     .     .  d.l4  Febr.  1145 

Tkeodwinus  .     .     .  a  15  Mart.  1144  ad  19  Jan.     1145. 

Conradus  ....  a  15  Mart.  1144  ad  14  Febr.  1145. 

Imarus a  15  Blart.  1144  ad  30  Mal.    1144. 


ep.  Albanensis. 
»  Ostiensis  . 
»    Praenesiinus 


»  S.  Rufinae. 
•  Sabinensis. 
»    Tusculanus 


I) 


card.  lil.  S.  Anastasia} Aribertus. 

•       »    S.  Caeciliae Goizo .     . 

n       »     S.  Calixti Gregorius. 

»       *     S.  Chryso^oni Guido. 

»       »     S.  Crucis  m  Jerusalem  .     •  Ubaldus    . 

»       »     S.  Cyriaci Nicolaus  . 

B       »    S.  Laurentii  in  Damaso     .  Guido  .     . 

«       »     S.  Laurentii  in  Lucina.     .  Hu^o  . 

»        »     S.  Marcelli Juhus  .     . 

»       »     S.  Marci Gilibertus. 

n      »       »     S.  Pastoris Petrus .     . 

•      »       »     S.  Praxedis Hubaldus  . 

»      M        »    S.  Priscs Rainerius  . 

»      »        •    S.  Sabinae Manfredus . 

»      »       »    S  Stephani  in  Celio  monte .  Rainerius  . 

Villanus.  . 

»      »       »    S.  Susannsa Gezo    . 

»      »       »    S.  Vestinae Thomas.    . 

diac.    card.      S.  Adriani Joannes.    . 

»          »        S.  Angeli Gregorius . 

»          n      SS.  Cosmse  et  Damiani  .     .  Guido  .     . 
»          »        S.  Eustachii  juxla  templum 

A^rippae.     .     ,     .  Astaldus.    • 
»          »  .      S.  Georgii  ad  Velum  Au- 

reum Otto.    . 


S.  Lucise  in  Seplisolio  .  . 
S.  Lucise  in  Horphea  .  . 
S.  Maria)  in  Aquiro.  . 
S.  Maria;  in  Cosmidin  .  . 
S.  Mariae  in  Dominica  .  . 
S.  Mariae  in  Porticu.  .  . 
S.  Mariae  Novse.  .  .  . 
S.  Nicolai  in  carccre  Tul- 
liano  .... 


Rodulphus  • 

Hugo     .  . 

Petrus  •  . 

Jacinthus  . 

Gerardus  . 

Pctrus  .  . 

Joannes.  . 

Octavianus  . 
Gregorius    . 


adO  Apr.  1144  ad  14  Sept.  1144. 
a  15  Mart.  1144  ad  17  Mart.  1144. 
a  15  Mart.  1144  ad  14  Febr.  1145. 
a21  Mart.  1144  ad  10  Mai.  1144. 
a  28  Jun.  1144  ad  14  Febr.  1145. 
a  15  Mart.  11 U  ad  19  Jan.  1145. 
a  15  Apr.  1144  ad  14  Febr.  1145. 
a26Mai.  1144  ad  14  Febr.  1145. 
a  28  Jun.  1144  ad  19  Jan.  1145. 
a  15  Mart.  1144  ad  10  Nov.  1144. 
a  31  Mart.  1144  ad  15  Mai.  1144. 
a  15  Mart.  1144  ad  30  Apr.  1144. 
a  15  Apr.  1144  ad  27  Dec.  1144. 
a  15  Mart.  1144  ad  19  Jan.  1145. 
a  21  Mart.  1144  ad  26  Mai.  1144. 
a  11  Jan.  1145  ad  19  Jan.  1145. 
d.l5Mart.  1144. 

a  15  Mart.  1144  ad  14  Febr.  1145. 
al5AIarL  1144  ad  19  Jan.  1145. 
a  15  Mart.  1144  ad  14  Febr.  1145. 
a  15  Mart.  1144  ad  14  Febr.  1145. 

a  15  Mart.  1144  ad  19  Jan.    1145. 

a  15  Mart.  1144  ad  19  Jan.  1145. 

a    2  Apr.    1144  ad  11  Jan.  1145. 

a  31  MarL  1144  ad  15  Mai.  1144. 
dM  Mai.    1144. 

a  27  Dec.    1144  ad  14  Febr.  1145. 

a21  Mart.  1144  ad  14  Mai.  1144. 

a  15  Mart.  1144  ad  29  Nov.  1144. 

a  17  Mart.  1144  ad  19  Jan.  1145. 


a  14  Mai.  1114  ad  14  Febr.  1145. 
a  15  MarL  1144  ad  14  Febr.  1145. 
d.lQJan.    1145. 


»  »      SS.  Sergii  et  Bacchi.     .     . 

»  »         S.  R.  fi Cintlius. 

Dttaa  bollae  sunt  p.  m. 

Baroois  capellani  et  scriptoris a  14  Mart.  1144  ad  20  Mai.    1144. 

Baronis  S.  R.  B.  subdiaconi a  21  Mai.  1144  ad  23  Jan.    1145. 

Roberti  S.  R.  E.  presb.  card.  et  cancellarii.     .    a  11  Febr.1145  ad  14  Febr.  1145. 


823 


LUCIl  II  PAPiE. 


LUCII II  PAP^ 

EPISTOLiE  ET  PRIVILEGIA 


A  cum  pcrlinenliis  suis,  ecclesiatn  S.  Bartbolomsi  in 
narlo  cum  pertinentiis  suis,  el  medietate  mercati, 
ecclesiam  Sancti  Desiderii  cum  pertinentiis  suiSy 
ecclesiam  S.  Laurentii  cum  pertinentiis  sois.  Mer- 
catum  Sancti  Columbani,  et  aliud  mercatum  de 
Oliva,  censum  decem  solidorum  Papiensium  in  curte 
Oremale,  Yillam  de  Slabulo,  villam  deCavatinanova, 
decimam  de  Br&dello  Antonino,  villam  de  Busba- 
gno,  villamde  Salse,  mansum  Gavone,  possessionem 
Tedisii  deCicogni,  villam  de  Riulumi,  et  Brodium, 
et  Pratum  Donicatum  in  Honle  Penicis,  Monle  de 
Merconico,  villam  de  Cereto,  villam  de  Cavanna 
cum  Braida  dominica,  Sapetelli,  et  Roveretum, 
MoDfem  de  Ccsino,  viilam  de  Roncorc,  villam  de 
Faideli.  Pratum  Longum,  mansum  Bugoli  Gamba- 
rous,  et  pr«;8entis  scripti  privilegio  communimus,  Q  lata,   Runcbum   de  Grillo   fractum,   Runchum   de 

Pradalia,  mansum  Barbuti,  mansum  de  Petra  Co- 
lumba,  mansum  dc  Juncaritia,  mansum  de  Silva, 
mansum  de  Buzavil,  mansum  de  Costalda,  mansura 
de  Couflenti,  mansum  de  Gorda,  mansum  boni  se- 
nioris  de  Caulo,  mansos  de  Yioli,  Casaria,  mansum 
Lisignoli  inter  Bobium,  et  Trcviam,  mansum  de 
Mocio,  maosum  de  Goslino,  mansum  de  Cisino, 
mansum  de  Hiblo,  mansum  Guizi,  mansum  Core* 
zala,  mansum  dc  Albino,  mansum  de  Cueco,  man- 
sum  dc  Bivis,  mansum  Marconis  de  Caneto,  man- 
8um  de  Saccto  Desiderio,  mansum  de  Guerro,  De- 
cimam  Gisclberti  de  Gurra,  mansum  de  Ponzipiodo, 
mansum  Rustici  de  Stavella,  mansum  Joannis  Be- 
nedicti  de  Cau'o.  Decimam   LaDfranchi  de   Oitone, 


I. 

Privilegium  pro  monaslerioS,  Columbani  Bobicnsi, 

(Anno  1144,  Mart.  15.) 

[(Jghblu,  Italia  sacra^  IV,  977.] 

Lucius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  dilectis 
filiis  Oglbrio  abbati  S.  Columbani  Bobiensis,  ejus- 
que  fratribus  tam  prsesentibus  quam  futuris,  regu- 
larom  vilam  professis  in  perpetuum. 

Piae  postulatio  voluniatis  effcctu  debet  prosequcnte 
compleri,  ut  et  devotionis  sinceritas  laudabiliter 
enitescdt,  et  utiliias  postulata  vires  indubitanter  assu- 
mat.  Ea  propter  dilecti  in  Domino  filii,  vestris  justis 
postulationibus  clementer  anncimus,  Beati  Colum- 
bani  ecclesiam,  in  qua  diviuo  mancipaii  ei^tis  obse- 
quio  suo  beati  Petri  et  nostra  prolectione  suscipi- 


statuentes  ut  quascunque  possessiones,  qusecunque 
bona  in  praesenliarum  juste  et  canonice  possidetis, 
aut  in  futurum  concessione  poutificum,  largitione 
regum,  vel  principum,  oblalione  fidelium,  seu  aliis 
justis  modis  Deo  propitio  poteritis  adipisci,  firma 
vobis  vestrisque  successoribus,  et  illibata  perma- 
ncant.  In  quibus  bsec  propriis  duximus  cxprimenda 
vocabulis.  Curtem  S.  Martini  cum  ecclesia,  et  castro 
quod  dicitur  Petra  Carana  cum  suis  pert^nentiis. 
Curtem  S.  Salvatoris  cum  ecclesia,  et  pertinentiis 
suis,  curtem  de  Cruce  cum  ccclesia,  et  pertinentiis 
suis,  curlcm  de  Garda,  cum  ecclesiis,  districto,et 
pertineDtiis  suis,  curtem  Carelli  cum  ecclesia,  et 
pertinentiis  suis,  curtem  de  Gravilia  cum  ecclesia, 


et  pertinentiis  suis,  curtem  quae  vocatur  Gomorga,  p  mansum  Savonarii,  mansum  Hugonis,  ct  Alberti  de 


cum  ecclesia,  districto,  et  perlineniiis  suis.  Plebem 
S.  Albani  in  Candiubrio  cum  decimis,  et  pei-tinen- 
tiis  suis,  ecclesiam  S.  Marise  in  Monte  Lungo  cum 
pertinenliis  suis,  ecclesiam  S.  Sinphoriani  in  curte 
Neblani  cum  decimis,  et  pertinentiis  suis,  curtem 
S.  Martini  in  vaIIc  purpuria  cum  decimis,  et  perti- 
nentiis  suis^  ccclesiam  Sancti  Evasii  in  Quintiano 
cum  decimis,  et  pertinenliis  suis,  ecclesiam  Sancti 
Pctri  in  Masi  cum  decimis,  et  pertinenliis  suis,  ec- 
clesiam  Saocti  Gcorgii,  quee  est  sila  Monte  acuto, 
cum  decimis,  et  pertincntiis  suis,  ecclesiam  Sancli 
Thomse  in  Romano  cum  dccinr^is,  et  pertinentiis 
suis,  ecclesiam  de  Ceresola  cum  pcrtinentiis  suis, 
ecclesiam  Sancli  Antonini  de  Braida  cum  pertinen- 
liis  suis,  ecclesiam  S.  Georgii  de  Montale  cum  pcr 


Degathani,  mansum  vallis  Lovariolse,  mansum  do 
Pradelle  de  Sarto,  mansum  Scmerzarii,  mansum 
de  Pradelle,  mansum  Borelli  de  Sarto,  mansum 
Semerzarii,  mansum  dc  Solario,  mansum  de  Ma- 
lioUi,  mansum  Cojorum,  maosum  Petrochi,  et  Joan- 
nis  de  Coniolo,  sortem  unam  in  Liobe,  sortem  unara 
in  RuncKo  Jomnis,  sortem  unam  in  Parratio,  et 
ocnsum  de  Cornulo.  Braidam  de  Pontc,  braidam 
juxta  fossatum  de  Bataiia,  braidam  in  Campo  Fa- 
siani,  braidam  in  Pcgni,  braidam  in  Marcclasco. 
Pratum  quod  diciiur  Codugnar  cum  vineis  sibi  ad- 
junctis.  Vineam  infra  civitatem,  el  Molendina.  Qusc- 
cunque  etiam  venerab.  fraler  noster  Simeon  episco- 
pus  vester,  vcl  anlccessores  ejus  sive  etiam  Aluisa 
uxor  marcbionis   Malespinae  cum  filiis  suis   vobis. 


(inentiis  suis,  ecclesiam  Sancti  Andrcffi  in  Travano  ^  rutiouabiliter  conccsserunt  simililcr  confirmamus. 
cum  decimis  et  perlinentiis  suis,  ecclesiam  S.  Mariae  Sane  laborum  veslrorum,  quos  propriis  manibus, 
in  Spelunca  cum  pertinentiis  suis,  ecclesiam  Novam      aut  sumptibus  colitis,  sive  de  nutrimentis  vestro- 


M5 


EPISTOLJg  ET  PRIVILEGIA. 


826 


iHini  RDiinalium  nullus  oronino  clericus,  vel  laicus, 
decimas  a  yobis  exigere  prsesumal.  Obcunte  vero  te 
nnnc  ejusdem  loci  abbate,  vel  tuorum  quolibet  suc- 
cessorum  uullus  ibi  qualibet  subrcptionis  astutia, 
vel  violentia  prapponatur.  Sed  liccat  vobis  communi 
CDnsilio  vel  parti  consilii  sanioris  secundum  Dei  ti- 
morcm,  et  B.  Benedicti  Regulam  absque  ullius  con- 
tradictione  abbatem  eligcre.  Si  vcro  eadcm  sedes 
episcopalis  vacaverit  vel  Catholicum  episcopun  non 
habuerit,  chrisma,  olcum  sanctum,  consccrationcs 
altarium,  seu  basilicarum,  ordinaUones  clericorum 
a  quocunque  malucritis  episcopo  vobis  suscipere 
Hceat. 

Decemimus  ergo  ut  nulli  omnino  hominum  liceat 
rraefatum  monasterium  tcmcre  perturbare,  aut  ejus 
possessiones  aufcrrc,  vel  ablatas  retinere,  minuere, 
seu  quibuslibet  molcstiis  fatigare,  sea  omnia  integra 
conserventur  eonim ,  pro  quorum  gubcmatione  el 
sustentatione  conccssa  sunt  usibus  omnimodis 
profutura ,  salva  pontificis  canonica  justitia ,  et 
apostolicffi  sedis  auctoritate.  Si  quse  ergo  in  futu- 
mm  ecclesiastica  sspcularisvc  persona  hanc  nostrse 
conslitutionia  paginam  scicns  contra  eam  temere 
venire  tentaverit,  secundo  tertiove  commonita.  si 
non  satisfactionc  congrua  emendaverit,  potestatis 
honorisque  sui  dignitate  careat,  reamque  se  divino 
judicio  existere  de  perpetrata  iniqnitate  cognoscat, 
et  a  aacrastiss-mo  corpore,  ac  sanguine  Dei,  et  Do- 
mini  Redemptoris  nostri  Jesu-Christi  aliena  fiat, 
atque  in  extrcmo  examine  districtse  ultioni  subja- 
ceat.  Cunctis  autem  eidem  loco  justa  servantibts 
sit  pax  Domini  nostri  Jesu-Christi,  quatenus,  et 
hic  fmctum  bonae  actionis  percipiant,  et  apud  di- 
strictum  judicem  prsemia  setemae  pacis  inveniant. 
Amen,  amen,  amcn. 

Ego  Lucius  Catholicae  Ecclcsiae  episcopus  ss. 

£go  Conradus  Sabincnsis  episcopus  subsc. 

Ego  Albcricus  Hostiensis  episcopus  subsc. 

Ego  Petrus  Albanensis  episcopus  subsc. 

Ego  Gregorius  presb.  card.  tit.  S.  Caliisti  ss. 

Ego  Gezo  presb.  card.  tit.  S.  Susannae  ss. 

Ego  Gregorius  diac.  card.  SS.  Sergii,  et  Bacchi  ss. 

Ego  Otho  diac.  card.  S.  Georgii  ad  Velum  Au- 
reum  ss. 

Ego  Guido  diac.  card.  SS.  Cosmse,  et  Damiani  ss. 

Ego  Pelrus  diac.  card.  S.  Mariae  in  Porticu  ss. 

Datum  Laterani  pcr  manum  Baronis  capellani  et 
scriptoris  sacri  ])alatii,  Idibus  Martii  indicl.  vii,  In- 
carnationis  Dominicae  anno  1144,  pontificatus  vero 
D.  Lucii  II  papae  anno  i. 

II. 

Privilegium  confirmationis  bonorvm  omnium  et 
jurium  sanctas  Ferrariensi  Eccletias  quce  sub 
perpetuo  jure  sedis  apostnlico!  cum  pertinentiis 
omnibus  esse  et  fore  dcclaratur, 

(Anno  iU4,  Mart.  15.) 

[Savioli,  AnnaL  Bolon,  I,  II,  203.] 

Luaus  episcopus,  servus  ser^-orum  Dei,  venera- 
bili  fratri  GRTpnoNi  Ferraricnsi  Eeclesiap  episcopOi 


A  ejusque  successoribus  regulariter  substituendis,  in 
perpetuum. 

Ad  hoc  in  aposlolicae  scdis  cathedra ,  disponento 
Domino,  constituti  essc  conspicimur,  ut  ecclesiarum 
omnium  curam  gercre,  et  jus  suum  cujusque  tribuere, 
praescrtim  his  que  Beati  Petri  juris  existunt,  con- 
sen-are  integre  debeamus.  Ad  exemplar  itaque  prae- 
decessomm  nostrorum  felicis  memoriae  papae  Inno- 
centii  et  Coelestini  Romanorum  pontificum  juxta  te- 
norem  privilegiorum ,  Ferrariensem  episcopum  a 
cardinalibus  nosUis  eligendum  et  a  Romanae  sedis 
antistite  consecrandum  deceraimus,  atque  Ferra- 
riensem  Ecclesiam  sub  jure  et  dominio  sedis  apo- 
stolicae  decreto  manere  sancimus.  Te  igitur,  clero 
et  populo  Ferrariensi  in  fidelitate  beati  Petri  persi- 

B  stentibus.  ad  instar  prardecessorum  nostromm  bonae 
recordationis  Vitaliani,  Hadriani,  Lconis,  Benedicti, 
Joannis,  Alexandri,  Pascbalis,  Innocentii,  Co.^Iestini 
Romanomm  ponlificnm,  sanctae  Ferrariensis  Eccle- 
siae,  tanquam  apostolicae  sedis  filiae,  fundos  ejusdem 
matris  et  palrimonia  confirmamus;  ipsam  videlicet 
massam  Babyloniram,  quas  vocatur  Ferraria,  cum 
duodecim  fundis  suis;  cui  alias  undccim  massas  no- 
stras  minores  cum  omni  obedientia  atque  servitute 
aubjugamus ;  id  est  massam  ripam  Palatiolum  cum 
duodecim  fundis,  similiter  massam  Quartisianam 
cnm  duodecim  fundis,  et  totam  et  integram  massam 
Donorio  cum  duodecim  fundis  suis,  et  similiter  mas- 
sam  popularem  cum  duodecim  fundis,  nec  non  ma»- 
sam  Cumlum,  et  massam  Saletam  cum  virginti  qua- 

p  tuor  fundis  suis^  simili  modo  massam,  quae  vocatur 
Formignana,  cum  omnibus  fundis  suis.  Has  quidem 
praedictas  massas  cum  omnibus  ad  easdem  perti- 
nentibus  de  dominio  et  jure  atque  potestate  bujus 
sanctae  Romanae  Ecclesiae  in  sanctam  Ferrariensem 
Ecclesiam  per  hanc  denationis  paginam  donamus  et 
tradimus,  ut  ab  hac  hora  in  antea  liceat  tam  tibi, 
charissime  frater  Gripho  episcope,  quam  succcsso- 
ribus  tuis,  in  singulis  massis  ccclesias  cum  clericis, 
presbyleris,  diaconis  ordinare  et  consecrare;  illud 
omnimodis  sancientes,  ut  Fcrrariensis  Ecclesiae  tola 
parochia  sua  in  jure  ct  dominio  ac  privilegio  nostrae 
sanctae  Romanae  Ecclesiae  B.  Petri,  cujus  est  patri- 
monium  perpetuo  conservetur,  et  sit  semper  sub 
nostra  electione  atque  consecratione  :  et  quicunquo 
episcopus   electus  ordinatus   et   consecratus  fuerit, 

^  ille  honoris  hujus  ac  potestatis  integritate  fungatur. 
Comitatus  autem  Ferrariensis  fines  et  termini  sunt : 
ab  Oriente  ab  una  parte  fluminis  Padi  altera  nostra 
massa  phiscalia  et  veteraria  usque  ad  fossam  Bosso- 
nis  Uranscunt  flumen  Sancti  usque  Bucilietum,  trans- 
eunt  flumen  Gabiana,  per  Ludriam,  circumdant  vil- 
lam  magnam,  et  Madrariam  pervenientes  usque  Ha- 
letum,  et  a  Maleto  pergunt  juxta  Argilem  Anxianum 
per  paludes  et  piscarias  usque  Vitricam,  veniunt  us- 
que  fossam  Buranam,  per  fossam  Buranam  exeunt 
in  Padum,  descendnnt  ad  Oceidentem  usquc  ad  Ul- 
mum  formosam,  quae  certa  finis  est  inter  Romaniam 
et  Longobardiam  :  ab  altera  autem  parte  fluminis 
Hnes  sunt  similiter  ab  Oriente  collis  de  Fine,  quae 


m 


LUCII  11  ?APM 


828 


finis  est  inter  nostrum  comitatum  Ferraricnscm,  et  A 
alterum  noslrum  comilatum  Comaclensem,  el  exten- 
dunt  se  pcr  puludcs  et  piscarias  usque  ad  fossalum 
silvulie,  circumdant  massam  Corncli  et  Longanum, 
quae  de  noslro  comilalu  Ferrariensi  est ;  descendendo 
inde  ad  occidenlem  per  paludes  et  piscarias  usquo 
ad  flumen  Tanari  porgunt  usque  in  flumen  Padi. 
Sane  liabilatoribus  ipsis  majoris  massse  Ferrariae 
malas  et  pravas  coDsuetudines  remoYerous;  nisi 
tamen,  sicut  solili  sunt,  ad  suffragium  sanctae  Ro- 
manse  Ecclesise  annualiter  per  illorum  nuntium  una- 
quaeque  libera  persona  capitis  Massani  de  moneta 
Yenetiae  denarios  singulos  dabit;  census  vero  et  tri- 
buti  atque  lelonci  de  ripa  et  flumine  unam  medietatem 
pro  benedictione  ad  communem  utilitatem  et  melio- 
rationem  seu  restaurationem ,  jam  dictae  majoris  Q 
massae  concedimus ,  et  alteram  medictatem  ad  no- 
stras  roanus  reservamus;  similiter  telonei  de  mer- 
calo  unam  medietatem  nobis  conservamus ,  et  alte- 
ram  medietatem  pra^dicto  episcopo  condonamus. 
Placitum  quidem  gcnerale  similiter  in  dominio  et 
potestate  sanctse  nostrae  Romanae  Ecclesise  tenemus, 
ut  ante  uostrum  nuntium  semel  in  anno  faciendo 
justitiam  ab  omnibus  per  tres  dies  custodiatur  :  Col- 
lectam  vero  vel  fodrum ,  aut  pravam  vel  injustam 
functionem,  aut  dationem,  scu  consuetudinem  nc- 
quaquam  exigimus ;  sed  omnia  pro  Dei  timore,  at- 
que  amore  praefatae  nostrae  sanctae  Ecclesiae  B.  Geor- 
gii  omnibus  habitatoribus  ipsius  massae  peperci- 
mus,  aliasque  minores  massas,  et  sicut  supra  scri-  p 
plum  est,  cum  omnibussuisservitulibussubjugamus. 
Praeteroa  quascunque  ecclesias  et  possessioncs, 
quaecunque  etiam  bona  in  praesentianim  juste  ct 
canonice  possides ,  aut  in  futurum  rationabilibus 
modis,  Deo  propitio,  poteris  adipisci,  tirma  tibi 
tuisque  succcssoribus,  et  per  vos  Ferraricnsi  Eccle- 
siae,  et  illibata  pcrmaneant ;  in  quibus  haec  propriis 
duximus  exprimenda  vocabulis :  plebem  Sancti  Geor- 
gii  de  ultra  Padum,  plebem  Sanctae  Mariae  de  Ga- 

biana,  plcbem  Sanctae  Mariae  de  Yicovcnlia,  plebcm 
Sancti  Maftini  de  contra  Padum,  plcbem  S.  Gregorii 
de  Tomara,  plebem  S.  Petri  de  Cupario,  plebcm  S. 
Stephani  de  Formignana,  plebcm  Sancti  Apollinaris 
de  Trissicallio,  plebem  Sancti  Martini  dc  Rupina, 
plebem  S.  Mariae  de  vico  Bariono,  plebem  S.  Mariae 
de  scptem  Policino,  plebem  S.  Stcphani  de  Caligo,  D 
plebem  S.  Donati  dc  Pedurio,  plebem  S.  Antonini  dc 
Ficarolio,  plebem  S.  Georgii  de  Trecenta,  plebem 
S.  Mariae  de  Cinisello,  plebcm  S.  Michaelis  de  Bra- 
gantio  cum  capellis  et  carum  pertinentiis ;  ecclcsiam 
S.  Romani  dc  Tartaro  ;  salva  in  omnibus  sedis  apo- 
stolicae  auctoritate.  Si  qua  sane  ccclesiastica  saccu- 
larisve  persona,  hanc  uostrae  constitutionis  paginam 
sciens,  contra  eam  temero  vcnire  tentavcrit,  et  aut 
Fcrrarienscm  EcclesiHm  his,  quae  supra  scripta  sunt, 
diminucre,  aut  sanctae  sedis  apostolicae  sua  in  eis 

jura,  quae  supcrius  significata  sunt,  auferre  prae- 
sumpserity  poenae  compositioais  nomine  reddat  eidem 
sanctae  sedi  apostolicae  auri  optimi  libras  centum ;  et 


nisi  quae  male  praesumpta  sunt,  satisfactioQecoa- 
grua  emendaverit,  polestatis  honorisque  sui  digni- 
tate  careal,  reamque  se  divino  judicio  existere  de 
perpetrata  iniquitatc  cognoscat,  et  a  sacratissiroo 
corporc  ac  sanguine  Dei  et  Domini  nostri  Jesu-Cbri- 
sli  aliena  fiat,  atque  in  extremo  examine  districlae 
ultioni  subjaceat.  Cunctis  autem  eisdem  ecclesiis 
justa  servantibus,  sit  pax  Doroini  nostri  Jesu-CIiristi, 
quatenus  et  hic  fhictum  bonae  actionis  percipiant, 
et  apud  districtum  Judicem  praeroia  aetemae  pacis 
iavcniant.  Amen,  amen,  aroen. 

Ego  Lucius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus. 

Ego  Gregorius  presbyter  cardinalis  tituli  Calisti. 

Ego  Goizo  presbyter  cardinalis  tituli  Sanctae  Cae- 
ciliae. 

Ego  Thomas  presbyter  cardin.  tit.  Yestinae. 

Ego  Ubaldus  presbyt.  card.  tit.  S.  Praxedis. 

Ego  Guilibertus  presb.  card.  tit.  S.  Mariae. 

Ego  Nicolaus  presbyt.  cardin.  tit.  S.  Cyriaci. 

Ego  Manfredus  presb.  card.  tit.  S.  Sabinae. 

Ego  Gerardus  Sabinensis  episcopus. 

Ego  Theodewinus  S.  Rufinae. 

Ego  Albertus  Ostiensis  episcopus. 

Ego  Stephanus  Praenestinensis  episcopus. 

Ego  Incarus  Tusculanus  cpiscopus. 

Ego  Pctrus  Albanensis  episcopus. 

Ego  Gregorius  diacon.  card.  tit.  Sanctorum  Sergii 
et  Bacchi. 

Ego  Otto  diacon.  cardin.  tit.  S.  Georgii  ad  Veluro 
Aureum . 

Ego  Guido  diac.  card.  tit.  S.  Maria^  in  DomiDica. 

Ego  Guido  in  Romana  Ecclesia  altaris  minister. 

Ego  Petrus  diac.  card.  S.  Mariae  in  Porticu. 

Ego  Gr.  sanctae  Romanae  Ecclesiae  indignus  dia- 
conus. 

Ego  Joannes  diacon.  cardinal.  tit.  S.  Hadriani. 

Ego  Gregorius  diac.  card.  S.  Michaeli  archangeli. 

Ego  Joannes  diacon.  cardin.  S.  Mariae  Novae. 

Ego  Ilugo  Romanae  Ecclesiae  diaconus  tituli  S.  Lu- 
ciae  in  Orphca. 

Ego  Astaldus  diaconus  cardinalis  Sancti  Eustachii. 

Datum  Laterani  per  manum  Baronis  capellani  ct 
scriptoris,  Idibus  Martii,  indictione  vii,  Incarnationis 
Dominicse  anno  1144,  pontificatus  vcro  doroni  Lucii 
papae  11  anno  i. 

III. 

Prmlcgium  pro  monaiterio  S.  Petri  Perusini. 

(Anno  1144,  Mart.  15.) 

[Margarini,  Bullarium  Casin,^  II,  106.J 

Lucius  episcopus,  servus  scn^orum  Dei,  dilectis  fi- 
liis  Bernardo  abbati  monasterii  S.  Petri  quod  secus 
Perusinam  civitatem  situm  est,  ejusquo  fratribus, 
lam  prsesentibus  quam  futuris  regulariler  promo- 
vendis,  in  perpetuum. 

Desiderium  quod  ad  religionis  propositum,  et  ani- 
roarum  salutero  pertinere  roonstratur,  aniroo  nos 
decet  libenti  concedere,  et  petentiura  desideriis  con- 
gruura  impertiri  suffragium.  Eapropter,  dilecti 
inDomino  filii,  vestris  jistis  postalationibiis  cle- 


829 


EPISTOLiE  ET  PRIVIEGIA. 


m 


meoter  annuirous,  atque  praedecessorum  nostrorum 
vestigiis  inbserentes,  prapserlim  monaslerium  in  quo 
divino  muncipali  cslis  obscquio,  aposloliccc  scdis 
privilegio  communimus,  slalucnles  ut  quascunque 
possessiones,  quaecunque  bona  idcm  locus  in  prse- 
sentianiro  juste  et  lcgitime  possidet,  aut  in  futurum 
concetsionc  ponliBcum,  largitione  principum,  obla- 
tione  fidelinm,  seu  aliis  justis  modis,  Deo  propitio, 
poterit  adipisci,  vobis  vestrisque  successoribus  firma 
et  illibata  permaneant,  tam  in  ecclesiis  quam  in 
cellis  curtibus,  plebibus,  monasteriis,  fundis  atque 
ctsalibus,  in  quibus  utique  haec  propriis  nominibus 
duximu8exprimenda:plebem  scilicet  S.  Constantii, 
S.  Rufini,  S.  Martini  et  S.  Joannis;  plebemS.  Mar- 
tyrii,  ecclesiam  S.  Bcnedicli  in  Agcllione  cum  suis 
pertinentiis,  ecclesiam  S.  Justini  cum  curte  su%  ec- 
clesiam  S.  Andreae  et  S.  Angeli  de  Alliano  cum  suls 
pertinentiis ;  ecclesiam  S.  Mariae  in  Cicciano,  et  S. 
Clementis,  curtem  de  Casale,  curtem  de  Petroniano; 
quidquid  vobis  pertinet  de  curte  et  ecclesia  S.  Do- 
nati  in  civitella,  necnon  terram  Ugonis  nepotis 
Bernoois  de  Monte  Nigro.  Apostolicas  quoque  sedis 
tibi  munimine  confirmamus,  ecclcsias  sanctorum 
Apolinariis,  Blasii  et  Montani  cum  suis  pertinenliis, 
salvo  annuo  censu  Pbarphensis  Ecclesiae.  Qui  etiam 
confirmamus  massas  Ires,  in  comitatu  Perusino  po- 
sitas,  unam  quae  vocatur  Pusulo,  alteram  Filoncio 
et  aliam  quai  nominatur  Casalina,  cum  ecclesiis, 
casis,  vineis,  campis,  hortis,  montibus,  cultis  el  in- 
cultis  et  omnibus  perlinentiis  suis ;  monasterium 
S.  Angeli  in  comitalu  Assisinato,  in  loco  qui  dicitur 
Limisano,  cum  celiis  capellis,  et  omnibus  sibi  perti- 
neotibus:  ccclesiam  S.  Archangeli  sitam  juxta  lacum 
Perusinuro,  monasterium  S.  Salvatoris  in  Polhale, 
monasterium  S.  Petri  in  Piojaoo  cum  universis  co- 
rum  pertinentiis  ;  ccclesiam  sancti  Sylvestri  in  Mor- 
celle  ecclesiam  S.  Donati :  jus  quod  habetis  in  Agel- 
lo,  ecclesiam  S.  Mariae  iu  Pudio  cum  suis  perlinen- 
tiis;  ecclesiam  S.  Pauii  in  Monticeilo,  ecclesiam  S. 
Petri  de  Petrouiano,  cum  curte  sua.  Sane  chrisma, 
oleum  sanctum,  eonsecraliones  altarium  seu  basili- 
canim,  ordinationes  monachorum,  qui  ad  sacros  or- 
dines  fuerint  promovendi,  et  clericorum  ad  idem 
roonasterium  pertincntium,  a  dicccesano  accipietis 
episcopo,  siquidem  catholicus  fuerit,  et  si  ea  gratis 
ac  sine  pravilale  voluerit  cxhibere .  alioquin  liceat 
vobis  caihoiicum  quem  malueriiis  adire  antislitem, 
qui  nostra  fultus  auctoritatc,  quae  postulalis  indul- 
geat.  Obeunte  vero  te,  nunc  ejusdem  loci  abbate, 
vel  tuorum  quolibet  successorum,  nullusibiquahbet 
sabrcptionis  astutia  vcl  violentia  praeponatur,  nisi 
quem  fratres  communi  consensu,  vei  fratrum  pars 
consilii  sanioris,  secundum  Dci  timorem,  et  B.  Be- 
oedicti  Regulam  elegerint,  a  Romano  pontifice  con- 
secrandum.  Missas  autem  pubiicas  in  eodcm  mona- 
sterio  per  episcopum  fieri,  vel  stationes,  aut  ordi- 
nationcs  aliquas  celebrari,  praetcr  abbatis  ac  fralrum 
volantatem,  omnimodo  prohibcmus,  ne  in  servo- 
mm  Dei  recessibus,  occasio  popularibus  praebeatur 


A  ulla  convenlibus.NecuIli  episcopo  facultas  sit,  prap- 
ter  Romani  pontificis  conniventiam,  idcm  cccnobium, 
aut  ejus  cellas  gravarc,  interdicerc,  excommunicare, 
seu  exacliones  novas  imponere.  Ncc  saecularium 
procerum  culquam  liceat  fodrum  vcl  aliud  servitium 
ab  eodem  monasterio,  aut  ejus  perlinentiis  extor- 
querc :  salvo  nimirum  jure  ac  dominio  sanctae  Ro- 
manae  Ecclesiae.  Decernimus  ergo  ut  nuUi  omnino 
hominum  liceat  eamdem  Ecclesiam  temere  pertur' 

bare,  aut  ejus  possessiones  auferre,  vel  ablalas  reti- 
nerc,  minuere,  seu  injuste  datas,  suis  usibus  vindi- 
care  vel  temerariis  vexationibus  fatigare  :  sed  omnia 
inlegra  conserventur  eorum,  pro  quorum  guberna- 
tione  et  sustentatione  concessa  sunt,  usibus  omnimo- 
dis  profutura.  Si  qua  igitur  in  futurum  ecclesiastica 
B  saecularisve  persona,  hanc  nost?  ae  constitutionis  pa^ 
ginam  sciens,  contra  eam  temere  venire  tentaverit, 
secundo  tertiove  commonita,  si  non  satisfactione 
congrua  emendaverit,  potestatis  honorisque  sui  di- 
gnitate  careat,  reamque  se  dirino  judicio  existere 
de  perpetrata  iniquitate  cognoscat,  et  a  sacratissimo 
corpore  ac  sanguine  Dci  et  Domini  Rc:demptoris  no- 
stri  Jesu  Christi  aliena  fiat,  atque  in  extremo  exa- 
mioe  districtae  ultiooi  subjaceat.  Cunctis  autem  ei- 
dem  loco  justa  servantibus  sit  pax  Domini  nostri 
Jesu  Christi,  quatenus  ct  hic  fructum  bonse  actionis 
percipiant,  et  apud  districtum  Judicem  praemia  aeter- 
nae  pacis  inveniant.  Amen,  amen,  amen. 

Ego  Lucius  Catholicae  ecclesiae  episcopus,  ss. 

Ego  Gregorius  cardinalis  presbyter  S.  Calixti,ss. 
G     Ego  Goizo  presbyter  cardinalis  tit.  S.  Cicciliae  ss. 

Datum  Laterani  per  manum  Baronis  capellani  et 
scriptoris,  Idibus  Martii,  indictione  vu,  Incamatio- 
nis  Dominicae  anno  1144,  pontificatus  vero  domni 
Lucii  papae  anno  i. 

IV. 

Privilegtum  pro  parihenone  S.  Triniiatis  Paracli' 

tensi. 
(Anno  iU4.  Mart.  15.) 
[Abaelardi  0/)p.,ed.  Cousin,  p.719.  Paris,  1849,  4«.] 
Lucius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  dilectis 
in  Chrislo  filiabus  Heloissae  priorissac,  caeterisque 
sororibus  in  oratorio  Sanctae  Trinitatis,  divino  famu- 
latui  mancipatis  tam  pracsentibus  quam  futuris  in 
perpetnum. 
^  Quoties  illud  a  nobis  petitur  quod  rationi  co- 
gnoscitur  convenire,  animo  nos  decet  libenli  con- 
cedere,  ct  pelentium  desideriis  congruum  imper- 
tiri  sufiragium.  Proinde  dilectae  in  Domino  filiae, 
veslris  justis  postulationibus  assensum  praebentes, 
monasterium  Sancta^  Trinitalis,  in  quo  divino  vaca- 
tis  servitio  sub  apostolicae  sedis  protectione  susci- 
pimus,  et  praesentis  scripti  pagina  communimus, 
statuentes  ut  quascunquc  possessiones,  quaecunque 
bona  in  praesentiarum  juste  et  legitime  possidetis, 
aut  in  futurum  concessione  pontificum,  Uberalitate 
regum  vcl  principum,  oblatione  fidelium  seu  aliis 
justis  modis,  prsestante  Domino,  poteritis  adipisci, 
firma  vobia  in  perpetaum  et  illibata  permaneant. 


^31 


LUCn  II  PAPiE 


in 


Sane  laborum  restronim  decimas  quas  propriis  ex- 
colitis  sumptibus,  seu  annualium  absque  contradi- 
ctione  aliqua  vobis  concedimus  possidendas.  Nulli 
ergo  bominum  fas  sit  pracfatum  monaslerium  temere 
perturbare,  aut  ejus  possessiones  auferre,  vel  abbla- 

tas  retinere^  minuere,  aul  aliquibus  vexationibus 
fatigare,  sed  haec  onmia  inlegra  cunserventur,  ve- 
stris  usibus  perpetuo  profulura.  Ad  indicium  autem 
perceptae  hujus  a  Romana  Ecclesia  libertatis,  sex 
nummos  quotannis  Lateranensi  palatio  persolvctis. 
Si  qua  igitur  in  futurum  ecclesiastica  ssecularisve 
persona,  hanc  nostrae  constitutionis  paginam  sciens, 
contra  eam  temere  venhre  tentaverit,  secundoj  ter- 
tioque  commonita,  si  non  satisfactione  congrua 
emendaverit,  potcstatis  honorisque  sui  dignitate 
careat,  et  a  sacratissimo  corpore  ac  sanguine  Dei 
et  Domini  Redemptoris  nostri  Jesu  Christi  aliena 
fiat,  atque  in  extremo  examine  districtae  ultioni 
subjaceat.  («onscrvantes  autem,  intervenientibus 
beatorum  apostolorura  Petri  et  Pauli  raeritis,  gra- 
tiara  Doraini  nostri  Jesu  Christi  et  acternae  felicitatis 
praeraia  consequantur.  Aracn. 

Ego  Lucius  C.atholicae  Ecclesiae  episcopus. 

Datura  Laterani,  per  raanura  Barocii  capellani 
etscriptoris,IiI.  Martii,  ind.  vii,  Incamationis  Domi- 
nicae  anno  1144,  pontificatus  vero  doraini  Lucii  II 
papae  anno  i. 

V. 

PrioiUgium  pro  Ecclesia  Cremonensi. 

(Anno  1144,  Mart.  17.) 

[Ughblli  Ilalia  tacra,  IV,  602.  | 

Lucius  episcopus;  servus  servorura  Dei,  venera- 
bili  fratri  Oberto  Cremononsi  episcopo,  ejusque 
successoribus  canonice  substitucndis  in  perpetuum. 

Sicut  injusla  poscentibus  nullus  cst  tribuendus 
effectus,  sic  legitima  desiderantium  non  est  diffe- 
renda  petitio.  Quocirca,  dilccte  in  Chrislo  frater 
Oberle  episcope,  tuis  postulaiionibus  clemenlius 
annuentes,  ad  perpetuara  sanctae  Crcraonensis  Ec- 
clesiae  firmitatera,  possessionos,  et  bona  orania  quae 
in  praesentiarura  Ecclesia  eadera  juste  possidet,  sive 
in  futurura,  Doraino  iargiente,  juste  atque  canonicc 
acquiesierit,  apostolica  auctoritate  firraamus.  Intcr 
quae  omnia  haec  prima  visa  sunt  nobis  exprimenda. 
Quidquid  scilicet  curata  telonei,  atque  ripatici,  et 
portatici  de  Creraonensi  civitate  ad  publicam  san- 
ctionem  pertinuerit,  tam  de  ipsius  civitatis  comi- 
tatu,  quam  de  parte  curtis  Sexpilas,  nec  non  ripas, 
et  piscarias  a  Vulpariolo,  usque  in  caput  AdusB, 
cum  molcndinis,  et  cum  uniuscujusque  navis  so- 
lito  censu,  sicut  continetur  in  praecepto,  ct  in 
tuis  notitiis,  seu  cura  per  solutionem  oraniura 
naviura  causa  raercandi  Crenonam  adeuntiura, 
tara  Venetorura,  quam  caeterorura  naviura,  etcum 
curataoranium  negotiorum,  quae  fiunt  in  praedicta 
ripa.  Districtionera  civilatis  infra,  et  extra  per  quin- 
que  railliariorura  spatia.  Altare  quoque  S.  Hymerii, 

canonicara  et  dest quas  canonici  soliti  sunt 

susdpere  de  manu  episcopi  per  beneficium,  equos, 


A  tractus,  operas,  districtus,  legationes,  ostes,  itinera, 
forum,  et  csetera  qu»  in  praefato  praecepto  conti- 
nentur,  et  de  abbate  et  monasterio  Sancti  Lauren- 
tii,  sicut  jusle  continelur  in  privilegiis  tuis,  et  in 
praeceplis  iraperalorura.  Ecclesias  insuper  Sancti 
Salvaloris,  et  S.  Martini  dc  Morengo,  et  S.  Andreae 
de  Brugnano,  et  R.  Mariae  de  Ruraano,  et  Ecclesias 
de  Farinate,  de  Vailate  et  S.  Stephani  de  Aufoningo, 
de  Fontanella,  de  castro  Sancini,  de  S.  Bassiano, 
de  S.  Petro  in  Curte,  de  Sancto  Joanne  in  castro 
veteri,  de  Sancto  Michaele  in  Burgo,  de  S.  Siro,  de 
Questro,  de  Alfiano,  de  lacu  Obscuro,  de  Seandola- 
ria,  de  Clavatone,  de  castro  Vivariolo,  de  Via  cava, 
de  Sancta  Maria,  dc  Coramessajo,  de  Dufno,  de 
Corrigia  viridi,   de  Pangoneta,  de  Ciconiaria,   de 

B  Ecclesia  S.  Margaritae,  de  Citanova,  salvo  statuto 
censu  Monasterii  8.  Petri.  In  ecclesia  S.  Pauli  de 
Citanova,  jus  episcopale,  sicut  per  fratrem  nostnun 
Indicum  ex  mandato  pracdecessoris  nostri  bonae  me- 
moriae  Cnelestini  Papae  statutum  est.  Oranes  etiam 
plebcs  cum  capellis,  et  baptismales  ecclesiaSi  cum 
earura  perlinentiis,  quas  in  praesenti  quiete  el  ca- 
nonice  possides.  De  oranibus  ecclesiis,  quae  sunt  in 
tuo  episcopatu  obedientiara,  et  Synodalia,  et  caetera 
secundura  debitara  consuetudinem  ecclesiarum  Cre- 
moncnsis  episcopi.  Curtem  etiam,  quae  Barianum 
dicitur,  et  Maleum,  Crottam,  Montodanum,  Rival- 
tellara,  Nonterionera,  Jovisaltara,  Fomovum,  Sen- 
cinum,  Platenam,  atque  Mocianicam,  cum  castris, 
et  villis,    eorumque  pertinenliis.  Castrum  de  Rivi- 

C  gingo  cum  orani  sua  integritate,  et  partes  in  curli- 
bus,  Gabiano,  Vidalasco,  Temolasco,  publica  intus 
et  extra,  seu  ctiara  ia  Azanello,  Fontanella,  ct  quae- 
cunque  prudentiae  tuae  studio  praenorainatae  Eccle- 
siaejuste  acquisita^  vel  acquirenda  sunt,  prsesenti 
Apostolicae  sanctionis  nostrae  pagina  corroboramus. 
Investituras  quoque  feudomm  in  tuo  episcopatu,  a 
prcsbytcris,  archiprcsbyteris,  seu  abbatibus  tuis  fa- 
ctas  de  bonis  Ecclcsiamm  absque  tuo,  tuorumque 
praedecessomm  consilio,  vel  conscnsu  irritas  esse 
sancimus,  et  ne  deinceps  hujusmodi  investiturae 
fiant  omniraodo  prohiberaus.  Concordiara  vero 
illam,  quam  inler  te,  ct  raajoris  Ecclcsiae  Crcrao- 
nensis  canonicos  praedecessor  noster  bonae  raemoriae 
papa  Calixtus  fecil,  et  scripto  suo  firmavit,  ratam 

D  manere  ccnsemus,  ut  videlicet  nullus  in  majori 
Ecclesia  constituatur  canonicus,  praeter  assensum, 
et  voluntatera  Episcopi,  qui  sicut  ecclesiae  caput 
est,  ita  voluntas  ejus,  et  ratio  dcbet  praecederc. 
Canonici  episcopo  obedienliara  in  manu  ejus  promit- 
tant,  et  tcneanl.  Ad  raensara  canonicorura  quando 
cum  canonicus  comcderit,  cum  uno  clerico,  et  uno 
serviente,  vel  cum  duobus  clericis  veniat,  ct  tan- 
quam  episcopus  honoretur.  De  altario  S.  Himerii 
omnem  oblationem  recipiat,  praeter  edenda,  quae  ad 
pedem  altaris  offcmnt,  et  ad  visum  canoDicoram 
reserventur,  et  praeter  medietatem  cerae  et  incensi, 
quae  ibi  offemntur,  quae  ad  Ecclesiae  servitium  rc- 
serventur.  Archidiaconum,  cantorem,  et  altas  per- 


EPlSTOLE  ET  PftlVILEGlA. 


•34 


episcopus  conseosu  canonicorum  constiluat. 
dam  S.  Michaelis,  et  praedia ,  et  possessiones, 
ipiscopus  per  idoneos  testes  proprie  ad  episco- 
i  pertlnere  probaverit,  quiete,  pacificeque 
«t.  Et  quia  canonici  donium,  in  qua  olim  ha- 
rant  ad  ampliandam  Ecclesiam  concesserunt, 
n  in   qua  modo  habitant,  licet  juris  episcopi 

pro  concordia  tamcn  et  charitate,  deinceps 
mmunis  vitae  usum,  et  cohabitationcm   reti- 

et  hospites  quando  voluerint  in  eam  rccipiant, 
oiroirum  in  omnibus  auctoritate  sanctae  Roma- 
^^lesic 

|ua  igitur  in  futurum  ecclesiastica ,  ssecula- 
persona  hanc   nostrse   constitutionis  paginam 

,  contra   eam  lemere  venire  tentaverit,  se- 

tertiore  commonita,  si  non  satisfactione  con- 
erocndaverit,  potestatis  honorisque  sui  digni- 
areat,  et  a  sacratissimo  corporc  et  sanguine 
l  Domini  Redemptoris  nostri  Jcsu  Christi  aliena 
t  in  extremo  examine  dislrictee  ultioni  subja- 
Cunctis  autem  eidem  Ecclesiae  justa  servanti- 
l  pax  Domini  nostri  Jesu-Christi,  quatenus  et 
ictum  bonae  actionis  percipiant ,  et  apud  di- 
m  Judicem  prsemia  seterna)  pacis  inveniant. 

amen,  amen. 

Lucius  Catholicse  episcopus. 

Conradus  Sabinensis  episcopus. 

Theodinus  S.  Rutfinde  episcopus. 

Stepbanus  Prencstrinus  episc. 

Pelrus  Albensis  cpiscopus. 

GG.  presb.  card.  tit.  S.  Calixti. 

Gio.  presb.  card.  tit.  S.  Caecilise. 

Thomas  presb.  card.  S.  Vestinse. 

Hubald.  presb.  card.  S.  Praxedis. 

Manfredus  presb.  card.  S.  Savinae. 

Otto  diac.  card.  S.  Georgii  ad  Velum  Au- 

Guido  diac.  card.  §S.  Cosmae  et  Damiani. 

Joannes  diac.  card.  S.  Mariae  Nov8e. 
im  Laterani  per  manus  capellani  et  scriptoris 
il.  Aprilis,    indict.   vii,   Incam.  Dom.   1144, 
catus  vero  D.  Lucii  II  papae  anno  i. 

VI. 

egium  pro  monasterio  S.  Joannis  Parmeniiit 
^  ordin.  Casinen. 

(Anno  1144,  Mart.  17.) 

[Margabini,  BuUar.  Casin.  II,  161.] 

lus  episcopus,  servus  servorum  Dei,  dilectis 
uiooNi  abbati  monasterii  Sancti  Joannis  quod 
mensi  urbe  situm  est ,  ejusque  fratribus,  tam 
itibus  quam  futuris  regularem  vitam  professis, 
petuum. 

niam  sinc  vcrae  cultu  religionis  nec  charitatis 
potest  subsistere,  nec  Dci  gratum  exhiberi 
am,  expedit  apostolicae  aucloritati,  rehgiosas 
las  diligere,  et  loca  in  quibus  divinis  vacant 
,  sedis  apostolics  munimine  conforere.  Ideo- 


A  que,  ditccti  in  Domino  filii ,  vestris  rationabilibus 
postulationibus  clcmenter  annuimus,  et  praedeces- 
sorum  nostrorum  felicis  memorias  Paschapis  et  I{i- 
nocentii  Romanorum  ponlificum ,  vcstigiis  inhae- 
rcntcs,  ecclcsiam  S.  Joannis,  in  qua  divino  manci- 
pati  estis  obsequio,  sub  beati  Petri  et  oostra  pro- 
tectione  suscipimus  et  praesentis  scripti  pagina  com« 
munimus,  statuentes  ut  quascunquc  possessiones, 
qua^cunque  bona  imprsesentiarum  juste  et  canonice 
possidet,  aut  in  futurum  concessione  pontificumi 
largitione  regum  vel  principum,  oblatione  fidelium, 
scu  aliis  justis  modis  poterit,  Dco  propitio,  adipisci, 
firma  vobis  vestrisque  successoribus  et  illibata 
permaneant ;  in  quibus  haec  propriis  duximus  expri- 
menda  vocabulis  :  In  eodem  episcopatu  Parmensi 

Q  ecclesiam  S.  Stephani,  quse  est  in  Burgo ,  ecclesiam 
Sancti  Michaelis  de  Arao,  ecclesiam  Sancti  Ste- 
phani  de  Torano,  ecclesiam  Sancti  Salvini  cum 
curte,  ecclesiam  Sancti  Laiurentii  de  Ramusello. 
Castrum  Ramuselli  cum  ecclesia,  castrum  Sancti 
Vitalis  cum  ecclesia  et  curte,  ecclesiam  de  Gai- 
naco ,  ecclesiam  Sancti  Sylvestri  de  Inehela,  eccle- 
siam  Sancti  Salvatoris  de  Sanguineo  cum  castro 
ct  curte ;  duas  partes  curtis  Saccae,  et  quod  juste  in 
ecclesia  ejusdem  loci  habetis ,  ecclesiam  Sanctse 
Justinae»  ecclesiam  Sancti  Prosperi,  et  Sancti  Ana- 
stasii  quae  sunt  in  eadem  civilate :  ecclesiam  Sancti 
Jacobi  quae  est  in  capite  pontis,  ecclesiam  Sancti 
Petri  de  Burgo  Sancti  Domini ,  ecclesiam  de  Pro- 
vinciano,  ecclesiam  de  Casa  Dei  cum  omnibus  earum 

p  pertinentiis,  ecclesiam  Sancti  Matthaei  de  Callio, 
ecclesiam  Sancti  Melani  cum  medielate  biurgi  et  qua« 
^uor  domibus,  ecclesiam  de  Paterno  cum  castro  et 
curte,  ecclesiam  Sancti  Michaelis  de  Filino,  et  quod 
juste  habetis  in  ecclesia  Sancti  Georgi  de  Pratis. 
In  Regiensi  vero  episcopatu  ecclesiam  Sancti  Mi- 
chaelis ;  in  Lunensi  episcopatu  ecclesiam  Saoctao 
Justinae,  ecclesiam  de  Cayailaria  ;  in  episcopatu 
Pistoriensi  monasterium  Sancti  Bartholomaei,  cum 
ecclesia  Sanctae  Mariae  quae  est  in  burgo,  ct  eccle- 
sia  Sanctse  Mariae  quae  est  extra  portam,  ecclesiam 
Sancti  Bartholomaei  de  Travallio,  ecclesiam  Sancti 
Domnini  de  Impolis  cum  curte  et  omnibus  suis  per- 
tinentiis,  ecclesiam  Sanctas  Mariae  de  Capiciano, 
ecclesiam  Sancti   Michaelis  de  Valle  Nabulae,  cum 

Q  omnibus  earum  pertinentiis ;  dccimas  quoque  a  di- 
scretione  ParmeD.sium  episcoporum  monasterio 
vestro  concessasi  vobis  nihilominus  confirmamus. 
Sane  de  laboribus  quos  propriis  manibus  aut  sum- 
ptibus  colitis,  scu  de  nutrimentis  yestrorum  anima* 
tiuro,  a  vobis  decimas  cxigi  prohibemus.  Quaecun- 
que  vero  libera  persona  ad  vos  venire  et  roKgionis 
habitum  suscipere  voluerit,  liccntiam  ei  concedi- 
mus.  Sepulturam  quoque  ipsius  loci  liberam  esse 
concedimus,  ut  quicunque  se  iltic  sepeliri  decreve- 
rint,  nisi  forte  excoromunicati  fuerint,  eorum  de- 
votioni  et  extremae  yoluntati  nuUus  obsistat,  salvo 
tamen  jure  matricis  Ecclesiae.  Deceraimus  ergo  ut 
nulli  oomiao  hominum  liceat  idem  montsterium 


835 


LUCn  11  PAP^ 


836 


temere  pcrturbare,  aut  ejus  possessiones  auferre,  vel  A  scitur,  ut  quidam  ibi  disponat ,   vel  ordinet,  aut 


ablatas  retinere,  minuere,  vel  temcrariis  vexationi- 
bus  faligare,  sed  omnia  inlegra  conservenlur  eo- 
rum ,  pro  quonim  gubernalione  el  suslcntatione 
concessa  sunl  usibus  omniraodis  profutura  :  salva 
dioicesani  episcopi  canonica  juslilia,  et  apostolicae 
sedis  aucloritate.  Si  qua  igilur  in  futurum  ecclesia- 
stica  sfiBCuIarisve  persona,  hanc  nostrae  conslilulio- 
nis  paginam  sciens,  contra  eam  temere  venire  ten- 
taverit,  secundo  terliovc  commonita,  si  non  satisfa- 
ctionc  congrua  emendaverit,  polestalis  honorisque 
sui  dignitate  careat,  reamque  se  divino  judicio 
exislerc  de  perpetrata  iniquitate  cognoscat,  et  a 
sacralissimo  corpore  ac  sanguine  Dei  el  Domini 
Redemptoris  nostri  Jesu   Christi   alicna  fiat,  alque 


dijudicet.  Eapropter  per  praesentis  scripti  paginam 
prohibemus,  et  prohibentes  slatuimus,  ut  in  Oli- 
volensi,  quae  et  Castellana  dicitur  ecclesia,  vel  in 
ejus  dioccesi  nullus  patriarcha ,  nullus  comprovin- 
cialis  episcopus  sine  licentia  tua ,  vel  successorum 
tuorum,  ecclesiarum,  aut  clericorum,  vel  sanctimo- 
nialium  consecrationes,  seu  benedictiones  agere  prae- 
sumat.  Nec  potestatem  habeat  inibi  chrisma  confi- 

cere,  pueros  chrismale  confirmare,  nec  excommuni- 
cationcs,  aut  absolutiones  facero.  lllud  etiam  adji- 
cimus,  ut  in  eadem  parochia  sine  voluntate  vestra 
passim  episcoporum  convocalio  fiat,  nisi  compro- 
vincialis  concilii  Graden,  qvod  et  ipsum  cnm  ve- 
stra^  charitatis  conscientia  disponant ,  nec  ibidem 


in    exlremo   exaraine  districtae  ultioni    sulyaccat.  b  nisi  pro  graviore  necessitate  immorentur  ultra  ter- 

Cunctis  autem  eidem  loco  justa  servantibus,  sit  pax 

Domini  noslri  Jcsu  Christi,  qualenus  et  hic  fructum 

bonae  actionis   pcrcipiant,  et  apud  districtum  Judi- 

cem  praemia  aetcrnaB  pacis  inveniant.  Amen,  amen, 

amen. 

Ego  Lucius  Catholic»  Ecclesiae  cpiscopus. 

Datum  Laterani  per  manum  Baronis  capellani  et 
acriptoris,  xvi  Kalendas  Aprilis ,  interdiclione  vn, 
Incamalionis  Dominicae  anno  1144,  pontificalus  vero 
domni  Lucii  II  papae  anno  i. 


VH. 

Privilegium  pro  ecclesia  OHvolensi  seu  Castellana 

(Veneta). 

(Anno  1144,  Mart.  21.) 
[UGnELLi  Italia  sacra,  V,  1241.] 

Lucius  episcopus,  servus  scrvorum  Dei,  venera- 
bili  fratri  Jo.  Olivolensis,  seu  Castellanee  Ecclesioe 
episcopo ,  ejusque  successoribus  canonice  subsli- 
tuendis  ia  pcrpctum. 

iEquum  et  rationabile  cst  ut  sancta  Romana 
Ecclesia,  quae  Ecclesiarum  omnium  caput  est  et  ma* 
gistra  a  Domino  consUluta ,  tanquam  pia  mater 
curam  ct  soilicitudinem  habeat,  et  eas  a  pravorum 
hominum  molestiis  provida  circumspectione  custo- 
diat.  Proinde  nos,  qui  hcet  indigni  loco  B.  Petri  apo* 
stolorum  principis,  disponcnle  Domino,  rcsidemus, 
fratres  nostros  episcopos  debita  benignilate  dili- 
gere,  et  ecclesiis  sibi  commissis  sua   debemus  ex 


minos  a  canonibus  constitutos.  Prseterea  nuilus 
eorum  sine  licenlia  vcstra  audeat  ecclesiaa  vestrae 
clericos,  aut  illic,  aut  alibi  ordinare,  vel  relinere, 
nec  parochianos  quos  libet  judicare,  neque  £U0S 
in  vestra  ecclesia  clericos  constituere,  neque  de 
publicis  criminibus  poenilentias  indicere ;  porro  tam 
B.  Marci  ecclesia ,  quam  cseterse  ecelesisCy  vel  eo- 
clesiarum  clerici  inter  eamdem  parochiam  sub  ve- 
stra  obedientia  et  dispo^tione  consistant.  Inobe- 
dienles  vcro  juxta  sanctorum  canonum  sanctiones  tuse 
potcslalis  coerceantur  arbitrio.  Sane  de  monasteriis 
SS.  Hilarii,  Georgii,  Nicolai,  S.  CniciSy  S.  Zacba- 
ria),  S.  Laurentii,  S.  Erasmi,  S.  Servuli,  eamdem 
vobis  obedientiam  pcrmanere  sancimus,  quam  prsB- 
G  dccessores  vestn  obtinuisse  noscuntur.  Porro  ab- 
bates  in  vestra  parochia  constituti  publicas  missas 
in  ecclesiis  non  suis  minime  celebrare  prsesumant. 

Sancimus  etiam,  ut  illi,  qui  in  vestra  parochia  as- 
sidue  commorantur,  et  quibus  tam  ipsis,  quam 
eorum  familiis  spiritualia  administratis ,  decimas 
vobis  absque  alicujus  contradictione  persolvant. 
Prohiberaus  autem,  ut  nuUus  episcopus,  nullus  ab- 
bas,  eis  tam  sanis  quam  infirmis  publice  poeniten- 
tiam  injungere  vobis  inconsultis,  nisi  forte  urgente 
mortis  articulo,  audeat.  Ad  haec  adjicientes  decemi- 
mus ,  ut  quascunque  possessiones ,  quaecunque 
bona  eadcm  Ecclcsia  in  praesentiarum  jusle  ac  le- 
gitime  possidet,  aul  in  futurum  canonice,  praestante 
Domino,  poterit  adipisci,  firma  tibi^  tuisque  succes- 


injunclo  nobis  a  Deo  apostolatus  ofticio  jura  ser-  D  soribus  in  perpctuum,  ct  intemerata  permaneant. 


vare.  Hoc  nimirum  charitatis  intuitu  vcnerabilis 
fratcr  Jo.  episcope,  tuis  rationalibus  postulationibus 
clemcntor  anniiimus,  et  Olivolensem  ecclesiam,  cui 
Deo  auctore  praesides,  apostolicce  sedis  privilegio 
duximus  rauniendam.  Sanclorum  quippe  pontificum 
decrclis  conslal  essc  slalutum,  ut  nemo  altjrius 
terminos  usurpet,  nec  alterius  parochianos  judicare, 
aul  cxcoramunicare  prsesuraat,  ut  nullus  primas, 
nullus  metropolilanus,  nulius  unquara  reliquorum 
episcoporum  alterius  adeat  civitatcm^  aut  ad  pos- 
sessionem  accedat,  quae  ad  eum  non  pertinet,  et 
&Iterius  episcopi  est  parochioe ,  super  cuiquam  dis- 
positione ,  nisi  vocatur  ab  ao ,  cujus  juris  esse  no- 


Si  quis  igilur  in  posterum  huic  noslrae  constilu- 
lioni  lcmere  contraire  tenlaverit,  secundo  tertiove 
commonitus,  si  non  satisfactione  congrua  cmcnda- 
verit,  potestatis  honorisque  sui  dignitate  careat, 
reumque  se  divino  judicio  cxistere  de  pcrpetrata 
iniqiiitatc  cognoscat ,  ct  a  sanctissirao  corporc  et 
sanguine  Dci  ct  Doraini  Rederaptoris  nostri  Jesu 
Christi  alienus  tiat,  atque  in  cxtrcmo  examine  di- 
striclac  ullioni  subjaceat.  Cunctis  autem  eidem  Ec- 
clesiae  sua  jura  servantibus  sit  pax  D.  N.  Jesu 
Christi,  quatenus  et  hic  fruclum  bonae  actionis  per- 
cipiant,  et  apud  districtum  Judioem  praemia  aetenua 
pacis  inveniant.  Amcn. 


837 


EPISTOLf:  ET  PRIVILEGIA. 


838 


Ego  Lncius  Galholicae  Ecclesise  episc,  ctc. 

Ego  Conradus  SHbinensis  episc,  etc 

Ego  Albericus  Ostiensis  episc,  etc 

Ego  Imarus  Tusculanus  episc,  etc. 

Ego  SS.  presb.  card.  tit.  Calixti,  elc. 

Ego  Gilibertus  presb.  card.  tit.  S.  Marci. 

Ego  Rainerius  presb,  csrd.  lit.  S.  SHephani  io 
Cielio  monte. 

Ego  Manfredus  presb.  card.  tir.  S.  Sabinae. 

Ego  Gregorius  diac  card.  SS.  Sergii  et  Bacchi. 

Ego  Guido  diac  ctrd.  SS.  Cosmae,  et  Damiani. 

Ego  Gerardus  diac.  card.  S.  Mariae  in  Dominica. 

Ego  Gregorius  S.  Romansc  Ecclesise  indignus 
diac.  seripsi. 

Rodnlphus  diac  card.  S.  Luciae  in  Septasolis. 


A  Ottone  per  concambium  suscepistis.  Decimas  a  Ge- 
behardo  episcopo  canonicc  vobis  conccssas.  Prae- 
diuni,  apud  Elsindorf  cum  Ecclesia  et  suis  perti- 
nentiis.  Apud  Halle  juxta  monasterium  quidquid  ibi 
episcopi  vidclicct  Gebehardus^  Tiemo  et  Chunradus 
vobi8  concesserunt. 

Nulli  autem  episcopo,  nec  abbati  ipsi,  nec  perso- 
nac  alicui  facultas  sit  bona  ejusdcm  ccenobii  in  feu- 
dum  sive  beneficium  sine  consensu  meliorum  et 
discretorum  fratrum  aliquibus  dare,  nec  modis  aliis 
alifinare.  Prohibemus  quoque  ut  nulli  fratrum  post 
faclam  professionem  absque  abbatis  totiusquc  con  - 
gregationis  permissione  liceat  ex  eodcm  claustro 
discedere,  discedentem  vero  absque  communi  litle- 
rarum  cautione   nullus  audcat  relinerc.  Sane  se- 


Dat.  Lal.  per  manum  Baronis  Capellani,  el  scri-  B  pulturam  ipsios  loci   liberam  esse   censemus,  ut 


ptoris  XII.  Kal.  Aprilis,  indict.  \ii,  Incamat.  Domi- 
nicae  anno  1144,  pontificatus  vero  D.  Lucii  II.  PP. 
anno  i. 

VIII- 

PrioUegium  pro  cosnobio  Adtnontenti 
Anno  1144,  Mart.  21. 

[Pbz,  Thesaur.  Anecd,j  III,  iir,  663.] 

Lncnjs  episcopus,  servus  servorum  Dei,  dilecto 
filio  GoTBBRiDo  abbati  monasterii  quod  Admontis 
dicitar  in  Salzpurgensi  parochia  silum,  ejusque  fra* 
iribus  tam  praesentibus  quam  futuris  regularem 
yitam  professis  in  perpetuum. 


quicunque,  se  illic  sepeliri  deliberaverint,  nisi  ex- 
communicati  sint,  extremHe  eonim  volunlati  nullus 
obsislat,  salva  tamen  justitia  matricis  Ecclesiae. 
Laicos  sive  clericos  saeculares  ad  conversionem  su- 
scipere  nullius  episcopi  vel  praepositi  contradictio 
Yos  inhibeat. 

Praeterea  hospitalem  domum  a  venerabili  fratre 
nostro  Chunrado  apud  Friesach  constructam  et 
Admontensi  coenobio  cum  decimis  apud  Mothnizze 
antiquis  et  novellis  et  cum  caeteris  omnibus  sive 
patellis  sive  silvis  aut  agris  sive  mancipiis  vel 
cum  concambio,  sive  rationabili  donatione  douatam 
vobis  apostolico  privilegio  roboramus.  Obeunte  vero 
Cum  omnibus  Ecclesiis  et  ecclesiasticis  personis  ^«i  "unc  ejusdem  loci  abbate  vel  tuonim  quohbet 
ex  i^joncto  nobis  a  Deo  aposlolalus  officio  debitores  ^  successorura,  nuUus  inibi  qualibet  subreptionis  as- 


exifttamus  :  illos  tamen  palernis  affeclibus  nos  con- 
veoit  amplius  confovere,  qui  prarposilis  rebus  sae- 
eularibus  omnipotentis  Dei  servilio  se  arcliusalliga- 
runt.  Quapropter,  dilecti  in  Domino  filii,  vestris  ra- 
tionalibus  postulationibus  clementer  annuimus,  et 
prtefatum  Admontense  monasterium,  in  quo  divino 
mancipali  estis  obsequio,  sub  apostolicae  sedis  tutela 
et  protectione  suscipimus  et  pr;jesentis  scripti 
pagina  communimus :  quod  utique  a  Gebehardo 
Stlpurgensi  archiepiscopo  felicis  memoriae  in  sua 
dioecesi  constat  esse  constructum,  atque  multis  bo- 
nis  ditatum. 
Insuper  etiam  quascunque  possessiones,   quae- 


tutia  seu  violentia  praeponatur,  nisi  quem  fratres 
communi  consensu,  vel  pars  consilii  sanioris,  se- 
cundum  Dei  timorem  et  beati  Benedicti  Regulam 
praeviderint  eligendum.  NuIIi  hominum  omnino  fas 
sit  idem  coenobium  perturbare  aut  ejus  possessiones 
auferre,  vel  ablatas  retinere,  minuere,  aut  temera- 
riis  vexationibus  fatigare,  sed  omnia  integra  conser- 
ventur  eorum,  pro  quorum  gubematione  et  susten- 
tatione  concessa  sunt,  usibus  omnimodis  profutura, 
salva  Salzpurgensis  archiepiscopi  canonica  reveren- 
tia,  cui  tamen  omnino  non  liceat  eidem  vexationem 
aliquam  vel  consuetudinem,  quae  regularium  quieti 
noceat  irrogare. 


cunque  bona  a  praefato  Gebehardo  seu  a  successore         Si  qua  igitur  in  futurum  eeclesiastica  saecularisve 
sao  Tytmone  archiepiscopo,  seu  aliis  Dei  fidelibus  *^  persona,  hancnostraeconslitulionis  paginam  sciens, 


in  decimis  vel  donalionibus  aliorum  agrorum  collata 
sunt^  vel  in  posterum  offerri  contigcrit,  in  terris,  in 
Tineis,  vei  quibuslibet  aliis  possessionibus,  quae- 
canque  etiam  concessionc  pontificum,  largitione 
regum  vel  principum,  oblationc  fidelium,  seu  aliis 
jaslis  modis  idem  coenobium  acquisierit,  praescntis 
vobis  scripti  pagina  confirmamus,  in  quibus  haec 
propriis  duximus  exprimenda  vocabulis  :  praedium, 
qaod  dedit  episcopus  Gebebardus  in  silva,  quae  dici- 
tar  Frizewtlt  ex  utraque  parte  fluminis  ab  Uorge- 
prukke  asque  Schratengaste  cum  decimis  et  omnibus 
otilitatibos  auis  prsedium,    quod   apud  Chatse  ab 


contra  esim  temere  venire  tentaverit,  secundo  tertiove 
commonila,  si  non  satisfaclione  digna  emeudaverit, 
potestatis  honorisque  sui  dignitate  carcat,  reamque 
se  divino  judicio  existere  de  perpetrata  iniquitate 
cognoscat,  et  a  sacratissimo  corpore  ac  sanguine 
Dei  et  Domini  Rcdemptoris  nostri  Jesu  Chrisli  aliena 
iial,  atque  in  exlrenio  examine  districtae  ultioni 
subjaceat.  Cunctis  autem  eidem  loco  sua  jura  servan- 
tibus  sit  pax  Domiui  nostri  Jesu  Christi  qualenus 
et  hic  fructum  bonae  actionis  percipiantf  et  apud 
districtum  Judicem  praemia  aeteroae  pacis  inveniaoC. 
Amen,  amen,  amen. 


m 


LUCU  U  VAVM 


840 


Ego  Lucius  Gatholicffi  Ecclesise  episcopus  sub- 
scripsi. 

Ego  Ghunradus  Sabincnsis  episcopus  subscripsi. 

Ego  Theodewinus  S.  Rufinae  episcopus  sub- 
scripsi. 

Ego  Ymerus  Tusculanus  episcopus  subscripsi. 

Bgo  Gregorius  presbyter  cardinalis  tit  Galixti 
subscripsi. 

Bgo  Gwido  presbyter  cardinalis.  tit.  S.  Chryso- 
goni  subscripsi. 

Bgo  Rainerus  presbyter  cardinalis.  tit.  S.  Sle- 
phani  in  Ccelio  moote  subscripsi. 

Ego  Gregorius  diaconu!i  cardinalis  Sanctorum 
Sergii  et  Bacchi  subscripsi. 

Ego  Otlo  diaconus  cardinalis  S.  Georgii  ad 
Yelum  Aureum  subscripsi. 

Ego  Gebehardus  diaconus  cardinalis.  S.  Mariae  in 
Dominica  subscripsi. 

Ego  Petrus  liiaconus  S.  Hariae  in  Porticu  sub- 
scripsi. 

Data  Lateranis  per  manum  Baronis  capallani  et 
scriptoris  XII  Kalend.  April.,  indict.  vii.  lacarna- 
tionis  Dominicae  anno  1143,  pontiGcatus  yero  domini 
Lucii  papae  anno  i. 

IX. 

Privilegium  pro  parthenone  Romaricensi. 
Anno  1144.  Hart.  22. 

[GalL  Christ.  XIII,  Instrum.,  499.| 
Lucius  episcopus,  servus  servorum  Dei  dilectis  in 
Christo  flliabus  Judith  abbatiss»  Romaricensis  mo- 
nasterii,  ejusve  sororibus  tam  praesentihus  quam 

futuris  regularem  vitam  professis 

M Licet  ex  injuncto  nobis  officio  eccle- 

siarum  omnium  curam  gerere  debeamus,  pro  iliis 
tamen  ecclesiis,  quae  ad  jus  beati  Petri  specialiter 
pertinent,  nos  convenit,  sol!icitiores  existere,  et 
earum  quieli  et  utilitati  diligenti  studio  providere. 
Eapropter,  dileclae  in  Domino  filiae,  vestris  rationa- 
bilibus  postulationibus  gratum  praebentcs  assensum, 
Romaricense  monasterium  in  quo  divino  mancipatae 
estis  obsequio,  sub  apostolicae  sedis  tutela  protec- 
tione  suscipimus,  et  praesentis  scripti  privilegio 
communimus.  Statuimus  enim  ut  idem  coenobium, 
juxta  venerabilia  praedecessorum  nostrorum  decreta, 
sub  speciali  semper  apostolicae  sedis  jure  persistat. 
Quaecunque  etiam  idem  monasterium  in  praesentia- 
rum  juste  et  legitime  possidet  sive  in  futurum,  con- 
cessione  pontiticum,  liberalitate  rogum  vel  princi- 
pum,  oblatione  fidelium,  seu  aliisjustis  modis,  auxi- 
liante  Domino,poteritadipisci,  firma  vobis  vestrisque 
succedentibus,  et  illibata  permaneant ;  in  quibus 
haec  propriis  duximus  exprimenda  vocabulis  :  terri- 
torium  quod  habet  Romaricense  monasterium  Ada- 
cei,  et  redditus  de  Madesmei  quos  guirpuit  Guillel- 
mus  de  Arches,  villa  de  Guoherii,  Candary  punctum, 
Landricurt,  Basonicurt,  Guillonvillart,  et  terras  de 
Madesmei,  mansom  io  civitate  Tullensi  quem  tenoit 
Hugo  de  Guodricurt,  vioeas  quas  habetis  In  Barro, 


A  terram  quam  habetis  in  territorio  Tulleflsi.  Ut  «c- 
tem  in  monialium  recessibus  populari  conventui  ac- 
cessus  non  pateat,  ab  episcopo  aliquo  missas  pobii- 
cas  inibi  cclebrari,  aut  rerum  ejusdem  loci  dispo- 
sitionem  fieri  prohibemus,  nisi  ab  eo  quem  ad  boc 

ejusdem  loci  abbatissa  vel  sororum  conventus  iovi- 
taverit :  chrisma  vero,oleum  sanctum,consecratiOiie8 
altarium,  basilicarum,  ordinaliones  clericorom  qui 
ad  sacros  ordines  fuerint  promavendi,  a  quocooque 
Catholico  malueritia  suscipiatis  episcopo,  qoi  oimi- 
rum  gratiam  et  communionem  sedis  apostolicae  ha- 
beat ;  et  si  aliquando  rogatus  episcopos  monaste- 
rium  accesserit,  non  liceat  vel  de  oi  namentis  vel 
de  vasis  ac  quibuslibet  robus  quidquam  sibi  vel 
magQum  vel   exiguum  usurpare,   sed  neque   ar- 

B  ehiepiscopos,  neque  archidiaconos,  neque  ipsum 
dicecesaQum  episcopum,  neque  personam  quam- 
libet  in  eodem  monasterio  potentiam  exercere 
permitlimus.  Prohibemus  etiam  ne  infra  uoam 
leucam  a  monasterio  liceat  alicui  invadere  ali- 
quem,  vel  ejus  res.  Obeunte  vero  te,  nunc  ejos 
loci  abbatissa  vel  qualibet  earum  quae  post  te  suc- 
cesserint,  nulla  illic  aliqua  subreptionis  astutia« 
seu  violentia  proponatur,  nisi  Dei  timorem  et  beati 
Benedicti  Regulam  elegeriut^  electa  vero  ob  perci- 
pienda  benedictioois  roysteria  Romano  pontiflci 
praesentetur,  quae  si  forte  a  regulari  tramite  devia- 
veiit,  apostolicae  sedis  correctionibus  subjacebit. 
Episcopus  autem  sine  Romani  pontificis  liceotia 
adversus  eam  exercere  aliquam  animadverstonem 

G  non  praesumat.  Ad  indicium  autem  perceptas  a  Ro- 
mana  Ecclesia  libertrtes  infra  quatuor  annorum  spa- 
tium,  cum  Rustrolino  pallio  equum  candidum  nobis 
noslrisque  successoribus  persolvetis.  Decernimus 
ergo  ut  nuUi  omnino  hominum  liceat  praefatum  mo- 
nasterium  temere  perturbare,  aut  ejus  possessiones 
auferre  vel  ablalas  retinere,  minuere,  vel  teroera- 
riis  vexationibus  fatigare,  sed  orania  integra  coo- 
serventur  utilitati  earum  pro  quanim  gubematione 
et  sustentatione  coQcessa  sunt,  usibus  omnimodis 
profutura,  salva  apostolicae  sedis  auctoritate.  Si 
quis  igitur  in  fulurum  archiepiscopus  aut  episco- 
pus,  imperaior  aut  rex,  princeps  aut  marchio, 
comes,  vicecomes,  judex,  seu  aliqua  ecclesiastica 
saecularisve  persona,  hanc  nostrae  constitutionis  pa- 

D  ginam  sciens,  contra  eam  temere  venire  tentave- 
rit,  secundo  tertiove  commonita,   si  non   satisfo- 
ctioQC  congrua  emendaverit,  potestatis  bonorisve 
sui  dignitate  careat,   illaquc...   judicio  existat... 
et  a  sacralissimo  corpore  et  sanguine  Dei  et  Domini 
Redemptoris  nostri  Jesu  aliena  fiat,    atque  in  ex- 
tremo  examine  dislrictae  ultioni  subjaceat  ;  cunctis 
aulem  de  venerabili  loco  sua  jura  servantibus  sit 
pax  Domini  J.  C.  quatenus  et  hic  fruclum  bonae  ac- 
tionis  percipiant,  el  apud  districtum  Judicem  praemia 
aeternae  pacis  ioveniant.  Amen,  amen,  amen. 
Ego  Lucius  Gatholicae  Ecclesiae  episcopus. 
Ego  Gooradus  Sabioeosis  episcopus. 
Ego  Theodeorioos  Saoctae  Rofioao  episoopas* 


841 


EPISTOLiE  KT  PRIVILEGIA. 


842 


Fgo  Alberius  Ostiensis  episcopus. 


Ego  Gregorins  diacoQus  cardinaiis  SS.  Scrgii  cl 
Bacchi. 

Bgo  Ouo  diaconus  cardinalis  Sabellii  ad  Yelum- 
Aureum. 

Ego  Guido  diaconus  cardinalis  SS.  Cosmae  et  Da- 
miani. 

Kgo  Gerardus  diaconus  cardlnalis  Sanctae  Mariae 
ia  Damine. 

Ego  Thomas  presbyhr  cardinalis  S.  Vessinee. 

Ego  Imarys  Tusculunus  episcopus. 

Ego  Theobaldus  presbyter  cardinalis  S.  Praxedis. 

Ego  Numerius  presbyler  cardinalis  S.  Slepbani 
in  Gaelio  roonte. 

Ego  Giliberlus  prcsbyter  cardinalis  S.  Marci. 


A  lacrymabililer  nobis  exposuit,  ejusdem  ecclesiae  de- 
solulioni  el  ipsius  abbatissse  laboribus  compaiimur, 
paterno  affectn,  et  in  quibus  secundum  Deum  possu- 
muSf  ad  pacem  et  tranquillitHtem  earum  libenter 
operam  damus.  Quocirca,  per  praesenlia  vobis  scripta 
roandamus  ad  eamdem  fieati  Deodati  ecclesiam, 
aecundo  Nonas  Junii  conveniatis  ;  et  si  praefatus  dux 
pacem  et  concordiam,  quae  inter  ipsum  et  Romari- 
censem  ecclesiam  per  manum  charissimi  filii  nostri 
Conradi  illustris  Romanorum  regis  facta  est  et  scripto 
8U0  firmata,  se  observaturum  lirmiier  in  manu  ve- 
slra  promiserit,  et  de  damnis  et  injuriis  eidem  ec* 
clesiae  post  factaro  concordiam  illaiis  satisfecerit,  et 
ipsum  ab  excommunicationis  scntentia  et  terraro 
suam  ab  interdiclo   absolvatis.  De  caeteris  si  pro 


Daturo  Laterani  per    manum   Baronis  capellani  ^  certo  consliterit  quod  patri  suo   Simoni  excommn- 


et  scriptoris,  xi  Kat.  Aprilis,  indict.  vii,  Incarnatio- 

nis  Doroinicae  anno  1148,   pontiticatus  vero  domini 

Lucii  papse  anno  primo. 

X. 

Ad  Alberonem  Trevirensem^  Humbertum  Vesouiio- 
uensem,  archiepiscopos,  etc. 

(Anno  1144,  Marl.  22.) 
[Gravieb,  Histoire  de  Saint-Did,  Notes,  p.  348.] 
Lucius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  vencra- 
bilibus  fratribus  [Alberom]  Trevirensi,  Hu.  [IIun- 
BERTo]  Bisunlinensi  archiepiscopis ;  L.  [STEPnANo] 
Melensi,  Ubn.  Tuliensi,  A.  Virduuensi,  et  G.  Lingo- 
nensi  episcopis ;  et  dilectis  tiliis  de  Bellocampo,  et 
de  Belloprato  abbatibus,  salutem  et  apostolicam 
benedictionem. 

Prsedecessor  noster  bonae  mcmoriae,  papa  Inno- 
centius,  Simonem  ducem  Lolharingiae,  pro  damnis 
etiDJuriis  quas  Romaricensi  Ecclesiae  inferebat,  ex- 
coromunicationis  vinculo  inuodavit,  et  in  ecclesia 
Sancti  Deodali,  ubi  sepultus,  divina  prohibuit  offi- 
cia  celebrari.  Nunc  autem,  per  honestas  et  discre- 
tas  personas  iliius  terrae  nobis  significalum  est  quod 
eadem  excommunicationis  senleutia  sibi  nequaquam 
annuntiata  fuit,  et  in  communione  Ecclesiae  facta 
confeasione  et  suscepta  pcenilenlia,  vitam  finiens,  a 
te,  frater,  Tuliensis  cpisoope,  et  quampluiibns  di- 
scretis  et  religiosis  viris,  tanquam  christianus  in 
praedicta  Ecclesia  tumulatus  est.  Dux  vero  Mat- 
thseus,  filius  ejus,  in  eadcm  ncquitia  patris  succedens 


nicatio  annuntiata'  nou  fuerit,  et  ei  viventi,Eccle^i8B 
communicaverit,  vel  &i  per  idoneos  testes  cognove- 
rilis  quod  in  ultimis,  accepta  pcenitentia  et  confes- 
sione  facla,  vitam  finierit,  et  ipse  ecclesiasticaro 
habeat  sepulturam,et  eadera  ecclesiaet  divinis  pro- 
pter  hoc  de  caetero  non  cesset  officiis.  Si  vero  prae- 
fatus  dux  Matthacus,  factaro  concordiam  observare 
et  quae  postea  prsefatae  eccle^tise  abstulit  reddere  no- 
lueiit,  vel  in  anima  etiam  infringere  prsesuropserit, 
taro  ipse  quam  subadvocati  roinisteriales  sui,  per 
quos  in  bonis  ejusdem  ecclesiae  tyrannidem  soam 
exercucrit,  et  tcrrae  eorum  supradicta  excommuni- 
cationis  et  interdicti  sentenlia  teneantur.  Si  vero, 
tu  frater  A[lheroniJ  Trevirensis  archiepiscope,  in- 
Q  tercsse  non  potueris,  vos  caeteri  fratres,  causam 
ipsam,  sicut  supra  scripla  est,  effectui  manci* 
pietis. 

Datum  Laterani,  undecima  Ralendas  Aprilis. 

XI. 

Ad  Geruasium  abbaiem  S.  Gertnani  AuUssiodoren- 
sis.  —  De  controversia  cum  Vizeliacensi abbate. 

(Anno  1144,  Mart. '2i.) 
[IIansi,  Concil.,  XXI,  613.] 
Lucius  episcopus,   servus  servorum  Dei,  dileclo 
filio  abbali  Sancti  Germani  Antissiod.,  salutero  et 
aposlolicam  benedictionem . 

Dilectus  filius  noster  Pontiua  Vizellacensis  abbas 
ad  noslram  praescntiam  veniens,  questus  est  quod 


eamdem  Ecclesiam  persequitur,  et  praedis,  rapiuis,  q  in  quodam  nemore   tibi  et  ipsi  communi  homincs 


novis  exaclionibus,  tam  in  clericis  quam  in  laicis, 
multis  gravaminibus,  bona  et  possessiones  ejusdem 
Ecclesiae  diripit  et  vastat,  quamvis  iu  praesentia 
charissimi  filii  nostri  Conradi  illustri»  Romanorum 
regis,  cum  abbatissa  et  sanctimonialibus  praedictae 
Ecclesiae  pacem  fecerit,  et  apud  Romaricense  mo- 
nasterium  scripto  tuo  firmaverit.  Uude  et  praede- 
eessore  nostro  bonae  memoriae  papa  Innoccntio, 
est  excommunicalionis  vinculo  iunodatus,  et  terra 
8ua  a  divinis  interdiclaofficiis,  praeter  baptisma  pue- 
ronim  et  pcenitenlias  morienlium .  Quia  igitur  eu- 
dem  abbatiaaa,  per  roultos  labores  ad  sedem  apo- 
atolieam  Tenieoa,  soas  et  sororum  surrum  miserias 

Patrol.  CLXXIX. 


8U0S  capi  feceris,  et  servientibus  comilis  Nivernen- 
8is  incarcerandos  tradideris.  Quos  cum  a  le  requi- 
sissel,  et  habere  non  posset,  pro  eorum  liberatione 
lidejussores  dedit,  et  lextum  Evangelii  tradidit  : 
quod  quia,  contra  religionero  et  fratemae  charitatis 
vinculum,  faelum  fuisse  cognoscitur :  per  prassentia 
tibi  scripta  mandamus,  quatenus  dilatione  remota 
et  lextum  Evangeliorum  tam  inordinate  sosceptum 
ei  reslituas  et  fidejussores  suos  absolvas.  Postmo* 
dum  vero,  si  quam  adversus  ipsum  le  confidis  ha- 
bere  juslitiam,  in  praesenlia  venerabilis  fratris  no- 
8tri  Godefridi  Lingon,  epiacopi  quod  justitia  dicta- 
▼erit,  obtinets.  Ea  quoque  qtue  Goiberto  aervieoU 

2T 


843 


LUCII  U  PAPiE 


6U 


luo  ob  malivolenliam  ipsius,   abslulisti,   ei  resti-  A  gesimo  quarlo,  ponlificalus  vero  domini  Ludi  se- 


tuas. 
Dalum  Laleran.,  xi  Kal.  Aprilis. 

XII. 

Quasdam  monoiterii  Masiliensis  ecclesias  tuendas 
stucipitf  ac  paclionem  a  Petro  abbate  cumB.  M. 
AdemarOt  episcopo  Rutenensi^  /actam  confirmat. 

(Anno  1144,  Mart  29.) 
[Baluz.  Miscell.  ed.  Luc,  t.  III,  p.  70.] 
LuGius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  dilecto 
lilio  Pbtro  Massiliensi  abbati  ejusque  successoribus 
regulariter  promovendis  in  perpetuum. 

^quum  et  rationabile  esse  dignoscitur  ul  qui  ad 
ecdesiarum  regimen  assumpti  sumus,  eas  et  a  pra- 


cundi  papseprimo. 


XIII. 


Ad  Raimundum  Magalonensem  episcopum.  —  Man- 
dat  ut  canonicam  sententiamproferat  in  comitem, 
Merauriensem  et  alios  tanguam  saerileffosy  nisi 
reddani  monasterio  S.  Theofredi  ea  quoe  Bemar- 
dus  olim  Merguriensis  comes  eidem  monasterio 
per  tesiamentum  dimiserat. 

(Anno  1144,  Mart.  39.) 

jDom  BouQUET,  Becueilf  XV,  4M.] 

Lucius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  venera- 

bili  fratri  R[aimundo]  Magalonensi  episcopo,  salutem 

et  apostolicam  benedictionem. 

Sacrilegium  ct  contra  legcm  est,  si  quis  quod 

vcncrabilibus  locis  relinquitur  pravse  voluntatis  sta- 


vorum  hominum  nequitia  tueamur  el  ipsarum  quieli  „  diis  suis  tentaverit  compendiis  retinere.  Ergo  perla- 


atque  utililali  auxiliante  Domino  salubriter  pro?i- 
dere  curemus.  Quamobrem,  dilecte  in  Domino  fili 
Petre  abbas,  tuis  justis  poslulationibus  clementer 
annuimus,  el  Ecclesias  quas  canonice  possidetis, 
videiicel  Ecclesiam  Sancti  Amantii,  qu»  in  Ruthe- 
nensi  soburbio  sila  esse  dignoscitur,  et  ecclesiam 
Sancti  Austremonii  de  Sales,  cum  capellis  el  omni- 
bus  ad  ipsas  ecclesias  pertinentibus,  sub  apostoiicae 
sedis  protectione  suscipimus,  atque  libi  tuisque 
successoribus  et  per  te  Massiliensi  monasterio  prae- 
sentis  privilegii  pagina  confirmamus.  Praelerea  con- 
ventionem  quae  inter  te  et  venerabilem  fratrem 
nostrum  bonae  memoriae  Ademarum  ejusdcm  urbis 
episcopum   et  canonicos  ulriusque  parlis   voluntate 


tus  cst  clamor  ad  aurcs  noslras,  quod  comes  (1) 
Mcrguriensis  et  quidam  alii  parochiani  tui  ea  qua> 
Bernardus,  olim  Merguriensis  comcs  monasterio  S. 

Theofredi  (2),  in  ttistamcnlo  dimisit,  ei  per  violen- 
tiam  auferant  Quocirca  per  praesentia  tibi  scripta 
mandamus  quatenus  praefatum  comilem  et  alios  qui 
ipsum  testamenlum  detinent  studiose  commoneas, 
ut  quod  prsefato  monasteno  pro  suae  animae  re- 
dcmplione  dimisit,  filiis  nostris.  B.  (Beraldo)  abbati 
et  fratribus  suis  cum  omnibus  ablatis  reddant,  et  in 
pace  dimittant.  QuoJ  si  infra  quadraginta  dies  pos^ 
tuam  commonitionem  adimplere  contempserint,  in 
ipsos  tanquam  sacrilegos  canonicam  sententiam 
proferas,  et  donec  resipiscant,  facias  observari. 


atquc  convenientia  rationabiliter  facta  est  et  scripto  Dalum  Laterani  iv.  Kalend.  Aprilis. 


firmata,  auctoritate  apostolica  roboramus  et  fuluris 
temporibus  ratam  et  inconvulsam  perpeluo  manere 
decernimus.  Sed  nec  alicui  liceat  in  praefatam  ec- 
clesiam  Sancti  Amanlii  interdicli  sententiam  pro- 
mulgare  quandiu  tu  vel  successores  tui  aut  fratres  tui 
a  sede  apostolica  evocati  de  objectis  sibi  qucrelis  jus- 
titiara  facere  ac  recipere  coram  Romano  ponlifice 
fuerint  parali.  Statuimus  ergo  ut  nulli  omnino  homi- 
num  liceat  te  vel  successores  tuos  super  iis  i-jfestare 
aut  vobis  exinde  aliquam  contrarielatem  vel  molestiam 
infcrre.  Si  qua  vero  ecclesiastica  saecularisve  per- 
sona,  hanc  noslra;  constitutionis  paginam  sciens, 
contra  eam  venire  lentaverit,  secundo  tertiove  com- 
monita,  si  non  praesumptionem  suam  congrua  salis- 


XIV. 

Pelro  Biluricensij  Arnaldo  Narbonensi.  Baimundo 
Arelaiensi,  Pontio  Aquensi,  GuiUelmo  Ebredu^ 
nensi  archiepiscopis,  mandat  ut  adempta  monas* 
terio  Mafsiliensi  hona  reddenda  curent. 

(Anno  1144,  MarL  30.) 
[UAntiquiti  de  Marseille^  1,  460.] 
Lucius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  venerabi- 
libus  fratribus  P.  Bituricensi,  A.  Narbonensi,  R. 
Arelatensi,  P.  Aquensi,  G.  Ebredunensi,  arcbiepisco- 
pis  et  corura  suffraganeis,  salutem  et  apostolicam 
bcnedictionem . 

P.  abbas  Massiliensis  gravem  in  praesenlia  nostra 
qucrclam  deposuit,  quod  parochiani  vestri  ecclesiae 


suae  bona  violenter  auferanl,  etc.  Vos  vero,  qui  pa- 
factione  correxeril,  poteslatis  honorisque  sui  peri-  ironi  justilia)  constiluli  malefacloribus  acriler  pu- 
culum   patiatur,  et  a  sacratissimo  corporeetsanguine      niendo  obviaro  debctis ;  silenlio  praelerire  patimini, 

•^      .        .     »v_^_'      ?    11_J t^^m.  ^^^t^l    f.'w».<     /^Unlai:    AliAna  .  •»-».  _••_       __L«_       •_._     .J __  ._ 


Dei  et  Domini  Kedemptoris  nostri  Jesu  Christi  aliena 
fiat,  atque  in  extremo  examine  districtae  subjaccat 
ultioni.  Conser\'antes  autem  haec  omnipotentis  Dei 
et  beatorum  Petri  et  Pauli  apostolorum  ejus  et  no- 
stram  gratiam  consequantur.  Amen,  amen. 

Datum  Laterani  per  manum  Baronis  capellani  el 
scriptoris  IV  Kal.  April.,  indictione  vii,  Incama- 
tionis  Dominicae  anno  millesimo  centesimo  quadra- 

(1)  Berengarius-Raimundi,  comes  Provinciae  seu 
Arelatensis,  qui  ducta  in  uxorem  Beatrice  filia  et 
berede  unica  Bcmardi  comiiis  Mergoriensis  (de 
Jfauguio  bu  de  Melgueil),  Melgorieosis  etiam  comcs 


etc.  Per  praesentia  \obis  scripta  mandamus  quate- 
nus  eosdem  malefactores  praafalo  hlio  nostro  abbati 
ablatae  cum  integritate  restituere,  et  de  caetero  ab 
ipsius  infestatione  cessare,  ct  de  tantis  excessibus 
digne  satisfacere  districte  commoncatis;  quod  si 
contemptorcs  cxstiterint,  de  eis  tanquam  desacrile- 
gis,  et  de  terris  ipsorum  justitiam  faciatis. 
Dat  Laterani,  iii  Kal.  Apriiis. 

vocabatur. 

{t)  SainUChaffre,  insigne  ordinis  saneti  Benedidi 
monasterium,  dioecesis  Podiensis,  Calmiiittm  el  Ctl^ 
miciacimi  eliam  dictum« 


845 


epistolj:  kt  privilegia. 


846 


XVI. 


Henricipatriarchas  Grademis  privHegia  Ecclesiasque 
possessiones  confit-mat, 

(Adqo  1144,  Mart.  31.^ 

[Ughelli,  Italia  sacra,  V,  1121.] 

Lucius  episcopus,  ftervus  servonim  Dei,  ven.  fra- 
tri  Hbnkico  patriarcbfiD  Graden.  ejusque  successori- 
bas  regulariter  substiluendis  in  perpetuum. 

Ex  commisso  nobis  a  Deo  aposlolatus  officio  fra- 
tribus  Dostris  tam  vicinis  quam  longe  posiiis  pa- 
teroa  dos  convenit  provisione  coDsulere ,  et  eccle- 
siis  ia  quibus  Domino  militare  noscuolur,  suam 
jostitiam  conservare,  ut  quemadmodum  disponente 
Domino  patres  vocamur  in  nomine,  ita  nihilomi- 
nas  comprobemur  in  opere.  Hujus  rei  gralia,  ven- 
frater  Henrice  patriarcha,  tuis  postulationibus  cle- 
menter  annuimus,  et  Gradensem  Ecclesiam,  cui 
anctore  Deo  prseesse  dignosceris,  sub  B.  Petri  et 
nostra  proieclione  suscipimus,  et  prsesentis  scripti 
patroeinio  communimus.  Igitur  prsedecessorum  no- 
strorum  Pelagii ,  Alexandri ,  Urbani  et  Innocenlii 
auctoritalem  sequentes ,  iilms  prsecipue  constitutio- 
nifl  tenorem  servanles ,  quam  praDdecessor  nosier 
Leo  IX  papa  sancivit,  et  synodaii  judicio,  et  privi- 
legii  pagina  oonfirmivit,  tibi  tuisque  auccessoribus 
canonice  substitnendis  patriarchalem  concedimus 
dignitatem,  et  magisterium  Gradensis  Ecclesiae  ge- 
rendom  in  his  tanium  finibus  confirmamus,  qui  per 
supradictos  prsedecessores  nositros  eidem  noscuntur 
Beclesite  coostituti.  Grucem  quoque  ante  te  feren- 
dam  esse  concedimus,  ni&i  cum  Romae  fueris,  aut  G 
in  prsesentia  vel  comitatu  Bomani  pontiHcis :  palleum 
etiam  fratemitati  tuse  plenitudinem  videiicet  ponli- 
fiealia  ofiicii  ex  apostoiicae  sedis  liberalilate  largi- 
mar,  quo  inlra  Ecclesiam  tuam  ad  missarum  solem- 
nia  eelebranda  uti  memineris  eis  diebus,  quibus 
prsedeeessores  tuos  usos  fuisse  non  ambigimus,  vi- 
del.  in  Nativitate  Domini ,  Epipbania ,  Ypopanton, 
tribas  festivitalibus  S.  Mari»,  Coeoa  Domini,  Sab- 
bato  sancto ,  Resurrectione  Domini ,  Ascensione, 
Pentecoste,  in  natalitio  S.  Jo.  Bapiistie,  et  omnium 
apostolomm,  in  festivitatibus  quoque  S.  Marci,  S. 
Prothomarlyris  Stephani,  S.  Laurenlii,  S.  Martini, 
in  aolemnitate  omnium  Sanctorum,  et  priocipalibus 
Bceleaie  tu»  festis,  nec  non  in  Ecclesiarum,  episco- 
pomm,  et  c«teroram  clericorum  coosecrationibus,  D 
et  anniversario  consecrationis  tuae  die.  Statuimus 
eliam  ut  quascunque  l)ona,  quascunque  possessiones 
Gradensis  Bcclesia  imprsesentiarum  juste  et  cano* 
nice  poasidet,  aut  in  futurum  justis  modis  polerit 
adipiaei,  firma  tibi  tuihque  successoribus  et  illibata 
permaneant.  Redditus  aotem  qui  in  Coostantinopoli^ 
sive  in  HislriH,  seu  in  Venetia  ab  episcopis,  abbati- 
bus,  ducibus,  judicibus,  et  populo  Venetiae  praede- 
cessoribus  tuis  Dominico  videl.  et  Joanni  Gradonico, 
eommque  successoribus  et  Gradensi  Ecclesise  juste 
eoncessos  sicut  eomm  scriptis  coniinentur  :  eccle- 
aias  quoque  a  religiosis  viris  eidem  Ecclesiae  Gra- 
ileii.  oblataa  per  parochiaa  ^oadem  provinciie  con* 


slitutas  cun  omnibus  quae  in  eisdem  ecclesiis  tui 
juris  esse  noscuntur,  tibi  tuisque  successoribus 
libere  confirmamus.  Quanlo  ilaque,  dilecte  in  Chri- 
slo  frater,  majori  preerogativa  nosceris  sublimatus, 
tanto  propensius  libi  noveris  altendendum,  ut  in  cor- 
rigendis  subditis  plus  apud  te  possit  ratio  quam  po- 
testas;  atque  te  boni  dulcem,  et  mali  pium  sentiant 
correctorem;  personas  diligas,  vitia  persequaris, 
ne  si  aliter  agere  forte  volueris,  traoseat  in  cradeli- 
laiem  correclio,  et  perdasquos  emendare  desideras; 
sicque  vulnus  debes  abscindere,  ut  non  possis  ulce- 
rare  quod  sanum  est,  ne  si  plus  quam  res  exigil, 
fcrrum  impresseris ,  noceat  cui  prodesse  festinas, 
et  sic  alterum  condiatur  ex  aitero,  quatenus  et  boni 
habeant  amando  quod  caveant ,  et  mali  metueudo 
quod  diligant. 

Decemimus  ergo  ut  nulli  omnino  hominum  fas 
sit  prsefaiam  Ecclesiam  temere  perturbare,  aut  ejus 
possessiones,  seu  redditus  auferre,  minuere,  aut 
aliqutbus  vexationibus,  seu  iiifesUlionibus  faUgare, 
sed  omnia  integra  conserventnr  eoram,  pro  quorum 
gubernationc  et  sustentatione  concessa  sunt,  usi- 
bus  omnimcdis  profutura ,  salva  nimiram  in  omni- 
bus  apostolicie  sedis  auctoritate.  Si  qua  igitur  in 
futurum  ecclcsiastica  ssecularisve  persona,  hanc  no- 
strse  coDstitutionis  paginam  sciena,  conti*a  eam  te- 
mere  venire  teniaverit ,  secundo  terliove  commo* 
nita  si  non  satisfactione  congraa  emendaicerit,  po- 
testatis  honorisque  sni  dignitate  careat,  reamque 
se  divino  judicio  existere  de  perpelrata  iniquilate 
cognoscat,  et  a  sacratissimo  corpore  ac  sanguine 
Dei  et  Domini  Redemploris  nostri  Jesu  Christi  aliena 
fiat,  alque  in  exlremo  examine  districtas  uhioni  sub- 
jaceat.  Cunciis  aulem  eidem  loco  justa  servantibua 
sit  pax  Domini  nostri  Jesu  Christi  qualenus  et  hic 
fruclum  bocee  actionis  percipiaut,  et  apud  dislric- 
tum  judicem  praemia  aeiernse  pacis  inveniant.  Amen. 

Ego  Lucius  Catholicee  Ecclesise  episcopus  ss. 
Ego  Conradus  Sabinensis  episcopus  ss. 
Ego  Thcoderinus  S.  Ruffinm  episcopus  ss. 
Ego  Albericus  Osliensis  episcopus  ss. 
Ego  Ymarus  Tusculanus  episcopus  ss. 
Ego  Petrus  Albanen.  episcopus  ss. 
Ego  Guido  presb.  card.  tit.  S.  Grisogoni  ss. 
Ego  Petras  presb.  card.  tit.  Pastoris  ss. 
Ego  Thomas  presb.  card.  tit.  Vestin»  ss. 
Ego  Hubaldus  presb.  card.  tit.  S.  Praxedis  ss. 
Ego  Rainerius  presb.  card.  tit.  S.  Stephani  in 
Coelio  Monte  ss. 

Ego  Manfredus  presb.  card.  til.  S.  Savinse  ss. 

Ego  Geraldus  diac.  card.  S.  Marise  in  Domniea  ss. 

Ego  Guido  in  Romana  Ecclesia  allaris  minister 
indignus  ss. 

Ego  Pelras  diac.  card.  S.  Marise  in  Porticu  ss. 
Ego  Gr.  indignus  S.  R.  B.  diaconus  ss. 
Ego  Joannes  diac.  card.  S.  MarisB  Novae  is. 
EgoGregorios  diac.   card.  SS.  Sergii  el  Rac« 
cbiaa. 


847 


LUCH  U  PAPiE 


848 


Ego  Otto  diac.  card.  S.   Georgii  ad  Yelum  Au-  A  Curviaco  cum  aliis  capellis  ejusdcm  plebis,  plebem 


reum  ss. 

Ego  Guildo  diac.  card.  SS.  Gosmae  el  Damiani  ss. 

Ego  Hugo  Rom.  Ecclesiae  diaconus  in  S .  Lucia 
in  Horphca  ss. 

Ego  Astaldus  diae.  card.  S.  Euslacbii  juxla  tem- 
plum  Agrippse  ss. 

Datum  Lateraoi  per  manum  Baronis  capnllani  et 
Bcriptoris,  ii  Ral.  Aprilis ,  ind.  vii ,  Incarnalionis 
Dominic®  an.  1144,  pontificalus  vero  D.  Lucii  papse 
II  an.  I. 

XVI. 

Ecclesim  Reginas  possessiones  diascesisque  fines, 
peiente  Alberone  episcopOf  confirtnat. 

(Annoll44,  April.  2.) 
lUonELLi,  Italia  sacra^  II,  295.] 

Lucius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  vcnerabili 
fratri  Alberoni  Regino  episcopo,  ejusque  successo- 
ribus  canonice  substiluendis  in  perpeluum. 

Ex  commisso  nobis  a  Deo  apostoiatud  officio  fra- 
tribus  nosiris  tam  vicinis,  quam  longe  positis,  pa- 
tema  nos  convenit  provisione  consulere,  et  ecclesiis, 
in  quibus  Domino  miiitare  nosciiur,  suaro  juslitiam 
conservare ,  ut  quemadmodum  ,  disponenle  Deo  ^ 
patres  vocamur  in  noroine,  ila  nihilominus  com- 
probemur  in  opere.  Eapropter,  venerabile  frater 
Alberone  episcope ,  tuis  pelilionibus  clementer  an- 
nuimus,  et  Reginam  Ecclesiam,  cui  Deo  auctore 
prceesse  dignosceris,  sub  B.  Peiri  et  nostra  proie- 
clione  euscipimu»,  et  prawentis  scripli  privilcgio 
communimus.  Statuentes  ui  quascunque  posses- 
siones ,  qusecunque  bona ,  impraesenliaium  juste  et 
canonice  possidet,  aut  in  fulurum  ralionabiliter  in 
eis  Deo  propitio  poteril  adipisci,  firma  libi,  tuisque 
successoribus,  et  per  vos  eidein  EccIesisB,  et  iUibata 
permaneant ,  in  quibus  haec  propriis  duximus  ex- 

primenda  vocabulis Canouicam  S.  Prosperi, 

capellam  S.  Joannis  de  Civilale,  capellam  S.  Jacobi, 
canonicani  S.  Germiniani,  capellam  S.  Slephani,  el 
caeteras  capellas  ejusdem  civitatis ,  monasterium 
S.  Tliomae,  monasierium  S.  Raphaelis,  plcbem  de 
Menotio,  capellam  Sancli  Jacubi  de  insula  de  Hibio, 
cum  aliis  capellis  ejusdero,  plebcm  de  Tlioano,  ca- 
pellam  Ho=pilalis  de  poule  de  Cavola,  cum  suis 
possessionibus,  et  aliis  capellis  ejusdcm  pkbis,  ple- 


de  Rivalta  cum  suis  capellis,  plebem  de  Foliano  cum 
suis  capellis ,  plebem  dc  Arceto  cum  suis  capelUs, 
plebcro  dc  Banio  cum  suis  capellis,  plebem  de  Her- 
beria  cum  suis  capellis,  plebem  de  Prato  cum  capella 
S.  Marlini  de  Rio,  et  aliis  suis  capellis ,  plebem  de 

Bagniolo  cum  suis  capellis,  plebem  de  Caropo  rotuodo 
cum  capella  de  Corrigia,  et  aliis  capellis,  plebem 
dc  curtc  nova,  plebem  de  Nuvolaria  cum  sub  capellis^ 
ecclesias  de  Campagniola,  pltbem  de  Fabrica  cum 
capclla  de  Razolo  et  aliis  suis  capellis,  plebem  S.  Ze- 
nonis  cum  suis  capellis,  plebem  S.  Mariae  de  Novis 
cum  suis  capellis,  ecclesiam  de  Goi^gatela,  plebem  de 
S.  Stephano  cum  capella  Sancti  Posaidonii»  et  aliis 
suis  capellis,  plebem  de  Quarantula  curo  suis  capeUis, 

Q  plcbem  S.  Marlini  in  Spina  cum  suiscapeliis  deGa- 
vella.  et  de  Munziuna,  plebem  de  Cutiano  cum  ca- 
pclla  de  Mulla,  cl  aliis  suis  capellis,  ecclesiam  de 
Gonzaga,  plebim  de  ViUuIa  cum  suis  capellis,  ple- 
bem  dc  Pigognaga  cum  suis  capelHs ,  plebem  de 
Bondeno  de  Ronculis  cum  suis  capellis,  plebem  de 
Bondono  Arduini  curo  suia  capellis,  plebero  de 
Sazaria  cum  suis  capeilis,  ecclesiam  de  Loco  bello» 
Ecclesiam  de  Polc&ino.  ecclesiam  de  Zilola,  plebem 
de  Luzaria  cum  capeila  de  Sacca ,  et  aliis  suis  ca- 
peliis,  plebem  de  Guardislalla  cum  suis  capeliis, 
monasterium  de  Marola,  monasterium  He  Canusio. 
Praisentis  quoquc  auctoritale  decreti  sancirous,  ut 
universi  Regin.  episcopatus  fines  quiete  deinceps 
f>ronino  et  integre,  tam  tibi  quam  tuis  succeBSori- 

n  bus  conserventur  :  praedeccssoris  quoque  DOdri 
bo.  mem.  Urbani  papae  vcstigiis  inhaerentes  sanci- 
mus,  ut  in  parochiahbus  ecclesiis,  quas  tenent  mo- 
nachi  in  suo  episcopalu,  vestro  assensu  presbyleras 
collocent ;  qui  si  idonei  rueriut ,  a  vobis  aniroarum 
curam  suscipiant,  ct  de  pleb.  quidem  cura  vobis 
ratioucm  reddant,  monachis  vero ,  pro  rebua  teoi- 
poralibus  debilam  subjectioncm  exhU)eiint,  salva  ia 
omuibus  apostoUca)  sedis  auctoritate.  Si  qua  igitor 
in  futurum  ccclesiastica  psecularisve  persona  haoe 
nostne  constitulionis  paginam  sciens,  contra  eam 
teniere  venire  tenlaverit ,  secundo  terliove  com- 
moniia,  si  non  satisfactione  congrua  emendaverit, 
potestatis,  honorisque  sui  dignitale  careat,  rKamque 
so  divino  judicio  existere  de  perpetcata  iuiquitale 
cognoscat,  ct  a  sacralissimo  corpore  el  sanguine  Dei 


bom  S.  Vilalis  cum  capellis  suis    et  oronibus  ad  D  ^^  ^^^;^^^  Rederoploris  noslri  Jesu  ChrisU 

eomjure  peitinentibus,  plcbero  de  Campiola,  ca- 

pellam  S.  Venantii  de  Busana,  capellam  de  Valesne- 

ria ,  capellam  de  Sanclo  Vilo ,  cum  aliis    capellis 

eiusdem  plebis,  plebcm  de  Baisio  cum  aliis  suis 

capelUs,  plebem  de  casiro  Ariano  cum  suis  capeHis, 

plebem  S.  Eleuchadii  cum  suis  capellis,  plebem  de 

Aibinelo  cum  suis  capellis ,  piebem  de  Pojanello 

cum  suis  capellis,  plebem  de  Lecolo  cum  suis  ca- 

pcllis,  plebcm  de  Caviliano,  capellam  de  Jano,   ca- 

pellam  deRezola,  capellam  S.  Prosperi  de  Gra- 

xiano  cum  aliis  capellis  ejusdem  plebis,  plebem  de 

Bibiaoo,  capelias  de  Bibianello ,  cum  aliis  capellis 

ejusdem  plebis ,  plebero  de  Muiileua,  capellas  de 


fiat,  atquc  in  extremo  examine  districtae  ullioui 
subjaceat ;  cunctis  autem  eidem  Bcclesiae  jura  ser- 
vaniibus  sit  pax  Domini  nostri  Jesu  Christi  quante- 
nus  et  hic  fnictum  bonae  actionis  percipisnt ,  at 
apud  dislrictum  judicem  praenia  aeteroae  pacis  in- 
veniant.  Amen,  amen,  amen. 

Ego  Lucius  Catholicse  Ecclesise  episc.  subsc. 

Ego  Conradus  Sabinensis  episcopus  ss. 

Ego  Gregorius  cardinalis  SS.  Sergii  et  Bacchi  ss. 

Ego  Gregorius  presb.  card.  S.  Sixti  ss, 

£go  Guido  presb.  card.  S.  Grisogoni  ss. 

Ego  Ymarus  Tusculanus  episcopus  ss. 


819 


KPJSTOliE  ET  PRIVJ1.EGIA. 


8o0 


Ego  Pctrus  Alhanus  rpiscopus  ss.  A 

E^oTliomas  presb.  card.  til.  Vestinae  ss. 

Ego  Ubaldns  tit.  S.  Praxedis  subs. 

KgoManfredus  prcsb.  card.  tit.  S.  Savinac  ss. 

EgoNicoIaus  prcsb.  card.  til.  S.  Cyriaci  ss. 

Ego  Guido  diacoDus  cardin .  SS.  Cosmse  ct  Da- 
miaDi  ss. 

Ego  Rodulphus  diac.  card.  S.  Lucise  io  Sctasolis 
ss. 

Ego  Joannes  diac.  card.  S.  Adriani  ss. 

Ego  Gr.  S.  Romanae  Rcclesia;  diaconus  ss. 

Ego  Hugo  Romaaae  Ecclesiae  diacoDus  in  Sancta 
Lucia  in  Horfia  ss. 

Datum  Laterani  per  manus  Bobonis  capellani  ct 
scriptoris  iv  Nonas  Aprilis,  indict.  vu,  Incaraat. 
Doiniai   aa.  i  144,  pontif.  vero  D.  Lucii  11  pnpae  q 


«a.  1. 


XVII. 


Privilegium  pro  monaslerio  S.  Trutberii. 

(Addo  1144,  Aprii.  3.) 

[Herrgott.  GeneaL  Hahsb.,  11,  169.] 

Lvcius  opiscopus,  servus  servorum  Dei,  dileclis 
£liis  EvERARDo  abbati  monasterii  Sancti  Trudperti 
nartyris  quod  est  situm  in  Nigra  Silva^  ejusque 
fratribus  tum  pneseniibus  quam  futuris,  regulariter 
snbstitueadis,  in  perpcluum. 

Ad  hoc  universalis  Ecciesiae  cura  nobis  a  provisore 

cmDium  bonorum  Deo  commissa  cst,  ut  religiosas 

diligamus  personas,   et   bencplacetitem  Deo   rcli-  p 

f^onem  studeamus  modis  omnibus  propagare.  Nec 

cnim    Oeo  gratus   famulatus  impendilur,   nisi  ex 

charitatis  radice   procedens  a    purilate   religionis 

fuerit   coDservatus.  Eapropler,   dilecti  in  Domino 

filiiy  venerabilis  fialris  uostri  Theodewini  Sanclae 

Rufinae  episcopi,   precibus  ioclinali,   vesiris  justis 

postulalionibus    clcmenler     annuimus,     piferalum 

monasterium  inquo  divino  mancipati  cstis  obsequio, 

8ub  B.  Petri  et  noslra  prolectione  suscipimus,  et 

prsesentis  scripti  privilegio  communimus;  statuea- 

tes  ut  quascunque  possessiones,   qu.nccunquc  booa 

idem  monastcrium  in  pricsenliarum  juste  et  canonice 

possidet,   aut  in   fulurum  conccssione  poniincum 

largitionc  regum  vcl  principum,  oblalione  fidelium 

seu  aliis  justis  modis  Deo  propitio  polerit  adipisci, 

firma   vobis  veslrisque   successoribus,   et   illibata  ^ 

permaneant.  In  quibus  hiec  propriis  duximus  expri- 

menda  vocabulis  :   videlicet   quidquid   Olhpertus, 

Ramperlus,   Lulfredus   el  eorum  successores,  vobis 

et    eidem   mon&sterio    contulcrint,  scilicct   vallem 

ipsam,   ubi   moDastcrium   constructum    est,    cum 

terminis  suis,  videlicet  a  monte  Samba  usque  Mcz- 

zenbach,  cum  montibus,  collibus,   pratis,  pascuis, 

silvis,  vallibus,  cullis  et  inculiis,  ex  ulraquc  parte 

moDlium,  iu  intcgrum  alquc  per  lotum  cum  deci- 

mationibusinMorluDOwa,  Kippenhein,  ecclesiam  cum 

decimatione,  ecclesiam  ia  Sunthuven  cum  dccima- 

tione,  prsedia  Bonbach  cum  ecclcsia,  Berghuscn  cum 

ecclcsia,  Krossingea  cum  ecclesia  et  decimatione, 


Tonsolcura  ecclesia  et  decimatione,  GruoDre  cum  cc" 
clcsia,  LoiffeD  cum  ecclesia,  Wilare,  Eberiagen, 
Zcsinkoven,  BuchingcD,  MuricImi|ieD  cum  ecclesia ; 
Ichibcin,  Smihcin,  WilliluDbach,  curam  animarum 
colonum  habitantium  a  monte  Brizzenberg  usque 
Me^^zinbach,  qucmadmodum  concessioneepiscoporum 
Constantieusium  canonice  eam  hactenus  habuistis. 
Obeiinle  vcro  te  nunc  cjusdem  lociabbate,  vel  tuo- 
rum  quoHbet  successorum,  nullus  ibi  qualibet  sub- 
rcplionis  astutia  vcl  violentia  prH;ponatur,  sed 
liccat  vobis  communi  consilio,  vel  parli  consilii  sa- 
nioris,  secundum  Dei  limorcm,  etbeati  Benedicti  Re- 
gulam  absque  ullius  contradictione  abbatem  eligere 
vallcm  quoque  BelliDOwa  cum  decimatioDe  cum  supra- 
dictis,  simililcr  conHrroamus.  Deceraimus  ergo  ut 
nulli  omnino  hominum  liceat  ab  abbate  vel  fratribus 
censum  vel  servitium  indebitum  exigere,  sive  idem 
coenobium  lemere  perturbare  aut  ejus  possessionea 
aufcrre,  vel  ablatas  retinere,  minuere,  aut  aliquibus 
vexatioDibus  fatigare;  sed  omDiaiDtegra  conserveatur 
eorum,  pro  quorum  gubernatiooe  concessa  sunt, 
usibus  omnimodis  profutura,  salva  dioecesani  epi- 
scopi  caooDica  juslitia  et  apostolicaa  sedis  auctori- 
tate.  Si  qua  igitur  iu  futurum  ecclcsiastica  s^ula- 
risve  persooa  haoc  nostrae  cODstilutionis  paginam 
sciens,  contra  eam  temere  venire  tentaverit,  se- 
cundo  teriiove  commonita,  si  non  satisfactione 
congrua  emendaverit,  potcstatis  honorisque  sui  di- 
gniiale  careat,  reamque  se  divino  judicio  existere 
de  perpclrata  iuiquitate  cogDOScat,  et  a  sacratissimo 
corpore  ot  saoguiDe  Dei  ac  Domini  Redemptoris 
nostri  Jesu  Christi  aliena  fiat,  atque  io  extremo 
examine  districtac  ultioni  subjaceat.  Cunctis  autem 
eidcm  loco  justa  servaDtibus  sit  pax  Domioi 
noslri  Jesu  Chrisli,  qualCDus  et  hic  frucium  boaae 
actionis  percipiant  et  apud  dislriclum  judicem 
pracmia  aDterna?  pacis  inveniant.  Amen. 

Dalum  Laterani  per  manum  Baronis  capellani 
et  scriploris,  iii  Nonas  Aprilis,  iDdict.  vu,  iDcarna- 
tioois  Dominicsc  anno  il44,pootificalusvero  domini 
Lucii  II  papae  anno  primo. 

XVIIL 

Prieilegium  promonasterioS.  Zenonis  (Beickenhal- 

lensi). 

(Anno  1144,  April.  5.) 

[Monumenta  Boictty  III,  530.] 

Lucius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  dilectis 
filiis  Lauzoni  Hallensi  prseposito  ejusque  fralribus 
tam  pra?scDtibus  quam  futuris,  regularem  vitam 
professis,  m  perpetuum. 

Dcsiderium,  quod  ad  religioDis  propositum  et 
animarum  salutem  pertioere  monstratur,  animo 
Dos  dccet  libenti  coDcedere  et  peteotium  desideriis 
congruum  impertiri  suffragium.  Eapropter,  di- 
lccli  in  Domino  Glii,  vestris  justis  postulationibus 
clcroenter  aoDuimus,  et  prsefatam  ecclesiam  Hal- 
leDscm,  in  qua  divioo  maDcipati  estis  obsequio, 
sub  beati  Petri  et  nostra  protectioue  suscipimus,  et 


851 


LUCIl  II  PAP.E 


852 


prsesentis  scripti  privilcgio  communimus  :  sta- 
tuentes  ut  in  eadem  ecclesia  prout  vencrabilis 
frater  noster  Chunradus  Salzburgensis  archiepi- 
copus  ordinavit,  et  scripto  suo  firmant,  ordo  cano- 
nicus  secundum  beati  Augustini  Regulam  perpetuis 
temporibus  inviolabiliter  conservetur.  Praetcrea  quas- 
cunque  possessiones,  quaecunque  bona  eadcm  eccle- 
sia  impraesentiarum  juste  et  canonice  possidet  aut  in 
futurum  conccssione  pontificum,  largitione  regum  vcl 
principum,  oblatinnc  fidelium,  scu  aliis  juslis  modis, 
Deo  propitio,  potcrit  adipisci,  firma  vobis  vcstrisque 
successoribus  et  illibala  permancant.  In  quibus  haec 
propriis  duximus  exprimenda  vocabulis  :  capellam 
Sanctie  Marise  Muna  ;  capellam  S.  Georgii,  capel- 
lam  S.  Martini  None ;  capellam  S.  Valentini  Mor- 
zob ;  capellam  in  castro  Plajen ;  capellam  in  castro 
Halla,  aquam  in  fonte  Halla,  quam  dedit  Ebo ; 
aquam  quam  dedit  Sigboto,  Unchen  ct  Otoheim  et 
Unehine.  Praedium  quod  dedit  Heinricus,  et  Papo 
Nuzboum  ;  quartam  partem  decimalis  saiis.  Sane  la- 
borum  vcstrorum,  quos  propriis  manibus  aut  sumpti- 

bus  colitis,  sive  de  nutrimentis  vestrorum  animalium* 
nuilus  omnino  clericus  sive  laicus  a  vobis  decimam 
exigere  praesumat.  Interdicimus  etiam,  ut  nemini 
professionis  vcstrae  facultas  sit  alicujus  levitatis  in- 
stinctu,  vel  arctioris  religionis  obtcntu  sine  prae- 
positi  vel  Congregationis  licentia;  de  claustro 
discedere ,  quod ,  si  dicesserit,  nullus  episco- 
porum  nullus  abbatum,  nullus  monachorum 
sine  communium  litterarum  caulione  illum  sus- 
cipiat,  quandiu  videlicet  in  ecclesia  vestra  ca- 
nonici  ordinis  tcnor  Domino  praeslanle  vigucrit, 
Si  vero  secundo  vel  tertio  vocatus  redire  contcm- 
pserit,  lic^at  cjusdem  loci  praeposito  canonicam  in 
eum  profcrre  sententiam.  Obcunte  vero  tc  nunc 
ejusdem  loci  praeposito,  vel  ad  alterius  Ecclcsiae 
regimen  transeuntc,  sive  quolibet  tuorum  succcsso- 
rum,  nullus  ibi  qualibet  subreptionis  astutia  vel 
violentia  substituatur,  vel  praeponatur,  nisi  qucm 
fratres  communi  consensu,  aut  pars  consilii  sanioris 
secundum  Dei  timorem  et  B.  Augustini  rcgulam 
canonice  providcriQt  eligcndum.  Sepulturam  quoque 
ipsius  ioci  liberam  esse  concedimus,  ut  corum  qui 
se  illic  sepeliri  dcliberaverint,  extremae  voluntati  et 
devotioni  nullus  obsistat,  nisi  fuerint  excommuni- 
cati,  salva  tamen  justitia  matricis  Ecclcsiae  suae. 
Dccernimus  ergo  ut  nulli  omnino  honcinum  liccat 
praefatam  Ecclesiam  temere  perturbare,  aut  ejus 
bona  vel  possessiones  auferrc,  vel  ablatas  retinere, 
minuere,  seu  quibuslibet  indcbitis  exactionibus  vel 
molestiis  fatigare,  sed  omnia  integra  conserventur 
eorum  pro  quorum  gubernatione  ac  sustentationc 
concessa  sunt,  usibus  omnimodis  profutura,  salva 
nimirum  Salzburgensis  archiepiscopi  canonica  justi- 
tia.  Si  qaa  igitur  in  futurum  ecclesiastica  saecuia- 
risve  persona,  hanc  nostrae  constitutionis  paginam 
sciens,  contra  eam  temere  venire  teotaverit,  se- 
cundo  tertiove  commooita,  si  noo  satisfactiono 
coDgma   reatum   suum    correxcrit,  potestatis  ho- 


A  norisque  sui  dignitate  careat,  reamque  se  dlviao 
judicio  existcre  de  perpetrata  iniquitate  cognoscat, 
et  a  sacralissimo  corpore  ac  sanguine  Dei  ei  Do- 
mini  Redemptoris  nostri  Jesu  Christi  aliena  fiat, 
atque  in  extremo  examine  districtae  ultioni  subjaceat, 
Cunctis  autem  eidcm  loco  suajijura  servantibus  sit 
pax  Domini  nostri  Jesu  Christi  quatenus  et  hic 
fructum  bonae  actionis  percipiant,  et  apud  distri- 
ctum  judicem  praemia  aeternae  rctributionis  inve- 
niant. 

Datum  Laterani  per  manum  Baronis  capeUaoi  et 
scriptoris,  Non.  Apriiis,  indicUone  vu,  Incamationis 
Dominicae  anno  4144,  pontiGcatus  vero  domini 
Luccii  U  papae  anno  prinio. 

XIX. 

B  Ad  Poniium  abbatem  Vizeliacensem.  —  Advenut 
interfectores  Artaldiahbatii, 

(Anno  1144,  April.  8.) 

[Mansi,  ConciL  XXI,  614.] 

Lccius  episcopus,  servus  servonim  Dei,  dilectis 
filiis  PoisTio  abbati  Vizcliacensi  cjusque  fratribus, 
salutem  et  apostolicanr^  benedictionem. 

Praedccessor  noster  felicis  recordationis  Pascha- 
lis,  sicut  ex  scriptls  illius  intcllcximus,  episcopis 
per  Galliam  praecipiendo  mandavit,  ut  inteifectores 
abbatis  Artaldi  Vizeliac,  quia  dominum  suum  et 
presbyterum  et  abbatem  tam  ncquiter  occiderunt, 
secundum  poenitentiae  dignum  modum  in  exsilium 
dctruderent,  et  si  obedire  nollenty  eos  excom- 
p  municationi  subjiccrent.  Prohibuit  etiam  ut  nun- 
quam  Yizeliacensi  abbati  vel  praeposito  alicui  facul- 
tas  sit  eosdem  homicidas  in  codem  monasterio  ad 
habitandum  suscipere.  Nos  itaque  praeceptum  con- 
firmantes  ipsius  super  hoc,  apostolica  auctoritate 
prohibemus  ut  ncc  ipsi  ncc  eorum  baeredes  (nomi- 
natim  Slephanus  Anlissiodorensis  clericus,  qui  cum 
te,  dilecte  in  Domino  fili  abbas,  in  praesentia  vene- 
rabilium  fralrum  nostrorum  Godefridi  Lingonensis 
episcopi  ct  Bernardi  Claraevallis  abbatis  supcr  hoc 
in  causam  traxisset,  eorum  judicio  sicut  accepi- 
mus,  a  causa  decidit)  monasterium  ipsum  ulterius 
inquietare  praesumant,  interdicimus.  Et  oe  cui  ab- 
bati  vel  praeposilo  eos  in  Yizeliacensi  burgo  de 
caetero  ad  habitandum  suscipere  liceat  prohibe- 
mus. 

*^      Datum  Later.  vi  Idus  April. 

XX. 
Bulla  pro  mQnabterio  Pontilevienu 

(Anno  1144,  ApriL  15.) 
[Cfall.  Christ.  VHI,  Instrum.,  4«4.J 
Lucius  cpiscopus,  scrvus  servorum  Dei,  dilectis 
filiis  FuLCHERio  abbali  monaslerii  S.  Mariae  Ponti- 
leviensis,  ejusque  fratribus,  tam  praesentibus  quam 
fuluris,  regularcm  vilam  profcssis,  in  perpetuam 
mcmoriam. 

Desiderium  quod  ad  religionis  propositum  et  tni* 
marum  salutem  pertinere  monstratur,  animo  dos 
dccet  libenti  concedere,  et  petentiom  desideriU 
congruum  impertiri  suiiragium.   Eapropter,  dilecti 


S93 


EPISTOLiE  ET  PRIVILEGIA. 


854 


iD  Dotnino  filii,  venerabilis  fratris  noslri  Gaufridi 
Carnoteosis  episcopi  precibus  inclinati,  veslris  ju- 
stis  posiulalionibus  elementer  annuimus,  el  prsefa- 
tum  monaslerium.  in  quo  divino  mancipati  estis 
obsequio,  suh  beaii  Pelri  et  nostra  prolcctionc  sus- 
cipimas,  et  praesentis  scripti  privile^io  communi- 
rous,  statuentes  ut  quascunque  possessiones,  quse- 
cunque  bona  impraBsentiarum  juste  et  canonice  pos- 
ndelis,  aut  in  futurum  concessione  pontificum, 
largitione  re^um  vel  priocipum,  oblatiooe  fideliiiro, 
seu  aliis  justis  raodis  Deo  propitio  poteritis  adipi- 
sci»  firraa  vobis  vestrisque  successoribus  et  illibata 
permaneant.  In  quibus  hsec  propriis  duximus  expri- 
menda  vocabulis :  In  Garnolensi  episcopalu  locum 
ipsium  Poctilevii  cum  pertinentis  suis,  ecclesiam 
Sancli  Petri  Pontileviensis.  Apud  Calvum  montem 
ecclesias  Sancti  Nicolai  et  Sancti  Martini,  ecclesiam 
de  Taniaco,  ecclesiam  de  Cenibineio,  ecclesiam  de 
Oscampo,  ecclesian  de  Chsteneto,  ecclediam  de 
sella  Sancti  Mundricii,  ecclesiam  de  Fulgeriis,  ec- 
clesiam  de  Fenis,  ecclesiam  Sancli  Gervasii  trans 
Ligerim,  ecclesiam  de  Vinolio,  ecclesiam  Sancti 
Deodati,  ecclesiam  de  Monte-Levaldi,  ecclesiam  de 
Mtiisdia,  ecclesiam  de  Braceolis,  ecclesiam  de  Tor- 
no.  Blesis  ecclesiam  Sancti  Joannis,  ecclesiaro  S. 
Gervasii,  ecclesiam  de  Vilerbo,  ecclesiam  de  Sancto 
Betbario,  ecclesiam  Sancti  Joannis  de  Floriaco,  ec- 
clesiam  Octinvillae^  ecclesiam  Columbse,  ecclesiam 
de  Orioro,  ecclesiam  de  Meso.  Apud  castrum  Fir- 
mitatero  Villsenolii,  ecclesiam  Sancti  Petri  et  eccle- 
siam  Sancti  Mariini,  ecclesiam  Sancti  Marcelli  de 
Ceretto.  Apud  Caslridunum  ecclesiam  Sancti  Vale- 
riani.  Apud  Basocham  ecclesiani  Sancti  Joannis. 
Id  Redonensi  pago  ecclesiam  Sancli  Petri  et  Sancti 
Joannis  de  Igneio,  ecclesiam  Saocti  Leonardi  de 
Fulgeris,  ecclesiam  S.  Martini  de  Cussa,  cellam 
Sancti  Hartini  de  Lustris,  ecclesiam  de  Peregrina. 
lu  Anglia  ecclesiam  Sanctse  Marise  de  Luministro, 
capellam  de  Roxitunga,  capellam  de  Palingis,  ca- 
pellam  de  Warmacan,  ecclesiam  de  Pingis,  eccle- 
aiam  de  Sordis.  In  Aurelianensi  pago  ecclesiam  de 
Prumeriis,  ecclesiam  de  Gii,  ccclesiam  de  Someo, 
eccleslam  de  Maes,  ecclesiam  de  Chalziaco,  eccle- 
tiam  de  Thaisiis,  ecolesiam  de  Lorgis,  ecclesiam  de 
Sanclo  Romano,  ecclesiam  Sanctac  Mariae  de  Fon- 
tanis.  In  Turonensi  archiepiscopatu  ecclesiam  Sancti 
Dionysii  in  atrio,  Sancli  Marlini,  ecclesiam  San- 
cti  Cyrici  trans  Ligerim,  ecclcsiam  Sancti  Thomse, 
ecclesiam  de  Poilly,  ecclesiam  de  Nanlolio,  eccle- 
siam  Sancti  Gcorgii,  ecclesiam  Sancli  Martini  de 
Pressiniaco,  ecclesiam  de  Vernolio.  In  Biturico  epi- 
scopatu  ecclesiam  Sanctsc  Mariae  de  Valentiaco,  eC' 
clesiam  Sancti  Hilarii  de  Castello  veleri,  ecclesiam 
Sancti  Martini  de  Sigiaco.  In  sagiensi  pago  eccle- 
.^iam  Sancti  Hilarii,  ecclesiam  Sancli  Petri  de  Baso- 
cbis.  Liceat  etiam  vobis  in  ecclesiis  vestris  presby- 
teros  eligere,  qui  si  idonei  fuerint,  ab  episcopis  gratis 
eiabsque  ulla  praviiate  curam  animarum  susciplant, 
eisqoe  de  plebis  cora  rationem  reddant,  vobis  autem 


A  pro  rebus  lemporalibus  debitam  subjectionem  ex- 
hibeant. 

Decemimus  ergo  ut  nulli  omnino  hominum  liceat 
praefatum  monasterium  temcrc  perturbare,  aut  ejus 
possessioncs  auferre,  vel  ablatas  retinere,  minuere, 
aul  aliquibus  vcxationibus  fatigare,  sed  omnia  intc- 
gra  conserventur  eorum  pro  quorum  gubernatione 
et  sustentatione  concessa  sunt,  usibus,  omnimodis 
profutura,  salva  dio^cesani  episcopi  canonica  justi- 
tia  et  apostolicse  sedis  auctoritate.  Si  qua  igitur  in 
futui  um  ecclesiastica  ssecularisve  persona  hanc  no- 
strae  constilulionis  paginam,  sciens  contra  eam  te- 
mere  venire  tentaverit,  secuudo  tertiove  commonita, 
si  non  satisfactione  congrua  emendaverit,  potestatis 
hooorisque  sui  dignitate  careat,  reamque  se  divino 
Q  judicio  existere  de  perpetrata  ioiquitate  cognoscat, 
et  a  sacratissimo  corpore  et  sanguine  Dei  et  Domini 
Redemptoris  nostri  Jesu  Christi  aliena  fiat,  atquein 
extremo  examine  districtae  ultioni  subjaceat.  Cun- 
rtis  autem  eidem  loco  jura  servantibus  sit  pax  Do- 
mini  nostri  Jesu  Christi,  quatenus  et  hic  fructum 
booae  actionis  percipiant,  et  apud  districtum  judi- 
cem  praemia  aeternae  pacis  inveniant.  Amen. 

Ego  Lucius  catholicae  ecclesise  episcopus. 

Ego  GG.  presbyter  cardinalis  tituli  Calixti. 

Ego  Birido  piesbyter  cardinalis  de  titulo  Sancli 
Crysogoni. 

Ego  Rainerus  presbyter  cardinalis  tituli  S. 
Priscie. 

Ego  Petrus  presbyter  cardinalis  de  tit.  Pastoris. 
G     Ego  Hubaldus  presbyter  cardinalis  tituli  S.  Pra- 
xedis. 

Ego  Manfridos  presbyter  cardinalis  tituli  Sanctas 
Sabinae. 

Ego  Guiddo  cardinalis  presbyter  Sancti  Laurentii 
in  Damaso. 

Ego  Conradus  Sabinensts  episcopus. 

Ego  Albericus  Ostiensis  episcopus. 

Ego  Gregorius  cardinalis  diaconus  sanctorum  Ser- 
gii  et  Bacchi. 

Ego  Imarus  Tusculanus  episcopus. 

Ego  Petrus  cardinalis  diaconus  Sanctae  Mariae  in 
Porlicu. 

Ego  Pelrus  Albanensis  episcopus. 

Ego  Joannes  diaconus  cardinalis  S.  Adriani. 
D     Ego  GG.  diaconus  cardinalis  Sancti  Angeli. 

Ego  Artaldus  diaconus  cardinalis  Sancti  Eustachii 
juxta  templum  Agrippae. 

Datum  Laterani  per  manum  Baronis  capellani  et 
scriptori^i  xvii  Kalendas  Maii,  indictione  vii,  Incar- 
nationis  Dominicae  anno  1144,  pontificatus  vero 
domini  Lucii  II  anno  primo. 

XXI 

Prmlegium  pro  ecelesia  SS.  Peiri  et  Ursi  Augui- 
tensi  (provinciot  Tarentasiensii) 

(Anno  1144,  ApriL  15.) 

[Hist.  pairias  Honum.^  Chart.,  I,  785  ] 

Luaos  espiscopus,  senras  senroram  Dei,  dilectis 

filiis  Arnaldo  priori  et  fratribns  in  Augnstens 


i>0 


LUCII  II  PAP.E. 


856 


ecclcsia  Sanctorum  Pctri  el  Ursi  canonicam  vitam 
profeasis,  lam  praesentibus  quam  futuris,  in  perpe- 
tuum. 

Ad  hoc  universalis  Ecclesiac  cura  nobis  a  provi- 
sore  omnium  bonorum  Deo  conimissa  est,  ut  reli- 
giosas  diligamus  personas  el  bene  placentem  Deo 
religionem  studcamus  modis  omnibus  propa^arc. 
Nec  enim  Deo  gralus  aliquando  faniulatus  impcnditur, 
nisi  ex  charilate  radice  procedens  a  puritate  reli- 
gionis  fuerit  conservalus.  Quamobrem,  dilecti  in 
Domino  filii,  vcstris  rationalibus  poslulationibus 
clementer  annuimus  et  Sanctorum  Petri  et  Ursi 
ecclesiam  in  qua  divino  vacatis  scrvilio,  apostolicae 
sedis  privilegio  communimus,  statuentes  ut  universa 
qusD  impraesenliarum  juste  el  canonicc  possidetis, 
aut  in  fuiurum  concessiono  pontificum,  largitione 
regum  vel  principum,  oblatione  fidelium,  scu  aliis 
justis  modis,  praestante  Domino,  potcritis  adipisci, 
•idera  ecclesiae  integra  et  illibata  serventur.  Scpul- 
turam  quoque  ipsius  loci  liberam  esse  dccernimus, 
ut  videlicct,  salva  justitia  matricis  ecclesise  eorum 
qui  se  illic  sepeliri  deliberaverint  devotioni  et  su- 
premse  voluntati,  nisi  forte  excommnnicati  sint, 
nullus  obsistat.  Obeunte  vero  te  nunc  ejusdem  loci 
priore,  vel  tuorum  quolibet  successorum,  nullus  ibi 
qualibet  subreptionis  astulia  seu  violentia  pra^po- 
natur,  nisi  quem  fratres  comrouni  assensu  ant  fra- 
trum  pars  sanioris  consilii  sccundum  Dei  timorem 
et  beati  Auguslini  Regulam  praeviderint  eligendum. 
Statuimus  ergo  ut  neque  matrici  eccleaise,  nec  ali- 
cui  omnino  hominum  liceat  vestram  ecclesiam  te- 
mere  perlurbare  aut  ejus  possessiones  auferre,  vel 
ablatas  relinere,  minuerc,  seu  a  vobis  quidquam 
id  quod  est  anliquitus  constitutum  exigere,  aul  vos 
quibuslibet  molestiis  fatigare  ;  sed  omnia  vobis  in- 
tegra  conserventur  eorum,  pro  quorum  sustenta- 
tione  et  gubernationne  concessa  sunt,  usibus  omni- 
modis  profutura,  saiva  nimirum  dioccesani  episcopi 
canonica  juslitia  et  reverenlia,  et  sedis  aposlolioae 
auctoritate.  Si  qua  igitur  in  posterum  ecclesiastica 
saecularisve  persona,  hanc  noslrae  con-titutionis  pa- 
ginam  sciens,  contra  eam  temere  venirc  tentaverit, 
secundo  tertiovc  commonita,  nisi  satisfoctione  con- 
grua  reatum  suum  corrcxerit,  potestalis  bonorisque 
sui  dignitate  careat,  reamque  se  divino  judiiiio 
exislere  dc  perpetrata  iniquitate  cognoscat,  et  a  sa- 
cratissimo  corpore  ac  sanguine  Dei  ct  Domini  Re- 
demptoris  nostri  Jesu  Chrisli  aliena  fiat,  alque  in 
extremo  examine  districtae  ultioni  subjaceat.  Cunclis 
autcm  eidcm  ecclesia^  sua  jura  servanlibus  sil  pax 
Domini  nostri  Jesu  Christi,  quaienus  et  hic  fruclum 
bonae  actionis  pcreipiant,  et  apud  districlum  judi- 
cem  praemia  aeternae  pacis  icveniant.  Amen,  amen, 
amen. 

Ego  Lucius  calholicae  Ecclesias  episcopus  sub- 
scripsi. 

Ego  Gregorias  presbyter  cardinalis  tituli  Calixti 
8ubserip8i . 


A  Ego  Guido  prcsbylcr  cardinalis  tiluli  Sancti  Cbry- 
sogoni  subscripsi. 

Ego  Guido  diaconuf^  cardinalis  SaDCtorum  Cosmae 
et  Damiani  subscripsi. 

Datum  Lalerani  per  manum  Baronis  capellani  et 
scriptoris,  xvii  Kalend.  Maii,  indictione  vii,  Incar- 
nationis  Dominicae  anno  1144,  pontificatus  vero 
domni  Lucii  li  papse  anno  primo. 

XXIL 

Privilegium  pro  Eremo  Avellanensi. 

(Anno  ii44,  April.  24.) 

(NiTTABBLLi,  Afinal.  Camaldul^  IX,  27.) 

Lucius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  dilcctis 

in  Christo  filiis  Savino  priori  Eremi  Sanctae  Cmcis 

f^  de  Fonte-Avellsnae  ecclesiae,  et  fratribus  lam  prae- 
sentibus  quam  fuluris  regularem  vitam  professis  ad 
perpetuam  rei  mcmoriam. 

AdhocuniversalisEccIesiae  cura  nobis  a  provisore 
omnium  bonorum  Deo  commissa  est,  ul  religiosas 
personas  diligamus,  etbeneplacentem  Deoreligionem 
sludeamus  modis  omnibus  propagore.  Nec  enim  l>eo 
gratior  aliquandofamulatusimpenditur,  nisi  ex  cha- 
rilalis  radice  procedens  a  purilale  religionis  fuerit 
conservatus.  Oportet  igitur  omnes  Christianae  fidei 
amatores  religionem  diligere,  et  loca  venerabilia  cnm 
ipsis  personis  devino  servitio  mancipatis  attcntiaa 
confovere,  ul  nullis  pravomm  hominum  inqnietentur 
roolesliis  vel  importunisangariisfatigentur.  Baprop- 
ter,dilecti  inChrisio  filii  vestrisjuslispostulationibus 

p  clcmcnter  annuimus,  et  praefatum  loeum,  in  quo 
devino  mancipati  estis  obsequio,  sub  beali  Petri  et 
noslra  protectione  suscipimus,  el  praesentis  scripti 
privilegio  communimus  ;  slatuentes  ut  quascunqae 
possessiones,  quaecunque  bona  impiaesenliaruni 
juste  et  canonice  possidelis,  aut  in  futurum  con- 
ccssionne  lonlificum,  largitione regum  vel principum 
oblatione  fidelium,  seu  aliis  justis  modis,  Deo  pro- 
pilio  polerilis  adipisci,  firma  vobis  vestrisque  suo- 
cessoribus  et  illibala  permeneant.  Decerniraus  ergo 
ut  nulli  omnino  hominum  liceal  eumdem  locum  te- 
mere  perturbare,  aut  ejus  possessionnes  auferre,  vei 
ablatas  retinere,  minuere,  nulalii{uibus  vexalionibus 
fatigare,  scd  omnia  inlcgra  conserventur  eorum, 
pro  quorum  gubcrnalione  et  sustenlalione  concessa 
sunl,  usibus  omnimodis  profulura,  salva  in  omnibus 

^  apostolicae  sedis  auclorilate.  Si  qua  igitur  in  fu- 
turum  ecclesiasticasaecularisvepersona,  hanc  nostrse 
consiilutionis  paginam  scicns,  contra  cam  temere 
venirc  tentavcrit,  sccundo  tcrtiovc  commonila,  s\ 
non  salisfactione  congrua  emendaverit,  protestatis 
honorisque  sui  dignitale  careat,  reamque  se  divino 
judicio  exislerc  de  pcrpetrala  iniquitale  cognoscat, 
ei  a  sacratissimo  corpore  ac  sanguine  DA  et  Doroini 
Redemploris  noslri  Jesu  Chrisli  aliena  Hat  atque 
in  extrcmo  examine  districlae  ullioni  subjaceat. 
Cunctis  aulem  eidcm  loco  justa  servantibus  sit  pax 
Domini  noslri  Jesu  Chrisli,  quatenus  et  bic  fructum 
bonae  actionis  percipiant  et  apud  districtum  judicenEi 
praemia  aeternae  pacis  inveniant.  Amen. 


837 


EPISTOLE  ET  PUIVILEGU. 


858 


Ego  Lucius  calholicse  EcclesiiB  cpiscopu? . 

Dalum  Laterani  per  manum  Baronis  capellaDi  et 

scriptoris,  VIII  Kal.  Maii,  indiclione  vii,  Incarna- 

lionis  Dominice  anno  1144,  pontificatus  vero  domni 

Lucii  II  papflD  anno  primo. 

XXIII. 

Sententiam  ab  Innocentio  II  latam  de  discordia 
canonicorum  S.  Vincenlii  et  5.  Alexandri  Ber- 
gomatum  con/irmat. 

(Anno  1444.  April.  80.) 
[Lupi,  cad.  diplam,  Bergom.,,  II,  1050.] 
Lucius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  dilectis 
filiis  Obbbto  prseposito  et  fratribus  Sancti  Alexan- 
dri  Pergamensis  Kcclesiae,  tam  praesentibus  quam 
futuris  canonice  substituendis  in  perpetuam  me- 
moriam. 

Justitiae  et  rationis  ordo  suadet  ut  qui  sua  suc- 
cessoribus  desiderant  mandata  scrvari,  decessoris 
ftui  voluntatem  et  slatuta  custodiat.  Eapropter  nos 
qui  iD  regimine  sedis  apostolicae  praedecessori  nosiro 
feiicis  recordalionis  papae  Innocenlio  licet,  indigDi 
succe^simus  ipsius  voluntalem  ac  statutum  custo- 
dire  volentes,  setentiam  quae  inter  nos  et  canoni- 
C08  sancti  Yincenlii  ab  ipso  promulgata  est.  et  a 
successore  ipsius  bonae  memoriae  papae  Coelestino 
6nnata  confirmamus.  et  ratum  manere  censemus. 
Hanc  videlicet  ut  quoties  cauonici  Sancti  Alexan- 
dri  io  solemoitatibus  et  exscquiis  mortuorum  cum 
ctnouicis  Saocti  YiDcentii,  sive  in  ecclesia  SaDcti 
Yincentii  sive  in  aliis  convenerint,  pra?positus  San- 


A  cti  Laurentii  de  Zaunio.  Conccssioncm  quoque  de- 
cimarum  a  bonoe  memorise  Adelberto  Bergomensi 
episcopo  ecclesiae  veslrae  prseposito  canonice  factam, 
quemadmodum  in  scriptis  ejusdem  episcopi  et  ca- 
nonicorum  beatorum  martyrum  Alexandri  et  Vin« 
ccniii  continetur,  confirmamus  ut  eaedem  decimse 
prrpetuis  fralrum  usibus  cedant.  Porro  bonos  usus 
et  laudabiles  consuetudines  a  praedecessoribus  no- 
stris  piae  recordationis  ponlificibus  HoDorio,  Iddo- 
ccDtio,  et  Coelestino,  vobis  firmatus  nos  quoque  an- 
ctoritate  apostolica  roboramus.  Decernimus  ergo 
ut  nulli  omnino  hominura  liceat  praefatam  Ecclesiam 
tcmere  perturbare,  aut  ejus  possessioues  auferre, 
vel  ablatas  retinere,  minuere,  seu  quibuslibet  aliis 
molestiis  fatigare,  sed  omnia  integra  conserventar 

-Q  eorum,  pro  quorum  guberuatioDe  et  suslentatione 
concessa  sunt,  usibus  omnimodis  profutura,  salva 
dicecesani  episcopi  canonica  justitia  et  sedis  apo- 
stolicae  auctoritate.  Si  qua  igitur  in  futurum  eccle- 
siastica  «aecularisve  persona,  hanc  nostrae  constitu- 
tionis  paginam  sciens,  contra  eam  temere  venire 
tentaverit,  secundo  tertiove  eommonita,  si  ooo  sa- 
tisfactiooe  coogrua  emeudaverit,  potestatis  hono- 
risque  sui  digoitate  careat,  reamque  se  divino  jn- 
dicio  existere  de  perpetrata  ioiquitate  cognoscat, 
et  a  sacratissiroo  corpore  ac  sanguiue  Dei  et  Do- 
mini  Redemptoria  nostri  Jesu  Cbristi  aliena  fiat, 
atque  in  extremo  examine  districtse  ultioni  snbja- 
ceat.  CuDCtis  autem  eidem  loco  justa  servautibua 
sit  pax  Domiui  Dostri  Jesu  Christi,  quateous  et  hic 


cti  AlexaDdriteDeatprimumlocum  Id  «inistra  parte  q  fru«tum  bonae  actionis  percipiant,  et  apud  districtum 


chori.  Capellani  ecclesiarum  Sancti  Salvatoris,  San- 
cUe  Agaihae,  Sancli  Joannis,  Sanclae  Gratae,  Sancti 
Tigilii  in  diebus  Dominicis  et  praecipuis  Testivitaiibus 
veniant  ad  ecclesiam  Sancti  Alexandri  ad  majores 
missas.  Criminosi  de  parochia  Sancli  Alexandri, 
prseseDte  prseposito  vel  udo  de  presbyteris  ejusdem 
Ecclesie  pcenitentiam  suscipiant.  Item  statuimus 
ot  presbyteri  qui  jurant  fidelitatcm  bealo  Vincenlio, 
jorent  et  beato  Alexandro  unus  quoque  desacerdo- 
tibus  Sancti  Alexandri,  porlet  capsam  cum  rcliquiis. 
Iq  mutatione  vero  ecclesise  duo  de  presbyteris 
S.  Alexandri  portent  acam  cum  duobus  presbyteris 
Sancti  Vinccntii.  Ad  scrutinia  in  ccena  Domini,  ad 
baptismum  et  in  aliis  solemnitatibus  more  solito 
cooveuiant.  Cum  caoonici  Sancti  Vincenlii  ad  eccle- 


judicem  praemia  seternse  pacis   inveniant.    AmeOy 
amen,  amen. 

Ego  Lucius  Catholicae  Ecclesise  episcopus  sub- 
scripsi . 

Ego  Cooradus  LabiDeosis  episcopus  subscripsi. 

Ego  Theodewimus  Sauctae  Rufinae  episcopus  sub- 
scripsi. 

Ego  Alberius  Osliensis  episcopus  subscripsi. 

Ego  Gregorius  presbyter  cardioalis  tit.  Calixti 
subscripsi. 

Ego  Guido  presbyt.  cardiD.  tit.  S.  Chrysogoni 
subscripsi. 

Ego  Aribertus  presbyter  cardinalis  tit.  Sanctae 
Anastasiae  subscripsi. 


siam  Sancli  Alexandri  venerinl.  el  in  campanis  pol-  ^     Ego  Rainerius  presbyl.  cardin.  Ul.  SancUe Priac» 
saudis  et  in  aliis  sicul  consuetudo  est,  honorifice      stiDscnpsi. 


suscipiantur  et  totum  chorum  sicat  consucverunt 
obtineant.  Praelerca  quascunque  possessiones,  quae- 
cunque  bona  eadem  ecclesia  impraesentiarum  juste 
et  canonice  possidet,  aut  in  fulurum  concessiono 
pontificum,  largitione  regnm  vel  principum,  obla- 
tione  fidelium,  seu  aliis  justis  modis,  Deo  propitio 
poterit  adipisci  firma  vobis  vestrisque  succcssoribus 
et  illibata  permaneant,  quibus  haec  propriis  duxi- 
mus  exprimenda  vocabulis  :  ecclesias  de  Licina,  de 
Lomene,  ei  Sancii  Faustini,  de  Villa,  dc  Gromole, 
deVirgis;  ecclesiam  Sancti  Martini  in  Bergamo, 
ecclesiam  Sanctae  Maria;  Magdalenae,  ecclesiam  San- 


Ego  Hubaldus  presbyter  cardinalis  tit.  Sanctae 
Praxedis  subscripsi. 

Ego  Guido  presbyt.  cardio.  tit.  SS.  Laurcntii  et 
Damasi  subscripsi 

Ego  Gregcrius  diacon.  cardio.  Sanctorum  Sergii 
et  Bacchi  subscripsi. 

Ego  Addo  diacoDus  cardinalis  Sancti  Georgii  ad 
velum  Aureum  subscripsi. 

Ego  Guido  diacoD.  cardiDal.  Sanctorom  Cosmae 
et  Damiani  subscripsi. 

Ego  Gerardus  diaeonus  cardinalis  Sanctae  Marife 
in  Dominica  subscripsi. 


869 


LUCII  II  VAPJE. 


860 


Ego  Guido  in  Romana  Eex^icsia  altaris  ininistcr  A  Bergamensis  EcclesisB,  salutem  et  aposlolicaro  bene- 


indignus  subscripsi. 

Ego  Hugo  Romanae  Ecclesiae  diaconus  in  Sancla 
Luciu  in  llorphca  subscripsi. 

Ego  Joannes  diaconus  cardinalis  Sancta;  Mariae 
Novae  subscripsi . 

Dat.  Laterani  per  manum  Baronis  capellani  et 
scriptoris,  ii  Kalendas  Maii,  indictione  vii,  Incar- 
nationis  Dominicse  anno  1144,  poutificatus  vero 
domni  Lucii  II  papae  anno  primo. 

XXIV. 

Gregorio  episcopo  Bergomati  nuntiat  de  contro- 
versia  canonicorum  5.  Vincentii  et  S,  Alexandri 
guid  decrccerit. 

(Anno  1144,  ApriL  30.) 

[Lupi  Cod.  dipL  Beriom.^ll,  105i.] 

Lucius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  venera- 
bili  fralri  G  [regorio]  Bergomensi  episcopo,  salutcm 
et  apostolicam  benedictionem. 

Canonici  B.  B.  martyrum  Vincentii  et  Alexan- 
dri  staluto  sibi  termino  a  prxdecessore  bonae  me- 
rooriae  papa  Cielestino  pro  controvcrsia  inler  ipsos 
diutius  agitata  noslro  se  conspectui  pra)sentarunt, 
quorum  auditis  rationibus  et  scriplis  utriusque  par- 
tis  diligenter  inspectis,  communitatum  nostrarum 
consilio  prsecepimus  ut  in  vigilia  ct  in  feslivitate 
Victoris,  et  in  Litaniis  Gregorianis  quando  proces- 
siones  faciunt,  cum  pulsatione  campanarum,  incensu 
quoque  et  aqua  beuedicta  canonici  Sancti  Alcxandri 
ipsimet  absque  ulla  contradictione  canonicos  Beati 


dictionem . 

Pro  controversia  intcr  vos  et  canonicos  Beati  Vio- 
centii  diutius  agitata  praedecessor  noster  bonae  roe- 
moriae  papa  Cceleslinus,  vos  et  ipsos  ad  sedero  apo- 
stolicam  evocavit  quo  sicut  Deo  placuit  interim  viaro 
universae  carnis  ingresso,  nos  qui  licet  indigni,  dis- 
ponente  Domino  in  regimine  sedis  apostolicse  sibi 
successimus,  vos  et  ipsos  qui  statuto  vobis  ab  ipso 
tcrmino,  nostro  vos  conspectui  praesentastis  diligcn- 
ter  audivimus,  et  ulriusque  partis  querimonias  tam 
per  nos  quam  per  fratres  nostros  studiose  exaroina- 
vimus.  Auditis  itaque  utriusque  partis  rationibus, 
et  scriptis  utriusquc  partis  diligenter  inspectis, 
communitate  fratrum  nostroruro  consilio,  praecepi- 
B  mus  ut  in  vigilia  S.  Viatoris  et  in  litaniis  Gregoria- 
nis  quando  processiones  faciunt  compulsatione  cam- 
panarum  incenso  quoque  ct  aqua  benedicta  cano- 
nici  Sancii  Alcxandri  ipsimet  absque  ulla  contradi- 
ctionc  canonicos  Beati  Vincentii  quiete  de  caetero 
recipiant.  Caetera  vero  sicut  per  privilegium  praede- 
cessoris  nostri  bonae  memoriae  papae  Innoccntii,  vcl 
per  litlcras  ipsius,  sive  per  sentenUam  venerabilis 
nostri  fratris  Robaldi  Mcdiolanensis  arcbiepiscopi 
definita  sive  determinata  sunt,  sicut  de  sede  in 
choro  et  in  mensa,  et  aliis  sic  ab  utraque  parte  irre- 
fragabiliter  observentur,  ut  videlicet  praepositus 
ecclesiae  B.  Alexandri  primam  sedem  in  choro  et  in 
mensa  a  sinistra  parte  obtineat ;  fidelitates  vero  cle- 
ricorum  ab    utrisque    communitcr   recipiantur.  Si 


Vincentii   quiete  de  c«tcro  recipiant.  Caelera  vero,  C  q"*    igitur    in    futurum    ecclcsiastica    saecularisve 


sicut  per  privilegium  praedecessoris  nostri  bonae 
memoriae  papae  Innocentii,  vel  per  litteras  ipsius, 
sive  per  senteutiam  venerabilis  fratris  nostri  (Ro- 
baldi)  Mediolnnonsis  archicpiscopi  detinita  sive  de- 
terminata  sunl  sicul  dc  sede  in  choro  et  in  mensa, 
de  recipicnda  quoque  clericorum  fidclitate,  dc  capsa 
etiam  cum  reliquiis  portanda  et  reportanJa,  et  aliis 
sic  ab  utraque  parte  irrefragabiliter  observentur ; 
ut  videlicct  pra^positus  ecclesiae  Beati  Alexandri 
primam  sedem  in  choro  et  in  mcnsa  sinislra  parte 
obtineal;  fidelilates  vero  clcricorum  ab  ulrisquo 
coromuniter  recipiantur.  Quia  igitur  tui  oflicii  est 
quae  a  sede  apostolica  statuunlur,  irrefragabililer 
observare,  per  praesentia  tibi  scripta  mandamus 
quatcnus  hanc  sentenliam  a  nobis  promulgatam,  et  q 
quod  etiam  de  poenitentiis  criminosorum,  sicut  acce- 
pimus  rationabiliter  in  synodo  promulgasti  firmiter 
observes  et  ab  ipsis  facias  observari. 
Dat.  Laterani  u  Kalend.  Maii. 

XXV. 

Canonicis  ecclesias  S,  Alexandri  Bergomatis  idem 

slgni/icat, 

(Anno  1144,  April.  30.) 

[Ibid,,  p.  10r>3.1 

Lucius  episcopus,  servus  servoruro  Dei,  dilectis 

filiis  Obbrto  praeposito  et  fratribus  Sancti  Alexandri 

(3)  Vide  infra  epistolam  Alphonsi  regis. 


persona,  hujus  nostrae  constitutionis  paginaro  sciens, 
contra  eam  temere  venire  tcntaverit,  secundo  lertio- 
ve  commonita,  si  non  reatum  suum  congrua  satisfa- 
ctione  correxcrit,  honoris  ct  oi!icii  sui  dignilate 
atque  in  cxtremo  examinc  districtae  ultioni  subjaceat. 
Data  Laterani  ii  Kalend.  Maii. 

XXVI. 

Ad  Alphonsum  regem  Portugalice^  qui  regnum  suum 
Romance  Ecclesice  tributarium  constiluerat  (3). 

(Anno  1144,  Maiil.) 

[Mansi,  ConciLyXXl,  616.] 

Lucius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  dilecto  in 
Christo  filio  A.  illustri  Portugalensi  duci ,  saiutero 
et  apostolicam  benedictioncm . 

Dcvolionem  tuam ,  dilccle  in  Domino  fili ,  roaxi- 
me  congaudcmus ,  quod  temetipsura  dc  illis  ovibus 
rocognoscens  quas  Dominus  noster  Jesus  Christus 
Pelri  custodiae  commendavit,  cum  ad  expugnationero 
paganorum  intentus,  multisque  nogotiis  saecularibus 
occupalus,  apostolorum  limina  visilare  non  posses, 
per  manum  dilecti  iilii  G.  diaconi  cardinalis  tunc  in 
partibus  illis  aposlolicae  sedis  legati  praedecessori 
nostro  felicis  recordationis  papae  Innocentio  homi- 
nium  laudabili  devotione  fecisti ,  et  terram  tibi  a 
Deo  commissaro  beato  Petro  apostoloruro  principi 
obtulisti,  atque  personaro  tuam  et  terram  ipsaro  ip- 


861 


EPISTOLJE  ET  PRIMLEGIA. 


86i 


sius  patrocinio  humiliter  commisisti,  postmodum 
yero  lam  per  litteras  tuas  quam  per  venerabilem 
fratrem  nostrum  I.  Bracarensem  archiepiscopum 
nobis  etiam  promisisli  ut  tam  lu  quam  haeredes  tui 
de  terrt  ipsa  quatuor  uncias  auri  annis  singulis 
Roroano  pontifici  persolvatis.  Noa  itaque,  qui,  licet 
indigniy  beati  Petri  loco  residere  conspicimur,  lam 
te  quam  fitios  suos  et  auccessores  vestros  intra  ha^. 
redes  ipsius  apostolorum  p-incipis  ipso  adjuvante 
suscipimus,  ut  in  ejus  benedictione  et  protectione  tuse 
animarum  quam  corporum  maneatis,  per  quam  ab  ho- 
slium  visibilium  et  invisibilium  expugnatione  dcfensi, 
ad  ccelestia  regna  revenire  largiente  Domino  valeatis* 
Datum  Laterani  Kalendis  Maii. 

XXVII. 

Confirmatio  apostolica  generalu  super  possetshni' 
bus  Eccleiice  Lichfeid  salva  canonica  justitia 
epiicopi  Conventrensis, 

(Anno  1144,  Maii4.) 

[Monastic.  Angl.j  t.  III,  p.  232.] 

Lucius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  dileclis 
filiis  canonicis  EcclesiaB  Lichreldensis,  lam  praesen- 
tibus  quam  futuris,  in  perpeluum. 

Apostolic®  sedi  clementiee  convcnit  universis  ejus 
patrocinium  implorantibus  matricaD  tuitionis  suffra- 
gium  exhibere,  ut  quemadmodunn  disponente  Do- 
mino,  patres  in  Dei  populo  dicimur,  ita  etiam  ope- 
rum  eihibitione  comprobemur.  Hujus  rei  gratia,  di- 
lecti  in  Domino  filii,  vestris  desideriis  paterna  beni- 
gnitate  annuimus,  et  ecclesiam  Lichfeldensem,  in 
qua  divino  vacatia  servitio,  ad  exemplar  prsedeces- 
soris  nostri  papae  Innocenlii,  pra^sentis  scripii  pagi- 
na  coromunimus,  statuentt^s  ut  ecclesias  decimas  et 
qaaseunque  possessiones,  qusecunque  bona  prsetata 
eeclesia  inprsesentiarum  juste  et  canonice  possideti 
aot  in  fulurum  concessione  poniificum,  largitione 
rcgum  vel  principum,  oblatione  fidelium,  seu  aliis 
justis  modis,  Deo  propitio  potcrit  adipisci ;  quse- 
eunque  etiam  a  venerabili  Tratre  nostro  RogeroCon- 
veotrensi  episcopo,  tam  in  ecclesiis,  decimis,  terris 
quaro  in  aliis  possessionibus  vobis  collata  sunt,  vel 
ab  eodem  in  posterum,  Deo  propitio  conferentur, 
firma  vobis  in  perpetuum  et  illibata  permaneant. 
Decemimus  ergo  ut  nuili  omnino  hominum  liceat 
eamdero  ecclesiam  temere  perturbare,  aut  ejus 
poasessiones  auferrc,  vel  ablatas  retinere,  minuere, 
seo  quibuslibet  molestiis  faligare,  sed  omnia  inte- 
gra  conserventur  eorum,  pro  quorum  guberna- 
tione  et  sustentatione  concessa  sunt,  usibus  omni- 
modis  profutura ,  salva  Conventrensis  cpiscopi  ca- 
nonica  justitia,  et  apostolicae  sedis  auctoritate.  Si 
quis  autem  ausu  temerario  id  altcntareprsesumpse- 
rit,  indignationem  omnipotentis  Dei  et  beatorum 
Petri  et  Pauli  apostolorum  ejus  incurrat,  et  excom- 
monicaiioni  subjaceat.  Conservantes  autem  haec 
eonimdem  apostolorum  et  nostram  benedictionem 
et  gratiaro  consequantur.  Amen,  amen. 

Datum  Laterani  per  manum  Baronis,  capellani  et 
seriploria,  quarto  Nonas  Maii ,   indictione  septima, 


A  Incarnationis  Dominicse  anno  millesimo  ccntesimo 

quadragesimo    quarto,   pontificatus    vero    domni 

Lucii  papse  II  anno  primo. 

XXVIII. 

Rogero  episcopo  Convontrensi  et  Eeclesio!  Lichfel' 
densi  ecclesias  guandam  asserit. 

(Auno  lUi,  Maii4.) 

\Monast,  Anglic.  III,  235.] 

Lucius  episcopus,  servus  servorom  Dei,  venera- 
bili  fratri  Rogero  Convenlrensi  episcopo ,  ejusque 
successoribuh  canonice  promovendis,  nec  non  Ec- 
clesiae  Lichfeldensi,  in  perpetuum. 

Officii  nostri  nos  horlatur  auctoritas,  etc.,  uterga 
proximos  ad  exemplar  praedecessoris  nostri  bon» 
memoriae  papse  Innocentii  prsesentis  scripti,  etc; 
B  prseterea  ecclesias  de  Slflefford,  et  de  Pencris,  ec- 
clesiam  de  Wolverampton,  cum  omnibus  perlinen- 
liis,  tui  Roregeri,  etc,  salva  in  omnibus  apostolicae 
sedis  auctoritate.  Si  qua  igitur^  etc 

Dalum  Laterani  per  manum  Baronis  capellani  et 
scriptoris,  quarto  Nonas  Maii,  indictione  sepiima, 
Incarnationis  Dominicae  anno  millesimo  centesimo 
quadragesimo  quarto ,  pontificatus  vero  domini 
Lucii  papae  II  anno  primo. 

XXIX. 

Rogero  episcopo   Conventrensi  privilegia  quadam 

concedit. 

(Anno  1144,  Maii  4.) 

[Monastic.  Anglic,  III,  232.] 

Lucivs  episcopus,  servus  servomm  Dei,  venera* 

Q  bili  fratri  Rogbro  Conventrensi  episcopo ,  ejusque 

successoribus  canonice  promovendis  in  perpetunm. 

Ex  injuncto  nobis  a  Deo,  et:... .  suas  utique,  Lau* 

rentio  priori  et  monachis  ejusdem  loci,  etc  Ad  exem- 

plar  felicis  memori(B  papee  Inaocenti  prsedeccessoris 

nostri  preesentis  scripti  pagina  confirmamus,  etc.f 

salva  in  omnibus  apostolicae  sedis  auctoritate.  Si 

quis  vero,  etc. 

Datum  Laterani  per  manum  Baronis  capellani  et 

scriptoris   quarto  Nonas  Maii,  indictione  septima, 

Incarnationis  Dominicse  anno  millesinr.o  centesimo 

quadragesimo  quarto,  pontificatus  vero  domni  Lucii 

papse  II  annu  primo. 

XXX. 

Bulla  confirmatoria  omnium  jurium  ac  privileguh 
rum  monasterii  Sanclas  Marias  de  Castellione. 


D 


(Anno  1144,  Maii  10.) 
[MuaAToai  Antiq.  ItaL,  V,  819.] 

Lucius  episcopus,  servus  servorum  Dei ,  dilectis 
filiis  Alberto  abbati  monasterii  Sanctse  Marise  de 
Castellione,  ejusque  fratribus  tam  prsesentibus  quam 
futuris,  regularem  vitam  professis  in  perpetuum. 

Desiderium,  quod  ad  Religionis  propositum,  et 
animarum  salutem  pertinere  cognoscitur,  animo  nos 
decet  libenti  concedero,  et  petentium  desideriis  oon- 
gruum  impertiri  suffragium.  Bapropter,  dilecti  in 
Domino  filii,  vestris  justis  postulationibus  clemen-» 
ter  annuimu8,et  prsefatum  monasterium,  quod  Beati 
Petri  juris  existit,  in  quo  divino  mancipati  estis  ob- 
sequio,  ia  ^usdem  apostolorum  principia  jus,  pro- 


863  LUCU  11  PAPJ:  864 

lectioncmqoe  suscipimus,  ct  praesenlis  scripti  pri-  A     Ego  Lucius  Catholic»  Ecclesiae  cpiscopns  sub- 
yilegio   communimus.    Statuentes  ut  quascunque      scripsi 


possessiones,  qiispcunque  bona  idem  monasterium 
juste  et  canonicc  possidet,  aut  in  futurum  conces- 
sione  pontificum,  largitione  rcgum^  vcl  principum, 
oblatione  fidelium,  sivc  aliis  justis  modis,  pracstante 
Deo  poterit  adipisci,  firma  vobis  vestri>que  succes- 
soribus  et  illibala  permaneant.  In  quibus  hsec  suis 
duximus  exprimenda  vocabulis  :  Ecclesiam  Sancti 
Salvatoris  de  Basilica  ducis,  cum  omnibus  suis  per- 
tioentiis  :  Ecclesiam  Sancti  Rrmigii  de  Palude  : 
Ecclesiam  Sancti  Eusebii  de  Gavi  :  Cellam  Sancti 
Benedicti  de  Guasto,  cum  ommbus  buis  pertinen- 
tiis  :  Ecclesiam  Sanctae  Mariae  de  Charitate,  quae  io 
Maotoaoo   suburbio  siia  est  :  Ecclesiam  de  Castel- 


Ego  Conradus  Sabinensis  episcopus  sobscripsi. 

Ego 

Ego  Guido  presbyter  cardinalis  titulo  Saocti  Gry- 
sogoni  subscripsi. 

Ego  Albericus  Ostieosis  episcopus  subscripsi. 

Ego  Thoroas  presbyter  cardioalis  titulo  Vestio» 
subscripsi. 

Ego  P manos  Tusculaous  episcopos 

subscripsi. 

Ego  Manfredns  presbyter  cardinalis  titulo  Seoctse 
Savinse  subscripsi. 

Ego  Aribertus  presbyter  cardinalis  Sanclae  Ana- 
stasiae  subscripsi. 


lo Ecclesiam  de  Tasajalo  :  Quidquid  possi-  B      Ego  Odo  diaconus  cardinalis  Sancti  Georgii  ad 

detis  in  comilatu  Lunensi,  et  Januensi,  in  comilatu      Velum  Aureum  subscripsi. 


Mutioensi,  in  loco  scilicet,  qui  dicitur  Solaria,  et 
Herbaria,  et  in  abbatia  Sanctse  Mariae  de  Corsica, 
quae  appellatur  Plaidelii,  curo  oronibus  suis  perti- 
oentiis,  et  in  Curte,  quae  vocatur  Marra  Regia,  io 
Curte  de  Rupta ,  Castello  Novo ,  Casale  Albini  et 
Sancto  Andrea.  Obeunte  vero  te  nunc  ejusdom  loci 
abbate,  vel  tuoruro  quolibet  successorum,  nullus  ibi 
qualibet  subreptionis  astulia  seu  violcnlia  praepona- 
tur,  nisi  quem  fratres  communi  conscnsu.  vel  fra- 
truro  pars  consilii  sanioris  secundum  Dei  timorero 
et  beati  Bencdicti  Regularo  elegerint.  Electus  vero 
a  Roroano  pontifice  benrdicatur.  Cbrisroa,  oleum 
aancluro,  consecrationes  altariuro,  sive  basilicarum, 
ordinatiooes  roooachoruro,  bcu  canonicoruro  vetilro- 
ruro,  qui  ad  sacros  ordines  fuerint  promovendi,  a 
quibus  malueritis,  catholicis  accipiatis  eiJscopis. 
Missas  sane  publicas  in  eodero  monasterio  celebrari, 
aut  statiooem,  aut  syoodum,  vel  ordioationem,  ali- 
quaro,  praeter  abbatis  volunlalero  ab  episcopo  quo- 
libet  fieri  prohiberaus;   sicquc  ab  omnijugo,seu 

ditione  cujuscunque  personao  vestruro  coenobiuro 
liberum  permanere  sancirous.  Decernirous  ergo  ut 
Dulli  omoino  horoinuro  hceat  pnffatum  roooasteriuro 
teroere  periurbare,  aut  ejus  possessiooes  auferre, 
vel  ablatas  retioere,  minucre,  seu  quibuslibet  vexa- 
tiooibus  fatigare ;  sed  oinnia  integia  conserventur 
eorum  prorsus,  pro  quorum  regimine  et  sustenta- 


Ego  Vido  diaconus  cardioalis  Saoctomm  Cosmae 
et  Damani  subscripsi. 

Ego  Joaooes  diacoous  cardinaiis  Saneti  Adriaoi 
subscripsi. 

Ego  Joanncs  diaconus  cardioalis  Sanctae  Mariae 
Novae  subscripsi. 

Daturo  Laterani  per  manum  Baronis  capellani  et 
Ecriploris,  VI  Idns  Maii,  indictione  vii,  Incarnationis 
Dominicae  anno  1144,  pontificatus  domioi  papae 
Lucii  anno  priroo. 

Peniet  chordula  sine  sigillo  plumbio. 

XXXI. 

Privilegium  pro  parthenone  Fontis-Ebraldi. 

(Anno  1144,  Maii  10.) 

[Pa  viLLON,  Vie  de  Robert  d'Arbmsel,  Preuves,  p.  618.] 

Lucius  episcopus ,  servus  servorum  Dei,  dilectis 
iu  Christo  flliabus  P[rtronill£]  abbatissse  mona- 
sterii  Fontis  Ebraldi  et  sororibus  ibidem  divino  fa- 
mulatui  mancipatis,  tam  praescntibus  quam  futuris, 
in  perpetuum. 

Apostolici  rooderaminis  cleroentiae  coovenit  re- 
ligioias  personas  diligere,  earuroloca  pia  protectiooe 
rounire.  Quanto  ergo  feroineus  sexus  cxslat  fragi- 
lior,  tanto  magis  erga  vos  patcrnaro  curam  atque 
soUicitudinem  volunius  cxhibere,  et  jura  vestri  mo- 
oasterii  a  pravorum  incursibus  defensare.  Eapro- 
pter,  dilccise  io  Doroino  filiae,  veslris  rationabilibus 


tione  coocessa  sunt,  usibus  oroniroodis  profulura,       postulalionibus  clementer  annuimus,  et  monasterium 


salva  in  omnibus  apostolicae  sedis  auctoritate.  Si  qua 
igiiur  in  futurum  ecclesiastica  saecularisve  perAona, 
haoc  oostrae  confirmatioqis  paginaro  sciens,  contra 
earo  teroerario  ausu  venire  tentaverit,  secundo  ter- 
tiove  comnionita,  si  non  satisfaclione  congrua  emen- 
daverit,  potestatis  honorisque  sui  dignitate  careat, 
rearoque  se  divino  judicio  existere   do   perpetrata 

iniquitate  cognoscat,  et  a  sacratissimo  corpore  et 
sanguine  Dei  el  Domini  nostri  Jesu  Christi  aliena 
fiat,  atque  io  extremo  exaroioe  districtae  ultioni  sub- 
jaceat.  Gunctit  autem  eidem  loco  sua  jura  servan- 
tibus  sit  pax  Domioi  nostri  Jesu  Christi,  et  hic  booae 

actioois  fructum  percipiat,  et  apuddistrictumjadicem 
praemia  SBterDae  pacis  ioveoiat.  Amen,  amen;  amen. 


Sancla3  Mariae FontisEbraldi  quod  utiqueadtutelam 
scdis  apostolicae  specialiier  pertinet,  in  quo  etiam 
divino  vacatis  obsequio,  anlccessorum  oostrorum 
vestigiis  inhserentes  sub  B.  Petri  jure  ac  protectione 
suscipimus,  et  praesentis  scripli  privilegio  commu- 
nimus.  Slatuimus  eniro  ut  quaecunque  bona,  quas- 
cunque  possessiones  quac  prsedictum  monasterium 
in  praesentiaruro  juete  et  legitime  possidet,  aut  io 
posterum  concessione  pontificum ,  largitione  reguro 
vel  principum,  oblatione  fideliuro ,  seu  aliis  justis 
modis  vestrisque  succedentibus  integra  io  perpe- 
tuuro  et  illibata  permaoeaot.  Praeterea,  si  quis  fide- 
lium  devotioois  iotuitu  aliquem  locum  vobis  cootule- 
rit  io  quo  oratorium  vclitis  eoostruere  ad  vestram 


865 


KPISTOLJS  ET  PRIVILEGIA. 


866 


{Mstulalionem  aquam  bcnetlictam  ct  alia  ecclcsia- 

slica  sacr&menla ,  archiepiscopi  el  episcopi  vestri, 

in  quorum  parocbia  idem  locusfuerit,  pro  opiscopalis 

officii  debito  absque  molestia  vobis  pra^beant.  Quem- 

admodum    autem  vos  ab  omni    exactione    liberas 

essc  slatuimus,  ita  etiam  servientes  vobis  absque 

inquietatione  presbyteri  ad   quorum  parochias  spe- 

ctarc  noscuntur,  vestris  obsequiis  vacare  censemus  : 

statuentes  eliam  ut  idem  archiepiscopus  el  episcopus 

vos  attentius  manu  teneant  et  dcfendant  et  de  pos- 

sessionibus  quas  per  2  vel  3  idoneos  testes  vobis 

legitime  donatas  atque  possessas  probare  poteritis 

nuUam  vobis  inferre  injuriam  vei  molesliam  patian- 

lur.  Quod  si  quis  hoc  tenlare  praesumpserit  pro  epi- 

scopali  otiicii  debito,  plenamde  eo  juslitiam  faciant. 

Quia  vero  religiosam  vitam  ducentes,  de  aliorum 

cleemosvnis  et  beneficentia  debent  vivere,  consti- 

tuimus  ut  de  laboribus  quos  propriis  sumptibus  coU- 

tis,  seu  de  vestrorum  animaiium  nutrimentis  a  vobis 

exigere  decimas,vel  accipere  nemo  praesumat.  Sanc 

pro  amplioris  religionis  pnerogaliva  quse  de  loco 

vestro  per  Dei  graliam  longius  divulgatur  homioibus 

liberis  qui  pro  animarum  suarum  salute  in  Dei  et 

Ecciesiae  servilio,  vel  apud  monasterium  vestrum, 

vei  in  locis  ad  ipsum  pertinentibus  persi^tere  devo- 

vehnt  in  peccatorum  suorum  remissionem  ex  apo- 

stolicae   sedis  auctoiitate  praccipimus  in  hoc  bono 

perseverare  proposito,  et  juxia  dispositionem  abba- 

tissae  ipsius  loci,  ad  honorum  Dei^  sororibus  fideliter 

deservire  sicut  a  discretione  bonae  memorise  Roberti 

de  Arbrissello  speclatse  religiouis  pre^bylero  institn- 

tum  est.  Quod  si  iorte  contigerit,  episcopo  diuicesano 

injuDgimus,  ut  illos  tanquam  voti  sui  pracvaricatores 

ad  pristinae  religionis  proposilum  redire  compellat, 

quod  temere  factum  est  digna  animadversione  casti- 

gans.  Sepulluram  vero  loci  illius  liberam  oiunino 

esse  deceinimus,  ut  illorum,  qui  so  illic  sepeliri  de- 

liberaverint ,  devolioni  el  extremo)   volunlali,  nisi 

forte    excommunicali   sint,  nullus    obsistat,  salva 

justitia  matricis  Ecclesise.  Decernimus  ergo  ut  nulii 

omnino  hominum  liceat  prsefatum  monasterium  te- 

mere  perturbare,  aut  ejus  possessiones  auferre,  vel 

ablatas  retinere,  minuere,  seu  quibuslibet  vexationi- 

bus  faligare,  sed  onmia  integra  coiiserventur  earum 

pro  quarum  gubernutionc  et  susteulatione  concessa 

sunt,  usibus  omnimodis  profutura.  Si  qua  igitur  in 

futurura  ecclesiastica  saecularisve  persona,  hanc  no- 

strae  conslitutionis  paginam  sciens,  conlra  eam  te- 

merc  venire  tentaverit,  secundo  lerliove  commonita, 

si  non  satisfactione  congrua  emendavcrit,  polestatis 

honorisque  sui  dignitate  careat,  reamque  se  divino 

judicio  exislere  de  perpelrata  iniquiiate  cognoscat» 

et  a  sacratissimo  corpore  ac  sanguine  Dei  et  Domini 

(4)  Pringins,  chdtcau  et  village  situes  sur  un  co- 
teau  au-dessus  du  iac  de  Geneve,  pr^s  Nyon,  canton 
de  Yaud.  La  famiile  de  Prangins  dont  ii  est  ici  ques- 
tion,  ^tait  une  famiile  noble  qui  avait,  k  ce  titre, 
droit  de  s^ance  daos  les  anciens  Etats  du  pays  de 
Ytud.  (V.  Mulier,  Hist.  de  la  Suhse,  liv.  i,  chap.  10  ; 
Documents  reiatifs  d  l^hist,  du  pays  de  Vaud,  par  le 


A  Redemptoris  nostri  Jesu  Christi  aliena  fiat,  atque  in 
exlremo  examine,  disli'icta3  ullioni  subjaceat.  Cun- 
tis  aulem  eidom  loco  justa  servanlibus  sil  pax  Dei 
et  Domini  nostri  Jesu  Christi,  quatenus  et  hic  fru- 
ctuni  bonae  actionis  percipiant,  et  apud  districtum 
judicem  pramia  ajlerna»  pacis  inveniat.  Amen. 

Datum  Laterani  per  manum  Baronis  capellani  et 
scriptoris,  vi  Idus  Maii,  indictione  vii,  Incarnationis 
Dominic»  anno  1144,  ponlificatus  vero  domni  Lucii 
II  papse  anno  i. 

XXXII. 

Priullegium  pro  Ecclesia  Turonensi. 

(Fragmentum.  —  Anno  1144,  Maii  10.) 

(Launoii,  Opp.  III,  II,  64. 1 

B  Lucius  II  papa  anno  1 144,  in  suo  diplomale  Late» 
rani  lato  sexlo  Idus  Maii,  indictione  vn,  pontificatus 
sui  primo,  sic  loquitur:  Porro  libertatcm  ct  immuni- 
tatem,  honores  et  beneficia  eidem  Eccleside  Beati 
Martini  per  antecessorum  nostrorum,  Adeodati,  Leo- 
nis,  Iladriani,  Sirgii,  Gregorii,  Crbani,  Paschalis, 
Calixti,  Ilonorii,  atque  Innocentii  Romanorum  ponti- 
ficum,  vei  per  Turonensium  achiepiscoporum  Crot- 
perti,  Ibbonis  et  Herardi  scripla  coliata,  integra  vo- 
bis  el  intemerata  servcntur. 

XXXIII. 

Bulla  ad  Humbertum  de  Prangins, 
(Annoll44,  Maii  11.) 

[Mimoires  ei  Docum.  de  la  SociitS  d^kistoire  de 
G  Genive ,  II,  ii,  32  ] 

Lucius  opiscopus,  servus  scrvorum  Dei,  dilccto  in 
Christo  niio  Humberto  dc  Pringins  (4),  salutcm  et 
apostolicam  benedictionem. 

Dcvotioni  tuse ,  dilecte  in  Domino  fili ,  maxime 
congaudemus,  quod  temetipsum  dc  illis  ovibus  reco- 
gnoscens,  quas  Dominus  noster  Jesus  Christus  beati 
Petri  custodiae  commendavit ,  ipsius  limina  reve- 
renler  visitavisti,  et  pcrsonam  ac  terram  tuam  ejus- 
dem  apostolorum  principis  tuilioni  commiseris.  In 
nostra  siquidem  et  fratrum  nostrorum  pnesentia, 
beato  Petro  et  nobis  facto  hominio  promisisli,  ut 
tam  tu  quam  haeredes  tui  bisantium  (o)  unum  de 
terra  tua  annis  singulis  Romano  pontifici  persolva- 
tis.  Et  nos  igitur,  qui,  iicet  indigni,  beati  Petri  loco 
^  residere  conspicimur,  tam  te  quam  filios  tuosetsuc- 
cessores  vcstros,  intra  ipsius  apostolorum  principis 
hseredes  ipso  adjuvante  suscipimus,  ut  in  ejus  sem- 
pcr  benedictione  ac  protcctionc ,  tam  auimorum 
quam  corporum,  maneatis,  per  quam  ad  coelestia 
regna,  largiente  Domino,  perveniatis. 

Datum  Laterani,  v  Idus  Maii. 

B.  de  Grenus,  Geneve  1817,  p.  62, 

(5)  Bisantiumf  besant,  monnaie  d*or,  ainsi  nom- 
m^e,  parce  que  les  empereurs  firent  frapper  ies  pre- 
miercs  de  ces  especes  a  Constantinople  ou  Bysance. 
L*usage  de  cette  monnaie  se  r^pandit  en  Italie, 
France,  Allemagne,  etc.  On  eut  aussi  des  besaots 
blancs  ou  d*arg<ent. 


867 


LUCII  II  PAPiE. 


868 


XXXIV.  A 

Privilegium  pro  ecclesia  Bononiensi, 

(Anno  1144,  Maii  13.; 
[Savioli,  AnnaL  Bologn,  I,  ii,  206.] 

Lucius  episcopus,  servus  servonim  Dei,  dilecto  in 
Christo  fratri  Henrico  Bononiensis  ecclesisc  epi- 
scopo  ejusque  succe.ssoribus  canonice  substituen- 
dis. 

Si  ad  Cii^lcstia  regna  penxnire  dcsideramus,  non 
pigri  studio  laborare  debemus^  scd  quantum  possu- 
mus,  Deo  adjuvantc,  festinarc  studcamus  ut  exalla- 
Uonem  ecclesiarum,  quas  etiam  Dominus  nostcr 
proprio  sanguine  acquisivit ,  in  omnibus  sublcvarc, 
et  in  melius  restaurare  possimus,  quas  vero  divino 
coelitus  auxilio  clavittcro  Christus  Dei  Fihus  tradi-  q 
dit  Petro ,  eas  quidem  idcirco  in  pnetantissimo 
statu  sublevare  debemus.  Hoc  enim  certissime  cre- 
iimus  quod  quanto  studiosius  ecclcsiarum  exaltatio- 
nem  procuramus,  tanto  dignius  illius  vigemus  muni- 
ficentia  cujus  spirituali  cura  regiiur  et  guberratur 
catholica  et  apostolica  Ecclesia  in  qua,  auclore  Deo, 
apostolorum  vice  fungimur.  Idcirco  notum  omnibus 
fieri  volumus  quod  reverentissimus  frater  noster  Hen- 
ricus  Bononiensis  episcopus  Romam  veniens  visltare 
limina  apostolorum,  ostendit  nobis  oiunimenta  et  in- 
yestitiones,  et  contirmationes  factas  ab  antecessoribus 
nostris,  id  est  Agapito,  Pt- lagio,  Gregorio  VII  apo- 

stolicis,  de  rebus  suse  Ecclesiac provide  inclinati 

precibus  ejus,  concedimus  atque  conBrmamus  suae 
Ecclesise,  salvo  in  omnibus  jure  et  RomanaD  Eccie-  p 
sis  privilegio ,  monaslerium  S.  MichacHs  archan- 
gcli  positum  in  fundo  paterno  cum  omnibus  rebiis 
et  pertinentiis  suis ,  alque  concedimus  curtem  de 
Brento  cum  servis  et  ancillis  et  omnibus  suis  perti- 
nentiis,  seu  donamus  monasterium  S.  Maria)  silum 
in  massa  quse  vocalur  Monte  Palensc,  quam  Jovi- 
niamus  imperator  Iradidit  Bononiensi  Ecclesiae  cum 
curte  ibique  tcmente;  teque  nominatur  Aurelia  cum 
montibus  qui  in  circuitu  praDfali  monasterii  sunt 
positi ,  et  curtes  alias  quae  nominantur  Bombiana 
cum  casalibus  et  pertincntiis  suis»  et  monlem 
qui  vocatur  Cavallorum ;  sive  et  concedimus  por- 
tum  qui  nominatur  Galliana  cum  ripatico  ct  te- 
loneo,  et  paludibus  et  piscariis  ct  silvis,  et  cum 
omnibus  rebus  quaE^  ad  ipsam  pertinere  dignoscun- 
lur,  cl  duas  curtes,  una  quae  vocatiu*  Curta  Mujor,  B 
et  alia  quae  dicitur  Curta  Minor  posita  infra  plebem 
quae  dicitur  Boida.  Insuper  et  damus  monasterium 
Sancti  Anaslasii  fundatum  in  fundo  Petriculo  cum 
portu  et  teloneo  et  ripatico,  cum  silvis  et  venationi- 
bus  cum  paludibus  et  piscationibus,  et  cum  omnibus 
quse  ad  curtem  quac  vocatur  Pelriculosum,  et  ad 
praefatum  monastcrium  pertinere  videntur;  necnon 
ct  curtem  quae  dicitiu*  Gellula ,  juxta  flumen  quod 
vocatur  Savena,  cum  olivetis,  vinetis,  campis,  silvis, 
yeaationibus,  famulifi  colonis,  et  cum  omnibus  sibi 
pertinentibus ,  et  ibi  non  longe  fundum  Venetiae 
integrum  quod  et  Sociorum  vocatur,  pertinentem  ad 
ipsas  cortes^  atque  curtem  la  Panigale  qu»  continet 


in  se  trcs  fundos  terrarum  et  yineanim ,  qui  doc 
nomine  vocantur  candidalis  et  pulsia  et  grisiribili, 
seu  ei  monasterium  S.  Prosperi  situm  in  supradicto 
loco  qui  vocatur  Panigale,  sive  et  curtem  que  dici- 
tur  Cumo  cum  omnibus  suis  pertinentiis,  et  mona- 
sterium  Sancti  Mart^ni  in  Pojo  cum  curte  et  omni- 
bus  sibi  pertincntiis,  ct  monasterium  S.  Petri  in 
Strada,  et  monasterium  S.  Marioe  cum  omnibus  suis 
pertinenliis ;  monasterium  S.  Pctri  cum  curte  quae 
vocatur  in  Nucifatico  cuin  omnibus  suis  rebua ;  e( 
monasterium  S.  Martini  in  Casalicchio  cum  omnibus 
pcrtinentiis ;  atque  donamus  charitati  tuae  portum  in 
civitati  Bononiensi  quod  communi  nomine  dicitur 
Sancti  Petri»  et  Stratam  quae  nominatur  salaria  cum 
stratatico  et  omni  redditu  quem  antiquitus  per- 
solvere  solent  ipsi  homines  qui  per  prsenominatas 
ire  vel  redire  soiiii  sunt.  Commonemus  quoque  ut 
statuto  lempore ,  prsfatos  redditus  absque  negii- 
gentia  persoWere  studeant,  seu  et  monaslerium  S. 
Mariae  quod  vocatur  Majoris,  cum  omnibussuis  per- 
tinentiis,  cum  casa  Solariata  infra  civitatem  Bono- 
niae  quae  esl  juris  ipsius  monasterii,  et  monasterium 
S.  Columbani  confessoris  cum  omnibus  suis  rebus ; 
et  monasterium  Sanctorum  Gervasii  et  Protasii  cum 
omnibus  suis  rebus,  et  monasterium  Sancti  Andreae 
aposloli  situm  anlo  portam  S.  Pelri  cum  omnibus 
suis  rebus ;  et  monasterium  S.  Joannis  Evangelistse 
fundatum  in  monte  qui  vocatur  Oliveti,  cum  omni- 
bus  suis  pcrtinentiis  :  similiter  concedimus  monaste- 
rium  Sancti  Stephani  quod  vocatur  Hierusalem,  et 
quod  dominus  Petronius  sanctissimus  episcopus 
aedificavit  ad  usum  cjusdem  ecclesiae,  et  cum  mercato 
Sancti  Joannis  Baptistae  ibique  tenente,  seu  confir- 
mamus  atque  stabilimus  curtem  quae  vocatur  Millonis 
cum  portu  et  ripatico,  et  teloneo  et  mercato,  cum 
silvis,  venationibus,  et  cum  paludibu5  et  piscalio- 
nibus,  et  cum  servis,  et  ancillis,  et  colonis,  et  cum 
omnibus  ad  se  pertinentibus ;  similiter  coDcedimus 
cuncta  praedia  et  possessiones,  monasteria  et  plebea, 
et  ecclesias  baptismales  omnesque  ecclesias  alias, 
castella,  villas,  abbates,  monachos,  presbyteros, 
diaconos,  clericos  litteratos  et  illitteratos,  senros  et 
ancillas  Dei  atque  diaconissas,  famulos  utriusque 
sexus ,  et  omnes  homines  super  terram  praedictae 
ecclcsiae  Bononiensi  residentes,  ut  in  tua  tuorumque 
successorum  sint  potestatc  et  dofentfione  infra  ter- 
minos  et  confinia  totius  episcopatus  BononiensiSi 
sicut  est  a  flumine  quod  dicitur  Gaibana  et  fluvius 
qui  Sablosculus  vocatur  cum   strada  quae  vocatur 

Ungarista  usque et  locus  qui  vo- 

catur  Cutte,  et  fluminis  qui  dicitur  Leo,  et  alius  qui 
Yocatur  Muza.  Siroiliter  concedimus  prsefatae  eccle- 
siae  curtem  quoc  Maxumasticum  cum  rebus  el  pos- 
sessionibus  cunctisque  suis  pertinentiis.  Haec  omoia 
quee  superius  leguntur,  quae  pnefata  ecclesia  vere  et 
juste  tenet ,  vel  deinceps  acquisitura  est,  tam  tibi 
cum  iis  cunctis  qui  in  eo  quo  es  ordine  loco  qu» 
successerint,  vel  eis  quorum  intereese  potuerit,  in 
peipetuum  resenranda  deoeroimus.  Si  qjm  rero  ro- 


869 


EPlSTOLiE  ET  PRIVILEGIA. 


870 


gum,  sacerdotum,  judicum  atque  ssecularium  per-  A 
sona  htnc  constitutionis  noslrae  paginam  agnoscen^, 

el  contra  eam  venire  lentaverit honorisque 

8ui  dignitale  careat,  reamque  se  divino  judicio  exi- 
stere  de  perpeirata  iniquitate  cognoscat,  et  nisi  ea 
quae  ab  alio  sunt  male  ablata  restituerit,  vel  digna 
poenitentia  illicile  acta  deneverit,  a  sacratissimo 
corpore  ac  sanguine  Dei  et  Domini  oostri  Jesu  Chri- 
8ti  Hedemptoris  nostri  aliena  tiat,  alque  in  exlremo 
examine  districta;  u  tioni  subjaceat.  Cunctis  autem 
eidem  loco  justa  servantibus  sit  pax  Domini  nostri 
Jesu  Chrisli  Redemptoris,  et  hic  fructum  bonse 
actiODis  percipiani,  ct  apud  districium  judicem  pra> 
mia  ffiternffi  pacis  invenianl.   Amen. 

Bgo  Lucius  CatholicsB  Ecclesisc  episcopus. 

Ego  Gregorius  presbyter  cardinaiis  tiluli  S.  Ca-  n 
lizti. 

Ego  Petrus  presbjter  cardinalis  tit.  Pastoris. 

Ego  Thomas  presbyter  cardinalis  tit.  S.  Justinae. 

£go  Raynerius  presbyter  cardinalis  til.  Sanclae 
Priscse. 

Ego  Guido  presbyter  cardinalis  lituli  Sanctorum 
Laurentii  et  Damasi. 

Ego  Nicolaus  presb.  card.  tit.  S.  Ciriaci. 

Ego  iribertus  presbytor  card.  lituli  SanclseAna- 

stasise. 

Ego  Manfredjs    presbyt.    caidinalis  tit.  Sanctse 

Sabinae. 

Ego  Conradus  Sabinensis  episcopus. 

Ego  Theodorinus  Sanctse  Rulinse  epi^copus. 

Ego  Albericus  Osticnsis  episcopus.  p 

£go  Aymarus  Tusculanensis  episcopus. 

Ego  Petrus  Albanensis  episcopus. 

Ego  Gregorius   diaconus    cardmalis    Sanclorum 
Sergii  et  Bacchi. 

Ego  Otlo  diaconus  cardinalis  S.  Georgii  ad  Yelum 
Aoreum. 

Ego  Geraldus  diaconus  cardinalis  S2«Dctae  Mariae 
in  Dominica. 

Ego  Guido  in  Romana  Ecclesia  altaris  minister 
indiguus. 

Ego  Rodulphus  diaconus  cardinalis  Sanctae  Lucise 
in  Septem  soliis. 

Ego  Joannes  diaconus  cardinalis  S.  Adriani. 

Dat.  Laterani  per  manum  Barouis  capellani    et 
flcriptoris,  lertio  Idus  Maii,  indictione  septima,  In- 
eamalionis  Dominic«    anno    millesimo   eentesimo  ^ 
qoadragesimo  quarto,  pontificatus  vero  domai  Lu- 
di  papae  II  anno  primo. 

XXXV. 

Eeclesiam  S.  Marias  Ardenensem  tuendam  suscipii 
bonaque  ejus  con/irmat. 

(Anno  1144,  Maii  13.) 

[Neuslria  Pia,  TOi.J 

Lucius  episcopus,  servus  servorum  Dci,  dilectis 

filiis  GisLEBERTO,  priori  ecclesiae  S.  Mariae  de  Ar- 

dena,  ejusque  fratribus ,   tam  praesentibus    quam 

fiiUiris  f  regularem  vitam  professis  in  perpetuum, 

falntffi»  et  apoatolicam  benedictionem. 


Ad  hoc  univcrsalis  Ecclesiae  cura  nobis  a  provi- 
sore  omnium  bonorum  Domino  commissa  est ,  ut 
rcligiosas  diligamus  personas  et  beneplacentes  Deo, 
religionem  studeamus  modis  omnibus  propagare. 
Nec  enim  Deo  gratus  aiiquando  famuiatus  impendi- 
tur,  nisi  ex  charit&tis  radice  procedens,  a  puritate 
religionis  tuerit  conservatus.  Eapropter,  dilecti  in 
Domino  filii,  vcstris  justis  postulationibus  clementer 
annuimus,  et  praefatam  ecclesiam,  io  qua  divino 
maocipati  estis  obsequio,  sub  B.  Petri  et  nostra 
protcctiune  suscipimus,  et  praesentis  scripti  privile- 
glo  communimus.  Staluentes  ut  quascunque  posses- 
siones,  quaecunque  bona,  eadem  ecclesia  iii  praesen- 
tiarum  juste  et  canonice  possidet,  aut  iu  futurum, 
concessione  ponliticum,  largitione  regum  vel  princi- 
pum,  oblatione  fidelium,  seu  aliis  justis  modis,  Do- 
mino  propitio,  poterit  adipisci,  Grma  vobis  vestris- 
que  successoribus  et  illibata  permaneant.  In  quibus 
hsec  propriis  duximus  exprimenda  vocabnlis  : 

Ecclesiam  S.  Germani  de  Alba  Herba.  Totam  de- 
cimam  de  proprio  dominio  Oelardi  in  HermcDvilla. 
Unam  acram  tcrrae  de  feodo  Willelml  Crassi,  ante 
puteum  Ardenae.  Unum  campum  terrae  a  Bitot  de 
feodo  Odardi.  Unam  acram  terrae  a  Bilot.  Duas 
acras  terrse  et  tres  virgatas,  in  varenda  longa. 
Unum  campum  terrae  ad  Buruni,  de  leodo  Aiulphi. 
Duas  acras  terrae  inter  Cadomum  et  Ardenam,  de 
feodo  Gaufridi  de  Castello.  Duos  campos  terrse  super 
S.  Germano  de  feodo  Ilenrici,  iilii  Herberli.  Novem 
acras  terrae  in  Ardena.  Quinque  virgultas  terre, 
inter  S.  Germanum  et  domum  infirmorum  Quinque 
virgultas  ex  altera  parte  viae.  Totam  decimam  de 
dominio  Adam  de  Francavilla.  Unam  praebeDdam 
Bajocis,  de  decem  denariis,  de  eleennosyna  regis. 
AlJam  Cadomi,  de  septem  denariis.  Unam  domam 
Cadomi,  iiberam  ct  quietam  de  omnibus  coDsuetu- 
dioibus  in  foro.  Aliam  domum  in  Burgo,  abbatissae, 
Cadomi.  Duas  domos  in  Burgo  abbatis,  Cadomi,  in 
Dovo  rure.  Tres  acras  terrae  a  la  Pcrella,  et  quid- 
quid  habebat  Hasculphus  in  Lucerna,  de  proprio 
dominio  (excepta  parte  nemoris  de  Cnrba  Fossa)  et 
duos  arpennos  vinearum,  apud  Suligneium.  Tolam 
decimam  de  Gripum,  tam  in  molendinis  quam  in 
aquis  et  in  omnibus  redditibus  villae.  Unam  pisca- 
riam  apud  Bolcium.  Totam  terram  Gisleberti,  filii 
Adam,  de  proprio  dominio  in  Lucerna.  Unam  acram 
terrso  in  carum,  de  feodo  Radulphi,  filii  Radulphi. 
Doos  modios  segctis,  quorum  unum  dedit  Willel- 
mus,  filius  Rogerii ;  alium  Richardus  Cbalus. 

Sancimus  eliam  ut  ordo  canonicus,  secundum  B. 
Augustini  Regulam  et  institulionem  Praemonstralen- 
sium  fratrum,  perpetuis  ibi  temporibus,  ioviolabili- 
ter  conservetur.  Docernimus  ergo  et  nulli  omniuo 
hominum  liceal  priefatam  ecclesiam  temere  pertur- 
bare,  aut  ejus  possessiooes  auferre,  vel  ablaias  reti- 
nere,  miouere,  aut  aliquibus  vexationibus  faligare ; 
sed  omnia  integra  conserventur,  eorum,  pro  quorum 
gubernatione  et  susteDlalione  coocessa  suot  usibns 
omnimodis   profolura :  aalva  dioecesanl   episeopi 


811 


LUCII  II  PAP.fi 


872 


canonica  justilia  et  aposlolicae  sedis  aucloritate.  Si 
qua  igitur  in  futuruin  ecclesiastica  saecularisve  per- 
sona,  hanc  nostrse  constitutionis  paginam  sciens, 
contra  eam  temere  venire  tentaverit,  secundo  ter- 
liove  admonita,  si  non  satisfactione  congrua  emen- 
daverit,  potestatis  honorisque  sui  dignitate  careat, 
reamque  se  divino  judicio  existcre  ,  de  perpetrata 
iniquitate  cognoscat,  e(  a  sacratissimo  corpore  et 
ftanguine  Dei  et  Redemptoris  Jesu  Christi  aliena 
fiat,  atque  in  extremo  examine  districtsD  ultioni  sub- 
jaceat.  Cunctis  autem  eidem  loco  justa  servanlibus 
sit  pux  Domini  nostri  Christi,  quatenus  et  hic  fru- 
ctum  bonse  actionis  percipiant,  et  apud  districlum 
judicem  prsemia  aBternae  pacis  inveniant.  Amen. 

Ego  Lucius,  Catholicse  Ecclesise  episeopus. 

Rgo  Conradus,  Sabinensis  fpiscopus. 

Ego  Albcricus,  Hostiensis  episcopus. 

Ego  Ismarus,  Tusculanus  episcopus. 

Ego  Gregorius  presbyler  cardinalis,  tituli  Ca- 
lixti. 

Eigo  Thomas,  presbyter  cardinalis,  tituli  Vestinse. 

Ego  Giliberlus ,  presbyter  cardinalis ,   tituli  S. 

Marci. 
Ego  Guido,  presbyter  CBrdiaalis,  titul.  SS.  Lau- 

rentii  et  Damasi. 

Ego  Gregorius,  cardinalis  diaconus,  SS.  Sergii 
et  Bacchi. 

Ego  Guido ,  diaconus  cardinalis  SS.  Cosmae  et 
Damiani. 

Ego  GerarduB,  diaconus  cardinalis  S.  Mariae  in 
Dominica. 

Ego  Gregorius^  diaconus  cardinalis  S.  Angeli. 

Datum  Laterani,  per  manum  Baronis  capellani, 
acriptoris,  iii  Idus  Maii,  iiidiciione  vii,  lucarnationis 
Dominicae  ann.  ii44,  pontificatus  vero  domini  Lu- 
cii  II  papae  ann.  i. 

XXXVI 

Ad  Raimundum  Toletanum  archiephcopum,    — . 
Con/irmat  primalum  Toletame  Ecctesice. 

(Anno  il44,  Maii  13.) 
[Mansi,  Concil.  XXI,  609.) 

Lucius  cpiscopus,  servus  scrvorum  Dei,  venerabili 
fratri  Raiiiumdo  Toletano  archiepiscopo ,  ejubque 
successoribus   canonice    substitueudis    in    perpe- 

tuum. 

Sacrosancta  Romana  et  apostolica  Ecclesia  et 
ipso  Salvatore  omnium  Domino  Jesu  Christo  caput 
et  cardo  est  Ecclesiarum  omnium  constituta.  Non 
decct  igitur  a  capite  membra  dissidere,  sed  emineuti 
rationi  et  supernse  provisioni  capiiis  obedire.  Mode- 
ratrix  autem  discretio  capitis ,  singulorum  mem- 
brorum  officiosas  actiones  confoederans,  unicuique 
JQS  et  ordinem  a  natura  constiiutum  disiincte  con- 
servat,  et  quibusque  nobilibus  venustatis  suae  digni- 
tatem,  sine  individia,  sociali  charitate  cu^todit.  Hac 
igitur  inducti  ratione,  honorem  nobilis  et  famosae 
Toletanae  Ecclesiaf,  apostoiicae  sedis  proprise  et  spe- 
cialis  fiiisBt  volumus  conservare  :  ideoque,  venera- 
bilis  frater  Raimunde,  quem  verain  Christo  cbaritate 


A  diligimu?,  tuis  rationabilibus  postulationibas  paler- 
nae  pietatis  affectu  duximus  annuendum.  Per  praeseo- 
tis  ergo  privilegii  paginam  apos^lolica  auctoritate 
statuimus,  ut  per  universa  Hispaniarum  regna  pri- 
matus  obtineas  dignitatem.  Pallio  itaque,  a  &ede 
apostolica  luae  charitali  concesso,  in  Missarum  cele- 
brationibus  uti  debebis  tantum  in  praecipuis  festivi- 
tatibus ;  tribus  videlicet  diebus  in  Natali  Doroini, 
in  Epiphania,  Hypopanton  [HypapanteJ,  Coena  Domi- 
ni,  Sabbato  sancto ,  tribus  diebus  in  Pascha ,  in 
Ascensione,  Pentecosle,  in  solemnilatibus  fanctae 
Maria;,  sancti  quoque  Michaelis ,  sancti  Joannis 
Baptistae,  in  omnibus  nalalitiis  apostolorum,  eteorum 
martyrum,  quorum  pignora  in  vestra  ecclesia  requie- 
scunt,  sancti  quoque  Marlini  et  Ildefonsi  confes- 

Q  sorum ,  et  omnium  commemoralione  ranctorum  :  in 
consecrationibus  ecclesiarum,  episcoporum  el  clc- 
ricorum ,  in  annuo  consecrationis  tuae  die ,  et  in 
nalali,  et  S.  Isidoi-i,  et  Leandri.  Primatem  te  universi 
Ilispaniarum  pracsules  respicienl,  el  ad  te,  si  quid 
inter  eos  exortum  fuerit  quaestione  dignum,  referent. 
Salva  tamen  in  omnibus  Romanae  Ecclesiae  auctori- 
late.  Verum  personam  luam  propensiori  gralia 
retinentes,  censcmus ,  ut  solius  Romani  pontificis 
judicio  ejus  causa,  si  qua  fuerit ,  decidatur.  Sane 
Toletanam  Ecclesiam  prsesentis  privilegii  stabililale 
munimus,  Complutenscm  ei  parochiam  cum  terminis 
suis,  nec  non  et  ecclesias  omnes,  quas  jure  proprio 
antiquilus  poss^disse  cognoscitur,  confirmantes. 
Episcopales  pr«terea  sedes,  quas  inpraesentiarum 

p  juste  et  quiete  possides,  eidem  Toletanae  Ecclesiae, 
tanquam  metropoli,  subditas  esse  decernimus.  Reli* 
quas  vero,  quae  antiquis  ei  temporibus  subjacebant, 
cum  Dominus  omnipotens  Chrislianorum  restituerit 
poteslali ,  suae  dignatione  miseiicordias,  ad  caput 
proprium  rcferendas,  decreli  hujus  auetoritate  san- 
cimus.  Porro  illarum  dioeceses  civitatum,  quae  Sar- 
racenis  invadentibus  metropolilanos  proprioa  ami^ 
runl,  eo  tenorc  vestrae  subjicimus  dilioni,  nt  quoad 
sine  propriis  exstiterint  melropolitanis,  tibi  ut  pro- 
prio  debeant  subjacere.  Si  quae  auteni  melropoles 
in  slatum  fuerint  proprium  restitulae  :  suo  quaeque 
dioecesis  metropoiittino  restilnatur,  ut  sub  proprii 
regimine  pastoris  super  Diviui  collatione  benefieii 
glorietur.  Si  qua  igitur  in  futurum  ecclesiastica 
persona  aut  saecularis  hanc  nostrse   constitulionis 

^^  paginam  scicns,  etc. 

Datum  Laterani  per  manus  Baronis  capellani  et 
scriptoris.  III  Idus  Maii ,  indictione  vn ,  Icarnationis 
Dominicae  anno  1144,  pontificatus  vero  domini  Lucii 
papae  li  anno  i. 

XXXVU. 

Ad  archiepisropos  et  episcopos  per  Hispanias  cons- 
titutos.  —  De  eodem  argumento, 

(Anno  1141,  Maii  13.) 

[Mansi,  ConciU,  XXI ,  610.] 

Apostolicae  sedis  clementia  singulis  ecclesiis,  et 
ecclesiaslicis  personis,  suam  dignitatem  et  justitiam 
aervare  consueverunt.  Unde  noa,  quonim  praectpoe 


8:3 


EPiSTOLfi  ET  PRIVILEGIA. 


8-4 


interest,   ecclesiarura   oranium  curam  gercre,  ve«-  A  sciens,  conlra  cam  tcmcre  venire  lonlaveril,  secun- 


Dienlera  ad  nos  venerabilem  fratrcm  nostrum  rcve- 
rtsndissimura.  Tolclanum  archiepiscopum  benigno 
rccepimus,  et  inspeclis  praedcccssonim  noslrorum 
privilegiis,  primalus  dignilatem  j.er  universa  Hispa- 
niarum  regna,  juxla  corumdem  privilegiorum  teno- 
rem,  ei  confirmavimus.  Ipsum  ilaque  cum  gralia 
sedis  apostolicae,  et  liltcrarum  noslrarum  prosecu- 
tione,  ad  sedcm  propriam  remiltenles,  univcrsitali 
yestrae  raandando  prajcipimus  :  qualcnus  eidera 
tanquam  primati  vcstro  absque  ulla  conlradiclione 
canonicara  obedicntiam,  et  debitam  reverenliara 
exbibere  curetis.  Dignum  namque  cst  ut  qui  multis 
Isetatiir  praeesse  subdilis,  nullatcnus  crubescat  suis 
subesse  pnelatis. 
Datum  Latcr.,  iii  Idus  Maii. 

xxxyiii. 

Privllegium  pro  monasterio  S.  Bartholomad 

Neuburgensi, 

(Anno  1144,  Maii  14.) 

[Codex  Lauresham.  diplom,,  l,  ?39.] 

Lucius  episcopus,  scrvus  sen^orum  Dei ,  dilectis 
filiis  Marquardo  pneposito  ecclesioe  Sancti  Bartho- 
iom«i  apostoli  dc  Nova  Civitate,  ejusque  fratribus, 
tara  praeseniibus  quara  fuluris,  regularem  viiam 
professis,  in  perpetuum. 

Ad  boc  univcrsalis  Ecclesiae  cura  nobis  a  provi- 
sore  omnium  bonorum  Deo  commissa  est,  ut  reli- 
giosas  diligamus  personas,  et  benepl{«centem  Dco 


do  tertiove  commonita,  si  non  salisfactionc  congrua 
emendaverit,  potestatis  honorisque  sui  dignitate 
careat,  reamque  se  divino  judicio  existcre  de  perpe- 
trata  iuiquitate  cognoscat,  et  a  sacralissimo  eorpore 
ac  sanguine  Dei  et  Domini  Redempteris  nostri  Jesu 
Christi  aliena  fiat,  atque  in  extremo  examine  distri- 
clae  ultioni  subjaccat.  Cunctis  autcra  eidera  loco 
justa  ser\'antibus  sit  pax  Doraini  nostri  Jesu  Christi, 
quatenus  el  hic  fructum  bonae  actionis  percipiant, 
et  apud  districtum  judiccm  praemia  setemae  pacis 
invcniant.  Aracn. 

OSTENDK  NOBIS,   D0M1?«B,  lilSBRICORDlAII  TUAlf. 

Bene  valcte. 

Ego  Lucius  catholicae  Ecclesise  episcopus  sub- 
B  scripsi. 

Ego  Conradus  Sabinensis  episcopus  ss. 

Ego  Gregorius  diaconus  cardinalis  Sanctomm 
Sergii  et  Bacchi  ss. 

Ego  Theodewinus  Sanctae  Rufinse  episcopus  ss. 

Ego  Geriiardus  diacon  •.  cardinalis  Sanctae  Mariae 
in  Dorainica  ss. 

Ego  Albericus  Ostiensis  episcopus  ss. 

Ego  Guido  diaconus  cardinaUs  Sanctorum  Cosmae 
et  Damiani  ss. 

Ego  Octavianus  diaconus  cardinalis  Sancti  Nicolai 
in  Carcere  TuUiano  ss. 

Ego  Petrus  presbyter  cardinalis  de  titulo  Pastoris 
subscripsi. 

Ego  Petrus  Albanensis  episcopus  ss. 


religionem    sludeamus  modis  omnibus  propagare.  Dala  Laterani,  per  raanura  Baronis  capellani  et 


Neque  enira  Deo  gratus  aliquando  famulatus  impcn- 
ditur,  nisi  ex  charitatis  radice  proccdens  a  puritate 
rcligionis  fuerit  conservalus.  Eaproptcr,  dilecli  in 
Domino  filii,  veslris  justis  po.<tulalionibus  clemcntcr 
annuimus ,  et  praefalam  ccclesiam ,  in  qua  divino 
roancipati  estis  obsequio,  sub  beati  Petri  et  nostra 
protectione  suscipimus,  et  praespntis  scripti  privile- 
gio  communimus;  staluentes  ut  quascunque  posses- 
siones ,  quaecunque  bona  cadem  ecclesia  juste  et 
ctooDice  possidct,  aut  in  futurum,  conccssione  pon- 
tificuro,  oblationc  fidelium ,  seu  aliis  justis  modis, 
Deo  propitio,  potuerit  adipisci,  firma  vobis  vestris- 
que  successoribus  ct  illibata  permaneant;  advoca- 
liam  vero  ipsius  loci  nullus  ibi  usurpare  prxsumat, 
scd  abbas  Laurishammensis  camdem  ecclesiam  cum 


scriptoris,  ii  Idus  Maii ,  indiclione  vii,  Incamationis 
Dominicae  anno  1144,  pontificatus  vero  donmi  Lucii 
II  papse  anno  primo. 

XXXIX, 

Ad  Bernardum  episcopum  S.  Davidis  (Menevensi), 

(Anno  1144,  Maii  14.) 
[Warthon,  Anglia  sacra,  II,  549.] 

Lucius  episcopus,  servus  servorura  Dei,  venerabili 
fratri  Bernardo  episcopo  Sancti  Davidis  salutera  et 
aposlolicara  benedictionera. 

Fratemitatis  tuae  litleras  debita  benignitate  susce- 
pimus ;  et  quod  dc  dignitate  Ecclcsiae  tuae  tara  in 
ipsis  quara  in  aliis  quae  super  lioc  ad  scdera  aposto- 


pertinentiis  suis  loco  advocati  a  pravorum  hominum  D  licam    missae  sunt ,  diligenter  allendimus.   Verum 

infestatioue  defendat.  Peregrinos  autem  vel  hospites 

vestros,  qui  se  ibi  sepciiri  deliberaverint,  scpeliendi 

facullatera  liberam  habeatis,  si  lamen  excommuni- 

cati  non  fuerint.  Decerniraus  ergo  ul  nulli  omnino 

hominura  liceat  praefalara  ecclesiam  temere  pcrlur- 

bare ,  aut  ejus  possessioncs  auferrc ,    vel    ablata» 

retincre,  rainuere,  aut  aliquibus  vcxationibus  fali- 

gare,  sed  omnia  integra  conscrvenlur  eorum,  pro- 

quorum  gubernatione  et  sustentatione  concessa  sunt, 

usibus  omnimodis  profutura ,  salva  dioecesani  epi- 

scopi  canonica  justitia  et  apostolicae  sedis  auctori- 

tate.  Si  qua  igitur  in  futurum  ccclesiastica  ssecula- 

risTe  peraona,  hanc  nostrae  constitulionis  paginam 

PAxaoL.  CLXXIX. 


quoniam  peccatis  cxigentibus  ct  pravorum  horainum 
superabundantc  raalilia  ejusdcro  Ecclcsiae  dignitas 
longo  elapso  temporc  ab  ipsa  alienata  et  ad  alias 
Ecclcsias  Iransiata  est ,  certura  quid  inde  statuerc 
ad  praiscns  consiliura  non  haberaus.  Disponimus 
quidem  per  Dei  gratiara  legatos  nostros  pro  Eccle- 
siarum  ncgotiis  ad  partcs  illas  in  proximo  dirigern, 
quibus  camdera  causara  pcr  antiquos  horaincs  ct 
authentica  Ecclcsise  tuae  scripta  indicarc  curabis. 
El  nos  per  eos  veritalc  plenius  cognita,  quod  ad  ho- 
norera  Dei  statuendum  fuerit,  maturiori  habito  coti* 
silio  statuemus. 
Datura  Latcrani,  ii  Idua  Maii. 


875 


LUCII  II  PAPiE- 


«76 


XL. 


BuUa  confirmaloria  sententia:  Urbani  II  papas  de 
subjectione  Ecclesias  Dolensis  ad  Ecclesiam  Turo- 
nensem. 

(Anno  1144,  Maii  15.) 
[Mansi,  ConciL,  XXI,  619.] 

Lucius  episcopus,  scrvus  servorum  Dei,  venera- 
bili  fralri  Hucom  Turonensi  archiepiscopo ,  ejusque 
successoribus  canonice  subslituendis  in  pcrpetuum. 

Quse  judicii  verilate  decisa  sunl,  lilterarura  dc- 
benl  memoriae  commendari,  ne  pravorura  liominum 
valeant  in  poslerum  rcfragatione  turbari.  Prajde- 
cessor  siquidem  nostcr  felicis  mcmoriae  papa  Inno- 
ccntius  controversiam,  quae  de  praelalione  Turonen- 
sis  Ecclesiec  et  subjeclione  Dolensis  intcr  eanim 
paslores  jamdiu  agitala  esl,  venerabili  fratri  nostro 
Gaufrido  Camotensi  episcopo,  tunc  aposlolica)  sedis 
legalo,  cognoscendam  terminandamque  commisit, 
quaj  cum  in  cjus  prajsenlia  in  pluribus  locis  Gallioe 
traclala  essel,  el  necdum  finc  debilo  tcrminala,  Do- 
lensis  archiepiscopus,  nobis  praesentibus,  ad  cjus- 
dem  praedcccssoris  noslri  pra-senliam  venil,  con- 
qucrens  in  dilationc  ipsius  causae  se  multolies  gra- 
vatum  cssc,  el  multas  ob  hoc  expensas  suslinuisse. 
Proplor  quod  suppliciter  postulavil,  ul  idem  praede- 
cessor  noster  eamdem  causam  ad  suam  praesentiam 
rcvocarct,  et  debitum  finem  imponeret.  Cujus 
petitioni  acquiesccns,  apostolicis  littcris  tibi,  vene- 
rabili  in  Christo,  fraler  Hugo  Tnroncnsis  archicpi- 
scopc,  praccipiendo  mandavit,  ut  aposlolico  te  con- 
spectui  praescnlares ,  ecclesise  tuac  justitiam  supcr 
hoc  ostendere  praeparatus.  Quo  inlcrim  divino  ju- 
dicio  viam  universae  c^rnis  ingresso,  tam  tu  frater 
archiepiscope  ,  quam  Dolensis,  pro  hujus  conlro- 
vcrsia)  decisione  uoslro  vos  cons]iecUii  praisenluslis. 
Cum  aulem  de  ecclesiae  luao  juslilia  ralionts,  scripta, 
et  argumenta  plurima  produxisses,  productum  ost 

landem  in  medium  praBdecessoris  nostri  bcalae  me- 
moriac  Urbani  papai  privilegium  ,  in  quo  manifeste 
continebatur,  quod  idem  papa  posl  multas  liujus  rei 
in  sua  et  legatorum  etiam  sedis  apostolicae  pra^sen- 
lia  discussiones  et  relractationes,  scriptis  Romano- 
nim  pontificum,  Nicolai  vidchcet,  et  Joannis,  L6o- 
nis  quoquc  IX  ct  Gregorii  VII  dihgenlcr  inspectis, 
cl  omnibus  hinc  indt?  dihgenti  examinatione  per- 
Iractatis,  ex  communi  fratrum  suorum  episcoponnn, 
et  multomm  Romana)  Ecclcsiae  clericorum  senlen- 
lia  decrevit,  ct  scripti  sui  munimine  roboravit,  ul 
lam  Dolensis  episcopus,  quam  caeteri  deinceps  Bri- 
lannorum  episcopi  Turonenscm  Ecclesiam  suam 
esse  metropoHm  recognoscerent ,  ct  dcbitam  ei 
rcvercnliam  cxhiberent,  nec  ullo  ultcrius  tempore 
postRolandi  obitum,  qui  tuncDoIensi  ecclesiae  praesi- 
debat,  ad  pallii  usum  Dolcnsis  opiscopus  aspirarel. 
Ad  haec  vero  Dolensis  nihil,  quod  rationc  subnixum 
forel,  resi^ondebat,  nec  partem  suam  alicujus  Ro- 
mani  pontificis  auctoritate  tueri  potuit.  Communi- 
cato  ilaquc  consiHo,  quoniam  in  sede  justitioe,  licet 
indigoi ,  disponeDie  Domino  positi  a  via  verilatis 


A  dcviare  nec  possumus,  ncc  debemus ;  ejusdem  pne- 
decessoris  nostri  vestigis  inhaerentes,  in  concessu 
frairum  nostrorum  Conradi  Sab.  Imcri  Tuscul.  scdis 
Dostrae  episcoporum,  Raimundi  Toletani  archiepi- 
scopi,  Henrici  Wintoniensis,  Ulgerii  AndegayensiSy 
Joannis  Aletensis,  Nigelli  Heliensis,  et  Philippi 
Bajoccensis  episcoporum,  Gregorii  Saoctx  Mariae 
Transtibcrinae,  Peiri  Sanctae  Potentianae ,  Thomas 
Sancti  Vitalis,  Gilberti  SanctiMarci,  Guidonis  Sancli 
Laurentii  in  Damaso  presbytcrorum  cardinalium, 
Gregorii  Sanctorum  Sergii  et  Bacchi,  Oddonis  Sancti 
Georgii  ad  Velum  Aureum,  GuidonisSanctonimCo- 
smae  et  Damiani,  Octaviani  Sancli  Nicolai  in  Carcerc 
diaconorum  cardinalium  ;  Petri  Cluniacensis,  Atmc- 
rici  Sancti  Juliani  Turonensis,  Berneris  Nucaricnsis 

g  abbatum  ;  Petri  prioris  Sanctae  Maria*  de  Charitale  ; 
nobiliura  quoque  Romanonim,  Chencii  Frangontis- 
panem,  et  Chencii  nepotis  ejus,  Leonis  Pelri  Leonis 
el  Petri  Uguilionis,  muUorumque  aliorum  lam  cle- 
ricorum  quam  laicorum,  eamdem  sententiam  sedis 
apostolicae  aucloritate,  nobis  a  Deo  concessa,  con- 
firmavimus,  et  tam  te,  quam  Turonensem  Ecclesiam 
de  ipsorum  episcoporum  obedienlia  propria  manu 
per  baculum  investivimus.  Praecipientes  juxla  ejus- 
dem  senlentiae  tcnorem,  ul  tam  Dolcnsis,  quain 
universi  deinceps  Britannia)  citerioris  epi&copi, 
Turonensi  Ecciesia? ,  tanquam  metropoHi  propriae, 
subjaceant,  et  debitam  ei  obedienliam  ac  reveren- 
liam  humiliter  exhibeant.  Ilac  taraen  moderatione 
habita,  ul  fraler  noslerGaufridusDolensisepiscopus, 
quandiu  eidem  ecclesiae  praefuerit,  palliura  babeat,  et 
Romano  pontifici  tantum  subjaceal  :  post  ipsum 
vero  nullus  Doleusis  episcopus  ad  pallii  usum  aspi- 
rare  praesumat :  sed,  sicut  jam  diclum  est,  Turo- 
nenscm  EccU-siam  j)ropriam  melropolira  rccogno- 
scat,  et  rcverenler  ei  obodiat.  Si  qua  igilur  in  fnlu- 
rura  ecclesiaslica  saDcularisve  pcrsona,  htgus  noslrse 
diffmilionis  senlentiara  sciens,  contra  eam  venire 
teraerc  tentaverit,  secundo  terliove  coraraonita,  si 
non  satisfactione  congrua  eraendaveril,  potestatis 
honorisque  sui  diguitate  careat,  rearaque  se  divino 
judicio  existerc  de  perpetrata  iniquitale  cognoscai, 
ct  a  sacratissirao  corpore  et  sanguine  Dei  et  Domini 
Redemptoris  noslri  Jesu  Christi  aliena  fiat,  atque  in 
cxtremo  examine  dislrictae  ultioni  subjaceat.  Obser- 
vantibus  aulem  sil  pax  Domini  nosUri  Jesu  Chrisli, 

D  quatenus  et  hic  fructum  bonae  actioois  pcrcipiant,  et 
apud  districtum  judicem  pramia  aetemae  pacis  inve- 
niant.  Araen,  amcn,  araen. 

S.    PETRUS.   S.    PAULUS. 

Lucius  papa  II.  (Locus  monogrammatis.) 

OSTEMDE  N0BI8,  DOMINE,  IfTSERtCORDUV  TtJAM. 

Ego  Lucius  catholicae  Ecclesiae  cpiscopus  ss, 
Ego  Conradus  Sabinensis  episcopus  ss. 
Ego  Theodewinus  S.  Rufinae  episcopus  ss* 
Ego  Albericus  Ilostiensis  episcopus  ss« 
Ego  Iraarus  Tuscultnus  episcopus  sa» 


S37 


EPISTOL^  ET  PRIVILEGIA. 


858 


Ego  Lucius  catholicfiB  Ecclesic-e  episcopus . 

Dalum  Laterani  per  iDauum  Baronis  capellani  et 
scriptoris,  viii  Kal.  Maii,  indictione  vii,  Incarna- 
lionis  Dominicee  anno  1144,  pontificatus  vero  domni 
Lucii  II  papae  anno  priroo. 

xxni. 

Sententiam  ab  Innocentio  U  laiam  de  dUcordia 
canonicorum  S.  Vinceniii  et  S.  Alexandri  Ber' 
gomatum  con/irmat, 

(Anno  1144.  April.  SO.) 
[Lupi,  cod.  diplam,  Bergom,^  II,  1050.] 
Luaus  episcopus,  servus  servorum  Dei,  dilectis 
filiis  Obbrto  praeposito  et  fratribus  Sancti  Alexan- 
dri  Pergamensis  Ecciesiae,  taro  prsesentibus  quam 
futuris  canonice  substituendis  in  perpetuam  roe- 
moriam. 

Justitiffi  et  rationis  ordo  suadet  ut  qui  sua  suc- 
cessoribus  desiderant  mandata  servari,  deccssoris 
sui  voluntatem  et  statuta  custodiat.  Eapropler  nos 
qoi  in  regiminc  sedis  aposlolicse  prsedecessori  nostro 
felicis  recordalionis  papae  Innocentio  licet,  indigni 
succe^simus  ipsius  voluntatem  ac  statutum  custo- 
dire  volentes,  setentiam  quae  inler  nos  et  canoni- 
cos  sancti  Vincentii  ab  ipso  promulgata  est.  et  a 
successore  ipsius  bonae  roerooriae  papae  Coelestino 
firmata  confirroamus,  et  ratum  manere  censemus. 
Hanc  videlicet  ut  quoties  cauonici  Sancti  Alexan- 
dri  in  solemnitatibus  et  exscquiis  mortuorum  cum 
canonicis  Sancti  Vincentii,  sive  in  ecclesia  Sancti 
Yincentii  sive  in  aliis  convenerint,  praepositus  San- 


A  cti  Laurentii  dc  Zaunio.  Conccssionem  quoque  de- 
cimarum  a  bonoQ  memoriae  Adelberto  Bergomensi 
episcopo  ecclesiae  vestrae  prseposito  canonice  factam, 
queroadroodum  in  scriptis  ejusdem  episcopi  et  ca- 
nonicorum  bcatorum  martyrum  Aiexandri  et  Vin* 
ceniii  continelur,  confirmamus  ut  eaedem  decimae 
perpeluis  fralruro  usibus  cedant.  Porro  bonos  usus 
et  laudabiles  consuetudines  a  praedecessoribus  no- 
stris  pise  recordationis  pontificibus  Honorio,  Inno- 
centio,  et  Coelestino,  vobis  firmatus  nos  quoque  aa- 
ctoritate  apostolica  roboramus.  Decernimus  ergo 
ut  nulli  omnino  hominuro  liceat  praefatam  Ecclesiam 
temere  perturbare,  aut  ejus  possessiones  auferre, 
vel  ablatas  retinere,  minuere,  seu  quibuslibet  aliis 
molestiis  fatigare,  sed  omnia  integra  conserventur 

Q  eorum,  pro  quorum  gubernatione  et  sustentatione 
concessa  sunt,  usibus  omniroodis  profutura,  salva 
dioecesani  episcopi  canonica  justitia  et  sedis  apo- 
stolicae  auctoritate.  Si  qua  igitur  in  futurum  eccle- 
siastica  saecularisve  persona,  hanc  nostrae  constitu- 
tionis  paginam  sciens,  contra  eam  temere  Tenire 
tentaverit,  secundo  tertiove  commooita,  si  non  sa- 
tisfaciione  congrua  emendaverit,  potestatis  hono- 
risque  sui  dignitate  careat,  reamque  se  divino  JQ- 
dicio  existere  de  perpetrata  iniquitate  cognoscat, 
et  a  sacratissimo  corpore  ac  sanguine  Dei  et  Do- 
mini  Redemptoris  nostri  Jesu  Christi  aliena  fiat, 
atque  in  extremo  examine  dislrictae  ultioni  subja- 
ceat.  Cunctis  autem  eidem  loco  justa  servantibus 
sit  pax  Domini  nostri  Jesu  Christi,  quatenus  et  hic 


cti  Alexandriteneatprimumlocum  in  sinistra  parte  q  fru«  tum  bonae  actionis  percipiant,  et  apud  districlum 


chori.  Capellani  ecclesiarum  Sancti  Salvatoris,  San 
ctae  Agaihae,  Sancli  Joannis,  Sanclae  Gratae,  Sancti 
Tigilii  in  diebus  Doniinicis  et  praecipuis  festivitaiiljus 
▼eniant  ad  ecclesiam  Sancli  Alexandri  ad  majores 
roissas.  Criminosi  de  parochia  Sancti  Alexandri, 
praesente  praeposito  vel  uno  de  presbyteris  ejusdem 
Ecclesiae  poenitentiaro  suscipiant.  Item  statuimus 
at  presbyteri  qui  jurant  fidelitatem  beato  Vincentio, 
jurent  et  beato  Alexandro  unus  quoque  desacerdo- 
tibus  Sancti  Alexandri,  porlet  capsam  cum  rcliquiis. 
In  mutalione  vero  ecclesiae  duo  de  presbyteris 
S.  Alexandri  portent  acam  cum  duobus  presbyteris 
Sancti  Vincentii.  Ad  scrutinia  in  coena  Domini,  ad 
baptisraura  et  in  aliis  solemnitatibus  more  solito 
conveuiant.  Cura  canonici  Sancti  Vinccntii  ad  eccle- 


judicem  praemia  aeternae  pacis  inveniant.  Amen, 
amen,  amen. 

Ego  Lucius  Catholicse  Ecclesiae  episcopus  sub- 
scripsi. 

Ego  Conradus  Labinensis  episcopus  subscripsi. 

Ego  Theodewimus  Sanctae  Rufinae  episcopus  sub- 
scripsi. 

Ego  Alberius  Ostiensis  episcopus  subscripsi. 

Ego  Gregorius  presbyter  cardinalis  tit.  Calixti 
subscripsi. 

Ego  Guido  presbyt.  cardin.  tit.  S.  Chrysogoni 
subscripsi. 

Ego  Aribertus  presbyter  cardinalis  lit,  Sanctae 
Anastasiae  subscripsi. 


siam 


U      /.  .,         .  •  •  .     .•  I   D     Effo  Rainerius  presbyt.  cardin.  tit.  SanctaePriscae 

Sancti  Alexandn  venermt,  et  m  campanis  pul-  7;^   .    .  ^       ^ 


sandis  et  in  aliis  sicut  consuetudo  est,  honorifice 
suscipiantur  et  lotum  chorum  sicut  consucverunt 
obtineant.  Praelerea  qudscunque  possessiones,  quae- 
cunque  bona  eadem  ecclesia  impraeseniiarum  juste 
et  canonice  possidet,  aut  in  futurum  concessione 
pontiflcum,  largilione  regnm  vel  principum,  obla- 
tione  fidelium,  seu  aliis  justis  modis,  Deo  propitio 
poterit  adipisci  firma  vobis  vestrisque  successoribus 
et  illibata  permaneant,  quibus  haec  propriis  duxi- 
mus  exprimenda  vocabulis  :  ecclesias  de  Licina,  de 
Lomene,  el  Sancii  Faustini,  de  Villa,  do  Gromole, 
de  Virgis ;  ecclesiam  Sancti  Martini  in  Bergamo, 
ecclesiam  Saoclae  Mariac  Magdalenae,  ecolesiam  San- 


subscripsi. 

Ego  Hubaldus  presbyler  cardinalis  til.  Sanctae 
Praxedis  subscripsi. 

Ego  Guido  presbyt.  cardin.  til.  SS.  Laurentii  et 
Damasi  subscripsi 

Ego  Gregorius  diacon.  cardin.  Sanctorum  Sergii 
et  Bacchi  subscripsi. 

Ego  Addo  diaconus  cardinalis  Sancli  Georgii  ad 
velum  Aureum  subscripsi. 

Ego  Guido  diacon.  cardinal.  Sanclomm  Cosmae 
et  Damiani  subscripsi. 

Ego  Gerardus  diaeonus  cardinalis  Sanclaa  Mariae 
in  Dominica  subscripsi. 


879 


LUCII  11  PAPifi 


m 


fuerit,    beneficio   refutato,    excoromunicandi   eum  A  Briocensem  et  Trecborensem  episcopatus  consUlu- 


archiepiscopus  non  habeat  facultatem.  Decemimus 
ergo  ut  nulli  omnino  hominum  liceat  prsefatam  ec- 
clcsiam  Beali  Marlini  temere  peiturbare,  aut  ejus 
possessiones  auferre,  vel  ablatas  retinere,  minuere, 
aut  aliquibus  molestiis  fatigare,  sed  omnia  integra 
conserventur  eorum,  pro  quorum  sustentationc  et 
gubernatione  concessa  sunt,  usibus  profutura,  salva 
in  omnibus  apostolicae  sedis  auctoritate.  Si  qua  igi- 
tur  in  posterum  ecclesiastica  soecularisve  persona, 
hanc  noslrse  constitutionis  paginam  sciens,  contra 
eam  temere  venire  tentaverit,  secundo  tertiove 
commonita,  si  non  satisfactione  congrua  emcnda- 
vcrit,  potestatis  honorisque  sui  dignitate  careat, 
reamque  se  divino  judicio  existere  de  perpetrata 


tis,  salutem  et  apostolicam  benediclionem. 

Universilali  vcstnb  notum  fieri  volumus,  quod 
frater  Eoster  G.  [Godcfridusl  Dolensis  episcopus 
prsedecessori  nostro  felicis  memorise  papae  Innoccn- 
tio  nobis  prsesentibus  questus  est  in  causa,  quae  de 
praE*latione  Turonensis  Ecclcsise  ct  subjectione 
Dolensis  interipsum  et  venerabilem  fratrem  nostrum 
Hu.  Turonensem  archiepiscopum  in  diversis  locis 
Gallise  agitata  fuerat,  se  niroium  gravatum  fuisse, 
et  graves  expcnsas  sustinuisse.  Cujus  laboribus  et 
expensis  idem  prsedecessor  compatiens,  juxia  peti- 
tionero  suaro  prsefatum  tratrem  nostrum  Hu.  archi- 
episcopuro  adscdem  apostolicam  evocavii,ututraque 
parte  prsesente  causam  audirct  et  debiium  finem 


intquitate  cognoscat,  et  a  sacratissimo  corpore  ac  g  imponcret.  Quo  inlcrim  divino  judicio  viara  uni- 


sanguine  Dei  et  Doroini  Rederoptoris  nostri  aliena  fiat, 
atque  in  extreroo  examine  districtse  ullioni  subjaccat. 
Cunciis  autero  eidero  loco  justa  servantibus  sit  pax 
Domini  nostri  Jesu  Christi,  quatenus  et  hic  fructuro 
bonae  actionis  percipiant,  etapud  districtumjudicem 
praemiaseternse  pacis  inveniant.  Amen,  amen,  amen, 

OSTENDE  NOBIS,   DOMINE,  MISERICORDIAM  TUAM. 

Ego  Lucius  catholicse  Ecclesla^  episcopus. 

Ego  Conradus  Sabinensis  episcopus. 

Ego  Albericus  Ostiensis  cpiscopus. 

Ego  Iroarus  Tusculanus  episcopus. 

Ego  Petrus  Albanensis  episcopus. 

Ego  Guilbertus  presbyter  cardinalis  tituli  Sancti 

Marci. 

Ego  Gregorius  prcsbyter  cardinalis  tit.  Calixti. 

Ego  Petrus  presbyter  cardinalis  de  tit.  Fastoris. 

Ego  Guido  presbyter  cardinalis  tituli  Sanctorum 
Laurentii  et  Damas. 

Ego  Rainerius  presbyter  cardinalis  tiluli  Sancli 
Stephani  in  Coelio  Monte. 

Ego  Manfredus  presbyler  cardinalis  tituli  Sanctse 
Sabinse. 

Ego  Gregorius  diaconus    cardinalis   Sanctoruro 
Sergii  et  Bacchi. 

Ego  Guido  diaconus  cardinalis  SS.  Cosrose  et  Da- 
miani. 

Ego  Joannes  diaconus  cardinalis  S.  Adriani. 

Ego  Gregorius  diaconus  cardinalis  S.  An  geli. 

Ego  Astaudus  dicaconus  cardinalis  Sancli  Eusta- 
chii  juxta  templuro  Agrippse. 


versse  camis  ingresso,  nos  qui,  licet  indigni,  dis- 
ponenie  Doroino,  sibi  succcessimus,  utroque  nostro 
se  conspectui  praesentato,  eamdero  controversiaro 
hoc  ordine  diffinivimus.  Auditis  quidero  utriusque 
parlis  ralionibus,  et  inspectis  Roroanorum  pontifi- 
cum  privilegiis,  praecipue    Urbani   papse,  in  quo 
roanifeste  conlinebatur,  quod  idero  papa  post  mul- 
tas  tam  in  sua,  quam  in  legatoruro  sedis  apostolicae 
praesenlia  dlscussiones  et  relractationesjudicavit,  ut 
taro  Dolensisquam  etiam  Britanniseciteriorisepiscopi 
Turonensero  ecclesiaro  propriam  metropolim  esse  re- 
cognoscerent,  et  debitam  ci  rcvcrentiaro  exhiberent, 
nullusque  Dolensis  cpiscopus  post  Rolandi  obitum 
ad  usuro  pallii  aspiraret.   Cumque  ad  baec  Dolensis 
p  nihil  raiione   subnixum    respondcret,  nec  partem 
suaro  pcr  authentica  Romanoruro  pontificuro  privi- 
legia  tueri  posset;  habito  fratruro  nostrorum  consilio, 
ejusdem  praedecessoris  uostri  vestigiis  inhsercnies, 
eamdem  sententiam  auctoritate    sedis    apostolicse 
firmavimus,  et  vcnerabilem  fratrem  nostruro  Hu. 
archicpiscopuro,  de  ipsoruro  episcoporum  obedientia 
propria  roanu  per  baculum  investivimus.  Quia  igitur 
bonorum  principum  est  sanctse  Roroanae  Ecclesiae 
statuta  servare ;  pcr  apostolica  scripta  nobilitati 
vestrse  roandamus,  atque  in  peccalorum  remissionem 
injungimus,  quatenus  eamdero  sententiaro*  a  nobis 
cogente  juslitia  promuIgataro,nequaquaro  impediatis; 
sed  ut  prsefatse  ecclesiae  jam  dicto  archiepiscopo  et 
ecclesise  Turonensi,    tanquam   propriae  metropoli 
revercnler    obediant,   patienter  sustineatis.  NuUi 


Datum  Laterani  per  manura  Baronis  capellani  et      enira  injuria  irrogalur  cum   singulis  ecclesiis  cL 


scripioris,  sexto  Idus  Maii,  indictione  septima,  In- 
carnationis  Dominicae  anno  1144,  pontificatus  vcro 
doroni  Lucii  II  papse  anno  primo. 

XLin. 

Ad  Gaufridum  comitem  Bnianniag,  et  Henricum 
fratrem  ejus,  —  Ut  non  impediant  episcopos 
Britannios  subjici  Turonensi  Ecclesi(e, 

(AncoiUi,  MaiilS.) 

[Marteve,  Thesaur,  III,  890.] 

LuGius  epiicopus,  servus  servorum  Dei,  dilectis 
in  Christo  filiis  Gaufr.  illustri  comiti  Britannise,  et 
Uenr»  Iratri  f^jus,  et  barooibiis  per  Dolensemi 


ecclesiasticis  personis  debitus  honor  et  reverentia 
exhibetur.  Si  quis  enim  eidem  archiepiscopo  in  boc 
coniradicere  prsesumpserit,  sentenliam  quam  in 
eum  canonica  aequitale  promulgaverit,  nos  auctore 
Domino  rataro  habebimus. 
Datum  Lat3rani,  xv  Kalcndas  Junii. 

XLIV. 
Privilegium  pro  ordine  Pra^monstratensi. 

(Anno  1144,  Mau  19.) 
[Lb  Paigb,  Bibt.,  Prasm.^  p.  625.] 

Lucius  episcopus,  servus  senrorum  Dei,  dilectis 
filiia  UuGONi  abbati  Pr«noD8lrateii8i,  et  coabba(i« 


861 


EPISTOLJE  ET  PRIMLEGIA. 


862 


sias  patrocinio  humiliter  cominisisti ,  postniodum  A 
vero  lam  per  litteras  tuas  quam  per  venerabilem 
fratrem  Dostnim  I.  Bracarensem  archiepiscopum 
nobis  etiam  promisisti  ut  tam  lu  quam  haeredes  tui 
de  terrt  ipsa  quatuor  uncias  auri  annis  singulis 
Roroano  pootifici  persolvatis.  Nos  itaque,  qui,  licet 
iDdigni,  beati  Petri  loco  residere  conspicimur,  tam 
te  quam  filios  suos  et  successores  vestros  intra  hse. 
redes  ipsius  apostolorum  pnncipis  ipso  adjuvante 
suscipimus,  ut  in  ejus  benedictione  et  prolectione  tuse 
animarum  quam  corporum  maneatis,  per  quam  ab  ho- 
slium  visibilium  et  invisibilium  expugnatione  defensi, 
ad  ccelestia  regoa  reveoire  largiente  Domino  valeatis* 
Datum  Laterani  Kalendis  Maii. 


xxvn. 


B 


Confirmatio  apostolica  generalis  super  possessioni" 
bus  Ecciesias  Licfi/eid  saiva  canonica  justiiia 
episcopi  Conventrensis. 

(Anno  1144,  Maii  4.) 
[Monasiic.  AngL,  t.  Ill»  p.  232.] 

Lucius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  dilectis 
filiis  canonicis  EccIesisR  Lichfeldensis,  lam  praesen- 
libus  quam  futuris,  in  perpetuum. 

Apostolic®  sedi  clementise  convenit  universis  ejus 
patrocinium  implorantibus  matricse  tuitionis  suffra- 
gium  exhibere,  ut  quemadmodunn  disponente  Do- 
roino,  patres  in  Dei  populo  dicirour,  ita  etiam  ope- 
rum  eihibilione  comprobemur.  Hujus  rei  gratia,  di- 
lecli  in  Domino  Blii,  vestris  desideriis  paterua  beni- 
gnitate  annuimus,  et  ecclesiam  Lichfeldensem,  in 
qua  divino  vacatis  servilio,  ad  exemplar  prapdcces-  ^ 
soris  nostri  papac  Innocenlii,  pra^sentis  scripii  pagi- 
na  coromunimus,  slatuentt^s  ut  ecclesias  decimas  et 
qaasennque  possessiones,  qusecunque  bona  prsetata 
eeclesia  inpraesentiarum  juste  et  canonice  possideti 
ant  in  futurum  concessione  pontificum,  largilione 
rcguro  vel  principum,  oblatione  fidelium,  seu  aliis 
justis  modis,  Deo  propilio  poterit  adipisci ;  quse- 
cunque  etiam  a  venerabili  fratre  nostro  Rogero  Con- 
ventrensi  episcopo,  taro  in  ecdesiis,  decimis,  terris 
quam  in  aliis  possessionibus  vobis  collata  sunt,  vel 
ab  eodem  in  posterum,  Deo  propilio  conferentur, 
firma  vobis  in  perpetuum  et  illibata  permaneant. 
Decernimus  ergo  ul  nulli  omnino  hominum  liceat 
eamdem  ecclesiam  temere  perturbare,  aut  ejus 
possessiones  auferrc,  vel  ablatas  retinere,  minuere,  D 
sen  quibuslibet  molestiis  fatigare,  sed  omnia  inte- 
gra  conserventur  eorum ,  pro  quorum  guberna- 
tione  et  sustentatione  concessa  sunt,  usibus  omni- 
modis  profutura ,  salva  Conventrensis  episcopi  ca- 
nonica  justitia,  et  apostolicae  sedis  auctoritate.  Si 
quis  autem  ausu  temerario  id  attcntareprtesumpse- 
rit,  indignationem  omnipotentis  Dei  et  bealorum 
Petri  et  Pauli  apostolorum  ejus  incurrat,  et  excom- 
rounicaiioni  subjaceat.  Conservantes  autem  haBC 
eonimdem  apostolorum  et  nostram  benedictionem 
et  gratiam  consequantur.  Amen,  amen. 

Daltim  Laterani  per  manum  Baronis,  capellani  et 
scriploris,  quarto  Nonas  Maii ,   indictione  septima. 


Incamationis  Dominicae  anno  millesimo  ccnteslmo 

quadragesimo    quarlo,   pontificatus    vero    domni 

Lucii  papse  II  anno  primo. 

XXVIII. 

Rogero  episcopo  Conventrensi  ei  Eeclesice  Lichfel- 
densi  ecclesias  quandam  asserit. 

(Auno  lUi,  Maii4.) 

\Monast.  Anglic.  III,  235.] 

Lucius  episcopus,  servus  servornm  Dei,  venera- 
bili  fratri  Rogero  Convenlrensi  episcopo ,  ejusque 
successoribuK  canonice  promovendis,  nec  non  Ec- 
clesiae  Lichfeldensi,  in  perpetuum. 

Officii  nostri  nos  horlatur  auctoritas,  etc.,  uterga 
proximos  ad  exemplar  praedecessoris  nostri  bon» 
memoriae  papse  Innoccntii  prsesentis  scripti,  elc; 
prseterea  ecclesias  de  Slaefford,  et  de  Pencris,  ec- 
clesiam  de  Wolverampton,  cum  omnibus  perlinen- 
liis,  tui  Roregeri,  etc,  salva  in  omnibus  apostolicae 
sedis  auctoritate.  Si  qua  igitur^  etc 

Dalum  Laterani  per  manum  Baronis  capellani  et 
scriptoris,  quarto  Nonas  Maii,  indictione  sepiima, 
Incamationis  Dominicae  anno  miltesimo  centesimo 
quadragesimo  quarto ,  pontificalus  vero  domini 
Lucii  papse  II  anno  primo. 

XXIX. 

Rogero  episcope   Conventrensi  privilegia  quadam 

concedit. 

(Anno  1144,  Maii  4.) 

[Monastic.  Angiic,  III,  232.] 

Luciijs  episcopus,  servus  servomm  Dei,  venera* 
biti  fratri  Rogeso  Conventrensi  episcopo ,  ejusque 
successoribus  canonice  promovendis  in  perpetuum. 

Ex  injuncto  nobis  a  Deo,  et^... .  suas  utique,  Lau- 
rentiopriori  et  monachis  ejusdem  loci,  etc  Ad  exem- 
plar  felicis  memori(B  papee  Inaocenti  prfledeccessoris 
nostri  preesentis  scripti  pagina  confirmamus,  etc.« 
salva  in  omnibus  apostolicae  sedis  auctoritate.  Si 
quis  vero,  etc. 

Datum  Laterani  per  manum  Baronis  capellani  et 
scriptoris  quarto  Nonas  Maii,  indictione  septima, 
Incarnationis  Dominicse  anno  millesimo  centesimo 
quadragesimo  quarto,  pontificatus  vero  domni  Lucii 
papae  II  annu  primo. 

XXX. 

Bulia  confirmatoria  omnium  jurium  ac  privilegio- 
rum  monasterii  Sanctas  Maria:  de  Casteilione. 

(Anno  1144,  Maii  10) 

tMuRATORi  Antiq.  Ital.,  V,  819.] 

Lucius  episcopus,  servus  servorum  Dei ,  dileetis 
filiis  Albbrto  abbati  monasterii  Sanctse  Mariae  de 
Castellione,  ejusque  fratribus  tam  prsesentibus  quam 
futuris,  regularem  vilam  professis  in  perpetuum. 

Desiderium,  quod  ad  Religionis  propositum,  et 
animarum  salutem  pertinere  cognoscitur,  animo  nos 
decet  libenli  concedero,  et  petentium  desideriis  con- 
gruum  impertiri  suffragium.  Bapropter,  diiecli  in 
Domino  filii,  vestris  justis  postulationibus  clemen- 
ter  annuimus,  et  praefatum  monasterium,  quod  Beati 
Petri  juris  existit,  in  quo  divino  mancipati  estis  ob- 
sequio,  in  ejusdem  apostolorum  principis  jus,  pro- 


883 


LUCII  II  PAP.E 


SS4 


de  Floricurtc  cum  dcciniis  eorumdem  allodiorum ;  A  jura  servantibus  sit  pax  Domini  nostri  Jcsu  Christi, 


totum  territorium  Salmuncei  cum  sylvis  et  pratis, 
et  justitia,  ct  districlum  sicut  vobis  concessum  est  a 
venerabiii  fratre  nostro  Stcphano  Netcnsi  episcopo : 
lerras  quos  possidetis  in  Rokignicurte,  in  Pirrehs, 
in  Pomerelo,  in  Mozokis  cum  molendino,  duas  par- 
tes  decinia?  de  Cilis  cum  decima  culturarum.Terram 
de  Aveins  cum  decima,  Monstratam  cuUuram,  ler- 
ras  quas  habetis  in  Vercigniaco,  Burcis,  Makig^ni 
cum  molcndino  el  furno  et  pratis ;  allodia  de  Vor- 
gia,  duas  partes  dcci.TSJC  de  Monte-Cavillo,  molen- 

dinum  de  Alnolo,  duas  parles  decima}  de  Camulgia, 
molendinum  de  Auvil,  parlem  decimae  de  Piisello, 
et  terras  quas  ibidem  habelis,  et  in  Athies,  molcn- 
dina  de  Anisi,   dc  Clari,  de  Comportot,  Deslonelos, 


quatenus  et  hic  fructura  bonse  actionis  percipiant, 
et  apud  districtum  judicem  praemia  sterDsc  pacis 
iuveniant.  Ameu. 

Datum  Latcrani  per  manum  Baronis  capellani  et 
scriptoris,  decimo  quarto  Kalendas  Junii»  indictione 
septima,  Incarnationis  Dominics  anno  millesimo 
ceritcsimo  quadragesimo  quarto,  pontificatus  vero 
domni  Lucii  II  papae  anno  primo. 

XLV  bis. 

Privilegium  pro  Ecclesia  S.  Petri  Faventini. 

(Anno  1144,  Maii  20.) 

[MiTARELLi,  Acccssiones  Favent,^  p.  431.] 

Llxius  episcopus,   scr\us  senorum  Dci,  dileclis 


de  Folia,  et  molendinum  quod  Boclioi-aliini  dicitur ;  B  fdiis   Farulfo    Faventinie    Ecclesiae   archidiacono, 


vinoas  quas  possidetis  in  monte  Lauduno,  in  Tiri- 
niaco,  in  Vor<jia,  in  Jovia,  in  Bmeria,  in  Sirivalle, 
in  monlo  (^avillo,  in  Or(jivalle,  in  Camulgia,  in  Ca- 
priniaco,  in  monte  Artelli,  in  Truborcourt,  in 
Cr\'plis,  in  Mons,  in  Philains.  Sano  luborum  veslro- 
runi  quos  propriis  manibus  aut  suniplibus  colitis, 
sivc  de  nutrimcnlis  vostrorum  aniinalium,  nullus 
omnino  ch)ricus  vol  laicus  a  vobis  decimas  exi^^cre 
pracsumat.  Ut  auteni  tum  in  pra^lalis  quam  in  sub- 
ditis  vestri  ordinis  inlegrilas  inviohibililor  obsorve- 
tur,  decornimus  ul,  si  quis  abbalum  qui  de  vestra 
Ecclesia  exierint  ab  ordine  et  consuetudine  Laudu- 
nensis  monaslcrii  Sancli  Martini  deviaverit,  abbas 
prgedicli  monaslerii  super  correctione  sua  eum  bis 


Petro  archipresbytero,  eorumque  fratribus  lam 
prascntibus  quam  futuris  in  eadem  Ecclesia  cano- 
nice  siibstituendis  in  perpeluum. 

Ad  hoc  in  apostolirae  dignitatis  specula,  Domino 
largientc  promoti  sumus,  ut  ecclesiarum  utilitati  et 
quioti  paterna  solhcitudine  provideamus,  et  suam 
cuique  justitiam  ralam  iUibatamquc  servemus.  Ea- 
proptcr,  dilccti  in  Doniino  fihi,  veslris  juslis  posUi- 
lationibus  annuimus,  et  Beati  Petri  ecclesiara  ia 
qua  divino  mancipati  estis  obscquio,  sub  ejusdem 
aposlolorum  principis  el  nostra  protectione  suscipi- 
mus,  el  praesentis  scripli  patrocinio  communiraus, 
statu(>n(es  ut  quascunque  possessiones,  quaecunque 
boua  eadem  Ecclesia  impncsenliarum  juste  et  cano- 


tertiove  commoneat ;  quod  si   incorrigibihs  appa-  C  "ice  possidot,  aut  in  fulurum   concessione  ponUfi- 


ruerit,  di«ieccsanus  episcopus  sub  praesentia  et  tesli- 
ficatione  abbalis  Sancti  Marlini  et  duorum  ejusdem 
Ordinis  abbatum,  sine  omni  dilatione,  ordinis  sui 
transgressorem  deponet ;  depositum  aulem  episcopus 
ad  ccclesiam  B.  Martini  remiltet,  el  ahum  idoneum 
canonica  fratrum  electione  e  vestigio  subrogabit. 
Sepulturam  quoquc  ejusdem  loci  hberam  esse  con- 
cedimus,  ul  eorum  qui  se  inibi  sepehri  dehberave- 
rint,  devotioni  et  exlremae  voluntali,  nisi  forle 
excommunicati  fuerint,  nullus  obsistat,  salvo  jure 
parochialium  sacerdotum.  Nulli  ergo  hominum 
fas  sit  praefatam  ecclesiam  temere  perturbare,  aut 
ejus  possessiones  auferre,  aut  ablatas  rctinere, 
minuere,  vel  temerariis  vexationibus  fatigare ;  sed 
omnia  integra  conservenlur  oorum,  pro  qiiorum 
sustentatione  et  gubernatione  concessa  sunt,  usibus 
omniraodis  profutura  :  salva  dioecesani  episcopi 
canonica  justitia  et  apostolic^c  sedis  auctoritate.  Si 
qua  igitur  in  futurum  ec<5lesiastica  saecularisve 
persona,  hanc  noslrae  conslitutionis  paginam  sciens, 
conlra  eam  temere  venire  tenlaveril,  secundo 
lerliove  commonita,  nisi  satisfactione  congrua 
emendaveril,  potestatis  honorisque  sui  digniiale 
careat,  reamquc  se  divino  judicio  exislere  de  per- 
pelrata  iniquitate  cognoscal,  et  a  saeralissimo  cor- 
pore  ac  sanguine  Dci  et  Domini  nostri  Jesu  Christi 
alicna  fiat,  atque  in  extromo  cxamine  dislrictae 
ultioni   subjaceat,    Cunctis  autem  eidem  loco  sua 


cum,  largitione  regum  vel  principum,  oblatione 
fidelium,  Deo  prupitio,  poteiit  adipisci,  integra 
vobis  vostrisque  succcssoribus  et  illibata  perma- 
neanl.  Deceruimus  ergo  ut  nulli  omnino,  etc. 

OSENDE  NORIS,  DOMINB,   MISERICORDlAlf  TUAM 

Ego  Lucius  catholicin  Ecclesiae  episcopus. 

Ego  Theodogrinus  S.  Rufinae  episcopus. 

Ego  Icmarus  Tusculanus  episcopus. 

Ego  PeU-us  Albanensis  episcopus. 

Ego  Rainerius  presb.  canl.  lit  S.  Priscae. 

Ego  Rainerius  presb.  card.  S.  Stephani  in  Coelio- 
Montc. 

Ego  Grjgorius  presbyt.  cardinalis  tituli  Calixti. 

Ego  Petrus  diac.  cardin .  S.  Mariae  in  Aquiro. 
p.      Ego  Ugo  diacon.  cardin.  S.  Romanae  Ecclesiae. 

Dalum  Lalerani  per  manum  Baronis  c^pellani  el 
scriniarii,  xiii  Kal.  Junii,  indictione  Mi,  Incarnatio- 
nis  Dominicae  anno  1144,  pontificatus  vero  domni 
Lucii  II  papae  anno  primo. 

XLVI. 

Privilegia  pro  Ecclesia  Ariminensi. 
(Anno  1144,  Maii21.) 

[UuuELLi,  Italia  sacraj  II,  422.] 

Lucius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  vcner. 
fralri  Ravnkrio  Ariminensi  episcopo,  ejusque  suc- 
cessoribus  canonice  promovendis  in  perpetuum* 

In  emincnti  apostolicae  scdis  specula  disponente 
Domino  constiluti  ex  injuncto  nobis  officio  fratres 


EPISTOLiE  ET  PRIVILEGIA. 


886 


cpiscopos  dcbemus  diligcre,  cl  Kcclesiis  sibi  A 
commissis,  suam  justiliam  conservare.  Prae- 
inim  ergo  nostrorum  Romanorum  ponlilicum 
s  inhaerentes,  tuis  in  Chrislo  fral.  charissime 
i  episcope ,  pcstulationihus  imparlimur  as- 
,  el  S.    Ariminensem    Ecclesiam,  cui  Deo 

pnesides,  S.  R.  Ecclesiac  privilegiis  mu- 
,  ad  ipsius  loci  stabilitatem  ct  pacem,  mona- 

plebes,  ecclesias,  curles,  massas,  salas, 
,  casalia,   vinoas,    tcrras,    sylvas,    paluiles, 

culla  ct  inculta,  cum  docimis  ct  colonis 
senis  et  ancillis ,  aUIiunibus  ct  c^leris 
is,  quae  aliquorum  fiilolium  concossiono,  sivc 
lione  qualibct  ei  juslo  et  legaliter  portinent, 
tn ,  quje  de  nOvslrac  S.  R.  Ecclesiae  tenet,  tibi 

legitimis    successoribus    cnnlirmamus ,    in  3 
hacc  propriis  nominibus  duximus  apponenda, 
:  infra    civitulem    Ariminonsem ,    occlesias 

laelis  archangoli,  S.  Innocentiae,  S.  Mariae  in 
el  SS.  martvrum  (losmae  et  Damiani, 
)calur  S.  Crucis ,  S.  Agnetis,  S.  Genesii, 
)hemiae  ,  ecclesiam  S.  Joannis  evangelistae, 
lini,  S.  Sylvestri ,  S.  Vilalis ,  S.  L  lurentii 
upra  porlam  Gallicam ,  cum  oinnibus  perli- 

earum ,  extra  civilalom  vero  monasterium 
i,  cum  oratorio  S.  Mauri,  ecclesiam  SS,  An- 

Donati,  eccIesiamS.  Joannis  Buptist£e,   quae 

foris  portam,  cum  deslrucla  Ecclosia  S.  Sle- 
qua*  invicem  sibi  cohacrot,  ccclosiam  S.  Apol- 

cl  monaslenum  S.  Gau.Ienlii,  cum  oratorio 
oris  cuin  omnibus  earum  portinenliis,  eccle-  q 
5.  Joannis  et  Pauli ,  ecclosiam  S.   Gregorii 
?amdem    civitalcm    in    suburbio,  occlosiam 
iae  Majoris ,   plcbem  S.   Angoli   in    salute, 

SS.  Joannis  et  Petri,  qune  vot^iitur  in  Cor- 
cclesias  S.  Mauri,  S.  Maitini,  S.  Christophori, 
is,  et  quidquid  juris  habelis  in  monasterium 
)nisli  infra  ipsam  plebom,  plebem  S.  Pauli  et 

li,  ecclesiam  S.  Prospcri,  ecclosiam  S.  Potri, 

m  S.  Mari(c  in  Conlo,  occlosiam  S.  Mariae  in 

»,cl  S.  Joaonis    in    Frelioli    infra    ipsam 

sitas,  plobom  S.  Joannis  in  Galilipa,   eccle- 

hristophori  in  Flanignano,  ccclcsiam  S.  Lau- 

castro  Sulaui ,  ecclosiam  S.  Pauli  in  curte 

i  caslri ,   ecclesiam  S.  Murgaritae  in  castro 

•seto,    et    ecclosiam  S.  Androto,  ecclosiam  n 

itophori    in   castro  Scortigato,  et  S.  Vicini, 

S.  Archangeli,  quae  vocatur  in  Accrbolo, 

fn  S.  Mariae  in  Camerano,  el  S.  Joannis  in 

S.   Andreae  in  Gallia ,    S.    Marijc    Novae, 

B  in  Ceola,  S.  BarthoIomaM   in  Tribio  infra 

plebem    silas ,   plobem  SS.  Vili  ol  Modosti, 

n  S.  Justinte,    S.    Juvcnalis    infra    ipsam 

piebem  S.  Marlini ,   qua?  vocatur  in  Bur- 

8CU    Burdunchio,  plebem  S.  Laurentii,  «piae 

10  monle  Appadiano,  ecclesias  S.  Christinae, 

ini,  qu8B  vocalur  in  Viginti,  S.  Mariae  in  Vir- 

S.  Mariae  in  Paterno,  et  quidquid  juris  babet 

«a  S.  Hermetis  infra  ipsam  plebem  sitas. 


plebem  S.    Joannis  in  Bulgaria    nova ,  ecclesiam 
S.  ApoIIinaris,  quae  in  deserto   rejacct ,  ecclesiam 
S.    Martini,    quae    vocatur    in   Cerreto,  ecclesiam 
S.  Pclri  in  castro  Veraculi,  el  quidquid  juris  habet 
in    ccclesiis    S.    Andrcac,    S.    Blasii,  et  S.  Viti  iu 
Gualdo  infra  ipsam  plobcm  sitas,  plebem  S.  Joannis 
in  Cella  Jovis,  ct  plebem    S.    Innocentiae ,  plebem 
S.  Laurentii  in  strata,  plobem  S.  Gregorit  in  castro 
Conce,  cum  oratorio  S.  Stophani  sito  juxta  ipsam 
plebem,  S.  Erasmi,  ecclesiam   S.  Andreac,  plebem 
S.  Sabini,  ecclesiam  S.  Joannis  in  Pasciano,  plobcm 
Inferni ,    quae    vocatur  S.  Columbae ,  ecclesiam    S. 
Donati,  et  S.  Martini,  S.  Mariae  in  Uria,  S.  Potri, 
quae    voc^tur    .Vccorli,  S.   Pelri  in  Lauroto    infra 
ipsam  plebem ,  plebem  S.  Laurentii  in  Barcola,  et 
pra^dicta  monasteria,  et  ecclesias  omnes ,  quae  in 
Ariminensi    comitatu  sitic  sunt ,  cum  pertincntiis 
earum,  tibi  tuisque    successoribus    conlirmamus  : 
eidem  ctiam  Ariminensi  Ecclesiae  roboramus  portam 
Sancti  Donati,  quae  vocatur  Sancti  Andrcae    totam 
in  integrum  medietatem  de  porta  Gallica,  quae  vo- 
catur  S.  Pctri,  porlicum  lotum  in  intcgrum,  pcr  quod 
pergitur  ad  mare,etporticum,  unde  ingressus  est  ad 
episcopium,  medietalcm  totam  ex  integro  ritc  littoris 
maris,  cum  med.etatc  de  districtu  suo,  quae  ad  ripas 
lillo!  is  pertinet,  sive  de  Judscis,  sivc  dc  Christianis, 
verum  etiam  et  littus  maris  dccurrens  a  flumiccllo 
usque  ad  flumcn,  qui  vocatur  Maricula.  Ad  haec  prse- 
deccssorum  nostrorum  vcsligiis  insisientcs  sicut  ab 
eis  sancitum  est,  ita  et  nos  maosuri  in  perpetuo  de 
caetero  sancimus,  ut  .\rimincnsis  Ecclesia  nulii  «I- 
teri  alii  Metropoli ,  nisi  tantum  sanctas  ct  aposto- 
licce  Romanae  subjecta  sit  Ecclcsiae,  ipsiusque  an- 
tistes   tantum   a  Romano  pontifice  omni  tcmpore 
consccrclur.  De  supradictis  autem  rebus  juris  sancts 
Romanae  Ecclesiae ,  quas  praefata  Ariminensis  Ec- 
clesia   possidet,  tu,  et  tui  sucoessorcs  pro  pcnsione 
triginta  dcnariorum  solidos  annissingulisLateranensi 
palatio  persolvatis.    Plebem  vcro  Sancti  Paterniani 
cum  decimis,  ct  caetcris  suis  pertinentiis,    nccnon 
cum  iis  quae  beati  Petri  juris  sunt  in  fundo  Argi- 
narinc,  sub  annuo  censu  viginti  quatuor  denariorum 
Luccnsium  nobis  nostrisque  successoribus  annualiter 
pcrsolvendo,  tibi  tuisque    successoribus    commit- 
timus,   et  pracscntis  scripU    pagina   coniirmamus. 
Dccernimus  crgo,  etc;  si  qua  igitur,  ctc.;  cunctis 
autem,  etc. 

Ego  Lucius  catholicac  Ecclesiae  episcopus. 

Ego  Conradus  Sabinen.  cpisc. 

Ego  Iramus  Tusculan.  cpisc. 

Ego  Petrus  Albancn.  episc. 

Ego  Raynerius  presb.  card.  til.  S.  Priscaj. 

Ego  Thomas  presb.  card.  tit.  Vostinae. 

Ego  Gilbcrtus  prcsb.  card.  tit.  S.  Marci. 

Ego  Nicolaus  presb.  card.  tit.  S.  Ciriaci. 

Ego  Maufredus  presb.  card.  tit.  S.  Sabinae. 
Ego  Albcrtus  presb.  card.  tit.  S.  Anastasix. 
Ego  Ociavianus  diac.  card.  tit.  S.  Nicolai  in  carc. 
Tull. 


887 


LUCII  II  PAP^ 


S88 


^ 

Ego  Rodulphus  diacoDus  card.  Sanclrp  Lucise  in  A  lisfactionc    congrua   cmcndavcrit,  polcstatis  hooo- 


Septa  Solis. 

Ego  Joannes  diac.  card.  S.  Maria^  novse. 

Ego  Gregorius  diac.  card.  S.  Angeli. 

Ego  Astaldus  diac.  card.  S.  Eustachii. 

DiJtum  Lalerani  per   manum  Baronis  sanctaj  Ro- 

manffi  Erclesia;  subdiaconi,  xii  Kal.  Jun.  indict.  7, 

Incarn.  Dom.  1144,  pontilicalus    vcro    D.    Lucii 

papae  II  anno  t. 

XLVII. 

AdG.  comilcm  Mvernensem.  —  Ui  Vizeliaco  resii- 

tuat  quod  ademit, 

(AnnolU4,  Maii22.) 

[Mansi,  Concil.y  XXI,  614.] 

Ldcius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  dilccto 


risque  sui  dignitate  careat,  reamque  se  divino  judi- 
cio  existere  de  pcrpetrata  iniquitate  cognoscat,  et  a 
sacratissimo  corporc  et  sanguioe  Dei  ac  Domini 
Rcdcmptoris  nostri  Jesu  Christi  alicna  fiat,  atque  ia 
exiremo  examine  districtae  ultioni  subjaceat.  Obscr- 
vantibus  autem  sit  pax  Domini  nostri  Jesu  Christi, 
quatenus  el  liic  fruclum  bonae  aclionis  percipiant, 
et  apud  districtnm  judicem  praemia  seternae  pacis 
invcniant.  Amen,  amen,  amen. 

Ego  Lucius  c^tholic^  Ecclcsiae  episcopus. 

Ego  Theodcwinus  Sanclae  Rufinae  episcopus. 

Ego  Rainerius  presbyter  cardinalis  tituli  Sanctae 
Priscae. 

Ego  Imarus  Tusculanus  episcopus. 


in   Christo  filio  G.  comiti  Nivernensi ,    salutem    el  B      Ego  Thomas  presbyter  cardinalis  tif.  Vestinae. 


apostolicam  benedictionem. 

Ad  nobilitatem  tuam  pertincl  venerabilia  loca 
cum  ipsis  personis  divino  famulatui  maucipatis  di- 
ligere  et  facere,  et  suam  eis  justitiam  conservare. 
Ideoque  per  apostoUca  scripta  nobilitati  tnae  man- 
damus,  atque  in  peccatorum  tuorum  remissioneni 
ii\jungimu8,  quatenus  antiqnam  ^tratnm,  quam  de 
Vizeliaco  diceris  abstuHsse  et  alias  divcrtissc,  ad 
praedictum  locum  rcstituas. 

Datum  IX  Kalendas  Junii. 

XLVIII. 

Monasterio  Cluniacensi  manerium  de  Lecdecumba 

cLsserit. 

(Annol144.  Maii  22.) 

[Bullar,  CluniaCf  52.] 

Lucius  episcopus ,  servus  servorum  Dei,  dilecto 
fllio  Petro  Cluniacensi  abbati,  ejusque  fratribus 
tam  praescnlibus  quam  fuluris  regulariler  subsii- 
tuondis,  in  perpetuum. 

Quoniam  sine  verae  cullu  religionis  nec  charilatis 
unitas  potest  subsistere,  ncc  Deo  gratum  exhibcri 
.servitium,  expedit  apostolicae  auctoritati  religiosas 
diligere  pcrsonas,  et  religiosa  loca,  maxime  qiiae 
B.  Petri  juris  existunt ,  et  ad  Romanam  speclant 
Ecclesiam  specialiter,  sedis  apostolicse  munimine 
confovere,  et  sua  jura  eis  illibata  servare.  Eapro- 
pter,  dilecti  filii,  praedccessoris  noslri  felicis  mcmo- 
riae  papae Innoccntii  vestigiis  inhsercntes,  veslris  juslis 
postulationibus  gratum  impertimus  assensum  atquc 
manerium  de  Lecdccumba,  quemadmodum  ab  ilhistri  ■-' 
viro  Stephano  Anglorum  rcge  cum  consuetudinibus 
et  liberlatibus  illi  pertinentibus,  et  omnibus  appcn- 
ditiis  suis,  de  proprio  dominio  vobis  devotionis  in- 
tuitu  concessum  esl,  et  scripto  suo  firmatum ,  pro 
ccntum  videlicel  marcis  argenti,  quas  Hcnricus  bo- 
n»  memorisc  Anglorum  rex  pnedeccssor  illius  de 
Ihesauro  suo  annis  singulis  vobis  concesserat ,  au- 
ctoritate  apostolica  vobis  et  per  vos  Cluniacensi 
monasterio  confirmamus,  et  praesentis  scripti  pa- 
gina  communimus.  Si  qua  igitur  in  fulurum  eccle- 
siastica  sapcularisve  persona,  hujus  nostrae  contir- 
mationis  paginam  scicns,  contra  eam  tcmcrc  venire 
tontaverit,  sccundo  tcrtiove  commonita.  si  non  sa- 


Ego  Petrus  Albancnsis  episcopu». 

Ego  Gillcbertus  presbyler  cardinalis  tit.  Sanct^ 
Marci. 

Ego  Manfrcdus  presbyter  cardinalis  tit.  Sanctae 
Sabinae. 

Ego  Rainorius  presbyter  cardinalis  tit.  Sancti 
Stephani  in  Coelio  Montc. 

Ego  Aribortus  prcsbytcr  canlinalis  tit.  Sanclae 
Anastasiae. 

Ego  Hugo  presbyter  cardinalis  tit.  Sancti  Lau- 
rentii  in  Lucina. 

Ego  Octavianus  diaconus  cardinalis  Sancti  Nico- 


lai  in  Carcere. 

Ego  Guido  in  Romana  Ecclcsia  altaris  minister 
Q  iudignus. 

Ego  Rodulphus  dioconus  cardinalis  Sanctae  in 
Sept    Sol. 

Ego  Gregorius  diaconus  cardinalis  Sancti  Angeli. 

Ego  Astoldus  diaconus  cardinalii  Sancti  Euslacbii 
juxta  templum  Agrippae. 

Ego  Joannes  diaconus  cardinalis  Sanctae  Mariae 
Novae. 

Datnm  Latcrani  per  manum  Baronis  sanctae  Ro- 
manse  Ecclesite  subdiaconi,  xi  Katendas  Junii,  indi* 
clione  vii,  Incainationis  Dominicae  anno  1144,  pon- 
tificatus  vero  domni  Lucii  II  papae  anno  primo. 

XLIX. 

Ad  Petrum  Cluniar.ensem  abbatem, —  Privilegium 

Cluniacense, 

(Anno  1144,  Maii  22.) 
IMansi,  ConciL,  XXI,  610.) 

Lucius  episcopus,  scr\'us  servorum  Dei,  charissimo 
in  Christo  fiiio  Petro  Cluniacensi  abbati,  ejusque 
succcssoribus  regulariter  aubstituendis,  in  perpe- 
tuum. 

Religionis  monasticae  modernis  temporibus  spe- 
culum,  et  iu  Galliarum  parlibus  documcntum,  beati 
Pctri  Cluniacense  monaslerium,  ab  ipso  suae  funda- 
tionis  cxordio  s«:di  afK)stolicfle  in  jus  proprium  est 
oblatum.  Proindo  palres  nostri  sanctae  recordatio- 
nis  Joannes  XI,  item  Joanncs  XIX,  Agapitus  II,  Be- 
nedictus  VI;  ilcm  Benedictus  VII,  Leo  VII  et  IX, 
Gregorius  VI  et  VII ,  Alexander  II ,  Stephanus ,  Vi- 


889 


KPISTOLiE  ET  PRIVILEGIA. 


890 


clor  III,  Crbanus  II ,  Paschalis  II,  Gelasius  II,  Ca- 
lixlus  II,  Honorius  11,  Ecclesise  Romanac  pontitices, 
locum  ipsum  singularis  dileclionis  ac  libcrtalis  prjr- 
rogaliva  donarunl  :  et  universa  ei  pertinentia,  pri- 
yilegiorum  suorum  sanclionibus  niuniA-crunl .  Sta- 
tulura  est  enim  ut  ecciesiaj  omnes,  coemeteria,  mo- 
nachi,  clerici,  et  laici  universi  infra  terminos  habi- 
tantes,  qui  sunt  a  rivo  de  Salnay,  etc,  sub  aposto- 
lica;  tantum  sedis  jure  ac  tuitionc  permaneanl.  Ne- 
que  ipsius  Cluniaceasis  loci  presbyteri,  aut  etiam 
parochiani,  ad  cujuslibet,  nisi  Romani  pontiticis  et 
Cluniacensis  abbatis,  cogaijtur  ire  synodum  vel  con- 
ventum.  Sane  pro  abbalis,  monaclionim,  seu  cleri- 
corum  infra  prsedictos  terminos  habilantium  ordina- 
tione,  pro  chrismatis  confeclione  ,  pro  sacri  olei, 
ecclesiarum,  allarium,  el  coemctcriorum  consecra- 
tione,  Cluniacense  monastorium  quem  maluerit  au- 
tistilem  convocet  Cluniacenscs  monachos  ubilibet 
habilantos,  nulla  omnino  persona  practer  Romanura 
pontiHcem,  el  legatum  qui  missus  ad  hoc  fueril,  ex- 
communicet,  aut  interdicat.  Sane  terminos  immu- 
nitatis  loci  vestri ,  qui  a  praefalo  antecessore  nosiro 
Urbano  papa  constituti  sunt ,  praesentis  nostri  de- 
crt^ii  pagina  confirmamus.  Ne  videlicet  ullus  homo 
cujuscunque  conditionis  ac  potestatis ,  invasionem, 
praedam,  aut  rapinam  facere,  sive  homicidium  per- 
petrare  prsesumat  infra  ipsorum  limites  terminorum. 
Itaqtie,  termini  sacri  banni  sunt  hi,  etc.  In  abbatiis, 
quae  cum  suis  abbatibus  ordinationi  Cluniacensis 
monasterii  datse  sunt ,  videlicct  S.  Martialis,  ctc, 
sine  Cluniacensis  abbatis  consilio  abbas  nullatenus 
eligatur.  Ad  haec  adjicimus  ut  in  omnibus  priora- 
libus  et  cellis,  quae  nunc  sine  proprio  abbate,  vestro 
regimini  subjectae  sunl,  nullus  futuris  unquam  tcm- 
poribua  abbalem  ordinare  praesumat.  Sed  tam  prio- 
ratus,  ipsi  et  collae ,  quam  et  caetera  in  quibusiibet 
locis  omnia,  quibus  Cluniacensis  ecclesia,  Arvernen- 
sis  coDcilii,  quod  per  supradictum  Urbanum  papara 
celebratum  est,  tcmporc  investita  erat,  de  quibus 
tunc  nulla  qua^stio  mota  est,  tam  tibi,  quam  succes- 
soribus  tuis,  in  pace  semper  et  quiote  servcntur. 
Pro  aUaribus,  et  ecclesiis,  sive  decimis  vestris,  nulli 
episcoporum  facultas  sit  gravamenaliquodvobis,  aut 
molestias  irrogare ;  sed  sicut  eorum  permissiono  quac- 
dam  ex  parte,  quacdam  ex  integro  habuislis,  ila  et 
io  futurum  habeatis.  Ecclcsiarum  vcstrarum  deci- 
mas,  quae  a  laicis  obtincntur,  si  secundum  Deum 
eorura  subtrabero  potestati  vestrae  religionis  reve- 
rentia  poterit,  ad  vestram  ei  pau[)erum  gubernatio- 
nem  vobis  licoat  possidore,  Decimas  laborum  vcstro- 
nim,  pro  quibus  tam  vos  quam  alios  monasticae  re- 
ligionis  viros  inquietare  episcopi  consueverunt,  illo- 
rum  videlicet,  quos  dominicaturas  appellant,  qui 
vestro  suraptu  a  raonasteriis  et  cellarum  vcstrarum 
dientibus  excolunlur,  sine  omni  episcoporum,  et 
episeopalium  rainistrorum  contradiclione,  deinceps 
quietius  habeatis,  qui  vcstra  pcregrinis  fratribus  et 
pauperibQS  erogatis.  Ecclesiac  omnes,  quae  ubilibet 
positfle  sanf,  sea  capellac  vestrae,  et  cocmeteria  libera 


A  sint,  et  omnis  cxaciionisimmimia,  praeter  consuetara 
episcopi  paratam,  et  justitiam  in  preshyteros  qui  ad- 
versus  sui  ordiiiisdignitatomoffenderint.Liceatquo- 
que  vobis,  scu  fratiibus  veslris,  in  ecclesiis  vestris 
presbyteros  eligere.  Ila  tamt>n.  ut  ab  opiscopis,  vel 
ipj^orura  vicariis,  animarura  curara  absque  venalitate 
suscipiant.  Quam  si  commiltere  illi,  quod  absit!  ex 
pravitate  noluerint  :  tunc  prcsbyteri  ex  apostolicae 
sedis  benigMitate  officia  ceh-brandi  ticenliara  conse- 
quantur  :  Ecclesiarura  veio  seu  altarium  consecra- 
tiones,  si  dioeccsani  episcopi  gratis  noluerint  exhi- 
bere,  a  quolibet  catholico  suscipiatis  episcopo.  Nec 
collarum  vestrarum  ubilibet  positarum  fratres,  pro 
qualibet  interdictione  vel  excomrounicatione,Divino- 
rum  officiorum    suspensionem    patiantur.  Sed  tara 

Q  monachi  ipsi,  quara  et  famuli  eorum,  et  qui  se  roo* 
nasticae  professioni  devoverunt,  clausis  ecclesiarum 
januis,  non  admissis  dioecesanis,  divinae  servitutis 
officia  celobrent,  et  sepulturae  debita  peraganl.  Prae- 
terea  quascunqne  possessiones,  quaecunque  bona 
idem  monaslerium  inpracsentiarum  juste  et  cano- 
nice  possidet,  aut  in  futurura  concessione  pontificum, 
largitione  regura  vel  principum,  oblatione  MeliuiD; 
seu  aliis  justis  modis,  Deo  propilio,  poterit  adipisci, 
iirma  tibi,  tuisque  successoribus,  et  illibata  perraa- 
neaul.  In  quibus  haec  propriis  duximus  exprimenda 
vocabulis.  In  Burgundia,  ecclesiam,  etc. 

Prohibemus  autera  ut  infra  parochias  ad  jus 
Cluniacensis  raonasterii  pertinentcs,  absque  Cla- 
niacensis  abbatis  assensu  nullus  ecclesiam  vel  ca* 
p  pellara  aedificare  praesuraat,  salva  in  oranibus  apo* 
stolicae  sedis  auctoritate.  Decemimus  ergo  ut  nalU 
oranino  hominura  liceat  pracfatum  raonasterium  te- 
mere  perturbare,  aut  ejus  possessiones  auferre,  vel 
abiatas  retinere,  rainuere,  aut  aliquibus  vexationi- 
bus  fatigare,  sed  omnia  integra  conserventur  eonim, 
pro  quorura  gubematione  et  sustentatione  eoncessa 
sunt,  usibus  oranimcdis  profutura.  Si  qua  igitur  in 
futurura  ecclesiastica  saecularisve  persona,  hanc 
nostrae  concessionis  pag  nam  sciens,  etc. 

Ego  Lucius  catbolicae  Ecclesiae  episcopas,  sub- 
scripsi. 

Ego  ThcoJewinus  Sanctae  Ruffinae  episcopus, 
subscripsi. 

Ego  Rainerius  presbyt.  card.  lit.  Sanctae  Priscae, 
^  subscripsi. 

Ego  Thomas  prcsbyter  cardin.  lit.  Yestinae,  sub- 

scripsi. 

Ego  Giliebertus  tit.  S.  Mariae,  subscrips. 

Ego  Maurus  Tusculanus  cpiscopus,  subscr. 

Ego  Petrus  Albanensis  episcopus,  subscripsi. 

Ego  Rainerius  presbyt.  tit.  S.  Slephani  in  Coelio 
Monte,  subscripsi. 

Ego  Manfredus  presbyt.  i;ard.  Sanctae  Sabinae 
subscripsi. 

Ego  Aubertus  presbyt.  card.  tit.  S.  AnastasiaCi 
subscripsi. 

Ego  Hugo  preshyt.  card.  tit,  S.  Laurentii  in 
Lucina,  subscripsi. 


m 


Lucii  II  papj:. 


892 


Ego  Octavianas  diaconus  card.  subscripsi.  A  vestrisque  successoribas,  et  illibata  permaneant.  In 


Ego  Guido  in  Romana  Ecclesia  altaris  minister 
indignus,  snbscripsi. 

Ego  Gregorius  diacon.  cardin.  Sancti  Angeli, 
subscripsi. 

Ego  Astaldus  diac.  card.  S.  Euslachii,  juxta 
templuro  Agapitse,  subscrip;»i. 

Ego  Joannes  diaconus  card.  S.  Mariae  Novie, 
aubscripsi. 

Datam  Laterani  per  manum  Baronis ,  ecclesioe 
subdiaconi,  xi  Kal.  Junii,  iniJict.  vii,  Incarnat.  Do- 
minicae  il44,  pontificatus  vero  domni  Lucii  papse 
annoi. 

L. 

Ad  epUcopos  GaUiarum,  —  Vetal  (edificari  eccle- 


quibus  bsec  propriis  duximus  exprimenda  vocabu- 
lis  :  In  episcopatu  Alrebatensi,  altare  de  Aneain, 
altare  de  Werkin,  altare  de  Barli;  in  Tornacensi 
episcopatu,  altare  de  Runbeke,  liberum  a  personata, 
salvis  reddilibus  episcopaIibus;in  Morinonsi  episco- 
patu,  altare  de  Vuiserna  cum  eadem  villa,  decimam 
in  ecclesia  sancti  Marlini,  decimam  apud  Longae- 
nesse,  dccimam  apud  Sanctum  Michaelcm,  decimam 
apud  Tilleke.  Decernimus  ergo  ut  nulli  omnino  hc- 
minum  liccat  pra^falum  monasterium  temere  pertur- 
bare  aut  ejus  possessiones  auferre  vel  ablatas  reti- 
nere,  minuerc,  aut  quibuslibct  vexa!ionibus  fatigare, 
scd  omnia  iotegra  conserventur  eorum,  pro  quorum 
gubcrnatione  et  sustentatione  concessa  sunt,  usibus 
imi  vel  capellat   in  paroc/im  aef  C/unJa^^en^e  q  omnimodisprofutura,saIva  dioecesaniepiscopicano- 


monaxteriutn  perlinentibus. 

(Anno  1144.  Maii  92.) 
|Dom  BouQUET,  necueil,  XV,  413.| 

Lucius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  venera- 
bilibus  fralribus  universis  episcopis  per  Gallias  con- 
stitutis,  salutem  ot  apostolicam  benedictionem. 

Juxta  canonicam  sanctionem  omnino  providendum 
est  episcopis,  ut  alis  Ecclesiae  antiquiores  propter 
novas  suam  justitiam  aut  decimam  non  perdant,  sed 
aemper  antiquiores  Ecclesias  persolvantur.  Ideoque, 
quoniam  religiosorum  frattum  Cluniacensium  neces- 
sitatibus  nos  convenit  providere,  per  apostolica  vo- 
bis  acripta  mandamus,  quatenus  in  parochiis  ad 
Claniacense  monasterium  perlinentibus  absque  con- 
sensu  Cluniacensis  abbatis,  nullus  ecclcsiam  vel  p 
capellam  aedi6cari  praesumat,  salva  in  omnibus  apo- 
atolicae  sedis  auctoritate. 

Datam xi  Kalend.  Junii. 

LI, 
Prtvilegium  pro  monasterio  S.  Bertini  Sithiensi. 

(Anno  1144,  Maii  26.) 
\CoHection  des  Cartulaires^  III,  319.) 

Lucius  episcopus,  servus  servorum  Dei.  dilectis 
filiia  Lkoni,  abbati  Sancii  Berlini,  ejuFque  fralribus 
tam  praesentibus  quam  futuris  regulariter  substi- 
tuendis  in  perpctuum. 

Ab  hoc  nos,  disponente  Domino,  in  apostolicae 
sedis  servilium  promotos  agnoscimus,  ut  ejus  filiis 
auxilium  implorantibus  efBcaciter  subvenire,  et  ei  ^ 
obedientes  tueri  ac  proiegere,  prout  Dominus  de-  buas. 
derit,  debeamus.  Unde  oportet  nos  venerabilibus 
locis  manum  protectionis  extendcre,  et  servorum 
Dci  quieti  attentius  providere.  Eapropter,  dilecti  in 
Domino  fiiii,  vestria  justis  postulationibus  clcmentcr 
annuimas,  et  Biati  Bertini  rooaasterium,  in  quo 
divino  mancipati  estis  obsequio,  sub  beati  Petri  et 
Dostra  protectione  suscipimus,  et  praesentis  scripti 
privilegio  cominunimus ;  statuentes  iit  quascunque 
possessiones,  quaecunque  bona  idem  monasterium 
inpraeaentianim  juste  et  canonice  possidet,  aut  in 
futurum,  concessione  pontificum,  iargitione  regum 
vel  principum ,  obiatiooe  fidelium  seii  aliia  justis 
modis,  Deo  propitio,  poterit  adipisci^   firroa  vobis 


nica  juslitia,  et  apostolicae  sedis  auctoritate.  Si  qua 
igitur  in  futurum  ecclesiastica  saecularisve  persona, 
hauc  noslne  constitutionis  paginam  sciens.  contra 
eam  temere  venire  tentaverit,  etc.  Vsqru  in  finem^ 
ut  supra  in  aliis  privilegiis. 

Ego  Lucius,  catholicae  Ecclesiae  episcopus,  sub- 
scripsi. 

Data  Laterani,  per  manum  Baronis,  sanctae  Ro- 
manae  Ecclesiae  subdiaconi,  septimo  Kal.  Junii,  in- 
dictione  septima,  Incarnationis  Dominicaeanno  1144, 
pontificatus  vero  domini  Lucii  secundi  papae  anno 
primo. 

In  circuitu  circuli  scribitur  :  Ostbndb  noiis, 

DOMINE  MISERICORDIAM  TUAM. 

LII. 

Ad  Alvisum  episcopum  Atrebatensem, 

(Anno  1144,  Maii  29.) 
[Baluz.,  Miscell,  ed.  Luc,  II,  167.] 

LuciLs  episcopus,  servus  servorum  Dei,  veuera- 
bili  fratri  Alviso  Atrebatensi  episcopo  salutem  et 
apostolicam  bencdictionem. 

Lator  praesentium,  sicut  accepimus,  juvenis  est 
et  boni  tcstimonii  et  in  litlerarum  scienta  eruditus, 
et  Atrebatensi  Ecclesiae  boneste  deservire  potest. 
Ideoque,  quoniam  cum  venerabili  fratre  nostro 
Imaro  Tuscuiano  episcopo  aliquandiu  bene  conver- 
satus  est,  per  pru^sentia  scripta  dileciioni  tuae  ro- 
gando  mHndamus  quatenus  pro  beati  Petri  et  nostra 
reverenlia   in    eadem  Ecclesia  praebendam  ei  tri- 


Datum  Laterani,  iv  Kalcnd.  Junii. 

LIU. 
Priiilegium  pro  Farensi  monasterio. 

(Anno  1144,  Maii  30.) 
[Petit,  Tkeodori  P(enit,,  II,  p.  676. | 

Lucius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  diiectis  in 
Christo  filiabus  Rissendi  abbatissae  Farensis  mona- 
sterii  ejusque  sororibus  tam  praesentibos  quam 
futuris,  in  perpetuum. 

Quoties  illud  a  nobis  petitur  quod  religiooi  et 
honeslati  convenire  dignoscitur,  animo  oos  deeet 
libenti  concedere  et  petentiam  desideriis  coDgravm 


893 


EPISTOLiE  ET  PRIVILEGIA. 


894 


iiD]>ertin  siiffragium.  Eapropter,  dilectae  in  Domino  A 
filise,  venerabilis  fratris  nostri  Alberici  Osliensis 
episcopi  precibus  inclinati,  veslrls  justis  postulatio- 
nibus  clementer  annuimus,  et  priefalnm  monaste- 
rium  in  quo  divino  mancipatse  estis  obsequio  sub 
beali  Petri  et  nostra  protectione  suscipimus,  et  prae- 
sentis  scripti  privilegio  communimus  ;  statuentes  ut 
quascunque  possessioncs,  quoccunque  bona  idem 
mocasterium  impra^sentiarum  juste  ct  canonice  pos- 
sidety  aut  ia  futurum  conccssione  pontificum,  largi- 
tione  regum  vel  principum,  oblatione  fidelium,  seu 
aliis  modis,  Deo  propitio^poleriladipisci^tirmavobis 
vestrisque  succcdentibus  et  iliibata  pcrmancant. 
Concordiam  autem  qus?  inter  vos  ct  vencrabilem 
fratrem  nostrum  Mcldensem  episcopum,  ex  mandalo 
praedecessoris  noslri  felicis  niemoriae  papa;Innoccntii  o 
per  vcnerabiles  fralres  nostros  Gaufridum  Cala- 
launensem  rl  flugonem  Aulissiodorensem  episcopos 
rationabiliter  facla  e&t,  et  ab  eodem  pricdccessorc 
costro  confirmala,  prxscnti  scripto  tirmamus,  et 
abiitraquc  parte  servari  sancimus.  Dsccrnimus  ergo 
ut  nulli  omnino  hominum  liceat  jam  dictum  mona- 
sterium  temere  perturbare,  aut  cjus  possessiones 
auferre,  vel  ablatas  retincrc,  rainuere,aut  aliquibus 
vexationibus  fatigare  ;  sed  omnia  integra  conser- 
venlur  vestris,  et  eorum  pro  quorum  frubematione 
et  sustentatione  concessa  sunt,  usibus  omnimodis 
profutura,  salva  dia^cesani  cpiscopi  canonica  justi- 
tia  et  apostolicse  sedis  au^^toritate.  Si  qua  igitur  in 
foturum  ecclesiastica  saecularisve  persona,  banc  no- 
strae  constilutionis  paginam  scicns,contraeam  temere  q 
venire  tentaverit,  secundo  lertiove  commonita,  si 
non  satisfactione  congrua  emendaverit,  potestatis 
bonorisque  sui  dignitate  careat,  reamque  se  divino 
judicio  existere  de  perpelrala  iniquitate  cognoscat, 
et  a  sacratissimo  corpore  ac  sanguine  Dei  et  Domini 
Redemptoris  nostri  Jesu  Chrisli  aliena  fiat,  atque 
in  extremo  examioe  districta)  ultioni  suhjaceat. 
Cunctis  autem  eidem  loco  justa  servantibus  sit  pax 
Domini  nostri  Jesu  Christi,  quatenus  et  hic  fructum 
bonae  actionis  percipiant,  et  apud  districtum  judi- 
cem  prwmia  aeternae  pacis  inveniant.  Amen. 

Ego  Lucius  catholic^  Ecclesidc  episcopus  s. 

£go  Conradus  Sabinensis  episcopus  s. 

Ego  Theodewinus  Sancta}  Rufinae  episcopus  s. 

Ego  Albericus  Ostiensis  episcopus  s.  j^ 

Ego  Incarus  Tusculanus  episcopus  s. 

Ego  Gregorius  presbyteris  cardinalis    tituli  Ca- 
lixti  s. 

Ego  Thomas  presbyler  card.  tit.  Ycstinas  s. 

Ego  Gilbertus  prcsbyter  card.  tit.  S.  Marci  s. 

Ego  Guido  presbyter  card.  tituli  SS.  Laurentii  et 
Damasi  s. 

Ego  Bb.  diaconuf  cardinalis  SS.  Sergii  et  Bac- 
ebi  F. 

Ego  Guiso  diaconuscard.  SS.  Cosmse  ct  Damiani  s. 

Ego  Joannes  diac.  card.  Saocti  Adriani  s. 

Ego  Radulphus  diacon.  cardinaiis  Sancl»)  Lucis 
in  Septo  Solis  s. 


Datum  Laterani  per  mannm  Baronis,  sanctaB  Ro- 
manae  Ecclcsiae  subdiaconi,  iii  Kalend.  Junii,  indi- 
ftionc  septima,  Incarnationis  Dominicae  anno  1144, 
pontiticatus  vero  domni  Lucii  papae  secundi  anno 
primo. 

LIV. 

EcclesiamS,  Petri  Faventinam  tuendam  suscipU^ 
canonicorumque  posiessiones  ac  privilegia  con- 
firmatf  petente  Alberico  episcopo  Ostiensi. 

(Anno  1144,  Jun.  1.) 

[Ughelli,  Italia  sacra^  11,  495.] 

Lucius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  dilectis 
6Iiis  Farolfo  Faventina;  Ecclesiae  archidiacono, 
Petro  archipresbytero,  eorumque  fratribus,  tam 
praesentibus  quam  futuris,  in  eadem  Ecclcsia  loco 
eorum  substituendis  in  perpeluum. 

Ad  hoc  in  apostolicae  dignitatis  specula,  Domino 
largicnte,  promoti  sumus,  ut  Ecclesiarum  utilitati, 
et  quieti  paterna  sollicitudine  provideamus,  et  suam 
cuique  justitiam,  ratam  illibatamque  servemus.  Ea- 
proptcr,  dilecti  in  Domino  filii,  vestris  justis  postula- 
tionibus  clemcnter  annuentes,  et  B.  Petri  ecclesiam, 
in  qua  divino  mancipati  estis  obsequio,  sub  ejusdem 
apostolorum  Principis,  et  nostra  protectione  susci- 
pimus,  et  praesentis  scripti  patrocinio  communimus. 
Statuentes  ut  quascunque  possessiones,  quaecunqae 
bona  impraesentiarum,  quomodolibet  jure  praefata 
Ecclesia  possidet,  aut  in  futurum  concessione  pon- 
tiHcum,  largitione  regum  vel  principum,  oblatione 
fidelium,  sive  aliis  rationabilibus  modis,  praestante 
Domino,  poterit  adipisci,  firma  vobis,  vestrisqae 
successoribus,  et  illibata  permaneant.  In  qaibas  haec 

propriis  duximus  exprimenda  vocabuiis  :  piebem 
S.  Petri  in  Lacuna,  cum  omnibus  ad  ipsum  perti- 
nentibus,  medietatcm  plebis  S.  Andreae  in  Panigale 
cum  omnibus  per:inentiis8uis,ecclesiam  S.  Cbristo- 
phori  martyris,  dicta  castrum  QuartuUi,  ecclesiam 
S.  Andrae  in  Casanaula,  ecclesiam  S.  Mariae  in 
Morlascho.  Praeterea  Arcuatum  majorem,  et  mino- 
rem,  Fermilinum  majorem,  et  minorem  cum  appen- 
ditiis  suis,  v:delicet  Fabriati,  Morena  cnm  campo 
majore  cohaerente  sibi,  et  Taulis  de  Villanova,  duos 
mansos  in  l  icutino,  quaiaor  in  Pegalino,  duos  in 
Amerino,  locum  qui  dicilur  Gargugnanus,  locum  qui 
dicitur  Curiglianus,  locum  qui  dicitur  mons,  locum 
qui  dicitur  Tillitus,  duos  mansos  in  Varano.  Qaid- 
quid  habetis  in  Fustarini,  in  Pigna,  in  Pitriolo,  et  in 
quibuscunque  locis,  villis  vel  fundis,  terris  vel 
aquis,  aquarumve  decursibus.  Sancimus  etiam  vo- 
bis,  vestrisque  in  perpetuum  suecessoribas  antiqoas 
Ecclesiae  vestrae  consaetudines,  honores,  dignitatet 
in  decimis,  primitiis,  testamentis,  oblationibus  tam 
vivorum  quam  mortuoram,  antiquitus  consuetis 
plebium  episcopatus  vestri,  processionibus  el  pen- 
sionibus,  omnibusque  per  solutionibus,  praebendis 
sive  redditibus,  quemadmodum  vos,  aut  pitedeces- 
sores  vestri,  ex  antiquo  vestrae  Ecclesiae  usu  habui- 
stis,  tenuistis,  et  possedistis,  a  die  obitus  bon  mem. 
Pauli  ejusdem  Ecclesise  Yenerabilis  episcopi  usque 


885 


LLCU  II  PAPiE 


896 


ad  tempus  Jacobi  successoris  ejus.  Oleuro  autem 
iafirmorum,  cl  corumdt^m  unclioncs,  dc  tota  plebe 
vestra,  soli  Ecclesiae  veslrjp,  ejusquc  sacerdolibus 
in  perpetuum,  apostolica^  scdis  auctoritatc  Hrma- 
mus.  El  ul  nullus  capellanorum  apud  se  relincat, 
vel  in  co  sine  miilricis  Ecclesia*  liccntia  operetur 
sub  eorum  oHicii  intcrminatione,  ac  excommunica- 
tione  prapcipimus.  i\j*chidiacoaum  quoque,  et  arclii- 
presbylerum  somper  in  Ecclesia  vestra  per  canoni- 
cam  constitutioncm  habendos  pnccipimus.  Quibus 
nimirum  quidquid  cis  sacrorum  canonum  auctori- 
tate  conccditur,  prxscnlis  privilegii  auctorilate  fir- 
mamus.  Sanc  charilative  illa  ciborum  beneficia, 
quae  a  monasteriis  S.  Mario}  foris  portam,  ct  S.  Ilip- 
poiyti,  sivc  quae  in  nativitate  et  resurreclione  Do- 
mini,  ancis  singulis  ab  episcopo  vestro  recijierc 
consucvislis,  sive  in  dictis  monasteriis  consuetas 
processiones  fecerilis,  sivc  ipsas  casu  excu^abili 
prohibcnte  subtraxeritis,  vobis  vestrisque  posieris, 
rata  sancimus,  ct  illibata  scrvari.  lloc  etiam  Ecclc- 
siae  vestraB  perpctuis  temj^oribus  ratum  et  incon- 
vulsum  manere  decemimus,  ul  de  universis  eccle- 
siasticis  ncgotiis,  sive  conlractibus,  quae  ad  dioecc- 
sim  Faventini  cpiscopatus  pertincre  noscunlur, 
formandi.  aut  reformandi,  judicandi  seu  disponcndi, 
sine  consilio  cl  assensu  vestro,  vestrorumque  suc- 
ccssorum,  nullus  omnino  habcat  facultatcm.  Scpul- 
turam  quoque  eidem  Ecclcsiae  omnino  liberam  essc 
coQcedimus,  et  corum  corpora,  qui  se  in  illis 
sepcliri  deliberaverint,  vel  corum,  qui  per  consue- 
tam  parentelae,  aut  cognationis  sepuUuram  ad 
cocmetcrium  vcstrum  pertiucrc  ooscuntur,  sine  li- 
centia  vestra,  nullus  rccipere  pra»sumat,  nisi  forte 
adhuc  viventes,  quodlibet  propositum  religionis 
assumpserint.  Quae  si  quis  ausu  lenierario  recipere, 
vel  sepullura  tradere  prsesumpserit,  sive  clericus 
sit,  sivc  laicus,  usque  ad  condignam  salisfactionem 
ccclesiasticai  vindictae  subjaceat,  Ad  haec  adjicienles 
statuimus,  ut  sine  vestro,  aul  successorum  vcslro- 
rum  assensu,  nuUa  nova  ccclcsia,  vcl  oratorium 
infra  Favenlini  cpiscopatus  terminos  conslruatur 
vel  consecretur.  Quae  si  sccus  conslructa,  vcl  con- 
secrata  fuerint,  in  ipsis  auctoritate  aposlolica  divina 
prohibeatis  ofiicia  celebrari.  Apostolica  nihilominus 
auctoritate  intcrdicimus,  ut  nulla  de  episcopatu  vc- 
stro,  quem  canonice  interdixcritis,  aut  excommuni- 
cavcritis,  occasiooe  alicigus  privilcgii,  sive  aucto- 
ritatis  vobis  resistero,  aut  contradicere  pracsumat, 
sed  mandato  vestro  sine  coulradictione  obediat.  In 
coramuni  etiam  vestrae  civitatis  iiiterdiclo,  nulli 
Ecclesix,  quae  interdicta  fuerit,  oflicium  manifesle 
liceat  celebrarc.  NuUi  quoque  archicpiscopo,  vel 
episcopo  liccat  aliquem  matricis  Ecclesia)  clcricum 
otiicio,  seu  beneticio  sinc  canonico  judicio  spoliare. 
Illud  quoquc  praeseati  decrcto  duximus  adnectcD- 
dum,  ut  lum  ecclesiasticis  quam  saecularibus,  tam 
in  communibus  quam  ia  privatis,  vos  vestrique 
successores  ab  omoi  tributaria  exactiood  immuni- 
tatem  omnimodam  babcatis.   DecemimuB  ergo  ut 


A  nulli  omnino  hominum,  etc.  Si  qua  igitur,  etc.  Uiu- 
vorsi  autcm,  ctc.  Amen. 
Datum  Lateran.,  Kal.  Junii,  anoo  i. 

LIV  bis. 

Privilegia  monasterii  Trcnorciensis  confirmat. 

(Anno  H44,  Jun.  7.) 

[JuEM>',//{«/.  de  Vabbaye  royalede  ToumiK, Preuves, 

p.  147.] 

Lucius  episcopus,  servus  sen'orum  Dei,  dilccto 
io  Christo  Pktro  Trcnorcicnci  abbati,  ejusque  suc- 
cessoribus  regularitcr  promovendis,  io  perpctuum. 

Justis  vobis  asscnsum  praebere,  justisque  petitio- 
nihus  aures  accommodare  nos  convcnit,  qui  licet 
indigni  justiti»   praecones,  in  exccisa  apostolorum 

Petri  et  Pauli  specula  positi,  Domino  dispooentc, 
B  conspicimur.  Proptcrea  petitionibus  tuis  clementius 
annuentes,  Trenorciensi  cccnobio  rui,  Deo  auctore, 
pnesides,  ad  exemplar  pnKdecessorum  uostrorum 
felicis  memoriu)  Pasihalis,  Calixti  et  Innoccntii  II, 
Romanorum  pontiticum,  pra^sidium  apostolicae  pro- 
tectionis  impendimus,  et  loca  illa  quae  vcl  antecesso- 
rum  tuorum,  vestrae  slrenuitatis  industria,  aut  ra- 
tionabiliter  acquisivit,  aut  Icgitime  recuperavit,  vcl 
antiquorum  principum  seu  episcoporum  liberalitate 
eidem  cocnobio  conccssa  sunt,  praesentis  decrcti  pa- 
giua  vobis  vesti*isquc  successoribus  confirmamus. 
In  episcopatu  videlicct  Claramontensi  mooasterium 
Sancli  Porciani,  cum  ccclcsiis  de  Besson,  de  Quio- 
tiniaco,  de  Polines,  de  Celsiaco,  dc  Travallio,  de 
Fellinia,  de  Monte-Aurco,  de  Sustris,  de  Charel,  de 
C  Liriniaco,  dc  Martiiiaco,  de  Monfanc,  de  Boiaco,  de 
Barbariaco,  de  Veruei,  de  Villena,  de  Lupiaco,  de 
Paredo,  de  Brialis,  de  Varinnas,  dc  Voroz,  de  S. 
Lupo  ;  ecclesias  de  Besiaco,  de  Nuilliaco,  do  Calpcz, 
de  Branciaco,  de  Floriaco  cum  capella  de  Cavarocca; 
ecclesiam  de  SalviUis,  de  Libiaco  ;  ecclesiam  S. 
Nicolai,  et  ccclesiam  de  Veroolio.  In  Cabilooeosi, 
Pristiacum,  Aguliacum,  ecclcsiam  dc  Baldrcas,  cc- 
clesiam  Sancti  Andrcae,  Lambras,  Maociacum  ; 
ecclesiam  de  villa  Ginniaco,  de  Ver ;  ccclcsiam 
Sancti  Maitini  de  Griviliaco,  de  Cusiriaco.  In  Lug- 
dunensi,  ecclcsiam  S.  Aodreae  de  Baljiaco,  Vasliacum, 
Briennam,  Juvenciacum ;  ccclcsiam  sancti  Jacobi  dc 

Grassiaco,  Sancti  Benigni ;  ccclcsiam  de  Cabrosio, 
ecclcsiam  de  Cavannis,  Bisiacum,  ccclcsiam  SaoctsB 
D  Marise  de  Soliniaco,  S.  Martinide  Butella,  ecclesiam 
Sancti  Aiidreae,  quae  vulgo  vocatur  Pannos,  cccle- 
siam  de  monle  Raculfo,  ecclesiam  de  Sasiriaco,  cc- 
clesiam  de  Pcroniaco  :  capellam  dc  Castro  Corgo- 
000  :  ecclesiam  S.  Lidii,  quae  vulgo  vocalur  Olivae  : 
Lovincum,  Silviniacum.  In  Masticonensi,  Ulchisiria- 
cum,  Villarc,  Plotas,  Belniacum,  ccclcsiam  de  Li. 
Douziacum,  cellam  Sancti  Romani,  S.  Mauritii,  S. 
Symphoriani,  S.  Mariae  de  Capella  Reverias,  S.  Pctri 
de  Romaniscas  :  ecclesiam  de  Aziaco,  de  Fisiaco, 
S.  Juliani  dc  Lonciaco,  S.  Vitalis  de  Leooa.  In  Bi- 
turicensi,  ecclesiam  dc  Saciaco.  lo  AugustoduQeosi, 
ccclesiam  de  Pariniaco  cum  capella,  ecclesiam  de  Pe- 
traficta,  cum  capella  S.  Justi.  lo  Naooetensi,  mo- 


891 


EPISTOLK  KT  PRlVILEGIA. 


8M 


nasteriam  S.  Pbilibert],  ecclesiam  S.  Vilalisde  Raas, 

ecclesiam  de  Macliicol,  S.  Martini  de  Paciaco,  San- 

cli  Liucinii,  ecclesiam  de  Limozivcria,  S.  Columbari, 

ecclesias  de  Corcoiaco,  ccclesias  de  Mores  mansio- 

ncs,  de  Legiaco,  dc  Tolvei,  ccclesias  de  Monasleriis. 

In  Pictaviensi  Hcruni  insulam ,  ecclcsias  de  Bello- 

videre  cum  coemetefio  :  ecl!ani  Sanctae  Mariae  Lau- 

duni  ecclcsiam  Sancti  Nicolai,  S.   Petri,  ecclcsias 

de  Basilicis,  Sanctae  Crucis,  ecclesias  de  Berniziaco, 

dc  Aziaco,  Maciacum,  Taziacum,  ecclcsiam  de  Ma- 

dernas,  ecclesias  de  Bernazai,  dc  monte  S.  Lcodega- 

rii,  de  Estivalibus.  In  Turonensi,  Pontiacum  Vernio- 

lum,  Corcoriacum.  In  Andegavensi,  ccllam  Cunaldi 

cum  appendiciis»  ecclesias  de  Doadicastri,  Sancli 

Dionysii.  Sancli  Petri,  S.  Joannis,  S.  Lcodegarii, 

ecclesiam  S.  Laurentii,  viHam  Landrum,  Terencia- 

cum,  ecclesias  de  Varinas,    S.    Mariae   do  Tanays 

cura  capella.  In  Genevensi,  ecclesiam  de  Perois.  lu 

Aniciensi,  monasterium  Sancti  Philiberti,  ecclesiam 

Sancti  Pelri  de  Salitas ,  S.  Felicis  de  Laudons,  S. 

Blariae  Pratalias,  S.  Martini  Cocornensis;  capcllam 

S.  Philiberti,  S.  Cyrici,  S.  Mauritii   Amblavensis, 

S.  Vinceniii,  capellam  in  Castro  Syroi,  Sanc'»  Ma- 

riae  de  Basac,  capellam  de  Castro  Rocos,  S.  Juliani 

Caspiniaci,  capellam    de    Castro  Mcrcolio,    eccle» 

aiam  S.  Qnintini.    In  Diensi,    ecclesiam    de    Ca- 

stro  Grainan,  S.  Vincentii,  S.  Romani,    ecclesiam 

de  Torriles.  In  Tricasirinensi ,  ecdesiam  de  Valle- 

Dvmphis,  S.  Martini,  S.  Mariae,  S.  Pelri,  S.  Ro- 

mani,  capellam  S.  Micliaelis  dc  Gaba ,  ccclcsiam 

de  Eleemosyna,  Sanctae  Mariae  de  Grainan.  In  Au- 

rasicensi,  ecclesiam    de    Dosera,    Sanclse    Mariae, 

S.  Benedicti,  S.  Christophori,  S.  Salurnini.  In  Va- 

sionensi,  ecclesiam  S.  Germani,  S.  Petri  de  Falco, 

Sanctae  Mariae  de  Purpureas.  In  Vionnensi,  cellam 

Sanctae  Agnctis  de  Mola,  S.  Martini  de  Aziaco  cnm 

coemeterio,  S.  Verani  de   Rivas ,  ecclesiam  de  Fai, 

S.  Joannis  de  Castro  Miron,  ecclesiam  de  Villanova, 

capellam  S.  Michaclis  de  Albon,  ecclesiam  S.  Sa- 

turnini  cum  parochia,  cellam  S.  Pbiliberti  de  Min- 

niaco,  ecclesiam  Sancii  Romani,  S.  Andrese,  eccle- 

siam  S.  Ferreoli.  In  episcopatu  Bisuntino,  S.  Cor- 

neiii,  S.  Desiderii,  ecclesiam  de  Azzon.  Quaecunque 

praelerea  in  futunim,  largienle  Dco,  juste  poteritis 

adipisci,   firma  vobis  veslrisque  successoribus  et 

illibata  permaneant.  Decernimus  ergo  ut  nulli  om- 

nino  hominum  liceat  eidem  coenobium  temere  per- 

turbare,  aut  ejus  possessioncs  auferre»  vel  ablatas 

retinere,  minucrc,  vel  temerariis  vexationibus   fati- 

gare,  sed  omnia  integra  conserventur  eorum,  pro- 

quonim  gubernatione    et    suslentatione    concessa 

sunt,  usibus  omnimodis  profutura.  Ad  haec  adjici- 

mus  ut  idem  locus,  in  quo  beati  Valeriani  martyris 

ct  Sancti  Philiberti  confessoris  corpora  requiescunt, 

ab  omni  jugo  saecularis  potestatis  liber   in   perpe- 

tuam  conservetur.  Nec  episcopo    liceat   cujuscun- 

qne  dioecesis  eumdem    locum    cxcommunicationis 

vel  absoIutioDiSy  vel  cujualibet  dispositioDis  occasio- 

nibus  parturbtre,  aat  cmees,  aeu  quaslibet  ex- 


\  actiones  novas,  burgo  et  caeteris  monasterii  posses- 
sionibuA  irrogare.  Missas  quoque  in  eodem  [mona- 
sterio  publicas  celcbiari,  vcl  stationem  ab  episcopo 
prseter  abbatis  et  fratium  voluntatem  fieri  prohibe- 
mus.  Caetera  etiam  qua?  per  revercndse  memoriae 
Joannis,  et  supradiclorum  Romanorum  pontificum 
privilegia  conlirmata  sunt,  confirmamus.  Praeterea 
pro  revercntia  bcaUe  Mariae  semper  Virginis  cujus 
nomine  locus  vcster  insignis  est,  in  Annuntiutione 
Domini  Salvaloris  nostri,  hymnum  Angelicum  inler 
missarum  solemnia,  abbati  vel  fratribus  pronunliare 
concedimus.  Obeunte  te  nunc  ejusdem  loci  abbate, 
et  tuorum  quolibet  succcssorum,  nulius  ibi  qualitiet 
et  subreptionis  astutia,  scu  violentia  praeponatur, 
nisi  quem  fratres  commuoi  consensu ,  vel  fratrum 

„  pars  consilii  sanioris ,  secundum  Dei  timorem,  et 
beati  Benedicti  Regulam  elegerint,  ab  apostoliwe 
scdis  episcopo,  vel  ejus  legato  propter  difficultatem 
itineris,  consecrandum .  Si  qua  igitur  in  futurum 
ecclesiastica  saeculai  isve  persona,  hanc  nostrae  con- 
stitulionis  paginam  sciens,  conlra  eam  temere  venire 
tentaverit,  secundo  tertiove  commonita,  si  non  satis- 
factione  congrua  emendaverit,potestatis  honorisquc 
Fui  di^mitate  careat,  reamque  se  divino  judicio  exi- 
stere  de  perpetrata  iniquitale  cognoscat,  et  a  sacra- 
tissimo  corpore  ac  sanguine  Dei  et  Domini  Redem- 
ptoris  nostri  Jesu  Christi  aliena  fiat,  atque  in  ex- 
tremo  examine  districlae  ultioni  <5ubjaceal.  Cunctis 
autem  eidem  loco  jusla  servantibus  sit  pax  Domini 
nostri  Jesu  Christi,  quatcnus  et  hic  fructum  bonse 
actionis  pcrcipianl,  et  apud  dislrictum  judicem  prae- 

C  mia  aetemae  pacis  inveniant.  Amen ,  amen,  amen. 
In  svmbolo  : 

OSTENDE    NOBIS,    DOMINB,    UISEaiCORDIAM   TUAM 

Ego  Lucius  calholicse  Ecclesiae  episcopus. 

Ego  Pctrus  Albancnsis  episcopus. 

Ego  Thomas  presb.  cardin.  til.  Veslinao. 

Ego  Guido  presb.  card.  tit.  Sanctorum  Laurentii 
et  Damasi. 

Ego  Gregorius  diac.  card.  SS.  Sergii  et  Bacchi. 

Kgo  Guido  diac.  card.  SS.  Cosmae  et  Damiani. 

Ego  Petrus  diac.  card.  S.  Mariae  in  Porticu. 

Ego  Joannes  diac.  card.  S.  Mariae  Novro. 

Datum  Ceperani  per  manum  Baronis,  sanclae  Ro- 
manse  Ecclesiae  subdiaconi,  vii  Idus  Junii,  indictioDe 
vii,  Icarnationis  Dominicae  anno  1144;  poniificatua 
D  vcro  domni  Lucii  II  papaj  anno  primo. 

LV. 

Gregorioeplicopo  Bergomati  mandat  ut  episcopaius 
sui  sacerdotes  impeltat  ad  fidelitatem  ecrlesiis 
S.  Vincentii  et  S.  Alexandri  faciendam. 

(Anno  1144,  Jun.  16.) 

[Lupi,  Cod,  dipl.  Dergom^  II,  1053.J 

Lucius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  veDerabili 
fratri  G[asGORio]  Pergamen&i  episcopo,  salutem  et 
apostolicam  beDcdicliocem. 

Quid  de  fidelitatibus  facieudis  a  sacerdotibus  tui 
episcopatus  ecclesiis  Saocti  Vineentii  et  SsDcti 
Alexandri  a  prsedecessore  notlro  boD»  memori« 


899 


LUCIUS  II  PAPii: 


900 


papa  lonoeooiio  statatum  sit,  et  a  nobis  posteaeon- 
firmatum,  fraterDiiatem  tuam  nosse  credimus.  Unde 
per  pra*sentia  tibi  scripta  mandamus  quatcnus 
sacerdotes  illos  qui  post  (famdem  constitutionem  or- 
dinati  sunt,  utrisque  ecclcsiis  fidelitatem  facerc 
distrietae  commoncas.  Quod  si  conttadicioresex&ti- 
terint  canonica  eos  censui  a  coerceas. 
Dat.  Ceperani,  xvi  Kal.  Julii. 

LVI. 

Ad  Atrebatensem  et  Camerac.  episcopfls.  —  Ct 
cautam  matrimonialem  cogmscant^  et  incursam 
ea  de  causa  excommunicationem  relaxent. 

(Anno  ii44,  Jun.  i6.) 

[MAN31,  ConciL,  XXI,  Gi8.] 

Lucius  episcopus,  scrvus  servorum  Dei,  venerabi- 
iibus  fratribus  ALviso  Alrebatensi,  et  Nicolao 
Cameracensi  episcopis ,  salutem  et  apostolicam 
benedictionem . 

Nobilis  vir  Ebrardus  de  Britolio  per  nos  ab 
Hierosolymis  rediens  significavii  nobis  quod  quam- 
dam  suam  consanguineam,  filiam  vidclicet  Thomx 
de  Marna,  coutra  probibitionem  cpiscopi ,  et  Eccle- 
siae  Belvacensis  sibi  copulare  pnesumpseril,  qua 
praesumptione  ct  ipse  ab  eodem  episcopo  cstexcom- 
municalionis  vinculo  innodatus,  et  terra  sua  divinis 
officiis  interdicla.  Tandem  vero  et  illam  dimisit,  et 
aliam,  sicut  asserit,  sibi  legitimo  malrimonio 
copulavil.  Ad  cujus  rei  asserlionem  in  pra^dcces- 
aoris  nostri  felicis  memoriie ,  et  nostra  etiam  pra;- 
sentia,  cum  Ilicrosolymam  tcnderel,  tesles  produ- 
cere  paralus  fuit ;  quos  idem  pnncdcccssor  noster  in 
alterius  parlis  absentia  recipere  noluit,  scd  causam 
ipsam  vestrse  discretioni  cognosceudam  ct  termi- 
nandam  commisil.  Cujus  nos  vesligiis  inhoprentes 
pcr  apostolica  sciipla  vobis  mandamus  ,  quatenus 
infra  quadraginla  dios  postquam  pro^sentia  scripta 
susceperitis ,  tam  ipsum  quam  eamdcm  muiierem, 
videlicet  filiam  TbomsB ,  ante  vestram  praescntiam 
evocelis,  et  causam  ipsam  hinc  inde  studiosius 
inqniratis.  Si  vero  consanguinitas  inter  ipsos  per 
idoneos  testes  probata  fueril,  el  ipsum  conlra  pro- 
hibitionem  episcopi,  et  ecclesiae  Belvacensis  cam 
duxisse,  et  propter  hoc  terram  suam  interdictam  et 
excommunicatam  fuisse  constilerit,  ipsum  ab  ejus- 
dem  mulicris  querimonia  omnino  absolvatis,  et 
matrimonium,  quod  cum  altera  conlraxit,  propter 
hoc  de  caetero  nullatenus  impedialis.  Verum  si  quis 
cx  vobis  neccssitale  quaiibet  emergente  interesse 
non  poterit,  aller,  adscitis  secum  discretis  et 
aapientibus  viris,  nihilominus  causam  audiat  et 
aupradicto  modo  difHniat. 

Datum  XVI  Kal.  Julii. 

LVII. 

4d  Atrebatensem  et  Morinensem  episcopos,  —  Ut 
damna  illata  Walthero  de  Werdone  dum  HicrO" 
solymam  profecius  eraty  reparari  curent. 

(Anno  li44,  Jun.  17.) 
(Mansi,  ConHl.,  XXI,  6i7.] 

Luciira  epitcopas,  senras  aervonim  Dei,  yenerabili 


A  fratri  Alviso  Atrabalensi,  et  MiLoin  Moriensi  epi- 
scopis,  salutem  et  apostolicam  benedictionem. 

Nobilis  vir  Walterius  de  Werdone  per  no8  ab 
Hierosolymis  redicns  questus  est  quod  parochiani 
vestri,  poslquam  Hierosolymitanum  iter  incepit, 
terram  suam  depraedati  sunt,  et  plurima  damna  sibi 
inlulerunt.  Ideoque,  quoniam  possessiones  et  bona 
eorum  qui  devotiiinis  inluilu  Hierosolymam  profi- 
ciscuntur  sub  sanctse  Dei  Bcclesiai  proteclione  con- 
sislunt,  per  apostolica  vobis  scripta  mandamus, 
quatenus  eosdem  parochianos  vestros  dc  qnibus 
nobis  conquestus  fuerat,  studiosius  moncalis,  ut 
damna  postmodum  sibi  illata  cum  integritatc  resti- 
tuant ;  quod  si  comiemptores  exstiterint,  canonica 
eo8  censura  coerceatis. 

Q     Datum  Ceperani,  xv  Kal.  Julii. 

LVIII. 

Privilegium  pro  monasterio  S.  Mariag  de  Fonte- 

vivo. 

(Aon.  1144,  Jun.  28.) 
[Affo,  Storia  di  Parma^  ii,  p.  387.) 

Licius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  dilectis 
filiis  ViviANO  abbati  dc  Fonlevivo  ejosque  fratribus 
tam  praescntibus  quam  futuris  regularem  vilam  pro- 
fessis,  in  perpetuum. 

Apostolici  moderaminis  clemeiitise  convenit  reli- 
giosos  diligere  et  eorum  loca  pia  protectione  munire. 
Dignum  namque  et  honestali  convenicns  esse  cogno- 
scitur  ut  quiad  Ecclesiarum  regimen  assumpti  sumus, 

Q  eos  el  a  pravorum  hominum  nequivia  tueamur  ct 
apostolicffi  sedis  patrocioio  fovcamus.  Eaproptcr, 
dilccti  in  Domino  filii»  vestris  justis  postulationibus 
clementer  annuimus,  et  B.  Dci  genilricis  semperque 
virginis  Marioc  monastcrium  de  Vivofonte  quod  in 
Parmensi  episcopalu  silum  est,  in  quo  divino  man- 
cipali  estis  obscquio,  sub  beati  Petri  et  nostra  pro- 
tectione  suscipimus,  et  prsesentis  scripti  privilegio 
comniunimus,  statuentes  ut  quascunque  possessio- 
nes,  quscunque  bona  idem  locus  inpraeseniiamm 
juste  et  canonice  possidet ,  aut  in  futurum  conces- 
sione  pontificum  ,  largitione  regum  vei  principum, 
oblatione  fidelium,  seu  aliis  justis  modis,  Dcopropi- 
tio,  poteris  adipisci,  tirma  vobis  vestrisque  successo- 
ribus  et  illibata  permaneant.  In  quibus  hsec  propriis 
visa  sunt  exprimenda  vocabulis  :  Ex  dono  videlicct 

^  venerabilis  fralris  nostri  Lanfranci  Parmensis  epi- 
scopi  ecclesiam  Sincla;  Mariac  de  Vivofonte  cum 
omnibus  perlinentiis  suis,  et  cum  decimis  ejusdem 
loci  a  praifalo  episcopo  assensu  canonicorum  suo- 
rum  vobis  pro  sua  devotione  conccssis,  et  cnm  terris 
sive  possessionibus  a  laicis  monasterio  vestro  juste 
collatis.  Quia  vero  communem  vitam  agentes  de 
aliorum  eleemosynis  et  beneficentia  convenit  sosten- 
tari,  sancimus  ut  de  iaboribus  quos  propriis  manibus 
aut  sumptibus  coliiis,  sive  de  nulrimentis  vestrorum 
animalium  nullus  a  vobis  decimas  exigere  audeat. 
Prohibemus  autem  ut  sicut  a  venerabili  prsBfato 
fratre  nostro  Parmensi  episcopo  rationabili  provi- 
dentia  statutnm  est  ez  flavio  Tari  oaqae  td  livnm 


EPISTOLJS  ET  PRIMLEGIA. 


90i» 


el  rivi  Scamni    slrala  usque   ad   finem  A  tis,  affectione  pi^aecipua  diligatis  et  honoretis,  eique 

tanquam  proprio  pastori,  et  animarum  vestrarum 
episcopo,  obedientiam  ac  revercnliam  humiliter  ex- 
hibeatis.  Ad  rccuperanda  quoque  possessiones  et 
bona  Ravennatis  Ccclesiae  matris  vestrae,  et  habita 
rctinenda,  tanquam  boni  filii  opcm  ei  consilium 
prxbeatis.  Nos  autcm  ipsum  pro  scientia  et  hones- 
late  sua,  et  Ravennatem  ecclesiam,  tanquam  specia- 
lcm  scdis  apostolicae  filiam,secundum  Deum  diligere 
et  honorare  volumus,  et  suam  ei  justitibm  conser- 
vare.  Inde  esl  quod  venerabili  fratri  nostro  A.  Pla- 
centino  episcopo,  per  apostolica  .scripta  mandamus, 
ut  jiixta  tenorem  privilegiorum  Ravcnnatis  Eccie- 
sisc,  et  antiquam  consuetudinem  debitam  ei  et  Eccle- 
sia)   Ravennali   obedientiam  ac  reverenliam  exbi- 


et  Maressi  nulla  ecclesia  noviter  construa- 
&  saecularis  habilatio  prorsus  ajdificetur. 
jo  omnino  hominum  liceat  pnefatum  mo- 
1  temere  pcrturbare,  aut  cjus  possessiones 
vel  ablalas  retincre,  minuere,  univcrse  seu 
let  molesliis  fatigare,  sed  omnia  integra 
nlur  eorum,  pro  quorum  gubernatione  et 
ione  concessa  sunt,  usibus  omnimodis 
i,  salva  sedis  aposlolic»  auctoritate.  Si  qua 
joslerum  ecclesiastica  sa^cularisve  persona, 
strae  conslitulionis  paginam  scicns,  contra 
nere  venire  tcntaverit,  secundo  tertiove 
ita,  si  non  satisfactione  congrua  emendave- 
>tatis  honorisque  sui  dignilate  careat,  ream- 


ivino  judicio  existere  de  perpetrala  iniqui-  ^  beal- 


loscat,  et  a  sacratissimo  corpore  ac  sangume 
omini  Redemptoris  nostri  Jesu  Christi  alie- 
atque  in  extremo  examine  districtae  ultioni 
t.  Cunctis  autem  eidem  loco  sua  jura  scr- 
sit  pax  Doraini  noslri  Jcsu  Christi,  quate- 
c  fructum  bona?  actionis  percipiant,  el  apud 
n  judicem  pncmia  ajlernae  pacis  inveniant. 
men,  amen. 

ucius  catholicae  Ecclcsiae  episcopus  ss. 
ionradus  Sabincnsis  episcopus  ss. 
;ainerius  presb.  cardinaUs  tituli  Sanctse  Pri- 


fuido  diaconus  cardinalis  Sanctorum  Cosmae 

ani  ss. 

!homas  presbyt.  cardinahs  lit.  Vcstina)  ss 

Petrus   diaconus  card.  S.   Mathiae  in 

3ugo  presb.   card.    tit.  S.  Laurentii  in  Lu- 

Albertus  presb.  card.  tituli  Sanclic  Anasta- 


Julius  presbyt.  cardinalis  tit.  S.  Marcelli  ss. 
Ubaldus  presb.  card .  S.  Crucis  ss. 
n  Laterani  permanum  Baronis,  sanctae  Roma- 
lesiae  subdiaconi.ivKalendas  JuHi,  indictione 
amationis  Dominicae  anno  H44,  pontificalus 
troni  Lucii  II  papae  anno  primo. 

LIX. 

Ad  clerum  et  populum  Ravennatem, 

(Anno  1144,  Jul.  6.) 

[RuBEi,  llist.  navcnn,,  p   329.] 

us  episcopus,  servus  servorum  Dei,  dileclis 
jro  et  populo  Ravennati  salutem  et  apostoli- 
medictionem, 

ersitati  vestrae  notum  fieri  volumus,  venera- 
fratrem  nostrum  M.  canonice  et  concorditer 
lectum  debila  bcnignitat»  suscepimus,  ipsum- 
iritus  sancli  gratia  invocata,  vobis  in  archi- 
ram,  manibus  propriis  lanquara  B.  Pelri  ma- 
jOQsecravimus.  Euradcm  itaque  cum  gratia 
poatoiicsB  el  litterarum  noslrarum  prosecu- 
id  sedem  propriam  remitlentes,  per  apostolica 
eripla  mandamus,  ut  ipsum  benigne  recipia- 


Dat.  Lat.,  ii  Non.  Julii. 

LX. 

Henricum  Olomvcensem  episcopumpropter  quasdam 
ecclesiastica  negntia  Romam  evocat. 

(Annol144,  Julii  10.) 
[BoGZEK,  Cod,  diplom,  Morav..  1,320.] 
Lucius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  venerabili 
fratri  Hbinrico  Olomucensi    episcopo,   salutem  et 
apostolicam  benedictionem. 

Fratcrnitatis  tuse  litteras  debita  benignitate  sus- 
cepimus,  et  super  hoc,  quod  cx  ipsarum  inspectione, 
de  nostra  promotione  te  laetari  intelieximus,  gratum 
habcmus,  licet  ipsa  promotio  et  officii  dignitas  nul- 
lam  nobis  quiclem  vel  mcntis  Iranquillitatem  confe- 
p       Q  rat,    imo   curas   et  soUiciludines,    labores   quoque 
et  Iribulationes  nobis  quandoque  augeat.  Nos  quidem 
personam  tuam  anle  hoc  officium  sincero  affectu  di- 
lcximus,  et  nunc  aficctuosius  diligere  volumus,  et  in 
quibus  secundum   Deum  possumus  honorare.  Tua 
igitur  interest  in  his  quae  ad  oflicium  tuum  pertinent 
ita  temetipsum  laudabiliter  exercere,  et  ad  honorem 
et  exaltationem  matris  tuae  sanctae  Romanae  Ecclesiae 
studiosc  inlendere,  ut  Deus  exinde  honoretur,  et  ea- 
dem  Romana  Ecclesia  de  tua  devotiono   laetelur. 
Praeterea  quoniam  in  quibusdam  negotiis  ecclesia- 
sticis  tuae  discretionis  opus  habemus  consilio,  per 
praesentia  tibi  scripta  mandamus,   ut  praesentiam 
tuam  quam  citius  nobis  exhibeaL 
Datum  Laterani,  vi  Idus  Julii. 

LXI. 


D 


Ad  Othonem  Lucensem  episcopum,  et  G.  diaconum 

cardinalem, 

(Anno  1144,  Jul.  10.) 

[Baluzb,  MiscelL  ed.  Luc,  IV,  593.] 

Lucius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  venert- 
bilibus  fratribus  0.  Lucano  episcopo  et  G.  diacono 
cardinali  sanctae  Romanae  Bcclesife  salutem  et  apo- 
stolicam  benedictioncm. 

Prior  Sancti  Angeli  in  Foro  ad  nostram  praesen- 
tiam  veniens  nudis  verbis  se*  excusavit,  quod  super 
ecclesia  Sancti  Salvatoris  nullam  injuriam  fratribus 
nostris  S.  Fridiani  intulerat.  Nos  autem  pluribus  et 
diversia  negotiis  pnepeditiy  cum  in  causa  ipsa  allagb- 


903 


LUCn  H  PXPM 


901 


tas  diligentias  adhibere  non  posscrous,  yiya  vocc 
per  obedientiam  sibi  prsecipimus,  ut  quod  prsedc- 
cessores  nostri  bonse  memoriae  Idnocenl.,  Coclest. 
exinde  proecepcrant,  et  quod  ipse  in  manu  dilecti 
filii  noslri  firraavit  G.  presbyteri  cardinalis  Sancto- 
rum  Laurenlii  et  Damasi  sacramento,  tam  ipse  quam 
fralres  sui  irrefragabiliter  observarent.  Vobis  vero 
per  apostolics  benedictioncs  scripturam  mandamus^ 
ut  eos  qui  super  eamdem.  S.  Salvatoris  ecclesiam 
lapides  projecere,  vel  assulium  in  ea  fucere,  donec 
de  tanto  sacrilegio  satisfaciant,  pro  excommunica- 
tis  habeatis.  Si  vero  prsefatus  prior  vel  fralres  sui 
sive  parochiani  super  eamdem  S.  Salvatoris  eccle- 
siam,  fratres  S.  Fridiani  infcstare  praesumpserint, 
in  ipsa  S.  Angoli  ecclesia  divina  prohibemus 
ofiicia  celebrari. 
Data  Lalerani,  vi  Idus  Julii. 

LXII. 

Ileinrlcum  Olomucensem  episcopum  iterato  Rotham 

euocat, 

(Anno  1144,  Aug.  20.) 

[BoczBK,  Cod,  diplom.  Morav.,  I,  231.  | 

Lucius  episcopus,  servus  ser\'orum  Dei,  venera- 
bili  fratri  Heinrico  Olomuccnsi  episcopo,  salutem  et 
apostolicam  bencdictioncm. 

Fratcmitatis  tuae  littcras  debita  bcnignilate  susce- 
pimus,  et  qnse  in  eis  continebantur,  diligcnter  at- 
tendimus.  Unde  quemadmodum  per  alia  tibi  scripta 
mandavimus,  iterato  mandamus,  ut  qu^m  citius  po- 
tcris,  praesentiam  tuam  nobis  exhibcas.  El  tunc  tam 
de  his  quae  nobis  signiBcasti,  quam  de  aliis,  dc 
quibus  tecum  loqui  volumus,  per  tc  veritate  plenius 
cognita,  quod  staluendum  fucrit,  auclore  Domiuo, 
statuemus. 

Datum  Romse^  xiii  Kai.  Septcmbris. 

LXHI. 

Privilegium  proecclesia  S.SepulcriHierosolymitana 

(Anno  1144,  Sept.  14.) 

[RoziERB,  Cartulaire  du  Saint- Sepulcre,  p.  33. J 

LuciUB,  episcopus,  servus  servorum  Dei,  dilectis 
in  Christo  fiiiis  Petro  priori  et  ejus  fratribus  in 
Ecclesia  Sancli  Scpulcri  regularem  vitara  professis, 
tam  prsesenlibus  quam  futuris,  in  perpctuum. 
Si  mansuctudo  et  liberalitas  sauctse  Romanae  Ec- 
clesia;  univcrsis  Chrislianis  dcbet  opportuna  solatia 
ministrai*e,  multo  magis  his,  qui  religiosam  vitam 
ducunt,  et  omnipolenti  Domino  familiarius  adhaerere 
videnlur,  id  ipsum  convenil  propensius  impertiri. 
Quia  ergo,  diiecti  in  Domino  filii,  juxta  rcgulam 
Beati  Augustini  vivere  decrevislis,  et  in  loco,  ubi 
steterunt  pedcs  Domini,  adorantcs,  apud  gloriosum 
sepulcrum  ejus,  in  quo  triduo  corporahter  requie- 
vit,  ct  alia  sacratissima  loca,  in  quibus  Redemptor 
mundi  pro  salutc  nostra  vincula,  fiageila,  crucis 
ignominiara,  vulnera  mortemque  sustinuit,  reguia- 
riter  militatis,  majori  vos  benevolentia  et  gratia  di- 
gnos  esse  censemus,  ei  patemis  vos  tffectibus  volu- 
nm  conlorere.  Vestrit  igitur  poaiuUtionibns  debita 


A  benignitate  accommodantes  asscusum,  sacrosancUm 
Ecclesiam  Sancli  Sepulcri,  io  qua,  divinis  obsequiis 
insistentes,  passioncm  Dominicam  et  viclorio- 
[sijssime  crucis  triumphum  assidue  oculata  fide  re- 
colitis,  nccnon  etiem  personas  vestras  sub  beati  Pe- 
tri  et  nostra  protectione  suscipimus,  et  prsesentis 
scripti  paginam  communimus ;  statuentes  ut  quas- 
cunque  possessiones,  quaecunque  booa  eadem  ec- 
clcsia  impraesentiarum  canonice  possidei  quaecun- 
quc  etiam  ab  egregiae  memoritt  viris,  duce  videii- 
cet  Godofrido  et  utroque  Balduino  atque  Fulcone 
regibus,  Arnulpho  quoque  et  aliis  patriarcliis,  eidem 
loco  justa  collata  sunt,  aut  in  posterum  a  palriar- 
ciiis  vei  aliis  Dei  fideiibus  rationabiliter  conferun- 
tur,  firma  vobis  et  iliibata  permaneant.  In  quibus 
B  haec  propriis  duximus  expriracnda  vocabuiis  :  vide- 
licet  raedielatera  cunctarura  oblationum,  quae  ad 
sepulcrum  Domini  off^eruntur;  oblationes  quoque 
CruciSy  nisi  in  sola  die  sancti  parasceve,  aut  si  pa- 
triarcha  eam  sccum  detulerit  pro  aliqua  neccssitate; 
decimas  Hierosolymitanae  civitatis  et  iocorum  adja- 
centiura,  cxceptis  decirais  fundse,  etdiroidiara  partem 
bencficii  a  regc  pro  cambio  episcopatus  Bethlehe- 
mitici  tradito,  quemadmodum  omnia  in  bonae  roe- 
rooriae  Amulfi  patriarchse  concessionis  et  confirroa- 
tionis  pagina  distinguuntur ;  ex  ipsius  etiam  patri- 
archae  concessione  ccclcsiam  Sancli  Petri  in  Joppem 
cum  honoris  et  dignitatis  suae  integriiate.  Decemi- 
mus  ergo  ut  nulli  omnino  hominura  liceat  eamdera 
ecclesiam  temere  perturbare,  aut  ejus  possessiones 
^  auferro,  vcl  ablatas  retiuere,  minnere,  vel  temera- 
riis  vexalionibus  fatigare ;  sed  omnia  intcgra  con- 
serventur  eorum,  pro  quorum  sustentaUone  et  gu- 
bernatione  concessa  suni,  usibus  omnimodis  profu- 
tura,  salva  reverentia  et  a[u]ctoriiate  sancla!  Roma- 
nae  Ecclesiae  et  patriarchali  dignitate.  Si  qua  igitur 
in  futurum  ecciesiastica  saecuiarisve  persona,  hanc 
nostrae  conslitutionis  paginam  sciens,  contra  eam 
temere  venirc  tentaverit,  secundo  tertiove  coromo- 
nita,  si  non  satisfactione  congrua  cmendaverit,  po- 
testatis  honorisque  sui  dignitate  careat,  reamque 
se  divino  judicio  existere  de  perpetrata  iniquitato 
cognoscat,  et  a  sacratissimo  corpore  ac  sanguine 
Dei  ct  Domini  nostri  Redemptoris  Jesu  Christi  ahena 
fiat,atque  in  cxtremo  examine  districtae  ultioni  sub- 
^  jaccat ;  cunctis  autem  eidcm  loco  jusla  servantibus 
jaceat ;  cunctis  autcm  eidem  loco  justa  senantibus 
sit  pax  Domini  nostri  Jesu  Christi,  quatenus  et  bic 
fructum  bonae  [actionisj  pcrcipiant,  et  apud  disiri- 
ctum  judicem  praemia  aetcrnae  pacis  inveniant. 
[Amen.] 

Ego  Lucius,   catholicae  Ecciesiae  episcopus,  su]> 
scripsi. 

Ego  Conradus,  Sabi[a]ensis  episcopus  sul>scripsi . 

Ego  Theodovinus,  Sanctae  Rufinse  episcopus,  sub 
scripsi. 

iSgo  Petrus,  Albanensis  episcopus,  subscripsi. 

Bgo  Gregoriusy  presbyter  cardinalis  titali  Calij:ii, 
sobicripsi. 


KPlSTOLf:  ET  PRIVILRGIA. 


906 


Guido,  prcsbyler  cardiQalis  liiuli  Sanclorura  A  liliis  Gaifjudo  abbali  Kbrouiensis  mouasterii,  ejus- 


itii  et  Damasi,  subscripsi. 
Aribertus,  presbyler  cardinalis  tiluli  Sanct» 
tsiffi,  subscripsi. 

.  Julius.  prcsbylcr  cardinalis  liiuli  Sancli  Mar- 
snbscripsi . 

>  Gregnrius,   diaconus  cardinalis  Sanclorum 
et  Baccbi ,  subscripsi. 

i  Guido,  diaconus  cardinalis  Sancforum  Cosmee 
miani,  subsciipsi. 

)  Oclaviarus,  diaconus  cardinalis  SancliNico- 
carcere  Tulliano,  subscripsi. 
>Gre,;orrUS,  diaconus  cardinrlisSancti  Angeli» 
rip&i 


que  fralribus  tam  priesenlibus  quam  luluris  regu- 
larem  vitam  professis  in  perpetuura. 

Dosiderium  quod  a  religiosis  ad  religionis  propo- 
silnm  animarum  saiulem  porlinere  monslratur,  ani- 
mo  nos  decel  libenti  concedere  et  pelenlium  desi- 
denis  congruum  impertiri  sutFragium.  Kapropter, 
dilecli  in  Domino  filii,  vencrabilis  fralris  noslri  Hu- 
goois  Tuponensis  archiepiscopi  metropoli«ani  veslri. 
religiosonim  qiioqne  virorum  Garnerii  abbatis  et 
fralrum  Majoris  Monasterii  prccibus  inclinati,  ve- 
stris  juslis  postulationibus  clemcnter  annuimus,  et 
Beatje  Dei  genilricis  semperqne  virginis  Mariar» 
Ebronicasem  Ecclesiam  iu  qua  divioo    raancip.'ili 


0  Astaldus ,  diaconus  cardinalir  Sancli  Eusla-  ^  gsijs  obsequio,  sub  beati  Pctri  et  nostra  prolectionc 

suscc  pimus,  et  praesenlis  scripti  privilegio  communi- 
mus.  statuenles  ut  quascunque  possessiones,  quae- 
cunque  bona  eadem   ecclesia  inpraesentiarum  juste 
et  canonice  possidet,  aut  in  futurum    concessione 
pontificum ,  largitione  regum ,  vel  principum  obla- 
lione,  seu  aliis  justis  modis,  Deo  propitio,  poterit 
adipisci,  firma  vobis  veslrisque  successoribus  etilli- 
bata  permaneant.  In  quibus  hsec  propriis  duximus 
oxprimenda  vocabulis  :  ecclesiam  Sancti  Mariini  in 
Ebroniensi  burgo  sitam,  cum  omnibus  suis  perti- 
nentiis;  ecclesiam  Sancli  Vigoris  de  Nigello;  eccle- 
siam  Sancli  Marlini  de  Monte-Securo;  ecciesiam 
Sancli  Georgii  de  Gesna ,  ecclcsiam  Sancti  Petri  de 
Chaalcn ;  ecclesiam  de  Basogia  de  Monte-Pinsonis ; 
.,  ecclesiam  Sanctae  Mariae  de  Bedisco  ;    ecclesiam 
Sancti  Gervasii  de  Campo  Genesloso;    ecclesiam 
Sancti  Nicolai  de  Trahant ;  ecclesiara  Sancti  Petri  de 
Isiaco;  ccclosiam  Sancti  Martioi  de  Castris;  eccle- 
siam  Sancti  Martini  de  Curis ;  ecclesiam  Sancti  Mar- 
lini  de  Lunayo;  ecclesiam  Sancti  Dionysii  deOrcis; 
ecclchiara  Sanctac  Suzannae.  In  supradictis  vero  eccle- 
siis,  consuetudincs  quae  circadcsvocantu",  et  de  sy- 
nodis  episcopalem  parlem  a  Cenomanenfibus  episco- 
f  is  vobis  canonice  concessas.  Coenobium  ipsura  cum 
adjaoenti  burgo ;  ecclesiam  Sancti  Martini  de  Campis 
in   codera   burgo  silara ;  ecclesiara  Sancti  Petri  de 
Tortiaco;  occlesiam  Sancti  Leodogarii  de  Vi^ariis. 
ecclesiara  Sancti  Petri  de  Vultoriaco;    ecclesiam 
Sancti  Cenerali  ;  eccles^iam  de  Campo-Aionis;  ca- 
ecim  de  irairiDus  luis,  quam  ciuus        ^^^^^  ^^  ^.^^^^^^,  ecclesiam  Sancti  Supitii  de  Vogia; 
transmittas  :  quia  nos,  Dommo  au- j^  ^^^,^^5^^  Sancli  Lcodrgaiii;  ecclesiam  SancliXisti 
,esle  reciperc,  cl  ad  l.onorcm  Dei  et       ^^  ^,^^^^^  .  ^^^^^^-^^  cancli  Gervasii  de  Breiaco  : 

ecclesiara  Sancti  Paduini  de  Campis  :  occlesiam 
SanclaeGemma» ;  ecclosiamSancti  Mai^tini  de  Araone; 
ercloEiam  Sancti  Frontonis  dcMezengiaco;  occIeFiam 
Sanoti  Christophori  ;  ccclesiam  Sancfae  Mariae  de 
Cambiaco;  eco.Iesiam  Sancti  Petri  in  eadom  villa 
sitam ;  ecclesiBm  Sancti  Germani  de  rialevella  ;  ca- 
pellam  Sancli  Audoeni ;  capollam  Sarcti  Treicii  ; 
capellam  Sancli  Giraldi ;  capellaro  Sanctae  Mariae  de 
Bai  ben  ;  ecclesiara  Sancti  Cypriani  de  Baconeria  ; 
ecclesiara  de  Andoliaco;  fcclosiam  de  Intramis; 
ecclesiam  de  Ruilliaco ;  ccclesiam  de  FrumeDteriis ; 
ecclcsiam  Sancti  Martini  dc  /gniculo ;  ecclesiam 


jKta  templura  Agrippae,  subscrips*. 

)  Berardus,  diaconus  cardinahs  sanctae  Roma- 

*c1esiae,  subscripsi. 

ta  Roraae,  per  manum  Baronis,  sanclae  Ronianae 

ftiae  subdiaconi,  xviii  Kalendas  Oclobris,  indi- 

i  viii,  Incarnalionis    Dominicae   anno    1144, 

icatus  vero  dorani  Lucii  papae  II  anno  priroo. 

LXIV. 

iirum  Cluniacensem  abbatem.  —  Desuacegri- 
udine,  et  tregua  cum  rege  SicxliaB  inita. 
Anno  1144,  Sept.  22. 
[Mansi,  Conci/.,  XXI,  608] 

cnjs  ep'scopus,  servus  servorum  Doi,  dilec»o 

>BTR0  Cluniaccnsi  abbati,  salulcm  el  aposloli- 

benedictionem. 

cctionis  tuae  lilleras  debitas  benignitate  snsce- 

s,  et  pelitiones  Uias,  qune  nobis  ct  fratribus 

•is  rationabiles  visae  sunt,  libenler  admisimus. 

itata  voro  nostro  te  foUicitum    cognosccnles, 

te  vohimus  quia  omnipolons  Dominus  sua  nos 
m  vishavit.  casiipans  caBligavit,  sed  morli  non 
dit.  Per  ipsius  misoricordiam  convalescimus, 
istinam  sanilatem  in  brovi  nosrccopluros  spera- 

Ad  colloquium  regis  Siciliae  condoscendimus  ; 
uia  ad  honorem  Dei  et  Ecclcsiae  Fuae  firmam 
m  cum  eo  facere  non  poluimus,  instanli  tamen 
18  violentia  nos  cogonte,  troguam  cum  00  com- 
imus.  Placct  autem  nobis  ul,  sicut  liltcris  tuis 
ificasli,  trcdecim  de  fratribus  tuis,  quam  citius 
ris  ad  nos 

nte,  eos  honesle  rccipe 

iacensis  Ecclesifc  collocarc  ciirabimus.  Sanctam 
;rcgationom  vestram  pro  nobis  oranlem  gratia 
la  custodiat,  et  ab  omnibus  poccatis  absolvat. 
itum  Lalerani,  decimo  Kalendas  Octobris. 

LXV. 

asierii  S.  Mari(r  Ebroniensis  protectionem  su- 
ipit  possessionesque  ac  privilegia  confirmat^ 
^iente  Hugone  archiepiscopo  Turonensi. 

(Anno  1144,  Nov.  4.) 
iiiut  des  provinces  de  France,  ^"  sAric,  instru- 
enla  ,  lome  I,  p.  lxxix.  1'  chartulario  Ebro- 
enai.l 
jcius  episcopus,  servus    servorum  Dei,  dilectis 

Patrol.  CLXXIX^ 


1K)7 


LUCII  n  PAP.€ 


908 


Sancli   MarliDi   dc   Bosco;   ccclesiam  Sancli  Syra-  A     Dalum  Lat.  pur  maoum  Baronis,  sanct^  Roman» 


l»boriaai  dc  Martigniaco ;  capcllain  Sancli  Marlini 
dc  Cadurcis ;  capellam  Sancli  Vigoris  de  Mengniaco; 
ecclesiam  de  duabus  Avallis  ;  ecclcsiam  S.  Audoeni ; 
ecclcsiam  Sanctsc  Marias  de  capella ;  capcllam  Sanctae 
Mariae  de  Lynccio ;  ecclesiam  Sanclae  Mariae  de 
Chimiriaco  {alias  Chimeriaco) ;  ecclesiam  do  Moo- 
layo ;  ecclesiam  Sancti  Petri  de  Chama ;  ccclesiam 
Sancti  Stephani  de  Thorigniaco.  Jus  vestrum  in 
ecclesia  de  Nova  Villula ,  decimae  quas  habclis  in 
parocbia  de  Parcncio ;  in  parocliia  de  Ameneio ; 
in  parochia  dc  Tanneia  ;  in  parocliia  de  Courcite ; 
in  parochia  de  Parennis  ;  in  parocbia  do  Cigneio  ; 
in  parochia  Sancti  Joannis  supcr  Anam,  capollam 
Sanctae  Mariae  in  Campo  Divino. 


Ecclcsiac  subdiuconi,  ii  Nonas  NovcmbriSy  indictione 
VII,  Incamationis  Dominicae  anno  1144,  pontificatus 
vcro  domni  Lucii  II ,  papae  anno  i. 

LXVI. 

BuUa  pro  confirmatione  monasierii  S.  Marim  Hog- 

genburgensit. 

(Anno  1144,  Nov.  7.) 
[Ikco  AnnaL  Pram.,  II,  435.] 

Lucius  episcopus,  servus  servoruro  Dei,  dileclo 
filio  Gerungo  praeposito  dc  Roggcnburg,  ejusque 
fratribus   tam   praesentibus  quam  futuris  regularero 


Sanxirous  etiam  ut  prosbyteri  qiii  parocliiahbus  B  p      >^  ,      pe  pc 


vcstris  ecclesiis  deserviunl,  juita  tlecretum  prae- 
decessons  nostri  bonse  memoriie  Urbani  papa^  dc 
cura  plebis,  episcopo  rationem  rcddant,  vobis  aulcm 
pro  rebus  temporalibus  debitam  subjectionem  exhi- 
beant. 

Porro,  quoniam  in  damnum  antiquarum  eccle- 
siarum  novae  ccclesiae  vel  capellae  non  dobent  con- 
strui,  prohibemus  ut  nullus  inlra  parochias  vcstras 
novam  ecclcsiam  vel  capellam  aedificai^c  praesumat. 

Pravam  vcro  illam  consuetudincm  ex  qua  archi- 
diaconi  vel  cierici  in  substitutione  abbatis  vcstri 
monasterii  ccnlum  solidos  a  vobis  c3Ligunt,  omoi- 
modis  abolcmus ,  et  nc  quis  cos  de  caetoro  dare  vcl 
eiigore  audeal,  auctoritato  apo>tolica  prohibomus. 
Obcunto  vcro  te  nunc  ejusilem  loci  abbate,  vcl  tuo- 
nim  quolibet  successorum,  nullus  ibi  qualibct  sub- 
reptionis  astutia  vol  violontia  prae|-onatur ;  scd 
liceat  vobis  ccmmuni  consilio  ,  vel  partis  consiiii 
sanioris  secundum  Doi  timorom  el  beati  Bouodicti 
Rogulam  absquc  ullius  conlradiclione  abbatom  oli- 
gcre. 

Decernimus  ci^o  ut  nulli  omnino  hominum  iiceat 
praefatum  coenobium  tcmere  perturbare,  aut  ejus 
possessiones  auforre,  vcl  ablatas  retinere,  minuere, 
autahquibus  voxationibus  faligare,  seil  on.nia  inte- 
gra  conserventur,  eorum  pro  quorum  gubernatione 
ct  suslcnUitione  concessa  sunt ,  usibus  oinnimo<Iis 
profutura,  saiva  a|)ostolioae  so«Iis  tuctoritalo,  et 
dicecosani  opiscopi  canonica  ja<titia.  Si  qua  igitur 


ApostoUci  moderaminis  culmine  convenit  rebgio- 
sos  doligcrc.  et  eonim  loca  pia  protectione  munire. 
Dignum  namque  ot  honestali  convcnions  esse  cogno- 
scitur,  ut,  qui  ad  Ecclesiarum  r^men  assnropli 
fuimus,  eas  a  pravorum  hominum  nequitia  taearonr, 
et  apostolicae  sedis  patrociuio  foveamus.  Eapropter, 
dilocti  in  Domino  filii,  venerabilium  fratnim  nostro- 
rum ,  Gualtcri  Augustensis  et  Conradi  Curiensis 
episcoporum  precibus  inclinati,  vestris  justis  postn- 
lationibus  clcmenter  annuimus,  et  beatae  Dei  geni- 
trieis  semperque  virginis  Mariae  et  Sancti  Augustini 
Ecciesiam  in  Roggenburg,  in  qua  divino  roancipati 
estis  obsequio,  sub  bcati  Potri  et  nostra  protectione 
suscipimas,  ct  praesentis  scripti  patrocinio  communi- 
Q  mus,  slatucntcs  ut  quascunque  possessiones,  et  quc* 
cunquc  bona  impncsentiarum  juste  et  canonicc 
possidctis,  aul  in  futurum  concessione  pontificum, 
largitionc  regum  vcl  principum,  oblatione  fideliuro, 
seu  aliis  justis  modis,  Deo  propitio,  poterilis  adipi- 
sci,  tirma  vobis  vcstrisqne  successoribus  et  illibata 
pormancant.  .\djicimus  etiam  ut  ordo  canonicus 
qui,  secundum  B.  Augustini  regulam  in  eodom  loco, 
et  institutioncm  Praemonstratensium  noscitur  insti- 
tutus,  ibidom  perpetuo  teneatur.  Nec  alicui  fFatmiD 
iiceat  post  factam  ibi  professionem,  absque  praelati 
sui  liccniia  dc  clauslro  discedere ;  discedentem 
voro  nullus  opiscoponim  vel  abbatum  sasciper« 
audcai,  vol  retinerc.  Sane  de  laboribus,  quos  pro- 
priis  manibus  sumptibusque  colligitis ,  sive  eliaffl 
do  nulrimentis  animalium  vestroruro ,  nullus  om- 


in  futurum  ecclosiaslica  s<TcuIarisvo  pcrsona ,  hanc  ^  nino  cloricus  vel   laicus  decimas   a  vobis  exigere 


nostra^  constitutionis  pagmam  sciens ,  oontra  eam 
vcuire  lomcrc  tenlaveiit,  bccundo  tortiove  commo- 
nita,  si  non  satisfactione  congnia  emendavcrit,  po- 
testatis  honorisque  sui  dignitate  car/at,  rcamque  se 
diviuo  judicio  existere  de  perpelrata  iniquitato  co- 
gooscat,  ct  a  sacratissitro  corpore  ac  sanguino  Dei 
et  Domini  Rcdomptoris  nostri  Jesu  Christi  aliena 
tiat,  atque  in  extrcmo  examinc  distriotac  ultioni  sub> 
jacoit.  Cunctis  autom  eidom  loco  justa  sorvantibus 
sil  pax  Domiai  nostri  Jesu  Chnsti,  quatenus  ot  hic 
frucUim  boiue  aclionis  percipiant,  cl  apud  districtum 
judicem  praemia  ai^lenue  pacis  iuveuiant.   Aroon, 


pnrsumat.  Obeunte  vcro  le ,  nanc  ejusdem  lod 
pneposito,  rullus  ibi  qualibet  subrcptionis  aslutia 
s^'u  violenlia  praeponalur,  nisi  qaem  fratres,  aut 
frjtrum  pars  consilii  sanioris,  secundum  Dei  limorem 
et  B.  Augustiiii  regulam  sibi  providerint  eligcn* 
dum.  Liceat  autem  vobis  in  parochialibas  EcdesiiSi 
quas  tenetis,  de  fratribus  vestris,  sive  de  aliis,  sace^ 
dotos  constituere,  quibus,  si  idonei  fucriaty  episcopi 
parochiae  curam  consensu  vestro  cooimittant,  ut 
ejusmodi  sacenlotes  de  plebis  quidera  cuim  episcopo 
rationem  roddant,  vobis  aotein  pro  temporalilnu 
debium  subjcclionem  exhibeant.  Ad  iadieium  an- 
lem,  quod  idem  locus,  pne&io  fatre  aoslroGon- 


EPISTOLJ?:  ET  PRIVILEGIA. 


9i0 


scopo  el  fralribus  ejus ,  SigetVedo  scilicct  A  Ego  Ubaldiis  pi  csbyler  cardinalis  tilulu  Sancl» 
oldo,  bcalo  Pedro  oblalus  sil,  el  sub  ipsius  Crucis. 
)ne  consistal,  bisantium  aureum  nobis  no- 
successoribus  aimualiter  persolvel.  Decor- 
rgo  ut  nulli  omnino  liomionm  licoal  piiela- 
lesiam  temere  pertuibare,  ani  cjus  iK)sse£- 
luferre,  vel  ablalas  retinere,  minuere,  aut 
s  vexalionibus  futigare,  sed  omnia  intogra 
nlur  cornm,  pro  quorum  guhernatione  et 
lione  conccs«a  suut  usibus  omnimodis  pro- 
^alva  apostolica^  sedis  auclorilale,  et  di(cce- 
5»copi  canonica  nvennlia.  Si  qua  igilur  in 
ecclesiaslica  sffcularisve  persona,  hanc 
^nstitulionis  paginam  sciens ,  conlra  eam 
venire  tentaverit,  secundo  tertiove  commo- 


Ego  Hugo  Saoctae  Roroanac  Ecclesise  prcsbyler 
titulo  Sancti  Laurcntii  in  Lucina. 

Ego  Gregorius  diaconus  cardiuaiis  Sanctorum 
Sorgii  et  Bacchi. 

Ego  Guido  diacoous  cardinalis  Sanctorum  Cosmae 
et  Damiani. 

Ego  Oclavianus  diaconus  rardinalis  Sancti  Ntco- 
lai  in  Carcere  Tulliano. 

Ego  Guido  in  Romana  Ecclesia  altaris  minister 
indignus. 

Ego  Petrus  dlaconus  cardinalis  Sanctae  Mari«  in 
Porticu. 

Ego   Gregorius   diaconus   cardinalis  Sancti  An- 


satisfactione   congrua   non   emendaveril,  g  geli. 
is  honorisque  sui  diguitale  careat,  ream(|ue 
10  judicio  existere  de  perpetrata  iniquilate 
:at,  et  a  sacratissimo    cor|)ore   el   snnguine 

Domini    Redemptoris   noslri   Jisu    Chrisli 

fiat,  atquc   in   extremo    examine  dislrictae 

subjaceal.  Cunctis  aulem  eidcm  loco  sua 

•vanlibus  sii  pax  Domini  nostri  Jesu  Chri^ti, 

s  el  hic  fructum  bonao  actionis  pcrcipianl, 

districtum  juJicera   praemia  aeterofie  pacis 
iiL  Aroen. 

Lucius  catholicae  Ecclesiae  episcopus. 
Conradus  Sabinensis  episcopus  subscripsi. 
Gregorius  presbyter  cardinalis  subscripsi. 
Tbeodoguidus    Sylvae    candidae    episoopus 

)8i. 

Guido  in  Romana  Eeclesia  altaris  ministcr 

(8  subscripsi. 

n  Laterani  per  manum  Baronis ,  sanct.T  Ro- 
Ecclesiae  subdiaconi,  vii  Idus  Novembris, 
ne  Mi,  Incarnationis  Dominicic  anno  1141, 
atus  vero  Lucii  II  pa[iiV  anno  prirao. 


Ego  Johannes  diaconus  cardinalis  Sanctie  Mariae- 
Novap. 

Ego  Gerardus  diaconus  cardinalis  Sanctae  Ro- 
manap  Ecclesisc. 

Daturo  Laterani  per  manum  Baronis,  Sanctie  Ro- 
manae  Ecclesiae  subdiaconi,  iv  IdMS  Novembris,  in- 
dictione  viii,  locarnationis  Doroinio^  anno  1144, 
pontiBcatus  vcro  domini  Lucii  sccundi  papae  anno 
primo. 

LXVIII. 

Ad  S.  Bernardum  Clarceval,  abbatem.  —  Vt  moneat 
yivernensem  comitem  ne  quid  prceter  fa$  a 
Vi:oeliacensibus  exigat . 

(Anno  1144,  Nov.  19.) 

[Mansi,  Conncil.y  XXI,  614.) 


Lxvn. 

eriuyn  Stabulense  sub  sua  proteciionf  susci- 
pitf  firmatque  ejus  priuilegia. 

(Anno  1141,  Nov.  10.) 
[Martenb,  Ampl.  CoUect.,  II,  121. | 
D8  episcopus,  servus  scrvorum  Dci,  dilectis 


Lucfus  episcopus,  servus  scrvoruro  Dei,  cbaris- 
simo  in  Cbristo  (ilio  Bbrnardo  Claracvallensi  abbati, 
salutcm  et  apostolicaro  benedictionero. 

Dilcctionem  tuaro  ignorare  non   credirou9,  quod 
Vizeliacense  monasteriuro  B.  Petri  juris  existit,  et 
ad  ejus  proprietatem    ct    defensionero    spccialiier 
pertinet.  Nunc  autein,  sicut  acccpimus,  G.  Niver- 
nonsis  comes  contra  justitiam,  et  sedis  apostolicae 
auctoritatero  a  dilecto  filio  Pontio  ipsius  loci  abbate 
violenter  exigit  ut  de  qualibet  querimonia  in  pcr- 
sona  sua  curo  horoinibus  suis  in  curia  sua  respon- 
riBALDo  Stabulensi  abbaii.  ejusque  fratribus      deal.  Quod  quidero  ncc  ipse  abhas,  nec  praedeces- 
raesenlibus   qaam   fuiuris  regularcm    vitam  ^  ^ores  sui  harteius  fecissc  noscuntur.  Ideoque  per 
is  in  perpetuum.  Apostolici  moderaminis  clc-      apostolica  tibi  scripla  roandamus,  quatenus  eurodem 

comitcm  ex  nostra  parte  diligenter  comrooneas,  ut 
pro  B.  Petri  reverentia,  cujus  juris  idero  roonaste- 
rium  esse  dignoscitur,  ab  hujusroodi  exactione  desi- 
stat^  aut  in  praescnlia  venerabilium  fratrum  no- 
strorum  A.  Hostiensis,  ct  I.  Tuscul.  episcoporum, 
apostolicae  sedis  legatorum,  Juxta  tenorero  sedis 
apostolicae  privilegioniro ,  quod  justitia  dictaverit, 
ab  eodem  abbate  rccipiat.  Quod  si  hoc  recipere 
noluerit,  ipsum  monasteriuro  tam  injuste  opprimi 
pati  non  poterimus ;  el  quod  nostri  interest  officii, 
auctore  Domino  faciemus. 
Datum  Later.,  xiii  Kal.  Deeembris* 


I  convenit  rcligiosos  diligcre,  et  corum  ioca 
»tectione  munire,  clc,  ui  in  privHegio  Cce- 
secundi  papoi  sub  num.  21  hujxu  voluminis 

o. 

Lucius  Catholicae  Ecclesl»  cpiscopus. 
Conradus  Sabinensis  episcopus. 
Theodewinus  Sancta»  Rutin»e  opiscopus. 
Petrus  Albanensis  episcopus. 
Gregorius   presbylcr    cardinalis   lilulo    Ca- 

Giselbertus  presbyler  cardinalis  litulo  Sancti 


1K)7 


I.UGII  n  PAPifi 


908 


Sancli  Marlini  de  Bosco ;  ccclesiam  Sancli  Syra-  A 
pboriani  de  Marligniaco  ;  capcllam  Sancli  Martini 
de  Cadurcis  ;  capellam  Sancli  Vigoris  de  Mengniaco; 
ccclesiam  de  duabus  Avallis  ;  ecclesiam  S.  Audoeni; 
ecclcsiam  Sanctac  Marise  de  capella ;  capellam  Sanctae 
Mariae  dc  Lynccio ;  ecclesiam  Sanctse  Mariae  de 
Chimiriaco  (alias  Chimeriaco) ;  ecclesiam  de  Moo- 
iayo ;  ecclesiam  Sancti  Petri  de  Chama ;  ccclesiam 
Sancti  Stepbani  de  Thorigniaco.  Jus  vestrum  in 
ecclesia  de  Nova  Villula ,  decimae  quas  babclis  in 
parocbia  de  Parcneio ;  in  parocbia  de  Ameneio ; 
in  parocbia  dc  Tanneia ;  in  parocbia  dc  Couicile; 
in  parocbia  de  Parenms  ;  in  parocbia  dc  Cigneio  ; 
in  parocbia  Sancti  Joannis  super  Arvam,  capellam 
Sanctse  Mariac  in  Campo  Divino. 

Sanximus  etiam  ut  prosbyteri  qui  parocliiaHbus  B 
veslris  ecclesiis  deserviunt,  juxta  decretum  pne- 
decessoris  nostri  bonse  memorite  Urbani  pnpae  de 
cura  plebis,  episcopo  rationem  reddant,  vobis  autcm 
pro  rebus  temporalibus  debitam  subjectionem  exlii- 
beant. 

Porro,  quoniam  in  damnum  antiquarum  eccle- 
siarum  novae  ccclcsiae  vel  capellae  non  debenl  con- 
strui,  probibcmus  ut  nullus  intra  parochias  vestras 
novam  ecclesiam  vel  capellam  aedificare  praesumat. 

Pravam  vero  iliam  consuctudinem  ex  qua  arcbi- 
diaconi  vcl  clcrici  in  subslitutione  abbatis  vcslri 
monasterii  centum  solidos  a  vobis  cxigunt,  omni- 
modis  abolemus ,  et  ne  quis  eos  de  caelcro  dare  vel 
exigere  audeal,  aucloritale  apoiilolica  probibemus. 
Obcunte  vero  te  nunc  ejusdem  loci  abbate,  vel  tuo-  ^ 
rum  quolibet  successorum,  nullus  ibi  qualibet  sub- 
reptionis  aslutia  vel  violentia  praeponatur ;  sed 
liceat  vobis  ccmmuni  consilio ,  vel  parlis  consilii 
sanioris  secundum  Dei  limorem  et  beati  Beiiedicli 
Regulam  absquc  uliius  conlradictione  abbatem  eii- 
gere. 

Decernimus  ergo  ut  nulii  omnino  bominum  liceat 
praefatum  coenobium  temere  perturbare,  aut  ejus 
possessiones  auferre,  vel  ablalas  retinere,  minuere, 
aut  aliquibus  vexalionibus  fatigare,  sed  onr.nia  inte- 
gra  conservcntur,  eonim  pro  quorum  gubernalione 
el  suslentHlione  conccssa  sunt ,  usibus  oinnimodis 
profutura,  salva  apostolicae  sedis  auctoritate,  ct 
diijccesani  episcopi  canonica  justilia.  Si  qua  igitur 
in  futurum  ecclesiaslica  saecularisvc  persona ,  banc 
nostrae  conslilutionis  paginam  sciens ,  contra  eam 
veuire  tcmcre  lcntavcril,  sccundo  tertiove  commo- 
nita,  si  non  satisfactione  congrua  emendaverit,  po- 
testatis  bonorisque  sui  dignitate  caroat,  reamque  se 
diviuo  judicio  existerc  de  perpetrata  iniquitate  co- 
gnoscat,  ct  a  sacratissiiro  corpore  ac  sanguine  Dei 
ct  Domini  Redemptoris  noslri  Jesu  Christi  aliena 
Hat,  atque  in  extremo  examine  districtae  ultioni  sub- 
jaceat.  Cunclis  autcm  eidem  loco  jusla  servantibus 
sit  pax  Domini  noslri  Jesu  Cbristi,  quatenus  et  bic 
fructum  bouae  actionis  percipiant,  et  apud  districtum 
judiceni  praemia  aeternae  pacis  inveuiant.  Amen, 
Amea. 


Datum  Lat.  pcr  manum  Baronis ,  sanctae  Romanae 
Ecclesiae  subdiaconi,  ii  Nonas  Novcmbhs,  indictioDe 
VII,  Incamationis  Dominicae  anno  1144,  pontificatus 
vcro  domni  Lucii  II ,  papae  anno  i. 

LXVI. 

Bulla  pro  confirmatione  monasierii  S,  Marim  Rog~ 

genburgensis, 

(Anno  1144,  Nov.  7.) 

[IliGO  Annal.  Pi-cpm,,  II,  435.] 

Lucius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  dilecto 
filio  Gerungo  praeposito  dc  Roggenburg,  ejusque 
fratribus  tam  praesentibus  quam  futuris  regularem 
vilani  professis,  in  perpctuum. 

Apostolici  moderaminis  culmine  convenit  religiO- 
sos  deligere,  et  eorum  loca  pia  protectione  munire. 
Digniim  namque  ol  bonestati  convenicns  esse  cogno- 
scitur,  ut,  qui  ad  Ecclesiarum  regimen  assumpti 
fuimus,  eas  a  pravorum  bominum  nequitia  tueamur, 
et  apostolicae  sedis  patrocinio  foveamus.  Eapropter, 
dilecti  in  Domino  filii,  venerabilium  fratrum  nostro- 
rum ,  Gualtcri  Augustensis  et  Conradi  Curiensis 
episcoporum  precibus  inclinati,  vestris  juslispostu- 
lalionibus  clementer  annuimus,  et  beatae  Dei  geni- 
Iricis  semperquc  virginis  Mariae  et  Sancti  Augustini 
Ecclesiam  in  Roggcnburg,  in  qua  divino  mancipati 
estis  obsequio,  sub  bcati  Petri  ct  nostra  protectioDe 
suscipimus,  ct  praesentis  scripli  patrocinio  coromuni- 
mus,  statucnles  ut  quascunque  posscssiones,  et  quae- 
cunquc  bona  impnesentiarum  juste  et  canonicc 
possidetis,  aul  in  futurum  concessione  pontificum, 
largitione  rcgum  vel  principum,  oblatione  fidebum, 
seu  aliis  juslis  modis,  Deo  propilio,  poteritis  adipi- 
sci,  firma  vobis  vestrisque  successoribus  el  illibata 
pcrmaneant.  Adjicimus  etiam  ut  ordo  canonicus 
qui,  secundum  B.  Augr.stini  regulam  in  eodem  loco, 
et  institulioncm  Praemonslratensium  noscitur  iasti- 
tulus,  ibidem  perpeluo  teneatur.  Nec  alicui  fratrum 
liceal  post  factam  ibi  professionem,  absque  praelati 
sui  liccnlia  de  claustro  discedere ;  discedentem 
vcro  nullus  cpiscoporum  vel  abbatum  suscipere 
audeat,  vel  relinere.  Sane  de  laboribus,  quos  pro- 
priis  manibus  sumptibusque  colligitis ,  sive  etiaro 
de  nutrimentis  animalium  vestrorum ,  nullus  om- 
nino  clericus  vel  laicus  decimas  a  vobis  exigere 
pracsurnat.  Obeunte  vcro  te ,  nunc  ejusdem  loci 
pra^posito,  r.ullus  ibi  qualibet  subreptionis  astutia 
seu  violentia  praeponatur,  nisi  quem  fratres,  aut 
fratrum  pars  consilii  sanioris,  secundum  Dei  timorero 
et  B.  Augusliiii  regulam  sibi  providerint  eligcn- 
dum.  Liceat  autem  vobis  in  parocbialibus  Ecclesiis, 
quas  tenetis,  de  fratribus  vestris,  sive  de  aliis,  sacer- 
dotes  constituere,  quibus,  si  idonci  fuerinl,  episcopi 
parocbiae  curam  consensu  vestro  committant,  ut 
ejusmodi  sacerdotes  de  plebis  quidem  cura  episcopo 
rationem  roddant,  vobis  autem  pro  temporalibus 
debitam  subjeclionem  exbibeant.  Ad  indicium  au- 
tem,  quod  idem  locus,  praefato  fratrc  nostro  Con* 


909 


KPlSTOL.f:  ET  PRIVJLEGIA. 


9i0 


rado  epiRCopo  cl  IVatribus  ejus,  Sigefredo  scilicet  A 
el  Berlholdo,  bcalo  Pedro  oblalus  sif,  et  Fub  ipsius 
protectione  consistat,  bisantiuin  aureum  nobis  no- 
strtsqac  successoribus  annualiicr  persolvel.  Decor- 
nimus  ergo  ut  nulH  omnino  liominiim  lidfat  pitota- 
lam  Ecclesiam  temere  perlurbare,  aut  ojus  posses- 
siones  auferre,  vel  ablatas  retincre,  minuere,  aul 
tliquibus  vexalionibus  fatigare,  sed  oninia  inlegra 
conlervenlur  cornm,  pro  quorum  giibernalione  et 
ftustcntatione  conces«a  suut  usibus  omnimodis  pro- 
futura,  salva  apostolica'  eedis  auclorilalc,  el  diiree- 
sani  episcopi  canonica  rtverinlia.  Si  qna  ig.tur  in 
fiitnrum  ecclesiaslica  sjccularisve  persona.  banc 
nostne  constilulionis  paginam  sciens ,  conlra  eam 
temere  venire  tentaverit,  secundo  tcrtiove  commo- 


E«^o  Ubaldns  prcsbylcr  cardinalis  tilulu  SancLx» 
Crucis. 

Ego  Hugo  Sanctffi  Romanac  Ecclesiae  presbyler 
titulo  Sancti  Laurcnlii  in  Lucina. 

Kgo  Gregorius  diaconus  cardinalis  Sanctorum 
Sergii  et  Bacchi. 

Kgo  Guido  diaconus  cardinalis  Sanctorum  Cosmae 
et  Damiani. 

Fgo  Octavianus  diaconiis  rardinalis  Sancti  Nico- 
lai  in  Carctre  Tulliano. 

Ego  Guido  in  Romana  Ecclesia  altaris  minisler 
indignus. 

Kgo  Petrus  d'aconus  rardinalis  Sancf»  Maria?  in 
Porticii. 

Ego   Grcgoriiis   diaconus   cardinalis  Sancti  An- 


nila,  si  salisfactione  congrua  non  emendaveril,  g  geli. 
potestalis  honorisqne  sui  digniiate  careat,  reainque 
se  divino  judicio  existere  de  perpctrata  iniquitate 
cognoscat,  et  a  sacratissimo  cor|)ore  et  snnguine 
Dei  et  Domini  Redemptoris  noslri  Jcsu  Cliristi 
aliena  fiat,  atque  in  extromo  examine  districtae 
ultioni  subjaceat.  Cunctis  autcm  eidem  loco  sua 
jura  servantibus  sit  pax  Domini  nostri  Jesu  Chri.«li, 
quatenus  et  hic  fructum  bona>  actionis  pcrcipianl, 
et  apud  districtum  judicem  prsemia  scteraa;  pacis 
inveniant.  Aroen. 

Ego  Lucius  catholicse  Ecclesiae  episcopus. 

Ego  Conradus  Sabinensis  episcopus  subscripsi. 

Ego  Gregorius  presbyter  cardinalis  subscripsi. 

Ego  Theodoguidus  Sylvae  candidae  episcopus 
subscripsi. 

Ego  Guido  in  Romana  Eeclcsia  altaris  minister 

indignus  subscripsi. 

Datum  Lalerani  per  manum  Baronis ,  sanclfp  Ro- 
mane  EccIesiaD  subJiaconi,  vii  idus  Novembris, 
indictione  ^ii,  Incarnationis  Dominicie  anno  il4i, 
poutificatus  vero  Lucii  II  papH'  anno  primo. 


Lxvn. 

Monaslerium  Stabulense  sub  sua  protectiom  susci' 
pitf  /irmatque  ejus  privilegia. 

(Anno  iiii,  Nov.  iO.) 
[Martene,  Ampl,  CoUect.^  II,  i2i.| 


Ego  Johannes  diaconus  cardinalis  Sanctae  Mariao- 
Novae . 

Ego  Gerardus  diaconus  cardinalis  Sanctae  Ro- 
manae  Ecclesiae. 

Datum  Laterani  per  manum  Baronis,  Sanctae  Ro- 
manae  Ecclesiae  subdiaconi,  iv  IdMS  Novcmbris,  in- 
diclione  viii,  Incarnationis  Dominicae  anno  1144, 
pontiRcatus  vero  domini  Lucii  sccundi  papae  anno 
primo. 

LXVIII. 

Ad  S.  Bernardum  Clararval,  abbatem,  —  Vt  moneat 
yivernensem  comitem  ne  quid  pra*ter  fus  a 
Vi:(ieliacensibus  exigat . 

(Anno  1144,  Nov.  19.) 

[Mansi,  ConnciLy  XXI,  614.) 

Luctus  episcopus,  servus  servorura  Dei,  charis- 
simo  in  Christo  (iiio  Bbrnardo  Claraevallensi  abhati, 
salutem  et  apostolicam  bencdictionem. 

Dilcctionem  tuam  ignorare  non  credimu9,  quod 
Vizeliacense  monasterium  B.  Petri  juris  existit,  et 
ad  ejus  proprietatem  ct  defensioncm  spccialiter 
pertineL  Nuncautem,  sicut  acccpimus,  G.  Niver- 
nonsis  comes  contra  justitiam,  et  sedis  apostolicae 
auctoritatem  a  dilecto  filio  Pontio  ipsius  loci  abbate 
violentor  exigit  ut  de  qualibet  querimonia  in  pcr- 
sona  sua  cum  bominibus  suis  in  curia  sua  respon- 


Lucius  episcopus,  servus  servorum  Dci,  dilectis 
filiis  WiBALDo  Stabulensi  abbali.  ejusque  fratribus      deal-  Q"0^  quidem  ncc  ipse  abbas,  nec  praedeces- 
tam   Draescnlibus   auam   fuiuris  regularem    vilam  ^  ^orcs  sui  hartenus  fecissc  noscuntur.  Ideoque  per 

apostolica  tibi  scripta  roandamus,  quatenas  eumdcm 


tam  praescnlibus  quam  fuiuris  regul 
professis  in  perpetuum.  Apostolici  modcraminis  clc- 
menliae  convenit  rcligiosos  diligere,  et  eorum  loca 
pia  protcctione  munire,  etc,  ut  in  privilegio  Cas" 
lestini  secundt  papce  sub  num.  21  hujus  voluminis 

cot.  785. 

Ego  Lucius  Calholicae  Ecclcsiae  episcopus. 

Ego  Conradus  Sabinensis  episcopus. 

Ego  Theodewinus  Sanctae  Rutinac  episcopus. 

Ego  Petrus  Albanensis  episcopus. 

Ego  Gregorius  presbyter    cardinalis   litulo   Ca- 

lixti. 

Ego  Giselbertus  presbyler  cardinalii  titulo  Sanctt 

Mard. 


comitem  ex  nostra  parte  diligenter  commoneas,  ut 
pro  B.  Petri  reverentia,  cujus  juris  idem  monaste- 
rium  esse  dignoscitur,  ab  hujusroodi  exactione  desi- 
stat^  aut  in  praescntia  venerabilium  fratrum  no- 
strorum  A.  Hostiensis,  ct  I.  Tuscul.  episcoporum, 
apostolicae  sedis  legatorum,  Juxta  tenorem  sedis 
apostolicae  privilegionim ,  quod  justitia  dictaverit, 
ab  codein  abbate  rccipiat.  Quod  si  hoc  recipcre 
noluerit,  ipsum  monasterium  tam  injuste  opprimi 
pati  non  poterimus ;  ct  quod  nostri  interest  oflicii, 
auctore  Domlno  faciemus. 
Datum  Later.,  xiii  Kal.  Deeembris» 


911 


LXJX. 

Monastcrii  Omnium  Sanciorum   Darcnsis  posses- 
siones  et  primlegia  confirmat. 

(Anno  1444,  Nov.  25.) 
[UcnELLi,  Italia  sacra,  VIl,  620.) 

Lucius  opiscopus,  servus  servorum  Dei,  dileclis 
filiis  NiGOLAO  abbati  venerab.  monaslerii,  quod 
Omnium  Sanctorum  dicitur  in  loco  Cuti  in  Karensi 
suburbio ,  sive  ejus  fralribus ,  tam  praesenlibus 
quam  luluris  regulariler  subslilueudis  in  pcrpe- 
luum. 

Desiderium  quod  ad  religionis  proposilum,  ct 
animarum  salulem  perlinere  monslralur,  animo 
nos  decet  libenti  concedere,  et  petenlium  desideriis 


LUCII  II  VAPM.  91 2 

A      Deceruimus  ergo  ut  nulli  omniuo  hominum  licea 


pracfalum  mouaslcrium  temere  perturhare,  aot  ejus 
possessiones  auferre,  vel  ablatas  retinere,  miaQcre, 
aut  aliquibus  vexalionibus  faligare,  sed  omnia  inte- 
gre  conserventur  eorum  pro  qnorum  sustentaliooe 
et  gubernalioneconce8sasunt,u<ibus  omnimodis  pro- 
futura,  salvo  nimirum  inomnibusjure,  etaoctoritate 
sauctsp  Romanae  Ecclesise.  Si  qua  igitur  in  futurum 
ecclesiastica  ss^ularisve  persona,  hanc  nostrse  con- 
siitulionis  paginam  scicns,  ccntra  eam  lemere  vcnire 
tcnlaveiil,  secundo  tertiove  commonila,  extrcmo  si 
non  saiisfactione  congrua  cmendaverit,  potestatis 
honorisque  sui  dignilate  careat,  reamque  se  divino 
Judicio  exis(ei*e  de  perpetrala  iniquitate  cogooscat, 
et  a  sacratissjmo  corpore  Dei  ct  Domini  Redeni- 


congruum  imperliri  suffragium.  Quamobrem,  dilecte      pioris  nostri  Jesu  Chrisli  aliena  fiat,  alque  in  exa 


in  Christo  fili  Nicolae  abbas,  quem  per  Dei  gratiam 
in  abbatem  bcnediximus,  Omnium  Sanclorum  mo- 
naslerium,  cui  Domin.  auctoritate  pracsidos ,  ad 
excmplar  praedecessoris  nostri  felicis  memorias  papa 
Callisti  apostolicac  sedis  privilegio  communimus. 
Omnem  siquidem  quictis  et  libertatis  provisionem, 
quam  bonae  recordationis  Ursus,  el  Elia^  Barensis 
Ecclesiae  praesules  eidem  morluo  contulcrunt,  et 
dominus  praedccessor  noster  sanctae  mem.  Pascbalis 
papa  tirmavit,  nos  quoque  pracsentis  scripli  pagina 
confirmamus^  ut  videlicet  locus  ipse  cum  rebus 
omnibus  ad  eum  juste  pertinentibus  a  dominio,  vel 
oppressione  cujuslibct  hominis  liber  dcbcat  pcrma- 
nere,  ncc  ullus  ecclesiai  Barcnsis  anlistes,  aul  alius 


mine  dislricta^  ultioni  subjaceat.  Cunctis  aulern 
eidcm  loco  justa  servautibus,  sit  pax  Domini  nostri 
Jesu  Chribti,  quatcnus  el  hic  fructum  bonae  aciionis 
percipiant,  ct  apud  districtum  judicem  praemia 
aeternae  pacis  inveuiant.   Amen. 

Ego  Lucius  Catholicae  Ecclesiae  episc. 

£go  ConraJus  Sabinen.  epiac. 

Ego  Theodewinus  Siiwae  Candidae  episc. 

Ego  Petrus  Albanen.  episc. 

Ego  Petrus  diac.  card.  S.  Mariaa  in  Portica. 

Ego  Guido  in  Rom.  Ecclesia  altaris  minist^r  in- 
dign. 

Dwitum  Latcrdoi  per  manum  Bosonis,  sanctse  Ro- 
manaD  Ecclesiae  subdiaconi,  v  i  Kaifod.  Dcccmbr)«, 


quodabsitltemerariusaudeateidemccenobiocxcom.      indict.   viii,  Incarnaiionis    Dominicffi    anno    1144 
municalionem  inferre ;  neque  personis,  aut  rebus  ejus  ^  poniificatus  vero  domini  Lucii  II  pap»  anno  i. 
aliquo  citra  jusliliam  modo  molcsliam,  aul  contro- 

LXX. 

BuUa  pro  abbatia  Chssensi  S.  ApolUnaris, 

(Annon44,  Nov.  29.) 

[Annal,  Camaldul.,  III,  4H.) 

Lucius  episcopiis,  servus  servorum  Dei,  dilecti:) 
fjliis  Henrico  abbaii  mouaslerii  Sancti  Apollinaris 
iu  Classe  ejusque  fratribus  tam  praesentibus  quam 
futuris  regularem  vilam  professis,  in  perpetuum. 

Ad  hoc  uiiiversaJis  Ecclcsiae  cura  nobis  a  provi* 
sore  omnium  bonorom  Deo  commissa  est,  ot  reli- 
giosas  diligamus  personas,  et  beoeplacenlem  Deo 
rcligionem  studeamus   modis  omnibus  propagare. 


versiam  irrogare.  Ordinationes  aut  clericorum,  et 
Ecclesiarum  consecrationes  graiis,  seposita  pravi- 
tate,  et  omd  exactione  concedat.  Missas  sane  illic 
publicas  per  episcopum  iieri  praeter  abbatis  et 
fratrum  voluntalem  omnimodis  prohibemus  nc  ser- 
vorum  Dei  rccessibus  popularibus  occasio  praebcalur 
uila  conventibus.  Obeunte  vero  te  nunc  cjusdem 
loci  abbatc,  vel  tuorum  quolibet  suci  essorum,  nullus 
ibi  qualibet  subreplionis  aslulia  seu  violentia  prae- 
ponalur,  nisi  quem  fratres  commuui  consensu,  vcl 
fratrum  pars  consilii  sanioris  secuodum  Dei  timo- 
rem,  et  B.  Benedicli  Rcgulam  providerint  eligen- 
dum.  Cui,  si  qua  gravior  causa  eveneril,  libere 


liceatapostolicaesedisaudientiamappellarc.  Pneterea  D  ^^^  ^^^^  ^^^  gratus  aliquando  apostolicos  impen- 


quascunquc  possessiones ,  quaecunque  bona  idrm 
monaslerium  impraesenliarum  juslc  ct  canonice 
possidcl,  aut  in  fulurum  concessionc  pontificum, 
largitione  regum  vel  principum,  oblatione  fidclium, 
seu  aliis  juslis  modis  Dco  propitio  poterit  adipisci, 
Hrma  vobis  vestrisque  successoribus  ct  illibala 
permaneant.  In  quibus  haec  propriis  duximus  ex- 
primenda  vocabulis  :  ecclesiam  SancU  Nicolai  de 
Pazzar,  ecclesiam  Sancti  Laurentii  de  Anto,  mo- 
nasterium  puellarum  Sancti  Procopii  de  Sao,  et 
ccclesiam  sanctorum  apostolorum  Simouis  et  Jud« 
extra  muros;  Ecf-lesiam  Saocti  S(;bastiani  cum  om- 
njJbus  earum  perlineotiis. 


ditur  famulatus,  nisi  ex  charitatis  radice  procedens 
a  purilale  religionis  fuerit  conservatus.  Oportel 
igilur  omnes  Chrisliana»  fulei  amatores  religionem 
diligere ,  et  loca  vonerabilia  cum  ipsis  personis 
divino  servitio  mancipatis  attenlius  confovere,  ot 
nullis  p^avorum  hominum  inquietentur  molestiis 
vel  importunis  angariis  fatigeotur.  Eapropter,  di- 
lecte  in  Domino  fili  Henrice  abbas,  tuis  justis  posla- 
iutionibus  clcmentcr  annuimus,  et  praefatum  mooa- 
sterium,  cui,  Deo  euclore,  praeesse  dignosceris,  sub 
beati  Petri  ct  nostra  protectione  suscipimus  et  prae- 
senlis  scripii  privilegio  oommuaimus;  ataliieotes  ut 
quascunque  possessiones ,  unaecuoque  bona.  idem 


EPrSTOL^  ET  PRIVILEGIA. 


9\% 


riuro    imprsesenliarum    jusle    cl    cai)onice  A     Ego  Julius   presbylcr  cardinalis  lil.  Sancti  Mar- 
,  aut  in   futurum    concossione  ponlilicum,      cclli  ss. 


le  regum  vel  principum,  oblatione  fideliuni, 
;  justis  modis,  Deo  propilio,  [toterit  adipisci, 
>bis  vesirisque  successoribus  el  illibata  per- 
t  :  in  quibus  hipc  propriis  duximus  expri- 
rocabulis  :  in  Marchia  cellas  quinipie,  qua- 
i  est  aedificata  in  honore  Sanctie  Maria}  cum 
bi   fundalo,    quod    nominatur   Frasta,  cum 

Tillis  et  omnibus  sibi  pertinentibus  ;  alia 
re  Sancti  Martini  simililor  cum  casti*o  sibi 
ite  cum  capcllis,  viliis  ct  omnibus  sibi  perti- 
<  ;   tertia  in  honore    Sancli   Apollinaris    in 

cum  omnibus  ad  sc  perlincnlibus ;  quarta 
"eSancti  Viiicum  omnibussibi  adjacentibus. 
obus  caslris  et  iasula  quae  vocalur  Collese  d  chii^ss. 
lellis,   villis  et  omnibus  sibi   pertinentibus. 
te  Fanensc  ecclesia  Sancti  Apollinaris  cum 

ad  eam  pertinentibus.  In  comilatu  Scne- 
^clesia  Sanctae  Sariae  in  Scot  cum  pcrlinen- 

Quidquid  etiam  habciis  in  comilalu  Fir- 
^esariensi,  Ariminensi,  Ravennali,  Faven- 
nieliensi,  Populiensi,  Liviensi,  Sarsenalae, 
0,   Eugubino  cum    rcbus  ct  possessionibus 

.     .     .  qucmadmoJum  a  praedccessoribus 
Romanis   ponlificibus  statutum  est,  et  scri- 
um    firmatum,   solidum    auri    nobis    no- 
successoribus     annis    singulis    censualitcr 
is.  Decernimus  crgo  ut  nulii  omnino  homi- 
it  praefatum   monasterium    tcmcre  pertur- 
;  ejus  possessiones  auferre,  vel  ablalas  reti-  p 
Duere,  aut  aliquibus  vexalionibus  fatigare  ; 
la  integra  conscrvcnlur  eoruni;  pro  quorum 
ione  ct  gubernalione  conccssa  sunl,  usibus 
lis  profutura.    Si  quis    igilur  hanc  uoslroe 
onis  paginam  scions,   conlra  cam  iemerc 
Dtaveril,  sccundo  icrliovo  commonilus,  si 
»factione   congrua   emcndavcrii,    polcstalis 
le  sui  dignitate  careat,  rcunique  se  divino 
xisterc  de  perpoirala  ini(iuitale  cognosral, 
itl<simo  corporc  ac  sanguinc  Dei  et  Domini 
oris  noslri    alieuus   Hat,    alque  in  cxtrcnio 
dLitricta;  ultioni  subjaccnt .   Cunclis  autcm 
:o  justa    scrvantibus  sit  pax  Doniini  nostri 
sli,  quatcnus  el  hic  fructum  bontX  aclionis 
t,    ei    apud    dislrictuni    judioem    prccniia 
acis  invoniant.  Amen,  amon,  amcu. 

OB   NOBIS,    nOMINK,    AflSKRlCORnUM    TUAM. 

icius  CalhoIir«  liooicsia^  ('l^iNCnpus  ss. 

• 

ilrus  Albanensis  cpisrnpus  ss. 

regorius   prosbyl(»r  cardinaiis  tiluli  Cilixti 

ainerius    pr»\sl>vtcr    cardiual.s  lil.    San(!tre 

» 

licolaus     prcsbyter    ranlinalis    tit.   Saiicti 

ugo  Sanctai  Romanae  EecIo5i?e   presbyler 
i  Laurentii  in  Lucina  ss. 


Ego  Ubaldus  presbyter  cardinalis  tit.  Sanclae 
Crucis  in  Jerusalem  ss. 

Ego  Gregorius  diaconus  card.  Sanctorum  Scrgii 
et  Bacchi  ss. 

Kgo  Guido  diaconus  card.  Sanctorum  Cosmae  et 
Daroiani  ss. 

Ego  Guido  in  Homana  Ecclcsia  altaris. 

Ego  Petrus  diaconus  card.  Sanctae  Marise  in 
Porlicu  ss. 

Ego  Rodulphus  diaconus  card.  Sanctae  Lucise  in 
Septa  Solis  ss. 

Ego   Astaldus  diaconus'cardiDalis  Sancti   Eusta- 

ii  ss. 

Ego  Joannes  diaconus  cardinalis  Sanctse  Marise 
NovjE  ss. 

Ego  Berardus  diaconus  cardinalis  Sanct^  Romanse 
Ecclesiae  ss. 

Datum  Laterani  ppr  manum  Brunonis,  sanctae 
Romanae  Ecclcsiae  subdiaconi  iti  Kalend.  Decem- 
bris,  indictione  viii,  Incamationis  Domiuicae'aDoo 
1144,  pontificatus  vero  domni  Lucii  II  papae  anno 
primo. 

Exemplata  anno  1294  a  Villielmo  Marcho  etBran- 
cha  notariis  Foroiivicnsibus. 

LXXL 

Privilegium  pro  ccelesia  S,  Marice  llbenstadenii, 

(Anno  1144,  Dec.  2.) 
|HuG0,  Annal,  Prcem.,  I,  634.] 

Lucits  episcopus,  servus  servorum  Dei,  dilectis 
tiliis  Antonio  Elvestadensi  praeposito  ejusque  fratri- 
bus  tam  prsesentibus  quam  futuris  regularem  vitam 
professis,  in  perpetuum. 

Quoties  illud  a  nobis  petitur  quod  rationi  et  ho- 
neslati  convcnire  dignoscitur,  animo  nos  decel 
libenti  concedere,  et  peteolium  desideriis  congruum 
impcrliii  suffi^agium.  Eapropter,  dilecti  in  ENDmino 
filii,  vestins  justis  postulationibus  clementer  annui- 
mus,  ct  B.  Dci  genitricis  semperque  virginis  Mariae 
Elvestadcnsem  ecclesiam,  in  qua  divino  mancipati 
eslis  obsequio,  sub  B.  Petri  cl  nostra  protectione 
suscipimus,  et  praesentis  scripti  privilegio  commu- 
nimus  ;  statuentcs  ut  quascunque  possessiones,  quae- 
L'  cunque  bona  cadem  ecclesia  impraescntiarum  jusle 
et  canonice  possidel,  aut  in  fulurum  concessione 
poiitiHcum,  largitione  regum  vel  principum,  oblatione 
tid^^Iinm,  seu  aliis  justia  modis,  Deo  propitio,  poterit 
adipisci,  tirma  vobis  vestrisquc  successoribus  et 
iilibala  permaneant.  In  quibus  haec  propriis  duxi- 
mns  cxprimenda  vocabulis.  In  villa  Ebcrbach  cen- 
sum  unius  mansi  vinearum,  et  in  Attavilla  censum 
dimidii  mansi  quam  fratcr  noster  Heoricus  Moguo- 
tinus  archiepiscoous  vobis  donavit,  et  scripto  suo 
firmavil.  Prohibemus  autem  ut  ejusdem  loc!  advoca- 
tiam  nullus  sibi  usurpare  liceat;  sed  sicut  hactenus 
ab  omni  advocato  libera  el  quieta  de  caetero  ma- 
neat.    Deceiniroas  ergo  ul  nulli  oronino  hominum 


915 


LUCll  II  PAPiE 


916 


Hceat   praefatam  ecclesiam  temere  perturbare,  aut  A  Senonensi  Ecclesiae  annualitei*  persolvendo ;   quae 


ejus  possessiones  auferre,  vel  ablalas  retinere,  mi- 
nuere,  aut  aliquibus  vexationibus  f^tigare,  sed  om- 
nia  integra  conservcnlur  eorum,  pro  quorum 
gubernatione  et  suslentatione  concessa  sunt,  usibus 
omnimodis  profutura,  salva  apo:toIic<B  sedis  aucto- 
ritiite,  et  dicecesani  episcopi  canonica  justitia.  Si 
qua  igitur  in  futurum  ecclesiastica  ssecularisve 
persona,  hanc  nostrae  constitutiouis  paginam  sciens, 
contra  eam  temere  venire  tentaverit,  secundo  tcr- 
tiove  commonila  ;  si  non  satisfactione  congrua  emen- 
daverit,  potestatis  honorisque  sui  dignitate  careat, 
reamque  se  divino  judicio  existere  de  perpetrata 
iniquitdle  cognoscat,  et  a  sacratissimo  corpore  ac 
sanguine  Dei  et  Domini  Redemptoris  nostri  Jesu 


videlicet  supradictae  ecclesiae  ad  jus  et  proprietatem 
Parisiensis  episcopi  spcctare  noscuntur.  Jus  etiam 
episcopale  in  subscriptis  abbatiis,  et  earum  paro* 
chiis  seu  parocbianis  omnibus,  videlicet,  in  abbatia 
Latiniacensis,  in  abbatia  Fossateusi,  in  abbatia 
Sancti  Maglorii,  in  abbatia  Sancti  Victoris,  in  abha  - 
tia  vallis  Sanctse  Mariae,  ia  abbatia  de  Sarneia,  in 
abbatia  sanctimonialium   de  Monte-Martyrum,   de 

Edera  et  de  Kala  ;  in  ecclesia  super  Argenteoli . 
Prseterea  pactum  et  conventionem  inter  te  et  cha- 
rissimum  filium  nostrum  Ludovicum,  regem  Franco- 
rum  illustr  is  memorise  factaro,  de  loco  in  suburbio 
Parisicnsi  sito,  qui  Campellus  nominatur,  tibi  nihi- 
lominus  confirmamus ;  ila,  videlicet  ut  tertia  pars 


Christi  aliena  fial,  alque  in  extremo  examine  di-  g  totius  reddilus  Fossali  iilius  terrae,  sive  in  oensu  seu 

in  emptionibus,  venditionibus,  questibus  ant  aliis 
quibuscunque  modis  aliquid  inde  processerit,  tibi  et 
successoribus  tuis,  absque  diminutione  aliqua,  per- 
SDlvatur:  Ducne  vero  reliquae  parles  rcgali  fisco  red- 
dantur.  Quicunque  vero  fuerit  praepositus  regis, 
puper  hoc  fidelitatem  tibi  tuisque  succsssoribus  fa- 
ciat,  et  tuus,  regi  et  haeredibus  suis  ;  et  unus  absque 
allero  nihil  de  lerra  illa  suscipiat  vrl  disponat.  Sta- 
tiiimus  etiam  ul,  si  aliqnis  Kcclesiae  Parisiensis  ca- 
nonicus,  ad  episcopatus  fuerit  honorem  promotus, 
ipsius  praebenda  ad  Parisienscm  Ecclesiam  libere 
revertatur.  Apostolica  quoque  auctoritate  interdici- 
mus,  ut  supellectilcm  decedentis  episcopi  Parisiensis 
nullus  omnino  diripiat,  sed  ad  opns  ecdesise  et  suc- 
n  cessoris  ^ui  illibala  permaneat,  sicut  a  Ludovico, 
illuslri  Fraiicorum  rege,  concessum  est,  et  scripto 
tuo  firrnalum.  Decernimus  ergo  ut  nulli  omnino  ho- 
miniim  licoat,  te  vel  successores  taos,  super  hac 
nostra  confirmalionetemere  pcrturbare,  vel  posses- 
siones  Ecclcsiae  Purisiensis  auferre,  vel  ablatas 
riMinere,  minucre,  scu  quibuslibet  molestii.s  fatigare. 
Si  qua  igitur  in  posterum  ecclesiastica  saecularisve 
persoua,  hujus  nosirae  constitutionis  paginam  sciens, 
contra  eam  lemere  vcnire  tentaveril,  sccundo  ter- 
liove  commonila,  nisi  prsesumptionem  suara  satis- 
factione  congrua  emendaverit,  poteslatis  honorisque 
sui  dignitate  careat,  reamque  se  divino  jndtcio 
existcre,    de  perpetrata  iniquitatc  cognoscat,   ct  a 

sacratissimo   corpore   ct   sanguinc  Dci  ac  Domini 
ecclesiaimpraesenliarumjustectcanonicepossidct,      p^^,^^j,^^,.j^  ^^^^^-   Jesu  Christi  aliona  liat,   atque 

aut  in  futurum  concessione  pontificum,  liberaliiate  L>  .  ....       i.      .      .. ^^ 

regum,  largilione  principum,  oblalione  tidelium  scu 
aliis  justis  titulis,  Deo  propitio,  poterit  adipisci,  tibi 


strictae  ultioni  subjaceat.  Cunctis  autem  eidem  loco 
jusia  servantibus  sit  pax  Domini  nostri  Jcsu  Chri- 
sti,  quatcnus  et  hic  fructum  bonac  actionis  perci- 
piant,  et  apud  districtum  judicem  praemia  aetenife 
pacis  inveniant.  Amen. 

F2go  Lucius  Catholicae  Ecclesi?e  episcopus. 

Datum  Laterani  per  manum  Baronis,  sanctae  Ro* 
manae  Ecclesiae  subdiaconi,  iv  Nonas  Decembris, 
indict.  v]i,  locarnationis  Dominicjfi  1144,  pcntitica- 
tus  vero  domni  Lucii  papae  II  anno  i. 

LXXll. 

Privilegium  deecclesiis  episcopo  Parisiensi  subjectis 
etde  libertaie  supellectHium  decedentis  episcopi 
a  Christinnissimo  rege  Ludovico  concessn, 

(Anno  1144,  Deccmb.  o.) 

\Cartulaires  de  Notre-Dame  de  Paris,  1. 1,  p.  %'y.\ 

Lucius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  venera- 
biti  fratri  Tiicobaudo,  Parisiensi  episcopo,  ejusque 
successoribus  canonice  promovendis,  in  perpetuum. 

Quanio  nobis  et  gloriosa  Parisiensis  Ecclesine  pro 
scde  regis  Francorum  existit  famosior,  et  in  amore 
et  reverentia  bcati  Petri  et  sanctae  Romanae  Ecclc- 
siae,  venerabilis  frater  Theobaude,  manifeslis  argu- 
mentis  exstat  devotior,  tanto  propensius,  in  his  quae 
ad  utriusque  decus  et  emolumentum  spcctare  no- 
scunlur  optata  suffragia  impcrtimur.  Idcoque,  cha- 
rissime  fraterTheobaude,  ralionabilibus  poslulaiioni- 
bus  tuis  praebentes  assensum,  quaecunque  Parisiensis 


tuisque  successoribus,  et  per  vos,  Parisiensi  ecclcsiae 
apostolici  muniminis  privilegio  rommunimus.  In 
quibus  hwc  propriis  duximusexprimenda  vocabulis: 
ecclesiam  videlicctSanctiMarc(^lIi,  ecclesiam  Sancii 
Clodoaldi  cum  villa  ct  omnibus  appenditiis  suis,  cc- 
clesiam  Sancti  Gcrmani  Altissiodorensis,  eccK  siam 
Sancli  Eligii,  ecclesiam  quoque  de  Campeilis  cuni  prse- 
bendisettribusparochiiSfid  est,de  Sancto  Mederico, 
de  Capella  et  dc  Karris  eidem  ecclesiai  perlinenlibus, 
salvo  nimirum  censu  duorum  solidorum  monelae 
illius  terrs!,  videlicet  quae  in  parlilius  ilii;i  expeaditur. 


in  exlremo  cxamine  districlje  ultsoni  suhjaceal.  Cnn- 
ctis  autem  eidcm  ccclesisc  sua  jura  servanlihus  sit 
pax  Doinini  noslri  Josu  Cliri.^ti,  quatenusct  hic  fru- 
ctum  boune  aclionis  pcrcipiunt,  et  apud  dislriolum 
judicem  pra*mia  aDternae  pacis  invenianl.  Amen, 
ainen,  ameu.  Ilic  subscriitiionos  cardinHlium. 

Dutum  Lalcraiii  pcr  nionum  Baroiiis,  sancla»  Ro- 
maiiae  Kccles.ae  siihdiaconi,  Noiiis  Dccombris,  iudi- 
clionc  viii,  Incnnialionis  Dominica*  anno  114i, 
pontilicatus  vero  domni  Lucii  papae  II  anno  primo. 


•17 


LXXIII. 


EPISTOL^  ET  PRIVILEGIA.  918 

A  Jesu  Ghristi,  quatenus  et  Lic  fruclum  bons  actiom 


Monasterium  Savvjniense  sub  sna  suscipH  proiec- 
tione^  ejusque  possessiones  confirmat. 

(Anno  1144,  Dec.  5.) 

[Martene  ,  AmpL  Collect, ,  I,  775.] 

LuGius  episcopus,  servus  servoruio  Dei,  dilectis 
filiis  Sbrlom  abbati  S.  TriDilalis  Savi^neii  mona- 
sterii  ejusque  fratribus  tam  praesentibus  quam  fulu- 
ris  regularem  vitam  profc^.sis  in  perpetuum. 

Desidcrium  quod  ad  religionis  propositum  et 
animarum  salutem  pertincrc  roonstratur,  animo  nos 
dccet  libentcr  concedcre,  et  pelcntium  desideriis 
C4)ngruum  imperliri  suffragium.  Eapropler,  dilecte 
in  Domino  Bli  Serlo  abbas,  tuis  i  ationabilibus  postu- 
lationibus    clementer  annuimus  et  monablerium  S.  B  priscae. 


percipiant,   et  apud    districtum   judicem    prsemia 
aeternse  pacis  inveniant.  Amen,  amen,  amcn. 

[OSTENDE      NOBTS     MISERICORDIAU      TUAlf.] 

[S.  Petrus.  S.  Pallus.  Lucius  papa  ii.] 

Ego  Lucius  Gatholicae  Ecclesiae  episcopus. 

Ego  Conradus  Sabinensis  episcopus. 

Ego  Gregorius  diaconus  cardinalis  sanctorum 
Sergii  et  Bacchi  ss. 

Ego  Guido  diaconus  cardinalis  SS.  Cosmse  et 
Damiani  ss. 

Ego  Petrus  Albanensis  episcopus  ss. 

Ego  Gregorius  presbyter  cardinalis  tituli  Ca- 
lixti  ss. 

Ego  Rannerius  presbyter  cardinalis  tit.  Sanclse 


Trinitatis,  cui,  Deo  auctore ,  praeesse  dignosceris, 
sub  B.  Petri  et  nostra  protectione  suscipimus,  et 
praesentis  scripti  privilegio  communimus,  slatuentes 
ut  quascunque  possessiones  ,  quaecunque  bona 
idem  monastcrium  imprsesentiarum  justc  et  rationa- 
biliter  possidet,  aut  in  futurum  conccssione  pontifi- 
cum,  largiiione  regum  vel  principum,  oblatione 
fidelium,  seu  aliis  justis  modis,  Deo  propitio,  poterit 
adipisci,  iirma  vobis  vcstrisque  successoribus  et 
illibata  permaneant.  In  quibus  hpec  propriis  duximus 
exprimenda  vocabulis.  Ex  dono  Radulfi  Filgcricnsis 
et  Henrici  fiiii  ejus  forestam  Savigneii  cum  omnibus 
appenditiis  suis  et  molcndinum  de  Romaniaco.  Ex 
dono  Henrici  rcgis  Anglorum  apud  Abrincas  vineam 


Ego  Guido  presbyter  cardinalis  tit.  SS.  Laurenlii 
et  Damasi  ss. 

Ego  Gregorius  diaconus  cardinalis  S.  Angeli. 

Datum  Laterani  per  manum  Baronis,  sanctae  Ro- 
manee  Ecclesiae  subdiaconi,  Nonas  Decembris,  indict. 
vui,  Incamationis  Dominicse  anno  1144,  pontiflcatus 
vero  domini  Lucii  II  papse  anno  primo. 

LXXIV. 

Prhilegium  pro  abbatia  S.  Martini  de  Campis. 

(Anno  1144,  Dec.  5.) 

[Marrier,  Hist.  de  Saint-Martin  des  Champs,  p.  76-1 

Lucius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  dilectis 
filiis  Odoni  priori  S.  Martini   dc   Campis,   ejusquc 


de  Campo-Bodri  cum  appenditiis  ;    et  in  foresta  de  p  fratribus  tam  praesentibus  quam  futuris,  regulariter 
Passeis  locum  de  Frcnusia  cum  terra  de  Moreih,  et      substitucndis,  in  perpetuum. 


locum  de  Sancto  Alveo  cuni  tcrra  de  Bollo-Campo 
et  locum  dc  Domno  Petro  cum  omnibus  ad  praedicta 
loca  pertinentibus,  et  iu  eadcm  foresla  de  Passeis 
pasnagium  et  lierbagium  cum  csetei  is  consuetudini- 
bus,  et  in  aliis  foreslis  suis  pasnagium,  et  in  tota 
tiira  sua  et  in  portibus  maris  quiitantiam  tlielc- 
neorum  ct  omnium  cousuetudinum  .  .  .  prseterea 
de  laboribus  quos  propriis  manibus  aut  sumptibus 
colitis,  seu  de  nutrimenlis  veslrorum  animalium, 
a  quolibet  clerico  sivc  laico  decimas  exigi  prohibe- 
rous.  Deceruimus  ergo  ut  nulii  omnino  hominum 
liceat  pra*falum  monasterinm  temcre  perturbare, 
aut  ejus  possessiones  auferre  »  vel  ablatas  retinere, 
minuere,  vel  lemerariis  vcxatiouibus  fatigare;  sed 


Ad  hoc  nobis  Ecclesia)  catholicffi  cura  summo 
pastore  Deo  commissa  est ,  ut  Dei  servos  paternis 
affectibus  diligamus,  et  eo  amplius  studeamus  ipso- 
rum  devotionem  modis  omnibus  confovere,  quo 
ferventius  ipsi  disciplinis  ecclesiasticis  ct  sanctorum 
Palrum  Regulis  inboerere  noscuntur.  Tunc  enim  Deo 
gralus  apostolicus  impenditur  famulatus,  si  sancto- 
rum  locorum  salubris  institutio,  rigor  et  ordo  no- 
stris  patrociniis  in  religionis  puritate  fuerint  conser- 
vata.  Eapropter,  dilecti  in  Domino  filii,  venerabilis 
fratris  noslri  Theobaldi  Parisiensis  episcopi,  qui  per 
Dci  gratiam  eidcm  iuco  utiliter  prsefuisse  digoosci- 
lur,  precibus  inciinati  vestris  justis  postulationibus 
clementer  annuimus,  et  ecclesiam  B.  Martini  in  qua 


omnia  integra  conservcntur  corum  ,  pro  quorum  ^  divino    mancipatis    obsequio  sub  B.  Petri  et  nostra 


sustenlationem  et  gubernalione  conces.sasunl,  usibus 
omnimodis  profutuia,  salva  apostolicie  sedis  aucto- 
ritate.  Si  qua  igitur  in  futurum  ecclesiaslica  sxcu- 
larisve  persona,  lianc  nostne  consiitutionis  paginam 
sciens,  contra  cani  temcre  venire  tentaverit,  sc- 
cundo  tertiove  commonila ,  si  non  satisfactionc 
eongrua  correxcrit,  potestatis  honorisque  sui  digni- 
lale  carcat,  rcamque  sc  divino  judicio  cxistere  de 
perpetrata  iniquitatc  cognoscat ,  et  a  sacralissimo 
corporc  ac  sanguinc  Dei  ot  Domiiii  Rcdemptoris 
nostri  Jesu  Chiisti  aliena  fiat ,  atquc  iu  extremo 
examine  districlae  ultioni  subjaceat.  Cunctis  autem 
eidem  loco  justa  servantibus  sit  pax  Domini  nostri 


protcctione  suscipimus,  et  praesentis  scripti  privilegio 
communimus ;  statuenlesut  quascunqueposscssiones, 
qua^cunque  booa  eadem  ecclesia  inprsesenliarum 
justc  et  canonice  possidet,  aut  in  futurum  conces- 
sione  pontiticum ,  largitiono  regum  vcl  principum, 
oblatione  fldelium,  seu  aliis  justis  modis,  Dco  pro- 
pitio,  poteril  adipisci,  flrma  vobis  vestrisque  succes- 
soribus  et  illibata  permaneant.  In  quibus  haec  pro- 
priis  duximus  exprimenda  vocabulis  :  In  eplscopatu 
Exonicusi,  ecclesiam  S.  Jacobi,  et  ecclesiam  Sancli 
Petri  de  Wertonia,  curo  capellis,  terris  et  omnibus 
pertinentiis  suis ;  terram  de  Cotheleia  et  de  Raime- 
lia ;  in  episcopatu  Ambianensi,  ecclesiam  S.  Gervasii 


919 


LUCII  11  PAPiE 


910 


deEnchra  cum  capellis  et  crnnibus  pertincDtiis  suis.  A      Kgo  GG.  diac.  card.  S.  Aogeli. 


In  episcopalu  Alrcbatcnsi,  ecclesiam  de  Passu  cum 
capoIUs  et  oronibus  pertinentiis  suis.  In  arcIiie|iisco- 
palu  Senonensi,  in  ecclesia  S.  MarisR  de  Slampis^ 
prsBbendam  unam.  In  episcopalu  Parisiensi,  in  eccle- 
sia  beata^  Marise ,  prxbendam  unam.  In  ecclesia 
S.  Genovefa',  preebemiam  unam.  In  episcopatu  Bel- 
vacensi,  ecclesiam  de  Prateriis.  In  episcopalu  Cata- 
launcnsi,  ecclesiam  de  VVale-Monte,  ecclesiam  de 
Frisivilla  cum  capella ,  ecclesiam  de  Nigro  loco, 
ccclesiam  de  Espancis,  ecclesiam  de  Verrcriis ;  ca- 
pcllam  secus  castrum  domini  Pctri  iu  Estanneio» 
cum  omnibus  earum  pcrtincnliis. 

Porro  locus  ipsc  in  obedientia  et  subjeclione  ab- 
batis  Cluniacensis,  ad  cujus  jus  perlinere  dignosci- 
lur,  cum  omnibus  quae  ad  ipsum  pertinenl,  perpeluo  B 
maneat.  Decernimus  ergo  ut  nulli  omnino  hominum 
liceat  eamdem  Ecclesiam  tcmere  perlurbrtre,  aut 
ejiis  poFsessiones  aufrrre,  vcl  ablalas  retinere,  mi- 
nucre,  vel  tcmorariis  vexaiionibus  falignre,  sed  om- 
nia  integra  con5erventur  eorum ,  pro  quorum  sns- 
tentatione  et  gubernationc  concessa  sunl,  usibus 
omnimodis  protutura,  ^alva  scdis  apostolica?  fluclo- 
rilate  et  diceccsani  episcopi  canonica  juslilia.  Siqua 
igitur  in  futurum  ecclosiastica  sa^cularisve  persona, 
hanc  nostrae  conslitutionis  p*.«ginam  sciens,  contra 
eam  temere  vcnire  tcntaverit,  secundo  lcrliove 
commonita,  si  non  salisfactione  congrua  emendavc- 
rit,  potestatis  honorisque  sui  dignitate  careat,  ream- 
que  se  divino  judicio  existere  de  perpelrafa  iniqui- 


Ego  Aslaldus  diac.  card.  S.  Eustachii. 

Ego  Joannes  diac.  card.  S.  Blariae  Novae. 

Ego  Bernardus  diac.  card.  Sanctae  Romaaae  Ec- 
clesix. 

Data  Laterani  per  roanum  Baronis ,  sanctae  Ro- 
manse  Ecclesise  subdiaconi,  Nonis  Decembris,  indi- 
ctione  viii,  Incarnationis  DominicaB  anno  1144, 
pontificatus  vero  domni  Lucii  secundi  papae  anno 
primo. 

LXXV. 

Ai  Uenrivum  Fulgerlensem  ei  Jufiellum  de  Meduna^ 
—  Commendat  eis  monachos  Savigniacenses, 

(Anno  1144,  Dec.  1.) 

|Martenb,  Thesaur,^  I.,  396.] 

Llcius  episcopus.  servus  scrvorum  Dci,  nobilibus 
viris  IIenrico  Fulgeriensi,  et  Juhello  Meduancusi, 
salutcm  et  apostolicam  benediciionem. 

Gratum  nobis  est  quod  religiosos  fratres  Savi- 
gniensis  monastcrii,  sicut  dilecto  Hiio  nostro  Serlone 
abbate  rcfcrente  cognovimus,  in  terra  potestatis  a 
Doo  vobis  commissa  juvatis  et  manutenelis,  ei  de 
faculiatibus  vobis  a  Dco  commissis  optata  eissolatia. 
ministralis.  Quia  igilur  non  inccppisse,  sed  perfecisse 
virluiis  est,  porai  oslolica  scripta  vobis  mandamus, 
alquc  in  poccatoriim  rcmissionem  injungimus  qua- 
tenus.  juxla  bonum  initium,  locum,  ct  fi atree  ibidem 
Domino  servicntcs,  ab  omnibus  injustis  calumiiiis  et 
opprcssionibus  defendatis,  ct  ad  ejusdem  loci  au- 
gmenlum  sludiosius  inlendntis.  Sic  enim  et  in  futurd 


late  cognoscat,  et  a  sacratissimo  corpore  ac  sanguine  C  senipitcrnam  a  Domino  retribulionem  promereri  po- 


Dei  ct  Domini  Rcdemploris  nostri  Jesu  Chrisii  aliena 
fiaty  atquc  in  extremo  examine  districta)  ultioni  sub- 
jaceat.  Cunctis  autem  eidem  loco  justa  servantibus 
sit  pax  Domini  nostri  Jcsu  Christi,  quatcnns  cl  hic 
fructum  bona?  actionis  pcrcipiant,  et  apud  dislri- 
ctum  judicem  pra^mia  a?terna>  pacis  invcnianl. 
Amen,  amcn,  amcn. 

Ego  Lucius  catholicic  Ecclesiu}  cpiscopus. 
Ego  Conradus  Sabinensis  episcopus. 
Ego  Theotlewinus  S.  RufindD  cpiscopus. 
Ego  Pelrus  Albanensis  episcopus. 
Ego  Gregorius  presbyter  cardioalis  tituli  Calixli. 
Ego  Rainerius  piesb.  card.  tituii  S.  Prisca^. 
Ego  Guido  presbyt.  card.   tituli  SS.  Laurentii  ct 
Damasi.  ^^ 

Ego  Nicolaus  presbyt.  card.  tituli  Sancti  Ciriaci. 

Epjo  Manfredus  presb.  card.  tituli  S.  Savina». 

Ego  Ilugo  prcsb.  card.  Sanclae  Romanse  Ecclesia; 
tit.  S.  Lauicntii  iu  Lucina. 

Ego  Julius  presb.  card.  tit.  S.  Marceili. 

Kgo  Gregorius  diaconus  card.  SS.  Scgii  ct 
Bacchi. 

Ego  Guido  diac.  card.  SS.  Cosmae  et  Damiani. 

Ego  Octavianus  diac.  card.  S.  Nicolai  in  carcere 
Juliano. 

Ego  Rodulphus  diac.  card.  S.  Lucia*  in  Sopla 
Solis. 

Ego  loaones  diac.  card.  S.  Adriani. 


tcrilis,  et  in  pra;senti  bonorum  tcmporalium  abun- 
dantiam  ct  incremcntum  honoris  oblinere. 
Datum  Lalerani,  vii  Idus  Decembris. 

LXXVL 

Privileyium  pro  ecclcsia  D,  Mariw  de  Reno, 
(Anuo  1141,  Dec.  H.) 

[Trombelli,  Mcmorie  Stor,  di  Rcno^  Appcndix 

p.  363.] 

Llcius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  dilf^ctis 
filiis  GuinoM  priori  ecclesia?  Bcata}  Mari(c  de  Reno» 
ejusque  fratribus  tam  pra^scntibus  quaiii  (uturis  ca- 
nonice  subslitucndis  in  perpotuum. 

Aposlo'ici  modcrainiuis  clcmenti.T  conveuit  reli- 
giosos  diligere,  et  eorum  loca  pia  proteciionc  mu- 
nire.  Dignum  namquc  est  et  houesldti  conveniens 
esse  cognoscitur,  ut  qui  ad  Ecclesiarum  regimen 
assnmpti  sumus,  eas  et  a  pravorum  hominum  ne- 
quitia  tueanuir,  el  apostolica>  sedis  patiocinio  fo- 
vearnus.  Eapropter,  dikcli  in  Domino  fiiii,  vei^tris 
jusiis  postulationibus  cicmculerrtnnuiinus,  el  pivTfa- 
tam  ecclesiam  in  qua  divino  ninncipaii  eslis  obse- 
qiiio,  ad  cxemplar  praMit  cesForii;  nostri  felicis  me- 
moria*  pajw  (nnoccntii  11.  sub  beati  Pctri  cl  noslra 
prolectione  suscipimus  ot  prsjoscntis  scripti  privilegio 
communimus.  Imprimis  siquidem  statuentes  ut  ordo 
canonicus  sccundum  beali  Augiistini  Rcgulam  per- 
p(»tuis  ibi  temporibus  inviolabiliter  conserv«itur. 
Praelere»  quascunque  possessiones,  qnsecunque  bonn 


9il 


EPISTOLiE  ET  PRIVILEGIA. 


912 


in  prsseDlitram  juste  ct  canonice  possidetis,  aut  in 
fulunira  concessione  pontiBcunif  largitione  regum 
vtil  principum,  oblatione  fidelium,  sive  aliis  justis 
modis,  Deo  propitio,  poterilis  adipisci,  firma  vobis 
Testrisqae  successoribus  et  illibata  permaneant. 
Prohibemus  quoque  ut  nullus  fratruiii  post  factam 
ibidem  professionem,  absque  prions  toliusque  con- 
gregationis  permissione,  ex  eodcm  clau^^tro  audoat 
discedere  :  discedentem  vero  absque  communium 
litterarum  cautione  nullus  omnino  suscipiat.  Cleri- 
cos  vero,  sive  iaicos  liberos,  saeculariter  vivenles 
ad  convcrsionem  suscipiendi  absquc  alicujuscontra- 
dictione  facullalem  liberam  Iiabcatis.  Sane  laborum 
vestrorum  quos  propriis  manibus  aut  sumptibus 
coiitis,  sive  de  nutrimeniis  animalium  vestrorum, 
nullus  omnino  clericus  vel  laicns  dccimas  a  vobis 
exigere  praesumal.  Oleum  vero  sanctum,  consecra- 
tionea  altarium,  seu  basilicarum,  ordiiiationes  cle- 
ricorum,  qui  ad  sacros  ordines  fuerint  promovendi, 
a  dioecesano  suscipietis  cpisropo,  siquidem  catho- 
licus  fuerit  et  gratiam  atque  commiinionem  aposto- 
Mcat  aedis  babueril,  et  ea  gratis  ct  absque  pravitate 
aiiqua  vobis  exhibere  volucrit  :  aliocpiin  liceat  vobis 
catholicum  quemcunquc  malueritis  adire  antistitem, 
qui  nimirum  nostra  fuitus  auctorilate,  quod  poslula- 
tur  indulgeat.  Obeunte  vero  te  nunc  ejusdem  loci 
priore,  vel  tuorum  quolibet  successorum,  nullus  ibi 
qualibet  subreplionis  astutia  vel  violenlia  prsepona- 
tur,  sed  liceat  vobis  communi  consilio  el  pari  con- 
sensu,  vel  parti  consilii  sanioris,  sccundum  Dei  ti- 
morem  et  B.  Augustini  Regulam  absque  ullius  con- 
tradictione  priorem  eligere.  Sepulluram  quoque 
ip&ius  loci  liberam  esse  concedimus,  ut  eorum  qui 
se  illic  .«epcliri  deliberaveriiit,  eevotioni  et  extremae 
voluntati,  nisi  forte  excommunicali  sinl,  nullus  ob- 
sislat ;  salva  tamen  matricisecclesiai  jnstitia.  Decer- 
nimus  ergo  ut  uulli  omnino  liominum  liccat  praefa- 
tam  ecclesiam  temcre  perturbare,  aut  ipsius  posses- 
siones  auferre,  vel  abUlas  retinere,  minuere,  seu 
aliquibus  vexalionibus  faligare  ;  scd  omnia  integra 
coDdervenlur  eorum,  pro  quorum  gubernaiione  et 
siistentatone  conces^a  suul,  usibus  omnimodis  pro- 
futura,  salva  tamen  dia*cpsani  cpiscopi  canonica 
justitia.  Si  qua  igitur  in  futur  um  ecclc^iastica  ssecu- 
larisvc  pcrsona,  banc  noslrae  constitnlionis  paginam 
sciens,  contra  eam  tcmerc  vcnirc  lcntavcrit,  secuiido 
tertiove  commonila,  si  non  satisfactione  congrua 
emendaverit,  potestatis  honorisque  sui  dignitale  ca- 
reat,  reamque  se  divino  judicio  cxisterc  de  pf  rpe- 
trata  iniquitalc  cognoscat,  el  a  sacralissimo  corpoie 
ac  sanguine  Dei  el  Domini  Redemptoris  nostri  Jesu 
Ciiristi  aliena  fiat,  atquc  in  extremo  cxaminc  distri« 
cta*  ultioni  snbjaceat.  Cunciis  aule.n  cidem  loco  sua 
jura  servantibus,  sit  pax  Doinini  nostriJesu  Cbiisti, 
quatcnus  el  hic  fructum  bonie  aciiouis  pcrcipianl, 
et  apud  districtum  jndiccm  prsemia  a^terno;  pacis 
inveniant.  Amen. 

06TE7(I>B  NOBIS,   DOMl^K,  MISKRICORDIAM  TUAM. 

Fgo  Lucius  Catholic<e  Ecclesiae  episcopus  ss. 


A     Ego  Theodwinus  Sanct^c  Rufmae  episcopus  ss. 

Ego  Petrus  Albanensis  episcopus  ss. 

Ego  Gregorius  prcsbylcr  cardinalis  lituli  Calixti  ss. 

Ego  Raiiierius  presbyter  cardinalis  tit.  Sanclee 
Pri^cae  ss. 

Ego  Thomas  presb.  cardin.  tit.  Vestinse  ss. 

Ego  Maiifredus  pnsb.  card.  tit.  Sanctae  Savinse  ss. 

Ego  liugo  sanctae  Roman»  Ecclesiae  presbyter  tit. 
S.  Laurentii  in  Lucina  ss. 

Ego  Otto  diaconiis  cardin.  S.  Georgii  ad  Vclum 
Aureum  ss. 

Ego  Guido  diacon.  cardio.  Sanctorum  Cosmae  et 
Damiani  ss. 

Ego  Rodolpbus  diacon.  cardin.  Sanctae  Luciae  in 
Septa  Solis  ss. 
r.      Ego  Gregorius  diac.  card.  Sancti  Angeli  ss. 

Ego  Joannes  diac.  card.  Sanctse  Mariae  Novae  ss. 

Ego  Astaldus  diacon.  card.  S.  Eustachii  juxta 
templum  Agrippae  ss. 

Ego  Hyacinthusdiac.  card.Sanctae  Mariae  in  Cos- 

medvn  ss. 

» 

Ego  Berardus  diac.  card.  Sanctae  Romanae  Eccle- 
sise  ss. 

Datum  Latcrani  per  manum  Baronis,  sanctae  Ro* 
manae  Ecclesiae  subdiaconi,  viKal.  Jan.,indict.  viii, 
Incarnationis  Dominicae  anno  1144,pootificatusyero 
domni  Lucii  II  papae  anno  primo. 

LXXVII. 

Ad  Alvisum  episcopum  Atrebaiensem. 

( Anno  \  144,  Dec.  27.) 

[Baluz.,  Vi«ce/.,  II,  167.| 

Lucius  episcopus,  servus servorum  Dei,  venerabili 
fratri  Alviso  Atrebalensi  episcopo  salutem  et  apo- 
stolicam  bencdictionem. 

Litteras  tuas  debita  benignitate  suscepimus,  ut- 
pote  quia  personam  tuam  ante  pontificale  officium 
vera  in  Domino  charilalc  dileximus,  el  noncampliori 
affectu  diligere  volumus  et  in  quibus  sccundum 
Dcum  possumus  honorare.  Tua  itaque  interest  tam  in 
pace  intercharissimos  filios  nostros  Ludovicum  Fran- 
corum  regem  el  Theodoricnm  comilem  componenda 
et  aliis  quac  ad  honorcm  sanctae  Romauae  Ecclesiae 
spectare  cognoveris  studiose  intendere.  ut  Deus 
eximle  honoreiur,  et  eadem  mater  tua  sancta  Ro- 
mana  Ecclesia  dc  tuis  bonis  actibus  gratuletur. 
pv      Datum  Laterani,  vii  Kal.  Januarii. 

Lxxvin. 

Privilegium  pro  monastcrio  Sancti  Magni  RatispO' 

nensis. 

(Anno  1144,  Dec.  :28.) 

[HiNDii,  Melropolis  Salzburg.^  III *  P-  oiZ.] 

Lucius  episcopus,scrvus  scrvorum  Dei^dilectisfiliis 

Gebbardo  provsori  ecclesiae  quae  dicitnr  ad  Ripas, 

ejusque  fialribus   regularem  vitam   professis,  tam 

prsesenlibus  quam  futuris,  in  perpetuum. 

Si  religiosorum  virorum  petitiones  clementcr 
admittimus  nostris  procul  dubio  opporlunitatibus  bc- 
nignum  ac  pium  omnipoteotem  Dominum  reperimus. 
Eapropter,   dilecte  in -Domino  fili  Gebearde,  tuis 


tt3 


Lucn  II  papj:. 


984 


ratiODabilibus  postulationibus  gratum  prsebemus  as- 
sensum.  et  ecclesiam  quae  dicitur  ad  Ripas  cui 
auctore  Domino  praesidos,  sub  apostolicae  sedis  tutela 
et  protectione  suscipimus,  et  prsesentis  scripti 
pagina  eommunimus ;  imprimis  siquiJem  statuenles 
ut  Ordo  canonicus  qui  sccundum  beali  Augustini 
Regulam  et  fratrum  Portuensium  Institutionem  in 
eodem  loco  noscitur  instilutus,  futuris  perpetuisque 
temporibus  inviolabiiiter  conservelur.  Prseterea 
quascunque  possessiones,  qu&'cunque  bona  eadem 
Ecclesia  in  prssentiarum  juste  et  canonice  possidet, 
aut  in  futurum  concessione  ponlificuro,  largilione 
regum  vel  principum,  oblalione  fidelium,  seu  aliis 
justis  modis,  Deo  propitio,  poterit  adipisci,  firma 
vobis  vestris({ue  successoribus  et  illibaia  perma- 
neant.  Obeunte  vero  te  nunc  ejusdem  loci  praepo- 
sito,  nullus  ibi  qualibet  subreptionia  astutia  vel  vio- 
lentia  praeponatur  nisi  quem  fratres  communi  vel 
sanioris  partis  assensu,  secundum  Dei  timorem  et 
Beati  Augustini  Regulam  providerint  eligendum. 
Liceat  eliam  vobis  communicato  consilio  idoneum 
defensorem  eligere,  qui  si  inutilis  apparuerit  et  pe- 
stilens  effectus  aequitaie  contempta  vobis  et  rebus 
vestris  noxius  esse  praesumpseril,  rejiciendi  eum 
facultatem  libcram  habeatis .  NuIIus  quoque  ad  pu  • 
blicas  processiones  vos  invitos  trahere,  aut  quietem 
veslram  quolibet  modo  audeat  conturbare.  Sepultu- 
ram  vero  ipsius  loci  liberam  esse  decerniraus,  ut 
eorum,  qui  se  illic  sepeliri  deliberaveriut,  devotioni 
et  extremae  voluntati,  nisi  forte  excommunicati 
sint,  nullus  obsistat,  salva  Ratisponensis  Ecclesiae 
canonica  justitia  et  apostolicae  sedis  auclorilate.  Si 
qaa  igitur  in  posterum  ecclesiastica  saecularisve 
persona,  hanc  nostrae  constitutioois  paginam  sciens, 
contra  cam  temere  venire  tent^verit,  secundo  ter- 
liove  commonita,  si  non  congrue  satisfecerit,  pote- 
atatis  honorifque  sui  dignitate  careal,  rcamque  se 
divino  judicio  existere  de  perpetrata  iniquilale  co- 
gnoscat,  et  a  sacratissimo  corpore  et  sanguine  Dei 
ei  Domini  Redemptoris  noslri  Jesu  Cbrisli  aliena 
fiat,  atque  in  extremo  examine  districtae  ullioni 
Bubjaceat.  Cunctis  autem  eidem  ioco  sua  jura  ser- 
vantibus  sit  pax  Domini  noslri  Jesu  Cbrisli,  quate- 
nus  et  hic  fruclum  bonan  aclionis  percipiant,  et  apud 
districtutn  judicem  praemia  apternae  pacis  inveniant. 
Amen,  amen,  amen. 

Ego  Lucius  Catbolicae  Ecclesiae  episcopus  ss. 

Ego  Gregorius  cardiaalis  Sanclorum  Sergii  et 
Bacchi  ss. 

Ego  Theodwinus  Sanctae  Rufmac  episcopus  ss. 

Kgo  Olto  diaconus  cardinalis  S.  Georgii  ad  Ve- 
lum  Aureum  ss. 

Ego  Guido  diaconus  card.  Sanctorum  Cosmae  et 
Damiani  ss. 


A  Ego  Octavianus  diac.  card.  S.  Nicolai  in  Carcere 
Tulliano  ss. 

Ego  Hyacinthus  diaconi  card.  S.  Mariae  in  Cos- 
medyn  ss. 

Ego  Thomas  presbyt.  card.  tit.  Yestinae  ss. 

Ego  Guido  presbyt.  card.  tit.  Sanctorum  Lauren- 
tii  et  Damasi  ss. 

Datum  Laterani  per  manus  Baronis,  sanetae  Ro- 

manse  Ecclesiae  subdiaconi.  y  Raleiidaa  Januarii,  in- 

dictione  VIII,   Incamationis  Dominicae   anno   1144, 

pontificatus  vero  domni  Lucii  II  papae,  anno  i. 

LXXIX. 

Ad  Petrohillam  Fontis-Ebraldi  abbatissam.  —  Si- 
gnificat  se  controversiam  ejus  eum  Vlgerio,  An- 
degavensi  episcopo  dirimendam  commtsisse  eon- 
cordia  vel  judicio  delegatis  episcopis. 

B  (Anno  1U4.) 

[D.  BouQUBT,  Recueilj  XV,  419.) 

Lucius  episcopus,  servus  servorum  Dei,diiectis  in 

Christo  filiabusPETRONiLLiE  abbatisscetsororibusFon* 

tis-Ebraldi,  salutem  et  apostolicam  benedictionem. 

Etsi,  ex  injuncto  nobis  a  Domino  apostolatus  offi- 
cio,  venerabilia  loca  diligere  et  manutenere  (de- 
beamus),  locum  vestrum  Fontis-Ebraldi,  pro  reli- 
gione  et  honestate  sua,  jamdiu  speeialiter  dilexi* 
mus  et  diligimus,  et  in  quibas  secundum  Dominum 
possumus,  vobis  providere  et  jura  vestra  volu- 
mus  illibala  servare.  Nos  quidem  petitiones  ve- 
Btraf  paterna  benignilate  recepimus,  et  de  qui- 
busdam,  praedecessorum  uoslrorum  tempore,  ex- 
ipsorum  mandato,  saipius  scripaimus,  et  neduoi  per 

G  eadem  scripta,  sicut  per  nuntios  vestros  intellexi- 
mus,  vestram  non  potuistis  obtinere  justitiam  ; 
dignum  duximus  ut  legatis  nostris,  quos  ad  partes 
illas  mittere  disponimus,  viva  voce  praecipiamua  ut 
quorimonias  vestras  diligonter  audianf,  et  quod 
justitia  dictaverit,  vobis  faciant  exhiberi  ;  locum 
quoque  vestrum,  et  quae  ad  ipsum  pertinent,  juvent 
et  manuleneaut,  et  potenles  persouas  illius  terrae 
ad  benefaciendum  vobis  studiose  commoneant.  De 
cactero  dilectioni  vestrae  notum  esse  volumus,  quod 
dd  controversia  quae  inter  vos  et  venerabilem  fra- 
trem  nostrum  Ulgcrium  Andegavensem  episcopum 
tanto  temporc  agitata  est,  paterno  aifectu  dolemos, 
et  ut  debitum  fmem  obtineat,  tam  pro  vobis  quam 
pro  fratre  nostro   libenter  operam  damus.  Inde  est 

D  quod  veuerabilibus  fratribus  nostris  G  \  aufrido  | 
Burdegalensi  archiepiscopo.  G|aufridoJ  Camotensi, 
B  [  ernardo  |  (6)  Suessionensi,  B  [  ernardo  |  Santo- 
nensi,  et  G  |  islcberto  |  Pictaviensi  episcopia,  per 
apostolica  scripta  injungimus  ut  infra  quadraginta 
dies,  postquam  praefalus  episcopus  a  sede  apostolica 
redierit,  in  unum  conveniant,  et  eamdem  controver- 
siam  per  coocordiam  vei  judicium  definiant  (7). 
Eumdem  quoque  cpiscopum  studiose  rogamus^et  ro- 


(6;  Suessionensis  episcopus  erat  tunc  Goslemus 
cujus  vicem  supplevit  Hugo  Turonensis  archie- 
piscopus,  ut  videre  est  in  nota  huic  subjecla. 

(7)  Anno  tandem  1149  haeQ  controversia  finem  ac- 


cepii,  ut  ex  sequcnti  patct  instrumento  :  "  Ego  En< 
gelbaudus,  Dei  palieuiia  Turonensmm  huroiiismini- 
ster,  prieseatibus  et  fuluris  notum  lieri  vo!o,  quod 
controversiam  quae  diu  inter  Audegavensem  Eccle- 


ns 


EPISTOLiE  ET  PRIVILEGIA. 


9t6 


gando  ibi  prjecipimus  ut  vos  et  locum  vestrum  diligat,  A 
juret  et  manuleneal,  ettam  in  hoc  quam  in  aliis  talem 
erga  vos  semetipsum  exhibeat,  ut  gratiam  B.  Pelri  ct 
noslram  ampliorem  acquirat.  Tua  ilaque  intcrest, 
dilccta  in  Domino  filia  Petronilla  abbatissa,  cum  a 
praefatis  fratribus  nostris  evocala  fueris,  ad  eos  acce- 
dere,  et  quod  ipsi  super  hoc  supra  diclo  modo  sla- 
tuerint,  humiliter  observare.  Praeterea,  quoniara  de 
vobis  valde  confidimus,  cbaritalem  veslram  per 
omnipolentem  Deiim  deprecamur,  ut  ipsae  speciales 
pro  me  ad  Dominum  orationos  faciatis  et  pcr  omnes 
coogregationcs  vestri  ordinis,  fieri  sludeatis. 
Datum  Lalerani,  vi  Kal. 


B 


LXXX. 

Bulla  pro  Ecclesia  S.  Augustini  Canluariensis. 

(Anno  1144.) 
\Her.  Angtic.  Scrip.,  III,  1805.) 

LcciUB  episcopus,  ser>'us  scrvorum  Dei,  dileciis 
filiis  HuGOM  abbati  Beaii  Augustini  Cantuariensis 
ejusque  fralribus,  salulem  et  aposlolicam  benedic- 
tionem. 

Vcnerabih*um  locorum  cura  nos  admonetdeeorum 
perpetua  securitate  tractare,  et  infra.  Concordiam 
itaque  quae  inler  vos  et  venerabilem  fralrem  nostrum 
Tbeobaldum  archiepiscopum  Canluariensem  supcr 
I.  s.  el  VII  d.  quos  vestrum  monastcrium  Ec:lesiai 
Cantuariensi  singulis  annis  solvere  consueverat, 
sicut  per  venerabilem  fralrem  noslrum  Henricum 
Wyntoniensom  episcopum  et  alios  discrelos  viros 
pacis  intuitu  ralionabiliter  facta  est,  apostoHca 
auctorilate  firmaraus  el  ratam  manere  censemus,  ^ 
ut  videlicet  ecclesiae  S.  Trinilalis  Cantuariensis  duo 
iDolendina  apud  Dovor,  quae  juris  ipsius  erant  mo- 
nasterii,  et  xx  s.  de  prapbenda  quam  idem  mona- 
sterium  habet  in  ecclesia  Sancli  Marlini  de  Dovor, 
hae  conditione  ut  de  coetero  raemoratos  l.  s.,  vii 
d.  non  exigat,  salva  in  captcris  ulriusquc  EcrlesisD 
per  omnia  di(;nilate.  Staluimus  etiam  ut  in  concam- 
bium  illorum  trinra  solidorum  qui  pro  pane,  potu 
et  arielibus,  archiepiscopo  et  Ecclesiac  Cantuariensi 
a  monachis  B.    Augustini    annualim    solvebantur. 


sicut  pro  bono  pacis  et  utriasqae  ecclesiae  quiete,  a 
nobis  et  fratribus  nostris  provisum  est ,  quod  ar- 
chiepiscopus  pracfalus  tres  solidatas  lerrae  ipsius 
monasterii  recipiat  quas  Ecclesia  Cantuariensis  de 
caelero  imperpetuura  quiete  habeat,  ita  utneceidem 
archiepiscopo,  nec  alicui  successorum  suorum  per 
se  sive  per  rainistros  suos  ab  eodem  monasterio  vel 
fratribus  aliquid  exigere  liceat.  Si  quis  autem  contra 
haec  temerc  venire  praesumpserit,  nisi  tertio  cora- 
monitus  reatum  suum  digna  satisfactione  correxc- 
rit,  anathemalis  gladio  feriatur. 

LXXXI. 

Diplomatis  fragmentumpro  monasterio  S.  .1  ugustini 

Cantuariensis. 

(Adqo  eodero.) 

\Ilnd.,  p.  i806.J 

Lucius  episcopus  servus  servorum  Dei,  etc.  .  .  . 

Prneterea  confirmamus  vobis  Estanoris  et  totum 

littus  usque  ad  medietatem  aquae,  sicut  a  bonae  me- 

raorise  Henrico  et  Stcphano  Anglonim  regibus  mo* 

nasterio  est  concessura,  etc...  (Ethagcbullaesl  cum 

subscnptione  xx  cardinalium.) 

LXXXH. 

AssignaUonem  quam  Uugo  secundus  abbas  S.  Att- 
gustini  Cantuariensis  fecit  de  sacristia  et  camera 
monasterii  ecclesiof  confirmat. 

(AnnoiUi.; 

\!bid.,  p.  1806.] 

Lucius  episeopus,  servus  servorum  Dei,  etc. 

Quotios  nobis  illud  petitur  et  infra,  etc.  Concessio- 
nein  itaquc  possessionum  sive  reddituum  ad  lumina- 
ria  continuanda,  et  ipsum  monasterium  reparandum 
et  ornandum  a  te,  fili  abbas  Hugo,  cura  fratrum  con- 
silio  rationabiliter  faclam  et  scripto  tuo  confirmatam, 
prsBsenlis  scripti  pagina  conflrmarous,  et  ratam  ma- 
nere  censemus,  videlicet  duo  molendina  infra  civita- 
tem,  X  roarcas  de  Ecclesia  de  Middelton,  ita  ut  Ires 
sint  ad  libros  faciendos,  el  raetera  septem  reddantur 
altari,  ct  omnes  denarios  qui  oblati  fueiint  in  festo 
Sanciorum  Cosraae  et  Damiani  in  vestra  capella  de 
Chisteiet,  et  omnes  denarios  quos  solebat  habere  de 


siam  et  monaslcriam  Fonlis-Ebraudi  cum  multis  la- 
boribus  et  innumerabilibus  expensis  agitata  fueial, 
tandem,  Dei  miseratione  permittenle,  ad  tranquilii- 
laiis  portum  hoc  modo  dednximns.  InveskiturHm 
itaquH  qua)  Turoni  a  venerabilibus  Patribus  Hugone 
Turonensi,  (jaufrido  Burdegalensi  arcliiepiscopis, 
Gaufrido  Carnotensi,  Gi  berio  Pictavicnsi,  Rernardo 
Xantonensi,  episcopis,  et  aliis  pluribus  pcrsonis  adju- 
dicata  fuit  quam  eiiam  fralcr  noster  Ulgerius  Ande- 
gavensis  episcopus  ccmcessil,  nos  vice  Andepavensis 
Ecclesiac  monialibus  Fonlis-ELraurii  conressimus  et 
confirmavimus,  ut  firmiter  deinceps  et  inconcusse  ha- 
bcant,  teneanl  ac  posKideanl.  IpstB  vero  monialesbo- 
nam  pacem  sedeineeps  cumEcclesia  Andegavensi  ha- 
bituras  nobispromiserunl  elccmce-scrunt.  Statuimus 
autem  quod  Basletusomnia  illa  dc  quibus  cum  apud 
C:thimnam  investivimus,  de  ca^tero.  snlvo  jure  An- 
decravensis  episcopi,  hitbcat  et  possidtal.  Pro  re- 
coiDpensatior;e  vero  damnorum  suorum ,  quap  se 
multa  et  gravia  pcrtulissc  conquerebatur,  staiuimus 
at  mille  solidi  Andegavensis  monetae  ei  solverentur. 
Qood  et  factum  est;  ct  sic ,  Deo  annuente ,  booa 


concordia  inter  Andcgavcnsem  Ecclesiam  ct  Fontis- 
Ehraudi  roonasteriura  composita.  Hsec  siquidera 
concordia  facta  est  apud  Fonlem-Ebraudi  per  ma- 
num  nostrara  in  praesentia  domnse  Petronillae  abba- 
D  tissae,  et  prioris.s8e  Fontis-Ebraudi,  et  Mathildis 
sororis  comitis  IBritanniae] ,  in  capitulo  monialium 
ipHarum  concoraiam  iaudante  ct  confirmante  (forte 
laudantis  et  confirraantis).  loterfuerunt  huic  coo- 
cordi?c  Bernerius  abbas  Nucariensis,  ct  clerici  oostri 
Theduinus  magisler  scholarum,  Guillelmus  capel- 
lanus ,  Bricius  capellanus ,  Garnerius  ootanus ; 
clerici  Aodegavenses ,  Gaufiridus  de  Sanclo-Satur- 
nino  archidiaconus,  Jonas  capcllanus,  et  plures  alii. 
Ut  autem  haec  concorilia  firma  et  inconcussa  perma- 
ne<)t,  scriplo  liuic  commcndare  curavimus,  et  sub 
chirographi  astipulatione  firmari  fecimus.  Actum 
est  hoc  anno  ab  Incarnat.  Dora.  Ii49,  Eugcnio 
papa  io  urbc  prsesidente,  Ludovico  rege  Fraocoram 
in  expeditione  Je  osolymitaoa  demoraote.  Sigillum 
Engelbaudi  archiep.  Turonensis.,  sigill.  monaslerii 
Fontis-Ebraudi. »  Ex  Clypeo  Joan.  de  la  Mainferme, 
t.  II,  p.  482. 


m 


Lucii  n  papj: 


9»8 


capella  Sanct»  MildredsB  in  Thanet;  et  etiam  me- 
dietatem  candelarum  et  ccrae  quan  oblatse  fuerint 
iu  roemorato  scilicet  festo  Cosma3  et  Damiani, 
cunstiluUoncm  ad  vcslitum  monachorum  a  vobis 
communi  consilio  ct  assensu  simili  modo  factam, 
nibilominus  confirmamus.  Si  quis  autem  hujus 
Dostrae  confirmalionis  paginam  sciens,  contra  eam 
temere  venire  tentaverit ,  secundo  tertiove  commo- 
nitus,  si  non  reatum  suum  congrua  salisfactione 
eorrexit,  honoris  ct  offlcii  sui  dignilate  careat,  etc. 

Lxxxni. 

Adregem  Conradum.—De  sva  oppressione,  ct  ipsum 
ad  patrocinium  Ecclesice  Romance  invitai, 

(Anno  1144.; 
[Mansi,  Concil.y  XXI ,  609.) 

Lucius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  charissimo 
filio  CoNRAno  Romanorum  rcgi  illustri,  salutem  et 
apostolicam  benedictionem. 

Omne  datum  optimum  (Jacob.  i),  etc.  Populus  enim 
Romanus  nullas  insaniae  suse  meta»  ponere  volens, 
aenatoribus ,  quos  ante  instituerat ,  patricium  ad- 
jiciunt,  atque  ad  hanc  dignitatem  Jordanem  Petri 
Leonis  filium  eligentes,  omnes  ei  lanquam  principi 
subjiciuiitur.  Et  infra  :  Deinde  pontificem  suura 
adeunt,  ac  oronia  regalia  ejus,  tam  in  Urbe  quam 
extra  posita,  ad  jus  patricii  sui  reposcunt  :  euroque 
more  antiquorum  sacerdotum  de  decimis  tantum  et 
oblationibus  sustentari  oportere  dicentes,  de  die  in 
diem  animam  jusli  affligere  non  timuerunt. 

LXXXIV. 

Willeimo  patriarchce    Bierosolymiiano  privilegia 

quasdam  concedit. 

(Anno  1144.) 

|Rozi£RE,  Cariul.  du  Saini-S^pulcret  6.] 

Lucius  cpiscopus,  servus  servorum  Dei,  venera- 
bili  ftatri  Guillelmo  ,  Jerosolymitano  patriarchee, 
ejusque  successoribus  canonice  substituendis  in 
perpetuum. 

Quanto  apostolicae  sedi  et  bealo  Petnj,  apostolo- 
rum  principi,  ab  universis  Ecclesiis  longe  lateque 
diffnsis  reverentiaT)  convenit  exhiberi ,  dicente  ad 
eum  Domino  :  Tu  es  Peirus  ei  super  hanc  petram 
cedificabo  Ecclesiam  meam ,  tanto  magis  in  earum 
curam  sive  tuitionem  nos  oporlct  essc  sollicitos  et 
exacta  diligentia  laborare;  cumque  ca^tera  vcnera- 
bilia  loca  sanctorum  honorare  sumraoperc  debea- 
mus ,  non  ab  re  erit  si  civitatem  regis  magni  san- 
ctiqiie  sanctorum  peculiarem  locum  ac  revercntissi- 
mam  Jerosolymitanam  Ecclesiam  spccialius  vcne- 
remur,  cique  dignitatem  et  jura  sua  conservemus, 
Quam  enim  idem  Rcx  regum  et  Dominus  dominan- 
tium  corporali  prsesentia  dignatus  est  visitare,  sua- 
que  passionc  ac  resurrcctionc,  ascensione  et  sancti 
Spiritus  mis&ioiic  voluit  illustrare,  debet  ab  uni- 
versis  fidelibus  propcnsius  honorari,  et  in  suis 
opportucitatibus  tfficaciter  confoveri.  Hujusmodi 
nimirum  intuitu,  fraler  in  Christo  charissime  Guil- 
lelme  patriarcha,  tuis  juslis  postulationibus  dcbita 
benig'iitate  gratum  irapertientes  assensum  ,  civita- 


A  tcs  omnes  atque  provincias ,  quae  inpraesentitnim 
tibi  et  Ecclesiae  Jerosolymitanae  patnarchali  seu 
mctropolitico  jure  subjectie,  quflecunque  eUam  tero- 
poribus  utriusque  Balduini  et  Fulconis,  Jerosolyroi- 
tanorum  regum,  Eccle^iae  Jerosolymitanae  gratia 
divina  restitut» ,  et  per  authentica  Romauoraro 
pontiHcum  privilegia  confirmataB  sunt ,  vel  si  qua 
in  futurum  pcr  industriam  atque  potentiam  charia- 
simi  fiiii  nostii  Balduini,  iilustris  et  gloriosi  Jero- 
solyraorum  regis,  ad  honorem  Dei  et  salutem 
Orientalis  Ecclesiae  de  sub  jugo  paganorum  eidem 
Jerosolymitanae  Ecclesiae,  Domioo  auxiliante,  resti- 
tuta  vel  aliis  justis  modis  acquisita  fuerint,  tibi 
tuisque  successoribus  et  [per]  vos  sanctae  Jerosoly 
mitana?  Ecclesiae  per  praesdntis  scripti  paginas  robo- 

Q  ramus,  et  patriarchalem  vel  metropoliticam  digni- 

tatem  ac  reverentiam  in  eisdem  civitstibus  atque 

provinciis  vobis  auctoritate  sedis  apostolicae  con- 

firmamus,  salva  reverentia  et  auctoritate   sanctae 

Romanae  Ecclesiae. 

LXXXV. 

Ad  Sahburgensem  archiepisc.  et  ad  Gurgen$em 

episcopum . 

(Anno  1144.) 
[Mansi,  Concil.,  XXI,  617.] 

Lucius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  venera- 
bilibus  fratribus  Chuonrado  Salzburgensi  archiepi- 
scopo,  RoMANO  Gurgensi  episcopo,  salutem  et  aposto- 
licam  benedictlonem. 
Ycnientem  ad  apostoiicaro  sedem  dilectum  filium 
G  nostrum  Gerhoum  Richerispergensera  praepositum 
paterna  bcnignitate  suscepimus ,  et  pro  religione  et 
honestate  sua  personam  ejus  honorantes  cum  gratia 
sedis  apcstolicw  ad  propria  remisimus.  Ipsum  itaque 
vestrae  fraternitati  attentius  commendantes ,  per 
praesentia  scripta  rogamus ,  quatenus,  sicut  hacle- 
Dus  obtentu  solius  reiigionis  et  honestatis  fecistis, 
pro  beati  Petri,  et  nostra  reverentia  ipsum  de  cae- 
tero  houoretis,  et  diiigatis,  et  in  necessitatibus  suis 
opem  sibi  et  consiiium  tribuatis. 

LXXXVI. 

Ad  episcopum  Burgensem  in  Hispania, —  Uteccle' 
siam  de  Caradigua  fratribus  Uuniacensibus  re- 
fo7'mandam  commitiat. 

(Anno  1144.) 

D  [Bullar.  Cluniac.y  p.  53.] 

LuciLS  episcopus,  servus  servoium  Dei,  venerabili 
fralri.  .  .  .  Burgensi  episcopo. 

Mcminisse  debet  tna  fralernitas  quod  ecclcsiam 
de  Caradigua  dictante  justitia  tibi  restituimus;  facta 
vero  restitutione  discretionem  tuam  studiose  mo- 
nuimus ,  quatenus  eamdem  Ecclesiam  fralnbus 
Cluniacensibus,  ad  reformandam  ibidem  religionem, 
pro  reverentia  Oeati  Petri  et  nostra  commilteres. 
Quoniam  igitur  pir  eosdem  fratres  multa  loco  et 
in  religione  reformata,  et  bonis  temporalibus  aug- 
roentata ,  cognovirous  ;  sicut  tibi  viva  voce  inoui- 
mus,  ita  per  praeseniia  scripta  mandamus,  quatenus 
infra  quadraginta  dies,  postquam  piaeseatia  scripta 


929 


EPISTOLi!  ET  PRIVILEGIA 


930 


B 


suseeperis,    earodem   ocelesiam    monacliis    Clunia-  A 

censibus    commiUas,    el    in    prioratum    concedas, 

sal?a  tamen  tua  et  Ecclesiae  luse  justitia.  Si  vero 

abbas»  qui  eidero   loco  pra^fuisse   dignoscitur,  sub 

obedientia   Cluniacensis  abbatis    manere    voluerit, 

nos  ei  iojunximus  ut  eura  cbaritative  pertractet ;  sin 

autem  secundum  prudentiam  tibi   a   Deo   coUatam 

ut  ct  in  alio  loco  provideas. 

LXXXVII. 

Ottoniepiscopo  Pragensi  mandat  ut  monasterium 
fiaygradense  adversus  WratislaWy  ducem  Brunen- 
sem  et  alios  nobiles  tueatur, 

CAnno  1144.) 

[BoczEK,  Cod.  diplom.  Morav.,  1,  232.) 

Lucius  episcopus,  servus  servorum  Dei,  venera- 

bili   fratri  Ottoni   Pragensi  episcopo,  salutem   et 

apostolicaro  benedictioncm. 

Conquerentes  nobis  transcripsere   litteras  dilecti 

filii...  abbas  et  fratres  ejusdem  de  Porevnov,  quod 

sibi  per  laicas  personas  videlicel  Wralizlauro  du- 

cem  et  nonnullos  nobiles  terrae  ejusdem  rapiendo 

et  deiinendo  bona  monasterii  Raygradensis,  quod 

eorum  esse  dignoscilur,   non    modica;    injuriae   ct 

damnationes   inferantur.    Quapropter   fratemitatem 

tuam  hortamur,  etc. 

LXXXVIII. 

Willelmo  patriarchof  Ilierosolymitano   privllegia 

qucedam  concedit. 

(Anno  1145.) 
[RoziBaB,  Cartul.  du  Saint^Sipulcre^  32.] 

Lucius  episcopus,  scrvus  servorum  Dei,  venera- 
bill  fratri  Guillelmo,  palriarchae  Hierosolymitano,  ^ 
salutem  et  apostoHcam  benedictionem. 

Justum  est  ut,  qui  sua  desiderat  a  successoribus 
mandata  servari  [prae]  decessorum  suorum  statuta 
observare  non  negligat.  Eapropter,  venerabilis  in 
Christo  fraler  Guiilelmus  patriarcha,  tuis  justis 
postulationibus  gratum  impertimur  assensum,  atque 
praedecessoris  noslri  felicis  memoria),  papa;  Inno- 
centii,  vestigiis  inhxrenles,  concordiam,  quie  inler 
Warmundum  bonae  memoria?,  pracdecessorem  tuum, 
et  Ebremarum,  tunc  Caesariensem  archiepiscopum, 
pacis  intuitu  facta  est  ac  poslmodum  tam  a  te  ipso 
quam  a  fratre  nostro  Gaudentio,  Csesareae  archiepi- 
scopo,  scriplis  et  testimoniis  confinnata,  ratam  et 
inconvulsum  perpetuis  temporibus  nianere  sanci- 
mus.  Si  qua  igitur  in  futurum  ecclesiastica  saecula-  B 
risve  persona,  lianc  nostrae  conBrmalionis  paginam 
sciens,  conlra  eam  lemere  venire  tentaverit,  secundo 
tertiove  commonita,  si  non  satisfactione  congrua 
emendaverit,  potestatis  honorisque  sui  dignitate 
careat,  reamque  se  divino  judicio  existere  de  per- 
petrata  iniquitate  cognoscat,  et  a  sacratissimo  cor- 
pore  ac  sanguine  Dei  et  Domini  Redemptohs  nostii 
Jesu  Christi  aliena  Qat,  atque  in  extrcmo  examine 
districtae  ultioni  subjac^at. 

Datum  Romae,  n  Nonas  Januarii . 


LXXXIX. 


Ad  Petrum  Cluniac.  —  Super  suhjectione  abbatis 
monasterii  5.  Benedicti  super  Padum  ipsi  CluniO' 
censi  abbati . 

(Annoll45,  Jan.  11.) 
\Bullar.  Cluniac,  p.  34.] 

LuciLS  episcopus,  servus  servorum  Dei,  dilectis 
filiis  Petro  Cluniacensi  abbati,  ejusque  fralribus, 
salutem  et  apostolicam  benediclionem. 

Privilegiis  quae  a  sede  aposlolica  Cluniacensi 
monasterio  indulta  sunt,  diligenter  inspeclis,  mani- 
(esiQ  cognovimus  quod  Beati  Benedicti  monasterium 
a  praedecessorc  noslro  bonae  meraoriae  Gregorio 
papa  seplimo  Hugoni  Cluniacensi  abbati,  ejusque 
successoribus  commissum  est,  ut  in  ejus  gubcrna- 
tione  atque  custodia  et  potestatem  habeant,  et 
studium  procuralionis  impendant.  Obeunte  quoque 
ipsius  loci  abbate,  eorum  semper  provideat  diligen- 
tia,  quatenus  idonea,  et  huic  ofHcio  digna  in  loco 
regiminis  secundum  Regulam  Sancti  Benedicli, 
persona  subrogetur;  et  quidquid  in  monasterio 
ad  augmenlum  et  observationem  nr.onasticae  religio- 
nis  institui  vel  emendari  oportuerit  eorum  semper 
magisterio  et  dispensationc  administretur,  salva 
quidem  in  omnibus  auctorilate  sedis  apostolicae, 
cujus  jurislocus  ille  esse  dignoscitur.  Idipsum  quo- 
quc  ab  ipsius  successoribus,  nostris  praedecessori- 
bus,  ct  praeoipue  papa  Calixto  felicis  raemoriae  sta- 
tutum  est  et  confirmatum,  qui  in  sua  confirmatione 
addidit,  ut  in  eodem  Beati  Benedicti  monasteho, 
sine  Cluniacensis  abbatis  consilio,  provisione  et 
praecepto  abbas  nuUatenus  eligatur,  nuUusque  epi- 
scoporum  sine  commendatitiis  litteris  Cluniacensis 
abbatis  eidem  electo  consecrationis  vel  ordinationis 
manum  imponat ;  alioquin  et  consecrator  tanquam 
constitutionis  apostolicae  pnevaricator  graviori  sub- 
jaceat  ullioni,  et  consecrati  electio  sive  ordinatio, 
donec  apostolicae  sedi  et  ejus  Cluniacensi  monasterio 
satisfiat,  irrita  habeatur.  Nunc  autem  nostro  tem- 
pore,  dilectc  in  Domino  fili  Petre  abbas,  tam  per 
tc,  quam  per  fratres  tuos,  nostris  praedecessoribus 
et  nobis  etiam  saepe  conquestus  es,  quod  te,  in- 
consullo  contra  supradictum  tenorem  sibi  abbatem 
elegerint,  et  debitam  tibi  obedientiam  ac  reveren- 
tiaro  subtrahant.  Unde  praedeccssor  noster  felicis 
memoriae  papa  Innocentius  per  litteras  suas  eis 
mandavit  ut  Guillelmus  abbas,  qui  vobis  inconsultis 
electus  et  ordinatus  fuerat,  cum  honestis  et  discre- 
tis  personis  de  fratribus  suis,  monasterium  et 
fratres  Cluniacenses  visitaret,  et  tibi,  Petre  abbas, 
obedientiam  ac  reverenliam,  quemadmodum  suus 
praedecessor  bonae  memonae  Henricus  exhibuisse 
dignoscitur,  cum  humiUtate  et  charitate  exhiberet ; 
quo  nequaquam  per  eos  adimpleto,  et  vobis  in 
vestra  querimonia  persistenUbus,  per  apostolica 
eis  scnpta  mandavimus,  ut  praefatus  Guillelmus 
abbas  cum  honesUs  et  discretis  personis  et  priviie- 
giis  sui  monasterii  in  praeteritis  Beati  Andreaa 
octavis  nostro  se  conspectui  praeaentaiet,  ut  utrius- 


93i 


LUCII  II  ?A?£ 


932 


que  parlis  causa   cognila,  pacem  inler  vos,  Domino  A  disponendum,  tibi,  luisque  successoiibus  in  perpc- 


auxiliante,  coniponereraus.  Fralribus  aulera  veslris 
eodem  termino  nostro  conspectui  praesentatis,  nec 
ipsc  venit,  nec  per  fralre?  suos,  qui  nostro  se 
conspectui  prjesentarent,  pax  inter  vos  poluit  rc- 
formari.  Quia  ergo  tam  manifesUe  Cluniaeensis 
justitia;  ulterius  decsse  non  possumus,  pcr  aposlo- 
lica  eis  scripta  mandavimus,  atque  prrecipimus 
quatcnus  ipse  Guillelmus  abbas,  ut  supra  diximus, 
cum  honestis  ct  discrctis  pcrsonis  dc  fratribus  suis, 
occasionc  dilalionis  rcmota,  Cluniacensc  monaste- 
rium  visitet,  atque  tibi,  Petre  abbas,  obedientiam 
ac  reverentiam  quam  pracdecessores  tui  luis  prapde- 
cessoribus  exhibui:>se  noscuntur,  humililer  exhibcat. 
Quod  si  infirmitate  gravatus  ipse  id  adimplcre  non 


tuum  conimitimus  :  ut  in  ipsius  restitutionc  et  gu- 
beroatione,  studium  ct  soliicitudinem,  impeodalis,  ct 
potestatem  habeatis.  Decernimus  eliam  ut  sine  Ciu- 
niacensis  abbatis  provisione  ot  consiiio,  ibidem  abbas 
de  cffilero  nullalenus  cligatur.  Sed  vestra  scmper 
provideat  diligentia,  quatenus  idonea,  et  huic  officio 
digna  in  loco  regiminis,  secundum  regulam  S.  Be- 
nedicli,  persona  subrogetur,  et  quidquid  in  mo- 
nasterio  ad  augmentum  et  observationem  monasticie 
reiigionis  institui,  vel  emendari  oportuerit,  vestro 
sempcr  magislerio  et  dispcosatione  adrainistretur. 
Salva  quideni  in  omnibus  auctorilate  scdis  aposto- 
liccp,  cujus  juris  locus  ille  esse  dignoscitur.  Si  qua 
igitur  ecclesiasliea  sa^cularisve  persooa  banc  Dostrie 


poterit,   per  mcliores    personas    ipsius    monasterii  g  constilulionis  paginam  sciens,  eto. 


idipsum  adimpleat.  De  caetero  vero,  nc  in  eodem 
Sancti  Beoedicti  monasterio,  nisi  juxta  praedictum 
tenorcm  privilegiorum  sedis  apostolicae,  abbatis  fiat 
electio,  apostohca  auctoritate  prohibemus.  Quod  si 
facta  fuent,  irrita  et  vacua  habeatur. 
Datum  Romae,  iii  Idus  Januarii. 

XC 

Privilegium  pro  ecclesia  S.  Blasii  Fndeselensi, 

(Anno  ii45,  Jan.  16.) 

[Exstat  in  tabulario  regio  Hannoverano,  teste  Jafpe, 
Regesta  Rom.  pont.^  p.  6i3.] 

XCI. 

Sancti  Sabas  monasterium  Cluniacensibus  perpe^ 

tuum  subjicitur. 

(Anno  ii45,  Jan.  i9.) 

[Mansi,  ConciL,  XXI,  613.1 

Lucius  episeopus,  servus  servorum  Dei,  dilecto 
tilio  Pbtro  Cluniacensi  abbati,  ejusquc  successoribus 
regulariter  substituendis  in  pcrpetuum. 

Etsi  Ecclesiarum  omnium  cura  nobis  cx  aposto- 
licae  sedis  administrationc  immineat  :  illis  tamen 
locis,  quae  nostro  rcgimini  spccialiter  commissa  sunt, 
atquc  infra  Urbem  sita,  juris  sanctae  Romanae  Eccle- 
siae  esse  ooscuntur,  propensiori  nos  convenit  at!e- 
ctionis  studio  imminere.  Beati  Sabaft  monaslerium, 
a  temporibus  beatissimi  papae  Gregorii  in  rehgione 
et  honestate  fundatura,  atquc  raagnis  et  amplissimis 
possessionibus  ditatum  fuisse  dignoscitur.  Nunc  autem 
peccatis  exigentibus,  et  religio  clapsa  est,  et  pravo- 


Ego  Lucius  Catholicae  Ecclesiae  episcopus  sob- 
scripsi,  cum  deccm  et  oclo  cardinalibus. 

Datum  Romae  per  manura  Baronis,  sanctas  Roma- 
nae  EccIesieB  subdiaconi,  xiv  Kal.  Februarii,  indicl. 
yiu,  Incarnat.  Dominicae  anno  ii44,  pootificatus  vc- 
ro  domni  Lucii  II  papae  anno  i. 

XCII. 

Ad  Petrum  Cluniacensem  abbatem,  —  Missos  ad  se 
Cluniacenses  monachos  in  ccclesia  Sancti  Sabbce 
locatos  signi/icat. 

(Anno  H44,  Jan.  200.) 

[Dom  BouQUBT,  necueil,  XV,  416] 

Lucius  episcopiis,  scn-us  servorum  Dei,  dileclis 
filiis  Petro  abbati  et  monachis  Cluniacensibus  sa- 
hitem  et  apostolicam  benedictioncm . 

Fralres  vestros  debita  bcnignitale  suscepimus, 
cosque  apud  Sanctum  Sabam  honesle  locavimus, 
Maxima  vcro  urbis  perturbatione  (8)  praepediti, 
quam  per  dilectos  fdios  nostros  Joannem  camera- 
rium  ct  alios  fratres  vestros  plenius  intelligere  po- 
terilis^  abbatem  ibi  ordinare  nequivimus  ;  locum 
tamen  ipsum  cum  omnibus  pertinentiis  suis  per 
privilcgium  noslrum  vobis  concessimus  et  confirma- 
vimus.  Quam  citius  autem  per  Dei  gratiam  ab  his 
expedili,  magislro  Mario  qui  hactenus  eidcm  loco 
praefuerat,quem  pro  ipsorum  novitate  provisorem  eis 
per   aliquantulum    temporis   dimisimus,    providere 


rum   hominura  superabundante    nequitia,  bona  et  D  curabiraus,  et  illura  qui  a  fratribus  vestris  nobis  de 


possessioncs  distractae  sunt,  et  ab  ipso  contra  justi- 
tiara  alicnata.  Eaproptcr,  dilecte  in  Domino  fili  Pe- 
tre  abbas,  quoniam  Cluniacense  monasterium,  per 
omnipotcntis  Dei  gratiam,  tandiu  longe  lateque  rc- 
ligione  praecipua  floruit,  et  bonae  opin^^onis  odore 
multos  aspersit :  praefatum  sancti  Sabae  monasteriura 
cum  omnibus  ad  ipsura  pertinentibns,  ad  reforraan- 
dam  ibidem  religionera,  ad  meliorandura  etiara  et 

(S)  De  his  turbis  Godefndus  Viterbiensis,  «  Lu- 
cius  II,  inquit,  intendens  scnatum  exstinguere,  cum 
ingonli  militia  Capitolium  Romae  conscendit,  ut  se- 
dentes  ibi  tunc  senatores  cum  dedecore  removeret. 
Senatus  autem  populusque  Romanus  ad  arma  coo- 


signatus  est,  ibidem  ad  honorcm  Dei  ct  sanctae  Ro- 
raanae  Ecclesiae  et  Cluniacensis  raonasterii,  Domino 
auxilianle,  in  abbatera  ordinare  curabiraus.  Roga- 
mus  autem  ut  pro  nobis  et  universo  slatu  sanctae 
Dei  Ecclesiae  speciaies  oraliones  ad  Dominum  fa- 
ciatis  et  per  religiosos  congregationis  vestri  ordinis 
fieri  studeatis. 
Dalum  Romae,  xui  Kal.  Februarii. 


versus,  papam  cum  suis  omnibus  a  Capitolio  in  mo- 
mento  repcllunt  ;  ubi  papa,  sicut  tunc  audivimus, 
lapidibus  magnis  percussu5,  usque  ad  obitus  sui 
diem,  qui  proxime  secutus  est,  non  sedit  in  sede.  • 


933  KPISTOLiE  ET  PRlVlLKGfA. 

XCIII. 
Privilegium  pro  monasterio  Baumburgensi, 

(Anno  iiU,  Jan.  23.) 
[MonuTnenia  Boica^  II,  p.  i87.J 


934 


Lucius  espiscopus,  ssrvus  scrvorum  Dei,  dilectis 
filiis  GoDEScALco  Paumbercensi  prseposito,  ejusque 
fratribus  lam  prsesenlibus  quam  fuluris,  regularem 
vitam  professis,  in  perpetuum. 

Ad  boc  nobis  Ecclesiae  Catboiicae  cura  a  summo 
pastore  Deo  commissa  est,  ut  Dei  servos  patemis 
affeclibus  diligamus,  et  eo  amplius  studeamus  ipso- 
rum  devoliouem  modis  omnibus  confovere,  quo  fer- 
ventius  ipsis  disciplinis  ecclesiaslicis,  et  sanctorum 


A  proteciionis  unam  bisantium  aurcum,  nobis  nostris- 
que  successoribus  annualiter  persolvetis.  Si  qua 
igitur  in  futurum  ecclesiastica  ssecularisve  persoua, 
hanc  nostrae  cunstitutionis  paginam  sciens,  contra 
eam  temere  venire  tentaverit,  secundo  tertiove  com- 
monita,  nisi  realum  suum  congrua  satisfactione 
correxerit,  potestatis  honorisque  sui  dignitate  ca- 
rent,reamque  se  divino  judicio  existere  de  perpetrata 
iniquitate  cognoscat,  el  a  sacratissimo  corpore  ac 
sanguine  Dei  et  Domini  Redemptoris  nostri  Jesu 
Cbristi  aliena  fiat,  alque  in  extremo  examine  di- 
strictae  uUioni  subjaceat.  Cunctis  autem  eidem  loco 
justa  servantibus  sit  pax  Dei  et  Domini  nostri 
Jesu  Cbristi,  quatcnus  et  hic  fructum  bonsB  aclionia 
percipiant,  et  apuddislrictumjudicem  praemia  setcr- 


Patrum  regulis  inhaerere  noscuntur.  Tunc  enim  Deo  n  nae  pacis  inveniant*  Amen 


gratus  apostolicus  impenditur  famulatus,  si  sancio- 
rum  locorum  saiubris  instilutio,  rigor  et  ordo  no- 
stris  patrociniis  in  religionis  puritate  fuerint  con- 
servata.  Eapropter,  dilecU  in  Domino  filii,  vestris 
justis  postulationibus  clementer  annuimus,  et  Bealse 
Margaretse  ecclesiam  in  qua  divino  mancipati  esti.9 
obscquio,  sub  beati  Pelri  et  nostra  prolectione  sus- 
cipimus,  et  prsesentis  scripti  privilegio  communi- 
mus,  statuentes  ut  quascunque  possessiones,  quse- 
cuoque  bona  eadem  ccclesia  inpraesentiarum  juste 
et  canonice  possidet,  aut  iu  futurum  concessione 
pontificum,  largitione  regum  vei  principum,  obla- 
tione  fidelium  seu  aliis  justis  modis,  Deo  propitio, 
poteris  adipisci,    firma  \obis  vestrisque  successori- 

bus  et  illibata  permaneant.  In   quibus  haec  propriis  ^        .  ^       .  ..    «    •    . 

dttximus  exhibenda  vocabulis :  Scimisca,  Rota  cur-  C     Cum  s.mus  ad  regimen  umversalw  Eccles.a!.  Do- 

mino  disponente,  vocati,  aicut  ea  solvere  debemus. 


Datum  Romae  per  manum  Baronis,  hanctae  Ro- 
manae  Ecclesiae  subdiaconi,  x  Kal.  Februarii,  in- 
dictione  viii,  IncarnaiioDis  Dominicae  anoo  iiii, 
pontiticatus  vero  domni  Lucii  II  papae  anno  primo. 

XCIV. 

Ad  monachos  S.  Pancratii. —  hritas  declarai  char^ 
ias  per  qtuis  fHii  Patribus  suis  successores  fiant  in 
ecclesiis. 

(Anno  li44-1145.) 

[Mansi,  ConciU,  XXI,  615.] 

Lucius  episcopus,  servus  servorum  Dei|  priori 
et  monachis  Sancti  Pancratii  salutem  et  apostolicam 
bcnedictionem. 


tem  et  molendinum  unum,  Homdorf,  Windeberc 
cum  suis  pertinentiis  ;  praedia  quae  a  Bereogario 
comite,  et  aliis  Dei  fideiibus  devotionis  intuitu  vo- 
bis  coDcessa  sunt.  Liceat  etiam  praeposito,  qui  pro 
tempore  fuerit,  advocatum  quem  eidcm  ioco  utilem 
et  necessarium  esse  perspexerit,  ccmmunis  vel  sanio- 
ris  partis  fratrum  consiiio,  secundum  Deum  eligere ; 
et  si  inulilis  apparuerit  removere,  sicut  a  praede- 
cessoribus  nostris  bonae  recordationis  Paschali,  Ho- 
norio  et  Innocentio  statutum  esse  dignoscitur,  et 
scripto  suo  firmatum.  Sane  laborum  vestrorum  quos 
propriis  manibus  aut  sumptibus  colitis,  seu  de  nu* 
trimentis  vestrorum  animalium  nullus  omnino  cle- 
ricus  vei  laicus  decimas  a  vobis  exigat.  Obeunte 


quae  ipsius  Ecclesiae  nutriunt  honestatem ;  sic  ea 
tenemur  evellere  quae  canonicis  obviant  institutis, 
et  materiam  dissolutionis  videntur  afiferre.  Sane  re- 
lationis  vestrae  tenore  comperimus  pravam  apud  vos, 
sub  prsedecessorum  vestrorum  negligentia,  consue- 
tudinem  introductam,  quod  filii  eorum,  qui  vestras 
ecclesias  tenuerunt,  ut. . . .  patribus  ab  ipsis  ante- 
cessoribus  nostris  confirmationein  de  obtinendis 
ecclesiis,  consecuti,  sub  reprebensibili  collusione 
volunt  ipsas  ecclesias  jure  successionis  habere,  et 
talium  confirmatiooum  obtentu  aliqua  pensione  re- 
tenta,  patres  filios  sibi  constituere  successores. 
Cum  igitur  ex  hoc  et  canonicae  disciplinae  vigor 


nousvci  laiou»  ucunua.  «  .UU.O  --«——-"-  jnfringitur,  cl  tcmporalia  vobis  damua  proveniuDt  i 
vcrotenunc  ejusdem  loci  pra^posito  vel  tuorum  D  ^^.^^^^  concessiones  vel  confirmationes,  taliter 
quolibet  successorum,  nullus  ibi  quahbet  subreptio- 


nis  astutia  vel  violentia  praeponatur,  nisi  quem  fra- 
tres  communi  consilio,  vel  pars  consilii  sanioris, 
secundum  beati  Augustini  Regulam  praeviderit  eli- 
gendum.  Decernimus  ergo  ut  nulli  omoino  hominum 
liceat  praefatam  ecclesiam  temcre  perturbare,  aot 
ejus  possessiones  auferre,  vel  ablatas  retinere,  mi- 
nuere,  aut  aliquibus  vexationibus  faligare,  sed  om- 
nia  integra  conserventur  eorum,  pro  quorum  sus- 
tentatione  et  gubernalione  conccssa  sunt,  usibus 
omnimodis  profutura,  salva  sedis  apostolicae  aucio- 
ritate,  et  dioecesani  episcopi  canonica  justitia.  Ad 
indicium  autem  hujus  a  sede  apostolica  percept« 


ab  eorumdem  locorum  priore,  vei  etiam  ab  aposto* 
lica  sede  veritate  tacita  impetrata,  irritas  esse  cen- 
semus  ;  praesentium  vobis  auctoritate  licentiam  con- 
cedentes,  ut  in  ecclesiis  vestris,  non  obsianlibua 
concessionibus,  aut  confirmaiionibus  illis,  liceat 
vobis  idoneas  personas  eligere,  et  electas  episcopo 
praesentare,  ut  animarum  cura  recepta  de  spiritua- 
libus  ei,  vobis  autem  de  temporahbus  debeant  re- 
spondere.  Nulli  ergo  omnino  hominam  iiceat  haoc 
paginam  nostrae  concessionis  infringere,  vel  ei  ausu 
temerario  contraire ;  si  quis  autem  hoc  attentare 
praeaumpserit,  indignationem  omnipotentii  Dei,  et 


935 


VARIORUM  AO  LUCIUM  PAPAM 


936 


bealorum  Pctri  cl  Pauli  apostolorum  ejus  se  nove-  A 
rit  incursurum. 
Dal.  Vellet.  K.  J. 

XCV. 

i44*"  cum  adhuc  presbyter  cardinalis. 

[Maksi  Concil,  XXI,  617.} 

De  abusivis  et  abiisalionibus  quse  hoc  tempore  in 

Ecclesia  Dei  fiunt,  multa,  revercnde  frater,  incharla 

nolasli,  et  piura  notare  poluisti   quia  peccatis   no- 

stris   exigenlibus  miilto  plura    Hunt  in  hoc  pericu- 

loso  tempore,   quam  in  diebus  patrum   noslrorum. 

Quae  tanto  liberius  et   crebrius   sunt,  quanto  nuili, 

aut  paucissimi  sunt,  qui   ex  adverso  ascendant,  et 

murum  pro  domo  Israel  opponendo  stent  in  praelio 


in  die  Domini.  Unde  credimus  Anticbiistum  Tcljam 
venisse,  vel  in  proximo  venlurum  essc,  cujus  faciem, 
sicut  in  Job  lcgitur,  praecedit  egestas :  cgestas  si- 
quidem  virtutum,  et  virtnosorum  hominum,  ut  eo 
liberius  voluntatem  suam  faciat,  quo  fere  nullus 
est  qui  ei  contradicat.Inter  hocautem,  bone  frater, 
quid  tibi  agendum  sit  non  ignorat  tua  religiositas 
a  cuuabulis  sacris  litteris  erudita.  Ego  autcro,  hoc 
mihi  video  faciendum,  et  utinam  fsciaro  I  et  hoc 
libi  consulo  tanquam  charissimo  fratri,  ut  abomi- 
nationes  qux  fmnt  Domini  adjutorio  vitemus,  ct  su- 
pcr  his  qui  faciunl  doleamus,  quatenus  vir  ille  ve- 
stibus  lincis  de  quo  in  Ezechiele  legiiur,  Tau  super 
frontem  noslram  signet,  et  nou  occidamur. 


VARIORUM  AD  LUCIUM  PAPAM 

18  EPISTOL^. 


I.  B 

Alphonsi  regis  Portugalias  epistola  ad  Lucium  11 
vapam^  qua  regnum  suumRomana:  Ecclesice  in- 
hularium  comtituit. 

(Baluz.,  Miscell.  edit.  in-fol.,  tom.  III,  pag.  78.) 

Lucio  secundo  A.  rex  Porlugalensis  (9). 

Claves  regni  coelorum  beato  Pctro  a  Domino  no- 
stro  Jesu  Christo  concesssas  esse  cognoscens,  ipsum 
patronum  et  advocatum  apud  Deum  omnipotentcm 
habere  disposui,  ut  et  in  vita  prsesenti  opem  illius 
et  consilium  in  mcis  oppoi  tunitalibus  sentiam,  et 
ad  prsemia  felicitatis  aeterna)  ipsius  sufiTraganlibus 
meritis  valeam  pervenire.  Quocirca  ego  Adefonsus 
Dei  gratia  Porlugalcnsis  rcx  per  manum  domini  G. 
diaconi  cardinalis^  aposlolicae  sedls  logati,  domino 
et  Patri  meo  papae  Innocentio  hominium  feci,  et 
terram  quoque  mcam  bealo  Petro  el  sanciae  Ro-  ^ 
roanae  Ecclesiae  offero  sub  annuo  ccnsu  quatuor 
unciarum  auri,  ea  videlicet  conditione  et  tenore  ut 
omnes  qui  terram  meam  post  deccssum  meum  te- 
nuerint,  eumdcm  censum  annuatim  beato  Petro  sol- 
vant,  et  cgo,  tanquam  proprius  miles  beati  Petri 
et  Romani  pontificis,  tam  in  me  ipso  quam  in 
terra  mca  vel  in  iis  etiam  quse  ad  dignitatem  ct  lio- 
norem  mcse  terrae  ac  etiam  defensionem  et  solatinm 
apostolicae  sedis  habeam,  et  nuiiam  potestatem  ali- 
cujas  ecclesiastici  saecularisve  dominii,  nisi  tanium 
apostolicad  sedis  vel  a  latere  ipsius  missi,  *  unqnam 
in  terra  mea  recipiam  (10). 

Facta  obiationis  et  fortitudinis  charta  Idus  Deccm- 
bris,  sera  mglxzx.  Bgo  supradictus  Adefonsus  Por- 
tugalcnsis  rex  hanc  chartam   fieri  jussi,  et  libenti  D 


animo  coram  idoneis  testibus  propria  mana  eon- 
firjno  (11). 

Kgo  Joanncs  Bracarensis  episcopus  confirroo. 

Ego  B.  Colimbriensis  episcopus  confirmo. 

Et  ego  Petrus  Portugalcnsis  episcopus  confirmo. 

II. 

Ulgerii  Andegavensis  episcopiad  Lucinm  U  papam» 
—  Odonem  S.  Martini  Turonensis  decanum  com^ 
mendat. 

(DucHESNB,  Uist.  Franc,  script.,  IV,  769.) 

Lucio  Dei  electione  summo  pontifici,  dilectissimo 

domino  suo  et  omnium  ULGERms,  ejusdem  perroissa 

Andegavensis  licet  indigue  dictus  episcopus,  et  ser- 

vus  ejus,  otliciosam  subjcctiouem,  et  devotam  obe- 

dientiam. 

Cbarissimos  pedcs  sacrosanctae  majestatis  veatrae 

precibus  et   supplicalione   postulare  praesumimus, 

quatenus   venerabilero  decanum  Deati  Martiui  do- 

minum  Odonem,  virum  egregium,  cum  ad  vestraro 

venerit  praesentiam,   pro  vestrie  benignitatis  mise- 

ricordia    dulcitcr  ct  mansuete   suscipiatis,   et  ^us 

graves  molestias  in  laelitiam  convei  tatis,  et  cum  ple- 

nitudine  pacis  ct  gratiae  vestrae,  quod  vestraro  ae- 

reniiatem   decct,  cum   ad  nos  et  ad  propria  reroii- 

tatis.  Coram  vobis,   cui   pcruiciosum   est  mentiri, 

testnmur  quod  cum  ad  modo  dictam  ecclesiam  ve- 

nissemus,  et  capitulum,   quod   tunc   frequenlissi- 

muro  residebat,   fuissemus  ingressi,  nullum  in  fra- 

tribus  iliis  intelleximus,  qui  in  superius  nominatum 

decanum  clamaret,  vel  ei  in  aliquo  derogaret.    Sed 

potius    ei   plurimum  ob  istiusmodi  increpalionero 

vestram   condolebant,   et  unanimes  voce  concordi 


(9)  Proclamatus  rex    an.    1139.  Marian.  I.  x,      447  ;  lib.  xiv,  epist.  59  ;  lib.  xv,  episl.  24. 
c.  17.  (t  1)  Pontificis  responsum  vide  supra  sub  ouro.  SO. 

(lU)  Vide  IDDOC.  m,  lib.    i,  epist.  99,  441,  448, 


EPISTOL.E. 


938 


daDles  eum,  promiUebant  loUim  scire  suum,  A 
I  possc  suum,  el  se  venturos  ad  ^^enua  vo- 
iericonliae  si  opus  sit,  ct  facturos  in  ejus 
•De  quidtiuid  bonorum  devotio  filioruro  ha- 
jre  pro  defendendo  bono  palrono  suo.  Pro- 
relig^ioFS  pcrsonsc  ornnt  pro  illo  nobiscum, 
le  consuovit  fulclre  consilio,  ct  fovere  auxi- 
iservet  vos  Deus  desideratum  Patrem  et  re- 
Ecclesise  suae  et  toti  mundo  diu  superstitem. 
is,  Pater,  oramus,  et  in  capitulls  et  ia  con- 
(  orari  facimus. 

III. 

n  ad  eumdem.—Bobertum  priorem  S.  Cosmce 
Turonensis  commendat. 


(DucHBSNB,  ibid,) 


B 


•,  Dei  clcctione  summo  ponlificum,  reven- 
Patri  suo,  et  omnium,  el  domino,  Ulgerius 
.ndegav.  cpiscopus,  scrvus  sanctilatis,  dcvo- 
jcctionem  et  otficiosam  obedicntiam. 
Qus  Rotberlus  venerabiiis  prior  Sancti  Cosmee 
isis,  vir  quidem  magnac  religionis,  ad  januam 
misericordiae  pro  nrgotiis  et  necessitatibus 
}  Ecclesia;,  cui  auctorc  Deo  praesidet,  et  pro 
rimum  laboravit,  proficisci  deiiberavit.  Unde 
ifisi  de  vestrse  misericordiae    consuetudine, 

▼estrae  Majestatis  supplicare  rogando  prse- 
s  :  quatenus  eum ,  cum  ad  vestra   genua 

beiiigne  suscipiatis,  et  iii  petitionibus  suis, 
l^nas  auditu  ante  clementiam  vestram  fuderit,  G 
er  exaudiatis,  et  a  serenitatp  vultus  vestri 
id  propria  eum  remiltatis.  Quanto  citius 
lirigam  ad  veslram  paternilatem  Peloquinum 
1  et  servum  vestrum,  officialem  meum,  cum 
ais  servitutis  mea; :  qui  vice  mei  dcsidera- 
r08  vultus  videndo,  et  optatam  vestram  so- 
I  mihi  nuntiando,  desiderium  meum  impleat. 
qaidem  impediente  infirmitate  mea  et  se- 
,  ad  vos,  cbarissime  domine,  venire  non 

Conservet  vos  pietas  Christi  diu  supersti- 
er  terram,  piissimum  Patrem  Ecclesio)  suae. 

IV. 

5  Leodiensis  ad  Lucium  papam.  —  De  nova  ^ 
i  deque  Americo  ab  ea  cotwersOy  quem  illi 
endat. 

(Uartene  Ampl.  Collect  ,  I,  777.) 

no  et  Patri  reverendo  L.  Dei  gratia  summo 
Ecclesia  Leodiensis,  fidelcs  orationes  et  ia 
debitae  subjectionis  obedicnliam. 
bitramur,  et  res  ipsa  declarat,  idcirco  divi- 
)8itio  ia  arce  catbolica)  Ecclesiae  sedcm  Ro- 
posuit,  ut  ipsius  providcntia  suis  mcmbris 


tutela    procuretur,  et  ad  eam   refugiam   habeaat, 
quibus    surgentia  bella  exitium   miaitantur.  Igitur 
veterum   bosiium  depreheasas  aoviter  insidias  ad 
vcstram    paternitatem ,  cui  credita  est  sollicitodo 
omnium    ccclcsiaruro,  deferimus,  ut  eoram  cona- 
tus  vcstra  relidantur  industria,  qui  sub  specie  reli- 
gionis  aaimas  simplicium  ia  errorem  ducuat,    et 
unius   iategriiate  fidei ,  qua;  multis  ia  locis  vuloe- 
rata  est,  sicut  apud  oos  compertum  ouoc  esse  coa- 
stat,  saacta  Dei  convalescat  Ecclesia.  A  Moote  Gui- 
mari  ^12),  quo  nomiae  quidaro  vicus  io  Fraocia  di- 
citur,  qusedam  bsresis  per  diversas  terrarum  par- 
tes  defluxisse  cognosciiur;  quae  adeo  varia  et  roul- 
tiplex  cst,  ut  sub  unius  certo    vocabulo    miaime 
compreheodi  posse  videatur,  cujus  apod  oos  secta- 
torcs  quidaro  detecti,  convicti  et  confessi  suot,  hos 
turba  torfouleota  raptos,  iaceodio  tradere  deputavit; 
scd  nos,  Dei  faveote  misericordia ,  peoe  omoes  ab 
instaoti   suppliciOy  de  ipsis  meliora  speraotes,  vix 
tameo    eripuirous  :  quorum  oous  hic  est  quem  ad 
paterailatem  vestram  sua  petitiooe  destinare  cura- 
vimus.    Haeresis  haec  divcrsis  distincta  est  gradi- 
bus ;  habet  eoim  auditores,  qoi  ad  errorcm  ioitiao- 
tur;  habet  credeotes,  qui  jam  decepti  suot;  habet 
chrislianos  suos ,  habet  sacerdotes,  habet  et  caete- 
ros  pra^lalos  sicut  et  oos.  Hiyus  hKresis  oefaodae 
blasphemiae  suot,  qaod  io  baptismo  peccata  remiltl 
oegat,  quod  sacrameatum    corporis    el    saoguiois 
Christi  ioaoe  reputat,  quod  per  impositiooem  poo- 
tificalis  maous  conferh  oil  asseverat,  qnod  nemi- 
nem  Spiritum  saactum  accipere  credil ,  oisi  booo- 
rnm    operom  pnecedentibus  meritis,  quod  cooju- 
gium  damoat,  quod  apud  se  taotum  ecclesiam  ca- 
tholicam    esse    praedicat,  quod  omne  juramentoin 
velut  crimeo  judicat.  Hi  tameo  qui  hujos  sccleris 
sectatores  sunt,  sacramentis  nostris  ficle  comrouoi- 
cant,  ad  nequitiae  suae  velameotum.  Horum  adbuc 
auditor  erat  hic  Amcricus,  quem  ideo  ad  vos  di- 
reximus,  ut  vestro  judicio  Deo  et  saoclae  ipsios  Ee* 
clesiae  satisfaciat,  et  spoosionem  quam  fecit  beatis 
apostolis,  cum  io  discrimiae  vitie  positus  esset,  ad- 
impleat.  Yovit  eoiro,  ot  dicit,  si  eoruro  naeritis  et 
precibus  evadere  posset,  quod  eoniro  limioa  devo- 
tus  visitaret,  ut  ipsis  gratiarum  actiooes  pro  coo- 
servata  salute  rcpenderet ;  alios  vero  hujus  erroris 
participes  per  reiigiosa  ioca  divisimus  :  quid  super 
eis  ad  correctiooem  ageodum  sit  a  vobis  exspe- 
clantes.  Pneterca  charitati  veslrae  ootificamus  quia 
secundum  quod  ab  his  qui  a  oobis  depreheasi  suot, 
accepimus,  omnes  Gallici  regni  atque  oostri  civita* 
tes  hujus  erroris  veaeoo  ex  parte  magna  infect» 
suat.  Provideat  itaque  vestrae  paternitatis  solertia, 
ne  virus  hoc  altius  serpat ,  sed  cauterio  diligeatiaB 
salutaris  aduratur,  ut  deficiat.  Vale. 


^orte  Moote  Liroarii  urbe  Galliae  io  Delphi- 

radices  collis,  haud  procul  a  Rhodano  flu- 

\9L  quam  Petrus  de  Bruis  Lucii  li  tempore 


errores  soos  disscminavit,  qoi  magoam  cum  de- 
scriptis  hac  io  epistola  aflinitatem  habenl. 


^TioL.  CLXXIX. 


\^ 


039  WILLELMUS  MALMESBURlENSIS  MONACHLS.  9i0 


ANNO   DOXINI  MGXLIII. 


WILLELMUS 

HIALIHESBIJRIENSIS    IHOIVACHUS 


NOTITIA. 


(Ex  prooemio  D.  Geor^ii  Waitz,  prof.  pobL  GoU.,  ad  Exeerpta  ex  Willelmi  scriptis  Malmesburiensis 

hisloricis,  Monumenta  Germanice  historica^  Scrip.  t.  X;  p.  449.) 


Inter  rerum  Anglicarum  scriptores  qui  sceculo  xii  floruerunty  primum  locum  tenet  Willelmus,  mona^ 
chus  Malmesburiensis,  tirlitterarum  amore,  industria  et  doctiina  conspicuus,  qui  iterum  iterumgueres 
patrias  et  externas  exponendas  sibi  sumpsit,  eoque  magnam  apud  posteros  laudem  meruit,  Eodem  con" 
silio  hoc  sceculo  Florentius  Wigorniensis,  flenricus  HuTitindoniensis  et  Simeon  Dunelniefisis  dueii  sunt^ 
necnon  posterioris  a^vi  scriptores,  Willelmi  plerumque  vestigiis  inhcerentes^  Rogerus  de  Wendower  alU, 
lihros  suos  rerum  in  Galliay  Germania,  Italia  atque  Terra  Sancta  gestarum  narratione  omaverunt. 

WillelmuSy  inde  a  pueritice  annis  litteris  opera  navata,  non  vulgarem  scribendi  peritiam  sibi  compa^ 
ravit,  et  mox  magno  historice  amore  illectuSj  prceter  Vitas  sanctorum  et  opera  quasdam  theologica  philo* 
sophicaque,  tel  ver  quater  libros  historicos  componendos  suscepit,  Qua  de  re  ipsum  disserentem  audia^ 
mus  (1) :  Diu  est,  inquit,  quod  et  pareQtum  cura  et  meapte  diligentia  libris  iosuevi.  Ha^c  me  volupUs  jam 
inde  a  puerilia  cepit,  hsec  illecebra  roecum  parilibus  adolevit  annis ;  nam  et  ita  a  patrc  institutus  eram,  ut 
si  ad  diversa  declinarrm  studia,  esset  animae  dispendium  et  famac  periculum.  Quocirca  memor  sententie  : 
«  Cupias  quodcunque  necesse  est  »  extorsi  juventuti  mesB  ut  libenter  vellem  quod  non  velle  honeste  non 
possem.  Et  multis  quidem  litleris  impendi  operam,  scd  aliis  aliam.  Logicam  enim ,  quae  irmat  eloqQiam, 
solo  libavi  auditu ;  physicam,  qua3  mcdetur  valetudioi  corporum,  aliquanto  pressius  concepi;  jam  vero 
elhicae  partes  medullitus  rimatus,  illius  majestali  assurgo,  quod  per  se  studentibus  pateat  et  animos  ad 
bene  vivendum  componat;  historiam  praecipue ,  quae  jocunda  quadam  geslorum  notitia  mores  coDdieiis 
ad  bona  sequenda  vel  mala  cavenda  iegcntes  cxemplis  iriilat.  Itaque  cum  domesticis  sumptibas  noDtfuI- 
los  exterarum  gentium  bistoricos  conilassem ,  familiari  otio  qua^rere  perrcxi ,  si  quid  de  nostra  gente 
memorabile  posterls  posset  reperiri.  Hinc  est  quod  ab  anliquo  scriptis  non  contentus,  ipse  quoque  seri- 
pturire  incepi,  non  ut  scicntiam  meam,  quae  pene  nulla  est,  proponerem,  sed  ut  res  absconditas,  qase  in 
strue  vetu>tatis  latcbant,  convellerem  in  lucem.  Quapropter  opinioncs  volaticas  despuens,  chronica  looge 
lateque  corrogavi,  sed  nihil  propemodum  bac,  fateor,  profeci  industria.  Omnibus  enim  decursis,  inope 
remansi  scientiae,  quippe  ante  non  inveniens  quod  legerem  quam  lecturire  desinerem. 

Triaexstanl opera historicaab  Willelmoconsmpta,  Gesta  regumAnglorum,Gesta  ponti/ieumAnglorum^ 
Ilisloria  novella;  praler  qux  ipse  Chronicam  affert  libris  tribusdigestam,quanunecaremus(^),Quadra* 
gesimo  a^tatis  anno  nondum  exacto,  majorem  horumpartem  Willelmus  confecisse  videtur  (d).  Sed  negue 
postea  hac  cura  se  abdicavit,  Nam  cum  regum  Anglorum  Gesta  inter  awno*  11 19-1 124  scripserit.Hisloriam 

(i)  Gestorum  libr.  ii,  prol.  fortassc  historiam  annorum  lUO-1128  exposuit.  la 

(l)  Hisloriae  novellae  prologus  Roberto,  filii  regis  illo  enim  auno  Gesta  regum  desinunt,  inde  ab  1k>c 
Heinrici  et  comiti  Glcecestrensi,  inscriplus  :  Plera^      Hisloria  novella  incipil. 

aaliurl  actuum  et  in  tiibui  libeUis  guibut  Chroniea  ationes  Jeremia  medi  is  affert  {Pnuf.  p.  i,  n.  3). 

TedTTocabulum.  Nunc  ea  quw  modferno  tempore...  ^°*  flV»'*™**"""?»  «'«»''»  »nno  scnplos  esM  ibiqae 

a^ci<Urunt  in  Anglia  ut  Zindentur  potterii,  detir  ,^y'"«'™""'. ««  Jfvenlutw  diebus  m  historia  ««- 

ZmtaZmut  veitra  terenltatU.  Chronicon  iilud  »>««»««»  delecutum  esse  profilen. 


94^ 


NOTiTIA  LITTERARIA. 


942 


novellam  usque  ad  a.  1142  deduxii,  eamque  longius  continuandam  sibi  proposuerat  (i).  Quod  quominus 
faceret^  ipsum  morte  impeditum  esse  verisimile  est.  Pratterea  de  Willelmi  vita  nihil  fere  consiatj  qui 
annos  in  monasterio  Malmesburiensi  deyuisse  videtur^  ubi  primum  Ubrarii,  postea  pfascentoiis  officium 
susceperaty  abbatis  dignitate  sibioblaia  sednon  recepta.  Vrrnm  etlam  in  aliis  Anglias  ecclesiis  libros  et 
notitias  collegit,  qnibus  in  lustoria  conscHbenda  uteretur;  ctim  viris  dignitate  conspicuis  non  raro  con- 
versatus  estyCxquorum  ore  qucpcunque  de  rebus  apud  exieros  gestis  narraverunt  in  schedus  retuliti^), 
et  quamvis  t  volaticas  famas  >  se  sprevisse  dicat,  his  nimis  fisus  esse  videtur  (G). 

Cum  Wilielmus,  historia  su(e  gentis  antiqua  eleqantius  et  ornatius  descripta^  rebus  vero  suo  tempore 
gestis  satis  fideliter  et  candide  narratis^  magnam  nbi  laudem  comparaverit,  multis  in  eo  tamen  vitupera* 
bilis  videbatur  quod  nimia  crudelilate  res  miraculosas  et  fabulosas  memoria:  tradiderit.  Ei  sane  negari 
nequit  mulia  apud  Malmesburiensem  legi  qux  a  vera  historia  longe  recedanty  eaque  maxime  in  Hla  libri 
parte  qua  aliena  regna  tetigit.  Uis  enim  locis  plerumque  non  scriptos  iibros  aliave  monumenta  fide  digna 
adhibuilf  sed  rumorem  populi,  monachorum  aliorumque  hominumnarrationessecutus  est^  idfortassestu- 
dens  uihis  illecebris  propositis  clericiet  laici  ad  libros  legendos  allicerentur,  Quasopinio  ipsum  certenon 
fefeliit.  Nam  posterioris  temporis  scriptoribus  hasc  prcecipu£  se  commendarunt,  a  multis  exscripia  et 
latius  propagata.  Ncque  nobis  prorsus  displicebunt.  Nam  si  veras  historia:  minus  conferant,  ad  tradi^ 
tionem  et  vulgi  narrationes  medio  a^vo  per  gentes  cireumiatas  eognoscendas  faciunt. 


(4)  Libcr  iii  his  verbis  finil:  Sedhac  in  volumine 
sequenti  Deo  volenie  laiius  expedieniur^  quorum 
loco  in  aliis  codicibus,  noiiDullis  addilis  hsec  cjus- 
dcm  senlcntiae  legimtur:  Qua:  tamen  laiius  persequi 
fert  animuSy  si  unquam  danie  Deoab  his  qui  intcr- 
fuere  veritatem  accevero. 

(5)  Cf.  quae  intra  Ie<(untur  c.  170  :  dicam  quod 
a  quodam  toci  noftri  monacho  genere  Aquiinnico^ 
artate  provecio^  arie  mediro,  in  pueriiia  audire  me 
memini;  c.  263:  seria  reiatione  ejus  audivi  qui  se 
iiia  ex  ore  Hugonis  abbaiis  Cluniaccnsis  audisse  ju- 
raret;  c.  290:  Audivivirumveracissimumreferen- 


tem,  c.  293 ;  dicam  quod  ibidem  accidisse  vir  reve 
rendus  mihi  narravit. 

(6)  Ila  c.  167:  non  absurdum,  inquil,  m/,  ut 
opinior  si  liiieris  mandemus  quce.  per  omnium  ora 
voliiant.  Cf.  lamen  c.  194  :  Occurrunt  hoc  locoqum 
de  illo  viro  fernnturmagna  miracula—  quibus  tdeo 
supersedeo,  quia  asstimationem  lectoris  supergredi 
nolOj  el  verba  quibus  in  Gcstorum  iine  c.  445  glo- 
rialur:  Ego  enim  veram  icgem  seculus  historim^ 
nihii  unquam  posui  nisi  quod  a  fidelibus  relatoribus 
vel  scripioribus  addidici. 


NOTITIA  LITTERARIA 

(Fabric,  Biblioih.  med.  et  inf.  LatinitatiSj  lom.  III,  pag.  152.) 


WillelmnA  Somersel  Malmesburiensis  a  MniKlul-  A  tli(!a3  Casae,  Lindisfamensibus  ac   Dunelmensibus, 


phi  curta  (Maildulphesbury)  monachus  onl .  Bcned . 
et  bibliotheearius  ac  pra»re*ntor  Meldunensis  sivc  Mal- 
mcsburiensis,  prosa  et  carmine  cruditus  et  de  hi- 
storia  palria  sive  Anglorum  mei-itissimus,  cujus  ii- 
broSf  inquit  cap.  166.  Lelandus,  cum  in  ^nanus  sumOy 
tumonutem  cum  frequeniissime  tum  luheniissime, 
toties  vel  admirari  cogor  hominis  dHigentiam,  feli- 
citatemjudieium.  Diligeniiam,  quod  passim  osien- 
ddt  te  inaentem  bonorum  auciorum  numerum  le- 
giue :  feliciiatem,  quod  iiiorum  eleganiiam  etnervos 
amulusipse  in  suis  iucubrationibus  belle  exprimat: 
judiciumdenique,  quodmulla  ab  aiiis  iemerescri' 
pta^  adincudem  revocel  revocaiaaue  iuci  et  veritati 
resHtuat.  Vixit  adhuc,  plura  polticitus  anno  Cbristi 
lliis.  Erlita  cjus  scripta  haec  sunt : 

Regalium  sive  De  rebus  gesiis  regum  Anglorum  a 
piiiDO  Saxonum  adventu,  circa  annum  449,  ad  an- 
num  duodevicesimom  Henrici  I,  sive  A.  C.  1127, 


Quartus,  de  Wigomiensibus,  Herefordensibus,  Lcge- 
ceslrensibus,  Dorcestrensibus  sive  Lincolniensibus 
atque  Kliensibus.  Ha?c  scripta  Willelmi  prodiere  in 
collectione  Historicorum  Angiite  posl  fiedam  pneci- 
puorum,  curante  Henr.  Savilio  Lond.  1596,  et  Fran- 
cof .  lypis  Wechelianis  1 601 ,  fol . 

Librum  V  de  pontificibus  Ati^/orttwprimus  edidil 
H.  Warthonus  in  limine  tomi  II  Angliw  sacr»,  Lond. 
1691,  fol.,  et  sub  idem  tempus  Thomas  Galeus  in- 
ler  Scriptores  XV,  Oxon.  1691,  fol.pag.  337.  In  eo 
pneter  plures  de  antiquitatibus  Maimesburiai  chartas, 
continetur  Vita  Aidhelmi  Shircburncnsis  cpiscopi, 
cujus  solam  epitomen  Ralcus  viderat,  edideratque 
Mabillonius  Ssec.  Bencdictin.  iv,  pag.  726. 

Vita  S.  Wulstanl  episcopi  WigornieDsis  ad  fra- 
tres  Wigornienses,  libris  in,  in  tomo  secundo  An- 
glia;  sacrap,  pag.  241-260,  et  cum  notis  Ilcnschenius 
tom.  VIMaii  23,  p.  79. 


libri  V,  ad  Robertum  Glocestriae  comitem,  regis  B     Liber  de  antiquitate  Ecclesias  Glastoniensis,  ab 


Henrici  filinm. 

Historim  novelioi  libri  tresBh  A.  1127  ad  an.  1143, 
ad  eurodem  Robertum. 

De  aestis  pontificum  Anglorum  ad  annum  circiter 
1126  fibri  IV,  quorum  primus  est  de  Cantunriensi- 
bus,  Roffensibusque.  Secundus  de  Londinensibus  at- 
que  (>rieDtalium  Anglonim,  Occidentaiiumque  Sa- 
zoimni  episcopis  et  monasteriis.  Tertius,  dc  Ebora- 
eeosiimsi  uaiigustaldeDsibus  et  Wittcmeosibusi  Caii- 


codem  vulgaluH  Galeo  in  laudata  XV  scriptorum 
sylloge,  p.  289. 

*  Epistoia  ad  Petnim  monachum  .Meldunensem,  pras- 
fixa  Joannis  Scoti  Erigena;  iibris  v  de  naiurarum  di' 
visione,  et  ex  ms.  Thuano  cdila  a  Thoma  Galeo  anle 
Scoti  libros,  Oxon.  1681,  fol. 

Multa  aiia  condidit  Wdlelmus  nccdum  prolata  in 
lucem,  qualia  sunt,  memorata  Lelaodo  cap.  166, 
Baleo  n,  73,  et  Pitseo  p.  809. 


U43                                       IN  WlLLELMl  M\LMESBUR1ENS1S  MONACHI  9U 

De  ierU  evangelistarum^  vario  genere  carminis,  A     Vita  Indracti,  Hibemiaf  reguli,  qui  S.  DansUoi 

libri  XV.  discipulus  fuit. 

CommefUarH  in  ihrenot  hremiee,  libris  IV,  ms.  Vita  S.  PatricH^  libri  II  ad  monachos  Qltssobar- 

in  bibl.  Cottontana.  genses.  Vita  S  Benigni,  S.  Dunstani,  libri  duolMis. 

Demiraculis  B.  Marim  Virginis,  libri  IV.  De  mi-  Degente  Wydenorum  sive  Vugdenorum.  Chroni- 

raeulii  S.  Andrem.  eorum  tibri   III,  quorum  meminit.  pref.  ad  Histo- 

De  indigenarum  sanctorum  miraculit.  riam  novellam. 

EMome  hittoriai  Oaimonit,  Floriacentit  mo^  Sermonet  et  Epittolm. 

nacni,  a  Justiniano  ad  Caroium  M.  ms.  in  bibiio-  Ex  abbrevatUmeY\hTommAmalariiDeoflieiiiee' 

theca  collegii  Baliolensis,  Oion  et  in  Bodleiana.  cletiattieit  ms.  in  hibliotb.  Lambethana  locum  af- 

Genealoaia  Henrici  il  reait  Anglias.  fert  H.  Warihon  pag.  360  Auctarii  ad  Usserium  de 

IHneranum  Joannit  aboatit  meldunentit,  Ro-  sacrisScripturisquevernacuIis.  Pr»rationemRabano 

roam  cum  Petro    mouacho  Meldunensi   profecti ;  Mauro  parum  sequam,  rd  Robertum  amicum,  (ne- 

multis  plane,  Lelando  teste,  rebus  memorabiiibus  scio  an  diversum  a  Glocestriffi  comile)  in  cujus  gra- 

refertum.  tiam  bunc  laborem  in  sc  suscepit,  et  epilogum  primi 

De  antiquitate  Glettoburgentit  monatterii,  ad  ultimique  libri  edidit  Petrus  Allixins  in  calce  prae- 

Henricum    Soliacom    Wintoniensem    episcopum.  fationis  ad  Determinatiooem  Joanois  Parisiensis  de 

Baleo  AnUquitatet  Glatconiai^mas.  in  bjbl.  collegii  modo  exislendi  corpus  Cbristi  in  sacramento  alta- 

S.  Benedicti  Cantabrig.  ris.  Lond.  1686,  8. 


CL.  V.  HENRICI  SAVILII 

EPISTOLA  NUNCUPATORIA. 

{Herum  Anglicarum  Seriptoret  pott  Bedam  prmcipui^  Londini  1596,  fol.) 


SERENISSIMiE    POTENTISSIM JSQUE    PRINCIPI 

ELIZABETH^ 


▲NOLLB,    rRANCLfi:    ET    HlBBRNIiC    RBOHfiG. 


Ilistorise  nostrss  particulam  quidam  non  male,  sed  qui  toUim  corpus  ea  fide  eaque  dignitate  scriptis 
complexus  sit,  quam  suscepti  operis  magnitudo  postularet,  hactenus  plane  neminem  cxstitisse  constaL  Nam 
Polydoros,  ut  bomo  Italus,  el  in  rebus  nosuis  hospes,  ct  (quod  caput  est)  neque  in  rep.  versalus,  nec 
magni  alioqui  vel  judicii  Tel  ingenii,  pauca  ex  multis  delibans,  el  falsa  plerumque  pro  veris  amplexus» 
historiam  nobis  reiiquit  cum  csetera  mendosam,  Uim  exiliter  saoe  et  jejune  conscriptam.  Nostri  ex  fsece 
piebis  historici,  dum  majestatem  tanti  operis  ornare  studueruat,  putidissimis  ioepliis  contaminarunt.  Ita 
factum  est  nescio  qua  hujusce  insul»  inrelicitate,  ut  majores  tui,  serenissima  Regina,  viri  maximi,  qui 
magnam  biyus  orbis  nosiri  partem  imperio  complexi,  omnes  sui  temporis  reges  renim  gestarum  gloria 
facile  superarunt,  magnorum  ingeniorum  quasi  lumine  destiluti,  jaceant  ignoti  et  delitescant.  Cui  malo 
dum  mediciuam  quaererem,  neque  ita  essem  vei  animo  vacuus,  vet  ab  illis  subsidiis  et  quasi  inslrumentis 
histori»  scribeods  instructus,  ut  opus  a  fundamentis  exsUniercm  viciurum,  serisgue  nepotibus  temporum 
iliorum  memoriam  transmissurum,  feci  tamen,  quod  potui,  non  invilus,  ut  ex  situ  et  squalore  pulvereque 
eruerem,  et  in  lucem  primus  emitterem  vetustissimos  rcrum  nostrarum  auctores,  non  illos  quidem  fa- 
cundos,  sed  fidos  rerum  gestarum  interprctes,  eo  consilio  ut  aiii,  qui  et  otio  abundarent  ct  ingenio,  hos 
quasi  ad  manum  haberent  rerum  nostrarum  commentarios,  unde  sumerent  quse  ad  tanti  operis  exsedifica- 
tionem  pertinerent.  Inter  quos  cum  et  narrationis  fide  et  judicii  maturilate  [uincipNem  locum  teneat  Gui- 
LiBLMUS  MALMBSBuaiBNSis,  homo,  ut  craot  illa  tempora,  litlerate  doctus,  qui  septingentorum  plus  minus 
annorum  res  tanta  fide  et  diligcntia  pertexuit,  ut  e  nostris  prope  solus  historici  manus  explesse  videatur ; 
hunc  mihi  cum  primis  e  tenfbris  erucndum  tuooue  augustissimo  nomini  inscribendum  curavi,  ut  qui 
olim  sseculorum  aliquot  obscurilatem  ingenii  sui  lumine  discussit,  nunc  vicissim  reclivivus  a  serenissima 
MajestatiS  Tua  lucem  et  splendorem  mutuetur.  Huic  proximi,  sed  longo  forsan  intervallo  proximi  Huntin* 
doniensis,  ct  Hovedenus,  auctores  cum  primis  boni  et  diiigenies,  verissimique  superiorum  temporuro  in- 
dices ;  quibus  Ingulphum  a  plurimis  antiquitatum  nostrarum  sitientibus  magnopere  desideratum  adjecimus, 
et,  qui  majores  tuos  propinquo  affinitatis  gradu  contingit  nobilitatis  non  minus  quam  antiquitatis  causa 
Eiwardum.  Jam  vero  non  id  agam,  ut  loogiore  oratione,  cur  in  tuo  polissimum  nomine  hoc  quantulum- 
cunque  operis  apparere  voluerim,  ostendam;  neque  rem  per  se  exilem  verborum  amplitudine  omabo.  Nam 
ai,  quod  a  philosophis  accopimus,  dissimilis  sil  numerum  et  debitorum  conditio,  quod  in  muneribus  magna 
eorum  quibus  offeruntur  habonda  ratiOf  debila  vero  vel  minima  maximis  ^uibusque  sunt  persolvenda, 
quid  me  bac  in  eausa  facere  sequum  fuit,  quem  diviQis  majestatis  tuae  virtotibus  jampridem  m  tui  obae- 
fnium  et  admirationem  raptum,  ita  pom  auaamis  luis  beiieficiia  derinxisti,  ut  me  meaque  omnia  noii  naii 


945  GESTA  REG.  ANGL.  ET  HIST.  NOV.  PFLEFATIO.  946 

solum  et  fructu,  scd  mancipio  cliam  ac  nexu  tua  essc  libentissime  agnoscam  ?  Et  vero  si  recte  ratiocina- 
mur,  cui  potius  BrilaiiDorum,  Saxooum,  Normannorum  res  gostas  offerre  debui^  quam  Majestati  Tuae, 
quse  non  modo  quas  singuli  singulas  ditiones  obtinuerunt.  has  una  universas  haereditario  jure  adiisti,  Te- 
nim  etiam  omnes  istorum  omnium  virtules  animo  plane  heroico  es  complexa  ?  quae  sola  tot  acnos  in 
communibus  Europsc  totiiis  (empestatibus  dulcissimae  patriae  tuae  beatissimam  tranquillitatem  infiidisti  : 
quae  denique  sola,  quid  in  summa  potestate  summa  bomtas  possit,  tuo  nos  exempio  docuisti.  Sed  alterius 
sunt  haBC  opcris,  allcrius  tcnij^iis.  Interim  vero  serenissimum  majesiatem  tuam  supplicissime  rogitam 
voio,  ut  quem  haclenus  bcnehciis  tuis  quam  amplissimis  ornatum  esse  voluisti,  eum  demceps  regia  tua  et 
benignitatc  comjplccti.  et  auctoritate  tueri  dipneris.  Deus  ojftimus  maximus  Majestatem  Tuam  nobis 
rcique  publicae  Christianae  quam  diutissimo  incoiumem  conscrvet. 

SereDissimse  Majcstatis  Tuae  devotissimus 

Hbnkicub  Satili. 


WILLELMI 

MALMESBURIENSIS    MONACHI 

GESTA 
REGUM   ANGLORUM 

ATQUE 

HISTORIA  NOVELLA. 

Ad  fldem  codicum  mss.  recensuit. 

THOMAS  DUFFUS  HARDY. 

(Londmi,  sumptibus  Societatis,  1840,  in-S^2  vol.) 


PRiEFATIO. 

Quod  dc  Willelmi  Malmcsburiensis  monachi  vita  compertum  habemus,  quibus  parenlibus  ortus  {!),  aon 
aliuude  notuin  nisi  ab  ipso  passim  Nllatis.  Patrem  ^enere  Normannum  ot  matrem  Saxonicam  ianucre  vi- 
detar  lib.  i  Gettorum  regum,  inquiens  :  «  Quia  utnuaque  genlis  sanguinem  traho  ;  •  et  circa  Hbri  ii  fioem: 
«  Nec  baec  dicens  virtuii  Nm*mannorum  derogo,  quibus  tum  pro  genere,  tum  pro  beneficiis  fidem  haboo.  • 
De  anno  auo  nalus  sil  nihil  constat  (8). 

llalmesburiensis  majorum  suae  vitse  partcm  exegisae  videtur  inter  claustra  monasterii  de  quo  illi  nomen  ; 
omoe  tempus  quod  ia  religiosis  monasticisque  officiis  non  expendebatur,  litteris  scientiseque  devoveos. 

(7)  Lelandus,  Cavus,  Tannerus,  Warthon  et  alii  asserunt  ejus  familiae  nomen  fuisae  Somenet^m^  eorum 
sentcntia  nulla  stai  tirma  auctoritate. 

(8)  In  Commentario  in  Jeremiam  Malmesburiensis  notat  se  «  mulio  ante,  in  diebus  juventutis  sue,  in 
Mribendahis'oria  quasi  ludendo  versatum  fuisse.  sec^ue  tunc  temporis  quadragesimum  ffitatis  annum 
attigisse.  ••  Alias  quaedam  narrat  quse  in  diebus  Honrici  regis  evenerant ;  unde  deduci  polesl  Henricum 
jam  e  vita  sublatum.  Nunc,  posito  quod  vcrba  multo  ante  decem  annorum  lapsum  innuant,  cum  ejus  re- 
guni  et  pontiOcum  Historiie  in  anno  llio  absolutse  fuerint,  -quae  hic  referuntur  juxt4  annum  1133  scri- 
pia  esse  oportet,  tempore  quo  Henricus  it  vivis  est  sublatus.  unde  Willelmum  circt  annum  1095  aut  1096 
natum  statueodum  essei.  Sic  ratiocinatur  Sharpius  ;  sed  aulla  bic  adeat  satis  firma  ratio  Malmesburien- 
sis  ortum,  sive  ud  unum  sive  ad  allcrum  ex  his  annis  referendi.  Hypothesis  c|uod  Henricus  rex  nuper  ad-> 
modum  defunctus  esset,  ex  qua  fluit  supradicta  deductio,  vix  allatis  tesiimoniis  constare  videtur.  Hoc  tamen 
dare  patet,  nem|3e,  auctorem  Historiae  in  quam  praestantissimi  praesentis  aelatis  critici  maxima  eruditio- 
nia  et  judicii  eucomia  profuderunt,  vix  annis  vigmti  quinqae  natu  majorem  prseipoam  operis^  sai  par- 
tem  sMolvisce. 


947  IN  WILLELm  MALMESBURIENSIS  MONACH I  948 

prscipua  tamen  regoi  roona&teria  adiit  colligendorum  libroram  gratia  (9).  Eximium  ingenii  ejus  aeo- 
roen  et  doctrinae  excellentiam  testantur  iion  niinus  quam  viginti  diversorum  operum  titmi,  qum  omDia 
ante  quinquagesimum  a?tatis  annum  composuit  (10).  Fama  ejus  late  diifusa,  crebro  et  non  ab  unius  ece- 
nobii  monachis  rogatus,  patroni  eorum  bistoriam  vel  monasterii  fundationis  scribendi  partes  assumpsit. 
Inter  Malmesburienses  tamen  nullus  ejus  memoriam  satis  magna  veneratione  prosecutus  est,  ol  aliquod 
vita;  tanii  viri  scriptom  momimentum  relinqueret  (li).  Ejus  mortis  ut  et  natalis  incertum  tempus;  sed 
ex  00  quod  ejus  ullimum  opus  iu  ipsis  ejus  a^tatis  maximi  gravissimique  momenti  tcmporibus,  videlicet 
anni  1142   cventibus  abrupte  desinat,   satis  gonoraliter  illum  hoc  anno  aut  sequenti  interiisse  supponitor. 

In  paucis  istis  continetur  quidquid  de  vita  notum  cst  viri,  qui  judicii  maturitate  et  sua  iuta  rerum  notitia 
omnes  antiquos  Anglic^  historinc  scriptores  facile  prsecclluit. 

Duo  pnecipua  ct  longe  niajoris  niomenti  Willelmi  Malmosburiensis  opera.  —  Gesta  regum  Anglorum 
ot  Hittoria  novellay  in  his  voluminibus  prelo  mandantur.  Prius  quinque  complectitur  hbros,  posterius 
ti*ibus  insumitur. 

Liber  prinais  Gestorum  regum  Anglorum  MagmTe  Britanniai  historiam  succincte  tangit  ex  quo  eam  ob- 
tinuore  Romani  usque  ad  eorum  expulsionom  ;  inde  prosoquitur  synchronicam  regnorum  Saxonicorum 
principum  historiam,  a  prinio  hujus  gentis  in  Angliam  advenlu,  usque  ad  Ecgborti  tempus,  qui  «  di- 
versa  regna  animi  magnitudinc  conijjescuit,  ot  ea,  uni  conquadrans  imperio,  ad  uoiforme  dominium 
vocavit.  "» 

In  secunLlo  libro  oxarala  esl  OccidonlaHiini  Saxonum  regni  historia  secundum  Anglo-Saxonum  atque 
Anglo-Danorum  prineipum  soriem,  usquo  ad  Haroldi  mortom,  Normannorumque  advontum. 

Libcr  torlius  Willclmi  primi  regno  totus  insumitur. 

Libor  quarlus  ot  liber  quiptus  historiam  ad  annum  1120  deducunt.  In  quarto  etiam  magni  momcnti 
occurrit  relatio  prira®  Chrislianonun  contra  Saracenos  expedilionis,  cum  vivida  ducum  cruce  signato- 
rum  adumbratione. 

Quo  voro  statis  suae  anno  Geita  regum  Anglorum  vel  incoiperit  vel  absolverit  Malroesburiensis,  ccrto 
definiri  non  potast.  Non  sine  aliqua  verisimihtudine  hanc  narrationem  inter  annum  1114  et  1123  exara- 
tam  fuisso  conjicilur,  illamque  ab  ipso  variis  in  posterum  temporibus  ad  incudom  revoc»tam,  pluribus 
magni  momenti  additionibus  auctam,  stylum  mouumquo  dicondi  nonnunquam  mutatum ;  intcrdum,  dcle- 
tis  quae  prius  admisorat,  alia  substiluit  (1^2^  ilios  enixe  rogans  qui  ampliora  noverint  quam  ipse  habuit 
ut  ea  cum  ipso  communicare  voHnt  in  margtne  saltom  sui  oporis  addonda. 

Historiam  yovellam  ullimum  esse  Willelmi  Malmesburionsis  fotum  supponitur.  IIujus  operis  initio  re- 
trospectiva  occurrit  ultimae  partis  rogni  Willolmi  I  compcndioso  exarata  oxpositio  historiaque  ad  annum 
1142,  quo  libcr  desinit,  protenditur.  Evidoriter  patet  hoc  opus  post  regis  Willelmi  I  obilum  inccpptum 
et  ad  annum  1142  deductam.  Quamvis  integra  sit  ejus  pars  qiise  absoTuta  est,  imperfecta  tamen  relicta 
fuit  :  brevi  relatione  fugae  imperatricis  Maldie   ah   Oxonio,   narratio   concluditur ;   quae  tamen  auctor   in 

(9)  Malmesburiensis  alibi  asscrit  se  libris  non  paucis  monasterii  sui  bibliothecam  ditassc  ;  deque  aliis 
loquitur  quos  Cantuaria),  Bur^'  St.  Edmunds,  elc,  viderat  (Galb,  iii,  pp.  298,  376). 

(10)  En  Malmesburionsis  oporum  catalogus;  aliosque  illi  plures  Tannerus  ascnbit.  —  l^  Gesta  regum 
Anglorum.  — 1^  Uistoria  novella.  —  3°  Gestapontiftcum. —  k^  Passio  sancti  Indracti  martyrit.  —  B*  De 
Vita  sancti  Aldelmi.  —  6°  De  Vita  sancti  Dunstani  archiepiscopi.  — 7°  Vita  sancti  Patricii.  —  8«  Afira- 
cula  sancti  Benigni. —  9"  De  Antiquitate  Glastoniensis  Ecclesice.  —  10*  Vita  sancti  Wutstani  episcopi 
Wigorniensis.  —  11«  Chronica.  —  li**  Miracula  sanctas  Elgifa?. — \'.\°  Itinerarium  Joannis  ablfatis  Meldu- 
nensis  versus  Romam.  —  14°  ExpoHtio  Thenorum  Hieremiw.  —  15®  De  Miracutis  MaHo!  Virginit.  —  16<» 
De  serie  EvangelistarumynuUo  non  genere  carminis,-—  17»  De  Miraculis  heati  Andreoi.  —  iH'*  Abhreviatio 
Amalajii  de  ccclesiasticis  ojficiis.  — 19»  Epitome  historice  Haimonis  Floriacensis  monachi  a  Jutliniano 
ad  Carolum  Magnum.  —  20»  De  dictis  philotophorum, 

(11)  Lcland,  qui  cuncta  ad  eum  portinentia  coUogisse  vidotur,  indignans  observat  apud  monachos  Mal- 
mcsburienses  praestantissimi  o\  suis  memoriam  fero  periisso. 

(12)  Apud  nonnullos  opinio  invaluit  quod  Malmesonricnsis  primuni  non  ultra  tertium  librum  opus  hoc 
produxerit.  NuIIus  editori  occurit  manuscriptus  codcx  qui  tros  istos  Ubros  tantum  complectatur,  illique 
dubium  vidotur  utrum  tres  primi  libri  a  Malmesburiensi  editi  fuerint,  priusquam  integnim  opus  absol- 
veretur.  ConUrarium  tamen  scntit  Sharpius,  sod  nullam  attulit  suae  sontentia;  probationem.  Quod  Malmes- 
buriensis  in  prologo  ad  quartum  librum  scribit,  pro  corto  conclusioni  a  Sharpio  deductse  suffragatur. 
«  Scio,  inquit  Malmesburiensis,  plerisque  ineptum  vidori  quod  gestis  nostri  temporis  regum  scribendis 
stylum  applicuerim,  dieentibus  quod  in  ejusmoui  scriptis  sacpe  naufragatur  veritas  et  suffragatur  falaitas, 
quippe  pnesentium  mala  periculose,  bona  plausibihtcr  dicuntur.  Eo  tit,  inquiunt,  ut,  quia  modo  omnia 
magis  ad  pejus  quam  ad  melius  sint  proclivia,  scriptor  obvia  mala  propter  melum  prsetereat,  et,  bona 
si  non  sunt,  propter  plausum  confingat.  Sunt  alii  qui,  nos  ex  sognitie  sua  metentos,  irapares  tanto  rou- 
neri  existimant,  et  hoc  studium  prava  suggillatione  contaminant.  Quaproptor  jam  pridem,  vel  illorum 
ratiocinio  vcl  istorum  fastidio  perculsus  in  otium  concesseram,  silenlio  hbenter  adqui  e  scens  ;  sed  dum 
aliquandiu  solutus  inerlia  vacassem,  rursus  solitns  amor  studiorum  auroum  vollit  et  manum  injecit.  Ac- 
cessero  amicorum  meonim  slimuli  ut  opus  meum  productius  duc^rom,  ad  quod  cfficiendum  jam  satis 
sum  disposilus.  »  Aliud  quoquo  occurrit  quod  pari  modo  seniontioe  Sharpii  suflrragatur  :  D.  Thomae  Phil- 
lips  ad  manum  adcst  duodocimi  sajculi  ms.    (.V*.  PhiliipSy   n*»  237),    qui   olim  ad   Camhay  monasteriuni 

in  Normannia  pcrtinuit,  in  quo,  inter  alia,  trium  primorum  librorum  operis  cui  titulus  :  Getta  regum  - 
Anglorum  compendium  continelur ;  non  dissimiiom,  ampliorem  tamcn,  habuit  etiam  Hieronymus  Q)ro-  — 
melinus  (Heidelberg  1687),  qui  cum  prelo  subjocit,  ignoto  sibi  auclore,  velut  Bedas.  Histonas  eccletiattiex^^ 
continuationem.  Ms.  quo  usus   est  CommoIinT^s  mulla  habobnt  qufc  in  I).  Thoma;  Phillipps  codice  dcsunt ;    -^ 

sed  pro  cerlo  addititiem   materiem  in  nullo  eorum  qui  nunc  cxstant  mss.  Gestorum  regum  Anglorum   rc 

pcrire   est.   Non  dubitandum    videtur  quin    Malmesburiensis  quartum   quinlumque  operis  h^jus  libnim^ 
ad  precem  Roberti  GIocestrisB  comitis  confccerit,  cui  libri  nuncupatoriam   inscripsit ;  ncc   parum   admira — ■ 
tionis   aflfort   quod   baec  dedicatio   in   plerisque   mss.  ad   calcem   tertii  libri  occurrat,  qua;  ad  totum  opus-^ 
refertur.  Quod   prspfationes  ad  unumquemque   libronim   post  absolutum   opus  scriptae   fuerint,   conslat; 
vocabula  passim  in  his  pnefationibus   legere  est,   qiue  opinioni  eorum   vehementer  suffraganlur  qui  sen- 
tiunt  tres  primos  libros,  etsi   ovidenter  ante  alios  scripti  sunt,   aditos  non  fuisse  tamcn   priiisq[Qam  totum 
opus  absolveretur. 


949  GESTA  RKG.  ANGL.  ET  HIST.  NOV.  PltEFATIO.  950 

aDliDO  habebal  alits  fasius  revolvere,  sed  hoc  illi  non  est  concessum.  Faustc  tamen  contigit  ut  (otum 
opas  reviserit  quo  praesens  constat  editk),  nonnuliisque  magni  momeati  emendationibus  et  additamentis 
iUastraverit. 

A  tempore  Bcd»  usque  ad  Malmesburiensis  aptatem ,  scilicct  quatuor  saeculorum  spatio,  Anglorum  hi- 
storia  brevibus  tantum  et  jejunis  annalibus  constat,  in  quibus  nulia  documentorum  bistoricorum  et  ra- 
tioois  cri«im  deduclio ,  nulla  evenluum ,  quoad  regiminis  poiitici  statum  ,  ponderalio.  Malmesburiensis, 
ut  suos  monet  lectores,  primus  fuit  post  Bedam  qui  ad  altiorem  quam  meri  annalistae  famam  conscendere 
niteretur,  continuamque  Angliae  historiam  conscribere  aggressus  sit.  f  Res,  inqait,  Angiorum  gestas, 
Beda,  vir  maxime  doctus  et  minime  superbus ,  ab  adventu  eorum  in  Brilanniam  usque  ad  suos  dies  plano 
et  suavi  sermone  absolvit ;  post  eum  non  facile,  ut  arbitror,  reperies  qui  historiis  illius  gentis  Latina 
orattone  texendis  animum  dederit.  Viderint  alii  si  quid  earum  rerum  jam  invenerint,  vel  post  hsec 
infenluri  sinf ;  noster  labor,  licet  in  quserendo  sollicitas  duxerit  excubias,  frustra  ad  hoc  tempus  consum- 
psit  operam.  Sunt  sano  qusedam  velustatis  indicia  chronico  more  et  patrio  sermone  per  annos  Domini 
ordinata.  Per  hsec  senium  oblivionis  eluctari  meruerunt  qusecumque  tempora  post  illum  virum  fluxerunt. 
Nam  de  iEtehvardo,  iUustri  et  magnifico  viro,  qui  chronica  illa  Latine  agressus  est  digerere,  pra^stat  si- 
lere  cujus  roihi  esset  intenlio  animo,  si  non  essent  verba  fastidio.  Nec  vero  no^tram  emigit  conscientiam 
domirii  Edmeri  sobria  sermonis  fostivitate  elucubratum  opus  ;  in  quo  a  rege  Eadgaro  orsus  usque  ad  Wil- 
lelmum  primum  raptim  tempoia  perstrinxit,  et  inde  licentius  evagatus  usque  ad  obitum  Anselmi  (13) 
archiepiscupi ,  diftusam  ct  necessariam  historiam  studiosis  cxhibuit.  iia  praetcrmissis  a  tempore  Bedse  du- 
centis  et  viginti  et  tribus  annis,  quos  iste  nulla  memoria  dignatus  est,  absque  litterarum  palrocinio  clau- 
dicat  cursus  temporum  in  medio  :  unde  mihi  tum  propter  patria3  charitatem,  tum  propter  adborlautium 
auetoritatem,  voiuntati  fuit  interruptam  lemporum  seriem  sarcire,  et  exarata  barbarice  Romano  sale  con- 
dire;  et,  ut  res  ordinatius  procedat,  aliqua  ex  his,  quse  saepe  dicendus  Beda  dixit,  deflorabo,  pauca 
perstringens,  pluribus  valefaciens.  » 
Precipui  fontes  ex  quibus  suam  Malmesburiensis  Historiam  bausit  in  tres  classes  dividi  queunt : 
Pnmo  :  Auctores  et  documenta  quse  nunc  adhuc  cxstant,  quales  sunt  Gildas ,  Nennius ,  Beda,  Saxonum 
Chronica  et  Leges,  Asser,  jLihelwardus,  fiadmerus,  Osbemus,  Gosceiinus,  Hariulfus,  aliiqui  antiqui 
scriptores,  originales  chartae,  epistolse,  aliaque  documcnta  (14;. 

Secando  :  Documenta  qua;  ex  nune  deperditis  auctoritatibus  profluunt,  qualia  sunt  metrica  commenta, 
historic%  traditiones,  chartae,  epistolae,  biographicaeque  notitiae. 
Tertio  :  Propria  rerum  notitia  quarum  ipse  testis  tuerat,  vel  atestibus  fide  dignis  didicerat. 
Com  Malmesburiensi  in  animo  esset  fidelem  et  candidam  ut  daret  eventuum  narrationem,  quidquid  colli- 
gere  potis  crat  sibi  comparavit.  Non  semel  tamen  confitetur  laborum  studiorumque  suorum  exitum  nullo 
modo  intentioni  respondisse.  Sic  enim  ille  :  «  Si  quis  vcro  haec  ouoque  captus  amore  lcget,  sciat  me  ni- 
hil  de  retroactis  pra^ter  cohaereniiam  annorum  pro  vero  pacisci,  fiaes  dictorum  penes  auctores  erit.  Quid- 
quid  vero  de  recentioribus  aetatibus  apposui,  vel  ipse  vidi,  vel  a  viris  fide  dignisaudivi.  Caeterum,  in 
atramvis  partem,  prxsentium  non  ma^nipendo  judicium  ;  habiturus,  ut  spero,  apud  posteros  post  deces- 
som  amoris  et  livoris,  si  non  cloquentiae  tiiuhim,  saliem  industriae  testimonium. » 

Quae  a  scriptoribus  ipso  antiquoribus  desumpsit,  ea  propriis  adnotationibus  ita  intermiscuit,  ut  a  narra- 
tione  vix  separari  queant.  Qua^cunque  necessaria  sibi  visa  sunt  ad  elucidationem  morum  usuumque  popu- 
lorum  in  diversis  historiae  eorum  periodis.  sive  quoad  re^ni  regimen  et  ieges,  sive  quoad  artes,  summa 
cum  ingenii  laude  siatuuntur.  Ubi  vero  materia  non  abundat,  veT  historica  facta  nulhus  sunt  momenti,  tum 
opos  suum  anecdotis  vivificat  (15),  saepe  vividis  coloribus  individualis  indolis  proeminentia  lineamenta 
dercribens,  et  miro  artiticio  vel  minima  circa  se  degentium  acta  perstringens. 

Ejos  Historia  dramaticH;  fabulae  asMmilila  est,  in  qua  rerum  relatio  integra  ofifertur,  remoto  narrationis 
non  interruptae  taedio.  Opus  suum  amico  patronoque  suo  Hoberto,  Glocestriae  comiti,  spurio  Henrici  primi 
regia  filio,  dedicavil.  Robertus,  juris  militiaeque  peritus,  singulari  litterarum  studio  fla^rabat;  justitiae  ob- 
seminiistfimus  fuisse  tradiiur  :  si  enim,  animis  omnium  Mathildae  Stephanoque  infensis,  regiium  affecta- 
visiiet,  certe  via  patebat,  spd  fidei  et  jurijurando  stare  satius  habuit.  Girca  finem  operis  cui  titulus :  Gesta 
regum  Anglorum,  sic  ipsum  alloquitur  Malmesburiensis  :  o  Liltcras  ila  fovetis,  ut  cum  silis  lantamm  occu- 
pationum  mole  districli,  horHS  tamen  aliquas  vobis  surripiatis,  quibus  aut  ipsi  legere,  aut  iegentes  possitis 
audire.  Digno  itaque  mocleramine  fortunae  vcstrae  celsiludinem  componitis,  dum  uec  roilitiam  propter  lit- 
teras  postponitis,  nec  liitcras  propter  militiam,  ut  quidam,  conspuitis;  in  quo  etiam  scientiae  vesirse  pa- 
tescit  mirMcnlum,  quia,  dum  libros  diligilis,  datis  indicium  qiium  avidis  medullis  fontem  eorum  combioe- 
ritis;  muliac  siquidem  ros,  etiam  cum  non  habentur,  desiderautur ;  philosophiam  nuUus  amabit  qui  eam 
exlrema  satietate  non  hauserit.  » 

Rogat  Malmeshuriensis  sibi  vituperationi  non  vertendum  quod  narralio  saepe  regionis  suae  limites  trans  • 
grediatar.  Eam  ipse  quasi  muitarum  historiarum  breviarium  designavit,  etsi  propter  ampliorem,  quae  ad 
Angliam  spectat,  documentorum  copiasi,  Gesta  regum  Anglorum  inscripserit. 

Valde  tamen  doi  ndum  est  quod  non  uno  in  loco  legendas  historiae  interseraerit ;  commenti  tamen  nein- 
simaletur  (16),  quibus  aucloritatibus  nitatur  studiose  monet.  Meminisse  etiam  qnisque  debet  quod  Bfal- 
mesburiensis  aevo  miraculoste  narrationes  in  manibus  omnium  versarentur,  religiosaeque  vulgi  fldei  intime 
coaneclerentur.  Et  rectissimc  notat  Sharpius  nemini  in  inentem  unquam  venisse  ut  Uvio  aut  aiiis  hislo- 

(13)  Eadroerus,  quo  tcmpore  Malmesburicnsis  sua  Geita  regum  Anglorum  in  lucem  edidit,  Historiam 
saam  Anselmi  Cantuariae  arcliiepiscopi  obitu  concluserat.  Illam  postea  usque  ad  archiepiscopi  Radulphi 
necero,  anno  1122,  prosecutus  est. 

(14)  lode  non  inferendum  quod  Malmesburicnsis  originalcs  chartas  vel  cpistolas  semper  vcrbatim  inse- 
raerit;  illas  solummodo  coarclat,  aliquando  tamen  integra  documenta  inseruntur. 

(15)  Loco  quodam  post  varia  allata,  se  diuiius  lectorum  patientia  non  abusurum,  promittit,  quamvis, 
si  Dimio  sibi  non  credii,  anecdotorum  varietas  nemini  taedio  habenda,  nisi  morosus  ita  sit,  ut  Catonis  su- 
percilium  aemuleiur. 

(16)  Exempli  gratia,  ubi  de  Oswaldi  reliquiis  loquens  slc  scribit  :  «  Quo  loci  quia  opinione  fluctuo 
utrum  ad  hunc  diem  serventur,  prapcipitcm  affirmationem  non  cmitto  :  si  quid  alii  btstoriographi  temere 
sunt  professi,  ipsi  viderint ;  mihi  faroa  vilius  constet,  ne  quicquaro  nisi  absoluta  fide  dignuin  pronuntiem. 


051  IN  WILLELMI  MALMESBURIENSIS  MONACHI.  952 

riographis  vitio  vertatur  prodigiorum ,  quorum  in  historiis  mentionem  faciunt ,  narratio.  Ex  quibuadam 
tamen  passim  allatis  conjici  posset  Willelmum  miraculosis,  quas  ipse  narrat,  legendi«  fidem  non  usqae- 
quaque  adbibuisse ;  ubi  enim  iElfredi  Magni  exitum  narratione  prose(^uitur,  prodigiaque  refert  quae  tradi- 
lione  vulgabantur,  scilicet,  animam  dofuncti ,  resumpto  corpore ,  noctibus  per  ecclesiae  cathedraiis  inte- 
riora  oberrare ,  sic  scribit  :  •  Has  sane  nopnias  sicut  caeteras ,  ut  credant  nequam  hominis  cadaver  post 
mortem  daemone  agente  discurrere,  Angli  pene  innata  credulitate  tenent,  a  gentiliDua  nimirum  mutuantes, 
sicut  ait  Virgilius  : 

Morte  obita^  qualet  fama  est  volitare  figuras  (17).  • 
Sub  quodam  tamen  respectu  bscc  miraculosa  commenta  non  aliqua  utilitate  carent;  frequenter  enim,  in- 
ter  tot  inepta  absurdaque,  exquisitas  pretiosasque  continent  notiones  quibus  mores  et  usus  illustrantur ; 
indequein  setatem  ad  auam  spectant  magna  lux  affulget.  MuUa  auoque  horum  commentorum  i(«  a  prae- 
cipua  narratione  sunt  ai&tincta»  ut  interpolata  fuisse  recte  concluoas.  In  quibusdam  ex  manuscriptia  quos 
consuluirous,  legendas  commentitias  invenimus,  quas  melioris  notae  codicea  omittunt. 
Quod  vero  willelmus  Malmesburiensis  moderatus  et  a  partium  studio  alienus  scriptor  exstiterit,  caoctis 

3ui  ejus  lecturi  sunt  historiam  manifeste  patebit;  scripsit  ut  sentiebat,  bonos  laudans  malosque  reprot^ans  ; 
um  virtutum  exempla  magna  cum  exislimatione  commendat ;  viiia,  simul  puogentibus  merilis  spiculis 
perstringit.  Ubi  de  Willclmo  I  loquitur,  haec  verbat  facit : «  De  Willelmo  rege  scripserunt,  diversis  incitati 
causis,  et  Normanni  et  Attjgli  :  illi  ad  nimias  efiferali  sunt  laudes ,  bona  malaque  juxta  in  ccelum  prsedi- 
cantes;  isli  pro  gentilibus  inimiciliis,  fcedis  dominum  suum  pro:scidere  conviciis.  Ergo  autem,  quia  utrius- 
que  ^  "tntis  sanguinem  traho,  dicendi  tale  temperamentum  servabo  :  bene  gesta,  quanlum  cognoscere  potui, 
sine  fuco  palam  efferam;  perperam  acta,  quantum  sufficiat  scientiae,  ieviter  et  quasi  transeunter  attingam  ; 
ut  nec  mendax  culpetur  historia,  nec  illum  nota  inuram  censoria  ,  cujus  cuncta  [>ene,  etsi  non  laudari, 
excusari  certe  pos^unt  opera.  Ilaque  de  illo  talia  narrabo  libenler  et  morose  quse  sint  inertibus  incita- 
mento,  proroptis  exemplo,  usui  prapsentibus ,  jucunditati  sequentibus  ....  Mihi  haec  placet  provincia,  ut 
mala,  quanmm  queo,  sine  veritatis  dispendio  exlenuem ;  bona  non  nirois  ventose  collaudem.  • 

Malmesburiensem  virum  fuisse  probatae  integritatis  et  eximiae  veracitati^  ex  ejus  operibus  manifesfum 
est.  Ubi  de  his  quae  scribit  anceps  dubitat,  et^i  haec  tem[)Oi-is  sui  vul^ari  fama  crederentur,  cante  progrc- 
ditur,  et  eorum  quae  narrat  auctores  quos  sequiiur  sponsores  adducit. 

Ejus  dicendi  modus.  praecipue  in  prioribus  operibus ,  aliquaudo  laborem  redolet ,  exquisitis  tamen  et 
elegaotibus  periodis  abundat.  Opus  ojus  plerumqne  classico  more  scriptum  protluit ;  et  quamvis  «^ommu- 
niter  dictio  concisa,  vebemens  nervosaque,  nonnunquam  tamen  vcrbosa  obscuraque  judicanda.  Ejns  opera 
perlegi  nequeunt,  quin  ex  frequcntibus  tcstimoniis  ct  feiici  sentenliarum  accommodalione,  obvie  patescat 
illum  Komanorum  auctonim  scripta  perlractavisse,  suamque  mpntem  eorum  flatu  leporibusque  imbuisse. 
Se  ex  proposito  suum  diccndi  modum  (18)  variare  non  semel  declaravit,  ne  ieclori  uniformis  styli  tencr 
taedium  afferret,  et  a  semel  dictia  relractandis  summopere  cavit. 

Est  tamen  in  quo  non  immecito  reprehendatur  auctor  praestantissimus  :  sed  volens  lapsus  est.  Ne  suum 
opus  chronici  formsm  indueret,  in  opposilum  scopalum  illiditur,  cventusquc  frcquentcr  narrat  temporis 
notam  omittens,  sive  ut  ita  agens  Romanos  imitaretur  scriptores ,  sive  ut  arduo  supersederet  laborc 
cum  tot  tantaeque  adsint  quoad  notas  chronologicas  discrepantiae  in  fonlibus  ipsis  qui  Malmesburiansi  ad 
manum  erant.  Mos  non  crat  Saxonibus  praeBniiam  cujusque  eventus  diero  in  suis  anoalibus  exprimere.  In 
quibusdam  harum  maxiroi  pretii  reliquiarum ,  quae  Saxonum  Chronica  inscribuntur,  codicibus,  res  gestae 
exhibeotur  quasi  in  datis  annis  occurrerint,  dum  econtra  in  aliis  codicibus  caedem  res  aliis  annis  a^cri- 
buntur;  illis  vero  discrepaatiis  mederi  nunc  facile  ;  nam  ex  « o  fluunt  quod  chronicorum  auctores  annum 
a  diversis  temporibus  auspicentur.  Petriburgi,  et  in  eaeteris  monasteriis  a  rege  iEtheiwaldo  Fundatia,  a  vi- 
cesima  quinta  Martii  die ;  Wisrorniae  vero  et  in  monastci  iis  ab  Oswaldo  conditis,  a  vicesima  quinta  Decem- 
bris  annum  inchoabant;  unde  in  variis  Saxonum  chronicorum  codicibus,  res  quae  inter  festum  Nativita- 
tis  Domini  et  ejus  incarnationis  annuntiationem  occarrunt ,  diversis  annis  ascribuntur.  Asseri  chronologia, 
in  vila  iEIfredi  Magni,  non  semel  mendosa  est  in  statuendo  regni  ^lfredi  initio.  iEihelwardus  io  chro- 
nolo^ia  principum  Saxonum  ab  annalistarum  ejusdem  gentis  computatione  valde  diversus  invcnitur.  Istius- 
modi  seriptores,  posito,  quasi  suae  historiae  fundamento,  Saxonum  chronicorum  codice  quem  ad  roanura 
hal>ebant,  illi  adhaeserunt,  sufficientem  recognoscendae  temporum  veritatis  eopiam  non  habentes.  Cuique 
monasterio,  intra  resnectiva  Heptarchiae  regna,  procul  dubio  designatus  inerat  vir  aliquis  qui.  anno  desi- 
nente,  res  ad  memonam  insignes,  quae  non  tantum  in  regno  ubi  situm  erat,  contigeranl,  sed  et  alia  quae 
in  vicinis  regnis  occurrisse  nosset,  scriptis  mandaret ;  inde  necessario  sequebatur  notarura  chroniearum 
discrepantia,  cum  septentrionales  a  meridianis  in  anno  inchoando  variasse  constet.  Praeterea  in  Saxonum 
chronicorum  codicibus  notatio  temporum  Romanis  characteribus  designatur  contingereque  facile  potuit  ut 
in  exprimendis  III,  vei  IV,  vel  aliis  numeris,  unus  I  insererelur  aut  omitieretur,  quo  erroi*e  sequcntes 
series  erant  afficiendae.  Quod  cum  Malmesburient^em  et  coaevos  fugerat,  vel  ui  rem  levioris  momenti  pa- 
rum  curarent,  multas  Willelmus  obvias  discrepantias  habuit  quas  debilo  modo  rec^nciliare  impar  erat, 
et  ideo  narrationis  modum  elegisse  putandus  est,  qui  notis  chronicis  facile  careret.  Quoniam  meras  cfaro- 
nographus  haberi  nolebat,  satis  illi  visum  est  ad  scopum  asFcquendum  ut  statuerel  aliquid  alicubi  eve- 
nisse,  et  inde  quosdam  eftectus  manasse ;  sed  utrum  id  anno  80()  aut  anno  80jl  contigisset,  id  ille  non  ut  rem 
gravis  momenti  curabat,  ejus  operis  proposito  tam  minutam  accurationem  non  requirente ;  quae  lamen 
temporum  inobservantia  quibusdam  in  locis,  ubi  rei  gestse  annum  expresserat,  illum  in  anacbronismum 
dejecit,  atque  non  semcl  in  tantum  impulit  errorem,  ut  efifectum  causie  anteponerct.  Ut  ejusroodi  defectiii 
aliquod  rcmedium  afferretur,  omissaque  quoad  notationem  temporum  supplerentur,  visuro  est  ut  in  pracsenti 
operis  editione  accurata  temporis  indictio  in  margine  poneretur,  nuotiescunque  apud  anciorem  erronea 
est  vel  omitiitur.  Quibus  autem  nixi  fundamentis  hoc  perficiemus  plerumquc  notis  ad  calcem  paginae  po- 
sitis  patebit. 

Jam  auidem  diximus  Hieronvmum  Commelinumy  anno  1587,  Heidelber^^ae  librum  edidisse,  cui  titulus  : 
herum  Britannicarum,  id  est^Angliof,  Scoiiee^  virinarumque  intularum  ac  regionumy  tcripioret  vestustiores. 
Pagina  281  hujus  operis,  sub  titulo  :  De  gestis  An^lorum  libri  tres,  incerto  auctore,  continentur  excerpta  e 
tribus  primis  Iibris  Malmesburiensis  operis  quod  mscribitur :  Gesta  regum  Anglorum ;  scd  evidenter  palet 
ex  notulis  quibusdam,  ot :  Videntur  hic  non  pauca  deesse ;  multa  hic  quoque  requiri  vldentur ;  desunt  non- 

(17)  jEnM.x,tii. 

(18)  t  Pneterea  non  indecens  a^timo  si  multicolori  stylo  varietur  oratio.  » 


953  GESTA  REG.  ANGL.  ET  HIST.  NOV.  PILEFATIO.  964 

nulla,  etc.,  sed  praesertim  ex  verbiSf  incerto  auctorej   ConimeliDuni  prorsiis  ignorasse  fontem  ex  quo  ms. 
compilalor  bausisset  non  alium  esse  quam  Malniesburiense  opus,  Gesta  regum  (18*). 

Post  editum  Commelini  volumen,  anno  nono,  Henricus  Savilius  praeclaram  syllogen  cui  litulus  :  Scri- 
ptoretpost  Bedam  prcecipui  in  lucem  edidit,  qua'  contiuet  Malmesburicnsis  Geeta  regum  Anglorum^HUto- 
riam  novellamei  Gesta  ponti/icum,  In  sui  libri  ad  regiuam  Elizabelh  nuncupatione  HenricusSaviliusjus- 
turo  hoc  encomium  Malmesburiensi  impertil:  » Interquoscum  et  narrationis  fide,  et  judicii  maturitate,  prin- 
cipem  locum  teneat  Guiiielmus  Malmesburiensis,  homo,  ut  erant  illa  tempora,  Iillei*ate  doctus,  qui  septin- 
gentorum  plus  minus  annorum  res  tanta  Hde  ct  diligeulia  pertexuit  ut  e  nostris  prope  solus  historici 
munus  explesse  videatur  <»  (19). 

Manuscriptus  codex  juxla  quem  Savilii  volumen  prodiit,  aut  incuriose  descriptus,  aut  incorrccte  volu- 
men  edilum  est  ;  gravissimis  textus  scatet  mendis,  quibus  erralorum  index,  ad  calcem  operis  positus, 
iDadsequatissime  medetur.  Kx  variis  in  margine  allatis  notulis  evidenter  patet  Savilium  non  unius  tantum 
codicis  manuscripti  subsidio  editionem  suam  constituisse.  Prsesentis  iibri  editori  nullus  occurrit  manuscri- 
ptus  qui  Savilii  textui  omnino  congruat ;  regius  ms.  in  Britannico  Museo,  13.  B.  xix  propior  accedit,  sed 
Don  omnino  convenit.  NuUa  fretus  auctoritate,  Savilius  opus  suum  in  capilula  dividit,  a  quorum  tamen 
ordine  melioris  notae  codices  non  recedunt.  Editio  vulgo  dicta  Londinensis  cum  rarius  inveniretur,  denuo 
prelo  subjecta  fuit,  anno  1601,  Francofurti,  valde  majori  errorura  numero  quam  editio  Londinensls 
coDspersa  est ;  etsi  Francofurtensis  editor  profiteatur  se  m  textu  correctiones  inseruisse  quse  in  Londi- 
neusis  crratorum  indice  si^nantur. 

Prsesentis  hujus  editionis  textus  e  manuscripto  circa  duode  cimisseculi  finem  exarato  desumitur,  qui 
antea  ad  Marganense  pertinebat  monasterium,  a  Roberlo  Glocestriae  comitc  fundatum,  viro  illo  nobili  cui 
opus  suum  Malmesburiensis  (ledicavit.  Preeslanlem  hunc  codicem,  qui  nunc  inter  regios  manuscriptos  in 
Britannico  Museo  (Bibl.  Reg.  13.  D.  II)  servatur,  post  malurum  examen,  et  cum  aliis  manuscriptis  diligpn- 
tem  collationem,  elegimus,  tum  (luia  reliquis  emendatior,  tum  quia  suprcmae  ab  auctore  operi  suo  adhioitse 
collimationis  vestigia  exhibere  visus  esl.  Unus  alter  ms.,  qui  regio  manuscripto  congruil,  quamvis  phiribus 
sseculis  recentior,  in  D.  Thomae  Phillipps,  Bart.,  collectione  servatur.  Bx  variis  leclionibus,  multisque 
magni  moroenli  mutationibus  ubique  occurrentibus,  consiat  non  una  vice  opus  ad  incudem  ab  auctore 
revocatum,  quntuorque  ad  minus  opcris  inscripti  Gesta  regum  Anghrum  et  duarum  opcris  cui  tilulus 
Historia  novella  codicum  distinctarum  classium  vesligia  exstare  credilur.  Nemo  varias  lectiones,  in  notis 
ad  calcem  cujusque  paginse  hujus  cdilionis  posiiis^  allatas  inspicere  poterit,  qtiin  auctorem  constantem 
in  c^rrigendo  ampliiicandoque  upere  sno  curam  impendisfse  concludat.  Plurimse  harum  mutationum  [)ro- 
fecto  in  solis  verbis  constant,  secl  maxime  ad  dictionis  clegantiam  confenmt.  Quibusdam  in  locis  severioru 
vocabula  temperantur  molliunturque,  integrae  sententiarum  series  adduntur,  aliacque  iis  qua;  prius 
rcceperat  substituuntur.  Non  inde  tamen  inferenduro  hanc  omnem  variarum  lectionum  farraginem  Mal- 
roesDuriensi  ascribendam ;  perplurimse  enim  amanuensium  sunt. 

Voluminis  hujus  textus  valae  ab  editione  Savilii  discrepare  videbitur,  sed  lectionum  varietas  in  notis 
ad  oalcem  cujusque  paginae  indicatur,  sub  designatione  litlerae  S.  Prima  fonte  quibusdam  forte  in  men- 
tem  veniet  nimis  multas  in  diversis  mss.  ostensas  fuisse  variationes;  sed  satis  est  dicere  quod  illarum  so- 
lummodo  variaiionum  ralio  sit  habita,  qnse  manuscriptum  de  quo  agilur  quasi  ad  particularem  classero 
addicendum  designant ;  at  ubi  lectionis  varictas  est  oscitantix  iiiius  qui  ms.  descripsit  ascribenda,  nec 
uUi  particulari  claasi  pecuiiaris  est  codex,  tunc  omisimus.  Unaro  tamen  regula  haec  patitur  exceptiooem. 
Mss.  codices  quorum  subsidio  textum  nostrum  constituimus,  ad  verbum  Bdeliter  expressimus  ;  quod  si 
vox  qusdam  manifesto  doscriptoris  errore  videtur  intrusa,  veram  lectionem  ex  aliis  mss.  mutuamur,  er- 
rore  notato  auctoritateque  indicata  ;  sed  praestans  adeo  e^t  manuscriptus  noster  et  ita  accurate  dcscriptus, 
ut  rarissima  sint  ejusmodi  correctionum  specimina. 

Rx  diligenti  variorum  mss.  collatione  certo  concluditur  'diversas  esse  manuscriptorum  editiones  vel 
dasses,  ad  quarum  classium  aliquam  quisque  hujus  aucloris  manuscriptus  referri  potest. 

Praecipui  manuscripti,  quorum  facta  est  coilatio,  signantur  in  notis  per  litteras  A.  S.  C.  D.  E.  F.  G. 
H.  K.  L.  M. 

A.  Harleianus  martuscriptus  n^ %^i ;  Cottonianus manuscriptuSfClsLudms C.  \x\  amboin  Britannieo  Mu- 
teo ;  et  D.  Thomm  Phillipps  manuscriptus  n®2777. 
S.  Savilii  textus^  Londini  simuL  et  Pruncofurti  editiones, 

C.  Regius  manuscriptus  13.  B.  xix;  Harleianus  manuscriptus  d*>  447 ;  ambo  in  Briiannico  Museo. 

D.  Hegius  manuscnptus  13.  D.  V  ;  regius  manuscriptus  13.  B.  xvii;  ambo  in  Britannico  Museo. 

E.  Begiut  mnnuscriptut  13.  D.  ii,  in  Britannico  Museo ;  sir  Thomce  Phillipps  manuscriptus  n»  8230. 
P.  Manuscriptus  in  bibliotheca  collegii  Omnium  Animarum  (Al.   Souls),  Oxonii^  ejusdem  probabiliter 

elatsit  ac  E. 

G.  Bodleianus  manuscriptuSy  Laudi  548,  Oxonii,  ejusdem,  ut  apparety  classis  ac  L. 

H.  Bodleianus  manuscriptus,  Hatton  54  ut  verisimile  est^  ejusaem  clastis  ac  A. 

K.  Bodieianus  manuscriptus,  Bodley  712,  clasn  C.  congruens. 

L.  Arundel,  manuscriptus  d^  35,  in  Britannico  Museo;  et  manuscriptus  collegii  Trinitatis,  Cantua- 
ricF,  R.  14. 

M.  Arundel.  manuscnptus^  d«  161,  verbatim  transcriptus  ex  regio  manuscnpto  13.  D.  V. 

Alios  codices  excussimus  qui  Oxonii,  Cantuarise,  in  Britannico  Museo,  et  in  bibliotheca  D.  Thomae  Phii- 

(18*)  Tria  tamen  ullima  eapita  Commelini  voluminia  in  nulio  Malmesburiensis  nuoc  extauti  codice  re- 
perire  est;  itaque  satis  probabile  videtur  quod  ms.  compilator,  ex  quo  Commehnus  librum  suum  compo- 
suit,  aliam  materiam  in  opus  suum  introduxerat,  ex  aho  fonte  haustam.  Exceptis  tribus  his  capitibus, 
Tbomse  Phillips  M.  S.,  N'®  237,  cum  illo  ex  quo  Commeiinus  librum  suum  composuit  plane  congruit. 

(19)  Malmesburiensis  librnm  ex  Latino  in  Anglicum  sernioncm  Iranstulit  D.  Simouds  d^Ewes  ;  sed  dud- 
quam  sui  laboris  fructum  in  Iucem  protulit ;  at  R.  Joannes  Sharpius  anno  1815  bujus  auctoris  transla- 
tiopero  edidit.  Sharpii  adDotationes  semper  eruditione  suDt  refertae.  Quanturo  editor  periti  bujus  ioter- 
pretis  scientia  perusus  fuerit,  ex  notis  ad  calcero  cujusque  pagiiUB  ioscriptis  patescet. 


9S5  WILLELMI  MALMESBURIENSIS  MONACHI.  966 

lipps  serrantur ;  cum  Tero  ex  aliquo  inter  exemplaria  superius  meroorata  transumpti  yidentor,  necesse 
non  visum  est  illos  prioribus  annumerare. 

Sunt  forte  quibus  prsesens  editio  nimio  notarum  onere  pressa  videbitur ;  sed  in  memoriam  rerocandum 
est,  quod  peculiaris  Malmesburiensis  Historise  scopus,  in  multis  locis,  quoddam  oommentarium  vel  adnota- 
tionem  ad  textum  necessario  requirit ;  fereque  nihil  actum  est  quod  non  aut  auctoris  sententiam  elucidet, 
aut  lectorem  a  gravi  iabore  eximat,  opera  requirendi  qusB  non  semper  ad  manum  sunt.  Semper  et  ubique, 
ut  sentimus,  quee  afferuntur  iis  stant  argumentis  quc  vel  e  contemporaneis  fontibus,  vel  e  magis  accessi- 
bili  auctoritate  defluunt. 

Prsevias  has  adnotationes  clauderc  nequit  Editor,  quin  debitas  gnites  referat  amicis,  qnorum  ope  dum  hoc 
opus  prelo  subjiciebatur  adjutus  est ;  sed  prssertim  sir  Harris  Nicolas,  G.  C.  M.  G.,  et  Joanni  Holmes, 
esq.  Britannici  Musei.  Thomae  Philipps,  Bart.  non  Editoris  tanlum  ffrates  speciali  modo  sunt  debit», 
sed  et  Angliae  Historicse  Societatis.  eo  quod  plures  maximi  pretii  Malmesburiensis  mss.  benignissime 
Editori,  conationis  causa,  commodaverit.  Nec  etiam  «quus  esset  Editor  erga  Samuelem  Bentley,  si  po- 
blice  non  agnosceret  quantum  buic  operi  inservierint  peritia  et  assiduitas  guae  in  typographica  ejus  officina 
vigent;  ii  soli,  quibus  ejusmodi  opens  prelo  subjicienai  onus  incubuit,  adaequate  existtmare  queunt  quan- 
tum  utilitas  typographi  vigilantise  et  sagacitati  debere  possit  editor. 

His  observationibus  finem  imponere  nequit  editor,  tacito  firatris  sui,  Willelmi  Hardy,  nomine,  a  quo 
constantem  pretiosamque  in  coDierendis  manuscriptis»  mendisquo  corrigendis  opem  recepit.  Quod  si  tan- 
tum  auxilium  manui  alienae  referret  acceptum,  faic  pro  certo  tam  inadsequatam  agnitionem  satis  non 
habuisset. 

Record  Office,  Tower,  Maii  tt^  1841. 


(20) 


EPISTOLA  AUCTORIS, 


ROBERTO  CONSULI  GLCECESTRENSI, 

HENRICI  REGIS  FILIO, 

DICATA 


Domino  venerabili  etfamoso  comiti(21)  Robbrto,  A  litteris  insistis.  Quid  quod  etiam  notitia  taa  digna- 

filio  regis,  Willelmds  Malmesburiae  monachus  sa-  ris  litteratos,  quos  vei   invidia  famse  vel  tenuitas 

lutes,  et,  si  quas  valet,  orationes.  fortunae   fccit  obscuros.  Quia  enim  natura  indulget 

Virtus  clarorum  virorum   illud  vel  maxime   lau-  sibi,  quod  quis  probat  in  se  ipso  non  improbat  in 

dandum  in  se  commendat,  quod  etiam  longe  posi-  altero,  consentaneos   igitur  aibi  mores  experinntur 

torum  animos  ad  se  diligendum  invilat ;  unde  infe-  in  te  litterati,  quos  citra  intellectum  ullius  acrimo- 

riores  superiorum  virtutes  faciunt  suas,  dum  canim  niae  benignus  aspicis,  jocundus  admittis  (23),  invi- 

adorant  vestigia,   ad   quarum  aspirare  non   valent  tusdimitlis.  Nihil  plane  in  te  mutavit  fortunae  am- 

exempla.  Porro  totum  ad  majorum  redundat  glo-  pliludo,    nisi   ut  pene  tantum  benefacere    posses 

riam,  quod   ipsi  et  bonum   faciunt,  et  minores  ad  quantum  velles.  Suscipe  ergo,  virorum  clarissime, 

se  amandum  accendunt.  Vestrum  esi  igitur,  o  duces,  opus,  in  quo  te  quasi  ex  speculo  vidcas ;  dum  intel-' 

si  quid  boni  facimus ;  vestrum  profecto  si  quid  di-  liget    tuae    serenitas    asscnsus  ante  te  summoram 

gnum  memoria   scribimus  ;  vestra  industria  nobis  procerum  imitatum  facta  quam  audires    nomina. 

est  incitamento  ut,  quia  pericula  vestra  paci  nostrae  Continentiam  autem  (24)  operis  prologus  primi  li- 

iropendiiis,  vos  vicissim   per  labores  nostros  omni  bri  cxponit ;  quem  si  placuerit  legere,    roateriam 

sevo  inclarescatis.  Ilinc  est  quod  Gesta  regum    An-  g  tolam  potcris  de  compendio  colligere.  Illud  a  ve- 

glorum,  quae    nuper  edidi,  vobis    potissimum  (22)  stra  dignitate  impetratum  velim,  ut  non  mihi  verta- 

consecranda  credidi,  domine  Coroes,  venerabilis  et  tur  vitio  quod  saepe   per  excessum  alias  quam  in 

merito  amabilis.  Nullum    enim    magis  decet  bona-  (25)  Aoglia   peregrinatur  narratio ;  volo  enim  hoc 

rum   artium    fautorem  esse  quam  te,  cui  adhaesit  opus  esse  multarum  historiarum  breviarium,  quam- 

magnanimitas  avi,   munificentia   patrui,  prudentia  vis  a  majori  parte  vocaveriro  Gesta  regum  Anglo- 

patris;  quoscum  aemulus  industriae  lineamentis  re-  rum. 
praesentes,  illud  pecuiiare  gloriae  tuae  facit  quod 

(20)  Episicla.  In  rosa.  e.  a.  baac  dedicatio  in  fine  Fitz-Hamon  cohaeredem,  quae  in  suo  baereditario  jure 
libri  III  occurrit;  in  codd.  a.  k.  in  priocipio  operia  Glocestriae  decus  obtinuit. 

legiturin  aliis  vero  (a.  g.  h.  I.)  deest.  (22)  Consecranda.  d.  e.  ;  consectanda,  e. 

(21)  Roberto  /llio  regis,  Robertus  Glocestriae  co-  (23)  Invitus.  d.  e.  ;  munificus,  s;  mimiif,  c. 
roes,  apuriua  Uenrici  I  regia  filiua.  Maidam,  alias  (24)  Operis.  d.  e.  ;  kujus  operis,  s.  c. 
Mabellam,  uxorem   dnzit,  oatu  majorem   Boberti  (25)  Anglia.  d.  e.  ;  gente  nostrot  s.  c. 


957 


GESTA  REGUM  ANGLORUJf.  —  PROLOGUS, 


m 


PROLOGUS. 


l!fCIPlT  PROLOGUS  WlLLELMl  MONACIII  MALMBSpU- 
RIBNS18  IN  UBRO  PRIMO  DE  GE8TIS  REGUM  AN- 
GLORUM. 

Res  Anglorum  gestas  (26)  Beda,  vir  maxime  do- 
ctus  el  minime  superbus,  ab  adventu  eorum  in 
BritauDiam  usque  ad  suos  dies  plauo  ct  suavi  ser- 
mone  (27)  absolvit  (28)  :  post  eum  non  facile,  ut 
arbitror,  reperies  qui  historiis  illius  gentis  Latina 
oratione  texendis  animum  dederil.  Viderinl  alii  si 
quid  earum  rerum  vel  jam  invenerint,  vel  post  hsec 
inventuri  sint  ;  noster  labor,  licct  in  quserendo  sol- 
licitas  duxerit  excubias,  frustra  ad  hoc  tempus 
consumpsit  operam.  (29)  Sunl  sane  qusedam  vetu- 
statis  indicia  chronico  more  et  patrio  sermone  per 
annos  Domini  onlinata.  Per  haec  senium  oblivionis 
eluctari  meruerunt  quaecunque  tempora  post  illum 
virum  fluxenml.  Nam  de  (30)  Elwardo,  illustri  et 
roagnifico  viro,  qui  chronica  illa  Latine  aggressus 
est  digerere,  praestat  silere;  cujus  mihi  esset  intentio 
animo,  si  non  essent  verba  fastidio,  Nec  vero  no- 
stram  eflugit  conscienliam  domini  (31)  Edmeri  so- 
bria  sermonis  festivitate  elucubratum  opus ;  in  quo 
a  rege  Eadgaro  orsus  usque  ad  Willelmum  primum 
raptim  tempora  perstrinxit,  et  inde  liccntius  evaga- 
tus  usque  ad  obitum  (32)  Anselmi  archiepiscopi, 
diffusam  et  necessariam  historiam  (33)  studiosis  cx- 
hibuit.  Ita  praetcrmissis  a  temporc  Bedae  ducentis 
et  viginti  et  tribus  annis,  quos  iste  nulla  memoria 
(34)  dignatus  cst,  absque  lillcrarum  patrocinio 
claudicat  cursus  temporum  in  niedio  ;  unde  mihi, 
tum  propter  patriae  charilatem,  tum  propter  adhor- 
tantium  auctoritalem,  voluntati  fuit  interruptam 
temporum  seriem  sarcire,  et  exarata  barbarice  Ro- 
mano  sale  condire ;  et,  ut  res  ordinatius  procedat, 
aliqua  ex  bis,  quse  ssepe  dicendus  Bcda  dixit,  dc- 


A  florabo,  pauca  perstringcns ,  pluribus  valefaciens. 
Procedat  ilaque  primus  libellus  de  Anglorura 
gestis  succinctus,  ex  quo  Britanniam  occupavere 
osque  ad  regem  Egbirtum,  qai,  varia  sorte  profli- 
gatis  regulis,  totius  iosulae  pene  nactus  est  monar- 
chiarn.  Sed  cum  quatuor  ex  Anglis  potentissima 
pullulaverint  rogna ;  Cantuaritarum,  West-Saxo- 
num,  Northanimbrorum,  Merciorum,  quae  omnia 
singillatim,  (si  erit  otium,)  persequi  meditamur ; 
prius  de  illo  diceadum,  quod  et  adolevit  maturius 
et  (35)  exaruit  celerius.  Quod  profecto  tiet  expedi- 
tius,  si  regna  Orientahum  Anglorum  el  Orieotalium 
Saxonum  post  aliorum  tcrgum  posuero,  qu»  et 
Dostra  cura  et  posterorum  memoria  (36)  putamus 
indigna. 

B     Secundus  liber  ad  adventum  NormaDnorum  pro- 
ducet  lioeam  regalium  temporum. 

Tres  relequi  in  gestis  trium  regum  versabuntur  ; 
his  acyectis  quae  diebus  (37)  illorum  alibi  accide- 
runt,  et  celebrem  sui  notitiam,  celebritate  gesto- 
rum,  exigunt.  Uaec  ita  polliceor,  si  conatui  nostro 
divinus  favor  arriserit,  et  me  prseter  scopulos  con- 
fragosi  sermonis  evexerit,  ad  quos  Eiwardus,  dum 
tinnula  et  emendicata  verba  venatur,  miserabiliter 
impegit.  Si  quis  vero  (38),  ut  ille  ait,  si  quis  biec 
quoque  captus  amore  leget,  sciat  me  uihil  de  re- 
troactis  praetcr  cohaereotiam  aDDorum  pro  vero  pa- 
cisci,  fides  dictorum  penes  auctores  erit.  Quidquid 
vero  de  recentioribus  aetatibus  apposui,  vel  ipae 
vidi,  vel  a  viris  (39)  Hde  dignis  audivi.  Caeteruro, 
^  in  utramvis  partem,  praesentium  non  magnipendo 
judicium  ;  habilurus,  ut  spero,  apud  posteros,  post 
deccssum  amoris  et  livoris,  si  non  eloquentiae  titu- 
lum,  saltem  industriae  testimoDium. 


ExplicU  Prologus. 


(26)  Beda .  Venerabilis  Bedae  Historia  Ecclesiastica 

fentis  Angiorum.    Londini  :   sumptibus  societatiSy 
838. 

(27)  Absolvit.  c.  d.  e.  m. ;  detcribit^  a.  s.  1.  Ad  in- 
lelligentiam  Utterarum  quibus  variae  lectiones  in  mss. 
designantur,  vide  praefationcm. 

(28)  Poat,..  consumpsit  operam.  Eadem  alias 
observat  Malmesburiensis. 

(29)  Sunt  sane  qutedam  vetustatis  indicia.  Cbro- 
nic«  Saxonica  innuit. 

(30)  Elwardo.  Elwardus  seu  Ethelwardus,  nobiiis  r^ 
Saxo,  a  regc  Elhclredo  genus  duccbat,  ut  ipse  in- 
nuit  in  opere  de  quo  hic  Malmesburiensis.  Circa 
decimi  sceculi  finem  vixit.  Ejus  Chronica,  quae  a 
ereatione  incipiunt  et  in  anno  975  desinunt,  exstant 
inier  Scriptores  post  Bedam.  Nullus  nunc  ejus  operis 
manuscriptus  invenitur ;  codcx  enim  quem  ad  ma- 
num  habuisse  Savilius  vidctur  in  Cottonianae  biblio- 
tbec»  inc^ndio,  23  octobris  1731  periit. 

a\)  Ednuri..,  opus.  Uisloria  Novonim  ab  an. 
ad  1222.  IIoc  opue  edidit  Selden  an.   1623 


Edmerus  monachus  erat.  Cantuariensis,  ct  archiepi- 
scopi  Anselmi  discipuius.  Suam  Historiam  primo 
ad  Anselmi  obitum  conduxit,  sed  illam  postea  ad 
mortem  ar''.biepiscopi  Radulphi,  id  est  a.  D.  1122, 
protulit. 

(32)  Anselmi.  a.  d.  e.  f.  g.  h.  l.  m. ;  RadulphifS, 
c.  k. 

(33)  Studiosis.  a.  s.  c.  f.  1.  m. ,  studiosus^  d.  e. 

(34)  Dignatus  est.  a.  s.  c.  e.  f.  1. ;  dignatus  est 
iubleuarej  d.  m. 

(35)  Exaruit.  a.  s.  d.  e.  l.  m. ;  aruit,  c. 

(36)  Putamus  indigna.  d.  e.  f.  1.  m ;  parum  pu- 
tamus  digna,  s.  c. ;  a.,  perperam,  digna,  omittens 
parum. 

(37)  lllorum,  a.  s.  d.  e.  1.  m..  ;  ^orttfn,  c. 

(38)  Vt  iile  ait  : 

Si  guis  tamen  hcec  quoque^  si  qui$ 
Captusamore  leget. 

ViHG.  EcL  VI,  9. 

(30)  Fide  dignii.  a.  8.  d.  e.  1.  m. ;  di^tus,  c. 


959 


WILLELIfl  M ALMESBURIENSIS  MONACHI 


960 


WILLELil  MLMSmiRlEiiSlS 


DE  GESTIS  REGIJM  ANGLORUM 

LIBRI  QUINQUE. 


i-SINCIPIT  LIBEa  PaiMUS. 


Addo  ab  Incarnalione  Domini  quadringentesimo  A 
(40)  quadragesimo  nono  venere  Angli  ct  Saxones 
Britanniam  ;  adventus  causam,  licet  usquequaque 
decantalam,  non  ab  re  fueril  hic  intexero;  ct,  ut 
quod  intendo  clarius  clucescat,  altius  ordicndum. 
Romani  Britanniam  (A.  C.  55),  pcr  Julium  Csesarem 
in  (41)  Lalinas  leges  jurare  compulsam,  magna  di- 
gnatione  coluerc ;  ut  et  in  annalibus  Icgcre,  et  in 
velerum  fledificiorum  vestigiis  est  videre.  Ipsi  etiam 
principes,  qui  toti  pene  orbi  impcritarent,  huc  aucu- 
patis  occasionibus  (42)  adnavigare,  hic  aevum  so- 
lebant  transigere.  Denique  (43)  Severus  (A.  D.  211) 
et  (44)  Conslantius  (A.  D.  306),  imperatores  amplis- 
simi,  (45)  ambo  apud  insulam  diem  functi  et  (46) 
supremo  sunt  honore  funerati;  quorum  Severus, 
ob  provinciam  ab  incursationc  barbarorum  municn-  d 
dam,  celebrem  illam  ct  vulgatissimam  (47)  fossam 
de  mari  ad  mare  duxit.  Constantius,  ut  aiunt,  vir 
roagnee  civilitatis,  (48)  Conslantinum  cx  Helena 
stabularia  susceptum,  egregiac  spei  juvenem,  rcli- 
quit  hseredem  ;  qui  ab  exercitu  imperator  consalu- 


tatus;  expeditione  in  superiores  lerras  indicta,  ma- 
gnam  manum  Britannorum  militum  abduxit,  per 
quonim  industriam,  triumphis  ad  vota  fluentibus, 
(40)  brevi  rerum  potitus,  emeritos  et  laboribus 
functos  in  quadam  parte  Gallise  ad  occidentem  su- 
per  littus  oceani  (50)  collocavit ;  ubi  hodieque  po- 
steri  corum  mancntes  immane  quantum  coaluere, 
moribus  linguaque  nonnihil  a  nostris  Britonibus 
degenercs. 

§  2.  Succedcntibus  annis,  in  eadem  insula,  (51) 
Maximus  (A.  D.  383)  homo  imperio  aptus,  si  non 
contra  fidem  ad  tyrannidem  anhelasset,  quasi  ab 
exercitu  impulsus  purpuram  induit,  statimque  in 
Galliam  transitum  parans,  ex  provincia  omnem 
pene  militem  abrasit.  (52)  Constantinus  (A.  D.  407) 
etiam  quidam  non  multo  post  ibidem  spe  nominis 
imperator  allectus,  quidquid  residuum  erat  miiitd- 
ris  roboris  cxhausit ;  sed  alter  a  Tbeodosio,  alter 
ab  Honorio  interfecti,  rebus  humanis,  ludibrio 
fuere ;  copianim  quae  illos  ad  bella  secatse  fuerant, 
pars  occisa,  pars  post  fugam  ad  superiores  Britan- 


(40)  Quadragesimo,  s.  c.  e.  f.;  sexagesimOy  a.  d.  l.m. 
{Ai)Latinas.  d.  e.  m. ;  Latias,  a.  c.  f.  1.  ;  la- 
taSf  s. 

(42)  Adnavigare,  e. ;  libenter  adnavigare.  a.  s.  c. 
d.  f.  L  m. 

(43)  Severus.  Septimus  Scverus  purpurain,  Per- 
tinacc  interfecto,  induit  13  April.  anno  Dom.  193. 

(44)  Constantius.  Conslantius  Chlorus,  post  abdi- 
cationem  Diocletiani  anno  305  titulum  Augusti  as- 
sumpsit. 

(45)  Ambo  apud  insulam  diem  functi,  Severus 
Eboraci  obiit  4  Febr.  a.  D.  211,  ubi  etiam  obiit 
Conslantius  25  Julii  306. 

(46)  Supremo  sunt  honore.  a.  d.  e.  f.  \.  ra  ; 
summo  ibi  honore,  c. ;  summo  sunt  honore^  s. 

(47)  Fossam.  Celeberrimum  illud  Romanorum 
dominationis  monumentum  vulgo  dictum  Seneri 
Vallum,  hic  ut  fossa,  et  non  vallum  describitur. 
Sic  quoque  Beda  loquitur  :  «  Non  muro,  ut  qui- 
dam  aestimant,  scd  vallo  distinguendam  putavit 
(lib.  I,  c.  5).  »  Ubi  vero  de  secunda  ad  Romanos 
missione  (a.  D.  416)  vorba  fuit,  Beda  iterum  ad 
Severi  Vallum  alludit  diccns  :  «  Murum  a  mari  ad 
mare  recto  tFBmite  inter  urbes  quse  ibidem  ob  me- 
tum  bostium  fact»  fueraDt,  ubi  et  Severus  qtion- 


dam  vallum  fecerat,  firmo  de  lapide  collocarunt  (lib. 
1,  cap  13) ;  ■  nusquam  ille  tamen  ad  vallum  seu 
fossam  refert  quse  ab  Adriano  aut  Antonino  ccepta 
fuerat. 

(48)  Constantinum.  Constantinus  Magnus. 

(49)  Brevi  rerum  potitus.  a.  s.  d.  e.  f.  \.  m. ; 
brevi  rerum  potitus  iniperio,  c. 

(.50)  CoUocavit.  Vide  notam  53  infra. 

(51)  Maximus.  Hispania  oriundus  (quamvis  ab 
Etliclwardo,  Ilenrico  Huntingdon,  ct  quibusdam 
aliis,  quasi  hac  insula  oriundus  dicatur)  proclamatus 

G  est  iinperator  in  Britannia,  anno  383,  unanimi  tum 
militum,  tum  provincialium  voto.  Viclus  a  Theodo- 
sio  caplusqiic,  interfectus  est  a  mililibus  a.  D.  388. 
Florentius  VVorcestricnsis  Maximi  necem  ad  annum 
386  refert. 

(52)  Conxtantinus.  Imperante  Honorio  (aD.  407), 
in  Britannia  seditio  exorta  est,  duoque  pseudo-im- 
peralorcs,  Marcas  et  Gratianus  electi  vicissim  et 
trucidati  sunt.  Grcgarius  miles,  nomine  C.onstanti- 
nus,  ad  honorandum  Conslantini  Magni  memoriam 
postea  electuii  est.  Cum  jam  regnasset  tros  circiter 
annos,  in  Arelatensi  obsidione  captus  atque  ioter- 
fectus  est  28  Novembris  411,  imperiumqae  Honorio 
redditum . 


%l  GESTA  REGUM  ANGLORUM.  —  LIB.  I. 

nos  concessit  (53).  Ita  cum  tyranni  nullum  in  agris  A 
practer  seniibarbaros ,  nullum  in  urbibus  prseter 
ventri  deditos  reliquissent ,  Britannia  onini  palroci- 
nio  (54)  juvenilis  vigoris  viduala,  omni  exercilio 
artium  exinanita,  conterminarum  genlium  inhia- 
tioni  diu  obnoxia  fuit. 


D64 


§  3.  Siquidem,  e  vestigio,  Scottorum  et  Pictorum 
iDcursiooe  multi  mortales  ca^i ,  villae  (55)  succen- 
sas,  urbes  subruta^,  prorsus  omnia  ferro  incendio- 
que  vastata  ;  turbati  insulani,  qui  omnia  tuliora 
putarent  quam  prseiio  decemere,  partim  pedibus 
salutem  quaerentes  fuga  in  montana  contendunt, 
partim  sepultis  thesauris,  quorum  plerique  in  hac 
setate  defodiuntur,  Romam  ad  petendas    suppetias 


DB  WOfiTlGERNO. 

§  4.  Erat  eo  tcmpore  rex  Britanniae  Wortigemus 
noraine,  iicc  manu  promptus  nec  consilio  bonus, 
imo  ad  illecobras  carnis  pronus ,  omniumque  fere 
viliorum  mancipium;  quippe  quem  (64j  subjugaret 
avarilia  (65),  inequitarct  superbia  (06),  inquietarot 
luxuria  :  denique,  ut  in  (67)  gcstis  Britonum  legi- 
tur,  filiam  suam  spe  regni  sollicilatam  stupro  frege- 
rat,  et  ex  ca  filium  tulerat.  Hic  in  tantis  tumultibus 
rem  parvis  ponderans ,  opesque  rcgni  commcssatio- 
uibus  abliguriens,  scortorum  lenociniis  Jeperibat. 
Excitatus  tamen  aliquando  perstrepentium  vocibus, 
super  statu  publico  in  medium  consuht  (68),  sen- 
tentias  magnatum  suomm  explorans.  Itaque,  ut  ad 
summam  redigam,  placuit  omnibus  Anglos  et  Saxo- 


ire  intendunt  (56).  Romani,  miseratione  infracU,  B  °es  e  Germania  evocandos  (69),  armis  validos.  se- 


dibus  vagos,  geminum  futumm  commodum^  ut  ar- 
mis  invicti  facile  hostes  propulsarent ;  et  haclcnus 
locorum  incerti,  pro  ingenti  annumerarent  beneficio 
si  vel  squalidum  solum,  jejunumque  cespitem,  ad 
habitandum  susccpisscnt  :  cft*terum,  uunquam  eos 
aliquid  contra  patriam  molituros  (70),  quia  genui- 
nam  feritatem  momm  emolliret  memoria  bcneticio- 
mm.  Probato  consilio  mittuntur  in  Germaniam  le- 
gati,  spectabiles  sane  viri,  et  qui  digne  pcrsonam 
patrise  induerent. 

DE  ADVBNTU  GEfiHANORUM  IN  BRITANNIAM  (71)  a.  D. 

449. 
g  5.  Gcrmani  audientes  rem  votis  miile  petitam 
a  se  ultro  expostulari  vicino  pede  pamere ,  celerita- 
ter  ot  plus  solito  in  Britones  irmere,  mumm  com-  Q  tem  ncgotii  Isetitiae  stimulis  maturantes  :  valedi- 
planare ,  paucos  resistentes  opprimere ,  praedas  non  centcs  igitur  arvis  genitalibus ,  renuntiantes  paren- 
ignobiles  domum  agere  :  at  vero  vulgus  terrae  re-  tum  affectibus,  fortunae  vela  committunt,  piacido- 
liquum  ad  paiatium  advolat ,  rcgis  sui  fidem  implo-  Que  vcntomm  favore ,  tribus  longis  navibus  quas 
rans.  iHi  (72)  ceoias  dicunt,  Bntanniam  aliabuntur.  Va- 


nihilque  antiquius  aestimantes  quam  fossis  sociomm 
rebus  opem  (57)  porrigere ,  semel  et  iterum  protur- 
l>ato  hoste,  operam  suam  exhibuere  :  postrcmo  (58), 
ionginquae  peregrinationis  perlxsi,  adventum  in 
posterum  (59)  excusant  ;  discerent  ipsi  potius  a 
Martio  paimm  calore  non  degenerare,  animis  et  ar- 
mis  patriam  defensare.  Adjiciunt  verbis  formam 
muri  pro  sui  tuitione  constmendi,  ad  propugnacula 
excubandi,  in  hostem  si  necesse  sit  procursandi,  et 
caetera  quae  disciplina  militaris  exigit  exequen- 
di  (SO) ;  post  monita,  iaciuymis  miseromm  comita- 
ti.  discedunt  :  abeunles  (61)  felix  fortuna  prose- 
quens,  votis  (62)  eorum  restituit.  Tum  vero  Scotti, 
desperati  redilus  audito  nuncio  (63),  ct  incunctan- 


(53)  Ha  cum  tyranni.,.  ohnoxia  fuit.  Secundum 
Gildam  et  Bedam.  Hanc  primam  sui  imminutionem 
Britannia  Maximo  refcrre  debet,  qui  ma^am  in- 
colamm  mihtumque  copiam  secum  in  Galliam  con- 
duxit  Archiepiscopus  Ussbems ,  a  quo  diligenter 
collectse  sunt  legendac  hujus  insulae«  asserit  (i4nft- 
quitat.  Bntan.  Eccles.  pp.  i07, 108)  triginta  millia 
miiitum  ct  incolarum  centum  millia  niigrasse  et  in 
Armorica  conscdisse.  Varia  tamcn  tenipora  huic 
Britannomm  transmigrationi  affixa  sunt,  resque  ad- 
huc  spissa  caligine  obvoluta  latet. 

(54)  Juvenilis,  a.  d.  e.  f.  I.  m.;  militaris,  s.  c.  £) 

(55)  Succensae.  e.;  incensas,  a.  s.  c.  d.  1.  m. 
^56)  Homani  operam  suam  exhihuere.  Vix  aliquod 

duoium  est  Romanos  non  semel  fclicitor  in  auxi- 
iium  adversus  Pictas  ct  Scolos  vocatos  fuisse.  Apud 
eruditos  tamen  non  constat  de  tempore.  De  hac  re 
vide  Stiilingileet,  Antiquities  ofthe  British  Churches, 
etUssheri  Britannicarum  Ecclesiai^um  Antiquitates. 

(57)  Porrigere.  a.  s.  d.  e.  I.  m.;  impendere^  c. 

(58)  Longinqiue  peregrinationis  pertcesi.  a.  s.  c. 
c.  f .  i ;  pro  longinqiut  peregrinatwnis  pertaisi  /a- 
bare,  d.  m. 

(59)  Excusant.  a.  s.  d.  e.  I.  m. ;  incusant  c. 

(60)  Postmonita...  discedunt.  Praennitum  lempus 
finaiis  Romanorum  a  Britannia  discessionis  profun- 
dissima  adhuc  obscuritate  involvitur. 

(61)  Felix.  a.  s.  c.  e.  f.  I.  infelix,  d.  m. 

(62)  Eorum.  e. ;  suorum,  a.  s.  c.  d«  I.  m» 


(63)  Et  incunctanter.  d.  e.;  omit.  etf  a.  s.  c, 
i.  m. 

(64)  Suhjugaret.  s.  c.  d.  e.  1.  m.  ;  subjugarat,  a. 
iJQfi)  Inoiquitarei,  c,  d.  e.   f.;  inquietaret ,  ^.\ 

inquietarat,  a. 

(66)  Inquietaret,  s.  c.  e.  f.;  inequitarat,  a ;  in- 
quinaret^  d. 

(67)  Gestis  Briionum  legifur. ..  exea  filium  tu- 
lerat.  Hisloria  Wortigerni  propriam  filiam  stupranlis 
valde  improbabilis,  et  quasi  mera  fabula  rejicienda 
est. 

(68)  Sententias.  a.  s.  d.  e.  i.  m.;  sententiam,  c. 

(69)  Evocandos.  Haec  Wortigerni  ad  Saxones  in- 
vocatio,  ut  a  quibusdam  vctemm  scriptomm  de- 
scribitur,  aliquod  fundamenlum  in  Gildae  et  Bedae 
dictis  habere  potest.  Conjicit  Pagius  (Crf/ica  in  Ba- 
ronlum)  haec  anno  447  conti^isse.  Ex  Nennii  testi- 
monio  inferri  posset  Hors  et  Hengistum  non  vocatos 
huc  advenisse  :  «  Interea  venemnt  tres  ciuiae  a  Ger- 
mannia  pulsaSy  in  quibus  erant  Hors  et  Uengistus 
(§  31 ) ;  »  sed  prol)aDiie  est  exsiiii  sortem  in  iilos 
cecidissejuxta  morem  modumqueemigraiionisapud 
Germanos,  ut  a  Malmesburicnbi  referUir,  §  5. 

(70)  Quia.  a.  d.  e.  1.  m. ;  quoniam,  s.  c. 

(71)  A.  D.  449.  Hunc  annum  etiam  assignat 
Beda  (lib.  i,  cap.  15)Saxonum  adventui.  Vide  notaa 
ad  Bedam,  ed.  Engl.  Hist.  Societ.,  p.  34. 

{li)  Ceolus  dicunt.  e.  i.;  cheulas  dicunt,  d.  m.; 
ceolas  vocant^c.]  ciula$vocant,s.;  theolas  dicunt,  a. 


063 


VViLLELMl  MALMBSBURIENSIS  MONACUl 


%4 


nerant  autem  et  tunc,  et  sequenti  tempore,  de  tri-  A  secatus  a  terg;o  cecidit.  Sic  non  semel  certatum  : 


bus  Germanise  popuiis,  ADglis,  Saxooibus  (73),  Ju- 
stis.  Omnis  eoim  fere  terra  qusB  trans  oceauum  Bri- 
tannicum  sub  septeatriouali  axe  jacet,  quia  tuntum 
hominum  germinat,  non  injuria  Germania  voca- 
tar(74),  licet  mullis  provinciarum  limitibus  distincta. 
Quapropter  sicut  hi  quibus  id  muneris  est  las- 
civientes  arboris  ramos  solent  succidere,  ut  reli- 
quorum  vilae  succo  suo  possit  sufficere,  sic  incolse 
aliquorum  expulsione  matrem  alleviant,  ne  tam  nu- 
merosse  prolis  pastu  exhausta  succumhat :  sed,  ut 
tatd  minoant  invidiam,  lorte  ducunt  eliminandos. 
Inde  est  quod  illius  terre  homines  (75)  invenerint 
sibi  ex  necessitate  virtutem ,  ut  natali  solo  ejecti 
peregrinas  sedes  armis  (76)  vendicent :  sicut  Wan- 


cumque  semper  victoria  consentiret  AngliSt  ot  fere 
fit  in  rebus  mortalium,  et  istis  successos  accendit 
audaciam,  et  illis  timor  alu:t  ignaviam ;  eoqne  res 
processit  ut  nihil  magis  Scotti  qnam  cum  Anglis 
manus  conserere  caverent. 

§  7.  Interea  Hengistus,  non  minns  acer  ingenio 
quam  alacer  in  praelio,  aliqoos  ex  suis  (non  abDuen- 
te  rege)  patriam  remittit,  qui  regis  et  popoli  iner- 
tiam,  insulae  opulentiam  exponant,  ampla  venire 
voleotibus  prseraia  propooant.  Illi  maodata  (83) 
goaviter  exequuotur,  brevique  cum  sexdecim  navi- 
bus  revertuntur,  adducentes  (84)  filiam  Hengisti, 
virginem ,  ut  accepimus,  quse  esset  et  natorae  mira- 
culum  et  virorom  spectaculum .  Regressis  adoma- 


dali,  qui  olim  protriverunt  Africam ;  sicnt  Gothi,  q  tur  convivium  :  jubet  Hengistus  filiam  fungi  pio- 


qui  possederunt  Hispaniam ;  sicut  Longobardi,  qui 
adbuc  obsident  Italiam ;  ul  Normaoni,  qui,  partem 
Gallise  armis  domitam  incolentes,  vocaverunt  Nor- 
manniam.  Ex  hac  ergo  Germania  primo  venit  Bri- 
tanniam  manus,  parva  quidem,  sed  quse  paucitatem 
suam  (77)  virtute  fulciret,  ducibus  Hengisto  et  Hors, 
commodse  indolis  fratribus,  haud  obscura  stirpe 
apud  suos  oriundis  :  erant  enim  abnepotes  illius  an- 
tiquissiroi  Woden,  de  quo  omnium  pene  barbara- 
rum  gentium  regium  genus  liueam  trahit,  quemque 
gentes  Anglorum  deum  esse  delirantes,  ei  quartum 
diem  septimanae ,  et  sexlum  oxori  suse  Freae,  per- 
petuo  ad  hoc  tempus  consecraverunt  sacrilegio.  In 
quibus  vero  locis  Britanniae  Angli  vei  Saxones  (78^ 


cemae  munere,  ut  regis  accnmbentia  ocolos  paace- 
ret.  Nec  id  frastra  fuit.  Nam  ille  (ot  semper  in  fe- 
minarum  decorem  adhinniebat)  statini  et  Ibnme 
gratia  et  gestuum  eleganlia  sauciatos  animnm,  po- 
tiendi  puella  spem  imbibit,  nec  distolit  qoin  noptiaa 
peteret  patrem  volentem  oogens  :  ipse  enim  atto 
primo  negare  lam  humiles  nuptias  rege  indignas 
allegans.  Postremo ,  qnasi  gravatus ,  in  seotentiam 
transiit,  lotam  Canliam  pro  munere  accipiens,  obi 
jamdudum  omnis  justitia  sub  cujusdam  (85)  go- 
rongi  laborabat  regimine,  qui  tamen  sicutomnea  re- 
guli  insulae  Wortigerai  substernebantur  monarchis: 
nec  contentus  hac  liberalitate  barbaras,  sed  abuteos 
rogis  impradeniia,  persuadet  uti  a  Germania(86) 


Jutae  habitationem  locaverunt  (79),  Beda  non  tacet.  p  Tratrem  et  filium  virtutis  viros  evocat,  scena  com- 
*'    '  ''   -«---  :-       posila,  ut  quia  ipse  ab  oriente  proviociam  defensi- 

taret,  illi  quoque  ab  aqnilone  Scottos  fraenareDt :  ita 
rege  connivente  ipsi  (circumnavigata  Britannia) 
Orcades  insulas  adiere ,  easque  gentes  cum  Pictis 
et  Scoltis  pari  aeramna  involventcs ,  in  aqoilonali 
parte  insuise,  quae  nunc  Norlhanimbria  vocator, 
tunc  et  deinceps  assedere  :  nullus  tamen  ibi  regio 
insigni  vel  nomine  usus  usque  ad  Idam^  de  quo  ro^ 
galis  Northanimbrorom  adolevit  (87)  lioea.  Sed  hcc 
ioferius  :  nunc  quod  coeperam  adtexam. 

DB  WORTBMBR  FIMO  WORTIGBRNI,  ET  DB  ARTUIO. 

§  8.  Vortemer  filius  Wortigerni  haudquaquam 
oltra  dissimulandum  ratus,  quod  se  Britoneaqoe  auos 
Angloram  dolo  perverti  ceroeret,  ad  expolsionem 

(82)  Consecutus.  c.  d.  e.  m. ;  intecutm^  a.  a.  1. 

(83)  Gnaviter  excquuntur.  a.  d.  e.  I.  m. ;  gnatd'- 
ter  executU  s*;  generaliter  executi,  c. 

(84)  FHiam  Hengisti.  Galfredus  Mooemuthensis 
primus  est  scriptor  qui  Hengisli  tiliae  nominis  me- 
minerit;  illam  Ronwen  vocat,  quod  nomen  apod 
Anglo-Saxones  minus  in  usu  erat.  In  capitulo  36 
Hisionae  Nenoii  Hengisti  filia  vocatur  Romwenna, 
sed  in  textu  nomen  omittitur. 

(85)  Gorongi'  tjuod  vocabulum  non  aeoue  pro 
proprio  nomine  frequenter  usurpatum  est.  Uamden 
illud  interpretatur  Guorong^  id  est  prore  aut  homo 
liber.  Vide  Gamden,  Brit.  col.  187,  edit.  Gibsoni 
Lond.  ih95. 

f86)  Frairem  et  filium.  Scillcet  Otha  et  Ebosa. 
(87)  Litiea.  a.  s.  d.  e,  L  m.;  proia^^  e. 


Nostrum  propositum  est ,  quamvis  afiluat  materia, 
stylo  non  indu\gere,  sed  tantum  necessaria  quaeque 
libare.  5«-10« 

§  6.  (80)  Venientibos  igitur  Anglis  undique  oc- 
cursum  :  a  rege  impertitae  gratiae,  a  populo  cfiusus 
favor,  data  fide  acceptaque,  et  tradita  Tanatos  in- 
sula  incolatui  eorum  subventum.  Accessil  et  pa- 
ctum,  ut  illi  (81)  junctis  umbonibus  sudores  suos 
patriae  impenderent,  recepturi  emolumenta  militiae 
ab  his  quoram  saluti  vigilias  praetenderent.  Paulu- 
lum  in  medio  morae,  ei  ecce  Scottos  adventantes, 
facilique  negotio  cessuram  sibi  ut  supra  praedam 
aestimantes ,  Angli  invadunt  :  iili  vix  dum  collato 
pede  fugam  componunt,  fugitantes  eqnes  (82)  con- 

(73)  Jutis.  Unus  m.  (Cott.  Glaud.  ix)  legit  ffi- 
chtU. 

(74)  Licet  multit  provinciarum  limitibut  dittin' 
cta.  s.  d.  e.  f.;  a.  1.  m.  omit.  multit;  c.  omit. 
tententiam  integram. 

(75)  Invenerint,  d.  e.  m.;  invenerunty  a.  s.  c.  I. 

(76)  Vendicent.  a.  c.  d.  e.  l.m.;  vendicarent,  s. 

(77)  Virtute.  s.  e.  I.;  virtutibut,  d.  m. 

(78)  Jutae.  Uuus  m.  (Cott.  Qaud.  ix.)  Wichtia 
legit. 

(79)  Beda  non  tacet.  Beda,  lib.  i,  c.  %5. 

(80)  Venientibus  igitur  Anglis.  Hengest  et  Hors 
landed  at  Ypwinesfleot  (Ebsfleet,  in  insula  Thanet). 
6ax.  Chron. 

(81)  Junctii  umbonibut.  a.  c.  d.  f.  1.  m.;  tfm- 
hnibus,  e.;  invicHt  umbonibus,  s. 


D 


GKSTA  REGUM  .\NGLOftOM.  —  Llfi.  L 


966 


meatem  intendit,  simuique  patrem  ad  idem 
um  (88)  incendit.  Hoc  igitur  auctore  post  an- 
)tem  adventus  eorum  foedus  fcedalum,  et  per 

annos  (89)  frequenter  levibus  praeliis,  sed 
(90)  ut  cbronica  liadit,  omnibus  copiis  de- 
mn  :  prima  congressione  a^qua  utrinque  for- 
liacessum,  dum  hi  (91)  Hors  fratrem  Henge- 

(92)  Katigis  alterum  regis  tilium  magno  ju- 
eaiderarent.  In  caeteris  cum  Angli  superiorem 

manum  referrent  pax  convenit,  incentore 
Qortemer  falali  sorte  sublato,  qui,  mullum  a 
a  patris  abhorrens,  egregio  regnum  mode- 
si  Deus  sivisset.  Sed,  eo  extincto,  Britonum 
Hnareuit,  spes  imminutae  relro  fluxcre;  et 
ic  profecto  pessum  issent,  nisi  (93)  Ambro- 
»las  Romanorum  superstes,  qui  post  Vorii- 
I  monarcba  regni  fuit,  inlumescentcs  barba- 
imia  bellicosi  Arturis  opera  pressisset. 
c  est  Arthur  de  quo  Britonum  nugae  hodieque 
t;  dignus  piane  quem  non  fallaces  somnia- 
>ule,  sed  veraces  prsedicarent  hisioriae  quip- 
(95)  labantem  patriam  diu  sustinuerit,  infra- 
civium  mentes  ad  bellum  acuerit.  Postre- 
i  obses^ione  ( 96 )  Badonici  montis  ( 97 ), 
3lU8  imagine  Dominicse    matris  (99),    quam 


A  armis  suis  insuerat,  nongentos  hostium  solus  ador- 
sus  incredibili  csede  profligarit.  Gontra,  Angli, 
quamvis  vario  fortunse  lusu  rotarentur,  vacillantds 
suorum  acies  adventu  compatriotarum  supplere, 
audentioribus  animis  in  femim  ruere :  paulatim,  ce- 
dentibus  accolis,  per  totam  se  insulam  extendere, 
simul  Dei  non  adversante  consilio  in  cigus  manu 
est  omnium  imperiorum  (100)  mutatio :  sed  h«ec 
processu  annorum  ;  nam,  vivente  Wortigemo,  nibil 
contra  eos  novatum .  Interea  Hengistus,  vitio  quo- 
dam  humani  ingenii  nt  quo  plus  habeas  plus  am- 
bias,  fraude  subomata  gencmm  ad  convivium  cum 
trecentis  suorum  invitat  :  cumque  frequoitiaribiis 
poculis  invitatos  ad  tumultum  animasset,  et  ex  in- 
dustria  unumquemque  salsa  dicacitate  perstringe- 

Q  ret,  primo  ad  jurgia,  mox  ad  arma  ventum. Ita  Bri- 
tones,  ad  unum  omnes  jugulati,  animas  inter  vina 
vomuere  (1) :  rex  ipse  captus,  datis  tribus  provin- 
ciis,  libertatem  redemit,  servitutem  exuit.  Post  hiec, 
anno  tricesimo  nono  adventus  sui,  Hengistus  diem 
clausit  (A.  D.  488) ;  vir  qui  successus  suos  non  mi- 
nus  fraudibus  quam  viribus  urgens,  multum  (2) 
genuinse  ssevitise  indulgens,  omnia  ciuentius  quam 
civiiius  agere  mallet.  Reliquit  fiiium  Eisc  (3>,  qui, 
magis  tuendo  quam  ampliando  regno  intentus  (4), 


huendit,  a.  s.  d.  e.  1.  m. ;  accendit,  c. 
Fretfuenter  levibus  prceliis.  De  his  pneliis  et 
iienli  SaxoQum  proditione,  vide  Neimium 
4, 4^,  edit.  /r.  h.  s.  ;  conferque  M.  Westm. 
0  et  seq.,  qui  Britannicas  narrationes  in  suis 
cis  incorporavit. 

Ui  chronica  tradit.  Saxonica  chronica  innuit  n 
8  annis  praelia  ascribunt.  iEglesfordi  (jEgle- 
m  the  Medway),  anno  D.  455;  Crecanmrdi 
7rd)  in  457  ;  Wyppedesfleotc  (Ebsfleet,  inTa- 
isula,  prope  Stonar),  in  465 ;  quarti  vero  prse- 
10  476,  locus  non  indicatur.  Nennius  ($44) 
oeliis  locum  assignat  super  flumen  Derevent 
it  in  Gantia,  probabiliter  in  ipso  loco  ubi  a 
uminejungitur);  Episfordi,  aut  Rit  Hcrgabail, 
lem  ac  Aytesford  supponilur ;  eiincampojuxta 
fn  tituli  (Stonar,  io  Tanato  insula, juxta  quo- 
^olkstone  m  Cantia.) 

Hors.  Hors   inlcrfectus  est  in  praelio  Ayles- 

455,  et  Horsled,    in  Cantia  sepultus   luisse 

tur.  Beda  lib.  i,  §  85,  sic  faieat  :  «  In  orien- 

Cjintise  partibus  monumenlum  habet  suo  no- 

nsigne.  •  Nennius  praelium  vocal  Episford. 

Katigis.  Qui  a  Nennio   vocatur  Categirn,  et 

tecundus  Wortirgerni  filius  exhibetur. 

Ambrosius,  De  Ambrosio  Aureliano,  de  aetate  £) 

vixit  nihil  conslal  ;    Beda  observat  ejus  pa- 

fuisse  purpuraindutos,  Juxta  Gildam.  «  Vir 

odestus,  qui   solus   fuit  comis,  fidelis,  fortis, 

lue,  forte  Romanoe  genlis,  qui  tantae  tempesta- 

lisione.  occisis,  in  eadem  pareotibus,  purpura 

m  indutis,  superfuerat.  »  Nennius  quoque  de 

ueos  (§  48)  sic  ait:  «  Qui  fuit  rex  inter  omnes 

Britanniae  gentis.  »  Alius  est  a  Natan   Leod  de 

ironica  Saxonica  ;  cujus  uxor  cum   quinque 

18  suorum  occisa  in  praelio  conlra  Cerdicom 

Saxonem   commisso  aono  508.  Ampliora  de 

,  vide  apud  Ussherium,  Primord,  p.  1116,  et 

Hist.  EngL  vol.  1,  p.  197-i05. 

Hic  est   Xrthur.  llaereditarius  erat  princeps 

rum,  in  South   Wales.  Hic  observat  Malmes- 

118  eum  dignum  fuisse  qui  non  vanis  legendis 

ulhentica  historia  celebraretur.  An    unquam 

lil  multi  dubitant,  quod  Giidas,  cosvus  Ur 


storiographus,  de  eo  nullam  facit  mentionem.  Hig- 
den,  Polychronicon  auctor,  primus  esse  videtur  qui 
Arlburi  regnum  in  dubium  revocaverit.  Sic  emm 
loquitur  :  «  Quoad  Arthurem  quem  Galfredus,  so- 
lus  inter  chronographos  extollit,  multi  ea  quse  de 
ipso  referuntur  m  dubium  revocant ;  quia,  si  Ar^ 
thur,  ut  narral  Galfredus,  triginta  regna  acquisivit, 
regem  Francorum  subdidit,  Lucium,  IiaUse  reipubli- 
cae  moderatorem,  occidit,  cur  omnes  historiof^raphi 
Romani,  Galli,  Saxones  et  Britones,  tanti  vuri  tot 
insignia  facta  omiserunt,  dum  minus  illustriom 
meminere  Galfredus  Honemuthensis  primus  ejus 
bellicorum  facinorum  traditiones  ex  Walensium  va- 
tibus  collegit,  illasque  in  Latinum  sermonem  trans- 
tulit.  »  De  Arthuro  vide  Nennium,  §  56. 

(95)  Labantem,  s.  e.  f.  1. ;  labentem,  d.  m. 

(96)  Obsessione,  d.  e.  l.m. ;  obsidione,  s.  f.  Beda, 
Gildam  prave  intcrpretatus,  incorrecte  anno  493  Ba- 
donici  montis  obsessionem  assignat :  juxta  Annales 
Cambrise  ad  a.  D.  516  referenda  est. 

(97)  Badonici  montis  Qui  dicitur  Ca^r-Bo^fon,  hiil 
of  Bannesdon,  prope  Bath.  A  Gilda  collocatur  juxta 
Severni  fluminis  ostium.  Yide  notam  ad  Gudam 
p.  34,  ed.  e.  h.  s. 

(98)  Fretus  imagine  Dominicos  mairis,  Gildas  8  56 : 
Arthur  portavit  imaginemsanctai  Marice  virginissU' 
perhumerossuos,  etc.  De  ea  re  vide  Uasher.,  Prt- 
mord,  p.  639.  In  Annalibus  Cambriae  Yisdc  occur- 
runt  dicta ;  c  lxxii  annus  (anno  D.  516).  Bellum 
Badonis  in  quo  rex  Arthurus  portavit  crucem  Do- 
mini  noalri  Jesu  Ghristi  tribus  diebus  et  tribus  no- 
ctibus  in  humeros  suos,  et  victor  fuit  ■  Id  evenisse 
scribit  Nennius  in  praelio,  in  castello  Guinnion ;  sed 
occisionem  nongentorum  sexaginta  hominum,  ea- 
dem  die,  ipsa  Arlhuris  manu,  praelio  in  Honte  Ba- 
donis  assignat.  §  56. 

(99)  Matris,  d.  legit  adminiculo  post  matris, 

(100)  Imperiorum,  a.  s.  d.  e.  1.  m. ;  regnorumc, 
1)  Vomuere,  d.  e.  1  m. ;  evomuere^  s. 
i)  Multum,  t,\multumque.  a.  s.  c.  d.  1.  m. 

(3)  Eisc,  s.  c.  d.  e.  m.  ;  a*  omit.  Eisc^  I.  legit 
ejus. 

(4)  httentus.  s.  e.  d.  e.  1.  m» ;  conieniuSf  e* 


fi 


967 


WILLELHI  MALMESBURIENSIS  MONACHI 


968 


pateriios  llmites  naDquam  excessit.  Consumptisque 
annis  yiginti  quatuor  (A.  D.  512),  filium  Olb, 
ejusdemque  filium  Yrmenricum,  habuit  successores, 
sibi  quam  avo  aut  proavo  similiores  (5) :  amborum 
temporibus  quinquaginta  et  trcs  anni  deputantur  in 
cbronicis  (6) :  cailerum,  si  singillalim  vel  communi- 
ter  regnaverint,  non  discernitur. 

DE  BTHBLBIRHTO  REGB,  BT  DB  ADVBNTU  8ANCTI 
AUGUSTINI    10-16 

§  9.  Post  illos  Ethelbirlus,  Yrmenrici  filius,  re- 
rum  potitus  C?),  quinquaginta  annos  et  tres  (8) 
juxta  chronica  (9),  juxia  Bedam  (10)  quinquaginia 
et  sex  exegit  (A.  D.  566)  (U)  :  viderit  lector  quo- 
modo  hanc  dissonantiam  componat;  nam  (12)  nos 
eam,  quia  admonuisse  suffecerit,  in  medio  rehnqui- 
mus.  Hic,  primis  pubescentis  regni  temporibus, 
adeo  vicinis  regibus  fuit  ridiculo,  ut  uno  et  altero 
pulsus  prslio  vix  suos  terminos  tutaretur.  Postmo- 
dum  cum  aduitiori  aeiati  consultior  etiam  militise  ac- 
cessisset  peritia,  omnes  (13)  nationes  Anglorum 
prseter  Northanimbros  continuis  victoriis  domitas 
sub  jugum  traxit;  et,  ut  exterorum  quoque  familia- 
ritatem  asciceret,  regis  Francorum  alfinitatem  filiao 
ejus  (14)  nuptiis  (15)  sibi  conciliavit.  Tum  vero 
Francorum  contubernio  gens  eatenus  (16)  barbara 
ad  unas  consuetudines  confo*dcrata,  silvestres  ani- 
mos  in  dies  exuere,  et  ad  leviores  mores  declinare. 
His  addebatur  Letardi  episcopi,  qui  cum  regina  ve- 
nerat,  cselcbs  admodum  vita,  qua  rogem  ad  Cbristi 
Domini   cognitionem   etiam   tacens  invitabat  :  quo 

(5)  Sibi  quam  avo  aut  proavo  timiliores.   s.   c. 

d.  e.  m. ;  quam  avo  aut  atavo  similiores,&.  1. 

(6)  /n  chronicis,  Quse  nunc  supersunt  chronica 
hsec  non  habcnt. 

(7)  Herum.  s.  c.  d.  e.  1.  m. ;  regnum,  a. 

(8)  Quinquaginta  annos  et  tres.  Quamvis  juxta 
Saxonica  cnronica  (sub  anno  565),  iEthelbcrtus  im- 
perium  quinquaginta  trcs  annos  tenuuritf  anno  ta- 
men  616  refertur  illum  obiisse,  postquam  quinqua- 
ginta  sex  annos  regnos  fruilus  erat.  Adest  tamen 
adhuc  aliqua  dissonantia,  nara  si  iethelbertus  solium 
anno  565  conscendit  (juxta  omnes  his  temporibus 
notos  manuscriptos;,  el  616  occubuit,  ejus  regnum 
quinqudginta  unum  annos  tantum  complecteretur. 
Atvero  vVlieloc  et  alii  annum  560  assignant  sedqua 
nisi  auctoriUtc  non  clare  palet. 

(9)  Chronicam.  e. ;  chronica  a.  s.  c.  d.  1.  m. 

(10)  Juxta  Bcdam,  Uisl.  Ecc.  Gcn.  Angl.  lib.  ii, 

c.  5,  §100,  1»1. 
(ii)  Exegit.  a.  d.  e.  1.  m.;  transegit,  s.  c. 
(l^)  Nam.  d.  e.  m. ;  a.  s.  c.  1.  omit.  nam. 
(la)  bmnes.  e.  ;  a.  s.  c.  d.  1.  m. ;  brevi  legunt 

anteomnes.  /,u     u  -•   n    •  • 

(14)  Filioi  ejus.  Berlha,  Chanberli,  Pansiorum 
rcgis  filia,   ex  uxore   ejus  Ingoberga  et  Clotarii  I 

ncptis.  ,,  , 

(15)  Nuptiis.  8.  legit  Berias  post  nuptiu ;  a.c.d. 

e.  1.  m.;  omitB^r/«f. 

(16)  EatenuSy  s.  c.  d.  e.  m. ;  a.  l.  omit.  eatenus. 

(17)  Augustino.  Auguslinus  cum  sociis  suis  Ro- 
ma  missua  est  anno  596,  et  Tanati  insulae  appulit 
anno  597.  Ad  comoIeUm  hujus  facli  narralionem 
vide  Bedam,  Hist.  tccl.  Gen.  AngU,  lib.  i,  cap.25, 

(18)  Begius.  d.  e.  1.  m ;  regiSy  s. 
fl9)  Premebat.  c.  d.  e.  1.  m. ;  praeminebat,  s. 
)%0)  Leges.  Yeluatios   mmcnon  auperest  iEthel- 


ii 


A  factum  est,  ut  postea  beato  Aoguatino  (17)  pnedi« 
canti  regius  (18)  animus  jam  emollitus  facile  cede- 
ret,  et  primus  de  numero  patrum  suomm  sacris  sa- 
crilegiis  reriunciaret  (A.  D.  597) ;  ut  quos  regni  pre- 
mebat  (19)  potentia,  fidei  quoque  obumbraret  glo- 
ria  :  haec  cst  profeclo  clara  nobilitas,  ha^c  sapeiiMi 
virtus,  honcslale  ^incere  quos  honore  vincas.  Quin 
etiam  curam  extendcns  in  posteros,  leges  (20)  patrio 
sermone  tulit,  quibus  bonis  prsemia  decemeret,  im- 
probis  per  remedia  severiora  occurreret,  nibil  super 
aliquo  negotio  in  futurum  relinquens  ambiguuni. 

§10.  ExcesFit  anno  (21)  postacceptam  fidem  (22) 
primo  et  vicesimo  (A.  D.  616),  Edbaldo  filio  regni 
tradens  insignia .  ille,  mox  ubi  paterai  mctos  alsra- 
pit  frena,  exsufilata     Christianitale,  noverc«  (23) 

Q  quoque  pudorcm  expugnavit  :  sed,  ne  omnino  in 
prseceps  ferretur,  divinae  miserationis  austeritas 
obicem  opposuit.  Confestim  enim  regulis  quos  pa- 
ter  sub  jugum  miserat  rcbellantibus,  regni  mutila- 
tus  dispendio,  et  per  horas  crero  afHatua  daemonioi 
contumacis  perfidiae  tormenta  (24)  pendebat.  Quibua 
ofi^ensus  successor  Augustini  Laurentius  (25),  dum 
post  prrmissos  comites  provincia  cedere  meditare- 
tur,  Dei  animatus  verberc  sententiam  revocavit  (26). 
Qua  dc  re  conventos  rex,  dum  fidem  dictoram  pon- 
tificis  plaga^  faccrent,  non  asperaanter  ut  aiunt  in- 
flexus,  et  Cbristianifmi  gratiam  hausit,  et  incestis 
nuptiis  valcdixit.  Veraro  ut  in  punienda  perfidia 
terribilis  exempli  nota  posteris  inureretur,  avitis  (1" 

Q  nibus  segre  licet  rctentis,  nunquam  ad  paternum  fa- 

berli  legum  exemplar  quam  Textus  Roffensis,  qui 
ab  Eraulfo,  Rocestriae  episcopo  compulsus  fuit,  an- 
num  1115  ioter  et  1124. 

(21)  Post  acceptum  fidem  primo  et  vicesimo.Ohiii 
JEthelbertus  24  feb.  a.  D.  616  :  hi  igitur  viginti 
unus  anni  numerari  debent  ab  Augustini  itineris 
incoeptionc,  non  vero  iEthelberti  conversione.  Con- 
fer  BcdcC  tcstimonia,  quae  non  coucordant. 

(22)  Acceptam  fidem.  a.  c.  d.  e.l.  m. ;  receptam 
Christi  fidem^  s. 

(28)  Noverca^.  Defuncta  Bertha,  iEthelbertus 
Galiicam  aliam  principcm  in  uxorem  duxit ;  sed 
ejus  nomen  ab  historiis  non  est  vulgatum,  probabi- 
liler  ob  cjus  cum  Ladbaldo  incestum.  Vide  Bedam, 
lib.  II,  c.  5,  §  102  et  Saxon.  chron.  a.  D.  616. 

(li)  Tormenta.  a.  d.  e.  I.  m. ;  pasnas^  s.  c. 

(25)  Laurentius.  Quoad  pnefinitum  Augustini 
mortis  diem,  et  ejus  successoris   electionem    nihil 

D  nisi  incertissimum  novimus ;  at  si  primae  chartae  in 
Cod.  Dip.  iEvi  Angl.  Sax.  cditie  fides  sit  adhibenda 
auasi  auihenticse  inde  constaret  Laurentium  ponti- 
ncales  insulas  induisse  ante  diem  28  Aprilis  694. 
Hujus  tamen  chartse  genuitas  in  disceptationem  ca- 
dit.  Kemble,  cujus  sententia  auctoritas  pondero 
gaudet,  ejus  authenticitatem  in  dubium  non  rovo- 
cat.  D'  Smith,  eruditus  Beda)  editor  Augustinum 
obiisse  censet  anno  605  ;  sed  Warthon  annum  604 
praefert.  Vide  Angl.  Sacr.  I,  89  ;  II,  70. 

(26)  Dei  animalus  verbere  sententiam  revocauit, 
Mellitus  et  Justus,  opprobrioram  quibus  Christia- 
nismus  afiiciebatur  pertsesi.  Britannia  relicta,  con- 
tinentem  repetiverant,  Laurontiusque  ipse  disce- 
dendi  proposilam  pariter  animo  tenuit.  Beatum 
Pctram  illi  in  visione  apparaisse  traditum  est^  qui, 
exprobrata  ejus  ignavia,  illum  verberibus  cecidit  in 
poenam  indi^  ovium  suaram  deserendiinim  pitH 
ipauti.  Yide  fiedam,  lib.  ii,  c.  6,  $  104. 


GE8TA  REGUM  ANGLORUM.  —  LIB.  r. 


910 


n  17-19  poluit  aspirare.  Cailerum,  lola  vila  A  ia  Dcum,   piclalc   in  palriam  ^37j  juxla  insignis. 


r  in  fide,  nihil  quod  famam  laedorct  commisil  : 
;tcrium  quoque  cxtra  muros  Canluariac  (il), 
pater  fundaverat,  ingcntibus  praediis  et  am* 
lis  donariis  iilustravit :  quorum  laudcs  ct  me- 
mnes  Angli  $uscipere  et  praedicare  debebunt, 
Christianam  fidcm  leni  crcdulitato  et  credula 
e  Anglia^  invalcscerc  pcrmiserint.  Quis  enim 
)cunde  spoculctur  quantum  aequitati  conve- 
quantum  dulcedini  concinat  responsum  illud 
Elhelbirthi,  quod  cum  prim»  praedicationi 
lini  Bcda  (28)  retulisse  narrat  ?  —  Non  posse  sc 
sectae  tam  cito  animum  adhiberc,  relirtis  cul- 
quos  sempcr  excrcuerit  cum  lota  Anglorum 
;  veruntamen  nulla  illos  nioleslia  cxaccrban- 


Cum  enim  avus  el  pater,  citra  destruclioncm  idolo- 
rum,  fidem  nostram  coluissent,  hic  parum  et  in- 
ferius  (38)  devotione  rcgia  arbitratus,  si  non  dcstrue- 
ret  propensiore  consilio  quod  illi  lacito  (39)  damna- 
runt  judicio,  omnia  deoruni  sacella  complanavit  ad 
solum,  ut  nullum  sacrilegii  ad  posteros  maneret 
vestigium,  praeclare ;  poleral  enim  vulgus  fanalicae 
superstitionis  admoneri,  quamdiu  loca  pulvinarium 
suorum  non  desineret  inlueri :  alque  ul  genlem 
suam,  ventri  tantum  indulgentem,  parcitati  gulae 
doceret  insuescere  (40),  prsecepit  per  omne  rcgnura 
observari  quadraginta  dierum  solennc  jejunium. 
Magnam  prorsus  lunc  temporis  rex  rem  aggressus, 
quem  nec  dcliciarum  luxus  enenare,  nec  regni  sol- 


uin  polius  (29)  pi-«dicationis  pcrmissu  et  am-  B  ^ii^itudo  a  Dci  cultu  potuit  avocare.  Per  hasc  Dei 


ctu  juvandos  quod  tam  longnm  a  natali  solo 
*ioationem  susccpcrint  ut  Anglis  quae  optima 
mt  indulgcnti  benignitate  communicarent.  Nec 
promissioncm  factum  fuit  rcmissius  (30),  do- 
nsim  explorata  fidei  veritate  ct  ipsc  cum  sub- 
Qumero  fidelium  sociatus  est.  Quid  iste  ?  nonnc 
temporc  magis  carnis  illeccbra  quara  animi 
itione  devians,  magnam  tamen  vitae  pontificum 
ibat  venerationcm,  quorum  negligebat  fidem  ? 
le,  ut  dixi,  ob  unius  fiicile  conversus  injuriam 
»momento  Christianilatis  augmentis  (31)  fuit. 
igitur  laudabiles  (32),  ambo  profusiora  prae- 
emeriti,  siquidem  bonum  quod  illc  magnani- 
nchoaverit,  isle  bcnignc  confovcril. 


favorc  tutus,  rebusque  domi  ct  foris  ex  sententia 
cedentibus,  tranquillissime  consenuit.  Cujus  filia 
Ercongota,  tanto  soboles  non  indigna  2 1  parentc, 
aemulisque  virtutum  lineamentis  patri  respondens, 
Cala,  raona&terium  apud  Galiias  (41),  sancitudinis 

(42)  suae  lucc  vcstivit. 

§  ii.  At  vcro  filius  Egbertus  (A.  D.  664),  per 
novem  annos  patino  tlirono  relento,  nihil  mcmora- 
bile  fccit  tam  brevis  imperii  compendio,  nisis  quis 

(43)  adventum  Theodori  archiepiscopi  et  Adriani 
abbatis  temporum  iilius  (44)  imputet  gloriae :  do- 
ctorum  virorum,  et  qui  omncm  literaturam  imis  me- 
dullis  combiberant;    quod   nisi    esset  usquequaque 


delrilum,  libcnter  pergercra  referre  quantura  lucis 
§  11.  Cui  posl  viginli  quatuor  (33)  regni  an-  q  tunc  pcr  eos  orbi  Britannico  infulserit,  quomodo 
functo  (A.  D.  640)  (34)  succcssil  filius  Er-  hinc  GrsBci,  hinc  Lalini  pal®stras  liloranira  (45)  stu- 
chtus  (35)  cx  Emma  filia  rcgis  Francorum  diis  in  unum  contulerint,  et  insulam,  tyrannorum 
,U8,  et  eodem  (36)  quidem  annorum  numero,  quondara  nutriculam,  farailiarc  philosopliiae  dorai- 
eliori  auspicio  priccipalu    functus,  religionc      ciliura  (46)  eficcerint. 


Extramuros  Cantuarue.  St.  Augusline  s. 
Beda.  Beda,  lib.  i,  c.  2.),  §55. 
Potius,  d.  c.  1.  m  ;  etiam^  c. 
hemissius.  a.  d.  c.  I.  m.  ;  s.  c.  omit.  rcmis- 

Augmentis,    s.    d.    c.   I.  m.  augmentum, 

Laudabiles.  a.  legit :  viri  post  laudabiles.  s. 
L  m.  omit.  viri. 

Ctii.. .  defuncto.  Obiit  Eadbald  die  Jovis,  20 
^O. 

Viqinti  quatuor.  a.  s.  d.  e.  I.  m.  ;   viginti 
f,  c. 

^x  Emma...  Francorum.  Defunctaaut  dimi.ssa 
xore,  Eadbaldus  Emmam,  Theodberti  Au- 
tgis  fiham,  in  matrimonium  duxit  (Pagi,  A. 
.  Ercombirchtus  ex  hoc  matrimonio,  Ermcn- 
ero  ex  priori  orlus  est.  Vid.%  §  13,  not. 
Quidem,  a.  s.  d.  e.  I.  m.  ;  c.  omit.  quidem. 
luxta  insigniSf  s.  c.  e.  I.  ;  vHa  insignis,  a. 

Devotione.  a.  s.  d.  e.  1.  m. ;  dignatione^  c. 
Damnarant.  c.  d.   e.  I.   m. ;  damnarenty 

^cecepit...  jejunium.  Vidc  Bedam.  lib.  iii, 
g  172  ;  Sax.  Chron.  an.  640  ;  Flor.  Wigorn. 

lala,  monastcjnum   apud  Gallias.    Gallice 
,  quatuor  circiter  milliariis  a  Lutetia  Parisio- 

Patrol.  CLXXIX. 


rum,  monaslerium  a  regina  Bathilda,  Clodovei  II 
vidua,  fundatum.  Bcda  tamen  (lib.  iii,  §  172)  as- 
scrit  Ercongotam  raonialem  fuisse  in  loco  qui  di- 
citur :  In  Brige  (Faremoustier  en  Brie),  quod  erat 
relcberrimum  Benedictinarum  raonialium  coeno- 
bium. 

(ii)  Sanctitudinis.  a.  c.  s.  e.  L;  Sanetitatis, 
d.  m. 

(43)  Adventum  Theodori  archiepiscopi  et  Adriani 
ahbatis,  Thcodorus  Tarsensis  in  Cilicia,  archiepi- 
scopus  Cantuariensis  Romae  ordinatus,  26  Martii  A, 
D.  668,  Cantuariaequc  in  munere  episcopaii  consti- 

D  tutus,  27  Maii  A.  D.  669.  Vir  erat  mirabihtcr  do- 
ctus,  in  Graecis  Romanisque  littcris,  arithmetica 
et  astronomia  praeclare  versatus.  In  Angliam  pro- 
fectus  est  27  Maii  608,  socio  Adriano  ct  formali  Vi- 
tcUiani  papae  mandato  qui  metuebat  nc  Theodorus 
in  Ecclesia  Graeca  errores  inclinarct  in  qua  fuerat 
educatus.  Adrianus  praefectus  est  abbas  S.  Augu- 
stini  Cantuariae. 

(44)  Imputet.  a.  s.  c,  e.  I. ;  supputet^  d.  m. 

(45)  Studiis,  c. ;  a.  s.  c.  d.  I.  m.  legunt  certanti- 
bus  Bnie  studiis. 

(46)  Effecerint.  Posi  effecerint,  s.  d.  ra.  legunt: 
Sed  et  hoc,  et  quicquid  boni  potest  diebus  Egberti 
ascribiy  attenuat  facinus  quo  Klbertum  et  Egelbri- 
ctum,  filios  patrui,  aut  interemit  aut  intei  imi  vqua- 
nimiter  passus  fuit.  c.  omit.  cequanimiter.  a.  e.  1. 
omit.  locum  integrum. 

31 


971 


WU.LELMI  MALMESBURIENSIS  MONACHI 


i^n 


§13.    Successit    (47)  Egberlo    fratcr    Lolhai  ius  A  circa  lectum  habenis  regnareat  iiicendia  (<^),  inter 


(A.  D.  673),  alile  nnala  regnum  ingressus,  quippe 
per  (48)  undccim  annos,  22  infcslantc  Edrico  tilio 
Egberli,  freqiienter  et  vaiia  sorte  civilibus  bellis 
conflictatus,  novissimeque  jaculo  corpus  trajectus, 
ipso  vulnere  inter  modendum  vilam  eiTudit  (A.  D. 
685).  Sunt  qui  non  (49)  tacent  fratres  ambos  cita 
morle  merilo  crudclitatis  absumpios  (50);  quod 
Egbertus  filios  palrui  (51)  innoccntes  occideril;  Lo- 
tharius  martyres  propalatos  irriseril :  quamvis  prior 
et  factum  ingemuerit,  et  matri  fratruolium  partem 
insulse  Tanatos  ad  aedificandum  monasterium  con- 
cesserit. 

^14.    Nec  Edricus  succcssu   tyrannidis    loiigum 
gloriatus   est :  sed  citra  biennium,  regno  el  vita 


nainmas  (54)  halitum  ructavit  (A.  D.  687).  23  Non 
tamen  Kodwalla  destilit,  aut  a  provincia  pedem  reto- 
lit,  quin  dolorem  suum  crcbris  accolarum  dispendiis 
sarciret,  rei  qnoque  ultionem  in  successorem  Inam 
transfunderety  sicut  suo  loco  dicetur  (55)* 

g  15.  In  lam  (56)  despcralis  rebus  Canliae  seeen- 
nio  circitcr  a  regia  successione  claudicatum  : 
scptimo  (57)  dcmum  anno  Wihtredus  6iiu8  Egberli, 
cum  apud  suos  invidiam  pressisselindu8tria,et  apud 
bostes  pacem  locasset  pecunia,  magna  spe  civium 
allectus  in  rcgcm  (58),  voti  compotes  fecit.  Domi 
enim  civiiis,  et  bello  invictus,  Chrislianam  religiooem 
sanctissime  coluit,  poiestatem  aroplissime  porrexit 
(59),  et,  ul  uihii  fehcitati  doesset,   posi  trigiuia  et 


spoliatus  (A.  D.  686),    patriam  lacerundam  hoslibus  B  l^^**  »""<>»  (^^)  longaevus,  quod  beaiissimum  mor- 

tales  putant,  suporj^tiiibus  eisdemque  bferedibus  It- 
beris  tribus,  ralo  functus  est.  (61)  Quorum  Edber- 
ius  24  viginti  et  tribus  (62),  Edelberlus  undecim 
Alricus  (63)  triginla  ct  quatuor  annis,  patema  te- 
rentcs  (64)  instiluia,  haud  decolore  (65)  exitu  re- 
gnum  continuavere,  nisi  quod  Edelberius  fortuito 
urbis  inccndio  (A.  D.  754)  et  Alricus  infausto  ad- 
versus  Mercios  praclio  (A.  D.  774),  gloriam  tcmpo* 
rum  suorum  (06)  non  parum  obnubilavere.  Ila  si 
quid  accidit  probri  non  tacetur,  si  quid  prosperi  pa- 
rum  in  chronicis  notaiur,  sive,  quod  consulto  fa- 
ctum  esi,  sivc,  quod  natura?  vitio  comparatum  est  : 
quod  curn  sit  bonorum  brevis  graiia,  seternum  quae 


exposuit,  Coniinuo  enim  quidam  Kedwalla  cum 
fralre  Mollonc,  alias  sanebonus  et  efficax,digladia- 
bile  odium  in  Cantuarilas  spirans,  quantis  potuit 
conatibus  provinciam  invasii  olim  diulurna  pace  fe- 
riatam,  sed  tunc  intestino  bello  dis>idenlem,  irn- 
punc  sibi  cessuram  arbitralus  :  sed  non  iiu  ut  spe- 
rabat  imperatos,  aut  animi  vacuos,  provinciales  of- 
fcndit;  siquidem  posi  multa  incommoda  vicaiim  ct 
oppidaiim  accepta,  iaudem  animaii  ad  manus  ve- 
niunt  ;  congressuque  superiores  Kedwallain  in  tcrgu 
vcrluni  (5*),  fratreque  in  iugurium  quoddam  com- 
pulso,  domnnculam  ipsam  succendunt.  Ita  MoIIo, 
dum  orumpondi  in  hoslom  deessel  audacia;  ct  totis 


(47)  Egberto.  Obiit  Ecgberhlus  mensc  Julio,  A. 
D.  673. 

(48)  Undecim.  a.  s.  c.  d.  l.  m.  ;  novem^  e.  — 
Beda  undecim  annos  cl  septem  rocnses  Illodheri 
regno  assignai. 

(49)  Tacent.  d.  e. ;  taceant,  a.  s.  c.  I.  m. 

(50)  Qtwd  Egbertus  filios  patrui  innocentes  occi- 
derit.  Llbertus  et  /Egilbertus  filii  erant  Ermenfridi, 
qui  Ecgberii  consanguineus  erai  fraler.  Eorum  occi- 
sionem  fusius  postoa  describit  Malmcsburiensis. 

(51)  Innocentes,  a.  c.  I.  ;  post  innocentes,  Icgunt 
vt  dixit  s.  c.  d.  m. 

(52)  Frat''eque.  a.  c.  d.  e.  I.  m.;  fratreque  Mol^ 
lone,  s. 

(53)  Inter  flammaf.  Caodwalla  ct  MuII,  fi*ater 
cjus,  Cantiam  do|*opuIati  suot,  anno  686  ;  et  anno 
sequenti  MuII,  cum  duodecim  aiiis,  ignis  supplicio 
nccalus.  Sax.  Cliron.  A.  D.  686,  687. 

(5i)  llalitum.  a.  s.  d.  e.  I.  m.  ;  animam^  c. 

(55)  Suo  loco  dicetur.  Vidc  infra  g  35. 
(:>6)  /n  tam.  a.  s.  e.  I. ;  Interea,  c.  d.  m. 

(57)  Septimo,  Si  septem  annorum  periodus,  de 
qua  hic  agitur,  ab  obitu  Hi6ohcri  compulotur, 
Wihlrodi  succcssio  ad  aocium  692  referonda  est, 
quod  mcliuris  nolae  auctoritatibus  conirait ;  si  vero 
Edrici  usurpalio  hoc  annorum  numero  eliam  inclu- 
dalur,  mnjur  adhuc  erii  dissonantin.  Unde  satis 
appaitM  Malmeshurionseiu  longius  produxisse  inier- 
if^gnum  CantioB,  quippe  quod  Wihtrodi  accessio  ad 
annum  690  corlissime  reforlur. 

(58)  Allrctus  in  regem.  Williridus  regnare  coepit 
anno  690  desinonte.  Juxta  Saxon.  Chionica  consiat 
quod  liac  a^tutc,  A.  D.  692,  duo  regos  in  Cantia 
orant,  Willnidus  ncmpe  ct  Suxlhardus.  Vide  etiani 
Fiorenl,  Worccjst.  anno  691,  et  Bcdam,  §  375. 


Q 

(59)  Porrcxit.  Post  porrcxit,  a.  logil  Ipse  est  qui 
monasterium  Sancti  Martini  apud  Doferan*  fec  tt : 
d.  ra.  oinit.  apud  Doferam\  s.  c.  e.  I.  omit  intogrum 
locum.  In  Horcntii  Wigom.  Genealogia  regum 
Cantuar.  haec  logunlur  :  Wichtredus  in  regnumsuc- 
cedens  ecclcsiam  Sancti  Martini  in  Dovera  con- 
stiuxit. 

(60)  Triginta  ct  tres  annos.  a.  s.  d.  e.  1.  m.  ;  tri^ 
gmta^  c.  Juxta  Saxon.  Chronic.  Wibtr£cdu8  xxxiv 
annus  roi;navit.  Beda  (Lb.  v,  cap.  23)  refi^no  ejus 
annos  xxxiv,  mcnsos  vi  verius  assignat.  Obiit  die 
23  April.  A.  D.  726  (S/i.c.  Chron.). 

(6 1 )  Qunrum  Edbertus  viginti  et  tnbus,  Edelbertur 
undecim.  Quse  a  Malmesburiensi  de  Wihlredi  Gliis 
narrantur  non  nihil  obscura  sunt.  Hoc  probabiliier 
innuil,  iEthelbcrtum  undecim  anoos  regnavisse 
post  EdbiTli  obilum  (cum  quo  antoa  jam  viginti 
tribus  aunis  conrcgnavcral),  et  Alricum  post  iEihel- 

D  borti  obitum  trigiiita  quniuor  annos  regno  potitam. 
Id  opiime  ciim  aliis  auctoribus  congrueret,  juxta^ 
quos  defuncto  Wihtredo  filii  ejus  fidbertus  et  iEthel-' 
bertus  conjunctim,  regnum  susceperuni.  Prior  obiil 

anno  748,  et  portorior  solus  imperaverit  usque  ad 

annum  761  :  successorem  habuit  Alricum  qui  aDno 
794  vita  funcius  est. 

(62)  Viginti  et  tribus.  a.  s.  c.  e.  1. ;  triginta  ei 
tribus,  d.  m. 

(63^  Airicus.  Obiil  Alricus  anno  794,  et  cum 
defecii  Ilengisti  genus.  Ullimus  regum  Caoluarien- 
sium  vulgo  hobctur. 

(64)  Terentes.  a.  c.  d.  e.  1.  m ;  tenentes,  s.,  re- 
ctius  ut  videlur. 

(65)  Decolore.  s.;  a.  c.  d.  e.  I.  m.  lcgunt  deco' 
loro. 

(66)  Gloriam  temporum  suorum,  a.  s.  d.  e.  1.  ro. ; 
claritatem  fortunct,  c . 


GKSTA  RhlGUM  ANGLOUCM.   -  IJB.  f. 


074 


ire  dulenl.  Posl  illos  uubile  germen  regum  exa- 
generosus  sanguis  eftriguit ;  lunc  impudenlis- 
I  quisquc,  cui  vel  lingua  divilias,  vcc  faclio 
reiD  comparaverat,  ad  lyranuidem  anhelare, 
regio  ins^igni  indigni  ahuli.  Quorum  Gdelberlus 
|uu  Pren  (07)  cum  biennio  Caniuarilis  impe- 
l(A.  D.  79 fc/,  in  Mercios  majora  viribus  cona- 
»8),  el  ab  eisdem  captus,  vinculis  mauus,  cor- 
aptivilati  praebuit  :  nec  mullo  posl  ab  hoslibus 
is,  sed  a  suis  nou  rcceplus,  dubium  quo  fiue 
t.  Deiude  ejusdem  25  calamilalis  et  factionis 
I  Culbredus  (A.  D.  796j  octo  annis  solo  scilicet 
le  regniivit.  Hinc  regiae  dignitatis  abortivum 
sdus  (A.  D.  805)  postquam  Cantiam  oclodecim 
obsodit  (09),  abEgbirhlorege  West-Saxonum 
>  pulsus  in  cxilium  com  essit.  Ita  regnum  Can* 
uod  ab  acno  incarnaliouis  Domini  quadringen- 
0  quadragesimo  quarto  (70)  steteral,  annistre- 
i  septuaginta  (71)  el  quinque  alterius  potcstati 
sit.  Sed  quia  primi  regni,  quodde  Angli»  excre- 
rosapiam  paucis  pcrsecuti,  (|uasi  scinlillam  de 
litatis  (avilla  excussimus  ^72),  nunc  regnum 
•Saxonum  stilus  ventilabit :  quod  a  prinio  proxi- 
longo  tamcn  intervallo  inchuavit,  ipsum  est, 
multo  situ,  inarces<>entibus  ca^teris,  invicto 
;  ad  adventum  Noimannorum  vigore  floiuit,  et 
at  ila  dicam,  strangulala,  faucibus  avidis  ab- 
it  :  boc  ergo  si  lineatim  ad  Egbirhlum  prO' 
>,  de  rcliquis  duobus,  nauscam  longiludinis 
is,  aliqua  subtexam,  qua?  cum  in  primo  libro 
10)  linem  iuvenciint,  socuudus  solos  West- 
i6S  intuebitur. 


A  in  magum  fastigium  evasit  :  qui  geute  Gennamis, 
amplis  majoribus,  qiiippe  a  Wodenio  decimus,  cum 
domesticis  contlictalionibus  ingentes  spiritus  aluis- 
set,  satuit  patria  discederc,  et  arrois  famara  dila- 
tare.  Id,  animo  comrounicato  curo  (75)  filio  Cenrico, 
meditari  ausus,  consentiente  adoiescente,  qui  proxi- 
mis  gloria;  passibus  patrem  urgeret,  in  Britanniam 
(70)  cum  quinque  ceolis  copias  trajecit.  Actum  anno 
Dominicai  incarnalionis  qundringentesimo  nona- 
gesimo  quinto,  post  mortem  Hengesti  octavo.  Ipso- 
que  die  a  (77)  Britonibus  bello  exceptus,  vir  vete- 
ris  miiitise  non  difticulter  arietantem  rauhitudinem 
contudit  ct  fugero  compulil :  quo  successu  et  sibi 
profundam  (78)  in  reiiquum  securitatem,  et  provin- 
cialibus  quietem,  peperit ;  nam,  nunquara  post  il- 

jg  lum  diem  lacescendum  arbilrati,  in  ejus  jura  vo- 
lentes  concessere.  Non  tamen  ille  ignavo  indulgens 
otio  feriabatur,  quin  potius  crebras  circuraquaque 
vicloiias  extendens  anno  post  adventura  suum  vice- 
simo  quarto  in  occidentali  parte  insula;,  quara  illi 
West-Sexam  (79)  vocant,  monarcbiam  adeptus  est : 
qua  quindecim  (80)  annis  functus,  fatum  comple- 
vit,  regno  tolo  pnrter  insulam  Wchtam  a  filiura 
devoluto.  La  enim  ,  indultu  regiae  munificeutiae, 
potestati  Wihtgari  (81)  nepotis  sui  (8:2)  accessit, 
27  Is  ,  tura  sanguinis  propinquitate  ,  tum  bel- 
landi  artibu^,  avunculo  juxla  carus  (83),  celebrem 
in  eadem  insula  primo  principatum,  post  etiam  se- 
pulturara  (84)  accepit.  Porro  Cenricus,  patre  noQ 
inferior  virtute ,  regnura  nonnibil  ampliatura ,  post 

Q  annos  viginti  sex  (  85  ),  filio  Ceaulino  contulit 
(A.  D.  560). 


DE  REUNO  WEST-SAXONUM. 


B.  Hegnum  W'ost-Saxonura  (73)  quo  neque  (74) 

ificentius   neque    diuturnius    ulluni   Brilannia 

26  a  quodaro  Ccrdicio  primum  cbullicns,  mox 


DE  CEAULINO  (a.  D.   560). 

fl  17.  Cujus  spectatissimuro  in  pra^Uis  robur  an- 
nales  ad  invidiam  efferunt,  quippe  qui  fuerit  Anglis 
stupori,  Britonibus  odio,    utrisque   exitio.    Horura 


)  Edelberlus  idemque  Pren,  Edbyrlus  cogno- 
3  Prcen,  Canlia;  regnum  obtinuit  A,  D.  794  ; 
s  est  a  Merciis  anno  796,  qui,  efibssis  ejus 
(,  manus  amputaverunt.  Asscrit  alibi  Malmes- 
asis  Cft^nulfum  miseratione  motum,  cum  e 
dtate  eduxisse  ad  altaT-e  Winchelcombe,  ct 
*edum,  quem  Ofla  regem  Canliae  constituerat, 
imentiffi  regisc  adlia?sisse.  D 

;)  Conatus.  a.  d.  f.  I.  m.;  au^us,  s.  c. 
I)  Obsedif.  d.  e.  I.  m. ;  obsederit^  a.;  obscderat 
\tquam  rexeratyS. ;  obsedll  poiius  quam  rexit.c. 
)  Quarto.  c.  d.  e.  I.  m. ;  scxla,  a. ;  nonOy  s., 

is. 

)  Septuaginta.  a.  s.  c.  e.  l. ;  scxaginta,  d.  m. 
\)ScintiUam  deantiquitaiis  favilla  excussimus. 
1. 1.  ra. ;  excussimus  vel  elicuimus^  e. ;  antiqui- 
tcintillam  elicuimus^  c. 
\)  Regnum  IKf*/  SaaronMm.Illius  regionis  reges 
»origine  (icwiuas,  sufledomeslicse  tribus,  reges 
>ant;  a  Gewis  enim  Cerdicus  terlio  gradu  ori- 
n  trahebat.  Se  in  posterum  West-Saxonum  el 
irius  West-Saxon  simul  et  Cantuaritarum  reges 
runt.  Ad  cognoscendam  regni  eorum  amplitudi- 
vide  postea,  lib.  i,  et  Florentium  Worcestr., 
»id.  ad  Cbron. 


(7t)  Neque.  a.  d.  e.  1.  m. ;  nec^  c,  ul  raox. 

(75)  Cum.  a.  c.  d.  e.  I.  ro.  ;  omit.  s. 

(76)  /«  Uritanniam...  trajecit,  Ccrdicus  et  Cyn- 
ricus  in  locum  appulere  qui  dicitur  Cerdiccs-ora, 
(Sax.  Chron.  A.  D.  495.) 

{ll)lpsoquedie.  a.  s.  c.  d.  e.  1.  m. ;  Ipso  quoque 
die,  a. 

(78)  Profundam,  a   s.  d.  e.  1.  m. ;  omit.  c. 

(79)  West-  Sexam.  Principium  regni  West-Saxo- 
num  ascribitur  etiam  anno  519,  justa  Sax.  Chro- 
nic. 

(80)  Qua  quindecim,  a.  d.  e.  I.  m. ;  qua  sexde- 
cimy  s. ;  qui  sexdecim,  c. 

(81)  Withgari.  Cerdicus  et  Cynricus  insulam  We- 
htam  ( Wight)  anno  530  ceperunt,  camque  duobus 
suis  ncpotibus,  Stufo  et  Wihtgaro,  dcderunt.  (Sax. 
Chron.) 

(Hl)  Nepotis  sui.  a.  s.  d.  e.  1.  m.  ;  omil.  c. 

(83)  Carus.  d.  e.  1.  m. ;  carnis,  a. ;  post  cat^us^ 
ejus  enim  ex  sorore  nepos  erat^  s.  c. 

(S4)  Sepulturum.  Obiit  Withgarus  anno  544,  et 
Carisbrook  sepulluram  acccpit.  (.Saxon.  Chron.) 

(85)  Vifjintisex,  s.  c.  e.  ;  vigiTiti  quatuor,  a.  d. 
1.  m. 


97ri 


WlLLELMl  MALMESBURIKNSIS  MONACHl. 


91« 


excmpla  pro   compendio   subjiciam.  Riheibiilbum  A  mus  (99),  rcgni  infulas  a^qua  laneo  inducrunt  (A«  D. 


Cantuaritarum  regem,alia8  laudabilem,  sed  timcpro 
antiquitate  familise  primas  sibi  partes  vindicHntem, 
ac  per  lioc  avidius  alienos  fmes  incursantem,  probe 
aggressus  fusis  auxiliis  ad  sua  fugavit  (81)).  Brilan- 
nos,  qui  temporibus  palris  et  avi  vei  praetenlo  de- 
ditionis  umbono,  vel  claustrorum  muralium  objecin^ 
Gloeceslria}  el  Cireccstrae  et  Bathoniae  exitium  effu- 
gerant  (8'i),  (88)  infesta  (89)  prosecutus  animositate, 
urbibus  eiuit,  el  in  confragosa  saltuosaque  loca  ho- 
dieque  detrusit.  Inter  bnec  tamen,  quia  fatalis  alea 
incertis  jaclibus  in  hujus  vitae  tabula  mortales  elu- 
dit,  tantos  bellorum  evcntus  (90)  obfuscavit  liictus 
domesticus  :  denique  Cuda  (91),  fratre  immatura 
morte  inlercepto,  ejusdcmque  nominis  tilio  ante  se 


611) ;  ambo  strenui,  arobo  mutuis  pietatis  inter  se 
ccrtantes  officiis,  ut  merito  propler  insoUtam  regi*- 
bus  concordiam  fuerint  prsesentibus  miraculo,  futu- 
ris  exemplo.  Denique  bella  quamplurima,  nescias 
majores  vlrtute  an  moderatione,  gesserunt  vel  conlra. 
Britannos,  vel  contra  Pendam  regem  Merciornni» 
homincm,  ut  suo  loco  dicetur,  ad    20  furta  (iOO> 
belli  peridoneum  :  qui  proprios  egressus  terminos^ 
dum  Cirecesiram  suis  partibus  applicare  conatur» 
impctum  concordium  regnm  non  ferens,  eum  pau- 
cis  profugit  (A.  D.  6:28).  Quicelmum  sane  non  me — 
diocris  culpa  respergit,  quod  Edwinum  (1)  Northa* 
nimbrorum  regem,  probalse  prudentiae  virum,  iub- 
ornato  sicario  insidiis  appetiverit.   Sed  si  consi— 


in  pugna  extinclo,  ambobus  prsedicabilis  spei  juve-  g  dereturilla  genlilis  senlenlia,  «  dolus  an  virtusquis. 

nibus,  mullum  28  felicilati  sua»  decessisse  non  se- 

mel  (95)  suspiravit.  Postremo  ipse,  diebus  ullimis 

regno  cxtorris,  miserandum  sui  spcctacnlum  ho^ti- 

bus  exhibuit.  Quia  enim  in  odium  sui  qiiasi  classi- 

cum  utrobique  cecinerat,  conspiranlibus  tam   An- 

glis  quam  Britonibus  apud    Wodnesdic  (93;  pa5so 

exercitu  anno  Iricesimo  primo  (9i),  rcgno  niidalus, 

in  exilium  concessit,  el  conlinuo  dccessii  (95).  Tunc 

iluitantcsregnihabcnasdirexcrunt  nepotcs  ejns,  tilii 

Cudffi  ;  Celricus  (96)  annis  quinque  (A.  D.  593),  Ceol. 

wulfus  (91)  annis(98)  quatuordccim.  Quorum  lem- 

pore  inferior,  sed  virtute  prspslantior,  omnem  8Bla- 

tem  in  bellis  detrivit,  quippe  qui  nulli  nnquam  igna- 


in  hoste  requirat » (t)^  facile  excusabilur  nihil  praetei~* 
solilum  fecisso,  quod  vellicatorem  potentiae  qaoqw^^ 
modo  voluerit  de  medio  subtrahere.  Nam  et 
de  reguo  Wesl-Saxonum  plurima  decerpseraf, 
tunc  accepta  irritalus  injuria,  quoniam  (3)  recm- 
duerant  cdia,  multa  provincialibus  influxil  dispendii 
Hvaserunt  tamen  regcs,  quibus  non  roulto  post  pei 
Birinam  (4)  episcopum  coelestis  influxit  doctrioa  (5)^ 
regni  anno  vicesimo  quinto,  post  adventum  bea 
Augustini  (6)  quadt  agcsimo.  Tntlexus  illico  (7)  Cin 
gislus,  et  (8)  mollito  regali  (9)  supereilio,  sacerd 
se  in  bapli.^mo  (10)  libens  substravit.  Recaloitravii 
aliquanfisper  30  Quicelmus  (11),  donec  vaietudin 


viae  locum  dederit,  quin  sua  et  tularetur  et  proien-      corporis  admonitus  ne  salutem  anims  negHgeret 

deret.  q  dcvotionem  consortis  et  ipse  semulatus  eodem  ann 

§  18.  Post  illuin  filii  Celrici,  Cinegislus  et  Quicel-      carnc  solutus  est  (A.  D.  636).   At  vero  Cinegislu 


(86)  Fugavll,  Ceawlinus  .Ethelberlum,  Canlua- 
ritarum  regem  repulil  in  praelio  W^imbledoo.,  A.  D. 
568. 

(81)  Vide  Sax.  Chron.  A.  D.  STI. 

(88)  Infesta.  a.  s.  d.  e.  1.  m.  ;  avide  c. 

(89)  Prosecutus.  s.  c.  d.  e.  ra.  ;  persecutus^  a.  1. 

(90)  Eventus.  a.  d.  e.  1.  m. ;  successus^  s.  c. 

(91)  Cuda.  Culha  el  lilius  ejus  occubuerunt  in 
praelio  commisso  Frethcrnc,  in  Glouceslershire,  A. 
D.  584.  (Sax.  Chron.) 

(92)  Non  semcL  a.  s.  d.    e.    1.  m. ;    plusquam 

semely  c, 

(93)  Wodnesdic.  Hnjus  pra»Iii  locas  incertus.Apud 
quosdam  Wandsdike  in  Willshire,  apud  alios  Wem- 
borrow  ;  juxla  Florenlium  Worceslrfnsem  Wod- 
nesbeorh,  id  est  Monte  Wodeni,  audit.  Si  fides 
habealurSaxon.Cliron.majrnacaedesWoddesbeorgc, 
anno  501  ,  facla  est  ,  et  Coawlinus  ,  e  regno  suo 
abduclus,  anno  5y3  obiil. 

(94)  Triccsimo  primo.  a.  s.  d.  e.  1.  m. ;  vicesimo 

pritnOj  c. 

(95)  Celricus.  Ceol  aut  Ceohis  in  Saxon.  Chron. 
et  in  Floreniio  Worc*»sir.  vocatur  ;  regno  succesait, 
expulso  avunculo  suo  Ceawlino,  A.  D.  591,  et 
quinque  annos  rcgnavit. 

(96)  Quinque,  a.  d.  e...  m.  ;  sex,  s.  c. 

(91)  Ceolwnlfus.  Ceolwulfus  regnare  coopit.  A.  D. 
591,  et  anno  611  defunctus  est,  qualuordecim  anno 
re{;no  poliius. 

(98)  Annis.  s.  c.  d.  e.  I.  m.;  omit.  a. 

(99)  Post  illum  /ilii  Celrici,  Cinegislus  et  Quicel- 
mus.  Coofer  Malmesb.  narralionem  cum  Floreutio 
Worcestr.  et  Cbronic.  Sax. 


D 


(100)  Furta.  s.  d.  e.  I.  m. ;  furti  c. ;  furtiva^  a_ 

(1)  Edwinum.  De  proposito  quod  concepit  Qui 
celmus  Edwinum  interficiendi  ,  qui  pnecavent 
Lilla  ,  ojus  familiari  ,  salvus  evasit ,  vide  Bedam 
lib.  II,  cap.  9,  g  113,  edit.  Ang.  Hist.  Soc.,  et  Sax 
Chron.  A.  D.  626. 

(t)  Dolus  un  virtus  quis  in  hoste  requirat.  Viao 
yEn.  II,  389. 

l3)  Quoniam.  s.  c.  d.  e.  1.  m. ;  ^uta,  a. 

(i)  Post  per  Birinum,  tL,  d.  e.  1.  m. ;  past  p 
heatum  Birinum,  s. ;  pott  beatum  Birinum^  c.  Bi — 
rinns,  natione  Ilalicus,  in  Angliam  missus  est 
Honorio  papa,  Dorcestriaeque  episcopus  constilutu 
Obiit  die  3  Decembris  A.  D.  648 ;  sed  jnxta  Sax 
Cliron.  A.  D.  650. 

(3)  Episcopuni  cctlestis  influxit  doctrina.  a .  c.  d 
e.  1.  m.,  episcopum  sanctum  caslestis  infuisit  do 
ctrina,  s. 

(6)  Augustini.  a.  d.  e.  1.  vb. ;  Auguitini  Angl 
rum  apostoli,  s. 

(I)  Inflexus  illico.  a.  s.  d.  e.  1.  m. ;  inflezus  erg 
iltico^c. 

(8)  E/.  a.  d.  e.  1.  m. ;  omiltitur  in  s.  c. 

(9)  Regali.  a.  s.  c.  d.  e.  I.  m.  ;  regnif  e. 

(10)  In  baptismo.  Cynegilsus  DorcesU*!»  in  Ox-*^ 
fordshire  baplizalus  cst  ab  episcopo  BirinOt  annc^ 
635  ;  Oswaldusque,  Northumbris  rex  sponsor  eral « 
(Mde  Bedam,  lib.  iii,  cap.  l^  §  168,  edit.  kng* 
llisl.  Soc.  ;  et  Sax.  Chron.  A.  D.  635.) 

(II)  Quicetmus.  Cuicelmns  baptizalus  est  anno 
Domini  636,  eodemque  anno  obiit.  [Saxon.  Ckromk.) 


k 


GESTA  RBGUM  ANGLORUM.  —  LIB.  I. 


978 


110  p08t,  longse  quietis  gra(ia  functus ,  anno  A 
tnce»imo(12)  priroo  vitam  cIausit(A.  I).  643). 
.  Successit  baereditati  filius  ejus  Kenewalkius 
rimo  regni  auspicio  possimis,  medio  ct  ultimo 
re oplimis  principibuscimparandus.  Poteslatc 
sm  initiatus  adolesccns,  qui  regio  luxu  inso- 
8  facta  paterna  in  secundis  poneret  (1 4),  sine 
tione  Christianifroum  et  lcgiiimum  malri- 
m  abjuravit  :  sed  a  Penda  (15)  rege  M*^rcio* 
ujus  sorori  repudium  dederat,  bello  impelitus 
U9,  ad  regem  Orientalium  Anglorum  confugil ; 
propria  caiamitate  et  hospilis  sedulitate  fidem 
sus,  trieonio  post  resumptis  viribus  regnoque 

0  (16),  jocundum  miraculum  suae  mut;itionis 
vibus  exhibuit  :  in  tantum  fortis,  ut  qui  aulca 
os  fines  impune  defensilarat,  nunc  usquequa-  g 
8)  imperium  prorogaret.  Hritannos  antiquae 
tis  conscientiam  frementes,  rt  ob  hoc  crebraro 
onem  meditantes,  bis  omnino  protrivit  :  pri- 

n  loco  (19)  qui  dicitur  Wirlgernesburg  (iO); 
[o  juxta  montem  qui  dicilur  Pene  (21)  :  et  in 

riom  3  1  Pcndae  fiHum  paternam  ultus  inju- 
A.  D.  661),  plurima  illum  parte  rognitruncavit 
eligiosus  udeo,  ut  primus  antecessorum  suo- 

1  Winlonia  (23)  tomplum  Deo  per  id  seculi  (H) 
rrimum  construeret  (2f>) :  quo  loci  postcritas 
sepiscopali  fundanda,  etsiaugustiori  peritia, 
lero  (26;  tamen  cucurrit  vesiigia  (27).  Sed  quia 
ralchii  tempora  altigimus,  et  Glastoniensis 
enobii  se  obtulit  locus,  ejusdcm  eccieside  ex- 


ortum  et  processum,  quanlum  e  strue  mooiroento- 
rum  corradere  potero,  rcpetens  ab  origine  pandam. 
Tradunt  bonac  crcdulitatis  annales ,  quod  I^ucius 
(29)  rex  Brilannorum  ad  Bleulhcrium  (30),  decimo 
lerlio  loco  post  beaturo  Petrum  papam,  miserit(3l), 
oratum  ut  Britanniiie  tencbras  luce  Christianse  prse- 
dicalionis  illustraret.  32  Mactus  animi  rex,  magna3 
prorsus  laudis  factum  adorsus,  ut  fidemy  quam  tunc 
temporis  pene  omnes  reges  et  populi  persequercnlur 
exhibitam,  ipse  ultro  appeteret  vix  auditam.  Yene- 
runt  ergo,  Eleulherio  miltente,  praedicatores  Britan- 
niam,  quorum  in  sevum  durabit  efTicacia,  quarovis 
looge  situs  aelatis  consumpserit  nomina(33).  Uoruro 
fuit  opera  vctusta  in  Glastonia  sanct®  Mariac  ec- 
clesia,  sicut  fidelis  per  succidua  secula  non  lacuit 
antiquitas.  Sunt  et  illae  non  exigu»  fidei  literee  ia 
nonnullifl  locis  repertsead  hanc  sententiaro, «  £ccle- 
siam  Glastoniae  non  fccerunt  aliorum  bominum  ma- 
nus,  sed  ipsi  discipuli  Christi  eam  aedificaverunt.  » 
Nec  abhorret  a  vero  :  quia  si  Pbilippus  apostolus 
Gallis  pnedicavit,  sicut  Freculfus  libro  secundo,  ca- 
pitulo  quarto,  dicit  (33),  potest  credi  quod  et  Iran» 
Oceanum  sermonis  semioa  jecit.  Sed  ne  videar  per 
opiniooum  (34)  na*nias  lcctorum  expectationcm 
fraudare,  illis  quae  discrepant  in  medio  relietis,  ad 
solidae  veritalis  gesta  enarranda  suecingar. 

DE  ECCLESIA  GLASTOM.E. 

.^  20.  Ecclesia  de  qua  loquimur,  quse  pro  anti- 
quitate  sui  celcbriter  ab  Anglis  Ealdechirche,  id  est 
Vetusta  Ecclesia,  nuncupatur,  primo  virgea,  nescio 


Triceshno,  a.  s.  d.  e.  1.  m.;  vicesimOy  e. 
Successii  .,  Kenewalkius,  Cynewealh  patri 
ceessil  A  D.  6^3.  (Sax,  Chron.) 
Poneret.  a.  d.  e.  1.  m.;  potiebat,  s.  c. 
Sed  a  Penda.  Cynewealh  a  regno  suo  pulsus 
•eoda  A.  D.  6i5.  (Sa.x.  Ckron.;  vide  eliam 
,  lib.  iir,  c.  7.) 

Acceplo.  e.:  recepto,  a.  s.  c.  d.  I.  m. 
Itutationis.  Cynewealh  baptizatus  esl,  A.  D. 
Felice  Dunwich,  episcopo. 
Nunc  usqueguaque.  a.  d.  e.  I.  m.;  ncc  lon- 
ite^  s.;  nunc  longiusrule,  c. 
Primum  in  loco...  Pene.  s.  d.  e.  m.;  c.  legit 
;  a.  I.  omit.  locum  inlc*(njm. 
Wirigernesburq .  Locus  luijus  pra^lii  iguolus 
InSax.  Cliroo.  Cyncwc!«|ji  pugnasse  dicilur 
rdi,  super  tlumcn  Avon,  A.  l).  O.ii. 
Qui  dicitur   Pene.  Pcn,  in   Somersolsliire,  D 
m  commissnm  ist  A    D.  ().'>8.  [Sax.  Chron.) 
Truncnvit.  a.  d.  o.  1.  ni.;  mulctavit,  s.  u. 
In   Wintonia.    Sancli  Polri,  Winclieslria. 
eccIesiiR  dicla  ul  disiinguerclur  a  Novo  Mona- 
New  Minster),  quod  ineuule  decimo  ?jeculo 
n  fuerut    A.  l).  6o9,  Dorceslria  dio^cesis  in 
»artcs  fuit  divisiis.     Aii^ilberlus    Dorceslria 
sit,  et  Wini  Wincheslria  collocalus  est;  at 
«qucnli  inlegrje  provincia^  principatum  ohti- 

Seculi  a.  d.  c.  I.  m.;  tcmpo)is,  s.  c. 
Construorct.  s.  c.  d.  c.  I.  m.;  construxcrit^  a. 
Eadem.  a.  s.  d.  e.  l. ;  ea,  c. 
Sed  quia...  revertar.  Texlus,  a  sed  quia  ad 
;  revertar.  g  29,  occurrit  iu  d.  e.  f.  m.;  a. 
.1.  lef^unt  ita  munificus  ut  nihil;  c.k.  Icgunt 
lumtn  ecclesiasticis  verum  et  in  scKcularibus 


ita  munificus  exstititf  ut  nihil,  oroittentes  inte- 
grum  textum  a  sed  quia  usque  ad  revertar. 

(28)  Glastoniensis.  Malmesburiensis  Eeclesiae 
Glastoniensis  bistoriam  conscripsit,  de  qua  hunc 
locum  extraxit.  Opus  islud  edilum  est  in  Gale  Col- 
lectione,  vol.  III,  et  a  Hearne. 

(29)  Lucius  rex  Britann.  Magna  eruditione  et 
inaustria  usi  sunt  diversi  auctores  ut  probarent  re- 
gem  nomine  Lucium  olim  in  Britannia  regnasse, 
eumque  ad  lidem  Christianam  conversum  fuisse. 
Quot  scriptores  (et  non  minus  vi^inli  sex),  tot  in 
ejus  convcrsioiiis  tempore  statucndo  sensus. 

(30)  Ad  Eleuther.  Eleutherius,  juxta  Muratorium, 
ab  auuo  170  ad  annum  185  Romana^  Ecclesice  prae- 
fuil . 

(31)  Miserit.  Elvanus  et  Meduinus  vocabantur  qui 
Romam  missi  sunl.  Epistola  quse  a  rege  Lucio  tum 
scripta  esse  supponitur,  atque  ejus  missionis  causa 
uh  Usshero  examinantur.  (Brit.  Ecct,  Anl.,  p.  24, 
!27.)  Hujus  epistolae  exemplar  in  episcopi  Godwini 
opoie.  p.  22,  ed.  Cant.  1743,  repertum  est. 

(:\i)Quamvis...  consumpserit  nomina.  Hi  Faganus 
el  Duvianus  crant;  Lucium  et  muitos  cx  ejus  sub- 
dilis  baptizasse  dicilur. 

(83)  Freculfus...  dicit.  Freculfus ,  Fuldcnsis 
monachus,  ct  postea  Lexoviensis  cpiscopus.  Nono 
sh;cu1o  vixit,  et  Chronica  conscripsit,  qaee  in  duas 
parlcs  dividuntuT.  Pars  prior^  a  mundi  cxordio  us- 
que  ad  (ihristi  nativitatem,  septem  libros  comple- 
ciitur;  posterior  vero,  a  Chrisli  nativitale  usque  ad 
Fraucorum  Lombardorumque  advenlum,  circa  an- 
num  600,  in  quinaue  libris  absolvitur  (Freculph. 
Chron.j  tora.  U,  lib.  u,  c.  4,  p.  448,  in-8»,  Hei- 
delb.,  4597.) 

(34)  Opinionum.  d.  m.;  opinionem,  c. 


979 


WILLELMI  MALMESBURIENSIS  MONACHI 


m 


quid  divinse  saDclitatisjam  inde  a  principio  redoluit,  A  rium.  Quantum  vero  is  locus  fucrit  etiam  primati- 


spiravilquc  in  on.nem  palriam,  quamvis  33  cx  de- 
formi  grandis  revcrentia  cu!lu.  Hioc  contlaenlium 
illuc  populorum  tolis  caliibus  undse;  binc  opulcnto- 
runi  deposiia  pompa  conventus ;  hinc  religiosorum 
et  lilcratorura  frequens  perbcndinalio.  Nam,  sicut 
a  majoribus  accej^imus,  Gildas  (3^),  neque  insulsus 
neque  infacetus  blsloricus ,  cui  Britanni  debent  ai 
quid  notitise  inter  cacteras  gentcs  babent,  multum 
annorum  ibi  exegit  loci  eanctiludine  captus.  Est  ergo 
ccclcsia  illa  omnium  quas  quidem  noverim  in  Anglia 
vetustissima,  et  inde  cognoroen  sortita.  In  ea  mullo- 
rum  sanctorum,  quorum  aliquos  in  processu  nola- 
bimus,  corpoiales  servanlur  exuviae,  nec  a  beato- 
rum  cineribus  vacat  ullus  fani  ambilus.  Adeo  pavi- 


bus  palriae  veneraliilis,  ut  ibi  potissimum  sub  pro- 
tectione  Dei  genitricis  operirentur  diem  Resurre- 
ctionis,  plura  sunt  documenta,  quibus  pro  cautela 
fastidii  abstineo.  Illud  quod  pcne  clam  omnibus  est 
libenter  praedicaremy  si   veritatem  exculpere  pos- 
sem,  quid  illae  pyramidcs  sibi  vclint,  quae,  aliquan- 
lis  pedibus  ab  ecclesia  illa  poaitae,  cimiterium  mo- 
nachorum  prsetexunt.  Procenor  sane,  et  propio- 
quior  ecclesiap,  habet  quinque  tabulatus,  et  altitudi- 
nem  viginti  octo  pedum  :  hsRC,  prae  nimia  sui  vetu- 
state  elsi  ruinam  minetur,  habet  tamen  antiquilatis 
nonnulia  spectacula  quse  plane  possunt  legi ,  licet 
non  piene  possint  inteiligi.  lo  suf>eriori  enim  tabu- 
latu  est  imago  ponliticalischemaie  facta.  In  sfeundo 


mentum  lapide  politoci-uslatum,  adco  altaris  latera,  p  35  imago  regiam  praMendens  pompam,  et  litene 


ipsumque  altare,  supra  et  infra  reliquiis  confertissi- 
mis  aggcruntur.  Ubi  etiam  notare  iicet  in  pavi- 
mento,  vel  per  triangulum  vel  per  (36)  quadratum, 
lapidcsaltrinsecus  ex  induslria  posilos,  ct  piumbo 
sigiilatos,  sub  qnibu8(37)  quiddam  arcani  sacri  con- 
tineri  si  credo,  injuriam  religioui  non  facio.  Anti- 
quitas  sanctorum  et  congeries  excivit  reverentiam 
loco,  ut  vix  ibi  quis  ooelu  praesumat  cxcubias  agere, 
vix  interdiu  excrescens  flegma  piojicere;  illusoriKi 
f(rditatis  (38)  conscius  34  toto  coborreat  corpore. 
Nullus  inlta  conliguum  cimiterium  vel  avem  venn- 
toriam  advexit,  vel  quadrupcdes  induxil,  qui  sui  vel 
rei  possessje  indempnis  abieril.  Feno  vel  aqua  exa- 
minandi  (39),  si  orationem  ibi  dcposuerunt,  omncs 
quos  praesens  memoria  complectilur,  uno  excrplo, 


(40)  Iler  Scxi  et  Bliswerh.  In  tertio  uicbilominus 
nomina  Wenci  est,  Banlomp  \Vme\vegeo.  In  quarto 
Bate,  \Vulfrcd  (41),  et  Eanflid.  In  quicto,  qui  etia- 
ferior  est.  imago,  et  hxc  scriptura,  Logor,  Weasli- 
eas,  ct  Brcgden,  Swchves,  Iliwingcndes,  Beam. 
Allera  vero  pyramis  liabet  vigiuti  sex  pedes,  etqua* 
luor  tabulatus;  in  quibus  haec  leguntur,  Centwioe 
(42),  Hedde  episcopus  (43),  et  Bregorcd,  et  Beor- 
ward.  Quid  liaec  sigiiificcnl  (ii)non  tcmeie  diffiDio, 
srd  ex  suspicione  oolligo  eorum  intcrius  in  c^valis 
lapidibus  contiueri  ossa  (45),  quorum  cxteriusle- 
guntur  nomina.  Ccrlc  Logor  (40)  is  pro  vcro  as- 
serilur  esse,  dc  cujus  uoraine  quondam  Logwerei- 
berli  dicfbalur,  qui  nuuc  Mons  Acutus  vocatur; 
Bregden  a  quo  Brenlacnol,  el  Rronlemeirs;   Brego- 


de  salute  sua  tripudiarunl.  Si  quis  e  vicino  aliquod  C  p^^  ^^  Bcorward  abbalcs  ojusdem  loci  temporc  Bri 


sediflcium  locandum  puta^sct,  quod  obumbratione 
sua  hicem  invidcret  ecclcsiae,  patuitruinae.  Salisque 
constat  boroines  illius  provinciae  nullum  sanctius 
\e\  crebrius  juramcntum  babere,  quam  per  velerem 
ecclesiam;  nibil  magis  vitantes,  mctu  celcris  vindi- 
cliKy  quam  pejerare.  Labantem  verilatem  dictorum 
qu8B  proposuimus,  in  libro  quem  de  antiquitatc  ejus- 
dem  ecclesiaB  scripsimus,  pro  successu  annorum, 
testimoniis  fulciemus. 

§  %i.  lolerim  palam  factum  est  merito  dici  c(C- 
kste  in  terris  sancluarium  tot  sanctorum  recondilo- 


tonum,  dc  '|uibus  ct  cxleris  qui  orcurrerc  poterunt 
ex  hinc  libcriori  campo  exultabit  oratio.  Jam  eoim 
abbalum  scriem,  et  quid  cuique,  et  a  quo  rege  iMr 
na^tcrio  delegalum  sil,  sermo  explioare  conterdet. 

§  2:2.  Ac  primum  de  bcato  Palricio,  a  quo  roo- 
nimcnlorum  noslrorum  series  eluceNcere  Cflppil, 
pauca  Iibabimur«.  Saxonibus  enim  Britannorum  in- 
fe^iantibus  pacem,  et  1'elagianis  eorum  expugnan- 
tibus  36  fldem  sanclus  Germanus  Antisiodoren- 
sis  (17)  contra  utrosque  suppetias  tulit.  Illoa  enim 


(3o)  Gildas,  Juxta  Malmcshuriensem,  il  libro  De 
antiiiuitate  Glastonicnsis  Ecclesiie  Oildus  histurio- 
graphus  obiit  A.  D.  512,  GlastoniaH]uc  (Glaston- 
bury)  sepulluras  manJatus  est.  Id  coitseniatteum  esl 
cum  eo  quod  asscritur  in  Vita  Gilda^  a  Caradoc 
Llancarvan.;  sed  non  congruit  cum  co  quod  orui 
potest  ex  iusis  bujus  bislorici  verbis  {De  excidio 
Britannue,^  i^).  videlicet  quod  natus  sil  ipso  aitno 
obsidionis  Cuer  Badon,  quae  nunc  pro  certo  ad  an- 
Dum  'il^remitti  nequit.  Quae  temporum  dissonaniia 
conciliari  i.ou  potest  nisi  Huos  fuisso  supponalur 
historiograpbos  qui  iisdem  fere  tempoiibu.s  scripse- 
rint.  Vide  ampliora  de  ea  apud  Stevensonem, 
praefat.  ad  Gildam,  ab  Aoglica  Ilislorica  Socit>iai(> 
editnm. 

(36)  Per.  e.;  omit.  in  d.  m. 

(37)  Sub  quibus,  e.;  busiis  quibus,  d.  m. 

(38)  F(Pditatis.  e.;  infceditatis.d.  m. 

(39)  Ferro  vel  aqua  examinandi.  Vide  Spelman- 
Dum  voce  Ordalium. 


(iO)  Uierm.  e.;  has  lilcrir,  d.  m. 

(41)  Wulfred.  d.  e.  m.;  Wulilcd,  f. 
D      (42)  Ccntwinc.  t'.enlwini  Wesl-Sexa»  rex   faclus 
cst  A    D.  (w6,  obiil  veio  anno  Domini  685. 

\^\^)  I/edde  episropus.  Winclie^^lria;  episcopns, 
anno  676  successit,  die  voro  7  Juiii,  A.  D.  70'), 
obiil. 

(4i)  Quid  h(vc  shjnif.  Cnnforniilurnomina  diio^e- 
cim  monacborum  qiii  GIasti>nia3  sedem  locasae  S. 
Putricii  adve.ntu  dicuniui*.  scilicol.  Wencietb,  Banl- 
coinmewenff,  Loyor,  Wellias ,  Bivden ,  Sweiwes, 
Bnimbaoi,  Ilyivguam,  Bfvnvval,  Adelwared,  Ilin- 
loernius,  Ilin. 

(45)  In  cavatis  Inpidihus  ..  ossa.  Pyramldibiis 
alipiHudo  Sflxoncs  ad  sopultuiam  u<ebantur.  Vide 
Anijliam  sacrani;  Osbern.  I)c  Vita  S.  Dunstanif 
part.  II,  p.  140. 

(V6)  Logor.  c.;  Lotjtm\  d.  f.  m. 

(47)  S.  Germ.  Ant.  S.  Germauus,  Antissiodoreo- 
sis  episcopus,  una  cum  Lupo,  Treccnsi  episcopo, 


GESTA  REGUM  ANGLORUM.  —  LIB.  I 


98^ 


atico  cantu  fudit(48),  i&los  cvaDgcUcis  et  apo-  A  Hiberniensibus  roos  inolilus  ad   exosculandas  pa- 
s  tonitribus  fuliniDavit.   Inde  in  patriam  rno~      troni  reliquias  locuin  frequcnlare. 


cditum,  Patricium  ad  familiare  conlubernium 
;,  eundemque  post  aliquot  annos  Hiberuien- 
jubente  Cieleslino  papa,  praedicatorem  misit. 
scriptum  est  in  Chronicis,  «  Anno  Dominicae 
ationis  quadringentcsimo  vicesimo  quinlo 
8  Patricius  ordinatur  a  Cu^Iestino  papa  in  Hi- 
m  (49).  »  llom,  «  QuaJringcntcsimo  tricesimo 
anno  Hibcrnia  insula  convcrtitur  ad  fidcm 
i,  prsrdicante  sanclo  Pairicio,  cum  multis  mi- 
»U8.  »  Ille  igitur  munus  injunctum  goaviter 
us,  et  extremis  dicbus  in  patriam  revertens« 
altare  suum  Cornubiam  appulit  (50),  quod 
lue  apud  incolas  magnie  venerationi   est  pro- 


,$  33.  Uudc  et  sanctum  [ndractum  (5t*)  et  bcatam 
Urigidam,  Hibernise  non  obscuros  incolas,  huc  olim 
commcasse  cclleberrimus  sermo  est.  Brigida,  (re- 
lictis  qutbusdam  suis  insignibus,  monili  videlicet 
pcra  et  textrilibus  armis,  qua?  adhuc  pro  sanctitatis 
memoria  ostcntatur,  ct  morbis  diversis  medentur), 
ut«*um  domum  reversa,  an  ibi  acceperit  pausam^ 
incertum.  AJterum  juxta  Glastoniam  martyrizatum 
cum  sociis  scptem,  38  postmodum  in  veterem 
translatum  ecclesiam,  liquebit  per  narralionis  con- 
sequentiaro. 

^  24.  Successit  Patricio  in  abbatis  regimine 
Bcnignus  (5:2),  sed  quot  aanis  incerturo.  Quis  autero 


anctituilinem  el  ut.hlalcm,    proptcr  inlirmo-  B  fuerit,  et  quomodo  patria  Ungua  dictus,  non  infa- 


jilutem.  Ita  Glastoniam  vcnicns  (51),  ibique 
fnus  37  et  abbas  factus,  post  aliquot  annos 
e  ccssit.  Cujus  asserlionis  omnem  absolvit 
alum  visio  c.ijusdam  fralris,  qui  post  obitum 
'iri,  jnm  nutantc  incmoria  utrum  ibi  monachus 
•as  fuerii,rum  dc  huc  frcquons  vcrterctur  quai- 
ali  conHrmatus  cst  oiaculo.  Kcsolutus  enim 
orcm,  visus  cst  audirc  quemdam  lcgcntcm, 
nulta  ejiis  miracula,  ha'C  vcibn,  «  Hic  igitur 
politani  pallii  sanclilate  dccoratus  cst ;  post- 
u  vcro  tiic  monachus  cl  nbbas  factus.  •  Ad- 
itiam  ut  non  inlcgre  crcdcDti  litcris  au^eis 
dixerat  scriplum  ostenderct.  Excessit  ergo 
ius  anno  ielaiis  cenlcsinio  undccimo,  incarna- 


cete  vcrsus  exprimunt,  qui  in  epitaphio  apud  Fcr- 
ramere  scripli  fuerunt. 

Iloc  patrhin  lapide  Boennaa  sunt  ossa  locata, 
Qui  pater  extiterat  monachorumhic  tempore  prisco: 
llunc  fore  Patricii  quondam  fortasse  ministrum 
Faniur  Hibernigence,  et  Boennam  de  nomine  dicunt. 

Is  quautse  apud  Deum  gratiae  fuerit  et  sit,  ct  ve- 
teris  quondaro  vita?  et  novae,  in  majorem  ecclesiam 
translationis  pneconantur  magnalia. 

§  25.  Jam  vero  quauti  hunc  iocum  penderit  ma- 
gous  ille  David  McDeveasiuro  archiepiscopus  (53) 
cclcbrius  est  qiiam  ut  Dostro  indigeat  illustrari 
rclatu.  IUe  antiquitatero   et   sanctitudiuem  ecclesi£e 


divmo  comprobavit  oraculo.  Dedicationi  enim  cjus 
Domini  quadringentcsimo  scptuagcsinio  sc-  q  intendens,  cum  episcopis  septem,  quoruro  primas 
,  qui  fuit  annus  ex  quo  Hiberniam  inissus  est  eral,  ad  locum  venit :  paratis  autem  omnibus  quae 
agesimus  scplimus.  Ucquiescit  in  dextro  la-  oHicii  usus  exposceret,  nocte  prsecessura,  ut  puta- 
Itaris  vetustne  ccclesia),  in  pyramidc  saxca,  bat,  festivitatem,  somno  indulsit.  Omnes  ergo 
argento  vestivit  posterorum   diligentia.  Ilinc      sensus  in   quietcm  solutus,  vidit  Doroinuro   Jesum 


praedicalurus  in  Angliam  venit  anno  429;  cjus 
la  missio  anno  4i9  occurrit  ;  Ravcnnae.anno- 
obiit.  Annos  circiler  quudrai^inta  post  Ger- 
obilum,  Conslans,  Lu;^duncnsis  presbyler, 
ilam  scripsil,  cx   qiio  opcrc  qurc  a  Beda  uar- 

{Hist.  eccL,  Iib.  i,  rap,  17-"21)  dc  missione 
rmani  in  Britaiiiii.Mii  f(M*e  vcrbalim  dcsumun- 
llera  S.  Gcrmani  Vita  hexamclro  carrninc  ab 
»  Antissiodorcnsi  inonachu  scripla  cst,  (pii 
inniim  880  dcliniclus  cst. 

Alleluialico  cantu  fudit.  Vide  licdam,  lib.  i, 
§45. 

A  Cif^lesfino^  clc.  Juxla  Saxon.  Clirouica,  S. 
us  missus  csl  iii  llil).'iMiarn  ad  pr;c  licanduni 
num  a  Ctrlcsliui)  papa,  aniio  Doniini  4.i0, 

Super  altare. . .  appuVU.  S.  Palricium.  in 
>uo  vecUnn,  ab  Ilihernia  iiavigassc,  cl  Pad- 
in  Coniiibia  [iUirnowiillcs)  appulissc  tradilum 
3Ugh*s  Camden,  i,  PJ. 

Ita  Glast.  vcnicnx.  S.  Patricius  Glasloniam 
49  vciiissc  dicilur,  ibi'|ue  diiodccirn  reperiissc 
hos  (eorum  successores  (jwospriinoibi  Joscph 
iroaibrea    constitiieraii  cu  n    rpiihus    Iriginia 

annos  vilarn  e-^nl.  Il!o  ibi  dorunclo  sepulto- 
cclcsia,  cpiiD  soli  Mari;e  Viigina  dicila  eral, 
L  S.  Patricio  simiil  consecrala  est.  Ab  archi- 
;>o  Ussherio  salis  pcrcrnplorie  demonslratum 
.  Patricium  nec  (jlasloni;^  vixissc,  ncc  ibi 
iro  esse.  Malmesburicnsis    Viiain  S.  Patricii 


duobus  libris  conscripsit,  scd  nullus  cjus  roanu- 
scriptus  codex  nunc  notus.  Leland  tamcn  {Coltect, 
ni,  273,  Londini,  1770,  in-8<»)  excerpta  ei  ea 
dedit. 

(51*)  S.  Indractum.  Malmesburiensis  Vitam  S. 
Indracli  {Passio  .%ancti  Indracii)  scripsit,  quse  nun- 
quam  prxlo  subjecta  est.  Pulcherrimus  hujus  ope- 
ris  manuscriplus  codcx  in  Bodleiana  bibliotbeca 
scrvalur.  Abbreviatus  est  in  quodam  Joannis  a  Ty- 
nemoulh  opere  cui  titulus  :  f^ova  Legenda  Anglias, 
quod  in  lucem  editum  est  sub  isto  nomine  :  Cap- 
l^  gkave's  Legenda  Noua  AngluE^  fol.  488,.  ft,  Lon- 
dinc,   1510. 

(.ii)  Bcnignus,  Malmcsburiensis  scripsit  etiam  li- 
bruin  cui  tilulus  Miracula  sancti  Benigni^^h^vftyiK' 
tuin  in  .loanne  a  Tynemouth.  Vide  Capgrave^s  Nova 
Lcgenda  Anglue,  fol.  26.  In  sua  Glastonise  Historia 
asscrit  ille  Benignum  S.  Patricio successprem fuisse 
in  abbatia,  A.  D.  460,  ejusque  ossa  translata  esse 
Glustoniam  anno  001  i1  1091). 

(5;3)  David  Menev.  archiep.  David  Caerlcon,  ar- 
chiepiscopus,  sedein  Meneviam  transtulit  :  succes- 
sorcs,  in  cjus  mcmoriac  venerationem,  S.  Davidis 
archicpiscoporum  tiluluin  sumpserunt.  Kjua  obituro 
ad  anuum  Domini  642  rcfert  Godwin,  at  Malmes- 
buriensis  (Antig.  Eccl.  Giaston.)  eum  anoo  546  as- 
signat.  Juxta  camdein  auctorita^ero,  DaviJis  cor- 
pus  translatum  est  Glastoniam  quadringcntis  et  vi- 
giDti  anois  post  cjus  obituro,  A.  D.  956. 


m 


WILLELMI  MALMESBURIENSIS  MONACHI 


984 


assistere,  eausam  adventus  89  blande  sciscitan-  A 
tem  ;  quam  eum  ille  incunclanter  aperuisset,  revo- 
cavit  eum  a  sententia  Dominus  hoc  dicto,  «  Dedi- 
catam  a  se  dudum  ecclesiam  in  honorem  matris 
suaBi  iteratione  humana  sacramentum  temerari  non 
oportere.  »  Simulque  cum  dicto,  digilo  volam  tere- 
brarc  visuSf  subjecit,  «  Hoc  habcret  signum  repeti 
non  debere  quod  ipse  anticipasset  facere  :  sed  quia 
intentionis  iilius  non  tam  fuisset  audacia  quam 
devotiOy  pienam  non  prolongandam .  Denique  mane 
futuro  cum,  in  missa,  «  cum  ipso,  et  pcr  ipsum, 
et  in  ipso,  »  dicturus  essct,  plenum  ei  salutis  vigo- 
rem  refundendum.  »  His  terroribus  antistes  somuo 
excussusy  sicut  tunc  ulcerosa  sanie  impalluit,  sic 
po6tea  veritati  propheti»  appiausit.  Sed  ne  nihil 
viderelur  egisse,  aliam  ecclesiam  cilato  fecil  et  de-  B 
dica^it  opere.  De  hoc  sane  egrcgio  et  incomparabili 
viro,  vtrum  ibi  obierit,  an  in  sede  propria  vitam 
fiuierit,  incertum  habeo.  Nam  eum  (54)  cum  beato 
Patricio  esso  affirmant ;  et  Walenses,  oratiouum 
frequentatione,  ct  roultiplici  sermone,  id  procul  dubio 
astruunt  et  corroborant,  illud  in  medium  profcren- 
tes  Bernardum  (55)  episcopum  semel  et  secundo 
eum  quoesisse,  et  muUis  reclamantibus  non  inve- 
nisse.  Haec  de  beato  David  dixisse  sufliciat. 

§  26.  Multuni  temporis  in  medio,  et  venil  in  (56^ 
Britanniam  sanctus  Augustinus  (57),a  beato  Gregorio 
directus,  anno  incarnationis  Domini  quingentesimo 
nonagesimo  sexto ;  cujus  prsedicationis  commililo- 
nem  Paulinum^ex  archicpiscopo  Eboracensi  40  Ro- 
fensem  episcopum  (58),  asserit  majorum  tradilio,  G 
ecclesise  contextum  dudum,  ut  diximus,  virgea}, 
ligneo  induisse  tabulatu.  Egit  in  mirum  pracdicabilis 
viri  solertia,  ut  nihil  decederet  sanctiiati,  et  pluri- 
mum  accederel  ornatui :  et  certe  solet  ccclesiarum 
cultus  augustior  quamlibet  brutas  mentes  ad  oran- 
dum  accendere,  quamlibet  ccrvicosilalem  ad  sup- 
plicandum  inflectere. 

§  27.     Anno    incarnationis    (59)     sexccntcsimo 
primo,  id  est,  adventus  beati  Augustini  quinlo,  rex 


Donnoniae  (60)  terram  quse  appellatur  IneswitriQ 
ad  ecciesiam  velustam  concessit,  quse  ibi  sita  est, 
ob  petilionem  Worgrez  abbatis,  in  quinque  casatis. 
c  Rgo  Maworn  episcopus  hanc  cartam  conscripsi. 
Ego  Worgrez  ejusdem  (6i)  loci  abbas  subscripsi.  » 

§  28.  Quis  iste  rex  fuerit  scedulae  vetoatas  negat 
scire.  Verumtamen  quod  Brilannus  fueril  hiac  noia 
ambigitur,  quod  Glastoniam  sua  lingua  Ineswitriia 
appellavit ;  sic  enim  eam  Britannice  vocari  apod 
eos  constat.  Illud  quoque  animadvertere  par  est» 
quanta)  antiquitatis  sit  ecclesia  quae  tunc  etiam  di- 
cebatur  Vetusta.  Fuerunt  sane  ejusdem  ahbates, 
Britannicam  barbariem  nominibus  praetendentes, 
praeicr  Worgrez,  Lademund  el  Bregored.  Praelatio- 
nis  corum  tempora  sunt  in  obscuro,  sed  nomina  illo- 
rum  et  dignitales  in  majori  ecclesia,  prodentc  (62> 
secus  altare  pictura,  sunt  in  propatulo.  Felices  ergo 
ejus  loci  babitatores,  quos  ipsa  sancluarii  reveren- 
tia  ad  morum  4 1  compositionem  invitat.  Nallum  de 
bis  crcdiderim  deperire  coelo,  quos  egressos  corpore 
tot  patronorum  excipit  laus  vel  excusatio. 

§  29.  Anno  Dominicae  incarnationis  sexcentesimo 
septuagesimo  (63),  Cconwalh,  regni  sui  vicesimo 
nono,  dedit  Bcitwaldo  Glastonicnsi  abbati  Fcrra- 
mcrc,  duas  liidas,  archiepiscopo  Theodoro  inter- 
vcniente.  Hic  idem  Bcrlvvaldus,  renitente  regc,  et 
dicecesis  episcopo,  Glastoniae  renuntians,  ad  rcgiraen 
monasterii  Raculf(f>i)  secessit  QuorcircaBertwaldus, 
ct  fama  religiouis  nominatissimus,  et  generis  nobili' 
tate  prseclarus,  (quippe  fratris  Elhelredi  regis  Mer- 
ciorum  riliuS;)et  loci  opportunitate,  Gantuariae  pro- 
ximus,  Thcodoro  archiepiscopo  decendente,  illius 
successit  cathodra?  (65).  Haec  de  Glastoniensis  anti- 
quitate  ccclesi(e  me  dixisse  sufliciat  (66).  Nunc  ad 
Kcnewalchium  ex  ordinc  revertar,  qui  ita  fuit  mu- 
nificus  ut  nibil  patrimoniorum  cognatis  negaret, 
quippe  qui  fllio  fratris  penc  terliam  regni  partem 
magnanima  liberalilate  communicaret  (67).  Uas 
animi  regales  ifiS)  dotes  stimulis  admonitionum  (69) 

animabant     sanctissimi  suae  42   provinciae   epi- 


(54)  Nam  eum,  e. ;  nam  viii  religiosi  recordatime 
digni  eum,  d.  m. 

(55)  Bernardum.  In  Antiq.  Glas.  Eccl.  h<rc  le- 
guntur :  Bernardum  episcopum  Hosincevallis.  Shar- 
pe  opinatur  illum  alium  nou  esse  quamBernardum 
S.  Davidis  episcopum,  A.  D.  1115. 

(56)  /n.  e. ;  omitt.  iud.ro. 

(57)  A.  D.  596. 

(58)  Paulinum. . .  Bof,  episc.  Paulinus  una  cum 
aliis  missus  esl  ad  Augustinum  epistolas  ferens  et 
pallium,  A.  D.  601 .  Consecratus  est  episcopus  Kbo- 
racensis  die  21  Julii  anno  625.  E  Northauimbro- 
rum  regione  Cuit  cum  Eadwini  regis  uxore  cl  fiiiis 
ad  Eadbaldum,  Cantise  regem,  Rocestriseqiie  epi- 
SGOpus  faclus  est,  anno  633.  Obiil  dic  10  Octobris, 
A.  D.  644. 

(59)  Incarnationis,  e.;incamationis  Domitii, i\.m, 

(60)  Rex  Donnonice.  e.  f. ;  rex  Dero  nomine,  d. 
m.  —  Devonshire  rex. 

(61)  Ejusdem.  e. ;  ejus,  d.  m. 

(62)  Prodcnte.  e. ;  protendente^  d.  m. 

(63)  Septuagesimo.  e.;  quadragesimo  nono,d.  m. 


Vide  Cynewealh  chartflp  cxemplar,  An.  Dom.  670 
insignitum,  quod  edilum  est  in  Remble ,  Codex  Di^' 
plomat.  JEvi  Saxoti.^  p.  10,  n.  7.  Htec  charia  spu- 
ria  videlur. 
D  (64)  liaculf.  Reculver,  in  Kent.  Vide  Bedam  lib. 
v.  c.  8,  §  373. 

(05)  fhcodoro,  etc.  Theodorus  archiepiscopu^ 
defunctus  esl  dic  !20  Seplcmbris,  A.  D.  690;  et^ 
Bertwaldus  cleclus  Cnnluariie  arohiepiscopus  die  t 
Julii,  A.  D.  602. 

(66)  llrrc  dc  Glaston. . .  sufficiat  Qrae  hic  de  Gla- 
stoniu  reliita  sunt  compcndiose  sumuntur  ex  ipsiu^ 
Malmesburiensis  Historia  Antiquit.  Glaston.  Eccl.^ 
nou  entc  anniim  H"29  conscripia.  Occurril  iu  qua^ 
tuor  cx  melioribus  manuscriplis  qui  consuUi  sunt, 
videlicel,  d.  e.  f.  m. 

i^l)  Filio  fratns...  communic.  JuxXB.  Saxon. 
Chrou.,Cyneweaih  propin({uo  suo  Cuthredo  1SO»000 
teri\T  jugera  douo  dcdit  quse  300,000  circiter  acrcs 
paria  erant. 

(68)  liegales.  s.  c.  d.  e.;  regalis,  a.  I.  m. 

(69)  Admonitionum.  s.  c.d.e.;  m&ni/ionum. a.  I. 


9S5 


GESTA  RRGUM  ANGLORUM.  —  LIB.  L 


986 


soopi  Aogilbertos  (70),  de  quo  multa  in  gestis  An-  A 
giorum  qu»  probes  invenies  (11),  el  nepos  ejus 
Leutherius  (72),  post  ipsum  in  West-Saxonia  sep- 
tem  annis  pontificio  (73)  funclus  :  quod  eo  non 
prslermisi,  quia  de  annis  prsesulatus  ejus  Beda  nihil 
expressum  reliquit  (74),  mihi  ex  Chronici8(75)  cogni- 
tum  dissimulare  prseter  religionem  videbaturrsimul 
qaia  se  ingerebatoccasio,  ampleclenda  erat  (76)prae- 
dicabilis  viri  mentio,  qui  Malmesbiriense  monaste- 
rium  in  quo  terreni  incolalus  praelendimus  militiam, 
acri  pene  et  divino  menlis  inluilu  ex  humili  ad  am- 
plissimum  statum  evexit  (77),  quod  a  Meildulfo  (78), 
natione,  ut  aiunt,  Scotto  (79),  erudilione  philoso- 
pbo  (80),  professione  monacho,  adeo  angustis  sum- 
plibus  eiaboratum,  ut  inhabitantes  eegrc  quotidia- 
num  victum  expedirent,  ipse  diu  multumque  43  3 

libralo  consilio  Aldelmo  ejusdem  loci  monacho, 
pro  jure  tunc  episcoporum  regendum  contradicit. 
Qua  de  re,  ut  omnem  sermo  nosler  dubietaiis 
deprecetur  ofFensam,  verba  ejus  hic  aliqua  in- 
textam. 

§  30.  «^  Ego  Leutherius  gratia  Dei  episcopus  (A. 
D.  672,)  pontiticatus  Saxonise  (81)  gubemacula  re- 
gens,  rogatus  sum  ab  abbalibus  qui  subjureparo- 
chiae  mistre  coenobiali  monachorum  agmini  pasto- 
rali  sollicitudine  praeesse  noscuntur,uti  terram  illam, 
cai  inditum  est  vocabulum  Meildulfesburh  (82), 
Aldelmo  presbytero  ad  degendam  (83)  regulariter 
vitam  confeiTe  largiriquc  dignarer.  In  quo  videlicet 
loeo  a  primo  scvo  iufantiae,  atque  ab  ipso  tirocinio, 
rudimentorura  liberalibus  literarum  sludiis  eru-  p 
dhos  (84),  et  in  gremio  sanclae  matris  Ecclesise  nu- 


tritusj  vitam  duxit.  Et  ob  hoc  potissimum  hanc  pe- 
titionem  fraterna  caritas  suggerere  videtur:  qua- 
propter,  prsedictorum  abbatuin  precibus  annuens, 
ipsum  locum  tam  sibi  quam  successoribus  suis  nor- 
mam  sanctoc  regulae  solerti  devolione  sequentibus, 
fraterna  petitione  coactus,  ultroneus  conc^do.  Ae- 
tum  publice  juxta  flumen  Bladon  (85),  septimo  (86) 
kakndas  Septembris,  anno  inc4irnationis  Dominicse 
scxcentesimo  septuagesimo  secundo  (87).  » 

g  31.  Cum  igitur  industria  abbatis  accederet 
44  f&vori  pontificis,  tunc  res  monasterii  in  immen- 
sum  efferri,  tunc  monachi  undique  congregari : 
currebatur  ad  Aldelmum  lotis  compiiis  :  his  vitae 
sanclimoniam,  his  litterarum  fcientiam  desideran- 
tibus.  Frat  enim  vir  ille  tum  religione  simplex,  tum 
eruditione  muliiplex,  et  qui  famam  virtute  prseiret, 
libcralium  artium  epotator,  ut  essct  mirabilis  in 
singulis,  et  in  omnibus  singularis.  Mcntior,  si 
non  hac  testatur  De  virginitate  (87*)  codices  immor- 
talis  ejus  ingenii  indices,  quibus  meo  judicio  nihil 
dulcius,  nihil  splendidius  :  quamvis,  ut  est  nostri 
saecuii  desidia,  quibusdam  pariant  nauseam,  non 
attendentibus  qui  (88)  juxta  mores  gentium  varien- 
tur  modi  dictamiuum.  Denique  Graeci  involute,  Ro- 
roani  circumspecte,  Galii  splendide,  Angli  pompa- 
tice  dictare  solent.  Sane,  quoniam  dulce  est  (89) 
majorum  inhaerere  gratise,  eorumque  exemplis  ignire 
memoriam,  non  invitus  evolverem  quantos  bic  san- 
clus  pro  ecclesiae  nostrse  privilegio  sudores  insum- 
pserit,  quot  miraculis  vitam  insignierit,  nisi  qnia  (90) 
alias  avocamur ;  et  facta  ejus  etiam  meracius  lip- 
pienti  apparent  oculo  (91),  quam  nostro   possint 


(70)  Angilberius.  .Egilberlus  consecratus  esl  Dor- 
cestrise  episcopus,  A.  D  650.  Resignato  episco- 
pali  munere  anno  664,  apud  Norlhanirabros  sere- 
cepit,  postea  vero  Parisiorura  episcopalem  sedera 
suscepit.  Vide  Bedam,  lib.  111,  c.  28. 

(71)  GestisAnglorum  quceprobes  invenies,  d.  e.; 
gestis  pontificmm  Anghrum  (juceprobes  invenies.SL.] 
gestis  Anglorum  Bedce  invenies,  s.  c. —  Vide  Bedam, 
Uist.  Eccl.  gentis  Anglorum,  lib.  m,  c.  25  et  ^8. 

(72)  Leutherius.  Leulherius  episcopi  iEgilberti 
nepos,  episcopale  munus  in  Wesl-Saxones  oblinuit 
A.  D.  670.  (Sa.r.  Chron.)  Wini  expulsus  ost  A.  D. 
666 ;  de  qua  re  scribit  fieda  (lib.  111,  c.  7,  g  170)  : 
«  Sicque  provincia  Occidentalium  Saxonura  lerapore 
non  pauco  absque  pripsule  fuit.  »  Leulherius  septera 
annos  episcopus  raansit,  ail  Gudwin ;  anno  676  obiit, 
succeasoreraquo  Hadili,  habuit,  Vidc  Malmes.,  De  D 
Gestis  Pontif.,  lib.  11,  Dc  episcopis  Occident.  Sax. 

(73)  Septem  annis  pontificio.  a.  d.  e;  septenni 
pontificiOy  s.  c. ;  septenni  annis  pontificio.  l. 

(74)  Beda  nihil  expresmm  rclvjuit.  Beda,  lib. 
IV,  c.  U,  ^-286. 

(7.^)  ExChronicis.  Vide  Sax.  Cliron.  A.  D   670. 

(76)  Amplectenda  erat.  a.  s.  d  e.  I. ;  ct  ample- 
ctenda.  c. 

(77)  Euexit.  a.  d.  c.  I.  provexit,  s.  c. 

(78)  A  MeiHulfo  c.  d.  e. ;  a  quodam  Meildulfo, 
a.  s.  I.  Meildulfus,  llibcrnen^is  raonachus,  qui 
&lalraesburiae  eremitarura  monasterium  circa  annura 
660condidit.  Vide  Bedara,  lib.  v,  c.  18,  et  Smilh 
nolas. 

(79)  NationCt  ut  aiunt,  Scotto.  Hic  adest  discri- 
men  inter  Scotos  qui  Hiberniam^  et  Scotos  qui  Bri- 
tanniamy  inhabitant. 


(80)  Eruditione  philosopho.  a.  s.  d.  e.  1. ;  erudi- 
iione,  ut  aiunt,  philosophOy  c. 
(%\)Saxoniai.  a.  s.  c.  c.  I;  West-Saxonioiy  d.  ro. 

(82)  Meildulfesburh.  Malmesbury,  ex  Maidulfo 
sic  vocala. 

(83)  Degendam.  a.  s.  c.  d.  1.;  e.  legit  regen- 
dam  vel  degendam. 

(84)  EruditM.  a.  s.  d.  e.  1. ;  omitt.  in  c. 

(85)  Juxta  ftumen  Bladon.  Quod  flumen  Avonem 
esse  conjicitur.  Vide  exemplar  regis  iElhilbaldi 
charta}  (A.  D.  718),  quae  haec  verba  profert :  «  Ter- 
ram  sex  cassatorum,  juxta  tluvium  cui  nomen  est 
Bladaen,  prope  vadum  cui  vocabulum  est  Daegle- 
sford.  »  (Cod.  Dipl.  ASvi  Ang.  Sax..  J.  M.  Kembie, 
lom.  I,  p.  82,  n»  Lxix.)  Vetus  exsliiit  Britannica 
civitas  in  loco  ubi  nunc  Maimesburia. 

(^86)  Septimo.  a.  d.  c.  I.  ;  octavo,  s.  c. 

(87)  Secundo.  d.  e.;  quinto,  a.  s.  c. ;  primo^  in. 
(87*)  De  Virginate  codices.  Scripsit  et  [Aldhelm] 

De  virginitate  librum  eximiura,  quem  in  exemplum 
Sedulii  geminato  operc,  et  versibus  hexamelris 
et  prosa  composuit.  Beda,  lib.  v,  c.  18,  §  410. 
Prosa  edita  est  ab  Henr.  Wharton,  4,  1693  :  et 
versus  in  Canisii  Thesauro  Monumentorum^  tom.  1, 
p.  709,  Anlverpiae,  1725,  folio;  et  Paria,  1676,  8. 

(88)  Qui.  e. ;  quibus,  d.  m. ;  quiUy  a.  s.  c.  i. 
(80)  Quoniam  dulce  est.   a.  d.  e.  1.,   quoniam 

dulce  videtur,  s.;  qui  dulce  videtur^  c. 
•     (90)  Quia.  a.  s.  d.  e.  I.  ;  quodj  c. 

(91)  Quam  nostro. . .  pincello.  Malmesburicnsis  S. 
Aldheirai  Vilam  scripsit,  qua  *iber  quintus  constat 
De  Gestis  Pontificum ;  praelo  subjecta  est  etiam  in 
Collectione  ijale,  atque  in  Anglia  sacra,  Warthon, 
part.  U;  p.  1 .  Obiit  Aldhelmus  die  25  Maii,  A.  D.  709. 


987 


WILLELMI  MALMESBURIENSIS  MONACHI 


SS8 


adumbrari  pincello(92).  Innamera  signa,  qu»  modo 
apud  ejus  fiant  memoriara,  osleodunt  prsesenlibus 
prseterita;  illius  vilae  sanctimoniam.  Habet  ergo  iile 
laudes45  suas,  habet  mcritis  partam  gloriam  : 
nostra  oratio  prosequatur  historiam. 

§  3%.  Kenwalkius  (J3),  post  triginta  et  unum 
annos  moriens,  rcgni  arbilrium  uxori  Sexburgae 
delegandum  putavit :  nec  deerat  mulicri  spiritus  ad 
obeunda  rcgni  munia;  ipsa  novos  exercitus  rooliri, 
veteres  tenere  in  oificio,  ipsa  subjectos  cleroenter 
moderari,  hoslibus  minaciter  infreroere,  prorsus 
oronia  facere,  ut  nihil  praeter  sexuro  discerneres  : 
venintaroen  plus  quam  fa?roineos  animos  anhe- 
lantem  vita  destituit,  annua  vix  polestate  per- 
functam. 

g  33.  Seqnens  bienniuro  (94)  in  regno  transegit 
Escuinus  (95),  regali  prosapise  proximus,  quippe  qui 
fuerit  Chinegisli  ex  fratre  Cuthgislo  abnepos  ;  quo 
decedente,  vcl  morte  su9,  vel  vi  aliena,  neulrum 
enim  expedite  invenio,  vacantem  aulam  succes- 
sione  legitima  implevit  Chentwinus  (96),  Chinegisli 
filius  :  ambo  notse  in  bello  experieniise,  siquidem 
iile  Mercios  (97),  isie  Britannos  (98)  anxia  clade 
perculerint  (99),  scd  temporis  brevitate  miserandi ; 
nam  imperium  secundi  non  ultra  novenniuro  proro- 
gaturo,  primi  biennium  (100)  superior  sermo  absol- 
vit.  Et  hoc  secundum  Chronicorum  fidem  :  ca^terum, 
non  cos  regno  integro  imperitasse,  sed  inter  se  di- 
visisse  (1),  Beda  (2)  conHrmat. 

46  §  34.  Tunc  regise  indolis  nobile  germen  Ked. 
walla  (3)  emicuit,  Cheaulini  ex  fratre  Cuda  prone- 
pos,  immodicse  spei  juvenis,  et  qui  nullam  occa- 
sionem  exercendae  virtutis  praDterire  nosset.  Qui 
curo  jamdulum,  efficacioribus  (4)  studiis  bilem  prin- 
cipum  suae  patriee  irritasset,  factione  conspiratorum 
in  exilium  aclus  est.  Hanc  ille  amplexatus  inju- 
riam^  ut  omni  roilitc  provinciam  spoliaret,  quicquid 


A  bello  idoneuro  erat  abduxit  (.S) ;  naroque,  seu  mise- 
ratione  fortunarum  ejus  infracta,  seu  virtute  deie- 
clata,  tota  pubes  exulem  secuta.  Ezcepit  priroum 
impetum  furentis  (6)  rex  Australium  S&xoDam 
Edelwalchius  (7),  manura  conserere  ausus;  sed, 
cum  omni  populo  qu«m  ductaverat  fusus,  sero  prae- 
rupli  consilii  poenitentiam  fecit.  Animis  saorum 
erectis,  Chedvvalla  (8),  maturato  insperaioque  re- 
ditu,  aemulos  potentise  adortus  regno  abegit.  Ita  per 
biennium  regno  (9)  potitus,  praealararei  bellicaefa- 
cinora  consummavit ;  Auftralibus  Saxonibus  digla- 
diabili  (10)  odio  infestus,  sucressorem  Edelwalchii, 
Edncum,  repetita  occurrentem  audaciat  exitio 
dedit.  Wehtaro  insularo  fiducia  Merciorum  rebellan- 
tem  parum  abfuit  quin  deleret.  Praeterea  Cantua- 

Q  ritas  (11)  aggressus,  crebras  de  illis  victorias  repor- 
tavit.  Postremo,  ut  supra  diximus  {M),  fratre 
aroisso  (13),  regione  decessit,  plurimo  accolarum 

sanguine  damnum  cousolalus  suum.  47  Inter  baec 
arduum  merooratu  est,  quantum  etiaro  ante  bapti- 
smuro  inservicrit  pietati,  ut  orones  manubias,  quas 
jure  praedatorio  in  suos  usus  transcripserati  Deo 
decimaret.  In  quo  etsi  approbamua  affecturo,  impro- 
bamus  exeropluro,  juxta  illud  :  «  Qui  offerl  sacrifi- 
ciuro  de  substantia  pauperis,  quasi  qui  iromolat 
filium  in  conspectu  patris  (14).  •  Jam  vero  quod 
Romam  baptizandus  (15)  contenderit,  ibique  a  Ser- 
giopapa(16)  Petrus  vocatus,  adhuc  (17)  ia  albis 
positus  (18)  supremum  arbitrium  feliciter  incur- 
rerit,  nolius  cst  quam  ut  nostro  indigeat  illustrari 
Q  relatu. 

g  35.  Eo  Romam  eunte,  rcgnum  per  Inam  (19)  no- 
vatura,  qni  Chinegisli  ex  fratre  Cuthbaldo  pronepos. 
magis  pro  insilivae  virtutis  industria,  quara  succes- 
sivie  sobolis  prosapia,  in  principatum  ascitur  (20), 
fortitudinis  specimen  (21),  prudentiae  simulacrum, 
religione  parem  nescias  :  quibus  artibus  vitam  coro- 


(9l)Pincello.  e. ;  pinciUo^  a.  c.  d.  I. ;  penicello,  s. 

(93)Kenwalkius,  Cynevvalh  obiit  absque  progenie 
A.  D.  6*73  ;  ejus  vidua,  Sexburh,  post  illuro  uno 
tantum  anno  regnavit  quse  ineunte  anno  675  dC' 
functa  est. 

(94)  Biennium.  a.  s.  d.  e.  I.;  triennium,  c. 

(95)  Escuinus.  iEscwinus  Sexburh  reginae  suc- 
cessit  ineunte  anno  675,  desinenteque  aiino  676 
obit. 

(96)  Chentwinus,  Ceutwiuus  rcgno  successit  anno  rx 
•76,  et  obiit  anno  Dom.  »»85.  ^ 

(97)  Ule  Mercios.  iEscwinus  prseliatus  Beaden- 
head  (Bedwin)  anno  675.  (Sax.  Ckron.) 

(98)  Isie  Britannos.  Anno  Dom.  682,  Centwinus 
Britones  ad  mare  duxit.  (Sax.  Cliron.) 

(99)  Perculerint,  d.  e. ;  percuUt,  s.  ;  perculerity 
a.  c.  1. 

HOO)  Biennium.tL.  s.  d.  I.  m. ;  triennium,  c.  e. 
(1)  Dioisisse.  a.  s.  d.  e.  I. ;  divisisae  regna,  c. 
(%)  Bedacon/irmat,  Lib.  iv,  c.  12,  §  286. 

(3)  Kedwalla.  Caedwalla  regnare  coepit  A.  D 
685.  (Sax.  ihron.) 

(4)  Efjicacioribus.  a.  s.  d.  e.  I. ;  efficacibus,8.c. 

(5)  Abduxit.  a.  s.  d.  e.  i.;  corrasit,  c. 

(6)  Furentis.  a.  s.  d.  e    I. ;  omitt.  in  c. 

(7)  Edelwalckius.  Vide  Bedam,  lib.  it,  c.  15, 
8  «97. 


(H)  Ch^rdwnlla.  a.  s.  d.  c. ;  omitt.  in  c. 

(9)  Begno.  a.  s.  d.  e.  I. ;  eo,  c. 

(10)  Digladiabili.  a.  s.  d.  e.  I. ;  veteri^  c. 

(11)  Cantuaritas.  a.  d.  e.  I.  ;  post  Cantuaritas, 
ut  supra  in  rebus  eorum  digessi,  s.  c. 

(12)  Vt  supra  diximus.  a.  s.  d.  e.  I.;  oroitl.  in  c. 
—  Videg  14. 

(13)  Fratre  amisso.  Vide  g  35,  nol. 

(14)  Qui  offert.  Eccli.  xxxiv,  24.  Pro  Immolat. 
c.  victimat. 

(15)  Baptimndus.  Cadwalla  abdicavit  et  Romaro 
profectus  est  A.  D.  688.  Baptizatus  est  a  Sergio 
papa  in  vigilia  Paschde,  A.  D.  689,  paucisque  elapsis 
diebus  interiit,  (rlie  20  Adrilis.)  Beda,  lib.  v,  c.  7, 
8  372. 

(16)  Pa/7a.  a.  d.  e.  1.  ;  post  papa^  baptizatus 
ett  s.  c. 

(17)  Adhuc.  a.  d.  e.  I. ;  adhucque,  s.  c. 

(18)  Adhuc  in  albis  posilus.  Catechumenus  sero- 
per  baptizabatur  in  Sabbalo  sancto,  id  est  vigilia 
Paschse,  aliisque  veslibiis  iuduebatur  usque  ad  pri- 
mam  Dominicam  post  Pascha ;  inde  vocabulum  Do- 
minica  in  Alhis. 

(19)  Inam.  Ini  regnum  suacepit  A.  D.  688.  {Sax. 
Chron . ) 

(20)  Ascitur.  a.  s.  c.  e.  1. ;  asciscitur,  d.  m. 

(21)  Fortitudinis  specimen.  d.  e. ;  fortitudinis 
unicum  specimen  a.  s.  c.  1. 


GESTA  REGUM  ANGLORUM.  -  LIB.  L 


990 


,  domi  gratiam,   foris  rcverenliain,  merca- 

Adeo  annis  duobus  de  quadraginla  (ti),  po- 

funclus,  sine  uUo  insidiarum  melu  sccurus 

it,  sanctissimus  publici  amoris  lenocinator. 

illi  io  Cantuaritas  expeditio,  in  quos  nondum 

ndio  Mollonis  (il3)  ira  defremucrat.  48  Pro- 

2S  paulisper  (20  rcsi^lere  ausi,   mox  omni- 

lalis  (io),  et  viribus  in   vcnluni  etfusis,  cum 

pcctore  Inae  quod  ignavia*  conducerct  repe- 

dispendioi  um  suorum  iuluitu  dcditioni  cou- 

I  :  tentanl  regium  animum  niuneribus,  soUi- 

promissis,   nundinantur  pacem  (26)  triginta 

s  auri  mancis  (27)   ul  pretio  nioUitus  (28) 

solvcrei,   mclallo  pra?slriclus  (2U)  rcccplui 

Amiis  duohus  de  quadraghUa.  a.  c.  d.  e.  I.; 

\gintai  s.  —  Juxta  iiedam,   Ini  rcgnavit  an- 

KVii.  Beda.  §  373. 

De  incendio  MoUonis.  Mull  igne  poriit  A,  D. 

ax.  Cliron.) 

Paulispcr.  a.  d.  o. '.:  parnmper,  s.:parum,c. 

Omnibus  tenlatis,  a.  s.  c.  d.  I.  m.;  e.  omit. 

s. 

Triginta  millibus  auri  mancis.  Manca  cl  vetus 
ul  (juiilam  opinantur,  synonym'» ,  monoia 
aurea  vel  argenlea,  <pi?p  pondere  solveba- 
i  aurea;  pretio  non  ornniuo  consial ;  oclavft; 
brae  AngUco)  assimilanda  videlur.  Argenlca 
Ilenrici  1  irlalc  sex  scJiillings  cestiniunalur, 
iq  vero  (|uinqiic  pencc  contmebat;  al  Ed- 
III  regnanle,  manca  arjyenlra  Iriginln  lan- 
nce,  hujus  lemporis  pecunijC  ralione  liahita, 
ctebatur.  JuxUi  Sux.  Chron.  Ini  a  Cantua- 
lis  (Kenli^hmen)  trij»inia  niillia  hbrarum 
irnm  rccopit,  co  ((uod  nnl«'a  Mull  ignis  sup- 
necRrant.  Hapc  mulia  niniia  videlnr,  sed  ve- 
ler  legahs  erat  pro  Mull  occisiono  conpen- 
8i  j:ihel\vardo  lides  sit  habi;nda,  «  30,000 
eranl)  per  singulos  conslanli  numero  sc\- 
aummis;  »  si  vcro  Florcnlio  Worccst.,  3,700 
ngliar?  crant. 

Mancis.  a.  c.  d.  e.  1.  m.;  marcis,  s. 
MoUitus.  a.  s.  d.  c.  1.;  oinilt.  in  c. 
PrastrUtus.   s.   d.   c.  1.;    restrictus ,   c; 
iptus,  a. 

ignoscant  suum.  a.  s.  d.  c.  \.:co;/nnscanf,  c. 
Quantus.  s.  d.  e.  I.;  quantumy  a.  c. 
Leges,  Nova  legum  Anglo-Saxonum  editio 
ra  esl,  diri{»enle  Thorpc. 
Post  e.Tcitata ,  a.  1.  ^.  ct  alii  mss.,  paucis 
lep:unt  iit  scciuitur,  omi-so  intcj^To  textu 
id  pontificis,  iii  tine  Jj  3«i  : 
ecipue  Glasloniensc  nostris  qiioquc  dicbus 
isimum ,  quod  in  quodain  pahhslri  reccssu 
xit.  ut  scihcct  ro  tcnacius  ^upernis  mona- 
iarcnl,  quo  castiijatius  lcrrcna  ocuiis  hauri- 
ftuit  consilio  palcr  .Mdeinius,  cujiis  ille  pra»- 
audiehat  liiimiiiler,  suscipifhat  gran(lit<'r, 
jbai  hilaritcr.  J)cni(pK!  ct  privilogmm  quod 
irtale  monashMiorum  siionim  ah  aposlolico 
impcirnvcral  lihcns  coiifinnavit,  et  miilta 
nulis  ejus  horlalu  coniulit,  el  ad  extremum 
atn  rcnilcnicm  honoravii ;  licel  vilam  tanli 
undo  cita  inors  invidiMil,  vix  ciiim  aniiis 
•  episcofialii  funclus  auimani  c  ipIo  Ihurifica- 
10  Dominicjc  int^arnalionis  s»^p(iiiiiCutesimo 
^ucrunt  (pii  diccrenl  cnin  fuis.Ke  rejri>  ncpo- 
Kenlen-o  fratre.  shH  non  placuit  nohis  pio 
rogare  quod  maj^is  vi.lelur  opiMi(»ui  hlan- 
aticaj,  quam  sta''ilitati  cimvenire  hisloricap, 
im  cum  nusquam  ab  anliquo  soriptum  re- 
\  et  Chnmica  palam  prununliei.  Jnarn  nuU 
.Ircm  habuisse  praeter  Inigcklum,  (|ui  j^aucis 


A  canerel.  Qua  ilie  pccunia  susccpta  delicti  gratiam 
fecit  in  regnum  rcversus  (A.  D.  694).  Nec  aolum 
Cantuarita?,  sed  ct  Orientales  Angli  ba;reditarium 
cxcopcrunt  odium,  omni  nobilitate  piimo  pulsa, 
post  etiam  bello  fusa.  Ua^c  de  praeliorum  ejus  suc- 
ccssu  dicta,  modum  agnoscant  suum  (30) :  caeterum, 
quanius  (31;  in  Dci  rebus  fuerit,  indicio  sunt  ieges 
(3:2)  ad  corrigendos  mores  iu  populum  latt^e;  in 
quibus  vivum  ad  hoc  tempus  puritatis  susc  resuUat 
speculum ;  indicio  sur.t  monasteria  regiis  sumpli- 
bus  nobiiiter  excitata  (38),  prsecipue  Glasiingense, 
in  quo  beati  49  martyris  Indracti  et  sociorum  ejus 
corpora,  de  ioco  martyrii  Iranslata,  jussit  inferri. 
Ipsius  quidcm  in  lapidca  pyramide  ad  sinistium  al- 

annis  ante  ipsum  deccssit.  Non  eget  Aldelmus  ut 

3  mendaciis  asseratur.   Tanta  sunt  de  illo  quae  iiidu- 

hium  dcpi  oniant  tldem ,  tot  sunt  quae  non  vcniant 

in  litem.  Habuit  sinc  Ina  sorores  Cuthburgam  ct 

Qticnburgam   :   Culhburga    Aifrido  Northanimbro- 

rum  rcgi  nuptum   tradita ,  sed  ,  non  post  multum 

coiiju^io  diducto,  primo  apud  Bcrkingum  sub  ab- 

balissa  Hildehda,  mox  ipsa  magistra  regulai  Wim- 

burne  Dco  placitam  vitam  iransegit  Vicus  est  modo 

ignobilis,  tunc  tempons  inaignis,  in  qno  freqiiens 

virginnm  cboriis,  lerrenis  desideriis  castratis,  su- 

peros  suspirabat  amores.  AcccsFit  sacri  cselibatus 

studio  libroium  Aldelmi  De  Virginitale  leclio,  Ber- 

kingcnsium  quidcm   nomini  dedicata ,  sed  omnibus 

caindem  profcssioncm  anhelantibus  valitura.  Habuit 

cl  uxorem  Kthclbugam,  ficminam  sane  regii  gene- 

ris  et  animi ;  quoj  dura  crebro  viri  insiillaret  auri- 

bus  ul  muudauis  rebus  vei  extremis  annis  valeface- 

rciil.  cl  ille  hortantem  de  die  in  diem  diflerrer,  astu 

tandem  vinccre  parat.  Cum  cnim  quadam  vice  apud 

n  villam  ingenti  lumultu  regales  luxus  explicuissent, 

postridie    cum   discessissent ,  viliicus,  ex  regiDae 

con.-^cicntia ,   palatiuin    quanta  potest  deformitate, 

tam  Hmo  pecudum,  quam  agffere  ruderum,  infa- 

mat.  Postremo  in  lecto  ubi  cubuerant,  porcam  no- 

viier  cnixam  collocat.  Interea,  cum  jara  plus  mil- 

liario  processum  esset,  illa  maritum  uxoriis  d^ii- 

nimenlis  aggreditur,  rogans  ut  illuc  unde  abierant 

necessario  pedem  rcferant ;  magni  discriminis  rem 

forc,  si  non  exaudiat.    Rc  non  difficuller  impctrata, 

rcx  videns  locum  pridie  Sardanapalicis  deliciis  pa- 

rem,   nunc    foeda    solitudinc    deformem,   rairatur, 

tacitoi|ue  judicio  oculi  rcm  examinanles  ad  mulie- 

rcm  rediere.  Tunc   illa  occasionem  aucupala,  lae- 

tumque  snbridcns,  •<  Et  ubi  sunl,  aif,  domine  con- 

jux,  hcsterni   strepitus  ?  ubi  aulwa  Sidoniis  fucis 

ebria*?  ubi  parasitorum  discurrens  petulantia?  ubi 

Da^dalia  vasa  pondere   metailorum    mcnsas    ipsas 

onerantia?  ubi  i(;rra  marique  exquisit*  ad  guhe  le- 

px  nocinium  obsoniaV  nonne  omnia  fumus  ct  vcntus? 

ct  va?  his  qui  htes^rint,  qui  simul  transib>iut.  Nonne 

omnia  sicut  fluvius  pra^ceps  et  curreus  iu  mare?  et 

v/c  his  qui  hiChcrint,  quia  simul  trahentur.  Cogita, 

quxso,  quam   mi.serabililer  dcfluent  carncs  ,  quae 

mO'1o  in  deliciis  nutriuntur.  Nonr.e  nos,  qui  ingur- 

gitamur  uberius,  pulrcscemus  miscrius?   Potentes 

fiotcnlcr  tormenla  palicntur,   ct  fortionbus   fortior 

in.^tai  cruciatio.  »    Nec  piura  locuta,  maritum  com- 

pulit  in  scntentiarn  exemplo,  quam   multis  frustra 

insusurraveral  vcrbo.  »  S.  legil  ut  supra,  add.  his 

post  haurirent,  ciii  quantum  splendoris  adjecerit, 

libcllus  ille  docebit,  quem  de  antiquilate  ejusdera 

monasicrii  elaboravi ;  «  el  post  septtngesimo  nonOt 

addiiis  ctiain  his,  m  vigitiaS,  Augustini  Anglorum 

aposioliy  vii!  KaL  Junii,  c.  legit. «  Prsecipue  Glasto- 

iiiense,  cui  quantum  splendoris  adjecerit,   libellus 

ilie  docebit,  quem  de  antiquitate  monasterii  ejus- 

dcm  elaboravi.  Aderat  consilio,  »  etc. 


99i 


WILLELMUS  NALMBSBURIENSIS  MONACHI. 


991 


taris  50  (cum  quo  posteroruro  diligeaiia  heatam  A  pontifice  Gregorio  (45)  annuenle ,    et  ut   mttrem 


(34)  UiJdam  locarit) ,  ca^terorum  in  pavimento, 
proul  vel  casus  tulit  vel  industria ,  locavit  (35). 
Hic  etiam  beatorum  apostolorum  ecclesiam ,  huic 
vetustse,  de  qua  loquimur,  appendicem ,  a  funda- 
mentis  sediticavit,  et  magnis  possessionibus  ditavit, 
et  privilegium  In  haec  verba  concessit  : 

§  36.  (36) « In  nomine  Domini  nostri  Jesu  Chrisli, 
Ego  Ina  regali  a  Domino  fretus  dignitate,  cum 
consilio  Sexburgae  reginse,  et  licentia  Beortwaldi  (37), 
Dorobernensis  ecclesise  pontificis^  ct  omnium  suf- 
fraganeorum  suorum,  necnon  horlatu  (38)  Baldredi 
ct  Adelardi  subregulorum ,  ccclesise  vetustse  quae 
est  in  loco  qui  dicitur  Glasteie ,  (quam  Magnus 
Sacerdos  et  Summus  Pontifex  suo  et  aogelorum 


Domini  52  sui  in  sinum  et  proleetionem  Romana) 
ecclesi^e,  mequc  licet  indignum  cum  ipta  auscipiente, 
consentientibus  etiam  omnibus  Britanoiffi  regibos, 
archiepiscopis ,  episcopis,  ducibos,  atque  abbati- 
bu6,  statuo  ego  atquc  confirmo ,  quatinas  omnes 
lerrae  et  loca  et  possessionea  beat»  Marise  Glaaleie 
sint  quieta ,  et  ab  omnibas  regiis  exactionibus  et 
operibus  quee  indici  solent ,  videlicet ,  expeditione, 
et  pontis  arcisve  construclione ,  et  ab  omninm  archi- 
episcoporum  et  episcoporum  promulgatiomibus  et 
perturbationibus,  sicut  in  antiquis  ejasdem  ecclesisB 
cartis  confirmatum  esse  invenitur,  et  [a  praedeces- 
soribus  meis  Cheneualchio,  Chentwino,  Chedwalla, 
Baltredo  astipulatum  ease  dinoscitur,  inconcussa  et 


obscquio   sibi  ac  perpetuae  virgini  Mari»,  beato  o  illibata  pcrmaneant.  Et  quaecunque  emeraerint  cau- 

, ^^^  •        «  ••■••  •«         ••  /%     •  ■         ^       ^  •  _ 


David,  multis  et  inauditis  miraculis,  olim  se  san- 
ctiiicasso  innoluit(39),  ex  his  quse  paterna  haereditate 
poBsideo ,  et  in  dominium  peculiare  leneo ,  locis 
51  continuiset  congruentibus  concedo.  ad  supple- 
mentum  vilae  regularis,  et  ad  usum  monachorum, 
Brente  decem  hidas,  Seweie  dccem  hidas,  Piltune 
viginti  hidas ,  Dulting  viginti  hidas,  Bleddanhid* 
unam  hidam ,  cum  his  omnibus  quae  antecessores 
mei  eidem  ecclesioe  contulerunt ;  Cbenewalchius  (io) 
qui,  Theodoro  archiepiscopo  interveniente,  Ferre- 
mere,  Bregereie,  Conencie,  Matineseie  (41),  Edere- 
deseie  ;  Chentwinus,  qui  Glastingeie  malrem  sancto- 
rum  vocare  solitus  fuerat,  et  eam  ab  omni  saeculari 
et  ecclesiastico  obsequio  immunem  slatuit,  et  hanc 
privilegii  dignitatem  concessil ,  ut  habeant  fratres 


sae,  in  homicidiis,  sacrilegiis,  venefioiis,  furtis,  ra- 
pinis,  in  dispositione  ecdesiarum  et  descriptione, 
in  ordinatione  clericorum,  in  conventiculis  synoda- 
libus,  et  in  omnibus  judiciariis  examinationibus, 
absque  ullius  hominis  praejudicio,  abbaiis  et  eon- 
ventus  dispositione  finiantur.  Sed  et  onmibas  regni 
mei  regibus,  archiepiscopis,  episcopis,  ducibas,  et 
principibus,  supcr  honorem  suum  et  amorem  meum 
praecipio,  et  omnibus,  tam  meis  qnam  eoram  mini- 
stris,  super  salutem  corporis  sui  praecipio»  ne  ullos 
eorum  iusulam  Domini  nostri  Jesu  Christi,  ei  per- 
peluae  virginis  Mariae  Glasteic,  nec  ejnsdom  eecle- 
sia;  possessiones ,  causa  placitandi ,  perscrutandi, 
rapiendi,  vel  aliquid  faciendi  quod  ibidem  Deo  fa- 
mulantibus  possit  essein  scandalum,  audeat  inlrare. 


ejusdem  loci  potestatem  eligcndietconstiluendisibi  G  iHud  sane  omnipotentis  Dei  et  perpetuae  virginis 


reclorem  ,  juxta  regulam  sancti  Benedicti  (42) ; 
Hedde  episcopus  (43),  qui,  Chedwalla  annuente  et 
propria  manu  (licet  psganus)  confirmante,  Lan- 
tocti;  Baldred,  qui  Pennard,  sex  hidas;  Adelard, 
qui  Poelt  (44),  sexaginta  hidas,  me  annuente  el 
confirmante,  dederunt.  Quorum  ego  devotioni  et 
benignsB  petitioni  assentio,  et  contra  malignantium 
hominum  et  oblatrantium  canum  insidias,  regalium 
munimine  invigilo  literarum,  qualinus  ecclesia  Do- 
mini  nostri  Jesu  Cbristi,  et  perpetuae  virginis  Mariae, 
sicut  in  regno  Briiannife  est  prima,  ct  fons  et  origo 
totius  religionis,  ita  et  ipsa  supereminentem  privi- 
legii  obtineat  dignitatem,  nec  ulli  omnino  hominum 
ancillare   obsequium  in  terris   faciat,  quae  super 


Mariae,  et  beatorum  apostolorum  Petri  et  Paoii,  et 
omnium  sanctorum  interdictione  prohibeo,  ne  in 
ipsa  Glastingensi  ecclesia,  nec  in  eeclesiis  sibi 
subditis,  videlicet,  Soweie,  Brente,  Merlincb»  53 
Sapwic  (46),  Stret,  Budecalech,  Piltune  (47),nec  in 
earum  capellis,  sed  nec  in  insuUs,  aliqua  interve- 
niente  occasione,  episcopus  sibi  episcopalem  cathe- 
dram  statuere,  nec  solennes  celebrare,  nec  aiiaria 
consecrare,  nec  ecclesias  dedicare,  nec  ordines  fa- 
cere,  nec  aliquid  omnino  disponere  praesumat,  nisi 
ab  abbate,  vel  a  fratribus  ejusdem  loci  invitatus 
fuerit.  Quod  si  ad  hoc  vocatus  venerit,  nihil  de  re« 
bus  ecclesiae,  sed  nec  de  ipsis  oblalionibus  ipse  sibi 
aliquid  usurpet,  scicus  duobus  in  locis  ex  ipsiaseC' 


choros  angelorum  dominatur  in  coelo.  Igitur  summo  D  clesiae  possessionihus  duas  sibi  delegalas  mansio- 


(34) //t7(iam.  Streaneshalch  {Whitby)  abbatis*a, 
anno  614  nala,  die  17  Novembris  680  obiit.  Suror 
erat  Hererici,  Edrrithi  fiiii,  qui  ipse  regis  Edwini 
filius  erat.  Beda  (lib.  iv,  c.  2i)  eam  vocat  :  filiam 
nepotis  jEduini  regis  vocabulo  Hererici. 

(35)  Locavit.  e.;  dictauitt  d.  m. 

(36)  In  nomine.,.  ponti/.  Charta  Inl  West-Sexen- 
sis,  A.  D.  7^2.5 ,  gonuina  non  habctur.  Vide  Cod, 
Dip.  Mvi  Sax.  J.  M.  Kemble  tom.  I,  p.  83, 
n^  Lxxin. 

(37)  Berthwaldi.  Bnrthwaldus  Cantuariensis  ar- 
chiepiscopus  electas  est  die  1*  Julii,  A.  D.  692, 
dinqueO^Jan.  A.  D.  731  obiit. 

(38)  Necnon  hortatu.  e.;  necnon  etiam  hortatu^ 
d*  m. 


(39)  Innctuii.  Vide  supra  §  25. 

(40)  Cheneioalchius.  Vide  supra,  §  fi9. 

(41)  Matineseie.  Mannesheie^  d.  m. 

[Jkl)  Juxta  Regulam  sancli  Benedicti.  Benedictus 
Bcnedictini  ordiuis  fundator ,  juxta  Mabillonium 
anno  SI3  obiit. 

(43)  Hedde  episcopus.  Episcopus  Vintoniensis. 
Vldeg!21,  uot. 

(44)  Poelt.  e.;  Woelt,  d.  m. 

(45)  Gregorio.  Grcgorius  Ilsummum  pontilicalum 
suscepit  die  19  Alaii  A.  D.  715;  obiit  die  10  Febr. 
731. 

(46)  Sapwic.  e.;  Sapweie^  d.  m. 

(47)  Fiitune.  e. ;  mltune,  d.  m. 


GESfA  KEGIIM  ANGLORUM.  —  LIB.  I. 


m 


aiu  in  Fillima  (48),  altcrani  in    villa   quis  A  verbis  lenire,  labauleiii   exeniplis  erigere,  prorsus 


19)  dicitur,  ut  habcal  ubi  vel  advcniens 
ir,  vel  inde  veniens  sese  recipiat.  Neque 
m  ibi,  nisi  imporlunitate  temporis  aul  mo- 
)rporis  detentus  fuerit,  aut  ab  abbate  vel 
.  rogatus  fuerit,  nec  amplius  quam  cum 
iiU  cum  quatuor  clericis  pemoctare  lieet. 
am  pra^videat  idem  cpiscopus,  ut  singulis 
iim  clericis  suis  qui  Fontineto  (50)  sunl, 
natreni  suam  Glastoniensem  ecclesiam,  vi- 
fcria  secunda  post  Asccnsionem  Domini, 
inia  recognoscal.  Quod  si  superbia  intlatus 
tulerit,  et  quse  superius  dicta  et  confirmata 
sevaricaveril,  mansiones  sibi  superius  dele- 
nittat.  Abbas  vel  monachi  a  quocunque  vo- 


quod  ad  (57)  salutem  cjus  spcctarct,  nihil  dimitle- 
rel.  Ita  routua  charitate  connexi  temporibus  suis, 
viam  bominum  ingressi  sunt ;  non  sine  magnis,  ot 
accepimus,  55  miraculis,  quibus  divina  dignatio 
leiicium  conjugum  ssepe  (58)  respondet  mcrilis. 

§  38.  Successit  principatui  Edeiardus  (59),  Inae 
consanguineus,  licet  urgeutes  ejus  primitias  fre- 
quenter  interpolaret  Oswaldus  regii  sanguinis  ado- 
lcsccns  (60).  Frovinciahbus  enim  (61)  in  rebellionem 
excitatis,  bello  regem  persequi  conatus  :  sed  non 
multo  post,  illo  (6^)  fatali  sorle  sublalo^  Edelardus 
per  quatuordecim  annos  quietissimeretentumregnum 
Cudredo  cognato  reliquit  (A.  D.  741)  (63).  Hic 
Glastingensi   ecclesise  multa    beneficia    intulit,   ct 


qui  Pascha  canonicum  celebrct,  ecclcsiastica  o  privilegium  in  ha^c  verba  concessit  : 


mta  in  Glastingensi  ecclcsia,  et  in  ecclesiis 
ditis,  et  in  earum  capellis,  percipiant.  Quis- 
item  higus  munilicentiae  mse  et  liberalita- 
imenlum,  quovis  deinccps  tempore,  aliqua 
le,  cujuslibet  etiam  dignitatis  54  ^^^  proies- 
el  gradus,  pervertere  vel  in  irritum  deducere 
rit,  sciat  se  cum  Juda  proditore  aeterna  confu- 
lacibus  inefifabilium  tormentorum  perilurum 
..  Scripta  est  hujus  donalionis  pagina,  anno 
cae  incarnalionis  septingentesimo  vicesimo 
(51),  indictione  quarta,  sub  praesentia  Inae 
t  Beortwaldi  Dorobcrnensis  pontiticis. 
Post  triumphales  (52)  aulem  bellorum  ma- 
post  mullarum  virtutum  gradus,  summum 
perfectionis  meditatus  (53),  Romam  adi- 
)  anno  Dominicae  incarnationis  seplingen- 
vicesimo  (55).  Ibi  ne  pompani  suae  conver- 
faceret,  non  publicis  vuilibus  cxpositus, 
deposuit  (56) ;  sed  ut  solius  Domini  oculis 
t,  amictu  plebeio  tectus,  clam  consenuit  : 
)rtt  tanti  dux  focmina  facti ;  qusp  cum  antea 
id  hoc  audendum  incitasset,   tunc  mocrentem 


g  39.  «  (64)  In  nominc  Domini  nostri  Jesu  Christi 
Ego  Cudredus  rex  Westseaxana  (65)  universa  prio- 
rum  regum  suppetitia,Chentwines,  Baldredes,  Ched- 
wallan,  Ines,  Ethelardes,  Ethbaldes  regis  Merciorum 
in  villis,  et  in  vicis,  atque  agris,  ac  praediis,  mas- 
sisque  majoribus,  ut  est  pristina  urbs  Glestingi  cor- 
roborata,  sicque  (66)  proprise  manus  subscriptione 
crucisque  signo  confirmatum  (67),  hoc  donativum 
stabili  jure  gratum  et  ratum  regum  praedictonun 
decerno  durare,  quamdiu  vertigo  poli  terras  atque 
aequoro  circa  aethera  siderum  jusso  (68)  modert- 
mine  volvet.  Si  quis  auiem  hujus  meae  56  dona- 
ticnis  testamentum,  tyrannica  fretus  insolentia, 
quaiibet  occasione  interrumpere  atque  ia  irritum 
deducere  nisus  fuerit,  sic  a  consortio  priorum  ultimi 
ventilabro  examinis  sequestratus,  rapaciumque  col- 
legio  combinatus  violentiae  suae  praesumptionem  luat 
in  aevum.  Qui  vero  benevola  potius  praeditus  inten- 
tione  haec  probare,  roborare,  ac  defendere  studuent, 
voti  compos  ipse  Altithroni  gloriam  auscultet  in- 
defecta  perennitale  cum  faustis  agminibus  angelo- 
rum   alque  omnium    sanctorum.    Exemplar  hujus 


Pilluna.  e. ;  Wiltunaf  d.  m. 
Poelt.  e. ;  Wohelt,  d.  m. 
PofUineto.  Wells,  in  Somersetshire. 
Vicesimo  qulnto.  e. ;    decimo  quinto,  d.  m. 
Pot  triumpkalet.Dii  Glasloniae(6/a5^on6ur^) 
ones  et  quomodo  regina  Elhelbur^a  conju- 
mm  induxerit  ad  Romanam  peregrmationem 
lam,  vidc  supra  notam  23.  Desunt  haec  in  L) 
.  m.,  eorumque  loco  Ini  charta  pro  Glasto- 
Ecclesia  inscrilur. 

Romam  adivit,  Pra^finitum  teinpus  Ini  abdi- 
9  ejusque  ad  Romam  peregrinationis  nullo 
^nstat.  Plures  mss.  omnino  temporis  notam 
Qt.In  duobus  annus  720  assignatur,  sed  male, 
itur.  Beda  asserit  Inum  annos  triginta  septem 
isse  quando  regnum  abdicavit ;  ita  juxta 
iomputalionem,  ejus  abdicatio  locum  habuis- 
)0  7i5  desinente,  aut  ineunte  anno  726 ;  sed 
Saxon.  Chron.  el  Florenlium  Worcestr.  id 
itanno  75t8.  Annus  Domini  726  Statuendus 
r. 

Adivit.  d.  e. ;  abiit^  a.  s.  c.  I. 
Anno  DominiccB  incarnationis  septingente^ 
/icesimo.  d.  m. ;  locus  vacuus  ad  temporis 
relictus  est  in  e.  ;  omitt.  in  a.  s.  c.  I. 


(36)  VuHibus  expositus^crinem  deposuii.  a.  s.  d. 
e.  1. ;  militibuscomam  et  deposuit,  c. 

(57)  Ad.  a.  s.  d.  e.  1.  ;  omitL  in  c. 

(58)  Saspe.  a.  s.  d.  e.  1. ;  omitL  in  c. 

(59)  Edelardus.  iEthelhardus  regno  successit  post 
Ini  abdicationem  A.  D.  726.  Juxta  Sax.  Chron.  obiit 
Anno  Dom.  741. 

(60)  Oswaldus  regii  sanguinis  adolescens.  In  Sax. 
Chron.  yocsiiur  Oswaldus  ^tkeling\  iEthelbaldi  Q- 
lius  erat. 

(61^  Enim.  a.  s.  c.  e.  1.  ;  omitL  in  d.  m. 

(62)  Ulo.  a.  s.  d.  e.  1. ;  omitt.  in  c. 

(63)  Hic...  septinffentesimOf  etc.  Textus  a  vocula 
hic  ad  quinto  in  hne  g  39,  omittitur  in  a.  s.  c.  1, 
et  aliis  manuscriptis. 

(64)  Innomine...  septingentesimo  quadragesimo 
quinto.  Cuthedri  charta,  West-Sexae  regis,  Anno 
Domini  644  insignata,  edita  est  in  Cod.  Dip  jEH 
Sax.,  p.  112,  n.  xcziii.  Narratio  in  qaibusdam  dif- 
fert  ab  ea  quae  in  textu  legitur.  Kemble  eam  esse 
genuinam  chartam  non  reputat. 

(65)  H'estseaxana.  e.  ;  Westsaxonum,  d.  m. 

(66)  Sicque.  e.  ;  sumque^  d.  ra. 

(67)  Confirmatum.  e. ;  confirmata^  d.  m. 

(68)  Siderum  jusso.  e.  ;  sidereumjusto,  d.  m« 


995 


WILLKL5II  MALMESBCRIENSIS  MONACHl 


996 


largitionis  promulgatum  cst  in  prsedicto  coenobio^ 
sub  pi*8esentia  Cutlircdi  regis,  quod  proprise  manus 
muniBcentia  altario  sacro  commendavit,  in  lignea 
basiiica,  qua  fralres  abbatis  Hemgisli  sacorphagum 
sortiunturin  die,  anno  ab  incarnalione  (69)  seplin- 
gentesiroo  quadragesimo  quinto.  » 

§50.(70)  Adversus  Athelbaldum  regem  Mcrcionim 
(71)  el  Britones  (72)  idem  Cuthredus  jugi  exercitio 
victorias  adipiscens  non  parum  sudoris  consumpsit,  ac 
post  annos  quatuordecim  regni  gubemacula  reliquiL 

§41.  Arripnit  iliud  (73)  Sigebertus  (74),  vir 
apud  suos  ssevitia  immanis,  idemque  foris  ignavia 
perinfamis  :  quocirr^  communi  omnium  odio  con- 
spirante,  post  57  &nnum  solio  deturbatus,  mcliori 
locum  fecit;  sed,  ut  fere  in  talibus  fit,  cum  magnitu- 
dine  (74*)  calamilatis  aliquos  ad  gratiam  sui  revo- 
casset,  eorum  virtute  provincia  quse  Uamtunscire 
dicitur  in  obsequio  detenta  (A.  D.  756).  Verum  cum 
nec  sic  cessaret,  et  nccc  cujusdam  Cumbrandi,  qui 
fidelissime  sibi  adhaeserat,  cseteros  in  exitium 
suum  (75) ;  Rrmassct,  ad  abdita  ferarum  spelaea  se- 
cessit  (76) ;  ibi  (77)  quoque  inforlunio  eum  prose- 
quente,  a  subulco  confossus  intcriit  (78).  Ita  crude- 
litas  regis  omncm  penc  nobililalem  pervagala,  in 
homine  ultimae  sortis  stetit. 

§  42.  Suscepit  regni  (79)  gubernacula  Kinnulfus 
(80),  clarus  et  ille  quidem  morum  compositione,  mi- 
litia'que  gestis  :  sed  uno  solo  adversus  Offam  rogcm 
Merciorum  propter  Bensigitune  (81)  praelio,  quarto 
el  vicesimo  rcgni  anno  victus,  mullisque  perinde 
damnis  afflictus,  fiiido  etiam  exitu  fmem  vitae  sorti- 
tus.  Nam  cum  uno  et  triginta  annis  (82)  nec  ignave 
nec  immodeste  regnasset,  seu  rerum  gloria  elaUis, 
quod  nihil  sibi   obviaturum  crcdcret,  sca  postcritati 


A  suae  (83)  metuens,  contra  quem  (84)  Kineardum  Si* 
geberti  fratrem  increscere  cerneret  illum  proTiDcife 
terminos  coegit  cxcedere.  Qui  cedendum  58  teropori 
ratus,  dissimulato  animo,  quasi  vmens,  profugit.  Mox 
cum  furtivis  conventiculis  perditam  (85)  improbo- 
rum  manum  contraxissot,  solitudinem  regis  auspica- 
tus  (86),  nam  animi  causa  rus  concesserat,  cum  ex- 
peditis  eo  supervenit  (87),  ubi  dum  illum  alienis 
amoribus  inservientem  andiFset,  ex  insidiis  domum 
foris  obsedit.  Rex  ancipili  discrimine  perrootus, 
cum  praesentibus  ponderato  consilio,  fores  occlusit, 
sperans  iatroncs  vcl  mulcere  alioquio,  vel  terrere 
imperio  :  cum  neutnim  procederet,  ira  percitus  in 
Kineanlum  insiluit,  minimumque  abfuit  (88)  quin 
vita  privarct ;  sed  a  mulutudine  circumventus,  dum 

£  ccdere  damnum  gloriae  arbitratur,  mortem  probe 
ultus  occubuit  (A.  D.  785).  Pauci  ex  clienlela  ejas  qui 
aderant,  dum  non  manus  dare,  sed  herum  vindicare 
intendunt  (80),  obtruncati  (90).  Extemplo  fama  mali 
tanti  principum  perlabitur  aures  (91),  qui  non  longe 
agcbant  cxcubias.  Quorum  qui  maximus  aevo  et 
prudentia,  Osricus,  caeteros  cohortatus  (92)  ne  ne- 
ccm  domini  sui  in  insignem  et  perpetuam  suaro 
ignominiam  inultam  dimittercnt,  districtis  gladiis  in 
conjuratos  irruit.  Kineardus  primo  causam  suam 
agere,  magna  polliceri,  cognationem  praeteodere; 
ubi  nihil  proficit,  ad  resistendum  commanipuJares 
(93)  accendit  :  dubium  certamen  fuit ;  his  pro  vila, 
pro  gloria,  summa  ope  conantibus  :  tandem  diu 
cunclata  victoria  in  justiorem  partem  dcclinavit.  Ita 
miser  ille,  nequidquam  (94)  fortiter  faciens,  animam 

^  amisil,  non  59  longum  (95)  insidiarum  successu  glo- 
riatus.  Corpus  regis  Wintoniae  sepultum,  illius 
Respendune  (96),  qnod  crat  tunc  ccenobium  nobilc, 


(69)  In  die,  anno  ab  Incarnatione,  e. ;  pridie  Ka- 
lendas  Maii  anno  Incarnationig  Domtni,  d.  m. 

{IQ)  Adversus . . .  gubernacula  reliquit.  d.  e.  m.; 
In  quoille  pari  annorum  numero  ei  virtule  non  di- 
spari,  adversus  Ethelbaldum  regem  Merciorum  et 
Britones  jugi  exercilio  victorias  adipiscensnonni' 
fniumsuaoris  ronsumpsity  a.  h.  g.  I.s. ;  Hic  adve^'- 
sus  Ethelbaldum  regem  Merciorum  et  Brilonesiugi 
exercitiovictoriasadipiscens  non  minimum  sudoris 
consumpsitf  ac  post  annos  sexdecim  regni  guher- 
nacula  religuit^  c.  k. 

(71)  Merciorum.  Cuthredus,  in  duodecimo  im- 
perii  sui  anno  praelium  commisil  Burfordi  adversus 
iEthelbaldum,  Merciorum  regem,  eumque  in  fu- 
gam  vcilit.  (Sax.  Chron.X.  D.  752). 

(72)  Driiones.  Hoc  anno  praeliatus  est  Culhrcdus 
adversus  Walenses.  (Sax.  Chron.) 

(73)  Arripuit  illud.  c.  d.  e.  m.;  arripuit  regnum^ 

a.  s.  I. 

(74)  Sigebertus.   Sigebertus  regnare  coepit  an, 

75:;. 
(74)  Magnitudine.  a.  s.  d.  e.   I.  ,  magnanimi- 

tate^  c. 

(70)  Suum.  a.  s.  d.  e.  I. ;  *uf,  c. 

(76)  Secessit.  a.  s.  d.  e.  I. ;  concessit,  c. 

(77)  Ibi.  a.  d.  e.  1. ;  illuc,  s.  c. 

(72)  A  subulco  confossus  interiil.  Cyneulfus  Sigi- 
bertum  in  silvam  de  Anderida  propulit,  ubi  ille  re- 
mansit  usque  dum  Privett  a  sicario  confoderetur. 
(Sax.  Chron..^  A.  D.  7B5.)  Confer  Florcnt.  Wigorn. 
A.  B.  78*. 


(79)  Begniy  a.  s.  d.  e.  I.,  potestatis,  c. 

(80)  Kinnulfus.  Rcgimen  suscepit  A.  D.  756. 

(81)  Bensigitune.  Besington,  in  comitatu  Oxo- 
niensi  praelium  commissum  est  anno  777  {Sax. 
Chron.) ;  quod  tamen  vicesimo  quarto  CyneuIH  anno 
contigis^e  nequit,  ut  asseritMalmesburiensis. 

(82)  Unoet  triginiaannis.  Quidam  auctores  triginta 
unum  annos  Cyneulfi  regno  assignant.  Regnarc  cce- 
pil  anno  756  desinente,  el  anno  785  confossus  in- 
teriit ;  unde  sequitur  iilum  viginti  novcm  an- 
nos  tantum  solio  sedisse.  Scripsit  forsan  Malme> 
sburiensis  uno  de  triginta  anniSy  siquidem  ejusmodi 
locutione  utitur  ubi  de   Caedwalla   regno,   §   35  : 

Dannis  duobus  de  quadraginta. 

(83)  Posteritati  sua^.  a.  s.  d.  e.  1.,  potentatui 
suo,  c. 

(84)  Quam.  a.  s.  d.  e.  I.,  quem,  c. 

(85)  Perditam.  a.  s.  d.  e.  1.,  pfrditorum,  c. 

(86)  Auspicatus.  a.  c.  d.  e.  1.,  aucupatus,  s. 

(87)  Supervenit.  a.  s.  d.  e.  I.,  supervenerat^  c. 

(88)  Abluit.  a.  s.  d.  e.  l. ,  obfuit,  c. 

(89)  Intendunt.  a.  s.  d.  e.  1.,  contendunt,  c. 
(90i  Obtruncati.  a.  c.  d.  e.  1.,  obtruncantur^  s, 

(91)  Perlabitur  aures.  a.  s.  c.  e.  I.,  perlabiiur 
ad  aureSf  d.  m. 

(92)  Cohortatus.  a.  c.  d.  e.  I.,  exhortaius^  s. 

(93)  Commanipulares.  a.  s.  d.  e.  1.,  manipula" 
res  c 

(94)  Nequicquam.  a.  s.  d.  e.   I.,  nequaquam,  c. 

(95)  Longum.  a.  s.  c.  e.  1.,  longo^  d.  ro. 

(96)  Respendune,  Repton  ia  Derbyshire. 


997 


GKSTA  REUUM  ANGLORUM.  —  LIB.  L 


998 


DUQe,uiaudivi,  pauco  vel  nuUoincolilurhabilatore.  A 

§  43.  Post  illum  (97)  regnavit  Briclricus  annis 
sexdecim  (98),  pacis  quam  belli  studiosior,  artifex 
amicilias  coroponere,  externos  blandc  appellare,  do- 
mesticis  connivere,  in  his  duntaxat  quac  vigorem 
regni  (99)  non  encn^arcnt  :  atque  ut  ampliorem 
graliam  apud  propinquos  locaret,  tiliam  Offae  (100) 
regis  Merciorum,  eo  tempore  polentissimi,  in  conju- 
gium  (i)  accepil ;  de  qua,  quo<t  sciam,  nihil  libero- 
rum  tulit.  Cujus  affinitalc  fultus,  Egbirtum  solum  re- 
galis  prosapis  superstitem,  quem  validissimum  suis 
utilitatibus  metuebat  obicem,  Fianciam  fugandum 
curavit.  Nam  et  ipse  Brictricus,  et  caeteri  infra  Inam 
reges,  licet  natalium  splendore  gloriantes,  quippe 
qui  de  Cerdicio  traherent  originem,  non  parum  ta- 
men  a  linea  regise  stirpis  exorbitavcrant.  IUo  igitur  g 
expulso,  securo  resolvi  cot^peral  otio  ;  cum  gens 
Danorum  piratica  (i),  rapto  viverc  assueta,  occulte 
tribus  navibus  advecta,  pacem  provincise  confudit. 
Quffi  scilicet  manus,  soli  ubcrtatem,  inhabitantium 
virtutem,  specuiatum  vcnerat  ut  poslea  ejus  muiti- 
tudinis,  quse  totam  pcne  inundavit  Britanniam,  ad- 
ventu  compertum  est :  tunc  enim  furtive  in  alta  pace 
60  regni  appulsi,  regium  yicum,  qui  proximus  (3), 
involavcre,  villicum  suppetias  ferentem  letho  dedcn- 
tes  ;  sed  mox  timore  concurrcntium  amissa  prseda, 
ad  naves  refugorunl.  Posl  Brictricum  (4),  qui  apud 
Werram  jacet,  Egbertus  coiiscendil  thronum  (5) 
avitum  ;  omnibus  ante  se  regibus  (G)  merilo  prsefe- 
rendus.  Et   nos  rrgo,    (luia  usque  ad  ejus  tempus 

Q 

(97)  Hlum.  a.  s.  d.  e.  I.,  Kineuulfum^  c. 

(98)  Beorhtricus  annis  xvi.  Beorhlricus  rcg^num 
obtinuit  anno  785,  et  obiit  anno  802  :  septemdecim 
ergo  annos  regnavit ;  quod  consentanenm  cst  tem- 
pori  assignato  a  Simeone  Dunelmensi. 

(99)  Qucevigorem  regni,  a.  s.  d.  e.  1.,  qui  vigorem 
regium,  c. 

(100)  Filium  Offce.  Beorhlicus  uxorem  duxit 
Eadburh,  regis  OflFie  tiUam,  anno  787. —  Vide  Flor. 
Wigom.  an.  787 ;  Asser,  I)e  rebus  gestis  J^Ifredi, 
et  Saxonica  Chronica. 

(1)  Conjugium.  a.  s.  d.  e.  I.,  conjugem,  c. 

[l)  Cum  gens.. .  piratica. «  A.  D.  787.  Hocanno 
tres  Normannorum  naves  venerunt  de  terra  pira- 
tarum.  >»  iSax.  Chron.;  Flor.  Wigoitn.  an.  787.) 

(.3)  Proximus.  a.  c.  d.  e.  l.  m.,  proximus  erat^  s. 

(A)  Post  Briciricum.    Juxla  Sax.  Chron.  et  Flo- 
rent.    Worceslr.,   Beorhtricus  obiit  an.  880,  sed  Si- 
meon  Dunelmensi  asserit  eum  obiisse  an.  Doni.  802,  rx 
seplomdecim  annosrcgno  politum.  ^ 

(.5)  Egbertus consccndit  thronum.  Ec^bertus,  juxta 
plerosque  auctorcs  thronum  conscendisse  anno  800, 
supponitur ;  quod  tamen  non  convenit  cum  periodo 
temporis  quam  preedecessorum  cjus  regno  potioris 
not»  auctoritates  assignant,  ut  cx  sequcntibus  evi- 
denter  patebit.  iEthelhardus  anno  726  successit, 
et  integrum  ejus  regnum  ferc  quatuordecim  annos 
complectitur.  Cuthredus  thronum  conscendit  ineunte 
anno  741  ;  quatuordecim  annos  imperavit.  Succcssit 
Siffcbcrtus  anno  755,  et  e  regno  anno  sequenti 
pulsus  est.  Cyneulfus  regnare  cucpit  anno  756  desi- 
ncDle,  et  post  triginta  annos  rcgni  successorem  ha- 
buit  Beorhtricum  exeunle  anno  785.  Septemdecim 
anni  a  Simeone  Dunelmcnsi  Beorhtricii  regno 
assignati,  exordium  re^ni  Ecgberti  ad  annum  802 
referunt.  «  Egbertus  igitur,  inquit  Hoveden,  anno 
grati»   octingentesimo,    vel,    ut  quidam    yolant, 


(7)  narrationem  extendimus,  jam  nunc  ad  Northan- 
bimbros,  sicul  pclliciti  sumus,  animum  llcctamus. 

LNCIPIT   DB   REGNO   NORTUAMIIMBRORUM. 

§  44.  Etsupra  paucis  libavimus  (8)  et  nunc  neces- 
sario  repetimus,  quod  Hengestus,  conlirmato  in  61 
Cantia  regno,  fratrem  Ohtam  etHJium  Ebusan,  acria 
et  probalas  experientiae  viros,  ad  occupandas  aqui- 
lonales  Britanniai?  partes  miscrit.  lili  imperatis  (9) 
insislentes,  convenientem  studiis  suis  exitum  habue- 
re ;  namque  saepenumero  cum  provincialibus  con- 
gressi,  profligatisque  qui  resislcndum  putaverant, 
reliquos  in  fidem  acceptos  (10)  placidse  quietis  gratia 
mulcebant.  Ita  cum  ct  suis  artibus  ct  subjectorum 
favore  nonnihil  potestatis  corrasissent  (11),  nun- 
quam  tamcn  regium  nomen  temerare  nieditati,ejus- 
dem  mediocritatis  formam  in  proximos  posteros 
delineaverunt  {\t).  Annis  cnim  uno  minus  cenlum, 
Northanhimbri  duces  communi  habitu  conlenti,  sub 
imperio  Cantuaritarum  privatos  agebant  :  sefl  non 
postea  stetit  ha7C  ambitionis  centinentia,  seu  quia 
semper  in  deteriora  declivus  est  humanus  animus, 
seu  quia  gens  illa  naturaliter  inflatiores  anhelat  spi- 
ritus.  Anno  itaque  (13)  Dominicae  incarnationis 
quingentesimo  quadragesimo  seplimo,  post  mortem 
Hengesti  sexagesimo,  ducalus  in  regnum  mutatus, 
regnavilque  ibi  [)rimus  Ida  (14),  haud  dubic  nobilis- 
simus,  setate  et  viribus  integer ;  verum  ulrum  ipse 
perseprincipatum  invaserit,anaIiorum  62consensu 
delatum  suscepcrit,  parum  definio,  quia  est  in  ab- 
dito  veritas :  c«tenim,  satis  constat  magna  et  vetere 

octingentesimo  secundo,  et  defuncto  Brictrico, 
successit,  »  ultimaque  temporis  rcctu  videtur.  Con- 
stat  praeterca  eum  adhuc  vivum  fuisse  anno  835, 
qui  est  annus  a  septentrionalibus  chronograpbis  ejua 
obitui  ascriptus.  In  chnrta  anno  835  concessa,  et 
sequenti  anno  confirmata  hic  annus  quasi  regni 
ejus  trigesimus  quartus  ponitur ;  alia  ex  chartis  ejus 
A.  D.  838  ascribitur,  ab  ejus  fiiio  conHrmata  anno* 
839 ;  qui  etiam  quasi  primus  regni  Ethelalfi  assi- 
gnatur.  Tutiore  constat  auctoritate  regnum  ejus 
triginta  scptem  annos  prseteriisse  ;  ejus  accessio 
igitur  anno  802,  mors  vero  839  ascribenda. 

(6)  Ante  se  regihus.  a.  s.  e.  I.,  antesein  West" 
Saixonia  regibuSf  c.  d.  m. 

(7)  Tempus.  a.  s.  d.  e.  I.,  tempora,  c. 

(8)  Supra  paucis  libavimus.  Yide  §  7. 

(9)  Imperatis.  a.  s.  d.  e.  1.,  prasceptis^  c. 

(10)  Acceptos.  s.  c.  d.  e.  I.  m.,  acceptos  ei.^  a. 

(11)  Sunquam. . .  agebant,  Quo  ex  fonte  haec  fue- 
nint  hausta  nunc  definiri  nequit. 

(12)  Delineaoerunt.SL.d.e.  i.m.^declinaverunlyS.c. 

(13)  Itaque.  a.  s.  d.  e  I.  m.,  ergo  c. 

(13)  Ida.  Ante  Idne  accessionem  nulla  de  Nor- 
thanimbria  notitia  in  Saxonicis  Cbronicis  occurrit. 
Sax.  Chron.  et  Beda  (lib.  v,  c.  24),  pariter  Idam 
hujus  regni  conditorcm  fuisse  anno  547  reputant. 
Dubium  tamen  adest  utrum  Ida  ambarum  provin- 
ciarum  Bernicifie  et  Deirse  aut  saltem  prioris  tantum 
rex  fuerit.  Anno  559  vila  functus  successores  ha- 
buit  in  Bemicia  filioa  suos  qui  successive  regnave- 
runt  usque  ad  annum  588,  quo  iEthelricus,  de- 
functo  AUa  Berniciad  rege,  expulaoque  filio  ejus 
Edwino,  amborum  regnorum  regimen  obtinuit, 
quod  annos  quinque  retinuit,  usque  dum  morere- 
tur  anno  595.  Confer,  qu»  affenmtur  a  Flor.  Wi- 
gorn.  an.  559,  et  in  Geneal.  Reg.  Bemic.  et  Delror.^ 
cum  Simeone  Dunelmeosi, 


990 


WILLELMI   MALMESBORIENSIS  MONACHl 


1000 


prosapia  oriundum,  puris  cl  defoecatis  moribus  mul-  A 
lum  splendoris  gencrosis  contulisse  natalibus.  Adco 
bello  invictus,  domi  severilatem  regiam  genuina 
mansuetudine  animi  lemperabat.  Possem  hoc  loco 
istius,  et  alibi  aliorum,  iineam  seritim  intcxercy 
nisi  quod  ipsa  vocabula  barbarum  quiddam  stridcn- 
tia  minus  quam  vellem  delectationis  lecturis  infun- 
derent.  lllud  tantum  (15)  non  immcrito  notandum, 
quod  cum  Wodenio  fuerint  Ires  filii,  Wcldegius,  Wii- 
thcgius,  Beldegius :  de  primo,  rcgcs  Cantuaritarum  ; 
de  secuodo,  Merciorum  ;  de  tertio,  West-Saxonum  el 
Northanhimbrorum,  prseler  duos  quos  procedens 
sermo  nominare  pergct,  originem  traxerint.  Hic 
ergo  Ida,  sicut  absolule  invenio,  a  Beidegio  nonus, 
a  Wodenio  dccimus,  quatuordecim  annis  (1G)  in  re- 
gno  permansil.  o 

§  45.  Successor  ejus  Alla  (17),  ex  eodem  quidcm 
generc,  sed  diverso  a  Wodcnio  traclu  sanguincm 
ducens,  regnum  efficaciter  provcctum  sudorum  (18) 
suorum  titulis,  per  triginta  annos  nobilitcr  amplia- 
vit.  Hujus  temporo  venales  (19)  cx  Northanhimbria 

68  pueri, — familiari,scilicet,et  penc  ingentia  illina- 
tioni  consuetudine  (20),  adeo  ut,  sicut  nostra  quo- 
que  saecula  vidcrunt,  non  dubitarent  arctissimas 
necessiludines  sub  praetcxtu  minimorum  commodo- 
rum  distrahere,  —  vcnalcs  ergo  ex  Anglia  pueri, 
Romam  deducti,  saluti  omnium  compatriotarum 
occasionem  dedere ;  nam  cum,  miraculo  vuitus,  et 
Hncamentorum  gratia,  ccalos  civitati»  invitassent, 
olfuit  forte  cum  aliis  bcatissimus  Gregorius,  tunc 
apostolicse  sedis  archidiaconus,  qui  niiratus  tanlam 
in  mortalibus  decoris  coropositioncm,  miscratus  tam  ^ 
abjectam  in  captivis  conditionem,  consulit  astantcs  : 
Qui  genus?  Unde  domo  ?  Responsum  est,essegencre 
Anglos,  provincia  Dciros  (21),   —  est  enim  Deira 


provincia  Northanhimbri^e,  —  Allac  regis  subditos, 
paganismo  deditos  :  quorum  extremum  dolentibus 
suspiriis  prosecutus,  rcliquis  eleganter  applausit,  ot 
Angli,  angelis  similes,  de  ira  eruerentur,  et  AUeluia 
cantare  (%t)  docerentur.  Nec  mora  :  impetrala  a 
Menedicto  papa  (23)  licentia  ad  praedicandum,  iter 
adoriri  magnanima  eximii  viri  spiravit  industna ;  et 

profcctoconceptum  opuspietasexplesset,  64  ^^^i  }^^ 
profectum  actiosus  civium  amor  revocasset.  Erat 
enim  vir  ille,  tum  virtutibus  clarus,tum  civibus  cha- 
rus,  quippe  qui  spem  illorum,  quam  de  co  a  puero 
combibcrant,  incrcdibili  virtule  superavit.  Ita  boni 
intentio  tunc  quidcm  frustrata,  postmodum  sub  pon- 
tificatu  ejus  (24)  laudabiiem  finem  accepit,  sicut  suis 
lector  locis  inveniet.  Me  interim  ista  inseruissc  non 
piguit,  ne  iecturorum  conscienliam  defraudarem  de 
Aila,  cujus  mentionem  perstrinxit  patris  Grcgorii 
Vita ;  qui,  quamquam  maxima  occasio  Christianita- 
tis  genti  Anglorum  fuerit,  nihil  unquam,  sive  Dei 
consilio,  sive  quodam  infortunio,  de  ca  (25)  audire 
meruit.  Sane  ad  tilium  ejus  manavit  electio. 

§  46.  Alla  mortuo  (26)  adcptus  est  rrgnum  (27) 
Ethelricus  Idx  filius,  post  detritam  in  penuria  aeta- 
tem,  extrema  canitie  provectus,  sed  veloci  morte  de 
medio  post  quinque  annos  sublatus.  Miserabilis 
princeps,  ct  quem  faraa  obscura  prorsus  occuleret, 
(28)  nisi  filii  conspicuus  vigor  patrem  in  spcculam 
extulisset. 

§  47.  Itaque  cum.  longo  scnio  satietati  vits  satis- 
fecisset,  Ethelfridus  rognum  ascendit  (29),  major 
filiorum,  qui  tencritudinem  annorum  maturitatc 
morum  consolaretur  :  cujus  gesta  per  scriptorum 
faccUam  prolala  in  publicum,  non  nisi  ordinis  loco 
stili  nostri  expectant  officium.  Adco  in  ejus  et  se- 
quentium  laudibus  Bedse  (30)  vigilavit  ingenium,  et 


(15)  Tantum,  d.  e.  I.  m.,  tnmen,  a.  s.  c. 

(16)  Quatuordecim  annis.  a.  s.  d.  c.  I.  m.;  an- 
nis  duodecimf  c.  Apud  Bedam  (lib.  v,  c.  24),  Sax. 
Chron.  et  alios  auctores  statuitur  Idam  duodecim 
annos  regnasse.  Simeon  Dunelmensis  sic  scribit :  Ida 
rex  regnavit  annis  xi. 

(17)  Successorejus  Alla.^cj.eT&iDe\Tas  thronum- 
que  conscendit  A.  D.  560  {Sax.  Chron.).  Non  alia 
constat  auctoritate  Allam  unquam  in  Bernicia  re- 
gnasse,  quamvis  hic  appareat  quasi  successor  Ida 
cujus  nati  hac  aelate  hujus  provinciae  successive 
reges  erant. 

(18)  Sudorum.  a.  s.d.  e.  I.  m.,  siudiorumy  c. 

(19)  Hujus  tempore  venales.  Conferantur  haec  cum 
Beda  (lib.  ii,  c.  \,  §  89)  qui  ea  quasi  meras  tra- 
ditiones  refert.  Haec  lamen  iisdem  fere  verbis  in- 
serta  sunt  a  Joanne  diacono  ct  Paulo  diacono  in 
S.  Grcgorii  Vita  ab  utroque  vicissim  conscripta. 
Papse  nomen  de  quo  haBC  referuntur  apud  fiedam 
omi<^suni  est.  Paulus  diaconus,  vel  auctor  Vitae  ipsi 
atu*ibutfle,  Pelagium  papam  fuisse  ;  at  Joannes  dia- 
conus,  rectius,  Benedictum,  ejus  praedccessorcm, 
fuisse  asserit ;  ex  hujus  igitur  testimonio  id  ante 
annum  578  contigisse  statuendum  est. 

(20)  llli  nationi  consuetudine .  Mos  iste  pueroset 
propinquitate  proximos  exlraneis  mercatoribus  ven- 
dendi  Northanimbri»  probabiliter  pecuiiaris  erat. 
Ex  quadam  Ini  le^e  sequi  videretur  nationales  ser- 
Yos  legaliter  vendi  non  potuisse  :  «  Si  quis  compa- 
iriotam  suum  emal  servum  ?ei  liberum,  licet  reoa 


sit,  ultra  mare,  solvat  cum  wara  sua.  »  (Ll.  iwE, 
c.  12.) 

(21)  Provinna  Deiros.  Britanniae  pars  quaead  se- 
ptenlrioncm  fiuvii  Humbcri  sita  est  duabus  magnis 
re^ionibus  constabat,  Deira  scihcet  et  Bemicia. 
Dcira  a  flumine  Humbero  ad  Tynam,  Bemicia  yero 
a  Tyna  ad  fiuvium  Frith  aut  Foith  progrcdiebatur. 
Utracfue  provincia  proprium  suum  primo  tempore 
dominum  habuit.  Vide  notas  Smilh  ad  Bedam,  lib. 
iii,  c.  1 . 

(22)  Caniare.  s.  e.,  cantitare  A.  d.  e.  I.  m. 

(23)  Benediclo  papa.   Benedictus  Bcclesiae  Roro. 
D  praefuit  a  die  27  Maii,  A.  D.  574,   ad  diem  %o  ia- 

lii,  A.  D.  578. 

(24)  SuJ>  ponti/icatu  ejus.  Gregorius  Magnus  Ec- 
cles.  Rom.  praefuit  a  die  3*  Septembris  A.  D.  590, 
ad  diem  12^  Martii,  A.  D.  604. 

(25)  Ea.  a.  s.  e.  1. ;    ipsat  c. 

(26)  Alla  mortuo.  Alla  obiit  A.  D.  588.  (Sax. 
Chron.) 

(27)  Ethelricus.  iElhelricus  in  utramque  provin- 
ciam,  Berniciam  et  Deiram,  regnavit.  Priorem 
successionis  jure  accepit  A.  D.  586,  posteriorem  vero 
obtinuit  anno  588,  obiit  anno  593.  Vide  S  44,  not. 

(28)  Occuleret.  a.  s.  d.  e.  I.  m.,  reconderet^  c. 

(29)  Ethelfr.  regnum  ascendit.  iEtheliridus  Nor- 
thanimbrorum  regno  succes^it  anno  Dom.  598. 
{Sax.  Chron.) 

i^Q)  Bedof,  Yide  Bedam,  Hist.  Ecel.  Afigl.,Ub. 
n,  c.  2  et  12. 


iOOi 


GESTA  REGUM  ANGLORUM.  —  LIB.  I. 


4002 


illius  quidem  in  contiues  sibi  Norlhanhimbros,  65 
eo  familiarius  quopropinquius.prospiclebalintentio : 
nostra  vero  iacinias  illius  carpel  et  coroponet  oratio. 
Ne  quis  sane  mihi  vilio  vertat,  quod  tam  diffusa  in 
arctum  contrahitur  historia,  noverit  (actum  consilio, 
ut  qui  nauseaverint  in  iliis  obsoniis,  in  his  roendi- 
canies  respirent  reliquiis.  Kst  enim  verbum  tritum 
(31),  antiquitate  venerandum,  <«  Cibi  qui  roinus  suf- 
ficiunt,  avidius  suroutitur .  »  Ethelfridus  igitur,  ut 
dicere  ca>peram,  regnum  nactus,  primo  acriter  sua 
defendere,  post  etiam  improbe  aliena  invadere, 
gloriae  occasiones  imdecunque  conflare.  Multaper 
eum  prselia  inchoata  provide,  el  consummala  egre- 
gie,  dum  ncc  illum  a  nccessitatc  fraenaret  incrtia, 
nec  ad  temerilatem  pro^cipilaret  audacia.  Testis  est 
horum  (32)  Degsa  iapis,  in  illis  re^ionibus  percele- 
bris  locus,  in  quo  rex  Scottorum  Edan,  qui,  succes  • 
sibus  Ethelfridi  invidens,  detractantem  etiam  in 
bellum  impulerat,  non  sine  roagoo  victoris  discri- 
mine  victus,  fugam  iniit  ;  siquidem  germanus  Etbel- 
fridi  Tetbaldus,  caput  periculis  objeclans,  eo  stu- 
diosius  quo  fratri  operam  ostcntare  afTeclabat  im- 
pensius,  luctuosam  victoriam  reliquit,  cumomnibus 
commanipularibus  (33)  suis  desideratus.  Testis  et 
(34),  Legionum  civitas,  qusc  nunc  simpHciler  Cestra 
vocatur  quseque  ad  id  temporis  a  Brilannis  posses- 
sa,  conlumacisin  66  regem  populialebatsuperbiam; 
ad  cujus  oppugnaiionem  cum  intendisset  animum, 
oppidani,  qui  omnia  perpeli  quam  obsidionem  mal- 
lent.  simui  et  oumeroconfisi,  efTusein  bellumruunt : 
quos  ille  insidiisexceptos  fudit,    fugavitque,    prius 

(35)  in  monachos  debacchalus,  qui  pro  salute  exer- 
citus  supplicaluri  frequenles  con\ciierant.  Quorum 

(36)  incredibilcm  nostra  selalenumerum  fuisse  indi- 
cio  sunt,  in  vicino  coenobio  lot  semiruti  parietes 
ecclesiarum,  tol  anfraclus    porticuum,     lanta    turba 

(31)  Tritum.  e.,  u$u  tritum  a.  s.  c.  d.  I.  m. 

(32)  Degsalnpis  a.  s.  c.  e.  1.,  Degla  lopis,  d.  m. 
Dejifsae lapidis  (Daeqsartan)  praplium  anno  ti03  con- 
tigit.  (Vide  Sax.  Chron.  Bedara,  iib.  i,  c.  34,  et 
Floient.  Wigom.)  Modernum  hujus  loci  noraen 
ignotum  esl ;  apud  quosdam  DALSTONprope  Carlisle, 
apud  alios  vcro  Dawston,  pvope  Jedborough,    audit, 

(33)  Commanipularitus.  a.  s.  d.  e.  1.  m.  mani- 
pularibus,  c. 

(^i)  Legionum  civitas...  Cestra  vocatur.  Apud 
Britones  hujus  loci  nomenerat  Caer-lcon,  legionum 
civitas,  eo  quod  Homana  Icgio  seniper  ibislaiionem 
lenebat.  Beda  (lib.  ii,  c.  2,  .^94)hac  habel  :  «  Ci- 
vitatem  legionum,  quae  a  genle  An^lorum  Legacao- 
stir,  aBritonibus  autem  rectius  Carlegion  appcl- 
latur.  » 

(35)  Prius.  a.  s.  d.  e.  I.  m..  post,  c. 

(36)  Incrcdibilem  nostra  wtate  nurnerum.  Juxta 
Sax.  Chron.  ducenli  prcsbyleri  occisi  sunt  qui  huc 
pro  salute  Walensium  exerciliis  supplicaturi  vene- 
rant.  Prapfmiium  ca^dis  istius  trnnpus  latet.  NuIIusa 
Beda  huic  evenlui  assignalur  nnnus  ;rumFlorenlius 
anno  603  ;  Annales  Cambriajnnno  613,  Sax.  Chron. 
anno  607  ascribunt.  U.^^shcrius  cx  Ulsier  Annalibus 
eum  ad  annum  6111  rcfert. 

(57)  Locus  ille  lUincor...  nuncmutafus  in  episco- 
pium.  Malmesburiensis  hic  veius  Banclior  monaste- 
rium,  juxta  Cesteriam.  cum  rccenliore  Bangor, 
episcopali  sede,  in  Caernarvonshire,  confundit, 
(Shabpe.  p,  47.)  Vide  etiara  Tyrrell,  vol.  I,   lib.  iv, 

Patrol.  CLXXIX. 


A  ruderum,  quanlum  vix  alibi  cernas  ;  vocatur  (37) 
locus  ilie  Bancor,  tunc  monachorum  famosum  recep- 
laculum,  nunc  mutatus  in  episcopium.  Ita  Elhelfri- 
dus,  rebus  ad  voluntatem  foris  scaturientibus,  do- 
mesticum  metum  et  intestinumpericuluro  propulsare 
desideraos  (38),  Edwinuro  (39)  Allae  iiliuro,  non 
aspernanda  probitatis  juveuero,  regno  et  provincia 
eliroinat  :  at  ille  rouUo  tempore  incertis  jactalus 
sedibus,  roullosque  olim  amicos  67  procliviores  in 

hostem  quam  in  fidem  expertus,  quia,  ut  ille   dixit 
(40): 

Cum  fueris  feliXy  muttos  numerabis  amicos  : 

Tempora  si  fuerint  nubita,  solus  eris  ; 

tamdem  ad  regem  Redwaldum  Orientalium  Anglo- 

rum  venit  ;  apud  quem,  depJoralis  casibus  suis,  cum 

B  resedissel  regia  dignatione  tutus,  advenere  legati 
Ethelfridi,  vel  traditionem  iransfugae,  vel  bellum 
denunciantes.  Ille  uxorii  pectoris  consiliis(41)  robo- 
ratus,  ne  fidem  amico  datam  ullius  (4*2)  minis  cor- 
rumperel,  super  Ethelfridum  (43)  paratis  copiis  in- 
speratus  advolal  ;  nihilque  minus  quam  insidias  opi- 
nantem,  praemedilatus  aggredilur.  Quod  tuncsolum 
virlus  deprehensa  potuit,  intercluso  fugae  spatio^ 
remedium  in  manus  vertit.  Quamvis  igitur  pcne 
inermis,  quamvis  ancipiti  periculo  circumventus 
non  prius  tamen  occubuit  quam  interitu  Reinerii 
filii  Redwaldi  morten  suam  eompensasset.  Hunc 
exitum,  post  regni  viginti  quatuor  annos(44),  ha- 
buit  Ethelfridus,  usu  quidcm  bellorum  nulli  secun- 
dus,  sed  divinae  religionis  penitus  ignarus. Habuerai 

p  ex  Acca,  filia  Allae,  sorore  Edwini,  filios  duos  (45), 
Os>vaIduroduodennero,etOswiura  quadriennem  (46), 
qui  tunc,  occiso  genitore,  nutritiorum  diligentia 
fuga  lapsi,  Scotiam  evadunt. 

68  I>E  EDWINO    REGE    NORTANIIIMBRORUM. 

§48.  Sic  Eadwinus  (47),    aemulis  oronibus  fusis 

p.  164.  Fuit  quoque  monastcrium  Bangor  in  Ulster. 
Vide  Smilh  not.  ad  Bcdam,  lib.  ii,  c.  2. 

("38)  Domesticummetum  etintestinum  periculum 
propulsare.  2i.s.  e.\.,domesticum  et  intesiinum 
metum  propulsare  c. 

^  (59)  Ednnnum.  Defuncto  Alla,  Deirae  rcge,  filius 
ejus  Edwinus,  tres  lantum  anuos  natus,  a  succes- 
sione  remolus  est  ab  iEthelrico,  Berniciae  rege»  qui 
tunc  utriusque  provinciae  regimen  conjunxit.  Obiit 
iElhoIricus  anno  593,  successoremque  habuit  filium 
suumiEthelfriduro  ;  quo  persecutionero  continuanle 

j.  ^dwinus  Hewaldi,   Oricntaliuro    Anglorum    regis, 

^  auxiliura  sibi  adscivit, 

(40)  VtUledixit.  Ovid.  Trist.yl.w,  v.  5. 

(41)  Consiliis.  a.  d.  e.  m.,  consilio  s.c.  1. 

(42)  IJUius.  c.  d.  e.  m.,  illius  a.  s.  1. 

(43)  Super  Ethelfridum.  iElhelfridus  interfectus 
est  a.  D.  617,  dum  pugnaret  adversus Redwaldum, 
prope  Retliford,  juxla  flumen  Idle,  in  Noltingham- 
shire.  (Sax.  Chron.  a.  D.  617  ;  Flor.  Wigorn.  an. 
616,  ctHenricus  Huntingdon.) 

(44)  Post  regni  viginti  quatnor  annos.  Siraeon 
Dunelmensis  non  recte,  ut  videtur,  vigenli  octo 
annos  .Ethelfridi  regno  assignat. 

(45)  Filios  duos.  Oswaldus  et  Oswius  fratrem 
natu  majorera  habebant  nomine  Eanlridum  qui  post- 
ea  Berniciffi  rex  factus  est.  Vide  infra,  §  49. 

(46)  Quadricnnem.  a.  d.  e.  1.  m.,quadrimums.c. 

(47)  tadwinus.  Hic  Northanimbroruro  rcgno 
successit,  occiso  iEthelfrido,  ineuote  anno  617. 


m3 


^MLLELMI  HALUBSBUaiENSIS  MONACHI 


iOOi 


fugatisvo  (48,    pluribus  laboribus  emeritus,  regni  A  ti*  et  pax  libenter  ia  mutuos   amplexui  eonourre^ 


fastigium  jam  non  rudis  ascendit.  Gujus  cum  domi- 
nio  mox  Nortbanhimbrorum  cervicositas  digoanter 
assurrexisset,  accessit  ad  cumulum  felicitatis  mors 
roatura  Redwaldi  ;  namquo  provinciales,  qui  olim 
apud  se  ezulantem  prompl»  audacie  et  impigri 
animi  explorasaent  Edwinum  ,  ultro  conjurata  fide 
in  ejus  ditionem  conspirant.  lile,  Redwaldi  fllio 
inani  regia  nomine  concesso,  caetera  moderabatur 
pro  arbitrio.  £a  tempestate  spes  atque  opes  Anglo- 
rum  in  i)lo  sitae  :  nec  erat  quselibet  Britannias  pro- 
vincia  quse  non  illiua  exspectaret  (49)  nutum,  pa- 
rata  ad  obsequium,  prsBter  solos  Cantuaritas.  Hos 
enim  immunea  exoursionis  reliquerat^  quippe  qui 
jamdudum  (50)  ad  nuptias  Ethelburg»,  sororis  Ed- 


rent,  osculorum  gratiam  grata  vicisaitudine  libaa- 
tes  :  et  feliciter  tuno  Auglorum  reapublicaprocedere 
potuisset,  nisi  mors  immatura,  temporalis  beatitu- 
diois  noverca,  turpi  fortun»  ludo,  virum  abstolisaet 
patriae.  JEtatis  enim  anno  octavo  et  quadrageaimo. 
regni  decimo  septimo,  expugnautibus  (55)  regulis 
quos  sub  jugum  miserat,  Chedwalla  Britonum,  et 
Pcnda  Merciorum,  (56)  cum  filio  interemptus,  mifie- 
rabile  varietatis  humanse  fecit  exemplum  :  nulio 
prudeotia  inferior«  quod  nec  (51)  Chriatiaoam  6dem 
nisi  diligentissime  inspecta  70  ratione  voluit  susci- 
pere,  susceptseque  nihil  eomparabile  existimare. 

DB  SANCTO  OSWALDO  RBGB. 

g  49.  Occiso  Bdwino,  aiii  Ethelfridi,   (57')  ikiem- 


baldiregiseorum,  mentem    appulerat  :  quam  cum,  g  que  nepotes  Bdwini,  Oswaldus  et  Oswiua,    adulti. 


longo  temporc  petitam,  tandem  aliquando  impetras- 
set,  eo  consilio  ot  non  contemneret  habitam  quam 
diu  suspiraverat  dilatam,  tanto  duo  illa  regna  con- 
foederata  sunt  officio,  ut  nihil  esset  vel  in  potesta- 
tibus  diversum,  vel  in  moribus  barbarum.  Eadem 
praeterea  occasione  (5i)  Paulinu  praedicante,  Domini 
Christi  fides ,  illis  partibus  infusa,  primo  (52)  regem 
ipsum  penetravit  ;  quam  cum  regina  marito  in- 
ter  conjugales  69  affectus  crebo  inculcaret,  anti- 
etilis  /^53)  adraonilio  suo  loco  non  desset.  Diu  ille 
cunctabundus  et  anceps,  semel  tamen  susceptam 
imis  inseruit  praecordiis  :  tuucvicinos  reges  ad  fidem 
invitare,  tunc  ecclesiarum  aedificia  cxcitare»  nihil 
quod  ampliandse  fidei  congrueret  negligero.  Interea 


jam  juventse  vernantis  florem  induti,  repatriaverunt 
simulque  qui  aetnte  praestabat  Banfridus,  cnjus  men- 
tio  superius  excidit.  Regoum  itaque  in  doo  discre- 
tum  ;  siquidem  Northanhimbria,  jamdudnm  in  ge- 
minas  secta  provincia,  ex  Deiris  Allam,  ex  Bemi- 
ciis  Idam  creaverat.  Quapropter  tunc  filius  patri  Ead  - 
wini  (58)  Osricus  Deiram,  Eanfridus  filius  Ethelfrid[ 
Berniciam  sortiti,  haeredilarium  jus  se  obtinuisse 
gloriabantur  :  ambo  in   Scotia    sacris  chrislianis 

initiati,  ambo.  vix  dum  potcstatis  compotes  fidei  tran- 
sfugae,  non  multo  post,  (59)  infestante  Chedwalla, 
fidei  relictae  poenas  dedere.  Annuum  tempus  interhas 
moras  exactum,  (60)  Oswaldum,  magnae  spei  juve- 
neni,  ad  imperandi  scientiam  exercuit.  Is  fide  quam 


et  devolioni  regiaj  serenus  Deitalis  favor  arridebat;  C  fe^-ro  instruclior,  nam  apud  Scotlos,  ubi  cum  multa 
adeo  ut  non  solum  Britanniae  gentes,  Angli,  Scotti, 
Picti,  sed  et  insulae  Orchadum,  etMevaniarum,quas 
nunc  Anglesei,  id  est  Anglorum  insulas,  dicunt 
(54),  et  arma  ejus  meluerenl,  et  potestatem  adora- 
rent.  Nullustunc  praedopublicus,  nullus  latro  do- 
^mesticus,  insidiator  conjugalis  pudoris  procul,  expi- 
ator  aliense  haereditaris  exul,  magnum  id  in  ejus 
laudibus  et  nosira  aetatesplendidum.  Itaque  imperii 
sui  ad  eos  limites  incrementa  perducta  sunt,  ut  justi- 


(48)  Faiis  fug(Uisve.  a.  d.  e.  i.  m.,  ciesis  vel  ex- 

pulsis,  s.  c. 

(49^  Exspeciaret.  e.,  spectaret  a.  s.  c.  d.    1.  m. 

(59)  Ad  nuptias  Etkelburgce.  Edwini  conjugium 
eum  Eihelburga,  qnae  dicitur  etiam    Tatae,  iEthel- 
berta  Cantuaritarum  regis  filia  contigit  a.  D.  625.  D 
(Beda,  lib.  ii,c.  9,  8iH.) 

(51)  Paulino.  Paulinus  consecratus  est  episcopus 
Eborac.  ti  Julii  a.  D.  625. 

(52)  Regem  ipsum  penetravit .  Edwinus  baptiza- 
tusest  in  dix  sancto  Pasche,  12  April.  a.  D.  627, 
undecimo  regni  sui   anno.  (Beda,  iib.  n,  c.   14. 

d  132.) 

(53)  Antistitis.Si.  o.  d.  e.  l.  m.,  antistUis  Pau- 

lini,  s.  ,       ,  ..  , 

(54)  Dicunta.  c.  d.  e.  I.  m.,  dtcimus  s. 

(55;  Expugnantibus.  e.,  repugnantibus,  a.  d.  1. 
m.,  rebellantibus,  s.  c. 

(56)Cum /S/io  in^tf  rmp/ttf .  Edwinus  occisus  ost  cum 
filio  suo  Oafrido,  in  praelio  Hatfield  Moor,  die  12 
Oclobris,  a.  D.  633.  (Bbda,  lib.ii,  e.  20,  §  146, 
Sax.  chron.,  a.  D.  633,  et  Flor.  Wioorn.  an.623.) 
Diea  ejus  festusin  Anglico  Martyrologio  4  Octobris 


nobilium  indole  exsulaverat,  baplismi  gratiam  me- 
ruerat,  Chedwallum   rerum  gestarum  memoria  ela- 

tum,  virum,  ut  ipse  dictilabat  (61),  in  exterminiam 
Anglorum  natum,  primo  impetu  castris  exuit,  mox 
(62)  cum  omnibus  copiis  delevit.  Gumenim71  quan- 
tuhimcunqne  exercitum  undecunquc  conflasset,  his 
sermonibus  in  bellum  excitavit,  ut  aut  vincendam 
sibi  commilitones,  aut  moriendum  nosaent  oiliil  de 
fuga  meditantes  :  exprobrandi  pndoris.rem  yentilari 

celebratur. 

(57)  Quod  nec.  a.  d.  e.  I.  m.  ;  quod  n$;  e.  ]qui 
ne^  s. 

(57*)  Idemque  nepotes  Edwini.  Pilii  erant  iEtheU 
fridi  ex  Acca.    Edwini   sorore.    Vide   supra   j^  47. 

(58)  Osricus  Deiram,  Eanfridus...  Bemiciam. 
Yide  Saxon.  Chron.  A.  D.  684,  etBedam,  lib.  iii, 
0.  1 .  Osricus  filius  erat  iEIfrici,  AUas  fratris  et 
Edwini  cognati. 

(59)  Infeatante  Chedwalla.  Osricus  et  Bofridns  in- 
terfecti  sunt  a  Ceadwalla.  Bntonnum  rege ;  Osricus 
flBstivo  tempore  an.  6S4,  et  Eanfridus  paulo  post. 
Interea  utraque  provincia  Ceadwalla  usurpata   eat. 

(60)  Oswaldum.  Onwaldus  regnum  Northanim- 
brorum  obtinuit  an.  634.  De  illo  vide  Bedam,  lib. 
III,  c.  2,  3,  6. 

{%\)  Dictitabat.d.  e.  I.  m.  dictabat,  c,  de  se 
dictitabat,  a. 

(6i)  CumomnibuscopUsdelevit.  Ceadwalla  occi* 
8US  est  in  Dilston,  juxta  Hexham,  in  Northumber- 
land.  (Bbda,  lib.  iii,  c.  1,  §  151.)  Yide  eliam 
Smiths  App.  xiii. 


1005 


aESTABEQUH  ANQLOHnK*  -  UB.l. 


lOOfl 


allegans,  Angloieum  Brilannii  tAm  iniquo   Maile  A  «t^iori  mirBenlo  dirlniw  HH  pronunlio  :  ntm  ma 


confligere,  ul  conlra  illos  pro  aalute  deceftarenl, 
quos  ultropro  gioria  lacescere  consuescent  :ltaque 
tibertatera  audentibus  animis  et  effusis  viribus  asse- 
rant  (63)  ;  cffiterum,  de    fugae  impeiu  memoriam 
nullam.  Quare  tam  acriter  ei  tanto  confticin  utrobi- 
que  concursum,    ul  recle  dictum  sil,  illum  diera 
fuisse,  quo  nunquam  Britoocs  (64)  trislior,   nun- 
quam  Anglos  afflasset  hilarior  :  adeo  alteri,  omni- 
bus  viribos  consumptis,  ulterius  respirare  non  atisi ; 
alleri,  sacra  religione  cum  regismagnanimilate  con- 
senlientc,  in  immensum    provecli.   Denique  ex  eo 
lempore  cuUus  idolorum  ad  cineres  torpuit ;  et  ipse 
regnum  laiioribus,  quam  Edwinus,  terminis,   ciira 
allam  necem  bominum,  octo  (65)  annis  quiele  (66") 


etlam  pretiota  degenerant,  et  quidquid  videtur  ra- 
fius  praedicaiar  uberius.  Jam  vero  •aperfluus  essem, 
•i  dicere  aifectarem  qoam  aedulut  fuerii  preces  in 
altum  porrigere,  votis  coelosonerare.  Adeo  ett  am 
plior  laua  isla  in  Otwaldo  quam  ut  noeira  oratioue 
indige*  cumulari.  Quando  enim  rogatus(75)  negU- 
geret,  (76)  qui  rebellione  per  Pendam  regem  73 
Merciomm  excitata,  cum  stipatoribus  fusis  ipse 
quoque  ferratam  sitvam  in  pectore  gereret,  nec  atro- 
citate  vulnerum,  nec  liQOilis  COnflniO,  poiuit  argui 
quin  pro  animabus  fidcHum  suorum  Domino  Deo 
suppticaret  ?  Ita  vir  in  seculo  ingentisgioriaemagnsB 
apud  Deum  gratise,  animam  exuens  graliosam,  sui 
posteris  profudit  memoriam   per  miraculorum  fre. 


coercuit.  Hiyus  regis  laudes  historia(67)panegyricoB  quentiam  :  merito.  Res  est  enim  non  pertrita,  sed 


prosequitur  stilo,  quarum  nos  competcntes  particu- 
las  velut  quodara  complectemur  epilo;?o.  Quanlus 
enim  in  ejus  pectore  fidei  fervor  coaluerit,  facilc  ex 
hoc  animadverteres,  quod  si  quando  antistes  (68) 
Aidanus  Scottice  audiloribus  facienda  proponeret, 
etinterpresdeesset,  confestira  rex  ipse,  quamvisin- 
dutus  chlamydem,  vel  auro  rigentem,  vel  Tyrios 
muricet  7  2  aestuantem,  id  munus  dignanter  (69) 
corripiens,  barbari  sermonis  involucrum  patria  lin- 
gua  expedirel.  Vulgatum  (70)  quoque  est,  quod 
erebro  apposilis  obsoniis  (71),  cum  convivae  in  cibos 
defites  acuerent,  mentes  intenderent,  ipse  volupta- 
lem  {!%)  fraenarit,  penuria  sua  pauperum  mercatus 


«  corvo  rarioralbo  (77),  »  hominemabundaredivitiis 
ct  nolle  lascivire   vitiis.   Itaque  defuncti  bracliiay 
cum  manibus  et  capite,  insatiabili   victoris  (78)  ira 
desecta,  et  stipiti  appensa.   Et  corpus  quidem,   ut 
dixi,  totum  placido  naturae  s!nu   confotom,   in  ter- 
renum  (79)  elementum  abiit  :  brachia  verocum  ma- 
nibua,  auctore  Deo,  et  (80)   feste  veraci  historico 
(81),  inviolata  dorant.  Ea  a  fratre  Oswio  apud  (82) 
Bebbanburg,  urbem  ita  vocant  Angli,  composita 
serinio,  monstrata  roiraculo,  idem  asterit.  Quo  loci 
quia  opinione  fluctuo  utram  od  hunc  diera  serven-^ 
tnr,  precipitem  affirmalionem  non  emitto  :  si  quid 
alii  historiograpfai  temere  sunl  professi  ipsi    vide- 


gaudia  :  unde  arbitror   etiam  temporaliler  absolu-  ^  rinl  ;  mihi  fama  viKus  conslel,   nec  quidquam   nisi 


lam  etse  codestii  sententiae  fidem,  quam  divinum 
qaoadam  resulUtvit  oraculum  : «  Disperail  (73),  dedit 
pftupetibiiSi  justttia  ejus  manet  in  saeculum  sasculi. » 
Nam  quod  aoditor  mirari  debeat,  ct  inficiari  non 
valeal  (74),  dextra  i)Ia  regalis,  tantarum  eleemosy- 
sanmi  largitrix,  hodicquecum  brachio,  culeet  ner- 
Yis,  incormpta  viget ;  lotum  vero  corpus  reliquum, 
prteter  oata,  in  cineres  dittolutum,  communionem 
mortalitatia  non  evasit.  Etsuntquidem  non&ullorum 
stnetorum  corporales  exuvias,  nullius  omnioo  iabis 

^onseiae.  Quapropter  aestiment  alii,   qno  examine 
Jndicium  suum  ponderent,  ego  islud  gratios,  etevi- 

(63)  Asseranl.  a.  c.  d.  e.  I.,  assemnty  s. 

(64)  JMtones.  d.  e.  m.,  Britannos,  a.  s.  e.  I.       {) 

(65)  0<;<(7.  a.  s.  c.  e.  I.,  septem,  d*  m.  Jatta 
Bedam  Oswaldus  novem  annos  regnavit,  ineiaso 
Ceadwallae  usurpationis  anno. 

(66)  Quieti,  a.  d.  e.  I. ;  cum  quiete^  s.  e. 
l^l)Historia.  e.,  Historia  Bedce,  s.  —  Vide  Bt- 

dnm.  lib.  iii,c.  2>6. 

(%%)  Aidanus  Scotti^e.  De  VitaAidani,  Lindfsfar- 
nensis  episeopi  vide  Bedam  lib.  iti,  c«  5,  61  Acta 
sancWrumt  Aug.,  t.VI,  p.  688. 

(69)  Dignanter.A.  d.  i.,  non  aspemanter,  t.  c. 

(70)  Vulgatum.  c.  d.  e.,   vulgatissimum,  i.  s.  I. 
{l\)Ob$oniis.^.  s.  d.  e.  I.,  dapibus,  c. 
(it)Voluptatem.  s.  c.  d.  e.,  voluntatemfh.  1.  — 

Tioe  Mam,  Ub.  lu,  c.  6. 

(73)  Dispersit...  soeculi.  PsaL  cxii,  9. 

(74)  VaUat.  a.  d.  e«  t.,  audeatf  s.  c. 
(76)  Rogatus,  s.,  iogaiuSf  a.  c.  d.  e.  1. 


absoluta  fide  dignam  pronunliem*  Capiil,  lane  ab 
eodem  germano  (83)  Lhsdisfarni  fauroatam,  (84) 
hunc  Dunelmi  inter  brachia  bcatissimi  Culhbefti 
teneri,  aiunt.  Ossa  reliqui  corporit  con  regina  Ost» 
dritba,  uxor  Etheiredi  regis  Mereiorum,  filia  regis 
Oswi,  chtritate  patrui  ducta,  Birdenio  monatterio 
too,  qood  ott  in  regione  Mercioruffl  non  longe  a 
Lindoeolina  74  ciTitate,  ioferre  vellel,  iverunt  in 
repulsam  monachi  pammper  (SS),  invidentes  mor- 
tno  quictem  ossuum  quem  oderant  vivum,  quod  tu- 
per  eos  belHco  jure  acceperat  regnum  :  sed  intem- 
pesUi  nocte  per  lucemam  de  coelo  super  reliquiat 

(76)  Qui  rebellione  per  Pendam.  Oswaldus  a 
Penda  occisufl  esi  Maserretth  (nunc  Osteestrif,  die  5 
Aug.,an.  Doffl.  642,  in  tricesimo  ocfavo  vitae  suae 
anno.  (Beda,  lib.  iii,  c.  9,et  Sax.  Cbron.) 

(77^  Cnrvo  raiio  albc.  Juv.  Sat.  vii,  vcrs.  tOf. 

(78)  Victoris.  e.,  legit  victoriis, 

(79)  Terrenum.  s.  d.  e.,  terreum^  a.  C.  L 

(80)  Et.  s.  c.  d.  e.,  omissum  in  a.  I. 

(81)  Teste  veraci  historico.  Beda*  lib.  lii,  c.  6. 

(82)  Bebbanburgt  Bamborough,  in  Norlbumber^ 
land. 

(83)  Ab  eodem  germanoSi*  s.  d.  e.  L,  a  beato 
GermanOf  c. 

(84)  Nune  Dunelmi,..  aiunt.  8.  Cathbertdt  de- 
pingilur  Oswaldi  capul  inter  braeltia  sua  tenene* 
(Sharpb,  53.) 

(86)  Parumper.  a.d.  e.  L,  omissum  in  s.  c. 


1007 


WILLELMI  MALMESBURIBNSIS  MONACHI. 


iOOS 


emissam  edocti  fatuum  feDiretumorem(86),  id  sequi«  A  abrupta,  in  ventos  abiit  ;  facinus  miserabile,  fuisse 


tatem  transiere,  ultro  axpostulantes  quod  ante  reje- 
cerant.  Frequentabanturque  ibi  virtutes  divinitus, 
sentiebatque  prsecellentissimi  martyris  opem  qui- 
cunque  implorasset  languidus.  (81)  Reviruit  ex  ca- 
dentis  sanguine  campi  cespes,  plus  solito  ilorens  (88), 
quo  sanatus  sonipes,  quem  posti  affixum  sinuosis  an- 
fractibus  ignis  vitabundus  efiugit.  Nec  vacavit  a 
virtute  lavaturse  reliquiarum  ejus  pulvisculus,  quo 
mentis  iropos  integritati  rationis  est  redditus.  Oc- 
currit  medelae  qui  recentem  cruorem  capitis  imbi- 
beral  stipes,  quo  loto  ("89)  bausit  sanitatem  despera- 
tus.  Diu  iilud  monasterium  tanti  thesauri  conscium 
claruit  habitantium  sanctimonia  et  necessariorum 
copia  ;  prxsertim  postquam  Ethelredus  rex  ibi  (90) 


qui  regibus  concordiam  (95)  inviderent,  nec  absti- 
nerent  quin  eos  prselio,  quantum  in  ipsiaerat,  com- 
miiterent.  Ibi  tunc  fortuna,  multis  antea  illecebris 
Oswinum  adulata,  scorpiacea  cauda  persequebatur  : 
namque,  pro  penuria  exercitus  bello  abstinendam 
ratus,  suburbanum  rus  clanculo  concessarat,  bta- 
timque  a  suisproditus  (96)  ab  Oswiointeremptus  eat; 
76  ^ii*®  gregie  factusad  emerendam  gratiam  civiam 
largitione  pecunise,  aDimse  quoque  suae,  ut  ferunt, 
non  negligens  mentis  devotione.  Ita  Oswius,  integri 
regni  compos,  nihil  non  postea  molitus  est  qno  exi- 
stimationem  suam  purgaret,  quo  majestatem  auge- 
ret,  atrocis  facti  o£fensam  probitate  posteriorum 
virtutum  imminuens,   et  primus|  quidem  idemque 


coronam  tonsurae  monachiae  accepit,  ubi  et  mauso-  g  amplissimus  laudum  ejus  cumulus  exstat,  quod  fra- 


leum  ejus  usque  in  diem  hodiernum   (91)  visitur. 
Porro,  post  multos  annos,  ossa  beatissimi  Oswaldi, 
cum  ea  loca  infestarent  barbari,  Gloecestram  trans- 
lata  :  locus  iste,  canonicos  (92)  habens,    non  multo 
incolitur  habitatore.  Fuit  igitur  Oswaldus  qui  genti 
suae  primitias  sanctitatis  75  dedcrit,  quippe  nullus 
anteillum  Anglus  miraculis,  quod  sciam,  viguerit  ; 
qui  post  actam  sancto    vitam,  large  dando  eleemo- 
synas,  crebras  in  Dei  obsequela   protelando  excu- 
bias,  postremo  zelo  Dei  Ecclesiae  cum  gentili  com- 
mittens,  ante,  quod  optabat,  efifudit  spiritum,  quam, 
quod  timebat,  Ghristianitatis   videret   detrimentum. 
Nec   fraudabitur   profecto    martyrum    gloria,  qui 
primo  bonae  vitae  intendens,  postmodum  gloriosse 


trem  et  avunculuro  nobiliter  ultus.  (97)  Pendam  re- 

gem    Merciorum,  illud   vicinorum  excidiam,  illud 

perduellionum   seminarium,  exitio  dedit ;   ex  quo 

temporetam  Merciis,  quam  omnibus  pene  Anglis, 

vel  ipse  prsesedit,  vel  praesidentibus  imperavit.  Hinc 

totus  ad  officia  pietatis  conversus,  ut  Dei  beneficiis 

in  se  coufluentibus    digna  sedulitate  responderet, 

christianismi  (98)  infantiam  pro    nece  germani  in 

regno  suo  palpitantem  vivacitate  regia  erigere,  et 

pleno  spiritu  animare,  contendit  ;  eamdemque  mox 

(99)doctrina  Scottorum  adultam,  sed  in  multis  ec- 

clesiasticis  observationibus  fluctuantem,    primo  per 

(lOO)Angilbertum  etWilfredum,  postremo  perTheo 

dorum  archiepiscopum,  canonico   statu   informavit. 


morti  corpus  impendens,  eorum  trivit  vestigia  ;  et  G  (1)  De  cujus  in  Angliam  adventu  princeps  Oswio 


cumulatiori  pene  laude,  quod  illi  singuli  se  singu- 
los,  ille  secum  Dco  consecraverit  totos  Norlhan- 
himbros. 

DB  OSWIO  FBATRB  SANCTl  OSWALDI. 

§  50.  Eo  igitur  humanis  rebus  exempto,  Oswius 
frater  ejus  apud  Bernicios  (A.  D.  642),  Oswinus  f9S) 
filius  Osrici,  de  quo  superius  dixi  (94),  apud  Dei- 
ros  (A.  D.  643),  regnum  occuparunt  :  quibus  cum 
primo  de  provinciarum  divisione  modeste  conve- 
nisset,  suspenso  foedere,  iu  sua  pacifice  discessum. 
YeiMm,  non  multopost,  per  homines,  quibus  nihil 
magis  cordi  erat  quam  discordias  serere,  pa^  incer- 
tis     pactionibus    saepe  ludiflcata,   ultimo    penitus 

(86)  Tumoren,  a,  c.  d.  e.  1.,  timoren,  s. 

(87)  Revij^it  ex  cadentis  sanguine.  VideBedam, 
lib.  III,  c.  9,  §  177. 

(88)  Florens,  c.  d.  e.  m.,floreus,  a.  1. 

(89)  Loio.  a.  d.  e.  I.  m.,  locOy  s.  c. 
(90) /M.  e.,  ibidemf  a.  s.c.  d.  I.  m. 

(91)  Usque  in  diem  hodiernum,  e.,  usque  diem 
hodiernum.  a.  1.  usque  hodie^  c.  d.  m. 

(92)  Canonicos.  e.,  antecanonicus,  a.  c.  I.,  le- 
gunt  tunc  monachos,  nunc,  d.  m.^  tuncmonachoSf 
non. 

(93)  Oswinus,  c.  d.  I.  m.,  Oswius  a.  e. 

(94)  De  quo  superius  dixi,  §  49. 

(95)  Concordiam,  e.,  post  concordiamy  ti,  a.  d.l. 
.  m.  leg.  sodalitatis, 

(96)  Ab  Oswio  interemtus  est,  Oswinus,  Deirae 
rex,  ab  Oswio  Berniciae  rege  occisus  est,  dio  20 
Aug.  an.  651. 


debetur  gratia,  licet  Egbertus  rex  CantuariaB  pro 
Jure  provinci(e  multam  illius  delibet  gloriae,  quin  et 
Deo  famulantibus  frequentia  constitoens  habitacula : 
hujus  quoquc  boni  patriam  non  reliquit  exanguem. 
Quorum  praecipuum  monasterium,  tunc  foeminamm, 
nunc  virorum,  ab  Eboraco  Iriginta  millihus  in  bo- 
reali  77  P&rte  situm,  antiquo  vocabolo  Strene" 
shalh,  modo  Witebi  nuncupatur  ;  quod  ab  inaignis 
religionis  foemina  v^)  Hilda  coeptum,  (3)  Bthelfleda 
ejusdem  regis  fllia  in  regimine  succedens  magnis 
flscalium  opum  molibus  auxit,  ubi  et  patri,  (4)  post 
viginti  octo  annos  regi  defuncto,  funera  justa  per- 
solvit.  Iliud  coenobium,  sicut  et  omnia  ejusdem  re- 

D  {^1)  Pendam  regem  Merciorum.,,  exitio  dedU. 
Penda,  Merciorum*  rex,  ab  Oswio  victus  interfectos- 
que  est  die  15  Nov.  an  655.  (Bbda,  lib.  iii,  c.  14, 
§2ii.) 

(98)  Christianissimi.  e.,  Christiani  cultus^  a.  c. 
d.  I.  m. 

(99)  Doctrina  Scottorum,  Yide  Bedam,  lib.   iii, 
c.  25. 

(100)  Angilbertum.  Dorcestriae    episcopum.  Yide 
supra  not.  70.  col.  985. 

(1)  De  cujus  in  Angliam  adventu.  Yide  supra  noL 
43,  col.  970. 

(2)  Hllda.  Videsupranot.  34,coI.  991. 
( i)  Ethelfleda,  ExhoG  loco  inferri  posset  Ethel- 

fledam  abbatissam  fuisse  Streaneahalch  ante  Hildaa 
obituro,  qui  anno  680  contigit. 

(4)  Post  vigintiocto  annos  regni  defUncto*  Obiit 
Oawius  die  15  Febr.,  an.  D.  670. 


GESTA  REGDM  ANGLORUM.  —  LIB.  I. 


1010 


tempore  Danicse  vastatioois  (5),  quam  dice-  A  scius,eum(15)iQlibro  De  yita  abbatum  suorum  piis< 


erius,  deletum,  multa  sanctorum  corpora 
;  nam  (6)  et  beati  Aidani  episcopi,  et  Cheol- 
)atis,  et  sanctissimae  vireginis  (7)  Hildse,  et 
plurimorum  ossa,  sicut  in  libro  quem  de 
ite  Glastoniensis  Ecclesije  nupcr  edidi  locu- 
,  tunc  Glastoniam  translata^  et  aliorum 
01  alias  nonnulla  :  nunc  mutato  nomine, 
a  pro  tempore  restam*atum,  antiquse  opu- 
X  tenue  praesentat  vestigium. 
)swio,  cui  duo  erant  filii  (8),  minor  legitime 
s,  reprobato  nolho,  successit,  Etheldrithse 
Anctissimae  meritis  quam  suis  commenda- 
lique  duabus  omnino  rebus  (9),  quas  quidem 

Anglorum   legerim,  prsedicandus,  78  vel 


simum  et  Deo  dilectissimum  79  vocet.  Postremo, 
quintodecimo  regni  anno,  expeditionem  in  Pictos 
agens,  cum  illis  in  montes  abditos  consulto  ceden- 
tibus  pervicaciter  instaret,  (16)  cum  omnibus  fere 
copiis  interiit  :  pauci  fuga  lapsi  rem  domi  nuncia- 
runt ;  quamvis  divinus  Cuthbertus,  pro  futurorum 
conscientia,  et  iturum  retinere  temptaverit,  et  ipsa 
hora  occisionis  spiritum  e  roelo  sibi  infiuentem 
hauriens,  interfecium  absens  non  tacuerit. 

§  52.  Egfridi  necem  cum  insignior  ubique  fama 
loqueretur,  etiam  ad  fratris  Alfridi  aures  «  (17)  an- 
xia  praecipiti  pervenit  cpistola  penna.  »  Is  quia 
nothus^  ut  diximus  (18),  erat,  factione  optimatum, 
quamvis  senior,  regno   indignus  aestimatus,  in  Hi- 


[Dinae  vacare   volenti  serenus  indulserit,  vel  B  bemiam,  seu  vi  seu  indignatione,  secesserat.  Ibi,  et 


Ltum  Cutbbertum  lacrymis  religiosa  assen- 
trofusus  in  episcopatum  promoverit.  Caete- 
rret  animus  meminissc  impietatis  quam  in 
mm  (10)  Wilfridum  grassaius  evomuit, 
bonitatis  illius  nauseam  concipiens,  pa- 
rissimo  lumine  viduavit.  Idem  in  supplices 
;,  quo  morbo  nullum  tyrannorum  carcre 
[11)  Hibernicnses,  genus  sanc  hominum 
et  genuina  simplicitate  nihil  unquam  mali 
vasta  clade  protrivit.  Al,  contra,  in  rebel- 
us,  triumphosque  patris  eludens,  impe- 
iTciorum  amisit,  quin  et  ab  corum  rege 
)  filio  Pendae  in  pugna  (12)  fugalus  (13)  fra- 
que  amisit.  Verumtamen,  haec  poslrema  ju- 


odio  germani  tutus,  et  magno  otio  litteris  imbutus, 
omni  philosophia  composuerat  animum .  Quocirca, 
imperii  habenis  habiliorem  aestimantes,  qui  quon- 
dam  expulerant  ultro  expetiverunt ;  necessitas  me- 
delam  ad  preces  refudit.  Nec  eos  ille  sua  spe  fru- 
stratus  est :  (19)  nam  per  decem  et  novem  annos 
summa  pace  et  gaudio  provinciae  praefuit ;  nihil  un- 
quam,  prseterin  persecutione  magni  Wilfridi,  quod 
livor  edax  digne  carpere  posset,  admittens.  Non 
tamen  iisdem  tcrminis  quibus  pater  et  frater  re- 
gnum  tenuit;  quod  Picti,  recenti  victoria  insolenter 
abusi,  Anglosque  longa  pace  ignaviores  aggrcssi, 
fines  eorum  ab  aquilone  decurtaverant. 

80  §  53.  (20)  Habuit  successorcm  (A.  D.  705)  fi- 

lubrico,    in   Wilfridum    vero    commissa  q  Uum   Osredum,   octo   annorum  puerum,   qui  annis 

um   et  (14)  uxoris   consilio  veritas  rerum      undecim  regnum  inumbrans,   turpemque  vilam  san- 

jubet,  praesertim   cum   Beda,  adulari   ne-      ctimonialium   stupris  exagitans,     tandem    cognato 


tationis,  a.  d.  e.  I.  m.,  infestationis,  s.  c. 
beati...  locutus  sum,  Integer  hic  locus 
in  a.  s.  c.  I.,  cxccptis  sequentibus  vcrbis  : 
mnugviraginis  Hildie  et  aliorum  pluritno- 


tginis.  a.  s.  c.  e.  I.,  virginis,  d.  m. 
fio,  cui  duo  erant  filii.    Oswius  legitimum 
liquit   Ecgfridum,    et  alium    spurium,  no- 
fridum,  qui  vicissim  Northanirabros  rexe- 

isquidemin  gestis  Anglorum  legerim.QiiiB 
udem  Oswii  refert  Malmesburiensis,  in 
lorum  qui  nunc  supersunt,  ad  quem  opus 
referri  possit,  nisi  Beda  sit,  reperirc  est. 
Btem  uxoris  suae  ab  Ecgfrido  concessam  D 
lo  initiandae  alludit  venerabilis  scriplor 
!.  19,  §  310)  ;  Guthberii  quoque  ad  episco- 
dum  regali  solio  sederet,  promotio  inter 
ratur  §  340. 

ilfridum.  Wilfridus  consccratus  cst  epi- 
boractnsis  a.  D.  065,  el  e  sua  sedc  pulsus 
in  Angliam  reversus  est  an.  679  et  rursum 
.  681.  Anno  087  ilenini  in  Northanini- 
*.atus,  et  Jin.  C)9:3(lenuo  exiMilsns,  ad  .rilH»!- 
Icrciornni  re'j;('fn  rofifn^^nl,  en.I.MiKiiio  anno 
vacanlcm  episcoiKtlcrn  sedeiii  ailrninislra- 
ilsus  iterum,  an.  70:t,  est,  el  anno  se- 
isa  Roma?  in  sut  ^'ratiam  (lijiidirala,  An- 
petivit.  Anno  Doni.  70'j  ohiil.  Kjiis  Viia 
5t  ah  Heddio  edilaqiie  in  (Jale,  vol.  III; 
1  Bedam,  lib.  v,  c.  19. 
bernienses.  Consule  Bedam,  lib.  iv,  c.  26, 


et  Sax  Chran.  an  D.  684.  De  tempore  et  loco  in- 
vasionis  vide  etiam  Ogygiam,  p.  230. 

(12)  Pugna.  d.  e.  m.,  bello,  a.  s.  c,  fuiga,  I. 

(1 3)  Fratrem  quoque  amisit.  Anno  regni  Ecfffridi 
nono,  conserto  gravi  preelio  inter  ipsum  et  iEdilre- 
dum  regem  Merciorum,  juxta  fluvium  Treanta,  oc- 
cisus  esl  iElfuini  frater  regis  Ecgfridi,  juvenis  cir- 
citer  decem  et  octo  annorum,  utrique  provincise 
multum  amabilis.  Beda  lib.  iv,  c.  21  ;  Sax.  Chron. 
A.  D.  679. 

(U)  Uxoris  consilio.  Hic  agitur  de  Irmeoburga, 
altera  Ec^fridi  uxore,  priore  divortio  ab  eo  disjun- 
cta  et  religiosam  disciplinam  amplexa. 

(15)  In  libro  de  Yita  abbatum.  Edidit  D.  Smith, 
1722,  fol. 

(16  Cumomnibus  fere  copiis  interiit,  Ecgfridus 
occisus  est  dic  20  Maii,  a.  D.  685.  Yide  BeJam, 
lib.  IV,  c.  26 ;  Sax.  Chron.  A.  D.  685. 

(17)  Anxia  propcipiti  venisset  epistola  penna. 

(JuNENAL.  Sat.  vf,  lib.  I,  vers  149.) 

(18)  Diaimus.  c.  d.  e.  m.,  dixi,  a.  s.  1. 

(19)  Nam  per  decem  et  novem  annos. . .  prcefuit 
Alfridus  Driffieldi  obiit  die  16  Maii,  a.  D.705.  Sic 
Beda  (lib.  v,  c.  18)  :  «  Anno  Dominica*  Incamatio- 
nis  705  Alhfrid  rex  Nordanhymbromm  defunctus 
cst,  anno  regni  sui  viccsimo  necdum  impleto.  » 

(iO)  Habuit  successorem  filium  Osredum.  Quse 
hic  nanantur  Bedae  narrationi  congmunt,  lib.  v, 
c.  18  ;  atjuxta  Heddium  (in  Vila  S.  Vilfridi),  re- 
galc  solium  duobus  mensibus  Eadulfus  tenuerat 
antequam  illud  obtineret  Osredus.  Anno  716  iste 
csesus  est. 


iOlt 


WILLELMI  MALME8BURIEN8IS  HONACHI 


tOlt 


rom  iDiidiis  cma%,  9%mim  forlunftm  io  ipsos  refU-  A  ^S^9  gurgitis  amais,  qui  pelago  influas  nftves  se- 


dit.  Siquideip  (21)  Keored  duobus(A.  D.  7i6  ), 
et  (22)  Osricus  undecim  annis  (A.  D.  728)  reguan- 
tes,  hoc  tantum  memorabile  habuere,  quod  domini 
sui,  licet  meritO|  ut  putabant,  occisi,  sanguinem 
luentes,  foedo  exitu  auras  poUuore.  Meniit  sane  quo 
la^tior  abiret  Osricqs,  multumque,  ut  gentilis  ait, 
u  aliis  jactantior  umbris,  »  quod  (23)  Chelwulftim 
Kenredi  fratrem  vivens  sibi  successorem  adoptave- 
rat.  Conscendit  igitur  tremulum  regni  culmen  Chel- 
wulfus  ab  Ida  septimus,  et  idoneus  ad  csetera,  et 
cui  non  deerat  litterarum  peritia  acri  animo  et  ala- 
cri  studio  comparata.  Vadatur  sermonis  mei  yeri- 
tatem  Beda,  qui  eo  tempore,  quo  maxime  scaturie- 
bat  litteratis  Britannia,  huic  potissimum  (24)  Anglo- 


rena  invectas  aura,  placido  ostii  excipit  gremio. 
Cujus  utrasque  ripas  (30)  Benedictus  quidam  ecele- 
siis  inaigaivit,  et  82  (31)  monasteria  ibidomconstni- 
xit,  alterum  Petri,  alterum  Pauli  nomine,  cbaritatig 
et  regul«  unione  non  discrepaotia.  Bujus  indastriam 
et  patientiam  mirabitur  qui  leget  (32)  Ubrum  quem 
Beda  composuit  De  vita  ejus  et  reliquorum  abbatam 
suorum.  Industriam,  quod  copiam  librorum  advez^ 
rit,  quod  artifices  iapidearum  aedium  et  vitreanun 
fenestrarum  primus  onuiium  Angiiam  asciverit,  to- 
tum  pena  ficvum  (33)  transigendo  peregrioatat; 
quippe  studio  adveheodi  eognatis  aliquod  iQsolitom 
amor  patrise  et  vohiptas  elegantiae  asperos  fallebsnt 
labores :  neque  enim  ante  Benedictum  lepidei  taba- 


rum  historiam   elimandam  obtulit,   eligens  nimirum  q  igtus  domua  in  Britannia  nisi  perraro  videbantur, 


in  illo  auctoritatem  bene  dicta  roborandi  propter 
imperium  et  scientiam,  perperam  dicta  emendandi 
propter  ingenium. 

DB  BBDA. 

§  ^4«  (25)  Cujua  anno  quarto  idem  bistoricus, 
post  multos  io  sancta  ecdesia  libros  elaboratos«  coe- 
lestem  81  patriamj  quam  diu  suspiraverati  ingres- 
sus  est,  aooo  Dominica)  incarnationis  (26)  septin- 
gentesimo  tricesimo  quarto,  (27)  ^tatis  suae  quio* 
quagesimo  nono  ;  vir  quem  mirari  facilius  quam 
digoe  prsedioare  possis,  quod  (28)  io  extremo  oetus 
orbis  aogulo,  doctrio»  corusco,  terras  omoes  per^ 
strinxerit,  nam  et  Britanni,  quae  a  quibusdam  alter 
orbis  appellatur,  quod  occano  interfusa  noo  multis 


neque  perspicuitate  vitri  penetrata  lucem  sedibm 
solaris  ji^ciebat  radius.  Patientiam,  quod  in  posses- 
sione  coenobii  sancti  Augustini  apud  Cantuariam  libeD- 
ter  venienti  (34)  Adriano  cesserit,  non  reveritus  beiti 
Theodori  archiepiscopi  supercilium,  sed  venentus 
magisterium .  Quod,  dum  per  alienas  terras  carsitat 
diu  absens,  sub  introductum  a  mooachis  Wirensibas,  se 
inconsulto,  abbatem  aequanimiter>  imo  magnanimi- 
ter  tulerit,  domumque  reversus  parilem  illi  booorem 
in  concessu  in  omni  porro  potestate  commanicare- 
rit.  Quinetictusparalysi  tam  valide  ut  oihil  artqam 
ei  esset  flexibile,  tertium  constituerit,  quod  alter, 
de  quo  diximus,  eadem  non  mitius  decoqueretQr 
valetudine.  Cumque  morbus   increscens  jam  88 


cosmogr^phis  comperta  est,   habet  in  remotissima  p  quateret  vitalia,  socio  ad  se  delato  solo  outu  vale- 
sui  plaga  locum  nativitatis  et  educationis  ejus,  Sco-      "  *'   '^  ^        '"  "         '  '*  '        * 

ti®  propinquum.  Plaga  olim  et  suave  halantibus  mo- 
nasteriorum  floribus  dulcis,  et  urbium  a  Romanis 
sedificatarum  frequentia  renidens ;  nunc  (29)  vel 
antiquo  Danorum,  vel  recenti  Northmannorum  po- 
pulatu  lugubria,  nihil  quod  aoimos  multum  alliciat 
prsstendit.  Ibi  est  Wira,  oec  egen»  latitudinis,  oeo 


(21)  Kinred.  Cutbwioi  filius. 

(22)  Oiricus  undeeim,  Obiit  Osricua  die  9  Maii  a« 
D.  729  (Bboa,  lib.  v,  c.  23).  Alhfridi  fllius  erat. 

(%Z)Cnelwulfum.,.adopiaveratJux\fiiBed8im{\ib.yt 
c.  23).  Ceohvlfus  regale  solium  consccndit  an.  729, 
iuxta  vero  Sax.  Chro.  an,  73i  ;  et  juxta  Mattb. 
westm.  an.  780. 

(24)  Analorum  hiitoriam.  Historia  ecclesiastica 
gentis  AoglQrum 


dixit.  Sed  nec  ille  prsestantius  valuit  rependere  offi- 
cium,  utpote  qui  propinquiorem  tendebat  ad  exi- 
tum,  nam  ante  Benedictum  defunctus  est.  Soccessit 
Chelfridus  (A.  D.  670),  sub  quo  res  monasterii  io 
immensum  auetOB.  Is,  eum  diuturao  senio  vivendi 
renuntiasset  desiderio,  Romam  ire  perrexit,  senilem 
aoimam»  ut  sperabat,  domiois  effuaurua  apoatolii ; 

bilis  Beda  in  hac  Angli®  parte  quse  luncad  Wearmooth 
et  Jarrow  S.  Benedicti  ordinis  monasteria  pertinebat, 
nunc  vero  in  Dunelmi  (Durham)  comitatu  mcluditur, 
(Vide  Stcvenson,  lotroquct.  ad  bist.  Eccl.  p.  vii.) 

(29)  Vel  antlquo  Danorumj  vel  recenti  fforthman' 
nortim.  Dauorum  vastationes  anno  793  cieperunt, 
ct  annis  sequentibus  late  progresaae  sqnt,  regnan- 
tibus  Alf^cfo  et  Ethelredo.  Anno  1069  tota  regioi 
Wilelmo  primo  depopulata  est, 


(25)  Cujui  anno  guarto.  Manu  codici  coaeva,  1.  D     (30)  Benedietui*  Benedictus,  cognomioa  Wi^i 


legit,  in  modum  oot»  :  Anno  quarto  CelwlA  An^ 
glorum  ref^ii,  ab  Ina  ieptimU  venerabilii  Bedu  pre^ 
ibyter,  post  multoi,  Ceolwlfus  solium  cooscendit 
die  9  Maii  729,  et  Bedn  die  S6  Maii  obiit ;  uode 
ejus  obitum  septimo  hujus  priocipis  regni  anno  ac* 
cidisse  constat. 

(26)  SeptingcntCiimo  tricesimo  quarto.  Vide  su- 
penorem  notam. 

(«7)  ^tatiiftMfquinquag^  nono,  Beda  anno  natus 
674,  an.  73a  obiit,  setatis  su8e  consequentcr  sexa* 
gcsimo  primo.  Historiam  ecclesiasiicam  qulnqua- 
geaimo  nooo  tetatls  luse  anno  absolvi^sc  videtur ; 
MC  eolm  illo  :  E^  quo  sacerdQtale  munui  iuicepi, 
mque  ad  quinquagesimum  atatiimeaf  annum^me 
et  amicorum  meorum  cauea  operamimpendi  in  eal' 
ligendih  hii  excerpUs^  etc. 

(iHVlncrtremonatuiorbiianffulo.yaiuf^omvenent' 


io  Aogliam  venit  cum  archiepiscopp  Tbeodoro, 
et  ab  eo  S.  Augustini  coenobu  Cantuarias  abbii 
constitutus  est,  qua  dignitate  moz  resignitli 
Romam  repctiit.  Atposteain  Angliam  revertus  li* 
tum  teme  tractum  juxta  tluvii  Wear  ostium  obtl- 
nuit,  ubi  duo  monasteria  8edi6cavit|  quomm  abhit 
erat.  Obiit  die  12  Jan.  690. 

(3\)  Monaiteria  ibidem  comtruxiln  Monasterii 
et  Wearmouth  et  Jarrow. 

(32)  Librum  quem  Beda,  etc.  Beda  Vitas  con- 
scnpsit  Benedicti  Biscop  et  successorum  ejuf^  Ctol- 
frithi  et  Hucpthberti,  Wearmoutli  ct  Jarrow  abba* 
tum,  In  duobus  libris,  quas  edidcrunt  D.  Jamai 
Warc,  1664,  et  D.  Smith,  n%i. 

(83)  jEvum,  c.,  postcptwmi  a.  s.  c.  d.  !•  m.  le* 
gimt  tatia, 

(34)  Adriano,  Vide  supra  not.  43,  col.  970. 


1013 


GESTA  REGUM  ANGLORUM.  -^  LIB.  L 


lOU 


B 


ed,  «11110  voti  effectu  carens,  natur®  debitum  apud  A  scopi  Johannis,  jubente  Chelfrido  abbate,  auseepi ; 


Lin^^onis  (35)  civitatem  iniit  (A.  D.  716).  Reliqui» 
ossium  posterioribus  annis  ad  monasterium  suum, 
deinde  Danicse  tempore  vastationis  (36),  cum  ossi- 
bus  beatae  Hildae  Glastoniam  portatee.  Horum  abba- 
tum  gratiam,  quae  per  se  satis  eminet,  conspicuus 
alumnus  eorum  Beda  in  splendidiorem  excellen- 
tiam  iu*get,  siquidem  scriptum  sit  «  (37)  Gloria  pa- 
tris  filius  sapiens ;  *  quod  alter  eum  monachaverit, 
alter  educaverit  (38).  Quod  quia  ipse  Beda  pro  com- 
pendio  notitise  subjecit,  omnem  vitam  suam  quo- 
dam  (39)  epilogo  comprehendens,  ipsius  verba  le- 
ctor,  recognoscere  (40)  licebit,  ne  meis  sermonibus, 
vel  plus  vel  minus  ipsa  novse  formee  procudat  ne- 
cessitas.   Ait  ergo   in  fine  Ecclesiasticae  Anglorum 


ex  quo  tempore  accepti  presbyteratus,  osque  ad  an- 
num  setatis  mese  quinquagesimum  nonum,  mese 
meorumque  necessitati  ex  opusculis  venerabilium 
patrum  breviter  hsec  anotare,  sive  etiam  ad  formam 
sensus,  et  interpretationis  eorum  acyicere  curavi.  » 
§  56.  Deinde  enumcratis  triginta  sex  voluminibus 
quae  in  septuaginta  octo  libris  edidit,  addidit : «  Te- 
que  depreC/Or,  bone  Jesu,  ut  cui  propitius  donasti 
verba  (46)  tuse  scientiae  duleiter  haurire,  dones 
eliam  benignus  aliquando  ad  te  fontem  omnis  scien- 
tiae  pervenire,  cl  parere  (47)  semper  ante  faciem 
tuam .  (43)  Prseterea  omnes  ad  quos  hsec  historia 
85  pervenire  potuerit  nostrse  nationis,  legentea 
sive  audientes,   suppliciter  precor  (49),  ut  pro  meis 


Historise  (41),  vir  tum  in  cseteris,  tum  in  hoc  lauda-  q  infirmitatibua  et  mentis  et  corporis  apud  supernam 


bilis,  quod  vel  quantulamcunque  sui  cognitionem 
posteritati  non  inviderit : 

§  55.  «  Haec  de  historia  Britanniarum,  Domino 
84  adjuvante,  digessi  Beda,  famulus  Christi  et 
presbyter  monastcrii  apostolorum  (42)  Petri  et  Pauli 
quod  est  ad  Wiremuderan(43) :  qui,  natus,  in  terri- 
torio  ejusdem  monasterii,  cum  essera  annorum  sep- 
tem«  cura  propinquorum  datus  sum  educandus  re- 
verentissimo  abbati  Benedicto,  ac  deinde  Chelfrido  ; 

cunctumque  (44)  ex  eo  tempus  vitse  in  ejusdem  roo- 
nasterii  habitationc  peragens,  omnem  meditandis 
Scripturis  operam  dedi,  atque  inter  observantiam 
disciplinae  regularis,  et  quotidianam  cantandi  in  eo- 
clesia  curam,  semper  aut  discere,  aut  docere,  aut 


clementiam  ssepius  intervenire  meminerint,  et  hanc 
mihi  in  suis  quique  provinciis  suae  remunerationis 
vicem  rependant,  ut  qui  de  singulis  provinciis,  sive 
locis  subliraioribus,  quse  memoratu  digna  atque  in- 
colis  grata  credideram  diligenter  annotare  curavi, 
apud  omnes  iructum  pise  intercessionis  inveniam.  » 

§  57.  Deficit  hic  ingenium,  succumbit  eloquium, 
nesciens  (50)  quid  plus  laudem,  librorum  numerosi- 
tatem,  an  sermonum  sobrietatem :  infuderat  eum 
procul  dubio  non  indigno  haustu  divina  sapientia, 
ut  angusto  vitae  spatiolo  tanta  elaboraret  volumina. 
Quid?  quod  ferunt  eum  Romam  ivisHe  (k.  D.  701), 
ut  libros  suos  vel  ecclesiastica  doctrinae  convenire 
prsesens   assereret,  vel,    si  resultarent,  apostolico 


scribere,  dulce  babui.  Nonodecimo  autem  vitae  meffi  p  nutu  corriperet.  (51)  Yerumtaroen  86  Quod  Rom» 
anno  diaconatum,  tricesimo  gradum  presbyteratus,  fuerit,  soiide  non  a£Brmo,  aed  eum  iliuc  invitatum 
utrumque  per  ministerium  reverentissimi  (45)  epi-      haut  dubio  pronuncio ;  quod  heee  epistola  clarum 


(35)  Apud  Lingonis  eivitatem .  GallisB  urbs,  vulg. 
Langrei. 

(36)  Voitaiionis.  a.  s.  d.  e.  1.  Tn,,infeitationi$ 
yel  voitationii  o. 

(37)  Gloria  patiii,  fiUui  sapieni,  Filius  sapiens 
Istificat  patrem  (Prov,  x,  1 ;  xv,  90). 

(88)  Eaucauerit.  c.  d.  e.  I.  m.,  eum  educaverity 
a.  s. 

(39)  Quodam.  c.  d.  e.  1.  m.,  brevi^  a.  s. 

(40)  Hecognoscsre.  d.  m.,  recognoscat,  a.  s.  c.  I., 
recognoicit,  c. 

(41)  hi  hne  ecclesiastica  Anglorum  Historias.  Lib. 
V.  c.  94,  §  45:{.  Edit.  Engl.  Hist.  Soc.  Pauca  Mal- 
mesburicnsis  inter  et  fieuse  textum  lectionum  va« 
rietaa.  .p. 

(4i)  Apostolorum.  d.  o.  m.,  beatorum  apostoUh  ^ 
fttm,  a.  s.  c.  I. 

(43)  Wiremuderan.  e.,  Wiremudan,  a.  s.  1.,  Wi- 
remundam,  c,  Wirmundisam,  d.  m. 

(44)  Cunetumque.  a.  s.  c.  \,,cumqus,  «.,  totum- 
quCy  d.  m . 

(45)  Episcopi  Johannis.  Joannes  Beverleiensis, 
Hexhamensis  episcopus  anno  ^6.  Eboracensis  epi- 
acopus  factus  est  a.  D.  705,  dieque  7  Maii  obiit 
an.  729. 

(46)  Verba.  a.  s.  d.  e.  1.,  dona,  c. 

(47)  Parere.  s.  c.  d.  e.fplacerCy  a.  I, 

(48)  ProBterea..*  inveniam.  Isto  locus  in  One 
histOTMe  noo  inseritur,  scd  hic  prologiis  concluditur 
in  editoBcdoB  codicc. 

(49)  Precor.  a,  s.  d.  e.  1.,  (iepvccor,  c. 

(50)  ^esciensn  d.  e.t  nctcienUs,  a.  s.  c.  I. 


f51)  Verumtamen  quod  RonuB  fuerit  soHde  non 
afjlrmo.  Ex  iis  (nise  hic  afieruntur  probabile  est  non 
deAiisse  Malmesburiensis  eetate  qui  contenderent, 
ut  traditio  ferebat,  Bedam  Romam  adiisse,  etsi 
Malmesburiensis  ipse  non  magni  facere  hanc  tra- 
ditionem  videatur.  Attamen  ex  epistola  Sergii  papae 
verisimile  admodum  est  Bedam  Rom.  fuisse  accersi- 
tum.  Cor  ab  hac peregrinatione  ab^tinueri  probabilem 
causam  affert  aoctissimus  Wilkins.  Epistolam  in 
ultimo  Sergii  pontificatus  anno  (a.  D.  701)  scriptam 
esse  conjicit,  advenisseoue  paulo  post  in  Angliam 
nuntios  qui  summi  pontificis  decessom  notum  fece- 
runt,  unde  Beda  a  proposito  itinere  deterritus  fue- 
rit.  Nuper  tamen  opioio  prolata  est  Bedam  nooquam 
Romam  aecersitum,  et  nonnisi  merum  commentum 
esse,  eui  looum  dederit  Malmesburiansit  lapsua 
qui,  reperta  epistola  in  qua  Sergios  papa  Ceoltrith 
vel  Chelfrido  Jarrow  abbati  prseeipieDat  m  unum  • 
suis  monaohis  Romam  mitteret,  ipsum  Bedam  mia 
sum  fuisse  conciusit,  ejusque  nomen  inconsultis- 
sime  hic  loci  inseruit.  Nostri  oscitantiam  proderet 
unum  adhue  exstans  (Malmesburienais  opere  anti- 
guius)  hujus  epistola  exempiar  {Tiberius,  A.  zv), 
ia  quo  locua  ubi  de  Beda  agitur  non  oocurrit.  Cui 
aaaerlioni  responderi  potest  Ussherum,  qui  episto- 
lara  viderat  iliaractuc  ex  praecitato  ms.  tran8cripse< 
rat,  ad  nullam  istiusmodi  conclutiooem  devenisse. 
Antiquum  praetcrca  ad  roanus  habebal  ms.,  inie» 
gram  epistolam  contincntem»  ex  qixo  taotum  excer* 

gta  qufiedara  proferi    Malmeabunensis ;  porro«  ibt 
cda}  nomen  oecurrit,  quanivis  illi  presbyteri  ti- 
tuius  non  ascribctur.  Hoe  unum  ab  Csehero  infer« 


1015 


WILLELMI  MALMKSBORIENSIS  MONACHI 


1016 


faciet,  simul  et  quanti  peDderit  eum  Romana  sc-  A 
(les  (52)  ut  eum  tautopere  desideraret. 

§  58.  €  Sergins  episcopus  servus  serrorum  Dei, 
Cheolfrido  religioso  (33)  abbali,  salutem  (54;.  Qui- 
bus  verbis  ac  modis  clemcntiam  Dei  noslri,  atque 
inenarrabilcm  (55)  providcntiam  possumiis  effari, 
et  dignas  gratiarum  actiones  pro  immensis  circa 
nos  ejus  beneficiis  persolvere,  qui  in  lenebris  et 
umbra  mortis  posilos  ad  lumen  scientiae  perducit  !  » 
Et  infra  :  «  Benedictionis  interea  gratiam,  quam 
nobis  per  pracsentcm  portitorem  lua  misit  dcvota 
religio,  libenti  et  hilari  animo,  scicuti  ab  ea  dirccta 
est,  nos  suscepisse  cognosce  (56).  Opportunis  ergo 
(57)  ac  dignis  amplectandss  solhcitudinis  tuae  peti- 
tionibus  arctissima  devotione  faventes  87  horta- 
mur  Deo  dilectam  rehgiositatis  (58)  tuse  bonita-  n 
tem  (59),  ut,  quia  exortis  quibusdam  ecclesiastica- 
rum  causarum  capituHs,  non  sine  (60)  examina- 
tione  longius  innotescendis,  opus  nobis  sunt  ad 
confcrendum  arte  (61)  litteraturse  imbuli,  sicut  de- 
cet  devotum  auxihatorem  sanctae  matris  universahs 
Ecclesiae,  obedienlem  devolionem  huic  (6:2)  nostrae 
hortationi  non  desista^  accommodare,  sed  absque 
aliqua  immoratione  rehgiosum  Dei  famulum  (63) 
Bedam  (64),  venerabihs  monasterii  tui  presbyte- 
rum  (65),  ad  hniina  (C6)  apostolorum  principum 
dominorum  meorum  Pelri  ct  Pauli,  amatonim  tuo- 
rum  ac  prolectorum,  ad  nostrse  mediocritatis  con- 
spectum  non  moreris  dirigere,  quem,  favente  Do- 
mino  sanctis  tuis  precibus,  non  difhdas  prospere  ad 
te  redire,  peracta  praemissorum  capitulorum  cum 
auxiho  Dei  desiderata  solemnitate.  Erit  enim  (67),  ^ 


ut  confidimus,  etiam  cunctis  tibi  creditis  profutu- 
rum  quidquid  ecclesiae  generaU  (68)  cldfucnt  per 
ejus  praestantiam  (69)  impertitum.  » 

88  §  ^^-  It^  JAin  C70)  celebris  erat  faroa,  ut  in 
quaestionibus  enodandis  indigerct  eo  subhmitas  ro* 
mana,  nec  vero  unquam  Galiieanus  tumor  iavenit  in 
Anglo,  quod  argueret  merito.  Adeo  Latinitas  omnis 
ejus  fidei  et  magisterio  palmam  dedit.  Nam  el  fidei 
sanae  et  incuriosae,  sed  dulcis  fuit  eloquentiae,  in 
omnibus  explanationibus  divinarum  Scripturarum 
magis  illa  rimatiis  quibus  lcctor  Dei  dilectionem  et 
proximi  cohiberet,  quam  illa  quibus  vel  tales  liba- 
ret  vel  linguae  rubiginera  limaret.  Porro  dc  vitae 
iUius  sanctitate  dubilare  quemquam  arcel  ilhus  dicti 
irrefragabilis  veritas  quod  protuht  mundo  divae  (71) 
sophiae  majestas.  (72)  •  In  malivolam  animam  non 
introibit  sapientia,  nec  inbabitabit  in  corpore  sub- 
dito  peccatis  :  n  quod  de  mundana  sapientia  profecto 
non  dicit,  quae  indifilerenter  hominum  cordibus  illa- 
bitur,  et  qua  creberrime  pessimi,  nullasque  ad  ex- 
tremum  diem  ponentes  melas  sceleribus,  pollerc 
conspiciunlur,  Juxta  iUud  Dominicum  :  «  Filii  hujus 
saeculi  prudentiorcs  filiis  lucis  in  generatione  sua 
sunt  (73) ;  »  sed  illam  sapientiam  nominal(74)quae  di- 
sciphnse  effugit  fictum,  et  quae  separat  se  a  cogita- 
tionibus  quae  sunt  sine  intelleclu,  intehectu  dico 
bene  vivendi  el  bene  dicendi  :  undo  pulcherrime 
Seneca,  in  hbro  (7.S)  De  causis,  commemorat  Ca- 
tonem.  oratoris  officium  definientem,  dixisse  :  «  Ora- 
tor  est  vir  bonus,  dicendi  peritus.  »  Emundabat  ergo 
ecclcsiasticus  orator  prius  conscientiam,  ut  sic  ac- 
cederet  ad  recludendam  (76)  mysticoram  scripto- 


tur,  nempe  Bedae  tituli  omissionem  non  sine  ratione 
contigisse,  eo  magis  quod  hac  ietate  nondum  ad  ordi- 
nem  presliyleralus  evectus  fuerat.  Priusquam  admitti 
possit,  ut  recte  illatum,  quod  Malmesburiensis 
pra'dictum  locum  interpolavcrit,  demonstrandum 
est  Tilberium  A.  xv,  ipsissimum  esse  aulhenticum 
epislolae  qua  usus  est  exemplar ;  quod  recte  con- 
cludi  omnmo  nequit,  quippe  prorsus  incredibilc  est 
nulla  hujus  epistolae  exemplaria  exlitisse  quo  tem- 
pore  historiam  suam  conscribebat.  E  contr-a  magis 
assererandum  esset  exemplar  quod  ad  manus  ha- 
buit  iniegrum  locum  de  quo  bic  lis  est,  continuisse  : 
nam  Malmesburiensis  (cujus  magna  integritas  ab 
omnibus  scriptoribus  agnoscilur)  non  semel  expres- 
sis  verbis  profitetur  se  diiigenti  cura  cavisse  nequid 
in  hisioria  insereret  quou  optimis  auctoritatibus 
non  innitteretur.  Praeterea,  si  reus  essel  interpola- 
tionis  quae  ipsi  attribuitur,  omnino  improbabile  est 
illum  tam  candido  sermone  uti  potuisse. 
(5%)  Sedes.  a.  d.  e.  I.,  curia,  s. 

(53)  Abbati.  Tiberius,  A.  xv  post  abbati  legit 
presbyteroque. 

(54)  Salutem.  Tiberius,  A.  xv  post  salutemf  le- 
git  optat . 

(55)  Inenarrabilem.  a.  s.  d.  eA.mcmorabileniy  c. 
(56J   Cognosce,  Hic  plurcs  desunt   lincT  quae  in 

Tibeno  occurrunt,  A.  xv. 

(.^7)  Ergo  recenliori  nianu  in  Tibcrio,  A.  xv  in- 
terscripluni  esl. 

(58)  Heltgiositalis  tua>  bonitatem.  Tiborius,  A. 
XV  legit  bonitatis  tuce  religiosiiatem. 

(.7.1)  liomtatem.  a.  s.  d.  e.  I.  bev.ivolentiam,  c. 

(60)  iSiwe.  s.  c.  d.  m.,  sui^  a.  e.  I. 

(Gl;  Conferendum  arte,  a.  d.  c  I.,  confcrendam 


artem,  c,  conferendum  artis  litteratura,  Tiberius. 
A.  XV. 

(62)  Huic.  a.  d.  e.  l,  hunc,  Tiberius,  A.  xv. 

(63)  Dei  famulum  Beda.  ctc.  In  Cotton.  ms 
(Tiberius,  A.  xv,  fol.  6)  hic  locus  sic  reddilur: 
Dei  famulum  N.  venerabilis  tui  monasterii.  Quae 
verba  non  recte  logunlur,  ut  videtur,  Dei  nostri 
famulum.  Ex  eo  quod  hltera  iV  in  Cotton.  ms  oc- 
currit  pro  nomine  ejus  qui  Romam  accersitur, 
inferri  posset  in  transcripto  cxemplari,  de  quo 
auclor  sumpsit  exccrpta,  nomen  oscitantia  descri- 
ploris  omissuiTi  fuisse,  locumque  non  perspicuum. 
Quoddam  enim  verbum  deessc  vidclur  au  com- 
plendam  sentcntiae  constructionem  qualiter  stat  in 
Tiberio,  A.  xv. 

(64)  Bedam.  In  Tiberii  A.  xv,   margine,  manu 
D  relative  moderna  scriptum  est :  Beda  ad    Romam 

vocatur. 

(65)  Presbyt.  Tiberio,  A,  xv,  manu  recenti  inter- 
scriptum  est  hoc  vocabulum  el  deletum. 

(66)  Limina.  Veneranda  limina^  Tiberius,  A.  xv. 

(67)  Enim.  Omitt.  Tiberius,  A.  xv. 

(68)  Generali.  Post  generali,  Tiberius,  A.  xvlc- 
git  devoto  facto  coUegio. 

(()9)  Per  cjus  prirstantiam .  Pra^stantissime,  Ti- 
bcrius,  A.  xv. 

(<0)  Jam.  a.  d.  c.  I.,  tam  c. 

(71)  DiviV.  a.  s.  c.  e.  I.,  divina^,(].  m. 

(7:2)  In  walivolam,..  peccatis.  Sap.  i,  4. 

(73)  Filii  huju^i  seculi...  gcnerationr  sua  sunt. 
Lu(%  XVI,  8. 

(74)  ISominat.  s.  c.  d.  e.,  nominavit,  \. 
(7.'>)  De  Cansis.  Scneca,  Controvcrs.,  Iib.  i. 
(70)  Beciudendam.  a.  s.  e.  I.,  enucleandam,  d.  m. 


1017 


GESTA  REGUM  ANGLORtJM.  —  LIB.  I. 


1018 


nim  intelligenliam.  Qui   cnim   fieri  polesl   89  ut  a  Prosequebantur     dicla     lachrj^raae,    suspiriorumque 


serviret  vitiis  qui  medullas  inlimas  haurirel,  qui 
lolas  cogitaliones  consumerel,  in  Scriplurarum  ex- 
positionibus?  Nam,  utipse  fatetur  in  libro  tertio 
super  Samuelem  (77),  exposiliones  suae,  si  non  aliud 
afierrcnt  lectoribus  emolumenlum,  hoc  sibi  non 
mediocriler  valerent,  quod  dum  haec  omni  studio 
agebat,  lubricum  saeculi  et  inanes  cogitationes  post 
tergum  ponebat  :  defaccatus  itaque  viliis  subibat  in 
interiora  velaminis  :  quae  intus  exceperal  animo, 
foras  efferens  sermone  castigato. 

§  60.  Verumtamen  animiejus  pura  sanctitas,  el 
sancta  purilas,  magis  tempore  (78)  obitus  excel- 
lunt  (79)  ;  siquidem  continuis  septem  hebdomadibiis 
stomachi  indignatione  cibos  nauseans,  aegroque   et 


difficultas.  Jam  vero  noctibus,  quia  deerant  qui 
docerentur  vel  verba  exciperent,  lucubrabat  ipsc 
pernox  in  gratiarum  aclione  et  psalmorum  cantu, 
implens  sapienlissimi  viri  dictum,  ut  nunquam  mi- 
nus  solus  (83)  esset  quam  cum  solus  esset.  Si  quando 
vero  sopor  irreperel  palpebris,  qui  eral  modicus  et 
gravis,  confestim  excussus  turbatusque  affeclum 
Dco  semper  intcntum  hac  voce  prodebat :  «  (84) 
Suscipe,  Domine,  servum  tuum  in  bonum  (85)  ;  non 
calumnientur  me  superbi  : »  —  «  (86)Faccum  servo 
tuo  secundum  misericordiam  tuam.  »  Haec  et  alia 
ex  reliquiis  memoriae  praeteritae  ultro  ori  occurrc- 
bant  exempla,  quae  promebat  per  temporura  inier- 
valla,  prout  lcniebatur  infesti  morbi  angustia.  Feria 


angusto  suspirio  halitum  producens   adeo  ut  cum  B  ^^''^  ^®^^^®  ante  Ascensionem   Domini,   invalescente 


incommoditas  lecto  prosterneret,  non  lamen  littera- 
hum  studiorum  rejecit  operam.  Totis  enim  dicbus, 
praeter  debitum  psalmodiae  pensum,  assiduis  ad  di- 
scipulos  lectionibus,  ruminandisque  et  absoivendis 
quaeslionum  difficuhalibus,  gravedincm  valetudinis 
dccipcre,  suspensa  interim  cogilationc,  nitebalur. 
Evangelium  quoque  Johannis,  quod  difficultate  sui 
mentes  legentium  excrcct,  his  diebus,  lingua  intcr- 
praetatus  AngUca,  condcscenditminusimbutisLalina: 
subindeque  monebat  discipulos,  diccns  : «  Discite,  fi- 
lioli,  dum  vobiscum  sum  ;  nescio  enim  quamdiu 
subsistam,  et  si  post  modicum  loUat  mc  Faclor 
meus,  et  revertatur  spirilus  mcus  ad  eura  qui  misit 
illura,  et  in  hanc  vitam  venire   concessit  ;    diu  vixi, 


ad  extremum  incommodo,  91  modicus  tumor  in 
pedibus  apparuit,  haud  dubius  vicinae  mortis  prae- 
sagus  et  indcx.  Tunc,  accita  congregatione,  inun, 
ctus  ct  communicatus  :  osculo  cunctis  libato,  fulu- 
ram  sui  memoriam  a  singulis  implorans,  nonnullis 
etiam  familiariorem  amicitiara  emerilis  xcniola, 
quae  in  secrelis  habehat,  largitus  est.  Dievero  As- 
ccnsionis,  cum  jam  anima,  fragilem  usum  corporis 
exosa,  egredique  gestiens  palpitaret,  contra  ora- 
torium  in  quo  consueverat  orare,  cilicio  subjeclo, 
dccumbcns,  illibato  sensu  et  hilari  vultu  Spiritus 
sancti  gratiam  invitabat,  diceus  :  »  0  rex  gloriae, 
Domine  virtutum,  qui  triumphalor  hodie  super  om- 
nes  coelos  asccndisti,  ne  dcrclinquas  nos  orphanos^ 


bene  consuluit  mihi  Dominusmeus  in  hoc  vitae  spa-  p  sed  mitte  promissum  Palrisin  nos   Spiritum  verita- 


tio  :  cupio  jam  dissolvi  ct  esse  cum  Christo.  » 

90  §6*-  Plerumque  spe  mctuque  libratis,  cum 
neutrum  praeponderarct,  inferebat,  t  Horrendum 
est  incidere  in  manus  Dci  vivonlis  (80).  »  —  «  Non 
ita  inter  vos  vixi  ut  pudeat  mc  vivere,  sed  ncc  mori 
timeo,  quiabonum  Dominum  habcmus  ; »  sanctissimi 
Ambrosii  morienlis  diclum  mutuatus  (81).  Felix 
qui  tam  secura  loquebalur  conscientia,  ut  nec  vi- 
vere  erubesceret,  nec  mori  metucret  ;  hic  non  re- 
veritus  aspeclus  hominum,  illic  occultum  Dei  aequa- 
nimiter  exspectans  arbitrium.  Saepe,  vi  doloris 
pressus,  his  exemplis  respirabal.  «  Aurura  probat 
fornax,  ct  virura  justura  caminus  tentationis.  » 
«  Non  sunt  condignae  passiones  hujus  tcmporis 
ad  futuram  gloriara  qua;  revelabitur  in  nobis(82). »  D  tHas  gustantes,  ignavum  confoverunt  otium.  Itacum 


tis  :  •»  hac  oratione  finita  (87)  suprcmum  efflavit  ; 
subscquentc  ct  omniura  naribus  expletis  (88)  odore, 
qualem  nec  cinnama  nec  balsam^  spirant,  sed  para- 
disiaco,  et  quem  vcrnalis  ubicunque  locorum  exalat 
laetitia.  Humatus  cst  tunc  in  eodem  monasterio, 
(89)  sed  modo  cum  beato  Cuthberto  Dunelmi  situm 
fama  confirmat. 
§  6i.  Sepulta  cst  cum  eo  gestorum    omnis  pene 

notitia  usquead  noslra  tempora.  Adeo  nullus  An- 
glorum  studiorum  ejus  aemulus,  nullus  gloriarum 
ejus  sequax  fuit,  qui  omissae  monetae  lineam  perse- 
queretur  :  pauci  quos  aequus  amavit  Jesus,  quamvis 
lilteris  non  ignobilitcr  informati,  tota  vit.i  ingraium 
consumpserunt  silentium  ;  aUi,  vix  primis  labris  (90) 


(11)  In  libro  iertio  super  Samuelem.  Qu8B  sen- 
tentia  exprimitur  in  prologo  ad  librum  primum 
Expositionis  allegoricae  in  Samuelera  prophetara, 
p.  208.  lom.  HMV.  Bedse  Opera,  Basileae,  1563. 

(78)  Tcmpore.  d.  e.  m.,  proximo  iempore^  a.  c. 
\,^primo  tempore,  s. 

(79)  Excelliint.  c.  d.  e.,  excelluity  a.  s.  I. 

(80)  Horrendum...  vivcntis.  Hebr.  x,  31. 

(81)  Mutuatus.  c.  d.  e.  imitatus^  a.s.  I. 

(82)  yon  snnt...  in  nobis.  Rom.  viii,  18. 

(83)  yunquam  minus  solus,  Scipio  Afiicanus  di- 
cere  solcbal,  «  se  niinquam  rninus  otiosnrn  esse, 
quam  cuni  oliosus  ;  nec  minus  solum,  quam  cum 
solus  esset.  ••  Cicero,  De  oflic.y  lib.  iii,  c.    1. 

(84)  Suscipc,,,  superbi.  Psal.  cxix,  122. 


(S5)  In  bonum,  d.  e.,  in  bonOt  c.,  omitt.  in 
a.  s.  I. 

(86)  Fac.  iuam.  Psal.  cxix.  124. 

(87)  Supremum  efflavit.  Epistola  in  qua  descri- 
bnntur  Beilae  in  extremis  positi  verba,  ab  uno  ex 
ejus  (liscipuHs,  qui  ejus  morli  prtesens  aderal, 
edita  est  in  Slevenson,  Introiuction  to  Beda,  Ifisto- 
ria  ecclesiastica . 

(S8)  E.rifUlis.  d.  c.  m.,  oppletis,  a.  s.    c.  I. 

(89j6Vrf  modo...  fama  conftrjnnt.  vEIfridus, 
preshyter  B.mKt  ossa  e  Jarrow  rurlo  abslulisse  di- 
citur,  eaqiie  in  rolhiMlrali  Dunelmfiisi  ilturhatn) 
ecclesia  deposuisse,  circa  inilium    uudeoinM    >  iculi. 

(00)  Labris.  a.  s.  c.  I.,  libris,  d  e.  m. 


1019 


WILLBLMI  HALMESBURIENSIS  MONACHL 


1020 


seniper  pigro  saecederetpigrior,  92  multotempore  A  ^u^  intronisatns,  aniroosioris  ingenii  homo,   cogi- 


in  tota  insula  studiorum  detepuil  fervor.  Magnum  igna- 
vise  testimonium  dabunt  versus  epilapbii,  pudendi 
prorsus,  et  tanti  viri  mausoleoindigni. 

Presbyler  liic  Beda  requiescity  came  sepuUus  : 
Dona,  Chiiste^  animam  in  coelis  gaudere per  cevum ; 
Daque  illum{^\)  sophias    debriari   fonte,   cui  jam 
Suspiravit  ovans^  intento  semper  amore» 

§  63.  Poteritne  ulla  excusalione  bic  pudor  exte- 
Duari,  ut  nec  in  eomonasterio,  ubiiilo  vivente  totius 
litteralurae  exultabat  gymnasium,  potuerit  inveniri 
homo  qui  memoriam  ejus  formai  et,  nisi  exili  et  mi- 
serabili  stilo  ?  Sed  de  boc  satis  dictum  :  nunc  quod 
in  manibus  eiat  repetam. 

§  64 .  Chehvulfus,    citra  gravitatem   Christianam 


tans  quod  sicut  superbum  eat  si  appetas  indebita, 
ita  ignavum  si  debita  negligas,  pallium  multa  throni 
apostolici  appellatione  reparavit.  HiCi  omnium  libe- 
raliumartium  armarium,  utita  dicam,  et  sacrarium 
fuit,  nobilissimamque  bibliothecam  Cboraci  consti- 
tuit ;  cujus  rei  testem  idoneum  advoco  (99)  Alcwi- 
num,  qui  a  regibus  Angline  pro  pace  missus  ad  Ka- 
rolum  magnum  imperatorem,  et  benigno  apud  eum 
fotus  hospiiio,  in  (100)  epistola  ad  Eanbaldum,  ter- 
lio  loco  Egberti  successorem,  ait,  (i) « Laus  et  gloria 
Deo,  qui  dies  meos  in  prosperitate  bona  conservavit, 
ut  in  exaltatione  Blii  mei  carissimi  gauderem^  qui 
laboraret  vice  mea  inecclesia  ubi  ego  nutritus  94  ^^ 
educatus  fueram,  et  prseesaet  thesauris  sapientiae  in 


s&stimaiis   terrenis    negotiis    immorari,    post  octo  g  quibus  me  (2)  magister  meus  dilectus   Egbertus  ar- 


annos  regni  regem  exuens,  in  Lindisfarnensi  eccle- 
sia  monactiatom  {9i)  acccpit  :  quo  loci  quanta  me- 
ritorum  gratia  conversatus  sii,  testatur  celebris 
juxta  beatum  Cuthbertum  (93)  sepultura,  et  multa 
superne  (94)  demissa  miracula. 

g  65.  Providerat  ante,  ne  vacillaret  respublica, 
substituo  in  regnum  (A.  D.  137)  (95)  Egberlo  pa- 
trui  fiiio;  quod  illeacceplum,  bonorum  terensorbi- 
tas,  viginti  annis  egregio  moderamine  coercuit.  Ha- 
buit  fratrem  aequivocum,  Eboraci  archiepiscopum, 
qui  98  ctsua  prudeniia^et  germanipoteniia  (96;se- 
dem  illam  in  genuinum  stalum  reformavit.  Namque, 
quod  cuivis  (97)  gesta  Anglorum  legentiin  promptu 
est(98),  Pauhnus,  ejusdum  urbis   primiis   anlistes, 


chiepiscopus  hseredem  reliquit. »  Item  (3)  Karolo  Au- 
gusto  :  <«  Date  mihi  exquisitiores  eruditionis  scholaa- 
ticse  libellos,  quales  io  patria  habui  per  bonam  et 
devotissimam  magistrimei  Egbertiarchiepiscopi  in- 
dustriam.  Et,  si  placet,  sapientiae  vesti*£,  remittam 
aliquos  ex  pueris  nostris,  qui  excipiant  inde  quaeque 
necessaria,  et  revebant  in  Pranciam  flores  Britannise, 
et  non  sit  tantummodo  in  Eboraca  hortus  conclusua, 
sed  etiam  in  Turonica  emissiones  paradisi.  » 

§66.  Hic  est  Alcwinus  qui,  ut  dixi,  pro  pace 
Franciam  missus,  ibi  apud  Karolum,  seu  terrs 
amoenitaie  seu  regis  humanitate  captus,  resedit  ; 
magnique  apud  eum  babitus  imperialem  animum, 
quautum  ab  aulicis   curis  vacabat,   dialectica,   et 


VI  hostilitalis  ioco  pulsus,    el  apud  Roveceslram  p  'helorica,  et  eliam   aslronomia   probe  composuit. 

diem  obiens,  ibidem  illiid   insigoe  pallii,   quod   ab  ^^*^  ^"^"^  °"^"*""^  ^"fi^'^''^™»^^^^^"*!**^^^®*®"™ 
Honorio  papa  susceperat,  reliquit.  Plures  post  eum      P^^^  beatum  Aldelmum  et  Bedam,  doctiisimu4,mul- 
tant»  urbis  pi-soHules,  simplici  episcopalus  nomine      ^^*^"®  ^^^"*  ingenii  periculum  (4)  fecit. 
contenti,  nihil  aitius  anhelaverant ;  al  vero   Egber-         §  ^"^'  S*n6,  quoniam  adid  locorum  venimus  95  ul 


(91)  Ulum,  0.  d.  e.  m.,  i//i,  a.  s.  I. 

(9]J)  Monachatum.  d.  m.,  monnchum,  a.  c.  e.  1., 
monachicum  habitum,  s.  Ceolwuifus,  regno  in 
graiiam  cogiiaU  sui  Eeadberli  abdicaiO;  monachum 
mduit,  annu  137. 

(93)  SepuUura.  Ceolwulfus  Lindisferni  sepulcro 
conduus  est ;  sed  praBfioiiuH  ejus  murtis  annus 
lalet. 

(94^  Superne,  a.  s.  c.  d.  I.  m.,  superna,  e. 

(95;  Egberto,  Simeon  Duneimenbis  aliiqiie  au- 
ctoreti  buuc  regem  jEdbertum  vocant.  Jukia  Maime- 
sburienaem,  traticm  habuit  cogoominem,  Etiora- 
censem  arcbiepiseopum .  tiujus  sedis  episcopua 
conaeoratut  eat  Egbertus  a.  D.  IH.  Vide  infra 
not.  proxime  seq . 

(96)  Sedem  iUam,  etc.  Gboracum  iterum  arcbi- 
episcopalis  sedes  evasit  a.  D.  733,  ex  frequeotibus 
Ecgberti  ad  Roinam  appeilalionibus. 

{dl)  Gesta  Anglorum  legenti.  Beda,  lib.  ii,  g  112, 
14b,  14«.  »  G       t 

(98)  PauUnus,  Paulinus,  post  suam  a  Northa- 
nimona  diacessiouem,  Hovecestix  {Rochester)  epi- 
scopus  faclus  esl.  Oblildie  lOOot.,  a.  D  6i'>.  Vide 
not.  58,  coi.  Wi, 

(99)  Aicwinum,  Flaccus  Alcuinus,  sive,  ut  srepe 
diciiur^  Aibinus,  Norihaiiimbriee  oriundus  erat.  la 
Oallidm  ahm,  Carolique  Magni  pr.-Bccpior  factus 
(;st,  qui  illuin  S.  Martiui  Turoaeo^is  abbdtem  do- 
legil,  ubi  «upreiium  diem  obiii.  Bjus  Opcra,  vcr- 
BU!*  etprosa  collecta  aunt  PatroL  l.  C  ct  CI. 


(100)  Epistola,  etc.  Epistola  hsso,  mense  Au* 
gusto,  a.  D.  196  scripta,  ad  Eanbaldum  II  mitti 
debuiu  siquidem  Eanbaldus  I  die  29  Julii  ejusdem 
anni  defunctus  cst.  Embaldus  II  consecratus  est 
die  14  Aug.  796,  et  anno  sequenti  pallium  re- 
cepil. 

(1)  Laus  et  gloria.,,  reUquit,  Alouini  Opera,  fol., 
RaiisbonaB,  17n  ;  tom.I,  vol.  I,   p.    63,  epist.    50. 

(!2)  Magister  meus,  etc.  Quoddam  ortum  est  du- 
bium  quoad  Alcuini  ma^istrufn  de  quo  hic  agitur. 
Alcuiuus  magistroa  audiit  Ecgbertum  et  ejus  suc- 
cessotem  JEihe  bertbum,  ut  a  VitflBejusauctoranar- 
B  ratur  :  «  Bogberto.  inquit,  an.  766,  xiii  Kal.  De- 
cembr.  mortuo,  Alcuinus  divioo  munere  Elcher- 
tum  s«'U  Aelberiuin  loco  amissi  magi^trum  acccpit.» 
Euin  hicet  alibi  Malme^buriensis  Egbertum  voeat, 
eumdemque,  esse  reputat  ac  ejusdem  nominis  ar- 
chietjiscopum  qui  arcbiepiscopalis  sedis  restaura- 
tionem,  anno  75b,  obtinuit.  Nomtnum  similitudo 
qua  sff^pe  Normaoni  scriptores  in  errorem  inducti 
sunt  buic  qusediioni  causam  probabiliter  praebuit. 

(3)  Karolo  Augu^ito,  Alc.  Op.  tom.  I,  vol.  i, 
p.  5jJ,  epist.  38. 

(4)  Faeit.  a.  e.  I.,  post  fecity  s,  c.  m.  legunt  : 
«  Jacf t  in  Fraacia  apnd  Sanctum  Paulum  de  Cor- 
marico,  quod  cci^nobium  Karolus  magnus  ejuscon- 
siiio  construxit;  undc  hodieque  quattior  muaacho* 
rum  vicius  ci  potui»  pro  cjusdem  Alcuini  anima 
quntitlianac  iofertnr  oteemosyn®  ineadem  eccle»ta.t 
uic   locus  occurrit  in  margioo  d,   eadem  mana 


lOSl 


GESTA  RBGUM  ANGLORUM.  —  LIB.  I. 


iOU 


Karoli  magni  meDtio  ultro  se  inferret,  volo  de  linea  A  corum  aubjecti  sunt,  magit  proprie  se  Francos  ap« 


regum  Francorum,  de  qua  multa  fabula  ut  antiqui- 
tas,  veritatem  subtexere;  nec  multum  a  proposito 
eloogabor,  quia  progeniem  eorum  nescire  damnum 
duco  scientise,  cum  et  confines  nobis  sinr,  et  ad  eos 
maxime  Chrisiianum  spectet  imperium.  Et  forte 
quibusdam  non  injucundum  videbitur  si  hoc  percur- 
rant  compendium,  quibus  magni  voiumina  evolvere 
non  erit  otium. 

DS    LINBA   RBOUM   PRANCORUM. 

§  68.  (4*)  Franci  a  feritale  morum  Grceco  voca- 
bulo  dicti,  quod,  jussu  primi  Vaientiniani  imperatoris, 
Aianos  in  Moeotidas  paludes  refugientes  ejecerint, 
Parva  gens  prius  et  exilis,  incredibile  quantum 


pellari  jubent ;  et  eos  quos  nos  Francos  putamus, 
Galwaies  antiquo  vocabulo  quasi  Gallos  nuncupant. 
Quibus  et  ego  assensum  commodo,  sciens  quod  Ka- 
roius  magnus,  quem  regem  Francorum  fuisse  nemo 
qui  in  inficias  eat  (8),  ea  gentilitia  iingua  usus  sit 
quam  Franoi  Traosrhenani  terunt  (9).  Legenti  vi« 
tam  Raroli  in  promptu  occurrit  quod  sermo  mtut 
a  vero  non  exulat,  Anno  igitur  incarnati  Verbi  (10) 
quadringentesimo  vieesimo  quinto  (li)  Franci  pn« 
mum  regem  habuerunt  Faramundum.  Nepos  Fara- 
mundi  fuit  {i%)  Meroveus,  a  quo  omnes  post  eum 

(13)  reges  Merovingi  vocati  sunt.  Eodem  97  modo  et 

filii  regum  Angiorum  a  patribus  patronymica  sum- 

pserunt  :  ut  fiiius  Edgari,  Eadgaring ;  filius  Edmun« 

brevi  adoleverit  decenni  vecligalium  indulgentia.  n  di,  Edmunding,  vooentur;  et  cseteri  io  huno  mo^ 


hoc  enim  pacto  ante  bellum  salutis  discrimen  inie- 
rant.  Ita  accedente  Ubertate  in  immensum  auoti  (5), 

primo  (6)  maximam  partem  Germaniae,  9  6  procedente 
tempore  (7)  totas  Gallias,  occupanteM,  signa  sua 
comitari  coegere  :  unde  Lotharingi  et  Alamanni,  at 
caeteri  Traosrbenani  populi  qui  imperatori  Teutoni- 

tcriptus.  Quidam  asserunt  Alcuinum  sepultum  esse 
in  aobatia  S.  Martini  Turonensis,  in  qua  obiit  a. 
D.  804,  Apnl.  18.  Hujus  cocnobii  erat  ceila  S.  Pauli 
de  Cormarico  (Bouqckt,  V,  7G5). 

(i*)  Franci ,  eto.  Auctor  operit  cui  titulos 
Gesia  regum  Francorum  contendit  etiam  nomen 
Francorum  ipsis  ab  imperatore  Valentiniano  impo- 
sitom  eo  quod  Alanos  vicerint,  et  in  Mceotidas  pa-< 
ludes  propulerinl  :  quod  nomen  in  Attico  sermone 
interpretatur  feroees.  Ad  excusandam  istam  etymo- 
logiam  quidara  opinati  sunt  nobis  legendum  esse 
Chatticaf  quac  erat  Francorum  lingua.  Francorum 
tamen  vocabulum  in  historia  notum  est  plures 
quam  centnm  et  viginti  aonot  ante  Valentiniani  aeta- 
tem.  Libaaius  sophista,  (]ui  in  quarto  ssbcuIo  ton- 
bebat,  asserit  hac  aetate  juxta  Rhenum,  prope  ocea- 
num,  Geltorom  gentem  exstitisse  adeo  bellicosam 
et  strenuam  ,  ut  OpaxToi  nomioe,  quod  iu  <(p4Yxoi 
(Franci)  corrupium  est,  insigniti  tuerinl.  Saniorum 
tamen  criticorum  senteulia  est  varios  populos  inter 
Rhenum,  Maenum  et  Albim  degentes  foedere  000" 
junctos  ut  a  Romanorum  jugo  se  tuerentur,  eo^que 
Francorum  nomen  assump!<isse  in  signum  propositi 

2uod   conoeperant  suam   libertatem  tuenai.    Vide 
tooquet,  p.  7i1.  Confer.  Aimon,  Hist.   Franc,  in 
Ducbesne,  Hiat.  Franc.  Script. 

(5)  /n  immensum  auct^  a.  s.  e.Jam  in  immensum 
aucti,d^m,tnonimmensiauctit\,tmultumevecti^o. 

(6)  Maximam  partem  Girmanio!,  Primam  Fran- 
Gorum  in  Germania  sedem  juxta  ripas  Yistuln 
fuisse  videtur ;  unde  gradatim  progressi  sunt  ad  re- 
giones  quas  Rhenns  interfluit ,  ubi  quarto  saeculo 
coDsederunt. 

(7^  Toias  Gallias,  Franci  imperante  Honorio  se- 
dea  m  Galliis  collooaverunt;  eorum  monarctiia  ultra 
regiones  inferiori  Rheno  vicinas  non  extendcbaiur. 

(8)  Nemo  qui  in  inficias  est.  d.  e.  1.  m.,  nemo  qui 
in  inficias  eat.  d.  e.  I  m.,  nemo  qui  eat  inficias, 
c,  nemo  e$t  qui  inficias  eatt  a.  s. 

(9)  Legenti  Vitam  Caroli.  Caroli  Magnl  Vitam, 
ab  Egiiihardo  scriptam ,  qui  illi  n  secretis  erat« 
Seript,  Franc^  Diich«*8ne,  t.  H 

{iQ)  Quadringentesimo  vicvsimoquinto,  Supposlta 
hKO  monarchim  Insliiuiio  in  Fr&ncia  communlter 
ad  inilium  regni  Faramundi ,  an.  Dom  418  ascri- 


dum  :  communiter  voro  (14)  Alhelingi  dicuntur. 
Naturalit  ergo  lingua  Franeorum  communicat  cum 
Anglis,  quod  de  Germania  gentesambaegerminave- 
rint.  Feliciter  et  potenter  (15)  regnaverunt  Mcro- 
vingi  usque  ad  annum  [ncarnationis  Domini  sexcen- 
tesimum  octogetimum  septimum  (1 6> .   Tunc  enim 

bitur ;  sed  rectiut  Glodoveus  verus  Francorum  mo- 
narchiae  institutor,  a.  D.481,  reputatur. 

(11)  Franci,  etc.  Frincorum  inonarchiaB  institu- 
tio  per  Faramundum  ipsaque  etiam  principis  hujus 
existentia  in  contentionem  juste  posilie  sunt.  Ex- 
cepto  enim  brevi  et  suspecto  Pronperi  Chronicorum 
(tom.  1,  p.  638)  loco,  Faramundi  nomen  nns  juam 
ante  septimum  sseculum  expressum  inveniiur. 

(12)  Meroveus,  Clodionis  filius  ut   coojicilar,  cui 
C  anno  iH  successit.  Supremum  obiit  diem  anno  Do- 

mini  456. 

(13)  !\eges  Merovingici  vocati  sunt,  a.  e  1.,  reges 
Francorum,  usque  dd  Pippinum  Merovingi  vocati 
sunt  s.  c,  Solers  quidam  criticus  Merovingos  a 
magno  Maraboduo  deduxit,  clareque  demonstiavit 

Srincipem  qui  nomen  primo  reicum  generi  dedit, 
[ero?eo  anti-iuiorem  esse.  Vide  Mimoires  de  lA- 
cadimie  de$  Inscriptions,  etc,  tom.  XX,  p.  3i-90 ; 
tom.  XXX,  p.  557-587.  Gregorius  Turonensis  Me- 
rovingorum  nominis  nullam  fecit  mentionem,  cujns 
tamen  vesligia  ad  usgue  septimum  sceculum  quasi 
propriae  regiae  familia^  alque  eliam  Francoruni 
primae  stirpis  monarchis  dcnominationis  insequi 
possumus. 

(14)  Athelingi.  Hoc  epithctum  nobilitatis  mcrum 
esse  indicium  vidctur, 

(15)  Hegnaverunt  Merovingi.  Majore»  palaiii  rcgum 
Franoorum   regiam   auctoritatem   usurpare  ciepe- 

n  runt  sub  Clodoveo  H,  Neustrisa  rege,  a.  D.  638. 
Theodoricus  H .  in  regale  solium  a.  D.  878  rcsti- 
tutus,  primut  fain6ant  cognomen  meruit  (quod  oun- 
ctis  it  ius  stirpis  Francoruin  principibus  qui  regium 
muous  parum  curantes  majori  domus  vero  regi 
serviebant),  posti^uam  devictus  est,  a.  D.  687,  a 
Pipino  n,  Austrasise  duce,  qui  tunc  palatii  majori 
in  Neustria  et  Burgundia»  evasit,  Tlieodorico  etejut 
succcssoribus  regis  tantum  nomen  retinentibus. 
Mcrovingicie  stirpis  in  Francia  principalus  anno  751 
defccit  et  novum  rcgum  genus  provehit  ir. 

fl6)  Tune  enim  Pipinus,  Pipinus  du  :is  Aosegisl 
filius,  devicto  Theodorico  H,  veffnum  ansoue  regit 
titulo  gubcrnavit.  Obiit  dle  16  Jccembrii  7Ii,  suc- 
ces^oremque  hahuit  Mlium  sunm  spurinm  (i.irolum 
Marlellum,  qui  rtiam  non  alium  quam  (Jticia  titu- 
lum  diim  vixit  assumpsit;  obiil  clie  ii  0«!tobrit 
an.  741. 


4023 


^MLLELMUS  MALMESBURIENSIS  MONACHI 


i024 


PipiDus,  filins  Ansegisi,  comes  palalii  apud  Trans-  A  sore  Zachariie,  apud  Sanctum  Dionysiom  in  regem 


rhenanos  (17)  factns  est.  Is,  captatis  occasionibus 
quibus  ambilum  palliarel,  dominum  suum  Thecdo- 
ricum  regem,  Merovingorum  ffiecera,  sub  jugum 
misit;  et,  ut  facii  leniret  infamiam,  specietenus  iili 
regis  Domine  donato,  cuncta  intus  et  foris  regebat 
pro  libito.  (18)  HujusPipini  gcnealogia  supra98  in. 
fraque  contexitur  iia  :  Ansbertus  senator,  ex  fliia  Lo. 
tbarii  patris  Dagoberli  Blithildc,  genuit  Arnoldum  ; 
Arnoldus  genuil  (19)  sanctum  Arnulfum,  Melensem 
episcopum  ;  Arnulfus  genuit  (%0)  Flodulfum,  Walt- 
chisum,  Ansechisum  ;  Flodulfusgenuit  (21)  Martinum 
duccm,  quem  inlerfecit  (l22)  Ebroinus ;  Wallchisus 
genuit  sanctissimum  Wandregesilum  abbatem ;  (23) 
Ansechisus  dux  genuit  Ansegisum ;  Ansegisus  genuit 
Pipinum ;    filius   Pipini  fuit  (24)  Karolus  Tudites 


Francorum  ct  patricium  Romanorum  coronatus  est; 
nam  imperatoribus  Constantinopolitanis  jamdudum 
a  solila  virtute  degenerantibus ,  nec  ullam  Italise  et 
Ecclesiae  Romanae  opem  ferentibus,  quse  multis  annis 
tyrannidem  Longobardorum  suspiraverant,  idem 
Papa  injurias  illorum  potestati  Francorum  applora- 
vil.  Quapropter  Pipinus  Alpibns  transcensis,  (30) 
Desiderium  regem  Longobardorum  ita  coarctavit  ut 
ablata  Romanae  Ecclesise  restitueret,  et,  ne  repete- 
ret,  sacramenlo  firmaret.  Franciam  reversus,  post 
aliquot  annos  (31)  obiit,  snperstitibus  (32)  Karolo  et 
Karlomanno  (33).  KarIomannus,post  biennium,  finem 
100  habuit(d4).  Karolus,  nomcn  Magni  ab  efifectu 
soriitus,  duplo  quam  pater  habuerat  regnum  am- 
pliavit ;  triginla  et  eo  amplius  annis  simplici  nomine 


(A.  D.  714),  quem  illi  Martellum  vocant  quod  ly- B  ^^^^^   fastigatus,    et   ab   imperatoria   appellatione, 


rannos  per  totam  Franciam  emergentes  contuderit, 
Saracenos  Gallias  infestantes  egregie  depulerit  (25). 
Hic ,  paternae  sequax  sententiaB ,  reges  tenuit  in 
olientela,  comitis  contentus  nominc  (26)  :  reliquit 
filios  duos,  Pipinum  ct  Karlomannum.  Karlomaunus 
(A.  D.  647),  iucerium  qua  decausa  99  saeculura  relin- 
quens,  (27)  lonsoralus  est  in  raonte  Cas.sino  (28). 
Pipinus  (A.  D.  754)  a  Stephano  papa  (29),  succes- 

(17)  Transrhenanos.  d.  e.  ra,  posl  Transrhcnanos, 
a.  s.  c.  I.,  ligunt  Francos. 

(18)  llujus  Pifdni  genealogia.  Pipini  genealogia, 
ex  Ansberio  .senalorc  hI  Biiihilda,  Clulharii  I  uxore, 
deducta  in  raultis  chronicis  Francorum  inserilur ; 
sed  ficlitia  habelur  el  ejus  auctoritas  ante  Caroli 
Magni  aetalcra  omnino  nulla.    Ex  quibusdam  chro- 


quamvis  sa^pe  ab  Adriano  papa  invitaretur,  tempe- 
rans.  Verum,  eodem  apostolico  defuncto,  cum  rx)n- 
sanguinei  ejus  Leoncm  sanctissimum,  qui  successe- 
rat,  plagis  in  ecclesia  beati  Petri  affecissent,  adeo 
(35)  ut  linguam  mutilarent,  et  luraina  terebrarent, 
Roraan  ad  reformandum  statum  Ecclesiae  ire  matu- 
ravii .  Ibi  in  improbos  ultionem  executus  tota  hieme 
resedit ;  apostolicum,  per  Dei  miraculum  plane  lo- 

ubi  raonasterium  condidit.  Anno  747  monachus 
efftctus  cst  in  monasterio  montis  Cassinensis,  anno- 
que  754  supreraum  diein  obiit. 

(28)  Pipinus...  coronatus  est.  Anno  732.  Chil- 
derico  Ilt  Merovingicae  slirpis  rege  ullimo,  regiraini 
ira(>are  declarato,  Pipinus  proclaraatus  est  rex  ia 


nicfs     antiquioribus  Malraesburiensis  in   anacliro- C  t>^eneralibus   Francorura   comitiis .    et   a   Booifacio 
nismura   incidit,  quo  Blilhilda  Clolbarii  11  filia   et      Moguniino   episcopo   primum   consecratus,    poslea 

-  iterum  a  Stephano  papa,  A.  D.  "u4. 

(29)  Papa.  a.  s.  c.  d.  I.  m.,  omitt.  in  e. 

(30)  Desiderium.  .  ita  coarctavit.  Aistolphus 
erat  Longobardorum  rex,  non  Desiderius,  quem 
Pipinus  ita  coarctavit  ut  ablatas  urbes  sanciae  sedi 
reslitueret.  Defunclo  Aistolpho,  an.  756,  Deside- 
riu^,  dnx  Toscaniae,  proclaraalus  est  rex.  Longobar- 
diae  ultiraus  fuit  indignorum  principum,  ejus  sceptro 
et  urbe  regni  capite  in  ditionem  Caroli  Magni,  a 
quo  devictus  fuerat,  an.  774  translatis. 


Dagoberti  soror  dicitur. 

(19)  S.  Arnulfum.  Sanclus  Arnulfus,  qucm  plu- 
res  auctores,  nounulli  ut  secunda)  Francorum  re- 
gum  stirpis,  caput  repulanl,  Melensis  episcopus  A. 
D.  614,  eleclus  est.  Dagoberto,  Austrasiae  regi, 
a  consiliis  erat,  annoque  641  defunctus.  Ejus 
Vita  editi  esl  iu  Act.  SS.  Ord.  S.  Bened.,  saec.  ii. 
p.  150. 

(20)  Flodulfum.  Clodulfus  {saint  Cloud),  S.  Ar- 
nulfi  filius,  Metensis  episcopus  creatus  cst  die  13 
April.  A.  D.  654,  et  obiit  an.  694.  Ejus  Vila  scripla 
est  circa  nonura  saeculum,  et  cdita  in  Act.  SS. 
Ord.  S.  Bened.,  saec.  ii,  p.  1014. 

(21)  Martinum  ducem  Marlinus,  Austrasiae  dux, 
S.  Clodulfi  episcopi  Metensis  filius,  interfecius  esl 
ab  Ebroino,  an.  Dom.  680. 


(2\)0biit.  Pipinus  primus  secundae  stirpis  regum 
Francorum ,  Brevis  (le  Bref)  dictus  ob  staturae 
brevilalem,  et  Crassus  {le  Gros)  ob  ejus  obesitatem, 
obiit  die  24  Septembris  an.  768,  successoresque 
habuit  Carloraanum  et  Carolum  ,    filios  suos,    quo- 


(22)  Ebroinus.  Major  domus  erat,  el  occisus   est      ruj^  p,.ior  Auslrasiano,  posterior  vero   Neustriam, 
ab  Ermenfrido  A.  D.  681.  D  Burgundiam  et  Provinciam  in  partem  haereditatis 

(23)  Anschisus,  etc.  Labitur  hic  Malmesburiensis      accepit. 


dum  Anschisum  ab  Ansegiso  distinguit  ;  cum 
contra  dux  An»egisus,  S.  Clodulfi  frater  el  Pipiui 
parens,  siraul  Anschisus  et  Angisilus  vocaretur. 
Occisus  est  A.  D,  6:8.  Vide  Bouquel,  lom.  III, 
p,  206. 

(24)  Curolus  Tudites,  etc.  Martelli  cognoraen, 
quod  etiam  Tuditis  implicarc  videtur,  ipsi  datum 
est  in  menioiiani  gravissiraonim  icluum  quibus 
hostes  pra»lio  cirdobtit. 

(2H;  //tr,  patenifv...  nomine.  Vido  supra  not.  16. 

(26)  l\eh'<imt  filios  duos.  Carlonianus,  iiaiu  m:i- 
jor  Oiroli  Marlelli  lilius,  ipsi  in  Auslrasia  succ(!S- 
sit ;  Pipinus  vcro,  qui  eral  natu  miuor,  in  Neu- 
stria,  IJurgundia  et  Provincia. 

(27)  Tonsorafus  cst^  ctc.  Curlomanus  possessio- 
nibus  suis  fralri  Pipino  rclictis,  ia  Italiam  secessit, 


(32)  Superstitibus.  c.  e.,  posl  superstitibus,  a.  d. 
1.  m.  legunt  liberis^  s.  hoeredibus  Uberis. 

(33)  Karlomannus.  Carlomanus  obiit  Sanriouci  in 
pago  Laudunensi  die  4  decembris,  anno  Domini  771. 

(34)  Karolus.  Caroliis ,  poslea  cognomine  Ma- 
gnus,  dofimcto  fralro  Carloraano,  integram  mouar- 
chinm  ti.orcdilavit. 

(3'))  VI  Vuujmm  mulHarcnt  elo.  DeTuncto  Adriano 
papu,  die  2->  l)*'c«!ml)ns,  a.  D.  795,  Lco  III  in 
cjus  lociim  succ('Sso:'  elecliis  est,  exr.Iuso  .\driaoi 
nepote,  qui,  concluclis  vicariis  sumraum  pontiOficm 
in  processionc  adoriri  el  mulilare  ausus  est.  Leonis 
muiilalio  die  to  Ap:i!ia  au.  D,  79'J  accidisse  perhi- 
betur. 


1025 


GESTA  REGUM  ANGLORUM.  —  LIB.  L 


ms 


quentem  et  yidentem,  proprio  tribunali  restituens  D 
later  has  moras  Quirites,  coUalo  cum  prsesulc  con- 
silio,  (36)  die  Natalis  Domini  (A.  D.  800)  Augustum 
inopinate  acclamant.  (37)  Quod  cognomen,  licet  in- 
vitus  ut  insuelum  admisisset,  postea  tamen,  animo- 
sitate  qua  dccebat  contra  impcratores  Constantino- 
politanos  defcndens,  (38)  Ludowico  tilio  hsereditarium 
contradidit.  Ex  ejus  genere  regnavere  in  illa  101  ^^" 
gione,  quae  nuncpropric  dicitur  Francia,  usque  ad  (39) 
Hugonem  cognumento  Capel,  a  quo  descendit  (40) 
modernus  Ludowicus.  Ex  eadem  progenie  regnarunt 
in  Alemannia  el  Italia  usque  ad  annum  Domini 
nongentesimum  duodecimum.  Tunc  enim  quidem 
(41)  Conradus,  rex  Teulonicorum,  illud  imperium 
arripuit.  (42)  Hujus  nepos  fuit  Oto  maximus,  nihil 
probitatis  debeus  omnibus  ante  sc  imperatoribus,  p 
ita  virtute  et  gratia  mirabilis  (43)  ho^reditatem  im- 
perii  posteris  reliquit  suis ;  nam  (44)  modernus  Hen- 
ricus  ex  ejus  sanguine  lineam  trahit. 

g  69.  Sed,  ut  ad  inchoatum  revertar :  Alcwinus, 
licet  in  Francia  a  Karolo  magno  roonasterium  beati 
Martini  praelatus  esset,  non  immemor  compatriota- 
rum,  imperatorem  in  amicitia  eorum  continere, 
illos  crebris  epislolis  ad  bonum  indtare.  Dictorum 
ejus  hic  pleraque  intexam,  quibus  palam  fiat  quam 
cito  post  obitum  Bedse  in  ejus  etiam  ecclesia  studium 
librorum  emarcuerit,  et  post  mortem  Egberti 
regnum  Northanhimbrorum  102  propter  pervica- 
ciam  malorum  morum  pessum  ierit. 

§  10.  Ait  (45)  ergo  ad  (46)  Wiorenses,  apud  quos 
Beda  vixerat  et  obierat,  ex  obliquo  fecisse  arguens,  ^ 
quod  ne  faciant  rogat :  assuescant  pueri  astare  lau- 
dibus  superni  Regis,  non  vulpium  fodere  cavernas, 
non  fugac^  leporum  sequi    cursus;    discani  nunc 

(36)  Die  Natalis  Dominif  etc.  Carolus  Magnus 
Occideotis  imperalor  a  summo  ponlifice  Leone  III, 
die  Nataiis  Domini,  ultimo  octavi  sfieculi  anno, 
coronatus  est. 

(37)  Quod  cognomen.  a.  s.  c.  d.  I.  m.,  quo  CO" 
gnitOf  e.,  post  lituram  ct  vocem  coqnito  ad  margi- 
ncm  habet. 

(38)  Ludcwico  filio.  Obiit  Carolus  magnus  Aquis- 
grani,  die  28  Januarii,  an.  D.  814.  Plures  antiqui 
scriptores  annum  incipientes  sive  die  !25  Martii, 
sive  in  die  sancto  Paschae,  ejus  obitum  anno  813 
assignant.  Successorem  babuit  Ludovicum,  cogno- 
mento  Pium,  tihum  suum. 

(39)  Hugonem  cognomento  Capet.  Caroli  Magni 
ffenus  defecit  in  Ludovico  V,  die  22  Junii  987,  vita  D 
functo.  Hugo  Capetus,  Hugonis  Magni  natus,  electus 
est   rex,    Remisque  Inunctus  die  3  JuHi.  Obiit  die 
24  Octobris  A.  D.  096. 

(40)  Modernus  Ludovicus.  Ludovicus  VI,  cogno- 
roento  Crassus,  pairi  suo  PhiUppo  I  successil,  Aure- 
lianisque  inunctus  est  die  3  Aug.  1108.  Obiit  die  1 
Au^.  1137. 

(41)  Conradus.  Germanus  Caroli  Magni  familiae 
ramus  obilu  Ludovici  IV  exstinctus  est,  die  24  Ja- 
nuani  912,  quando  Germani  in  generalibus  gentis 
comitiis,  Conradum,  Franconiae,  comitem,  imperato- 
rem  elegerunt.  Obiit  die  23  Decembris  918. 

(42)  Hujusneposfuit  Otto  maximus.  Otto  Magnus 
non  erat  Conradi  nepos.  Imperator  factus  est  an. 
937,  in  locum  defuncti  patris  sui  Henrici,  cogno- 
mento  Aucupis,qui  Ottonis,Saxoniae  ducis,iihuserat. 

(43)  H(gj*editatem,  etc.ExstinctaCaroIi  Magni  pro- 


scripturas  sacras,  ut  aetate  pcrfecta  alios  docere 
possint.  1(47)  t  Recogitate  nobilissimum  (48)  nostri 
tcmporis  magistrum  Bedam  presbyterum,  quale 
habuit  in  juventutc  disiccndi  studium,  qualem  nunc 
habel  intcr  homines  laudem,  et  multo  majorem  apud 
Deum  remunerationis  gloriam.  »  Item  ad  Eboracen- 
scs :  (49)  «  Non  pro  auri  avaritia,  testis  est  msei 
Cognilor  cordis,  Franciam  veni,  nec  rcmansi  in  ea  ; 
sed  ecclcsiasticae  causa  necessitatis.  »  Item  ad  Offam 
regem  Merciorum:  (50)  «  Ego  paratus  eram  cum 
muneribus  Karoli  regis  ad  vos  vcnire,  et  patriam 
reverti ;  sed  meUus  mihi  visum  cst  propter  pacem 
gcntis  mcae  in  peregrinatione  remanere,  nesciens 
quid  fecissem  inter  eos,  inter  quos  nullus  securus 
esse,  vel  in  salubri  consilio  proticere  potest.  Ecce 
loca  sancta  a  paganis  vastata,  altaria  perjuriis  foe- 
data,  monastehd  adultehis  violata,  terra  sanguine 
dominorum  et  principum  fa^data.  »  Item  ad  Egelre- 
dum  108  regem, qui  tcrtius  post Egbertum  regnavit: 
(51)  <«  Ecce  ecclesia  sancti  Cuthberti  sacerdotum  Dei 
sanguine  aspersa,  omnibus  spoliata  ornamentis; 
locus  cunctis  in  Bhtannia  venerabilior  paganis  gen- 
tibus  dalur  ad  deprsdandum  ;  et  ubi  primum  post 
discessum  sancti  PauUni  ab  Eboraco  Christiania  re- 
hgio  in  nostra  gente  sumpsit  exordium,  ibi  misehas 
et  calamitatis  coepit  initium.  Quid  signiticat  pluvia 
sanguinis,  quam  quadragesimali  tempore  in  Ebo- 
raca  civitate,  quae  caput  totius  regni  est,  in  ecclesia 
beati  (52)  phncipis  apostolorum  vidimus,  de  borea- 
libus,  domus,  sereno  aere,  de  summitate  (53)  tecti 
minaciter  cadere  ?  Nonne  potest  putah  a  borealibus 
parlibus  venire  sanguinem  super  terram  ?  n  Item 
(54)  Osberto  pathcio  Merciorum  :  «  Noslrum  regnum 
Northanhimbrorum  pene    periit  propter  intestinas 

genie,  Occidentale  imperiuni  factum  ost  electivum, 

(44)  Modernus  Henricus.  a.  o.  I.,  post  Henricus, 
d.  m.,  legunt  rex  ;  s.  G.^generHenrici  regis  Anglice. 
—  Ilenhcus  V  coronatus  est  Gennania3  imperalor, 
an.  D.  1105.  Uxorem  duxitMaldam,  llennci  1  Ao^liae 
regis  filiam,  die  7  Januarii,  an.  D.  1114,  et  Trajecti 
obiitdie23  Maii,  an  D.  Ili5. 

(45)  Ait.  a  s.  c.  d.  I.  m.,  sit  e. 

(46)  Wiorenses,  Jarrow  monachi. 

(47)  Recogitate...  gloriam.  Vide  Alcuini  Opera, 
tom.  I,  pag.  22,  epist.  13. 

(48)  Nostii  temporis  magistrum.  Ex  his  verbis  in- 
fert  Canisius  Alcuinum  non  fuisse  Bedae  discipulum  : 
ft  Cur  enim,  inquit,  laudem  hanc  Bedae  eripuit,  eum- 
que  non  magis  suum  quam  sui  tempohs  magistrum 
appellavil?  »  Gravis  est  haec  objectio.  Vide  Alcuini 
epistolas  ad  Eanbaldum  Eboracensem  archiepisco- 
pum,  et  ad  Carolum  Magnum,  in  quibus  archiepi- 
scopum  Ecgberthum  vocat  dilectum  magistrum 
meum.  Vide  supra  §  65,  col.  1019. 

(49)  Non  pro  auri...  necessitati.  Epistolam  de 
qua  hunc  locum  excerpsit  MatmesbuhensiS;  ignora- 
vit  edilor  Alcuini  Operum,  an.  1777. 

(50)  Egoparalus...  principum  fcedata.VidQ  Alciun. 
Op.,  tom.  I,  p.  57,  epist.  42. 

(51)  Ecce  Ecclesia...  super  terram.  Vide  Alcuia. 
Op.,  tom.  I,  p.  20,  epist.  42. 

^52)  Beati.  c.  d.  e.  I.  m.,  beati  Petri  S. 

(53)  Summitate.  a.  d.  e.  I.  m.,  summo,  s.  c. 

(54)  Osbert).  Excerptum  epistolae  ad  Osbertum, 
editum  inter  Alcuini  Opera,  ex  Malmesburiensis  de* 
sumplum. 


mi 


WILLELMI  KALMESBURIENSI8  MONACRI 


iOS8 


diftsensiones  et  fallaccs  jurationes.  »  Item  ad  Ada* 
lardum  CaQtuariensem  archiepiscopum :  (55)  •  Hoc 
dico  (56)  propter  ilagellum  quod  nuper  accidit  par- 
tibus  insuise  nostree,  qxim  prope  trecentis  et  quadra- 
ginta  annis  a  parentibus  inhabitata  est  nostris.  (57) 
Legitur  in  libro  GildiB  sapientissimi  Britonum,  quod 
iidem  Britones,  propter  avaritiam  et  rapinam  prin- 
cipum,  propter  iniquitatem  et  injustitiam  judi- 
cum,  propter  desidiam  prsedicalionis  episcoporum 
propter  104  iuxuriam  et  malosmores  populi,  patriam 
perdidere.  Caveamus  ha^  eadem  vitia  nostris  tem- 
poribus  inolescere,  quatenus  benedictio  divina  nobis 
palriam  conservet  in  prosperitate  bona  quam  nobis 
Deus  (58)  sua  misericordissima  pietate  perdonare 
(59)  dignatus  est.  » 

§  71 .  Planum,  ut  arbitror,  factum  est,  quantam 
labcm,  quantam  pestem,  oblivio  litteraram  ut  lubrici 
mores  perditorum  hominum  Angliae  inrexerint : 
quflB  verba,  ad  cautelam  legentium  posita,  hunc  in 
ista  historia  (60)  locum  habeant. 

§  72.  (61)  Egbertus  itaque,  fratris  in  religione 
semulus,  comamque  lonsus,  (62)  Osulpho  filio,  ille 
que,  post  annum  a  civibus  innocenter  cnsus,  (6S) 
Holloni  locum  fecit ;  is,  (61)  undecim  annis  satis 
impigre  regno  functus,  insidiis  Alcredi  occubuil.  (65) 
Alcredus  decimo  regni,  quod  invaserat,  anno  eedere 
a  provinciaiibus  compulsus  est.  (66)  Ethelbertus 
quoquc,  filius  Mollonis,  eortim  consensurex  levatus, 
quinto  anno  ab  cisdem  expulsus  est.  Tunc  rex  (67) 
Alfwvoldus  acclamatus,  post  undecim  annos  perfi- 
diam  provinciaham  ingemuit,  sine  culpa  trucidatus ; 
quod  et  celebris  apud  Haugustaldum  sepultura,  et 
divina  praetenderunt  miracula.  Et  nepos  suus,  105 
fihus  Alhredi,  (68)  Osredus,  succedens,  rixque  anno 


A  emenso  expultus,  regnum  Etbelberto,  qul  ei  Athel-i 
redus  dictos  est,  evacuavit  (69).  Is  filius  Mollonis, 
qui  etiam  Athelwotdus  vocabatur,  fuit ;  regnumque 
post  duodecim  annos  exilii  recipiens,  quatuor  annis 
tenuit;  quibus  exactis,  fattmi  superiomm  effugere^ 
non  valuit,  (70)  misere  occisus.  Quare  ofTensi  plures 
episcopi  et  optimates  a  patria  fugere  (71)  :  quidam 
roerito  plexum  affirmant,  quod  (72)  in  occisione 
injusta  Osredi  consensam  suum  obligaverit,  cui  suf- 
ficere  potuerit  quod  principatu  ejectus  sedem  illi 
restituerit.  De  hujus  regni  exordio  Alcwinus  ita 
roemorat :  (73)  •  Bcnedictus  Deus  qui  facit  mirabilia 
solus  I  Nuper  Ethelredus  filius  Adelwoldi  de  carcere 
processit  in  solium,  et  dc  raiseria  in  majestatem ; 
cujus  regni  novitate  detenti  samus  ne  veniremus  ad 

g  vos.  I»  De  nece  ita  ad  Offam  regem  Merciorum  :  (74) 
«  Sciat  veneranda  dilectio  vcstra,  qood  domiuus  rex 
Karolus  amabiliter  et  fideliter  s»pe  locutas  est  me- 
cum  (75)  de  vobis,  et  in  eo  habetis  fidelissimum  ami* 
cum :  ideo  et  vestrae  dilectioni  digna  dirigit  rouDera^ 
et  per  episcopales  sedes  rcgni  vestri.  Similiter  et 
Ethelredo  regi  et  ad  suas  episcoporum  sedes  dona 
direxit ;  sed  heu,  prob  dolor  !  donis  datis  et  episto- 
lis  in  manus  missonim,  supervenit  tristis  legatio  per 
missos,  qui  de  Scotia  per  vos  reversi  sunt,  106  ^^ 
infidelitate  gentis  et  nece  regis.  Ita  Karolas,  retracta 
donorum  largitate,  in  tantum  iratus  esi  contra  gen- 
tem  illam,  ut  ait,  perfidam  ct  perversam,  e(  homi- 
cidam  dominorum  suorum,  perjorem  eam  paganis 
Kstimans,  ut,   nisi  ego   intercessor  essem  pro  ea, 

p  quidquid  eis  boni  abstrahere  potuisset,  et  maii  ma- 
ebinari,  jam  fecisset.  » 

§73.(76)  Post  Ethelredura  nollus  ad  regnum  ascen- 
dere  ausos,  dum  quisque  superioruro  sibi  causam  ti- 


(55)  Hoc  dico . . .  dignatui  est,  Yide  Alcuin.  Op., 
lom.  1,  p.  15,  epist.  9. 

(56)  Propter  /lagellum .  Alcuinus  probabiliter  hic 
alludil  ad  Danorum  vastationes,  qusean.  D.793  coe- 
perunt. 

(57)  Legitur,  etc.  Ipsissima  verba  ab  Alcuino  ci- 
tata  non  invcnire  est,  neque  in  Historia^  neque  in 
Epistola  GildfPy  qualia  nunc  babemus  ha»;  opcra ; 
sed  Gildae  vcrba  quibus  alludere  videtur  Aicuinus 
dum  cuusam  ostCDdit  calamitatum  quae  in  regione 
grassabanlur,  in  ^  27,  66,  epistolue  occurrunt. 

(58)  Detis  d.  e.  m.,  omilL  in  a.  s.  c.  1. 

(59)  Perdonare.  4.  d.  e.  l.  m.,  donare^  s.  c. 

(60^  Historia.  d.  e.  m.,  historiola.  a.  s.  c.  1.      *% 

(61)  Egbertus.  Eadbertus  abdicavil  an.  758,  et  ^ 
monachum  induit.  Obiit  an.  D.  768. 

(62)  Osulpho.  Intcrfectus  est  Osolphus  die  24 
Julii  759. 

(63)  Mollonu  HoIIo,  est  MuUus  Athelwaldus, 
Osulphi  patruus,  electus  est  rex  die  5  Aug.  759. 

(64)  Undecim  annis.  Mullus  Aihelwalaus  ex  Nor- 
Ihanimbria  expulsus  est  die  30  Octobris,  a.  D.  765, 
post  completum.  roense  Auguslo  prsecedenti,  sextum 
regni  sui  annum  ;  Sax.  Chron.  et  Florent.  Worcest. 
sex  tantum  annos  regno  ejus  assignant. 

(65)  Alcredus.  Aichredus  e  trono  dejectus  est 
an.  D.  774. 

(66)  Ethelbcrius,  a.  s.  c.  d.  e.  I.  m.,  quoauelegit 
vei  Adelredus  in  margine.  —  Athelbcrtus,  vel  Atlicl- 
redus,  Mulli  Athelwaidi  natuSi  ab  Alfwold  pubus  est 
an.  779. 


(67)  Atfwaldui.  Alffwaldus  occisus  est  die  28  Se- 
ptembris,  a.  D.  789. 

(68)  Osredus  e  regno  suo  pulsus  est  a.  D.  790, 
et  Athelberlhus  resiitutus  post  duodeciro  anDorum 
exsilium. 

(69)  Evacuavit,  s.  d.  e.,  vacuavit,  c.  I. 

(70)  Misere  occisus.  Aethelberht  occisus  est  19 
April.  an.  D.  799. 

Oi)  Fugere.  a.  s.  d.  e.  I.  m.,  refugere,  c. 

(li)  !n  occisione  injusta  Osredi  consensum  sutm 
obligaverit.  Confer  Ssmeoncro  Dunelmensem,  a.  D. 
790-2. 

(73)  Benedictus  Deus,  etc.  Alcuini  Opemro  editor 
(1777)  invenire  non  poloit  epistolam  ex  qua  M«l- 
mesburiensis  hsec  excerpsit.  Yidc  Alcuini  Opera, 
tom.  I,  p.  5.  epist.  S. 

(74)  Sciat  veneranda jam  fecistet.  Alcuifl. 

Op.  tom.  1,  p.  67,  episL  42. 

(75)  Mecum.  a.  s.  c.  d.  1.  ro.,  omitt.  in  e. 

(76)  Post  Ethelredum,  etc.  Defuncto  iEtbelberto 
an.  796^  Oswaldus  vir  inter  Northanimbros  nobitis 
locum  in  ejus,  electus  est :  regnoro  tentiit  viginti 
tantum  septem  dies,  quando  (fepositos  Lindisl^- 
num  confugit,  ubi  abbas  ftLdns  est.  Reffni  r^inien 
tonc  ad  Eardulfum  devolvitur,  qni  (fie  27  Maii 
inunctus  est.  Post  paucos  regni  annoa  exmilsBs 
etiam  est  (A.  D.  806) ;  sed  cura  et  ope  Garoli  Ikigni 
regno  restitoitur  A.  b.  808.  Vide  Simeonein  Dunel- 
meosem,  col.  117,  ct  Egiabardi  Annaien,  in  EKi- 
cbesne,  tom.  11,  p.  5. 


iOIO 


0E8TARE0UM  ANOLORUM.  ^  LIB.  I. 


1930 


meret,  et  otlo  Inglorlo  tutus  viclitare,  quam  ancipill  A  tcrque  lacessitum,  (87)  in  exilium  compulit ;  quamvis 
discrimine  pendulus   regnare,   mallet  :   plerosque      ille  merilo  perfidiac  culpam  luerit,   qua   in  Deum 

•  ^f  *  i  ■     • •  #'1**  "••  /*l»ll-  ■  * 


enim  regum  Northanhimbrorum  familiari  petie  exilio 
vitam  exisse.  Ila  cessaole  rectore  per  triginta  tres 
annos,  provincia  (77)  risui  et  pra^dse  finiiimis  fuit. 
Siquidem  ubi  Dani,  quos  ex  verbis  Alcwini  loca 
sanctorom  populatos  fuisse  supra  ostendimus,  do- 
mum  regressi,  caDteris  insulse  copiam  habitalorum- 
que  ignaviam  nunciarunt  ;  barbari,  raptim  copiose- 
que  insulam  pelentes,  illas  in  (78)  id  tempus  partes 
occupavere.  Nam  et  regem  multis  annis  habuere 
proprium,  qui  tamen  ad  regis  West-Saxonum  spe- 
ctaret  arbitrium ;  transactis  enim  illis  triginta  tribus 
aunia,  hanc  etiam  regionem  cum  caeterisobtinuitrex 
(79)  Bgbertus,  anno  DominicoB  incarniilionis  octio- 


fidem  illius  abuegando,  108  «t  in  ipsura  Pendam 
(88)  sororem  ejus  repudiando,  peccaverat,  Jamvero 
onerosum  dictu  est  quod  omnibus  occasionibus  caj- 
dium  inhians,  et  velut  corvus  ad  nidorem  cadaverig 
advolans,  (89)  ultro  (90)  Chedwallae  in  auxilium 
accurreril,  et  ad  recuperaiidum  regnummagnoemo- 
lumento  fuerit.  Ita  per  triginla  annos  in  cognaios 
grassatus,  nihil  adversus  exleras  gentes  memoran- 
dum  commisit.  Sedinvenittandemeffraeniscupiditas 
(91)  idoneum  meritis  finem  (A.  D.  655) ;  siquidem 
ab  Oswio,  qui  Oswaldo  fratri  successerat,  magis  per 
Dei  virtutem  quam  per  manum  mililarem  cum 
auxiliis  fusus,  (92)  infernalium  animarum  numerum 


gentesimo  vicesirao   septimo,    regni  sui    vicesimo  g  auxit.  Habuit  ex  regina  (93)  Kineswitha   fiJios,  (94\ 

Ai*tav/>  •  Aiiiiie  niiia  t<>mnii«  JiftitrimiiA  inm    4  f\^  niin/*         "WAriam       fVnlfrk..:..»»        E?»i.-i i mr  .  .         / 


octavo  :  cujus  quiatempus  attigimus,jam  107  i^unc 
proroissionis  nostrse  recordali,  de  regno  Merciorum 
pauca  subjiciemus;  quiaet  placetnobisdicendi  par- 
cimonia,  et  non  arridet  multa  dicendorum  materia. 

INCIPIT   DE   REGNO    MERGIORUM. 

§  74.  Anno  Dominic^  Incarnationis  sexcentesimo 
yieesimo  ^sexto,  post  mortem  Hengistii  anno  cente- 
simo  tiicesimo  nono,  (80)  Penda  quidam,  6Iius 
Pibbae,  a  Wodenio  decimus,  stirpe  inclytus,  bellis 
industrius,  idemque  fanaticus  et  impius,  apud  Mer> 
cios  regis  nomen  prsesumpsit,  cum  jam  quinquage- 
nariusfrequentibus  contra  finitimos  excursionibus 
nutrisset  audaciam.  Ilaque  arreptoregnosegerquiete 
animus,  el  qui  nesciret  quantum  scelu%  essel  sociali 
vincere 

taruro  fines  regum  inequitare  (81),  prorsus  magno 
tumultu  et  terrore  agerc.  Quid  enim  non  auderet, 
qui  lumina  Britanniae  (82)  Edwinum  et  (83)  Oswal- 
dam.  reges  Notthanbinbrorum,  (84)  Sigebertum, 
(85)  Egricum,  (86)  Annam,  reges  Orientalium  An- 
glonim,  in  quibus  generis  claritas  et  vilae  sanctitas 
conquadrabant,  temeritate  nefaria  exlinxit  ?  Chen- 
walcbium  quoqne  West-Saxonum  regem,  bello  bis 

(77)  Frovincia,  d.  e.  m.,  provincia  illa,  a.  s.  c.I. 

(78)  M  d.  e.  m.,  usque  in,  a.  s.  c.  1. 

(79)  Egbertus,  etc.  Vide  not.  5. 

(80)  Penda,  etc  Densis  tenebris  obvolvitur  pri- 
raaeva  Merciorum  historia .  Henricus  Iluntingdoniensis 
Cridam  hjbel  hujus  regni  conditorem  circa  an.  584. 
ObiitCrida  an.  600,  eiqun  successil  Wibba,  qui  an. 
D.  010  mortuus  est.  Ceorlus  fuitprirausejussucces- 
sor,  cui  Penda  successil  an.  D.  6^6. 

(81)  Inequitare,  e.  c.  1.,  Inquietarey  s.  d. 

(82)  Edmnum  Vide  not.  56  §  48. 

(83)  Oswaldum.  Vide  not.  76  g  49. 

(84)  Sigebertum,  Sigibcrtus  occisus  est,  an.  D. 
635. 

(85)  Egricum  s.  c.  e.,  Egfridum,  a.  d.  1.  m.  — 
Egricus  occisus  est  an.  D.  6:i5. 

f86)  Annam,  Annaoccisus  est  an.  D.  654. 

(87)  In  exilium  compulii.  Vide  nol.  15  §  19. 

(88)  Sororem  ejus  repudiando,  Vide  supra  §  19  ; 
Bedam,  lib.  iii,  c.  7,  §  169. 

(89)  Ultro,  s.  c.  d.e.,omitt.  in  a.  I. 

(90)  Chedwalla.  Pcnda  Cedwallae  Britonum  regis 
conjunctus,  Eadwinum  Norlhanimbrorum  regem  de- 
vicit  Hatfieldi,  die  12  Octobris,  an.  D  633.Videnot. 


Wedam,  Wulferium,  Etlielredum,  Mcrewaldum, 
Mercelinum  ;  filias  duas  (95)  Kineburgam  el  Kines^ 
wilham,  ambas  sancta  continentia  praecellenles.  Ita 
parens,  perpetuo  in  Deum  rebellis,  sanclissimos  coelo 
fruclus  eflFudit. 

§  75.  Successit  illi  in  parte  regni  Weda  filius 
(A.  D.  656),Oswii  dono  Auslralibus  Merciis  praelatus : 
strenuus  ephoebus,  et  ejusdem  Osvii,  etiam  patre 
vivenie,  (96)  gener,  nam  filiam  ejus  ea  condilione 
acceperat,  ul  Christianilatemampleclensidolis  109 
abrenunciaret  :  cujus  fidni  parlicipem  provinciam 
suam,  arridente  regni  serenilate,  socero  suflfra- 
gante,  f..cere  procurasset,  nisi  tam  Iseta  principia 
"^ors,  per  insidias  uxoris,  ul  dicitur,  festinala,  suc- 

bcllo,  urbes  proxiraas  quatere,    compatrio-  G  cideret.  (97)  Tunc  regnum  Oswius   suscepit,   quod 

sibi,  et  victonae  in  patrem,  et  affinitatis  jure  in 
filium,  competere  videbatur.  Sed  animositas  pro- 
vincialium  (98)  non  ultra  Iriennium  potuit  ferre  re- 
gnantem;  expulsisenim  ejus  ducibus,(99)  Wulferoque 
Penda)  filio  in  omen  regni  acclamalo,  hbertatem 
recepit. 

g  76.  Wulferus,  ne  spem  civium  falleret,  sedulo 
satagere,  magnis  et  animi  et  corporis  viribus,  utilem 

56  §  48. 

(91)  Cupiditas.  a.  s.  c.  d.  I.,  cupiditas  velteine- 
ritas  c. 

( 9i)  Infemalium  animarum  numerum  auxit, Yide 
not.  97,  §  50. 

(93)  Kinesmtka.  Vide  Bedam,  lib.  iii,  c.  24,   et 
pv  Smith  notam  in  Cynuise. 

(94)  Wedam.  P»<nda  filius  et  puccessor,  in  Beda 
Saxonicis  Chronicis  et  aliis  aucioritatibus,  Penda 
vocalur.  Ad  regnum  meridionalium  Merciorum 
evectus  est  a  coosan^uine  suo  Oswio,  an.  D.  656,  et 
occisus  anno  sequenli  vemo  lempore. 

(95)  Duas.  a.  s.  c.  d.  1,  suas  e. 

(90)    Gener.   Peada   uxorem   duxit     Alchfledara, 

gpunam  Oswii  filiam,  cujus  occultis  artibus  proditus 
est  an.  D.  657. 

(97)  Tunc  regnum  Oswius  suscepit.  DevictoPenda 
Merciorum  regnum  in  manus  Oswii  victo»  is  transiil ; 
cujus  regni  partem  Pendae  concessit,  quo  morluo, 
ad  ipsum  reversa  est . 

(98)  Non  ultra  triennium.  Vide  Bedam  Hb  ui 
c.  «4.  S  244.  '  ' 

(99)  Wulferoque,  Pulso  ex  Mercia  Os^vio,  huic 
regno  successit  Wulfberus,  an.  D.  657. 


1031 


^VILLELMI  MALMESBURIENSIS  MOxNACUI 


1032 


se  principem  oslenlare  :  denique  Christianitalem  A 
vix  in  regno  suo  palpilanlem,  et  per  fratrem  inilia- 
lam,  favorc  suo  enixissime  juvit.  Primus  lere  annis 
a  re^^a  West-Saxonum  graviter  afflictus,  (100)  se- 
quentibus  consilii  vivacilale  injuriam  propulsans, 
etiam  ipsum  \Vehta3  insulae  domino  mulilavit  ;  eam- 
demque,  ritus  sacrilegos  adhuc  anhelantem,  ad 
rcctum  Iramitem  inflcctens,  non  multo  post  regi 
Australium  SaxonumEthelwalkio,  quem  inbaptismo 
susceperat,  gralia  fidei  dedit.  Verum  enimvero  haec, 
et  quaecunque  ejus  bona,  inficit  el  deprimit  gravis 
simoniie  nola,  ciuodprimus  regnum  Anglorura  sacrum 
episcopalum  Londoniae  (1)  cuidam  Winae  ambitioso 
venditaril.  Ilabuit  in  malrimonio  flliam  Ercomberti 
1  lO'*^*^*^  Canluariorum,Ermenhidam;etexeagenuit 
Kenreduin,  et  Waraburgam,  virginem  sanctissimara,  o 
quae  Cestrae  jacet.  Frater  ejus,  Merewaldus,  Erraen- 
burgam,  filiam  Ermenderi  fralris  ejusdem  Erconc- 
berti,  uxorem  habuit :  suscepitque  ex  ea  tilias, 
Milburgum,  quae  Weneioc,  et  Mildritham,qu8eCantiae 
in  monastcrio  Sancti  Auguslini,  requiescunl,  et  Mil- 
drithum  ;  et  filium  Merefinnum.Kineburgam,  Pcndae 
filiam,  Alfridus  rex  Northanhimbrorura  dixit  uxo- 
rera;  qua}  postraodum,  carnali  copula  fastidita, 
sanctiraonialera  habitum  suscepit  in  raonasterio 
quod  fralres  sui  Wulferus  et  Jithekedus  con- 
struxerant. 

§  77.  Vulfero  post  (2)  decem  el  novera  annos  de- 
functo,  regnavit  frater  ejus  (3)  Elhelredus,  animi 
religione,  quam  pugnandi  exercitatione,  celebrior  : 
denique,  unaet  ipsa  illustri  (4)  expeditione  in  Can-  ., 
tiam  contcntus  ostendisse  virtulem,  reliqua  vita 
olio  inserviit ;  nisi  quod  (5)  regera  Northahimbro- 
rum  Egfridum,  metas  regni  transilientem,  pugna 
adortus,  domum  redire  admonuerit,  Elwino  fratre 
caeso  (A.  D.  679).  (6^  Hanc  sane  ciedem  propensiori 


consilio.beatoThcodoroarchiepiscopo  111  satagen- 
te,  congestis  pecuniae  talentis  apud  Egfridum  redemit. 
Post  haec,  (7)  rcgni  anno  tricesimo  in  Bardenia 
regulariter  tonsus,  prirao  in  monachum,  mox  ia 
abbatera,  alteratus  est.  Hic  est  qui  conteroporancus 
Inae  regis  West-Saxonum,  (8)  privilegium  quod 
sanctus  Aldelmus  a  Soma,  ut  praediximus,  at- 
lulit,  sua  quoque  auctoritate  roboravit.  Regis 
ejusdem  Northahimbrorum  Egfridi  Ostgidam  so- 
rorem  habuit  uxorem,  ex  qua  filium  Ceolrcdum 
suscepit. 

8  78.  Statuit  sibi  successorem  Kenredam  (A.  D. 
704),  filium  fratris  Wulferii,  qui  pietate  ia  Deum, 
probitate  in  patriam,  perinsignis,  magna  monim 
sinceritate  vitam  cucurril,  (9)  quintoque  regni  anno 
Romam  ire  pergens,  reliquum  temporis  iilic  reli- 
giose  coraptevit,  maxime  miserando  exitu  militis 
compunctus  ;  qui,  (10)  ut  Beda  refert,  cum  confileri 
scelera  sua  sanus  superbisset,  in  mortis  janua  con- 
stitutus,  aperte  vidit  daemones  auctores  ad  suppli- 
cia,  quibcs  animura  indulscral  blandicntibus  ad 
scelera. 

§  79.  Post  illum  regnavit  (11)  Chelredus,  patrui 
sui  Elelrcdi  filius,  sicutvirtute  contra  (12)  Inam  mi- 
rabilis,  ita  immatura  morte  miserabilis  ;  siquidem, 
non  (13)  octo  annos  regno  satisfaciens,  IJcheleldas 
condilus  est,  relicto  (14)  Ethelbaldo  haerede,  112 
pronepote  Pendae  ex  Alwio  fratre.  Hic  alla  pace  el 
multo  tempore,  id  est,  quadraginta  uno  annis,  rc- 
rura  perfunotus,  et  novissime  (15)  a  subjectis  occi- 
sus,  fortunae  rolam  volvit  :  auctor  necis  ejus  (16) 
Bernredus  nihil  mcmorandum  dcdit,  nisi  quod,  mox 
ab  Ofifa  necatus,  dignum  finem  iasidiarum  tulit. 
Huic  EthelbalJo  (17)  Bonifacius  archiepiscopus  Mo- 
gontiac^nsis,  natione  Anglus,  qui  postea  marlyrio 


(100)  Sequentibus,  elc.  Wulferus  Cynewealum, 
Wesl-Scxae  regem  devicit  an.  D.  661,  incultamque 
Wehtam  (Wight)  Jiithilwalo,  South-Sexae  cujus 
sponsor  in  baplismo  fuerat,  conccssit.  (Sax.  Chron. 
A.  D.    661). 

(I)  Cuidam  Wince.  WimBLUi  Wina,  Vintoniensis 
episcopus,  sua  sede  avulsus  cst  A.  D.  666  ;  eodem- 
que  anno  Londincnsem  episc.  sedem  a  regc  Wul- 
fliero  emit.  VidcBedam,  lib.  ui,  c.  7,  g  170. 

(i)  Derem  et  novem.  a.  s.  c.  e.  1..  viainti  d.m.'^ 
Juxta  Bedam  (lib.  v,  c.H,^  452,],  Wulfherus  obiit 
an.  D.  67o,  post  septemdccim  regni  annos.  D 

(.S)  Ethelredv^,  Ethelredus  fratri  successit  a,  D. 
675. 

(i)  Expeditione  in  Cantiam,  iEthilredus  Cantiam 
depopulalus  est  au.  676.  (Beda,  lib.  v,  c.  24,  §  452, 
et  Sax.  Chron.  A.  D.  676). 

(b)Hegem  Northanhimbrorum  Egfridum,..Elwino 
fralre,  crno.Vide  not.  12,  §  51. 

(i>)  Hanc  sanecasdem...  redemit.  Id  est,  weregild 
solvit,  quod  crat  pecuniaria  mulcta  pro  caeso  ho- 
minc,  cujus  media  pars  ad  publicam  gazam,  altera 
veroad  occisi  propinquospertinebat.  Wej'egildcU' 
jusque  homiiics,  a  principe  ad  servum,  Icgc  statu- 
tum  erat.  Logalis  compensalio  regi  Ini  a  Canluarilis 
soluta  pro  MulM  vel  Mollonis  caedc  non  minoris  pre- 
tii  fuil,  juxlii  Saxonica  Chronica,  quam  triginta 
roillia  hbrarum   An^licarum.  Vide  not.    26,  ^  35. 

(7)  Regnianno  tincesimo,  etc.  ^Elhilredus,  abdicato 


regno,  monasticam  vitam  ingressus  est  Bardney, 
an.  D.  704,  cujus  in  locum  successit  nepos  Coenrae- 
dus,  vel  Chenredus. 

(8)  Privilegium  quod  sanctus  Aldelmusa  noma, 
ut  pra?diximus  attiilit.  Vidc  supra  not   33,  §  34. 

(9)  Quintoque  regni  anno  Homan  ire  pergem. 
Coenraedi  abdicatio  et  ad  Roman  peregrinatio  an. 
D.  709  ascribunlur. 

(10)  Ut  Beda  refert.  Beda,  Hist.  eccles.  lib.  v. 
c.  13. 

(11)  Chelredus.  Filius  iEthelredi  cognato  suo  suc- 
cessit  an.  D.  709.  (Beda,  lib.  v,  c.  19,  §412.) 

(12)  Inam.  s.  c.  e.,  viam,  a.    1.,  vitian  d.  m. 

(13)  Ocio.,  ultra  octo,  a.  s.c.  d.  1.  —  Ceolraedus 
obiit  an.  D.  716  Beda,  lib.  v,  c.  24,  §452.) 

(14)  Ethelbaldo...  Alwio  fratre.  Ethelbaldus  thro- 
num  conscendit  a.  D.  716.  InSax.  Chron.  Alwii  fi- 
lius  dicilur. 

(15)  A  suhjectis  occisus.  iEthilbaldus  caesus  est 
Seckingtonin  Wanvick&hire,an.  D.757,aBeorDraedo 
qui,  hoc  palrato  scelere.  regnum  usurpavit. 

(16)  Bernredus.  Beornraedus  throno  dejectus  et 
occisus  ab  Ofia  est,  an.  D.  757. 

(17)  Bonifacius,  etc.  Bonifacius,  cujusoriginale  no- 
men  Winfrith,  Mogimtinusarchiepiscopus  et  Gema- 
norum  apostolus  dcnominatus,  martyrium  subiit  in 
Frisia,  dic  5Junii,  an.  D.  755.  Suam  mouiloriam  epi- 
stolam  ad  iilthiibaldum  misit  an.  745. 


103) 


GESTA  RKGUM  ANGLORUM.  —  LIB.  L 


1034 


ceronatus  est,  misit  epislolam,  (18)  cujus  hic  par-  A 
lem  subdaro,  ut  videatur  quam  libere  arguat  vitia 
jam  in  gcnle  Anglorum  inolevisse,  qusB  Alewinus 
timebat  ventura  esse.  Simul  ct  eril  documentum 
ingens,  in  ostiensis  mortibus  quorumdam  regum, 
quam  dislricte  Deus  reos  punial,  quos  diu^librata 
ira  expectat. 

§  80.  «  Domino  carissimo,  el  in  Cbristi  amore 
caeteris  regibus  Anglorum  praeferendo,  Etbelbaldo, 
Bonifacius  archiepiscopus,  legatus  Germanicus  Ro- 
manse  ecclesis,  perpetuam  in  Christo  caritatis  salu- 
tem.  ConBtemur  coram  Deo,  quia,  quando  prospe- 
ritatem  vestram  et  Hdem  et  bona  opera  audimus, 
Istamur;  (19)  quando  aliquid  adversum,vel  in  eventu 
bellomm,  vel  dc  periculo  animarum,  de  vobis  co- 
gnoscimus,  tristamur.  Audivimus  enim  quod,  elee-  p 
mosinis  intenius,  fnrta  et  rapinas  prohibes,  et  pa- 
cem  diligis,  et  defensor  viduarum  et  pauperum  es ; 
et  inde  Deo  gratias  113  agimus.  Quod  vero  legi- 
timum  matrimonium  spernis,  si  pro  castitate  faceres, 
esset  laudabile  :  sed  quia  in  luxuria  et  in  aduUeiio 
etiam  cum  sanctimoniaiibus  volutaris,  est  vitupera- 
bile  et  damnabile ;  nam  et  famam  gloriae  veslrse  co- 
ram  Deo  et  hominibus  confundit,  et  iuter  idololatras 
constituit,  quia  lemplum  Dei  violasti.  Quapropter, 
fili  carissime,  poenite  (20)  et  memorare  quam  turpe 
sit,  ut  tu,  qui  multis  gentibus  dono  Dei  dominaris, 
id  injuriam  ejus  sis  libidinis  servus.  Audivimus 
praeterea  quod  oplimates  pene  omnes  genlis  Mer- 
ciorum  tuo  exemplo  le^^itimas  uxores  deserant,  et 
«dulteras  et  sanctimoniales  consluprent ;  quod , 
quam  sit  peregrinum  ab  honestate,  doccat  vos  alienae  ^ 
gentis  institutio  :  nam  in  anliqua  Saxonia,  uhi  nuUa 
cst  Christi  cognitio,  si  virgo  in  paterna  domo,  vel 
maritata  sub  conjuge,  fuerit  adulterala,  manu  pro- 
pria  strangulatam  cremant,  et  supra  fossam  sepultae 
corruptorem  suspendunt;  aut,  cingulo  tenus  vesti- 
bus  abcissis,  tlagellant  eam  castai  niaironae  et  cul- 
lellis  pungunt,  et  de  villa  in  villara  missae  occuirunt 
novae  flagellatriccs,  donoc  intenmant.  Insuper  et 
(21)  Winedi,  quod  esl  f(i2dissimum  genus  hominum, 
hunc  babent  monm  ;  ut  mulier,  viro  mortuo,  se  in 
rogo  cremati  pariltT  arsura  pranipitet.  Si  crgo  gen- 
tiles,  Deum  ignorantes,  lantum  zelum  castimoniae 
liabent,  quid  tibi  convenit,  tili  carissime,  qui  Chri- 
stianus  et  rex  es  ?  Parce  ergo  animae  tuaj ;  parce 
multiludini  populi  tuo  pereuntis  exeraplo,  dc  quo-  D 
Tum  animabus  reddiiurus  es  rationem.  AUende  et 
dllud  :  quod  si  gens  Anglorum,  sicut  114  iu  Fran- 
«ia  et  Italia,  ct  ab  i[)sis  paganis  nohis  improperatur, 
spretis  legitimis  matrimoniis  per  adultcria  defluit, 


nascitum  ex  tali  commixtione  sit  gens  ignava  et 
Dei  conlemplrix,  quae  perditis  moribus  patriam 
pcssundet :  sicut  Burgundionibus  et  Provincialibus 
et  llispanis  contigit;  quos  Saraceni  mullis  annis 
infestarunt  proptcr  peccata  praeterita.  Praeterea 
nuuciatum  est  nohis,  quod,  multa  privilegia  eccle- 
siarum  et  monasteriorum  auferens,  ad  hoc  auden- 
dum  duces  luo  (22)  exemplo  provoces.  Sed  recogila, 
quaeso,  quam  terribilem  vindictam  Deus  in  ante- 
riorcs  regos  exercuit  cjus  culpae  conscios,  quam  ia 
te  argimus.  Nam  Chelredum  praedecessorem  (23), 
stupratorem  sanctimonialium,  et  ecelesiasticorum 
privilegiorum  fractorem,  splendide  cum  suis  comi- 
tibus  epulantem  spiritus  malignus  arripuit;  et  sine 
confessione  et  viatico,  cum  diabolo  sermocinanti, 
et  legem  Dei  detestanti,  animam  extorsit.  Osre- 
dum  quoque,  regem  Dcirorum  et  Bemiciorum,  ea- 
rumdem  culparum  reum,  ita  e£fraenem  egit,  ut  re- 
gnum  et  juvenilem  aetatem  contemptibili  roorte 
amitteret.  (24)  Rarolus  quoque,  princeps  Franco- 
rum,  monasteriorum  multorum  eversor,  et  eccle- 
siasticorum  pecuniarum  in  usus  proprios  commu- 
tator,  longa  torsione  et  verenda  morte  consum- 
ptus  est  (25). 

§  81 .  «  Quapropter,  fili  carissiroe,  paternis  el 
subnixis  precibus  deprecamur  ut  non  despicias 
consilium  patrum  tuorum,  qui  pro  Dei  amore  celsi^ 
tudinem  tuam  appellare  satagunt.  Nihil  enim  bono 
regi  salubrius  quam  si  talia  commissa,  cum  arguun- 
tur,  libentcr  emcndentur;  quia  per  Salomonem 
dicitur.  (26)  «  Qui  diligit  disciplinam,  diligit  115 
«  sapientiam.  »  Ideo,  fili  carissime,  ostendentes  con- 
silium  justum,  contestamur  et  obsecramus  per  vi- 
venlem  Deum,  et  perFilium  cjus  Jesum  Christum, 
et  per  Spirilum  sanclum,  ut  rccorderis  quam  fugi- 
tiva  sit  vita  prresens  et  quam  brevis,  et  quam  mo- 
mentanca  delectalio  spurcae  carnis,  et  quam  ignomi- 
niosum  sit  ut  brevis  vitae  homo  mala  exempla  in 
perpetuum  posteris  relinquat.  Incipe  ergo  meliori- 
bus  moribus  vitam  componere,  et  praeteritos  er- 
rorcs  juvenlis  corrigere,  ut  hic  coram  hominibus 
laudem  habeas,  et  in  fuluro  acterna  gloria  gaudeas. 
Valero  celsitudinem  tuam,  et  in  bonis  moribus  pro- 
ficerc,  optamus.  > 

g  82.  Hujus  epistolae  competentes  particulas  huic 
libello  pro  rerum  notitia  insui,  partim  auctoris  ver- 
bis,  partim  meis,  longas  sententias,  ut  videbatur, 
abbrevians :  cujus  facti  non  injuste  veniam  paci- 
scar,  quia  ad  historiae  ordinem  festinantibus  velo- 
citatc  dictionis  consulendum  erat.   Porro  mieit  idem 


(18)  Cujus  hic  parlem  subdam,  Haec  epistola 
^ntegra  exstat  in  Wilkins's  Concil.,  vol.  I,  p.  87,  et  in 
^pehn.  Conc.y  vol.  1,  p.  232. 

(19)  Quando.  d.  e.  m.,  quando  autem,  a.  s.  c.  1. 
^20)  PcBnite.  a.  c.  o.  {.^painiteat  teyS.ypaiiitere, 

<i.  ro. 

(21)  Wiwerfi.  Wincdijuxla  Vistulam,  prope  Bal- 
\icum  mare   degebant.  Cod,  Caesar.    pariter   legit 

Patrol.  CLXXIX. 


Winedi ;  at  Wilkins,  apud  Persas. 

(i2)  Tuo.  d.  e.  m.,  tuos,  a.  s.  c.  1. 

(23)  Prasdecessorem.  c.  d.  e.  m.,  prcedecessorem 
tuum^  a.  s.  1. 

(ii)  Karolus.  Martellus. 

(25)  Consumptus  est,  e.,  post  est,  a.  s.  c.  d.  1. 
legunt .  Et  infra, 

(26)  Qui  diligit.  Prov.  xn,  1. 


l 


1035 


WILLBLMI  MALUBSBURIENSIS  MONACHI 


103« 


Bonifaeius  (27)    Cuthberto  archiepiscopo  ejuedem  A  au6toi*itale  liliertrum,  et  (Mtiitneoto  cbirographo«> 


tenoris  epiMolam,  hoo  adjiciens,  ut  elerieos  et  san- 
ctimoniales  de  tenuitate  et  pompa  vestium  aii^eret. 
Prttterea,  ne  miraretur  quod  alienum  negotium 
ageret,  cum  sua  nihil  interesset  quomodo  et  quibus 
moribus  Anglorum  gens  viferet,  sciret  se  a  Grego- 
rio  papa  tertio  sacramento  astrictum  ne  contermi- 
narum  gentium  mores  apostolicee  notitisB  snbtrnhe- 
ret ;  quapropter,  blandis  admonitionibus  non  succe- 
dentibus,  aeturum  se  ne  hnjusmodi  vitia  papam  la- 
terent.  Sane  de  tenuitate  vestium  clericalium  (t8) 
Alcwinus  Adelardum  archiepiscopum,  successorem 
Cuthberti,  oblique  castigat,  116  monens,  ut  cum 
Romam  vadens  Karolum  magnum  iroperatorem,  ne- 
potem  Karoli  de  quo  superius   Bonifacius   locutus 


rum,  «temsB  memorie  insaria  sinC.  Onapropler 
ego  Ethelbaldus;  rex  Merciorum,  pro  amore  coela* 
stis  patrie,  et  reroedio  anira»  mee,  «tudeodam 
ease  providi  (36)  ut  eam  per  bona  opera  liberam 
efficerem  ab  ^mni  vinculo  peccatonim  (87).  Dan 
enim  mibi  omnipotens  Deus  per  miscricordiatn  cle- 
menti»  auad^  absque  uUo  antecedente  merito,  sce- 
ptra  regiminis  largitua  est.  ideo  libenter  ei  ex  eo 
quod  dedit  retribuo.Hujus  rei  gratia  hane  (38)  dona* 
tionem  me  vivente  conoedo,  ut  omnia  moQasteria  et 
ccclesie  regni  mei  a  publicis  vectigalibus,  et  ope- 
ribos,  et  oneribus,  abeolvantur  ;  nisi  instnictiooibot 
arcium  vel  pooiium,  ques  nalli  unquam  relazari 
poasunt.  PrKterea  habeant  (amuli  Dei  (39)  propriam 


est,  visitaret,  non  adduceret  clericos  vel  monachos  ^  Iibertatem  in  fructibus  sylvarum  et  agrorum,  et  tn 


versiooloribus  et  pompaticis  vestibus  indutos,  quod 
non  solerent  Francorum  clerici  nisi  religiosis  vesti- 
bus  amiciri. 

g  63.  Nec  inanes  esse  potuere  tanti  viri  epistolce, 
quas  ille  legationis  su«,  et  (29)  eompatriotarum 
amoris  intuitu,  vigilatis  sensibus  emittebat.  Namque 
et  Cuthbertus  archiepiscopus  et  rex  fithelbaldos 
concilium  coegere,  eroendaturi  superflua  quse  ille 
increpasset.  (30)  Cujus  synodi  actionem,  multo  gyro 
verborum  volutataro ,  nunc  supersedeo  iatezere, 
quia,  ut  opinor,  conveoientius  (31)  aliuro  laboris 
nostri  locuro  occupabit  (32),  cum  ad  rccensionem 
(33)  episcoporuro  ventum  fuerit ;  sed  quia  regum 
res  in  manu  babemus,  scriptum  Elhelbaldi,  devo- 
tionis  ^jus  index  (34),  quod  in  eodem  coocilio  fa- 
ctum  esty  subnectam : 

§  84.  «  (35)  Plerumque  contingere  solet,  pro  in- 
certa  temporum  vicissitudine,  ut  ea  quae  multarum 
fideliuro  personaruro  testiroonio  consilioque  117 
roborata  iuerint,  fraudulenter  per  contumaciam 
plurimorum,  et  machinameuta  siroulationis,  sine  uila 
consideratione  rationis,  periculose  dissipentur ;  nisi 

(11)  CuthberiOy  etc.  Epistola  ad  Cuthberturo,Can- 
tuaritanum  arcbiepiscopuro,  edita  est  in  Wilkins's 
Concil.  vol.  I,  p.  90  ;  et  in  Spelm.  Conc.  vol.  I, 
p.  «37. 

(«8)  Akwinui.  Vide  Alcuin.  Op.  tom.  I,  p.  84, 
epist.  63,  not. 

(i9)  StuEj  et.  s.  c.  d.  e.;  post  sucey  a.  legit.  fne- 
moVf  omit.  et;  \.  omit.  ef  post  su(b, 

(30)  Cujussynodi  ac^onem. VideWilkins'scondf., 
vol.  I,  p.  94.  Malmesburiensis  {De  gestis  pontif.\ 
hano  lynodum  in  anno  147  collocat ;  MS.  Plorentii 
Worcestr.  (in  Corporis  Christi  coUeg.,  Oxonii)  ia 
anno  '748.  Kegis  iEthilhaldi  charta,  quam  in  bac 
synodo  concessam  dicit  Malroesburiensis,  an.  inscri- 
Inlur  749,  tricesimo  tertio  iEthilbaldi  regni.  Si 
igilur  Clofesho  synodus  anno  747  habita  sit,  ut  flde 
digniores  auctores  affirmant,  i£ihilbaldi  charta, 
quae  insuper  Godroundeslaech  data  inscribitur,  in 
bac  synodo  concedi  non  potuit.  JSthilbaldus  con* 
firroavit  privilegium  Wibtraedi  Cantuariensis  in 
concilio  cTofesbo  babito  a.  d.  752,  quo  in  errorem 
ioduci  potuit  Malmesburiensis. 

(31)  Alium  laboris  nostri  locum.  Vide  Malmes. 
De  gestis  poniific.  lib.  i ;  De  archiepiscopis  Ooro* 
bernensibus.  Script.  post  Bedam,  Lond.  1696. 
p.  112. 


captura  piscium ;  nec  munuscula  vel  regi  vel  priii- 
dpibus  pnsbeant,  nisi  voluntaria;  sed  liberi  Deo 
serviant,  »  et  c«tera. 

§  85.  Bonifacio  saccessit  (40)  LuUai,  et  ipsa  aa- 
tione  AogluB,  de  cujus  sanctitate  et  vita  (41)  beali 
(it)  Goaris  loquitur,  et  hi  versus,  quod  jam  inde  a 
puerilia  raemini  me  audisse,  protestaotur : 

Antistes  LulluSf  guo  non  est  sanetior  ullus: 
Pollens  diuin»,  iribuente  Deo^  medecina 
OccurrU  morbie,  ut  lotue  prtedicat  orbie. 

118  §^<^*  Verumtamen,  ut  historiam  repetamy 
successit  Ethelbaldo  (43)  Offa,  quinto  gena  Pend» 
abnepos,  vir  ingentis  animi,  et  quia  quse  mente  oon* 
cepisset  efficere  proponeret,  regnavitque  anno  nno 
rainus  quadraginta.  Hujas  gesta  cum  conaidero, 
^  animus  hseret  in  dubio  utrum  probem  an  improbem. 
Ita  in  uno  eodemque  homine  modo  virtatiboa  se 
vitia  palliabant,  modo  virtutes  vitiis  snccedebaot, 
ut  ambigeres. 

Quo  teneres  modo  mutantem  Protea  vuUue  (44). 
Singulonim  documenta  sermo  percurret.  (45)  Gam 
rege  West-Saxonum  Kinewulfo  aperto  marte  eon« 


ii 


D 


(32)  Oeeupabit.  e.,  occupabunt,  a.  s.  d.  I.,  o^/t- 
nebunl  o. 

33)  Recensionem.  s.  c,  recensitionem^  d.  e.  1. 

,34)  Quod  in  eodem  concilio  factum  est.  Vide 
supra.  not.  80. 

(35)  Plerumque  Dso  serviant.  /Ethilbaldi  charia, 
de  qua  baec  excerpta  sunt,  edita  eat  integra  in  ^. 
dipL  cevi  Saxon,  toro.  I,  p.  119,  n<*  XCIX. 

(36)  Providi.  d.  e.  m.,  prasvidi,  a.  s.  c.  I. 

(37)  Peccatorum.  s.  c.  d.  e.,  delictorum^  a.  I. 

(38)  Hanc.  s.  c.  d.  e.,  omitt.  in  a.  I. 
f39)  Dei.  s.  c.  d.  e.,  omitt.  in  a.  I. 

(40)  Lullus.  LuUus  in  sedem  Moguntinam  ab  ipso 
Bonilacio  ipsiua  successor  designatus  est  a.  d. 
755. 

^41)  Et  vita.  c.  d.  e.  ro.,  in  vita^  a.  1. 

(42)  Goaris.  c.  d.  1.  ro.,  post  Goaris  a.  legit 
scriptor.  Vide  Vilam  S.  Goaris,  Act.  SS.  ord.  S. 
Bened  seec.  ii,  p.  276. 

(43)  Offa.  Expulso  Beomredo  Offa,  ex  conseniu 
omniuro,  regno  si^ccessit,  a.  d.  757. 

(44)  Quo  teneam  vultus  mutantem  Proiea  nodo  f 

(HoB.  iib.  1,  £p.  I,  lin.  90.) 

(45)  Cum  rege  West-Saxonum  Kinevmlfo.  Vide 
§  42,  not.  81 . 


iOlt 


GBSTA  REGUM  ANGLORUM.  —  LIB.  L 


1638 


greMut  (A.  l).  ni)  palmam  leviler  obliouil,  quam-  A 
Tis  eBMt  ille  bellaiOTDOQ  igDobilis.  Idero,  cum  magis 
sibi  dolo  esiimaret  successurum,  (46)  regem  Elhel- 
bribtum,  magDarum  promisaioDum  lenocioiis  ad  se 
accitum,  et  iotra  palatium  suum  fraudulenlis  asseo- 
tatiODibus  delioitum,  ioopinate  capite  spoliari  fecit, 
regDumque  Orienlalium  Anglorum,  quod  iile  tenue- 
rat,  indebite  perrasit. 

§  87.  <47)  Reliquias  beati  Albani,  ad  iilud  tempus 
obficare  reconditas,  et  reverenter  elevari,  et  in  scri- 
Dio,  quantum  regia  magnauimitas  poterat,  gemmis 
et  auro  decorata  componi  praecepit ;  basilica  pul- 
cherrimi  operis  ibi  ffidificata,  et  monachorum  con- 
gregatione  adunata.  Idemque  in  Deum  pervicax, 
(46)  sedem  archicpiscopatus,  olim  119  CantuarieB 
fundatam,  in  Lichefeldam  transferre  conatus  est,  -p 
invideos  acilicet  Cantuaritis  arcbiepiscopatus  fasti- 
gilim.  Quapropier  Lanbribtum  archiepiscopum,  mul- 
tis  audoribus  fatigatum,  crebraque  sedis  apostolicsB 
et  Dova  et  vetera  edicta  proferentem,  tandem  om- 
nium  prsddiorum  quse  intra  terminos  suos  erant,  et 
episeopatuum  ditione,  privavit.  Per  Adrianum  igitur 
aposloiicum,  quem  verisimilibus  assertionibus  diu 
fatigaverat,  (sicut  occupatis  aoimis  muita  iliicita 
subtrabi  et  subripi  possunt,)  obtiauit  ut  archiepisco- 
patus  Merciorum  apud  Lichefeidara  esset(A.  D.  790), 
omoesque  pontific^^s  Merciorum  provinciae  ilii  suin 
jioereDtur,  quorum  hoec  fuere  nomina ;  Denebertus 
Wigorfiensis  cpiscopus,  Werenbcrtus  Legacestren- 
sia,  Edulfus  Sidnaceslrensis,  Wulheard  Hereforden- 
sis;  et  episcopi  Orientalium  Anglorum,  Alheard 
Heimaoeasis,  Titfrid  Dammucensis ;  vocabatur  au-  ^ 
tem  episcopus  Lichefeldensis  Aldulfus.  Remanserunt 
yero  archiepiscopo  Cantuariensi  episcopi  quatuor ; 
Londoaiensis,  Wintoniensis,  Rofensis,  Selesieosif. 
Horum  episcopatuum  quidam  adhuc  maDent,  qui- 
dam  alias  traobiati  (49),  quidam  venali  ambitu  alte- 
ris  uniti ;  nam  Legacestrensis,  et  Sidnacestrensis, 
et  Dammucensis  (incertum  quo  eventu)  hodie  non 
exlant.  Nec  porro  in  his  rapacitas  Offce  stelit,  sed 
multarum  ecciesiarum,  inter  quae  Malmesbiriensis, 
pmdia  publicus  expiialor  abrasit :  sed  non  diu  ca- 
Donicas  regulas  hsDc  temeravil  iniquitas ;  namque 
mox  successor  OOae  Kenuifus,  nuUi  ante  se  regi  po- 
teotia  Tci    religione    1J20   impar,    miisa   L€K)ni 


Adriaui  aucceasori  epistoia,  JEtheJardum  succesao- 
rem  Lambrihti  in  prisliuam  dignitatem  sublevavit ; 
unde  Albinua  (50)  in  epistola  ad  eumdem  JBthelar- 
dum  :  « (31)  Andita  prosperitate  itioeris  vestri,  et 
reversiooia  io  patriam,  et  quomodo  ab  apostolico 
suscepti  fuistia,  toto  cordis  a£fectu  gratias  egi  Do- 
mino  Deo  nostro,  qui  magno  clemeutie  dono  pro- 
spero  itinere  veatram  viam  direxit,  et  dedit  vobis 
gratiam  in  coDspectu  apoatolici,  votique  compotem 
redire  io  patriam  coDCessit,  et  (52)  primi  doctoria 
Dostri  sacralisaimam  sedem  ad  pristinam  dignita- 
tem  per  te  iteram  exaltare  dignatus  eat.  »  Regaiia 
igitur  epiatole  partem,  simul  et  pontificalis,  appo- 
nere  dignum  reor,  quamvis  aniicipare  temporum 
seriem  videar;  sed  ideo  hoc  faciam,  quia  difficiiius 
coDtexto  iDterrupta,  quam  abiolvo  instituta. 

§  88.  •  (53)  Domino  beatissimo  et  vere  amantis- 
simo  (54)  Leoni,  aanctae  et  apostoiicse  sedis  Romaos 
poDti6ci,  Keoulfns  gratia  Dei  rex  Merciorum,  cum 
episcopis,  ducibus,  et  omni  sub  nostra  ditione  di* 
gnitatis  gradu,  sincerissimae  dilectionis  in  Chrislo 
salutem.  Gratias  bmnipotenti  Deo  semper  agimus, 
qui  ecclesiam,  suo  pretioso  sanguine  adquisitam, 
inter  diversas  mundi  hujus  procellas,  uovis  semper, 
prioribos  ad  vitam  sumptis,  suescit  ducibos  ad  por» 
tum  salutis  attrahere,  eamque  Dova  Ince  iofuoderei 
quateous  duIIo  sit  teoebrarum  errore  fuseata,  sed 
viam  veritatis  inoffenso  pede  121  gradiatur:  unde 
merito  omnis  per  orbem  exultat  ecclesia,  quia  cum 
omnium  verus  Remunerator  booorum  gloriosissi** 
mum  gregts  sui  pastorem  Adrianum  perpetuo  remu-' 
neraodum  super  oethera  duxisset,  suis  tamen  ovibus 
pia  erexit  providentia  praevium,  qoi  soit  ovile  Do'* 
minicum  ad  eaulaa  non  inferius  vita  agitare.  Nos 
quoque  merito,  quos  extremitas  orbis  tenet,  eodem 
modo  prae  ceteris  gloriamur,  quia  illius  sublimitas 
Doslra  salus  esl,  illius  prosperitas  Dobis  perennis 
exultatio ;  quia  uode  tibi  apostolica  dignitas,  inde 
nobis  fidei  veritas  innotuit :  quapropler  opportunum 
arbitror  tuis  sanctis  jussionibus  aurem  obedienti» 
nostrae  humiliter  inclinari,  et  qu»  tuee  pieiati  rite 
nobis  sequenda  videantor  toto  nisu  impieoda ;  qute 
vero  rationi  contrario  deprehensa  fueriot  citius 
declinanda>  ac  ioterim  a  Dobis  omoimodis  (55)  rese- 
eanda.  Sed  modo  ego  Kenuifhs,  gratia  Dei  reX|  ez* 


(46)  Regem  Ethelbrihtum..,  cavite  spoliaH  fecit. 
JEthelberhlus,  Orieotalium  Anglorum  rex,  jussu 
Off^  interiectus  est.  a.  d.  793. 

(47)  Reliquias  B.  Albmi.  Anno  793,  mooasterinm 
«diiirare  coepit  Offa  in  honorem  S.  Albani,  cigus 
reliquias  iliic  locandas  curavit,  auingentos  elseptem 
«nnos  post  ejus  obitum.  Vide  Yitam  Offse,  editioni 
Matthaei  Paris  annexam.  Lond.  1640. 

(48)  Sedem  archiepiscopatus^  etc.  Nondum  de- 
foncto  Jaenberhto,  sive  ut  ssepe  falso  vocator 
Lamberto,  Canluaritarum  archiepiscopo,  a.  d.  791, 
rex  Offa,  ex  Adriani  pepae  auctorilato,  Lichefeldam 
io  arcbiepiscopalem  scdem  erexit.  Jaenberthum  inter 
et  Offam  de  hac  re  contentio  anno  probabiliter  785 
exsnrrexit,  siquidem  juxta  Saxonica  Chronica  hoc 
anno  aliqua  suio   sedis  partc   spoliatus   cst.   Vidc 


etiam  Florent.  Wigorn.,  anno  785,  et  Vit.  Off«| 
p.  21. 

(49)  Quidam  alias  translaii,  a.  s.  c.  d.  1.  m., 
omitt.  io  e. 

(60)  Albinus.  a.  d.  e.  i.,  Aicuinus^  s.  c.  Vide  g 
65,  noL  99. 

(51)  Audita  prosperitate,,.  dimnatus  est.  Vide 
Aicuin.  Op.,  tom.  I,  p.  84,  episl.  63. 

(52)  Prtmi  doctoris  nostri.  S  Augustini,  arcbiep. 
Gantuar. 

(^Z)  Domino  beatissimo^  ete.  Uane  epist.  edidit. 
Wilkins,  Conciliaf  vol.  I,  p.  163,  ex  MalmoslKir. 

(54)  Leoni.  Lio  III,  eleetus  papa  26  Dec.  795, 
obiit  1 1  iuuii  816.  Vide  $  68,  soU  35. 

(53)  Omnimodis.  a.  e.  d.  1.  m. ;  omnimodos  s. ; 
omnimodc  e. 


4039 


WILLELMl  MALMESBURIENSIS  MONACfll 


i040 


cellentiam  tuam  huroilis  exoro,  ut  to  sinc  offcnsione  A 
animi  veslri,  de  profectu  nostro,  ut  optamus,  licoat 
alloqui,  quatenus  mo  in  grcmium  pietalis  tuse  tran- 
quilla  pacc  percipias,  ct  quem  mcritorum  nulla  fa- 
cullas  erigit,  larga  bon(lcdii'tionis  tuae  ubertos  ad 
plebeni  suam  rcpcndam  locuplclct ;  ut  una  mcciim 
gentcm,  quam  vcstra  aposlolica  aucloritas  tidei  ni- 
dimcntis  imbuit,  pcr  intcrccssionem  tuam  conlra 
impetus  exlerorum  Omnipotcns  erigat,  et  pcr  se 
regnum,  quod  ipse  Dcus  dedit  nobis,  dilatare  digne. 
lur.  Hanc  benediclionem  omnes,  qui  ante  me  sce- 
plro  prgefuere  Mcrciorum,  mcrucrunt  ab  antecesso- 
ribus  tuis  adipisci ;  hanc  ipsc  humilis  pcto,  et  a 
vobis  (o  sanctissimi !)  impetrarc  cupio,  quatenus  in 
primis  adoplionis  sorte  roc  tibi  filium  suscipias, 
sicuti  tc  in  patris  persona  diligo,  et  tolis  obedientiae  q 
122  viribus  semper  ampleclor.  Decel  enim  inter 
tantas  personas  fidcs  sancla  scrvari,  ct  inviolata 
caritas  custodiri ;  quia  paterna  pietas  filiorum  feli- 
citas  in  Deo  esse  credenda  cst,  (56)  secundum  illud 
Ezechiae,  «  Pater  filiis  notam  faciet  veriratem  tuam, 
Domine.  >  In  quibus  verbis  te  (amande  genilor) 
imploro,  ul  filio  tuo,  tam  si  indigco,  veritatem  Do- 
mini  tuis  verbis  sacrosanctis  notam  facere  non 
deneges,  ut  per  tuam  sanam  eruditionem,  Deo  ad- 
juvantc,  ad  melioris  vilaj  proposilum  merear  per- 
venire.  Quin  eliam,  dulcissime,  cum  omnibus  epi- 
scopis  nostris,  et  cujuscunque  apud  nos  dignilatis 
persona,  deprccor  uli  nobis  de  multimodis  inquisi- 
tionibus,  super  quibus  maximam  subtililatem  vesiram 
dignum  duximus  perquirere,  benignc  respondeas,  ne 
sanctorum  tradilio  patrum,  et  ab  illis  Iradita  nobis  ^ 
regula,  quasi  incognita  per  aliquid  vilietur  in  nobis; 
sed  sermo  tuus  directus  nobis  in  carilate  el  raan- 
suetudine  veniat,  ut  per  Dei  misericordiam  piofutu- 
rum  in  nobis  perficiat  fructum.  Primum  namque 
est  quod  pontifices  nostri  ac  peritissimi  quique  in 
nobis  dicunt  quod  conlra  canones  et  apostolica  sta- 
tuta,  quae  nobis  a  patre  bcatissimo  Gregorio  diri- 
gente  siatuta  sunt,  sicut  vos  scitis,  auctoritas  Do- 
roveniensis  raetropolilani  in  duas  scindatur  paro- 
chias,  cujus  (eodem  patre  mandante)  ditioni  subja- 
cere  debent  episcopi  duodecim,  sicut  per  ecclesias 
nostras  logitur  in  epistola  quam  fratri  et  coepiscopo 
Augustino  direxit  de  duobus  Londoniae  et  Eboracae 
metropolis  episcopis,  quam  etiam  apud  vos  haberi 
non  dubitamus.  Sed  ipse  primum  pontificalis  apex,  D 
qui  tunc  Londoniae  sub  honore  et  ornamenlo  pallii 
fuerat  conscriptus,  pro  eo  Dorovernensi  oblatus  est, 
atque  concessus.  Nam  123  Quia  beatae  recorda- 
tionis  Augustinus,  qui  verbum  Dei,  imperanle  Gre- 
gorio,  Anglorum  genli  ministrabal,  et  gloriosissime 
ecclesiis  praefuit  Saxoniae,  in  eadem  civitate  dicm 

(56)  Secundum  illud  Ezechice,  Isa.  xxxviii,  19. 

(5')  Corporepausatc.  d.  e.  m. ;  corpus  pausat,  1. ; 
corpus  ejus  pausat,  a.  s.  .        ,. 

(58)  )lancusas,  Dubium  est  manci  praetiura  ali- 
quando  idcm  esse  ac  Anglica  twar^  videtur ;  alias 
triginta  pence  illius  temporis  pecuniae,  seu  septem 


obiit,  ot  corpus  illius  in  basiliea  beati  Petri  aposlo- 
lorum  principis,  quam  successor  ejus  Laurentius 
sacravit,  condilum  fuisset,  visum  est  cunctis  genlis 
nostne  sapientibus  quatcnus  in  illa  civitate  roetro- 
politanus  honor  haberetur  ubi  corpore  pausat  (.57) 
qui  his  partibus  fidei  veritatem  inseruit.  Cujus  ita- 
que,  sicut  vos  scitis^  dignitatis  honorem  primum 
rex  Otra,  propter  inimicitiam  cum  venerabili  Lan- 
berto  et  gcnte  Cantuariorium  acceptam,  avertere,  et 
in  duas  parochias  dissipare,  nisas;  et  piissimas 
coepiscopuB  ct  anteccssor  vcster  Adrianus,  rogatu 
praedicti  regis,  facere  ca^pit  quod  prius  nemo  prae- 
sumpsit,  et  Mercionim  pracsulem  patlio  extulii. 
Neutrum  tamen  cx  his  culpamus,  quos  Cbristos,  ut 
credimus,  aetcrna  victoria  triumphat.  Sed  tamem 
excellentiam  vestram  humiles  cxoramus,  qaibus  a 
Dco  merito  sapientiss  clavis  collala  est,  ut  super  hac 
causa  cum  sapientibus  vestris  quaeratis,  et  quicquid 
vobis  videatur,  nobis  postca  scrvandum,  rescribere 
dignemini ;  ne  tunica  Christi  inconsutilis  alicojus 
inter  nos  dissensionis  scisma  patiatur,  sed  per  ve» 
stram  sanam  doclrinam,  ut  desideramus,  ad  vene 
pacis  unitatem  dirigatur.  Magna  enim  humilitate 
simul  ct  dilectione  haec  tibi  scripsimus,  papa  beatis- 
simc,  clemenliam  tuam  profusius  precantes  quate- 
nus  ad  ea,  quae  a  nobis  necessario  explicita  sunt, 
benigne  ct  juste  respondeas.  Sed  et  illam  epistolam, 
quam  Ethclnrdus  archiepiscopus  coram  cunclis 
provincialibus  episcopis  nostris  multiplicius  de  suis, 
ftc  124  totius  Britanniae  causis  et  necessitatibus, 
tibi  scripsit,  pio  amore  perscrutari  digneris,  et  quic- 
quid  de  rebus,  quae  in  ea  scripta  sunt,  fidei  nor- 
mula  poscat,  pagina  nobis  veritatis  patefacere  roe- 
mineris :  ergo  praeterito  anno  legationem  roeam 
etiam  et  cpiscoporum  per  Wadan  abbatero  misimus; 
at  ille,  accipiens  illam  legationem,  segniter,  imo 
insipienter,  deduxil.  Sed  modo  tibi  modicuro,  aroo- 
ris  gratia,  munus  per  Birine  presbyterum  et  Pildas 
et  Cheolberlh  ministros  meos  (pater  amande), 
mitto,  quod  cst  centum  viginti  mancusas  (.')8),  cum 
litteris,  procans  te  ut  benignc  suscipias,  et  bcDcdi- 
ctionem  tuam  nobis  donare  digneris.  Omnipotens 
Deus  te  longaevo  tempore  ad  laudem  suae  sanct» 
ecclesiae  custodiat  incolumen.  n 

§  89.  «  (59)  Domino  cxcellentissimo  filio  Kenalfo, 
regi  Merciorum  provinciae  Saxonise,  Leo  papa.  Ve- 
niens  ad  sacralissima  limina  beatoruin  apostolorura 
Petri  et  Pauli,  tam  orationis  vota  fidcliter  solvens, 
quamque  noslrae  apostolicae  sedi  causam  sui  sacer- 
dotii  suggcrens,  revercndissimus  et  sanctissirous 
frater  noster  Eihelardus  archiepiscopua  Dorovor. 
nensis  ecclcsiae  obtulit  nobis  vestrae  regalis  excel- 
lcutiae  syllabas ;   quibus  in  duabus  epistolis  a  vobis 

shillings  ctsex  pence  parem  esse  supponitur.(S/a>r7)^. 
90). 

(59)  Domino  ejccellentissimo... observandum  tra- 
didimus .  Ha)c  opistola  edita  est  apud  Wilkias  Con- 
ciliay  vol.  1,  p.  165  ex  Malmesburiensi. 


iOii 


GESTA  REGUM  ANGLORUM.  —  LIB.  L 


1042 


directis,   plenis  fidei  rectse,  roagnam  humilitatem  A  eos  et  infraduceDs  in  portum  salutis,  et  offerre  pro 


vestram  reperientes ,  omnipotcnli  Deo  referimus 
grates,  qui  vestram  prudentissimam  excellentiam 
in  omnibus  ornavit  ac  decoravit ,  erga  beatum 
Petrum  aposlolorum  principem,  et  nobiscum  habere 
dilectionem,  et  in  omnibus  aposlolicis  humiliter  con- 
sentire  censuris.  Porro  in  125  una  cx  illis 
epistolis  reperimus  qualiter  gratia  nostrae  aposto- 
licae  functionis,  si  juxta  fuissetis,  animam  vestram 
pro  nobis  posuisselis  benigne ;  immo  et  nostraD  pro- 
speritati  multumin  Domino  congaudeatis,  et  quando 
nostrse  dulcissima;  admonitionis  lilterae  ad  vestrac 
unanimitatis  perveniunt  aures,  cum  omni  suavitate 
cordis  et  gaudio  spirilali,  qnasi  filii,  paternum 
munus  suscipere  fatemioi.  Palebutur  vero  et  hoc, 


illia  hostiam  dignam  et  immaculatam  in  conspectu 
divinse  majestatis  oronipotenti  Deo.  Et  quia  multum 
nobis  prssnominatus  archiepiscopus  in  omni  sancti- 
tate  sua  et  vitae  conversatione  ultro  citroque  placuit, 
valde  nimis  ei  credentes,  ox  auctoriiate  ei  beati 
Petri  apostolonim  principis,  cujus  vel  immeriti  vices 
gcrimus,  talem  prsebuimus  praesulatun) ,  ut  si  qnis- 
piam  ex  subjectis  suis,  tam  regibus  et  principibus 
quamque  universo  populo,  transgressus  fuerit  Domi- 
nica  roandata,  cxcommunicet  eum  usque  poeniteat, 
et,  si  impoenitens  fuerit,  sit  vobis  sicut  ethnicus  ct 
publicanus.  De  vero  Ethclardo  jam  facto  archiepi- 
scopo  Dorovernensis  ecclesiae,  sicut  a  nobis  popo- 
scit  vostrorum  pra^ulum  excellentia,  ut  ei  justitiam 


quod  allquantulam  ex  vestra  facultate  benedictio- B  ^^^®^*"^"^  ^®  ^P®^^  ^*®^®'*^"®  ^"^** '*®™  ^P^**^°P®" 

rum   quamque  monasteriorum ,   quibus  iUicite,  ut 

vos  cognovistis,  expoliatus  est,  ct  a  venerabili  sede 

ejus,  quas  dudum  tenuit,  ablalae  sunt,  nos,  per  om- 

nia  enuchatius  trutinantes,  in  sacro  scrinio  nostro 

reperimus  sanctum  Gregorium,  praedecessorum  (63) 

noslrum,  127  in  integro  ipsam  parochiam  nu- 
mero  duodecim  (64)  beato  Augustino  syncello  suo 
archiepiscopo  tradidisse,  et  confirmasse  episcopos 
consecrandi.  Unde  et  nos  (veritate  ipsa  reperta) 
ordinatione  seu  confirmatione  nostra  apostolica 
auctoritate  eas  illi  in  integro,  sicut  antiquitus  fue- 
runt,  constiturntes  reddidimus,  et  privilegium  con- 
firmationis,  secundum  sacrorum  canonum  censu- 
ram,  ecclesiae  suae  observandum  tradidimus.  » 


nem  nobis  offerri  demandastis ,  id  est  centum  vi- 
ginti  mancusas  (60),  quas  cum  magno  amore  pro 
anim;£  vestrae  salute  suscepimus.  Et  praedictus  ar- 
chiepiscopus  cum  sociis  svis  honorifice  ac  benigno 
a  nobis  susceplus  est,  et  adjuvari  eum  in  suis  ne- 
cessitatibus  libenler  fecimus.  Interea  credentes 
vestrse  prudentissimae  excellentiae,  ubi  fercbatur  in 
ipsis  tuis  regalibus  apicibus  quod  nostris  apostolicis 
sanctionibus  nullus  Christianus  contraire  prsesumil ; 
ideo  totis  nisibus  oostris  ea  quae  tuo  regno  expe- 
diunt  emitlere  atque  praedicare  conanlur,  ut  ca  quse 
vobis  praelatus  frater  noster  Elheiardus  archicpi- 
scopus,  seu  tota  synodus  cvangclicaD  alque  aposto- 
licae  doctiinae  sanclorumque  patrum,  nec  non  prac- 


decessorum  sanclorum  noslrorum  ponlilicum,  ca-  n      fS  00.  Offa  interea,  ne  sibi  fraudi  forent  dure  in 

^^  **t  ••  ••  • 


nonica  ccnsura  praedii^anle,  vestrae  regali  excellen- 
tiae,  seu  cunctis  principibus  gentis  veslrse,  et  uni- 
verso  populo  Dei,  cdisserit,  ncquaqusm  in  ortho- 
doxa  eorum  doctrina  quippiam  resislere  debealis, 
Domino  ac  Redemptore  noslro  in  evangelio  dicente, 
ubi  ait.  (Gl)  Qui  vos  rccipH.vie  rccipit\elquircci- 
pit  proplietam  in  nomine  prophetce,  rhcrcedem  pro- 
pheias  accipiet.  Quanlo  niagis  pro  ipso  srepedicto 
archiepiscopo,  quem  nobis  valde  126  nimisque 
coUaudastis,  siculi  ct  est  videlicet  clari^simus  atque 
peritissimus  (G2),  ct  quia  illum  scilis  prudentcm, 
bonis  ornatum  morihus,  D«'0  el  hominibus  dignum  ; 
ecce  (fili  dulcissimc  et  amantissime  atque  prsebtan- 
tissime,  rex  bone,)  in  his  tuis  assertionibus  collau- 


provinciales  admissa,  undique  amicos  reges  vcnans, 
paccmque  concilians,  (65)  Brithrico  regi  Wesl-Saxo- 
num  fiiiam  Edelburgam  nuptum  dedit  (A.D.  787). 
Karolum  magnum  r*fgem  Francorum  frequentibus 
legationibus  amicum  paravit,  quamvis  non  facile 
quod  suis  artibus  conduceret  in  Karoli  animo  in- 
venerit  :  discordaverant  antea,  adeo  ut  magnis 
motibus  utrobique  concurrentibus ,  etiam  negotia- 
torum  commeatus  prohiberentur.  Est  epistola  Al- 
bini  (6H),  hujusce  rei  index,  cujus  partem  hic  appo- 
nam,  documenturo  ingens  magnanimitatis  et  fortitu- 
dinis  Karoli,  qui  omnem  a^tatem  triverit  in  bellis 
contra  paganos  Deo  rebclles. 

§  91.  (67)  Antiqui,  inquit,  Saxones,  et  omnes  Fre- 


damus  Deum  omnipoteniem  qui  talem  vobis  denion-  r\  sonum  populi,  instante  rege  Karolo,  alios  prsemiis 
stravil  anlistitem,  qui,  sicut  verus  pastor,  indicere  et  alios  minis  solicitante,  ad  fidem  Christi  conversi 
verbis  secundum  doclrinam  sanctarum  scripturarum  sunt ;  sed  anno  transacto  idem  rex  cum  exercitu 
dignam  paMiitentiam  valel,  et  eruere,  qui  sub  di-  inuit  super  Sclavos,  eosque  subegit  suae  ditioni. 
lione  sacerdotali  cjus  exi^tunt,  animas  eorum  cx  Avares,  quos  nos  Ilunos  dicimus,  exarserunt  in 
inferno  inferiore,  ct  kb  ignc  incxtinguibili  deducens      Italiam,  et,  a  ducibus  prajfali  regis  Christianis  su- 


(60)  Mancustis.  p.  c.  e.,  mancnlas,  a.  d.  1. 

(61)  Qui  vos.,.  prophcla'  accipicl.  Malth.  x,  40, 
41. 

f62)  Clarissimus  nlque  pcriiissiinis.  s.  c.  d.  e.; 
clarissimus^  digiiissimus,  curissitnuSy  at'iue  peri- 
tissimus.  a.  I. 

(63)  Nostrum.  s.  c.  e.:  posl  noslrum,  a.  1.  logunt 
in  ipsa  sancta  sede,  omnia.  d.  in.  similiter  legunt, 
omiaao  nostrum . 


(64)  Duodecim.  a.  s.  c.  e.  1,  duodecim  episco- 
porum.,  d.  m. 

(G^i)  Brithri(o  rcgi  West-Saxonum  filiam  Edel- 
hurgam  nuptum  dedit.  Vide  §  43  not.  100. 

(Gt))  Epistola  Albini.  Haec  epistola  integre  edita 
est  ab  Usshero.  (Veterum  epistolarum  Hibernica- 
rum  Sylloge,  4*»,  Paris,  16(»5)  epist.  18,  p.  36  et 
Alcuin.  Op.  tom.  I,  p.  6,  ep.  3. 

(67)  Antiqui  Saxonet*  i.  e.  Westpballeniei. 


1043  WILLBLMI  MALMBSMJRIBNNS  MONACm  1M4 

perati,  dommxi  oam  opprobrto  reversl  128  ^uaU  A  proMio&e,  recUae»t  te  «d  noi  fel  aootvoi  Jvdieee, 
SiaiUiler  ot  eiipor  Baugariftm  irrueruttt,  qoi  et  ipsi 


i^b  exercitu  Christitoo  supeftti  et  ditpersi  suDt. 
Btitm  et  ejusdem  CkrittitBiBBimi  regts  dnees  et  tri- 
buni  multtm  ptrtem  Hisptnifie  tulerunt  t  Stracenis 
qoasi  trecentt  millit  in  loagum  per  mtrilimt ;  sed 
heu,  proh  dolorl  quod  iidem  mtledieti  Sartceni 
(qui  et  Arageni)  lol»  dominantur  Affrioa  et  Asia  Ma- 
jori  maxima  ex  ptrte.  Nescio  quid  de  nohis  ventu- 
rum  sit :  aliquid  enim  dissensionis ,  diabolieo  fo- 
mento  inflammante,  nuper  inler  regem  Karolum  et 
regem  Offam  exortum  est,  ila  ut  utrinque  navigatio 
interdicta  negotiautibus  cessel.  Sunt  qui  dicant  nos 
pro  pace  este  in  illat  partes  mittendos. 
i  9t.   In  his  verbis,  prsBter  illa  qu»  superius  no~ 


et  plenam  jubebmRia  justitiam  fieri.  Cogiiosctl  qoo- 
que  dilectio  vestra,  quod  tliqutm  beniguitatem  de 
dtlmtticis  noslris  vel  palliis  td  singulta  tedet  epis 
coptlea  regni  vestri  vei  (7i)  Ethelredi  direxinuu  in 
eleemosintm  domini  tpostolici  Adritni,  deprectnies 
ut  pro  eo  intercedi  jubeatis ;  nulltm  htbeatet  du- 
bitationcm  beatam  illius  (12)  animaro  in  requie  esse, 
sed  ut  fidem  et  dilectionem  ostendamus  in  amicum 
nobis  carissimum.  Sed  et  de  thesauro  humantrum 
rerum,  quem  Dominus  Jesus  nobis  grttuita  pietate 
concessit,  aliquid  per  metopolitanas  civilates  direxi- 
mus ;  vestr»  quoque   dilectioni  unum  ballhenm  et 
unuro  gladium  Huniscum,  et  duo  pallia  serica. 
g  94 .  Hsec  saltuatim  verba  epistol»  deccrpens, 


tavi,  poterit  curiosus  animadvertere  quantum  jam  B  ^^^^^^  apposui,  ul  posteris  elucescat  amicilit  Offse 


tnnorum  effluxerit  ex  quo  Saraceni  Africam  et 
Asiam  Majorem  invaserint.  Bt  profeclo,  nisi  Dei 
clementia  ingenitum  robur  Francorum  imperatorum 
animasset,  pridem  Europam  subjugastent .  Adeo 
eontemptis  imperaioribut  Constantinopolilania  Si- 
ciliam  et  Sardiniam  et  Baleares  insulas,  et  pene 
OQmet  lerras  quse  pelago  cinguntur,  prseter  Bho- 
dam  et  Cretam  et  Ciprum,  occupaverant :  sed  no- 
stris  diebus  per  Norlhmannos  Siciliam,  per  Pisanos 
Corsictm  et  Strdiniam,  per  Francos  et  omnis  gene- 
ris  ex  Europt  Christitnos  roagnam  ptrtem  Asise,  et 
ipsam  ieiustlem,  relinquere  cotcti  sunt;  de  quibus 
quit  iu  sequentibus  (6a)  amplior  erit  narrtndi  lo- 
cus,  nunc  ex  verbis  Ktroli  foedus  firmum  inter  eum 
et  Offam  coropactum  subjiciam. 

§  93.  (69)  Karolus,  gratia  Dei  (70)  rex  Francorum 
etl89  Longobardorum,  et  patricius  Romanorum, 
viro  venerando  et  fratri  carissimo  Offse  regi  Mercio- 
rum  stlutem.  Priroo  gratits  agimus  omnipotenti  Deo 
de  cttholicm  fidei  sincerittie  qutm  in  vettris  Ituda- 
bililer  paginit  reperimut  exartttm.  De  peregrinis 
vero,  qui,  pro  amore  Dei  el  stlute  tnimtrum,  sua- 
nim  beatorum  apostolorum  limint  desidertnt  tdire, 
cum  ptce  sine  omnni  perturbttione  vtdtnt ,  sed 
ti  tliqui,  ttOD  religioni  serventes,  aed  lucra  sestantes, 
iaveBitntar  inter  eot^locis  opportimis  stttuta  solvant 
thelonia.  Negoliatores  quoque  volurous,  ul  ex  man- 
dato  nostro  palrocinium  habeant  in  regno  nostro 
legitime»  et  si  in  aliquo  loco  injusta  affligantur  op- 

(68^  Sequtntibui.  c.  d.  e.  ro.,  consequentibus^ 
a.  s.  1. 

(69)  ifaro/tii...  teriea.  Epistola  CaroH  Msgni 
•dita  eal  apud  Wilkins.  Conctlia^  vol.  1,  p.  158,  et 
in  Alcttia.  Op.  tom.  II,  App.  p.  618. 

(70)  Gratia  Dei,  s.  c.  d.  e.  m.,  omitt.  in  a.  1. 

(71)  Ethehedi.  iElhelredus  vel  iEihelberhtus, 
Nortbanimbrorum  rex,  obiit  19  April.  796. 

(7S)  Animam  in  requie  esse.  Adrianus  obiit  25 
Decemb.  795. 

(73)  Egfertum  filium,  ante  mortem  suam  in  re- 
gem  inunctum.  Ecgfrilbus  iDunctus  est  rex,  patre 
adhuc  superstite,  a.  d.  787. 

(74)  Successorem  dimiiiL  ObiitOfft  Jie  S9«Julii, 
t.  D.  796,  successoremque  habuit  filium  suom 
Ecgfridum  qui  eodero  anno  defuiictus  est.  Quaedaro 
Sax.  Chron.  exemplaria,  Florentius  Worcesir.  et 


D 


et  Karoli;  cujus  familiaritate  fretus,  licet  multorom 
impeteretur  odio,  dulci  tamen  vitam  consumpsit 

otio,  et  (73)  Egfertum  filium,  ante  mortem  180 
sutm  in  regem  inunctum,  (74)  successorem  dimisit. 
Ille  tedulo  patemse  imrotnitatis  vestlgia  declinans, 
privilegit  oronium  ecclesitrum,  quc  seculo  suo  ge- 
nitor  attenuaverat,  prona  devolione  revoctvil.  Prse- 
dium  quoque,  quod  paier  MalmesbinaB  absiulerat, 
reddidit  in  manu  Cuthberti  tunc  ilbus  loci  abbatis, 
hortatu  Ethelardi  archiepiscopi  CantutriflB,  strenui 
stne  ct  Deo  digni  viri,  quem  abbatem  ibi  fuisse 
ante  Cuthbertum  constans  opinio  asseverat  (75). 
Itaque  cum  spes  egregise  indolis  primis  tnnis  Eg- 
ferti  adoleret,  ssvt  roors  vernant;s  fletatis  florem 
messuit ;  (76)  unde  Osberto  patricio  Albinus  :  Non 
arbilror  quod  nobilissimus  juvenis  Egfertus  proptei 
peccata  sut  mortuus  sit,  sed  quia  pater  suns  pro 
confirmatione  regni  ejus  multum  sanguinem  effu- 
dit,  (77)  Post  quatuor  ergo  menses  regni  excedens, 
Renulfum,  quinto  genu  nepotem  Pendse  ex 
Kenwalkio,  regem  constituit. 

g  95.  Kenulfus,  inprimis  roagnus  vir  et  virtuti' 
bus  famam  supergrediens,  nihii  quod  livor  dignc 
carperet  unquam  adroisit ;  doroi  religio&us,  in  bell< 
Wctoriosus,  vir  cujus  laudes  merito  nitentor  in  al- 
turo,  quamdiu  sequus  arbiter  io  Anglia  invenietur, 

laudandus  tum  regni  sublimitate,  181  tum  mentis— — - 
humilitate,  quia  eniluit  amplissimc  quando,  (78)  ol 
supra  diximus»  dignitatem  (79)  Cantuariam   labela- 

ijii  Offse  oLitum  non  recte  in  tnno  79i  ponunt.  Ca 
roli  Magni  epistola  ad  Offam,  ante  Apri).  to.  79^ 
g^riptt,    Adnani    roortis    roentionem    itcit,    und 
sequitnr  Offam  supervixisse  summo  ponlifici  oig 
obilus  die  25«  Decembris  an.  795  tccjdit. 

n^)  Asseverat.  c.  e.;  post.  asseverat^  t.  s.  d.  1. 
m.  legunt  :  hoc  argumenti  assumens  quod  defunc 
tum  se  ^o  loci  tumulari  fecerit. 

(76'  V^^f  patncio  AlbertoAllnnus.Obtenni  edi 
tor  Opeium  Alcuini  (lom.  I,  p.  74,  not.),  quof 
epistolam   de  qua    Malmesburiensis    locum    hun 

sumpsil  i8"0l*  ^*'-  ^     ,., 

(77)  Post  quatuor,  etc.  Ecgindus  obut  jKMt  th 

quot  tantum  regui  meuses,  ci  Co^huulfus    ia    ejus^ 
locum  successor  esl  designatus. 

(78)  Vt  supra  diximus.  Vide  supra  g  87. 

(79)  Cantuariam.  e;  Cantuaria^,  a.  s.c.d.  1.  m. 


i 


IQM  GSSTA  REaDM  ANaiORUV.  -«  Ul.  l  104« 

eUtam  refecit;  parum  facie&s  rez  muDdanumlBsua  A  ab  Oiientalibua  Anglis  occlaua  %hi,  quod  Ule  (Mea* 


provincia  superficium»  dummodo  antiquitus  stalu- 
tum  non  transgiederetur  tramitem  canonum. Gontra 
Gantuaritas  successivum  ab  Offa  suscipiens  odiiim, 
regionem  illam  valide  afflixit  (80) ;  regemque  eorum 
Edbrttbtura  cognomine  Pren  (81)  vinctum  abduxit, 
sed  noD  multo  post,  humana  miseratione  moIUtus, 
solvendum  curavit :  nam  apud  Wirjchelcumbam,  ubi 
ecclesiaro,  qus  adhuc  superest,  Deo  exsedificaverat, 
ipsa  dedicationis  die  regem  captivum  ad  altare  ma- 
numitteas  libcrtate  palpavit,  memorabile  clementi» 
suae  spectaculum  exhibens.  Aderat  ibidem  mnnifi- 
centiae  regise  applausor  (82)  Cuthredus,  quem  ille 
Cantuaritia  regem  prsefecerat.  Sonabat  basilica 
plausibus,  platea  fremebat  discursibus,   quod  (83) 


talem  Angliam,  ut  dabilum  Merciis  regnum  a  tem* 
pore  Offae,  invadere  lentaaset.  (89)  Ludecaniua  ab 
eisdem  Anglia  post  biennem  potestatem,  ultionem 
antecessoris  animo  intendens,  oppressus  est  (90) 
Withlacus,  in  initio  regni  ab  eodem  Egbirhto  sub 
jugum  missus,  regnavit  annis  tredecim,  et  illi  et  fi- 
lio  eapitia  et  pecuniarum  tributa  persolvens.  Eailem 
sorte  1 8S  (^O  Bertbtwulfua  tredecim  regaans  an- 
nis,  novissime  a  piratis  Danorum  ultra  mare  fugatus 
esl.  (92  (Burhredus,  accepta  Ethelspida  filia  regis 
Athulfi  filii  Egbirhti,  affinitate  illius  et  vectigalium 
pensioncm  et  hostium  deprsedaiionem  consolatus 
est ;  sed  post  viginti  duos  annos  ab  eisdem  patria 
deturbatua,  Romam  diffugit,  ibique  apud  Scholam 


in  conventu  tredicem   episcoporum,  decem  ducum,  u  Anglorum  in  ecclesia  sanctffi  Mari»  tumulalua  est. 


nullus  largitatia  pateretur  repulsam,  omnes  sufiarci- 
natis  marsupiis  abirent;  nam  prseler  illa  xeoia  quse 
magnates  susceperant,  inaestimiibilis  scilicet  pretii  et 
numeri,  in  utensibus,  vestibus,  equis  eleciissimis, 
omnibus  qui  agros  non  habeba  nt  libram  argenti* 
presbyteris  mancam  auri,  monachis  solidum  unum* 
postremo  toti  populo  multa  erogavit.  Idem  monas- 
terium  cum  magnis  redditibus,  quantum  hoc  182 
tempore  iocredebile  videamr,  ampliasi^et,  (84)  vice. 
suno  quarto  regni  anno  funere  suo  honoravit  (85). 
Filius  ^us  Kenelmus,  puer  admodum  a  sorore  Quen- 
drida  innocue  csesus,  nomenque  et  decus  martyrii 
adeptus  ibidem  pausat. 
§  96.  Post  illum  regnum  Merciorum  nutabundum, 


(93)  Uxor  ejus,  tunc  quidem  in  patria  residens,  sed 
postea  virum  secuta,  apud  Papiam  eztremamsortem 
incurrit.  Tunc  regnum  illud,  a  Danis  cuidam  (94) 
Chelwulfo  Burhredi  ministro  traditum  et  ne  ultra 
placitum  retioeret  sacramento  firmatum  (95)»  poat 
paucos  annos  Eifredus  nepos  Egbirhti  obiinuit.  Ita 
principatua  iHerciorum^  qui  per  tumidam  gentiiis 
viri  insaniam  subito  efiloruit,  tunc  per  miseram 
semiviri  regis  ignaviam  omnino  emarcuit»  anno  Do- 
minicse  incarnationis  (96)  octingentesimo  sepiua- 
gesimo  quinto. 

mClPIT  DB  BEGNO  OBIKNTALmi  AN0I.0R1J1I. 

%  97.  Sed  quia  quatuor  potentiasima  regna  huc- 
usque   non    exiliter,  ut  arbitror    quantum   lectio 


ei|  ut  ita  dicaro»  ezaogue,  nihil  quod  liltera  digne-  p  majorum  suggessit,   peraravit  stilus,   nunc,  ut  in 


tur  comminisci  habuit  (86);  sed,  ne  quis  uos  arguat 
aemiviutilatam  historiam  interrnmpere,  regum  auc- 
cedentium  nomina  transcurram.  (87)  Cheolwulfus 
frater  Kenulfi,  uno  anno  regnans,  altero  a  Bernulfo 
ezpulsus  est :  (88)  Beruulfus,  tertio  rcgni  anno  ab 
Fgbirhto  rege  West-Saxonum  victos  et  fugatus,  mox 

Sedes  Cantuariensis  in  pristinum  statum  restituta 
est,  a.  D.  798,  iEthelheardo  prima  vice  ex  Roma 
reduce.  Hanc  tenuit  ab  anno  791  ad  diem  il*">  Ju- 
nii  805. 

(8u)  Regemgue  eorum,  etc.  Vide  g  15 ;  in  nota  67, 
falao  asseritur  Cuthredum  ab  Offa  regem  Cantuari- 
tarum  esse  factum.  Coenulfus  Cuthredum  regem  fe- 
cit,  non  Offa. 

(8!)  Pren.  s.  c.  d.  e.  m.  Wren,  a.  1. 

(8i)  Cuthredut.  Cuthredus  factus  est  Cantuarita- 
rum  rex,  devicto  Eadbyrto  Praen.  an.  798,  non  rcro  D 
796,  ut  slHtuitur  supra*g  15. 

f83)  Quod.  e. ;  quo  1  ibi,  a.  s.  c.  d.  1.  m. 
84)  Vicesimo  quarto  reani  anno  funere  suo  hono- 
ravii.  CccQuIfus  obiit  a.  D.  821,  regni  sui  anno  i5. 

(85)  Filius  ejus Kenelthus,  etc.  Ceuelmos,  qnem 
pater  Coenuulfus  regni  h^redem  reliquerit,  cum 
septimis  tantnm  e^set,  paulo  post  instigante  ^us 
aorore.  Qnendrida,  caesus  est  a  suo  tutore  Ascoberto, 
Vide  Vitara  ^.  Cenelm. 

(86)  Habuit.  a  d.  1.  m.,  meruit,  s.  c. 

(87)  Cheolwulfus.  Ceolulfus,  Cenelmi  patruus,re- 
gno  successit  an.  8:21,  depositusque  est  a  Beomulfo, 
▼iro  inter  Mercios  nobili,  a.  D.  823. 

(88j  Bernulfus . . .  fugatus .  Praelium  Beomulfum 
inter  et  E^bertum  commissum  est  Ellaiidune  (hunc 
locum  H'f/?ow[»ropeSalisbinum,  Salisbury)  essecotr- 
jicitura.  D.  824.  Beomulfus  ab  Orientalibus  Anglis 


prooemio  dixi,  Orientalium  Angiorum  et  Orienta- 
iium  Saxonum  principatum  idem  poat  t84  ttlionim 
terga  percurret ;  namque  poateriaa  regno  Caotuari- 
tarum,  sed  prius  regno  West-Saxonum,  puliulavit 
regnum  Orientalium  Anglorum.  (97)  Prinma  ergo, 
idemque  maximus,  apud  Orienta&es  Angloa  rez  fiut 

eodem  anno  csesus  est. 

(89)  Ludecanius.  Occisua  est  Ludeca  a.  D.  825, 
aucccssoremque  habuit  Wiglafum. 

(90)  Withlacus,  d.  e.m.;  WithlafiusSL.l;  mihlO' 
fius  s. ;  Withlavus  c.  Wiglafus  e  Merciorum  throno 
pnlsus  ab  Ecgberto,  a.  D.  827,  sed  anno  seqnenti 
restttntus  est.  Obiit  a.  D.  839. 

(91)  Berthttmlfus.  Bcortlimilfus,  defunctoWiriafo, 
thronum  conscendit,  a.  D.  839.  Devictua  a  Danis 
anno  851,  obiit  a.  D.  85i. 

(92)  Burhedus.  Burgredus  ad  tbromm!i  acceasit 
a.  D.  852.  EJHS  connubium  cum  Ethelswithe,  ^tel- 
wulfi,  Wesl-SexsB  regia,  filia,  celebratum  est 
Chippenham,  poai  Pascha,  an.  854.  Deyictua  pulaua- 
que  a  Danis,  a.  D.  874,  Romam  eoufogit  ubi  paulo 
post  obiit. 

(93)  Uxor  ejus. . .  apud  Papiam  extremam  sor- 
tem  incurrit.  Ethelsnuttha  obiit  Pavi»  a.  D.  889. 

(94)  Chelwulfo.  Ceolwulfhffl,  pulso  Borgredo, 
Danii  regcm  constituerunt  a.  D.  874 ;  anno  §77, 
Augusto  mense,  Halfdanus  Mercia;  regnum  acidit, 
cujus  partem  Ceolwlfus  obtinnit. 

(95)  Firmatum.  s.  c.  d.  e.  1.  m. ;  adacto  a. 

(96)  Octinqentesimo  septuagesimo  quinto.  a.  s.d. 
e.  I.  m.;  ocnngentesimo  quinto^  c. 

(97)  Primus,  etc.  Regni  hujus  exordinm  ttd  an- 
num  circiler  526  Pagiua  refert,  qinindo  Angli,  ad 
orientale  Britannise  littus  appubi,  sedes  ibi  sub 


1047 


WILLELMI  MALMESBURIENSIS  MONACHI. 


J0i8 


Redwaidus,  a  Wodeaio,  ut  scribunt,  decimum  geuu  A 
nactus :  omnes  quippe  australes  Anglorum  et  Saxo- 
num  provincise  citra  Humbram  fluvium  cum  suis 
regibus  ejus  nutum  spectabant.  (98)  Hic  cst  ille 
quem  superior  relatio  non  lacuit  Ethelfridum  re- 
gem  Northanhimbrorum,  pro  Kdwini  favore,  Iruci- 
dasse.  Idem,  suadente  eodem  Edwino  baptizatus, 
consilio  uxorio  postmodum  (99)  a  fide  descivit.  At 
vero  filius  ejus  Eorpwaldus,  incorruptam  Christiani- 
tatcm  complexus,  inviolatum  spiritum  Deo  efifudit, 
a  Ricberto  gentili  iunocenler  peremtus.  (100)  Huic 
Sigebertus  successit.  vir  Dco  dignus,  frater  ejus  ex 
matre,  omnemque  barbariem  pro  Francorum  nu- 
Iritura  exutus  :  namque  a  Redwaldo  (1)  in  exilium 
actus,  eorumque  diu  contubernio  fruitus,  sacra- 
menta  Christianitatis  assumpserat,  quse,  potestate  g 
initiatus,  regno  suo  totidignanterinfudit,  135  scho- 
lasque  etiam  lilterarum  per  loca  instituit ;  quod  pro 
magno  certe  debet  praedicari,  ut  litterarum  dulcedi- 
nem  per  eum  experircntur  homines  agrestes  antea 
et  fanatici.  Adjutor  religionis  fuit,  et  studiorum  in- 
centor,  (2)  Felix  episcopus,  Burgundias  oriundus, 
qui  nunc  Ramesiae  requiescit.  Porro  (3)  Sigibertus, 
seculo  renuncians  monachicaeque  tonsurse  compos, 
Egrico  cognato  thronum  reliquit;  cum  quo,  a 
Penda  rege  Merciorum  sociali  bello  appctitus,  mor- 
tem  oppetiit,  cum  fortior  ipse  malis,  et  professionis 
non  immemor,  virgam  tantum  manu  gestaret.  (4) 
Successor  Egrici  Anna,  filius.  (5)  Eni  fratris  Red* 


waldi,  eodem  furente  Penda  aimili  involutus  exitio, 
gloriosae  propaginis  numerositate  felix  eminuit,  (6) 
sicut  secundus  liber  suo  loco  insinuabit.  Soccessit 
Anna;  frater  ejus  Ethe!here ,  occisusque  est  a  rege 
Northanhimbrorum  Oswio  cum  Penda  merito,  quod 
ei  concurreret  in  auxilium ,  et  fulciret  exercitum 
qui  pessum  dedisset  fratrem  et  cognatum.  (7)  Hujus 
successor  frater  Ethelwaldus  continuatis  successio- 
nibus  regnum  reliquitejusdemEthelherii  filiis  186 
(B)  Aldulfo  et  (9)  Elcwoldo  :  his  Beorna,  huic 
quoque  Ethelredus  successit  hujus  fuit  filius  san- 
ctus  (10)  Egelbrihtus,  quem  Offa  rex  Merciorum 
dolose  interemit,  (11)  ut  dictum  cst,  ct  dicetur  pos- 
terius.  Pauci  post  eum  in  Orientali  AngUa  rcgnave- 
runt  potentes  usque  ad  (12)  sanctum  Edmundum, 
violentia  Merciorum,  qui  anno  regni  sui  sexlo  decimo 
ab  Hingiiar  pagaoo  peremtus  est.  Ex  quo  in  Orieo- 
tali  Anglia  desiere  regnare  Angli  annis  quinqua- 
genta.  Noveunio  enim  sine  rege,  paganis  vastanti- 
bus  provincia  subjacuit  :  post  in  ea,  et  in  Orientali 
Saxonia.  (13)  Guthrum  rex  Danus  regnavit  annis 
duodecira  lempore  regis  Elfredi.  Guthrum  habuit 
successorem,  aeque  Danum ,  nomine  Eohric ;  qui, 
cum  regnasset  annis  quatuordecim,  peremtus  est  ab 
Anglis  quod  inciviliicr  in  eo&  egisset  :  nec  tamen 
libertas  eis  assurrexit,  Danorum  comilibus  vel  eos 
prementibus,  vel  in  137  West-Saxonura  reges 
acuentibus,  donec  Edwardus  filius  Elfredi  ambas 
provincias,  expulsis  Danis,  liberatis  Anglis,  suo,  id 


duodecim  suis  ducibus  collocarunt.  Ufifa  unus  e 
duodecim,  qut  caeteris  superstes  fuit,  Orientalium 
Anglorum  regis  titulum  non  ante  annum  571  as- 
sumpsit.  Cujus  fuit  caput,  principum  series  Uflin- 
garum  ab  eo  nomen  habet.  OI)iit  Uffa  a.  D.  578, 
successoremque  habuit  Titilum ,  filium  suum ,  qui 
obiisse  anno  599,  supponilur  et  successorem  ha- 
buisse  filium  suum  Reodwaldum.  Yide  Bedam, 
Hist.  eccles.  lib.  ni,  c.  15. 

(98)  Hic  est  ille  quem  superior  relatio,  Vide  supra 
§47. 

(99)  A  fide  descivit.  Vide  Bedam,  lib.  ii,  c.  15, 
g  135. 

(100)  Huic  Sigcbertut  successit.  Eorpwaldus,  qui 
patri  Reodwaldu  successit  circa  annum  624 ,  bapti- 
zatus  est  a.  D.  6S7 ;  quo  occiso  eodem  anno  a 
Richberto,  qui  hoc  patrato  scelere  thronum  usur- 
pavit,  tribusque  annis  tenuit,  occisi  frater  Sigiber- 
tus  ad  thronum  accedere  debuit  an.  631. 

(1)  In  exsilium  actus.,,  per  loca  instituit.  Yide 
Bedam.  lib.  iii,  c.  18. 

(2)  Felix.  Felix,  primus  Dunwich  episcopus,  an. 
630,  censuratus,  obiit  die  8  Marlii,  a.  D.  646.  Mis- 
sus  est  ab  Uonorio,  Cantuariensi  archiepiscopo  ut 
convertendo  Sigiberto  iiicumberet. 

(3)  Sigibertus  ,  etc.  Sigibertus  ,  abdicato  regno 
monachum  induit  in  Bury  S.  Edmond's,  a.  D.  634^ 
consanguineo  suo  Egrico  throuum  relinquens.  Caesi 
sunt  ambo  a  Penda,  Merciorum  rege,  anno  sc- 
quenti. 

(4)  Successor  Egrici  Anna.  Accessio  Annae,  Reod- 
waldi  nepotis,  a.  D  635  contigisse  dicitur.  Caesub 
est  a  Penda,  a.  D.  654,  successo»'emque  habuit  fra- 
trem  suum  Elheiherum  qui  et  ipse  anno  sequenti 
occisus  est. 

(5)  Lni.  a.  s.  c.  d.  I.  m.;  omitt.  in  e. 

(6;  Sicut  secundus  Hbery  eic.  Malmesberiensis  in 
libro  sccuudo  de  tribus  regia  Annse  liIiaruro)KtheI* 


p  drithae,  EthelbuhraB  et  Sexbuhrae,  earumque  poste- 
riorum  mentionem  facit.  Confer  Bedam,  lib.  iii,  c 
7,  gl8,et  Smilh   notam  in    Optimx  genitor  so- 

bolis. 

{!)  Hujus  mccesaor.  Defuncto  fratcr  Klhelhero, 
an.   655,  Elheiwaldus  thronum   conscendil.  Obiit 

anno  664. 

(8)  Aldulfo.  Eadwulfus,  Ethelheri  filius,  patruo 
defunclo  succossit  anno  664.  Ejus  mater  fuit  He- 
resuitha,  Hihlae,  Streaneshalch  abbatissae,  filia. 
Obitus  ejus  incertus  est  annus,  annum  680  inter  el 
685  acciderc  dcbuit. 

(Oj  FAcwoldo.  Elowoldus  fratri  Eadwulfo  succes- 
sit,  et  juxta  Hickes,  anno  690,  defuuctus  est.  Suc- 
cessor  illi  fuit  Seli-aedus.  qui  anno  747  mortuus, 
successorem  liabuit  eodem  anno  iEKwualdum,  qui 
et  ipse  anno  749,  obiit.  Eo  defuncio,  Hunheanna 
et  Albertus  (a  Matthaeo  Westminsf.  el  aliis  Beorna 
et  ^thel  berthus  vocali)  simul  Orientales  Anglos 
T^  rexi!*se  videntur.  Juxla  Hickes,  Beorna  et  iEihel- 
redus  EU\aldo  successissent  an.  69o,  Beornaque 
anle  iEthelredum  obiisset  ;  sed  verus  amborum 
mortis  annus  admodum  latet.  Orientalis  Angliae  re- 
gum  successio  densa  involvilur  obscuritate. 

(JO)  Egelbrihtus.  Jiihelbertus,  iEtheiredi  filius, 
caesus  est  ab  Otla,  a.  D.  793.  Ut  martyr  habitus 
est  cjusaue  dies  festus  in  Maityrologio  Anglico  «0 
Maii  celebratur. 

(11)  Ut  diclum  est.  Vide  supra  |  86. 

(12)  S.  Eadmundum.  Eadmundus ,  ex  antiquis 
Orientalis  Angliae  regibus  recto  tramile  descendeus, 
coronaius  csi  dic  Natalis  Domini  a.  D.  854;  cae- 
susque  cst  ab  Inguaio,  Danarum  principe,  die  ;20, 
Novembris  an.  870. 

(13)  Guthrum.  Gulhorm,  seu  Godrum,  Orienla- 
lium  Anglorum  regis  lilulum  assumpsil  cx  pcrmissu 
rcgis  iiltredi,  a.D.  879;  defuucioquc  anno  891 
successit  Eohricus,  qui  an.  905  occisua  est. 


GESTA  REGUM  ANGLORUM.  —  LIB.  L 


1050 


Vesl-Saxonico,  impcrio  adjecil,  anno  posl  oc- 
em  sancti  Edmundi  quinquagcsimo,  (ii)  rcgni 
linto  docimo. 

DE   REGNO   0R1ENTALIUM   SAXONUM. 

8.  Eodem  fcre  lcmporo  quo  coppil,  rcgnum 
talium  Anglorum,  (Vo)  surrexit  regnum  Oricn- 
I  Saxonum  (circiler  A.  D.  0^6);  el  habuere 
m  Orientalcs  Saxones  regcs  per  succcssioncra 
8,  sed  aliis  regibus  el  maxinie  Mcrciis  subjec- 
16)  Primus  igitur  apud  eos  rcgnavit  Sledda,  a 
inio  decimus ;  ejus  filius  (17)  Soberlus,  nepos 
berli  regis  Canluariorum  ex  sonorc  Ricula,  fi- 

Christi  suscepil,  prsedicante  Mellilo,  qui  pri- 
Londoniae  fuit  episcopus.  Ea  cnim  urbs  ad 
lales  Saxones  spectaL  Scberto  mortuo,  filii 
Scxredus  et  Sewardus,  (18)  Melhtum  expule- 

188  (1-0  "^c  mullo  post,  a  Wcst-Saxonibus 
,  lyrannidis  in  Christum  pocnas  pependcre. 
dens  eis  Sigebertus  cognomenlo  Pan'us, 
U  filius,  (20  rchquit  regnum  Sigebrrto,  Sige- 
filio,  qui  fucral  fraler  Seberti.  Is  Sigebcrlus. 
Ai  regis  Oswii,  in  Norllianhimbria  a  (ii)  Fi- 
Gpiscopo  baplizatus,  gcntcm  suam  ad  tidem 

cum  Mcllito  abjecerant,  per  (22)  c|)iscopum 
nm  reduxit ;  quique  post  gloriosc  administra- 
egnuro,  gloriosius  rciiquit,  a  propinquis  inte- 
s,  quod,  evangclici  praccepti  scqnax,  hostibus 
2S  parceret,  nec  delinquentes,  si  poenitcrenl, 

•  Begni  sui  quinto  decimo.  Juxta  Saxonica 
ica,  Oricntales  Angli  rogis  Eadwardi  imporio 
bjecerunt  an.  921.  qni  cral  qnin(|uagesimus 
B  posl  caedem  rogis  Cadmundi  ;  (luo  posiio, 
Eadweardus  palro  .Elfrodo  surcossorit  an.  D. 
Danos  duodocimo  ejus  rogni  anno  pulsos 
staluendum  vidolur.  Apud  Plorontium  Wor- 
regnorum  conjunctio  sub  Eadweardo  primo- 
anno  928  assignalur. 

Surrexii.  a.  s.  c.  I.  ;  succcssit,  d.  e.  m. 

Primns  igitur,  eic.  Juxta  Honricuni  Ilunting- 

usem  primus  Easl-ScxoD.  rex  Kxconwini  fuisset, 

Florentius    Worceslr.,    in  rognm  jyenoalogia 

nivocat  Successorom  hahnitan.  587,  Sledam, 

suum,  qui  et  ipse  anno  597,  vita  ftmclus  csl. 

Sebertus.  SaRbcrtus,  Slcdte  filius  el  successor, 

•e  coBpil   anno  597,  et  ad  Chrisiianismum  con- 

estan.  604.  Obiil  an.  Dom.  616,  succosso- 

reli(iuit  filios    suos     Soaxrodum    et    Sige- 

m. 

Mellitum  rxpulcrunt.  Mellitus,  Londinensis 
)U8  consecratus  a.  D.  604,  in  oxsilium  pulsus 
.    617.    Factus   postea   Cantuarionsis   archi- 
Mis  obiit   die    24    Aprilis,    a.    D.  62 i.  Vicle 
,  Hist.  eccles.  lib.  11,  c.  3-7. 
Rec  multo  f)ost,  eic.  Souredus  ct  Sigewardus 
mt  an.  623,  usiiue  succcssit  Sigibortus,  co- 
iilo  Pfirvui,  Sigowardi  filiu?. 
Reliquit  regnum  Sigiberto,  Sigiberto,  anno 
ifuncto  succossit  Sigiberlus  cognomenlo  Bo- 
[ui   Christianismum  apud  Orionlales  Saxones 
l.   Caesus  est  an.    Dom.  660.   Vide  Bedam, 
,  c.  22,  §  215. 

Finano.  Finanus,  cpiscopus  Lindisfarnensis, 
di  surcessit  defuncto  Aidano,  an.  651. 
Cheddum.    Ceddus,    consocralus   episcopus 
ensis  circa  annum  656,  obiit  a.  D.  654.  Vide 
,  lib.  III,  ^  214. 
Swithelmut,  Swithelmus,  Scxbaldl,  Sijjfobal* 


A  rugato  et  duro  vullu  suspenderot.  Post  cum  fralor 
(23)  Swilhelmus  regnavit,  ab  oodem  Cheddo  in 
Orientali  Anglia  baptizatus.  Eo  mortuo,  Sigherius 
filius  Sigeberti  Parvi,  et  Sobbi  filius  Sowardi,  re- 
gnum  tenuerunl.  Veruntaraen  Sebbi,  socio  ante  sc 
defuncto,  ipse  quoque  tricesimo  anno  voluntarie 
regno  decessit,  monachus  (24)  ut  Beda  refort)  fac- 
tus  :  filii  ejus  139^Ggchardiis  et  Senfrcdus  regna- 
verunt.  Illis  defunclis,  pauco  tempore  (25)  rec^nurn 
moderatus  est  Offa  filius  Sigherii,  juvenis  jocundi 
vultus  et  animi,  retatis  floridjr,  maximi  apud  cives 
amoris,  qui  hortatu  Kinespidae  Pendse  fili<ne,  cujus 
nuptias  speraveral,  coelestes  su?pirare  doclus  amo- 
rcs,  Romam  cum  Kenredo  rcge  Merciorum  cl  bcalo 
(26)  EgAvino  episcopo  Wictiorum  ivit,  ibique  alton- 

g  sus  ccclica  regna  suo  tcmpore  subivil.  (27)  II li  suc- 
cessit  Selredus,  Sigeberti  boni  filius,  triginta  ooio 
annis :  quo  peremto,  principatus  est  Orientalibus 
Saxonibus  Swithedus,  (28)  qui,  eodem  anno  quo 
Cantuaritas  Egbirhtus  rex  West-Saxonnm  debella- 
vil,  ab  eodcm  expulsus,  rcgnum  vacuefecit.  Lon- 
donia  lamen,  cum  circumjacenlibus  regionibus, 
Merciorum  regibus,  quamdiu  ipsi  imperitaverunt, 
paruiL 

DE  PARTITIO^E  REGNORLM,  ET  PACIS  £T  EPISCOPATlBCS 

ANGLI^. 

§  99.  Dominabanlur  ergo  reges  Canluaritarum 
proprie  in  Cantia ;   in   qua    suU    hii  e^jiscopatus. 

dive  filius,  fratri  successit  an.  660,  ct  obiit  an. 
565,  quo  tempore  Sigherius,  Sigiberti  Parvi  fiUus, 
C  et  S<*bbi,  Sigeweardo  filius  regnum  obtinucrunt. 
De  Sobbi  parentola  confer  D.  Smilh  nota  in  B  'dam, 
lib.  IV,  c.  30,  et  charlam  iEthi'redi  Eoa.  t-Sexae, 
Cod.  Dipl.  JEd.  Saxnn.,  N°.  XXXV,  n.  31). 

(il)  UtBeda  refert.\Ab.  iii,  c.30,g250.et  hb  iv, 
c.  li,  §  i8K  —  Sebbi,  resignata  corona  mouii- 
chum  induit  a.  D.  693.  et  anno  sequcnti  defunctus 
est.  Ejus  Vita  scripta  est  a  Capgravc  cx  antiquis 
logendis  quae  invoniuntnr  in  Act.  ss.  Augnst.  inm. 
VI,  p.  5i6.  Succcssores  habuit  filios  suos  Si^ehar- 
dum  el  Susebraedum. 

(25)  Regnum  moderatus  est  Offa.  SuoeJ»nedus  obiit 
post  diem  13  Junii  a.  D.  104,  successorcmque  ha- 
buitOifam,  qui  Romam  cum  Coenreedo  Mcrciorum 
a.  D.  709,  profectus  est,  ubi  ambo  tonsuram  e 
manu  Constantini  papaj  rccepf*runt. 

C26)  Egwino.  Ecgwinus,  Worcestria»  cpiscopus, 
consecratusest,  a.  D.  692,  et  sedit  usque  ad  an. 
Dom.  747. 
D  (2')  lllisuccessit  Selredus.  Selraedus,  Sua»brilus- 
ve,  Oifae  successit  an.  709,  et  obiit  an.  738.  Selrae- 
dus,  Sigiberli  Boni  filius,  Onenlalium  Anglorum, 
non  vero  Orienialium  Saxt^num  rox  erat.  Obiit  an. 
747.  Vide  nol.  *  ,  p.  i36.  Malmesburiensis  et  Flo- 
rentii  Worcestrensis  lextus  apque  obscuru^  in  eo 
quod  de  successione  regum  tum  Orientalium  An- 
glorum,  tum  Orienialium  Saxonum  referunt. 

(28)  Qui  eodem  anno...  regnum  vacuefecit.  Hic 
falsus  omnium  ms.  contextus  videtur.  Nam,  si 
Swithraedus  defuncto  Suaebrito,  "^n.  738,  successit, 
vel  etiam  post  Seirsedum  Oriontalium  Anglorum 
regem  ao.  744  occisum,  haud  probabile  cst  illum 
regnasse  quo  lcmpore  Cantuaritae  regi  Ecghcrlo,  an. 
824,  se  subjecerunt  Sic  enim  scribit  Plorontius 
Worcestrensia  :  «  SwilhraeJus  supremam  p;)icsta- 
tem  aliquos  annos  tenuit  :  post  eum  pauci  nalivi 
reges  in  East-^Sexa  imperarunt^  nam  eodom  aano 


106i 


WILLELBO  If  ALM£8BnRIBN8I8  MONACHl 


im 


140  Archiepiscopatus  Gantuari»,  episcopatus  Ro-  A  nensi,  Legacestrensi,  Lincoliensl ;  qoaa  regitepisco- 


fensis. 

§  100.  Reges  West-Sazonuoa  dominabantur  in 
Wiltescire,  et  BerlLensi  et  Dorsetensi  pagis ;  (29) 
quibus  est  episcopus  unus,  cujus  est  modo  sedes 
(30)  Salesbirie,  quondam  erat  (31)  vel  Ramesbirie 
vei  Scireburoe. 

Et  (32)  in  Suthsexa,  qus  aUquanto  tempore  ha- 
buit  proprium  regem.  Eratque  sedes  episcopalisejus 
pagi  antiquitus  in  Seleseo,  quae  est  insula  circum- 
flua  ponto,  (3-1)  ut  Beda  narrat,  ubi  etiam  beatus 
Wilfridus  monasterium  construxit  :  nunc  babitat 
episcopus  apud  Cicestram. 

£t  in  pagis  Suthanlunensi  et  Sudreiensi,  quibus 
est  episcopus  qui  habet  sedem  Wintonise. 


pus  qui  modo  habet  sedem  Lincoli»,  quondaoi  ha- 
bebat  apud  Dorkeceslre. 

Et  in  Legacestrensi,  Snotingensi»  quorum  Ghris- 
tianitas  ad  archiepiscopum  Eboracensem  ^tectat ; 
habebalurque  ibi  olim  proprius  episcopos»  cigus 
sedes  erat  apud  Legacestram. 

§  102.  Reges  Orientalium  Anglomm  doouaabantur 
in  pago  Grantebrigensi  ;  et  est  ibi  episcopus,  eujus 
sedes  est  apud  Heli. 

£t  in  Norlhfolke  et  Sodfolke ;  et  est  ibi  epiac^^ms, 
eujus  sedee  e»t  apud  Norwie,  quondain  erai  apud 
Elman  vel  Tetford. 

§103.  Reges  Orientalium  Saxoinmi  domioa- 
bantur    in    Esifexay  et    dimidia  Horthfordeosi  ; 


Et  in  pago  Sumerseiensi.  qui  habebat  olim  apud  B  habebalurque  ibi,   et  habetur,  epiaeopos    Londo- 


Wellas  episcopum,  qui  nunc  est  Batbonise. 

Et  in  DomnoniaquseDevenescire  dicitur,  et  ia  Gor- 
nubia  quae  nunc  Cornu-guallia  dicitur.  Erantque 
tuAc  dtto  episcopatus,  unus  in  Cridentuna,  alter 
apud  Sanctum  Germanum :  nunc  est  unus,  et  est 
sedes  djus  Exoni». 

§  101.  Porro  reges  Merciorum  dominabantur  in 
pagis  his,  Gloecestrensi,  Wigornensi,  Warwicensi  : 
in  his  est  episcopus  unus,  cujus  sedes  est  Wi- 
gomise. 

141  ^^io  Gestrensi,  et  in  Derbensi,  Statfor- 
densi  :  in  his  est  episcopus  unus,  et  habet  partem 
Warwicensis,  et  Scrobbeberiensis  pagi,  el  est  sedes 
apud  civitatem  Legioiium,  vel  Goventreiam  ;  quon- 
dam  erat  Lichefelde. 

Et  in  Horefordensi,  habeturque  ibi  episcopus 
babens  dimidium  pagum  Scrobesbiriae,  et  pariem 
Warwicensis  et  Glocestrensis,  possidens  sedem  in 
Herefordo. 

£t  in  Oxenefordensi,  Buchingensi,  Hurfordensi, 
Huntendonensi  dimidia,  Bedefordensi,  Northhantu- 


meusis. 

§104.  Reges  Northanbimbroram  dominabanhir 
in  omni  regione  quae  est  ultra  Humbram  tnvium, 
usque  ad  Scotiam  ;  erantque  ibi  archiepieeopus 
Eboracensis,  episcopos  Hauguataldenais  et  Ripes- 
sis.  Lindisfarnensis,  de  (34)  Gandida  Caaa  :  Haugo- 
staldensis  et  Ripensis  defecerunt,  Liiidisfamefitis 
translatus  est  in  Dunelmum. 

142  §  1 05.  Hae  erant  particiones  regnomm,quam- 
vis  reges  pro  vicissitudme  lemporoiit,  modohi,modo 
illi,  terminos  prsetergrederentur  pro  fortitudine,  vel 
pro  ignavia  amitterent  :  sed  has  omnes  regnomm 
varietates  Egbirhtus  animi  magnitudine  compes- 
cuit,  et  ea,  uni  conquadriins  imperio,  ad  uniforme 
C  dominium  servans  unicuique  propriaa  leges,  voca— 
vit.  Quocirca  qoia,  de  recensione  (35)  temporunifi- 
dem  placitam  absolvens,  ultra  ejustemporaexcurri, 
hic  figam  metam  primo  volumini,  ut  multifldus 
trames  regiiorum  in  unius  WesV-SftxoAiei  termine- 
tur  compendium. 


quo  Bcgbertus  Gontiam  invasit  ejus  potestate  se 
nibjecere. »  Florbiit.  Wigorn.  ad  Chronicon  apprend, 
(EastrSaxouia.) 

(^9)  Quibus  iut  episcopus  uniM...  vel  Ramesbirie 
vei  Hcireburne,  Gunfer  hsec  cumMalmesb.  Degestis 
ponti/',..  De  episcopis  Occideotaiium  Saxonuin. 

[SO;  Sedes.  a.  c.  d.  I.  m.  ;  omitl.  in  e. 

[Jli  Erat.  a.  c.  d.  1.  m. ;  omitt.  in  e. 

[32)  lnSuthsexa,e\c.  Uujus  regni  historia  non 
adto  auiheulica.  Fundaluiii  esse  conjicitur,  circa 
an.  490,  ab  i£ih  qui  Britanniam  an.  471  ingressus 
est  oum  suis  tribus  filiis  Gyuien,   Wienkmg,   et 


Gissi,  qui  patri  successit.  Meridionales  Sevonea 
Ghristianam  religionem  conversi  sunt  a  Wilfridb^ 
episcopo  Ebomcensi,  regnaote  iEtbtlwalbo,  a.  D* 
6dl.  Soutb-Sexa^  regnam  aliquando  C&ntuarise,  ali^ 
quando  vero  West-hexs,  cui  tandem  unitum  est^ 
ab  Ecgberto,  a.  D.  8ii4,  tributarium  fuisae  Ti— 
detur. 

(33)  Ut  Beda  narray  Hist.  ecclesiast.    lib.  ly,  c^ 
13,  g  269. 

(34)  Candida  Ca5a.  Whithern,  in  Galloway. 

(35)  Hecensione.  s.  ;  recensitione,  c.  d.  e«  1.  m^ 


143 


PROLOGUS  IN  LIBRUM   SECUNDUM 


Diu  est  quod,  parentum  cura,  el  meapte  diligen-  D     «  Gopias  quodeunque  necesse  est,  »  extorsi  javeiH^ 


tia,  libii:»  insuevi  iieeo  me  voluptas  jam  inde  a  pue- 
ritia  cepit ;  hsec  illecebra  mecum  panlibus  adulevit 
annis  :  UAm  et  ita  a  paire  in^iitulu;»  eiaiu,  ut,  si  ad 

diversa  declinarem  studia,  e^set  anirnse  dispendiuia, 
et  famse    perieulum.   Quocirca  memor  sententisff, 


tuti  meae  ul  iibenter  vellem  quod  iion  velle   honest^ 
non  possem .  Et  multis  quidem  litteris  impendi  ope^ 
ram,  sed  aliis   aliam.    Logicam   enim^  qu»   armaC 
eloquium,  solo  libavi  aaditu  :  phyMcam,  quai  mede* 
tur  vaietudini  corporum,  aliquaoto  preaaius  conee- 


1053 


GBSTA  REQUM  ANOLORUM.  —  UB.  11. 


i»M 


pi :  jam  vero  eibie«  paiies  medullitus  rimatus,  illius 
migestati  assurgo,  quod  per  se  studeutibus  pateat, 
ei  aoimos  ad  bene  yiveDdum  coroponat  :  hisloriam 
prsDcipue,  qu»,  jocunda  quadam  gestoruro  notitia 
mores  coodiens  ad  bona  sequenda,  vel  mala  ca- 
yenda,  legeotes  exemplis  irritat.  Itaque,  eum  do- 
mesticia  sumptibus  nonnullos  exterarum  gentium 
historicos  conflassem,  faroiliari  otio  quserere  per- 
rexi  si  quid  de  nostra  gente  memorabile  posteris 
posset  reperiri.  Uinc  est  quod,  ab  antiquo  acriptis 
Bon  contentus,  ipse  quoque  144  scripturire  (36) 
incepi ;  dod  ut  scientiam  meam,  qus  pene  nulla  est, 
proponerem,  sed  ut  res  absconditas,  quse  io  strue 
vetustatis  latebant,  convellerem  in  lucem.  Quapro- 
pter  opiniones  volaticas  despuens,  Ghronica  longe 
lateque  corrogavit,  sed  nihil  propemodum  hac,  fa- 


A  teor,  profeci  industria ;  omnibus  enim  decursis 
inops  remansi  scientise,  quippe  ante  non  iuveniens 
quod  legerem,  quam  lecturire  desinerem.  Qua*cun- 
que  vero  de  quatuor  regnis  ad  liquidum  edidici, 
pi  imo  libro  indidi ;  in  quibus,  ut  spero,  non  eru- 
bescct  verilas  etsi  forte  aiicui  suboriatur  dubietas. 
Nunc  usque  ad  advenlum  Normdnnorum  regniWest- 
Saxonici  monarchiam,  per  succedentium  invicem 
regum  genesim,  deducam.  Qu»  si  quis  oculo  bono 
videre  dignabilur,  hanc  sub  fralerna  caritate  rogu- 
lara  teneat :  «  Si  ista  taatum  ante  noverit,  non  fas- 
tidiat  quod  scripserim;  si  plura  didicerit,  nonsuc- 
censtat  quod  non  dixerim  :  »  immo,  dum  vivo 
mihi  cognoscenda  communicet,  ut  meo  stylo  appo- 
nantur  saitem  in  margine  quas  non  occurrerant  in 
ordine. 


146LIBER  SECUNDUS. 


§  106.  Superiori  volumini  hicterminusobvenit,qui 
quatuorregoa  Britannise  in  unum  coarctaret.  Cujus 
potentiae  auctor  (37)  Egbirhtus,  regis  Ime  de  fratre 
Inegildo  abnepos,  amplo  apud  suos  loco  natus,  et 
ingenue  educatus  a  pueritia,  inter  West-Saxones 
emicuii.  ContiDuatio  virtutum  incendit  invidiam ; 
et,  quod  fere  a  nalura  comparatum  est  ut  reges  ini- 
quo  intuitu  aspiciaut  si  quos  in  spem  regni  adole- 
seere  videant,  Brithtricus,  (S8)  ut  praedictum  est,  sus- 
pectum  habens  memorandse  indolis  juvenem,  e  me- 
dio  toltere  cugitabat  Quod  Egiiirhtus  praesentiens, 
ad  ODam  regem  Merciorum  fuga  lapsus  est ;  quem 
dom  ille  sedula  diligentia  obumbraret,  consecuti 
sunt  Brihtrici  nuncii  qui  perfugam  ad  suppUcium 
repetereut,  habentes  in  roanibus  tradilionis  pre- 
tium.  Accedebat  quud  suo  rtrgi  (39)  filise  ipsius  pos- 
tulabant  nuplias,  ul  genialis  thori  fcedus  perpetuas 
intereos  continerel  amicitias  (A.  D.  787).  Ita  Offa, 
qui  belhcis  roinis  non  cederet,  ad  blanditias  conni- 
vente,  146  Egbirhtus,  trausuavigato  mari,  (40) 
FHnciam  venit  (A.  D.798);  quod  Dei  consilio   fa 


B  ctum  intelligo,  ut  vir  ille,  adtantum  regnum  electus, 
regnandi  disciplinam  a  Francis  acciperet.  Ei»t  enim 
gens  illa  et  exercitatione  virium,  et  comitate  roo* 
ruro  cunctaruro  occidentaliuro  facile  princcps.  Hac 
igitur  conturoeha  Egbirhtus  (41)  ut  cote  usus  est, 
qua,  detrita  incrtiie  rubigine,  aciem  mcntis  expedi- 
ret,  et  mores  longe  a  gentiliitia  barbane  alienos  in- 
dueret.  Itaque,  (42)  defuncto  Brilhtrico,  frequentibus 
suorum  nunctis  Britanniam  reversas,  mox  que  im- 
perare  jussus,  patriae  desideriis  satisfecit,  (4:^)  anno 
Dominicse  incarnationis  octingentesimo ;  regnantc 
in  Prancia  Karolo  magno  anno  tricesimo  quarto, 
qui  etiam  duodecim  annis  supervixit.  liiterea 
Egbirhtus,  eum  clementia  et  mansuetudine  subjec- 
torum  amorem  redemiaset,  (44)  prima  virinm  do- 

Q  cumenta  in  Britannos,  qui  eam  insulae  partem  (45 
habitant  qus  CornugualliaB  dicitur,  dedit;  quit)us 
l47  subjugatis,  (46)  Aquiionaies  Britannos,  qui  a 
praedictis  brachio  maris  dividuntur,  tributarios  fecit. 
Harum  victoriarum  fama  cum  reliquos  ttrritaret, 
fiernulfus  rex  Merciorum,   tumidum   quid   spirans, 


(36)  Quoque  scripluHre.  s.  c.  e.  1.  ;  quaeque  scri- 
pturire,  d. ;  quoque  xcriptitare,  a. 

(37)  Egbirhtus,  Ecgbertus  films  erat  Ealhmundi, 
filii  £afifi,  6lii  Eopps,  tiiii  Ingildi,  fratris  Ini  occi- 
dentalium  Saxonuro  regis.  Vide  infra,  g  116. 

(38)  Ut  prasdictum  ert.  g  43. 

(39)  Fiti(B  ipsius  postulabant  nupiias.  Yideg^S, 
not.  100. 

(4C)  Franciam    venit.   Juxta  Saxon.   Chronica 
Ecgberius,  antequam    rex   essei,  in   Pranciam    ab 
OfTa  Merciorum  et  a  Beurhtrico   occideutalium   Sa 
xonum  rege  puisus  est   ubi   tres   antios   remauMt* 
{Sax.  Chron.  a.  D.  836). 

(41)  ^rgo  fungar  vice  cotis,  acutum 

Readere  quas  ferrum  valet,exors  ipsasecandi. 

(HoR.  Ars  potft.y  304.) 

Lin  DefUncto  Brihtrico.  Vide  g  43,  not.  4. 

(43)  Anno,  etc.  Hic.  Malmesburiensis  in  anachro- 
nfsmum     incidlt.     seqendo  Sax.  Chronica  qua? 


Egberhti  aceesstonero  anno  800,  pro  802  ascri- 
buut,  Juxla  communem  computandi  modum   Cttro- 
lus  Maguus  regnare  coepit  die  24   Septenibris,   a. 
D.  768,  quo  tempore  Krancorum  monarciiie   parti 
successit ;  unde  sequilur  tnce»imum   quartum  ejui 
rtrgni  anuum  cuuipietum  fuisse   mense   Septembri 
an.  802  (quo  anno  Ecgberhtus  ptocul  dubio  thro- 
oum  consceudii).  Obiii  die  28   Januarii  bl4,   cum, 
et  Malmesburieusis  ubservai,  Bcgtierti   accesvionis 
duudecim  annis  ^upervixisset.  Vide  g  43.  nui.  5. 
j^      (44)i^imat;trittfit,  etc.JuxtaSax.  Chron.,Ecgbfr- 
^  tub  Occideutalium  VValeusium  legiunem  ai>  orieute 
adoccidentem  depupulatus  est  a.  D.  817    MaitNaeus 
We>imuist    Co  tjugualliam   ab  Bcgberhto  vieture 
an.  808  ucrupalam  esse  refiert. 
{kb)  Habitant.  d.  e.  m. ;  inkabitant,  a.  s.  1. 
(4t)  Aquilonates  Britannos^  etc.  Juxia  Saxuniea 
Cbrouica  Florenlium  Worcest.,  et  alioa,  hnc  eveuit 
an.  8)8. 


1053 


WILLELMl  MALMESBURIENSKS  MONACHF 


1056 


gloriosumqno  arbilralus  si  audacia  sua  calerorum  A 
mctum  demeret,  bellum  Egbirhlo  indixit.  llle,  gloria? 
damnum  ducens  si  coderel,  occurril  alacrilor  :  con- 
sertaque  pugna  fugit  Bernulfus,  viclus  miscrabili- 
ler.  Faclum  esl  lioc  belium  apud  Ilellendune,  auno 
Domini  (47)  oclingcntesimo  vicesimo  scxto.  Hoc 
eventu  Wesl-Saxo  elalus,  animumquc  ad  alliora 
exlendens,  fcnenle  adhuc  vicloria,  Ethelwulfura 
filium,  cum  Alstano  episcopo  Scireburnioe  et  clecta 
manu,  Cantiam  misit,  qui  provinciam,  seu  longo  so- 
pitam  otio,  seu  virlulum  suarum  exanimalam,  nuu- 
cio  dominatuiWest-Saxonico  adjicerent. 

g  107.  Missi  efficaciler  imperatis  institerunt,  re- 
gionemque,  quaquaversura  finibus  suis  cingitur, 
pervagali  ;  minimoque  labore  Baldredo  roge  ultra 
Tamesim  fluvium  expulso,  Cantiam,  Sudreiam,  p 
148  Auslrales  et  OrienlalesSaxonos,  quiiiuondam 
ad  antecossorum  suorum  jus  pertiuebanl,  sua}  parti 
subdidere  anno  rogni  ejus  vic^isimo  quarto.  Noc 
nnillo  post  Oriontalos  Angli,  auxilio  Egbirhli 
animaii,  (48)  roges  Merciorum  Bornulfum  el  Lude- 
canum,  continuatis  excoplos  insidiis,  trucidarunt. 
Causa  cadis  luil,  quod  ipsi  solita  coutumacia  Hnes 
cxlernos  inquiolarent.  Eoium  successor  (49) 
Withlafius,  primo  ab  Egbirhto  regno  fugatus,  mox 
in  fidem  Iributariam  arcoplus,  principaium  West- 
Saxonum  ampliavit.  (;j8)  Eodom  anno  Norlhanhim- 
bri,  qui  se  solos  romausissc,  el  omnium  digito 
notari,  corneront,  timentes  ne  diu  conceptam    iram 


in  ipsos  offunderet,  tandera  yel  sero  datis  obsidibus 
favcrant  deditioni.  (51)  Ita  tota  Britannia  potitus, 
reliquum  vita)  per  annos  novem  tranquille  cucurrit, 
nisi  quod  extremis  fere  diebus  (52)  manus  Danorum 
piratica,  htoribus  ejus  appulsa,  otiura  regni  foedavit. 
Ita  versatur  liumanarum  rerura  alea,  ul,  primus 
omnibus  Anglis  imperitans,  cognalorum  obsequium 
posset  p«rvi  pendere,  dum  externus  hostis  se  suos- 
quae  haDredes  non  (53)  desineret  149  incessere; 
contra  quos  cum  copiae  Anglorum  constilisscnl,  non 
solilo  lenocinio  fortuna  regem  adulata,  in  ipso  co- 
natu  destituii  :  siquidem  cura  raeliorc  parte  diei 
vicloriam  pcne  occupasset.  jam  prono  in  oceanum 
sole  palmam  amisit ,  sed  lamen,  beneficio  tenebra- 
rum  (34)adjutus,  victi  dedecus  eva8il.(55)Sequenti 
plane  pra^Iio  ingentem  multitudinem  parva  raanu 
fudit.  Postremo  (50)  post  annos  triginta  el  septem 
et  menses  soptem  decessit,  sepullusque  est  W'into- 
niiT,  magnas  laudura  occasiones  filio  relinqucns, 
feliccmque  fore  pronuncianssi  regnum,  quod  muUa 
texuerat  industria,  ille  consueta  genti  ilii  nou  intcr- 
rumperci  ignavia. 

DE   REGE   ETHELWULFO. 

g  108.  Anno  Dominicae  incarnalionis  (57)  oclin- 
gentcsimo  tricesimo  septimo  Elhelwulfus,  (quem 
quidam  Atliulfum  vocant,)  filius  Egbirhti,  regnavlt 
(50)  viginti  annis  et  mensibus  quiuque;  naturalenis, 
150  tt  ^"i  sub  quiete  degere,  quam    niullis   pro- 


(47)  Octingcntesimo  vicesimo sexto .  Praelium  apud 
Ellanduue  commissum  est  n.  I).  8^4,  ut  recle  le- 
gitunusexms.  nostris.  Qiioad  hujus  prajlii  tem- 
pus  ab  auclO' ibus  mehoris  notae  rece:Iit  ms.  colex 
ex  quo  textum  uostrum  cousliluimus,  juxta  quem 
duobus  annis  serius  commissum  fuisset  et  jam  pe- 
ractis  quae  hujus  prrelii  folici  successu  contigisse 
narrat  Malmcsburiensis.  Ex  iis  enim  quae  in  textu 
afferuntur  Ecgberhtus  Cantiam  sibi  subjecit  anno 
834,  qui  tricesimus  quarlus  eral  ejus  regni  annus  ; 
sedjuxta  reciiorem  computatiouom  qua  regnuui 
Ecgborhti  mcnse  Januario  an.  802  initium  C(T»|>is- 
sel,  Bu»ornuHi  Mjrcioruin  regis  cladem,  et  Baldredi 
e.Cantuarilaram  throno  expulsionem  vicesimo  se- 
cundo  Ei.4bTti  regui  anno  occurrisse  0|)ortel ,  a. 
D.  82 i  Malmesbirien^is  lameu  sumpto  anno  800 
quasi  Ecgborti  accessionis  aimo.  inorrecti ,  et  si 
conoeq.ieuior  luxta  suum  seiisum,  probibilitor  scri- 
psit  et  h:)b:iit  anuum  824,  viccsimum  quartum 
luisse  regni  Ecgberhti  aunum. 

(48)  Heges  Merciorum.  Caesus  est  Beornufus  a.  D. 
8i5,  eod«»m  pio  anno  Ludeca. 

(49)  WUlUafius,. .  regno  fa]atu^.  Wiglafus,  ab 
Ecgberhioa.  D.  8i7  pulsus,  auno  se  [lenti  reguo 
Tcsiiiutus  est,  quod  taraen  West-Saxonura  tribu- 
tarium  tenuit. 

(50)  Eodem  anno  Northanimhri,  etc.  Exercitum 
Ecgberhtus  Doram  adversus  Northanimbros   direxit 
qui  ip^i  obse  fuium  et  sub.nissionem  ibi    obtulerunt 
a.  D.  8-27.  (S IX.  Ckrou.  elFLOK.  Wnioax.) 

•(51)  Ita  toti  Britannia  potitus.  Eagbarhtuscoro- 
natus  est  Bnianuiie  rex  in  m  igno  conciho,  Wm- 
ceslriae  a.  D.  829  hibito,  uaiverso  tolias  gonlis 
consen^u  ;  Juxli  VViujestr.  Aauile>  (Doin.  an.  l:?) 
ibi  decrevit.  E;gbv3rhlus  ut  deinceps  Britiania  voca- 
retur  Anglia,  et  qui  antea  Juiorum  aut  Saxonum 
nomine  fruebinlur,  id  poslerura  Angli  deuofnindi- 
reotur. 


(oDManus  Danorum  piratica^  elc.  «  A.  D.  833, 

G  triginla  quinque  piratarum    Danorum    navis   aiive- 

nerunl  quos  Ecjjfbertus  apudCarrum  (Charmouth  in 

Dirseisliire)  aggrossus  esl,  sed  posl  ingeutem   stra- 

gem  Dini  ca4ris  potitisunt.  »>  {Sax.  Chron.). 

(5*.)  Deslneret.  s.  c.  d.  e.;  sineret,  a.  l. 

(5i)  Tenebrarum.  a.  s.  d.  e.  l.  ;    noctis  vcl  tene 
brarum,  c. 

(5  *))  Seiuenliprjslio,  etc.  In  pra;Iio  juxta  Hengston, 
in  Corim-G.ialiia,  a.  D.  835  commisso,  ubi  Danorura 
classi^;,  in  '^olarum  auxilio  freta,  ab  Ecgberhto  de- 
vicla  cl  in  fuj^im  proptdsa  fuit. 

(51))  Post  annos  37  et  menses  7  decessit.  c.  e.  1.; 

gost  annosy  a.  s.  d.  leguut  regni.  —  Vide  regis  Ecg- 
erliti  Chartam  {Cod,  dipL  reoi  Sax.^  n.  CCXL,  p. 
218)  an.  D.  838  iusigniiara.  al  ab  ejus  filio  iEihel- 
wulfo,  a.  l).  83),  contirmatam,  q»ii  primus  ejus 
regii  defunclo  pitrc  auuus  inscribitur.  Si  rogui 
Ecgbjrhli  tempus  recii  hic  et  inSaxouicis  Chronicis 
exprMuilur,  ejas  obilus  nont  ante  mensera  Augustura 
D  a.  D.  839  axidere  debuit.  Simeon  Duuelmensis 
trigiuia  Six  tautum  anuos  regno  Ecgbcrhti  assignat, 
et  Fiorenlius  Worcester  asseril  eum  in  tricesimo 
septini")  rtjgni  sii  anno  defunctum  esse. 

(ol)  OtUingentesimo  iricesimo  septimo^  a.s  d.  e. 
1.  ;c.  omilt  t  septimo.  —  /Elhelwulfi  accessio  circa 
mensem  Augustuin  a.  D.  839  poneuda  est.  Malmes- 
burieusi,Saxon.  Chron.,  adhrerens  hic  etiara  duo- 
bus  annis  ab  aquilonaribus  chronicis  recedit. 

(5S)  Viqinti  annis  ct  mensibus  quinque.  Quo  in 
numtiro  Milinesburieusis  probahililer  iucludit  annos 
quib  is  .Eihelwulfus,  superstite  adhuc  patre,  regna- 
vit.  Djcem  et  ocio  annos  cura  sex  raensibus  ejus 
regno  assigaant  Saxonica  Chronica,  quos  sibabejus 
accessione  ra.mse  Augusto  an.839nuraerare  coeperis, 
ejus  obitum  auno  85H  accidisse  recie  constabit. 
tdibus  Januarii  {d:\^  43*  Jaa.),  juzta  FloreDlium 
Vorcester. 


«057 


GESTA  RKGUM  ANGLORUM.  —  LIB.  11. 


1058 


viDciis  imperllare,    maKct  :   denique,  avito  West-  A  qiiin'|uaginta,  boalus  qui  tanto  tempore  in  procinctu 


Saxonum  regno  conlenius,  celera  qua»  pater  sub- 
JQgaverat  appendicia  filio  {IV.))  ^lthelstano  contra- 
didil,  qui  quando  et  qno  finc  defecerit  incertum. 
(60)  Burhredum  regem  Merciorum  additamcnlo  (fii) 
exercilus  contra  Britones  juvit,  el  (62)  lili.TR  nupliis 
immane  quantum  exaltavit.  Piratas  Diinorum  per- 
totam  insulam  vagantos,  et  inopinatis  appiilsionibus 
lilora  omnia  infestantcs,  (G3j  non  semel  pcr  sc  ot 
duces  suos  conludit ;  quamvis,  ut  est  tessera  bcllo- 
rum,  ipse  ia  iisdcm  trcquentes  et  insignes  calami- 
tates  accepeiit,  (64)  Londonia  et  omni  pene  Cantia 
vastala.  Obsislcbat  larncn  semper  aerumnis  consi- 
liariorum  regis  vivacitas,  qui  nibil  unquam  hostes 
impune  delinquere  patcrentQr,  quin    communi  um- 


bonorum  operum  fueril ;  quem  libonler  laudarem, 
nisi  quod,  humaiia  cupiditate  raptus  (08),  indebita 
usnrpavit  quando  monaslerium  Malmcsbiricnse  suis 
noyoliis  substravit.  Scnliinus  ad  hunc  diem  impu- 
deuiiu)  iliius  calumniam,  licet  locus  idcm  statim,  eo 
raortuo,  omnen  illam  eloctalus  fuerit  violentiam- 
(69)  usjpic  ad  nostrum  tempus,  quando  in  idem 
discrimen  recidit.  (70)  Jta  sacra  fames  avariliae 
mortalia  pectora  exedit  ;  ita  magnifi«;os,  et  illustres 
in  ca^teris,  viros  in  Tartara  trudit. 

§i09.  Ethelwulfus  duobus  sustentatoribus  fretus, 
et  exteriora  bene  providere  et  interiora  non 
despucre,  post  triumphatos  scilicet  hostes,  ad  Dei 
cultum  versus,    (71)   decimam   omnium   hydarum 


bone  in  eos  ulciscerentur.  Habebat   enim  duos  suo  g  iufra  regnum  suum  Chrisli  famulis  concessit»   libe- 

ram  152  ^b  omnibus  funclionibus,  ak-^olutam  ab 
omnibus  inquietudinibus.  Sed  quantula  est  baec 
ejus  gloria?  Romam,  composito  regno,  abiit  ; 
ibique  (72)  tributum,  quod  Anglia  hodieque  pensilat, 
sancto  Petro  obiulil  (73)  coram  quarto  Leoue  papa, 
quietiam  antea  (74)  Ellredum  filium  ejus  ad  se 
missum  honorifice  susceperat,  et  regem  inunxerat. 
Ibi  ergo  anno  integro  moratus,  ("5)  Scholam  Anglo- 
rum,  153  quae  (ut  ferlur)  ab  Ofla  rege  Merciorum 
primitus  instiluta  proximo  anno  conflagraverat, 
reparavit  egrcgie.  Inde  domum    per   Gallias   repa- 

Malllijeum  Westminst.  et  Injjulphum.  Conjicit  Spel- 
man  cjus  concessionem  bis  factam ;  priniavice  an. 
854,  et  a  summo  |*ontifice  conHrmaiani  quando 
iEihelwulfus  Romam  adi  t ;  deiuceps   aulfm,  eo   in 


tempore  prajccllentes  prajsules,  (65)beatum  Swithu- 
num  dico  Winlhoniae,  ct  (66)  Alstanum,  Scirebur- 
niae  :  hi,videntes  regem  cias^ioris  ethebetisingenii, 
sedulis  151  admonitionibus  ad  scicntiam  reguandi 
stimulabant.  Swiihunus,  in  terreuis  nauseans, 
dominum  ad  coelestia  iuformabat ;  Alstanus,  forensia 
quoque  non  negligenda  ratus.  eundem  conlraDanos 
animatiat,  ipse  pecunias  fisco  sulficicns,  ipse  exer- 
citum  componens.  Mulla  per  illum  in  talibus,  et 
inchoata  constanler  et  terminata  feliciter,  (67)  qui 
annalcs  legerit,  invenict.  Vixit  in  episcopatu   annis 

(59)  Ethelstano.  iEihelstanus  a  patre  rex  crcatus 
esl  Cantix',  East-Sixae,  Surregiae  et  South-Sexoe. 
an.  839. 

(60)  Burhedum,     Burgredus,    Merciorum    rcx, 


iElhelwulh  opcm  adversus  Walenscs  aimo  8.')3  obli-  C  petriam  reverso,  in  magno  lotius  regni  concilio. 
nuit,  annoque  soquenti.    post   Pascha  .^LthelwuKus  (12)  Tributum..,  S.  Pelro  obtulil   Uic  evidenter 


ei  fiiiam  snam  Eihelswitliam  in  matrimonium  dedit. 

(61)  Additamento.  d.  e.  m.;  ct  additamentOy  a. 
s.  c.  1. 

(62)  FiU(F  nuptiiSy  otc.  Narrat  Asserus  matrimo- 
nium  lincni&^na  cum  solemnilate  Chipponham  in- 
Wilshire  celi  bnjtum  fuisse. 

(63)  Non  semel,  etc.  Anno  845  Dani  profligali 
suiit  juxta  fluvium  Panet  in  Somersct.-hirc,  ct 
iierum  an.  H51  apud  Wicgamboorg  in  Devonshire. 

{HA)  Lonionia,  elc.  Quod  conti^il,  juxta  Sax. 
Cbron.  au.  »<ol,  sed  postquam  Dani  trajecto  Tha- 
mesi  flumine  Surrogiam  ingressi  sunl,  cos  cum 
exercitu  suo  congressus  ^thelwulfus  apud  Ockley 
debeltavit. 

(65)  B,  Swilhunum.  S.  Svvithunum  Ecgberhtus 
rex  filio  siio  .^tliphvulfo  prajcoptorum  addixit,  qui 
postea  Wiotonije  episcopus  an.  838  creatus,  die  i* 
Jnllii  863  obiit. 

(66)  Alstanum  Scirehurnicp.  Ealstanus  an.  817 
Scireborniie  (Sherhorne)  episcopus  creatus  an.  867 
diem  supromam  obiit. 

(67)  Qui  annales  legcrit.  Consule  Saxon.  Chron., 
a.  D.  8-23-845. 

(68)  Fiaptus.d.  e.  ;raptatus\  a.  c.l.  ^raptatus  s. 

(69)  Vsque  ad  nostrum  tempus,  etc.  Hic  alludit 
Malmesburiensis  ad  usurpaliunem  sui  inonasterii 
quod  anno  1118Rogerus,  episcopus  Salisburiensis, 
appreh^ndit. 

(70)  Ita  sacra  fames,  Virg.  j€n.  iii   i)6. 

(71)  Decimam  omnium  hydarum  etc.Decimarum 
concessio  a  rege  Jiihelwulfo  facta  multarum  con- 
trovernarum  fomes  exlitisset.  Vide  Charlam  VVilton 
die  sancto  Paschx  (die  22i^  April.),  indi^t.  ii,  a.  D. 
854  datam.  (Ms.  Cust.  Claudius  c.  IX.)  Cbarta, 
quse  postea  §  114  occurrit,  invenitut*  etiam  apud 


agilur  de  Bome-scot^  sive  S.  Petri  denario  tanquam 
triiiuto  quod  huc  adhuc  aHate  Romse  ab  Anglia  sol- 
vebatur.  Hujuh  iributi  ongine  et  usu  pariter  am- 
bigitur.  Speiman  as<erit  annuale  esse  unius  penny 
fributum,  quod  Homa)  in  dic  festo  D.  Petri,  ab 
unaciuaque  famiiiasolvebutur.  lliine  concessionem, 
jEiliHiwulfo  in  Angliam  reduce.  f.ciam  os-e  videtur, 
commcndatitia  Epistola,  ul  eam  vocat  Asserus,  in 
qua  rex  trccenta»  mnncusas  singulis  annis  Romam 
mitlendasjubel  ;  quarum  tertia  pars  ipsi  Romano 
ponlifici  cessura,  leliquum  vero  a}|ual)iliicr  S. 
Petri  inter  et  S.  Pauli  ecclesiam  ad  provideuda  in 
vigilia  Pa^chai  luminaria  dispertiendum  erat.  Tri- 
butum  hoc  in  generali  geniis  conciiio  oonccssum 
essc  conjicit  Spelman. 

(73)  Coram  quarto  Leone  papa.  iEihelwuIfi  ad 
Romam   peregrinatio,   quo  coinilom    nabuit   filium 

D  suum   iElfredum,  aunp  8 '5  ascribitur.   Si   nomen 

Eontificis  qui  lum  Romana}  Ecclesia?  prseerat,  recte 
ic  cxprimilur,  iEthelwullus  anle  diem  17'™  Julii 
ejusdem  anni,  qua  die  Leo  papa  e  vita  migravit, 
proft-ctus  esi  :  qund  tameii  diibiuin  moveret  quo  ad 
tempus  iElhelwulfi  Decimarum  churtaB  (qualis  apud 
Intiulphum  occurrii)  inscriplum,  quam  plerique 
auctores  ante  ejua  ad  Romam  profeciionem  con- 
cessam  aflirmHnt.  Vide  p.  172,  not. 

(74)  El/redum  /ilium  ejus.  iEIfredi  prima  ad 
Romam  niissio  anno  853  coutigit  lempore  Leo 
papa  eum  regom  inunxil  in  successionem  paterni 
regni,  ct  ut  Romanse  Ecclcsiae  filium  adoptavit. 
Assetus  papam  Alfredum  inunxisse  io  proplieiicum 
futura)  cjus  regiae  di^nitatis  sigiium,  spousorcmque 
pro  00  steiisse,  assent. 

(75)  Scholam  Anglorum,  etc.  Si  fides  Mattbseo 
W- estminst.  (a.  D.  7!27),  Anglorum  schola  Rom»  ab 


im 


WILLSLin  MALMSSBIJRIBNSIS  VONlGiU 


«Ms 


triaos,  (76)  Judith  filiam  Karoli  rcfis  Francoram  in  A  uxore  natum  arctius  exosculabatur,  a  Lothario  ia- 


coMJugium  sumpait. 

(77j  DB  BU0CB8S0KIBU8  KAROLI  MAGNI. 

§iiO.  Siquidem  (78)  Lodowicus  Pius,  Karoli 
magai  filius,  qualuor  filios  babuit  :  Lotbarium, 
Pippinuro,  Lodowicum,  Karolum  cognomento  Gai- 
vum ;  quorum  (79)  Lotbarius,  etiam  patre  vivente, 
Domen  imperatoria  usurpans,  (80)  regoavit  annis 
quindecim  in  ea  qu«  jacel  juxta  Alpes  parte  Ger- 
mani»,  et  nunc  Lotbaringia  (quasi  regnum  Lotba- 
rii)  dicitur,  et  in  tota  Italia  cum  Roma.  In  exiremo 
vit®  ttdveraa  valetudine  vexatus,  seculo  renuncia- 
vit ;  154  vir  omniumante  se  longe immanissimus» 
quippe  qui  (8i)proprium  patrem  crebo  captivatum 
in  ergastulis  viuxerit.  Erai  sane  illemansueti  animi 


clementer  exagitatua.  (83)  Pippinus,  alter  filius  Lo- 
dowici»  regnavit  in  Aquilania  ei  Wasconia.  (84) 
Lodowicus,  tertius  filius  Lodowici,  (85)  prffiter  No- 
ricam  quam  habebat,  tenuit  regna  qus  pater  auus 
illi  dederat,  id  est  Alemanniaro,  Turingiaro,  Au- 
stragiam,  Saxoniam,  et  Avarorura,  id  est  (86)  Hn- 
norum,  regnum.  (87)  Karolus  vero  medietatem 
Franci»  ab  occidente,  et  (88)  totam  Neustriam, 
Briltaniam,  et  155  maximam  partem  fiurgundide, 
Gotbiam,  Wascomam,  Aquitaniam,  (89)  submoto 
inde  Pippino  filio  Pippini,  et  in  mooasterio  sancti 
Medardi  attonso  :  qui  postea  inde  per  fugam  elap 
sus,  et  Aquilaniam  regressus,  muito  tempore  fu- 
giendo  ibi  latuit ;   ilerumque,  a  Ranulfo  (^O)  prae- 


et  simplicis;  sed  quia  mortua  Ermengarda,  de  qua  g  feclo  (91)  perfide  deceptus,  comprehensus  est,  et 


priores  liberos    tulerat,   (82)   Karolum  ex    Judith 

iQi,  Occidentalium  Saxonum  rege,  consentiente 
approbaQteque  Gregorio  papa  condita  est.  Cujus 
institulionis  nuilam  irxisiere  antiquam  authenticam 
relatiouem  creditur.  Angiorum  schola  in  S.  Petri 
vicinio  ubi  Anglici  percgrini  Romee  degcbant  sita 
erat  ;  incendio  consumpta  est,  juxtaSaxon.  Ghron., 
anno  816;  sed  de  qua  liic  conflagratio  alia  proba- 
biliter  non  est  quam  illa  quae,  juxta  Aoasiasiuro, 
Kumae,  via  Saxonum,  paulo  post  Leonis  IV  promo- 
tionem  exar^it.  Ab  anno  847  usque  ad  diem  i7*™ 
Julii  8^5  Leo  sedit  :  finis  igilur  magis  quam  ejus 
pontiHctttus  inilium  cum  eis  qusD  in  textu  astruun- 
turcongruit.  (Anastas.  Bibliotecar.  in  Vitis  Pon- 
Hficum.) 

(76)  Judiih  filium,  KaiH>li,  etc.  £the'wul6  cum 
Judith,  Caroli  Calvi  tilia  connubiuro  in  Verbiriensi 
palatio,  die  1*  Octobria  an.  856  celubratam  est 

(77)  De  iueeessoribui  Karoli  MagnU  Malmesbirien-  C     (80)  Huriorum!  Hunornm  seu  Ungarorum,  Frag. 
sis,  videtur,  magnam  hujus  relatioiiii  parlem   sum-      S.  Wandregisili. 


ad  Karolum  adductus  (92)  Silvanecto,  perpatno  est 

3*  Octobris  5i8)  imperator  uxorem  duxit  iudith  ; 
Guelphi,  Raviusping  ducis  filiuro,  Carolus  Calvui 
ex  hoc  conjugio  natus  est. 

(83)  Pippinus.  Pippinns  I,  regnnm  A(|uiUnitt  ab 
annoBti  giit>ernabat,  «ed  hujua  regionis  rex  non 
ett  agtiitus  ante  Aquii^i^ranensem  conventum,  roente 
Julio8i7habiium,  Obiit  die  i3*  Decembris  a.  0. 
838. 

(84)  Lodowicw.  Lndovicus  eognomento  (T^mani» 
cus,  imperatoris  Lotharii  frater.  Bavarias  rex  factna 
est  a.  D.  8i7,  Franoofurti  die  i8*  Att^.   876  obiit. 

(85)  Prceter  Noricam  Lioca  quae  incipiunt  Ludoui^ 
cus  prasler  Noricamt  etdesinunt^ori/to  detrusus^  oc- 
Gurruni  in  Ch^onicis  unde  sumpsii  Maltnesbiriensis 
l^osi  diviseymnt  inter  se  Francorum  imperiumt  PK) 
verbis  ut  supra  diximus.  (Fragment.  ex  lib.  mon. 
S.  Wandregisiii.) 


>8it  ex  Chronicis  Syncbronis  (ex-lihro  monasterii 
8.  WandiTgisili),  quae  adannum  877  producuntur  ; 
Chronica  eiiam  adhibuit  Adonis  Viermensis  archi- 
episcopus  (a.  D.  865-875),  nec  nonet  Hariulfi,  si  Ri* 
chtirii  monachi,  qui  a.  D.  i088  scripsit.  (Fraymen- 
turo  ex  lib.  Mon.  S.  Wandreg.  exstans  in  cod.  ms 
abbfttiie  S.  Vicioris,  Paris.  Num.  4i9  ;  Bouqnet, 
VII,  44.— Chron.  Adonis,  edit.  Paris.  ihi%  et  1561 ; 
Lngdun.  1677.  in  Bibliothecis  Patrum.  —  Chron. 
Hariulfi.  apud  Acherium,  toro.  III  Spicilegii  ,  fol. 
Paris.  17«8.) 

(78)  Lodowicus  Piui,  PatriCaroloMagno  in  Occi^ 
dentis  imperio  coosociatus  est  Septembr.  a.  D.8i3. 
eique  tanquam  solus  imperator  et  Fraucorum  rex 
successit  die  28*  Januarii  a.  D.  814.  Obiii  die  20* 
Junii  840. 

(79)  Lothariui.    Natu    major  Ludovici  I  filius^ 


(b7)  Karolus.  a.  s.  c.  e.  L ;  Karolui  quartus  {dl' 
vu*  ?)  d.  m.  -^Corolus  Calvus  patri  Auccesiit  Lu- 
dovico  Pio  in  regno  Fraiicorum  die  20  Juoii  840. 
frater  ^us  Lotharius  de  successione  curo  eo  con- 
tendit.  sed  an.  843  Franciae  regimine,  conventione 
facta,  Carolus  poliius  est. 

(88)  Totam  Neustriam^  Aquitaniam.  Franciae  par- 
titiones  non  parvis  obnoxise  erant  varietatibus  satis 
sit  tamen  observa'  e  auod  Aquitania  Garuronaminter 
et  Ligerim  jacebat,  Ya»cona  a  Garumna  usque  ad 
Pyrenoeos  montcs  secus  litlus  ohentem,  versus  ; 
Austrasia.  seu  Orientalis  Francia,  preter  varioi 
terrsB  tractus  ultra  Rhenum,  hoc  fluroen  iuter  el 
Mosam  ;  Neustria  vero  seu  Orcidentalis  Francia  ab 
Oceano  Gallo-Britannico  ad  Ligeriro,  Arroorica  ta- 
men  excepta.  (SHAaPB,  p.  114.)  Neu^tria  regionem 
iocludebat  quaa  postea  Normanuia  dicta  est. 


etiam  vivente  patre  Francorum  rex  declaratQ8  fue~  D     (8^)  Subnioto  inie  Pippino.  Defuncio  Pippino  1« 


rat  eique  in  impeiio,  menseJul.  a.  D.  817,  conso* 
ciatus.  Iialia>rex  an.  820,  atque  in  die  sancto  Pa* 
scha  (5  Apr.)  823  imperialem  ooronam  de  manu  pa^» 
pae  accepit. 

(80)  Hegnatfii  annii  quindeeim.  Refoavii  Lotha* 
rius  quittdecim  annis  et  tribus  mensibus,  a  patrit 
obitu,  an .  840.  quando  solus  Occidentis  imperator 
factus  fuerat.  Obiit  in  at>batia  PrumiSB  in  Ar<lenna, 
die  20^  Septem.  855,  ubi  monachicam  vestem  sex 
tantum  diebu!^  ante  nroplexus  fuerai 

{S\)  Pivprium  Pairem,  etc.  Ludovicus  Limpera* 
tor,  bis  a  nliis  in  monasterio  S.  Medardi  Suessio<* 
nensis  prima  vice  anno  830,  et  iterum  ao.  833  re* 
legatns  est. 

(82)  Karolum,  etc.  Lotharius,  Liidovicas  ei  Pip* 
pions,  fitii  Lodotici  Pii  et  priori  ejnt  oxore  Her- 
mengarda,  comitis  Intraini  flUa  ;  qna  dtftuieta<die 


Aquitani»  rege,  mense  Decembre  838,  Ludovicas 
hnperator  regnum  hoc  filio  suo  natu  minori  Carolo 
Calvo  dedit  :  at  Pippinus,  ultimus  regis  filius,  aui 
tunc  parvulus  erat,  de  coronn  cum  eo  contenait, 
regis  Aquitanise  titulum  relinens.  Anno  832  Pippi- 
nus  monachus  factus  esl  in  roonasterio  S.  Medardi 
Soeasionensis,  sed  inde  curo  in  Aquitnniaro  anno^5 
aufugissei,  proditus  est  a  Rainutfo,  Pitonum  comitei 
anno  8t>4,  ei  ad  Carolum  ductus  qui  cum  in  carce- 
rero  Silvanecli  (Senlis)  detrudit,  ubi  paulo  postobiit 
Vide  Chron,  Aidonis  Archiep.   Viennens. 

(90)  Pnefecio.  Malmesb.  et  Frag.  S.  Waadre«r.  ; 
prasfatQ,  Chron,  Adon. 

<91)  Perfide.  s.  d.  ro.  et  Prag.  S.  Wandref.;  per 
fidem,  a.  c.  e.  L  et  Chron*  Adon. 

(9i)  Adduetus.  a.  d.  e.  1.,  deduotus^  •.  c. 


GE6TA  REGUM  ANOLORUM.  —  LIB.  II. 


1061 


(W)  detrusus.  (94)  Post  morlem  vero  Lodowici  A  cessil  quoque  Lotharius  anno  incaraationis  Domini 

noslri  Jesu  Christi  (6)  octinj^cntesimo  quinquage- 
simo  quinto,  imperii  sive  regiii  (7)  sui  (»*)  tricesimo 
tertio.  Post  cujus  obitum  Karolus  filius  ejus,  qai 
gubernabHt  Provinciam.  (9)  oclavo  anno  moritur. 
Dehmc(JO)  Lodowicus  imperalor  Romanonim,et 
Lotharius,  fratres,  regnum  ejus,  hoc  esl  Provinciaroy 
inter  se  dispartiunt.  Lodowicus  autem  rex  Norieo- 
rum,  id  est  Bajoariorum,  (IJ)  Lodowici  imperato- 
ris  fitius,  anno  incarnationis  Domini  ocUngeDtesimo 
sexagesimo  quinto,  post  festivitatem  paschalem  (18) 
regnum  suum  inler  filios  suos  divisit,  et  (Id)  Kar- 
iomanno  quidem  dedit  Noricam,  id  est  Bajoariam» 
et  Marcas  contra  Sclavos  el  Longobardos  ;  (14)  Lo- 


u  iraperatoria,  Lolharius,  ante  obitum  patris 
et  octo  annis  unctus  ad  imperatorem,  con- 

atrei  auoa,  id  eat,  Lodowicum  (95)  piissimum 
Bajoariorum,  et  Karolum,  exercitum  duxit; 

ito  aibi  Pippino  cum  Aqmtanirum   populo  in 

luliaiodorensi  (96),  in  1 50  loco  qni  vocatur 

letnm  :  in  quo  loco  cum  Franci,  cum  omnibus 
ibus  sibi  subjectis,  mutua  se  cspde  prosterne- 
id  ultimum  Lodowicus  et  Karoius,  Lothario 
',  (97)  triumphum  adepli  sunt(A.D.  841).  (98) 
ruentissimum  vero  pra^Iiuro,  pace  inter  eos 
diviseruut  inter  se  Francorum  imperium,  (99) 
ra  diximus.  Lotharius  vero,  ex  (100)  Ernien- 
filia  Hugonis,  tres  tihos  habuit,  (1)  id  est,(:2) 


dowico  vero  Turingiam,  Austrasios    Praneo!«,  et 

ncum,  cui  regnum  Romanorum  et  Italiam  tra-  B  Saxoniam  dimisit;  (15)  Karolo  quoque  158^«- 

allerum   autem    (3)   Lotbarium,    cui    i57      nianmam  et  Curwaiam,  id  est  comitatum  (16)  Cor- 

imperialem  reliquit;  tertium  vero  (4)  Karo-      nu  gualiiffi,  reliquil.  Ipse  tamen  Lodowicus  super 

ui  Provinciam  gubernandam  (5)  dimisit.  De-      ^lios  suos  feliciter  (17)  regnavit  in  omni  potestate 


Detrusus.  Damnaius.  Frag.  S.  Wandreg. 

Po$t  mortem  vero  Lodowici  pimimi  impera- 
a.  c.  d.  e  1.  ni.;  omill.  in  s.  —  Texius  ex  hoc 
d  relationem  obitus  Caroli  Calvi  imperatoris, 

0  Nooas  Octobns,  indictione  decima,  anno 
li  nostri  octingenlesimo  septimo,  »  verbatim 
-on.  S.  Wandregtsili  sumptuscbt.  (Fragm.  ex 
lOu.  S.  Wandreg. 

PlUsimum.  Probabiliter  interpolatum  in  mss. 
ulum  istud  oon  occurrit  in  fragmento  Chroni- 

de  quo  superius ,    neque   cognomenlum  est 

daUim  Ludovico,  Bavarise  regi.  Ludovicus 
itor,  ejus  paler  cugnomentum  Piui  obtmuit. 

Autisiodorensi.  Auxerrc.  C 

Triumphum  adepli  sunt.  c.  d.  e.;  triumpha- 
i^  a.  s.;  triumphati  sunt,  1. 

PostcTuentissimum  vero  pra;lium.  Memora- 
Ponteniacense  pra^lium,  die  ii^  Junii  a.  D. 
ommissum  est.    Iniperator  Lolharius  et  ejus 

Pippinus  U,  Aquilaois  rex,  devicii  sunt  a 
)  Calvo,  ope  et  auyilio  fratris  sui,  Ludovici 
lenais.  Anno  b43,  Ludovici  imperatoris  pos- 
aes  unanimi  censen^u  inter  tres  ejus  fratres 
!  sunt.  Lotharius  imperium,  et  Italiae,  Lotba- 
i,  ProvinciSB  Burgundiaeque  regna  retinuit  ; 
icus,  Bajoariam,  Germaniam,  Thuringiam, 
iam,  Pamoniam  seu  Ilunganam  habuit;  Ca- 
vero  Franciffi  regoum,  Neu^tlriam,  Armoricam, 
mdiae  partem,  Golhiam,  Vasconiam  et  Aquiln- 

Vide  Ch^on.  Adon.  Arch.  Vienn.,  et  Hariulfi 
..  lib.  111,  c.  6. 

1  Vt  supra  diximus.  Fraementum  Chron.  S. 
regisili  h)c  legit.  «  El  Lolharius  quidem  acce-  D 
pum  Romanoium,el  toiamltaliam,et  partein 
ise  Orienialero,  totamque  Pi  ovinciam,  Ludovi- 
tro  praeier  Noricam,  »  etc.  Usque  ad  «  perpe* 

t  exilio  detrusus.  > 

))  Ermengarda.  ComitisHugonisfilia,  impera- 
othario  nupsii  mense  Octobre  a.  D.  8il ,  obiit- 
ie  20«  Mailii  851 . 
!d  est.  a.  c.  d.  e.  1.,  primumy  s. 
Ludoudcum.  Ludovicus  II,  rt*x  Italiae  a  Sergio 
10.  844  coronalus,  palri  Loihario  in  imperio 
uatus  est  post  mensem  Febr.  an.  849,  a  Leone 
a.  D.  850  imperialem  coronam  recepit,  Occi- 
>qu6  solus  imperator  an.  855  remaiibii.  Obiit 
e  virili  prole  die  6«  Aug.    855,  successorem 
ibuit  pairuum  fuum  Carolum  Calvum. 
loiharium,  ctd  seiem  imperiaUm  reliquit.  1. 
Ttine,  regnum  Lotharii, -^Yidt  AdoniiChron. 


<  Lotharius  imperator,  infirmari  se  conspicieos, 
regnum  inter  hlios  dividit.  Carolo,  minori,  Provin- 
ciam  et  partem  Burgundiae  ;  Lolhario,  medio  tilio, 
sedrm  suam;  Lodowico  imptrratori  ItHliam  eonsi- 
gnari  jubet.  Confer  eiiam  Metenses  Annales  et  Ma- 
riani  Scoti  Chronica.  Lis  mota  est  utrum  Lotharin- 
gia  ab  imperatore  Lothario  vel  ab  ejus  6lio  nomen 
habuerit.  Lotharius  rex  obiit  Placentise  die  8  Auir 
a.  D.  869.  •' 

(4)  Karolum.  Carolum,  natu  minorem  imperatoris 
Lotharii  filium,  Provinciee  regem. 

(5)  Dimisit.  a.  d.  e.  I. ;  commisit,  s.  c. 

r6)  Piostri  Jasu  Christi.  a.  d.  e.  !.;  omiit.  in  s.  c. 

(7)  Sive  regni.  a.  d.  c.  1.,  omitt.  in  s.  c. 

(8)  Tricesimo  tertio.  Triginta  duobus  annis  cum 
sex  mensibus,  ex  quo  imperialem  coronam  a  Pascali 
papa  I  acceperat. 

(9)  Octavo  anno  moritur.  Carolus  in  Provincia 
regnare  coepit  a.  D.  865,  obiit  vero  absqae  libcris 
anno  863. 

(10)  Lodowicus . . .  dispartiunt.  Ludovicus  11, 
imperator,  et  Lolharius  Lothanngiae  rex  fratris 
regnum  inter  se  panili  sunt.  Ludovicus  Provineiam 
et  Burgundiae  partem  ultra  Jurassum  habuit;  reli- 
quum  vero  Lotbarius  obtinuit.  Vide  Chron.  Adon. 
archiep.  Viennens. 

(II  i  Lodowici.  Ludovici  Pii. 

(i2)  Regnum  suum  inter  filios  suos  dividit, 
Hujus  divisionis  an.  865  nullus  e  caeteris  antiquis 
Francise  scriptoribus  meminit,  excepto  Hariijilfo, 
aui,  ut  prob44bile  videtur.  narrationem  suam  ex  eo- 
dem  fonte  hausitacMalmesbiriensis.scilicel.  Chron. 
S.  Waodregisili.  Tres  Ludovici  Bajoariensis  filii, 
defuncto  palre  an.  876,  ejus  possesaionibus  cuncti 
simul  successerunt. 

(13)  Karlomanno.  Bavarise  regi,  qui  obiit  an880. 
n  Marlii. 

{M)Lodowico.  Germanise,  Saxonis  et  Austrasiss 
rex,  patri  suo  Ludovico  Germanico,  a.  D.  876,  suc- 
cessit,  obiit  vero  die  20"  Jan.  888. 

(15)  Karolo.  Carolus,  Sueviae  rex,  cognomento 
Crassus ,  postea  Occideniis  imperator  et  Pranci® 
rex  factus  pst. 

(16)  iornu  guallias.  a.  d.  e.  L;  GaHiagt  8.  t.  — 
tt  Ad  litteram,  Gallire  comu,  ex  Armoric®  in  Ocea- 
num  projectione.  »  (Shabpb.  lln.) 

(17)  Regnavit,  elc.  Fragmentum  S.  Wandregisili 
hic  ita  legit  :  «  Nunc  principatum  tenet  anno  Incar- 
nationis  Domini  octingentesimo  scxagesimo  nono.  • 
Inde  inferri  potest  qua  »tate  scrlpsit  anetor. 


1063 


WILLELMI  MALMESBURIENSIS  MONACHI 


1064 


sua  anois  decem  (18).  Et  posl  hsDC  obiit  (19)  Lodo-  A  octingentesiiDO  septuagesimo    nono.     Deiode  iilii 


wicus  rex  anno  (20)  DominicsD  incarnationis  octin- 
gontesimo  septuagosimo  scxto,  cum  regnasset  an- 
nis  (ii)  quinquaginta  quatuor.  (22)  Karolus  autem 
rex  Occidtntalium  Francorum,  anno  tricesimo  sexlo 
rcgni  sui  in  llaliam  pcrgons  orandi  causa  (23),  ad 
limina  aposlolorum  pervenit ;  ibique  a  cuncto  po- 
pulo  Homano  imperalor  eligitur,  et  a  Johanne  papa 
in  imperalorem  consecralur,  octavo  kalendas  Ja- 
nuarii,  anno  Dorainicaj  incarnaiionis  octingentesimo 
septuagebimo  quinto.  Inde  in  Galliam  piospere  (24) 
ingressus  est.  (25)  Anno  quoque  regni  sui  tricesimo 
ociavo,  el  (26)  impcrii  lerlio  inchoante,  in  Ilaliam 
iterum  pcrrexil ;  el  colloquio  Johannis  papae  usus, 
in  Galliam  reverlens,  (27)  transcenso  Ciniso  monte, 


ejus,  (33)  Lodowicus  et  Karlomannus,  rcgnum  ejus 
inter  se  dispartiunt.  Pra^dictus  vero  rex  Lodowicus 
in  (H)  pago  Vimuiaco,  (35^  cum  Normannis  bellom 
gercns,  triumphum  adeptus  est ;  et  doq  malto  post 
obiit ,  (36)  pridie  nouas  Auguslas ,  anno  Domini 
octingentesimo  160  octogesimo  primo,  indictione 
quinta  decima.  Regnavit  annos  duos,  menses  tres  (2<7) 
dies  viginti  quatuor.  Cui  successit  in  regoo  frater 
ejus  Karlomannus.  Regnavit  tribus  annis  et  (38) 
diebus  sex  ;  deinde  in  (39)  Ewellino  saltu,  in  monte 
Aerico,  a  (40)  fero  singulari  percussus  est.  Obiit 
anno  Dominicae  incarnalionis  octingentesiroo  octo- 
gesimo  quarto,  indictione  secunda,  octavo  idus  De- 
cembris.  Demde  (41)  Karolus  lez  Suavorum,  Glius 


159  piff^sentis  luminis  caruit  visu,  (28)  tertio  no-      Lodowici  regis  Noricorum,  monarchiam  lotius   im- 

nas  Oc'ol)ris  (29),  ludiclione  decima,  anno  Domini  •    "  —  -    •• 

nosiri  oclingentcsimo   septuagesimo  seplimo  :  cui 

succes^it  in  rogno  (30)  filius  ejus  Lodowicus.  Deinde, 

aniio   regni  sui  secuudo  necdum  expleto,  idem  Lo- 

dow.cus   obiit  Compendio  (31)  palatio.  (32)  sexto 

idus  Aprilis,   indictione  duodecima ,  anno   Domini 

(18)  Decem,  Undecim,  Chron.  Hariulfi. 

(ly)  Lodoivicus  rex.  a.  d.  e.  1.  m. ;  Lodowicusc; 

omitt.  in  s.  . 

(io)  Dominicas  incarnationis.  s.  c.  d.  e.  m.;  in- 

caniali  \e>bi  a;  omilt.  in  I.  ^  .      . 

{■1\)  Quhiijuayifita  quatuor.  Ludovicus,  Bajoariae 
rex,  aiiimnj  ^ui  regni  quinquagtsimum  nonum  ab 
acc«  ssioiu'  i^Ma  an.  817  ferme  compleverat. 

{it)  KaroluSj  eic.  Carolus  Calvus,  Francorum  rex, 
Ludovico  II.  Iralris  ejus  filio,  in  Occidenlis  impe- 


perii  Francorum  et  Romanorum  assumit  anno  Verbi 
incarnati  octingentesimo  octogesimo  quinto,  indi- 
ctione  tertia.  Cujus  visionem,  quia  memorabilem 
puto^  hic  dignum  duco  inlexere. 

(42)    VISIO   KAROLl. 

§  iU.  «  In  nomine  Dei  summi  Regis  regnm !  Ego 

obtinuit. 

(34)  Pago  Vimniaco.  Le  Vimeu. 

(3b)  Cum  Normannis  bellum  gerens.  Normannos 
devicit  Ludovicus,  an.  D.  881,  m  loco  qui  dicitur 
Saulcourt,  ubi  eorum  dux  Guorm  caesus  est.  Ab 
hujus  praelii  dic,  ut  refertur,  iuterna  Ludovicus 
laesioue  laboravii,  e\  qua  postea  mortuus  est. 

(36)  Pridie  non.  Aug. ..  quinta  decima.  Hariul- 
fum  sequitur  Malmesburiensis  Lodovici  III  Fran- 
corum    regis  obitum  dici  4  Aug.  an.  D.  881  ascri- 


rio  successit ,  imperialemque  coronam  e  raanibus  Q  J^ens;   indeque   rcgnorum  Ludovici   et  Cartomani 


Joaniiis   pa|«a5  Vlll,  Romae,  die  Naialis  Domini,  an 

87c,  reccpi'.  ,.     .  ,. 

(iS)  Orandicaiua,Si.  d.  e.  I.;  orationis  gratia, 

s.  ^. 
(24)  Ingressus  est,  a.  d.  e.  1. ;  reversus  est^  s.  c. 

el  FiatJ.  Wandreg 

(-25)  Anno  quoque  regni  sui.  a.  d.  e.  1.;  anno 
auUm  regni.  s.  c. 

(-26)  hnperiitcriio  inchoante.  Carolus  secundum 
suiim  aniium  nondum  compleverat  :  Die  25a  De- 
cemtir.  875,  coronatus,  die  6a  Otlobr.  877  obiit. 

(27)  Transcenso  CiJiiso  monte.  Carolus  hausto 
e  maiiibus  medici  sui,  Judai,  Sedecia  nomine,  ve- 
neno,  oc<  ubuissc  dicitur  die  •  i  Oct.  877  apud  Brios, 
qui  esi  pagus  ad  occidentem  Cinisi  raonlis  silus. 

(58)  Tertio  nonas  Octobrix.  Ila  etiam  apud  Ila- 
riuluiin.  Quaidam  ex  Francorum  Chronicis  le- 
guni    nonas   Octobris ,    quaedam ,    raelius ,  pridie 


tempus  ab  utroque  historiagrHpho  computatur ; 
scd  observandum  est  quintam  decimam  indictionem 
non  ante  diem  25  Dfcembris,  ann.  881  initium  ce- 
pisse.  Ludovici  obitus  diei  5  Aug.  an.  881,  coro- 
natio  vero  Carlomatii  diei  9  Septembris  sequentis 
vulgo  ascribuntur ;  unde  scquilur  Ludovicum  ires 
annos  et  quatuor  menses  ,  Carlomanum  aufem 
(qui  die  6  Dcccmbris  884  obiit)  duos  tantum  annos 
et  Ircs  mcnses,  quinque  solummodo  annos  et  octo 
roenscs  a  defuncio  patre  Ludovico,  regnavisse. 

(37)  Tres.  a.  s.  d.  e.  1.,  quatuor,  c. 

(38)  Diebus.  Ita  in  omnibus  m>s.,  sed  probahiliter 
falso  positum  pro  «  raensibus.  •  Hariulfus  scribit 
c  tribus  annis  et  dimidio.  » 

(39)  Ewellino  saltu.  Silva  Evelina  prope  Pari- 
sios. 

(40)  Fero.  Juxta  quosdam  annalistas  Gallorum, 
Carlomanus,  dum  venationi  in  saltu  Baisiensi  indul- 


(iy)  Domini  nostri.  a.  e.  1.;  Dommi,  s.;  Domint 
nosLri  J^su  Christi,  d^  m.  ,    ,     .       „      . 

OO)  tilius  ejus  Ludovicus.  Ludovicus  II ,  ut 
Fraiiurum  rex,  el  III,  ut  imperator,  cognomeulo 
Bail)us  Compendii  coronalus  est  rexdie8Decembris 
877,  ct  imperator  an.  D.  878.  . 

(iS\)  Comjiendio.   c.  d.   e.    1.;   m   Compendio, 

**(%)  Sexto  Idus  Aprilis.  Chron.  Hariulfi,  quinto 
Idus  Poiioris  iidei  auctores  Ludovicum  Balbum 
Comi»en(lii  obiisse  asserunt  die  10  Apr.  (quarto 
Idus  ApiiliO,  an.  Dec.  879.  „,     .    ^^    , 

(3.,)  Lndov.  et  Karlom.  Ludovicus  III  et  Carlo- 
manus,  dclunclo  Ludovico  Balbo,  palri  eorum 
successerunl.  Prior  Franciam  et  Neustnam  babuit, 
Burgundiam  alter  et  Aquitaniam.  Carolus  Crassus, 
Ludovici    Bajoariensis    filius ,    imperiales    infulas 


n  geret,  a  Bertholde,  uno  ex  comiiibus,   casu   vnlne- 


ratus  esl ;  atque  ut  a  pcena  tutaretur,  feri  singala- 
ris  commenlum  perlatum  est  ( \nnal.  Mettens.  et 
Fuldens  continuat.,  AnnaL  Vedastini,  et  Chron.de 
Gest.  Norynan,  in  Francia) ;  sed  Malmesburicnsis 
textus  cuin  Saxonicis  Chronicis ,  Assero  et  aliis 
Anfirlicis  scriptoribus  congruit. 

(41)  Carolus  Crassus.  Carolus  Crassus  coronatas 
est  Occidentis  imperator  die  Natalis  Domini  an. 
880,  regnoque  Francorum  potitus  est  defuncto  Car- 
lomano  die  6  deccmbr.  884,  non  sine  Cdroli  Sim- 
plicis  detrimento  qui  Ludovici  Balbi  filias  posthu- 
mus  erat.  Rex  Francorum  agniius  est  desinente 
mensc  Januario  885. 

(42)  Visio  Karoli.  Visio  Karoli  Crassi  a  Malmes- 
buriensis  verbatim  hausta  est  ex  Hariulfi  Chronicis, 
lib.  lii,  c.  21  (t.  H.  Spicilegii,  p.  325,  in-fol.,  Paris, 
1723.).  Albericus  Trium  Fontinium  illam   quoad 


GESTA  RfiGUM  ANGLORtJM.  -  LIB.  I. 


i06e 


D8  imperttor,  grataito  Dei  dono  rex  Germa- A  ejulando :   Dumuiximus,  amavlmus  ieeum,  ef  eum 


\  et  p^itricius  Romanorum,  atque  imperator 
Franeorom,  sacra  nocte  Dominici  diei,  post 
at*im  nociurnarum  horarumdivinum  4tfficiijm, 
rem  repausationis  cubitum,  et  vellem  dormi- 
earpere  somnuiri,  venit  vox  ad  me  lerribili- 
;ens  :  Karole,  exiet  a  temodo  fpiritus  tuusin 
lon  modiea  :  htatimque  fui  rapiui  io  spiritu, 
me  subtulit  in  fpiritu  fuii  candidisfimus,  te- 
le  in  manu  sua  (43)  glomerem  lineum  ciaris- 
14)  jubar  luminis  emitlentem,  sicut  solent 
e  facere  quando  apparent ;  roepitque  iilum 
lere,  et  dixit  ad  me  :  Accipe  filum  glomerig 
/11,  et  iiga  ac  noda{i5)firmterinpollicetua! 
'!manus,quia  periUumducerisin  lahyrinthueas 


patre  tuo,  et  cum  fratribus  tuis,  et  cum  avuneulis 
tuix,  faeere  prasUa^  ei  homicidia,  et  rapinas  pro 
cupiditate  terrena:  ideo  in  istabuUientia  ftumina^ 
et  metaiiorum  diversa  (49)  genera.suslinemustor' 
menta.  Et  cum  ad  haec  tiinidu:*  intenderemr  audivi 
retro  nieauimasclamere :  Potentes  potenter  tormen- 
ta  patientur.  Etrespexi,  et  vidi  super  ripas  fluminis 
builientis  fomacea  piceas  et  sulphureas,  plenaa 
magnis  draconibus  et  scorpionibus  et  Herpeniibus 
diversi  generis  ;  ubi  etiam  vidi  aliquos  patris  roei 
principes,  et  meos  et  fratrum  meorum,  necnoo  et 
aviicculorom  nieorum,  dicentes  mihi  :  Heu  nobis, 
Knrole!  videsquamgrnviahabemustormenta  t68 
propier  nostra^^  malitiam  et  superbiam,  et  maia 


orum  pttnas;  ei  hoc  dicloprfficrssitme.veio-  q  consiiia  qum  regibus  nustrisettibidedimuspropter 


isiorquens  fiium  luciflui  glomeris  ;  duxitque 
profundi.^simas  valles  et  igneas,  quae  eran^ 
poteis  ardentibus  pice,  et  sulphure.  plum- 
ei  cera,  et  adipe.  Ibi  inveni  pontilices 
mei  et  avunculorum  meorum  ;  quos  cum 
)  ioterrogarem  quid  lam  gravia  paiercntur 
ita,  rer>ponderunt  mihi  :  Fuimus  episcopi 
tuiet avunculorum  tuorum,  etdumdebuimus 
H  populum  Ulorum,  de  pnce  et  concordia^ 
tere  ei  prcedica^e,  seminavimus  discordias^ 
fnto^es  maiorum  fuimus ;  unde  (ib)  nunc 
iifitur  in  istis  Tartaieis  Auppiicis^  et  nos^et 
Hicidiorum  el  rattinarum  amntores :  huc  etinm 
tuiepiscopi  etsatriiites  venient  .quisimiiiter 


cupiditatem,  Cumque  hsec  (50)  dolendo  congemis- 
cerem,  cucurrerunt  ad  me  draconeft»  aperiis  et 
plenis  faucibus  igne  et  sulphure  et  pice,  volentes 
me  inglotire  ;  at  ductor  meus  triplicavit  super  me 
6ium,  a  eujus  radiis  claritatis  superata  sunt  ora 
illorum  ignea,  et  pertraxit  (51)  me  validius.  Et 
descendimus  in  unam  vallem,  quae  erai  ex  (52) 
una  parte  tenebrosa,  ardens  velut  clibanus  ignis  ; 
ex  alia  vero  parte  tam  «moeni«sima  et  splendidiasi- 
ma  ut  nulla  ratione  dicere  valeam.  Vertiquo  me 
cjntra  tenebiosam  et  tlammivomam  partem,  vi'li- 
que  ibi  aiiquos  reges  mei  generis  io  magnis  suppli- 
ciis  :  et  tuoe,  nimisconstrictus  (53)  angtistia,  pu- 
tavi  me  statim  in  ipsis  demergi  supplciis  a  gigaa- 


fitcTic /VfCtT^.  Et  dum  haectrem<  bundusau.<- p  tibus  nigerrimis,   qui  ipsam   vallem  iiiflammabant 


m,  ecce,  nigerrimi  daemones  advolantps  cum 
pseis  volebaiit  appreliendere  (iiijm  ({lomeris 
o  manu  teiiebam,  et  ad  se  attraheie  ;  sed, 
imoibus  radiis  illius  glomeris,  non  vahbaut 
lOntingere.  Deiude.  post  tergum  meuro  cnr- 

voliierurit  me  adunciuare,  et  in  ipsos  puteos 
eoa  prfficipitare  :  sed  ductor  meus,  qui 
it  glomerein,  jaciavit  super  sca^ailas  filum 
1«,  et  duplicavit  illum,  traxitque  foititer  post 
i;  sicque  ascendimus  super  monies  aliissimos 

de  quibus  oriebaiitur  paludes  et  flumii.a 
ia,  et  omnia  metallorum  genera  bullientia, 
eri  innumcras  auimas  hominum  elprir.cipum 
lei  et  fralrum  meoruin  (48)  pra;cipitaias, 
que  ad   capilios,   aias  usqud  ad    mentum» 


cunctis  generibus  ignium ;  et  valde  tremens.gloineris 
filo  illuroinante  oculos  mcos,  vidi  e  lat^re  valtis 
paulisp(*r  alhescere  lumen,ibique  duos  fontes  fluere. 
Unus  erat  nimiiim  calidus ;  alter  vero  clarus  et 
tepidus  :  et  erant  ibi  duo  dolia.  Cumque  iiluc  irem, 
filo  glomeris  regente  gressus  meos,  intuitus  s  per 
unum  ubi  erai  fervens  aqiia,  vidi  ibi  gcnitorem 
meuin  Lodowicum  (54)  siare  usque  ad  femora ;  et 
nimis  dolore  aggravatus,  et  augore  perculsiius,  dixit 
ad  me  :  Domine  mei  Karole,  noii  timere.  Scioquia 
revertetur  rursus  spiritus  tuus  ad  corpus  tuum  ; 
et  permisit  te  Deus  huc  venire^  ut  videres  propter 
qum  peccata  ego^  et  omnes  quos  vidisti^  talia  tolera^ 
mus  suppiicia.  Uno  enim  die  164  sum  in  isto 
ferventis  doiii  balneo,  et  aitero  die  transmutorin 


iqoe  ad  umbilicum  ;  clamaveruotque  ad  me  *^  isto  suavissimo  9^itero  aquoe  dolio\  et  hoc  fit precibus 

(45)  fioda.  a  c.  d.  e.  l.,no/a,  8. 
{i^jUnde.  8.  c.  d.  e.  1.,  inde,  a. 
(47)  Me,  e.,  se,  a.  s.  e.  d.  1. 

{iS)Fratrum  meorum.  a.s.  c.d.e.  m^orttw,  post 
leffii  et  meorum,  el  in  margioe,  cognatorum  proba- 
biJiter  pro  avunculorum, 

(i9)  D  v3rsa  a.  s.  c.  e.  1.,   diversnrum,  d.    m. 

(5»)  Hec.  o.  d  e.  I.,  ad  hfec,  s.,  hoc,  a. 

(.il)  Pertraxit.  s.  c.  c.  L,protexit,  d.  m.,  prO' 
tractt,  a. 

(5i)  Ex.  a.  s.  c.  e.  1.,  m,  d.  m. 

(53)  Constictus.  a.  d.  e.  I.,  perterrilus  ei  con-» 
strictus^  8.  c. 

(54)  Lodott^icam.  Bojarieosem, 


tiam  narrat,  ad  Malmesburiensem  referens: 
iitur  mirabij»  vi:»io  quae  facti  est  hoc 
tH9  (reclius  886).  eidein  Karoio,  secun- 
illelmum  Malme>burieusem.  »  Aiiuales  faiso 
IB  Assero,  >ub  aiino  886,  visioiem  quoque 
Jirassi  recitant  :  «  Carolus  tertius  im|ierator, 
lodwici  re}{is  Noricorum  sive  B  »iai'oriim, 
mpore   vidit    visioriem,    q  lam.    ita    ul    hic 

scnptain  refereiiat,  «licens  :   Ego  Kdrolus, 
I  F<'aiicicis  S.  Dioiiysii  chro  licis,  e'  in  qai- 

Liatinis   mss.  visio   no'i  rede  CaroloCaivo 
inr.  (BouQUET,  IX,  60). 
Uomerem.  Sicomues  mss.  Videinfra,  n.61 
t  ioit. 
Uamtif/ti.  a..  s.d.  e.  m.,  clarissime^c,  ' 

kmoL.  CLXXIX. 


Vi 


i(M7 


WIIfLELMI  MALMBSVJRIBffSIS  MOHACHI 


1068 


sanctiPeiri  et  sanrti  (^)  RtmigHl  cujus  palroci^  A  viues  tcmpore.  Tune,  conversns  contra  me,   Lodo- 


niis  hfictenus  genus  nostrum  regitleregnavit.  Sed, 
si  mihi  subveneris  citOf  tu,  et  meifidcles  episcopi  et 
abbates,  ei  omnis  vrdo  ecclesiasticus\  m^ssis^  ohla- 
tionibuf  (56).  psalmodiis^  uigiliis.  eleemosynis,  velo, 
citer  liberatusero  deistoaqiue  hullientisdolio  ;nam 
frater  meus  Lotharius^  et  ejus  fihus"  Lodouncus^ 
sancti  Petri  sanctufue  Remigii  precibus  exempti 
sunt  deistis  pceniSt  et  jam  ducli  suni  in  gaudiumpa^ 
radisi  Dei,  Dixitquead  me  :  Respic  e  sinistrorsum  : 
Ciimque  respexissem,  vidi  ibi  duo  dolia  allissima 
bullienlia.  Ista,  inquir,  sunt  tibi  prceparaia^  nisi  ie 
emendaveris^  et  pceniien  tiam  egeris  de  tuis  nefandis 
deliciis  ;  cuepiquo  tunc  graviter  borrere.  Cumque 
cernerct  com»*s  ^.57)  meus    in    tanio   pavore   esse 


wicus  dixii  mihi :  imperiumquodhacienustenuisti^ 
jure hfereditario  debtt  recipere{6\)  Lodowicut fitius 
filicemece;  ct,  hoc  dicto,  visum  est  mibi  afiore  in- 
pra-sciitiarum  iufantulum.  Tunc,  iotuens  eanit 
Lothariii8(6t)avus  ejus  dixit  mihi  :  Talii  videtur 
esseinfnns.  qnalis  illepuerfuitquemstaluiiDomi" 
nus  in  medio  discipuiorum^  et  dixU  (d3; :  ■  Talium 
Hst  regnum  caslorum  :  dico  vobis.  quia  angeii  eorum 
videni  faciem  Pairis  mei  qui  in  ealis  eU.  i  Tu  ve^o 
reddeillipotestatem  imperiiper  illud  filum  glomeris 
quodinmanutenes.  Disnodnusergo  tilumdepollice 
dexirae  meae,  donabam  illi  monarchiam  omnem 
imperii  per  ipsum  filum  ;  stalimquK  i  QQ  ipsum 
(64)  glomus  fiilgidum  sicut  jubar  solis   coaduoatum 


fpiriliim   meum,    dixit   ad   me   :  Sequere  me  ad  d  est  totum  in  manu  illius  :  si^  qtie,   post    hoc  farium 


dextram  luculentissiina^  vallis  paradi^i.  Ei,  cum 
graderemur,  contumplaius  sura  ingi*nti  caritate 
cum  gloriosis  regibus  sedcre  Lolbanum  avunculum 
meum  siipiT  la^fidem  toftazium  mirae  ma|(niludiuis, 
coronatiim  diadeniate  preiio<o,  ei  juxta  eum  filium 
ejus  Lodowicum  siuiiliter  corunatum  (58).  Videns 
me,  cominus  accersivit  (59),  blanda  voce  dicens  : 
Karole .successor  meus  nunc  {iiO)  tertius  inimperio 
Romanorum^  165  veniadme.  Scioquodper  paenc^ 
em  locumvenisti.  uhi  e*t  puteriuus,  frater  meus^ 
positus  tn  thermissibidestinatis ;  sedpermisericor- 
diam  Dei  citissime  de  illiit  liberabitur  pcrnis,  sicui 
et  nosUheralisuinus,  meritissunrtiPetri.sanrti^jue 
precibus  tiemigii,  cui  Deus  magnum  apostolalum 
dedit  super  reges  et  super  genies  Francorum  ;  qui 
nisiquisquiliis  nostraa  propaginis suffragaius  fuerit 
et  adjuveritja^n  defiriet genea^ogia nostra regnando 
et  imperando  :  unde  scito  quoniam  toltetur  ocius 
potestasimperiidemanuiua^  et  postea  parvissimo 

(55)  Remigii.  Rpmensis  archiepiscopi,  Franco- 
runi  aposlon,  qui  Clodoveum  baptizas^e  crediiur. 
Ejus  episcopatus  ii:il  um  ad  annum  457.  obiius  vei^O 
an.  D.  5i^0  vuljjo  relVrunlur.  (Buuquet,  IV.  51,  n.  a.) 

(56)  Oblationibus.  c.  d.  e.  I.     orationibus,  a.  s. 

(57)  Comes.  a.  c.  d.  e.  1,,  ducior.  s. 

(58)  Coronatum.  a.  s.  c.  e.  i.,  corona  corona- 
tum^  d.  m. 

(59)  Accersivii.h.  d.  e     1.,  accersivit  me,  s.  c. 
(10)  Tertius.  lm)>eialori  Lotliario  succ<  s>it  tiiius 

ejiis  Ludovicusll,  iiuf^iiisecuius  est  Carolus  Calviis, 
cui  tilii<s  suus  Ludovicus  III,  cognomeuto  balbus 
successit.  Carolus  Crassus  ;  quarius  igitur  erat  a 
Loihario  iti  ordinc  succossionis. 


mirabile,  reversus  esl  sjiiritus  n^eus  lii  corpore  raeo 
valde  fossus  ct  couterritus.  Deuiqiie  tciaot  omnes 
(veliiit  an  uolint)  quooiam  seciiodum  d«*atinaliont>m 
Dei  in  minu  illius  revertetur  toi um  impenum  R*^ 
manot  um  :  et  qiiod  super  ipsum  non  pr»valeo 
agcre,  praeripieiiio  me  arliculo  vocationis  meie  , 
Dcus,  qui  vivorum  dominainr  et  morluonim.  illud 
perticiot  et  confirmabit ;  cigus  apternum  el  aem- 
pitcrnum  regnuin  permauet  sine  line  in  secuia 
secn  orum.  Amen.  » 

g  112.  (65)  Visiuncm  isiam,  et  reKnorum  parti* 
tionem,  verbis  quibus  i-cripla  (66)  inveni,  hie 
(6-)  apposui.  Hoc  ergo  Kamlo  (6b)  y  x  duoboa 
annis  poteslate  integra  imperii  et  regni  functo  (69), 
p  surcessit  in  re(rno  Karo  us,  filius  illiu^  Lodowici 
qui  apud  Compendium  obiit.  Hic  est  Karolua  qni 
filiam  Kdwardi  regis  Anj?lorum  uxorom  dnxit  (10), 
deditque  Normanniam  Kolloni  cum  filia  sua  Gisla, 
quaeebset  vas  pacis  (7ii,  pigneratrix    foederia.   At 

(63)  Talium...ccrlis  esl.  Matth.  xviii,  «0. 

(64)  Hlomus.  Haec  vxcepta  vice  «  glomus  •  mas- 
culino  genere  scribitur  per  totam  visionem.  Vide 
infrM  not  67. 

(♦>5)  Yisionem  istam...verbisquibus  seripta  tn- 
V!ni   Vitle  supra  not.  42. 

(66)  Scrifita.  s.  c.  e.  1.,  scriptam,  a.  d.  m. 

(t)7)  Apposui.  s.  c.  d.  e.  I.  —  Posi  apposui, 
a.  Aodii  :  Uiide  et  glomerem  mascu  ino  geuere, 
sicut  in  PX(*m|>laii  cnrrupte  habebatur,  posui. 

(68)  Vixduobus  annis.  Duobus  aniiis  non  supen- 
vixit  Carolus,  quippe  qui  obiit  die  42  vel  13 
Jan.  an.  D   888. 


I'SrUil0  iiJipiTilloic  ;  Sf(l  «uin,  di'S|iOCl.»  quo    ob^hi- 

cius  ciai  jiiamfiiio.  Uonaiii  iiennn  ivissei,  a  B»*- 
rnijfano  capiiis  «1  ociils  orbaiu^  esl,  anii.  9U2. 
Atiiio  9t0desiiiLnle.  vel  ineiiiiie  hu.  901  in)|)oralor 
a  Btnediclo  f»apa  IV  coroiialus  e'al.  Adliuc  buper- 
slespiat  Liulovicus  po<t  difin  6  Jaiiuarii  9i3,  cum 
dipioma  hnc  die  iiisiguitum  coiicessenl  in  vcesimo 
teilio  impeni  sui  arno  Obiit  circa  anniim  9i9. 
(6/)  Avus.  Loibarius  imperalor  pioavus  erat 
udovici. 


coiuite  •apin.s,  Pero.iae  incarcere  obiit  dte  7   0<'U>- 
bri<.  an.  D.  9i\). 

(li))Deditque  Nonnanniam  Rolloni.  Circa  an. 
912  Nonnaiini  in  N-ustia  consedere,  Caroliisqiia 
filiaiii  suHm  Gisiaiii,   seu  Gisellam     Kolloni   priino 
Normaniiornin  duci  ea  condiiione  dedit  ui  reiigio* 
nem  ChriNti^nam  ampbcteretur. 

O^)  Pigncratrix  fatderis.  Ailudendo,  ui  proba- 
bile  vidctur,  ad  uomen  fili»  CaroU  Gisl»,  quod  t^ 
pnus  souat. 


1078 


GESTA  REGUM  ANGLORUM.  -  LIB.  11. 


1074 


dum  !(it  ne  barbaritu)niin  nominum  hiutus  vulncret  A 
ture  «iesuelorum  in  talibas. 

§  116  (96)  Ettielwiiirus  fuit  filius  Egbirhti  ;  Eg- 
birhlus  Eimunili  ;  Elmundus  Eafffi  ;  Eafa  Eopp»  ; 
178  Eoppa  In^ildi  fratris  Iiiae  regis,  qui  »mlju  Hlii 
(uere  Chenredi  ;  Chenredus  Chclwaldi ;  Chelwal- 
dus  Cudae  ;  Cuda  Cuilwini  ;  Cudwinus  Cheaulini  ; 
Cbeaulinus  Chinrici  ;  (97)  Chinricus  Cherdicii,  qui 
fuit  primus  rex  West-Saxonum  ;  Chenlicius  Elesii  ; 
Elesius  Eslii  ;  Eslius  Giwii  ;  Giwius  Wigii  ;  Wigius 
Frewini  ;  Frewinus  Fride^arii  ;  Fridejfarius  Bron- 
dii  ;  Brondius  Beidegii  :  Beidegius  Wo<lenii  ;  dc 
isto,  ut  snp'^  diximus,  processere  reges  multarum 
gentium  :  Wodenius  fuit  Hiius  Fridewaldi  ;  Fride- 
waldus  Frelafii ;  (98)  Frelafius  Finni  ;  Finnus  Go- 
dulfl  ;  Godulfus  Getii ;  Getius  Tetii  ;  (99)  Telius  q 
Beowii ;  (100)  Beow^ius  (1)  Sceldii  ;  (2)  Sceldius 
Sceaf.  (3)  Iste,  ut  ferunt,  in  quamdam  insulam  Ger- 
manis  Scandzam  (de  qua  (i)  Jordanes,  historio- 
graphuH  Goihorum,  loquitut)  appulsus,  navi  sine 
remige,  puerulus,  posito  ad  raput  frumenti  mani- 
pnlo,  dormiens,  ideoque  Sceat  nuncupatus,  ab  ho- 
minibus  regionis  illius  pro  mirarulo  exceptus,  et 
sedulo  nutritus  :  adulta  stute  regnavit  in  oppido 
quod  tunc  Slaswic.  nunc  vero  Haithebi  appellatur. 
174  Est  autom  regio  illa  Anglia  Vetus  dicta,  unde 
Angli  Tenerunl  in  Britamiiam,  inter  Saxones  et 
Gothos  constituta  (•'))  Sceaf  fuit  filius  Heremodii  ; 

(97)  Etheiwulfus  fuU  /iliut  £a/>tr/i/i.Ha»cgeneaIo- 

£'a  occurit  in  Sax.  Chron.   A.  D.  855,  et  in  Assero, 
llbelweardo,  et  Florent.  Wigorn. 

(97)  Chinricus.  Quidam  manuscnpti,   Asserus  et  G 
Florentiiis  Wijg^orn.    legunt  •  Chiuricus   Creodingii 
(Creod)  Creomngius  Cherdicii.  » 

(QH)  Frela/ius.  Saxon.  Chronica  legunt  «  Freala- 
fiuR  tilius  FrithuwulH,  Frithuwulfus  Finni. 

(^9)Telius.  Saxon.  Chronic,  Tastwa  ;  glossa 
Philiis  in  1. 

(100)  Bfowius.  GI  «s^ta  Assaricus  in  1. 

(I)  Scel'iii.  Glosa  Ebrauci  in  I. 

(<)  Sceldius  Scmf,  Saxon.  Chron.  hic  legunt: 
■  sceUiwea  Heremod,  Heremod  Itermonis,  Uettnon 
Balhra^  Oalhra  Hwala,  Hwala  Bedwigiif  Bedwigius 
Sceafi^  id  est  filius  Noe.  • 

(3)  Iste.  e.  I.;  isteScenf,  d.  m.  —  «  Ipse  Scef 
cum  nno  dromone  advccius  cst  in  insula  oceani 
qu8B  dicilur  Scani,  armis  circumdatus ;  eratque 
valde  recens  puer,  et  ab  incx)Iis  itiius  terrae  ignotus  j 
attamen  ab  eis  suscipitur,  et  nt  famiharem  diligenti 
animo  eu'm  custodierunl,  et  post  in  regem  eligunt. » 
(Chron.  Ethelwerdi,  lib.  in.)  D 

(k)Jordan  s.  Seu  Jomandes,  regibus  Gothicis  qui 
eraot  in  Iialia  a  seeretis,  Ravcnnen^is  postea  epi- 
scopu^,  duo  hisiorica  op^ra  conscripsit,  quorum  uni 
titulus  :  De  rebus  Gothicis  ;  uiteri  vero :  De  regnorum 
ac  temporum  succes^ione,  Sexto  sseculo  vivebat. 

(3)  Sceaf  fuit  fHiusHerimodii. .  Slrephii.  Vide 
hujiis  §  mit.  t. 

(6)  Stermonii.  Sax.  Chron.  et   Florenl.  Wigorn., 

Itermon. 

(7)  Strephii.  Nomen  hoc  non  occurrit  in  Sax. 
Chron.,  Assero,  .Elhelweurdo,  neque  in  Florent. 
Wigom. 

(8)  Af^umpa/frntf fit,etc.Defuncto  fratre,mense 
Jauuar.  856,  iCtheibaldus  in  Wt*st-Sexam,  et  /Etbel- 
bertus  in  Cantiam,  Surregiain  ct  South  Sexam  re- 
gnaverunt.  Prior  obiit  circa  mensem  Jui.,  A.  D.  860. 
quo  lempore  fraterejus  iutegro  pauis reguo  succes^it, 


Heremodius  (6)  Stcrmonii  ;  Stermonius  HadrJB  ; 
HadraGwalx  ;  Gwala  Bedwegii  :  Bedwegius  (7) 
Stn^phii  ;  nic,  ut  dioilur,    fuit  filius   Noae   in     arca 

UBtUS. 

§  117.  Anno  Dominica;  incamalionis  octingente- 
simo  quinquagesimo  septimo  (858)  duo  filii  Etbel- 
wulfi  (8)  regnum  pHtcrnum  partientcs,  Ethelbaldus 
in  West-Saxonia,  Ethelbirthus  in  Canlia,  regnave- 
mnt.  Kthelbdldus,  ignavus  et  perii  lus  patri,  ejus 
thorum  polluit.  ( ))  in  conjugium  Judith  novercs 
post  parentis  obitum  devolutus  ;  sed  (10)  postquin- 
quennium  eo  defuncto,  et  Scireburniae  condito, 
totum  regnum  ad  alterum  derivatum.  (II)  Hujus 
tempore  manus  piratarum,  appulsa  Hamtunam, 
Wintoniam  urbem  popuiosam  direptioni  dedit ;  sed 
roox  a  ducibu^  regiis  impigre  fugata,  175  ii^til- 
tis  suonim  amissis,  ultra  mare  vclivolavit,  et.  pe- 
lago  circumgyrato,  Tanatum  insulam,  quae  in  Can- 
tia  est,  elegit  ad  hiemindum.  Cantuaritae,  (12)  da- 
tis  obsidibus,  pecuniaque  promissa,  quieti  indul- 
sissent,  nisi,  fracto  fiederc,  nocturnis  excursioni- 
bus  pi<at2e  totam  regionem  popularentur ;  qua- 
propler,  coactu  coeto,  fuedifragos  expulerc.  (13) 
fithelbirhtus,  strenue  dulciterque  regnum  m0'lula- 
tus  (14),  naturae  debitum  solvit  post  regni  quin- 
que  inium,  ScirebiirnicB  sepultus. 

§  1  i8.  Anno  Uominiraeincamationis  (lo)octingen- 
teiimosexagesiino  septimo  Rihelredus  filiusBtheiwuI* 

(9)  In  conjugiumJudithnovercQi  Annale^  Winlo- 
niae  ( l;}^/.  sacra^  vol.  I,  p.  ]S04)reti*mnt  aJinonente 
snocto  dwithuno,  ifithelbaldum  incesius  sui  poeni- 
tuis^e,  euinque  a  noverca  sua  discessisse.  Juoith  in 
Frauciam  circa  annum  8G1  rediit,  non  ante  tamen 
^Eiheltmldi  obitum.  Vide  Anuai.  Bertin.  an.  862, 
(BoutfUET,  VII,  77.)  BildwinonupsitFkndriaBCOmiti, 
coi^nomenlo  Bras  de  fer^  an.  863 

(10)  Postquintfuenniutn.  iEthelbaldus,  superstite 
paire,  duobas  anuis  et  dunidio  regnavit,  videhcet  a 
teinpore  quo  .Ethelwulfus  Romam  profectus  est  an. 
855  ;  anni  vero  luo  et  dimidius  a  mense  Januario 
8o8  adJuiiuin  860  quod  obiit  quinquec^ciuutannos 
ejus  regno  a  Malmesburiensi  et  Sax.  Chron.  ascri- 
ptos. 

{\\)Hujus  temoore mnnus piratarum.  Wiutoniam 
depopuiali  sunt  Dani  aniio  bbO. 

{\t)  Datis  obsidbus.  Anno 864 (Saj;. Chron.  A.  D. 
865),  Dini,  ut  refert  Asserus,  hieme  in  insula  Tba- 
ueto  transacti,  iiiducias  cuin  Cantuaritis  pepigeruut 
qui  pecu:iam  promiUebant  ;  sed  fi.iem  dat^m  con- 
temnenles,plurisque  depredatione  quam  servata  pace 
so  conseculuros  arbitranles,  orieutalem  Caotiae  par- 
tem  totain  diripuerunt. 

(15)  Ethelbiriitus.  iCth^Ibertus  annos  fere  octo 
integros  reguavit,  id  est  duos  et  dimilium  in  Can- 
tia  anlequam  Occident  ilis  Saxoniae  throno  succede- 
ret,  et  ulu*a  quinque  defuncto  fratre.  Obiit  circa 
mensem  Februar.  A.  D.  866,succ6ssoremque  babuit, 
fratrem  suumi  JSthelredum. 

(14)  Moduiatus  e.,  moderatus^  a.  s.  c.  d.  1. 

(15)  Octingentesimo  sexngesimo  septim  k  Malmes- 
buri  insis  prouiotioiiem  iEthelridi  auno  867  ascribendo, 
uno  anno  tardior  est  quam  Saxon.  Chronica,  Asserus 
et  Florenlius  Wigorn.  Tborne eamlem  temporis  no- 
tam  ac  Malmesburiensis  admittit.  Si  tam<m  annorum 
numerus  ac  Malmesburiensi.  JSthelredi  t  prae  lecesso-  - 
ris  ejus  .Eihelberhli  regno  as^signatus.  sit  coiTectus ; 
illtim  tbronum  conscendisse  circa  mensem  Fehruari; 
866,  el  die  23  Aprilis  871  obiisso  statueudum   essot/ 


1071 


WILULMI  MALMESBURIKNSIS  MONACHI 


1072 


vu^gus  veneficam  regno  cxcedere  coegit.    llla,  ad  A  non  rci^alibus  trihufis  majoribus  et  roinorihos,  sive 


Karolum  magnum  profecta,  forte  cum  uno  fiiiorum 
stantem  invcnit ;  obJMtis  xeniis,  impe^alor,  ludi- 
bundus  et  joci  pl*  nus,  cam  quem  mallet,  vel  se  vel 
filium,  eligere  prspcepit.  Tum  Edbur^a,  C(»ntuita 
viridis  puKhriludiiiis,  ephu^bum  eligcnte,  Karcilus 
nonnibil  motus  redpondit  r  «  Si  me  elegisses,  Blium 
meum  liaberes ;  sed ,  quia  filium  meum  ele^isti, 
nec  me  ncc  illum  habebis.  •  170  Ilaque  in  monaste- 
rio  locaiam,  quo  vitam  opulentcr  transigere  posiiet, 

(85)  non  mullo  post  depulil  stupri  ream.  Ilujus 
maligni  ate  perculsi,  Saxones  decreium  quod  dixi 
protiileiuiit;  9ed  id  Ktluhvuifus  benignilate  sua 
inHrmavit.     Paucis   vcro    anle    moriem    meiisibus 

(86)  lesiamenlum    f«cii,  in  quo ,   post   divisioni*m 


taxaiionibus,  quod  non  dicimus  Witeredfn  sitque 
libera  omnium  rerum»  pro  remissione  aniinarum  et 
percatorum  noslrorum,  Deo  soli  ad  servienduro, 
sine  expeditione  et  poiilis  instructione  et  ercis  ma« 
niiioue,  ut  eo  diligentius  pro  nubis  ad  Domioom 
(91)  precea  sine  cessatione  fuodant ,  quo  eonim 
servitutem  io  aliqua  parte  levigamus.  »  Placuit 
autem  tunc  postea  episcopis  Alstaoo  Seirebumeo- 
sis  ecclesis ,  et  Swithuno  Wintancestreosis  eccle- 
sis,  cum  suis  abbatibus  et  servin  Dei  coosilium 
inire,  ut  omnes  fraires  et  soro^-es  no>tre  ad  aoam- 
quamque  ecc^iesiam  omni  hebdomada,  Mercurii  die, 
huc  eht  Wodoes  leg ,  omnis  congregaiio  cantet 
quinquHgii.ta    psnlmos,  ct  uinisqiiisque    presbyier 


regni   iiiter   Elhelbaldum   e    Klhelhirhium    filios,  3  duas  missas,  unam  pro  rege  Kthelwulfo,    et   aliam 


ijliae  quoque  dotem  rniancipuvit ;  semperqup  ad 
fiiiem  seculi  in  umni  (87)  suir  hasiediialis  decima 
hida  paiiperem  vesciri  et  citiari  prxcepil,  omnique 
anno  trecfntas  anri  mancas  Rumam  mitii,  qua- 
rum  ct-ntum  beato  Peiro  ft  cnnuim  beato  Paulu  ad 
luminaria,  centum  apostolico  ad  donaria  expeiide- 
rcnlur.  Bienniu  ergo  postquum  a  Roma  veuerat 
supervivens  (88)  defungiiur,  el  Winluniae  iu  ep»- 
scopaiu  sep**lituv.  Ego  vi-ro ,  ul  nd  seiiom  posllimi- 
nio  reverlar,  apponam  (8'.i)  scriplnm  Iibertatis  ec- 
clerianim  quod  luti  concessit  An;:iii£. 

§  114.  «  Rpgiianle  Doininu  no^tro  in  perpetuum  ; 
dum  in  noslri^  lemporibus  billornm  incimdia,  et 
direpliunes  opum  nustrarum.  necnou  et  va^tanlium 


pro  ducibus  ejus  huic  dono  consentientibus,  pro 
merci^de  el  refrit;erio  delictorum  suurum  :  pro 
rege  vivente,  •  Deus  qui  jiistiticas;  •  pro  dneitms 
viventihus,  «  Picetende,  Domme; »  postqoam  aulem 
172^  dtffuncti  luerint,  pio  rege  def^uiicio  singula- 
riler,  pro  principibus  defunctis  communiter  :  et 
hoc  sit  tam  Hrmiter  con.^^tiiutum  omnibus  Chri^lia- 
nitatis  diebus ,  sicut  libertas  illa  consliluia  est, 
qnamdiu  fides  crescit  in  geiito  Anglurum.  Scripta. 
est  aui»'m  ha*c  donationis  cartuia  anno  Dominice 
incarnationis  {^ii  octingfutesiino  decimo  quarto* 
indiction>r  quiirta,  die  quinto  (93)  nonas  NovemhriSp 
in  (04)  civitate  Wentana.  in  ecclt>sia  sancti  Petri 
ante  altare  capilale  :  et  hoc   ftfCiTuut  pro   honore 


17  [  crndeli^sinias   dcprsedaliones   husti.im,    bar- ^  sancli   Michachs  archangeli.   et  sanctse  Manae  re* 


bararum  pag  •narumqnc  gentinm  inu  liplices  Inbu- 
lationos,  ad  aHligendum  us(|ue  ad  intemecionem, 
tenipora  cerninius  inrumbeie  pericnlosa.  (juam- 
obrem  rgo  Eihelwullus  rex  Occidentalium  Saxo- 
num,  cuin  consilio  episcoporum  ac  principum  meo- 
rum,  cunsilium  salubre  atque  uniforme  ivmedium 
aflirniavi  ut  aliquam  portionem  terrarum  haeredi- 
tariam  anle  a  possidentibus  omnibus  gradibus,  sive 
famulis  el  famulabus  Dci  Deo  servientibus,  sive 
iaicis  (9C).  semper  deciniam  niansionem  ubi  mini- 
mum  sil ,  tiimen  pariem  decimam,  in  l.bertalem 
pcrpeluam  perdonari  dijutliCiiNi,  ul  si  lula  alqne 
munila  ab  omnibus  secularibus,  serviiulibus,  nec- 


ginae  gluriosae  Dei  g«nitricis ;  simulque  et  beall 
Petri  apo^tolorum  principis .  necnon  et  sancti  pa* 
tris  uostriGrogorii  papa*,  atque  omnium  sanctorum*. 
El  tunc,  pro  ampliore  tirmitate,  rex  Etbelwulfus 
posuit  cartulam  supra  altare  S.  Petri ;  et  episcopi 
pro  Hde  Dci  acceperunt,  et  postea  per  omnes  eccle- 
sias  iransmiseruut  in  suis  parochiis,  secunduro  quod 
praedictum  esl. 

§  115.   (D5)  Ab  hoc  Ang'orum  Ch'Onica    sursuoa 
versus  usquo  ad  Adam  lineam  generat'onis  r«;guini. 
texunt,  sicui  Lucain  evangelisiam   a  Domino  Jpsu 
faciila<se  cognovimus  ;  quod  si  ego  etiam    fecero, 
foriasse  non  *  rit  supervacaneum,  quanquam  timeQ' 


(80)  iVow  muUo  post   //ep?A//7.  etc.  Eadhurha,  a      iE  h.^Vuiro,  unde  non  rediit  antc  autumnum    anoi 
Carulu    Maguo    ;  ulsa,   PH|»ne   iniserrime  obii»,  ubi  [)  8i6   Tuiic  tanlum  confirmatam  esse  satis  probabile 


mu  li!«,  qdibuscnin    cuntahiilalus  erat  Asscrua,  quu- 
tidianuni  vicliluni  menilicaus  obvia  fuii. 

(86)  Tesiamenluin  fecit.  Yide  supra  §  109, 
not.  li. 

(81^  Omrit.  d.  e.  m.;  omnis,  a.  s.  c.  1. 

(88)  De/ungitur.  Obiit  ifiihelwuirus  a.  D.  858 
(Ann.  Bertin.  Bucquet,  VII,  13  ;  SiM.  Dunelm.,  et 
Chron.  de  Mnilros  )  13  Jan.;  in  quibusdaiu  miss. 
Jun.  (Flo»-.  Wigo/ii.) 

{m)Scri^iun,  l  bertatisecclex, Conc(is&\oB^  .Eihel- 
wuiiu  fttcu  pHiiier  ufiul  liigulnhum  inveiiiiui,  ubi 
die  3  Nuveiiibns.  imticl.  iii.  a.  D  8m,  insiii^nita  e?«t. 
Sen>us  deticiMe  vidoiur  iu  duobus  exemplaribns, 
qnalia  apud  .Ma  inesbirieiiscm  et  liigulphum  occur- 
rnnt.  Cunler  chartam  die  sancio  Pascha  dalam,  a.  D. 
854.  ,Vide§  09  el  114,  Doi.)  Hai.c  tainen  conces- 
«iooem  factam  boribit   Ingulphus    reverso  Roma 


esi.  tVcimaruin  concessiouem  anno  855,  antequiiin 
rex  Romam  adii*et,  ascribit  Asserus;  quod  Simeoni 
Dunelm.,  Chron.de  Melros.,  et  aliis  auctoribus  con- 
venil. 

(90)  Laicis.  Ingulh.  Laicis  miseris. 

()t)  Dominum.  K.;  D^um.  a.  s.  c.  d.  1. 

(\ii)  Octingeniesimo  decimo  qunrto.  D.  e.  m.;  Otf- 
tingenlesimo  t^uadragesimo  quarto,  a  s. c.  I. T^^mpo- 
ns  nota,  ui  vi  teiur,  in  oiiniihus  ms^.cirrupia  est. 
In  chiirla,  qnalisapud  lugu.phum  occurrit,  Burgre- 
dus,  Merci'*ru<n  nx,  ei  KiflmunduH  OrientaliUin 
Aiigiorum,  tanquam  te^tes  numinaniur;  prior  ihro- 
nuni  roiisoendit  a.  D.  85i;  pusteriur  coroiiaius  est 
die  N:it:*lis  Doiniui  854.  Vide  p.  170,  not. 

(93)  Quinto.  s.  c.  d.  e.  m.;  ouoque,  a.  1. 

(94)  lAviiate  Wentana.  Wiucn.^sier. 

(95)  Ab  hoc,  a.  d.  e.  1.  m.;  ab  hoc  refe,  s.  e. 


GESTA  REGUM  ANGLORCM.  -  LIB,  11. 


1074 


ne  barbaricoriim  nominum  hiutus  vulnercl . 
suelorum  in  talibas. 

(95)  Etnelwiilfus  fuit  filius  Egbirhti  ;  Eg- 
ElmuniU  ;  Elmundus  Eafse  ;  Eafa  Eoftp»  ; 
loppa  In^ildi  fratris  Iiiae  regis,  qui  amtiu  fllii 
lenredi  ;  Chenredus  Chehvaldi ;  Cholwal- 
le  ;  Cuda  Cudwini  ;  Cudwiniis  Cheaulini  ; 
nus  Chinrici  ;  (97)  Chinricus  Cherdicii,  qui 
nus  rex  West-Saxonum  ;  Chcnlicius  Eiesii  ; 
Eslii  ;  Eslius  Giwii  ;  Giwius  Wigii  ;  Wigius 

;  Frewinus  Fridegarii  ;  Fridejjarius  Bron- 
ondius  Beidegii  :  Beitlegius  Wodenii  ;  dc 
siep«*  diximus,  procfssere  reges  multarum 
I  :  Wodeiiius  fuit  filius  Fri<lewaldi  ;  Fride- 
Frelafii  ;  (98)  Frelafius  Finni  ;  Finnus  Go- 
GroduHus  Getii ;  Getius  Tetii  ;  (99)  Tetius 
;  (100)  Beowius  (1)  Sceldii  ;  (2)  Sceldius 
3)  Iste,  ut  feruut,  in  quamdam  insulam  Ger- 
Scandzam  (de  qua  (1)  Jordanes,  historio- 
;  Groihorum,    loquitui)  appulsus,   navi    sine 

puerulus,  posito  ad  raput  frumenti  mani- 
)rroiens,  ideoque  Sceat  nuncupatus,  ab  ho- 
s  regionis  iilius  pro  mirarulo  exceptus,  et 
QUlritus  :  adulta  setate  regnavil  iti  oppido 
nc  Slaswic.  nunc  vero  Haiihebi  appellatur. 
Isi  auiem  regio  illa  Anglia  Vetus  dicta,  unde 
enerunt  in  Britanuiam,  inter  Saxones  ei 
eoostituta  (.">)  Sceaf  fuil  filius  Hcremodii  ; 

Uhelwnlfusfuit  filius  Eghirhti,  Hipcgenealo- 
irit  in  Sax.  Chron.   A.  D.  855,  ei  in  Assero, 
eardo,  ei  Floreni.  Wigorn. 
Zhinricui.  Quidam  manuscnpti,   Asserus  et 
iiis  Wifi^orn.    leguni  •  Chiuricus   Cieodingii 

Creo«nngius  Cherdicii.  » 
frela/ius,  Saxon.  Chronica  legunt  «  Freala- 
is  FrilhuwulH,  Friihuwulfus  Finni. 
Teiius,  Saxon.   Chronic,    Taslwa  ;   glossa 
in  1. 

Beowius.  GI  >s<(a  Assaricus  in  I. 
:elfHi,  Glosa  Ehrauci  in  I. 
celdius  Sceaf,   Saxon.    Chron.    hic  legunt: 
Iwea  Heremod,  Heremod  Hermnnis,  Ueitnon 
,  ttalhra  Hwala,  Hwala  Bedwigii^  Bedwigius 
i(I  esi  Hiius  Noe.  • 
Ue,  e.  I.;  isteScenf,  d.  m.  —  «   Ipse  Scef 

0  dromone  advccius  csi  in  insula  oceani 
icitur  Scani,  armis  circumdaius ;  erdtque 
i^ns  puer,  et  ab  incolis  iliius  ierrae  ignotus  j 

1  ab  eis  suscipitur,  ei  ut  famiharem  diligenti 
3um  custodierunl,  ei  posi  in  regem  eliguni. » 
,  Ethelwerdij  Hb.  in.) 

Tdan  s.  Seu  Jomandes,  regibus  Goihicis  qui 
I  Iialia  a  seereiis,    Ravennen^is  posiea   epi- 

duo  hisiorica  opt*ra  conscripsit,  quorum  uni 
:  De  rebus  Gnthieis  ;  aiieri  vero :  De  regnorum 
lorum  succesnone.  Sexio  sgeculo  vivebat. 
ceaf  fuitfHiusHenmodii..    Slrephii.    Vide 

not.  i. 

termonii.  Sax.  Chron.  et  Florenl.  Wigorn., 
n. 

irephii.  Nomen  hoc  non  occurrii  in  Sax. 
,  Assero,  iSthelweardo,  neque  in  Floreni. 
1. 

\egnumpaternvm,  ctc.  Defuncio  fralre,  mense 
.  856,  ifitheibaldus  in  Wesl-Sexam,  el  yEthel- 
in  Cantiam,  Surregiani  el  Soulh  Sexam  re- 
tiot.  Prior  obiii  circa  mensem  Jul.,  A.  D.  860. 
opore  fraierejusiniegro  pairiaregno  succes^iii, 


A.  Heremodius  ((i)  Slermonii  ;  Slermonius  Hadra; ; 
Hadra  Gwalaj  ;  Gwala  Bedwogii  :  Bedwegiiis  (7) 
Slri^phii  ;  hic,  ui  dicitur,    fuii  fiiius   Noae  in     arca 

nHtU:«. 

§  117.  Anno  Dominicae  incamationis  octingente- 
simo  quinqnagesimo  septimo  (858)  duo  filii  Etbel- 
wulfi  (8)  regnum  paternum  parlientcs,  Ethelbaldus 
in  West-Saxonia,  Ethelblrthu^  in  Cantia,  regnave* 
runt.  Kthelbaldus  ignavus  ei  pcrH  lus  patri,  ejus 
thorura  polluii,  ( ))  in  conjugium  Judith  novercs 
post  pareotis  obitum  devolutus  ;  scd  (10)  postquin- 
quennium  eo  defuncto,  et  Scireburniae  condiio, 
totum  regnuin  ad  allerum  derivatum.  (II)  Hujus 
tempore  manus  pirainrum,  appulsa  HamiunHm, 
Wintoniam  urbem  populosam  direptioni  dedii ;  sed 
j^  roox  a  ducibu^  regiis  impigre  fugaia,  175  i^ul" 
tis  suorura  amissis,  ultra  mare  vclivolavii,  et.  pe- 
lago  circumgyrato,  Tanatum  insulam,  quae  in  Can- 
iia  esi,  elegii  ad  hicminduro.  Caniuaritae,  (12)  da- 
iis  obsidibus,  pecuniaquo  promissa,  quieti  indul- 
sisseiit,  nisi,  fracto  fuederc,  nociurnis  excursioni- 
bus  pi<atae  ioiam  regionem  popularentur ;  qua- 
propter,  coaciu  coelo,  foedifragos  exputere.  (13) 
Eihelbirhius,  sirenue  dulciierque  regnum  modula- 
tus  (14),  naiurae  debiium  solvii  post  regni  quin- 
que  mium,  ScirebiirnicB  scpulius. 

g  118.  Anno  Uominiraeincarnaiionis  (lo)octingen- 
tesimosexagesimo  sepiimo  Rihetredus  filiusEihelwuI* 

(9)  //1  conjugiumJudithnovercas  Annale^  Winio- 
niae  ( \nyl.  sacra^  voi.  I,  p.  tO^)  referunt  aJmonente 
saocto  Swithuno,  ifithelbaldum   inc(.'sius  sui  poeni- 

C  tuis^e,  euniquc  a  noverca  sua  discessisse.  Juoiib  in 
Frauciam  circa  annum  801  rediii,  non  anie  taraen 
^Eihelhaldi  obiium.  Vide  Anuai.  Beriin.  an.  862, 
(BouttUET,  VII,  77.)  B.ildwinonupsiiFkndriaBCOroiii, 
co^nomento  Bras  de  fer^  an.  863 

(10)  Postffuinguennium.  iEihelbaldus,  superstite 
palre,  duobus  annis  et  dimidio  regnavii,  videlicet  a 
temporequo  ^Ethelwulfus  Romam  profeclus  est  an. 
85o  ;  anni  vero  luo  ei  dimidius  a  mense  Januario 
838  adJulium  860  quod  obiii  quinquec^ciuuiannos 
ejus  regno  a  Malroesburiensi  et  Sax.  Chron.  ascri- 
ptos. 

( I  \)HuJus  tempore m^inus piratarum.  Wiuioniam 
depopuiati  sunt  Dani  anno  bbO. 

(tr)  Dalis  obsidbus.  Anno864(5aj;.  Chron.  A.  D. 
865j«  Diui,  ut  refert  Asserus,  hieme  in  insula  Tha- 
Deto  transacii,  iuducias  cum  Caniuariiis  pepigerunt 
qui  pecu!:iam  promiitebani  ;  sed  fi.iem  daiim  con- 
temnenies,plurisque  depredatione  quara  servata  pace 
D  sc  consecuturos  arbiirantes,  orienialero  (^antiae  par- 
tem  iotam  diripuerunl. 

(13)  Ethelbirhtui,  iCih^^lberius  annos  fere  ocio 
iniegros  reguavit,  id  est  duos  ei  dimi  lium  in  Can- 
tia  aniequam  Occideni  di>  Saxoniae  ihrono  succede- 
rei,  ei  uiira  quinque  defuncio  fraire.  Obiit  circa 
mensero  Februar.  A.  D.  866,  successoreroque  babuit, 
frairem  suu-n  ^thelredum. 

(14)  Modulalus  e.,  tnoderatus^  a.  s.  c.  d.  1. 

(15)  Octingentesimo  sexnyesimo  septimy.  Maimes- 
buri-insis  promotioiiem  iElheiridi  anno  867  ascribendo, 
uno  anno  tardior  est  quam  Saxon.  Chronica,  Asserus 
ei  Fiorentius  Wigorn.  Tbomeeamdom  ieroporis  no- 
tam  ac  Malmesburiensis  admiiiii.  Si  iamen  annorum 
numerus  ac  Maimesburiensi.  JEthelredi  t  prae  lecesso-  - 
ris  ejus  JlibeibHrhii  regno  as<ignaius.  sii  correcius ; 
iliiim  tbronuro  ctmscendissc  circa  roensem  Fcliruari; 
866,  el  die  25  Aprilis  871  obiisso  siataeaduro  ess^l^' 


1015 


WILLBLMI  MALMGSBURIBNSIS  MONAOUI 


1076 


fi  regnum  patrium  (16)  obtinuit,  codem  numero  (i'7)  A  pedibus  salutem  committentos,  fu^cre.  (%7)  Csesos 


annorum  quo  fratrcs.  Miserabili  e t  prorsus  dolenda 
«orte  ut  immatura  omnes  occumbercnt  morte,  nisi 
quod,  tantis  malis  obstrepentibus,  regii  pueri  magis 
optarent  honcstum  exitumquam  acerbum  imperium. 
Adeo  animose  pro  patria  se  ccrtamini  dabant,  ut 
non  illis  imputari  debeat  si  minus  cedebat  ex  senten- 
tia  quod  176  intendebat  audacia.  Denique  memo- 
riae  proditum  viS)i  quod  iste  (19)  rex  novies  anno 
uno  collatis  et  infestis  sigois  contra  hostes  confli- 
xerit,  varia  Iicet  fortuna,  saepiustamen  yictor  ;  prse- 
ter  subitos  excursus,  quibus  bellics  artis  gnarus 
populatores  palantes  crebro  afflixit.  Interfecti  a 
parte  Danorum  (20)  comites  novem,  rex  unus,  prae- 
terea  populus  sine  compoto. 


ibi  rcx  Osecg,  comites  quioque,  vulgus  ianumenim. 
§  120.  Meminerit  interea  lector  quod  iDlerim 
r^es  Merciorum  et  Nortbanbimbrorum,  c*ptata 
occasione  adventus  Danorum,  quorum  bellis  Ethel- 
redus  intudabat,  a  scrvitio  Wesl-S«ixoDum  reapi- 
rantfs,  dominationem  pcne  suam  asserueranL  Arde- 
ban  ergo  cunctae  sfisvis  (i9)  populatibut  provinciv  ; 
unusquisque  regum  inimicos  magis  in  auis  sedibos 
sustinere,  quam  compalriotis  laborantibus  opem 
porrigere,  curabat :  ita,  dum  malunt  vindicare  quaro 
praevenlre  injuriam,  socordia  sua  exangueni  reddi- 
dere  patriam.  Dani  sine  obstaculo  succrescere,  dum 
et  provincialibus  timor  incresceret,  et  proxima. 
queeque  victoria,  per  additamentum    captivoramy 


§  119.  Memorabilis  prs  caeteris  pugna  fuit   quam  n  instrumcnium  sequentis  fieret.    Orienlal.am  Angl 


apud  (21)  Bscendune  fecit  (A.  D.  871)  ;  congregato 
namque  eo  loci  Danoram  exercitu,  et  in  partCb  di- 
yiso,  hinc  duobus  (22)  regibus,  illinc  omnibus  duci- 
bus,  rex  cum  fratre  Blfredo  adVentarit.  Itaquc  sor- 
tito  par  pari  retulere  ut  Bthelrcdus  contra  reges, 
Elfredus  contra  duces  consisteret.  Utrorumque 
exercituum  animis  erectis,  vespcr  jam  occiduus 
bellum  in  crastinum  protelavit.  Vix  ergo  repente 
diluculo  Elfredus  paratus  aderat :  (23),frHter,  divino 
inlentus  officio,  remanserat  in  tenturio  ;  stimulatus- 
que  nuncio  paganos  efferatis  menlibus  irmere,  ne- 
gavit  se  quoquam  progredi  quoad  esset  finis  officii. 
Quae  fides  regis  multum  fratrem  adjuvit,  (24)  imma- 
lurilate  juventae  prcBpropenim    177    etiam   (25) 


rum  pagi,  cum  urbibus  et  vicis.  a  prseilonibus   pos^ 
sessi  :  (29)  rex  eorum  sanctus  Bndmundus,  ab   eis^ 
dem  178  (^^)  interemtus,  temporaneae  mortiscom — 
pendio  r<*gnum  emit  aetemum.  Mercii,non8eroeiob — 
triti,  obsidatu  miserias  suas  levaverunt.Northanhim — 
bri,  jamdudum  civilibus  dissensionibus  flucUiBDies^^ 
adventanie  hoste  correxeraut  discordiam.  Itaque(3i^ 
Osbirhtiim  regem,  quem  expulerant,  in   solioni 
formantes,  magnosque  moliti  paratus,   obviam   pi 
deunt  (A.  D.  867),  sed  faciie  pulsi  intra  urbero 
racum  se  includunt  ;  qua  mox  a  victoribus  suoceosa^ 
cum  laxos  crines  e£fusior  flamma  produceret»  toti^ft- 
depascens  mueiiia,  ipsi  quoque  conflagrati   patrian^B- 
os^ibus    texere  suis.  Sic  Northanbimbria,   belii< 
jure  obtenta,    barbarorum   dominiuro  rouito    pos' 


progrftssum  :  namque  jam  (26)  acios  Angtoram  de- 

clinabant,  ct,  urgentibus  ex  alto  adversariis,    fugam  ^  tempore  pro  conscientia  tibertatis  ingemuit.  At 

meditabautur,  quod  iniquo  Christianis   loco   pugna-      rex  Ethelredus  multis  laboribus  infractus  obiit, 

retur;  cum  ille,  Dei  rrace  consignatus,  exinsperato      Winburnae  sepultnsest. 

advolat,  hoslem  proturbans,  civem  in  arma  ciens  ;         §  lii.  Anno  DominicaB  incamationis  (3?)  octin 

cujus  virtute  simul   et  Dei  miraculo   Dani   territi,      gentesimo  septuagesimo  secundo,   Elfredus,   6Ii 

fl6)  Patriutn.  c  e.  I.,  patemum,  a.  s.  d.  m. 

(17)  Annnrum.  s.  d.  e.,  omitt.  in  a.  c.  1. 

(18)  Proditum.  a.  s.  e.  I.   tradilum^  c.  d. 

(19)  LexnovieSf  etc.  Novius  cuin  DanisHrmiscon- 
flixil  iElhelrelus  ante  Pdscha  A.  D.  871.  (Sax. 
Chron,  et  Asser,  Degest.  reg.  ^lfredi.) 

(iO)  Comites  novem,  \r\Wv  coiuites  qui  ex  partc 
Normannonim  cecideruni,  Sidrorus  erat,  iialu  ma- 
jor,  qui  tot  et  tantas  in  Francia,  regnante  Carolo 
Calvo  va^^ialioncs  roninii^eral.  Alii,  quorum  nomina 
in  Sax.  Chron.  inserautur,  Sidrocus  natu  n.ionr 
erant,  Osbearo,  Fmna,  Haraldusque  comilcs,  et 
Bdchsecgus  rex.  i£thelwulfus,  Berkshirensis  comcs 
et  Heahmundus,  Scireburnensis  episcopus,  cx  parte 
Angloram  c«si  sunt. 

(tt)  Excendune    Aston,  in  Berkshire. 

(22)  Regibus,  a.  s.  c.  1.  yieest  in  d.  e.  m.  Nomina 
regum  erant  Halfdanus  et  Biichsecgus(qui  idem  esse 
ac  Ivaras  conjicitur),  uterque  ex  numerosa  Ragnari 
Ludbrolii  progenie. 

(23)  Frater  divino  intentus  officio.  Yide  Asser  Vi- 
tam  ifilfre<li,  A.  D.  871. 

(24)  Immaturitate.  a.  s.  c.  e.  1.,  intemeritate, 
d.  m 

(23)  Etiam.  d.  e.  m.,  etjam.  a.  s.  c.  e.  I. 

(26)  Ifamque  jam^  a.  s.  c.  e.  1.,  jam  jamque, 
d.  m. 

(27)  Co^us  ibirex.  Osecg.  Apud  Sax.  Chroa.  et 
Assieram,  rex  iste  Baehsugus  c  Boegsogus  vocatur. 


In  Danorum  vero   historia   Ivaras  dicitur.    (Tyrr. 
lib.  V,  p.  275). 

(2S)  Populattbus.  d.  e.  1.,  popularibus.  s.^popu 
lantibus.  b.,  populationibus^  c. 

(29)  Rex...  Eeaimundus  Badmundus,   orienta 
liuin  Aiigloruin  rex,  ub  lii^uaro,  Ra;^nari    Lodbrok 
fi  io,  (>eu  juxta   quositam.   Ivari   tilio,   et  Bagna 
nepoU')  die  iO  Noveinbns  b7J,  capite  truneatus 
Coiiter  arta  SS.  (tom.  VH,  |>p.4ti5-47::,ediLColon 
137:>).  et  Mj.ilh.  Wertm.  Flore^^  hist.  p.  814. 

(30)  /nlerenttux.r.d.e.  1.  m..  interemiut  w 
Q  Dominicfpincaritationisoctingente:imo  septuageu 

mo.  duodecimo  kairndas  Derembris,  a.  s. 

(31)  Osbirhtumregem^tic.  Vfraotemporean.86 
Nonuanni  vela  solverunt  regem  Eliam  aggressuri, 
DeiraB  thronum,  deturbato  Osberblo,  u>ur|>averat 
Corrixales  Regesamboaemuli  adversus  communei 
hosteni  opes  suas  conjunxere  ;  scd  in  ]>raeIio  apui 
Eboracum  initio.Nortlianimbn  planedevicti,  Csberh — ' 
tusque  etEIla  caesi  sunt.  Post  hac,  Nortbanirobri^^ 
Sdxonicuin  esse  regnum  desiit. 

(32)  Octingentesimo,   etc.    ^Ethelredus     niorial^- 

plaga  vulnerditus  est  m  uno  ex  prafiliis  adversus   Da 

nos  initis,  ante  Pascha  (die  15  April.)   el  paulo  posK- 
obiil,  die  24  Apr.  aa.  87t.Throno  tunc  successil.fi*' 
fredus,  in  quo  triginta  annis  et  sex  mensibus  sedit. 
Ex  aimis  vi$(iuti  octo  et  dimidio   dSlfridi   mfno  m- 
Malmesburieiisi  etSax.  chronicisassignatis,  etsi  etian» 
a  die  ii  Apr.   872  computareatur,  noa  perficanr. 


i 


i(rn 


6BSTA  BEGUM  AN6L0RUH.  --  LIB.  II. 


1078 


Elhclwulfi  janior,  qni unclionem  rrgiam  etcoronam  A  (42)  signum  oximium  tibidaho:  vcnirnl  hcdie  pl- 


(33)  primus  a  pa|>&  Leone  (34)  <{irafto  (35)  oiim 
Boms     17  9    suscepeial,  ut  prR^dixiriius,  regnum 

accipit,  et  viyinti  ocio(36)  ei  semi>8unos  lahorio- 
siasime  8#hI  foitissime  tenuit.  Laborum  ejus  inexiri- 
eabiles  labyrintbos  sigillatiro  evolvere  non  fuil  con- 
siliom ;  proplerea  quod  sit  legentium  quaedain  con- 
fiiaio  gestorum  per  orones  annos  recensiiio :  naro 
quia  <37)  exerciius  hostilis  per  euro  vel  satellites  ejus 
ab  una  parle  regionis  fugatus  in  alleram  secedebai, 
rorausque  inde  pulsus  alia  loca  petebat,  omnia  ra- 
pinia  et  ciedibus  complens,  enm  quoque  seripto 
aequi,  et,  ul  ita  dicam.  cum  eo  insulam  circuire, 
foraitan  qiiis  dixerit  extremae  esse  deroentiae  :  sum- 
matiro  igitur  orouia  exponam.  Contiiiuis  novero  an- 


8ca'ores  liii,  mngiam  vim  gran«lium  piscium  cotbi- 
bus  evehenles  ;  qiio»!  co  eril  mirabilius,  quia  his 
diebiis,  gelatiie  aqua,  fluvius  asperaius  nihil  lale 
sperari  proroiltil ;  super  haec.  hodie  gelido  rore 
stiilans  aeroronem  piscantium  arlem  eludil:  verum 
tu,  fortunae  secundae  compos,  ref?aliter  feceri?  si 
adjutorem  tuum  Deum,  et  me  ejus  nuucium,  coro- 
petenti  devotione  deroerue*  is.  »  Hspc  dicens  sanctus, 
regem  soporalum  (43)  holliciludiniiius  exuit ;  ma- 
tremque  etiam  prope  cubantem,  tenuesque  soronos 
propter  levamen  curarum  ad  durum  cubile  invitan- 
tem,  ejusdem  nuncii  Isetitia  conrorlavit.  Experrecti 
(44)  ambo  unuro  et  id  m  se  ^omuiasse  frequenti 
verborum  recu^^su  iierabaut,  18 1    cum  piscalores 


nis  cum  bostibus  coropognans,  modo  incertis  fflRde-  3  ingressi  tan'am  piscium  copiaro  exhibuere  ut  c^jut- 


ribus  illo!«U8,  rooio  in  illudentes  ultus,  ad  hor  lan- 
dem  inopiae  coactas  est.  ut,  vix  trihus  pagis  (38) 
in  fide  rigentibus,  id  est,  Hamptescire,  Wiltescire 
Sumerseta,  etiam  in  insulam  quam  lam  palustri  uii 
giue  vix  acces^ibilem,  vocabulo  (39)  Adslingia.  (i(y 
refugerit.  Solehat  ipse  puslea.  180  in  lempora 
feliciora  reductus,  casus  suos  jocunda  hilarique 
eomitate  familiaribus  exponere,  qiialiterque  per 
beati  Cuihherti  roeritum  eostvaserit;  .^icut  pleruro- 
que  roos  est  roorialilms  ut  eos  illa  juvet  roeminisse 
que  ohm  horruerint  excepissc.  Nam  cum  quadaro 
die  iiiclusus  in  insula  8o'us  domi  essei,  sociis  per 
oram  fluminis  ad  piscandum  disper^is,  corpus  c  iris 
flegrum  ao  ori  commidit  ;  el  ecce«  Culhbertus,  Lin- 
diiifarDensis  quondani  episco|>us,  his  dormien  em  ^  eosqui 
aJloquilur :  «  E^o  .«uni  Culhheitus,  si  audisti ;  niisit  ci  lii  : 
m«  D(  minus  ui  lihi  prospera  annuncieiu  :  quia  enim 
Anglia  ja Jidudiim  peccatorum  poenasenormilerluit, 
modolandem  (41),  indigenarum  sanclorum  meriiis, 
super  earo  misericordiae  siiae  oculis  respicii.  Tu 
quoque,  lam  miserabililer  regno  extorris,  gloriose 
poat  paocum  tempus  iu  solio  reponeris,  aique  iude 


vis  ma^ni  exercitus  ingluviero  saturare  (45)  posse 
videretur.  Nec  roulto  post,  ergasiulum  exire  ausus, 
magii»  astutise  periculum  fecil.  (16)  Regis  enim  Dano- 
rum.  sub  specie  mimi,  subiens  lentoria,  unius  tan- 
tum  fidelissirai  fniebatur  conscientia:  ibi,  uijocu- 
latorise  profe&sor  artis,  etiam  in  secrelio''^  triclinii 
admissns,  nihil  fuit  arcanum  quod  non  exciperet 
tum  oculis  tum  auribus ;  pluresquo  diesibi  moratus, 
cum  ex  orouibus  qua  nos^ie  UillQ  *arat  animD  satis- 
feci:»set  suo.  Adelingiaro  rediit,  congregatisque  co 
ro)ii')ti8  exponit  inimicorum  oiium  leveque  vincendi 
negotium.  Cunctis  ad  audendum  (47)  ereclis,  ipse, 
contraciis  undecunque  auxiliis,  expIoratibiisqu3 
pi*sroisiis,  de  sede  barbatoruni  certior  redditus, 
eosque  repenie  adorsus,  (48)  incredibili  strage  ce- 
residui,  cum  rcgesuo,  deddruntobsidesquod' 
Chnstianitatem  susciperenl  et  ab  Ans;lia(«9)  disce- 
dorent,  quod  el  faclum  est  :  namque  (50)  rex  eoruro 
Gudram,  quem  noslri  Gurmuudum  vocant,  curo 
triginta  procHribus  et  oinui  penepopulo,  bapiizatus, 
et  in  flliuro  a  rege  Elfredo  susceptus  esL  (51)  Dals 
eiprovinciee  Orientaliuro  Anglorum  et  182  Nor- 


annus  901,  cui  Malmesbuv-iensis  .Elfridi  obitum,  et 
Eadweardi  Primogeniti  iu  reguum  promotiooein 
recie  refert. 

(33)  Primus.  d.  e.  m  omitt.  in  a.  s.  c.  I. 

(34)  Quarto.  d.  e.  m.  .  omitt.  iu  a.  s.  c.  1. 

(35)  Otim  Homce  susceperat.  a.  D.  853,  Vide  supra 
§  109,  not.  7i. 

(36)  Octo.  s.  c  d.  e.  I.,  novem,  a. 

( il)E.rercitushostUU.D9Lnorum  vel  Normannoniro. 
Qui8'tuis  eorum  progressus  discere  cupit,  saxon, 
ehroni''a  consulat. 

(18)  Pagis,  s  c.  d.  e..  plagh,  a.  1. 
^  (39)  Adenngia.  a.  e.i.,  AdeHngehamc,  Etherelin- 
gia^d,  m.  — (Athelney.  in  So  iierHeishire), 

(40)  Hefugerit.  ifilfredus  relroei»dere  el  in  silvam 
Selwoo«l  eoiifus^erecodctas  est  a.  D.  87K,  quo  auno, 
poat  Pascha,  Adi*li  igiae  arcem  consirux  t.  Huic  tem- 

SDri  viiietur  ascnht^nda  hi.sto''ia  ^m  le^en  la  de 
ubttlei  coiijuge,  quaererertur  in  Annal.  Assero  at- 
tributis  (et  in  .|Uibiisdam  ejus  iElfredi  Viiap  exem- 
plaribus  msertume>t)  ;  sed  hasc  probabiliiterhisto- 
ria  anouyma  cuidam  S.  Neoti  Vita  ^cipiori  debe- 
tur.  Quema^lmodum  quae  tuuc  temfK).  is  adversa  rex 
austmuit,  ea  ab  S.  Neolo  ifilfredi  amico  et,  ut 
fe.rtur,  eonaanguineo,  in  castigatiouem  regi  prse- 
dicta  narratnr,  ita   etiam  ejus  lib«ratio  ejusdem 


sancti  interventui  ascribilur  qui  postea  se  regi  ma- 
nifestavii  animumque  ejus  erigendum  cu^^avit.  HiBC 
et  S.  Cuthberii  hisioria,  mera  pariier  commenta 
videntur.  S.  Cuthberti  legen  lara  reperire  est  in 
fraguienlo  ad  Ecclesiara  Dunelm.  pertinente,  quod 
ediiumest  in  Act.  SS.  (die  l^  Uartii).  Vide  etiam 
Vilara  S.  Cuihherti.  (ms.  Co'l.  fiero  A.  II.) 

(41)  Taniem ,  c.  d.  e.  1.,  tandem  D'as,  a.  8. 
D     (42)  Inde.  e.  d.  ro.,  adeo^  a.  s.  c.  I. 

(43)  Soporatum.   a.  s.  c.  d.  k.  1.  m.,  omitt.  in  e. 

(4t)  E.xperr'cli.  a.  s.  d.  e.  I.,  experti  c, 

(45)  Saturare,  e.,  exsaturare,  a.s.  c.  d.  1. 

(46)  liegis  enim  Djnorum,  eic.  Ho*.  non  inveni- 
tur  iii  Asseri  Viu  ^liredi.  Prop.^  simile  iriid  de 
Oafo,  Diuico  principe  refctur,  Cislri  ifiheistaoi 
sub  fioecie  tibicinis  ingrediente,  in  g  i  ^i. 

(47)  Aadendum.  a.  d.  1.  m.,  audiendim,  s.  c.  e. 

(48)  Incredibili  strage  cecidit.  in  loco  Kthandum 
dicto,  A.  D  878.  (Assrr.  Dereb.  gest.  ^lfredi.) 

(49)  Anglia.  i.  e.  Wessex. 

(ooj  liex  eorum  Gudram,  Guthorm  b-iptitatus  est 
Alle'*i,  prope  AdHlmiriain,  A.  D.  878,  ejusque  ba- 
ptisraale  nomen  i£t-ieUtaniis  est. 

(51)  Ditae  ei  provinciae  eic.  Hoc  cronHum  vide- 
tur,  quol  ad  N<>rih  tniinbriara  speciat.  Sfixoaica 
CbrooiCA  babent  Notherna,   et  Florentius  Wigorn. 


im 


WILLELMI  MALMBSBURlENSiS  MONACHI 


im 


thanhimbronim,  ul  eas  sub  fidelitate  regi^  jurefo-  A  dubieUlis  no;lura  quaerilur,  et  ponitur  inlcr  duorum- 

saDclorum  corpnra,  Ifprosus,  vix  solo  anheliiu  i>al- 
pilans,  caettra  labidus,  el  iu  vivo  cadaverc  jaro  prae- 
mortuus ;  aiceiur  toia  nocte  humaua  custodia,  vigi- 
lat  tautnm  Ma»liiiigloria.  Nam  poslciadieappaniil 
culis  hominis  (58)  a  pai  tc  ilHus  splcndida,  a  parlc 
vero(59)Geimani  sohladelormitatc  184  lurida.Et 
ne  darent  eventui  miraculum,  obvertuntMartino  lalus 
morbidum :  j«m  vero  cum  primo  (60)  aurora  in  la- 
cem  proreperct,  a  fcstinantibus  ministris  invenitur 
vir  toia  cutc  integer,  tota  (61)  incolumis,  praMlicans 
benevoIcntiHm  domeslici  prspsulis,  qua  ccssit  bonori 
giatis^imi  hospitis.  Iia  Turonici,  extuncetdeinireps, 
per  palroui  suffragium  luio  fami^iare  cumulabant 
marsupium.   donec  pacis  aura  clfmentior  propriis 


verct  haereditario  quas  pervaserat  lalrocinio.  Vcium 
quia  non  mulabit  Eihiops  pellem  suam,  datas  illc 
tcrraa  tyrannico  fastu  undecim  annis  prolorens,  (52) 
duodecimo  viiam  fiuivit,  posleris  quoque  perfidi» 
successionem  iransmiltens ;  donec,  a(53)nepoic  isiius 
Elfrcdi  Eihelstauo  subjugati,  regcm  uoum  Angliae 
fieri  vel  inviii  concesseriot,  sicut  hic  dies  invenit. 
Gsteri  ex  Danis,  qui  Christiani  esse  recusassent, 
(54)  cum  Hastengo  mare  transfreiaverunt  [A.  I). 
853],  ubi,  quse  mala  fecerint,  indigeuse  norunt ; 
tola  enim  ora  marilima  usque  ad  mare  Tyrrhcnum 
grassati,  Parisius,  et  Turonis,  etmullas  alias  uibes 
qu;e  vel  super  Sequanam  vei  Ligerim>  nobiles  Galliae 
iiuvios,  sitae  sunl,   civihus  vacuarunt.  Tunc  corpora 


mullorum  sancloium  ab  antiquae  r»*qiiielionis  sedi- 3  eos  penatibus  invexit.    Lalruncuti  enim,   tredecim 


bus  eruia,  et  a  iuti*>ra  loca  delata,  |>eregrinas  ec- 
clesias,  183  unque  ad  hoc  lempus,  ciiicrilius  nubi- 
litarunt  suis.  Tunc  ct  (55)  beati  Martini  corpas,  ut 
(56)  Sidouius  ail, 

Totis  venerabile  terrU^ 
In  quo  post  vitce  tempora  viuit  honost 
Anlissiodorum  a  clericis  Fuis  portatum,  et  iu  ecclesia 
beati  Germani  localum,  inauditis  bignis  circumja- 
cenlitim  regionum  homines  excitabat.  Cumque  ad- 
ycntaulcs  pro  rcmediorum  gratia  plurinia  couferrcnt, 
quse  bajulorum  oncra  palparenl,  ut  fier i  solet,  ex  pe- 
cuniae  partitionc  lis  commissa ;  Turonicis  toiam 
yendicaiitibus,  qnod  eorum  bcrus  oblatorcit  mira- 
bilibiis  invitasset;   indigenis  contra  refcrentibus  (57) 


annis  Ga  lias  infestanies,  ad  exiremum  ab  (62)  Er- 
nulfo  imperatore  et  Btitlani  is  muliis  priehis  yicii, 
in  Angliam  oppoitununi  scilicet  lyiannidis  >u£fu- 
gium,  convoIavcre.Quod  Bpatio  E  fredustotam  iusu- 
lam,  piaeicrquod  Dani  babeliaiit  (63),  animo  »ubdi- 
deiat  siio  ;  volentes  enim  Angh  in  e,us  potestalem 
conccsserflnt,  gaudeiites  sc  talem  virum  edidi^se, 
qui  posset  illos  inlihcrtatem  evehere.(64)Lonrloniam, 
caput  regni  Merciorum,  cuid.im  primario,  Blberedo, 
in  fideiilatem  suam  cum  filia  Elhelfleda  (65)  conces- 
sit.  Ille  magna  virtute  ct  fide  agere,  commissalutari 
seiulo,  Orientales  et  Northanhimbros,  jamdudum 
disccssionem  a  rege  pariurienles,  in  statu  continuit, 
obsides  praehcrc  i:ompelIens.  Quod  quantum  profe- 


Germanum  non  disparem  merito,   spqualem  officio,  p  oerit,  sequens  occasio  probavit.  Namcum,  illisqaa- 


et  vidcri  quidem  amborum  esse  potentiae,  sed  prap- 
ponderare  praerogativam  ecclesiae.   Ad   laxandum 

rex  Northmannicux,  quod  primo  visu  in  Northanim- 
briam  convcrti  facile  poiuit  (Sharpe,  132).  Vide 
supra  §  97.  not. 

(52/  Duodecimo  vitam  finiint,  Guthorm  obiit  A.  D. 
891.  "  Mo'tuus  est  ilaque  auno  quariodecimo  posi* 
quam  bapti^mum  su^^c^^pit.  nmusoleatusque  est  in 
villi  regia  quae  vocaiur  Ht^adlcaga,  apud  Orientales 
Aoglos.  »  ( ly?na/.  maie  Asserio  tribut.). 

(53)  A  nepote.  etc.  Dani  ex  Orieniali  Anglia 
pulsi,  el  eorum  regnum  Wi»st-SHXonifB  annexum, 
sub  Cdwardo  PrimoKcnilo,  A.  D.  918.  HicMalmes- 
biiriensis  referre  videtur  ad  tempus  mortis  Sihirici, 
Northanimbrorum  regis,  A.  D.  926,  quOi£lhel>ia- 
nus,  pulso  Guthferto,  an.  9iS7,  Northanimbriae  re- 
gnum  obtinuit. 

(51)  Cum  Hastengo  mare  transfret.  Ambigiiur  p 
ntrum  dux  qui  tunc  lempons  Danos  adversus  JEl" 
fredum  conauxit  idem  sit  Haslingus  qui  regnante 
Carole  Calvo  Franciam  et  Europ»  m**ridionaIcm 
partem  dcpopnlatus  fuerat.  Hic  a  qiiibu^dim  ut 
prioris  fihus  habitus  est.  Prior  Hastingus,  ul  fe'*- 
tur,  ad  Christianam  reh^ioncm  conversus  fucrat, 
ct,  tanquam  Caroli  Simp'icis  clieos,  regio  cxHrcitu 
80  Aonjunxit  quando  Normanni  Rollone  duce  Fran- 
ciam  invaserunt,  an.  8'.^8.  E\  temporc  quo  Hastin- 
gus,  fun*litus  ab  Atficdo.  an.  896,  devictus,  An- 
glia  pnlsus  est,  unus  ct  idem  HasUogus  forle  sta- 
tuendus. 

(55)  B.  Martini  corpux.  S.  Martinus  episcopus 
Turoneosis,  obiit  an.  3  »5  inter  et  4uO.  Aquiloua- 
rea  inv^sores,  Hastengo  duce,  metise  Novemb>  i  8'S3, 
Ligerim  ingressi,  Turouas  adnavigare,  civitatcmque 
aum  eccleaia  S.  Martini  destruxcrunt.  Sancti  Mar- 


tuordeciin  (66)  annis,  pacis sercnitate  et  185  glebae 
ubertate  An^lia  gauderet  (67)  lediilaquilonalia  lues 

tibi  corpus  primiim  Cormeriacum,  deinde  Antissio- 
doruin tiaiiMHium c  t. C.viumanimos:haciempestate, 
visu  reliqiiiarum  S.  MAr-tini,  civilalis  pairoui,  mi- 
ruiu  in  modum  exciiaios  fuiNse  tratlitum  Cht.  (.in- 
nal.  Bertni  ;  Ttactat  ODONisabbal.  Ciuoiac.;  fiou- 
QUET,  VII   69.  371,  Vlil   300). 

(on)  Sidonius.  Caius  Sollius  Sidonius  Apollinaris» 
Claroinouiis  in  Arveruia,    episroiius,    unus  ex  iilu* 
strioribus  quiuii  hieculi  pr^.iatis.  Obiii  die  i3*  Aug. 
A.  0.  ib±.  Operaejus  jam  anno  14T3  edita.   (Eju6> 
op.  ed.  Sismondi,  Paris,  1652). 

(57)  Germanum.  G<;rmHuum  Antissiodor.  epiac. 
saeculo  v.  Vide  jg  ti^  not. 

(58)  A  parte  illius  splendida.  a.  s.  c.  d.  k.  1.  m., 
omitt.  iu  e. 

(59)  Vero.  a.  s.  c.  d.  k.  1.  m.,  omitt.  in  e. 

(60)  Primo.  e..  prima,  a.  s.  c.  d.  1. 

(61)  Tota.  c.  e.  I.,  totus.  a.  s.  d  m. 

{6t)  Ernulfo  imp.  elc.  Normauni,  bisin  Biilannia. 
cxs\,    Ariiulh  imperatoris  exercilum  prolligavenin  t 
ju\ta  Leodium  die  i6  Junii,  A.  1).  891,   sed  paulo 
post  ipsi  ab  imperatore  magnacuinslrageproairatt. 
(BOUQUET,  VIII). 

(6<)  Animo subdiderat  suo.  Sax. Chron.  A.  D  886. 

(64)  Londoniam^  etc.  Alfredus,  reparata  uriic  Lon» 
donten^i,  quam  Dani,  ann.  886,  iogenti  clade  et  ruina 
atfeceraui,  tjus  custodian  commisil  iEtheredo,  aeo 
J^ihelredo,  generi  suo,  Merciorum  comili.  (Assia, 
De  reb.  gest.  Aljridi).  Obiiti£ilieieduftan  Dom.  91il. 

(65)  Etheltleda.  a.  s.  c.  d.  1   Ethelfreda^  e. 

(66)  Quatuordecim  d.  e.  m..  tredecim^  a.  s.  c.  1. 

(67)  liediit  atfuilonalis  lues  illa  barbarorum.  Daoi 
itenim  in  Angliam  appulcrunt  anno  893, 


1081 


OESTA  RE6UM  ANGLORUM.  —  L1B.  H. 


mt 


illa  barbaroruiD.  Iteruro  bella,  ilerum  cxde^,  denuo  A  conio  proseqiienHa,  vita  regis  interior.  Licet  enirof 


Nortbaiihirobrorum  et  Orieaialiuro  Angloruin  con- 
jaiationes;sed  nec  advenae,  nec  indi^eniB,  pari  qai 
superioribii9i  annis  sorte  perruncti.  illi,  trans  i<ariii  s 
praeliia  imrouniti,  segniores  erant  ad  inva  lendu  u  : 
isti,  usu  hellorum,  et  honamentis  regis  animati, 
promptiores  erant  (68).  non  solum  ad  reaistendum, 
sed  et  ad  (69)  lacessendum.  Rex  ipse  impigre  in 
omuibus  necessilalibus  aderat ,  nota  suaB  virtutis 
specie  alienos  terriians  et  suos  corr  oborans ;  solus 
adversum  pectus  hostibus  inferre,  solus  inclinataro 
aciem  restiiuere.  Osteiidunlur  ab  accoHs  loca  sin- 
gula,  in  quibiis  vel  mal»  forlunae  copiam,  vei  bona 
persensit  inopiam.  Cum  Eifredo  enim  etiam  viclo, 
etiam   jarente,  luctaudaro  eral ;  aleo,  cum  omnino 


ul  quidam  ait,  (79)  leges  inter  arma  sil«*ant,  il!e 
iuter  fremilus  (80)  armoruro  lcges  tulil,  quibus  si.i 
et  divino  cultui  et  discipliiifie  roilitari  assuescerenl. 
El  quia  occasione  barbaroruro  etiaro  iudigenaein  lar 
pinas  anhelaverant,  adeo  ut  nulli  tutus  comroeatus 
esset  sine  armorum  praesidio,  centurias  quaa  dicunt 
hundrez,  el  deciroas  quas  thelhiiigas  vocant,  insti- 
tuit,  ut  omnis  Anglus  ,  legaliter  dunlaxat  vivens, 
haberet  et  centuriaro  el  decimam.  Quod  si  quis  aii« 
cujus  dflicti  insimularetur,  siatim  ex  centuria  etde- 
ciroa  exhiberet  qui  euro  vadarentur ;  qui  vero  hujus- 
roodi  vadero  non  reperirel,  severitatero  lcgum  bor- 
reret.  Si  quis  aulero  r^ns,  vel  ante  vadationem  vel 
post.  transfiigeret ,  orones  ex  centoria  et  deciroa 


eontriium  pulares,  «  velut  HUguis  lnbricus  de  manu  n  regis  t87  niuharo  ncurrerenl.  Hoccomroento  pa- 


teneniis  elapsus,  »  e  cavernis  subiius  emeigebai, 
sponie  insu  tanies  inimicos  adorieiis  :  plerumque 
posi  fugMm  importabilis,  et  memoria  repulsae  cir- 
cumspcclior,  et  ardore  viiidictae  andacior.  E\  (70) 
Egelsw.tha,  61ia  Bgelredi  comilis,  lulit  lilievos,  (7l) 
Elhelswidtiro  et  Edwardum,  qui  post  se  rognavii ; 
Eihelfledam,  qnse  nunla  fu.t  Elhelivdo  comili  Mer* 
cioriiro  ('2);  Etlielwa^dum  ,  quero  Iitt*ratissimtiro 
186  perhibent  (73) ;  Eifredaro  el  (74)  E.fgifaroi 
virgines.  Valetudiuis  adversae  fuit  (75),  utqui  sem- 
per  (76)  vel  Hco .  vel  aliquo  interaneorum  morbo, 
agitaretur;  sed  hoc  euro  a  Deo  |*recil»us  exegisse 
aiuut,  ut  incoromodo"uro  admonitu  ('>!),  segnius 
illecebras  mundanas  amplecteretur  (78). 
S  122.  Veruro  inter  haec,  miranda,  et  insigni  prae- 


cem  infudit  provinciae ;  iit  etiim  per  publicos  agge- 
res,  ubi  somtae  in  quadrivium  Bnduntur,  annillas 
aureas  juberet  suspendi,  quae  viantium  aviditatem 
riderent,  dum  non  essent  qui  eas  abriperent.  Elecmo- 
hynis  intentus  privilegia  ecch  siarum  ,  picut  paler 
staiueral ,  roboravii ;  et  trans  roare  Romaro,  et 
(si)  ad  Sanctuni  Thumaro  in  India,  roiilta  munera 
misit.  (Si)  Legatus  in  hoc  mis  us  Sigelinus,  Scire- 
burnen«is  episcopus,  cum  magna  prosperitate,  quod 
qiiivis  hoc  seculo  mirelur,  In  liam  penelravit ;  inde 
rediens,  exoticos  splendores  gemmaniro,  et  liquores 
aromaturo,  quorum  illa  humus  ferax  est,  reportavit. 
Praeterea  munus  omni  obrizo  pretiosius,  partero  Do- 
minici  ligni,  a  papa  (83)  Marino  regi  missaro.  Mona- 
steria  ubi  opportunum  videbat  coD»truxit ;  (84)uQoro 


(68)  Ernnt,  a.  s.  c.  d.  I.  m..  omitt.  in  e. 

(69)  Ad.  a.  s.  c.  I.,  omitl.  in  d.  e.  m. 

(70)  HyeUwita.  Altredus  uxorem  duxit  iElhswi- 
thain, iEthi?  r«'di comiiis ei  Bulburhae Hiidm,  ex  regia 
Mcrcioruiu  dumo,  A.  D.  808,  *\n:e  ohiit  A.  D.  U03. 

{li)  Etlteiswidam.  Ul  esi  Ethclflt dam.  tiuWBm  A\- 
fre<li  fil lain  iE* iiclawihn  nomine  «lesii^nat  Asseius. 
iElhe.flaeda  iEihi*redo,  Merciorurn  co'iiiii  nnpserat. 

{li)  Ethetwarlum  guem  litteratisHmum  perhi" 
^tffi/.  iEiiirlweard,  um  iibiisjunior,  ludis  iiterarne  dis- 
ciplm»,  divino  cousilio  et  ailmirahiii  regis  priividtfn- 
tiii,  euro  omnib*JS  pene  totiusre^ionis  nobilibus  in- 
fantibus,  et  etiam  multis  ignobilibus,  siib  diii;>enti 
roagtslrorum  cura  traditus  esl;  in  •{ua  schola  utrius- 

3ue  liugnae  lihriy  Latiiiae  scilH*ei  et  Saxonicie,  assi- 
ue  legebautur  :  scriptiuni  quo<{ue  vacabant  ila  ut, 
antequam  apias  humanis  artibus  vires  hat>erenl,  ve- 
natoriae  ^cihcel  et  caeieris  arlibus  (|uae  nobilibus 
C4*nveuiuni,  in  liberalibus  ariibus  ^tudiosi  et  inge- 
niosi  viderpniur.  •  (Asseb,  De  reb.  yest.  Mlfredi.) 

(73)  Elfredam.  iEitihi  ylha  Baldwiiio  Calvo.  Flan- 
driae  coinili  nnpserai,  scl  liujuHConnubii  anuus  non 
indiraiur.  Obiit  ipse  die  2  Jan.  91»,  ex  ea  duos 
adoltos  6Iio8  relini|uens. 

(74)  Elfgifam.  Elgiva,  ceu  iEthelgeofu,  monasli- 
ticaro  vitam  prolessa,  Shaftesbirieusis  abbatissa  facta 
est. 

(75)  Fuit.  a.  s.  c.  d.,  omitt.  in  e.  1. 

(76)  Qui  semper...  agitaretur.  a.  s.  c.  d.  quas 
semper. ..  aqitarentur.  e. 

(77)  Admonitu.  a.  s.  c.  d.  I.,  admonita^^  e. 
(7s)  Aniplecleretur.H.s.c.d.\.nampleclerentur,e. 

(79)  SUent  leyes  inter  arma.  Cicei*o,  pro  M.Ione, 

IV. 

(80)  Inierfremitus.  d.  e.,  inter  stridores  lituorum, 


inter  fremitus,  a.  s.  c.  I. 

(81)  AdS.  Tliomiminlndia.  Apostolum  Thomaro 
Evangelium  apiid  ludos  (irdetlicasse  trailituin  est.  De 
S.  Thomie  Christiani^,  confer  Lacrozo.  Histoire  du 
Christianisme  dans  les  In  'es^  t  vot.  in-12,  La  Haye, 
n^^o.  Ju>su  saiicti  Au^slini  eoru  u  historia  scripla 
est,  et  iii  Fraucicum  serniouem  tr^nslaia.  (Ilistoire 
orientale  des  grands  progrds  de  VEglise  CathoW^us 
en  la  riducUon  des  anciens  chretiens  dits  de 
Saint-Thomas.  Bruxelles,  1609.) 

(8iS)  Legilus.eic.  Haec  mis<(io  ad  an.883.refertur. 
Qui  lunc  rcgis  eleemosynas  Romam  et  in  Inriiam  per- 
tuleruni,  hos  SiKheimuro  et  iEthelsianuro  Sazonam 
chroiiica  vocant  absqiie  titulo.  Malmesburiea<«is  taroea 
ei  Florentius  Wigornensis  SighHlmum  comitero,  qui 
a  Danis,  an  915  caesus  ut,  falsonon  aliuro  esse  exisli- 
roanl  ac  Sighilmiis  Scireburnensis  episcopus,  quero 
Q  r.onnulli  hac  circiter  aetaie  vixirse  arbitrantur  la 
opnre  cui  litulus  :  Gesta  Pontificum  episcopus  hic 
vocalur  Sigi.elmus.  et  A^sero  socces^isse  dicitur(a'u 
883);  ct  Flurientius  (a  quo  omnino  oroittiiur  in  suo 
sedis  illius  episcopoium  c^talogo).  de  roissione  ad 
Roroam  et  adS.  Thomaro  in  ludia,an.  883.  oquens 
sic  fatur :  «  As«iero  Scirehurnensi  episc«*po  defanrto 
soccedit  Sniiheimus,  qu:  regis  Alfredi  eleemosyaara 
ad  S.  Thomam  Inliam  detulil,  indeque  prospere  re- 
diit.  I*  Si  Suithetrous  Sciroburnen^^^is  unquaro  epi- 
scopus  exsiiiit,  Assero  dcfuncto  (aa.  Dom.  909)  sac- 
cedere  i*ro  certo  non  potuit. 

(8:1)  Marino.  e.,  Martino.  d.  Marinus.  seu  Marti- 
nus  U  |iai»a  factus  est  roense  Dccerobri  882,  annoque 
884  supremnm  di  m  obiu. 

(8i)  Unwn  in  Adelingia.  Benedictin.  coenobiuro. 
Adeliug  a,  in  SomerselshU^e.  ab  \l£redi  fundatum  est 
«imo888,.eiS|i^atorif  8.  Petro  aanctoque  Paolo 


vtm 


Wn.L1ELMl  lULMBSBURIENSIS  MONACttT 


1084 


ia  Adelingia,  1^8  Q^^  ^^^  latuisse  buperior  re-  A  Johannes  Seollas,  190  ^r  p^rtipieads  iagenii  et 


naiio  memiDit,  ibif^ue  Hbbatem  («^5)  Johaiiiiem  con- 
iiituit,  ex  antiqua  Saxoiiiii  oriuiiduin  .  (b6j  alterum 
in  WinUinia,  quod  diciiur  Novum  Monaateniini,  ubi 
(87)  Giimbaldum  (b8)  abbatem  constiluit,  qui,  86 
e\ocautc,  et  (89)  aichiepiscoiio  Rentonsi  miitenie, 
Angliam  yeneral  ,  eognilus  quod  se  put-rum  olim 
(ut  lenint)  Romam  eunlem  benigiio  bosp.tio  (9i  ^ 
confoverat.  Causa  evocalionis  189  ut  literaturas 
atudium  in  Anglia  sopilum  et  p*-ne  emortuum  sua 
ftuscitaret  industria.  (91)  Sceoltonienae  etiam  mo- 
aasterium  sanctimoniaiilius  complevit,  ubi  et  abba- 
li^aam  filiam  suam  Efgivam  instiiuit.  Uabebst  (92) 
ax  Sancto  Dewi  Asaerionem  quemdam,  scientia  non 
ignobili  infrtructum,  quem  Sciribuinis  fecit  episco- 


npuh»  farundie,  qui,  dudum  conere|NinlilMis  undi- 
qile  lieliorum  fragoribus,  in  Frai.ciam  ad  Karolum 
CaiAum  tiaiihirrat,  cujus  rogatu  Bierarehiam  (97) 
Dioiiysii  Aieo;^gilffi  in  Latinum  de  oieco  verbom 
e  v<  rbo  transtulit ;  a  mpo^uit  eiiam  librum  qiiem 
9tep\  tfiffuay  (iLept9(xQiC,  id  est  De  naiure  divlMOne, 
liiulavit,  propier  perph  xitatem  necessariarum  qu8B> 
stionum  solvendam  bene  uiilem,  m  tamenignoacaiuf 
et  in  aliquibus,  in  quibus  a  Latinoi  uro  tFamile  devia- 
vit  dnro  in  Gnecos  acriter  ocnlos  intendit.  Sucee- 
dentibus  annis  muniflcenlia  Klfredi  alleetua  venit 
Aiigliam,  et  apud  monasterinm  nohlram  a  puer  s 
qtios  docebat  gra|  hi  s,  ut  ft-rtur,  perforatus,  etiam 
mariyr  spstimatus  est ;  quod  sub  arobiguo  ad  inju- 


pum.  (93)  Hic  sensuni  libroruni  Bo(£lii  De  Cousola-  n  riam  saniise  anima-  non  dixerim,  cum  celebrero  cjua 


tione  plaoioribus  verbis  enoduvit,  quos  rex  ipse  in 
Anglicam  linguam  veilit.  Pisterea,  quia  nullus  in 
auo  regno  liiteiarum  erat  perilus,  evocavit  ex  Mer- 
cia  (94)  Wicciorum  episcopum  Weiefrillum,  qui 
jusau  rfgis  (95)  Dialcgonim  libros  in  Anglicum  ser- 
monem  couvertJt.  Uoc  tempore  credilur  fuisse  (96) 

dedicatum.  Fundalionis  charta,  in  Reyneriilpojt/. 
Benedit  t,  In  Aiigl.  loin.  li,  pp.  13i  et  Idd,  nuu  recte 
an.  85£  luscribitui .  Uic  auctur  nioua^lerii  fonda- 
tionero  aiite  Aifredi  avuin  Hciaiu  esk»e  suppouit. 

(bb)Joanuetn,  De  qnd  Joaniii'  hic  agaiur  njcerliim. 
Asserus  illum  iniiuii  cxveterum  baxonum  genere 
oriucdum,  id  est  ex  Gtrmana  oiigme  (/^e  Grnere 
Eald-Saxonum )\  t-t  quse  de  ejiis  niorte  ab  illo  nai- 
raniur  Maluie>bur  enMa  ad  Joannfm  Scoium  referi, 
sed  uullo  mo<io  iiiitiuiiare  videtin*  unum  alque  eum 
dein  fu.^se  virum.  Joanuem  Adeiingiai  abudteiu,  e  Q 
Galiia,  prubabii.er  Corbeieiisi  cuc;iouio,  cum  Grim-, 
baldu,  iiiviiaiile  Alfrcdo,  veni>se  conjicil  Mdbilionius 
an.  bSS,  (MaDillou.,  lii».  xxviii,  Annal  benefHcL, 
num.  6b);  dum  e  contia,  si  ti.lH>  sit  liHOttiida  Chronicis 
ediiis  lu  opere  cut  tituius  :  Scriplores  Franeias  (ex 
liiblioiheca  Thuatia),  tom.  III,  p.  .'{5^,  conjici  poi^^st 
Joanuein  Sculum,  ab  Aifre<io,  accersitum  Fraiu'ia, 
ubi  in  curia  Ca*Oii  Calvi  degebai ,  reversuui  esse 
anno  blt,  Vide  etiatn  Anastasii  B  blioihecarii  epi- 
stolam  ad  Carulum  Caivuin  (editam  in  Ussh.'ri  Syl' 
loge  EpisloL  Vet,  Hib,,  episl.  iA,  p   i5.) 

(86)  AUerum  \n  Wintonia.  .  Angliamvenerat, «.  c. 
d.  e.  1.  Intimum  v^ro  Grimbaldum  smctiftimum 
monachum  tt  cantorem ,  et  hoslelarium  ecclenias 
sancti  Bertini,  qai  se  evocante  et  archiepiscopo 
Remensi  Falcone  mittente,  Anglinm  venerat,  a. 

(81)  Grimhaldum,  GriinbaldUH  iuunacbus  erat  in 
CQRnubiu  Siihiu,  S.  Bt^riiiii,  uiide  in  Anglian  inviiante 
i4i2.lre<lo.  veiieral.  Obht  die  «  Julii.  A.  D.  9(kl.        [) 

(88,  Abbatem.  s.  c.  d.  e.,  patronum  ecclesim^  1. 

(89j  Arcktep.  Bem,  Vi«le  epi>tuldin  Fiilconis,  Re- 
roeuMS  archiepiticopi  ad  Jilltredum ,  Gnmbahli  in 
Angliam  advciiius  uccas  oiie  scripiani.  (Absbrus  Ati- 
nJ,  rer,  gest.  /Elfredin  e%  reeeus.  Fr.  Wise,  p.  iiS, 
in-8*',  Oxou.  17 ss.)  Archiepiscopus  oceisus  est  a 
Baidwuig  11,  cogiioir.enlo  Calvo,  die  17  junii,  A.  D. 
900. 

(9 ')  Confoverat,  s.  c.  d.  e.L;  confortaverat^  a.; 
Dem  «  in  famo»a  civiiate  Weota  sibi  gratissima, 
factu  iiiterim  inunasterioio,  colloeavit,  ubi  frequeo- 
tius  visitiudo  et  co.umurandu  ejus  mellifl  la  t*xhor* 
tatione  paKCerf  tur,  donee  illum  eminentiori  dignita- 
ti,  qiiod  mire  opiabtt,  iuth>oiiiziret.  Asserit  Tamie- 
rusJ^lfredum  hic  primu  «lumum  et  ftacellum  G  iin- 
baldi  causa  oondidisse,  qutfm  Fiandria  acoer^ivevat; 
sed  poAea  laMaoMata  eaviaae  ui  iittifflis  doMH  ta 


roerooriBm  sepulchrum  in  sinislro  latere  allaris,  et 
epila|hii  prodaiit  versus,  scabri  quidem  eiroodemi 
trm|K)ris  lima  carentes,  sed  ab  aniiquo  oon  adeo 
detormes. 

Claudllur  in  tvmulo  sanctus  sophlsia  Johannes^ 
Qui  ditatus  erat  jam  vivens  dogtnate  miro; 

aquilonari  Veieris  Bfo  asterii  cathedralis  ecclesi» 
latere  sedificaretur. 

(91)  Sceoftoniense  etiam  monast,  —  Bencdiciin. 
moiiialiuni  cuPhobiuin  Scoftoniie  i5Aa/^r6ttry)  cirea 
aniiiim  »88  fundatum  est.  Ob^ervat  flimn  Camdea 
ej  manus  ripto  Wil  elmi  MalMe^burieuMS  exfni- 
plari.  m  bibiioiht^ca  D.  Burleigh  tuuc  asM*rvato, 
iElfredum  uttive.rsam  eliam  Sceoltonieusiro  civitaiem 
de  inipgro  a&diticasse. 

(92)  ExS,  Dewi.vic  Asserum,  J£lfredi  aroicuro  et 
bioj;raiihum;  hic  ex  ecclesia  (5.  £>a(;i(/u)a3sumpius 
Surfbuinortsis  episcupus  creatuH  e>t,  ut  vidolur, 
circa  au.  884,  annoque  909  vita  fiinctiis  esi.  Cu<icia 
/ere  q'i£e  auihenlica  dt^  vita  Atfredi  privaia  ad  an- 
num  usqiie  894  notiis  tra  liia  ^uut.  debomua  accepta 
referre  AsNero ;  at  niuUa  qiiie  a  M^lmesbuiiensi  de 
huc  re^i*.  reienintur,  apad  Asseru  n  desujt. 

(93)  Hic sensum.eic,  Quim  ab  Asse.ro  opem  iElfre- 
dus  accepisse  hic  narrHtur,  cuju^idam  anctor  Pne- 
l'Ciionis  in  Slutum  Scienlise  sub  Anglo-Saxonum 
regimine,  singulari  uiolo  ad  Sighelmum  transiulit, 
quern  utilla  chrouologiae  ratione  habita,  siiiguUrem 
JSifnMii  amicum  apiielial.  M  relatu  dignum  non  esset, 
nisi  Malmfshunensis  tanquam  aiicturitaH  ciiaretar. 

(94)  Wirciorum  episc,  Werefriihum,  sea  Witlri- 
thu  n,  Wiiom.  epiHcopnm  de  quu  scribit  Aaseras  : 
/n  divini  xcilicet  Scriptura  bene  erwiitum,  A  die  7 
Juaii,  A.  D.  873,  sedit  us^jue  a  i  an.  915,  quo  obiit. 

(9  •)  Dia  ogorum  Uhros,  a.  c.  d.  e.  I.;  Dialogorum 
Gregorii  lihros,  s.  (Paris,  4  vol.  iu-fol  ,  i70o.)  Anae- 
rus,  loQuens  de  S.ixoiiic»  versionis  auctore  ait.  : 
Aliauandu  sensum  ex  sensu  ponens.  eluciib<*atim 
et  ciegantissime  interpretatus  est.  Dialogt  j  im  ab 
aniio  1 45H  prelo  subjecti  sunt. 

(96,  Joannes  Scottun,  Joaunes  Scotus  Brig**na, 
Ofigiutf  Scuius  Fran<^iam  circa  noui  sieeali  mediom 
adiii,  iibi  Ct^leb^rrimnm  transtulii  S.  Diony-ii  onas 
De  divinis  nomlnihus  vei  cofle^tihus  ordinitus,  De 
illo  meutio  fii  a  Niculao  papa  1  in  epistula  ad  Caro- 
liim  Calvum;  at  obiliis  ejns  dies  iueertus  eat.. 
(UssHBai,  Sylloge  Veter.  Epist,  Hihern.  xxiu  40) 

(97)  Dionysii  Areopag.  Juannes  Scotii'*  discedilab 
opinione  lir.icmari ,  Auastasii  ah.*ramque  YitSD  S. 
Dionysii  Areopag  t»  translatorum  qui  primum  Pa*  i- 
sioriim  episcopuin  unum  et  euiadem  eum  Atlieaieosi 
oiartyre  iuducere  coaati  sunt. 


TvoD 


GESTA  RB6UM  ANGLORUM.  ^  L1R  II. 


i086 


Martyrio  ianffem  Christi  eontcenden  regnum,       A  in  quo  e sset  roaiica  auri ;  mihil  in  lata  rel  aliis  iiH 


Quo.  meruit^  regnant  sancti  per  secula  cuncti, 
g  iiS.  His  collateialibus  (98;  rex  freius,  libemles 
artes  totis  medullia  indidit,  in  taiitum  ut  nullus 
Anglonim  fueriivel  iu  iiiteiligendoaculior  vel  m  in- 
terprelandoelegaritior,  quodeomagis  erat  191  nii- 
runi,  q  lia  (99)  jam  duod  nnis  omnis  literaturae 
expeis  fuit.  (iO  )  Tunc  vero  ludo  benignae  matris 
invitatus  ut  pro  munere  libfllum,  queni  prse  mani- 
bus  tenebat,  acciperet  si  cito  addisceret,  joco  lite- 
ras  ingressus,  aviditate  siticulosa  combibit.  Donique 
plurimam  partem  Romanse  biblioibecse  Anglorum 
autibus  dedit,  opimam  praedam  peregrinarum  roer- 
eium  civiuro  usibus  convectans ;  cujus  p>*8ecipui  sunt 
iibri  (t)  Oi'0>ius,  Pastoralis  Gregorii,    Gesta  Anglo- 


terpretHiinn  bus  ex  soo  dicere,  sed  oronia  aapecta- 
bilibus  viris  Pleimundo,  arcbiepiscopo,  Asserione 
episcopo(4),  Grimbaldo  el  Joanne  presbyteris,  bao- 
sisse.  Postremo,  ut  omncm  \iiam  ejus  breyiter 
elucidem,  viginti  quatuor  boras  qtue  inter  diem  et 
noctem  jugiter  rotantur  ita  dividebat,  ut  ocio  horaa 
in  scribcndo  et  legendo  et  orando,  octo  in  cura  eor 
poris,  octo  in  expediendo  regiii  negotia,  Iransigcret. 
Erat  in  capella  sua  candela  viginti  quatuor  pariium, 
fiedituusqiie,  cui  liaec  delegabatur  providentia,  ot  per 
combustionero  candelse  regem  de  aingulia  admoneret 
officiis.  (5)  Diroidi»m  portionero  oroniuro  cenauurot 
juste  duniaxat  adquisltorum,  monasleriia  sois  dele* 
gavit;  cunctoa    prspterea  redditus  in  flequas  doas 


rum  flelae,    Rooetius   De  consobtione  Philosophiai,  B  partesdivid  bat.  Ruisusqoe  primaro  in tres, qoarmn 

liber  p'oprius  quero  patria  Iingua  (2)  Eucbi^ridiun, 

id  est  inanualero  libru^n,    appellavil.    Quin  et  pro- 

vincialibus  grandero  aroorem  siudiorum  iofudit,  hos 

praemiis,  illos  injuriis  borianilo,   neminem  illitera- 

tum  ad  quamlibet  curite  dignitaiem  aspirare  perniit* 

tens.    Psalierium  Iransferre   aggres>us«    vix  prima 

parte  explicata  vivendi  fiiiem    fecit.    In  (3)  prologo 

Pastoralis  di<  it  se  idciico  ad  iulcrpretandos  Anglice 

libros  animaiuro,   quod  ecclesiae,    in  quibus  nume- 

ro^se  a  pri^co  biblioihocae  coniinebaiitnr,  cum  Iibris, 

a  Daois  incenaae  sint  :  propterea  in  tota  insula  stu- 

dium  literaruro  tbolitum.  quod   quisaue  mngis  ve- 

reretur  capitis  periculum  quam  seMueretur  Iibrorum 

exercitium.  Qnapropter  se  in  hoc  Anglis  suis  consu- 


primflm  niinistris  suis  curialiitus,  stxnndam  opera- 
loribus,  quoa  jugiter  in  nOTarum  sedium  exstructio- 
nibua,  miiabili  et  ignoto  Anglis  modo,  habebat  ; 
tertiaro  advenis.  Secunda  pars  reddiiuuro  iia  divi- 
debatur  ut  piiroa  portio  daietur  pauperibus  regio* 
nis  siiae,  secunda  monasteriis,  tertia  scholasticfs, 
quarta  transmarinis  ecclesiis.   (6)  Judiciomm  a  sois 

193  bomiuibus  factorum  inquisitor,  pirperam 
acionim  as)errim>is  corrector.  Illud  insolens  et  in- 
auditum,  quod  seroier  sinu  ges'al>at  libelluro  in 
quo  diurnicursus  Psalroi  continebantur,  ui,  ^i  quando 
vacaret,  arriperet,  et  vigilanli  oculo  percurreret. 
Ita  vitam  e?il  magna  cum  Knilimis  gratia  ;  et  Bal- 
dwino  coroiii  Flandria;(7)  Ethelswiiha  filia  in  conju- 


lere  ut  nunc  praelibarent  turoMlluarie,  quod  po.stea,  G  f^tuui  data,  ex  qua  ilie  ge>  uit  Ernuiruro  et  Aduifuro. 
si  foile  pax rediret,  19  2  Laiino eJisce  enl serraone.      Istc  a  patrc  com  t ilura  Bononiae  suscepit,    ex  altero 
Ad  omnes  |irinci|)alfs  sedes  librum  hunc  suo  jussu      «tiut  hudie  comiies  (h)  Flandriae. 
conbcrlptum  velle  transmiltere,  cum  pugiliari  aureo         §  iii.  Eliredus,  (9)  naiurae  functua  numere,  se- 


(98)  CoUateraUbus,  s.  e.  I.,  lateralibus,  c.  d.  k.  m. 

(99 )  Jam  duodenniz  omnis  Utteratwag  expers  fuit^ 
id  t^i  ii^qtie  ad  auuuin  887.  (AsshRUS,  De  gestis 
Mlfredu 

ViuOj  Tunc  vero  ludo  benignce  matris  invitatus. 
Conier  Asseiuin  ad  ann.  866. 

(I;  Orosius,  Panla^  Or^sius,  Tarraconensis,  pre- 
abyte*  Hi-ipanus,  S.  Aiigusiiiii  HippunonMS  amicns,  a. 
d.*4'7  tloreOai.  An^lo-Saxoiiica  ejus  univeisalis 
Uistoria  versio  a  Duues  Barringioo  cum  Anglica 
tramlatione  edita  fuii  (Loudini,  \Vt'6). 

(t)  Encheridion.  a.  d.  e.  i.  m..   Uandb^c,  id  eat 
Monuale.  s.  c.  k.   Vide  tiuse  de  boc  libro  nb  Assero 
reffruiilur,    el  .\la  mesliuneusero   De  gest.  pontif.  Q 
(Galb,voI.  lll.  p.  :Ui). 

(:i)  Prologo  uastoraliJf.  Elito  in  Wise  edi;ioue 
A8>eri,  p.  8i,  Oxon.  Mi%. 

i4)  Episcopo,  s.  e.  I.,  archiepiscopo,  d.  ro.  Asser, 
S.  David  episcopos  fuerai . 

(b)  Dimidiam  porlionem,  etc.  Afiirmat  Asseros 
eom  diinidiHm  pariem  ceiisuum  sucuin  Deo  vovisse ; 
quam  deinceps  iieruin  pariitus  est  iuler  p»uperes, 
in  duo  monHsteria  ab  ipsocondita,  in  scholam  quam 
instituerat,  ac  in  alia  monasiorid  et  ecclesias  sive 
domesticas  sive  alicnas  (Assbrus,  De  reb.gest.  ^l* 
fredi)  - 

(6)  Judiciorum  a  suis.  elc.  In  Justilice  Speculo^ 
cap.  i^  asseiilur  ^tfr  dnm  aiino  uuo  non  miuus 
quam  quadraginta  qnaiiior  infe  iores  iudices  ad 
auspendiuro  dainnavisae,  qui  sive  condfmnantea, 
aive  abaolventea,  judieiaaba^ue  juratomm  aententia 


prave  promlerant. 

(7)  Etheiwitha.  Vide  sopra  §  tHS,  not.,  ohiiEI- 
fre  li  Hlia,  Bildwino  H.  Flandriae  coraili  nupta. 
Elfreda,  sru  iEifihi  yiha  dicitur :  In  Fraiicica  historia 
Elslnidn  vocatur.  B  ildwiuu^,  Calvus  m  inemonam 
avi  suimnterni  dictus.  ex  hucconjugio  duos  reliquit 
filios  Arnulfum  ei  Aduipiium,  seii  A  lalolfnm.  quo- 
lum  a  priore  (Arniilto  Ma^no,  Fiand  ia  comite.  A. 
D  9t8)origiiiemtrahebaiMalliilda,Wiihelmii  uxoi^e. 
Adolphiis  ab^que  pnigenie  obiit  a.  D.  9S3. 

(8i  Flandriie.  s.  <-.  d.  e.  '.  I.,  p^isi Flandrim.  a. 
h.  •  Cumuiendatio  et  ubitua  iElfredi  regis.  — -  Famo- 
su<,  iiell-cosus,  \icio  losus;  nd  laruiu,  nupitlorum, 
orphar.oruin.  p«iU|)eroinqiie  provisor  studiosus ;  poe- 
tarum  Saxonicorum  periii^siiniis,  suae  genii  charis- 
siiiius.  ^ffabiii.^  oinnibis,  hberaiissimiis ;  prudeulia, 
fortitodine,  lemperautia,  jiistilia  i*rse  iiios  ;  in  intir- 
mitate  <|ua  assidue  laborabBt  patieiiussimuft,  in  exc- 
quendis  j>idieiis  indaj^ator  discreiisHmas.  in  aerviiio 
uA  vis^iiaulissimus  el  devoti^simns  ;  Angul-Saxoau  n 
rex  .£ifredus,  piissimi  regis  Albulfi  Hlius,  viginli  et 
novem  annis  sexque  meuaibus  regni  aui  peractis, 
mortein  obiit,  indietioue  qnartn,  quinlo  Kalendas 
Novembria,  teria  quarta,  et  Wintoniae  in  oovo  mo- 
nasteno  sepultiis,  immortalitatis  stolam  et  resur- 
rectiouis  gloriam  cum  jusiis  e^|iectat.  »  —  Haec  ad 
verbum  occurrunt  in  Chron.  Fiorent.  Wigom.  ad 
an.  901. 

(9)  Natura  functut  munere,  iElfredua  obiit  i6 
Octob.,  a.  D.  90t. 


mi 


WILLBLMI  MALMESBURIBNSIS  MONACHI 


iOW 


puUus  est  Wintoniae  in  monaslerio  suo.  (10)  Ad  A  pugna  humiliorem  mannm  hahnerit.  loveml  inge- 


cujus  offioinasinstruendds,  (11)  Cdwanlus  tilius  cjus 
sufficiens  spaiium  terraB  ab  episcopo  et  canonicis 
tuiic  temporis  nundiiiatus,  ab  iinumquem<|ue  pedetn 
m  mcam  auri  publico  poiidere  peosilavit.  Stupeuda 
profecto  regis  absiinentia,  l94  ut  tanta  se  patere. 
tur  emungi  pecunia,  nolens  scilicet  de  rapina  pau- 
perum  offerre  Deo  sacriBcium.  Et  erant  ambse  ec- 
clesisB  sic  vicinae  parietiDus  conliguis,  ut  voces 
canentium  (12)  alias  obsirfperent  aliis.  Unde  tum 
propler  boc«  lum  proptcr  c«etera,  plurimas  infelix 
livor  effodiebat  cauaaa  qiiibus  non  modicas  invicem 
exculperent  offeiisas.  Quapropter  nuper  illud  caeno* 
bium  e\tra  u>*bem  tran.<Iatiim  sanius  incolitur,  libe* 
rius  insignitui*.  Aiunt  E^freduni  prius  in  episcopaiu 


niuin  quo  excursus  'allerct  Danonim  ;  urbibus  enim 
per  loca  opporluna  multis,  vel  veteribus  reparatis 
vel  novis  excogit»tis,  replevit  eas  manu  militari, 
quae  incolas  protegeret,  liostes  repclleret.  Nec  fru- 
stra  :  adeo  virtutes  provincialium  in  praeliis  occal- 
luerant,  ut  si  audirent  inimicos  adventantes,  rege 
etiam  et  ducibus  inconsultis,  in  certamen  rut^rent ; 
eisqiie  semper  numero  el  praeliari  (21)  scienlia  prae- 
starerit.  Ila  hostes  militibus  contemptui,  regi  risui 
erant.  Denique  novi,  qui  ductu  cujusdam  (22;,  Ae- 
thewoMi  Blii  natrui  regis  advenerant,  oinnes  ad 
unum  cum  eo  interfecii,  velens  vi-I  perempti,  vel 
•ub  nomine  Anglorum  reservati.  Aethelwoldus  fanc, 
primis  diebus  hiijus  regis  multa  molitus,  ejus  donrii- 


sepultum,  quod  suum  monasterium  esset  imperfe-  B  "'""^  dedignabatur,   asserens  se  non  inferiorcm  vel 


ctum  (13),  mox  pro  deliramento  canouicorum,  di- 
centium  regios  manes  resumpto  cadavere  noctibus 
per  domo9  oberrare,  filium  successorum  (1  i)  geni- 
ioris  tulisse  exuvias,  et  in  (15)  novo  monasierio 
quietas^^ie  co  n  )0}uiise.  Ha^  sane  Uienias  sicut  cae- 
teras,  ut  credani  neqaam  hominis  cadaver  pos^ 
mortem  daRmv»ne  agenie  discurrere,  (Ih)  Aiigli  pene 
innata  credulitate  tenent,  a  gentilibus  oimirum  mu- 
tuantes,  (17)  sicut  ait  Virgilius  : 

Morte  obiia  quales  fama  eti  volilare  /iguras. 

§  125.  Anno  Dominirae  inrainationis  nongente- 
simo  primo  regnum  obtinuii  Edwardus,  tilius  EIfre<U, 
et  teiiuit  (18)  annis  viginti  tribus;  literarum   l95 


genere  vel  virtute  :  sed  a  proceribus,  qui  fideobstri- 
cti  196  fuerant,  in  exsilium  trusus,  piratas  ad- 
duxerat ;  cum  quibus,  ut  dixi,  cffisus,  fecit  docu- 
mentum  stultum  esse  conira  potentiori  s  reca'ciirare. 
De  his  licet  merito  Edwardus  landetur,  palma  tamen 
potissima  debetur  patri  per  meum  arbitrium,  qui 
tanlae  potentiae  fecit  auspicium.  (23)  Inter  haec  non 
praetermittatur  soror  regis  Ethelfle<la,  Ethere<li  re- 
licia,  non  mcdiocre  momentum  parlium,  favo**i  ci- 
vium,  pavor  hostium,  immodici  cordis  foemina,  quae 
pro  experta  difficuUate  primi  partus,  vel  polius 
unius  (21)  perpetuo  viri  complexum  horruerit  (25). 
protestans  non  conveniret  regts  fi;iae  ut  illi  se  volu- 
piati  iiinecteret.    quam  tale  incommodam  post  tem- 


scienlia  multum  palre  inferior,  sed  regni  poteslate  p  pus  urgeret.    Virago  potentissima  mullum  fratrem 


incomparabiliicr  gloriosior;  siquidemilleduo  regua 
Merciorum  et  West-Saxonum  conjnnxerit,  .Mecio- 
rum  nomin*^tenus,  quippe  commeudatum  duci  Elhe- 
redo,  tenens.  Uie  primum,  (19)  mortuo  Eiheredo, 
Mercios  omnifanam,  mox  (20)  Occideutalos  et 
Oriemtales  Anglos,  et  Northanimbros,  qui  cum  Da- 
ois  jam  in  unam  genlem  coaluerant,  et  Scottos,  qui 
aquilonalem  insulae  partem  iuhabilant,  ci  Rritones 
omues,  qios  nos  W^ilenses  dici  nus,  bellis  proHiga- 
tos,  suae  ditioni  subegerit;  necun|uam  in  aliqaa 

(10)  Ad  cuju*  o/ficinas  instruendaM^  s.  c.  d.  e.  I , 
ad  cujus  prtgdictimonasterii  novi  olficinas  instruen* 
das.B. 

(W  Edwardus  filius  ejus^  a.  s.  d.  m.,  omitt.  in 
c.  e.  1. 

(M)  C^inentium,  c.  d.e.  1.  m.,  cantantium,  a.  s. 
t  i)  QMoieuji  n  m  m%nterium  essH  imperfeetum, 
8.  c.  d.  e.  I.  in.,  omiit.  in  a. 

(ti)  ^uccesforem.  c.  d.  e.  1.  m.,  successorem  Ed- 
wardum^  a.  s. 

(15)  iiovo  tnonasterio.  Cui  postea  Hyie  Abbey 
(SuAapB,  140). 

(16)  Angli,.,  credulitate,  Vulgariserat  opinio  dae- 
mouem  caJavfcra  iierum   anintri  atque   ejus  ope 
diversds  pnestigias  asrere ;  nec  uilum  'idesse  reme- 
dimn  nisi  co*pu<«  ef jdtsretur  et  igne  ooasu  neretur. 
Vile  Willel.  Njub.ig.  V,  22  (S.i\hpb.  140). 

(il)Swut  ait  Virgilius.  Mi^tii.  x,  6V1. 

( 1 6)  Ann'fS  viginti  Iribus.  H! tdwc  ird  is  P. imD^eni- 
tus  no.i  aite  dien  Peitecosi.  (IS^iii  a.  0.  9dt) 
coronatti^  esi ;  si  igilur  laitiuin  ejus  r^gni  huic  diei 
ia«cribdala  n  sii,  vi le^  n i n lerua  n  r.9gai sui aiau n 
aiauc  a^eoat  quaado  vita  fuucius  eit ;  sei  aauum 


consiliis  jnvare,  in  urbibus  exstruendis  oon  minus 
valere  ;  iion  discernas  poiiore  fortuna  an  virtute  ot 
roulier  viros  domesticos  proiegerel,  alienos  terreret. 
(i6)  Decessiil  anle  germanum  quinqiiennio,  aepolta- 
que  in  moodsterio  Sa  icti  Petri  Goecestfae,  quod 
ipsa  cum  viro  Etheredo  ingenti  cura  exstiuxerat, 
eoque  ossa  beati  Oswaldi  e\  Bardenia  transtulerat ; 
sed,  illo  tempore  Danorum  dcstructo»  aliud,  quod 
nu'ic  in  eadem  civitate  praecipuum  babelur,  (27)  Ai- 
dredus  arcbiepiscopus  Eboracensis  instauravit. 

vicesimum  terlium  comptevorat,  din  26  Octobris  a. 
D.  924.  si  a  patris  obiiu  computetur. 

(l^;  Mortuo  Etheredo.  ifiotheredus,  Merciae  comes, 
obiit  8.  D.  912. 

(iO)  Occidentales.  Essex  vei  Orientalium  Saxonum 
pv  rjgioiiem  videtur  iunuei-e. 
^     (21'  Prceliari.  a.  d.  e.  I.  m.,  prasiiandi,  s.  c. 

(it)  ^tkelwoldi  filii  patrui  regis .  ifiihelvoldns, 
ifiihelb.Thi  riiiu^,  fraier  /Eiiredi  primogeoitus,  A. 
D.  -Mo  o  ;cis<is  ent. 

(2;ti  iater  hiec  n^n  prastermHlitur,..EthelH:da. 
D  i  ^tiielilefla.  M  ircioriim  domind,  coaiule  Sdxoa. 
Chroiiic.  A.  D.  912-919. 

(2i)  Vel  potius  unius.  a.  c.  d.  e.  1.  m.,  omitt.  io  s. 

(<5)  Horruerit.  c.  d.  e.  m..  horruit,  a.  s.  I. 

(26)  Dicessit,  etc.  /Eiheltlaedi  Tarowo  th  deces*it 
die  12  Jaiii  a.  0.  919.  Filiam  reli  |uit  ex  i^theredo 
omite,  fu.e  .fi.iwy.i  vocabalur(FLORB.VT.  WiGoaif., 
Sax-  Chrnu.) 

(|7)  ildreius  archiepiseopun  EboracensisinstaU" 
raoit.  s.  c.  d.  e.  I.  m.,omiii.  iu  .-i..  ubi  co*«tr<i  le^p- 
tur :  c  Tuuc  q'ii>lem  quomodocunque  remao^iit.  tem- 
pore   vero  Norouuiooruffl  per  Serlooem  ablialeRi 


im 


GEStA  R£GtJilf  ANGLORUH.  —  LIB.  I. 


m 


1  g  7  DB  L1BBRI8  BDWARDI  PRIMI. 

g  126.  Rex,  quia  multas  filias  habebet,  dedit  Ed- 
gifara  (28)  Karolo  regi  Francorum,  filio  Ludovici 
(29)  Klii  Karoli  CKlvi,  cujus  fiiiam,  (30)  ut  sspe 
dixi,  Ethelwulplius  rex  Roma  rediens  acceperat :  et 
quia  se  occasio  ingessit,  uxores  ejus  et  liberos  no- 
miDhtim  persequi  non  indignum  ducet  benignus  au- 
ditor.  Primogenitum  (31)  Ethelstanum  habuit  ex 
Egwinna  illustri  foemina  ;  et  filiam,  (32)  cujus  no- 
men  scriptum  non  in  promptu  habeo  :  hanc  ipse 
frater  Sihlricio  Northaohimbrorum  regi  nuptum 
dedit.  Secundus  filius  Edwardi  fuit  (33)  Ethelwar- 
dus  ex  Elfleda  filii  Ethelmi  comitis,  literis  apprime 
institulus,  muhumque  Elfredum  avum  vultu  et  mo- 
ribus  prspferens,  sed  cita  post  genitorem  morte  sub- 
tractus.  Ex  eadem  uxore  habuii  Etlwinum,  cujus 
interitus  qusc  opinio  sit,  (3t)  i  osterius  non  constan- 
ter  sed  titubanterefferam.  Tulil  quoque  ex  illa  sex 
filias  Edfledam.  Edgivam,  Ethelhildam,  Ethildam, 
Edgitham,  Elfgivam  ;  prima  ct  tertia  coelibatum  Deo 
voventes,  Edflcda  iii  sacrato,  Ethelhilda  in  laico 
tegDiine,  terrenarum  nuptiarum  voluptatem  fasti- 
diere  :  jacent  ambse  Wiltonise,  1 P  8  juxta  matrem 
tumulatae.  (35)  Rdgifam  dedit  pater  Karolo  regi,  ut 
dixi  ;  '36)  Eihildam  frater  Ethelstanus  Hugoni,  (37) 
Ed|{itham  et  Elfgivam  idem  {Sb)  gcrnianus  misit 
Henrico  Alamaniiorum  imperatori,  quarum  secun- 
daro  Othoni  filio  ille  locavit,  alteram  cuidam  duci 
juxta  Alpes.  Suscepit  etinm  ex  tertia  uxore.  Edgiva 
vocabulo,  filios  duos,  Edmundum  ct  Edredum,  qui 
ambo  post  Ethelstanum  regnarunt  :  filias  duas, 
Eiburgam  et  Edgivam.  Edburga,  sacrata   Christo 


A  vir«o,  Wintoniae  quiescit  :  (39)  Edgivam,  speciosi- 
tatis  eximias  mulietem,  conjunxit  frater  Ethelstanus 
Lodowico  Aquitanorum  principi.  Filias  suas  ita 
instituerat  ut  lileris  omnes  in  infantia  maxime  va- 
carent,  mox  etiam  colum  et  acum  exercere  consue- 
scerent,  ut  his  artibus,  pudice  impubem  virginitatem 
transigerent ;  filioa  (40),  ut  primam  eruditio  plena 
literarum  in  eos  cooflueret,  et  deinde  quasi  philo- 
sophi  ad  gubemandam  rempublicam  noo  jam  rudcs 
procederent. 

DB  NORMANNIS.  QUOMODO  FRANCIAM  INFBSTAVBRINT  ; 
BT  QUOD  ROLLO  ACCBPIT  FlLlAll  RBG18  FRAN- 
COBUM. 

§  127.  At  vero  Karolus  iste  gener  fidwardi,  multis 
caiamilatibus  a  Rollone  coactu>,  partem   illi    199 

B  Ga  liae,  quae  nunc  Normannia  vocatur,  concessit. 
Longum  est  persequi  quot  annis  et  quanta  audacia 
omoia  inquietaverint  Northmanni  ab  oceano  Bri- 
tannico,  (41)  ut  ante  commemoravi,  usque  ad  Tyr- 
rhenum  mare.  Primo  Hasteng,  mox  (42)  Rollo,  qui 
nobili  sed  per  vetustalem  obsoleta  prosapia  Norico- 
rum  ortus.  (43)  rcgis  praecepto  patria  carens,  mul- 
tos,  quos  vel  aes  alicnum  vel  conscientia  scelerum 
cxagitabat  magnis  ^pebus  sollicitatos  ^ecum  abdu- 
xit.  Itaque  piralicam  aggressus,  cum  ubique  libera 
Sfialiaretur  insunia,  (44)  apud  Carnolum  haesit  ;  n- 
quidem  cives,  nec  armis  nec  muris  coufisi,  beatae 
dominee  Marise  suffrrigium  adorant.  (43)  Camisiam 
quoque  ejusdem  virginis  quam  (46)  Karolus  Calvus 
cum  aliis  reliquiis  a   Constantinopoli   advexerat,   in 

Q  modum  vexilii  super  propugnacula,  custodum  trita 
pectoribus,  ventis  exponunt :  bostes  visam  ridere, 


caput  extulit.  t  Aldredus,  Wigornensis  episcopus, 
an.  1046,  defuncto  archiepiscopo  Kinsino,  Ebora- 
censisedi  suffectus  est,  a.  D.  1061,  ut  ambas  sedes 
simul  teneret,  sed  supremus  pontifex  illi  pallium 
denegavit  quoadusque  WiKomensem  sedem  dimitte- 
ret  (Balmbsb.  in  Vita  S,  VuUtani).  Obiitdie  11  Se- 
ptembris,  a.  D.  1J69. 

(28)  Knroloregni  Francorum,  Carolosimplici.  Vide 
supra  g  HiS. 

(29)  LudowicL  c.  d   e.  I.  Loflowici  Balbif  a.  s. 

(30)  Ut  Mospedlri.  §  109,  113 

(31)  Ethelstanum  ex  Lgwinna.  Egwina,  iEthel- 
stani  regis  niater,  Eadweardi  coiicubina  fuisse  diri- 
tur;at  Malmesburiensis  ambigendo  de  supposita  hac 
generis/Ethelstani  labe  loquiiur.  Vide   inrra  g   13i. 

fyi)Cujus  nom^n, elc.  Eadwardifiliaenomeo,  quae 
ratrc  suo  iEihelstano  in  matrimonium  dala  est 
Sibtrico,  Northanmibrorum  regi  (30  Januarii  925) 
nusquam  in  antiquis  Anglicis  chroniris  occurrit. 
Beatrix  apiid  Scolos  historiographos  audit. 

(33)  Etnelwardus.  yEthehvearaus  Oxonii  decessit 
paucis  post  patrem  diebus,  et  Wiotoniae  tumulo 
conditus  est.  Vide  mfra  §  131. 

(34)  Posterius,..  efferam.  Vide  infra  §  139. 
((5)  Edgifnm  dedit  pater  Karolo  regi.  Videsupra 

S  1  U.  Doiuncio  Carolo  Siniplice,  Eadgiva  regina 
Herberto,  Tncensi  comiti,  Herberti  Veromanduen- 
sis  comitis  filio  nupsit,  a.  D.  951  (Bouqubt,  IX, 
126). 

{i%)  Ethildam.  .  Hugoni.  Parisiensis  comiti,  co- 
gnomento  Magno,  Hoberti  I,  Francorum  regis,  filio, 
regis  Eldi  fratri.  Obiit  a.  D.  956,  sed  ex  Eadilda 
jnrolem  boq  Kliqoit.  Patar  iuit  flugonis  CBf%Mf 


Franr(inim  regis. 

(37)  Edgitham  et  Elfgiuam...  juxia  Alpes.  Vide 
suprag  112. 

(iH)  iiermanus  misit.  s.  c.  d.  e.  1.  ;germanusut 
ftasfatus  sum,  misit.  a. 

(d9)  Edgivam...  Lodowico,  etc.  Ei^iva  nupsit  Lu- 
dovico  Caeco,  imperatori  et  Arelatensi  regi.  Kx  illo 
iiliuni  hubuit  Carolum  Constantinum  nonnne«  Vien- 
nensem  comittMn  (Bouqubt,  VIH,  186). 

iiO)  Filios.  d.  e.  m.  ;  filios  f/a,  a.  s.  c.  1. 

(41)  Utante  commemoraui.  a.  d.  e.  1.;  omitt.  in 
c. ;  ut  ante  cammemoravi.  s.  —  Vide  §  121. 

(4^)  Hollo.  f\c.  Rollo  tilius  erat  Rognualdi,  Mae- 
rensis  comitis,  (a.  D.  898  occi.si)  qiii  materiia  liiea 
ex  famoso  Sigurdr  Ring,  Danorum  Suevorumque 
D  reffe.  originem  trahebat. 

(43)  Heght  pratcepto,  etc.  Cumin  exercendo  5/ran- 
dhuc,  Sf  u  co^endis  commeatibus,  quod  apud  Danos 
tunc  sub  gravissimis  pcenis  prohibebatur,  detectus 
fuisset  Rolloe  nativo  solo  jussu  regis  Haraldi  Har- 
fageri  pulsiis  est  a.  D.  895.  (Snorrb,  Haralds  Saga 
ens  Harfagra^  c.  24,  tom.  I,  p.  100  ;  ed.  Hauniae 
1771). 

(44)  Apud  Carnolum  h(Bsit.  Rollo  Camotum  ob- 
sedit  an.  911. 

(45)  Camisiam  quoaue,  etc.  WaU**lmus  eplscopus 
roanibussuis  tunicam  beatissinifle  Vit-gmis  pirtuhsse 
diciiur,  K  mo^  obstilentcs  in  fui^am  versos. 

(46)  Knrolus  Calvus,  etc.  Q  jod  etiam  narratur 
in  aiionvniis  quibusdam  Francicis  duodecimi  saeculi 
chronicis  ;  sed  nullo  modo  constat  Carolum  Goa« 
stautinopolim  unquam  adiisse. 


/ «« 


mi 


WILIELMI  MALMESBURIENSIS  MONACEa 


im 


et  iQ  eam  per  inane  sagittas  dirigere  ;  non  impune, 
nara  raox,  oculis  obnubilatis,  nec  rctro  regredi  ncc 
ante  tendere  valuere.  id  (47)  oppidaci  laetis  animis 
conspicati,  muila  eorura  csBde  quantura  fortuna 
aspirabat,  200  gaudium  suura  satiarunt.  £vHsit 
taraea  Roilo,  quera  susf;  fidei  Deus  reservabat.  NfC 
mullo  post  Rotoma>;um  el  confines  urbes  arrais  obti* 
Duity  anno  Domiui  (4S)  octingent(>simo  septuage^imo 
sexto,  anno  uno  ante  obitum  Karoli  Calvi  :  (49) 
cujusfilii  fiiius  Lodowicus,  (50)  ut  supra  lectom 
est,  Norihmannos  vicitquidem,  sed  qoq  expulit.  At 
vero  (51)  Karolus  frater  istius  Lodowici,  n;*pos  Ka- 
roli  Calvi  ex  filio  Lodowico,  ut  prius  tetigi,  niulto- 
tiens  adversis  bellis  expertiis,  nihil  sibi  fortunara 
restituere,  quud  uliis  ab6tuliss<t  :  cura  magnatibus 
librato  cousilio  bonum  esse  liberalitutcm  osleiitare 
regiam»  ciira  non  posset  propulsare  injiiriam,  Roi- 
lonem  pacifice  accersivit.  Eral  ille  jatn  grandaevus, 
et  facile  ad  concordiam  inclinatus  est.  (52)  Ita  fie- 
dus  ictum  est  ut  baptisraa  susciperet,  et  terrara  il- 
lam  de  rege  sicut  de  doraino  suo  cognosceret.  Ubi 
coiisiderari  potuit  ingenita  et  effraenis  barbaries 
201  viri  siquidera  cura,  dono  concesso,  astantes, 
suggererent  (^)  ut  pedem    largitoris  oscularetur, 


A  dedignatus  gcnubus  advolvi,  apprehensam  pedcm 
regis  ad  os  suum  slans  altraxit.  Illo  resupinato,  se- 
cutus  risus  Norlhmannorum  :  Franris  repreheo- 
denlibus  factum,  excusat  Rollo  irapudentiam,  allc- 
gans  provinciae  suae  morem  ;  ita  rebus  com|iusi(if 
Rotoraagura  rediit,  (54)  ibique  diem  rlausit. 

DB  HUGONRCAPET.  QUOMODO  FACTUS  BST  RBX  FRANCUi. 

§128.  Filius  hi*jus  Karoli  fuit  (55)  L  >dowicus  : 
(5^)  is  8  quodara  Isarobardo,  qui  ad  paginismum 
yersiis  fidem  luserat,  irritatus,  proceres  suos  do  suf- 
fragio  convenit ;  quibus  necresponsum  referentibus, 
(57)  Hugo  quidam,  non  magni  nominis  tyro,  filius 
Roberli  202  comiiisMontisDesiderii.ultn>(.58)pit)- 
domino  (:)9)  duellum  expetiit,  etprovocatoreminter- 
emit.  Lodowicus  cura  toto  exercitu  apud  Pontirum 
D  subsecutus.  oranibu^  barbaris  quos  ille  adduxerat  \ti 
occi>is  vei  elap^is,  opimam  lauream  obtiouit.  Sed 
Don  nnulto  post,  pro  ialiore  illius  expeditionis  ex- 
Irema  valetudine  debilitatus,  haBredem  regni  Ha- 
gonem  illum  instituit,  praedicandae  fidei  et  yirtutis 
juvenem.  (60)  Jta  prosapia  Karoli  magni  in  illo 
cessavit,  seu  qu-  d  uxor  ejus  sterilis  fuerat,  seu 
quod  pro  breviiate  vitae  absque  prole  decesseral. 
(61)  Hiigo  alteram  filiam   Edwardi  duxit  tixorem» 


(47)  M.  a.  c.  d.  e.  I. ;  quod^  s. 

'4^)  Octiitg  'ntesimo  tefttaagesimosexto  a.s.  c.L; 
octingen/esitno  sjxto,  d.  e.  iii.  —  Francorum  simul 
et  Angiorurn  chronot^raphi  Roiionis  in  Neustriara 
invasionem  anno  876  ailigant  ;  viginti  annis  prius 
aquiloiiares  scripiores  eveiiisse  narruul,  id  e^t  aiino 
post  Rollonera  e  Norwegia  pulsuin.    Ex  quibusdam 


(66)  Is  a  quodam  Isamhardo.  Qim  in  hac  sectione 
narrHntiir  vnlde  sunt  intricata.  Quod  hic  de  Ludo- 
vico  IV  refe^-iinlur.  ad  rcgnum  ejus  natnii,  Ludo- 
vici  in,  sper4are  videtiir.  Normanni»  snno  88^,  Vi- 
nemarum  Pontivumqiie  (le  Vimea  et  le  Ponthlim) 
depnedaii  sunt,  suadente.  uldictumest,  IsnmbarlOf 
cui  Ludovicus  pairuus  erat.  quique  cum  in    patrui 


quoque  Francorum   f^lirouicis    discimus  Neistriam  G  odium  inadi^set,  etabilloe  regno  pu^sus,  ad  &uor- 


ao.  896  occupatara  fuisse,  et  non  duce  Rollone. 
Quidquid  sit,  utraque  itivasio  raulto  ante  CHrnoti 
obsi  iioncra  et  <|uac  superius  narrata  sunt  raanifeste 
contigit.  Mcraorabile  RoIIonis  soranium  quod  tan- 
quara  ejus  in  Francia  concessionera  praenuntians 
iiUerprelatum  est,  anno  876.  refertur.  Vide  Anna- 
ies  AssiTo  attribuias,  Galc  III,  165. 

(49)  Cujus  /i/ii,  etc.  Ludovicus  III,Ludovici  Balbi 
filius,  cujus  paler  CHroliis  Calvus. 

(50)  Ut  supr'1  lectum  est,B,c.  d.  c.  1.  ;  dictum^s, 
—  A.  I).  881.  Vide  supra  §  ItO. 

(5')  Karolu*.  Simplex. 

(52;  Uafcedus  ictum  est.  Cujus  pacti  condiiiones, 
ut  credituri  nusquam  in  nuthentica  forraa  exstnnt, 
valdeque  dubium  est  utrum  unquara  scripto  sil  tra- 
ditum.  Insulaquaedam  apud  Francos  invaluit  opi- 
nio,  scilicet  originalera  chartam  a  quodam  Anglico- 


mondum.  seu  Guormum.  Danorum  ducem  Aonfnge- 
rat.  Insignts  clades  quara  eo  anno  Salcorti  (Saut'' 
court)  passi  sunt  Normanni.  ubi  eorum  dux  inter- 
fectus  cecidit,  in  plerisipie  Franooruin  chroiiicis 
narratur,  quaedamque  in  Teutonico  dialecto  exstant 
adhucrarmina  in  laiidem  regis  Ludovici  (Bouqubt, 
VIIL  273;  IX,  .'>8.  99-101). 

(57)  Hugo  quidam^  etc.  Non  clare  patet  de  giio 
hiigone  hic  agiiur.  Auctor  innuere  videtur  sive  Hu- 
gonera  Capetum.  sive  patrein  ejus.  Huji^neni  Ma- 
gnuin,  Roberii  I,  Frdncorum  regis.  filium  ;  ^ed  hos 
manifeste  in  iisqiiHP  seqMiintur  roufundi  Malmiss- 
buriensis.  Hus^o  Cnnradi  filitis,  Anlissiodorensis  co- 
mes,  et  Robfrti  Fort  s  gt^rmanu^.  Hiij^onis  M  igni 
avus,  inclaruit  in  piaelio  adversus  Noitnanfios  a 
Ludovico  an.  881  inito  :  ad  illum  icrilur,  juxta  tenoh 
porum  seriem,  quae  cum  Isambardo.  si  non  mera 


rum  ex  genere  Normaunico  regum  sublatam  atque      commenta,  accilerunt,  referri  magis  quam  sive  ad 
in  Londmensi  turre  depositam ;   qiiae  eUarasi    vera  D  pronepotera   sive  ad   abnepotora,    forsan   possenl. 


essent  cuncta  talis  documenti  vestigia  jam  dudum 
perierunt. 

(53)  Ut  pedem  etc.  Insolenshif*etprotervusagendi 
modus.  Rolioni  hicaltribiitus,  a  Widelmo  Geine»i- 
cersi  cuid.im  ex  Normannicis  militibus  ducem  co- 
miUntibus  ascribitur  (Bouqubt.  VIII,  i57).  Rober. 
tuR  Wac»^  tamen  Normanmcuin  ipsum  ducem  adeo 
proterve  in  Frdiicorura  regein  egisse  asserit.  (Uo- 
man  de  liou). 

(54)  hviue  diemclaunt.  Rollo  abdicavit  in  gra- 
tiara  filii  sui  Willelrai  an.  927  Obiit  a.  D.931  (dou- 
QiRT,  IX,  12.  n<  t.). 

(:k>)  Lodomcus,  Lodowicus  IV,  cognomento,  UI- 
tramarinus,  ex  Anglia  rediit,  comite  Willelmo,  Se- 
noaensi  archiepiscopo,  snno  936,  atque  die  19 
iunii  ejusdem  anni  coronatus  est.  Remis  ex  equo 
dejectus  obiit  die  10  SepU  a.  D.  954. 


Obiu  quo  tempore  Parisii  obsidione  cingebaatur, 
an.  886. 

(58)  Pro  dominoduellumexpetlitet  prouocatorf.m 
interemit.  Hiijus  rei  nulla  meotioio  RecueUdes  tfi- 
stnriens  de  France. 

(50)  Duellum,  a  s.  c.  d.  1. ;  duellium^  e« 

(60)  lla  prosipii.  etc.  Carol:na  stirpsin  Liidovt- 
co  V.  Liido\'ici  Transmarini  filio,  dcffcil.  L'idoviou8 
IV  prolein  p  Gerherga.  Otionis  imperato  Is  filta.  re" 
liquit  Lothariuin  f|ui  ei  succe^sit  die  12  NovembriSt 
a.  D.  95i,  obhtque  ie  2  Martii  986,  el  Carolum 
Lotharingiae  ducem,  qui  de  Francia  corona  cum 
Hugone  Caoeto  contcndil,  defuncto  Ludovico  V, 
Lotharii  filio,  et  postea  io  carcere  vita  fuuctus  est, 
a.  D.  9ai. 

(>i)  Hugo  alteramfiliam  Elwardi duxituxQrim*^ 
ieasis  bic  ioqui  •  videlur  de  Hugi^  >Ca 


GESTA  REGUM   ANGLOaUM.  —  LlB.  (I. 


um 


lii  (62)  Rodberium;   Rodbertus  (63)  Henri-  A  nniQeribus  adiil^  papam  magna  bamilitati  placavit, 


203  Henricus  (64)  Philipjium;  Pi.ilippud 
Hlowicurn,  qui  nunc  iu  Francia  regoai .  Sed, 
loalrum  Edwardum  revertar,  quid  ejus  tem- 
e  lenovaudis  epi^copalibus  a  papa  Formoso 
Aum  sit,  jocunduni  pnlo  memoratu  :  ilaque 
erbis  eisdem  quibus  inveui  sciipta  inter- 
• 

9.  Anno  quo  a  naiivitate  Domini  transacti 
ini  Dongenii  quatuor.  misit  papa  Formosus  in 
n  epiatoUs,  quibus  dabiit  excommutiicaiionem 
edidionem  r«*gi  Edwardo,  et  omiubus  subje- 
iS  pro  benediciione  qiiam  «lederal  beatus  Gre- 
geuti  An^loriim  a  ^ede  ^ancli  Pelri;  nam 
>lem  anno>  plenos  de^tilula  fueral  epi»co|iis 


decreta  regls  reciiavit,  quod  aposioiico  maxime 
placuit.  Rediens  ad  patriain,  in  urbe  Canluaritt  uno 
die  $epl**m  episcopossept-in  rcclfsiis  ordinavit;  Fri- 
destanum  ad  eccl«*siam  Wiotoniensem.  Adelstanum 
ad  Cornubiensem,  Werstanum  ad  Scirebtirneiisem, 
Adelelmum  ad  Wellt*nsem.  Edultum  ad  Gridienaem 
(70).  Sed  ei  aliis  provii.oiis  conslituil  duus  episco- 
poK,  Auslralibus  S^xooibua  virum  idoneum  Berne- 
gum,  et  Merciis  Chenuirum  ad  civititem  Doreeatrsa 
(71) ;  hoc  auiem  lotum  papa  Grmavit,  ul  damnare* 
lur  in  perpetuum  qui  hoc  inHrmaret  decretum. 

§  130.  Gdwaidus,  universsecarnis  viaro  ingresaos 
[A.  D.  9<4],  quifhcit  in  eodem  monasleiio  quo  pa« 
ler ;  qiiod  ipse  quoi|ue  magnis  reitdiiibus  ainpliave* 

inis  regio  Gtwisotum.  ide*t  Wcsi-S»xonum.  3  »"»*•  *"  q^o  ei  (7i)  ante  quadnennium  fralrem  AdeU 

dito,congtegavit  rex  Eflwardus  syuodiim  se-      wardum  aepelierat. 


D  gentjs  Aiiglorum,  ciii  prapsidebat  Pleimiin- 
ibiepiscopus  (68)  interpretans  districta  verba 
ice  legationi**.  Tuuc  rex  et  episcopi  elegere 
sque  saliibre  cou>ilium.  et,  juxta  voceni  Do- 
n  (6U)  :  «  Messis  quidem  multa,  operarii  au- 
)4  |»auci,  »  e)egei'unl  ei  conslitueruut  singu- 
copossingulis  provinciiii  Gewisoruin,  et  qiiod 
uo  habiierunt  in  quinque  divisi^runt.  .Vcto 
>,   archiepiscopus   Romam   cum  honoriGcis 

uem  falso  pro  Hugone  Bfagno,  ejus  patre, 

JCdhildae,  scu  Eihilil»».   Kadrwanli  Primo- 

lilis ,  conjtige.  Videgi::^.  Ilugo  Capetus, 

tum  rex,  Ri-mis  inuncius  esl  die  3  Juiii,  A. 

et  24  Octobris  a.  O.  »96  ohilt. 

Hodberiutn,  RobiTtus  II,  palre  adhuc  supnr- 
ureliams  coronatus  die  1  Januarii  U88,  de- 
aui*cesf«it  ut  solus  Francoruni  rcx ,  et  die 
20  Juiii,a.  D.  1031,  obiit. 

Henricnm»  Henricus  I  Francias,  vivente  patro 
inctus  est,  defuncioque  nn.  i03l  succes>ii. 
{Hlri)  prope  Parisios  obiil  die  4  Aug.  a. 
9. 

Pkilippum.  Pbilippus  I,  qui  S.  Philippus  di- 
eptniio  ff^lalis  aono,  superstite  patre  coro- 
«I.  die  t3  Maii  1059.  Miloduni  ouiil  die  30 
08. 

lodowicum.  I.udovicus  VI,  cognomf^nto  Cras- 
reliHnis  inuucius  est  die  i  Aug.  1108  ub  ar- 
Bopu  Seuouensi,  Parisiisque  obiit  die  1  Aug. 

Verbis  eifidem^  etc.  Qiiflp  hic  referonlur  e 
ripio  codice  (Bodley,  579)  sumota  sunt,  qui 
isB  {Exeter)  ecclesiae  caitiedraii  datus  esi  ab 
o  Leofrico,  cujus  mors  anno  IGTiascribitur. 

et  tantis  ubique  scatet  anachronismis  ui 
dubio  comnientilius  pni^siimatur  Anno  9u4 
intum  hoc  in^^cribitur,  Formosus|ue  die  san- 
sehae,  11  Aprilis  896  objt,  aniios  amplius 
j  aule  c^UHm  Elt*wardiis  ro^iiar»»  ctvpi  S'*l, 
eontra  KritiK^^taiius  nnn  an c  an.  910  Wii- 
p.iscopu.'^  ciealu^i  esi.  Quoatl  septfin  vamules 
al«*8  t^edfn  ron^iii  e  Angliam  sacram^  vol.  I, 

S|»elmHn  et  Wilkins,   ConciUa^  vul.  I,  p. 
de  etiain  Iiigu'phum  (Gale.  io'M.  I). 
E^piscopis,  a.  c.  d.  e.,  episcopalis  I. 

4rehiepiscopus.  a.  c.  d.  e.  1.  archiepiscopus 
riensis  s. 

Messis.,,  pauci,  Malih.  ix,  3*7. 
Cridunsem.  a.  c.  d.  e.  I.,  Cridiensem  in 


DB  BTllELSTANO  PlLIO  KDWARDI. 

§  f31.  (7i)  Anno  Dominicfe  incarDalionis  nondren- 
teBimo  vice>imo  quario ,  Eilielstanus  filius  Edwardi 
'^05  regnare  coepil,  tenuitque  regnum  (7i)  annis 
sexdecim.  Fraler  ejiis  Clwardus,  paiicis  diebus  posl 
patri*m  vita  decedens,  sepuUuram  cum  eodem  Win- 
toniae  meruerat.  Itaque  magiio  consensu  optimaium 
ibidem  Eihelslanus  elecius,  apud   regiam  viilam 

(71^  Doreestrte.  a.  e.  d.  e.  1.,  Dorceslrce  in  pag^ 
Oxonicet  %. 

(7j)  Anis  quadnennium^  ele.  .£ihelweardtiag 
naiii  iiiiiiimiis  r**gi>  iElfredi  tilius,  obiit  d-e  16  Octo- 
G  liris,  a.  D.  9fi.  duobus  annis  et  paulo  magis  ante 
fratris  siii  Eadweardi  dece^sum. 

(73)  Anno  Dom.  Inc,  nongent,  vic  quarto.  Dum 
nationalis  controversia  de  fet^dali  .\ngIiconim  regiim 
in  Scotiam  potestate  ageretur,  Eilwai-diis  I  ad  praa- 
cipnas  regni  prclesias  caihedrale^  ei  mouasieria  ma« 
gno  Angliae  si^illo  insi^  iita  edicta  sua  direxit,  qui- 
bus  jubebai  ut,  chrou  cis  t^l  veterihns  tabulis  inve- 
stigatis,  quidqiiid  in  eis  inveniretur  quod  ad  Scotiam 
spi'Ctaret  tran^mitteriMitur  ad  regem.  Quae  tum  e 
Mainie»buri«*nsi  monasierio  scripia  emi^saqiie  sunt, 
duobujT  laiitum  con?tant  locis  saiis  ampis.  ex  WiU 
lelmi  Malmeshurienai  hisloria  excerptis,  videlicet  in- 
tcisra  ha«;  seciione  et  §  148;  additis  quib«is>Um  bre- 
vihus  iienrici  1  iiotiliis  compt>ndiose  e\  t^uinti  libri 
initio  detraciis.  In  uno  ms.  (L.)  loca  inscnota :  nota 
de  Scoiia,  ut  apparet,  ad  eumdem  flnem.  multo 
plu  a  sunt  quam  ex  Malmesburiensis  Historia  exlra- 

Pi  cta  quse  iii  cunctis  relalioiiibos  nuiic  exsiantibus 
^  conlinentnr;  unde  praesumendum  estquod  testiOca- 
tio  do.niis  cujus  erat  hic  ms.  nuuc  non  aupereat*  Ez-> 
cerfita  ex  chronicis  qiue  in  monaalicia  bibliotheoia 
qiioad  Stsoii®  8ubju;,{ationem  serveutur,  maxiini  suai 
iiiomenti.  Leciori .  si  ampliora  de  hoc  nosse  r.unit, 
co  isiil'  ndiis  esl  Palgrnve .  Documcnts  and  /{e- 
cords  illustrating  the  Historu  ofScolland.  Vide 
etiain  Coiton  inss.  Julius  D.  VI. 

(74)  Annis  sexdedm.  Malroesb'irienaif.  Florea- 
tiu<  Wuoi'nien«i<«,  ft  S^ixonia  (Ihronica  ^lheistani 
ohituin  auno  94u  aacribuiil ;  at  si,  ui  etiain  a  Flo- 
reniio  as<«etitur,  ad  diem  Mi.rcuiii,  24.  Ociobria, 
indicl.  xiv,  rffereuiius  e:it,  accidisse  necesaaiio  de- 
i*et  a.  D.  941 ,  nondum  compleio  decimo  ai^ptimo 
regni  siii  anno.  Vide  ohanain  regi*»  Eadmundii 
anno  Domini  940  ioacriptam,  indict.  xui  (Cott* 
maa»  Aug.  IV^  Hfi^. 


iOM 


WltLBLMI  MALMESBURIENSIS  tfONACHI. 


i6n 


qu»  vocatvr  Kingestune  coronatus  e«t :  quamvis  A  nefeld  occursum.    Ille,  qol  tantam  pericalum  immi- 


quidani  Blvredus  cum  ractiosis  suis  (quia  sedilio 
semper  invenit  complicf  0  obviare  teniassct,  cujus 
qui  fueril  finis  (75)  fiosierius  verbis  ipsius  regis  re- 
ferenius.  Occasio  coiilradictiouia,  nt  fi-runt,  quod 
Etbelstanus  px  coucuhina  natus  e^set ;  sed  ipse,  pne- 
ter  banc  notam,  C?^)  si  tamen  vera  est,  nitiil  igno- 
bile  babens,  orones  antecessores  devolione  mentis, 
omnes  eorum  adoreas  triumpborum  suorum  splen- 
dore  ohscuravil.  Adeo  praestat  ex  te,  quam  ex  ma- 
joribus,  habf  re  quu  policas  ;  quia  illud  tuum,  istud 
reputabitur  alienum.  Nova  monasteria  quot  et  206 
quanta  ffCC  it,  scribere  dissimulo.  Illud  non  trans- 
iiiam,  quod  vix  aliquod  in  toia  Anglia  veiustum  fu- 
erit  quud  nun  \A  »<lificiis,  vel  omamentis,  (77)aut 


nere  eerneret  astu  exploratoria  munas  aggressos, 
depositis  legiis  iosignibus,  a^sumpiaquein  roanibtjs 
(8t>)  cithara,  ad  tenturium  regis  nostri  progrediiur  : 
ubi  cum  prse  foribus  cantitaub  ,  interdum  quoqae 
quateret  dulci  resnnantia  fila  tumultu,  facile  ad- 
missus  est ,  professus  miroum  qui  hujnsmodi  arto 
stipem  quotidianani  mercaratur.  Regem  et  convivat 
miisico  acromate  aliquantisper  dt  liiiivit ,  cum  inter 
psallundum  omnia  oculis  scrutarelur.  Pustqaam  sa- 
ti«*tas  edt^ndi  finem  deliciis  imposuissel,  et  severitas 
admini^lrandi  b  *lli  in  coUoquio  proceram  recrude- 
sreret ,  at»ire  jussiis  prelium  cautus  aceepit.  Quod 
asporiare  nauseans,  sub  se  in  terradefudil.  Notaturo 
id  a  quodam  qui  olim  illi  militasset  et  confesiim 


libris,  aut  p  sediis,  decornvii  (78).  lla  recenlia  ex  „  Aihelstano   dictum.   Ifise   hominem  incusans  quod 


professo,  vctusta  quasi  aliud  (79)  agen»  aiiilici  be- 
nignitate  in.*«igiiibai.  Cum  Sihctricu  rfge  Norlhan- 
hinibrorum ,  daia  ei  in  malrimonium  (SO)  una  ex 
sororibus,  vicluvum  fccdiia  perculit;  (8t)  «|Uo  post 
annum  moriuo,  provinciam  illam  «ibi  subegit,  (82) 
expulso  quodam  Aldulfo  qui  rebellabit.  Bt  quia  no- 
bilis  animus,  semel  inciiatus,  in  ampliora  conalur, 
Judwalum  rogem  omnium  Watensium,  et  Const:in- 
tinum  regem  Scollorum.  (83)  cedere  regnis  compu- 
lit.  Quos  Umeii  non  muito  posl,  miseratione  infra- 
Clus,  in  a-.tiquura  sialum  sub  se  regnaluros  consti- 
tuit ;  gloriosius  e^j^e  pruuuncians  r<*gem  facere  q'*am 
regem  esse.  Po>tre'num  illi  (84)  bellum  cum  Ana- 
lafo  fuit,  Sinctrici  tilio.  qui  spe  207  invadt- ndi  re- 


hostem  prfleoculis  pusitum  non  ptodidisset.  boc  res- 
ponsum  accepit :  •  tilem  sacramentum  quod  libi 
nuper,  o  rex,  feci,  q>ioiidam  Analdfo  dedi ;  quod  ti 
in  ipso  me  vidis^es  violare ,  de  te  quoque  possefl 
exemplum  simiie  cavere.  Sed  dignare  famuli  audire 
consilium,  ut  ninc  teutorium  smoveas;  alioque  loco, 
usque  dum  partes  reliclsB  veniant ,  maneiis  inimi- 
cum  petulnnier  insultantem  modt^sia  cunciatione 
frangHs.  »  Dicto  probtito,  disoessum  est  208  iHinc. 
Analafus,  nocte  paratua  adveniens  (87),  cpiscopum 
(^8)  quemdam,  qui  vespcre  ad  exerciium  venerat, 
ue>cieiisque  rerum  ^estarum  ,  pro  viridaniis  campi 
sequore  (89),  ibi  taberuacuium  ieteiideii*t,  cum  toia 
familia  occidit  (90;.   Tum  ulti-a  progiedien*  reg«*m 


gni,  cuiu  supradicto  Conjtanliiio  iterum  rebi  llanle,  ipsum  imparatum  offendit.  q  lippe  qui  nihil  tale  hos- 
terminos  transierat.  El  Eihelstano  ex  consulto  ce-  G  (em  ausurum  timens  largt)  quieti  indulserat.  Sed 
dentc,  ut  gloriosius  jam  insnltHniem  vinciTel,  mul-  cum  tanto  rremitu  stratis  cxcussus,  suos,  quantum 
tum  in  Angliam  procesberat  juvenis  audacis^imus  p^r  iil  noctis  poterai,  ad  bellum  acueret ,  gladias 
et  illicita  spirans  aniino ,  cui  landem  magniH  arti-  ejus  fortuiiu  vagma  excidit.  Quocirca,^cnro  omnia 
bus  ducum,  magnis  viribus  militum,  apud  (b5)  Bra-      foiroidiuis  et  caeci  tumultus  plena  essent,  iuclamato 


(75)  Potterius  verbis  ipsius  regis  referemus, 
\ide  infra,  g  136,  ij7. 

(76)  Si  iamen  vera  ett.  Malmesburiensis  hic  et 
itprum  in  tine  g  136,  quas  ideo  apposui  non  ut  eorum 
verilaiem  dejendam,  iiidicare  \idetur  se  de  suppu- 
sita  iLtlitl  t»iii  oii^inis  ignobilitate  dubilasse. 

(77)  Aut  libris.  Cotlon  ms  Tiberiui  A.  II,  exem- 
plar  esl  Evtfpgeliorrm  ecclcsiflp  Cautiinriensi  a  roge 
£thelstano  doiio  «blalum:  Clauiiui  vero  B.  V.  vu  • 
lumrn  est  quoque  ab  eodem  rege  ecclcsiae  Bdlbieusi 
(Bath)  condonatum. 

(78)  Decoravit.  d.  e.  m.,  decoraverit,  a.  s.  c.  I. 

(79)  A/tttd.  s.  c.  d.  e.,  aliquid,  a.  l. 

(80)  Wo^rimonittm.c.d.  e.  1.,  posl  matrimoniumf 
a.  8.  legunt  ut  praslocutui  ium.  Vide  bupra  §  126. 

(81)  Qi^o  poit  annum  moriuo.  Sihmcus,  Northa- 
nimlitiriim  lex,  obiit  a.  D.  9j56,  cui  suceessil  na- 
tiis  eju?  Guihterihus,quem  anno  sequ.nli  expiilit 
^ihelstamUN,  et  NortLanimbriam   regno  auo  ad- 

junxit. 

(%9>)  Expulto  quodam  Adulfo.  Ealdredo,  filio 
Ealdulfi  Bamburg.   (^'lor.  Woorn.;  Sax.  Chron. 

an.   92^) 

(83)  Cedere  regnii  compulit.  Subj^cernnt  se  re- 
ges  ^thrlstano  apud  Eamutum  die  1  i  iulii,  a.  D. 

vU)  Bellum  cuim  Analafo,  etc  Pkrei  inveniaB- 


tur  duces  noroine  Anlafui,  quonim  roentio  fit  hac 
selate  in  Ang  u-Saxunum  aniialibus,  videlicet  :  An- 
lafus  Sihirici  Hlius;  An  afus,  Guthferthi  tiiius;  et 
Anlaiiis  Cuaranus,  qui  eliam  desigiiRlnr  in  Annali- 
bus  Uis  eri.  siib  Huiiis  ^«44  et  946  Aiilaius  Uiber- 
nus,  qui  cunriederatos  duce^  Advei*sus  iEiheUta- 
nuin  susiiiavit  lu  pisel  o  Hpiid  Brunflnburgnm,  A. 
D.  9;^^,  nulus  eiiaiu  sub  numiue  Onlaufui,  sea 
Oiafui^  mat«*riia  liiiea  e  KH^naro  Lodbiok^i  origi- 
neiii   ductbat,  rexqiie   videtur  fiiisse  de  nEstuiea 

p.  prosapia  in  Hii»ernifl.  Consiaiitini   Scotorum   regis, 

^  filiam  sibi  mdtrimonio  juiixit. 

(85)  Brunefield.  d.  e.  m.,  Bntnefotd^  a.  s.  1.  : 
Breneueld^  c.  —  Brunanburgk  apud  Northauimbros. 
Q>tU  isie  civiiati  \o*mxs  assii^uaiinus  incertum.  Pre- 
lium  aniio  938  commissum  est. 

(86)  Manibu^.  c.  d.  e.,  manii,  a.  s.  1. 

(87)  Advenieni.  c.  d.  e.,  oinitt.  in  a.  8.  I. 

(88)  Epiicopum  qaemdim.  Werstanum,  ep<sco- 
puin  Scireburueudem.  —  «  Wersianum  feruut  in 
praelio  ccmira  AnHlufutn  a  rrg-^  B'h>'lstaiio  suace- 
ptum  a  p>|i:iiiis  trucid-ttum.  »  (.MAlmbs.  De  Cettii 
ponii/icum^  De  episcopis  Scireburueusibus«  p.  %^S ; 
edii.  Frauc.) 

(89)  /Equore.  a.  s.  d.  e.  1.  m„  planiii^  Cr 

(90)  Occidit.  t.  d.  e.  1.,  ceddit^  a.  c.  -- 


1091 


GESTA  REGDM  ANGLORDM.  -*-  LIB.  ir. 


4098 


Deoel  sancto  AldeImo(91),  reductaque  ad  vagiDam  A  D.  9^4]  ;  (5)  et  VintOQise,  ut  praedixi,  humalus  est. 


iiianu.  (9i)  inveiiit  ensem,  qui  hodicque  pro  mira- 
culo  in  thesauro  regnuro  servatur.  Estsane  (ul  aiunt) 
una  partesectilis,  nec  u:iquam  auri  ant  argenii  re- 
cepiilis.  Hoc  Dei  dono  tretus,  simulque  «luia  jam 
(9;i)  iilurescebal,  Noricum  adorsus,  tota  die  usque 
ad  vesperam  indefessus  fugavii  cum  exercitu.  (94) 
Cecidit  ibi  rex  209  Scoltorum  Constantinus,  per- 
fidseanimositatiset  vivacis  scnectae  homo  ;  aliique 
regei  quinque,  (95)  comites  duodecim,  omni^que 
pene  (96;  barbarorum  congcries  :  pauci  qui  cvase- 
rant«  pro  Bde  Christi  suscipienda  consorvati. 

§  iJi.  (97)  De  hoc  rege  non  invahda  apud  Anglos 
fama  serilur,  qiiod  nemo  legaiius  (98)  vel  literatius 
rem|iublicam  administraverit.  Quanquam  iiteras  il- 


Tunc,  jussu  pairis  et  testamenlo,  Isthelstauus  ia 
regem  acclamatus  ei$t,  quem  jnm  Iricennalis  a*tasct 
«apientise  maturitas  commcndabanl.  Nam  et  avus 
Elfredus  |>rosp<*rum  ei  regnum  oiim  imprecatus  fu- 
erat,  videns  et  gratiose  complexus  «pectalffi  speciei 
puerum  et  ge>tuum  elegantium ;  (6)  qui*m  etiam 
prsemature  mililem  feceral,  donatim  chlamyde  coc- 
cinea,  gemraato  ballheo,  ensrSaxonico  cum  vagina 
aurea.  Post  hsec  in  cuiia  filiae  ElhelHedae  ct  gencri 
Etheredi  educandum  curaveral ;  ubi  muho  studio 
amitae  et  pnpclarissimi  ducis  ad  omen  regni  ahus, 
gloria  virluluro  calcavii  et  prcssit  invidiam,  post 
mortem  patris  ct  intcriinm  fratris  in  regfm  apud 
Ringesiune  corouatus.  Uiide  pro   tantorum   succea- 


lum  scisse.  pauci  adinudum  dies  {\)V)   quud  didice-  q  suuin  gloria,    et   illius   diei  Isetitia.    (nuu  injuria;, 
rim  in  quodain  sane  voluiniiie  veluslo,  in  quo   scri-      versiHcus  exclaniat  : 


ptor  curo  difficullate  materiae  iuctabatur,  judicium 
animi  sui  non  valeus  pru  vulo  proferre.  Cujus  hic 
yerba  pro  compendio  subjicercin,  nisi  quia  ulira 
opinionem  in  laudibus  prin(ipi.«  vagatur,  eo  dicendi 
genere  quod  suffultum  rex  fucundia;  Romanae  Tul- 
lius  in  rhetoricis  appel.at.  Eloquium  excusat  con- 
auetudo  illius  temporis.  laudnni  niinielatem  ador- 
nat  favor  (lOOj  Eihelsi«ni  adhucvivcnlis.  (1)  Pauca 
igitur  familiari  sty  o  suhneclam,  qua'  videantur  ah- 
quod  coiiferre  cmolumenlum  ad  dignitatis  ejus  do» 
cumeotum. 

S  133.  ftcx  Edwardus,  post  miilta  et  in  bello  (2) 


liegin  progeniet  produxii  nobite  stemma 

Cvm  lenebris  nostris  iHuxit  sulendida  gemma, 

Ungnus  Adetstanus,  fintrice  aecus,  orbita  recti, 

lliuxtiis  probitns  do  vero  nescia  flecti, 

Ad  patris  edictum  datus  indocumenta  scholarum^ 

Extimuit  rigidos  ferutn  crepitnnt**  mnqittros; 

2  l  t  i^^t  potnns  avidis  doctrince  melia  meduHis^ 

De:urritteneros,  sednon  puerHiter^annos, 
iiox  ndolescentix  vestttus  flore  juventa*, 
Armorum  xtudium  tractahat,  paire  jubente, 
Sed  necin  Iwcsegnem  senrerunt  beilicajura  : 
li  quoque  posteriiis  cognovit\l)  publica  cura. 
Functus  ernt  fnio  pateromni  priecluus\}i)a?vo, 
Perpetua  fnma  virturus  seculacuncta; 
Tunc  juvenis  nnmen  regni  clnmntur  in  omen, 
U  fauxto  patrins  titulo  moderetur  liabrn.is : 
Conveniunt pioceres  et  componunt  diadema. 


2\0  ^^  ^n  l<»g9  iiobditer  consumii  ala,  paueis  ante 

obitum  diebus,  (3)  nrbem  Legionum,    fiducia  B.ito-  n  ^onveniuniproceres  ei  componunt  ataaem 

.    ,,     ,  ,  •.     •,  •        ^  Pontificespariter  dant  infidls  anafliema, 

Dum  rebellanlem,  a  conlumHCia  compc^cuil:  ihique      £,^^^[^  inpopulis  solito  restinior  igiiis, 

prsesidio  n.ilitum  imposilu,  apud  Fereudunam  (4)  vil-      Et  produnt  vnrns  animi  penetralia  signis. 
lam,  tactus  valetudine,  vitam  praeseutem  exuit   |A.      Ardet  quifque  suum  regi  monstrare  favorem 


(91)  Aldelmo.  a.  s.  d.  e.  I  ,  post  Alde^mo.  s.  c, 
legunt  :  ernienimeiexantiquisprogenitoribuscon' 
tanguineus. 

{9i)  Invenit  ensem^  etc.  Ex  commendatiliamm 
litt*  riirum  libro  {l*ntent  Holl),  ix  Joannis,  patel 
regem,  inter^ua  regaiin,  dnus  eiises  habuisse,  vi- 
delicet  ensem  Tristumi  etnliuin ensem,  \id»(\m\)ro- 
babde  pst ensem  in  re^iio  thesauro  servnlum  quo 
tfnipore  Maimosbiriensi<  scnbetiat,  liunc  alium  en^ 
tem  luisse  de  quo  meniio  tit  commendatitiis  htleris 
supra  citatis. 

(93)  Jam,  c.  d.  e.  I.,  dies,  a.  s. 

(9i)  Ceciditibi  rex  Scot.  Constantinus.  Historia 
lugulpho  aitribuia,  praeter  narraiioiiein  pnelii  apud 
Brunariburgum,  uhi  Coiislautinus  c^-cidisse  rcfer- 
tur,  quorumdam  eiiain  aliorumeventuumrelationera 
coutinet  qui  circa  hanc  setatem  contigerunt,  quique 
sive  sint  veri  sive  sint  falsi,  apud  Malmesbiriensem 
eiiam  occuirunt.  Unde  aliqiia  forsHu  adesi  ratio 
credendi  qiio  I  M  ilmsshirii-nsis  Ingulphum,  vel  ve- 
tu^tlorem  qu«*milain  aiictoretn,  iitriqne  bisturio- 
grapho  commuiiem  secutus  fiierit.  Si  luto  siet  fun- 
damentit  seutenlia  juxta  quam  historia  quae  nomine 
Ingulphi  insrrihitur  non  esl  (^enuina.  quippe  auae 
coiiipilatio  sit  Edwardo  II  non  amiquior,  singulare 
adinodum  ut  el  notatu  digMum  quibusdrtm  in  loc.is 
eompi  aiorem  manifeste  fdl-uni  tieprehendi  lii  car- 
mine  quod  iii  Angto-Saxon'im  Ciironicis  inserlum 
esif  quodque  veiui  praelie  Brunanburgh  memoriale 
compositum  fuit,  Coaatantini     filius  exbibetur  in 

Patbol.  CLXXIX« 


tococcrdisrelictusvulnerihus  confoxsus,  sed  ibire- 
leriur.  sicut  eiiain  apud  Ftorfntium  Wij^orniensem, 
qiiod  Coustantiius  et  Olafiis  nd  snas  naves  ambo 
confiiiferuiit  Juxla  Chron.  Mailros.  Constaulinus 
obiit  a.  D.  943 

(9'<)  Coinites  duodecim,  In  Annalibus  quinque 
tantuni  coiniium  menlio  tit. 

(9  <)  Pene,  s.  c.  d.e.,  omitt.  in  a.  1. 
(97)  De  hoc  rege,  I.  e.  Ethelstano. 
(9S)  Legalius.  a.  s.  d.  e.  1.,  vaidius,  c. 
(99)  Dies.  c.,  dies  suntj  a.  s.  c.  d.  1. 
D     (100)  Favor,  s.  c.  d.  1.,  omilt.  in  e.,  pavor,  a. 

(1)  Pauca  igitur,  eio.  Quae  hic  a  Malmesbiriensi 
de  iEthelstaiio  narrantur,  ex  aiiquo  fontc  prorsus 
nunc  ignoto  hausta  videntur. 

(9)  Et  inbello,  s.  c.  d.  e.,  omitt.  in  a.  I. 

(3)  Urbem  Legionum.  Chesler. 

(4)  Ferendunam.  a.  c,  Fcrdunam,  d.   e.    1.   m. 

(5)  Exuit,  s.,  exivit,  a.  c.  d.  e.  1.  m. 

(6)  Quemetiam..,  mili te m  fecerat,  Hoc  loco  insi- 
nuari  putat  Sbarpiu»  e«|uites  ut  distiiictiim  ordinem 
exsiitisse  apud  Saxones.  quan^uam  inde  tantum 
forsaii  erui  possit  Elfredum  suam  ab  avo  armatdram 
primum  aceepisse. 

(7)  Cognnvit,  c.  d.e.  k.,  curavit^Vi.t  juravit^sA» 

(8)  Prcecluus.  s.  d.  e.  1.,  praduus^  a.  c. 


95 


1099 


WILLELMI  MALMESBURIENSIS  MONACHI 


ilOO 


Hic  iimet,  hic  9perat,pellils^esamplapavorem(9)^  A  perspicaciam  fugiendo  Inserunt  ;  qnorum  TurfHdns 


Fervetet  exundat,  regali  regia  luxu^ 
Spuntat  ubique merum,fremilingen$aula  tumultu, 
Discurrunt  pueti,  celerant  injuncta  minishi. 
Deliciis  ventrescumulantur,  carmivementes ; 
lllesirepit  citharay  decertat  plausibus  isie, 
Incommune sonatj •  Tibi  laus^ libi  gloria  {iO) Chri- 

[ste  !  » 

Rex  non  invitus^  oculis  hunc  hauHt  honvrem^ 
Omnibusindulgens,  proprium  dignanier  (11)  amo^ 

rem. 

g  134.Transacfaconsecrationis  celebrilate,  EtbeU 
stanus,  ne  spem  civium  falleret,  et  infcrius  opinione 
se  »geret,omnem  omnino  Angliaoi  sole  212  ^^' 
minis  terrore  subjugavit,  praeter  solos  Nortlianhim- 
bros.  Nam  praeerat  iliis  Sibclricus  quidam,  gente  et 
animo  barbarus,  cognalus  iilius  Gurmondi  {V2)  de 


mature  dicm  obiit  in  pelago  naufrsgus,  prseda  pisei- 
bus  expositus.  Godefridus,  raultis  roiseriis  terra  roa- 
rique  jactatus,  ad  postremum  supplex  curiam  veDit : 
ibi  pacitice  a  rege  susceptus,  quatuorque  diebos 
profuaissime  cum  eo  convivatus,  naves  suas  repetiit, 
pirata  vetus,  et  in  aqua  sicut  piscis  vivere  afsuetus. 
Ethelstanus  interea  casU*um,  quod  olim  Dani  in 
Eboraco  obBrmaverant,  ad  soluro  diruit,  ne  essetqoo 
se  tutari  perfidia  posset  :  praeda  qu»  in  caslro  re- 
pena  fuerat,  ct  ea  quidem  amplissima,  magnifice  el 
viritim  divisa.  Hoc  enim  vir  ille  animo  iroperaverat 
suo,  ut  cihil  opum  ad  cnimenas  corraderet  ;  ted 
omnia  conquisita,  vel  monasteriis,  vel  Hdelibus  suis, 
munificusexpenderet.  In  boc  (18)  thesauros  pater- 
quo  in  geslis  ElfredT  regis  legitur,   qui,  cum  aiite-  D  nos,  in  hoc  victoriarum  suarum   tilulos,   tota  vila 


cessorum  rfgum  potentiam  rugatis  naribus  derisis- 
set,  bujus  afliniUitem  ultro  suppUcibus  nuuciis  ex- 
petiit;  ipse  quoque,  festinopcde  subsecutus,  verba 
legatorum  asseruit;  quare  et  sororis  copula  (13), 
et  multiplicibus  xeuiis  muneratus,  perpetui  focderis 
fundamenta  jecit.  Sed,  (14)  ut  praedictum  rccolo, 
post  annum  vita  deturbatus,  occasionem  Ethelslano 
exhibuit  ut  Norlhanhimbriam  suae  parti  jungeret, 
quse  8ibi  et  antiquo  jure  et  nova  necessitudino 
competeret.  (15)  Fiigit  tunc  Analafus  filius  Sih- 
clrici  Hiberniam,  et  (16)  Godetridus  frater  ejus 
Scotiam  ;  subsecuti  sunt  e  vestigio  regalcs  missi  ad 
Constantinum  rogem  Scottorum,  et  Eugcnium 
regem    Cumbrorum,    transfugam  cum    denuncia- 


evacuabat.  Deo  famulantibus  pronus  et  dulcis,  laicii 
jocundus  et  comis,  magnatibus  pro  contuitu  majesta- 
tis  serius,  roinoribus  pro  condescensione  paupertatis 
(19),  deposito  regni  suporcilio,  affabiliter  sobrius. 
Statura,  ut  accepimus,  quae  justam  non  excelleret 
(iO),  corpore  deducto  ;  capillo,  ut  ipsi  ex  reliquiis 
vidimus,  (21)  flavo,  filis  aureis  pulrhre  intorto.  Ci- 
vibus  admirationefortitudioiset  humilitatis  214  P^r- 
caruti,  rebellibus  invicta  constantia  fulmineos,  North- 
Walensium,  id  esl  Britonum  Aquilonalium,  regulos 
apud  Hcrefordensem  urbcm  coegit  occurrere,  et  ali- 
quandiu  calcitrantes  in  deditionem  U*ansire  ;  ita 
quod  nullus  ante  eum  rex  vel  cogitare  pra&suropse- 
rat,  ipse  io  effectum  formavit,  ut  ei  nomine  vectigalia 


tione    bclli    repelentes.    Nec  fuit  animus  barba-  B  annuati"^    viginti   libras   auri,    trecentas    argcnti. 


ris  ut  contra  mutirent^  quin  potius  sine  retra- 
ctione,  (17)  ad  locum  qui  Dacor  vocatur  venien- 
tes,  se  cum  suis  regnis  Anglorum  regi  dedidere.  In 
cujus  pacti  gratia  tiiium  Constantini  baptizari  218 
jussum,  ipso  dc  sacro  fonte  suscepit.  Evasit  tamen 
Godefridus,  inter  tpparatus  itinerantium  fuga  cum 
quodam  Turfrido,  diversarum  partium  duce,  lapsus; 
rooxque  Eboracum  obsidens,  oppidanosque  nunc 
precibus,  cunc  minis  ad  defectionem  soliicitans,  et 
neutrum  ( ro  voto  expediens,  abscessit.  Ncc  multo 
posl,  in  quodam  castro  amboconclusi,custodicntium 


penderent,  boves  viginti  quinque  millia  anouroera- 
rent,  prsterea  qnotlibet  (22)  canea  qui  odorisequa 
nare  speiapa  et  diverticula  ferarum  deprebenderent, 
volucres  quac  aliarum  avium  praedam  per  inaoe  ve- 
nari  nossent  (23).  Indo  digressus,  in  Occidcntales 
Britonos  se  convertit,  qui  Coroewalenscs  vocantur, 
qui,  in  occidente  Britannise  siti,  comu  Gallise  (ii)  ex 
obliquo  respiciunt.  Illos  quoque  impigre  adorsus,  ab 
Excestra,  quam  ad  id  temporis  aequo  cum  Anglis 
jure  inhabitarant,  cedere  compulit ;  tenLinum  pro- 
vinci<e  suse  citra    Tambram  fluvium  constitueni. 


(9)  Pavorem.  a.  d.  e.  1.,  iimorem,  s.  c. 

(10)  Gloria,  a.  s.  c.  e.,  graiiaf  d.  1.  ra. 

(11)  Dignanter.  a.  c.  d.  e.  1.,  dignatur^  s. 

(12)  De quo  in gestis  Elfrediregis  legilur.  Gulhorm 
obiit  a.  D.  891.  vide  supra  §  121. 

(13)  Copula.  c.  d.  e.  1,  post  copula,  a.  legit  ut 
jam  bis  asserui. 

(14)  Ut  proi^dicium  recolo,  Vide  supra,§  131. 

(13)  Fugiiinnc  /Iwa/a/^i/x.etc.  AnalafiSihtricifilii, 
in  Hiherniani  fnga  de  qua  hic  mento  fit,  nonnullos 
induxit  icriptores  ut  eum  pio  Olafo  Hiberno  acci- 
perent  qui  cum  iEihelstano,  anno  938,  pra>lio  di- 
micavit.  Ex  Saxon.  Cunin.  discimus  duos  reges, 
Analafnm  Sihtrici,  etRpginaldum,  Gutbferti  filium, 
a  rege  Eadmundo  e  Northanimbria  anno  944  pulsos 
fuibse. 

(16)  Godefridus  frater  ejus  Seoiiam.  Gothferth  a 


regno  Northanimbriae  pulsus  est  a.  D.  927. 
D  (J7)  Ad  locum  qui  Dacor,  etc.  Florentius  Wigor- 
niensis,  sub  anno  934  (Sax.  Chron,  98:i)  asserit 
iEthelstanum,  eo  quod  Conslantinus,  Scotorum 
rex,  foedus  initum  infregerit,  in  Scotiam  proffres- 
sum  fuisse,  Conslantinumque  Anglico  regi  nlium 
suum  in  obsidem  dedisse. 

{\S)  Hoc.2l,  c.  d.  e.  I.  hocenim,  s. 
{i9)Paupertatis,  a.  d.  e.  1.;  pietatis,s.  c. 

(20)  Excelleret.B.  s.  c.e.  1..  excederei.  d.  m. 

(21)  Ut  ipsiex  reliquiisvidimus. d.c.l.  ;reiiquUs 
ejusj  s. 

(i2)  Quoilibet.e.  ;quot  liberet,  a.  s.c.d.I. 

(23)  I^ossent,  a.  c.  e.  1.  ;  noscereni,  s. ;  soleni^ 
d.  m« 

(24)  Comu  Oaiiiceexobliquo  respiciunt.  Tideg  110, 


IfOf 


GESTA  REGUM  ANGLORUM.  —  LIB.  II. 


4102 


sicut  Aqtiilonalibus  Britannis  amneni  Waiam  limitem  \  modo  nnptum  locaverit  (32),  jam  sermo  prseoccupa- 


posuerai  (25).  Urbem  igilur  illam ,  quam  contami- 
nal»  gentis  repurgio  delaicavcrat,  turribus  muni- 
vit,  muro  ex  quadratis  lapidibus  cinxii.  Et  llcet 
solum  illud,  jejunum  et  squalidum,  vix  st**rile8 avcnas 
et  plcrumque  folliculum  inanem  sine  gnmo  producat, 
tamen  pro  civitatis  magnificentia,  et  incolarum  opu- 
lentia,  tumetiam  2  1 5  convenarumrrequeutia,omne 
ibi  adco  abundal  mercimonium,  ut  nihil  rmstradeside- 
res  quod  humano  usui  conducibile  existimes.  Plurima 
ejus  inaignia,  lam  in  urbe  illa  quam  in  finitima  re- 
gione,  visuntur,  quae  melius  indigenarum  ore  quam 
nostro  stylo  pinguntur  (26). 


vit.  Tertiam  Icgitima  copula  sortitus  est  comparem 
(33)  Lodowicus  Aquitanorum  princeps ,  de  gencre 
Karoli  magni  superstes.  Quariara ,  in  qua  omne 
coagulum  pulchritudinis,  quod  caeterae  pro  parte  ha- 
bent^  naturaliter  confluxeiat  (34),  Hugo  rex  Fran- 
coium  per  nuncios  a  germano  expetiit.  Princeps 
hujusce  legalionis  fuit  Adulfus,  filius  Baldewini  co- 
mitis  FlandrisB  (35)  ex  filia  regis  Edwardi  Eihelswi- 
tha.  Is,  cum  in  conventu  procerum  apud  Abbandu- 
nam  proci  postuiata  exposuisset,  protulit  munera 
sane  amplissima,  et  quse  cujuslibet  avarissimi  cupi- 
ditatem  incunctanter  explerent  :  odorcs  aromatum 
qualia  nunquam  antea  in  Anglia  visa  fuerant :  hono- 
res  gemmarum,  praesertim  smaragdorum,  in  quorum 


§  135.   Propter  hsec  (27)  tota  Europa  laudes  ejus 

prsedicabat,  virtulem  in  coelum  ferebat  :  felices   se        .  ....  .       ,  t  .•  .• 

*^  ,.     .'  -  ,  .     .    •      I   /«  •.  .     ^  viridilate  sol  repercussus  oculos  astantium  gratiosa 

reges  diienigense  nou  falso  puiabant  si  vei  afnnitate,  B  ,  •        .  /  i    •  . 

•  ..         •  .  •  .     /j»ov   ti         luce  animaret  t  equos  cursores  plurimos,  cum  pha- 

vel  muneribus,  ejus  amicitias  mcrcarentur(!28).  Ila-  ^  r  «  r 


roidus  quidam ,  rex  Noricorum,  misit  ei  navem, 
rostra  aurea  et  ve'um  purpureum  habentem ,  densa 
testudine  clypeorum  inauratorum  intrinsecus  cir- 
cumgyratam.  Missorum  nomina  fuere  Helgrim  e^ 
Osfrid ,  qui,  regaliter  in  urbe  Eboraca  susccpti 
(29),  sudorum  peregrinaliones  praemiis  dec«>ntibus 
extersere.  Henricus  primus  (30),  Blius  Cooradi, 
(multi  enim  hujus  nominis  fuere,)  rex  Teulonicorum 
et  imperator  Romanorum ,  sorcem  ejus  (31)  Giio 
Othoni  expostuiavit,  tot  in  circuitu  reji^ibus  practer- 
missis,  progeniei  genorositatem  et  animi  magoiludi- 
oem  in  Bihelstano  e  longinquo  conspicatus.  Adeo 
enim  bsec  duo  in  eo  consentiens  habitaculum  efifece- 


leris,  fulvum  (36)  (ut  Maro  ait)  «  mandentes  sub 
dentibus  aurum  :  »  vas  quoddam  ex  onichino»  ita 
subtiii  cslatodB  arte  sculpturo,  ut  vere  fluctuare  se- 
getes,  vere  germinare  vites,  vere  moveri  .hon?inum 
imagines  viderentur ;  iia  lucidum  et  politum  ut  vice 
21 7  peculi  vultus  intuentium  aimuUretur  :  ensem 
Constantini  magni,  in  quo  liUeris  aureis  nomen  antiqui 
possessoris  legebatur ;  in  capulo  quoque  super  cras- 
sas  auri  laminas  clavum  ferreum  afiixum  cerneres, 
unum  ex  qualuor  quos  Judaica  factio  Dominici  cor- 
poris  aptarat  supplicio  :  lanceam  Karoli  magni, 
quam  imperator  inviciissimus ,  contra  Saracenos 
exercitum  ducens,  siquando   in  hostem   vibrabat. 


......    ^  .  nunquam  nisi  victor  abibat;  ferebatur  eadem  esse 

rant.  ut  riullus  esset  vel  genere  clarior  et  illustrior,  p  .^^    n     •  •     i  .    •       .    • 

"»  .  ,    .  •  ,^  •  ti  quae  (37),  Dominwo  lalcri  centurioms  manu  impa- 

vel  animu  audacior  et  enicacior.  Ouare  perpenso       .  .•    •      •      •   !.•  .    ii      j- 

..  .  ^Y         •         L  cta,  pretiosi  vulneris  hiatu  Paradisum  miseris  roor- 

consilio,  quod  quatuor  sorores  haberel,  in  quibus      .  ...  ..  ...        ,_^.  „      ........ 

,.    ,.      .  .V-,  j    r  ,'    A'    •       talibus   aperuit  :  vexillum  (38)  Mauricii  beatissimi 

preter  aetatis  discrimen  nibil  de  form»  gralia  dissi-  .  ,«.   .         ,    . 

deret,duas2l6posiuIantiCaesarimisit,quasiIIequo.      «narlyris,  et  Thebaae  legionis  principis,  quo  idem 


(25)  Urbem  igitur  illam,  iElhf  Istanus  Howellum 
Excesirce  an.  926  subjecii.  Probabile  est  iEthelsta- 
num  bic  diem  Natalis  Domini  transiisse  ;  quod 
egisse  constHt.  cum  nonnutlas  ex  suis  legihus  in  hac 
civitate  iiistiluerit.  «  Haec.sunt  juiliciaqnxsapientes 
Exonise  consilio  i£lheisiani  regis  instilneruiit,  elc. 
Ego  Jilihelslanus,  etc  Nuncinveni  rum  iliis  sapien- 
tibus  qui  apud  Exoniam  fneiunt  mecum  iu  saucto 
natiili  Domini,  etc.  »  Conf.T  desciiptionem  Exonifie 
quse  hic  datur  cum  eo  ioco  libri  De  gest,  pontif. 
lib.  III. 

(26)  Pinguntur.  c.  d.  e. ;  pingentur,  a.  s.  1. 

(27)  Hac,  c.  d.  e.;  hoc^  a.  s.  1. 

(28)  Haroldus  quidam,  etc.  Hiraldus  I,  cogno- 
mento  Harfuger,  Norve;jiae  rex,  Confer  relationem 
legationis  Haraldi  ad  reg«'m  iEtheislbnnm  an.  931. 
Siiorre,  Haralds  Saga  ens  Uarfuga,  c  41—43,  tom.  I, 
pp.  119-121.  (tiist.  lieg.  Norveg,  opeia  Gerhardi 
SchoiiinKf  Hauniae,  1777.) 

(29)  Sudorum  peregrinntiones.  c.;  tudores  pere* 
grinationis,  d,m,\  suderemperegrinationis,  fi.  s.c.l. 

(30)  Filius  Conradi,  Viile  supra  §  112,  not.  77. 

(31)  EjuSy  c.  d.  e.  I.;  ejus,  ut  ante  dictum  est^ 
a.  8. 

(82)  Jam  sermo  pr(eoccupavit,  vide  aupra  §112 
et  1S6. 


(33)  Lodowicus ,  etc.  Ludovicns ,  Arelatis  rex, 
Bosoiii*»  tiliiis.  Eadgivam  roatrimonio  stbi  junxit, 
Kdwardi  Primogeniti  tiliam. 

(34)  Hugo,  rex  Fr.  Hic  forsam  lej^endum  foret 
Hugo  dux  Francorum,  Sic  enim  Hugo  Magnus, 
Pdri  i^nsis  comes,  Roberlique  (,  Prancorum  regis 
in  F^ranciius  ch.ouicis  designilur.  A.  D.  9:26, 
Eadliildae  nupsit.  (Bouqubt,  VHI,  289.) 

(3-5)  Ex/ilia,  etc.  Adullus,  seu  Adalolfus,  Bononiae 
Tervannaeque  comes,  et  S.  Beriini  abbas,  Biildwini 
Calvi,  Plandnae  comitis,  atque  JSlfihrythae,  seu  Ei- 
struiiae,  regis  ifilfredi  filiae,  natuj  erat.  Obiit  mense 
Novembri  a.  D.  933,  absque  progenie,  cui  siiccessit 
frater  ejus  Arnulfus  Magnus,  FiHadriae  comes. 

(36)  Ut  Uaro  ait,  iEneid.  vii,  27^). 

(37)  Dominico  lateri,  etc.  «  Juxta  S.  Longini  le- 
gendam  ille  estcenturio,  cujus  ii  Cvant^elio  mt^ntio 
tii«  qui  Domint  nosiri  latns  iransfixit.  Vide  Jacob,  a 
Voragine,  Legenda  Sanctorum,  »  (Siiarpe,  156.) 

(38;  Mauritii,  elc.  Historia  martyrii  S.  Mauritii 
et  Thebaeie  b-giouis,  in  tertio  ssecnlo,  apocryplia 
videtur;  primum  circa  medium  quinii  saeculi  ab  Ha- 
cherio,  Lugdunensi  episcopocditaest.  Vide  dissorta- 
tionem  in  hanc  materiam  apud  Bibliotkduue  raison" 
nie,  toro.  XXXV.  pp.  427-454. 


1103 


WILLELm  HALIfESBURIBNSB  MONACHI 


ii^ 


rex  in  bello  Hispano  (39)  qutnilibet  infestos  et  ron-  A 
ferlos  inimicoium  cuneos  dirumpere,  et  in  fugam 
soliius  crat  cogere :  diadema  ex  auro  quidem  mulio, 
sed  magis  gemmis  preiiosum,  quarum  spieodor  ita 
in  iniuentes  faculas  lumims  jaculabalur,  ut  quauto 
quis  cetlaret  visum  inlendei-e,  tanlo  magis  leverbe- 
ralus  cogerelur  cedere  :  parlioularo  sanclae  et  ado- 
randee  crucis  crystallo  iuclusam,  ubi  solidilatem 
Japidis  oirulus  penelrans  potest  discernere  qualis  sit 
ligiii  coior,  et  qupe  quantitas  :  portiunculam  quoque 
coronse  spinesc,  eodem  inodo  inclu>am,  quam,  ad 
derisionem  regui,  miiilari.4  rabies  !;acro>aiicto  impo- 
suii  CHpiii.  218  Histanlisettam  elaboratis  douis 
maj^iiificcntissimiis  rex  gi'avisufi,iioii  minoribus^  peue 
respoiidil  beuciiciis,  quin  el  (40)  anln  lantis  auimum 
nupiiis  sororis  refecil  (4i).  lit  ca*tens  quidem  suc-  g 
cessores  reges  ditavil  (i2)  :  partera  vero  crwcis  e| 
coronae  Maimesbiria*  delegavit,  quornm  (43)sustfn- 
taculo  adbuc  c>edo  vigeie  locum  (44)  tot  libertatis 
naufragia,  tol  calumniatorum  injuria^ ,  pas-^iiin ; 
nam  *i  ibidem  E.wiKum  et  Ethelwioum  fiiios  palrui 
sri  Eiix^lwt-rdi,  qiius  (45)  in  bello  contra  Aualafnm 
aniisoiu!,  Iiumari  liuiioriHce  jussit,  sui  quoque  cor- 
porii  n  q  neui  iMdcin  luiuram  denuncians.  De  quo 
beilu  ieiu|ius  e^t  ut  illius  veisifici,  de  quo  oiuma 
haec  exct  rp>iuiu>,  &eiiteniiam  ponarous. 


Transiernt  quinos  et  tres  et  quatnor  avnos 
Jure  regens  ^4o)  civeSj  cubigtns  virtute  (47) 

[lyrannoSt 
Cum  redit  illa  lues  Europas  noxia  lahes. 
Jam  cubat  in  terris  fera  barbaries  aquiionls, 
Jam  jacet  iu  campo,  pelayo  pimta  reticto^ 
lUicttas  toivasque  minas  Analufus  anhelans. 
Hncchanti  lurias.  Scottorum  rcge  volentr , 
Commodat  nasensum  borentis  terra  serenum: 
Et  lam  grande  iument^jam  tei rent  aera  verbis; 
Cedaiit  indigemt,  ccdit  plaga  toti  superbif, 
Art//i  qnia  rex  noster  fiUens  alacrisque  juventa, 
Emrritus  piidem  deirwerat  otia  lenta, 
Uli  cuntinuis  fwdabant  omuia  prwdis, 
Urgentes  miseros,  injrctis  ignibus  agrus  : 
2\9  Marcuerant  totis  viridantia gramina  cam' 

(39)  Hispano.  c.  d.  e.  1.  Hispanico,  a.  a. 
f4u)  Et.  a.  s.  c.  d.  I.,  omilt,  in  e. 

(il)  Et  cofteris.  Hic  aliquiii  in  texiu  deesse  vide- 
lur.  Oniites  niss.  coiiVeinuni. 

(42)  Ditavit.  d.  e.  m.,  doiavit,  a.  s.  c.  L 
(V3)  Quorum.  s.  d.  e.  l.,  quarum,  a.  c. 
(4i)  Locum.  d.  e.  m.,  locum  iitum.  a.  t.  c.  1. 
(45)  //  bello  contra  Anatafum.  Prttlium  apud 
Braiianiiurgh,  a.  D.  938. 

(16)  Cives.  Glossa  in  e.,  vel  Anglos. 

(i7)  Tyrannos.  Glossa  in  e.,  vel  Hriiannos. 

(48)  l^on.  d.  e.,  nec,  a.  s.  c.  I. 

(4i))  Terruit,  eic.  Hic  strepttus,  elc.  d.  e.,  hunc 
versuin  cum  sequenti  Iran^ponunt  a.  s.  1.,  c.  se- 
cundum  omiiiit. 

(50;  Fama.  a.  s.  c.  d.  e.,«uperscri|tim  turma 
in  I. 

(51)  Depositum  a,  s.  c.  d.  1.,  reposiium  e, 

(52)  Nobile.  a.  c.  d.  e.  l.;  mobile,  s. 


A£gra  seges  votum  derlserai  agrieotarum; 
Tanta  /uil  vediium ,  iam  barbara  vit  equitan» 

[tum 
Innumerabilium  coneursus  qvadrupedanium. 
Excivii  iandem  famof  querimonia  regem 
Ne  se  cauterio  tali  pcriereiur  inuri^ 
Quod  sua  barbaricir  cessitseni  artna  seeuri. 
Non  (48)  mora :  vicirices  duceniia  signn  cohortee, 
Explicai  in  venium  vaiHa  ferorhi  centum; 
Cruda  virum  virtu*  decies  bts  millia  quina, 
Ad  stadium  belli  comituniur  proeiia  stgna. 
(49)  Terruii  insignis  venientum  ihOj  fama  tairo- 

[nes. 
Hic  sirepiius  movii  prmdaiorum  legione$ 
Ut.  posita  pra^da  proprias  peiereui  reyionee. 
At  vulgus  reiiquum,  mtseranda  strage  perem^ 

[tum, 
Infrcit  bibulns  tetris  nidoribtis  auras  : 
Fugit  Analafus.  de  iot  mndo  inUtibtiS  unus. 
(A)  Deposiium    mortis ,  foriunm  (5':!)    mobile 

\munu$^ 
Post  Ethelstanum  rebtss  momenia  daiartse. 

§  136.  Hic  locns  exigere  videtor  ut  iDterilum  (53) 
EiTredi  (54),  de  quo  superius  fiflem  promi»ae  narrt* 
tiouis  obstrinxi ,  regis  sermonibus  exponum.  Nain 
quia  Hfalmesbiriam  corporH  c«ignatorum  deferriy  et 
ad  caput  sepulchri  sancti  Aldelmi  tumulari,  jussei at, 
ila  locum  iilum  coluil  in  poicterum  iit  (5.5)  nilii)  ha- 
berel  haiiciius.  .Multa  ibi  2  20  l^rgiius  prsediacailis 
qiioque  coutirmavit,  in  ((uarum  una  post  donatioiiem 
subjecit. 

DB  INTERITD  ELPREDI  ^ULI  ETHBLSTANI. 

g  137.  «  (56)  Sciant  sapientes  (57)  regionis  nostre 
nos  (58;  has  praefaias  lerras  (59)  i:on  (60)  injuste 
C  rHpuis<e,  rapiuumqueDeodedis^e;  sed  siceaaacce- 
pi  quemadmodum  judicaverunl  omnes  optiroaips 
rrgfii  Aiiglorum,  insuper  et  apostuliciis  papa  Ro- 
maux  ec.lesi»  (61)  Johannes,  Elfredo  defuiicto,  qui 
nostrae  feliciiaii  et  vits  aemulus  exstiiit,  ne  {uiiiie 
inimicorum  uostrorum  cousenliens  quando  me  vo* 
hierunl,  palre  meo  defuncto,  Ci£caie  io  civitate(62) 
Wiutoiiia,  si  non  me  Deus  sua  pietaie  eripuia>et. 
Sed,  deiiudatis  eorum  macbinaroenti?,  missus  (63) 
est  ad  Roroanaro  ecclesiaro,  ut  tibi  se  coram  aposto- 

(53)  Inieriium.  a.  c.  d.  e.  1.,  iniiium^  a. 

(51)  De  quo  superius...  obstrinxi.  Vide  anpra, 
§131. 

(55)  Vi.  d.  e.  ro.,  post  u/,  a.  s.  c.  1.  leguutniAU 

D  dcsiderabiiius . 

(;i6)  Sciani.  etc.  iEihelstani  charta  pro  Ifalme- 
sbiriensi  moiia^terio  uccurrit  in  vita  AldhHlni, 
Sar«'buriien»is  episcopi,  ab  auctore  eiafAta.  (Angl* 
Sacrat  pars  ii,  p.  31.) 

(57)  Sapientes.  a.  s.  e.  1.,  proesentee^  d.  m.,pai- 
ies,  c. 

(58)  Nos.  c.  e.  I.,  non^  a.  a.  d.  m. 

(59)  Terras.  a.  s.  d.  e.  1.  m.^  omiil.  io  e. 

(60)  Non.  c.  e.  I.,  me,  a.  a.  d.  m. 

(%\)  Johannes,  Jnaoiies  XI  eonseeratwi  eat  dia 
20*  Maiii,  a.  D.  931,  obiit  auteo  meoae  Jaouar. 
a.  D.  916. 

(6i)  Civila'e.  d.  e.  I.  ro.,  urbe,  a.  c.  c, 
(63)  Missus.  e.  d.  e*  m.^  remisstu^  t.  a.  1« 


1105 


GESTA  REGUM  ANGLORUM.  —  LIB.  I. 


if06 


lico  Joanne  jurejurando  defenderet.  Et  boc  fecit  A  abbate  Elfrico  (55)  eedificala.  Et  haec  quidem  fide 
eoram  sancti  Petri  altari ;  se<I,  fiiclo  juramenlo,  ce-      iiiiegra  de  re;^e  3^2   conscripsi :   (66)   sequt^ntia 


cidit  coram  ailari,  et  manibus  famulorum  suorum 
portatus  e»t  Hd  (64)  Scholam  Anglorum,  el  ibi  ti*riia 
nocte  vitam  finivit.  Et  tunc  a[>ostolicus  ad  nos  re- 
misit,  et  quid  de  eo  ageretnr  a  nobis  consuluit  an 
cum  ceeteris  Chrislianis  corpus  illius  poneretur.  His 
peractis  et  nobis  renunciatis,  optimates  rf^gionis 
Do-ilra»,  cum  propinquorum  illius  turma,  cfflagila- 
bant  omni  humililate  ul  corpus  iliius  per  nostram 
2  2  t  Hcentiam  cum  corporibus  poneretur  Christia- 
norum;  nosque,  illorum  effl  igitationi  conseniicntes, 
Romam  remisimus,  et  consentientc  papa  posilus 
est  ad  cae^eros  Christianos,  quamvis  indignus.  Et 
sic  judicata  esi  mihi  tota  possessio  ejus   iu    magnis 


magis  cantilenis  per  suc^essiones  temporum  deiri- 
tis,  quam  libris  adin^tructiones(67)post«Tiorum(63) 
eluciibratis,  didicerim.  Quae  ideo  apposui,  non  ut 
earum  veritatcm  dHfendam,  sed  ne  lectorum  scieu- 
tiam  defiraudem  :  ac  prinium  do  uativitate  referea- 
dum. 

DE  OaTB  BTHELSTAIfl,  ET  DB  NBCB  BDWINI    FRATBIS 

BJD8. 

§  139.  Erat in qualam villa  opilionls  filia,  elegan- 
ti  spocie  puella,  quae,  quo  1  non  contulissent  nata- 
les,  formae  mercabatur  gratia.  Uuic  per  visum  mon- 


et  ra<Klicis. Sed  it  hwc  apicibus  lilerarum    prsnota- o    .    .  j-  •  _    i     «      i^  ««.«..«  „^i     ^«-^ 

"    .     .  K  I  stratur  p^odigium,  iunam  de  suo  veiitre  splendere, 


vimus.  ne,  quandiu  Chrisiiauitas  regnat,  abolea- 
tur.  Unde  mihi  praefata  possessio,  quam  Dco  ct 
sancto  Petro  dedi,  donatiir  ;  nec  justius  novi  quam 
Deo  et  sancto  Petro  hanc  posses<ionem  dare, 
qni  aemulum  meum  in  conspectu  omnium  cadcre 
fecenint,  et  mibi  prosperiiatem  regni  largiti 
8unl.  « 

§  138.  In  his  verbis  regis  sapientiam,  ct  pieta- 
tem  ejus  in  Dei  rehus,  suspii-ere  pars  est  ;  sapien- 
tiam,  quol  animadverteret,  juvenis  praesertim,  non 
esse  Deo  gr>tio-um  de  rapina  holocaustum  ;  pieta- 
tem,  quod  munus,  ultione  divina  collaium,  Deo 
poiissimum  nun  in^^ratus  rependcret.  P.aeterea 
datnr  aniinadvenenrlum,  quod  lunc  basilica   ^ancti 


et  hoc  lumine  totam  Angliitm  2  2.3  il  ustrali.  Quod 
cum  mane  ad  sodalcs  detulissel  ludo,   ab  illis   non 

• 

Joculariter  exc»{pium,  coufoslim  villicae  anribus,  qiiae 
regis,  illios  nutrire  solebat,  insonuit.  Illa,  rem  ex- 
aminans,  puellam  intra  lares  suos  receptam  filiae 
loco  habuil  ;  cultioribus  vestimentis,cibis  delicatio- 
ribus,  gestibus  facetioribus,  virgunculam  informans. 
Non  multo  post,  filius  regis  Elfredi  EtlwarJus.  iti- 
neris  casuper  villa  n  transiens,  ad  domu*n  divertit 
infantilium  rudimentorum  olim  consciam  :  iieque 
enim  inlegrum  fanae  suae  rebatur  si  nuf  :<:em  (69) 
salulari!  (70)  faslidirct :  ubi,  visae  virginis  amore  ca- 
plus,  noctera  petiit.  Ipsa  uno  comi>Iexu  ^-  ui«l;ita, 
cnm    peperisset  filium    Etholstaniim,  somaii    fi  lem 


Pelri  primaria  ccenobio  fuerit,  a'iae  nunc  in  secun-  r^    u    •  •»  ••!  •.•  .       •      ^  i  i^ 

,.    .\  ,    "" '"^   *»  H  «^   *"  ^  •"  .CI.UII  Q  ab-;olvit  ;  namcum  nle,  pueniia    mortua,  m    al<»le 

di8  habetu»':   eccles.a  beatae  Mnriae,  q.iam  monarhi      sceutiam  evaderet.  magnam  spem  regiaj  indolis  da- 
modo  frequentanl,  poslea  regis  Edgari  diebus    sub      bai,  pi  «claris  facinoribus  approbatus.   Itaque   rege 


(6i)  Scholam  Anglorum.  Saxonum  Romse  degen- 
tium  Sch<»Ia  ju\ia  S.  Petri  ecclesiam  sita  crat. 
Yide  supra  §  109,  not. 

(65)  jEdificfita,  n.  s.  d.  e.  I.  m.,  p()H  anlificata, 
c.  legit  ;  •  Cujus  aufem  opin  onis  fucrit  apud  Gal- 
los,  tiim  iii  belli  siidoribiis  tum  inChrisiiano  cultu, 
Don  parviim  <>()istola  ipMin  subjicio  lacil  iniicium, 
Summaset  indiinduff*  Trinitatis  honore. ,  omniumque 
sanclorum prfecflleniissima  inlercenHonen  glorioso 
et tnunifico regi  Elhehtftno.Samsorniisufnmipintifi- 
Cff^no  'tnh'to  ^us  itrfFo  '^itns  hthix  sf>rn'i  nlniam  rt 
ttiemibeatitudinem.  Bf^nijnitatisacsublimitatis  ves- 
iras  piiJtsime  et  iu  innnious  liujua  lemporis regi**us 
terrenis  fumos  i lawie ^rdtceUentissime,  rex  idelsta-  D 
ne.noverito^time pietis,  m  mente  adhuc  stahilitate 
no$trwregionis,quo;i  pater  nester  Eduunrdusper  lite- 
ras  se  commendatnt  con<ortio  fratcrnitutis  sancti 
SufM  mis  sammicnnfetsoi-is.ac  Lewnani  archirpis- 
eopiseniorisac  conxohrini  mei^  'ic  clericorum  rjus. 
Unde  usque hodie  indefessns  riegi  Ch risfn  nro ejus ani- 
nuB*aluteetprosilutevestr(i.tundfrtuspr*ces;etdie 
noctuque,  videntes  m^ignam  super  no*  misericordiam 
vestram  opparerejn psatmis.et  missiset  orationihus 
nost*is,  uuasi  pervolutus  ego  et  duodecim  canonici 
mfigenuhusnostiisfuissemus,  promittimus  Deum 
elemeniem  orare  pro  vohis.  Et  modo  reliquias,  tfuas 
vobis  omni  terr^na  superbia  scimus  esxe  carinres 
transmitlo  vobis ;  id  est  ossa  sancti  Senatoris  sancti 
Paterni^  atque  snncti  Scubilionis  rjusdem  Paterni 
magisiri.gutsimiliter  uvo  die  eademque  hora  cum 
tupradicioPaiemomigravit  ad  Chrisium.lsticertis- 


sime  duosancticum  sancto  Paterno  lasva  dextraque 
jicuerunt  in  senulchro lalqueillorum  sAemnitates 
n^m'^  Kalenias  Octohris  ricutet  Patemi.celebranlur 
lgitur,re.rqloriose  sanctofi e.valtator ecclesice.ge  nti- 
litatis humiliatnr pravre.  reqni  tui  speculum,  totius 
bonilatisecemplum,dissi,iatorhostium.  \iater  deri- 
coruni.  ddjutor  egmtium.  amator  oinniumsnncto- 
rumJnvocatorangelorum,'^eprecamuratquehumHi» 
terinvocamns.  qui  in  exulatu  rt  captiuitate  nostris 
mertix  et  peccatisin  Francia  commoramur  ut  nnn 
nostri  ohliviscatur  vpstrce  felicitfiis  iiirgis>imm  ma- 
gnamis*ricordia.  •«  llaec  e  >istola.  (iaBteruui.n^x  re- 
i''|uiHsbealiPi»lerniMalmesbirije.reIiq  loriim  Mideltu- 
necommeudiivil.quoloci  inonasterium  a  fundamontis 
p  ocu  lerat  Tunf*,enim,utsuppriusdixi,piralisNorman- 
no  um  omnemoram  marini  litoris,  simnl  et  iirbes  qiiae 
super Li$i^tTim  siiae  suni,  infestaniibus  corpora  sanclo- 
run  de  Bri'annia Minori,  et  ea  partp Galliae quae  nunc 
Nornannia  vocatur,  translata,  ct  ad  luliora  loca 
de^aia,  facile  cuilibet  pro  penuria  bajuloiiim  venum 
patebant,  pnesertim  Ethelstano.  regi  opinatissimo 
et  talium  rerum  appetentissimo.  » 

(6G)  ^^(/u^n/m,etc.Cantil»*nas  historicns  tanquam 
fontes  ex  quibua  haurit  frequenter  iuducit  Malmc- 
sburifnsis. 

(^7)  lnstructione*,2i.  c.  d.  e.  I.;  institutionesy  s. 

(S-^)  Posteriorum.  s.  e.  I.  ;  posterorum,  a.  c. 
d.  m. 

(60)  Nutricem.  c.  d.  e.  1.,  nutricem  suam,  a.  s. 

(70)  Sa/utore.  a.  s.  d.  e.m.,  viit/are,  c. 


il07 


WILLELMI  MALMESBURIENSIS  MOIIfACrU 


1108 


Elwardo  defuncto,  fiiius  ejus  Elwardus,  ex  legttima  A 
conjugo  crcatus,  patrem  cita  morte  secutus.  Tunc 
onfiDium  spcbus  io  Ellielstanum  erectis,  solus  (71) 
Elfredus,  magnse  insoicntia3  homo,  cum  suis  clam 
reslitit  (72)  quoad  poiuit,  dcdignatus  subdi  domino 
quem  suo  non  delcgisset  drbitrio.  Quo,  ut  superius 
rex  retulit,  prodito  ct  eianimato  (73),  fuore  qui 
fralrem  regis  EJwinum  insidiarum  insimularcnl  ; 
scelus  horrendiim  et  fiedum,  quod  sedulilalem  fra- 
ternam  sinislra  interpretiLione  turbareot.  Edwinus 
per  sc  el  per  internuncios  fidem  germani  implorans, 
et  licet  sacramento  delaiionem  infirmans,in  exsilium 
actus  est.  Tantum  234  querundammussitatioapud 
animum  in  multas  curasdistentum  valuit,  ut  ephce- 
bum  etiam  externis  miserandum,  oblilusconsangui- 
neae  nccessitudinis,  expelleret  ;  inaudito  sane  crude-  ^ 
litalis  modo,  ut  solus  cum  armigcro  navem  conscen- 
derejuberetur,  remigc(74)  etremigio  vacuam,  proe- 
lerea  vetusiatc  quassam  (75).  Diu  laboravit  foriuna 
ut  insoritcm  lerrae  resiiluerot.  Sed  cum  tandem  in 
medio  mari  furorem  vcnlorum  vela  non  suslinerenl, 
ille,  ut  (76)  atlolescens  delicatus  et  vitse  in  talibus 
pertsesus  (77),  volnnlario  in  aquas  praecipilio  mor- 
tem  couscivit.  Armiger,  saniori  consilio  passus  ani- 
inam  producere,  modo  adversus  tluctus  eludendo, 
modo  pedibus  subremigando,  domini  corpus  ad  ler- 
ram  detulit  angusto  scilicet  a  Dorobernia  in  VVitsant 
mari.  Ethelstanus,  postquam  ira  deferbuit,  animo 
sedato  factum  exhorruit,  septennique  poenitcntia 
accepta,  in  delatorcm  fratris  animose  ullus  est.  Erat 
ille  plncerna  regis,  et  pcr  hoc  ad  persuadenda  quae  ^ 
excogitasset  accommodus.  Itaque  cum  forde  die  so- 
lenni  vinum  propinarel,  in  medio  Iriclinio  uno  pede 
lapsus,  altero  se  recollegit ;  tunc,  occasione  accepla, 
fatalc  sibi  verbum  emisit. «  Sic  fraier  fratrem  ad- 
juvat.  »  Quo  rex  audito  perfidura  obtruncari  prae- 
cepit,  sa^pius  auxilium  germani,  si  viveret,  increpi- 
lanS;  el  morlem  ingeraiscens. 

(71)  Elfredus.  Videsupra,  §§186-137. 

(72)  Restitit.  a.  s.  c.  d.  1.,  restituit.  e. 

(73)  Exanimato.  a.  s.  e.  I.,  examinato.  c.  d.  m. 

(74)  Hemiqe.  c.  e.  1.  ;  sine  remige,  a.  s.  d. 

(75)  Quassam.  c.  d  e.  l.  ;  guassatam,  a.  s. 
(7'»)  Gt.  c.d.  e.  m.  ;  omilt.  ina.  s  .1. 

(77)  Volunfario.  etc.  Eadwinus  in  mari  mcrsus 
cst  a.  D.  035.  Simeon  Dunelmensisaddithocjubente 
iEthcIstano  patraium. 

(78)  Videntur.  c.  d.  e.  ;  videantur^  a.  s.  1.  j) 
(79,^  Fecit.  a.  s.  e.  g.  \.]faciens,  c.  k.;posl  fecit, 

c.  d.  k.m.Ieg.:  nunguameorum  intuitu  dare  ope^ 
ram  matrimonio  curavit. 

(80)  Sororibus.c.  d.  e.  m. ;  soronbus  suis^  a.  s. 
g.  I. 

(8i)  Eas.  c.  d.  e.  m.;  omitt.  in  a.  s.  g.  1. 

(82)  Vitce  termino  expleto...  Ethelstanus  Gloe- 
cestroi  dieni  clausit.  Aethelstanus  obiit  Gloceslrice, 
die  Mercurii,  27  Oct.  an.  941. 

(83)  TaHbus  enim  thesauros  patris.  .  consumpsit. 
Videg  1.S8,  not.  65. 

(84)  Fertur.  e. ;  ferunt.  a.  s  c.  d.  1. 

(85)  Nongent^simo  guadragesimo.  H\c  Sax.  Chro- 
nica  scquilur  Malmesburiensis  ;  sed  probabilius  vide- 
lur  successisse  Eeadraundnm  Primogenituman.  941; 
Eadmundi  tamen  exslat  charta  a.  D.  940  inscripta, 
indict.  xiii  (mss.  Cott.  Aug.  II.  LXII.) 


§  140.  Ilaec  de  fratris  D»ce,et  si  verisimllia  yide&* 
tur  (78),  eo  minus  corroboro  quod  mirabilem  sus 
pietatis  diligentiam  in  reliquos  fratres  225  in^Q- 
deret ;  quos,  cum  paier  puerulos  admodnm  reliquis- 
set,  ille  parvos  magna  dulcedine  fovit,  et  adultos 
regni  consortes  fecit  (79).  De  sororibus  (80)  supe- 
rius  lectum  est  quanta  eas  (81)  majeslale  provex- 
erit,  quas  pater  et  innuptas  et  indotatas  relique- 
rat  (82).  Vitac  termino  expleto,  et  quidem  immaturo, 
Elhelstanus  Gloecestrae  diem  clausit.  Exuviae  triuni- 
phales  Malmesbiriam  delatiP,  et  sub  allari  tumulatae. 
Portata  aniecorpus  multa  in  argento  et  aoro  dona- 
ria,  simul  et  sanctorum  reliquise  de  transmarina 
^ritannia  emplae.  In  (83)  talibus  enim  thesauros 
patris,  quos  ille  diu  coacervatos  et  intactos  relique- 
ral,  consumpsit  ;  somnio,  ut  fertur  (84),  admoDitus. 
Vir,  qui  parum  aelati  vixerit,  multum  gloriae. 

DB   RBGE  BDMUNDO  PaiMO. 

§  141.  Anno  Dorainicae  iucamationis  (83)  nongen- 
tesirao  quadragesimo  Edmundus  frater  Elhelsiani, 
adoiescens  octodecim  circitcr  annorum,  tenuit  re- 
gnum  annis  s^x  ct  scrais.  Hujus  tempore  Northa- 
nliirabri,  rediviva  meditantes  praclia,  pactum  quod 
cura  Ethclstano  pepigerant  corrupcre,  et  (86)  Aoa- 
lafura,  ab  Hibernia  revocatum,  slatuere  regem .226 
At  vcro  Edmundus,  qui  existimaret  injuriam  si  non 
fraternae  victoriae  reliquias  persequeretur,  copias 
contra  desertores  ductitavit.  Quibus  mox  loco  ce- 
denlibus  (87),  omnes  civitates  citra  Humbram  flu- 
viura  suae  potentiae  redegit.  Analafus  cum  quodam 
regulo  (88)  Reinaldo,  filio  illius  Gurmundi  de  quo 
in  gestis  Elfredi  tetigimus  aninum  regis  tenlans, 
dedilionem  sui  (89;  obtulit  ("90),  Christianitatem  ob- 
sidem  fidei  suaeprofessus.  Sed  non  diu  barbaricus 
aniraus  in  sententia  mansit,  quin  et  sacramenlum 
laederet,  et  dorainum  irritaret  ;  quapropter  (^i)anno 
sequenti  pulsus,  perpetuo  exilio  paenas  luit.  Provin- 
cia  quae  vocatur   Cumberland  (02;,  regi  ScoUorum 

(86)  Analafum,  elc.  Anno  941  Northanimbri  fo^- 
dus  cum  i£thi'lsiano  initum  frangcotes  Anlafum  ab 
Hibernia  rcvocatum  sibi  in  regera  elegerunt.  {Sax. 
Chronic.  et  Plore.nt.  Wicoax.) 

(87)  Omnes  civitates,  etc.  Anno  942  urbes  quin- 
que,  pulsis  Uanis,  reccpit  Eadraundus,  Leicestram 
scilicet,  Lincolo,  Noltinghain,  Siamfort  et  Derby, 
universamque  .Merciam  in  suara  ditionem  redegit. 

(88)  Reinaldo.  Raeginaldus  filius  erat  Gulhferli, 
querae  Northanimhria  expulit  iEthclstanuSy  anno 
927.  Vide  supra,  §  lil,  not.  81. 

(89)  Sui  c.  d.  e.  I.;  omitt.  in  a.  s. 

(90)  Christianitatem,. .  (professus  )  Anlafus  pri- 
nio,  ct  paulo  post  Raeginaldus,  anno  943  bapiisoium 
susceperunt  dum  io  regis  Eadmundi  potestatc  tene- 
bantur. 

(Oi)  Anna  seguenti  pulsus^  aono  944  utrumquc 
regem  Anlafura  Sihlrici,  et  Raeginaldum  Guthferthi 
filiura  eNorthanimbriaexpuIit  rexEadmundus.  Yide 
supra,  §  134,  nol.  15. 

(92)  hegi  Scottorum  Malcolmo,  etc.  Anno  Dom. 
945.  Juxta  Saxon.  Chron.,  rex  Eadmundus  proviii- 
ciam  quae  dicitur  Cumbcrland  Malcomo,  Scottorum 
regi,  ea  condilionc  condonavit  ut  sibi  fidehter  terra 
marique  adhaereret.  Florent.  Wigomensis,  ut  terra 
marigue  sibi  fidelis  existeret. 


1109 


GESTA  REGUM  ANGLORUM.  —  UB.  II. 


1110 


Malcolmo,  sub  fidelilale  jurisjurandi  comroendata. 
§  U2.  (93)  Inter  ea  (94)  beneficia  quae  diversis 
ecclesiis  contulit,  miro  aflectu  Glastoniensem  eccle- 
siam  magnis  praediis  et  honoribus  sublimavit,  et 
privilegium  (95)  in  haec  verba  concessil  : 

227  §  H3. 0  In  nomine  Domini  nostri  Jesu  Chri- 
sti ,  ego  Bdmundus  ,  rex  Aoglorum,  cseteranimqne 
genlium  (96)  in  circuitu  persistentium  gubernator 
et  rector,  cum  consilio  ct  conscnsu  optimatum 
meorum,  pro  aeternse  retribulionis  spe  et  relaxa- 
lioue  pec<caminum  meorum,  conccdo  (97)  ecciesias 
Dei  genitricis  Marise  Glastoniae,  et  vencrabili  viro 
Dunstano  (98),  quem  ibidim  abbatem  constitui, 
libertatem  et  poiestaiem,  jura,  consueiudines,  et 
omnes  forisfacturas  omnium  terrarum  suarum,  Id 
est,  burbgerihta,  et  hundred  setena,  athas,  et  or- 
delas,  et  infangeneiheofas,  hamsocne,  et  friobrice» 
et  forestal,  et  tol  et  team,  in  omni  regno  meo ;  et 
sint  lerrae  suae  sibi  liberse  el  solutae  ab  omni  ca- 
lumpnia,  sicuti  meae  mihi  habentur.  Sed  praecipue 
ipsa  villa  Glasloniae,  in  qua  ceieberrima  velusta 
ecclesia  sanclae  Dei  genitricis  sita  est,  prae  caeteris 
sit  liberior  cum  terminis  suis.  Abbaii  ejusdem 
tantnmmodo  poiestas  sit  (99),  lam  io  noiis  causis 
quam  in  ignotis,  in  modicis  et  in  magnis,  et  in  his 
etiam  quae  sunt  super  et  subtus  tcrram,  in  aridis  et 
in  rivb,  in  sylvis  et  in  planis,  et  eandem  auctorita- 
tcm  puniendi  et  dimittendi  delinquenlium  in  ea  (100) 
commissa  habeat  quam  mea  curia  ,  quemadmodum 
mei  anteccssores  concesserunt  et  statuendo  confir- 
maverunt;  videhcet  Edwardus  (1)  paier  meus,  et 
Ellredus  (%)  paier  ejus ,  ct  Chenlwines,  Ines,  et 
Chalredus,  et  alii  quam  228  plures  qui  locum 
illum  honorantes  gloriosum  habuerunt.  Et  ne  quis- 
quam  mortalium,  seu  episcopus,  vel  dux,  aut  prin- 
ceps,  aut  quislibet  ministrorum  corum,  audeat  eam 
omnino  intrare  causa  placilandi,  vel  rapiendi,  vel 
quippiam  faciendi  quod  contrarium  fore  possit  inibi 
Deo  servientibus,  Dei  interdiclione  prohibeo.  Quis- 
quis  igitur  benevola  mente  meam  donationem  am- 

(93)  Jnter,  Duae  sequenles  secliones,  14%  et  143, 
occurrunt  in  s.  c  2.  (13  B.  XIX)  d.  e.  f.  k.  m.; 
aed  omitluntur  in  a.  c  1 .  (Harl.  447)  h.  g.  1. 

(94)  Ea,  s.  d.  e.;  ccelern,  f. 

(95)  In  hfEc  verba  concessit.  Malmesb.  De  anti" 
quitate  Glasion,  Ecclesice.  (Gale,  III,  318). 

(96)  In  circuitu  versistentium.  d.  e.  m.,  omitl. 
in  s.  c  t. 

(97)  EcclesiiF.  d.  e.  m  ,  ecclesim  sanctcgj  s.  c  2. 

(98)  Quem  ibidem  abbatem  constituit,  S.  Diinsta- 
nus  Glastoniae  abbas  institutus  est  A.  D.  942  (Flor. 
WiGORN.);  A.  D.  94 i  (Sax,  Chron.)  Coofer  Bridter- 
Ihum,  De  Vita  S.  Dunstani,  Act.  SS.  19  Maii. 

(99)  Potestas  tit.  s.  d.  e.  m.,  omitt.  in  c  2. 

(100)  In  ea.  s.  c  2.  d.  m.,  omitt.  in  e. 
(1)  Edwardus,  s.  d.  e.  m.,  omiu.  in  c  2. 
(i)  Eifredus.  s.  d.  e.  m.,  Ethelfredus^  c  2. 

(3)  Vxt(E.  d.  e.  m.^  omilt.  in  s.  c.  2. 

(4)  htdictione  secunda.  c  2.  d.  f.  m.,  omitt.  in  e, 
indictione  prima,  s. 

(5)  Verum...  accepit.  a.  s.  c  2.  d.  e.  I.  m.,  omitt. 
in  c  1 ;  sed  inserta  sunt  eadem  manu,  ut  videtur, 
quae  reliqua  exaravit. 


A  plifieare  Fategerit,  in  hoc  praescnti  seculo  vita 
illius  prospcra,  feliciler,  longiturnae  vilae  (3)  gaudia 
tcneat.  Si  quis  autem  propria  temeritate  violentcr 
invadere  praesumpserit,  sciat  se  procul  dubio  ante 
tribunal  districli  judicis  tiiubanlem  tremebundum- 
que  rationem  redditurum,  nisi  prius  digna  satisfa- 
ctione  emcndare  maluerit.  »  Acta  est  haec  praefata 
donatio  anno  ab  incarnatione  Domini  nostri  Jesu 
Chrisli  nongenlesimo  quadragesimo  quarto,  indi- 
ctione  secunda  (4) ;  scriplaquc  est  literis  aureis  in 
libro  evangeiiorum  quem  eidem  ecclesiae  oblulit 
eleganti  satis  opere  compositum. 

§  144.  (5)  Verum  tanios  et  tam  felices  successus 
iniserandus  decoloravit  exitus  (A.  D.  946) :  siqui- 
dem  latrunculus  quidam,  Leof  (6),  quem  prop*ter 

B  latrocinia  eliminaverat,  post  sexeanium  regrcssut, 
in  solennitate  sancti  Augustini  (7)  Cantuariae  ar- 
chiepiscopi  (8)  inopinus  apud  Pukelechirche  (9) 
inter  convivas  regios  assedit,  quo  scilicet  die  Angti 
feslive  obsoniari  solebant  pro  praedicatoris  sui  roe- 
moria;  et  2  29  ^^^^^  juxt&ducemrecumbebat  quem 
rex  ipse  partibus  de  coena  dignatus  fuerat.  Id  ab  eo 
solo  animadversum,  caeteris  in  vina  spumantibus  ; 
itaque  bili  concitata,  et,  ut  eum  fata  agebant,  e 
mensa  prosiliens,  praedoni  in  capillos  involat,  et  ad 
terram  clidit  :  ille  lateoter  sicam  de  vagina  edu- 
ctam  in  pectus  regis  superjacentis  quanto  potest 
conatu  infigit  (10);  quo  volnere  exanimatus,  fabulae 
januam  in  omnem  Aogliam  de  interitu  soo  patefecit. 
Latro  quoque,  mox  concurrentibus  satellitibus  mcm- 

p  bratim  dissectus,  prius  noniiullos  saociavit.  Praevi- 
dcral  tam  infamen  finem  beatus  Dunstanus ,  tunc 
Glasioniensis  abbas,  daemonis  ante  se  saltantis  ge- 
sliculationibua  et  plausibos  edoctus  scurrilibus; 
quocirca  equo  concito  curiam  properans,  in  medio 
itinere  gestae  rei  noncium  accepit(ll).  Communi 
ergo  decretum  consilio,  et  funus  Glastoniam  dela- 
tum,  ibique  in  aquilonali  parte  turris  magnifice 
bumatum.  Id  eum  volulsse  pro  familiari  abbatis 
amicitia  per  nonnulla  claruerat  iudicia;  dala  in 

(6)  Leof.  s.  c.  d.  e.  m.,  Leva^  a.  I. 

(7)  Augustini.  a.  c.  d.  e.  1.  m.,  Auguitini  An- 
glorum  apostolif  s. 

(8)  Archiepiscopi.  a.  c.  d.  e.  1.  m.^primiarchie' 
piscopij  8. 

(9)  Pukelechirche.  e.,  Pugrescerne,  d.,  Puchele^ 
cerce,  c,  Paichreseceme^  a.,  Pukeieceme,  I.  — 
Pucklecurch.,  in  comitatu  Glocesirieosi. 

(10)  Quo  vulnere,  etc.  Eadmundus  a  Leofa  inter- 
feclus  est  die  festo  S.  Augustini,  feria  iv,  26*  Maii, 
indicl.  IV,  a.  D.  946  (Florbnt,  Wigorn.;  Chron. 
Frodoardi ;  qiiaedam  Sax.  Chron.  exempiaria) ;  at 
vero,  juxta  alios  auctores,  feria  sexta,  26«  Maii,  a. 
D.  918  (Laudi  vel  Pelriburff. Sax.  Chron.  exempiar.; 
SiMON  DuNBLM.;  Chron.  Ethelwerd.;  Vita  S.  Cuth- 
bert.;  ms.  Cott.  Nero  A.  II).  Successoris  ejus  Ea- 
dredi  charta  exstat  a.  D.  947,  indict.  v,  inscripta 
(mss.  Cott.  Aug,  ii.  83.) 

(11)  Accepit.  s.  c.  d.  e.  f.  k.  m.,  post  accepif^ 
a.  g.  h.  I.  legunt  corpusque  suscipien^^Qf^^liQn^ias 
^epelivit.  _,  ,   .    uMu.o^a.i-, 


M\{ 


WILLELMI  MALMESBURIENSIS  MONAGHI 


ilU 


inferias  vilta  in  qua  occubuerat,  ut  qnae  semel  con-  A  cdecatum.  Qnare  ad  judicium  evocatua  Parisiia,  et 


scia    fucrat   homicidii ,   semper  in   posterum   pro 
anima  ejus  essct  adjutrix  beneficii  (12). 

§  143.  Hujus  anno  quarto,  id  est  anno  Dominic^ 
incarnalionis(13)  nongentesimo  qnadragesimo  230 
quaito,  Wi  lelmus,  filius  Rullonis,  dux  Normanno- 
rum  (14),  dolo  in  Frencia  occisus  est :  quod  non 
immerilo  f.iClum  majores  tradunt.  Riulfiis  i^iquidem, 
unus  ptocerum  Nonnannicse  gentis  (l^),  in  ^imul- 
tatem,  nescio  qua  dc  causa,  vcnicns  '  um  Willelmo, 
multis  illum  assuhihus  afiliXh.  Nilitabat  filins  ejus 
An8chetillus  comiti,  qui,  u  dumino  pUcent,  ausus 
est  temerare  naturam,  ut  patrem  duello  (16)  ca- 
peret,  et  in  potcshitem  comitis  traderet;  maximo 
tamen  saciamento  credulus,  ne  quic<{uam  injurise 


ab  obvio  sibi  Balzone  sub  specie  (17)  coUoquii 
obtruncatiis,  in  medio,  at  aiunt,  Sequaoas  (18),  per- 
fidias  suae,  et  irae  illius,  aatisfecit.  Interilus  ejus 
diutinam  inter  Francos  et  Normannos  discordiam 
perperit ,  donec  per  industriam  Rcardi  filii  ipsius 
iinem  accepit  virtute  sua  dignum  (19).  Porro  vera- 
ciores  lite^se  dicunt  illum,  contractis  inimicitiis 
cum  Erniilfo  comite  Flandriae,  unum  ez  ciistellis 
ejus  pcrvasisse;  a  quo  simulhta  voluntate  fcRtleris 
ad  collo  (uium  evocalum,  conset-toque  aermone  in 
navi  per  Balzonem  obu^mtcalum  :  clavem  ad  ejus 
cingulum  iuventam,  seraeqne  familiaris  scrinii  cum- 
poitam,  monachilium  indumeniorum  intus  (iO) 
involutorum  indicium(21)fecisse  q>iod  semfier  inter 


prceter  vincula  paterctur.  Sed  sicul  semper  nequiiia  q  hella  n«editaretur  monachus  (2  )  fore  apiid  Gime- 


causas  malorum  ccnimii.iscilur,  post  non  multum 

tempus,  afficta  occasione,  comes  Anschetillum  in 

Papiam  dirigit,  epi^tolam  de  bua  ipsius  nece  ad 

ducem  Ilalise  portantem.  Ille  permeuso  itinerc,  ur- 

bem  introiens,  roagnifice  susceptua  est.  Porrectis 

literis  dux  fraudem  miratus  diriguit,  quod  insignia 

festivitatis  miles  juberetur  interfici  :  sed  quia  tanto 

fumse  comiti  resultare  non  esi^et  consilium,  Ansche- 

tillum  jam   civitatem    cgressum    excepit    insidiis 

mille,  ut  fv'rtur,  equilum ;  ubi  ille  cum  sociis,  quos 

lectissimos   ex  omni   Normannia    adduxerat,   diu 

violentise  reslilit,  sed  tandem,  morlem  suam  multis 

cssis  compensans,  non  ignave  occubuit.  Solus  ex 

utraque  parte  B«lzo  Nomiannus  superstes,  vir  exi- 

gui  corpof  is    sed    immanis    fortitudinis  :  quamvis  p  nibus  delevii,  tuta  provincia  fume  ferroque  fuedata. 

quidam  per  ironiam  dicant  eum  Curtum  vucatum,      Archiepiscopum    Ehoraci  Wulstanum,  qni  coirpa- 


gium,  quem  locum,  a  tempore  Hasieng  desenura, 
ipse  fruclicosis  sentibus  ei  udemverat.  et  ad  hune 
statum  qui  modo  est  principali  iadulgentia  ere- 
xerat. 

DB  RBGB  BDRBDO. 

232  §  1-16.  Anuo  DominicsB  incamationis  (iV) 
Dongente^iino  quadrageMmo  sexto,  Edredus,  terlius 
ex  filiis  Edwnrdi,  regnum  suscipiens.  rexit  annis 
novpm  et  dimidio.  Ejus  magnanimitas  a  patre  et 
frairibus  non  degenerans,  hanc  summam  dedii ; 
Nnrthanhimbros  et  ^cottos  facile  ad  saerameDtum 
siise  fidelitritis  adactos,  et  mox  ftedifragos,  quo« 
dam(23)  Incio  rege  super  se  s*atuio,  ppne  ex  homi- 


solus  inquam  civitiitim  obsedil,  solus  cives  gladio 
suo,  quoad  visum  ebt,  exterriiit.  lloc  incredibiie  non 
judicbbit  2^31  (1^1*  cogitabit  quaiiium  conetur  ho- 
minis  audacis  despeiatio,  et  quam  panim  valeant 
illi  provinciales  in  praflio.  Indc  reputrians,  qii«>re- 
lam  apud  regem  Francoriim  de  domiiii  sui  pei  Hdia 
deposuil,  nam  et  Riulfum  lama  ferebat  in  vinculis 

(M)  Communi.,,  bene/tcii.  s.  c.  d.  e.  f.  k.  m., 
omitt.  in  a.  g.  h    I. 

(13)  yongentesimo  auadragesimo  quarto.  Polioris 
fi'lei  aucio  es  ca^dem  Willelmi,  Noi  mHUiiorum  ducis, 
diei  17»  Dec<mbr.  anno  liom.  943  ascril)Hnt. 

(14)  Dolo  in  Francia  oaUus  est,  Confer  Willel- 
mum  Gemelicensem,  lib.  iii,  cap.  10, 11,  liS;  Chron. 
Siihiens.  a.  Jotiann.  Iperiu,  cap.  !2.f ;  et  Chron.  S. 
Martiiii  Turouensis  (ex  biMiotheca  Thuana,  edit. 
Frair.  Chesn.  toin.  III,  p.  358.) 

(15)  Sormannicas  gentis,  c.  d.  e.,  Normannias^ 
a.  s.  1. 

(16)  Duello.  s.  e.  I ,  duellio,  a.  c.  d. 

(17)  Specie.  s.  c.  d.  e.  m.,  spe,  a.  1. 
{\S)  Sequufias,  Imo  ^omonae. 

(19)  Pro  veraciores  litlerof,  clc.  Willelmus  Geme- 
ticensis  narrat,  invasoali  Arnullo,  FlHndri«R  coinite, 
Monstrolii  cai^tello,  adquemdam  Heriuinumcomitem 
pertinente  qui  hujns  rei  cuusa  Willetmi  Normanno- 
mm  ducis  opem  requisivii,  colloquium  du«;em  inter 
et  Arnwlfum  de  Picqnigny  juxta  Somonam  habitum, 
ui>i  Balzo  le  Cuurt,  qui  erat  coniiti  a  cubiculu,  ducii 
csedem  perpetravit  (iiouQURT,  IX,  78). 

(20)  intus.  a.  s.  c.  d.  i.  m.,  omiil.  in  e. 
(?1)  Indicium.  a.  a.  c.  d.  I.,  indililim,  e. 


ttiotis  iii  transfugio  connivere  diceretur,  diu  in  vin« 
culis  leiitum,  postea,  clericalis  reverentiie  respcctu, 
venia  donatum  laxavit.  Ipse  int«*r*a  sanctorum 
pcdibus  arclinis  Deo,  el  Diin>tano  vitam  snam  de- 
voveral;  ciijns  moniiis  (23*)  *ortioiies  crebraa  cor- 
poris  paiienter  ferre,  orationes  conlin  lare,  prorsus 
palalium  suum  gymnasium  233  virtutum  facere. 

{%%)  Monachus,  a   d.  e.  m.,  modo,  s  c.  I. 

l^Zc*)  Nongenfesimo  quadragesimo  sexto,  Juxta 
Floreiitium  Wijfumiens  m  liSadredus  Kingstonii 
iiiuncius  esl  ah  Odone,  archiepisci»po  Canlufiriensi, 
die  Dominica.  16«Au;(usii,  a.  D.  946.  A  qiiibiis<lain 
auclonbus  ejus  curonalio  anno  948  ascribitur.  Vide 
114,  Not. 
Q  (23)  Iricio  teqe,  Narrat  Snorre  Erikum  Blodoxe, 
Haraldi  Norwegiae  rcgis  tiiium,  ex  JBihtUtano  rege 
Norilianimb"iaiii  recepisse.  (Saga  Uakon*ir  Godj. 
c,  3.  p.  1:27.)  Nil  certi  qnoad  tempua  quoEHkusad 
thro  lum  accessit,  velviia  functus  est.  Aqiiilona- 
les  hisiorici  ejus  e  Norwpgite  throno  deject  onem 
anno  9i8,  regni  Norwegiae  acceptationem  anuo 
9  )9,  ejus  vero  ohilnm  Bnno  952  a>crihunt.  Gonfer 
Sax.  Chroii.  a.  D.  918  95i).  Ab  eo  temcore  Nor- 
thanimbriam  guheruaruiit  comites  quorum  cataio- 
^us  apud  11'iveden  invenitur. 

(2i*)  Tortiones,  Bridferthiis,  in  Vila  S.  Dunstani, 
Eadredum  exhitiet  morbo  viscerali  laboranlein,  ita 
ut  idter  epiilasahsorpio  tantum  camium  succo,  bniio 
eiiam  exspuere,  non  sine  magna  snorum  convivaruin 
mole.slia  cugeretur.  (Acla  S5.  19  JUaii).  Und»*  pro 
hahiliter  absurdum  fluxit  commentimiy  a  Wallio- 
gford  in  suis  Chroaicis  narratum,  scilieet  Eadrtdiiro 


1113 


GfiSTA  REGUM  ANGLORUM.  —  UB.  II. 


IIU 


(24)Deeessitmagno1ucluhominum,sedgaudioaoge- A  ditum  in  lucem  propala^tt,   beati  Aldelmi  corpus 


lorum  prusecutus ;  siquidem  Dunstanus,  nuncio  a^g^i  o- 
tantis  audilo,  cum  illuc  sonipedem  calcaribus  urge- 
ret,  vocem  de^uper  tonanlem  audierit :  Modo  rex 
Edredus  obdormivii  in  Dumino.  Requtescit  VVinto- 
niae  in  episcopatu. 

DB  RBGB  EDWIO. 

g  147.  Anno  Dominics  incHruationis  (li'^)  nonofen- 
tesimo  quiuquagesimo  quinto,  Edwius,  (iiius  Ed- 
munli  (io)  superioris  rt^gis,  regno  politus,  tenuit 
annis  quatuor ;  i^ctulaos  adol*  scens,  i't  qui  ^peciosi- 
taie  (i6)  corporis  in  iibidinibus  t.buti-reiur.  Dcuique 
proxim**  cogniitain  invadeiis  uxorem  ejus  furma  de- 
p<ribdt,  sapieiiuu  n  coiisilia  fcislidicns.  Ipso  q^ippe 
die  quo  in  reg^^m  sacratuH(27),  rrequenlissiroo  con- 


dico,  quod  ipsi  deteira  elevaium  in  scrinio  loca- 
runt.  Accessit  clericoram  gloriue  regalis  Lberalilas 
ut  daret  sancto  praedium,  amplitudine  et  vicinitate 
ipsa  pcropportunum.  Caiteruin  longe  horret  nostra 
memoria  qtiam  immanis  fuerit  in  reliqua  ccenobia, 
et  propler  aetdtis  lubricum,  et  propter  pellicis  ^85 
consilium,  quse  tenerum  jugiler  obsidebat  animum. 
Sed  ignoscat  dolori  roeo  anima,  jim^ludum  in  re- 
quie  collocala  ( )3)  per  Dunslani  interventum  :  do- 
lor,  inqiiam,  me  cogit  illum  adjudicare,  qnia  pri- 
vata  utilitas  publico  damno  non  pra^judicit,  imo 
communo  dispeudium  privato  commodo  praepoude- 
rat.  Luit  ille  pcenas  ausus  temerarii  etiaro  hac  in 
vita,  (34)  maxima  par  e  regni  mutilatus.   Qua  in- 


sessu  proceruiu,   dum  de  rebus  seriis  et  rcgno  ne-  Q  juria  percussus  (3  *)  viveiidi  Hnem  fecit,  Wmtonis 

ce&sariis  iutiT  eosugeretur,  eroedio,  qiiasi  ludibun-      ianovo  monasterio  tuinulatus. 

dus,    prorjpit  in  triclinium  et  (i8)  iu  complexum 

ganeae  devolutui.  Fremere  omnes  facti  verecuudiam, 

234  et  inter  se  mussitare;   soUis  Dunstanus  (29), 

juxta  nominis   sui  firmitatem,   nihil  regale  superci- 

lium  veritus,   lascivientem  juvenculum   violenter  e 

cubiculo  abstraxit,  et  (30)  per  OJonem  archiepisco- 

pum  pellic«-Hi  repudiare   coactum,  perpetuum  sibi 

iuimicum  fecit.    BIox  eleu  ro.  niiserrimis  saiellitibus 

submxus,   otnnes  in  tota  Anglia  monnsiici  ordinis 

homiiies,   prius   nudaios  facuitalum   auxilio,   post 

eiiam  deporlaios  exilio,  calamilalibus  indignis  affe- 

cil.    Ipsuin   Duiistanum,    moiiachoruni  priii.jcerium 

(31),   in  KlandriHm  propellil.    Ea  tem|iestale  facies 


DB   REGB   BDGARO. 

§  148.  Adqo  Dominicae  incarDationis  nongente- 
simo  quinquagesimo  dodo,  Edgarus,  honor  ac  de- 
liciae  Anglorum,  filius  Edmundi,  fralcr  Edwii,  ju- 
venculus  annorum  sexdecim,  rcgnum  adipiscens, 
eodem  an^iorum  Dumero  ferme  teniiii.  Res  ejus 
maltum  spieudide  eliam  nostro  Crlebrantur  tem- 
pore.  Affatsii  annis  illius  div«niiati-i  amor  propitius, 
quem  ipse  mercabdlur  sedu!o  devotioue  animi  e 
Vivacitaie  consilii.  Denique  vulgatum  est,  quod, 
(33)  eo  nascenie,  angelicam  vocem  Duiistanus  ex- 
ceper  I  (17), «  Pax  Augliae  quamdiu  puer  iste  regna- 


munast.-rioi  um  foeda  et  miserabilis  erat;    (32)   nam  Q  ve»^  «''  i^ f^^tanus  uoster  vixerit.  •   R^siioudit  ve- 


et  Ma  mt-sbiriense  ecenohium,  ptusqnam  ducentis 
reptuagiuta  annis  a  iiionachis  iiihiibiiiitum,  siabu- 
lum  clericorum  fecit.  Sed  lu,  Doniine  Jesu,  crea- 
tor  el  r.*crealor  noster,  bone  arlifex,  mullumque 
potens  funnare  uostra  djformia  per  illos  iioniines 
irregulares  et  Vdgo^,  tliestiuruin  luum  tol  aunis  ab- 

regem,  cum,  dcntibus  ob  aeialem  p^ovcctam  deB- 
eieutibu-t,  cibos  irilinare  non  po^sct,  cumqu  '  sor- 
bitiunes  ejus  causa  cunlVrUe  aii  vilain  SiiSienlandam 
impares  •  ssent.  lame  inleriisse, 

{tl)  Dxeiiit,  Kadr  dus  Fome  ohJii  Hie  i3  No- 
vemi.ris — A.  D.vioo.  juxla  Fiureiit.  VVi;{orn.;  A.D. 
955- '56.  8axoi>.  (iliion.;  et  A.  D  '.137,  juxia  (W)m- 
putaiionem  in  Jiilie.wcarji  rhron.  Obs  -rval  Tyrrell 
c  hunc  regeiii  noii  si.ie  progenin,  ut  inulti  arhitian- 
tur,  obiihse,  ejusjueduus  tiliu^  EltVidum  et  B*retri- 


riia^  rorum  coeiesti  oraculo  :  adeo  illis  viventibus 
spIcnJor  ecclesiaviicus  effljrnit,  et  tumulttis  beilicus 
emarcuit;  nec  ullus  fere  anuus  in  Chrouicis  p^-aete- 
ritus  est  quo  non  maguum  236  et  necessarium 
palriie  aliquid  fecerit,  quo  non  monasterium  no- 
vuin  fundaveiit.  Nutlasinsidias  domesticorum,  ouUam 

modus  >ccurritin  Osberuo,  De  Vita  S,  Dunslanl «  sed 
ille.  juxta  eiymolo^iam  n«Mninis  sui,  ut  luoiis  per- 
sistens  iin  iiodiIis.  »  Uuin  enim  in  Anglo-Saxoui«*.o 
sennoiie  colletn   el  stau  pe/ra//isi;$nilical. 

(iOiPtT  Odonem,  etc.  Juxia  S.ix.  Chion..  anno 
9'>8, Olo,  auuiepiscopus  cantua  iensis,  legein  Ead- 
w  um  ah  iEf^yta,  sejunxit,  ub  propiuquiurem  cm- 
sauguiuilatis  grddiin.  Cuufer  Fioreut.  VVigurD,  a.  D. 
9i8. 

(3  )  In  Flandriam  propeUit .  Pulsus  Dunstanus  a. 


dum  tesies  adfuisse  a<l  conHrmuudas  veteres  char-  £)  D.  95u,  ab  Arouliu.    Fanlriae  comile,   huuoiitice 
.  o       .    .  suscipitur.   Quoad  eius  ^xsilii  lo -uin  vide  Adiardum 

Ulanliniensem.  De  Vila  S.  Dunstani. 


tas  quse  a  S)»eed  ciiantur.  n 

(U^fNongentesimo,  elc.  Eadvvii  promotio  in  plu- 
ribas  Sax.  Ctn-on.  exemplai;^hus  ad  anuuiu  955,  in 
aliis  vero  ad  annum  9o5  n*lertiir. 

(<5)  Edmundi.  e.  d.  e.I.,  Edmundi  fratris  Ethel- 
stani,  a.  s. 

(i6)  Speciofitate,  s.  c.  e.,  subspeciositate,  a.  d.  I.  m. 

{tl)  Saeratus.  e..  sadatus  /uerat,  a.  s.  c.d.  I. 

(28)  /n  coinptexum,  elc.  Haec  hisiuna  in  omnibus 
Vitis  S.  Dunslani  narratur.  Bri«iferihuss<dnsest  qui 
iElfgyfae  nonieu  atfei  at ;  Edinenis  et  manuscripia 
Vita  S.  Dunstani  (Cott.  mss.  Nero  E.  I.)  aaserunt 
eam  fuisse, « ex  roagna  etalta  progenie  naiam,  fiiiHm 
adultam  secum  haDeotem ;  at  cuncii  fatiMiiur  duas 
fui^se  mulieres,  matrem  ei  Hiiam  Malniesbiriensis  in 
Vita  s.  Dun^tani  eamdem  narratiunem  retractat.  » 

{i9)Juxta  nominis  suifirmitatem. Simihs  ioquendi 


(.J<)  Nim,  etc.  H  c  paragrapiius  fere  ad  verbnm 
occurrii  iii  M  ilmesb.  De  Vita  Adhelmi  ( Aagi.  sacra, 
pars  II,  Zi.) 

(33)  t*er  Dunstaniinterv.  ResfisanimicdsBmooi- 
bus,  qui  illam  arripie  ant,  S.  Danstani  precibus  eri- 
pta  dicitnr.  Vide  Oshern  De  Vita  S.  Dunstani,  in 
.tngl.  sacr,  pars  ir.  107. 

Ci\)  Maxima  parte  regni,  etc.  Itferciorum  rebellio 
a.  D.  957  coDttgit,  Eadgarusque  in  regeai  ab  illis 
electus  est. 

(35)  Vivendi  finem  fecit.  Eadwy  obiit  die  1  Oc- 
tobr.  a.  D.  9'39. 

(3^)  Eo  nascente,  a.  D.  943.  Confer  Vitam  S. 
Dunstaui. 

(37)  Exceperit.  d.  e.  m.,  excepit,  t.  s.  c.  i. 


1115 


WILLELMI  MALMESBURIENSIS  MONACIIL 


11!6 


exlenninium  alienonim,  sensit.  Regem  ScoUorum 
Kinadium,  Cumbrorum  Malcolmum,  (38)  arcliipira- 
tarb  Mdscusium,  omue^que  reges  Walensium,  quo- 
rum  nomina  fuere  Dulnal,  Giferth,  Ilanal,  Jacob, 
Judetbil,  ad  curiam  coactos,  uno  el  perpetuo  sacra- 
meniosibi  nbligavit ;  adeo  ut,  apud  ( (9)  civitatem 
Legionum  sibioccurrentes,  in  pompam  triomphi  (40) 
per  fluvium  De  ilios  deduceret.  Una  enim  navi  im- 
positos,  ipse  ad  proram  seJens  rcmigare  cogebat ; 
per  hoc  ostentans  regalem  magniflcentiam,  qui  sub- 
jectam  habere  tot  regum  potentiam.  Denique  fertur 
dixisie  tunc  demum  poise  successores  suos  gloriari 
se  reges  Anglorum  esse,  cum  tanta  honorum  praero- 
gativa  fruereniur.  Unde  factum  est,  ut,  fama  ejus 
per  ora  omuium  voiitante,  alienigenae,  Saxones, 
Flandritae,  ipsi  eiiam  Dini,  huc  frequ^nter  anna- 
vigarent,  EJgaro  familiares  eflecti  ;  quorum  adven- 
tus  magnum  proviucialibus  detrimentum  peperit, 
quod  a  Saxonibus  animorum  inconditam  ferocita- 
tem,  a  Flandritis  corporum  enervem  mollitiem,  a 
Danis  potalionem  discereut;  homines  antehac  in 
talibus  integri,  et  naiurali  simpli>*itdie  sua  defen- 
sare,  aliena  non  mirari.  Inde  merito  jurequecul- 
pant  eum  liierae ;  nam  cseteras  infamias,  quas  post 
dicam,  magis  resperserunt  cantilenae. 

237    DB  SANCTO   DUNSTANO. 

§  149.  Eo  tempore  micuerunt  per  Angliam  san- 
ctorum  virorum  lumina,  ut  crederes  e  coelo  arriderc 
sidera.  Quorum  saepe  nominatus  (tl)  Dunstanus, 
prius  abbas  GUstoniae,  posl  episcopus  Wigornise, 
mox  archiepiscopus  Cautuarise,  multae  in  s^^culo  po« 
tentiae,  magnse  apud  Deum  gratiae,  illic  Marihim, 
istic  exhibebat  Mariam.  Ipse  artium  liberalium  in 
tota  insula  post  regem  Elfredum   excitalor  rairifi- 

(38)  Archipiratam  Mascusium.  a  Miccus plurima- 
rum  rex  insularum.  «  (Flor.  Wigorn.) 

(39)  Ciuitalem  Legionum,  I.  e.  Chester. 

(40)  Fer  fluulum  De  illos  deduceret.  s.  c  ?.  e.  1. ; 
per  fluuium  Deiros  deduceret,  a.  d.,  per  fluuium  iUos 
deduceret,  c  1.  HcBC  anno  97.{  alli)(anda. 

(41  j  Dunstanus.  Vita  S.  Dunstani  gratissimum 
scribeiidi  argumentu  n  monachis  prce^titisse  videtur. 
Scripta  fuit  ab  Osberno,  monacho  et  praece«itore 
Chrinti  CcclesiaeCaotuariHe,a  Bridferiho,  Ramesiensis 
mouacho,  ab  Adalardo,  Blandiniensi  monacho,  (St. 
Pelers,  in  Gheni),  ab  Elmero ;  ab  anouymo auctore 
Bridfertho  coaeUineo ;  et  a  Malmesburiensi  duobus 
librisnuudum  editis.  Dunstauus  Gl*stoni(e  abbas  in- 
slitutusest  anuo  942;  episcopus  Wigorniensis  an. 
957,  poslea  v»ro  eodem  anuo  In  sedem  Londmcn- 
sem  translaius,  ad  sedem  Cantuariensem  an.  950 
designatus,  anuo  sequenii  Rumam  adiu,  pallium  a 
Joaoue  pipa  XII  recepiurus  (Florbnt.  Wigokn.) 

(42)  Regularium.  e.,  rf'galiumt  a.  s.  c.  d.  I.  m. 

(43)  /n  reges,  eto.  Septem  aunoru  n  piBnilentiam 
regi  Eadgaro  mdixit  qua  inter  alia  imposita  gestare 
coronam  loto  hoc  temporis  spaiio  interdictum 
obdeflor.itdm  Wilfredem,  Wiltoniensem  monialem, 
ubi  regem  Ealwmm  cum  iClfgyfa  versari  compe- 
rit,  illuin  ab  amica  violenter  abstraxit,  coronaque 
in  ejuscdpite  posita,  ad  archiepiscopum  C^ntuaricu- 
sem  perduxit.  (Osbbrn.  De  VHa  S.  Dunsf-ani.) 

(44)  Ipse  elauos....  vasis^  eic.  Inde  locuito  haec  : 
ad  pinnam  bibere  ^to  driulL  lo  the  pin.)  Mos  tamea 
ad  pinnam  bibendi  in  Angliam  a  Danis  videtur 


A  cus,  ipse  regularinm  (42)  locorura  reparator  ma- 
nificus ;  (43)  in  reges  et  delinquentes  duces  tnsonare 
terribile,  pauperes  et  mediocres  juste  sustentare.  In 
tantum  et  in  frivolis  pacis  sequax,  ut  quia  compa- 
triotaein  tabernisconvenientes,  jamque  temulenti  pro 
modo  bibendi  contendereol,  (44)  ipse  clavos  argen- 
teos  238  vel  aureos  jusserit  vasis  affigi,  ut  dum 
metam  suam  quisque  cognosceret,  non  plus,  aub- 
serviente  verecundia,  vel  ipse  appeleret,  vel  alium 
appetere  cogeret.  Plura,  et  non  contemnenda,  de 
viro  volentera  dicere  revocat  Cantuariae  cantor  (45) 
Osbernus,  qui  ejus  vitara  Roraana  elegaotia  com- 
posuit,  nulli  nostro  tempore  stylo  secundus,  musica 
certe  omnium  sine  controversia  primus.  Simul 
quoniam,  si  gratia  divina  comiietur  dispositura,  pro- 

B  posui  post  nomina  rcgum,  omniura  episcoporum 
Angliae  cujuscuraque  provinciae  oomina  saltim  trans- 
currere,  et  ad  scientiara  nostrorum  procudere,  si 
quid  dignum  valuero  de  antiquitaiis  mooela  excul- 
pere.  Venintamen  quantum  efficax  fuerit,  sanctitat 
et  probitas  discipulorum  suorum  indicio  est.  (46) 
Adelwoldus  ex  monacho  Gladsioniensi  abbas  Abben- 
donieusis,  idemque  post  haec  episcopus  Wintonieo- 
sis,  lot  et  tanta  monasteria  fecif,  quod  vix  modo  vi- 
deatur  creJibile  ut  talia  fecerit  episcopus  urbis 
unius,  qualia  vix  posset  rex  AnglisB  totius.  Fallor, 
et  praecipiti  sententia  pecco,  si  non  palara  sit  quod 
dico  Quaiitula  sunt  coeiiobia  Heliense,  Burchense, 
Tboroiense,  quae  ille  a  fuodamentis  suscitavit  et  sua 
industria  perfecit ;  quae  cum  239  semper  exacto- 

G  rum  veliicet  nequitia,  sunt  nihilominus  haHitalo- 
ribus  suis  sufficientia.  (47)  Hujus  vitara  Wulstanus, 
quidara  cantor  Wintoniensis,  discipulus  ejus  scilictt 
et  alumnus,  composuit  stylo   mediocri.    Fecit  et 

illatus,  qui  pinnam  intra  ^assail  bowl  (poculi  ge- 
nus)  infigebant ;  accuraieque  ad  pinnara  bibere 
facinu»  erat  ad  quoJ  nonnisi  dinturno  usu  pervenire 
contiugebat.  Observat  alibi  Malmtishurien^is  regem 
Eadgarum  ad  coercen  lam  nimiam  bibendi  libidiiiem 
prohibuisse  ne  quis  uno  haustu  infra  piunam  bit>e- 
ret.  Observat  etiam  Bomf-icius  archiepiscopus  ebrie- 
taiem  adeo  sua  aetate  vulgarera  fuisse,    ut  ipsi  (]uo- 

3ue  episcopi,  neJum  obsisieront,  eidem  libi<lini  ad- 
icti  pssent.  Hic  tamen  cbnetaiis  modus  clericis  ia 
connlio  Londinensi   a.  D.  1102    prohibitus  est  ubi 
decrnium    fuit    nc    prcsbyteii    pubiicas   potationes 
f^  adeant,  nec  ad  pinnas  bioant.  Vide  supra  g  \M^  not. 
^  27. 

(45)  Oshernus.  Vita  S.  Dunstani,  ab  Osberno  acri- 
ptj),  ediia  est  in  Anglia  sacra,  pars  it,  p.  88,  juxta 
m  itiusortptum  Lambethanae  bibliothecse  ;  aliud  quo- 
que  exemplarexstat  m  Britanuio  Museo  (Cott.  Tiber 
D.  HI,  fol.  111)},  in  quo  totiis  fere  secundus  iiber 
deest.  Vide  etiam  Acta  SS.  (10  Mati) 

(46)  jEtheliuoldus,  Magistro  S.  Duostano  educa- 
tus,  episcopus  Wmtoniae  anno  Dora.  963  creatus 
esL  Obitt  die  1  Augusti  a.  D.  984. 

(47)  Hajus  uilam  Wulstanus.  Vita  ^Elhelwoldi 
quam  Wuistanus  scripsit  a  Mdbillone  ediia  est  (^ssec. 
V,  Act.  Bened  )  Ibi  narraturquidquidin  VitaiEihel- 
woldi  ab  ^Eltrico  composita,  et  iisdem  saepe  verbit 
contineiur,  quibusdam  taraen  additis  quae  in  vetus- 
tiore  Vita  non  occurrunt. 


i\a 


GESTA  REGUM  ANGLORUM.  —  LIB.  IL 


1118 


tliud  opas  Dc  Tonorum  Harmonia  valde  utile,  eni- 
diti  An^li  indicium,  bomo  vitae  bonac  et  eloquenti» 
castigatae.  Tunc  quoque  (48)  Oswaidus,  (i9)Odonis 
archiepiscopi  (qui  ante  Dunstanum  fuerat)  oepos,  ex 
monacho  Floriacensi  Wigorniae  episcopus«  et  Ebo- 
raci  arcbiepiscopus,  titulos  non  inferiores  caeteris 
promeruit  :  nam,  (50)  easdem  terens  orbilas,  mo- 
nachorum  rogulam  jure  suo  ampliavil,  et  (51)  mo- 
naslcrium  Ramesise  in  quodam  patustri  loco  aedifi- 
cavit.  Sedcm  episcopalem  'Wigorni»,  clericis  noa 
vi  expulsis  (5i),  sed  sancta  arle  circumvcmiSf  240 
replevii  monuchis  rogularibus.  (53)  Expulerat  antea 
rcgali  jussione  Adelwoldus  clericos  de  Winlonia, 
qui  cum ,  (5 1)  data  sibi  optione  ut  aut  regultriter 

(kS)Oswaldus.  OswaldusWigorniajepisc^pus  a.D. 
960creaius,  ad  sedem  Eboraceuscm  a.  D.  912  iraus- 
latus  esl.  Obiil  die  2v)  Febr.  a.  D.  99i.  Ejus  Vila  ab 
Eadmero  scripla,  io  Anglia  sacra  editaest,  parteii, 
p.  191,  jiixta  maniiscri[>tum  in  C.  C.  C.  Cant. 

(49)  Odonis,  Olo  a  Wigornin  ad  sedrm  Cantua- 
riensem  a.  D.  934  trunslatus  esi.  Obiit  a.  D.  958. 
Confer.  Angl.  sacr.  part.  i,  p.  lOl. 

(50)  Easdem  ..  orbiias.  Maximi  quidcm  momenti 
refurmationes  in  Ecclfsia,  regnante  Eadgaro,  ab  ar- 
chiepiscopis  Dunstano  et  OswaMo.  nec  non  et  ab 
episcopo  Wintonise  yfiibeiwold  effeciae  sunt. 

(51)  Monatterium  /iame^io?.  Abtiaiiam  Ramesien- 
sem  Ailwini,  oppidanus  pr^etor,  Onentalium  An- 
glorum  dux,  insliganie  Oswal  lo,  aediticavit,  ut  ap- 

Earet  ex  Eadmero,  De  Yita  S.  Oswaldi  :  «  Coeno- 
ium  vero  Kamesiense,  ejus  inslinctu  et  operatione, 
a  fundamentis  sedificatum  est.  n 

(52)  Sed  sancta  arte^  etc.  Reformatis  ab  Ead^aro 
rege  ecclesiasiiciscongregaiioni!)us  novam  ecclesiam 
cathedralem  in  veleri  e^xlcsio)  arca  fuQ  lavit  ubi 
priorem  et  monacbos  insliluil;  veteris  vero  e>*.cli*siae 
saeculares  canonici,  eam  a  populo  desertam  videnies 
mona&ticam  vest^n  raox  induerunt.  Vi.ie  Edmerum, 
De  Vita  Oiwaldi,  Aiigl.  sacr.,  parl.  ii,  p.  20i.  Con- 
fer  Malm»\sli.  De  Gosl.  Pont.  lib.  iii. 

{^ftZ)EXi>ulerat...  de  Wintonia.  Saeculares  presby- 
teri  e  veteri  monasterio  Wintoniae,  an  961,  jussu 
regis  Eadgari  pulsi  sunt.  (Tliom.  Rudbornb,  histo^ 
ria  major  Winton.  Angl ,  sacr.  pars  i.  p.  218. 

(54)  Data  sibi  optionc.  Gloss.  iu  i.  a  rege  scilicet. 

(55)  Evanuere.  A.  I.  integrum  textum  omittunt 
a  voce  evanuere  ad  g  152,  tunc  ordo  monaslicus 
c  1.  cuncta  omiltit  uaque  adg  Itiitintereanoninie' 
cens. 

(56)  Quo  factum  esi...  inserere.  s.  c  2.  d.  e.  f. 
k.  m. 

(57)  In  nomine,  clc.  Vide  hanc  Eadgari  regis  char- 
tam  in  Mulmpsbur.  De  Aniiquitate  Glaston.  Eccle- 
sicE.  (GALE.lir,  320.)  T«  niporisnotaquflehicoccurril 
annus  cst  Di'mini971,  indict.  xiv,  Scctioiies  150,151 
occurrunt  in  d.  e.  f.  m.,  deeunt  iii  s.  c  2.  k.  qui  ea- 
rum  loco  Icgunt :  «  GIoriosa;recordalionis  Eadgarus, 
Anglorum  rtx,  Hlius  ^dmundi  regis,  cujussludium 
divinis  cullibus  potissimum  invii^ilabat,  ad  mona- 
stertum  sanctae  Dei  genitricis  Marias  in  Glestingebiri 
frequenler  advcniens ,  et  eumdcm  locum  clariori 
prde  ciFteris  dignitate  exlollere  summo  elaboraiis 
studio,  plura  («dmodumque  magnifica  privilegia  con- 
tulit,conimuni  episcoponim,  abhatum,  primorum(|ue 
provincia*  consilio.  Quoruin  primum  est  ut  nullus 
nisi  ejusdem  loci  monachus  ibidem  fiingatur  abba- 
tis  nomine  vcl  olTicio,  iiec  alius  nisi  (jucm  secun- 
dum  lcnorem  roguja^  con«'orditer  elcgcnt  parilis 
conventus  assensio.  Q^od  si  «nlterius  loci  abbatem 
vel  monacbum  eidem  loco  praefici  necessitasingruerit, 
non  aliam  assumi  censuit  nisi  quem  coDgregatip 


A  viverent  aat  loco  cedcrent,  roagis  vitam  mollem 
elegissent,  tunc  tota  insula  incertis  vagabantur  se- 
dibus.  Ita  his  tribus  viris  agentibus,  quasi  trirormi 
lumine  Angliam  serenante,  densse  vitiorum  tenebree 
(55)  evanuere.  Qwo  factum  est,  ut  E<lgarus  G  asto- 
niensem  ecclesiam,  quam  semper  prae  omnibus  di- 
lexit,  magnis  possessionibus  amplificaret;  et  in  om- 
nibus,  qua)  ad  ecclesiae  decorem  sive  utilitatem  per- 
tinent,  tam  interius  quam  exterius  invi^ilaret.  Pri- 
vilegium  sane,  quod  eidem  ecclesiae  coatulit,  huic 
Dostras  historiae,  sicut  in  eorum  autiqua  scedula  iegi, 
non  e^t  absurdum  inserore  (56). 

g  150.  ft  (57)  In  nomine  Domiui  nostri  Jesu  Chri- 
sti.   Quamvis  decreta  ponlificum  et  verba  sacerdo- 

ipsius  monasterii  secundum  timorem  Dei  sibi  prae- 
J^  esse  elegerit  :  tameu  ne  hoc  liai ,  obscrvato  omni- 
modis  si  ibidem  quispiam,  vel  extremus  congregti- 
tionis,  illi  officio  aptus  reperiri  potu*Tit.  Monachls 
itaquc  electione  n  sui  abbatis  i^erpetuo  manere  cen- 
suit;  sibi  vero,  suisiue  hseredibus,  tribuendi  fratri 
electo  pnsioralem  baculnm  potestatem  relinuit.Sanxit 
eiiam,  uiquoiies  abbas  loci  vel  monacbialiquos  suorum 
sacris  ordinibus  insigniri  decernerent,  a  quocunque 
praesulum  canonicc  o>'dinatum,  aut  in  illius  sede  aat 
in  eodem  Sanctae  Mariae  Glestingeosti  monHSterio  tam 
monachos  quani  cleros,  qiios  idoneos  judicirent  ad 
titulum  SHnctae  .Mariie,  ordinari  facerent.  Concessit 
etiam  ut  sicul  ipse  in  propria  ,  ita  totius  insulae 
causas  in  omnibus  tam  ecclesiasticis  quam  saecula- 
ribus  negotiis,  absque  ulltus  contradictione  abbas 
aut  conventus  corrigeret.  Nec  illi  omTiino  insulam 
nativilatis  suae  consciam,  sive  episcopus,  sive  dux, 
aut  princeps,  aut  cnjuscunque  ordinis  alius,  licttam 
foret  intrare,  causa  quippiam  faciendi  qiiod  contra- 
(];  rium  inibi  Dpo  ser  vientibus  esse  possit,  sicut  et 
priedecessores  sui  sanxerunt,  et  pnvilegiis  c^ofir- 
maveriint;  videlicet  CenwinCii,  Ines,  Athellardus, 
Cuihredus,  Elfredus,  Elwardus,  Eihelstanus,  iEd- 
mundus,  omnino  prohibiiit.  Ubi  ergo  generali  aa- 
sensu  utdicium  est.  pontificum,  abbatum,  otitima- 
tumque  suorum,  haec  privilegia  ipso  loco  conterre 
disposuit,  lituum  proprium  ebore  deceniiasime  for- 
m  ilum ,  auroqiie  decoratum  ,  siiper  altare  sanctae 
Dei  genitricis  posuit;  ipsiiisque  donatione  eidem 
sanclae  Dei  genitrici  ac  suis  monachis  ea  perpetua- 
liler  possidenda  attribuit.  Eumdem  quoque  liiuum 
mox  in  sui  praesentia  fecit  secari  per  medium,  ne 
eum  cuiquam  dare  vel  vendere  posset  ouilibet  ab- 
biitum  scquentiiim,  praecipiens  parlem  illius  servari 
in  loca  ad  jam  dictae  donationis  perenne  tesiimo- 
nium.  Recogitans  vero  quam  multa  temcilas  hu- 
mame  levitati»,  quibusqu:^  solet  surrepere,  verensque 
ne  forte  quis  in  posterum  vid  haec  privilegia  loco 
Q  illi  auferre,  vel  monachos  inde  moliretur  ejicere, 
inclito  domino  Johanni  papae,  qui  Octaviano  in  regi- 
minis  honore  successerat,  direxit  idem  chirogra- 
phum  rei^iae  liberalitatis,  oran^  ut  et  haec  ipse  ro- 
Doraret  scripto  auctoritatis  apostolicae.  Qui,  benigne 
directam  suscipiens  legationem^  concordi  assensu 
Romani  concilii  sancita  ab  iis  firmavit  scribeiido 
apostolicae  auctoritatis  praeceptionem ;  terribiliter 
intorquens  in  violatores ,  si  qui  forte  emerserint, 
pcrpetui  anathemttis  ullionem.  Igitur  domini  prae- 
dicti  apostolici  eidcm  loco  directum  testamentum 
venustae  recordationis  rex  Ed^rus  super  aram  bea- 
tissimae  Dei  genitricis  Mariae  itidem  ad  perpetuale 
posuit  monumpntnm  :  jubens  diligenter  asservari 
in  posterum  ad  notitiam  quorumifue  sequentium. 
Ea  etiam  utraque,  ne  videamnr  talia  commenlari, 
his  gratum  habuimus  subindere  adversus  eos  qui 
non  ut  paatores  per  ostium  intrare,  aed  ut  fures  et 


iil9 


WILLKLMI  MALMBSBURIENSIS  MONAGHl 


ilfO 


Uim,  241  vclut  fundamenfa  moniium,  inconvulsis  A  cam  et  sacam,  on  fltrande,  on  atrrame.  on  wode,  on 


ligaminibus  tixa  sini,  tamen  plerumque  tempebta- 
tibus  et  lurbinibus  secularium  renim  religio  24  i 
saQCt»  Oei  ecclesifle  maculis  reproborum  dissipatur 
et  rumpiiur.  Iccirco  profuturum  succodentibus 
248  |K)steris  esse  deceruimus  (58),  ut  ea,  qusesa- 
lubri  consilio  et  communi  assensu  difliiiiuntur,  no- 
stiis  literuiis  roborala  firmentur.  Qunpropter  di- 
gnum  videtur  ut  ecdesia  beatissim-e  Dei  genitricis 
semperqu^^  vir^iois  Mari»  Gla>toniae,  sicut  ex  auli- 
qua  principalpm  in  regno  ineo  obtinet  di^nitatemy 
ita  speciaii  quadam  et  «'ngulari  privilegii  lihertate 
per  nos  honorelur.  fioc  iiaque  D.inslano  Dorober- 
neiisi  atque  Os^waldo  Bboracensi  archiepiscopis  ad- 
hortantihus,  coiisentieiite  etiam  et  annuente   (•'«9) 


felde,  and  on  grithbrice,  on  burhhrice.  hundredsetena, 
mordas  (61),  adas  (62),  and  ordeles,  eallH  hordas  (63) 
bufan  eirdan  and  beneodam,  infangene  ]3eof, and  at 
fangene  ]3eof,  and  flemeneferwe,  hamsochene,  244 
frilhbriclje,  furst»'al,  to',  and  toam,  ila  libere  et 
quiete  sictit  ego  habeo  in  regno  meo.  Eandem  qaoque 
libertatem  et  poto>taiem,  qu«m  ego  in  curia  mea 
habeo,  tam  in  dimittendo  quam  in  puniendo,  ia 
quibuslibH  omnino  negoliis  abbas  (64)  et  monachi 
praefati  monaslerit  in  sua  curia  habi^ant.  Si  autem 
abbas  vel  monachu*^  qiiislibet  loci  illius  tatronem, 
quiad  suspe:i<lium  vel  ad  quodltbei  mortis  periculum 
ducitur,  obviutn  habuerit  in  iiinere,  habi^ant  pote- 
statem  eripiendi  eum  ab  imminenti  pcriculo  io  toto 


Brihtelm  Fuulanensi  episcopo,  csfierisque  episcopis,  p  regno  meo.  CouHrmi)  etiam  ot  corroburo  nl,  qu<»d 


abbalibiis  et  primatibus  mr^is,  ego  Edgar(&0),  di- 
vina  dispositione  rex  Anglorum,  cselerarumque  gen- 
tium  in  circuitu  per<istentium  gubernator  tt  rector^ 
in  nomine  almae  Trinitatis,  pro  anima  patris  mei 
qui  ibi  requiescit,  et  antecessorum  patnim  meorum, 
pripsenti  privilepo  deccrno,  statuo,  confirmo  at 
prsedictum  monasterium  omnisque  possessio  ejus 
ab  omni  tributo  Hscaiium  nci^oiiorum  nunc  et  iu 
perpeiuum  libera  et  quieta  maneant,  et  habeant  so- 

latronos  iu  idem  ovile  Sanctso  Marise  aliunde  quterunt 
irrtimpere. 

Piouentrunctorum  notitin  fidelium  quod  ego  Joan- 
nen,  pii  Conditoris  clemrntin  snnclfg  Honmnce  sedis 
exittensindigftus  pnpa,  f/lo  iisi  Anglorum  rrgis  Ed- 
gari^nec  nonetsnnctie  Doronernt^nsis  ecclosiai  arcki' 
prfesulis  Dunstani,  suhmisso  uulsitus  rogitu  pro  G 
monisterio  Sanct(£  Marice ^  uideUcet  Glasting'bi>% 
quol  tpsiacti  a.nnre supt^miHegis  muliis  et  magnis 
possessiouihu-^ditautirnnl.  monnchorum  inibi  multi- 
plicmtes norinim,  prasceptoque  regali /irmioermt^ 
uuod  et  ipse  facere  non  dtfferam  Qu)rumnssf*ntiens 
henignas  petitinni,  insinu  Hnmanfeecclesins  et  beatth 
rnm  a^iostolo^-um  protectione  eundem  locum  susci' 
piOf  rtpriuiteglis  aslrw)  et  corrohnro;  quo,ine  tenus, 
in  eo  qun  nunr  pollft  permanrat  mfmack  ili  ordtne^ 
iosique  mnnacki  de  suis  sihi  adkiheant  pastorem. 
Ordinatio  uero  tam  monacknru  n  quim  >  lericirum 
in  arbitrio  ahbati<  et  cnnuentm  sU,  Deccrnimus 
etiam  ut  nulli  omninn  komviun  eand'in  insulnni 
placitmdi  c  lusa.  ue  alinaid  aliui  ihi  per^crutnndi 
aut  corrigen  li,  intrare  Ixceat.  Siquis  aut^nn  i  I  mo^ 
ti/us  fuerit  contraire,  aut  po<sessiones  ejusdem  ec- 
ciesias  auferre,  retinere,  minuere,  vel  temfrariis 
vexitionibus  fatigare,  ex  auctoritale  Itei  Patris,  ft 
Filii,  et  Spiritus  sancti,  sanrteque  Dei  genitricis  D 
Marias^  ac  sanctorum  apostolorum  t*etri  et  PauU, 
omniumiue  sanctorum,  perpi*luas  sit  addictus 
matedictioni.  n  S'  resipuerit.  Omnibus  uero  eidem 
loco  justa  serumtibus  sit  p  ix  Domini  nostri  Jesu 
Ckristi,  Amen.  Nostraque  stiputatio  incnnuulsa 
perman<*at,  Acluin  tempore  ^Elfuardi  ejustiem 
m«»nast«'rii  abhatis. 

«  U«c  i^itur  prae  lictus  rex  Gd^^arus  diioilecimo 
anno  regni  S'ii  sacro  <«cri)ito  LuudoniaD  coiitirmHvit; 
eodemqiie  anno,  qui  fuit  nongenlesimus  sexagesimus 

Suiiitiis  Domiii  cte  incaniationis ,  papa  Johannes 
•«mae  in  generali  sy.iodo  auctorizavii ;  cuiictosque 
potioris  di^nitalis ,  qiii  praefiieruiit  eidem  concilio 
generali,  ea  corroborare  im|)eravit.  Peipendant 
ergo  ci  ntempiores  tantw  intermiuationis,  qumlas 
subj  ceant  sententise  excommuuicationis,  et  quidem 
beato  Petro  apostolo  principi  apostoloram,  Ghriataa 


h^ctenus  ab  omnibus  antecessoribus  nostris  d  li* 
genter  observalum  est,  (63)  Fontanensis  cpiscopus 
vel  ejas  ministri  super  hoc  mona^terium  vel  auper 
parochiales  ejusdem  ecclesias,  videlieet  Strct,  IG- 
relinch,  Budecalege,  Sceapwic,  Sowi,  aat  saper  ea- 
rum  capellas,  nec  eii  im  super  eas  qos  in  insulis 
contiuentur,  scilicet  Beocherie.  quse  Parva  Hibemia 
dicitur,  Godenie,  Mertinesie,  Patheneberge,  Bdrede- 
sie,  Ferremere,  nullam  omnino  potestatem  habeant, 

lixandi  solvendique  pr-aesulatnm,  clavesqae  regnt 
ciBloruiii,  simul  tradidit.  Cuique  autem  couslat  per- 
spicuiim  atque  evid>'ns.  quod  hiiju.<a|K)*loli  vicarius, 
pol*sl'itisque  putissiuiu  u  sit  hSBre^i,  Roinaiiae  ec- 
clesiae  pr<e>id*'ns.  Huic  sanctae  memonae  Juhanues 
laiiilabilitir  praefuit  suo  lempore,  ut  hodieque  viget 
gioriosa  recurilaliuoe.  promo  u<i  ad  id  Dei  totiusque 
populi  electnme.  Si  ergo  decretiim  beiti  Petri  apo- 
stoli  ratum,  consoq  leuier  et  Johannis  aposUdici  ra- 
t  im.  Sed  lemo  vel  demeus  r.itum  esse  Petii  apo^toii 
djcreium  deiieg*t;  nemo  i;«itur  sanae  menlis  dissi- 
mih'  fore  Joba.niis  apustoiici  decretum  repiiguat.  Aut 
isti  ilaque  coucelenti^H  h  at»»  Petio  suisiiiif  succes- 
soribi^  coHat^im  a  Christo  poiestNtem,  trans^re^li 
cessaiMint  taiiti  inierdictus  auctoritateui ,  aut  floc- 
cipeudeutes,  cu  ti  diabolu  suisque  complic  bu**  prae- 
scriptae  maledicliouis  sibi  adquirent  p>{r|ietuitatem. 
Co  istat  ergo  neminem  extraiufuruin  id  'm  cuenobium 
sibi  praTipuisse,  quein  non  constitiTil  (QfC  s  ne 
dedecoie)  Hinisisse;  iiullaqte  inoua  ho-um  macui- 
naiioue,  se<l  Dei  j>i<licio  ob  sanciae  auctoritatis  ul* 
lioiiein,  id  cni  |ue  eoruin  accidisse.  N«*m<i  ita.|ue 
haec  lt*)(«'ns  d**spirial,  iitmi  vi4  suhirascendo  se  pa- 
lam  noiabilem  laciai.  Ndin  si  irascitur  pro  alio, 
forie  pfolaluiu  de  se  dicluui  fat^hiiur. 

(3b)  Decernimus^  e.;  decreuimus,  d. 

(5  ')  Hriklelm.  Q  lu  praeti  iilo  lemi)ore  Brihthelmus 
ad  Foiiiaiif^n^em  eiiiscopatum  proiiotus  sit  prorsus 
latet;  ad  Caniuariens«*m  H.ulem  traiisla  us  fuii  defMQ- 
cio  E  fsiiio  ( |ui  Romam  timdens  pa  lium  recepturus 
iiit-r  Atiiiuin  .uga  lelmii  frigire  ubri;^uit);  ^od  pri- 
matuin  paiicis  ta  iluiii  diebus  ^-ssii,  ei  ad  Foniaiien- 
sem  sedem  remoius  est.  Obiii  die  15  Maii  A.  D. 
973.  Vide  Angl.  sacr.  part.  i.  pp.  101,  536;  part.  u, 
pp.  109,  6d2. 

('  0)  Edgfir.  e. ;  Edgarus,  d. 

i6\)  Mordas,  e  ;  murdreSy  d. 

(H2)  Adas.  e.,  katkes  d. 

(i)3)  Hufan  eordan  and  beneodan,  e. ;  ^tti^^fi 
hertke  and  binetken  kertke  d. 

(60  Abbas,  e.,  abbates^  d. 

(65)  Fontanemis  episcopus.  Wells  in  Sooierset- 
Bhire. 


il« 


6ESTA  ItBGUH  ANGLOftUlf.  -^  UB.  ll. 


im 


nisi  Untuni  eam  ab  abbate  causa  fledicandi  vcl  or-  A  dictionem.  Relatione  quorandam  fideHura  comperi« 


dinaudi  advocati  fuei  int ;  iiec  eorum  prcsbyieros  ad 
synodum  suam  vel  ad  capilulum  vel  »d  quodlibet 
placitum  convorent,  nec  ab  officio  divioo  suspen- 
dant,  et  omnino  nullum  jus  in  ros  exercere  pisesu- 
mant.  Monachos  suos,  ei  prffdictaium  (ccleMarum 
clericos,  secundum  antiqiiam  Glas^tonientiis  eccle^ise 
con^ucludinem,  rt  apo^toiicsun  auctoritatem,  arclii- 
prspsults  Dunslani  et  oniuium  epi.^copoium  regni 
mei  assensu,  abbas  a  quocuique  con>|rovii>ciali 
episcopo  votuerit  ordmari  faciat;  dedicationes  vero 
eai-um,  si  abahbaie  rogatUN  fuciit,  Fontarensi  24  5 
episcopo  peiniillniius.  In  Pas(ha  quoque  cIiriMua 
sauctificatinnis  ei  ohum  a  Poulapcnsi  episcopo  ex 
more  acri.  iat,  et  jier  piacfalas  ea-ksias  sua^  distri- 


mus  1e  plurinia  agere  mala  in  ecclesia  sanctae  Dh 
genitiicis  Marias,  qiiae  nuncupatur  Glastitigaburh, 
qua>  lotius  Britanniie  (68)  priina ,  et  ab  aniiquia 
primoi  ibus  ad  propHetatem  ei  tutelam  Komani  pou* 
tificis  periinrre  dinoacitur,  et  pnedia,  ac  villas,  sed 
et  ecclesias  de  Brcnte,  de  Piltune  (69).  qiias,  Ina 
rege  dante  opeiam,  cum  aliis  ecclesiis  qnas  juste 

(70)  el  canonice  posjiidet ,  scilicet,  Soweie,  Stret, 
Ifertinc,  Bn«teciil,  Sapewice,  ab  ejus  jure  tiia  avida 
ciipidilate  d  ripuisse ;  el  propter  qiiod  eidem  loco 

(71)  prcpinquani  hab^^res  habitHtiouem  ilii  semper 
nocuum  esse.  0|»otiunum  autem  extiterat  ut  tuo 
suffragio  sancta  Dei  erclesia,  cui  propinquus  habi- 
taiido  <  fficlus  es.  perplurinium  accrescerei,  et  copia 


buat.  Hoc  vei-o  pra^dpue  Dei  intcrdictione  et  nostra  r^  tui  adjitluiii  piopiieintibus  dilaietur;  sed  ,  qnod 


auctoritate,  salva  lamen  sancise  Rcmanae  ecclesiae 
et  Dorobcmensis  (lignita>e,  piohibeo  ne  persona 
cujuscuinque  poiestatis,  sive  tex,  sive  episcopus, 
sive  dux,  aut  pnuceps,  vel  quiiibet  mioistrorum 
roeo^^m  G  astoniap  lermiiios  vel  supraillciaruin  pa- 
rochiarum,  p<-rscrutandi,  rapiendi,  placitandi  gratia, 
vel  aliquid  aliud  fuciendi  quod  coiitrarium  possit 
esse  ibidem  Deo  scrvientibus ,  intiare  pia-^uniat ; 
abl)ati  taiilunimodo  et  conveiitui  ]>ote^tas  sil,  tam 
in  notis  causis  quam  in  ignotis,  in  modicis  et  in 
magnis,  et  omnibus  omnii.o  negotiis,  aicui  supra 
memoravimus.  Quisquis  auiem  hujus  mei  privitegii 
dignitiilem  qualibet  oocasione.  cujuscumqiie  digni- 
tati!*,  cujuscumque  ordiuis,  eujuscumque  professio- 
nis,  perverlere  vel  io  irritum  deduci  re  sacrilega 


Qefas  est,  tiio  d«crescit  impcdiuiento,  luaque  hu- 
miliaiur  oppresi<ione  :  et  quia,  liret  iudigni,  non  du- 
bilainus  nos  a  beato  P«Uro  aposiolo  omiiiuro  eccle- 
siarum  curam  omnioroque  suscepisse  su  licitudinemy 
iUeo  {'ii)  tuam  admoiiemus  dilectionem  ut,  pro 
amore  apobtulorum  Pelri  et  Paiili  nostraque  veoe- 
r  tione,  ab  ipsius  loci  ce^ses  direptione,  nil  de  ejud 
P'-uprittatibus,  ccclesiis,  eapetlis,  villis  et  posses- 
sionibus  iiivadens  :  2A7  quod  si  haec  ffCeris  (7lj, 
acias  te  (74)  ^  ice  a)  osiotorum  principis  noslra  au- 
cloritaie  excommunir^tum,  et  u  cuetu  iiilelium  re<- 
motum ,  p>  rpetuoque  anathemati  Kubmissum,  et 
leleno  igni,  cum  Juda  proditore,  pereaiuter  maa- 
cipatum.  • 
gl52.    Tunc  (73)  ordo  monasticut,  jarodudum 


pi  apsumptiooe  amodo  tentaverit,  sciat  »e  procu'du- ^  lupsus,  praecipue  (7h)  capui  erexit  :  unde   factuA 


bio  ante  districium  judicem  titubantem  iremebun- 
dumque  ralionem  reddituruni  ,  nisi  prius  digna 
salisiactione  emtndare  siuduerii.  »  Hanc  privilegii 
paginam  praedictus  rex  Eadgarus,  duodccimo  auno 
regui  sui,  sacro  scripto  apud  LondoniHm  eomrouni 
consilio  optiroaium  suoruni  ronfirniavii.  Eodemque 
anno,  q  li  fuii(6G)noigente.^imussexagcsii»«usquin- 
tus  Domiuicae  incarnationis,  indictione  quurta  de- 
cima,  papa  (07;  Jotianno  hanc  ip.^^am  paginam  Romae 
in  generali  synodo  auctorizaxit,  cuncto.^que  potio- 
ns  246  digniiulis  viro^,  qui  pnefuerunt  eidem 
concilio,  confirmare  fecit ,  neciion  episiolam  Alu- 
rico  duci,  pra^luUm  ecctesiam  graviter  pei*seqututi, 
pateina  motus  pietate  in  haec  verba  direxit  : 


est  ut  eliam  (77}  monas^terium  nostrfm  (78)  denuo 
in  pristinam  liberlatem  eva<leret ;  quod  couveniea- 
tius  opinor  ipsiiis  n  gis  verbis  n<itificare. 

§  1 53.  « (79;  Ego  Edjarus,  lotius  Albionis  basileas, 
nec  non  mantiiiiorum  seu  insulanorum  n^gum  cir- 
curohabitaniiuro ,  adco  ut  nullus  prugenitorum 
roeoruro  subjectioue ,  largiflua  Dei  graia  suppe- 
tente,  sublimatus  ;  quid  imperii  niei  polissiroum 
Regi  reguro  Dumino  daiem,  tanti  roeroor  honoris, 
soiertMs  saepe  traciavi.  Pis  igilur  fautrix  devolionia 
per/igili  roeae  htudioMtaii  8U|ierna  subiio  insinuavit 
pietas,  quaeque  in  regno  meo  sancta  restaurare 
monasteria,  quae  velut  niuscivis  scindulis  cariotis- 
qiie  tabulis  ligno  tenus  visibililer  diruta  :  sic,  quod 


§  151.  «  Johannes  episcopus,  servtis  servorum  D  roHJus  est,  intus  a  servitio  Dei  ferme  vacua  fue- 
Dei,  Alurico  inclito  duci,  amantissimo  filio  nostro  rant  neglecta.  Idiotis  nempe  (8U)  clericia  ejectis, 
spirituali,  salutem  continuam  et  apostohcam  beue-      nuUius  regularis    religiouia    discipliaae   aubjectis, 


(€6)  Nongenteximus  sexageiimut  quinius  Domi" 
nicir  incarnationis,  indiciume  quarla  decinia  a.  D. 
971  con^ruit  cuni  iudict.  xiv^  ut  etiaro  cum  Eadgari 
regni  iintio  xii. 

(67)  Johannes.  Johannes  XIII  r.  e.,  prsefuit  ab 
anuo  9(^5  «d  diero  5  Septembr.  a.  D.  97i. 

(68;  Britanniug,  e.;  Anglioe,  d. 

(69)  PiUune.  e.,-  Wiltuna,  d. 

(70j  Juste.  e.;  adhuc  jusle,  d. 

(7i)  Hropinquam  habervs  habitationem.Hr..  Pro^ 
jnnqua  here^  habitatione  iili  sempernocuus  esse,  d.e. 

{li)  Ideo.  e.;  adeOt  d. 


(T3)  FeceHs  e.;  non  feeeris,  d. 
(74;  Te.  Omitt.  in  d.  e. 
75)  Tunc.  s.  c  2.  d.  e.  f.  k.  m.;  omitt.  ia  a.  1. 
i)  Profciptie.  a.  c  2.  d.  e.  f.  k.  m.;  tuac« 


a.  1. 


(77)  Fstiam  s.  e  2.  d.  e.;  omitt.  lo  a.  1. 

{IH)  Pioxtrum.  a.  s.  d.  e.  I.;  nostrum  deletom 
et  Malmesberiense  inserium  in  c  t. 

(79)  tgo  Eigarus.  Ilaec  charta  legilur  quoque 
apud  Itigiilphuin  (GalB  I,  47). 

(aO)  Clericis  ejectis.  Gioaaa  in  i.  per  me  (Ucii 
EdgaruM. 


im 


WILLELMI  MALMCSBUHIENSIS  MONACHl 


uu 


plurimis  in  locis  sanctioris  (81)  seriei  scilicet  mo-  A  esttibi  !»Necmulto  postyUnddrumvolumiaibusagen- 


nachici  habitus  (82)  pra&feci  pastores,  ad  ruinosa 
quaeque  templorum  (83)  rediategranda  opulenta  (84) 
248  cis  tiscalium  munerum  exhibt^ns  sumplus ; 
quorum  unum,  comine  Elvricum,  virum  in  omni- 
bus  ecclesiasUcum,  famosissimi  consiitui  custodem 
coinobii  quod  Argli  bifario  vocitant  onomale  Mal- 
delmesburg.  Cui  pro  commodilate  aniinse  (85),  ob 
Salvatoris  nosln,  ejusque  BeorJxou  semper  virginis 
Marise,  necuon  apostolorum  Petri  et  Pauli,  Aldel- 
mique  almi  praesulis,  honorem,  particulam  terrs,  • 
—  ei  (86)  noroiuat  terram,  —  «  cum  pratis  et  silvis, 
munifica  liberalilate  restiiui.  H«c  a  praedictis  ac- 
commodaia  clericis,  a  contentioso  injuste  possessa 
est  Edelnotho ;  sed  superstiiiosa  subiilique  ejus  dis  - 


tibus,  urccolus  snper  aquam  apparuit,  ct  post  urcco- 
lum  urceus  exundans  aqua ;  nam  alter  vacuus  erat,  et 
quamvis  crebro  gurgitis  impu  sumajor  minorem(91) 
uigerel,  ut  scilicet  aquas  suas  in  illum  infunderel, 
nunquam  tamen  obtinere  potuit  quin  urccolus  va- 
cuus  recederet,  iterumque  quasi  superbo  gestu 
victor  uroeum  impeteret.  Domum  itaque  regressus, 

(92)  ut  dicit  psalmiita,  exercitabatur,  et  acopebat 
spiriium  suum.  Sed  convenit  eum  mater,  ut  aere- 
naret    frontem  et  animum  :  sibi  studio    futurum, 

(93)  ut  appeteret  Deum,  qui  posset  senigmata  inspi' 
ralione  sua  patefacere.  Quo  admonitu  retudit  (94) 
iiie  moesiitiain ,  et  solvit  in  otio  curas ,  conscius 
materiise  sanetitatia,  cui  soleret  Deus  multa  reve- 


ceptatione  (87)  a  sapicntibus  meis  audiia,  et  con-  ^  iare.  Krat  ea  vocabuio  Elfgifa ,  bonis  operibus  in- 

i1.^i„ft:^~<..    :il:..a    .«■.^«^«««a       aK      A^e/fAm        rtiA     *>.>meAnlA  ■ .-        -•....        ..       J      I IT^- I!..        ..<     ..: 1%  i>    A 


flictatione  illius  mendosa  ab  eis('em,  me  prspsente, 
convicta,  monastenali  a  me  reddita  est  usui,  anno 
Dominicse  Incarnationis  nongentesimo  septuage- 
simo  quarto,  (b8)  regni  vero  mei  quartodecimo, 
regise  consecrationis  primo.  » 

§  154.  Interea  non  indecens  opinor  si  quiddam, 
quod  ei  divinilus  ostensum  est,  stylo  commcndem. 
Yenerat  in  saltum  venationis  feracem;  ulque  fit 
plerumque,  sociis  ad  insequendas  feras  per  dcvia 
dispersis,  solus  rcmanscrat  :  itaque,  conlinuatione 
cursus  ad  egressum  nemoris  pervcniens,  constitit, 
sodales  opcricns.  Nec  mora,  gravante  nutanlia  lu- 
mina  somno,  pedes  efficitur,  ut  trarsacti  laborem 
diei  lemperarf  t  (89)  medicae  quietis  249  voluptas. 
Jacebat  ergo  sub  malo  silvatica  stratus,  ubi  pcnduli 


tenla,  pieiate  et  ddlcedine  praidita,  ut  etiam  250 
reos,  quos  trisiis  scntentia  judicum  palam  damna- 
verat,  ipsa  occultc  rcdimeret.  Pretiosus  amictus, 
qui  plerisque  mulieribus  est  leno  solvendi  pudoris, 
illi  erat  supellex  munificentiae,  ut  quamlibet  ope- 
rosam  vestem  conspcrto  siatim  largiretur  pauperi. 
Speciem  corporis  et  artificium  manuum  in  ea  livor 
quoquc  laudaret ,  cum  nihil  reprehendere  posset. 
Hsec  itsitur,  intimis  mcdullis  vaticiuium  combibens, 
postero  mane  filio  dixit  :  «  Latratus  catulorum, 
quem  matre  quiesccnte  dedcre,  siguificat  quod  post 
obilum  luum,  quiescentibus  illis  qui  modo  valent 
et  vivunt ,  nondum  nati  nebulonrs  contra  Dei  la- 
trabunt  ecclesiam.  Sanc  quod  unum  pomum  secu- 
tum  est  aherum,  ita  ut  cx  collisione   secundi    io 


per  circuilum   rami   foliatam   effeceranl    cameiam.  C  prius  viderelur  vox  sonuisse  «  Wel  his  the !  »  hoc 


Lassitudine  itaque  suadentc,  rivus  subler  scatebris 
loquacibus  fluens  soporem  invilabat  :  cum  canis  fe- 
mina,  cui  cuia  ferarum  vestigia  insequi,  prsegnans, 
et  juxta  pedes  accubans ,  dormitantem  exlerruit ; 
namque,  matre  laccnte,  catuli  alvo  iuclusi  latratus 
multifotmcs  et  sonoros  reddidere,  quodam  nimirum 
sui  carceris  gaudio  inciiati.  Hoc  monstro  atloniius, 
dum  ad  cacumen  arboris  oculos  intendit,  videt  (90) 
poma,  unum  et  alierum,  delapsa  in  fluvium ;  quorum 
collisione  bullis  aquutilibus  inler  se  crispanlibus,  vox 
articulata  insonuit,  «i  Wel  his  the  1  »  id  est  o  Bene 


innuit,  quod  ex  te,  qui  (95)  modo  arboris  totam 
inumbras  Angiiam,  duo  procedent  (96)  Blii ;  fauto- 
res  (97)  stxundi  extmgueut  primum  :  tunc  divers» 
partis  incentores  dicent  pueris  utrisque  «  Wel  his 
the  1  4  quia  mortuus  regnabit  in  coelo ,  vivus  ia 
ssculo.  Hm  vero  (98)  quod  urceus  major  minorero 
implere  non  poterat,  hoc  designat,  quod  gentes 
aquiionales,  quae  numerosiores  ^unt  quam  Angli, 
Angliam  post  mortem  tuam  impetent;  et,  quamvis 
crcbro  compairictarum  adveniu  ruinas  suas  fup- 
pleant,  nuuquam  hunc  anguluro  mundi    poterunt 


(81)  Seriei,  a.  s.  c.  d.  L  Locus  vacuus  ad  inse- 
rendum  vocabulum  relictus  est  in  e. 

(82)  ProtfecL  Glossa  in  i.  Ego  Edgarus ;  prcgfeciit 
c2.  d. 

(83)  Templorum,  s.  c.  e.  L;  temporum^  a.  d.  m. 

(84)  Opulenta.  d.  e.  m.;  opuletitos,  a.  c  2.1. 

(85)  Animas.  d.  e.  m.,  aninue  meof  a.  c  2.  1. 

(86)  yominat.  In  cunctis  m^s.  sensus  incomplelus 
baeret ;  sed  nmissio  siippleri  potest  ex  verbis  Mal- 
mesbur.  De  vita  Aldhelmi  (Angl,  sacr,^  part.  ii, 
p.  33).  qusB  sunt  hsec  :  «  Particulam  terrae  x,  \ide- 
licet  maiientium  vocabulo  Estoiiin  cum  pratis  et 
aylvis  muniHca  liberalitate  restitui.  » 

(87)  A  savientibus  meis  audita,  et  conflictatione* 
8.  c.  d.  e.  1.  m.,  omit.  in  a. 

(88)  Regi  vcro  mei^  etc.  Eadgarua  non  ante  dlem 
11  Maii,  a.  D.  973  inuDClus  est  rex;  sed  iamen 
decimum  quartam  regni  sui  annum  complevisse  de- 


bet  ante  annum  974  cfuippe  qui  a.  D.  959,  thronum 
conscenderal .  Vide  infra  §  158. 

D     (89)  Medicas.  e.  1.,  modicoe^  a.  s.  c.  d.  e  2. 

(90)  Videt,  a.  c.  e.  1.;  vidity  s.  d. 

(91)  Major  minorem,  c.  d.  e.  I.;  majorem  minor, 
a.  s. 

(92)  Ut  dicit  psalmista,  Psal.  lxxvii,  6. 

(93)  Ut  appeieret  Deum.  e  2,  u/  a  pane  Domini, 
c.  c,  ut  aperietite  Domino,  d,  ut  appellarei  Deum^ 
a.  s.  1. 

(94)  Hetudit,  a.  s.  c.  d.  e  2.  I.,  retnlit  e. 

(9o)  )lodo  arhoris  totam  inumbrans  Angliam.  c. 
e.  t.,  modoarbor  es  totam  inumbrans  Angliamf  a. 
B.  d. 

(96)  Procedent,  a.  8.  c.  d.  e.,  proceduntj  1. 

(97)  Fautores.  c.  d.  e.  L,  factores,  t.»  factores 
vel  fautoreSf  s, 

(98)  Jam  vero.  c.  d.  e.  L,  Nam^  a.  s. 


iiSS 


GRSTA  RE6UM  ANGLORUM.  —  LIB.  I(. 


ii«6 


implere,  quin  polias  Angli  nostri,  cum  maxime  A  remensa  (4)  cum  occidentali  ad  borealem,  inde  cum 


victi  videbuntur,  eas  expelleot,  eritquc  sub  suo 
et  Dei  arbilrio  usque  ad  praDfinllum  lempus  a  Chri- 
sto  (99). 

251  §  i^^*  Hujusvaticiniiveritatemleclioposte- 
rior  patelaciet.  Considerari  ergo  debet  parentis  et 
prolis  indubitata  sanctUas,  quodaitervideritiKnigma 
vigilans  sine  obstaculo,  et  aliera  solverit  |>robIema 
de  longe  ponecto  propheiise  ocolo  (100)  ;  sanctita- 
tique  monimcommunicabatseveritalisanimositas  (1) 
Qt  nullum  cujuscunque  dignitatis  hominem  leges 
eludere  impuoe  pcrmiileret.  Nemo  ejus  tempore 
privalus  latro,  nemopopularispraedo,nisiqui  mallet 
in  fortunas  alienas  grassaii  propriae  vitse  dispendio. 
Qoomodo  euim.ausus  hominum  (2)  pieeteriret,   qui 


boreali  ad  orientalem  remigare  consueius  ;  plua 
scilicet  cxploraior,  ne  quid  pirataeturbareni.Hyeme 
et  vere  per  omnes  pioviocias  equitando,  judicia 
potentiorum  exquirnbat,  violati  juris  severua  ultor  : 
in  hoc  justitiae,  in  illo  fortitudini  studens  ;  in  utro- 
que  reipubhcae  utilitatibus  consulens. 

§  157.  Sunt  q«ii  ingenti  ejus  gloriae  naevum  ten- 
tenl  apponere,  diceni  es  primis  temporibus  fuisse 
crudclem  in  cives,  libidinosum  in  virgines.  Verbi 
graiia  prioris  exemplum  ponunt :  Alhelwoldus  crat 
quidam,  sui  temporis  comes  egregius  253  et  a 
secretis ;  buic  rex  injunxerat  negolium,  ut  Elfridam 
filiamOrgari  ducis  Devenensium,  quac  forma  sui 
oculos  relatorum   pellexerat   qualenus   eam  regiis 


eciam  omuis  geneiis  feras  sanguinisavidasexregno  B  Auribus  commendarent,  —  huic,  inquam^praeceperat 


exterminare  cogitaret,  Judvaloque  regi  Walensium 
edictuin  imposuerit  ut  sibi  quolannis  tributum  tre- 
centorum  luporum  peositaret ;  quod  cum  tribus  an- 
nia  fecisset,  quarto  destilit,  nullum  se  ulterius  posse 
invenire  professus. 

§  156.  Prseterea  licet,  ut  fertur,  stature  fuerit 
et  corpulentise  perexilis,  tantas  vires  in  illo  corpus- 
culo  dignatio  naturae  incluserat,  ut  ultro  ad  congre- 
diendum  lacescerel  quemcunque  audacem  nosset ; 
hoc  roaxime  timens,  ne  in  tali  coliudio  timeretur. 
Denique  in  quodam  convivio,  252  ubi  se  plerum- 
que  ratuorum  dicacilas  liberius  ostentat,  fama  est 
Rinnadium  rcj^em  Scollorum  ludibundum  dixisse 
roirum  videri  tam  vili   homuncioni  tot    provincias 


Qt  illam  iret  spcculalum,  nuptias  coociliaturua  ai 
veriias  famae  cooquadraret.  lile  viam  celerans, 
nihilque  praeter  opiniooem  comperieos,  celato  apud 
pareoles  nuutio,  suis  polius  UMbus  puellam  appli- 
cuit.  Hediens  ad  rcgem,  quae  (5)  suis  partibus  con- 
ducerent,  allegat  speciei  vulgaris  et  quotidianae  pu- 
siolaro  esse,  nec  taniae  majestaticonvenire.  Reducto 
ab  his  animo  et  aliis  amoribus  iniento,  delatores 
nunciant  quanta  illum  Atbelwoldus  astutia  cmunxe- 
rit.  llle  clavo  clavum  expeliens,  fiaude  scilicet 
fraudem  eludens,  frootem  serenam  comiti  ostendere, 
diem  quo  visitaret  tam  laudatam  mulierem  quasi 
joco  edicere.  ^ui,  tam  terribili  ludo  exanimatus, 
praecurrit  ad  conjugem,  rogans  ut  suae  saluti    con- 


sabjici  ;  idque  (3)  a   quodam    mimo  sioistra    aure  n  suleret,  et  qaanium  posset  vestibus  se  derormaret ; 


acceptum,  et  Edgaro  postmodum  solemni  coovitio 
in  eos  objectum.  At  ille,  re  suis  celala,  Kiooadium, 
quaai  magni  mysterii  coosullandi  gratia,  accersiit, 
longeque  in  sylvam  seducto,  unum  ex  duobus,  quos 
securo  attulerat,  ensibus  tradidit  ;  >  et  nunc,  inquit, 
licebit  vires  tuas  experiare  cum  soli  simus.  Jam 
enim  faxo  ut  appareat  quis  alteri  meriio  supponi 
debeat ;  tu  quoque  ne  pedem  referas  quin  mecum 
rero  ventiles.  Tur|)e  est  enim  regem  in  convivio 
etae  dicaculum,  nec  esse  in  praelio  promptulum.  » 
Confusua  ille,  nec  verbo  mutirc  ausus,  ad  pedea 
doroini  regis  procidit,  simplicis  joci  veniam  prcca- 
tU8,  et  confestim  coosccutus.  Quid  illud  ?  omni 
aestate,  emensa  statim  Paschali  feslivitale,  naves 
per  omnia  littora  coadunari  praecipiebat ;  ad  occi- 


D 


tuncprimum  aperiens  facti  sui  coiisiiium.  Sed  quid 
noo  praesumit  fcemioa^ausa  cst  miseii  (6)  amatoria 
et  primi  coujugis  Odem  fallere,  et  speculo  vultum 
comere,  nihil  omiiteos  quod  ephoebi  et  potentis 
lumbos  perteotaret.  Nec  citra  propositum  accidit. 
Visam  coim  adco  ioarsit,  ut,  dissimulato  odio, 
comitem  io  sylvam  Werewelle  (7),  gratia  veoandi 
accitum,  jaculo  trajiccret.  Ubi  cum  filius  occisi  no- 
thus  familiari  usu  superveoisset,  et  a  rege  ioter- 
rogatus  esset  qualiter  ei  talis  veoatio  placeret, 
respoodisse  fertur,  >  Beoe,  domine  rex  ;  quod  tibi 
placet  milii  displiccre  non  dcbet :  »  quo  dicto  ita 
tumentia  animum  mansuefecit,  254  ut  nihil  carius 
in  vila  sua  post  haec  haberei  (8)  quam  juvenem 
iilum  ;  tyrannici  facti  ofifensam  in  patrem  sedulitate 


dentalem  insulae  partem  cum  orientali  classe  et  iila  ^  regia  in  filium  allevans.Ob  iliius  sceleris  expiatio- 


(99)  Christo.  c.  I.,  post  ChnttOy  a.  a.,  legunt 
AiMn.  Quae  sequcntur  ad  maginam  c.  2  leguntur  : 
(.  Idem  I  ex  Edgarus,  silvam  quam  «am  ingressus 
giatia  venandi,  forte  vocem  vagientis  parvuli  de- 
prehendit.  Qui  diligenter  rem  lecit  inquiri.  E)t  dc- 
mum  in  summitate  cusjusdam  arboris,  in  nido 
aqoilae,  inventns  est  puerulus  forn>ae  elegantis, 
gemiiiis  armillis  in  brachiis  et  aliis  ornamentis 
re^iis  insigbilus,  quasi  in  signum  summse  ingcnnni- 
tatis  :  quem  rex  diligenter  nutntum,  et  sommo 
studio  erudiium,  tandem  provexit  in  comiten.  » 

(100)  Oculo,  c.  d.  e.  I.,  oraculo,  a.  s. 

(1)  Ut  nullum.,.  legeseludere,  etc.  Eadgari leges 
in  puniendia  debnquentibus  ultra  modum  acerM. 


Oculis  effossis,  naribos  excissis,  auribua  avulsis, 
maiiibus  pedibusqoe  amputatis,  calvaque  taodem 
dempta,  miserrimi  avibus  ferisque  dilaoiandi  ex- 
ponebantur.  Vide  Acta  SS.  Jul.  2,  in  Vira  Swy- 
thuni.  (Sharpe,  183)  Vide  qiiasdam  Eadgari  leges, 
Decem  Script.,  vol.  I,  col.  871. 

(2)  Hominum,  a.  s.  c.  d.  e  2.  ].,  omitt.  in  e. 
f. )  Idque,  c.  d.  e.,  itaque^  a.  s.  1. 
[4)  fiemensa.  c.  e.,  remissa,  a.  s.  d.  1. 
(.5)  Quas.  a.  s.  c  d.  e  il.  I.,  qui  e. 

(6)  Miseri.  a.  s.  c.  d.  e.,  misera^  I.,  prhni^  a. 

(7)  Werewelte.cd,  e. I.,  Werewelie  qumvocatur 
Barewodo,  a.  a. 

(8)  Baberet.  s.  e.  d.  t.^rex  kaber$it  a«  1. 


iitl 


WILLELMI  MALSlESBtmiENSIS  MONACin 


1128 


Dem  ibidcm   roon.isterium,  ab  Girrida  aedificatum,  A  magna  gloria  in  Peateco^te  Bathoaiaeoroiiatiisest; 


sandiinonialium  frcM|u«>atia  inhabitatur. 

§  158.  Huic  fxemplo  crudetitaiis  adjungunt  aliud 
libidinis.  Virginis  Deo  dicaliC  audiens  pulcbriluJi- 
Di-m,  violenter  eam  a  mon.i8terio  abstraxit,  ab- 
stracl»  pudorem  riipuit,  et  nou  semel  thoro  suo 
coHocjvit.  Quud  cum  autes  beati  Dunstani  offen- 
disset,  vehtmenlcrab  eo  increpatus,  {9)  septennem 
poeuiteutiam  non  faslidivit,  dignatus  rex  aflligi 
jejunio,  simul]ue  diad  mate  caieresepleuuio. 

g  1  «9.  Subjiciunt  tertium,  iu  quo  utiumijue  ap- 
pareai  viliiiin.  R«'X«  in^uiunt,  Ed^arus  veniens  Aii* 
deveram,qui  esi  vicus  non  loiij^e  a  Wiuiouia,  cu- 
jusdam  ducis  iiliam,  cujus  forniaerrimapercrcbuerat, 
adiluci  praectfpit.  Mater  piiellae,  qua^   conciibinhtum 


nec  nisi  triRnnio  supervixit,  sepaltusque  i*sl  Glasto* 
niae.  (13)  Nec  illud  obliteraudum,  quod,  cum  ahbas 
Eiiwardus  fju^  tumuliim  anno  incarnalionis  Oomi- 
nicse  niillesiino  quinqijagesimo  secundo  effoilisset, 
invenii  corpus  256  nullius  lauis  conscium.  Qaod 
cum  eum  ad  reverentiam  debuisset  infl3«*teref  ad 
audaciam  levavit ;  nam,  quia  locellus  quem  para* 
verat  Hifficilem  pio  mag*  itudine  c«irpo  isminabatur 
ingressum,  regales  exuvias  feri-o  temeravitf  unde 
continuo  J^anguis  undaiim  emicans  astantium  corda 
pavore  concussii.  Ita  regium  corpMS  ia  scnnio,  quod 
ip>i  ecclesise  contulerat,  super  alUire  lo-Htum  est 
cuni  capitc  sancti  Apollinaris,  et  reliquiis  Viocentii 
miirlyns,  qiise  ille  mugno  empta  d<  cori   domus  Dei 


filise  dedigiiHretur,  ancillam,  adjuta  nocii^s  tcnehris,  p  adJecerMt.  Temeratorcm  pi^rro  sacri   corporis   mox 

cubi  i  apposuit,  virginem  sane  nec  inelegantem  nec 

illepidam.  Evoluta  nocte.   cum   aurora   in    lucem 

prorumperet.  muliir  conatasurgere,  intei  rogataque 

quid  ff>linaret,  nd  opusquotidiauumdomir.sppersol- 

vendum  resp<)i)dii  :  aegrc  licet  reteuta  rcgis  gen  bua 

super  statu  miseriHrum  .«^uarum  apploiat.  pro   mcr- 

cede  couimbii  redderet  ingenuitalem  ;   decere  ma- 

guanimiiatcm  ejus,  ut  re^ise  voluplatis  couscia  d »- 

minorum      crudelium    ulterius      non    ingemiscerct 

imperia.   Tunc  ille,    felte  conimoto,   et   fomiJabile 

255  rideiis,  cuin  in  animo  ejus  t1uctuart*t  binc  de 

famula  miseralio,  hiiic  dc  Jomiiia  indi^natio,  quasi 

in  jocos    effusus,   usum  ob>equiorum    poenanique 

remitlit.  Mox  anliquis  domifiatonbuH    (vclient   noU 

lent)   dominanlein    magna   sublimavit   dignatione  ; 


animus  reliquit ;  nec  mulio  posi,  eccK^sia  egressum, 
fnicta  cervice  mors  iuvcnit.  Nec  ia  his  hiesit  regis 
sanctiiatis  osten>io,sed  in  ultcriora  processit,  baniito 
ibi  furioso  et  cceco.  Merilo  ergo  (14)  non  iiifirma 
iiitcr  Ari;4los  fama  esi  nultuni,  nec  ejus  nec  s^ape- 
rioris  aetatis  regem  in  Anglia,  recto  et  sequihbri 
judicio  bldgaro  comparan«um.  Ita  nihil  \ita  ejus 
saiiclius.  nibil  jusiilia  probabihus  fuit,  exceplis 
viliis  quse  po^tea  amplis  virtutibus  delevit  ;  qui  |ia- 
triam  suam  praeclara  tortitudineilluslrom  reddiilerit, 
et  rerum  gestarum  clariiate,  et  Deo  scrvieulium 
muliipiicilate  :  post  mortem  ejus  (15)  res  et  spet 
Anglorum  rciro  sublapsoe. 

DE  EADWARDO  SECUNOO  BT  MARTTRB. 

§16I.Anuo  Domiiiicae   incariiaiiouis   aon^ente* 


— /      -_-  „  ^       —  ,^_-.  —  ^^ 

dilexit  unice,   integram    leoli   uni  dererens  Hdcm  ^  simoseptuagcsimo  •|uinto,  Edwardus  fitius   Bdgari 


quoad  legitimam  uxorcm  aceepit  Eirridam  filiam 
Orgari.  Dc  qua  Edmundum  (10),  qui  ante  ipsum 
qu  nquennio  dectdens  Rumesiae  jucei,  et  qui  post 
se  (11)  regnbvit,  Egelredum  ,tulit.  Nam  de  Egelfletla, 
cognomento  Candida,  tilia  Ordmeri  diicis  pottM»tis- 
simi,  Clwardum  g' nuii  :  et  sanctam  Edgitham  de 
Wutrridd,  quam  certum  estnon  tuncsanctimonialem 
fuisse,  sed  timore  regis  puellam  laicam  se  velavisse, 
moxqiie  eandem,  abrepto  velo,  lecto  imperiali  sub- 
actnm  :  unde  offensum  beatum  Dunstanum,  'juod 
illam  concupissct,  qu.ne  vel  umbratice  sanctimouialis 
fuisset,  vigorem  pontiticalem  in  eume^isse. 

§  160.  Sed  hspc  quomodocunque  se  hatieant,  illud 
coustat,  quod  (12)  a  sextodecimo  aetatis  anno,    quo 


regnare  c<Bpit,  ct  trihus  aanis  et  dimidio  |>otestaie 
politus  e.>t.  llluin  Dunstanus,  et  Cieteri  epiHk>pi 
consenlauei,  rcgati  cutmine  sub  imaruul,  coatra 
voluuldtemquoriimdam,ulaiuatrOptimatuin  257  ^^ 
novercae,  quae  vlx  dum  septem  anuorum  puerulum 
Egelredum  tilium  provehereconabaiur,  utipsapotius 
suo  eju^  no  niue  imperitarct.  Ex  tuiic  maliiia  homi- 
num  putlulauie,  felicitas  regniiaimmuta.  Tuiic  (16) 
visus  cometcs,  qui  vel  pestem  provinciaiium,  vel 
regni  mutatioiiem  portendere  pro  vero  asseveratur. 
Ncc  mora  ;  secuia  sterili  as  arvi,  fames  bominum, 
mors  jumentorum.  Apiid  vicum  regium  qui  vocatur 
Calna  casus  insolitus.  Nam,  d«'functo  Edgaro,  cl»*rid 
quondam  ab  ecclesiis  expulsi  rediviva  prelia  susci- 


rex  consiitutus  est,  usque  ad  tricesimum,  siiie  D  titruat  :  ingens  (17)  esse  et  miserabile  dedecus  at 
regio  iusigni  regnavent.  Tunc  enim  principibus,  et  novus  advena  veteres  colonos  migrare  compellerct; 
omnis   ordiais   viris,  undique   coufluentibus,    cum      hoc  nec  Deo  graium  putari,  qui    veterem    habita- 


(9)  Septennem...  teptennio,  Illud  stare  singulari 
hac  causa  viitetur  quod  duobus  tanium  annis  anie 
obitum  suum  dia<iemaie  cincius  fuerit.  (Sharpb, 
p.  \%^,)  ECadgarus  coroaatus  est  a.  D.  973.  Vide 
g  153  iu  fiue. 

(10)  Edmundum.  Eadmundus  obiil  an.  971yjuxta 
Floreiit. :  ^ed  an.  9't,  juxUi  Sax.  Chroa. 

(11)  Se  d.  e.,  eum,  a.s.  c.  1. 

i\i)  A  »extod'eimo  a:tatit  anno.*.  regnaverit. 
e  §  I.B,  not.  8s  ut  §  i58,  not.  9. 
(13)  Nec  illiid  oblUerandum  ,.  furioto  et  cas^o, 
B,  c.  d.e.,  oiuiti.  ia  a.  1.  qui  leguot :  a  ClorpustuAC 


terra  coopertum  ;  sed  post,  scrinio  argenteo  et  ioaa* 
rato  locaium,  pro  merito  persou»  hoaoratur.  • 
Coiifer.  Maliues.  DeAntiq,  Glast.  Ecclet.(iiAix,  III| 
3i4.) 

{U)Merito  ergo  s.c.  d.  e.,  Namque  non,  a.  1. 

(15)  i^ott  morlemejus.  tiadgarus  obiit  die  Mer- 
curii,  H  Julii  9^5. 

(16)  Vitus  cometes.  P.erique  mss.  leguoi  :  viw 
cometet;  s.,  vitas  cometue,  «  An.  975  eometes  stella 
autuiunali  lemporc  visa  est.  •  (Plor.  Wioorn.) 

(17) /if^^nt.a.  c.  d.  e.  \.,  slia^  ingem^  s.  legit 
dicentet. 


1129 


6RSTA  REGUM  ANGLORUM.  —  LIB.  11. 


1130 


tionem  eoncessisyet,  nec  alicui  probo  horoini,  qui  A  nuisset  ad  snos  reverti ,  uno  pede  lapsus,  alteroque 


aibi  idem  timere  posset  quod  aliis  prsBJudicio  acci- 
diase  cerneret.  Ba  de  re  in  clamores  et  iras  surre- 
ctum,  et  ad  Duo&tanum  perrectum ;  praecipue  proce* 
ribuSy  ut  laicorum  est,  succlamanlibus  prsejudicium, 
qnod  clerici  (18)  passi  fueranl  injuste,  leniori  con- 
ailio  succidi  debere.  Nam  et  unus  eorum,  Elferius, 
omnia  pene  mona!>tena  quse  reverenlissimus  Adei- 
woldus  (19)  construxerat  in  provincia  Merciorum, 
roagna  usus  insoleolia,  everiit.  Itaque ,  frequenti 
aynodo  coacta,  (20)  primo  258  Wintoniam  ventum. 
Quis  ibi  fuerit  finiscertaminis  (21)  aliae  litterse  docent, 
(22)  Dominicam  iroaginem  expresse  locutaro  clericos 
eonimqoe  fautores  confudisse  :  sed,  adhuc  non  seda- 
tis  anirois,  Calnae  concilium  indictum ;  ubi  cum  in 


per  devia  (2i)  tractus  undante  cniore  indicia  ioter- 
itus  sui  se  quserentibus  dedit.  Et  tunc  quidem 
(24)  sine  honore  apud  Werham  sepeliri  jusserunt, 
invidentes  scilicet  mortuo  cespitem  ecclesiasticum, 
cui  vivo  inviderant  decus  regium  :  actitabaut  igitur 
publicam  et  festivam  Isetitiam,  quasi  (25)  cum  cor- 
pore  pariter  infodissent  mcraoriam;  sed  aiTuil  divinde 
serenitatis  asscnsus,  qui  innocenter  csesum  mii*acu- 
lorum  subiimavit  (i6)  gloria.  Adeo  coelestia  judicia 
humanis  prseponderant,  ibi  ostensa  de  ccelo  Inmina, 
ibi  claudua  gressum  composuit,  ibi  mutus  organuro 
resumpsit,  ibi  prorsus  omnis  invalitudo  sanitati 
locum  fccit.  Sparsus  rumor  per  totam  Angliam  mar- 
lyris   merita  prsedicabat.  Quo   excita   interfectrix. 


CQenaculo,absentepropter8etatemrege,  considentibus  Q  iter  illuc  adoriebatur;  jamque   equum   inscensum 


totius  Angliie  senatoribus,  magno  conflictu  et  contro- 
Tersia  rcs  ageretur,  et  validissimum  iilum  Bcclesiae 
marum ,  Dunstanum  dico,  multorum  convitiorum 
jacula  impeterent,  nec  quaterent,  suas  parlcs  cujus- 
que  ordinis  viiis  summo  sludio  tucntibus,  solarium 
totum  repente  cum  axibus  et  trabibus  dissiluit  et 
concidit.  Omnibus  ad  terram  elisis,  solus  Dunsta- 
nus,  stans  super  unam  trabem  quae  supersies  erat, 
probe  evasit;  reliqui  vel  exanimati,  vel  pcrpetui 
bmguorid  compede  detenti.  Hoc  miraculum  archi- 
episcopo  exhibuit  pacem  de  clcricis  omnibus  Anglis, 
tunc  et  deinceps  in  ejus  sententiam  concedentibus. 

g  162.  Interca  rex  Edwardus  fratrem  puerulum 


stimulis  urgebat,  cum  manifestam  iram  Dei  per- 
aensit.  Animal  namque  familiare ,  quo  sedere  con- 
sueverat,  antea  ventis  pemicius,  quod  auras  ipsaa 
prsecurreret,  tunc  nutu  Dei  stabat  immobile;  instant 
ministri,  hinc  flagris,  illinc  clamoribus,  ut  potentem 
heram  qua  solebat  260  alacrilate  eveherei.  Cassos 
labor  consumitur,  mutato  quoque  jumento  casus 
idem  ^equilur;  intellexit,  licet  tarde,  brutum  pectua 
quo  portentum  illud  respiceret :  quapropter  quod 
ipsa  (27)  non  meruit  per  alium  fieri  coQSccsit.  Nam- 
que  Elferius  ille  quem  supra  culpavi  quod  mona- 
steria  destruxisset ,  temeritatis  poeuitens  multoque 
gemitu  animum  angens,  sacro  corpori  de   ignobili 


et  novercam  pietale  congrua  colere,  solum  nomer.  Q  ^'^^  *®^*^^  }^^^  ^^  egregias  inferias  apud  Sceph- 


regis  habere ,  illis  ca.>lera  permillere,  paternae  reli- 
gionis  vestigia  rimari,  bonis  consiliis  aurem  et  ani- 
mum  accommodare  :  at  mulier,  novercali  odio  vipe- 
reum  doium  ruminans  ut  nec  nomen  regis  filio  de- 
esset,  insidias,  privigno  struere,  quas  hoc  modo 
consummavit.  Lassus  venatione  revertebatur,  propter 
laborem  siti  anhelus ;  comites,  quo  quemque  casus 
tulerat,  canes  consectabanlur  :  259  auditoque  quod 
illi  in  coatigua  villa  habitarent,  equo  concito  illuc 
conlendit  juvenculus  solus  ,  nihil  propter  innocen- 
tiam  metuens,  aliorura  quippe  animos  ex  suo  pon- 
derans.  Tunc  illa,  rauliebri  blandilia  adveiitantem 
alliciens,  sibi  fecit  intendere,  et  post  libata  basia 
porrectum  poculum  avide  haurientem  per  aatellitem 


toniam  solvit ;  non  tamen  effugit,  sed  post  annum 
vermibus  quos  pediculos  dicimus  consumptus  est 
(A.  D.  979).  Et  quoniam  animus  indisciplinatus  ipse 
aibi  tormentum  est,  patiturque  suos  etiam  hic  mens 
anxia  manes,  Elfrida  de  illo  rega^i  supercilio  incli- 
nata  dire  pocniiuit,  adeo  ut  multis  annis  apud  Ware- 
wellam  carnem  in  deliciis  nutritam  cilicio  convol- 
veret,  noctibus  solo  strata  sine  cervicali  somnum 
hauriret,  cruces  prseterea  quascunque  posset  cor- 
pori  comminiscens ;  speciosa  mulier  et  pulchro  viro 
aobria,  sed  quia  tantum  nefas  commisit  poena  digna. 
Credilumque  et  celebriter  vulgalum,  quod,  propter 
ejus  in  Edwardum  insolentiam,  multo  post  tempore 
(ota  patria  servitutcm  infremuisset  barbaricam . 


sica  transfodit;  quo  vulnere  saucius,  cum  quantis  j^     §  163.  Certe  apud  Sceftouiam  splendidum  rcgise 
poterat  animae  reliquiis  sonipedem  calcaribus  mo-      sanctitudinis  refulgurat  speculum;  qaoniam   illius 


(18)  Clerici,  a.  s.  c.  d.  e  2.  I.,  omitt.  in  e. 

(49)  Adelwoldus.  a.  c.  d.  e.  I.,  Adelwoldui  mo» 
nachus  et  Wentanm  episcopusy  a. 

(20)  Primo    Wintoniam.     Wintoniae  concilium, 

{*uxta  Floreutium  et  MulthiTum  Westmonast ,  ha- 
ntum  esse  constat  ante  Eadgari  obitum  ejusque 
filii  Eadvvardi  unciionem  an.  975 ;  sed  Cbronicon 
Wintoniense,  a  Spelmano  citatum  {Concil,  AnaL^ 
tom.  1,  p.  49t),  iilud  iii  anno  908  collocat.  (Vide 
Whartonis  notaro  in  AngL  sacr  ,  part.  ii,  p.  112.) 
Osbemus,  in  Vita  Dunstani  non  recte  Wintoniense 
Calnenseque  concilium  viveote  adhuc  fiadgat*o 
habitum  essc  asserit.  Minime  tamen  dubium  videtur 
Calnense  conciiium  anno  978,  vivente  fiadwardo 
Martyrei    habitum   fuisse.    Florentius   vero  iUud 

Patkol.  CLXXIX. 


anno  977  assignat. 

C^i)  Alife  literce  doc^n^  Vide Osbem.  De  Vita  S. 
Dunstani.  (Angl.  Sacr.,  pars  n»  p.  115.) 

{'2i)  Dominicam  imaginem  expresse  locutam, 
■  Ecce  Dominici  corporis  forma,  vexillocrucisinHxa, 
atque  mediocri  domus  parte  locata,  hunianos  expri- 
mens  modos,  omnium  vocos  compescuit,  dicens  : 
Absit  hoc,  ut  fiat;  absit  hoc,  ut  fiat.  »  Osbbrn., 
De  Viia  S.  Dunstani.  (Angl.  Sacr.,  pars  ii,  p.  11:2.) 

(23)  Deuia.  a.  c.  d.  e.  1.,  devia  et  saitus,  s. 

(2i)  Sine  honore  apud  Wertham  sepeiiri  jusse-- 
runt.  Occisus  est  fidwardua  die  18  Martii  978. 
io)  Qu^isi.  c.  e.,  quas^  d.,  quod,  s.,  quia,  a.  I. 
[26^  Subiimavit.  a.  e.,  sublimaretf  s.  c.  d.  1. 
[27)  Ipsa.  c  d.  e.,  per  se^  a.  s.  i. 


1131 


WILLELMI  MALMESBURIGNSIS  MONACHI 


1132 


meritis  deputatur,  quod  eo  loci  roullus  devotaruro 
Deo  feroinarum  ehorus ,  claritate  religionis  terras 
islas  irradians,  etiam  ipsa  perstringit  sidera.  Illtc 
sacne  virgines  nuUius  penitus  corruptelsD  conscia^, 
iliic  religiosee  conliuentes  post  primi  thori  dampna 
secundi  ignis  nesci» ;  in  quarum  omuium  moribus 
ila  facetus  pudor  cum  severa  consentit  elegantia, 
quod  nihil  261  supi'&*  Dcnique  incerto  haereas  quid 
potissimum  prsedicare  vclis,  an  assiduitatem  ad 
Dei  famulitium,  an  affabiiitatero  ad  hominum  collo- 
quium ;  unde  non  injuria  credulitas  apponitur  di- 
centibus,  quod  pcr  iilarum  orationes  totus  su- 
stentalur  orbis,  qui  jampridem  suis  vacillat  pec- 
catis. 

DB  REGB  ETIIELREDO. 

g  164.  (28)  Anno  Dominico)  incarnationis  non- 
gentesimo  septuagesimo  nono,  Ethelrrdus,  filius 
Edgari  et  ElfriJ«,  regnum  adcptus,  obscdit  polius 
quam  rexit  annis  triginta  septcm.  Ejus  vitcc  cursus 
seevus  in  principio,  miser  in  medio,  turpis  in  exitu 
asseritur  :  ita  parricidio,  cui  conniventiam  adhi- 
buerat,  immanis ;  ita  fuga  et  rooUitie  infamis,  ita 
morte  miserabilis  fuit.  Ignaviam  ejus  pnedixerat 
Dunsianus,  fa^do  excmplo  admonitus  :  nam  cum 
pusiolus  in  fontcm  baptismi  mergcretur,  circum- 
stantibus  episcopis,  (29)  aivi  profluvio  sacramenta 
interpolavit ;  qua  re  ille  turbatus,  «  Per  Deum, 
inquit,  et  malrem  ejus,  ignavus  homo  erit  I  »  Vidi 
scriptum,  quod  cum,  decennis  pucr,  fratrem  neca- 
tum  conclamari  audiret,  fletu  suo  furcntem  geni- 
tricem  adeo  irritavit,  ut,  quia  flagellum  ad  manum 
non  hahebat,  arreplis  candcHs  iunorentcm  caederet, 
nec  prius  desisteret  quam  pene  exanimem  et  ipsa 
laehrymis  infunderet.  O^^P^opter  tola  vita  ila  can- 
delas  cxhorruit  in  [)Ostcruni,  ut  nunquam  antc  se 
paleretur  inferri  lumcn  earum.  Mnlris  suifragio, 
proceribus  congregatis,  dies  dicta  ut  Dunstanus 
262  advenirel  regcm  jure  archiepiscopi  coronatu- 
lus  ;  ille,  hcei  infcnsus  esset,  supersedit  resistcre» 
pontifex  svi  maturioris,  et  in  secularibus  emerilus. 
Jam  vero  diadema  componcns,  non  se  continuit  (30) 
quin  spiritum  prophelicum  tolis  medullis  hauslum 
orc  plcno  effunderet  :  •  (31)  (juia,  inquit,  per  mor- 
tem  fratris  tui  aspirasti  ad  regnum ,  propterea  (32) 
nu^ii  verburo  Domioi.  Haec  dicit  Dominus  Dcus,  non 

(28)  Anno  Dominic(e  incarnationis  nongentcsimo 
septuayesimo  nono.  J^iheliedus  fratri  suo  successit 
an.  978«  dieque  14  seplembris  sequeniis  coronatus 
esi.  (1'lor.  \ViG(inN.) 

{i.^)  Alvi  pro/luvio  t  elc.  Simile  quoddam  de 
imperatore  Cousianlino  V  narratur,  qui  Copronymi 
cojjrnomentum  iudc  hausit  quod  baplismalem  fonlem 
pollucrat. 

UO)  Cvntinuit,  s.  c.  d.  e.,  conticuit,  a.  I. 

(:il)  Quia,  .  ad  temput  illud,  Confcr.  O.sbern.  De 
Viia  S.  Dunstani^  Angl.  Sacr.,  pnrs  ii,  p.  113. 

(32)  1'ropterea,  a.  c.  d.  e.  I.,  omitt.  in  s. 

{H'S)  Angliam  venit.  c.  d.  e.  I.,  Anglin  fuit,  a.  s. 

(34)  Nec  multo  post,  etc.  Southnmpion  a  Danis 
anno  980  combutfta  est,  juxta  optimum  Saxonico- 
rum  Chronicorum  exemplar.  Florentius  ciiam  ct 
alii  anno  980  hanc  cladem  allig^int. 

(do)  Surrexerat   a.  s.  d.  c.  i.,  surrexerunt,  e. 


Adelebitur  peccatum  ignominiosse  matris  tu»,  et 
peccaturo  virorum  qui  interfuenmi  eoociiio  iUiin 
nequam,  nisi  multo  sanguine  miserorum  provin- 
cialium ;  et  vcnient  super  gcntem  Anglorum  mala 
qualia  non  passa  esl  ex  quo  Angliam  venil  (33) 
usque  ad  tempus  iilud.  »  (34)  Nec  muito  post,  id 
est,  anno  ejus  tertio,  venerunt  Uamtonam  portnm 
juxta  Wmloniam ,  aepiero  naves  piratarum,  et  po- 
pulata  ora  roaritiroa  refugerunt  in  altum ;  quod  ideo 
non  prseterii,  quia  multus  sermo  apud  Anglos  fer- 
tur  de  his  ratibus. 

DE  IGNAVIA  BTBELRBDI    BT    INFBSTATIOIfB  DANORIJll, 

§  165.  Surrexerat  (35)  inter  regem  (db)  et  epi- 
scopum  Rofensem  simultas  (A.  D.  986);  (37)  ineer- 
tum  qua  de  causa  ;    quocirca    contra   civiiatem 

Q  exercitum  duxit ,  mandatum  ei  ab  archi^iseopo 
ut  furori  (38)  desisteret,  nec  sanctum  Andream,  in 
cujus  tutela  episcopatus  £63  ^^»  irriuiret,  sicut 
ad  indulgendum  facilem,  ita  ad  ulciscendum  terri- 
bilem.  Verborum  uuditate  contempta,  ndomat  pr»- 
ceptum  pecunia ,  ct  mitlit  ceotum  libras  ut  ottsi- 
dionem  solveret,  pretio  emptus  abiret;  quo  ille 
accepto  receptui  cecinit,  percinctum  militum  fe- 
riari  permisit.  Miratus  Dunslanus  hominis  cupidi- 
tatemi  hsec  per  nuncios  retulit  :  «  Quoniam  pr«io- 
listi  argentum  Deo,  pecuniam  Apostolo,  cupiditatem 
mihi.  vclociter  venient  super  te  mala  que  locutos 
est  Dominus;  sed  hsc  me  vivente  non  fienlv  quia 
et  ha'C  locutus  est  Dominus.  »  Jam  vero  (39)  post 
beati  viri  obitum,  qui  decimo  anno  regni  ejus  fuit, 

p  propernnt  impleri  pne<iicta ,  festinant  consummari 
prsenunciala.  (40)  Danis  enim  omnes  porlus  infe- 
stantibus,  et  levilale  piratica  ubique  discurrenti- 
bus,  dum  nesciretur  ubi  eis  occurri  deberet ,  de- 
crelum  a  (41)  Siricio  archiepiscopo,  post  Dunsta- 
num  sccundo  ,  ut  repcllercnlur  argento  qui  non 
polcrant  ferro.  Ilem  decem  millia  librarum  soluta 
cupidilatem  Danorum  explevere  :  cxcmplum  infame 
et  viris  indignum  ,  libertatem  pecunia  redimere, 
quam  ab  invicto  animo  nulla  violentia  possit  ex- 
culcre.  Et  tunc  quidem  paulisper  ab  excursibus 
cessalum ;  mox,  ubi  vires  otio  rcsumpscrunt,  ad 
superiora  rcditum.  Tunc  (42)  timor  Anglos  inces- 
scrat  ut  nihil  dc  resistcndo  264  cogitarent;  si  qui 

D  sane,  anliqux  gloriae  memores,  obviare  et  signa  col- 

(36)  Begem.  a.  c.  d.  e.  I..,  regem  ipsum^  s. 

(37)  SimuUas.  a.  s.  d.  e.  I.,  simuliates^  c. 

(38)  Furori.  c.  d.  e..  furore,  s.,  furorcm^  a.  1. 
(30)  Post  B.   viri  ohitum.   Dunbthuus   obiil  die 

Sabbati,  10*  Maii,  an.  988,  vicesimo  nono  archi- 
epi^copatus,  s^taiis  vero  soxagesimo  primo. 

(40)  Danis  enim,  etc.  Soutbamplon,  Thanetom 
insulam  et  Cestriciiam  dcpopiilati  suot  Dani  an.  980; 
Cornwallum  vero,  an.  981 ;  Portlandiam  insulam,  an. 
98^2.  ct  Watchetcn,  an.  988,  ubi  devicti  sunt ;  tandem 
Ipswichum,  an.  991 . 

{i\)  Sirici.  Sigericus,  seu  Siricus,  jEthelffaro 
in  scdc  Cantuariensi  succesiiit  a.  D.  990.  ipsiviebo 
a  Danis  an.  991  devastalo,  csesoque  oppidi  priBtore, 
archiepiscopus  eis  tributum  decem  millium  Ubraram 
Anglicarum  ea  conditione  ut  a  regionc  disoederent 
solvendum  statuit.  Vide  Saxon.  Chron. 

(12)  Tuncs  c.  d.  e.,  Tantus,  a,  s»  1. 


GESTA  REGUM  ANGLORUM.  —  LIB.  L 


1134 


itassent,  bostium   multitudine  et  sociorum  A  summam  complecti,  quod,  cum  numereutur  in    An- 


e  destituebantur.  Defectionis  sif^nifer  fuit 
fuidam,  quem  congregatis  navibus  rex  prse- 
[ui,  cum  navali  certamine  fortunam  expe- 
issety  nocte  qua  dies  [«agnse  illucescebat 
1  vilis  ad  hostes  concessit,  prius  per  nun- 
itos  quid  caverent,  et  quamvis  pro  culpa 
[43)  filium  ejus  rex  exc«cari  jusseril,  ite- 
it,  iterumque    defecit.  Nortbanhimbria  tota 

hostes  pugna  excepti  et  fugati  sunt ;  (i4) 
i  obsessa,   sed   a  civibus    probe    defensa. 

obsessores  afflicti,  at  desperantes  posse 
atem,  discesserunt,  totamque  provinciam 
e  vastantes,  regem  ad  pecuoiam  sedecim 
ibrarum  solvendam  coegerunt ;  quin  etiam 


glia  triginta  duo  pagi,  illi  jam  sedecim  inva?eranU 
quorum  nomina  propler  barbariem  linguse  scribere 
266  refugio.  Rex  interea  strcnuus,  et  pulchre  ad 
dormiendum  faetus ,  tanta  negotia  postponens, 
oscitabat ;  et  si  quaodo  resipuerat  ut  vei  cubito  se 
attolleret,  confestim,  vel  gravante  desidia,  vel  ad- 
versante  fortuna,  in  miserias  recidebat.  Exagilnbant 
illum  umbrse  fraternsc,  diras  exigentesiDferias.  Quis 
possit  enumerarequotiens  exercitum  congregaverit  ? 
quotieos  naves  fabricari  jusserit  ?  (50)  quotiens  du- 
ces  undecunque  evocaverit,  et  nihil  unquam  horum 
processerit  ?  Nam  exercitus  principe  carens,  et  dicci- 
plinde  militaris  ignarus,  aut  ante  congressionem  dila- 
bebatur,  aut  in  ipso  conflictu   faciie  cedebat.  Valet 


rum  Analafum,  datis  obsidibus,  adsevenire  o  multuminbellis  ducis  prsesentia,  valet  speclata  in 


)tizalum  de  fonle  suscepit,  et,  regali  mu- 
.  donatum,  sacramenio  constriiixit  ne  nn- 
rerterctur  in  Angliam.  Sed  non  sic  malum 
nam  semper,  ut  Hydrae  capitibus,  hoslibus 
narcia  puUulanlibus,  nusquam  caveri  po- 
i)  Occidenlalis  |  roviocia,  quae  Devenescire 
catur,  pessundala  ;  eversis  monasteriis  ct 
irbe  incensa  :  Canlia  depraedationi  data, 
ropolis  et  patriarcbarum  scdes  conflagrata  ; 
«  palriarcha,  sanctus  ct  revereutissimus 
gus,  abductus  et  in  vinculis  tentus  ;  ad  ex- 
[47),  cum  ruslicos  suos  expilare  ad  se  co- 
redimendum     et    abnueret,     lapidatus  et 


taiibus  audacia,  valet  usus  et  maxime  disc  plina  ; 
quibus,  ut  dixi,  carens  exercitus,  provincialibus 
irrecuperabili  dispendio,  hoslibus  miserabili  erat 
ludibrio.Est  illud  hominum  genus,  si  non  coercea- 
tur  ante  beilum,  in  rapinas  promptum  ;  si  non  ani- 
metur  in  bello,  adfugam  pronum.  Naves  ad  tutan- 
dam  oram  maritimam  fabricatas,  cum  in  anchoris 
constitissent,  repenle  coorta  tempestas  corripuit,  et 
collisas  inter  se  disjectis  armamentis  inutiles  reddi- 
dit.  Paucse,  de  reliquiis  multarum  factse,  impetu 
cujusdam  Wulnodi,  quem  rex  exlegatum  ejecerat, 
submersae  vel  incensae,  spem  totius  Anglife  fefelle- 
runt,  Duces  si  quando  ad  consilium  convenissent, 


(Tcussus,  auima   ca^Ium   gloriBcavit.    Occi-  p  pars  hoc,  pars  illud  eligere  ;  vix,  aut  nunquam,  in 

»-i'         .   .        1  «      r\    _:      _..:    :— .    ^^^^.^  i.  -       ••  •  ««       •  •  i         •         « 


us  sublimat  ;  adeo  ut  Dani,  qui  m  necem 
sati  fucrant,  viso  miraculo  quo  lignum  ari- 
guine  ipsius  litum  sub  nocte  una  reviruerat, 
coIJa  (48)  subjicerent.  Iia  naturali  cervico- 
bstrata,  sscrum  corpiis  Londoniam  evehi 
•.  Ibi  glorifice  sepultum,  (49)  et  post  decem 
omui  corruptioiiis  labe  immune  levatum, 
^pium  suum  nobilitavit.  Durat  ab  hoc 
;l  recens  sanguis  ei  illibala  inlegritas,  mi- 
e  ducilur  posse  cadaver  exanimari,  et  non 
^eiieri.  £t  ne  longum  faciam,  sigillalim 
lis  provinciis  quas  vastaverunt,    hoc  sit  ad 


bonam  sententiam  convenire.  Magis  enim  de  simul- 
tatibus  domesticis  quam  de  publicis  neccssitati- 
bus  consultabant.  Jam  vero  si  quid,  urgente  peri- 
culo,  utile  et  arcauum  decrevissent,  statim  ad  Danos 
per  proditores  deferebatur  :  nam  prseter  Elfricum, 
Elfei-ii,  qui  superiorem  regem  occiderat,  successo- 
rem,  2o7  ^rat  in  talibus  improbeidoueus  Edricus, 
qucm  rex  comitatui  Merciorum  pnefecerat  ;  faex 
hominumet  dedecus  Anglorum,  flagitiosus  hclluo, 
versutus  nebulo,  cui  nobilitas  (51)  opcs  pepererat, 
lingua  (52)  et  audacia  comparaverat.  Hic  dJssimu- 
larc  cautusy  fingere  peratus,  consilia  rcgis  ut  fidolis 


llium  ejns  rex  exccpcari  jussit,  iElfgarus, 
ucis  tilius,  visu  orbalus  est  jussu  regis  anno 
renl.  Wigorn.  et  Saxon.  Chron.) 

ondonia  obsessa.  JuxtaSaxon.  Chron.  An« 
>weynus  Londinum  die  Nativitatis  B.  Mariae 
994  cum  nongentis  quatuor  navibus  con- 
.  acritt^rque  civitalem  oppugnarunl,  eam 
sumcre  nitentes,  sed  a  civibus  strenue  de- 

:cidentaHs  provinciaj  ctc.  Devoniensem 
m  anno  997,  et  iterura  ao.  1001,  quo  anno 
L  vastata  est,  Dani  invaserunt.  Laud.  et 
>ax.  Chron.  codices  in  hac  raateria  a  Can- 
isi  eorumdem  Chronicorum  exemplari  longe 
.  Exonia  iterum  a  Sweynoan.  1003   obsessa 

iM  patriareha,  eic.  Cantuaria  Danis  obsessa 
I.  lOi^et  archiepiscopus  ^llTieah  captus 
isque  est.  Ejus  vita,  ab  Osberno  scripta 
ia  sacrttf  part.  ii,  p.  122,  edita  fuil  juxta 


quemdam  Lambethanse  bibliothecs  manuscripfum 
jj  codicem.  Mss.  Cott.  Otho,  A.  xii,  Viiel,  D.  XVII, 
eiTiber.  D.  Ill  (iffne  dctrimcntum  passus)  Vitam 
quoqiie  ^lfheah  ab  Osberno  cooscriptam  comple- 
etuntur. 

(47)  Extremum,  s.  c.  d.  e.  I.,  ultimum  a. 

(48i  Ceriaiim  colla.  c.  e.,  anio  certatimcolla.Bi. 
S.I.,  legunt  certatim  oscula  defuncti  ruerent,  d.Ic- 
git,  certatim  in  oscula  irruerent. 

(49)  Et  post  decem  annos,  clc.  iElfheah,  ceu  El- 
fegi  corpus  a  Londonio  Caatiam  an.  iOi^  transla- 
tuin  est^  Osbernunt  historiam  quo  (uc  conscripsit 
Translationis  corporis  Elfegi,  quae  edita  est  in 
Angl.Sacr,^  part.  ii ,  p.  143,  juxta  Cotton  Ms. 
Tiber.  D.  lil. 

(60)  Qttoliens  naves  fabricarijusserii.  s.  c.  d.  e., 
omitt.  in  a.  1. 

{o\)Cuinobilitas.   c.  e.  I.,  cui  non   nobilitas, 
a.  s.  d.  • 
(52)  Linpua.  c.  e.  I.,  sed  linguay  a.  a.  d. 


liS5 


WILLELMI  MALMESbtJRlGNSIS  MONACHI 


ilM 


venebatur,  ul  proditor  dissemiDabat.  Sa(>pc,ad  boslcs  A 
missus  pacis  mediator,  pugnam  acceDdit.  Cujus  per- 
fidia  cum  crebro  hujus  regis  tempore,  tum  vel  ma- 
xime  scquenlis  apparuit :  de  qua  posterius  dicam. 
Solus  ex  omnibus  comes  Orientalium  Anglorum 
(53)  Ulkillus  et  tunc  impigre  contra  invasores  resli- 
tit;  ita  ut,  quamvis  nomen  victorise  ad  bostes  con- 
ccssisscty  multo  plus  afilicti  qui  vicerant,  quam  qui 
vicli  eranl,  a^stimarentur.  Nec  sane  piguit  barbaros 
verilatcm  contitei  i,  cum  mullotiens  illam  victoriam 
dcplorarent.  Et  eraicuit  prsDcipue  postmortcm  Edcl- 
redi  virlus  comitis  (.">4)  in  ilio  bcllo  quod  omnem 
florem  proviDcise  demessuit  ;  ubi  et  ipse  a  tergo 
circumventus,  dum  cedere  pudori  ducit,  audaciam 
regi  sanguine  peperit  suo.  Sed  hsec  postmodum.  q 
Tunc  vcro,  ne  quid  miscriae  regi  Edelrcdo  dcesset, 
fame  per  lolam  Angliam  debacchanle,  \iilgus,  quod 
bello  reliquum  erat,  absumptum  inedia.  Hosles 
adeo  libere  in  regionc  vagabantur,  ut  per  quinqua- 
ginta  millia  prsedam  pcr  terram  ad  naves  convccta- 
rent,  nullas  provinciaiium  insidias  formidantes.  His 
malisundique  circum  slrcpentibus,  rursus  consi- 
lium  vokitabalur  ut  pecunia  bellum  levarctur  ;  et 
factum  cst  :  num  prius  268  viginti  millia  libree, 
mox  triginta  millid  datae  ;  quod  quantum  profecerit, 
sequens  teropus  osteni.Iit.  Veruntamcn  mulla  mihi 
cogitanti  mirum  videtur  cur  homo,  ut  a  majoribus 
accepimus,  neque  mullum  fatuus,  neque  nimis  (55) 
ignavus,  in  tam  trisli  pallore  tot  calamitalum  vilam 
consumpserit.  Cujus  rei  causam  si  quis  me  interro-  p 
get,  non  facile  respondeam  ;  nisi  ducum  dcfectic- 
nem,  ex  superbia  regis  prodeuntem.  Illoi'um  per- 
tidiam  sermo  praeoccupavit  :  de  ipsius  insolcntia 
Dunc  dicam,  qua  adeo  intolerabilis  erat  ut  nec  pro- 
priis  affeclibus  parcerel.  Nam  prtetcr  Aoglos,  quos 
nullis  causis  extantibus  exhsercdabat,  vel  atlicto 
crimine  opibus  emungehat  ;  praDter  Danos,  quos 
levibus  suspicionibus  (56)  omncs  uno  die  in  lota 
Anglia  trucidari  jusscral,  — ubi  fuit  videre  miseriam, 
dum  quisque  charis.Himos  hospites,  quos  etiam  ar- 
ctissima  necessitudo  dul;iores  efFecerat,  cogerelur 
prodere,  et  amplexus  gladio  delurbare  ;praeler  hajc 
ergoeiiam  in(r)7)  uxorem  adeo  prolervus  erat  (5.S) 
ul  vix  eam  cabili   dignarctur,   seJ  cum    pellicibus 

(53)  Ulkillus,  Ulfcylelus  Danos  juxta  Thetfordum 
protligavit  a.  D.  1004.  Vide  Florenl.  Wigorn.  et 
Sax.  Chron.  a.  D.  1004. 

(J)4)  /n  illo  bello,  elc.  Praelio  apud  Ashingdon, 
in  Kssex,  ubi  Ulfcytelusinterfectus  est  a.  D.  1006. 

(55)  Piimis,  c.  d.  e.,  mullum,  a.  s.  1. 

(56)  Omnes  uno  die,  elc.  Danorum  strages  die 
13*  Novembris  an.  lOOi  contigit. 

(57)  Uxorem,  Glossa  in  I.,  Emmnmscilicet, 

(58)  Ut  vix  eam  cubili  dignaretur,  a.  c.  d.  e.  1., 
ut  eam  vixdignaretur^  s. 

(59)  Elfredo.  iillfridus  postea  dolo  Godwini  co- 
milis  occisus  est. 

(60)  Ea,.,  filia  liicardif  etc.  Emma  >EIfgiva. 
iEthelredo  nupsit  an.  1002,  eoque  defuncto,  regi 
Cnuto  matrimo!)io  juncta  esl  men^e  Jul.  1017.  Obiit 
Kmnia  an.  105£.  Confer.  Encomium  Emma:^  iD4°. 
Lund.,  1785,  et  in  Dugiies.ne,  Scriyt.  Norm.) 


volutatus  rcgiam  majestatcm  iDfamaret.  Illa  qooque 
conscientiam  alti  sanguinis  spirans  in  maritum  lii- 
mebat,  quod  se  nec  pudor  ingenuus,  nec  foecundi- 
tas  commendaret  ;  nam  duobus  libais,  (59)  Elfredo 
et  Edwardo,  pcDates  viri  complcverat.  (60)  Ea  foe- 
rat  filia  Ricardi  269  comitis  NormaDDise,  filil  Wil- 
lelmi,  qui  post  patrem  quiDquaginta  daobus  annlf 
i!Ii  ducatui  pra^fuit,  et  (61)  octavo  dccimo  anno  ha- 
jus  regis  vitam  terminavit  (62).  Jacet  apud  Piscan* 
Dum  cocnobium,  quod  ipse,  aliquantis  redditibns 
anipliatum,  regula  monastica  per  Willelmum  quem- 
dam  abbatem  DiviODcasem  iDsigniverat.  Yireximius, 
qui  eliam  Kdelredum  ssepe  injuriis  pulsaverit:  quod 
cum  auditum  Romae  esset,  non  passa  sedes  aposto- 
Uca(63)  duos  Chrislianos  digladiariy  misit  io  An- 
gliam  Leonem  Troverensem  episcopum  ut  ptcem 
componeret  ;  cujuslegalionis  epistola  bsec  est. 

EPISTOLA   (64)   JOHANMS  PAPJC. 

g  166.  c  (65)  Johannes  quintus  decimus,  saDCt« 
Romanae  ecclesise  papa,  omnibus  fidelibus.  Noverint 
omnes  santse  matrisnostrse  ecclesiae  fideles,  et  no- 
stri  utriusque  ordinis  per  clymata  seculi  dilalati, 
qualiier  nobis  relatum  esta  compluribus  de  inimi- 
citia  Edelrcdi  Saxonum  Occidentalium  i*egis  uecnoQ 
ei  Ricardi  marchiouis  ;  undenimium  tristis  cffectos, 
utpotc  de  filiis  nostris  spiritualibus,  tandem,  inilo 
salubri  consilio,  accersivi  quendam  apocrisiarium 
nostrum,  Leonem  videlicet  episcopum  sanelse  Tre- 
verensis  ecclesise,  et  misi  eum  illuc  cum  literis  no- 
stris  exhortaloriis,  ut  270  rcsipiscercDt  abbac  su- 
perstilione.  Qui,  transiens  vastas  intercapedines  tcr- 
rarum,  landem  marinos  transmeavit  fincs,  ct  in  dic 
Natalis  Domini  pervenit  ante  conspeclum  regis  prse- 
fali,  moxque  ex  parle  nosU^a  salutato  obtulit  literas 
quas  illi  miseramus  ;  qui  accersitis  cunctis  sui  regoi 
utriusque  orJinis  fidclibas  sapientioribus,  ob  amo- 
rom  et  limorem  Dei  omnipotentis,  necnon  et  sancti 
Petri  aposlolorum  pnncipis,  ct  per  nostram  admc- 
nilionem  paternam,  firmissimam  concessil  pacem, 
cum  omnibus  filiis  suis  et  filiabus  praesentibus  el 
fuluris,  el  cum  omnibus  fidelibus  suis,  sine  dolo. 
Qua  de  re  misit  Edelsinum  san<'.lse  Scireburnensis 
ecclesiae  praj-.ulem,  necnon  el  Leofstanum  filium 
Alfvvoldi,  utcjuc  Wislani  filiumEdelnodum,  qui  trans- 

(61)  Octavo  decimo  anno  hujus  regis  vitam  iermir 
navit.  Richardus  obiit  tO  Novembr.  A.  D.  996. 

(62)  Tcrminavit.  c.  d.  e.  l.,finivit,  a.  s. 

(63)  Dmis  Christianos  digladiari,  s.  c.  d.  e.  I., 
duos  dures  Chri^tianos  inter  se   decertare,  a. 

(64)  Johannis  papce ,  Rubrica  in  e.  dod  rccle  ad- 
dil :  Qui  et  Gerberlus  dictus  est,  Vide  g  167, 
DOt.  68. 

(65)  Johannes,  s.c.  d.  e.  l.,  Johannes  hwut  «o- 
minis,  a.  —  Epistola  est  Joannis  papse  XV,  ali- 
quando  dictus  XVI,  qui  ab  anno  985  ad  annum  996 
sedit.  Defuncto  Joanne  XIV,  Joannes,  Roberti  fi- 
lius,  elecius  esl  (mense  Mart.  98^)  ;  cum  vero 
ante  consecralionem  supremum  diem  obierit,  rulgo 
inler  summos  pontifices  non  recensetur,  et  si  cgos 
successor  aliquando  Joannes  XVI  inscribitur.  Ante 
mensem  Julium  anni  985  mortuus  est. 


GESTA  REGUM  ANGLORUM.  —  LIB.  IL 


M38 


marinos  fioes,  el  perveneront  usquc  ad   Ri- A  olim  multis  annis  a  Romanis  possessa,  tempore 


I)  praeratum  marcbionem.  Qui  etmonila  nostra 
B  suscipiens,  siinulque  audiens  decrelum  su- 

rcKis,  libeiiti  animo  eandem  pacem  Brmuvit, 
iis  et  filiabus  suis  prdeseut.bus  et  futuris,  et 
nnibus  fiJelibus  suis^  eo  ralionis  tenore,  ut, 
118  eorum  vel  ipsi  injuste  Mliquid  contra  al- 
perpetraverint,  digna  emendalione  purgetur. 
i  maoeat  stabilis  perp(?tualiter  et  inconvulsa, 
lentorum  utriusque  partis  stigmale  slipulala* 
te  scilicet  Edelredi  regis,  Edelsinus   prsesui 

Scireburnensis  ecclesiae,  et  Leofslan  Alfwoldi 
i  Edelnodus  Wistani  filius  :  exparle  Ricardi, 
is  episcopus,  Rodulfus  Hugonis  filius,  Tur- 
ilius  Turgis.  Actum  Rotomago  Kalend.  Mar- 


Hooorii  imperaioris  in  jus  Gotborum  concesscrat : 
Gothi ,  usque  ad  tempora  beati  Grogorii  Arriani 
(7i),  tunc  pcr  Leandrum  episcopum  Hispalis,  et 
per  (72)Ricaredum  regem  fi*atrem  (73^  Hermini- 
gildi,  quom  pater  nocte  Pascbali  pro  fidei  confes- 
sione  interfecerat,  calbolicochoro  uoiti  sunt.  Successit 
Leandro  (74)  Isidorus,  doctrina  et  sanctilate  nobi* 
lis  ;  cujus  corpus  nostra  setate  Aldefonsus  rex  Gal- 
licise  Toietum  transtulit,  ad  pontus  auro  com- 
paratum.  Saroceni  enim,  qui  Gothos  subjugarant| 
ipsi  quoque  a  Karolo  magno  victi,  Galliciam  et  Lu- 
silaniam,  maximas  Hispaniae  provincias,  amiserunt. 
Possident  usque  hodie  superiores  regioncs.  Et  sicut 
Christiani  Toletum.  ita  ipsi  Hispalim,    quam   Sibi- 


0  ab  incarnatione  Domini  iiongeniesimo  no-  q  liam  vulgariter  vocant,  caput  regni  habent,  divina- 


nao  primo  (66),  indiclione  quaria.  271  Etdc 
bus  rcgis  vei  inimicis  suis  nullum  Ricardus 
t,  nec  rex  de  suis,  sine  sigillo  eorum.  >» 

OB   GERBERTO  (67). 

7.  (68)  Deci  dciite  hoc  Johanne,  successitGre- 
Ei  itcm  Johaunes  sextus  deciinus.  lili  Sil- 
qui  ct  Gerbcrlus,  de  quo  non  absurdum  erit 
Qor)  si  iileris  inandcmus  quae  peromnium  ora 
l.  Ex  Gallia  natus,  monacbus  a  puero  apud 
um  adolevit  :  mox  cum  (69)  Pythagoricum 
aitigisset,  sou  isedio  monachatus,  seu  glorise 
ate  captus,  nocte  profugit  Uispaniam,  animo 
ue  iutendens  ut  astrobgiain  et  caeteras  id  ge- 
es  a  Saracenis  ediscerel.  (70)  Ilispania,  272 


tionibus  et  incantationibus  more  gentis  familiari 
studentes.  Ad  hos  igitur(ut  dixi)  Gerbcrtus  perv«i- 
niens,  d«!siderio  satisfecit.  Ibi  vicit  scientia  Ptholo- 
maeum  278  io  astrolabio,  Alandreeum  (75)  in  astro- 
rum  interstitio,  (76)  Juliiim  Firmicum  in  fato.  Ibi 
quid  cantus  et  volatus  avium  portendat,  didicit  ;  ibi 
excire  tcnues  ex  inferno  figuras ;  ibi  postremo  quic- 
quid  vel  noxium  vei  salubrc  curiositas  humana  de- 
prehendit :  nam  de  licitis  artibus,  arithmetica,  mu- 
sica,  et  astronomia,  et  geometria,  nihit  attinet  di- 
cere  ;  quas  ita  ebibit  ut  iuferiores  ingenio  suo  osten- 
derel,  et  magna  industria  revocaret  in  Galiiam  om- 
nioo  ibi  jam  pridem  obsoletas.  (77)  Abacum  certe 
primus  a  Saracenis  rapiens,  regulas  dedit  quae  a 


Primo.  a.  s.  c.  e.  I.,  omiit.  in  d. 
Gerherto.  e.  legit  eodem  Gerberio. 
Decedente  hoc  Johanne,  successit  Gregorius. 
erius.dequo.  a.  d.m.,  De  hoc  sane  Johanne^ 
'fSrbertus  dictus  est,  s.  c.  e.  f.g.  k.  I.  —  Plu- 
teres  et  mss.,  Icgual  in  textu  scribitur;  sed 
est  mauuscriplus  quem  auclor  vulgo  sequi- 
quidam  alii,  Joannem  XV,  XVI  dictum, 
vestro  II  non  recte  accipiunt,  cujus  nomen 
irbertus,  du  quo  multa  ex  legendis  Malmes- 
is.  In  Arvernia ,  ab  obscuris  parentibus 
is  Gcrberlus,  a  puero  in  abbatia  Aurilia- 
iuriUac)  educatus  est.  Monaslerii  Bobiensis 
^obardia  abbas  postea  inslitutus,  Remcusi- 
loiae  praepositus,  hujus  civitalia  archicpisco- 
atus  est,  undo  rernotus  fuit  a  Joaune  papa 
ITI  diclo,  an.  9.)5  el  an.  998  (favente  im- 
5  Ottone  III,  cnjus  praec<*plor  fucral).  in  D 
Ravonnen^em  translatus  e^^t,  ubi  remansit 
id  suminum  pontificatum  ascenderet,  die  2 
.  Doni.  999. 

Pythago^icum  bivium.    Pythagor<e  bivium 
liltera  y  siu  y  i^dumbratur. 
igorcB  bivium  ramis  patet  ambiguis. 
780N1U3,  Idyll.  De  litier.  mouosyll.  xii,9.) 
intius,  VI ,  6 ,  ait  :  «  Dicunt  humanae  vitae 
y  litterse  esse  similcm  ;   quia    unusquisque 
m,  cum  primum  adolescentise  limen  atiige- 
in  eum  lo<mm  veneril  partes  ubi  se  via/indit 
i«(ViRG.  A.  VI,  540),  haereat   nutabundus.  » 
Hiipania. . .  injus  Gothorum,  etc.  Hispaniam 
jnt  Suevi,  Vandali,  Alani ,    elc,  au.   409; 
usqne,   Gothorum  rex  in    Hispaniam  a.  D. 
ogressus  est. 
Arriani,  c.  d.  e.  1.,  omitt.  ina.  s. 


(72)  Ricaredum,  a.  d.  e.  1.,  Recharedum,  c.,ft£- 
chardumj  s.  —  Recaredus  II,  Leovigildi  filius  , 
primus  fuit  Ilispaniae  Gatholicus  rex.  Ad  hanc  fidem 
conversus  est  annum  inter  586  et  589,  unaque  cum 
eo  tota  Wisigothorum  gens  in  Hispania  Arianismum 
abjuravit. 

(73)  Herminigildiyquem  pafernocte  Pasehalipro 
fidei  confessione  inierfecerat.  Hermencgiidus,  pri- 
mogenitus  Leovigiidi  filius,  a  patre  regali  diade- 
mate  et  Boeiicae  regimine  investitus  est,  foedus 
que  cum  In<i[undi ,  Sigeberti,  Austrasiae  regis,  filia 
iniit.  Ingundis  vero  persecutioui  obnoxia  fuit,  et 
tandem  a  conjugis  sui  mati^e  occisa ,  eo  quod  Ca- 
tholicam  fidemprolitebatur.  Leander,  arcbiepiscopus 
Hispalensis,  haud  diflicile  Hermenegildum  induxit 
ut  nurus  suae  caedem  uicisceretur,  eumque  adjuvit 
duni  patrem  e  soiio  dejicere  conaretur.  Captus  est 
Hermencgildus  et  ad  moriem  propter  rebellionem 
damnatus.  Arianam  communionem,  quam  agente 
Leandro  abjuraverat,  morti  proximus,  ne  quidem 
ut  vitam  redimeret,  usquequaque  repulit.  Unde 
nostra  in  tanto  honore  habitus  est  ut  ab  Ecclcsia 
Romana  inter  sanctos  annumeraretur. 

(74)  Isidorus.    Archiepjiscopus   Hispalenais   sae- 

CUIO  VI. 

(7.5)  Alandrceum.  d.  e.,  Alha^ceum^  a.  e  %.  L; 
Alchandrasum,^c.  Alcandramm^  s. 

{16)  Julium  Firmieum.  Julius  Firmicus  Matemus, 
Mediolanensis  episcopus  circa  medium  quarti  sse- 
culi  octo  libros  in  Astronomiam  composuit. 

(77)  Abacum.  Observat  Sharpius  abaeum  quam- 
dam  fuisse  anthmeticaro  tabulam  :  hic  pro  ipsa 
aritlimetica  positum  fuisse  videtur,  cum  tractatum 
in  arilhmeticam  sub  hoc  lilulo  Gerbertus  conscri- 
pserit.  Auctores  operis  cui  tituius  :  Bist.  Litt,   d*i 


1139 


WILLELHI  MALMRSBURIENSIS  MONAGHI 


.  (140 


sudantibus  abacistis  vix  iDtelliguntur.  Hospitabatur. 

apud  quendam  sectHB  illius  philosophum,  quem  mul- 

tts  primo  expensis,  post  etiam  promissis,  demcre- 

batur.  Nec  decrat  Saraccnus  quin    scienliam   ven- 

ditaret ;    assiclere    frequcnter ,    nunc     de     seriis, 

nunc  de    nugis   coUoqui ,   libros    ad    scribcndum 

prsebere.  Unus    crat    codex,  totius  artis  conscius, 

quem  nullo   modo  elicere  polcrat.  Ardebat  contra 

Gerbcrtus  librum  quoquo  modo  ancillari.  (78)  Sem- 

per  enim  in  vetitum   nitimur,  et  quicquid  negatur 

prctiosius  putalur.  Ad  preces  ergo   (79)   conversus 

orarepcr274  Deum^per  amiciliam,  multa  ofierre, 

plura  polliceri.  Ubi  id  parum  procedit,    noclurnas 

insidias  tentat.  Ita  hominem    (connivente  etiam  fi- 

lia,  cum  qua  assiduitas   ramiliaritatem   paraverat), 

vino  invadens,  volumen  sub  ccrvicali  positum  arri- 

puit,  et  fugit.  IUe   sorono  excussup,  indicio  stella- 

rum,  qua   peritus    erat  artc,    inscquitur    fugilan- 

tcm.  Profugus  quoque  respiciens,   cademquc  scien- 

tia  periculum  comperiens,    sub    pontc  ligneo,  qui 

proximus,  se  occulil  ;  pendulus  et  pontem   ample- 

clens,  ut  nec  aquam  nec  terram  tangerel.  Ita  quse- 

reniis  aviditas  fnistrata,  dommun  reveriit.TumGer- 

bertus,  viam    celerans,  devenit  ad  mare.  Ibi   per 

incantationes  diabolo  accersito,  perpeluum  pacisci' 

tur  hominium  si  se,  ab  illo  qui   denuo  insequcbatur 

defensalum,  ultrapclagus  eveheret.  Et  factum  esi, 

Sed  haec  vulgariter    flcta    crcdiderit  aliquis,  quod 

soleat  populus    literatorum    famam  Isedere,   dicens 

illum  loqui  cum  daeraone    quem    in  aliquo  viderint 

excellentem  opere.  Unde  Booctius,  in  libro  de  Con- 

solalione  Philosophiae,  queriiur  se   propter  studium 

sapientiae  de  talibus  notatum,   quasi    conscienliam 

suam  sacrilegio  poliuisset    ob  ambitum    dignitatis- 

«  Non  conveniebat,    (80)  inquit,   vilissimorura    mo 


A  spirituum  praesidia  captare,  quem  ta  in  banc  excd- 
lentiam  componebas,  nt  consimilen  Deo  faceres. 
Atqui  hoc  ipso  videmur  afiines  maleficio,  quod  tais 
imbuti  disciplinis,  tuis  instituti  moribus  sumup.  » 
Hxc  Booetius.  (81)  Mihi  vero  fidem  facit  de  istius 
sacrilegio  275  inaudila  moriis  excogitatio.  Cur 
enim  se  moricns,  ut  poslea  dicimus  (82),  excamifi- 
caret  ipse  cui  corporis  horrendus  lanista,  nisi  novi- 
sceleris  conscius  esset  ?  Unde  in  vetusto  Tolumine 
quod  in  manus  meas  incidit,  ubi  omnium  apostoli- 
corum  nomina  continebantur  et  anni,  ita  scriptuin 
vidi :  «  (83)  Silvester,  qui  et  Gerbertus,  annos  qua- 
tuor,  mensen  unum,  dies  decem  :  hic  turpiter 
vilam  suam  finivit.  » 

DE  DISCIPULIS  GERBERTI 

n  §168.  Gerherius  Galliam  repatrians,  publicasquc 
scholas  professus,  artem  magisterii  attigit.  Uabebat 
conphilosophos,  et  studiorum  socios,  Constantinum 
abbatem  monasterii  sancti  Maximini,  quod  est  juxta 
Aiirelianis,  ad  quem  edidit  (84)  rigulas  de  abaco  ^ 
Adelboldum  episcopum,  utdicunt,Winteburgensem, 
qui  et  ipse  ingenii  monimenta  dedit  in  epistola 
quam  facit  ad  Gerbertum  (85)  de  qusestione  dia- 
metri  super  Macrobium,  ct  in  nonnullis  aliis.  Habuit 
discipulos  prsedicandse  indolis  et  prosapiae  nobilis, 
Robertum  filium  Hugonis  cognomento  Capet,  Oto- 
nem  filium  imperatoris  Otoois.  Robertas,  postea 
rex  Francise.  magistro  vicem  reddidit,  et  archiepi- 
scopum  276  Remensem  fecit.   (86)  Exfaot  apad 

p  illam  ecclesiam  doctrinae  ipsius  documenta  :  (87)  ho- 
rologium  arte  mechanica  compositum ;  organa  hy- 
draulica,  ubi  mirum  in  modum,  per  aquae  calefact» 
violentiam,  venlus  emergcns  iraplet  concavitatem 
barbiti,  et  per  multiforatiles  tractus  tenm  fistola 
modulatos  (88)  clamores  emittunt.  Et  erat  ipse  rex 


la  Francej  tom.  VI,  illum  ad  litleram  interprelan- 
tur  quasi  librum  furatus  sit  sci(*nliae  principia  con- 
tincntem,  et  suppositum  istum  librum  pro  Incanta- 
tionum  libro  de  quo  inf.a  menlio  fiet,  non  recte 
accipiunt.  Valdc  etiam  moleste  ferunt  quod  Malme- 
sburiensis  talia  de  Gerberto  commenta  scripserit, 
eaque  cardinali  Bennoni  tribuunt ;  sed  nihil  istius 
modi  in  ejus  opere  occurrit  quod  editum  fuit  a  Gol- 
dasto  et  in  Brown*s.  Fascicul.y  tom.  I.  —  De  Abaco 
Gerberti  confer  Chasles,  Explication  des  traiUs  de 
VAbacus  et  particulidrement  du  trait4de  Gerbert 
(Comptes  rendusdelAcadimie  des  sciences^\%kZ)y 
qui  hunc  tractatum  eddidit  ct  illustravit. 

(78)  Semper...  putatur.  Ovid.  Amor,  lu,  4,   17. 

(79^  Ergo.  a.  c.  d.  e  2. 1..  omitt.  in  e. 

(80)  Inauil.  Boetbius  De  cons.  Philos.,  lib.  i, 
p.  14.  (Glasguae,  8  vo,  1751.) 

(81)  Mihi  vero  fidem  facit.  Exstat  adhunc  locum 
in  Rex.  des  Hist.  de  la  France  (tom.  X),  adnotatio 
qua  Malmesburicnsis  acriter  p^erstringitur,  ut  judi- 
cio  non  satis  recto  usus.  Partium  tamen  studium  in 
Silve^itrem  papam  (primum  inter  Francos  qui  ad 
summi  pontificis  dignitatem  cvectus  fuerit) ,  quod 
ipse  prsedicti  operis  editor  agnoscil,  aliquo  modo 
explicare,  forsan  et  excusarc  potest  hujus  com- 
mentarii  acrilatcm ;  et  si  quod  Kuspicionem  de 
Gerberto  magicis  artihus  pontificales  infiilas  adepto 
acerbus  nimis  sit  Malmesburiensis,  iisdcm  quibus 
doctissimus  editor  apoiogeticis  ver  bis  narrationem 
suam  tueri  potuisset :  «  Hos  fabulosos,  et,   ut  ita 


dicamus,  diabolicos  de  Gerberlo  rnmores  hic  de- 
scribimiis,  non  ui  pondus  iis  aliqur  d  addamus,  sed 
ut  a  lcciore  nihil,  sive  verum  sive  lalsum,  deside- 
retur  de  tanto  viro,  qui  e  Gallis  primus  summi  pon- 
tificatus  apicem  ob'inuit.  » 

(82)  Postea  dicemus.  g  17«. 

(83)  Siluester,  aui  et  Gerbertus,  annos  quatuor^ 
mensem  unum,  aies  decem.  a.  d.  m.,  Johannes,qui 
et  Gerbertus,  menses  decem,  s.  c.  e.  f .  g.  k.  1.  Vide 
§  167,  not.  68. 

(84)  Regulasde  abaco.  §  167.  not.  77. 

D     (85)  De  qtMsstionediametrisuperMacroMum.fiar 
crob.  in  Somn.  Scip.  i,  *iO. 

(86(  Extant.c.  a.  e.,  extantenim,  a.  s.  I.  Edi- 
tor  tomi  X  Rec.  des  Hist.  de  la  France  eorum  qam 
hic  neferuntur  veritati  assentitur. 

(87)  Horologium.  Conjiciunt  quidem  Gerbertum 
horologiorum  inventorcm  faisse,  sed  illi  ad  hono- 
rem  tam  praeclarae  inventionis  Jus  a  Ditmaro  Merse- 
burgensi  negatum  est,  qui  asserit  horologium  a 
Gcroerto  in  ecclesia  cathedrali  positum  quoddam 
fuisse  tanlum  solani  genus. 

(88)  Clamores  emittunt.  Hoc  fuisse  videtur  (4*ga- 
num  vaporis  applicatione  sonos  emittens.  Qusedutm 
forsan  crat  modificatio  rcvolventis  aeolipvlae  quod 
cral  instrumcntum  dequod  Vitnivius  loqiiitur.  JSo- 
lipyla  viilgo  constat  sphaerali  metalli  globo,  cum 
tubulo  scu  parvo  foramine  per  quod  vaporis  jactus 
impelti  potest.  Globulo  tum  aqua  impleto,  extemae 
ejus  faciei  ignis  admovetur.  Statim  at  ebullit  aqua» 


H4i 


GESTA  REGUM  ANGLORUM.  — LIB.  H. 


11^2 


in  ecclcsiasticis  canlibus  non  mediocriler  doclus  ;  A  posse  latero.  Ycnim  mox  omnibus  imaginibus  cum 


et  tum  in  hoc,  lum  in  ca^tcris,  multum  ecclesiae  pro- 
fuit.  Denique  pulcberrimam  sequentiam,  •  Sancti 
Spiritus  adsit  nobis  gratia,  •  et  res|K)nsorium,  «  0 
Juda  et  Jerusatem,  •  contexuit,  et  alia  p!ura,  quse 
noD  me  pigeret  dicere  si  non  alios  pigeret  audire. 
Otbo,  posl  palrem  in>perator  Iialiae,  Gerbertum  ar- 
cbiepiscopum  Ravennalem,  et  roox  papam  Roma- 
num,  crcavit.  Urgebat  ipse  fortunas  suas,  (89^  fau- 
tore  diabolo,  ut  nibil  quod  semel  excogiiasset  im- 
perfcctum  reiinqueret.  Denique  thesauros  olim  a 
gentilibus  dcfossos,  arte  nigromanti»  molibus  cni- 
deratis  inventos,  cupidiiatibus  suis  impiicuit.  Adco 
improborum  vilis  in  Deum  alTeclus,  ct  cjus  abulun- 
tur  palienlia,  277  ^^^^  ip^o  mallet  redire   quam 


fremilu  cxsurgenlibus,  pticr  qnoque,  emissa  anin- 
dine  in  carbuncuium,  (enebras  induxil  ;  et,  nisi  ille 
monitu  domini  cultellum  rejicere  accelerasset, 
giaves  ambo  poena^  dcdissent.  Six  insaliata  cupidi- 
talis  voragine,  laterua  gressus  ducente,  discessum. 
Taiia  ilium  adversir  pracsligiis  machinatum  fuisse, 
conslans  vulgi  opinio  est  (93).  Veruntamem,  si  quis 
vcrum  diligenter  cxsculpat,  videbit  ncc  Salomonem, 
cui  Dcus  ipse  dcderit  sapientidm,  hujuscc  inscium 
comroenti  fuisse,  ut  enim  (94)  Josephus  auctorcst: 
tbesauros  roultos  cum  patre  defodit  in  loculis,  qui 
erant  (inquil)  mechanico  modo  reconditi  sub  terra  : 
Nec  Hircanum,  prophetia  et  fortitudine  ciarum,  qni, 
ut  obsidionis  levaret  injuriam,  de  David  sepulchro 


perire.  Sed  reperit  tandem  ubi  magister  suus  hscre-  g  tria  millia  talcnta  auri  arte  mechanica  eniit,  ut  ob- 


ret,  et,  ut  dici  solel,  quasi  comix   cornici  oculos  ef- 
foderet,  dum  pari  arle  tenlamcntis  ejus  occurrerct. 

QUOMODO  GBRBERTUS  TIIESAUROS  OuTOVIANI  INVENIT. 

§  169.  Erat  juxta  Ronriam  in  Campo  Martio  sta- 
tua  ,  acrea  an  fcrn>a  inccrtum  mihi,  dextrac  manus 
indiccm  digilum  extentum  habens,  scriptum  quoque 
in  capite,  •  Hic  percute.  »  Quod  superiorisseviho- 
roines  ita  intcUigendum  rati  quasi  ibi  thesaurum 
invenirent,  multis  sccurium  iclibus  innocentem  sta- 
tuim  laniaverant.  Sed  illoruro  Gerbertus  redarguit 
crrorem,  longe  aliter  ambiguitate  absoluta  (90)  : 
namque  meridie,  sole  in  ceniro  existente,  notantf 
quo  proienderetu  r  umbra  digiti,  ibi  palum  figit  : 
mox  supervenientc  nocle,  solo  cubiculario  laternam 


sessori  partem  enuroeraret,  parte  xenodochia  con- 
strueret.  At  vero  Herodes,  qui  magis  prsesumptione 
quam  consilio  idem  aggredi  voluerit,  multos  ex  sa- 
tellitibus,  igne  cx  interiori  parte  prodeunte,  ami- 
scrit.  Praoterea,  cum  audio  Dominum  (95)  Jesumdi- 
ccntem, «  Pat^ir  meus  usquc  roodo  operatur,  et  ego 
opcror,  •  credo  quod  qui  dederit  Salorooni  virtutem 
super  dsmoncs,  ut  idero  historiographus  testatur, 
adeo  utdicat  etiain  suo  tempore  fuisse  viros  qui  iilos 
£79  ^bobsessis  corporibus  cxpellerent,  apposito 
naribus  patientis  annulohabenlesigillumaSaiomone 
monstratum,  credo,  inquam,  quodet  isti  banc  scien- 
tiam  darc  potucrit,  nec  taroen  afnrmo  quod  dederit. 

QUOMODO  QUIDAM  TflBSAUROS  OGTOVIANI  QU.ESIBRUNT. 


portante  comitatus,  eo  contendit.    Ibi,  terra  solitis  C     §  170.  Sed  hm  lccturis  relinqucns,   dicaro    quod 


artibus  dchiscens,  latum  ingredientibus  patefecitin- 
troitom  :  conspicanlur  ingcmum  rcgiam,  aureos 
parietes,  aurca  lacunaria,  aurca  omnia  ;  milites  au- 
rcos  aureis  tesscris  quasi  animuin  oblectantcs  ;  re- 
gem  metallicum  cum  rcgina  discumbentem,  appo- 
sita  obsonia,  asiantes  ministros,  patcras  mulli  pon- 
dens  ct  pretii,  ubi  naturam  vincebat  opus.  In  inte- 
riori  parte  domus  carbunculus,  lapisinprimisnobilis 
et  parvus  intuitu  (91),  tenebras  noctis  fugabat.  In 
cotttrario  angulo  stabat  pucr,  arcum  lenens  extento 
nervo  et  arundine  intenia.  Ita  in  omnibus,  cum  ocu- 
los  spectantiiim  ars  pretiosa  raplarct,  nihil  erat 
quod  posset  tangi  ct  si  posset  vidcri ;  continuo  coim 


a  quodam  loci  nostri  monacho,  genere  Aquitanico, 
setate  provecto,  arte  medico,  in  pueritia  audisse 
me  memini.  «  Ego,  aicbat,  septennis,  dcspecta 
exilitate  patrismei,  rounicipis  Barcinonensis  admo- 
dum  tenuis,  transcendens  nives  Alpinas,  in  Italiam 
veni.  Ibi,  ut  id  aetatis  pusio,  summa  inopia  victum 
quaeritans,  ingenium  potius  quam  ventrcm  colui, 
AduIlus(9U)  multa  illius  terrac  roiracula  oculis 
hausi  (97),  ct  niemorise  mandavi  :  inter  quae  vidi 
montcm  pcrforatum,  ultra  qucm  accolse  ab  anliquo 
ffisiimabant  tbcsauros  O^stoviani  recondiloi.  Fero- 
bantur  etiam  mulli,  causa  scrutandi,  ingressi  pcr 
aofractus,   et  semetra  viarum   intcrcepii    perisse. 


ut  quis  manum  ad  contingendum  278  aptaret,  vi-  ^  Sed,  quia  nuiius  fere   timor  avidas  mentes  ab  in 


debantur  omnes  ilia)  iroagines  prosilire,  et  impelum 
in  praesumptorem  facere.  Quo  timorc  p^essus  Ger- 
bertus,  ambilum  suum  fregit ;  sed  non  abstinuitcu- 
bicularius  quiii  mirabilis  ariiticii  cultellum,  qucm 
mensae  impo^itum  videret  (9i),  abriperet  ;  arbitra- 
tus  sciliccl,  iu  tanta    praeda,   parvum   latrocinium 


coopio  revocat,  ego  cum  sodalibus  meis,  viris  cir- 
citer  duodecim,  seu  praedandi,  seu  vivendi  studio, 
illuditer  meditabar  aggredi.  Itaque  Daedali  sccuti 
ingenium,  qui  Thcseum  de  labyantho  filo  eduxit 
praevio,  nos  quoque  glomus  ingeas  portaotcs  paxil- 
lum  in  introitu  tiximus  :  ibi  principio   fllii    ligato, 


vapor  ab  ore  tubuli  vehementissime  propellitur,  ap- 
paratusque  ita  constructus  optimum  vulgarium  foi- 
lium  til  supplemenlum. 

(89)  Fautore  diabolo.  Hoc  commcntum  a  cardi- 
nali  Bennonc  invontum  et  a  scquentibus  auctoribus 
inconsulte  adoptalum  putat  Mabillon. 

(90)  Absoluta,  c.  d.  el.,  di$soluta^s>.,  obsoluta^di. 

(91)  '/n/ut/ii.  s.,  inventu  a.  c.  d.  e.  I. 


(92)  Videret,  e.  1.,  videratj  a.  s.  c.  d. 
(9:i)  E$t.  s.  0.  d.  e.  1.,  ait^  a. 

(94)  Jjsephus auctoreit.  Josephtis,  Anliq,  Jud.y 
lib.  vn,  c.  15 ;  lib.  viii,  c.  2. 

(95)  Dominum. a» s,  c. d.  e.  ;  Dominum  meuml* 

(96)  Adultus.  a.  c.  d.  e.  I.,  adultus  autem  s. 

(97)  HausiyS.  c.d.o.I.,  libavi^  a. 


1143 


WILLELMI  MALMESBURJENSIS  MONACRl 


iitt 


accensis  laternis  ne  preeler  devia  etiam  csecitate  A  qucm  audita  gestorum  fama  ezciverat ;   percDncta* 


impediremur.  devolutoglomere,  etperunumquodque 
milliarum  paxillo  apposilo,  sub  cavema  montis 
quomodocunque  iter  noslrumdireximus.  Csecaerant 
omnia,  et  280  naagni  horroris  plena  ;  vespertilio- 
nes,  de  concavis  egredientes,  oculos  et  ora  infesta- 
bant ;  semita  arcta,  et  a  Isva  praecipitio  et  subler- 
labente  fluvio  timenda.  Vidimus  iramilem  vestitum 
nudis  ossibus ;  flevimuscadaverataboadhucfluentia 
hominum,  quos  eadem  quae  nos  spes  raptasset, 
post  monlisintroitum  non  valontium  mvenire  cx- 
itum.  Sed  tandem  aliquandOf  post  multos  timorcs, 
ad  cgressum  ultcriorem  pervenlentes,  vidimua  sta- 
gnum  placidum  aquis  crispanlibus,  ubi  (98)  dulcibus 
illisa  lapsibus  alludebat  unda  littoribus  ;  pons  eercus 
utramque  ripam  continuabat  :  ultra  pontcm  vise-  B 
bantur  mirse  magnitudinis  equi  aurei,  cum  asscsso- 
ribus  a^que  aureis,  ct  caetera  quse  de  Gcrbcrto  dicla 
sunt;  in  quibus  die  medio  Phocbi  jubar  infusum, 
duplicato  fulgorc  oculos  intuentium  hcbctabat.  Nos 
qui  hsec  (99)  eminus  vidcntes  propiori  aspectu  de- 
lectaremur,  asporiaturi,  si  fors  sineret,  aliquam 
splendidi  mctalli  crustam,  hortamine  alterno  ani- 
mati  stagnum  Iransire  paramus;  sed  uequicquam. 
Dum  enim  quidam,  caetcris  prseruptior,  citeriori 
margini  pontis  pedem  imponeret,  continuo  (quod 
mirum  auditu  sit)  illo  depresso,  ulterior  elevatus  est, 
producens  ruslicum  aereum  cum  aerco  malleo,  quo  ille 
undas  verberans,  ita  obnubilavit  aera  ut  diem  coe- 
lumque  subtezeret  (100).  Retracto  pede,  pax  fuit  : 


tusque  rem,  ubi  aocordiam  nostram  accepH,  mullo 
cachinno  bilem  succutiens.  «  Quin  tu,  »  inquity  «vi- 
dcas,  licebit,  quantum  potentia  me»  artis  valeat. » 
£t  incunctanter  montem  introiens,  non  molto  post 
egressus  est,  multa  qua"  ultra  fluvium  notavoram  ad 
indicium  transitus  sui  afferens,  pulverem  sane  lo- 
cupletissimum,  quo  quicquid  contigeretur  in  au- 
rum  flavescebat ;  non  quod  ait  pro  vero  eaaei,  sed 
quia  ita  videretur  quoadaqua  diiueretur  :  nihil  enim 
quod  pernigromanliam  flt  potest  in  aqua  aspectum 
intuentium  fallnre.  Confirmat  veritatem  sermonis 
mei,  res  quoe  temporo  eodem  aocideraL  » 

282  1>B  AT^ICULIS  QU.£  JUVENBM  ASINUM  VIDBRI 

FECERU^T. 

§  171.  «  Erant  in  strata  publica,  qua  Romam  itur, 
duae  aniculae,  quibus  nihil  bibacius  (3),  nihil  im- 
pudicius  (4),  uno  commorantes  tugurio,  uno  imbuta 
maleficio.  Hae  hospitem,  si  quando  solus  superve- 
niebat,  vel  equum,  vcl  suem,  vel  quodlibet  aliud 
videri  faciebant ;  et  mercatoribus  venum  propone- 
bant,  numroos  inde  acceptos  ingurgitantes  (5).  Et 
forte  quadam  nocte  quendam  ephoebum,  qui  moti- 
bus  histrionicis  victum  exigeret,  excipientes  hoapi- 
tio,  asinum  videri  fecerunt ;  magnum  suis  commo- 
dis  emolumentum  habentes  asinum  qui  transeuntium 
detineret  oculos  miraculo  gestuum,  quocunque 
enim  modo  praecepisset  anus,  movebatur  asinus. 
Nec  enim  (6)  anniserat  intelligentiam,  et  si  (7)  ami- 
seratloquelam.  Multam  itaque  quaestum  oonflave- 


^.^.''.^''^^^^^^^^  ^.^- C  rant  vetulae,   undique  confluente  mnlUtudine  Tulgi 

ad  spectandos  ludos  asini.  Rumor  vicinum  divitem 
advocavit  ut  quadrupedem  non  paucuiis  nummis  in 
usus  suos  transferret  ;  admonitus  ut,  si  perpelunm 
vellet  habere  hislrionem,  arceret  eum  aqua  (8). 
Cuslosergoappositus  mandatum  severe  exequeba- 
tur.  Praeleriil  plurimum  tempus  :  asinus,  quando 
temulentia  dominum  in  gaudium  exciiasset,  con- 
vivas  jocis  suis  laetificabat.  Sed,  sicut  rerum  om- 
nium  fasiidium  est,  dissolutius  post  haec  baberi 
coepit;  quapropler  incautiorem  (9)  nactus  cnsto- 
diam,  283  «brupto  loro  effugiens,  in  proximum 
lacum  sc  projecit,  et  diutius  in  aqua  volutatos, 
figuram  sibi   humanam  restituit.  Custos  ab  obviis 


que,  desperato  transitu,  aUquantuIum  ibi  constiti- 
mus ;  et  quamdiu  potuimus,  solo  saltem  visu  libavi- 
mus  aurum.  Mox,  per  vestigia  filii  regressi,  pateram 
argenteam  reperimus;  qua  in  frusta  desecta,  et 
minutatim  partita,  pruntum  aviditatis  281  nostrae 
tunluromodo  irrantes,  non  eiiam  fami  fccirous 
satis  Postero  die,  coilato  consilio,  magistrum  quen- 
dam  illius  temporis  adivimus  (1),  qui  dicebatur  no- 
men  Domini  ineffabile  scire  :  interrogatus  scientiam 
non  inficiatur,  adjiciens  quod  tanta  esset  ejus  no- 
minis  virtus,  ut  nulla  ei  magia,  nulla  mathesis,  ob- 
sistere  posset.  Ita  multo  pretio  redemptus,  jejunus 
et  confessus  (2),  nos  eodem  modo  paratos   duxit   ad 


fontem.  De  quo  haosta  aquainfialaargentea,  tacens  D  sciscitatus,  illumque    vestigiis  insecutus,   intcrrogat 


digitis  literas  figurabat,  donec  oculis  intelleximus 
quod  ore  eff^ri  nequiremus.  Tunc  fiducialiter  ad 
montem  acce:?simus ;  sed  exitum  ulteriorem  a  dae- 
monibus,  credo,  obstipatum  offendimus,  invidenti- 
bus  scilicet  nomini  Domini,  quod  eorum  commenta 
refellere.  Yenit  mane  ad  me  nigromanticua  Judaeus, 


an  vidisset  asinnm  :  refert  ille  se  asinum  fuisse, 
modo  hominem,  omnemque  casum  exponit.  Mi- 
ratus  famulus  ad  dominum  detulit ;  dominus  ad 
apostolicum  Leonem,  dWo  nostro  seculo  sanctissi- 
mum ;  conviclae  anus  idem  fatentur.  Dubitantem 
papam  confirmat  Petrus  Damianus,  literaturse  pe- 


(98)  Dulcibus  illisa  lapsibus.  c.  d.  e.  1.,  dulcibus 
illis  aliapsibus,s*  a. 

(99)  Hasc»  a.  s.  c.  d.  e  2.  I.;  omitt.  in  e. 

(100)  Subtexeret.c.d.e.^subtexerity  a.  e  i.^sub- 
texeraty  s. 

(1)  Adivimus.  c.  e.  \.,audivimuSy  a.  s.d. 

(2)  Confessus.SL.  s.  c.  d.  e.;  confusus^  1. 
(3}  Bibacius.  s.  c.d.  e.  i.,  libatius,2L, 


(4)  Impudicius.  d..  pudicitius,  e  ;pudicius,  cl. 
impudiciiiuSt  c  2.,  putidius,  a.s.  i. 

(5)  Ingurgitantes.  c.d.  e.,  abligurientes^  a.  a.  1. 

(6)  Enim.  c.  d.  e.  omitt.  in  a.  s. 

(7)  Etsi.  a.  8.  c.  e.  l.,  eliamsid. 
fS)  Aqua.  Glossa  in  L,  abscilicet. 
[9)  Incautiorem.  Glossa  in  I. ,  i. e. minus  cautam. 


ii 


GESTA  REGDM  ANGLORUIf.  —  LIB.  U.  i146 

non  miruTn  si  haec  fieri  possint  ;  prodactoque  A  285  db  viris  bt  pocmixis  chorbas  ducentibus. 


)Io  de  (10)  Siroone  tfago,  qni  Fauslinianuro  in 
is  figura  videri,  eta  filiis  horrcri  fecit,  in- 
orem  de  caetero  in  talibus  reddidit.  • 

DB  CAPrrB  STATU^  LOQUENTIS. 

^.  Haec  Aquitannici  verba  ideo  inserui,  ne 
irum  videalur  quod  de  Gerberlo  fama  disper- 
udisse  sibi  stituae  caput,  certa  inspectione 
m,    cum     videlicet  omnes  planetae  exordia 

sui  meditarenturf  quod  non  nisi  interroga- 
>queretur,  sed  verum  vel   affirmalive   vel   ne- 

pronunciarel.  Verbi  gralia.  diceret  (11) 
rtuSy  «  Ero  apostolicus  ? »  responderet  stalua, 
m. —  Moriar  antequam   cantem  missam    in 


§  174.  «Ego  Oibertas  (17)  peccator,  et,  si  vellem 
celare  quod  in  me  factum  est  divinum  judicium.  mem- 
brorummeorum  tremor  proderet ;  quod  quemadmo- 
dum  factum  sit  referam,  nt  omnibus  innotescat 
quantasit  poenainobedientiaD.  Eramus,  ad  vigilias 
Natalis  Domini,  in  villa  quadam  SaxoniaB  ubi  erat 
ecclesia  Magni  martyris  :  presbyicr,  nomine  Rober- 
tus,  missam  primani  inchoaveral.  Ego  in  ccemiterio 
cum  sodalibus  octodecim,  viris  quindecim,  fcrminis 
tribus,  choreas  ducens,  et  cantilenas  secularet 
perstrepens,  ita  sacerdotem  impediebam  ut  ipsa 
vei  ba  nostra  intra  sacrosancta  missarum  soiemnia 
resonarent.  Quocirca,  mandato  nobis  ut  taceremus 
et  heglecto,  imprecatusest,  dicens  :  c  Placeat  Deo  et 
lem  ? —  Non.  »  Quo  illumambiguo  deccptnm  B  saocto  Magno  ut  ita  cantantes  permaneatis  usquead 


,  ut  nihil  excogitaret  prrnitentiae  qui  animo 
retur  suo  de  longo  lempore  vitae  ;  qnando 
[evosolymam  ire  deliberaiet  ut  mortemstimu- 
Nec  providit  284  Mtiod  esl  Romae  ecclesia 
lem  dicta,  id  cst,  Visio  pacis,  quia  quicun- 
ae  confugerit,  cujuscunque  criminis  obnoxius, 
lum  invenit.  Hanc  in  ipsius  urbis  rudimentis 
n  accepimus  diclam,  quod  ibi  Romulus,  ut 
il  eivium  numerum,  statuisset  omnium  reo- 
ifugium.  Ibi  cantat  missam  papa  tribus  Do- 
s  quibus  praetitulatur  Statio  ad  (12)  Jerusa^ 
faocirca,  cum  uno  illorum  (13)  dierum  Ger- 
ad  missam   se   pararet,   in\aletudinis    ictus 


annum  I  «  Vcfba  pondus  habuerunt.  Filius  presby-' 
teri  Joannis  sororem  suam  nobiscum  cantantem 
pcr  braehium  arripuit,  statimque  iltad  a  corpore 
avulsit,  sed  gutta  sangninis  non  exiit.  Ipsa  quoque 
toloanoo  nobiscum  permansit  choros  ducens,  et 
cantans  :  pluvia  noncecidit  super  nos  ;  frigis,  noa 
(18)  calor,  nec  fames,  nec  sitis,  nec  lassitado  oos 
afifecit ;  indumenta  nec  calcamenta  nostra  alirivi* 
mus  ;  sed  quasi  vccordes  cantitabamas.  Primum 
ad  genua.  mox  ad  femora,  terrae  dimersi  sumus. 
Fabrica  lecti  aliquando  nutu  Dei  super  nos  erige* 
balur,  ut  pluvias  arceret.  Tandem,  evoluto  aonOy 
Herbeitus,  civitatis  Golooiensis  episcopus,   a  oodo 


lit.  eademquc  crescente  decubuit ;  consulta  G  quo  maous  oostrae  ligabantur  nos  absolvit,  et  aote 


deceptionem  et  mortem  suam  cognovit. 
itis  igitur  cardinalibus,  diu  facinora  sua  de- 
t :  quibus  inopinato  stupore  percussis  (14), 
quid  referre  valentibus,  ille  insaniens,et  prae 
ratione  hebetata,  minutatim  se  dilaniari  et 
*atim  foras  projici  jussit  ;  «  Habeat,  inquiens 
'Orum  oflicium  qui  corum  quaesivit  hominium; 
e  animus  meus  nunquam  illud  adamavil  (15) 
entum,  imo  sacrilegium. » 

3.£t  quia  diverliculum  feci,  puto  non  io 
am  si  dicam  quod  in  Saxonia  tempore  regis 
iccidit,  et  noo  adeo  nolum,  anno  Dominicae 
itionis  millesimo  duodecimo.  Melius  est  inte- 
atiari  in    talibus,   quam    immorari    in   ejos 


altare  saocti  Magni  recoociliavit.  Fiiia  presbyteii 
cum  886  aIus  duobas  contiouo  efflavit,  caeteri 
continuis  tribus  diebus  et  ooctibus  dornMvimus  ; 
aliqui  postea  obienint  et  miraculis  coruscaot,  caa- 
teri  pcenam  suam  tremore  membrorum  produot.  » 
Datse  suat  nobis  hae  titterae  a  domino  PeregrioOt 
beati  (19)  Herberti  successore,  anno  Domipicae  io- 
carnitionis  millesimo  tertio  decimo. 

DB  BPISCOPO  TUOPlSSmO  BT  EELI6I080    Wt   MONACHA 

irrcBSTA. 

§  175.  lo  hac  urbe  (  quae,    olim  Agrippina  ab 

Agrippa  geoero  Augusti  dicts,   postea  a  Trajaoo 

imperatore  Colooia  denoroioata  est,    quod  (20)  io 

imperium  alleetus,  colooias  civium  Romaoorum  eo 


et  ignavis  et   tristibus.   Quod   profecto  erit  D  deduxerit)  ;  —  in  hao,  inquam.civitate  fuit  episeo- 


itts  si  ab  antiquitate  scriptum  illius,  qui  pas- 
,  apposuero  ;  simul  et  propius  vero  videbi- 
^m  si  meis  texuissem  literis.  Praeterea  ooo 
is  aestimo  (16)  si  muhicolori   stylo  varietur 


pus  quidam,  praBclams  religione  quamvis  turpis 
corpore,  cvyus  unom  miraculom,  quod  morieos  prae- 
dixit,  referam  ;  si  prius  dixero,  quam  iosolitus  ca« 
sus  eum  io  tanto  culmine  fastigaverit.  Iroperator 
terrae  iliius^  Dominica  ilia  quae  vocatur  Quioquage- 


Simone  Mago,  In  fabuloso  S.  Petri  (lioera- 
od  falso  Clementi  Romano  atlrib'iitur,  ex- 
Simon  Magus  Faustinianum  proprii  sui 
oris  lineamenlis,  adhibito  quodam  rubro 
lali  ungiiento,  induens,  non  sine  ingenti 
1  ejus  terrore  qui  genilorem  pro  Simone 
imenlesfugam  cepcrunt  donec  a  S.  Petro 
•eniur.  (Suarpb,  208.) 
Oiceret.  c.  e.  1.,  cum  diceret^  a.  s.  d. 
Ad,  a.  s.  d.  1.,  omitt.  in  c.  e. 


(13)  llhrum,  c.  d.  e«,  eorum.  a.  s.  I. 

(14)  Percussis  s.  e.,  nerculsis,  a.e.  d.  1. 

(15)  Sacramenlum.  Glosa  in  IfprofstitumscUket 
diaholo, 

(IH)  jEstimo.  c.  d.  e.  1.  m.,  opinor,  a.  s. 
(11)  Otbertus.  a.  c.  d.  e.  1.,  EthelbertuSt  s. 

(18)  Non.  c.  d.  e.,  nec,  a.  s.  i. 

(19)  Beati.  c.  d.  e.,  omitt.  in  a.  s.  1. 

(20)  Quod.  e  ;  quod  ibi^  a.  s.  c.  d.  1. 


«147 


WILLELMI  HAr.MESBURIBNSIS  MONACHI 


1148 


8ima,  venatum  pergens,  solus  ad  oram  sylvae  dc-  A  dolore  membra  depastas  io  lccto  decumberct,  coa* 


veoit,   omnibus   comitibus  dispcrsis,  juxla   quam 

habebat  ecclesiam  ille  presbyter  agrestis,   deformis 

sane,  et  pene  portenlum   naturae.  Imperalor,   miii- 

tem  se  menlitus,  supplicilcr  missam  rog^al ;  ille  con- 

festim  parat :  altcr  interea  volvebat  animo   qnare 

Deus,  a  quo  formosa  cuncta  procedunt,  tam  defor- 

mem  bominem  sacramenta  sua  conticcre  sineret. 

Mox  cum  ad  versum  tractus  vcntum  esset,  «  Scitote 

quoniam  Dominus  ipse  est  Dcus,  »  sacerdos,  socor- 

diam  pueri  familiaris  incrcpilans,  rt-spexit,  et   con« 

citatiori  voee,   quasi  cogilanti  imperatori  respon- 

derel,  dixit  :  «  Ipse  fecit  nos,  et  non  ipsinos. »  Quo 

dicto  287  repcrcussus  (21)   imperator,  propheti- 

cum  virum   s&stiraans,  invilum   et    renitentem   su-  3  nimatus  est. 

blimavit    in   arcliiepiscopum     (22)  :    quod    tamen 

semel  susceptum  dignis  moribus  honestavit  ;   pene 

agcntes  blande  appellare,  improbos  exeommunica- 

tionis  Btigmate  inurere,  sinc  personarum  (23)   ac- 

ceptione.  Multa  illius  acta  constanter  accolse  prse- 

dicant,  qnonim  unum  pro  suscepti  operis   brevitate 

lector  percurret.    In  monasterio   sanctimonialium 

urbis  illius  erat  virgo  quaedam,  quae  illic  magis  pa- 

rentum  officio,  quam  bonae  vitae  sludio,  adoleverat  : 

haec  et  speciei  lenocinio,  ct  dulci  ad  omnes   collo- 

quio  (24),  amatores  inviiabat ;  sed  cum  cseleri   vel 

timore  Dei,  vel  pro  infamia  scculi,  oupiditates  suas 

cobiberent,   unus,   quem  opum    congerics  et  alta 

pro^ies  in  proterviam  accenderant,  abrupit  quod 


venerunt  undique  compatriotae  ut  e\trei?>ae  beoe- 
diclioni  beali  viri  commuuicarent  ;  solus  ille  venire 
non  pnesumcns ,  subornavit  aliquos  qui  pro  se 
loquerenlur.  £jus  nomen  auditum  primo  pootifei 
gemitu  cxccpit  ,  inde  subjecit  vcrba ;  verbi  ipsa 
dicturus  sum.  «  Si  miser  ille  malediclam  mulierem 
(26)  deseruerit,  sit  absolutus;  si  pcrstiterit,  posle- 
riori  anno  hac  eadem  die  et  hora  qua  ego  deceditm, 
sit  ante  Deum  rcddere  rationem  paratus  :  videbitis 
autem  me  quando  signum  ad  sexlam  insonuerit 
efflare.  >»  Ncc  (ides  verbis  dcfuit,  nam  et  iste  hora 
qua  prsedixerat  dcfunctus ;  et  ille,  anno  evoluto, 
eadem  die  ct  hora  cum  amica  fulmiue  ictus  exa- 


QUOMODO  SWANUS  INVITATUR  UT   ANGLUM  VE.MAT. 

§  176.  At  vero  rex  (27)  Eihelredus,  marlyrizato, 
(2S)  ul  praediximus,  sancto  Elfego,  dedil  cpiscopa- 
tum  cuidam  (2D)  episcopo  Livingo.  Reaederat 
autem  in  Anglia  Turkillus  Danus,  qui  fuerat  in- 
centor  ut  lapideretur  archtepiscopus  ;  habebatque 
Orientalcs  Anglos  suaa  voluntati  parentcs.  Nam 
csBien,  dato  ab  Anglis  octo  millium  librarum  Iri- 
buto,  per  urbes  et  agros,  quo  quisque  commodius 
289  poierat,  dilapsi  ;  quiudecim  eorum  naves, 
cum  hominibus,  regis  (idem  seculs.  Turkilius  inier- 
ea  rcgem  palriae  sua)  Suanum  nunciis  accersit  ut 
Angliam  veniat ;  praeclaramessepatriametopimam, 
sed  regem  stertere :  illum,  Veneri  vinoque   studen- 


legis,  quod  justitiae,  puellae  virginal  (25)  expugriare  ^,  jg^^  „^^1,  ^^^^^  ^^^^  bellum  cogitare ;  quaproplcr 


ausus,  abdoctamque  domum  loco  justa)  coojugis 
hahuit.  Tran^iit  multum  tempus  in  abbatissae  pre- 
cibus,  in  propinquorum  admonitionibus,  ne  tam 
ioedo  facinori  assne^ceret  :  ille  surdid  auribns  ad- 
monentes  transiens,  velut  pelagi  rupes  immola 
resistit.  Ac  tum  forte  antistes  abcrat,  curise  curis 
implicitus ;  regresso  res  nunciatur  :  mandal  ille 
continuo  ut  ovis  ovili  restituatur ;  ita,  multis  verbis 

ultro  citroque  habitis,  mulier  monasterio  red- 
ditur;  scd  non  multo  post,  abscessu  pontiBcis 
aucupato,  abripitur.  Tunc  in  delinqueniem  excom- 
municatio  promulgatur^  ita  ut  nuilus  civium  cum 
eo  coiloqui,  nullus  convivari  auderet :  quam  ille 
injuriam  parvi  pensana,  288  iQ  prsedia  juri  sui 


odiosum  suis,  ridicidum  alienis  :  duces  iuvidos  ; 
provinciales  infirmos,  primo  stridorelituorum  praelio 
cessuros. 

§  177.  Erai  (30)  Suanus  in  sanguiuem  pronus, 
nec  ei  magno  hortamento  opus  fuit  :  navibus  itaque 
paratisy  transitum  maturavit  ;  Sandwic  vocalur 
portus  ubi  appulit  ullionem  praecipuc  Gunbildis 
sororis  intendens  animo.  Ha;c,  non  iilepidse  formae 
virago,  Angliam  cum  Pallingo  marito  potenti  comite 
venerat  ;  et  accepta  Christianitate,  obdidcm  se 
Danicae  pacis  fecerat.  Eam  cum  ca^teris  Danis  in- 
faustusfuror  Edrici  decapitari  jusserat ,  pronuncian- 
tem  quod  sui  sanguinis  effusio  magno  toii  Anglise 
foret  dispendio.  Et  illa  quidem  mortem   praesenti 


longe  abiil,  non  ut  prseceptum  foveret,  sed  ut  arbi-  -^  tulit  animo,  quia  nec  moritura  expalluit,  nec  mor- 
trium  fugeret ;  ubi  cum  excommunicata  sua  vitam  lua,  consumpto  etiam  sanguine,  vultum  amisit ; 
tranaigens,  homo  fautiosus  et  potens.  Sed  cum  occiso  prius  ante  ora  marito,  ei  filio,  commodae 
Deus  epiacopum  ad    superoa  evocaret,  et  gravi     indolis  puero,  quatuor  lanceis  foralo.  Tunc    ergo 


(21)  Repercussui.  e.  repercuhm^tL,  c.  d.  l;per- 
eussus,  8. 

(22)  Archiepiscopium.  I.,  archiepiscopum,  a.  e., 
archiepiscopaium,d.,epiuoputn,c.\arcMepiscopum 
CotonuB,  8. 

(23)  Personarum.  s.  c.  d.  c,  personof,  a.  1. 

(24)  Colioquio.  s.  c.  d.  e.,  alloquio^  a.  I. 

(25)  Virginal.  e.  X.fVirginaiem  aulam,  d.  virgi- 
nalCf  s. 

(26)  Mulierem.^.  d.  e.  I.,  mulierem  illam,  c.  s. 

(27)  Rex.  a.  s.  d.  e2. 1.  ;  omiit.  in  c.  c. 

(28)  m  proBiiximus.  Vide  §  165. 


r29)  Epiicopus  Livingo»  Lyfingus,  nomine  prius 
iElhel^tanus,  a  Fonlancnsi  Ecclesia  ad  Cantuarien- 
sem  anoo  10 1 3  transiit.  Obiit  die  12»  Junii  1020. 

(30)5uarttt<.  Danorum  strages  die  festo  S.  Bri- 

ciii ,  a.  D.  1002,  Gunilhdsequse,  Sweyni  sorori  cae- 
des  diu  in  eorum  menie  praesens  remansit  ianquam 
odii  in  Saxonum  nomen  vividus  fomes.  Aggressio 
in  An^Iiam  anno  sequcnti  a  Danico  rege  peracia  vix 
haberi  ])0Lest  ul  ampla  iaiitae  injuriae  vindicta  nec 
Sweynus  Anglicumliltususquedumvitafunctus  esset 
infestarc  dcsiit.  Danorum  ad  portum  Sandwich  ap- 
pulsus  effectusest  mense  Julio  1013. 


ii49 


GESTA  REGUM  ANGLORUM.  —  LIB.  II. 


il50 


Suanus,  per  OricDtales  Anglos  profcctus  in  Nor-  A  Anglis  eo  roagis,  quod  deserti  ducis  cxemf^m  pro- 


thanhimbros,  diUoni  eos  suae  sine  pugna  subdidit ; 
non  quod  in  illorum  mentibus  genuinus  ille  calor, 
et  dominorum  impaliens,  refriguerit,  sed  quod  prin- 
ceps  eorum  290  (31)  Uhtredus  primus  exemplum 
defer.tionis  dederit.  Illis  sub  jugum  missis,  cseteri 
quoque  omnes  populi  qui  Angliam  ab  aquilonc  inha- 
bitant  vectigal  et  obsides  dcderunt.  Mox  ad  austra- 
les  regiones  veniens.  Oxenefordenses  et  Winlo- 
nienses  leges  suas  adorare  cocgit  ;  soli  (82)  Londo- 
nienses,  regem  lcgitimum  intra  moenia  tuiantes, 
portas  occluserunt.  Dani  conlra  ferocius  assislentes, 
spe  gloriae  virtutem  alcbant  :  oppidani  in  mortem 
pro  libertate  ruebant,  nullam  sibi  veniam   futuram 


cessunim  sit  in  orbem  terrarum.  lllot  amore  sai 
sine  sumptibus  voluntariam  eubeuntes  fugam,  do- 
mos  et  facultates  euas  praedonibus  exposuisse,  m 
arcto  esse  victum  omnibus,  vestilum  deesse  pluri« 
bus  :  probare  se  quidem  Gdem  ilionim,  sed  non  re- 
perire  salutem  ;  adeo  jam  subjugata  terra,  obser- 
vari  littora  ut  nusquam  sine  periculo  ^t  exitos, 
Quapropter  consulerent  in  medium  quid  censerent 
facicndum.  Si  maneant,  cavendum  plus  a  civibus 
quam  ab  hoslibus.  Forsan  enin  crucibus  suis  novi 
domini  gratiam  mercarentur  ;  et  certe  occidi  ab 
hoste  titulatur  (.34)  fortuna>,  prodi  a  cive  addicitur 
ignariie.  Si  ad  exteras  gentcs  fugiant,  gloriae  fore 


arbilrantes  si  rcgem   desererent,  quibus  ipse  vitam  q  dispcndium  ;   si   ad  notas,  metuendum  ne  cum  for- 


suam  commiserat.  Ita  cum  utrinque  acriter  certa- 
retur,  justior  causa  vicloriam  habuit  ;  civibus 
magna  ope  conanlibus,  dum  unusquisque  sudores 
suos  principi  ostcntare,  et  pro  eo  pulchrum  putaret 
emori.  Hostium  pars  proslrata,  pars  in  tlumine 
Tamensi  necata,  quod  pra^cipiti  furore  pontem  non 
exspeclavissenl.  Lacero  agmine  petit  Suanus  Ba- 
thoniam  ;  ibi  Ethelmerus,  occidenlalis  regionis 
comes,  cum  suis  omnibus  manus  ei  dedit.  Nec  adhuc 
flecterentur  Londonienses,  tota  jam  Anglia  in  clien- 
telam  illius  inclinata,  nisi  Ethelredus  praesentia  eos 
destitueret  sua  ;  quippe  homo  inertiae  deditus,  et 
formidine  meritorum  nullum  sibi  fidelem  metiens 
(33),  bellique  et  obsidionis  nccessitatem  subterfu- 


tuna  colorent  (35)  animum.  Plerosque  enim  probos 
et  illustrcs  viros  hac  occasione  caesos  :  experiendam 
tamen  sortem,  ct  tentandum  pecUis  Ricardi  Nor- 
mannorum  ducis ;  qui  si  sororem  et  nepotes  non 
ingt-ato  animo  susc^.perity  293  ^  quoque  non 
aspemanter  protccturum.  «  Vadabitur  enim,  inquit, 
mihi  meam  salutcm  conjugi  et  liberis  impensus 
favor.  Quod  si  ille  adversum  pedem  contulerit,  non 
decrit  mihi  animus,  plane  non  deerit,  qiiin  malim 
hic  gloriose  occumbere  quam  illic  ignominioae  vi- 
vere.  Quocirca  hoc  interim  mense  Augusto,  dum 
clementior  aura  componit  pelagus^  Emma  ad  fra- 
trem  navigct,  communia  pignora  apud  eum  depo- 
silura  ;  sint  comites  eorum  (36)  episcopns  de  Du- 


giens,  illos  fuga  sua  reliquit  in  meJio  ;   quocirca,  p  nelmo  et  abbas  de  Burgo.  Ego  hic  usquead  Natale 


rebus  extremis  medenles,  compalnotarum  exem- 
plo  se  dedidere.  Laudandi  prorsus  viri,  et  quos 
Mars  ipse  collata  non  spcrneret  hasta  si  duccm 
habuissent ;  cujus  dum  vcl  sola  umbra  protegeren- 
tur,  totius  pugnae  aleam,  ipsam  etiam  obsidio- 
nem,  29 1  non  paucis  mensibus  luserant.  Ille  in- 
terea,  naturalis  desidiae  conscientiam  excitans,  ab 
urbe  profugit  ;  cumque  clandcstinis  itineribus  Ham- 
tunam  venisset,  inde  Wehtam  enavigavit.  Ibi  abba- 
tes  et  episcopos,  qui  nec  in  tali  necessitate  domi- 
num  suum  desercndum  pularent,  in  hanc  convenit 
sententiam.  Vidcrent  quam  in  angusto  res  essent 
suae  et  suorum  :  se  perfidia  ducum  avito  extorrem 
solio,  et  opis  egentem  aliense,  in  cujus  manu  alio- 
nim  solebat  salus  pendere  ;  quondam  monarcham 


Domini   manebo  ;  si  bona  nunciaverint,  subsequu- 
turus  continuo.  » 

g  178.  Soluto  conventu  paretur  ab  omnibus : 
navigant  illi  Normanniam,  ipse  serenae  famse  avidus 
interim  residet.  Mox  a  transmarinis  nuncialum  par- 
tibus,  Ricardum  suscepisse  sororem  magna  alacri- 
tate  ;  regem  quoque  invitare,  ut  suos  dignetur  la- 
res.  Ita  (37)  Ethekedus,  mense  Januario  Norman- 
niam  vcniens,  miserias  suas  sedulilate  hospitU 
consolatus  est.  Erat  ille  (38)  Ricardus  filius  Ricardi 
primi,  qui  felicitate  et  probitate  sua  patrem  aequa- 
rit  :  certe  iu  Dei  rebus  major.  Coenobium  Fiscan- 
nense,  quod  pater  inchoaverat,  ad  summam  ma- 
num  evexit.  Orationibus  et  frugalitati  adeo  inten* 
tus,   ut  nuUum  monachum,  nullum  heremitam  de- 


et  potentem,  modo  miscrum  et  exulem.  Dolendam  D  sidemres.  Humilitate  cemuas,  ut  lacescenlium  oer- 
sibi  hanc  commutalionem,  quia  facilius  toleres  opes  vicositates  patienlia  298^^1  sobstemeret.  Deniqoe 
non  habuisse,  quam  habitas  amisisse  ;  pudendam      fertor  quod  noctibus,   cusiodias  famulomm  fallens, 


(31)  Uhlredus  primus  exemplum  defectionis  de^ 
derit,  Uhtredus  et  Nerthanimbri  Sweno  se  subjecere 
an.  1013. 

(Zi)  Londonicnses...  occluserunL  SwenumaLon- 
donio  repuiserunt  iEihelredus  et  Turcytellus  an« 
1013. 

(33)  lAeliens.  c.  d.  e.  1.  ;  metuenSy  a. 

(34)  Titulatur,  c.  d.  e.  iitulanturj  a.  s. 

(35)  Colorent.  e.  I.,  colerent,  a.  s.  d,tollerentc. 

(36)  Episcopus  de  Dunelmo,  elc.  Juxla  Florcn- 
tium  Wtgorniensem,  iEiphunus,  episcopus  Londi- 
nensis  et  ^lfsinus,  Petriburgensis  abbas,   Emmam 


duosqne  ejus  filios,  Edwardum  et  iSIfridam,  in 
Normaoniam  comiitti  aunl.  Vide  etiam  Sazon. 
Chron.  a.  D.  1013. 

(37)  Ethelredus.  tnense  Januario  Normanuiam 
veniens.  Die  1  Jao.  a.  D.  1014. 

(38)  Ricardus  fHius  Ricardi  primi.  Ricbardas  II, 
cognomento  Bonus,  pairi  an.  996  successit.  Joxia 
pliirimos  auctores,  obiit  illa  die  i3*  Aug.  f027  ;  at 
Willeimus  Geroeticencis  ej'is  mortem  an.  1026,  non 
secus  ac  quidam  vetustior  auctor,  ascribit  {Acta 
SS*  Bened.  saec.  xi,  p.  570. 


1151 


WlLLiELMI  MALMESBURIENSIS  MONACHI 


115t 


ineomitatos  ad  matotinas  monachorum  vcnirc  soU- 
tu8  fuerit,  genuflcxitHis  (39)  usqiie  ad  luccm  incum- 
beos.  Id  presertim  apud  Piscannium  cxerccns, 
qnadam  nocte  malurios  se  agcbat  ;  camque  inve- 
nisset  oslium  obscratum,  cxcusso  violcnlius  pes- 
sulo,  soporem  sacrislie  turbavit.  Illc  miratus  in 
tali  noctis  horrore  pHlsantis  stropitum,  surrcxit, 
ut  viderct  tam  audacis  facti  conscium  ;  reperiensquc 
ut  videbatur  mslicum,  plebeio  tectum  amictu,  non 
potuit  animo  suo  impcrarc  ut  maiiibus  tcmperarot. 
aed,  vchemcnti  felle  commotus,  crinem  invadit, 
roultos  illustri  viro  colaphos  infringons  :  durat  ille 
incredibiii  patientia,  nec  mutire  dignatos.  Postcro 
die  in  capitulo  querelam  deponit  ;  iraque  simulata, 
monacbum  ad  vicum  Argenlias  sibi  praecepit  occur- 
rere,  minilans  se  ulturum  in  ejus  pervicacia,  quod 
tota  loqueretor  Gallia.  Die  dicta  monacho  astante, 
et  prae  metu  pene  exanimato,  rem  proceribus  expo- 
nit,  atrocitatero  facti  per  amplificationcm  ex^^ggc- 
rans  ;  conantem  reum  respondere  call.dis  objectio- 
nibus  aliquandiu  suspendit.  Postremo,  ut  jocun- 
dior  esset  roiserationis  matcria,  ab  optimatibu<  ju- 
dicatum  clementer  absolvit,  totumquc  vicum  illum, 
qui  optimi  vini  ferax  esse  dicitur,  cum  appenditiis 
suis,  ofScio  ejus  (40)  addixit  ;  pronuncians  mona- 
chum  esse  optimum,  qui,  bene  cuslodicns  munus 
injunctum,  (4!)  nec  percitus  ira  iaxavcrit  silentium. 
(42)  Post  viginti  octo  annos  ducatus  mortis  viam 
ingrediens,  294  jub^^  suum  corpus  (43)  scpeliri 
ad  ecciesije  ostium,  ubi  et  peditms  calcantium,  et 
itillicidiis  ex  alto  rotantibus,  esset  obooxium  ;  sed 
Dostro  tempore  Willelmus,  illius  loci  al>bas  tcrlius, 
rem  deformem  esse  permensus,  longam  sustulit  io- 
vidiam,  et  inde  lcvatum  ante  majus  aliare  loc^vil. 
(44)  Habuit  fratrem  Robertum,  quem  archiopisco- 
pum  fecit  Rotomagi ;  in  hoc  sane  non  parva  macula 
gldriam  aspergens  :  nam  ille  immaniter  honorc 
abdsus,  (45)  multa  primo  facinora,  muita  flagilia 
commisit  ;  scd  postea  in  seoium  vcrgens,  eiec- 
roosynis  largissimis  haud  dubie  quacdaro  delevit. 

(39)  Genuflexibut.  c.  d.  e.  m.  genuflexionibuSf 
a.  8.  1, 

(40)  EJui.  a.  c.  d.  e.  i.  ejusdem  sacrislas,  s. 

(41)  ifee  percitus,  Quae  bic  de  Richardo  II,  Nor- 
roanniaB  duce,  narrantur,  veinl  singulare  bujus  sevi 
roorum  specimcn  allaia  sunt.  (ProL  Rec.  des  His- 
toires  de  la  France^  tome  X.) 

(42)  Post  viginti  octo  annos  ducatus.  Richardus 
II,  Vide  bujus  paragraphi  not.  38. 

(43)  Sepeleri  ad  ecclesias  ostium.  EcclosiaD  Fiscam- 
nensis  {ticamp),  Confer  Dudonem.  S.  Quintini,  ubi 
Richardi  II  mortem  refert. 

(44)  Habuit...  Rotomofii.  a.  s.  d.  e.  I.  omittun- 
lor  in  e.  — »  Robertoa  filMie  erat  Richardi  I,  Nor- 
roanniae  duci«,  ex  ejus  secunda  uxore  Gonnor^  quae 
priiis  ilU  eoncubina  fuerat.  Ebroicensis  comes  a 
patre  factus  anno  989,  ab  eodem  Rotbomagensis 
archiepiscopus  eodem  anno  creatus  est.  Ante  Pa- 
acha  obiit,  an.  1036.  Qiiidam  auctores  ejus  mortem 
an.  1037  ascribunt.  (GalL  Christ.y  tom.  XI.) 

(45)  Uulta  primo  facinora.  a.  s.  d.  e.  1.  omilt. 
in.  c. 

(46)  Post  Ricardum,  eto.  Juxta  MHbillonem,  Ri- 
chardua  III  obiit  die  6*  Aug.,  primo  sui  regni  anno; 


A  (46)  Post  Ricardum  fllius,  ejusdcm  nominis,  priDci- 
patum  sortitus,  vixit  anno  vix  uno.  (47)  Opinio 
ccrte  incerta  vagatur  quod  conniventia  (48)  fratris 
Rot>eni,  quom  Ricardus  secundus  ex  Judill  a,  filia 
comitis  Brilonum  Conani,  susceperat.  vim  juveni 
venetica  consciverit.  Cujus  rei  gemens  conscien- 
tiam,  Jcrosolymam  post  seplem  annos  comitatus 
abicrit ;  magnsR  laudis  causam  tunc  temporis  ad- 
orsus,  ud  iter  motibus  suspcclum  barbaricis,  riti- 
bus  ^95  diversum  Saraccnis  (49),  cum  paucis  in- 
vaderet.  Portendit  tamon,  nec  abstitit,  totam  viam 
salubriter  emcnsus  ;  multoque  auro  introitum 
mcrcatus,  illud  Christianorum  dccus,  scpulchmm 
dico  Dominicum,  nudipes  et  lachrymas  veneralus 

B  est.  Hoc  labore  apud  Deum  (ut  crodimus)  foederata 
gratia,  domumquc  revertens,  (50)  apud  Niceam 
arbem  Bilhiniae  dios  implevit,  vencno  ut  fertur  (51) 
intercoptus  :  auctore  ministro  Radulfo,  cognomento 
Mowino,  qui  scelus  illud  spe  ducalus  animo  suo 
extorseril ;  sed  Ncmanniam  rcgressus,  re  cognita 
ab  omnibus  quasi  monstrum  cxsufQatus,  in  exilium 
perpetuum  discessit.  (52)  Successit  Roberto  fiiius 
Willeimus  puerulus,  de  quo  in  consequentibus  di- 
cturus,  nunc  quod  instat  rcpctam. 

g  179.  Suaousinterca,  modo  quo  dixirous,  inva- 
sam  Angliam  rapinis  et  csedibus  urgebat  ;  provin- 
cialium  fiubstcntife  pnus  abrasae,  mox  proscriptio- 
nes  facte.  Hsesitabatur  totis  urbibus  quid  fieret :  si 
pararetur  rcbellio,  assertorem  non  haberent  ;  si  eli- 

Q  geretur  subjeclio,  placido  rectore  carerent.  Ita  pri- 
vatac  et  publicae  opes   ad  naves  eum  obsidibus  de- 
portabantur,  quod  non  esset  ille  dominus  legitimus 
sed   tyrannus   atrocissimus.  Sed  non  diu  propilia 
Divinitas   in  tanla  miscna  sivit  fluctuare  Angliam, 

siquidem  pervasor  continuo  ad  Purificationem  san- 
cts  Mariae,  ambi^uum  qiia  morte,  (53)  vitam  effu- 
dit.  Dicitur  quod  tcrram  sancti  Edmundi  (5i)  depo- 
pulanti  martyr  idcm  296  P<^r  visum  apparuerit, 
leniterque  dc  miseria  conventum  suonim,  insolen- 
tiusque  respondentcm,    in  capite   perculerit ;   quo 

sed  Ordericus  Vitalis  in  sccundo  regni  sui  anno 
decessisse  asserit.  NonnuIIi  scriptores  ejus  obitum 
diei  3  Febr.  lOiSarHgunl. 

(47)  Opinio,  etc.  Yidc  Willclmun  Gemeticensem, 
Q  lib.  VI.  c.  t,  el  brcve  Chronicon  S.  Martioi  Turo- 
nensis  (Apud  Chesnium,  lom.  III.  Script,  Franc. 
p.  360). 

(4tt)  Fratris  Roberti.  Robertus  Eximensis  {Hie^ 
mes)  comes,  fntri  successit  in  Normannias  ducatu, 
sicut  et  etiam  Robertus  I ,  cognomento  Maguiticus 
et  Diabolus. 

(49)  Saracenis.  e.,  unus  ms.,  legit  Sararenieis. 

(50)  Apud  Niceam...  dies  impletnt.  Juiii  i,  a.  D. 
1035.  Wiilelmus  Gcmet.,  lib.  vi,  c.  13. 

(51)  Pertur.  a.  ci  d.  e.  1.,  dicitur.s. 

(5'i)  Succemt  Roberto  filius  Willelmus  puerulus 
Wiilelmus  Notbus  {Le  Bdtard)  postea  rex  Angliae. 
Non  amplius  qiam  octo  annis  oatus  quando  patcr 
ejus  e  vivis  sublatus  est. 

(53)  Vitam  effudit.  Swevn  obiit  die  8  Febr.  an. 
1014. 

(54)  Edmundi.a.  c  d.  e.  1.  Edmudi  regis  et 
martyris,  s.  Confer  Hermannum,  De  miraculis  S. 
Edmundi. 


ii5i 


GfiSTA  REGUM  INGLOllUM.  ^  US.  tU 


1154 


dolore  taclufn,  in  proximo,  lU  praBdictum  est,  A 
obiisse.  Dani  Cnutoncm  tiliiiro  Swani  in  rcgem 
eligunt.  Angli  contra,  naluralero  dominuro  cario- 
rero  sibi  pronuncianles,  si  regalius  se  quam  con- 
sueverat  ageret,  e  Normannia  Edelreduro  accer- 
8unt.  Ille  primo  mittit  Edwardum  fiiium,  qui  fidem 
principum,  favorem  vulgi,  praesens  specularetur  ; 
qui,  ubi  omnium  vota  io  bonam  partem  vidit  conve* 
nieniia,  securus  pro  palre  reveriitur.  Ita  (5'')  rex 
regressus,  et  Iflelis  plausibus  Anglorum  delenilus, 
ut  (56)  familiarem  desidiaro  excussisse  videretur, 
roaluravit  contra  Cnutonero  exercitum  colligere 
qui  tunc  temporis  in  Lindesia,  ubi  euro  genilor  cum 
ratibus  ct  obsidibus  dimiseral,  tirones  et  equos  exi- 
gabat,  ut  paritcr  coactis  viribus  in  imparatos  se  B 
effui;deret,  graviter,  ut  ipse  dictilavit,  in  desertores 
olturus  ;  sed  dolo,  qualcm  ipse  macliinabiitur,  p/ae- 
yenlus,  terga  ostcndit  :  lunc  segre  sahalus,  et  in 
altum  eum  reliquils  proveclus,  ab  orienle  usquc  in 
austrum  mari  Briianniae  circuito,  ad  Sandwic  ap- 
pulil.  Ibi  humano  et  divino  jure  cootempto,  obsides 
quos  habcbal,  roagoa)  nobilitalis  et  elegantiae  pue- 
ros,  naribus  et  auribus  Iruncos  (57),  quo^sdam 
etiam  eviravit  :  sic  in  insontcs  grassalus,  et  ma- 
gnum  qiid  egisse  gloriatus,  (58)  patriam  pcliit. 
297  Eodem  anno  (50)  tluctus  marinus,  quem  Grseci 
Euripum,  nos  LeJonem  \ocamus,  (tiO)  mirum  in 
modum  excrevit,  quantum  nulla  hominum  memoria 
potesl  atlingcre  ;  ita  ut  villas  ultra  multa  milliaria 
submcrgerct,   et    habilatorcs    interccptos    necaret.  ^% 

(61)  Sequeuli  magoum  conciliuin   congregatum  cst 

(62)  apud  OxeneforJum  Danorum  et  Anglorum  ;  ubi 
rex  nobilissimus  Danonim,  (6:{)  Sigeferdum  et  Mor- 
cardum,  inlerfici  jussit,  delatione  pi*oditoris  Edrici 
perfidise  apud  sc  insimulatos.  Is  illos,  favoraliilibus 
assentationibus  dcccptos,  in  triclinium  pcllexit,  Jar- 
giterque  polatos  (64)  salellitibus  ad  hoc  prseparatis 
aoima  cxuit  :  causa  csedis  fercbalur  quod  ia  bona 


eorum  inhiavemt.  Clientuii  eorum  ,  domioomm 
necem  vindicare  conantes,  armis  repulai,  et  ia 
turrim  ecciesise  sanctse  FrideswidaD  (65)  coacti  ; 
unde  dum  ejici  nequirent,  incendio,  cojflagrati» 
Sed  roox  regis  poenitentia  elimioata  apureitia,  aa- 
crarium  reparatum  ;  legi  ego  scriptum,  298  <luod 
in  archivo  ejusdem  ecclesie  continetur  iadox  facti. 
Uxor  Sigeferdi  Malmesbiriam  in  captionem  est  ad- 
ducta,  spectabilis  aobihtatis  (66)  foemina  ;  quapro* 
pter  Edmundus  regis  61ius,  dissimulata  inlentiooet 
ia  partes  illas  iter  arripiens,  visam  concupivit, 
coneupitae  communionem  habuit  :  sane  patris  elu- 
dens  coasdentiam,  qui  domesticis  ut  alieais  easet 
ridiculo.  Eml  iste  Rdmundiis  noa  ex  Emma  natusy 
sed  (67)  ex  quadam  alia,  quam  fama  obscora  r»- 
condit.  Praeter  illud  (68)  iategcr  io  cfleteris,  pr»- 
di^nd^e  indolis  juvenis,  magni  roboris  et  aaimo 
et  corpore,  et  propter  hoc  ab  Anglis  Ireneside,  id 
est,  Ferreum  latus,  nuncupatus  ;  qui  palris  igna* 
viam,  roatris  ignobiliialem  virtule  sua  probe  pre- 
roeret  si  Parcfie  parcere  nossent.  Nec  mora,  nuptsB 
consilio  comitalum  Sigeferdi,  qui  apud  Nortbaa- 
himbros  amplis^imus  erat,  a  patre  petilum  nec 
impetratum,  suapte  industha  vendicavit ;  homi- 
nibus  ejustcm  proviacise  in  obsequium  ejus  facile 
cedentibus. 

§  180.  (69)  Eadem  aestate,  Cnuto,  compositis  re- 
bus  in  Danamarcliia,  foederata  cum  finitimis  regibus 
amicitia,  venit  Angliam,  eo  animo  ut  aut  vinceadum 
(70)  aut  morieadum  sibi  proponeret.  Itaque  a  Saad- 
wic  Cantiam,  inde  in  West-Saxoniam  progredieaa, 
omnia  cedibus  incendiisque  foedabat ;  refe  apud 
Cosbam  morbo  dei*.umbente.  Tentavit  quidem  Bd- 
mundus  ocurrere  ;  sed  ab  Edrico  prsepeditus,  co- 
pias  intcrim  tuto  loco  conlinuit.  299  ^^  Edricas 
non  ullra  dissimuiandum  ratus,  quin  artes  suas 
aperta  frontc  nudaret,  ad  Cnuton^^m  cum  quadra- 
giuta  uavibus  dcfecit  :  omnis  quoque  (7i)   West- 


(55)  Rex  regressus.  E.  Normannia  regressus  est 
iEthelredus  a.  D.  lOU.  E^liioves  Rec.  des  Histoires 
de  la  France  quorumdam  chronographorum  aucto- 
ritate  nixi  Svvcyni  obitum  nec  non  ct  ^ihelredi 
regresitum  in  Angliam  anno  1015ascribunt. 

(56)  Familiarem  desiiiam  excussisse  vxderetur^ 
Vide  i^  177,  «  quif»pe  homo  inerlifc  deditus,  »  etc. 

(57)  Truncos  c.  d.  e.  1.  iruncatos,  a.  s.  D 

(58)  Pairiam  petiit .  Cnulus  Daniam  repetiit  an. 
iOli.  Viile  Florenl.  Wigorn.  cl  Sax.  Chron.) 

(59)  Flucius  marinus,  etc.  Euripus,  maris  eestus 
esse  in  geitere  videlur  ;  ledo  vero  minor  aestiis  non 
vernus,  ut  hic  Malmesburiensis  indicat.  Malinay 
vernus  a?slus  est  Hoveden,  ubi  Lindisfarnae  etymo- 
logiam  explical  hrec  scribit  :  u  Lindis  dicitur  flu- 
men  quod  excurrit  in  mare,  duorum  pedum  ahilu- 
dinem  habons  quando  Ledo  fuerit,  id  esl,  roinor 
selus,  el  videri  potest  ;  quando  vero  Malina  fuerit, 
id  est,  major  aestus  maris,  tunc  nequit  Lindis  vi- 
deri.  • 

(60)  Miram  in  modum  excrevit,  •  Hoc  anno(iOI4) 
in  vigilio  festi  S.  Michaclis  (28*  Sept.)  magnus  ve- 
nit  maris  aestus  qui  late  in  hanc  regionem  effusus, 
tam  altc  ascendit,  quod  numquam  acciderat,  ut 
plurimas  civilates  innumcrabilemque  horoinum 
multlludinem  submergeret.  ^^{Saxon.Chron.)  •  Mare 


littus  egreditur  tcrtio  Kal.  O^^tobris,  et  in  Anglia 
villas  quamplerimas  innumerabilemque  populi  mul- 
tiiudinem,  submersit.  •  (FLoa.  Wigorn.) 

(61)  Sequenii,^,  c.  e.  I.  Sequenti  anno,  d.  ro., 
Seauenti  autem  a/ino,  s. 

(6:2)  Apud  Oxenefordum.  Magnum,  Gemet.,  seu 
concilium  Oxonii  habituro  est  an.  1015. 

(63)  Sigeferdum  et  Morcardum.  a.  s.  c.  e.  ]., 
omitt.  in  d.  m.  —  Filii   erant  Earngrim.   (Flor. 

WlGORN.) 

(64)  Largiterque  potatos.  a.  s.  c.  d.  e  !2.  L,  omitt 
in  e. 

(65)  Frideswidas.  a.  c.  d.  e.  L,  Frideswidas  Oxo- 
nias.  s. 

(66)  Nobilitatis.  a.  c.  d.  e.  L,  nobilitalis  et 
foi'mof,  s. 

(67)  Ex  quadam  alia.  Asserit  Florentius  malrem 
Eadroundi,  Ironside,  seu  Ferreum  Latus  cognoroi- 
nali,  fuisse  Algivaro,  iE^Iberthi  comitis  filiam, 
Ailredus  autem  Rievallensis  filium  esse  dicit  Toreli, 
nobilis  comitis. 

(68)  lilud.  c.  d.  e.,  istud.  a.  s.  1. 

(69)  Eademasstate  Cnuto...  venit  Angliam.  Cnutus 
Angliam  adiit  mense  Jan.,  a.  D.  1016. 

(70)  Aut  vincendum.  a.  c.  d.  e.  1.  omitt.ia  s. 

(71)  Quoque.  a.  s.  d.  e.  1.  ;  guippe,  c. 


t185 


WtLEBLMi  MALMBSBURIENSIS  MONAGHI 


ffS€ 


Saxonia.  datis  obsidibus  et  armis,  idem  feeit.  Mercii  A  afHigeret.  Nox  pnelium  diremit,  aciebos  qnasi  ex 


rero,  sffpenumero  (It)  congregati ,  se  ad  resisten- 
dum  offerebant ;  veDlret  modo  rex,  et  que  progre- 
diendum  esset  praeciperet,  duceret  secum  proceres 
Londoni»,  paratos  esse  sanguine  suum  pairiae 
impendere.  Ilie  solitus  salutem  suam  muris  commit- 
tere,  non  in  hostem  excurrere,  Londoniae  degebat 
propter  proditores,  ut  aiebat,  nusquam  procedens. 
Alter  interea  parlibus  suis  urbes  et  vicos  applicare, 
nulio  tempore  feriari,  noctibuis  consultare,  diebus 
pugnare.  Edmundus,  diu  deliberato  consiiio  in  tanta 
rerum  angustia,  oplimum  factu  arbitratus  si  urhes 
quas  defecerant  pugnando  reciperet,  in  eundem  sen- 
•um  Uhtredum,  quendam  Transhumbranum  comi- 
tem,  adduxit ;  cseteras  enim,  quae  adhuc  dubio  favore 


conniventia  discedentibus,  Anglis  tamen  victoriam 
pene  sperantibua  ;  quo  facto,  West-Saxonum  eon- 
versi  animi  dominum  legitimum  eognoveruot.  Ipse 
Londoniam  contendit  ut  bene  roeritos  eives  libera* 
ret,  quos  pars  bostium  statim  post  discessum  sanm 
incluserat ;  (77)  fossaetiam  urbero,  801  <|o&  fluvio 
Tamensi  non  alloitur,  foris  totam  cinxerat,  multa- 
que  vulnera  fecerat  ct  acceperat.  Itaque,  audito  re- 
gis  adventu,  fugam  (78)  per  prona  invadunt  :  sob- 
secutus  eos  e  vestigio,  et  transito  vado  quod  Brent» 
ford  dicitur,  victonosa  strage  delevit.  Reliqua  mul- 
titudo,  quae  cum  Cnutcne  remanserat,  Edmundo 
aliquantulum  feriato  et  partes  snas  componente, 
Londoniam  iterum  terra  flumineque  obsidet ;  sed  ab 


pendebant,  oonfirmandas  putabant  si  de  rebellantibus  p  oppidanis  magnanimiter  pugnactibus  repulsa»  iram 


graves  pcenas  sumerent.  Sed  Cnuto,  non  minori 
praeditus  astutia,  simili  eos  ingenio  clrcumvenit ; 
nam  commendatis  West-Saxonibus,  et  Merciorum 
parte  quam  stibjecerat,  ducibus  suis,  ipse,  in  Nor- 
thanhimbros  profectus,  depopulalione  loconim  Uh- 
tredum  ad  sua  defensanda  rcdire  coegit.  Itaque, 
licet  se  dedissct,  barbarica  levilate  jussus  est  jugu- 
lari.  Comitatus  ejus  datus  Iricio  ;  quem  postea, 
aequas  sibi  partes  vendicantem,  Cnulo  ab  Anglia 
expulit.  Ita  subjectis  omnibus,  Edmundum,  per  se- 
metra  fugitantcm,  non  prius  persequi  desiitil  quam 
Londoniam  ad  patrem  pervenisse  cognosccret.  Tunc 
usque  post  Pascha  quievit,  ut  eum  omnibus  SOO 
copiis  urbem   adoriretur.     Sed  prsevenit    conatum 


in  collimitaneam  Merciam  effundit^  vicos  et  vitlas  ra- 
pinis,  incendiis,  caedibusque  depopulaos.  Opima 
praeda  ad  naves  convecta  quas  in  amne  Medeguaia 
congregaverat :  fluvius  ille  Rofensem  urbem  prKter- 
fluenSy  violentus  el  rapaci  gurgite  minax,  moania 
pulchra  lavat.  Inde  quoque  rege  pugnante  fugata, 
praeoccupaloque  vado  quod  superius  nominavi  Brent- 
ford,  insigni  caede  profligata.  Conantem  ulterius 
tcndere  Edmundum,  ut  reliquias  praedonum  perse- 
querctur  ad  intemecionein,  vafer  ille  et  pcssimus 
Edricus  revocavit,  fictojamdudum  animo  in  gratiam 
revcrsus  ;  consilio  cnim  Cnutonis  cum  Edmundo 
erat,  ut  ejus  roeditationes  renunciaret.  Ultimus  ille 
dics  Danis  profecto  fuisset  si  perseverandum  rcx 


ejus  mors  Ethelredi  ;  nam  (78)  in  iuitio  Quadrage-  ^  pulasset  ;  scd  p  aBventus  (ut  dixi)  susurrci  proditoris, 


simae,  die  sancti  (74)  Gregorii,  animam,  laboribus 
et  miseriis  natam,  efflavil :  jacet  apud  sanctum 
Paulum  Londonise.  Oppidani  Edmundum  in  regem 
conclamant.  Ipse,  mox  congregato  exercitu,  apud 
Pennam  et  (75)  Giiingeham  Dunos  fugavit  diebus 
Rogationum.  Post  fesitum  sancti  Johannis,  ad  (76) 
Seorslanum  eisdem  congressus,  a?quis  manibus  di- 
scessit  ;  Anglis  suis  inilium  fugae  racientibus  auclore 
Edrico,  qui  in  parte  adversariorum  slans,  et  gladium 
in  manu  tencns,  quem  in  pugna,  quodam  rustico 
impigre  coeso,  cruentarat  :  «  Fugite,  inquit,  miseri, 
fugite  !  ecce  rex  vcster  hoc  ense  occisus  cst  1  »  Fu- 
gissent  continuo  Angli  nisi  rex,  cognita  re,  in  edi- 
tum  quemdam  collem  procederet,  ablata  galea  caput 


qui  hosles  oihil  ultrt  ausuros  aflirmaret,  maturum 
sibi  exitium  et  Angliae  toti  paravit.  Namque  illi 
data  via  fugiendi,  iterum  in  unum  coaluere  , 
Orientales  Anglos  bello  infestanles  :  ipsum  quoque 
regem,  sappetias  ferentcm,  apud  Assandunam  ce- 
dere  coegerunt.  Au:»picium  fugae  fuit  ille  ex  con- 
sulto,  quem  totiens  nominare  pudet.  Pauci  qui  glo* 
riac  sua3  non  immemores,  et  alierutros  cxciiantes, 
cuneum  fecerant,  ad  unum  303  intercmpli.  Ibi 
Cnuto  regnum  expugnavit,  ibi  omne  decus  Angliae 
occubuit,  ibi  flos  palriae  tetus  emarcuit  :  inter  quos 
Ulkillus  Estanglorum  comes,  perpetuam  jam  famam 
meritus  tempore  Swani,  quando,  primus  omnium  pi- 
ratas  adorsus,  spem  dedit  posse  illos  superari ;  et  ^79) 


suum  commilitonibus  ostentans.  Tunc,  quantis  pote-  D  praecipui  tunc  viri,  abbates  et  episcopi.  EJmundus, 
rat  viribus  hastile  fcrrcum  inlorquens,  in  Edricum  inde  pene  solus  pedem  reiercns,  GloecesSram  venit, 
misit ;  sed  ab  illo  praevisum  et  vitatum,  in  militeai  ut  ibi  recoUectia  viribus  hosles  recenti  victoria 
prope  stantem  peccavit,  adeo  ut  allerum  quoque     otiosos,  sicut  putabat,  aggrederotur.  Nec  Cnutoni 


(72)  Scefenumero.  a.  c.  d.  e.  1.  numero  et  spe^  s. 

(73)  /n  tnitio  Quadragesimce,  Juxta  Saxon.  (^liron. 
et  Florent.  Wigorn.  iElhelrcdus  obiit  Londini,  fe- 
ria  secunda,  die  23*  Aprilis  (die  festo  S.  Georgii; 
a.  D.  1016. 

(74)  Gregorii,  Sie  omnea  mss.  ;  sed  legendum 
GeorgiL 

(75)  Et,  c.  e.,juxta,  a.  s.  d.  I. 

(76)  Seorstanum.  Qui  lapis  esae  supponitur  qao 
quatuor  comitatus  Oxonii,  Gloceatria,  vVigoroiae  et 
Warwicis  a  sc  dividebantur. 


(77)  Fossa,  etc.  Fossa  cxcavata  fuisse  videtur  in 
meridionali  fluminis  ripa,  navasque  ad  occidenla- 
le  ponlis  latus  deducla  ad  obsidendam  civitatem. 
(Vide  Sax.  Ctiron.)  Nulla  nunc  hujus  fossa  vestigia 
exstaat  quibus  agnosci  possit  quo  loco  aita  erat. 

CIS)  Eugam,  a.  c.  d.  e.  i.  omitt.  in  a. 

(79)  Propcipui  tunc  tnri.  Eadaotbusy  episcopus 
Dorcestriensis,  Wulsigius  abbas,  comitea  icifricus, 
Godwinus  et  ^thelw^us  inter  caesos  quoque  nu« 
meraotur. 


GESTA  REGUM  ANGLO&UM.  —  LIB.  II. 


iiJU 


defuitquiDfugicnlem  insequcretur.  Ita,  cum  A  nihil  egissc  coir.perimus ,  quin  el   sororein  soam 


signis  eonstitissent,  Edmundus  singularem 
1  petiit,nc  duo  homunculi  propter  «mbitionem 
di  tot  subjcclorum  sangume  culpareniur, 
»sscn1  sine  dispendio  fidelium  suoium  fortu- 
cperiri.  Magnam  utrilibct  laudem  fuluraro, 
)  potissimum  periculo  tantum  regnum  nan- 
:ur.  Hapc  cum  Cnutoni  rcnunciarentur,  abnuit 
{ ;  pronuncians,  animo  se  quidem  excellere, 
itra  laro  ingentis  mo  is  hominem  corpusculo 
e  :  vcrum,  quia  ambo  non  indebite  rcgnum 
ent  quod  patres  amborum  tenuerint,  couvc- 
iidentise  ut  deposilis  animositaubus  (80)  An- 
partiantur.  Susceptum  cst  hoc  dictum  ab 
!   excrcilu ,  magnoque    assensu    firmatum, 


Emmam  hosti  et  invasori  nuptum  collocavit ;  igoo- 
res  majore  illius  (87)  dedecore  qui  dederit,  an  fceminaB 
quac  conscnserit  ut  thalamo  illius  caleret  qui  virum 
infestaverit,  filios  effugavtril.  Porro  Robertus,  quem 
superius  diximus  (88)  Jerosolymam  ivisse,  mullo- 
tiens ,  coni^rcgatis  navibus  et  impo^itis  mihtibus, 
profectionem  paravit,  subindc  jactitans  se  pronepotes 
suos  coronaturum  :  el  proculdubio  fidem  diclis  ex- 
plessct,  nisi  quia  (ut  a  majoribus  acccpimus)  seroper 
ci  vcntus  advcrsaliatur  contrarius ,  per  occulturo 
scilicet  Dei  judicium,  in  cujus  voluntate  suut  pote- 
states  regnorum  omnium.  Reliquifld  ratiuni,  multo 
tcmporc  dissolutarum,  Rotomagi  adhuc  nostra  ai^tate 
viscbantur. 


aequitati  conquadrarct,  ct  mortalium  faci,  p^     g  181.   Anno  incarnationis  Dominicas  millesimo 


eriis  defaiigatorum ,  placide  con^ulcrel.  Tta 
Jus ,  unaDimi  clamore  omnium  superatus, 
\m  indulsit ;  fccdusquc  cii.n  Cnutone  percus- 

West-Saxoniam,  illi  303  concedcns  Mer- 
^ec  multo  post,  (81)  in  festo  sanctaeAndresct 
um  quo  casu  extinclus,  Glastonia?  juxta  Ed- 

avum  suum  sepullus  cst.  Fama  Edricum 
,  quod  favorc  altcrius  morlem  ci  pcr  minislros 
Tit.  Cubicularios  regis  fui^se  duos,  quibus 

vitaro  suam  commiserat  :  quo.s  pollicitatio- 
IIccios,  ct  priino  immanitatcm  fliigilii  cxhor- 

bre\i  compliccs  suos  <  flecissc.  Ejus  consilio 
1  uncnm,  ad  natui  ;p  rcquisita  scdcnti,  in  locis 


dccimo  seplimo  Cnuto  regnare  ccppit,  et  viginli  an- 
nis  rcgnavit ;  injuste  quidcm  regnum  ingressus,  sed 
magna  civilitate  et  fortitudine  vitam  componcns. 
Pnmis  dicbus  regnum  in  qualuor  partitus,  sibi 
Wcst-Saxoncs,  Edrico  Mcrcios,  Turkillo  Orientalet 
Anglos,  Iricio  Northanhimbros  :  ac  priroo  interfe- 
ctores  Edmundi,  qui  ultro  spe  ingentis  praemii  rem 
dctulerant,  apud  se  interim  celatos,  magna  fre- 
qucntia  populi  produxil  in  medium ,  palamque  ge- 
nus  insidiarum  professos  supplicio  affccit  Eodem- 
que  anno  Edricus,  quem  digne  infamare  non  pos- 
sum,  jussu  regis,  arte  qua  mulios  frcquenter  (89) 
circumvcnerat  ipse  quoque  3  05  convenlus,putidum 


oribus  adegissc.  (8:2)  Fialer  ejus  ex  matre      spiritum    transmisit   ad   inferos.   Nam  nescio  qoa 


i,  non  aspernandifi  probilaiis  adolcscens,  per 
rem  Edricum,  Anglia,  jubcntc  Cnulone,  ces- 
Q  terris  jactatus  et  alto,  angorc  animi  ut  flt 
infectus,  dum  furtivo  rcditu  apud  Anglos 
it ,  defungilur,  el  apud  Tavistokium  tumula- 
3)  Filii  ojiis  (84)  Edwius  cl  (85)  Edwardus, 
id  rc{?om  Swcvorum  ul  perimercntur,  sed 
tione  ejus  conservali,  Hunorum  regcm  pctie- 
bi,  dum  bcnigne  aliquo  tcmpore  hubiti  essent, 
liem  obiil,  niinor  Agatham  reginae  sororcm 
rimonium  accepil.  (h6)  Fralres  cx  304 
,  Elfrtdus  ct  Edwardus,  toto  tcmpore  quo 
/ixit,  in  Normannia  tutas  fovei  e  lalebras.  De 
I  in  patriam  restilutione  Ricardum  avunculum 

Inflf/wmpar/iflw/ur.  JuxtaSaxon.Chron.con»  D 
'  Cnulum  interet  UadmuudumOianegc,  prope 
rsl,  flumini»  SevcrnsB  insulam  habitus  est. 

!n  festo  S,  Andrece.  Verjc  Eadmundi  mortis 
iianlise  ohscuritate  involutae  latent ;  sed  pa- 
esse  videtur  duhium  quiu  per  insidias  inler- 
fuenl  an.  1017.  Florentius  Wigorniensis  et 
iron.  morlem  ejus  diei  30*  Nov.  Iul6  ascri- 
'lorcuiius  tameu  annum  indictionis  addit  qui 
)17  respondet. 

Frater  ejus,  elc.  Eadwius,  Eadmundi,  Iron- 
ter,  et  Kadwius  cognomcnto  Ceorla  cyning 
jrum  rcx)  proscripti  sunt  a.  D.  1017.  Prior 
jubcnte  Cnutone  caesus  est.  {Sax,  Chron.\ 

T.    WlGORN.) 

Filii  ejus.  Eadmundi  Ironside. 

Edudus.  Hic  probabiliier  lcfi^endum  foret 
ndus.  Eadmundus  et  Eadwardus,  Eadmandi 


simultate  orta  (90),  dum  asperius  colloquerentur, 
ilie  Hducia  merilorum  (91)  beneficia  regi  sua  quasi 
amicabiliter  improperans,  ait,  «  Edmundum  pro  te 
primo  deserui ,  post  ctiam  ob  fidelitaicro  tui  (92) 
extinxi  :  »  quo  dicto,  Cnutoni  facies  immutata  iram 
rubore  prodidit,  et  continuo  prolata  sententia, 
«  Merilo  crgo,  inquit,  et  tu  moriere,  cum  sis  lesae 
roajeslatis  reus  in  Deum  et  in  me,  qui  doroinum 
proprium  et  fratrcm  mihi  focderatum  occideris. 
Stinguis  tuus  super  caput  tuum,  quia  os  tuum  lo- 
culum  cst  contra  tc  quod  misisti  manus  in  christum 
Domini.  »  Mox,  ne  tumultus  fieret,  in  eodem  cubi- 
culo  proditor  fauces  elisus,  et  per  fenestmm  in 
Tamesim  (93)  prsecipitatus,  perfidiae  meritum  ha- 

Ironside  Blii,  ad  regem  Swevorom  a  Cnutone  missi 
sunt.  (FoR.  WiGORN.  a.  1017.) 

(85j  Edwardus.  Edwardus  uxorem  duxit  Aga- 
tham ,  ex  eaque  genuit  Eadj^rum  iEtheUogum, 
Chrisiianaro  quae  religiosam  vifam  amplexa  esi,  et 
Margaretam  quse  Malcoimo,  Scotise  regi  nupsit. 

(86)  Fraires  ex  Emma.  «  Erat  iste  Edmundua 
non  cx  Emma  natus,  »  etc.  Vide  supra  §  179. 

(87)  lllius.  s.  d.  e.,  omitt.  in  a.  c.  1. 

(88)  Diximus  §  178. 

(89)  Frequenter.  a.  s.  d.  eA.^anie  frequenUr^c. 

(90)  Oria.  a.  s.  d.  e.  1.,  omitt.  in  c. 

f9li  Meritorum,  s.  e.  1.,  Merciorum,  a.  c.  d, 

(92)  Tui.  d.  e.  1.,  iuam^  s.  c,  iui  eum,  a. 

(93)  Tamesim.  a.  d.  e.  1.,  Tamctim  fluvium,  s. 
c.  —  Eadricus  occisus  est,  et  in  Taroesim  pr«cipi- 
tatus  a.  D.  1017. 


fl59 


WILLELHI  MALMESBUftlBNSIS  MONAGHL 


IIM 


buit.  SuccedeDte  tempore  (94)  Turkillus  et  Iricius,  /^ 
ab  Anglia  captatis  occahionibus  eliminati,  natale 
aolum  petienint;  (95)  quorum  primus,  qui  incenlor 
necia  beati  Eifegi  fuerat ,  «tatim  ut  Danemarcbie 
littua  attigit  a  ducibus  oppreasus  cst.  Ita  cum  omnis 
Aoglia  pareret  uni,  iile  ingenii  studio  Anglos  sibi 
conciliare,  sequum  illis  jus  cum  Danis  suis  in  con- 
sessu,  in  concilio,  in  praelio  conccdere  :  qua  de  re, 
(96)  ut  prsedixi ,  uxon  m  superioris  regis  e  Nor- 
mannia  accersiil.  ut,  dum  consuetse  dominae  806 
deferrent  obsequium,  minus  Danorum  suspirarent 
imperium ;  simul  eo  facto  Ricardi  alliciens  gratiam, 
Dtparum  de  nepotibus  cogilaret,  quialios  ei  Cnu- 

tone  se  suscepturum  speraret.  Monasteria  per  An- 
gliam  auis  et  patris  excursionibus  partim  fcedala,  q 
partim  eruta,  reparavil ;  loca  omnia  in  quibus  pu- 
gnaverat,  ct  (9*)  prsecipue  Assandunam ,  ecclesiis 
insignivit ;  ministros  instiluit,  qui  per  succidua  se- 
culorum  volumina  Deo  supplicarent  pro  animabus 
ibi  occisorum.  Ad  consecrationem  illius  basilice  et 
ipse  affuit,  et  optimates  Anglorum  et  Danorum  do- 
naria  porrexerunt  :  nunc ,  ut  fcrtur  (98) ,  modica 
est  ecclesia  presb^tero  parochiano  delegala.  (09) 
Supra  corpus  beatissimi  Edmundi ,  quem  antiquio- 
res  Dani  interfecerant  ,  basilicam  animositate 
regia  conslruxit,  abbalem  et  monachos  instituit, 
prsedia  multa  et  magua  contulit  :  prsestat  hodie- 
que  donorum  ejus  amplitudo  integra ,  quod  locus 
ille  infra  se  aspiciat  omnia  pene  Angliae  coenobia. 
(100)  Corpus  beati  Elfegi,  apud  sanctum  Paulum  p 
Londonise  tumulatum,  ipse  suis  manihus  inde  leva- 
vit,  et  ad  proprid  remissum,  dignis  assentatio- 
nibus  veneralus  est.  Ita  (1)  omnia ,  quae  ipse 
el  antecessores  sui  deliquerant,  corrigere  ^aia- 
gens,  prioiis  injustitiae  nsevum   apud  Deum   for- 


tassis,  307  apud  hominea  certe  abstersit.  Winloniae 
maxime  mun  ficentiae  suae  magDificentiam  osteodiiy 
ubi  tanta  intulit  ut  moles  meiallorum  terreat  adve- 
narum  animos  (2),  spJendor  gemmarum  reverberet 
intueniium  oculos;  (3;  Emmae  suggesto,  qoae  in  ta- 
libus  thesauros  dilapidabat  sanctiiate  prodiga,  dum 
ille  in  exteris  terris  dura  meditaretur  praelia  :  nam 
nescia  virtus  ejus  stare  loco ,  nec  contenta  Dane- 
marcbia  quam  avito,  et  Anglia  quam  tieHico  jnre 
oblinebat,  martem  (4)  in  Swevos  tranatulit.  Sant 
illi  Danis  conlermini,  pertinacioribus  studiia  iram 
Cnutonis  emeriti  :  sed  primo,  exceptus  insidiis, 
multos  ex  suis  amisil ;  postremo,  reparatis  viribns, 
insistentes  f5)  in  fugam  vertil;  reges  gentis  Ulf  et 
Eiglaf  ad  dediliones  pacis  adduxit  :  promptissimis 
in  (6)  ea  pugna  Anglis,  hortaote  Godwino  comite 
ui ,  pristinse  gloriae  memores ,  robur  suum  oculis 
no^  i  domini  assererent ;  iilud  fuisse  fortunsB  quod 
ab  eo  quondam  vicli  fuissent ,  illud  virtulis  quod 
illos  premerent  qui  eum  vicisscnt.  Incubuere  igi- 
tur  viribus  Angli ;  et,  vicloriam  consummantes,  co- 
mitatum  duci,  sibi  laudem  pararunt.  Rediens  inde 
domum,  totum  regnum  Noi  icorum  subegil,  (7)  effu- 
gato  rcge  Oiavo;  qui,  posleriori  anno,  ut  animos 
provincialium  suorum  tentaret,  cum  parva  manu 
in  regnum  regressus ,  infidos  sibi  seosit  cum  suis 
caesus. 

308  §  1^2*  (^)  Cnuto,  decimo  quinto  anno  re- 
gni  (9),  Romam  profectus  est :  ibi  aliquaniis  diebus 
commoralus,  et  elecmosynis  perecclesias(IO)  peccata 
redimcns ,  navigio  Angliam  rediit ;  et  mox  Scotiam 
rebellantem,  regemque  Malcolmum,  cxpeditione  il- 
luc  ducta,  parvo  subcgit  negotio.  Veruntamen  non 
inoperosum  videbitur  si  e|»istoIamy  quam,  Roma 
digrcdiens,  Anglis  suis  per  (11)  Livingum  Tavisto- 


(94)  Turkillus,  Thurcilus  una  cum  uxore  sua 
Eadgiiha  ab  Angiia  expuisus  esl  jussu  Cnuiouis  die 
li*  Novembris  a.  D.  1021. 

(95)  Quorum  primus,.,  oppressus  esi.  Osbernus  io 
Historia  Translaiionis  corpons  archiepiscopi  iEIf- 
heah  ceuElfegi,  asserit  Thurciluro,  cum  in  Da- 
niam  aufugissei,  a  Danis  ducibus,  ne  populum  ad 
rebellandum  sollicitaret,  morii  tradilum  fuisse. 

(96)  Vt  prasdixi.  Vide  §  180. 

(^"i)  Pracipue  Assandunam.  Vide  Sax.  Chron. 
A.  D.  lOilO. 

(98)  Fertur.  s.  d.  e.,  ferunt,  a.  c.  I. 

(99)  Supra  basilicam,  etc.  Monaslerium  hoc  non 
est  a  Cnutone  fundaium  :  Sigeberbtus,  Orientalium 
Anglorum  rex,  throno  abdicato,  monasteriuro  aedi- 
ficavit,  hac  aetate  Bcadaricheswortb  vocatum,  ibi- 
que  monasticam  vitam  aniplcxus  est.  Ubi  vero  i  egis 
Eadroundi  rebquisB  in  hoc  monasterio  depositae  suut, 
nomen  loci  in  Eadmundsburh  mutaium  est.  Anno 
102o  monasierium  de  integro  conslruxit  Cnulo, 
expulsisque  saecularibus  ciericis,  eorum  loco  Bene- 
dictorum  roonachorum  coenobium  ab  llulm  in  Nor- 
folk  constituit. 

(100)  Corpus  beati  Elfegi,  etc.  Vide  §  165, 
not.  i9. 

(i)  Ita.  a.  s.  d.  e.  1.,  in  c. 

(%)  Animos.  a.  c.  d.  e.  1.,  omitt.  in  s. 

(3)  Emmas  suggestu,  Vide  infrSi  §  196* 


(4)  In  Suevos  iransiuJit.  Cnuto  in  Daniam  navi- 
gavit  an.  1025  magnisque  copiis  e  Suevia  couductis 
praelium  io  campo  juxia  Sanctum  flumen  cum  Ulfo 
et  Eglalo  commisit.  {Sax.  Chron.) 

(3)  Insistentes.  c.  d.  e.,  resistentes^  a.  s.  I. 

(i^)  /n.  e.,  omitt.  in  a.  s.  c.  d. 

(7)  Effugato  rege  Olavo.  Rex  Olafu^  devictns 
Norvcgiaque  a  Cnutone  subacta  fuit  anoo  1028. 
Olafus  in  Norvegiam  a.  D.  1030  regressus  eodem 
anno  occisus  est. 

T\  (6)  Cnuto.  Juxta  Saxon.  Cbron  ,  Florentium  Wi- 
goroienfiem,  et  alios  Anglicos  scriptores,  Cnuto 
Romam  adiit  anno  1031 ;  sed  haec  temporis  nota 
non  convenit  cum  anno  quo  Conradus  imperator 
Romae  a  Joanne  papa  XIX  coronaius  esse  dicitur 
(die  sancto  Pascha  lOiT),  cui  caeremouiae  Cnuto- 
nem  adfuisse  traditum  est.  Juxta  Wipponem, 
(PisTORius,  Rer.  Germ.  Seript.  III,  412,  Ratisbon. 
17'26,)  iler  ad  Romam  an.  Iu;i7susceptum  est.  Vide 
infra  §  183,  not. 

(9)  Regni.  d.  e.,  regni  sui,  a.  s.  c. 

(10)  Ecclesias,  s.  c.  e.  1.,  ecclesias  erogaiis, 
a.  d.  m. 

(11)  Livingum,  etc.  Lvfiogus  Tavistok.  episcopus 
a.  D.  1032  creatus,  delunclo  Rrihtbeab,  Wigor- 
niensi  episcopo  (die  20*  Decembr.  1038)  in  hano 
sedem  translatus  est.  Obiit  a.  D.  1046. 


1151  GRSTA  REGUN  ANGLORUM.  —  LIB.  IL  116« 

kiensem  abbatem.  mox  episcopum  Crifiintunensem,  A  gentur   :  annuitque  postulatis  imperafor,  et  (19) 


inisit,  (l^)  apponam,  ad  documeDtum  emeadatioris 
Titse' et  regalis  magnificentise. 

1 183.  «  Gunto,  rex  totius  Angli»,  et  Danemaf' 
cbiae*  (13)  et  Norregiae,  et  pariis  Swavorum,  (U) 
Alnotbo  metropolitano,  et  (15)  Alfrico  Eboracensi, 
omnibusque  episcopis  et  primatibus,  et  toti  genti 
ADglorum,  tam  nobilibus  quam  piei>eiis,  salutem, 
Notifico  vobis  roe  noviter  isse  Romam,  oratum 
pro  redemptione  peccaminuro  meorum,  et  pro  sa- 
lale  309  regnorum,  quiquemeosubjacentregimini 
popniorum.  Hanc  quidem  profeciionem  Deo jaip  oiim 
devoveram  ;  sedpro  negotiis  regni,  el  causis  impe- 
dieniibus,  buc  usquc  non  poieram  perficere.  Nunc 
autem  ipsi  Deo  meo  omnipotenti   valda   bumiliter 


Rodulfus  rex  qui  maxime  iptanim  clausttrsruro  do* 
Brunatur ;  cunctique  l[>rihcii^  edictnt)&   (20)  firma- 
hint  ut  homines  mei,  tam  mercaldres,  quaro  alii 
orandi  gratia  viatores,  absque  omni  angaria  cliia<'* 
snrarum  et  theloneorum,  cum  firkna  pace  Romam 
eant  et  redeant.  Gonquestus  sum  iteirum  tot^  db^ 
mino  papa ;  et  mihi  valde  displieere  dixi,  quod  mei 
arcbiepiscopi  in  tantutn  angariabantur  iroffiensitatd 
pecunianim  quse  ab  eis  expetebantur  duih  '|)ro  pal-* 
Uo  accipiendo,  seeunduminorem,   aposlolicam  se« 
dem  expeierent ;  decretumque  est   ne  id  deincept 
fiat.  Guncta  enim  quse  a  domino  papa,  et  ab  impe- 
ratore,  et  a  rege  Rodulfo,  csterisque  principibus 
per  quonim  terras  nobis  transitus  est  ad  Romam 


gratiaa  ago,  quod  conce&sit  in  vita  mea  beatos  n  pro  meae  gentis  utiiitate  postulabam»  libenier  an- 


apostoios  Petrum  et  Paulum,  et  omne  sanctuarium 
quod  intra  uibem  Romam  aut  exti a  addiscere  poiui 
expetere,  et.  secundum  desiderium  meum,  praesen. 
tialiler  venerari  et  adorare.  Et  ideo  maxime  boc 
patravi,  quia  a  sapienlibus  didici  sanctum  Petrum 
aposlolum  magnam  potesUitem  acct^pisse  a  Domino 
ligandi  et  solvendi,  clavigerumque  esse  cceleslis 
regni ;  et  iJeo  specialiier  ejus  palrocinium  apud 
Deum  expetere  valde  utile  duxi.  Sit  autem  vobis 
notum  quia  magna  congregatio  nobilium  in  ipsa 
Paschali  solemnitate  ibi  cum  domino  (16)  papa  Jo- 
hanne  et  imperatore  (17)  Conrado  erat,  scilicet 
omnet  principes  gentium  a  (1 8)  monte  Gargano 
asque  810  &<I  I^iud  proximumroare  ;quiomnesme 
et  honorifice  suscepere,  et  roagnificis  donis  honora- 


nuerunt ;  et  concessa  etiaro   sacrainento  firmave- 
runt,  sub  testimonio  quatuor  archiepiscoporum,  et 
viginti  (21)  episcoporum,  et  innumersB  multitudinit 
ducum  etnubiiium  quae  811  aderat.  Quapropter  DeO 
omnipoleali  graiias  magnificas  reddo,  quia  omnia 
quae    desideraveram,    prout    mente    decreveram» 
prospere  perfeci,  votisque  meis  ad  velle  satisfeci. 
NuDC  itaque  sit  notum  quia  ipsi  Deo  supplex  devovi 
viiam  mearo  aroodo  in  omnibus  justificare,  et  re- 
gna  mihi  subdita  populosque  juste  et  pie  regere« 
sequumque  judicium  per  omnes  (22)  observare ;  et 
si  quid  per  meae  juventutis  inlemperantiam  aut  ne* 
gligentiam  hacienus,  prseter  id  quod  justum   erat^ 
iictum  est,  totum  Deo  auxiliante  dispono  emendare. 
iccirco  obtestor,  et  praecipio  meis  consiliariis  qui-^ 


vere.  Maxime  autem  ab  imperatore  donis  vanis  et  ^  bus  regni  consilia  credidi,  ne  ullo  modo,  aut  pro- 


maneribus  pretiosis  honoralus  sum,  tam  in  vasis 
aoreis  et  argenteis,  quam  in  palliis  et  vestibus  val- 
de  pretio^is.  Locntus  sum  igitur  cum  ipso  impera- 
tore  et  domino  papa,  et  principibus  qui  ibi  erant 
de  necessitatibus  totius  populi  mei  lara  Angli  quam 
I)ani,  ut  eis  concederetur  lex  apquior  et  pax  secu- 
rior  in  via  Romam  adeundi,  et  ne  tot  clausuris  per 
Tiam  arcentur,  et  propter  injustum  theloneum  fati» 


pler  nieura  timorem  aut  alicujus  potentb  personse 
favorem,  aiiquam  injustitiam  amodo  consentiant, 
vel  faciant  pullulare,  in  omni  regno  meo.  PraM^ipio 
eiiam  omnibus  vicecomitibus  et  praepositis  universi 
regni  mei,  sicut  mearo  volunt  habere  aroicitiam 
aut  suam  salutem,  ut  nulli  homini,  nec  diviti  nec 
pauperi,  vim  injusiam  inferanl ;  sed  omnibus,  tam 
nobiUbas  quam  ignobilibus,  sit  fas  justa  lege  po- 


(18)  Apponam.  Hsec  epistola  apud  Florent.  Wi- 
gom.,  Ptiam  occurrit  A.  D.  1031. 

(13)  Et  ISorregias,  Si  Cnulo  Romam  an.  1027 
adiit,  ut  Dani  chronographi  affirmant,  haud  recte 
hoc  tempbre  se  Norwegiae  regem  nommare  pote- 
rat.  Tj 

(14)  Alnoiho  metrop.  iE£[elnothus,  cognomento  < 
Bonos,  'cOnsecratus  est  archiepiscopus  Cantuarien- 
ais  an.  1020  ;  obiit  vero  an.  1038. 

(15)  Alfrico  EboracensU  ^lfricus  factus  est  ar- 
chiepiscopus  Ehoracensis  a.  D.  1023. 

(16)  Papa  Johanne.  Johannes  XIX,  aliquando  XX 
(licins,  summus  pontifex  creatus  est  anlequam  sacris 
ordinibus  tnsigniretur ;  consularis,  dux  Romseque 
senalor  erat,  •  uno  eodemque  die  laicus  et  pontitex 
fuit.  «  FralrisuoReneoictoVIII.  an.  10:S4,  succesit ; 
aed  ejus  ad  summum  ponlifi«^atiimeIectiocorruptio- 
nis  ope  fHCta  credilur.  Conradus  II.  im|>eraior,  impe- 
rialem  coronam  ex  ejus  m»nibus  die  festo  Pascbaa 
1027  accepit,  cui  caeremoniae  adfuisse  dicitur  Cnuto, 
eum  Rodolfo,  Bur|rundiae  rege,  aliisque  principibus. 
Baec  temporis  indictio  non  convenlt  cum  iis  quae  ab 
anglicis  chronographis  reieruntur,  qui  Cnutonit  in 

Patrol.  CLXXIX, 


Romam  iter  an.  1031  ascribunt.  Cnutonis  episfola 
nec  diem  nec  annum  profert,  tametsi  in  ea  de  pracf- 
sentia  imperatoris  cum  Joanne  papa,  et  de  ingenti 
nobilium  virorum  concursuin  hac  paschatis  solemnl- 
tate  loquatur,  a  quibus  honorifice  exceptus  pretio- 
sissimisque  muneribus  cumulatus  est. 

fl7)  Conrado.  Conradus  11,  cognomento  Salicus, 
deruncto  Henrico  imperatore,  a  comitiis  Germanias 
rex  electus,  Mogiintii  8  Septemhrit  an.  lOJ^  coro- 
natus  est.  Imperiali  vero  corona  cinctus  est  una 
cum  uxore  sua  a  Joanne  papa  XIX,  dicto  XX,  die 
sancto  Paschs(26  Maitii)  1027,  praesentibus  Cnu- 
tone,  ut  dictum  est,  et  Rodolfo,  Burgundi»  rege. 

(18)  Monie  Gargano,  S.  Angelo  iu  Calabria. 

(19)  Rodulfusrex.  Rodulfus  III,  cognomento  Iners 
(le  Faineant),  patri  in  regno  Arelatis  ceu  Burgundi», 
a.  D.  993,  successit»  Adfuisse  dicitur  cum  Cnutone 
coronationi  imperatoris  Conradi  Romae  die  sancto 
Pasch»  1027. 

(20^  Edictum.e.fedieiiSf  n.c, ediclisque.t.d.  I. 
(21)  Viginti.  a.  s.  d.  e.  I.,  viginti  quatuor,  c. 


(22)  Omnes.  c.  d.  e.,  omnia^  a.  s.  I. 


^ 


1163 


WILLBLMI  M ALME8BURIENSIS  HONACai 


lJ6i 


tiirndi,  a  ([ua  Dec  propter  fa?oreiD  regium,  nec  pro-  A  seminum  ad  ecclesiam  sub  cujus  parochia  qutsqiie 


pter  alicujus  potenlis  personam,  nec  propter  mihi 

congerendam  pecuniam,  ullo  modo  deyient,  quia 

nulla  mihi  necessitas  est  ut  iniqua  exactione  pecu- 

nia  mihi  congeratur.  Ego  iiaque  notum  vobis  fieri 

volo,  quod,  eadem  via  qua  exivi  regrediens,  Dane* 

marchiam  vado,  pacem   et  firmum  pactum,  om- 

nium  Danorum  consilio,  compositurus  cum  eis  gen* 

tibus  qus  nos  et  vita  et  regno  privare,  si  eis  esset 

possibile,  volebant ;  sed  non  potuerunt,  Deo  scilicet 

virtutem  eorum  destruente,  qui  nos  sua  benignitate 

in  regno  et  honore  conservet,  omniumque  812  ini- 

micorum  nostronim    potentiam    adnihilct.    Gom- 

posita  denique  pace  cum  gentibus  quse  in  circuitu 

nostro  sunt,  dispositoque  et  pecato  (23)  omni  regno 


degit,  quBd  Anglice  Cbirchseet  (26)  nominalor.  Hm 
et  alia  si  cum  venero  non  erunl  peraoluta,  r^gia 
exactione  secundum  leges  in  quem  culpa  cadil  818 
districte  absquevenia  comparabil.  •  Nee  diclo  deta- 
rius  fuit  factum.  Omnea  enim  leges  ab  antiquis 
regibus,  et  maxime  ab  antecestore  suo  Elhelrcdo 
latas,  sub  interminatione  regise  muldie,  perpeliiit 
temponbus  observavi  prscepit ;  (27)  in  qoarem 
custodiam  etiam  nunc  tempore  bonomm  tab  no- 
mine  regis  Edwardi  juratur,  non  qnod  ille  tlatM- 
rit,  sedquod  observarit. 

§  184.  Erant  tunc  in  Aogiian  summiet  tapientitti- 
mi  viri,  quorum  prscipuus  (28)  Ethelnothoty  arehi- 
episcopus  post    (29)  Uvingum  :  hic,   ex    deeano 


nostro  hic  in  orienle.  ila  ut  a  nuUa  parte  bellum  B  ««mnius  sacerdos,  multa  opera  praedicabili  mtmo- 

•  1  •  4*  • «  •  «  *A        A  *•* 


aul  inimicitias  aliquomm  timere  habeamus,  quam 
citius  hac  sestate  apparatum  navigii  habere  potero, 
Angliam  venire  dispono.  Hanc  autem  epistolam  jam 

premisi,  ut  de  mea  prosperitate  omnis  populus 
regni  mei  laetificetur  ;  quia,  ut  vos  ipsi  scitis,  nun- 

quam  memetipsum  nec  meum  laborem  abstinui, 
nec  adhuc  abstinebo,  impedere  pro  oroois  populi 
mei  neccssaria  utilitate.  Nunc  igitur  obtestor  omnes 
episcopos  meos  et  regni  prsepositos,  per  fldem  quam 
roihi  dehetis  et  Deo,  qualenus  faciatis  ut,  antequam 
Angliam  veniam,  oroniuro  debita  quse  tecundum  le- 

gem  antiquam  debemus  sint  persoluta ;  scilicel 
(24)  eleemosyna  pro  aratris,  et  dccimso  animalium 


ria  digna  fecit,  regem  ip«um  auctoritate  tanclitu- 
dinis  in  bonis  actibus  mulcens,  in  excetsibot  ler- 
rens  ;  sedem  archiepiscopains  et  (30)  priot  pnateo- 
tia  corporis  sancti  Blfegi  sublimavit,  el  pottea 
RomaB  prsesens  in  pristinam  digoitatem  reparaviL 
Domum  rediens,  apud  Papiam  brachium  (31)  sancti 
Augustini  dnctoris  centum  talentis  arfeoti  et  lalento 
auri  coroparatum,  apud  Coventreiam  mitit.  Porro 
(32)  Cnum  Glastoniensem  ecclesiam,  ut  fralris  toi 
Edmundi  manes  inviseret  (sic  enim  eum  vocare 
814  solitus  fuerai),  festinavil;  factaque  oratione, 
super  sepulchrum  pallium  misit  versicoloribus  figuris 
pavonum,  ut  videtur,  intextum.  Astabat  reg io  lateri 
supradictus  Bthelnothus,  qui  septimus  ex  monachit 


ipso  anno  procre.itorum,  et  (25)  denarii  quos  Ro-  (33)  Glasloniensis  cojnobii  praesidebai  cathedr» 
maro  ad  sanclum  Petrum  debelis,  sive  ex  urbi-  ^  Caotuariensi.  Primus  (3i)  Brithwaldus  ;  secondus 
bus  sive  ex  villis,  el  medianle  Auguslo  dccima  (35)  Adihelmus,  qui  prirous  Weliis  episcopot ;  ler- 
frugum,  et  in  festivitate  sancti    Martiui  primitiae      tius  nepos  ejut  (36)  Dunstanus  ;  quartu8(37)  Bthel- 


(23)  Pacato.  a.  s.  d.  e.,;E?ara/o,c.,  para/ovelpa- 
cato.  i. 

(2i)  Eleemosifna  pro  aratrit,  Plough-alms,  eleeroo- 
syna  pro  aratns,  unum  penny  ecclcsiae  pro  unoquo- 
({uc  aero  solvebatur.  a  De  qualibet  caruca  juncta 
inter  Pascha  et  Pentecosten  unum  denaiium,  qui 
dicitur  Ploualroes. »  (Ex  Regist.  de  Ramesey,  in 
Arch.  Scac.  foK  158  ) 

(25)  Denarii  qtiot  Romam  ad  tanctum  Petrumde- 
betit,  Romeleoh,  seu  S.  Fetri  denarius.  Vide  §  109, 

not. 

(26) Chirehteet. e.,  Chirchetcot,  d.,  Cyretcet,  c.  1., 
Scyrisceat,9L,j  CuretcetyelChiretethf  s.  Kemble,  in 
docti&sima  de  hoc  vocabulo  dissertatione  pereropto- 
rie  ostendit  churchsceat^ceuchurchthotnonfmsBe^  D 
ut  quidam  volunt,  quoddam  eccl&siae  tributuro,  sed 
«  quwdam  extriti  frumenii  fiortio  quaro  uuusquisque 
inter  Briton*>.s  et  Anglos  ad  ecclesiaro  suam  quoquo 
anno  deferre  in  die  festo  S.  Mariini  cogebatur.  • 

{il)  In  quarum  cuttodiam.eic,  Sug^eritSharpius 
Malmesburiensem  hicprobabilitcr  in  anima  habmsse 
morum  quem  secuti  sunt  priroi  principesNormannisB 
stirpis,  qui  se  leges  Sdwardi  regis  ooservaturos  ju- 
rabant.  In  margine  codicis  d.  hiec  verba  occurrunt  : 
«  Uic  detunt  leges  Cnutonis ;  r  et  in  I.  :  Hic  desunt 
leges  Cnutonis,  continentes  sex  folia  et  dimidium.» 

(28)  Elhelnothut,  Vide  g  183,  not. 

(29)  Livingum,  Vide  §  176  not. 

(30)  Priut  proetentia^  etc.  Haeo  duo  facta  inversa 
sunt  ;  iEgelnollius  Roroaro  adiii  an.  1022,corpusque 
Elfegi  transiulit  an.  1023.  VideObernum,  De  trant'' 
MiioniS.  Elfegi  (Angl.  tacni)« 


(31)3.  Auguttini  doctorit,  Augustini,  epitcopi 
Hipponis-Regii,  in  Africa.  Obiit  die  27  Aug  A.  D. 
430,  obesso  Hlppone,  ubisepultusest.  E^us  reliquiu 
secum  tulerunt  Africani  episcopi  in  Sarainiam  exto- 
lantes  (A.  D.  500).  Crediium  est  octavosascuioeasa 
Luilprando.  Lombardorum  rege.  e  Sardinia  ad  Pa- 
piam  translatas  fuisse  (A.  D.  721).  Augustini  Vitam 
exaravit  TiUemout  in  decimo  tertiovolumine  Memor, 
Ecclet, 

(32)  Porro.  a.  g.  1.,  omitl.  teitum  a  verbo  Pcrro 
usque  ad  Bnem  §  126. 

(33)  Ex  monarhit,  e.,  omitt.  ios.  c«  d. 

(34)  Brithwaldus,  Rerthw<ildus  elecusett  archi- 
episcopus  Canttiariensis  die  1  Jtilii,  A.  D.  692,  sed 
nonaute  diem  Dominicam,20Junii,  A.  D.  693.sacro 
ordine  in^tignilus  fuit.  Csremonia  in  Francia  a  God- 
wino,  metropolitano  Franciw  episcopo,  perfectaest, 
eoderoque  anno,  die  Domiiiica  31  Augusti,  cathedrv 
Cantuariensi  iiisedit.  Obiit  die  9  Jan.  A.  D.  751 

{6fi)Adthelmut,  Athelmua  primus  fuit  Fonlanensii 
ecclesi»  epi^icopus,  enque  de  sede  ad  Cantuanentem 
an.  911  translatus  est.  Quod  tamem  Glaslonientii 
coenobii  roonachus  fuerit  ambigitur.  Vide  Wharto* 
nis  notam,  in  Angl,  sacr.paTi,  1,  p.  556* 

(36)  Dunstanut,  Vide  §149. 

(37)  Ethetgarut,  i£thelgarus,  prindpio  Glatto- 
niensis  roonachus,  primus  fuit  electut  abbat  nofi 
monastcrii  Wintoniae  fundati,  sscularibus  expoltis 
canooicis.  Cicestrensis  (Selsey)  consecratus  epitco* 
pusan.  980,  Cantuariaroque  an.  988  Iranslatnti 
obiittlieSDec.  989. 


4165 


G&STA  REGtJM  ANGLORUM.  -.  LIB.  II. 


4166 


faniB,  qui  novi  monasterii  Wintoni»  abbas  pri-  A  aanxenint  et  privilegiis  eonfirmaveruBt.  Chentwines, 


mu8,  deinde  Cicestrensis  episcopua ;  quintus  (38) 
Siricus,  qui  factus  archiepiscopus  nutriculae  susb 
septem  dedit  pallia,  de  quibus  in  anniversario  ejus 
tota  antiqua  omatur  ecclesia  ;  sextus  (39)  Blfegus, 
qui  ex  prioratu  Glastoniae  primus  factus  est  abbas 
Bafhoniae,  deinde  episcopus  Wintoniae  ;  septimus 
(40)  Ethelnothus,  qui,  cum  regi  antecessorum  suo- 
rum  priviiegia  ostendisset,  rogavit  et  rogando  ob* 
tinuit  ut  scripio  regio  (41)  in  haec  verba  confir- 
mareL 

8 1 5  §  ^^^ "  Regnante  (4%)  in  perpetuum  Doroino, 
qui  sua  ineffabiii  potentia  omnia  disponit  atque  gu- 
bemat,  vicesqne  tempomm  hominumque  mirabiliter 
discemens,     terminumque     incertum    prout    vult 


816  loes,  Guthredus,  Elfredus  (46),  Edwardus  (47), 
Atheistanus,  et  gloriosissimus  (48)  Edmundus,  et 
incomparabilis  Edgams.  Si  quis  autem  quovis  deia- 
ceps  teropore  sub  aliqua  occasione  intermmpere 
atque  irritum  facere  hujus  priveligii  testamentum 
nisus  fuerit,  sit  a  consortio  pioram  ultimi  cxaminis 
ventilabro  dispertitus.  Si  quis  vero  benevola  inten- 
tione  hflBc  facere,  probare,  et  defensare  studuerit, 
beatisaimsB  Dei  gecitricis  (49)  et  omnium  sancto- 
rum  intercessione  aropiificet  Deus  porttonem  ejus 
in  terra  viventium.  »  Scripia  est  hujas  privilegii 
donatio,  et  provulgata  (56)  in  lignea  basilica  sub 
prsesentia  regis  Cnutonis,  anno  ab  incamatione 
Domini  millesimo  tricesimo    secundo ,    indiclione 


sequanimiter  imponens,  et   de  secretis  naturse  my-  B  s^^^unda  (51). 


steriis  misericorditer  docet  ut  de   fugitivis  et  sine 

dubio  transitoriis  raansura  regna  Dei  suffragio  adi- 

piscenda  sunt.  Quapropter  ego  Cnut  rcx  Angloram, 

caeteraruroque   gentiuro   in   circuitu    persislentium 

gubemator  et  rector,  cum  consilio   (43)   et  decreto 

archiprsB^ulis   nostri  Ethelnoihi  ,    simulque    cun- 

ctorum  Dei    sacerdotum  ,  et  consilio    optimatum 

roeorum  ,  ob  aroorem   ccBlestis  regni ,  (44)  et  in- 

dulgentiam  criniinum  n.eoruro,  et  relaxationero  pec- 

camihuro  (45)  fratris  roei  regis  Edmundi,  concedo 

ecciesia»  sanclae  Dei  genilricis  semperque  virginis 

Mari»  Glastoniae  jura  ct  consuetudines  iii   omni 

regno  meo,  et  orones   forisfacturas  omnium  terra- 

raro  suamro ;  et  sint  terrse  ejus  sibi  liberse  et  solulse 


§  186.  (52)  Qjusdem  etiam  archiprsesulis  monitu 
rex  ad  transmarinas  ecclesias  pecunias  mittens» 
maxiroe  Caraotum  ditavit,  ubi  tunc  florebat  (53) 
Fulbertus  episcopus  in  sanctitate  et  philosophia 
Dominatissimus  :  qui  inter  exlera  inJustrise  s\m 
documenta  ecclesiae  dominse  nostrae  sancise  Marise» 
cujus  fundamenta  jecerat,  sumroam  manum  mirifico 
effectu  imposuit ;  quam  etiam,  pro  posse  honori- 
ficare  studens,  musicis  mudulationibus  crebro  8 17 
extulit.  (54)Quantoenim  amore  in  honorem  Virginis 
anhelaverit,  poterit  conjicere  qui  cantus  audierit 
coelestia  vota  sonanieji.  Bxtat  inter  csetera  opuscula 
ejus  epistoiarum  volumen,  (55)  in  quarum  una  gra- 
tias  agit  Cnutoni  magnificentitsimo  regi,  quod  lar- 


abomni  calumpnia  ei  inquietatione,  sicuti  meae  miht  p  gitatis  suse  viscera  in  expensas  ecclesitt  Carnotensis 
hatientur.   Yerum  illud  praecipue  ex  omnipoientis      eftuderit. 


Patris,  et  Filii  ,  et  Spiritus  sancti  auctoritate,  et 
perpetuae  Virginis  inlerdictione  prohibeo ,  et  uni- 
versis  regni  mei  praepositis  et  primatibus  super 
Buam  salulem  prsecipio,  ut  nullus  oronioo  illam  insu- 
lam  intrare  audeat,  eijuscunque  ordinis  aut  digni- 
tatis  sit ;  sed  oronia,  taro  in  ecclesiasticis  quam  in 
saecularibns  causis,  t£n:uromodo  abbatis  judicium 
et  conventus  expectent,   siculi  prsedecessores  mei 

(38)  Siricus  Siricus  et  61ai«loniensi  monacho  Wil- 
tonae  episcopus  an.  986  creatus,  et  Cantiam  an.  D. 
1000  translatus,  obiit  an.  1005. 

(39^  Elfegtu.  iElfheAh.  E  Glastoniae  prioralu  fa- 
ctus  est  abbas  Batboniae  (Bath),  postea  vero  an.  984, 
episcopus  Wintoniae  Cantuariam  traoslatus  anno 
4005,  a  Danis  occisus  est  anno  101!t.  Vide  §  105, 
not. 

(40)  Ethelnothus.  Vide  g  183,  not.  14. 

(41)  Regio.  s  c.  d.  e  2.  ro.,  omitt.  in  e. 

(42)  Regnante,  Uaec  charta  occurrit  in  Malmes. 
Anliq>  Glast,  Eccl.  et  apud  Gale,  III,  p.  823. 

(ki)  Consilio.  e  ,  consensu^  s.  c.  d. 

(44)  Et  indulgentiam  criminum  meorumet  rela- 
xationem.  Omitt.  in  c  1 . 

(45^  Fratris  mei  regis  Edmundi.  «  Sic  enim  enm 
vocare  solitus  fuerat.  »  Vide  g  184. 

(46)  Elfredus.  c.  e.,  Elredus^  d.,  Ailredus^  Alfre- 
dus.  8. 

(47)  Edwardus  s.  \eg\i  Ethelredus  posiEdwardus. 
(48'  Athelstanus.  et  glorioxissimus.  Omitt.  in  c. 

(49)  Genitrieis.  d.  e.,  genitrieis  MarUg,  s.  c. 

(50)  Provulgata.  c.,promu!gata,  s.  c.  d. 

(61)  Sieunaa.  c,  prtma.  d.,  omitt.  in  a .  c.  —  A« 


g  187.  £jus  anno  decimo  quinto  Robertns  rex 
Francorum,  (56)  de  quo  supra  prslibavimus,  vilam 
clauait ;  vir  eleemosynis  deditus,  adeo  ut  festis  die- 
bus  curo  amiciretur,  et  exueretur  regiis  insignibus, 
si  non  aliud  haberet  ad  manum,  ipsa  veatimenta 
pauperibus  distribueret,  nisi  ex  industria  vestiari 
egenos  importune  petentes  arcerent.  Habebat  duot 
filios,  Odonem  et  Henricom  ;  (67)  Odo  major  natu 

D.  1032  respondet  indict.  xv. 

(52)  Ejusdem  etiam  arehipraesulis  monUu,  rex.  s. 
c.  d.  e..  ejus  monitu  rex  eham^  a.  g.  i. 

(53)  Fuibertus.  Fulbertus,  episcopus  Carnotensis 
(A.  D.  1007-1 029),  discipulusfueratGerberti.postea 
Silvestri  papae  II.  Plurimi  auctorea  eum  interFran- 

D  ci^e  cancellarios,  regnante  Roberto,  connumerant, 
alii  vero  rectius  id  in  dubiom  revocant.  Camotensis 
ecclesiae  tantum  cancellariua  fuiase  videtur.  Ejua 
opera,  qiiae  epistolis,  sermonibus,  canonibus,  hymnis 
et  aliis  carminibus  constant,  prima  vice  edita  aont 
an  1608,  curanie  Carolo  V  Ilarensi  (Oper.  var.  in-S^ 
Paris,  1608).  Obiit  circa  annum  1029. 

(54)  Quanto  enimamorein  honorem  Virginis...  f«- 
nantes.  •  On  dit  au'il  avait  one  si  partieuli^re  d^- 
votion  k  la  sainte  Vierge  qu*elle  rbonora  souvent  de 
ses  faveurs  particuU^res.  »  (MoRBRt.) 

(55)  In  quarum  una.  Vide  episiolam  Fulberli  ad  re- 
gem  Cnutonem  (an.  1020  aut.  1021).  No.  xuv.p.466, 
tom .X  Bec.  des  Hist.  de  ta  Franee.  Fulberti  &mot« 
episc.  Op.  var.  in-8».  Paris.,  1608,  episi.  97,  p.  9J. 

(56)  De  quo  suprapraflibavimus.Y\deBupnli^$. 

(57)  Odo  major  natu  hebes.  Malmesburienais,  non 
secus  ae  Chronicon  S.  Martini  Turonensis  (a^4 


ft67 


WILLELMI  M ALMBaMTRlENSiS  MONACHI 


tttt 


bebe8,illerttUila8etTehemens.Dm«eratinainoreni  A  P^r»  cessil  violentka.  Haroldut  teeplfo  eo&fimiito 


prolem  ntrtmque  818  parens  uterqae  :  pater  pri- 
mogenitum  tmpiectebalur ,  dictitans  successunim  ; 
mater  minorem  fovebat,  cui,  et  si  non  per  sBtatem, 
per  prudentiam  cerie  regnum  deberetur.  Ita,  ut 
tnnt  foeminse  in  incepto  pertinaces,  non  prius  abt- 
litit  quam  omnes  duces,  qui  regno  Francorum 
famulantur,  prsemiis  et  poUicitis  ingentibus  in  sut 
YOta  trtnsduceret.  Henhcus  ergo,  (58)  maxime  an- 
nitente  Roberto  Normanno,  corronatut  est  priut* 
qotm  pltne  pater  expirasset  (69).  Cijus  beneficii 
obnoxius,  cum  ille,  (60)  ut  superius  dixi,  lerosoly- 
mam  iret,  'Willelmum  filium  ejus  puerulum  contrt 
desertores  enixissime  juvit.  At  Cnuto,  transcursa 
vitse  meta,  Scepihoniae  (61)  defunctus,  et  Wintoni« 
sepulius  est. 

DB  HAROLDO  FlLlO   CNUTONI8. 

g  188.  (62)  Anno  Dominicae  incamationis  mille- 
simo  tricesimo  sexlo  (63)  Haroldus ,  quem  fama 
filium  Cnutonis  ex  filia  Elfelmi  comitia  loqnebatur, 
regnavit  annis  quatoor  et  mensibus  totidem.  Ele- 
gemnt  enm  Dani  et  Lonilonise  civcs,  qui  jam  pene 
in  barbaroram  mores  propter  frequentem  convictum 
Iransierant.  Angli  diu  obstiterunt ;  magis  unum 
ex  filiis  Ethelrediy  qui  in  Normannia  819  n^ora- 
bantur  (64),  vel  Hardecnutum  filium  Cnutonis  ex 
Emma,  qui  tunc  in  Danemarchia  erat,  regem  ha* 
bere  volentes.  Maximus  tnm  (65)  justitisp  propu- 
gnator  fuit  Godwinus  comes,  qui  etiam  pupillorum 
se  lutorem  professus,  reginam  Emmam  ei  regitt 


(66)  noveream  exiliavit.  llla  in  Normtnoit  niliil  tihi 
tutom  trbitrata,  ubi,  defunctit  fraire  et  nepotibaa^ 
recens  deserti  orphtni  fervebti  invidit,  io  FltB- 
dnam  iransiit  ad  (67)  Saldewinum  eoqiiieaii   «i« 
pertum  probitate  virum ;  qui  pottet,  defuneio  (•$) 
rege  Henrico  qui  ("69)  Pbilippum  ptrvom  reiiqut- 
rttfiiium,  regnnm  Frtnoorum  nobiiiler  tliqwnlii 
tnnis  rexit,  fidelilerque  tdulto  ( ntm  ^nt  uniltti 
uxorem  htbebat )  resiituiu  Hujna  sob  niBbrt  EmoMI 
securum  trienoium  egit ;  quo  peracto,  (70)  Htral» 
dus,  tpnd  Oxenefordam   mense  Aprili  defonctns, 
Wesimonasterio  tumulum  babet.  Tune  AiigUt  ei  Dsr 
nis  in  unam  senteniiam  convenientibot»  propter  Btr. 
decnut  missum,  illeper  Normtnnitm  (71 )  in  Anglitm 
B  mense  Augusto   820  venii;  ntm  filii  Ethelredi 
jtm  fere  omnibus  despectui  ertnt;   mtgit  propler 
ptternse  socordi»  memoriam,  quam  propier  Otno* 
mm  poientiam.  (72)  H^rdecnuiua^    bienno   prvisr 
decem  dies  regnana,   spiritum  inter  poenlt  tpod 
Lamudam  juxta  Londoniam  amisii  i  et  Wialonia 
juxta  patrem  sepultus  est :  juvenit,  qui  tgragitoi 
pieittem  tniroi  in  frttrem  et  tororem  otteaid^rii ; 
germanum  enim  Edwardom,  annosss  peregriatlionii 
tsedio,  et  spe  frtternas  necessiludinis,  ntltle  tolofli 
revisentem,  obviis  (ut  tiuni)   mtnibut  eseipieas 
indulgentissime  retinuit.  Veranttmen  inunttiint  it 
c«teris,  per  Alfricum  Eboraeensem  (73)  episoQfHHB, 
ei  alios  quos  nominare  piget,  Haroldi  cadtvere  dt*- 
fosso,  caput  trancari,  ei  miserando  morttlitet  ex* 


gazas  custodiens,  resistenies  nmbone  nominis  sui  p  emplo,  In  Tamcsim  projici  jussit.  Id  t  qoodtm  p^ 
aliquandiu  dispulit ;  sed  tandero,  vi  et  numero  im-     scttore  excenium  stgena,  (74)  in  coemilerio  OtBoniffl 


Ghesn,  tom.  lU  Seript.  Hist,  Franc^  p.  360),  et  alia 
quedam  Francica  cbronica,  hic  in  errorem  impegit 
quoad  fiiios  Roberti  Franciae  regis.  Defuncto  Hu- 
gone,  filio  suo  priroogenito  (dic  17Sept.  A  D.  1025). 
qui  Coropendii,  anno  1017,  coronatus  fuerat,  secun- 
dum  suum  filium  Heoricuro,  Burguuiiiae  ducem,  in 
ihroDO  sibi  sociuro  et  regni  cousortem  assumere 
in  animo  babebat  Roberius^  eed  in  hoc  proposito 
contrariam  habuit  Constantiam,  quae  tertiuro  suum 
fiiiuro  Roberlum  regiae  dignitali  roagis  idoneuro  ar- 
bitrabatur.  Uenricus  tamen  prselatus  est,  tbronuro- 
que  conscendit  die  Pentecostes  (14  Maii)  1027,  quo 
iempore,  freler  ejus  Robertus  Burgundise  dux  crea- 
tus  est.  Odo,  quarUis  filius,  qui  hebeti  ingenio  erat, 
gravatus  degit  (Vide  Rodulfuro  (xiabrum,  lib.  in, 
De  filiia  regis  Roberti).  Albericus  Trium  Fonlium 
conjicit  Malmesburiensem  innuisse  Robertum,  sed ' 
inctute  Odonem  appellasse.  Albericus  ipse  lamen  in 
errorem  inducilur  ilenricum  Roberio  natu  roinorem, 
Henricumque  matris  ope  ad  regale  solium  evectum 
tsterens,  dum  e  contrt  illam  Uenrious  conlrariam 
habuit. 

(58)  Maxime  annitenU.  a.c.  d.  e.  1.,  maxim^ an- 
nuenten  s. 

(59)  Expiroisei.  e  1.,  expiraret,  a.  c.  d.  e  %.  L 

(60)  Ut  tuperius  dixi,  §  178  et  180. 

{<^1)  Defunctus.  Cnuio  obiit  die  it  Novembr.  an. 
i03b.  (Sax.  Chron.  FLOt.  WiootN.) 

(62;  Anno  Dom.  Inc.  mill.  irie.  sexio.  Defuncto 
Cnutone,  regimro  primo  divisum  est,  a^uilonis  pars 
in  ditionem  Haroldi  cecidit,  meridionalem  vero  ob- 
iinuit  Hardecnutus.  Anno  1037,  electus  eet  Harol- 
dus,  qui  in  universam  Angliam  rcgntret.  (Florbnt. 

'WlGOtN.) 


(63)  Haroldus,  etc.  •Dixerant  quidtm  Baroldoffl 
filiuro  esse  Ciiuioiiis  et  iSIfgifae,  Elfelmi,  ealdarman, 
seu  urbis  praetoris  filiae ;  sed  hoc  multis  fnxirsns  io- 
credibile  visum  est.  •  {Sax.  Chron.)  8i  nortnilofidii 
tit,  Elfgiva,  cum  filium  regi  parere  impoitot  eatil, 
iili  cujusdam  sutoris  filium  fraudulenler  irtdidiL 

(64)  Morabantur.  a.  c.  d.  e  i.,  omitt.  in  a. 

[65)  Tum  a. e.  I.,  tamen,  d., autem.  c i,  tune^ci. 

[66)  Novercam  exidavit.  Anno  1087. 
67)  Baldewinum  comt/f  m.Bald^vinus,  eognomeoto 

De  lixle.  Fiaudriae  comes,  patri  Baldwino  iV  toceef- 
sit  a.  D.  1036«  ceu,  ut  contendunt  quidam,  a.  D.  IM. 
Emma  honorifice  a  comiie  ejusque  conjuge  Adei^ 
Roberti  Francoram  regis  fitia  nuptt  esi.  (Vide  JEis- 
comium  Emmas.)  Baldwinus  a  regeHenrico  filii  soi 
Phihppi,  an.  1059,  tutor  institutus  e«i. 
I  (68)  Rege  Henrieo.  Obiit  Henricus  rex  tODO  1060, 
successorem  relinquens  Philippum,  septem  ium  Uo- 
turo  annos  natum.  Videg  128,  not.  60. 

(69)  Philippum.   Philippus  objii  an.  1108.  Tide   i 
g  128,  not.  64. 

(70)  Haroldus...  defunfiius,  Jnxta  Stz.  Oifci^  , 
obiitHaroidusdieMartiil7(xvi  Ktl.  April.  10i«).   < 

(71)  In  Angliam,  eic.  Juxta  Sax.  Gbron.  Htrdeeoa- 
tus  Sandwich  appulit  die  17  Junii.  Tido  notapi  i^  . 
quentem. 

(75)  Hardecnutus...  amisH.  Bardacmu  dbiil  die  i 
8  Junii  a.  I)   iCii.  ; 

(73)  Episcopum.Si,  d.  e*  I.,  arehiepiseopwn^  t.  e««* 
iElfncua  uon  ut  prsedeoeaaor  duat  aedea  Bbortd  ^ 
Wigoraiae  tcnuit. 

(74)  In  casndterio  Danorum  tondonUB.%,XkmeBli 
Danes.—  « Brevi  aukem  post  a  quodam  ois^iQn  id 
Dtnoa  tllttum  tsi,  ei  m  oimiiedo  ipod  Wbatntfi 


i-.    * 


IM 


GESTA  RE6UM  A!96LORDM.  —  L0.  II. 


1170 


LeMidmHflP  lnmulatur.  Tribntum  inexorabile  et  nn- 
portabile  Angli»  imposuii,  ut  dassiariis  6uis  per 
nngolas  naves  (75)  viginti  marcas  ex  pollicito  pen- 
sitarel.  Qood  dum  importone  per  Angliam  exigitur, 
duo  infestius  hoc  mnnus  excquentes  a  Wigomiee  ci- 
Ttbus  extincti  sunt ;  quapropter  per  comites  suos 
■rbe  incensa  et  depopolata,  fortunis  civium  abrasis, 
contumeliam  821  fam»,  et  amori  suo  detrimentum, 
iogessit.  Saoc  ne  silentio  premam  quod  de  primo- 
genito  Etbelredi  Elfredo  rumigeruli  spargunt.  Ille 

(76)  inter  mortem  Haroldi  et  expectationem  Har- 
decnuti  floctuans,  regiium  ingressus,  compatriola- 
rum  perfidia,  et  roaxime  Godwini,  luminibus  orbaios 
eat  apud  Gillingeliam  ;  inde  ad  Heliense  caenobium 
directus,  roiseram  vitam  pauco  tempore  pane  ciba- 
rio  sustentavit;  omnibus  comitibus  prseter  decimos 
decapitatis,  nam  sors  decimum  quemque  morti 
exeroerat.  Haec ,  quia  fama  serit ,  non  omisi ;  sed, 

(77)  quia  chronica  laccl,  pro  solido  non  asserui  (78). 
|iac  de  causa  Hardecnutus,  Livingo  Cridielunensi 
episcopo,  quem  fama  facti  auclorcm  asserebat,  in- 
fensus,  illum  episcopatu  expulit,  sed  post  annum 
pecania  serenalus  restituit.  Golwinum  quoque  obli- 
^uis  oculis  intuitus,  ad  sacrameutum  purgationis 
eompulit.  Apposuit  ille  fidei  jurat»  xenium,  ut 
gratiam  plenam  redimeret,  locupletissimum  sane 
et  pulcberrimum,  raiem  auro  rostratam,  habentem 
octof  iota  miUtes  qui  haberent  in  brachiis  siogulis 
armillas  duas,  unamquamque  sedecim  unciarum 
auri,  in  eapiiibus  cassides  deauratas ,  securim  Da« 
Dicaro  in  humero  sinistro,  hastile  ferreum  dextra 
HMDU  ^estantes ;  et,  ne  lingula  enumerero ,  armis 
omoibus  instructos ,  in  quibus  fulgor  cum  terrore 
eertans  aub  auro  ferrum  occuleret.  Caeterum ,  ut 
dicere  coeperam,  Hardecnulus  Gunbildam  sororem 
iuam,  Cnutonis  ex  Emma  filiam  (79),  spectatissima 
ipeciei  puellam,  8  22  &  multis  procis  tempore  patria 
aospiratam,  nec  impetratam,  (80)  Henrico  impera- 
tori  Alemannorum  nuptum  misit.  Celebris  illa 
poo^pa  napiialis  fuit ,  et  noslro  adhuc  seculo  etiam 
in  tnviis  cantitata ,  dum  tanti  noroinis  virgo  ad  na- 
vem  duceretor,  stipantibus  omnibus  AngJLae  pro- 
eeribus,  et  ia  expensas  conferenlibus  quicquid  abs- 
•OD^eral  vel  marsupium   publicum  vel  serarium 


Aregium.  Ita  ad  sponsum  (81)  perveniens,  multo 
tempore  foedns  coi^ugale  fovit :  postremo,  adulterii 
accusata ,  puerulum  quendam  stumi  (6SI)  sni  alum- 
nnm,  quem  secum  ex  Anglia  duxerat,  delatori, 
(83)  gigante»  roolis  homini,  ad  monomachiaro  ap- 
posuit  (84),  cseteris  clientibus  inerti  tiroore  refu- 
gientrbus.  Itaque,  conaerto  duello,  per  miraculum 
Dei  insiroulator  succiso  poplite  enervatur.  Gunnil* 
dis,  insperato  triumpho  tripudians,  viro  repudium 
dedit ;  nec  ultra  roinia  aut  deliniraentis  adduci  po- 
tuil  ut  thalamo  illius  consentiret^  sed,  veluro  sancti- 
monialium  susoipiens  (85)«  id  Dei  senritio  placido 
consenuit  otio . 

DB  HENRICO  IMPnUTOEB. 

§189.  Erat  imperator  muliis  et  magnis  virtuti- 
Q  bus  prseditus,  et  omnium  pene  ante  se  bellicosisai- 
mus,  quippe  qui  etiam  YiDdelicos  et  Leuticloa 
subegerit,  ceterosque  populos  Suevis  eoDterroinoa, 
qui  ueque  ad  banc  diem  soli  oronium  roortaliQm 
paganas  superslitiones  anhelant;  nam  Saraceni  el 
Turchi  Deum  Creatorem  colunt,  S23  Mahumet  dod 
Deum,  sed  ejus  (86)  prophetam  «estimantes.  Vin* 
delici  vero  Fortunam  adorant ;  cujus  idolum  loco 
nominatissiroo  ponentes.  comu  dextrse  illius  eom- 
ponunt  (87)  plenum  potu  illo  quem  (€8)  Grseeo  vo- 
cabulo,  ex  aqua  et  roelle,  Hydroroelluro  vocarous. 
Idem  sanctus  Hieronymus  ^gypiios  et  omnes  peae 
Orieotales  iecisse,  io  decimo  octavo  super  Isaiam 
libro  confirmat.  Unde  ultimo  die  Novembris  men- 
sis,  in  circuilu  sedentes,  io  comroune  prsegustant ; 
et  si  comu  plenuro  invenerint,  roagno  strepitu  ap- 
^  plaudunt  (89),  quod  eis  futuro  anno  pleno  copia 
comu  responsura  sit  in  oronibus ;  si  contra,  ge» 
munt.  Hos  ergo  ita  Henricus  .tributarios  effecerat» 
ut ,  omnibus  solemniiatibus  quibus  coronabatur 
(90),  reges  eoram  quatuor,  lebetem  quo  camea 
condiebantur,  in  humeris  suis,  per  annulos  quatuor 
vectibus  ad  coquinam  vectitarent. 

DE  SOaORB  IMPBRATORIS,.BT  CLBRICO  ILLAM  DILIOENTB* 

§  190.  Prseterea  crebro  tumultibus  regoi  expedi- 
tus,  cum  fce  coromunioni  et  hilarilati  dedisset,  joci 
plenus,  ut  sat  erit  duobus  probare  exemplis.  Soro- 
rem  sanctimonialem  unice  diligebat,  ut  suo  eam 
lateri  deesse  non  pateretur,  sed  aemper  triclinium 


LondooifiB  sepultum  est  apnd  sanctum  Clementem. » 
(RjUD.  DB  DicBTo,  Abbr,  Chron.)  D 

.  (75)' F^ii}/i.  a.  d.  e.  L,  / ri^into,  c.  Anno  1040  tri- 
butum  pro  sexaginta  duabus  navibus,  ralione  octo 
roarcarum  pro  unoquoaue  gubernatore  impositum 
4A{Smx,Ckr(m.)  Juxla  Fiorent.  Wigurn.  «  octomar< 
cas  unicuique  gubernatori  de  tota  Anglia  praecepit 
Trez]  dependi.  •  Anno  etiam  sequenti  tnbutum  !iS1099 
librarum  exercitui,  postea  vero  11048  libr.  triginta 
dnabus  navibus  solutum  est  (Sax.  Chron.). 

(16)  Mer  moriem  Haroldi,  Juxta  Florentium, 
abiit  iElfredos  a.  D.  1036,  conseoueoter  ante  Haroldi 
obitum.  Probttbiliter  nobis  legendum  est «  Cnutoois  » 
pro  «  Haroldi.  n 

(77)  Quia  chronica  tacei,  Editum  Saxon.  Chroni- 
con  nullam  de  hac  re  roentionem  facit,  sed  duo  sunt 
nmnuecripti  qui  eam  referunt.  Vide  mss.  Cott.Tiber. 
B.  I  et  IV. 


(78)  AsieruL  a.  a.  d.  e.  1.,  affirmo^  e. 

(79)  Filiam.  a.,s.  e.  1.,  omitt.  in  c.  d. 

(80]  HenrieoimperaioriAlemannorum.Eeoiiom 
in,  mius  Cooradi  II. 
^81)  Sponsum,  a.  s,  I.  tpon$am^  c.  d.  e. 
(^2)  Siumi.  a.  c.  d.  e.  i.,  frairis.jB. 

(83)  Giganteoe  molis  homini,  Ei  nomen  erat  Ro- 
dingaro,  puerulus  vero  illi  appositua  esse  dicitur 
pumilio  quidam  nomine  IfimicoD.  (Chron.  Joh. 
Bromion^ 

(84)  Apposuit»  a.  o.  d.  e.,  oaponci/,  s.  1. 

(85)  Suscipiens.  a.  c.  d.  e.  1.,  accipi^ns^  s. 

(86)  Ejus.  e.,  Dei,  a.  a.  c.  d,  I. 

(87)  Componuni,  a.  c.  d.  e.  L,  imponufU,  a. 

(88)  Quem*  a.  s.,  quod^  c.  d.  e.  I. 

(89)  Applauduni.Si,  s..d..e.  1.,  plaudenies,  c. 

(90)  Corontfciter..  a.  d.,e..L,.c(M-o[^aAa9/tfr,  s. 


ini 


WILLELin  MALMBSBURIENSIS  MONAGHI 


111« 


ejus  suo  coDjungeret.  Dum  igitur  quadam  hyeme, 
qu8e  nivibus  et  pniiDiB  aspera  inhorruerat,  uno  diu 
loeo  detineretur,  clericus  quidam  curiaUs,  famiiia- 
rior  justo  puell®  effectus,  crcbro  noctumas  io  cubi- 
culo  ejus  protelabat  vigilias ;  et  quamlibet  multi- 
modis  tergiversationibus  824  nequitiam  palliaret, 
advertit  illud  aliquis  (quod  ditficile  sit  crimen  non 
prodere  vultu  vel  geslu) ;  et  jam  vulgo  rem  venti- 
lante,  solus  nesciebat  imperator,  et  sororem  suam 
pudicam  credere  audebat.  Sed,  cum  quadam  nocte 
cupitis  fruerentur  ampiexibus ,  et  diutius  se  volu- 
ptas  protenderet,  iliuxit  mane,  et  ecce  omnem  tcr- 
ram  nix  operuerat;  tom  clericus,  qui  se  deprehen- 
dendum  per  vestigia  in  nive  tiroeret,  persuadet 
amic»  SU8B  ut  dorso  ejus  impositus  angustias  illas 
evaderet.  Illa,  non  (91)  refutans  impudentiam  dum- 
modo  viiaret  verecondiam,  levat  tergo  amasium  et 
cxtra  euriam  effert.  £t  forte  tum  impcrator  min- 
etum  surrexerat,  et  per  fenestram  ccenaculi  despi- 
ciens  (9i)  videt  clericum  equitantem :  pnmo  quidem 
visu  bebetatus,  sed,  re  diligentius  explorata,  pudore 
et  indignatione  obmutuit.  Interea  hsBsitanti  utrum 
peccatum  impunitum  dimiUeret,  vel  peccantes  ho« 
neste  redargueret,  obvenit  occasio  ut  episcopalum 
vacantem  daret  clerico,  haec  verba  auribus  insusur- 
rans  :  «  Accipe,  iuquit,  episcopatum^  et  vide  ne  ul- 
terius  inequites  mulierem.  >»  Item  dans  abbatiam 
aanctimonialium  german»  (93),  «  Esto,  ait,  abba* 
tissa,  nec  ultra  patiaris  clericum  (94)  equitem.  » 
Gonfusi  illi,  qui  tam  gravi  dicto  se  sentirent  lapida- 
tos,  desiveruat  a  flagitio  quod  divinitus  inspiratum 
putabant  domino. 

825  DB  CLERICO  NOLSNTE  LBGBRIE  EVANGELIUM  PRO 

IMPBRATORB. 

§  191 .  Item  babebat  clericum  in  curia,  qui  et 
literarum  peritiam  et  vocis  elegantiam  vitio  cor- 
poris  deformabat,  quod  meretriculam  villse  dementer 
ardebal ;  cum  qua  nocte  quadam  solenni  volutatus, 
mane  ad  missam  imperatoris  aperta  froote  astabat. 
Dissimulata  scientia,  mandat  ei  Gaesar  ut  se  parct 
ad  evangelium,  quod  ejus  melodia  delectaretur;  erat 
enim  diaconus .  llle,  pro  peccaii  conscientia,  multis 
praestigiis  sublerfugere ;  imperator  contra  nunciis 
urgere,  ut  probaret  constantiam  :  ad  exiremum 
prorsus  abnuenti,  «  Quia,  inquit,  non  vis  mihi  pa- 
rere  in  tara  facili  obsequio,  ego  te  extorrem  tolius 
terr»  mese  esse  (94*)  precipio.  >  Clericus  amplexus 
aententiam  abscessit  continuo ;  missi  pcdissequi  qui 
eum  persequerentur,  nt,  si  pfrseverandum  putaret^ 
jam  urbem  egreaaum  revocarent.  Ita  incunctanter 


A.  compilatis  omnibus  suis  et  in  sarcinulas  coinpoaitis, 
jam  profectum,  magnaque  violentia  rectractum,  Hen- 
rici  prssentise  sistunt;  qui  Ifletum  subridens, « Probe, 
ait,  fecisti  et  gratulor  probitali  tusB,  quod  plori- 
penderis  Dei  timorem  quam  patriam,  reapectom 
ccelestis  irse  quam  meas  minas;  quapropter  habeto 
episcopaUim  qui  primus  in  imperio  meo  vaeaverit, 
fantum  indecenti  amori  renuncies.  > 

g  192.  At,  quia  nihil  constans  est  in  hamanis 
gaudiis,  quoddam  tri-te  portentum  iempore  ejos 
accidit,  quod  non  tacebo.  Fuldense  coenobium  est 
in  Saxonia  (95).  sancti  Galli  corpore  insigne,  et 
826  prsdiis  dilatum  permagnificis.  Eius  khU  abbas 
sexaginta  millia  bellatorum  imperatori  prsdiel  in 
hostem.  habetque  ex  antiquo  privilpgiuro  et  in  prae- 

B  celientibus  festivitatibus  ad  dextram  ejus  con&ideat. 
Hic  ergo  Henricus  Pentecosten  apod  Mogontiam 
(96)  celebrabat.  Paulo  ante  missaro,  cum  sedtliapa- 
rarentur  in  ecclesia,  iuter  cubicularios  archiepiscopi 
et  abbatis  jurgium  agitatum  utrorum  doroinus  juxta 
Cffisarf-m  sederet ;  iilis  prserogativam  antisiitia,  btia 
priscum  morem  (97)  referentibus.  Ubi  verbis  parum 
ad  coiicordiam  proceditur,  (ut  liabeutGermani,  idem- 
que  Teutones,  indomitum  atiimum),  ad  pugnam  ven- 
tum  :  itaque  pars  sudes  arripere,  pars  saxa  jacere, 
pars  enses  evaginare,  postreroo  quicquid  primum 
ira  invenissct,  eo  pro  armis  oti  :  ita  furore  per^  ec- 
clesiam  grassante,  parvimentom  aanguine  inundavit. 
Sed  statim  episcopis  convolantibus  pace  inter  reli- 
quias    dissideutium    statuta ,  templum   purgatum, 

Q  missa  festivis  clamoribui  acta.  Cum  vero,  mira  aub- 
jiciam ,  sequentia  cantitata  (98),  et  verau,  •  Hunc 
diem  gloriosum  fecisti,  n  chori  conticuissent,  vox 
ab  aere  lapsa  late  insonuit,  «  Hunc  diem  bellico- 
sum  ego  feci.  »  Rigentibus  cseieris,  imperator  dili- 
gentius  intendens  muneri ,  laetitiamque  inteliigens 
inimici,  «  Tu,  inquit,  omnis  malitiee  inventor  aimol 
et  incentor,  diem  bellicosum  et  arrogaotibus  luctuo- 
sum  fecisli ;  sed  nos  per  Dei  gratiam,  qui  illum  glo- 
riosum  fecit,  pauperibus  gratiosuro  reddemus.  • 
Et  mox,  reincepta  seqoentia,  soiemni  ploralu  San- 
cti  Spiritus  gratiam  invitabat ;  intelligeres  illum 
adventasse,  illis  cantantibua,  istis  lachrymantibos, 
omnihos  pectora  327  tundentibus.  Finita  missa, 
egenis  per  prseconcs  conclamatis,  omnes  dapes  qu« 

p.  sibi  et  curialibus  parabantur  in  usus  eoruro  exhau- 
sit ;  ipse  obsonia  apponens,  ipse  Juxta  diaciplinam 
roinistrorum  de  longe  consistens,  ipse  superflua  ci- 
borum  abstergens. 

§  198.  Tempore  Gonradi  patria  a  qoodam  elerico 


(91)  iVoft.  a.  c.  d.  e.  1.,  omitt.  in  s. 

(92)  Dsspiciens.  a.  s.  c.  e.  1.,  retpicienSf  d. 
(98)  Germame.  a.  s.  d.  e.  i.,  sorori,  c. 

(94)  Equitem.  Historia  fere  similis  de  celeberrimo 
Bginhardto  et  de  ^Uiroli  Magni  filia  vulgata  est.  Vide 
Du  Ghesne,  Script.  Franc^  tom.  II.  (Sharpe,  241.) 

(94*)  Etse.  c.  e.,  omitt.  in  a.  s.  d.  1. 

(95)  Saneii  Galli.  S.  Gal,  Irlandais,  disciple  de 
S.  Golombao ,  le  aoivit  en  Fiance,  Son  rare  m^rite 


le  iit  choisir  pour  6tre  ^v6que  de  Gonstanee;  mais 
il  Bt  ^lire  en  sa  place  Jean,  son  disdple.  li  fonda, 
Tan  613^  un  monast^ro  c^l^bre  en  Suisse,  qoi  porie 
son  nom,  et  moorot  Tan  640,  kg6  de  93  ans.  (Mo- 
aERi.) 

(96)  Mogontiam,  s.  I.,  Mogontium^  a.  c.  d.  e. 

(97)  Morem.  a.  s.  d.  e.  1.,  nomen^  c. 

(98)  Cantitala.  e.,  cantata^  a.  s.  c.  d.  1. 


il73 


6ESTA  REGUM  AN6L0RUM.  -  LIB.  11. 


1174 


fistulam  tulerat  ai^enteam  qua  pueri  ludo  aquam  A 
jaculantur,  pactus  episcopatum   cum  foret  impera- 
tor.  Adultus  repetenti  pollicitum   impigre  dederat ; 
nec  multo  post,  aspera  valetudine  corr^ptus,   decu- 
buit.  Morbo  crescente,    triduo  exsersos  (99)  et  mu- 
tus  jacuit,  cum  in  solo  pectore  vilalis  balitus  palpi- 
taret ;  nec  aliud   vitae  indicium   erat  quam  quod, 
mana  ad  nares  opposita,  quantulascunque  sentieba- 
lur  anhelitus.  Episcopi  praesentes,  triduano  indicto 
jejuDio,   lacbrymis  et  votis  pro  vita  regis  superos 
pulsabant;  quibus,  ut  cre<ii  fas  est,  rcmediis  conva- 
lescens,  accitum  episcopum  quem   ioju<(te  fecerat, 
sententia  concilii  deposuit :  professus  se  toto  triduo 
dsemones  infesto  vidisse  flammam   in   se   per  fistu- 
lam  jaculantes,  flammam  adeo  pertinacem  ut  noster 
ignisi  in  comparatione  illius,  jocus  putetur  ct  nihil  n 
calere.  Juvenem  inter  haec  semiustulatum   adven- 
tasse,  ferentem  immensse  magnitudinis  calicem  au- 
reum  aqua  plonum  ;  cujus  visione  et  laticis  asper- 
gine   delinitum,  exlinctis    ardoribus,  in  sanitatem 
evasisse.  Eph(ebum   iilum  beatum   fuisse  Lauren- 
tiam,  cujus  ecclesise  tectum  longa  carie   dissolutum 
eompaginarit,   et  praeter  alia  xenia  ealice  aureo 
honorificarit. 

§  194.  Occurrunt  hoc  loco  quae  de  illo  viro  ferun- 
tor  magna  miracnla,  ut  de  cerva  quae  illum,  inimi- 
eos  fugitantem,  ultra  invadabilem  fluvium  828 
dorsot  evexerit,  et  quibusdam  aliis,  qaibus  ideo  su- 
persedeo  quia  flestimationem  lectoris  supergredi 
nolo.  (100)  Obiit  octavo  decimo  anno  imperii  emen- 
80.  et  apud  Spiram  conditus  est,  quam  ipse  ex  an-  p 
tiquissima  et  diruta  Nemeto  ita  nominatam  novavit. 
Bpitaphium  ejus  hoc  est  : 

Cccsar,  tantut  erat  quanlut  el  orbit, 
At  nune  in  modico  clauderit  antro. 
Fott  hasc  quitque  tciat  teruiturum  (//) 
Et  quod  nulla  morigloria  tollat. 
Florent  imperii  gloHa  quondam, 
Detolaia  tuo  Cattare  marcet  ; 
Hanc,  ultra,  tpeciem  non  haintura 
Quan  tecum  morient  oeculuitti. 
Leget  a  tenibut  patribut  auctat, 
Quat  latsata  diu  raterat  mtaty 
Omnet  ut  fuerant  ipte  reformant, 
Romanit  studuit  reddere  causit. 
7tt,  ionginqua  tatit  regna,  locotque 
Quot  nullut  potuit  ftectere,  Coetar^ 
Ramanit  onerant  viribut  artut^ 


4d  ciuile  decut  excoluitti, 
0  quinto  premitur  Roma  dolore, 
De^olata  prius  mnrte  Leonit : 
Nunc,  Aupuste,  tuo  funere  ianguent, 
Bino  te  viduam  lumine  plangit, 
Quce  te  non  timuit  patrta  vivum  f 
Vel  quce  non  doluit,  Coesar,  obiste  f     . 
ffam  tic  loetut  erat  jam  tuperatit, 
Et  tic  indomitis  gentibut  asjfer  ; 
829  ^^t  9<^  ^^  timuit/jure  doleret, 
Et,  qure  non  doluit,  jure  timeret. 
Luge,  Roma,  tuum  nomen  in  umbrit ; 
Et  defecta  duo  iumina  iuge  (2). 

§  195.  Sane  (3)  iste  Leo,  de  quo  epitaphiam  lo* 
quitur,  fuerat  Romanae  apostolicus,  ex  Bruoone  (4) 
Spirensi  episcopo  ita  vocatus  et  provectus  ;  ma- 
gnae  et  mirabilis  sanctitatis,  cujus  Romani  roulta 
miracula  per  orbem  serunt.  Obierat  ante  (5)  Henri* 
cum,  post  (6)  quinque  annos  apostolatus. 

DB  8ANCT0  BADWAEDO  TBRTIO,  RBOB  BT  C0NPB8S0RB. 

§  196.  (1)  Anno  ab  incamatione  Domini  millesi- 
mo  quadragesimo  sccundo,  Edwardus  (8)  filius 
Bthelredi  suscepit  regnum,  mantsique  in  eo  annis 
viginti  quatuor  noo  plenis  ;  vir  propter  morom  sim- 
plicitatem  parem  imperio  idoneus,  sed  Deo  devotus 
ideoque  ab  eo  directus  (9).  Denique  eo  regnante  nullas 
tumultus  domesticus  qui  non  cito  comprimeretur, 
nulium  bellum  forinsecus ;  omnia  domi  forisque 
quieta,  omnia  tranquilla  :  qaod  eo  magis  stupen- 
dum,  quia  ita  se  mansuete  ageret  ut  nec  viles  bo- 
munculos  verbo  laedere  880  nosset.  Nam  dum  qua- 
dam  vice  venatum  isset,  et  agrestis  quidam  stabu- 
lala  illa  quibus  in  casses  cervi  urgentur  confadisset, 
ille  sua  nobili  peroitus  ira,  «  Per  Deum,  inquit,  et 
roatrem  cgus,  tantundem  tibi  nocebo  si  potero.  » 
Bgregius  animus,  qui  se  regem  in  tallibus  non  me- 
minisset  nec  abjectse  cooditionis  homini  se  posse 
nocere  putaret.  Erat  interea  ejus  apud  domesticos 
reverentia  vehemens,  apud  exteros  metus  ingens  ; 
fovebat  profeoto  ejus  simplicitatem  Deus,  ut  posset 
timeri  qui  nesciret  irasci.  Sed,  quamvis  vel  deses 
(10)  vel  simplex  putaretur,  babebat  comites  qui 
•um  ex  humili  in  altum  conantem  erigerent :  (11) 
Siwardum  Northimbrensium,  qui,  jussu  ejus  cum 
Scotorum  rege  Macbetba  congressus,  vita  regnoque 
spoliavity  ibidemque  (13)  Malcolmum^  filium  regis 
Cumbroramy  regem  instituit ;  Lefiricum  Hereforden- 


(99)  Extentut.  s.,  omnes  ms«.  legunt  extentit, 

(100)  Gbiit,  etc.  Obiit  Henricus  Rotfeldi,  juxU 
Saxoniae  et  ThuringiaB  conHnia  in  decimo  octavo 
regni,  guindecimo  autem  imperii  sui  anno,  die  7 
Octobris,  a.  D.  1056,  et  Spirae  conditus  est. 

(OSfrui^umm.  a.s.cS.d.e.I.,  te  moriturum,  c. 
(<)  Lumina.  a.  e.,  numina  s.  c.  d.  1. 

(3)  Itte  Leo.  Bruno,  Tulli  Leucorum  episcopus, 
papa  electus  est,  ut  Leo  ix,  desinente  anno  1048, 
abantistibus  et  aobilibus  jussu  imperstoris  Henrici 
111,  Mogunlii  congregatis.  Roma  pontificali  eathedra 
insedit  die  13  Februarii  anni  sequentis,  obiit  autem 
die  19  Aprilis  1054. 

(4)  Spirenti  epitcopo.  Leg.  Tullensi. 

(5;  Henricum.  a.  c.  d.  e.   1.,  Henricum  impera' 
iorem.  s. 
(6)  Qidnque.  a.  s.  d.  e.  1.,  quindecim.  c.  ^  Leo 


IX  annis  quin^ue  cum  bebdomadibus  qaibusdam 
BccIesiaB  praefuit. 

(7)  Anno  ab  Inc.  Dom,  mill.  quadr,  tec,  etc.  Obiit 
Hardacnutus  anno  1042,  et  Eaawardus  autem  elee« 
ctus  est  rex  tempore  aestivo  ejusdem  anni,  sed  non 
ante  diem  Paschatis  (3  Aprilis)  sequentis  anni  co- 
ronatus  est. 

(8^  Edwardut.  a.  c.  d.  e.  \.<ttanctutEdwardut.%. 

(9)  Directut.  s.  c.  d.  e.  1.  dHeciut^  a. 

(tO)  Vei  detet.  a.  s.  c  d.  1..,  omitt.  in  e. 

(W)  ^ufardum  ...  tpoiiauit.  Juxta  Saz.  Chron., 
die  Septem  Dormientium,  (27  Julii)  a.  D.  1054,  Si- 
wardus  oomes  cum  magnis  copiis  in  Scotiam  pro- 
{[ressus  est,  praelioque  cum  Scotis  inito,  Mact>eotbum 
in  fugam  converttt. 

{il)  Ualeolmum.  Malcolmus  HI,  §  180.  not.  85 
et  Sax,  Chron.  a.  D.  1067. 


4175 


WILLELMI  MALMESBURIBNSIS  MONACHI 


1176 


sium,  qui  eum  eontra  simultates  (15)  Godwini  fa-  A  legatarips  ut  pace  praefata  eolloquerentQr,  dia  hac- 


vore  magnifico  tutabatur,  quod  ille  fidenti  conscien- 
tia  roeriforund  minus  regem  reverer«tur  ;  Leofricus 
cum  conjuge  Godiva,  in  Dci  rebus  munificus,  mo- 
nasteria  muila  constituit  ;  Coventreiae,  Kanctse  Mariae 
Stoue,  Wenelok,  Leonense,  et  nonnulla  alia ;  cse- 
teris  ornamentaet  prsedia,  Conventreiae  corpus  suum 
cum  maximo  apparatu  auri  et  argenti  delegavit;  (14) 
Haroldum  West-Sazonum  filium  Godwini,  qui  duos 
fratres  reges  Walensium,  Ris  et  Griffinum,  solertia 
8ua  in  mortem  egerit,  omnemque  33  1  illam  bar- 
hariem  ad  statum  provinciae  sub  regisfide  redegerit 
(15).  Fuerunt  tamen  nonoulla  quae  gloriam  tempo- 
rum  deturparent  :  monasteria  tunc  mooachis  vi- 
duata  ;  prava  judicia  a  perversis  hominibus  com- 


sitabundus  et  cogitaos  taodem  aonuit  (%0) ;  reiiiea- 
tem  ad  se,  et  conantem  ad  geova  pocomberev  alie- 
vat ;  Hardecquti  mortem  exponeotem  (21),  oran- 
lemquc  in  Normanniam  redilus  auxilium  iogeotibiis 
promissis  honorat  (12)  :  Meiius  esae  ut  vivat  glo- 
riosus  in  imperio,  quam  ignomioiosus  moriatur  io 
exilio.  IIluin  Bthelredi  fiiium,  Edgari  oepotem  ;  jure 
ei  competere  regnum  asvi  (23)  matoro,  laboribai 
defsecato,  scienti  admioistrare  priocipatom  per 
aetatem  severe,  miserias  proviocialium  pro  pristina 
egestale  temperare  ;  id  quo  mious  fiat  nihile  obsUre, 
si  sibi  credendum  putet,  suam  auctoritatem  pluri- 
mum  in  Anglia  ponderari  :  quo  se  prooior  ioclioa- 
verit,  eo  fortuoam  vergere  ;  si  auxilietur,  oeminem 


missa  ;  supellex  matns  ejus,  prsecipiente  ilio,  peni-  ^  ausurum  obstrepere,  et  e  converso.  Paeiscatur  ergo 
tus  abrasa.  Scd   harum   rerum  invidiam  amatores     ^\\,[  ainicitiam  solidam,  flliis  honores  integros,  fiiia 

matrimonium ;  brevi  futurum  ut  se  regem  videat, 
qui  nunc  vitae  naufragus,  exul  apei,  alterio«  opem 
implorat. 

§  197.  Nibil  erat  quod  Edwardus  pro  necessitate 
temporis  non  poUiceretur ;  ita  utrioque  fide  data, 
quicquid  petebatur  sacrameoto  firmavit.  Nec  mora, 
Gilliogeham  (24)  coogregato  eoocilio,  rationibus 
8uisexplicitis,regem  effecit,  hominio  palamomniboa 
dato  :  homo  affecUti  leporis,  et  ingeoue  gentilitii 
lingua  eloquens,  mirus  dicere,  888  mirua  populo 
persuadere  quae  p^acerent.  Quidam  auctoritaiem 
ejus  secuti,  quidam  muneribus  flexi,  quidani  eliam 
debitum  Edwardi  amplexi  ;  pauci  qui  prseter  aequum 
et  bonum  restitere,  et(25)   tunc  censorie  ootati,  et 


ipsius  ita  extenuare  conantur  :  monasteriorum  des- 
tructio,  perversitis  judiciorum,  non  ejus  scienlia, 
aed  per  Godwini  filiorumque  ejus  sunt  commissa 
violentiam,  qui  regis  ridebant  indulgenfiam  ;  postea 
tameo  adeiim  delata,  acriter(16)  illonim  exilio  vin- 
dicata.  Mater 

Augustos  filii  jandudum  rUerai  annos, 
nihil  unquain  dc  suo  largita,  haercditario  scilicet 
odio  parentis  in  prolem  ;  nam  magis  Gnutonem  et 
amaverat  vivum,  et  laudabat  defunctum.  Praeterea, 
congestis  undecunque  talentis  crumcnas  infccerat, 
pauperum  oblita  ;  quibus  non  patiebatur  dari  num- 
mum  nc  diminueret  numerum.  Itaque  quod  injuste 
coacervarat  non  inhoneste    (17)  ablatum,   nt  ege- 


nonim  proficeret  compendio,  et  fisco  suflliceret  re-  G  postmodum  ab  Ang'ia  expulsi.   Edwardus  die  ^p- 


gio.  Usco  referentibus  etsi  plurimun  fides  haberi  (18) 
debeat,  (19)  sanctam  tamen  mutierem  fuisse  com- 
perio,  et  tbesauros  suos  in  ornamenta  ecclesiae 
Wintoniae  et  atiarum  fortassis  expendisse.  Sed  ut 
ad  superiora  883  redeam,  Hardecnuto  mctuo^ 
Edwardus,  tam  tristi  nuntio  accepto,  iocertumque 
fluctuans  quid  ageret,  quo  se  verteret  nesciebat. 
Muita  volventi  poiior  seotentia  visa  ut  Godwini  con- 
silio  fortunas  suas  trutioaret.   Conventus  ille  per- 

(13)  Go(fu;im.  De  Godwini  rebelliooe  vide  Sax. 
Chron.  a.  D.  1051,  1052. 

(14)  Haroldum,  PostearegemAnglorum. 

(15)  Redegerit.  a.  s.  d.  e.  1.,  subegerit,  c. 

(10)  Illorum  exilio,  Godwinus  comes  una  cum  fi- 
liis  9ats  in  exilium  pulsus  ett  an.  1051,  come  ipse 
cum  conjuge  sua  et  tribus  filiis,  Sweyno,  Tostigo 
et  Gyrtho  Brngas  adiit  Baldwini  comitis  opem  roga- 
torus  Haroldoa  et  Leofwioi  io  Hibemiam  se  rece- 
•perunt.  (Sax.  Chron.  a.  D.  1051.)  Vide  etiam  Mal- 
mesbir.  De  Gest,  pontif.f   lib.  i,  p.  116,  ed.  Lond. 

(17)  Inhoneste.  a.  c  2.  d.  e.  1 ,  injuste^  s.  c  1. 
(19)  Haberi.  a.  e.  d.  e.  Ly^dhiberi^  a. 

M9)  Saneian  tamen   mulierem,  etc.  Vide  §  181. 

(%0)  Annuit,  c.  d.  e..  nonabnuitf  a.  s.  I.- 

(ti)  Exponentem,  di,s,  d.  e.  I.,  pronunciantem^  c. 

(n)  Behorat.  a.  d.  e.  1.,  onerat,  s.  c. 

i23)  Mvi,  0.  d.  e..,  a^vo,  a.  s.  1. 
24)  Oillingeham.  a.  s.  d.  e.  1 ,  Lundoniam,  c. 
v25)  Et,  a.  s.  c.  d.  e  S.  I.,  omitt.  in  E, 
(26)  Wintoniam,  a.  s.  d.  e.  1.,  Lundoniam^  c.  — 
Londoois  levatur  in  regem  (a.  D.  1042).  UBgiturin 
regem  Wintonise  (a«  D.  1043), )  Flor.  Wigorn.) 


leoni  Paschse  magna  pompa  apud  Wintoniam  (26) 
coronatus ;  et  ab  (27)  E^^io  archiepiscopo  sacra 
regnandi  prsecepta  edoctus,  quae  ille  tunc  inemoria 
libeiiter  recondidit,  et  postea  sancte  factis  pr«>pa- 
lavit.  Idem  Edsius,  posteriori  anno  in  incurabilem 
morbuni  incidens  (i8),  successorem  sibi  abbatem 
Abbaiidoniae  Siwardum  statuit ;  ante  cum  rege 
tantum  et  comite  communicato  consilio,  ne  quis 
ad  tantum  fastigium  aspiraret  indignus,  Tel   prece 

(27)  Edsio,.,  edoctus,  Eadsigc  a  Wintonia  ad  Can* 
tiam  translatus  est   an.  1038.   Juxta  Sax.    Cbi^on.» 
Eadsige  regem  Eadwardum  Winionise  die  sancto 
Paschae  inunxit,  prsesenteque  universo  populo  opti- 
mis  monitia  erudivit. 
D     (IS)  Successorem  sibi.  etc.  t  Hoc  anno  (1014]  se- 
dem  suam  infirmiiatis  causa   resignavit  archiepisco' 
pus  Eadsige,  Siwardumque  Abbandoniae  (AbingdOn) 
abbatem,   permittentibus    monentibusque   Ttg%   et 
Godwino  comile,  in  sui  locum  episcopum  consecra-' 
vii.  Id  in  paucorum  hominum  notttiam  venerat  an^ 
tequam  perficeretur,  timebat  enim  archiepiscopus 
ne  uuisvis  alius  hanc  sedem   peieret  adt  prelio  sibi 
vindicaret.  (Sax  Chron.)  Vide  etinm  Malmcsb.  De 
gest.  pontif.  lib.  i,  p.  116.  Videretur  tamenexFlo* 
rentio  et  alits  auctonbus  Siwardum  nihil   ampHns 
fuisse  quam  archiepiscopi  Badsige,  seu  Eadsii  coad- 
jutorem  :  «  Decessit  quoqne  Siwardus,  Badsii  Doro- 
bernensis  arc.hiepiscopi  cnorcpiscopus. »  (Flor.  Wi- 
GOBN.  a.  D.  1049.)  Et  iterum  a.  D.  1050  :  •  Eadsius 
Dorobernensis   archiepiscopus  obiit,   cui.  Robertos 
Lnndonensis  episoopus,  genere  Normaitnortim,  auc- 
cesait. »  (Flor.  Wi«orn.) 


\Tn 


GESTA  REGUM  ANbLOBUII.  ~  L1B.  H 


\m 


vel  pretio  (29).   Non  multo  post  (30),  Edgitham  A  Hares  ejos  egisse,  aeqaas  sibi  parfes  tn  imperio  yen- 


BKam  Godwini  rex  in  connubium  accepit  ;  focminam 
in  cujus  834  P^clorc  omnium  liberalium  artium 
esset  gymnasium,  sed  parvum  in  mundanis  rebua 
ingenium  ;  quam  cum  videres,  (31)  si  literas  stu- 
peres,  modcstiam  certe  animi  et  speciem  corporis 
desiderares.  Ha>c,  et  vivo  marito  ei  mortuo,  probri 
su^picionM  non  caniit  ;  sed  (32)  moriens  tempore 
Willelmi  (33).  jurejurando  astantibus  ^e  perpetua 
integritate  ultro  satisfecit.  Nuptam  sibi  rex  hac  arte 
tractabal,  ul  nec  thoro  amoveret,  nec  virili  more 
cognosceret  :  quod  an  familise  (34;  illius  odio,  quod 
prudenter  dissimulabat  pro  tempore,  an  amore  ca- 
stilalis  fecerit,  pro  certo  compertum  non  habeo. 
Ulud  eeleberrime  fertur,  nunquam  illum  cujusquam 


dicantes,  sspe  de  ejus  AimpHchata  flolitos  niffipariy 
ssepe  insignes  facetias  in  iltum  jaculari  :  ?d  Nor- 
mannos  perpeti  (37)  nequivisse,  qum  illomm  po« 
tentiam  quantum  possent  enervarent.  Deniqo^ 
Deum  monstrasso  quam  sancto  animo  GodwinoB 
servierit  ;  nan  cum  post  piraticas  rapinas,  uhdt 
dicemus  inferius,  priori  gratiae  reddilus  esset,  et  in 
convivio  cum  rege  discumberet,  orto  sermone  dB 
Elfredo  regis  fratre  (38).  •  tu,  »  inqult,  «  rex  (3^), 
ad  omncm  memoriam  germini,  rugato  me  vuUq 
video  quod  aspicias ;  sed  non  patiatnr  Deas  nt 
istam  offkin  transglutiam,  iii  fui  (40)  con^citts  dll- 
cujns  rei  quae  spectaret  ad  ejus  periculum  vel  luatti 
incommodum.  »  IIoc  dicto,  offa  quam  in  os  miserkt 


mulieris  contubernio  pudiciliam   lajsisse.  Sed  qiiia"3  suffocatus,  (41)oculosad  3^6  nfortera  invcrlil.lnde 


ad  id  locorum  venium  est,  lectorem  pra^moniium 
Yolo  quod  hic  quasi  ancipilem  viain  narrationis 
▼ideOj  quia  veritas  factorum  pendet  in  dubio.  Siqui- 
dem  aliquantos  Normannosrex  accersierat,  qui  olim 
inopiam  exulis  pauculis  beneflciis  levarant ;  intcr 
quoa  (35)  Robertum,  qucm  ex  monacho  Gemmeti- 
censi  episcopum  Londonise,  et  post  archiepiscopum 
Cantuariae,  statuerat.  335  Hunc,  cum  reliquis,  Angli 
moderni  vituperant  delatorem  Godwini  et  flliorum 
Cjus,  hunc  di.«<cordi8B  seminatorem,  hunc  archiepi- 
scopii  emptorem  :  Gondwinum  et  nalos  magnanimos 
viro.H,  et  industrios  auctores  et  tutores  regni  Ed- 
wardi,  non  mirum  si  succcnsuerint  qiiod  novos  ho- 
mioes  et  advenas  sibi  praeferri  viderent ;  nunquam 


ab  ipso  fllio  ejiis  Haroldo,  qui  regi  astabat,  Kub 
roensa  extractus,  in  episcopattt  Wintoni®  septil- 
tus  est. 

§  198.  Propter  isiaa,  ut  dixi,  aUerclationes  peri- 
clitatur  oratio,  dum  quod  ex  asse  verum  definiim 
non  habeo,  vel  prdpter  naturale  utrarumque  'gi*n- 
tium  dissidium,  vel  qui  ea  ita  resse  habel  quod  An- 
gli  aspernaiiter  ferant  superiorem.  Normarfni  oe- 
queant  pati  parem.  Sed  c!e  moribus  porum  ih  se- 
quenti  libro  pergam  dicere,  eum  de  adventu  Nor- 
mannorum  in  Anglfaiti  occasio  se  obtulerit.  Nune, 
(12)  qiianta  veiilaie  potuero,  perstringnm  de  aimtlf- 
tate  regis  in  Godwinum  et  fllio  ejns. 

g  r.)9.  (43)  Eustachius  erat  comes  BonOniae,  pa- 


Umen  eontra  regera,  quem  semel  fasiigRverint,  ^,  ter  Godefridi  et  Bildewini  qui  nostro  terhpore  reges 
asperum  etiam  verbum  locutos.  Contra,  Normanni  »pu<i  lerosolyman  (44)  fuerunt  :  habebatque  SOro- 
sic  se  defensitant,  ut  dicaut  et  eum  et  filios  raagna  rein  regis  Godam  legitimis  nupliis  desponsaura, 
arrogantia  ei  infidelilate  in  regem  et  in  (36)  fami-      qu»  ex  aliero  vlro,  Waltero  Bffedantino,flIlum  tii- 


(i9'>  Velprece  vel  pretio.  a.  s.  d.  o.  1.,  omitt.  io  c. 
1.,  insena  in  margme  c  t, 

(30)  Edgitham,  etc.  Eodem  anno  n045)  rex  Ead- 
wardus  uxurem  duxii  RHd^itham,  Godwini  comiils 
filiam,  diebus  deccm  anle  dicm  tectum  Prsesentatio- 
nis  Dommi  (die  iS  Jan.j  iSaxon  Chron,) 

(32)  Si  Htteras siuperes.  In^uiphus  de  Eadgitha  scri- 

bit ;  «  Puella  pulcherrima,  Iitteris  apprime  erudita  ; 

ridi  ego  illara  mullotiens,  cum  patrem  meum  in  re- 

'gis  curra  moranlem  adhuc  piier  inviserem,  et  sas- 

pias  mihi  de  scholii  venienti  de  literis  ac  versu 

meo  apponebat,  cum  occurrerem  ;  et  libentis.<imede 

grammatica  solidilate  ad   logiram   levilatem,    qua 

callebat,   declinans,  cum  argumentorum  subtili  li- 

'famine  roe  conclusisset,  semper  tribus  aut  quatuor 

.nmnrois  per  ancillulam  numeratis,  ad  rcgium  penu 

transmisit,  et  reffctum  dimisit. 

(32)  Moriens,  Eadgitha  Wintoniae  obiit  diebus  se 
ptem  ante  diem  Nataiis  Domini  (19  Decembr.)  an. 
1075,  ingentique  pompa  in  eudem  tiimulo  ac  vir 
suus,  Wertmouasterii  jussu  regis  Willelmi  1  sepulta 
fuit. 

<ai)  Wnielmi.  c.  d.  e.  regis  WHlelmi,  a.  s.  1. 

(34)  Familice.  a.  s.  d.  e.  I.,  facile^  c. 

(35)  Hobertum,  Robeitus  Cautuariensis  factus  ar- 
chiepiscopus  an.  1051  (Sax  Ghron  )  anno  sequenti 
ezpulaus  est. 

(36)  In.  a.  s.  c.  I,  omitt.  in  d.  e. 

(37)  Perpetu  a.  d.  e.  I.,  paii  s.  c. 

(38)  Elfredo  regu  fralre,  Vide  §  188. 

(39)  Rex  a.  d.  e.  1.,  0  rex,  s.  c. 


(40)  Qui,  a.  8.  d.  e.  1.,  $im,  c. 

(41 )  Oculos  ad  mortem  invertit,  In  Sax.  Ghron.  di- 
versa  datur  comitis  Godwini  obilus  f^etatio.  «'Hoc 
anno  (1053)  Wintonisp  rex  aderal  in  die  sancto  Pa- 
Bchffi,  et  cum  eo  Godwinus  comes,  filius  ejus  Ha- 
roldus  comes  et  Tostigus.  Prima  die  post  Paschia 
roensae  cum  regc  assidebat  cum  subito  humi  contrja 
suiipedaneum  prolapsus  est,  voce  simul  et  viribtjis 
destitulus.  In  regis  cubiculumillum  toleniDt,  'tm" 
roos  receptunim  sperantes,  sed  ita  non  contigit.  ISic 
voce  et  virihus  deslititus  usque  ad  fiqtriiim.auartam 
remansit,  donec  vitam  exhalaret  xvii  Kal.  Maii  (15 
ApriL)  Wintoniae  in  veteri  monaslerio  sepultUs  est.  * 

D  Vide  etiam  Flor.  Wigom.  a.  D.  1055. 

(42)  Quanta  veritate  potuero,\perstrimfmn.  Vide 
Saxon.  Ohronic.  an.  105i  (1050-1.) 

(42)  Eustachius,  Eustachius  II,  cognomento  aux 
Grenons,  Patri  Bustachio  I,  an.  1049,  succsssit  ; 
uxoreinque  duxit.  aii.  1050,  Godam,  iEtheiberhti 
regis  tiliam,  et  Waliheri  Medantini  (Gauthier  de 
Mantes)  viduam,  ex  qua  pmlem  noa  habuit ;  sedex 
Ida  uxore  tres  reliquit  filios,  Bustachiuna  qui  itii 
succossit  ;  Godefridam,  Aiitwerpiae  marchionem  an . 
1076  ab  imperatore  Heurico  IV  creatum,  postea  vero 
Buliionis  ducem,  regem  tandem  Jero.^oiymaB  electum 
an.  1099  (25  Julii)  ubi  diem  supremum  obii^  die  tS 
Julii  an.  i  100.  Illi  successit  Baldwinus  frater  Bdess» 
comes. 

(44)  Apud  Jerosolymam  c.  d.  e.^Jero^olymorum^ 
a.  8.  I. 


1179 


WILLBLMI  MALMESBURIENSIS  MOMACHI 


IIM 


lerat  (45)  Radulfum,  qui  eo  tempore  erat  comes  A 
Herefordeosia,  ignavus  et  timidus,  qiii  Walenaibus 
pugna  cesserit,  comitatumque,  suum,  387  ^^  tir- 
bem  cum  episcopo,  ignibus  eorum  consumendum 
reliquerit ;  cujus  rei  infamiam,  mature  veniens  Ha- 
roldus  yirtutibus  suis  abstersit.  Eustacbius  ergo, 
transfretato  mari  de  Witsaod  in  Doveram,  regem 
Edwardum,  nescio  qua  de  causa,  adilt.  GoUocutus 
cum  eo,  et  re  impetrata  quam  petierat,  (46)  per 
Dorobemiam  redibat :  unus  antecursorum  ejus 
ferocius  cum  cive  agens,  et  vuloere  magis  quam 
prece  (4*7)  bospitium  exigens,  illum  in  sui  exri- 
dium  (i8)  invitavit.  Quo  cognitOi  Eustacbius,  ad 
ulciscendam  necem  servi  cum  toto  comitatu  pro- 
fectus,  homicidam  quidem  cum  allis  decem  et 
octo  interemit  :  sed,  civibus  ad  arma  convolanti-  n 
bus,  viginii  ex  suis  amisit,  innumeris  vulneratis  ; 
ipse  vix  cum  altero  in  ipso  tumoltu  subterrugit. 
lode  ad  curiam  pedem  referens,  nacUisque  secre- 
tum  suce  partis  patronus  assistens,  iram  regis  in 
Anglos  exacuit.  Godwinus  per  nuntios  ad  curiam 
accitus  venit.  Exposita  causa,  et  pt*aecipue  rege 
insolentiam  Dorobemensium  acrumulante,  intel- 
lexit  vir  acrioris  ingenii,  unius  tantum  partis  au- 
ditis  allpghtionibus,  non  debere  proferri  senten- 
tiam.  Itaqiie.  quamvis  rex  jussisset  illum  contiuuo 
cum  exercitu  in  Cantiam  proficisci,  iu  Dorober- 
nenses  graviter  ulturum,  restitit  ;  et  quod  omnes 
alienigenas  apud  regis  gratiam  invalescere  invi- 
deret,  et  quod  compatriotis  amicitiam  praesiare 
vellet.  Preterea  videbatur  ejus  responsio  in  recti- 
tudinem  pi  opensior,  8  38  u^  magnates  illius  ca-  ^ 
stelli  blande  in  curia  regis  de  seditione  conveni- 
rentur  :  si  se  potfsent  explacitare,  illtesi  abirent ; 
si  nequirfnl,  pecunia  vei  corporum  suorum  di- 
spendio,  regi  cujus  pacem  iufregerant,  et  comiti 
quem  Iseserant,  satisfacerent  ;  iniquum  videri  ut 
quos  totari  debeas,  eos  ipse  potissimum  (49)  itiau- 
ditos  aciyudice&^  Ila  tunc  discessum,  Godwino  parvi 
pendente  regis  furorem  quasi  momentaneum.  Quo- 
circa  totius  regni  proceres  jussi  Gloecestram  con- 
venire,  ut  ibi  magoo  conventu  res  ventilaretur. 
Yenerunt  eo  etiam  (50)  Nortbanhimbri  comites 
timc  famosissimi,  Sywardus  et  Leofricus,  omnis- 
que  Anglorum  nobilitas.  Soli  Godwinus  ejusque 
fiiii,  qui  se  suspectoa  scirent,  sine  praesidio  armo- 
mm  veniendum  non  arbitrati,  cum  manu  valida  D 
Beverstane  restitemnt ;  famam  serentes  in  vulgus, 
quod  ideo  exercitum  adunassent  nt  Walenses  com- 


pescerent,  qui,  tyrannidem   in  regem  meditantes, 
oppidum  in  pago  Herefordensi  obfirmaverant,  ubi 
tunc  Swanus,  unus  et  filiis  Godwini,  militiae  prse- 
tendebat  excubias.  Sed  Walenses  jam  audientiam 
praevenerant,  et    conspirationis  aecusatos    invisos 
curiae  toti  fecerant,  adeo  ut    rumor  spargeretur 
quod  in  eodem  loco  regiusexercituseos  adoriretor. 
Quo  accepto,  Go^lwinus  ad  conjitratos    dassicnm 
cecinit  ut  ultro  domino  rpgi  non  resisterent  ;  st>d, 
si  conventi  fuissent,  qui  se  ulciscerentur  loco  non 
cederent.  Et  profecto  facinus  miserabile  et  plns- 
quam  civile  bellum  fuisset,  nisi  matnriora  conailia 
intercessissent.  Ita  quantulacumque  concordia  inte- 
rim  inita,  iterum  praeceptum  ut  Londoniam  conei- 
lium  congregaretur  ;  mandatiim  Swano  filio  God- 
wini  ut  fuga  sua  regis  iram  mitigaret.  899  ^^* 
winus  et  Haroldus    quantocius  ad  concilium  hac 
conventione  venirent  inermes,  duodecim  solnm  ho- 
mines    adducerent  ;    servitium  militum,  quos  per 
Angiiam  habebant,  regi  contraderent.  Contra,  iili 
negare  :  non  posse  se  ad  conventiculum  facUo#o- 
rum   sine  vadibus  et  obsidibus  pergere  ;  domino 
suo  in  militum  deditione  parituros,  tum  prseterea 
in  omnibus  prseter  gloriae  et  salutis  periculum.  Si 
veniant  intermes,  vitae  timeri  dispendium  ;  si  paocos 
stipatores  habeant,  glorise  fore  opprobrium.  Obsti- 
natius  obfirmarat  rex  animum  ne  adquiesceret  pro- 
cibus  supplicantium  ;  itaque  prolatum  edictum  ut 
intra  quinque  dies  Anglia  excederent  (  A.  D.  1051). 
Godwinus  et  Swanus  Flandriam,  Haroldus  conces- 
sit    Hiberniam.    Conr.itatus  ejus  attributus  Elgaro 
Leofrici  filio,  viro  industrio  ;  quem  ille  suscipicns 
tunc   rexit  nobiiiter,  reverso  restituit  libenter.  Et 
postea,   Godwioo   mortuo   cum   Haroldus   parentis 
ducatum   inipetrasset,   repetiit  audacter,  aliqaanto 
tamen  lempore  inimicorum  accusatione  (51)   exi- 
lialus.  Omnis  regin»  substantia  ad  unum  numraum 
emuncta  ;  ipsa  regis  sorori  apud  Warewellam  ia 
custodiam  data,  ne  scilicet  omnibus  suis  parenti- 
bus  patriam  suspirantibus  sola  sterteret  in  plama. 
Posteriori   anno  (A.    D.  1052)  exulum  quisqae  de 
loco  suo  egrcssi   Britannicum  mare  circumvagari, 
littora    piraticis    latrociniis    infpstare,    de  cognati 
popuH  opibus  prsedas  eximias  conjectare  (52).  Gon- 
tra  (|U03,  a  regis  parte,  plusquam  sexaginta  oaves 
in  anchoris  constiterunt  :  prtefecti  classi  840  Odo 
et  Radulphus  comites,  et  regis  cognati  (53).  Nec 
segnem  sensit  regem  ilia  necessitas,  quin  ipse  in 
navi  pernoctaret,  et  latronum  exitus  specukretar, 


(45)  Radulphum.  Yide  Florent.  Wigom.  a.  D. 
1051  Radulphus,  Heretordens  comes,  obiit  die  ii 
Decembris  1057.  {Sax,  Chran,  et  FLoaBNT.  Wigorn) 

(46)  Per  Doroberniam  redibat.  Kelalionem  puguae 
inter  Eustachii  viros  et  Dorobornen^ses  e  Saxonica 
Chronica  hausisse  videtur  Halmesburiensis  in  qua 
statuitur  quod  come«  et  sui  viri.  Gaotuari®  sumpio 
cibo.  Doveram  processerunt,  ubi  htispitari  decreve- 
rant.  Ibi  acciderunt  qiiae  hic  narraniur,  non  vero 
Cantuariae,  ut  ex  Malmesbariensi  sequi  videtur. 

(47)  Prece.  a.  c.  d  e.  L,  preee  aut  precio,  s. 

(48)  Kxcidium.  a.  s.  d.  e.  1.,  exitium  c. 


!1 


t 


!i9)  Potiisimum.  a.  s.  d.  1.,  omitt.  in  E. 

[50)  Eo  etiam,  s.  d.  e.  1.,  etiam  Un^  c,  erffo  eo 
eUam  a. 

f5i)  Exilatus,  iElfgarus  an.  1055  proscriptus  est; 
sed  Gnnino  Waiensium  principi  juoctus  Angliam  ex 
proscripto  vicior,  invadti.  Defuncto  patre  Leofrico 
comite,  die  30  Sept.  1057  comitatui  Hercia  suc- 
cessit  ;  anno  autem,  sequeoti  pulsus  paulo  post, 
Grifiiai  Apuilonanium  Walensium  ope  adjutas,  ad 
suos  rediit. 

(52)  Conjectare^  e.,  eonvectare,  a.  s.  c.  d.  1. 

(53)  Cognati.  a.  s.  d.  e.'l.,  propinqui. 


iisi 


GESTA  RE6UM  ANGLORUM.  —  UB.  H. 


iiSt 


scdulo  explens  consilio  quod  madu  nequibat  prae  A  datus  (64)  perpeluisque  vinculis  innodaUis,  inex- 


senio.  Sed,  cum  coroinus  ventum  esset,  et  jam  pene 
manus  consererentur,  nebula  densissima  repente 
coorta  furentum  oblutus  confudit ,  miseramque 
mortatium  audaciam  coropescuit :  denique  Godwi- 
nus  cjusque  coroites,  eo  unde  venerant,  vento  co- 
gente  reducti.  Non  roulto  post,  pacifico  animo  re- 
patriantes,  regem  apud  Londoniam  offenderuDt  (54; : 
orantes  veniam  adnitssi  sunt.  Senex  ille,  et  lin- 
gua  polens  (55)  ad  flectendos  animos  audientium, 
probe  se  de  omnibus  quae  objectabantur  expurga- 
vit  :  tantumque  brevi  valuit,  ut  sibi  liberisque  suis 
bonores  integros  restitueret  ;  Normannos  omnes, 
ignominiae  notatos,  ab  Anglia  effugaret ;  prolata 
sentenlia  in  Robertum  archiepiscopum  ejusque  comr 


plebilis  aviditatis  nec  moriens  finem  fecit  ;  siqui- 
dem,  eo  mortuo,  clavicula  In  secretis  reperta,  quae, 
serae  cubicularis  scrinii  apposita,  innumerabilium 
tbesauroruro  dedit  indicium  chartas,  in  quibns 
notata  erat  et  metallorum  qualitas  et  ponderum 
quantitas  quse  per  omnia  praeilia  compilator  ava- 
Tus  defoderat.  Sed  haec  postmoflum  ;  nunc  de  God- 
wino  quod  inchoaveram  terminabo. 

S4  2  §  200.  Habuit  primis  annis  uxorem  Gnn- 
tonis  sororem,  ex  qua  puerum  genuerat;  qai,  primis 
pueritiae  annis  emensis,  dum  equo  quem  ab  avo  ac- 
ceperat  puerili  jactantia  superbiret  ab  ('odem  in 
Tamesim  (65)  portatus,  voragine  aqnae  suffocatus 
interiit :   mater  quoque,    ictu   fnlminis  exanimata, 


plices  quod  statum   regni   conturbarent,    animum  3  saeviiiae  poenas  solvit ;  quod  dicebalur  agmina  man- 


regium  in  provinciales  agitantes.  Verum  ille,  non 
expectata  violentia,  sponte  profugerat  cum  sermo 
pacis  componeretur  ;  Romaroque  profectus,  et  de 
eausa  sua  sedem  apostolicam  appellans,  cum  per 
Gemeticum  revcrteretur  defunctus,  ibique  sepullus 
est  in  ccclesia  sanctee  Marice,  quam  ipse  praecipuo 
et  sumptuoso  opere  construxerat.  Invasit  continuo, 
illo  vivente ,  (56)  Stigandus  ,  qui  erat  episcopus 
Wintoniae,  archiepiscopalum  Cantuariensero  ;  341 
infamis  ambitus  ponlifex.  et  honorum  (57)  ultra  de- 
bitum  appetitor,  qui,  spe  throni  excelsioris  episco- 
patum  Saxonuro  Australiuro  (58)  deserens,  Win» 
toniam  insederit,  illam  qudque  cum  archiepiscopatu 
tenuerit.  Quapropter  nunquam  ab  apostolica  sede 
pallium  meruerit,    nisi  quod   (59)  -  Benedictus   qui- 


cipiorum  in  Anglia  coempta,  Danemaichiam  aolere 
mittere,  puellas  piaesertim  quaD  decus  et  aptas  pre- 
tiosiores  facerent,  ut  earum  deformi  commercio  ou- 
mulos  opum  aggeraret.  (66)  Post  ejus  obitum  aliam 
duxit,  cujus  genus  non  comperi  ;  de  qua  liberos 
tulit,  Haroldum,  Swanum,  Tostinum,  Wulnodum, 
Girtharo,  Leofwinum.  Haroldus  po8t  Edwardnm 
rex  aliquot  mensibus  fuit,  et  a  Willelmo  apud 
Hastingas  viclus,  vitam  et  regnum  cum  fratri- 
bus  duobus  minoribus  (67)  amisit.  Wulnodus  a 
rege  Edwardo  Normanniaro ,  quod  euro  pater 
obsidem  dederat  ibi  toio  tempore  Edwardi  inex- 
tricabili  captione  irretitus  ;  regnante  Willelmo 
in  Angliam  remissus,  in  vinculis  Salesblrifle  conae- 
nuit.  Swanus,  perversi  ingenii  et  infidi  in  regem 


« »    —  1 —   \— /  -'''"'.i'»-'^— w   -i»"    p 1  I — — o —  - —  —   --»- — 

dam  pervasor  apostolalus  misit ;    pecunia  sciiicet     multotiens  a  patre  et  iratre  Haroldo  descivit  ;   et, 


ad  concedendum  (60)  corru|  tus,  vel  quod  maP 
gratificanlur  similibus.  Sed  ilie  mox  a  Nicho- 
lao  (61),  qui  ex  episcopo  Florenliae  legilime  papa- 
tum  susceperat,  expulsus  zelo  Hdeliuro,  indebituro 
oomon  exuit.  Sligandus  quoque  temiore  regis 
WiUielmi  (62)  per  cardinales  Romanos   (63)  degra- 


ii 


|54)  Offendemnt,  a.  c.  d.  e.  1.,  invenerunt,  s. 
[5*5)  Et  lingua  potens.  c.  d.  e.  1.,  f/  fama  clarui  et 
lingua  potent,  a  ;  S.  omitt.  clarut. 

(56)  SHgandus.  Stigandbs  Orientaiinm  Anglorum 
an.  1046  episcopus  consecnilus  est  ;  sed  regis  nta- 
tris  causam  amplexus  eodem  anno  episcopatu  suo 
spoliatur  quem  tamen  anno  sequenli  recuperavii. 
Defuncto  ^Elfwino  Wintoniae  episcopo,  an.  1047, 
huic  sedi  successit  Stigandus.  unde,  proscriplo  ar- 
cbiepiscopo  Roberlo,  an.  1052,  Cantuariam  trans- 
latus  est,  palliumque  a  Benedicto  papa  X,  an.  1058 
recepit. 

(57)  Honorum,,  c.  d.  e.  bonorum^  a.  s.  1. 

(58)  Saxonum.  Legendum  videtur,  Orientalium 
Anglorum. 

(59)  Benedictus,  DefuncloStepbanoIX,  episcopus 
Velitrcncis  sanctam  sedam  »n.  1058  factiouis  ope 
usurpavit,  quaro  novero  mensibus  et  viginti  diebus 
tenuit.  Etsi  tantum  usurpator  esset,  sub  nomine 
Benedicti  X  inter  euromo^  pontifices  ponitur. 

(60)  Ad  concedendum  c.  e.,  persuadendum  a.  s. 
d.  1.    . 

(61)  Nicholao,  Gerardus,  episcopus  Florenlinus, 
die  t%  decembris  an.  1058  eleclus,  die  18  mensis 
aequentis  coronatus  cognominatusque  est  Nicolaus 
II.  Florentit  obiit  mense  Jqi.  1061  • 


pirata  factus  ,  praedis  marinis  virtutea  majorum 
polliiit.  Postremo  pro  conscientia  (68)  Bnmonis 
rognati  int^rempti,  et  ut  848  quidam  dicunt,  fra- 
tris,  lerosolimaro  abiii ;  indeque  rediens  a  Saracenis 
circumventus,  et  ad  mortem  ceesus  est.  Tostinus  a 
rege  Edwardo,  post  mortem  Siwardi,  Northanbim- 

(62)  Willielmi.  a.  c.  d.  e.  I.  Willelmi  Conquesto- 
rif ,  s. 

(63)  Romanos,  a.  0.  d.  e..  Romof.  c.  1. 
(fiirDegradatus.  Stigandus  gradu  dejectus  est  in 

mpgno  conciiio  Wintoniae  habito  inlra  octavam  Paa- 
chae  an.  Dom.  1070,  praesentibns  rege  et  tribus  Ro- 
manis  cardinalibus,  tribus  de  causis  :  videlicet, 
qiiod  injuste  sedem  Winioniensem  una  cum  suo  ar- 
chiepiscopatu  tenuit ;  quod  archiepiscopi  Roberti, 
D  adhuc  superstitis  et  injusie  pulifi  pallium  ferret ; 
quod  dcnum  a  Benedicio  pteudopontifice  pallium 
recepis^ici.  (StM.  Dunblm.) 

(65)  Tamesim  a.  c.  d.  e.  1.  Tamesim  flutdum, 

(66)  Post  ejus  obitum^  etc.  Secundae  comitis  God- 
wini  uxori  nomen  erat  Gytha.  {Sax.  Chron,  etPLOE. 

WlGORN.) 

(67)  Minoribus.  e..  junioribus^  a.  s.  c.  d.  I. 

(f^H)  Brunonis  cognati,  elc.  Sweynus  ,  atuprata 
Ead^yra  Leomonasterii  abbatissa  in'Daniam  aufugit 
sed  impelrandae  a  rege  veniae  anxius,  Beornum  co- 
mitem  (/Hium  avunculi  sui,  Danici  comitis,  Ulfi)  re- 
quisivit,  ut  sibi  comitem  intercessoremque  praebe- 
ret.  Consanguinei  peiilioni  assensus  est  Beomus, 
nec  uUum  pertimescens  dolum  tres  tantum  sibi 
aocios  assumpsit.  Vix  tamen,  navem  consceoderat, 
cum  jussu  Sweyni  morti  traditus  est.  (Florbnt. 
Wiaoaif.  et  Sax.  Chron, 


m 


IIAlAiriBSVUAltiWIB 


4184 


bnae  comltatdl  prjvlfatQs,  peue  deceDoie  provincSa^  A  «ppositae  it  mambus  abrfjpielMntar,  Bhttplm  !■ 

1     __    i_  _ 


(69)  pr^fuit  :  quo  exacto,  asperilale  morum  Nor- 
ttiambi/nbros  io  rebeilionem  «^xcitavit.  Solitarium 
enim  repertum  ex  regione  fugarunt,  pro  contuilu 
duatua  occidendum  noo  arbitraii  :  homines  ejua. 
et  Angloset  Danosobtruncarunt;  equos  el  arma,  et 
supellectilem  omnem  cormdentes.  Humore  ad  re- 
gem  delato^turbataquepatria,  Haroldus  ivitobviam 
ut  propuisaret  injuriam.  Northanhimbri  licet  oon  io- 
feriores  oumero  esseot,  tamen  quieti  consuleotes 
factum  apud  eum  excusant;  se  homines  libere  oatos, 
libere  educatos,  oulfius  ducis  ferociam  pati  posse, 
a  mijoribus  didiciase  aut  libertatem  aut  mortem. 
Proinde  si  subditos  velit,  Markerium  filium  Elgari 
eis  preeficiat,  re  experturum   (10)  quam  dulciter 


commeasatiooes  et  tGorto^rMi  •a^sionea  cMisanie- 
baotur.  Tsntoram  maforun  turbo  Gregorii  papt- 
tom  offendh.  Ille  primo  leoiter,  et  ut  poutificem 
deeet,  845  magis  «more  fotm  terrore  eam  sob- 
jectis  agere ;  delinqueDtes  plus  verbis  quam  verbe- 
ribus  premere ;  ortiaoi «  peTegriDoriun  iDfeslmtioiie, 
a  rapina  sacrorum,  eetisareiit.  Ahenim  -eaae  contFa 
natoram,  ut  iUe  qui  communi  veaceretor  aene  non 
comminii  irueretor  paee  :  Cbristiano  inter  «Chri* 
tianos  libere,  qoo  Hberet,  progredieodum  ;  dnm 
omoea  aint  ex  uno  famuKtio,  omneB  onius  aftngai- 
nis  eoojtracti  «oagulo,  redempti  pretio;  alteraaa 
cootra  Dei  roaodata,  qui  pnecept*rit  ut  qui  allario 
deserviunt  de  altario  vivant  Prttterea  domum  0ei 


•ciant  obedire  si  dulciter  tractati  fuerint.  Hec  Ua-  B  ^^^^  ^^^  domom  uralionis,  non  apeloncam  latro- 


roldus  audiens,  qui  magis  quietem  patriae  quam 
fratris  commodum  attenderet,  revocavit  exercitum  ; 
et,  adito  rege,  firmum  ducalum  Marcberio  slatuit. 
TostinuB,  infensus  omnibus,  cum  uxore  et  liberis 
Flaodria  mabiit,  ibique  usque  ad  Edwardi  fuit  obi- 
tum  ;  qui  nostris  literis  digeretur  interim,  dum  di- 
xero  quod  ejus  tempore  Rom»  accidisse  a  seniori- 
bus  didicimus. 

§  201.  Erat  papa  (71)  Gregorius  sextus,  aote 
dictus  Gratianus,  mago®  religioois  et  severiiatis. 
I8  844  ita  Romani  apostolalus  statum  per  incu- 
riam  antecessonim  diminutum  invenit,  ut  praeter 
pauca  oppida  urbi  vicina,  tt  oblationes  fidelium, 
,pene  oibil  baberet  quod  se  suslentaret.  Civitates  et 


oum,  noo  gladiatoram  cooveoticiilQra.  Permitte- 
rent  oblationes  in  oaus  transire  sacerdotom,  vel  ia 
expensas  pauperam.  Provisoram  ae  illis  quos  ege- 
stas  ad  irapinas  cnmpelleret,  ntaliqao  booeaCo  «ffi- 
cio  stipem  babereot ;  quos  cupiditas  exagiiabat»  ipiti 
srbi,  pra  Dei  timore  et  bsscoli  bonestate,  inodom 
pooefent.  Invasores  eoclesiastici  patrimonii  man- 
datis  et  epistolis  inviiavit,  ot  aot  iodebita  reddereoti 
aut  se  jure  illa  teoere  io  seoatu  Romano  probarenk. 
Si  nfotram  facerent,  ecclesifle  membra  ae  non  ease 
cognoscerent,  qui  capiti  ecclesise  beatro  Petro,  et 
ejus  vicario,  resultaient.  Talia  freqoeoter  coneia- 
natoB,  aot  param  aut  nihil  profioiens,  severioribui 
remcdiis  inveterato  morbo  tentmvit  oc«*urrere.  €aa- 


possessiooes  io  loogioquo  positie,  quae  ad  jus  eccle-  /^  ^^^^^  itaqoe  excominuoieationis  omnea  ab  eocliesjss 
aisepertinebant,  apraedonibusabblats;  tramitespu-^'!'^^®  removil.   vel   qui  taiia  facerent,   vel   qdi 


blici  et  strata  viaram  per  totam  Italiam  a  latronibua 

stipabantur,  ut  nullus  peregrinus  nisi   cum  majori 

manu  impune  transiret.  Fervebant  totis  semitis  in- 

sidiatorum  examina^  nec  inveniebat  viator  quo  col- 

ludio  evaderet ;  ita  in  vacuum  sicut  io  pecuoiosum 

furebatur ;  oec  supplex  habere  graiiara,  oec  resi- 

«tens  pati  poterat  violeotiata.  Cessatum  est  abomni 

provincia  Roniam  iier  aggredi,  quod  mallet  quislibet 

per  domesticas  ecclesias  nuromos  suos  dividere, 

qiiam  latraoculos  propriis  laboribas  pascere.  Quid 

io  tirbe  naico  olim  'habitaeolo  sanctitatis  ?   ibi  in 

medib  foro  vagtlbantor  sicarii,  gemis  homioum  in- 

ffdum  et  verautum.  Si  quis  s^mitaram  observatores 

aliquo  traosiBset  anificio,  capitis  scilicet  pencolo 


ageotibos  coovivio  vel  etiam  coUoquio  participa- 
reot.  Hsec  ille  pro  soo  of ficio  satis  agebat,  aed  pene 
io  peroiciem  veraa  sedulitas ;  nam  otiiledicit,  «  Qoi 
argoit  derisorem,  ipse  sibi  injoriam  licit,  »  maUgni 
illi,  leTi,  admooitione.perstricti,  cootrafttrere,  OBi- 
nisauras  lerritare,  iburos  urbis  armis-eiraiiBiaa- 
nare,  adeo  ut  pene  papam  interimerent.  Itaqoe 
S46  fcrro  abscissioois  uteodom  judicass^  artna 
uodecunque  et  equos  conquisivit,  milites  et.  equites 
adoraavit ;  ac,  primum  baisiiicHm  beati  Petri  pre- 
oecupaos,  raptores  oblalionum  vel  extinxit  vel 
efRigavit.  Inde  fortunam  sibi  aspiraie  videna  km- 
gtos  progreditur  ;  et,  si  qui  resistereot  occisia, 
pnedia  omoia  et  oppida,  aMiltis  temporibua  amissai 


«pbaloli  -ecclesiam  videre  oopiens,  in  sicarios  ioci-  ^  in  aotiqoum  jus  reformavii.  Ita  pax  per  mBltomai 
dens,  nulio  modo  sioe  sufostantisB  vel  salutis  danmo  segniiiem  exukos,  per  uoum  hominem  in  patriam 
domum  feverteretur.  Super  ijpsa  ^nctoram  aposto-  rediii.  Secori  perigrini  iosuetas  viarom  terebant 
loram  et  martyram  corpora,  super  sacra  aluria  .  ottitas,  laeli  per  orbem  antiqnia  oealos  paaoebaot 
gladu  nudabaotur  ;  oblatiooes  accedentium  vixdum      miraculis,    canUtaotes    doois  iactis  repatHabaat. 


(mProHneia:.  a.  c.  d.  e  «.'!.,  deest  In  e.— 
Tosti  Northanimbrise  comitatui,  defuocto  Siwaikfo 
comite  a.  D.  1054,  succes^t,  sed  a  suis  barooibus 
proscripius  est  au.  1065.  Vide  Sax.  Cbrao.  et  FIo- 
rent  wigoro. 

no)  neexperturum,  a.  c.  d.  e.,  rex  expertum,  s. 

(71)  Gregoriui  textui.  s.  c.  a.  1.,  GregoHus,  ilOui 

vocabuli  sextui,  a.  d.  m.  —  Ps^  Ori^rii  poiftlfi- 


catus  ioilium  meosi  maio  1 044  ascribit ;  aed  Ugfaei- 
lius chdi^tam  citat  in  qua  m*osis  Aqgustus  f 046  prl- 
mus  esse  ejus  pootificatus  annus  statuitur.  Depositus 
est  io  conciiio  Sulrii  die  Naialis  Oomini  a.  D.  1046, 
babito,  eo  quod  sanctam  sedem  simooia  obtinuis- 
set.  Aoimadversit  Sharpius  qase  bie  a  MakaeM- 
riensi  de  hoc  pootifice  referantur  apoeryjsha 
tari.  Confer.  Rodolph.  Criabera.-Iib.^T.  e.*^. 


im  6KSTA  nSGOHt  ANGLORC^  ^  Ui.  IL  H^ 

Quirilet  iiiteret«  rapto  vivare  assueti,  MDguioarium  A  tioaem  accipite  :  f  Oo^is  i^ctus  hominis  secundum 


illqm  ?oc|ibaDt,  indigoum  esse  qui  Deo  offerret  sa- 
crificium  tot  c«diom  conscius  ;  et,  ut  tieri  solet 
quod  morbus  oblo^uii  ab  uno  serpat  io  omoes,  ipsi 
etiam  cardioaies  argumenta  populi  pi*obabant,  adeo 
oi,  com  beatus  ille  valetudine  qua  defunctus  est 
decomberet,  consiiio  inter  se  prius  habito,  ausu 
tamerario  adnonereot  ne  se  in  ecclesia  sancti  Petri 
com  Cttteris  aposlolicis  tomolari  pruciperet  qoi  tot 
bominom  Bioriibus  officium  fuedasset.  Tum  ille, 
reeollecto  spiritu,  torvisque  luminibus  mioax»  hanc 
orationem  habuit : 

g  202.  «  Si  in  vobis  vel  scintilla  homaoflB  ratioois 
vel  scieotia  divin»  aoctoritatis  esset,  tam  prmcipili 
soasione  non  couvcniretis   pontiHcem  vestrum  ;  qui. 


cordis  iotentionem  debet  348  ezaminari,  v|t  co 
vergat  facli  judicium  umle  procesait  fi^iendi  coo- 
silium.  »  Fallor  si  non  idem  Veritss  dicit :  «  Si  ocu- 
lus  tuus  fuerit  simplex,  totum  corpus  tuum  luridum 
ent ;  si  vero  nequam  fuerit,  totum  corpus  tuum 
tenebrosum  erit.  »  Grebro  P5}  me  niiserabiljs  con- 
venit  egequs  ut  ^us  levarem  inopiam ;  ego  futuro- 
rum  insciqs,  noo  abiiui,  sed  diversis  monetia  oou- 
atatum  dimisi.  Discedens  ille  in  publico  aggere 
latrooem  offendit ;  incautus  cum  eo  sermonem 
conseruit,  prq^dicans  ^edis  ^postplic»  indulgenliam» 
et,  ut  fidem  dictorum  probaret,  marsupiun^  protulit. 
Interim  dum  itur,  multaque  confabulatione  via 
failitur,  dolosus  iile,  paulisper  remoratus,  caputque 


quantum  vixi  et  patrimoniura  meum  in  veslra  com-  B  P®*'^*^^"*  <^**^*  ^"^  fcrebat  affligens,   nec  mpra 

extiniit ;  subreptisque  denariis,  gloriatus  est  de 
homicidio  quod  persuaserat  pecuniae  rupido.  (74) 
Nunquid  ergo  meinde  recte  judicabitis,  quiperegrinp 
dederam  undo  causam  mortis  incurreret  ?  Nequ^ 
enim  ilie,  quamvis  crudelissimus,  hominem  pessun- 
daret  nisi  avidis  sinibus  nummosinjaroiresperaret» 
Quid  dicam  de  legibus  forensibus  et  ecclesiastiois  ? 
Noone  in  eis  unum  idemque  factum,  diverso  respe» 
ctu,  et  puni^ur  et  iaudatur  ?  aoimadvertitur  iif 
latronem  quod  occiderit  liominen  in  occultp,  proba^ 
tur  in  milile  si  fuderil  hostem  iu  bello  ;  ita  homir 
cidium  et  io  iilo  vituperabile  e;^  in  isto  l^udabil^ 
censetur,  quia  iste  pro  salute  patria^»  ille  occide- 
rit  pro    aviditaiis  iogluvie.    Laudatus    est   plii^ 


moda  effiidi,  et  postremo  famam  muodi  pro  vestra 
liberatione  neglexi.  Et  sialii  luBcquai  proseinditia  ai- 
texerenl,  par  erat  vos  obsistere,  opinionesstoltorum 
meltorilHis  interpretationibus  ienientes.  Cui,  qusso, 
thesaoriaavi  ?  forsitan  mihi.  At  thesauros  antecesso- 
rum  meorum  habebam  qoi  cujuslibet  avariti»  suffi- 
cerent.  Quibu:»  salutem,  quibus  libertaiem  restitui  ? 
847  referetis  quod  mihi.  At  adorabar  apopulo,  et 
iibere  qus  volebaro  actitabam  ;  applaudebatur  mibi 
lotis  oratiooibos,  acclamabatur  in  iaudes  meas  totia 
diebos.  Has  laudes,  bos  plaosus  abstulit  mihi  vestrae 
ienoitatis  contoitos  ;  ad  vos  flexi  animom,  et  seve- 
rioa  agendum  eestimavi.  Furtunarum  vestrarum 
titolos  prsedo  impius  abliguriebat,  vos  inopem  vitam 


diBmo  pane  agcbatis  ;  ille  de  oblatiooibos  vesiris  q  Pi^<i>csodaB  mcmori»  praedecessor  noster  Adriaau| 


pretiosa  sibi  serica  mercabator,  vos  popolari  el 
disaulo  amictooculos  movebatis  meos.  Itaque,  cum 
baec  nequirem  pati,  belium  aliis  iod^xi,  ut  damno 
eiviom  emerem  gratiam  (72)  clericorum.  Sed,  ot 
inodo  experior,  in  ingratos  beneficia  collata  perdidi ; 
qood  alii  per  angulos  mussitant  vos  evomitis  in 
poblico.  Et  libertatem  quidem  probo,  sed  pietatem 
•reqoiro.  Morienlem  patrero  filii  de  sepultura  sua 
Magitant  ;  (rommunem  mortalium  domuo  mihi  ne- 
gabitis  ?  Non  arcetur  ab  intruitu  ecclesiae  meretri- 
eola,  000  usurarius,  non  latro  ;  et  vos  papam  in- 
fredi  prohibetis  ?  Quid  refert  an  mortoos  an  vivos 
aacrariom  introeat,  oisi  qood  vivos  multis  teotator 
illecebris,  ot  oec  in  ecolesia  macularum  subsistat 
immunis,  ibi  saepe  peccandi  reperiens  materiam  ubi 


primus  quod  iaves.tituras  ecciesiarum  KaroloM^ignp 
concesserit,  ita  ut  nuUus  electus  conaiecraretur  3^9 
ab  episcopo  nisi  prius  a  re^e  iosignirelur  et  anuuio 
el  baculo  :  conlra,  laudatur  in  oostri  saeculi  ponti- 
ficibus  quod  ha»  donalio;nes  tulerunt  principihus. 
Poterat  tuoc  rationabiliter  concedi,  quod  ounc  ra- 
tiooabihter  (75)  debet  auferri.  Gur  ita  f  Quia  era^ 
animus  Magoi  adversus  avaritiam  invictus,  oeo 
Cacile  iaveniaset  aditum  aliquis  nisi  iotraAiiat  per 
ostiom  ;  praeterea,  per  lot  terrarom  ioteratitia  ne^ 
quibat  requiri  sedes  apostolica  ut  unicuique  elect^ 
asaeosum  commendaret  suum,  dum  e^t  prope  rex 
qui  nihil  per  avaritiam  diaponeret,  sed  juxta  sacra 
canonum  scita  religiosa  personaa  ecclesiis  introdu* 
ceret.  Nuoc  onDmia  palatia  regum  Ioxijj  et  ambitu^ 


veoerat  diluere  colpam  ;  mortoos  peccare  oesciat,  ^  occupavit  ;  qoare  merito  libertatem  soam    sonsa 

Ghriati  asseverat,  ne  ilUtm  tyranooa  Aoibitioso 
usurpatori  prostitoat.  Iia  io  otramyis  partem  po- 
test  caoaa  niea  ioGrmari  xel  allegari.  Noa  est  epi- 
scopi  officiom  ot  ipae  CQmmitti  jubeat  (70)  prasUum  ; 
caeterum,  spcctat  ad  munus  episcopi  ut,  si  videat 
nauf  agari  innocentiam,  ct  mauu  et  lingua  occurrat. 
Sacerdoles  Bzechiel  accusat  quod  oou  stetcriot  ex 


imopeecare  non  poesit,  supremo  carens  viatico. 
Qoam  immanis  igitur  barbaries,  ut  huoc  a  donu) 
Dei  exclodas,  coi  peccandi  desit  et  volontas  et  fa- 
eultas  I  Qtiapropter,  fiiii,  tam  praeroptae  audaciae 
poenileniiam  agitc,  si  forte  vobis  remiitat  Deus  hanc 
noxam.  Siulte  enim  et  ain^re  locuti  estis  ad  hanc 
horam.   Sed  ne  putelis  me  sola  nili  auctoriiate,  ra- 


(li)  Gratiam,  a.  c.  d.  e.  I.,  gtoriam  s. 

(73)  Crebo.  a.  s.  d.  e.  1.,  eerte  crebo^  s. 

(74)  Nunuuid  ergo  me  inde  recle  Judicabiiis^  qui 
^regrino  dideramundecausam  mortii  incurrereU 


Omitt.  in  c  1. 

(75)  BaiicnahUiUr.  c.  d.  e.,  laudtMUter  $u  s.  1, 

(76)  CommiUi  jubiai.  cd.e.,  coiomi/tol  vel  com* 
mitti  jubeat,  9i.  8.1. 


1181 


WILLBLMI  MALMBS&URIBNSIS  MONAGHI 


418$ 


tdvenio,  nec  opposaenint  (T7)  clypeam  pro  domo  A 
Israel  in  die  Domini.  Duae  sunt  scilicet  pereonaB  in 
ecclesia  Dei  ad  resecaada  vitia  constiiutse  :  una 
quflo  exacuat  eloquium,  altera  quae  portet  gladium. 
Ego,  ut  V08  mihi  testes  esse  pote^tis,  non  neglexi 
meas  partes  :  quoad  speravi  proflcere,  armavi  lin- 
guam  ;  illum  civjus  interest  rem  agere  gladio  cer- 
tiorem  feci  nuncio  ;  occupatum  se  rescripsit  bello 
Wiodelicorum,  rogans  ut  meis  laborihus  suis  ex 
pensis  non  gravarer  deturbare  latronum  850 
conciliabula.  Si  renuissem,  quam  excusationem 
Deo  afterrero,  cum  imperator  suas  in  me  partes 
refudisset  ?  Viderem  caedem  civiom,  darooum  pere- 
grinorum,  et  dormitarem  ?  Atqui  qui  parci  latroni, 
occidit  innocentem.  Se<1  objicietur  noo  esse  sacer- 
dotis  ut  se  Cfede  cujuslibet  immaculet,  et  ego  con-  o 
cedo  :  at  ille  se  non  inquinat  (78)  qui  sonlem  pre- 
mens,  insonlem  liberat  ;  imo  vero,  imo  beati,  qui 
custodiunt  judicium  et  faciunt  justitiam  in  omui 
tempore.  Sacerdoies  fuerunt,  amplissima  laude  fa- 
mosi,  Finees  et  Mathaihias,  ambo  sacra  liara 
frontem  insigniti,  ambo  sacerdotalibus  stolis  ami- 
cti,  ambo  tamen  in  delinquentes  roanu  ulti  sunt. 
(79)  Alier  venereos  amplexus  pugiooe  coiifudit  : 
alter  immolantem  immolatitio  cruori  commiscuit. 
Si  ipsi,  quasi  spissas  legis  tenebras  paliiante^,  pro 
ipsis  umnraticis  mysteriis  zelo  divino  efferati  aunt, 
nos,  aperta  froote  veritatem  contuentes,  paiiemur 
aacra  nostra  prophanari  f  Azarias  sacerdos  (80) 
regem  Oziam  thuriBcantem  expulit  ;  et  proculdubio 
noo  dubitasset  occidere,  nisi  ille  accelerasset  ce- 
dere.  PrsBvenit  episcopalem  manum  plaga  divina,  ^ 
ut  lepra  depascereiur  illius  cadaver  cujus  animus 
anhelasset  illicita.  Deturbata  fuit  regis  devotio,  et 
noo  deturbabitur  latronis  ambitio  ?  Parum  est  quod 
excuto,  si  non  et  laudem  factum  meum.  Contuli 
enim  illis  beneficium  quibus  videor  contulisse  exi- 
tium,  poenam  minui  qui  mortcm  arceleravi.  Scele- 
ratus  enim,  quanto  plus  vixerit,  tanto  plus  peccabit ; 
nisi  forte  ai  quis  (81)  quem  Deus  85 1  siogulari 
e^emplo  respexerit.  Mors  in  comroune  bona  est 
omnibus  ;  per  eam  justus  reponitnr  in  cselestibus, 
injustus  ponit  ferias  sceleribus  ;  malus  dat  flagitiis 
terminuro,  bonns  pertendit  ad  bravium  ;  sanctus 
proquinquat  ad  palmam,  peccator  spectat  ad  veniaro, 
quod  6^1^  flagitiis  roetaro.  iirati»  igitur  mibi  ha- 
bendse  sunt  illorum  vice  qui  tautis  miseriis  exempti  D 
sont  meo  rounere.  Haec  habui,  qusproroedicerero, 
ot  vestras  assertiones  evacoarero.  Sed,  quoniaro  et 
mesd  et  vestrae  ratiocinationes  falli  possunt,  coni- 
mittamos  omnia  divino  examini :  corpos  meuro, 


antecessororo  more  coropositom,  ante  janoaa  ecele- 
sise  sistite  ;  januse  seris  et  repagolis  dnroaentar  : 
si  Deus  voluerit  ut  ingrediar,  appiaadetia  miraculo  ; 
ain  roinus,  de  cadavere  roeo  facite  qood  potioa 
ve^itris  insederit  animis.  » 

§  203.  Hac  permoti  oratione,  cum  ille  extremom 
efflasset  '82),  ante  portas  seris  occliisas  exanirois 
praesulis  exuvias  deportant ;  sed  roox  divinitus  turbo 
eroissus,  omnia  repagulorum  obstacula  diruropens, 
valvas  etiaro  ipsas,  veheroenti  patefactas  iropetu,  ad 
parieiero  impulit.  Populus  astans  acclamat  in  gao- 
dium  ;  poniificis  corpos  cnm  patribos  (88)  celebr^ 
veneratiune  locaturo. 

DB  MULIBRB  MALBFICA  A  DlElfONlBOS  AB  BGGLBSU 

BXTRACTA. 

g  204.  Hiadem  diehus  siroile  huic  in  Anglia  eon- 
tigit,  non  sapemo  mtraeiilo,  sed  infemo  prsestigio  ; 
quod  curo  retolero,  non  vaeSlabit  fides  historiae  etsi 
roentes  auUitorum  :>uit  iiicredulie  Bgo  illod  a  tali 
viro  audivi,  qui  se  vidi»se  juraret,  S52  cui  eru- 
bescerero  non  credere.  Mulier  in  Berkeleia  manii- 
tabat,  roaleflciis,ut  postpatuit,  insueta,  augorioraro 
veterum  non  inscia«  gulte  patrona,  petulantiae  arbi- 
tra,  flagitiis  non  ponens  rooduro,  quod  esset  adhoc 
citra  senium,  viciuo  licet  pede  pulsans  senectutia 
aditum.  Hsec  cum  quadam  die  convivaretur,  corni- 
eola  quam  io  deliciis  habebat,  vocalius  solito.  ne- 
bcio  quid,  cornicata  est :  quo  audito,  dominie  cal- 
tellus  de  manu  (84)  excidit,  simul  et  vultus  expal- 
luit  ;  et,  produclo  gemita,  «  Hodie,  ail,  ad  ullimuro 
sulcnro  roeum  porvenit  aratrum  ;  hodie  audiam  et 
accipiam  grande  incommoduro.  »  Guro  dicto  nan- 
cioa  roiseriarium  intravit :  percunctatus  quid  ita  vol- 
toosusadventaret,  «  Affero,  inquit,  tibiex  villa  illa,  • 
et  noroinavit  locuro,  c  filii  obitum  et  lotius  familifle 
ex  subita  ruina  interitum.  »  Hocdolore  (bb)  fsemina 
pectus  saucia  continoo  decobuit  ;  sentiensque  mor- 
bum  perrepere  ad  vitalia,  superstiles  liberos,  roo- 
nachum  et  monacharo,  pernicibus  invitavit  epi.«toli8. 
Advenientes  voce  singultiente  alloquitor :  Ego,  filii, 
quodaro  roeo  roiserabili  fato  da^roonicis  seroper  ar- 
tibus  inservii  ;  ego  vitioruro  omniuro  sentina,  ego 
illecebraroro  roagistra  fui.  Brat  tamen,  ioter  hsec 
roala,  spes  vestrse  religionis  quae  miaeram  palparet 
animaro  ;  de  roe  desperata,  in  vobis  redinabar ;  vos 
proponeban  propognaiores  adversos  diemonea,  to- 
tores  contra  ssevissimos  hostes.  Nunc  igitur,  quia 
ad  finero  vitse  accessi,  et  illos  habebo  exactorea  in 
poena  quos  habui  suaaores  in  culpa,  rogo  vos  per 
roateraa  obera,  si  qua  fides,  si  qua  pietas,  ut  mea 
saltem  tentetia    alleviare  tormenta :  at  de  anima 


(77)  Opvoiuerunt.  t .  1.,  apposueruni,  a.  c.  e. 

(78)  Ai  ille  se  non  inquinat.  d.  e.,  si  ille  se  inqui- 
nat.  a.  s.  c.  1. 

(79)  Alter„commiscuil.  Vid.Joseph.  Antiq.  Jud. 
lib.  IV,  c.  6,  8t2  ;  lib.  xif.  c  6,  §  2. 

(80)  Axarias  sacerdos.  a  s.  d.  e.  I.,  atZaeharias 
sacerdos.c  2,  at  Zachariassacerdotes,e  I.(yide2 
ChrOD.,  c.xxvi,  16-24.) 


(%i)  Aliquis.  c.  d.  e.,  omitt  in  a.  s.  1. 

(82^  Extremumefflasset,  c.  e.  1.,  extremumefflas- 
set  spiritum,  a.  s.  d. 

(83)  PatrUfus.  c.  d.  e.,  presbyteris,  s«  1.,  pra^e- 
cessoribus,  a. 

^84)  De  manu,  c.  d.  e.,  omif.  in  a.  a.  !• 

(85)  Hoc  dolore.  a.  c.  d.  e. ;  hocdicto  etdolore,  a.  1. 


im  6BSTA  REGtJtf  AMGLORUM.  —  UB.  U.  II9# 

qoidem  seoteDtiam  prolatam  dod  revocabitis,  858  A  aum.  DeDique  illod  rcveratun  AureliaDeDsi  episcopo» 
eorpos  vero  forsitam  hoc  modo  fiervabitis.  Insuite      et  per  eum  io  vulgus  seminatom* 

DB  ANNULO  STATUiE  COIIM BNDATO . 

§  205.  Venim,  ot  Romam  revertar,  ejuadem  ur- 
bis  civis,  epboebus  (91)  aetate,  locoples  opibos,  ge- 
Dere  senatorio  soblimis,  oxorem  (92)  Doviter  doxe- 
ral ;  sodalibos  sois  accitis,  conviviom  freqoeDs 
paraverat.  Post  dbom,  com  miDotioribos  pocolis 
hilaritatem  invitasseDt,  io  campum  prodeont,  ut 
oneratos  dapibus  stomachos  vel  salto,  855  ^ 
jacto,  vel  aliqoo  exercitio  atteooarent.  Ipse  rex 
coDvivii,  ludi  signifer,  pilam  poposcit :  ioterim  an- 
Dolom  spODsahtiom  digito  exteoto  statoae  srese, 
qoffi  proxime  astabat,  composoit.  Sed  com  peoe 
onmes  solom  impeterent,  sospiriosos,  extis  inca- 


me  (86)  corio  cervino,  deinde  in  sarcophago  lapideo 
sopinate,  opercolum  plumbo  el  ferro  constringite  ; 
super  haec  lapidem  tribus  catenis  ferreis,  magni 
scilicet  ponderis,  circomdale  :  psalmicioes  qoinqoa- 
ginta  sint  noctibus ,  ejusdemque  numeri  missse  die- 
bos,  qoi  adversar.orom  excorsos  feroces  levigeot. 
Iia,  si  tribos  roctilius  se cure  jacuero,  quarta  die  in- 
fodite  matrem  vestram  humo ;  quanquam  verear  ne 
fugiat  terra  sinibus  me  recipere  et  fovere  suis,  quae 
totiens  gravata  est  malitiis  meis.  »  Factum  est  ut 
praeceperat,  illis  magno  studio  incumbentibus.  Sed, 
proh  nefas  !  nil  lachrymse  valuere  piae,  nil  vota,  oil 
preces  ;  tanla  erat  muliercuiaR  maliiia,  tanta  diaboli 


violentia.  Primis  euim  duabos  nociibos,  com  chori  g  i^scentibos,  primos  se  a  luso  removit :  auDolum  re- 


clericorom  psaimos  circa  corpos  concreparent ,  singuli 
doemones  ostium  ecclesiae,  immani  obice  clausum, 
levi  Degotio  defriDgeDtes,  exiremas  cutenas  dinipe- 
roDt ;  roedia,  qo«  operosius  elaborata  erat,  illibata 
duravit(87).  Tertia  nocte ,  circa  gailicinium,  stre- 
pitu  advenientium  hostium  omne  roonasterium  a 
fundamentis  moveri  visum  (86)  :  unus ,  caeleris  et 
vultu  terribilior  et  statura  imiDcntior,  januas  ma- 
jori  vi  concussas  in  fragmenla  dejecit.  Diriguere 
clerici  metu,  •  (89)  stcteruntque  comse  et  vox  fau- 
eibiis  hapsit. »  ille  arroganli,  ut  videbaiur,  gcstu  ad 
sarco|hagum  accessit,  inclamaioque  nomine,  ut 
surgeret  imperavit :  qua  respondeDte  quod  uequiret 
pro  viiiculis,  «  Solveris,  inquit,  et  malo  tuo;  ■  sta- 


peteus,  ioveiiit  statuae  digitum  usque  ad  volam  cur* 
vatum.  Diu  ibi  luctatus,  quod  oec  aonulum  ejicere, 
Dec  digitom  valeret  frangere ,  tacite  discessit ;  re 
sodalibos  celata,  ne  vel  praesentem  riderent,  vel 
abscntem  annolo  privarent.  Ita  nocte  intempesta 
com  famolis  rtdiens,  digiiom  iterom  extcDtom,  et 
annolom  sobreptum,  miratus  ei  t.  Dissimulato  damno, 
Dovae  nuptae  blaDdiliis  deliDilus  est.  Gumque  hora 
cubandi  (93)  veoisset,  seque  juxta  uxorem  coUo- 
easset,  sensit  qoiddam  nebulosum  et  densum  inter 
se  et  iliam  volutari,  quod  posset  sentiri,  nec  posset 
videri.  Hoc  obstaculo  ab  amplexu  prohibitus,  vo- 
cem  etiam  audivit.  «  Mecimi  concumbe,  quia  hodie 
me  desponsasti :  ego  som  Venus,  eojos  digito  appo- 


timque  catenam,   quae  caeterorum  354  ^f  ociam      ^^jg,j  3^^^^,^,^^ .  |,abeo  illum,  nec  reddam.  .  Ter- 
eluserat.  nullo  conamine  ut  stuppeum  vmculum  di-  ^  ^j^^^  j,,^  ,3^^^^  prodigio,  nihil  referre  ausus  est  nee 


eluserat,  nullo  conamine  ut  stuppeum 
rupit..  Operculum  etiam  tumbae  pededepulit;  appre- 
hensamque  manu,  palam  oronibus,  ab  ecclesia  ex- 
traxit :  ubi  prap  foribus  equus,  niger  et  superbus, 
hinnieiis  videbalur,  uncis  ferreis  per  totum  tergum 
proluberantibus ;  super  quos  misera  impositrt,  mox 
ab  oculis  intuentium,  cum  lolo  sodalitio  disparuit. 
Audiebanlur  tamen  clamores  per  quatuor  fere  mil- 
liaria  iniserabiles  suppelias  orantis.  Ista  incredibilia 
non  judicabit  qui  legerit  beali  (90)  Gregorii  Dialo- 
gum,  qui  refert  in  quarto  libro  nequam  homiDcm, 
in  ecclesia  sepuUum,  a  daemonibus  foraa  ejectum. 
Apud  Prancos  quoque  non  semel  auditum  est  quod 
dicam  :  Karolum  Martellum  insiguis  fortitudinia  vi- 
rum,  qui  Saracenos,  Gallias  ingressos,  Hispaniam 


potuit ;  insomnem  illam  noctem  duxit,  tacito  judicio 
rem  examinans.  Elapsum  est  in  hoe  multum  tempus, 
Dt  quacunque  illi^  hora  gremio  vellet  conjugia  in- 
cumbere,  illud  idem  scDiiret  et  audiret ;  alias  saue 
valens,  et  domi  aptus  et  militiae.  Tandem,  querelis 
uxoriscommonitus,  rem  parentibusdetulit:illi,  habito 
consiiio,  Palumbocuidam  suburbanopresbyteroDego- 
tium  paodunt ;  erat  is  nig^^ooianticis  [necromanticis] 
actibus  iustrucius,magicas  excitare  Bguras,  daemoDea 
territare  et  ad  quodlibet  officium  impellere.  Pactua 
ergo  grande  mercimoniom,  856  u^t  ai  amaotes 
conjungeret^  molto  aere  folciret  marsopium,  in  omoe 
se  iogeniom  ootis  artibos  excitavil,  compositamqoe 
epistolam  joveoi  dedit :  «  Vade,  iDquieDS,  illa  hora 


redire  compulit,  exaclis  diebus  suis  io  ecclesia  sancti  D  noetis  ad  compitom  ubi  se  findit  in  quadrivium, 
Dionysii  sepultum;  sed,  quia  patrimonia  omnium  et  staus  tacite  coDsidera.  Transient  ibi  figurae  ho- 
penere  monasteriorum  Galliae  pro  mercede  commili*  minum  Dtriusque  sexua ,  omois  aetatis,  omoia  gra- 
tonum  mutilaverat,  visibiliter  a  malignis  spiritibua  dus,  omnis  postremo  coDditioDis ;  quidam  equites, 
e  sepulchro  abreptum ,  ad  haoc  diem  Dusquam  vi-      quidam  pedites ;  alu  vultum  in  terram  dejecti,  alii 


(86)  Me,  c.  d.  e.,  omitt.  in  a.  a.  1. 

(8*7)  Ulibaia  duravit.  c.  d.  e.,  omitt.  io  a.  et  H.> 
iniegra  remansii,  s.  et  in  1 2.  alia  maDO  inter  iineas 
auperscripta. 

(88)  Moveri  viium.  c.  d.  e.,  vitum  est  everii,  s., 
vuttm,  a.  1  i.,  est  everii;  haec  io  1 1.,  manus  alia 
imerlineas  acripsit. 


(89)  Sieieruntque  eomm^  ate.  Vuo.  Mn.  in,  48. 

(90)  Gregorii  Dialogum...  in  auario  libro.  Multae 
^usmodi  legeodae  io  Gregorii  Dialogia  oecorniDt. 

(91)  Epluebus.  Glossa  m  a.  i,  Lucianus. 

(92)  Uxorem.  Glossa  id  a.  1,  Eugeniam. 

(93)  Cubandi.  a.  s.  e.  d.  e. ;  cumbendi  L 


m 


yflWflMl  MALME^^QfLIENSf S  Hpi^^CHI 


1191 


tmp^dq  SQperpiliQ  ^aii ;  et  prorsus  quicquid  ad  Isb-  A  composituix) .    Ardens  lucerQa  ad  caput  inventa  arle 
titiam  vel  tristiiiam  pertiDet,  in  illorum   videbis  et  ■--•^-    --.i  --/»-.       i--\._.,^  ^  <!.?  _  •,     . 

vultibus  et  geslibus  :  nullum  eorum  compeliabis 
etsi  loquantur  tccuro.  Sequetur  illam  turbam  qui- 
dam,  reliquis  statura  procerior,  forma  corpuleniior, 
curru  sedens ;  huic  tacitus  epistolam  trades  iegen- 
dam  :  fiet  e  vesligio  quod  voles,  foc  tantum  prse- 
senti  animo  sis.  »  Aggreditur  ille  iter  prseceptum, 
et,  Doote  sub  divo  astoiis,  Bdem  dictoi  um  presbyteri 
visu  eiploral;  nihil  enim  fuit  quod  minus  promissis 
desideraret  (94) .  Inter  caeteros  quoque  transeuntea 
yidit  mulierem  omatu  meretricio  mulam  inequilan- 
tem;  crinis  solutus  humeris  involitabat,  quem  vitta 
aurea  supeme  consti  inxerat ;  in  manibus  aurea 
virga  qua  equitaturam  regebat :  ipsa,  prse  tenuitate 
vestium  pene  nulla,  geslus  impudicos  exequebatur.  g  duabus  mulieribus.  Duo  erant  capila,  quatuor  bra- 


mecbanica,  ut  nullius  flaius  violentia,  Dulliua  liquo- 
ris  aspergine,  valeret  extingui.  Qnod  cum  raiultt 
mirarentur,  unus,  ut  semper  aliqui  soleriiut  inge- 
nium  in  malis  habent,  stylo  subtus  flammam  fora- 
men  fecit :  ila  introducto  aere,  ignit  358  evanidt. 
Corpus,  muro  applicilum ,  vastitate  sm'  moenium 
altiludinem  vicit :  sed  procedentibus  diebua,  stillici- 
diis  rorulentia  infusum,  communem  mortalinm 
corruptionem  agnovit,  cute  solata  et  nervit  fluen- 
tibus. 

DB  MULIEBB  DUO  GOlPOftA  HABSlfTi^ 

g  207.  Tunc   quoque  in   eonfinio  BritaDnitB  el 
Normannise  portentum  visum  est  in  una  ve)  potiut 


Quid  plura  ?  Ultimus,  qni  doniiiius  videbatur,  ocu- 
I6s  terribiles  in  juvenem  exacuens,  ab  axe  tuperbo 
smaragdis  et  unionibut  composito,  causas  ad\eutus 
exquirit ;  nihil  ille  contra,  scd  protenta  manu  por- 
rigit  epistolam.  Dsemon,  notum  ^igillum  non  ausus 
conteronere,  legit  scriptum ;  moxque,  brachiis  in 
coelum  elatis,  «  Deus,  inquit,  omnipotens(^5),  quam* 
diu  patieris  nequilias  Palumbi  857  prettytpri?  » 
Nec  mora,  satellites  a  latere  S'Uo  mi^it  qui  annulum 
extorquerent  a  Venere ;  illa,  roultum  tergiversata 
(96),  vix  tandem  reddidit.  Ita  juvenis,  voti  compos, 
aine  obstaculo  potitus  eti  diu  suspiratis  amoribus. 
Sed  Palumbus,  ubi  dsemonis  clamorem  ad  Deum  de 
se  audivit,  finem  dierum  sibi  piaesiguari  intellexit. 
Quocirca,  omnibus  membris   ultro  truncatis,  mise- 


chia,  et  csetera  |temina  omniau^que  ad  umbilicum : 
infoi  iuB  duo  crura,  duo  pedes,  et  csetera  omnia  sin- 
giila.  Ridebat,  comedebat,  loquebatur  una  :  flebat, 
iesuriebat,  tacebat  altera.  Oro  gemino  roandncaba- 
tur,  sed  uno  roeatu  digerebatur.  Postremo  una  de- 
funrta,  fupervixit  altera  :  portavit  pene  trieuDio 
viva  mortuam,  donec  et  mole  ponderit  et  nidore 
cadaveris  ipsa  quoque  defecit.  Putatum  etl  a  qui- 
busdam,  et  literis  eliam  traditum,  quod  bae  mulie- 
res  Angliam  et  Noiroanniam  significaverint ;  quse, 
licet  spatiis  terraruro  sint  divissf*,  sunt  tamen  sub 
uno  dominio  unilse.  Hae  quicquid  pecuniarum  avidit 
faucibus  insorbuerint,  in  unam  lacunam  deflnit, 
quae  sit  vel  principuro  avarilia,  vel  eircumpoaita- 
mm  gentium  ferocia  :  roortuam  et  pene  exbaostam 


rabili  defunclu»  est  pflBnitcnlia,  confessus  papae  co-  ^  Normanniaro    vigens    pecuniis    snstentat  Anglia, 


raro  populo  Roroano  inaudiia  flagitia,  [  (97)  hoc 
oronis  Roroana  regio  usque  hodie  prsedicat,  matres- 
que  docent  liberos  suos  ad  roerooriam  posteris  trans- 
mittendam.] 

DB  CORPORB  PALLANTIS  FILII  BVANDRT. 

S  S06.  Tunc  (98)  corpus  Pallanlis  tilii  Evandri,  de 
quo  Viigilius  narrat,  Rorose  reperium  e&t  illibalumy 
iDgcDti  stupore  omniuro  quod  tot  secula  incorru- 
ptioDC  sui  superavit :  quod  ea  sit  oatura  cooditorum 
ieorporum,  ut,  carne  labescente,  eutis  exterior 
Dervos,  Dcrvi  ossa  coDlineant.  Hiatus  vulneris  quod 
in  medio  ptctore  Turaus  fecerat,  qualnor  pedibus  et 
serois  meDsuratum  est.  Epitaphium  hujus.modi  re- 
pertuqi : 


donec  et  ipsa  fortassis  succumbat  exactoram  vio- 
lentia ;  felix  si  unquam  et  Hbertatem  respirare  po- 
terit,  cujus  inanem  jamduduro  persequitur  umbraro. 
Nunc  geroit  calaroitatibus  afflicta,  pensionibus  ad- 
dicta  :  causam  hujusce  calamitatis  describam,  si 
pi  ius  qusedam  dixero  ad  rem  periinentia.  Quia  enim 
forensia  gesla  et  negotia  bellica  regum  Aogioram 
huc  usque  contexui,  iibet  aliquantisper  in  sanctitate 
quorumdam  S59  spatiari  :  simulque  consideram- 
dum  quatenus  divinsB  pietatis  fulgor  ab  iniiio  6dei 
populum  illuro  eircurofulaerit,  quod  Dusquam  gen- 
tium,  nt  opinor,  reperies  tot  sanctorum  illibata  post 
mortem  corpora,  incorruptionis  illius  extremaa  si- 
mulachrum  preferentia.  Quod  ideo  fieri  credo  coe- 


Filiui  Evandri  Pallas,  quem  lancea  Tumi      P  ^*^""»  ^^  "***®  P«"®  «**'**  or*>^™  P<>«"*««  ^  conside- 
Militis  occidit  more  9uo,  jacet  hie.  ratione  incorruptelee  tanctoram,  fidentiut  ad  spem 

Quod  DOD  tunc  crediderim  facturo,  licet  Garmentis,      resurrectionis  animaretur.    Et  tont  tane  quinqua 

mater  Evandri,  Latinas  literas  dicatur  inveDitse ;      omnino  quos  noverim  (cseterum,  plurea  accol»  pra^ 

sed  ab  Ennio,  vei  alio  aliquo  antiquo  poeta  (99)      dicaut  sui)  tancta  (100)  Etbeldritha  et  (t)  Wibur- 


(94)  Deiideraret,  e.,  deiiderarei,  a.  s.  c.  d.  1. 

(95)  Omnipotens.  a.  c.  d.  e.,  in  cujus  compectu 
amne  peccatumest  tanuuamfa!lor,sA  i.,hapciQin- 
.terliueari  spalio  apud  1 1.  recentiori  manu  tcripta. 

(ft6)  MuUum  tergiversata.  a.  c.  d.  e.  1.,  vulium 
tergivenata^  t. 

(97)  Haec  additapographum  Pertzii.  Yide  Monum. 
Germ.^  X,47l),  qui  hanc  legendam  ex  codice  Can- 
tabrigiensi  descripsit.'£DiT;  Pate. 


(98)  Corpus  Pallantii  filti  Evandri,  de  quo  Yir* 
gilius  narrat.  Mn.  x,  474-487. 

(99)  Poeia.  a.  c.  d.  e.  I.,  omitt.  in  s« 

(100)  Etheldritha,  Annse,  Orienialium  Anglnram 
regis  filia,  et  Ecfrithi  uxor  erat.  Heliente  ifily) 
coenobium  an.  675  condidit  cujus  prima  abbaiiaaa 
facta  est.  Helia  sepulta  fuit  ubi  corpus  ^ut  ioeor- 
ruptum  pennansit.  Hanc  monialem  celebravit  Beda 
(lib.  IV,  cap.  9  et  20). 

(0  H^i^ur^a.     Altera  Annae,  Orientaliam  i^* 


6BSTA  RE6UM  AN6L0RUM.  -  LIB  0. 


ilH 


rgines,   (2)  rex  Bdmundns,  (3)  archicpiscopus  A  iHo   monasterio  hac   pesfilentia    moritarum,   quod 


jH,  (4)  Cutht)t'rtus  antiquus  pHter,  omnes  invio* 
cute  et  carne,  flexibilibus  ariiculis,  extre.mus 
quodam  tep-  re,  sp^^ciem  dormientium  medi- 
.  Quis  enumeret  caetcros  omnifariap  3^0 
lionis  et  professionis  (5)  sanctos?  Quorum 
ipatim  nomina  et  vilas  (6)  persequi  nec  propo- 

est  nec  olium  ;  quanquam,  oh  si  tempus  olim 
super  (7)  1  sed  tacebo,  ne  majora  viribus  vi- 
tolliceri.  Atque  adeo  nullum  de  plebe  necesse 
miiiare,  sed  lantum  regiae  stirpis  pueros  puel- 

ut  coeptae  materise  orbitas  ducam  ;  plerosquo 
3nter  cssos,  quos  non  humana  conjcclura,  sed 
i  ratio,  martyres  consecravit ;  unde  datur  co- 
i  quantam  focerint  licentiac  volupiatum   parci- 


Deus  prseclari  regis  Oswaldi  conccsserit  meritis, 
procompatriotis  eadem  dic  sup]>licantis  ;  liunc  enim 
esse  diem  quo  idem  rex,  percmptus  a  perfidis,  slella* 
tum  in  momento  tribunal  conscenderit .  Qusererent 
ergo  in  albo  quo  mortuorum  scribebantur  nomina, 
et  si  ita  invenirent,  soluto  jejunio,  secui  itati  et  lae- 
tilias  indulgentes,  missarum  solenuia  Deo  et  sancto 
regi  concinerent.  Huic  (11)  visioni  pueri  mors  e  te 
sligio  subsecuta,  martyrisque  dies  in  martyrologio 
invenia,  simul  et  expulsio  morbi,  ab  omni  provincia 
adeo  sunt  attcstata,  ut  nomen  Oswaldi  ex  tunc  inter 
marlyrcs  notarelur  ;  quod,  pro  reocndi  funere,  fide- 
lium  antea  numero  sociabalur.  Merito  ergo,  merito, 
inquam,  laudaiidus,  cujus  gloriam  divinus  assensus 


im,  qui,  tam    facilis   nccis   compendio,  coele-  q  approbalo  cxlulil  indicio,  ut  eum   mibsarum  praeci- 


3ccupayerunl  gloriam. 
08.  (8)  In  laudibus  bealissimi  Oswaldi,  regiset 
ris,  in  superiori  libro  aliquandiu  versaia  est 
;  cujus  saiirtitatis  fuere  indicia,  cum  csetera, 
m  illud  quod  secundum  qusedam  exemplaria 
tis  Anglorum  asseritur.  In  Selesiensi  3ol 
)io,  quod  sanctae  religionis  (10)  Wilfridus  mo- 
i  Northauhimbris  repleverat,  exitialcm  mor- 
exortum  multos  necasi«e ;  reliquos,  iriduano 
)jejunio,  pestem  pellerc  tentasse.  Secunda 
1  dic,  beatos  apostolos  Petrum  et  Paulum, 
eadem  valetudinc  decumbenti  apperentes,  his 
animasse  :  non  cum  debere  metuere  morlem 
entom,  quae  sit  ei  praesentis  languoris  exitus 
9  perennis  introitus.   Caeterum,   neminem   de 


peret  eelebrari  pra^conio ;  icusitato,  ut  opinor, 
mortalibus  exemplo.  Ne  autem  haec  videantur  fri- 
vola,  prohibet  indubitata  historici  auctoritas,  ai- 
mul<^ue  beatus  (12)  episcopus  Acca,  relatoris  pym- 
mistes. 

§  209.  (12)  Bgbertus  rex  Cantuarioram,  filius 
Ercomberti,  362  de  quibus  supra  dixi,  babuit 
cognatosjiivenes,  vicino  consanguinitatis  gradu  li- 
neam  regum  contingentes,  (14)  Ethehredum  etEgel- 
birtum,  filios  scilicet  Ermenredi  patrui  sui.  Hos 
ille  in  spem  regni  adolescere  meiuens,  salutique 
suae  timens,  aegro  et  miserabili  victu  circa  se  ali- 
quandiu  habitos,  tandem  contuitum  suum  eis  in- 
videns,  ab  aulae  frequentia  removit;moxquepermi- 
nistrum  nomine  Thunre,  quod  tonitruum  sonat,   oc* 


n  regis.  filia.  Ejus  •  corpus  (A.  D.  797)  apud 
am  iiiventum  est  protstis  iiitigrum  incorru- 
[iie  quiiiquHg^inta  quinque  Hniii^  ex  quo  de  hac 
li^Tavcrat.  »  iSajr.  Chron,)  Al  Floiinlii.s  an- 
^>qiionleni  a.<signal  :  <•  A.  D.  798.  Cor^.iis  san- 
^iluhurgae  virginis,  tiliae  Anbae  regis  Oricntu- 
Anglorum,  et  sororis  sanctnruni  virginum 
rga?,  iKthelburgae,  ac  iEtlieldriihap,  sine 
iiione  invenlum  est,  post  annos  fere  Lv  ex  quo 
rillum  qua;  Dirham  voc^tur  humatum  est.  k 

.  WiGORN.)  Confer  VitamB.  Wihtburgas  virgi- 
iss  Trin.  CoII.  Cant.  Gall.  0.  2. 
Rex  Edmundus.  Orientalis  Angliae  rex  ;  mar- 
I  passus  est  die  20*   Novemb.    an.  870.  Yidc 

[lOt. 

Archiepiscopus  Elfegus,  Yide  §  165,  not. 
tuthhertus .  Lindisfarnae  sex tus  i-piscopus  ct  san- 
^atronus.  Tuniulus  ejus,  undecim  ai  nos  post- 
humetus  fuerat  aperio,  corpus,  quod  inrorrup- 
itegrumque  inventum  est,inal)um  loctini  trans- 
fuit ;  anno  auiem  ll04,  amplius  quam  qua- 
aeculis  ex  quo  prima  vice  exhumalus  est,  ejus 
I  iterum  bperto.  corpus  adliuc  integnim  in- 
itumque  Dunelmum  delatum  cst.  Aiino  tan- 
1827  Cuihberti  tumulus  denuo  tertia  vice 
m  est.  Iiitegra  ei  ler.tu  digna  vestium  et  reli- 
raibi  in\entaium  relatin  publicata  est  a  Raine 
Tiensi  (in-4*»  Dunelmi,  1828). 
El  professionis,  a  s.  c. d.  c  2.I.,  omitt.iuf^l. 
Quorum nuncupatimnominaet vitas  a. s.c.e., 
\^omn%a  pro  nomina  ]quorum  nunc  pandere 
ra  itvitam^  d. 

QManauam^  oh  si  tempus  olim  fuerit  super ! 
.  e.  K.  1.,  quanquam  otii  tempus  olim  fuerit 

8. 

Patbol.  CLXXIX. 


(8)  Inlaudibus  beatissimi  Oswaldi,  regis  et  mar" 
tyris  in  sufteriori  libro  alu^uandiu  veisata  est  ora^ 
tw,  §  49 

(9;  Tum  illudquod  secundum  qua^dam  exemplaria 
in  (/estis  Anglorum  asseritur.  Bedae  Hit^t.  ecclesiasi. 
gent.  Angl.,  hb.  iv.  c.  14.  In  quibusdamBedae  codd. 
mss.  caput  boc  deest,  exstat  in  Mori  ms.  auem 
secutus  est  Smith.  Sic  huius  loci  omissionis  ratio- 
nem  reddit  doctissimus  ediior.  —  «  Magna  hic  est 
difierentia  mss.  in  numerandis  capitulis.  Nec  hic 
tilulus  nec  proxime  sequens  est  in  mdice  capitulo- 
rum  codicis  Mori,  etiamsi  caput  14  sit  in  ipso  co- 
dire  Cotloniano  ii  notandum  est.  sed  in  codice 
Cotloniano  i  deest  hoc  caput  14  de  OswaldOy 
et  notatur  in  marffine  manu  valHe  antiqua  :  Hic 
deest  folium.  Exinde  etiam  sequiores  mss.  vei  ar- 
gumenta  capitum  14  et  15,  vcl  raput  ipsum  14 
D  omittunt,  prout  ab  hoc  vel  illo  veteri  codice  tran- 
srripti  fuerirt.  Std  cnm  argumenta  et  dispositio 
capituro  bene  conveniant  subiecto  in  vulgaribua 
mss.  uniisque  e  veleribus  mss.  lolium  dpeslfataiur, 
et  n'cepti  ordinis  mutalio  confusionem  aliquam 
lectoritius  pariat.  rgo  in  antiquonim  codicum  dis- 
sonantia  vulgarem  dis(  ositionem  secutus  sum.  » 

(10)  Wilfridus.  Vide§  51,  not. 
(11)//tttc.  e.  1.,  Huic  autem^  s. 

(12)  Episcopus  Acca,  Acca  Wilferthensis  presby- 
ter,  ad  Hexhamensem  episcopalem  sedem  eyectus 
est  an.  710.  (Vide  BedHm,  lib.  v,  c.  20,  et  Sroith 
not.  ad  hunc  lorum). 

(13)  Egbertusrex  Cantuariorum,  /ilius  Ereom^ 
berti,  de  quibus  supra  dixi.  §  12. 

(12)  Ethelredum  et  Eqelbirtumffilios  sciHcet  Er-- 
menredi  patrui  sui.  Vide  §  12  et  13. 


1195 


WILLELMI  MALMBSBURIENSIS  MONACHI 


1196 


culte  interempios,  scobi   profund»  immersit,  arbi-  A  msam,  ••  quem  a  fine,   nescio  quo  prsestigto,  retro» 


tratus  posse  latere  homicidium  quod  commisisset 
clain  yisibus  bominum.  Sed  divinus  ille  oculus, 
quem  arcana  cordium  non  failunt,  tulit  in  lucem 
insonles,  multas  ibi  larg^itus  sanitaium  gratias  ; 
quoad  yicini  commoti,  rudera  illi  tumultuano  cespite 
corporibus  conjecta  (13^  efifodientes,  fossam  ad  spe- 
ciem  sopulchri  dirigunt,  ecclesiola  super  aedificala. 
Jacuerere  ibi  usque  ad  tempusregisEdgari;tuncenim 
8  beato  Oswaldo  archiepiscopo  (16)  Wigorniensi 
levata,  ci  ad  cocnobium  Ramesiae  deportata  sunt : 
ex  qua  die  multis  se  miraculis  manifestarunt  sup- 
plicum  votisexorabiles. 

§  210.  Offa    rex  Merciorum,  pro  confirmatione, 
nt  putabat,  regni,  side  ullo  dclectu  amici  vel  inimici 


gradediccns,  nitebatur  liPtitiam  864  cantantium 
infirmare.  Tnm  vero  vi  divina  iumina  venefics,  ca- 
vis  orbibus  evulsa,  cruore  versum  polluerunt,  «  Hoc 
opus  ei  rum  qui  detrahunt  mihi  apud  Dominum.  et 
qui  loquntur  mala  adversus  animam  meam.  « 
Cruoris  signa  exstant  hodie,  immanitatem  mulier- 
culae  et  Dei  ullionem  spiraniia.  Corpusculum  sancti 
celebriter  colitur,  nec  uUuk  fere  locus  in  Anglia  ma- 
jori  ad  festum  adventantium  veneratur  frequentia. 
Exigit  hoc  et  antiquss  sanctitatis  persuasio,  et  mi- 
raculorum  crebra  cxhibitio. 

§212.  Nec  vacabunt  laude  tua  pagine  nostrae, 
felix  puer,  (21)  Wistaoe  iili  Wimundi,  filii  Wihtlafii 
regis  Mcrciorum  et   Ethelfledv  filiae  Chelwulfi   qui 


multos  polentes   trucidavit ;   inter   quos     Egelbir-  g  fuit  patruus    Kenehni  .   tc,   inquam.   non  tacebo. 


tum  (17)  regem,  nefariamrem  in  procum  fiii<e  ope 
ratus.  Verum  illius  mors  innocua,  brevi  regno  filii 
Offae  creditur,  ut  supra  dixi,  vindicata:  quin  et 
Deus  adeo  evidentibus  signis  sanctitatem  cjus  pro- 
didit,  ut  hodieque  scd  s  episcopalis  363  Herefordi 
sub  ipsius  nomine  consecrotur.  Nec  ineptum  debet 
videri  aut  incongruum  quod  antecessores  nostri, 
probi  et  religiosi  viri,  vel  taciturnitate  tolieraverunt, 
vqI  auctoriuite  roboraverunt. 

§  211.  Quid  de  sanclo  (18)  Kenelmo,  (19)  tenerse 
setatulae  puero,  stylus  hic  comminiscetur  dignum? 
Hunc  pBtcr  Kcnulfus  rex  Merciorum,  sepiennem, 
Quendridae  sororis  Bdei  educandum  reliquii  ;scdiIlA, 
fulso  sibi  regnum  prse^agiens,  fraterculum,  tollendum 


qucm  Berfertus  cognatus  nefarie  interemit.  Norint- 
que  posteri,  si  qui  has  literas  cognilione  dignas 
duxerint,  nihil  in  seculo  indolis  tuae  nobilitate  glo- 
riosius.  qua  irritatus  infestus  lanio  (22)  te  mortifi- 
caverit;  nihil  in  Deo  puritate  tua  innocentius.  qua 
invilatus  internus  arbiter  te  honorificaverit :  nam 
CQ^io  demissa  columna  (23)  lucifera,  densaeque 
noctis  dirumpens  pallia,  profundae  cavese  scelut  de- 
texit,  C4irnificis  nequitiam  argiiil.  Q japropter  vene- 
randae  reliquiap,  levaUe  parenlum  ofiicio,  Ra- 
pcndune  locatae  snnt,  tunc  temporis  fairoso  (ii) 
monasterio  ;  nunc  est  villa  comilis  Cestrensis,  cu- 
jusglorib  pro  siluvetusUitis  exoleta.  Nunc  Evesba- 
nium  inliabilas,  dignus  qui  favenlium  vutis  serenus 


e  medio,  satellili  qui  aluninus  erat  commendavit.  Is      indulgeas. 


insontem,  causa  remiltendi  animnm  (20)  quasi  ve- 
natum  ducens,  inter  frulecta  obtruncatum  occuluit. 
£i  mirum  dictu,  quod  fraus,  tam  ceiate  in  Anglia 
commissa,  Romse  diviuitus  innotuit :  siquidem 
membrana  super  altare  sancti  Pclri  superne,  co- 
)umba  ferente,  dclapsa,  necis  et  sepulchralis  loci 
per  ordinem  index ;  quae,  quia  elementis  Anglicis 
erat  conscripta,  a  Romanis,  el  aliarum  gentium 
hominibus  qui  aderant,  frusU*a  legi  tentala.  Sed 
salubriter  et  in  tempore  astitit  Anglus,  et,  linguse 
involucrum  Latialiter  Quiriiibus  evolvcns,  effccit 
ut  apostoiici  cpistola  regibus  Anglis  compatriotam 
marlyrem  indicaret  ;  quapropler  frequenti  coptu  in- 
nocentis  corpus  levatum  Winchelcumbam  veheba- 
tur.  lUi  clericorum  vocali  cantu,  et  laicorum  alacri 


§  213.  De  sanclitate  regum  Orientalium  Saxonnm 
et  Orientalium  Angloi^im  Beda  multa  865  retulit ; 
quorum  regnorum  (25)  genealogiam  hujiis  operis 
(26)  primo  libro  breviter  intexui.  quia  plena  gesta 
regum  nusquam  polui  reperire  (27).  Veruntamen 
(28)  de  sancto  Edmundo,  quem  saecuium  Bcdae  non 
altigit,  amplior  procudctur  oratio,  qui  in  Orientali 
Anglia  principalum  lenuit  Provincia  illa  ab  austro 
et  orienle  cingitur  oceano;  ab  aquilone  paludum 
uligine  et  stagnorum  rapaci  vorNgine,  quee  triom  vel 
duum  niillium  (2^)  spatio  lalitudine,  infinitaque 
longitudine,  piotensa,  incolarum  usui  piscosam 
prsebent  exuberantiam  ;  ab  occidente  reliqu»  in- 
sulae  coniinua,  sed  defossa  humo  ad  instar  niuri 
aggere  permunita.  Pecorum   pabulis,   ferarum   ca- 


plausu,  parricidalis  foemina  commota,  e  fenestra  D  pturis  humiis  egregia  ;  cop.nobiis  referta,  congrega- 
coenaculi  in  quo  stabat  caput  extulit ;  et,  forte  tionibus  monachorum  numerosL^^mis  intra  ipsas 
psalterium  prse  manibus  habens,  continuatione  le-  stagaorum  insulas  institutis  ;  gens  ItPta  et  lepida, 
clionis  ad  psalmum  perveneral,    «  Deus    laudem      facelaque  festivitate  jocorum  ad  petulantiam    pro- 


(1§)  Cofijecta.  c.  d.  c.,  injecta,  a.  s.  1. 

(16)  Archiepiscopo,  a.  s.  c.  e.  I.,  epiicopo,  d.  — 
Oswaldus  Eboracensis  archiepiscopus  simul  et  Wi- 
gomiensis  episcopus  erat. 

(17)  EgeMrtum  regem,  Vide  g  86  et  §  97,  not.  10. 

(18)  Kenelmo.  Vide  g  95,  nol. 

(19)  Tenerasastaiu^a:.  a.  s.  c.  d.  ^.ytenerceastatiA. 

(20)  Animum.  a.c.  d.  e.  1.,  post  animum  s.  legit 
vel  recreandi. 

(21)  Wittane.  De  S.  Wistano  consule  mss.  Harl. 
2253,  De  martyrio  S.  Wistani. 


(It)  Fnfestus  lanio.  a.  d.  e.  1.,  infestus  lairo,  §., 
infausius  latro,  e. 

(23)  Columna.  d.  e.  1.,  columba,  a.  s.  c. 

(H)Famoso.  s.  c.  d.  e.  I.,  post  famoso  a.  legit 
sicut  in  primo  libro  dixit. 

(f.")  Hegnorum.  a.  s.  c.  d.  e  2.1.  m.  omitt in  e  i. 

(26)  Primo  libro  breviter  intexui.  ^  97,  98. 

(27)  Heperire.  a.  c.  d.  e.  1.,  invenire^  s. 
(«8)  Ue  sancio  Edmundo.  Vide  §  97,  m  t 
(29)  Millium.  s.  c.  d.  e.  l.fmiiliariorum,  a. 


1197  6ESTA  REGUM   ANGLOROM.  «*  LI9. 11.  "98 

niop.  (39)  Hic  pegnaTit  Bdmondus,  vir  Deo  devotast  A  «ninis  inflattoribut  ostendi  ezegerat ;  fara«,  ul  dica- 
>..£« ^ :.  ^^^  AwAAiKmQ  •    niii.  Mim  Alinnot      hitt.  infiertum  fide  oculorum  Dooderare  deliberant 


aviu  prosapia  regam  excell»*n8 ;   qui,  cnm  aiiquot 

anois  pacifice  provincie  prsefuisaet,  nulla  tempo- 

mm  mollitie  virtulem  evirare  impulsus.    Danorum 

dnces,   Hinguaret  Hubba,  Nortlianhimbrorum  et 

OneoUlium  Anglorum  depopulaluri  (31)  provincias 

Yenere  :  quomm  primus  regem   non  resistentem, 

sed  armis  projectis  solo  pronum  et  orantem,  cepit, 

et(32)poBt  nofnulla  tormenU  8b6   decapiUvit. 

Emicuit  post  necem  beati  viri  iranbactae  viite   puri- 

Us  miraciilis  inauditis.  Caput,  a  corpore   lictoris 

aaevitia  divisum,  duineU  projicientibus  Danis  occu- 

luerant :  quod  duin  cives  quaererent,  hostem  abenn- 

tem  vesiijiiis  inseciiti,   funeri  regio  justas  soluturi 

inferias,  jocunda  Dei  munera  hansere ;    exanimati 


bat,  incertum  fide  oculorum  ponderare  deliberans 
(36).  Ideoque  prserupti  ausu^  poenam  tulit,  ament 
effectus  ;  et  post  modicum,  scaturiens  vermibus,  et 
mortuus.  Novit  profecto  quod  oUm  consoeverat, 
novit  Bdmundus  modo  facere : 

Parcere  subjeciis  et  debellare  euperboi. 

Quibus  artibus  iu  sibi  omnis  Britannifle  devinxii 
incolas,  ot  beatum  se  io  primis  aslruat  qui  cceno- 
bium  ilius  vel  nummo  vel  valenii  illustrat.  Ipai 
quoqiies  reges,  aliorum  domini,  servos  se  illios  glo- 
riaiitury  et  «-oronam  ei  regiaro  missiUnt,  magno 
si  uti  volunt  redimentes  commercio.  Exactores 
vectigalium ,  qui  alias  bacchantur,  fas  nefosqoe 
juxta  metieutes,  ibi  supplicea  citra  fossatom  san- 


mienas,  jocunua  uei  muncr»   naiisvic  ,    «;A»MiMi«»i      juxia  meueuies,  lui  suppiices   cnrm  iummiuiu   b«u- 
capitia  vocem  expressam,   omnes  nd  se  lusir^tores  q  ^ti  Ednaundi  litigationes  aistunt,  experti  multorom 
inviiantis.  Lupuro,  fcram  cadaveri  assueum,  lacer-      poenam  perseverandum  (37)  potarunt. 
lis  illud  circumplexum  (33),   innoxiain  praetendere         g  ^u.  Nomina  quoque  poellarom 


tis . 

costodiam  :   eurodfcra,  roore    doroestici    aniroalis, 
bijolos  post  Urguro  niodeste  ad  tunibam   aecuturo» 
nniiuro  Ifiesisse,  a  iiulo  laesura  esse.  Tunc  pro  tero- 
pore  hiimi  tradi^um  corpus  venerabile,  terrt»a  gleba 
auperjecU,  el  exiiis  pretii   lignea  capella  auper- 
atructa.  Std  aderat  osciuntibus  provincialibus   vir- 
toa    roarlyris,  semiuopiUs  mentes  eorum   ad  aui 
reverentiam  signis  exciUns ;    ct  leve  quidero  ac  fri- 
gidom  sit,  sed  primuro  virtulum   (34)   ejus  experi- 
mentom,  quod   subjiciam.   Latrunculos,  iioctusa- 
cram  «dem  expilare  ag/resaos,  invi>is  loris  in  ipsia 
eoiiatibus  irretivit  ;  forrooso  adroodum  spectaculo, 
qood  pr«da  praedones  tenuit,   ot  nec  ccepto  desi- 
sure,  nec  inchoaia  valerent  perficere.  Quapropter 
Theodredus,  Loudonise  praesul,  qui  apud   sanctum 
Paulum  jacet,  plebeiae  machinje    diolomam   (36) 
araoliios   est   injuriam,   augustius  edificium  super 
veneranda  membra  molitus,  quae  et  miranda  incor- 
ruptione,  et  lacteo  quodam  candore,  gloriam  sanctn 
animae  prsedicabant.  Caput,  oliro  a   cervice   revuU 
sum,  nunc  reli  luo  corpori   compaginaturo,  signuro 
uroen  martyrii  coccinea  cicatrice  8 67  prastendens. 
Porro  illud  huroana  miracula  excedit,  boroinis  roor- 
tui  crines  et  ungues  sensim  pullulare,  quos  0>weo, 
qusedaro  sancu  roulier,   quot  annis  hos  tonderet, 
illos  desecaret,  sacra  veneralione  posUris  fuluros  : 
sanctae  teroeriutia  foeroina,  quae  coraro  cemeret  et 


§^14.  Nomina  quoque  poellarom  regii  generia 
aliqoarom  oris  mei  peratringet  pneconioro  ;  pre- 
(ata  breviutia  venia,  qoam  non  bstidii  naoseat 
sed  roiracolororo  facit  inacitU.  Anna  rex  Orienta- 
lioro  Angloruro  habuit  filias  tres,  Etheldritham,  868 
Elhelburgam,  Sexborgam  Etbeldritha,  doobos  viris 
nopia,  feiici  (  [3h]  ut  Beda  auctor  est)  continentia, 
sine  oUa  pudoris  jactura,  aine  ulla  libidinb  nrtica, 
perpetuae  virginitatia  lauream  coalo  victrix  exhibuit. 
Eihelburga,  in  mouasterio  Galliae  qood  dicitor  (39) 
Brigis,  sanctimonialis   priroom,  dehinc  abbatiaaa, 
illibaiae  integreUtis  signaculo  floruit :  et  apeciosom 
certe  qood  arobae  aorores,  aicot  concopiscentiam 
;  camis  in  ae  vivce  domoerant,  iu  defoncta  incor- 
mptaro  eamdem  praeferant,   ilU  in  Anglia,  isU  in 
Gallia,  ot  eamm  sanclitas,  qoae  abonde  fhlgorat^ 
•  sufficiat  geminos  irradiare  poloa.  »    Seiburga, 
Ercomberto   regi  Canfoarioram   in    matrimoniom 
data,  et  post  ejua  morUro  velaa  in  eodero  mona- 
aterio  quo  soror  Etheldritha,   praedicator  sancU. 
Habuit  ex  illo  rege  filiam  Ercongotaro  et  Erme- 
nildam.    (40)  De  B<congota  acire   volentea  lectio 
Bedae  informabit.   (41)   B^menilda,  Wulferio  regi 
Mercioram  locaU,  habuit   filiam  Werborgaro,   vir- 
ginero  sanctiasiroam.  Utraeqoe  sanctaa,   maUr  apod 
Hely,  obi  post  matrem  Sexburgam  abbatiasa  foit 
(42),  filia  apod  civiUUm  Legionom,   paosant,  in 
monasterio  ejosdem  orbis  qood  constraxit  noviter 

M*  ^m  •  •  .•  •  •  •■  tt  ■ 


Banciae  leraeriMiu»  luciuiuc»,  4«»  w.~  w«.-.«.w.  —  ■uuu»9»«^«*«#  «j«Mr»wM.  w..r.«  ^^^  wm«uwa«»  hwimm 
contrectaret  artus  quibus  omnis  inferior  hic  est-.  Hugo  coroes  Cestienais,  ejectis  inde  paoculia  cleri- 
roundus  At  non  iu  LefsUnus,  praecipitis  et  effre-  cis  qui  ibidem  fcedo  et  paupere  victo  vitam  trant- 
natoe  audaci»  adolescens,  qui  sibi  corpus  roarlyris     igebant.  Earom,  et  prscipue  jonioris,  ibi  laodantur 


(30)  Hic  regnavit.  Quae  ab  his  verbis  ad  finem  gf  13 
adduntor,   in  Malmesb.  occurrant,  De  gest.  ponttf. 

(6\)  Depopulaturi  a  c.d.  e.,  depoptt/iiri,  s.l. 

hi)  Post  nonnuUa  tormenta.  Arbon  alligatus^l 
el  sagiltis  ad  morU^m  confix«.s.  Vide  Aboonero,  De 
painme  S.  Efffnttnrfi.regisOripnUliuroAngloram; 
ms.  D.»m.  Joan.  lUpt.  Oxon.  u«  199. 

(33)  Circumplexum.  a.  c.  d.e.  I.,  eomplexum,  $. 

(S4)  Virtutum.  a.  c.  d.  e.  L,  oroitt.  m  s. 

(3&)  Amolitus  eslinjuriamc,  d.  e.,sustulU  inirl- 

diam^  a.  a.  1.  .  .  i 

(86)  Deliberans.  c.  d.  e.,  desiderans,  a.  a.  L 


87)  Putarunt.  Molto  aropliora  de  bac  re  occorrani 
alroesb.  De  gestis  ponnf.  I.  ii,  p.  1 36i»,  ed.  Lond. 
(88)  Vt  Beda  auetor  est.  Histor.  Bccles.  lib.  iv, 
c.  19,  iO. 

^39)  Brigis.  Faremoostier  en  Brie»  celeber  Bene- 
dictinaroro  mooialinni  partbenon* 

(iO)  De  Ereongotascire  votentes  UcUo  Bedm  <«i« 
formahit.  Histor.  Rcclfs.  lib.  ni.  r.  K  (  I72«  Yida 
etiam  Malmea  Gesta  rea.  AngL  %  11,  aot. 

(41 )  trmenilda.  Wulfsrio  regi  Mercwrum  loeata. 
habuit  filiam  Werburgam,  virginem  sanctissimam. 
Yide  sopra  i  13  fin. 

(4<)  FuU.  Poal  /Uit  f.  1.  l^gnnl  et. 


fl99 


WllLELMI  HALMBSBURIENSIS  MONACHl 


itOO 


merita,  extollanliir    miracula  ;    cumque   omnium  A  nameDla ,   binc  calicem  el  evangelia ,   inde  ar* 


petitionibus  sint  incunctanter  favorabiies ,  869 
tum  (43)  maxime  oratioufs  fonmin&rum  et  pue- 
roruni  yicino  et  contiguo  auxiliipeHe  atiingunt. 

§  il5.  Frater  Wulierii  Merewaldus  (34),  ex 
Ermeuberga  Olia  Ermenredi  fralris  Ercomberti, 
tuiit  filias  (45),  Mildritham  et  Milbugam.  Mildri- 
tha  (46)  in  Taneto  insula  Cantia",  quam  matri  tue 
jn  solutionem  necis  fratrum  suorum,  Etheldi  edi  el 
Egelbirthi,  dederat  rex  Egbertus,  coBlibatui  daos 
operam,  ibidem  viise  metam  incurrit.  Sequenti 
tempore,  ad  ccenobium  sancti  Augustini  Cantua- 
riam  translata  ,  eximia  monachorum  scdulitate 
honoratur,  pietatis  fama  et  dulcedinis  juxta  voca- 
bulum  suum  in  cunctos  scque  praedicabilis.Elquam- 


niilas  et  roonilia,  lilac  virguncula  ulnis  Dutrito 
(54)  blandientis  allatat  genibiit  parentia  asaedit ; 
jussaque  utram  vellet  eli^ere,  torvo  aApec4a  secula- 
ria  despiciens  (55),  prompteque  monibus  repUnt 
(56)  evangelia  et  calicem,  pucliari  adoravit  iimo* 
centia.  Exrlamat  ccFtus  assidentiuro,  auapiciam 
futurse  sanctitatis  io  puella  ;  exosculatus,  paier  ipsa 
arctioribus  basiis  dignatas  sobolem :  c  Vade,  inquit, 
quo  te  vocat  Diviaitas,  sequere  faasto  pede  quem  ele- 
gisti  Sponsum  ;  et  profecto37 1  et  ego  et  coajux  feli* 
ces  erimus  (57)  si  a  filia  religione  victi  faerimos.  • 
Ita  sauciinionialium  habiium  induta,  cunctaa  aodales 
ad  amorem  sui  in  urbe  WiDtonissedulitateobtequii 
invitabat  ;     nec   resupinabat    eam   aiia    prosapi» 


vis  ibi  pene  omncs  monasterii   anfractus  pleni  sint  q  magnitudo ,    quod  geiierosum   putaret   ia  Christt 


sanctorum  corporibus,  nec  eorum  parvi  uominis 
aut  meriti,  sed  quorum  singula  per  se  possent  ii- 
lustrare  Angliam,  nullo  taroen  illa  colitur  inferius, 
qain  imo  amatur  et  commemoitilur  dnleius.  AdvSt 
illa  se  diligeniibus,  nullos  surda  transiens  aure,  sa- 
teti  eoDsulens  aninie. 

g  216.  Milbur^a  (47)  apud  Weneloc  requiescit; 
olim  ab  accolis  nota,  sed  poat  ad\entum  Norman- 
DOrum,  dum  nescitur  locus  sepulchri,  aliquaiidiu 
oblivioni  data :  nuper  vcro,  adunato  ibi  conventu 
monachorum  Cluniacensium,  dum,  inchoata  novi 
templi  machina,  quidam  puer  per  pavimenlum  con- 
citatius  curbiaret,  effracta  mausolei  870  fovea 
propalam  coipus  virginis  fecit.  Tunc  balsaroici 
odoris  aura  per  ecciesiam   properante   (48),   altius 


.C 


in<'linari  servilio.  Crescet>at  curo  ffitale  sanctitas  ; 
adolescobal  cum  adulta  humililas,  in  tantum  ut 
singularum  soccos  furtiin  noctu  surriperet,  et 
diligeuter  lotos  et  inunctos  leotis  rursiis  (58) 
apponeret.  Quapropter,  licet  multis  miraculis  Deaa 
viventero  insignierit,  istud  exemplum  magis  in 
causa  pnedico,  quod  omiiia  opera  ejus  iocboatwt 
charitas  et  consuroroabat  humiiitas.  Denique  de- 
votinnera  pectoris  et  iniegritatero  corporiff  ejos 
miracula,  in  vita  et  post  n»ortem,  commendani 
plurima ,  quse  templorum  ejus  cdilui  Wintonitt 
et  Perscore  nescientibus  viva  voce  pronuneiant. 

§  ^18.  Edgari  regis  tilia,  bdata  Kdgitha,  Wilto- 
niease  coeuobium,  seilem  ossium  suorum,  dulcibua 
(59)  exuviis  exornat,  amore  fovct :  ubi,  ab  iniao* 


levatum  tot  miracula  pracbuit,   ut,   catervatim  eo-  ^  tia  scholaei   Dumiuic»   tradiia ,    incorrupta    aem- 


rum  (49)  populorum  unde  coiifluereut,  vix  paiuli 
canipi  capiebant  vialorum  agmina  ;  dum  squis 
umbonibus  dives  et  niendicus  se  agerent,  cuncios 
in  c«mmiine  praKsipiiaute  Hile.  Nec  cassuro  evenlum 
res  httbuit,  adeo  ut  iiulius  inde  nibi  exslincta  \el 
miiigata  valetudme  discedcret ;  nunnullosqne  regius 
morbus,  medicis  sane  iDCurabilis,  per  nierita  vir- 
ginis  relinqueret. 

I  i2i7.  Edwardus  senior,  (50)  de  quo  superiu^ 
muitaretuli,  suscepit  ex  uxore  Edgiva  (51)  Hlias 
multas  ;  iater  quas  et  Edburgam,  qu8B,  vix  dum 
(52)  trima  esset,  spectabile  futurse  sanctitatis  dedit 
periculum.  Explorare  volebat  p&ter  utruro  ad  Deum 
an  ad  seeuluro  declinatura  esset  pusiola ;  posuerat- 


per  virginitate  et  frequeutibuA  excubiis  DA  gra- 
tiaro  il<'merebatur,  nalalium  lunao  em  metitis  in- 
genuitute  premens.  Unuin  a  mHJoribus  acoepi 
quod  non  mcdiocriler  judicium  oifendfbat  homi- 
nuin,  fallens  videlicet  oculus  eunim  auratarum  ap- 
pnralu  vestium  ;  siquidem  cuUioribus  indumentis 
jugiler  ornata  procederet  quam  illias  professioDis 
(60)  saiiciiiudo  exposcoret.  Uiide  a  sancto  Bthel- 
woldo  palam  increpaia,  respondisse  fertory  nec 
'nepte  nec  infacete,  «  Verax  et  irrefragabile  878 
judicium  Dei,  sola  mortalium  operitur  conscientia. 
Quapropter  puto  quod  tam  incorrupta  mens  potest 
esse  sab  istis  vestibus,  qaam   sub  tuis  discissis 


qae  In  tricUnio  diversarum  professionum  (53)  or-  ^  pellibus.  ».  Hoc  dicto  repercussus  pontifex,  et  veri- 


(43)  Tum.  c.  d.  e,  iunc,  a.  s.  l. 

(44)  Merewaldut.  Vide  g  76  Hn. 

(45)  Filias.  a.  c.  d.  e.,  duas  /i/i/ii,  s.  1. 

(46)  In  Taneto  insula  Cantite.  llanccompensatio- 
nem  aesiiinandi  sibi  coocehsa  laculiale,  (id  est  eo- 
rum  weregild,)  eam  lerre  parluiD  qusesivil  quam 
cervus  uno  cursu  circuire  possel  in  iiisula  Tanett» , 
ubi  cORiobium  roiididit.  Vide  W.Tnoru.  col.  1910, 
erNaUile  S.  Mildriiliae  (Saxouice),  ms.  Gott.  Calig. 
A.  XIV,  4.  Shahpb.  t7H. 

(47)  miburga.  Vide  S  7»5. 

f4a)  Properante,  c.  a.  e.,  spirante^  a.  s.  1. 

(49)  Eorum.  e.,/<'>  t^- &•  c..d,  j... 

(50)  De  quo  superiusmuUa  reiuli.  Tide  supra 


§  1215,  Dot. 

(51)  Edgiva.  e.,  Elfgiva,  a.  s.  1.,  EdeUwUha^ 
c.  d. 

(5£)  i't>  dum.  a.  d.  e.  1.,  s.  o.  omitt.  titx. 

(5  i)  l^rofestionum.  a.  c.  d.  e.  I. , posxessionum^ s. 

(54>  yuirilice.  a.  c.  d.  e.  I.,  nutricis^  s. 

(5-^)  Despiciens.  e.,  despuens^  a.  c.  d.  1.  m,  r<- 
spuens^  s. 

.(H6)  lieptans.  a.  c.  d  e.  1.,  taftaus.^  s. 

(57)  Erimus.  a.  c.  d.  e.  I.,  omitt.  in  8. 

(J8)  Hursus  .  d.  e.,  rursum,  a.  s.  c.  I. 

(59)  Dulcibus.  a.  s.  c.  d.  e  2.  1.,  ducibUM  e  i. 

(60)  Professionis.  a.  c.  d.  e.  1.  omitt.  ia  a* 


itOi 


GESTA  REGUM  ANGLORUM.  —  LIB.  IL 


4802 


Ufem  dieti  approban  tacitnrnitate  sua,   Istumqae  A  quod  a  virtutibus  majorum   rex   Edwardns  de  quo 


enibmens  quod  scintiilanle  puellae  sententia  fuent 
inustu-*,  siluit.  ViJerat  illam  sanctus  Dunslanus 
in  consccratione  basilicae  beali  (61)  Dionysii,  quam 
illa  in  amorem  martyris  (6:2)  aedificaverat,  pollicem 
dextrum  frfquenter  pjoiendere,  et  signuii  crucis 
frcnti  e  ngione  pingere  ;  deleclatusque  admodiim, 
■  Nunquam,  inqnit,  putrescat  hic  digitus.  •  Conti- 
nuoque  intra  missarum  agenda  prof^upit  in  lacry- 
roas,  tacrymas  adeo  profluas  ut  singultieuti  voce 
discipulum  prope  astantem  conruteret  ;  reique 
cansam  quaesitus,  «  Cito,  ait,  haec  florida  rosa 
marcescet,  cito,  avis  dil(*cta  Deo  avolabit,  post  sex 
ab  hoc  die  septimanas.  »  Consecuta  est  e  vestigio 
rerum  vcritas  pontificale  vaticininm  ;  namque   illa, 


ante  digressionem  dtcebam,  minimci  degeneraverit, 
Denique  miraculis  et  prophetiaB  splritu,  sicut  dein- 
ceps  dicam,  claruit.  In  exactionibus  vectigalium 
parcus,  quippe  qui  et  exactores  374  execrare- 
tur  ;  in  cibis  et  polibus  regalis  luxus  immunis  ;  in 
prsecipuis  festivitutibus,  quamvisamicireturvestibus 
auro  intextis  quas  regina  sumpluosissime  elabora- 
verat,  ita  temperans  erat,  ut  noc  majestati  suae 
deessel,  nec  tamcn  supercilium  attolleret ;  magis 
Dei  (H8)  de  his  rounificentiam,  quam  roundialem 
gloriam  mente  versans.  Unum  erat  quo  in  se- 
culo  (69)  animum  oblectaret  suum,  cursus  cinum 
veloeium,  quorum  circa  salus  latraiibus  solebat 
laetus  applaudere  ;  volatus  volucrum,  quorum  na-^ 


Dobilis  propositi  tenax,  praedicta  die  (63)  citra  jii-  p  tura  est  dc  cognatis  avibus   praedas  agere.  Ad  ha;c 

_    _  »  .  _  .  »  gpm  •»  .  •  ^^      ^_...^^lAf^  i*  *  J*      %^  A  J*.  J*       • 


ventae  terminum  efHivit  ;  cum  e^ssct  annorum  vi- 
ginti  trium.  Nec  mnlto  post,  idem  beatus  vidit 
«omnii  visione  sanctum  Dionysium  virginem  ami- 
cabiliter  miuu  tenentem,  et  ex  oraculo  divino  cou- 
stanter  jubentem  ut  a  famulis  honorincaretnr  in 
terris,  sicut  k  Sponso  et  Domino  veoerabatur  in 
coelis.  Ila  crebrescentibus  ad  tumbam  miraculis, 
edictum  ut  corpus  virgineum  levaretur,  el  aUius 
efferreiur;  inventumque  totum  in  cineres  solutum 
373  praeter  digitum,  et  alvum.  etalvo  subjocta  : 
unde  disputjniibus  nonnullis,  un  ex  his  qui  vide- 
rant,  dormienti,  virgo  ipsa  astitit,  dicens  :  non 
minim  e&se  si  parles  illse  corporis  putruerint, 
quod  usus  habeat  (64)  exanimata  corpora  in  quos- 
dam  arcanos  naturse   (65)   sinus   defluere,  et  ipsa 


exereitia  conlinnis  diebus,  post  audita  mane  divina 
officia,  iutendebat.  Caeteia,  vir  Deo  volontaiie  dedi- 
tus,  inter  regni  negocia  vivtbat  angelum ;  paupe- 
ribus  hospilibttsque,  maxime  transmarinis  (70)  et 
religiosis,  benignus  appellando,  munificus  dando, 
et  ad  illorum  sanctitatem  monachos  suae  patriae 
invitando.  Erat  discretae  proceritatis,  barba  et  ca- 
pillis  cygneus,  facie  roseus,  toto  corpore  lactens, 
mombrorum  habitudine  commoda  peridoneus. 

§  991.  Yiderat  quondam,  somnii  revelatione, 
sseculi  illins  felicitatem  Brilhwoldos  Wiltonieuait 
episcopus  ;  viderat  et  annuutiaverat.  Nam  dum, 
tempore  regis  Cnutonis,  coelestibus  apud  Glasto» 
niam  lucabraret  excubiis,  subissetque  illumeogita- 
tio,  quss  frequenter  angebat,  de  re?ia  ntirpe  Anglo* 


utpote  puella  membris  illis   peccaverit ;  caetenim,      ram  (71)  pene  delela  ;  baRC  meditantisoporirrepsit : 


juste  ventrem  nulla  corrumpi  putretudine,  qui 
nuHa  sit  aculeatus  unqnam  (66)  libidine,  immunem 
ae  fuisse  crapulae  ct  camalis  copulae. 

§219.  Sanc  ambae  iatae  virgines  meritis  auis 
singula  fulciunt  coenobia,  adunatis  in  otroque 
multarum  sanctimonialium  coetibus  ;  quas  domi- 
nabus  et  magistris  suis  vocantibus  ad  gratiam, 
respondent  per  obedientiam.  Portunatus  qui  vir- 
ginalium  oralionum  particeps  fuerit,  quarum  de- 
votioni  se  Dominus  Jesus  ptacido  indulget  assensn. 
Nam,  ut  de  Sceftoniensibus  dixi  (67),  omnes  jam- 
dudum  virtuics,  terris  reliciis,  coelum  petiere  ;  in 
aolis  fere  sanctimonialium  (mentibus,  si  uspiam  aunt 
terrarum,  illas  reperies,   (quod  mihi  sanctorum  vi- 


et  ecce,  in  superna  raptus,  videt  apostolorum  prin- 
cipem,  Fetrum,  ipsum  Edwardum,  qui  tunc  in 
Normannia  exolabat,  in  regem  eonsecrare,  coelibe 
designata  vita,  et  cerlo  viginiti  875  qoatuor  anno- 
rom  numero  regni  computato  ;  eidemque,  conqi^fe- 
renti  de  posteritate,  respondere,  c  Regnnm  Anglo- 
rum  est  Dei ;  post  te  providit  regem  ad  placitum 
•ui.  » 

g  222.  Porro  ut  jam  de  miraculis  dicara  :  Ado- 
lescentula  juxta  parilitatem  natalium  virum  ha- 
bens,  aed  fructu  eonjngii  carens,  luxuriantibua  cit*ca 
coilum  buinoribus,  turpem  valetudinem  eontraxerat, 
glandulis  protuberantibus  horrenda.  Jussa  aomnio 
lavaturam   manum  (72;  regis   exquirere,    ciiriam 


rorum  pace  dixisse  licnerii,)  quia  multum  laudandsB  J)  ingreditur.  Rex  ipse  per  se  opos  pietatia  adimplena 


sunt  toeminae  qnae,  dis>iinulta  s  xus  inflrmitttte,  cer- 
tantibus  sludiis  servantes  continentiain,  opimam  ad 
superos  evehunt  victoriam. 

§  2^0.  Piures   e  familia   regia  utriusque  sexoa 
cogDOvisae,  ad  rem   referre   arbitror  ;  ut  aciatur 


digitis  aqua  intinctis  o6Uam  pertractat  mulieria  ; 
medicain  dettram  sanitas  festtina  proseqoitur,  le- 
thalis  crusta  dissolvitur,  ita  ut,  vermibus  cum  sanie 
profluentibus,  omnis  ille  noxius  tumorresideret  (73), 
Sed,  quia  hiatus  olcerum  foedus  et  patuius  erat, 


(61)  Beati.  c.  d.  «.,  sancti,  a.  s.  1. 

(6i)  Mar/yrix,  a.  c.  d.  e.  I.,  matrii,  s. 

(63;  Citra  juventce  terminum  efflavit  c.  e.  f,  1., 
citraimminentem  terminumcfflatumut^  J.  m.,citra 
imminentem  terminum  efflavit,  a.  s. 

(64)  Habeat.  a.  c  cJ.  e.  I.,  /uerit,  s. 

^65)  fiaturas,  a.  c.  d.  e.,  I.  Itsgit  Ulius  natura. 

(66)  Vnquam.  Omitt.  in  e  1 . 


m)  Dixi.  Vide  §168. 

f68)  Dei  a.  s.  l.,  omitt.  In.  e.  d.  e. 

(69)  /n.  teculo.  c.  e.,  in  hoc  ieculOy  a.  $.  d.l. 

(7u;  Transmarinis.  s.  c.  e.  I.,  po9i  trarUmarinis 

d.  l&g\inimonachis. 

(71)  Aniilorum.  d,  e.  1.,  omilt.lD  s. 

(72)  Manuum  a.  c.  d.  e.  omitt,  in.a.  l, 

(73)  Hesideret.  a.  c.  d.  e.  1.,  recederetl  s. 


*^  WILLELMI  MALMKSBORIENSIS  MONACHI  ifH 

praecepit  eani  usque  ad  iategram  sanitatem   euria-  A  aqua  ca&co  roanum    imposuit ;  confestimque   (80) 
libus  ttipeodiis  sustentari ;  verum  (74)  ante  tepti- 


manam  exactam  ita  obductis  cicatricibu«  venusta 
cutis  rediit,  ut  nihil  praeteriti  morbi  discemeres ; 
post  annum  quoque  geminam  prolem  enixa,  san- 
ctitatis  Edwardi  miraculum  auxit.  Multotiens  eum 
hanc  peslem  in  Normannia  sedasse  ferunt,  qui  inte- 
rius  ejus  vitam  noverunt :  unde  nostro  tempore 
quidam  falsam  insumunt  (75)  operam,  qui  asseve- 
rant  istius  morbi  curationem  non  ex  sanctitate, 
sed  ex  regalis  prosapiae  hierediute  (76)  fluxisse. 

§  223.  Caecatus  quidam,  quo  incummodo  incer- 
tum,  niroorem  frequentem  in  curia  severat  sanita- 
tem  se  r«4cepturum  si  aqua  ex  ablutione  876  >"&- 
nuum  regis  (76*)  oculos  tangtretur :  id  ad  se  de- 


sanguine  ex  oculis  ubertim  stillante,  clamorem  ala- 
crem  saaatus  prodaxit,  «  Video  te,  rex  ;  video  te, 
rex  !  »  Ita  videns,  regali  palatio  multis  temporibos 
apud  Wmdeleshores,  nam  ibi  curatus  fuerat,  pr«- 
fuit,  sanatoris  annos  longa<vitate  vitse  transcendens, 
Ipso  die,  ex  eadem  aqua,  tres  casci  et  unus  mono- 
culus,  qui  regali  eleemosyna  pascebantur,  sanati 
aunt;  ministris  plena  fide  liquorem  aalutiferuin 
largientibus. 

§  22^.  Diesancto  Paschae  ad  mensam  apud  West- 
raonasterium  assederat,  diademate  fastigatus^  et 
optimatum  turma  circumvallatus.  Cumque  alii, 
longam  Qnadragesimae  inediam  recentibus  cibis 
compensantes,  acriter  comederent,   ille  a  terrenis 


latum  non  paucia  nuntiis  ille   riserat,    refereutes  Q  avocato  animo,  divinum  quiddam  speculatus,  men- 


rugato  aapectu  inspectatus  ;  peccatorem  se  esse, 
opera  sanctorum  virorum  sibi  non  convenire.  Verum 
ministri  non  negligendum  arbitrari,  eo  nesciente, 
sed  in  (77)  ecclesia  orante  (77*)  somnio  credU' 
lilatem  faciunt :  namque  confostim  (78)  ut  lotus  est 
aqua,  diuUimis  tenebris  exniantibus,  lux  tempestiva 
orbes  iropluvit,  laeto  fragore  plau.lentium  suscitato. 
Rex  causam  percunctatus  edidicit;  moxque  cerli- 
ludine  visus  ejua  comperta,  quod  scilicet,  digitos 
anos  in  oculos  sanati  intentans,  illum  reducto  ca- 
pite  cavere  cerneret,  gratias  Deo  porrectis  in  cae- 
lum  manibua  egit.  Bodem  modo  sanavit  caecum 
quemdam  Uncotiae  qui  muitis  annis  aupervixit,  re- 
gaiis  index  miraculi. 


tes  convivaniium  permovit,  ampliorem  effusus  (81) 
in  risum  ;  nulloqiie  causam  laetitiae  perquirere  prae- 
siimente,  tunc  quidem  ita  tacituni,  doncc  edendi 
satietas  absoniis  finem  iroposuit.  Sed  remotia  men- 
sis,  cum  in  triclinio  n^galibus  exueretur,  tres  opti- 
mates  eiim ;  prosecuti  quorum  unus  erat  Harol- 
dus  (82),  secundus  abbas,  tei-tiiis  episcopus,  fami- 
liaritatis  ausu  interrogant  quare  rismt;  mimni 
omnibus,  nec  immerito,  videri,  quare  in  tanta  ae- 
rietate  (83)  dici  et  negotii,  tacentibus  eaeleris,  seor- 
rilem  cachinnum  ejecerit.  «  Stupenda,  »  inquit, 
«  vidi,  nec  ideo  sine  causa  risi.  ■»  Tum  illi,  at  mo- 
ris  est  bumani  ingenii.  sciscitari  378et  qiuerere 
causam  anlentius,   (8i)  ut  suppiicibus    digoaiiter 


{  224.  Et  ut  perfectam   viri   virtutem,    in   hac  p  i*^  impertiatur.  Ille,  multum  cunctatus,   taniem 
aesertim  potentia,  cognoscas,  subjiciam  quod  mi-      instantibu«  mira  respondii;  Septem  dorroientes   ia 

Caelio  monte  requiescere  (85)  jam  ducentis  annis 


praesertim  potentia,  cognoscas,  subjiciam  quod  mi 
reris.  Wulfwinus  quidam,  cognomento  Spillecom, 
filius  Wulmari  de  Nutegaresbale,  quadam  die  in 
sylva  Bruelle  ligna  caedens,  dum  diuturno  post  la- 
borem  aopori  indulsiaset,  sangiiioe,  ul  credo,  citca 
oculos  coagulato,  visum  decem  et  aeptem  annia 
amisit ;  quibus  evolutis,  somnio  edoctus,  octoginta 
et  septem  ecclesias  circuivit  remedium  caecitaiis  a 
aanctis  eflHagitans.  Postremo,  ad  regis  curiam  ve- 
niens,  vestii>ulum  eamerae,  adversantibus  cubicu- 
lariis,  frustra  diu  trivit;  aed  persiitit  improbus 
palsalor,  donec  aegre  admodam  (78*)  rege  ipso 
jubente  (79)  admisaua  eat.  Audions  quippe  somnium 
innocue  responderat,  «  Per  87  7  dominam  meam 
sanctam  Mariam,  multum  grate  feram  si  Deus  vo 


in  dextro  jacentes  latere ;  seJ  tunc,  in  hara  ipst 
risus  sui,  ]atu«  invertisse  sinistrum ;  fuiuram  ut 
septuaginta  quatuor  annis  ita  ja^eant,  dirum  nimi« 
rum  miseris  morlalibus  omen.  Nam  omnia  ven- 
tura  ia  his  septuaginta  quator  annis  quae  Dominos 
circa  flnem  muudi  praed.xh  discipulis  siiis  ;  -  gen- 
tem  contra  gentem  surrecturam,  et  regnuro  adver- 
sus  regiium,  terrae  roitus  per  loca,  pestileutiam  et 
famem,  terrores  de  caelo  et  siguamigna,  regnorum 
mutationes,  gentilium  in  Chrisiianos  bella  it^.m 
Christicolaruro  in  pag  mos  victorias.  •  Talia  miran- 
tibus  inculcans  paasionem  septem  dormientium,  et 
habitudines  corporum  singulorum,   quas  nulla  do- 


luant  per  me  misero  misereri.  »  Itaque  quanquam  ^  cet  littera,  ita  prompte  disaeruit  ac  si  cum  eis  quo* 
aihil  de  miraculis  auderet,  coactus  a  ministris  cum     tidiano  victitaret  contubemio.   Illis  auditia,  eomea 


(74)  Verum.  c.  d.  e.,  veruntamen,  a.  s.  1. 

(75)  Insumunt.  a.  c.  d.  e«  1.,  insinuunt,  s. 

(76)  Hmreditate^  fluxiise.  Vide  Petrum  Blesensem 
in  epist.  150. 

(76*)  Oculos  tangeretur.  c.  e.  1.,  oculos  tange- 
ret^  a.  s.  d.      . 

QT)  Mcclesia.  c.  d.  e.  I.,  eccleeia  Del.  a.  s. 

(77*)  Somnio.  a.  d.  e.  1.,  omitt.  in  a.  c. 

(78)  Ut  lotus  est  aqua.  s.  e.  c.  1.,  ut  secus  lotus 
est.  a.  d. 

{W)  R§§e  ipso.  a.  a.  c.  d.  e  2.  1.,  ipso  omitt 
ine  i.* 


(79)  Admissusest.  a.  a.  d.  e.  \.,ipse admissus  e$tf  c. 

(80)  Confestimque.  c.  d.  e.,  confestim,  a.  a.  1. 

(81)  Effusus.  c.  d.  e.,  perfusus.  a.  a.  1. 

(82)  Baroldus.  c.  e.,  comes  Baroldus,  a.  a.  I. 
(88>  Serietate.  e.  e.  1.  sererUiate^  a.  s.  d. 

(84)  Vt  supplicibus  dignanter  rem  impertiatur. 
a.  8.  d.  e.  1.,  tt/  supplicibus  rem  diligentius  impertia^ 
tur,  c. 

(86)  Requiescere.  e.  quiescere^  a.  s.  c.  d.  1. 


1105 


GESTAREGUM  AN  GLORUM.  —  LIB.  IL 


1206 


mnitem,  episcopns  clerieum,  abbas  monacham,  ad 
Yerilalem  verborum  exsculpendam,  Manicheii  Con- 
stantinopolitano  imperatori  misere,  a«»jeciis  regis 
aui  Iiiletis  el  munf>ribus.  Eos  ille,  benigne  secnm 
habitos,  episcopo  Ephesi  dfsiinavit,  episuila  lariter 
quam  sacram  vocant  comitante,  ut  ostenderentur 
legatis  legis  Angliso  (86)  Septem  Dormieniium  379 
martirialcs  exuvtae.  Faclumque  est,  et  vaticinium 
regis  Bdwardi  Graecis  omnibus  comprobatum,  qui 
ae  a  patribus  accepisse  jurarent  supcr  dexlrum  il- 
]os  latus  requiescere  ;  sed,  post  inlroilum  Angiorum 
in  speluncam,  verita«em  perogrinaB  proph'  tiae  con- 
tubernalibus  suis  praedicarent.  Nec  moram  festina- 
tio  malorum  fecit,  quin  Agareni,  et  Arabes.  et  Tur- 
chi,  alienae  scilicct  a  Chrislo  gcnles,  Syriam,  et 
Liciam ,  et  Minorem  Asiam  omnino,  et  Mujoris 
arbes  multns,  iiiter  quas  et  Ephesum,  ipsam  eiiam 
Jerosolymam,  depopuiati.  super  Cbrist  anos  invade- 
rent.  Tunc  etiam,  mortuo  Manichete  Cunstantino- 
polis  imperalore,  Diogenes,  et  Michaclius,  ac  Bu- 
cinacius  et  Aiexins  vicissim  se  de  imperio  praecipi- 
tarunt ;  quorum  uliimu^,  ad  nostra  lempora  usque 
durans,  Juannem  fiiium  reliquit  hieredem,  astutia  et 
fraudibus  quam  probitate  nolior,  multa  noxia  in 
peregrinos  sacri  itineriM  machinatus ;  (87)  Anglo- 
rum  tamen  fidem  suscipiens,  praecipuis  familiari- 
tatibus  suis  eos  applicabat,  amorem  eorum  filio 
transcribens.  His  feptem  annis  proximis  ties  pa- 
p»  (8b),  Victor  (89).  Stephanus  (00),  Nicolaus, 
apostolatus  38  0  vigorem  continuis  mortibu»  labe- 
faciarunt  :  e  vestigio  quoque  (91)  Henricus,  piua 
Romanorum  imperalor,  defunctus,  successorem 
Henricum  filium  habuit,  qui  niultas  oppressiones 
01  bi  Komano  (92)  fatuitaie  ncquitiaque  sua  intulit. 
Eodem  anno  (93)  Uenricus  rex  Francorum,  niilea 
strenuus  et  bonus,  potionis  haustu  interiit.  Non 
multo  post,  cometes  stella,  ut  ferunt,  mutationes 
regnorum  praetendcns,  loi  gos  et  flammeoa  crinea 
per  inane  (94)  durens,  appaiuit  :  unde  pulchre  qui- 
dam  Dostri  monasterii  monachu.^,  Eilmerus  no- 
mine,  viso  coruscantis  astri  terrore  conquinibcens, 


A  •  Venisti,  inquit,  venisti,  multis  matribas  lugende  ; 
dudum  est  quod  te  vidi,  sed  nunc  multo  lerr  ibilio 
rem  te  intueor,  patria;  hujus  excidium  vibrantem.  » 
Is  e*'at  litteris,  quantum  ad  id  temporis,  bene  im- 
buius,  ff^vo  maturus,  immanem  audaciam  prima 
juventute  conatus  :  nam  pennas  manibus  et  pedibus 
haud  scio  qua  innexuerit  arte,  ut  Daedali  more  vo- 
laret,  fabulam  pro  vero  amplexus,  collectaque  e 
summo  turris  aura,  spatio  stadii  et  plus  volavit ; 
sed  vcnti  et  turbinis  violentia ,  simul  et  trmerarii 
farti  conscientia,  trcmulus  cecidit,  perpetuo  post 
hapc  dcbilis,  et  crura  effractus.  Ipse  fcrebat  causam 
ruinae  quod  caudam  inposteriori  partc  oblitua  fuerit. 
g  1^26.  Similem  huic  prophctiam  Edwardus  mo- 
riens  38 1  exhibuit,  quam  hic  per  auticipationem 

Q  dicam.  Cum  emm  biduo  elinguis  jacuisset,  die 
tertio  post  soporem  graviter  ac  profunde  suspirana, 
c  Deus,  inquit,  omnipotens,  si  non  est  fantastica 
illusio,  sed  verax  visio,  quam  vidi,  da  mihi  facul- 
tatem  eam  astantilius  exponendi,  aut  e  converso.  >* 
Ita  mox  expedita  loquela,  a  Duos,  inquit,  modo 
monachos  vidi  mihi  assistere.  quos  adolescena  olim 
in  Normannia  videram  religiosissime  vixisse  et 
Chrisiianissime  obisse.  »  Hi  se  DW  nuncios  praefati, 
talia  ingessere  :  Quoniam  primores  Angliof,  ducei, 
episcopi,  et  abbates^  non  sunt  ministri  Deit  sed 
diaboli^  tradidit  Deus  hoc  regnumpost  obitum  tuuni 
anno  uno  et  die  uno  in  manu  inimici,  pervagabun" 
turque  dcemones  totam  hanc  terram.  Cumque  ego 
h£<:  me  ostensurum  populo  dicerem,  illumque  pceni- 
tentia  facta  liberandum,  praemisso  exemplo  Ninivita- 

^  rum,  promiiterem,  Iteutrum^  aiunt,  e^it;  guia  nec 
ipxi  pamitebunty  necDeus  eis  miserebiiur,  Bt  quan- 
do,  inquam,  tautamm  calaraitatam  remisaio  sperari 
polerit?  Tunc^  inquiunt,  quasi  si  arbor  viridis  suc- 
eidatur  in  medio^  et  pars  abscissa  deportetur  a 
siipite  trium  jugerum  spatiOy  cum  sine  quolibet 
adminiculo,  suo  iterum  connexa  trunco,  casperit 
et  floribus  pubescere  et  fructus  proirudere  ex  coa- 
lescentis  succi  amorepristino,  tunc  demum  poterit 
sperari  talium  malorum  remissio,  » 


(86)  Septem  Dormientium,  elc.  Septem  Dormien* 
tes  Epbesi  incolae  erant  :  sex  illorum  nalu  non 
ignobiies;  sepiimus,  eorum  servus.  Sseviente  De- 
ciana  persecutioiie  in  cellam  vinariam  confuge* 
rant  unde  identidem  aervnm  ad  cibum  comparan- 
dum  rmittebant.  Hoc  audito,  Decius  cellae  ostium  L) 
occludi  jussit.  Posl  saecula  quaedam  elapsa,  cum  caa- 
menti  pars,  quo  cellae  ostium  occiudebaiur,  corruia- 
aet,  illuc  influens  lux  dormieolea  excitavit.  Tran- 
quillae  noctis  auicte  se  rocreatos  arbitraiites,  servum 
ad  comparandos  cibos  emiltuiit.  Cuiicta  in  Epheso 
atupens  miratur  servus.  valdeque  singularis  dialogua 
haberi  coepit  :  civibas  eum  de  inveiito  occulto  tne- 
sauro  accusantibus,  ipso  legalem  impeni  pecaniam 
se  offerre  conslanter  asser<  ntc.  Quo  comperto  im- 
perator  episcopo  comiti  festinus  adest.  Relatis  qasB 
sibi  acciderant,  paulo  post  animam  efflant.  Hiijus 
miracuti  causa  marlyres  re|»uiaii  soiit.  Vide  Cap- 
grave,  Legenda  nova  (Sharpis,  i87). 

(87)  Anglorum  lamen  /idem,  etc.  Norroannis  An- 
gliam  invad«Mitibus,  multi  Augli  Conslaniinopo  im 
confugeraut  abi  Aleiius  illos  benigniasime  auscepit, 


Normannisque,  qui  RobertumGuiscardnm  ducem  Be- 
quebaniur,  opposiiit  (Orderic  Vitalis,  p.  508). 

(88)  Victor.  Victor  H,  Leonis  IX,  an.  t056  suc- 
eessor,  au.  1057  viia  funclus  esi. 

(89)  Stephanus.  Fredericoa,  Godefndi  dacis  fra« 
ter,  Vi«*toii  II,  die  2*  Aug.  1()57  successit. 

(90)  ^icolaus,  Ad  snnctam  sedem  promotas  esi 
an.  1U59. 

(91)  Henricus,  ete.  Henricas  III  Botfeldi  obiitin- 
ter  Saxoiiiae  rx>nf]aia,  autamnali  lempore,  an.  1056. 

(9i)  Orbi  Romano,  c.  e.  I.,  urbi  Romanae.  a.  s.  d. 

(93)  Henricus  rex  Francorum...  potionis  haustu 
interlt  Henricus  obiit  4  Aitg.  1U60.  «  Causa  corporeae 
saiutis,  a  Joanne,  medicumm  peritissimo,  potio- 
nem  accepit :  sed  veneno  nimiam  sitim  mfereate, 
jussum  archiatri  sprevit;  et  a  cubiculario  potam 
accipiens,  dum  medicus  abesaet,  ante  piirgationem 
bibit.  Uude  nimis  iufirmatu^,  eodcm  die  i»09t  p^^r- 
ceptionem  saerae  euchflrisiiae,  obiit.  •  (Wat.  Ga- 
MBT.  Historia^  c.  38.  Confer  Orderic.  Vitai,, 
p.  480.) 

(94)  Inane,  a.  o.  d.  e.  I.  mane»  s. 


1^01 


WILLELMI  JtfALMESBURIENSIS  HONACBI 


im 


§  2S7.  Hujus  vatioinii  veritatfip,  quamvis  caete-  A  dam  ipsum  Haroldnm  a  rege  in  boc  Normanniam 


ria  timenUbus,  tunc  Stigandi  arcbiepiscopi  lisus  ex- 
cepisset,  dicentis  vetulum,  acccdente  moibo,  nugas 
delirare.  Hujus  ergo  vaticiuii  veritattm  nos  exferi- 
mur,  quod  fciiicet  Anglia  exterorum  facta  ef^t  ba- 
bilalio  et  alitDigenarum  doroiDBiio.  Nullus  budie 
Arglus  \t\  dux,  vel  f*outifiex,  vel  ablas ;  adveu^ 
quique  divitias  ct  vihccra  corrtdunt  ^32  Angrffi ; 
nec  ulla  ^pes  rsi  Bnifiida  nii«erise.  Cnjits  muli  cau* 
sam  tempus  est,  sicut  dudum  spopondi,  ut  seiroo 
noster  paucis  absolvere  tentet. 

g  228.  Rex  Edwardus  pronus  in  senium,  quod 
ipse  non  susceperat  liberos ,  et  Godwini  videret 
iijvalescere  filios,  misit  ad  regem  Huuoruro  ut 
filiiim  fratris  Edmundi ,  Edvs  ardum ,  cum  omui  fa- 


roisbum  :  alii,  secretioris  consilii  consciiy  invitom, 
venti  violentia  illuc  actum,  quo  se  tuerelur  inve- 
nisse  comroentum ;  quod,  (ICO)  quia  propius  vero 
videtur,  expouam.  Haroldus  in  pra^dium  juris  aut 
Bosfbam  (1)  vencrtt:ibi,  ut  animum  oblectaret 
suiim,  piiHratorium  conscendil  navigium ,  ei  inie- 
rim  quideni  longiu^culo  ludo  in  altum  proeediiur; 
sed ,  suluto  advi  rsa  temfe^tate  coorta,  ipse  cum 
sodalibiis  in  Pontivum  pagnm  compellitur.  fiomines 
illius  regioiiis,  pro  roore  geutis  insito,  repenle  cx 
omni  parte  convolavere;  inermes  ab  amiatis,  pauci 
a  pluribuB  (quod  facile  fuit)  oppressi,  manus  ma- 
nicis,  pedes  compedibus  prsbuere.  Haroldus,  astoio 
pectore  volvens  casus  remedium  .  bominem  pro- 


roilia    sua    mittcret  :  futuiim,    ut  aut  ille  tiUt  tilii  n  missis  ingentibus  t^olliciiatnm  ad  Willelnnum  miltit: 


8ui  succedant  re^^no  Ifpreditario  Anglia*;  otbila- 
lem  suam  cognalon  m  sufiiagio  susicnian  debere. 
(95)  lia  vei.it  Er  wardus,  sed  continuo  apud  san-> 
cium  Paulum  Londoniae  faio  fuucius  est  tribus 
liberis  superstiiibus  ;  \ir  neque  promplus  manu» 
neque  probus  ingenio  :  Edgaro,  qui  post  occisio" 
nein  Haroldi  a  quibusdam  in  regem  elf^ctu.n,  et  va- 
rio  lusu  fortunse  roiatus,  pene  (9  i)  decrepiium  diem 
ignobilis  ruri  agit;  Christiiia,  quse  sanctimonialt 
babilu  apud  Rumesiam  consenuit ;  Margareia,  quain 
Malcolrous  rex  Scottorum  legitimo  matriroonio 
duxit.  Hffic,  numeroea  prole  foecunda,  babuit  filios 
Edgaruro  ei  Alexandruro  qui  post  patrem  regnave- 
runt  in  Scotia  successione  continua ;  nam  senior, 
(97)  Edwardus,  in  bello  cum  palre  occubuii ;  junior, 


roissnm  se  Noimanniam  a  ri*ge,  u<  quod  roinores 
Duiilii  bf«1bulier}4nt  ipse  polissin  um  sua  confirmaret 
pra^sentia ;  384  ^^  vincu  is  a  Guidone  Ponlivi 
comite  delincn,  quo  miuus  mHndala  exequaiur; 
barbarum  et  efi^renalum  morem  regionis  es.^^e.ut 
qui  evaseraiit  in  mari  naufia^ium,  in  terra  inve- 
nirent  periculiim  ;  convenire  tanti  nominis  viro  ne 
impunitum  dimiltat,  quod  fidem  ejus  appellantikMjf 
vincula  injecia  uonnihil  de  majestaie  ipsius  dimi- 
nuerint ;  si  p^^cuniis  exuenda  captivitas  essely  libens 
daret  Wil!e'mo  comiti,  non  seroiviro  Guidoni.  Iit 
Haroldus,  Willelmo  mandante,  liberalus,  ei  ab  ipso 
Guidone  Normanniam  ductus  esi.  Comes  eum  roagnt 
dignatione,  gei  tililio  omatu  in  cibis  et  veslibus 
coluit;  et  ut  notiorem  facerei,  siroul  ei   virtutem 


David,  mansuetudine    ei    sapic^niia   celebiis,  rex  ^  experirelur,    Brillannica    expedilione ,  quam    iuoe 


Scotiac  modo  babetur :  filias,  Maiildem  quam  nostro 
sseculo  rex  Henricus ,  Mariam  quam  Eustachius 
junior  cnmes  Bonoiiise,  uxores  duxerunt.  Rt-x  ilaqiie« 
defuncto  cognalo ,  quia  spes  )*rioris  erat  siolula 
sufi^ragii,  (98'^  Willelmo  comiti  NormauiaB  succes- 
sionem  383  Angliae  dedit.  Eral  ille  hoc  munere 
dignus,  pra^stans  auimi  juvenis,  ei  qui  in  siipre- 
nium  fasiigium  alacri  labore  excreveial;  pra?ierea 
proxime  consai>guineus,  filius  Roberli  filii  Ricardi 
secundi,  quem  fratrem  fuisse  Emmae  matris  Ed- 
wardi  non  semei  est  quod  diximus.  (99)  Ferunt  qui* 


forte  susceperat,  secum  babiiii.  Ibi  Haroldus,  et 
ingenio  et  manii  probatus,  Normannum  in  sui  amo* 
rem  convcrlit ;  aique,  ut  se  magis  commendaret, 
ultro  illi  tunc  quidi-m  castellum  Dor  beniiae  qiiod 
ad  jus  suum  peitmeret,  ei  p<fsl  mnrtem  Edwardi 
rt*Kuum  Anglirum.  sacramento  firmavit  :  quare  et 
filiap,  bdhiic  iiupubis,  de^ponsionc,  ei  toiius  patri* 
monii  amplitudine  dunatus,  familiarium  pariium  ha- 
behatiir.  Nec  mullum  temporis  intercessii  quod, 
iilo  domum  reverso,  rex  (2)  in  Natale  Domini  apud 
Londoniam  (3)  coronalus   est ;    ibidemque   morbo 


(95)  Ita  venit  Edwardus,  Edwardus  in  Angliam 
reversus  an.  1057,  eodem  anno  defunctus  esi. 

(96)  Pene.  c.  d.  e.,  nunc  pene^  a.  s.  1. 

(91)  Fdwardui  in  bello,  eic.  Malcolmus  rex  ei 
Edwarous  fiiius  ejus  occisi  suni  A.  D.  1093. 

(98)  WUlelmo  comiti  Normannics  iuccessionem 
Anglia?  dedit.  Udwardus,  senio  jaro  ^ra\atus,  etc, 
ad  cognatum  suum  Wilhelmum  comitom  Norman- 
niae  animuni  apposuit,  tt  eum  sibi  snccedere  in 
regnum  Angliae  ^oce  stabili  sancivit.  j  (Ingulph., 
p.  b99.)  Willelmi  ad  dignitalem  regiam  prometio 
densis  apud  annalistas  teuebris  iuvolvitur. 

(99)Fifrfifi/^u//im  ipsum  HatoJdum  a  rege  in  hoc 
Kormanniam  mis$um.  «  Edwaidus  Anglorum  rex, 
suecessione  prolis  carens,  oiiro  miserai  Willelmo 
duci  Rodbertum  Cantuariorum  archipraei^uiem,  ex 
regno  a  Deo  sibi  aitribttto  illnm  statuens  b«redem« 


Deinde  Heraldum,  cunctorum  suie  dominaiionis  eo- 
Pl  miium  divitiis  ei  honore  ac  poteniia  maximum«  duci 
-  destinavit,  ui  ei  de  cnrona  sua  fideliUiiem  fteerRi, 
ac  Ch  i-tiano  moie  ftacramentis  firmaret.  •  (Will. 
Gbmet  Hist.  c.  31.)  Vide  etiam  Guill.  Pictav.  An. 
1065,  inter  Norm,  Script. 

(f  00)  Quia  propiusverovidetur.exponam.  e.  omit 
vero.  —  Confer  hsec  cum  Chron.  Rul>ei'ii  de  Monte 
ad  Sigeberium,  apud  Acheiium,  p  721. 

(1)  Bouham.  Prope  Cicesiriam. 

(2)  Rex.  8.  c.  e.  L,  rex  Edwardus^  a.  d.  m. 

(d)  Coronatus  est.  Regi  mos  erat  coronam  ferre 
in  ^olemnibus  fesiis,  Pasrhae  scilicel,  Peniecostcs 
et  Nativi  aiis  Domini,  quam  in  ejus  capiie  more 
solito  ponebat  arrliiepiscopns  Cantuariensis;  (Vide 
AiLB.  RiBw.  De  vita  S.  Edwardi.) 


1209 


GESTA  RE6DM  ANGLORUtf.  —  UB.  II. 


iiiO. 


ictos,  qnod  (\)  se  moritonim  scirct,  (5)  ecclesiam  A  (quod  forsitaD  posteri^as  difficile  credal)  unus  No- 


WestmoDasteiii  885  die  InDOcentum  dedicari 
prsecepit.  Iia,  aevi  pleousetc^toriae,  (6)  simplicem  spi- 
ritum  coelesti  regnoextiibuit ;  et  io  eadem  eccle^ia 
die  Ttieoptiauiae  sepultus  est,  quam  ipse  iHo  com- 
positioois  genere  prirous  in  Anglia  SPdiGcaverat 
quod  DUDC  pene  cuDcii  sumptuosis  aemulaDtur  ex- 
pcDsis.  ProgcDies  We.»t-SaxoDum,  quae  in  BriiauDia 
a  Cerdicio  quin^entis  el  septuaginia  udo  aonis  ab 
Edberto  duceutis  et  sexagiota  uno  regnaverat,  io 
illo  ad  regnandum  omnino  defecit  :  nam  recenti 
adhuc  regalis  fuDeris  luctu,  Haroldus,  ipso  Theo- 
phaiiise  die,  extorta  a  priucipibus  fide,  arripuit  dia- 
deraa,  quamvis  Augli  dicaot  a  rege  coocessum  ; 
quod  laroen  magis   beDevoIeDtia  quaro  judici  alle- 


rirus  multa  hora  iDterfioIavit ;  siquidem,  io  ingressu 
pontis  qui  (10)  Stantfort-brigge  dicitur  coDsisteos, 
QDO  et  altero  et  pluribus  Dustrae  parlis  iD<erempti8, 
omne''  a  IraDsitu  arcuit.  Invilatiis  ad  deditionem, 
ut  lanti  roboris  homo  largam  clementiam  Anglorum 
experirelur,  invitaDtos  ridebat  ;  subinde.  rugalo 
vultu  incepitans,  imbecillis  animi  homines  esse 
qui  oequirent  uiii  resistere.  Nemine  itaque  proprius 
accedente,  quod  inconsultum  rstimareDt  com  iI!o 
cominus  congredi  qui  salutis  omne  viaticum  despe- 
ratus  effunderet,  unus  ex  collateralihus  887  ^^S^ 
jaculum  ferreum  iu  eum  emiDiis  vibrat ;  quo  (11) 
ille,  dum  gloriabundus  proiudit,  ip!«a  securitate 
incauiior,    terehratus,  vicioriam   Anglis  conressit. 


gari   exi.-tiino,   ut    illi    hwrediUlem    transfun<lerel  q  Conlinuo  eniD   libero   Iransilu   exercitu^  trajectus, 


suam  cuju^  semper  suspectam  habuerat  poicutiam  ; 
quamvis,  ut  iion  celeiur  verilas,  pro  persona  quara 
gerebal,  regnum  prudentii  etfortiludinegubernaret 
si  legilime  suscepis^et.  Denique  vivente  Edwardo, 
qua^cunque  contra  eum  hella  iucensa  sunt  viriule 
SUM  compressit,  ciipiens  se  piovincialibns  osteiitare, 
in  regnum  scillicct  spe  prurienli  anhelans.  GrifH- 
num,  (7)  ut  supra  dixi,  regem  Walensium,  et  prius 
bello  vicit,  et  poslmodum  mullis  nisii^us  re^urgere 
couantem  capitc  privavit,  successor^s  duos  ex 
salellitibus  suis,  fralres  ejusdem  Gnffini,  Blogent 
et  Riwalloaem,  qui  eum  obsequio  886  demeine- 
rant,  constituens.  Eodem  anno  Tostinus,  a  Flandria 
in  Humbram  navigio  sexaginta  navium  delatus,    ea 


Noncos  palanles  a  tergo  cecidit.  Rex  Harvagre  ^ 
Tostiiius  interempli,  (1:2)  regis  filius  cum  omnibus 
navihiis  domum  clemeiiter  remissiis,  Haroldus, 
trimphati  eventu  superbu**,  nullis  partibiis  prsed» 
commiliiones  dignalus  est :  qiiapropter  miilti,  quo 
quisque  poterat  dilapsi,  regem  ad  bellum  Uastin- 
gense  proficiscentem  desiituere  ;  nam,  praeter  sti- 
pendiariosel  mercenarios  mililep,  paucos  admodum 
ex  proviiicialibus  hahuit.  Unde,  cu'n  siiis  quos 
duclahat,  po^^t  novem  menses  et  aliquot  dies  accepti 
regni  astutia  Willelmi  circumveniu»,  fusus  cst  (A. 
D.  106^,  Oct.  14)  ;  leni  videlicet  belli  negotio,  sed 
occulto  et  stupendo  Dei  consilio,  quod  nunquam 
postea  Atigli  communi  praetio  in    libertatem   spira- 


quae  circa  oram  tluminis   erant  piraticis  excursio- p  verint;  quasi  cum   Haroldo   omne    robur  deciderit 


nibus  infeslabat  ;  seb  ab  Edwino  et  Morchardo, 
concordis  potentifle  frairibus,  impigre  de  proviocia 
pulsus,  versus  Scoiiam  vela  convertit :  itii  regi 
Noricorum,  (8)  Haroldo  Harvagre,  obvio  manus 
dedit,  qui  cum  trecentis  navibiis  Anglia'n  aggredi 
meilitabatur.  Ambo  ergo  conserlis  umbonibus  ter- 
ram  Transhumbranam  populabantur ;  germanos 
recenli  victoria  feriatos,  qui  nihil  minus  quam 
ialia  latronicia  metuerent,  aggressi,  victos  intra 
Eboracum  inc  udun>.  Haroldus.  nuDtio  accepto, 
cunctis  viribus  regDi(9)  eo  conendit:  pugna  ingens 
commissa,  uirisque  gontibus  extrema  vi  nitentibus. 
Angli,  superiorem  manum  nacti,  Noricoi  in  fugam 
egenint  :  sed  tautorum  et  tot   virorum  victoriam 


Angliae,  quicerte  poluit,  et  debutit  (etiaro  per  iner- 
tissiroos),  solvore  poenas  per^dise.  Nee,  hoc  dieens^ 
virtuti  Normannorura  de  rogo  ;  quibus,  tum  pro 
genere,  tum  pro  beneti«'iis,  fidem  habeo.  Sed  mihi 
videiitiir  errare  qui  An^lorum  nuroerum  accmnulant 
et  rorlitudint>m  exteDuant ;  ita  No*  mannos,  dum 
iaudare  intendunt,  infnroia  rcFpergnnt.  Insigiiis 
enim  plane  laus  gentis  invictissimap,  ut  illos  vicerit 
quos  rouliitudo  impeditos,  ignavia  feceril  timidos  ; 
imo  vero  pauci  et  roanu  promptissimi  fuere,  qui, 
carilaii  corporum  renuntiantcs,  pro  patria  animas 
posuere.  Sed,  quia  haec  diligentiorem  di58  relatio- 
nem  expectant,  nunc  dabo  secundo  libello  terminom, 
nt  et  mibidictandietaliislectitandirevirescatstudiam 


D 


(i)Quod.c,  d.  e.,  quo^  a.  9.  1. 

(h)Ecclesiain  WettmonasteHi,  etc.Wesmonasterii 
abbatia  dedicala  est  die  t8^  Dec.  lOtio.  AsseritAii- 
r»!dus  Riwallensis  ecclesiam  aliquot  annis  prius  in- 
cceptam  ad  implend  im  votum  quod  rex  voverat 
Romanii  adeuiidi ;  qui  cum  aj  hacperegrinaiionedis- 
suaderetur,  ad  papain  inisit  ut  dispensaliunem  obti- 
neret;  quain  suminuHpoiitifex  eaconditioufconcessit 
ut  ex  pecuiiiae  su'iima  quaj  in  ad  imptendo  vpto  ex- 
peiidenda  foret,  monasieriuro  in  honorero  S.  Petri 
ediHcaret. 

(6)  Sim/;iic^m«/7{ri/um.SuggeriteditorSax.Chron. 
(Ri*v.  John.  i>ig'arn)  MalmesbMnensem  ifisaro  ihre- 
nediae  loqiu^ndi  ralionHm  de  muite  l^^Iwardi  confes- 
soris  adoptasse.  «  Hic  Eadwardus  rex,  Anglorum 
Dominus,  stabiiem  ad  Ghristum   animam  emisit,  tit 


regnum  Dei  ianeium  JtpiHtum.  •  (Saxon.  Ckron, 
an.  1 065. )  Rex  EHdwaraus  obiit  feria  qiiinta  die 
5*  Januarii  1066,  post  regni  viginti  tres  annos,  sex 
menses  et  viginli  septem  dies. 

(7)  Ut  tupra  dixi.  §  196. 

(8)  Haraldus  Haruapre.  HaraldnscognomentoFatr- 
Haired  (seu  flavicapilli)  frequemer  vocaturH^rdra- 
dus  (Seuerus)  ut  ab  Haraldo  Harfagra,  qui  iElfredo 
Magno  coevus  erat,  distinguatur. 

(9)  Hegni,  c.  d.  e.,  omitt.  in  a.  s.  1. 

(10) Stantfort-bridge. Praelium apud  StandfordBri- 
dge  die  !25*  Sept.an.  1066iuitium  eat. 

(II)  Quo  a.  c.  d.  e.,  qwi.  s.  I. 

{\i)  liegis  /iUus.  Eadmimdus  nomine,  utvidetur^ 
(Saxon.  Ckron,) 


iiii 


WILLELMI  MALMBSBURIENSI  MONAGHI 


iliS 


PROLOGUS    IN    LIBRUM   TERTIUM 


88>9  Do  WillelmoregcscripseruDtfdiversis  incitati  A 
caasis,  et  NormaDni  et  Angli  :  illi  ad  nimias  efiTeniti 
sunt  laudes,  bona  roalaque  juxta  in  ccelum  praedi- 
cantes  ;  isti,  pro  gentilibus  inimicitiis,  feedis  domi- 
Bum  suum  proscidere  convitiis.  Ego  autem,  quia 
utriusque  gentis  sangninem  traho,  dicendi  tale 
temperamentum  servabo  :  bene  gesia,  quantum  co- 
gnoscere  potui,  sine  faco  pnlam  efferam  (13)  ;  per- 
peram  acta,  quantum  sufficiat  scientite,  leviter, 
(14)  et  quasi  (15)  transeunter  attingam  ;  ut  nnc 
mendax  culpetur  historia,  nec  illum  nota  inuram 
censoria  cujus  cuncta  pene,  etsi  non  laudari,  excu- 
sari  certe  possunt  opera.  Itaque  de  illo  talia  narrabo 
Ubcnter  et  morose  quae  sint  inertibus  incitamento. 
promptis  exeroplo,  usui  praesentibus,  jocunditati 
aequentibus.  Verum  in  bis  protrabendis  non  mul-  o 
tum  temporis  expenJam  impendium,  quae  nulli  emo- 
lumeiitum,  imo  legenti  fuf^tidium,  scribenti  pariant 
odium.  Latis  superque  sufficiunt  qui  genuinomolari 


faeta  bonorum  lacercnt.  Mihi  haec  plaeet  provincia, 
ut  male,  390  quantum  queo,  sine  veriiatis  dispen- 
dio  extenuem;  bona  non  nimis  (16)  ventose  collau- 
dem.  De  qna  moderatione,  utsestimo.  veriqui  enint 
arbitri,  m<^  nec  timidum  nec  inclegantem  pronun- 
ciabunt.  Hoc  itaque  non  solum  de  Willelmo,  sed  et 
de  duobus  filiis  ejus  stylus  observabit,  utnihil  nimie, 
nihil  nisi  vere  dicatur  :  quorum  primus  parum  quod 
laudetur  egit,  pra^ter  primos  regni  dies ;  tota  vila 
damno  provincialium  comparans  favorcm  militum. 
Secundus,  palri  quam  fratri  morigeratior,  invictum 
animum  intf*r  adversa  et  prospera  rcxit  :  cujus  si 
expeditiones  attcndas,  ignore^  cnutior  an  audacior 
fuerit ;  si  fortunas  aspicias,  haesites  beatior,  aat  boni 
evenlus  indigentior,  fuerit.  Sed  de  talibus  toropua 
erit  cum  (17)  lector  arbitretur.  Nunc,  tertium  vo- 
lumen  iticepturus,  satisreor  egisse  ut  atteaiuro  et 
docilem  facerem  ;  ipse  sibi  benigne  persuadebit  ut 
bcQcvolus  sit. 


LIBER  TERTIUS. 


DE  ADVENTU  NORMANNORUM  IN  ANGLIAM. 


39 1  S^^d-  Robertus  (18)  alter  Hlius  Ricardi  secundi, 
post«|uam  septt-m  annisgloriose  ducatum  Normanniae 
tenuit.  Jerosolymam  pergerementem  appulit.  Habebat 
tunc  filium  septenn  m,  ex  concubina  ausceptum,  cu- 
lus  speciem  in  choreis  saltitantis  forte  conspicatus, 
noQ  abstinuit  quin  sibi  nocte  conjungeret  ;  deinct^ps 
unice  dilexit,  et  aliquandiu  justae  uxoris  loco  ha- 
buit.  Puer  ex  ea  editus  (A.  D.  1028),  Willelmus  a 
nomine  abavi  dictus  :  cujus  magi>itudioem  futuram 
matris  somnium  portendebat,  quo  intcstina  aua 
per  totam  NormanDiam  et  Angliam  extfadi  et  dila« 
tari  viderat;  ipso  quoqucmomenioquo,partuIaxato, 
in  vitam  effusus  pusio  bumum  auigit,  arobasmanus 
junco,  qno  paviroenti  pulvis  cavebatur,  implevit, 
stricte  quod  corripuerat  compugnans.  Ostensum 
visum  roulierculis,  laeto  plaasu  gannieQtibus ;  obste- 
trix  quoque  fauslo  oniine  acclamat  puerum  regem 
fatunmi 


392  §230.  Paratis  ergo  oronibus  quae  (19)  Je- 
rosolymitani  itineris  viaticuro  inforroareni,  apud 
Fisoannum  concilium  proccibus  indicitur.  Ibi,  ja- 
bente  patrc,  in  nomen  et  Hdem  Willelmi  ab  omni- 
bus  juratur  :  (20)  GisIeberUis  comcs  tutor  pupilli 
G  constituitur ;  tutela  tutoris  {t\)  regi  Francorum 
Henrico  assignatur.  Robfrto  coeptam  viam  expe- 
dicnte,  Norm  inni  omnes  communi  umbone  patriam 
per  sua  quisque  munimenta  tutari,  parvum  berum 
ex  amore  venerari.  Stetit  haec  tides  usque  ad  fa- 
mam  obitus  ejus  ;  qua  ubique  gentium  dissemiaata, 
curo  fato  mutatus  amor  :  mox  quisque  sua  munire 
oppida,  turres  agere,  frumenia  comportare,  causas 
aucupari  quibus  quamprimuro  a  puero  dissidjum 
roeditareiitur.  Intcr  hcec  ille,  haud  equidem  reor 
sine  Dei  auxilio  qui  eum  tanlo  principaturum  prae- 
videratiroperio,  tutus  adolescebat ;  cum  solua  pene 
Gislebertus  sequum  et  bonam  armis    defeasitarct 


(i.3)  Efferam.  a.  s.  d.  e.  I.,  proferam,  c. 

(14)  Leviter.  a.  s.  d.  e.  I.,  leniter^  c.  q 

(15)  Qua$U  a.  s.  c.  d.  e  2. 1.  m.,  omitt.  in  e  1. 

(16)  Nimii.  a.  s.  c.  e.  1.,  minuSf  d. 

(17)  Cum,  a.  c.  d.  e.  1.«  ut,  s. 

(<8)  Robertu$,  alter  filius  Ricardi  secundi.  Ro- 
bertus  I.  Vide  g  170,  not.  46  ct  48. 

(19)  Jerosolymitani  itineris.  Robertus  Jerosoly  mam 
profectusest  anuo  1035.  (Bouq.  xi,  120.) 

(iO)  Gislebertuscomes  tutorpupitticonstituitur. 
haec  cnim  Ordericua  Vitalis  :  «  Ducatum  vero  saum 


Guillelroo,  octo  annorum  puero,  non  rediturus  ro- 
liquit ;  ipsumque  Alano  consanguiueo  suo,  Britonum 
coroiti,  commendavit,  »  et  iterum  :  «  Rehellave- 
runt  prorere«i  Normanniae  contra  Guillelmuro  iQfaD« 
tero  ;  qui  duro  pater  ejus  cum  Drogone  comitti  iter 
ini  t  Hierosolymitanum,  octo  solummodo  orit  ao- 
norum,  et  a  patre  commissus  tutel»  Alani  consaa- 
guinei  sui,  comitis  Brilonum.   « 

(21)  Regi  Francorum  Henrico.  Hujua   nomiois 
priroo. 


iti3 


GBSTA  REGUM  ANGLORmf.  -^  LIB.  K. 


im 


luis.  Cspteri  studiis  pfirtiuro  agfebanlur.  Jam  vero  A 
{%t)  inierfecto  Gisloberto  a  Radulpho  patruele  suo, 
ubique  casdes,  ubique  igned  veraabantur.  Ctaristsima 
olim  patria,  893  intestinis  dissensionibus  exulce* 
rata,  pro  latronum  iibito  diviHcbatur,  ut  merito 
po88et  querimoniam  facere,  (23)  Vae  terr»  cujus 
rex  puer  esi !  Ai  ille,  ubi  primum  per  setatem  po- 
tuii,  miiitix  insignia  a  rege  Fmncorum  accipiens, 
provinciaJes  io  spem  quieiis  ert-xit.  Sator  discor- 
diarum  erai  (24)  Guido  quidam,  Burgundus  a  paire, 
De)K>8  Ricardi  secundi  e  filia  ;  infaotiam  cum  Wil- 
lelmo  cucurrerat,  tunc  quoque  januas  adolescentiae 
pariler  urgehani.  Convictus  familiaritatem,  fami- 
liaritas  amicilias  (25)  paraverat.  Huc  accedehat 
quod  ei  Brionium  ei  Vernonium  caslel  a  dederait 
nihil  pro  consanguinitate  (26)  negandum  pulans.  n 
Uorum  Burgundus  iromemor,  afficiis  criminihus 
quibus  id  merilo  facere  videretur,  abalienavii  se  a 
comite.  Longum  esi  et  non  neccssariiim  si  perse- 
quar  quae  binc  inde  acia,  quse  castetla  cai  ia  :  repe- 
rerai  enim  perfidia  socios  NiKellum  vic6(H)mitem 
Consiaiiiini,  Raiinulfum  vicecomiiem  Baiocensem 
(27),  Hnimoiiem  (2h)  dendatum,  avuro  Roberii  qui 
ooslro  tempore  in  Ang'ia  mullanim  possessionum 
incubaior  exiiiit.  Cum  bis  per  totam  Normanniam 
grassabatur  prsedo  improbissimus ,  inani  spe  ad 
comitaium  illectus.  Necessiias  regem  tutorem  ex- 
civit  nt  desperatis  partibus  pupiili  succurrerei. 
Itaque  paternse  b  •nevolenlise  recordatus,  quod  eum 
favore  suo  in  regiium  hublimaverai,  apud  (29)  Wales* 
dunas  in  defeciotes394  irruit ;  csBsa  illic  mulia 
eorum  millia  ;  multi  (30)  fiumiois  Oln»  rapacitaie  ^ 
ioiercepti,  quod,  in  arcio  locaii,  equos  ad  transva- 
dandos  voriices  inslirnulareni.  Guido,  vix  elapsus, 
Brionio  se  recepii :   inde  per  Willeimum  expuisus, 


non  ferens  probri  famam,  ultro  Burgimdiam,  nati- 
vum  scilicei  solum,  conteudi.  Nec  ibi  inquietus 
animiis  quielem  invenit .  oam  a  comite  illius  pro- 
vinciie,  fratre  suo  (31)  Willelmo,  qiiem  insidiift  im- 
petiverat,  fugatus,  locompertumquem  finem  babiiit. 
Nigellus  ei  Rudulfus  iu  fidem  recepti :  Haimo  in 
acie  caesus,  cujus  insignis  violeotia  laudalur  quod 
ipsum  regem  equo  dejecerit ;  qua  re  a  concurrenti- 
bus  stipatoribus  interemius,  pro  fortiiudinis  mira- 
culo  regis  jussu  tumulalus  est  egregie.  Tulit  hujus 
gratiae  stipendium  rex  Henricus  a  Nomanno  doraino 
conira  Gaufredum  Manellum  apud  Molendinnro 
Herle,  quod  castrum  in  Andegavensi  regiuue  esty 
pumma  vi  adjulus  ;  oam  jam  in  virile  robur  excre- 
verat,  maioribus  naiu  et  pluribus  solus  meiuendus, 
solus  caput  discriminibus  inferre,  soluf*  vel  (3i)eum 
pauc:s  in  confcriissimos  diversse  partis  insilire  : 
quapropier  ab  illa  expediiione  laudatae  fo^iitudinis 
8p(>cim<  0,  et  amicitiarum  apud  regem  culmen,  re- 
lulit;  aieo  ut,  quasi  paterno  consilio,  ssepe  admone* 
ret  ne  ad  pericula  proraptus  vitam  suaro  de<«piceret, 
quffi  essei  Francis  decori,  Normanniae  iutameoio, 
uirisque  exemplo. 

§  i31 .  Eo  tempore  erat  comes  Aodegavomm 
895  (33)  Gaufredos  cogoomento  Martellus,  quod 
ipse  sibi  usurpaveral  (34)  quia  videbatur  sibi  feli- 
citate  quadam  omnes  obsisienies  contundere 
Denique  dominum  suum,  ^33)  comitem  Pioiavenscm, 
(36)  aperto  marte  cepil  (A.  D.  1034),  ferreisque 
vinculis  innodaturo  ad  ignobiles  pncis  coodiiiones 
adduxit;  Burdegala  et  confinibus  uibibus  cederet, 
de  cvteris  annuuro  vectigal  pensitaret :  (37)  sed 
ille,  ut  crediiur,  pro  ferri  injuria  et  ciboruro  ioedia, 
beneficio  opportunsB  roortis  posi  triduuro  perpetu» 
ignoroioiw  exempius  est.   Tum  Martellus,  oe  qoid 


(22)  tnterfecto  GUlebertoa  Hadulpho  patruele  tuo. 
«  Gistei>«*rlus  coniesOccnsis,  Hnus  Go  lefiidi  couii- 
tisy  callidus  et  fotlis  tu<or  Willelroi  pueri,  yed  do* 
mini.  quodani  miine  dum  equitans  I<>t|ueretur  curo 
compatiesuo  Wdscelino  de  l*oniH  Erchenfredi,  nil 
mali  suspicans,  nccidiiur  cum  Fulcolo  Hlio  Geroii. 
Hoc  vero  maium  dolosis  hortalibus  Rodulphi  de 
Waceio  Hiii  Roberli  archiepiscopi  fdctum  ent,  per 
manus  crud^les  Odonis  Grossi  et  auda  is  Roberii 
fllii  Geroii.  »  (Will.  Gbmbt.  Histor.  lib.  vii,  c.  2.) 

(28)  VtB  terrce  cujuf  rex  puer  est !  (Eccle.  x,  H$.) 

(24)  Guido  quidam,  Fiiius  erat   Renaldi  I,   Bur-  D 
gundis  comiiis,  ex  ejus  uxore  .\lice  (dictaetiam 
Juditha)  Rich^rdi  II,  Normanniseducis  filia. 

(25)  Amicitias*  a.  c.  d.  e.  1.,  amicitiam,  s. 

(26)  Cmsanguinitate.  a.  c.  d.  e.  1.,  sanguini» 
tate^  s. 

(27)  Baiocensem  a.  c.  d.  e.  1.,  Temhaiocen" 
sem.  s. 

(28)  Haimonem  dentatum,  Toriniaei  (Torigny)  io 
Normannia  coinarchus,  ex  quo  probabiliter  oriiur 
Duredeoi  seu  Duerdeo  domus,  quae  in  Anglia  con- 
sedii. 

(i9)  Walesdunas.  «  Locus  isie.  qui  onnc  iffuotus 
videiur,  diflerebai  a  Vaili  Duni,  loco  in  Galetis 
dioecesique  Roibomagensi,  po<iio  ad  Talam  vel  du« 
Duro  fl. ;  vulgo  Le  Vai-Dun.  Siius  eniin  erai  ad  fl. 
Olinam  in  comitatu  paguve  Oximeosi,  ei  iu  dioecesi 
Saiensi.  (Bovq.  xi,  178,   oot.)  Prselium  apud  Val- 


des-Dunes  anno  1047  ascribitur. 
(30;  Fiuminis  Oinos.  rOme. 

(31)  Wdlelmo,  Duce  Burguadi«,  cogoomine  Ma- 
gno. 

(32)  VeL  a.  8.  c.  e  2. 1 ,  omitt  in  d.  e  I. 
(^i)Gau/reduscoq»»oment0Marteilus.G9Lufnd}isU, 

Pulconisi   III,  Andegavensis  coroitis  fllius,   cui  ei 
successii  A    D.  1040. 

(31)  Usurpaverat.  a.  8.  c.  e.  1. ;  nomen  usurpa- 
verat,  d. 

(35)  Comitem  Pietaoiensem  WiUdmum  IV.  1029- 
i038. 

(36)  ^perto  marte  cepit.  •  Anoo  10.^3  (jaufredns 
Mariellus  cepit  Willelmum  comitem  Pictaveosero, 
cujus  uxorero  [nouercam]  Agoetero  anift  d<ixerai.  » 

£K  Chron.  S.  Micbaelin  io  Periculo  Maris  ;  apad 
bbeum  tom.  I  ISovas  Blbliotk.  libr.  mss.  p.  350.) 
Ghronicon  S.  Albini  Aodegavensis  huic  prilio  eiiam 
assignnt  annum  103^8ed  reciius,  ui  videtur  anno 
1034  ascribendum.  (Vart  de  v4rifier  lesdates^  II,  p. 
355.) 

(3  •))  Sed  ille...  exemptus  est.  Pictavensis  coroo8 
triuro  circiierannorum  et  dimidii  captiviiiitem  passus, 
ab  uxore  sua  Eustachia  redemptus  est,  8ed  diebus 
tanium  tril^ns  libeiatioui  suae  supervixii.  Auciores 
operis  VArt  de  v6rifier  ies  dates  in  posierioris  aeo* 
tentisB  eonflrmationem  affemiit  Mtflme^burieiMem, 
quem  sub  oomloe  GooiiDuaioris  Bed«  citan. 


ma 


WILLBLMI  MiLMSSBUarENSIS  MONACflt 


iM 


deesset  impadenti»,  nevercam  defuncii  malrimooio  A  primis  aiispiciis  ducafusinfidas  at  rersipelKs  ;  naia 


sibi  copulavit,  fmtres  in  tutelam  recipiens  quoad 
possenl  principalui  regendo  sufQcere.  Mox  (38) 
Tbeodbaldi  Blesiensis  comitis  ingressus  limites, 
urbem  Turonicam  obsedit  :  ipsnm,  civibus  suis 
auxilium  f«'rre  voleiitemt  consortio  apnimnae  impli- 
cuil ;  siquidem  captus  The«>dbHldus(.l9;,  et  in  erf(a- 
stulo  reclusus,  urbem  sibi  omnibusque  suis  haere- 
dibus  in  posierum396  abjuravit.  Pudendam  mi- 
seriam  hominis  quis  dixeril?  ut,  pro  ambilione 
quantulsecunque  vila>,  tanlae  urbis  dominio  succes- 
sorcs  SU03  perpe  uo  fraudaret ;  licet  severiores 
plerumque  aliorum  arbitri  simus,  quam  ipsi  nobis 
consulere  noverimus  si  forte  in  talibus  deprehen^i 
fuerimus.  Ita  Martelius,  tanlarum  virium  augmento 


et  in  obsidione  Danfronti  clam  profu^rat,  et  raal- 
tis  saepe  animi  sui  lalebras  aperuerat.  Quapropter 
Willelmus  quibustlam,  quos  fideles  falso  arbitra- 
batur,  Brmitatem  castelli  commiserat;  verum  ille 
astu  quo  callebat.  multa  iargiendo,  pbira  pollicendo, 
in  sudspdrtes  eosdcm  traduxii.  Munilione  igitur  po- 
titus,  bellum  domino  suo  denunciavit  Ille  solito 
more  alacerrime  ArcIiasob8edit,dissuadentibusami« 
cis  ;  palam  professus,  nihil  lairones  snsuros  si  in 
conspectum  ejus  venissent  Nec  promissio  fide  carait; 
namque  plusquam  trecenti  milites,  qui  pabulatam 
ol  populatum  processerant,  eo  pene  solo  conspectOy 
intra  munitiones  refugere.  Dux  sine  sanguine  rem 
peragere  volens,  obfirmato   contra  Archas  castello 


turgidus,  eliam  Normannum   comitem  (40)   Alentii  q  ad   aiia   qnse   magis  urgebant  bella  conversus  est : 


caslelli  pissessione  vellicavit,    pronis  in  perfidiam 
habitatoribus.   Qua  is  irrilalus    injuria,    par    pari 
retulii  ;  et  (41)  Danfrunlum,  qiiod  erat  lunc  con*itis 
Andegavorum,    obsidione    coronavit :     nec    mora, 
obsessorum  quereiis  commonitus    Gaufredus,   non 
segnis  advolat  innumero    stipiilus    milite.   Nuntio 
adveDiciilis   acceplo,    Willolmus  (ii)  Rogcrium  de 
Monte  Gomerico,  el  (43)  Willehnuin  filium  Osbcrni» 
cxploratum    roitlil  :    illi,    pro    alachtale    juvinlae 
brevi    roulla    roilliaria    progressi,     equitantimque 
Marttdlum  c  nspicali,   certiorem  de  dumini  sui  au- 
dacia  faciunt.  lile  contra  fremere,  imrounia   roinaii, 
postridie  (44)  se  illuc  venturum,  ostensururo  roundo 
quam  prsestet  in  armis  Andegavensis  Normanno  ; 
simul,  eximia  arroganlia,   colorem  equi  sui,  et  ar- 
morum   insignia,  quae   habiturus  sit,  insinuat.   At 
exploratores, -397    non   minori  fastu   eadem  de 
Wilielmo   denuntiantes,    regrediuntur,    et  suos  in 
cerlamen  accendunt.  Haec  ideo   seriatim   retuli,  ut 
Marlelli   lumor  legenlibus    elucesceret,    Cieterum, 
nihil  tunc  de  solita  magnanimitate  aus*is,   antequam 
in   manus  vcnirolur.  terga    ostendit.    Quo  audito, 
Alentini   se  dedidere,   pacti   mHinbrorum  salutem ; 
post  etiam  Daufruntini  feliciora  signa  secuti. 

§  :23i.  Posterio  ibus  annis  rebellavit  (43)  Willel- 
mus  comes  de  Arcbis,  patruus  ejus  sed  notbus,  a 


simul  quia  sciebat  rogem  Franrx>rum,  jam  pridem, 
oe^cio  qua  simultate,  sibi  infensum,  ad  opem  ob- 
sesso  ferendam  a  IvenUre  ;  namque  pnedicandi 
moderaminis  consilio ,  393  quamvis  jastiorem 
eausam  habere  viderelur,  (46)  cum  eo  decernere 
ferro  cavebat,  cui  et  pro  sacramonto  et  pro  sutfragio 
obnoxius  erat.  Reliqait  tamen  prima'es  aliquos  qni 
impetum  regium  tardart-nt;  quorum  astutia  insidiis 
exceptus,  Isembardum  Ponlivi  comitt^m  comm  se 
oblruncari,  Hugonem  Pardulfum  capi,  merito  inge- 
muit.  Nec  multo  post,  eo  dulcera  Franciam,  quia 
res  male  cesserat,  repetente,  comes  Arcensis,  (ame 
tabidus  et  vix  ossibus  haerens,  dcditioni  consensit, 
ad  exemplum  clementiie,  nd  indiciumindustrise,  yilsa 
et  membris  reservatus.  Higusceobsidionis  intervallo 
populus  castri  quod  Molendinis  dicitur,  exolescens, 
ad  partes  regis  inceniore  quodam  Galterio  transiit 
Imponitur  ibi  non  segnis  militum  manos,  pr»fecto 
Gnidone,  fralre  comitis  Fictavt^nsis.  Is  aliquantis 
diebus  sedulo  militiae  munia  exseciitus  est ;  verum 
r.rebre<cente  fama  Arcen  is  victoriae,  Franciam  ela- 
psuA,  non  Icve  incrementum  acoessit  ducalia  gloriae. 
§  233.  Nec  rex  Henricus  otio  induMt,  quin 
grunniret  exercitus  suos  ludibrio  fuisse  Willelroo  ; 
coaclis  ilaque.  omnibus  viribus,  et  copiis  bipartitis, 
totam  inuodavit  Normanoiam  :  ipse  de  parte  Galliae 


(38)  Teodhaldi  Ble»iensis  obsediL  «  Anno  1044 
cepit  Ganfrcdus  Marlellus  comitem  Tbeobaldum  Tu- 
ronensem,  el  extorsii  ab  eo  urbem  Tu  oiiicam.  (Ex  Q 
Chron.  S,  Mich.  in  Peric.  Mar.)  Vide  etiam  t:h''on. 
Andegav.  apud  Labbeum,  tum.  1  Noo.  BibL  libr. 
mss.f  p.  SSi. 

(39)  Teodbaldus.  c.  d.  e.,  omitt.  in  a.  s.  1. 

(40)  AlenUi.  Alen^n. 

(ii)  Oanfrunium  Domfroot.  Vide  note  c,  Bouq. 

XI,  p.  n«. 

(42)  Hoaerium  de  Monte  Gomerico,  Filius  erat  Hu- 
gonis  de  Monti'  Gom«'rico  {Montgomeru)  el  Jocelinae 
eoiijugitf  ejus,  filiae  Turolfi  de  Puuie  AuJemaro  \Pont' 
Audemer]  ex  Weva,  Gunnarae  sorore  qiise  conquo- 
st0'is  ubivia  erat.  In  pi-ftjlioanud  Histingas  media 
aciei  pneerat  posteaque  Normaiinise  gubernalor  eva« 
sit.  Illi  Willrtlmiii»  0  nque-^tor  Arundel  et  Shrt-wsbury 
comitatus  dedit.  Vide  ampliora  de  iilo  apud  Sir 
Henry  £iii8*s  lntr(4uction  to  Domesday.  vol.  I,  p. 
479. 


(43)  Willelmum  ^Hum  Osbemi.  Willelmus  FiU 
Osbern  dc  (^repon,  Normanniaedapifer,  (joaquesloris 
consanguineus  eral,  a  quo.  subiicta  Anyrlia,  Herefor- 
diensis  comes  Cfatus  est.  in  Domesday  Book  nobilis 
isie  vir  comes  WiHeimus  descibilur.  Ua«deroorte 
ejus,  q  lae  apud  exUsrosan.  1071  conli(jit,  vide  Or- 
dericMm  Viialem,  p.  536,  et  Malme^irieosem,  iofra 

§  3o6. 

(44)  Postridie.  s.  c.  e.  1.,  post  triduum^  a.  d. 

(45)  WUlelmus  comes  de  Arckis.  Filius  erat  Ri- 
chardi  II,  Noriniinniffi  ducis,  ex  ejus  tertia  coiyuge 
Papia.  Confer.  Willelm.  GemeUo.  lib.  vii,  o.  SO, 
quoad  rebellioneni  de  qua  Malmesbiriensis  loquitur* 

(46)  Cumeo  decemere  ferro  cauehit.  De  his  edito« 
res.  Rec.  des  Hist.  de  la  Frane^ :  «  Priusquam  enim 
praelium  consereret  cum  Henrico  rege ,  deliebal 
Willelmiis  homagio  el  fidei  renuiitiare,  quod  quidem 
fieri  poterat  ob  regium  malefactum.  • 


mi 


GESTA  REGtTM  AN6L0RUM.  —  L!B.  ll 


iBi8 


(47)    CanltiCf   quae  inter  Ganimnam  el  Soquanam  A  oceanum  progressioni  suac  ejse  obsfaeulum  :  verum 


fluvios  iacet,  quidquid  militum  erat  suo  duciu  ira- 
hens  ;  (i8)  Odonem  fratrem  populo  (49)  Gallise  399 
Belgic»,  qu3e  est  iuter  Bt*a  m  el  Sequanam,  prae- 
fielens.  Eodem  modo  Willelmus  suos,  qiia  poterat 
auimoftitate,  divisit  jnxta  regis  castra  sensim  obam- 
bulans,  quae  jam  in  Eb>*oicensi  pago  metebalur,  ut 
nec  cominus  pugnandi  (5u)  copiam  faceret,  nec 
provinciam  coram  ae  vastari  sineret.  Duces  ejiis, 
Robertua  comes  Ancensis.  Hugo  Gornacensis,  Hugo 
Montis  fortis,  Willelmus  Crispinus,  ad  castellum 
quod  Mortuum  mare  (51)  vocatur,  infesiis  signis 
conira  Odonem  consiitere.  Nec  ille  pro  numero  mi- 
liiuni,  quo  lumebat,  moram  pugnae  fecit,  scd  pa- 
nimper  resistere  ausus,  mox  impetum  Normanno- 


Willeimus.  qui  so  videret  prnpter  fidei  di<simulatio-> 
nem  immoderate  premi,  lunc  tandem  consciae  virtutis 
arma  concutiens,  regias  copias,  quae  circa  flumen 
erant,  (nam  pars  paulo  ante,  ejus  adventu  audito, 
transvadaverat,)  tanta  internicie  cecidit,  ut  nilul 
postea  Prancia  plus  meluerat  (36)  quam  Norman- 
norum  ferociam  irritare.  Termmum  discordiaioim 
fecit  properata  (51)  mors  Henrici,  nec  mnlto  post 
(58)  Martelli.  Rex  moriens  Baldewino  comiii  Flan- 
driae  tutelam  admodum  parvuli  Philippi  filii  delega- 
vit.  Is  erat  fide  et  sapientia  sque  mirandus,  praevi* 
ridantibus  mi^mbris  incanus,  prseterea  regiae  sororis 
connubio  suhlimis :  filia  ejus  Malhildis  Willeimo  jam 
dudtim  nupserat  ;  foemina  nostro  tempore  singulare 


rum  non  ferens,  terga   nudavit,  omen  fugae  primus  g  prudentiae(59)speculum,pndorisculmen.Hincfactam 


auspicatus  :  ibi  dum  Guido  Poutivi  comes  sludiosius 
uliioni  fratris  inlend.t,  captus,  talalem  familiie  suse 
manum  exhorruit ;  praelerea  plures  alii.  itrspcellentes 
operibus  (52).  turgentcs  majorum  natalibus.  Hunc 
auecessum,  ex  advenieniibus  (o3)  cogniuim,  Willel- 
mus  circum  regis  tenloria  nocte  iniempesta  praeco- 
nari  curavit;  quo  audito,  post  aliquot  dies  quos  in 
Normannia  egii,  refugit  iii  Pranciam  :  nee  mullo 
poi^t  tempore,  discurrentibus  utrobiqiie  nunliis, 
pacifice  convenlum  ul  regii  captivi  absolvereninr, 
comes  erepla  vel  eripienda  Martello  jure  vendicaret 
legitimo. 

§  i34.  Longum  est  et  non  necessarium  referre 
quanlae  inter  eos  c(»ntentiones  versatae  sunt,  quo- 


est,  ut  pupilli  et  generi  mediator  tumores  ducom 
et  provincialium  salubri  propnsito  compesceret. 

g  2.15.  Sed,  quia  totiens  Mdrtclli  scoccasio  401 
ingessit,  genealogiam  (60)  comitum  Andegavensium, 
qiiam  (61)  relatoris  noslri  mcmoria  atigit,  transcur- 
ram,  praefata  divert  culi  veniH  (62).  Fulco  antiq*jior 
(6.1),  pluribiis  annis,  usque  ad  senium,  illum  moderatus 
comitatum,  mulla  fecit  industrie,  multa  egregie. 
Unum  omnino  est  quo  eum  notari  audierim,  quod 
Herbertum  comilem  Cenomanonsem,  Sanctonas 
sponsiotie  urbis  illectum,  in  medio  colloquto  ab  ap- 
pariloribus  arclan,  et  quibus  placuit  conditionibas 
irretiri  fecit.  Caeicra  (64)  sanctus  et  integer,  extre- 
mis  fere  annis  filio  saepe  dicto  (65)  Gaufredo  prna- 


modo  Willelmns  semper  superiorem  maniim  retule-  p  cipalu  vivens  cessit.  Ille  in  provinciales  (immane  !) 


rit.  Qiiid  qiiod,  inaestimabili  prapsumplione  fortitudi- 
nis  iiunquam  subiio,  nec  nisi  praenuiitiata  400 
die,  illum  aggi  e<li  dignatus,  nostri  lemporis  morem 
animi  magnitudifie  coiilempserit  ?lllud  qu^que  prae- 
tereo,'|U'>d,  iierum  rupiisamiciiiis.  (5i)  rex  lli^nricus 
Normanniani  ingre.ssus,  perpa;.'iim  Oximensem  (55) 
usque   ad  fluvium  Divae  pervenerii,  jactitans  solum 

(47)  Calliaa.  c.  d.  e.  I  1.,  nallicife,  a.  s.  l  %. 

(48)  Odonem  fratrem    Vide  S  187,  not. 

(4'.>)  GaUicB  Belgic(t.  Pompoiiiiis  Mola  dicit,  <«  A 
Garumna  nd  Se<|uanam  Celtas ,  inde  ad  Rhenum 
pertinere  Belgas  ;  •  Plinius  vero.  «  A  Sequana  ad 
Scaldtm.  >  Piolemseus  Orosius,  et  alii  sic  Galliaa 
Belgicae  confinia  describunl  :  «  Aseplemtrioneocea- 
num  Brilannicum,  ab  oriente  flumen  Rhe'>um,  vel 
montes  Adulam  et  Juram,  ab  euro  Alpes  Ppnninas. 
a  met  idie  pariem  provinciae  Narbonnensi.*,  ab  occasu 
fluvium  Scqnanam  ei  GaHiam  Lngdunensem.  » 

(50)  Piignandi.  a.  s.  c.  d.  e  2.  \.,pugnando,  e  1. 

fM)  Mortuim  mare,  Celebprrimum  «pud  Mortnum 
Mare  praelium  anno  1054  ascribit  interpolator  Wil- 
lelmi  G»»mmelicensis. 

{oi)  Operihus.  d.  e  1,  opihns,  s.  e  2.  I.  t. 

(53)  Aduenientibus.t.  d.  e.,aduentantibus,  a.a.  l. 

(54)  liex  Henricus  ;  etc  Seriia  vice  Nonnanniam 
ingresHis  est  rex  llmricus  aniio  1058. 

(5H)  Oxiinensem.  a.  d.  e.;  Exiomensem.  s.  1., 
Eximenxem.  c. 

(.%»i)  Mptu**rat.  s.  d.  e  1.,  metuerety  a.  c.  1.  e  2. 

(57)  Mors  Ihnrisi.  Die  i  Augiisti  A.  D.  lO^iO 

(5H)  Marlelli.  Godefridus  Martcllus  obiit  die  U 
Novimbris  10'>0.  •  In  eodem  porro  anoo  (1060  rex 
Henjricos  obiii  ia  Hativiiate  S.  Joauu»  ;  M  i{i6us 


quam  dnre,  in  ipsiiin  col  atorem  honoris  quam  su- 
pcrbe  actiians,  ju^susque  magistratum  et  fasces 
deponere,  adcosibi  aTOgnvit  ut  eontra  palrem  a^mt 
sumeret.  Tunc  senis  frigidiis  jam  et  effne^us  snnguis 
ira  incaluit,  flliiimque  juveniliter  insultantem  paucis 
diebus  maturiori  consilio  ad^^o  infregit,  ut.  per  ali* 
quot  milliaria  (66)  sellam  dorso  vehens  (67),  pronum 

avnncn!us  Goffridus,  tertio  die  post  festiTitat<»m  B. 
Mariini,  bono  flne  quievit.  »  (Bx  Hisloriae  Andega- 
ven.sis  fragmento.  auctore  Pul  one  comite  Andeg%- 
vensi  ;  apiid  Acheriam,  Spicilegii,  iom.  III.  p.  233.) 

(59)  Prudentice.  a.  s.  c.  d.  e  i.  I.,  omit.  in  e  1. 

(60)  Comitum  Andegavensium.  Dvtcomilibus  An- 
degav.  con<uIe  Gesta  consulum  indegavensium  au- 
ciore   monacho   Benedictioo    Majoris  Monasterii. 

r\  (Apud  Achenum,  iom.  III). 

(61)  Quam.  c.  e.  quantum^  a.  s.  d.  I. 

(6i)  Prcefata  diverliculi  venia.  a.  e.  d.  e.  1,  omiti, 
io  8. 

(61)  Fulco  antiquiar.  Pulco  III  cosrnomento  Nerra, 
seu  Niteer,  Jerosolymitanusque  et  Palmee.  Patri  Gau« 
fredo  I  suc^essit  an.  V87. 

(64)  Castera.  c.  d.  e.  1.,  eceierum.  a.  s. 

(65)  Gaufredo.  Uujus  Qommis  II»  cognomine 
Martollo. 

(66j  Sellam  dorso  vehens.  «  Sellam  dorso  ferre, 
poe  la  q'ia  nihii  coulume  lio^ius.  Vtde  aliud  exem- 
plum  Hpud  Willelmum  G<Mneiic.  D  i  Cbcsne,  p.  i59. 
Diicange,  iri  voce  Sella  j  isti>Rime  supponit  contu- 
meliam  px  parte  offenden  is  oriri  se  quasi  b  utum 
agooiiceniis,  si-que  lotiim  ia  dilioaem  ofSnBii  ira- 
deniis.  »  (Shakpb,  30(1.) 

(67)  Vehens.  c.  e.  evehens  a.  1.4. 1. 


iai9 


WlLLELMI  MALBfESBURIENSlS  MONACHI 


isto 


se  cum  sareina  ante  pedes  palris  exponeret.  Ille  A  ab  omoi  orbe  Christiano  excommunicari,  propter 


coi  vetus  animositas  adhuc  palpitaret,  assurgens, 
et  pede  jacenipm  pulsans,  »  Victus  es,  tandem  vic- 
tu3,  »  40  i  ^r  qiialerque  ingemiuat :  superfuit 
victo  spirilus,  et  quidem  egregius,  ut  responderet, 
•  Tibi  pater  soli,  qtiia  pater  (68)  es,  victus  ;  cieteris 
omnibus  invictus  sum.  »  Hoc  relatu  tumentis  ani- 
mua  emollitus,  patriaque  pietate  verecundiam  prolis 
cousolalus.  priucipatui  resiituil;  monitum  ut  matu- 
rius  se  ageret,  provincialium  fortunas  et  paci*m 
suum  esse  decus  ad  eitraneos,  commodum  ad  do- 
me»licos.  Kodem  anno  veteranus,  et  saecularibus 
atipendiis  emerilus,  jam  de  animas  viatico  cogitans, 
Jerosolyroam  adiit :  ibi  a  duobus  servis,  sacramento 
adactis  ut  quod  juberet  facerent,  per  publicum  ad 


ejus  libidinem,  aliquanlis  annis  sustmuit.  Pilii  Ful- 
conis  fuerunt  Gesfridus  el  Fulco  :  Geafridus,  eogno- 
men  Martetli  baeredilanum  sortitus,  suts  sudoribus 
ampliavit ;  tanta  pace  et  quiele  per  terras  illas 
parla»  quantum  nemo  videril  (77),  nemo  Vfsaros 
sit;  quapropter  suorum  insidiis  neeatus,  i^gregias 
probiiatis  deciis  lu*t.  (78)  Fulco,  in  i*egiroiDe  auc- 
ce<lens,  adbuc  in  re«)us  humaiiis  versatur ;  de  qoo 
for^iiian  tempore  regis  Henrici  diciumSy  nune  de 
Willelroo  expjanabo  quod  reslat. 

g  23  .  Ille,  ubi  civile  dissidium  mullo  eiercitio 
coroposuit,  rero  majoris  glori»  animo  aequens, 
404  terras  oliro  (19)  Normannie  app^indicea,  quse 
longo  U3U  insuleveraiit,    resliltt^r«  intendil;  Ceno- 


sepolchruro  Doroini  nudus,  insprctantibus  Turcliis,  g  mauicuro   dico  comitatum  et  Brilanniaro.  Qiiorum 


traclus  est ;  alter  restem  (69)  ligneum  collo  ejus 
intorserat;  aller  flagris  (70)  terga  ex|ioliali  urgebat. 
loter  bec  ille  clamabat,  «  Accipe,  Oomine,  roise- 
ruro  Fulconero,  perjururo  tuum,  fugitivum  tuum  ; 
confessaro  dignare  animam,  Domine  Jesu  Christe.  » 
Nec  Uimen  quod  desiderabat  lunc  impetravit ;  sed, 
domum  placide  regressus,  post  aliquot  annos  obiit 
(71).  Filii  ejiis  Gaufredi  piseruptam  audaciam  su- 
perior  naii btio  palelecit.  (72)  Is  moriens  (73)  Gau- 
fndo,  aoroiis  filio,  ha-reditaiem  suam  contradidit, 
sed  induhtriam  ^ecculi  transfundere  non  potuil  ; 
Daro  ille,  siroplicium  moium  juvenis,  magis  in  ec- 
clesiis  orare  quam  arma  tractare  consuetus,  homi- 
nea  regionis  illius,  qui  quiete  victiiare  Hfscirent, 


Genomauis,  dudum  (80)  a  Martello  succeiisa»  t^ 
domiuo  suo  Hugone  (81)  privata,  tunc  uuper  ali- 
quantulum  sub  Herberto  Hugonis  filio  re^piraverat ; 
qui.  ut  tutior  contra  Andegavensem  esset,  Wiilelmo 
se  manibus  dederat,  iu  ejus  fidelitatero  sacrameDto 
juratus  ;  praeterea  filiaro  ipsius  petierat  ee  defpoo- 
derat,  qu»  priufquaro  nubilibus  annis  matura 
conjugio  fieret,  ilte  root  bo  dfcessit.  Haeredfm  sibi 
Willelmum  pronunlians,  adjuratis  civibus  ne  aliom 
susciperent :  hahituri,  si  velient,  lenem  et  probom 
domiuum  ;  si  nolleni,  recli  sui  exactorem  imroodi- 
cum.  Quo  defuncto,  Cenomanenses  magis  ad  Gail- 
terium  Midautinum  declinanica,  cui  aoror  Hugools 
nupserai,  sero  tandem  ut  Willeimuni  so^ipereot 


io  cuotemptum  sui  excitavit ;  quare,  tota  terra  prae-      resipuere  (A.  D.   10.'>5),  gravibus  ss|»e  damnis  ad«> 

^ ..U..«      A  £\  tm     A«rt/\at»a       l7iil<*/\     fi^ulA*    illiiie     iiltrn  ^  m#.Mii:        Tliii«l      !■<:»      !»•«..•«     ^.«^      I1^..^IJ..^      £...^4... 


dombus  403  exposita,  Fulco  frater  illius  uUro 
ducatum  corripuit.  (74)  Fulco,  Rechin  dictus, 
quod,  german  isimplicitati  (75;  crehro  infrendens, 
ad  uUimum  honore  spoiiaturo  perpctua  custodia 
coercuerit,  (76)  habuit  uxorero  quSy  pruritu  allioris 
noroinis  allecta,  illo  relicto,  Philippo  regi  Franco- 
ruro  nupsit ;  quam  is,  iroroeroor  dicti . 
Non  bene  conveniunt,  nec  in  una  sede  moranlur, 

Uajeiiai  et  amor, 
tanta  vcnere  ardt  bat,  ul.  curo  imperare  aliis  oro- 
nibus  cuperet,  ab  ea  sihi  iroperari   eeqoanimiier 
ferret.  Denique  omnium  digitis  quasi  fatuus  noiariy 


moniU.  Illud  fuit  tero^us  quo  Haroldus  iovitas 
Normanniam,  importuna  sibi  aura,  evectos  est : 
quem,  (82)  sicut  supra  dictum  est,  Willelmas  io 
Britaonicam  expeditionero  duxit,  volens  ojus  ma- 
num  explorare  ;  siroul  et  strictiori  consilio,  *PP>* 
ratum  o^^tentans  suuin  ,  conspicnturo  qoaotom 
pnestaret  Anglicis  bipcnnibus  ensis  Norroannicus. 
Alanus  tunc  ibi  comes,  viridis  juventaet  prsecellens 
robore,  Eudonero  patruuro  vinxeiat  (83),  roiilta 
egregie  fecerat  ;  Willelmum  non  solum  non  timebat, 
sed  et  irritabat :  at  ille  Britlanniam  ut  hseredita- 
rium  solum  calumniaos,  quod  405  ^^  Carolos 


!1 
f 


(68)  Pater.  a.  s.  c.  e.  i,  pater  meus.  d. 

(69)  lieHem.  a.  s.  d.  e,  veclem.  c,  roi/m,  I. 
70)  Flnurit.  a.  c.  d.  e.  Uflagell*s.  s. 

|il)  Obiit.  Fulco  HIobiH  Metis  ii  Junu  1040. 

(72)  Is  moriens.  Gaufrf^dus  Martellus  obiit  nullam 
ex  suis  tribus  uxoribus  prolero  relinquens. 

(73)  Gaufredo  sororis  IHio.  Gaufredus  III,  cogno- 
mine  BHrbatus,  Hliiis  t*rat  Gautrcdi  Ferreol,  Caslri 
Nantonis  (Chatfaii-Landon;  comitis  et  Brmengard». 
Fuicoms  Nerrae  filiie. 

(74)  Fulco.Rechln  dictus.  FulcoIV,  dictus  etiam 
Le  Quere  leur. 

(75)  Simplicitati.  a.s.  c.d.  e  2.  U  supplicitati, 
e  1. 

(76)  Habuit  Uxorem.  Cui  noroen  erat  Berlrada. 
Fulco  eam  in  roatnmoniuro  sibi  conjuuxit,  aooo 
lu89,  secunda  adhuc  et  tertia  uxore  auperatite, 
qau  repudiavaftt. 


(77)  Nemo  viderit.  a.  s.  d.  1.,  omitt.  in  e.  e. 

D  (78)  Fulco  in  regimine.  etc.  Ergo  Fulcone  IV 
adhuc  tunc  temporis  Andega%'ensero  coroitatum , 
unde  consequenter  probatur  Malmesburieosem  opos 
hoc  ante  annum  1129  perfuisse,  quo  anno  Gaufredus 
le  Bet,  mat{is  nous  ut  Gaufrelus  Plaotagenet, 
Fulconis  filius,  Andegavensis  comes  factus  est. 

(79)  Normanniag  appendices.  Anno  931,  Britones 
in  cornu  GsHife  constiiuii,  adversus  Normannos, 
qmbiis  sobditi  erant,  insurffentes,  repressi  siint  a 
willelmo  Longa-spata.  •  (Bx  libello  Hogouia  FIo- 
riac.  mouachi.)  Bouq.  XI,  181,  ooie  S 

(80)  Dudum.  a.  s.  d.  c.  1.,  oHm,  e. 

(81)  Hugone.  a.  s.  c.  d.  e  %.  L,  omiU.  in  e  1. 
(8%)  Sieut  supra  dictum  est,  g  228. 

(83)  Vinxerui.  «•  c.  d.  o.  I,  piceraig  §• 


mi 


GESTA  REGUM  ANGLORUM.  —LIB.  m.  —  DB  ADV.  NORMAN. 


im 


Rolloni  cum  filia  (84)  Gisla  dedmt,  brevi  effeMl  A  omnino  iDfructuosus ;    qnippe  qui,  proDDnllala  et 


ut,  uUro  Alanus  adveniens.  supplicilcr  »e  suaque 
dederet.  Sed ,  m"»*  ^^  Brillani.ia  panim  alias  di- 
cturus  snm,  hic  qucddam  miraculum,  quod  illis 
ferme  diebus  iu  Nannetis  civitale  comigit,  paucis 
inHeram. 


DB  DUOBUS  CLBRICIS  80C118. 

g  231.  Eiant  in  orbe  illa  duo  clerici,  nondum 
patientibus  annis ,  presbyteri;  id  officium  magis 
precario  quam  bon»  vita  merito  ab  episcopo  loci 
exegeraiit  :  deniqoe  alterius  miserandus  exitus 
soperslitem  instruxii  quam  fuerint  antea  in  infemi 
lapsum  ainbo  prawipites.  Ca^leruro,  quod  ad  acien- 

tiam  liiterarum  lendit  iia  edocti,  ut  aut  parum  aut  ^^^^^  stiHanltm,  et  •  en,  ait,  unam  ex  minimis, 
Dihi!  ipsis  deberent  ariibus :  a  repianiibus  mfanli»  videlume  Ubi  levis?  »  Cum  levem  sibi  viden  rcfer- 
nidimentis  adeo  jocundis  amiciliae  officiis  «muli,      ^^^  j„g^  curvatis  in  volam  digitiii,  ires  guitas  de- 


acciamaia  sententia,  sempilerais  sim  depulatoa 
fioppliciis.  •  Cumque  vivus,  ad  ereptionem  moriui, 
omnia  sua  monasteriis  et  egenis  expensumm,  seque 
dies  el  noctes  jejuniis  et  orationilius  continuaturum, 
promitleret;  -  Fixum  est,  inquit,  quod  dixi,  quia 
sine  pcenitentia  aunt  judicia  Dei,  quibua  io  sulphu- 
ream  voraginem  infeini  demersus  sum  :  ibi  dum 
rotat  astra  polus ,  dum  pulsat  litlora  pontus.  pro 
criminibus  meis  volvar ;  inflexibilia  sentenii»  manet 
rigor  (88).  setema  et  innumera  pcenarum  geiiera 
comminiscens ,  407  ^otus  modo  mundus  vahtura 
remedia  exquirat.  Et  ut  aliquam  experiaris  ex  meis 
innumerabiiihu.s  poenis,  protendit  manum  sanioao 


ot,  juxia  (86)  comici  dicium,  «  Manibus  pedibusque 
eonando,  periculum  etiam,  si  iieccsse  ^sset,  capiiis 
pro  invicem  facerent.  •  Quare  die  quadam,  fiherio- 
rem  animum  (Hto)  a  curis  ioriosecis  narti,  in  se- 
creto  concla\i  huju^modi  sententias  fudere  :  P.uri- 
bo«  se  annis  nunc  literis,  nunc  beculi  lucris  (81), 
nentes  exercuisse,  nec  saliasse,  magis  ad  diblor- 
Inm  qoam  ad  recluin  intentas  :  inter  hvc,  illum 
acerbum  diem  sensim  appropinquare  qui  ^ocietaiis 
suse  inexti-icabiie  in  vita  vinculum  disruniperet ; 
onde  prseveniendum  mature,  ut  fides,  quae  conglu- 
tinarat  viventes,  primo  mortuum  comitarelur  ad 
naofs.  Pacii^untur  ergo  ut  qui^quia  eorom  aute 
obiret,  supersiiti,  vtl  dormienti  vel  vigilanli,  appa- 


fluentis  labi  super  eum  jaculaius  est  :  qoarom   dosB 
tempora,  una  frontem  cx>ntingeiites,  cutem  et  car- 
nem  sirui   ignitio    cauterio    peneirarunt,   forameo 
Ducis  capax  efficientes.  lllo  magniludinem  doloria 
clamore  testanto,  «  Hoc,  inquit  mortuus,  erit  in  te 
(89)  quantum  vixeris,  et  poeuarum  mearum    grave 
documentum,  et,  ni^  neglexeris,  salutis  luse  singu- 
lare  monimentum  Quapropler  dum  licct,  dum  nutai 
ira,  dum  pendu'a  Deus  opcritur  (90)  clenoentia,  muta 
habiium,  muta  animum,  Redonis  monachus  efiectus 
apud  saiictum  Melanium.  •  Ad  bsec  verba  vivo  respon- 
dere  nolente,alter  eum  oculi  vigore  per^tringens.  «  8i 
dubitas,  inquit«  converti,  niiser,  lege  hle  as  istas;  • 
obiret,  supersiiti,  vtl  dormienti  vel  vigilami,  appa-      ^^  ^^^^^  ^^^  ^^^^^  ^^„„n,  expandil  telricis   noiis 
reret  hifra  iriginta  procul  dubio  406  dies  :  si  tiat,  G  inscriptam,  in  quibus  SaUnas  et  omne  inferorom 
edocturus  qiiod,  secuudum  Platouicos,  mors  spiri- 

tum  non  exiinguat,  sed  ad  principium  »ui  Dnum 
tanquam  e  carcerv^   emillat ;  sin  miiius,  Bpicureo- 


rum  secise  concedendum,  qui  opiuantor  animam 
corpore  solutam  in  aerem  evanescere,  iu  auras 
ettluere.  lia  daia  acceplaque  fide,  quotidianis  col- 
loquiis  sacian.entum  frequentabant.  Nec  multum  in 
mi'dio.  et  ecce,  mois  repenline  imminens  uidignan- 
tem  halitum  uni  eorum  violenter  exlraxit.  Remansit 
alter,  et  serio  de  socii  sponsione  cogitans,  et  jam 
jamqiic  affuiurum  praesioluns  cassa  opinione  tngima 
diehus  ventos  pavit ;  quibus  elap>is,  cum  desp«  rans 
aliis  negoiiis  avoca^set  otium,  astitii  subiio  vigi- 
lanti,  ei  qilldam  operis  molienli,  vultu,  qualis 


satellitium  graiias  omni  ecclesiastico  coetui  de  Tar- 
taro  emiitebanl,  quod  cum  ipsi  io  nullo  suis  volo<* 
ptatibus  deessent,  tum  tanium  numerom  subditanim 
animarum  paterentur  ad  inferna  descrndere  pnedi- 
cationir  incuria,  quantum  nunquam  retroacta  vide- 
runt  ssecula.  His  dictis  ioquenlis  aspectus  disparoit; 
et  audiens,  omnibus  suis  per  ccclesias  et  egenoa 
disiribuiis,  sanctum  Melanium  adiit,  omnes  audieo* 
les  et  videntes  de  ftubiia  couversione  (9  )  admonena 
ut  dicerent «  Hsec  est  mutatio  dextraa  Excelsi.  ■ 

408  §  23^*  ^^^^  proutilitaie  legeniium  me  inse- 
ruisse  non  piguit ;  nunc  de  Willelmo  loqoar.  Nam 
quia  breviier,  nec  ut  puto  inutiliter,  res  ejua,  quaa 


solel  es8e  moiientium  auima  f.gieDie .  exaogu:8.  ©  d"»»»»'  »"«8  in  KorroaDnia  aauia  trigiDia  aelila. 

«/il     f\AM*iim  *    ffvin/lrk    nliiifl     n<ii»ranHi  AVnMliiinn   /\m1a 


Tum  tacentcm  vivum  prior  mortuus  compeltana. 
«  Agnoscis  me  ?  »  inquit  :  « Agnosco,  respondit,  et 
non  tantum  dc  insolita  tua  turbor  prsesentia,  qoan- 
tum  de  diutuma  iniror  absentia. »  At  ille,  ubi  tardi- 
tatem  adveutus  excosavit,  tand<  m  ait,  «  Tandem, 
expedilis  morarum  nexibus,  venio  :  sed  advenlus 
iate  tibi,  si  voles,  (amice),  erit  commodoa,  nuhi 


vit,  percorri ;  modo  aliod  oarrandi  exurdiom  ordo 
temporom  flagitat,ot  de  regno  ejos,  qoantum  oosira 
acisciiatio  peoetrare  potuit,  meodaciom  arguam, 
ventatem  pronuntiem.  Rex  fidwardus  fato  functoa 
fuerat :  Anglia  dubio  favore  nutabat,  coi  sa  reetori 
coromitteret  incerta,  an  HaroIdOt  an  Willelmo,  an 
Edi^aro ;  naro  et  iilum,  pro  geoere  proximom  regno. 


(84)  FUia  e.  d.  e.  filia  iua,  a.  s.  1. 

(85)  Comici  dietum.  Tereut  Andr.  iv,  i. 

(8< )  Animum.  a.  s.  c.  d.  e  2,  omitt.  io  e  1. 

(87)  Lucrts.  a.  c.  d.  1.  curis,  a. 

(88)  Rigor.  a.  c.  d.  e.  l,  rigor  aitemus,  s. 


(89)  Im  te.  e  i,  liM.  a.  a.  e.  d.  e  1. 1. 
(90;  Deus  &periiuK  c.  e.  Deus  t$  opentur^B.  d.  K 
Dei  te  operiiur^  a. 

(91)  Conversiane.  c.  d.  e.  eonversione  et  illustri 
conversatianef  a.  a.  1. 


WILLELHI  HALMESBURIENSIS  iTONACa! 


ifU 


proceribns  rex  eommendayerat,  tacito  scilicct  mon-  ^  lis  maturilate    pollerent;  ut  ti  fiin^a^os  vel  in  ftcie 


tis  judicio,  sed  prono  in  clemenii  m  aiimo.  Quare, 
ut  prsedixi,  Angli  diversis  volis  ferebantur,  quamvis 
patam  cuncti  bono  Hiroldo  iinprecareutur  :  et  ille 
quidem,  dia  lemate  r&stigiatu<,  nibil  de  paciis  inler 
seet  Willulmum  cogitabat;  liberaium  se  f^acramento 
assererts,  quod  tiiia  f*jus  quam  dcspoi.derat  ciira 
nubiles  anrios  obierat.  Fcnur  enim  vir  ille,  non 
pauci«(  yirtulibus  prteditus,  parum  adversus  perQ- 
diam  sibi  consuluisse  dummo<lo  posset  quibu^cunque 
praesligiis  bominum  ratiociuationes  suspendere  : 
prselerea,  qui  putaret  minas  Wiilelnii  nunquam 
ad  factum  erupturas,  quod  ille  contcnninorum 
ducum  bellis  implicaretur,  lotum  animum  olio  cum 
subjeciis  indulserat ;  nam  proreclo,  nisi  «{uod  Nori- 


vei  alibi  cerneres.  non  proceres  sed  rt-ges  putares. 
Ita  eprscopi  et  abbates  'Ilius  temporis  reiigione,  ila 
optimHtes  (95)  magrianima  liberdliiale  certabant,  ut 
mirum  sit  qiiod,  (96i  paucissimis  aiinis  4l0  ^^o~ 
luiis,  pieraque  et  p*  ne  omnia  in  utrisque  ordioibus 
muiata  videas  :  illi  in  quibusdam  het^etiores,  sed 
largion  8 ;  isti  in  omnibus  prud«  otiores,  sed  teua- 
ciores;  utrique  tareo  in  def^nfaida  pairia  mtitu 
validi.  consilio  piovidi,  fortunas  auas  evehere,  ini- 
micoruin  deprimere  parati.  Verum  lunc  Willelini 
industria  cum  prudentia  Dei  con<»eQiien8.  jam  spe 
Angliam  invadebat ;  et,  ne  justam  causam  temeritas 
decoloraret ,  ad  apostolicum,  qui  ex  An^elmo  Lu- 
censi    episcopo  (96*;  Alexander    dic«batur,    misit, 


corum  regem  advenlarc  d  dicit,  nec  militem  convo-  r%  jusiiliam  8us«*.fpti  bclli  quantis    poterat    facuodi» 

.•       *  !•  ,  t        '  m.  t    tm  ^^      -^ !_      _II r%  II  •    J      *»  ••.  . 


care  nec  aciem    di  igere    dignalus    tuisset.  A'ter 

interea  illum    per    nuntios    leuiier    convenire,  de 

rupio  foedere  expostulare,  precibus  minas  insuere ; 

8cirel  se  ante   annum  emuiisum  ftTro  debitum  vin- 

dicaturum,  illuc  iturum  quo  liaroldus    tuiiores    se 

pedca  habere  putaret.   Contra,  ille,  (92)  quHP  dixi 

40  c^  de  purllae  nupliis  refereus,  de  regno  addidit, 

prflesumptuosnm  fuisse  quod,  (9i)  absque  geuerali 

aenalus    et    populi  convenlu  et  edicto,  alienam  illi 

hserediralem    juraverit ;  proinde  slultum  sacramen- 

tum    fraiigendum.   N^m  si  jusjurandum  vel  voium 

quod  puella  in   domo  palris,  nesciis  pareitlibus,  de 

8U0  corpore  volens  fecerii,  judicalur  ir  i  iium ;  quanto 

magis  q'iod   ille,  sub  rogis  virga  coustiiuius,  ue- 

scienle  omni  Anglia,  de  tolo  regno,  necessiiate  tem- 


nervis  allrgans.  Harcldus  id  facere  supersedit,  vel 
quod  turgidus  na!ura  ebsct,  vel  quod  caubae  diffide- 
ret,  vel  quod  nuntios  suos  a  Wideimo  el  ejus  coro* 
plicibus,  qui  omiies  porlu?  obsidebanl,  in^pediri  ti- 
meret.  Quare,  iterpeus^is  apiid  se  ulrinque  paitibus, 
papa  vexillum  in  omen  regni  Willelmo  coniradidii ; 
quo  ille  accepto,  conventum  magaalum  (97)  apud 
Lillebona  fecit,  super  negotio  singulorum  seoteatias 
scisciiatus.  Cumque  omnes,  ejus  voluDtaiem  plauai- 
bus  excipieutes,  magni^cia  promissis  aaimassel  (98), 
Cummeaium  navium  omnibus ,  pro  quautiiate  pos* 
8eKsionuni,  indixit.  Ita  tunc  discessum,  et  mense 
Auguslo  ad  sanctum  Walericum  in  coromune  yen- 
tum  :  f»ortus  ita  (99)  per  411  melonyroiam  (  00) 
dicitur.  Congregati»  undecunque  uavibus,  felix  ex- 


poris  coactus,  impegerit,  videatur  (94)  non  esse  ra-  ^  spectabalur  aura  qiiae  illas  ad  destinatum  lo«*um  (1) 

evtbeiet.  Qua  multis  diebus  remorante,  vulgus  mi- 
litum,  ut  tien  solet,  per  tabernacula  mussviabat:  in- 
sanire  boniincm  qui  V'  ilet  aiienum  aolum  in  jus 
suiim  refiiitdere ;  Deiim  contra  tendere,  qni  veoium 
arceiet;  idem  pairem  voluisse,  eodemque  modo  in» 
hibiium ;  falaie  illi  famili»  esse,  ut,  altiora  viribus 
»piraus,  Deum  adversantem  expcialur.  Ista  per  po* 
blicum  serebantur,  qun  posseot  fortium  robur  eoer- 
vare.  Dux  itaque,  facto  cum  senioribua  condlio» 
corpus  saocti  Waierici  foraa  efferri,  et,  pro  veolo 


tum  :  pra^terca  iniquum  poslulat  ut  impeiio  dice- 
dat,  quud  tanto  (avore  civium  reg^nd«.m  sufcef.erit; 
hoc  ne<;  provincialibusgralum,  uec  miliiibus  luium. 
Ita  rev«'riebantur  inanes  nuntii,  vel  \eris  \el  veri- 
similibus  argumentis  pra^sti  icli.  Sed  comes  loto  illo 
anno  bello  neccssana  expediebal,  largis  sumpiibus 
milites  suos  continebal,  alienos  in  vilabat  :  ordiues 
aciesqiie  ita  institucbat,  ut  milites  proceri  corpore, 
praecel  entes  robore  essenl ;  duces  et  ante^ignani, 
pister  scieotiam  rei  militaris,  etiam  consilii  et  aela- 

m)  QuofdixL  yideg22S. 

(93)  Ahsque  generali,  etc.  Quibus  ex  verbis  sequi 
videiur  maguum  regui  conciiium  niinquam  de  ulla 
in  ducem  coronse  trauslalione  conseusisse;  qua  de- 
ficicnte  sanctione  nullum  Hb  HaroMo  in  gnitian) 
Willelmi  prsstitum  sacramenium  vim  obiigandi 
habere  polerat. 

(94)  Videatur.  s.  d.  e.  \. ;  Judicatur,  a.  c. 
(9o)  Oplimaiet.  a.  s.  d.  e.  1.;  primatei^  c. 

(£6;  Paucixsimis  annis..,  deprimere  paratU  c.e.l. 
k.;  nnndum  sexaginta  nnnis  evolutis,  utraqueturba 
aborlivum  lM)nitatis  efftctijurata  betla  vontiajusti" 
tiam  suxciperent :  ilU  pro  ambitione  sacrorum^ma- 
gis  distortum  quam  a^quumet  bonum  amplectentes : 
isti  rfjecto  pulore,  undecanque  captaiis  occasioni- 
bus,  compendla  pecumurum  velut  quottdianam  sti' 
pem  emendicanta4,  a.  s.  g,  h.  1.;  d.  ni.  uirt  mnue  lo- 
c.m  coiiliiieut,  omis  is  tamen  \>rbis  paucisiimis  aU' 
niSfPOsistipememendicantes.Ex  his  \erbisiD  lOcobu- 
piaallatu,  nor<t<:fum  sexaqinta  annis  e/apm,proiime 
ad  tempus  accedere  oobis  daium  eai  quo  pnma  viae 


completum  fuerit  opus  cui  titulus,  Gesta  Regum ; 
sed  putandum  est  minus  definituni  K.quendi  modum, 
ut  ex  textu  apparet,  adhibitum,  cum  probabiliter 
opus  suum,  elapsis  aliquoi  annis,  ad  iocudem  revo- 
D  caveril. 

(96*)  Alexaoder  II,  die  SO  Seplembr.  1061 
pomiticali  corona  insignitus ,  obiit  die  ti  Aprilia 
1073^ 

(97)  Magnatum.  a.  c.  d.  e.  I.;  magnum^  s. 

(9*()  Animasset.  s.;  animasient,  a.  e.  d.  e.  L 

(99)  Ita.  a.  s.  d.  e.  I.;  ille,  c. 

(100)  Per  metonymiam.  Due  sunt  civitat^^s  Domine 
S.  Vaiarici :  una  in  Picardia  ad  o^lium  Somonap  flu- 
minis  quse  pridem  Leugonaus  vocabalur;  aliera 
V4'ro  in>i^nis  esl  |  oilus  in  ^oiniannia  in  dicpcesi 
Roih(  magfiisi,  qua*  pridem  Sainl  laleritei  Ptaint^ 
uunc  xuiem  Saint  Valeri  en  Caux  vocatur.  Prior 
et^se  V  deuii  de  qua  hic  Malm«  sburieosia.  «i  lo  Poo- 
iivo  apud  S.  Walericitm  in  ai  churis  coogni^  Mre 
lecil,  »  inquit  Willelmus  Genmieticeoais. 

(1)  Loeum.  d.  e.;  omitt.  in  a.  s.  c.  1. 


i2i5 


GESTA  REGUM  ANGLORUM.  —  LIB.  III.  —  DE  ADV.  NORMAN. 


im 


deprecaado,  sub  divo  exponi  jussit ;  nec  mora  in-  A  chinno,  quia  non  essent  presbyteri,  sed  milites  ar* 


tercessit  quin  prosper  flatus  carbasa  impleret.  Tunc 
loeCus  clamor  exortus  omnes  ad  naves  invitavit : 
comes  ipse,  a  continenti  prirous  ad  (2)  altum  pro- 
vectus,  csteros  in  medio  fere  mari  anchoris  jactis 
sustinuit.  Omnibus  itaqne  ad  praetoriae  puppis  ver- 
miculatum  velum  convolantibus,  post  cibum  sum« 
ptum  placido  cursu  Hastingas  appulerunt.  In  egresm 
navis  (A.  D.  1066,  Sept.  28)  pede  lapsus,  eventum 
in  melius  commulavit,  acclamante  sibi  proximo  mi- 
lite,  <(  (3)  Teoes,  inquit,  Angliam,  comes,  rex  futu- 
rus  !  »  Omnem  exercitum  a  prseda  continuit,  412 
parcendum  rebus  (4)  quse  suse  forent  praelocutus ; 
continuisque  quindecim  diebus  adeo  se  quiete  agens, 
ut  nihil  minus  quam  bellum  cogitare  videretur. 


mis  validi,  animis  invicti.  Rapuit  ergo  ex  ore  ipsius 
sermonem  (7)  Gurtha  frater,  plus  puero  adnltus,  et 
magnse  ultra  aetatem  virtutis  et  scientiae.  «  Cum  » 
(inquit)  «  tantam  fortitudinem  Normanni  praedices, 
indeliberatum  aestimo  cum  illo  confligere,  quo  (8) 
inferior  robore  et  meriio  habearis.  Nec  enim  ibis  in 
inficias  quin  illi  sacramenlum  vel  invitus  vel  volun- 
tarius  feceris ;  proinde  consultius  ages  si,  instanti 
necersitati  te  subtrahens,  nostro  periculo  colludium 
pugnse  tentaveris  :  nos,  omni  juramento  expediti, 
juste  ferrum  pro  patria  stringemus.  Timendum  ne« 
si  ipse  decernas,  vel  fugam  vel  mortem  oppetas  : 
sed,  nobis  solis  prseliantibus,  causa  tua  utrobique 
in  portQ  navigabit;  quia  et  fugientes  restituere,  et 


g  239.   Interea  Haroldus  de  pugna  Noricorum  re-  B  ^^^^^^  "^^^sci,  poteris.  » 


vertebatur,  sua  aestimatione  felix  quod  vicerat ;  meo 
judicio  contra,  quod  parncidio  victoriam  compara- 
rat  :  allatoque  ad  se  nuncio  adventus  Normannici, 
sicut  erat  cruenlus  in  arrois,  paucissimo  stipatus 
milite  Hastingas  protendit.  Prsecipitabant  eum  ni- 
mirum  fata,  ut  nec  auxilia  convocare  vellet,  nec,  si 
veliet,  multos  parituros  inveniret ;  ita,  (5)  ut  ante 
dixi,  omnes  illi  erant  infensi,  quod  solus  manubiis 
borealibus  incubuerat.  Praeraisit  tamen  qui  nume- 
rum  hostium  et  vires  specularentur;  quos  intra 
castra  deprehenros  Willelmus  circum  tentoria  duci, 
moxque,  largib  eduliis  pastos,  domino  incolumes 
remitti  jubet.  Kedeuntes  percunctatur  Haroldus 
quid  rerum  apportent  :  illi,  verbis  amplissimis  du- 


g  240.  Noluit  efifrsenata  temeritas  aurem  placidam 
monenti  commodare,  existimans  inglorium  et  an- 
teactae  vitse  opprobrium  cuicunque  discrimini  terga 
nudare  :  eademque  impudentia,  vel,  indulgentius 
dicam,  imprudentia,  monachum,  Witlelmi  legatum, 
nec  bono  vultu  dignatus  turbide  abegil ;  hoc  tantum 
imprecans,  ut  Deus  inter  eum  et  Willelmum  judi« 
caret.  A£ferebat  ille  tria  :  41 4  ut  vel  regno  secun* 
dum  conditiones  descenderet ;  vel  sub  eo  regnaturus 
teneret  ;  vel  certe,  spectante  utroque  exercitu, 
gladio  rem  ventilarent.  Calumniabatur  enim  Willel- 
mus  regnum,  quod  rex  illi  Edwardus  concesserat, 
(9)  consilium  Stigandi  arehiepiscopi,  et  Godwini  et 
Siwardi  comitum ;  ejusque  doni  obsides  filium  et 


ctoris  magnificam  confidentibm  prosecuti,  serio  ad-  p  nepotem  Godwini  Normanniam  miserat.   Si  id  ne- 


diderunt,  pene  omnes  in  exercitu  illo  presbyteros 
videri,  quod  totara  facicra  cum  utroque  labio  rasam 
418  haberent ;  Angli  enim  superius  labrum  pilis 
incessanter  fructicantibus  inlonsum  diroittunt,  quod 
etiara  geniilitium  antiquis  Britonibus  fuisse  Julius 
Caesar  asseverat  (6)  in  libro  Belli  Gallici.  Subrisit 
rex   faluitatem  referentium,    lepido  insecutus  ca- 

(2)  Ad,  c.  d.  c,  ifiy  a.  s.  I. 

(3)  Tenes  Angliam.  «  Haec  dicebantur  alludendo 
ad  feodalem  investituram,  seu  formalem  cujusdam 
dominii  occupalioMem,  exhibitis  cujusdam  symbo- 
lis.  »  (Sharpe,  313.)  Ha*c  tamen  narratio  aliquam 
suspectionera  movct  qnod  praelata  vcrba  iis  exacte 
sint  similia  quae  a  Caesare  proiata  sunt  cum  in  Afri- 
cam  appellendo,  fallente  vestigio  lapsus,  exclamavit : 
Teneo  te^  Africa !  Fidem  etiam  adimit  quod  de  hoc 
omnino  tacetWillcImus  Pictaviensis  qui  ducis  capel- 
lanus  erat,  eiqne  appellenti  aderat. 

(4)  Quxsuas  forent.  Quaecunque  fuissent  Conc^ue* 
storis  jussa  quibus  ejus  copiae  a  prsedando  cohibe- 
rentur,  concludendum  est  tamen  ex  Dometday  Surrey 
ea  nihil  profecisse.  Integra  regio  circa  Hastiogas  de- 
vastata  fuisse  videlur.  Henry  Cllis  in  sua  ullima 
editione  opcris  cui  titulus  :  General  Introduction  to 
Domesday,  asserit  dcvastationes  a  copiis  Conquesto- 
ris  in  prima  invasione  patratas  manifeste  patere, 
praeserlim  juxta  Hollington,  Bexhill,  etc.  Cujusque 
mansionisprelium  exhioetur  qualis  regnante  Con- 
fessore  habebalur,  postea  notatur  :  Vastatum  fuit; 
deinde  prctium  soqailur  quo  tempore  Domesday 
Surrey^  seu  inspeclio,  peracta  est.  Ut  se  nunc  ha- 
bent  ista  dominia,  evidenter  adhuc  patet  ea  ab  iu- 
cedente  etercitu  devastata  f uisse ;  unde  dare  aliud 

Patrol.  CLXXIX. 


gare  velit  Haroldus,  judicio  se  sedis  apostolicae  vel 
prselio  acturum  :  quibus  omnibus  solo,  quod  dixi, 
nuncius  frustratus  responso,  discessit,  suisque  ad 
dimicandum  vivaciores  animos  dedit, 

§  241.  Itaque  ulrinque  aniroosi  ducos  disponunt 
acies  (Oct.  14),  patrio  quisque  ritu  :  Angli,  ut  acce- 
pimus,  totam  noctem  insomnem  cantibus  potibusque 

sequitur,  quod  ad  invasionem  pertinet,  Willelmum 
nempe  copias  suas  non  in  unam  tantum  littoris  par- 
tem  exposuisse,  id  est  Bulverhithe  seu  Hastingas, 
ut  supponilur,  sed  in  diversa  loca  ad  appellenaum 
idonea  secus  litlus  maris,  a  Bexhiil  ad  Wmchelsea. 

(5)  Ut  antedixi.  Vide  g  228. 

(6)  /n  libro  Belli  Gallici.  «  Capilloque  sunt  pro- 
misso,  atque  omni  parte  corporis  rasa,  praeter  caput 

D  et  labrum  superius.  •  (Lib.  v,  c.  14.  Caii  Julii  Cm- 
saris,  De  BelloGallico:  ed.  Oudendorpii,  Lu£d.  Ba- 
tav.  mi.)  ' 

(7)  Gurtha  frater.  Guertha,  Haroldi  frater,  pro- 
fecto  in  praelio  apud  Hastingas  occubuit ;  sed  in 
Harleian  ms.  3776,  fol.  21  b.  legitur  Guertham  in- 
columem  evasisse,  atque  in  extrema  aetate  a  rege 
Henrico  U  visum  fuisse. 

(8)  Quo,  a.  s.  d.  e.  I.  quit  c. 

(9)  Consilio  Stigandiy  etc. « Haec  a  WiUelmo  Picta- 
viensi,  qui  Conquestorem  loquentem  inducit  ;  sed 
manifeste  falsa  :  nam  Godwinus  an.  105S,Siwardus 
autem  a.  D.  1054  obierunt ;  anno  vero  1054  Edwar- 
dum  Confessorem  vidimus  filium  fratris  sui  ex  Hun- 
garia  revocantem  ut  illum  sibi  successorem  in  regno 
constitueret.  qui  consequenter  anno  1057  reversus, 
mox  obiit.  Unde  clare  sequitur  ea  quft  hic  asserun- 
tur  miaime  ab  Edwardo  nen  potoiase.  »  (Sbarpb, 


iUl  NVILLELMl  iMALMKSBURlENSIS  MONAGHl  \%U 

ducontc»,  manc  incunclaQtcr  in  huslcm  proccduDl :  A  ruiii  perennis  in  noclc  fuit.  Emicuil  ibi  virtus  ambo* 

pctliios   (.mms   cuin   bipcnnibus  conccrta   anle  sc      rumducum. 


sculoiuni  lcsludinc,  impcnelrabilem  cnneum  fa- 
ciunl ;  quod  profcclo  illis  ca  (iO)  dic  saluti  fuissct, 
nisi  Normanni  simulala  fuga  morc  suo  confcrtos 
nianipulos  laxassenl.  Rcx  ipsc  pcdcs  41^  juxla 
vcxillum  slabal  cuni  fratribus,  ul,  in  cummunc  pe- 
riculo  icqualo,  ncmo  de  fuga  cogilarct.  Vcxillum 
illud  j)0sl  victoriam  pap»  misil  Willelmus,  quod 
crat  in  liominis  pugnaulis  fi^ura,  auro  ct  lapidibus, 
artc  sompluosa  intcxlum  (11). 

g  242.  Conli"a  Normanni,  noclc  lota  confe&sioni 
piccatorum  vacanlcs,  manc  Duminico  corpore  com- 
municarunl.  Pcdiles  cum  arcubus  et  sagiltis  pri- 
mam    fronlem  muniunt,    cquitcs   retro  divisis  alis 


fj  243.  Haroldus,  non  contcDtus  muoere  impera- 
torio  ut  hortcratur  alios,  militis  ofificium  scdulo  exe- 
quebatur ;  sacpc  hostcm  comiuus  venieatem  ferire, 
ut  nullus  impune  accedcrei  quia  stalim  uno  ictu 
cquus.cl  eques  prociderent  :  quapropler,  ul  dixi, 
cminus  lethali  arundine  iclus  morlcm  implcvit.  Ja- 
centis  fomur  unus  mililum  gladio  proscidit ;  unde  a 
WillcUno  ignominiaa  notatus,  quod  rem  ignavam  et 
pudendam  fccisscl,  roilitia  pulsus  esl. 

§  244.  Itcm  Willclmus  suos  clamorc  et  pracsentia 
hortari,  ipso  primus  procurrerc,  cooferlos  hosles 
invadero  :  id('0  dum  ubique  ssevit,  ubique  hdfrendet, 
Ircs  equos  lectissimos  sub  se  confossos  ea  die  ami- 


consistunl.    Comcs   vullu   scrcnus.   ct    clara  voce  g  sit.   Pcrslilil  lamcn  magnanimi  ducis  et  corpus  el 


sua*  parli  ulpole  jusliori  Dcum  adfulurum  pronun- 
ciaus,  arnia  j)Oposcil ;  nioxquc  minislrorum  lu- 
niullu  (12)  loricani  iuvcrsom  indutus,  casum  risu 
rorrcxit,  <«  Vcrtrtur,  inquicns,  forliludo  comila- 
lus  (13)  iMci  in  rcgniun.  »  Tunc  (H)  canlilcna  Roi- 
landi  inrlioala,  ul  marliuin  viri  cxcnij^Ium  j)Ugnalu- 
ros  (15)  acccnd(Tct,  inclamalocjuc  Dci  uuxilio,  j)ra)- 
lium  consrrlum  (U»),  bellaluinjjuc  acrilcr,  iifutris 
in  inullam  dici  lioram  ccdcnlibus.  Qno  comjHTlo, 
Willclmus  innuit  suis  ul,  ficla  fuga,  camj)0  sc  sub- 
trahcrcnl.  IIoc  comnicnlo  Anglorum  cuneus  solulus, 
quasi  palanlcs  hoslcs  a  lcrgo  ccsurus,  cxilium  sibi 
maluravil;  Normanni  cnim,  convcrMS  ordinibus  rt- 
vrrsi,  disj)crsos  adoriunlur,  et  in  fugain  cogunl.  Ila 


animus,  quamvis  familiari  susurro  a  custodibus 
corporis  rcvocarftlur,  perslilit  (inquam)  donec  victo- 
riam  plciiam  superveniens  nox  infundcrct.  Et  procul 
dubio  divina  illum  manusprolexit,  utnihil  sanguinis 
cxcjus  corj)orc  hosti>(18)  haurirot,  quanquam  illum 
tol  jaculis  iinpclcrcl. 

417  g  245.  Illa  fuit  dics  falalis  Anghai  (19),  fu- 
ueslum  cxcidium  dulcis  patria;,  pro  novorum  doroi- 
norum  commutatione.  Jam  enim  pridem  moribus 
Anglorum  insucvcrat,  qui  varii  adroodum  pro  tem- 
IK)ribus  fuerc  :  nam,  primis  advcntus  sui  annis, 
vultu  et  gcstu  barbarico,  usu  bellico,  ritu  fanatico 
vivcbant;  scd  postmodum,  Christi  Gde  suscepta,  pau- 
lalim  ct  per  incrementa  lemporis,  pro  otio  quod 


iuf-cnio  circumvcnti,    pulcliram  mortcm  pro  patrise  ^  aclilabanl,  exercitium  armorum  in  secundis  ponen- 


ullionc  mcrucre  :  ncc  tamcn  ullioni  sua;  defuerc, 
quin,  crcbro  consislcntfs,  416  de  insequcnlibus 
insigncs  clailis  accrvos  faccrcnt ;  nam,  occupato 
tumulo,  Normannos,  calore  succensos  acrilcr  ad  su- 
pcriora  nitcntes,  in  vallcm  drjiciunt,  Icviquc  ne- 
rro\\o  m  subjectos  tcla  torquenles,  lapidcs  rolanles, 
oinncs  ad  unum  fundunl.  Item  fossalum  quoddam 
pra?ruj)tum  compendiario  et  noto  sibi  Iransilu  eva- 
dcntcs,  lot  ibi  inimicorum  conculcavcre,  ut  cuniulo 
cadaveruin  planiliem  campi  a?quarcnt.  Valuit  hoec 
vicissitudo,  modo  ilUs,  modo  istis  vincenlibus, 
quanlum  Uaroldi  (17)  vita  moram  fccit  ;  at  ubi 
aclu  sagitt«  violato  cerebro  procubuit,  fuga  Anglo- 


tcs,  omncm  in  rcligionc  operam  insumpsero.  Taceo 
de  ])auperihus,  quos  fortunarum  tenuitas  plerumque 
conlinct  ne  cauccllos  justiliae  transgredianlur  :  prae> 
lcrmitlo  graduum  ccclesiasticorum  viros,  quos  non- 
nunquam  professionis  contuitus.  sed  et  infamiae 
metus,  a  vero  dcviarc  non  sinit.  De  regibus  dico,  qui 
pro  amplitudinc  potestatis  licenter  indulgerc  volup- 
tatibus  posscnt  :  quorum  quidam  in  patria,  quidam 
Romae,  mutato  habitu,  coeleste  lucrati  sunt  regnuni, 
beatum  nacti  commercium  ;  multi,  specietenus, 
tota  vila  mundum  amplexi,  ul  tbesauros  egenis 
cffunderent,  monasteriis  dividerenl.  Quid  dicam  de 
tot  episcopis,  beremitis,  abbatibus?  nonne  tota  in- 


316.)  —  «  SUgandus  nunquam  pallium  a  Roma  me- 
ruit,    quamvis  cl  ibi    vcnalitas   niultum    operetur. 

Coronain  rcgni  dc  manu  cjus  rc\  dclrectavit 

suscij)crc,  aslulia  qua  consucvcral  prohibitorcs  ex 
parlc  aj)Ostolici  subornans.  Ncc  mullo  j)ost  in  Nor- 
inanniam  navigans,  sub  vclamine  honoris,  illum  re- 
niti^ntcm  sccuin  Iraxit  ;  nc  quid  pcrfidiaj,  se  ab- 
scntc,  i)cr  cjus  auctoritalem  in  Anglia  pullularet. 
Intcr  qua?  dilficilc  diclu  csl,  quantis  eum  cxceperit 
ofllciis,  dignanler  ubique  locorum  assurgcndo,  et 
contra  cum  in  omnibus  episcopatibus  Normannia)  et 
abbfiliis  longa  scric  pomprc  j^roccdi  faciendo.  Sed 
quid  his  legcbalur  involucris  erupit  in  clarum  ;  sci- 
liccl  cum  dcposilus  cst  Sligandus,  lidem  Willelmi 
appellans.  >  (Ex  gestis  pontif.  Angl.,  p.  ilG  b.) 

(10)  Ea,  a.  s.  e.  I.,  illaj  c.  d. 

(11)  Intextumi  c.  d.  e.,  contextumf  a.  s.  L 


D 


{\2)Loricaminver8am.  Cum  enim  his  teroporibus 
lorica}  erant  hamis  contexta^,  hoc  facile  fieri  poluit, 

(13)  Comitatus,  Vocabuhs  comitaiui  el  ducatus, 
inditfercnlcr  usos  fuisse  illius  setatis  bistoricos  paiet. 

(14)  Cantilena  Hollandi.  Metrica  cantilena  suppo 
nitur,  heroica  Roilandi  alioruroque  Caroli  inagni 
procerum  facinora  commemorans,  qui  Roncesvaile 
occubucrant.  £x  hoclocoRivetus(^/«/oire  litt^raire 
de  la  France,  lom.  VII,  p.  li)j  linguam  lioinanam 
tunc  temporis  in  usu  fuisse  coocludit. 

(15)  Pugnaturos.  a.  s.  c.  d.  e.  2.  1.,  pugnatores^ 
c  1. 

(16)  Consertumy  c.  d.  e.  I.,  utrinque  consertum, 
a.  s. 

(11)  llaroldi,  a.  s.  d.  e.  1.,  Haroldo,  c. 
(18)  Hostis,  a.  s.  c.  d.  e  2.  1.  :  omiU.  IQ  e  I. 
(i^Angliat  d.  e.  1. ;  AngHi^  «. 


GESTA  REGUM  ANGLORUM.  -  LIB.  III.  ^  DE  ADV.  NORMAN. 


1230 


)ti6  reliquiis  iadigeoarutn  fulgurai,   ut  vix  A  caQleris  iu  eoruin  mores  iranseantes.  Sed  haec  mala 


a  vicum  iosignem  preelereas  ubi  novi  sancli 
non  audias  ?  quam  muUorum  eliam  periit 
ia,  pro  scriptorum  inopia  1  VeruDlamen  iitte- 
3t  religionis  studia  aetate  proccdente  obsoie- 
non  paueis  ante  adventum  Normannorum 
20).  [Clerlci  litteratura  lumultuaria  contenti, 
sramentorum  418  verba  balbuteibant :  stu- 
rat  et  miraculo  caeteris  qui  grammaticam 
.  Monachi,  subtilibus  indumentis  et  indifferenli 
^ciborum,  regulam  ludificabant.  Optiroates» 
et  veneri  dediti,  ecclesiam  more  Christiano 
don  adibant ;  sed  in  cubicuio,  et  inter  uxorios 
cus,  matutinarum  solemnia  et  missariim  a 
Qte  presbylero  auribus  tantum  libabant.  Vul- 


de  omnibus  generaliter  Anglis  dicla  intelligi  nolim : 
scio  clericos  multos  tunc  temporissimplici  viasemi- 
tam  sanctitatis  trivisse ;  scio  multos  laicos  omnis 
generis  et  condilionis  Deo  in  eadem  gente  placuis- 
se  :  facessat  ab  bac  relatione  invidia,  non  cunctos 
pariter  hsBC  involvit  calumnia  ;  verunt  sicut  in  tran- 
quillitate  malos  cum  bonis  fovet  plerumque  Deisere- 
nitas,  ita  in  captivitate  bonos  cum  malis  monnum- 
quam  ejusdem  constringit  severitas. 

DB   MORIBUS  NORMANNORUtf. 

§  246.  Porro  Normanni  (ut  de  eis  quoquc  dicamus) 
erant  tunc,  et  sunt  adhuc,  vestibus  ad  invidiam 
cuUi,  cibis  citra  ullam  nimietatem  delicali  :  gens 
militia  assueta,  el  sine  bello  pene  vivere  nescia ;  in 


medio  expositum,  prsBda  erat  potenlioribus,  q  hostem  impigre  procurrore,  et,   ubi  vires  non   suc- 
,   .  .       .r_   .1  _.•___    _-_        cessissent,  non  minus  dolo  et  pecunia  corrumpcre. 

Domi  ingentia,  ut  dixi,  «•dificia  moderatos  sumplus 
moliri,  paribus  invidere,  superiores  proBlergredi 
velle,  aubjectos  sibi  («8)  vcllicantcs  420  ab  alienis 
lutari ;  dominis  fideles,  moxque  !evi  offensa  infide- 
les.  Cum  faclo  ponderare  perfidiam,  cum  nummo 
mutare  aentenliam.  Caeterum, 'omnium  genlium  be- 
nignissimi  advenas  aequali  secura  honore  colunt ; 
matrimonia  quoque  cum  subditisjungunt ;  religionis 
normam,u»quequaquein  Anglia  emortuara,  advenlu 
suosusciUrunt;  videas  ubique  in  villis  ecclesias, 
in  vicis  el  urbibus  monasteria  novo  (29)  aedificandi 
genere  consurgere  ;  recenti  ritu  palriam  florere,  ila 
ut  sibi  perisse  diem   quisque   opulentus   exislimct 


eorum  substantiis  exhaustis,  vel  etiam  cor- 
8  in  longinquas  terras  distractis,  acervos  the- 
um  congererenl,  quanquam  magis  ingenitum 
genti  commessationibus  quam  opibus  (21) 
i.  lllud  erat  a  natura  abhorrens,  quo  multi 
s  8U8S  ex  se  gravidas,  ubi  libidini  satisfecis- 
mt  ad  publicum  prostibulum  aut  ad  (22)  ex- 
n  obsequium  venditabant.  (23)  Potabatur  in 
one  ab  omnibus,  in  hoc  studio  noctes  perinde 
I  perpetuanlibus.  Parvis  et  abjeclis  domibus 
ibsamebant  (24)  fumplus ;  Francis  etNorman- 
«imilee,  qui  amplis  et  superbis  e^dificiis  modi* 
ipensas  agunl.  Sequebantur  \itia  ebrietatis 
qase  virorum  animos  efiaeminant.  Hinc  factum 
,  magis  temeritate  et  furore   prsoeipiti   quam 


, ^ ,        .        .  quem  non  aliqua  praeclara  (30)   magnificenlia  illu- 

I  roilitari  Willelmo  congressi,  uno   pliox,  et  ^  stret.  Sed,  quiade  his  salis  dictom,  Willelmi  gesta 
erfacili,  servituti  m   patriamque  pesdundede-      prosequamur. 

QUOMODO   WILLELMC3  AB   ANGLIS   SUSCEPTUS  EST. 

g  247.  IUe,  ubi  perfecU  vicloria  potitus  est,  suos 
sepeliendos  mirifice  curavit ;  hostibus  quoque  si  qui 
vellent,  idem  exequendi  liceutiam  praebuit.  (3i) 
Corpus  Haroldi  matri  repetenti  sioe  pretio  misit, 
licet  illet  multum  per  lcgatos  obtulisset :  acceptum 
iUque  apud  Waltham  sepelivit,  quam  ipse  eccle- 
siam,  ex  proprio   constructam    in    honore  421 


Nihil  enira  temerilale  levius;  sed  quicquid 
npetu  inchoat,  cilo  desinit  vel  compescitur. 
mmam  (25)  tunc  erant  Angli  419  veslibus 
idinm  genu  expediti,  crines  tonsi,  barbas  rasi, 
is  aureis  brachia  onerati,  picturatis  atigmati- 
item  insigoiti ;  in  cibis  urgentes  crapulam,  in 
8  (2G)  irritantes  vomicam.  Et  haec  quidem  ex- 
jam  (27)  victoribus  suis  participarunt,  de 


I  Clerici  litteriitura,  Vide|  123.  Rex  Alfredus, 
prsefationo  ad  S.  Gregorii  Pastorale  asserit 
rum  noiiliara  in  Anglia  sic  defecisse  ut  in  hac 
is  Humberi  latcre  paucissimi  presbyleri  vul- 
Scclesiae  officium  intellifi;ere  pares  essent,  seque  n 
em  nosse,  Tamesis  ad  austrum,  qui  commu- 
^tini  scrmonis  textum  in  Anglicum  sermooom 
rtere  possct. 

Opibut,  a.  c.  d.  e.  1.  ;  operibns,  s. 
I  Sxternum  obsequium  vendltabant,  c.  d.  e. 
mum  obsequium  vendicabant,  a.  s.  Vide  {  45, 
0. 
I  Poiabatur  in  commune. .  ,perpetuantibus. YidQ 

I  Absumebant,  s.  c.  d.  e. ;  abliguriebant,  1. 
I  Tunc  erant  Angli,  elc.   Haec  Aoglorum  de- 
io  ad  anliquos  Britones,  non  vero  ad  Saxones 
oda  est.  Prorsus  conveoit  cum  notitiis  qute  de 

Cssare,  Diodoro,  Pomponio  Vela  ct  pione 
I  ted  prapsertim  ab  lierodiaoo  {Herodlani 
*.;  ed.Irmiscb.  Lipsi^e,  1789)  traduoiur.  Bri- 

ut  hic  historiographus  scribit,  nudl  quoad 


majorem  corporis  partem  incedunL  Etenim  vestium 
usum  non  norunt.  Uenes  et  colla  ferro  cingunt,  or- 
namentum  id  arbilrantes,  opulentiaeque  aignum  ; 
corpus  suum  depictis  omnis  generis  animalium  for-^ 
mis  pungunl,  propter  quod  nuUam  vestem  induunt 
ne  fiffuras  incorporibus  suis  depiclas  operiant. 

(26)  Poiibus,  a.  8.  d.  e.  1.,  poculis,  c. 

(i7)  Jam,  d.  e.  I.,  omitt.  ina.  s.  c. 

(28)  Sibi,  e  1  ;  ipsi,  a.  s.  o.  d.  e  2.  J. 

(29)  Novo,  a.  s.  c.  d.  e  2.  I.,  fiova,  e  1. 

(30)  PrcecUra,  a.s.  c.  d.  e  2.  L,  omilt.  ine  I 

(31)  Corpus  Uaroldi.  Duodecimo  ssculo  fama  erat 
Haroldum  e  praelio  apud  Haslingas  evasaisse.  Asseril 
Giraldus  Cambrensis  mullis  persuasum  fuisse  Ha- 
roldum  e  pugna  aufugisse  innumeris  vulneribuscon- 
fossum,  anisUX)  oculo  orbaUim,  diesque  suos  pie  et 
religiose,  anaohoritarum  more,  Ceatr»  finivisse 
Hiyus  fabulae  Knighton  et  Brompton  raeminerunt 
Willeimus  Pictaviensis  Willelmum  dicit  mairi  H»- 
roldu  corpus  defuncli  regis  negasse  qu»  par  auri 
P?,ftdu»  prp  iUo  oSferebat,  iUudque  in  iiitore  maris 
WiUelau  jussu  MpuUuis.  lo  Btrioita.  loif ,  3T7«,  de 


1231 


WILL^LMI  MALMESBURIENSIS  MONACHI 


123S 


sanct»  Cnicis,   canonis  impleveral.    Sensim  ergo  A  conlemptu  videlicet  Normannonim.  Eboracum  (35), 


Willelmus  (ut  triumphatorem  decebat)  cnm  exercitu, 
non  hostiii  sed  regali  modo  progrediens,  urben  regni 
mazimam  Londoniam  petit ;  moxque  cum  gratula- 
ione  cives  omnes  effusi  obviam  vadunt.  Prorupit 
omnibus  portis  unda  salutantium,  auctoribus  magna- 
tibus,  praecipue  Stigando  arcbiepiscopo  Cantuariensi 
et  Aldredo  Eboraconsi :  nam  prsecedentibus  diebus, 
Edwinus  et  Mocardus,  amplse  spei  fratres,  apud 
Londoniam  audito  interilus  Haroldi  nuncio,  urbanos 
sollicitaverant  ut  alterutrum  in  regnum  subleva- 
rent ;  quod  frustra  conati,  Northanhimbriam  dices- 
serant,  ex  suo  conjectantes  ingenio  nunquam  illuc 
Willelmum  esse  venturum.  Caeteris  proceres  Edga- 
rum  eligercnt  si  episcopos  assertores  haberent ;  sed 


unicum  rebeliionum  suffugium,  civibus  pene  delevitf 
fame  et  ferro  necatis  :  ibi  enim  rex  Scotorum  Mal- 
colmus  cum  suis,  ibi  Edgarus  et  Marcherius  et 
Weldeofus  cum  Angelis  et  Danis,  nidum  tyrannidis 
saepe  fovebant ;  saepe  duces  iliius  tnicidabant,  quomm 
sigillatim  exitus  si  commemoravero  fortassesuper- 
fluus  non  ero,  licet  fastidii  discrimen  immineat,  dum 
relatori,  si  forte  secundum  dictores  suos  mentiatur, 
difficilis  sit  regressus  ad  veniam. 

QUOMODO  BBORACUM  CBPBBrT,  BT  TOTAM  PROVIlfCIAM 

VA8TAVBB1T. 

§  249.  Malcomus  omnes  Anglorum  perfugas  li« 
benter  recipiebat,  tutamentum  singulis  quantom 
poterat  impendens;  Edgarum  praecipue,  cujus428 


proximo  urgente  periculo  et  domesticae  littis  dissidio  p  sororem,  pro  antiqua  memoria  nobiiitatis,  jugalem 
. .  .1,  j  _  .j._.  /«^x     «.  ..,  *     ..  sibi  fecerat.  Ejus  causa  conterminas  Anglise  provin- 

cias  rapinift  et  incendiis  infestabat ;  non  quod  aii- 
quid  ad  regnum  illi  profutunim  arbitraretur,  sed  ut 
Willelmi  animum  contristaret,  qui  Scotticis  praedis 
terras  suas  obnoxias  indignaretur.  Quapropter  Wil- 
lelmus,  coacta  peditum  et  militum  (36)  manu  aqui- 
looales  insulse  partes  petiit  :  et  pnmo  urbem  me- 
tropolim,  quam  Angli  cum  Danis  et  Scottis  obsti- 
nate  tenebant,  in  deditionem  accepit,  civibus  longa 
inedia  consumptis ;  maximum  quoque  hostium  nu- 
roerum,  qui  obsessis  in  auxilium  convenerant,  in- 
genti  et  gravi  praelio  fudit,  non  incruenta  sibi  vie- 
toria  multos  suorum  amittens.  (37)  Tunc  totios 
regionis  vicos  et  agros  corrumpi,  fructus  et  fruges 
igne  vel  aqua  labefactari  jubet ;  maritima  maxime. 


nec  illud  quidem  (32)  effectum  :  ita  Angli,  qui,  in 
unam  coeuntes  sententiam,  potuissent  patriae  refor- 
mare  ruinam,  dumnullum  exsuis  volunt,  alienumin- 
duxerunt.  Tunc  ilie,  haud  dubie  rex  conclamatus, 
die  Natalis  Domini  (33)  coronatus  est  ab  Aldredo 
archiepiscopo  (25)  Dec.  1066) ;  cavebat  enin  id  mu- 
nus  a  Stigando  suscipere,  quod  esset  is  archiepisco- 
pus  Don  legitime. 

SUMMA  BELLORUM   WlLLELari  ANGLIA. 

g  248.  Omnium  deinde  bellorum  quse  gessit,  haec 
summa  est.  Urbem  (34)  Exoniam rebellantem  422 
leviler  subegit,  divino  scilicet  jutus  auxilio,  quod 
pars  muralis  ultro  decidcns,  ingressum  illi  patefe- 
cerit :  nam  et  ipse  audacius  eam  assilierat,  protes- 
tans  homines  irreverentesDeidestituendossuffragio ; 


quia  unus  eorum,  supra  murum   stans,   nudato  in-  C  tum  propter  recentem  iram,  tum  quia  Gnutonem 
guine  auras  sonitu  iQferiori  partis  turbaverat,  pro      Danorum  regem,  lilium   Swani,  adventare   rumor 


quo  supra,  Guerthus,  Haroldi  germanus,  incolumi 
evasisse  refertur;  cumquein  Henrici  II  congressum 
colloquiumque  venisset,  tutiusque  temporis  lapsu 
deHaroldo  loqui  potuisset,  corpus  ejus  Waltham  non 
conditum  declarasse  perhibetur.  Henry  Ellis  citato 
boc  ms.,  juste  observat  cuncta  isla  a  saecularibus 
canonicis  fabncata  esse,  qui,  denuo  eedificata 
Waltham  abbatia  an.  1177,  eiecti  sunt. 

(32)  Quidem,  a.  s.  c.  d.  e  2.  1.,  omitt.  in  e  1. 

(3ci)  Coronattuest.  InlcgramWillclmicoronationis 
relatiooem  reperire  est  in  Ghron.  Wjllelmi  Picta- 
viensis,  qui  Gonquestoris  capellanus  erat. 

(34)  Exoniam,  a.  c.  d.  c. .;  Oxoniam^s, — Observan- 
dum  est  cunctosmss.,  eoexcepto  quoususestSavilius, 
in  co  consonareutlegantl^^xoniamfExeter);  at  Mat- 
thsetis  Paris,  Malmesburiensem  secutus,  Oxoniam 
(Oxford)  \oco  Exonio!  scripsisse  videtur;  optimis 
Matlhaei  Pari,  mss  (ms.  Reg.  14,  c.  vii,  et  ms.  cott. 
Nero^  D.  V.)  legentibus  Oxoniam,  B  quodam  Domes- 
day  Survetf  loco.  ubi  Oxonium  describitur  comple- 
ctens  quadringentas  et  se,xaginta  octo  domos  adeo 
vastatas  utgeld{tributiqenus)solvere  impares  essent^ 
hsec  Henry  £llis  profatur:  •  Inquirendum  uobia 
est  cur  domus  perplurimfle  Oxonii  vastat»  invenian- 
tur.  Si  loco  de  quo  agitur  fides,  ejus  verisimiliter 
causam  nobis  prodit  Matthseus  Paris,  sub  nano  1067, 
quo  tempore  Gon«iuestor  Oxonium  subjecit  dum 
Eboracum  progreaeretur :  Eodem  tempore  rex 
Willielmus  urben  Oxoniam  sibi  rebeltem  obsidione 
vallavit.  Super  cujus  murum  quidam,  stans  nudato 
inguine,  sonitu  partis  inferiorit  auras  turbavit,  in 
cont0mptumvidelic0tNormannorum;und$  WHIUl^ 


mus  in  iram  conversus^  civitatem  levi  negotio  suh-- 
jugavit,*{VLATr,  PAR.ed.  Watts,  sub  ann.  1067,  p.  4. 
Excestriae  etiam  obsidionis  an.  1067  mentionem 
faciont  Simeon  Dunelmensi,  col.  197;  Hovedeo, 
col.  258  ;  Radulfus  de  Diceto,  col,  482;  Florentius 
Wigornieosis,  foi.  Francof.  1601,  p.  635  ;  ct  Orde- 
ricus  Vitalis,  p.  510. 

(33)  Eboracum^  e.;  Eboracum  civitatem,  a.  s.  c. 
d.  I.  —  Eboraci  eversioni  annus  1068  assignatur. 

f36)  Militum^  d.  e.  I.,  equitumfS. 
37)  Tunc  totius  regionis  vicos,  etc.  Quae  bic  sta- 
tuuntur  et  quae  proxime  sequentur  amplo  testimonio 
conBrmat  Domesday  liber,  quod  videhcet  higus  olim 
florentissimse  provinciae  opes  i^ne,  caedeet  vastatione 
D  dirutae  sunt^  ouodquo  solum  ipsum  amplius  quam 
sexaisinta  Anglicorum  militariorum  intervallo  incul- 
tum  omnino  et  infecundum  usque  hodie  remansit. 
Tellus  quae  ad  Edwmum  et  Mofcardum  in  Ebora- 
censi  regione  pertinuitubique  fere  in  Domesday  li  bro 
wasta  exhibetur  ;  et  in  Amundemem,  enumeratis  non 
minus  quam  sexaginta  duobus  locis,  ubi  posaessio- 
nes  ad  centumetseptuagintacartM;ai^«assurgebant, 
sic  scribitur  :  «  Omnes  hae  villae  jacent  ad  Prestoae 
et  III,  ecclesiae.  £x  his  xvi  a  paucis  incotentur,  sed 
quot  sint  habitantes  ignoratur.  Reliqua  sunt  wasta. 
Insuper  vacabulum  wasta  innumeris  locis  ad  archi- 
episcooum  Elboracensem,  ad  S.  Joannem  Beverlacen- 
sem  (Beverley)t  ad  episcopum  Dooelmensem  perti- 
nentibus  additur,  nec  non  terris  quae  olim  ad  wal- 
theofum,  Gospatricum,  Siwardum  et  Merleswainum 
pertinuerant. 


iS33 


GESTA  REGUM  ANGLORUM,  —  LIB.  IIL  —  DE  ADV.  NORMAN. 


12S4 


sparserat  :   ea  praecepli  raiio,  ul  nihil  circa  orani  A  riam  ferre  nequierel,  per  roedias  hostium  acies  effu- 


marifimam  praedo  piraticiis  inveniret  ?t'cum  asnor- 
la'urus,  si  citius  remHanlum  ;  vel  fami  consulurns, 
si  diutius  manendum  putaret.  Itaque  prcivincin 
quondam  fertilis,  et  tyrannorum  iiutriculap,  incen- 
dio,  424  p^apda,  sanguine,  nervi  succisi  ;  humus, 
per  sexaginla  et  eo  amphus  milliana,  omnifariam 
inculta  ;  nudum  omnium  solum  usque  ad  hoc  etiam 
tempus  :  urbes  olim  praeclaras,  lurres  proceritate 
9ua  in  coelum  minantes,  agros  laetos  pascuis,  irri- 
guos  fluviis  si  quis  modo  videt  peregiinus,  inge- 
mit  :  siquis  superest  vetus  incoia,  non  agnoscit. 

DE  MALCOLMO  REGE  SCOTTORUM 

g  250.  Malcolmus,  antequam  ad  manus  veniretur, 
se  dedidit,   totoque  Willelmi  teropore  incertis  et 


git,   5oliu>  Rol)er'i    op« '•a    lih.  gtus   praeruntis,    el 

evaginalo  gladio  dextri  iSRvaqie  Turchos  cae-ientis  : 

sed  cum,  successu   ipso  truculentior,  alacritate  iii- 

mia  procurreret,  ensis  manu  excidil  ;  ad  quem  re- 

colligi  ndum  cum    s(?  inclinass*'!,  omnium  incursu 

oppressus,  vinculis  palraas  dedit.  Inde  Babylonem 

(ut  aiunt)  duclus,  cum  Christum  abnegare  nollet, 

in  medio  foro  ad  signum   positus,  et  sagittis  tere- 

bratus.  roartyrium  sacravii.   EJgarus  amisso  mihte 

regressus,  multaque  beneficia  ab  imperatoribus  Grse- 

corum  et  Alamannorum  adeptus,  (quippe  qui  eliam 

eum  retinere  pro  generis   amplitudine  tentassent,) 

omnia  pro  natalis  soli  desiderio  sprevit ;  quosdam 

enim  profecto  fallit  amor  patriaB,  ut  nihil  eis  videa- 


saepe   fractis   fcederibus  aevum  egit ;  sed,  filio  Wil-  B  ^"^    jocundum    nisi   consuetum   hauserint  ccelum, 


lelmi  Willelmo  regoante  simili  modo  impetitus,faIso 
sacramento  insequentem  abegit.  Nec  multo  post, 
dum  fidei  immemor  superbius  provinciaro  inequita- 
ret,  a  Roberto  de  Molbreia,  comite  Northanhim- 
briae,  (38)  cum  filio  caesus  est  ;  humatusque  multis 
annis  apud  Tinemuthe,  nuper  ab  Alexandro  filio 
Scotiam  ad  Dunfermelin  portatus  est. 

DB   EOGARO 

§  251 .  Edgarus,  cum  Stigando  et  Aldredo  archi- 
episcopis  regis  dodititius  (39),  sequenti  anno,  facto 
ad  Scottum  (40)  Iransfugio,  jusjurandum  macula- 
vit ;  sed  cum  ibi  aliquot  annis  degens,  nihil  adprse- 
sens  commodi,  oihil  ad  futururo  spei,  praeter  quo- 
tidianaro  stipem  nactusesset,  Normanni  liberalitatem 


Unde  Edgarus,  fatua  cupidine  illusus,  Angliam  re- 
diit,  unde  (42)  (ut  superius  dixi)  diverso  fortunae 
ludicro  426  rotatus,  (43)  nunc  remotus  et  tacilus 
canos  8U0S  in  agro  consumit. 

DB  BDWI>'0   ET    MORCARDO  FRATRIBUS. 

§  252.  Edwinus  et  Morcardus  erant  fralres,  filii 
Elfgari,  filii  Leofrici.  Hi  coroitatum  Northanhirobro- 
ruro  susceperant,  et  communi  umbone  pacifice  tue- 
bantur  :  nam  (44)  ut  pnedixi),  paucis  diebus  ante 
mortero  regis  Edwardi,  provinciales  aquilonis  ia 
rebellionem  surrexerant ,  et  Testinum  coroitem 
8uum  expulerant,  petierantque  et  acceperant  unum 
e  fralribus  dominuro,  annitente  Haroldo.  Fiebant 
ista,   ut  a  consciis  accepirous,  inlenso  rege,  quia 


experiri  pergens,  ad  euro,  tunc  ultra  mare  dege-  C  Toslinum  diligeret  :    sed  morbo  invalidus,   senio 


tem  navigavit.  Quod  regi  gratissimnm  4i{5  fuisse 
ferunt,  ut  incentore  beliorum  Anglia  vacaret ;  nam 
et  ultro  solitus  era  quoscunque  Anglos  suspectos 
habcbat,  quasi  honoris  causa,  Normanniam  ducere, 
ne  quicquam  se  absente  in  regno  turbarent.  Re- 
ceptus  ergo  Edgarus,  et  magno  donativo  donatus 
est  ;  pluribusque  annis  in  curia  manens,  pedetentim 
pro  ignavia,  et,  ut  mitius  dictum  sit,  pro  simplici- 
tate,  conlemptui  haberi  coepit.  Quantula  enim  sim- 
plicitas,  ut  libram  argenti,  quam  quotidie  in  stipen- 
dio  accipiebat,  regi  pro  uno  equo  pcrdonaret  ?  Suh- 
sequenti  tempore  cum  Roberto  filio  Godwini,  milite 
aadacissimo,  Jerosoiymam  pertendit.  lllud  fuit  tem- 
pos  (A.  D.  1103)  quo  Turchi  Baldwinuro  regem  apad 


gravis,  pene  jam  despeclui  omnibus  (45)  haberi  ccBpe* 
rat,  ut  dilecto  auxiliari  non  posset  ;  quare  ex  animi 
aegritudine  majorem  valetudinem  corporis  contra- 
hens,  non  multo  post  decessit.  Perstitit  in  incoepto 
Haroldus  ut  fratrem  exlegaret :  quocirca  ille,  pnus 
piraticis  excursibus  avitos  triumphos  polluens,  mox 
cum  rege  Nericorum  (ut  supra  scnpsi)  caesus  est. 
Cadaver  ejus,  indicio  verrucae  inter  duas  scapulas 
427  agnitum,  sepulturam  Eboraci  meruit.  Tunc 
Edwinus  et  Morcardus  (Haroldo  jubente)  manubiales 
praedas  Londoniam  tulere:  nam  ipse  ad  Hastingensem 
pugnam  fe<»tinabat,  unde  (46)  jam  partam  victoriam 
falso  praesagus  somniabat.  At,  eo  interempto,  ger- 
mani,  ad  terras  suae  potestatis  perfugientes,  ali- 


Ramas  obsederunt  ;  qui,  cum  obsidionis  (4i)  inja-  t\  quot  aonis  pacem    Willehni   turbayerunt,  clande' 


c.  d. 
omilt.  in  e  1 


(38)  Cum  filio  cmus  est.  Malcolmus  cum  filio  suo 
Edwardo  dic  13  Novembris  1093  occisus  a  Moraelo 
Bamburgensi,  Northanimbriae  comitis,  mensse  admi- 
nistro.  (Sax.  chron.) 

(39)  Dedititius,  s.  1.,  deditius,  e. 

(40)  Scottum,  a.  s.  c.  I.,  Scotiam^ 

(41)  Obsidionis,  a.  s.  c.  d.  e  ^.  I., 

(42)  Unde,  c.  e.  ;  ubi,  a.  s.  d.  I. 

(43)  Nunc  remotus  ct  tacitus,  elc  Prohahile  est 
Eadgarum  in  Hcrelbrdiensi  regione  niausisse,  siqui- 
dem  apud  i»omesday  Survey  occurrit  ui  tenant  a  ca- 
pite  in  regione  Herelordiensi.  (Doms.  tnm.  I.  f. 
iAt*,)  Forduu  (lib.  v,  c.  27-34)  narrat  Eadgarum 
proditionis  in  Willelmum  Rufum  a  quodam  God- 
wino  accusatum,  duello  crimenpurgasse,  cujusGod- 


wini  filius  Robertus  postea  tanquam  unus  ex  iis  qui 
Eadgaro  in  Scotia  adhseserant  describitur,  statuit- 
que  Saxan.  Chronicon  illum  anno  1106  unum  fuisse 
ex  iis  qui  in  praelio  apud  Tinchebrai  iu  Normannia 
inito  capti  sunt.  Asscrit  vero  D'  Sayersin  suis  Dis- 
quisitions^  in-8',  1808,  p.  296,  Spelman-Manuscri- 
ptorum  codicum  auctoritale  innixus,  Eadgarum 
Scoliam  iterum  setate  provectum  invasisse,  atque  in 
hoc  regno  an.  1120  obiisse.  Iluic  temporis  notae  si 
standum  sit,  e  loco  supra  citato  Malmesburiensem 
hanc  suae  historise  partemanteelapsum  hunc  annum 
scripsis^e  clara  sequeretur. 

(44)  Ut  prcedixi,  §  228. 

(45)  Omnilms,  a.  s.  d.,  omitt.  in  c.  e.  1. 

(46)  Ande^  c.  d.  e.,  indequCj  a.,  inde  1«  ibi^  a« 


iS35 


WILLBLMI  MAUdESBURISNSIS  MQNACai. 


4IM 


slinis  latrocioiis  sylvas  infcslanles,   nec    unquam  A  derenl,  ipse  sino  tanjpiine  Iriumphum  ducerot.  Idam 


commus  et  aperle  martem  agentes  ;  saepe  eliam 
capli  pleruraque  se  dcdidere,  sed  miseratione  juve- 
nilis  dpcoris,  et  gralia  nobililatis,  impunc  dimissi. 
Postremo  noc  vi  ncc  dolo  hostium,  sed  (47)  suorum 
pcrfidia  lrucidali,regem  ad  lachrymas  flexere  ;  qui- 
bus  ipse  et  conjugia  cognalorum  et  amicitiae  digna- 
lionem  jam  pridem  indulsissel,  si  quieti  adquiescere 
vellent. 

DB  WBLDBOFO  COMrTB 

§  253.  Weldeofus,  araplsB  prosapiae  comes,  mul- 
tam  familiaritalem  novi  regis  naclus  fuerat,  quod 
illc,  praeteritarum  offensarum  imraemor,  magis  ilias 
virluli  qu«m  perfidiae  atlribuebal.  Siquidem  Weldeo- 


(inquam;  WiUeUnus  in  Aoglos  egit  (A.  D.  1068). 
nam  contra  quosdam,  qui  post  primam  infellcis  omi- 
nis  pugnam  Oanemarchiam  et  Uiberaiam  profuge- 
rant,  et  valida  congregata  429  manu  tertio  aDDO 
redierant,  Angligenam  exerciUim  et  ducem  objecit, 
Normannos  feriari  permitteos;  ingeDs  aibilevamen 
providens,  utrilibet  viocereDt.  Nec  eum  cogitatio 
lusit ;  Dam  utrique  Aogli,  aliquaodiu  digladiati  ioter 
se,  palmam  otiosam  regi  refudere :  adveDS  Eiberoiam 
fugati ;  regii,  maxima  sui  clade.  Domeo  inajie  vic- 
toriae,  amisso  duce,  mercati.  Yocabatur  (51)  is  £d- 
Dodus,  domi  belloque  Anglorum  temporibos  juita 
insignis,  pater  Herdingi  qui  adbuc  superest,  magis 
coDsuetus  linguam  in  lites  acuere,  quam  arma  in 
fus  in  Eboracensi  pugna  plures  Norraannorum  solus  B  ^^^^®  coDCulere.  Ita  laicorum  poleotia  subrota,  sta- 


oblruncaveral,  unos  el  unos  per  portam  egredientes 
decapitans  :  nervosus  lacerlis,  thorosus  pectore, 
robuslus  et  procerus  tolo  corpore,  filius  Siwardi 
magnificentissimi  comitis,  quem  Digera  Danico  vo- 
cabuio,  id  est  forlem,  cognominabant.  Poslraodum 
vero,  viclis  parlibus,  sese  sponte  dedens,  et  (48) 
hidilhae  neptis  428  regis  connubio  privataque  ami- 
citia  donalus,  non  permansit  in  fide,  pravum  inge- 
nium  cohibere  impolens  :  compalriotis  enim  omni- 
bus,  qui  cxistimaranl  resistendum.caesisvel  subjc- 
ctis,  eliam  in  Radulfi  de  Waher  perfidia,  se  immi- 
scuil,  (49)  scd  conjuralior.e  delecta,  comprehensus 
diuquc  in  vinculis  tentus  (A.  D.  1074-i075),  ullimo 
spoliatus  capite,  Crolando  sepullus  est ;  quamvis 
quidam   dicanl,  necessitate   inlerceplum,  oon  vo- 


bili  quoque  obfirmavit  edicto  ut  Dullum  ejos  geotis, 
monachum  vel  clericum,  ad  aliquam  dignitatem  co- 
nari  pateretur  :  a  CoutODis  quoodam  regis  faeilitate 
immaniter  abhorrens,  qui  victis  hooorcs  integros 
oxhibuit ;  unde  factum  est,  ut,  eo  defuocto,  iodigc- 
oae  adveoas  leviter  expcllereot,  sibique  antiqoum 
jus  veadicareot.  At  iste  certis  de  causis  viveotes 
quosdam  caoonice  deposuit  (A.  D.  1070),  et  io  lo- 
cum  illorum  qui  morirentur,  cujuscuoque  gcDtis 
iodustrium  (52),  preter  Aogligenam,  imposuit.  Exi- 
gebat  hoc,  nisi  fallor,  iodurata  in  regem  perricacia; 
cum  sint  Normanni  (S3)  ut  ante  dixi)  iu  conviventes 
advenas  naturali  benignitate  proclivcs. 

§  2?$5.  Radulfus,  de  quo  prius  tctigi,  erat  per  do- 
Dum    regis   comes  Nortbfolki  et  Suthfolki  ;    (54) 


luDtate  addictum^infidelitatissacrameutumagitasse.      ^rito  ex  patre,  distorti  ab  omoe  bonum  aoimi.  Is, 


Angiorum  est  isla  excusalio  ;  nara  caetera  Normanni 
asserunt  (50),  Anglorum  qui  plurimum  praBstent. 
Quorura  aslipulalioni  Divinitas  suffragari  videiur, 
miracula  mulla,  et  ea  permaxima,  ad  tumban  illius 
ostendens.  Aiunt  enim,  io  catenas  conjectum,  quo- 
tidianis  singultibus  perperara  comraissa  diluisse. 

g  254.  Inde  proposilum  regis  fortassis  merito  cx- 
cusalur,  si  ali(iuando  durior  in  Anglos  fueril,  quod 
penc  nullum  eorum  fidelem  invenerit.  Qu»  res  ita 
ferocem  aniraum  exasperabant,  ut  polenliores  pri- 
mum  pecuniis,  mox  terris,  nonnullos  etiam  vila 
exueret  :  quin  eliam  Caesarianum  secutus  ingenium, 
qui  Germanos  in  Ardenna  maxima  sylva  abditos,  el 
inde  crebis  eruptiooibus  esercitum  suum  affligen- 


quod  cognatam  regis,  filiam  Willelmi  filii  Osberni, 
430  desponderat,  majora  jusio  meote  metieos, 
tyrarmidem  adoriri  meditabatur.  Itaque  ipso  nup- 
tiarum  die  magois  apparalibus  coovivium  agita- 
tum^  (quod  Normaonorum  gulse  jam  Aoglonim  lu- 
xus  influxerat,)  ebriis  convivis,  et  vino  tumentibus, 
amplo  verborum  ambitu  propositum  suum  aperit : 
illi,  cuia  in  eorum  animo  pro  potu  omois  ratio 
caligabat,  ingeoti  plausu  diceoti  acclamant.  Ibi 
Rogerius  comes  Hcrefordensis,  uxoris  Radulfi  fra- 
ter,  ibi  Weldeofus,  ibi  priTterea  quamplurimi,  in 
necem  regis  coqjurant ;  sed  postero  die,  cum,  di- 
gesto  calore  vioi,  temperatior  aura  corda  quoruo* 
dam  afflasset,  migor  pars  facii  poenitens  a  convivio 


tes,  non  per  Romanos  suos,  sed  per  Gallos  foedera-  ^  dilapsa.  Uous  eorum  (Weldeof  fertur),  qui  cootl- 
tos  cxpulit  ;  ut,  dura  alienigense  alterutros  transfo-      lio  Lanfraoci   archiepiscopi  (55)  NormanDiam  ultro 


(47)  Suorumperfidia  tmcidati.  Juxta  Saxon.  Chron. 
Ead^vinus  comcs  perfidiosc  a  suis  caesiis  cst  ao.  1071, 
eodemque  anno  Morcardus  comes  regi  se  subjecit. 

(48)  Judithce  neptis  regis.  Judilha  filia  crat  corai- 
tis  Enguerrand  et  Adoliza>  Conquesloris  sororis. 
Willelmus  effusior  in  cara  numerum  lurgilionc  fuisse 
vidctur. 

(49)  Sedconjutatione  detccta.  Comas  Waliheofus, 
seu  WallefuSt  ui  stmper  in  Domesday  Survey  dici- 
tur,  juxta  Sax.  Chron.  WinlOfiiae,  die  31"  Maii  1070, 
capitc  iruncaius  cst.  Aiiamcn  Chron.  Mailvos,  el 
Florenlius  Wigomienrtis  hoc  anno  prwcedemi  aasi- 
gnant. 


(50)  Asserunt  a.  s,,fferunt,  c.  d.  e.  1. 

(51)  Is  EdnoduSy  c.  d.  e.  1.,  Isednodus,  a.  s.-Ed- 
nothus  Haroldo  magister  erat  equitum.  loterfectns 
est  an.  1068,  dum  obsisteret  Haroldi  filiis  ex  sua  in 
Hiherniam  expeditione  revcrtenlibus. 

(52^  hidustrium,c.e.,industrium  /lomtn^fn,  a.  s. 
d.  1. 
(b3)  Ut  antedixi.^UQ. 

(54)  Brito  ex  patre.  Sed  pater  ojus  Aofilus  erat, 
Norfolki  oriundus.  (Sax.  Chron.  a.  l>.  1070.) 

(55)  I^ormanniam  ultro  navlgans^  ete.  inn^ramf 
Saxooici  Chrooici  ediior,  Malmi  sburiensem  de  per- 
veneodis  hic  Saz.  Chron.  verbis  infimnlatns  est* 


1137 


GBSTA  RBOUM  ANOLORUM.  ^  UB.  IH.  —  DB  ADV.  NORMAN. 


im 


nayigaDs  (It)^  rero  regi,  caosa  sua  duDtazat  celata 
detulit  :  at  coinitos  in  incoopto  persistcre,  provin- 
ciales  suos  quisque  in  turoultum  excitare  ;  sed  ob- 
aistebat  eis  Deus,  omncs  conalus  eorum  in  irritum 
deduccns.  Mox  enim  rc  comperta,  duces  rcgis,  qui 
custodiam  preetendebanl,  Radulfum  ad  hoc  cala- 
mitaliscompulcre,  ut,  arrepta  nave  apud  Norwic, 
mari  se  committeret :  uxor  ejus,  pacta  membro- 
rum  salutey  traditoque  castcllo,  maritum  secuta. 
Rogerius,  a  rege  vinculis  irretilus,  tota  vita  car- 
cerem  frequentavit  vel  potius  incoluit ;  detestand» 
perfidise  juvenis,  nec  moribus  palrissans. 

§  256.  Siquidem  (57)  genitor  ejus,  Willelmus  fi- 
liua  481  Osberni,  principibus  (58)  optimis  com- 
parandus  fuerit,  haud  scio  an  etiam  prseponendus. 
^U8  consilio  rex  Willelmus  primo  animatus  ad  in- 
vadendam  Angliam ;  roox,  virtute  adjutus,  ad  ma- 
nutenendam.  Erat  in  eo  mentis  animositas  quam 
commendabat  manus  penc  prodiga  liberalitas  : 
unde  factum  cst,  ut  militum  multitudinc,  quibus 
larga  stipendia  dabat,  hostium  aviditalem  arcorot, 
civium  sedulitatem  haboret  ;  quare  pro  cfTusis 
sumplibus  aspcrrimam  regis  offensam  incurrit, 
quod  gazas  suas  improvide  dilapidaret.  Manet 
ad  hanc  diem,  in  comitalu  ejus  apud  Hcrcfordum, 
legum  quas  statuit  inconcussa  Brmitas,  ut  nullus 
miles  pro  qualicunque  commisso  plus  septero  soli- 
dis  solvat  ;  cum  in  aliis  provinciis,  ob  parvam  oc- 
casiunculam  in  Iransgressione  praecepti  herilis,  vi- 
ginti  vel  vigintiquinquependantur.  Scd  tam  secundos 
eventus  turpi  Bne  fortuna  conclusit,  dum  tanti  regni 
sustentator,  Anglias  et  Normanniee  consiliarius; 
pro  focminea  cupidine  Flandriam  pergens,  ab  insi- 
diatoribus  impctitus  interiit.  Nam  Baldwinus  anti- 
quusille  (de  quosuperius  dixi),  patcrMatildis,  duos 
habuit  filios  :  Roberlum,  qui,  patre  superslile  co- 
milissam  Frisiae  uxorem  nactus,  Frisonia  cognomcn 
accepit :  Baldwinum,  qui  post  patrem  aliqnot  an- 
nis  Flandrife  pracfuit,  immalureque  falo  functus 
est;  superslilibus  duobus  liberis  ArauIfoetBndwino, 
de  Hichilde  uxore,  quorum  tutelam  ragi  Francorum 
Philippo,  (59)  cujus  amitoe  filius  erat,  et  Willelmo 
filio  Osberni,  commendavcrat.  432*  Libcns  id 
munus  suscepil  Willelmus,  ul  faederati»  cum  Ri- 
childe  nupliis^  altius  nomen  sibi  pararet.  At  illa, 
focminco  fastu  ampliora  (CO)  sexu  spirans,  novaquo 
a  provincialibus  tributa  cxigcns,  in  pcrfldiam  illoa 


A  exeitavit ;  roisso  quippe  propter  Roberturo  Frisonero 
nuncio,  nt  supplicantis  patrise  habenas  accipcret, 
omnem  fidelitatem  Amulfo,  qui  jam  coroes  dice- 
batur,  abjurant  (6i).  Noc  vero  defuere  qui  pn- 
pilli  partes  fulcirent ;  ita  multis  diebus  Flan- 
dria  inlestinis  dissensiouibus  conlurbata.  Id  fi- 
lius  Osberni,  qui  totus  in  amorem  nmlieris  con- 
cesserat,  pati  nequivit,  quin,  militari  manu  coacta» 
Fiandriam  intraret  :  susceptusque  primo  ab  his 
quos  tutari  venerat,  post  paucos  dies  securus  de 
castcllo  in  aliud  equitabat,  expcdilus  cum  paucis  : 
contra,  Friso,  quem  hujusmodi  fatuitas  non  latebat, 
occultatis  insidiis  inopinum  excepit,  et,  nequicquam 
fortiter  agentem,  ipsum  et  nepolem  suiim  Amuifum 
cecidit(A.  D.  1071.) 

n  g  257.  Ita  Flandria  politus,  ssepe  Willelmuro 
regem  Normannicis  prsedis  irritavit.  Filiaejus  Cnu- 
toni  rtigi  Danorum  nupsit,  de  qua  gcnitus  cst  (t>2) 
Karolus,  qui  modo  principatur  in  Flandria.  Pacem 
cum  Philippo  rege  comparavit,  data  sibi  in  uxo- 
rem  privigna,  de  qua  ille  Lodowicum  tulit  qui 
modo  regnat  io  Francia  ;  nec  multo  post,  perlaesus 
connubii,  (quod  illa  praepinguis  corpulentiae  esset,) 
a  lecto  removit,  uxoremque  Andegavensis  comitis 
contra  fas  et  jus  sibi  conjunxit.  Eorum  aflinitatc 
tutus,  Robcrtus  nihil  quod  depIorarct433  suo 
tempore  vidit ;  licet  Baldwinus  frater  Arnulfi,  qui 
in  Hanoea  provincia  ct  castello  Valentianis  comita- 
tum  habuit,  regis  Willclmi  auxilio  plurcs  assultus 
faceret.  Tribus  ante  mortcm  annis,  jam  canis  spar- 
aus  caput,  lerosolymam  contendit   pro   pcccatorum 

^  alleviamento ;  regrcssus  mundanis  involucris  re- 
nunciavit,  finem  vitee  quietus  a  negotiis  Christiana 
sollicitudine  opericns.  Filius  ejus  Robertus  ille 
fbit  qui  in  expeditione  Asiatica  (quam  nostris  die- 
bus  Europa  contra  Turchos  raovit)  mirandus  in- 
notuit;  sed  nescio  quo  inforlunio,  postquam  do- 
mum  reversus  esl,  nobilem  illum  laborom  dccolo- 
ravit,  in  quodam  (quod  vocant)  torniamcnto  (65) 
ad  mortem  laesus.  Nec  filiumejus  Baldwinum  fortuna 
excepit  lelicior,  qui,  ultro  in  Normannia  regis  An- 
glomm  Henrici  vires  lacessens,  juveniiis  audacia; 
tcmeritatem  luil  ;  namque  conto  in  capite  pcrcus- 
8us,  multommquc  mcdicoium  promissis  jjlusu^, 
mctam  vita}  abrupit  (A.  D.  1119),  Karolo  illi  do 
quo  supra  diximua  prinoipaiu  tradito. 

*^     g  to8.  At  vero  rcx  Willclraus  in  subjeclos  leni- 


Latinos  insuper  historiographos  non  recte  haec  verba 

ut  plurimum  interpretatos  csse  redarguit,    affirmat- 

que  «  quosdani  iniegrum  locum  omi^sise  oi)  quod 

illum  non   intelligebant.  »   Argumenta  tamcn   qui- 

hus  Ingram  utilur  ut  ad  hanc  conclusionem  venial, 

multum  abest  ul  j)ercmploria  sinl. 

(ob)  l^avigans.Q  1  enavUians,  a.  s.  c.  d.  e  t.  l. 

fol)  Gcnttor  cjus,  Willclmus  Filz()sberne  Hadul* 

phi  de  (iut«(lcr  socer  lanluni  i  rut. 

(58)  Princi}nbus,  a.  c.  d.  e.,  principiSj  s.  I. 

(.'iU)  Cujus  amitfr  filius  erat.  Hobcrtuairex  Fran- 

ct)rum)  ;:enuit  H«nricum,  (ini  xxix  aimis  regimvil : 

Hcnricus  genuil  Philippum,  qui,  ilonrigorogcFran- 

corum  patre  suo   mortuo  parvulus  remansit  :  cuius 


Balduinus  comes  Flandriao  tutor  fliit;  nam  ejua 
amitam,  sororem  Ilenrici  regis,  uxorem  duxerut. 
—  Lib.  De  castro  AmbasifPj  ap.  Acherium,  tom. 
ni,  p.  ili.  (BoiQ.XI.  186.) 

(GU)  Amptiuray  c.   d.,  attiora  vel  ampliora,  e., 
altoria,  a.  s.  I. 

W)  Abjuranty  a.  s.  d.  e.  1.,  abjuravit^  c. 
(t>2)  Karotus  quimodOj  etc.  (larolus  cognomento 
Bonus.  Filius  orat  (^.imtonis  IV,  Danorum  regis,  cl 
Adehi»,  Hoberti  Fri-onis  filia).  BalJwino  \  H,'  ut 
Flandrife  comes,  surccs?it  (ilie  17  Junii  t)  19),  obiii 
vero  «lie  27  Mariii  11^7, 
(f>3)  Ad  mortem  la;sui.  Obiic  an.  1111. 


It39 


WILLELMI  MALMBSBURIENSIS  MONACHI. 


1140 


er,  turbide  ia  rebelles  agens,   feliciter  omni  Aa-  A  filii  ejus ;  nam  Norieam,  quam  subregerat,  reottpe- 


glia  potiebatur ;  Walenses  omDestribuiarios  habens. 
Jum  vero  traasmare,  nunquamotiosus(A.  D.  10*73^ 
Cenomannico  solo  pcne  exterminium  indixit  (64), 
ducta  ezpeditione  illuc  de  Anglis,  qui  sicut  facile 
in  solo  suo  potuerunt  opprimi,  ita  in  alieno  sem- 
per  appaniere  invicii.  (65)  Apud  Dolum,  castelium 
434  transmarinae  Briltaniae,  dum  nescio  qua  si- 
multate  irritatus  manum  illic  miiitarem  duxisset, 
innumeros  ex  suis  desideravit  (A.  D.  1075).  Philip- 
pum  regemFrancorum,cujus  amitse  filiam  uxorem 
duxerat,  semper  infidum  habuit,  quod  scilicet  ille 
tantam  gloriam  viro  invideret  quem  et  palris  sui  et 
suum  hominem  (66)  esse  constarel ;  sed  Willelmus 
nihilo  secius  ejus  (67)  conalibus  imprebe  obviabat. 


ravit  Magnus,  iilius  (74)  Olavi  quem  in  gestis  Cnu- 
tonis  (75)  dixi  a  provincialibus  suis  necatum  fuisse. 
Haroldo  in  Anglia  defuncto,  (76)  ambo  regna  tenuit 
Hardecnutus  pauco  tempore  :  quo  mortuo  successit 
Edwardus  simplex,  avitoque  rej^iio  contentus,  trans- 
marinum  imperium  ut  laboriosum  et  barbamm 
despuit.  (77)  Tunc  rex  Danorum  levatus  est  Swanus 
quidam,  haud  dubie  nobilissimus ;  cujus  cum  re- 
gnum  aliquot  aonis  prosperaretur,  Magnus  rex  No- 
ricorum  (consentientibus  Danis  quibusdam),  illum 
vi  bellica  expellens,  suo  animo  terram  subjecit. 
^ectus  Swanus  regem  Suevorum  adiit,  ejusque 
auxilio,  cum  Suevos  et  Windelicos  et  Golhos  corra- 
sitset,  rediit  ut  regnum  reformaret ;  sed  conspiran- 


quamvis  primogenitus  filius  ejus   Robertus    fatuo  q  tibus  Danis,  qui  potestatem  Magni  diligc  rjnt,  prio- 


consilio  conalibus  ejus  assisleret  (68) ;  unde  conti- 
git,  ut  in  quodam  assultu  (69)  apud  Gibboracum 
filius  patri  resultans,  eo  vulnerato,  equum  ipsius 
confoderet,  Willelmus  medius  filionun  saucius  ab- 
iret,  muUi  ex  regiis  caderent.  Cseterum  tota  vita 
ita  fortunatus  fuit,  ut  exterae  et  remotse  gentes  ni- 
hil  magis  quam  nomem  ejus  timerent.  Provinciales 
adeo  nutui  suo  substraverat,  ut  sine  ulla  contra- 
dictione  (70)  primus  censum  omnium  capilum  age- 
ret,  omnium  pradiorum  redditus  in  tola  Anglia 
DOtitiee  susd  pcr  scriplum  adjiceret,  omnes  Iiberos 
horoines,  cujuscunque  esscnt,  suspfidelitati  sacramento 
adigeret.  Solusejus  majestatemconcutiebat  (71)  Cnu- 
te  rex  Danorum;  quiet  435  affinitate  RobertiFri- 
sonis  et  suapte  potentia  in  immensum  extollebatur ; 


ris  fortunse  calamitatem  486  ^P^r^u^  ^^*  iQgens 
illud  et  memorabile  in  ea  barbarie  prseliam  fuit, 
quo  (78)  nunquam  vel  discrimen  formidabilius  vei 
omen  laetius  Dani  viderunt.  Denique  ad  hoc  tempus 
votum  illibatum  custodiunt  quo  sc  ante  pugnam  (79) 
constrinxerunt  utvigiliam  saiicti  Laurentii  canctis 
in  posterum  seculis  jejuuioet  eleemosynis  (80)  sacra- 
rent.  Eo  enim  diecertatum,  cl  lunc  quidem  Swanus 
fugit ;  sed  non  multo  post,  mortuo  Magno,  regnum 
suum  intcgre  recepit  (A.  D.  1047). 

p,  260.  Successit  Magno  in  Norica  Swanus  qui- 
dam,  Herdliand  cognominatus,  non  clo  regia  proge- 
nie,  sed  raanu  et  caliditate  provcctus  :  illi  Olavus, 
patruus  Magni  (quem  sanctum  ferunt)  :  Olavo  Ha- 
roldus  Harvagra,  frater  Olavi,  qui  etiam  impera- 


rumore  in  populos   sato  quod  Angliam  invaderet,  ^  tori  Constantinopolitano  dudum  juvenis  militaverat ; 


debitum  sibi  pro  affinitate  antiqui  Cnutonis  solum  : 
etprofecto  fecisset  nisi  Deus  ejus  audaciam  vento 
contrario  infirmasset.  Quse  res  admonuit  ut  genea- 
logiam  regum  Danorum  qui  post  nostrum  Cnuto- 
nem  fuere  seriatim  (72)  abbreviem,  de  Noricis 
quoque  pauca  inserturus. 

§  259.  i73)  £i,  ut  ante  dictum  ost,  successit  Ha- 
roldus  in  Anglia,  Hardecnutus  in   Danemarchia, 

(^)Cenomanico,.»de  Anglis.A.  D.  1078.Hocanno 
Wilielmus  rex  Anplorum  Francorumque  exercitam 
trans  mare  perduxit,  Cenomannicamque  regionem 
occupavit.,(Sax.  Chron.). 

(65)  Apud  Dolum,  etc.  Willelmus  rex  tuoc  mare 
trajecit  ducto^ue  ia  Britanniam  exdercitu  Doli  ca- 
Btellum  obsidione  cinxit  ;  at  Britones  strenue  obsi- 
dentes  propulerunt  donec  rex  e  Francia  citatus  ad-  D 
"Veniret;  cigus  adventu  auditoWillelmus  inde  dis- 
cessit,  multis  e  suis  csesis,  thesauroque  imminuto. 
(Sax.  Chron.  A.  D.  1076.;  Hsec  anno  precedenii  a 

Florentio  et  aliis  rectius  attribuuntur. 

(66)  Hoininem,  a.  s.  d.  e.  I.,  omit.  in  c. 

(67)  Seciutejus^  a.  s.  c.  e.  1.,  segnius,  d. 

(68)  Conatibus  ejus  assisteret^c,  d.  e.  1.,  contra 
patrem  illi  assi$terett  a.  s. 

(69)  ApudGibboracum,  etc.A.D.  1079.  Hocanno 
Robertus  cxtra  Normanniam  juxia  castelium  nomine 
Gibboracum  {Gerborai)  cum  patre  pugnavit,  eoque 
manu  vulnerato,  equus  in  quo  insidebat  cxsusest. 
(Sax.  Chron.) 

(70)  Primus  censum. .  .adi^^r^/. Hicalludit  Malmes- 
beriensis  ad  prsestantem  iliam  et  maximi  momenti 
relationem,  id  est  Domesday  Book^  quae  anno  1783 


cujus  jussu  pro  stupro  illustris  fceminse  leoni  obje- 
ctus,  belluam  immanem  nudo  lacertorum  nisu  suf 
focavit.  Hic  in  Anglia  ab  Haroldo  filio  Godwini 
(81)cffi8us  (A.  D.  1066).  (82)  Filii  ejus,  Olavus  et 
Magnus,  regnum  paternum  partiti ;  sed,  Magno 
prsemature  mortuo,  Olavus  totum  occupavit.  Illi 
successit  filius  Magnus,  qui  nuper  in  Hibemia,  dum 
temere  illuc  appulisset,  miserabiliter  occisus  est. 

publicis  regni  sumptibus  prelo  subjecta,  postea  tam 
erudite  et  perite  explanata  commentariis^ue  illus- 
trata  est  ab  Henry  Ellis,  primo  Britannici  mussei 
bibliothecario.  Duo  vol.  in-8*.  1833. 

(71)  Cnuto,  a.  s.  c.  d.  e  2.  I.,  omitt,  in  e  1.  — 
Cnuto  IV,  A.  D.  1080  —  1086. 

(72)  Seriaiim,  e  1,  strictim,  a.  s.  c.  d.e  2, 1. 

(73)  Ei.   Obiit  Cnulo,  juxta   Suenon,   Danicum 
historicum,  die  it^  Novembris  1036 ;  atvide  p.  318, 
not.  4. 

(74)  Olavi  quem  in  gestis  Cnutonis  (ftxi.  §  181. 

(75)  Cnutonis,  a.  c.  d.  e.  1.  ;  Cnutonis   nostri,s. 

(76)  Ambo  regna  tenuit  Hardecnutus  pauco  tem- 
pore.  g  188. 

(77)  Tunc  rex  Danorum,  etc.  Magnus,  Norvegia 
rex,  Hardecnuto  successit  an.  104:2  ;atanno  se- 
quenti  Sweynus  eum  Daniae  regno  deturbare  cona- 
tus  est.  Defuncto  Magno,  an.  1047,  Sweynus  re- 
gnum  obtinuit. 

(78^  Quo,  s.,  quody  a.  c.  d.  e.  1. 

(79)  Pugnam,  a.  s.  c.  d.  e2,  I.,  omlll.  in  e  1. 

(80j  Sacrarent,  a.  s.  d.  e.  1.,  conseerarent^  c. 

\]\)  Godwiniy  a.  s.  d.  e.  I.,  omitt.  inc. 

(82)  CarsuSy  c.  e.,  cofsiis  esif^.  s.d.  I.  Vide  §  2i8. 


1141 


GRSTA  RBOUM  ANGLORUM.  —  UB.  III.  —  t)E  ADV.  NORMAN. 


124« 


Ferunt  Magnum  superiorem,  filium  Haroldl,  post 
mortem  patris  ab  Haroido  rege  Angliae  clementer 
domum  dimissum,  illius  beiieGcii  memoria  Harol- 
dum  fliium  Haroldi,  post  victoriam  Willelmi  ad  se 
venientem,  benigne  tractasse ;  eumdemque  in  expe- 
ditione  socium  babuisse  (A.  D.  1098)  quam  in  An- 
giiam  tempore  Wilielmi  junioris  487  duxit,  quando 
et  Orcbadas  et  (83)  Mevanias  iosulas  sibi  subjecit, 
et  occurrenles  comites,  Hugonem  Ctstrensem  et  Hu- 
gonem  Salopesbiriensero,  priorem  fugit  (84),  secun- 
dum  interemit.  Filii  ullimi  Magoi,  Hasten  et  Siwar- 
dus,  regno  adbuc  diviso  imperitant;  quorum  poste- 
rior,  adolescens  speciosus  et  audaz,  non  multura 
est  quod  lerosolymam  per  Angliam  naTigavit,  innu- 
mera  et  prseclara  facinora  contra  Saracenos  con- 
sumraans ,  prsesertim  in  obscssione  (85)  Sidonis 
quffi  pro  conscientia  Turcborum  immania  in  Chri- 
stianos  fremebat. 

g  261.  Sed  Swanus  in  regno  Danorum  ut  duxi 
restitutus,  segre  quietem  ferens,  in  Angliam  his 
Cnutonem  filium  misit ;  primo  cum  trecentis ,  se- 
cundo  cum  ducentis  navibus.  Prioris  classis  socius 
fuil  Osbernus  frater  Swani  (A.  D.  1069),  sequenlis 
Hacco  (A.  D.  1075)  (86)  :  utrique  (accepta  pecuuia) 
conatus  adolesceotis  fregere,  domum  sine  efTectu 
repatriantes ;  quare  a  Swano  rege  gravi  contumelia 
inusti.  quod  fidem  pecunia  Isesissent,  in  exilium  acti 
sunt.  Swanus,  ad  mortem  veniens,  omnes  juramento 
provinciales  conhtrinxit  ut,  quia  quatuordecim  filios 
habebat,  omoibus  per  ordinem  regnum  delegarent, 
quantum  ipsa  soboles  (87)  durare  posset.  Eo  ergo 
defuncto  (A.  D.  1016),  successit  filius  (88)  Haroldus 
annis  tribus  (A.  D.  1077);  illi  Cuuto  (A.  D.  1080- 
1086),  quem  pater  in  Angliam  miserat.  Is,  veteris 
repulsse  memor,  classem  (89)  (ut  accepimus)  mille 
et  eo  amplius  navium  in  Angliam  parat ;  auxilio  ei 
erat  socer  Robertus  Friso,  438  sexcentarum  ra* 
tium  (90)  dominus  :  sed.  duobus  pene  annis  venli 
adversitate  coercitus,  voluntatem  mutavit,  pronun- 
cians  non  sine  Dei  nutu  esse  quod  transfretare  ne- 
quiret.  Yerum  post  modicum  (91)  quorundam  col- 
loquiis  depravatus,  qui  difficultatem  transitus  ani-> 
cularum  maleficiis  imputabant,  opiimatibus,  quarum 
foeminee  de  hoc  insimulabantur,  pensiones  importa- 


A  biles  indixit ;  Olavum  quoque  tratrem ,  factionis 
ejusdem  principem  accusatum,  vinculis  irretivit,  et 
socero  in  exiliura  misit  :  quapropter  barbari,  liher- 
tatis  suse  i^juriam  non  ferentes,  intra  ecclesiam 
quamdam  altare  amplexum,  et  emendationera  facti 
(92)  promiltentem,  (93)  trucidarunt.  Aiunt  eo  loci 
multa  miracula  ccelitus  ostensa,  quod  fuerit  vir  ille 
jejuniis  et  eleemosynis  deditus,  et  qui  in  legum 
transgressores  magis  divinas  quam  suas  perseque- 
retur  contumelias;  unde  et  ei  martyris  honor  conse- 
cratus  est  a  papa  Romano.  Post  eum  bomicidae,  ut 
invidiam  facti  aliquo  bono  compensarent,  Olavum  a 
vinculis  decem  millibus  marcarum  argenti  redeme- 
runt  (A.  D.  1086).  Hic,  otto  annis  ignave  imperi- 
tans,  regnum  fratri  Henrico  reliquit  (A.  D.  1095). 

D  Is,  (94)  viginti  et  novem  annis  modeate  vivens,  le- 
rosolymam  abiit  (95),  medioque  mari  spiritum  evo- 
muit.  (96;  Quintus  tunc  Nicolaus  in  regno  subsistit 
(A.  D.  1103). 

§262.  Rex  igitur  Danorum  (ut  dixi)  solus  erat 
obhtaculum  ne  Willelmus  continua  feriaretur  Iseti- 
tia  (A.  D.  lo85),  cujus  respcctu  tantam  multitudi- 
nem  stipendiariorum  489  conducebat  militum  ex 
omni  quse  citra  montes  est  provincia ,  ul  eorum 
copia  regnum  gravaret ;  sed  ipse,  pro  magnanimi- 
tate  sua,  dispendium  expensarum  non  sentiens, 
etiam  Hugonem  Magnum,  regis  Francorum  fratrem, 
cum  illius  commilitio,  iuter  militares  numeros  sibi 
serviturum  redegerat.  Animabai  et  excii:;bat  ipse 
virtutem  suam  propter  (97)  Roberti  Guiscardi  (A. 
,  D.  10:i0>1085)  memoriam,  proouncians  pudendum 
si  illi  fortitudine  cederet  quem  nobilitate  praeiret ; 
siquidem  Robertus,  (98)  mediocri  parentela  in  Nor- 
mannia  ortus,  quse  nec  humi  reperet  nec  altum  quid 
tumeret,  paucis  ante  adventum  Wiilelmi  in  Angliam 
annis,  cum  quindecim  militibus  abierat  Apuliam, 
penuriam  necessariorum  gentis  iliius  ignavse  stipen- 
diis  correcturus.  Nec  multi  fluxerunt  anni  quod,  stu- 
pendo  Dei  munere,  totam  terram  (99)  in  potestatera 
accepit  :  nam  ubi  viribus  destiiuebatur,  ingenio 
callebat ;  oppida  primo ,  mox  civitatcs ,  suse  ditioni 
associans.  Ita  ergo  profecit  ut  se  ducem  Apulise  ei 
Calabriee,  fratrem  Ricardum  principem  Capuae,  al- 
ferum  Rogerum  comitem   Siciliee,  facotct  (A.  D. 


(83)  Mevanias  insulas,  Man  et  Anglesey. 

(84)  Fugit,  c.  e.  1.,  fugavity  a.  s.  d. 

(85)  Obsessione,  c.  d.  e.  i.,  obsidionet  a.  s. 

(86)  HaccOf  a.  c.  d.  e.  I  1,  Bacco,  s.  1.  2. 
{Hl)  Sobolesy  a.  s.  d.  e,  l.^nrogenies  c. 

(88)  Filius,  a.  s.  c.  e.  i.,  ^lius  ejus  d. 

(89)  Classem,  a.  c.  d.  e.  1.,  omitt.  in  s.  —  Hsec 
ad  an.  1085  referri  possunl. 

(90)  Ratium^  a.  s.  d.  e.  I.,  navium  s. 

(91)  Post  modicum.c.  d.  e,,postmodum^B.  s.  1. 

(92)  Factif  a.  c.  d.  e.  I.,  omilt.  in  s. 

(93)  Truciiarunt.  Occisus  est  Cnuto  in  ecclesia 
Odensie,  die  10»  Jul.  1086.  Vide  Antiq.  Celto- 
Scand.  p.  228. 

(94)  Viginti  et  novem  annis.  Ericus  I,  cum  septem 
tdntum  annos  rcgno  potitus  esset,  obiit  in  insula 
Cypro,  arl  terram  sanciam  tendens,  die  11*  Julii  1103. 

*'95)  Abiit^  a.  c.  d.  e.  1.,  ndiit^  s. 
[96)  Quintus  nuncyifiolaus^  etc.  FratriNicolausin 


regno  succeasit  post  duorum  annorum  interregnum, 
D  a.  D.  1105  ;  die  vero  fb*  Junii  1135  trucidatus  est. 

(97)  Roberti  Guiscardi.  Ejus  ortum,  indoiem  prima- 
que  gesta  descripsit  Gaufridus  Malaterra  (lib.  i, 
cap.  3,  i,  11,  16,  17,  18,  38,  39,  40);  Wiltelmus 
Apulus  (lib.  II,  pp.  260-262);  Willelmus  Gemeti- 
ceusis  (lib.  xi,  c.  30,  pp.  663,  664^  edit.  Camden), 
et  Anna  Comnena  {Alexiad.  iib.  i,  pp.  tZ-tl  \ 
lib.  VT,  p.  165,)  una  cum  adnotationibus  Cangii, 
not.  in  Alexiad.  pp.  230-232,  320),  qui  cuncla  Gal- 
lica  Latineque  chronica  ad  ampliorera  inlelligentiam 
perscruiatus  Cbt.  (Gibbon,  Dec.  Rom.  emp,  vii,  217. 

(98)  Mediocri  parentela.  Robeiti  Guiscardi  paren- 
tela  varie  a  variis,  ex  nobilibus  et  ignobiiibus  de- 
ducitur.  Ejus  genuina  origo  secundo  aul  medio 
ioferioris  nobilitaiis  ordiiii  asoibi  poiest.  Ex  qiia*Iam 
ortus  est  valvassors,  sQiibannerets  familia.  a  (iiueccsi 
Conslanlionsi  in  inferiori  Normannia  {Ibid,}, 

(99)  Terramj  a.  s.  d.  e.  1.,  lerram  illam  c. 


itU 


*W>  WILLBIIII  MALVB8BURIBN8I8  MONACHI 

^^^^*.?^*^'^^»  dtu  ApuUa  fiUo  Rogero,  oum  A  (10)  di  hildibiuicdo  papa 

g  263.  Verom,  qoia  Hildebrandi  mentio  se  liig«9* 


altero  filio  Boamuodo  Adriatioum  pelagus  traoaivit ; 
slatimqoe  (100)  Dirachio  440  capto,  super  Ale- 
xiooi  imperatorem  Consiantinopolitanum  ulterius 
progrediebalur  :  saBvienlem  relinuil  nuncius  Hilde- 
brandi  apoaiolici.  Imperaior  enim  Alamannorum  (1) 
Henricus,  fiiius  Henrici  (2)  de  quo  supra  memoravi- 
mus  iratus  contra  papam  quod  excommunicationem 
in  eum  propter  investituras  eccJesiarum  promuiga- 
verat ,  cum  exercitu  venicns ,  (3)  Romam  obsedit, 
Hildebrandum  expulit,  Guibertum  Ravennantem  in^ 
Iroduxil.  Quo  per  litteras  expulsi  Guiscardus  audito, 
relicto  filio  Boamundo  cum  militibus  ut  inchoata 
pater  na  persequeretur,  Apuliam  rediit :  contracta 
velociter  Apulorum  et  Normannorum  manu,  Romam 


sit,  de  eo  dicara  qu®  non  frivolo  auditu  hausi,  sed 
seria  relatione  ejus  audivi  qui  se  illa  ex  ore  Hugonis 
abbalis  Cluniacensis  audisse  juraret.    Quem  (11) 
ideo  admiror  el  praedico ,  quia  eogitatioues  aliorum 
prophetico  mentis  intuitu  pronunciabat.  Alexaoder 
enm  (ii)  papa  efficaz,  ipsius  studium  conspieatus, 
442  caocellis  apostolorum  praefeccrat.  Gircnmibat 
^^^  pro  sui  contuitu  officii  provincias,  ut  perperam 
acta  corrigeret.  Accurrebatur  ab  omnium  (13)  ordi* 
num  hominibus,  decisiones  diversorum  negotioruro 
postulantibus.  Guncta  ei  submittebatnr  seoularis  (14) 
poteotia,  tnm  pro  sanctitatis,  tum  pro  minisierii 


.w.^^w.w  «>|/u.viMiu  vkiiuriuanaorum  manu,  nomam  pv^^-M*»»,  •""*  f^  «-..^...«..w,  -«.«  ^.^,  .».»««,«^11« 
tendebat.  Neo  sustinuit  nuncium  advenientis  Hen-  ipsius  reverentia.  Unde  die  quadam,  cum  solito 
ricus,  quin  cum  falso  papa,  sola  fama  lerritus,  terga  ^  ^^i^^  adequitantum  (15)  esset  turma,  abbas  pr©- 
daret  (4).   Vacua  ab  obsessoribus,  Roma  iegitimum      ^ictus  in  extremo  agmine  cum  monachis  suis  sen- 

DraPAiilAm  flr/*»iiii  •    a^A  n^n  ^..1*^  ^^.4 j.^     •  sim    nrnarpHiphfltiir :     visnniiA    f^minns     ifintn    vin 


praesuiem  accepit ;  sed  non  muilo  post,  eadem  vio- 
lentia  qua  prius,  amisit.  Tuno  quoque  Alexius,  au- 
diens  Robertura  ad  sua  necessaria  revocatura, 
summamque  manum  bello  imponere  sperans,  supra 
Boamundum,  qui  partes  relictas  tuebaiur,  irruit(5); 
sed  Normannus.  gentililii  roboris  tenax  adolescens,' 
arielanles  Graecos,  et  caeteras  quae  convenerant 
gentes,  usu  miiitari,  quamvis  multura  numero  infe- 
rior,  fugae  Iradidil.  Eeodem  quoque  tempore  Veneti, 
gens  mari  assueta,  Guiscardum,  propter  quse  vene- 
ral  sedalis,  transfretare  volentem  aggressi,  supcrio- 
rera  calaraiutem  sensere ;  pars  mersi  el  c«si,  pars 


sira  progrediebatur ;  visoque  eminus  tanto  viri 
honore,  quod  tot  mundanae  potestates  nutum  illius 
prsestolarentur,  hujuscemodi  sententias  ventilabat 
animo  :  Horauncionem  cxilis  staturee,  despieabilis 
parentelae,  quo  Oei  judicio  tot  divilum  sepiri  famu- 
litio  ?  tumere  illum  proculdubio ,  et  metiri  alliora 
merito,  pro  tot  obambulatorum  obsequio.  Vix  h«ec 
(ut  dixi)  mente  versarat,  cum  archidiaconua,  re- 
flexo  equo  et  calcaribus  incito,  a  longe  clamans  et 
abbatem  obuncans,  «  Tu,  lu,  inquit,  male  cogitasti, 
falso  infamans  hujusce  dunlaxal  rei  innocentem  : 
non  enim  mihi  hanc  gloriam ,  si  gloria  dici  potest 


fugati.  Ille,  coeptam  enavigans  viam,  muitas  civi-      quse  cito  iransit,  vel  ego  impulo  vel  ab  alils  iroputari 
tates  Alexii  sua$  volunlali  44  f  applicuit.  Sustulit  G  volo,  sed  beatis  apostolis,  quorum  exhibetur  privile- 

imnftrator  mflli»fi/»iA  miAm  „;«»...^ :u-.  /^s  g^Q,  ,  Suffusus  ille  pudorc,  nec  quicquam  inficiari 

ausus,  hoc  solum  retulit  :  <<  Quseso,  domine,  quo- 
modo  nosti  cogitatura  meum,  quera  nulli  communi- 
cavi?  »  c  Ab  ore  »  (ait)  « tuo,  quasi  per  fistulas,  ad 
aures  raeas  oranis  illa  cogitalio  deducta  est.  *» 

§  264.  Itera  in  eadem  provincia  ecclesiam  urba- 
nam  ingressi,  ante  aram  coutinualis  et  junctis  late- 
ribus  sc  prostraverant .  In  multara  horara  443 
protracta  oralione,  respexit  archidiaconus  abbatem, 
turbuIcDto  rictu  infrondens  :  ille,  cura  diutius  ora- 
tura  essel,  fores  egressus,  causamque  coramotionis 
percunctatus ,  responsum  accepit  :  «  Si  rae  amare 


iraperator  maleficio  quera  virtute  nequibat  (6),  uxori 
ipsius  connubiura  auguslsle  raentitus  :  ctyus 
insidiis  elaboralum  (7)  virus  hauriens  inleriit,  me- 
horem  exitum,  si  Deus  voluisset,  emerilus ;  invin- 
cibilis  hostili  ferro,  et  doraestico  obnoxius  veneno. 
(8)  Sepultus  est  apud  Venusara  Apuliae,  habens  epi- 
taphiura  (9)  : 

Hic  terror  mundi  GuUcardus;  hic  expulii  urbe 

Quem  Ligures  regem,  Roma,  Lemannus,  habeuL 
Partkus,  Arabs,  Macedumque  phalanx  non  texit 

{Alexin, 
At  fuga ;  sed  Venetum  nec  fuga  nec  pelagus. 


8  P^h^  mt^^  ^^^^*  Dirachiura  captum  cst  die 

(I)  HenHcus,  filius  Henrici.  Henricus  IV. 
W  De  guo  supra  memoravimus.  §  189, 

BnmTuriOu'^^^^'    '^^'"*"    °^^^^'^  Henricus 

(4)  Darett  s.  d.,  damnaret,  a.  c.  e.  I. 

(5)  Irruit,  a.  s.  d.  e.I.,  venit,c. 

(6)  ISequibat,  a.  s.  d.  e.  I.,  non  polerat.  c. 

^^L  '*.'^"'  ^««Wewi  interiit.  Poiioris  iidei  scripto- 

Malaterra  (lib.  iii.  c.  41,  p.  589;,  et  Romualdus  de 

^!i  TiA'^''''?''-  *"  Aluraton,  Script.  rerum  Ital. 
lom.  >U)  isiam   accusationem    prorsus   ianorant 
Hovedcn  msuper  (p.  Iio.  in  Scfipt.  post  Bedam)\ 
qui  Malmesbuncnsem  sequiiur,  adUit  Aiexium   ma- 
tnmomo  sibi  junxissc ,  coronae  participem  fecisse 

stia^^vfd^GlhS^S  ^$?»"T^'^  '^'"^«•^  Srii 
sociam.  (Vide  Gibbon,  Pec.  Hom.  emp.^  VII,  tV.) 


(8)  Sepulttis  est  apud  Venusam.  Obiit  die  17  Julii 
j)  1085,  sub  Buo  tabernaculo,  in  insula  Gephalonia. 

Navis  quBd  Guiscardi  reliquias  transferebat  secus 
lialicum  littus  naulragium  passa  est ;  sed  ejus  cor- 
pus  e  mari  receptum  in  sepulcro  Venuss  Apulia^, 
Horalii  orlu  illuslris,  depositura  cst.  (Jbid.) 

(9)  Habens  epitaphium,  a.  s.  c.  e.  1.,  hoc  habem 
epitaphium,  d. 

(10)  De  Hildebrando  papa.  Gregorii  VII  Vilae  lo- 
genda)  sunt  aul  impropona  (Saint-Marg,  Abr^y^, 
lom.  III,  p.  8135,  elc),  ejusquc  miraculn  aut  niagu» 
operationes  modeino  ieclon  aeque  suut  iucreditjilia. 

(11)  Quem,  e  1.,  quce^  a.  s.|c.  d.  e  i.  1. 

(12)  Eum,  e.,  omiti.  in  a.  s.  d.  I.,  cnim  c. 

(13)  Omnium.  c.  d.  e.,  omnibus,  a.  s.  I. 

(14)  Ki  submittebatur  s(tcHlans,  a.  s.  c.  d.  e  11 
eis  submittebatur  sascularibus,  i  t.  '     '' 

(1.5)  Adeguitantum.d,  e..  adequitand%m,%.  s.c  1 


1U5 


GESTA  RBGDU  ANGLORDM.  «^ 


Tis,  cave  ne  uUerius  bac  me  injuria  expungas  (16). 
Dominus  meus  Jesus  (17),  speciosus  illt)  pr»  filiis 
hominum»  postulationibus  meis  visibiliter  astabat, 
intendens  dictis,  et  serenis  favens  oculis ;  sed,  tua 
orationis  addiclus  violentia»  me  deseruit,  ad  te 
conversus :  puto  quod  tu  ipse  non  diffiteberis  esse 
genus  i^juriaB  si  amico  eripias  auctorem  salutis  susc. 
Prsterea  praeooveris  mortalitatem  bominum,  et 
huic  loco  imminere  excidium;  cujus  conjecturae 
signum  babeo,  quod  angelum  Domini  super  altare 
stantem  vidi  evaginatum  gladium  stringere,  ei  buc 
illucque  rotare.  Futurae  cladis  notabilius  babeo 
indicium,  quod  jam  spissus  et  nebulosus  aer  pro- 
vinciam  istam  circumvolat,  ut  vides.  Maturemus 
ergo  profugium,  nisi  cum  aliis  velimus  subire  exi- 
tium.  o  His  dictis  introeuntes  diversorium,  ad  curam 
corporis  assederc  ;  continuoque  dapibus  appositis, 
exortus  in  domo  luctus  aviditatem  esurientium 
repressit  siquidem  unus  et  alter,  et  mox  plures  e 
familia,  dubium  qua  pemicie  intercepti  (18),  animas 
subito  amiscre.  Tum  eadem  peste  per  vicinas  sedes 
grassante,  ascensis  mulis  diffugiunt,  festinationcm 
viae  stimulis  timoris  19)  accelerantes. 

DE  BPISCOPO  PER  SIMOMAM  INTRODUCTO. 

§  265.  In  Gallia  vicepapa  (20)  praesederat  con- 
cilio;  ibi  plures  episcopi,  olim  per  simoniam  in 
444  ecclesias  inlroducti,  degradati,  potioribus 
locum  dcdere.  Unus  erat  quem  suspicio  istius  apo- 
stasi»  insiniulabat,  sed  nullis  testibns  arg^ui,  nullis 
argumenlis  confutari  poterat  :  quem  cum  putarcs 
constrictum  maxime,  more  anguis  iubrici  elapsum 
mirareris;  ita  dicendi  arte  callebat  ut  omnes  elu- 
dcret.  Tanc  archidiaconus :  <  Cessct  bominum  elo* 
quium,  producatur  in  medium  divinum  oraculum: 
scimus  profecto  quod  episcopalis  gratia  Sancii  Spi- 
ritus  muQus  est :  et  quisquis  episcopatum  mereatur, 
S^>iritus  Sancti  donum  posse  comparari  pecunia 
opinatur.  Coram  nobis  ergo,  qui  judicio  Sancti 
Spiritus  congregati  sumus,  dicat  iste,  «  Gioria  Patri, 
et  Filio,  et  Spiritui  Sancto  ;  »  quod  si  expresse  et 
sine  titubantia  dixerit,  constabit  apud  me  non  illum 
venaliter,  scd  legitime,  prsesulatu  functum.»  Libens 
hanc  condiiionem  illc  accepit,  nihil  minus  quam 
horum  vcrborum  difTicuUatem  ratus;  etcerte  »  Gloria 
Patri,  et  Flio,  »  inlegre  protulit,  sed  in  «  Spiritu 
Sancto  »  lissit.  Suscitato  cunetorum  strepitu,  nullo 
conatu,  vel  tunc  vel  in  vit®  reliquo  spatio,  Spiritum 
Sanctum  nominar«i  potuit.  Hujus  miraculi  testis  fuit 
abbas  ssepe  nominatus,  qui,  dejectum  episcopum 
per  loca    secum    ducens^   illius  rei    experimentum 


UB.  III.  -«  DB  ADV.  NORVAN.  ItM 

A  MBpe  risit ;  da  oujus  verborum  certitudine  dubl* 
tantem  omnis  Europa  oonfutat,  quse  religionis  Clunia- 
censis  numerum  per  eum  augmcntatum  non  nesoit. 
§  260.  Aiexandro  ergo  defuncto,  succeasit  Hilde- 
brandus  (21)  Gregorius  septimus  dictus).  Hio  quod 
alit  mussitaverant  (22)  palam  extulit,  excommuni- 
cans  iflectos  qui  investituras  ecclediarum  de  mana 
laici  per  annolum  et  baculum  acciperent;  446 
unde  Henrioua  imperator  Alamannorum  frementt 
quod  sine  sua  conscientia  electus  (23)  talia  prsasa*» 
meret,  illum,  (ut  praedixi)  post  undecim  annos  RomA 
deturbavit,  Guiberto  induoto.^Necmulto  post  lethali 
papa  morbo  iotus,  quo  se  moriturum  non  ambigeret, 
rogatus  est  a  cardinalibus  ut  papam  constituerot, 
beati  Petri  exemplum    referentibus,  qui,  lactantis 

3  ecclesisB  rudimentis,  vivens  Clemenicm  prsefccerat. 
Negavit  ille  id  se  (24)  exemplum  eecuiurum,  qnod 
ab  antiquo  conciliis  esset  vetitum :  consilium  vero 
datunim,  si  vellent  bominem  in  seculo  potentem, 
eligerent  Desiderium  abbatem  Cassinenaem  (25), 
qui  salubriter  et  in  tempore  numero  militari  violea* 
tiam  Guiberti  infringeret  ;  sin  ecclesiasticum  et 
eloquentem,  acciperent  episcopum  Hostiensem  Odo- 
nem.  Ita  obiit  virapud  Deum  felicis  gratiie,  etapad 
hominea  auateritatis  fortassis  nimiffi.  Denique  fertur 
quod,  inter  eum  ct  imperatorem  primi  tumultus 
initio,  (26)  illum  nudipedem,  et  forcipas  cam  scopia 
portantem.  nec  etiam  foribus  admiserit;abominata8 
bominem,  sacrilcgum  (2*^),  et  sororii  incesti  rcum. 
Ak>scessit  Cffsar  exdusus,  repulsum  illam  multorum 

p  necis  causami  protestans.  Statimque  quscunque 
posset  incommoda  Romanae  sedi  infligens,  e  divcrso 
fautores  papie  in  tyrjnnidem  excilavii ;  siquidem 
rebellante  quodam  Radulfo,  jussu  ipsius  apostolici» 
qui  ei  coronam  446  ^^  ?^^  apostolorum  miserat, 
bellorum  fragoribus  undique  contlictatus  est :  sed 
ille,  tfemper  aJversis  supmor,  et  ilium  et  caeteros 
improbe  assurgentes  Uindcm  oppressit.  Postremo 
non  alionim  impetu,  sed  domestico  fllii  (28)  odio 
extrusus  imperio,  miserabilem  viise  terminum  ha-> 
buit.  Successit  Hildebrando  Desiderius(A.  D.  10S5), 
Victor  appellatus ;  sed  ad  primam  missam.  incertum 
quo  discrimine,  ccciditexanimatus,  caiice  (si  ilignum 
est  credere)  veneno  infecto.  Tunc  in  Odonem  de- 
clinavit  electio :  is  natione  Gallus,  primum  Remen- 
lis  archldiaconus,  inde  prior  Cluniacensis  (2  J)  mox 

Depiscopus  Hosti»,  uUimo  papa  Rom»,  Urbaous 
vocatus  est  (A.  D.  1088.) 

g  267.  Hactcnus  circumvagari  licuerit,  dum  occa- 
sione  gestorum  Willelmi  qusedam  succnrrebant  qusB 


(lt>)  Expungas.  a.  c.  d.  e.  I.,  expugnes^  s. 
(11)  Jesus,  a.  c.  d.  e.  1.,  Jesus  thristus^  s. 
(l8)  Inlercepti,  a.  c.  d.  c.  I.,  interempti,  s. 
(19j  Timoris,  a.  s.  c.  d.  e  2.  I.,  omil,  in  c  1. 
(20)  Vicepapa^  c.  c.  vicciapoey  a.  5.  J.  I. 
(21;    Gregorius  septimus  dictus.   Klectus  cst  *0 
April.  1073  et  obiit  25  Maii  1085. 

(22)  Mussitaveranty  a.  c.  d.  e  1.,  xnusitaverant^s. 

(23)  ElectuSy  c.  d.  e.  I,  omitt.  in  a.  s. 

(24)  Id  se,  c.  d.  e.  I.»  idem^  a.  s, 

(25)  Cassinensem,  a.  s.  d.  e.  1.,  CimioTensem^  c 


(26)  Ulum  nudivedem,  etc,  Observal  Sharpius  his 
signis  innuisse  suomissionem  omnimodam  nuUique 
non  paratum  suscipieiido  pirnitenti/cgeneri.  Excom- 
municati  aliquando  funem  circa  corinm  fercbant, 
aliquando  etiam  tondebaniur  aui  virgis  cTdebantur 
priusquam  absolulionem  rcciperenl.  Vide  Basoag. 
prasf.  in  Canisium,  pp.  CD.  70. 

(£7)  Sacrilegumt  a.  ».  c.  e.  I,,  sitcrilnjiim  ut  fere- 

batur,  d. 

(28)  FHiiy  a.  c.  d.  e.  l..  fiiidrum,  s. 

(29)  Cluniaeensis,  a.s.c.d.e  1 .  i. ,  Ouniae^nsis,  e  ^. 


M47 


WILLELBn  MALMBSBURIENSIS  MONACHI 


l«48 


prfletermUtenda  non  putabam  ;  nunc  raroiliarem  ejjas  A  rem  exeommanicatioDis  jaeulum  intentasse.  Itacum 


vitam,  et  mores  interiores,  lector  qui  vokt  audiet. 
Imprimis,  Dei  (30)  famulis  humilis,  subjectis  facilis, 
in  rebelles  inexorabilis  erat,  Rolig^onem  Christia- 
nam,  quantum  secularis  poterat  (31),  ita  frequen- 
tabat,  ut  quotidie  missae  aasisteret,  quotidie  (32) 
vespertinos  et  roatutinos  hymnos  audiret.  Monaste- 
ria,  unum  in  Anglia,  alterum  in  Normannia,  con- 
atruxit.  Primuro  (33)  Cadomis,  447  Quod  sancto 
Stepbano  consecravit,  opportunis  prsediis  et  magni. 
ficentissirois  doaariis  insignitum,  ubi  et  Lanfrancum 
abbatem,  post  etiam  Cantuariae  archiepiscopum, 
instituit :  virum  antiquis  scieniia  et  religione  com- 
parandum,  de  quo  serio  dici  potest,  «  Tertius  e  cslo 
cecidit  Cato  ;  »  adeo  coelestis  sapor  pectus  ejus  et 


irae  adolescentis  uxoris  «^uerelse  accederent,  cxco- 
gitatas  occasiones  quibus  persecutor  peccati  sede 
pelleretur :  aed  poslmodum  provectioribus  annis, 
pro  expiatione  sceleris^  illum  sancto  Stephano  Ca- 
domis  monastcrium  sedificasse,  (37)  illam  beatfls 
Trinitati  in  codem  vico  idem  fecisse  ;  uiroque  pro 
sexu  suo  personas  inhabitantium  eligenle. 

§  268.  Malgerio  successit  Maurilius,  Fiscaonen- 
sis  monachus,  muliis  virtutibus  sed  maxime  absti- 
nentia  laudatus.  Is  post  beneet  sancte  actam  vitam, 
cum  ad  extremum  Deo  vocante  venisset,  vitali  pri- 
vatua  halitu  (38)  ferme  dimidia  die  jacuitdefunctus; 
veruntamen,  cum  jam  pararetur  in  ecclesiam  ferri, 
anima  resumpta  circumstantes  lachrymabili  gaudio 


palatum  infecerat  ;  adeo  Latinilas  omnis  in  libera-  q  perfudit.  Stupentcs  hoc  sermone  corroborat ;  ^  At- 


lium  artium  scientiam,  per  doctrinam  ejus,  se  inci- 
tabat;  adeo,  ipsius  exemplo  vel  metu,  professio 
monastica  in  religione  sudabat.  Non  tunc  episcopo- 
rum  ambitus,  non  tunc  abbaturo  venalitas  proficie- 
bat;  ille  majoris  gloriae,  amplioris  gratise  apud 
regem  et  archiepiscopum  erat,  qui  tenacioris  sancti- 
tudinis  opinionem  habebat.  Alterum  monasterium 
Hastingis  aediticavit  (34)  sancto  Martino,  quod  cog- 
nominatur  De  Bello,  quia  in  eo  loco  principalis  oc- 
clesia  cernitur  ubi  inter  consertoa  cadaverum  acer- 
voa  Haroldus  inventus  fuisse  memoratur.  Pene  puer, 
et  maturiora  (35)  setate  sapiens,  patruum  suum 
Malgerium  ab  archiepiscopatu  Rotomagensi  removit. 
Is  erat  lilteris  quidem  non  mediocriter  cultus ;  sed, 
pro  natalium  cooscientia  profesaionis  oblitus,  vena- 


.C 


tenti  animo  estole,  ultima  pastoris  vestri  verba  exci- 
pientes.  Naturali  morte  resolutus  fui,  sed,  ut  vobis 
intimarem  qu»  vidi,  reductus  sum ;  nec  aliquanto 
diulius  subsistam,  quia  in  Domino  soporari  dele- 
ctat.  Ductores  spiritus  mei  vullibus  et  vestibua  ad 
omnem  elegantiam  crant  compositi  ;  concordabat 
verborum  lenitas  cum  nitore  vestium,  449  ut  luhil 
desiderarem  praeter  talium  virorum  obseqoium. 
Itaqueblandisassentationibusgravisus,  ibam,at  vere 
mihi  videbatur ,  versus  orientem  :  promittebator 
mihi  sedes  paradisiaca,  non  multo  post  intranda. 
In  momento  prxterita  Europa,  ingressi  Asiam,  veni- 
mus  Jerosolymam ;  ibi  sanctis  adoratis,  Jordanero 
pertendimus  ;  citerioris  rip»  accol»,  ductoniro 
meorum  contubernio  mixti,  laetum  coetum  fecere. 


tionibus  et  avium  certamioibus  seepius  justo  inten-  ^  Ego,  visendi  ulteriora  sludio,  transiUim  maturabam. 


debat  (36),  et  gazas  ecclesiasticas  conviviis  profu- 
sioribus  insumebat :  cujua  rei  fama  crebrescente, 
tota  vita  paUii  usu  caruit,  quod  negaret  sedes  apos- 
tolica  honoris  hujusce  privilegium  horoini  qui  sacra- 
turo  negligebat  officium.  Unde  crebro  conventus, 
expostulante  nepote  patruelis  offensas,  cum  nihilo 
reverentius  448  ^  ageret,  congente  ultima  neces- 
sitate  degradatua  est.  Ferunt  quidam  esse  arcanam 
depositionis  causam  ;  Matildem,  quaro  Willelmus 
acceperat,  proximam  sibi  sanguine  fuisse.  Id,  Chri- 
atianae  fidei  zelo,  Malgerium  non  tulisse,  ut  consan- 
guineo  cubili  fruerentur ;  sed  in  nepotem  et  compa- 


Tunc  comites  Deum  praecepisse  referunt  ut  ante 
dsemonum  visione  terriHcarer,  quatenus  veniales 
culpa^,  quas  confessione  non  dilueram,  pavorc  hor- 
rendarum  formarum  purgarentur.  Cum  dicto  astitit 
alteri  parti  tanta  dapmonum  vis ,  hastilia  acuta 
vibrantium,  ignes  effldntium,  ut  ager  ferreus,  aer 
flammeus  videretur.  Eorum  horrore  (39)  ita  sum 
affectus,  ut  si  terra  dehisceret,  si  coelum  patesce- 
ret,  tuto  mihi  utrobique  refugiendum  non  sestima- 
rem.  Ita  meticulosus,  dum  quo  evadam  dubito, 
repente  (ut  haec  dicens  vestrse  saluti  nisi  negligitis 
consuierem)  Lalitum  (40)  recepi,  confestim  effu»u- 


(30)  DeU  a.  a.  d.  e.  I.»  omitt.  in  c. 

(31)  Poterat,  a.  s.  d.  e.  1.,  potentias,  c. 

(32)  Quotidie,  c.  d.  e.  1 .  omiti,  in  a.  s. 

(33)  Gadomit.  Vulgo  Caen.  Ridicule  igitur  Brilto 
et  quidam  alii  putani,  Cadomum  Caii  domum  a  Caio 
Julio  Ceesare  dictam  fuisse.  Cadomensibus  feriam 
trium  dierumy  id  est  nundinas  triduanas,  conccssit 
Willelmu^  C(»nquestor,  ut  patebil  iiifra  ex  ejusdem 
litteris.  (Bora.  XI,  p.  188,  not.}  Abbaliam  S.  Sjc- 
pbani  Cadomensis  anno  1064  absoluiam  es($e  constat ; 
sed  quo  tcmpore  dcdicata  fuerit  non  consiat ;  dedi- 
cfttiouem  quidam  anno  1076,  aiii  1081.  OrJericus 
Vitalis  vero  1077  ascribunt.  Coucessa  tamen  luit 
fundationis  charta  qunedam  postaniium  1066,  quippe 
quod  in  ea  Willeimus  rcgis  sibi  titulum  vindicat. 

(34)  jEdificavit.  a.  s.  d.  e.  l.,  canstruxit.c., 
qoamvis  Batiie  Abbey  fundaverit  dotaveritque  \Vil- 


D 


lelmus  Conquestor,  ecclesia  taroen,  juxta  Floren- 
tium,  dedicaia  non  eat  ante  annum  1094,  quse  \yil- 
lelmua  Hufus  Hastingis  constitit  iter  inNoimanniaro 
faciens. 

(35)  Maiuriora.  a.  c.  e.  I.,   maiuri,  d.,    matu- 
riore,  s. 

(36)  Intendebat,  a.  s.  d.  e.  I.,  incumbebat,  c. 
f37)  lllam  beatas  Trinitati.  Saoct»  Trinitatis  roo- 

nasterium  a  M;ithilda  auno  1066  fundatum  est, 
ejusque  ecclesia  die  18»  Junii  ejusdem  anni  dedi- 
cala.  Eadem  Jie  dux  Wilheinius  ad  allare  filiam 
suam  infaolem  Caecilia  n  proferens,  eam  Dei  aer- 
vilio  in  lioo  mormsteno  devovit  in  quo  abbatiasa 
ordme  secundo  ovasit. 

(38)  lialiln.  a.  s.  c.  o.  1.,  anhelitu,  d. 

(39)  Horrore,  a.  c  d.  e.,  korrorum,  a.  1. 

(40)  Haiitum,  a.  s.  c  e.  1.»  anhelitum,  d. 


4249 


GESTA  REGUM  ANGLORUM.  —  LIB.  IIL  —  DE  ADV.  NORMAN. 


l^ 


rus.  »  Dixit,  et  cum  verbo  pene  spiritum  emisit.  A     §  ^i  -  Miserabilis  et  infanda  csedes  (47)  Walke-' 


Corpus,  in  ecclesia  sanctae  Marise  tunc  humi  defos- 
sum,  miraculo  modo  (41)  (ut  aiuia)  divino  altius 
tribus  pedibus  super  terram  elevatum  est. 

§  269.  (A.  D.  1070).  Porro  Willelmus,  propositi 
qnod  in  Normannia  coeperat  tenax,  Stigandum, 
perperam  et  falso  archiepiscopum ,  per  rardinales 
Romanos,  et  Ermenfredum  episcopum  Sedunen- 
sem,  deponi  passus  est.  Successit  ei  in  Wintonia 
(42)  WalkelinuB  ;  450  cujus  bona  opera,  famam 
vincentia,  vetustatem  obiivionis  a  se  repetlent 
quamdiu  ibi  scdes  episcopalis  durabit :  in  Gantia 
Lanfrancus  (de  quo  supra  dixi) ,  qui  talis  Anglise 
Dei  dono  emicuit  (43). 

Qualis  discutiens  fugientia  Lucifer  astra, 
Cum  roseo  clarum  provehit  ore  diem  ; 
ita  ipsius  indusiria  monasticum  germen  effloruil, 
ita  eo  vivente  vigor  ponlificalis  induruit.  Ejus  con- 
silio  rex  pronum  se  fecerat,  ut  nihil  negandum 
duceret  quod  is  faciendum  diceret.  Ipsius  etiam 
impulsu  arobitum  nebulonum  fregerat,  qui  consueto 
more  mancipia  sua  Hiberniam  venditabant :  cujus 
facti  praeconium  cui  potius  imputem,  Lanfranco  an 
'Wulstano  Wigornise  antistiti,  pro  vero  non  dis- 
cemOf  qui  regem,  pro  commodo  venalitatis  quod 
sibi  pensitabatur,  renitentem  vix  ad  hoc  coegerint, 
nisi  quod  Lanfrancus  laudaverit  Wulstanus  praece- 
perit,  aucioritate  episcopali  pro  conscientia  sancti- 
tatis  abunde  exuberans  ;  homo  quo  nuUus  unquam 


rii  Dunelmensis  episcopi,  quem  Northanhimbri  po- 
pulus,  semper  rebellioni  dedilus,  abjecto  sacrorum 
ordinum  respectu,  multis  impelitum  convitiis  tru- 
cidarunt.  Fu^us  ibi  non  paucus  numerus  Lotharin- 
gorum,  quod  praesul  ipse  nationis  ejus  erat.  Causa 
csedis  baec  fuit :  erat  episcopus,  praeler  pontificatum, 
(48)  custos  totius  comilatus  ;  praefeceratque  rebna 
forensibus  Gislebertum  cognatum,  interioribus  Leo- 
binum  clericum,  ambos  in  rebus  commissis  strenuua 
sed  effraenes.  Tolerabat  episcopus  eorum  immode- 
ttiam,  gralia  strenuitatis  inductus  ;  et,  quia  eos  ele- 
varat,  cumulum  benignitatis  augebat.  Indulget  enim 
natura  sibi,  placidoque  favore  suis  arridet  ipsa 
muneribus.  Is  Leobinus  Liulfum,  beatissimi  Cuth- 
n  berti  ministrum,  adeo  dilectum  ut  ipse  sanctut 
coram  vigilanti  assistcns  placita  imperaret,  hunc, 
inquam,  Liulfum  per  Gislebertum  obtruncari  fecit, 
livore  ictus  quod  amplioris  amiciiise  locum  apud 
pontiflcem,  pro  conscientia  et  aequitate  judiciorum, 
haberct.  Perculsus  nuncio  4bZ  Walkerius,  furenti 
parentelae  defuncti  (49)  legatis  placiti  judicium  op- 
posuit,  protestatua  Leobinum  suae  suorumque  necis 
auctorem.  Ubi  ventum  ad  placitum,  nullis  effera 
gens  rationibus  emolliri  potuit  quin  in  episcopum 
referret  culpam,  quod  ambos  homicidas  in  curia 
ejus  post  necem  Linlfi  familiariter  diversatos  vidis- 
sent.  Surrectum  ergo  in  clamores  et  iras ;  et  Gisle- 
bertus  de  ecclesia,  in  qua  cum  episcopo  sederat, 
ultro  egrediens,  ut  suo  periculo  vitam  domini  mer- 


justior,   nullus  nostro    seculo   par  illi   apparuerit 

miraculorum  potentia  el  prophetali  gratia,  quorum  p  CAretur,   impie  occisus.  Tum  pr«sul,  prae  januis 

aliqua  intendo  dicerc  posterius  si  tamen  sanctissi-  ^  P«cem  praetento  ramo  offerens,  rabiem  vulgi  exple- 


mis  illius  placuerit  sensibus. 

§  270.  Veruntamen,  quia  alea  fortunae  incer- 
tis  jactibus  volvitur,  multa  tuno  tempore  (44)  adversa 
pervcnerc.  (45)  Foeda  inter  abbatem  Glastoniae  et 
monachos  ejus  discordia,  ila  ut  post  verborum 
lites  ad  arma  ventum  sit.  Coacti  ergo  intra  eccle- 
siam  451  monacbi,  sancto  altari  miserias  fuas 
ingemebant  (46)  sed  irrumpentibus  militibus,  duo 
ex  eis  interfecti,  quatuordecim  vulnerati,  caeteri 
repulsi,  nam  et  furor  militum  etiam  crucifixum 
sagitis  inhorrere  fccerat.  Hujus  noxae  crimine 
infamatus  abbas,  tota  vita  regis  exilio  deportatus 
est ;  eoquc  defuncto,  pro  redemptione  peccati  auxi- 
iaribus  annumerata  pecunia,  honori  lestitutus  est. 


D 


vit  interemtus  :  fomes  etiam  mali  Leobinus  semius- 
tulatus,  quod  nisi  ecclesia  cremala  exire  nolebat, 
exiliens  mille  lanceis  exceptus  est.  Praedictnm  id 
ab  Edgitha  relicta  regis  Edwardi  ;  nam  cum  olim 
Walkerium  vidisset  Wintoniae  ad  consecrandam 
duci,  caesarie  lacteolum,  vultu  roseum,  slatura 
praegrandem  ;  «  Pulcbrum  bic,ait,  martyrem  habe- 
mus,  »  conjectura  videlicet  immodestae  naiionis  ad 
praesagiendum  inducta.  Successit  ei  (5U)  Wiilelmus 
abbas  sanctiCariiefi,  qui  monachos  in  Dunelmo  posuit 
g  £72.  Praeterea,  anno  antequam  moriretur  pro- 
ximo,  mortalitas  hominum  et  jumentorum,  vis  tem« 
pestatum  frequens,  violentia  fulgumm,  quantam 
nemo  viderat,  nemo  audierat.  lllo  quoque  anno  quo 


(41)  Modo,  a.  c.  d.  e.  I.,omitt.  in  a. 

(4£)  Walkelinus.  GlosM  in  I.  1.  c  Walkelinus 
de  quo  alibi  scribitur  quodabstulit  monachis  trescen- 
tas  libratas  terrse,  et  eas  tam  usibus  suis  quam  suc- 
cessorum  suoruro  dampnabiliier  applicuit.  » 

(43)  Emicuit,  a.  s.  d.  e.  /..  apparuit,  c. 

(44)  Tempore,  a.  c.  d.  e.  1.,  tempori»,  s. 

(45)  Fceda  ..  discordia.  Probrosa  haec  contentio 
anno  1083  accidit.  Hanc  movisse  \idetur  abbas 
(Thurstaiius),  novum  cantum,  e  Piscamno  {F4camp) 
allaium,  introducere  molienii,  loco  Gregoriani  can- 
tus  qui  apnd  moiiachos  in  usu  erat. 

(40)  Ingemebant,  c.  d.  e.,  applorabant^  a.  s.  1. 
(47)  Walkerii  Dunelmensis  episcopi»  Occisus  est 
dia  1  Maii  an.  1089. 


(48)  Custos  iotius  ^omi/a/tM.  Episcopi  Dunelmen- 
ses  principes  palatini  erant,  atque  in  Dunelmensi 
comitatu  «  regalem  poteslatem  in  omnibus  »  habe- 
bantp  non  miuus  quam  rex  in  suo  palatio.  (Bbact. 
lib  III,  c.  8, 1  4.) 

(4^)  Legalts  placitijudicium  opposuit.  Walkerios 
juramento  se  ab  omni  in  c4Baem  participatione 
purgare  proposuit.  (Flobbnt.  Wigobn.  a.  D.  1080) 

(50)  Willelmus  abbas  sancti  Cart/«/S,Wiilelmusde 
Karilepho,  Dunelmi  con^ecratus  episcopus  die  3* 
Jan.  1083,  primi  justitiae  ministri  ofncium  sub 
Willelmo  Gonquestore  exercuerat.  B  sua  episcopali 
sede  multo  tempore  a  Wilielmo  Rufo  puisus  ooiit 
die  6*  Januarii  1096. 


iUi 


WILLELMI  MALMB8BURIBNSIS  MONACHI 


im 


obiit,  promiscua  fcbris  plusquam  dimidiam  parlem  X  lU6,  patre  adhue  viveote,  NormaoDiam  aibi  negari 


plebis  depasta,  adeo  ut  plures  incoramoditaa  morbi 
eztingueret  ;  deindc,  pro  intemperie  aeris,  fames 
subsecuta  vulgo  irrepsit,  4  63  "^  ^^^^  fcbribus 
erat  reliquum  ipsa  corriperet. 

g  %13.  Praeter  caeteras  virtutes,  praecipue  iu 
prima  adolescenlia  casiitatem  suspexit,  in  tantum 
ut  publice  sereretur  niliil  illum  in  fcemina  posse ; 
veruntamen,  ex  procerum  sentcntia  matrimonio 
addicius,  ita  so  egit  ut  pluribus  annis  nulliua  pro- 
bri  suspicione  notaretur.  Tulit  ex  Matilde  liberos 
moltos,  quae,  et  roarito  morigera  et  prole  fQecunda, 
nobilis  viri  animum  in  sui  amoris  ineitabat  acu- 
lcum  :  quanquani  non  desint  qui  ganmant  eum  cce- 
libatui    antiquo   renunciasse  cum  regia  poteitaa 


SDgre  ferens,  in  Italiam  obstiDatus  abiit,  ut,  filia 
Bonifacii  marehionis  sumpta,  pairi  partibua  illis 
adjutus  adversaretur  :  sed,  petitionis  hoguaco  cas- 
Bus,  PhiJippum  Francorum  regem  contra  patrem 
excitavit ;  quare  et  geniloris  benedictione  et  h«re- 
ditate  frustratus,  Aoglia  poat  mortem  eijua  caroit, 
comitatu  Normanniae  vix  retento.  £a  quoque  post 
novem  annos  fratri  Willelmo  (55)  pro  pecania  in- 
vadata,  Asiaticam  expeditionem  cum  csBteris  Cbri- 
stianis  agressus  est  ;  inde,  transactia  quatuor 
annis,  clarus  miiitias  gestis  regresaus,  (56)  Nor- 
manniaB  aine  difficultate  immersit,  quod,  germano 
Willelmo  nuper  defuncto,  Henricua  rez,  novitate 
tener,  Angliam  in  fide  tenere  satia  habuit  :  sed  quia 


accrevisset,   volutatura  cum  cujusdam  presbyteri      de  hoc  alias  dicendum,  nun  coeptam  de  filiia  Wil- 

fiiia,  quam  per  satellitem  succiso  poplite  Matiidis  °  lelmi  magni  narrationem  terminabo. 

sustulerit  ;  quapropter   illura   exhscredalum,  illam 

ad  roortem  frseno  equi  caesam.   (51)  Sed  haec  de 

tanto  rege  credere  demcntiae  ascribo  ;  boc  constan- 

ter  asseverans,  quod  aliquantula  simultas  ioter  eoa 

innata  cxtremis  annis  fueril  pro  Roberto  fiiio,  cui 

mater  militarem  manum  ex  fisci  redditibus  sufficere 

dicebatur  :    vcrum  propter    hoc  niliil  coiiyugalis 

gratiae  diminutum  ipse  ostendit,  dum  quatuor  annis 

ante  se  defunctaro  (A.  D.  1083),  ct  magnificentissi- 

mis  inferiis  exlulit,  et,  iachrymis  pcr  multos  dies 

ubertim  prosccuius,  amissae  cliarilatem  desidera- 

verit,  quin  et  cx  eo  icmpore,  si  credimua,  ab  omni 

voluptaie  descivit.  (52)  Sepulta  est  regina  Cadomia 

in  monasterio  464  sanctas  Trinitatis.    Ejuadem 


§  275.  Ricardus  raagnanimo  parenti  spem  lau- 
dis  455  alebat,  puer  delicatoa ;  ut  idsstatuiaa  pusio 
altum  quid  apirans.  Sed  tantam  primsvi  floria  in- 
dolem  mors  acerba  cito  depasta  corrupit ;  (57)  tra- 
dunt  cervos  in  Nova  Foresta  terebrantea,  tabidi 
aeris  nebula  morbum  incurrisse.  Locos  eai  quem 
Willelmus  pater,  subrutis  ecclesiis  (58),  desertis 
villis,  per  triginta  et  eo  ampliua  milliaria  io  saltus 
lustra  ferarum  redegerat.  (59)  Ibi  libenter  «BTum 
exigere,  ibi  plurimis  omitto  quod  diebua,  certe 
mensibus,  venationes  exercere  gaudebat.  Ibi  molta 
regio  generi  contigere  infortunia,  quie  habitalorum 
praesens  audire  volentibus  auggerit  memoria  :  nam 
postmodum  in  eadem  silva  Willelmus  filius  ejus,  et 


pietalis  indicium  in  (53)  Edgithae  regince  funere  G  nepos  Ricardus  fihus  Roberti  comitis  Normanme. 
curando  non  minus  fuit,  qu«,  apud  Westmonaste- 
rium  studio  ejus  prope  conjugem  iocaia,  habet  tum- 
bam  argenti  aurique  expensis  operoaam. 

g  27i.  Filios  habuit,  Robertum,  Ricardum,  Wil- 
lelmum,  Henricum.  Posteriores  duo  post  cum  auc- 
cessione  continua  in  Anglia  (54)  regnavere.  Rober- 


(51)  Sed  hasc...  asrribo.  «  StuUum  igitur  ac  om- 
nino  fabulosum  hac  in  parte  esl  ehronieon  Nor- 
mannie,  dum  id  roonstri  feri,  et  illud  ipaom  contra 
scriptorum  aequalium  auctoritatera  exhibei  tanquam 
occasionem  conslruclionis  duarum  Cadomi  abba- 
tiarum.  Vide  Apologiam  Willelrai,  quam  dominus 
noster  Matlhttus  de  la  Daogie  de  Rauchie,  eellera- 
rioa  abbatise  S.  Siephani  Cadomensia,  ibidem  edidii 
in  8^,  «  BouQ.  XI,  p.  188,  not.) 

(5t)  SepuUa  est  regina  CadomU.  Obiit  Matilda  die 
58  Novembris  1083.  Huic  monaslerio  testamenlo 
reliquit  suam  coronam,  sccplrum  et  dignilalis  orna- 
menta.  Kjus  lestamenti  transcriptio  videri  polesl  in 
Essais  historiques,  parrabb^  de  la  Rue,  tom.  H,  p. 

487. 

(53)  Edgitho!  reginig.Qum  fuerat  Eadwardi  Con- 
fessons  uxor.  •  Hoc  anno(1075)  obiit  Eadgitha,  regis 
Eadwardi  vidua  relicta,  septem  noctibua  antc  diem 
Natalis  Domini,  Winlonise  ;quam  rex  ingenti  pompa 
Wcstmonasterium  transferendam  el  in  sepulcro  cum 
Eadwardo  dcponcndam  curavit.  » (Sax.  Chron.) 

(54)  In  Anglia,  s.  c.  d.  e  «.  !..  omitt.  in  e  i. 
(55)PropffttT7ia  invadata.  Robcrtus  Normanniara 

gcrraano  suo  pro  decera  millium  roarcarum  summa 
oppigneravilanno  1696.  , 

(56)  HormannUB  tine  difficultaie  immemi.  Hoc 
anno  (ilOO),  tcmpore  messis^  in  Normanniam  rediit 


mortem  ofifenderint ;  scvero  Dei  judicio  ille  aagiita 
pectusy  iste  coUum  trajectus,  vel«  ui  qnidam  dieunt, 
arboria  ramusculo  equo  periranseunte  fances  appen- 
sus. 

g  276.  Fili«  ipsius  fuerunt  quinque  :  (60)  Cecilia, 
Cadomensis  abatissa,  vivit  (61) ;  altera»  (k>naian- 

comes  Robertus  «  quem  univcrsus  suus  populus  ibi 
magna  eum  IsBtitia  recepit.  *  (Sax.  Chron.) 

(57)  Troiiuni  eertfos,  etc.  llium  qnidam  hisiorio- 
graphi  cervi  cornibus  transiizum  obiisse  narrant 
trcs  circiter  annos  ante  patris  decessum.  Nalmes- 
buriensis  tamen  relatio  magis  rerisirailis  Richar- 
doa  Wintoni»  sepultus  est,  ejusque  epita{rfiiam 
iUum  Beomise  ducem  acdaiuat.  Sam).  Cineal. 
Hui.,  fol.  1707). 
Q     (58)  Subrutis  ecclesils,  a.  s.  d.  I.,   omitt.  in  c. 

(50)  Ibi  libentcr.,.  nam  posimodum,  c  d.  c.  k  . 
infando  prorsus  spectaculo,ut  ubi  ante  velUumana 
conversatio  vel  divina  veneraiio  feruebai,  nunc  ihi 
cervi  ei  capreoli,  eieaterof  illud  genus  besiUtpciu- 
lantt^r  discursiteni^  nec  ilUe  auidem  morlaUum 
usibus  ccnmuniier  exposiia:.  LHde  pro  vero  as- 
seritur  quod,  a.  s.  g.  h.  I. 

(60)  Cecilia,  c.  d.  e.  I.,  prima  Cecilia^  a.  s.  — 
«  Baldricus  Burgul.  in  vcrsibus  ioscriptis  CwcUio! 
regisAnglorumfilia:,  meminit  sororis  quam  CseciUa 
aecum  in  monasterium  traxeral :  .slc  enim  hal>et ; 

Audivi  ifuamdam  te  delinuisse  sororem^ 
Cujus  fama  meas  aliauando  perculU  ^iuree, 
Komen  ii  elapsum,  vidisse  tamen  renAniicor, » 

(fiouQ.  V..  189,  aot) 

(61)  Yivlt.  c.  e.  1.,  qwE  vivit^  a*  a.  d. 


Ii53 


GESTA  REGUM  ANGLORUM.  —  UB.  UI.  -  DE  ADV.  NORM.VN. 


4Sl5i 


lia,  comiti  BrittanDie  Altno  Fergaat  in  conjugium 
data,  austeritatc  jusliliae  proviniales  in  mortiferam 
456  s^^i  potionem  cxacuit ;  terlia,  Adala,  Ste* 
phani  Biescnsis  comitis  uxor,  laudatw  in  seculo 
potentiae  virago,  noviter  apud  Harcenniacum  san- 
climonialis  babitum  sumpsit.  Duarum  (62)  (63)  no« 
mina  exciderunt :  unius,  quae  Haroldo  (64)  ut  dixi- 
mus)  promissa,  infra  maturos  conjugii  annos  obiit ; 
altcrius,  qusa  Aldefooso  Galliciae  regi  par  nuncios 
jurata  yirgineam  mortero  impctravit  a  Deo.  Reper* 
tus  in  defuoctaB  genibus  callus,  crebrtrum  ejus  ora- 
tionum  indcx  est. 

g  217.  Patris  memorian  quantis  poterat  occa- 
sionibus  extoUens,  ossa  (65)  olim  Niceae  condita, 
sub  extremo  vitse  tempore  per  iegatum  tranaferebat ; 
sed  ille  prospere  rediens,  audila  morte  Wilielmi, 
apud  Apuliani  resedit,  sepultis  ibi  illustris  viri  eitu- 
viis.  Matrcm  quantum  vixit  insigni  indulgentia  di- 
gnatus  est ;  qua?,  antc  patris  obitum,  cuidam  Herie- 
wino  de  Comitisvilla,  mcdiocrium  opum  viro,  nup- 
serat.  E\  co  ^Villelmus  fratrcs  babuit :  (00)  Rober- 
tum,  quem  comitem  Moritonii  fecit,  crassi  ct  bcbc- 
tis  ingenii  hominem ;  (67)  Odonem,  quem  ad  epi- 
scopatum  Baiocensem  provexit  comes,  457  comi- 
tem  Cantiae  rcx  iostituit.  Callidioris  pcctoris  ilLe 
totius  AngliaB  vicedominus  sub  regc  iuit,  post  necem 
Willelmi  filii  Osberni.  Itaquc  iu  aggerandis  tbo- 
sauris  mirus,  tcrgivcrsari  mira  astutiae  (68),  peno 
papatum  Romanum  absens  a  civibus  mercatus  fue- 
rat  ;  peras  pcrcgrinonim  epistoiis  et  nummis  infar- 
ciens.  Cujus  futuri  ilincris  opinione  cum  ocrtatim 
ex  toto  regno  ad  cum  milites  concurrerent,  rex 
indignc  fcrens,  compedibus  irretivit ;  praefatus  non 
se  Baiocarum  episcopum,  sedcomitcm  Cantiaepron- 
derc.  Clientes  cjus,  minis  impulsi,  lantam  auri 
copiam  prodidere,  ul  nostri  seculi  aestimationem 
superaret  fulvi  congerics  metalli ;  denique  ct  cullei 
plures  c  fluviis  extracti,  quos  per  cerla  loca,  subla* 
tis  consciis,  infoderat,  plenos  auro  molito.  Post 
niortem  fratris  absolulus,  nepotiquc  Willelmo  ad- 
versatus,  partem  Roberli  fovebal  ;  scd  tunc  quo- 
que  male  cedento  fortuna,  cxtorris  Anglia,  Nor- 
mannico  nepoti  et  episcopatui    insistebat.  Deinde 


A  cum  eodeta  lerosolymitanam  viam  ingressus,  An- 
tiochiae,  in  obsidione  Christianorum,  finem  habuit, 
§  278.  Exterarum  nationum  homines  dignanter 
ad  amicitiam  admisit,  indifferonter  honoribus  ex- 
tulit :  eleemosyoae  ciu*am  habuit  :  transoiarinis  cc- 
clesiis  multas  possessiones  in  Anglia  largitus ;  ncc 
ullum  fcrc  monastcriom,  praBsertim  in  Normannia, 
vel  ejus  vel  ducum  munificentia  pcrtransiit,  ut  An- 
gliae  copia  tenuitas  illorum  sustcntarctur.  Ila  ejus 
tempore  ultro  citroque  coenobialis  grex  excrcvit, 
mooasteria  surgobant  religione  vetera,  aediticiis 
reoentia.  Sed  hic  animadverto  mussitationem  di- 
centium  :  Melius  foisse  ut  antiqaa  in  suo  statu  con- 
ser\'arentur,  quam,  illis  semimutilatis,  dc  rapina 
nova  constrorentur. 

g  458  §  ^^^»  Justae  fuit  staturas,  immensaD  cor- 
pulentiffi,  facic  fera,  fronte  capillis  nuda,  roboris 
ingentis  in  lacertis,  ut  magno  saepe  spectaculo  fuerit 
quod  ncmo  ejus  arcum  tcndcret,  qucm  ipse  admisso 
equo  pcdibus  ncrvo  extento  sinuaret ;  magnae  di- 
gnitaiis  scdens  et  stans»  quanquam  obesitas  ventris 
nimis  proiensa  corpus  regium  deformaret ;  com- 
modas  valetudinis,  ut  qui  nunquam  aliquo  morbo 
periculoso  praeter  in  extremo  decubuerit ;  exercitio 
nemonun  adeo  deditus,  ut  (sicut  praedixi)  molta 
miliia  ^ectis  liabilatoribus  silvescere  juberet,  in 
quibus,  a  caeteris  negotiis  avocatusy  animum  remit- 
teret.  Convivia  in  praecipuis  fostivitatibus  sumpluosa 
et  msgnifica  inibat;  Natale  Domini  apud  Glooce- 
stram,  Pascha  ap\id  Wintoniam,  Pentecosten  apud 
Westmooasteritun  agens  quotannis  quibus  in  Anglia 

^  morari  iiceret :  omnes  co  ciiyusconque  professionis 
magnates  regium  edictum  accorsiebat,  ut  exterarum 
gentiom  legati  speciem  roultitodinis  apparatumque 
deliciarum  mirarentur.  Nec  tillo  temporo  comior 
ant  indulgendi  faoilior  erat,  ut  qoi  advenerant  lar- 
gilatem  ejus  cum  divitiis  conquadrare  ubique  gen- 
tium  jactitarent.  Qaem  morem  convivandi  primus 
successor  obstinate  tennit,  (69)  secundus  omisit. 

§980.  Sola  est  de  qua  nonnihil  (70)  culpetur  pe- 
cuniae  aggesUo  (7i),  quam  undecunque  captatis  oc- 
casionibus,  (73)  hooestas  modo  et  regia  dignitate 
non  inferiores  posset  diceroi  congregabat.  Sed  ex- 


(6i)  Duarum,  a.  c.  d.  e.  1.,  duarum  aliarum^  s. 

(63)  iVomina  exciderunt,  Nomina  quinquefiHarum 
Willelmi  Conqucstoris  quae  ab  Orderico  Vitali  tra- 
duntur,  (lib.  iv,  51 -2),  hancsunt :  Agatha,  Gonstantia, 
Adeliza,  Adela  et  Cccilia.  Asscrit  willeimusGeme- 
ticensis  Adelizam  Haroldo  dcsponsam  fuisse. «  Dcinde 
dux,  postquam  Ilaroldus  fulclitatem  sibi  de  regno 
pluribus  sacramentis  tirmavit,  Adelizam,  filiam 
suam,  cum  medielato  Anglici  regni  se  daturum 
eidem  spopondit.  n  (lib.  vi,  c.  3i)Rcccntioreshi8to- 
rici  de  Margarita  et  Elianore  loquuntur,  quasi 
desponsatae  fucrint,  prior  Uaroido,  posterior  autem 
Alfonso  VI.  Lcgionensi  Regi.  Vide  Hayward*s  Ltt;^! , 
p.  128  ;  Tyrrei,  Uut.  EngL,  ii,  61  ;  et  Lytt.  H^n. 
II,  vol.  1.  p.  356. 

(64)  Ut  diximus.  §  i28. 

(63)  Ossa,  a.  s.  c.    o  2.  I.,  omitt.  in  a  1.,  WilUh 
mus  ossa  palris  sui^  d. 


J)  (66^  Hobertum.  Robertus  paulo  post  occupatam  a 
Willelmo  Angliam,  ad  Comubiae  {Cornouallles)  co- 
mitatum  evectus  est,  vasta^e  possessiones  illi  ab 
uterino  fratre  in  omni  fere  comitatu  collatae  sunt. 
Obiitanno  1091. 

(67)  Odonem.  Odo  episcopus  Bajocensisan.  1049, 
Cantiae  vero  comes  an.  1 067  institutus  est .  Panormi 
{Palerme)  obiit  ad  terram  sanctam  tendens  an. 
4097. 

[68)  Astutiof,  c.  d.  e.,  abslinentias^  a.  s.  I. 
;69)  Secundus  omisit.  Vide  infra»  g  407. 
[70}  ifonnihil,  c,  d.  e.,  merito^  a.  s.  I. 
'71)  Agestio^  c.  d.  e.,  cupiditas,  a.  s.  1. 
[72)  Honestas...  posset  regere,  c.  d.  e.  k.,  nihil 

unquam  pensi  habuU^  quin  corraderet,  facerei^  di" 
ceretnonnulla,eipene  omnia,  tantamajestateindi' 
gniora,  ubi  spes  numnU  effulHsset^  a.  s.  g«  h.  1. 


I 


Iit55 


WILLBLMi  MAL^ESBURIGNSIS  MONACHI 


1256 


cusabitur  facile,  qoia  Dovum  regnotn  sine  roagna 
459  pecuuia  DOD  posset  regere.  Non  est  hic  ali- 
quid  aliud  (73)  excusationis  quod  afferam,  nisi  quod 
quidum  dixit,  «  Neeesse  estut  multos  timeat,  quem 
mulii  timent.  •  Nam  ille,  pro  timore  inimicorum, 
provincias  auas  pecunia  emungebat,  qua  impetus 
eorum  vel  tardaret  vel  etiam  propellerei,  persspe 
ut  iit  in  rebus  huroanis  viribus  cassatis,  fidem  hosti- 
lem  prieroio  pigneratus :  regnat  adbuc  et  in  diea 
angelur  hujusce  dedecoris  calamitas,  ut  et  ville  et 
•cclesise  pensionibus  supponantur ;  et  ne  hoc  quidem 
perpelua  exactorum  fide,  sed  quicunque  plus  obtu- 
lerit,  statim,  paclis    irrilis  prioribus,  palmam   ha- 

beat. 

§  281.  Extremo  vit®  tempore  in  Normannia  habi- 
tans,  coDtractis  inimicitiis  cum  rege  Francorum, 
aliquantisper  se  conlinuit ;  cujus  abuiens  patientia, 
Philippus  fertur  dixisse,  «  Rex  Anglise  jacet  Roto- 
roagi,  more  absolutarum  partu  focminaruro  cubile 
fovens,  » jocatos  in  ejus  ventrem  quem  potione  al- 
leviarat.  Quo  praestrictus  convitio,  respondit : «  Cum 
ad  missara  post  partum  iero,  (74)  centum  niillia 
candelas  ei  libabo ;  »  talia  «  per  resurrectionem  et 
splendorem  Dei  >  pronuncians,  quod  soleret  ex  in- 
dustria  talia  sacramenta  facere  qus  ipso  hiatu  (75) 
oris  territicum  quiddam  auditorum  mentibus  inso- 
narent. 

g  282.  Nec  multo  post,  Augusto  mense  decli- 
nante,  quando  et  segetes  in  agris,  el  botri  in  vineis, 
et  poma  in  viridariis,  copiam  sui  volentibus  460 
faciuot,  cxerciiu  coacto,  Franciam  infestus  ingredi- 
tur.  Omnia  proterit,  cuncta  populatur ;  nihil  erat 
quod  fureniis  animum  mitigaret,  ut  injuriam  inso- 
lenter  acceptam  multorum  dispendio  ulcisceretur» 
Postremo  Medantum  civitaiem  injectis  ignibus  cre- 
mavit,  combusta  illic  ccclesia  sanctse  Mariae ;  re- 
clusa  una  ustulata,  qose  spelaeum  suum  nec  in  tali 
necessitate  deserendum  putavii ;  fortunae  omnes  ci- 
vium  pessundatse.  Quo  successu  exhilaratus,  dum 
8U08  audacius  incitat  ut  igni  adjiciant  pabula,  pro- 
pius  flammas  succedens,  foci  calore  et  autumnalis 
SBStus  inaequalitate  morbum  nactus  est.  Dicunt  qui- 
dam  quod  praeruptam  fossam  sonipes  transiliens  in* 
teranea  sessoris  ruperit  (76),  quod  in  anteriori  parte 
sellae  venter  protuberabat.  Hoc  dolore  aflectus  re- 
ceptui  suis  cecinit ;  Rotomagumque  reversus,  cres- 
cente  in  dies  incommodo,  lecto  excipitur.  Consulti 
roedici  inspectione  urinae  certam  mortem  prsedixere. 
Quo  audito  querimonia  domum  replevit,  quod  etmi 


A  preoccuparet  mors  emendationem  vitse  jamdudum 
meditantem.  Resompto  animo,  q\m  Christiani  sunt 
executus  est  in  confessione  et  viatico.  Normanniam 
invitus  et  coactus  Roberto,  Angliam  Wiiieimo,  pos- 
sessiones  malernas  Henrico  delegavit.  Vinctos  soos 
omnes  educi  et  solvi,  thesauros  efferri  et  ecclesiis 
dispergi,  praecepit.  Certum  numerum  peconise  ad 
reparationem  ecclesise  nuper  crematae  ipse  indixit. 
Ordinatis  ergo  bene  rebos  octavo  idus  Septismbris 
decessit,  anno  regni  vicesimo  primo  (77),  comita^ 
tos  qninqoagesimo  secondo,  yit«  quinquagesioio 
nono,  Dominicae  incamationismillesimo  octogesimo 
septimo.  Ille  fuit  annus  quo  Cnuto  46 1  ^^^  Dano- 
rum  (78)  ut  supra  diximus)  intaremtus  est ;  qoo 
Sarraceni  Hispani  in  Christianos  efferati  mox  ab 

D  Alderonso  rege  Gallicise  ad  sua  rediro  coacti,  etiam 
urbibus  quas  olim  tenuerant  inviti  cessere. 

§  283.  Corpus,  regio  solennicuratum,perSequa- 
nam  Cadomum  delatum  ;  ibi  magna  frequentia  or- 
dinatorum,  laicorum  pauca,  humi  tradit  um.  Varte- 
tatis  humanse  tunc  fuit  videre  miseriam,  quod  bomo 
ille  totius  olim  Europae  honor,  anlecessorumqoe 
suorum  oinnium  potentior,  sedem  aetemse  requies* 
cionis  sine  calumnia  impetrare  non  potuit :  namqae 
(79)  mile<9  quidam,  ad  cujus  patrimonium  locos  ille 
pertinoerat,  clara  contestans  voce  rapinam,  sepol- 
toram  inhibuit,  dicens,  Avito  jure  solum  suom  esse, 
nec  illum  in  loco  quem  violenter  invaserat  pausare 
debere.  Quo  circa  volente  Henrico  filio,  qui  solosex 
liberis  aderat,  centum  librae  argenti  litigatori  per- 
solotae  audacem  calumniam  compescuere :  nam  tunc 

^  Robertus  primogenitus  in  Francia  cootra  patriam 

bellabat ;  Willelmus,  antequam  plane  pater  exspi- 

raret,  Angliam  enavigaverat,  otilius  docens  sois  in 

posterum  commodis  prospicere,  quam  obsequiis  (80) 

paterni  corporis  interesse.   Porro,  in  dispertienda 

pecunia  ncc  segnis  nec  parcus,  omnem  illom  the- 

saurum  Wintoniae  totis  annis  regni  cumuiatum  ab 

arcanis  sacrariis  eruit  inlucem  ;  monasteriis  aurum, 

ecclesiis   agrestibus  solidos  quinque  agenti,  uni- 

cuique  pago  centum  libras  viritim  egenis  dividen- 

das,  largitus,  Patris  etiam462  memoriam  ingenti 

congerie  argenti  et  auri,  cum  gemmarum  luce,  con- 
spicue  adoroavit. 

DE   BERBNGAaiO. 

g  284.  Fuit  hoc  lempore  Berengarius,  Turonensis 

D  hseresiarcha,  qui  panem  et  vinum  in  altari  apposita, 

post  consecrationem  sacerdotis,  verum  et  substan- 

tiaie  corpus  Domini  (sicut  sancta  ecclesiae  prsedicat) 


(73)  AHud.  c.  d.  e.,  omitt.  in  a.  s.  1. 

(74)  Centum  milliacandelas.  Alludensad  morem 
qui  hisce  temporibus  mulioribus  erat  offerendi  can- 
delas  accensas  cum  post  partum  ecclesiam  primum 
adibant.  Haec  observat  Sharpius  : «  Juxta  Rituale 
Romanum  mulier  genibus  provoluta,  manuque  ce- 
reuqi  acc>'!;sum  gestdus  aa  ostium  ecclesise,  aqua 
benedicia  ibi  Imgitur,  et  in  ecclesiam  introducitur. 
Hic  usus  cum  festo  Purificationis  connexionem  ha- 
bere  videtor.  Vide  Duband,  lib.  vn,  c.  7.  » 

(75)  Hiahi,  c.  d.  e.  HaHtu,  s.,  fialitu^L.rietu, a. 


(76)  Huperit,  e^  i.,  disruperit,  a.  s.  c.  d.  c  2.  L 

(77)  Vicesimo  primo.  c.  d.  e.,  vicesimo  secundo, 
s.  1 1. 

(78)  Vt  supra  diximus,  §  261 .  Malmesburiensis 
hio  Saxonicum  Cbronicon  sequitur,  quo  Cnutonis 
obitus  ad  annum  1087  refertur,  cum  e  contra  anno 
pnecedenti  ascribendus  est(;4r/  de  virifier  les  Dates^ 
II,  85.) 

(79^  Miles  quidam.  Huic   nomen   fuisse  Asselin 
Filz  Arthur  tradilum  est. 
(80)  Obsequiis,  c.  e,  1.,  exequUi,  a.  s.  d« 


GESTA  REGUM  ANGLORUM.  — LIB.  Ul.  —  DE  ADV.  NORMAN. 


iS58 


gabal.  Jamque  scatebat  omDis  Gallia  ejus 
per  cgenos  scholares  (quos  ipse  quoti- 
)e  soliicitabat)  dissemiData.  IJDde  soliditati 
limeos,  sanctffi  (81)  memoriaB  Leo  papa, 
coDtra  eum  iostitulo  coDcilio,  teDebras 
erroris  evaDgelicorum  leslirooDiorum  ful- 
ilit;  sed  cum  post  obilumejusvirus  haere- 
iu  sinibus  quoruodam  DcbuloDum  coufo- 
um  erumperet,  Hildebrandus  cum  archi- 
essel  Turonis,  mox  papa  Roraa,  adunatis 
coDvictum  ad  dogmatis  sui  aaathema 
;  quae  scripta  suis  locis,  qui  desiderat,  iu- 
BspouderuDt  ei  libris  Laofrancus  (82)  ar- 
pus,  scd  praecipue  et  fortiter  Guimuudus, 
lachus  de  sancto  Leufredo  NormannisB, 
jiscopus  Aversanus  Apuliae,  nostri  tempo- 
lenlissimus.  Porro,  licet  Berengarius  pri- 
^rcm  juventutis  aliquarum  haeresium  de- 
infamaverit,  aevo  ausleriore  ita  resipuit  ut 
Bictatione  a  quibnsdam  sa*  ctus  habeatur, 
8  bonis,  maximeque  humilitate  et  eleemo- 
probatus  ;  largarum  possessionom  disper- 
68  dominus,  non  abscondendo  et  adorando 
;  foemineae  venustatis  adeo  parcus,  ut  nul- 
pectui  8U0  palerelur  admitti,  ne  formam 
'  delibasse  oculo  qoara  non  prueriebat  ani- 
i  aspernari  pauperem,  non  adularidivitem; 
Q  naitiram  vivere  ;  habens  victum  et  vesti- 
la  aposlolum.  his  contentus  esse.  Unde 
lat  Cenomanensis  pontifex  Hildebertus,  in 
Brsificator  eximius  ;  cujus  verba  proplerea 
ut  praedicabilis  episcopi  affectum  in  magi- 
tendam,  simul  el  doctrina  ejuseritexemplo 
quo  (73)  quoraodo  vivi  debeat  instituit,  etsi 
metas  verae  laudis  amore  incitatus  transi- 

lodo  miratur,  sem^er  mirabitur  orbUy 
irengarius  non  obiiuru.^  obit. 
acrof  jldei  fasiigia  summa  tenentemy 
uinta  dies  abstulit,  ausa  nefas. 
damnosa  dies,  et  perfida  mundo, 
olor  ei  rerum  summa  ruina  fuit ; 
\us  ecclcsice,  qua  spes,  qua  gloria  cleri^ 
iltor  juris,  jureruenie,  ruit. 
l  philosopki,  quicquid  cecinere  poetas, 
lo  cessit  eloquioque  suo. 
et  major  sapientia,  majus  adorta, 
nt  sacrum  pectus  et  ora  Deo. 
um  voluit,  vox  protulit,  actio  prompsit. 
la  Factori  sic  studuere  suo* 
r  et  sapiens,  cui  nomen  crescit  in  horas  ; 
linor  est  quisquis^  maiimus  est  hominum, 
us  peperit,  partos  servavit  honores ; 
Hior  pauper  divite,  jusque  lucro, 
detiaiam  nec  luxum  res  dedit  ampla, 
midum  fecit  multus  et  altus  honos, 
dnec ad argentumnec  adaurum  luminafle- 

[  xit ; 

anctie.  c  1.,  sanctissimx,  a.s.  c.d.  e2  1. 
ibris  Lanfrancus.  <«  Scripsil,  »  inquit  Sige- 
•  inveciivas  contraBcrengariumTuronensem 
,  refellens  scripta  ejus  de  corpore  et  san- 
}raini  Lanfrancus,  tcste  eodem  bibliogra- 
ipsit  laudes,  triurophos,  et  res  gestas  Guil- 

noL.  CLXXIX. 


A     Sed  doluit  guotiens^  cui  daret  hcec^  aberat. 
Qui  non  eessavit  inopum  fulcire  ruinas, 

DoneCt  inops  dando,  pauper  et  ipse  fuit. 
Cujus  cura  segui  naturam,  legibus  uti^ 

Et  mentem  vitiis,  ora  negare  dolit ; 
Virtutes  opibus,  verum  prmponere  falio  ; 

Nil  vacuum  sensu  dicere  vel  facere; 
Lcedere  nec  guenquam^  cunctis  prodeue;  favorem 

Et  popuiare  lucrumpellere  mente,  manu, 
Cui  vesiis  textura  ruaii ;  cui  non  fuit  unguam 

Antesitim  potus  nec  cibut  ante  famem, 
Quem  Pudor  hospitium  statuitsibi ;  guamgue  Libido 

Jncestossuperat^  tam  superavit  eam. 
Quem  Natura  parens  cum  mundo  contulii^  (inguif) 

«  Degenerant  atiit  natcitur  iste  mihi.  > 
Quteque  vagabatur,  etpene  religuerai  orbem^ 

Inclusii  sacro  pectore  Justiiiam. 
Virsctcerapuero^  gui  guantum  prcminet  orhi 

Fama,  iamfamce  prceminetip  setum. 
B  Fama,  minor  meritis,  cum  totum  pervolei  orbem, 

Cum  semper  crescai,  non  erit  mgua  iamen, 
Vir  pius  atgue  gravis  ;  vir  sic  in  utroguemodestas^ 

Ut  Liv^r  neutro  rodere  possit  eum, 
Livor  enim  deflet  guem  carpserat  antea  ;  nec  iam 

Carpsit  ei  odit  eum.  guam  modo  laudat^  amai, 
Quam  prius  ex  viia,  iam  nunc  ex  morie  gemisciif 

Ei  gueritur  celeres  hujus  abisse  dies, 
Vir  vere  sapiens,  ei  parie  beaius  ab  omni ; 

Qui  caslos  anima,  corpore  ditai  humum^ 
Post  obiium  vivam  secum,  seeum  reguieseam, 

Nee  fiai  melior  sors  mea  sorte  sua. 

%  285.  Videas  in  his  versibusquod  laudis  excet- 
serit  raodom  episcopus  ;  sed  sic  te  osteotat  465 
eloquentia,  tali  gestu  procedit  aoreus  lepos,  eo 
roodo. 


Purpureos  ftores  fundii  faeundia  dives^ 
p  Berengarius,  plane  quarovis  ipse  sententiam  corre* 
xerit,  orones  quos  ex  totisterrisdepravaveratcoaver* 
tere  nequivit ;  adeo  pessirouro  est  alios  exemplo  vel 
verbo  a  bono  infirmare,  quia  fortassis  peccaturo  te 
gravabit  aiienum,  cnro  deletum  fuerit  tuum.  Quod 
episcopum  Carnotensem  Fulbertum  (84),  quem  Do- 
mioi  mater  Maria  olim  aegrotum  lacte  maromiilaruro 
suaruro  visa  fuerat  sanare,  praedixisse  aiunt :  nam 
curo  in  extremis  positum  multi  visitarent,  et  aediuro 
capacitas  vix  confluentibus  sufficeret,  ille  inter  op- 
positas,  catervas  oculo  longe  rimatus,  Berengarium 
nisu  quo  valuit  expellendura  censuit,  protestatus 
immanem  dseraonera  propter  eam  consistere,  mul- 
tosque  ad  eara  sequendurablandiente,  manu  et  ilUce 
anhelitu  corruropere ;  quin  et  ipsc  die  Epiphaniorum 
moriens,  gemituque  producto  rccordatus  quot  roi- 
^  seros  quondaro  adolescens  priroo  orroriscaloresecta 
sua  infecerit,  «  Hodie,  »  inquit,  «  in  die  apparitionis 
SU88  apparebit  mihi  Dominus  meus  Jesus  Christus, 
propter  pGenitentiam,  ut  spero,  ad  gloriam ;  vel 
propter  alios,  ut  timeo,  ad  pGenara.  » 

§  286.  Nos  sane  credimus,  post  benedictionem  ec- 
clesiasticam,  illamysteria  esse  verom  corpus  ot  san- 
guinem  Salvatoris ;  adducti  et  vetoris  ecclesiae  au- 

lelmi  Normannorum  comitis.  »>  (Bouq.  XI,  191,  not.) 

(83)  Quo,  e  1,  gua,  a.  s.  c.  d.  e  2.  I. 

(84)  Fulbertum,  guem  Dominimater  Mariaolim 
cegroium  lacie  mammillarum  suarum  visa  fuerat  la* 
nare,  Vidtgl86. 


k^ 


im 


WlOBLMl  3IAiMESBJLIRI£NSi$  MONACBI 


1160 


ctoritale,  ei  muliis  noviler  et^teoaia  mifeQulis.  Qualo  A  trenif    «liqaaaUilum  ab  exlernis  feriatum,    piitno 


fuit  illuil  quod  bealns  Grcgorius  exhibuit  floais». 
Quale  quod  Paschasius  narrat  contigisse  Alaman- 
niae  :  presbyterumPlegildumvisibiliterspecicmpueri 
iu  altare  contrectaaae,  466  ^^*  po5llibataosoula,ia 
panis  similitudtoem  eonyersiim  ecolesiaatico  more 
sumpsisse :  quod  arroganti  cavillaliQnc  ferunt  Be- 
rengarium  earpere  solilum,  ei  dicere»  «  Spcciosa 
certe  pax  nebulonia,  ut,  cui  oria  prsebuorat  ba- 
sium,  dentium  inferret  exitium.  »  Quale  de  pusione 
Judaico;  quod,  in  ecclesiam  cum  aequsevo  (85) 
Christiano  forie  et  ludibunde  ingressus,  vidit  pue- 
rum  in  ara  mambraiim  discerpi,  el  viriiim  populo 
dividi.  Id  cum  ioDocentia  puerili  parentibus  pro 
vero  assereret,  in  rogum  detrusum  ubi  occluso  os- 


aevi  tyrocinio  aggrcssus,  cedere  imperio  com- 
pulii ;  nec  multo  post,  defunctum  imperialibus 
inferiis  oxlulit.  Vivii  adhuc»  ejusdem  senieniis 
perlinaciter  sequax  pro  qua  patrem  persequendum 
putaverai :  nam  et  investiiuram  ecclesiarum  per 
baculum  ei  annulum  donat,  ct  sine  suo  arbitratu 
papam  electum  non  Icgiiimum  a^siimai ;  licet  Cu- 
lixias,  qui  modo  aposiolicae  sedi  (86)  praesidet,  im- 
modicam  viri  aviditatem  egregie  inhibuerit.  Verum 
de  his  plura  me  diciurum  lector  praestoleiur,  cum 
series  narraliooia  expeiierii. 

§  289.  Porro  Hildebrando  papa  (ut  dixi)  mor- 
tuo«  ei  Urbano  a  cardinalibus  electo,  imperator 
haasiiin  proposiio  ul  Wibertum  prseferret  et  papam 


tio  aesiuabai  iucendium,  mullis  poai  horis  sioe   ja--  ^  dictiiaroi,  Romaeque,  altero  cxpulso.  inferrei  :  sed 


ctura  corporis,  exuviarunoque»  et  ei>am  ennium,  a 
Chrisiianis  exlractum,  interrogalusque  quomodo 
voraces  ignium  globos  evascrit,  respondit,  «  llla 
pulebra  foemina  quam  vidi  sedere  in  cathedra, 
ciijos  fllius  popuko  dividebaiur»  semper  mihi  in  ca- 
mino  ad  dextram  astiiit,  ftammineas  minas  ei 
fumea  volumina  peplo  suo  summoveos.  » 

§281.  Tunc  in  provincia  Walarum,  quae  Ros  vo- 
catur;  invenlum  esi  sepulcbrure  Walwen,  qui  fuit 
haud  degener  Ariuris  ex  sorore  nepos«  Regnavii 
in  ea  parle  Britanniae  quae  adhue  Walweiiha  voea- 
tur  :  miles  vii*iuie  nominatissimus  sod  a  fralre  ei 
nepole  Hengistii,  dequibusin  primo  libro  dixi,  re- 
gno  expulsus,  prius  multo  eorum  deirimento  exilium 
eompensans    suum;    communicaos    merilo     laudi 


aequiori  (ul  videbaiur)  causae  affuit  miiitia  Ma- 
tildLS  Marcisje  (87j,  quae  obliia  scxus,  noc  468 
disp^rantiquia  Amazonibus,  ferrata  virorum  agmina 
in  bellum  agebat  fuomina;  ejus  suffragio  Urbanus 
posieriori  tempore  llironum  indepius  aposioUcum« 
securum  per  undecim  auoos  aclilavii  otium.  Post 
cum  Pasebalis,  eoospuia  Henrici  scientia»  a  Ro- 
naanis  tnstituius  esi.  Gravabai  superas  adhuc  vi- 
veodo  Wiberitts  auras,  unicus  schismatis  sator, 
nee  unquam  quoad  vixii  pervicaciam  deposuit  ut 
joatitiae  naanua  darei ;  imperatoris  judicium  pro- 
nuncians  sequendum,  non  lanistarum  (88)  vel  pelli- 
ficum  Romanorum  :  quare  ambo»  ab  Urbano  sc- 
queniihus  (89j  conciliis  excoomiunicaii»  argulo 
senieniiam  suspendehani  ludibrio.  Inter  hacc  erant 


w — I — ,    — ^  -,  , — . — r— -—•'--«— «•»"  — ^»  -«^^  -.— 

avuncuti,  quod  rueniis  pairiae  casum  in  piures  an-  ^  multa  quae  in  Caesare  probares  ;  quod  essei  ore  fa- 


■os  distttkrint.  Sed  Ariuiis  sepulchrum  nusquam 
visitur^  unde  aniiquitas  naoularum  adhuc  eum  ven- 
iurum  dabuUttur.  Caeierum,  alierius  busium»  ui 
praemisi,  lempore  Wilielmi  regis  repcrtum  est  su- 
per  oram  maris,  quatuordecim  pedes  loogum  ; 
«bi  a  quibosdam  asseritur  ab  bostibus  vulneraius» 
el  naafragio  467  ^otius ;  a  quibusdam  dicitur  a 
eivibua  in  publioo  epulo  inierfeciua.  Veritatis  ergo 
ttoiitia  labai  in  dubio,  licei  neuier  eorum  defuerii 
lam»  soae  pairocioio. 

§  t88.  iUa  fuii  tempesias  qua  Henrici  (de  quo 
inter  gesta  WiUeUni  iocuias  sum)  miscrabilc  ei 
pene  funestum  per  quinquagiota  anaos  Alamannia 
ingemoil    imperium.     £rai    is  neqoe    inerudiius 


cundus,  acer  ingeoio»  mulia  eruditus  leciione,  im- 
piger  eleemiosyuij^  prorsus  in  eo  (*J0)  bona  animi 
corporisque  cerneres ;  ad  arma  prompte  concurrere» 
ut  qui  sexagics  ct  bis  acie  collata  dimicarii  ;  juste 
litcs  componcrc ;  com  res  non  successissct,  que- 
relis  in  coelum  eonvcrsis  inde  opcm  expectare. 
Piures  iaimieorum  fiius  vitam  exiiu  miserando  con- 
clusere. 

DB  BOXIXS  A  HURIBUS   DILACBIATO. 

§  S90.  Attdivi  virum  veracissimum  refercntem 
quod  quidam  ex  adversariis  ejus,  hoDM>  inpolans 
ei  factiosus,  dum  resupinatis  eervieibus  m  eon* 
vivio  residerei»  ita  a  muribus  repente  circomval- 
laius  esi  ut  nusqnam  eisei  effugium  ;  ianius  erat 


neque  ignavus,  sed  falo  quodara  ab  omnibus  ita  D  ^gg  numerus  bcstiolamm  ui  in  quamlibei  amplt 


impetitus,  nt  rem  rcligionis  iractare  sibi  videreiur 
quisqois  in  illum  arma  produeeret.  liabebai  filios 
duos,  Conradum  ci  Henricum  :  prior  nihil  im^ium 
contra  parentem  ausus^  subjugaia  Italia,  apud  Are- 
tnm  civiiatem  Tusci»  dies  expleverat  :  alier  pa- 

(83)  Mqwxvo,  d.  e.  L,  coaquaswy^  s.  c. 

(86)  Qui  modo  aposlolicas  sedi,  etc.  Calixtus  papa 
fecius  die  i  Febr.  ill9^  obiii  die  13  seu  13  Dec. 
1124. 


(87)  Malild»  Mar^ism.  Fiiia  erat  Bonifaciii  luscise 
ducia,  ianamasque  suas  pos^ies&ioncs  sanciae  sedi 
moricns  condonavii. 

(88)  Lanistarum,  eic.  Suggerii  Sharpius  his  ver- 


provincia  tot  esse  non  putarentnr.  haque  fusti- 
bus  ei  subselliorum  quae  ad  manom  occurrissent 
fragminib«s,  diu  in  eas  saaviium,  nec  quicquaa 
profectum  ;  ei  qoarovis  a  conetis  repeUereiitnr, 
nulli  tamcn  noxam  vicariara  referebant;illum  10)001 

bia  auetorcni  ludibrio  afficere  voluisse  sanguinarios 
Romanorum  habitus  et  papae  bullas.  In  coniroversia 
de  credibilitate  argumcntorum  allaiorum,  certe 
constat  orale  trium  episooporum  testimonimn  ante« 
ponendum  esse  jM/ftlHi^  ovtftif  afram^fila  MneHMet 
plumbeosiffillaonfraHs,  (BAiwtR.,  Hisi,nft^. ,  p^  6S») 

(Sa)  Sequcntibus.  c.  e.,  frequmtibus^^,  s.  d.  l 
(90^  £ac  a.  s.  d.  I.»  ea^  c.  e. 


GESTA  aEGUM  ANGLORIM.  ^  LIB.  111.  —  Dl::  ADV.  NORMAN. 


m<k 


illud   tcrribili   qaodam   ucceiitu    pcise-  Adl  :iiriAGULO  quod  accidit  in  fuldensi  cueNOBio. 


-.  Quapropter  a  famulis  ultra  jactum 
I  pelagaa  proveettis,  nec  sic  Tiolcntiam 
ntinuo  enim  tanta  vis  morium  ponto  inun- 
tnarmor  paleis  constraium  jurares.  Scd 
labulata  navis  corrodereat,  et  naufragium 
im  aqua  pcr  rimulas  ingrediens  minarelnr, 
i  puppem  ad  liltus  retorquent.  Tunc  vcro 
joxta  carinam  annavigantia,  priora  ad 
erveniunt ;  iia  miser  ille  in  aridam  expo- 
xque  totus  dilaceratns,  horrendam  mnriam 
:pievit. 


:m  leopardus  mordicus  attigerit  hures 

COMllfNGANT. 


g  293.    Sed  quia  Fuldensc  cornobium  nominavi 
(%),  dicam  qood  ibidem  accidisse  vir  rcverendus 
mihi  47 1   narravit,  Walkerius  prior  Malverni ; 
cujus  verbis  qui  non  eredit,  injuriam  religioni  facit. 
(•  Non  (ait)  plusqnam  qnindecim  anni   sunt  quod 
in  eodem  loco  exitialfs  lues  grassata  prius  abbatem 
eorripait,  mox  multos  roonacborum  extinxit.  Su- 
perstites  pnmo  quisqtre  sibi  timere,  orationes  et 
eleenrosynas  largiorcs  facere  :  sed  processu  tem- 
poris,  ut  esl  omntum  natara  hominum,  pcdetcntim, 
metu  dempto,  omittere ;  celterarius  prsesertim,  qui 
palam  et  ridicnk  clamitaret  non  posse  penum  tot 
expensis  soffieere  ;  sperasse  se  nuper  aliquod  alle* 

viame&tum,  pro  tot  clationibas  fbnerum ;  nibil  ultra 
Ideo  minus  hoc  mirum  judico.  quia  cer-  ^^.  ^,^^  ^j  ^^^^  ^..^j  nequissent.  mortui  consu- 
in  Asialicis  reirionibus    si  leopardus  ali-      ^^^^^    j^^^^  ^^  q^,^^^  ^^^^^  ^^^  ^  ^^^^^. 

ria  soporem  diu  distulisset,  tandem  claqueatis  mo- 
rarum  relibus  in  dormitorium  ire  pergcbat ;  ct  ecce, 
rem  miram  auditurus  es,  videt  in  capitulo  abbatem, 
et  orones  qm  abierant  illo  anno,  eo  quo  excesserant 
ordine  sedere.  Timidns  et  efTugere  gesliens,  ri  re- 
tractos  est ;    ittcrepiius,   el  roonastieo  RTore  fla- 
gellis   coercitus,    audivit    verba  abbatis    in    hanc 
omnino  sententiaro,  StoUuro  esae  de  aherivs  morte 
eraolumento  anhiare,  cum  sors  cujusque  sub  eodem 
pendeat  falo ;  iropiuro  esse,  cnm  nooaachus  oauDem 
vitam  in  eeclesiae  coDSum  pscrit  obsequio,  ub  caret 
unius  saltero   anni  post  mortem  atipendio  :  illvm 
citisaime  ebilnruro,  sed  qoieqnki  pro  eo  fleret,  ad 


regiODiDus  si  leopardus 
rdicus  atligeiit,  coDfestim  murium  copiam 
!,  ut  vulneratum  comroingant,  immundum 
luvium  comitari  hominis  exitium  ;  sin 
ilitate  arcentium  minislrorum  inlra  novem 
ta  fuerit  pernicies,  advocari  medicorum 
n  profecto  valiluram.  Conspicatus  est  re- 
isquemdam  ejusmodi  saucium,  cum  despe- 
erra  salulem,  in  altum  jaclis  ancboris  pro- 
nec  mora,  plures  illo  (9i)  mures  annasse, 
i  malorum  granatorum  quorum  medullas 
l  Inclusos,  mirHbile  dictu,  sed  obstrepen* 
ti»  demersos.  Nihil  470  enim  ille  Parens 
eatnm  destituitingenio,  nibil  porro  noxiam 
edio. 


DB   MARimANO  SCOTO. 

Sub  isto  imperatore  regnanle  floruit  Mari^ 
colas  (92),  qui  primo  Fuldcnsis  monachus» 
)  apud  Magontiacum  inclusus,  contempUi 
i  vitte,  graliam  futaras  demerebatur.  Is, 
ils  otio  chronograpbos  serulatos,  disso- 
cyclorum  Dionysii  exigui  (94)  ab  evangelica 
deprehendit ;  ilaque,  ab  initio  seculi  aniu» 

recensens,  viginti  duos  annos  qui  circulis 
)  deeranl  superaddidil,  sed  paucos  aol 
intentiae  suac  scctatores  habait.  Quare  saepe 
oleo  cur  nostri  lomporis  doctos  hoc  re- 
infortunium,    ut  in  tanto  nuiDero  disceft- 


C: 


aliorum  quibus  abstulerat  refundendum  cororooduro  ; 


iret  roodo,  et  alios  corrigerct  exeroplo,  qoos  eorni- 
perat  verbo.  Abiit  ille ;  ei  nihil  se  vanum  yidisse, 
taro  recentibos  plagis  quam  proximo  soi  obfta, 
monstravil.  » 

g  S9i .  Interea,  dum  alia  agimus,  irrepsit  roa- 
teria,  el  voluntas  acceasit,  ut  quid  temport  Wil- 
lekmi  regia  definitom  ttt  de  controversia  qua!  adhae 
inter  archfejxiscopos  Cantuariensem  et  472  £bo- 
raccnsem  volutatur,  describam.  De  qua  re,  ol 
plane  norint  posteri,  quid  inde  «iiti(|ui  patrcs  sen- 
serint  appoaam. 

QUOD  01III18  BPncOPI  T0T11T9  BRlTA^rfriJS 
ARCHIBPISCOPO     DOROBBaXIiS     SUBilClAIfTDR . 


t»m  tristi  pallore  lueubrantiura,  vix  aliqnis      ,^         ,  a        ^,         i        .     ^ 

scienli»  lamlem  referal.  Ad.o  inveleratus  n  ^''<^  ^*  ^"^*^  ^"^  *'"'^'^"'  *'**'- 

episcopo  Dorobernice, 


cet ;  adeo  fere  nullus  novb,  licet  probabi- 
rentis,  serenilatem  asaensus  pro  roerito 
;  totis  conatibirs  in  sententiam  veterum 
,  onme  recens  sordet  :  ita,  quia  solus  favor 
enia,   ccssante  favore,    obtorpuerunt  (95) 


D 


g  295.  «  Toa  fraternitas  noo  sohim  eos  episcopoa 
qoM  ordioaverit,  neque  bos  tanlummodo  qoi  per 
Eboracensem  (97)  episeopuni  fuerint  ordrnaii»  aed 
etiam  oioae»  Britanni»  tAcerdotes,  bobeal,  De^  Do* 
mina  noatro  Jesu  CbrisUr,  aoetere  sabjectos.  » 


^hirts  illo,   c.  d.  e.,  plusgmm  milUj  s., 
l/tf,  a.  l. 

larimianus  Scotus.  Marianoa  Seotos  ki  Hi* 
Atuscst  a.  D.  lOiH.  clbronici  cojosdam  eek)- 
aii  (prima  vice  an.  1&69  in  lucem  editi)  ab 
imdi  ^d  cjus  usqiie  aeUrtem  ra.  D.  i082>, 
oreniii  Wigorn.  Operia  fondJUiiCBta»  prai- 
TidHnrufiOiOM. 


PMf •  e.  d.  e.  I.,  fftOT,  s. 
DkiOfumHum  etfplorum  tXonyiU  esngui. 
Obwrvac  Sbarpios  imagmariam  hanc  Oionysii  oor-^ 
reecionem  erroneo  prorsos  stare  fundameofo. 
<«l)  OMorftterunt^  a,  s.  <f.  e.  I.,  torpeni,  c. 
(9^  HotnhHttn.  a.  a.  d.  e.  1.,  semel  nominavi,  e. 
(¥7)  Eborueemm^  a.  s.  d*.  e.»  Eborace^  e. 


1263 


WILLELMI  MALMESBURIENSIS  MONACHI 


1264 


Bonifacius  Justo  archiepiscopo  Doroberniof. 

g  296.  « Absit  ~ad  omni  Christiano  ut  ex  illa 
civitate  Dorobernia  aliquid  miauatur,  aut  in  aliud 
mutetur  nunc  vel  futuris  temporibus  quse  a  prsede- 
cessore  noslro  domino  papa  Gregorio  statuta  sunt, 
quoquo  modo  res  humanse  quassantur  :  sed  magis 
ex  auctoritate  beati  Petri  aposlolorum  principis 
id  ipsum  praecipientes  firmamus,  ut  in  Dorobernia 
civitate  semper  in  posteruro  metropolitanus  totiua 
BritannisB  locus  habeatur;  omnesque  provinciae 
regni  Anglorum,  ut  praefati  loci  metropolitanse  ec- 
clesiae  subjiciantur,  immutilata  et  perpetua  stabili- 
tate  decernimus.  Uanc  autem  ecclesiam,  utpote 
specialiter  consistentcm  sub  potestate  et  tuitione 
sanctae  Romanse  ecclesiaB,  si  quts  conatus  fuerit 
imminuere,  eique  de  concessae  potestatis  jure  quic- 
quid  abstulerit,  auferat  eum  Deus  de  libro  vit», 
sciatque  se  sub  anathematis  vinculis  esse  noda- 
tum.  » 

473  Alexander  Willelmo  regi  Anglorum. 

§  297.   «  Causam  Alriici,  qui   oiim  Cicestrensis 
ccclesiae  dictus  est  cpiscopus,  diligenter  refractaa- 


A  dam,  ct  definiendam,  fratri  nostro  episeopo  Lan- 
franco  commisimus.  Item  sibi  negotium»  de  diseer* 
nenda  iite  quae  inter  archiepiscopum  Bboracensem 
et  episcopum  Dorcacestreosem  de  pertinacia  (98) 
dioRcesis  eorum  efit,  firmiler  injungendocommenda- 
vimus,  ut  hanc  causam  diligenlissima  perquisilione 
pertractet,  et  juslo  fine  determiact.  In  causis  autem 
pertractandis  et  definiendis  ita  sibi  nostrae  et  aposto- 
licae  auctoriUitis  vicem  dedimus,  ut  quicquid  in  eii 
justitia  dictante  determinaverit,  quasi  in  nostra  prae- 
sentia  definitum,  deinceps  firmum  et  indisaolubile 
teneatur  (99).  » 

474  QUOD  EBOaACBNSIS  ARCHIBPISCOPUS,  ET  OMNBS 
SIBl  SUBJECTl,  ARGHIEPISCOPO  DOROBBRNIA  SUBIl- 
CIANTUR. 

B  Generale  concilium  regni  Anglorum  de  jure  et  pri- 
matu  Dorohernentis  sive  Cantu^riensis  ecclesia, 

g  298.  «  Anno  ab  incarnatione  Domini  nostri 
Jesu  Chrisii  millesiroo  septuagesimo  secundo,  pon- 
tificatus  autem  Domini  Alexaudri  papae  unde- 
cimo,  regni  vero  Willelmi  gloriosi  regis  Anglorum 
et  ducis  Normannorum  sexto,   ex  praecepto  ejus* 


(98)  Pertinacia,  c.  c.,  pertinentia^  s.  d. !.,  obti- 
nenlia,  a. 

(99)  Teneatur.  s.  c.  d.  e.  I  2,  in  margine  1  1, 
Explicit  de  Willelmo  Magno.  Desunt  leges  ejus* 
dem,  continentes  fere  unum  folium,  A.  continet 
leges  CunquHstoris  ut  sequitur  : 

(«  BXPLICIT  DE  WILLBLMO  MAGNO,  NORMANNIiE  COMlTB 

ET  REGB  ANGLORUM. 
u    INCIPIUNT  LEGES  EJUSDEM. 

<«  Willeimus  rex  Angiorum,  omnibus  ad  quos 
scriptum  hoc  perveniet  per  totaro  Aa-Iiam,  balutem 
ei  amicitiam.  Mando  et  praecipio  per  totam  Angliae 
nationem  cuslodiri  :  Si  Anghcus  homo  compellet 
ttliquem  Francigenam  per  bcUum  de  furto,  vel  ho- 
micidio,  vei  aliqua  re  pro  qua  bellum  fieri  debeat, 
vel  judicium  inter  duos  bomines,  habeat  plenam 
licentiam  hoc  faciendi.  Et  si  Anglicus  bellum  nolit, 
Francigena  compellatus  allegiel  se  jurejurando 
conira  eum  per  testes  suos  secundum  legem  Nor- 
manniae. 

i  Itbm  :  si  Francigena  compellet  AngUcum  per 
bellum  de  eisdem  rebus,  Anglicus  plenalicentia  de- 
feudat  se  per  bellum,  vcl  per  judicium,  si  magib  ei 

Elaceat.  Bt  si  un  um  sit,  id  est,  invalidus  et  noUt 
eUum,  vei  non  {>ossit,  ^uaerat  sibi  legalem  defen- 
sorem.  Si  Francigena  victus  fuerit,  persolvat  regi 
aexaginta  soUdos.  £t  si  Aoglicus  nolit  se  defendere 
per  bellum  vel  per  testimonium,  allegiet  se  per  Dei 
judicium. 

M  De  omnibus  nthlagii  rebus  rez  instituit  ut  An- 
gUcus  purget  se  ad  judicium .  Et  si  Anglicus  appel- 
let  Francigenam  de  utblagaria,  et  boc  super  eum 
inveritare  velit,  defendat  se  Francigena  per  beUum. 
Et  si  Anglicus  non  audeal  eum  prooare  per  beUnm, 
defendat  se  Francigena plano  juramento,  nonin  ver- 
borum  observantiis. 

«  Item  :  Regem  AngUae  singularimajestate,  regni 
sui  dominum  esse  manifestae  veritatis  intuitus  et 
singulorum  denique  cognovit  eflfectus.  Quod  cum 
incTita  beoignilaie  re^is  et  jure,  debita  subditorum 
fldclitate  proveniat,  situs  auoque  patriae  confiden- 
ter  adjuvat,  naturae  benenciis  et  maria  vicinitate 
concIuBus,  ut  sine  gratuita  domioorum  licentia 
DuUut  exitus,  nuUi  relinquatur  ingressus.  Unde 
tanta  genti  securiUis,  tanta  bonorum  omnium  copia 
successit,  ut,  si  vtrse  rationis  honestate  regeretur, 


aetalis  aureae  pristina  tcmpora  conformaret.  Sed 
hoc  tanUs  eum  promotionibus  elicit,  quod  cum  omoi 
forinseca  perturbatione  sit  libera,  tanUs  gaudionim 
voluptatibus  evehatur,  sicut  miseranda  mortaUum 
conditio  est,  malo  scilicet  acclinis  et  lapsui  prona, 
intesUnis  animi  seditionibus  et  caeco  novonim  mo* 
limine  sempcr  iafreadit.  Hioc  a  primaevo  mondi 
nascenUs  exordio,  quos  rerum  Deus  artifex  aeqoft 
libertale  ditaveral,  inobedientiae  motus  inflammaa- 

C  Us  ejecil.  Et  qui  cceli  Dominum  ferre  non  poterant, 
bominum  servmnt  praeviiaie  dislincti,  coniinui>  ma- 
lorum  persecutionibus,  in  deteriora  quaeque  projecU. 
Et  Ucet  immeritos  divina  tamen  miseratio  tanti 
prosequitur,  et  tali  dominos  informatione  compo- 
nit,  ne  vel  aliquos  servitus  adnichilel,  aut  impuniti 
securitas  elata  praecipitet,  reges  quoque  qui  per« 
functoria  caeteros  pompa  praeveniunl,  ne  potenta- 
Ubus  insoienscant,  carnis  infirmitaiibus  et  humanis 
admodum  necessitatibns  expositos  utili  penitus  sol- 
licitudine  frequeoiat.  Regem  quippe  non  faciunt 
vulgi  de  fascibus  fabulosa  c^mroenta,  vel  furent» 
insaniae  vel  infinita  jugera,  vel  amica  putredinii 
ingeniosa  crapula,  vcl  de  lamentis  pauperuro  con- 
vuTsa  pecunia.  Reffem  non  faciunt  vestes  Tyri«, 
non  auro  niUdae  trabes,  non  color  frontis  yel  voia 
regia.  Sed  rex  est  qui  posuit  roetus  et  diri  mala 
pectoris,  quem  non  ambitio  impotens  et  nunquam 
stabilis  favor  vulgi  praecipitis  movet.  Rex  est  ({ui 

D  se  diri  pectoris  faetonbus  evacuat,  et  prodesse  aiQ' 
gulis  sollerter  invigilat,  quales  niiper  ad  fastigium 
hujus  culminis  non  ambiUo  popuiaris,  sed  spectata 
inter  bonos  moderaUo,  provexit.  Necesaaria  siqui-' 
dem  est  mansuetudo  praelaUs,  et  discipUna  aubjecUs. 
Postquam  enim  ad  singula  quseque  sagax  hoaiinum 
penetravit  intenUo,  et  nichil  ad  pecuniam,  visum 
est  incommodum,  crevil  opuIenUa,  crevit  invidia,  ex 
invidia  odiom,  ex  odio  oelluro,  nulli  fidea,  nulli 
profuit  eleemosyna.  Si  qua  tamen  naUvae  bopitaUi 
remaoserant  monimenta,  sanxere  leges  et  vivendi 
jura,  coostituerunt  urbes  et  fida  receptacula  qao  tuU 
fierel  inter  improbos  innocentia.  Bt  <|QOs  ipsa  pro* 
bitatis  hortamenta  non  excitant,  saltem  conquie- 
scant  ad  pcenae  formidinem.  Lex,  alia  natnnlis, 
quae  apud  omnes  eadem  est;  alia  coDaoetadiniSi 
in  qna  babet  anaquaqut  patria  Baam  tiiquid  pro- 
prium.  • 


OBSTA  REGUM  ANGLORUM.  —  LIB.  lU.  —  DB  ADV.  NORILLN. 

xandri  pap»,  annuente  eodem  rege,  in  A     «  Signum  Willelmi  regis. 
i  ipsius  et  episcoporum  atque  abbatum, 

est  causa  de  primatu  quem  Lanfran- 
'B  Dorobemensis  arcbiepiscopus  super 
isem  ecclesiam,  jure  suse  ecclesie,  procla- 
et  de  ordinationibus  quorumdam  episcopo- 
:  quibus  ad  quem  specialiter  pertinerent 
minime   constabat  :  et  tandem  aliquando 

diversarum  scripturarum  auctoritatibus 
n  alque  ostensum  est  quod  Eboracensis 
Cantuariensi  debeat  subjacere,  ejusque  ar- 
)pi,  ut  primatis  totius  Britannise,  disposi- 

in  iis  quse  ad  Chrisiianam  religlonem  per- 
n  omnibus  obedire.  Subjectionem  vero  Du- 
Is,  hoc  est,   Lindisfarnensis  episcopi,  alque 


im 


«  Signum  Matildis  reginse. 

«  £go  Hubertus,  sanctse  Romanae  ecclesife  lector 
et  domini  Alexandri  papae  legatus  tubscripsi. 

«  Ego  Lanfrancus  Dorobemensis  archiepiicopua 
subscripsi  (2). 

c  EgoThomas  Eboracensit  arcbiepiscopus  477 
subscripsi. 

«  Ego  Willelmus   Londoniemus  episcopus  con- 

sensi. 

«  Bgo  Hermannus  Scirbumensis  episcopus  sub- 
scripsi. 

•  Ego  Wulstanus  Wigoraensis  episcopus  sub- 
scripsi. 

«  Ego  Walterus  Herefordensis  episcopus  sub- 


regionum  a  terminis  Licifeldensis  episcopii,  d  scripsi  (3). 


)riae  mafi:ni  fluvii,  usque  ad  extremosScotie 
t  quicquid  ex  hac  partc  prsedicti  fluminis 
ihiam  Cboracensis  ecclesiae  jure  competit, 
ensis  metronolitanus  Eboracensi  archiepi- 
ijusque  snccessorihus  obiinere  concessit 
si  Cantuariensis  archiepisoorus  concilium 
roluerit,  ubi  utique  vi^um  ei  fuorit,  Ebora- 
rchiepisc»>p'i<  sui  pifrsenltam  cum  onp  ihns 
jectis  ad  Mutum  **]  ^  ex!;.b»*8l.  el  Cius  cano- 
rf»o5!tin  ,.bi^  o!'.  I  <*  .^  .'X-t  f.  Q'.'».l  d  .:  !n 
•:S'<  a  (*!ii»-p'>('r»j);is  ,»;'0'  •.'i  i'^'»r'."<  ("  rjH<a- 
^hio.is  • "»,» )  »»  lam  c>ii-\  s.i;TJi'ninii<»  \1'0} 
'  beat,  Lanfrancus  D.»rubei'neiisis  47^^  ar 
)pus  ex  antiqna  anlecessorum  consuelu- 
»utiit  ;  sed,  ob  amoren  regis,  Thomae  Kbo- 


irrhiepisc^opo  sacramenlum    rela\avii,  scri-  ^  (liciiur,  conseosi. 


«  Ego  Giso  Wellensis  episcopus  consensi. 
«  Ego  Remigius  Dorcacensis  episcopussubscripsi. 
«  Ego  Wakelinus  Wentanusepiscopus  subscripsi. 
«  Ego  Herfastus  Helmeanensis  episcopus  sub- 

scripsi. 

M  Ego  Stigandus  Gice^trensis  episcopus  consensi. 
«  E^'0  Siwardus  Rofensifl  •  piscopu^  «'onsensi. 
«  E^o  O^^b-rnns  bxonie»  .«»<  episropuaconsensi. 
«  Ffro  Oii-  B«!0.  enf*>s   ep^^c^pns,  et  comes  Can- 

,    Ego  G.  'I    niii?    Co^^faritienais  episcopua,  et 
ii'.:iis  .<    p'  iRia:ibus  An^'o'um    consensi. 
tf   K^o  Scotlai.dus   abbas   coenobi  saocti   Augu  • 

slini  consensi. 

«  £"(0  Eltwinus,  abhas  coenobii  quod  Ramesege 


tanlum  profe-sionem  recepil,  non  pni*ju- 
mccessoribus  suis  qui  sacramentum  cnm 
)ne  a  successoribus  Thomae  exigere  volue- 
irchiepiscopus  CantuHrieosis  vitam  rinient, 
nsis  archiepiscopus  Doroberuiam  veniet ;  et 

electus  fueril,  cum  cateris  praefats  eccle- 
copis,  ut  primatem  proprium  jureconsecra- 
d  si  Eboracensis  archiepiscopus  obierit,  is 
iccessurus  eligitur,  accepto  a  rege  arcbiepi- 

donOy  Cantuariam,  vel  ubi  Cantuariensi 
icopo  placuerit,  accedet,  et  ab  ipso  ordina- 
canonico  more,  suscipiet.  Huicconstitulioni 
jrunt  prgefatus  rex,  et  archiepiscopi  Lan- 
Cantuaricnsis,  et  Thomas  Eboracensis,  et 
5,  sanctae  Romanre  ecclesi»  subdiaconus  et  D  consensi. 
Uexandri  papa;  legatus,  el  cseteri  qui  intcr- 
episcopi  et  abbales.  Yentilata  est  autem 
sa  prius  apud  Wentanam  civitalem  in  Pa- 
>Iennitate  (1),  in  capella  regia  quse  sita  est 
lo  ;  postea  in  villa  regia  quae  vocatur  Win- 
ibi  et  fioem  accepil  in  prsesentia  regis, 
irom,  abbatum  diversorum  ordinum,  qoi 
ati  erant  apud  curinm    in   fesliviiate  Pente- 


«  Rgo  Elnothus  Giastoniensis  abbas  consensi. 

•  Ego  Turstanus,  abbas  ccenobii  quod  in  insula 
quae  dicilur  Heli  silum  esl,  consensi. 

fl  Ego  Wlnothus,  abbas  coenobii  quod  Certesei 
dicitur,  consensi. 

«  Ego  Elfwinus  abbas  coenobiiEvesandiconsensi. 

t(  Ego   Fridericus  abbas  sancti  Albani  consensi. 

«  Ego  Gosfridus  abbas  co^nobii  soncti  Petri,  quod 
non  longe  a  Londonia  situm  est,  consensi. 

«  Ego  Baldewinus  abbas  coenobii  sancti  Edmundi 
consensi. 

u  Ego  Turoldus  abbas  de  Burgo  conaensi. 

«  Ego  Adelelmus  abbas  Abbendoni®  consensi. 

c  Ego  Rualdus  abbas  novi  Monasterii  Wintoni» 


Professio  Th(m<e  Ebaracensis  archiepiscopi. 


g  299.  « Decet  Christianum  quemque  Christianis 
legibus  subjacere,  nec  iis  quae  a  sanctis  patribus 
478  salubriter  instituta  sunt  quibuslibet  rationibus 
contraire.  Hic  namque  irae,  dissensiones,  invidiae, 
contenliones,  cffiteraque   procedunt,  qu»  amatores 


Eiiameum  sacramento  a.  s.  c.  d.'e  t.   1., 

1  c  i. 

lennitate.  a.  s.  d.  e.  I.,  ftstiviiate^  c. 


(l)  FgoLanfrancus  Dorobernensis  archiepiscopus 
suhscripsi,  a.  s.  d.  e  I.,  omitt.  in  c. 
(3)  SubscripsU  ei,  cani$n$U  s.  e  1. 1. 


it«7 


WILLBLMI  MALMESBURTBNSIS  MON ACn 


1168 


8U08  in  poenas  (4)  demergant.  Et  qoanto  qaisque  A.  tutem  Londoniensem  ;  quod  8i,  ut  contingii,  pro 


altioris  est  ordinis,  tanto  impensius  debct  obtem- 
perare  prfficepiis.  Propterea  ego  Thomas  ordinatus 
jam  Eborneensis  ecclesise  metropolitanus  antistes, 
auditis  cognitisque  ralionibus,  absolntam  tibi,  Lan- 
france,  Dorobernensis  arcbiepiscope,  tuisque  suc- 
cefisonbus,  de  canonica  obedientia  professionem 
facio  ;  et  quicquid  a  te  vel  ab  eis  juste  et  canonice 
mihi  injunctum  fuerit,  servaturum  me  esse  pro- 
roitto.  De  liac  aulem  re,  dum  a  te  adbuc  ordinandus 
essem,  dubius  fui  ;  ideoque  tibi  quidem  sine  condi- 
tione,  successoribus  vero  tuis  conditionaliter,  ob- 
temperaturum  me  esse  promisi.  » 

g  300.  Habebat  autem  e\  aniiquo,  sicut  in  libro 
primo  dixisse  me  memini  (5).   Cantuariensis  ar- 


aliqua  necessitate  Cantuariensis  primas  adyentam 
suum  negaverit  (9),  vel  obitu  defuerit,  Eboracensis 
archiepiscopus,  concilio  praesidens,  babeat  a  dexln 
Londoniensem  episcopum,  et  a  sinislra  Wintoaien- 
sem  ;  ceeteri  secundum  tempora  ordinationum  sedilia 
8ua  agnoscant. 

480  §  30^-  '^unc  quoque  querela  archiepiscopi 
Eboracensis  de  clamore  in  Wigorneusem  et  Dorca- 
cestransem  episcopos  decisa  et  sopita  est,  namque 
dicebat  eos  suae  ditioni  subjacere  debere  ;  quod, 
cum  jamdudum  muto  silentio  rumiuasset,  Romam 
cum  Lanfranco  profeclus^  ui  pallta  sua  ab  aposlo- 
lico  reciperent,  palam  audienle  scnatu  Romaso 
extulit.  Tunc  vero   Lanfrancus,  quamvis  ad  omnes 


chiepiscopus  hos  episcopos  :  Londoniensem,  Winto-  Q  injurias  inconcussae  soliditatis  esset,    nonoihii  ta- 


niensem,  Rofensem,  Scireburnensem,  Wigornensem, 
Herefordensem,  Lichetfeldensem,  Selesien:?cm,  Le- 
gacestrensem,  Elmanensem,  Sidnaccstrensem,  Dom- 
muccensem  :  addili  sunt,  tempore  rcgis  Edwardi  se- 
nioris,  Cornubiensis,  Cridiensis,  Wellensis  in  West- 
Saxonia,  et  in  Merciis  Dorcestrcnsis,  utsecundo  li- 
brodixi  (6).  Eboraccnsis  autem  archiepiscopus  habe- 
bat  omnes  trans  llumbram  episcopos  suae  ditioni 
subjectos,  Ripensem,  Haugustaldensem,  Lindisfar- 
nensem,  illum  de  Candida  Casa  quae  nunc  Wilerne 
dicitur,  et  omnes  episcopos  Scotiae  et  Orcadum  ; 
sicut  Cantuariensis  habet  episcopos  Hibemise  et 
Walarum.  479  Perierunt  autem  jamdudum  epi- 
scopatus  Ripcnsis  et  Haugustaldensis  vi  hostilitatis ; 


men  tam  proterva  et  ante  sibi  inaudita  pottuiatioDe 
turbatus,  irae  motum  vultu  prodidit,  verbis  ali- 
quandiu  intra  fauces  devoratis  ;  at  Alexandcr  papa, 
qui  gravarelur  Lanfrancum  conlrislare,  (nam  et  ve- 
nieiiti  dignanlcr  assurrexerat,  professua  illud  insi- 
gne  reverenliae  non  se  dctulisse  honori  arcbiepi- 
scopii,  sed  amori  magisterii,)tuncquoque  judicandi 
invidiam  a  se  rejecii  (10)»  litis  arbiirium  trajicieos 
in  Anglorum  coocilium.  Quapropter,  ut  dixi,  res, 
mullum  diuque  ventilata  in  hoc  concilio,  hunc  sor- 
tita  est  terminum  ;  ut,  quia  cilra  Humbram  essent, 
hi  episcopi  Cantuariensi  npplicarenlur,  omnes  vero 
Transhumbranos  Eboracerisis  obliiicret. 

§   303.    Hic    sancta  simplicitas  beati   Wulstaai 


et  Legacestrensis,  et  Sidnacestrensis  el  Dommuc-  q  Wigornensis  episcopi,  imomagnanima  in  Deo  con- 


censis,  quo  nescio  modo.  Porro  autcm,  tempore  regis 
Edwardi  simplicis,  Cornubiensis  et  Cridiensis  uniti 
sunt,  et  translatus  est  episcopatus  in  Exoniam.  Sub 
rege  Willelmo,  in  isto  eodem  concilio  pronuntiatum 
est,  secundum  scila  canonum,  ut  episcopi  transeun- 
tes  de  villis  constituerent  (7)  sedes  suas  in  urbibus 
dioecesium  suarum :  Licitfeldensis  ergo  migravil  (8^ 
in  Cestram,  quae  olim  Civitas  Legionum  dicebalur  ; 
Selesiensis  in  Cicestram  ;  Elmanensis  in  Tcthford 
primo,  nunc  ab  Herberto  episcopo  in  Norwic  ;  Scir- 
burnensis  in  Salesbiriam  ;  Dorcestrensis  in  Linco- 
liam.  Nam  Lindisfarnensis  pridem  veteri  tempore 
transierat  in  Dunelmum,  et  nuper  Wellensis  in 
Bathoniam. 


fidentia,  laudanda  et  plausu  excipienda  est.  Cum 
enim  et  de  hac  re,  et  de  parva  scientia  litterarum 
pulsatus,  foras  exisset  ut  a  strictiori  consiiio  re- 
sponsum  comeret  suum ,  a  turoultibus  rerooto 
animo,  « Crede  mihi, »  inquit,  « nondum  canlavimas 
horam  sextam  ;  cantemus  ergo.  »  Tum  sociis  refe- 
rentibus  ut  prius  propter  quod  venerant  expedireat, 
quod  salis  supcrque  sufficcret  cantibus  tempus; 
regem  et  proceres,  si  haec  audierint,  risui  se  haberi 
opinaturos;  •  Prius,crede  481  mihi, »  dixii,  •  facie- 
mus  Dei  servitium,  el  po<t  agiiabimus  bominum  li- 
tigium.  »  Hora  igitur  cantata,  nulla  excogilata  falii 
tergiversatione,  nullo  commenliito  veri  spiendore, 
confestim  aulam  concilii  ingredi  pergebat.  Suis  eum 


§  30i.   In   hoc   convenlu   Lanfrancus,  qui   erat  ^^  retinere   tentantibus  persuaderi   non   potuit,   quio 

IKiii/*    «•iiritc     A  nrrliic      niifncii'il    a    cAnir\n!Kiic  Ar\ic/»/Nn.a  nr\liiie    limAnliKtia   /«aiicoa    •     t,    13f./\   iiAt*lrk      oif       v>/\«>ai.iliC 


adhuc  rudis  Anglus,  qUiTsivit  a  senioribus  episcopis 
qui  esset  ordo  sedendi  in  conciiio,  antiquo  niore 
statutus  :  illi  vero,  cxcusata  difficuhate  responsi,  in 
diem  distulenmt  posterum.  Et  tunc,  diligentissime 
advocala  memoria,  hunc  se  vidis.se  morem  asse- 
ruere  :  ul  Canluaridc  archiepiscopus,  concilio  praesi- 
dens,  habeat  a  dexlro  latere  archicpiscopum  Kbo- 
raci,  et  juxta  eum  episcopum  Wintonioe,  a  sinistro 


potius  timentibus  causte  :  «  Pro  certo,  ait,  noverilis 
visibiliter  me  hic  videre  bealos  arcbicpiscopos  Duo- 
stanum  Canluariensem  et  Oswaldum  El^oraceniicm, 
qui  hodie,  suis  me  precibus  tuenles,  falsiloquorum 
acumen  liebetabunt.  »  Ita  data  benedictione  roona- 
cho,  minimse  facundi:»  viro,  sed  Normannicoe  iiogux 
sciolo,  rem  perorans  obtinuit,  ut  qui  sute  diceccsis 
ante  indignus  putabatur  regimine,  ab  archiepiscopo 


(4)  Pfrnas.  c.  d.  e.,  pcpnas  (tfcrnasy  e.  s.  I. 

(5)  Sicut  in  libro  pnmo  dixifsc  mc  mtfmmt\5§  99, 
el  seq. 

(6)  Vt  secundo  libro  dixi.  g  129. 


(7;  Constittierent.  a.  s.  «1.  o.  \.,construerent,c, 

(8)  Migravit.  a.s.  d.  e.  1..  tnn}.mt,  c. 

(9)  ^egaverit.  c.  d.  c.,  cxcnaaverit,  a.  t.  L 

(10)  Hejecit.  a.  s.  d.  e.  1.,  remouU,  c. 


!  m  GESTA  REGUM  ANOLOROM.  - 

Eboraci  suppliciter  rogftretur  ut  sufts  dignaretur 
lustrare  partes  (11),  quo  ipse  pro  timore  hostium 
vel  serroonis  igDorantia  cavebat  accedere. 

g  304.  Verum  ego  non  ulterius  lcclorum  cxpc- 
ctationem  macerabo,  qui  ba^c  forsitan  non  libenter 
intuentur,  quia  gesta  Willelmi  successorum  prse- 


LIB.  IV.  -.  WILLIXMCS  RUFUS,  ltt§ 

A  stolantuf ;  quamvis,  nlsi  me  nimiua  amor  mMfliiUitt 
n«IIi  varietatem  relationum  diapliolturam  opinor, 
nisi  si  qtiis  tam  nubilus  esl  ut  Catonis  superDlliiHii 
semuletur.  Sed  alia  in  quarto  et  quinto  Ubro  qoi 
volet  experietur,  nam  tcrtiua  debitum  agnoaoil 
modum  {it). 


>iM«Mte^».^ft^ai^.^^rfa«MM 


488  PROLOGUS  IN  LIBRUM  QUARTUM 


Scio  plcrisque  ineptum  videri  qucd  |^stis  nostri  feciam,  ut  n^  fkharius  nec  odiosus  Inyeiitart  afe 
temporis  regiim  scribendis  stylum  Bppticuerim  ;  enim  bene  et  secus  acta  perstringam,  ut,  qtiasi  inter 
dicentibus  quod  in  ejusmodi  scriptis  sjepe  n&ufnet-  Scyllam  et  Charibdim  illseso  volante  navigio,  nilde- 
gatur  veritas  el  suffragalur  falsitas,  quippe  prsesen-  B  sit  sententids,  etsi  aliquid  deesse  pnteiur  biitorise. 


tium  mala  periculose,  bona  plausibilitet  dicuntur. 
Eo  fit  (inquiunt)  ut,  quia  modo  omnia  (18)  magis 
ad  pejus  quam  ad  mclius  sint  proclivla,  scriptor 
obvia  mala  propter  metum  (14)  praetereat,  et,  bona 
81  non  sunt,  propter  plausum  confingat.  Sunt  alii 
qui,  nos  ex  segnilie  sua  metienles,  impares  tanto 
muneri  existimant,  et  boc  studium  prava  suggilla* 
tione  conlaminanl.  Quapropier  jam  pridem,  ve!  il- 
lorum  ratiocinio  vel  istorum  fastldio  perculsus;  in 
otium  concesseram,  silentio  libenter  adquiescens; 
sed  dum  aliquandiu  solutus  inertia  vacassem,rur$us, 
solitus  amor  studiorum  aurem  vellit  et  manum  injc- 
cit,  propterea  quod  nec  nil  agere  possem,  et  islia 
forensibus  et  homine  literato  indignis  ctiris  me  tra- 


Porro  illis,  qui  alieni  laboris  onua  aua  teaUmatiOHe 
premunt,  hocrespondeo  quod  oHm  aanctus  (16)  lo^ 
ronymus  canibus  suis  objecit,  «  Si  placet,  legant ;  ^i 
Don  placet,  abjiciant:  »  quiaet  egohtec  non  tiedio^ 
sis  ingero,  sed  studiosis,  si  qui  dignentur,  conaecro ; 
quod  et  isti  juri  concinere  (17)  pronuntiabunl,  ai  non 
de  his  sunt  de  quibus  dicitur :  « Stulti  facile  posiunt 
convinci,  difflcile  compesci.  »  Dieam  igitur  io  boe 
libro,  qui  hnjus  opeHs  est  quartui,  quicquid  de 
Willclmo  filio  Willelmi  magni  dici  poterit;  ut  ne6 
veritas  rerum  titubet,  nec  principalis  decoloretur 
majestas.  Ibnnt  etin  istas  paginas  qusNlamqosestib 
eo,  vel  in  hac  terra  tristia,  vel  alias  gloriosa,  acoide* 
runt  (18),  quantumduntaxatnostroscieniiaattlngere 


derc  non  nossem.  Accessere  amicorum  meorumsti-  q  potuerit;  prsDsertim  de  peregrinatione  ChriBtiano* 


muli,  quorum  vel  laciiae  suggestioni  desse  non  de- 
Lui ;  et  illi  quideni  modeste  jam  pniricnlem  impu- 
lere  ut  coeplum  proscquerer.  Ulorum  itaquc,  quos 
penitus  reposito  amore  dih*go,  hortatibus  animatus 
assurgo,  ut  ex  pecioris  nostri  promptuario  484  vic- 
turum  apud  se  amicitiae  (1 5)  plgnus  contineani.  Quo- 
Circa,ilIorum,  qui  mihi  timent  ut  aut  odiar  autmen. 
tiar,  benevolentiae  gratus,  ita  sub  ope  Cbristi  satis- 


rumin  Jerusalem,  quam  hic  epponere  non  erit  in-^ 
jurium,  quia  tam  famosam  his  diebus  expeditionem 
audire  sit  opene  pretium  et  virtuti^  incitamentum. 
Neque  vero  conBdo  quod  hsec  a  me,  quam  ab  aliia 
qui  scripaemnt,  dieantur  commodiu»  ;  sedut,  quod 
a  multis  scribitur,  a  multis  legatur.  Venim,  ne  tam 
diu  prooemiari  lectnro  generet  nauseam,  jam  nuoo 
qnod  intendo  incipiam. 


i«MM 


485  LIBER  QUARTUS 


DE  WILLELMO  REGE  RUFO,  FILIO  REGIS  WILLELMI  PRIMI 


(A.  D.  1087.)  Willelmua  igitur  filius  Willemi  na^  D  culmen  supremse  digniutis  evasit.  IncompferiMUt 
tus  est  Normanni»,  pluribus  annis  antequam  pater  proculdubionosiro  temporeprinceps,sin00enmtaa- 
Anglia  madiret.  Ingenti  cura  parcntumaltus,  cumet  gnitudo  patris  obrueret,  nec  ejus  juvenlutem  fala 
ilii  naluralilerinesselingentia  parturiens  animua,ad      prsecipitassenl»  ne  per  setatem  maturiorem  abolcrel 


(11)  Partes.  s.,  omitt.  in  a.  c.  d,  e.  I. 

(12)  Modum.  In  d.  e.  post  modutn  srquifur  cpi- 
stolfi  dodirftioiia  ntictoris  b«I  Rnberlum  Gloc^strien- 
sem  cofnilcm,  quam  iuilioopciisposuimus. 

(13)  Ornnia  d.  c,  pene  cwtm*a,  1. 


(14)  Provter  metum.  a.  s.  d.  e.  I.,  omitt.  in  c. 

(15)  Arrticitias,  a.  s.  d.  e.  1.,  amicitiarum,  c. 

(16)  Sanctus.  a.  r.  d.  e.  I.,  omlit.  in  s. 

(17)  Juri  concinere.  a.  e.  l.,  viri  concifiete,  c.  1. 

(18)  Accideruvt.  a.  s.  d.  e.  l.,  contigert,  c. 


isrri 


WILLELMI  MALMESBURIENSIS  MONACHI 


1172 


errores  iiceotia  potestalis  el  impetu  juvenili  contra- 
ctos.  Ementa  pueritia,  in  militari  exercitio  adole- 
acentiam  egit;  equiuri,  jaculari,  certare  cum  pri- 
maevis  obtequio,  cum  »qu«vis  oflicio.  Jacturam  vir- 
tatis  putare  si  forte  in  militari  tumultu  alter  eo 
prior  arma  corriperet,  et  nisi  primus  ex  adverso  pro- 
vocaret,  vel  provocantem  dejiceret.  Genitori  in  om- 
nibus  obsequelam  gerens,  ejus  se  oculis  in  bello  os- 
tentans,  ejus  lateri  in  pace  obambulans.  Spe  sensim 
tcaturiente,  jam  successioni  inhians,  maxime  post 
abdicationem  (19)  486  fratris  mtjoris,  cum  in  ti- 
rocinium  minorit  nonnihil  (20)  suspiceret.  Ita  a  pa- 
tra,  ultima  valetudine  decumbente,  in  successorem 
adoptatut,  antequara  ille  extremum  effltsset  ad  oc- 
cupandum  regnum  contendit :  moxque  volentibus 
animis  provincialium  exceptut»  et  claves  thetauro- 
rum  nactut  est ;  quibus  fretus  totam  Angliam  animo 
subjecit  suo.  Accetsit  etiam  favori  ejut,  maiimum 
rerum  momentom,  archiepitcopus  Lanfrancus,  eo 
qnod  eum  nutrierat  et  militem  fecerat  (Sl)  :  quo 
auctore  et  annitente,  die  tanctorum  Cotroe  et  Da- 
iDiani  (22)  (Sept.  27)  coronatus,  reliquo  hyemia 
quiete  et  favorabiliter  vizit. 

QUOIIODO  ▲DVBatAHIOS  RBX  auFcs  viciaiT. 
§  806.  Qua  exacta,  mox  in  initio  veris  (23)  primut 
illi  confiictus  contra  Odonem  pairuum,  episcopum 
Baiocensem,  fuit.  Namque,  cum  iile  (ut  dixi),  sola- 
tuH  a  vinculis,  Robertum  nepotem  in  comitatu  Nor- 
mannia  confirmasset,  Angliam  venit,  recepitque  (24) 
a  rege  comitatum  Gantite  ;  sed  cum  omnia  non  suo 
arbitratu  (ut  olim)  in  regno  disponi  videret,  (nam 
Willelmo  Dunelmensi  episcopo  (25)  commendata  erat 
administratio  rerum  publicarum,)  livore  ictus,  a 
rege  et  ipse  detcivit.  Et  487  multoseodem  susurro 
infecit  :  Roberto  regnum  competere,  qui  sit  et  re- 
missioris  animi,  et  juveniies  stultitiat  multit  jam 
laboribus  decoxerit ;  hunc  delicate  nutritum,  ani- 
mi  ferocia  (quam  vultus  ipse  demonslret)  prsetumi- 
dum,  omnia  contra  fas  et  jus  ausumm  ;  brevi  futu- 
ntm  ut  bonores  jumdudum  plurimit  sudoribua  par- 
tot  amittant ;  nihil  actum  morte  patrit,  ti  quot  iUe 
vinxerit  itte  trucidet.  Hsec  ipse,  hsec  Rogerius  de 
Monte  Gromerico,  hssc  GaufridusConstantientit  epit* 
coput  (26)  cum  nepote  Roberto  comite  Humbren- 


A  sium^  et  cum  reliquit,  primo  clam  fremebant ;  post 
etiam  palam,  per  veredariot  missis  epistolis,  fre- 
quentabanl.  Quin  etiam  Willelmus  Dunelmensis 
episcopus,  quem  rex  a  secretis  habuerat,  in  eorum 
perfidiam  concesserat ;  quod  graviter  regem  tulisse 
ferunty  quia,  cum  amisste  charitatis  dispendio,  re- 
mottrum  provinciarum  fnistrabatur  compendia.  Ita- 
que  Odo  praedaro  omnem  Rovecesiram  coroportabal, 
regios  fiscos  in  Caniia  devastans,  roaxime  terras  ar- 
rhiepiscopi  ;  immortale  in  eum  odium  anbelaos, 
quod  ejus  consiiio  a  fratre  se  in  vincula  conjectom 
asserebat.  Sed  nec  fides  verborum  vacillabat  :  nam 
cum  olim  Willelmus  senior  apud  Lanfrancum  que- 
reretur  se  a  fratre  deseri^  «  Tu  »  (inquit)  «  preode 
eum  et  vinci.  »  «  £t  quid  ■  (respondit  ille,)  «  quia 

Q  clericus  est  ?  »  Tune  archiepiscopus,  488  lepida 
hilaritate  (ut  Persius  ait)  (27)  crimina  ratit  libi  ans 
in  antitbetit,  «  Non  •  (dixit)  «  episcopum  Baioca- 
rum  capiet,  ted  comitem  Cantie  custodiet.  >  Gau- 
fridut  epitcoputy  cum  nepote,  Bathomaoi  et  Ber- 
cheleiam  partemque  pagi  Wiltensit  depopulant,  ma- 
Dubias  apud  Bristou  collocabat.  Rogeriut  de  Monte 
Gomerico,  exercitum  suuro  a  Scrobesbiria  ciimWa- 
lensiDus  mitlens,  colouiam  Wigorniensem  prsedaba- 
tur  :jamque  Wigomiam  infestus  advenerat,cum  regii 
militesqui  pneteridebaot,  freti  benedictione  Wulstani 
episcopi  cui  custodia  castelli  comroissa  erat,  pauci 
mnitos  effugarunt,  pluribusque  sauciis  ei  caesis,quoS' 
dam  abduxerunt.  Prteterea  Rogerius  Bigot  apud  Nor- 
thwic,  et  Hugo  de  Grentemesnil  apud  Legecestram, 
tuis  quisque  partibus  rapinas  urgebanl.Ita  totis  defe- 

^  ctionis  viribttt  in  eum,  cui  nec  prudentia  nec  for- 
tuna  deeraty  fmstra  steviehatur.  Namque  ille,  videns 
Normannos  peud  omncs  in  una  rabie  conspiratos, 
Anglot  probos  et  fortes  viros,  qui  adhuc  residui  erant, 
invitatoriis  scriptis  accersiii;  quibussuper  injuriis  suii 
querimoniam  faciens,  bonasque  leges,  et  tributoram 
levamen,  liberasque  venationes  poUicens,  fidelitati 
tuae  obligavit.  Nec  roinori  astutia  Rogerium  de  Monte 
Gomerieo.  secum  dissimulata  perfidia  equitantem, 
circumvenit.  Seorsum  enim  ducto  magnam  ingessit 
invidiam ;  dicons.  Libenter  se  imperio  cetsuram, 
ti  illi  et  aliis  videatur  quos  pater  tutores  reliquerat. 
Non  se  intelligere  quid  ita  efTrKnes  sint  :  ti  velint, 


(19)  Abdicationem.  Roberturo  sponte  abdicatse  t\ 
vix  credi  potest. 

(20^  NonnihiL  a.  c.  d.  e.  i.,  nihil,  s. 

(21)  Militem  fecerat,  Juxla  consuetudinem  Lac 
setate  adhuc  vigentem,  episcopi  et  abbates  milites 
in  ordinem  equestrem  suscipiebant.  Lex  est  ab  Hen- 
ricol  lata,  vctans  ne  abbates  equilem  facere  prse- 
tumant. 

(22)  Die  SS.  Comas  et  Damiani.  Diet  festus  san- 
ctoram  Cosmae  et  Damiani  27  Sept.  celebratur.  Flo- 
rentius  Wigoraiensis  et  alii  auctores  statuunt  Wil- 
lelmum  coronaium  esse  die  Doroinica,  26  8ept. 
Juxta  Saxonicum  Cbronicon  id  contigit  «  tribus 
diebns  ante  fcstum  S.  Michaeiis.  » 

<23)  /n  iniiio  veris.  Couspiratio  tempore  Quadra- 
gesimse  forroata  est ;  et  statim  ut  Pascha  venit^ 
conspiratores  egressi  suot,  ctc.  (Saxon.  Chrou.  a. 
D.  1088.) 


(24)  Recepiique.  a.  s.  c.  d.  1.,  recepity  e.  —  Odo 
creatut  est  comes  Cantuariensis  a.  D.  1067. 

(25)  WiUelmo  Dunelmemi  episcopo.  Wiliehno  de 
Karilepho. 

(26)  Gaufridui  Constantiensis  episcopus.  Geoffrey 
de  Montbray  Constanliensis  episcopus  creatut  est 
an.  1048.  Magnus  Angiis  justitiarius  celeberrimo 
Lanfrancum  Cantuariensem  archiepiscopum  inter  et 
Odonem  Bajocensem  episcopum  liiigio,  in  comita- 
tiva  curia  apud  Pinendene  in  Cantia  habito  prsefuit. 
Obiii  die  4  Febr.  1093.  /n  Domesday  Book  Constan- 
tiensis  episcopus  inscribiiur  ;  sed  alias  (fol.  165) 
vocatur  episcojous  de  Sancto  Lando  (Saint  Lo  quae 
est  inferioris  Normannise  ci\ilas)  interque  illos  qui 
testes  astiterant  Chbrtae  a  Conquesioro  concesssa 
monasterio  S.  Augustini  Cantuarise,  aderat  episcopus 
Golfrydus  de  Seynt  Loih, 

(27;  Ut  Persius  ait.  Sat.  i,  85. 


it78 


OESTA  RE6UM  ANGLORUBf.  —  LIB.  IV.  —  WILLELMUS  RUniS. 


1274 


pccunias  tccipianl  pro  libilo;  si  tugroentum  pa- A  frttri    contumeliam   refeiret.  Ilaquc  castrum  san- 

trimoniorum,  eodem  modo ;  prorsus,  quse  velint, 

habeant.  Tantum  videant  ne  judicium  genitoris  pe- 

riclittiur  :  quod  si  de    se  putaverint  aspernan- 

dum,  489  de  se  ipsis  caveant  ezempium ;  idem 

enim  se  regem,  qui  illos  duces  fecerit.  His  verbisi 

comes  et  pollicitationibus  incensus,  qui  primus  fa- 

ctionis  posi  Odonem  signifer  fuit,  primus  defecit. 

Continuo  ergo  in  desertores  profectus,  castella  pa- 

trui  sui  Tunebrige  et  Pevenesel  effregit;  ipso  in 

posteriori  intercepto  :  captum  ad  quod  Ubuit  jusju- 

raodum  impuiit,  ut  Anglia  decederet  et  Roveces- 

tram  traderet  (28).   Ad  quod  implendum  eum  cum 

fidelibus  suis  praemisit,  lento  pede  praeeuntes  subse- 

cutus.  Erat  tunc  apud  Rovecestram  omnis  pene  ju- 


cti  Walerici  (83),  et  portum  vicinum ,  et  oppidum 
quod  Albamarla  vocatur,  soilertia  sua  acquisivil^ 
pecunia  custodes  corrumpens.  Nec  fuit  animus  co- 
miti  ut  resisteret;  sed  domino  suo  regi  Francia 
per  nuDcios  violentiam  fratris  exposuit,  suppetias 
orans.  fit  ille  quidem  iners,  et  quotidianam  crapu- 
lam  ructans,  ad  bellum  singultiens  ingluvie  veoie- 
bat :  sed  occurreruiit  magoa  poUicenti  nummi  regis 
Angliae;  quibus  infractus,  cingulum  49  1  solvil  et 
eonvivium  repetiit.  Ita  belio  iotestino  diu  laboravit 
Normannia;  modo  illis,  modo  istis  vincetitibus  : 
proceres  utriusque  furorem  incitabant,  bomines  le- 
vissimi,  in  neuira  parte  fidem  habentes.  Pauci  qui- 
bus  sanius  consilium,  consulentes  suis  conimodis 


Yenlutis  ex  Anglia  el  NormaDnia  (iS9)  nobilitas ;  Ires  g  quod  ulrobique  possessiones  haberent,  mediatores 


filii  Rogerii  comitis,  et  Eustachius  BononisB  junior, 
roultique  alii  quos  infra  curam  nostram  existimo. 
Regii  cum  episcopo  pauci  et  inermcs  (quis  enim  eo 
pr«sente  insidias  timeret?)  circa  muros  desiliunt, 
clamantes  oppidanis  ut  portas  aperiant ;  boc  epi- 
fcopum  prssentem  veile,  hoc  regem  abseniem 
jubere.  At  illi,  de  muro  conspicati  quod  vultus 
episcopi  cum  verbis  oratorum  non  conveniret,  ra- 
ptim  apertis  portis  ruunt,  equos  involant,  omnes- 
que  cum  episcopo  vinctos  abducunt.  Humor  facti  ad 
regem  cito  perlabiiur.  Severior  ille  maiis,  iramque 
iotra  conscientiam  resorbens,  Aoglos  suos  appeliat; 
jubet  ut  compatriotas  advoceut  ad  obsidionem  ve- 
nire  y  nisi  si  qui  velint  sub  nomine  Nithing  (30), 
quod  nequam  sonat,  remanere.  Angli,  qui  nibii 


pacis  fuere;  ut  comiti  rex  Cinomannis  adquireret, 
romes  regi  castella  quse  habebat  et  Fiscannum  coe- 
Dobium  concederet.  Juratum  est  hoc  (actum,  et  ab 
otrorumque  hominibus  sacramento  firmatum  (A.  D. 
i09i) 

QUOMODO  W1LLBLMUS  BT  ROBBRlXS  OBSBDBRlNT  HBN- 
BICUM  FRATBBM  SUUM  APUD  MONTSM  SA^CTl  MICHA- 
BLIS. 

§  808.  Nec  multo  post  rex  mare  transiit,  ut  fidcm 
promissorum  ezpleret.  Ergo  iiterque  dux  iiigentes 
moliebantur  conatut  ut  (linomannis  iovaderent  : 
aed  obstitit  jam  paratis,  jamque  profeciuris,  Henrici 
fratris  minoris  animositas,  qui  frenderet  propter 
fratrom  avaritiam ;  quod  uterque  possessiones  pa- 


miwrius  putarcnt  quam  490  hujusce  vocabuli  de-  C  «e™"  d.videren.,  el  se  omniuiD  pene  expertem  non 


decore  aduri  (31)  calervatim  ad  regem  confluunt. 
etinvincibilem  exercilum  faciunt.  Nec  diutius  potuere 
pati  oppidani  quin  se  iraderent ;  experti  quamlibet 
Dobilero,  quamlibei  conserlam  manum,  nihil  advor- 
8U6  regem  Anglise  posse  proficere.Odo,  secundo  ca- 
ptus,  perpetuo  Angliam  abjuravit.  Dunelmensis  epi- 
scopus  ultro  mare  transivit ;  quem  rex,  verecundia 
prseterittt  amicitise,  indemnem  passus  est  effugere. 
teteri  omnes  in  fidcm  recepti.  Inter  ha»  obsidionit 
moras,  homines  regis  mare  custodlentes,  quosdam 
quos  comes  Normaimi»  in  auxilium  perfidomm  mi- 
serat,  partim  ccede,  partim  naufritgio  oppressere  : 
reliqui  fugam  inteodmtes  et  suspendere  carbasa  co- 
nati;  moxque  vento  cessante  destituti,  ludibrio  no- 


enibescerent.  Itaque  montem  sancti  Michaelis  arma- 
tus  insedit,  et  crebris  excursibus  obsidentem  mili- 
tiam  germanorum  contristavit.  In  ea  obsidione  prae- 
eluum  specimen  morum  in  rege  et  comite  apparuit, 
in  altero  mansuetudinis,  in  aliero  magnanimitatis. 
Utriusque  exempli  notas  pro  legentium  notitia  af- 
figam  (34). 

DB  MAGNANIMITATB  WlLLBLMI. 

8  309.  Egressus  rex  tsbemaculo,  vidensque  emi- 
oos  hostes  superbom  inequitsntes,  solus  in  multos 
irrait,  alacritate  virtutis  impatienSy  simulque  493 
confidens  nullum  sibi  ausurum  obsistere  :  moxque 
occiso  sub  foaminibus  deturbatus  equo,  quem  eo  die 
quindecim  marcis  argenti  emerat,  etiam  per  pedem 


stris,  sibi  exitio  fuere;  nam,  ne  (32)  vivi  caperentur,  D  diu  tractus  est;  sed  fides  loricae  obstitit  ne  ieedere- 


e  transtris  sc  in  mare  prsecipitarunt. 

DE  PACE  i:<fTER  WILLELMUM  ET  ROBBRTUM. 

g  307.  Postero  anno  (A.  D.  i090),  ut  dolor  sem- 
per  retractatione  acescit,  magno  scrutinio  rex  agere 
coepit  quo  raodo  injurias  suas  ultum  iret,  et  vicariam 

(28)  Et  Roveceiiram  traderet.  a.  s.  d.  e.  I.,  omitt. 
in  c. 

(29)  Et  Sormannia.  a.  s.  d.  e.  1.,  omilt.  in  c. 

(30)  Nithing.  De  hoc  vocabulo  scribit  Matth.  Pa- 
ris  :  <•  Niiking,  quod  Latine  nequam  recenseri.  Angli, 
qui  nihil  conlumeliosius  et  vihus  aestimant  quam 
hujusmodi  ignominioso  vocabolo, »  etc.  CoQJicit  Spel- 
man  illud  forssn  derivatum  a  nidus  et  pultus  idem- 


tur.  Jamque  miles  qui  dejecerat  manum  ad  capulum 
aptabat  ut  feriret,  cum  ille,  periculo  extremo  terri- 
tus,  exclamat  :  « Tolle,  nebulo  I  rex  Angli»  sum !  » 
Tremuit,  nota  voce  jacentis,  vulgus  militum ;  sta- 
timque  reverenter  de  terra  levato  equum  altemm 
adducunt.  Ille,  non  expectato  ascensorio,  sonipedem 

que  significare  tLThiiruiurfic  cuhertagium.Nidering, 
supponitur  a  Somner  {Gavelk  56),  illos  denotare  qui 
tsm  infames  erant  ut  mortuum  spoliarent. 

(31)  Aduri.  a.  s.  d.  e.  I.,  noiari,  c. 

(32)  Ne.  a.  s.  d.  e.  1.,  ctitn,  c. 

(38)  Castrum  $ancti  Walericu  Vide  Sax.  Chron. 
s.  D.  i090. 
(34)  AffiQam.  a.  s.  d.  e.  I.,  infigam^  c. 


1S19 


WILLBLHI  MALMBSBURIENSIS  BtONACHI 


1176 


iDsiliens,  ornnesque  circumstantes  rivido  ptirstrin-  A  qui  ramiriarem  jam  dudum  apQd  Scottum  locaverat 


gratiam,  inler  Malcolraum  el  Willelmum  concordia 
inita  :  verantamen  multis  conlroversiis  utrobique 
habitis,  ct  fluctuanle  propter  utrorumque  animosi- 
latem  justilia ,  Malcolmus  ullro  Gloeceslram  veuit, 
sequis  duntaTat  condilionibus,  multus  pro  pace  pre- 
cator  (36);  nec  quicquam  obtinuit,  nisi  ut  ia  regoum 
indemnis  rediret  (37),  dedignante  rege  dolo  capere 
quem  virtute  subegisfet  (A.  D.  1093).  Idemque  proxi- 
ma  hyeme,  ab  hominibus  Robcrti  comitis  Humbren- 
sium,  magis  fraudc  quam  viribus  occubuit.  Cujus 
inleritus  accoplo  nuncio,  uxor  Margareta,  eleemo- 
synis  et  pudicitia  insignis,  fastidiens  hujus  lucis 
moram,  mortem  precario  exegil  a  Deo :  ambo  cultu 
pietatis  insignes,  illa  praecipue.  Namque  toto  vits 

§  310."jam  Vero'ul  de"man5ueludine"  comitis  B  ^'"P^'^  "''^'''^'  ^"^^"^"  pauperes  habebat,  ubicun 


gens  oculo,  «  Quis,  iniiuit,  me  dejecit?  *  Mussitan^ 
libus  cunctis,  miles  audacis  facti  conscius  non  de- 
fuil  palrocinio  suo,  dicens  :  «  £go,  qui  te  non  pu- 
tarem  csse  regem,  scd  militera.  »  Tum  vero  rex 
placidus,  vultuque  sercnus,  «  Per  vultum,  »  ait,  •  de 
Luca  (3o)  (sic  enim  jurabat),  meus  a  modo  eris,  et 
meo  albo  inscrtus  laudabilis  miiitiae  praemia  repor- 
tabis.  n  Macto  animi,  amplissime  rex,  quod  tibi  prsB- 
conium  super  hoc  dicto  rcpcndam  ?  A  magni  quon- 
dam  Alexandri  non  degencr  gloria,  qui  Persam  mili- 
tem  se  a  tergo  ferire  conatum,  scd  pro  pcrfldia  ensis 
spe  sua  frustratum,  incolumem  pro  admiratione 
fortiludinis  conservavit. 

DE  MANSUETUDINE   COSimS  ROfiERTl. 


dicam.  Cum  obsidio  eo  usque  proccssisset  ul  aqua 
deesset  obsessis,  misit  Honricus  nuncios  493  ^o- 
miti,  qui  eum  de  siti  sua  conveniant.  Impium  esse 
ut  eum  aqua  arccant,  quao  esset  communis  morta- 
libus  :  aliter,  si  vclit,  virtulem  experiatur;  nec  pu- 
gnct  vioUsntia  elementorum,  sed  virtute  miiitum. 
Tum  ille,  genuina  mcntis  mollitie  flexus,  suos  qua 
praetendebant  laxius  habere  se  jussit,  ne  frater  si- 
ticulosus  polu  carcret :  quod  cum  relatum  regi  esset, 
ut  sempcr  calori  pronus  erat,  comiti  dixit  :  «  Belle 
scis  actitarc  guerram,  qui  hostibus  prsebes  aquse 
copiam  ;  et  quomodo  eos  domabimus  si  eis  in  pastu 
et  in  potu  indulserimus?  »  At  ille  renidens  illud 
come  et  raerito  famosum  verbum  emisit :  c  Pape, 


que  locorom  crat,  quos  cibis  et  vcstibus  reficicbat. 
Cacterum,  sacerdotum  cantum  in  Quadragesima 
praeveniens,  noctibus  in  lemplo  excubabal,  Iriplici- 
bus  matutinis  ipsa  insistens,  de  Trinitate,  de  Crucc, 
de  sancta  Maria;  inde  psalterium,  cum  lachrymis 
vestcm  infundentibus,  pectus  succulienlibus.  Tem- 
plo  digrediens  pascebat  pauperes,  primo  ires,  mox 
novem,  inde  viginii  quatuor,  postremo  trecentos; 
ipsa  cum  regc  assistens,  et  manibus  aquam  infun- 
dens.  Eadgarum  fllium  ejus ,  expulsum  a  pafruo, 
Wilielmus  reformavit  solio ,  egregia  plane  et  qua 
tantum  virum  decebat  piciatc,  ut,  patemarum  in- 
juriarum  immemor,  filium  supplicem  restituerel 
rcgno. 


dimilterem  iratrem  nostrum  mori    siti?   et   quem  n     §   312.  Excellebat   in   eo   magnanimiias,    quam 


alium  habebimus  si  eum  amiserimus?  >  Ita  rex, 
dcridens  raansueli  hominis  ingenium,  resolvit  prae- 
lium;  infeclaque  re  quam  intenderal,  quod  eum 
Scoltorum  et  Walensium  tumuUus  vocabant,  in 
regnum  se  cum  ambobus  fratribus  recepit. 

§311.  Statinique  primo  contra  Walensos,  post 
in  Scotlos  expeditionem  movens  (A.  D.  1091),  nihil 
magnificentia  sua  dignum  exhibuit;  militibus  mullis 
desideratis,  juraentis  interceptis.  Nec  tum  solura, 
scd  multoliens,  parva  illi  in  Walenses  fortuna  fViit ; 
quod  cuivis  mirum  videatur,  cum  ei  alias  semper 
alea  bellorum  felicissime  arriserit.  Sed  ego  intelligo, 
pro  soli  i[ia»qualitate  et  ca?Ii  inclemenlia,  sicut  re- 
bellionem  eorum  adjulam,  ita  ejus  virtutem  impe- 
ditam.   Porro  rex  Heoricus,  excellenlis  ingenii  vir, 


ipse  processu  temporis  nimia  severittte  obfusct- 
vit;  495  ila  in  ejus  furtim  peclus  vilia  pro  virtu- 
tibus  serpebant  ut  disccmere  nequiret.  Diu  dubila~ 
vit  mundus  quo  tandem  vcrgcret,  quo  se  incUnaret, 
indoles  illius.  luter  inilia,  vivente  Lanfranco  ar- 
chiepiscopo,  ab  omni  crimine  abborrebat,  ut  uni- 
cum  forc  regum  speculum  sperarelur ;  quo  defuncto, 
aliquandiu  varium  se  prseslitit  oequali  lance  viiio- 
rum  atque  virlutum  :  jam  vero,  postrcmis  annis  (38) 
bonorum  gelante  studio ,  incommodorum  aeges  (39) 
succrescens  incaluit.  Et  erat  ita  libcralis  quod  pro- 
digus,  ita  magnanimus  quod  superbus,  ita  severus 
quod  saevus.  Liceal  enim  mihi,  pace  majestatis  ro- 
giae,  verum  non  occuluisse;  quia  isle  parum  Deum 
reverebatur,   nihii   homines  :  quod  indiscrelum  si 


qui  modo  regnal,  invenil  qua  commenla  illorum  la-  ^  quis  dixerit  non  peccabit,  quia  a  sapientibus  te- 
befacl«arot  arle,  Flandritis  in  palria  illorum  colloca-  nenda  sit  moderatio,  ut  Deus  timealur  omni  tem- 
ti^,  qui  cis  pro  claustro  sint  ct  eos  perpetuo  coer-  pore,  homo  pro  tcmpore.  Erat  is  foris  et  in  conven- 
coant.  Atvcro  494  I"nc  ^atagente  Roberto  comite,      lu  hominum    tumido   vullu   erectus,  minaci   oculo 


(35)  Per  vultum.,,  de  Luca.  Verha  ista  frequenter, 
sed  non  recle  translata  snnt  in  hac  :  Per  vultum 
S.  Luccp !  «lum  c  conlrario  scnsus  e^t  :  Pcr  vultum 
in  Luccn  I  IJt  enim  ait  lord  Lvtilcton.  Est:  •  i.uccoe 
in  Tuscia  vctus  quaKiam  Christi  figura  huc  per  mi- 
raculuni  atlata,  ut  contendunt.  lliam  vocant :  Ilsanto 
voltode  Lurca,  alqiie  in  ooruni  nummis  insculpta  est 
cum  logonHa  Iwjc  :  SntictvsvvUus  de  Lucca.  In  lihro 
Ilaiioo  soripio,  oui  tituliis  :  il  Forestlere  informato 
dclle  cofic  di  l.ucca^  Iuto  hgenda  miiiutissimo  expO- 
nilur.  Ascrit  auctor  rpus  cssc  Nicodemi  de  qno  in 


Evangelio.  Vide  ampliora  de  hac  qua?stione  in  rev. 
J.  E.  Tyler,  quod  lectu  dignissimum,  volumine,  rui 
litiilus  :  Oatha,  their  Origin,  Sature,  and  llistory 
(Juramenta,  eorum  Origo,  Hatura  et  Uistoria.  » 
Londo?',  vol.  8%  [>p.  f8i)-i96. 

(36)  Precatory  a.  d.  o.  I.,  pcccator,  s.  c. 

(37)  Hediret.  a.  d.  e.  I.,  ahirei^  s.  c. 

(3H)  Donorum...  incnluit^s.  c.  d.  e.,  omnigelantt 
ttudio  virtutumy  vitiorum  in  eo  calor  efferbuit,B,  L 

(39)  Sege$.  s.  c.  e.,  segen  vel  iegnitiiist^. 


4177 


GR5TA  REGUM  ANQLORUM.  —  LIB.  IV.  —  WnXELMUS  RUFUS. 


117« 


astantooi  defigens,  et  a£fccta(o  rigore  feroci  voce  A  Uum  veslimentoruin  ejus  pro  voluntate  numerabat, 
colloqucnlom  reverberans ;  quantum  conjectari  da- 
tur,  metu  inopise  ct  aliornm  perfidiae  plus  justo  lu- 
cris  et  severitati  dcditus.  Intus  ct  iu  triclinio  oum 
privatis,  omni  Jcnitate  (40)  accommodus,  multa 
joco  transigcbat ;  facetissimus  quoque  de  aliqno 
suo  perpera^n  facto  cavillator,  ut  invidiam  facti  di- 
lueret  et  ad  sales  transferret.  Sed  de  liberaliute 
ejus  qua  se  ipsum  fallebat,  post  etiam  de  caBteris, 
sermo  prolixior  erit,  ut  ostendam  quanta  vitia  in  eo 
sub  prastrxtu  virtutum  puliularint. 

%  313.  Snnt  enim  duo  omnino  genera  iargorura  ; 
aiteri  prodigi,  altcri  liberales  dicuntur.  Prodigi 
sunt,  qui  in  ea  pecunias  suas  effundunt496  ^uo- 
rum  memonam   aut  brevem   aut   nuUam   omnino 


multa  perinde  suis  utilitatibus  nundinatus. 

g  314.  Excitabat  ergo  totum  occidcntem  faroa 
largitatis  ejus,  orientem  usque  pertendens  :  venie- 
bant  ad  cum  milites  ex  omni  quva  citra  montes 
est  pronncia,  quos  ipse  profusissimis  expensis 
rounerabat ;  itaque  cum  defecisset  quod  darct,  iuops 
ct  exhaustus  ad  luera  (44)  convertit  animum.  Ae- 
cessit  regiae  (45)  menti,  fomcs  cupiditatum,  Rannul- 
fns  clcricus  (46)  ex  inHmo  genf^rc  hominum,  lingaa 
et  calliditate  (47)  provectus  ad  summum.  Is,  si 
quando  edictum  regium  proressissct  ut  nominalam 
tributum  Anglia  penderet,  duplum  ad^iciebat,  expiia- 
tor  divitum,  exterminator  paMporum,  conBscator 
alienaruro  bereditatum.  Inviclus  causidicus,  et  tum 
8unt  reliciuri  in  seculo,  nec  eleemosynam   habituri  B  verbis  tum  rebus  immodicus,  juxta  in  supplices  nt 


in  Deo  :  iiberales  sunt,  qui  captos  a  prsedonibus  re- 
dimunl,  aut  inopes  sublevant,  aut  ses  alienum,  ami- 
corum  susclpiunt.  Est  ergo  largiendum,  sed  dili- 
genter  et  moderate  ;  piures  enim  patrimonia  sua 
effudere  inconsulte  largiendo  :  quid  vero  est 
stultius  qunm,  quod  libenter  facias,  curare  ne  diu- 
tiusfacere  possis  (41)  ?  Itaque  quidam,  cum  non 
habcant  quod  dent,  ad  rapinas  convcrtuntur ;  majus- 
que  odium  assequuntur  ab  his  quibus  auferunt, 
quam  bcnciicium  ab  his  quibus  contulerunt :  quod 
fauic  regi  accidisse  dolemus.  Namque  cum  primis 
iniliis  regni  metu  turbarum  miiites  congregasset , 
nibil  illis  denegandum  putabat,  majora  in  futurum 
pollicitus.    Iiaque    quia  paternos    thesauros    eva- 


in  rcbeiles  furens  :  subinde  cachinnanlibus  quibus- 
dam  ac  diccnlibus  (18),  solum  csse  hominem  qui 
sciret  sic  agitare  ingcnium,  ncc  aliorum  curaret 
odium  dummodo  complacarctdoininum.Hoc  auctore 
sacri  ecclcsiarum  honores,  morluis  pa-toribus,  ve- 
num  locati  ;  namque  audila  morle  cujuslibet  epi- 
scopi  vel  abbalis,  confestim  clericus  regis  eo  milte- 
batur,  qui  omnia  invcnta  scrifto  exciperet,  omnes- 
que  in  posterum  reddilus  lisco  regio  inferrct,  In- 
terea  querebatur  quis  in  loco  defuncU  idoneus  sub- 
stitucretur,  non  pro  morum  sed  pro  nummorum  ex- 
perimento;  dabaturque  498  tandem  honor,  ut  ita 
dicam,  nudus,  maj^uo  (amen  emptus.  IIa'C  coindi- 
gnioria  vidcbantur,  quod,  tempore  patrls,  post  de- 


cuarat  impigre  (42),  et  medicse  ci  pensiones  nuroe-  p  ccssum  opiscopi  vel  abbatis  orones  reddilus  integre 


rabantur,  jam  substanlia  defecerat  ;  sed  animus 
lar^iendi  non  deerat,  quod  usu  donandi  pene  in  na- 
luram  vcrterat :  homo  qui  nescii^et  cujuscunque 
rei  ( ffringore  pretium  vel  aestimare  commerciuro, 
sed  cui  pro  lihito  venditor  distraheret  mercimoniuro, 
el  iniles  pacisceretur  stipendium.  Yestium  suarum 
preiium  in  immensum  extolli  volebat,  dedignans  si 
quis  allevia:<set.  Denique  quodam  mane,  cum  calcia- 
retur  (43)  nova^  caligas,  interrogavit  cubicularium 
quanti  coiiStitissent :  cum  ille  respondisset  trcs  so- 
lidos,  indignabundus  el  fremens,  «  Fili, »  ait,  mere- 
tricis  !  ex  quo  habet  rex  caligas  taro  exilis  pretii? 
vade,  et  atrer  roihi  emptas  marca  argenti. »  Ivit  ille, 
et  mullo  viliores  nfferens,  quanti  prsceperat  emptas 


custodiebantur,  sub8lituen>Jo  pnstori  resignandi  ^ 
eligebauturquepeisonn}  religlouis  nicrito  l.unlabiles  ; 
at  vero,  pauculis  annis  intercedenUbus,  omnia  im- 
mutata.  Nullns  divcs  nisi  nummularius,  nullus  clo- 
ricusnisi  causidicus,  nullus  prcshytcr  ni^^i  (ut  verbo 
parum  Lalino  ular)  iirniarius.  CujusciJni|ue  condi- 
tionis  homunculus,  cujuscuimjuo  criminis  reus , 
statim  ut  de  lucro  regis  appellassot,  aud  cbatur  ;  ab 
ipsis  iatronis  faucibus  rcsolvcbatur  laqucus  si  pro- 
misisset  regale  commoduro.  Soluta  roilitari  disci- 
plina  (49),  curiales  rusticorum  substanl  as  dcpasce- 
bantur,  insuroebant  fortuoas,  a  huccis  nuscroruro 
cibos  abstrabentes.  Tunc  tluxus  ciiuium,  tuncluxus 
vestium,  tunc  usus   calceorum   (50)  cum    arcuatia 


ementitusest.  ■<  Atqui,..  inquitrex,  «i8lae497regiae -^  aculeis  inventus  :    mollitie   corporis  ccrtare  cum 
conveuiuni  inajestati. »  Ita  cubicularius  ex  eo  pre-      heminis,  gressum  frangere,  gcslu  solulo  et  latero 


(40^  Lefiltate^  d.  e^  J.,  levitaiiy  s.,  lenitati^  a.  c. 

(41)  Quid  vero...  possis.Cicero,  De  officiis,  n.  15. 

(4i)  Impigre,  a.  s.  d.  1.,  omilt.  in  c.  o. 

(43)  Ciun  calciaretur,  s.  c^  e.  I.,  cum  pro  libito 
cnlciarelur,  a.  d. 

(It)  Lucrnt  c.  d.  e.,  rapinas,  a.  s.  l. 

(45)  l\C(ji(v,  c.  c  avidn*,  a^  s.  d.  I. 

(40)  liannulfujtclericus.  RaduIphusFIambard,  scu 
Passcflaben».  Ad  dignitatem  episcopi  Dunclmensis 
evccius,  consccraliis  est  dico  Junii  !0*,)9.  Vide  Angliie 
sacr  parl.  i,  p.  70:>. 

(47)  CaUiditate,  a.  d.  e.  I.,  assiduiiate,  s  c. 

(4^)  Cachinnantilms  quisbusdam  acdiceniibm.s.c. 


d.  e.  cachinnanie  regc  ac  dicente,  a.  I. 

(49)  Soluta  mtUtari  disciplina.  ('.onfer  Eadiner. 
Uist.  Nov.,  p.  94. 

(50)  Usus  calceorumy  ctc^  «  Hmjus  genmscalcea- 
monla  qna»  tot  cl  lan»  viiriis  tdictis  ansam  pra- 
buorunt,  invenlorem  habuiss')  dicuniur,  Andega- 
vcnscm  coniilcm,  ad  occiihat  dos  }.c<los  suos  in- 
formes.  »  lOnDERicus  Vit.\li9,  p.  « S;>),  qui  ctiam 
obsorvat  i'Os  primiim  perfeciioiiis  ijjmi,»!,  longum 
scilicet  arcuaium  aculcum  (\\n  J.  mi  iuiiilur,  rece- 
pissc  a  quodnm  nchalone  iii  pul..!-  »  W  iHclmi  Ruti, 
cui  nomcn  Kob;TluH  oi-nt  (Siiarpe,  p.  J^lO.) 


«79 


WILLELHI  MALMESBURIBNSIS  MONACfll 


1280 


nado  iDcederc,  adolescentium  specimen  erat.  Ener-  A  rnm  res  acta  est,  pia  sollicitadine  fidei  Christiane 


ves,  emolliti,  quod  nati  iuerant  inviti  manebant; 
expugnatores  aliense  pudiciiisB,  prodi^  suse  (51). 
Sequebantur  curiam  effueminatorum  manus  et  ga- 
nearum  greges,  ut  non  temere  a  quodam  sapiente 
dictum  sit,  felicem  fore  Angliam  si  Henricus 
regnarei ;  talia  499  conjectans  quod  is  ab  adole- 
tcentia  obsccBniiaies  exccraretur  (52). 

§  315.  Adjiccrem  his,  si  esset  necesse  (53)  quod 
Anselmus  archiepiscopus  ista  corrigere  conalus, 
aed  societate  suffraganeorum  suoruni  (54)  destilu- 
tus,  sponte  discesserit,  duritise  (55)  temporis  ce- 
dens.  Anselmus,  quo  nemo  unquam  justi  tenacior, 
nemo  hoc  tempore  tam  auxie  doctus,  nemo  tam  pe- 
nitus  spiritualis  fuerit,  pater  patri»,  mundi  specu- 


limentium.  Etde  hoc  quidem  certamine  nihil  Judai 
prseter  confusionem  retulerunt,  quamvis  multotiens 
jactarint  se  non  oratione  sed  factione  superatoa. 

§  318.  Posteriori  tempore,  id  est  anno  regni  ejns 
ferme  nono  (62),  cum  Bobertus  eomea  Normanno- 
rum  lerosolymam  eundi,  monitionibus  Urbani  paptt 
(ut  posterius  dicetur),  impetum  eepisset,  Norman- 
nlam  fratri  sno  pro  pecunia  decem  miUium  marct- 
rum  invadatus  cst  (A.  D.  1096;.  Itaque  importabilis 
pensionis  edictum  per  totam  Angliam  cucarrit.  Tunc 
episcopi  et  ahbates  frequentes  curiam  (63)  adeunt, 
super  violentia  querimoniam  facientes.  non  se  posse 
ad  tantum  vectigal  suffi  cere,  nisi  si  miseros  agri- 
coias  omnino  effugarent  (64).  501  Quibus  coria- 


lum  (56).  Hic  cum,  jamjamque  iiaTigaturus,  in  portu  g  les  (65).  turbido«  ut  solebant  (66),  rulta  :  «  Non  ba- 


Tentos  expectaret,  ul  praedo  publicus  expilatus 
est  (57),  raanticis  omuibus  et  bulgis  in  mfdium 
prolatis  et  exquisiiis :  de  cujus  injuriis  plura  dice- 
rem  si  quicquam  hoc  solo  soi  vidissft  mdignius; 
siroul  el  supersedendum  est  in  historia,  quam  reve- 
rendissimi  fidin^-ri  (58)  prseoocupavii  fa-^undia. 

§  316.  Vidt^s  quai»tus,  »»  liberaliiate  qunn  puta- 
bat,  fofiies  malorum  (59)  erup  rii.  In  quibug  co  ri- 
gendis  quia  ip^e  non  tam  fxhibuit  diiigeniiam 
qiiam  praeleodil  net^ligfnliani,  magnain  ci  vix  abo- 
leiidam  incurrit  mlamiam ;  iinmerito  credo ,  quia 
nunquam  se  tali  supponeret  probro,  qui  se  tanto 
meminisset  prH^latuin  imperio.  Haec  igitur  ideo 
inelaborato  et  ccleri  sermone  coutoIvo,  quia  de 
tanto  rege  mala  dicere  erubesco;in  dejiciendis  et  ^ 
extenuandis  malis  (60)  laborans. 

500  §  3n.  Insolentiae  in  Dcum  Judaei  suo 
tempore  dedere  indicium  :  semel  apud  Rothoma- 
gum,  ut  quosJam  ab  errore  suo  refugas  ad  Judais- 
mum  revocarent,  muneribus  inflectere  conati ;  alia 
vice  apud  Londoniam,  contra  episcopos  nostros  in 
certamen  animati,  quia  ille  ludibundua,  credo, 
dixisset,  quod  si  vicissent  Ghristianos,  apertis  ar- 
gumentationibus  confutatos,  in  eorum  sectam  trans- 
iret  (61).  Magno  igitur  timore  episcoporum  et  clerico- 


betis.  •  inquiunt  (67),  <«  scrinia  auro  et  argento  com- 
posita,  ossibus  mortuorum  plena:  »  nullo  alio  re- 
sponso  obsecrantes  dignati  (68).  Ita  illi,  intelligentes 
quo  responsio  tenderet«  capsas  sanctorum  midave- 
runi.  crucifixos  dfspoliaverunt.  calices  couflamnt, 
non  in  usum  pauperum.  9(*d  in  fiscum  regium : 
quicquid  eiiiin  p*  ne  sancta  servavit  avornm  (69) 
parciias,  illoriini  gras^atonim  (70)  absumitit  avi- 
dii».s. 

§  3t'J.  Nihilo  secius  in  honiines  grassabantur 
(71),  primo  pecuniam,  deinde  terras  auferentea. 
Non  paupcrem  tenuitas,  non  opulentum  copia  tue- 
balur  :  venationes,  qiias  rex  primo  indulsorat,  adeo 
prohibuit  ut  capitale  esset  supplicium  prendisse  cer- 
vum.  Quapropter  muita  severitate,  quam  nulla  con- 
diebat  dulcedo,  fact.m  esi  (72)  ut  ssepe  contra  ejus 
salutem  a  ducibus  conjuraretur  :  quorum  unus,  Ro- 
bertus  de  Molbrei  comes  Humbronensium,  orta  in- 
ter  eum  et  regem  non  modica  controversia  verbo- 
rum,  in  provinciam  juris  sui  abiit,  ingentia  contra 
dominum  suum  moiimina  conaturus  ;  aed  subse- 
quente  iilo  captus,  et  eeternis  vinculis  irretitus  est. 
Alter,  Willelmus  de  Ou,  proditionis  apud  regcm 
accusatas,  delatoremqae  ad  duelluro  provocans,  dum 
se  segniter  expurgat,  csecatus  et  extesticuiatas  est. 


(51)  Expugnatores...  suas.  Similia  fcre  vitia  apud 
Francos  et  pneserlim  Normannos  sub  duce  Ro- 
berto  perstringit  Ordericus  Vitalis. 

(52) Felicem,,.  execraretur^  s.  c.  d.  e. ,  curia  regis 
Anglia;  non  est  majestatis  diversorium^  sed  exoleto- 
rum  prostibulum^  a.  i.  2,  habet  curia,.,  prosti- 
Imtum,  cumglossa:  Quapropier  felicem...  execra- 
retur, 

(53)  Adjicerem  his,  si  esset  necesse.  s.  c  d.  c 
ad  dedecus  iempomm  illorum  pertinet.  a.  I. 

(54)  Suorum.  a.  s.  c.  d.  e  2. 1.,  omitt.  in  e  1. 
i^b)  Duntiar.  c.  d.  e.  nequitia^^  a.  s.  1. 

(56)  Speculum,  a.  s.  c.  d.  e  2.  1.,  speculum 
fuit,  e  1. 

(57)  Expilatus  esi.  d.  e.,  jussu  oegis  expHatus 
ist,  1. 

(58)  Edmeri.  Vitam  S.  Anselmi  scripsit  eliam 
Badmerus. 

{m)Fomes  mnlorum.s.c.d.  e.,gurgesvitiorum,tL.\. 

(60)  Malis.  d.  e.,criminihus,  I. 

(61)  Insolentia',.,$ectamtransiret.s,c.d,e.,  In- 
solentias  vel  potiusinscieniiofcontra  Deum  hocfuit 


sianum,JudanquiLundonias  hahittibant,  quos  pater 
eRotkomago  illue  traduxerat,  eum  in  quaaam  solen- 
nitate  adierunt  xenia  offerentes :  quilms  delif^tus, 
etiam  ausus  est  animare  ndconflictumcontra  Chri' 
p.  stianos,  ^t*ervultum,»  ait,  ^deLuca\»^pronuntians 
^  quod,  si  vicissent,  in  eorum  sectam  Iransiretf  a.  I., 
Confer  Eadmerum,  Hist.  ^'ov.,  p.  47. 

(6i)  Posteriori...nono,  s.  c.  d.  e.,  paris  airognn- 
tice^  altera  vice  dedit  indicium,  nam^  a.  I . 

(63)  Curiani.  s.  c.  d.  e.^regem,  a.  I. 

(64)  Effugarent.  s.  d.  effugerent,  c  1,  1  2.,  effu- 
gent,  c  2,  e  1.  I  1,  effugaret,  a.,  effugient^  e  2. 

(65)  Curiales.  s.  c.  d.  e..  iUe,  a.  J. 

(66)  Solebant,  s.  c.  d.  e.,  solebat^  a.  I. 

(67)  Inquiuni.  s.  c.  d.  e.,  inquit,  a.  I. 
(i'8}  Dignati.  s.  n.  d.  e.,  dignatus.B.  1. 

(69)  Avorum,  a.  s.  c.  d.  e  t.  1.,  aliorum,  e  I. 

(70)  Illorum  grassntorum.  s.  c.  d.  e.,  hominis 
unius,  a.  I. 

(71)  Grassabnntur.  s.  c.  d.  e.,  grassabatur^B.  1, 

(72)  Quapropter,..  facium  est,  d.  e.,  Quibus  ar- 
iibus  ita  amorem  provincialium  a  se  effufoverat,  1. 


iS8i 


GESTA  REGUM  ANGLORUM.  —  LlB.  IV.  —  WILLELMDS  RUFDS. 


m% 


Plures  illadelalio  involvit,  innocentes  plane(95)el  A  Luca  I  nihil,  sime  viceris,  pro  hac  venia  tecum  pa- 


probos  viros.  502  Ex  his  fuit  Willelmus  de  Alde- 
ria,  specioss  persons  homo  et  compater  regis.  Is 
patibulo  affigi  jussus,  Osroundo  episcopo  Salesbiria! 
confessus,  et  per  omnes  ecclesias  oppidi  flagellatus 
est.  Itaque,  dispersis  ad  inopes  vestibus,  ad  suspen- 
dium  nudus  ibat ;  delicalam  camem  frequentibus 
super  lapides  genuflectionibus  cruentans.  Episcopo 
et  populo  sequente  ad  locum  supplicii  ita  satisfecit : 
if  Sic, » inquit, «  adjuvet  Deus  animam  meam  et  a  ma. 
lis  liberet  (74)^  ut  de  re  de  qua  (15)  accusor  im- 
muuis  sum  :  et  quidem  sententia  de  me  prolata  non 
revocabitur,  sed  volo  omnes  homines  innocenlise 
me«  esse  consciosr » Tunc  dicta  commendationo 
animsB,  etaspersa  aqua  benedicta,  episcopusdisces- 


ciscar.  •  Nec  inferiui  factum  verbo  fuit,  sed 
continuo  dimisit  evadere,  miralus  potiua  quam  in- 
seciatus  fugientem  (80).  Quistalia  dc  illiteraiohomine 
crederet  ?  Et  forlassis  erit  aliquis  qui,  Lucanum  (81) 
legens,  falso  opinetur  Willelmum  haec  exempla  de 
Julio  Cssare  mutnatum  esse  :  sed  non  erat  ei  tan- 
tum  studii  vel  otii  ul  literas  unquam  audiret ;  immo 
calor  meniis  (82)  ingenitus,  et  conscia  virtus,  eum 
talia  exprimere  cogebant.  Et  profecto,  si  Chrlstia- 
nitas  nostra  pateretur,  sicut  olim  anima  Euforbii 
transisse  dicta  est  in  Pythagoram  Samium,  504 
ita  possit  dici  quod  anima  Julii  Ciesaris  transierit 
in  regem  Wiilelmum. 

g  32i.  Dnum  sedificium,  et  ipsum  permaximum, 


sit.  Ille  appensus  est  admirando  fortiludinis  specta-  «  Hnmnm  ^  Jn  T^^a^      •        •    P^um  |.erraaxiiiiura, 
,       .  ^  ..  ..  .     *^         D  aomum  ei  m  Londonia  mcepit  (83)  et  perlecit,  non 


culo,  ut  nec  moriturus  gemitum,  nec  moriens  pro- 
duceret  suspirium. 

§  320.  Veruntamem  sunt  qusedam  de  rege  prss- 

clarse  magnanimitatis  exempla,  quse  posteris  non 

invidebo.  Venationi  in  quadam  sylva  intentum  nun- 

cius  detinuit  ex   transmarinis   partibus,   obsessam 

esse  civitatem  Cioomannis,  quam  nuper  fratre  pro- 

fecto  sos  potestati  adjecerat.  Slatim  ergo  nt  expe- 

ditus  erat  retorsit  equum,  iter  ad  mare  convertens 

(A.  D.  1099).  Admoneotibus  ducibus  exereitum  ad- 

vocandum,  paraloscomponendos,  «  Videbo, » ait  (76), 

«  quis  me  sequetur ;  putatis  me  non  habiturum  homi- 

nes  ?  si  cognovi  juventutem  meam,  etiam  naufragio 

ad  me  venisse  volet.  >  Hoc  igitur  modo  pene  solua 


parcem^  expensis  dummodo  liberalilatis  su»  magni- 
ficentiam  exhiberet ;  et  mores  quidem  ejus  ex  his, 
qua  diximus,  animadverlere  poterit  lector.  Si  quis 
vero  desiderat  scire  corporis  ejus  qualitatem,  nove- 
rit  eum  fuisse  corpore  quadrato,  colore  rufo,  crine 
subflavo,  fronte  fenettrata,  oculo  vario,  quibusdam 
intermicanlibus  guttis  distincto  ;  praecipuo  robore, 
quanquam  non  magnoe  staturse,  et  ventre  paulo  pro- 
jectiore.  EIoqueniiaB  nullae,  sed  tiiubantia  lingue 
notabilis,  maxime  cum  ira  succresceret .  Plura  sub 
eo  subita  et  tristia  acciderunt,  que  singulatim  per 
annos  ejus  digeremus,  veritati  maxime  secundum 
chrooicorum  fidem  inservientes. 


ad  mare  pervenit.  Erat  tunc  nubilus  aer  et  ventos  ^  ^  ^^'  Secundo  anno  regni  ejus,  terrse  molus  in- 
contrarius ;  flatus  violeniia  lerga  maris  verrebat.  ^  i^«««  ^^"»  Angliam  exterruit  lertio  idus  Augusli 
Illum  statim   transfretare  volentem  nante  ezorant      ^f  ^'  *^®*'  ^"«f-  **>•  horrendo  miraculo,  ut  aedifi- 

cia  omnia  emmus  resilirent,   et  mox  pristino  more 


ut  pacem  pelagi  50  ^  ^'  ventorum  clementian  ope- 
riatur.  «  Atqui,  •  inquit  rex,  nunquam  audivi  regem 
naufragio  interiisse.  Quin  potius  solvite  retinacula 
navium,  videbitis  elementa  Jam  conspirata  inmeum 
obsequium.  »  Ponto  transito,  obsessores,  ejus  an- 
dita  faroa,  dissiliuot.  Auctor  turbarum,  Helias  qui- 
dam,  capitur ;  cui  ante  le  adducto  rex  ludibundus, 
«  Habeote,  magister!  »  dixit  (T^^.Atvero  illiusalta 
nobilitas,  quse  nesciret  (78)  in  tanto  etiam  pericolo 
humilia  (79)  sapere,  humilia  loqui :  «  Fortuitu,  »  in- 
quit,  «  me  cepisti ;  sed  si  possem  evadere,  novi  quid 
facerem.  »  Tum  WiUelmus,  prse  furore  fere  extra 
se  positus,  ct  obuncansHeiiam,  «  Tu,  >  inquil,  •  ne- 


residerent.  Secuta  est  inopia  omnium  (84)  fructuum ; 
tarda  maturitas  frugum,  ut  vix  ad  festum  sancti 
Andrese  messes  reconderentur. 

§  328.  Quarto  anno  tumultus  fulgurum,  molua 
turbinum;  denique  idus  Oclobris  (A.  D.  1091,  Oct. 
15)  apud  Winchelcumbam  ictus  de  coclo  emissui 
latus  turris  impulit  tanta  vi,  ut,  debilitala  maceria 
in  confinio  lecti,  ingens  foramen  ad  modum  humanee 
grossitudinis  aperiretur.  Ibi  ingressus  trabem  ma* 
ximam  506  perculit,  ut  fragmina  in  tanta  sparge- 
rentur  ecclesia  (86),  quin  et  crucifixi  caput  cum 
dextra  tibia,  et  imaginem  sanctffi  Mariee  dejecit.  Se- 


"•^  f"-— •' — /  --  —      — »     — t     — ■ — j    — "  -  ^  •  -      — - 

bulo  !  tu,  quid  faceres  ?  Discede,  abi,  fuge  1  concedo  D  culus  est  odor  teterrimus,   hominum  importabilis 

tibi  ut  facias  quicquid  poteris :  et,  per  vuhum  da      naribus.  Tandem  monachi,  felici  ausu  irrumpentes, 


(73)  Piane,  a.  d.  e.  1.,  omitt.  in  s.  e. 

(74)  Liberet,  a.  d.  e.  1.,  eruai,  s.  c. 

(75)  De  re  de  qua,  d.  e  1,  derequa,  a.  o.  e  %  1., 
de  hac  re  qua^  s. 

(76)  Ait  a.  d.  e.  1.,  inquit,  s.  c. 

(77)  Dixit,  a.  c.  d  e.  I.,  inauit,  s.  c. 

(78)  At  vero  illius  alta  nobilitas^  quas  neiciret.  a. 
d.  e.  1.  ,  a<  ille,  cujus  alta  nobilitat  neteiret^  s.  e. 

(79)  Humilia  a.  c.  d.  e.  I.,  omitt   in  s. 

(80)  Nec...fugientem,  Helias,  Cenomanensis  comes, 
a  Roberto  de  Belleme  an.  lO^^^captus,  ei  in  manus 
regis  traditus  libertatem  suam  nonnisi  (^eno.nani 
traditiona  redamit,  ut  testatur  Ordaricus  Yitalis. 


(81)  Lueanum,  Pharsalia,  lib.  ii,  515,  v.  580. 

ISi)  Mentis,  a.  s.  c.  d.  e%.  1.,  omitt.  in  e  1. 

(83)  Domum  in  Londoniaincepit,  Ex  hoc  locode* 
ductum  est  his  verbis  Malmesburiensem  innuisse 
Londinensem  Turrem  a  Willelmo  Rufo  sedificatain. 
Satis  tatem  clare  patet  prsecipuum  sedificium,  nunc 
Albam  Turrem  nuncupatum  in  coeptum  fuisse  a  Con- 
aiiestore,  perfectum  vero  a  WiUelmo  Rufo,  curante 
Gundulpho,  Roffensi  episcopo. 

(U)  Omnium.  a.  s.  c.  d.  e  %.  1.,  omitt.   ine  1. 

(85)  /n  tota  tpargerentur  ecelssia.  a.  d.  e.  I,,  ver 
totam  spargerentur  eccleiiam^  s.  c. 


im 


WILLELMl  MALMBSBURIENSiS  MONACHI 


xm 


bcnedictae  aquse  aspcrgiuc  praesligias  inimici   effu-  A  tur,  arinis  eum  expulerunt.  Cecidii  ibi  Hugo  Scro- 

besbiriensis,  cminus  ferreo  Iiaatikiperfossus. 
^330.    Duodecimo  aauo   (A.   D.    1099)  auctus 


garunt. 

g  3ii.  Qiiid  illad   onnibas   incogniluin  seculis   ? 

discoidia  ventorum  iiiter  se  dissi  denlium,  ab  curo- 

auslro  venicns,  docimo  stxto   kalendas  Noveinbris 

(Ocl.  n),  Londoniae  plusquam  seccntas  (86)  domos 

effregit.  Cumulabantur  cciilesiae  cum  domibus,  ma- 

ceri»  cum  pariolibus.  Majus   quoque    fccIus  furor 

ventoruni  ausu.«,  teclum  ecclcsiae  sanctie  Mariaj  qu« 

c  ad  Arcus  »  dicilur  pariler  sublevavil,  et  duos  bo- 

mines  ibi  obruit.  Forebanlurquc  tigna  cum  trabibu 

per  inanc,  spocliiculo  a  longe  viscntibus,  limoriprope 

stanlibus  \u\  obraei'o:Uur.    Qualuor  tigna,  sex  el  vi- 

ginli  i)r(U's  loiiga,  lanla  vi  in  humum   impacla  sun 

utvix  (;ua!uor  pcdes  exlarent.  Nolabili   visu  quo- 


marious  per  Tamesin  fluvium  asceodit,  et  TilUa 
roullas  cum  homioibus  mersil. 

§  331.  Tertiodecimo  aimo  (A.  D.  1100)»  qoi  et 
extremus  fuit  vitae,  muUt  adrersa:  boe  quoque 
raaxime  horrendum,  quod  visibiliter  di&lM)lQ9  ap- 
paruil  homioibus  in  saltibus  et  dcviis.  traDseuDles 
allocutus.  Prsettirca  in  pago  Berrucscire,  io  villa 
Hamstede(87),  continuis  quiodecim  diebnsfonssan- 
guinem  507  ^^^  ubertim  inanavit  ut  vieiQuir.  va- 
dum  inficeret.  Audiebat  ille  liasc»  et  ridebat  (88) ; 
nec  sua  somnia  de  se,  nec  aliorum  viaa,  curans. 

§  332.  Multa  dc  ipsius  nece  (S9)  et   prsevisa  et 


modo  duritiem  stratx   publicx  pcrrupcrint,   co   ibi  g  prsedicta  homines  ferunt,  quorum  Iria  probabilium 


ordino  poslla  quo  in  tccto  manu  arlificis  fuerant  lo- 
cata,  quoad  ob  inipeilinicnta  Iranscuntium  ad  plani- 
tiem  terr»  sunt  dcsrcta,  quod  alitcr  erui  nequirent. 

§  325.  Quinto  anno  (A.  D.  1092)  eadem  violcntia 
fulminis  apuc!  vSalcsbiriam  teclum  turris  ecxlcsiae 
omniuodisjccil,  multumque  maceriam  labefactavit, 
quinla  sane  die  postquam  eam  dcdicaverat  Osmun- 
dus,  pneclarae  memoriae  episcopus. 

§  326.  Sexto  anno  (A.  D.  1093)  lantum  fuit  plu- 
viarum  diluviuin,  lanla  lempestas  imbrium,  quan- 
tum  nuUus  meniincrul.  Mox  accedente  hyeine,  fluvii 
ita  sunt  cong^elnli  ul  oisent  pervii  equitantibus  et 
506  pla^^iia  duce;.tibus;  necmora,  resolutogelu, 
impetu  glacialum  crustarum  pontes  effracti. 


relalorum  testimonio  lecturis  communicabo.  Ed- 
mcrus,  nostrorum  temporum  historicus  siDcertlate 
Tsritatia  laudandus»  dicit  Dobilem  iilum  exutem 
Anselmum,  cum  quo  pariter  omois  religio  exulabat» 
MarccDniacum  venisse,  ut  Hugonis  abbatis  Clunia- 
censis  conscienti»  querelas  curarum  suarura  inge- 
reret.  Ibi,  cum  de  rege  Willelmo  sermo  Yotutaretur, 
abbMtem  prsedictum  dixbse,  prozima  nocle  regem 
iUum  ante  Deuro  doetum,  et  ac^udicatom  libralo  jn- 
dicio,  tristem  damnationis  (90)  subiisse  scntentiam. 
Id  quo  modo  nosset,  nec  ipse  luoc  exposuil,  nee 
aliquis  audientium  requisivil :  vcnintamen»  pro  coo- 
tuitu  religionis  ejus,  nuUi  preseDlittra  de  iide  dicto- 
mm  inha^  ambiguum.  Ejus  eral  vilse  Hugo,   <^U8 


g  327.  Septimo  anno(A.  D.  1094),proptertributa      fams,  ut  omnes  ejus  suspicerent  (91)  ^oquium. 


quae  rex  in  Normannia  positus  edixerat,  agrlcul- 
tura  defecit :  qua  falisccntc,  fanic  e  rcstigio ;  ca 
quoquc  invalescento,  mortalitas  hominum  subse- 
cuta,  adeo  crebra  ut  deesset  morituris  cura  mor- 
tuis  sepullura.  Tunc  ttiam  Walenses  in  Normannos 
efferati,  Ceslrenseni  pagum  et  partem  Scrobesbi- 
ricnsis  depopulali,  Angicsiam  armis  oblinuere. 

§  3i8.  Decimo  anno  calendis  Oclobris  ^A.  D. 
1097,  Oct.  1)  apparuit  cometoi»,  quindecim  dicbns 
mfijorcm  crincm  emillcns  ad  orientem,  minorera 
versus  curo-aMslrum  :  appamerunt  et  alioo  steHse, 
quasi  jacuhi  inlor  so  cinillentos.  Ille  fuit  annus  qoo 
Anselmus  hix  Angliw,  ullro  tenebras  crroacorum 
cfTuji^ens,  Komam  ivit. 

§  329.  Urnlocimo  anno  (A.  D.  1098)  rox  Norico- 


mirarenlur  coosilium,  quasi  ex  coeleati  adila  inso- 
nuiaset  oraculum.  Nec  muUo  posl  oociso,  ul  dice- 
mus,  rege,  veml  nuncius  ul  sedem  suam  dignarelur 
archiepiscopus . 

§  333.  Pridie  quam  excederet  vila  (92),  vidil  per 
quietero  se  phlebotomi  ictu  saoguinera  emiuere ;  ra- 
diura  cruoris  in  coelum  usque  protentum  lucem  ob- 
Dubilare,  diem  interpolare.  Ita,  incLaniata  sancta 
Maria,  somuo  excussus,  lumem  infcrri  prseccpit,  ei 
cubiculainos  a  sc  discedere  vetuil.  508  Tunc  ali- 
quol  horis  anteiucanis  (93)  nounibit  vigilatura. 
Paulo  post,  cum  jain  aurora  diem  invehere  modi- 
taretur,  inonachus  quidam  transmarinus  rotulit  Ro- 
berto  filio  Hamonis,  viro  magnatum  principi,  som- 
nium  quod  eadeui  nocle  de  rege  viderat,  miruoi  et 


Maj^us,  cum  Ifaroldo  tilio  Nuroldi  regis  quon-  ^  horreaduin  :  Quud  in  quandam  ecctesiam   venerat, 

superbo   gestn  ei  insolenii»  ut  solebal,  circQmstan- 

tes  despitions.  Tunc,  crucifixum  mordicus  apprc- 
hendcns,  brachia  illi  corroscril,  cruia  pene  trun- 
cavcrit.  Cruciiixum  diu  lolerasae,  sed  tandem  pede 
ita  regem  depulisse  ut  snpinus  eaderet :  ex  ore  ja- 


rum 

<Um  AngHae,  Orcadaii  insulas  el  Me^anias,  et  si  qu» 

alia?  in  oceano  jacenl,  armis  subcgit ;  jamquc  An- 
gliam  per  .Vnglesiam  obstinalus  petebat :  sed  occur- 
rerunt  ci  comiles,  Hugo  Cestrensis,  et  Hugo  Scro- 
bcsbiriensis ;  el,  antequam   conlincntem  ingredcre- 


(80)  Sccentas.  a.  s.  c.  d.  e.  I.,  ccuienas  s.  (var. 
lect.) 

(b7)  llamiUdc  a.  &•  c.  d.  e.  I.,  Finglkamsted,  s. 
(var.  lecl.) 

(^H)  lUdcbal,  s.  c.  d.  e.,  ^ay/ id^a/,  o.  1. 

1^89;  yece,  s.  c.  d.  e.,  interilu^  a.  I. 


(90)  Damnathnis.  a.  s.  c.  d.  e  ^.  I  ,  omflt.  io  e  I. 

(91)  Suspicerent.  a.  s.  c.  d.  c.  K,  suscipercnt,  s. 
(var.  lect.) 

^i)  Excederet  vita.  d.  e.,  perh-et,  I. 
(93)  Antelucanis,  a.  s.  d.  e  tA.antelucanum, 
e  1. 


1285 


GESTA  UEGUM  ANGLORUM.  —  UB.  IV.  —  WILLKLMIJS  RUFUS. 


i2B6 


cenlis  lam  effusam  Qammam  oxissc,  ul  fuuieorum  A  viam  siillaiile.  Ibi  iufra  ambitum  lurris,  muUorum 


voluminum  orbes  etiam  sidera  lamborenl  (04).  Uoc 
somnium  Roberlus  non  negligendum  arbitratus, 
regi  confestim,  quod  v'\  a  scerclis  orat^  intulit :  at  iile 
cachinnos  ingeminans,  »  Monaciius,  >  inquit,  «  est^ 
et  causa  nunimorum  monachalitcr  sonmiat  ;  daie 
el  centum  solidos.  »  Multum  tamen  motus,  diu 
cunclatus  est  an  in  sylvam  sicut  intendcrat  iret, 
suadcntibus  amicis  ne  suo  dispendio  veritatem 
somniorum  experirelur.  Ilaquc  ante  cibum  venatu 
abstinuit,  scriis  ncgoliis  crudilatcm  (Oo)  indomita) 
menlis  erucluans  ;  ferunt,  ca  die  largiter  epulatum, 
crcbrioribus  quam  consucveral  poculis  frontem  sc- 
renasse.  Mox  igilur  post  citmm  in  saltum  conteu- 
dit,  paucis  comitatus  ;  quorum  familiarissimus  eral 


procerura  convenlu,  paucorum  plauctu,  terras  tra- 
ditum.  (99)  Seculti  est  posteriori  auno  510  ruina 
turris  :  de  qua  re  qu»  opiniones  fueriut  pirco  di- 
cere,  ne  vidcar  ougis  credere  (09*) ;  piseserlim  cum, 
pro  instabilitate  operis,  machiaa  ruinam  lecisse 
potuissot  eiiam^i  nun  ;nam  ipsc  ibi  scpuitus  fuissel. 
Obiit  aimo  Domiuicx  incarnalionis  millesimo  cen- 
tesimo.  regni  tcrtio  decimo,  nonas  Au^usli  quarto, 
major  quadrageaario,  ingentia  priesumous,  et  in- 
gcntia,  si  pensa  Panarum  evolvere,  vcl  violentiam 
fortune  abrumpere  et  eluctari  potuisset  fucturus 
Tanta  vis  erat  animi^ut  quodlibet(100)sibi  regnum 
promittcre  auderct.  Denique  antc  proximam  diem 
mortis  interrogatus  ubi  festum  suum  iu  natali   tc- 


Walterius  cognomento   Tirel  (90),    509   qui  de  B  ^^^^^  (10^)»  respondit  Pictavis,  quod  comes  Picta- 


Francia,  liberalilatc  regis  adductus,  venerat.  Is, 
cxteris  per  moram  vcnationis«  quo  quemque  casus 
tulerat»  dispersis,  solus  cum  eo  remanserat.  Jam- 
que  (O")  l*hu?bo  in  Oceanum  proclivi,  rex  ccrvo 
antc  se  transeunli,  cxl^jnto  ucrvo  ct  emissa  sagilta^ 
uon  adeo  saevum  vulnus  inflixll  ;  diutile  (O^)  adbuo 
fugitantem  vivacitate  oculorum  prosecutudi  oppo- 
sita  contra  violenliam  solarium  radiorum  ma&u. 
Tunc  Walterius  pulchrum  facinus  animo  parturieDft^ 
ut,  rege  alias  intcrim  inlento.  ipse  alterum  cervum 
qui  forte  propler  transibat  prostcrncret,  inscius  et 
iinpotens  rcgium  peclus  (Deus  bone !)  lethaii  arun- 
dine  trajccit.  Saucius  ille  nuUum  vcrbum  emisit ; 
sed  ligno  sagitlsc  quantum  extra  corpus  extabat  ef- 


vensls,  lerosolymam  ire  gcslicns,  ei  tcrram  suam 
pro  pecuuia  invadaturus  dicebatur.  Ita  patemis 
possessionibus  non  coDtcutus,  majorisque  gioriae 
spc  raptatus  (1),  indebitis  incubabat  honoribus 
Vir  satrati  ordinis  homiDibus  pro  damno  animfe, 
eujus  salutem  revocaro  laborent  (1*)^  maximc  mi- 
serandus  ;  stipendiariis  miUtibus  pro  copia  donati- 
vorum  mirandus  ;  provinciaiibus,  quod  eorum  sub  - 
stantias  abradi  sinebat  (2),  non  desiderandus. 
Nullum  suo  lempore  concilium  iieri  memini  (2^), 
ia  quo,  delictis  enervatis,  vigor  ecxlesiasticus  con- 
lirQaaretur.  Ecclesiasti(  as  honores  diu  antequam 
daret  deUberabat»  sive  pro  commodo  sive  pro  tru- 
iinando  merito  (S)  ;  utpote  qui,  eo  die   quo   511 


fracto,  n)oxquc  supra  vulnus  eadens,    moiiem  ae-  p  exd^ssit,  tres  opiscopatus  et  duodecim  (3*)   abba- 


celeravil  (A.D.  ll(M),  Aug.  2).  Accurrit  Waiterius; 
sed,  quia  nec  scnsum  nec  vocem  *tkausit,  pernieiter 
cornipedem  insiliens,  beneticio  calcarium  probeevt- 
sit.  Nec  vcro  fuit  qui  persequeretur,  illis  conoivcn- 
tibus,  istis  miseraDtibus,  omnibus  postremo  aUa 
molientibus  ;  pars  receptacula  sua  munire,  para 
furtivas  praedas  agere,  pais  regem  novum  jamjaoi* 
que  circumspicere.  Pauci  rusticanorum  cadaver, 
in  rlieda  caballaria  composilum,  Wiolooiani  ia 
episcopatum  dcvexere,  cruorc   undatim  per  totara 


iias  desolatas  pastoribus  ia  manu  sua  tencrel. 
Quin  «t  aecepla  occasionc  qua  inter  se  dissiderent 
Urbanus  ia  Roma,  Gwibertus  ia  Ravenna,  Iribu- 
lum  Roman»  sedi  DcgaTtt  ;  pronior  tamen  in 
Gwiberti  gratiam,  quod  fomes  et  incentivnm  inter 
eum  et  Anselmum  fuerat  discordiie  quo  (4)  iHe  vir 
Deo  dilectus  Urbanum  apostolicum,  altcrum  apo- 
ftlatam,  pronanciaret. 

DB    ClSTEaClENSIBUS. 

g334.Ejus  diebus  religio  Cistel!ensis  (4*;  cccpit, 


{9''i}  Ut  (umeorum...  lamberent.  s.  c.  d.  c.  l.,tti 
fumimaqnitudo  etiam  sidera  obnubilnrett  a. 

(05)  €7*uditatem.A.  d.  e.  1.,  crudetitatem,  s.  c. 

(^)\Valterius cognomento  rtr^/.Quod  Willelmus  tn 
Rufus  luanu  Walleri  Tyreili  inleremplus  fuerit  dum 
in  Nova  Sylva  venarelur,  traditio  cst  vulgorecepta: 
alSegcrus,  historicusconlemporaneus,et,utapparet, 
Tyrelli  amicus,  in  Vita  Ludovici  Crassi,  FranciaR 
regis,  alludcnsad  Willelmi  Ruti,nccem,haec  observal: 
ti  Imponebalura  quibusdam  cuidam  nobih  Gualtcro 
Tyrello  quod  eum  sagilta  perfolcrat  :  qucm,  cum 
Deetimeret  nec  speruret,  jurejurando  ssepius  audi- 
vimus  quasi  sacrosanctum  asscrerc,  quod  ea  die 
nec  io  eam  partem  sylvad,  in  qua  rcx  venabatur, 
venerit,  neceum  in  sylva  omniao  viderit.  »  — Vide 
etiam  Eadmer.,  Hi$t.  nov.  p.54,  etOrd.  Vital.,  Hist. 
Eccles.  lib.  x,  p.  183. 

(97)  Jamque.  a.  s.  c.  d.  e  t.  1.,  /  aquey  e  1. 

(9S)  Diuiiie.  c.  d.  e.  \.,(iiutine,  a.  s. 

(99;  Secuta  est...  seputtus  fuisset,  s.  f.d.e.,iVe- 
que  defuere  opiniones  quorundam^dicentium  ruinam 


iurris,  qua  posterioribus  annis  accidit^  peeeatis 
Ulius  contigisse,  quod  injuria  fuerit  illum  sacrata 
tutnutari  loco  qut  tota  vita  peculans  et  LubticuSt 
moriens  eiiam  Christiano  caruerlt  viatico^  a.  1. — 
Ruit  turris  die7  Oet.  4107.  An.  Winton.,  Angt. 
sacr.  pars  i,  p.  297. 

(99*)  Nugis  credere.  c.  d.  e.,  nudis  nugis  magis 
credere,  s. 

100)  Quodlibet.  a.  c.  d.  e.  I,,  quodviSy  s. 

HOO*)  Teneret.  s.  d.  e.,  celebraret^  1. 

(1)  Raptatus.  a.  c.  d.  e.  1.,  capiatus^  s. 
(!*)  Laborent,  c.  e.,  nequeant,  a.  s.  d.l. 

(2)  Abradi  sinebat.  s.  c.  d.  e,  abradebat,  a.  1. 
(i')  Memini.  s.  c.  d.  e.,  permisity  a.  1. 

(3)  Ecclssiasticos. . .  merito.  s.  c.  d.  e.,  sedquia 
in  prceceps  pecunias  aviditate  ferebatur^  sacros  tio- 
nores  sui  juris  esse  dictitabattai,  1. 

(3*)  Duodecim.  s.  c.  d.  e.  1 ,  qmtuordecitn^  a. 

(4)  Quo.  c.  d.  e.,  quod^  a.  s.  1. 

(4*)  CistellensiSyS.  c.  d.  c.  1.»  CistercienciSf  a. 


mi 


WILLELMI  MALMESBURIBNSIS  MONACni 


1t88 


qu?i  nunc  optima  via  summi  in  ceelum  processas  (5}  A  rationem  aat  auctoritatem   afferte.  Qoamvis  non 


et  creditur  et  diciiur.  De  qua  hic  loqui  suscepti 
operis  (5-)  lion  videtur  esse  contrarium,  quod  ai 
ADgliae  gloriam  pertineatf  quaD  talem  virum  pro- 
duxerit  qui  hujusce  religionis  fuerit  et  auclor  et 
mediator.  Noster  ille,  et  nostra  pucr  in  paiestra 
prirai  sevi  tirocinium  cucurrit.  Quapropteri  si  non 
invidi  sumus,  eo  illius  bona  eomplectimur  gratio- 
sius  quo  agnoscimus  propinquius  ;  simul  et  laudea 
ejus  altollere  mihi  esl  animus,  quia  ingenua  mena 
cst  si  bonum  in  alio  probes  quod  in  te  non  esse 
suspires.  Is  fuit  Hjirdingus  nomine  apud  Anglos, 
non  ita  reconditis  natalibus  procreatua.  A  puero 
Scireburoiae  (6)  monachus  ;  sed  cum  adolescentem 
seculi  urtica  sollicitaret,  pannos  512  iilos  perosus, 


multum  debeai  credi,  m  quid  humanae  retioais  poa- 
sit  allegari,  quod  aequipolltntibus  argumentia  valett 
enervari  Quapropter  ex  regula  qns  ratione  et 
auctoritate  nixa,  utpote  omnium  justorum  apirita 
dictata  est,  date  exempla  ;  quod  si  noa  poieatia, 
frustra  profitemini  iUius  prserogativam  cajua  coa- 
temnitis  sequi  doctrinam.  » 

§  S85.  Hujasmodi  aententia,  ab  uno,  at  fit,  ser- 
pens  in  alios,  merito  movit  corda  Deam  timentium 
ne  forte  in  vacuum  currerent  aut  cucurrissent.  Fre- 
quentibus  ergo  capitulis  disputatio  agitata  hunc 
finem  habuit,  ut  ipse  abbas  sententiam  probaret, 
supersedendum  superfluis,  solam  meduUam  regal» 
vestigandam .  Ita  duo  fratres  electi,  in  quibos  acieo- 


primo  Scotiam,  roox  Franciaro  contendit.  Ibi  aliquot  n  tia  lileraruro  cum   religione  quadraret,  qui,  vicaria 

1».    _•        i*L._    _i*i_    _     _«.«.__:» j;  .:_•     ^__.^_:_  ^^        »i.«  ••  i  i.,  .• 


annis  literis  liberalibus  exercitus,  divini  amoris 
stimulos  accepit  :  naroque  cum  pueriles  ineptias 
robuslior  setas  excluderet,  Roroam,  cum  consorle 
studiorum  clerico,profectusest;necillos  coniinualio 
et  difficultas  itineris,  et  ^acultatum  penuria,  unquam 
cohibere  potuit  quin  quotidie  tolum  psalterium  et 
euntes  et  redeuntes  cantitarent.  Profecio  jam  prse- 
dicabilis  viri  spirabat  animus  quod  non  niulto  post, 
per  Dei  gratiam,  est  adorsus  :  nam  Burgundiam 
regressus,  in  Molesmo,  novo  et  magno  monasterio, 
crincm  abjecit,  et  prima  quidem  elementa  regulae 
olim  visa  facile  rerugnovit  ;  cum  vero  ei  alia  pro. 
ponereniur  observanda,  quae  nec  in  regula  legerat 
nec  uFquam  viderat,  rationem  eorum  efflagitare 
coepit,  modeste  sane  et  ut  monachum  decet :  «  Ra- 


coUationei  auctoris  reguise  voluntatem  inquirereot, 
inquisitam  aliis  proponerent.  Abbas  sedulo  agere  ut 
totus  conventus  ai«sentiretur  :  sed  quia  difficile  a 
mentibus  hominum  aveililur  qnod  ex  antiquo  in»e- 
deriti  quia  inviti  expuunt  qnod  prima  saliva  com- 
biberint,  pene  omnes  suscipere  (9)  recusarant  res 
novas,  quia  antiquas  diligebant  (10).  Soii  decem  et 
octo,  in  quibus  Hardingus,  qui  et  Stephanus,  aancto 
obstinatione  pervicaces,  cum  abbate  suo  coenobium 
derelinquunt ;  pronunciantes  non  posbe  regulse  puri- 
tatem  custodiri  in  loco  ubi  et  opum  corigeriet  et 
ciborum  in^^igeries  etiam  reluciantem  animum  offo- 
carent.  Igitur  Cistellaa  venere,  locum  5  14  pi^os 
aaltuosum,  nunc  ita  frequenti  religiooe  monachorum 
perspicuum  (li),  ut  Divinitatis  ipsius  consciua  non 


tione,  n  inquiens,  •  supremus  reium  Aucor  omnia  C  immerito   sestimetur.    Ibi   suffragio   archiepiscopi 

Viennensis,  qui  nunc  apostolicus  est  (12),   memo- 
rabile  et  omni  seculo  venerabile  opus  coeptanmt. 

§  SS6.  Ct  plura  certe  videntur  aspera,  sed  hae 
praecipue  :  nihil  pelliceum  aut  Imeum  vestiunt,  nec 
illud  quod  subtiliter  texitur  ianeum,  quod  nos  sta* 
minium  vocamus;  nunquam  femoralia,  niai  in  itinere 
directi,  habeot,  quae  revertentes  lota  restituuot. 
Duastuoicas  cum  cucuUis  babeotes,  hyeme  aagmen- 
tum  non  assumunt;  scd  sestate.si  volunt,  levamen 
accipiunt.  Yestiti  dormiunt  et  cincti,  nec  uUo  (18) 
tempore  post  matutinas  ad  lectos  redeunt  :  sed  ita 
horam  matutiuarum  temperant,  ut  aate  laudea  iu- 
reacat  ;  ita  regula;  incubantes,  ut  nec  iota  unum  nac 
apicem  prsetereundum  putent.  Statim  post  laadea 


fecit,  ratione  omnia  reyiii ;  ratione  rotatur  poU  ta- 
brica,  ratione  ipsa  etiam  quae  dicuntur  errantia 
torquentur  sidera,  ralione  moventur  elementa  ; 
raiione  et  sequilibritate  (6*)  debet  nostra  subsistere 
namra.  Sed  quia  per  desidiam  saepe  a  (7)  raiione 
decidii,  bges  quondam  muUte  laiae ;  novissime  per 
beaturo  Benediciuro  regula  divinilus  processit  quse 
fiuxum  nalurfe  adrationem  revocaret;  in  qua  eisi 
habentur  qusdam  quorum  ralionem  penetrare  non 
sufficio  (8),  auctorilate  tamen  acquiescendum  cen- 
seo.  Ralio  ciiim  et  auctorltas  divinorum  scriptorum, 
quarovis  dissonare  videanlur,  unum  idemque  sunt  : 
namque  cum  Deus  nihil  sine  ratione  creaverit,  et 
recreaverit ;  qui  fieri  potest  ut  credam  513   aan- 


ctos  paires,  sequaces  sciiicet  Dei,  quicqnam  praeter  D  primam  canunt,  post  primam  in  opera  horis  coosti- 
rationem  edicere,  quasi  soli  auciontati  fidem  debea-  tutis  exeunt  ;  quiequid  faciendum  vei  cantandum 
mus  adbibere  ?  Ilaque  Ulorum,  quae  procuditis,  aut     est  die  sine  aliena  iucerna  consummant.  NuUus  ex 


(5)  Nunc  opiifna  via  iummi  in  calum  proceisut 

In  ccelum  quoi  evehit   optima  summi 

Nunc  via  processus. 

(JuvBN.,  Sat.  I,  38.) 

Similis  allusio  ad  Cisterciensem  ordinem,  aoasi 
sit  luiisFJma  ad  coelum  via,  videri  )Otest  in  prologo 
ad  Richardum  Divisiensem  : «  Quantocella  Cartusise 
cplsior  8ii  et  coelo  vicinior  claustro  Vintoni».  ■ 
(Chron.  Hic.  Divis.  cur.  Josc  Stevenson.) 

(6*)  Suicepti  optris.  s.  d.  e.,  suseepto  operiy  1. 


(6)  Scirehurnim.  a.  s.  c.  d.  e.  1.,  Cinebumiag, 
s.  (var.  lect.) 

(^*)  jEquHibritate,  a^  c.  d.  e.  I.,  asquabilitate,  b* 

(7)  A.  a.  s.  c.  d.  e  2. 1.,  omiit.  in  e  1. 
(8^  Sufficio.  a.  d.  e.  1.,  valeo,  a.  c. 

(9)  Suscipere.  a.  d.  e.  I.,  recipere,s.  c. 

(10)  Diligebant.  s.  i.;  omiU.  in  a.  c.  d.  e. 

(11)  Perspicuum.SL.  c.  d.  e.  i.,  conipicuumt  s. 

(12)  Qui  nunc  apostolicusest.  Calixtua  If,  a^  D. 
lli9-llU. 

(13)  N$c  ullo.  a. c. d.  %%.  I^,  non ullo,  a.  nullOf  e. !• 


im 


GESTA  REGUM  ANGLORUtf.  —  UB.  IV.  —  VlLLELMUS  RUFUS. 


1290 


horis  diurnis,  nuUus  ex  completorio  unquam  decsl,  A  Deitm  (17).  Plura  quidem  ille  accipit;sed,  paucisin 


prsler  infirmos  :  cellararius  et  bospitarius  post  au- 
ditum  completorium  scrviunt  hospilibus,  summo 
tamen  studio  servanles  silenlium.  Abbas  nihil  sibi, 
nisi  quod  aliis,  licere  permiltit  ;  ubique  praesens, 
ubique  gregis  sui  curam  circumfercns  :  solummodo 
edentiijus  non  adcst,  quia  mensa  ejus  cum  peregri- 
nis  ct  pauperibus  esl  semper.  Nihilominus,  ubicum- 
que  sit,  verborum  ct  obsoniorum  abstemius ;  quia 
nec  ipsi  nec  aliis  unquam  nisi  duo  fercula  apponun- 
tur,  sagimen  et  carnes  nunquam  515  nisiinfirmis. 
Ab  idibus  Scptenibris  usque  ad  Pascba  nullius  fci^ti- 
vitatis  contuitu,  prseter  dies  Dominicos,  nisi  semei 
iu  die  jejunium  solvunt.  Nunquam  claustrum  nisi 
causa  operandi  egrediuntur ;  nec  ibi,  nec  usquam, 


suos  suorumque  usus  expensis,  caetera  in  egenos  et 
monasteriorum  sedificationem  confestim  dispertit. 
Est  enim  Stephani  marsupium  omnium  egentium 
publicum  serarium.  Abslinentiee  iliius  est  indicium, 
quod  nihil  ibi,  sicut  in  cseleris  coenobiis,  vidcas  fuU 
gurare  auro,  renidere  gemma,  micare  argento;  nam, 
ut  Gentilis  ait,  «  in  sancto  quid  facit  aurum  ?  »  Nos 
in  sacralis  vasis  parum  putamus  actum  nisi  crassi 
cruslam  metalli  obumbret  honor  lapidum,  vel  topa- 
ziorum  flamma,  vcl  ametislonim  viola,  vel  smt- 
ragdorum  lux  herbida ;  nisi  tunicse  sacerdotales 
auro  ludanl ;  nisi  mullicoloribus  parietea  picturis 
renideant,  et  solem  ad  iacunar  soliicitent.  At  vero 
illi,  ea  quaeprima  mortales  falso  aestimaut  in  secun- 


nisi  abbati  aut   priori   invicem  coUoquentes.  Horas  |^  dis  liabentes,  omne  studium   id   omandis  moribus 


canonicas  iodefesse  continuant,  nullaappendilia  (i4\ 
cxtrinsecus  adjicicntes,  praeter  vigiliam  pro  defun- 
ctis.  Cantus  ct  hymnos  Ambrosianos,  quantum  ex 
51edioIano  addiscere  potuerunt,  frcquentant  in  divi- 
nis  otficiis.  Hospitum  et  infirmorum  curam  habentes, 
importabiles  corporibus  suis  pro  animarum  remedio 
commioiscuntur  cruces. 

g  337.  Heec  abbas  ille  pr  imo  ingcnli  impelu  et 
ipse  faciebai  et  alioscompellebat  (15) ;  scd  temporis 
iniercessu  piiioituit  homo  delicale  nutrilus,  et  segre 
ferens  tam  diutioam  ciborum  parcimoniam.  Cujus 
voluntatcm  monachi  apud  Molesmum  residui  co- 
gnosccntes,  verbis  quisbusdam  incertum  an  ct  epi- 
stolis,  per  obedientiam  papae  astu  quodam  ad  mo- 


ponunt,  magisque  aroant  splendidas  mentes  quam 
auratas  vesles;  scientes  quod  benefactorum  retri- 
butio  optima  est,  munda  frui  conscientia.  Quia 
ctiam  laudabilis  abbatis  clementia  cum  vei  vult, 
vel  velle  sesimulat,  aliquiddejugo  regulae  inflectere, 
illi  contra  niluntur  :  517  i^on  multum  superesse 
vitffi  suae  dicentes,  nec  tam  diu  se  victuros  quam- 
vixere  :  sperare  se  duraturos  in  proposito,  et  suc- 
cessuris  futuros  exemplo,  qui  si  flexi  fuerint  pec- 
cabunt.  Etprofecto  fietpro  humana  debilitate;  cu- 
jus  perpetua  iex  est,  ut  nihil  maximis  Itboribus  par- 
tum  diu  possit  consistere.  Sed  ut  omnia  quaa  de 
illis  dicta  sunt,  vel  dici  possunt,  in  aummam  c(»n- 
feram,  sunt  hodie  monachi    Cistellenses  omnium 


nasterium  retrahant  (16),  volentem  cogentes.  Quasi  g 'no"*chorum     exercilium,  sludiosorum   speculum, 
enira  difl^aligalus  improbitale  supplicum,  angustos      desidiosorum  oestrum. 


parictes  reliquit  pauperum,  augustiorem  repentes 
thronum.  Secufi  cum  cx  Cistcllis  omnes  qui  cum 
eo  vencrant,  praHer  octo.  Illi  pauci  numero,  sed 
mulli  merito,  abbatem  Albcricum  quendam  ex  suis, 
priorem  Stephanum  constituunt.  Nec  ille  invilamo- 
ratus  plus  octennio,  supremo  feliciter  conventus  est 
arbitrio.  Tum,  htud  dubie  nutu  divino,  Slephanus 
abscns  etiam  in  abbalem  eligitur,  dux  olim  facti  to- 
tius,  specialc  et  insigne  nostrorum  dierum  decus; 
cujus  quanti  sit  merilura  teslanlur  abbatiae  sexde- 
cim  516  J^'^  P^r  ^u"^  factae,  septem  coeptae.  Ila 
ipse,  resona  Dei  tuba,   circumpositos   tum   vcrbo, 


DB  TRANSLATIONE  TRIUM  BPI8C0PATUUM,  WELLBNSIS, 
CESTRBNSIS,    ET   TUBTFORDBNSIS. 

§  338.  His  temporibus  in  Anglia  tres  episcopatua 
ex  antiquis  sedibus  transiere  alias;  Weilensis  per 
Joannem  in  Bathoniaro,  Cestrensis  per  Roberlum  in 
Coventreiam,  Thelfordensis  per  Herbertum  in  Nor- 
wic  :  omnes  majori  ambitu  quam  ut  tantoruro  viro- 
rum  debuisset  interesse  studio  (18).  Denique,  ut 
primum  de  postremo  dicam,  Herbertus,  cognomento 
Losinga,  quod  ei  ars  adulationis  impegerat,  ex  ab- 
bate  Ramesieusi  emit  episcopatum  Thetfordensem  ; 
patre  quoque  suo  Roberto,  ejusdem  cognominis, 
in  abbatiam  Wintoniae  intruso.    Fuit  ergo  vir  i!io 


tum  excmplo,  in  coelum   dirigit,    nihil  infra  prae-  .     .     ,.  .     ,  , ,     . 

ceptum  facicns  :    sermone  comis,   facie  jocundus,  j.  ""*«°^  '"^  ^^«^»«  ^™^'^*»  ^^«^^^»  ^^*^^*^*'"    ^P^^^" 

«n;mn«PmnArinnnminnl.^t,i..HinrnRlRmnr».r.]Rn^P«*"™<l"enummisauCUpalUS;     pCCUnia    SCilioCt    TC- 


animo  semper  in  Domino  laetus.HincpaiampraecIari 
vuUusgaudiuro,  hinc  clam,  illud  dcsuper  venicns 
irriguum  ;  quia,  incolatum  istum  faslidiens,  patriam 
continuo  amore  desideret.  Per  haec  favorabilis 
cunctis  habetur,  quia  Deus  amorem  viri  quem  dili- 
git  in  aniraos  bominum  dignanter  refudit.  Quocirca 
beatum  se  computal  terrae  illius  indigena  quisquis 
per    illius  manum   pecunias    suas   transmittit   ad 

(14)  Appenditia.  a.  e.  I.,  appendilia^  s.  c.  d. 

(15)  Compellebat.  s.  d.  e./facere  c(mpeUebat,\. 

(16)  Retrahunt.  d.  c.,  eum  retrahunt,  a.  s.i. 

(17)  Ad  Deum.  a.  s.  e  2,  1.  ad  eum,  c.  d.  c.  1. 

(18)  Omnes  majori  ambitu.,,  studio.  s.  c.  d.  e., 
omnes  nummorum  malefico,omnesvenalUattsambi- 

Patrol.  (3LXXIX. 


giam  sollicitudinem  inviscans,  et  priccipum    favori 

non  leves  promissiones  assibilans  ;  unde    quidam 

egregie  tunc  temporis  versificus  ait  : 

Surgit  in  ecclesia  monstrum,  genitore  Losinga^ 
Symonidum  secta,  canonum  virtute  resecta.  [tat; 
bl8^^^^'f$ nimis  tardas, nan  Symon  ad  ardua  ten- 

Si  pr(esensesses,  nonSymon  ad  alta  volaret  (19) 
Proh  dolor !  Ecclesias  nummis  venduntur  etcere. 

tu  et  sacrilegio^  I. 

{\^)  Ad  alta  volaret.  Hic  alluditur  td  legeodam 
S.  Pttri  et  Simonis  Magi,  qui  artibus  magicis  vo- 
lare  conatus;  iu  terram,  adjurante  Pelro,  detrusus, 
interfectusque  est.  •Yide  FabriciUm,  Codex  apocry- 
phus.  (Sharp.  402.) 

ii 


Ill9f 


WaLELMl  MALMESBURIENSIS  MONAGHI 


itn 


Bt  infra  : 
Filiuseit  prosiul^  paier  abbas^  Symon  uterque. 
Quid  non  speremus  si  nummos  possideamus  1 
Omnia  nummus  habet ;  quod  vulifacit,  addit^  at  au- 
Resnimisinjusta.nummis/itprafsulet  abba,    \fert. 

DB  nSRBBRTO  L0SIN6A. 

§  339.  YeruQttroen  crroneum  impetum  juveotutis 
abolevit  poeoitentia.  Romam  profectus  severioribus 
annis ;  ubi  loci,  symonicura  et  baculum  et  annuium 
deponens,  indulgentia  clementissirose  sedis  iterum 
recipere  meruit ;  quod  Romani  sanctius  et  ordina- 
tius  censeant,  ut  ecelcsiarora  omnium  sumptus  suis 
potius  marsuplis  serviant,  quam  quorumlibet  re- 
gum  usibus  ndlitent.  Ita  Herbertus,  domum  rever- 
8US,  sedem  episcopalem  quae  quondam  fuerat  in 
Helmam,  et  tunc  erat  apud  Thetfort,  ad  insignem 


A  regenongravate  (20)  obtinuit,  eo  quod  et  in  co- 
ria  omnia  vanum  agebantur,etaviditatemvidebatur 
palliare  ratio  ut  urbs  tam  insignis  nomen  celebrios 
acciperet  ex  episcopio.  Itaque  primo  ia  monacbos 
severitatem  exerccre,  quod  essent  et  bebetes  et  sua 
flestimatioDc  barbari;  omnesterras  520  victoalium 
roinistras  subtrahens  (£1),  pauculumque  victum 
per  laicos  (22)  oxilitcr  inferens  :  sed  procedentibas 
annis  factis  roonachis  novis,  mitius  se  agere,  ali- 
quantulum  tcrrarum  quo  (23)  se  hospiteaque  suos 
quomodocunque  sustenlarent  indulgens  priori.  El 
quamvis  priroo  coepissel  austerius  (24),  multa  no- 
biliter  per  eum  ibi  coepia  et  consummata  in  onia- 
mtntiset  libris;  maximeque  monachonim  congre- 
gatione,  qui   sunt  scientia  literarum  et  seduUtale 


mercimoniis  et  populorum  frequentia  vicum  trans-  B  ^^^"  (*^^  praedicabiies  (26).   Cajterum    nunquam, 


tulit,  nomine  Norwic.  Ibi  monachorum  congrega- 
tionem  numero  et  religione  percelebrem  instituit, 
omnia  iia  necessaria  cx  nummis  mercatus  domesti- 
cis  :  providens  scilicet  succcftsoruro  querelcp,  nuHas 
episcopii  terras  monachis  largitus  est ;  ne  illi  Dei 
famulos  fraudarent  victualibus,  si  quid  donatum 
offendissent  quod  suis  competeret  rebus.  Preeterea 
519  ^pud  Tetford  monachos  Cluniacenses  insti- 
tuit,  quod  sint  illius  coRnobii  professores,  ubique 
pene  gentium  dispersi,  locupletcs  in  seculo  et  splen- 
didissimse  religionis  in  Deo.  Ingenliergo  etnumcrosa 
virtutum  gratia  prseteritarum  offensarum  molero 
oburobravit ;  disertitudinis  et  literarum  copia.  ncc  mi- 
nus  seculariuro  rerum  peritia,  Roroanse  quoque  cel- 


nec  eliam  morien?,  emendare  voluit  (27)  ut  pleoa 
manu  terrarum  servitium  manumitleret ;  succ^- 
soribus  suis  non  imilandum  praebens  (28)  exem- 
plum. 

DE   ROBERTO    BPISCOPO  CKSTRBN81 

§  341.  (29)Erat  in  Ceslrensi  dioecesi  coenobium 
Coventreia  nomine,  quod  comes  roagnificentissimus 
Lefricus,  ut  supra  fatus  suro,  curo  uxore  Godiva, 
conslilueral ;  tanto  auri  et  argenti  spectaculo,  ut 
ipsi  parietes  ecclesiae  angusti  viderentur  thesauro- 
ruro  reccptaculis  (30),  roiraculo  porro  roagno  vi- 
sentium  oculis.  IIoc  Rohertus,  ejusdem  episcopus 
provinciie,  inhians,  non  episcopaIiter(31),  involavit; 
ex  ipsis  ecclesise  gazis  surripiens  unde  datoris  (32) 


situdiDi  suspiciendus.  Fuitque  Herbertus  mutalas,  q  ^^^^  «upplerct.  unde  pap«  occupaliones   621 


(ut  Lucanus  de  Curione  dixit), «  momentum  et  mu. 
tatio  rerum  :  »  sicut  tempore  istius  regis  syroonise 
causidicus,  ita  posterius  propulsator  invictus,  ne- 
que  ab  aliis  fieri  voluit  quod  a  se  praesuroptum 
quondam  juvenili  fcr>'ore  iodoluit  ;  prae  se  semper, 
ut  aiunt,  fcrens  leronyroi  diclum,  c  Krravirous  juve- 
nes,  eroenderoussenes.  >  Poslremo  quis  in  illiua 
facti  laudem  digne  pergat,  quod  tam  nobile  roona- 
steriuro  episcopus  non  roullum  pccuniosus  feccrit; 
in  quo  nihil  frustra  desideres,  vcl  in  sediHciorum 
subliroiuro  spccie,  vel  in  ornamentoruro  pulchritu- 
dine,  vel  in  roonachorum  religione,  et  ad  omnes 
sedula  charitate?  Haec  et  vivum  spefclicipalpabant; 
et  defunctum,  si  non  vana  fidcs  pcenitcntiae,  super 
aethcra  lulcrunt. 


fallerct,  unde  aviditati  RomaDorum  irreperet; 
pluresque  ibi  annos  rooratus  nihii  probitatis  exhi- 
buit.  Adeo  tecta  ruiDam  roinitantia  nunquam  peri- 
culo  excroit,  adeo  sacras  opes  dilapidans  pecutatos 
criroen  incurrit,  repetundarum  reus  futurus  episco- 
pus ;  si  esset,  accusator  paratus.  Monachos  raisera- 
bili  stipe  cibans,  nec  ad  regularis  ordinis  amorem 
curavit  accendere  (33),  nec  nisi  ad  popularero  li- 
teraturam  passus  cst  aspirare  (34) ;  ne  vel  ciborum 
affluentia  delicatos,  vcl  regulae  rigor  et  scientis 
vigor  contra  se  faceret  elatos.  Agrcsti  igitur  victa 
et  triviaii  littera  contenti,  satis  habebant  ai  vel 
aaltero  quicti  vivere  possent.  Quin  etiam  morituma, 
parvi  faciens  scita  canonum  quibus  edicitur  pontifi- 
Q  ces  in  suis  sedibus  sepeliri  debere,  non  apud  Ce- 


DE  JOHANNB  EPiscopo  PRiMO  BATiioNiiE.  stram,  scd  apud  Coventreiaro  se  tumulaturo  iri  pre- 

§  340.  Johannes  crat   Wellensis  epi^^copus,    na-  cepit ;  sua  opinione  rclioquens    successuris    non 

tiooe  Turonicus ;  usu,  non  literis,  medicus  proba-  indebitum  calumniandi,  sed    quasi   jus    legilimam 

tus.  Is   defuncto  abbate  Bathoniensi  abbaliam  a  vindicandi. 


(20)  Gravate.  a.  s.  c.  d.  e  2.  1.  gravanteyO  1 . 

(21)  Subtrahens.  s.  d.  e.,  auferensA, 

(22)  Laicos.  d.  e.,  laicos  suos,  a.  s.  l. 
(25)  Quo.i.^qua^  s.  d.  e. 

(24)  Et  quamvis  primo  ccepisset  ausierius^s.  d.  e., 
et  quamvispene  in  omnibus  insulsi  esset  animi  et 
parum  staoilis,  1. 

(25)  Officii,  c.  d.  e.,  officiorum^  a.  s  L 

(26)  Profiicabiles.  c.  a.  e.,  juxta  pradieabileit 
^,  s.  L 


(27)  Emendare  voluit»  d.  e.,  emoUiripotuit,^.i' 
1.,  emendari  potuitf  c. 

(28)  Prarbens.  c.  d.  e.,  relinquenSf  a.  s.  1. 

(29)  Erat  in  Cestrensi,,.  vindicandi.  a.  s.  c.  e. I., 
integra  sectio  oroitt.  ind.  ro. 

(30)  Receptaculis,  a.  a.  e.  1.,  speciaculii,  c. 

(31)  Non  episcopaliter,  s.  d.  e.,moreprakonis^l 
(3i)  Datoris.  s.  d.  e.,  regiSf  1. 

(33)  Accendere»  a.  e.  e.  L,  attendere, 

(34)  Mpirare^  a.  c.  e.  L,  ascendere,  %. 


1293 


GESTA  RBGUM  ANGLORra.  —  LIB.  IV.  -  VILLELMUS  RUFUS. 


f29i 


g  342.  Ilic  occasio  tcmporum  Willelmi  transla-  A  Asialicam   expedilionem   raoveret ;  ut,  in  tanlo  tu- 


tioncm  Aii<j^ustini  praccellentissimi  Angloruro  apo- 
stoli  cum  sociis  suis  exponi  animaret,  nisi  peritis- 
simi  Goscelini  (35)  pnecurrisset  ingcnium ;  Goscc- 
lini,  qui,  monachus  de  sanclo  Bertino,  cum  Here- 
manno  episcopo  Salesbirise  quondam  Angliam 
venerat,  insignis  literarum  et  cantuum  peritia.  Is^ 
multo  episcopatus  et  abbalias  perlustrans  tempore. 
pneclarse  scienlise  multis  (36)  locis  monumenta  de- 
dit,  in  laudibus  sanclorum  Angliae  nulli  (37)  post 
Bedam  secundus.  Musicae  porro  palmam  posi  Osber- 
num  adeptus.  Dcnique  innumeras  522  sanctorum 
vitas  recentium  stylo  extulit ;  veterum  vel  hostilitate 
amissas,  vcl  informiter  edilas,  comptius  renovavit. 
Hujus  quoque  translationis  seriem  ita  expolivit,  ut 


multa  omnium  provincianim  facile  obaeratis  auxi- 
liaribus,  et  Urbanus  Romam ,  et  Boamundus  Illyri- 
cum  el  Macedoniam,  pervaderent :  nam  eas  tcrras, 
et  quidquid  prscterea  a  Dirachio  usque  in  Tessalo- 
nicam  protenditur,  Guiscardus  pater  super  Alexium 
acquisierat,  iccirco  illas  Boamundus  juri  suo  com- 
petere  clamitabal ;  inops  hwredilatis  Appulae,  quam 
genitor  Rogero  comiti  (40)  fiiio  delegaverat.  Verun- 
lamen,  quiecunque  transeundi  fuerit  occasio,  magno 
et  illustri  adventus  ejus  fuit  emolumento  Christia- 
nis.  Coactum  ergo  est  apud  Clarum  Alontem  conci- 
lium,  quae  clarissima  est  urbs  Ar>'ernonjm;  nume- 
rus  episcoponim  (41)  et  abbatum  trecenli  decem  ; 
ubi  aliquoi  diebus  primo  de  catholica  fide,  et  inter 


eam  praesentibus  mocstrasse  digito,  fuiurorumquc  g  se  dissidentium  (42)  pace,  tractatus  prolixe  habitus. 


yidcatur  subj(*cissc  oculo.  Felix  lingua  quae  tot  san- 
ctis  servierit,  felix  pectus  quod  tot  voc4iIes  melodias 
emiserit,  preesertim  cum  in  cjus  conversatione  cer- 
taret  honestas  doctrinse  !  Vcruntamen  quia  de  qui- 
busdam  episcopis  parum  laudanda  huc  usque  con- 
texui,  aliquos  alterius  modi  disparisque  vitae,  sed 
contemporaneos,  introducam  episcopos ;  ne  vila  vi- 
deatur  nostrum  obtorpuisse  seculum  ,  quod  non 
aliquem  producat  sanctum.  Sed  haoc  sponsionom 
sequenli  libro^  post  enarrata  gesta  Hcnrici  regis, 
cui  placuerit  experictur. 

QU^AM  PR^FATIO  NARRATIONIS  SBQUENTIS. 

g  343.  Nunc  itcr  lerosolymitanum  scripto  expe- 
diam,  aliorum  visa  et  sensa  meis  verbis  allegans. 


Nam  praeter  flagitia  quibus  singuli  licenter  incuba- 
bant,  ad  hacc  calamitatis  omnes  Cisalpini  devene- 
rant,  ut  nullis  vel  minimis  causis  extantibus  quisque 
alium  caperet,  nec  nisi  magno  redemptum  abire 
sineret.  Praeterea  symonicus  anguis  ita  lubricum 
capul  erexerat,  ita  yenenato  foetu  mortiferi  germinis 
ova  vaporaverai,  ui  totus  orbis  lethali  sibilo  infe- 
ctus  ecclesiaslicos  honores  corrumperel.  Tum  enim 
non  dicam  episcopi  ad  524  ^cclesias,  scd  nec 
quisiibet  ad  quoscunque  ordines,  nisi  per  pccunias 
aspirabat.  Tunc,  legilimis  uxoribus  exclusis,  multi 
contrahebant  divortium,  alicnum  expugnantes  ma- 
trimonium ;  quare ,  quia  in  bis  et  itlis  erat  confusa 
criminum  sylva,  ad  poenam  quorundam  potentiorum 


Proinde  (38),  sicul  se  occasio  ingesserit,  de  situ  el  n  ^^^^^^nala  sunt  nomina.   Unde,  ne  longum  faciam, 
divitiis   Constantinopoleos ,  Aniiochiae,   lenisalem,      lotius  aclionem  concilii   subnectam  ;  qu^dam  meis 


ex  scriptis  majorum  deflorata  subtexam ;  ut  qui  ea 
ignorat,  et  hacc  forle  invenerit,  in  promptu  habeat 
quat  aliis  cognoscenda  ipse  proponai  :  sed  ad  ha?c 
cnarranda  ferventiore  opus  est  spirilu,  ut  consum- 
mem  efficacitcr  quod  incipio  tam  hilariter.  Appellata 
igitur  in  auxilium  (39),  ut  mos  est,  Divinitate,  talo 
aucupabor  cxordium. 

DB  ITINERE  GHRISTIANORUM   IN   lERUSALBM. 

§  344.  Anno  ab  incamationc  Domini  millesimo 
Donagesimo  quinlo,  papa  Urbanus  secundus,  qui 
523  praesidebai  apostolico  culmini,  evasis  Alpibus 
venit  in  Gallias  :  adventus  causa  ferebatur  perspi- 
cua,  quod,  violentia  Guiberti  Roma  exirasus,  ci- 


sermonibus  pro  compendio  brevians. 

DB  CONCIUO  CLARl  MONTIS. 

§  345.  In  concilio  apud  Clarum  Montem  (43),  sub 
praesenlia  domini  Urbani  papae,  hacc  capiiula  finita 
sunt.  Quod  ecclesia  catholica  sil  in  fide,  casta,  libera 
ab  omni  serviluie  (14);  ui  cpiscopi,  vcl  abbates, 
vel  aliquis  de  clero,  aliquam  ecclesiasticam  dignita- 
iem  de  manu  prindpum  vel  quommlibet  laicomm 
Don  accipiant.  Quod  clerici  in  duabus  ecclesiis  vel 
civitatibus  praebendas  non  habeant.  Quod  aliquis 
simul  episcopus  et  abbas  esse  non  possii.  Quod 
ecclesiasticae  digniiates  a  nullo  emantur  vel  ven- 
dantur.    Quod  nullus  cujuslibel  sacri  ordinis  caniali 


tramontanas  ad  sui  reverentiam  sollicitaret  ecclesias.  j)  commercio  uiatur.  Quod  eis  qui,  ignorantes  cano- 
Illud  reposilius  proposiium  non  ita  vulgabattir,  num  prohibitionem^  canonicas  emerunt,  ignoscaiur. 
qucd  Boamundi  consilio  pene  totam  Europam  in      Quod  eis,  qui  scienter  emplas  a  se  vel  a  parenlibus 


(35)  Goscelini.  Goscelini  Vila  et  Translatio  S. 
Augustinif  cdita  cst  in  Act.  Sanclorum^  Antwerp. 
26  Maii. 

(a6)  Multis,  s.  d.  e.,  pluribus,  I. 

(37)  Nulli,  a.  c.  d.  e.,  omitt.  in  s.  I. 

(38)  Proinde,  a.  c.  d.  e.,  Porro  tnrfe,  s.  l. 

(39)  In  auxilium,  a.  d.  e.  I.,  omitt.  in  s.  c. 

(40)  Comiti,  c.  d.  e.,  minori,  a.  s.  1. 

(4i)  Numerus  episcoporum,  s.  d.  e.,  numerus 
fuit  congregatorum  episcoporum,  i. 

(42)  Inter  se  dissidentium.  s.  d.  e.,  eorum  ^jui 
kster  se  ditsidelHsnt,  1. 


(43)  Clarum  Montem.  Concilium  Clari  Montis  in 
Arvernia  a  die  18*  ad  diem  tH  Novembr.  a.  D. 
1095  continuatum  est.  In  eo  decreta  conciliomm  ab 
Urbano  papa  Melphili.  Beneventi,  Trojae,  Piacen- 
iiaoquc  habitorum  confirmata  suni,  novique  conditi 
canones.  Quae  a  Malmesburiensi  aflbrtur  raelior  for- 
sam  est  celeberrimi  hujus  concilii  rcialio.  Vide  Acla 
concilii  Giaromoniani ;  Concil,  tom.  XII,  p.  8^,  eic. 

(44)  Quod,,.  servitute.  s.  d.  e.,  Quod  Ecclesia 
sil  eatholica  in  fide,  casta  pudicitiay  libera  ab 
omni  servitute  secuiari,  K 


Ii95 


WILLELMI  MALMBSBURIENSIS  MONACHI 


1296 


suis  possederunt  (45),  tuferantur.  Quod  Demo  lai- 
conim  a  capite  jejunii,  nemo  clericorum  a  Quadra- 
gesima  osque  in  Pascha,  cames  comedat.  525 
Quod  omni  tempore  primum  jejunium  quatuor  tem- 
porum  prima  hebdomada  Quadragesimee  fiat.  Quod 
ordines  omni  tempore  vel  in  vespere  Sabbati,  vel, 
perseverante  jejunio,  in  Dominica  celebrentur  :  ut 
in  Sabbato  Paschoe,  non  nisi  post  horam  nonam 
officium  celebretur ;  ut  jejunium  secundum  iu  heb- 
domada  Pentecostes  celebretur  (46).  Quod  ab  Ad- 
ventu  Domini  usque  ad  octavas  Epiphaniae ,  et  a 
Septaagesima  usque  ad  octavas  Paschse,  et  a  prima 
die  Rogationum  usque  ad  octavas  Pentecostes,  et  a 
quarta  feria  occidente  sole  omni  tempore  usque  ad 
secundam  feriam  oriente  sole  trevia  Dei  (47)  custo- 
diatur.  Quod  episcopum  qui  ceperit,  omnino  exlex 
habeatur.  Quod  qui  sacri  ordinis  viros  vel  eorum 
famulos  ceperit,  analhema  sit.  Quod  qui  cpisco- 
porum  vel  ciericorum  roorientium  bona  ceperit, 
anathema  sit.  Quod  qui  usque  ad  septimam  (48) 
generaiionem  consanguinitali  se  copulaverit,  ana- 
thema  sit.  Quod  ncmo  in  episcopum  eligalur,  nisi 
presbyter,  aut  diaconus,  aut  subdiaconus,  et  cui  nata- 
lium  dignitas  sufifragalur,  uisi  maxima  necesbitate  et 
iicentia  papae.  Quod  filii  presbyterorum  vel  concubi- 
narum  ad  presbyteralum  non  promovcantur,  nisi 
prius  religiosam  vitam  Inmsierint.  Quod  qui  ad  eccle- 
siam  vcl  ad  crucem  confugerint,  data  mcmbrorum 
impunitate,  justitiae  tradanlur,  vel  iunocentes  libe- 
rentur.  Quod  unaquaeque  ecclesia  decimas  suas 
526  habeat,  nec  ad  aliam  transeat.  Quod  laicus 
decimam  (49)  nec  eroat,  nec  vendat  (50).  Quod  pro 
sepultura  mortuorum  pretium  noo  recipiatur  (51). 
In  eo  concilio  excomrounicavit  dominus  papa 
Philippum  regem  Francorum,  et  orones  qui  eum 
vel  regem  vel  dominum  suuro  vocaverint,  et  ei 
obedierint,  et  ei  locuti  fuerint,  nisi  quod  pertinet 
ad  eum  corrigendum.  Similiter  et  illam  maledictam 
conjugem  ejus,  et  omnes  qui  eam  reginaro  vel  do- 
minam  nominaverint,  quousque  ad  emendationem 
venerinl,  ita  ut  aiter  ab  allero  discedat  (52).  Similitcr 
Guibertum  Ravennanlem,  qui  se  papam  appcllat ; 
et  Henricum  imperatorem  Alamannorum,  qui  eum 
manutenet. 

(45)  Possederunt  s.  d.  e.,  habuemnt,  1. 

(46)  Pentecostes  celebretur,  s.  d.  e.,  fiat  Pente- 
costes,  1. 

(47)  Trevia  Dei,  Trevia  Dei  ex  Aquitania  orta  est. 
Nomen  trahit  ab  alacritate  qua  prirouro  ab  oronibus 
susccpta  est.  Quo  teroporc  perstabat,  in  diebus  sta- 
tutis  nuUus  erat  qui  illam,  hostero  invadendo,  in- 
fringere  auderet.  In  reprehensionem  venit  quorum- 
dam  episcoporum  quasi  perjurii  occasio,  ei  a  Nor- 
roannis  rejecta  est  ut  eorum  privilegiis  contraria. 

iDuGANGE,  Gloss.  tom.  VI,  p.  682-685.  Confer  eliam 
loBERTSONS  Chavles  V,  vol.  i.) 

(48)  Septimam.  d.  e.  I.,  sextam^  s. 

(49)  Decimam,  c.  d.  e.,  decimas^  a.  s.  I. 

(50)  Nec  emat^  nec  vendat,  s.  d.  e.,  nec  vendat 
nec  retineat,  1. 

(51)  Hecipiatur.  c.  d.  e.,  exigatur^  a.  s.  I. 

(52)  /n  eo  concilio  excommunicavit.,.  discedat» 
Philippum  regem,  cum  peliice  Bertrada,  ab  Urbano 


B 


A  §  346.  Posteris  diebus  processit  sermo  ad  populom 
sane  luculentus  et  efficax,  qualem  decet  sacerdo- 
tis  (53)  esse,  de  Christianorum  expeditione  in  Tur* 
cos;  quero,  sicut  ab  auditoribus  accepi,  plaeoit 
posteris  transmitlere  (54),  intcgro  VKrborum  seosn 
custodilo  :  illius  enim  facundise  vigorem  senrare 
quis  poterit  ?  Nobiscum  agetur  feliciter  si,  propio- 
quam  lerentes  orbitam,  per  aliquod  diverticulum 
redeamus  (55)  ad  sententiam. 

527   SBRMO  URBANl   PAPJK. 

g  347.  «  Mulla,  >>  inquit,  «  fratres  (56)  charissimi, 
his  diebus  vobis  dicta  rocolitis  ;  quaedam  in  concilio 
nostro  jussa,  quaedam  iuhibita.  Incondilum  et  coo- 
fusum  sceleruro  chaos  exigebat  dierum  mullo- 
rum  interstitium ;  veternus  morbus  volebat  caute- 
rium.  Dum  enim  indulgenti  fune  cleroentiac  dimiui- 
mus  lineam,  multa  roodo  apostolatus  nostri  offeodit 
officiuro  quae  praecidcrct,  nulla  quibus  parceret.  Sed 
fuerit  haclenus  humanae  fragilitatis  quod  peccaslis ; 
quod ,  illecehrarum  involucris  sopiti ,  ca^lestem 
exasperaslis  misericordiaro ,  suspensaro  parvipen- 
dendo  iracundiaro.  Fuerit  mundanae  lcmulenti» 
quod,  legitima  non  curantes  matrimonia,  alieui 
cubilis  non  pcnsaslis  injuriaro.  Fuerit  avidilatid 
niroiae  quod  fralres  vestros,  illo  magno  et  codcm 
pretio  emptos,  ut  quisque  poteral  illaqueantes, 
contumcliosc  pecuniis  cmunxistis.  Nunc  yobis,  io- 
ter  ista  peccalorum  naufragii*  constilutis,  portus 
placidje  quictis  aperitur,  nisi  ucgligitis.  Parvi  labo- 
ris  in  Turcos  compendio  retribuetur  vobis  perpetus 
s>alutis  statio.  Comparate  nunc  labores  quos  in  sce- 
C  lerum  exercitio  habuistis ,  et  eos  quos  in  itinere 
quod  prsecipio  habituri  estis.  Plures  vel  aduiterii 
vcl  horoicidii  medilatio  dat  timores  (nihil  enim 
timidius  nequitia,  ut  ait  Saloroon  (57),  multos  U- 
borcs ;  qmd  enim  laboriosius  injustitia  ?  qui  autem 
ambulat  simpUciter,  ambulat  confidentcr.  Horuro 
laborum,  horum  timorum,  exitus  erat  peccaturo; 
slipcndium  autcm  peccati  roors,  mors  vero  pec-> 
catorum  pessima.  Nunc  a  vobis  par  labor  atqoe 
roctus  pretio  roeliore  petuntur.  Horum  laborum  erit 
causa  charitas,  ul,  prsecepto  628  Dominico  admo- 
niti,  animas  pro  fratribus  ponatis  :  charitatis  sti- 
pcndium  erit  Dei  gratia,  Dei  gratiam  sequetur  vita 

in  concilio  Claromontano  percussum  anathemtte 
Q  fuisse,  extra  dubiuro  esl;  vetituro  vero  ab  eodero 
ne  quis  ei  obtemperaret,  dominuroque  ac  regem 
appellaret,  Gallorum  nemo  quem  sciamus,  ante  At- 
bericum  Triuro  Fontium  monachum,  ac  seculi  xni 
scriptorem,  asscruit :  quod  quidcm  ipsius  historis 
lide  revincilur,  cum  ex  Gallis,  qui  Philippum  t 
consorlio  fidclium  legilime  segregatum  existima- 
bant,  nullum  legamus  hac  de  eausa  obedientiam  ejus 
abjecisse.  (Not.  Bouqukt,  XIII,  6.) 

(53)  Sacerdotis.  s.  d.  e.,  pontificis,  1. 

(54)  Transmittere.  AlisB  sunt  orationes  ab  Urbano, 
ut  traditum  est,  in  hoc  concilio  habitae,  quae  ad  nos 
usquc  pervenerunt.  Unam  ex  illis  Labhs^us  {Cancil. 
tom.  X)  juxta  Vaticanum  ms.  edidit.  (Sharps,  410.) 

(55)  Redeamus,  s.  d.  e.,  recurramus^  1, 

(56)  Fratres,  a.  s.  c  d.  I.,  omilt.  in  e. 

(57)  Salomon,  s.  d. e.^per  Salomonem  sapientia,\. 


GESTA  REGUM  ANGLORUM.  —  LIB.  IV.  —  WILLELMUS  RUFUS 


im 


a.  Ile  ergo  feliciter,  ite  confideoler,  ad  inirni-  A  sanguine  promptissime  pugnal.  Vos  cslis  gens  qass 


►ei  persequendos.  IUi  enim  jam  pridem  (proh  ! 
us  Chrislianorum  pudor  !)  Syriam,  Armeniam, 
m  postremo  Asiam  Minorem  (cujus  provincioe 
Bithinia,  Phrygia,  Galalia,  Lidia,  Caria,  Pam- 
i,  Isauria,  Licia,  Gilicia),  occupaverunt  ;  nunc 
;um  et  omnes  inferiores  terras  insolenter  ia- 
mt,  usque  ad  roare  quod  Bracbium  Sancti 
^n  (58)  vocatur.  Quid  quod  Dominicum  monu- 
iim,  unicum  fidei  pignus,  ditioni  suae  vendicant, 
isurbis  introitum  peregrinis  nostris  vendilant, 
solis  Christianis  patere  deberct  si  aliquod 
e  virtutis  vestigium  eis  inesset :  hoc,  si  solum 
,  frontes  noslras  onerare  sufficeret ;  jam  vcro 
ferat  uisi  multum  iners,  nisi  Christianse  gloriee 


intemperatioribus  mundi  provinciis  oriuoda ;  qui 
sitis  et  prodigi  sanguinis  ad  mortis  vulnerumque 
contemptum,  et  non  carealis  pmdenlia  :  naroque 
ct  modestiam  servatis  in  castris,  et  in  dimicalione 
utimini  consiiiis ;  itaque,  scientia  et  forlitudine  prae- 
diti,  aggredimini  memorabile  iter.  Totis  seculis 
praedicandi,  si  fratres  vcstros  periculo  exuerilis, 
praesentibus  ex  Dei  nomine  prsecipio,  absentibus 
roando.  Ituri  et  Christianitatero  propugnaturi  530 
speciroen  crucis  vestibus  insigniant,  ut  intestinae 
fidei  foris  aroorem  praetendant ;  habenles  per  Dei 
concessuro,  et  beati  Petri  privilegiuro,  oroniam 
absolutionem  criroinam,  et  hac  interim  ketitia  labo- 
rero  itineris  allevient,  habituri  post  obituro   felicia 


U3,  quod  uon  ex  sequo  divisimus  orbem  ?  llli  p  roartyrii  comroerciuro.  Ponentes  ergo  ferias  scele- 


n,  tertiam  mundi  partem,  ut  hsreditarium 
n  inhabilant ;  quae  a  majoribus  nostris  sequa 
us  residuis  partibus,  et  tractuum  longitudine 
ovinciarum  magniludine,  non  immerito  sesti- 
est.  Ibiolim  devotionis  nostraerami  pullularunt; 
)Ostoli  omnes,  praeler  duos,  mortes  suas  con- 
irunt;  ibi  modo  Chrislicolae,  si  qui  supcrsunt, 
erculo  agricolatu  transigentes  inediam,  nefan- 
Itis  vcciigal  pensilant,  vel  tacitis  suspiriis  nostrae 
tatis  desideranlcs  conscicntiam,  quia  perdidere 
i.  Illi  Affricam,  alteram  orbis  partem,  ducen- 
m  annis  et  eo  amplius  armis  possessam  tenenl ; 
ideo  Christiani  honoris  periculum  pronuncio, 
fuerit  terra  illa  olim  pracclarorum  ingeniorum 
[,  quac  divinis  scriptis  omnem  vetustatis  529 


ribus,  ut  saltem  in  his  regionibus  liceat  Christianis 
pacifice  vivere,  vadite;  illam  fortitudinem,  pruden- 
tiaro  iilam,  quam  in  civili  conflictu  habere  consue- 
stis,  jostiori  effundentes  praelio.  Ite»  praedicabiles 
per  orbem  milites  1  ite,  et  prostemite  ignavas  gen« 
les  1  Eat  faroosa  Francoruro  virtus,  cumappendiciis 
sibi  gentibus,  solo  sui  nominis  terrore  totum  orbem 
motura.  Sed  quid  vos  diutius  immoror,  ut  fortitu- 
dinem  gentilium  verbis  extenuero  ?  Iromo  proponite 
animis  vestris  Deificam  sententiam,  Angusta  ett  via 
quas  ducit  ad  vilam.  Esto  ergo  ut  sit  semita  itine- 
rantium  arcla,  piena  mortibus,  suspecta  periculis  ; 
sed  haec  eadem  vos  amissam  ducet  ad  patriam,  per 
multas  nimirum  tribulationes  oportet  vos  introire 
(59)  in  rcgnam  Dei.  Spectale  ergo  animo,  si  prensi 


I  a  se  repellcnt  quandiu  fuerit   qui   Latinas  tl^  fQQj.itis,  cruces ;  spectate  catenas,    quaecunque   po- 


is  lcgat.  Norunt  lilerati  quod  loquor.  Tcr- 
mundi  clima  rcstat  Europa^  cujus  quantulam 
;m  inhabitamus  Christiani  ?  nam  omnem  illam 
aricm  quae  in  romotis  insulis  glacialem  frequen- 
ceanum,  quia  morc  bclluiuo  victilat,  Christia- 
quis  dixeril  ?  Hanc  igitur  nostri  mundi  porliun- 
n  Turci  et  Saraccni  bello  premunt  ;  jamque  a 
ntis  annis  Hispania  ot  Bulearibus  insulis  sub  • 
tis,  quod  reliquum  cst  spe  dcvorant,  homi- 
nertissimi,  et  qui,  cominus  pugnandi  fiduciam 
habentes;  fugax  bellum  diligunt.  Nunquaro 
I  Turcus  pede  conserto  martem  audet,  sed  pul- 
oco  longe  tendit  nervos,  et  permittit  vulnera 
is ;   et   quoniam   habet   tela    mortifero   succo 


stremo  (60)  possunt  tormenta  infligi ;  operimini  pro 
fidei  vestrae  robore  horrenda  sopplicia,  ut,  si  ne- 
cesse  fuerit,  damno  corporum  agatis  animarum  re- 
medium.  Mortemne  timetis,  viri  fortissimi^  fortita- 
dine  et  audaciapraestantes  ?  Nihil  certe  in  vos  poterit 
comminisci  humana  nequitia,  quo  supema  pensetur 
gloria ;  non  enimsunt  oondignae  passiones  hajus  tem- 
poris  ad  fuiuram  gloriam  quae  revelabitar  in  nobis. 
An  nescitis  quod  vivere  hominibus  est  calamitas, 
mori  felicitas  ?  Haec  vobis  doctrina,  si  recordamini, 
581  cum  lacte  matmm  affusa  est  sacerdotam 
verbo ;  hanc  roajores  vestri  martyres  praeteuderan^ 
exeroplo.  Mors  enim  a  ccenulento  carcere  liberat 
animasi  ad  proprium  locum  pro  meritis  evolaturas. 


i,  in  honiinem  quem  pcrcutit,  non  virtus   scd  D  Mors  aecelerat  bonis  patriam  ;   mors  praecidit   reis 


i  mortem  facit.  Quicquid  igitur  agit,  forlunap, 
fortitudini,  attribuerim,  quod  pugnat  fuga  et 
:no.  Conslat  profecto  quod  omnis  natio  quae  io 
laga  nasciiur,  nimio  solis  ardore  siccata,  am- 
i  quidem  sapit,  sed  minus  habet  sanguinis  ; 
que  vicinam  pugnam  fugiunt^  quia  pamm  fan- 
is  sc  habere  norunt.  Contra,  populus  qui  oritur 
rctois  pruinis,  et  remotus  est  a  soiis  ardoribus, 
(isullior  quidem,  sed  iar^o  et  luxurianti  superbus 


malitiam  :  per  mortem  ergoliberae  animae  vel  oble- 
ctantur|gaudiis,  spe  roeliora  praesnmentes;  vel  fraun* 
tur  suppliciiSy  niliil  pejus  limentes.  Dum  autem  vin- 
culis  corporum  irretiuntur,  trahunt  ab  ipsis  terru- 
lenta  contagia,  et  (quod  veraciter  quis  dical)  mortass 
sunt  ;  nec  enim  luteum  coelesli,  divinum  mortali, 
pulchre  cohaeret.  Plurimum  quidem  potest  anima, 
etiam  nuuc  eorpori  juncta  ;  instramentum  eoim 
suum  vivificat,  latenter  id  movens,  et  nUra   morta* 


►8)  Georgii,  a.s.  c.d.  e2,  I.,  Gregorii^  e  1. 
>9)  Introire,  a.  c.  d.  e.  l.,  ingredif  s. 


(60)  Postremo.  a.  c.  d.  e.  L,  denique,  s* 


1219 


WILLELMI  MALMESBURIENSIS  MONACHI 


laoo 


lem  naturam  ;;estis  producens  :    verunlamen   cum;  A  episcopus,  qui  postea  exercitam  illum    rexit  pru- 


sarcioa  qua  in  terram  trahitur  absoluta,  proprium 
locum  receperit,  bcatam  et  undique  liberam  parti- 
cipat  forliludinem,  quomodocunque  divina;  natura. 
invisibililati  communicans.  Gemino  er^o  functa  of- 
ficio,  corpori  vitam  ministrat  cum  adest,  causam 
vero  mutationis  cum  recedit.  Videtis  quam  jocunde 
anima  in  dormienle  corpore  vigilet,  et,  a  sensibus 
seducla,  pro  divina  cognatione  multa  futura  pr»- 
videat.  Cur  ergo  mortem  limetis,  qui  somni  requiem, 
quae  instar  morlis  est,  diligitis  ?  Rcs  est  nimirum 
demenliae,  pro  cupidilaie  brevis  vita^,  invidere  sibi 
pei-peluam.  Quin  potius,  fratred  cbarissimi,  si  ita 
contigerit,  ponite  pro  fratribus  animas  vestras ;  va- 
cuale  ab  impiis  Dei  sacrarium,  extrudite  latrones  ; 


denlia,auxit  eIoquenlia(63).  Igitur  Novembri  mense, 
in  quo  concilium  actum  fuit,  a  singulis  in  sua 
discessum.  Continuoque  fama  boni,  totum  perla- 
psa  (64)  per  orbem,  dulci  Christianorum  animos 
infecit  aura  :  633  Qua  cifcumquaque  spirante, 
nuUa  fuit  tam  remota  gens,  tam  abdita,  qusB  non 
sui  partem  mitteret ;  nam  non  solum  medilerraneas 
provincias  hic  amor  movit,  sed  ct  omnes  qui  ia 
penitissimis  (65)  insulis,  vel  in  nationibus  barbaris, 
Christi  nomen  audierant.  Tunc  Wallensis  venatio- 
nem  saltuum,  tunc  Scottus  familiarilatem  pulicum, 
tunc  Danus  continuationem  potuum,  lunc  Noricus 
cruditatom  reliquit  piscium.  Destituebantur  agri 
cultoribus,  sdes  habitatoribus,  totis  porro  migra- 


inducite  pios.  Nulia  vos  necessitudinis  pietas  conti-  B  batur  urbibus,  Nulius  necessitudinum  amor,  affectus 


neat,  quia  pnma  hominis  pietas,  in  Deum.  NuIIum 
nalalis  soli  charitas  tricet,  quia  diversis  respectibus 
Christiano  totus  est  mundus  exilium,  et  totus  roun- 
dus  patria  ;  ita  exilium  patria,  et  patria  exilium. 
NuIIum  patrimoniorum  amplitudo  532  rcmoretur, 
quia  ampliora  sunt  quae  promittuntur.  Nec  ea  quse 
inani  spc  miseris  adulcntur,  vel  ignavam  roenlem 
pigro  rerum  medicamine  palpent ;  sed  crebris  exem- 
plis  exhibita  frequenti  usu  comprobata.  Et  haec 
quidem  sunt  dulcia,  sed  caduca ;  et  quae  centuplica- 
tum  contomptorlbus  (6i)  suis  pretium  importent. 
Haec  edico,  haec  roando,  terminumque  proximi  veris 
afOgo.  Aderit  Deus  euntibus^  ut  eis  bonus  arridcat 
annus,  tum  copia  frugum,  lum  serenitate  tempo- 
rum.  Morituri  co^li  intrabunttriclinium,vicluri  vide-  Q 
bunt  sepulchrum  Dominicum.  Etquaemajor  fclicitas 
quam  ut  homo,  in  terris  agens,  videat  loca  ilia  in 
quibus  coelorum  Dominus  conversaius  est  humani* 
tus  ?  Felices  qui  ad  hoec  vocantur  munia,  ut  illa 
nanciscantur  munera  1  fortunati  qui  meditantur  ista 
praelia,  ut  illa  consequantur  praemia  I  » 

§  348.  Ilujusce  orationis  tenorem  scripsi,  pauca 
propter  veritatem  dictorum  incastigato  sermone  de- 
promeos,  plura  manumittens.  Hinc  igitur  populus 
auditorum  accensus,  judicium  animi  clamore  testa- 
tur,  favcns  sermocinationi,  favens  peregrinationi ; 
statimque  inconcilio  proceres  nonnulli,  papae  geni- 
bus  affusi  (62),  se  suaque  Dei  militiae  consecrarunt; 
e  quibus  fuit  Aimarus,  insignis  potentise  Podiensis 


patriae  vilis,  solus  Deus  prae  oculis  ;  quicquid  in 
horreis,  quicquid  in  Iricliniis  repositum,  responso- 
rum  erat  vel  avari  votis  agricolae,  vel  thesaurorum 
incubatoris,  deseritur  ;  in  solum  lerosolymitanum 
iter  esuritur.  Gaudium  eral  euntibus,  moeror  rema- 
nentibus.  Quid  dico  de  (66)  remanentibus  ?  Vide- 
res  (61)  maritum  cum  matrona,  cum  omui  postremo 
famitia,  euntom ;  rideres,  carpentis  impositos,  totos 
in  iter  transferre  penates.  Angustus  erat  limcs 
Iranseuntibus,  arctus  trames  itinerantibus,  sic  nie- 
bant  agmioa  scrie  longa  haerentia  (68).  Opinionem 
hominum  vincebat  numerus,  quamvis  aestimareo- 
tur  sexagies  ccntum  534  '"ili^  (^^)  iiioeraniium. 
Nunquam  proculdubio  tot  gcntes  in  unam  coiere 
seulenliam  ;  nunquam  tanta  barbarios  imperio  uoi, 
et  pene  nulli,  ccrvicositatcm  substravit  suam.  Prae- 
cipuum  eoim  erat  videre  miraculum,  cum  tam  io- 
finita  multitudo  sensim  per  terras  Cliristianorum,  el 
non  prsedabunda  procederet,  et  non  esset  qui  coe^ 
ccret.  Fervebat  in  omnibus  alterutra  dilectio,  ut  si 
penes  aliquem  quid  repertum  esset  quod  suum  noo 
esse  cognoscerct,  per  multos  dies  passim  agnoscen- 
dum  proponeret  :  suspcndebaturquc  intcrim  inveo  • 
toris  aviditas,  dum  forte  illius  qui  perdiderat  cor- 
rigeretur  nccessitas  (70). 

DE  DUCIBUS  CHRISTUNORUM  ITINERIS  lERUSALEM. 

§  349.  Jamque  advenerat  desiderantibus  meosis 
Martius  (A.  D.  1096),  quando,  senecta  brumali  de- 
posita,  mundus,  vernali  vestitus  juventa,  in  plagam 


(61)  Contemptoribus,  a.  c.  d.  e.  1.  ;  cum  tempo- 
ribus^  s. 

(62)  iffusi,  s.  c. ;  acclines,  a.  d.  1. ;  affusi  vel  ac- 
clines,  e. 

(63)  Hexit  prudenHay  auxit  eloquentia.  a.  d.  e. 
1. ;  auxit  prudentia,  rexit  eloauenlia^  s.  c. 

(64)  Perlapsa.  a.  d.  e.  I.  ;  dilapsa^  s.  c. 

(65) /n  penitissimis.  e.  ;  vel  in  penitissimis^  a. 
B.  c.  \,f  vil  in  penultimis^  d. 

(66)  Dico  (fe.  a.  c.  d.  e  2. 1. ;  dico.  s. ; dicam  rfe,  e  1 . 

(67)  Videres.,.  penates.  «  Rusticus,  ut  observat 
Guiberius,  bovea  suos  ut  equos  calcenbat,  toiamque 
familiam  in  carpento  imponebat ;  idcirco  va!de  jo- 
coBum  erat  audire  pueros,  quoticscunquc  ad  insi- 
gneip  aliquam  civitatem  aut  castellum  accederetur, 
iuquirentos  utrurn  Jerusalem  essct.  »  Guibbrt.  No- 
vigeiit.  Opera,  p.  482.  (Sharpe,  416.) 


D 


(68)  Hcerentia.  a.  d.  e.  I.  ;  trahentia,  s.  c. 

{(yd)Sexagies  centum  millia.  P^ulcherius  Carnoteo- 
sis  existimat  numerum  peregriuantium  ad  arma  fc- 
renda  idoneorum  sexceniis  nriillibus  constitisse,  ex- 
ceplis  presbytcris,  monachis  mulieribus  et  pueris. 
Qui  crucem  acceperunt,  ait,  sex  miiliones  roputan* 
tur,  sed  non  Irajecto  mare  multi  domum  reversi. 
(Ap.  Gesta  Dei  her  Francos,  pp.  387-389.)  Guiberlus 
Fulcherii  creduiitatem  in  hac  maieria  carpit.  Ab 
Urbano  II  numerus  peregrinorum  ad  trecenta  tan- 
tum  millia  statuitur.  (Epist.  16  ;  Concil.  loro.  XU, 
p.  731.) 

(70)  Necessitas.*  Quantumvis  generalilcr  receptis 
opinionibus  repugnet  ista  dcscriptio,  ab  oculato  te.ste 
exhibetur,  ubi  congregatum  Constantinopoli  exerci* 
tum  recenset.  Fulcuer.  Camot^  p.  389.  »  (Sharpb, 
417.)  Yide  notam  in  Bouquet,  XUI,  7. 


1901 


GKSTA  REGUM  ANGLORUM .  —  UB  IV.  —  VILLELMUS  RUFUS. 


13M 


orientis  ituros  invitabat :  nec  illi  moras  nexuere,  A 
lantus  ardor  animos  invaserat.  Godefridus,  dux 
Lotharingorum,  Per  Pannoniam  iter  instiluit,  nulli 
unquam  milili  virtute  secundus  ;  de  anliqua  Karoli 
magni  origine  lineam  trabens,  et  cui  vere  plurimus 
inerat  Karolus  tam  sanguine  quam  mente  :  seque- 
bantur  eum  Frisones,  Lotharingi,  Saxones,  et  quic- 
quid  gentium  (71)  inter  Renum  et  Garumnam  {li) 
fluvios  jacet.  Per  Dalmatiam  iter  adorti  Raimun- 
dus  (72)  comes  de  Sancto  iEgidio,  et  Aimarus  Podii 
episcopus,  par  insigne  vii  tutis,  viri  armis  in  hostes, 
pietate  in  Deum  splendidi :  535  ^ub  signis  eorum 
militabant  Gothi  el  Wascones,  et  quicunque  populus 
in  Pyrenseum  et  Alpes  diffuudilur.  Praevenerat  eos 
compendio  Boamundus,  loco  Appulus,  gente  Nor- 
mannus ;  namque  is  apud  Brundusium  navibus  con-  p 
sccnsis,  Dirachioque  appulsus,  inde  itincre  pedestri 
Constanlinopolim  per  notos  sibi  tramites  contendit: 
ductu  ejus  agebat  prselium  Italia,  ct  quaecunque 
contermina  provincia  a  Tinheno  mari  in  Adriati- 
cum  protenditur.  Hi  omnes,  pariter  apud  Constan- 
tinopolim  convenientes,  nonnihil  mutuse  Isetitiae  ha- 
buere ;  ibique  Hugoncm  magnum,  Philippi  regis 
Francorum  fratrem,  invenere,  quod  is  inconsulte  et 
cum  raro  milite  terras  imperatoris  ingressus,  et  ab 
hominibus  ejus  captus,  in  libera  cuslodia  habebatur. 
At  vero  Alexius,  ejus  civitatis  imperalor  (74),  ho- 
rum  procerum  advcntu  territus,  volens,  sed  quasi 
precibus  coaclus,  caplionis  gratiam  fecit;  homo 
tergiversatione  famosus,  et  nihil  unquam  magnum 
nisi  dolo  maoliinatus.  Ipse  Guiscardum  (ut  superius 
dixi)  (75)  veneno,  uxorcmque  ejuscorruperatauro;  ^ 
fidem  conjugalem  falso  per  nuncios  pactus.  Ipse  de- 
niquc  Willelmuni  comilem  Pictaviensem  in  insidias 
Turcorum  inductum,  ct  scxaginta  millibus  armato- 
rum  (76)  privaium,  pene  solum  effugere  perraisit 
(A.  D.  1101) ;  indignatus  supcr  ejus  responso,  quo 
Graeco  negaverat  hominium.  Ipsum  poslremo  Boa- 
mundum  posteriori  tempore  contra  se  venientem  ut 
injurias  peregrinorum  ulcisceretur,  bis  terque  insi- 
diis  impclivit ;  sed  cum  parum  promoveret,  Guidone 
fratre  et  toto  pene  spoliavit  excrcitu,  536  QOtis 
artibus  toxica  vcl  fluminibus  vel  vesiibus  infudens  : 
sed  haec  postmodum.  Tum  vero  exercilum  urbe  ar- 
cens  proceribusquc  blande  collocutus,  tantum  Graia 
facundia  valuit,  ut  a  singulis  hominium  et  sacra- 
mentum  cxigeret  quod  illi  nihil  doli  machinarentur ;  D 


quod  urbes  imperio  suo  appendices,  si  adquirere 
possent,  redderent,  sanguinis  sui  periculo  alienuin 
raercantes  comniodum.  Soli  Raimundo  yisa  est  an- 
tiquior  tuendse  libertatis  gratia,  ut  nec  ipsi  suum 
substcrneret  hominium,  nec  profiteretur  sacramen- 
tum.  Itaque,  coactis  omnibus  viribus,  Niccam  urbem 
Bilhiniae  aggrediuntur  (A.  D.  1097.)  Ipsam  enim  (77) 
primitus  placuerat  invadi,  quod  et  viantibus  obsi- 
steret,  et  mortem  peregrinorum  noper  ibi  occiso- 
rum  ullum  ire  animati  essent :  namque  Waltems 
quidam,  milcs  probatus  sed  prseceps  (quia  vix  in 
liomine  uno  sapienliam  et  audaciam  conspicaberis, 
quod  altcra  moretur,  altera  prsecipitet),  incircuni- 
spccte  circa  mcenia  cursitans,  cum  multa  manu  oc- 
cubuerat.  Eam  manum  Petrus  heremita  praedicatio- 
nibus  suis  de  patria  pellexerat. 

DE  ROBERTO    nOBMANNO. 

§  350.  Jamvero  mcnse  Septembri  (A.  D.  i096)« 
Robertus  Normannorum  comes,  frater  Willelmi  re- 
gis,  cujus  titulum  hic  liber  geslat,  iter  illud  adoriri 
gestiens,  habuit  socios  Robertum  Flandrensem,  Ste- 
phanum  Blesensem  sororis  maritum.  Omnes  amplae 
prosapiae  comites,  in  quibus  virtus  citra  genus  non 
erat.  Parebant  eis  Angli,  et  Normanni,  et  Occiden- 
tales  Franci,  et  Flandritae,  et  omnium  populorum 
cunei  qui  ab  oceano  Britannico  usque  ad  Alpes  me- 
diterraneo  tractu  jacent.  Ila  viam  profecti  recepe- 
runt  (78)  apud  Lucas  papam  587  Urbanum,  qut 
Guiberto  infensus  (ut  dixi),  auxilio  Matildis  Itaiiam 
eturbem  circumsonabat  armis.  Itaque  (79)  tantum 
promoverat,  ut  Quiriles,  ad  gratiam  ejus  versi, 
Guibertinos  tum  verbis  tum  verberibua  lacesserent; 
nec  erat  alterutris  vel  in  ecclesiis  vel  in  triviis  par- 
cendis  animus,  donec  Guilbertus,  viribus  impar,  Ur- 
bano  sedem  vacuefecily  Alamaniam  elapsus. 

DE  URBB  ROMA 

§  351 .  De  Roma,  quee  quondam  domina  orbis 
tcrrarum,nuncad  comparationem  antiquitatis  videtur 
oppidum  exiguum ;  et  de  Romanis,  olim  rerum  do- 
minis,  genteque  togata  (80),  qui  nune  sunt  homi- 
num  inertissimi  (81),  auro  trutinantes  justitiam, 
pretio  vendilantes  canonum  regulam ;  —  de  urbe, 
inquam,  et  urbicis  quicquid  conarer  dicere  praSTe- 
nerunt  versus  Hildeberti  Cenomannensis  primo  (82) 
episcopi,  posi  etiam  Turonensis  archicpiscopi  (83) ; 
quos  bic  cum  inseruero,  non  ideo  faciam  ut  t^ieao 
labore  pariam  gloriam  in  me  transferam ;  sed  eril 


(71)  Gentium.  a«  s.  c.  d.  e  2. 1.;  omitt.  in  e  1. 

(72)  Garumnam.  Elbc  forto  legendum. 

(73)  [{aimundus.  Vide  infra,  §  388. 

(74)  Ejus  civitatis  impcator.  c. e.;hujus  ciintatis 
imperator^  s.  d.;  omilt.  m  a.  1. 

(75)  Ut  superius  dixi,  Vide  supra,  g  262  ;  et  Bou- 
quet,  XIII,  not.  *",  p.  7. 

(76)  Se.taginta  niillibus  armatorum»  Vide  etiam 
infra,  §  383.  Ordericus  Vitalis  scribit :  •  trecenta  ar- 
matorum  miilia  Pictaviensi  comiti  adhsesisse.  >» 

(77)  Enim.  a.  s.  c.  d.  1.;  omiU.  in  e  1. 

(78)  Receperuntf  e.;  reperierunt.  d.;  reperiunt^  s. 
c.;  reppererunt,  a.  1. 

(79)  Itaque.  Cjjamque^  a.  s.  c.  d.  I. 


(80)  De  Bomanis...  toqata. 

Ramanos  rerum  donnnos,  gentemque  togatam. 

[ViRG.  jEneid.t  i,  286.] 

(81)  Sunt  hominum  inertissimif  d.  e.,  dieuntur 
kominum  inertissimif  s.  c.^dicunturhominesiher' 
tissimif  a.  1.,  Cod*  ms.  citat  Sharpius  inquolegitur 
incertissimi. 

(82)  Primo^  8.  c.  d.  e.,  omitt.  in  a.  I. 

(83)  Post  etiam  Turon.  archiep.  s.  c.  d.  e.,destinl 
in  a.  1 .  —  Hildebertus  Turonastransiatus  esta.  D.l  125 
defuocto  Gisleberto,  qui  Romaobieratdreamedium 
Decembris  1124,  eadem  hebdomade  acGalixtus  papa 
Orderic.  Vit.  iib.  xii,  p.  882. 


1303 


WILLELMI  MAI.MESB0RICNSIS  MOxVACHI 


i30( 


ingenuae  mcDlis  indicium,  si,  cjus  non  invidus  glo- 
ri»,  apponam  tcstimonium  venustse  ("84)  facundiae. 

VKRSUS  HILDEBERTI,   DB   ROMA. 

Par  tibi  Roma  nihil,  cum  tis  prope  tota  ruina ; 

Quam  magni  fueris  iniegra,  fracta  doces. 
588  Longa  tuos  fastut  a;tas  destruxit ;  et  arces 

Casaris,  et  superum  templa,  palude  jacent. 
Ille  labor^  labor  ille  ruit,  quem  dirus  Araxes 

Et  stantem  tremuit,  et  cecidisse  dolet ; 
Quem  gladii  regum,  guem  provida  jura  senatus, 

Quem  superi  rerum  conttituere  caput ; 
Quem  magis  optavit  cum  crimine  solus  haber 

Ccesar,  quiam  socius  et  pius  esse  socer  : 
Quicrescens^  studiis  tribuSy  hostes,crimeny  amieoi^ 

Vi  domuit,  secuit  legxbus^  emit  ope ; 
In  quem,  dum  fieret,  vigilavit  cura  priorumy 

luvit  opus  pietas,  hospitis  unda  locum ; 
Materiam^  fabros,  expensas^  axis  uterque 

Misit ;  se  muris  obtulit  ipse  locus  : 
Expendere  duces  thesauroSf  fata  favorem, 

Artifices  studium^  totus  et  orbis  opes. 
Urbs  cecidit,  de  qua  si  quicqu-am  dicere  dignum 

Moliar,  hoc  potero  dicere^  v  Uoma  fuit !  • 
Non  tamen  annorumteries,nonflamma^necensis, 

Ad  plenumpotuit  hoc  abolere  decus, 
Cura  hominum  potuit  tantam  componere  Ilomamy 

Quantam  non  potuit  solvere  cura  deum, 
Confer  opes,  marmorque  novum,  superumque  favo- 

Artificum  vigilent  in  nova  facta  manus ;  |rm, 
Non  tamen  aut  fieri  par  stanti  machina  muro, 

Aut  restaurari  sola  ruina  potest. 
Hic  superum  formas  superi  mirantur  et  ipsi, 

Et  cupiunt  fictis  vultibus  esse  pares. 
Non  potuit  Natura  deos  hoc  ore  creare, 

Quo  miranda  deum  signacreavit  homo. 
Vultus  adest  his  numinibus ;  potiutque  coluntur 

Artificum  studio,  quam  deitate  sua. 
llrbs  felix,  si  vel  dominis  urbs  illa  careret, 

Vel  dominis  esset  iurpe  carere  fide. 

639   I>B  NUMERO  PORTARVM   ET  SANGTIS  ROM.E. 

§  352.  Parvane  sunt  haec  ad  demonstrandam  in 
ianta  urbe  vel  olim  bonorum  dignitatem,  ve)  roodo 
malorum  niajcstalcm  ?  Sed|  ne  quid  honori  desit, 
adjicinm  ct  portarum  numerum,  et  multitudinem 
sacrorum  cinerum  ;  et,  ne  quis  (85)  obscuritatc  ver- 
borum  se  causetur  a  cogniiione  rerum  rejici,  eril 
sermo  quotidianus  et  levis  (86). 

PRIMA  PORTA. 

Prima  porla  Cornelia,  qu«  modo  dicitur  Porla 
Sancti' Petri,  et  Via  Cornclia.  Juxta  eam  ecclesia 
bcati  Petri  sita  est,  in  qua  corpus  cjusjacet,  auro  (87) 
et  lapidibus  parata;  etiam  nuUus  hominum  scit 
numerum  martyrum  (88)  qui  in  eadcm  ecclesia  pau- 
sant.  In  eadem  via  esl  altera  ccclesia,  in  quia  requi- 
escunt  sanctjB  virgines  Ruffina  et  Secunda.  In  tertia 

(84^  Venustae^  a.  s.  c.  d.  e.  1  i,  vetusta^^  1  %» 

(85)  Quis,  a.  c.  d.  1.,  aliquis^  s.,  oroilt.  in  e. 

(86)  Levis.  MoBniuro  ct  portaruro  Romae  descriplio 
occurrit  apud  Andrcw  Lumisden.  •  Remarks  on  the 
antiquities  ofRomeand  itsenvirons.  uLond.  in-4<^, 
i7»7. 

(87)  Auro,  c.  d.  e.,  auro  etargento^  a.  s.  I. 
(88^  Martyrumi  d.  e.,  sanctorum  martyrum,  a. 

.s.  e.  K 

(89)  Ecclesia^  s.  c.  d.  e.,  basitica,  a.  1. 

(90)  Sancti  Valentini.  Nunc  Porta  del  Popolo. 
(9i)  Molbium,  a.  s.  c.  d.  e.  I.,  Milvium,  s.  (var. 

lect.) 
(92)  Porciniana,  a.  d.   e.  1.,  Porlitiana,s.  c.  — 


A  ecclesia  (89)  sunt  Marius  et  Martha ;  etiam  Audifax 
et  Abacuc,  filii  eoruro. 

SKCUNDA  PORTA. 

Secunda  porta  Flaroinea,  quie  modo  appellatur 
Sancti  Valentini  (90),  et  Via  Flaminea  ;  et  cura  ad 
pontem  Molbium  (91)  pervenit,  vocatur  Via  Raven- 
nana,  quia  ad  Ravennaro  ducit.  Ibi  in  priroomilliaro 
foris  sanctus  Valentinus  in  sua  ecclesia  rcquiescit. 

540    TERTIA  PORTA. 

Tertia  poria  Porciniana  (92),  et  via  eodem  modo 
appellata,  scd  cum  pervenit  ad  Salariam  nomen 
perdit :  et  ibi  prope,  in  eo  loco  qui  dicitur  Cucu- 
mens,  requiescent  martyres  Fesius,  Johannes, 
Liberalis,  Diogencs,  Biastus,  Lucina ;  ei  in  uno 
sepulchro  ducenli  sexaginta  (93),  el  in  altero  tri- 
^  ginta. 

QCARTA  PORTA. 

Quarta  porta  et  Via  Salaria,  quac  modo  Sancti 
Silvestri  (94)  diciiur.  Ibi  juxla  viam  sanctus  Hermcs 
rcquiescit,  el  sancta  Vasclla,  er  Protus,  ei  Jacin- 
ctus,  Maxilinnus,  Herculanus,  Crispus ;  et  in  altcro 
loco  propc  requiescunt  sancti  marlyres  Pamphitus. 
Quirinus,  septuaginta  gradibus  in  imo  terrae.  Deinde 
basilica  sanctae  Felicilatis,  ubi  roquiescii  illa,  el 
Silanus  filius  ejus,  ei  non  longe  Bonifacius  martyr. 
Ibidcm  in  altcra  ecclesia  sunt  Crisanius,  et  Daria, 
et  Saiurninus,  el  Maurus,  et  Jason,  ei  mater  eorum 
Hilaria,  et  alii  innumcrabilcs.  Et  in  altera  basilica 
sanclus  Alcxander,  Vitalis,  Mariiaiis,  filii  sanctae 
Feiicilatis;  et  sanciac  septcm  virgincs,  Satumina, 
C  Hilarina,  Dominanda  (93),  Rogantina,  Scraniina  (96) 
Paulina,  Donata.  Deinde  basilica  sancii  Silvestri, 
ubi  jacet  marrooreo  turoulo  coopertus ;  et  martyres 
Celestinus,  Philippus  et  Felix  :  et  ibidem  martyres 
treccnti  scxaginta  quinque  in  uno  scpulchro  541 
requiescunt ;  ci  prope  Paulus,  et  Crescientianus, 
Prisca,  Semetrius,  Praxedis  (97),  PotcDliana  pau- 
sant. 

QUINTA  PORTA. 

Qiiinta  porta  Numentana  (98) ;  ibidem  (99)  sancius 
Nicoroedes,  presbyter  el  marlyr  ;  itemque  via  eodem 
modo  dicitur.  Juxtaviam  ecclesia  sanctae  Agneiis, 
et  corpus:  in  alicra  (iOO)  sancta  Emerentiana,  et 
mariyrcs  Alexander,  Felix,  Papias.  In  septimo  mil- 
liario  ejusdcm  vice  sancius  papa  Alexandcr,  eum 
D  Eventio  ei  Theodolo,  pausai. 


Porta  Pinciana. 

(93)  Ducenti  sexaginta^  s.  c.  d.e.,  ducentiqua- 
dragintay  a.  I.  — Ducenti  sexaginta  martyrcs  sagitiis 
confossi  dicuntur  tn  amphiiheatro  jussu  Ciaudii 
imperaioris.  Triginta  vcro  sub  Diocletiano  passi 
suni. 

(94)  )lodo  Sancti  Silvestri.  Nunc  Porta  Salaria. 
(Oij)  Dominanday  a.  c.  d.  e.  I.,  Dunanda. 

(96)  Serantina,  d.  e.,  Serotina,  a.  s.  c. 
(975  Praxedis,  a.  c.  d.  e.  1.,  Praxides^  s. 

(98)  Nnmentana.  Nunc  Porta  Pia. 

(99)  Ibidem,  d.  e.,  ibi^  a.  s.  c.  I. 

(100)  Altera^  c.  d.  e.,  altera  ecclesia,  a.  8.  L 


i305 


GESTA  REGUM   ANGLORQIf .  —  LIB.  IV.  —  VILLELMDS  RDFUS. 


1S(K 


SEXTA  PORTA 

Sexlaporlaet  yiaTiburlina(l),  quae  modo  dicilur 
Porta  Sancti  Laurenlii.  Juxta  hanc  viam  jacet 
sanctus  Laurenlius  in  sua  ecclcsia,  et  Abundius 
martyr.  El  ibi  prope,  in  altera  ecclesia  pausant  hi 
martyres,  Ciriaca,  Romanus,  Justinus,  Crescen- 
tianus.  Rt  ibi,  non  longe,  basilica  sancli  Ipoliti,  ubi 
ipse  cum  familia  sua  pausat,  id  esi,  decem  ct  octo. 
£t  ibi  requiescunt  beata  Trifena  (2)  uxor  Decii,  et 
filia  ejus  Cirilla,  et  Concordia  nutrix  ejus  (3),  El  m 
altera  parte  viae  illius  est  ecclesia  Agapili  (4)  mar- 
tyris. 

SEPTIMA  PORTA 

Seplima  porta  modo  Major  dicitur,  olim  Sircu- 
rana  (5)  dicebatur,  et  Via  Lavicana,  quse  ad  beatam 
542  Ilelenam  tendit.  Ibi  suut  prope  Petrus,  Mar- 
cellinus,  Tyburlius,  Genuinus,  Gorgonius,  et  qua- 
draginta  milites  (6),  et  alii  innumerabilcs  ;  et  non 
longe  sancti  Quatuor  Coronati  (7). 

OCTAVA    PORTA. 

Octava  portaSancti  Johannis(8),  quae  apud  anti- 
quos  Assenarica  dicitur, 

NONA  PORTA. 

Nona  porta  Metrosa  (9)  dicitur,  et  coram  istis 
ambabus  Via  jacet  Latina. 

DECIMA   PORTA. 

Decima  porta  et  Via  Latina  (10)  dicitur.  Juxta 
eam  quiescunt  in  una  ecclesia  martyres  Gordianus, 
et  Epimachus,  Sulpicius,  Valerianus  (11),  Quintus, 
Quartus,  Sophia,  Tripbenus  (12).  Et  ibi  prope,  in 
alio  loco,  Tertullinus  ;  et  non  longe  ecclesia  Beatse 
Eugeniae,  in  qua  jacet,  et  Claudia  matur  ejus  ;  et 
Stepbanus  papa  cum  clero  suo,  numero  decem  el 
Dovem,  et  Nemesius  diaconus. 

UNDBCIMA   PORTA 

Undecima  porta  ct  Via  dicitur  Appia  (13).  Ibi 
requiescunt  sanctus  Sebastianus  et  Quirinus  ;  et 
olim  requieveruiitibi  aposlolorum  corpora.  Et  543 
paulo  propius  Romam  sunt  martyres  Januarius, 
Urbanus.  Xenon,  Quintinus  (li),  Agapitus,  Felicis- 
simus.  Et  in  altera  ecclesia  Tyburiius,  Valerianus, 
Maximus.  Non  longe  ecclesia  Ceciliae  martyris,  ct 
ibi  reconditi  sunt  Stephanus,  Sixtu:«,  Zepherinus, 

(i)  Tiburtina.  Nuuc  Portadi  San  Lorenzo. 

(2)  Trifena^  d.  e.,  Trifonia,  s.  c,  Trifona,  a.  1. 

(3)  Ejus^  s.  c.  d.  e.,  Ypolili,  a.  1. 

(4)  Agapiti.  a.  s.  c.  d.  e.  11»  sancti  Agapiti^  1 2. 

(5)  Sircurana,  e.  L,  Siracusana^  a.  c.  d.,  Seracu- 
sana,  s.  Nunc  Porta  Maggiore. 

{%)QuadragintamHites.  Quadragintamilites  mar- 
tyrium  passi  sunt  sub  Licinio,  Scbastse  in  Armenia. 
'  (7)  Quafuor corona/t.Sicdictiexeoquoddiutissime 
ex  quo  marlyrio  coronati  sunt,  eorum  nomioa  ignola 
remanserint*;  ctquamvis  vera  eorum  nomina  deinceps 
presbytero  cuidam  revelata  fncrint,  primam  lamen 
suamdeoominationem  adhuc  retinuerunt.  (Sharpe.) 

(8)  Porta  Sancti  Johannis.  Porta  di  Sau  Giovanni. 

(9)  Metrosa^  s.  c.  d.  e.,  Metrosi^  a.  I.  —  Nulla 
portse  huju?  mentio  apud  Lumisdem. 

(10)  Latina.  Porta  Lalina. 

(11)  Valerianusy  d.c.,Sejvilianus,B.  s.  I.,  Seas- 
cerianus,  c. 


A  Eusebius,  Melchiades,  Marcellus,  Euticianus,  Dio- 

nysius,  Anteros,  Pontianus,  Lucius  papa(15).  Opta- 

cius,  Julianus,    Colocerus,    Parthenius,  Tarsicius, 

Policamus  (16),  martyres.  Ibidem  ecclesia  sancti 

Cornelii,  et  corpus.  Et  in  altera  ecclesia  (17)  sancta 

(18)  Sotheris :  et  non  loge  pausant  martyres  Ipo- 

litus,  Adrianus,  Eusebius,  Maria,  Martha,  Paulina, 

Valeria,  Marcellus ;  et  prope,    Marcus  papa  in  sua 
ecclesia. 

DE  VIA  ARDEATINA 

Inter  Viam  Appiam  et  Ostensam  (19)  est  Via  Ar- 
dcatina,  ubi  sunt  Marcus  et  Marcellianus.  Et  ibi 
jacct  Damasus  papa  in  sua  ecclesia ;  et  non  longe, 
sancta  Petronilla,  ct  Nereu.%  et  Anchilleus  (20),  et 
alii  plures. 

3  DUODECIMA  POaTA 

Duodecima  porta  el  Via  Ostensa  (21)  dicitur, 
modo  Porta  Sancti  Pauli  vocatur,  quia  juxta  cam 
rcquiescit  in  sua  ecelesia.  Ibidcmque  Timotheus 
martyr ;  et  non  longe,  in  ecclesia  Sanctse  Tecise, 
sunt  martyres  Felix,  et  Adauctus  (22),  et  Nemesius. 
!n  aqua  Salina  (23)  est  caput  Anastasii  martyris. 

544  TERTIADECIMA  PORTA 

Tertiadecima  porta  et  Via  Portuensis  (24)  dieitur. 
Ibi  prope  sunt,  in  una  ecclesia,  roartyres  Feiix, 
Alexander,  Abdon,  et  Sennes,  Symeon,  Anastasius, 
Polion  ,  Vincentius,  Milex  ,  Candida  ,  Annocen- 
tia  (23). 

QUARTADECIMA  PORTA 

Q  Quartadecima  porta  et  Via  Aurea  (26),  qu®  modo 
Porta  Sancti  Pancratii  dicitur,  quia  juxta  eam  re- 
quiescit  in  ecelesia  sna ;  et  alii  martyres,  Paulinus, 
Arthemius,  sancta  Sapientia,  cum  tribus  filiabus 
Fide,  Spe.  Charitate.  Et  in  altera  basilica  (27) 
Processus  et  Martinianus ;  et  in  tertia  Felices  duo ; 
et  in  quarta  sanctus  Calixtus  et  Calcpodius ;  et  in 
quinta  sanctus  Basilides.  Duodecimo  intra  urbcm 
milliario  in  monte  Celio  sunt  martyres  Johannes  et 
Paulus  in  sua  domo,  qnae  est  facta  ecclesia  post 
eorum  martyrium ;  et  Crispinus  et  Crispinianus,  et 
sancta  Benedicta.  In  eodem  monte  est  ecclesia 
sancti  Stephani  prothomartyris,  et  ibi  reconditi 
sunt  martyres  Primus  et  Felieianus.  In  monte  Aven- 

(12)  Tripkenus,  s.  c.  d.  e.  Triphoniuf^  a.  L 
D      (13)  Appia.  Porta  di  San  Sebastiano. 

(14)  QuintinuSt  d.  e.,  Quirinus.  a.  s.  c.  L 

(15)  Papa,  mss.  legunt  papas. 

(16)  Folicamus,  a.  d.  e.  1.,  Politanus,  s.  c. 
i\i)  Ecclesia,  a.  s.  d.  1.,  omitt.  in  c.  e. 

(18)  Sancta,  a.  s.  c.  l.^sanctm^d.  e. 

(19)  Ostensam.  e.  1.,  viam  Ostiensem,  a.  s.  c.  d. 
(iO)  Anchilleus,  e.,  Achilleus^  a.  s.  c.  d.  1. 

(21)  Ostensa.  c.  e.  1.,  Ostiensit,  a.  s.  d.  —  Nunc 
Porta  di  San  Paolo. 

(22)  Adauctus.  a.  c.  e.  1.,  Audactus,  s.  d. 

(23)  Aqua  Saiina.  Nunc  Trefontane. 

(24)  Portuensii.  Porla  Portese. 

(25)  innocentia.  e.,  InnocentiUf  a.  s.  e.  d.  1. 

(26)  Aurea.  e.,  Aureliaf  a.  s.  c.  d.  1.  —  Nunc 
Porta  di  San  Panerazio. 

(27)  Basilica.  c.  d.  e.,  ecclesiaf  s.,  imsilica  mar^ 
tyres^  a.  1. 


i307 


WILLELMl  MALMESBURIENSIS  MONACHI 


1308 


tino  sanctus  Bonefacius,  et  in  monte  Nola  sancta 
Tatiana,  pausant. 

DB  lTi:«ERE  COMITUM   DB   R0M4  AD  CONSTANTINOPOLIM 

§  353.  Hsec  sunt  Romana  ^anctuaria,  hspc  sunt 
in  terris  divina  pignora  ;  et  taracn  intra  hoc  quasi 
coeleste  prompluarium  insano  furore  gens  ebria, 
tum,  cum  illuc  peregrini  ve.nerunt,    foedo  ambilu 

545  omnia  turbabanl,  et  supra  ipsa  sanclorum 
corpora  civilem  libahanl  sanguinem,  dum  non  pos- 
senl  satiare  pecuniarum  libidincm.  Urbani  igilur 
bcnedictione  freti,  comites,  transita  Tuscia  et  Cam- 
pania,  pcr  Apuliam  Calabriam  vcncrc;  statimque 
mare  transissent,  nisi  consuiti  nautae  (28;  propter 
austrorum  violentiam  veluissent.  Quapropter  Nor- 
mannus  et  Blesensis  comites,  qua  quisquo  potcrat, 
hyemem  fovcre,  apud  amicos  perhendinacles.  Solus 
FJandrcneis  ventis  vela  credidit,  proecipiti  consilio 
feliciter  usus:  idcoque  gregariorum  vulgus,  pars 
propter  inopiam  domum  revertit,  pars  pro  intem. 
perie  soli  morbo  deferjl.  Nec  non  el  residui  duces, 
ut  videre  pacatum  classibus  squor,  vernali  sole 
redeunte,  maris  fidem  expcrli,  el  Chiisti  auxilio 
illaesi,  duobus  portibus  excepti  applicucre.  Inde  pcr 
Thessaliam,  cujus  mctropolis  cst  Thessalonica, 
Thraciam,  et  hinc  Constantinopolim  venere.  Multi 
pauperum  illa  via  morbo  cl  inedia  cxlincti  ;  mulli 
in  vado,  quod  pro  rapiditate,  diaboli  dicitur,  inter- 
cepti  (29) ;  pluresque  profecto  perissent  nisi  equi 
emissarii ,  adverso  amni  (30)  oppositi ,  violenti 
gurgitis  vorlices  frcgissent :  ita  quibusdam  vita 
procurala,  reliqui  equis  (3i)  transducti.  Omnis 
itaque  multitudo,  quindecim  dierum  spatio,  prse- 
teritorum  laborum  indulsil  solatio,  posilis  castris 
in  suburbano  civitatis ;  de  qua,  quia  locus  se  ob- 
tulit,  pauca  dicenda. 

VISIO    CONSTANTINI 

g  354.  Gouslarilinopolis  primum  Biranlium  dicla ; 
forraam   anliqui    vocabuli    praeferunt    imperatorii 

546  nummi  Bizantini  vocati  :  hanc  divinilus  mu- 
tasse  nomen,  S.  Aldelmus  auctor  est  in  libro  De 
virginilate  (32),  hujusmodi  sententia.  Constantino. 
in  eadem  urbe  soporato,  visa  est  aslilisse  vctula 
rugis  anilibus  arata  frontem  ;   mox  iroperiali  chla- 

(28)  Nautce,  a.  c.  d.  c.  1.,  naturce,  s. 

(29)  Intercepti,  s.  c.  d.  e.,  suffocati,  l.,  suffoca- 
turi,  a. 

(30)  Adverso  amni.  e.,  adversus  amnem,  d.,  in 
adversus  amnem,  a.  s.  1.,  adversum  amni,  c. 

(31)  Equis,  a.  s.  c.  d.  e.  1.,  aquis,  s.  (var.  lect.) 

(32)  In  libro  Devirginitate.  Cap.  25,  edil.  Whar- 
ton.  —  Vide§  .3i,  not.  87- 

(33)  Discipulum,  Legenda  Conslantini  Roma;  ba- 
ptizali  tredccim  annis  ante  ol>itum  fabricata  est 
oclavo  saeculo.  Baplismum  el  manuum  impositionem 
prima  vice  in  uitimc  morbo  recepisse  videtur, 
(EusBB.  in  Vita  Constant.  lib.  iv,  c.  61.) 

(34)  Lege  professus.  c.  d.  c.,  tege  confessus,  s. 
(var.  Icct.) ;  professus,  a.  s.  1. 

(85)  Ut  itUc  urbcm.,,  fundaret.  In  Iegc7,  tit.  xv, 
posteros  edoccndos  curavit  se  Dei  prsecepto  obe- 
dientem,  semper  mansura  Constantinopolis  funda- 
meata  jecisse :  verba  sunt  haec ;  »  Pro  commoditate 


A  royde  amicta  in  juvenculam  refloniisse,  veridisque 
formae  dccore  Consfantini  pellexisse  oculuro  ut  non 
abstineret  quin  porrigeret  ei  osculum.  Tunc  Hcle- 
nam  malrem,  qua3  adesset,  dixisse  :  «  Haec  tua 
semper  crit,  nec  unquam  morictur,  nisi  in  fine  se- 
culi.  •  Hujus  somnii  solutiooem  Augustus,  extruso 
sopore,  jcjuniis  el  elecmosynis  extrahebat  e  coelo 
Ei  ccce,  post  octo  dies  iterum  soporatus,  visus  est 
videre  Silvestrum  papam,  paulo  ante  defunctum, 
qui  duici  luminum  risu  discipulum  (33)  perstrio- 
gens,  a  Consueta,  »  inquit,  «  egisti  prudentia,  ut 
quod  inlellectum  effugerct  hominis,  a  Deo  expecta- 
ressolvendum  nodum  ^Tenigmatis.  Ha?c  igiturquam 
vidisli  anicula  est  civilas  ista,  a^vi  situ  decrepita  ; 
cnjus  jam  veluslate  quassa  mcBnia,  et  vicinam  rui- 

3  nam  minantia,  reparatorem  dcsiderant.  Sed  tu  eam 
muris  reformans  et  opibus,  vocabulo  quoque  insi- 
gnics  tuo,  et  regnabit  in  ca  perpetuo  imperaloria 
progenies.  Nam  taraen  tuo  arbitratu  fundamcnta 
jacies,  sed  ascenso  sonipede,  cui  quondam  rudis 
Christicola  insidcns  apostolorum  Romae  circuisti 
ecclesias,  laxatis  habenis,  quo  volet  eundi  prom- 
ptum  illi  ccdcs  arbilrium ;  habebisque  in  manu  ha- 
siam  regiam,  cujus  cuspide  in  terram  tracta  muri 
scribentur  vesligia.  Consules  ergo  547  in  lerra 
cuspidis  magisterium  quo  ordine  disponi  debeant 
fundamenta  mocnium.  » 

DE  URBK  CONSTANTINOPOLITANA. 

g  355.  Paruit  Augustus  visioni  praeclue,  et  civi- 
tatem  sequam  Romse  constiluit  ;  lege  profeasus  (34) 
p  non  debere  imperatorem  Romae  principari  ubi  a 
Chrislo  coronati  apostoli  principabantur.  Fecit  in 
ea  duas  ecclesias,  quarum  una  Hirenis,  altera  dici- 
tur  Apostolorum  ;  invehens  illuc  numerosa  sancto- 
rum  corpora,  qui  possint  contra  incursus  hostium 
cceleslium  impelrare  palrocinium.  Statuas  quoqne 
triumphalium  virorum  a  Roma  dcductas,  et  simu- 
lacra  deorum  ad  videnlium  ridiculum,  et  tripodas 
Delficos,  in  Circo  dedit,  ad  spectaculum  simul  et  ad 
civitatis  omamentum.  Gratumquc  admodum  fuisse 
ferunt  impc.nuli  animo  ut  illic  urbcm  divino  jussu 
ftmdaret  (3.5),  ubi  et  soli  ubcrtas  et  coeli  temperies 
mortalium  saluli  conveniret  ;  quia  enim  in  Britan- 
nia  natus  fucrat  (3G),  ardores   solis   cxosus  erat. 

urbis  quam  aeterno  nomine,  jubente  Deo,  donavi- 
D  raus.  M  {Cod.  Tlieod.^  lib.  xiii,  til.  v,  leg.  7.) 

(36)  Briiannianatus  fuerat.  Glossainl.  I.  Notade 
Constantino,quodin  Britannianntu^  esset^quasnunc 
dicitur  Anglia.  —  Locus  inquo  natus  est  Constanti- 
nus,  non  secus  acmatris  ejus  Helenseconditioansam 
pra^bucrcnonlitterariis  tantum,  sed  et  nationalibus 
controversiis.  Tres  sunt  opiniones  de  ejus  ortu. 
Anglici  antiquarii  hoc  dccus  Britannise  vindicant 
ex  his  panegyristjB  ejus  verbis  :  Britannias^  iUic 
oriendo,  nobilis  /ecisti ;  scd  ista  verba  non  minus 
proprie  a  i  accessioocm  quam  ad  Constantini  nati- 
vilatem  referuntur.  Recentioris  temporis  Graeci 
scriptores  honorem  ejus  ortus  Deprano,  quae  est 
civitas  in  Nicomediae  sinu,  ascribunt,  urbi  matris 
ejus  patcr  tabcrnariam  exercebal;  at  vero  Nassius 
in  Dacia  locusestubi  valde  probabiliter  dicm  vidit. 
Urbis  hujus  jura  coaevis  stant  innixa  auctoritatibus. 


1309 


GESTA  REGUM  ANGLORUM.  —  LIB.  IV.  —  VILLELMUS  RUFUS. 


1310 


Est  vero  Thracia  una  (37)  548  Europae  proviacia, 
ut  poelae  quoque  canunt,  Hcbri  fluminls  glacie  et 
Bislonio  aquilone  perfrigida  ;  faecundae  (38)  vicina 
Moesiae,  cujus,  ut  ait  Virgilius  (39),  «  mirantur 
Gargara  messes.  »  At  vero  Constantinopolis,  cir- 
cumflua  Ponto,  Europae  atquc  Asiae  carpit  utrioque 
libratam  terapcriem,  quod  aquilonares  biatus  roul- 
ceat  e  proximo  veniens  Asiaticus  eurus.  Porrigitur 
ergo  urbs  ingentibus  moenibus,  sed  eam  angustat 
convenarum  innumerus  populus  ;  quajtropter,  ru- 
piuro  roolibus  et  arenarum  cumulis  profundo  inje* 
ctis,  longe  itur  in  salum,  et  novo  commento  tellus 
inventa  veteres  contrahit  undas.  Stupet  itaque  mare 
peregrinos  vitreo  in  gurgile  campos,  urbemque 
suam  totis  terrarum  cororoodis  cingit  et  pascit.  Est 
enim  civitas  undiquc,  praeter  ad  aquilonem,  mari 
roagno  cincta  ambitu  muroruro  juxta  situm  pelagi 
angulosa,  viginti  (40)  millia  passuara  rouro  coro- 
plexa.  Danubius,  qui  et  Ister  (41),  occultis  canali- 
bus  (42)  sub  terra  influit  urbi;  diebusqueconstitutis, 
ablato  pessulo  inductus,  ccpnum  platearum  pelago 
importat.  Certavere  zelo  imperiali  Augusti  singuli 
decorero  addere,  quisque  arbitrantes  aliquid  se 
institutae  debere  operae  ;  iste  sanctorum  reiiquiis, 
ille  divitiis,  Constantinus  omnibus. 

549   "^^  IMPERATORIBUS  CONSTANTlNOPOLIS. 

§  356.  Regnaverun  in  ea,  post  Constantinum  Ma- 
gnuro,  impcratores  quorum  haec  sunt  nomina  :  Con- 
stantinus  filius  ejus,  Julianus  apostata,  Jovinianus, 
Valens,  Theodosius  major,  Archadius,  Theodosius 
minor,  Marcianus,  Leo  primus,  Leo  minor,  Zimo, 
Anaslasius,  Justinus  roajor,  Justinianus  (hic,  lite- 
ris  et  bellis  nobilis,  fecit  in  Consiant  nopoli  eccle- 
siaro  Divinae  Sapientiae,  id  esl,  Domino  Chrislo, 
quara  Agiam  Sophiam  cognominavit ;  opus,  ut  fe- 
runl,  omnibus  per  orbem  aedificiis  magnificentius, 
quodque  ceria  rerum  facie  inspectum  vincat  aropul- 
lata  verba  referentiura)  ;  Justinus  minor,  Tiberius, 
Mauricius,  priraus  Graecus,  Focas,  Heraclius,  Con- 
stantinus  filius  Heraclii,  Heracleonas,  Constans 
( iste  Roraara  veniens,  ct  quod  reliquura  erat  orna- 
tus  antiqui  corradens,  tegulis  etiam  aereis  fastigia 
ecclesiarum  nudavit,  triumpho  scilicet  apud  Conslan- 
tinopolim  de  hisce  menubiis  inhians ;  sed  ci  infelici- 
terilia  cessit  aviditas,  quia,  continuo  apud  Siracu- 
sas  extinctus,  Saracenis  Alexandriam  deferentibus 
omncs  illas  reliquit  exuvias),  Constantinus,  Justi- 
nianus.  Leontius,  Tibcrius,  iterum  Justinianus,  Phi- 

(31)  Thracia  una,  s.  c.  e.  1.,  tertia^  a.  d. 
(3«)  Fcecundas,   Fascunda,  d.,  fascundat,  e.  I., 
omilt.  in  a.  s.  c. 

(39)  Vi  ait  Virgilius.  Georg.  i.  103. 

(40)  Viginti,  s.  c.  e.,  duodecim,  a.  d.  I. 

(41)  Danubiwt,  qui  etlster,  Vidc  Pomponium  Me- 
lam,  lib.  ii,  c.  1  ;  Ptolom.  lib   ir,  c.  8. 

(42)  Occultis  canalibus,  Danubius  per  sex  ostia  in 
Pontem  Euxinum  influit.  Lycus  autero  ex  doonim 
rivulorum  confluxu  formatus,  in  Constantinopoiis 
portum  aquae  frigidae  perpetuam  fundit  copiaro,  qua 
ima  pars  sinus  abluiiur,  periodicaeuue  pisciuro 
turmae  in  capacem  Constantinopolis  portum  refu- 
gium  quacrere  alliciuntur. 


A  lippicus,  Anastasius,  Theodosius,  Leo  tertius.  Hi 
orones  (43)  regnaverunl  et  in  Constantinopoli  et  in 
Roma  ;  sequenlcs  tantura  in  Constautinopoii  :  Con- 
stantinus,  Leo,  Conslantinus,  Nicephorus,  Stauni- 
tius,  Michael,  Leo,  Mir.hael,  Thcophilus,  Michacl, 
Basilius,  Leo,  Alexander,  Constantinus,  Romani 
duo,  Nicephorus  Focas,  Johannes  Basilius  ct  Con- 
stantinus,  Romanus,  Michael,  Michael,  Constantinus, 
Theodora  imperatrix,  Michael,  Sachius  (44).  Con- 
slantinus,  Romanus  Diogenes,  550  Nicephorus 
Bulanius,  Michael  (45)  :  hic,  per  Alexium  depulsus 
iroperio,  ad  Guiscarduro  in  Apuliam  clandestinam 
fugaro  coniposuit ;  traditaquc  ilii  potestate,  aliquid 
se  opinatus  est  fecisse  quod  (46)  nocerct  Alexio. 
UndeGuiscardo  aggrediendi  roagna  increvit  animus, 

o  ut  inani  spe  mentiretur  (47)  sibi  acquiri  posse  per 
induslriam  quod  aller  amiserat  per  ignaviam  (48)  ; 
sed  quantum  istis  profecerit  praeeedens  liber  pate- 
fecit.  Est  in  ea  civitate  lignum  Domini  ab  Helenade 
lerosolymis  delatum.  Requiescunt  ibi  apostoli,  An- 
draeas,  Jacobus  frater  Domini,  Mathias  ;  prophetae, 
Eliseus,  Samuei,  Daniel,  et  alii  plures ;  Lucas  evan* 
gelista,  martyres  innumerabiles ;  confessores,  Jo- 
bannes  Chrysostomus,  Basilius,  Grcgorius  Nazian- 
zenus,  Spiridion  ;  virgines,  Agalha,  Lucia ;  omnes- 
que  postremo  sancti  quorum  corpora  illuc  ex  om- 
nibus  regionibus  imperatores  convellere  potuenint. 

§  357.  Normannus  itaque  et  Blesensis  comites  ho- 
miniuro  suuro  Graeco  prostraverunt  (49)  ;  naro  jam 
Flandriia   transierat ,   et  id  facere  fastidierat,  quod 

G  se  meminisset  naturo  et  educaturo  libere.  Alii,  data 
fide  acoeptaque,  Niceam  pertendunt  hebdoroada 
Junii  (50)prima  (A.  D.  1097),  quara  jam  caeleri  a 
medio  Maii  obsederant.  Ita  coujunctis  viribus  roultae 
utrinque  roortes  actae  sunt  :  cum  ab  oppidanis  facile 
in  subjectos  telorum  omnia  genera  rotarentur,  nec 
alicujus  licet  inertissimi  manus  in  confertos  frustra- 
retur.  Quin  et  exaniroatoruro  cadavera  Turci  uncis 
ferreis  in  roururo  trahebanl,  551  ludibrio  nostro- 
ruro  excamiflcanda,  vel  ablatis  vestibus  denudanda 
(51).  Doluerunt  id  Franci  :  nec  prius  abstiterunt 
ferro  exercere  dolorero,  quam  Turci,  extremis  ma- 
lis  fessi,  die  solstitii  aestivalis  per  clandestinos  nun- 
cios  iropcratori  se  dedidere.  llle,  qui  nihil  praeter 
cororoodum  suuro  pensare  nosset,  denunciavit  Fran- 

Q  cis  ut  abirent ;  roalens  urbem  servari  Turcorum 
aperlae  perfidiae,  quam  Francorum  suspeetae  poten- 
tiae.  Jussit  taroen  distribui  argentum  et  aurum  op- 

(43)  Hi  omnes,  Finalis  separatio  utriusque  impe- 
riiy  Oriontis  scilicet  et  Occidentis  multo  ante,  sub 
Theodosii  Magni  filiis  contigeral,  a.  D.  395. 

(i4)  Sachius,  Isaac  Comnenus. 

(45)  Michael,  Michael  YU  praecessit  Nioephorura 
Botaniaten,  qui  ab  Alexio  expulsus  est. 

(46)  Fecisse  quod,  s.  c.  d.  e.,  ef/icisse  quo^  a.  L 

(47)  Mentiretur,  a.  c.  d.  e.  L,  nitefetur,  s. 

(48)  Ignaviam,  a.  s.  c.  d.  e.  I.,  ignominiamf  s. 
var.  lect.) 

(49)  Prostraverunt^  s.  e.  d.  e.,  prostituere^  a.  L 

(50)  Junii,  a.  d.  e,,jejuniij  s.  c.  L 

(51)  Denudanda,  d.  e.,  dejicisnda,  a,  s.  c*  I, 


1311 


WILLELMI  MALMESBURIENSIS  MONACHI 


1312 


tiroalibus,  nummos  sereos  iDfcrioribus,  ne  se  irre-  A 
rouneratos  quererentur.  Ila  Turci,  qui  jam  a  quin- 
quaginta  annis  Bithyniam,  quse  est  pars  Minoris 
Asise,  quam  Romaniam  dicunt,  Euphrate  transito 
possederanl,  in  superiores  fuga  terras  concessere  ; 
veruntamcn  ausi  sunt,  obsidione  soluta,  cxercitum 
ultra  progrcdicntem  incesscre,  auctore  quodam  So- 
limanno  (52j  cui  dominium  tolius  Romanise  obtige- 
rat(53).  Is.  coaclis  sagittariorum  millibus  sestima- 
tione  trecentis  sexaginla;  nostros,  nihil  minus  quam 
bellum  roeditantesy  tanta  vi  aggressus  est,  ut,  fcr- 
reo  imbre  sagittarum  inundante  pertcrriti,  omncs 
incunctantcr  dorsa  nudarcnt.  Et  tum  forte  dux  (54) 
Godefridus,  et  Hugo  magnus,  et  Raimundus  aliam 
viam  invaserant,  ut  et  inimicorum  sc»lum  popula- 
rentur  latius,  et  suis  pabula  comparent  facilius.  3 
At  vero  Normannus,  ancipiti  descrimine  perrootuF, 
advenlum  Turconim,  expcdilis  cur^oribus,  Gode- 
frido  et  caeteris  per  lutos  iramiles  iniimavit.  Illi, 
roorse  nescii,  signis  in  hostem  conversis,  socios  eri- 
puere  periculo  ;  552  namque  hi  jam  indiscrcte  in 
tentoriis  suis  necabantur,  nihil  bello  intenti,  sed 
solis  lachrymis  et  precibus  auras  implentes.  Nce 
rimabalur  hostis  vulnen  aditum,  scd  in  nolhos  for- 
tunam  emiltens,  nunquam  pro  densitate  cuneoruro 
inanem  referebal  manum.  Sola  erat  mortis  dilatio, 
quod,  quiajuxta  quoddam  arundineium  pugnabatur, 
equi  Turcorum  impediti  liberis  non  exullabant  cur- 
sibus.  Sed  tandcm  visis  antesignanis  optimalum  ve- 
nicntium,  nostri  ex  arundinclo  prodeunt  ;  ct  ac- 
clamato  signo  militari,  «1  Deus  vult(55)!  »dissipatos  p 
ordines  bostium  inVadunt,  sociis  ut  cx  altera  parte 
feriant  innuentes.  Ita  Turci,  cum  utrinque  premc- 
rentur,  nescio  quid  dirum  stridenles,  ululalibus  in 
cocluro  actis  difiugere  ;  ncc  solito  more  pugna  fuga- 
ci  usi,  scd,  abjectis  arcubus,  niajus  aliquid  quam 
humanum  timorcm  continua  Irium  dicrum  fuga  tc- 
stati  sunt.  Nec  erat  qui  eos  fugaret ;  quia  equi  no- 
strorum,  vix  jejuno  cespite  vitam  sustcntantes,  ala- 
crem  pcrsecutionem  negabant,  lasso  statim  ilium 
pulsu  defectionem  suam  (56)  ostcndentes.  Erat 
enim  Asia,  terra   quondam    frugum  fcracissima,  ita 


moderno  et  anliquo  tempore  Turcis  saBvienlibus  ex- 
pilata,  ul  vix  raro  exercilui  alimoniam  ministrare 
suificcret,  nedum  tanlae  multiludini,  quae  totas  se- 
gctes  depastura,  lolos  aranes  epotatura  (57)  videre- 
tur  :  SESlimabanlur  enim  cum  a  Nicea  (58)  disces- 
sere  553  septingenta  millia,  pars  reliqua  vel  ferro 
iuleremla  vel  valcludinc  minuta,  major  domos 
dilapsa. 

g  358.  Inde  ergo  (59),  per  Anliochiam  Pisidiae  et 
Iconium  urbes,  Eracleam  venere;  ibi  signum  in  ccelo 
viderunt  raodo  cnsis  fulminei  figuraluro,  mucrone 
versus  orientem  protcnlo.  Jamque  a  Ralendis  Julii 
(Jul.  1)  (60),  cum  Niceam  dcseruerant,  Octobris 
mensis  nonse  (Ocl.  7)  volvebaolur  (61),  quando  An- 
liochiam  Syri«  venere  ;  cujus  situro  commemora- 
rem,  nisi  aviditatem  meam  prseoccuparel  Ambro- 
siana  in  Egesippo  facundia(62),  simuletquod  vereor 
ne  mihi  verialur  vilio  quod  tam  frequenter  in  di- 
grcssionibus  percgrinatur  narratio.  Veruntamen 
quantum  suscepti  operis  narratio  (()3)  postulat,  di- 
caro. 

DE  URBE  ANTIOCHIA. 

§  35U.  Civitas  est  roaximo  rouro  clrcurodalai 
montem  eliam  moenibus  complexa  (64)  ;  a  Seleuco, 
rege  Asise,  nomine  Antiochi  patris  cognominata  ; 
post  Romam,  et  Constanlinopolim,  et  Alexandriaro 
quarlo  per  orbcro  loco  cunctis  civitatibus  praelata  ; 
moenibus  tula,  montibus  ardua  ;  magis  ingenio 
quam  vi,  si  unquam  capialur,  obtinenda.  Fluvius 
illi  proximus,  quem  modo  Fernum,  quondam  Oron- 
tem  vocatum  inielligo,  duodecimoab  urbe  milliario 
accipitur  pelago,  tlucntis  rapacibus,  554  ^^  ip^^ 
impetu  frigidioribus,  salubris  aurse  temperie  saluti 
(0*5)  medelur  civium  (66)  ;  comraeaturo  qvoque  na- 
vium  oppidanis  invchens,  perseveranliaro  obsiden- 
lium  quantolibet  tem|;ore  deridet.  Ibi  primum  Chri- 
stianismi  (67)  venerabile  vocabulum  cxcogitaturo, 
Indo  Paulus,  hujusce  religionis  incentivum  etfomes, 
ad  prsedicandum  processit.  Ibi  beatus  Petrus  priroi 
antistitii  catliedram  sedit ;  in  cujus  honore  fundata 
illic  ecclesia  toto  Turcorum  tempore  illibata  per- 
mansit  :  nec  minus  altera,  in  honore  sanctae  Mariae. 


(52)  So/tman^o.  ApudTurcasejus  nomen  erat  Ki- 
lidge  -Arslan  ;  cjus  rcgnum  ab  Ilellesponto  ad  Syria;  D 
confinia   protendebatur,   iterque  ad   Hierosolymam 
obstruebat.  Vidu  de  Guigncs,  tom.  III,  p.  11,  pp.  10-30. 

(53)  Obligerat.  a.  d.  e.  I.,  obvenerat^  s.  c. 

(54)  Dux,  a.  s.  c.  d.  1.,  omitt.  in  e. 

{o^)  Acclamato  iigno  militariju  Deusvult» — Cum 
Urbanus  II  ab  alto  suggestu,  in  emporio  Claromon- 
lano  multiludioem  alloqueretur,  populum  ad  susci- 
piendam  cnicem  incitans,  frequcnter  dicentcm  in- 
terrupit  astantium  clamor  conclamantium  :  Deus  lo 
voli  1  Deus  vult.  Profecto  voluntas  Dei  est  I  subji 
ciebat  pontifex,  et  verba  haec,  a  Spiritu  sancto  cer- 
tissime  inspirata  ;  in  perpetuum,  ut  vester  militaris 
clamoradoplentur.  » 

(56)  Defectionem  suam.B.  d.e.,defectum  suum\, 

(57)  A»nnes  epotatura.  d.  e.  I. ,  amnes  se  potaturaf 
c.  amnes  epotura^  tL.,  amnes  epotatum^  s. 

(58)  A  Nicea,  a.  s.  d.  e.  1.,  antea^  c. 


(50)  Ergo.  a.  s.  c.  d.  I.  omitt.  in  e. 

(60^  Julii.  a.  e.  I.,  Junu,  s. c.  d. 

(61)  Nona^  volvebantur,  a.  s.  c.  d.  1.,  nonevolve- 
banlur^  e  1. 

(^i)  Ambrosiana  in  Egesippo  facundia.  Egesip- 
pus,  Graecus  secundisseculi  scriptor,  Utstoriaro  cc- 
clesiasticam  in  quinque  lihris  composuit,  cujus  fra- 
gmeutum  lantum  supercst.  Liber  eliaro  De  Judaeorum 
bellis  et  Jp.rolosymse  destructione,  qui  in  Lalinura 
sermonem  a  S.  Ambrosio  translalus  fuisse  traditur, 
illi  attrihutus  est. 

(63)  Ffarralio.  s.  c.  d.  e.,  necessitas^  a.  c. 

(64)  Complexa.  s.  c.  d.  c.,  circumplexa,  a.  1. 

(65)  Saluti,  s.  d.  e.,  sanifati^  I. 

f66)  Civium,  s.  d.  e.,  civicas,  a.  c.  1. 

(67)  Christianismi,  d.  e . ,  Christiani  olim  nominis^ 
a.  s.  I.,  Christianismiolim  nominis,  t,"^  Act .  apost, 
XI,  26. 


«313 


GBSTA  REGUM  ANGLORUM.  —  LIB.  IV.  r-  VlLLELMUS  RUFUS. 


I3{4 


cons2crala,  decore  sui  oculos  spectanliura  lenebat ;  A  556  in  caslra  Francorum  emiUenles,  ut  illos  eo 
roinim  in  modum,   ut  cujus  persequebaolur  fidem      modo  ad  dolorem  incenderent. 

DE  FAME   OBSIDENTIUM. 

8  362.  El  jara,  devastaiis  omnibus  circa  urbem 
quae  ad  victum  polerant  parari,  temeraria  fames, 
quaj  tuta  eliam  expugnare  solet,  exercitum  inces- 
sere  coRperal;  adeo  ut,  nondum  surgentibus  ia 
altam  segelum  culmis,  quidam  siliquas  fabarum 
nondum  (78)  adultarum  pro  summis  deliciis  am- 
plecterenlur.  Alii  cnrnes  juraenlorum,  alii  coria 
aquis  mollita,  quidam  carduos  parum  coctos  pcr 
abrasas  fauces  ulero  dimiltebanl  ;  quidam  vel  mu- 
res,  vel  talium  quid  deliciarum,  poscentibus  aliis 
venundabant,  et  esurire  sustinebal  prolalo  jejunus 
vendilor  auro.  Nec  defuere  qui  cadavera  cadaveri- 


reverentur  aedem. 

DB  OBSIDIONE  ANTI0CH1£. 

§  360.  Hanc  itaque  civitatera  Franci  ab  Octobri 
usque  ad  Junium  (68)  circumscdere  (69),  tentoriis 
circum  muros  amne  transito  locatis  ;  pcrspectaque 
difficultate  expugnandi  (70),  timidilati  quoruiidam 
obviandum  arbitrati,  omnes  pariter  proceres  sacra- 
mento  fecere  obsidioni  non  ponendas  fcrias  quoad 
vel  vi  vel  ingenio  prenderetur  civitas ;  el,  ut  quod 
intendebant  facilius  implerent,  caslra  cis  fluvium 
constiluerunt  multa,  quibus  impositi  railites  castra 
(71)  praetenderent .  Aoxianus  quo^ue  civitatus  admi- 
ralus,  videns  Francos  non  joco  et  jejune  agere,  sed 


civitatem  serio  irapeterc,  Sansadolera  filiura  ad  Sol-  B  b"»  iofarcirenl,  humanis  pasti  carnibus ;  longe  ta- 


danum  iraperatorera  (72)  misil,  555  qui,  Franco 
rum  audaciam  exponens,  suppetias  expeleret  (73) 
Soldanus  apud  Persas  qui  apud  Romanus  Augustus, 
tolius  orientis  et  omnium  Saracenorum  rector. 
Quod  ideo,  ut  a?stimo,  taradiu  raanet  et  propagalur 
imperium,  quod  gens  illa  parura  (ut  dixi)  bellicosa, 
et  vivacis  sanguinis  inops,  scrael  acceptura  nescit 
dediscere  servitium,  ignoranlque,  ut  Lucanus  ait 
(74). 

Ideo  datos  ne  quisquam  serviat  enses. 
At  vero  gens  occideutalis,  audax  et  effera,  diutur* 
nam   unius  populi  (75)  dedignatur  dominationem ; 
seepe  se  servilio  exuons,  el  dc  uno  in  aliud  transfe- 
rens.  Deniqne  Romanum  imperium  prius  ad  Francos, 


men  el  in  monlibus,  ne  nidore  carnis  adust»  c»- 
teri  offenderentur.  Plures,  spe  reperiend»  alimoni», 
ignotis  vagabantur  semitis ;  et  a  lalrunculis,  viarum 
gnaris,  trucidabantur.  Sed  non  multo  posl  civitas 
deditioni  conscnsit. 

QUOMODO  BOAMUNDUS  TURCUM  QUENDAM  AD  PRODITIO- 

NEM  URBIS  FLEXIT. 

8  363.  Boamundus  enim,  solertis  ingenii  vir,  ea 
parte  qua  praetendebat,  principera  quendara  Tur- 
cum,  maxiraa)  turris  cuslodem,  promissis  ingen- 
tibas  ad  proditiouem  per  internuncios  solicilave- 
rat  (79).  Illequoque,  ut  infamiam  proditionis  insigni 
excusalione  palliaret,  Boamundo  filium  in  obsida- 
tum  dedit ;  Christi  edicto,  quod  per  somnium  didi- 


post  ad  Teutones  declinavit ;    orientale  apud  Persas  C  ^''^*f '  ^^  ««  ^»^«^6  professus.    Suos  557  igiiur  ad 

turrim  Boamundus  admovit,  prius  clandestino  astu 
perpctuum  a  proceribus  civilatis  donum  (80)  nactus, 
si  possit  adquirere.  Ita  Franci,  per  funeas  scalas 
nocte  inlempesta  in  murum  evecti,  vexilloque  Boa- 
mundi,  quod  vermiculatum  erat,  veniis  in  fastigio 
lurris  exposito,  signum  Chrislianum  laetis  fragori- 
bus  ingeminant,  «  Deus  vult  I  Deus  vull  I  »  Turci 
experrecti,  el  soporis  penuria  inertes,  fugam  per 
angiporlus  invadunt  :  dislriclia  noslri  gladiis  inse- 
cuti,  raagnas  de  inimicis  strages  acervant.  In  ea 
fuga  occidit  (81)  Aoxianus  urbis  admiratus,  a  quo- 
dam  rustico  Syro  decollatus  :  capul  ejus,  Francis 
allatum,  ridiculo  et  gaudio  fuit. 

DE  ADVENTU  TURCORUM. 

referre  :  cujus  contumeliae  ullionem  in  Syros  el  g  364.  Nec  diu  opima  victoria  laetati,  postero 
Armenios,  civiutis  indigenas,  Turci  refunde- 1>  die  Turcorum  obsidionem  extra  muros  ingenuere. 
bant  (77) ;   balislis  et  petrariis  capila  interemturum      Venerant  illi  a  Sansadole  invitati,  (82)  duce  Corba- 


semper  durat. 

QUARB    TURCl    CIIRISTIANOS    URBIS    INDIGENAS    0€CI- 

DERINT. 

§  361.  Ad  hujus  igitur  imperii  principem  Sansa- 
doles  missus,  viam  studio  celerabat  juvenili ;  pater 
interira,  in  custodia  urbis,  imperatorio  non  deerat 
muneri.  Ncc  contenta  virtus  inclusorum  sua  tutari, 
nostros  ultro  lacessebat;  crebro  illos,  et  subito, 
pabulanles  et  nundinantes  aggressa^  nara,  de  in- 
ventis  navibns  pontem  facicntes,  nundinas  ultra 
fluvium  conslituerant  (76).  Opc  igitur  Christi  per- 
tinaces  suraptis  armis  hostes  audacter  propellcret, 
ut   nunquam  eos   superiorem   gloriam    paterentur 


(68)  Ah  Octobri  usque  ad  Junium.  Die  21  Octobris 
1098  Junii3,  1098. 
(61))  Circumsedere^  s.  c.  d.  e.,  circumdedere^  a.  I. 

(70)  Expugnandi,  ii.  d.  o.  I.,  capiendi^  s.  c. 

(71)  Castra.  c.  e.,  excubiaSy  a.  s.  d.  I. 

(72)  Imperatorem.  c.  d.  e.,  imperatorem  Persi- 
dis.  a.  s.  I. 

(73)  Expeterety  s.  c.  d.  e.  ;  orar#^,a.  1. 

(74)  Ut  Lucanus  ait.  Pharsaha,  iv,  579. 

(75)  Populi.  s.  d.  e.;  gentis,  I. 

(76)  Constituerant.  d.e.;  institueranty  a.s.c.l. 

(77)  Uelundebant.   a.    d.    e.  I.  ;  infundebant, 

8»  C. 


(78)  Nondum,  a.  s.  c.  d.  1.;  omitt.  ine. 

(79)  Principem  quendam  Tureum. ..,  per inter^ 
nuncios  solicitaverat.  Phirouz,  Syrus  quidam  apos- 
tata,  hujus  perfidiae  machinatcr. 

(80)  Donum.  a.  c.  d.  e.  1. ;  dominum,  s. 

(81)  Occidit.  a.  c.  d.  e.  1 2  ;  cecidit.  s. ;  occiditur, 
11. 

(SiyDuce  Corbaguath..,  trecenta  miltia,  etc.  In 
descnbendo  KerbogaB  exercitu  plerique  Latini  histo- 
riographi,  auctor  libri  cui  litulus  Gesta  (p.  17)  Ro- 
bertus  monachus  (p.  56),  Baldricus  (p.  111),  Ful- 
cherius  Carnolensis  (p.  892),  Guibertus  (p!  512), 
Gmllelmus  Tvr,  (hb.  vi,  c.  3,  p,  714),  Bernardua 


1315 


WlLLELMI  ItfALMESBURlENSIS  MONACHT 


f3f« 


gnath  satrapa  orientali,  qui  ab  imperatore  Persidis 
acceperat  trecenta  millia  cum  viginii  septera  ad- 
miratis.  Horum  sexaginta  (83)  in  arcem  urbis  pcr 
scopulos  ascendere,  advocantibns  eos  Tnrcis  qui 
adbuo  ibidem  remanserant.  Itaque  illi  crebris  ex- 
cursibus  Christianos  potissimum  fatigabant,  nec 
erat  ulia  spes  nisi  in  Dci  auxilio;  558  cum  bello 
infestatis  cresceret  inedia,  inedia  semper  magno- 
rum  (88*)  comes  prima  malorum.  Quapropler,  tri- 
duano  prius  cum  letaniis  exacto  jejunio,  legatus 
Petrus  beremlia  mittilur  ad  Turcos.  Is  familiari 
sibi  eloquio  ista  prosecutus  est  (84),  ut  Turci  Chri- 
stianorum  terras,  quas  olim  pervaserant  iodcbite, 
DODC  evacuent  voluntarie.  Justum  esse,  ut  sicut 
Christiani  non  infestant  (85)  Persidam,  ita  Turci 
Don  urgeant(86)  Asiam.  Proinde  aut  libenli  discessu 
nativum  solum  repetant,  aut  mane  futuro  bellum 
expectent ;  sorlera  per  duos  vel  quatuor  vel  .oclo 
experiantur,  nc  pcriculum  ad  totum  vergat  exer- 
citum. 

QUOMODO   CHRISTIANOS  TURCOS  VICERINT. 

§  365.  Non  erat  Corbaguath  ejus  facilitatis  ul 
legatum  dignaretur  responso,  scd  scacchis  ludens, 
et  dentibus  infrendens,  inanem  dimisit  :  boc  tan- 
lura  dicto,  Jam  conclamatam  esse  Franconira  su- 
perbiam.  Ille  quoque  concite  rediens  exercitum  de 
insolentia  Turci  certiorem  reddidit.  Tunc  omnes  se 
alterutrum  animantes,  etiam  per  prseconem  Cla- 
mare  fecere,  ut  quisque  nocte  illa  equo  suo  pro 
poBse  praebendam  porrigeret,  ne  sequenti  die  mul- 
tiformibus  gyris  fatigatus  deficeret.  Jamque  mane 
inclaruerat,  cum,  per  acies  dispositi,  vexillis  in 
bostem  infestis  prodeunt.  Primam  turmam  duxere 
duo  Roberti,  Normannus  et  Flandrensis,  et  Hugo 
magnus ;  secundam  dux  Godefridus ;  tertiam  Po- 
diensis  559  episcopus.  Boamundus  in  extremo 
agmine  incedebat  (87)^  caeteris  subsidio  futurus. 
Raimundus  in  urbe  remanserat,  qui  nostris  re- 
ceptui  provideret,  si  necesse  forel.  Hoc  Turci  emi- 
Dus  conspicati,  primo  quid  esset  baesere.  Mox 
cognilo  vexillo  episcopi,  quod  eum  maxime  metue- 
rent,  quia  illum  papam  Christianorum  et  incenlo- 
rem  bellorum  diclitarent  (88),  antequam  ferirentur, 
videntes  quod  nostri  tam  animose  et  incunctaater 


A  procederent,  terga  dedere  :  alleri  quoque,  iosperato 
exilientes  tripudio,  cedentes  cedidere,  qnantum  vel 
peditum  ilia  vel  equitum  calcaria  sufficere  potuenint. 
Persuadantque  sibi  videre  se  antiquos  martyres, 
qui  olim  militer  fuissent,  quique  mortis  pretio 
parasscnt  prima  vitae,  Georgium  dico  et  Deme- 
trium,  vexillis  levalis  a  partibns  montanis  accur- 
rcre,  jacula  in  hostes,  in  se  auxilium  vibrantes. 
Nec  diffilendum  est  affuisse  martyres  Christianis, 
sicut  quondam  angelos  Machabeis  simili  duntaxat 
causa  pugnaniibus.  Reversi  vero  in  praedam,  tantt 
in  castris  illorum  reperiunt  quae  cujuslibet  avidissi- 
mi  (89)  cxercitus  salietatem  possent  vel  temperare 
vel  extinguere.  Hoc  praelium  actum  est  anno  incar- 
nationis  Dominicae   millesimo   nonagesirao  octavo, 

jg  quarto  kalendas  Julii  (Jun.  28) ;  nam  pridie  Nonas 
Julii  (90)  (Jul.  6)  capta  fuerat  urbs.  Mox,  kalendis 
Augusti  sequentibus  (Aug.  1),  Podicnsis  epiafopus, 
Christianorum  vexillifer,  illius  boni  aucto^  prseci- 
puus,  communi  mortaliura  conditioni  feliciter  manus 
dedit ;  et  Hugo  magnus,  concessu  ut  aiunt  heroom, 
Franciam  rediit,  causatus  continuam  viscerum  tor* 
tionem. 

660  §  366.  (A.D.i099).Sedcum,  sex(9i)mensi- 
bus  Anlhiochiae  morati,  praeteritos  labores  tamdiutur 
na  quiete  abstersissent,  iter  jamduduminceptum  re- 
sumere  meditabantur.  Frimusque  Raimundus,  nullias 
unquam  ignaviae  conscius,  et  cui  semper  cura  (92) 
primum  in  prociuctu  militari  esse,  et  post  enm 
Roberti  et  Godefridus,  iter  adorti  (93)  ;  solum  Boa- 
G  mundum  florentissiroae  civitalis  aspeetus  et  pecu- 
niarura  fames  continuit,  ut  interim  differret.  Sed 
latebat  sub  cupiditate  ratio  persuasibilis,  qua  dice- 
ret  Antiochiam  non  sine  principe  Turris  exponen- 
dam  continuo  involaturis.  Residit  ergo  in  urbe ;  et 
Raimundi  homines,  qui  vicum  unum  tenebant,  im- 
probus  exactor  moenibus  depulit  (94).  At  vero  cae- 
teri  (95)  per  Tripolim,  et  Berilum,  et  Tyrum,  et 
Sydonem,  et  Acaronem,  et  Caipham,  et  Caesaream 
Palestinse  transeuntes,  ibi  a  dexira  dimittentes  ma- 
ritima,  pervenerunt  Ramulam ;  a  quibusdam  civi- 
tatibus  gratanter  excepti  quarundam  subjectione 
virtulem  suam  insignientes.  Non  enim  diutius  mo- 
ram  protelari  consilium  erat,   quod  Aprilis  mensis 


Thesaurarius  (c.  89,  p.  695),  non  aliis  utuntur^ 
quambisce  locutionibus :  in/inUamuliUudo,  immen- 
sum  ogmen,  innumerce  copi(B^  innumeree  gentes . 
Turcae  nuraero  fuisse  ducentorum  millium  ab  AI- 
berto  Aquensi  dicunlur  (lib.  iv,  c.  10,  p.  242) ;  a 
Radulpho  Cadomensi  vero  (c.  72,  p.  300)  quadrin- 

fintorum  millium  equitum.  (Gibb.,  Dec.  Rom.Emp. 
II,  pp.  364-5). 

(83)  Sexaginta.   d.  e. ;  sexaginta  milHa,  a.  s. 

c.  1. 
(83*)  }lagnorum.  a.  s.  c.  d.  1. ;  omitt.  in  e. 

(84)  Peirus  heremita...  Is  familiari  sibi  eloquio 
ista  prosecuius  est.  Willelmus  Tyrensis  (lib.  i,  c.  1 1 ) 
bunc  sic  describit  :  «  Pusiilus,  persona  contempti- 
bilis,  vivacis  ingenii,  ct  oculum  habens  perspicacem 
gratumque,  et  sponle  ffuens  ei  non  deerat  elo- 
qoiunL.  a 


ii 


(85)  Infestant.  c.  d.  e. ;  urgenty  a.  s.  1. 

(86)  Urgeant.  c.  d.  e. ;  infestent^  a.  s. ). 
87)  Incedebat,  a.  d.  e.  I. :  omitt.  in  s.  c. 
.88)  Dictitarent.  a.  d.  e.  1;  dicerent,  s.  c. 

(89)  Avidissimi.  c.  d.  e. ;  avarissimi^  a.  s.  1. 

(90)  Julii.  c. ;  manu  recentiori  correctum  Julii 
pro  Juniiy  e.;  Junii,  a.  s.  d.  I. 

(91)  Sex.  a.  c.  e.  1.,  septem,  s.  d. 

(92)  Cura.  a.  s.  c.  d.  e.  1.,  curas  vita^  s.  (var. 
lect.) 

(93)  Iteradorti.  d.  e.,  viam  molitiy  a.  s.  c.  I. 

(94)  Depulit.  a.  d.  e.  1.,  expulit.  s.  c. 

(95)  Per  Tripolim.  Maxima  pars  eomm  itineris 
accuratissime  exponitur  a  Maundrell,  Joumey  from 
Aleppo  to  Jerusalem  (p.  11-67). 


1317 


GESTA  REGUM  ANGLORUM.  —  LIB.  IV.  —  VILLELMUS  RUPUS. 


1318 


erat,  et  campestres  fruges  in  raataras  messes  coa- 
luerant.  Ramula  cst  civitatula,  muro  indiga,  bcati 
Georgii,  si  famae  credimus,  martyrii  conscia  ;  cujus 
ibi  ab  anliquo  fundatam  ccclcsiam  Turci  nonnihil 
deformaverant,  tunc  metu  Franconim  ,  subreptis 
omnibus  suis,  in  montana  dilapsi.  Sequenli  mane, 
dubio  adhuc  diei  et  noclis  confmio,  Tancredus  ne- 
pos  Boamundi,  praestans  animi  miles,  sumptis  ar- 
mis,  et  quidam  alii,  Bethlecm  perlendunt,  561 
loca  vicina  explorare  cupionles.  Syri  qui  esscnl  in 
loco,  progressi  obviam,  Ja^liliam  suam  desi<lerio 
laehrymanle  prodebant,  saluti  eorum  pro  paucitate 
nimuiim  meluentes  ;  nam  non  muUo  plus  quam 
centum  milites  venerant.  At  illi,  supplicibus  votis 
sacram  asdcm  venerali  (96),  confeslim  lerosolymam 
intentis  animis  invadunt.  Turci  quoque,  pro  fidu- 
cia  virium  mentibus  efferati,  foras  exiliunt,  in  no- 
stros  aliquantisper  arietantes  ;  totus  enim  jam  exer- 
citus  adventarat  :  sed  mox,  Francis  annitentibus, 
summoti  hostes  claustrorum  muralium  objcctu  sa- 
lutem  suam  tutabantur. 

DE  URBE   lERUSALEM. 

§  367.  De  silu  et  positione  ferusalem  nihil  mc 
dicere  copia  scriptorum  admonet :  ncc  nccessc  est 
ut  in  hoc  campo  nostra  (97)  exultet  oratio ;  adeo 
fere  omnium  notiti»  patct  quod  Joscphus,  quod 
Eucherius,  quod  Beda  scripsere.  Quis  enim  nesciat 
eam  a  Melchisedec  Salem,  a  Jebuseis  Jebus,  a 
Salomone  lerosolymam  vocatam  ?  Quis  non  audicrit 
quotiens,  sub  adverso  martc  cadcns,  cives  ruinis 
sepelierit  suis,  vel  Nabugodonosor,  vel  Tito,  vel 
Adrianoagentibus?  Adrianus  ille  fuit  qui  lerosoly- 
mam,  ex  suo  cognominc  cognominatam  Heliam, 
orbiculato  et  majori  murorum  ambilu  SBdificavit,  ut 
locum  sepulchri  Dominici,  quod  olim  extra  fuerat, 
amplecteretur  ;  nam  et  mons  Sion  intra  urbem  re- 
ceptus,  pro  arce  supereminet.  Fons  iutra  nullus 
(98),  sed  cisternis  ad  hoc  563  praeparalis colligun- 
tur  latices  siti  civium  profuturi ;  quod  ipsius  urbis 
situs,  supercilio  ab  aquilone  montis  Sion  incipiens, 
ita  sit  molli  clivo  dispositus,  ut  pluvia  ibi  decidens 
nequaquam  lutum  faciat,  sed  instar  fluviorum  vel 
cisternis  excipiatur,  vel  per  portas  deiluens  lorren- 
tem  Cedron  augcat.  Ibi  templum  Domini  et  templum 
quod   dicunt  Salomonis,  quibus  incertum  auclori- 


A  bus  sedificata,  Turcorum  celebri  freqaentia  cole- 
bantur;  templum  praesertim  Domini,  quod  quoti- 
dianis  venerabanlur  excubiis,  Christianosque  in- 
grcssu  arcebant,  simulachro  Mahumet  ibidem  collo- 
cato.  Ibi  decenti  (99)  opere  compacta  ecclesia 
sancti  sepulchri  capax,  a  Constantino  Magoo  acdifi- 
cata,  nullam  unquam  ab  inimicis  fidei  tulit  inju- 
riam;  melu,  sicul  conjicio,  pro  igne  coelesli  per- 
cussis,  qui  quotannis  in  virgilia  Pascbae  lampadibus 
scrcnus  infulget.  Quod  miraculum  quando  cocperit, 
vel  si  ante  tempora  Saracenorum  (100)  fuerit,  nul- 
lius  historiae  cognilione  discemitur.  Legi  ego  in 
scripto  Bernardi  monachi  {\),  quod  abhinc  annis 
ducenlis  quinquaginta,  id  est,  568  ^QQO  incarna- 
tionis  oclingenlcsimo  septuagesimo,   idem,   leroso- 

P  lymam  profectus,  ignem  illum  viderit ;  hospitatusque 
fuerit  in  xenodochio  quod  ibidem  (2;  gloriosissimus 
Karolus  magnus  construi  jusserat,  ubi  et  bibliolecam 
ingeolis  expens»  compegerat.  Tantamque  el  iEgypii 
el  per  id  locorum,  commcmorat  pacem  Cristianos 
sub  Turcorum  dominio  habuisse,  ut  si  alicui  vianti 
in  mediis  forte  triviis  jumcntum  quo  necessaria 
veheret  defungeretur,  ille,  relictis  sarculis  (3),  ad 
proximam  urbem  cxpedilus  pro  auxilio  pergeret, 
omnia  quae  dimiserat  illibata  proculdubio  rcpertu- 
rus.  Nullus  tamen  ibi  Christianus  alienigena  secure 
vivere,  pro  exploratorum  suspicione,  poterat,  nisi 
sigillo  impcratoris  Babylonii  fretus :  indigenae  ptk- 
cem  Turcorum  tribus  annuis  talenlis  vel  bizantinis 
redimebant.  VcruntameD  quia  Bemardus  Theodosit 
tunc  patriarchae    uomen   non  tacet,  ipsa  me  monet 

^  occasio  ut  omnium  patriarcharum  nomina  propo- 
nam. 

NOMINA  PATRIARCHARUM  lERUSALEM. 
§  3G8.  Jacobus  frater  Domini,  filius  Alphei  (4) ; 
Simeon  tilius  Cleophae,  consobrinus  Christi  (Cleo- 
phas  autem  fuit  frater  Joseph) ;  Justus,  Zacheus, 
Tobias,  Benjamin,  Johannes,  Machabeus,  Philippus, 
Seneca,  Justus,  Levi,  Effrem,  Justus  (5),  Judas  (hi 
quindecim  circumcisi  fuerunt) ;  Marcus,  Cassianus, 
Publius  (6),  Maximus,  Julianus  (7),  Gaius  (iste  pri. 
rous  celcbravit  Pascha  et  Quadragesimam  more 
Romanomm) ;  Symdcus,  Gaius,  564  Julianus,  Ga- 
pito,  Maximus,  Antonius,  Valens,  Docilianus,  Nar- 
cissus,  Dius,  Germanio,  Gordius,  Alexander,  Ma- 


D 


(96)  Illi  supplicibus...  venerati.  Ecclesia  S.  Ma- 
riae  Bethlehem  intra  parietes  quamdam  speluncam 
contincbat  in  qua  nalus  esse  Christus  tfadebatur. 
(Vide  Beclam,  De  locis  sanctis,) 

(97)  !S'ostra.  a.  d.  e.  I.,  mea  s.  c. 

(08)  Fons  intra  nullus,  Jerosolymae  tantum  erant 
torrens  Cedron,  aeslivo  tempore  siccus,  rivulusque, 
cui  nomen  fons  Siloe  (Relanp.  tom.  I,  pp.  294, 
300).  Percnnis  cujusdam  fonlis,  aquaeductus ,  et 
pluviulis  aqua)  cistemarum  a  Tacito  mentio  fit. 
AquaeductusarivuioTekoe,  ccu  Etham  incipiebat,  de 
quo  ctiam  loquitur  Bohadin  (in  Vita  Saladin.p,  238.) 

(99)  Decenli,  s.  c.  e.,  tereti,  a.  d.  I. 

(iOO)  Saraccnorum  s.  d.  e.,  paganorum,  I. 

(1)  Legiego  in  tcripto  Bernarai  monacM.  Ber- 
nardus  duobus  cum  80(*.iis,  ab  Italia  in  Alexandnam 


navigavit,  unde  terra  iter  fecit  in  Jerosolymam  an. 
870.  Eorum  itinera  edita  sunt  a  Mabillone  in  Act. 
Benedictinorum.  Brevisestrelatio,  sed  plura  continet 
magni  momenti.  Est  etiam  htgus  operis  manuscri- 

gtus  codex  bonae  nots  in  Britannico  Museo  ^Bibl. 
ott.  Faust.  B.  I.),  ubi,  scribentis  errore,  a.  D.  970 
inscribitur,  quod  manifeste  erroneum  est,  nam  Ber- 
nardus   Ludovicum  Italiae  regem   tanquam   adhuc 
viventem  nominat,  qui  an.  Dom.  875  obiit.  (Suarpb, 
438.) 
{%)  Ibidem.  a.  d.  e.  I..  idemt  s.  c. 
(3)  Sarculis*  e.,  sarcinis,  a.  s.  c.  d.  I. 
(4^  Aiphei.  c.  d.  e.,  Joseph,  a.  s.  I. 

(5)  Justus.  c.  d.  e.,  Jesse,  a.  s.  I. 

(6)  Publius.  a.  s.  c.  e.  I.,  Publicus^  d. 

(7)  Julianus.  a.  s.  d.  e.  L,  omitt.  In  e. 


iSi9 


WiLLELHI  MALMKSBURIENSIS  MONACHf 


im 


zabanus,  InDenetis ,  Zabdas,  Ermon,  Macharius  A 
(hujus  teroporibus  iuventa  est  sancta  crux  ab  Hele- 
na)  (8) ;  Ciriacus,  Maximus,  Cirillus  (iste  constru- 
xit  ecclesiam  sancti  Sepulchri  et  montis  Calvariae, 
et  Bethleem  et  vallis  Josaphat).  Hi  omnes  vocali 
sunt  episcopi.  Post  hos  surrexere  patriarchae  :  Ci- 
rillus,  protus  patriarcha  ;  Johannes,  Prailius  (9), 
Juvenalis,  Johaniies(lO),  Zacharias  (incujustempore 
(A.  D.  614)  venit  Chosdroe  (11)  rex  Persarum  le- 
rusaiem,  et  destruxit  ecclesias  Judese  et  Icrusalem, 
et  occisa  sunt  ab  exercitu  suo  triginta  sex  millia 
Cbrislianorum)  ;  Modestus  (iste  conslitutus  est  pa- 
triarcha  ab  Heraclio  imperatore  postquam  reversus 
est  victor  de  Persidc) :  Sofronius  (cujus  temporibus 
venere  Saraceni,  et  ejecerunt  Christianos  oranes 
de  lerusalem,  excepto  patriarcha,  quem  ob  reve-  -d 
rentiam  sanctitatis  ibi  dimiserunt.  Illud  fuit  tempus 
quo  Saraceni  totam  iEgyptum,  et  Affricam  et  Ju- 
daeam,  et  Hispaniam,  et  Baleares  insulas  pervase- 
runt.  Partem  Hispanise  abslulit  iis  Karolus  raagnus ; 
reliquas(12)  etomnes  quasnominavi  terras  possident 
usque  hodie,  annis  abhinc  circiter  quin^irentis) ; 
Theodorus  (13),  Ilia,  Georgius,  Thomas,  Basili- 
dis  (14),  Sergius,  Salomontos,  Thcodosius  :  565 
hunc  Theodosium  fuisse  abbatem  Bernardus  me- 
morat,  et  raptum  de  monasterio  suo,  qu  od  distabat 
ab  lenisalem  quindecim  millibus,  et  factum  fuisse 
patriarcham  lerosolymae  ;  tunc  Michaelem  (16)  dicit 
(16)  fuisse  patriarcham  Babylonis  super  iEgyptum, 
translato  patriarchatu  Alexandriae  in  Babylonem  . 
Ilia,  Sergius,  Leonthos,  Athanasius,  Christodolus» 
Thomas,  Joseph,  Oresles  (in  cujus  tempore  ( A .  D.  ^ 
1009)  venit  Achim  Soldanus  de  Babylonia,  nepos 
Orestis  patriarchae,  misit  exercilum  suum  lerusa- 
lem,  et  dexlruxit  omnes  ecelesias,  scilicet  quatuor 
millia  ;  ct  avunculum  suum  patriarcham  adduci 
fecit  Babyloniam  et  ibidem  occidi)  ;  Theofilus,  Ni- 
ceforus  (hic  (A.  D.  1048  aedificavit  ecclesiam  (11) 
Saneti  Sepulchri  quae  nunc  est  favente  Achim  Sol- 
dano)  ;  Sofronius  (in  cujus  tempore  Turci  lerosoiy- 
mam  venientes  (A.  D.  1059),  pugnaverunt  cum 
Saracenis  et  omnes  interfecerunt,  et  obtinuerunt 
civitatem  ;  Christiani  autem  remanserunt  ibi  sub 
dominio  Turcorum)  ;  Euthimius  (18),  Simeon  : 
hujus  tempore  venerunt  Franci  et  expugnaverunt 


D 


(8)  Ab  HeUna.  c.  d.  e.,  a  beata  BeUna^  a.  s.  L 

(9)  Prailiut.  a.  a.  c.  e.  1  1 ,  Juliut,  d. 

(10)  Johannet.  a.  c.  d.  e.  1.,  Juliut,  d.  deest  in 
g,  1  2.  —  NuIIus  hujus  nominis  palriarcha  hac  aeta^ 
te  notus.  Anastasius  Juvenali  succressit  (a.  D.  458). 
Nominaundecim  successivorum  patriarcharum  usque 
ad  Zachariam  a.  D.  458  (609)aMalmesburiensiomit- 
tunlur. 

(11)  Ckotdroe.  d.e.,  Cotdroe^tL.  c.  1.,  Cosrel^  s.— 
Chosroes  II  rex  Persarum. 

(it)  Reliquat.  d.  e.,  reliquam  a.  s.  c.  1. 

(13)  Theodorut.  Defuncto  Sophronio  (a.  D.  44), 
Ecclesia  Jerosolymitana  vacua  remansit  usque  ad 
annum  705,  quo  Johannes  V  successit,  quem  Tbeo- 
dorus  secutus  est,  a.  D.  754. 

(14)  BatilidU.  d.  e.,  Banlius.  a.  s.  c.  1. 


lerosolymam  (A.  D.  1099),  et  iiberaverunt  eam  de 
manibus  Turcorum  et  regis  Babyloniae. 

§  369.  Anno  igitur  lerosolymitanae  peregrinationis 
quarto,  posl  captam  Niccam  tcrtio,  post  Antiochiam 
secundo,  obsessa  est  a  Francis  Jerusalem  (A.  D. 
1099);  urbs  bcllorum  maxima  merces,  blandimen- 
tum  laborura,  supremae  spei  viaticum.  Eral  tiine 
Junii  mensis  dies  septimus  ;  nec  quicquam  sibi 
obsessor  verebalur  in  cibatu  vel  in  potu^  quod  me&- 
sis  in  agris,  uvae  in  vineis,  maturaverant :  aola  ju- 
mentorum  cura  erat  miserabilis  (19),  566  ^^^ 
pro  qualitale  loci  et  tcmporis  nullo  sustentabantur 
irriguo ;  nara  et  fontis  Siloe  rccessus,  qui  horis  in- 
cerlis  dulcibus  scatet  aquis,  tunc  calor  solis  ebibe- 
rat.  Fons  ille,  si  quando  pluvialibus  pascitur  aquis, 
torrentem  Cedron  auget,  indeque  undivomo  impetu 
in  vallera  Josaphat  decurrit ;  sed  hoc  adraodum  raro, 
quia  nullus  ejus  augmenli  vel  decrementi  serius  (20) 
esl  terminus  :  quocirca  nostros,  ad  aquationem  ju. 
mentorura  crebro  dispersos,  bostes  e  cavernis  egre- 
dientes  inopinc  caedebant.  Interea  duces  suo  quis- 
que  muneri ;  Raimundas  vero  turri  Davidicae  (2i) 
jmpiger  assidebat.  Haec,  ab  occasu  solis  urbem  mu- 
niens,  ad  medium  fere  tabulatum  quadratorum  la- 
pidum  plurabo  infuso  compaginata,  omnem  roetum 
obsidenlium  paucis  intus  defendentibus  repellit.  Ila- 
que  videntes  urbem  adcapiendum,propter  praerupta 
raontiura  et  firmitatem  moeniura  et  ferocitatem  hos- 
tium,  difiicilem,  machinas  fieri  praecepere:  et  prius 
quidcm,  obsessionis  ^22)  die  septimo,  fortanam 
scalis  erectis  tentarunl,  in  resistentes  volalicas  mo- 
liti  sagittas ;  sed  quia  erant  scalae  paucae,  ascen- 
dentibus  daranosae,  quod  vulneribus  expositi  ui^di- 
que  nulla  parte  proiegerentur,  eonsilium  rontamnt. 
Unum  fuit  machinamentum  quod  nostri  Saem, 
veteres  Vineam  vocant;  qeod  machina  levibos 
lignis  colligata,  tecto  tabulis  cralibusque  contexto, 
lateribus  crudis  coriis  raunitis  (23),  protegit  in  se 
subsidentes  (24),  qui,  quasi  more  suis,  ad  murorum 
suffodienda  penetrant  567  fundamenta.  Altenim 
fuit,  pro  lignorum  penuria,  turris  non  magna,  ia 
raodura  aedificiorum  facta :  Berfreid  appellant,  quod 
fastigium  murorum  aequaret.  Hoc  roachinamentum, 
dum  fieret,  moram  obsidioni  dedit  pro  fabronun 
inscitia  et  lignorum  inopia  (25).  Et  jam  quartusde- 


(15)  MichaeUm.  d.  e.,  eiiam  patriareham  Michae' 
Um^  s.,  etiam  MichaeUm^  a.  c.  1. 
.    (16)  Dicit.  a.  d.  e.,  dicunly  s.  c,  diem^  I. 

(17)  EccU&iam.  d.  e.,catam,  a.  s.  c.l. 

(18)  Euthimiut.  a.  c.  e.  1.,  Eubinnut,  d.,  Cuthi- 
mut,  s. 

(1 9)  Miterabilit.  a.  s.  c.  d.  e.  1.,  miterU  s.  (var.Iect.) 

(20)  Seriut.  a.  c.  e.  I.,  certut^  s.  d. 

(21)  Turri  Dauidicee.  Turris  Davidica  vetuseral 
Turris  Psephina,  seu  Nebulosa;  dicebatur  etiam 
Castellum  Pisanum  ex  palriarcha  Daimberto  (D*An- 
VILLB,  pp.  19-23). 

(22)  Obtettionit,  s.  d.  e.,  obtidionit.  I. 

(23)  MunitU  a.  d.  e.  I.  communitit,  s.  c. 

^24)  Subtidentet,  s.  c.  d.  e.,  tubtittentei^  ••  1. 
(25)  Inopia.  c.  d.  e.  penuria,  a.  a.  1. 


1.121 


GESTA  REGUM  ANGLOROM.  —  LIB.  IV.  —  WILLELMUS  RUFUS 


138« 


cimus   dies  Julii  volvebatur,  cum  hi  admotis  vineis  A  elementum,  ne,  sub  divo  in   tabem   fluentia  inerti 


murum  suttbdere,  lii  turrom  promevero  ca*pere  : 
quod  ut  opportunius  liorel  niombralim  disjunclam 
ad  muros  lulere ;  ibqiue,  prope  quanlum  a  jaclu 
sagillai  cavcrc  poleranl  ccnipaginalum,  rolarum 
volubililale  muro  penere  conjunxere.  Interea  fundi- 
tores  lapidibus,  sagitlarii  jaculis,  arcubalislse  teiis, 
quisque  suum  exeicentcs  (^6)  oflicium,  inslare,  et 
propugnanlcs  de  muro  submoNere;  milites  quoque 
virtule  iucomparabilcs  turrim  asccndcrc,  jequo  jam 
pene  marle  telis  et  lapidibus  in  hoslcs  agcntes.  Nec 
illi  feiiis  vacabanl,  sed,  omi.em  virluli  salutem 
commillentcs,  adipem  ct  oleum  ignilum  in  turrim 
et  in  niililes  fundibulis  jaculabantur,  multorum 
morlibus  sui  voli  se  compolcs  gloriantes.   Ita  toto 


attraherent  contagia  mundo.  Ita  csede  infidelium 
expiata  urbe,  scpulchrum  Domini,  quod  tamdiu 
desideravcrant,  pro  quo  tot  labores  tulerant,  sup- 
plicibus  cordibus  et  corporibus  expetierunt.  Quot 
ibi  precum  thuriticatione  co^Ium  incenderinl,  quot 
lacrymis  Deam  in  gratiam  revocaverint,  nulius  un- 
quam,  profileor,  evolveret  :  ncc  si  veterum  pompa- 
tica  eloquenlia  proccderet;  non  si  OrpheMS,  569 
qui  vocalibus  fidibus  auritos,ut  dicitur,  scopulosilexit, 
resurgertt.  Cogiletur  igilur  potius  quam  dicalur. 

§  370.  Iliud  insigne  continentise  in  omnibus  opU- 
matibus  excmplum  fuit,  quod  nec  eo  die,  nec  con- 
scquentibus,  quisquam  respeclu  praedse  avocavit 
animum  quin  captum  persequercntur  Iriumphum. 


illo  die  cerlalum,  ut  neutra  j^ars  se  viclam  putarct.  o  Solus  Tancrcdus,    intempestiva  cupidine  occupatus 

-^^  ■•«  •  •-  %• T       1  '  *  1  ^^^  \  ■***  1a  \  ^^       1  •  A       1  *  j 


Sequenli  die,  qui  erat  quinlus  decimus  Julii,  ad  su- 
prema  vcntum  :  namquc  Franci,  pridiani  certami- 
nis  eventus  cruditiores,  fasces  oleagiiio  succo  vivi- 
das  iu  lurrini  muro  proximan  et  ejus  custodes 
jecerunt.  Atilaunna,  vento  agenle  in  comas  erecta, 
primo  hgna,  inox,  (^7)  lapidcs  corripiens,  cuslodes 
eirugavit.  (Juin  et  tigna  quai  Turci  e  muro  pendula 
dimiscrant,  ut  turrim,  &i  poi^ius  admoveretur,  re- 
duclo  nisu  bracliiorum  arictando  efrringerenl, 
Franci  funibus  de^ectis  ad  se  traxere  ;  et  de  machina 
in  inurum  jactis,  cralibusque  568  constratis, 
ponteni,  qui  turrim  et  nucnia  continuaret,  fecere. 
Ita  porfidis  versum  in  exiiium  quod  paravcrant  ad 
remedium.  Tum  vero,  ct  fumeis  llammarum  globis, 
ct  noslrorum  nudacia,  bosles  infracti  fugam  ineunt. 


quxdam  pretiosissima  de  templo  Salomonis  extuht; 
sed  postmodum,  sua  conscientia  et  aliorum  conven- 
tus  colloquio,  vel  eadem  vel  appreciata  loco  resti* 
tuit.  Tum  quicunque  egenus  vel  domum  vel  aliquas 
divitias  invasit  ;  nunquam  ulterius  ullius  locupletis 
tulit  convilium,  sed  semel  possessa  in  jus  adoptavit 
ha^reditarium.  Ncc  mora,  prselucidum  illud  Christia- 
nse  nobilitatis  specular,  in  quo  velut  in  splendido 
lacunari  omnium  virtutum  repercutiebatur  jubar, 
Godefridus,  in  regem  eligitur  (30),  omnibus  nos 
ignava  spe  conferentibus,  nullo  modo  posse  dccen- 
tius  prospici  ecclcsiae  utilitatibus ;  dilato  interim 
(31)  de  patriarcha  consilio,  qui  Romani  papae  de- 
beret  substitui  judicio. 
g  371.  At  vero  Babylonis  imperatur,   non  illius 


Alteri  (il8)  in  murum,  et  inde  in  urbcm  progredien-  ^  qua),  a  Nembroth  facta,  a  Semiramideauclacsscas- 


tes  quaulum  illa  exigcbat  animorum  IjL'litia,  mani- 
bus  egere.  El  ha^c  quidein  victoria  in  parte  Gode- 
fridi  et  duorum  Uobertorum  evenit.  Ignorabat  hoc 
Raimuudus  donec  fugitivorum  clamor,  et  se  de 
rauro  ultro  praicipitantium  timor,  (qui,  dum  mor- 
tem  fugiunt,  morlem  invadunt,)  urbcm  captam 
prodidit.  (^uod  intuitus,  striclisque  gladiis  in  fugi- 
tivos  (il))  irruens,  quautum  animositati  suae  sulU- 
cero  judicavit,  injurias  Dei  ultum  irc  fcstinabat. 
Quingeiitos  quoque  iElhiopas,  qui,  in  arcem  David 
refugi,  ciaves  porlarum,  pollicila  membrorum  im- 
punilate,  tradidcranl,  speclato  pacis  comraodo  prae- 
senlis  in  cohimes  Ascalouein  dimisit.  Nec  ullum 
erat  Turcis  refugium,  ita  et  supplices   et  rebelles 


seritur(32)  ;sed  illiusquam  Cambyses  Cyri  filiusa;di- 
ficavit  ini£gypto,  in   loco  ubi  quondam  fuerat  Tha- 
phnis,  —  imperalor  ergo  Babylonis,  diu  570<^oi^~ 
ceptas  in  Francos  iras  parturiens,  misit  ducem  mi- 
litise  qui  eos  de  regno,  ut  dictitabat,  suo  propclleret 
(33).  llle,  praecepla  maturans   munia,  cum  audissct 
caplam  Jerusalem,  majori  cura  stimulavit  negolium, 
quamquam  ante  nihil  segnitiei  admisisset.  Eratque 
barbaro  animus  ut  Christianos  in  Jerusalem   obsi- 
dcrcl;  ct,  post  victoriam   quam  jam  mentesomnia- 
bat  falso   praesagus,   sepulchrum  Domini   a  fundo 
erutum  diiapidaret.  Noslri,   qui  nihil  minus  dilige- 
rent  quam  obsidiales  aerumnas  denuo  perpeti  (34), 
sumpta  ex  Dei  parte  audacia,  ex  urbe  vcrsus  Asca- 


iusatiabilis  ira  victorum  cousumebat.  Dccem  millia  D  lonem  prodeunt,  obvia  hostibus  inferentes  pectora; 
in  tcmpio  Salomonis  interfecta ;  plura  cx  fastigiis  porlabantque  secum  partem  Dominici  ligni,  quam 
templorum  et  arcis  praecipitata.  Post  haec  cadavera  quidam  Syrus  civis  Jerosolymitanus  avita  succes- 
cumulata,  ignc  immisso,   in   aorium  resoluta  sunt     sione  domi  custoditam  propalaverat.  Felix  plane  et 


(iG)  Eocerccnles.  a.  s.  c.  d.  e.  I.;  exercens,,  s. 
(var.  lecl.) 

(il)  Mox.  a.  d.  e.  1.,  postea,  s.  c. 

\i^)  Mtcri.  a.  d.  e.  I.,  a/i/,  s.  c. 

(^2'.))  FiKjitum.  c.  d.  e.,  fugiertfes,  a.  s.  1. 

(riO)  Gokefridus  in  regem  eligitur.  Devotus  hiccru- 
cis  servus  et  insigna  re^na}  dignitatis  recusavit  in 
civitate  ubi  Salvator  spinis  coronatus  fuerat  :  non 
alio  titulo  insigniri  \oluit  quam  sancti  Sepulcri 
Dcfcnsoris  ct  Baronis, 

(31)  Dilato  interim,  etc.  Urbanus  papa  ocius  vita 

Patroi.  CLXXIX. 


functus  est  quam  ut  mcmorabili  hoc  eventu  gaudere 
posset;  obiit  enim  die  29  Julii  1099,  quarto  decimo 
die  post  captam  occupalamque  Jerosolymam.  Daim- 
bertus,  Pisanus  arcniepiscopus,  Jerosolymae  pa- 
triarcha  absque  competitorc  iustitutus  est.  (Vide 
Guillelmum  Tyr.  lib.  ix,  c.  15-18  :  et  hb.  x,  4,  7,  9.) 

(32)  Esse  asseritur.  d.  e,,nunc  asseriturdesertci. 
a.  s*  c.  1. 

(33)  Propelleret.  s.  d.  e.,  perturbaret  1. 

(34)  Ferpeti.  s.  c.  d.  e.,  experiri^  a.  I. 


lA. 


1323 


WIILELMI  MALMESBURIENSIS  MONACffl 


l3Si 


fidele  fartam,   ut  toto  tempore    Turcis  celaretar  A  rum  prseconia ;  nec  priscos  heroas  vetas  attoUat 


mysterium  I  Ingentem  ergo  prsedam  pccorum  et  pe- 
cadum  secus  (35)  Ascalonem  nacti,  generale  propo- 
suerunt  edictum  ut  omnia  in  patulis  campis  relin- 
querenty  ne  postero  magne  pugnaturis  impedimento 
forent  :  satis  superquo  se  praedam  habituros  si 
vincerent,  dummodo  expedili  divinas  ulcisccrenlur 
injurias.  Itaque  mane  jam  exercitu  prodeunte  (36), 
videres,  supero  credo  instinctu,  cornibus  crcctis 
pecora  lateribus  militura  obambulantia,  nec  ulla 
posse  abigi  violentia  :  quod  eminus  bostes  intuiti,  et 
solaribus  radiis  visus  hebetati,  animi  anto  prselium 
conciderunt,  quod  credcrent  innumeram  esse  adver- 
sariorum  manum ;  quamyis  ipsis  non  decssct  mililaris 
copia  multo  exercitio  ad  prselium  praeparata.  Len- 


fabula.  Nihil  unquam  horum  laudi  coroparabile 
ulla  gcnuere  secula  :  nam,  ct  si  qua  illorum  fait 
virtus,  in  sepulchrales  favillas  post  mortemevanuit; 
quod  potius  in  mundialis  pompae  fumum,  quam  in 
ullius  boni  solidum,  cffusat  fuerit.  Istorum  autcm 
fortitudinis  scntietur  ufililas,  et  ostendctur  dignitas, 
quamdiu  orbis  volubilitas  et  sancta  vigebit  Chri- 
stianitas.  Quid  vero  di^  disciplina  ct  abstinentia 
totius  excrcitus  dicam  ?  NuIIa  ibi  ventris  ingluvies, 
nulla  fuit  pcnis  illuvics,  qua;  non  continuo  vel 
ducum  auctoritate  (4i)  vel  episcoporum  scrmone 
corrigerctur.  NuIIa  praedandi  per  terras  Christia- 
norum  cupido :  nulla  inter  se  controvcrsia  quae  non 
facile,  mcdialorum  judicum  cognilione,  recidcreiur. 


lius  itaque  procedcnles,   Francos,   bipartilo  571  g  Quapropter,  quia   tam  ordinali   cxcrcilus   laus  ad 


agmine  ct  sinuatis  alis,  includcre  conati  sunt ;  scd 
duces,  et  Maxime  Hobcrtus  Normannus,  qui  antesi- 
gnanus  erat,  arte  artem,  vel  potius  virlute  callidita- 
tem  eludentes,  sagittariis  et  peditibus  dcductis, 
mcdias  gentilium  perrupcrunt  acies.  Eques  quoque 
Lotharingus,  qui  in  extrerao  agraine  cum  doraino 
suo  erat,  a  lateribus  involitans,  libertatera  fugae  ct 
campos  abstulit  omnes.  ItaTurci,  (31)  ab  anteriori- 
bus  penetrali  et  ab  extcrioribus  inclusi,  ad  volun- 
tatem  (38)  victorura  caesi  sunt;  reliqui,  nocti  quae 
immincbat  bcncficio,  liberali.  Mullum  aureae  supcl- 
lectilis  in  eorum  castris  inventum ;  multum  gcn- 
roarum,  quarum  raritas  in  nostris  regionibus  inco- 
gnito,  ibi  nativo  dccore  refulgurat;  ncc  ulla  victo- 
ria  laetior  fuit  Christianis,  quod  incrucnti  opima 
retulere  spolia.  ^ 

§  372.  Jerusalem  ifaque  reversi,  cum  stativa 
muitorum  dicrum  requie  vires  rcforraassent,  qui- 
dam,  suspirantes  in  natalis  soli  desidcrium,  mari- 
nura  adomarunt  rcditura.  Soli  Godcfridus  ct  Tan- 
credus  reraanscrunt;  praedicabiles  profccto  prin- 
cipes,  et  quorum  titulis  nullas  unquam  affigct  mc- 
tas  postera,  si  rcctum  judicet,  aetas  :  viri,  qui  ab 
extremo  Europse  frigore  in  importabiles  se  Oricn- 
tis  calores  immerserunt,  vitae  suae  prodigi  dum- 
modo  Christianitati  laboranti  concurrerent  (39); 
qui,  praeter,  mctum  barbaricorum  incursuum,  sem- 
per  pro  incoraraoditate  ignoli  poli  (40)  suspecti, 
securitatem  quietis  et  sanitatis  in  patria  contem- 
pserint,  et,  pauculi  numero,  tot  inimicorum  urbes 


praelatorura  redundat  gloriam,  singulorum  proce- 
rum  facta  ct  exitus  scriplo  insigniara;  nec  quic- 
quara  vcritati  secundura  rclatorum  raeorum  cre- 
dulilatcm  sublraham.  NuIIus  vero,  cui  amplior 
provcnit  gcstorura  notitia,  rac  pro  incurioso  ar- 
guat ;  quia  trans  occanum  Brilannicum  abditos 
vix  tcnui  raurraure  rerum  Asianarura  fama  il- 
lustrat. 

DB  GODEPRIDO. 

§  373.  Initium  ergo  laudura  rex  Godefridus  oc- 
cupat  (42),  qui  Eustachii  coraitis  Bononiensis,  de 
quo  tcmpore  rcgis  Edwardi  dixi,  filius,  materno 
cxccllentior  gcncre,  ad  Karoli  raagni  spcctabat 
lineam.  Siquidcm  matcr,  Ida  nominc,  Godefridi 
antiqui  Lolharingorum  ducis  fiiia,  habuit  fratrcm, 
735  &  geniloris  noraine  Godefridum  dictum,  co- 
gnoraento  Bocardura.  IUud  fuit  terapus  quando 
Robertus  Friso  (de  quo  superius  locutus  sum), 
raortuo  Florentio  Frisiae  ducc,  uxorem  ejus  Ger- 
trudemduxit;  privignum  Theodoricum  in  succes- 
sionem  ducatus  provehens.  Non  tulit  hoc  Bocar- 
dus,  sed,  Frisoncm  expcllens,  regioncm  suis  vo« 
luntatibus  (43)  addixit ;  ultus  se  ille  insidiis,  qui 
non  possct  praeliis,  per  Flandritas  suos  scdentem 
ad  requisita  naturae  (44)  cxtinxil,  ferro  per  ve- 
renda  imraisso.  Ita  privignus  bcneficio  yictrici 
successit  ducatui.  Uxor  hujus  Godcfridi  fuit  Ha- 
tildis  Marcisa,  quam  superior  libcr  praedicat  :  quse, 
mortuo  marito,  ducatum  impigre  contra  impcrato- 
rera   relcntavit,   raaxirae  intra   Italiam;  nam   I^o- 


fama  et  effectu  virtutum  presserint;  raemorabili  D  tharingiara  ct  infcriores  terras  imperator  obtinaiL 
fiduciae  Dci  cxemplo,  ut  illic  non  dubilarent  572  ^^^  vcro  (45),  ut  diccre  coeperara,  magnis  spebus 
subsistere,  ubi  vcl  pestifero  afflarentur  acre  vel  ad  comitatum  Lotharingorum  (46)  pctendum  filium 
Saracenica  occiderentur  rabie.  Cedant  ergo  poeta-      Godefridtim  erexit :  namque  seniori  filio  Eustacbio 


(35)  Secus.  c.  d.  e.,  juxta,  a.  s.  I. 

(36)  Prodeunie,  s.  c.  d.  e.,  procedentey  a.  I. 

(37)  Ita  Turci.,.  casi  tunt,  s.  c.  d.  e.  1.,  omitt. 
in  a.  —  Praelium  apud  Ascaloncm  A.  D.  1099,  Aug. 
12  commissum  est. 

(38)  Vuluntatem,  s.  c.  d.  e.,  satietatem  1. 

(39)  Concurrerent,  a.  c.  d.  e.  1.,  succurrerenl  s. 

(40)  Ignoti  polu  c.  d.  e.,  igniti  poHf  a.  U^ignoti 
populi,  8* 


(4n  Auctoritate,  s.  d.  e.,  austeritate  1. 

(42)  Occupat,  a.  c.  d.  c.  L,  omit.  in  s. 

(43)  Voluntatibus.  a.  c.  d.  e.  1.,  voluptaiibuSyS. 

(44)  Hequisita  natura^,  d.  e.,  secreta  naiarcefS,  o., 
necessaria^  a.  I. 

(45)  Vero.  d.  c  1.,  ergOy  a.  s.  c.  e  2.,  L 

(46)  Lotharingorum,   a.  s.  c.  d.  e2.,  L,  omitL 
ia  e  i. 


GESTA  REGUM  ANGLORDM.  —  LlB.  IV.  —  WfLLELMUS  RUFUS. 


1326 


paterna  obligf^rat  ;  minor,   Baldewinus,  A  diu  dislulisse  (52)  ;  iadoluisse  Godefridum  yiso,  et 


idhuc  annos  lerebal.  Godcfridus,  habilera 
aetatem  nactus,  iraperatori  Hcnrico  (dc  quo 

liber  loquitur)  militiam  suam  consecravil. 
s  ergo  sudoribus  ejus  in  se  transferens 
1,  egregia  liberalilate  Caesaris  totam   pro 

accepit  Lolharingiam.  UnJe  factum  est, 
nter  papam  et  Henricum  simuUate,  cum 
3ugnandam  Roman  profectus,  eam  partem 
quae  vigiliis  suis  observabatur  primus 
iret,  magnam  fenestram  irrupturis  ape- 
i  polissimum  sudans,  el  praefervidis  venis 
j8,  cellarium  574  sublerraneum,  quod 
liscursanti  (18)  oblulerat,    ingressus  esl  : 

niraio   vini  haustu    inlempcrantiam   sitis 


venabulo  feram  transfodisse  :  illam  sauciam,  et 
dolore  acrius  ssevientem,  in  principem  irruisse, 
adeo  ul  fjrro  quod  extabat  e  vulnere  tibiam  ejus 
Isederet  (53)  ;  et  nisi  properasset  gladio  belluam 
cviscerare,  illud  virtutis  specimen  poluisset  dente 
ferino  interire.  His  successibus  clarus,  in  regem 
lerosolymae  levatur ;  proptcrea  quod  esset  genere 
et  virtute  conspicuus,  nec  tamen  superbus.  Parvum 
admodum  et  finibus  angustum  fuit  regnum,  quod, 
praeter  paacas  in  circuitu  villas,  nullas  pene  (54) 
urbcs  haberet :  nam  et  infesta  regis  yaletudo,  quam 
stalim  post  bellum  Babylonicum  incurrerat,  ferias 
bellis  dcdit,  nt  nihil  acquircretur ;  et  divina  soler- 
tia  barbaricas  aviditatcs  toto  illo  anno  probe  com- 


febrira    quartanam    iniit.    Dicunt  alii  £  pescuit,  ut  nihil  amitteretur.  Fama  est  regem  otii 


Falerno  inveclum  ;  quod  soleant  Romani, 
terraj    horaincs,    tolis   infundere   toxica 
klii,  ei  parlem  illara  mcrnium   sorle  obti- 
•i   Tiberis    intluens    roane    saevas   exhalat 
quarum  pernicie  omnes  railites  ejus  prae- 
n  intcriisse  ;    ipsura,  amissis    crinibus   et 
5,  dubie  convaluisse.   Verumtaraen,  quod- 
um  fuerit,  conslat  eum  nunquara  continuae 
;  febris  incommodo  vacasse  ;  donec,  audita 
}  lerosolymitanac  illuc   se   iturum    vovil   si 
)pitius  ci  salulem  (49)  largiretur  :  quo  voto 
ila  ducis  vircs  rcfloruisse,  ut  nodosos   in- 
rlus,   et   spatioso   ercclus    pcctore,   quasi 
ibus  annis  exutus,recenti  emicaret  juventa. 
divinis   beneficiis  in   se   confluentibus   re- 
is,  lerosolyraara  ivit  vel   primus  vel   cum 
magnas   in   belhim   trahens   calcrvas  ;   et 

durum  et  exercilatum  mililem  baberet, 
amen  eo  vcl  prior  in  congressu,  vel 
Dr  in    cifcctu,  habcbatur.   Denique   nolum 

Turcum,  in  Antiochena  obsidione  pugnam 
sm  poscentim,  medium  a  laleribus  gladio 
go  dissccueril  ;  et  jam  palpilabat  arvis 
\  hominis,  cum  alleram  cornipes  volucri 
porlavit,    adeo    firrac    nebulo    insederat ; 

aequc  (50)  congrcssum,  librata  in   capul 

vertice  ad  inguina  diffiderit  ;  nec    adhuc 

rendus  steleril,  sed  sellam  et  spinam   cqui 

disciderit  (5i).  Audivi  veracem   hominem 

im   vidisse  se  575  quod   subjiciam  :   In      Baldewinus     igitur,    iter   saoctum    cum     caeteris 

dione  militera  ducis  pabulari  progressum,  D  adorsus,  multos  milites  habuit  indolis  su»  compli- 

einvasum,  objectu  clypei  mortem  ahquan-      ces  ;  quibus  fretus,  novos  sibi  ezercitus  ipse  mo« 


desuetudine  febrim  antiquam  nactam   fuisse  :   sed 

ego  conjicio  Dcum   placitam   sibi  animam,   et  tot 

laboribus  emeritam,  in  melius  regnum  transferre 

voluisse  mature,  ne  malitia  mutaret  animam  ejus 

(55),  aut  fictio  deeiperet  intellectum  illius.  Igitur, 

rota   temporis  refcrente    annoum  regni  spatium, 

placida  morte  resolutus  (Jul.  18   A.   D.   liOO),  et 

sub  Golgothana  rupe  (56)  tumulatus  est.    Rex  in- 

victi  sicut  in   ferrum  sic  in  mortem   animi,   qui 

lachrymas  astantium  saepe  benignus  coercuerit ;  in- 

terrogatusqne  de  successore,  neminem  nominatim, 

sed  eum  (57)  qui  dignus  576  ^^^^  pronunciave* 

rit  :  nec  unquam  regium  insigne  ferre   sustinuerit, 

professus  uoicam  (58)  esse  arrogantiam  si  corona- 

,  retur  ipse  ad  gloriam  in  ea  urbe  qua  Deus  corona- 

'  tus  fuerat  ad  contumeliam.  Obiit  quintodecimo  ka- 

lendas  Augusti  (59). 

DB    BALDBWINO. 

§  314.  Eo  defuncto,  Tancredus  et  alii  proceres 
Baldewinum,  fratrem  ejus,  futurum  regem  pro- 
nunciant,  qui  tum  in  Mesopotamia  morabatur ; 
nam  Eustacbius  senior,  qui  cum  Godefrido  lero* 
solymam  venerat,  jamdudum  hsercditarium  soium 
repetierat.  Baldewini  actus  integra  et  brevi  veri- 
tate  apponentur,  fidei  soliditate  accommodata  dictb 
Fulcherii  Carnotensis  (60)  ;  qui,  capeilanus  ipsius, 
aliquanta  de  ipso  scripsit,  stylo  non  quidem  agresti 
sed,  ut  dici  solet,  sine  nitore  ac  palaestra,  et  qui 
alios   admonere  potuit    ut  acsuratius  scriberent. 


un.  a.  d.  e.  1.,  omilt.  in  s.  c. 
iscursanti,  s.  d.  e.,  discwrenli  1. 
dutem.  s.  d.  e.,  sanitatem  I. 
^joue.  a.  c.  d.  e.  I.,  equo^  s. 
ec  adhuc.  disciderit.  a.  s.  c.  d.  e  2.  I., 
e  i. 

istulisse,  s.  d.  c..  propulsasse^  1. 
xderet.  s.  d.  e.,  sauciaret  I. 
ene,  a.  d.  e.  I.,  oraitt.  in  s.  c. 
jus.  c.  d.  e.,  ipsiusy  a.  s.  1. 
nlgothana  rupe,  Golgothana  ecclesia   intra 
continebat  rupem  in  qua  crui  infixa  est  ad 
iam  crucifizionem.  (Beda,  De  locis  sanctitt 


p.  3i5.) 

(ol)Sed  eum.  c.  d.  e.,  $ed  tantummodo  eum, 
a.  s.  I. 

(58)  Unicam.  a.  c.  d.  e.  I.,  nimiam,  s. 

(59)  Olnit  qulntodecimo  kalendas  Augusti,  a.  8. 
e.  1..  omilt.  in  c.  d. 

(60)  Fulcherii  Carnotensis.  Fulcherii  relatio  (//i- 
storia  Hierosolymitana  ab  anno  i  095,  ad  an.  usque 
ilSll)  editaest  m  opere  Gesta  Dei  per  Francos,  el 
in  Duchesne,  Hisi.  Franc.  Scriptor.^  tom.  IV,  p. 
8t6.  Multa  ex  hoc  fonte  hausisse  videtur  Malmes- 
buriensb. 


43i7 


WlLLELMl  MALMESBUftlENSIS  MONACHI. 


izn 


liri,  splendidas  occasiones  aucupari ,  quibus  virlus 
enitescere  possel.  Denique,  non  contenlus  com- 
mnni  omnium  iaude ,  trium  dierum  ab  Antio- 
chia  spatio  a  reliquis  discedens  ,  Tarsum ,  CilicicD 
urbem  nobilem,  voluntale  civium  suscepit  (61) ; 
Tarsum ,  Pauli  quondam  apostoli  alumnam ,  in 
cujus  honore  ibi  ecclesia  cpiscopalus  cernilur. 
Yoluntarie  Tarsenses  se  ejus  ciicQtelae  subdiderc, 
quod  essent   Chrisliani ,   et  ipsius   patrocinio     se 

577  sperarent  a  Turcis  protegi.  Cerlalim  ilaque 
Cilices  in  ejus  jus  transiere;  maxime  post  Turbe- 
xcl  deditum  (62),  quod  est  oppidum  natura  muni- 
tum  (63)  cujus  nutum  inferiora  spcctarent  castella  : 
quo,  ut  dixi,  dedito,  ca^tera  ejus  judiciuro  sccuta. 
Nec  solum  Cilicia,  sed  et  Armeuia  et  Mesopotamia 
familiarilatem  ejus  (64)  appelivere  :  erant  enim 
hee  terrae  penc  Turcorum  dominio  liberse ,  sed  in- 
equitationibus  infestatse.  Quare  dux  Edessae  urbis, 
qui  et  civium  odio  et  hostium  gladio  premeretur, 
literas  necessitatis  suse  interpretcs  Baldc^vino  mi- 
sit  :  vcniret  ergo  quantocius,  adoplionis  pracmio 
laborem  veniendi  consolaturus,  namque  ipse  sexus 
utriusque  prole  carebat.  Ea  est  urbs  in  Mesopola- 
mia  Syrise  ubere  glebae  redditu  ct  negotiatorum 
mercimoniis  nominatissima,  distans  ab  Euphrate 
viginti  milliariis,  ab  Antiochia  ccntum  :  Edessam 
Grseci,  Syri  Rolasiam  dicunt.  Ita  Baldewinus,cxaclo 
a  legatis  fidelilatis  sacramento,  cum  octoginta  (65) 
solum  militibus  Euphratcm  transfretavil;  spcctaculo 
mirando,  seu  dicere  velis  forlitudinis,  seu  lcmcrila- 
tis,  ut  inter  circumfusas  barbarorum  nalioncs,  quas 
aller  haberet  vel  pro  gente  vel  pro  incredulilate 
suspcctas,  cum  tanlillo  cxercitu  non  ha^sitarct  pro- 
cedere.  Et  abArmcniis  quidem  el  Syris  grato  (66) 
excipiebalur  gaudio,  el  indulgenti  fovcbalur  hospi- 
tio,  cum  crucibus  el  candelabris  per  Iramitcs  occur- 
renlibus.  Turci  aulem ,  postcrius  agmen  tentare 
aggressi,  solcrtia  Baldcwini  omnibus  frustrati 
sunt  insidiis  ;  Samosathenis  exemplum  fugae  fa- 
cienlibus.   Samosatha  est  civitas  ultra  Euphraten, 

578  ^^  9^^  ^u^^  (^')  ^AuIus  Samosalhenus,  (68) 
cujus  haeresim  confutatam  in  historia  Euscbii  (69) 
leget  qui  volet  :  hanc  eliam,  si  benc  occurrit  me- 
moriae,  dicit  Josephus  obscdissc  Antonium  quando 
ad  eum  Ilerodes  venit.  llujus  igitur  urbis  incolse 
Turci,  qui  primi  fuissent  in  Francos  audaciae  in- 

(01)  Sutcepit,  c.  d.  e.,  recepit,  a.  s.  1. 

(62)  Deditum,  d.  e.,  flexum^  a.  s.  c.  1. 

(63)  Munitum.  a.  d.  e.  1.,  iwwc/Mm,  s.  c. 

(64)  Ejus.  d.  e.,  riW,  s.  1. 

(65)  Octoginta,  a.  c.  d.  c.  I.,  sexagi^ita  novemj  s. 

(66)  Grato,  a.  s.  c.  d.  e  2.  1.,  gratato^  e  i. 

(67)  Fuit,  a.  s.  c.  d.  e  2.,  omitl.  in  e  4. 

(68)  Paulus  Samosatheiius,  Antiochcnsis  episco- 
pus  A.  I).  260.  Illc  magis  arridebat  ducenarii  quam 
episcopi  litulus.  Ejus  seclalorcs,  non  secus  ac  Noc- 
liani  et  SabeUiani,  eodem  aivo,  mysteriosam  divina- 
rum  personarumdistinclionem  admillerc  recusabant. 
£  sua  sedc  pulsus  et  honorc  privalus  est  an.  ilO, 
scntentla  octoginla  episcoporum,  ct  insuper  oflicio 
suo  ab  Auicliaoo  dcstitutus  an.  274  (MosnEix,  Ec^ 


A  centivum ,  primi  dcfectiouis  dcdere  auspicium 
Ilaque  Baldewinus,  tuto  Edessam  perveniens,  nihil 
infcrius  quam  spcrabat  invenit  (70) ;  nam  ct  invi- 
^atoris  (71)  profuso  favore  suscepius,  et  non  post 
multum  ten:pus,  illo  a  perfidis  civibus  dilaniato, 
legilimum  urbis  ducatum  adcplus,  lolo  tcmpore 
quo  Franci  apud  Antiochiam  et  Jcrosolymam  labo- 
raverunl  non  immunis  bellorum  fuit,  frequentibus 
assultibus  hostcs  contristans  suos.  At  vero  Novera- 
bri  mcnsc  admonilus  a  Boamundo  principc  Anlio- 
chia?  ut  iter  Icrosolymae  jam  landem  expcrirentur, 
profcclioncm  composuit;  propulsatisque  solo  can- 
didi  vexiili  visu  (quod  insigne  in  prielio  habebat) 
Turcis,  qui  spcrato  tjus  discessu  paccm  Igescranl, 
a  dexlra  relinquens  Antiochiam  ,  vcnit  Laodiciam. 

g  Ibi  liberahtate  Raimundi  comilis,  qui  ei  civilati 
principabatur,  tcnui  pretio  suflficientiaFn  st'pis  mor- 
calus,  Gibello  traiisito  rcccntibus  vesligiis  Boamun- 
dum  insccutus  est,  qui  cum  fixis  tontoriis  opperieba- 
tur.  Junxit  se  cum  cis  communione  viae  Daibertus 
Pisanus  archiepiscopus,  579  Qui  navigio  multis 
sibi  sociatis  civibus  Laodiciam  applicuerat ;  et  pra^- 
terca  duo  alii  episcopi.  Ila  junctis  agminibus  com- 
putabantur,  aestimatione  librata,  essc  viginti  quin- 
que  millia  :  quorum  multi,  terras  Saracenorum  ia- 
gressi ,  pro  charilate  mercimonii  fame  cooclusi ; 
mulli  ex  eciuilibus  in  pcdilcs  mulati ,  equis  iuedia 
interceptis.  Acccdebat  miscriis  imbrium  affluentia, 
quod  in  illis  lerris  quasi  pnccipiti  torrenle  pluvia 
hybernis  dunlaxot  mensil.us  inundct ;  ilaque  pau- 


p  pcres  (72),  carcntcs  mutatoriis  ,  algido  rigore  rao- 
riebantur,  quampluribus  diebus  nulii  tcclo  succe- 
dentes.  Et  hujus  quidom  calamitatis  nullum  cral 
remedium,  quod  et  lentoria  et  ligna  deficerent.  At 
vero  famem  nonnihil  Icvabant,  arundines  mellilas 
continue  dentibus  tcrcnlos,  quas  cannamcllas  (73), 
nominc  composito  ex  canna  ct  melle,  vocant.  Sic 
bis  (74)  omnino  a  Tripolitanis  et  Caesariensibus 
immenso  (75)  acre  nccessaria  nacti,  lerosolvmam 
vcnere  solslilii  brumalis  die.  Occurril  illis  ad  por- 
tas  rex  Godefridus  cum  fratre  Eustachio,  qucm  ad 
hoc  tcmpus  dclinueral,  nihil  liberalitatis  et  gra- 
tiae  (76)  in  eorum  omiltcns  obscquio.  Illi,  peractis 
in  Bolhleem  ex  more  Dominicaj  Nativilatis  solen- 
nibus,  Daibcrtum  patriarcham  constituerc.  (77)  la 
quo  facto  Urbani  papae  conseusum  obligatura  noa 


D 


cles.  Hist.,  vol.  I,  p.  702,  elc). 

(69)  In  historia  Eusebii.   Hist.   Ecclesiast.,  lib. 
VII,  c.  30. 

("0)A'i/tt7  inferius  quam  sperabat  invemt.%,  d.  e., 
nihil  minus  promissis  desideravit  1. 

(71)  Invitatoris.  a.  c.  d.  e.  I.,  invitatoriis,  s. 

{T2)  Pauperes.  s.  d.  c,  pauperiores  I. 

(73)  Cannamellas.  Arundo  saccharifera.  Quoad 
culturam  vetusque  sacchari  opificium,  vidc  Alber- 
tum  Aqucnsom,  ap.  Gesta  Dei,  p.  270. 

l74)  Uis.  e.  I.,  his,  cl.  d.,  hii,  a.  s.  c2. 

(75)  Immenso.  s.  d.  e.,  infinito  1. 

(76)  Gratias.  c.  d.  e.,  qratiarum,  a.  s.  1. 

(77)  In  quo  facto  Urbani  papas  consentum  obli- 
gatum  non  ambigo.  Vide  §  370,  nol.  31. 


GKSTA  REGUM  AXGLORUM.  -    LIB.  IV.  —  VILLELMUS  RUFUS 


1330 


,0 ;  quol  esset  is  ct  reverendus  senio,  ot  po-  A 
loquio,  et  pollcns  marsupio.  580  Igitur  post 
iicisionem  Domini  sumptis  in  Joricho  palmis 
quod  insi|;jne  perogrinanlium  anliquilas  in- 
,  sodes  quisque  suas  raptim  repotere  prope- 
;.  Causa  feslinalionis  crat  pulor  inconditorum 
crum,  quorum  ila  cxhalabat  ca^num  ut  ipsum 
et  coolum.  Quocirca  tabida  pestis,  in  auras 
is,  multos  ex  his  qui  noviter  venerant  letho 
'  ca^lcri  per  urbes  marilimas,  Tiberiadem  dico 
saroam  Philippi,  maturaverunl  ilor,  quod  eos 
\s  viclus  et  hostilis  melus  urgebant.  Scd  fami, 
i,  consuluere  pedum  cclerilate  :  cl  Ireccnto- 
nilitum,  qui  eos  de  Baldac  castoilo  infesta- 
furori  prospexerunl  miUlaris  arlis  callidilale ; 
le  simulala  paulispor  fuga,  ut  ipsi  de  augustiis  g 
im  ovadentes  Turcos  inducerent,  consulto 
e,  seJ  mox  relro^'ersi  dispersos  hostes  pro 
fudere  (79).  Pulaverant  illi  nootros  inhabiles 
),  quod  cssent  clypei  eorum  et  arcus  pluviali 
antia  loulati  ;  nesciebantque  quod  noii  in  ar- 
n  vel  in  tcgminum  liducia,  sed  in  excellcnli 
Tiorum  ot  crudo  robore  brachiorum  victoria 
m  consislat. 

5.  Et  tura  quidcm  Baldowinus  Edessam,  Boa- 
js  vero  Antiochiam,  incolumos  remearuut. 
aulem  Julii  mensis  licentia  fama?  Baldewini 
is  dolulil  splendidum  ducum  noslrorura  raar- 
m  ofluscatum,  Boamundum  scilicet  captura, 
:atonasconjoctam,  a  quodam  Danismam  gen- 

ia  illis  tcrris  potenli.  Quapropter,  Edisscno-  q 
L  Antiochenorum  manu  coacla,  insignem  Chri. 
rum  contumeliam  581  ulcisci  sperabat. 
Turcus  (qui  magis  fraude  ot  eventu  quam 
j  et  btjllica  mililia  (80)  ducera  cepisset,  quod 
>aucis  ad  Mellentiniam  urbem  recipiendam  ve- 
,  sciens  Francos   pro  rci  pudore  viribus  ox- 

in  so  usuros,  in  sua  se  recepil,  composilis 
)rdinibus,  non  quasi  fugam  inienderet,  sed 
triumphum  duccreL  Tunc  Baldewinus,  ultra 
iliniam  duorum  dierum  viam  progressus,  cum 
t  hoslom  belli  necessilalom  declinare,  rcdeun- 
putavit ;  ol  anle  lamen  urbem  in  suos  usus, 
avito  prafoclo  Gabriole,  Iransduxit. 

/6.  Interea  perlato  ad  se  nuncio  de  fralris 
provincialium  ac  ducum  in  ejus  electionem  £) 
isu,  commondala  Edessa  Baldewino  cognalo, 
ImaB  nocessiludinis  propinciuilate  conjuncto, 
itcr  hfec  neque  imprudenti  neque  ignavo,  ad 
lyrailauum  rognum  menlem  impulit.  Congre- 
jrgo  equilibus  ducenlis,  el  pedilibus  scptin- 
,  iter  plenum  morlis  et  periculorum  ingressus 
ide  audacia;  tanlae  contuitu   multi,  quos  falso 


fideles  arbitrabatur,  fuga  clandestina  dilapsi.  Ipse 
cum  reliquis  Antiochiam  petiit,  ingens  momentum 
desolatis  futurus,  consiiio  sagacis  mentis  inforraans 
ut  Tancredum  peterent  in  ducalura.  Inde  per  Gi- 
bellura  et  Laodiciam   venit   Tripolim  :  cujus   urbis 

admiratus,  natione  quidem  Turcus,  sed  genio  nata- 
rali  clementiae  visceribus  profusus,  extra  rauros  illi 
viclui  necessaria  destinavit ;  adjecto   quinetiam   be- 
nignitatis  mandato    ut  prudenter  sc   ageret,  quia 
Ducab  rex  Daraasccnorum  tramitem  angustum   oc- 
cupaverat  per  quem  illura  audicrat  venturura.  Illey 
quera  pudcret  minis   Saracenis   raoveri,  conslanti 
animo,  quo  proposuerat,  contendit;  sed,  582  ^^ 
locum  veniens^  fidem  admirati   probavit.  Est  enim 
citra  civitatem  Beritura,  railliariis  circiter  quinque, 
locus  oranino  angustus  juxta  mare,   qucm   et  prae- 
rupta  rupium  et  arcta  collium  (81)  adeo  coercenty 
utcentum  viri,  faucibus  illis  potiti,  quantumvis  nu- 
merum  itineranlium  aditu  prohibere  queant.  Locus 
est  inevitabilis  dc  Tripoli  lerosolyraam  euntibus. 
Huc  ergo  Baldewinus  perveniens,  speculatores  'misit 
qui  situtn  loci  et   vircs   hostium   renunciarent.  Re- 
gressi  legati  difficultatera  faucium,  et  adTersariorum 
qui  inscderant  fiduciam,  vix    pro   timore  intellecti, 
anhelarunt :  at  Raldewinus,  qui  parum  ab  optimo 
qui  unquam  fuerit  milite  distaret,  nihil  perterritus, 
aciem  dispositam  in  eos   constanter  instituit.  Tunc 
Ducah  mittit  aliquos   qui  praelia   priraa  lacessant, 
eliciantque  incautos ;   retentans  arapliores  vires  in 
locis  opportunis.  Itaque  illi   primo  roagno   impetu 
venire,  mox  subinde  subtertugere,  ut  nostros  in  an- 
gustias  duduccrcnt.  Non  latuit  Baldewinuum  hujus- 
ccmodi  calliditas  ;  scd,  antiquae  militise   usu  instru- 
ctus,  suis  ut  fugarasiraularent  innuit;  simul   et,   ut 
suscpicionem  mctus  urgeret,  sarcinas  et  irapedi- 
mcnta  quse  posuerant  resumit  (82),  et  jumenta  sti- 
mulis  agitari,  quin  et  ordines  laxari,  ut   hostes  in- 
currerent,  edixit.  Tum  vero  hoc   viso  Turci   exul- 
tarc,  et  dirum  frendcntes,  ut  Eumenides  exululare 
crederes,  nostros  inscqui.  Quidam  ascensis navibus 
littora  praeoccupare ;   quidam  e<)uis  prsecurrere,  et 
pcregrinos  incaute  juxla  mare  ambulanles  interi- 
mere.  Nec  Franci  simulatan   fugam   omiscre  donec 
ad  planitiera  quam  oculisdestinaverant  pervenirent: 
nullique  tumultus  excussere  viris  mentes,  quinimmo 
necessitas  58  3  qua  intercepti  eranl  aluit,  et  mi- 
nislravit    audaciara ;    et    pauci    terraque  marique 
innumeras  sustinucre  raanus.  Naraque,  ut  visum  est 
satis  raetum  finxisse,  confertisordinibusetconversis 
signis  inimicos  jam  jamque  incnrsa.ntes  includere ; 
ita  versa  rerum  facie,  qui   vicerant  victi,  et  victi 
fuere  victores.  Turci    pemiciosa  clade  prostrati; 
reliqui  ad  naves  praecipiti  studio  fugientes,  cum  in 


Sumptis  in  Jericfio  palmis.cUt.  IndevoxAn- 
jalmer  SQ{\  pilgrlm,  VideAlbert.  Aquens.op. 
Dei,  p.  290.  lu  hoc  loco  I.   logit   ccesi   pro 


lis. 


Fudere*  s.  d.  e.,cecidere,  1. 


(80)  BeUicamilitla.    d.  e.  militiay  s.  c,  bellica 
juslitia,  a.  I. 

(81)  Collium.  s.  c,  cailiumy  a.  d.  e.  I. 

(82)  Posuerani  resumii.  d.  e.  jam  depoiuerant 
resumi,  a.  s.  c.  1. 


1331 


WILLELMI  MALMESBURIENSIS  MONACHI. 


1332 


allum  plus  jaclu  sagill»  processissent,  ila  navigiutn  A  negaveral,  spem  provinciae  slerili  provenlu  deci- 


remis  et  lolis  pectoribus  innixi  propellebant,  quasi 
manibus  adversariorum  ad  terram  rctrahi  possent. 
Et  ut  roiraculum  non  sicut  opinabile  dubites,  sed 
sicut  visibile  quodammodo  palpcs,  solummodo  qua- 
tuor  Chrisliani  milites  fusi  vicloriam   caeteris  san- 
guine  peperere  suo.  Quapropter  confirmo  quod  nun- 
quam  Christicolae  a  paganis  vincerentur  si  ante  bel- 
Jum  fortudinem  suam  coelestibus  fulcirent  praesi- 
diis,  et  in  bello  armis  suis  amicas  superorum  appli- 
carent  virtutes ;  sed  quia  in  pace  omnibus  se  ingur- 
gitant  flagitiis,  et  in  pugna  sola  nituntur   audacia, 
ideo,  nec  immerito,  multoliens  fortitudo  eorum  de- 
viat  a  bona  fortuna.  Comes  ergo  pulchro  triumpho 
exultans,   cum  reversus  esset  ad  spolia  caesorum 


piens.  Itaque  montana   conscendit,  quo   habilatores 
teiTBB  Turci  relictis  villis  concesserant,  Syros  secum 
in  penitus  abditos  specus  immcrgentes:   sed  invc- 
oere  f*85  Franci  quo  commenta  fugilivorum  falle- 
rent,  fumo  in  ora  cavernarum   immisso ;  quo  (87) 
latrones    fugati    perlinaciam   amisere,  uni   et  uni 
egredientes.  Ila  Turci   ad   unum  omnes  interfecli, 
Syri  reservali.  Inde  digressus  exercilus  Arabiamque 
petiturus,  busla    prseteriit  patriarcbarum   Abrahae, 
Isaac,     et    Jacob,    et    trium  matronarum   Sars, 
RebeccaB,  Liae  ;  locus   est  in    Hebron,  distans  ob 
lerosolymis  trcdccim  milibus :  nam  corpus  Joseph 
jacet  in  Neapoli,  quae  olim  Sichemdicta   est,    mar- 
more  candido  tectum,    omnibusque   transeuntibus 


detrahenda,  non  paucos  Turcos  ofifendit  vivos;  quos  n  perspicuum  ;  ubi  quoque  fratrum  visuntur   mauso 


damni  corporum  immunes,   sed  pecuniis  inanes, 

dimisit.  Ipse  cum  suis,  ne  aliqua  fraus  lateret,  retro 

secedens,  nocte  illa  sub  olivarum  virgultis  requicvit : 

sed  mox  diluculo  cum  cxpeditis  ad  angustias  acces- 

sit»  fide  oculata  visurus  loci  naturam  ;   intuitusque 

omnia  tuta  esse,  (nam  Turci  qui  pridie  circa   mon- 

tem  discursibus  lascivierant,  nocte  intempesta,  caede 

suorum  visa,  omnes  diffugerant),  signiQcatione  fumi 

facla,   sicut  convenerat,  sociis  discessum  hostium 

intimavit.  Illi,  roorarum  vinculis  absolulis,  ducem 

continuo   secuti.    Tunc    Beriti    admiratus    victum 

584  praetereuntibus  (83)  misit,pro  virtute  tam  pauci 

(84)  exercitus  stupefactus.  Idem  et  Tyrii,et  Sido- 

nii,  et  Acharonitae  qui  et  Ptholomaitae,  fecere,  tacito 

metu    Francorum  fortitudinem    suscipientes.    Nec 


lea  (88),  sed  ioferiori  gloria.  Vcnit  ergo  exercitus 
in  vallem  ubi  quondam  Deus  Sodomam  ct  Gomor- 
ram  subvertit,  ccelestem  flammam  in  scclestos  jacu- 
latus.  Ibi  lacus  per  octodecim  millia  difl^unditur, 
nullius  viventis  capax ;  praeterca  tractatu  adeo 
horribilis,  ut  potantium  ora  lorqueat,  el  guslu  amaro 
rictus  distendat.  Valli  mons  prominel,  per  loca 
scrobes  salsas  cructans,  ct  quasi  congelato  vilro 
totus  perlucidus  ;  ubi  colligitur  quod  quidam  nitrum, 
quidam  salis  gcmniam,  vocant.  Evadentes  ergo  la- 
cum  venerunt  ad  villam  sane  locupletissimam,  et 
mellitis  pomis  quse  dactylos  dicunl  (89)  foecundam ; 
quorum  esu  se  infarcientes  vix  lacunas  venlrium 
implere,  vix  ingluviem  faucium  prae  dulcedine 
temperare   valebant.     Caetera    timore    incolarum 


minus  homines  Tancredi,  qui  in  Chaipha  erant,  li-  ^  abrasa,  praeter  aliquantos  iElhiopes,   ferrugineam 


berales  fucre,  quamvis  ipse  absens  esset.  Castri 
illius  nomen  antiquum  reperire  nequeo,  quia  omnes 
mediterraneae  civitates^  quae  in  Josepho  leguntur 
quondam  fuisse  (85),  modo  vel  non  sunt,  vel,  in  vi- 
culos  mutatae,  nomina  perdiderunt :  maritimae  inte- 
grae  manent.  Ita  per  Caesaream  Palestinae  et  Azotum 
in  Joppem  venlum,  ubi  prima  illi  gratulatio  regni 
fuit,  civibus  ingenti  gaudio  portas  aperientibus. 

$  377.  Igitur  a  Joppitis  Jerosolymam  deductus, 
et  ibi  favorabiliter  exceptus,  dierum  sex  (86)  spa- 
tio  quieti  satisfecit.  Inde,  ne  Turci  dubitarcnt  indo- 
lem  regni  ejus  magno  eorum  malo  adolescere, 
versus  Ascalonem  expeditionem  roovit.  Cumque 
Don  longe  ab  urbe  vires  suas  ostentaret,  impetentes 


capillorum  lanugine  fuliginem  prajtendenlcs  ;  quo- 
rum  caedera  nostri  aeslimanlcs  infra  virtulem  suam, 
non  eosira,  sed  risu  dignati  sunt.  Huic  villae  sub- 
jacet  vallis  in  qua  hodicque  silex  ccrnilur  quo  per- 
cusso  586  Moyscs  mussitanli  populo  aquas  infudit 
latex  adbuc  tam  uberi  et  praecipiti  rivo  influit,  ut 
molendinorum  vertigines  impetu  suo  rotel .  Tum  ia 
declivi  moutis  cxlat  ecclesia,  in  honore  lcgiferi 
Aaron  aedificata  ;  ubi  ipse,  mediante  el  cooperante 
fratre,  screbat  cum  Deo  alloquia.  Ibi  a  praeviis, 
viarum  guaris,  qui  ex  Saracenis  Christiani  essent, 
addiscentes  inde  usque  ad  Babylonem  nihil  esse  nisi 
jejunum  solum  et  omnium  bonorum  indigum, 
Jerosolymam  reversi  sunt,  primilias  regni  tot  hosli- 


Ascalouitas  facili  opera  depulit ;   opportunum  tem-  D  lium  regionum  subjectione  Deo  consecraturi. 


pus  ad  id  quod  mente  intendebatopperiens.Denique 
repulsionem  illorum  gloriae  suae  tunc  sufHcere  arbi- 
tratus  iu  montana  receptui  cecinit,  ut  hosles  perse- 
queretar ;  nec  non  et  inimicorum  damno  necessaria 
suis  conquiaiturus,  qui  pro  penuria  terrae  fame 
singultiebant,  quia  illo  anno  messis  aegra  victum 


§  378.  Paratis  igilur  regiis  insignibus  (DO),  ma- 
gna  gloria  in  Bcthleem  die  Dominicac  Nativitatis  a 
Daiberto  palriarcha  coronatus  est  Baldewinus  {io 
Dec.  A.  D.  1100),  fausia  omnibus  acclamantibus; 
nam  ex  tunc  cl  deinceps  nihil  non  venerationis  re- 
giae  et  ipse  labore  suo  est  meritus,  et  aliorum  favore 


(83)  Pmtereuntibtis,  di.d. eA.,pr(Beuniibus,8.  c. 
(%i)  Tam  paucLd,  e.  1.,  /an/i,s.  c,  tamparvi^Si, 
(85)  Quas,..  legunlur  guondam  fuisse.  a.  c.  d.  e. 
1.,  guas.,.  legimus  gumdam  fuisse^  s. 


! 


86)  Sex.  a.  c.  e.  1.,  septem.  s.  d. 

87)  QuOn  Hic  in  d.  e.  incipitnova  sectio. 


(88)  Ubi  quogue  fratrumvisuntur  mausolea.  c.  d. 
e.,  visunturque  ibi  fratrum  ejus  mausolea^  a.  s.  L 

(89)  Dicunt.  s.  d.e.,vocant,  I. 

(90) Regiis  insignibus. a .  d.  e.jregalibus insigniis^ 
s.  regisinsignibus,  1.  regallbus  insignibus,  c. 


133J 


GESTA  REGU.\f  ANGLOHUVf.  —  LIB,  IV.  —  VILLELMUS  RUFUS. 


133i 


adeptus,  quarovis  minimi  et  pene  dico  pudendi  regni  A  materiam  transeat  laudis    comminatio  potestatis. 


dominus.  Quare  decet  Chrisli  Domini  clementiam 
suspicere»  et  in  polentiae  illius  contuitu  spatiari 
(91),  cujus  suffragio  timcri  Christiani  possent  qui 
ofliccre  nequirent  ;  vix  enim  in  tota  mililia  quadrin* 
genli  milites  erant,ct  tot  peditcs,  qui  lerosoiymam, 
et  Ramulam,  ct  Caipham,  et  Joppe  custodirent, 
Nam  qui  veniebant  navigio,  intuto  tamcn  inter  tot 
hoslium  porlus  animo,  sanctis  adoralis,  statim  re- 
patriandum  censebant,  pcdestri  via  pcnitus  inler- 
clusa.  Cumulabat  quinimmo  difTicuUatcm  quod 
Martio  mense  Tancrcdus  disccsserat  Antiochiae 
principaturus,  ct  nec  ipse  regi,  nec  rex  ipsi,  auxi- 
lium  pro  visD  longitudine  fcrre  valebat  (92) ;  adde 
quod,  si  nccessitas  exposccrct,  587  ^ine  irrepara- 


Quia  enim  dona  Dei,  usitata,  assiduitate  ipsa  vi- 
lescunt  hominibus ;  plerunque  assensum  indulgen- 
tiae  suae  carilate  (95)  commendat,  ut  ametur  gratius 
quod  dcsideratum  fuerat  ardentius. 

g  380.  (A.  D.  1102.)  Tunc  stolus  navium  Januen- 
sium  et  Pisanorum  Laodiciam  applicuerat,  et  inde 
Joppcn  prospero  cursu  navigavcrat ;  nautseque, 
tractis  ad  terram  ratibus,  lerosolymse  cum  rcge 
Pascha  exegcrant.  Quorum  ipse  virtutem  pretio  va- 
datus,  (ertiam  partem  pecunisc  pcpigit  de  omnibus 
urbibus  quas  adquirere  paritcr  (96)  possent  et  vi- 
cum  unum  civitatis  qucm  eligercnt :  ita  praecipites, 
aurique  cupidine  csecos  magis  quam  pro  Dei  amore, 
impulit,  ut,  sanguinem  suum    nundinantes  statim 


bilis  discriminis  metu  gcntem  suam  dc  uno  in  aliud  3  Azotum  obsiderent,  et  ad  deditionem  post  tres  dies 


castrum  ne  transduceret.  Evidens  ergo  roiraculum 
pronuncio,  quod  Dei  solius  tutum  sufiragio  tanla 
barbarorum  horrcbat  natio. 

g  319.  lilo  anno,  qui  fuit  Dominicae  incarnationis 
millesimus  centesimus  primus,  ignis  sacratus,  qui 
solebat  vigiliam  Paschae  illustrare,  tardavit  plus 
solito.  Sabbato  enim  leclis  allematim  lectionibus 
Grsece  ct  Latine,  repctitoque  ter  Kyrie  eleisoriy  et 
clara  Syrorum  melodia  perstrepente,  cum  necdum 
apparerel  ignis,  et  jam  occiduus  sol  vesperam  urge- 
ret,  noclem  invcheret,  ab  omnibus  cum  moerore  in 
domos  disccssum.  Placucrat  enim  perpenso  consilio 
ut  illa  nocte  orani  homine  vacaret  sancti  Sepulchri 
ecclesia,  nc  aliquis,  cui  ulcerosa  squalebat  conscien- 


flecterent .  Nec  vero  difficulter  oppidani  se  dedidere, 
iram  regis,  si  vi  caperentur,  reveriti ;  quia  prsete- 
rito  anno  Godefridum  idcm  aggressum  acriter  repu- 
lerant,  maleficio  fortunco  adjuti  :  siquidem  com 
ille  suos  ascensu  scalarum  in  murum  erigeret, 
(97)  jam  victores,  jam  fastigia  moenium  tenentes, 
repentinus  lignese  turris  casus,  quse  forinsecus 
muro  adjecta  erat,  viros  victoria  privavit,  ct  plures 
extinxit ;  plures  capti,  et  saevitise  Saracenorum  di- 
laniati.  Inde  Caesaream  Palestinae  Baldewinus  totia 
viribus  et  obfirmato  robore  obsidens,  cura  videret 
civium  pertinaciam  et  cxpugandi  difiicultatem,  ma^ 
chinas  compaginari  prsecepit :  factse  ergo  petraria  ; 
facta  turris  589  iDgens,  viginti  cubitis  muri  alti- 


lia,  Deum   magis  irritaret  ingerendi  impudentia.  n  ludinem  vincens.  At  vero  nostri,  morae  impatientes^ 

-  ...  >>^    ..         .•  «•       •       »       ^.«••_«     ■%*  ^ 


Jamque  diluculo  sensim  in  lucem  scrpcnte,  processio 
Latinorum  ad  tempium  Salomonis  edicitur,  ut  ibi 
oraturi  Dei  misericordiam  invitarent  :  idem  circa 
scpulchrum  Domini  faciebant  Syri,  vi  doloris  barbas 
ct  capiilos  vcllicantes.  Nec  diu  potuere  pati  divina 
visccra,confcstim  igne  in  unam  lampadem  sepulchri 
immisso.  Quem  cum  animadvcrtisset  Syrus  par 
fenestras  scintillanlcm,  plausu  manuum  laetiiiam  pro- 
dens,  cursum  patriarchas  acccleravit.  IUe,  clavibus 
quas  gcstabat  adytum  sediculae  sepulchralis  apcriens, 
ccelestc  munus  ccrco  acccnso  extulit  (93),  omnibus 
ab  hoc  conciirrentibus  conimunicans.  Mox  per  om- 
nem  ecclesiam  cscterae  diviuitus  accensae  sunt  lam- 
pades ;  mirum  in  modum  iila,  quae  proxime  iilumi- 
nanda  (04)  csset,  fumo  pra;misso  vicinam  accensio- 


et  tam  diutinae  impotes  expectationis,  scalis  ere- 
ctis  murum  superare  aggressi^  obstinatione  virium  ad 
superiora  evasere ;  conscientia  virtutis  frementes, 
quod,  jam  quindecim  diebus  Saracenicis  bellis  in- 
tenti,  tanti  temporis  spatium  perdidissent.  Quam- 
vis  igitur  extrema  vi  a  Caesariensibus  cerlaretur, 
multos  molares  in  ascendentes  voIventibuSy  illi,  dis- 
simulato  periculo,  cuneos  obstantes  perrumpere, 
brachiis  exertis  et  strictis  gladiis  rem  agentes. 
Turci  ulterius  non  ferentes,  fugamque  adorsi,  vel 
ipsi  se  prsecipitaverunt,  vel  hostiii  manu  occubue* 
ruot ;  piures  servituti,  pauci  redemptioni  servati, 
inter  quos  admiratus  urbis,  et  episcopus  quem  Ar- , 
chadium  vocant.  Eratque  spectaculum  quod  videoti 
cachinnum  excuteret,  cum  Turcus,  in  coUo  Cbri- 


nem  588  doccnle.  Sic  nimirum  Christi  vertusarti-  ^  stiani  pugno  percussus,  byzantinos  evomeret  (98)  ; 
ficium  novil  quos  amat  terrere  ut  mulceat,  et  in      oam  miseri,   extremae  inopiae  metu,   mares   intra 


(91 )  Potentia:  illiu  contuitu  spatiari.  a.  s.  d.  e.  I., 
coutuitu  ipsius,  spatiari^  c. 

(92)  Ferre  valebat,  d.  e.,  conferre  valebat,  a.  I., 
conferre  valebanty  s.,  ferre  valebant,  c. 

(93)  Cceleste  munus  cereo  accenso  extuat,  Vide 
Fulcherium,  Gesta  Dei^  p.  407. 

(94)  liluminanda.  a.  s.  c.  d^  e2^  1.,  omitt.inel. 
i^vi)Caritate,  ^\  ,rar\tatey  a.c.  d.e.l.,vm^o/^e2. 
(96)  Pariter,  d.  c,  omitt.  in  0.  s.  c.  l. 

(91)  Ascensu  scalarum  in  murum  exigeret,  c.d. 
c,  ascensu  scalarum  in  muros  promovisset,  s.  1., 
scalarum  in  jnurum  erectione  promovisset^B, 

(98)  Byzantinos  evomeret.^tmiX  Fulcheriusanimo 


scdatissimo  se  Turcaruro  Gaesareae  ocdsorum  cor- 
pora  coacervata  combustaque  vidisse  ad  eruendos 
oyzantinos  quos  in  viscera    demiserant  {Bist.  Hie- 
rosolym.  ap.  Duchesne, tom. IV,  p.  845).De  nsu  pecu- 
niam  in  viscera  demittenti  loquitur  Urbanus  papa  ; 
et  ex  ejus  dictis  sequitur  morem  corpora  mortuorum 
comburendi  ad  nummos  eruendos  ex  Saracenorum 
consuetudine    fluxisse    qui  ante    crucesignatorum 
expeditiones    peregrinos     Jerosolymam   tendentes 
scammonio  solcrter  in  aqua  infuso  potabant  quo  ad 
vomitum  moverentur  ;  si  aulem  cxspectatus  efi^ectus 
non  sequeretur,  incisionibus  utebantur.  Guibeet. 
abbas.  Opera,  p.  379.  (Sharpb,  p.  461.) 


i335 


WILLELMI  MALMESBURIENSIS  MONACHI 


1S36 


giDgivas,   fceroinffi    intra    non    dicciida,    Dummos  A  (2)  hominis  qui  ampullato  cloquio  et  curioso  abdn- 


absconderaDt.  Vides  quod  aperte  loqui  erubcscit 
oratio  :  scd  inlelligil  profeclo  leclor  quod  volo,  im- 
mo  quod  doIo,  dicere . 

§  381.  Nec  adhuc  quievil  imperator  Babylonis, 
quin  ducem  et  exercitum  ad  expugnandos  Fran- 
cos  missitaret.  Illi,  navigio  Ascalonem  appulsi,  mox 
juxta  Ramulan  cursitarunt,  curis  regis  abutentes, 
590  ^ui  tunc  Caesariensi  bello  tenebatur.  iVgro- 
rum  igitur  depopulalione  ad  congrediendum  cre- 
brius  ilhim  irrilarunt.  At  ille  non  impari  calHdifate, 
ut  calor  indomitus  defervesceret,  vetito  iustantes 
passus  laDguescere  bello  :  hac  efifecit  cuuctatioDe, 
ut  plerique  dilabereutur  (99)  ;  reliquos,  qui  essent 
undecim  millia   equitum,  viginti  unum  (100)  millia 


det  otio ;  nobis  utrumque  deest,  el,  quod  maxime 
obest,  rerum  expedila  scientia ;  omnia  vero  in- 
dulgenti  famaj  credere,  et  facilitatcm  auditorum 
fallere,  veracis  historici  (3)  non  debct  esse.  Quo- 
circa  illa  solummodo  quaB  scripto  (4)  comperi  ap- 
ponam,  quibus  ad  unguem  comprobelur  gloriosa 
viri  devotio,  et  gratia  viCura  in  seculo  :  illudque 
constanter  asseruerim  (5),  parva  (6)  manu  magna 
illum  praelia  pcrsa^pe  lusisse,  nec  unquam  cam- 
pum  fugisse,  prajter  apud  Ramulam  et  apud  Acca- 
roncm.  Enimvero  ambas  fugas  prajdicabiles  exce- 
perunt  viclorise,  quod  magis  inconsiderata  virtute 
quam  timore  provenerint,  sicul  paucis  inserlis  le- 
ctor  agnoscet . 


peditum,  cum   suis,  ducenlis   quinquaginta   equili-  g     §383.  Eo  Septembri  cujus  scplimo  idus  (Sepl.  7, 


bus,  peditibus  paulo  roinus  septingentis,  invasit. 
Paucaque  militibus  loculus,  quibus,  si  perstarent, 
victoriam  ;  si  raorerentur,  gloriam  promitteret  ;  s* 
fugerent,  longe  Franciam  esse  commoDcret  ;  pri- 
rous  in  hostes  irruit  :  productoque  aliquautum  cer- 
tamine,  cum  acies  suas  labare  cemeret,  despera- 
tis  rebus  occurrit.  Itaque  nola  sui  spccie  Turcos 
proturbans,  conto  ducem  prostravit ;  quo  inleremto, 
tota  diffugere  agmina.  Nostri,  qui  principio  pugnss 
ita  circumsepti  fuerant  ut  nullus  alterum  vidcret, 
tunc,  Dominicae  crucis  vexillo  prsevio,  adeo  virtu- 
tem  exercuerunt  ut  quinque  millia  trucidarent;  ex 
Francis  octoginta  equites^  pedites  paulo  plus  desi- 
derati.  Porro   sequens  successus  solatio  fuit,  quod 


A.  D.  110i),pra?liumfuil(7),WilIeImuscomcsPicta- 
vensis  lerosolymam  perrexit,  multa  sccum  ducens 
agmina,  ut  592  sestimaretur  scxaginta  millia  mi- 
litum  (8)  et  mullo  p!ura  pedilum.  Ivil  cum  eo  Ste- 
phanus  comes  Burgundifle,  ct  Hugo  Lizianensis, 
frater  Raimundi  comilis,  et  Hugo  magnu«,  et  Ste- 
phanus  Blcsensis,  antiquae  discessionis  improperium 
nova  et  excogitala  virtute  sarcire  cupientes.  Ita  per 
Constantinopolim  profectus,  cum  insolenti  responso 
(utsuperiusdixi)  Alexium  offendissel,  illo  non  cu- 
rante,  vel  potius  procurantc,  Solimanni  incurrit  in- 
sidias,  qui  sciens  exercilum  fame  et  sili  laborare, 
quod  aliquantis  diebus  crrabundi  per  paluslria  et 
invila  loca  ivernnt,  cum  trcccntis  millibus  sagitta- 


quingentos  equites   Arabas  inleremerunt.  I!Ii  anteQriorum  occurrit.  NuIIa  unquam  luctuosior  Francis 


Joppen  biduo  cucurrerant,  sed,  parum  explicantes, 
Asealonem  redibant ;  visoque  eminus  exercitu 
Dostros,  suos  essesperantesytanquamtriumphantibus 
congratulari  obviam  ibant  :  sed  tandem  aliquando 
in  se  jacnlis  emissis  intelligentes  Francos  esse,  per- 
inde  pallurunt,  sicut  nudis  pressit  qui  calcibus 
acguem,  ut  poetae(l)  verbo  utar  ;  itaque,  ipsohe- 
betes  stupore,  terga  csedentibus  exhibuere.  Ila 
rex  Joppen  pervcDiens  errorem  591  epislolse, 
quae,  Taucrcdo  a  Joppitis  missa,  falso  regem  cum 
exercitu  extiuctum  DUDciaverat,  veraciori  scripto 
correxit :  jamque  TaDcredus  itcr  ad  lerosolymam 
paraverat,  cum  DUDcius  venieus,  ostcDso  sigillo 
regio,  moestitiam  depulit,  laetitiam  reformavit. 


pugna  visa,  quia  nec  timidum  fuga,  dcc  audacem 
virtus,  poterat  cripere  discrimini;  quod  in  arcto 
loco  pugnaretur,  et  in  consertos  sagittarum  nubes 
non  frustraretur.  Interfecta  igitur  plusquam  centum 
millia,  prajda  omnisabducta  ;  ita  Solimannus,  ex  ma- 
nubiis  Francorum  claras  manibus  suorum  naclus 
inferias,  dispendium  Niceae  ultusest.  Sed  quia  mul- 
tis  tramitibus  ituni  cral,  ncc  omnes  C8e?i,  nec  omnia 
direpta  ;  nam  praeter  Pictavcnsem,  qui  pene  ad  pu- 
denda  nudalus  erat,  ca?leri  comites  promptc  £ua 
defcnsitaverant.  Omnes  ergo,  recollectis  ex  fuga 
mililibus,  praeter  Hugoncm  magnum,  quem  mortuuni 
Tarsensis  civitatis  urna  cxcepit,  Antiochiam  con- 
volarunt;  in    quibus   Tancredus,   cgregire   pieialis 


§  382.  Longum  est  si  velim  explicare  omnia  xn  miles,  ingentem  muniticenlia?  su»  gratiam  oslendit, 
ejus  cerlamina  ;  quomodo  Tiberiadem,  Sidonem,  cmctos  quatcnus  potcral  pecuniis  suslentaus;  Wil- 
Accaronem,  id  est  Ptholomaidem,  quomodo  po- 
stremo  cunctas  maritimas  urbes,  subegerit  ;  quo- 
modo  pene   omnem  diem  Turcorum  mortibus   in- 


signierit,  aut  assultu    clandestino    aut    bello   pu- 
blico.  Ingentes  operas  ejusmodi    desiderat  oratio 


lelmum  praecipuc,  quem  forlunae  vicissitudo  co  af- 
fliclaverat  invidiosius  quo  anle  provexerat  sercnius, 
qui  praeter  gazas,  quarum  damno  non  adeo  afiicie- 
batur,  quod  caducae  sunt  et  reparabiles,  ex  tot 
593  eximiis  militibus  solus  pene  remanserat  su- 


(99)  Dilaberentur.  c.  d.  e.,  morarum  pertassidi' 
laberentur,  a.  s.  1. 

(100)  Viginti  unum,  s.  c.  d.  e  2.  1.,  viginii^  e  1. ; 
a.  omitt.  equitum,  viginti  unum. 

(1)  Ut  poetas,  Juvenal.,  Sat.  i.  43. 

(2)  Oratio.  c.  d.  e.,  relaiio,  a.  s.  I. 

(3)  Hiitorici.  a.  s.  c.  d.  e,  J.,  hiitori(B,  s.  (var. 
lecu 


(A)ScHpto.  a.  s.  c.  d.  e.  !.,  scripta,  s.  (var. 
lcct.) 
(.•>)  Asseruerim,  a.  c.  d.  c.  I.,  asseveraverim^  s. 
(0)  Parva  s.  d.  e.,  pauca^  I. 

(7)  Pradium  fuit.  c.  d.  e.,  priedictum  fuit  pras- 
lium,  a.  s.  I. 

(8)  Sexaginta  milliamilitum.  Vide  g  349,  noL  76. 


1337 


GESTA  REGUM  ANGLORUM.  —  LIB.  IV.  —  VILLELMUS  RUFUS  1338 

recrealis    aniiiiis    itcr    molili,  unde- A  Iribus  (H)co:nprehensu3  cst ;  unus  (12)  evasit  cum 


periles.    Ila 

cunque  belli  occasiones  qujerebant.  Sensit  sitim 
furenlium  prima  Tortuosa  civitas  ;  qua  pervasa  et 
direpla,  non  moJicum  pra?leritas  a[?rumnas  releva- 
runl.  Inde  ad  anguslias  de  quibus  superius  dixi  ve- 
ncrunt,  ubi  eos  rex  jampridem  opperiebalur,  contra 
Turcos,  si  proliibere  vellent,  opem  lalurus.  Ejus 
virlute  defensi,  el  benigno  apuJ  Joppem  liospitio 
suscepli,  lerosolymam  proximo  Pascha  contende- 
runt;  urbi  sacrosanclum  ignera  lietis  hauserunt 
ocuUs,  devotis  adorarunt  animis.  Post  ha^c  reversi 
Joppem,  asccnsis  navibus,  palriam  quisque  suam 
rcdire  medilabalur  :  quorum  Piclavensis,  continua 
venti  prosterilale  provectus,  patriam  lenuil ;  caeleri 
rctro  violonter  acli. 


rege.  Turci  extremam  vim  furoris  in  illos  qui  eva- 
serant  (13)  in  arccm  efiluderunt,  jd  quibus  fuit 
Hugo  Lizianensis  et  Gaufredus  Vindocidensis  ;  tres 
tantum  superstiles  lerosolymitanis  Ducii  miseria- 
rum  fuere.  Rex  interdiu  latens  (14),  cornipedem 
cursu  exhaustum  stimulans,  Azotum  pervenit  :  pul- 
cliro  et  ad  miracuhim  Dei  prono  salutis  evCDlu, 
quod  paulo  ante  Turci  discesserant,  qui  jam  biduo 
circa  urbem  praedas  egeraut.  Inde  Joppen  Davigio 
veDieDs,  lerosoIymitaDis  epislolam  de  vitse  suaecer- 
titudine  legavit.  595  Portitor  chartae  fuit  homun- 
cio  Syrus,  qui,  etsi  inveniretur,  habilus  viHtate  et 
sermonis  Doti  commercio  insidiantes  fallcret.  Ilic, 
Dotis  sibi  per  devia  compeodiis  perfidorum  pericula 


g  384.  Jam  voro  mense  Maio  inclioante  (9)  (A.  D.  g  declinans,  tertio   die   lerosolymam   pervenit.   Tum 


1102),  Turci  et  Aiabes  Kamulam  obsedcrunl,  supe- 
rioris  anni  damnum,  novi  exercilus  suppleraenlo, 
eodem  rcfirienlcs  numero.  Episcopus  urbis,  pru- 
denler  opportunilale  spcclata,  cavit  sibi  loco,  Jop- 
pem  latcntcr  profeclus.  Jaraque  rex  exicrat,  crc- 
dens  falso  asscrentibus  non  esse  hostos  plusquam 
quingentos  :  ilaqtie  nec  aciem  dirigcre,  nec  pcdiles 
convocare  curavit,  tantum  milites  regem  sequi  cor- 
nicines  monuerunt ;  multum  amicis  suadentibus  ut 
Turcorum  fraudes  cavcret.  Stephani  duo,  Blesensis 
el  Burgundus,  regem  equis  inscculi,  ne  desides  et 
inglorii,  sed  triumphalis  pompae  conscii  (10),  tcrras 
repeterent  suas;  scd  aliam  quam  opinabaDlur  glo- 
riam,  aliam  victoriam,  parabant  fata  viris.  Namque 
rcx,  visa  hoslium  mullitudine,  dum  se  frustralura 
opinione  cognosccret,  ira  mentcm  saucius,  et  magna- 
nimitatis  conscienlia  594  fremcns,  quid  faccret 
hiEsilabat :  si  cederef,  pr.Tlerila?  glorirci.^nominiam  ; 
si  pugnaret,  suorum  morles  animo  volulabat.  Ve- 
ruiniamen  vicit  calor  ingcnitus,  et  lorga  jam  dabat 
mcJus,  cum,  commililonum  hortatibus  animatibus  ut 
fugam  in  caslcllum  pcr  mcdios  hostes  intcnderel, 
acquievit.  Ccteri,  cum  clamorc  scculi,  densissimas 
perruperunt  acics,  animas  suas  Deo  consccrantes, 
et  morles  impigrc  ulii ;  comites  quoque,  feriendo  dc- 
fatigali  adeo  ul  manus  gladiis  obrige.scerenl,  neci 
succubuerunt.  Rex,  in  arcem  lapsus,  cx  ducenlis 
qiios  duxorat  aliquantos  socios  habuit  ;  quibus  oran- 
tibus  ut  vilam  dignaretur  fugiendo  producere,  sua 
pericula   mundo  parvi   ponderis    esse,    illius  vitam 


equites  qui  urbem  lutabantur,  juoctis  sibi  auxilia- 
rium  peditum  turmis,  ad  Joppeu  profecturi,  iter 
mari  proximum  direxerunt,  mediterraneis  devi- 
tatis  :  extremi  taraen  (15)  agmiDis  TurcisurgeDtibus 
ioterfecli,  quod  vel  equis  vel  peditibus  destitu- 
ebaotur.  Ita  congregalis  ex  lerosolymis  nonagiDla 
equitibus,  ex  Tyberiade  octoginta,  quos  Hugo  dux 
strcDuissiraus  adduxerat  iu  subsidiura,  armigeri 
quoque  pro  penuria  in  locum  militum  allccti.Postera 
ergo  die  morara  pugnae  absolvit,  Turcis  jara  adeo 
ferocibus  ut  paratis  machiDis  murum  Joppis  aggredi 
meditarcDtur  (16).  PraeveDtum  hoc  Baldewini  dili- 
gentia,  et  Dominica  cruce  praevia,  qua  superius 
belluin  carueral.  Totis  viribus  (17)  in  hostes  alacri- 
ter  itum,  acriter  certatuDi ;  at  illi,  Diore  solito 
Dostros  circumgyraDtes,  actuni  de  Christianis  puta- 
runl,  hilari  ululatu  vocifcrantes,  sed  affuit,  et  de 
coclo  tandera  respexit  Dorainus  Jesus,  Francisque 
aDimositatera  ingerens,  iniraicos  carapo  privalos 
conjecit  in  fugam.  Hoc  et  in  anteriori  praelio  factura 
esl,  ut,  non  semel  ejecti  lentoriis,  postca  multitu- 
dine  superarint ;  tum  autem  cum  pedites  CDiraus  sa- 
gitis,  et  equites  laficeis  coraiuus  ferireut,  omoi  spe 
pedibus  commissa,  fugere  perserveravere. 

§  385.  Altera  illi  pugna  posterioribus  auDis  fuit 
[A.  D.  1 1 13],  in  qua  milites  nostri,  Turconim  copia 
pressi  et  in  fugam  acti,  etiam  salutare  vcxillum 
amisere:  596  sed  cum  longiuscule  fugisseut,  re- 
versi  sunt ;  pudor  faniae  trepidos  aniraavit  ut  igno- 
raiDiam  propulsareut.  iDgeos  ibi  pugDa  virorura  fuit, 


ad  raullorum  profcctum  valcre,  ulpote  qui  omni  se-  D  collato  pede  et  adverso  pectorc  rem  agentium.  No- 


culo  sil  virlulis  speclaculum,  quamvis  in  fractis 
rebus  ingenti  animi  constantia,  diguura  se  credidit 
vila.  Itacpie  quinque  miillibus  comitalus,  io  raoD- 
tana  rcpendo,  insidiantes  elusit.  Militura  fuit  udus 
Roborfus  Anglus,  ut  superius  dixi ;  caeteros  notitia; 
DOstrai   fama    tam   longiDqua    occuluit.    Ille    cum 


stri  crucem  rcportarunt,  fusis  adversariis  campum 
vindicantes.  Ceciderunt  ibi  plures  quos  ego  quoque 
Doram  ;  inter  quos  Godefridus,  abnepos  ejus  DOtbus, 
jam  iDde  a  pueritia  umbram  virtutis  vultu  coloraos, 
veritalem  aDirao  spiraDs.  Ambae  ergo  fug»  fuere  ia 
priDcipio  quasi   fomeDtum   igDomiDise,  sed  in  fiae 


(0)  hichonnte.  s.  c.  d.  e..  medianie,  a.  1. 
(lu)  Conscli.  a.  s.  d.  c.  I  1,  consocii,  1  2. 

(11)  Trilus.  e.  d.  c,  triUus  aliis,  a.  s.  1. 

(12)  Unus.  c.  d.  e.,  quintus^  a.  s.  1. 
ll3)  Evaserant.  s.  d.  e  ,  refugerant.  1. 

(14)  Latens.   c.  d.  e.,    latenSy  noclu  per  avia, 


a.  s.  l. 

(15)  Tamen.  a.  s.  c.  d.  e  2.  1.,  omitt.  Id  c  1. 

(16)  Meditarentur.  s.  d.  e.,  deliherarenty  1. 

(11;  Yirihus.  c.  d.  e.,  regni  viribus.s.  l.^regimi- 
nibuSf  a. 


1339 


wiLLELMi  mal*jp:sburiensis  MONACHI 


1340 


verax  olimentum  glorise  ;  illa  nominaiior,  sod  ista  A 
fructuosior.  Deniquc  (18)  ad  supplementum  rerum 
quas  amiserat,  simul  el  ad  lcgitimum  connubium, 
non  multo  post  comitissa  Sicilise  lerosolymam  vc- 
nit ;  tantas  gazas  cubiculo  regis  infcrens,  ut  mirum 
cuivis  vidcatur  uude  niuUer  tam  infmitos  pretiosae 
supelleclilis  cumulos  coacervarit  (1 9) ;  et  tunc  qui- 
dem  illam  Ihoro  recepit,  sed  non  multo  post  di. 
misit.  Aiunt  incommodo  tactam,  quo  ejus  genilalia 
cancer,  morbus  incurabilis,  cxederit  (20).  IUud  con- 
stat,  regem  prolis  inopem  fuisse  ;  nec  mirum  si  homo, 
cujus  olium  erat  a^grescere,  uxorios  amplexus  hor- 
ruerit,  omnem  aetalem  in  bellis  deterens.  597  Q^^' 
bus  laboribus  offecit,  ut  admirabilis  et  penc  divina 
virtus  ejus  fuerit  praesentibus  stimulo,  futura  po- 
steris  miraculo.  Obiit  in  expeditione  Arabica  mense  j^ 
Aprili  (A.  D.  1118).  et  publico  funero  lerosolymis 
juxta  fratrem  tumulatus,  cum  decimo  septimo  anno 
regni  (21)  quaitus  accrcscerel  mensis.  Yir  mullis 
iaboribus  emeritus,  et  cujus  gloriae  nullus  praetendit 
nubila  livor,  nisi  quod  fueritpecuniaejustotenacior ; 
sed  hujus  culpae  facilis  et  vera  erit  excusatio,  si 
consideretur  quod  necessaria  in  remanentes  efiusio 
munerum  inbibuerit  quod  minus  mercaretur  fa- 
vorem  abeuntium. 

§  386.  Successit  ei  Baldewinus  cognatus,  dux 
Edess^,  quem  moriens  regem  denunciaverat,  anti- 
quis  jam  stipendiis  laudatum.  lUe  mullis  anois  (22) 
regnum  impigrc  tutatus,  etiam  auxit  Antiocheno 
principatu;  quem,  occiso  Rogerio  filio  Ricardi,  obti- 
nuit(23).Utrasque  orgo  regionesegregio  moderamine 
rexit,  minori  quidem  praesumptionis  roncho,  sed  G 
majori  et  consultiori  providentia  ;  quamvis  sint  qui 
opinionem  ejus  lacerent,  tenacitatis  eum  nimiae  ar- 
guentes.  Quare,  cum  praeterito  anno  non  longe  ab 


lerosohTna  'equitantcm  Turci  cepissent,  paucis  aut 
nullis  gemitibus  (24)  sui  eum  desiderarunt ;  latuitque 
pene  anno  et  incolas  et  rumigerulos,  quo  tcrrarum 
abdiictus,  si  supcris  auris  vesceretur,  necne.  Refu- 
larunt  porro  lcrosolymitai!  vcl  regcm  facere,  vel 
ordinem  ct  ducatum  militum  interrumpere,  quoad 
rci  certitudo  sciretur,  propter  ejus  absentiam  in 
nullo  jnfractiores.  Postmodum  vero,  cognito  loco 
quo  vinculatus  fuerat,  milites  audacissimi  598 
spcciem  negoliatorum  mentientes,  armis  sub  vesti- 
bus  occultatis,  oppidum  ingressi,  regem  eripuere 
discrimini ;  protestati  non  conferre  se  id  ejus  ava- 
ritiae,  sed  Gozelini  de  Turbexel  gratiae  (25),  qui 
nihil  unquam  pensi  fecerat  quin  omuia  quaf  possct 
militibus  erogarct.  Vixit  diu  (26)  frugi  homo,  et 
nulli  praeter  hanc  culpam  infamiae  obnoxius.  Prio- 
cipatus  Antiochenus  ad  Boamundi  (27)  spectat  filium, 
de  quo  nunc  dicam. 

DE  BOAHUNDO. 

§  387.  Boamundus  (28)  Roberti  Guiscardi  cx 
Normanna(29)  filius  fuit :  alter,  Rogerius  (30),  ex  Ap- 
pula  gcnitus,  qui  cognomen  Marsupii  a  patre  meruit, 
quod  paterno  et  curioso  intuitu  deprehendisset  eum 
jam  a  tcnero  libenter  nummos  numerare ;  nam  Boa- 
mundus  aetatis  majusculae  nihil  erat  quod  retineret, 
sed  etiam  puerilia  xenia  dispertiret.  Itaque  Rogerius 
Apuliam,  quae  sibi  materno  genere  competere  vidc- 
batur,  accepit :  Boamundus  cum  genitore  ad  bellum 
Durachinum  profeclus  est.  Gumque  oppidani  fiducia 
ma^nium  jactitarent  599  i^^o  urbem  Durachium 
nominatam,  quod  contra  omncs  obsidiones  imper- 
territa  duraret,  ■  Et  ego  inquit(31)  vocorDurandus; 
et  eo  usque  in  obsidione  durabo  quo  civitati  nomen 
auferam,  ut  non  Durachium  (32)  sed  MoIIicium 
amodo  dicatur.  »  Cujus  responsi  constantia  effecil 


i! 


18)  Denique,  a.  c.  d.  e.  1.,  Deinde,  s. 

[19J  Coacervarii,  Albertus  Aquensis  varia  Adelae 
comitissae  opulentiae  aflcrt  specimioa,  navisque 
malum  qua  ad  Palestinam  transfretavit,  auro  coo- 
pertum  fuisse  afilrmat.  (Ap.  Gesta  Dei^  p.  373.) 

(20)  Exederit,  Nonnulli  auctores  diversam  divor- 
tii  rationem  assignant.  Ejus  sccunda  conjux  (Ta- 
phnuz,  Armeniae  principis  hha)  quam  circa  anuum 
1105  repudiatam  in  monasterio  S.  Annae  Jerosolymae 
incluserat,  adhuc  supcrstes  crat.  Matrimonium 
igitur  cum  Siciliae  comitissa,  terlia  ejus  uxore, 
a  summo  pontiflce  rescissum  est.  Quo  circa  Siciiiam 
Adela  repetiit  an.  1117,  ubi  paulo  post  Baldwini  D 
mortem  obiit.  (Albert.  Aquens.  lib.  xii,  c.  24 ;  Guil- 
LELM.  Tyr.  lib.  II,  c.  1  et  15.)  Prima  uxor  quae  il- 
lum  in  sancto  bello  comitata,  antequam  Antiochiam 
attjngerct  defuncta  est,  tilia  erat  Radulphi  II,  Toeni 
comarchi,  separataque  fuerat  a  priore  suo  conjuge 
Roberto  Meilenti  comite. 

(21)  CuM  decimo  septimo  anno  regni,  s.  c.  d.  e  2. 
I.,  regni  omitt.  in  e  1.,  cum  septem  el  decem  regni 
annis^  a. 

(22)  Multis  annis.  s.  c.  d.  e.,  ad  hoc  tempusy  a.  l. 

(23)  Obtinuit,  Rogerus,  Anliochiae  princeps,  fi- 
lius  Richardi,  Apuliae  scneschalli,  uxorem  duxit 
Hodiernam,  Baldwini  II  sororem.  Caesus  est  an. 
1119. 

(24)  Gemitibus,  s.  d.  c.,  gemitibus,  ut  ferunt,  l. 

(25)  Sed  Gozelmi  de  Turbexet  gratice,  Narratio 
h^c,  8ub  iliquo  saltem  respectu,  noa  recta  vide- 


tur  :  Gozclinus  et  rex  in  eodem  castello  inclusi  sunt. 
Quo  capto  fugit  Gozelinus,  copiasque  ad  liberandos 
amicos  collegit  qui  nunc  ipsi  obsidione  circumda- 
bantur;  sed  priusquam  buc  accedere  potuisset, 
Turci  castello  potiti,  regem  inde  deduxerunt,  qui, 
aliquanlo  tempore  libertale  privatus,  illam  tandero, 
sed  nonnisi  ingenti  soluta  pecuniae  summa  recupe- 
ravit.  Fllciier.  Carnot.  et  Guillblbi.  Tyr.  ap. 
Gesta  Dei.  (Sharpe,  46D.) 

(26)  Vixit  diu,  s.  d.  e.,  vivit  adhuc^  I.  —  Baldwi- 
nus   obiit  21  Aug.  A.  D.  1131. 

(27)  Bonmundi.  a.  c.  d.  c,  Boamundum^  s.  1.  — 
Bohemoudus  II,  tlHus,  Bohemondi  I  et  Constantise, 
Phihppi  I,  Franciae  regis,  filiae. 

(28)  Boamundus.  Bohcmundus,  Guiscardi  ex 
priore  uxore  Albcrada  iilius,  in  baptismate  Marcus 
vocatus  fuerat ;  sed  pater  ejus,  audita  gigantis  cu- 
jusdam  Boamundi  fabula,  nomen  hoc  illi  indidit. 

(OrDERIC.  VlTAL.  p.  817.) 

(29)  Normanna  c  1,  Nomianniat  a.  s.c.  d.e2. 1. 

(30)  Hogerius.  Rogerus,  postea  rex  Siciliae,  Gui- 
scardi  tilius  erat  ex  secunda  conjuge  Sikelgaila, 
Gaimari  IV,  Salerni  principis  filia. 

(31)  Inquit.  c.  d.e.,  inguil  Guiscardus,  a.  s.  1. 

(32)  Durachium,  Romani  inauspicatum  Epi- 
damni  nomen  in  Dyrrachium  mutaverunt  (Plin.  iii, 
26),  vulgarisque  Durachii  corruptio  quamdam  affi- 
nitatem  c^erebat  cum  duritia,  Unum  e  Roberti  no- 
minibus  Durandus  erat  a  durando,  (Alberig.  roo- 
nach.   in    Chron.  ap.   Muratoh,  Annali  d^Ualia^ 


1341 


GESTA  REGUM  ANGLORUM.  —  LIB.  IV.  —  MLLELMDS  RDFUS. 


1342 


ut  confestim  pavefacti  portas  aperirent.  Ita  tutus  a  A 
tergo,  caeteras  urbcs  usque  ad  Thcssalonicam  leviore 
labore  subegit.  Jamque  illuc  perveneral,  jam  Ale- 
xium  tum  per  se  tum  pcr  fllium  vinci  possc  docue- 
rat,  cum  uxoria  fraude  deceptus  ingens  dcpositum 
(33)  morte  destituit.  Tum  vero  Boamundus,Apuliam 
reversus,  aliquot  castellafraterna  indulgeniiatenuit, 
multa  ipse  virtutc  et  prudentia  conquisivit,  nam  ad 
fratrem  specie  tenus  ducatus  pervenerat  ;  alterum 
bello  meliores  suntseculi  (34).  Nec  (35)  vero  parvi 
momenti  fuit  quod,  paterni  propositi  sequax,  Gui- 
bertum  repellens,  Urbano  validissime  astitit,  et 
cuQCtantem  impulit  ut  Gallias  ad  concilium  Clari 
Montis  accederel,  quo  eum  Raimundi  Provincialis 
comitis  et  episcopi  Caturccnsis  epistolae  invitabant. 
Concilioque  celebralo,  libens  occasionem  accepit,  o 
et  in  Gra?ciam  copias  trajecit,  subindeque  promo- 
vens  exercitum,modeste  Haimundum  etGodefridum 
opperiebatur  (36)  :  quibus  venientibus  sociatus,  ma- 
gnum  incitamentum  cajteris  erat,  disciplinae  milita- 
ris  600  scicntia  et  virtute  nullisecundus.  Scdquia 
qux  cum  cxteris  fecit  communi  laudi  sors  attribuit 
et  quomodo  captus  fuerit  anterior  sermo  notitia^ 
dedit,  nunc  qualiler  se  servitio  exuerit  dicendum. 
Danisman  enim,  cum  viderct  nihil  utilitatibus  suis 
applicari  quod  tanlum  virum  tcneret,  inflexus  animo 
(31)  de  pacis  cocditionibus  actitare  coepit :  nam  nec 
illum  occidere,  ne  in  se  odia  Christianorum  effusa 
concitaret,  nec,  sine  spebus  in  perpetuum  valilura; 
pacis,  dimittere  volcbat.  Pollicitus  ergo  Boamundus 
continuam  gentili  concordiam,  revertit  Antiochiam,  p 
argenteos  compedes  quibus  alligatus  (38)  fuerat  se- 
cum  deferens  :  a  suis  ergo  exceptus  plausibiliter, 
Laodiciam,  el  caetcras  urbes  quas  Tancrodus  acqui- 
sierat,  suscepit,  ne  videretur  oscitare  otio  dum  avun- 
culus  suspirarct  in  ergastulo.  Nec  multo  poslGallias 
venit,  ofTerens  catenas  sancti  Leonardi  honori,  qua* 
sibi  fuerant  oneri.  Fertur  enim  in  primis  ille  san- 
ctus  «'39)  absolvendorum  vinculorum  potens,  ul,  vi- 
dentibus  nec  niulire  audentibus  adversariis,  pondera 
6ua  captivusliberasportet.  Ita  ducta  uxore  filia  regis 
Francorum,  et  altera  Tancredo  missa,  repetiit  Apu- 
liam  ;  sequcntibus  se  Francorum  proceribus,  quispe 
majoris  commodi  patriam  deserebant,  simui  et  spe- 


ctaturi  cominus  quid  viva  virtutis  spccies  efficerel, 
quam  lam  insignis  fama  ubique  loquerctur.  Itaque 
ille,  dispositis  apud  601  Apuliam  rebus  suis,  denuo 
in  Alexium  efferatus  est,  praHendens  belli  causam 
peregrinorum  injuriam,  qua  ille  pcrinfamis  erat  ;  sed 
parum  et  prope  nihil  gessit  prospere,  solertis  impe- 
ratoris  deceptus  astutia,  qui  omnes  duces  ejus  aut 
pecuniis  obaeratos  ab  eo  alieoavit,  aul  veneno,  ut 
dixi  (40),sustulit.Quapropteranimo  dejectus  Apuliam 
rediit  ;  ibique  post  paucos  dies,  dum  ad  Anliochiam 
iter  meditatur  (41),  defungitur  (Feb.  A.  D.  HH), 
aetate  cilra  senium,  pmdentia  infra  nullum,  relicto 
tenerioris  apvi  filio.  Vir  in  adversis  constans,  in 
prosperis  circumspectus  ;  nam  el,  pro  suspicione 
noxiae  potionis,  paratum  commentus  eratremedium, 
cultellum,  qui,  ante  ora  comcdentis  infixus,  sudore, 
mirum  dictu,  prodebal  manubrii  si  quid  tecto  illatum 
esseveneficii.  Post  eum  Taucredus  Antiochiae  prin- 
cipatui  praefuit  (A.  D.  IHJ),  haud  pudendus  avun- 
culo  nepos ;  qui  cum  et  ipse  communem  mortalium 
viam  obitu  praepropero  lrivissct(6Dec.  A.  D.  1112), 
successit  Rogerius  filius  Ricardi.  Is,  gloriae  aLtc- 
cessorum  in  bellis  non  impar,  ignominiam  tamen 
avaritiae  incurrit :  quaproptcr,  cum  eum  railitesca- 
verent,  stipendiario  mili  te  pene  nullo  el  indigena 
raro  Turcis  congressus  occubuit  (A.  D.  1119),  mor- 
tcm  suam  noc  igoavc  ultus.  Nam  cum  ab  eis  (42) 
captus  et  diloricatus  juberetur  ensem  reddere,  ne- 
gavit  se  ulli  nisi  duci  daturum  43),quodomnes  infra 
dignitatis  suae  deditionem  aspicerel.  Credidit  infelix 
admiratus  simulatis  vocibus;  et  jam,  galea  caput 
nudatus,  porrcxil  manum  ut  recipcret  Rogerii  gla- 
dium.  Tunc  vero  ille  infrendens,et  tolis  fortitudinis 
reliquis  in  ictum  se  cogens,  Turco  caput  decussit  ; 
moxquc  pcrfossos,  excogitato  genere  virtutis  de- 
decus  servitutis  602  effugit.  Ejus  mortem  Balde- 
winus  secundus  rex  lerosolymorum  ultus  insigniter, 
priocipatum  civitatis  ct  filiam  suam  Boamundo  filio 
Boamundi  scrvavit  fidclitcr  (44) . 

DE  RAIUUNDO. 

§388.  Raimundus  fuit  filius  (45)  Wille^ml  anti- 
quissimi  Tolosae  comitis,  qui,  vir  acer  et  efficax, 
patriam,  antecessorum  suorum  socordia  obscuram, 


lom.  IX,  p.  137).  Argutiae  sunl  in  vcrba  Durachium 
sed  MoUiciu}7ij  quorum  seusus  intenditur  moUis  et 
durus, 

(33)  Depositum.  e  1 .  i  2,  dispositumf  s.  c.  d. 
e  2.  1  1. 

{^i)Meliorcs  sunt  secuti,  Q.,mcliores  secuti,fi.d. 
1.,  meliorem  secuti^  s.  c. 

(35)  Nec.  a.  c.  d.  e.  1.,  jam  s. 

{S&)Opperiebatur.s.  d.e.,  venturosopperiebaturL 

(37)  Animo.  s.  d.  e.,  animi  mollitie^  1. 

(38)  AUigatus,  a.  d.  e.  illigatus^  s.  c.  1. 

(39)  llle  sanctus^  etc.  Leonardus  nepos  erat 
Clodovei  Francorum  regis,  hujusque  monarchae 
gralia  oblinuit  ut  ubicunquc  in  vinculis  aliquem 
viderel,  ille  sine  ulhi  niora  iibtT  cvaderet.  Deniquc 
Deo  in  tantum  illum  honorare  placuit,  ut  si  quis 
carccre  inclusus  noinen  ejus  invocaret  vincula  su- 
bito  cadcrent,  ita  ut  eYadcre  posset,  custodibus  ip- 


T\  sis  illum  retinere  diutius  imparibus  factis.    Yide 
Surium,  Vitas  Sanct,  Nov.  6.  (Sharpe,  471.) 

(40)  Ut  dixi.  a.  s.  d.  e  2.  i.,  omilt,  in  e  1. 

(41)  Meditatur.  d.  e.,  meditareturf  a.  s.  L 

(42)  Eis.  c.  d.  e.,  Turcis,  a.  s.  1. 

(43)  Daturum.  a.  d.  e.  !.,  redditurum^  s.  c. 

(44)  ICt filiam  suam...  fideliter.  s.  d.  e.,  Boa- 
mundi  filio  reservat  fideliter,  1.  —  Bohemundi  II 
promotio,  ejusque  connubium  cum  Alicia,  Bald- 
wini  II,  regis  Jerosolymae,  filia  anno  1126  suot 
posteriora    {Art  de  vdrifier  lesdates^  I,  442.) 

(45)  Willelmi.  Rectius  Pon^ii.  Raimundus  frater 
erat  Willelmi,  Pontiique,  Tolosani  comitis,  filius. 
Ad  Pontium  igitur  rcterenda  sunt  omnia  quae  hic  a 
Malmesbcriensi  do  Willelmo  narrantur.  Raimundus, 
S.  ^Egidii  etToIosaecomcs  suum  S.  iEgidii  tilulum 
e  suo  natali  loco,  seu  primo  apaaagio,  sumpsit.  In 
inferiore  Occitana  jacebat  Nemausum  inter  et  Rbo* 


1343 


WILLELMI  MALMESBURIENSIS  MONACHI 


4344 


^itulis  suis  reddidit  illustrein.  Uxor  cjus   Almodis  \  diximus   :  cujus  hortalibus    aniaialus,  c(   umbODO 


(46),  multis  vicissim  desponsata,  muUamexomnibus 
sobolem  luiil  ;  insano  muliercula  prurilu  et  irrevc- 
renti,  ut  cum  ei  longo  usu  vir  displicuisset,  alias 
migrarct  novos  impletura  pcnatcs  ;  dcniqueprimum 
Arelalensi  comili  (47)  nupla,  mox  illius  perlacsa, 
huic  Willelmoscconjunxil;cuicum  duos  pelperisset 
filios,  Barcinoncnsem  ad  connubium  illexil  comilem 
(48).  Porro  Willelmus,  mertis  confiuis  foribus,  To- 
losanum  comilatum  dedit  filioaequivoco,  sedmoribus 
absono,  quod  esset  crassioris  ingenii  (49),  ut  niliil 
Tolosani  contra  eum  novarent,  familiae  illius  domi- 
nalui  assueli.  Raimundus  vero,  vivacioris  spidtus, 
Gaturcensem  (50)  603  accepit  et  non  mediocriler 
(51)  auxit  ;  Arclatensi,  et  Narbonensi,  el  Provin- 
ciali,  el  Lemovicensi  adjunctis.  Tolosam  quoque  a 
germano  emit,  pluribus  annis  ante  magni  molus 
viam  profeclo  lerosolymam.  Sed  haec  mulli  lempo- 
ris  intercessu  et  aetate  impensa  labori.  Ilaque,  pu- 
gnis  semper  assiduus,  lcgiliraam  uxorem  non  dcsi- 
deravit,  multinuho  concubinalu  voluplatem  exer- 
cens.  Denique  ex  una  pellicum  filium  natum,  Bcr- 
tramnum,  cognatione  et  haereditate  dignatus  est, 
quod  in  aliquantis  patrissaret  ;  cui  uxorem  conjun- 
xit  Mathiidis  Marcisac  neptem  (52)  ex  Longobarda 
natam,  ut  illius  affinitale  illas  (5i))  provincia^partes 
tularetur.  Ipse  quoque  extremis  fere  annis  uxoreni 
ascivit  filiam  rcgis  Tarraconensis,  splcndidam  do- 
tem  pactus,  aeternara  scilicct  conlcrminarum  pro- 
vinciarum  pacem.  Nec  multo  post,  nivem  capilis 
respiciens,  lerosolymitanum  iler  vovit,  ut   lassi  et 


B 


protectus,  Raimundus  primus  omnium  laicoruro 
crucem  acccpil  (A.  D.  1096)  ;adjiciens  voto  utuun- 
quam  in  patriam  rediret,  sed  potius,  duraturo  in 
Turcos  labore,  arvinam  (55)  prapteritarum  iniqui- 
lalum  extenuaret.  Jam  vero  in  ilinere  pluia  dcdit 
indicia  fortitudinis,  ad  iaborem  primus,  ad  quielem 
ultimus  ;  plura  etiam  paiienliae,  quod  arcc  (56)  An- 
tiochiae,  quam  occupavcrat  (n7),  Boamundo,  et  tnrri 
David,  Godefrido,  libenter  ccsseril.  Scd  tandem, 
nimiis  exactionibus  quorundam  fracta  patientiaf 
in  dcdilioncm  urbis  Ascalonensis  decidit  (A.  D. 
1099).  Siquidcm  in  primo  Francorum  adventn  op- 
pidani,  exploralis  omnium  ducum  noslrorum  mori- 
bus,  ipsum  in  patronum  elegere,  quod  multi,  eo 
ante  a  Monte  Pessulano  (58)  navigio  venientes  ne- 
gotiatum,  fidem  ejus  in  coclum  tulerdnt.  Itaque, 
tradiiis  clavibus,  sacramenlo  ducem  adcgere  ut 
nulli  Christianorum  potestalem  urbis  refunderct, 
si  vel  ipse  nollet  tenere,  vcl  nequiret.  Tunc  a  pro- 
ceribus  mussitalum  cst,  expostulantibus  urbem 
regis  dominio,  quod  parum  ei  valeret  regnum  si  noa 
haberel  Ascalonem,  quaB  hoslibus  esset  receplaculo, 
nostris  obstaculo.  El  rex  quidcm  leviter  (59),  ut 
omnia,  et  vultu  tranquillis  conveniente  moribus, 
rcm  allegabat  ;  cspteri  pervicacius.  Hacc  illa  verna 
parvi  pendebat,  non  infirmis  ralionibus  dicta  eorum 
cassans  (60)  :  Omncs  socios  suos  jam  sibi  receplui 
consuluisse,  partim  605  patriam  devectos,  partim 
acquisitam  inliabiianles  provinciam  ;  se  solum,  ab- 
jurata  naturali  (61)  terra,  nec  illuc   posse   redire, 


efloBli  corporis  vires  jam  vel  scro  Dco  dcservirent  ;  C  ncc  hic  receptum  habere.  Cessisse  se  in   aliis  :  hoc 


auctore  praecipue  Calurccnsi  episcopo,  cujus  praeci- 
pua  opera  ipse  scmper  impugnatus  fueral :  etiam  in 
quodam  duellio  altero  lumine  privatus,  cujus  insi- 
gne  cahmilalis  prae  se  ferens  non  solum  non  occul- 
tabat,  sed  eliam  gloriabalur  ultro,  specimen  nobilis 
mililiae  oslenlans.  Tunc  autem  mutua  fa^derali 
amicitia,  ut  sencctutem  suam  divinis  consumercnt 
cuUibus,  Urbano  jam  in  praedicationem  prono  sii- 
mulos  addidcre,  ut,  transitis  Alpibus,  polissimum 
apud  flarum  Montcm  concilium  cogerel,  quodesset 
ea  civitas  et  illorum  patriae  propinqua,  et  ex  tota 
Gallia  venienlibus  oi)porluna.  Veruntamen,  in  ipso 
ad  concilium  itiuere,  ponlifcx  obitu  defccil.  Succes- 
sit  6C4  curac  illius  praesul  (54j  Podii,  de  quo  supra 


modo  patcrcntur,  ut  Ascalonem  in  fidelitatem  sancti 
Sepulchri  leneret;caeterum,  ne  reddercl  sacramento 
fecisse.  Quo  audito  cuncli  slrepere,  perfidum  et 
cuf)idum  vocare,  ut  vix  manibus  temperarent.  Con- 
tumeliae  hujus  rubore  comes  suffusus,  ab  aequi  boni- 
que  viri  descivitofficio  ;  inimicisDei  claves  civitalis 
(72)  contradens,  el  raetum  pejerandi  muitorum  in 
posterum  sUnguine  compensans.  Neque  cnim  ad 
hunc  diem  civilas  illacapi  vel  vi  vel  ingenio  potuil : 
quin  (03)  ct  plures  ex  hominibus  illius,  aftluenli 
urbis  opulentia  deleclati,  fidei  traosfugio  civium 
charitalcm  meruere.  Itavir  ille,  lerosolymam  egres- 
sus,  Laodiciam  venil  ;  qua  subjugata,  aliquantum 
ibi    morarum  nexuit  :    cumque   Constantinopolim 


D 


danum  Dux    erat  praterea  Narbonis  et  Pix)vinciae 
marchio. 

(46)  Almodis.  Filia  erat  Bernardi,  Marchiae  et 
Lemovicii  comilis.  Hujus  prior  conjux  fuit  Hugo  V, 
dominus  de  Leziaco,  a  quo  divortio  sejuncta,  postea 
Pontio,  Tolosee  comiti  nupsit. 

(47)  Arelatensi  comiti.  Rectius,Hugoni  a  Leziaco. 

(48)  Barcinonensem...  comitem.  Raymundum  Bc- 
rengarium  I,  comilem  Barcinonensem". 

(49)  Ingenii,  s.  d.  e.,  animi,  l. 

(50)  Calurcensem.  (Juerci. 

(51)  Non  mediocrlter.  c.  d.  e.,  immanequantnmy 
s.  I.,  inimmensvm^  a. 

(52)  Matildis  marcisce  neptem.  Eluta,  seu  Helena, 
OtJionis  1  Borgundiae  ducis  soror. 


(53)  lllas.  a.  d.  c.  1.,  ilUus,  s.  c. 
(5i)  Prassul^Q..  d.  e.,  pontifex,  a.  s.  J. 
(55)  Arvinam.  c.  e  1,  1.,  ruinam,BL.  s.,  a  ruinat 
d.  e  2. 
(.56}  ArcCy  e.  parte,  a.  s.  c.  d.  I. 
(.57)  Occupaverat,  a.  d.  e.  \.,vr(eoccupavcrat,s.  c. 

(58)  Pessulano.  s.  c.  d.  e.,  Pislerio,  a.  1. 

(59)  Leviter.  c.  d.  e..  lenitcr,  a.  s.  1. 

(60)  Cassans.  a.  d.  e.  1.,  cassa  facienSy  s.,  cassa 
sunt,  c  1.,  cassatus,  c  2. 

(61)  Naturali  .  d.  e.,  natali,  a.  s.  c.  L 
(6:2)  Civitatis.  d.  e.,  omilt.  in  a.  s.  c.  1. 
(63)  Quin.  a.  c.  d.  e.  L,  guia^  s. 


1345 


GESTA  REGUM  ANGLORUM.  —  UB.  IV.  —  VlLLKLMUS  RUFUS. 


im 


ivisset,  oblinuit  Laodiciam  Tancredus,  vi  an  amore 
ambiguum.  Ille  interea  Byzanlio  commoratus,  pru- 
dentia  qua  vigebat  efTecil  ut  Alexii  gratiam  haberet : 
unde  conligit,  ut,  imperatoris  benignitale  per  lula 
deductus,  societali  aorumnarum  non  implicaretur 
quas  Willeimum  Piclavensom  el  cajteros  superius 
(64)  incurrisse  diximus ;  cum  quibus  Torlosam  (65) 
civilatem  cepit,  sed,  illis  ultra  euntibus,  solus  pos- 
scdil.  Et,  ut  latius  vires  suas  spargeref,  oppidum 
contra  Tripolim,  quod  Caslellum  Pcregrinoi  um  vo- 
cant,  firmavit,  et  ibi  Ilerbertum  episcopum  ex  ab- 
bate  conslifuit;  et ,  ut  quassa»  suoium  vires  ali- 
quanta  quiete  coalescerent,  cum  Tripolilanis  in 
scptennium  606  iVedus  jecit.  Veruntamen  anle 
praeslilulum  terminum  pax  rupta  est;  deprehenso 
intra  caslellum  quodam  oppidano  cum  pugione 
toxicalo,  quem  sub  femore  occuluerat.  Tum  pro- 
feclo  Tripolitanae  vicloria3  supremam  manum  impo- 
suisset,  nisi  prope  diem  raors  adveniens  praisenlis 
vilae  spiritum  subduxisset  ingenlia  parlurientem 
(28  Feb.  A.  D.  1105).  Cujus  morle  audita,  Willel- 
mus  de  Monlc  Pessulano  (60),  el  caeteri  duces  pro- 
vincia^  Willclmura  peregrinum,  quem  in  ipsa  ob- 
sidione  ex  llispana  susceperat,  quadrimum  (67), 
patriam  devehcndum  curarunt,  sollicita  omnium 
spe  in  successionem  educandum.  Nec  invitus  Ber- 
Iraranus  factum  (68),  quamvis  se  inconsulto,  audi- 
vil,  ut  palernas  adoreas  inslauraret.  Itaque  innu- 
mero  succiuclus  milile,  praccipueque  Januensibus  et 
Pizanis,  qui  de  conjugis  cognalione  erant,  anniten- 
tibus,  Tiipolim  lerra  marique  aggressus  est,  diu- 
turnaque  obsidione  fraclam  in  poleslalem  redegit 
(A.  D.  1109).  Successit  ei  (A.  D.  1112)  filius  Pon- 
tius  ex  Longobarda  ,  adolescens  majorum  aemulus 
glorise  ;  sortitusque  est  jugalem  (69)  Tancredi, 
quondam  Anliocheni  principis  uxorem.  Id  enim  ille 
moriens  pracceperat,  proteslatus  in  ephoebo  (70)  et 
Christianorum  commodum  et  Turcorum  omnifariam 
dispendium.  Ponlius  ergo  Tripoli  principalur.  sancti 
Sepulchri  se  profitens  servum,  avitum  scilicet  et  pa- 
ternum  sanclus  excmplum. 

DE  ROBERTO  CURTA  OCREA. 

g  389.  Roberlus  filius  Willelmi  Anglorum  regis 
primi,  nalus  in  Normannia,  spectalse  jam  virtutis 
607  habebatur  adolcscens  quando  pater  Angliam 
venil;  forliludinis  probatae,  qnanquam  exilis  cor- 
poris  ct  pinguis  aqualiculi.  luter  bellicas  palris  alas 
excrevit  primaevo  tyrocinio,  paronti  morem  in  om- 
nibus  gerens.  Veruntamen,  juvenilem  indutus  calo- 


B 


A  rem  (71),  Normanniam  a  palre  adhuc  vivenle,  fa- 
tuonim  sodalium  instinctu,  impetrare  se  posse  spe- 
ravit  :  quod  cum  ille  negassel,  terrisonae  vocis  ron- 
cho  juvenem  abigens,  iralus  abscessit  Robertus, 
multisque  assullibus  patriam  infestavit;  primo  qui- 
dem  genitore  cachinnos  excutiente ,  et  subinde  di* 
cente,  •  Per  resurrectionem  Dei !  probus  erit  Ro- 
belinus  Curla  Ocrea.  »  Hoc  enim  erat  ejus  cogno- 
men,  quod  esset  exiguus;  caeterum  nihil  habens 
quod  succenseres,  quia  nec  illepidne  forma3,  neo 
infaceti  eloquii,  nec  virtutis  imbeciiise,  nec  enervis 
erat  consilii.  Posterius  vero  rex  adeo  effera  suc- 
census  est  ira  ut  eum  et  benediclione  ultima  et  hae- 
redilate  fraudaret  Anglica,  comitatu  lamen  Nor- 
manniae  aegre  licet  et  improbe  retento.  Post  novem 
annos  lerosolymilanae  vise  laboribus  suse  fortitudinis 
periculum  fecit ;  et  in  mullis  quidem  rairabilis  ap- 
paruit,  ut  nunquam  a  Christiano  vel  pagano  potuerit 
ex  equite  pedes  effici  (72).  Tura  vero  maxime  in 
bello  Antiocheno,  cujus  ipse  victoriam  palchra  ex- 
perientia  nobililavit.  Nam  cum  Turci,  ut  diximus, 
subito  lerrefacti  fugaj  se  dedissent  (73),  nostrique 
palantes  vehementius  impeterent,  Corbaguath  dux, 
genuina)  virlutis  memor,  retenlo  equo  suos  incla- 
mat  (74),  famulos  ignavos  et  annosarum  victoria- 
rum  ablitos  vocans,  ut  victores  quondam  orientis 
608  paterentur  se  ab  advena  et  pene  inermi  po- 
pulo  finibus  excludi  :  quo  claraore  multi,  resumen- 
tes  animum,  Francos  conversi  urgere  et  propiores 
cedere  ccepere;  Corbagualh  suos  animante  et  ho- 
sles  feriente,  ul  imperatoris  et  mililis  probe  officium 

^  exequeretur.  Tum  vero  Normannus  coraes,  et  Phi- 
lippus  clcricus,  filius  Rogerii  comitis  de  Monte  00- 
merico,  et  Warinus  de  Tanea  (75)  castello  Ceno- 
mannico,  mutua  se  vivacitate  invicem  horlati,  qui 
ante  simulata  fuga  cedebant,  convertunt  cornipedes, 
et  quisque  suum  comparem  incesscns  dejiciunt.  Ibi 
Corbaguath ,  quamvis  comilem  cognoscerel,  solo 
tamen  corpore  mensus,  simul  et  fugere  inglorium 
arbilratus,  audaciam  congressus  morte  propinqua 
luit,  vitali  slalim  spirilu  privatus  (A.  D.  1097)  :  cu- 
jus  nece  visa,  Turci,  qui  jam  gloriabundi  ululabant, 
spe  recenti  exinanili,  fugara  i*erarunt.  In  eo  tu- 
multu  Warinus  cecidit,  Robertus  cum  Philippo  pal- 
mam  retulit :  Philippus  hac  malitia  pr«cluus  (76), 
sed  lerosolymis,  ut  fertur,  bono  fine  functus;  prae- 

D  ter  exercitium  cqueslre  lileris  clarus.  Ila  Robertus, 
lerosolymam  veniens,  indelebili  macula  nobiliiatera 
suara  respersit,  quod  regnura  (77),  consensu  omnium 


(64)  Superius.  a.  s.  c.  d.  e  2.  I.,  omitl.  in  e  1. 

(65)  Torloi^am.  s.,  Tortuosam,  a.  c.  d.  e.  l. 
(06)  Pesulano.  s.  c.  d.  e.,  Pislerio,  a.  1. 

(67)  Quadrimum.  d.  e.,  vix  quadrimum^  a.  s.  c.  I. 

(68)  luictum.  a.  s.  c.  d.  e.  1.,  fratrem  s.  (var. 
ct.) 

(69)  Jugalem.  a.  «.  c.  e.  I.,  conjugalem,  d. 

(70)  In  ephcebo.  c.  d.  e.,  adolcscerc  in  epluebo, 

a.  s.  1. 

(71)  Juvenilem  indutus  calorem.  c.  e.^juve^iilem 
indtutus  caloremy  d.,  juventas  viridem  indutui 
calorem^  a.  s.  L 


(72)  Effici.  a.  d.  e.  L,  fierif  s.  c. 

(73)  Dedissent.  s.  d.  e.,  commisxssent  I. 

(74)  Inclamat.  c.  d.  e.,  inclamavil^  a.  s.  L 

(75)  Tanea.  c.  d.  e.,  Tanco,  a.  s.  1. 

(76)  Pnectuus.  a.  s.  c.  d.  e.  1  i.,  pra^clusuSy  12. 

(77)  llegnum..,  reousaret.  Originales  historiae 
crucesignatorum  expediiionia  do  nullo  ioquuntur 
nomine  Roberto  qui  coronam  recusaverit.  Occurrit 
lamen  apud  llenricum  Iluntiogdoniensem.  Raimondo 
Tolosano  etiam  coronae  recusatae  honor  attribuitur 
(ViLLEHARDOUiN,  u^  13(>).  Oblata  fuisse  el  ab  omni- 
bus  principibus  successire  recusala  Yidelur;at  Gode- 


iS^I 


WILLELHI  MALMESBURIENSIS  MONAdHl 


1348 


sibi  utpote  regis  filio  (78)  delatum ,  recusarel,  non 
reverentise,  ut  fertur,  contuitu,  sed  laborum  609 
inexlricabilium  metu.  Veruntaraen  patriam  regresse, 
in  qua  licenter  se  delicatis  voluptatibus  inservilu- 
rum  putaverat,  affuit  pro  hac  culpa ,  credo  (79), 
Dens  misericorditer  ubique  saeviens ;  et  omnes  ejus 
dulcedines  amarissimis  offensionibus  offuscans,  sicut 
consequenti  scriplo  palam  fiet.  Uxorem  filiam  Wil- 
lelmi  /le  Conversana,  quam  rediens  in  Apuliam  du- 
xerat  (A.  D.  1100),  cujus  elegantissimae  speciei  pro- 
digium  vix  ullius  disertitudinis  explicabit  conatus, 
post  paucos  annos  morbo  amisit  (80)  (A.  D.  1103); 
deceptam,  ut  dicunl,  obstetricis  (81)  consilio,  quae 
pro  afiluentis  lactis  copia,  puerperac  mammas  stricta 
praeceperat  illigari  fascia.  Sed  acccssit,  tantorum 
malorum  grande  solatium,  filius  ex  conjuge  susce- 
ptus  (82) ;  qui,  Willelmus  dictus  vaticinio  nominis 
aviti,  spem  cgregiee  pietatis  (88)  aleret  in  poslerum. 
Pecuniam  infinitam,  quam  ci  socer  dotis  nomine 
annumeraverat ,  ut  ejus  commercio  Normanniam 
exuerel  vadimonio  (84),  ita  dilapidavil  (85)  ut  pau- 
culis  diebus  nec  nuromus  superesset.  Praecipilavit 
quoque  infamiam  ejus  inconsultus  adventus  in  An- 
gliam,  ut  fratri  Henrico  regnum  eriperet(A.D.  1106); 
sed,  desertorum  qui  eum  invitaverant  deslitutus  au- 
xilio,  germani  paci  facile  acquievit  utriusque  (86) 
partis  ducum  auxilio  (87),  trium  millium  marcarum 
annuum  donum  ab  Anglia  verbo  teuus  610  babilu- 
rus.  Nam  promiserat  ista  rex,  non  daturus ;  sed, 
fratris  facililatem  non  nesciens,  blandam  credulita- 
lem  luserat  dum  interim  calor  bellicus  defervesce- 
ret.  Porro  ille ,  quasi  cum  fortuna  certaret  utrum 
plus  illa  daret  an  ipse  dispergeret,  sola  voluntate 
reginae  tacite  postulantis  comperta,  tantam  roassam 
argenti  benignus  in  perpetuum  ignovit ;  acclines 
foeminei  fastus  prcces  pro  magno  exosculatus.  Erat 
enim  ejus  in  baptismo  filiola,  offensarum  igitur  erat 
imraemor;  culparum,  quatenus  non  debet,  remis- 
sor;  omnibus-  pro  volo  respondens  adeuntibus,  ne 
tristes  dimitteret;  et  quod  dare  non  posset,  repro- 
mittens  (88).  Qua  morum  dulcedine,  qui  laudari  et 


B 


Asubjectorum  amorem  mercari  debuerat,  adeo  in 
contemptum  sui  Normannos  exacuit  ut  nuUius  eum 
momenti  aestimarent  (89).  Tunc  enim  potentum 
quisque  sibi  adversari ,  tunc  (90)  manubiae  pracda- 
rum  per  totam  regioncm  agi,  lunc  vulgus  expoliari. 
Quas  incomraoditales  comiti  provinciales  deferentes, 
nullum  referebant  auxilium ;  dum  ille  primo  com- 
motus,  mox  vcl  munusculis,  vel  temporis  interccssu 
ira  languescente,  leniebatur.  Iccirco,  exlremis  ma- 
lis  admoniti ,  opem  regis  Henrici  censuere  implo- 
randam,  ut  laboranti  patriae  succurreret.  Ille  Caesa- 
rianae  sententiae  (91)  assistens,  «  Si  violandum  esl 
jus,  gratia  civium  violandum  est ;  aliis  rebus  picta- 
tem  colas,  non  scmel  in  Normanniam  vires  Ira- 
jecit,  ut  laboranti  juslitiae  manum  daret  :  tantum- 
que  postremo  valuit^  ut  lotam  terram,  praeter  Roto- 
magum,  et  Falesium,  et  Cadomum,  subjugaret.  Jam- 
que  ad  hoc  Robertus  venerat,  ut  in  vicis  illis  pene 
se  altero  vagaretur,  prcearium  611-612  victum  a 
Burgensibus  nundinans  (92).  Quare  offensi  Cado- 
menses,  non  diu  in  fide  mansere ;  sed ,  rege  per 
nuncios  admonito,  portis  serratis  et  repagulis  ob- 
jectis  urbem  clauscre.  Quo  Robertus  cognilo  effu- 
gere  gcstiens,  vix  permissus  est,  armigero  tamen 
cum  cubiculi  pannis  retcnto.  Inde  raptim  Rotoma- 
gum  veniens,  dominum  suum  regem  Francorum,  el 
cognatum  comitem  Flandrensem,  dc  suffragio  con- 
venit;  sed,  nullo  impetralo,  ad  belium  publicum 
venit,  ultimam  fortunam  experturas.  Qua  illum  in- 
felici  pede  prosequcnte,  captus  (A.  D.  1106),  et  ad 
diem   mortis  (93)  in  libera  tentus  est  (94)  custodia 

C  laudabili  fratris  pietate ;  quod  nihil  praeter  solitudi- 
nem  passus  sit  (95)  mali,  si  solitudo  dici  polest  ubi 
et  custodum  diligentia  el  jocorum  praelerea  el  obso- 
niorum  non  deerat  frequentia.  Tcnebatur  (96)  ergo 
sociorum  omnium  viae  (97)  superstes,  nec  unquam 
usque  ad  obitum  (Feb.  A.  D.  1134)  relaxatus  (98). 
Patria  lingua  facundus,  ut  sit  jocundior  nullus;  in 
aliis  consiliosus,  ut  nihil  excellentius ;  militiae  peri- 
tus,  ut  si  quis  unquam ;  pro  mollitic  tamen  animi 
nunquam  regendae  reipublicae  idoneus  judicatus. 


fridus  a  Bullonio  unanimi  totius  exercitus  voce  de- 
signatus,  illam  accipere  coactus  est.  (Alb.  Aquens, 
Ub.  VI,  c.  33.) 

(78)  Utpote  regis  /ilio.Efidem  ratione  offerri  etiam 
potuisset  corona  Hugoni  Ma^no,  Philippi  Franco-- 
rum  regis  germano,  sed  arabigua  patriam  repetendi 
usus  fuerat  opportunitate.  Hugonem  Magnum  pur- 
gare  conatur  Guibertus  (pp.  518,  523). 

(19)  Credo.  c.  d.  e.,  ut  credo,  a.  s.  I. 

(80)  Morbo  amisit.  Sibylla,  Normanniae  ducissa, 
veneno  iuteriit,  juxta  Ordericum  Vilalera,  et  Wil- 
lelmi  Gemeticensis  conlinualorem.  Quae  a  Malmes- 
buriensi  referuntur  nullo  coacvo  testimonio  innili 
videntur. 

(81)  Obstetricis.  s.  d.  e.,  pelUciSt  1. 

(H2)  Suscepttts,  s.  c,  sublatux^  a.  d.  e.  1. 

(83)  Pietalis.  d.  e.,  indolis,  s.  c,  probitatis,  a.  1. 

(84)  Vadimonio,  Normannia  pro  dcccm  lan- 
lum  millibus  marcarum ,  id  cst ,  pro  ccntesima 
circiter  ejus  priBsentis  pretii  partc  oppignerata 
fuerat. 

(85)  Ila  dilapidaviL  e.  d.  e.,  mimorutn  et  nebulo- 


num  sinibus  iia  ingessit,  a.  s.  1. 

(86)  Utnusque.  a.  s.  c.  d.  e2.  1.,  uirique  e  1. 

(87)  Auxilio,  c.  d.  e.,  arbitrio^  a.  s.  J. 

(88)  Bepromittens.d.  e.yCompromittens.B.  s.  c.  I. 
jj     (89)  JEstimarent.  a.  s.  c.  d.  e2. 1.,  a!:siimarant^e\ . 

(90)  Tunc.  a.  s.  c.  I.,  omitt.  in  d.  e. 

(91)  Ca^sarianx  sententice.  Confer  Ciccronem  De 
offic.,  lib.  in,  c.  21. 

(92)  Nufidinans.  a.  d.  e.  1.,  nundinaiurus  s. 
nundinatus,  c. 

(93)  Diem  mortis.  s.  d.  e.,  hunc  diem,  a.  1. 

(94)  Tentus  est.  s.  d.  e.,  teneiur,  a.  1. 

(95)  Passus  sit.  s.  d.  e.^patiaiur,  a.  I, 

(96)  Tenebatur.  s.  d.  e.,  ienetur,  a.  1. 

(97)  VicB.  a.  c.  d.  e.  1.,  vitas  s. 

(08)  Nec  unquam  usque  ad  obitum  relaxatus.  s. 
d.  e.^et  utrum  aliquando  sit  exiturus,  vero  vacU- 
lanie  in  dubio^  a.  1.  — Varioe  lectiones  quas  raanu" 
scripti  codiccs  hic  exhibent,  varia  indicare  viden- 
tur  tempora  auibus  historiam  suam  composuit  au- 
ctor  et  cmcnaavit. 


4349 


GESTA  RKGUM  ANGLORUM.  —  LIB.  V. 


1350 


Veruntamen  quia  superius  (99)  dixl  quaecunque  no-  A  coinilibus,  non  incongruo  (ut  opinor)  quartum  li- 
ram  de  Hugone  magno,  el  Blesensi  el  Flandrensi      brura  hac  meta  concludam. 

(99)  Superius.  c.  d.  e.«  jam  superius^  a  s.  I. 

BXPLICrr  LIBER  QUARTUS  MAGISTRI  WILLELMI  UALMBSBURIBNSIS  DE  GESTIS  RBGUM  ANGLORUM. 


«13  PROLOGUS  IN  LIBRUM  QUINTUM. 


Ordine  rerum  vocante,  tempus  llenrici  rcgis 
ingrcssi  sumus  :  cujus  gesta  styli  ofBcio  postcris 
tradere,  majoris  quam  a  nobis  debcat  exquiri  (100) 
est  opcrae ;  nam  et  si  sola  qupc  nostras  aures  attige- 
runt  scriplo  raandarctur,  cujuslibet  eloquentissirai 
nenos  faligare,  ct grandia  possent  armaria  grava- 
re.  Quis  ergo  conetur  omnia  illa  consiliorum  pon- 
dera,  illa  gcstorum  regalium  molimina,  cnucleatim  B 
retexere  ?  altioris  sunl  ista  ncgotii  et  oliosioris 
animi.  Vix  ha?c  auderel  scl  Cicero  in  prosa,  cujus 
adorat  sales  tota  Latinitas,  vel  si  quis  vcrsuum 
favore  Mantuanum  laccssit  poctam.  Adde  quod, 
dura  ambiguis  rclatoribus  fidcm  dctraho,  homo  pro- 
cul  ab  aulicis  mysteriis,  sccretus,  majora  gesta 
ignorans  paucis  manum  appono.  Quare  verendum 
est,  ne,  dum  literse  distant   ab   anirai   voto,  minor 


yideatur  cujus  gesta  multa  praetereo.  Vcruntaraea 
hujus  culpse.  si  culpa  dicenda  est,  bona  erit  apud 
illum  deprecatio  qui  roeminerit  me  nec  omnia  cjus 
gcsta  potuisse  nosse,  nec  omnia  quae  noveram  scri- 
ptum  iri  dcbuisse  :  altcrum  cxegerit  pcrsonnse  mese 
exilitas,  allerum  coactura  sit  leclurorum  satietas. 
Pauca  igitur  rcrum  ejus  libcr  hic  quintus  suo  614 
vendicabit  grcmio;  csetera  proculdubio  ct  seret 
fama,  et  viclura  in  postcros  fcret  memoria.  Nec 
vero  a  proposilo  priorum  quatuor  degenerabit ;  scd 
quaedam  quae  hic  et  allias  ejus  acciderunt  tempore 
procudet,  quae  forsitam  vel  non  scripta,  vcl  multis 
sunt  incognila.  Occupabunt  itaquc  ista  magnam 
partem  voluminis;  praefala  venia  tam  longarum  di- 
gressionum  et  in  hoc  et  in  aliis. 


615  LIBER  QUINTUS. 


Hcnricus,  junior  filius  Willelmi  magni,  natus 
est  (i)  in  Anglia  anno  tcrtio  postquam  patcr  eam 
adierat;  infans  jam  tura  omnium  votis  conspiranti- 
bus  cducatus  cgre^ie,  quod  solus  omniura  filiorum 
Willelrai  natus  csset  regie,  et  ei  rcgnum  videretur 
competere.  Itaque  tyrocinium  rudimcntorum  in 
scholis  cgit  litcralibus  (1*),  ct  librorum  (2)  mella 
adeo  avidis  medullis  indidit,  ut  nulli  postea  bello- 
rum  tumultus,  nulli  curarum  motus,  eas  excutere 
illustri  animo  posscnt.  Quamvis  ipse  nec  multum 
palam  legcrel,  ncc  nisi  summisse  canlitarct ;  fuc- 
runt  lamen  (ut  verc  confirmo)  litcrae,  quamvis  tu- 
multuarie  libata?,  magna  supcllcx  ad  regnandi 
scicnliam  (21*),  juxta  illam  (3)  Platonis  sententiam, 
qua  dicit  t  Beatam  esse  rempublicam  si  vel  philo- 
sophi  616  regnarent,  vcl  rcges  philosopharcnlur.  » 
Philosophia   crgo    non   adco    exiliter    informatus, 

(tOO)  Exquiri.  d.  c,  omilt.  in  a.  s.  c.  1. 

(1)  Natus  est,  Henricus  natus  est  anno  10C8, 
non  1070,  ut  habct  Ordericus  Vitalis.  (Annal.  Bur- 
ton.  apud  Fell.  inlcr  Rer.  Anglic.  Script.^  K, 
p.  246.) 

(1*)  Lileralibus,  a.  c.  d.  c.  1.,  lihcralibus  s. 

\t)  Librorum.  d.  e.,  literarum,  a.  s.  literaf  c  1, 1., 
literalia,  c  2. 


G  sensim  discebat  ut  successu  temporis  provinciales 
mitius  contincrct,  milites  nonnisi  dihgentissime 
explorata  uecessitatc  committcre  sineret.  Itaque 
pueritiam  ad  spem  rcgni  literis  muniebat ;  subinde, 
patre  quoque  audiente,  jactitare  proverbium  soli- 
tus,  « Rcx  illiteratus,  asinus  coronatus.  u  Ferunt 
quinetiam  genitorcm  non  prsetcreuntem,  notata 
morum  ejus  compositione  quibus  vivacem  pruden- 
tiam  alerct,  ab  uno  fratrum  laesum,  et  lacrymantem 
his  animasse,  <•  Ne  fleas,  fili,  quoniam  ct  tu  rexcris.  • 
§  391.  Yicesimo  ergo  primo  regni  patemi  anno 
(3*),  setatis  suae  uono  decime,  in  Pcntecoslc  (24 
Mai,  A.  D.  1086),  apud  Wcstmonasterium  sumpsit 
arma  a  patre,  cum  quo  tunc  Normanniam  navi- 
gans,  non  multo   post  pra?sens  funeri  ejus  astitit^ 

Y)  caeteris  fratribus  quo  qucmquc  spcs  tulerat  dilapsis, 
ut  supcrior  scrmo  non  occuluit.  Quapropter  patema 

(2*)  Ad  regnandi  scientiam.  s.,  ad  regnandum 
sdentia^t  a.  c.  d.  e.  I. 

(3)  lUam.  a.  s.  c.  d.  e  2.  1.,  emitt.  in  e  1. 

(3*)  Viccsimo  ergo  primo...  anno. Willelmus  Con- 
questor  extra  Angliam  erat  circa  Pentecosten,  ejus 
regni  anno  vicesim  oprimo,  A.  D.  1087.  Gertum  est 
Henricum  in  equitum  ordinem  receptum  fuisse  anno 
1086,  id  est  patris  sui  regni  anno  vieesimo. 


1351 


WILLELMI  MAL^IESBURIENSIS  MONACHIS. 


1351 


benedictione  et  malema  haereditate,   simul  et  mul-  A  hunc  ergo  Goaanum  Henricus  sa«  cnrae  servatum 


liplicibus  thesauris  nixus  (4),  supercilium  germa- 
norum  parum  faciebal,  utrique  vel  assislens  vcl 
adversans  pro  merilo  :  inclinatior  porro  Kobeito 
pro  mansuctudine,  ejus  ienitalem  suo  rigore  sata- 
gebal  ac.uere.  Contra,  ille,  noxia  facililate  delato- 
ribus  credulus,  fratrem  immcrilum  injuriis  vexabat, 
quas  vel  breviter  taxare  non  eril  incongruum. 

g  3D-2.  Eo  lcmpore  (A.  D.  1088),  quo,  frementi- 
bus  advcrsus  Willelmura  secundum  Angliae  proce- 
ribus,  Robertus  in  Normannia  ventum  prosperum 
(4*)  spectabat  617  ^'1  navigandum,  Henricus  in 
Britanniam  ejus  jussu  abscesserat.  Tum  ille,  occa- 
sione  aucupala,  omnem  illam  pecuniarum  vim  te- 
stamenlo  patris   adolescentulo   iegatam,   quae   eral 


iripostulavit,  Quo  concesso,  in  superiora  Rotoma- 
gensis  turris  duxit  (5*) ;  jussoque  ut  late  circum- 
posita  diligentor  ex  arcis  aedilo  snecularetur,  sua 
per  ironiam  omnia  futura  pronuncians,  inopinum 
ex  propugnaculo  deturbans  in  subjectam  Sequanam 
praecipitavit,  comitibus  qui  sccum  aderant  pariter 
impellentibus  :  prolestatus,  NuUam  vilae  raoram 
deberi  traditori ;  quoquo  modo  alicni  hominis  posse 
tol^.rari  injurias,  illius  vero,  qui  tibi  juratus  fecerit 
liominium,  nullo  modoposse(6)  difterri  supplicium 
si  fuerit  probatns  perfidiae.  Parum  hic  labor  a|»ud 
Robertum  valuit,  virum  anirai  raobilis  (G*) :  qui,  sla- 
lim  ad  ingratitudinem  ilexus  bene  meritum  urbe 
cedere  coegit.  Illud  fuil  tcmpus  (A.  D.  109i)quo,  ut 


iriura   railliura    marcarum,   in*  stipendiarios    suos  jg  supra  lectum  est  (7j,  apud  monlera  sancti  Michaelis 


absurapsit.  Id  Henricus  reversus,  liccl  forsitan 
aegre  tulissei,  taciturna  praeteriil  induslria ;  enira- 
vero,  nunciata  pacis  compositione  in  Anglia,  dcpo- 
sita  militia  ferias  armis  dedere.  Comes  in  sua, 
junior  in  ea  quae  frater  suus  dederal  vel  proraiserat, 
discessit;  namque  est  in  acccptum  promissa  rcfere- 
bat,  custodiens  turrira  Rotomagi  in  ejustidelitatcm  : 
sed  delalione  pessimorura  cessit  in  adversura  fide- 
litas,  et  nulla  sua  culpa  in  ipso  eodera  loco  Henri- 
cus  libere  custodilus  est^  ne  scrvalorem  diligen- 
tiam  effugio  luderel.  Posl  mediura  annum  laxatus, 
fratri  Willelmo  invitanti  serviturum  se  oblulit;  at 
ille,  nihilo  raodestius  cphebum  remunerans,  plus 
anno  inanibus  sponsionibus  egentem  distulit.  Qua- 
propter,  Robcrto  emendationera   facli   per   nuncios 


arabobus  fralribus  Hcnricus  pro  sui  salute,  simul 
et  gloria,  restitit,  Ita,  cum  utrique  germano  fucrit 
fidelis  et  efticax,  illi,  nullis  adolescentem  possessio- 
nibus  dignali,admajorem  prudcntiam  aevi  processi 
penuria  viclualium  informabant  (7*). 

§  303.  Occiso  vero  rege  Willelmo,  ut  supra 
dictum  est  (8),  post  justa  iuneri  regio  persolula,  in 
regem  electus  esl  (A.  D.  1 100),  ahquantis  tamen  anle 
controvcrsiis  inter  proccrcs  agitalis  atque  sopilis; 
annitente  619  maxime  comite  Warwicensi  Henri- 
co,  viro  intcgro  et  sancto,  cujus  farailiari  jandudum 
usus  fuerat  contubernio.  Ilaciue,  ediclo  stalim  per 
Angliam  misso  (8*),  injustilias  a  fratre  et  Rannulfo 
instilulas  proliibuit,  pcnsionum  et  venculorum  gra- 
tiam  fecit  eflueminalos  curia  propellcns,  lucernarum 


promittente,  Normanniani  vcnit,   amborum  fratrum  ^  usum  noctibus  in  curia  rcstiluit,  qui  fuerat  lempore 


expertus  insidias.  Nam  et  rex,  pro  rei)ulsa  iralus, 
ut  retineretur  frustra  mandaral ;  et  comes,  accusa- 
torum  lenociniis  mulatus,  voluntatem  verterat,  ut 
blanditiis  attrectatum  non  ita  facile  dimitleret. 
Verum  ille,  Dei  providcntia  ct  sagaci  sua  diligen- 
tia  cuncta  evadens  pericula,  occupatione  Abrinca- 
rum  et  quorundam  castellorum  coegit  fratrem  li- 
benter  paci  raanura  dedere.  Nec  raulto  post,  Wil- 
lelmo  veniente  in  Normanniam  uti  so  de  fratre 
Roberto  ulcisceretur,  comili  obsequelamsuara  exhi- 
buit,  Rotomagi  positus  (5).  Denique  regios  eo  in- 
lerdiu  venientes,  qui  dolo  civium  totam  jampridcm 
occupaveranl  urbem,  probe  expulit,  618  admonito 
per  nuncios  comite  ut  ille  a  fronte  propelleret  quos 


fratris  intermissus;  anliquaram  (9)  modcralionem 
leguin  revocavit  in  solidum  (9*),  sacramenlo  suo 
et  omnium  procerum,  ne  luderentur,  corroborans. 
Laetus  ergo  dies  visus  est  revirescere  populis,  cum, 
post  toi  anxietatum  nubila,  serenarum  promissio- 
num  infulgeb»nt  lumina.  Et  ne  quid  profecto  gau- 
dio  accumulato  abesset,  Rannulfo  nequitiarum  faecc 
tenebris  ergastularibus  incluso  ^10),  propler  Anicl- 
mum  pernicibus  nunciis  dircctum.  Quapropler,  ccr- 
lalim  (10*)  plausu  plebeio  concrepante,  in  regcm 
coronalus  est  Londoniae  nonis  Augustis  (Aug.  5), 
quarlo  post  obitum  fratris  dic.  Haec  eo  studiosius 
celebrabantur,  ne  mentes  procerum  electionis  quas- 
sarentur  pa^nitudinc,  quod   ferebalur  rumor   Rober- 


ipse  a  tergo  urgeret.  Unde  factum  est,  ul  Conanum  D  tum  Normanniae  comitcra  ex  Apulia  advenlanlera 
quendara,  proditionis  apud  comitcm  insimulatum  jamjamquc  affore.  Nec  multo  post,  suadenlibus 
(A.  D.  1090),  quera  ille  vinculis  irretire  volebaf,  amicis,  ac  maxime  ponlificibus,  ut,  remota,  volu- 
arbilratus  nihil  calamitosius  posse  inferri  misero  plale  pellicura,  legitimum  amplccleretur  connu- 
quam  ul  exosum  spiritum  in  ergastulo  traherel,  —      bium,  die  sancli  Martini  (H  Nov.  A.  D.  1100)  (H) 


(4)  yLxus.  a.  s.  d.  e  2.  1.,  nexus,  e  1. 

(4*)  Prosperum.  a.  c.  d.  e.  I.  omissura  in  s. 

(o)  Posiius.  a.  c.  d.  e.  1.,  pwventus  s. 

(5*)  Duxit.  a.  c.  d.  e.  1.,  e in  duxlt  s. 

(6)  Posse.  a.  s«  c.  d.  1.,  omitt.in.  e. 

(6*1  Mobilis.  a.  c.  d.  e.  I.,  nobilis,  s. 

{l)'Ut  supra  lectum  est.  g  308. 

(7*)  Informabant,  a.  s.  c.  d.  e  2.  L,  reformabant  e  1 . 

(8)  Ut  supra  dictum  esi.  f,  333. 

{s*)Edicto...  miuo,  Regis   Uenrici  charta   ia- 


venitur  in  MalthoGO  Paris.,  et  in  Text.  Roff.  p.  51. 

(9)  Anliijuarnm.  a.  c.  d.  e.  I.,  nUquarums. 
(9*)  SoUdum.  a.  c.  d.  c.  1.,  solitum,  s. 

(10)  Ergastiilaribusincluso ,  RaduIphusFiambanl, 
Dunelmensis  cpisco[)us,  in  Londiniensi  castro  re- 
clusus  die  Septombris  decima  quarla,  A.  D.  1100, 
Februarii  die  qiiarta  anni  ilOl  evasit. 

(10)  Certatim.  s.  c«  d.  c,  statim,  a.  L 
{{\)  Accepit  Matliildem,  filiam  Malcolmi,   regis 
Scotorum,  Sacro  velo  Mathilda  quoruodam  sagge^ 


1858 


GBSTA  REGUM  ANGLORUM.  —  LIB.  V. 


1854 


accepit  Mathildem  filiam  Malcolmi   regis  Scotto-  A  commodavere ;  reputantes  quod.si  alter  occumberet, 


rum  ;  cujus  amori  jampridcm  aoimum  impulerat, 
parvi  pendeos  620  dotales  divilias,  dummododiu 
cupitis  poliretur  amplexibus.  Erat  enim  illa,  licet 
genere  sublimis,  utpotc  regis  Edwardi  ex  fratre 
Edmundo  abneptis,  modicae  tamen  domina  supelle- 
ctilis,  utroque  tunc  pai^cnte  pupilla  :  de  qua  poste- 
rius  uberior  erit  narrandi  maleria. 

g  394.  Robertus  inlerea,  Normanniam  veniens, 
comitatum  suum  obsistente  nullo  recepit  :  quo  au- 
ditO;  omues  penc  hnjus  terra^  oplimatcs  fidei  rcf^i 
juratse  transfugae  fuc;rc  ;  quidam  nullis  extantibus 
causis,  quidam  ievibus  occasiunculis'  emcndicatis, 
quod  nollet  iis  lerras  quas  vcllent  ullro  pro  libito 
eorum  imperliri.  Soli  Robertus  filius   Haimonis,  et 


alter  infirmior  remaneret,  cum  nullus  fralrum  prseler 
ipsos  supercsset.  Sed  et  trium  millium  marcarum 
promissio  lenem  comitis  fallebat  credulitatem,  ut, 
procinctu  soluto,  de  tanta  pecunia  menti  blandi- 
retur  suae,  quam  ille  posteriori  stalim  anno  vo- 
luntati  rcginae  libens,  quod  illa  peteret,  condo- 
navit. 

§  396.  Posteriori  anno  (A.  D.  1102)  rebellavit 
Robertus  de  Belesmo,  major  filiorum  Rogerii  de 
Monte  Gomerico,  obfirmans  contra  regem  castella 
Brigas622  et  Arundcllum ;  comportatum  eo  fm- 
roentum  ex  omni  regione  Scrobesbiriae,  et  quicquid 
necessarium  bellum  efflagitat  diutumum  (18)  :  ncc 
minus  castellum  Scrobesbiriense  rcbellioni  consen- 


Ricardus  de  Retvcrs,  et  Rogerius  Bigot,  et  Robertus  d  sit,  Wallensibus  pro  motu  fortunae  ad  malum  pronis 


comes  de  Mellento,  cumfratreHenricojustaspartes 

fovebant.  Cailerum,  omnes  vel  clam  pro  Roberlo, 

utrex  fieret.mittere,  vel  palam  contumeliis  dominum 

inurere ;  Godricum  eum,  et   comparem   Godgivam 

(12),  appellantes.  Audicbat  haec  ille,  et  formidabilcs 

cachinnos  iram  differens   ejiciebat ;   stultitias  fa- 

tuorum  insania  objectas  arlificioso   silentio  dissol- 

vens,  blandus  odii  dissimulator,    sed  pro   tempore 

immodicus   relribulor.   Accessit  temporum  turbini 

versutia  Rannulfi ;  namque  ille,  sollicitato  per  nun- 

cios  dapifero   suo,   funem  afFerri   sibi   impelravit ; 

funem  minister  aquae   bajulus   (proh  dolus  I  [13|) 

amphora  immersum  detulit ;  quo  ilIemuroturris(14) 

dcmissus,    si   laesit   brachia,    si    excoriavit    621 

manus,  parum  curat  populus.    Inde  Normanniam 


Rex  itaque  animo  ingens  (19),  omniaque  adversa 
virtute  premens ,  niilitia  coacta  Brigas  obsedit, 
unde  'jam  in  Arundellum  transierat  Roberlus,  ali- 
roentorum  copia  et  militum  ferocia  satis  abundeque 
munitum  locum  prafsumeos ;  sed  paucos  post  dies 
oppidani,  et  formidinc  conscientiae  et  fortitudine 
militiae  rcgiae  flexi,  se  dedidere.  Quo  audito,  ab  in- 
cepto  tumore  Arandellum  destitit;  regali  te  addi- 
eens  elientclae ;  egregia  sane  eonditione,  ut  dominus 
suus  integra  membrorum  salute  Normanniam  per- 
mitteretur  abire.  Porro  Scrobesbirienses  per  Ra- 
dulfum  tum  abbatem  Sagii,  poslea  Cantuariae  ar- 
chiepiscopum,  regi  misere  castelli  claves,  deditionia 
pracscntis  indices,  futurae  devotionis  obsides.  Ila 
dissensionis  incendium,  quod   putabatur  fore  roa« 


evadens,  comiti  jara    anhelanti,   et    in    fervorem  ^  gnum,   paucissimis  diebus  in  cineres  consenuit ;  et 


praelii  prono,   addidit  calcaria   ut  incunctanter  ve- 

nirct. 
§  393.  Secundo  ergo  Henrici   anno,   mense   Au- 

gusto  (A.  D.  1101),  allilans  (15)  apud  Portesmuthe, 

copias  suas  in  omnem  regioncm   exposuit,   effudit, 

objecit.  Nec  vero  rex  segniliei  deditus  fuit,  scd  in- 

numeram  c  regione  manum  traxit  (14),  dignitatem 

suam,  si  necesse  foret,  asserlurus  :   nam,  licet  prin- 

cipibus  deficientibus,  partes  ejus  solidae  manebant; 

quas  Ansehni   archiepiscopi ,  cum   episcopis    (17) 

suis,  simul  et  omnium  Anglorum  tutabatur  favor. 

Quapropter  ipse  provincialium  fidei  gratus,  et  saluti 

providus,  plerumque  cuncos  circuiens,  docebat  quo- 

modo,  militum  ferociam  eludentes,  clypeos  obje- 


desertorum  semper  novis  rebus  inhiantium,  avi- 
ditatem  coercuit.  Robertus,  cum  fratribus  Ernulfo, 
qui  paternum  cognomen  sorlitus  fuerat,  et  Rogerio 
Pictavensi  (quod  ex  ea  regione  uxorem  acceperat 
sic  dicto),  Angliam  perpeluo  abjuravit ;  sed  vigorem 
sacramenti  temperavit  adjcctio,  nisi  regi  placito 
quandoque  satisfecisset  obsequio. 

§  397.  Tunc  fax  bellorum  immissa  Normanniae, 
perfidomm  admixtione,  quasi  rogalibus  alimentis 
animata,  convaluit,  circumquaque  posita  corripiens. 
Est  enim  Normannia  opportuna  et  potiens  malorum 
nutricula,  quamvis  non  roulto  623  traclu  regio- 
num  difTusa  ;  itaque  diu  seditioncs  inteslinas  probe- 
tolcrat,  et  pace  reddita  in  foecundiorem  statum  ma- 


ctarent  et  ictus  remittercnt ;  quo  efifecit  ut  ultroneis  D  ture  resurgit,  turbatores  suos  illius  provinciaediffisos 
votis  pugnam  deposcerent,  in  nullo  Normannos  me-  cum  libuerit  in  Franciam  liberis  anfractibus  emit- 
tuentes.  Scd  satagentibus  sanioris  consilii  homini-  tens.  Contra  Aogha  nec  diu  infcstos  palilur,  sed 
bus,  qui  dccercnt  pietatis  jus  violandum  si  fraterna  semel  iotra  sinum  suum  receptos  vel  dedit,  vel  ex- 
necessitudo  prailio   concurreret,   paci  animos  ac-      tinguit;    nec,  populatibus   atlrita,   redivivum  cito 


stione  initiata  fuerat.  Religiosi  itaque  scrapuli  sur- 
rexerunt  de  ea  connubium  initura  S^nodus  apud 
Lambethium  convocata  est  ab  arehiepiscopo  An- 
selmo  ;  in  qua  decretum  est  Malhildam.  non  sponte 
monialem  laclam,  nubere  posse  secundum  Dei  le- 
gem.  Vide  Eadmerum,  pp.  56,  57. 

(12)  Godricum  eum  et  comparem  Godgivam.  «Ap. 
pellationes  illae  regularem  Uenrici  reginaeqae  vi- 
vendi  modam  irridere  videatur.  Godric  Dei  rsgfium 

Patrol.  CLXXIX. 


significat.  »  Sharpb,  486.) 

(13)  Proh  dolut !  a.  d.  e.  l,  proh  dolor  \  s.  c. 

(14)  Turris.   a.  c.  d.  e.  I.,  ten^is,  s.  —  De  fu^a 
episcopi  vide  Ordericum  Vitalem,  Hist.  eccL,  p.  787 

(15)  Allitans,  c.  d.  e.  1.,  applicans,  a.  s.      ' 

(16)  Traxit.  e.,  contraxit,  a.  s.  c.  d.  1. 

(17)  Episcopis.  c.  d.  e.,  coepiscopis^  a.  s.  1. 
fl8)  Diutumum.  a.  c.  d.  e.  1.,  devectum,  a. 
(19)  Ingent.  a.  c.  d.  e.  1.,  rigens,  s. 


0 


4355 


WILLELMl  MALMBSBUR1BN8IS  MONAGHI 


1356 


caput  altolit.  Quocirca  Normanniam  Belesmitanus  A 
veniens,  et  tunc  et  deinceps  habuit  malignitalis  susb 
complices,  et  (ne  parum  videretur)  illices.  In  his 
erat  Willelmus  comes  Morelolii)  filius  Robcrli,  regis 
patrui.  Is  semper  a  puero  Henrici  gloriae  invidus, 
tum  maxime  in  adventu  Normanni  pravum  animuru 
extulit  :  non  enim  contentus  duobus  comitatibus, 
Moretolii  in  Normannia,  Cornugaliae  in  Anglia, 
comitatum  Cantia},  qucm  Odo  patruus  habuerat,  a 
rege  exigebat ;  infestus  et  improbus  adeo,  ut  infami 
arrogantia  se  devolaret  non  induturum  chlamydem 
nisi  a  patruo  (ut  dictitabat)  sibi  refusam  conscque- 
retur  haereditatcm.  Scd  tunc  quidem,  suspensi  cai- 
liditate  responsi,  frustralus  est  rex  prudcnlissimus 
hominem :  discussis  vero  turbinibus,  serenoque  pacis 
reddito  (20),  non  solum  qua;  petebat  non  annuit,  -n 
verum  etiam  indebite  retenta  repetere  ccepit ;  mo- 
desle  tamen  et  judiciali  placito,  ut  nihil  quod  fa- 
ceret  videretur  resullare  juri  et  calcitrare  ab  sequo. 
Tunc  vero  Willelmus,  sententia  judicii  expunctus, 
indignabundus  et  fremens  Normanniam  abiit  (A. 
D.  1104) :  ibi,  prseter  assultus  quos  regiis  castellis 
irrilus  fecerat,  in  Ricardum  quoque  comitcm  Ce- 
strensem,  Hugonis  filium,  debacchalus,  nonnulla 
parlibus  ejus  appcndicia  invasit,  carpsit,  abrasit. 
Bral  illc  tuuc  pro  sclate  parvulus,  et  regis  fidei  tu- 
telaeque  accommodatus. 

624  §  ^dd-  (^*  ^'  1^06)  Hi  ergo  duo,  factionum 
capita,  rebellionum  inccntiva,  cum  aliis  quos  no- 
minare  pudet,  patriam  populalionibus  lale  contrista- 
bant.  Consumebanturquc  frequcntes ,  sed  cassfie  p 
apud  comitem  qucrelae  provincialium  de  violcntia 
clamantium  :  movebatur  his  ille  ;  sed  rebus  &uis 
timens.  ne  exacerbali  ejus  inlerpolarent  otium, 
dissimulabat.  At  vero  rex  Henricus,  pro  fratris  in- 
famia,  quam  cumulabat  patriae  miseria,  dolorom 
transeuntem  ferre  nequibat :  crudele  et  a  boni 
principis  otlicio  longe  esse  permensus,  quod  impii 
homines  pauperum  fortunis  ingluviem  suam  urge- 
bant  (il).  Itaque  fratrem  ad  se  accitum  in  Angliam 
semel  blande  verbis,  post  vero  in  Normanniam  ve- 
niens  non  semel  dure  bellis,  admonuit  ut  comitem, 
non  monachum,  ageret ;  nam  et  incentori  Willelmo 
omnia  quse  habebat  in  Anglia  abstulit,  castella  ad 
solum  complanavit.  Sed  cum  ad  pacem  nihil  pro» 
moveret,  diu  deliberatione  consiiii  regia  sublimitas 
curis  pectus  exercuit,  utrum  fraternai  necessitudinis  D 
oblitus  patriam    discrimini  eriperet,  an  indiscreta 


(ii)  pietate  fluctuare  permitteret :  et  profecto  com- 
mune  commodum  et  pietas,  privatae  necessitndiDis 
intuitu,  terga  dedissent,  nisi  (ntaiuDt[23])  Pascbalis 
apostolicus  dubitantem  ad  hoc  opus  epistolis  impel- 
leret ;  asseverans,  facundia  qua  vigebat,  non  fore 
civile  bellum,  sed  prseclare  SZb  patriae  pnedican- 
dum  emolumentum.  Itaque  Normaoniam  veDiens 
brevi  totam  cepit,  vel  potius  recepit,  omnibos  td 
ejus  dominium  confluentibus,  ut  fessa  provinciae, 
vigore  quo  pollebat,  consuleret.  Non  tamen  sine 
sangnine  tantam  victoriam  consummans,  multos  ex 
charissimis  amisit :  inter  quos  Rogerium  de  Glo- 
cestra,  probatum  militem,  in  obsessione  Falesii 
arcubalistae  jactu  in  capite  percussum  ;  praeterca  Ro- 
bertum  filium  Hamonis  (24),  qui  conto  ictus  tempora, 
hebctatusque  ingenio,  non  pauco  (25),  tempore  quasi 
captus  meute  supervixit.  Merito  mulctatum  fenint, 
quod,  ejus  liberandi  causa,  rex  Ilenricus  Baiocas 
civitatem  cum  principali  ecclesia  ignibus  absumpse- 
rit :  sed  utrique,  ut  speramus,  purgabile  fuit ;  nam 
et  detrimenta  ecclesiae  rex  mirifice  resarcivit,  et 
Robertus  monasterium  Tbeocbesbiriae  suo  favore 
non  facile  mcmoratu  quantum  exaltavit,  nbi  et  »di- 
ficiorum  decor,  et  monachorum  charitas,  adventan- 
tium  rapit  oculos  et  allicit  animos.  Horum  dispen- 
dium  ut  fortuna  sarciret,  summam  manum  ingmente 
bello  imposuit;  venientcmque  contra  se  cam  noo 
contemnenda  manu  fratrem,  et  Willelmum  comitem 
Moretolii,  et  Robertum  Bolesmi,  diiioni  ejus  facili 
opera  contradidit.  Hoc  bellum  actum  est  apud  Te- 
norchebrei,  castellum  comitis  Moritoliensis,  Sab- 
bato  (26)  in  sancti  Michaelis  virgilia.  Idem  dies  ante 
quadraginta  circiter  annos  fuerat,  cum  Willelmas 
Hastingas  primus  appulit;  provido  forsitan  Dei 
judicio,  ut  eo  die  subderetur  Anglise  Normannia, 
quo  ad  eam  subjugandam  olira  venerat  Normanno- 
rum  626  copia.  Captus  est  ibi  comes  Moretolii, 
qui  eo  venerat  studiosam  sui  operam  oppidanis  pol- 
Ucitus,  simul  et  injurias  suas  ultum  iri  sperans  ; 
sed  (ut  dixi)  prensus  (27),  squaloris  carcerei  tota 
vita  accolatum  accepit :  vivacitate  mentis  et  alacri- 
tate  juventutis  nonnihil  laudandus,  sed  pro  perfidii 
finem  asperum  emeritus.  Bttunc  quidem  Belesmeo- 
sis  in  ipso  belli  (28)  exordio  mortem  cavit  efTugio ; 
sed  dum  postmodum  clandestinis  factionibus  regem 
irritasset,  et  ipse  captus  caeterorum  involatus  est 
periculo,  ad  mortemperpeluoinclususergastQlo(^9) 
(A.  D.  1112).  Vir  pro  incompositis  moribos  intole- 


(20)  Serenoque  pacis  reddito.  c.  d.  e.  1.,  serena» 
que  pace  reddita  s. 

(21)  Urgebant,  Confer  Malmes.  Degestispontific^ 
lib.  I,  p.  227;  edit.  Francof.  1601. 

(22)  Indiscrcta.  c.  d.  c.  1.,  indiscretam  s. 

(23)  Ut  aiunt,  Nulla  extant  vestigia  illius  exhor- 
tationis  in  epistolis  Paschalis  papae  ad  regem  Hen- 
ricum.  Paschalis  quidem,  archiepiscopo  Anselmo 
scribens,  jubet  eum  gratiam  regem  inter  et  fra- 
trem  ejus  componorc.  Ita  scribit :  «  Significamus 
dilectioni  tua^,  Normannorum  comitem  qucstum 
fapud  nos  esse  advcrsus  Anglorum  rcgem,  quia  et, 
jactD  sacramento  qnod  ei  pro  eodem  regno  acqui- 


rendo  fecerat,  regnum  invaserit.  Et  nosti  quia  ei' 
dem  comiti  debemus  auxilium,  pro  laboribus  quos 
in  Asianae  Ecclesise  liberatione  laboravit,  »etc.(An- 
selmi  Op.  nov.  edit.  p.  382,  col.  2  ) 

(24)  Robertum,  filium  tiamonis.  Filia  ejus  Mabi- 
lia  uxor  facta  est  Roberti,  comitis  Glocestriensis, 
cui  Malmesburiensis  hoc  opus  nuncupavit* 

(25)  Pauco^  s.  c.  d.  e  2.  1.,  pam>  e  I. 

(26)  Sabbato.  S.  Micbaelis  resU  yigilia  A.  D. 
1106  die  Veneris  celebrata  est. 

(27^  Prensus.  a.  e.  1.,  pressus,  s.  e.  d. 

f28i  Belli,  a.  c.  d.  e.  1., omitt.  in  s. 

[29}  Ipse  captus,..  ergastuio.  RoberHif  MMmafr 


1357 


GESTA  REGUM  AN6L0RUM.  -  LIB.  V. 


1358 


rabilis  (30),  el  ia  aliorum  delicta  inezorabilis ;  prae-  A  mesticum  regibus  yilium   evicerunt,  ut  nunquam 


lerea  saevitia  notabilis,  cum  in  aliis  tum  in  hoc,  quod 
puerulum  ex  baptismo  filiolum,  quem  in  obsidalum 
acceperat,  pro  modico  delicto  patris  excaecarit, 
lumina  miselli  unguibus  ncfandis  abrumpens  :  simu- 
lalionis  et  argutiarum  plenus,  frontis  sercno  et  ser- 
monum  affabilitatecredulos  dccipicns,  gnaros  autcm 
malitiae  exterritans,  ut  nullum  esset  majus  futurae 
caiamilalis  indicium  quam  praetensse  affabilitatis 
eloquium . 

§  399.  Ita  rex  clarus,  successibus  ovans.  regnum 
regressus  est  (A.  D.  1107);  composila  pace  inNor- 
mannia,  qualem  nulla  setas  meminit,  qualem  nec 
ipse  pater,  magno  illo  rerum  el  verborum  fastu  (31), 
unquam  efficere  potuit.   In  caeteris  quoque  genitoris 


feratur  in  corum  thalamos  nisi  legitimas  uxores 
ifvse,  nec  eorum  quemquam  pellicalu  aliquo  pudici- 
tiam  conlristasse.  Solus  fuit  Edmundus  MargariUe 
filius  a  bono  degener;  qui,  Duvenaldi  patrui  nequi- 
tia»  parliccps,  fraternse  non  inscius  necis  fuerit,  pa- 
ctus  scilicet  regni  dimidium  :  sed  captus  est  perpe- 
tuis  compedibus  detentus,  ingcnue  poenituit ;  et  ad 
mortem  veniens,  cum  ipsis  vinculis  se  tumulari 
mandavit,  professus  se  plexum  merilo  pro  fratrici- 
dii  delicto. 

§  401 .  Wallenses  rex  Henricus,  semper  in  rebel- 
lionem  surgentes,  crebris  expeditionibus  in  ditio- 
nem  prcmcbat ;  consilioque  salubri  nixus,  ut  eorum 
tumorem  extenuaret.  Flandrenses  omnes  Angliae  ac- 


semulus,  rapinas   curialium,   furta,    stupra,  627  B  ^^^^  ^^  ^***^^^'^^'   ^^^res  enim,  qui  tcropore  patris 


ediclo  (32)  compescuit;  deprehensisoculoscum  tesli- 
bus  (33)  evelli  praecipiens.  Contra  trapezelas  (quos 
vulgo  monaterios  vocant)  praecipuam  sui  diligen- 
tiam  exhibuit;  nullura  falsarium,  quin  pugnum 
perderet,  impune  abire  permittens,  qui  fuisset 
intellectus   falsitatis   suse   commercio  fatuos   irri- 

sisse. 

g  400.  Scottomm  reges  lenitate  sua  palpavit,  mo- 
rem  fratris  armulalus  :  siquidem  ille  Dunecanum, 
filium  Malcolmi  nothum,  et  militem  fecit,  et  regcm 
Scoltorum,  mortuo  patre,  constituit  (A.  D.  1093) ;  sed 
eo  pairui  Duvenaldi  fraude  interemlo  (A.  D.  1094), 
Bdgarum  in  regnum  promovil,  praefato  Duvenaldo 
aslulia  David  junioris  et  viribus  Willelmi  extincto 


pro  matema  cognatione  cobfluxerant,  occultabat 
Anglia,  adeo  ut  ipsi  regno  pro  multitudine  oneros 
viderentur ;  quapropter  (36)  cum  substantiis  et  ne- 
cessitudinibus  apud  Ros,  provinciam  Walliarum, 
relut  in  sentinam  congessit,  ut  et  regnum  defaeca- 
ret,  el  hostium  brulam  temeritatem  redunderet.  Nec 
eo  secius  illuc  expeditionem  pro  temporum  oppor- 
tunilate  dirigebat ;  in  quarum  nua  (A.  D.  1121),  in- 
certum  cujus  audacia  eminus  insidianti,  arundine 
impelitus,  probe  et  pulchre  evasit,  fideliter  hamatae 
thoracis  adjutus  beneficio,  et  simul  perfidiam  fru- 
slrantc  Dei  consilio.  Sed  nec  tunc  auctor  teli  emi- 
nuit,  nec  unquam  postea  investigari  valuit,  quamvis 
ille  statim  non  haasitasset  dicere,  sagitlam  non  a 


(A.  D.  1099).  Edgaro  fatali  sorte  occumbente  (A.  D.      quolibel  629  Wallense,  sed  a  provinciali  emissam 

aiAfv      ii j .^^,.^..».^  Ur.M«:«.i0    aAinWaiA  v«  .   ,v»«  ^a«*»«.    t\a»:..:    ~^.i.^         «>1*     • 


1 101),  Alexandrum  successorcm  Henricus  affinitate 
detinuit,  data  et  in  conj  ugium  filia  notha  :  de  qua 
ille  viva  nec  sobolem,  quod  sciam,  tulit,  nec  ante 
se  morluam  multum  suspiravit  :  defueral  enim  foe- 
minae,  ut  fertur,  quod  dcsideraretur,  vel  in  morum 
modestia,  vel  in  corporis  elegantia.  Alexandro  ma- 
joribus  suis  apposilo  (A.  D.  1  li4),  David  minor  (34) 
filiorum  Malcolmi,  quem  rex  comilem  fecerat  et 
connubio  insignis  foeminae  donaverat,  solium  Scot- 
torum  ascendit ;  juvenis  caeleris  curialior,  et  qui, 
nostrorum  convictu  ct  familiaritate  limatus  a  puero, 
omnem  rubiginem  Scottica;  barbariei  deterserat; 
denique  regno  politus  mox  omnes  compatriotas 
triennalium  tribulorum  (35)  pensione  levavit,  qui 
vellent  habitare  cultius,    amiciri   elegantius,  pasci 


c  per  mortem  Domini  nosfri,  »  talia  pronuncians  : 
quem  morem  jurandi,  vel  irae  nimietas,  vel  rei  se- 
rielas,  ab  ore  principis  exlorquebat ;  nam  et  ea  hora 
in  proprio  solo,  non  in  hostica  regione,  progredie- 
batur  sensim  et  caute  exercitus,  ut  nihil  minus 
quam  insidias  quis  opinarit  possit.  Nec  taroen,infe- 
stini  discriminis  metu,  pcdcm  ab  incepto  retulit,  do 
nec  Wallcnses,  datis  obsidibus  mobilium  suorum  fi- 
liis,  cum  aliquanta  pecunia  et  mullo  peculio,  regiae 
magnanimitalis  motum  sedarent. 

§  402.  Briltones  transmarinos,  quos  adolescens 
vicinos  casteliis  (57)  Danfronto  et  Sancti  Michaelis 
(38)  habuerat,  pecuniis  ad  obsequium  transducebat. 
Est  enim  illud  genus  hominum  egens  in  patria, 
aliasque  externo  aere  laboriosae  vilae  mercatur  sli- 


accuratius.  Neque  vero  unquam  in  acta  historiarum  D  pendia  :  si  dederis,  nec  civilia,  sine  rcspectu  juris 
628  relatum  est  tantae  sanctilatis  tres  fuisse  pari-  et  cognationis,  detrectans  prselia ;  sed  pro  quantitate 
ter  reges  et  fralrcs,  maternaa  pietatis  nectar  redo-  munerum  (39)  ad  quascunque  voles  partes  obno- 
lentes;  namque  praeter  victus  parcitatem,  eleemo-  xium.  IIujus  consuetudinisille  non  inscius,  si  quando 
synarum  copiam,  orationum  assiduitatem,  ita  do-     opus  habuisset  stipendiariis  militibus,  multa  perde- 


sis  Henrici  jussu  comprehensus  est,  A.  D.  lllt,  cum 
ad  eum  in  Normanniam  venisset  Francorum  regis 
legatus  de  pace  acturus.  Aono  sequenti,  Robcrtus 
in  Angliam  Irauslatus,  in  castello  Ware  hamiensi 
usque  ad  mortem  captivus  retentus  est. 

(30)  Intolerabilis.  a.  s. ).,  omitL  in  c.  d.  e. 

(31)  Fastu.  8.  c.  d.  e.,  roncho,  a.  1. 

(32)  Edicto.  Henriei  1  leges  nuper  vulgatae  snnt  a 
doctissimo  domino  Thorpio  in  libro  De  veteribui 
AnglUe  legibus  atque  instUutii» 


(2Z)  Testibus.  c.  d.  e.,  testieuliSf  a.  s.  I. 

(34)  Minor.  c.  d.  e.,  junior,  a.  s.  1. 

(35)  Tributorum.  a.  s  d.  e.  I.,  cubiiorum^  c. 

(36)  Quapropter.  c.  d.   e.,   quapropter  omnes, 
a.  s.  1. 

(37)  Castellis.  c.  d.  e.,  eastellis  suis,  a.  s.  1. 

(38)  Sancti  Michaelis.  c.  d.  e.^montiSanctiMi" 
chaeliSj  a.  s.  1. 

(39)  Munerum.  a.  c.  d.  e.  I ,  nummorum^  s. 


1359 


WILLELMI  MALMESBtJRIENSIS  UONACHI 


13M 


bat  in  Briltones,  fidem  perfidac  naiionis  nummis  A 
suis  routuatus  (40). 

§  403.  Robertum  comitem  Flandrise  primis  regni 
sui  temporibus  ofiendit  hac  causa  :  Baldewinus  se- 
nior,  bujus  Roberti  avus,  Willelmum  in  Angliam 
venientcm,  arguto  quo  pollebat  consilio,  et  militum 
additamento,  vivaciter  juverat.  Ilis  ille  illustres 
crebro  retribuliones  refuderat,  omnibus,  ut  ferunt, 
annis  trecenla  argenti  marcas  (41)  630  P^o  fide 
et  afiinitate  socero  annumerans.  Ea  munificentia, 
in  niio  Baldewino  non  imminuta,  bacsit  in  Roberti 
Frisonis  malitia,  quam  superior  (42)  non  praeterit 
sermo.  Porro  iste  Robertus,  Frisonisfilius.oraissum 
munus  a  Willclmo  secundo  non  difficulter  impetra- 
vcrat ;  quod  el  is  cognationcm  practenderit,  et  ille 
invictum  animum  in  spargenda  pccunia  haberet.  q 
Verum  Henricus  majori  pondere  rem  ventilans,  ut 
nec  indebite  adunaret  (43)  pccunias,  nec  nisi  debile 
dilapidaret  habitas,  Roberto  ab  Jerosolyma  reverso, 
et  quasi  pro  imperio  trecentas  argenti  marcas  exi- 
genli,  in  banc  respondit  scntentiam  :  Non  solitos 
reges  Anglioo  Flandrilis  vccligal  pcndere,  ncc  se 
vello  libertatcm  majorum  macula  suae  timiditatis 
fuscare  :  quapropter,  si  suo  committat  arbitrio,  li- 
benter  se  quod  opportunitas  siverit  ut  cognato  et 
amico  darc ;  si  vero  in  cxactionc  pcrmanendura  pu- 
taverit,  omnino  negare.  Ilac  illc  ratiooo  dejectus, 
animum  raulto  tempore  in  regcm  turauit;  sed  pa- 
rum  aut  nihil  simullalibus  adjutus,  raansuetudioi 
mcntcm  accommodavit,  cxpertus  regem  posse  flecti 
precario,  non  fastu  lyrannico.  Jam  vero  Baldewino 
filio  ejus  varietas  tcraporum  causas  irarum  ia  rcgem 
dcdit  :  siquideni  Willelmum  filium  Roberti  Nor- 
manni  (44)  volcns  haereditati  intrudere,  alienis  se 
spontc  negotiis  immiscuit,  crebroque  castella  rcgis 
in  Normannia  inopinatis  fatigabat  assultibus  (A.  D. 
1118);  magnum  incommodum,    si   fata  sivissent, 

(40)  Mutuatus.  a.  s.  c.  d.  e  2.  1.,  mutuans  o  1. 

(41)  Trecentas  argentimarcas.  Exduabus  cbartls, 
inter  Rymerii  Fasdera^  vol.  I.  pp.  6,  7  impressis,  ap- 
paretHenricum  annuam  pensionem  quadnngentarum 
marcarura  Roberto.  Flandriae  coraiti,  soivisse,  cou- 
sensis5e  pro  conductis  raillibus  armatis  equilibus. 

(42)  SuD^rlor.  Vide  §  257. 

(43)  Aaunaret.  a.  c.  d.  e.  1.,  adamaret,  s. 

(44)  Willelmum,  filium  Roberti  Normanni.  Wil- 
lelraus,  cognomine  Clilon.   filius  Roberii,  Norman- 
niae  ducis,  et  Sibillac  de  Conversano,  Flandriae  co-  D 
raitatus  regiraen  suscepit  post  raorlem  Caroli  Boni^ 
A.  D.  1127. 

(45)  Arcltas.  Historici  contcndunldeloco  ubi  Bald- 
winus  vulnus  accepit,  et  ubi  morluus  est ;  imo  etiam 
dc  raortis  ejus  terapore  non  consentiunt,  Quidquid  sit, 
extreraos  vitaD  suac  decera  raenses  in  Sancli  Bertini 
monasterio  egisse  videtur,  ibique  obiil  et  scpultus 
est  {Ann.  Fland.,  lib.  iv,  ad  an.  1119),  in  Bouquet 
notatura  XIII,  14,  in  quo  de  eodem  comite  iegitur  : 
tf  Eo  tempore,  Henricus  Anglorum  rex  fratrem  suum 
Robertum  Norraannise  ducem  de  Terra  Sancta  re- 
vertentcm  in  vincula  conjecit,  eo  quod  regnum 
Anglise,  ut  maximus  stirpis,  quod  illo  occupaverat, 
repetcret.  Cujus  filius  Guillelmus  exhaeredatus  ad 
hunc  Balduinum  coroitcm  consanguincum  suura  con- 
fugit  :  queni  isle  comes  nutriens  et  miiitaribua  ar- 
jm  iastruens;  cum  annum  decimum  octavum  atti- 


terrae  minatus  :  sed  apud  Archas  (45)  681  mi\iori 
manu  militum  quam  timebat  exceptus  mortem  ma- 
turavit,  crebris  ictibus  galea  quassata  cerebrom 
violatus.  Causam  ferunt  morbi  augmenlali,  quod 
ea  die  allium  cum  auca  praesumpserit,  nec  nocte 
venere  abstinuerit.  Hic  intuebuntur  posteri  exi- 
mium  rcgalis  pietatis  exemplum,  quod  medicmn 
peritissimuin  decumbcnti  miserit;  illarchrymatus,  si ' 
credimus,  moibo  perire,  quera  pro  admirationefor- 
titudinis  salvari  maluisset.  Successor  ejus  Karolus 
(A.  D.  1119)  nulla  molestia  vires  rcgis  inquietavit; 
primo  faedere  suspenso,  rooz  etiam  consummalo 
(46)  amicitiam  ejus  amplexus. 

g  404.  Philippus  rex  Francorum  regi  nostro  nec 
utilis  (47)  nee  infestus  fuit,  propterea  quod  essel 
ventri  magis  quam  negotiis  deditus,  nec  preterea 
in  castellis  ejus  collimitaneus  ;  pauca  enim,  qo« 
tunc  habebat  in  Normannia,magis  Brittanniae  quam 
Franciae  vicina  erant :  adde  quod  [utsuperius  682 
dixi  (48)]  Philippus,  accedente  senio,  libidine 
gra>is,  comitissacque  Andegavensis  (49)  specie  lu- 
sus,  illicitis  ardoribus  dcfceneratus  famulabamr. 
Quocirca  ab  apostolico  cxcoramunicatus,  cum  in 
villa  qua  mansitabat  nihil  divini  servitii  fieret,  sed, 
discedcnte  eo,  tinnitus  signorum  undique  concre- 
parcnt,  insulsani  fatuitatcm  cachinnis  exprimebtt. 
« Audis,  inquicns,  bella  quomodo  nos  effugant; 
Adeo  crat  omnibus  episcopis  provinciae  suae  deri- 
sui,  ut  nullus  eos  despoosaret  praeter  Willelmum 
archicpiscopum  Rotomagensem  (50) ;  cujus  (acti 
teracritatem  luit  niultis  annis  interdictus,  et  vix 
tandem  aliquando  per  Anselmum  archiepiscopam 
apostolicae  communioni  redditus.  Philippo  interea 
nulla  mora  insanae  temulentiae  satietatem  fecit,  nisi 
quod,  in  extremo  vitae  tactus  morbo  monachicum 
apud  Floriacum  acccpit  habitum  (51)  :  pulchrios 
et  fortunatius  illa,  quod  aetate  et  sanitate  integra, 

gisset,  contra  patruum  suum  Anglis  regem  Hen- 
ricum  eum  rcbellare  admonens,  saepe  cum  eo  Nor- 
manniam  ^ravilus  incursionibus  infestabat.  Sic 
crgo  juvenis  iste  Balduinus,  bellis  assuetus  et  fre- 
quentibus  triumphis  decoratus,  tanlis  laudibus  ef- 
iulsit,  ut  iama  virtutis  ejus  per  omnes  diffundere- 
tur  rcgioncs  :  cujus  sicut  virtus  supra  modum  aeta-  - 
tis  ejus  subiianeis  incremenlis  emicuit,  sit  occulta 
Dei  dispositione  coeptis  ejus  obviante,  diu  durare 
non  potuit.  Nam,  cum  dictum  juvenem  Guillelmum 
in  paternam  haereditatem  reslituere  nititur,  Nor- 
manniamque  saepius  infestat,  scuto  ipsius,  ut  fertur, 
ictu  cujusdam  militis  fronti  ejus  illiso,  graviter 
vulneratur;  eoquc  vulnere  tandera  vitam  cum  prin- 
cipatu,  nulla  superstite  prole,  amisit,  aono  soi 
principatus  octavo.  » 

(46)  Consummato,  c.  d.  e.,  confirmato^  a.  8.  1. 

(47)  mHvi.  a.  s.  c.  d.  e.  2  1«,  inutilis,  e  1. 

(48)  Vt  supeiius  dizu  Vide  §  285. 

(i^)  Comitissaque  Andegavensis.  Bertradis,  quar- 
ta  uxor  Fulconis  IV,  comitis  Andegavensis. 
{^0)PrcBterWiHelmum  archiepiscopum  nhottmut^ 

gensem.  Ordericus  YitalishocfacinusascribitOdoni 
iajocensi  episcopo;  Urbanus  papa  U,  in  cpiatola 
ad  Raynaldum,  Remensem  archiepiscopani|  idem 
Ursioni,  Syhanectensi  episcopo  ascribit. 

(51)  Monachicum  apud  Flariacum  accsj^i  kaH* 
ium*  Licet  rex  Philippusy  ptncii  tnte  lanDi  MUsak 


1361 


GESTA  REGUM  ANGLORUM.  —  LIB.  V. 


1362 


Dec  specie  ragata,  apud  Fonlem  Evraldi  sanctimo- 
nialium  appetiit  velum;  nec  mullo  post  pracsenti 
vit»  valefecit,  Deo  for&itan  providcnte,  non  posse  de- 
licatae  mulieris  corpus  religionis  laboribus  inservire. 

g  405.  At  vero  Lodowicus  filius  Philippi  varium 
86  praestitit,  in  neutra  parte  bene  constans.  Primo 
enim  tempore  plurimus  in  fratrem  irarum  auctor 
Henrico  ad  capiendam  Normanniam  fuit,  corruptus 
videlicet  Anglorum  spoliis  et  multo  633  ^S^^  ob- 
ryzo.  Non  quod  illc  obtulerit,  sed  quod  alter  invita- 
verit,  ultro  adhortans  ne  clarissimae  olim  patrise 
nervos  dissimulationc  sua  succidi  sineret.  Postea 
vero  simultas  inter  eos  exorta  est  pro  Thetbaldo 
comite  filesensi ,  filio  Stephani  qui  apud  Ramulam 
occubuic,  quod  Thetbaldus  susceptus  esset  Stephano 
ex  Adala  fiiia  Willelmi  magni.  Diu  igitur  ex  parte 
regis  noslri  labores  viaruni  consumpserunt  nuncii, 
ut  dignarelur  Lodowicus  satisfactionem  Thetbaldi. 
Ille  vero,  parvi  faciens  preces,  Thelbaldum  ab  apo- 
stolico  devotari  (52)  fecit  quasi  arrogantem  ct  Deo 
rebellem ;  qui  prseter  austeritatem  morum,  quse  om- 
nibus  videbatur  intolcrabilis ,  ferebatur  dominum 
suum  privare  (53)  avitis  possessionibus.  Itaque  diu 
(54)  produclis  inimicitiis,  cum  uterque  grossum 
lumeret,  nec  alter  alteri  pro  (55)  persona  cedcret, 
Lodowicus  Normanniam  venit,  inflatiori  anhelitu 
late  omnia  exhauriens.  Nunciabanlur  haec  regi,  qui 
apud  Rotomagum  se  continebat,  adeo  ut  (56)  vulgus 
militum  aures  ejus  infestarct,  paterctur  repelli  Lo- 
dowicum,  hominem  aqualiculi  pondcre  olim  lectum 
foventcm,  scd  nunc  pro  dissimulatione  minis  auras 
onerantcm.  Ille,  patcrni  memor  exempli,  fatuitatem 
Franci  patientia  extundcre,  quam  viribus  repellere, 
malebat.  Quinetiam  milites  benigne  appellando  hac 
ratione  mulcebat :  Non  debere  illos  (57)  mirari  si 
sanguinis  eorum  prodigus  esse  caveret,  quos  sibi 
fideles  non  modicis  experimentis  approbasset.  Im- 
pium  essc,  ut,  ad  regnum  sibi  parandum,  eorum 
glorietur  mortibus,  684  qui  vitam  suam  pro  ejus 
salute  ultroneis  devoveant  certaminibus  :  illos  re- 
gni  sui  nutritos,  pietatis  alumnos ;  quaproptcr  boni 
principis  se  velle  sequi  excmplum,  ut  modestia  sua 
eorum  remorctur  impetum,  quos  ita  paratos  pro  se 
videat  ad  moriendum.  Poslremo,  cum  viderct  pru- 
dentiam  suam  sinistra  interpretationc  turbari  et 
ighaviam  vocari,  in  tantum  ut  Lodowicus  prope 
Rotomagum  quatuor  milliariis  igncs  facerct,  pra?- 
das  ageret,  majori  fortitudine  vim  animi  concussit, 
et  procinctu  parato  vicit  egregie,  prseteritas  dissi- 

annis,  monasticum  habitum  induere  in  animo  ha- 
buisset,  ut  videtur  ex  epistola  ad  eum  scripta  ab 
Hugone,  Gluniacensi  abbate,  nunquam  tamen  quse 
de  suscipiendo  religioso  habitu  sibi  proposuerat, 
lortita  sunt  effectum. 

(52)  DevotaH.  a.  c.  e.  I.,  denotarit  s.  d» 

(53)  Privare.  a.  c.  d.  e.  I.,  fratidare  s. 

(54)  Diu.  a.  s.  c.  d.  e2. 1.,  omilt.  in  e  1. 

(55)  Pro.  a.  s.  c.  d.  e2.  L,  omilt.  inel. 

(56)  Adeo  ut,  a.  d.  ei.,  adeo,  e2. 12,  quoad^  s, 
oa,  c. 


A  mulationes  feroci  puniens  vicloria.  Veruntamen 
aliquanto  post  pax  parta  cst ;  quia  ct  rerum  (58) 
omnium  est  vicissitudo,  et  nummi  quaslibot  injurias 
levant,  ad  persuadendum  quod  inteudunt  potentes. 
Quare  Willelmus,  filius  regis  nostri,  homagium  regi 
Francorum  de  Normannia  fecit,  jure  legitimo  de  eo 
provinciam  (59)  cogniturus.  lllud  fuit  tcmpus  (A. 
D.  1H9)  quo  idem  puer  filiam  Fulconis  comitis 
Andegavensis  dcspondit  et  accepit ;  patris  pruden- 
tia  satagente,  ut  hinc  pecunia,  hinc  affmitate  me- 
diaute,  nihil  contra  filium  turbarctur. 

§  406.  llis  diebus  Galixtus  papa,  de  quo  poslerius 
dicam  plura,  praesentiam  suam  prope  Normanniam 
exhibuit(A.D.  1119):cujuscolloquiopotitu8  (60),rex 
Anglia!  Romanos  prudentiam  Normannorum  mirari 

B  et  praedicare  coegit.  Namque  ille  (ut  fertur)  infesto 
vencrat  animo,  ut  eum  asperius  convenirct  quare 
fratrcm  et  sancti  Sepulchri  peregrinum  in  captione 
teneret;  sed  responso  principis,  quod  erat  simile 
veri,  et  probabilibus  argumentis  perstrictus,  parum 
contra  rctulit.  Possunt  enim  635  communes  loci 
(61)  ad  quamlibet  partem  inflecti  pro  facundia  ora- 
toris  (62),  praescrlim  cum  non  contemnatur  elo- 
quenlia  quam  pretiosa  condiunt  xcnia.  Et  ut  nihil 
cumulatai  pompae  deesset,  adolescentulos  clarissimi 
generis,  filios  comitis  de  Mellcnto,  ut  contra  car- 
dinales  de  dialectica  disputarent,  suboraavit  :  quo- 
rum  tortilibus  sophismatibus  cum  vivacitate  (63) 
rationum  obsisti  ncquiret ,  non  puduit  cardinales 
confiteri,  majori  occiduas  plagas  florere  literarum 

Q  peritia  quam  ipsi  audissent  vel  putassent  in  patria. 
Itaque  hasc  colloculio  hunc  finem  emerait,  ut  pro- 
nunciaret  apostolicus  nihil  Angloram  regis  causa 
justius,  prudentia  emincntius,  facundia  uberius. 

§  407.  Horam  puerorum  pater  erat  comcs  de 
Mellento  Robertus  (ul  dixi),  filius  Rogerii  de  Bello 
Monte  qui  Pratellum  coenobium  Normannise  con- 
struxit  :  homo  anliquae  simplicitatis  et  fidei,  qui, 
crcbro  a  Willelmo  primo  invilatus  ut  Angliam  veni- 
ret,  largis  ad  voluntatem  possessionibus  munerandus, 
supersedit;  pronuncians,  patrum  suoram  ha^redita- 
tem  se  velle  fovere,  non  transmarinas  et  indebitas 
possessioncs  vel  appetere  vel  invaderc.  Hic  duos 
filios  habuit ;  Robertum  istum,  et  Henricum.  Hen- 
ricus  comcs  Warwicensis,  dulcis  et  quieti  animi 
D  vir,  congruo  suis  moribus  studio  vitam  egit  et  clau- 
sit.  Alter,  astutior  et  pronioris  (64)  ad  versutiam 
cordis,  prseter  paternam  haereditatem  in  Normannia 

(57)  lllos.  a.  d.  e.  1.,  eo$^  s.  c. 

{^)  Rerum.  a.  s.  c.  d.  e2.  L,  omitt.  in  el. 

(59)  De  eo  provinciam.  a.  s.  c.  d.  e2.  L,  omitt. 
ine  1. 

(60)  Cujus  colloguio  potitus  Calixtus  papa  Henrico 
regi  obviam  ivit  apud  Gisortium,  post  celebratum 
Remense  concilium,  Oct.  mense  A.  D.  1119. 

(6i)  Loci.  a.  c.  d.  c.  L,  omitt.  in  s. 

(62)  Oratoris.  a.  c.  d.  e.  L,  orationis^  s. 

(63)  Vivacitate.  c.  d.  e.,  pro  vivacilate,  a.  s.  1. 

(64)  Proniori*.  a.  e.  d.  e.  L,  pro  moribus^^. 


1363 


WILLELMI  MALMESDURIBNSIS  MONACHI 


im 


et  iDgentia  praedia  in  Anglia,  castellum,  quod  matris  A  peditius  et  tutius  csteris  posset  accedere.  Pootifei 


suse  frater  Hugo  filius  Gualeranni  teuuerat^  McUen- 
tum  nomine,  a  rege  Franciae  nundiDatus  cst  pecunia. 
Qui  cum  superiorura  regum  tempore,  636  spe  scn- 
sim  puliulante,  in  gloriam  proccderet,  hujus  selate 
summo  provectu  effloruit;  habebaturque  (65)  ejus 
consilium  quasi  quis  divinum  consuluisset  sacra- 
riuro.  Jamque  non  immerito  assecutus  aestimabatur, 
quod  esset  sevi  maturus  ad  consulendum,  suasor 
concordise,  dissuasor  discordise,  et  prorsus  ad  quod 
intenderet,  pro  viribus  eloquentise,  citissimus  per- 
suasor.  Ingentis  in  Anglia  momcnti,  ut  inveteratum 
vestiendi  vel  comedendi  exempio  suo  inverleret 
morem .  Denique  consuetudo  scmel  prandendi  (66) 
in  omnium  optimatum  curiis  per  eum  frequenlalur, 


magnanimus,  et  nullis  unquam  parcens  sumptibus, 
dum  quae  facienda  proponeret,  aedificia  prsesertim, 
consummaret ;  quod  cum  alias,  turo  maxiroe  in  Sa- 
lesbiria  et  Malmesbiria  (72)  est  videre.  Fecit  eniro 
ibi  aedificia  spatio  diffusa  ,  numero  pecuniaium 
sumptuosa,  specie  formosissima ;  ila  justecoroposito 
ordine  lapidum,  ut  junctura  perstringat  intuituro, 
et  totam  maceriam  unum  mentiaiur  esse  saxom. 
Ecclesiam  Salesbiriensem  et  novam  fecit  et  oroa- 
mentis  excoluit,  ut  nulli  in  Anglia  cedat,  sed  roul- 
tas  praccedat ;  688ipscque  non  falso  possit  discere 
DcOy  «  Domine,  dilexi  decorem  domus  tuae.  ■ 

§  409 .  Uiberniensium  regcm  Murcarduro,  et  sqc- 
cessores  ejus,  quorum  nomina  fama  non  exlulit, 


quam  ipse  causa  bonae  valetudinis  acceptam,  nun-  p  jia  devolos  habuit  noster  Henricus,  ut  nibil  nisi 


ciis  (67)  a  Constantinopolitano  imperatore  Alexio, 
luo  (ut  dixi)  cseteris  refudit  cxemplo.  Quod  tamen 
magis  parcitate  dapsilitatis  fecissc  et  docuisse^ 
quam  timore  cniditatis  et  indigeriei,  immerito  cul- 
patur ;  quia  nemo  eo ,  ut  fertur,  in  dapibus  aliis 
aimiptuosior,  vel  sibi  moderatior  fuit.  In  placitis 
propugnalor  justitise,  in  guerris  provisor  victorise  : 
dominum  regem  ad  severitatem  legum  custodiendam 
exacuens,  ipse  non  eas  sequens,  sed  proponens  : 
expers  in  regero  (68)  perfidise «  in  caeteros  ejus 
persecutor  (69). 

§  408.  Habebat  prseterea  rex  HcDricus  episcopum 
Salesbiriensem  Rogerium  a  secretis,  cujus  maxime 
nitebatur  consilio,  nam  et  ante  regnum  687  om- 


quod  eum  palparet  scriberent,  nihil  nisi  quod  jube- 
rct  agerent  :  quamvis  feratur  Murcardus,  nescioqua 
de  causa,  paucis  diebus  inflalius  in  Anglos  egisse  ^ 
sed  mox ,  pro  interdicto  navigio  et  mercimonio 
navigantium,  tumorcm  pectoris  sedasse.  Quanti 
enim  valeret  Hibemia  si  non  adnavigarent  mer- 
ces  ex  Anglia  ?  Ita  pro  penuria ,  imo  pro  inscien- 
tia  cultorum,  jejunum  omnium  bonorum  solum, 
agrestem  et  squalidam  roultitudinem  Hibemea- 
sium  extra  urbes  producit  :  Angli  vero  ct  Franci, 
cuUiori  generc  vitse,  urbes  nundinarum  commer- 
cio  inbabitant.  Paulus  Orcadum  comea,  quam- 
vis  Noricorum  regi  haereditario  jure  subjectus,  ita 
regis  amicitias  suspiciebat  ul  crebra  ei  munuscula 


nibus  suis  praefecerat  rex  (70) ;    primum   cancella-      missitaret  :  nam  ct  ille  prona  voluplate   exterarum 

f»iiinn        miw       ot\id*i\n%\wn       AAnetitiiiki>A>  m*ii/lAinlio*««   v«l.  .         «i*!.         i  ii._ 


riuro,  roox  episcopuro  constituerat ,  prudentiam 
yiri  cxpertus.  SoIIerter  administrati  episcopatus 
officium  spem  infudit  quod  majori  dignus  haberetur 
munere  ;  itaque  totius  regni  moderamen  illius  de- 
legavit  justitiae,  sive  ipse  adesset  Angliae,  sive  mo- 
raretur  Normanniae.  Refugit  episcopus  tanlis  se 
curis  involvere,  nisi  tres  archicpiscopi  Canluarien- 
ses,  Anselmus,  Radulfus,  Willelmus ,  et  postremo 
papa,  injuDxissent  ei  munus  obedieDtiae.  Sategit  ita 
lieri  HcDricus,  non  nescius  quod  fideliter  sua  tra- 
ctaret  commoda  Rogerius  :  nec  defuit  ilie  spei 
regiae ;  sed  tanta  integrilate,  lanta  se  agebal  indu- 
stria,  ut  nulla  contra  eum  conflarelur  invidia.  Deni- 
que  rex  plerumque  triennio,  nonnunquam  quadrien- 
nio,  et  eo  amplius,   in  Normanuia  moratus,  cum 


terrarum  miracula  inhiabat ,  leones ,  leopardos , 
lynces,  camelos,  quorum  foetus  Anglia  est  inops, 
grandi  (ut  dixi)  jucundilate  a  rcgibus  alienis  expo- 
stulans ;  habebatque  conseptum  quod  Wudcstoche 
dicilur,  in  quo  delicias  talium  reruro  confovebat. 
Posucratque  ibi  animal  quod  hystrix  (73)  vocatur, 
missum  sibi  a  Willelmo  de  Monle  Pislerio;  de  quo 
animali  iMinius  secundus  in  octavo  Naturalis  Histo- 
riae  libro,  et  Isidorus  de  Etymologiis,  memorant, 
esse  animal  ia  Africa ,  quod  Afri  erieii  gcDus  di- 
cuDt,  coopertum  hispidis  selis,  quas  ia  caaes  iose- 
claates  uaturaliler  emittat.  Sunl  eairo  setae  (74)  (ut 
vidi,  palmo  et  plus  loagae,  in  utraque  summitale 
aculae;  similes  639  pcanis  aucarum  ubi  desiDunt 
plumae,  sed  paulo  plus  grossae ;  aigro  et  albo  quasi 


ia  regDum  reverteretur,  deputabat  justitiarii  mode-  D  intcrtinctae. 
stiae  quod  nihil  aut  parum  inveniebat  molesliae(71^.  g  410.  lllud  praeter  caeiera  Henricum  insigniebat, 
Inter  haec,  ecclesiastica  officia  non  negligere,  sed  qnod,  quamvis  pro  tumullibus  Normannicis  saepe  ct 
quotidie  mane  omnia  honeste  persolvere  ut,  ex-      diu  regno  suo  deesset,  ita  timore  suo  rebelles  frae- 


(65)  Habebaturque.  a.  c.  d.  e.  1.,  habebatgue,  s. 

(66)  Consuetudo  semel  prandendi,  Moris  istius 
roeminit  Henricus  Hutingdoniensis  (lib.  vi,  209), 
de  Hardoc^nuto  loqoens,  qui  quater  in  die  mensae 
accurobebat :  c  Cum  nostri  temporis  consuetudo  sit, 
causa  Tcl  avaritiae,  vel,  ut  ipsi  dicunt,  fastidii  prin- 
cipes  semel  in  die  tantum  suis  escas  antcponere.  • 

(67)  Nunciis.  a.  s.  c.  d.  e2.  1.,  omilt.  in  el. 

(68)  Regem.  el.,  rege^  d.,  reges,  a.  s.  c.  e2.  1. 
^69)  Ferseeuior,   Henricus  tifuntingdoniensis,  in 

epistola  ad  Walienun    {Anglia  sacra,   para    ii, 


p.  695)  egregiam  indolem  Roberto  attribuit.  Orde- 
ricus  Vitalis  narrat  cum  prima  Juaii  pie,  A.  D.  1118, 
obiisse. 
(7(»)  Prasfecerat  rex.  Vide  Guil.  Neubrig.,  i,  6. 

(71)  Cum  in  regnum...  molesiice.  a.  c.  d.  e.  g. 
k.  I.,  omitt.  iD  8. 

(72)  Et  Malmesbiria.  s.  d.  e.,  omitt.  in  It. 

{13)  Uysirix.  Mss.  Legestrix. 

(74)  Suni  enim  seice.  e  1,  sutii  vero  eeiee  UUe, 
c  2,  «ttft^  vero  seim,  a.  c.  d.  1.,  suni  vero,  s. 


1365 


GESTA  REGUM  ANGLORDM.  — LIB.  V. 


1366 


nabat,  ut  nihilpacis  in  Aaglia  desiderares  ;  quos 
circa  eliam  exterse  gentes  illuc,  velut  ad  unicum 
tutse  quietis  portum,  libenter  appellebanl.  Denique 
Siwardus  rcx  Noricorum,  primoaevi  processu  fortis- 
simis  conferendus,  incepto  itinere  Jerosolymitano, 
rogataque  regis  pace,  in  Anglia  tota  resedit  byeme  ; 
plurimoque  per  ecclesids  auro  expenso,  mox,  ut 
Favonius  ad  serenitatem  pelagi  vemales  portas 
aperuit,  naves  repeliit ;  provectusque  in  altum,  fia- 
leares  (75)  insulas,  quae  Majorica  et  Minorica  dicun- 
tur,  armis  territas,  faciliores  ad  subigendum  prae- 
falo  Willelmo  de  Monte  Pislerio  reliquit.  Inde  per- 
tendit  Jerosolymam,  navibus  omnibus  incolumibus 
prseler  unam ;  quae,  dum  retinacula  a  portu  solvere 
tardat,  absorpta  est  immani  voragine  (quam  inter 
Sequanica  et  Aquitanica  littora  esse  Paulus  histo- 
ricus  Longobardorum  (76)  asseverat),  tanto  unda- 
rum  impetu  ut  ad  triginta  milliaria  garrulitas  di- 
scernatur  aquarum.  Jerosolymam  venienSy  Tyrum 
et  Sidonem,  urbes  quas  mare  allambit,  ad  Christia- 
nitotis  gratiam  obsedit,  efTrcgit,  subegit.  Mutato 
itinere  Constanlinopolim  ingressus,  640  navem 
aureis  rostratam  draconibus  fastigio  sanctse  So- 
phise  pro  trophaeo  affixit.  Hominibns  suis  in  eadem 
urbe  (77)  catervatim  morientibus  remedium  excogi- 
tavit,  ut  reliqui  parcius,  et  aqua  mixtum  vinum  bi- 
berent :  ingcnii  acrimonia  (78),  ut,  porcino  jecore 
mero  injecto,  moxque  pro  aspcritate  liquoris  reso- 
luto,  idem  in  homicibus  fieri  primo  praesagiret ; 
post  etiam,  quodam  defuncto  exenterato,  visu  ad- 
disceret.  Quare  contuitu  prudentiae  et  fortitudinis, 
quae  grande  quid  pollicebantur,  imperatore  illum 
retinere  lenlante,  spem  ejus,  qua  jam  aurum  Nori' 
cum  devorabat,  pulchre  cassavit(79)  ;  impetrata  ad 
proximam  urbem  licentia,  cistas  thesaurorum, 
plumbo  implctas,  et  obsignatas,  apud  eum  depo- 
nens,  quasi  citissimi  reditus  vades.  Ita  ille  illusus 
est  ;  alter  pedes  domum  contendit. 

§411.  Sedenim  ut  ad  Henricum  regrediatur  ora- 
tio ;  erat  ille  in  rebus  suis  providendo  etficax,  de- 
fendendo  pertinax  :  bellorum  quatenus  posset  cum 
honestate  repressor ;  cum  vero  decrevisset  non 
pali,  impaliendus  injuriarum  exactor,  obvia  peri- 

(75)  Baleares.  a.  s.  c.  d.  e  t.  I.,  Baharum  e  1. 

(16)  Paulus  historicus  Longobardorum.  Paulus 
Diaconus,  Winfridus  etiam  appellalus,  Desiderio, 
postremo  Longohardorum  regi,  a  secretis  eral. 
Paulas  Longobardorum  llistoriam  in  sex  libris  scri- 
psit  antequam  Carolus  Magnus  imperium  suum 
condidisset.  Sharpius  ait  :  c  Malmesoeriensis  hic 
narrare  videtur  navem  in  Mediterraneo  raari  ab- 
sumptum  fuisse,  sed  non  recle  ;  Paulus  cnim  Dia- 
conuus  de  Aldernensi  gurgitc  certe  hic  loquitur.  » 
Yide  Paul.  Diac.  lib.  i,  c.  6  ;  ap.  Muratori,  Rer. 
Hal.  Script.  tom.  I. 

(77)  In  eadem  urbe.  a.  s.  c.  d.  e  2.  1.,  omitt. 
in  e  1. 

(78)  Ingenii  acrimonia.  c.  d.  e.,  ingenti  ingeni 
acrimonia,  a.  s.  1. 

(79)  Pulchre  cassavit.  a.  c.  d.  e  2.  I.,  pulchre 
cassauit.  e  I.,  pulchre  cessavit.  s. 

(80)  Ut  parcaty  elc. 

Parcere  subjectis^  et  debellare  superbos. 

(ViRG,  jEn.  VI,  853.) 


A.  cula  virtutis  umbone  decutiens.  Odii  et  amicitiae  in 
quemlibet  tenax  ;  in  allero  nimio  irarum  aestui,  in 
altero  regiae  magnanimitati,  satisfaciens  ;  hostes  vi- 
delicet  ad  miseriam  deprimens,  amicos  et  clientes 
ad  invidiam  efiferens  :  nam  et  hanc  curam  vel  pri> 
mam  vel  maximamboniprincipisphilosophiapropo- 
nit,  ut  parcat  subjectis  (80),  et  debelict  supcrbos. 
Justitiae  rigore  inflexibilis,  provinciales  quietc,  pro- 
ceres  dignanter  g4 1  continebat ;  fures  et  falsarios 
latentes  maxima  diligentia  perscrutans,  inventos 
puniens;  parvarum  quoquc  rcrum  non  negligens. 
Cum  nummos  fractos,  licet  boni  argenti,  a  vendito- 
ribus  non  recipi  audisset,  omnes  vei  frangi  vel  incidi 
praecepit  (8i).  Mercatorum  falsam  ulnam  casligavit; 
brachii  sui  mensura  adhibita,  omnibusque  per  An- 

Q  gliam  proposita.  Curialibus  suis  (82),  ubicunque 
villarum  esset,  quantum  a  rusticis  gratis  accipere, 
quantum  et  quoto  pretio  emere  debuissent,  edixit ; 
transgressores  vel  gravi  pecuniarum  mulcta,  ve! 
vitae  dispendio,  afiSciens.  Principio  regni,  ut  terrore 
exempli  reos  inureret,  ad  membrorum  detruncatio- 
nem,  posl  ad  pecuniae  solutionem  proclivior  ;  pro 
roorum  prudentia,  ut  fere  fert  natura  mortahum, 
optimatibus  venerabilis,  provincialibus  amabiUs  ha- 
bebatur.  Quod  si  qui  majorum,  jurati  sacramenti 
immemores,  a  fidei  tramite  exorbitarent,  continuo, 
et  consiliorum  efficacia  et  laborum  perseverantia, 
erroncos  revocabat  ad  lineam  ;  per  asperilatcm 
vulnerum  detrectantes  reducens  ad  sanitatem  ani- 
morum.  Nec  facile  quam  diuturnos  sudores  in  tali- 
bus  effuderit  enumerem,  dum  nihil  patitur  inullum 

^  quod  a  delinquentibus  commissum  dignitati  suae  uon 
esset  consentaneum.  Pugnarum  erat  maxima  causa 
Normannia,  ut  ante  dixi,  in  qua  ipse  pariter  multis 
annis  degcns,  Angliae  quoque  prospicicbat,  nullo 
audentecaput  crigerc  dum  ille  audaciam,  642  i^^e 
suspiceret  prudentiam.  Nec  vero  propter  rebellio- 
nem  aliquorum  procerum  unquam  suorum  appetitus 
est  insidiis,  nisi  semel :  auctor  earum  fuit  quldam 
cubicularius,  plebeii  generis  patrc,  sad  pro  regio- 
rum  thesaurorum  eustodia  famosi  nominis  homine, 
natus  :  is  deprehensus  (83)  et  facilc  confessus,  poe- 
nas  perfidiae  acriter  luit.  Pnelcr  hoc  tola  vita  secu- 

(8i)  Cum  nummos  fractos.  ,f  omnes  vel  frangivel 
incidi  praecepit.  «  Cum  genuina  monela  a  dubia  di- 
L)  stingui  non  posset,  crebro  argentei  nummi  frange- 
bantur,  sacpiusque  ideo  rejiciebantur.  Ab  Henrico 
itaque  edictum  est  ut  nummi  omnes  frangerentur, 
ita  ut  quisque  discernere  posset  ulrum  proba  csset 
moncta  annon,  et  fracta  etiam  apud  omnes  valeret. 
Yide  Edmerum,  Hist.  Novor.^  p.  94.  »  (Sharpb, 
507.) 

(82)  Curialibus  suis.  His.  verbis  ex  abrupto  l.  1 
mutilus  desinit. 

(83)  Is  deprehensus.  Sugerius  refcrt  Henricum 
adeo  territum  fuissc,  detectacubiculariorum  suonnr. 
coospiratione.ut  dormiendi  locum  frequenter  traos- 
mutaret,  custodum  numenim  adaugeret,  clypeum- 
que  et  ensem  ad  manum  per  noctem  constanter  ser- 
varet.  Vir,  de  quo  hic  mcntio  hic  agitur«  conjura- 
tione  convictus,  licet  antca  a  rege  singulariter  f o  • 
tus  et  promolus,  suspendi  iuste  meritus  fuissct, 
oculos  tantum  et  virile  membrun  perdidit.  De  Yita 
Lud.  Grossi ;  Ducheane,  IV^  308  (Sharpk,  508.) 


136T 


WILLELMI  MALMBSBURIENSIS  MONAGHI 


1868 


rus,  animos  omnium  timori,  sermones  amori  ob*  A  dc  fratre  victoria  inflexus.  Sed  harum  causarum 


striclos  babcbat. 

§412.  Statura  miiiimos  supergrcdicns,  a  maximis 
vincebalur :  crine  nigro  et  juxta  frontem  profugo  (84), 
oculJs  dulce  serenis,  thoroso  peclore,  carnoso  cor- 
pore.  Facetiarum  pro  tcmpore  plenus ;  nec  pro  mole 
negotiorum,  cum  se  communioni  dedisset,  minus 
jucundus.  Minus  pugnacis  famae,  Scipionis  Africani 
dictum  reprscsentabal,  «  Imperatorem  me  mea  ma- 
ter,  non  bellatorcm,  peperit. »  Quapropter  sapientia 
nulli  unquam  (85)  modernorum  regum  secundus,  et 
pene  dicam  omnium  antecessorum  in  Anglia  fa- 
cile  (86)  primus,  libentius  bellabat  consilio  quam 
gladio  :  vincebat,  si  poterat,  sanguine  nullo  ;  si 
aliter  non   poterat,  pauco.  Omnium   tota  vita  om- 


tenorem  multo  verborum  circuitu  egit  domious  £d- 
merus  (89) :  nos,  pro  pleniore  notitia,Pascbali8  sspe 
dicti  apostolici  scripta  ad  hanc  rem  perlinentia 
subnectemus. 

§  414.  «  Pascbalis  episcopus  Hcnrico  regi  salatein. 
In  literis  quas  nuper  ad  nos  per  familiarem  tuum, 
nostrae  dilectionis  (ilium,  dericum  Willelmum  trans- 
misisti,  et  personas  tuae  sospitatem  cognovimus, 
et  successus  prosperos  quos  tibi,  superatis  regni 
adversahis,  benignitas  divina  concessit ;  audivirous 
praeterea  optalam  virilem  sobolem  ex  ingenua  te  et 
religiosa  conjuge  suscepisse.  Quod  profecto  cum 
nos  laetificaverit,  oportunum  rati  sumus  nunc  tibi 
praecepta  et  volunlatem  Dei   validius  inculcarc,  com 


nino  obscoenitatum  cupidinearum  cxpers,  (87)  quo-  n  amplioribus  beneticiis  benignitati  ejus  te  prospicis 


niam  (ut  a  consciis  accepimus)  non  effrseni  volu- 
ptate,  sed  gignend^e  prolis  643  amore(88)^  mulie- 
rum  grcmio  infundcretur  :  nec  dignaretur  advenae 
delectationi  praebere  assensum,  nisi  ubi  regium  se- 
men  procedere  posset  in  efifectum  ;  effundens  natu- 
ram  ut  dominus,  non  obtemperans  Hbidini  ut  famu- 
lus.  Cibis  indificrenter  utcns,  magisque  cxplens 
esuriem,  quam  multis  obsoniis  urgens  ingluvicm ; 
potui  nunquam  praeter  sitim  indulgens.  Continentiae 
minimum  excessum  tum  in  suis  tum  in  omnibus 
execrans.  Somni  gravis,  et  quem  frequens  roncatio 
inUsrrumperet.  Facultatis  in  dicendo  magis  for- 
tuitse  quam  elaboratae  ;  nec  praecipitis,  sed  ma- 
turse. 
§413.  Pietatis  in  Deum  praedicandse,  monasteria 


debitorem.Nosquoque  divinis  beneticiisbenignitatem 
nostram  penes  te  sociare  optamus  ;  sed  grave  nobis 
est,  quia  id  a  nobis  videris  expetere  quod  (90)  prs- 
stare  non  possumus.  Si  enim  consentiamus  aut  pa- 
tiamur  investituras  a  lua  excellentia  iieri,  el  nostram 
procul  dubio  et  tuum  erit  immane  periculum.  Qoa 
in  re  contemplari  te  volumus  quid  aut  non  faciendo 
perdas,  aut  faciendo  conquiras  :  nos  enim  in  pro- 
hibitione  hac  nihil  amplius  obedicntiae,  oihil  libera- 
litaiis,  per  ecclesias  nanciscimur  ;  nec  tibi  debits 
potestatis  autjuris  subtrahere  quicquam  nitimur, 
nisl  ut  crga  te  Dei  ira  minualur,  et  sic  tibi  prospera 
cunctacontingant.  Aitenim  Dominus :  Honori/icantes 
me  honori/icabo ;  qui  autem  contemnunt  me  erunt 
ignobiles,  645  Dices  itaque  mei  hocjuris  est,  Non 


in   Anglia  et  Normannia  construxit ;  quibus   quia  ^  utique  :  non  est  imperatorium,  non  regium,sed  divi- 


Dondum  supremam  manum  imposuit,  ego  quoque 
interim  judicium  meum  differrem,  nisi  mc  Radin- 
gensium  fratrum  charilas  tacere  non  sineret.  Hoc 
ille  ccenobium  inter  duo  flumina  Keneiam  et  Tamen- 
sem  con^tituit,  loco  ubi  pene  omnium  itinerantium 
ad  populosiores  urbes  Angliae  posset  esse  diversa- 
rium ;  posuitquo  ibi  monachos  Cluniaccnses,  qui 
sunt  hodie  praeclarum  sanctitalis  exemplum,  hospi- 
talitatis  indefessae  et  dulcis  indicium  :  videas  ibi 
quod  non  alibi,  ut  plus  hospites,  totis  horis  venien- 
tes,  quam  inhabitantes  insumant.  Praeproperum  me 
et  adulatorem  forlasse  quis  dixerit,  quod  nunc 
primum  nascentem  religionem  tanto  efleram  prsc- 
conio,  nescicns  quid  ventura  pariat  dies ;  scd  ipsi 


num  :  solius  illius  est  qui  dixit  Ego  sum  ostium.  Unde 
pro  ipso  te  rogo,  cujus  hoc  munus  est,  ut  reddas  hoc 
ipsi ;  ipsi  dimittas,  cujus  amori  etiam  quae  tua  sunt 
debes.  Nos  autem  cur  tuae  obniteremur  voluntati, 
cur  obsisteremus  gralice  ;  nisi  Dci,  in  hujus  negotii 
conscnsu,  sciremus  nos  voluntati  obviare,  gratiam 
amiitere  ?  Cur  tibi  quicquam  negaremus,  quod  cui- 
quam  cssct  mortalium  concedendum,  cum  beneGcia 
de  te  ampliora  sumpscrimus  ?  Prospice,  fili  chariS' 
sime,  utrum  decus  an  dedecus  tibi  sit,  quod  sapien- 
tissimus  ac  religiosissimus  Gallicanorum  cpiscopo- 
rum  Anselmus  propler  hoc  tuo  lateri  adhaerere,  tuo 
veretur  in  regno  consistcre.  Qui  tanla  de  te  bona 
hactenus  audicrant,  quid  de  te  sentient  ?  quid  lo- 


(ut  spero)  cum  Dei  gratia   enitentur  ut  in  bono  du-  D  quenlur,  cum  hocfuerit  in  regionibus  divulgatum  ? 


rent.  Ggo  non  erubesco  si  sanctis  viris  blandiar  ; 
et  bonumquod  in  me  non  habco,  in  aliis  admircr. 
Investituras  ecclesiarum  Deo  et  sancto  Petro  remi- 
sit,  post  multas  controversias  inter  eum  et  644 
Anselmum  archiepiscopum  babitas  :  vix  tandcm  ad 
consentiendum,  pro  ingenti  Dei  gratia,  ingloriosa 


Ipsi  qui  coram  te  tuos  excessus  extollunt,  cum  pr«- 
senlia  tua  caruerint,  hoc  profecto  validius  infaroa- 
bunt.  Redi  ergo,  charissime  fiii,  ad  cor  tuum  propter 
misericordiam  Dei  et  propter  amorem  Unigeniti 
deprecamur  :  revoca  pastorem  tuum,  revoca  patrem 
tuum  ;  ct  si  quid,  quod  non  opinamur,  gravius  ad- 


(84)  Profugo  a.  c.  d.  e.  1  2.,  profuso,  s. 

(85)  Nulli  unquam,  s.  c.  d.  e  2.,  nunquam,  e  1., 
nu//t.a.,nonnu//t,  12. 

(86)  Facile,  a.  s.  c.  d.  e  2  , 1 2.,  omilt.  in  c  1. 

(87)  Obscasnitatum  cupidinearum  expers,  Confer 
Maimesberieosem  de  Henrici  indole  ia  hoc  prsecipuo 


casu,  cum  Henrico  Huntingdonicosi  de  eodem. 

(88)  Amore.  a.  s.  c.  d.  12.,  amoris  e. 

(89)  Edmerus.  Yide  Eadmeri  Hist,  Novorum^  edit. 
Seld.  Lond.  1623. 

(90)  Quod.  c.  d.  e.  quod  omnino  a.  s.  1  2. 


1369 


GBSTA  REGUM  ANGLORUM.  —  LIB.  V. 


1970 


versus  te  gesserit,  si  invcstituras  aversatus  fucris, 
Dos  juxta  voIuDtalcm  tuam,  quaDtum  cum  Deopos- 
surous,  rooderabimur  :  tu  tameu  talis  rcpulsaa  iufa- 
miam  a  persoDa  tua  et  regDO  rerooveas.  Hsec  si  fe- 
cerisy  et  si  gravia  qutplibet  a  Dobis  petieris,  quae 
cum  Deo  praeberi  facultas  sit,  profecto  coasequeris, 
et  pro  teDominum  ipso  adjuvaute  cxorare  curabi- 
mus ;  et  de  peccatis  tam  tibi  quam  coDJugi  iuse, 
saDctorum  apostolorum  meritis,  iDduIgeotiam  ct  ab- 
solutioDem  faciemus.  FiHum  autem  luum,  quem  ex 
9pectabili  ct  gIorios%  coDJuge  suscepisti,  quem,  ut 
audivimus,  egregii  patris  Willelmi  uomine  646 
Domioasti,  taata  tccum  immiDeotia  coofovebimus, 
ut  qui  te  vel  illum  laeserit  Romauam  ecclesiam  vi- 
deatur  la^sisse.  Datum  Laterauis,  dodo  kaleDdas  Dc- 
cembris  (91). 

§415  c  Paschalis  Aoselmo.  Suavissimas  dilectiouis 
iusi  acccpimus  literas,  charitatis  calamo  scriptas. 
1d  his  revercDliam  devotioDis  tuae  complcctirour ;  et 
pcrpeDdeDtesfideituaerobur,  et  pise  sollicitudiuis  iD- 
staDtiam,  exultamus,  quia,  gratia  Dei  tibi  prsestaute 
auxilium,  te  dcc  promissa  sustolluDt,  dcc  roiDse 
coDCuliuDt.  Dolemus  autem  quia,  cum  fratres  Dostros 
episcopos,  legatos  regis  ADglorum,  bcDigDe,  susce- 
perimus,  qua^  dcc  diximus  iis,  dcc  cogitavimus, 
redeuDtes  ad  propria  retulerunt.  Audivimus  euiro 
eos  dixisse,  quia,  si  rex  in  aliis  bene  ageret,  dos 
iovestituras  ecclesiarum  oec  prohibere,  Dec  factas 
excommuDicare  ;  et  quod  ideo  Dolebamus  chartae 
committere,  ue  sub  occasione  ea  caetcri  priDcipes  in 
Dosinclamarent.  Unde  Jesum,  qui  corda  et  renes 
scrutatur,  iu  aDimam  Dostram  tcstcm  iavocamus, 
si,  ex  quo  hujus  saDctae  sedis  curam  suscepimus 
gerere,  hoc  iramanc  scelus  vel  descendit  iD  mcDtero.» 
Et  infra, «  Si  ergo  virgaro  pastoralitatis  sigoum,  si 
aunulum  signaculuro  fidei,  tradil  laica  manus,  quid 
iu  ccclesia  pootifices  agunt  ?  Episcopos  autem  qui 
verilatem  in  mendacium  commutarunt,  ipsa  veri- 
tate,  qua^  Deus  est,  in  medium  introductay  a  beati 
Petri  gratia  et  a  oostra  sociclate  secerDimus  dooec 
Romaoae  ccclesia;  satisfaciant.  Quicunque  vero  intra 
praedictas  inducias  ioveslituras  coDsecratioDum  (92) 
647  acccpcrunt,  a  consortio  nostro  et  ecclesiae 
alicDOs  habemus  (93).  > 

§416.«  Paschalis  Aoselmo.  Quod  Aoglici  regis 
cor  ad  apostolicac  sedis  obedicDtiam  omDipotentis 
Dei  dignatio  iDcIinavit,  eidcm  roiscrationuro  Domino 
gratias  agimus,  in  cujus  manu  corda  regumversaD- 
tur.  Hoc  Dimirum  tuae  charitatis  gratia,  tuarumque 
oratioDum  instantia,  factum  credimus,  ut  in  bac 
parte  populum  illum,  cui  tua  sollicitudo  praesidet, 


A  miseratio  sapenia  respicerct.  Quod  autem  et  regi, 
et  his  qui  obooxii  videotur ,  adeo  condescendimus 
eo  affectu  et  compassione  factum  noveris,  ut  eos  qui 
jacebaDt  erigere  valeamus  :  te  autem,  iu  Ghristo 
vBDerabilis  et  charissime  frater,  ab  illa  prohibitione 
aive,  ut  tu  credis,  excommunicalione  absolvimus, 
quam  ab  antecessore  DOStrosaDctae  merooriae  Urbano 
papa  adversus  iovestituras  ac  (94)  homiuia  factam 
intelligis.  Tu  vero  eos  qui  aut  iovestituras  acce* 
pere,  aut  investitos  beuedixere,  aut  bomioia  feeere, 
cum  ca  salisfactioDe  quam  tibi  per  commuDes  le- 
gatos  Willelmum  ac  BaldewiDum,  viros  iideles  el 
veridicos,  sigDiticamus,  Domiuo  coopcraote  snsci- 
pito,  et  eos  vice  Dostrae  auctoritatis  absolvito  ;  quos 
vel  ipse  beuedicas,  vel  a  quibus  volueris  beDcdici 

Q  praecipias  (95),  oisi  in  iis  aliud  forte  reperias  propter 
quod  a  sacratis  hoooribus  siot  repelleDdi.  Si  qui 
vero  deioceps  praeter  iDvestituras  ecclesiarum  pre- 
latiooes  assumpseriDt,  eliamsi  regi  homioia  fece- 
riDt,  Dequaquam  ob  hoc  a  bcDcdictioDis  rouDcre 
arceantur,  dooec  omDipoteotis  Dei  gratia  (96)  648 
ad  hoc  omitteDdum  cor  regium  tuac  praedicalioDis 
imbribus  molliatur.  Praeterca  super  episcopfs  qui 
falsum  (ut  Dosti)  a  oobis  ruroorem  rctuIeruDt,  cor 
Dostrum  commotum  est  vehementius,  quia  dod  so- 
lum  Dos  laeseruDt,  sed  rouUoruro  simpliciuro  aoimas 
deceperunt,  et  regem  adversus  cbaritatem  sedis 
apostolicae  impuleruDt ;  uode  et  inultum  eorum  fla- 
gitiuro,  Doroiuo  cooperaote,  dod  patirour  ;  sed,  quia 
filii  Dostri  regis  iDStantia  pro  iis  dos  pulsat   atten- 

p  tius,  etiam  ipsis  comrounioDis  tuae  participium  dod 
Degabis.  Saoe  regem  et  coojugem,  et  proceres  illos 
qui  pro  hoc  oegotio  cum  rege  cx  praeccpto  Dostro 
laboraveruDt,  quorum  DomiDa  ex  supradicti  Wii- 
lelmi  suggestiooe  cogoosces,  juxta  spoDsioDcm  no- 
stram  a  peccatis  ct  paeoiteDtiis  absoivcs.  Rotoroa- 
gCDsis  episcopi  causam  tuae  deliberalioDi  cororoitti- 
mus,  et  quod  ei  indulseris  iodulgerous  (97).  » 

§  417.  Haec  Paschalis  suromus  papa,  pro  eccle- 
siarum  Dei  libertate,  sollicitus  agebat.  Fueruot  au«' 
tem  episcopi  quos  mcDdacii  arguit,  Girardus  archi- 
episcopus  EboraceDsis,  et  Herbertus  Nonviceosis  ; 
quoruro  errata  repreheDderuDt  veraciores  legati, 
Willelrous  postea  ExonieDsls  episcopus,  et  Baldewi- 
Dus  fiecccDsis  moDachus.  Eratque  tuDC  Aoselmus 
archicpiscopus  iterum  tempore   istius   regia  Lug- 

D  duDi  exul  (98),  apud  HugoDem  ejusdem  civitatis  tr- 
chiepiscopum,  quaDdo  epistola  prima,quam  apposui, 
emissa  est ;  quia  dcc  ipse  ullo  desidorio  veniendi 
tenebttur,  nec  rex  animoaitatem  suam  pro  copia 
susurronum  sedari  patiebatur.  Diu  ergo  et  revocare 


(91)  DecembrU.  Vide  epistolam  in  EadmerOy 
p.  74. 

(92)  Investituras  consecrationum.  Mss^  omnes  itt 
habent.  Epistola  in  Eadmero  vulgata,  p.  72,  recte 
habet,  investituram  vel  ccnsecrutionem. 

{^''i)  Habemus .  Vide  hanc  epistolam  in  Eadmer, 
p.  71  etseq. 
(94)  Ac.  a.  c.  d.  e.  1  2.,  autj  s. 


(95)  Praicipias.  a.  c.  d.  e.  li.,  percipias,  s. 

(96)  Omnipotentis  Dei  gratia.  e.  d.  e,,  peromni- 
pQtentis  Dei  gratiam^  a.  s.  1  2. 

(97)  Indulgemus.  Vide  iuiDc  epistolam  in  Ead- 
mer,  p.  87. 

(98)  Iterum...  Lugduni  exuL  Anselmus,  rege,  re- 
deunte,  revocatus  fuerat ;  sed  postea  iterum  di- 
soessit. 


1871 


WILLBLIfl  MALMESBURIENSIS  MOxNAGHI 


137« 


illum,  et  monitionibus  apostolicis  obsecuadare,  di-  A 
stulit ;  649  ^on  elatioois  ambitu,  sed  procerum, 
et  maxime  comitis  de  Mellento  instinctu,  qui,  in 
hocnegotio  magis  antiqua  consuetudine  quam  recli 
tenore  ralionem  reverberans,  allegabat  multum 
regiae  majestati  dirainui,  si,  omittens  morem  ante- 
cessorum,  nou  investiret  electum  pcr  baculum  et 
annulum.  Veruntamen  rex,  diligentius  inspecto 
quid  yivida  epistolarum  ratio,  quid  divinorum  mu- 
nerum  in  se  ubertim  confluens  admoneret  largitio, 
investituram  annuli  et  bacuH  indulsit  in  perpetuum ; 
retento  tantum  (99)  electionis  et  regalium  privilegio. 
Goacto  ergo  apud  Londoniam  magno  episcoporum 
et  procerum  abbatumque  concilio,  multa  ecclesiasti- 
carum  et  secularium  rerum  ordinata  negotia,  decisa 
litigia.  Nec  multo  post,  uno  die  quinque  sunt  ordi-  g 
nati  episcopi  in  Cantia  ab  Anselmo  archiepiscopo  : 
Willelmus  ad  Wintoniam,  Rogerius  ad  Salesbi- 
riam,  Willelmus  ad  Exoniam,  Rainaldus  ad  Here- 
fordum.Urbanus  adGIamorgan.  [taque  controversia 
frequentibus  dissensionibusagitata^plurimo  Anselmi 
ad  Roman  itu  et  reditu  ventilata,  laudabilem  finem 
accepit. 

8  418.  Uxor  regis  (100)  ex  antiqua  et  illustri 
regum  stirpe  descendit  Malildis,  filia  regis  Scollo- 
rum  (ut  prtHdixi),  a  teneris  annis  inler  sanclimo- 
niales  apud  Wiltoniam  et  Rumesium  educata,  lileris 
quoque  fsemineum  pcctus  exercuit.  Unde  ut  igno- 
biles  nuptias  respueret,  plusquam  semel  a  patre 
oblatas,  peplum  sacralae  (i)  professionis  index 
gestavit  :  quapropter,  cum  rex  suscipere  vellet  (2)  ^ 
eam  thalamo,  resin  disceplationem  venit  (3) ;  650 
nec  nisi  legilimis  productis  testibus,  qui  eam  jura- 
rent  sine  professione  causa  procorum  velum  ges- 
sisse,  archiepiscopus  adduci  poluit  ad  consenlien- 
dum.  HaDc  igitur  duobus  partubus,  altero  alterius 
sexus,  contenla,  in  postcrum  et  parere  et  parturire 
destitil  :  aequanimilerque  ferebat,  rege  aliasintenlo, 
ipsa  curi»  valedicere,  Weslmonasterio  multis  annis 
morata.  Nec  tamen  quicquam  ei  regalis  magnificen- 
ti«  deerat  ;  scd  indefessa  frequentia,  undae  salutan- 
tium,  et  totis  apportantium  temporibus,  accipie- 
bantur  et  vomebantur  superbis  sedibus  :  hoc  regis 
jubebat  liberalitas,  hoc  ipsius  gratia  et  dulcis  attra- 
hebat  benignitas.  Sanctitudinis  egrcgiae,  non  usque- 
quaque  dcspicabilis  formse,  maternae  pietatis  aemula, 
nihil  sinistrum  quantum  ad  se  moribus  admittens  ;  D 
praeter  regium  cubile  pudoris  integra,  nulla  etiam 
suspicione  laesa.  Giliciosub  regio  cultu  coovoluta, 


nudipes  diebus  Quadragesimae  terebat  ecclesiarum 
limina  :  nec  horrebal  pedes  lavare  morbidorum, 
ulcera  sanie  distillantia  contreclare;  postremo  longa 
manibus  oscula  protelare,  mensam  appooere.  Erat 
ei  in  audiendo  servitio  Dei  voluptas  unica ,  ideoque 

(4)  in  clericos  bene  melodos  inconsiderate  provida 

(5)  ;  blande  quoscunque  alloqui,  multa  largiri, 
plura  polliceri.  Inde,  liberalitate  ipsius  per  orbem 
sata,  turmatim  huc  adventabant  scholastici  tum 
cantibus  tum  versibus  famosi  ;  felicemque  se  puta- 
bat  qui  carminis  novitate  aures  mulceret  dominae. 
Nec  in  his  solum  expensas  cooferebat,  sed  etiam 
omnigeneri  hominum,  praesertim  advenarum  ;  qai, 
muneribus  acceptis,  famam  ejus  longe  per  terras 
venditarent .  Est  enim  cupiditas  gloriae  ita  innata 
651  mentibus  hominum,  ut  vix  aliquis,  bonae 
conscientiae  pretiosis  contentus  fructibus,  si  qoid 
bene  fecerit,  non  dulce  habeat  efferri  in  vulgus  : 
unde  aiunt,  et  constat  dominte  esse  surreptum  ut 
extraneos  quos  posset  praemiis  deliniret ;  caeteros 
promissis,  aliquando  eflQcacibusaliquandoeCssepius, 
inanibus,  suspenderet.  Eo  effectum  est  ut  prodige 
donantium  non  effugeret  vitium,  multimodas  colonis 
suis  deferens  calumnias,  ioferens  injurias,  auferens 
substantias  :  quo  bonae  largitricis  nacta  famam, 
suorum  parvi  pensaret  contumeliam.  Sed  haec  qui 
recte  judicare  volet,  consiliis  ministrorum  imputa- 
bit ;  qui,  more  harpyarum,  quicquid  peterant  corri- 
pcre  unguibus,  vel  infodiebant  marsupiis  vel  insume- 
bant  conviviis  :  quorum  foeculentis  susurris  aures 
oppleta,  naevum  honestissimae  menti  contraxit  :  de 
reliquo  factis  omnibus  approbanda  et  sancta.  Inter 
haec  erepta  est  patriae,  magnoprovincialiumdamno, 
suo  nullo ;  nam  et  funus  nobiliter  curatum  apud 
Weslmonasterium,  quietem  accepit,  et  spiritus  se 
coelum  incolere  non  frivolis  signis  ostendit.  Obiit(6) 
regno  post  septemdecim  annos  et  scx  (7)  menses 
libenter  relicto ;  fatum  parentum  experta,  qui  pene 
omnes  virente  potissimum  aevo  excessere  roundo. 
Successit  thoro  ejus,  sed  non  ita  cito  (A.  D.  1121), 
Adala  (8)  filia  ducis  de  Lovanio,  quod  est  castellcun 
caput  Lotharingiae. 

§419.  Filium  habuit  rex  Henricus  ex  Matilde, 
nomine  Willelmum,  dulci  spe  ct  ingenti  cura  in 
successionem  cducatum  (9)et  provectum  652  ^^^ 
et  ei,  vix  dum  duodecim  annorum  esset,  omnes 
libcri  homines  Angliae  et  Normanniae,  cujuscunque 
ordinis  et  dignititis,  cujuscuaque  domini  fide- 
les ,  manibus  et  sacramento    se    dedere   coacti 


(99)  Tantum,  a.  c.  d.  e.  12.,  tameity  s. 
MOO)  fic^M.a.  s.c.  et.^ejus,d.,  regi^  e  1. 1  2. 
(i)  iacratce.eL.c.  d.  e.  \%.,  tancta^y  s. 
(%)  Suicipere  vellet.  a.  d.  e.  li.^susciperetySx. 
(3)  Res  in  disceptationem  venit.    Vide  Eadmer, 
Hist.Nov.,  pp.  66,  57. 
{i)!deoque.  a.  s.  c.  d.  e2.  1  2.,  ideo,e\. 

(5)  Prouida.  c.  d.  e.,  prodigay  a.  12. 

(6)  Obiit.  Maii  mensis  die  1  A.  D.  1118. 

(7)  Sex.  a.  c.  d.  e.  1  2.,  septem.  s. 

(8)  Adala.  Henricus  uxorem  duxit  Adalam,  Gonu- 


defridi  Lovaniensis  comitis    filiam,    mense    Fe- 
bruarioA.  D.  1121. 

(9)/n  successionem  educatum.  Bromton  (col. 
1013,  X  Script.)  Malmesburiensi  verba  ascribit 
quae  nusquam  m  nostro  inveniuntur.  «  Willelrous 
Malmesburiensis  dicit,  quod  ille  WiUdmus  regis 
primogenitus  palam  Anglis  fuerat  comminatus, 
quod,  si  aliquando  super  eos  regnaret  faccrot  eos 
ad  aratrum  tinhere  quasi  boves  :sed  spe  sutchoru- 
scabili  Dei  vindicta  cum  aliis  deperiit.  •• 


1373 


GESTA  REGUM  ANGLORUM.  —  LIB.  V. 


187* 


sunt.  Filiam   quoque  Fulconis    comitis    Andega- A  insaxumobmxicrepuere,concussaqueprora  pepen- 


vensis  vix  nubilcm  ipse  etiam  impubis  despon- 
dit  (10)  et  acccpit,  dato  sibi  a  socero  comitatu  Ceno- 
mannico  pro  munere  sponsalicio  :  quin  et  Jerosoly- 
mam  Fulco  ire  contendens,  comitatum  commenda- 
vit  regi  suum^  si  viverct(ll);  futurum  profecto 
generi,  si  non  rediret.  Plures  ergo  provinciae  spe- 
ctabant  nutum  pueri,  putabaturque  regis  Edwardi 
valicinium  in  eo  complcndum ;  ferebaturque  spes 
Angliae,  modo  arboris  succisa(12),  in  illo  juvenculo 
ilerum  floribus  pubescere,  fructus  protrudere,  et 
ideo  finem  malorum  sperari  possc.  Dco  aliler  visum; 
hujuscemodi  euim  opioionem  tuierunt  aurae,  quod 
eum  proxima  dies  urgebat  fato  satisfacere.  Enim 
vero  socero  tunc  annitcDte,    simulque   Thetbaldo 


dit  (14).  Jamque  alios  undis  exponebat,  alios  in* 
gressa  per  rimas  aqua  enecabat,  cum  ejecta  scapha 
filius  regis  excipitur ;  salvarique  potuisset  ad  littus 
regressus,  nisi  sororejus  nolha,  coroittissa  Perticse, 
in  majori  navc  cum  morte  luctans,  fcemineo  ululatu 
fratris  opem  implorasset,  ne  tam  impie  se  relin- 
queret.  Ille,  misericordia  infractus,  lembum  carinae 
654  applicari  jussit,  ut  sororem  exciperet  ;  mor- 
tem  misellus  pro  clemcntiae  teneritudine  indeptus: 
continuo  enim  multitudine  insilieotium  sctpha  victa 
subsedit,  omnesque  pariler  fundo  involvit.  Evasit 
unus  et  ille  agrestis,  qui,  tola  nocte  malo  superna- 
(ans,  mane  lotius  tragoediae  actum  expressit.  Nulk 
uoquam  fuit  navis  Angliae  tantae  miserise,  nulla  toti 


filio  Slephaoi  et  Adalae  amit8e,Lodowicus  rex  Franciae  Q  orbi  tam  patulae  famae.    Periit    ibi  cum  Willelmo 


Normanniam  conccssit  puero,  ut  facto  sibi  hominio 
possidcret  eam  jurc  legilimo  (A.  D.  1119);  ordioabat 
haec  et  efficiebat  prudenlissimi  patris  prudentia,  ut 
hominium,  quod  ipse  pro  culmine  imperii  fastidiret 
facere,  filius  delicatus,  et  qui  putabatur  viam  seculi 
ingressurus,  non  recusaret.  His  agitandis  et  placita 
concordia  componendis  quttuor  annorum  tempus 
rex  impendit,  in  Normannia  toto  hoc  temporc  mo- 
ratus.  Veruntamen  tam  splendidae  et  excogitat» 
pacis  scrcniim,  tamomnium  spes  658  inspeculam 
erectaSf  confudit  humanae  sortis  varietas.  Namquo 
indiclo  in  Angliam  reditu,  rex  sub  ipso  crepusculo 
(13)scptimo  kalendas  Decembris  (Nov.25,A.D.1120), 
apud  Barbelflct  navessoIvit;eumque,  quiimpleverat 


alter  filius  regis  Ricardus,  quem  ante  regnum  ex 
provinciali  fcemina  susceperat,  juvenis  magnanimus 
et  patri  pro  obsequio  acceptus ;  Ricardus  comes 
Ceslriae,  et  fraterejusOtuelus,  nutricius  el  magister 
filii  regis ;  filia  regis,  comitissa  Perticac ;  et  neptis 
ejus,  soror  Thetbaldi,  comitissa  Cestriae  :  praeteroa 
quisquis  erat  in  curia  lectissimus  miles  vel  capella- 
nus,  et  optimatum  filii  ad  militiam  provehendi  ; 
accurerant  (1 5)  enim  undique,  ut  dixi,  non  leve 
gloriae  suae  numeraturi  commodum  si  filio  regis  vel 
defcrrent  ludicrum  vel  cooferrent  obsequium.  Accu- 
mulavitque  calamitatem  difficullas  inveniendormn 
cadaverum,  quia  dispersis  per  littora  quaesitoribus 
nullum  facile  repertum  cst ;  sed  ierunt  tam  dclicata 


carbasa,  ventusfeliciterregno  etamplaefortunaeinve-  ^  corpora  aequoreis  crudelia  pabula  monstris.  Juven- 


xit.  Al  vcro  adolescentulus  Jam  seplendecim  annorum 
et  paulo  plus,  curnihil  dcliciarum  praeter  nomen  regis 
pro  paterna  indulgentia  deessct,  aliam  sibi  navem 
parari  praccepit,  omnibus  pene  adolescentulis  pro- 
cerum  filiis,  quasi  pro  colludio  aetalis  puerilis,  eo 
accurrentibus ;  quin  et  remiges  immodice  mero 
ingurgitati,  voluptate  nautica  quam  potus  ministra- 
bat,  mature  illos  qui  praec«isserant  post  lergum  rc- 
lioquendos  clamitabanl.  Erat  enim  navis  optima, 
tabulatis  novis  ct  clavis  rccenter  compacta.  Ilaque 
caeca  jam  nocte,  juventus  sapientiae  indiga,  simul- 
quc  potu  obruta,  navem  a  littore  impellunt.  Volat 
illa  pennata  pcrnicior  arundine ;  et,  crispantia  ma- 
ris  terga  radens.  imprudentia  cbriorum  impcgit  in 
scopulum  non  looge  a  litiore  supra  pelagus  exlan- 


culi  ergo  morte  cognita,  res  mirum  in  modum  mu- 
tatae.  Parens  enim  coelibatui  renunciavit,  cui  post 
mortem  Matildis  studuerat,  futuros  haeredes  ex  nova 
conjuge  jamjamque  operiens.  Socer,  ex  Jerosolymis 
domum  reversus,  partibus  Willelmi  filii  Roberti 
Normanni  comitis  improbus  astitit,  (16)  tradens  ei 
alteram  filiam  nuptum,  et  Cenomannicum  comi- 
tatum  (A.D.  i\%'i):  655  irarum  stimulos  in  regcm 
acuebat  dos  filiae,  post  mortem  filii  in  Anglia  retenta. 
§420.  Filiam  Matildem(17),  exMatildesusceptam 
dedit  rex  Hcnricus  Henrico  imparatori  Alemanniae, 
filio  Henrici  de  quo  tertius  liber  memoriam  fecit. 
Fuit  hic  Hcnricus  quintus  ejus  nominis  apud  Teuto- 
nicos  imperator :  qui  licet  pro  contumeliis  apostolicae 
sedis  patri  graviter  succensuisset,  ipse  tamen  ejus- 


tem.  Consurgunl  ergo  miseri,  et  magno  clamorc  ^  dem  sententiae  sequax,  et  propugnator  suo  tempore 
ferratos  contos  expediunl,  diu  certantes  ut  navem  a  fuit  iofestus  ;  namquc  cum  Urbano  papae  Paschalis 
rupe  propellerenl ;  scd  obsistebat  fortuna,  omnes  succcssisset,  vir  nullo  virtutis  generecarens,rur8us 
eorum  conatus  in  irrutum  deducens.  Itaque  et  remi      quaestio  de  investituris  ecclesiarum,  rursus  bella, 


(10)  Detpondit  Nuptiae  priocipis  Willelmi  cum 
Mathilda,  Andegavensis  comitis  filiia,  celcbratae 
sunt  inJuoiomense  A.  D.  1110,  coram  Patribus 
Remensis  concilii. 

(11)  \iveret,  a.  c.  d.  e.,  veniret^s,  12. 

(12)  Modo  arboris  succisa.  Vide  1 226. 

(13)  Crepusculo,  c.  d.  e.  1  "l.ynoctis  crepusculOfA.s, 
(14;  Obnixi,  etc. 

Obnixi  crepuere.  illisaqtie  prora  pependit. 

(Vito.,  ^n.,  V.  206.) 


(15)  Accurrerant.9L.  s.  c.  d.  e  2.  12.,  aceurre- 
runt  e  1 . 

(16)  Tradens  ei  alteram  filiam  nuptum.  Connu- 
bium  Willelmi ,  Normanniae  ducis  filii,  cum  Sibilla, 
anno  ll23peractum,  anno  sequenti,  instante  Hen- 
rico  rege,  a  papae  legato  diFSoIutum  est. 

(17)  Filiam  Matildem —  Henrico,  imperatori 
/4//mannta?.  Matildis,  imperatoriHenrico  V  despon- 
satae  anno  1109,  nuptiae  non  celebratae  sunt  ante 
Januarii  meniis  diem  septiman,  A.  D.  1114. 


im 


WILLELMI  MALMBSfiURIENSIS  MONACHI 


1316 


rursiis  lites  agitari,  neatris  partibus  loco  cedenti-  A  papae  Paschalis,  privilegium  et  amidtiam  domino 


bus.  Imperator  omnes  episcopos  et  abbates  regni 
sui  quod  citra  montes  est  fautores  habebat ;  quia 
Karolus  magnus,  pro  contundenda  genlium  illarum 
ferocia,  omnes  pene  terras  ecclesiis  cootulerat : 
consiliosissime  perpendens,  noUe  sacri  ordinis  ho- 
mines  tam  facile  quam  laicos  fidolitatem  domini 
rejicere ;  praeterea,  si  laici  rebellarent,  illos  posse 
et  excommunicationis  auctoritate  et  potentiae  seve- 
ritate  compescere.  Papa  ultramontanas  ecclesias 
nnsd  rationi  subjecerat ;  parumque  suscipiebant 
urbes  Italise  Henrici  dominium,  servitio  se  putantcs 
exutas  post  Conradi  fratris  ejus  interitum,  qui  a 
patre  relictus  Loogobardise  in  regem,  apud  Arctium 
obierat  diem :  at  vero  Henricus,  antiquis  Ca^saribus 


Henrico  imperatori  sacramento  confirroaverunt : 
Petrus  Portuensis  episcopus,  Ccntius  Sabinensis 
cpiscopus,  Robertus  cardinalis  sancti  Eusebii,  Bone- 
facius  cardinalis  sancli  Marci,  Anastasius  cardi- 
nalis  aancti  Clementis,  Gregorius  cardinalis  apo- 
stolorum  Petri  et  Pauli,  item  Gregorius  cardinali^ 
sancti  Chrisogoni,  Johannes  cardinalis  sanctae 
Potentiante,  Risus  cardinalis  sancti  Laurentii,  Rei- 
nerus  cardinalis  sanctonim  Marcellini  et  Petri,  Yl- 
talis  cardinalis  sanctae  fialbinse,  Teuzo  cardinalis 
sancti  Marci,  Thetbaldus  cardinalis  Johannis  et 
Pauli,  Johannes  decanus  in  Schola  Grseca  (22),  Leo 
decanussanctiVitalis.AIbo  decanus  Sergii  et  fiachi* 
§  422.   Ipse    etiam  rex  hoc  sacramentam  fecit  * 


in  nuUo  virtute  dejectior,  post    pacalum  regnum  n  «  Ego  Henricus  rex  liberos   dimittam,  qutrta  vel 


Teutonicum  praesumebat  animo  Italicum,  rebellio- 
nem  urbium  subjugaturus,  qusestionemque  de  inve- 
atitura  suo  libito  recisurus  (18)  (A.  D.  lili).  Sed 
iter  illud  ad  Romam,  656  magnis  exercitationibus 
pectorum,  magnis  angoribus  corporum,  consum- 
matum,  David  Scottus  fiancomensis  episcopus  ex- 
poBuit ;  magis  in  rcgis  gratiam  quam  bistoricum 
deceret  acclinis  (i9) :  denique  et  inauditam  vio- 
lentiam,  quod  apostolicum  cepit,  quamvis  libere 
custodierit,  laudi  ducit,  ab  exemplo  quod  Jacob, 
angelum  violenter  tenens,  bencdictionem  ab  co 
extorserit.  Praeter  hsec,  laborat  asserere  dictum 
apostoli,  «  Ncmo  militans  Deo,  implicat  se  ncgotiis 
secularibus  (20) ,  »  non  adversari  cupiditatibus 
pontificum   per   laicos   investitorum,   quia  non  si^ 


quinla  feria  proxima,  et  dominum  paparo,  et  epi- 
scopos  et  cardinales,  et  omnes  captivos  et  obsides 
qui  pro  eo  vel  cum  eo  capli  sunt,  et  secure  pcr- 
duci  faciam  intra  portas  TransUberine  civitatis; 
nec  ulterius  (23)  capiam,  aut  capi  permittam,  eos 
qui  in  tidelitate  domini  papae  Paschalis  permanent : 
et  populo  Romano  (i4)  et  Transtiberinse  civitati  pa- 
cem  et  securitatem  servabo,  tam  per  me  quam 
per  meos,  in  personis,  quai  pacem  mihi  servaverint. 
Dominum  papam  fideliter  adjuvabo  ut  papatum 
suum  quiete  et  secure  teneat.  Patrimonia  et  posses- 
siones  Romanae  ecclesiae  quae  abstuli  restituam,  et 
cuncta  quae  habere  debet  more  antecessorum  658 
suorura  recuperare  et  tenere  adjuvabo,  bona  tide, 
sine  fraude  et  malo  ingenio  :  et  domino  papae  Pa- 


seculare  negotiumsi  clericus  laico  fecerit  hominium :  ^  schali  obediam,  salvo  honore  regni  et  imperii,  sicot 


quae  quantum  sint  (rivola,  cujuslibet  dijudicabit 
prudentia.  Ego  interim,  ne  bonum  virum  verbo 
vidcar  prcmere,  statuo  indulgendum,  quia  non 
historiam  sed  paneg^Ticum  scripsit.  Nunc  vero 
privilcgiura  et  conventionem  (A^  D.  liii),  violenta 
trium  septimanarum  captione  a  papa  extorta,  ve- 
raciter  inseram  ;  et  qualiter  non  multo  pust  religio- 
siori  consilio  enervata  sunt,  subjiciam. 

g  42i.  «  Dominus  papa  Paschalis  non  inquietabit 
dominum  regem,  nec  ejus  imperium  vel  regnum, 
de  investitura  episcopatuum  et  abbatiarum,  neque 
de  injuria  sibi  illata  et  suis,  in  persona  et  bonis ; 
neque  aliquod  malum  reddet  sibi  vel  alicui  personae 
pro  bac  causa  :  et  penitus  in  personam  rcgis  Hen- 


catholici  imperatorcs  catholicis  pontificibus  Roma- 
nis.  »  Et  isti  sunt  juratorcs  ex  parte  ipsius  regis : 
Fridcricus  Coloniensis  archiepiscopus,  Godebardus 
Tridentinus  episcopus,  Bruno  Spirensis  episcopus, 
Berengarius  comes,  Albertus  cancellarius,  Beri- 
mannus  comes,  Fridericus  comes  palatinos,  Bone- 
facius  marchio,Albertu8Comes  de  filandriaco,  Fri- 
dericus  comes,  Godefricus  comes,  Warnerius  mar- 
chio. 

§  423.  Uac  conventione  expleta,  et  praedictorum 
episcoporum  et  cardinalium  sacramento  confirmatat 
osculo  utrinque  dato,  dominus  papa  quarto  idus 
Aprilis,  Dominica  Quasi  modo  geniti  (i3  April,  A. 
D.  iiil)  missam  celebravit ;  in  qua,  post  commu: 


rici  nunquam   anathema  ponet;    nec  remanebit  in  D  njonem   suam  ei  ministrorum    altaris,    impcrator* 


domino  papa  quin  coronet  eum,  sicut  in  ordine 
continetur ;  et  regnum  et  imperium,  officii  sui 
auxilio,  eum  tenere  adjuvabit  pro  posse  suo.  Et 
haec  adimplebit  dominus  papa  sine  fraude  et  malo 
ingenio.  t  Haec  sunt  nomina  657  iHorum  (2i) 
episcoporum  et  cardinaliom  qui,  praecepto  domini 


corpus  ct  sanguinem  Domini  (25)  dedit  in  baec 
verba :  •  Hoc  Dominicum  corpus,  quod  sacrosancla 
tenet  ecclesia,  natum  ex  Maria  virgine,  elevatum 
in  cruce  pro  redemptiooe  humani  gcneris,  damus 
tibi  (fili  charjs»ime)  in  remissionem  peccatorum 
tuorum,  et  in  conservationem  confirmandse  pacis 


(i8)  Recisurus.  a.  c.  d.  e.  1 2.,  deeUurui,  s. 
(i9)  AcclinU.t.  c.  d.  12.,  acclivuSjS. 

(20)  Nemo...  sedcularibus.  II  Tim.  ii,  4. 

(21)  lHorum.  a.  s.  c.  d.  e2.  12.,  omitt.  in  e  i. 

(22)  /n  Schola  grceca.  Ecciesia  Sanctae  Mariae, 
in  Scbola  Craeca  ita  Yocatur,  quia  sanctus  Augu* 


stinus,  antequam  ad  fidem  converteretnr,  rhetori- 
cem  illic  edocuisse  habetur. 

(23)  f^ec  ulierius...   civitati.   s.  c.  d.  e.,  omitt. 
in  a.  1 2. 

(24)  Populo  Romano.  s.,  populi  Romani.  c.  d.  e. 

(25)  Domini.  a.  s.  c.  d.  e2.  12.,  omiU.  in  e  i. 


1371 


6ESTA  REOOM  AN6L0RUM.  —  LlB.  V. 


iS78 


et  verae  amicitiffi  inter  me  et  te,  et  regnum  et  sacer-  A  scopos  vel  abbates  canonice  consecrandi  :  prsede- 


dotium.  »  Aliero  vero  dic  apostolicus  et  rex  ad 
columnas  (26)  quse  sunt  in  foro  convenerunt,  dispo- 
sitis  praesidiis  loricatorum  ubicunque  videbatur 
opus  esse,  ne  impediretur  regis  consecratio.  Et  in 
Argentea  Porta  receptus  est  rex  ab  episcopis,  et 
cardinalibus,  et  toto  clero  Romano  :  et  cocpta  ora- 
tione  quae  in  ordine  continetur  ab  Ostiensi  epi- 
scopo,  quoniam  Albanus  dccrat,  a  quo  debuisset 
659  dici  si  adesset,  ad  mediam  rotam  ductus  est; 
et  ibi  recepit  secundam  oraiionem  a  Portuensi 
episcopo,  sicut  prsecipit  Romanus  ordo.  Deinde 
duxerunt  eum  cum  letaniis  usque  ad  confcssionem 
Apostolorum ;  et  ibi  unxit  eum  Hostiensis  episcopus 
inier  scapulas  et  in  bracbio  dextro.  Post  bsec  a 


cessores  cnim  vestri  ecclcsias  regni  sui  tantis  rega- 
lium  suorum  beneficiis  ampliaruni,  ut  regnum  ut  ip- 
8um  maxime  (30;  cpiscoporum  vel  abbatum  prsesi- 
diis  oporteat  communiri,  et  populares  dissensiones 
quae  in  electis  omnibus  saepe  contingunt,  regali 
oporteatmajestate  compesci.  Quamobrem  prudentiae 
tuae  et  potesiati  cura  debet  sollicitius  imminere,  ut 
Romanae  ecclesiae  magnitudo,  et  caeterarum  salus, 
tuis,  Domino  praestante,  beneficiis  et  servitiis 
consen-etur.  Si  qua  ergo  (31)  ecclesiastica  vel  se- 
cularis  persona,  hanc  nostrae  concessionis  paginam 
sciens,  contra  eam  temerario  ausu  venirc  tentaverit, 
anathematis  vinculo,  nisi  resipuerit,  innodetur,  ho- 
norisque    ac   dignitatis    suae    pcriculum   patiatur; 


domino  apostolico  ad  altera  eorundem  apostolorum  n  observantes  autem  haec  misericordia  divina  custo- 

-        a  ,  ^^x  •       •!    •    1  •  ••_  •!_* _         _  t.         ^"^    J!_&         .<       _ . _»«__«_» .  ^     *_ 


deductus  (27)  et  ibidem,  imposiia  sibi  corona  ab- 
ipso  apostolico,  in  imperatorem  est  consecratus. 
Post  impositam  coronam  missa  de  Rcsurreciione 
Domini  cst  cclebrata;  in  qua  ante  communioncm 
dominus  apostolicus  (28)  privilegiumimperatoripro- 
pria  manu  dedit,  in  quo  sibi  et  regno  suo  quod  hic 
scriptum  est  concessii,  et  in  eodem  loco  sub  ana- 
themaie  conBrmavit. 

§424.  «  Paschalis  episcopus,  servus  servorum 
Dei,  charissimo  in  Christo  filio,  et  per  Dei  omni- 
potentis  gratiam  Romanorum  imperatori  augusto, 
Henrico,  salutes  et  apostolicam  benedictioncm. 
Regnum  vestrum  sanctae  Romanae  ecclesiae  cohae- 
rere    divina    dispositio  constituit  :  praedccessores 


diat,  et  personam  potestatemque  tuam  ad  honorem 
suum  et  gloriam  feliciter  imperare  concedat.  » 

§  425.  Peracto  ilaque  toio  ipsius  consecrationis 
oflicio,  apostolicus  et  imperator,  complexis  invicem 
dextris,  iveruot  cum  celebri  pompa  ad  651  ca- 
meram  quae  est  ante  confessionem  sancti  Grego- 
rii,  ut  ibi  deponeret  apostolicus  sua  sacerdotalia, 
imperator  autem  sua  regalia.  Imperatori  autem 
exeunti  de  camera,  et  suis  regalibus  exuto,  occur- 
rerunt  Romani  patricii  cum  aureo  circulo,  quem 
imposuenint  imperatori  in  capite,  et  per  eum  de- 
derunt  sibi  summum  patriciatum  Romanae  urbis, 
communi  consonsu  omnium  et  volenti  animo. 

§  426.  Omnem  hanc  ambitionem  privilegiomm  et 


siquidcm  vestri,  probitatis  et  prudentiae  amplioris  p  ^o^^secrationis,  verbo  descriptispraefati  Davidtrans- 


graiia^  Romanac  urbis  coronam  et  imperium  con- 
secuti  sunt  :  ad  cujus  videlicet  corooae  et  imperii 
dignitatem,  tuam  quoque  personam  (filii  charissimc 
Henrice),  per  nostri  sacerdotii  ministerium  majc- 
stas  diYina  provexit.  Illam  igitur  dignitaiis  prae- 
rogativam,  quam  (29)  praedecessorcs  nostri  vestris 
praedecessoribus  caiholicis  impcratoribus  conces- 
serunt,  et  privilegiorum  paginis  contirmaverunt, 
nos  quoquc  tuae  dilcctioni  660  concedimus  et 
praesentis  privilegii  pagina  confirmamus,  ut  regni 
tui  episcopis  vel  abbaiibus,  libere,  praeter  violen- 
tiam  vel  symoniam  electis,  invcslituram  virgae  et 
annuli  conferas ;  posi  invcsiionem  vero  canonice 
consecrationem  accipiant  ab  episcopo  ad  quem  pcr- 


tuli,  quae  ille  (ut  dixi)  pronius  quam  deberet  ad 
gratiam  regis  inflectit.  Sequenti  vero  anno  congre- 
gatum  est  concilium  Romae,  non  tam  pr«cipiente 
quam  connivente  papa  et  privilcgium  illud  irritum 
factum  est.  Auctores  fueres  hujusce  mutationis  ar- 
chiepiscopus  Yiennensis  (32),  qui  postea  sedem 
apostolicam  rexit,  et  episcopus  Engolismensis,  Gi- 
rardus  nomine,  qui  coepiscopos  ad  haec  exinanienda 
irritabant.  Ejus  ergo  concilii  actio  haec  est. 

§  427.  Anno  ab  incamatione  Domini  millesimo 
eentcsimo  duodecimo,  indictione  quinta  anno  pon- 
tificatus  (33)  domini  papae  Paschalis  secundi  tertio^ 
decimo,  mense  Martio,  quintodecimo  kalendas 
Aprilis  (18  Mart.),  celebratum  est  concilium  Romae 


Unuerit.  Si  quis  autem  a  clero  vel  populo,  pr«ter  Lateranis  iu  basiiica  Conslantiniana  (34).  In  qua 
assensum  tuum,  eleclus  fuerit,  nisi  a  te  investiatur,  "  <^"™  dominus  papa  Paschalis  rcsedisset,  cum  ar- 
anemine  consecrelur;  excepUs  nimirum  illis  qui  chicpiscopis,  et  episcopis,  et  cardinaUbus,  et  varia 
vel  in  archiepiscoporum  vel  in  Romani  pontiticis  multitudine  clericoram  et  laicorum,  ultima  die 
solent  disposilione  consistere.  Sane  archiepiscopi  concilii,  facta  coram  omnibus  professione  catholicae 
vel  episcopi  hberiatem  habeant  a  te  investitos  epi-     fidei,  ne  quis  de  fide  ipsius  dubitaret,  dixit :  662 


(26)  Ad  colufnnas.  Reliquiae  templi  Jovis  Statoris 
habentur. 

(27)  Et  ibi  unxit  eum...  deducttu.  a.  d.  e.  g.  k. 
1  2,,  omitt.  in  s.  c. 


(30)  Uaxime.  a*  s.  c.  cl.  e  1 S.,  omitt.  in  e  1. 

(31)  Ergo,  c  1.,  igitur,  a.  s.  d.  e  2. 1 2. 

(32)  Viennensis,  a.  s.  c.  d.  e.  1  2.,  Engoliimen* 
iis^  s.  (var.  lect.)  —  Postea  papaCalixtus  ll. 

(33)  Pontificatus.  a.  c.  d.  e.  1  2.,  omitu  in  s. 

(34)  Basiluui  CoiM/anhniaiia.  EoclcsitaConstaii' 
tino  Magno  aedificata. 


s.  c. 


1379 


WILLBLMI  MAIMGSBORIENSIS  MONACHl 


1380 


Amplector  omnem  divinam  scripturam  Yeteris  ac  A  lelmus  Siracusanus  legatus  pro  omoibna  Siculis,  et 


Novi  Testamenli,  legem  a  Moyse  scriptam  ct  a  san- 
ctis  prophetis  :  amplcctor  quatuor  evangelia,  sep- 
tem  canonicas  epistolas,  et  epistolas  gloriosi  do- 
ctoris  beati  Pauli  apostoli,  sanctos  canones  apostolo- 
rumy  quatuor  concilia  universalia  sicut  quatuor 
evangelia,  Nicenura,  Ephesinum,  Constantinopoli- 
tanum,  Chalcedonense ;  praeterea  Antiochenum  con- 
cilium,  et  decreta  sanctorum  patrum  Romanorum 
pontiBcum,  et  praecipue  decreta  domini  mei  papae 
(35)  Gregorii  septimi,  et  bealae  memorise  papae 
Urbani.  Quse  ipsi  laudaverunt,  laudo ;  quae  tenue- 
runt,  teneo;  quae  contlrmaverunt,  conBrmo;  quae 
damnaverunl,  darano;  quae  repulerunl,  repello; 
quae  interdixerunt,   interdico  ;  quae  prohibuerunt. 


alii  fere  centum  episcopi.  Siwinus  et  Johannes  Ta- 
sculanus  episcopus,  cum  essent  Romse,  illa  die  con- 
cilio  non  interfuerunl;  qui  postea,  lecta  damna- 
tione  privilegii,  consenserunt  et  laudaverunt. 

§  450.  Ferebantur  ista  per  orbem,  nec  dissimula'- 
bat  omnis  Gallia  imperatorem  execrari,  ecclesiastid 
zeli  vigore  (42)  in  eum  intentato.  Illis  commotus 
Romam  septimodecimo  (43)  anno  Paschalis  papae 
contendit  (A.  D.  1117)  acrius  in  illum  ulturus;  sed 
is  (44)  felici  transitu  raundanas  effugerat  aerumnas, 
ridebatque  in  requie  positus  ex  alto  contumacis  Caesa- 
ris  664  minas.  Cujus  morte  accepta,  alacrius  impe- 
rator  celerabat  viam,  ut  Joanne  Gaitano(45),  supe- 
rioris  papae  cancellario,  qui  jam  electus  et  Gelasius 


prohibeo;  inomnibus  et  per  omnia  in    his    semper  q  dictus  fuerat,  ejecto,   Mauricium  Bracarensem  cpi- 


perseverabo.  »  Quibus  expletis,  surrexit  pro  omni- 

bus  Girardus  Engolismensis   episcopus,  legatus  in 

Aquitania,  et  communi   assensu   domini  papae  Pa- 

schalis  totiusque   concilii,   legit   hanc  scripturam. 

g  428. «  Privilegium  illud,  quod   non  est   privi- 

legium,  sed  vere  (36)  dici  debet   pravilegium  (37) 

pro  hberatione  caplivorum  et  ecclesiae,  a   domino 

papa  Paschali  per  violentiara  regis  Henrici  extor- 

tura  nos  omnes,  in  hoc  sancto  concilio  cum  doraino 

papa  congregati,  canonica  cecsura  et  ecclesiastica 

auctoritate  judicio  Sancti   Spiritus   damnamus,   et 

irritum  esse  judicamus,  atque  omnino  quassaraus, 

et,  ne  quid  auctoritatis  et  efiicaciae  habeat,  peuitus 

excommunicaraus.  Et  hoc  ideo  damnatura  est,  quia 


scopura  (46)  coj;nomento  Burdinum,  intruderel.  Sed 
haec  epistola  Gelasii  certius  proponet. 

§451.  « Gelasius,  servus  servorum  Dei  arehi- 
episcopis,  episcopis,  abbatibus,  clericis,  principibus 
ct  caeteris  per  Galliara  Gdelibus,  salutem.  Quia  vos 
Romanae  ecclesiae  membra  estis,  quae  in  ea  nuper 
acta  sunt  dilectioni  vestrae  significare  curamus. 
Siquidera  post  electionem  nostram  dominus  impe- 
rator,  furtive  et  inopinata  velocitate  Romam  ve- 
niens  nos  egrcdi  compulit.  Pacem  postea  et  minis 
etterroribus  postulavit,  dicens.  Quh;  posset  se  fa- 
turum,  nisi  nos  ei  juraracnto  pacis  certitudinem  fa- 
ceremus  :  ad  quae  nos  ista  respondimus  :  De  con^ 
troversia  quce  inter  ecclesiam  et  regnum  est,  vel 


in  eo  pravilegio  (38)  continetur  quod  electus  cano-      conventioniveljustitialibenteracquiescimuslocoet 


nice  acleroet  populo  a  nemme  663  consecretur, 
nisi  prius  a  rege  invcstiatur ;  quod  est  contra  Spi- 
ritum  Sanctum  et  canonicam  institutionera .  » 
«  Perlecta  vero  hac  charta,  acclaraatum  ab  omnibus 
et  universo  concilio,  *  Amen,  amen  1  fiat,  fiat !  > 
§  429.  Archiepiscopi,  qui  cum  suis  suffraganeis 
interfucrunt,  hi  sunt :  Joannes  patriarcha  Vene- 
ticus,  Seraies  (39)  Capunus,  Landulfus  Benevenla- 
nus,  AraalBtanus,  Regitanus,  Hydrontinus,  Brun- 
disinus,  Capsanus,  Gyronlinus ;  et  Graeci,  Rosanus, 
et  (40)  archiepiscopus  sanctae  Severinx.  Episcopi 
vero  :  Centius  Sabinensis,  Petrus  Portuensis,  Leo 
flostiensis,  Cono  Praeneslinus,  Girardus  Engolis- 
measis,  Galo  Leonensis  legalus  pro  Bituricensi,  et 
Viennensis  archiepiscopus,   Rogerius  Vultumensis, 


temporecompetentifVidelicetMediolanivelCremona 
inproxima  heatilucce  festivitatejratrum  nostro- 
rumjudicio.qui  aDeo  suntjudicesconstituti  in  eccle- 
sia^  et  sine  quibus  hasc  causa  tractati  non  poiest 
Et  quoniam  dominus  imperator  a  nobis  securitatem 
qiuerit,  nos  verbo  et  scripto  eam  promittimus,  nisi 
ipse  interim  impediaf.Aliasenim  securitatemfaceret 
nec  honestas  ecclesias  nec  consuetudo  esL  llle  statim 
die  postelectionera  nostram  quadragesimo  quarto(47) 
Bracarensem  episcopura,  anno  praeterito  a  domino 
praedecessore  (48)  665  nostro  Paschali  papa  in 
concilio  Beneventi  excommunicatum,  in  matris 
ecclesise  invasionem  (49)  ingessit ;  qui  etiam,  com 
per  nostras  olira  manus  pallium  accepisset,  ei- 
dera  domino    nostro,   et  catholicis  successoribus, 


Gaufridus   Senensis,  RoIIandus  Populonensis  Gre-  D  quorus  primus  ego  sum,  fidelitalem  juravit.  In  hoc 
gorius  Terracinensis,  Willelmus  Trojanus  (41)  Wil-      aulem  tanto  facinore  nullum  de  Romanis  dominus 


(35)  Papas.  a.  s.  e.  d.  e  2. 1  2.,  omitt.  in  e  1. 

(36)  Vere.  a.  s.  c.  d.  e.,  jure,  1  8. 

(37)  Pravilegium.  c.  d.  e.  I  2.,  privilegium,  a.  s. 

(38)  Pravilegio.  c.  e.  12,  privilegiOy  a.  s.  d. 

39)  Semies.  c.  d.  e.,  SenneSj  a.  s.  I  2. 

40)  Et.  a.  c.  e.  I  2.,  omitl.  in  s.  d. 

(41)  Willelmus  Trojanus.  a.  1  2.,  Turianus^  s., 
omitt.  in  c.  d.  e. 

(42)  Vigore.  a.  s.  c.  d.  e2. 12.,  omitt.   inel. 
quod  habet  rigore  in  margin. 

(43)  Septimodecimo.   Rectius  octavodecimo,   ut 
imperator  ante  Pascham  Exonium  ivit  A.  D.  1117. 

(44)  Is.  a.  c.  d.  e.  12,  hicf  s.  —  Paschalis  obiit 


in  mense  Januario  an.  1118. 
(45^  Gaitano.  a.  c.  d.  e.  12.,  Gritano  s. 

(46)  Mauricium  Bracarensem  episcopum.  Mauri- 
ciusBurdinus,  Bracarensis  archiepiscopus,  Henrico  V 
imperatore  adjuvante,  papa  eleclus  est  mensis 
Martii  die  nona,  A.  D.  1118,  sub  nomine  Greiro- 
rii  VIII.  ^ 

(47)  Quadragesimo  quarto.  a.  s.  c.  d.  e.,  guadra" 
gesimo  tertio  12. 

(48)  Prcedecessore.  a.  s.  c.  d.  e  2.,  pra^cessore, 
el.I2. 

{k9)  Invasionem.  a.  d.  e.  12.,  gremium,  a., 
omitt.  lA  c 


1381 


GESTA  RB6UM  ANGLORDIt.  —  LIB.  V. 


isas 


impcrator  (Deo  gratiai !)  socium  habuil;  sed  Wi- A  potenlia  et  supradictum  ecclesise  inimicum  Burdi- 


bertini  soli,  Romanus  de  sancto  Marcello,  Gentius 
qui  dicebatur  sancti  Chrisogoni,  Teuzo  qui  multo 
per  Daciam  debacchatus  est  teropore,  tam  infamem 
gloriam  celebrarunt.  Yeslrae  igitur  experientiae, 
literarum  prassentium  perceptione,  mandamus  ut, 
super  his  per  Dei  gratiam  communi  deliberatione 
tractantes,  ad  roatris  ecclesiae  ultionem,  communi- 
bus  praestante  Deo  auxiliis,  sicut  oportere  cognosci- 
tis,  accingamini.  Data  Gaitae,  septimodecimo  kalen- 
das  Februarii  i6  Jan.  A.  D.  ili9).  » 

g  432.  Expulsus  autem  Gelasius,  Salemi  navibus 
conscensis ,  inde  venit  Genuam  ;  indeque  itinere 
pedestri  Cluniacum  contendens,  ibidem  obiit  (50). 
Tunc,  id  est,  anno  Dominicae  incarnationis  mille- 


num  (qui  diabolo  nidum  ibidem  fecerat),  et  locum 
ipsum,  omnino  in  nostram  tradidit  potestatem, 
Rogamus  ilaque  charitalem  vestram  ut  pro  tantis 
beneficiis  una  nobiscum  Regi  regum  gratias  refera- 
tis,  ct  in  catholicae  ecclesiae  obedientia  et  servitio 
constantissirae  maneatis ,  relributionem  debitam  in 
praesenti  et  futuro  ab  omnipotente  Domino  perejus 
gratiam  recepturi,  Rogamus  667  etiam  ut  has 
lileras  alter  alteri  praesentari ,  omni  remota  negli- 
gentia,  faciatis.  Data  Sutrii,  quinto  kalendas  Maii.  » 
§434.  Urbana  omnino  et  excogilala  facetia,  ut 
eum,  quera  oderat,  regis  Teutonici  vocaret  idolum  : 
quod  ille  Mauritii  peritiara,  tum  in  literis  tum  in 
civilibus  negotiis,  magni  pensaret.  Erat  is  (62),  ut 


simo   centesimo   nonodecimo ,  cardinales  qui  cum  g  ^'^^  Bracarensis  archiepiscopus  (53),  quae  est  civi- 
Gelasio  venerant ,  siraulque  omnis  ecclesia  Cisal-      ^^s  Hispaniae  :  quem  multum  quislibet  revereri,  et 

peno  adorare,  pro  viva  magna;  industriae  specie 
debuisset,  nisi  tam  famoso  facinore  eoitescere  ma- 
luisset.  Nec  enim  sanclissimam  scdem  nummis 
nundirari  dubitasset,  si  tam  desperatus  inveniretur 
veoditor  quam  paratus  eral  emptor.  Tum  autem 
captus,  et  monachus  faclus,  in  Caveam  [monaste- 
rium  enim  ita  vocant  (54)  ]  direclus  est. 

§  435.  Processil  ulterius  in  augendo  bono  lauda- 
bilis  papae  raagnificenlia,  ut  iUam  eflfraencm  et  inge- 
nilam  Romanorum  cupiditatem  cohiberet.  Null« 
ipsius  tempore  viantibus  circa  Romam  insidiae, 
nullae  urbem  ingressis  injuriae.  Oblatiooes  apud 
sanctum  Petrum  (quas  pro  petulantia  proque  libi- 


pina ,  Guidoncra  archiepiscopura  Yiennensem  in 
papam  grandi  paratu  levantcs,  Calixtum  vocarunt, 
religionis  et  efficaciae  ipsius  contuitu  (51) ;  sperantes 
se  per  illius  potcotiam,  quod  esset  in  auxiliando 
facultatis  maxiraae,  imperatoris  viribus  obniti  posse. 
Nec  ilic  credulos  spei  efifectu  exinaniens,  mox  con- 
cilio  Rcmis  celebrato  investilos  vel  investiendos  a 
laicis  ab  ecclesiis  removit;  pariter  et  imperatorem, 
nisi  resipisceret,  666  in^olvens.  Ita  tempore  ali- 
quanto  in  inferioribus  plagis  moratus,  ut  partes 
suas  augeret,  Romam,  corapositis  in  Gallia  rebus, 
venit,  libenterque  a  civibus  (nara  jam  imperator 
discesserat)  receptus  est.  Tum  Burdinus,  in  mcdio 


reliclus,  Sulrium  effugit,  mullis  peregrinorum  cala-      dine  potentes  diripiebant ,  anteriores  apostolicos, 

vmitntiKtie    rvonotiim    eiiitm    ^/wai*a    rriA/litotiie  •    «Arl       /.iia    >^    /vi.i    *•/»!    »v«*«I<m/v    rtnM^^^,^i      :.^^1 7—      -/y*.*_ 


mitatibus  papatum  suum  fovere  meditatus ;  sed,  quo 
modo  inde  sit  ejectos,  sequenti  epistola  cognosces. 

§  433.  (•  Calixtus  episcopus,  servus  servorum 
Dei,  dilectis  fratribus  et  filiis,  archiepiscopis,  epi- 
scopis,  abbatibus,  prioribus,  et  caeteris  tam  clericis 
quam  laicis,  beati  Petri  fidelibus,  per  Gallias  con- 
stitutis,  salutem  et  apostolicam  benedictionem.  Quia 
dereliquit  populus  legem  Doraini,  ct  in  judiciis  ejus 
non  arobulat,  visitat  Dorainus  virga  iniquitates 
eorura  et  in  verberibus  peccata  eorum  :  paternae 
iamen  conservans  viscera  pielatis ,  de  sua  confi- 
dentes  misericordia  non  relinquit.  Diu  siquidem^ 
peccatis  exigentibus,  per  illud  Teutonicorum  regis 
idolum,  fiurdioum  videlicet,  fideles  ecclesiae  con- 
turbati  sunt;  et  alii  quidem  capti,  alii  usqoe  ad 


qui  vel  mutire  auderenl,  indignis  afficientes  contu- 
meliis),  Calixtus  revocavit  ad  medium,  scilicet  ad 
apostolicae  sedis  rectoris  publicura  usura.  Nec  quic- 
quam  in  ejus  pectore  pecuniarum  vel  habendarum 
ambitus,  vel  habitarum  amor,  operari  bono  abhor- 
rens  potuit :  adeo  ul  Anglos  peregrinos  magis  ad 
sanctum  David  (55)  668  quam  Romam  pergerc 
adraoneret,  pro  viae  longitudine :  ad  illum  locum  bia 
euntibus  idem  benedictionis  refundendum  commo- 
dum,  quod  haberent  qui  serael  Romam  irenl.  Quid 
quod  illam  inveteratam  invesliturae  conlroversiam 
inter  regnum  et  sacerdotium ,  quae  jam  plus  quam 
quinquaginta  annis  turbas  fecerat,  adeo  ut,  aliquo 
haeresis  fautore  morbo  vel  morle  succiso,  illico 
quasi  hydrae  capita  plura  pullularent,  ipse  sua  indu- 


mortem  carceris  maceratione  afflicti  sunt.  Nuper  D  stria  abrasit,  decidit,  delevit  (56)  :  Teutonica  ani- 
autem,  festis  Paschalibus  celebratis ,  cum  peregri-      mositatis  colla  vigore  securis  apostolicae  deculiens. 
norum  el  pauperum  clamores  ferre  penitus  non      Q"^^  ^^  ^j"»  ®*  apostolici  professiones  mundo  his 
possemus,  cum  ccclesiae  fidelibus  ab  urbe  digressi      dictis  ostendent  (57). 
sumus,  et  tamdiu  Sutrium  obsedimus,  donec  divina         §  436.  «  Ego  Calixtus  episcopus,  servus  servorum 


(50)  Obiit.  a.  s.  c.  d.  ei.  12.,  obiit  diemy  ei.  — 
Gelasius  11  obiit  apud  Cluni,  29  Jan.  1119. 

(51)  Contuitu,  c.  d.  e.,  intuitUf  a.  s.  li. 

(62)  !s.  a.  c.  d.  e.  12«,  hic,  s. 

(53)  Archiepiscopus.  a.  c.  d.  e»  12.,  episcopus,  s. 

(54)  Monasterium  enim  ita  vocant.  e  1.,  monastC' 
rium  ita  vocatum^  d.,  monasteHum  ita  vocant,  a.  s. 
c.  e2. 12.  — Monasterium  quoddam  juxta  Salemum 
latibulum  vocabatur.  lUic  recludebantur  omnes  qui 


ex  modo  vivendi  metuendi  videbantur.  Yide  Orde* 
ric,  p.  870. 

(55)  Ddvid.  a.  c.  d.  e.  15^.,  dicium,  i, 

(56)  Deleuit.  c.  d.  o.,  delevit,  evelliti  a»,  detevU 
vel  evellit,  s.  1 2.  ^    »     ^ 

(67)  Quod...  ostendent.  a«  s.  t.  d.  e.  12.,  Quod  et 
ejus  etapostolici—inDei  fervet  obsequio,  e.,  sic  omit- 
tens  omnes  intermedios  paragrapboa  usque  ad  iVafit 
VTOiterci»t€rarumHlecArarumt^dicatUmemy)ikkXi. 


1389 


WHLELMI  MALItESBURIENSIS  MONACH! 


iS84 


Dei,  tibi,  dilecto  filio  Henrico,  Dei  gratia  Romano-  A  670  ecclesiae  statum  contarbaverat,  magnum  gau- 


ram  imperatori  (58)»  concedo  electiones  episcoporum 
et  abbatum  Teutonici  regni  qui  ad  regnum  pcrtincnt 
in  prsesentia  tua  6eri,  absque  symonia  et  absquc 
ulla  violentia  :  ut  si  qua  inler  parles  discordia  emer- 
serit,  metropolitani  vel  provincialium  concilio  vel 
judicio,  saniori  parti  assensum  et  auxilium  prsebeas. 
Electus  autem  regalia  a  te  recipial,  et  quae  ex  his 
jure  tibi  debet  faciat  :  ex  aliis  vero  partibus  imperii 
consecratus  infra  sex  menses  regalia  a  te  per  sce- 
ptrum  recipiat,  et  quse  ex  his  jure  tibi  debet  faciat, 
exceptis  omnibus  quae  ad  Romanam  ccclesiam  per- 
tinere  noscuntur.  De  quibus  vero  mihi  querimo- 
niam  feceris  et  auxilium  postulaveris ,  sccundum 
officii  mci  debitum  auxilium  tibi  praestabo.  Do  tibi 


dium  quisquis  Christiane  sapuit,  accepit,  quod  is 
imperator,  qui  proxima  fortitudinis  gloria  acrit^ 
Karoli  magni  invaderet  vestigia,  etiam  a  devotione 
ipsius  in  Deum  non  degenerarct;  qui,  praeter  Teu- 
tonici  regni  nobiliter  sopitas  rebelliones,  etiam  lla- 
licum  ita  subegit  ut  nulius  adeo.  Ter  enim  in  de- 
cennio  Ilaliam  ingressus  urbium  tumorem  compe- 
scuit ;  primo  adventu  Novariam,  Placentiam,  Are- 
tium,  secundo  et  tertio  Cremonam  et  Mantuam, 
inccndio  exterminans  :  sed  ct  Ravennae  molum 
paucorum  obsidione  dierum  lenivit ;  namque  Pisani 
et  Papienses,  cum  Mediolanensibus,  amicitiaro  ejas 
quam  vim  experiri  malebanl.  Huic  [ut  ante  fatus 
sum  (59)  ]  filia  regis  Angliae  nupta  exhibcb^t  patrem 


veram  pacem,  et  omnibus  qui  in  lua  parte  sunt,  vel  t«  forlitudine,  matrem  religione ;  contendebat  in  ea 
.  t^...  j.-       j?_    tri   .  pietas  industriae,  nec  quod  magis  probares  discer- 

neres  facile. 


faerunt  tempore  hujus  discordiae.  Vale !  » 

669  §  ^^'^-  **  ^^  nomine  sanctae  et  individuae 
Trinitatis.  Ego  Henricus,  Dei  gratia  Romanorum 
imperalor  augustus,  pro  amore  Dei,  et  sanctae  Ro- 
manae  ecclesiae ,  et  domini  Calixti  papae,  et  pro 
remedio  animae  meae,  dimitto  Deo,  et  saoctis  Dei 
apostolis  Petro  et  Paulo,  sanclaeque  catholicae  eccle- 
siae;  omnem  investituram  per  annulum  et  baculum  : 
et  concedo  in  omnibus  ecclesiis,  quae  in  regno  vel 
imperio  meo  sunt,  canonicam  fleri  eleclionem  et 
liberam  consecrationem.  Possessiones  et  regalia 
beati  Petri ,  quae  a  principio  hujus  discordise  usque 
ad  hodiernum  diem,  sive  temporc  patris  mei,  sive 
etiam  meo ,  ablata  sunt ,  quae  habeo,  eidem  sanctae 


§439.  Erat  tunc  Willelmus  comcs  Pictavornm 
fatuus  ct  lubricus ;  qui,  poslquam  (60)  de  Jerosolyma 
(ut  superiori  libro  lectum  est)  rediit,  ita  omne 
vitiorum  volutabrum  premebat  quasi  crederet  om- 
nia  fortuitu  agi,  non  providentia  regi.  Nugas  porro 
suas,  falsa  quadam  venustate  condiens,  ad  facetias 
revocabat,  audientium  riclus  cachinno  distendens. 
Denique  apud  castellum  quoddam,  Niort  (61),  babi- 
tacula  quaedam,  quasi  monasteriola ,  constniens, 
abbatiam  pellicum  ibi  se  positurum  delirabat :  nun- 
cupatim  illam  et  illam,  quaccunquc  famosioris  pro- 
stibuli  esset,  abbatissam  vel  priorem,  caeterasve  (6S) 


Romanae  ecclesiae  restituto  :  quae  non  habco,  ut  rc-  n  olTiciales  instituturum   cantitans.    671    I^egitiroa 


stituantur  fideliter  juvabo.  Possessioncs  cliam  om- 
nium  aliarum  ecclesiarum ,  et  principum  ct  om- 
nium  aliorum  tam  laicorum  qunm  clericorum,  quae 
in  guerra  ista  amissac  sunt,  consilio  principum  vel 
justitia,  quas  habeo  reddam ;  quas  non  habeo,  fide- 
liter  ut  reddantur  juvabo.  Et  do  veram  pacem  do- 
mino  papae  Calixto,  et  sanctae  Romanae  ecclesiae,  et 
omnibus  qui  in  parte  ipsius  sunt  vel  fuerunt ;  ct  in 
quibus  sancta  Romana  ecclesia  auxilium  postula- 
verity  fidclitcr  juvabo ;  et  de  quibus  mihi  querimo- 
niam  feccrit,  debitam  sibi  faciam  justitiam.  »  Hsec 
omnia    acta  sunt  consensu  et  consilio  principum 
quorum  nomina   subscripta  sunt :  Albertus  archi- 
episcopus  Moguntiae,  Fredericus  Coloniensis  archi- 
episcopus,  Ratisbonensis  episcopus,  Babenbcrgensis 
episcopus,  Bruno  Spirensis,  Augustensis,  Trajecten- 
sis ,  Constantiensis,  abbas  Foldensis,  Heremannus 
dux,  Fredericus  dux,  Bonefacius  marchio,  Thelbal- 
dus  marchio,  Emulfus  comes  palatinus,  Otbertus 
comes  palatinus,  Berengarius  comes. 
g  438.   Sedato  itaque  tam  veterno  morbo,  qui 


quoque  uxore  depulsa ,  vicecomitis  cujusdam  (63) 
conjugem  surripuit ,  quam  adeo  ardebat  ut  clypeo 
suo  simulachrum  mulierculae  insereret;  pcrinde 
dictitans  se  illam  velle  ferre  in  praeliOy  sicut  illa  po^ 
tabat  eum  in  triclinio.  Unde  increpitus  et  excom- 
municatus  a  Girardo  Engolismorum  episcopo  jussus- 
que  (64)  illicitam  vencrem  abjiccre,  «  Antea,  inquit, 
crispabis  pecline  refugum  a  fronte  capillum  quam 
ego  vicecomitissae  indicam  repudium,  •  cavillatas 
in  virum,  cujus  pertenuis  caesaries  pectinem  non 
desideraret.  Nec  mious,  cum  Petrus  (65)  praeclarae 
sanctitatis  Pictavorum  episcopus  eum  liberius  arguc- 
ret,  et  detrectantem  palam  excommunicare  inci- 
peret,  ille,  praecipiti  furore  percitus,  crinem  anti- 


D: 


stitis  involat,  strictumque  mucronem  vibrans, «  Jam, 


inquit,  morieris,  nisi  me  absolveris.  »  Tum  vero 
praesul,  timore  simulato,  inducias  petens  loquendi, 
quod  reliquum  fuerat  excommunicationis  fidenter 
peroravit ,  ita  comitem  a  Christianitale  (66)  sus- 
spendens,  ut  nec  cum  aliquo  convivari  nec  etiam 
loqui  auderet,  nisi  malure  resipisceret.  Ita  officio 


(58)  Imperatori.  c.  d.  e.,  imperatori  augusto, 
a.  s.  12. 

(59)  m  ante  fatusium.  Yide  g  420. 

(60)  Postquam,  a.  c.  d.  e.  12.,  priusquam  8« 
(6!)  /fiori.  12.,  Niorth^  a.,  Ivor,  s.,  Niorf  c«  d. 

0.,  Mort,  s.  (var.  lect.) 

(62)  Casterasve.  c.  a.  e.|  caieroi  uero^  a.  I2.9 
cartera  vero^  s. 


(63)  Vicecomiiis  cujusdam.   Maubefgeon,   tixor 
vicecomitis  Heraldi  castri. 
(64^  Jussusque,  a.  s*  c.  d.  e2. 12.,  jussus  e  1. 

(65)  Petrust  Petrus  II,  Pictaviensis  episcopas 
obiit  Cluniaci,  Aprilis  mensis  die  quarta,  A.  D. 
1115.  {GalL  Chrut.,U,col  1120.) 

(66)  A  Christianitate.  a.  s.  c.  d.  e  2. 1  2.»  omiU. 
mel. 


GESTA  REGUM  AN6L0RUM.  —  LIB.  ¥• 


1386 


ul  sibi  videbatur,  peracto,  martyrilque  Iro- A 
im  sitiens,  collum  prolendil,  t  Feri !  inquiens, 
«AtWillelmus,  refractior,con8uetum  leporem 
itutdiceret:  «Tantumcerleteodio,  ulnecmeo 
;Qer  odio,  nec  ccolum  unquam  intrabis  me®  ma- 
ninisterio. »  Veruntamen  postmodicum,viperio 
triculae  (G7)  infeclus  sibilo,  incesli  dissuasorem 
iBitexilio,ubibeatofineconclusus,  frequentibus 
'2  magnis  miracuiis  innuil  mundoquamgloriose 
in  cobIo.  Quibus  auditis,  comes  dicacitate  inso- 
nonabstinuit,professuspalam,p(Bniteresequod 
n  jamdudum  mortem  accelerasset,  utipsi  anima 
ba  grates  haberet  potissimum,  cujus  furore 
3te  mercatus  esset  commodum.  Vitam  Petriet 
em  versus  isti  commendant.  De  vivo  dictum  est : 

▼ERSU8    DB   PETRO   EPISCOPO   PIGTAVORUM.  «v 

%s  —  opes  —  studium  —  mores,  cibus  asper  — 

sgenus  — 

ctio  —  probra,  domat  —  carpit  —  alit  —  fu- 

jiunt, 

\tes  —  culpas  —  fructum,  colit  —  amputat  — 

auget, 

h  —  lilem  —  pacem,  protegit  —  odit  —  amat, 

misero  —  tribuit  peccanti  —  servat  amicOj 

^xilium  —  veniam  —  continuamque  fidem. 

e  Maria  vacat,  sed  in  actum  Martha  laborat ; 

i  intenta  gregi  Martha,  Maria  Deo: 

ipud  hunc  regnat  Deus  ijitra,   proximus  extra  ; 

c  desiderio,  proximus  obsequio. 

it  ille  Rachety  nec  Leam  ferre  recusat, 

^oremque  novus  duxit  utramque  Jacob: 

\s  amat  vultum,  juvat  hujus  carpere  fructum^ 

m  sit  pulchra  Mchet,  fertitiorque  Lea. 

I  mortuo  dictum  est : 

VBRSUS  DB  EODEM  PETRO  MORTUO.  Q 

us  rebuSy  intentus,  pulsus  ab  urbe, 

wsut  pauperiem,  vincta,  fugamque  iulit. 

;   dives  —  liber  —  stabiliSt   sua  proemia  — 

Chrislum  — 
tra,  capit  —  sequitur  —  possidet  iste  Pelrus. 

Vitam  religio,  mentem  discretio,  famam 
IX  operum,  studium  lectio,  verba  modum 
cium  juSy  jvstitiam  rigor^  ora  venustaSy 
'nabant^  pieias  viscera,  virga  manum. 
novit—privavit  eum—profugumque  recepitj 
ipa — comes — Christus,  ordine—sede — polo. 

UGTORIBUS  M0NA8TER10RUM  FONTIS  EBRALDI  ET  TI- 

RUNENSIS 

UO.  Hujus  Petri  fuerunt  conlemporanei,  et  in 
;ione  sooii,  Roberlus  de  Arbreisel  (68)  el  Ber- 
lus  (69)  abbas  Tirunensis  ;  quorum  primus  om- 
n  hujus  temporis  sermocinatorum  famosissimus 
pofusissimus.  Tanlum  non  spumea  sed  mellea  t^ 
it  eloquentia,  ut  hominibuscertatim  opes  con- 
iQtibus,  illudegregiumsanctimonialium  monas- 
im  apud  Fontem  Ebraldi  construeret ;  in  quo, 
sseculi  Toluptate  castrata,  fopminarura  Deo  de- 
.rum  quanta  nusquam  multitudo  in  Dei  ferYct 
^quio  :  nam  praster  caeterarum  illecebrarum  ab- 
ttionem,  quantulum  illud  est,  quod  in  nullo  loco 

»7)  Meretriculse,  s.  c.  d.  e.,  mulierculae^  a.  12. 
>8)  Bobertus  de  Arbreisel,  Fontis  Ebraldi  mona- 
ium  condidil  anno  1099  et  obiit  A.  D.  1117. 
19)  Bemardus.  Tironis  abbatiam  oondidit  anon 
d,  et  obiit  A.  D.  1116. 

Patrol.  GLXXIX. 


loquuntur  Disi  in  capitulo  ;  proposita  a  magistro 
perennie  taciturnitatisreguia,  quiasemel  laxatosi- 
lentio  fceminffi  pronae  sunt  ad  mussitandum  frivola. 
Alter,  famosus  paupertatis  amator,  in  saltuosum  et 
desertum  locum,  relicto  amplissimarum  diYiliarum 
coenobio,  cum  paucis  concessil ;  ibique,  quia  lucerna 
sud  modio  latere  non  potuit,  undatim  multis  con- 
fluentibus  monasterium  fecit,  magis  insigne  reli- 
gione  monachorum  et  numero,  quam  fulgore  pecu- 
niarum  et  cumulo. 

674   DE  SERLONE  ABBATE  GLOECESTaA. 

§  441.  Et,  ne  Angiia  expers  boni  putelur,  quis 
possilpraeterireSerlonem  abbatem  Gluecestrensem, 
quilocumillumexhumiliet  penenulloadgloriosum 
provectum  extulit?  Nota  est  omnibus  Anglis  Gloe- 
cestrensis  discreta  religio,  quam  infirmus  possit 
suspicere,  nec  possit  fortis  contemnere.  Hoc  illis 
signifer  Serlo  intulit,  ut  ne  quid  nimis.  Quamvis 
ut  erat  bonis  humilis,  ita  superbis  minax  ac  terri- 
bilis.  Ad  quod  firmandum  versus  de  eo  Godefridi 
prioris  abducam  in  medium  : 

VERSUS  BE  EODEM  MORTUO. 

Ecclesix  murus  cecidit,  Serlone  cadente : 

Virtutis  gladius,  buccina  justitias, 
Vera  loquens,  et  non  vanis  sermonibus  utens, 

Et,  quos  corripuit,  principihus  piacuit. 
Judicium  prarceps,  contrarius  orainis  error, 

Et  tevitas  morum,  non  placuere  sibi. 
Tertius  a  Jano  mensis,  tux  tertia  mensis. 

Cum  nece  suppressum  vita  levuvit  eum. 

DB   LANZONE    PRIOBE  SANCTI    PANCRATII. 

§  442.  Quis  Lanzonem  taceat,  qui  ea  aetate  duIIo 
inferius  sanctitate  floruit,  monachus  Cluniacensis, 
et  prior  sancti  Pancraiii  in  Anglia  (70)  ?  qui  probi* 
tate  8ua  ita  locum  illum  reverentiae  moQachiiis 
gratia  nobilitavil,  ut  unicum  bonitatis  pro  vero  as- 
seratur  esse  domicilium.  De  cujus  vita quia  quicquid 
dixero  infra  illius  merita  esse  denuncio,  soium  il- 
liusobitum,  verbis  quibusscriptum  inveniyapponam 
ut  liquido  paieat  quam  gloriose  vixerit  qui  tam 
gratioge  obiit. 

675  DE  MORTB  EJU8DEM  LANZONIS. 

{  443.  <«  Pius  Dominus,  qui  flagellat  omnem  fllium 
quem  reoipil,  qui  justos  puae  socios  passionis  simul 
et  consolationis  fore  promittit,  tam  acerbo  languore 
dominum  Lanzonem  triduo  passionem  suam  praBve- 
nire  permisit,  ut  si  aliquis  ex  terrena  conversatione 
mundissimffi  menti  ejus  pulvis  adhssit,  illa  eum 
tribulatione  excussum  esse  non  sit  ambiguum.  Gum 
enim  dicat  tanlus  apostolus,  qui  super  Dominicum 
recubuit  pectus  :  Si  dixerimui  quia  peccatum  non 
habemus,  ipsi  nos  seducimus,  et  veritas  in  nobis  non 
est  (71) :  cumque  peccatum  omne  aut  levius  hic,  aut 
in  futuro  gravius,  judicet  Ghristus,  noluil  ei  aliquid 
oflensionis  post  inorlem  occurrere,  quem  se  toto 
corde  sciebat  amare  ;  ideoque,  si  quid  in  eo  exami- 

(70)  Sancti  Pancratii  in  Angiia,  Apud  Lewes  in 

SuBsex. 

(71)  Si  dixerimus.,.  veritas  in  nobis  non  est, 
I  Jotn.  I,  8,  9. 


44 


1387 


WILLELMI  MALMESBURIENSIS  MONAGHI 


1388 


nandam  Judicabat,  voluit  in  vivente  (72)  decoquere.  A.  &itare  sancti  Pancratii  defertur.  Ubi  tliquandia  txh 


Huic  nempe  assertioni  fiducla  morientis  attest^ta 
est.  Nam  cum  quinta  feria  ante  Passionem  Domini 
incolumis,  dictoex  quotidiana  Quadragesimae  con- 
Buetudine  psalierio,  bora  tertia  missam  celebra- 
turus  usque  ad  casulam  induisset,  et  usque  ad  inci' 
piendam  misBam  qufieque  diceoda  erant  praBdixisset, 
subito  languore  tam  molesto  corripitur,  ut  ipse, 
qufie  induerat  vestimenta  exuens,  etiam  non  plicatt 
reliquerit :  egressusque  oralorio,  sine  intermissione 
per  biduum^  hoc  est,  usque  ad  Sabbatum,  conteri- 
tur ;  non  sedendo,  non  ambulando,  non  jacendo, 
non  stando,  neque  dormiendo,  ullam  omnino  rO' 
quiem  habens.  Nunquam  tamen  nootibus  locutus, 
rogantibus  (73)  ut  silentium  solvcret  non  acquievit ; 


pervivens,  roseo  laciei  rubore  suavis,  eadem  did 
hora  qua  purgandus  inOrmatus  est,  cariturus  pe- 
renniter  orrmi  maio,  purus  migravit  ad  Christum. 
Et  vide  quam  luirabiliter  (76)  in  eo  cuncta  concar- 
rerunt :  passio  servi  cum  passione  Oomini ;  hort 
incipientis  inOrmitalis,  cum  bora  incipientis  aste^ 
nsesalutis;  quinque  dies  quos  sustinuitegritudiais, 
quinis  corporis  sensibus,  quibus  nemo  vitat  pecea* 
tum,  emundandis.  Porro  quod  quinto  die  necdon 
transacto  decessit,  ut  remur  (77),  innuit  enm  ii 
ultimo  sensu,  qui  tactus  dicitar.  non  perfecisio 
peccatum.  Tertia  vero  diei  bora,  qua  et  inflrmatos 
est  et  moriendo  in  vitam  ingressus  est  aetemBm, 
quid  aliud  insinuat  quam  eandem  Spiritus  Sanetl 


rogans  ne   monachatus   sui  pudicitiam  Hbarent,  n  gratiam,  quaomnemejus  vitam  gubernatamcogno- 


676  quod  nunquam,  postquam  monacbicum  habi- 
lum  accopisset,  a  completorio  exiens  usque  ad 
sequentis  diei  primam  locutus  fuisset.  Sabbato 
autem  sequente  dura  ita  quassatus  se  putarct  jam 
jamque  defungi,  surgentes  ad  matutinam  synaxim 
fralres  ad  se  inungendum  venire  prsecepit ;  quos 
cum  inunctusex  more  osculari  voluissel,  nimio  eo- 
rum  compulsus  amore,  non  jacendo,  nec  sedendo, 
sed,  quamvis  ad  mortem  anxiatus,  inter  brachia 
sustentatus  slando  osculatus  est.  Die  illucescente  in 
capitutum  duclus,  cum  sedisset,  fratres  ante  se 
omnes  venire  rogavit ;  quibus  paternam  benedi- 
ctionem  et  absolutionem  impertiens,  idem  sibi  ab  iis 
voluit  impertiri.  Postea  docuit  quid,  si  obiret,  eis 
esset  agendum.  Sicque  regressus  est  undo  venerat, 


scimus  et  infirmato  et  obeunti  evidenter  afTuisse? 
Ut  eti.im  esse  supparem  illis  patribus  nostris,  Odom 
scilicet  atque  OJiloni  (78),  et  merito  et  pramio, 
non  ambigamus,  insigne  quiddam  iilis  concessam 
huic  quoque  collatum  est.  Cum  enim  illis  contalerit 
Dominus  utoctavo  die  solennitatum  quas  prsecste- 
ris  diligebant  transirent ;  nam  et  beatus  Odo  festi- 
vitatem  beati  Martini,  etsanctusOdilo  Naiivitatem 
Domini  praecipue  amabant,  in  quorum  octava  die 
uterque  decessit ;  domino  Lanzoni,  qui  pree  ccterii 
hujus  8evi  hominibus  regulam  sancti  Beoedicti 
observabat,  et  beatam  Dei  genitricem  ejosqae  so* 
lenniasingulari  venerabatur  aiTectu,  contulit,  uteo- 
lita  67 S  sibi  consueludine,  et  in  transilu  saneti 
Bcnedicti,  et  in  festivitate  sdnct»  Mariae  quae  Ad- 


reliquum  diei  cum  sequenti  Dominica  aliquanto  ^  nunciatio  Dominica  dicitur,  majorem  missam  ii 


quietius  transigens :  cum  ecce  post  hsec,  id  est, 
post  Dominicam,  imminentis  mortis  indicia  de- 
prebenduntur ;  etispemanibusabiutis,  pcxo  capite, 
missam  auditurus  oratorium  ingreditur,  sumptoque 
corporeetsanguine  Dominiad  lectum  regressusest. 
Post  modicum  obmutuit ;  fratres  ante  illum  venien* 
tes  sigillalim  benedicebat,  simili  modo  totum  con- 
ventum :  at  vero,  oculis  in  ccelum  erectis,  utraque 
manu  dominum  abbatem  cum  omnibus  sibi  com- 
missis  benedicere  nitebalur.  Eogatus  autem  a  fra- 
tribus  ut  apud  Deum,  ad  quem  ibat,  eorum  memor 
esset,  capul  (74)  inclinando  benignissime  acquievit. 
Haec  et  his  similia  cum  fecisset,  innuit  sibi  porrigi 
orucem  ;  quam  capite,  imo  toto  corpore  inclinato 


conventu  celebraret,  et  octavo  a  preedicto  saocti 
Benedicti  transilu  die  prsevcntus  inflrmitate  (79), 
octavo  nihilominus  die  ab  Annunciatione  Domiaiet 
migraret  ad  Cbristum.  igitur,  qui  vitam  domioi 
Lanzonis  ignorat,  quam  placens  Deo  fuerit  ex  Goe 
colligat ;  nec  usitulo  morientium  more  prfleJlcta  ilK 
contigisse  nobiscum  credat,  quem  Spiritus  SjDCtl 
charismalibus  neminehujus  lemporis  inferius  dita- 
tum  sciat.  » 

OE  GODEFRmO   PRIORE  WINTONIiE. 

§  444.  Nec  memoria  Godefridi  prioris  Wintoniea- 
sis  (80)  ire  debet  in  perditum,  qui  temporibus  bis 
literatura  et  religione  insignis  fuit.  Literaturam 
protestantur  libri  plures,  et  epistolee  familiari  illo 


adorans,  maoibus  aroplexans,  leeto  ore  salutare  vi-  D  el  dulci  styio  editse  ;  maximeque  epigrammata, 
debaturet  jocundoafTectu  (75)  deosculabatur ;  cum  quee  satyrico  modo  absolvit,  preelerea  versus  de 
illioo  astantes  migrando  677  percellit,  raptusque  primatum  Angliee  laudibus.  Quid  ?  omne  divinam 
in  manibus  eorum  vivus adhuo  in  presbyterium  ante      officium, quod  agresti  quadam  vetustate  obBoletam, 


(72)  Jn  vivenie.  a.  e.  i  2,  in  juventulet  s.   c^ 
omitt.  in  d. 

(73)  Rogantibus.  o.  d.   e.,  roganlibus  fratribus^ 
a.  p.  12. 

(74)  Caput.  t.  c.  d.  c.  1  2,  capite  s. 

(75)  Affeclu.  a.  s.  12,  omitt.  in  c.  d.  e. 

f76)  Mtrabililer.  a.  s.d.  12.,  mutabilitery  c.  e. 

(77)  Remur.  c.  d.  e.,  reor^  a.  s.  I  2. 

(78)  Odoni  icilicet  atque  Odiloni.  Odo,  secundus 


Gluniacensis  abbas,  conditor  fuit  Gluniacensis  re- 
gultie,  in  saeculo  decimo.  Odilo  fuit  quintus  Glunia' 
censis  abbas ;  idem  successit  A.  D.  994. 

(79)  Et  octavo  a  prsedicto  sancti  Benedieii  trans' 
itu  die  prxventus  infirmUate.  a.  s.  1  2,  omitt.  io 
0.  d.  e. 

(80)  Godefridi  prioris  Wintoniensis.  Godefridas 
prior  Wintoniensis  fuit  ab  anno  1082  nsque  ad 
1107. 


GKSTA  RBGUM  ANGLORUM.  —  LIB.  V. 


1390 


iadustriam  suam  naliva  excaltum  veuuslate  ^  gioales  ezuvi»  beat»  Etheldrithaa  integr®  vieaa : 


enitescere.  Eeligionis  et  hospitalitatis  normam 
ire  iachoatam  delioeavit  ia  monachoe,  qui  ho- 
je  ita  ia  utrisque  prioris  terunt  vestigium,  ut 
lihil  aut  parum  iis  desit  ad  laudis  cumulum. 
qoe  est  ia  ea  domo  hospilium,  terra  marique 
sntium  quantumlibuerit  diversorium,  sumpta 
(icieati,  charilate  indefaligata.  Inter  haec  inerat 
10  viro  morum  humilitas,  ut  nihilexillo  unico 
)sophiaB  promptuario  redolerel  aisi  humilo, 
ederet  670  aisi  dulce.  Quaatula  vero  potest 
*i  haec  ejus  laudatio?  Quotus  eaim  quisque  est 
'el  minimum  literis  imbutus  ooa  alios  iafra  di- 
item  suam  opiaetur,  tumido  gestu  et  pompatico 
I8U  pr»  se  fereas  coascieatiam  literarum?  Ve- 


videotibus  stupori  et  plausui  fuere.  Monasterium 
illudtnuperarege  Henricoinepiscopatum  mutatam, 
primum  Herveum  accepit  episcopum  (A.  D.  1109) ; 
qui,  pro  penuria  victualium,  Bancoraeasem,  ubi 
iatroaizatus  fuerat,  deseruerat  locum  :  et  ne  Lia- 
colieasis  pontifez  mutiiatam  suam  quereretur  dics- 
cesim,  ex  rebus  Helieasis  coduobii  damnum  rez 
sarcivil,  querelam  composuit  (84).  Saae  quid  ejus 
tempore  de  primatu  duorum  metropoiitaDorum, 
Caatuarieasis  el  Eboracensis,  sit  vel  justiti»  surre- 
ptum,  vel  violentia  praesumptum,  dicam  cum  ad 
ordinem  venero.  Jam  enim  terminata  serie  regum, 
de  successione  totius  Angli»  pontificum  mihi  video 
esse  dicendum  ;  in  quo  utinam  afflueret  uber  di- 


amen,  ne  quid  perfectionis  sancts  deesset  ani-  p  cendi  copia,  ne  ulterius  sub  oblivione  juceant  tam 


multis  ille  annis  grabbatam  fovit,  camino  diu- 
»  tabis  meduilas  et  peccata  ezcoctus  (81). 

riUNSLATIONE  SANGTI  CUTBEnTI,  ET  DE  SANGTA 
HBLDBITHA,  QUOHUM  CORPORA  INTBQRA  INVENTA 
NT. 

145.  Sed  quid  de  talibus  plura?  Erant  prorsus 
in  Anglia  multi  scientia  illusires,  religione 
>re9 ;  quorum  virtus  eo  probabilior,  quo,  seculo 
scente,  consiantior  et  viridior.  Laudabiliter 
ir  vivendo  Gdem  preteritis  faciebant  bistoriis, 
retera  pos^int  falsitatis  argui,  cum  novorum 
iplo  probentur  potuisse  Geri.  Quin  etiam  si 
essent  ecclesiarum  praelati  qui  viderentur  ab 
luorum  sanctitaie  degencres,  in  mundiaiibus 
cel  efGcaces,  in  spiritualibus  desides  ;  iales. 


prsclara  patri»  lumina.  Et  quidem  erunt  multi 
fortasaiSyindiversis  regionibus  Ang1ie,qui  qusdam 
aliter  ac  ego  dixi  (85)  se  dicant  audisse  vel  legisse  : 
verumtamen,  6S1  si  recto  aguntur  judicio,  non 
ideo  me  censorio  ezpungent  stylo  ;  ego  enim  veram 
legem  secuius  bistorisB,  nihil  unqnam  posui  nisi 
quod  a  Gdelibus  relatoribus  vel  scriptoribus  addi- 
dici.  Porro,  quoquo  modo  hffic  se  habeant,  privatim 
ipse  mihi  sub  ope  Gbristi  gratulor,  quod  continuam 
Anglorum  historiam  ordinaverim  post  Bedam  vel 
solus  vel  primus  :  (86)  si  quis  ergo,  sicut  jam  su- 
surrari  audio,  post  me  scribendi  de  ialibus  (87) 
munus  atteniaverit,  mibi  debeat  collectionis  gra- 
tiam,  sibi  habeat  eleciionis  materiam. 

§  446.  Hflsc  habui,  domine  venerabilis  Gomes,  de 


am,  si  qui  easeni,  sumpiuosis  locorum  culli-  ^  gesiis  Anglorum  qu»  dicerem,  abadventu  eorumin 


conabantur  erraia  obumbrare.  Erigebat  quis- 
tempia  receniia,sanctorumque  suorum  argenio 
uro  amiciebat  corpora,  nihil  praetermitlendo 
itatesumpiuum  quod  ad  graliam  possit  allicere 
08  intueuiium.  Quorum  est  Rannulfus  superius 
inatus,  qui,  apud  Dunelmum  facius  episcopus, 
idiGciis  monachorum  novis,  ci  beuti  Cuthberii 
iratione,  nonnullam  gloriam  nomini  suo  com- 
tus  eai :  cujus  e.xtulil  famam  sacrati  (82)  corpo- 
ISO  translaiio  (A.  D.  1104),  quod,  e  mausoleo 
tum,  cuDciis  voleniibus  fecit  conspicuum.Tra- 
it  illud  ausu  felici  Radulfus  tuno  abbas  Sagii, 
ea  Cantuariffi  archiepiscopus  ;  ei  propalam  illi- 
im  protulii, quod  quibusdam  venissei  in  dubium 


Angliam  usque  in  annum  vicesiroum  octavum  (88) 
felicissimi  regni  patris  vestri  :  caeiera  proprium 
occupabunt  libcllura,  si  benignum  istis  non  nega- 
veritis  vulium.  Hoc  autem  opus  postquam  absolvi, 
circamspectis  plurimis,  vobis  potissimum  delegan- 
dum  credidi.Gum  enim  alios  considero,  in  uno  no- 
bilitatem,  in  aliero  militiam,  in  isio  liiieraturam,  in 
ilto  Justitiam,  in  paucis  muniGcentiam  invonio;  ita- 
que  in  aliis  aliqua,  in  singulis  singula,  in  vobis 
admiror  universa.  Si  quis  enim  unquam  fuit  nobilis, 
vos  in  ea  re  prfiecellitis  ;  cujus  genus  a  prflecellen- 
tissimis  regibus  et  comitibus  lineam  trahit,  animus 
a  moribua  imiiationem  conducit.  Habetis  ergo  a 


Normannis  bellandi  peritiam,a  Flandrcnsibus  (89) 
m  olim  vulgatum  adhuc  de  integrilate  compa-  j)  lineameniorum  6S9  gratiam,  a  Francis  generosi- 
9  duraret  miraculum  (83).  Eodemque  fere  lem-  <al»8  eminentiam.  De  militi»  porro  veslraB  indu- 
I  in  Heliensi  CGonobio,  sub  abbate  Ricardo,  vir-      8lr>&  ^uis  haesiiet,  cum  eam  ezcellentissimus  pater 


i)  Excoclus.  a.  c.  d.  e.  I  2,  excoctans,  s. 

2)  Sacraii,  a.  c.  d.  e.  I  2,  sanctU  s. 

3)  Miraculum,  Vide  supra,  §  207,  not.  4. 

4)  Composuit,  Hic  desinii  ms.  f.  —  Versus  se- 
ntes,  que  operis  conclusio  videntur,  scripioris 
len  Ivonem  indicant : 

:ripserit  hunc  librum  quis,  ledor  forte  requiret; 
xacuat  sensus  et  mtira  lcgat^  cito  discet, 
llius  nomen  iria  componunt  elementa, 
n  numeris  quorum  primum  satii  indicai  unum^ 


Ponunt  et  leges  numeri  pro  quinque  secundum^ 
Si  Groictu  scribat,  posiremo  coliige  finem, 

(85)  Dixi.  a.  s.  c.  d.  e  2.  I  2,  omitt.  in  e  1. 

(86)  Si  quis...  materiam.  Sharpe  ait  Malmesbu- 
riensem  fore  Henricum  HuntiDgdonensem  hio  in- 
nuisse,  qui  paulo  pobt  Historiam  Aogjiae  scripsit. 

f87)  De  talibus.  a.  s.  c.  d.  e  2,  I  2,  omitt.  in  e  i. 

(88)  Vicesimum  oct,  c.  d.  e.  k.,  vicesimum^^.  s.  1 2. 

(89)  A  Flandrensibus.  a.  s.  d.  e.  12.  —  a3.  pri- 
mitns  medio  hoc  verbo  desinebat;  quod  nuno  se- 
qaitor  manns  multo  recentior  addidit. 


1391 


WILLELMI  MALMESBURIENSIS  MONACHI 


13M 


in  vobis  suspiciat  ?  Gum  enim  nliqui  moius  ia  ^ 
Normannia  nunciantur,  vos  prffimittit,  ot  virtute 
vestra  profligGntur,  suspecta  sagacitate  redinte- 
gretur  concordia :  cura  redit  in  regnum,  vos  re- 
ducit,  ut  sitis  ei  foris  lutelffi,  domi  Iffititis,  orna- 
mento  ubique. 

§  447.  Literas  ita  fovetis,  ut  cum  sitis  tantarum 
occupationum  mole  districti,  boras  tamen  ali- 
quas  vobis  surripiatis,  quibus  aut  ipsi  legere,  aut 
legentes  possitis  audire.  Digno  itaque  moderamine 
fortunffi  vestre  celsiludiiiem  componitis,  dum  neo 
militiam  propter  literas  postponitis,  nec  literas 
propter  militiam,  ut  quidam,  conspuitis :  in  quo 
etiam  scientiffi  vestrae  patescit  miraculum,  quia, 
dum  libros  diligitis,  datis  indicium  (90)  quam  avidis 
medullis  fontem  eorum  combiberitis ;  multffi  (91) 
siquidem  res,  etiam  cum  non  habentur,  desideran- 
tur,  philosophiam  nullus  amabit  qui  eam  extrema 
Batietate  non  bauserit. 

§  448.  Justitin  vestr»  fama  regiones  etiam  no- 
stras  attigit;  a  vobis  siquidem  pravum  judicium 
nunquamextorsit  vet  person»  sublimitasvelfortunae 
tenuitas.  Nihil  reperit  in  vestro  pcctorc  quod  suis 
conduoat  artibusquijustitiamlabefactare  conatur, 
seu  oblatione  muneris,  seu  delinimento  favoris. 

§  449.  (92)  Munificenliffi  vestr»  pecuniffique  con- 
iemptum  prstendit  Teochesbiria)  CGSDobium ;  de 
quo  (ut  audio)  non  soium  xenia  non  corroditis, 
6SS  sed  eliam  ultro  missa  remittitis  (93).  Quautum 
hoc  sit  isto  prffisertim  tempore,  quants  in  sfficulo 


B 


gloria»,  quantffi  apud  Oeam  gratia,  ipsi  certe  intelli- 
gitis.  Beata  est  igitur,  secundum  sententiam  Plato- 
nis,  respublica  cujus  rector  est  philosophus,  cnjuj 
princeps  non  delectaturmuneribus.PIurade  taliboi 
dicerem,  nisi  et  suspicio  mee  adulationis,  et  lao* 
danda  modestia  vestri  pudoris  dicturientem  cohi- 
beret.  Sane  qu»  dixi  non  prffitermittere  fuit  con- 
silium,  ut  per  ofticium  lingue  me»  probitas  vestra 
posieros  non  lateal,  et  ipsa  de  virtute  in  virtQtem 
proficere  contcndat.  Etquidem  jamdudum,quibai- 
dam  persuadentibus,  ferebat  animus  ut,  qu»  prs- 
tereunda  non  putarem,  per  succiduos  semper  aDDOs 
huic  operi  apponerem  ;  sed  consultius  videlnralinin 
de  talibus  librum  procudere,  quam  jam  absoluto 
frcquenter  nova  insuere.  Nec  vero  quisquam  supe^ 
fiuam  me  operam  dicat  insumere^  si  clarissimi 
omnium  sua  ffitate  regum  gesta  propono :  multt 
enim  sublimitati ejus  mea  humilitas  debet,  et  adboe 
piura  debebit,  ut,  si  nihil  aliud  esset,  quod  se  t&lem 
filium  habere  gaudet;  nam  et  olim  felici  sorte 
susceptum,  non  perfuuctorie,  ut  hodie  claret,  lite- 
ris  erudiri  prscepit,  post  ctiam  smpIissimarQm 
possessioDum  fecit  dominum,  nunc  postremo  ps- 
trium  (94)  in  vos  reclinat  alTectum.  Sit  ergo  bie 
liber,  ui  est,  vestrffi  gloriie  absoiute  consecratus ;  in 
altero  erit  idem  vits,  qui  scripturffi,  terminaB. 
Quod  superest,  munus  meum  dignanter  suscipitef 
ut  gaudeam  grato  cognitoris  arbilrio,  qui  non  e^ 
ravi  eligendi  judicio  (95-100). 


(90)  Indicium,  a.  c.  d.  e.  1 2.,  judicium,  s.  C      (93)  Remittilis.  a.  s.  1  2.  mittitis,  d.  e  2. 

(91)  MuUce.  a.  c.  d.  e.  1  ^.,  muttis,  s.  (9-4)  Patrium.  a.  d.  e  2.  1  2.  patemum,  s.  c. 
{92)  Munijicennce,,.   judicio.  a.  s.  c.  d.  e  2.  12.  (95-100)   Judicio.   a.    s.  c.  d.,  cl.  additrte 
•  Totus  hic  paragraphus  omittitur  in  e  1.                    habui,  domine  venerabilis  comes,  de  gestvt. 


WILLELMI 

MALMESBURIENSIS  MONACHl 

HISTORIiE  NOVELLiE 

LIBRI  TRES. 


PUOLOGUS  IN  LIBKOS  HISTOIU^  NOVELLvE 

AD  ROBERTCM  COMITEM  GLOECESTRyE. 


684-687  Domino  amaDtissimo  Roberlo,  fllio  n  Pleraque  gestorum  prgecellenlis  memorie  palris 
regis  Eenrici,  et  consuli  Gloecestrensi,  Wjllelmus  ve»iri  stylo  apponere  non  neglexi,  et  in  qDinto 
bibliothecarius  Malmesbiri»,  post  emerita  tropbsa  libro  rrgalium  actuum  (1),  el  (2)  in  tribus  libellis 
in  terris,  triumphare  io  ccelis.  quilius  Chronica  dedi  vocabulum.   Nuac  ea  qus 

(1)  Actuum.  e.  12,  omissum  in  e.  c.  d. 

(2)  /n  fribu»  tihellis  quibus  Chronica  dedi  vocabulum.  Hi  nunc  desiderantor. 


HISTORIiE  NOVELLiE  LIB.  I. 


1394 


>rno   tempore  roagno  roiraculo  Dei   accide- 

in  Anglia,  ut  roandentur   posteris,  deside- 

nimus  vestrae  serenilatis  :  pulcherrimum  plane 

esiderium  et  vestrorum  omnium   Himile.  Quid 

plus  sd  honestaiis  spectat  commodum,  qtiid 

ucibilius(4)  9iquitati,  quam  divinam  agnoscere 

bonos  indulgentiam,  et  erga  perversos  vin- 

m?  Quid  porro  jocundius  quaro  forlium  facta 

am  roonumentis  tradere  litterarum  ;  quorum 


A  exemplo  ceterl  ezuant  ignaviam,  et  ad  defenden- 
dam  armentur  6SS  patriam  ?  Quod  quia  officio 
siyli  mei  prsceptum  est  Oeri,  ordinatius  puto  posse 
historiam  transigi,  8i«  paulo  altius  repetens,  a  re- 
ditu  impcratricis  in  Angliam  post  viri  sui  (5)  de- 
cessum  seriem  annoruro  contezam.  Itaque  primo 
vocata,  ut  decet,  in  auzilium  Divinitate,  rerum 
veriiatem  scripturus,  nihilque  ofFens»  daturus  tut 
grali»,  ita  incipiaro. 


«s»LIBER  PRIMUS. 


J8    DE    CAU8IS   IMPERATRICEM    REX    HBNRICUS   AB 
ALBMANNIA    REVOCAVIT. 

.  Anno  Henrici  regis  Angloruro  viceHimo  sex- 
ui  fuit  incarnatioois  DominicsB  millesimus  cen- 
tU8  vicesimus  sextus,  Henricus  imperator  Ale- 
lorumiCui  prsfati  regis  filia  Matildis  nupseral, 
30  sBlatis  et  vicloriarum  flore  obiil  (6).  Mora- 
'  eo  tempore  rex  noster  NormanniaB,  ob  (7) 
icandos,  si  qui  iu  eis  partibus  fierent,  motus ; 
abi  prlmum  obiium  generi  accepit,  non  roulto 

honoratis  viris  a  sc  missis  filiam  revocavit. 
I,  ut  aiiint,  imperalrix  rediit,  quod  dotalibus 
nibus  consueta  esset,  et  multas  ibidem  posses- 
9  haberct.  Constat  certe  aliquos  Lotbaringo- 
et  Longobardorum  principes  succedentibus 
I  plus  quam  semel  Angliam  venisse,  ut  eam 
lominara  requirerent ;  verumtamen  (8)  fructu 
um  caruisse,  cogitante  rege  utfilifle  connubio 

inter  se  et  Andegavensem  comitem  pacem 
oneret.  Mirum  enim  in roodum  vir ille, omniuro 
n  quos  nostra  et  etiam  patrum  nostrorum  tenet 
3riamaximus,suspectamtamen8emperhabuit 
gavensium  potentiam.  Hinc  est  quod  sponsali* 

quas  Willelmus  nepos  suus,  comes  postea 
Irise.cum  filiacomitis  Andegavensis  Fulconis, 
a  regis  lerosolymorum,  contracturus  essevi- 
;ur  (10),  dissolvit  et  cassavit.  Hinc  est  quod 
I  ejusdem  filiam  filio  suo  Willelmo  impubi 
im  adole8centi  conjunxit  (11).  Hinc  est  quod 
filiam  suam  (de  qua  incepimus  loqui),  post 
ratorium  tborum,  cjusdem  Fulconis  filio  nup- 

Plane^  s.  e.  12,  plenCy  c.  d. 

Conducibilius.  e.,  magis  conducit,  s.  c.  d.  12. 

Sui.  e.,  omissum  in  s.  c.  d.  1  2. 

Obiit.  I  2,  legit  obierat  vel  obiit.  —  Imperalor 
icus  V  obiit  die  Maii  vicesima  tertia,  A.  D. 
;  el  in  Seplembri  anni  1120,  rex  Henricus  re- 

Normannia  cum  filiu  sua  imperatrice. 

Ob.  e.,  a(i,  s.  c.  d.  I  2. 

Verumtamen.  e.,  sed^  s.  c.  d.  12. 

Sponsalitta..,  cassaoit.  Vide  S  419, 
I)  Videbatur.  e.^dicebaiurt  s.  c.  d.  12. 
)  Conjunxit.  Vidd§  419. 
:)  flegni  sui.  s.  c.  d.  e  2.  1  2,  omissum  in  e  1. 
!)  Considerato,    e.  1 2,  deliberatOy    s.  c.^  desi- 
4>f  d« 


B  tum  conocavit,  sicut  sermo  prooedena  dioere  per- 
get. 

DE  GONCILIO  HABITO  LONDON 

§  2.  Anno  vicesimo  septimo  regni  sui  (12)  rex 
Henricus  Angliam  venit  mense  Septerobri  (A.  D. 
1126),  adducens  securo  flliam  suam.  Proximo  vero 
Natali  Domini  convocato  apud  Londoniam  roagno 
cleri  et  optimatuni  nuroero,  uxori  su»,  fili»  ducis 
Lovannensis,  quam  post  obitum  Matildis  duzerat» 
comitaturo  Salope.sbiris  dedit  :  quaro  videlicet 
foeroioaro  doiens  non  concipere,  dum  et  perpetuo 
sterilero  fore  timeret,  de  successore  regni  merito 
anxiuB  cogitabat.  De  qua  re  anlea  multuro  diuque 
considerato  (13)  consilio,  tunc  in  eodero  concilio 
orones  totius  Anglis  opiimates,  episcopos  etiam 
Q  et  abbates,  sacramento  adegit  et  obstrenxit,  ui,  si 
ipse  sine  hffirede  masculo  deoederet,  Matildem  filiam 
suaroquondam  imperatricero  incunctanter  601  et 
sine  ulia  retractione  doroinam  susciperent :  prffifa- 
tu8  quanto  incomroodo  (14)  patri®  fortuna  Willel- 
mum  fllium  auum  (15)  sibi  surripuisset,  cui  jure 
regnum  competeret  :  nunc  superesse  Gliam,  cui 
soli  legitima  debeatur  successio,  ab  avo,  avunculo, 
ei  patre  regibus ;  a  materno  (16)  genere  multia 
retro  seculis.  Siquidem  ab  Egbirto  rege  (47)  Wesl- 
Saxonuro,  qui  primus  ca^teros  insul»  reges  vel 
expulit  vel  subegit,  anno  Dominica)  incarnationis 
octingentesimo  (18),  sub  quatuordecim  regibua, 
usquead  ejusdem  incarnationis  annum  millesimum 
quadragesimuro  tertium(19),quo  rex  Edwardua(20) 
in  regnum  sulHmatus  est.  Neo  unquam  (21)  ejus- 


D 


(14)  Incommodo,  e.,  damuo^  8.  c.  d.  12. 

(15)  Suum,  8.  c.  d.  e.  2,  omissum  fn  e  1. 1 2. 

(16)  A  maierno,  e.,  \2,  ei  a  malmio^  s.  c.  d. 

(17)  Rege,  s.  e,  1 2,  omiisum  in  c.  d. 

(18)  Anuo  Dominicae  incarnationis  octingentesimo, 
Unio  regnorum  Ecgberto  regnante,  pluribus  tan- 
tum  annis  efFecta  est,  postquam  ad  principatum 
accessisset  in  802.  Vide  secliooes  106,  107. 

(19)  Terlium,  Vide  §  196,  not.  7. 

(20)  Etwurdus,,  e.,  Edwardus^  qui  apud  West- 
monasierium  jacet,  s,  c.  d.  12. 

(21)  Nec  unquam.,.  claudicavit.  Regna  Gnuti  fl- 
liorumque  ejus  Malmesb.  hic  transgressus  est* 


1395  WILLELMl  MALMESBUHlifiNSlS  MONAOHI  1396 

dem  regalis  sanguinia  linea  defecit,  nec  in  succea-  A  ••»  »«  sacramento  (32)  ^"odjmperalrici  feMratj 
sione   regni    claudicavit.   Porro  Edwardus    illias 


progenieiuilimu8,idemque  et  pra^clarisaimus,  pro- 
neptem  Buaoi  marf^aritam  ex  fralre  Edroundo  Ire- 
neside,  Malcolml  regis  Scottorum  nuptiis  copuia- 
vit  (22) ;  quorum  flliam  fuisse  Matildem,  hujusjm- 
paratricis  matrem,  constat  (23). 

DE   SAGRAMBNTO   QUOD   PRIMATE8  ANGLIii:  FECERUFIT 

IMPERATRlcr. 

§  3.  Juraveruntergo  cuncti,  quicumque  in  699 
eodem  concilio  alicujus  viderentur  (24)  esse  mo- 
menii ;  primo  Willelmus  Cantuariae  archiepiscopus, 
mox  cseteri  episcopi,  nec  minus  abbatea.  Laicorum 
primus  juravit  David  rex  Scotiae,  ejusdem  impera- 
tricis  avunculus  ;  tunc  Stephanus  comes  Moritooii 


eo  enim  pacto  se  jorasae,  ne  rex  pr«ter  consilium 
Buum  el  cffilerorum  procerum  filiam  cuiquam  nop- 
lum  duretextra  regnum.  Ejus  malrimonii  nullum 
auctorem,  nullum  fuisse  conscium,  nisi  Robertom 
comitem  GloecestraB,  et  Brianum  filium  comitis,  et 
episcopum  Luxoviensem.  »  Nec  vero  haec  idcireo 
dixerim  quod  credam  vera  fuiBse  verba  homiaiSt 
qui  ae  unicuique  leropori  pro  volubiiitale  fortuM 
accommodare  nossct;  sed  sicul  verax  historicos 
opinionem  provincialium  scriptis  appono. 

DE  OBITU  HONORIl  PAPiE,  ET  DE  CONTEPITIONE  EUGBHDI 

AP08T0LIGI. 


§  4.  Reliquos  annos  vita^  et  regni  Henrici  rcgii 
et  Bononiae,  nepos  Henrici  regis  ex  sorore  Adaia  :  j^  (33)  breviter  percenserelibet ;  ut  nec  rerum  cogni- 
mox  Robertus  regis  filius,  quem  ante  regnum  8US-      lione  fraudentur  posteri,  nec  his   quae  minue  td 


ceperat,  et  comitem  Gloecestrs  (25)  fecerat :  data  ei 
in  matrimonium  Mabilia,spectabiliet  excellenti  foe* 
mina,  domina  tum  viro  roorigera,  tum  etiaro  fcecun- 
ditale  numerosse  et  puicberrimaB  prolis  beata  (26). 
Notabile,  ut  dicitur  (27),  fuit  certamen  inler  Ro- 
bertum  et  Stephanum,  dum  aemula  laude  virtutum 
inter  se  contenderent  quis  eorum  prior  juraret  ; 
illo  privilegium  tilii,  isto  dignitatem  nepotis  spe- 
ctante.  [ta  obstrictis  proceribus  (28)  omnibus  fide 
et  sacramento,  tunc  quidem  a  quoque  in  sua  dis- 
cessum  est.  Post  Pentecosten  vero,  (A.  D.  Ii27) 
misit  rex  (29)  Oliam  (30)  in  Normannium,  jubens 
eam  per  Rothomagensem  archiepiBcopuro  despon- 
sari  niio  prsedicti  Fulconis,  adolescenti  mai^nte  no- 


hanc  historiaro  pertincnt  prolixius  immorari  vi- 
dear.  Anno  vicesiroo  octavo  (34)  (A..  D.  1129)  re- 
diit  in  Angliam  rex  a  Normannia.  ADno  vicesimo 
nono  quiddam  accidit  in  Angliaqood  mirumvidai* 
tur  crinitis  nostris,  qui,  obliti  quid  nati  sunt,  liben- 
ter  80  in  694  muliebris  sexus  babitum  transfor* 
mant  (35).  Quidam  provinciaiium  roilitum,  magno 
crinium  luxu  superbiens  conscientiaqoe  Btimulanta 
perterritus,  visus  est  sibi  videre  ia  somniis  qoasi 
aliquiseum  capillorum  suorum  criniculis  suffoct- 
ret ;  quare,  somno  excusHUB,  quicquid  superfluebat 
comarum  cilo  abscidit.  Gucurrit  exemplum  per 
Angliam,  et  (sicut  recens  pcena  mentem  movere 
solet)  omnes  pene  milites  ad  jualum  modum  crinei 


bilitatis  et  prsdicandi  roboris  :  nec  dislulit  quln  C  suos  recidi  aequanimiter  tuierunt.Sednon  diustetit 


ipse  quoque  Normanniam  navigaret,  eosque  matri 
monio  conjungeret  (31).  Quo  facto,  quodam  vati- 
cinio  omnes  prsedicabant  ut  post  mortem  ejus  a 
sacramento  desciscerent.  Ego  Rogerium  Salesbi- 
riensem  episcopum  8aepedicentemaudivi,cSolutum 

(22)  Edwardus..,  nupliu  copulavit.  PostBdouardi 
ConfesBoris  morlem  Margarila  nupsit.  Frater  ejus 
Eadgar  Aetheling,  tuoc  in  Scolia  exsul,  ejus  con- 
connubio  cum  rege  Malcolm  consensit.  (6'aa;.  Chron, 
An.  1067.] 

(23)  Filiam...  constat.  e.,  filia  Mathildis  hujus 
imperatricis  mater  exstitit,  s.  c.  d.  12. 

(24)  Viderentur.  c.  d.  e.l2.,  videbanlur^  s. 

(25)  Comitem  Gloecestrae.  Robertus  creatus  est 
comes  Gloecestrffi,  A.  D.  1119.  In  Pipeio  Codice31 
Hen.  I,  hoc  lepitur  :  «  Gloecestrescire.  Et  comiti 
Gloec.  XX.  li.  nuiiiero  pro  parte  sua  comilatus.  » 

(26)  Uata,..  bcata.  e.^omissumin  s.  c.d.  g.k.  12. 

(27)  Vt  dicitur.  e.,  ut  fertur,  s.  o.  d.  1  2. 

(28)  Proccnbus.e.f  omissum  in  s.  c.  d.  12. 
\z^)  lifx.  8.  c.  il.  e  2.  I  2.,  omissum  in  e  1. 
(1^0)  Filinm.  e.,  fiUam  suam,  s.  c.  d  I  2. 

(31)  Eosqtte  mattimonio  vonjungeret.  Nuptiae  Ma- 
liidd!  cuui  Ciollridu  Piuntugenet,  posleu  romile  An- 
de^Mveiini,  coram  ejus  patre  celebratffi  sunt,  in 
bept«'nil»re  1127. 

(32)  Sacrumento.  e.,  a  sacramentOy  s.  c.  d.  12. 
(3;^)  liegis,  e.,  omibsum  in  s.  c.  d.  12. 

(34)  Anno  vicesimo  octavo,  Henrici  regoi  annus 
vigesimus  octa? ue  compietus  est  die  Augusti  quartt 
1128 ;  Saxonia  vero  Chronica  ejus  reditum  a  Nor- 
mannia  autumno  anni  1129  assignat. 


hffic  sanctitas  ;  vix  enim  anno  elapso,  cuncti,  qii 
sibi  curiales  esse  videbantur,  in  prius  vitium  red- 
derunl  :  longitudine  capillorom  cum  foeminis  cer' 
tabant,  et,  ubi  crines  deQciunt,  involuora  qusdac 
innodabant ;  obiiti  vel  potiua  ignari  senlentie  apo« 

(35)  Libenter  se  in  muliebris  sexus  habitum  ironS" 
formant,  e.,  in  muliebris  sexus  habitum  capiilorm 
longitudine  se  ipsos  transformant,  s.  c.  d.   12.  — 
Ordericus  Vitalis  (Bouq.  Xil,  696)  testatur  quan- 
tum  lotam   per  Angliam  Galliamque  crines  snoi 
curarent  in  boc  ssculo.  Mos  iste,  qui  non  apad 
laicos  tanlum  invaluit,  in  Anglia  variis  temporiboB 
in  bonore    habitus ;  conciliorumque    mandala  et 
regia  edicta  ad  illum   refrenandum  emissa  sunt. 
In  concilio  Lundi,  anno  1102  habito,  cui  prsertt 
f\  Anselmus,  jussum  est  :  «  Ut  criniti  sic  tondeaotnr 
ul  pars  aurium  appareat,  et  oculi  non  tegantur. » 
Ampliora  de  hoc  vide  in  Eadmer,  p.  81.  Anno  Heo- 
rici  Ilroi^ni  vigesimo  primo,aregemandatum  est: 
«  Rex  Willelmo  de  Percut  salutem.  Sciatis  qood 
concpssimiis  et  plenam  potestatem  vobis  dedimos 
scindendi  capilloB  clericorum  nostrorum.  qui  soot 
de  hospitio  nostro  et  fainilia  nostra,  longos  crioes 
babphlium,  et   comas  nutrientium,  et   ad  crocos 
CHpillorum  suorum  depooandos.  Et  ideo  vobis  miO* 
darnus,  quatenus  ad  hoc  roodo  debito  diligenterio- 
tendatis ;  hujusmodi  polestatem  nostram  vobiscoo- 
cessam  taliier  exequentes,  circa  predictos  capil* 
los  Bcindendos  et  crocos  deponendo8,n6  ad  capillos 
vestros  scindendos  forcipes  apponere  debeamos. 
Teste  me  ipso  apud  Glyve  secundo  die  SeploiDbrii*" 
(Rot.  Pat.  21  Han.  III.  m.  3.J 


1397 


HISTORIiE  NOYBLLiE  LIB.  1. 


13B8 


stollcfle,  «  Vir  si  comam  nutrierit,  igaomiaia  est 
illi  (36).  Anao  trice8imo(A.  D.  1130)  rex  Henricus 
transiit  in  Normanniam.  Eo  anno  defuncto  papa 
Honorio  (14  Feb.),  magna  contentione  eligendi 
apostolici  Romana  fluctuavit  Ecclesia.  Erant  tuno 
in  eadem  urbe  duo  famosissimi  cardinales,  Grego- 
riuB  diaconus  eancti  Angeli,  et  Peirus  preebyter 
cardinalis,  filius  Leonis  Romanorum  principis  : 
ambo  literis  et  industria  insignes  ;  nec  erat  facile 
695  discernere  populo  quisnameorumjustiuseli- 
geretur  a  clero.  Praevenit  tamen  pars  qufiB  favebat 
Gregorio  ut  pontifez  ordinatus  vocaretur  Innocen- 
tius  :  sparsus  esl  etiam  rumor  in  plebem  quod  ad- 
huc  Honorius  spiraret,  et  ita  fieri  prsciperet.  Au- 
clores  fuerunt  hujus  ordinationis  Willelmus  Prae- 
nestinus  episcopus.  Mathaeus  Albanensis,  Gonradus 
Sabinensis,  Jobannes  Hoslieneis,  Peirus  Cremen- 
sisde  titulo  sanctiChrysogonijHaimericus  cancella- 
rius.  At  vero  pars  aliera,  sepulto  jam  Honorio, 
annitentibus  fratribus  Petri,  locupletissimis  Ro- 
manorum  el  potentissimis,  eum  eleclum  et  sa- 
cratum  vocavit  Aoacletum.  lUaximus  hujus  ordi- 
nationis  horlator  et  auctor  Petrus  Portuensis  epi- 
scopus  fuit :  cujus  epistolam  si  posuero,  ea  omnem 
controversiam  aperiet,  pronior  lamen  in  Anacletum. 

EPISTOLA   PETRI    P0RTUENSI9   DE  EADEM    CONTENTIONI. 

§  5.  «  Pelrus  Portuensis  episcopus,  quatuor 
episcopis  Willelmo  Prffinestino,  Matheo  Albanensi, 
Gonrado  Sabinensi,  Johanni  Ostiensi. 

«  Quanta  sit  pro  vobis  tribulatio  cordis  mei,ille  solus 
novitquiomnianovit^vobisquoquemeislileriscogni. 
tumsaltemjamexparteftfissetynisiecclesiiBsentenlia 
et  communis  auctoritas  prohiberet.  De  commenda- 
tione  seu  vituperatione  personarunx  de  quibus  nunc 
eermonum  varietas  agitalur,  non  est  hujus  tempo- 
ris  judicare  :  est  qui  quaerat  et  Judicet.  Si  tamen 
quisquam  prssto  fuerit  accusare,  prffislo  erit  et  qui 
debeatrespondere;  prffisertim  cumin  vestro  et  meo, 
immo  in  totius  ecclesiffi  conspectu,  uterque  sapien- 
ter  vixerit  et  honeste,  et  quffi  officii  sui  erant  plena 
hucusque  exercuerit  libertate.  Abstinere  vos  potius 
convenit  a  sermonibus  otiosis  et  verbis  prscipita- 
tionis  :  696side  rumoribusagitur,  longesealiter 
habent  res  quam  vestrae  apud  me  litterffi  protestaa- 
tur.  Ad  haec,  ei  verba  quae  posuistis,  si  ordinis  ra- 
tionem  attenditis,  (ut,  salva  reverentia  vestra,  lo- 
quar,)  factionem  illam  vestram  qua  conGdentia,qua 
fronte,  electionem  vocare  praesumitis  ?  Gur  iHum 
vestrum  dicitis  ordinatum,  cum  prorsus  ip  causa 
ejus  ordo  non  fuerit?  Siccine  didicistis  papam  eli- 
gere  ?  in  angulo,  in  abscondito^  in  tenebrosis  et 
umbra  mortis?  Si  mortuo  papffi  vivum  succedere  fo- 
Iebatis(37),  cur  mortuum  vivere  prsdicabatis?  mul- 
to  melius  erat  mortuo  humanitatem  impendere,  et 

(36)  Vir  si  comam  nulrierU,  ignominia  esl  illi, 
I.  Cor.  XI,  li. 

(37)  Volebatis,  s.  c.  e.,  voluisiis  vel   volebatis, 
i.  2. 

(38)  Dttfn,  8.  c.  d.  e  2.  12,  omissum  in  e  1. 


X  aic  de  vifi  solalio  cogitare.  Sed  ecce,  dum  (38)  de 
mortuo  solntium  vivo  requiritis,  et  vivum  et  mor- 
tuuro  pariier  sufTocastis.  Postremo,  nec  vestrum» 
sicul  neo  meum,  fait  eligere,  sed  potius  electum  a 
fratribus  spernere  vel  approbare.  Quod  igitur,  oe- 
glecto  ordine,  contempto  canone,  spreto  etiam  ipso 
a  vobis  condito  anathemate,  me  vifconsulto  priore 
vestro,  inconsultis  etiam  fatribus  majoribus  et  prio- 
ribus,  nec  etiam  vocalis  aut  expectatis,  cum  essetis 
novitii  et  in  numero  brevi  paucissimi,  facere  prae- 
lumpsistis,  pro  infecto  habendum  esse,  et  nihil  om- 
mino  existere,  ex  ipsa  vestra  ffistimatione  potestis 
advertere.  Cito  autem  nobis  Dominus  aSuil,  et  viam 
qua  errori  vestro  contraire  possemus  ostendit ;  fra- 
tres  siquidem  vestri  cardinales  (quornm  prfficipua 

n  est  in  electione  potestas)  cum  clero,  uniferso  ex- 
petente  populo,  cum  honoratorum  oonsensu,  in  lu- 
ce,  in  manifesto,  unanimi  foto  et  desiderio,  elege- 
runtdominumPetrumcardinaleminRomanumpoa- 
lificem  Anacletum.  Hanc  ego  electienero  canonice 
ceiebratam  697  conspexi,  et  auotore  Deo  confir* 
maf i.  Huoc  ecclesia  suscipit  et  veneratur :  huno  per 
Dei  gratiam  episcopi,  abbates,  principes,  capita- 
nei,  et  barones,  quidam  per  se  ipsos,  quidam  per 
nuncios  suos,  videntibus  nobis  frequentant.  Depra- 
dationem  illam  et  crudelitatem,  quam  prffitenditia, 
non  videmus.  Quicunque  ad  eum  pro  responsia 
seu  negotiis  suis  veniunt  benigne  suscipiuntur,  be- 
nignius  revertuntur.  Redite,  jam  redite  ad  cor : 
nolite  schisma  in  Ecclesiatacere;ad  animarum  sub- 
fersionem  nolite  ulterius  laborare  :  teneat  vos  ti- 

^  mor  Dei  (59),  non  pudor  seculi.  Nunquid  qui  dor- 
mit,  non  adjiciet  ut  resurgat?  desislite  jam  menda- 
ciis,  in  quibus  impii  spem  suam  ponere  consuerunt. 
Dominus  Tiburtius  in  scriptis  suis  cum  Juraroen- 
to  (40)  testiflcatus  est,  dicene  quod  ego  diaconum 
sancti  Angeli  solum  idoneum  judicavi  ad  pontiflca- 
tus  ordinem.  Videat  ipse  quid  dixerit :  ego  in  occul- 
to  locutus  sum  nihil :  non  est  aliquis  qui  hoo  ver- 
bum  ab  ore  meo  unquam  audierit.  Hffic  fuit  senten- 
tia  mea  semper,  ut  non  nisi  sepulto  papa  de  suc- 
cessoris  persona  mentio  baberetur.  Unitatem  ec- 
clesiffi  tenui  et  tenebo  :  veritati  et  justitiffi  adhffi- 
rere  curabo,  confldenter  sperani  quia  justitia  et 
veritas  liberabit  me.  » 
Sic    prffidiotus    Petrus     Portuensis    (41),    Pe- 

D  tro  Leoni  pronior,  scripsit.  Nec  vero  pars  altera 
cessabat  quin  et  ipsum  Petrum  catulam  leonU 
diceret,  et  fautores  ejus  factionis  complioes  no-> 
minaret.  Et  illi  quidem  varia  inter  se  dubiis  de 
rebus  agebant.  Innocentius  vero  exclusus  Roma, 
traDscensis  Alpibus,  Galliam  (42)  contendit.  Ibi 
ab  696  omni  citramontana  eccleaia  incunctan- 
ter  susceptus  est  :  quin  etiam  et  rex  Henrioae, 

(39)  Dei  e.  1  2,  Domini,  e.  c.  d. 

(40)  JuraweniOf  e.,  sacramento,  s.  o.  d.  12. 

(4i)  Porluemis,  Peiro  L'ont.  e.,  Portuensis  epi- 
scopuSf  in  Petrum  Leonis  filium^  8.  c.  d.  I  2, 
(42)  Galliam,  s.  c.  d.  1  2,  Gatbam,  e. 


1399 


WILLELMI  MALMESBUKIENSIS  MONACHI 


1400 


qui  non  leviler  a  senlentia  quam  semel  proposuia-  A  sidicorum  conflictibus  multis  annis  ventilala,ltt- 


set  dejici  nnssset,  illi  apiid  Carnoium  ultro  manua 
dedil ;  et  apwi  Rolhoniugutu  non  modo  sui;^,  sed  et 
optimulum  et  eliacn  Judxoruin,  inuneiibui^  euni  di- 
gnatus  est  (43).  Nec  vero  Innocentius,  quamvis  ab 
Anglorum  et  Francorum  regibus,  simul  et  ab  impe- 
ratore  Alcmannorum,  valde  juvaretur,  nunquam 
tamenquieto  potiri  potuit,  quod  Anaclelus  RomanaB 
sedem  teneret  Ecclesiae.  At  vero  ipso  (44)  Anacleto 
defuncto  octavo  praesumpti  (ut  dioebatur)  sui  epi- 
scopatus  anno  (25  Jan.  A.  D.  1138)  dominus  Inno- 
centius  inconcussa  ad  hoc  tempus  pace  aposloIicK 
fruitur  dignitate  (45). 

§  6.   Anno  tricesimo  primo  (A.  D.   1131)  regni 
8ui  rediit  rex  (46)  in  Angliam.  Imperatrix  quoque 


dem  aliqnando  morte  Urbani  apud  Roniam  «oluti, 
vt>l  potius  deciHa  est;  nam  et  aposlulicus,  squit^li 
rei  per()i'ni>a,  religioni  et  jui!titi<«5  Meneveutisfpi- 
Bcopi  qua  decebat  senteutia  salisfecit.  Eodemeliam 
anno  Willeimus  archiepiscopus  Gaatuariae  legalio- 
nem  in  Aogliam  Romana  sedis  indulgentia,  perso* 
naliter  impetravit. 

DE    TRANSITU   RK018  HBNRIGI   ET  DE  Bf  OETB  EJUS. 

§  8.  Anno  trioesimo  secuDdo  regni  pridie  7N 
transacto,  HearicQs  noni  Augusti  (A.  D.  1133)  (qci 
diequondam  apud  WestmonasteriuaDCoronscalaMt 
acceperat  (52)  Normanniam  navigabit.  Ultimas  ilk 
falali^quoregitransitusfuit.  Miratuncprorsuspron* 


eodern  anno  natali  solo  {47)advent.iin  suu.n  exhi-  g  ^j^^^j^  ^^.^^^5^  ^^^^^^  ^„^3.^  hu,„.„ja^  „t  („  ,55 
buit ;  huhitoque  uon  parvo  procerum  conventu  apud 


Northamtunam,  priscam  fldem  apud  eos  qui  dede- 
rant  novavit,  ab  his  qui  non  dederant  accepit. 
Eodem  anno  (48)  Ludowicus  rex  Francorum,  et  in 
senium  vergens  etnimia  corpulentia  gravis,  niium 
coronarijussitutregni  successorem:  quo  non  multo 
post  casu  equi  exaDimato,  alterum  per  manum  pon- 
tificis  Romani  (49)  diademate  insiguivit.  Is,  ut  fe- 
runt  (50),  ab  antiqua  Francorum  fortiludine  non 
699  degenerans,  etiam  Aquitaniam  juri  suo  per 
uxoris  dotale  fcedus  acquisivit ;  quam  post  Ludovi- 
cum,  Karoli  magni  filium,  in  proprio  dominatu 
Francorum  reges  non  babuisse  noscuntur. 

DE   LUE  PECORUM. 


die  navem  ascenderet,  nunquam  iterum  (54)  ren^ 
surus,  quo  dudum  coronatus fuerat,  tam  diu  el  tia 
feliciter  regnaturue.  Eranl  tunc  (ut  dixi)  nonae  Ao- 
gusli;et  feriaquarta  (55)  proeecuta  sunt  elemeati 
dolore  suo  extremumtanti  principistransitum.NiB 
et  soi  ipsa  die,  hora  sexta  (56),  tetra  ferruginei&t 
poetae  solent  dicere)  nitidum  caput  oblexit,  mentci 
bominum  defectione  sua  terrens  (57) :  et  feria  sexU 
proxima,  primo  mane,  tantus  terrs  OQotas  fuitit 
penitus  subsidere  videretur,  borrifico  sono  sob 
terra  (58)  ante  audito.  Vidi  ego  et  in  eclipsi  stellii 
circa  solem  ;  et  in  terraB  motu  parietem  domusii 
qua  sedebam,  bifario  impetu  elevatum,  tertioreie- 


disse.  Fuit  ergo  rex  in  Normannia  triennio  (5^ 
§7.  Anno  tricesimo  primo   (51)  regni  Henrici  p  continuo,  et  tanto  plus  qaantum  est  inter  noDV 


(A.  D.  1132)  infesta  iues  domesticorum  animalium 
totam  pervagata  est  Angliam  :  piena;  porcorum  ba- 
rse  subito  vacuabantur :  integra  boum,  prssepia  re- 
pente  destituebantur.  Duravitsequentibusannis  ea- 
dem  pestis,  ut  nullaomnino  totius  regni  villa,  hujus 
miseriae  immunis,  alterius  incommoda  ridere  posset. 
Tunc  etiam  contentio  inter  Bernardum  cpiscopum 
Menevensem  et  Urbanum  Landavensem  de  jure  pa- 
rochiorum,  quas  idem  Urbanua  illicite  usurpaverat, 
aeterno  fme  sopita  est  :  lol  enim  ad  curiam  Homa- 
nam  appellationibus,  tot  itinerum  expensis,  tot  cau- 

(43)  Eum  dignatus  est.  s.  c.  d.  e  1,  12,  eum  sus- 
cipere  dignatus  est^  e  2. 

(44)  Ipso,  s.  c.  d.  e  1,  1  2,  omissum  in  e  I. 

(45)  Innucentius.,,  dignitate.  Papa  Innoceotius 
obiit  die  3eptembris  vigesima  quarta  1143. 

(4t>)  /?ear.  e.,  rex  Henricus,  s.  c.  d.  1  2. 

(47)  Nalatie  solo,  s.  c.  d.  e  1  I  2.  nalali  Anglix 
soto.  e  2. 

(48)  Iiodem  anno,  Philippus,  Ludovici  VI  filius 
natu  major,  palris  sui  jussu  consecratus  die  Aprilis 
decima  quarta  1129.  Quo  casu  di^functo  die  Octo- 
bris  decima  terliu  1131,  rexsecundum  suumfilium 
Ludovicum  Remis  a  Romano  pontitice  Innocentio  II 
coronandum  curuvit. 

(49)  Romani.  s.  c.  d.  12.  Remensis,  e. 

(50)  Ferunt.  s.  c.  d.  e  ^,  1  2.  dicunt,  e  2. 

(51;  Anno  tricesimo  primo.  Reclius  secundo.  Vide 
Hen.  Hnntingdon. 

(52)  Anno  incesimo secundorcgni...accepcrat.Q\idini- 
vis  omnes  mss.  habeunt  tricesimo  secundo,  manife- 
8tum  est  ex  eventibus  tncesimo  tertio  hic  requiri, 


Augusti,  quo  die  [dictum  esl  (60)]  mare  transifit, 
el  Ralendas  Decembris  (1  Dec.  A.  D.  1135),  qot 
nocte  dccessit.  Nec  vero  dabitandum,  multa  tum, 
quae  non  immerito  scribi  deberant,  in  NormaDnia 
gessisse;8ed  consilium  fuitprasterire  qu»  td  no- 
stram  notitiam  non  integre  pervenere.  OpioionM 
reditus  ejus  in  Angliam  multas ;  sive  fato  quodan, 
sive  divina  voluntate,  omnes  fruatratae.  RegoaTit 
ergo  annis  triginta  quinque,  701  et  (61)  a  nonis 
Augusti  usque  ad  kalendas  Decembris  ;  id  est,  meo- 
sibus  quatuor,  diebus  quatuor  minus  (62).  Apod 

Henrioo  regni  sui  annum  tricesimuni  compleoti 
die  Augusti  quarta  1133.  Ex  hoc  loco  et  aliis  patct 
MalmesburiensemHenrici  regnum  auBpicariaqaiB* 
ta  Augusti,  coronationis  ejus  die,  non  a  tertia  ejns* 
D  dem  monsis,  fratris  ejus  die  emortuali. 

(53)  Eo.  s.  c.  d.  e  1.  12,  eodem^  e  2. 

(54)  llerum,  e.,  xnvus,  s.  c.  d.  1  2. 

(55)  Feria  quarta.  Mercurii  die,  secundo  Aag.  h. 
D.  1133. 

(56)  Sol  ipsa  die,  hora  sexta,  Sol  eclipsim  p^ssM 
esi  die  Augusti  secunda,  post  meridiem. 

(57)  Defectione  sua  terrens,  e.  ectipsi  sua  concth 
tieris,  8.  c.  d.  12. 

(58)  Terra.  e.,  terriSy  s.  c.  d.  12. 

(59)  Triennio  .  Eectius  biennio, 

(60)  Dictum  est,  e.,  ut  dictum  estf  8.  c.  d.  1 2. 

(61)  Et.  s.  c.  d.  e  2, 12.  omilt.  in  e  1. 

(62)  Diebus  quatuor  minus,  8.  c.  d.  12,  dieln^ 
minust  e  1,  diebus  quinque  ptm,  e  2.  Computatio 
per  lunares  seu  kalendaresmcnses  Tiriat  lectiODai 
apte  conciliat. 


1401 


HlSTORIit:  NOVELLiE  LIB.  I. 


1402 


LiuDS  (63)  exercitio  venationis  inteatus»  valeludine  A  scopus  de  (ide  regis  Henrici  morientis  vere  conte- 


adversa  correptus  decubuit.  Qaa  in  deterius  (64) 
crescente,  evocavit  ad  se  Hugonem  (65),  quem  primo 
ex  priore  de  Lewis  abbatem  apud  Radingas,  mox 
Roibomagi  arcbiepiscopum,  fecerat  ;  merito  sibi, 
et  bsredibus  suis,  pro  lantis  beneficiis  obnoxium. 
Optimates  rumor  sufiB  sgritudinis  (66)  celeriter  con- 
traxit.  AETuit  et  Robertus  filius  ejus,  comes  Gloe- 
cestrffi,  qui>  pro  integrilate  Gdei  et  virtutis  emi- 
nentia,  Ttcturam  io  omne  seculum  memoriam  sui 
nominatim  promeruit.  Aquibusdesuccessoreinter- 
rogatus,  filiffi  omnem  terram  suam  citra  et  ultra 
mare  legitima  et  perenni  successione  adjudicavit ; 
marito  ejus  subiralus,  quod  eum  et  minis  et  inju- 
riis  aliquantis  irritaverat.  Septimo  incommodi  die 


slatus  est.  Funus  regaliter  curatum,  proceribusque 
vicissim  portuntibus  Rotomagum  usque  delalum 
70S  est.  Illic  in  qoodam  recessu  ecclesis  majoris 
exinteratum  est,  ne  diuturnilate  corruptum  nares 
assidentium  vel  astanlium  exacerbaret  :  reliquias 
interaneorum  in  coenobio  sanctae  Mariae  de  Pratis 
juxta  urbem  humate  ;  quod  ipse,  ut  audio,  a  matre 
sua  incboatum,  non  paucis  compendiis  honoraverat. 
Gorpus  Gddomi  servatum,  quousque  serenas  auras 
paulo  clementior  hyems  inveherct,  qus  tum  aspera 
inhorrebat. 

DE   STEPHANO   REGB   IN   BEGNUM   PROMOTO. 

§  11.  Inlerea  Stephanus  comes  Moritonii  et  Bo- 
noniae,  nepos  regisHenrici  (ut  supra  dixi),  qui  post 


transacio,  nocte   jatn    intempcsta  naturas   cessit.  n  regem  Scotiffi  primus  laicorumfidemsuam  impera- 


Gujus  magnanimos  mores  hic  dicere  supersedeo, 
quia  in  quinto  Jibro  (67)  regaiium  gestorum  ple- 
nissimeilloscontexui :  quam  Ghristiane  autem  (68) 
obierit,  bsc  subsequens  epistola  supradicti  Rotbo* 
magensis  arcbiepiscopi  docebit. 

EPISTOLA    ROTHOMAGl    ARGHIEPISCOPI    DE  OBITU    REGIS 

HENRICI. 

§9.  «  Domino  el  patri  suo  Fnnocentio  pape,  servus 
Hugo  Rothomagensis  sacenlos,  obedientiie  709 
debitum. 

c  De  domino  meo  rege,  non  sine  dolore  me- 
morando,  pie  paternitati  veBtr®  notificandum 
duximus ;  qui,  subita  prasventus  «egritudine,  nos, 
missis  quam  citissime  legatis  suis,  apgritudinis  (69) 


Irici  obstrinxerat,  in  Angliam  per  AVitsaod  matu- 
ravit  adventum.  Imperatrix  certis  ex  causis,  simul 
et  fraterejus  Robertus  comes  Gloecestrs,  cum  om- 
nibus  pene  proceribus,  redire  in  regnum  distQle- 
runt.  Quffidam  tamen  (72)  castelia  in  Normannia, 
interquffi  prfficipuum  Danfrontum^  partibus  hffiredis 
se  applicuere.  Gonstat  sane  ilio  die  quo  Stephanus 
appulsu8estAngliam,summomane,  contra  naturam 
hyemis  in  regionibus  nostris,  terricrepum  sonam 
tonitruicum  horrendofulgurefuisscutpaulo  minus 
rnundus  solfi  ffistimarelur.  lile,  ubi  a  Londonien* 
sibus  et  Wintoniensibus  in  regem  exceptus  est, 
etiamRogerum  Salesbiriensem  episcopum  et  Willel- 
mum  de  Ponte  Arcus,  custodes  thesaurorum  rega- 


lolatiis  voiuii  interesse.  Venimusad  ipsum,  et  cum  p  lium,  ad  se  transduxit.  Ne  tamen  veritas  celetur 

Inan   nlAniim  nnmif*rk««il-kiic  /»rknfA#«tmiia  4ni/liiiim     DniMif  ^  v^Aa^Anie     nmnAa    Ainc     /irknotiia     ii*rilt     fniaaAnf       nial 


>pso  plenum  moDroribusconfecimus  triduum.  Prout 
ei  dicebamus,  ipse  ore  proprio  sua  fatebatur  pec- 
cata,  et  manu  propria  pectus  suum  percutiebat,  et 
malam  voluntatem  dimiltebat.  Gonsiiio  Dei,  et  no« 
stro»  et  episcoporum,  emendationem  vite  suffi  ob- 
servaturum  sese  promittebat.  Sub  ista  promissione, 
eo  firmiter  annuente  (70),  pro  nostro  officio  terlio 
eum  et  per  triduum  absolvimus.  Grucem  Domini 
adoravit,  corpus  et  sanguinem  Domini  devote  sus- 
cepit  ;  eleemosynam  suam  disposuit,  ita  dicendo  : 
Solvamur  dehita  mea^  reddantur  liberalionex  et  soli- 
datx  quibus  (71)  debeo  ;  reliqua  indigentibus  distri- 
buantur,  Utinam  sic  fecissent  qui  thesauros  ejus 
tenebant  el  tenent !  Tandem  illi  auctoritatem  de 
unctione  infirmorum,quam  Ccclesia  a  beato  Jacobo 
apostoio  suscepit,  studiose  proposuimus  ;  et  ipsius  D     §  12.  Goronatus  est  ergo   in   regem  Siephanus 


posteris,  omnes  ejus  conatus  irrili  fuissent,  nisi 
Henricus  frater  ejus,  Wintoniensis  episcopus,  qui 
modo  (73)  apostolicffi  sedis  legatus  eit  in  Anglia, 
placidum  ei  commodasset  assensum ;  704  spe  sci- 
iicet  captus  amplissima  quod  Stephanus  avi  sui 
Willelmi  in  regni  moderamine  mores  servaret,  prss- 
cipueque  in  ecclesiastici  vigoris  disciplina.  Qua- 
propter  districlo  sacramento,  quod  a  Slephano  Wil- 
ielmus  Gantuariensisarchiepiscopus  exegit  de  iiber- 
tate  reddenda  Ecclesiffi  et  conservanda,  episcopus 
Wintoniensis  se  mediatorem  et  vadem  apposuiU 
Gujus  sacramenti  tenorem,  postea  scripto  inditum, 
loco  8U0  non  prstermittam. 

DE    GORONATIONE    REGI8    8TEPHANI,   ET  DB   M0RIBU8 

EJUS. 


pia  petitione  oleo  sanclo  eum  inunximus.  Sic  in  pace 
quievit :  pacem  det  ei  Deus,  quia  pacem  dilexitl  » 

QUOMODO    CORPUS     REGIS    HENRICI    EXINTERATUM   EST. 

§   10.    Hffic   pfffifatus    Rothomagensis   archiepi- 

(63)  Liuns.  e.,  Leonas,  s.  d.  12,  Leonibus,  c. 
(64) /n  deterius.  s.    c.    d.  e   1.  1  2,   evidentius, 
2. 

(65)  Hugonem.  Cognomine  Ambianensis. 

(66)  Su3S.  e.,  omisBum  in  s.  c.  d.  1 2. 

(67)  In  quinto  libro.  §411. 

(68)  Autem.  e.,  omissum  in  s.  c.  d.  12. 

(69)  jEgritudinis.  e.,  srgritudinis  suae,  s.  c.  d.  1  2. 

(70)  Sub  ista  promissione,  eo  firmiter  annuente. 


Angliffi  undecimo  kalendas  Januarii  (74),  Dominica 
(22  Dec,  A.  D.  1125),  tribus  episcopis  prffisentibus, 
archiepiscopo,  Wintoniensi,  Salesbiriensi,  nullis 
abbatibus,paucissimisoptimatibus,vicesimasecunda 

e.,  Sub  ista  ei  ftrmiter  annuente,  d.,  sub  ista  prO" 
missione,  s.,  Sub  ipsa  promissione  ista  ex  firmiter  an* 
nuente,  c.  l  2. 

(71)  Quibus,  e.,  qux,  s.  c.  d.  12. 

(72)  Tamen.  s.  c.  d.  e  2.  I  2,  oroissum  in  e  K 

(73)  Modo  s.  e.  I  2,  omissum  in  c.  d. 

(74)  Undedmo  kalendas  Januarii.  Plerique  con- 
temporanei  scriptoresdicuntStephanum  coronatum 
fuisse  die  Decembris  vicesima  sexta. 


1403 


WILLELMI  MALMESBURIENSIS  MONACHI 


1404 


die  posi  excessum  avunculi,anno  Dominicffi  incar-  A 
nationis  millesiino  centesimo  Iricesimo  quinto.  Vir 
quidem  impiger  sed  minusprudens(75),  armis  stre- 
nuus,  immodici  animi  ad  quslibet  ardua  inchoanda, 
lenisetexorabilisbostibus,  airabilisomnibus:  cnjus 
cum  dulcedinem  in  promissis  suspiceres,  verilatem 
tamen  dictorum  et  promissorum  efQcaciam  deside- 
rares  ;  unde  fratrie  consiliura  non  multo  post  lapso 
tempore  postponebat,  cujus  (at  dixi)  auxilio  muni- 
tu8,  el  adversantes  summoverat,  et  ad  regnum  as- 
cenderat. 

DE  HUMATIONE    REGIS   HENRICI. 

§  13.  Anno  Dominicaeincarnationismillesimo  cen- 
tesimo  Iricccimo  sexto,  postea  (76),  705  regis  Uen-^ 
rici  corpus,  ienibus  flabris  spirantibuS)  statim  post 
Natale  Domini  impositum  navi  Angliam  devectum  d 
est ;  et  apud  Radingenso  ccBoobium  (quod  et  foris 
prdediorummagnitudine^etintusreligiosorummona- 
chorum  ordinedecoraverat),priBsente  regni  succes- 
eore,  humatum  est.  Postea  vero  rex  Stephanus  in 
Northanhumbriam  pauloanteQuadra^esimam  con- 
tendit,  ut  David  regem  Scotiae,  qui  diversa  sentire 
dicebatur,  conveniret  :  nec  vero  difficulter  (77)  ab 
eo  quod  voluit  impelravit,  quia  et  illemorum  leni- 
tate,  et  propiori  jam  seuectute  infractus,  libenter 
in  otium  vel  simulatse  pacis  concessit. 

DE   ADVENTU   ROBERTI   GOMITIS   GLOECESTIt£ 

IN   ANGLIAM. 

§  14.  Eodem  anno  posl  Pascha  Robertus  comes 
Gloecestrae,cuju8prudentiamrexStephanusmaxime 
Terebatur,  venit  in  Angliam.  Is,  dum  esset  in  Nor-  n 
mannia,  mulla  cogitatione  fatigarat  animum  quid- 
nam  sibi  super  hoo  negotio  etatuendum  putaret :  si 
enim  regi  Stephano  subderetur,  contra  sacramentum 
quod  sorori  fecerat  fore  videbal ;  si  refragarelur, 
nihil  sorori  vei  nepotibus  profuturum,flibi  certe 
immaniter  nociturum,  intelligebat.  Uabebal  enlm 
(ul  supra  teligi)  rex  immensam  vim  thesaurorum, 
quos  multis  annis  rex  llenricus  avunculus  suus  ag- 
ge88erat(78);fiB8timabanturdenarii,et  hi  exquisitis- 
simi  (79),  706  fere  ad  oentummillialibras :  erant 
et  vasa  tam  aurea  quam  [argentea  magni  ponderis 
et  inffistimabilis  pretii,  et  anliquorum  regum,  et 
Henrici  potissimum,  prudenlia  (80)  congesta.  Ilanc 
copiam  gazarum  habenti  auxiliatores  deesse  non 
poterant ;  prssertim  cumessetipse  in  dando  diffu- 
8US,  et  (quod  minime  principem  decet)  prodigus.  D 
Gurrebatur  ad  eum  ab  omnium  generum  militibus 

(75)  Minus  prudens,  e.,  prudenSf  1  2,  imprudens^ 
8.  c.  d. 

(76)  Millesimo  centesimo  tricesimo  sexto^  postea, 
e.  12.,  millesimo  centesimo  tricesimo  quinto,  s. 
c.  d. 

(77)  Nec  vero  difficulter,  e.,  nec  difficilej  8.  c.  d. 
1  ^» 

(78)  Rex  Henricus  avunculus  suus  aggesserat,  e., 
avunculus  aggesserat^  8.  c.  d.  12. 

(79)  Denarii,  et  hi  exquisitissxmi,  Auctor  Dialogi 
de  Scaccario  narrat  aliquando  posl  Normannorum 
adventum  rarissimam  foisse  peouniamin  Angliaet 
nsque  ad  Henrici  I  regnum  omnia  vectigalla  regi 


et  a  levis  armatur»  homiQibu8,maximequeexFlan- 
dria  et  Brittania.  Eral  genus  bominum  rapacissi- 
mum  et  violentissimom,  qui  nihil  pensi  baberent 
vel  coemeteria  frangere  vel  ecclesias  expoliare(8i): 
religiosi  quineliam  ordinis  viros  non  solum  e<|ui8 
proturbare,  sed  et  in  captionem  abducere  :  noo 
solum  advenae,  aed  etiam  indigenae  miiites,  qui  pa- 
cem  regis  Henrici  oderant,  quod  sub  ea  tenui  victn 
fitam  transigebant.  Hi  omnes  gratanler  principias- 
senserant,  quem  levi  negotio  ad  sua  commoda  in- 
flectere  possent,  provincialium  dispendio  suas  for- 
lunas  urgentes.  Erat  prsterea  Stephanus,  oum  essei 
oomes,  facilitate  morum,  et  communione  jocandi, 
considendi,  convescendi  (82)  etiam  cum  inOmis, 
amorem  tantum  demerilus  quantum  vix  mente  aii- 
quis  concipere  queal  :  et  jam  omnes  procerea  An- 
gliffi  inejus  assensium  pronismentibus  transieraot. 
Erat  igitur  (83)  anxius  prudentisBimus  comes  ot 
illos  delicti  coargueret,  et  ad  saniorem  gententiam 
prffisenti  colloquio  revocaret,  nam  viribus  obviare 
707  nulia  propter  prsefatas  causas  dabatur  facul- 
tas  :  cui  nimirum  neo  in  Angliam  venire  liberum 
erat,nisi,quasi  defectionis  eorum  particep8,mentis 
suffi  arcanumad  tempusdissimularet.  Itaque  boma- 
gium  regi  fecit  sub  conditione  quadam,  scilicet, 
quamdiu  ille  dignilatem  suam  integre  custodiretet 
sibi  paota  servaret ;  spectato  enim  jamdudum  regis 
ingenio,  instabililatem  fldei  ejus  prffividebat. 

OE   SAGRAMENTO   QUOD   REX  STEPUANUS   FECIT  Dfi  8Ba- 
VANDA  JUSTITIA  £T   PRIVILEGIIS   BT  LEGIBU8    RKGNI. 

§  15.  Eodem  anno,  non  multo  post  adventom 
comitis,  juraTerunt  episcopi  fldelitatem  regi  quam- 
diu  ille  libertatem  ecclesiffi  et  vigorem  disciplina 
conservaret.  Ipse  quoque  juravit  juxta  tenorem 
scripti  quod  sichabeturinsubditis^tEgoStephanoe, 
Dei  gratia,  assensu  clerietpopuli,  in  regem  Anglis 
electus,  et  a  domino  Willelmo  archiepiscopo  Cantu- 
ariset  sanctffi  ecclesis  Romansiegato  consecratus, 
et  ab  Innocentio  aanctffi  Romane  sedis  pontifice 
postmodum  conflrmatus,  respectu  et  amore  Dei 
sanctamecclesiamliberam  esse  concedo^et  debitam 
reverentiam  illi  confirmo.  Nihil  me  in  ecclesia,  toI 
in  rebus  ecclesiasticis,  simoniace  acturum  vel  per- 
missurum  esse  promitto.  Ecclesiasticarom  perso- 
narum  et  omnium  clerioorum,  el  rerum  eorum,  ja- 
stitiam  et  poteslatem,  et  distributionem  bonorom 
ecclesiasticorum,  in  manu  episcoporum  esse  per- 
hibeo  et  confirmo.  Dignitates  ecclesiarum  privile- 

debita  annona  aliisque  cibariis  ad  usum^  familia 
ejus  soluta.  Henricus  aulem  primus  jussit  omnia 
pecunia  solvi.  Solutiones  ideo  efnciebantur  ad  sca- 
lam  et  ad  pensum ;  in  numero  seu  numerantio^  per 
combustionem  seu  liquando.  Quibus  pensionis  modis 
cautum  est  ut  nonoisi  probata  pecunia  vendentei 
et  ementes  ulerentur.  Quam  fortasse  ob  causam 
nummi    Henrico  regnante  cusi  eximii  habiti  sunt. 

(80)  Prudenlia,  e.,  magnanimilate^  s.  c.  d.  12. 

(81)  Expoliare,  e.,  exvilare,  8.  c.  d.  I  2. 

(82)  Convescendi,  e.  1  2,  consuescendif  s.,  omltt. 
in  c.  d. 

(83)  Igitur.  e.,  quidem,  s.  c.  d.  1  2. 


1405 


HISTORlifi  NOVELLiE  LIB.  L 


ii06 


giis  earum  coDQrmaias,  et  consuetudines  earum  A  ^^^  ^^  regia  peraonad  deoorem  defuisaet.  Itaque 


antiquo  tcnore  habitas,  inviolate  manere  statuo  et 
con(lrmo(84).Omnes  ecclesiarumVOSpossessiones 
et  tenuras,  quas  die  ilia  habuerunt  qua  Willelmus 
rez  avus  meus  fuit  vivus  et  mortuus,  sine  omnium 
calumniantumreclamatione,  eis  liberas  et  absolutas 
esse  concedo.  Si  quid  vero  de  habitis  aut  possessis 
ante  moctem  regis,  quibue  modo  careat,  ecclesia 
deinceps  repetierit,  indulgentiae  el  dispcnsationi 
mes  vel  discutiendum  vel  restituendum  reservo. 
Quscunque  vero  post  morlem  regis,  liberalitate 
regum,  largitione  principum,  oblatione  vel  compa- 
ratione  vel  qualibet  tranemutationelidcHum,  collata 
sunt,  conflrmo  pacem  mo  et  justitiam  in  omnibus 
facturum,  el  pro  posse  meo  conservaturum,  pro- 
mitto,  Forestas  quas  Willelmus  rex  avus  meus,  et  g  pore  Quadrageeim©,  transiit  mare.   Comes  etiam, 


subeo  aliquarum  ecclesiarum  tbesauri  direpti,  pos- 
sessiones  terrarum  laicis  datsB  ;  ecclesiae  clerico- 
rum  alienis  vendit»  ;  episcopi  capti,  et  (88)  res  suas 
abalienare  coacti  ;  abbatia;,  vel  amicorum  gratia, 
vel  relazationedebitorum,  indignis  concess».  Sed 
haBC  non  tam  illi,  quam  consiliariis  ejus,  scribenda 
puto  ;  qui  persuadebant  ei,  nonquam  eum  debere 
carere  denariis  dum  monasteria  essent  referta  the- 
sauris. 

710  DB  TRANSITI}  REQI8  STEPHANI  ET  ROBERTI  CO- 
MITIS  GLOEGESTRiE  IN  NORMANNIAM,  ET  DE  I^ISIDIIS 
HABITIS  ▲   REQB   l!f  GOMITEM. 

§  17.  Anno  Dominicfla   incarnationis  millesimo 
centesimo  tricesimo  septimo  (89),  rex,  primo  tem« 


Wiiielmue  secundus  avunculus  meus,  institueruni 
et  tenuerunt,  mihi  reservo  :  csleras  omnes,  quas 
Heuricus  rex  8uperaddidit,ecclesiis  etregno  quietas 
reddo  etconcedo.Siquisauiom  episcopusvel  abbas, 
vel  alius  ecclesiasticus  (85),  ante  mortem  (86)  suam 
ratiouabiliter  sua  distribuerit,  vel  distribuenda  sta- 
tuerit,  firmum  manere  concedo  :  si  vero  morte  prs- 
occupatus  fuerit,  pro  salute  anims  ejus  ecclesia 
consilio  eadem  Oal  distribulio.  Dum  vero  sedes  pro- 
priis  fuerint  pastoribus  yacus,  et  ipsfiB  et  omnes 
earum  possessiones  709  in  manu  et  cu8todia(87) 
clericorum  et  proborum  hominum  ejusdem  eccle- 
sis  committantur,donec  pastor  canonicesubstitua- 
tur.  Omnes  ezactiones,  et  meschenningas,  et  inju- 


pertentatis  illorum  et  cognitis  animis  quos  dato 
fidei  tenaciores  esse  noverat,  dispositoque  quid 
deinceps  agendum  decerneret,  ipso  (90)  die  Paschae 
mare  ingressus,  plenaque  felicilale  in  terram  eve- 
ctus  est.  Nec  multo  post,  malignitatem  adver« 
8ffi  fortundB  paulo  minus  ezpertus  est  ;  rez  enim 
eum,  incentore  quodam  Willelmo  de  Ipre,  insidiis 
inlercipere  conatuB  est.  Comes  autem  eas  per  quem- 
dam  insidiarum  conscium  priemunitus,  paratossibi 
evitavit  dolos ;  et  ouria,  quo  sepe  invitabatur,  ali** 
quaotis  diebua  abstinuit.  Rez,  consternatus  animo 
quod  insidiis  parum  profecisset,  aslutia  agendum 
ralus,  serenitate  vultus  et  gratuita  confessione  ma- 
gnitudinem  culps  attenuare  studuit.  Juravit  tamen 


slitias,  sive  per  vicecomitcs  vei  per  alios  qaoslibet      yerbis  pro  piacito  comitis  conceptis,  se  nunquam 
male  inductas,  funditus   eztirpo.  Bonas  leges,  et  C  ^^^^1^^  ^j^Q^^jgQ^lgj.j  ^^0-^^^^^^^^^.  g^^j.  jjjgglglQ  gP3. 

antiquas  ei  justas  consueludines  in  murdris,  et  pla-      tiam  reoiperetur,  manu  archiepiscopi  Hugonis  Ro- 


citis,  et  aliis  causis  observabo,  el  observari  prfleci- 
pio  et  constituo.  Apud  Oxeneford,  anno  incarna- 
tionis  Domini  millesimo  ccntesimotriceBimo  sezto, 
regni  mei  primo.  » 

QUOD     REZ    8TEPHANU8    OMNIA    RiEC    QUiE  JURAVBRAT 

PERPERAM   MOTAVIT. 

§  16.  Nomina  lestium,  qui  multi  fuerunt,  appo- 
nere  fastidio  ;  quia  pene  omnia  ita  perperam  ma- 
tavit,  quasi  adboc  tantuiu  jurasset  ut  praevarica- 
torem  sacramenti  se  regno  toti  ostenderet.  Liceat 
onim  mihi,  pace  mansuetissimi  hominis,  verum 
non  occulere  ;  qui,  si  legitime  regnum  ingressus 
fuisset,  et  in  eo  administrando  credulas  aures  ma* 


thomagensis  in  manum  Roberti  missa,  sacramen- 
tum  solidavit.  £t  hsc  quidem  egit  ille  ;  sed  nun- 
quam  plenamei  ezhibuit  amicitiam,  cujus  semper 
Buspectam  habebat  potentiam  :  itaqtie  coram  co- 
mite  (91)  pulchre  jocundeque  comitem  illum  (92) 
appelians,  retro  maledicis  verbie  mordebat,  et  qui- 
bus  poterat  possessionibus  vellicabat.  Robertas 
quoque,  arte  ariem  eludens,  occultabat  fronte  ani- 
mum  ;  711  paciflceque  regem  in  regnum  redire 
dimitteDs^ipsecommodissuisin  Normannia  manens 
intendit.  ItaStephano  multis  tumultibus  in  Anglia 
impedito,  et  nuno  super  hos  (93),  nunc  soper  alios 
irruente,  ut  merito  illi  quod  de  Ismahele  dictum  est 
ievolorum  susurris  non  ezhibuisset,  parum  ei  pro-  D  coaptari  posset,  c  quia  manus  omnium  contraillum 


(84)  Slatuo  ti  con/irmo,  e.,  concedo  et  statuOy  s. 
c.  d.l2. 

(85)  Alius  ecclesiaslicus,  e.,  alia  ecclesiaslica 
persona,  s.  c.  d.  I  2. 

(86)  Ante  mortem.  Mos  fuerat  ad  regis  usum  cor- 
ripere  omnia  quae  ecclesiastici  moriendo  relinque- 
bant.  Henricus  Uuntinduniensis  refert  mortuoGii- 
berto  Universali,  Lundiniensi  epiacopo,  viroavari- 
tia  insigni,  res  ejus  omnes,  inter  quas  arcas  auro 
argentoque  refertas  ad  serarium  translatas  fuisse. 
Anglia  sacra^  II.  698.  Aliquando  etiam  qufla  ad  mo- 
rientis  lectum  distributa  fuerant  in  nomine  regis 
repetebantur.  Vide  3.  Neub.  III.  5  (Srarpe,  563.) 
Mosilleecclesiasticorum  morluorumres  corripiendi 


versus  videtur  in  consuetudinem  clamandi  prore^e 
pocuium  et  jumentum  defuncti  episcopi,  prioris, 
abbatis.  (Vide  Rot.  Glaus.  39  Uen.  III.  m.  17  in 
dorso). 

(87)  Et  custodia»  8.  c.   d.  e  2.  12,  omissum  in 
e  1. 

(88)  Et,  e.  12.,  vel,  s.  c.  d. 

(89)  Millesimo  eentesimo  tricesimo  septimo,  s.  c.  d. 
1  2.,  millesimo  centesimo  trictsimo  sexto^  e. 

(90)  Ipso,  e.  1 2,  ipse,  s.  c.  d. 

(91)  Comiie  s.  c.  d.  1 2,  omiRsum  in  e. 

(92)  lHum^  8.  c.  d.   1  2,  omissum  in  e. 

(93)  Hos,  e.,  unoSf  s.  c.  d.  12. 


1407 


WILLELMI  MALMESBURIENSIS  MONACHI 


440S 


et  illius  contra  omne^,  »  RobKrtus  toto  anno  illo 
securum  in  Normaonia  egit  olium.  Rex  prompte 
contra  sibi  reBistentes  crebro  (ut  ferebalur)  dicere 
solebat :  «  Cum  me  in  regem  eiegerint,  cur  rae  de- 
8lituunt?perna8centiam  Dei,nunquam  rexdejcctus 
appellabor !  »  Robertus,  quasi  positus  in  spe- 
cula  (94),  rerum  providebat  exitum  ;  el  ne  de  jura- 
mento,  quod  sorori  fecerat,  erga  Deum  et  bomines 
perfidis  notaretur,  sedulo  cogitabat. 

QUOMODO  ET  QUIBUS  DE   CAUSI8   R0BERTU8  COMES   HO- 
MAGIUM   REOIS   ABDICAVIT. 

§  18.  Anno  incarnationis  Dominicae  millesimo 
centesimo  tricesimo  octavo,  inlestinis  dissidiis  An- 
glia  qoatiebatur :  multi  siquidem,  quos  nobilitas 
generis,  vel  magnitudo  animi,  vel  potius  viridioris 
aetatis  {95)  audacia,  ad  illicita  praecipitabat,  a  rege, 
bi  prsdiay  bi  castella,  postremo  quaecunque  semel 
collibuieset,  petere  non  verebantur  ;  qus  cum  ille 
dare  differret,  excusala  mutilatione  regni,  vel  quod 
eadem  alii  calumniarentur  aut  etiam  possiderent, 
illi  conlinuo  ira  commoti  castellacontra  eum  obflr- 
mabanl,  praedas  ingentes  ex  ejus  terris  agebant. 
Nec  vero  ille  aliquorum  defectione  frangebatur  ani- 
mo  ;  sed  modo  hic,  modo  illic  subitus  aderat,  sem- 
perque  suo  magis  quam  resistentium  damno  rem 
conflciebat :  multis  712  enim  ct  inagnis  laboribus 
Buis  in  cassum  eCTusis,  datis  vel  bonoribus  vel  ca> 
stellis,  simulatam  ad  tempus  pacem  ab  illis  prome- 
rebat.  Denique  multosetiam  comites,  qui  antenon 
foerant,  instituit ;  applicilis  possessionibus  et  rod- 
ditibus  quas  proprio  jure  regi  competebant.  Erant 
illi  avidiores  ad  petendum,  etis  profusior  ad  dan- 
dum  ;  quia  famaper  Angliam  volitabat,  quod  comes 


A  Gloecestrae  Robertus,  qui  erat  in  Normannia,  in 
proximo  partes  sororis  foret  adjuturus,  rege  tan- 
tummodo  ante  dirfidalo.Nec  fides  (90)  rerum  farn» 
levilatem  dcstituit :  celeriter  enim  posl  Peoteco- 
sten,  missis  aNormannia  suis  rcgi,  raore  majorom 
amicitiam  et  fidem  interdixit,  homagio  etiam  abdi« 
cato  ;  rationem  praeferens  qaam  id  juste  faceret, 
quia  et  rex  illicite  ad  regnum  aspiraverat,  et  om- 
nem  fidem  sibi  juratam  neglexerat,  ne  dicam  men- 
tilus  fuerat ;  ipsemet  quin  etiam  contra  legem 
egisset,  qui,  post  sacramentum  quod  eorori  dede- 
rat,  alieri  cuilibel  ca  vivcnte  se  manus  dare  non 
erubuisset.  Animabantniminim  mentem  ejaa  mnl- 
torum  religiosorum  responsa,  quos  super  negotio 
consuluerat :  Nullo  modo  eum  posse  sine  ignomi- 

Q  nia  vitam  praesentem  transigere,  vel  mereri  beati- 
todinem  futurae,  si  paterose  necessitudinis  sacra- 
mentum  irritum  haberet.Ad  haec  (97)  etiam  aposto* 
lici  decreti  prae  se  tenorem  ferebat,  praecipienli?  ut 
sacramento,  quod  praesenle  patre  fecerat,  obedieos 
esset;  cujus  decreti  paginam  posteriori  libello  in- 
dicere  curabo.  Haec  vir  ille,  qui  plena  satietate 
literarum  scientiam  combiberat,  magno  fructu  sibi 
fore  in  posterum  sciebat.  Caeterum,  rex  aegre  fereas 
comitis  magnanimitatem,  omnibus  71Seumpos* 
sessionibus  in  Anglia  quibus  poterat  privavit  (98), 
et  quaedam  ejus  castella  complanavit.  Solum  Bri- 
stowia  remansit,  ut  non  solum  hostes  expelleret, 
sed  etiam  crebris  regem  incureionibus  fatigaret. 
Sed  quiaprimum  librum  Novella^  Historiae  aredito 
imperatricis  (post  mortem  mariti)ad  patrem  bucus- 

C  que  protraxisse  suffecerit,  nunc  secundum  ordie- 
mur,  ab  eo  anno  quo  eadem  virago  in  Angliamve* 
nit,  jus  suum  contra  Slephanum  assertura. 


714-715 


LIBEK  SECUNDUS. 


§  19.  Anno  Dominicae  incarnationis  millesimo 
centesimo  tricesimo  nono,  venenum  malitiae,  diu  in 
animo  regisStephaninutritum,tandemcrupitin  pu- 
blicum.  Serebantur  inAnglia  rumores  jam  jamque 
adventurum  eNormannia  comitem  Roberlum  cam 
sorore ;  qua  spe  cum  multi  a  rege  non  solum  animo, 
sed  et  facto,  deficerent,  ipse  dispendia  sua  multo- 
rum  injuriis  sarciebal  (99).  Plures  etiam,  pro  sola 
suspicione  diversarum  contra  se  partium,  in  curia 
sua  contra  decus  regium  captos,  et  ad  redditionem 
castellorum,  et  ad  quascunque  voluit  conditiones, 
adduxit.  Erant  tunc  duo  in  Anglia  episcopi  poten- 
tissimi,  Rogerius  Salesbiriensis,  et  nepos  ejus  ex 

(94)  Specula.  s.  c.  d.  o  1.  12,  speculo,  e2. 

(95)  jEtalU,  s.  c.  d.  e  L  12,  animi  vel  sstatis, 
e.  2. 

(96)  Fides,  e.,  verifas,  s.  c.  d.  1  2. 

(97)  Ad  hocc,  e.,  Adde  quod^  s.  o.  d.,  Addebant 
quodt  1  2. 

(98)  Possessionibus  in  Anglia  quibus  poterat  pri* 


fratre,  Alexander  Lindocoliensis.  Alexander  ad  to- 
taroen  (ut  dicebat)  et  dignitatem  episcopii  cdstellum 
de  Niwewerche  construxerat.  Rogerius,  qui  aedifi- 
ciorum  conslruclione  magnanimum  se  videri  vel- 
let,  plura  apud  Scireburnam,  ct  apud  Divisas  mul- 
tum  terrarum  aediflciis  amplexus,  lurritas  moles 
erexerat.  Apud  Maimesbiriam  in  ipso  716  coeme- 
Q  terio,  ab  ecclesia  principali  vix  jactu  lapidis.  ca- 
slellum  Salesbiriae,  quod  cum  (100)  regii  jurispro- 
prium  esset,  ab  Henrico  rege  impetraturo,  muro 
cinctum  custodiae  suae  attraxerat.  His  moti  quidam 
potentee  laici,  qui  se  aclericis  etopum  congerieet 
municipiorum  magnitudine  superatum  iri  dolerenl, 

vavit.  Q.tpossessionibus  in  Anglia  privavit,  quanlum 
in  ipso  fuity  9.  c.  d.  l  2. 

(99)  Ipse  dispendia  sua  muUorum  injuriis  sarcie' 
hat.  e.,  ipse  injurias  suas  multorum  dispendiii  sar^ 
ciebat,  s.  d.  1  2. 

(100)  Cum.  e.  omissum  in  s.  d.  1  2, 


1409 


HISTORIiE  NOVELLiE  LTB.  II. 


1410 


caecum  inlra  peciora  (1)  vuIqus  alebant  invidise. 
Itaque  conceptas  querimonias  regi  eiTundunt : 
Episcopos,  ol)Iitos  ordlnis,  in  castcllis  sdincandis 
insanire.  Nulli  dubium  esse  debere  quin  hsc  ad 
perniciem  regis  fierent  omnia,  dum  illi,  statim  ut 
venissel  imperatrix,  cum  traditlone  ca^jtellorum 
domina;  occurrerent,  paternorum  scilicel  beneflcio- 
rum  memoriainducti.  Prsveniendos  ergo  citius,  ot 
ad  deditionem  munilionum  arctandos  ;  alioquin  re- 
gem  seram  poeuitentiam  aclurum,  cum  in  potestate 
bostium  esse  (2)  videret  quae,  si  saperet,  sibi  ap- 
ponere  potuisset.  Hasc  oplimates  saepius.  Ille,  quara- 
vis  eis  nimio  esset  fuvore  obooxius,  aliquandiu  au- 
ribus suis  blandicntes  dissiaiulavit  audire ;  molliens 
dilationis  amaritudinem,  vel  religionis  in  episcopis 
gratia,  vel  (quod  magis  opinor)  sua)  detractionis 
invidia.  Denique  illorum,  quae  proceres  suaserant, 
efTectum  non  distulit  cum  primum  folenti  se  occa- 
sio  ingessit.  Ea  fuit  hujusmodi. 

DE    CAPTIONE    EPISCOPORUM. 

§  20.  Apud  Oienefordum  circa  octavum  kaleo- 
das  Julii  (Jun.  2i)  facto  conventu  magnatum,  pra- 
dicti  quoque  pontifices  advencrunt.  Invitus  valde 
Sulcsbiriensishanc  expeditionem  incepit.  Audivi,et- 
enim  (3)  eum  dicentem  vcrba  in  hanc  sententiam : 
717  ((  Per  dominam  meam  sanctam  Mariam  (ne- 
scio  quo  pucto)  reluctatur  mens  mea  huic  itiueri  1 
Hoc  ecio,  quod  ojus  utilitatia  cro  in  curia,  cujus  est 
equinus  pulius  in  pugna.  >*  Ita  prffisugiebat  animas 
mala  futura.  Tunc,  quasi  fortuna  videretur  fa- 
vere  (4)  yoiuntati  regis,  concilalusest  tumultus  in- 
ter  homines  episcoporum  et  Alani  comitis  Brittun- 
niae  pro  vcndicandis  hospitiis  :  eventu  miscrabili, 
ut  homines  episcopi  Saier^biriousisecclcsiae(5j,men- 
8U!  assidentcs,  semcgis  epulis  ad  pngnam  prosili- 
rent.  Primo  maledictis,  mox  gladiis  res  acta.  Sa- 
lellites  Alani  fugati  (6),  nepos  ejus  paulo  minus  oc- 
cisus  :  victoria  non  incruenta  episcopulibus  cessil ; 
multis  sauciatis,  uno  etiam  milite  interfecto  (7). 
Rex,  occasione  ucccpta(8),  perantiquos  incentores 
conveniri  jussit  episcopos  ut  curiae  su£B  (0)  satisfa- 
cercnt  dc  hoc,  quod  homincs  eorum  paccm  ipsius 
exturbasscnt :  uiodus  sutisfuctionis  foret,  ut  claves 
castellorum  suorum  quasi  fidci  vades  traderent. 
IIlos  ad  satisfuciendum  paratos,  sed  de  deditione 
caBtellorum  cunctantes,  ne  abirent  urctius  asser- 
vari  proscepit.  Ita  Rogerium  episccpum  absquevin- 

(1)  Pectora.  e.jpeclus.,  s.  d.  1  2. 

(2)  Esse.  e.,  omissura  in  s.  d.  12. 

(3)  Etenim.  e.,  omissum  in  s.  d.  1  2. 
(A)  Favere,  e.,  famulari^  s.  d.  1  2. 

(o)  Ecdesix.  e.,  oniissum  in  s.  d.  I  2. 

(6)  Satellitrs  Alani  fugati.  Vide  infra.  §.  24. 

(7)  Interfecto.  e  ,  occiso,  s.  d.  1  2. 

(8;  Occasione  acccpta.  e.,  occasionem  aucupatus^ 
8.  d.  1  2. 

(9)  Suoi.  s.  d.  e  2.  1  2,  omifsura  in  e  1. 

(10)  CancellariumUui.  /itoawrfrumsuperscriptum 
cst  doleto  vorbo,  sed  non  recte.  Hogerius,  Anjjli» 
cancellarius,  fiiius  erat  Rogerii  Saresberiensis  epi- 
scopi,  et  Maudiae  Ramesbcriensis,  pellicis  ejus. 


A  cults,canceliarium(i0),quinepose886,velplusquam 
nepos,  ejusdem  episcopi  forebatur,  compeditum, 
duxit  ad  Divisas^  si  vel  caslellum  recipere  posset, 
multi8(il)  et  vix  numerabiiibus  sumptibus,  noa 
(ut  ipse  718  praesul  dictabat)  ad  ornarnentum, 
sed  (ul  se  rei  veriias  habet)  ad  ecclcsio)  detrimen- 
tum,  sediticatum.  In  ipsa  ohsessione  castella  Sales  - 
biria?,  Sciresbumis,  Malmesbiriffi  regi  data  :  ipsae 
Divisae  post  triduum  redditse,  cum  sibi  ultroneum 
jejunium  episcopus  indixisset,  ut  hacangustla  sua 
animum  (12)  episcopi  Eliensis,  qui  eas  occupave- 
rat,  flecteret.  Nec  Alexander  (13)  epi&copus  Lindo- 
coliensis  obstinatius  egit,  redditione  castellorum 
Niwcrh  et  £sleClord(14)  liberationem  mercatus. 
§  21.   Hoc  regis  factum  in  diversas  sententias 

P  solvit  ora  multorum.  Quidam  dicebant  jure  casteU 
lis  alienatos  episcopos  videri,  qufls  prster  scita 
canonum  sediOcassent :  illos  evangelistas  pacis  esse 
debere,  non  architectos  domorum  quse  auctoribus 
maleflcii  iorenl  refugium.  Haec  amplioribus  ratloni- 
bus  et  sermonibus  agebat  Uugo  archiepiscopus  Ro- 
thomagi,  quantum  illa  facundia  potcrat  maximufl 
legis  propugnator.  Alii  contra,  quorum  parlibufl 
assistebut  Henricus  Wintoniensis  cpiscopus,  sedis 
apostolicse  in  Anglia  legatus,  frater  regis  Stephani, 
ut  ante  dixi ;  quem  nec  fraterna  necoasiludo,  nec 
periculi  metus,  a  vero  tunc  (15)  exorbitare  cogebut. 
Sic  porro  dicebat :  «  Si  episcopi  tramitem  justitiae 
iu  uliquo  Iransgrederentur,  non  esse  regis,  sedca- 
nonum  judicium  ;  sinepublico  et  eccleeiastico con- 
cilio  illos  nulla  possessione  privari  debuisse  :  regem 

G  id  noM  rcctitudiniszelo(l6),8ed  commodisui  com- 
pcndio  fecisse ;  qui  castella  non  ccclesiis,  ex  quarum 
719sumptibusetinquarumterriscon8tructaerant, 
reddiderit,  sed  luicis,  eisdemquc  parum  religiosis 
contradiderit.  »  Ista  vir  ille  tum  privalim,  tum 
etiam  publice  coram  rege  affirmans,  ejusdemque 
aures  dc  liberatione  et  restitutione  pontificum  ap- 
pellans,  omnem  consumpsit  operam,  in  nullo  au- 
ditus  :  quapropter,  vigorem  canonum  experiendum 
ratus,  concilio,  quod  quarto  kalendas  Septembris 
(Aug.  29)  celebraturus  erat  Wintoniae,  fratrem  in- 
cunctanter  adesso  priscepil. 

DE  C0.NCIL10   UABITO  PRO  CAPTIONE  RPISCOPORUM. 

§  22.  Dicto  dic  omnos  fere  epi^copi  Angliie,  cum 

Thetbaldo  archiepiscopo  Gantuariae  qui  Willelmo 

n  succGSserat,  venerunt  Wintonium.  ArchiepiscopuB 

(11)  Si  vel  casiellum  recipere  posset,  multis.  e  1., 
sciiv^et  castellum  multiSf  s.  1  2,  serundum  casteltum 
muttis,  d.,  e  2,  legit  s.  pro  si  vel. 

(12)  Animum.  e.,  animositatem,  8.  d.  1  2.  Gesto- 
rum  Stcphani  auctor  narrat  ulrumque  episcopum, 
re^is  jussu,  cibo  privaturo.  Quorum  unus  in  stabu- 
lo,allerin  villcollula  recludebatur.  (Flor.  Wigorn. 
Contin.  A.  D.  1138.) 

(13)  Alexanftcr.  e.,  omissum  in  s.  d.  1  2. 

(14)  Casteltorum  Niwerh  et  Eslefford.  e.,  castelli, 
8.  d.l2. 

(lo)  Tunc.  e.,  oralssum  in  h.  d.  1  2. 
(16)  Bectitudinis  %elo.  e.  l  2,  ex  reclitudinis  xelo^ 
8.  d. 


1411 


WILLELMI  MALMESBURIENSIS  MONACHI 


1412 


Bboracensis  Tarstinus  pro  valetudine  qua  gravaba- A  oS^^^Bi}  "^  ^^^  multo  post  oam  responso  (20) 


tur,  vix  enim  animi  viribus  corpus  regebat,  csteri 
vero  pro  guerra,  literis  absenliam  suam  ezcasarunt. 
Lectum  est  primo  in  concilio  decretum  Innocentii 
paps,  quo  jam  a  kalendis  Martii  (si  bene  comme- 
mini)  partes  sollicitudinis  suae  idem  aposlolicus 
domino  episcopo  Winloniensi  jure  lcgationis  in  An- 
glia  injunxerat.  Exceptum  id  summo  favore,  quod, 
diuturniiatetemporistemperantiamsuamostendens 
episcopus,  non  se  prsrupta  legatum  promulgasset 
JHCtantia.  Processit  deinceps  in  concilio  sermo  ejus- 
dem  Latialiter,  ad  literatos  habitus,  de  indignatione 
captionis  episcoporum  :  quorum  Salesbiriensis  in 
camera  curiae,  Lindocoliensis  in  diversorio  suo  in> 
tercopti  essent ;  Heliensis,  exemplunisimile  veritus, 
veloci  prorugio  ad  Divisas  se  calamitati  exemisset. 
«  Scelus  miserabile  regem  ab  incentoribus  ita  foisse 
seductum,uthominibussuis,praB8ertimepiscopis,in 
curise  sus  pace  manus  injici  jussissel.  Adjecta  esset 
regio  dedecori  coelestis  injuria,  ut,  sub  obtento  culpae 
pontificom,  ecclesiae  790  possessionibus  suis  spo- 
liarentur.  Sibi  regis  contra  Doi  legcm  excessum 
tanto  dolori  esse,  ul  roallet  se  mullo  dispendio  et 
corporis  et  rerum  suarum  afflci,  quam  episcopalem 
celsitudinem  tanta  indignitate  dejici.  Quin  etiam 
regem  de  emendatione  peccati  multotiens  commo- 
nitum  (17),  postremo  (18)  concilii  vocationem  non 
abnuisse.  Proinde  archiepiscopus  et  caeteri  consuie- 
rent  in  medium  quid  opus  esset  facto  :  se  ad  execu- 
tionem  coneilii  nec  pro  regis,  qui  sibi  fiater  erat, 
amicilia,  nec  pro  damno  possessionum,  nec  eliam 
pro  capitis  periculo,  defoturum.  » 

§  23.  Dum  haec  ille  sensim  per  amplincationem 
exponit,  rex,  causse  suae  non  difflsus,  comites  in 
concilium  misit,  quaerens  cur  vocatus  esset.  Re- 
sponsum  est  a  legato  ex  compendio  :  c  Non  debere 
itlum,  qui  se  Gbristi  fldei  subjectum  meminisset, 
indignari  si  a  ministris  Ghristi  ad  satisfactionem 
vocatus  esset,  tanti  reatus  conscius  quantum  no- 
stra  secula  nusquam  vidissent.  Gentilium  quippe 
seculorum  opus  esset  episcopos  incarcerare,  et 
possessionibus  suis  exuerc.  Dicerent  ergo  fratri, 
quod  si  consilio  suo  placidum  commodare  digoa- 
retur  assensum,  tale  illi  Deo  auctore  largiretur,  cui 
nec  ecclesia  Roroana,  nec  curia  regis  Franciae,  nec 
ipse  comus  Thetbaldus  fratcr  amborum  (sapiens 


reversi  sunt.  Gomitabatur  eos  Alberious  qaidam  de 
Ver,  homo  causarum  varietatibus  ezercitatus.  Is 
responsum  regisretulit,  et  quantam  potuit  caosam 
antistitis  Rogerii  (episcopus  enim  Alexander  ab- 
erat  (21),  quem  manutenuit  (22)  gravavit ;  modeste 
tamen,  sine  ulla  verborom  contumelia:  quamvis 
quidem  comitum,  astantes  juxta,  crebro  loquelam 
ejusinterrumperent,  probrainepiscopumjacientes. 
§  24.  llaec  ergo  fuit  summa  dictorum  Alberici: 
«  Multis  injuriis  Rogerium  episcopum  aCfecisse  re- 
gem  Stephaaam  :  rarissime  ad  curiam  (23)  venisse 
quin  horoines  sui,  de  ejus  potentia  praesumentes, 
seditiones  movissent.  Qoi  eam  saepe  (24)  alias,  tum 
nuper   apud  Oxenefordum  fecissant  impetum  in 

p  homines  et  in  ipsum  nepotem  comitis  Alani ;  in  ho- 
mines  etiam  Hervei  de  Liuns,  qui  esset  tant»  nobi* 
litatis,  tanti  supercilii,  ut  nunquam  regi  Henrico 
petcnli  animum  induiserit  in  Angliam  venire.  In 
injuriam  ergo  regis  Stephaoi  redundare,  pro  cujus 
amore  venerit,  quod  ea  (25)  tanta  vis  illata  sit.  Epi- 
scopum  Lindocoliensem,  ez  veteri  odio  in  Alanaro, 
seditionis  per  homines  suos  auctorem  fuisse.  Epi- 
scopum  Salesbiriensem  inimicis  regis  clam  favere, 
dissimulatainterim  pro  tempore  versutia :  id  regem 
ex  multis  indubitanter  comperisse  \  eoque  potissi- 
mum,  quod  Rogerium  de  Mortemer,  cum  militibns 
regiis  quo»  ducebat  (26),  in  summo  do  Bristowiea- 
sibus  metu,  nec  una  nocte  idem  episcopus  Malmes- 
biriae  maneredimisisset.  Omnibusesseinore,  qood, 
statim  ut  imperatrix  venissel,  792  ille  ad  eam 

C  cum  nepotibus  et  castellis  se  conferret.  Rogerios 
itaque  captus  sit  non  ut  episcopus,  sed  ut  regis  ser- 
viens,  qui  et  procurationes  ejus  administraret  et 
solidatas  acciperet.  Gastellanon  per  violeatiaro  rex 
eripuerit,  sed  episcopi  ambo  gratanter  reddiderint, 
ut  calumniam  de  tumultu|quem  inouriaconcitave- 
rant  evaderent.  Aliquantum(27)  pecuniarum  rexin 
castellisinvenerit,  quaeipsiuslegitimeessent;  quia 
eas  tempore  regisHenrici,  avunculi  et  antecessoris 
sui,  ex  flsci  regii  redditihus  Rogerius  episcopus  col- 
legisset.  Eis  tamen,  sicut  et  castellis,  idem  praesal 
pro  timore  commisaorum  in  regem  libens  cesserit: 
inde  non  deesse  testes  regi.  Ipsam  proinde  velle  at 
pacta  inter  se  et  episcopos  rata  permanerent.  » 
§  25.  Reclamatum  est  ab  episcopo  Rogerio  contra 


profecto  vir  et  religiosus)  ex  ratione  contraire  pos-  n  sermones  Alberici,  quod  nunquam  regis  Stephani 


set,  sed  quod  favorabiliier  complecti  deberent.  Gon- 
sulte  vero  in  praesentiarum  rex  faceret,  si  vel  ratio- 
nem  facti  sui  redderet,  vel  canonicum  judiciam 
subiret.  Ex  debito  etiam  oportere  ut  ecclesias  favo- 
ret,  cujus  sinu  exceptus,  non  manu  roilitum  in  re- 
gnum  promotus  fuisset.  »  Gum  (19)  dioto  comites 

(17)  Commonitum,  e.  1  2,  admonitumf  s.  d. 
fl8)  Postremo.  e.,  postremo  tunCf  s.  d.  1  2. 
jl9)  Cum,  e.,  Sic  cum^  s.  d.  12. 

[20)  Cum  responso,  e,,  proviso  responso,   s.    d. 
12. 

(21)  Aberat,  e.,  abierat,  s.  d.  1  2. 


roinister  foisset,  nec  ipsius  solidatas  accepisset: 
roinae  quinetiam  ab  animoso  viro,  et  qui  malis  era- 
besceret  frangi,  prolatae,  si  jastitiam  de  rebus  sibi 
ablatis  in  illo  conoilio  non  invenisset,  eam  in  aa- 
dientia  majoris  curiae  quaerendam.  Leniter  legatas, 
ut  caetera  :  «  Omnia  quae  diountur  contra  episcopoi 

i22)  Quem  manutenuit,  e.,  omissum  in  8.  d.  12« 
23)  Curiam,  e.,  curiam  regis,  8.  d.  12. 
24)  Scepe.  s.  d.  e  2. 1 2,  omissum  in  e  1, 
(25)  Ea,  e.,  ei,  s.  d.  12. 
(26|  Ducebat.  e.,  duciitabat,  8.  d.  12. 
(27)  Aliquantum.  e,,  atiquantulum,  s.  d.  1  2. 


1413 


HISTORI^  NOVELLiE  LIB.  II. 


1414 


prius  in  concilio  ecclesiastico  et  accusari  et  an  vera  A 
essent  decuisBet  inquiri,  quam  in  indemnes  contra 
canonum  decreta  sententiam  proferri.  Rex  itaque 
faciat,  quod  eliam  in  forensibus  judiciis  legitimum 
eal  fieri,  ut  refesliat  episcopos  de  rebus  suia:  alio- 
quin  jure  gentium  dissaisiti  non  placitabunt.  » 

§  26.  Diclis  in  hunc  modum  utrobique  mullis 
causa  petilu  regis  in  po^terum  diem  diiata;  nec  mi- 
nus  in  crastinum,  ad  adventum  archiepiscopi  Ro- 
thomagensis  postriciie  prolongata.  Is  ubi  venit,  Tl%Z 
omnium  suspensis  animis  quidnam  afferrei,  dixit  se 
concedore  ut  episcopi  castella  haberent  si  se  jure 
habere  debero  per  canones  probare  possenl ;  quod 
quia  non  possent,  extremoe  improbitatis  esse  contra 
canones  nili  velle.  «  Ei  esto  (inquit)  justum  sit 
ut  habeanl  :  certe,  quia  suspectum  est  tempus,  se-  n 
cundum  morem  aliarum  gcntium,  optimates  omnes 
clafes  munitionum  suarum  debenl  voluntati  regis 
contradere,  qui  pro  omnium  pace  debet  militare. 
Ita  omnis  controversia  episcoporum  infirroabi- 
tur  (28)  ;  aut  enlm  secundum  canonum  scita  injus- 
tum  est  ut  habeant  castella ;  aut,  si  hoc  ex  (29)  in- 
dulgentia  principali  toleratur,  ut  tradant  claves 
necessitati  temporis  debent  cedere.  » 

§  27.  His  praedictiis  subjocit  (30)  causidicus  Albe- 
ricus  :  Siguificatumesse  ret:iquodmurmurarcnt(31) 
inter  se  pontifices,  purarentque  aliquos  ex  suis  con- 
tra  eum  Romam  miliere.  «  Et  hoc,  ait,  laudat  vobis 
rex,  ne  quisquam  vestrum  praesumat  facore  ;  quia» 
si  quis  contra  voluntatem  suam  et  regni  dignita- 
tem  ab  Anglia  quoquam  iret,  difficilis  ci  fortassis 
reditus  foret.  Ipse  quinetianf;,  qiiia  se  gravari  vidct,  ^* 
ultro  ad  Romam  appellat  vos.  » 

g  28.  Haec  postquam  rcx,  partim  quasi  laudando, 
pirlim  minando,  mandasset,  intcllcctum  est  quo 
tendcret.  Quapropter  ita  discessum  est,  ut  nccipse 
censuram  canoaum  pati  vellet,  nec  episcopi  in  eum 
exerere  consuitum  (32)  ducerent :  dupliciex  causa 
seu  quia  principcm  excommunicaresine  apostolica 
conscientia  temcrarium  esset  ;  724  seu  quoniam 
audirenl,  quidam  etiam  viderent,  gladios  circa  se 
nudari.  Non  enim  jam  ludicra  erant  verba,  sed  de 
fita  et  sanguine  pene  cerlabatur.  Non  omiserunt 
tamen  tegatus  ei  archiepiscopus  quin  tenorem  oHicii 
sui  prosequerentur  :suppliciter  enim  podibus  regis 
in  cubiculo  afTupi,  oraverunt  ut  misererelur  eccle- 
sifle,  misereretur  animae  et  fama;  suae,nec  pateretur  ]) 
fieri  dissidium  inter  regnum  ct  sacerdotium.  Ille 
dignanter  assurgcns,  quamvis  a  se  facti  eorum  amo- 
liretur  invidiam,  malorum  tamen  prfleventus  con- 
siliis,  nullam  bonarum  promissionum  exhibuiteffi^ 
caciam. 

(28)  Infirmabitur.  e.,  in/irmabatur,  8.  d.  12. 

(29)  Bx,  e.  1.,  pro,  s.  d.  e  2,  1  2. 

(30)  Subjecit,  e.,  akdidit,  s.  d.  12. 

(31)  Murmurarent,  e.,  minarentur,  s.  d.,  minita^ 
rent,  1 2. 

(32)  In  eum  exererc  consultum,  e.,  eum  execrare 
ronsuetum,  d.,  eum  consuetum  exerere,  s,,  eum  exe* 


DE    ADVENTU     IMPERATRIGIS    ET    ROBERTI    COMITIS    IN 

ANGLIAM. 

§  29.  Kalendis  Septembris  (Sept.  1)  solutum  est 
concilium.  Pridieverokalendarum  Oclobrium(8ept. 
30.)  comes  Robertus,  landem  nexus  morarum  elu- 
ctatus,  cum  sorore  imperatrice  invectus  est  Anglice, 
fretus  pietate  Dei  et  fide  legitimi  sacramenti :  cee- 
terum,  multo  minore  armorum  apparatu  quam  qais 
alius  tam  periculosum  bellum  aggredi  tentaret,non 
enim  plusquam  centum  ct  quadragintamililestunc 
secuffl  adduxit.  Testimonio  veridioorum  relatorom 
sermomeusnititur.  Dicerem,  nisiadulatio  videretur, 
non  imparem  fuisseillum  (33)  JulioCaesari  duntaxat 
animo,  quem  Titus  Livius  commemorat  quinque 
solum  cohortes  habuisse  quando  civile  belium  in- 
choafit  ;  cum  quibus,  inquiens  (34),  orbem  terra- 
rum  adortus  est.  Quamvis  iniqua  comparaiione 
Julius  ct  Robertus  conferantur  :  Julius  enim,  vera 
fidei  extorris,  in  fortuna  sua  (ut  dicebat)  et  legio- 
num  virtute  spem  7!lft  reclinabat:  Robertus,Chri- 
sliana  pietate  insignis,  in  Sancli  Spiritus  etdominaB 
sanclse  Mariae  patrocinio  totus  pendulus  erat.  lile  ia 
lota  Gallia,  et  partim  in  Germania  et  Rritlannia, 
fautores  habens,  omnem  etiam  Romanam  plebem, 
excepto  senatu,  muneribus  sibi  devinxerat  :  iste, 
praeter  paucissimos  qui  fidci  quondam  jurat»  non 
immemores  erant  in  Anglia,  optimates  vel  adver- 
santes  vel  nihil  adjuvantes  expertus  est.  Appulit 
ergo  Arundelium  ;  ihique  novercae  suae,  quam, 
amissa  matre  impcratricis  (ut  praefatus  sum),  Hon- 
ricus  rox  quondam  lecto  copulaverat,  lula  (ut  pu- 
tabat)  custodia  sororem  interim  delegavit.  Ipse  per 
tam  confertam  barbariem,  vix  dum  (ut  audivi) 
duodccim  miiitibus  comilatus,  Rristou  contendit ; 
occurrente  sibi  medio  itineris  Briano  fiiio  coroitia 
ex  Walcngeford.  Neo  multo  post  cognovit  sororem 
ex  Arundello  profectam  ;  noverca  enim  fceminea 
levitate  fidem,  toliens  eliam  missis  in  Normanniam 
nunciis  promissam,  fefoilerat.  Dedit  rex  porro  (35) 
imperalrici  Wintoniensisepiscopi  Ilenrici  etoomitis 
Mellenlensis  Walleranni  conductum  ;  quemcuilibely 
quamvis  infestissimo  inimico,  negare  laudabilium 
militum  nios  non  cst.  Et  Wallerannus  quidem  ultra 
Galnam  tendere  supersedit,  episcopo  in  conductu 
perseverante.  Gonlriictis  ergo  comes  celeriter  copiis 
ad  metas  a  rege  datas  advenit,  sororemque  ad  Bri- 
stou  tutior  (36)  perduxil.  Recepit  illam  postea  in 
Gloecestram  Milo,  qui  castellumejusdem  urbissub 
comite  habebat  tempore  regis  Henrici,  dalo  ei  ho- 
magio  et  fidelitatissacramento:  nam  Cttdem  civitas 
caput  est  sui  comitatus. 


rere  consulium^  1  2. 

(33)  Itlum^  e.,  omissum  in  s.  d.  12. 

(34)  Inquiena,  Hoc  verbum  redundare  vidotur. 

(35)  Porro.  e.,  ergo,  s.  d.  12. 

(36)  Ad  Briston  tutior.  e.,  Bristowe  ad  tutiorUf  s, 
d.  12. 


1415 


WILLELMI  MALMESBURIENMS  MONACHI 


1418 


726  QUOMODO  REz  CEPERAT  MALMEs*BiR!AM  ET  DE  A  i*um,  ipsum  postrcmo  regDum  fidel  ejus  comroiU 


0B9IDI0NB  TROHBRIGIiG. 

§  30.  (37)  Nonis  Octobris  (Oct.  7)  Robertus  qui- 
dam  filius  HubertiJmmaDisao  barbarus,  castelium 
Malmesbiris,  quod  Rogerius  eplscopus  infausto 
auepicio  incboaverat,  furlim  noctu  ingreasuSyCom- 
bustoque  vico,  quasi  magno  triumpho  gloriatus 
est.  Veruntamen  ante  quindecim  dies  lcetitia  exci* 
dil,  arege  fugatus.  Castellum  praecepit  rex  ioterim 
asservnri,  quoad,  pace  data,  possel  destrui.  Ipse 
vero  rex,  antequAm  Malmesbiriam  venisset,  quan- 
dam  muniliunculam  MiloQis8upernominati,Cernei 
nomine,  occupaverut,  ibique  miliies  suos  posuerat. 
Quapropter,  sicut  et  ibi  (38)  et  Malmesbiriae,  alias 
sibi  successurum  sestimans,  castellum  Hunfridi  de 


tere  :  cancellarium  initio  regni,  nec  malto  post 
episcopom  Salesbiriie,  fecit.  Rogerius  ergo  agebat 
causas,  ipse  moderabatur  expensas,  ipse  servabat 
gazas ;  hoc  quando  rex  erat  in  Anglia,  hoc  sine 
socio  et  teste  quando  (quod  crebro  et  diu  accidit) 
morabatur  Normanni®.  Nec  solum  a  rege,  sed  etab 
optimatibus,  7!I8  ab  his  etiam  quos  feJicitatis  ejas 
invidia  clam  mordebat,  maximeque  a  miQistris  et 
tunc  (42)  debitoribus  regis,  el  qufficunqae  peoe 
cogitasset  conferebantur.  Si  quid  possessionibas 
ejus  contiguum  erat  quod  suis  utilitalibus  conda- 
ceret,  continuo  vel  prece  vel  pretio,  sin  minusvio- 
lentia,  extorquebat.  Ipse,  singulari  gloria  (quantum 
noslraaeta8reminiscipotest)iQdomibu8cdincandi8, 


Buhun,  qui  partibus  imperatricis  fayebat,  vocabulo  n  splendida  per  omncs  possessiones  suas  construxit 

mmm  ••  •  •    .  1**1  t**A  ^*^        l^laA  I  *  *1^  t  «  _1* 


Trobrigge,  invasit,  &ed  irritus  abiit. 

QUOMODO   HEREFORD   CESSIT   IMPERATRICI. 

g  31.  Tota  itaque  regio  cirea  Gloecestram  usque 
profundas  Guallias,  partim  vi,  partim  benevolentia, 
pedetentim,  residuis  illius  anni  mensibus,  se  domi> 
Q»  imperatrici  applicuit.  Aliquandi  castellanorum, 
intra  munitiones  suas  se  contutantes,  exitum  rerum 
speculabantur.  Civilas  Hereford  sioe  difflcultate 
recepta  :  pauci  roilites,  in  castelio  animis  obstina- 
tis  80  includentes,  a  foria  (39)  ohsessi.  Appropin- 
quavit  rex  si  forte  laborantibus  opem  aiiquam 
comminisci  posset  :  sed,  frustrutus  voto,  inglorius 
discessit :  equitavil  eliam  juxta  Brislou,  superius- 
queconlendens,  fillas  qu«fueruntin  circuiiu  Dune- 
stor  combussit,  1%7  nihil  omnino(in  quantum  va« 


habitacula,  in  quibus  solum  tuendis  successorum 
ejus  frustralaborabitopera;  sedem  unam  mirificis 
ornamentis  el  sediGciis,  citra  ullam  expensarum 
parcimoniam,  in  immensum  extulit.  Erat  prorsus 
mirum  viderode  homine  illo,  quanta  eum  in  omni 
genere  dignilatum  opum  sequebatur  copia,  elquaPi 
ad  manum  affluebat  :  quantula  illa  gloria,  (qaa 
quid  possut  accidere  majus? )  quod  duos  nepotes, 
BUd9  educationis  opera,  honeslsB  literalur»  et  in- 
dustrise  viros,  efTecit  epiecopos  ;  nec  vero  exilium 
episcopatuum,  sed  LindocoiieoBis  et  Heliensis, 
quibus  opulenliores  nescio  si  habeat  Angiia.  Sen- 
tiebat  ipse  quantum  posset,  et,  aiiquando  durias 
quam  talem  virum  deceret,  Divinitatis  abutebator 
indulgentia.  Denique,  sicut  poeta  quidam  de  quo- 


lebat)  reliquum  faciens  quod  posset  inimicis  suis  G  dam  (43)  divite  dicit, 


esui  vel  alicui  usui  esse. 

DE   OBITU   ET  MORIBUS  ^OGERII    EPISGOPI    SBLESBIRI^. 

§32.  Tertio  idus  Decemhris  (Dec.  11)  Rogertus 
episcopus  Salesbiriffi  febrem  quartanam,  qua  jam- 
dudum  quassabatur,  beneficio  (40)  mortis  evasit : 
dolore  animi  aiunt  eum  contraxisse  valetudinem, 
utpote  tantid  et  tam  crebris  a  rege  Stephano  pui- 
satum  incommodis.  Eum  mihi  videtur  Deus  exem* 
plum  divitibus  pro  volubilitate  rerum  exhibuisse, 
ne  sperentin  incerto  divitiarum  ;  quas  quidam,  ut 
ait  apostolus  (4 1 ),  appetentes  a  fide  naufragaverunt. 
Insinualus  est  primo  comiti  Henrico  qui  postmo- 
dum  rex  fuit,  pro  prudentia  res  domesticas  admi- 
nistrandi,  et  luxum  fainiliae  cohibendi.  Fuit  enim 


Diruity  sedificat^  mutat  quadrata  rotundis  (44) ; 
ita  Rogerius  abbatias  in  episcopatum,  res  episco- 
patus  in  abba(iam,allerare  conatus  est.  Malmesbi- 
riense  el  Abbadesbiriense,  antiquissima  ccenobia, 
(quantum  in  ipso  fuit)  episcopatui  delegavit:  Sci- 
reburnensem  prioratum,  qui  proprius  est  episcopi 
Salesbiriensis,  in  abbatiam  mutavit;  799  abbatia 
de  Hortuna  proinde  destructa  et  adjecta.  Hsc  tem- 
pore  regis  Henrici,  sub  quo  res  ejus  (ut  dixi)  ma- 
gnis  successibus  floruerunt :  sed  enim  sub  Stephano 
rege  (45)  (sicut  praeilixi)  retro  sublapsie  sant ;  nisi 
quod  in  initio  regni  ejus  nepotibus  suis,  uni  can- 
celiariam,  alteri  thesaurariam,  sibi  burgum  Mal- 
mcsbiriffi  impetravit,  subinderege  familiaribussuis 


Henricus  ante  regnum  in  expensis  parci  animi  et  n  ingeminante,  «  Per  nascentiam  Dei  !  medietatem 

Angliffi  darem  ei,  si  peteret,  donec  tempos  perlrans- 
eat  :  ante  deficiet  ipse  in  petendo,  quam  ego  in 
dando.  »  Poslerioribus  annis  forluna,  nimiam  et 
ante  diu  ei  blandita,  ad  extremam  scorpiacea  cra* 
deliter  bominem  cauda  percussit.  Quale  fuit  iliud, 
quod  ante  ora  sua  vidit  bomines  bene  de  se  me. 
ritos  sauciari,  familiaris8imummiIitem(45)obtruQ- 


frugi,  penuria  scilicet  rei  familiaris  astrictus^  fra 
tribus  Willelmo  el  Roberlo  arroganter  eum  tra- 
otantibus.  Cujus  cognitis  moribus,  Rogerius  ita 
eum  tempore  inopiae  demeruit,  ut,  cum  ille  solium 
regni  ascendisset,  nihil  ei  vel  parum  negaret  quod 
ipse  petendum  pulasset :  largiri  prsdia,  ecclesias, 
prsbendas  clericorum,  abbatias  integras  monacho- 

(37)  Nonis  Octobris,,,  ahiit,  e.,  caput  totum  omis- 
sum  est  in  s.  c.  d.  g.  k.  i2.  m. 

(38)  Ei  ibi.  el.,«6i,  e2. 

(39i  Foris.  s.  d.  c  ^.  l  2,  foribus,  e  2. 
(40)  Beneficio.  s.  d.  1  2,  a  bene/iHo,  e. 
(ii)  Apostolus.  ITim.i,  19. 


(42)  Tunc,  e.,  omissom  in  s.  d.  1  2. 

(43)  Quodatn,  e.,  quolibet,  s.  d.  1  2. 

(44)  Diruit,.,  rotundis.  Horat.  Epist.  I,  i,  100. 

(45)  Rege,  e.,  omissum  in  s.  d.  12. 

(46)  Militem,  s.  d.  e  2.  1 2,  miliiumy  e  i. 


HISTORLG  NOVELLiB  LIB.  II. 


1418 


:  postero  die  seipsum  (ut  snpra  fatus  sum),  j^  in  redemptionem  consumptis,  dimiitebant.  Plures 


Bpotes  8U08,  potentiseimos  episcopos,  unum  fu- 
alterum  teneri,  tertium,  dilectigsimum  sibi 
escentem,  compedibus  vinciri :  post  redditionem 
illorum  thesauros  suos  diripi,  et  se  postmodum 
ilio  foBdissimis  convitiis  prosoindi :  ad  ultimum^ 
apud  Salesbiriam  pene  anbelaret  in  exitum, 
quid  residuum  erat  nummorum  et  vasorum, 
[  scilicet  ad  perficiendam  ecciesiam  super  ai- 
posuerat,  se  invito  asportari.  Extremum  puto 
nitatis,  oujus  etiam  me  miseret,  quod,  cum 
ismiserTideretur^paucissimiseratmiserabilis; 
im  livorisetodii  ez  nimia  potentia  contraxerat, 
imerite  apud  quoedam  qooa  etiam  bonoribus 
rat. 

DE  XN8TITUTI0NB  ABBATIARUM. 


in  ipBis  tormentiB,  qoibus  ad  se  redimendum  con- 
Btringebanlnr,  dulces  efflabant  animas,  quod  solum 
poterant,  Deomiserias  suas  applorantes.  Et  quidemy 
ex  voluntate  comitis,  legatus  cum  epiecopis  omnea 
effractores  codmiteriorum  et  violatores  ecclesiarum, 
et  qui  sacri  vel  religiosi  ordinis  hominibus  vel 
eorum  famulia  manus  injeciasent,  multotiens  ex- 
communicavit ;  sed  nihil  propemodom  bao  pro- 
fecit  indosiria.  Erat  ergo  videre  calamitatem,  An« 
gliam,  prsolarissimam  quondam  paois  nutriculam, 
speciale  domicilium  quietis,  ad  hoc  miseriae  devo- 
lutam  esse,  ut  nec  etiam  episcopi  nec  monachi  de 
villa  in  villam  tulo  possent  progredi.  Sub  Henrico 
rege  multi  alienigena,  qni  genialis  humi  inquieta- 
tionibus  (50)  exagilabantur,  Angliam  adnavigabant, 
)3.   Anno   incarnati  Verbi  millesimo  cente-  B  et  aob  ejus  alis  quietum  otium  agebant :  sab  Ste- 


quadragesimo  mooachi  abbatiarum  quas  Ro- 
18  7S0  episcopus  contra  fas  tenuerat,  rege 
,  antiqua  privilegia  et  abbates  habere  merue- 

Electus  est  in  abbatem  MalmesbiriiB  a  mona- 

secundum  tenorem  privilegii  quod  beatus 
Imus  a  Sergio  papa  jam  ante  quadringentos 
{inta  et  sex  annos  impetraverat,  et  a  regibus 
.•Saxonum  Ina,  Meroiorum  Elhelredo,  roborari 
at,  ejuedem  loci  monacbus  Joannes,  vir  beni- 
te  moru  m  et  animi  liberalitate  apprime  insignis. 
ivit  legatus  caosam,  improbavit  personam  ; 

enim  modo  menti  ejus  persuaderi  poterat  re- 
preter  datiooem  pecunia  electioni  consen- 
.  Bt  quidem  aliquantum  nommorum  promis- 


phano  plores  ex  Flandria  et  Brilannia,  rapto  vivere 
assueti,  spe  magnarum  prfisdarum  Angliam  invola- 
bant.  Gomes  Gloecestr»  Robortus  (51)  interea  mo- 
deste  se  agere,  nihil  magis  cavere  quam  ne  vel 
parvo  detrimento  suorum  vinceret.  Magnates  An- 
glorum,  quosad  religionem  Jurisjurandi  servandam 
flectere  non  posset,  eaiis  habebat  in  officio  conti- 
nere,  utqui  nihiladjuvarevellent  minus  nocerent; 
secundum  comicum, «  volens  quod  posset,  dum  non 
posset  quod  vellet.  »  Ubioomque  tamen  commode 
fleri  posse  videbat,  et  militis  7S9  et  ducis  probe 
officiom  exequebatur  :  deniqoe  munitiones,  que 
potissimum  parlibus  susceptis  nocebant,  strenue 
debellavit;  soilicelHarpetreu,  quam  rexStephanus 


fuerat,  causalibertalisecclesiae,  noneleclionis  ri  a  quibusdam    miliiibus   comitis,    antequam     in 


>niB.  Itaquo  JoanDes,quamvis  immatura  morte 
eodem  praereptus  fuerit,  aeternam  tamen  et 
ibilem  sui  memoriam  cunctis  poet  se  seculis 
iquit :  nullus  enim  (vere  fateor)  ejus  loci  mo- 
us  tants  magnanimitalis  faoto  assisteret,  nisi 
les  incboasset.  Itaque  habeant  successoresejus 
m  si  libertatem  ecclesia  tutati  fuerint,  ipse 
il  dubio  eam  a  servitute  vendicavit. 

DB    CONFUSIONE  GUERR^  PBR  ANGUAM. 

4.  Tutus  annus  ille  asperitate  guerrae  inhor- 
Gasteila  erant  crebra  per  tolam  Angliam  ; 
ue  suas  purtes  defendentia,  imo  (ut  verius 
i)  depopuhintia.  Milites  casiellorumabducebant 


Angliam  venisset,  ceperat  ;  alias  multas,  Sudleie, 
Gernei,  quam  rex,ut  dixi, mtlilibus suis  impleverat ; 
et  caatellum  quod  idem  rex  contra  Valengeford 
obfirmaveral,  sblo  complanavit  (52).  Fratrem  etiam 
suum  Reinaldum  in  tanta  difficultate  temporis 
comitem  Gornubifle  creavit.  Nec  vero  mioor  erat 
regi  animus  ad  adeunda  quae  sibi  competebant 
munia,  qni  nuliam  occasionem  praetermittebat  quo 
minaa  saspe  et  adversarios  propulsaret  et  sua  de- 
fenderet ;  sed  frustrabatur  successibus,  vergebant- 
que  in  pejus  omnia  pro  justitiae  penuria  :  jamque 
charitas  (53)  aononae  paulatim  crescebat :  et  pro 
falsitate  difficultas  eoim  (54)  monetae  tanta  erat. 


ris  et   pecora  et   pecudes,  nec  ecclesiis  nec  D  ut  interdum  ex  decem  et  eo  amplius  solidis  vix 


teriis  parcentes.  Vavassores,  rusticos,  qui- 
le  pecuniosi  putabantur,  intercipientes,  sup- 
rum  magnitudine  ad  quodvis  promittendum 
»ant  (47).  Domibus  miserorum  7S1  ruricola- 
usque  ad  stramen  (48)  expilatis,  ipsos  vinoios 
;erabant ;  nec,  nisi  omnibus  quaecunque  ha- 
it,  et  quocuoque  modo  (49)  acquirere  poterant, 

I  Vavatsores....  cogebant  e.,  omissum  in  s.  c. 
k.  12. 

Stramen.  e.,  stratum,  s.  d.  1 2. 

Quocunque  modo  e.,  quacunque  quocunque 
8.  d.  12. 

Inquietationibui.  e.  1 2,  iurbeUis,  s.  d. 
PATaoL.  GLXXIX. 


duodecim  denarii  reciperentur.  Ferebaiur  ipse  rex 
pondus  denariorum,  quod  fuerat  tempore  Denrioi 
regis,  alleviari  Jussisse  ;  quia,  exhausto  pradeces- 
soris  sui  immenso  illo  thesauro,  tot  militum  ex- 
peneisnequiretsufficere.ErantigiturAngliaecuncta 
venalia  ;  et  Jam  non  clam,  sed  palam  ecclesi»  et 
abbatiiB  vaenum  distrahebantur. 

(5i)  Cloecestrx  Robertus,  e.  omissum  in  s.  d. 
12. 

(52)  Sciticet  Harpetreu...  complanavit.  e.,  omiasum 
in  8.  c.  d.  g.  k.  12. 

(53)  Caritas.  s.  e.  1 2,  raritas.  d. 

(54)  Enim.  e,  omissum  in  s.  d.   1 2. 

45 


1410 


WILLELMI  MALMESBURIENSIS  MONACHI. 


1410 


DI  IGLIPSI  80LI8. 

§  35.  Eo  anno  (A.  D.  1140)  in  QuadraResima, 
tertio  decimo  kutendaa  Aprllis  CUart.  20),  bora 
nona,  feria  quarta,  fuit  eclipsis  per  totam  Angliami 
Qt  accepi  Apud  no8  cerle,  et  apud  omnes  viciaos 
noBtros,  ita  notabiliter  solia  deliquium  fuit,  ut  bo- 
mines  (quod  7SS  tunc  fere  abiqoe  accidit),  erat 
enim  Quadragesima  (55),  mensis  asaidentes,  primo 
(56)  antiquum  chaos  timerent ;  moz,  re  oognita» 
progredientes,  Blellas  circa  solem  cernerent.  Gogi- 
tatum  et  dictum  est  a  muUis,  non  falso,  regem 
non  perannaturum  in  regno  sine  dispendio  (57). 

DI  CAPTIONB   ROBIRTl  FILII  HUBERTI. 

§  36. 8equenti  bebdomada,  ipso  tempore  Passio- 
nis,  septimo  kalendas  Aprilis  (Mart.  26),  prffifatus 
barbarus  Robertus  filius  Huberti  (58),  ad  furta  belli 
poridoneus,  castelium  de  Divisis  clanculo  interoepit. 
Homo  conctorum  quos  nostri  saeculi  memoria  com- 
plectitur  imroanissimus,  in  Deum  etiam  blaspbe- 
mus  ;  ultro  quippe  gloriari  sulebat  se  interfuisse 
ubiquaterviginti  (59)  nionachiparitercomecclesia 
concreiiiati  fuerinl :  idem  se  in  Anglia  factitaturum 
et  Deum  contristaturom  deprsedtxtione  Wiltoniensis 
ecclesiffi,  etiam  (60)  subversione  MalmesbirienBis, 
cum  monachorum  illius  loci  omnium  cede  ;  id  se 
moneris  eis  repensurum,  quod  regem  adnocumen- 
tom  sui  admisissent.  Hoc  enim  illis  imponebat,  sed 
faiso.  Hisce  auribusaudivi,  quod  si  quando  caplivos 
(quod  qoidem  rarissime  fuit)  immunes  absque  tor- 
tionibos  dimittebat,  et  gratiae  ipsi  de  Dei  parte  age- 
bantur,  audivi  (inqnam)  eum  respondisse,  «  Nun- 
quam  mibi  Deus  grates  sciat ! »  Gaptivos  melle  litos 
flagrantissimo  sole  nudos  sub  divo  (61)  exponebat, 
rouscas  et7S4  id  genus  animalia  ad  eos  compun- 
gendum  irritans.  Jam  vero  nactus  Divisas,  jactare 
non  dubitavilsetotam  regionem  a  Wintonia  usque 
Londoniam  per  id  castellum  occupaturum,et  ad  tui- 
tionem  sui  pro  militibusFlandriam  missurom.  Hsbc 
facere  meditantem  ultio  coslestis  impedivit  per 
Johannera  filium  Gildeberti  (62),  magnae  versutis 
virum,  qui  apud  Merleberge  castellum  babebat:  ab 
eo  liquidemvinculis  innodatU8,quiaDivi8as  dominae 


A  suffi  imperatrioi  reddere  detrectabat,  patibulo  ap« 
penBus  et  exanimatu8e8t(63).  Miro  circa  sacrilegum 
Dei  judicio  concitato,  ut  non  a  rege  cui  adversaba- 
tur,  sed  ab  illis  quibus  favere  videbatur,  exitium 
tam  turpe  meruerit.  Mortis  illius  auctores  digoe 
atlollendi  prsconio^  qui  tanta  peste  patriam  libers- 
rint,  ac  intestinum  hostemtamjuste  damnarinl. 

DE  CONVENTU  LEOATI  BT  ARGHIEPISCOPl  ET  REG1N£, 
ET  ROBERTI  COMITIS  GLOECESTRil^:,  PRO  FOEOERK 
PACTS  AGENDO  INTER  REGEM  ET  IMPERATRICEM. 

§  37.  Eodem  anno  in  Pentecoste  (Maii  26)  resedit 
rex  Londoniffi  in  Turri,  episcopo  tantummodo  Sa- 
giensi  prasente  :  cffiteri  vel  fastidierunt  vel  timue- 
runt  venire.  Aliquanto  post,  mediante  legato,  collo« 

B  quium  indictum  est  inter  imperatricem  et  regem,u 
forte  Deo  inspirante  pax  reformari  posset.  CooveD- 
tum  juxta  Bathoniam  :  misso  ex  parte  imperatricis 
Roberto  f  ralre,  et  cffiteris  suis  ;  ex  parte  regis,  le- 
gato  et  archiepiscopo,  simui  el  regina.  Sed  inani- 
ter  (64),  inaniter  inquam,  triverunt  et  verba  et 
tempora,  infeclaque  pace  discessum.  7Sft  Necfuit 
ambarum  partium  equum  dissidium;  dum  impera- 
trix,  ad  bonum  pronior,  ecclesiasticum  non  se  ve- 
reri  judicium  mandasset ;  et  regii  illud  quam  ma- 
xime  nollent,  dum  dominariad  utilitates  soas  vale- 
rent  (65).  Proximo(66)  Septembrilegatus,  qui  nos* 
set  offlcii  sui  potissimum  interesse  ut  pax  conveiii- 
ret,  pro  ea  restituenda  laborem  itineris  iranamariDi 
aggressus,  in  Galliam  navigare  maturavit.   Ibi  a 

n  rege  Pranciffi  et  oomite  Thetbaldo,  multisque  reli- 
giosi  ordinis  personis,  magno  et  sollicito  tractata 
de  pace  Anglie  hahito,  reversue  esl  in  fine  peDe(67) 
Novembris  ;  salubria  patriffi  mandata  referens,  u 
esset  qui  verba  factis  appooeret.  Et  plano  impert* 
trix  et  comes  oonfestim  consensere  (68)  ;  rex  veis 
de  die  in  diem  producere,  postremo  in  summa  fro- 
strari.  Tum  demum  legatus  se  intra  se  cuntinnit, 
rerum  exitum,  ut  cffileri,  speculalurus  :  quid  eDiflQ 
attinet  contra  torrentem  brachiatendere?  cum,  la- 
boribus  nonniei  odium  querere,  exlrems  eit  (oi 
quidam  ait)  dementiffi. 


(55)  Erat  enim  Quadragesima,  e.,  omissum  in  s. 

d.  i2. 

(56)  Primo  d.,  primum,  s.  1 2,  omi^sum  in  e. 

(57)  Sine  dispendio,  e.,  omissum  in  s.  d.  i  2. 

(58)  Prsp/atus  barbarus  Robertus  filius  Huberli. 

e.  ;  Robertus  quidamj  filius  Huberti,  immanis  ac  bar- 
barus,  et.  s.  d.  i  2. 

(59)  Quater  vigenli.  d.  e.  1 2,  mginii  quatuor,  s. 

(60)  Etiam  e  1,  jam.  e  2,  et,  s.  d.   1 2. 

(61)  Sub  divo.  8.  d.  1 2,  sub  aere,  e  2,  sub  divo  vel 
sub  aere,  e  1. 


(62)  Joannem  /ilium  Gildeb<trti.  e.,  Joannem  quen- 
dam,  8.  d.  1  2. 
B     (63)  Patibulo  appensus  et  exanimatus  est.  e.,  mon 
tatronum  suspensus  est^  s.  d.  1  2. 

(64)  Inaniter.  6.  e.  1  2,  omissura  in  s. 

(65)  Et  regii...  vaterent.  e.,  et  rex  itlud  quam 
maxime  caveret,  eonsiliis  Utorum  male  credulus,  q^i 
nihil  minus  quam  pacem  veilent,  dum  ei  dominari  ad 
tUiliiates  suas  valerent^  s.  d.  1  2. 

(66)  Proximo.  e.,  Postremo,  8.  d.l2. 

(67)  Pene.  8.  d.  e  2,  1 2,  omissum  in  e  1. 

(68)  Consensere,  e  1.,  assensere,  s.  d.  e  2,  1  2. 


1481 


HISTORI^G  myHlhM  LIB.  JII. 


i49l 


(«»)  PR01.0GUS  IN  LIBRUM  TERTIUM 


AnnoIncarQationisDomiDicaBmilleeimoceDieBimo  A 
qoadragesimo  primo  (70)  iDexlricabilem  labyrin- 
Ihum  rerumetDegotiorumqufiBaccideruDtinAnglia,' 
aggredior  evolvere  ;  ea  causn,  De  per  Dostram  in- 
curiam  lateat  poateroa,  oum  ait  opere  prelium^ 
cogDOscere  volubililalem  fortuDa,  statusque  hu- 
maui  (71)  mutabililatem,  Deo  duDtaxat  permittente 


vel  jubente.  Itaque  quia  moderni  doq  mediocriler 
et  merito  reprebeDduDt  prsdecessores  Dostros,  qui 
uecsui  uecsuorum  post  Bedam  ulJam  (72)  relique- 
ruot  memoriaro»ego,quia  DobisbaDcproposui  8um« 
movere  iafamiam,  debeo  apud  lectores  bonami  si 
recte  judicabuDt,  paeisoi  gratiam  (73). 


LIBER  TERTIUS. 


QUOMODO  RIX  VBNEBIT  AD  OBSIDIONEM  LINPOGOUNAM.  B 

§  38.  Rox  StephaDus,  aute  Nalale  (A.  D.  il40,25 

Dec),  a  Lindocolina  proviocia  paoifioe  absceaserat, 

comitemque  GestreDaem  et  ejua  fratrem  boDoribus 

auxerai  (73*).  Is  comes  filiam  comilia  GloecestreDsia 

jamdudum :  tempore  regis  HeDrioi  duxerat.  Bur^ 

genses  (74)  interim  LiDdocolios  civitatis,  qui  vellent 

apud  regem  graudem  locare  amioitiam,  eum  Loudo- 

Dia  maaeDtem  perDUDcioe  oertiorem  faciuat  amboa 

fratres  io  castello  ejusdem  urbis  eecuros  reBedisae ; 

eos,  Dibil  miDus  quam  regis  adveutum  opinantes, 

levi  negotio  posse  circumveniri ;  se  daturos  operam 

ut  quam  occultisaime  rex  castello  potiatur.  Ille,  qui 

Dullam  occasiooem  ampiiaDdfld  potestatia  omittere 

veliet,  Istus  eo  coutendit :  ita  fratrea  circumvenli  p 

et  obsessi  suDt  in  ipais  Natalis  Dominici  feriis.  7  !•• 

740  Iniquum  id  visum  multis,  quia  (sicut  dixi) 

nulla  BUk^picione  rancoris  ab  eis  anie  festum  abscea* 

serat,  oec  modo  more  majorum  amicitiam  suam  eia 

iuterdixerat,  quod  Diffidiare  dicuDt.  Porro  comea 

CeetreDsis,  quamvis  ancipili  periculo    invoIuUia, 

probe  tameu  castelli  aDgustias  evaait :  noo  defioio 

qua  versu  tia ;  sive  couBeDSU  aliquorum  obsideDtium ; 

Bivo,  quia  virtus  depreheDBasoletmuItis  modis  qu«* 

rere,  et  plerumque  iuveDire  consilium.  Itaqoe  non 

cootentus  eua  solum  liberalione,  de  salule  fratris 

et  uxoris,  quos  in  caetelio  reliquerat,  aollicituay 

(69)  Prologus.  e.  1 2.  libro  secundo  post  §  37  finem  ^ 
ponunt,  sed  1  2.  librum   tertium   iocipit  a  capite  D 
quod  e.  prologum,  vocat.  8.  et  mss.  DODDuili  iibrum 
secuodum  ad  operis  finem  ducunt. 

(70)  Millesimo  cerUesimo  guadragesimo  primo^t  i.; 
milleiiino  cenUiimc  quadraggsimo  secmdiQ,  a.  d. 
e2.  12. 


auimnm  partea  veraabatiD  omDea.  SaDior  seDtentia 
visa  flagitare  a  aocero  auxilium,  quamvia  auimoa 
ejus  jamdudum  DODDuliis  e%.  causis  offeudisaet,  ma:- 
xime  quia  iu  oeutro  latere  fidus  videretur  eaae. 
Misit  ergo  perpetuam  par  Dunoios  pactua  fidelitatem 
imperatrioi,  si,  reapectu  pietalis  magis  quam  ulliaa 
Boi  meriti,  periolitaDtes,  qui  io  ipsis  captioiiis  faa- 
cibuB  leDebaDtur,  eximeret  iojurie. 

QUOMODO   G0ME8  «LOECESTRiE  R0RERTU8   lERIT 
AO    fiUGCURRENDUM    0B8ES8I8 

§  39.  Non  habuit  comes  Gloecestr»  diffieiles  au- 
res,  iDdigoitatem  rei  dod  fereos ;  simul  etiam  per- 
tflesus  mors,  quia  praBclarissima  patria  causa  duo- 
rum  homioum  iDtestiDis  rapiais  et  caedibus  vexaba- 
tur,  maluit  (si  Deas  permisisset)  rem  in  extremos 
deduoere  caauB.  Sperabat  etiam  divinnm  in  incepto 
favorem,  quia  rex  geaerum  suum  uuliis  ejus  culpis 
injuriaverat,  filiam  obsidebat,  eccleaiam  beatfla  Dei 
geoitriciB  deLiDdocoliDoiocastellaverat.  HseoquaDti 
apud  mentem  priDcipia  esse  debebant  ?  Noddo  prfls- 
staret  mori  et  gloriose  occumbere,  quam  tam  iDBi- 
goem  coDtumeliam  pati  ?  UlcisceDdi  ergo  cauaa 
Deum  et  sororero,  simulque  DecessitudiDes  suaa  li- 
beraudi,  Y41  dedit  se  diBcrimioi.  Gomitati  suDt 
eum  impigre  Base  fautores  partis,  quorum  erat  ma- 
Jor  ezhflBredatorum  Dumerus,  quos  io  martem  ao- 
ceodebat  rerum  amissarum  dolor  et  eoDBcia  virtua : 


(71|  Humani.  e.,  omissum  io  s.  d.  1  2. 
(72|  UUam.  s.  d.  e  1, 12,  omissum  io  e  i. 
(13)  Graiiam.  b.  d.  e  1, 1 2,  gloriam,  e  2. 

(73 )  Auxerat.  Ranulphus,  comee  Gistrenais,  ejus- 
que  frater  uterimos  Quilelmus  de  Romano,  filii 
erant  Luciip,  comitiaaa  Lincolniensia. 

(74)  iw^gmsei.  ^,  Cwa,  ■.  d.  i  8. 


1423 


WILLELMI  HALMESBURIENSIS  MONACHI. 


1421 


quamvis  tolo  itinere,  quod  prolenditur  a  Gloecestra  A 
in  Lindocolinum,  ipee  callide  inlentionem  diseimu- 
]aret,  quibusdam  ambagibus  totom  exercitum  prs- 
ter  paucissimos  suspendens. 

DB    PUGNA    C0MIT18    GLOBGKSTRiG  ET  CAPTIONB    REOIS. 

§  40.  Ventum  ad  supremum  ipso  die  Puriflcatio- 
nis  beatissimae  Maris  (A.D.  liii.  2  Feb.),  ad  fluroen 
quod  inter  duos  exercitus  prsterfluobat,  Trenta 
nomine,  quod  et  ortu  suo,  et  plufiarum  profluvio, 
tam  magnum  fuerat  ut  nullatenas  vado  transilum 
prffiberet.  Tum  demum  el  genero,  qui  cum  manu 
valida  occurrerat  et  csteris  quos  ductaverat,  de- 
tegens  animum,  boc  sibi  propositum  jam  dudum 
esse  adjecit,  quod  nulla  unquam  necessitate  terga 
verleret ;  vel  moriendum  vel  capiendum  esse,  si 
non  vicisset.  Gunctis  igitur  bona  spe  ipsom  implen-  n 
tibus  (mirabile  auditu),  iilioo  belli  discrimen  ini- 
turus,  prsdicli  rapacitatem  fluminis  cum  omnibus 
suis  nando  transgressus  est.  Tantus  erat  comiti 
ardor  flnem  malis  (75)  imponere,  ui  mallet  ultima 
experiri  quam  regni  calamitatem  ulterius  protendi : 
nam  et  rex  cum  comitibus  quamplurimis,  et  non 
iuerti  militum  copia,  bello  so  snimose,  intermissa 
obsidione,  obtuierat.  Teniavere  primo  regii  prolu- 
dium  pugnffi  facere,  quod  Justam  vocant,  quia  tali 
periti  erant  arte :  at  ubi  viderunt  quod  coosulares, 
ut  ita  dictum  sit,  non  lanceis  eminas,  sed  gladiis 
coroinus  rem  gererent,  et  infestis  viribus  vexillisque 
aciem  regalem  perrumperent,  742  fuga  sibi  om- 
nes  ad  unum  comites  ooosuluere  ;  sex  enim  cum  C 
rege  comites  bellum  inierunt ;  plures  barones  (76), 
praedicandffi  fldei  et  fortitudinis,  qui  regem  nec  in 
bac  necessitate  deserendum  ducerent,  capti.  Rei 
ipse,  quamvis  ad  se  defensaodum  non  ei  defuisset 
animus,  tamdem  a  militibus  comitis  Gloecestrffi  cir- 
cumquaque  aggressus,  ictu  lapidis  cujusdam,  terr» 
procubuit ;  a  quo  autem  id  factum  fuerit,  ignoratur. 
Ita  omnibus  circa  se  vel  captis  vcl  fugatis,  ceden- 
dum  pro  tempore,  et  teneri  sustinuit.  Prffidicandus 
itaque  comes  Gloecestrae  prfficepit  regem  vivum  et 
illffisum  conservari  (77),  non  passue  etiam  ullo  ez- 
probrationis  convicio  illum  irretiri  (78) :  et  quem 
iratus  modo  impugnabat  regno  fastigiatum,  placi- 
dus,  ecce  I  protegit  triumphatum  ;  ut,  composiiis 
Ir»  et  Istitiffi  molibus,  et  consaoguinitati  impen-  rv 
deret  humanitalem,  et  in  captivo  diadematis  respi- 
Qcret  dignitatem.  Vulgus  vero  burgensium  Lindo- 
colioorum  (79)  multa  parte  obtruncatum  est,  justa 
ira  illorum  qui  vicissent,  nullo  dolore  illorum  qui 
victi  essent,  quod  ipsi  principium  et  fomes  istius 
maii  fuissent. 

QUOMODO  RBX  IMPBRATRICI  PaSSENTATUR. 

§  41.  Rex  vero  (80),  juxta  morem  illius  generis 

(75)  Malis,  s.  d.  i  2,  omissum  in  e. 

(76)  Sex  enim  cum  rege  comites  bellum  inieruni ; 
plures  barones.  e.,  pauei  barones,  8.  d.  1  2. 

^7^  Conservari,  e.,  asseroarij  s.  d.,  reservari^  12. 
(78)  Irreliri,  e  1.,  irritari.  e  2.,  proscindi^  s.  d.  1 2. 
(7?)  Vulgus  vero  burgensium  Lindocolinorum,  e.. 


bominum  quos  captivos  nominant,  imperatrici  a 
fratre  prffisentatos  Gloecestrffi  :  post  etiam  id 
Bristou  ductus,  et  ibi  bonoriflce  prffiter  progre- 
diendi  facultatem  sei^yatus  est  primo.  Saccedeoti 
enim  (81)  tempore,  propter  insolentiam  quorandam 
Y4S  palam  et  probrose  dictitantium  non  expe- 
dire  comiti  ut  regem  secus  ao  ipsi  vellont  servaret, 
simuletquia  ipse  ferebatur  plus  quam  semel,  vei 
elusis  vel  delinitis  custodibus,  extra  statulam  cn- 
stodiam  noctu  prffisertim  inventus,  annulis  ferreii 
innodatus  est. 

QUOMODO  IMPERATRIX,  INDU8TRIA  G0MITI8  GLOBCESTBJI^ 
A  LBGATO  ET  QUIBUSDAM  EPISC0PI8  BT  PRIlIATIBUf 
WINTONIiE  RECEPTA  8IT. 

§  42.  Interim  et  imperatrix  et  comes  apud  legatoai 
fratremejus  nunciis  egerunt,ut  ipsam,  laDquam  regli 
HenriciQliam,etcaiomnisAngIiaetNormaDniajort- 
taesset,  incunctanter  in  ecclesiam  etregnam  recipe 
ret.  Quarto  decimo  kalendap  Martii  (Feb.  16)  eo  anso 
primaDominicaQuadra^esimffi  fuit.  Ita,  mediantlboi 
utrobique  nuntiis  ^d  hoc  res  expedita,  ut  ad  collo- 
quiuminpato:.cipIanitiecamporumcitraWintoniaai 
conveni>*;9iur.  Ventumergo  Dominicatertia  Quadre- 
gesime  (Mart.  2),  pluviosoet  nebuloso  die«  quasi  moe- 
8tam  caus»  vicissitudinem  fata  portenderent.  Juravit 
et  afndavit  imperatrix  episcopo,  quod  omnia  majort 
negotia  in  Anglia,  precipueque  donationes  episco* 
patuum  et  abbatiarum,  ejus  nutum  spectarenl, » 
eam  ipse  in  (82)  sanota  ecclesia  in  dominam  red- 
peret,  et  perpetuam  ei  fidelitatem  teneret.  Idemji- 
raverunt  cum  ea,  et  affidaverunt  pro  ea,  Robertot 
fratcr  ejus  comes  de  Gloecestra,  et  Brianus  filios 
comitis  marchio  de  Walingeford,  et  Milo  de  Gloe- 
cestra,  postea  comes  de  Hereford,  et  nonnulli  alil 
Nec  dubitavit  episcopus  imperatricem  in  dominam 
Angliffi  recipere,  et  ei  cum  quibusdam  euis  affidare, 
quod,  quandiu  ipsa  pactum  non  inf^ingeret,  ipM 
quoque  fidem  ei  custodiret.  744  Crastino,  qnod 
fuit  quinto  nonas  Martii  (Mart.  3),  honorifioa  facU 
processione  recepta  est  in  eccleaia  episcopBtoi 
Wintoniffi ;  episcopo,  eodemque  legato,  eam  do- 
cente  in  dexlro  latere,  Bernardo  vero  de  sancto 
David  episcopo  in  sinistro.  Adfuerunt  preterea 
episcopi,  Alexander  de  Lindocolino,  Robertas  de 
Herefordo,  Nigellus  de  Heli,  Robertua  de  Bathonia: 
abbates  etiam,  Ingulfus  de  Abbenduna,  Edwardoi 
de  Radinges,  Petrus  de  Malmesbiria,  GilebertaB  de 
Gloecestra,  Rogerius  de  Theokesbiria,  et  nonnulli 
alii.  Paucis  post  diebus  Thetbaldus  Cantaariensis 
arcbiepiscopus  venit  ad  imperatricem  apud  Wilto- 
nam  (83)  invitatus  a  legato  :  distulit  sane  fidelita- 
tem  domine  facere ;  inconsulto  rege  aliaa  diver- 
tere^  fam«  personeque  sue  indignum  arbitratuo. 

Vulgus  vero  civium  Lindocolinorum,  a.  d.  1 2. 

(80^  Vero,  e.  12.,  omissum  in  s.  d. 

(8i )  Enim,  e.,  vero,  s.  d.  1 2. 

(9Z)  /n.  8.  d.,  cum.  e.  1 2. 

(83)  WUlunam,  e.,  mss.  nonnulli  legant   WinUh 
ntam,  male. 


4425 


HISTORIiE  NOVELLiE  LIB.  III. 


1426 


Itaque  et  ipae  et  plerique  praBules,  cum  aliquantia 
laicis,  permisai  ad  regem  ire  el  colloqui,  digDan- 
terque  impelrata  venia  ut  neceasilatem  temporis 
tranairent,  iu  aenteDliam  legati  concessere  (84). 
Pascba,  quod  tunc  fuit  tertio  kalendas  Apriiia 
(Mart.  30),  imperatrix  apud  Oxenefordum  egit ;  a 
csteria  in  sua  diacessum. 

QUOMODO  SOLEMNI  CONCILIO  IMPERATRICEM  IN  DOMINAM 
ANQLIA    CONPIRMAVERINT. 

§  43.  Feria  eecunda  posloctavasPaschaB^April.?), 
coocilium  archiepiscopi  Gantuari®  Tbedbaldi,  et 
omnium  episcoporum  Angliffi,  multorumque  abba- 
tum,legato  praesidenle,  WintoniaB  ingenti  apparatu 
inceptum.  Si  qui  defueruni,  legatis  et  literia  causas 
cur  non  venisaent  dederunt.  (85)  Cujus  concilii  ac- 
tioni,  quiainterfui,  integram  rerum  veritatem  745 
posteria  non  negabo.  Egregie  quippe  memini,  ipaa 
die,post  recitata  scripta  ezcusaloria  quibus  absen- 
tiam  suam  quidam  tutali  sunt,  sevooavit  in  partem 
legatus  episcopos,  habuitque  cum  eis  arcanum 
consilii  sui ;  post  (86)  mox.  abbates,  poalremo  ar- 
chidiacooi  convocati.  Ez  consilio  nihil  procesait 
in  publicum;  volutabatur  tamen  per  omnium  men- 
tes  et  ora  quid  foret  agendum. 

QUOMODO    LEGATUS    DEBITAM    ET    LEGITIMAM    8UCGES- 
8I0NEM  IMPtRATRlCIS  IN  REGNUM  COMMENDAVBRrT. 

§  44.  Feria  lertia  (April.  8)  hoc  fere  senau  legati 
oucurrit  oratio  :  »  Dignatione  pap89  se  vices  ejus  in 
Aoglia  tenere;  ideoque  per  ejus  auctoHtatem  cle- 
rum  Angliffi  ad  hoc  concilium  congregatumy  ut  de 
pace  patrie,  qu8B  grandi  periculo  uaufragabatur, 
conBuleretnr  in  medium.  Tempore  regis  Henrici 
avunculi  sui  singulare  domicilium  pacia  in  Anglia 
fuisse  ;  ita  ut,  per  vivacitatem,  animositatem,  in- 
dnstriam  ejusdem  prscellenlissimi  viri,  non  aolum 
indigensB,  cujuecunqne  potenti»  vel  dignitatis  es- 
sent,  nihil  turbare  auderent,  sed  etiam  ejus  ezem- 
plo  flnilimi  quicunque  reges  et  principes  in  otium 
et  ipei  concederent,  et  subjectos  vel  invitarent  vel 
compellerent  (87).  Qui  videlicet  rez,  nonnullis  ante 
obitum  annis,  filiaB  suab  quondam  imperatrici  (que 
8ola  sibi  proles  ex  desponsata  quondam  conjuge 
Bupererat)  omne  regnum  Anglie,  simul  etducatum 
NorthmanniflBjJnrariabomnibusepiecopisBimuIque 
baronibus  fecerit,  si  successore  masculo  ex  illa, 
quamex  Lotharingia  duxerat,  uxore  oareret.  Et  in- 
vidit  (inquit)  alrox  fortuna  precellentisBimo  avun- 
culo  746  meo,  ut  sine  masculo  hsBrede  in  Nor- 
thmannia  decederet.  Itaque  quia  longum  videbatur 
dominam  exspectare,  qu»  moras  ad  veniendum  in 
Angliam  neclebat  (in  Normannia  qnippe  residebat), 
provisum  est  paci  patri»,  et  regnare  permissus 

(84)  Concmere.  e.,  1.  cessere,  s.  d.  e  2, 1  2. 

(85)  Cujus  concilii,  e  2.  ab  his  verbis  usque  ad 
legaiioni  sua  impedimenta  §  70  claudicat. 

(86)  Poii,  e.,  omisBum  in  s.  d.  12. 

(87)  CompellerenL  e.,  impellerunt,  s.  d.  1 2. 

(88)  Exercita.  e.,  exercitata,  s.  d.  1 2. 


A  frater  meus.  Enimvero,  quamvis  ego  vadem  me 
apposuerim  inter  eum  et  Deum  quod  sanctam  Ec- 
clesiamhonoraretetexallaret,  et  bonasleges  manu 
teneret,  malas  vero  abrogarel  ;  piget  meminisse, 
pudet  narrare^  qualem  se  in  regno  exhibuerit :  quo« 
modo  in  presumtores  nuUa  Justitia  exercita  (88), 
quomodo  pazomnisstatim  ipso  peneanno  abolita; 
episcopi  capti,  ad  redditionem  possessionum 
Buarum  coacti ;  abbatie  vendile,  ecclesie  thesauris 
depilate  ;  consilia  pravorum  audita,  bonorum  vel 
Buspensa  vel  omnino  contempta.  Soitis  quotiens 
eum  tum  per  me  tum  per  episcopos,  convenerim, 
concilio  presertim  anno  predicto  (89)  ad  hoc  in- 
dicto,  et  nihil  nlBi  odium  acquisierim.  Nec  illud 
quemquam,  qui  recte  pensare  velit,  latet,  debere 

^  me  fratrem  meum  morlalem  diligere,  sed  causam 
Patris  immortalis  muilo  pluris  facere.  Itaque  qnia 
DeuB  Judioium  Buum  de  fratre  meo  exercuit,  ut 
eum,  me  nesciente,  in  potestatem  potentium  inci- 
dere  permitteret ;  ne  regnum  vacillet,  si  regnante 
careat,  omnes  yob  pro  Jure  legationis  mee  huc  con- 
venire  invitavi.  Ventilata  est  hesterno  die  causa 
Bccreto  coram  mi^ori  parte  cleri  Anglie,  ad  cujus 
jus  (90)  potissimum  spectat  principem  eligere,  si- 
mulque  ordinare.  Invocata  itaque  primo,  ut  par  esty 
in  auxilium  Divinilate,  fliiam  pacifici  regis,  gloriosi 
regis,  difitis  regis,  boni  regis,  et  nostro  tempore 
747  incomparabilis,  in  Anglias  Normannieque  do- 
minam  eligimus,  et  ei  fidem  et  manutenementum 
promittimuB.  • 

G  QUOMODO  L0ND0NIBNBE8    IN  CONGILIO. 

§  45.  Gumque  omnes  presentes  fei  modeste  ac- 
clamasBent  sententie,  vel  silentes  non  oontradixis- 
aent,  subjecit  legalue  (91)  :  «  Londonienses  (qui 
Bunt  quasi  optimates,  pro  magnitudine  civitatiB,  in 
Angiia)  nunciis  nostris  convenimuB,  et  conductum 
ut  tuto  veniant  misimus,  eosque  confido  non  ultra 
honc  diem  moraturos  :  bona  venia  usque  cras  sus- 
tineamuB.  » 

§46.  Feria  quarta(April.9)  venerunt  Londonien- 
808,  et,  in  conciiium  introducti,  oaueam  suam  ea- 
tenuB  egerunt  ut  dicerent  missos  ee  a  communione 
quam  vocant  Londoniarum,  non  certamina  sed 
preces  offerre  (92),  ut  dominua  buus  rex  de  oaptio- 
ne  liberaretur.  Hoc  omnea  baronoB,  qui  in  eorum 
i^  oommunionem  jamdudum  recepti  fuerant,  summo- 
pere  flagitare  a  domino  legato  et  ab  archiepiBCopo, 
eimulque  ab  omni  clero  qui  presens  erat.  Respon- 
8um  est  eis  a  legato  ubertim  et  Bplendide,  et,  quo 
minus  fieret  quod  rogabant,  eadem  oratio  que  pri- 
die  habita.  Adjeclum  quinetiam.  «  Non  decere  ut 
Londonienses,  qui  precipui  habebantur  in  Anglia 
eicut  proceres,  illorum  partes  foverent  qui  domi- 

(89)  Prsedicto.  e.,  prxterito^  8.  d.  1 2. 

(90)  iu$.  8.  d.  omisBum  in  e.  et  examen  legitur 
in  murgine. 

(9i)  Legatus.  e.,  omisBum  in  8.  d.  12. 
(92)  Offerre  e.,  afferre^  8.  d.  12. 


1437 


WILLELMI  BIALHBSBURIBIfSIS  MONACHI 


llft 


nnm  suum  in  bello  reliquerant,  quorom  conBilio 
idem  Banctam  ecclesiam  exhonoraTerai,  qni  poa- 
tremo  non  ob  aliud  ipsis  Londoniensibus  favere 
Tidebantur  nisi  ut  eoe  pecuniis  emungerenl.  » 

748  DK  GLERICO  REOINiE. 

1  47.  Interea  surrexit  quidam,  oajue  nomen,  ei 
bene  memini,  Ghristianus,  reginsD  (ut  audivi)  cieri- 
cus,  porrexitque  chartam  legalo,  qua  ille  sub 
silenlio  leeta,  voce  quanium  poluit  exallaia  dixit 
non  esse  legitimam  neque  (93)  deberet  in  lanto, 
prsBsertimque  sublimium  et  religiosarum  pereona- 
rum,  convento  recilari.  Praeier  oalera  enim  quas 
reprehensibilia  et  notabilia  erant  ecripia,  tesiem 
appositum  qu!  preterito  anno,  in  eodem  qao  inno 
eedebant  capitulo,  venerabilee  episcopoa  maxima 
verborum  afTecerit  contumella.  Ita,  illo  trieantey 
clericua  legationi  eu»  non  defuit,  sed  preolara  fl« 
ducia  litieras  legit  in  audientia,  quarom  hfleo  erai 
summa  :  «  Rogabai  regina  obnixo  omnem  clerum 
congregatam,  et  nunoupatim  episcopum  Winioni» 
fratrem  domini  sni,  ut  eumdem  dominum  regno  re- 
stilaereni,  quem  ioiqai  virl,  qui  etiam  homines 
Bui  esfleni,  in  vincula  conjecisseot.  •  Huic  sugge- 
stioni  retulii  legalus  verba  in  eamdem  eenieniiam 
qua  et  Londonleneibae.  Ilii,  CQmmunioato  coneilio, 
dixerunt  se  decretum  concilii  convicaneia  Buis  re- 
laturoB,  et  favorem  auum  quanlum  possent  praBSti- 
turos.  Feria  quinta  (ApHI.  10)  solutum  eei  conci- 
lium,  excommunlcatia  ante  multia  qui  regiarum 
eranl  partium  ;  nominatim  Willelmo  Martello,  qui 
quondam  pincerna  regie  Uenrici,  tuno  dapifer 
8tephani.  late  immaniter  exulceraverat  legatl  ani- 
mum,  multia  rebus  ejua  interceptis  et  subreptia. 

QUOMODO  IMPERATRIX  A  LOl^DOIflBNSIBUS  REGfePTA  BIT. 

2  48.  Itaque  muItflB  fuit  molis  Londonlensium 
animoB  permulcere  pOBse,  ut,  oum  h»C8tatim  740 
poBt  Pascha  (ut  dixi)  fuerint  actitata,  vix  paucia 
ante  Nalivitatem  beati  Joannia  diebus  imperatri- 
cem  reciperent.  Pleraque  tunc  pars  Anglia  domi- 
natum  ejus  BUBpiciebat  (94),  frater  ejua  Robertus 
assiduuB  circa  eam  omnibus  qulbus  decebat  modia 
ejuB  gloriam  exaltare.proceres  benigne  appellando, 
multa  pollicendo,  diversas  partes  vel  terrendo,  vel 
etiam  per  iniernuntios  ad  pacem  Bollioitando,  Jam 
Jamquo  in  omnibus  partibusimperatricifaventibus 
justitiam,  et  patrias  leges,  el  pacem  reformando. 
Satisque  constat  quod,  ei  ejus  moderationi  et  sa- 
pientie  a  suia  esset  creditum,  non  tam  BiniBtrum 
posiea  eensisseni  aleas  casum.  Aderat  et  dominuB 
logaluB  sedula,  ut  videbatur,flde  imperatricis  com- 
modis  prssto.  Sed  ecce,  dum  ipsa  putaretur  omni 
Anglia  Btatim  poBse  potirl,  mutata  omnia.  Londo- 
nieuBes,  semper  suspecti,  et  intra  se  frementes, 
tunc  in  aperti  odii  vocem  eruperunt;in8idiisetiam 


A  (ut  fertur)  dominam  ejuBqoe  oomites  appfttiYenini 
QoiboB  illi  pr«cogniti8  et  vitatiS;  Bensim  sineto- 
multu  quadam  militari  disciplina  orbe  eeBaeraaL 
Gomitati  Buot  imperatricem  legatOB,  et  rex  Scolis 
David  avuoculuB  ejaBdem  viraginis,  et  Irater  ejoi 
Robertus,  in  omnibus  ot8emper,Bio  el  tunc,  forto* 
narum  sororis  socius,  et  (ui  de  eorapendio  dieim) 
partium  ejus  omnes  ad  unum  incoiumea.  Loodo- 
nienses,  cognlto  eorum  abscesBU,  in  hospitia  invo- 
lant,  quidqoid  rerum  pro  festinatione  relictum  ent 
abradeotes. 

DB  DIBGORDIA    IMPERATRICI8  IT  LEOATI. 

I  49.  Nec  moltis  post  diebos  surrexit  simoltii 
ioter  legatom  et  imperatricem,  quem  casom  ven 

B  750  poBBum  dicere  fomitem  omnium  maloroo 
ruraum  io  Anglia  fuisse  :  quod  quatinas  (93)  acei- 
derit,  expediam.  Habebat  rex  Stephanua,  Gosta- 
chium  nomine,  ex  filiaEustachiicomitisBonoQieD- 
818,  eosceptom  flliura.  Eex  eoim  Heoricoa,  pater 
imperairicis  (ut  aliiua  repetam,  ne  veritas  gesio- 
rum  lateat  posieroB),  sororem  uxorie  sue,  mairii 
istiuB  domioflB,  Mariam  nomine,  nupium  dedertt 
predicto  comiti,  quod  esset  is  et  amplis  mAJoriboi 
ortus,  simulque  prudentia  el  fortitudine  Juxla  iosi- 
gnis.  Ex  Maria  Eustachios  nihil  iiberorum  tulit 
prsBier  flliam  Matildem  vocabulo.  Hano,  patre  di- 
functo,  nubilem  idem  magniflcentiBsimus  rexSle- 
phano  nepoti  legitimo  matrimonio  copulavit,  et  pi- 
riter  Bononiensem  coroitatum  industrie  acquisivit; 

C  nam  antea  Moritoliensem  in  Normannia  ex  aao  do- 
deral.  Hoa  comiiatus  nepoti  suo  quem  nomioaTi, 
BoBtachio,  legatos  jore  daodos  destiuaverat  doB 
pater  io  captiooe  teoeretor;  imperatrioe  prorsvi 
abooeote,  iocertum  ao  alliBetiampromittente.Uni 
ilieoffeosus  Injuria^multiediebusab  ejus  abstiouit 
curiaj  ei  quamvis  Biepe  revocaretur,  negare  pena- 
veravit.  Interea  familiare  apud  Qeldeford  com  rt- 
gioa,  fratris  uxore,  colloquium  habuit,  ejusque  li* 
chrymis  et  eatisfactione  inrractus  ad  liberationeo 
germani  animum  intendit;  omnes  etiam  iiiius  pt^ 
tis  quos  inconcilioexcommunicaverat,  inconsultii 
epiaoopis,  absolvit.  Ferebaniur  et  per  Angliam  eju 
in  imperatricem  querel»  :  quodeum  capere  voioe- 
rit ;  quod  quidquid  ei  Juraverat  pro  nibiio  habac- 

Q  rit ;  omnes  barones  Angli»  fldem  suam  ciroa  eam 
implesse,  sed  ipsam  temeraBse,  quas  acquiaitis  aii 
modeste  neeciret. 

151  QUOMODO  GOMES  GL0ECE8TRBN818  LFOATCM  C09- 
VBNBRIT  GUM   IMPERATRICB  BT  COADJUTORIBUB  8UH* 

§  50.  Ad  hos  motuB,  si  posset,  componendoi 
comes  Gloecestrensis  non  adeo  denso  comitato 
Wintoniam  conteDdlt ;  sed  re  infbcta  ad  Oxenerord 
rediit,  ubi  soror  stativa  mansione  jamdudum  le 


(93)  Neque.  e.,  ne  gux,  s.  d.  1  2. 

(94)  Dominatum  ejus   iuscipiehal^  e  1.,  dignanter 
dominatum  ejus  suscipiebat,  b.  d.,  dignanter  domi- 


nalum  ejus  suscipiehai^  1 2. 
(95^  Quaiinus,  e.,  qualiier^  a.  d.  I  2. 


1429 


HISTORIiG  NOYELLifi  LIB.  UI. 


1430 


coQtinaerat.  Ipsa  itaque,  et  ex  his  quflB  conlinue  A  etiam   abbatia  BanctimoQialiom  de  Warewella  a 


audiebat  et  a  fratre  tuno  cognovit,  nibil  legatom 
mollead  suaspartes  cogitare!intelligeQ8,WiQtoniam 
cum  quanto  potuit  apparatu  ? enit.  lllic  iulra  caatel- 
lum  regium  sine  cuoctatioQe  reoepta,  boQa  foreitaQ 
mente  per  QUQtios  episcopum  coQfeoity  ut,  quia 
ipsa  prseseQS  erat,  qoq  pigritaretur  ad  eam  veuire : 
ille,  noQ  integrum  sibi  fore  arbitratos  si  veuiret, 
ambiguo  respouso  QUQcioa  elusii,  boo  tarocQ  (96) 
verbo,  «  Ego  parabo  me  ;  »  statimque  propter  om- 
Qos  misit  quos  regi  fauturos  (97)  sciebat.  VeQeruot 
ergo  fere  omoes  comites  Anglie  ;  eraQt  eQim  juve- 
Qes  et  Jeves,  et  qui  malleQtequilatioQum  discuraua 


quodam  Willelmo  de  Ipra,  homiQe  DcfaQdo,  qui  nec 
Deo,  nec  hominlbos  revercQtiam  observaret,  quod 
Iq  ea  quidem  imperatriois  fautores  le  ooQtutati  ea- 

BCQt. 

758   Dl  DISCBSIU  COMmS  OLOECBSTRJB  A   WINTONU 

ET  GAPTIONB  SUA. 

g  51.  Comes  Gloecestrs  (3)  iQterea,  quamvis  quo- 
tidiaoo  regiorum  prelio  cum  suis  afHictaretur,  mi- 
Qusque  quam  cogitaret  res  ex  seQteQlia  cederet, 
semper  tamea  ab  iQceQdio  ecclesiarum  temperau- 
dum  putavit,  quamvis  iu  vioiQO  sancti  Swithuui 
boBpitatui  essel.  VeruntameQ  iadigQitatem  rei  ultra 


quam  pacem.  Prsterea  plures  illorum,  coQfusi  quia  B  do°  fereus,  se  suoque  poQe  obsideri,  el  fortuQsm 


regem  bellaQtem,  ut  Buperius  dictum  est,  deserue- 
rant,  coQVCQtu  illo  fuge  susb  opprobrium  lenire 
conabaQtur.  Pauci  vero  cum  imperalrioe  veue- 
rant  (98)  :  rex  Scotise  David,  Hobertus  comes  Gloe- 
cestree,  Milo  de  Hereford  el  baroQes  pauci ;  Rei- 
Qulfus  euim  (99)  comea  Cestrite  tarde  et  iQutiliier 
advenit.  Ut  ergo  magnam  eeriem  rerum  brevi 
verborum  compeQdio  explicem,  a  regina  et  comiti- 
bus  qui  venerant,  undique  foras  muros  Wintonis 
observats  sunt  visB,  ne  victualia  imperalrici  759 
fldelibus  inferrentur ;  Andevera  etiam  vicus  incen- 
Bus.  Ab  occidente  itaque  ri^ro  et  anguste  importa- 
bantur  necessaria,  viatoribua  nonnuilis  iQterceptlB 
vel  occisis,  vel  parte  membrorum  mutilatia  :  ab 


in  alteros  declinare,  cedcQdum  teropori  ratoB, 
compositiB  ordiQibus  discessioQem  paravit.  Itaqoe 
io  primo  agmiQC  ut  libere  abiret  sororem  pramit- 
teuB  cum  reliquis,  ipse  cum  paucis  qui  audereQt 
animia  multos  non  timere,  lente  progrediebatur. 
Quapropter  oomitibuB  regiis  (4)  coQfestim  iQsecu- 
tis,  dum  et  ipse  fugere  pudori  et  citra  diguitatem 
suam  «stimat,  et  boIus  ab  omQibus  procipue  im- 
petitur,  captua  est.  Ceteri  onptum  iter,  procereB 
proDsertimy  coutiQuare,  aummaqueoum  featiQatioQe 
Divisas  perveQoruQt.  Sio  a  WiotoQia  die  aaQctai 
Grucis  ExaltatioQiB  (Sept.  14),  qu«  tuno  habeba- 
tur  io  Domioica,  discessum ;  cum  illuo  pauciB  ante 
AsBumptiooem  beattt  Dei  GenitriciB  (6)  diebuB  ven- 


oriente  vero  toto  tramite  verBQs  LondoQiam  coq-  p  tum   fuisset.  NoQQullique  miraouli  exemplum  et 


stipabautur  semit»  multitadiQe  commeatuum,  epi 
scopo  et  suis  importaodorum  ;  Gaufrido  de  Maude- 
viila  (100),  qui  jam  iterum  auxilio  eorum  cesBorat, 
anlea  enim  post  captionem  regis  imperatrici  fideli- 
tatem  juraveral,  et  LoQdonieQsibuB  maxime  anni- 
tenlibus,  nihiique  omnino  quod  posseut  prfleter- 
mittentibus  quo  imperatricem  contristarent.  Win- 
tonienses  porro  vel  tacito  ei  favebant  Judicio, 
memores  fidei  quam  ei  pacti  fuerant  cum  iuviti 
propemodum  ab  episcopo  ad  hoc  adacti  esseQt, 
iQterea  ex  turre  poutificis  jaculatum  iuceQdium  ia 
domos  burgensium  (qui,  ut  dixi,  proniores  erant 
imperatricis  felicitati  quamepiscopi)compreheQdit 
et  combussit  abbatiam  totam  saQctimoQialium  iu- 
tra  urbem,  simulque  co8Qobium(l)  quod  dicitur  Ad 


multorum  materia  aermoQum  fuit  iu  AQglia,  quod 
Bicut  rex  Domiuica  ia  domiQfls  QOBtrsB  Purificatione, 
ita  comes  Dominioa  in  vivifiofls  Grucia  Bxaltatione 
(6),  unam  eamdemque  aortem  experti  Bunt.  lilud 
vero  peroelebre  magniflonmque  fuit,  quod  pro  isto 
eveQtu  Qomo  comitem  GloeceBtrfle  vel  iQfractum 
mcQte,  vei  etiam  754  tristem  vultu,  viderit;  ita 
coQBcieatiam  alta  Qobilitatis  spirabat,  oe  se  fortUQflB 
ludibrio  suhjiceret.  Quamvia  euim  primo  blaQditiis 
iQvitatns,  post  etiam  mlQia  lacesseretur,  Quoquam 
tamcQ  iQflexuB  eat  ut  de  liberatioQC  aua  prfliter 
coQBeQBom  (7)  Bororia  tractaretur.  Ad  ultimum  eo 
modo  rcB  veutilata,  ut  squis  coQditioQibus  et  rex 
et  ipse  absolvereutur ;  quIIo  paoto  alio  iQterfe- 
QicQte,  Qisi  ut  quisque  partea  suas  pro  posse,  sicut 


Hidam  extra.Erat  ibi  imago  cruciiixi  Domiui  magna      et  prius  (8),  tutaretur.  Hflso  ab  Exaltatione  saQCtflS 


moie  Buri  et  argeQli,  simulque  gemmarum,doQo  (2) 
CnutoDis  quondam  regis  operosa  devotioae  fabre- 
facta  :  htcc,  igne  tuQc  comprehcQsa  et  solo  pro- 
atrata,  post  etiam  jubeute  legato  excruatata  est. 
iQveQtse  plusquam  quiugeQta  argCQts  marcas,  auri 
trigiuta,  doQativo  militum  profecere.  GombuBta  est 

(96)  Tamen,  e.,  lantum^  s.  d.  12. 

(97)  Fautoros.  e.,  fautores,  b.  d,  12. 

(98)  Venerant.  e.,  1  2.,  convenerant.  s.  d. 

(99)  Enim,  s.  d.,  ommissum  Iq  e.  12. 

(100)  Gaufrido    de    Mandevilla,..   juraveral,   e., 
omissum  in  s.  c.  d.  k.  12. 

(iOl)  Coenobium.   e.,  ccenohium  monachorum,  s. 
d.  12.  ' 


Grucia  UBque  ad  festum  Omnium  Sanctorum  plu- 
rimo  verborum  agmine  Bflspe  verBata,  tonc  demum 
debito  fine  conclosa ;  ea  enim  die  rex  eluotatua 
oaptionem.  In  eadem  apud  Bristou  reginam  suam 
et  filium  oum  duobus  magnatibuB  reliquit,  vades 
liberaQdi  comitiB  coQtiQUo  cum  feBtiuato  itiQere 


(2)  Dono.  B.  e.  1 2..  ex  dono,  d. 

(3)  Gloecestroe,  e.,  omissum  iu  b.  d.  12. 

(4)  Reigis.  e.,  omisBum  Iq  b.  d.  12. 

(5)  Geniiricis  i.  e.  12.,  genitrieU  Marice.  d. 

(6)  Ita  comes  Dominica  in  vivipcw  Crucis  Exalta- 
tione,  8.  d.  1 2.  omiasum  iu  e. 

S)  Consensum.  e.,  conscientiam,  a.  d.  12. 
!)  Et  prius.  e.,  priuSg  s.  1 2.,  superius,  d. 


{431 


WILLELMI  MALMESBURIENSIS  MONACBI 


143S 


rex  WintoDiam  ▼eDisset ;  ibi  6Dim  asservabaiur  A 
comes,  reductue  a  Rovecestra,  quo  priua  abductuB 
fuerat.  Tertio  die,  mox  ut  rex  Wiatooiam  Teait, 
comes  abacessil;  dimisso  ibi,  quousque  regioa  ab- 
Boiveretur,  io  eodem  (9)  obsidatu  fliio  suo  Willelmo. 
Celeriter  igitur  permensa  via,  Bristou  veaieos  re- 
gioam  absolvit ;  cujus  redilu  Wilielmus  filius  comi- 
tis  ab  obsidaiu  liberatur.  Saiis  aulem  conatai,  ioio 
tempore  caplioDie,  sequeotibusque  measibuB  usque 
ad  Nalale,  multis  el  magais  poliioitaiionibuB  solii- 
citatum  ui  a  sorore  descisoeret,  pluris  semper  pie- 
iatem  germaDiiatiBquamquaslibei^iO)  promisaio- 
nes  fecisse :  oam  et  relictis  rebus  oasteiliaque  suis, 
quibuB  commode  frui  possei,  circo  germaoam  se- 
dulo  apud  Oxeaeford  mansiiabai  ;  quo  loco,  ui  ^ 
praefatus  sum,  illa  sedem  eibi  conBlitueDB,  curiam 
fecerat. 

755     DE   CONCILIO     QUO     LEGATOS    TBNTAVIT    LENIRB 
CAUSAM  RBCBPTI0NI8  IMPBRATR1CI8  IN  DOMINAM. 

§  52.  iDterea  legaius,  immodici  animi  poniifex, 
qui  quod  lemei  proposuisset  noo  inefTectum  relin- 
quere  vellei,  coacilium  pro  jure  iegaiionis  Buas 
apud  Westmonasterium  die  octavarum  sancii  An- 
dre»  (Dec.  7)  coegit.  BJus  concilii  actionem  non 
ita  exacla  flde  pronuntio  ui  superioris,  quia  non 
interfui.  Audilum  esi  iectas  in  eo  litieras  domini 
apostolici,  quibus  modeste  iegatum  arguerei  quod 
liberare  fratrem  suum  diseimulassei.  Delicii  iamen 
Buperioris  graiiam  facere  ;  ei  magnopere  cohortari, 
ui  quoounque  modo,  vel  ecclesiaBiico  vel  secuiari,  Q 
possel,  ad  germani  liberationem  accingeretor.  Ee- 
gem  ipsum  in  concilium  inlroisse,  et  apud  sanctum 
oonventum  querimoniam  depoauisse,  quod  bomines 
Bui  ei  eum  ceperini,  ei  afflictione  couiumeliarum 
paulo  minus  exBiinxerini,  qui  justitiam  eisnunquam 
negassei.  Ipsum  legatom  magnis  eloqueniie  viribus 
factorum  suorum  invidiam  ientatise  alleviare  : 
«  Quod  scilicet  imperalricem  non  voluntate  sed 
necesBiiale  recepisset,  quippe  cum  recenii  adhnc 
frairis  sui  clade  (omnibus  comiiibus  vel  fugaiis, 
vel  eventum  rei  Buspecla  mente  praesiolantibus), 
ipsa  cum  suis  muros  WinioniaB  circumsonassei, 
ipsamquecunque  pepigerai  ad  ecclesiarum  jus  per- 
iineniia  obsiinaie  fregisse.  Quin  eiiam  certis  aucio. 
ribus  ad  se  delaium  eam  ei  euos  non  solum  digni-  j. 
tati  sue,  sed  ei  viis,  struxisse  insidias  :  casterum, 
Deum  pro  soa  clemeoiia  secuB  quam  ipsa  Bperassei 
vertisse  negotia,  ut  ei  ipse  perniciem  viiarel,  ei 
frairem  suum  vinculia  eximeret.  Iiaque  jubere  se 
de  parte  Dei  et  apoBtoIioi,  ut  regem,  voluntaie  po- 
puli  et  assensu  aedis  apostoiic»  inooctum,  quao- 
iis  756  possent  viribus  enixu  juvareni;  turbatores 

(9)  Eodem,  e.  12.,  eodem  die^  s.  d. 

(10)  Quam  qmslibet.  s.  e.  1  2.,  quoi  qualibett  d. 
(H)  Omnes.  e.,  omnes  clerici,  b.  d.  12. 

(12)  Omnes  clerici  vel  metu  vel  reverentia.  e.,  om- 
nes  metu  vel  reverentia^  d.,  omnes  vel  metu  vel  re~ 
verentia,  s.  d.  1 2. 

(13)  Banc.  b.  d.  1 2.,  omisBom  in  e. 


vero  pacis,  qui  comiiiBBo  Andegavensi  faverent,  ad 
excommunicationem  vocaodos^  preier  eam  qum  Ad- 
degavorum  domioa  essei.  » 

QUOMODO  QUIDAM  FAUTOR  IMPKRATRICI8   L0G0TU8  FVIT 

PRO   IMPBRATRICE. 

§  53.  H»o  ejos  verba  non  dico  quod  omnes  (II) 
gratis  animis  exceperint,  cerie  nollus  expugnavit: 
omnes  clerici  vel  meio  vei  reverentia  (12)  frsoa- 
rooi  ora.  Udub  fuii  laicus,  imperatricis  nuooios, 
qui  palam  legato  ioierdixit,  ne  per  fldem  qoam  ei 
paciuB  fuerai,  quidquam  in  illo  concilio  siaioeret 
quod  ejus  hooori  adversom  forei  :  fidem  ab  es 
haoo  (13)  imperatrici  faciam,  ne  fratrem  suam  ollt 
auxilio  juvarei  (14),  nisi  forte  viginii  ei  (15)  mili- 
ies,  neo  plores,  mitieret.  Quod  io  Angliam  ipsi 
veoisset,  frequeoiibus  episiolis  ejus  facium :  qood 
regem  cepisset,  quod  io  captiooe  ieouissei,  ipai 
potissimum  oonaiveote  acium.  Dixit  (16)  h«c  et 
alia  pleraque  magoa  verborum  ausieriiale,  oihil 
omoioo  legaio  blaodiius ;  oec  vero  allo  BermooQO 
poodere  ille  moveri  poiuii  ui  iram  proderei,  semel 
iocepit  (uipriusdixi)8ui  non  segnis  execoior.  Foit 
ergo  bic  annus  (cujus  iragoBdias  compendio  digesei) 
falaiis  ei  pene  perniciosus  AngliflB ;  in  qoo,  com 
aliqoo  modo  sibi  ad  libertatem  respirandam  potai- 
sei,  rursum  io  aerumnajn  recidii,  ei  nisi  Dei  mit^ 
ricordia  mature  occurrai,  diu  hflBrebii. 

757  RBCAPITULATIO  DB  COMrTB  GL0ECB8TRJE. 

I 

§54.  Principia  gesiorum  hujus  anni,  qai  esiln- 
carnalionis  DominicflB  millesimus  oentesimus  qoi* 
dragesimuB  ieriiuB,  ei  reliquis  auperioris  anni  soe- 
eessii  aoimo  resarcire,  simolque  summam  rerom 
quflB  de  Roberio  fllio  regis  Henrici  comiie  Gloeee- 
BlrflB  sparsim  diota  sunt,  qoasi  in  faBoiculam  colle- 
ctam,  lecloris  aestimaiioni  per  recapiialaiiooem 
proponere.  Ipse  quippe  sicui  primus  ad  paries  8oro« 
ris  suflB  joste  defeodeadaB  iniiiom  Boscepii,  tta  seo- 
per  iovicio  animo  in  incepto  graiis  perseveravit : 
gratis  dico,  quia  nonulli  fauiorum  ejus,  vel  forio- 
namseqaenles,oum  ejus,  voiubilitate  mataniar,vel, 
multa  jam  emolumenia  consecuii,  spe  ampliorom 
prflBmiorum  pro  jusiitia  pugnani.  Solos  vel  pene 
solus  Robertus,  in  neutram  partem  pronior,  nec 
spe  compendii,  nec  dispendii  iimore,  anquao 
flexus  esi,  sicui  ex  sequeniibus  liqoebit.  Non  ergo 
alicni,  si  heeo  integre  Bcribo,  adulationia  Bnrrepat 
Bospicio ;  nihil  enim  a  me  dabiiur  gralia,  sed  sola 
veriias  hisiori»  BineoIIo  fuco  meodaoii  posterorom 
prodoceiur  ootiiiflB. 

§  55.  Diclum  esi  de  comiie  qoo  modo  primos 
omoium  (17)  posi  David  regem  SooiiflB,  preBseoie 
palre  Heorico,  fldeliiaiem  sorori  su<b  imperatrici 

(14)  Juvarel.  a.  e.  12.,  adjuvaret,  d. 

(15)  Ei.  8.  d.  1 2.  omissum  io  e. 

(16)  Dixit  e.,  Dixit  nuncius,  b.  d.  12. 

(17)  Omnium.  e.,  omnium  primatum^  8.  d.  1 2.  -- 
Malmesbureosis  tamen  antea  retolii  Stephanum 
anie  Roberlum  MathildflB  fidem  juravisae. 


4433 


HISTORIiE  NOVELLiE  LIB.  IIL 


1434 


de  regDO  Aoglie  et  ducatu  NormaanisB  sacramento  ^  ibat ;  et  qoibus  libebat  loquebator,  ipsa  duntaxat 


firmavit :  noDoulla  (ut  dizi)  contentione  inter  eam 
et  Stephanum  tunc  Bononi»  comitdm,  postmodum 
AngliflB  regem,  quisnam  prior  sacramentum  faceret; 
Roberto  excellentiam  fllii,  Stephano  dignitatem 
nepotis,  defendentibus. 

§  56.  Dictum  est  etiam  quam  rationabilea  eum 
75H  cauBflB  a  Decembri,  quo  paler  defunctus  est, 
usque  post  sequens  Pascha,  in  Normannia  conti- 
nuerint,  ne  statim  in  Angliam  vnniens  sororis  in- 
jurias  vindicaret.  Postremo  veniens,  quam  pru- 
denti  consilio  et  qua  ezceptione  ad  hominium  re- 
gis  se  inclinaverit,  et  quam  jusle  idem  sequenti 
anno  et  deinceps  abjecerit. 


regina  prsBsente :  nam  post  profeotionem  ejus  in 
turriro  Eub  libera  custodia  ductus  est,  adeo  pro- 
senti  et  securo  animo  ut  ab  hominibus  suis  de 
Cantia  accepta  pecunia  equos  non  parvi  pretii  com- 
pararet,  qui  ei  post  aliquanto  tempore  et  usui  et 
commodo  fuere. 

DB  LTBERATIONB    RBGIS. 

§  58.  Tentavere  primo  comiles,  et  hi  quorum 
intererat  de  talibus  loqui,si  forte  regem  et  se  sineret 
aequis  oonditionibus  liberari.  Hoc  quamvii  Mabilla 
comilissa  prae  desiderio  viri  sui  dilecti  (2i)  statim 


§57.  Neo  est  prcetermissus  secundus  ejus  post  B  *"P^®^*T"''!'"^°*P"®®f^®V''®^"'*^^^^^ 


roortem  patris  a  Normanoia  in  Angliam  cum  so- 
rore  adventus  ;  in  quam  se,  sicut  in  quamdam  syl- 
vam  frementium  belluarum  immersit,  Dei  quidem 
gralia  et  aoimi  confldentia  fretas,  sed  viz  centum 
et  qoadraginta  militibus  sUpatos.  Sed  nec  illod 
tacitum,  quod  in  tanto  motu  bellorum,  oum  sol* 
licit»  ubique  praetenderentur  ezcubi»,  cum  solis 
duodecim  militibus  impigre  ad  Bristou  venit ;  80« 
rore  interim  apud  Arundellum  fida,  ut  potabat, 
custodiacommissa.  Qua  prudentiaet  tunc  sororem 
suam  e  mediis  hostibus  ad  se  receperit,  et,  post- 
modum  in  omnibus  pro  posse  provezerit ;  semper 
circa  eam  confcrsatus,  ipsius  commoda  proourans, 
Bua  postponens,  cum  quidam  abotentes  ejos  absen- 
tia  terras  ipsius  undique  vellicarent.  Ad  postre-  p 
mum,  qua  necessitate  adductus,  ut  generum  suumy 
quem  rez  incluserat,  periculo  ezimeret,  bello  gravi 
le  dederit  regemque  ceperit.  Sed  lamfelicem  even- 
tum  captio  ejus  (18)  apud  Wintoniaro,  ut  in  sope- 
rioris  anni  gestis  perstrinzi,  paulo  minos  declina- 
vit  (19)  ;  quanquam  ea  caplione  non  tam  miseran- 
dum  qoam  laudandum  se  ipse  per  Dei  gratiam 
ezhibuerit  :  cum  enim  Tideret  regios  comites  ita 
obstinatoB  ad  persequendum  ut  sine  suorum  detri- 
mento  res  Iransigi  nequiret,  omnes  quibuB  timebat, 
nominatimque  759  imperatricem,  pramisit;  qui- 
buB  pretergressis  (20),  ut  jam  tuto  possent  evadere, 
ipse  sensim  equilans,  ne  similis  fug»  profectio  pu- 
taretur,  admisit  in  se  persequentium  manus,  ami- 

corum  liberationem  impedimento  soo  mercatus.        ,  ^ ^ 

Jam  vero  inipsa  captione  nemo  eum  (ut  antedizi)  ^  rent,  perpetois  vinculis  usque  ad  mortem  inno- 


conjugali  charitate  propensior,  ille  profundiori  consi- 
liocontradizit,regemetcomilemnon  sBqoalis  ponde- 
risesseasseverans:  c«terom,si  permitterentomnes 
qui  vel  secum  vei  sui  caosa  capti  essent  liberari,  id 
se  posse  pati  760.  Sed  noloeront  assentiri  comites, 
et  aiii  qoi  regaliom  partium  erant ;  regem  quidem 
liberari  cupientes,  sed  citra  soas  in  peconi®  amis- 
sione  jactoras :  nam  et  Qiliebertos  comes  Willel- 
roum  de  Salesbiria,  Willelmus  de  Ipra  Hunfridum 
de  Bohun,  et  nonnuili  alii  quos  potuerant,  Winto- 
nidB  ceperant,  multis  in  eorum  redemptione  marcls 
inhiantes. 

QUOMODO  TBNTATUM   B8T  COMITBK   OLOEGBSTRJB  P0S8I 
INFLEGTI    IN    PABTB8   RBQIS. 

§  59.  Itaqoe  alia  via  comitem  adorsl,  promiaaia 
ingenlibos,  si  forte  possent,  illicerecopiebaDt.Con* 
cederet,  sorore  dimissa,  in  partes  regis,  habitorns 
proinde  totios  terr»  dominatom,  ot  ad  Ipsius  arbi« 
trium  penderent  omnia ;  essetque  in  sola  coroQt 
rege  inferior,  cffiteris  omnibus  pro  velie  principa- 
turus.  Repulit  comes  immensas  promissiones  me- 
raorabili  responso,  quod  posteritas  audiat  et  mi- 
retur  volo :  «  Non  sum,  >»  inquit, «  roeus,  led  alieni 
Juris :  cum  metd  potestatis  me  videro,  quicquid 
ratio  de  re  quam  allegatis  dictaverit,  facturum  me 
respondeo.  » 

§  60.  Tum  iili  concitatiores  et  nonnihil  moti,  cum 
blanditiis  nihii  promoverent,  minas  intentare  coa- 
perunt,  quod  eum  ultra  mare  in  Bononiam  mitte- 


vei  sensit  dejectum  animo,  vel  audivit  humilem  in 
verbo :  adeo  supra  fortonam  eminere  videbator,  ut 
persecutores  suos  (nolo  enim  dicere  hostes)  ad  reve- 
rentiam  sui  ezcilaret.  Itaque  regina,  qote  licet  me* 
minisset  virom  soom  ejosjossu  foisse  compeditom, 
nihii  ei  onqoam  vincoiorom  inferri  permisit,  nec 
quidqoam  inhonestum  de  suamajestateprflBsumpsit: 
denique  apod  Hovecestram  (illoc  quippe  ductos 
foit)  iibere  ad  ecciesias  infra  castellom  qoo  libebat 

(18)  Ejus^  e.,  omlssom  in  s.  d.  12. 
(\9)  Delinavit,  e.,  decoloravit,  s.  d.  12. 
(20)  Prxterg^esM.  e.,  pra^gretsis,  s.  d.  12. 


dandom.  Enimvero  ille,  minas  sereno  vultu  dis- 
solvena,  nihil  minos  se  tiroere  protestatus  est  con- 
slanter  et  vere  :  conQdebat  eniro  in  magDani- 
mitate  comitiss»,  uzoris  su»  scilicet  (22),  et  ani- 
fflositate  suorom,  qoi  statim  regem  in  Hiberniam 
mitterent,  si  qnid  perperam  in  comitem  factum 
audissent. 

§  61.  Transiitin  his  Daensis,  tanta  molis  erat  761 
liberari  posse  principes  quos  fortona  sua  innezuis- 

(21)  Dilecti.  e.,  omissum  in  s.  d.  12. 

(22)  Scilicel.  e.,  omissum  in  b.  d.  1 2. 


1495 


WILLBLMI  MALMESBURIENSIS  MONACHI 


1436 


861  cateQa.  Tandem  porro  communicalo  consilio,  A 
quicunque  imperatrici  favebanl,  crebris  legationi- 
bus  comitem  conveniunt,  ut  quia  non  posset  quod 
vellet,  eecundum  comici  diclum,  vellet  quod  pos- 
set :  pateretur  ergo  regem  et  se  llberari  mutuis 
conditionibds  ;  «  alioquin  timemus,  aiebant,  ne  co- 
mites  facti  sui  maximi  et  praeclarissimi,  quo  te 
cepcrunt,  erecti  conscientia,  unos  et  unos  ex  nobis 
invadant,  castella  expugnent,  ipsam  sororem  tuam 
obsidianl  (23).  » 

§  62.  Tum  demum  Robertus  moUilus  legato  et 
archiepiscopo  asseneit;  ita  tamen,  ne  quicquam 
castellorum  vei  terrarum  redderetur  quod  post 
regis  caplionem  in  jus  imperatricis  vel  quorumque 
fidelium  ejus  transierat.  Illud  sane  nullo  potuit 
obtinere  modo  quatenus  sui  secum  liberarenlur ;  B 
offensis  videiicet  aliis,  quod  lantas  eorum  promis- 
siones  de  principatu  tolius  regni,  quodam  quasi 
fastu  fastidiens,  repudiaverat.  Et  quia  maximean- 
Ditebantur  ul,  propler  regiam  dignitatem,  primo 
rex  liberarelur,  deinceps  (2i)  comes ;  cum  id  ille 
dubitaret  concedere,  firmaverunt  jurejurando 
iegatus  ct  archiepiscopus,  quod,  si  rex  post 
liberationcm  auam  detrectaret  comitom  liberare, 
ipsisein  captionem  comitis  inounctanterinjicerent, 
quocunque  ipsi  iibuisset  abducendi. 

g  63.  Nec  adhuc  quievil,  sed,  praeter  haec,  quo  sibi 
providerel  sagax  animus  invenit:  posset  nempefleri 
ut  rex,  malorura,  quod  saepe  fit,  praiventus  consilio, 
captionera  fratris  sui  et  archiepiscopi  parvi  ducerel,  C 
dummodo  ipse  liber  in  pluma  jaceret.  Exegit  ergo 
ab  utroque  sigillatim  brevia  et  sigilla  sua  ad  apo- 
stolicum  in  hunc  sensum  ;  7M  «  Sciret  dominus 
aposlolicus  eoB  olvrcgis  liberationem  etregni  pacem 
hoc  se  pacto  comlti  aslrioxisse,  quod,  si  eum  rex 
postsuam  ipsius  liberalionem  liboraredissimularet, 
ipsi  ultro  se  in  captionem  ipsiusimmittercnl.  Qua- 
propler,  si  ad  hoc  infortunium  perventum  foret, 
obnixe  rogare  (quod  apostolica3  humanitatis  essel 
Bponte  facere)  ut  et  eos  qui  sufTraganei  ipsius  eranl, 
et  comitem  pariter,  ab  indcbilis  nexibusexueret;  » 
et  quaedum  lalia. 

§  04.  Ha5c  scriptaRobertusab  utrisque  pontifici- 
bus  recepta  tuto  loco  deposuil ;  et  Wintoniam  cum 
eisdem,  siniulque  mugna  baronum  copia,  venit.  n 
Rex  quoque,  ul  in  praBteritis  dictum  est,  non  multo 
post  codem  vcniens,  familiare  coiloquium  cum 
comite  communicavit :  sed  quamvis  et  ipse  rex, 
etcuncti  principes  qui  aderant,  magno  annisu  sata- 
gerent  comitcm  in  sua  vota  traducere,  ille,  velut 
pclagi  rupes  immota  resistens,  omnes  eorum 
conalus  vel  irritos  fecit,  vel  rationabiliter  com- 
pescuit :  «  Non  esse  rationis,  dicens,  sed  nec  hu- 

(23)  ObsidianL  e.,  oppugnent,  s.  d.  1  2. 

(24)  Ueinceps.  e.,  deiude,  s.  d.  I  2. 
(2;))  Sic,  e.,  omissum  in  8.  d.  12. 

(20)  racaturam.   Vacaturam  vel  ce$salionem,  e., 
vacaUoneniy  s.  d.  I  2. 


manitatis,  ut  Bororero  suam  desereret,  cujus  par- 
tes  juste  defendendas  susoepisset :  nullius  com- 
modi  causa,  nec  tam  regis  odio  quam  sacramenli 
sui  respectu,  quod  violare  nefas  esso  ipsi  qao- 
que  deberent  atteniere,  praeBcrtim  cum  ab  apo- 
stolico  sibi  mandatum  memiuisset  ut  sacramento 
quod  sorori,  praeseote  patre,  facerat,  obeclientiam 
exhiberet.  »  Ita  infecta  pace  ab  utriusque  disees- 
sum. 

§  65.  Haec  ideo  sic  (25)  in  snperioris  anni  gestis 
non  apposui,  quia  ciam  conscientia  mea  erant: 
semper  quippe  horrori  babui  aliquid  ad  posteros 
transmittendum  stylo  committere,  quod  nescirem 
7G3  solida  veritate  Bubsistere.  Ea  porro,  quae  de 
praisenti  anno  dicenda  sunt,  hoc  habebunt  prin- 
cipiAim. 

TRACTATUS   UT  PRO  COMITB   ANDEGAVEN8E   MIT- 

TERETUR. 

g  66.  Utraeque  partes,  imperatricie  et  rcgis,  te 
cum  quietis  modestia  egerunt  a  Natali  usque  ad 
Quadragesimam,  magis  Buacustodirequam  aliena 
incuraare  studenles  :  rex  in  superiores  regiones 
abscessit,  nesoio  qus  compositurus.  Superveniens 
Quadragesima  omnibus  vacaiuram  (26)  bellorum 
indixit ;  qua  mcdianto,  iraperatrix  cum  suis  ad 
DivisaB  veait,  illio  mysterium  consilii  cum  suis 
habitura  (27) :  quod  lamen  eatenus  exiit  in  vulgus, 
ut  sciretur  omnibus  fautoribuB  ejus  (23)  compla* 
oitum  quatenus  procomite  AndegavenBi  mitteretor, 
qui  conjugis  et  filiorum  hasreditatem  in  Anglia 
jure  defensitare  deberel.  Missi  sunt  ergo  specta- 
biles  viri,  et  qui  merito  tantae  rei  curam  exseque- 
rentur. 

DE  INFIRMrrATE  REG18 

§  67.  Non  mullo  post,  in  ipsis  Paacbalibus  (29) 
fcriis,  regem,  quaidam  (ut  aiont)dura  meditantem, 
gravis  incommodum  morbl  apud  Northampto- 
nam  detinuit,  adeo  ut  in  tota  propemodum  Anglii 
sicut  mortuus  conclamaretur.  Duravit  impro* 
spera  valeludo  usque  post  Pentecosten  ;  tuac 
enim  eensim  refusus  salutis  vigor  eum  in  pedea 
erexit. 

§  68.  Interim  nuncii  ex  Andegavis  redeuntes,  lie- 
rato  apud  Divisas  in  ipsis  octavis  Pentecostes  T64 
coacto  concilio,  impcratricl  el  principibus  audita 
reportant:  «  Comitem  Andegavensem  legationibus 
procerum  nonnulla  ex  parie  favere;  caeterurD, 
6olum  ex  omnibuscomitem  Gloecestrensem  cogno- 
scerc(30),  ejusque  prudentiam  ac  fidem,  magna- 
nimitatem  et  industriam,  probatam  jam  olim  ha- 
buisse.  Is  si  ad  se  transito  mari  adveniat,  volunlali 
ejus  se  pro  posse  non  defuturum  ;  alloqula  caete- 

(27)  Cum  suis  habUura.  e.,  sui  habitura,  d..  sui 
habilum,  s.  1  2. 

(28)  E]u9,  e.  12  omissum  in  b.  d. 

(29)  Paschalibus.  e.,  pene  Paschalibui,  8.  d.  I  2. 

(30)  Cognoscere,  e.  12,  recognoicen,  8.  d. 


1437 


fflStORIiE  NOVELLiE  LIB.  Ifl. 


1438 


ro8  in  eando  et  redeundo  frnstra  laborem  oonsum- 
pturos.  » 

QUOMODO     C3MES    GLOGESTRiE    AD    COMITEM     ANDEGA- 

VENSfiM   lERlT. 

^.  60.  Ita  omnium  audientium  spebus  erectis,  ad 
comttem  preces  vers®,  ut  hunc  laborem  pro  sororis 
et  ncpotum  haBreditale  dignaretur.  Dissimulavitille 
primo,  dirficilem  rom  prstendens  :  suspectum  per 
confertissimos  hostes  iter  citra  et  uitra  mare  ;  pe- 
riculosum  sorori,  quam  in  absentia  ejus  alii  agre 
tuercnlur,  qui  eam  in  caplione  sua  pene  relique- 
rant,  rebus  ipsi  suis  diffisi.  Favens  tandem  omnium 
unanimi  voluntati,  obsldes  poposcit  sigillatim  ab 
his  qui  optiroates  videbanlur,  secum  in  Nonnan- 
niam  ducendos,  vadesque  futuros  tum  comiti  An- 
degaveosi  quam  (31)  iiiiperatrici,  quod  omnesjun- 
ctis  umbonibus  ab  ea,  dum  ipse  abesset,  injurias 
propulsarent,  vicibus  (32)  suis  apud  Oxeneford  ma- 
nentes.  Acclamatumcst  sententiae,  datiquo  obsides 
Normanniam  ducendi. 

QUOMODO   COMES  ANDROAVENSIS  AUXILIO  COMITIS  OLOE- 
cestra:  DECEM  GASTBLLA  1N  normannta  geperit. 

§  70.  Robertus  ergo  valcfaciens  sorori,  ductis 
765  secum  obsidibus,  cum  expeditis  miiitibus  per 
tuta  hospitia  ad  Waram  profectus  cst,  quem  ficum 
cum  castello  jamdudum  commiserat  filio  suo  pri- 
mogenitoWiilelmo.Ibi  aliquanto  postfestum  sanoti 
Johannis  alto  pe  per  Oei  gratiam  oommittens,  naves 
quas  tunc  bubebat  solvit.  Quab  fere  in  medium 
mare  delatsB,  omnes  praeter  duas  tempcstate  coorta 
in  diversa  jactalae  ;  quaedamque  retro  versae,  quoB- 
dam  uitra  deslinatum  propulsae  sunt  :  due  solum- 
rnodo,  in  quarum  una  comes  cum  ndissimis  eraly 
rectum  cursum  tenentes,  in  idooeam  stationem  ap- 
pulerunt.  Veniens  itaque  Gadomum,  comitem  An- 
degavensem  per  nuncios  nccersivii.  Venit  ille  non 
Bspernanter,  sed  auditae  legationi  sua  impedimcnta, 
et  ea  multa,  objecil  :  inter  qu6e,  quod  rebellione 
multorum  castellorum  in  Normannia  detineretur 
quo  minus  in  Angliam  veniret.  Ea  res  moras  re- 
deundi  comltlGioecestrensiultra  placituminnexuit: 
nam  ut  Andegavenscm  omni  occasione  nudaret, 
cum  eo  deccm  castclla  expugnavit  in  Ncrmannia, 
quorum  (33)  hfcc  sunt  vocabuia,  Tenerchebrai, 
Senhilaret,  Briches  irl,  Alani  (3i)  Bustonborg,  Tri- 
vetcs,  Castel  de  Vira,  Plaiseiz,  Vilers,  Morctoin, 
Sed  propomoiJum  nihil  quantum  ad  legationcm  hao 
promovit  industria  ;  Andegavensis  enim  comcs  et 
alias  occasioues,  prioribus  solutis,  substituit,  qui- 
bus  in  Angliam  adventum  excusarct  suum.  Magni 

(3i^  Quam,  e.  12.,  quam  cliamy  s.  d. 

(32)  Vicihus^  d.  e.  I  2,  viribus^  s. 

(33)  Quornm,.,  Moretoin,  e.,  omissum  in  b.  d.  k. 
12. 

(3\)  Alani.  e  1.,  Alnai,e2. 

(35)  Non  bene  munitum.  e.,  vacuum^  s.  d.  k.  1  2. 

(36)  Succensa  et  deprgedata   villa,  e.,  succenso  et 
deprsedato  vico,  s.  d.  12. 


A  sane  loco  beneflcii  fllium  suum  ex  imperatrice  pri- 
mogenitum  avunculo  concessit  in  Angliam  dedu- 
cendum,  cnjus  intuitu  proceresjusliha^redls  partes 
propugnare  animarenlur.  Henricus  vocatur  puer, 
nomen  avi  referens  :  utinam  felicitatem  et  poten- 
tiam  quandoqae  relaturus. 

766  QUOMODO   REX    GEPIT  WARAM,   ABSENTE   COMlTB. 

§71.  Interea  rex  in  Anglia,  comitis  absentiam 
aucupatus^  subito  ad  Waram  venicns,  et  non  bene 
munitum  (35)  propugnatoribus  ofTendens  succcnsa 
et  depraedatavilla(36),  sta  imetiam  castello  potitus 
est.  Nec  eo  contentus  (qui  fortunam  sibi  aspirare 
vidcret),  tribus  diebus  ante  festum  sanoti  Michaelis 

B  inopinato  casu  Oxeneford  civititem  concremavit, 
et  c.istellum,  in  qoo  cum  domesticis  militibus  im- 
peratrix  erat,  obsedit ;  ita  scilicet  afflrmato  animo, 
ut  nullius  spe  commodi,  nullius  timore  detrimeoti, 
discedendum  pronunciaret,  nisi  castello  reddito, 
et imperatrice  in  ditionem  suam  redacta.  Mox  igitur 
optimales  quidem  omnes  (37]imperatricis,  confusi 
quia  a  dominasuaprfletcrstatutum  abfucrant,  con- 
fcrtis  cuneis  ad  Walengeford  convenerunt,  co  pro- 
posito  ut  regem  bello  impeterent  si  ipse  in  aperto 
campo  martem  experiri  vellet  (38),  sed  eum  intra 
civitatem  aggrcdi  consllium  non  fult,  quam  ita  co- 
mes  Gloecestrae  fossatis  munierat,  ulinexpugnabilis 
prfleter  per  incendium  videretur. 

C 

OE   REblTO   G0MITI8  GLOEGESTR.t  IN   ANGLIAM. 

§  72.  His  rumoribus  in  Anglia  (39)  disseminalis, 
comes  Gloecestrae(40)Robertus  reditum  maturavit. 
Treccnlos  itaque  milites  et  aliquanto  plnres,  quo- 
rum  tamen  numerus  ad  qoadringentos  non  perve- 
nit,  navibuB  quinquaginla  duabus  imposuit  ;  767 
his  duas,  quas  redeundo  in  pelago  expugnavit,  ad- 
junxit.  Ilaque  piae  voiunlati  Deus  per  gratiam  sui 
(M)  egregie  favit,  ut  nulla  e  tanto  numeru  navium 
longius  evagaretur  ;  sed  omnes,  vel  pariter  Junctis 
lateribus,  vel  leniter  una  ante  alias  progressae, 
placida  sulcarent  maria.  Nec  vero  violentia  fluctuum 
navigia  impetebat,  sed  quodain  famulatu  proseque- 
batur  ;  sicutaspeoius  maris  solet  esse  gratissimus, 
0  cum  placidis  allisa  lapsibus  alludit  uoda  litloribus. 
In  portum  ergo  Waram  delatae,  comitera  (42)  et 
omiiessocios  desideriis  suorum  feliccs  carinae  resti- 
tuere. 

OUOilODO   GOMES   OLOECESTR.E  REDITU    SUO  WARAM 

GEPERIT. 

§  73.  Cogitaverat  primo  ad  Hamlunam  appellere, 

(37)  aiox  igitur  optimates  quidcm  omnes,  e.,  Mox 
optimaies  omyieSf  s.  d.  12. 

(38)  Veltet.  e.,  voluis^et,  s.  d.  I  2. 

(39)  Anglia.  e.,  Nonnanyiiay  s.  d.  12. 

(40)  Gloecestrx.  e.,  omissum  in  s.  d.  12. 

(41)  Per  gratiam  sui  e.,  per  suam  gralinm,  s.  d. 


12. 


(42)  Comitem.  e.,  comites,  s.  d.  1 2. 


1439 


WILLELMI  MALMESBDRIBNSIS  MONAGHI. 


1440 


ut  dispendio  burgensiam  (43)  simul  et  domini  eorum 
injurias  suas  ulcisceretur ;  sed  flezerunt  ejus  impe- 
tum  precibus  multis  Vituli,  qui  arctiBsimarum  ne- 
ceBsitudinum  parentcB,  quoB  apud  Hamtunam  habe- 
bant,  «rumniB  089terorum  involvi  timerent.  Genus 
hominum  nauticorum  est  quos  Vitulos  vocant ;  qui 
quia  fidi  clientes  comitis  sunt,  preces  eorum  non 
segligendaBarbitratuB,  CQBpto  destitit;  simuletho- 
noratiu8vi8um,ut  in  locum  de  quo  egressui  fuerat 
reverteretury  quod  per  violentiam  amiserat  vi  re- 
cuperaturus.  Btatim  ergo  portu  et  vico  in  polesta- 
tem  subactis,  castellum  obBedit,quod  leotisaimorum 
mililum  quos  ibi  rez  locaverat  munitione  sua  con- 
flrmarat  (44)  animositatem,  ne  dicam  contumaciam. 
At  enim  paulo  post  miiites,  macbinis  comitis  labe- 
factati  et  consternati,  petierunt  inducias,  76S  ut, 
siculmorisestillorum  hominQm,efflagitarenta  rege 
suppetias ;  die  dicta,  si  forte  venire  negaret,  castel- 
lum  reddituri.  Id,  spe  regem  ab  obsidione  sororis 
abducendi,  acceptisiimum  comiti  fuit,  quamvisim- 
patienti  desiderio  castelli  habendi  teneretur  ;  qua 
putamus  animi  confidentia,  nt,  nullo  ex  Anglia  ful- 
tus  adhuc  auzilio,  cum  trecentis  et  paulo  plus  mi- 
litibus  regem  intrepidus  operiretur,  qui  mille  mili- 
tes  et  eo  ampliushabere  ferebatur ;  multi  enim  non 
tam  imperatricis  odio  quam  aviditate  praeda  ad 
obsidendum  convolaverant. 

QUOlfODO  GOMIS    OLOECESTRiE    GONQREaATO  EZERGITU 
TtTENDIT  AD    LIBERANDAM    IMPERATRICEM. 

§  74.  Veruntamen,  cum  relatum  esset  quod  ob- 


A  sessis  apud  Waram  a  rege  negaretur  auzilium,  ea 
sciiicet  obstinatione  qua  predizi  castellnm  recepit; 
eodemqueimpetu  insulam  PortIand,quam  incastel- 
laverant,  subegit ;  nec  minus  et  leriium»  cujus  no- 
men  Lulleworda,  quod  Willelmi  de  Qlaatonia,  ca- 
jusdam  oubicularii,  fuerat,  qui  nuper  a  flde  impe- 
ratricis  desciverat  (45).  Inde  omnes  fautores  impe- 
ratricis  ad  Gireoestram  convocavit,  Jam  ingresso 
adventu  (46).  Ibi  igitur  ad  domina  su8b  succurren- 
dum  omnibus  suis  (47)  viribus  conspirati,  profe- 
ctionem  ad  Ozenefordum  meditabantur  ;  infensis 
mentibus  cum  rege,  nisi  abscederet,  prsiiatum  iri 
(48).  Enimvero  jam  progressis  plausibile  nuncium 
ailatum  est,  egressam  imperatricem  ab  obsesso 
castello  Ozeneford,  etapud  769  Wallengeford  tato 

P  manere.  Illic  ergo  divertentes,  ejusdem  domina 
sa»  (49)  consilio,  quia  et  milites  qui  ea  ezeunte 
remanserant,  castello  reddito,  indemnes  abierant, 
et  sancti  dies  quiescere  vei  parum  admonebant, 
bello  abstinendum  rati,  ad  sua  quiqne  sunt  (50) 
reversi. 

§  75.  Modum  sane  liberationis  imperatricis  gra- 
tanter  apponerem,  si  pro  certo  compertum  haberem. 
Estenimevidens  Deimiraoulum.  liiud  satis  constat, 
quod,  metu  adventantis  (51)  comilis,  obsessoribos 
piurimis  apud  Ozeneford,  quo  quisqae  poterat. 
dilapsis,  reliqui  laziores  custodias  et  remissiores 
ezcubias  fecere ;  magis,  si  ad  beilnm  veniretur,  sa« 
luti  Bua9  soiiiciti,  quam  aliorum  ezitio  iafeeU.  (52) 
Sed  haso  in  volumine  Bequenti,  Deo  volente,  laUus 
ezpedientur. 


(43)  Burgensium»  e.,  eivium,  s.  d.  12. 

(44)  Conjirmaret.  e.,  con/irmabat^  s.  d.  1 2. 

(45)  (^ttod...  desciverat.  e.,  armis  perdomuit,  s.  c. 
d.  k.l2. 

!46)  Adventu.  e.,  domini  adventu,  s.  d.  1 2. 
47)  Suis.  e.  omissum  in  s.  d. 
48)  PraeUatum  iri.  s.  d.  1 2.,  prxliaturum  tVt,  e. 
49)  Suse.  e.,  omissum  in  s.  d.  i2. 

(50)  Reversi.  Liber  tertius  hio  in  e.  coneluditur 
oateri  mss.  opus  ad  finem  sine  intermissu  ducunt. 

(51)  Adoentantis.  e.,  advenientiSt  s.  d.  1 2, 

(52)  Sed  hsec  in  volumine  sequentif  Deo  volente^ 
tatius  expedientur.  e  1.  e2.  Hio  primum  terminasse 


videtur  paragraphum  qua  re...  aceepero^  qui  inillo 
ms.  nuno  sequilur  verba  exitio  infesti^  partimqus 
rasur»  supersoriptus  est  manu  recentiori  ;  el  sen- 
tentia  sed...  expedientur^  post  aecepero  snbjunota 
est.  s.  0.  d.  g.  i.  i  2.  legunt.  «  Qua  re  ab  oppidanis 
animadversa,  imperatriz  cum  solis  quatuor  militi- 
bus  per  posterulam  egressa  amnem  transiit.  Moz, 
ut  nonnunquam,  et  fere  semper,  neceftsilas  ei  re* 
medium  ezcogitat  et  audaciam  snbministrat»  pede 
Abbenduniam  profecta,  hinc  ad  Walingeford  equo 
Bubvecta  est.  Qu»  tamen  latius  persequi  fert  ani- 
mus  si  unquam,  dante  Deo,  ab  nis  qui  interfuere 
veritatem  accepero.  » 


1441 


DE  GESTIS  PONTIF.  ANGL.  —  LIB.  1. 


144S 


DE  GESTIS 

PONTIFICUM  ANGLORUM 

LIBRI  QUINQUE 

(Priores  libroa  quatuor  edidit  Savile,  Rerum  Angliearum  Seriptores  post  Bedam  prmeifmi,  Londtni  1596, 
fol.,  p.  111 ;  quinlum,  teu  Vitam  Aldhelmi,  Soirebumenaia  epiacopi,  Wbarton,  Anglia  lacra, 
II,  1.) 


PROLOGUS  LIBRI  PRIMI. 


Prima  sedee  episcoporum  post  christianilatem  A 
ADglorum,  Ganluarise  habita  est  et  habetur.Ea  urbs 
est  Anglite,  neo  adeo  magna,  nex  exiliter  parva  qnaB 
et  posilione  terrae,  quippe  soli  afGnis  maxima  uber- 
tate,  et  inlegro  murorum  ambitu,  iicel  mulloties 
Martiaa  fortunas  experla,  civessuos  fovet,  multorum 
sanctorum  cineribus  copiosa,  patrociniis  gloriosa, 
nec  fluminis  irriguo,  nec  nemorom  opportunitate 
indiga,  prslerea,  maris  ad  duodecim  milliaria  vici- 
nitale,  piscium  fecunda.  Gens  urbana  et  rostica» 
plus  quam  csteri  Angli,  conscientiam  adhucanti- 
qun  nobilitatis  spirans,  et  ad  honoriQcenliam  et 
hospitium  cujuslibet  pronior,  et  ad  propulsandas 
injurias  acrior.  Ibi  primasedesarchiepiscopi  habe- 
lor,  qui  est  tolius  AnglisB  primas  et  patriarcha. 
Gseterum  ubi  fuerit  archiepiscopalus,  tempore  Bri- 
tonum,  cognitio  labat,  quia  vetuslas  consumpsit 
noslri  sflBculi  memoriara.  De  hujus  urbis  archiepi- 
scopis  el  ejus  BufTraganeis  dicere  successit  animo, 
quidquid  nostram  attigit  memoriam.  Nec  puto  a 
ralione  dissidere,  ut  qoi  quondam  regum  Angloram 
gesta  per8trinzi,nanc  Anglorum  pontiflcum  nomina 
transcurram ;  ut  pollicitam  dudum  operam,  jam 
^andem,  Domino  adjuvante,  compleam.  Quod  cum 
fccero,  videbor  mihi  rem  nulli  attenUtam  consum- 
masse,  non  meo  fretus  ingenio,  sed  dignae  cognitio- 
nis  Bllectus  studio.  Qoidenim  dolcius  quam  majo- 
rum  recensere  gratiam,  ut  eorum  acta  cognoscas» 


B 


a  qoiboB  acceperis,  et  rodimenta  fldei,  et  inoita« 
menta  bene  vivendi?  Erat  certe  plenom  segnitieiet 
ignomini8B,ne8cire  saltemnominaprincipum  noatra 
provinciffi,  oum  pertendat  aliaa  cognitio  noslra  ad 
tractuB  usque  IndisB,  et  si  quid  ultra  jacet,  qood 
inflnito  Oceano  patet.  His  adductoa  rationibus,  et 
hic  et  alibi  traxi  atylum  per  latebrosiaeimas  histo- 
rias  :  quanquam  mihi  non  hic  afflnat  eadem  copia 
Bcientie,  quas  in  geetis  regum.  Siquidem  ibi  aliquid 
de  chronicis,  qu»  prsB  me  habebam,  mutuatus, 
veluti  e  sublimi  specola  fulgente  facula,  qua  gres- 
Bum  sine  errore  tenderem,  admonebar.  Hic  aulem, 
pene  omni  destitutus  soiatio,  crasaaB  ignorantiaB 
tenebraa  palpo,  nec  uUa  lucerna  historias  praevia, 
semitam  dirigo.  Aderit  tamen,  ot  spero,  lox  men- 
tium,  ut  et  inlegra  non  vaciliet  veritas,  et  instituia 
conservetur  brevitas.  Qus  duo,  si  quis  non  negle- 
xerit,  necineptus,  necimportunus  erit.  Itaque  pro- 
positam  inaliisvoluminibusseriem  dicendi  servabo, 
ut  siouti  in  primo  libro  gestorum  regalium,  regno- 
rum  distinxi  ordinem ;  itahic  per  singula  volumina, 
episcopatusprovinciarum  distingoam.Si  quid  infra 
promissum  fuerit,  lector  quirationefaclnmviderit, 
veniam  praerogabit.  Hic  igitur  primusliberhabebit 
gesta  archiepiscoporum  Gantuarienaium  et  episco- 
porum  RoCfeneium,  apud  quos  primum  exorevit 
regnum  :  oateri  quique  suo  ordine  sequentur. 


LIBER  PRIMUS. 

DB  ARGHIEPISCOPIS  DOROBBRNIENSIBUS. 


Cantoarias  sedit  primoa  Auguatinua  (A.  D.  598),  C  Pallium  autem  et  privilegiom  arobiepisoopatoa  idem 
Oregorii   Magni  disoipulus,  ut  vulgo  notum  eit.     Gregorius  Auguatioo  ad  Londoniam  oonceesit,  ut  in 


1443 


WILLELMI  MALMESBUBIENSIS  UONAGBr 


1444 


primo  libro  Geslorum  regalium,  per  Kenulfi  obien-  H 
dimus  epistolam ;  quia  scilicetad  id  tempus  alterius 
obscurae  urbis  notitia  Romanoi  non  attigisBet.  Ve- 
rumtaroen  quia  primus  doctor  seduliiate  regis, 
hospilis,  et  civium  charitate  captus»  Cantuari»  in- 
colatumvivenstbronoanniBquindecim[a(.8edeeiroJ, 
et  mortuus  (A.  D.  613)  tumulo  fovit,  omnis  eo  in 
posterum  honor  transiaius.  Ejus  merita  quanti 
apud  Dominum  pensentur,  sigDaprasconantur  illu- 
stria,  quae  ille  non  faslidit  iot  adbuc  inculcare  sae- 
culis  ;  Cantiam  suam,  imo  totam  Angliam  in  sui 
veneratione  torpescere  non  sinens. 

Huic  successit  Laureotius  annis  quinque ;  cajus 
virtutes  et  caeterorum  (de  quibus  Beda  narrans, 
breviter  perslringit  omnia,  tadii  scilicet  oITensam 
veritus)  :  horum  ergo  virluies,  quantum  veterum  B 
relatione  addiscere  poluit,  Goscelinus  (53)  quidam 
(de  quo  alias  dixi),  scripsit  miras  prorsus  et  prsdi- 
candas,  adjiciens,  quas  oculata  lide  perspexerat, 
novas.  Eorum  bsec  sunt  nomina  : 

Mellitus,  annis  item  quinque.  Justus,  annis  tribus. 
Uonorius,  viginti  sez.  Deusdedity  decem.  Tbeodo- 
rus,  viginti  duos. 

Eum  ab  apostolica  sede  missum,  Beda  commemo- 
rat  primum  omnium  antistitum  Cantuariae  vigorem 
pontincaiem  in  tota  Britannia  exercuisee  ;  denique 
et  citra  et  ultra  Humbram  episcopos  hos  pro  placito 
abegisse,  hos  posuisee ;  in  ipsa  Eboraco  aliarum 
urbiura  praesuies  consecrasse,  et,  (ut  in  Vita  beati 
Wilfridi legitur) ejusdem civitatis  poniiflces, Ceddam  C 
et  ipsum  Wilfridum,  seu  ratione.seu  vi  ezpulisse. 
Ubi  videri  et  doleri  potest  humana  roiseria,  quod 
videlicet  quantalibet  quis  sanctilate  polleat,  non  ad 
plenum  pervicaces  mores  exuat;  quiailliduo  ocuH 
Britanni»  controversias  inter  se  egerint.  Siquidem 
TheodoruB  Wilfridum  injuste,  quantom  nosira  ha- 
bet  conjectura,  ejecerit,  Wilfridus  Eomaao  pap» 
Agatboni,  multis  ante  periculis  Jaclatus,  querelam 
detalerit.  Modeste  sane,  ut  nec  ab  apostolica  sede 
directum,  accusaiionibus  urgerct,  nec  tamen,  inno- 
centiam  suam  fluctuare  permitteret.  Ejus  enim 
verba  haeo  sunl  in  suggestione,  quam  obtulit  papae : 
<  Quid  autem  aociderit,  ut  Theodorus  sanctissimuB 
archiepiscopus,  me  superstite  in  sede,  quam,  licet 
indignus,  dispensabam,  sine  coneensu  cujuslibe  j) 
episcopi,  tres,  sua  auctoriiaie,  mea  humiiitate  non 
acquiescenie,  ordinaret  episcopos,  omiitere  magis 
quam  urgere,  pro  ejusdem  viri  reverentia,  conde- 
cct :  quem  quidem,  pro  eo  quod  ab  bac  apostolic» 
sedis summitate  directus  est,  accusare  non  audeo  . » 
Itaque,  quarovis  tunc  judicio  concilii  Romani  in- 
demnis  Wilfridus  judicatus,  et  ad  sedem  suamre- 
missus  fuerit;  non  tamen  rem  obtinufl,  regia 
Egfredi  violeniia,  cum  praesertim  Theodorus,  vel 
obsisteret  ex  sententia,  vel  permitterel  ex  conni- 
veniia.  Quod  ideo  dicere  non  abstinui,  ui  ostende- 
rem  quanti  apud  Eomam  habiius  sit,  cujus  statuia 

(53)  EJuB  BoriptaoollagimuB  Patrologie  lom.CLV, 
ji  i>:(  .Edit. 


etai  perperam  acta,  enervareillaBedes  non  omnioo 
voluit.  Nam  et  epistola,  quam  idem  Agatho  sezts  ' 
synodo  apud  CopBiaqlinopolim  congregais  direzit,  ' 
buJuB  sermonis  tesiimoDio  asBisiii,  et  mecum  facit, 
in  qua  inter  csiera  dlcit :  «  Sperabamus  deinde  de 
Britannia  Theodorum  confamnlum  aique  coepisco^ 
pum  nosirum,  roagn®  insiil»  Britannis  archiepi- 
Beopum  ei  philosophum,  cum  aliisquiibidem  hacle- 
nus  demorantur,  exinde  ad  humilitatem  nostram 
conjungerc,ei  hac  causa  hucosque  consilium  disto- 
limus.  »  Vides  quanti  eum  fecerit,  ut  ejus  exspecta- 
tione  universale  concilium  difTerrei. 

Ei  BuccesaitBeretualdusannis  xxxvii.  UuicTatwi- 
nus.  Horum  (ut  dicere  cceperam)  ei  non  minus  S. 
Letardi,  quem  cum  regina  Beria  venisse  aniiquitu 
serit,  miracula  Buprafatus  auctor  (54)  pra?Jieat, 
signa  exaltat  :  Letardum  tum  in  caeleris  poteniein, 
ium  in  pluvi»  petitione  velocem  non  multis  retio 
annis  jucundum  exhibuisse  spectaculum ;  cumenia 
media  ffisiaie  cancrum  sol  inureret,  arva  sqQaiereat 
pulvere,  ei  furens  Sirius  sitientes  scriberet  agros, 
elatum  ad  processionem  sancti  corpus  tarditate  mi* 
raculi  desideriom  exspeciantium  irritasBe;  tnm  poit 
rediium  cantorem  siomacbatum  ingenti  clamasse 
hiaiu  :  Nonne  videsquanta  sit  siccitaB  et  tribalatio 
in  toto  mondo,  el  iu  negligenier  agis?  hoc  quasi 
'esio  convicio  Bancium  notalnm  multo  imbrium  di- 
luvio  desiderantiumavidiiaiem  plusquam  satiasse. 
Coromeroorai  inde  seriem  regum  cum  toiis  necessi- 
iudinibus  inAugustinianaecclesiareqnieBcentiam; 
quoB  iile  non  immerito  iuminaria  vocai  Angli»,  et 
senaiores  Anglorum  curiae.  Huic  sanctorom  choro, 
ut  Regis  aelerni  diademati  eiaborato  adjicit  inssti- 
mabiliB  gloris  iapides,  qui  pernioiem  in  protervos, 
auxilium  fulgurent  in  supplices,  Adrianum  dieo 
abbatem  etMiidridam  virginem  parili  laude  conspi- 

CUOB. 

Tatwino,  qui  annis  iii  archiepiscopata  potitas 
eodem  anno  quo  Beda  obiit,  successii  Nothelmas, 
quem  ferunt  illum  Bsse,  quem  in  Prologo  historia 
Anglorum  dicit,  idem  historicus  ecclesiae  Lundo- 
nensis  presbyterum  multo  sibi  eroolumento  faisse 
ad  gesia  compaginanda,  ex  Eomano  Bcrinio  allatis 
epistoiis,  quse  esseni  ilii  necessariae  operi. 

Eo  post  quinque  annos  defuncio,  Cuthbertus  qai 
erai  Merciorum  apud  Herefordum  episcopus,  apo- 
siolicas  reparat  vices.  Hic  est  qui  Bonifacii  contem- 
poraneus,  pro  compescendis  viiiis  concilium  ma- 
gnum  coegit  Anglie,  ejusdem  Bonifacii  admonito, 
ei  Etbelbaldi  regis  ope,  ut  in  gesiis  regum  dizi. 
Gujus  synodi  principium  ei  actio  percapilula  hic 
ponelur  meis  aliquando  verbis  aniiquorum  Bemper 
BententiiB,  expoBtuIaia  fastidii  venia  ;  quia  eiparam 
pontificalium  gestoruro  habemus,  et  Patrum  praece- 
dentium  in  Dei  rebus  zelum  sii  audire  opere  pre- 
iiam,  Eegnanie  in  perpetuum  Domino  nostro  Jesa 
Christo,  qui  cuncia  Patris  imperio  ac  pariier  Spi- 

(54)  GoBcelinus. 


1445 


DE  GESTIS  PONTIF,  ANGL.  —  LIB.  L 


1446 


ritus  sancti  gratia  viviflcanle  disponit ;  haeo  qusB  X  gligantur^Vicesimo  sexto,  ul  hsec  praecepta  einguli 


subter  babcntur  sjnodia  gesta,  Septembri?  raensis 
11  [aL  iuitio]  prope  locum  qui  vocatur  Ciovesho 
peracta  sunt,  prssenlibus  bis  Deo  dilectis  pracsuli- 
bus  ecclesiarum  Cbristi,  hoc  est  bonorabili  archie- 
pisc.  Cutbberto,venerabili  episcopo  Roffensis  eccie- 
Bim  Dunno,atque  reverendissimis  episcopis  Mercio- 
rum,  Totta  et  Uuvita  ac  Podda  ;  sed  et  probatissi- 
mis  episcopis  Occidentalium  Sozonum»  Humfredo 
et  Hcrewdldo,  venerabilibusque  sacerdotibus  Uer- 
dulfo  orientalium  Anglorum,  atque  Egiuifo  orien- 
talium  Saxonum,  et  Miiirdo  Wictiorum  ;  sed  et 
honorabilibus  episcopis,  AUvio  Lindissas  provincia 
atquc  Siga  australium  Sjxonum ;  anno  Dom.  Incar- 


episcopi  subjectis  nolificent.  Vicesimo  septimo,  de 
utililate  eleemosynae  dispulatum  est.  Vicesimo  oc- 
tavo,  de  utilitate  psalmodiae.  Vicesimo  nono,  ut 
congregalio  pro  modo  facullatum  constituatur. 
Tricesirao,  ut  monachi  inler  laicos  non  habitenl. 
Triccsimo  primo,  ul  pro  regibus  et  principibua 
publice  oretur.  » 

C-jjus  synodi  aclionem,  (nam  capitula  tantum 
tetigimus),  Cuthbertus  archiepiscopus  atalim  per 
Kinebertura  diaconum  suum  Bonifacio  Mogunlino 
archiprajsuli  niisit ;  ipse  congratulans  eleganter  re- 
scripsit,  sicut  suo  loco  lcclor  inveniet.  Sed,  quia 
hujus  viri  Bonifacii,  qui  ante  Winfridus  dicebaiur, 


nationis   747,  inijiciione   xv,    anno  autem    regoi  B  toties  se  ingessit  mentio,  (luidJam  non  adeo  audi- 


Ethelbaldi  regis  Merciorum,  qui  tunc  aderat  cum 
suis  principibus  ac  ducibus  xxxiii.  Cuin  igitur  ex 
diversis  Britannia)  provinciis  sacri  ordinis  praefati 
prapfiules  cum  minoris  ordinis  dignitatibus  conve- 
nissent,  et  recitata  essent  scriptain  duabuscbartis 
venerandi  papas  Zaohariae,  quibus  admonebat  Anglos 
ut  castigatius  viverent,  et  contemnenles  excommu- 
nicare  minabatur :  «  Primo  capituJo  decreverunt  ut 
episcopi  sollicilius  amodo  viverent,  et  sollicitius 
subditos  admonerent.  8ecundo,  ut  pacifico  animo 
viverenl,  quamvis  locis  discreti  degerent.  Tertiout 
omni  onno,  parachias  suas  singuli  circumirenl. 
Quarto,  ut  quisque  in  sua  dicQcesi,  abbales  et  mo- 
nacbos  moneant  regulariter  vivere,  et  praelatos  sub- 


tura  cuncliset  memorabile  de  Friderico  ejus  disci- 
pulo,  quod  aurea  meas  altigit,8lylo  mandabo.Nam 
et  sanctitas  magislri  ex  discipuli  virtute  potest 
conjici,  quod  habuerit  ille  domi,  unde  addisceret 
polentes  non  timere,  mortcm  contemnere.  Wiile- 
brordus  primus  Trnjectensium  episcopns,  de  quo 
Beda  memorat,  sanctitate  et  senio  emerilus  diem 
clauserat,  curffique  et  praedicationi  ejus  in  Frisia 
Bonifacius  successerat,  apud  Trajectum  Conabo  [aL 
Cobano;  a/.Banco]  episcopo  ordinato,Spatiosum  ergo 
tempus  praeteriit,  quodhi  ambo  incolatDs  mortalis 
pertxsi  reposcebanturcGcio,cum  ecceFrisonesfuriia 
ut  creditur,  infernalibus  acti  utrosque  trucidantes 
martyres  fecerunt.  Tum  Bonifacii  sedem  apud  Mo- 


jectos  8U08  non  opprimere,  sed  diligere.  Quinto,  nl  Q  guntium  implevit,ut  dixi  [a/.dixit]  Lullus ;  Eubano 


jam  monasteria,  quas  saBculares  homines  perva- 
serant,  nec  lunc  ab  eis  auferri  poterant,  docerent 
regulariter  vivero  [a/.  conversarij.Sexto,  ne  aliquis 
ordioelur,  nisi  prius  ejus  vilaexaminelur.  Septimo, 
ut  per  monasleria,  lectio  sacrarum  Scripturarum 
frequenletur.  Octavo,  ut  presbyteri  non  sint  nego- 
tiorum  uaecularium  dispositores.  Nono,  utipsipre- 
sbyterinon  accipiantpretiumprobaptizandispueris. 
Decimo,  ut  Dominicain  orationem  et  Symbolum 
Anglice  discant  el  doceant.  Undecimo,  utomncs  uno 
eodemque  modo,  sua  ministeria  peragant.Duode- 
cimo  ut  modesta  voce  sacra  in  ecclesiis  canant. 
Terlio  decimo,ut  unoeodemque  tempore,ubique  Do- 
minicae  festivilate8,et  sanctorum  natalitia  celebren- 


[a/.  Banco]  non  adeo  festinus  successor  propter  fe- 
rociam  gentis,  apud  Trajectum  fuit  Fridericus  ; 
eum  sanclilatis  Bonifacii  ncctar  spiranlcm,  utpole 
nepotem  et  disciplum,  Ludovicus  Pius  fllius  CaroJi 
Magni  eo  promovit,  licet  mulli  lum  pro  se,  tum  pro 
suis  adniterentur,  primaqueordinationis  die  con- 
sessu  dexterae  in  prandio  novum  praesulem  dignatus 
est.  Multa  ergo  edulii  parte  consumpta  ad  eum  pur- 
purati  sermo  dirigitur,  ut  recentis  professionis 
memor,  antecessorumque  constantiaQ  sequax,  sine 
acceptione  personarum  vera  proponat,  contemnen- 
tibus  anathema  indicat.  At  ille  pudibundo  lumine  et 
dimisso  capite  :  Recte,  inquit,  domine  imperator, 
Bgis,  qui  professionis  mee   teneritudinem  sanctis 


tur.Quartodecimo,uthonorabiliterobserveturDomi*  q  animas  hortatibus;  sed  orote,non^raveturmajesta8 


nicus  dies.  Quinto  decimo,  ut  septem  Cdoonicie  horae 
dielius  singulis  observentur.  Sexto  decimo,  ut  Roga- 
tionumdieset  minorumetmajorumnonomittantur. 
Septimo  dccimo,  ul  festiviias  sancti  Gregorii  et 
Augustini  Patris  nostri  observetur.  Octavo  docimo, 
utjejuniaQuatuorTemporumobservenlur.Nonode- 
cimo,  ut  monacbi  et  sanctimoniales  regulariter 
vestiantur.  Vicesimo,  ut  episcopi  observent,  ne  ista 
decreta  negligantur.  Vicesimo  primo,  ne  ecclesiasti- 
cus  ordo  inebrietur.  Vicesimo  secundo,  ut  commu- 
nio  ab  ecclesiasticis  non  negiigatur.  Vicesimo  lertio, 
ut  idem  a  laicie  pro  temporibus  observetur.  Vice- 
simo  quarto,  ut  prius  probentur  iaici,  quam  mona- 
chentur.  Vicesimo  quioto,  ut  eleemosyne  non  ne- 


tuasolvere,quodanimi  mei  recessus  diu  volutarunt. 
Et  ne  longe  exempla  petantur,  utrum  piscem  hunc 
mensasappositum  honeslius  est  acapite  an  acauda 
aggredi;  ille  praeproperus,et  quantum  se  inviscaret 
nescius,  a  capite  rcspondil.  Nec  moratus  Fridericus 
rapuit  verbum,  dicens  :  Sic  eat,  domine  Auguste, 
sic  eal,  ut  fldes  et  pietas  Cbristiana  de  tuis  erratis 
te  seoure  compellat,  ne  subjecti  audeanl  spernere, 
quod  te  viderint  tolerasse.  Renuntia  ergo  incesto, 
quod  contraxisti,  matrimonio  :  quia  ista  Judilh, 
quam  tuo  foBderasti  lateri,  proximo  tibi  affinis  est 
eanguine,  nec  decet  ut  lorus  regius  infametur  libi- 
dine.  Hoc  dictum  licet  Ludovicus  aBgre  accepisset, 
modesta  tamen  taciturnitate  «b8oivit|  raptimqu* 


1447 


WILLELMI  MALMESBDRIENSIS  MONACHL 


1448 


episcopum  ad  butm  Bedemirelaxavit.  Verumtamen  A  proferre  duxi  non  inutile,  at  Anglorum  deputetur 


aermo  in  taDta  Palatinorum  frequenlia  effusus  oc- 
cuhari  non  potuit,  quin  omnium  epiBCoporum 
regionis  aures  inquietaret,  corda  exulceraret,  non 
frivolo  dolore  conferentium  :  quod  episcopus  novus 
talia  aperta  promulgaBset  libertate,  qualia  veteres 
ipai  nec  taoito  damnaBsent  murmurjB.  Quare  ad  au- 
diendum  erecti  frequentibus  egere  conciliis  ut  de- 
ducto  connubio  c«elebB  viveret  imperator.  Itaque 
ipsum  in  ergastalum,  feminam  in  monasteriam  in- 
cludunt,  conante  quam  maxime,  ut  supra  dixi, 
Lothario  Ludovici  primogenito,  ut  his  dictitabat, 
GhriBtianitatis  instinctu,  sed  revera  invidiae  ob- 
tentu.  Posterius  vero  mediante  apostolicie  Bedis 


giori«,quod  terras  alienas  illustrarint^  per6grinante 
etiam  sanctitate.Gutbbertus  post  xvii  anooB  episeo- 
patuB  morbo  tactuB  et  mori  pergens  juBsit  auis  at 
apud  archiepiscopium  infoderetur,  et  quia  Augusti- 
niani  monaohi  ex  anttqua  conBuetudine  pervicaces 
derunotorum  archiepiBcoporum  corpora  oum  qaadaoi 
rapiebant  violentia,  luctuosos  ululatus  per  curiam 
et  urbem  cessare  praecepit,  funebresque  exsequiu 
palam  Oeri  prohibuit.  Itadum  interiue  ceBsantela- 
multu  alieni  arcerentur  aditu»  cadaver  prasuliB  ee- 
cleei»  principaliB  sinibuB  iilatom,  nec  ab  alteris, 
qui  ee  ingenio  circumscriptos  viderent,  repeti- 
tum. 


pietate  moUiori  conciiio  decretum  est,  uti  indicta  B     Huic  Breguinus  iii  annis  Bubstitatas  BedemLam- 


pcBoitentia  legitimode  csBtero  letarenturconjugio,et 
imperator  quidem  libenB  ceasit  Bententis,  rancorem 
adverBus  omnes  benignitate  mentisej  iciens.  A  t  J  udilh 
femineum  virus  exhaians,  et  in  ccotu  suorum  de  in- 
juriis  Friderici  Trajeetensis  episcopi  conquesta,  que 
potisBimam  auctore  pertulisset  mala,  invenit  duos 
qui  ad  ejus  interfectionem  operam  suam  polliceren- 
tur.  Neo  ista  prflesulem  latebant,  qui  essel  ipsius  dei- 
tatis  sacrarium,8ed  venturos  opperiebatur  intrepidus 
carnince8,accuBabatqaenebulonummora8impatien8 
martyrii  cupido.  Ita  ipso  mane,  quo  venturoB  non 
ne8ciebat,ad  missam  ae  parat.Jamque  albam  indue- 
rat,  cum  ingressus  puer,cuju8  erat  ofQcium  admit- 
tere  volentea  dominum  convenire,  nuntiat  impera- 


britho  S.  Augustini  prius  abbati  vacuefecit,  de  isto 
in  lib.  I  regalium  Gestorum  diximus,  et  nunc  non 
tacemu8,quod  OfTa  rex  Merciorum  contractis  inimi- 
citiis  cum  Gantuaritis  eumprimatu  spoliare  conatus 
est.  Simul  regnum  Merciorum  arcbiepiscopatu  in- 
Bignire  affectans  epistolis  ad  Adrianum  papam  et 
fortasBis  muneribuB  egit,  ut  palio  Licetfeldensem 
episcopum  contra  morem  veterum  efferret,  omaeB- 
queMerciorum  pontificesei  8ubjugaret,(qooramheo 
fuere  nomina :  Denebertus  Wigorneneis,  Werenber- 
tu8  Legecestrensis^BdulfuB  Sidnacestrensis  Wlfeard 
Herefordensis)  et  duos  orientalium  Angtorom  epi- 
scopos,  Elcard  [a/.  Aliterd]  Helmanensem,  Litfrid 
Dammucensem,  vocabatur  autem  episcupus  Licet- 


tricislegatosproforibuBaslare.Illeimpedimentoex.  Q  feldensis  Aduiphus.  Plures  enim  episcopatue  pro 


cusatojubeteoBinterimexspectareintriclinio.Missa 
cantata  sicuti  erat  sacris  vestibus  indutus  secreta- 
riumingresBUs  est,illucque  inlroduci  lictores  semo- 
tis  arbitris  maudat.  Ingressos  ita  claritate  visus,  et 
vestium  reverenlia  perculit,  ut  auimis  concidcntes, 
etiam  manibus  sicas  amitterent.  Quo  ille  animad- 
verso,  qui  vitam  prssentem  spe  futare  projecerat, 
nltro  ad  perficiendum,  propter  quod  veneraut,  ani- 
mavit  percussores,  ut  resumerent  animos,  repara- 
rent  vires,  hortaius  :  ita  (quia  nequitia  facilis  est 
ad  persuadendum)  sedentem  adorti,alter,apectore 
ad  inguina,  alter  per  media  ilia,  aicas  duxere.  Tum 
illo  comprehendens  et  constringens  ambabus  mani- 


potentia  Bua  Offa  in  Merciis  fecerat,  et  orientalsB 
Angios  occiso  rege  eorum  Ethelbritho  invaserat, 
episcopatuum  vero  quidam  alio  translali,  ut  Uel- 
manensis  in  Norwicensem  ;  quidam  alteris  aniti,at 
Dammucensis  in  eumdem ;  quidam  omnino  non  ex- 
Btant,  ut  LegecestrensisetSidnaceBtrensis.  Roman- 
serunt  autem  iv  episcopi  episcopo  Gantuariensi, 
Lundouiensis,  Wintoniensis, Hoffensis^Selesciensis. 
Stetit  hnc  perversitas  toto  praeBulatus  Lambrithi 
tempore,  quamvis  nihil  ille  vel  sumptibu8,  vel  la- 
boribus  omisiseet,  quo  dignitatem  sedis  assereret, 
cupiditatem  pervasorum  contunderet. 

Sed  eo  post  xxvii  annos  defunclo,  et  in  capitolo 
apud  S.  Auguslinum  tumuiato  successit  annis  xiii 


bus  vitaliadefluentia  :  c  Abite,inquit,mi8eri,  abite, 

dum  res  clam  meis  est  fidelibus,  ne  si  vo8  deprehen-  ^  Ethelardus  [a/.  Athelardus]  (A.  D.  803)  Wintoniensis 

derint,  actum  de  vobie  Bit.  »  Sicarii  vero  velocitati      episcopus  vir  excellentis  industria   potentis  apud 


pedum  stimulos  timoris  addentes  decurrere  ad  Hhe- 
num,  et  inde  brachiorum  robore  navem  ultra  im- 
pegere.Gubicularium  interea  supervenientem,  per- 
cunctatumque  quid  ita  exsaugais  aederet,  turbide 
abegit,  jubene  cito  de  muro  specularetur  si  impera- 
triciB  nu  n  tii  Hhenum  transissen  t :  compertoque,quod 
longinquitas  fugae  comprehendendi  illos  difficulta- 
tem  procurasset,  clerum  propere  convocari  Jussit, 
totius  tragcBdis  integro  et  sermone  et  sensa  expo* 
Bitor.  Impostta  igitnr  per  se  antiphona,  AperHemihi 
portat  jwtitUe  et  c»tera,  vivens  ee  mauaeolo  oom- 
poBuit,  pulchra  et  venerabili  morte  ccalum  adeptus. 
Quod  idciroo,  preter  materiam  exteriuB  leoturiB 


optimates  gratia,  cujus  consiliiB  Egfertus  [a/.  Eg- 
friduBJfiliuBOffffi  mollituB,  Gautuaris  honoremar- 
chiepiscopatuB  reBtituisset,  nisi  eum  fata  de  medio 
tollere  properassent.  At  vero  Kenulfus  rex  Mercio- 
rnm  e]u8  et  Eaubaldi  Ebor.  archiep.  monitisquan- 
tum  nefas  anteceBSor  commiBiBset  edootus  antiqui- 
tatla  morem  reparavit  in  solidum,  ad  Leonem 
Buccessorem  Adriani  missis  sua  et  omnium  epiBC. 
AngliflB  epiBtoiis,  ipso  archiepisc.  legationem  gravi- 
ter  adminiatrante  :  ad  quao  manifestiua  probanda 
porlianculaB  competenteB  ex  epistolis  Alcuini  sob- 
Jioiam. 
SanctisBimo  Patri  et  in  membris  Gbristi  valde 


1449 


DE  GESTIS  PONTIP.  ANGL.  —  LIB.  I. 


1480 


veneraDdo  Ethelardo  archiepiscopo  Alcuinub  dia-  ^  tia  ingeatiB  l)eneficii  eslobnozia,  quod  eam  ad  pri- 


coDus  in  Gbrisli  cbaritale  salutem. 

«  Audiens  salutem  et  prosperitatem  vestram  et 
coDventum  cum  EaubiildoEboracensi  arcbiepiscopo 
filio  meo,  satis  mihi  placuil  sperantiex  vestrae  col- 
loquiosanctitatis  bonorem  sanct»  Ecclesise  exaltari, 
et  Deo  in  eis  servientium  corrigi  vitum.  Ideo  suasi 
aliis  litterarum  mearum  apicibus  sanctitatem  ve- 
stram  permanere  in  patria,  nolens  lumen  Britannis 
exstingui.Sed  fiat  quod  Deoplacet.ut  proficialCbri- 
8ti  ecclesiis,  prosperum  iter  faciat  vobis  Deus,  an- 
geluque  ejus  comitante  prospere  vos  ducat  alque 
reducat,  dulcissimeetamaotissime  Pater;  maxime 
aulem  precor  ut  apud  sanctos  apostolos  mei  babea- 
tis  menioriam,  sicut  nos  apud  S.  Martinum  vestri 
habere  dulce  babemus.  » 

Domino  sandissimoatqueomni  bonore  dignissi- 
mo  Ethelardo  arcbiepiscopo. 

«  Lectisprosperitiitisveslrslitterisetprosperitate 
itineris  veslri  et  reversionis  in  patrium  et  qualiier 
aposiolica  benigoitate  suscepti  fuistis,  toto  cordis 
afTectu  animoque  laelissimo  gratias  egi  Domino  Deo 
Bempiterno  qui  magnn  clementiffi  dono  viarii  vedtra 
peregrinationis  prospero  direxit  ilioere,  et  dedit  vo- 
bisgratiam  in  conspectu  Pairisapostolic»  legationis 
efTectu  et  voii  compotem  [al.  Palris  apostolici,  et 
legationis  efifectu  voti  compotem]  redire  concessit: 
et  primi  noslri  doctoris  sanciissimam  sedem  ad  pri- 
stinum  oulmen  dignitatisper  teiterum  exaltaredi- 
gnaius  est :  quse  cujusdam  dissensionis  scissura. 


B 


stinam  dignitatem  laboribus  suissuscitaverit,  verum 
etiam  tota  Anglia,  quam  degeneri  sedi  substerni 
passus  non  fuerit.  Vir  posl  primos  doctores  sum- 
mis  pontiflcibus  comparandu8,et  pene  dixerim  prae- 
ferendus,  atque  baud  scio  si  dicto  delinquo  :  cum 
profecto  excellentius  videatur  restaurasae  dignita- 
tem  amissam,  quam  conservare  partam,  quamvis  et 
illud  nonnullae  laudis  babeatur.  Quod  si  alicui  in 
quffistionem  venerit,  quantae  sanctitatis  el  reverenti» 
fuerit,  legat  epistolam  Leonis  paps  Kenulfo  regi 
missaro,  quse  in  primo  iibroGestorum  regalium  in- 
venitur,  in  qua,  vocat  eum  sanctissimum,  dignissi- 
mum,  cbarissimum,  peritissimum.  Quce  nimirum 
verba  summus  iile  et  sanctus  papa  non  iteraret,  nisi 
rata  esse  constaret.  Post  eum  Wilredus  annisxxvm. 
Egeldus  [al.  Tbeogildus]  menAibus  tribus.  Celnothus 
annis  xli.  Etberedus  [a/.  iEthelredus]  annis  xviii. 
Gontinuatiu  successionibus  arcbiepiscopi  muita  Deo 
et  saeculo  digna,  ul  credimus,  exercuere ;  sed  ouinia 
vetustas  obsorduit  et  delevit ;  nihilquc  illorum  inter 
nos  nisi  tenuis  fama  manet. 

Post  Etberedum,  Pleimundus  xxxm  annis.  Fuit 
magistcr  Eirre<ii  regis,  qui,  ut  in  sccundo  libro  Ges- 
torum  rogalium  dixi,  septem  episcopos  uno  die 
Gantuaris  ordinavit,  quorum  nomina  et  locos  ibi 
qui  volet,  leget. 

Habuitque  successorem  Athelmum,  unum  ex 
illis,  quem  ecclesisB  Wellensi  ordinaverat. 

Atbelmo  successit  Wlfelmus  tredecim  aonii  in 


quornmdaminvidiosacontentioneadboramdiscissa  p  Weliis,  eidemque  defuncto  in  Gantuaria. 


esse  videbatur.  Felix  qui  unitatem  pacis  fraterno 
amore  conservare  studet ;  sed  iile  muito  felicior, 
qui  ab  aliis  disrupta  cbaritatis  viscera  pio  labore  ad 
unius  compagem  corporis  reformare  nititur.  Igilur 
nunc  gratia  operanle  divina  membrorum  unitas  ad- 
hseret  capiti  proprio,  ct  sacerdotalis  dignitas  antiquo 
gratulatur  bonore,  et  germana  pax  inter  summos 
Britanni»  pnntiflces  splendescit,  et  sub  duabus  me- 
tropolitanorum  civitatibus  una  pietatiset  concordia 
viget  voluntas,  sicut  in  litteris  vestrae  beatitudinis 
lectum  iniellexi.  i> 

Item  in  alia  epistola  inlercedit  proMerciorum  epi- 
ecopo  ut vif ens  pallio  non  exuatur,  bis  verbis : «  San- 
ctarum  Scripturarum  lectio  pertuam  sanctissimam 
curamrenovelurelecclesiasticadignitasubiqueexal- 


Tunc  Odo  saoctus  Wiltunensium  episcopue  in 
arcbiepiscopum  viginti  annis  emicuit.  Siquidem 
prster  illos  quinque  Westsaxonise  episcopos,  quos 
Edwardi  senioris  tempore  Pleimundum  consecrasse 
nescio  quoties  dixi,  non  multo  post  additus  est 
sextuH,  qui  baberet  sedem  in  Ramesburia,  dicBcesim 
in  Wiltonensi  pago,  permanenteepiscopo  io  Scire- 
burnia,  salvaque  parochia  Dorsatensis  et  Bertensis 
pagi.  Odonis  igitur  non  levem  in  sanctitate  ct  niira- 
culis  gloriam  libare  par  est,  quantum  ad  nos  ex  suc- 
cessione  fama  manavit,  et  boc  non  solum  de  eo, 
sed  et  de  aliis  sanctis  Angliae,  quorum  occurret  oc- 
casio,  facere  fert  animus,  prsserlim  quorum  geita 
Don  ubique  sunt  celebria;  nam  eorum  pesta,  quos 
aliorum  extulerunt  ingenia  bic  enucleatim  revol- 


totur,  et  sancta  sedes  quse  prima  fuit  in  fide,  prima  D  vere,  res  esset  amentiae.  Odo  ut  testatior  ejus  esset 


sit  in  sanclitate  et  bonore,  qua)  partim  discissa  estt 
DOD  rationabili  coDsideratioDe  sed  quadam  pietatis 
cupiditate.  Quod  si  fleri  possit  ut  pacifice  adunetur, 
et  scissio  resarciatur,  bonum  videturesse  cumcoa- 
silio  omDium  sacerdotum  Gbristi  et  coepiscopi  ve- 
stri  EboraccDsis  ecclesis  ut  fiat,  ita  tamen  ut  Pater 
pius  diebus  suis  pallio  non  exuaiur,  licet  ordinatio 
episcoporum  ad  sanctam  et  primam  sedem  recur- 
rat.  » 

Fuit  igitur  Elbelardus  onus,  qui  nobis  non  cnn- 
ctando  sed  satagendo  restituitrem:  licet  enim  nobis 
mutuari  diotum  Ennii  de  Fabio.  Ei  non  solam  Gan- 

Patrol.  CLXXiX. 


sanctitatis  indoles,  sicut  ortu  suo  dumorum  asperi- 
tatem  eluctatur  rosa  depreRsaferitate  Danica,  cujus 
gentis  oriundns  eral,  in  magnum  specimen  bonitatis 
evasit.  Parentes  ejus  tempore  regis  Elfredi  infesta- 
verant  Angliam,  ipse  csteris  vel  abeuntibus  vel 
exstinotis  Edwardo  aliquandiu  militans,  nec  multo 
post  comam  toneus  clericatum  professus  fuerat, 
meritisque  crebreecentibus  Wiltuocnsi  Ecclesiae  prae- 
latus,  regem  Ethelstanum  in  sui  amicitiam  excive- 
rat ;  unde  fnctum  est,  ut  rege  contra  AnaUvum 
profecto,  episcopuB  laieri  adesset,  qui  accensor  in 
prosperis,  correclor  in  fortoitfs  esset.  Quare  illa 

46 


1451 


WILLELMI  MALMESBURIENSIS  MONACHI 


145S 


lugabri  oocte,qaa,utin8ecundoregaUum  Geatoruo) 
libro  dixi,  ipaa  securitate  incautior,  ab  hoslibuB 
pene  praBventue  ensem  etiam  amisisset,  inclamatua 
Odo  adfuit.  Cumque  omnia  caeci  tumuitus  essent 
plena,  primus  ille  porrectis  in  CGelum  precibus  in- 
tuitus  vidil  gladium,  coeleste  ecilicel  munus,  vagins 
regis  illapsum  divinitus.  Qui  casus  statim  eo  cla- 
mante  Eibelstano  relatus,  tantum  momenti  habuit, 
ut  el  tunc  Odonem  viim  suas  patronum  non  dubilaret 
dicere,  ct  post  Wulfhelmo  defuncto  in  primatemCan- 
tiffi  sublimare.Iiiequi  nondum  amici8set(55)  mona- 
cbum,  constanlius  reniti,  ne  morem  majorum  ambi- 
tione  sua  turbare  videretur ;  nullum  enim  ad  id  tem- 
pus  nisi  monacbili  schemate  indutum  archiepisco- 
pum  iuisse.  Sed  cum  regiae  voluntati  episcoporum 
omnium  asseneus  accederet,  tandem  vix  reverontis- 
simus  propositi  sui  rigore  edomito,  in  communem 
perrexit  sentenliam,  recogitans  illud  proverbium : 
Fox  popuUf  vox  Dei^  Itaque  transito  mari  apud 
Floriacum  monaehilia  accepit,  frugi  homo  et  pru- 
dens,  ut  nec  faforem  civium  rideret,  nec  priscam 
consuetudincm  decoioraret.  Ita  toto  quo  Ethelstanus 
vixit  <Bvo,  incorrupta  regis  et  pontificis  familiaritas 
viguil :  dum  muluis  ofticiis  iste  exerceret  in  Dei 
rebus  eloquium,ille^  si  necesse  esset,  vibraret  gla- 
dium.  Sed  postquam  smula  florentem  fata  tulere 
juvenem,  Odo  state  maiuros,  et  canos  sanctitate 
nobilitans,  non  imparis  amioiti®  apud  Edmundum 
et  Edredum  gratiam  lenuit,  quia  nihil  illi  moribus 
prstenderent,  in  qnod  rigor  episcopalis  intentari 
deberel.  Quinimo  cum  illis  in  Northaoimbros  pro- 
fectus  esl,  non  ut  praelia  facerel,  sed  ut  sanctorum 
sacroscincre8,quorum  illahumusoiim  ferax  fuerat, 
efTerret.  Unde  factum  est,  ui  prGecollentissimi  Patris 
Wilfridi  dirutam  pcr  Danos  apud  Ripensem  Eccle- 
siam  dolenter  conspicatus,  ruinis  super  mauseolum 
eruderalis,  reliquias  Cantuariam  reverenter  trans- 
ferret,  et  ut  clarissimum  patriae  jubar  produceret 
in  specuiam,  heroico  metro  vitam  illius  texi  prffice- 
pit.  Exsecutus  est  id  munus  Fridegodus  quidam  ver- 
sibus  non  ita  improbandis,  nisi  quod  latinilatem 
perosus  graecitatem  amat,  grscula  verba  frequen- 
tat,  ut  merito  dictis  ejua  aptetur  illud  Plautinum  : 
«  Haec  quidem  praeter  Sibillam  leget  nemo.  » 

Ipse  quoque  Odo  non  mediocre  iitterarum  dedil 
in  epistola  judicium,  quam  post  synodale  tempore 
regis  Edmundi  concilium  ad  suffraganeos  dcdit, 
cujus  baec  forma  est :  «  Mirabili  cunctipotentis  prae- 
sulia  polorum  clementia  opitulante,  egoOoo  Eccle- 
sis  Salvatoris  Domini  nostri  Jesu  Christi  arcbi- 
episcopus.  Uorobernensis  civitatis  metrnpolitanus, 
coepiscopis  fidei  catholics  compaginatoribus,  spiri- 
tali  charitate,  etiaro  comitatus  rigore,  meis  confra- 
tribus,  praesentium  prosperitatem  stbereique  deco- 
ris  beatitudinem. 

«  Si  aliquo  modo  Qeri  posact,  ut  totius  mandi 
opes  ante  nostros  ponerentur  obtutus,  ita  ut  impe- 
riali  munere  nobis  universaliter  deservireni,  libenter 
illa  omnia  distribuerem,  mequeipsum  insuper  pro 

(55)  Id  est  induiiset. 


j^  vestraram  animaram  salate  impenderem.  Qoippe 
quoniam  me ipsum  a  vestrae  sanctitatis  stttdio  copio 
et  epero  corroborari  super  eo,  in  qao  Dominos  Deoi 
no8  operarios  conslitait.  Et  molta,  qaibos  onos 
pontlficatus  exponit,  subdidit :  Idcirco  bamilitcr, 
qnasi  indignus  sed  devotus  precor  et  hortor  ean- 
ctitatem  vestram,  ne  tepide  et  negligenler  io  regi* 
mine  animarum  conversemini,  ut  non  in  tempore 
tremendae  vindictae  conquerator  de  vobis  DomiDOS 
dicens  :  Pastores  non  pascebant  gregem  meum  sti 
scmetipsos  (Ezech.  xxxiv).  Et  iterum :  Principes  fxsth 
terunt,  et  ego  ignoravi  (Ose.  vin),  sed  potios  care* 
mus  familiae  Domini  super  qua  nos  coostituit  recto- 
res  cibum  dare  in  tempore  sao,  mensuram  tritiei, 
probatam  scilicetdoctrinam.  Et  qoamvis  meritorom 
qualitate,    non   prssumam    consolari    et   hortari 

°  quemquam,  quippe  qui  solus  indignus  et  iQnume- 
rabilium  culparum  reus,  gaudeo  et  indigeo  frate^ 
nis  admonitionibus  fideliter  corrobari,  tamen  prop- 
ter  antiquam  auctoritatem  praedeoeBsorum  meorom 
beatae  scilicet  memori»  Augustini  et  aliorum  sancto- 
rum,  quorum  studiis  regula  christianiiatis,  primnm 
ab  hac  archiepiscopali  sede  cunctis  finibus  Anglo- 
rum  innotuit :  idcirco  istos  divinos  apices  ad  atili- 
tatem  omnium  vestrum  charaxare  decrevi :  qoateoas 
rex  auguslissimus  egregio  vocabulo  Edrauodoscam 
omni  populo  suo  imitari  gaudeat,  quod  in  nobis  et 
ex  nobisaudiat,  omnesque  gentesquse  undiqoe  re* 
gnli  imperlo  ipsius  subjecta  sont,  titulos  liqoida 
nostrae  conversationis  ovanler  sequi  amentet  dele- 
ctent.  )>  At  vero  Edwinus  filius  Edmundi  et  regni 

Q  post  Edredum  patruum  succes&or  praecipitis  teme- 
ritatis  et  corporei  luxus  infumis,  pontiOcis  animos 
irritavit,  ut  et  ipsum  a  christianitate  suspenderetet 
gaoeae  pellicatum,  primo  expulsione,  postsuccisun 
poplitis  interrumperet ;  retulit  ille  vicem  in  mooa- 
cho8  totius  Britanniae  furibuode  bacchatos,  dom 
nemo,  pn-eter  Odonem  et  Dunstanum  tunc  abbatem, 
vel  verbo  resistere  auderet.  Quia,  ut  Seneca  ait: 
«Galius  in  slerquiliniosuopIarimumvalet,»interea 
praesul  meutem  in  Dominum  dirigero,miracuIanoD 
egene  facere,  mulia  sedis  suse  appendicia  praedia, 
quae  Danica  excursione  ablata  erant,  ad  ju8  legiti- 
mum  trahere,  in  tantum,  ut  constetnemioem  iliius 
aetatis  arcbiepiscopumparemOdoniintalibus  fuisse, 
quantulum  autem  est  testimonium  quod  ei  perhibet 

r\  Osbernus,  qui  eum  dicit  pro  sanctitatesuaet  indo- 
stria  ab  omni  Anglorum  orbe  semper  defleodom, 
nisi  Dunstanus  successisset,  nescio  qaa  incoria 
Ecclesiam  archiepiBcopatuetectovacantem  ila  ora« 
tionibus  operuit,  ut  toto  quo  teotora  parabator 
tempore  (nisi  quod  dicam  incredibile  videatur)  cec 
pluvin  stiliicidium  loci  madefecerit  ambilum.  Et 
hoc  eo  celebrius  habeiur,  quod  plurima  vis  im- 
brium,  frequens  tempestas  turbinom,  totom  illis 
diebus  concussit  mundum,  piorimosqoe  de  veritate 
Dominicicorporisdubitantesita  roborafit,  ot  panem 
altaris  versum  in  carnem,  vinum  oalicis  ia  8aogui- 
nem,  propalam  cstenderet,  et  denoo  io  geooinam 


i453 


DE  GESTIS  PONTTP.  ANGL.  —  LIB.  1. 


1454 


speciein  retorta  usui  humano  conducibilia  faceret.  A 
Bealissimum  DuDStanum  electum  WigornieQsem 
antisiitein  dum  CantuariflB  beDedicoret,  totius  con- 
secrationis  egit  ordinem,  otnon  Wicciorum  ponti- 
ficem,  sed  GantuarijB  benedicere  videretur  archi- 
prffisulem.  Ciericis  modeste  mussitantibus  vatici- 
nium  protulit,  scire  se  quid  faceret,  qood  se 
defunclo,  Dunatanus  primatis  Bcclesis  rector  foret. 
Quapropter  quod  ministerio  suo  nutusdivinusacti- 
tasset,  calumnia  si  recte  judicarent,  carere  debe- 
ret.  Nec  vero  prssagio  matura  fldes  defuit :  licet 
Elfinus  Wintoniensis  episcopus  illud  interpolare 
tentasset,  namque  cum  Odo  Jamdudum  exspectan- 
tes  superos  sua  prssentia  laBtificasset,  ilie  paratis 
advocatis,  quorum  manus  palpaverat,  subreptoque 
regis  Edgari  edicto  Cantiam  intrusus  est:  primo-  n 
que  exceptionis  dienon  abstinuit,  quin  furias  mente 
confotas  evomeret,  tumuium  beati  firi  pede  pui- 
sans,  anima  voce  lacessens  :  «  Tandem,  uit,  pes* 
sime  senex,  vivacem  animam  eCfudisti,  sero  meliori 
locum  faciens  abisli.  Itaque  quod  diu  cupiveram, 
te  invito  teneo,  indo  tibi  malas  gratias  ago  et  ha- 
beo.  »  Sed  illo  exacto  die,  cum  r.abiei  efflator  cubili 
se  dedisset,  vidit  beati  viri  effigiem  astantem,  et 
iroproperare  convicium,  et  velox  minari  exitium. 
Ille  qui  volatico  phantasmate  se  derideri  putaret, 
nihiiominns  ad  recipiendum  pallium  Eomam  per 
Alpes  contendebat.  Ibi  nivali  frigore  gelatus,  nihil 
aliud  remedii  comminisci  potuit,  quam  ut  exente- 
ratorum  equorum  adhac  spirantibus  extis  immer- 
geret  pedes,  quibus  sancti  sepulcrum  violarat.  Sed 
neo  sic  algore  tepente,  ia  morlem  anima  fugiente  C 
diriguit. 

Elfino  ergo  defuncto  Dunstanus  (A.  D.  087)  Jam- 
dudum  archipontifex  divino  prssignatus  oraculo, 
regis  Edgari  ambitur  precibus,  ut  sedem  primariam 
digoaretur  sanctitatis  sus  industria.  Sed  ipse  non 
semel  surdis  auribus  rogantem  ditferens,  landem 
concordi  omnium  episcoporum  assensu  pressus, 
manuB  dedit.  Fuerat  ille  Athelmi ;  archiepiscopi  ex 
fratre  nepos,  prius  abbasGla8toniffi,post  Wicciorum 
et  Londoniensium  episcopus,  ultimo  Cantuariffl 
archiepiscopus,  promolionis  suae  gradus  indefessis 
comebat  virtutibus.  .\rflaverat  profecto  oor  regis 
divinilatis  specie,  ut  ejus  consilium  susciperel  in 
omnibus  incunctanier,  faciens  quaecunque  pontifex 
jubenda  putaret.  Ille  quoque,  quidquid  famae  et  D 
saluti  rcgis  concinnum  esse  intelligeret,  non  omit- 
tere,  differentem  acrius  urgere,  ipsius  prius  mores 
Bubditorum  speculum  effigians,  cum  excessisset, 
absque  person»  respectu  ferocius  ulciscens.  Exem- 
plum  dicti  in  gestis  regum  apposui :  qood  eum 
septeani  mulctasset  pcenitentia,  pro  illioila  in 
eam,  qus  vel  umbratice  sanctimonialis  fuisset 
concupiscentia :  ita  ut  proceres  ad  specimen  et 
normam  regis  compositi,  parum  vel  nihii  contra 
jus,  et  equum  auderent,  qui  dominum  suum  tam 
obnoxium  Dunstano  inteliigerent.  Jam  vero  non 
dubites  quantum  temperaret  a  noxio  vulgus  promi- 


acuum,  vel  mercari  volens  dominorum  gratiam,  vel 
vitare  volens  ausleram  legum  senteotiam,  huo 
accedebant  militaris  disciplina,  custodita  probe 
furum  rapacitas,  argentnriorum  fulsilas  capitali 
damno  ooercita  ;  nihil  prorsus  omissum,  quod 
internum  offenderet  arbitnum.  Ordo  monasticus 
aemulam  professionis  suffi  vitam  per  omnialoca  non 
negligebat;  propterea  quod  haberent  rectores  vlta 
religiosos,  scientiaclaros,  quos  nec  desidia  tardos, 
neo  audacia  praecipites  facerel ;  talis  enim  librato 
diu  multumque  examine  propensai^ue  et  certante 
animorum  perspicacia,  cum  rex,  tum  archicpisco- 
pus  promoverant  ubicunque  locorum.  Itaque  clerici 
multarum  ecclesiarum  data  optione,  ut  aut  ami- 
otum  mutarent,  aut  locis  valedicerenl,  cessere 
roelioribus,  habitacula  vacua  facientes.  Surgebant 
ergo  in  tota  insula  religiosorum  monastcria,  cumu- 
labantur  mole  prctiosi  metalli  sanctorum  altaria, 
nec  degenerabant  a  deoore  aedium  mores  «difican- 
tium.  Ita  hominibus  omnis  ordinis,  ferventibus  in 
Dei  obsequio,  terra  quoqoe  ipsa  videbatur  gaudere 
otio.  Agri  proventu  uberi  respondebant  cultoribus, 
omnium  bonorum  copia  plenis  effluebat  cornibos, 
nec  facile  unquam  temporeDunstanispem  provin- 
cialium  messis  egra  decepit.  Elementa  istis  reni- 
tebant  vultibus,  nulls  nebulae,  nubila  nulla  pigro 
contrahebant  coelo  contagia,  transmarinorum  hos- 
tium  metus  procul,  quieta  et  tranquilla  omnia.  In 
urbibus,  nec  in  pauperes  prffijudicium,  nec  inter 
viventes  dissidium,  nec  propter  morientes  justitium 
horum  bonorum  radix  per  Oomini  gratiam  spectabat 
ad  Dunstanum,  de  Dunstano  prodiit  in  Edgarum, 
de  Edgaro  pullulavit  in  populum.  Felicia  tunc  fuere 
tempora  habentia  prssulem,  qui  nihil  infra  dictum 
faceret :  regem,  qui  sedulus  edictis  prssulem  in- 
tenderet.  Uqc  immortalem  vire  pepererunt  et  ser- 
vaverunt  gloriam  rouitu  magis  quam  miracula, 
quamvisDominoadmifiislranteneceorum  mendicus 
fuerit,  quorum  hic  vel  broviter  indicula  ponere  illa 
efflagitat  ratio,  ut  si  quis  gestorum  ejus  expers 
ista  fortassis  attigeril,  norit  quantum  sanctus  iste 
hojus  adhuo  peregrinationis  incola  menie  superna 
prffilibaverit  gaudia,  denique  sanctitatis  ejus  futur» 
presagus  idem  qui  auctor  Deus  jocundo  prodigio 
nativitatem  ejus  precurrit.  Siquidem  cum  mater 
ejus  fertilis  in  alvom  maturoque  jam  in  partum 
fetu  in  PuriOcatione  sanctffi  Mariffi  frequenticivium 
collegiotemploassisteret,omniomrepenteluminaria 
seu  casos,  seo  Dei  notusexstinxit.  Omnibus  stupe- 
factis,  matronffi  cereus  lucem  accepit  co^iitus, 
oommunioatoque  casteris  igne,  timorem  dispulit, 
seouriiatem  induxit.  Puerlitterisdatuscum  omnes 
institutionis  libros  potenter  addisceret,  tum  liben- 
tius  et  cbarius  illa  exosculabatur,  qu»  moribus 
informatis  mentem  ad  superna  dirigerent.  Ejus 
ffitatulffi  pusio  diaboium  noctu  occursantem,  rabi- 
dorumque  canum  agmioe  stipatum  virga  abegit: 
obseratam  ecclesiam  obviis  angelorum  auxillis  ad 
terram   leniter   depositus  intravit.   Cui  proceseu 


1455 


WILLELMI  MALMESBURIENSIS  HONACHI 


1456 


oithara  ejus  paxillo  appensa,  vocale  melos  sine  A.  matrem),   ad    Gbristi  laudem  iDvitare,   illudque 


hoaiinis  digito  intonuit :  Gaudent  in  cceln  animm 
sanclorurn^  et  sequentia.  Quoaudito,  ad  tribulatio- 
Dum  patientiam  se  admoneri,  et  tunc  intellexit,  et 
non  multo  post  expertus,  exborruit. 

Juvenis  olim  defuncti  ofHcio  concepit  oraculum 
quantum  profectum  sumplurus  esset  in  Domino,  ct 
in  ssculo,  ne  so  derideri  phantasmatis  inanis  ar- 
bitrarelur  nebula,  signum  accepit,  monstrato  loco, 
quo  post  triduum  esset  sepeliendus  presbyter,  qui 
necdum  erat  invalidus,  nec  sger,  regem  eHrenis 
equi  cursu  delatum  ad  prspcipitium  nomine  suo  a 
praeeunte  inclamato,  absens  liberavit,  animalis 
cursu  cobibilo,  in  ipso  praeruptarum  faucium  hiatu, 
trabalem  molem  incuriaartiflcum  deorsum  vergen- 
tem,  signaculo  crucis  eminua  porrecto,  loco  resti- 
tuit  suo.  Jam  pontifex  et  Brilanniad  primas,  ad  divi- 
num  ministerium  egens  aqua,  ex  nativo  silicis 
einu  laticem  produxit,  qui  perennes  rivos  deducit 
ad  banc  diem :  diabuli  quascunqae  insidias  praeyi- 
debat  pcrspicaciler,  eteludebat  potenter,  femineas 
quondam  sordes  insusurrantem  ignilis  forcipibus 
adurens,  eumdemque  sibi  in  oratione  infestum, 
simulacroque,  vel  vulpis,  vel  ursi  indutum,  baculo 
abigens;  efTusos  pro  eisilii  sui  Iflstitia  cacbinnos 
ingeminantem  minis  arguens,  minas  efTectui  man- 
cipavit,  dumab  exsilio  re^ressus  ingentem  diabolo 
jacturam,  de  lucrandis  Domino  animabus,  faceret. 
Edmundi  regis  proxime  futurum  et  Edwini  prsete- 
ritum    obitum    daemonum   edoctus   laetitia,   illius 


B 


Sedulianum    modulato  canore  concinere   et  re* 
petcre : 

Cantemus  Domino,  socix^  cantemus  honorem  : 
Dulcis  amor  Ckristi  personel  ore  pio, 

Mirum  estprorsus,  miram  omninoquod  dicitur, 
neo  tamcn  a  stabilitate  veritatis  alienum,  ut, 
(quod  Dei  magno  munere  sanctis  in  futura  vita 
concedendum,  nunc  eos  spe  beata  soUicitat  moUi- 
ter,  palpat  feliciter),  ipse  lutea  compage  circumda- 
tus  oculis  caperet,  auribus  bauriret,  et  credo  equi- 
dem,  nec  vana  fides,  quod  etiam  augelorum  canium 
Audieril  Kyrie  eleison  psallentium,  quod  nunc  liben- 
ter  Ecclesiae  discunt  et  docent  Anglorum.  Hia 
gloriosus  triumphis,  victoriosua  adoreis,  vicesimo 
seplimo  palriarchatus  sui  anno  exacto,  translatus 
est  ad  superos,  ingenti  sua  gloria,  imroani  patris 
ffirumna.  Siquidem  statim  leta  elementorum  faciei 
emarcuit,  pax  per  ejus  sapientiam  procurata  saper- 
ventu  Danorum  evanuit,  quamvis  ille  maximissignis 
filiorum  calamitates  levigarel. 

Quorum  illud  scriptum  non  vidi^  quod  nuper 
quoddam  Ecolesi»  Gbristi  Dconacbo  referente  au- 
divi :  furem  damnatum  pnscipitiOy  sancti  Dunstani 
auxilium  inclamasse,  ligatisqueoculisa  oarnifioibus 
retroactum,  desiluisse  in  preruptum,  neolsBSum: 
ibi  beatum  Dunstanum,  corporaliter  cum  eo  Ioca« 
tum,  nexus  oculorum  solvisse.  Quo  solatio  mise- 
rum  animatum,perconfrago8as8emilasin8operiora 
evasisse  manus  cujusdam  quam  non  videret  nisu, 


oorpus  Glastoniffi  sepeiivit,  istius  animam  inimico-  p  pendula  pergentis  terga,  ne  retro  laberetur,  sus- 

•         I  .  •  •  m  g  ^^        •  j       *  1 1  J     (d  ^^       A.  L  J  *  J  A        A  W  *  *  4       * 


rum  violentiffi  eripuit.  Quid  illud  ?  nonne  magn» 
reverentiffi  metu  dicendum  quod  corporalibus  oculis 
eanctum  inluitus  Spiritum  columbina  spccie  ago- 
nizanti  feminffi  et  sibi  missas  facienti  vidit  adesse, 
indeque  super  memoriam  beatissimi  Odonis,  plau- 
sibili  volatu  sedisse?  Quapropter  cunctis  in  pos- 
terum  occasionibus  acceptis  Odonem  bonum  vocavit 
usitato  et  quam  proprio  nomme  Ode  the  good^  tum 
prffitereaquam  familiariter  illi,  Deus  bone,  superni 
spiritus  apparebant?  quam  conserle  cum  eo  famu- 
labantur?  cujusadhuc  palriam  suspirantis  tffidium 
sanctis  hortalibus  animantes.  Edgari  regis  ortum 
et  felicitatem  fuluram  sympbonia  angolica :  Edredi 
decessum  ferociori  nubium  impulsu  cogoovit;  hor- 
risonum  enim  strepitum  probavit  mors  animalis, 


tentante  ;  sed  quia  de  temporum  turbine  in  nostris, 
de  sancti  miraculis  in  aliorum  legilur  litteris  suc- 
cessionem  episcoporum  repetam. 

Dunstano  successit  anno  uno  Etbelgarus  qui  pri- 
mus  iu  novo  monasterio  abbas  a  beato  Ethelwoldo 
Wintoniffi  factus,  post  etiam  prffisulatum  Austra- 
lium  8axonum  acceperat,  cujus  sedes  tuno  erat 
apud  Seleseiao:,  nuno  esl  Cicestriffi.  Hoo  de  medio 
fasto  sedit  annis  xi  Wiltunensium  prius  episcopus 
^Elfricus,  qui  et  ante  abbas  Abendoncnsis  fuerat, 
de  quo  quod  quidam  dicunt  eum  Cantuari»  mona- 
cbo3  proturbalis  clericis  posuisse,  verisimile  non 
videtur :  constat  enim  monachos  in  ecclesia  Sancti 
Satvatoris  fuisse  a  tempore  Laurentii  archiepiBOopi, 
qui  primus  beatissimo  Auguslino  Buccessit,  sicutin 


cui  insederat,  non  morala.  Discipuli  felicem  ad  D  Epislola  Bonitacii  pape   ad  regem  Ethelbertum, 
coelos  excessum  absene  vidil  et  pronuntiavit,  pro-      quffi  inferius  ponetur,  constabit. 


phetia  perspicuus,  nec  ullius  unquam  falsitatis  re- 
pulsam  passus.  Ethelredo  regi  futuram  aerumnam, 
virgini  Edithae,  et  Ethelwoldo  antistili  mortem  pre* 
dixil  conterminandam,  eidemque  sanctum  Elfegum 
8ubstituit,admonilorem  nactusapostolum  Andream: 
ejus  enim  prfficipue  fruebatur  solalio,  vel  vitare 
adversa  vel  moderari  seounda.  Sed  cxcellit  omnia, 
prffifuit  universa,  quod  dominam  Domini  Matrem 
prffisenti  miraculo  et  vigilanti  oculo  conspicatus  est 
sooias  pudoris  (inter  quas,  et  ejusdero  pontiflcis 


Post  euro  Siricius  et  ipse  Wintoniensis  pr«- 
8ul  annis  quinque,  cujus  consilio  in  Gestis  regam 
dixi  Etbelreduro  regem  animi  libertatem  Oa* 
nis  pretio  vindicasse,  ut  eorum  pacem  argento  re* 
dimeret,  quos  ferro  piopcllere  poseet,  nisi  corde 
careret  ;  unde  importabilis  tributi  pensio  imposita 
Angliffi  fortunas  provinoialium  ad  Bolum  usque 
destruxit. 

Quod  cum  Buccessor  ejus  (56)  iElphegus  ex  epi- 
Boopo  Wintoniensi   arobiepiBCopas  aDniB  BOZy  et 


56)  Alfricum  omiltit,  qui  annis  xi  sedem  tenuil,  A.  D.  995-1005. 


1457 


DE  GESTIS  PONTIF.  ANGL.  —  LIB.  I. 


1458 


meDsibus  seplem,  facere  conlemneret,  ne  mollitiem  A 
otii  8ui  miserorum  dispendio  mercaretur,  teDtas, 
et  in  compedes  conjectus,  postremoque  ab  ipsis 
Danis  lapidatus,  aoimam  coelo  dedit.  Gujus  vilam 
scripsil  Osbernus  plenam  virtutibus  et  miraculis  : 
illo  praeoipue,  quod  Romae  positus,  obitum  KeoulH, 
qui  ei  in  Wiotonia  successerat,  perspicua  veritate 
Buis  nuntiavit,  praeterea  diegloriae  suae  illucescente 
jam  jamque  morte  furorem  boslium  saiiaturus, 
yidit  Dunstanum  transitoriam  praenuntiantem  pcB- 
nam,  et  futuram  promittentem  gloriam ;  nam  quod 
corpus  ejus etiam  recentis  cruoris  prffifereris  vestigia 
labcm  putredinis  ad  hunc  dienn  ignoraverit,  et 
alias  dizi  et  populariter  tritum  non  eget  incul- 
cari. 

Successit  marlyri  ^lphego  Livingus  qui  et  ^. 
Ethelstanus,  annis  septem,  ex  episcopo  Wellensi 
BufTragio  regis  Etbelredi  in  archiepiscopum  prove- 
ctus.  Spirabat  adhuc  vitara  rex  ille,  veram  propbe- 
tiam  beatissimi  Dunstani,  quam  superius  diximus, 
calamitalibus  suis  nimis  experlus,  vir  qui  coram 
videret  proviucias  suas  subverli,  ee  ipsum  postremo 
exsulem  agi,  nec  ullum  comminiscereturremedium. 
Id  quidam  inaequalitati  corporis,  quidam  segnilici 
animi  deputant ;  verumtamen  utcunqne  dicta  mea 
ferant  posteri,  absolute  pronuntio :  magnum  insigne 
fuisse  miseriffi,  quod  primati  patri»  septem  meosi- 
bus  incarcerato  oullam  opem  rex  attulerit,  nec  se 
ad  vindictam  excilaverit,  seu  prssulis  majestate, 
seu  calamitatis  indignitate  permotus.  Quare  de 
Gtheldredo  possum  antiquumillud  proverbium  di- 
cere,  quod  e  conspicuo  probitalis  fulminey  natae  ^ 
fuissent  inertes  lenehrae,  Quid  enim  unquam  Edgaro 
patri,  in  probitate,  quid  huic  Olio  in  socordia  com- 
parabile  babuit  An<;lia?  Implevit  ergo  locum  de- 
functi  Elfegi,  Livingus,  ut  dixi. 

Et  posteumEgelnodus,  octodecim  annis,  dequo 
in  gestis  Cautonis  aliqua  commemoravi. 

Huic  Edsius  successit  annis  undecim,  qui  post 
mortem  Hardecnuti  regem  Edwardum  provexit  ia 
regoum,  assistens  auctorilate  et  benedictione  sua, 
conatibus  Godwini  comitis,  et  Daoorom  contra  ni- 
lcntium  votis  irritis.  Nec  roulto  post  incurabilem 
morbum  nactus,  vivenset  volens  potestati  decessit, 
cum  prius  secretiori  consilioapud  regemet  comitem 
egisset,  ut  ei  Siwardus  abbas  Abeodoniensis  suc- 
cederel.  Sed  cum  ille  in  ipsum  qui  bonorem  intu-  ^ 
lerat  ingratus,  etiam  necessario  victu  infirmum 
fraudaret,  jam  designatus  successor  eliminatus  est, 
datusque  ei  episcopatus  Roffensis,  quo  leviaret 
verecundiam,  quo  detrimentom  consolaretur. 

Tunc  rex  Robcrtum,  quem  ex  monacho  Gemme- 
ticensi  Londoniae  fecerat  episcopum,  archiepisco- 
pum  creavit  annis  duobus, amplissimo  prsroiobona 
sibi  quondam  in  Norroannia  exsulanti  ab  ipso  im- 
pertita  recompensans.  Is  ergo  et  amore  anliquo  et 
recenti  honore  primas  partes  in  consiliis  regalibus 
vindicabat,  quos  vellet  deponeret,  quos  liberet,  su- 
blimaret.  Anglis  nota  loquor,  et  alias  dicta  repeto. 


Angli  ergo  Normanno  invidere,  et  regis  benevo* 
lentiam  extenuare.  lilecontra  pertinacius  inbistcre, 
donecprfficipuosoptimates,  G>»dwinumdicnet  filios 
ejus  proditionis  apud  rcges  acousatus,  Angliaexpul- 
leret.  Expulsionis  aliae  quoque  fuere  causae,  et  alii 
auctores,  sicut  alias  non  tacuimus.  Sed  ille  clarius 
classicum  cecinit,  instantius  accusavit.  Et  tuno 
quidcm  animi  senlentiffi  blanditus  est  eCfectus  rei, 
eed  posteriori  anno  causa  io  sufifragium  popularium 
deducta,  cxsules  resiituti.  Quorum  reconciliationem 
cum  sibi  nocituram  archicpiscopus  non  dubitaret, 
judicii  deliberalionem  prffiveniens  Roraam  ivit,unde 
cum  epistoiis  innocentiffi  et  restitutionis  suae  alle- 
gatricibus  rediens  finem  vits  apud  Gemroetioum 
invenit. 

Tunc  Stigandus  quidam,  qui  quondam  dimisso 
orientaliuro  Anglorum  episcopatu,  sublimiorem 
gradum  meditatus  Wintoniensem  invaserat,  rapuit 
occasionem  desideratam,  ut  innocentis  regis  sim* 
plicitatem  circumveniens,archiepiscopatum  septcm- 
decimannis  tantishonoribns  adjungpret:aliassane 
nec  imprudens,  neo  inefficax.  Cffiterum  adversus 
ambitum  nibil  dignitati  su»  consuleos,  quscunque 
posset  aliis  praeripere,  sibi  abscondere,  nunquam 
avaritiam  suam  rooderari ;  sacros  honores  ecclesia- 
rum,  hos  sibi  pecuniacomparans,  istosaliislingua 
vindicans  :  prorsus  publicas  nundinasex  episcopa- 
tibus  et  abbatiis  faciens,  et  ibi  cupiendi  modestiam 
admittens,  ubi  quod  cuperet  deesset.  Nonne  illud 
belluinae  rapacitatis  dices,  quod  Win:oniffi  epi;>co- 
patom  et  Gantuariffi  arcbiepiscopatum,  prsterea 
multas  abbatias  solusipsepossidebat,  qus  singula 
satis  superque  sufficerent  alicui  probo  viro?  Sed 
ego  conjicio  illum  non  judicio  sed  errore  peccasse, 
quod  homo  illitteratus  (sicuii  plerique  et  penc  om- 
nes  tunc  temporis  Angliffi  episcopi)  nesciret  quan- 
tum  delinquerct,  rem  ecclesiasticorum  negotiorum 
sicut  publicorum  actitari  existimans.  Quare  nun- 
quam  pallium  a  Roma  meruit,  quamvis  et  ibi  vena- 
litas  multom  operetur,  nisi  quod  quidam  Benedi- 
ctus  apostolicffi  sedis  pervasor  ipsi  misit  gratulatus, 
quod  eum  quem  alii  archiepiscopi  ducebant  ludi- 
brio,  ipse  papam  appellasset.  Sed  illo  post  non  mol- 
tum  deJccto,omnia  ejus  facta  evacuata,  decretum 
que  consilio  salubri  non  potuisse  eum  dare  legitime 
pallium,  qui  jutite  non  habuisset  papatum.  Non  resi- 
puit  super  his  Stigandus  sed  perstitit,  parum  co- 
giiansdeanimarum  salute,  tantumforeneifrueretur 
honore.  Interea  Willielmus  comes  Normanni»  An- 
gliam  veniens  armis  provinciam  pcrdomuit,  cum  et 
Dei  permlssio  suffragaretur,  et  nonnullae  caus» 
suppeterent,  quas  non  infirmas  ipse  arbitraretur. 
Qui  cum  el  belli  riastingensis  victoria,  et  castelH 
Dofrensisdeditioneterrorem  sui  nominis  sparsisset, 
Londoniam  venit,  venienti  Stigandus  cum  potentis- 
simis  Anglis  processu  et  favore  suo  appiausil : 
consertisque  loquelis  Willielmuseum  in  Patrem  et 
archiepiscopum^ipse  Willielmum  in  regem  rccepit, 
et  filium.  Verumtamencoronam  regni  de  manuejus 


1459 


WILLELMI  MALMESBURIENSIS  MONACHI 


im 


rex  detrectavit  suscipere,  aBtutia,  qua  consueve- A  i<QportuDitatevacuaret,cnriamveDit,inoxqueindul- 


rat,  prohibitores  oz  parte  apostolici  eubornans.  Nec 
multo  post  inNormanniam  navigana  subvelamine 
bonoris  illum  renitentem  secum  traxit,  ne  quid 
perQdisQ,  eeabsente,  per  ejus  auctoritatem  inADglia 
pullularet.  loter  quffidifnciiedictu  est,  quaDtiseum 
exceperit  officiis  dignaoter  ubicuDque  locorum  as- 
surgendo,  et  coutraeum  io  omDibus  episcopatibus 
NurmanDis  el  abbatiis  iongd  serie  pomp»  procedi 
facieodo.  Sed  quidquid  his  legebatur  iovolucris, 
erupit  in  clarum  veniente  in  Angliam  Ermenfredo, 
Seduense  episcopo,  legato  Alexandri  papse,  qui  ad 
voluntatem  regis,  coacto  concilio  Sligandum  depo- 
soit,  fidem  Willielmi  appellantem,  et  violentiam  re- 
clamantem.  El  quamvis  ille  se  blande  excusans 


gentiam  comitis  moruit,  quod  ille  statim  viva- 
oitate  sensus  intellixisset,  quant»  prudentias  Lan- 
francus  esset  ex  dignitate  frontispicii,  et  facetia 
responsiyinteriora  conjectans.  Necmulto  post  apud 
Cadomum  abbatem  fecit,  ubi  sancto  Slephano  mo- 
nasterium  a  fundamentis  levaverat.  Quio  et  regni 
fastigiatus  solio,  archiepiscopum,  utdixi,  inslituit, 
quod  ipse  melius  scripto  suo  iosinuabil,  quod  de 
ordinatione  sua,  et  de  controversia  inter  se  et 
Eboracensem  Tbomam  commota  et  sedata,  itascri- 
psit. 

Anno  Dominics  Inoarnationis  millesimo  septua- 
gesimo  intravit  Anglicam  terram  Lanfrancus  Gado- 
mensis  coenobii  abbas,  moventibus  et  praBcipiecti- 


preceptum  papffi  objectaret,  non  tamen  opinionem  ■>  bus  Willielmo  glorioso  rege  Aoglorum,  et  felicii 


afTectala)  depositionis  exclusit,  quod  eum  toto  «evo 
in  vmculis  Wintoniae  habuerit.  Ibi  ergo  Stigandus 
tenui  fictu  vitam  toleravit,  quod  ei  parum  de  (isco 
ferebatur,  et  ipse  ingenita  menlis  duritia  nihil  de 
8U0  inferri  pateretur.  Uuio  et  hortaotibusamiciset 
prsclpue  regiua  Edgitha,  Edwardi  regis  relicta,  ut 
86  delicaiius  vestiret  et  pasceret,  per  omoe  san- 
ctum  pejerabal  non  se  babere  nummum  nec  valens. 
Sed  huic  sacramento  soliditatem  veri  abfuisse  pro- 
bavit  ingens  vis  opum  post  mortem  ejus  in  subter- 
raneis  specbbus  inventarum,  ad  quarum  indioium 
ut  veniretur,  auxilio  fuit  ciavicula  collo  exanimati 
dependens,  qua9  familiaris  scrinii  esset  custos,  ea 
serffl  immiBsa,  manifestavit  per  chartas  inventas, 
et  quulitatem  metallorum  et  quantitatem  pon- 
derum. 

Nondum  ille  efQaverat,  cum  a  Willieimo  rege 
Lanfnincus  Gadomensis  abbas  ad  archiepiscopatum 
electus  est.  Is  gente  Longobardus,  non  adeo  abjecta 
et  obscura  progenie  oriundus  erat.  Scd  litteratura 
perinsignis  liberales  artes  que  jamdudum  sordue- 
rant,  a  Latio  in  Galiias  vocaus,  acumine  suo  expo- 
livit,  teneriorem  a^tatem  in  sscuiaribus  deterdos» 
in  Scripturis  divinis  animo  et  aevo  maturuii.  Quibus 
edoctusmundifumosetampullatagentiliumeiuquia 
parvipendens  monachatus  desiderium imbibil, mul- 
tisque  diu  locis  circumspectis  ex  omni  abbatiarum 
copiaBeccnm  apud  Normanniam  potissimumelegit, 
paupertate  loci  et  monachorum  reli^Mone  captus 
(siquidem  eo  forteadvenieosipsum  abbatem  Hcrle* 


memoriae  Alexandro  totius  sanctse  Bcclesiae  summo 
poutifice.  Is  postpaucos  sui  inlroilusdies  Dorober- 
nensem  Ecclesiam  suscepit  regendam.  Consecratoi 
est  autem  quarlo  Kalendarum  Septembris  in  sede 
Metropoli  a  suffra^aneis  ipsius  sedis  Willielmo  Lon* 
doniensi  episcopo,  Siwardo  RofTensi,  Walchelmo 
Wentano,  Remigio  Dorcensisive  LinoolnionBi»  Her- 
fasto  Hermanensi  siveThetfordensi,  Stigaodo  Sele- 
siensi,  Hermanno  Schireburnensi,Gisone  Weilensi. 
Gsteri,  qui  absentes  fuerunt,  causas  suas  absenti» 
tam  legatis  quam  litteris  ostenderunt.  Ipso  anno 
Thomas  Eboracensis  Ecclesise  antistes  electus  Can- 
tuariam  ex  prisca  consuetudine  ab  eo  sacrandus  ad- 
venit,  a  quo  cum  Lanfrancusscriptamde  obedientia 
suaprofessionemcumadjectionejurisjaraDdiyCusto- 
C  ditoautece6sorumsuorummore,expo8ceret:respon- 
ditThomasse  id  nunquam  facturum  nisi  priusscri- 
ptas  de  hac  re  auctoritates  legeret,  nisi  testes  bojoi 
antiquitatis  assertores  cerneret :  postremo,  nisi  con- 
gruas  super  hac  re  rationes  audiret,  quibus  id  jusie 
et  rationabiiiter  sine  su»  CccieBiffi  preejudicio  facere 
deberet.  Hoc  autem  ignorantia  magis  quam  apiritui 
elati  pertinacia  faciebat.  Novus  enim  homo  et  An* 
glifficonsuetudinispenitusexpers^verbisadulatorum 
plus  aequo  et  bono  fldem  exhibebal.  Lanfrancus  ta- 
men  in  praesentia  paucorum  episcoporum,  qni  ad 
eum  pro  hac  consecratione advenerant,  quod  postu- 
labat  ostendit.  At  ille  asperoatus  omnia,  non  sa* 
cralus  abscessit,  quod  rex  audiens  graviter  accepit, 
existimans  Lanfrancum  injusta  petere,  el  scientia 


winum  nomine,  ad  coquendos  panes  succinctum,  et  D  iitterarum  magis  quam  veritate  et  raticme  confiderei 


manus  flmu  obiitum  conspicatus  esset) ;  factus  ergo 
ibi  monachus  bomo,  qui  nesciret  agresti  opere  vi- 
ctum  qusrere,  publicas  soholas  de  dialectica  pro- 
fessus  est,  utegestatem  monasterii  scbolarum  libe- 
raiitate  temperaret,  exivit  fama  ejus  remotissimas 
Latinitalis  plagas,  eralque  Beccum  magnum  et  fa- 

mosumlitteratur(egymuasium.Glorialau(iisconfla- 
vit  apud  improboi  viro  invidiam,  capellanis,  qui 
inlra  oju»  scientiam  se  viderent,  animum  comitis 
WjllieJmi  in  ipsum  lurbaniibus,  quod  unum  eorum 
palam*  de  inscitia  itterarum  iriisisset.  Quapropter 
Lanfrancus  edictum  accipicns,  ut  Normanniam  sua 


qoamvis  nec  ipsi  Tbomse  deesset  litterarum  peritia, 
roulto  ingenio  mulioque  studio  comparata.  Panco- 
rum  dierum  spatio  evoluto  Lanfrancus  ad  curiaiB 
venit,  a  rege  audientiam  postulavit,  redditis  ratio* 
nibus  ejus  animum  roitigavit,  transmarinis,  qoi 
aderant,  suse  parti  justitiam  adesse  suasit  et  per- 
suasit.  Angli  enim  qui  rem  noverant  assertionibns 
ejus  per  omnia  constantissime  testimonium  perbi' 
behant.  Itaque  regio  edicto  communique  omnium 
decreto  statutum  est,  ad  prssens  debere  Thomam 
ad  matrem  totius  regni  Ecclesiam  redire,  professio- 
nem  scribcre,  scriptam  legere,  lectam  iater  esaini* 


1461 


DE  GESTiS  PONTIP.  ANGL.  —  LIB.  I. 


146:2 


nandum  in  prssenlia  episcoporum  Lanfranco  por-  /^  nes,  caeteraque  procedunt,  qu»  aroatores  suos  in 

rigere,  iu  qua  prfficeptis  quidem  ejus  in  omnibus, 

qu«  ad   Christijinffi  religionid  cultum  pertinent,  se 

obtempcraturura  absolute  nulla  interposila  condi- 

tione  promitteret,  successoribus  vero  ejus  non  ita, 

nisi  prius  vel  coram  vel  in  episcopali  concilio  com- 

petens  ei  ratio  redderetur,  qua  antecessores  suos 

Dorobernensis  Ecclesi»  primatibus  id  fecisse  et  fa- 

cere  debuisse  evidentlssime  comprobaretur.  Igitur 

rediit,  qnae  jussa  sunt  implevit,  sacralus  abscessit. 

Non  multos  post  dies  Lanfrancus  ab  universis  An- 

glici    regni  episcopis.  qui  diversis  temporibus,  di. 

versis  in  locis   ab   aliis   arcbiepisccpis   vel  a  papa 

tempore  Stigandi    sacrati  sunt,  professiones  peliil 

et  accepit,8equenliannocum  praefato  archiepiscopo 

Rouiam  ivit,  et  honorifice  asede  aposlolica  suscop- 


poenas  SBternas  demergunt,  etquantoquisquealtio- 
ris  est  ordinis,  tantoimpensius  divinis  debel  obiem- 
perare  praeceplis.  Propterea  ego  Thomas  ordinatus 
jam  Eboracensis  Ecclesi»  roetropolitanus  antiites, 
auditis  cogcitisque  rationibus  absolutam  tibi,  Lan- 
france,  Dorobernensis  archiepiscope,  tuisque  suc- 
ceseoribus  de  canonica  obedientia  professionem  fa- 
cio,  et  quidquid  a  te  vcl  ab  eis  juste  et  canonice  mihi 
injunctum  fuerit,  servaturum  me  esse  promitto,  de 
hac  re  autem  dum  a  te  ordinandus  essem,  dubius 
fui.  Ideoque  tibi  quidem  sine  condilione,  successo- 
ribus  vero  tuis  conditionabiliter  obtemperaturum 
me  esse  proniisi.  Anno  ab  Incarnatione  Domini 
nostriJesusChristimillesimoseptuagesimosecundo^ 
regni   vero   Willielmi  gioriosi   regis  Anglorum  et 


tus  unum  quidem  pallium  ab  altari  Romano  more      ducis  Normannorum  sexto,  pontiflcatus  autem  Do 


accepit,  alterum  vero  in  indicium  sui  amoris,  vide- 
licet  cum  quo  mlasam  celcbrare  solebal,  Alexander 
ei  papasua  manu  porrexit.  In  cujus  pr.-esentiaTho- 
mas  calumniam  movit  de  primatu  Dorobernensis 
Ecclesiffl,  et  de  subjeciione  Irium  epicoporum  Dor- 
censis,  sive  Lincolniensis,  Wigorniensis,  LeeefeN 
densip,  qui  nunc  esl  Cestrensis,  dicens  Cantuarien- 
sem  Ecclesiam  atque  Eboracensem  parem  ad  in- 
vicem  honorem  habere,  nec  alteram  alteri  secun- 
dum  beali  Gregorii  constitutionem  debere  ullatenus 
8ubj«cere,excepto  quod  alterulriusarchiepiscopum 
priorem  et  digniorem  oporteat  esse  eo  quem  cons- 
titerit  fuisse  posterius  ordinatum.  Prsdictos  vero 
tres  episcopos  suae  gedi,  suisque  antecessoribus  ab 
antiquis  lemporibus  exstitisse  subjectos. 

Lanfrancus  hoc  audiens  etsi  moleste  tuiit,  modesta 
tamen  discretione  verba  iilius  veritale  peuitus  ca- 
rere  respondit,  asseverans  Gregorianam  illam  con- 
stitutionem  non   de  Cantuariensi  et  Eboracensi  Ec- 
clesia,  sed  de  Londonien8i,et  Eboracensi  esse  pro- 
latam.  De  qua  reet  detribus  episcopis  multis  hinc 
inde   verbis    prolatis,    decrevit   Alexander    papa, 
oportere  causam  hanc  in  Anglicam  terram  audiri, 
et  illic  totius  regni  episcoporum  et  abbatum  testi- 
monio  et  judicio  definiri.  Lanfrancus  quamvis  alli- 
gatum  illum  suo  tempore  facta  ab  eo  professione 
teneret,  maluit  tamen  pro  successoribus  laborarc, 
quam  eis  inposlerum  indiscussam  hanclantam  ca- 
lumniam  discutiendam  reservare,  ulerque  ergo  in 
Paschali  solemnilate  ad  regem  venit,  ibique  pro- 
lalis  in  medium  partium  rationibus  sententiam  de 
negotio  regalis  curin  dedit.  Jussum  esf^fieri  tran- 
ecriptum  totiuscausffi  continens  finem.  Lanfrancus 
Alexandro  papae  direxit  Epislolam,  in  qua  ei  lotiug 
negotii   gestionem   breviter  et  veraciter  enarravit. 
Utraque  scripta  sunt,  subler  annexa  prffimissa  pro- 
fessione  quam  Thomas  Lanfranco   coram  rege  et 
ejus  curiamanu  in  manum  porrexit. 

«  DecetChri&tianum  quemqueChristianis  legibus 
Bubjacere,nec  his  qu»  a  sanctis  Palribus  salubriter 
instituta  sunt,  quibuslibet  rationibus  contraire. 
Hinc  namque  iras,  disfiensiones,  invidlffi»  contentio* 


mini  Alexandri  papffi  undecimo,  in  prssentia  regis 
et  episcoporum  atque  abbatum  ventilata  est  causa 
de  primatu.  Quem   Lanfrancus  Dorobernensis  ar- 
chiepiscopuB  super  Eborarensem   Ecclesiam  Jure 
8us   Ecclesiffi    proclamabal,  ct  de  ordinationibus 
quorumdam  episcoporum,  de  quibas  ad  quem  spe- 
cialiter  pertinerent   cerlum   minime  conslabat.  Et 
tandem  aliquando  diversis  diversarum  causarum 
aucioritatibus  probatum  atque  ostensum  est,  quod 
Eboracensis  Ecclesia  Cantuariensi  Ecclesiffi  debeat 
Bubjacere,  ejusque  archiepiscopi,  utprimatis  totius 
Britanniaedispoeitionibus  in  iis,quffiHd  Christianam 
rcligionem  pertinent  in  omnibus  obedire.  Subjectio- 
nem  vero   Dunelmensis,   hoc  est    LindiffarDensis 
G  episcopi,  et  omnium  regionum  a  terminis  Licefel- 
densis  episcopi,  et  Humbrffi  magni  flu?ii  usque  ad 
exlremoB    fines    Scotiae,  et  quidquid  ex  hac  parte 
prffidicti  fluminis  ad  parochiam  Eboracensis  Eccle- 
siffi  jure  compelit,  Gantuarientis  metropolitanus. 
Eboracensi  archiepie>copo,  ejusquesuccessoribusia 
perpeluum  obtinere  concessit ;  ita  ut  si  Cantuarien- 
sis  arcbiepiscopus  concilium  cogere  volueril ;  ubi- 
cunque  ei  visum  fuerit,  Elioracensis  archiepiscopus 
suipraesenliamcum  omnibus  sibi  subjectis  epiacopis 
ad  nutum  ejus  exhibeat.  et  ejus  canonicis  dispositio- 
nibus  obediens  existat.  Quod  autem  Eboracencis  ar- 
chiepiscopus  professionem  archiepiscopo  Canlna- 
riensi  facere  etiam   cum  sacramento  debeat,  Lan- 
francus  Dorobernensis  archiepiscopus  ex  antiqua 
antecessorum  consuetudine  osieodit,  sed  ob  amorem 
regis,  Thomffi  archiepiscopo  Eboracensi  sacramen- 
tum  relaxavit,  scriptaraque  tanlura   professionem 
recepil,   non   praejudicans   successoribus  euis  qui 
sacramentum   cum    professione   a    successoribus 
Thom»  exigere  voluerint.  Si  archiepiscopus  Can- 
tuaricnsis  vitam  finierit,  Eboracensis archiepiscopua 
Doroberniam  veniet,  et   eum,  qui   electus  fuerit, 
cumcffiterisprffifatffi  Ecclesiffi  episcopis  utpriraatem 
proprium  Jure  consecrabit.  Quod  si  archiepiscopus 
Eboracensis  obierit,  is  qui  ei  successuruB  eligitur 
accepto  a  rege  archiepiscopatus  dono  Gantuariam, 
vel  ubi  Cantuariensi  archiepiscopo  visum  fuerit, 


D 


1463 


WILLELMl  MALMESBURIENSIS  MONACHI 


1404 


acoedet,  ei  ab  ipso   ordiDatioDem  caDOoico  more  A  GaDluaria  vocatur,  antiquis  temporibus  ab  ipaius 


auscipiet.  »  Hic  si  Epistolam  Lanfranci  ad  Alexan- 
drum  papam  totampo8uero,eritoDero8um  profecto, 
Quapropler  quod  ad  rem  laDtum  aitinet,  suppoDaro, 
adjicieDs  etiam  privilegia  sedis  aposiolicae,  qu«  ad 
8uam  causam  firmaDdam  magDo  fuisse  suffragio 
ipse  asseverat.  Unde  me  jure  duIIus  crimiDari  de- 
bebit,  quasi  lalibus  scriptis  volumeu  implendo, 
alienam  ia  me  transreram  gloriam,  sed  dabit  potius 
si  flequum  judicat  necessiiati  suscept»  hislorls  ve- 
Diaro.  Quinimo  a  studioso  lectore  habend»  sunt 
scriptori  gratis,  quod  omniabiccongesta  inveniel, 
qus  et  labori  essel  per  multa  volumina  scrutari,  et 
dubietati,  si  unquam  forte  posseat  inveniri,  simul 
quod  Dcc  adhuc  coDtroversia  iDter  duos  metropoli- 
tanos  conquievit,  sed  in  magno  eliam  dudc  ver- 
satur  litigio,  cum  ad  istos  qui  modo  dissideut  ordine 
venero,  dod  habebo  Decesse  osteDdere,  qus  pars 
verilate  uitatur,  cum  jam  tempore  istius  LaufraDci 
prsoccupavero. 

c  Domino  totius  GhristiaDa  religioois  summo 
speculatori,  Alexandro  paps,  Lanfrancus  sanclffi 
Doroberneosis  Ecclesis  aDtistes,  debitam  cum  omni 
servitute  obedieDiiam. 

«  lo  coDcilio,  quod  Aogliffi  pervestram  auctorita- 
tcm  coactum  est,  ubi  querels  Thomae  archiepiscopi 
proIataB  et  ventilatsB  sunt,  allata  est  ecclesiastica 
gentis  Anglorum  bisioria,  quam  EboraceDsis  Eccle- 
siae  presbyter  et  Anglorum  doctorBeda  composuit : 
leclffi  sententiffi,  quibus paceomnium  demonstratum 
est,  a  teropore  beali  AugustlDi,  primi  Dorobernea- 


terrse  incolis  Dorobernia  vocabaiur.  Nec  defuerunt 

gesta  quibus  reseratum  est,  cum  Anglia  per  plures 

esset  regulos  divisa,  Nordanhumbrorum  regem  obi 

sita  est  civitas  Eboraca,  accepto  preiio  cuidam  Sy- 

moDiaco  episcopium  veodidisse,  pro  qua  culpa  a 

Dorobernensi  archiepiscopo  ad  concilium  vocatom 

esse,  nolentemque  venire  pro  sua  inobedieniia  ex- 

comrounicationis  sententiam  pertulisse.  Gujus  com- 

rounionis  aique  consortii  omnis  illarum  partinm 

Ecclesia  tam  diu  absiinuit,  quoad  usque  concilio  se 

ipsum  exhibuit,  et  quod  male  gestum  est  correxit, 

uliimum  quasiroburtotiusquecauss  firmamentum, 

prolata  suDt   antecessorum   vestrorum,   Gregorii, 

Bonifacii^  Honorii,  Vitaliani,  Sergii ;  item  Gregorii, 

Q  Leonis,  Joannis  privilegia  atque  scripta,  que  Doro- 

berneDsis  Ecclesis  prffisulibus  Anglorumque  regibus 

aliis  atquo  aliis  temporibus  variis  de  causis  Bunt 

data  atque  transmissa,  reliqua  enim  reliquoram  tam 

auiheDiica  quam  eorum  exemplaria  iu  ea  combus- 

stione  atque  aboIitioDe  quam  Ecclesia  noslra  ants 

quadrieDnium  perpessa  est,  penitussuDt  absampta. 

His  atque  aliis,  que  particolariter  breviterque  ex- 

plicari  ddd  possunt  ex  parte  Ecclesie   nostrs  in 

causa  peroratis  contra  tantam  tantarum  aQctorila- 

tum  evidentiam  paucissimas  contradiciiones  oppo- 

Buit,  Epistolam  illam  precipue  ferens  in  medium, 

qua  beatus  Gregorius  LondoDiensem  atque  Ebort- 

censem  Ecclesiam  pares  esse,  neo  alteram  alteri 

subjacere  instituit.  Quam  scripturam  cum  in  rem 

nihil  facere  concordi  sententia  cuncti  protinus  de- 


sis  archiepiscopi,  usque  ad  ipsius  Bede  uliimam  C  finisseni,  pro  eo  quod  nec  ego  Londoniensieepisco- 


ctatem,  que  fere  centum  et  quadraginta  annorum 
spaiio  terminatur,  antecessores  roeos,  f>uper  Ebo- 
racensem  Ecclesiam,  totamque  insulam  quam  Bri- 
tanniam  vacant,  necnon  et  Hiberniam,  priroatum 
gessisse,  curam  pastoralem  omnibus  impendisse,  in 
ipsa  Eboraconsi  urbe  persspe,  locisque  finitimis, 
ubi  eis  visum  fuit,  episcopales  ordinaiiones  atque 
concilia  celebrassc,  Eboracensis  antistites  ad  ipsa 
concilia  vocasse,  et  cum  res  poposcissel,  de  suis  eos 
aciibus  rationero  reddere  conipulisse.  Episcopos 
quoque,  quorum  subjeclionem  in  qusebiionem  Tho- 
mas  adduxerat,  infra  illud  centum  et  quadraginta 
annoruro  spatiuro,  perDorobernensesarcbiepiscopos 
fuisse  sacratos,  ad  concilia  vocaios,  quosdara  quo- 


pus  essem,  nec  de  Londoniensi  Ecclesia  easet  qos- 
Btio  instituta;  vertit  se  ad  alia  egena  atque  infirmi 
argumenta,  quae  post  paucam  moram  Gbristo  reve- 
lante  paucis  sunt  objectionibus  abolita,  etc. 

<:  Domino  excellentissimo  atque  praecellentissimo 
filio  regi  Anglorum  Ethelberto,  Bonifacius  epis* 
copus,  servus  servorum  Dei. 

V  Dum  christianiiatis  vestrae  integrilas  ita  circt 
conditoris  sui  cultum  excreverit,  ut  looge  lateqoe 
resplcDdeat,  et  io  omDi  muudo  aDDuntiata  vestn 
Deo  digns  operationis  augmenta  referat :  enormei 
largitori  oronium  bonorum  Deo  grates  exsolvimus, 
qui  vos  de  excelso  prospexit,  et  in  taoto  culmine 
virtuium  erexit.  Quapropter,  fili  gloriose,  quod  ab 


que,  culpis  exigeniibus,  ab  eie  cum  KoroaDffi  sedis  D  aposiolica  sede  per  coepiscopum  nostrum  MelliiQfl) 


aucioritate  depositos,  muliaque  in  huoc  modum, 
quffi  epistolaris  modesiia  per  siogula  explicare  non 
potesi.  Diversa  ad  legendum  porrecta  concilia,  quae 
diversis  temporibus,  diversis  de  causis,  a  meis  suot 
aDtecessoribus  celebrata.  Quaetametsi  eamdemsue 
institutionis  uod  habuere  maleriam,  carodem  tamen 
de  primatu  etsubjeclione  episcoporuro  tenuere  sen- 
tentiam,  reciiaiffi  eorumdem,  de  quibua  quesiio 
versabiilur  episcoporum  ante  predeoessores  meos 
facte  eleciiones,  et  pereos  ordinaliones,  qui  Doro- 
bernensi  Ecclesiae  de  sua  obedientia  scriptas  reli- 
querunt  professiones.  Urbs  namque,   que   nunc 


postulastis,  libenti  animo  concedimus,  id  ftst  ut 
vestra  benigniias,  in  monasierio  in  Dorobernen» 
civilate  constituto,  quod  sanctus  doctor  veater  Ao* 
gustinus  beate  memorie  Gregorii  discipulus  sancti 
Salvaioris  nomini  consecravit,  cui  ad  preaens  pr«« 
esse  dignoscitur  dileciissimus  fraternoeter  Lanrea- 
tius,  libenter  per  omnia  monachorum  regulariter 
viventium  habitationem  statuat  apostolica  auctori- 
taie  decernentes,  ut  ipsi  vestri  predicatorea  moDa- 
chi  monacborum  gregem  sibi  associent,  et  eorom 
vitam  sanctitatum  moribos  exoment.  Qu»  nostra 
decreia,  si  quissuccessorumvestroruroiSivereguiSf 


1465 


DB  GESTIS  PONTIF,  ANGL.  —  LIB.  L 


1466 


sive  episcoporuro,  olericoram,  sive  laicorum  irrita  X  jure  quidquam  abstulerit,  auferateum  Omnipotens 


fdcere  tentaverii,  a  principe  apostoiorum  Petro,  et 
a  cunctiH  successoribus  suis  anathematis  vinculo 
subjaceat,  quoad  usque  quod  lemerario  ausu  per- 
egit,  Domino  placitasatisfactione  poeniteat,et  hujus 
inquietudinisveraniemendationemfaciHt.  InCbrieto 
valea8,dominefili.Mis8apermanum  Melliti  episcopi 
Londoniensis,  anno  Dominics  IncarnationisBlB. 

«  Dilectissimo  fratri  Justo  BoNiPACiusepiscopue, 
servus  servorum  Dei. 

«  Susceptis  vestrae  dilectionis  apicibus,  in  quibus 
reperimus  inter  alia  plurimos  ex  gentilibus  ibidem 
degentibus  Deo  Omnipotente  et  Domino  nostro  Jesu 
Ghristo  auxiliante  conversos,  maxime  autem  in 
partibus  Ganti®,  ad  veri  Dci  nostri  fidem  vesiris 


Deus  de  libro  vitse  suaB,  sciiitque  se  sub  anathcmalis 
vinculis  esse  nodatum.  Deus  te  incolumem  custo- 
diat,  reverende  frater.  » 

«  Dilectissimo  fratri  Honorio  Honorius  episcopus 
servus  servorum  Dei. 

Susceptis  vestrae  diiectionis  litteris  in  iis  reperi- 
mus  vostri  laboris  sollicitudinem  circa  vobis  com- 
missum  gregem  mulla  fatigationeoccupAtam,mu]to 
laboro  et  angustia  crebrescentibus  malis  et  munda- 
nis  usibus  mentis  vestr»  difOcultatessaBpiussusti- 
nere  graviiatem.  Nos  vero  horlamur  vestram  dile* 
clionem,  ul  opus  Evangelii,  quod  cepistis,  tencatis, 
quud  in  eo  laborandum  tibi  atque  perseverandum 
magis  quam  omittendum  est.  Memento  cvangelici 


laboribus  esse  perductos :  valde  gratulati  sumus  ;  g  praecepli,  quo  dicitur :  Ego  pro  ie  rogavi,  Pelre,  ut 


Edbaldi  quoque  regis  animum  ad  veras  agnitioiiis 
viamessecorrectum,DominumOmn]potentemin  eo 
laudamus,  qui  sui  nominis  sacramentum,  vestrique 
laboris  fructum  non  deFeruit,  sicut  ipeeprffidicato- 
ribus  Evangelii  veraciier  repromisit :  Ecce  ego  VO' 
bixcum  sum  omnibus  diebus  usque  ad  censummaiiO" 
nem  saculi  (Maiih,  xxviii).  Multa  enim  clementia, 
apud  Dominum,  multa  est  in  nobis  d^monstrata, 
cum  aperiantur  corda  barbararum  gentium  ad 
suscipiendum  praedicationis  vestr»  singulare  my- 
sterium ;  ut  enim  proHccrent,  vestris  meritis  esl 
eorum  salvatio  procurata,  Domino  dicente:  Qui 
perseveraverii  usque  in  finem^  hicsaivus  erit  {Malih, 
x).  Gognovi  siquidem  in  vestris  syllabis,  ut  sancts 


non  deficiat  fides  lua;  et  tu  aiiquando  conversus  con^ 
firma  fratres  iuos  (Luc.  xxii}.  El  iterum  in  Apostolo : 
Stabiies  esioieet  immobiies,  scientes  quod  iabor  vester 
non  esi  inanis  coram  Domino  (i  Cor,  v).  Idco  suppli- 
citer  vestram  dilectionem  admonemus,  ut  fide  et 
opere  in  timore  Dei  et  charitate  vestra  acquisilio, 
decessorumque  vestrorum,qu8P  perdomini  Gregorii 
exordia  pullulal  convalescendo  ampliua  extendatnr, 
ut  ipsa  promissio  Dominici  eloquii  vos  ad  ffiternam 
festivitatem  evocet,  qu»  dicit :  Veniie  ad  me  omnes 
qui  iaboratis  ei  oneraii  esiis^  ei  ego  reficiam  vos 
(Maiih,  xi).  Et  iterum :  Euge,  serve  bone  et  fideiis^ 
quod  super  pauca  fuisti  fidelis  super  muiia  ie  coMti- 
tuam  (Maiih.  xxv).  Interea  tue  sedis  auctoritatem 


recordationis  prffidecessor  noster  Gregorius  coosti*  C  nostreauctoritatisprivilegio  firmari  postulasti.Nos 


tuil  Augustino  et  omnibus  successoribus  suis  in 
posterum  metropolilanam  et  primitivam  sedem  in 
oivilate  Dorobernia,  ubi  capot  totius  gentis  Anglo- 
rumadiebus  paganorum  habetur.  Atvero  nonc  per 
revelationem  Jesu  Cbristi,  qui  est  origo  et  caput 
Ghristianitatis,  eadem  oivitas  exallatur  et  orthodoxa 
fides,  quae  est  radix  nobilissima  ibidem  collocatury 
ut  ex  illa  segete  uberrimum  fructum  boni  operis  ad 
pabulum  ccBlestis  patri»  omncs  Insulani  metere 
queant.  O  quam  felix  illa  civitas  quae  meroit  in  se 
Ghristum  habitatorem  babere  1  feiix  illa  civilas : 
felix  et  tota  gens  cum  illos  superna  misericordia 
visitare  non  dedignata  sit,  quos  ante  mundi  creatio- 
ncm  prffldestinaverat  sibi  sociare.  Quare  absit  ab 


vero  absque  ulladilatione  gratuilo  animo  annuentes 
quod  recium  est,  ut  quod  semel  statulum  atque 
dispositum  a  prffidecessoribus  nostris  cognovimus, 
hoc  ipsum  et  nos  connrmemus,  eorumque  vestigia 
sequentes  juxta  ritum  priecas  consuetudinis,  quae  a 
tempore  sanctae  recordationis  Augustini  predeces- 
soris  vestri  nunc  usquo  Ecclesia  tua  detinuit  ex 
auctoritate  beati  Petri  apostolorum  principis  pri- 
matum  omniooi  ecclesiarum  Britannia  tibi  Honorio 
tuisque  sucoessoribus  in  perpetuum  obtinere  conce- 
dimus.  Tu»  ergo  jurisdictioni  subjici  praecipimus 
omnes  Anglifle  Eocleaias  et  regiones,  et  in  oivitate 
Dorobernia  metropolitanus  locus  ct  bonor  archi- 
episcopatus  et  caput  omnium  ecclesiarum  Angli» 


omoi  Christiano,  ut  ex  illa  civiiate  Dorobernia  ali-  j)  semper  inposterum  8ervetur:etanulla  personaper 


quid  minuatur,  aot  in  aliud  mutetur  nonc  vel  futuris 
temporibos,qusBapr8edecessoreno8tro  domino  papa 
Gregorio  statula  sunt,  quoquo  modo  res  human» 
quassentur.  Sed  magis  ex  auctoritate  beati  Petri 
apostolorum  principis  ad  ipsum  prscipientes  flrma- 
mus,  utin  Dorobernia  civitate  semper  inposterum 
metropolitanus  totius  Brilanniae  locus  babeatur, 
omnesque  provinciae  regni  Anglorum  praefati  loci 
metropolitanae  Ecclesiae  subjiciantur,  immutilata  et 
perpetua  stabilitate  decrevimus.  Hanc  autem  Eccle- 
siam  utpote  specialem,  consistentem  sub  potestate 
et  tuitione  aanctaa  Romana  Ecclesie,  si  quis  cona- 
tu8  fuerit  imminuere,  eique  de  conceBsae  poteatatiB 


aliqoam  malam  suasionem  inaliumlocum  mutetur. 
AliterautemBiquisfecerittyphosuperbiaeinstinctuB, 
et  nostrae  praeceptioni  inobediens,  et  praenominatae 
Ecclesiffl  conceesis  suae  dignitatis  contenderitreniti, 
Bciat  se  separatum  aparticipatione  corporis  et  san- 
guinis  Redemptoris  Jesu  Ghristi.  Deus  custodiat  te 
incolumen,  reverende  frater.  » 

«  Dileotissimo  fratri  Thbgdoro  Vitalianub  epi- 
scopus,  servus  servorum  Dei. 

«  Inter  plurima,  quae  per  vestras  syllabas  nobis 
intimari  ju8si8ti,cognovimus  etiam  desiderium  ve- 
Blrom  pro  confirmatioae  dioBcesis,  qaie  tuae  subje- 
ctioni  sobjacet,  quia  in  omnibuB  ex  vestro  apoBto- 


1467 


WILLELHI  MALMESBURIBNSIS  MONAGHI 


1468 


lioffi  aQctoritatis  privilegio  splendedoere  desideras.  A 
Nos  ergo  pelilioni  vestrs  annuentes,  quia  eongruit 
pastorali  Bollicitudine  circa  ecclesias  Dei,  qu»  a 
priecis  temporibus  ab  hac  sede  etatutaintelligimus* 
irrefragabili  ratione  volumus  ut  sicut  a  nobis  ita  et 
asQCcessoribus  nostris  perpeluastabilitate  munian- 
tur,  unde  nobis  visura  est  te  exbortari  ac  in  prs- 
Benli  commendarelusesagacissimffi  sanctitati  omnes 
ecclesias  in  insula  BritannisB  positas.  Omnia  ergo, 
qus  a  sanclo  Gregorio  praBdeccasore  noslro  Augu- 
stino  sincfcllo  &uo  statuta  sunt  atque  (irmala,  vel 
eliam  per  sacrum  usum  pallii  concessa,  nos  tibi  in 
aevum  concedimus,  et  Doroberniam  civitatem,  ubi 
primituB  per  revelationem  Jesu  Cbristi  Domini  no- 
Btri  ndes  Catbolica  secundum  instilutionem  sacro- 
rum  canonum  suscepta  esl,  babeto.  Bx  auctorilattf  ^ 
autem  Petri  apostolorum  principis,  cui  a  Domino 
Deo  potestas  data  est  ligandi  alque  solvendi  in 
cobIo  ac  in  terra,  nos  llcet  immeriti  ejusdem  beati 
Petri  olavigeri  regni  coBlorum  vicem  tenenles,  tibi, 
Theodore,  tuisque  successoribQS  sicut  ab  olitaniB 
temporibus  fueriot  condonata  in  perpetuQm,  ita  io 
ipsa  tua  metropolilana  sede,  qus  sita  eBt  in  Doro- 
bernia,  immuliiand.i  concedimus  obtlnenda.8i  quis 
vero,  quod  noo  oplarous,  contra  banc  nostr»  apo- 
Blolic»  deGnitionis  privilegii  auctoritatem  venire 
tentaverit,  si  quidem  episcopus  aut  presbyter  aut 
diaconuB  fuerit,  e&  bac  apostolica  auctorilate  de- 
cernimuB,  ut  episcopus  ordine  prssulatus  oareat,  et 
presbyter  vel  diaconus  a  suis  gradibus  se  noverint 
dejectos,  ex  numero  autem  laicorum  lam  ex  regibus 
quam  principibus  sive  magna  sive  parva  persona  C 
fuerit,  sciat  se  alienum  a  participationo  Domini 
nostri  Jesu  Cbristi.  Hancautem  privilegii  paginam 
Buffultam  aactoritaiebeali  Petri  apostolorum  prin- 
cipis,  cujus  ministerio  fungirour,  tibi,  Theodore, 
tuisque  successoribuBin  perpeluura  obtinendam  de- 
legamuB.  Deus  te  incolumem  custodiatydilectiBsime 
frater.  i» 

€  Sergius  epiBCopuB,  servus  eervorum  Dei,  Ethel- 
RBDO,  Alfrido,  Aldulfo  regibuB  Anglorum. 

«  Donum  gratiss  Bpiritualis,  sancti  Spiritus  illu- 
Btratione  fidelium  corda  Buccendit,  ac  reparando 
reflcit^  et  virtutis  mirificae  conetantia  roborat,  et 
CGslestium  donorum  beneflciorum  instituit  peren- 
niter  promereri  suffragia,  et  labentium  rerum  exitia 
nihilominus  precavere.  Quo  usi  munere  pietatis  Dei  {) 
Bancli  Patres,  ut  qnaedam  astrorum  coelestium 
splendifera  luminaria  mundi  loiius  per  ambiium  re- 
nitenteB  gloriose  post  prssenlis  vits  felicia  gaudia 
inter  numernm  electorum  meruere  ascribi.  Porro 
VOB  genB  sancta,  genQs  electQm,  populus  acquisitio- 
nis,  filii  lucis,  etirpB  regia,  fidei  propago  de  incre- 
mento  virtutum  gaQdete  in  Domino  et  exsQltate 
quod  vestri  oon  imroemor  studii  egregius  ac  primus 
apostolorumPetrus  fidei  firmiBsima  petra,  dum 
mentis  ac  conscientis  vestrae  Bensu  Istatur,  nomi- 
num  quoque  veslrorum  reminiscitur  et  agnoscit. 
GonildimQB  namque  qQod  etaditQm  regni  ccelestia 


aperiat,  qQibas  tantam  inter  genteB,  quibaB  Deo 
auBpice  prepolletis,  favorem  contulit  dignilatis.  Et 
voB  igitur  Christianissimi  ac  dilectissimi  filii,  ejus 
auctoritate  collatum  vobia  antistitem  Britbwaldum 
Ganti»  sedis  prssnlem  toliQsqQe  Britanis  primum 
pontiflcem  alacri  pectorementequedevotaBQBcipite, 
Bcientes  quod  mercedem  prophet»  accipiet,  ei  quis 
bunc  ut  propbetam  sccipiat,  et  ei  Bpernere  illum 
forean,  quod  absit !  fasta  quisquam  prosilial,  noa 
eum  eed  a  quo  missuB  eet  spernet.  Qui  juxta  Domi- 
nicam  vocem  absqQe  alloadminiculo  condemnabi- 
tur.  PpocqI  ergo  a  vobis  longeque  talis  absit  infanda 
temeritas  ne  diram  bostis  antiquus  inobedientie 
faoiem  in  vobis  inveniat,  quoB  eancla  Dei  Ecclesia 
in  gremio  filiorum  adoptionis  sociare  dignata  est. 
Optamus  ergo,  quod  misericordia  Bolita  Dominus 
noster  Jesus  GbriBtus  faciat  vob  ineffabiliter  mini- 
Bterii  ao  regii  culminis  honoreBublimari,  etinexa* 
mine  fQtari  Jadicii  reservari.  » 

«  DilectiBsimiB  fratribas  universiB  epiBCopis  per 
Britanniam  constitQtiB  Sergiub. 

«  8icQt  nobis  qaibus  curam  offlcii  pastoraliB  beati 
Pelri  apostolorum  principis  supernaedignatio  mise- 
rationiSy  regimenqne  concessit  fratris  ignoti,  re- 
verendam  adveiit  praBseniiam,  ita  qaoqae  vestri 
religiosissimi  praesulatQB  coUegii,  agnita  salas  ge- 
minam  attulit  tripudii  munus.  Nam  omnium  bono- 
rum  auctori  Domino  Deo  nostro  immensas  peregi- 
musgrattaB  reperta  fratrum  fidelium  in  sinu  sancte 
matris  Ecclesiee  ananimitatis  devota  conBlantia  et 
amore  fervente  inter  se  dileclionisqae  consortio.  Sic 
enim  sagaci  solertia  Deum  complacare  noscantur, 
offerentes  ei  pura  libamina  cum  in  arca  pectoris 
aplendorem  veri  lumiois  refoventes  nullisillecebris 
mentem  illudant,  nullis  fratrum  Btimulis  corda  per- 
cellant,  nullis  proximos  noceniibus  mentibas  ani- 
mant ;  eed  Qt  Dei  minislri  speculum  se  BubjectiB 
vits  morumque  probilate  exhibeant.  Hinc  sibi  Do- 
roinum  prosperantem  invenient  in  adversis,  nec 
quidquam  polerunt  bostis  insidise  iisnocendo  sub- 
ripere,  etenim  ubi  prssto  est  Domini  adjutorium, 
cuncta  fugatur  Bpirituum  malignorum  adversitas. 
Gum  ila  sit,  paternis  affatibus  collstantes  vestr» 
fraternflB  dileclionis  unanimi  religiositati,  insinua- 
mus  vobie,  quod  prffisens  dilectissimus  fraler  Bri- 
tbwaldus  [a/.BerlwaldusJ  Cantuari»  provincis  pre- 
Bul quiin sedem  reverendae memorisTheodori quon- 
dam  archiepiBCopi  subrogatas  est,  juxtaritum  pri- 
Bcae  consuetudioiB,  que  a  tempore  sanct»  ac  reve- 
rendffi  memoris  D.  prsdecesBorlB  noBtri  Gregorii 
Rom.  pontificis  nunc  usque  sua  EcclcBia  detinuita 
nobis,  imo  a  beato  Pelro  apostolorum  principe  pri- 
matum  omnium  eccleeiarum  Brilannie  Bortitas,  cam 
sacro  QBQ  pallii  ac  venerabilis  dalroatice  illic  de- 
mandaluB  esi.  Quod  non  incommode,  fratrcs  cha- 
rissimi,  adeptus  promeruit,  cum  nequaqaam  fastu 
sive  lumore  Jactantiffi,  eed  mente  subnixa  ac  bamili 
corde  tantum  manus  dignuB  obtinait.  Qaocirca 
bortamQr  fratree  veBtram  a  Deo  dicatam  conaor- 


1169 


DE  GESTIS  PONTIF.  ANGL.  —  UB.  1. 


1470 


tium  salubrique  consilio  loooemus,  ul  propter  Dei  A.  subjicirous,  apostolica  auctoritate  prscipientes,  ot 


aroorem  atque  futurae  vicissitudinis  spem,  eidem 
fratri  vestrae  regionis  arcbiepiscopo,  ac  si  nobis  de- 
bitum  miuisterii  bonorem  exsolvere,  et  ut  presuli 
primatum  gercnti  efHcacitcr  sciatis  obedire,  noa 
ignari  quid  vas  electionia  insinuel :  Obediie  prcepo- 
silis  vettris  (Hebr.  xiii) ;  et  rursum :  Qui  polestati 
resisiil,  Dei  ordinalioni  resislit  {Rom,  xiii).  Ideoque, 
fraires,  vos  admonemus  universosque  ordinum  gra- 
dus,  praecipientps  ex  hac  aposlolica  auctorilatei  ut 
nullus  sil  qui  pra^sumat  contra  hec,  qus  ab  hac 
apostolica  sede  olim  constituta  praesentibus  vei  fu* 
turis  temporibus  contraire,  sed  semper  prsmemo- 
rals  Ecclesise  concesss  potestates  illibatae  serventur 
in  perpetuum.  Et  quod  vos,  aanuente  divina  cle- 


omnishomototiu8Angli»)tuisc;inonici8Ju8sionibus 
obediat,  et  te  sciat  esse  primatem  atque  speculato- 
rem  totios  Insule,  cui  vices  nostras  per  omnia  ge* 
rendas  in  regione  illa  commisimus.  Tuam  autem 
Ecclesiam  DoroberniaB  constitutam  ut  propriam  et 
primam  sobolem  religionis  veslraB  in  Ghristo  spe- 
cialiler  sub  tuitione  manus  nostrse  tenemus,  quam 
volumus  in  pscis  tranquillitale  vigere,  eju8>|ue  jura 
et  dignitatis  privilegia  in  perpeiuum  immutilata 
servari,  quod  primaetmater  est  aliarum  omnium, 
primitus  in  vestra  regione  constiiuta  in  honore 
Sancti  Salvatoris  Domini  nostri  JesuCbristi.  Scri- 
ptum  est  enim:  Non  est  sanctus  ut  est  Dominut 
{11  Reg.  ii),  et   ubi   est  caput  vegetum,  reliqua 


mentia,h£Cperacturosindubilatamenteconndimu8  n  membra  fortius  vegetantur.  Vos  itaque,  fratres, 

...  «..•..•  .  **  .  .1.  .      ••    .•  1    i_ _w.  .i_<.,..:4..i A 


quae  commonere  statuimus,  fraternitatis  vestr^e  re 
ligiosum  propositum  ineCfabilem  sancti  Salvatoris 
nostri  potentiam  exoramas,  ut  pia  vos  eemper  reli- 
gione  pollcntes  perenni  tribuat  i»titiagralulari,  et 
fraternis  afTectibus  collaetantes  sanctorum  meritis 
in  aeterna  beatitudine  sociari.  Deus  vos  incolumes 
custodiat,  dileclissimi  fratres.  > 

«  Gregorius  episcopus,  sorvus  servorum  Dei, 
episcopis  Anglise  salutem. 

«  Dei  omnipoteoiis  immensoe  pietalis  magnitudi- 
nem  collaudamus,  qui  suse  majestatis  gloriam  sic 
dilatare  dignatus  esl,  ul  in  omnem  terram  exierit 
Jam  sonus  praedicatorum  suorum,et  in  flnes  orbis 
terrae  verba  eorum.Gujus  inelTdbili  pietstis  gralia, 
sicut  noscimur  procreali,  ila  quoque  sumus  ad- 


haec  apostolicffi  auctoritalis  mandata  cum  alacritate 
et8ubjectionisreverentiaauditeetsuscipite,et  cum 
prefato  fratre  nostro  arcbiepiscopo  vestro  in  mesBe 
Dei  laborate.  Si  autem  quivis  haec  perturbare  vo- 
luerit,  ct  nostrse  defiuitionis  statuta  divellere  coq- 
tenderit  ac  violare,  eciat  se  contra  ipsum  mundi 
Balvatorem,  et  beati  Petri  auctoritatem  niti;  et 
ideo  nisi  rcsipuerit  xtemffi  damnationis  scntentiam 
incurrere.  Deus  vos  incolumes  custodial,  dilectis- 
simi  fratres.  » 

«  Leo  episcopus,  servus  servorum  Dei,  Edhelardo 
[al,  Athelardo]  arcbiepiscopo  Dorobernensis  Eccle- 
siae  in  perpetuum. 

«  Pontificali  discretioni  prfficipue  convenit  pras- 
sulibus  ecclesiarum  secundum  eorumirreprebensi- 


optati,  saoctffi  regenerationis  portantes  mysterium  ^  bilem  fidem  audientiam  praebere,  eteorum,qui  per 


in  spera  gloriffi  tiliorum  Dei  per  Jesum  Gbristum 
Dominum  nostrum.Reverentiffi  itaque  vestr»  dicato 
collegio  collaetantes,  ut  in  Gde  stsbiles,  et  in  opere 
efflcaces  inveniamini,  hortamur  bonore  inviccm 
prffivenientes,  et  alter  alterius  onera  portanies, 
quod  sic  adimplebitis  legem  Gbristi,  charitatem 
continuam  babentes  in  dilectione  Dei  et  proximi, 
sine  qua  impossibile  est  placere  Deo.  Fratris  igitur 
nostri  Tatwini,  qui  beatffi  memoriffi  Augustini  pre- 
dicatoris  vestri  cathedrffi  subrogatos  est,  adventUB 
nos  admodum  IffiiiGcavit,  quod  virum  religionis  el 
magne  probitatis,  sub  ipso  tempore,  quo  apud  noB 
stetit,  eum  cognovimus.  Proinde  auditie  ejus  peti- 
tiooibus  antecessorum  ejus  juradignitatis  perquiri 


beatu  m  Petru  m  apostolorum  pri  ncipem,  et  nos  gcrere 
desideraverint,  qu»  canonicis  non  refragentur  san- 
ctionibus,  effectum  concedere ;  ot  cum  id  quod 
desiderant  obtinuerint,  flagrantiores  erga  religioniB 
amorem  existaot.  Exhortanda  itaque  nobis  est  ac 
prffidicanda  fraterna  Almitas,  pro  dioBcesibus  Anglie 
tibicommissiBvidelicetepiscoporumseumonasterio- 
rum  tam  monachorum  quam  clericorum  etpuella- 
rum.  Quffi  sicut  abolitanis  temporibus  lua  ecclesia 
teQuit,utin  sacro  scrioio  Qostro  requisita  cognovi- 
mus,  ita  tibi  tuisque  successoribus  tenenda  conflr- 
mamus,  omoee  Anglorum  ecclesias  sanctus  ac  egre- 
gius  predicator  Gregorius  ordinavit,  alque  catbolioe 
conflrmavit  beato  Augustiao  arcbiepiscopo  sincello 


in  sacro  scrinio  fecimus,  et  invenientes  eum  justa  D  suosubjectas  foreioffivum  per  sacruin  usum  pallii : 


postulasse,  sacrum  palliom  cum  veoerabili  ubu  dal- 
maiicffi  apostolica  ei  auctoritate  tradidimus,  an- 
nuentes  quoque  jura  dignitatis  omnia,  qu»  prede- 
cessores  sui  a  tempore  beate  memori»  Augustini 
habuisse  noscuntur.Sicut  ergo  predecessoriB  nostri 
Gregorii  Rom.  pontiticis  decretum  prefato  Augu- 
stinu  sincello  suopredicatori  vestro  omnes  epieco- 
pos  Anglie  subjccit,  sic  nos,  Deo  auctore  et  beato 
Pelro  apostolorum  principe,  licet  indigni  ejus  no- 
mine  vicern  gerentes,  tibi,  Tatwine,  Dorobernie 
civitatis  archiepiscopo  tuisque  successoribus  legi- 
timiB  omnes  eccIeBiaB  Britannie  earumque  reotorea 


et  ideo  ex  auctoritate  beati  Petri  apostolorum  prin< 
cipiB,  cui  a  Domino  Deo  potestas  ligandi  atque  sol- 
vendi  concessa  est  dicenle :  Tu  es  Petms  ei  super 
hanc  pelram  xdificaho  Ecelesiam  meam  et  portae  m- 
lerni  non  praevalebunt  adversus  eam^et  iibidabo  ciavu 
regni  tioeloruniy  et  quodcunque  Itgaveris  super  ierram 
erit  ligaium  ei  in  coeiiSy  ei  quodcunque  solveris  super 
ierram  erii  solutum  et  in  ca^lis  (MaUh.  xvi),  imo  et 
secundum  instituta  eacrorum  canonum  censuram 
licetimmeriti  ejusdemPetricIavigeriregni  coelorum 
viccm  gerentes,  tibi  Adelardo  tuiEque  successoribus 
omnes  Anglorum  eocleBiaBftioutapriscis  temporibuB 


1471 


WILLELMI  HALMESBUaiBNSIS  MONAGHI 


4472 


fuere,  in  perpetuum  in  ipsa  tua  metropolitana  sede  A  cum  quilibet  sacerdotum  ex  hac  vita  migraveril, 


per  subjeclionis  cognitionem  irrefrugabili  jare  coa- 
ceiiimus  obtioendas.  Si  quis  vero,  quod  non  opta- 
mus,  contra  hanc  defmitionis  nostrsa  vel  apostolici 
privilegii  auctoritatem  venire  tentaveril,  ex  aposto- 
lica  auctoritate  statuimus,  utei  arcbiepiecopus  vel 
episcopus  fuerit,  ex  ordine  praesulatus  sit  dejectus: 
similiter  presbyter  vel  diaconus,  vel  alius  quiiibet 
miaister  sacri  ministerii  si  fuerit,  ab  ordine  sit 
depositus.  Si  autem  ex  numero  laicorum  fuerit,  tam 
rex,  quam  princeps,  aut  quaelibet  sive  magna  si?e 
parva  persona  sit,  a  sacrae  communionis  participa- 
tione  se  noverit  alienum.  Hanc  privilegii  paginam 
auctoritate  beati  Pelri  apostolorum  principis,  cujus 
ministerio  fungimur,  libi  Edbelardo  tuisque  sucses- 


sed  mox  ut  ille,qui  prims  sedis  principalum  gerens 
inter  vos  caeteris  episcopis  pra^esse  difsnoscitur,  fra- 
tris  obitns  fueril  denunliatus,  facia  electione  cano- 
nica  alter  oonsecratus  succedat,  quis  autem  inter 
V08  principatum  tenere  debeat,  quaeve  sedes  episco- 
palis  caeteris  pra;polIeat  habeatque  primatum  aboli- 
tanis  temporibus  notissimumest.Nam  utexscriptis 
beati  Gregorii  ejusque  successorum  tenemus,  in 
Dorobernia  civitate  metropolim  sedemque  primam 
episcopalem  constat  esse  regni  Anglorum,cuiTeDe- 
rabilisfraternosterPleimundusnuncpraeessedigDG- 
scilur,  cujus  honorem  dignitatis  nos  nullo  pacto 
imminui  permittimus,  sed  ei  vices  apostolicas  per 
omnia  gerere  mandamus.  Et  sicut  beatus  Gregorios 


Boribus  in  perpetuum  concedimus  obtinendam.  Ad  ^  papa  primo  vestrasgentisepiscopoAuguslinoomnea 
CUJU8  flrmitalem  manibus  nostris  8ubscripsimu8,      An^'lorum  episcopos  esse  subjectos  conslituit ;  sic 


illudque  nomine  nostro  signari  mandavimus.  Quam 
etiam  a  Sergio  ecrinario  noslro  scribi  prsBcepimus 
mense  Januario,  data  xv  Kalend.  Febr.  per  manum 
primicerii  Eustalhii  sedis  sanctae  apostolicse  impe- 
raote  domino  Carolo  piissimo  consule  Augusto  a 
Deo  coronato  magno  pacificoque  imperatore,  anno 
secundo  post  consulatum  ejusdem  domini,  indi- 
ctione  x.  » 

«  Fratribus  et  filiis  in  Christo  omnibus  episcopis 
Anglis  FoRMOsus. 

c  Audito  nefandos  ritus  paganorum  partibus  in 
vestris  rejiullulasse,  el  vos  tenuisse  silentium,  ut 
canes  non  valentes  latrare,  gladio  separationis  a 
corpore  Dei  Ecclesia  vos  ferire  deliberavimus.  Sed 


nos  praenominato  fratri  Dorobernifle  eive  Cantorbe- 
rise  archiepiscopo  ejusque  successoribus  legitimis 
eamdem  dignitatem  conflrmamuB,  mandantee,  et 
aucloritate  Dei,  el  beati  Petri  apostolorum  principis 
pr8ecipienteB,uleju8canonicisdispositionibusomDes 
obediant,  et  nullus  eorum,  qu»  ei  suisque  succes- 
sori  bus  apostolica  auctoritate  conceesa  su  n  t,  violator 
exislat.  Si  autem  quivis  hominum  contra  haeo  ali- 
quando  niti  ac  imminuere  ista  tentaverit,  sciat  se 
procul  dubio  mulctandum  fore  gravi  anatheraate, 
et  a  corpore  sanctae  Ecclesifle,  quam  inquietare  mo- 
litur,  perpetuo,  nisi  resipuerit,  separandum.  >* 

JoANNEs  epi8copus,8ervusservorumDei,confratri 
DuNSTANoDorobernensisecclesiflearchiepiscopovila 


quia,  ut  nobis  dilectus  frater  noster  Pleimundus  in-  C  perpetuge  permanendam  in  Christo  salutem. 


timavit,  tandemevigilasti8,et8eminaverbi  Dei  olim 
venerabiliter  jacta  in  terra  Anglorum  coepistis  reno- 
vare,  mucronemdevotationis  retrahentes,  Dei  omni- 
potentis  et  beati  Petri  apostolorum  principis  benedi- 
clionem  vobis  mittimus  oranles,  ut  in  beneccoptis, 
perseverantiam  habeatis.  Vos  enim  estis  fratres  de 
quibus  loquens  Dominus  inter  aliainquit:  Voseslis 
sal  terrXy  et  sisalevanuerit,  in  quo  salieiurfi  Maitk.  v.) 
Et  iterum  :  Vos  eslis  lux  mundi,  signiflcare  volens 
per  verbi  sapientiam  condiri  mentes  hominum  a 
vobis  debere  :  et  in  rooribus  et  in  vita  vestra  bonae 
actionis  studium  quasi  lumen  apparere  fidei,  per 
quod  gradientes,  ad  vitam  quomodo  caute  ambulent, 
videant,  ut  ad  promissionem  sternam  beatitudinis 


«  Si  pastores  ovium  solem  geluque  pro  gregis  sui 
custodia  die  ac  nocte  ferre  contenti  sunt,  et  oculis 
conspectant  vigilantibus,  ne  aliqua  ex  ovibus  aut 
errando  pcreat,aut  ferinis  laniata  morsibus  rapiatur, 
quanta  cura  quantoque  sudore  debemus  esse  pervi- 
giles  ob  salutem  animarum,  qui  dicimur  paslorex 
esse  earum.  Attendamus  igitur  nos  officium  exhi* 
bere  erga  custodiam  ovium  Dominicarum,  et  ne 
quasilupo  veniente,territi  fugfamus^neiDdiedivini 
examinisprodesidianostraantesummumPastorem 
et  negligentia  vestra  excruciemur,  unde  modo  bo« 
noris  reverentia  in  sublimiore  arce  caeteris  dijudi- 
camur.  Primatum  itaque  tuum  in  quo  tibi  ex  more 
anteces^eorum  tuorum  vices  apostolicce  sedis  exe^ 


sine  ofiTensa  currentes,  valeant  pcrvenire.  Nunc  ac-  n  cere  convenit,  ita  tibiadplenumconflrmamu8,8icot 


cingimini  ergo  et  vigilate  contra  leonem,  qui  cir- 
cuit  quaerens  quem  devoret,  et  nou  patiamini  ulte- 
riuB  in  regione  vestra  penuria  pastorum  Christianam 
fidem  violari,  gregem  Dei  vagari,di8pergi,dissipari. 
Sed  cum  unus  obierit,  alter  qui  idoneus  fuerit,  cano- 
nice  protinus  subrogetur.  Nam  secundum  legem 
plures  facli  sunt  sacerdotes  eo  quod  morte  prohi- 
berentur  permanere.  Quod  David  considerans,  et  in 
spiritu  Christi  Ecclesiam  forepermansuram  ad  finem 
Sfficuli  prospiciens,  ait :  Pro  patribtis  tuis  nascentur 
tibi  fitiif  constitues  eos  principes  super  omnem  terram 
{PsaL  XLiv).Nuliaitaque  mora  Bit  subrogandi  aiium, 


bealum  Augustinum,  ejusque  successores  praefat» 
ecclesiae  pontifices  haboisse  dignoscitur.  Pallium 
vero  fraternitati  tuae  ex  more  ad  missarum  solemnii 
celebranda  commendamus,  quo  tibi  non  aliter  uti 
concedimu8,quam  eo  usu,quem  antecessores  nostri 
prodiderunt,  ecclesiae  tus  privilegiis  in  suo  statu 
manentibus.  Neque  tua  prudentia  hoc  incognitum 
habet  vel  cujuscunque,  quantum  indumenti  honor 
moderatione  actuum  tremendus  erit.  Honestati  mo- 
rum  tuorum  haec  ornamentaconveniunt  quatenus, 
Deo  auotore,  possis  esse  conspicuos,  ita  ul  vita  tot 
fiiiis  tois  8it  regola.  Et  in  illa,  si  qua  fortitado  ilUs 


1473 


DE  GESTIS  PONTIP.  ANGL.  —  LIB.  L 


1474 


inest,  dirigatnr,  dum  in  ea  qua  imiientur  aspi-  \ 
ciant.  Et  in  fine  epistols,  saDcta  Trinitas  fraterni- 
tatem  vestram  gratio;  sus  protectione  circumdet, 
atque  ita  in  timoris  sui  viam  te  dirigat,  ut  post  vitaa 
hojua  amaritudinem  ad  elernam  pervenire  simul 
mereamur  dulcedinem.  Ei  hoc  scriptum  est  per 
manum  Leonis  scriniaiis  sedis  apostolics,  in  mense 
Octobr.,  indictione  iv,  die  primo  Kaleud.  Octobr., 
anno  12  summi  pontifiuis  Joannis.  » 

Hsc  sacra  privilegia  sanctorum  apostolicorum  io 
concilio  totius  Angliffi  lecta.  tunc  magnum  momen- 
tum  [al.  llrmamentum]  Gantuariensis  Ecclesis  pri- 
malui  attulere.  Hic  quoque  inserta,  si  lectorum  po- 
terunl  evitare  nauseam,  non  iocommodum  locum 
obtinebunt.  Gontra  qus  Tbomas  Eboracensis  archi- 
episcopus  parum  virium  babebat,  nec  ei  diffusior  d 
calumniarum  campus  patebat,licetsecumrautorum 
classes  asoisceret.  Opposuii  lamen  soli  Augustino  a 
beato  concessum  Gregorio,  utnon  solum  episcopos 
quos  ordinavit,  neque  bos  tantummodo,  qui  per 
Eborac. episcopum  essent  ordinati, sed  etiam  omnes 
Britannis  sacerdotes  haberet,  Domino  Deo  nostro 
Jesu  Ghristo  auctore,  subjectos.  Post  obitum  vero 
ejusessetinter  Londinensem  et  Eboracensem  episc. 
mulua  grati»  vicissitudo,  et  furel  amplitudo  prior 
honoris anticipatio  ordinationis,  voluisse Gregorium 
ut  Augustinus  poneret  sedem  Londonise,  sed  ipsum 
cbaritate  regis  Ethelberti  delinitum  resedisse  Gan- 
tiae.  Non  difficile  tuisse  Gregorio,  si  competere  videret^ 
ut  pauculis  verbis  controversis  ambiguitatem  scda- 
ret,  dicens :  Hsc  tibi,  Augiisline.  et omuibus  succes-  ^ 
soribus  tuis  concedo  ;  sed  quod  hoc  rationi  resul- 
tare  cerneret,  voluisse  verba  sua  ventis  difTundere. 
Hsc  et  bujusmodi  plura  pergcnti  dicere,  quo  1  et 
defensionis  necessitas,  et  antiquitatis  inscitia  ejus 
eioquio  ministraret  arma,  Lanfrancus  disputaiionis 
pedem  contulit  hujusmodi  vigilantissimo  responeo 
occurreos.  Opinioesl  veritatisegena,  qua  niteris  ut 
dicaiur  soli  Augustino  conces^um  habere  sul)je- 
ctionem  omnium  episcoporum  Britannis,  et  eorum 
etiani,quie8sentordinati  perepiscopum  Eboracens. 
Exile  et  omnino  angustum  id  esset  munus,  quod 
familiari  ab  olim  suo,  novo  Anglo  vir  largiretur 
apostolicus  ;  prsesertim  cum  vivo  Augustino  nullus 
Eboraceosis  pontifex  ordinaret,  quos  subjectos  ha- 
Leret  Augustinus,  sed  nec  aiiquis  ibi  exstilerit  epi-  n 
scopus.  Beatus  siquidem  Paulinus  primus  ejusdem 
urbis  praesul  non  tempore  Augustini,  sed  tempore 
Justi,  qui  quartus  fuit  Ganti»  pontifex,  iliuc  dire- 
ctus  est. 

Nescienlem  gesta  Anglorum  docebunt,  quod  dico. 
Iloc  intclligenteB  sanctissimi  sedis  apostolics  pras- 
sules  subjectionem  omnium  episcoporum  Anglis 
successoribus  Augustini  confirmarunt,  sicut  privi- 
legia  recitata  testantur.  Gregorianam,  ut  dicuot, 
constitutionem  verbis  ornantes  amplissimis  et  libe- 
ralitate  muniflca  prosequentes,  ejusdem  sedis 
arbitri,  ejusdem  sentenlia  patroni.  i£quumqud 
censent  ut  omnes  Anglorum  ecclosis  ab  eo  loco 


mutuentur  vivendi  disciplinam,  a  cojus  fomite  ra- 
pueruntcredendl  flammam.Quisenim  nesciat,quod 
a  Gantia  manavit  Gbristi  credulilas  in  Eboracum 
et  in  caeteras  Angliae  ecclesias  ?  Porro  quod  dicis 
potuisse  bealum  Gregorium  si  voluisset  successo- 
ribus  Augustini  confirmare  dicto  quod  concesserat 
Augusiino,  verum  omnino  est  nec  potest  ambigi. 
Sed  quod,  qusso,  priejudicium  hoc  Cantuariensi 
sediafTert^Asimili  causamproponam.Namquando 
Domious  et  Saivator  nostcr  Jesus  Gbristus  dixit 
bealo  Petro  :  Tu  es  Petrus  et  super  hanc  petram 
xdificabQ  Ecclesiam  meam,  et  tibi  dabo  ctaves  regni 
ccetorum  (Matlh.  xvi),  potuisset  adjicere  si  voluisset : 
Eamdem  poiestatem  Buccessorihus  tuis  concedo ; 
verum  dicti  prstermissio  nihil  reverentis  immi- 
nuit  successoribus  Petri.  Ibisne  bis  verbis  obviam  1 
referesne  adversa  ?  Eniurivero  omnium  Christiano- 
rum  conscientiis  est  inclytum,  ut  nihilominus  quam 
beato  Petro,  successoribus  ejus  et  minantibus  at- 
tremant,  et  serenam  dignitatem  indulgentibus  gau- 
denter  applaudant.  Estque  tunc  demum  omnium 
ecclesiasticarum  rerum  rata  dispensatio,  si  succes- 
Borum  beati  Petri  fuerit  comprobata  judicio.  Quid 
illud  agit,  nisi  vis  divins  liberalilatis  per  Dominum 
Jesum  a  beato  Petro  in  vicarios  ejus  diffusa?  Ergo 
de  similibus  idem   pronuntialiis  judicium  si  diale- 
cticam  nosti.  Prsterea  quod  valet  in  toto  valet  in 
parte :  quod  valet  in  ma)ori,  valet  in  minori.  Eo- 
mana  Eccle^iaquasi  tolumestomniumecclesiarum' 
caeters  Ecclesis  quasi  ejus  partes.  Sicut  enim  quo- 
dam  intuitu  bomo  est  geuus  iodividuorum  suorum, 
et  tamen  in  unoquoque  individuo  inest  totius  ho- 
minis  tota  proprietas,  ila  quodain  respectu  sedes 
Homana  esl  genus,et  totum  omnium  ecclesiarum  ; 
ettamenin  unaquaque  ccclegia  tolius  Gbristianas 
fldei  tota  regnat  integritas.  Ipsa  cst  major  omnium 
ecclcsiarum,  et  quod  in  ea  valet,  debet  et  valere  io 
minoribus,  ut  potestas  prinil  cujuscunquc  ccclesis 
principis  in  succedcntes  dimanet,  nisi  si  quid  per- 
sonaliter   ei   nominatim  excipiatur.   Quare   sicut 
Gbristus  dixit  omuibus  prssulibns  Romanis  quod 
dixit  beato  Petro,  ita  quod  dixit  Gregorius  omnibus 
successoribus  Augustini  dixit  in  Augustino  ;  binc 
conficitur  ut,  sicut  Ganiia  subjicitur  Roms,  quod 
ex  ea  tldem  accopii,  ita  i:;boracum  subjicialur  Can- 
tia>,  quBR  eo  prsdicatores  misit.  Jam  vero  qood 
allegaSjVoluisscGregorium  ul  Augustinus  resideret 
Londonis,  fluciuat  plane.  Qul  enim  flrmari  polest, 
ut  ipse  magistri  sui  voluntati  resultans,  in  repul- 
sam  decretori:m  iret?  Sed  fams  tam  multorum 
assensu  Grmats  deroK'are  fldem  refuto.  Esto  enim 
ui  aiias  migraret,  quid  ad  me,  qui  LondinenBis 
episcopus  non  sum  ?  Nihil  enim  mea  interest,  nisi 
quod  usuB  anliquitatis  non  patitur,  si  tu  cum  Lon- 
dinensi  pontifice  primatus  honorem  partiaris.  Ea  de 
resi,  lite  sequestra,  pace  media  negoiium  ventilari 
desideree,  pro  mei  juris  orGcio  non  dcero  recto 
judioio.   Succubuit  tantis  rationibus  Thomas,   et 


1475 


WFLLELMI  MALMESBURIENSIS  MONACHI 


1476 


B 


plaoiiQm   ad   xnoderationem  iranBfereos  libenier  ^ 

condiiioni    concesBit    aniioum,   ut    uUcrior  ripa 

Humbrae  fluminis  essei  principium  sua  dicrceeis, 

ciierior  esset  limes  parochise  GaniUMriensis.  Emieat 

Lanirancus,  tripudio  el  viclrici  causa  fretus,  gesia 

scripto  excepii,  ne  se  praelerireni,  et  laberentur  re- 

centia,  eireruro  necessariarum  poslerifraudarentur 

notitia,  modeste  sane^ut  nec  scienda  praelermitteret, 

necdicendoelfluurei,quodinpropriaslaudesfacetiari 

odiosajactaniiaesi.  VerumiamenegoconjicionuUum 

alium  potuisse  iantam  dubietatem  ad  planum  absol- 

vere  quantalibet  quis  vigerei  industria,  et  cui  etiam 

8ufrragareiurip8a,quseLanfranco,ju8iitia.Eraienim 

tunctemporisindoctrinaeimundisapientiafamosis- 

eimus,  el  quem  venerabiliter  suspiceret  Alexander 

apostolicus :  honorls  maximum  fuii  indicium  cum 

Romam  venienii  sequesirato  illo  Romani  supercilii 

fasiu  dignanter  assurgerei,  professus,  banc  vene- 

raiioncm  non  se  illius  arcbiepiscopaiui,  sed  ma- 

gisierio  liiterarum   deferre.  Quapropier  ee  fecisse 

quod  esset  bonoris  :  illum  debere  facere  quod  essei 

justitiae,  ut  pro  more  omnium  arcbiepisooporum 

sancti  Petri  vicarii  vestigiis  advolveretur.  Reddidii 

ille  debitum  ianti   amoris  experius  insignia,  ut 

quaecunquepetendaputasseibaud  dubie  impeiraret. 

Denique  ambos  itineris  sui  comites  Thomam  ar- 

chiepiscopumEboracensem,eiRo  uigiumepiscopum 

Lincolniensem  baculis  eiannulis  exspolialos;  quod 

primusessei  filius  presbyteri,  seoundus  pro  auxiliis 

Wiliielmo  venienti  Angliam   prsbitis  factus  cssei 

episcopus,  divinum  munus  bellicosislaboribus  nun- 

dioatus,  precibus  suis  restituit  ofHcio.  Papa  enim  G 

pondus  facii  ase  rejiciens  in  eum  consideraiionem 

iransfudil,  bene  an  secus  fieret,  reddoret  ipse  in- 

vesiituras  si  vellei,  si  minus,  facerei  quod  commo- 

dum  sciret.  Ita  illi  de  manu  Lanfranci  bacutos  ei 

annulos  recipienles  lastom  ad  patriam  cum  eodem 

moliti  sant  rediium.  Nec  minori  eum  amoris  dili- 

geniia  palpandum  curavit  Gregorius  Alexandri  suc- 

cessor  multa  illiusconsilio  iransigens,  multaetiam 

domeaiicis  suie  ignoia  illius  conscieniiee  communi- 

cans.  Sermonisbujuscemodi  veritaiiassisliiepisiola 

iniiio  papatus  Angliam  directa^quae  interepistolas 

Lanfrancireperilur.PorroWillielmusrexinomnibuB 

ei  assurgebiit,  ag^audebaique  eiei  ei  aliis,  quos  in 

bono  fervore  audis>et,  permisiiqne  ei  concilia  con- 

gregare,  quorum  unius  actio  hsc  esi  :  n 

<'  Anno  Domini  millesimo  sepluagesimo  quinto. 
Regnante  Willielmo  anno  nono,  congregaium  esi 
concilium  in  Londonia,  prsesidente  Lanfranco  ar- 
cbiepiscopo  Doroberniensi,  consideniibua  secum 
Thoma  arcbiepiscopo  Eboracensi  et  caeieris  episco- 
pis.  Rofifensis  ecclesia  per  id  tempus  pasiore  care- 
bat.  LindifTarnensis  qui  ei  Dunelmensis  episcopuH 
canonicam  excueationem  habens  concilio  inieresse 
non  potuit.  Ei  quod  muliis  reiro  annis  in  An»!lico 
regno  usus  conciliorum  obsoleverat,  renovaia  suni 
nonnulla,  que  aniiquis  etiam  fuerant  canonibus  de- 
flnita.  Bx  concilio  igiiur  Toletano  quario,  Milevi- 


iano   aique   Bracarensi   Biaiutam  eet,  ui  singuli 

secundum  ordinatlonis  suae  iempora  aedeant,  prs- 

ier  eos  qui  ex  antiqua  consuetudine  sive  suarum 

ecclebiarum  privile^iis  digniorcs  eedes  balienl.  De 

qua  re  interrogati  suni  senes  et  aetate  provecii,  quid 

vel  ipsi  Tidisseni,  vel  a  majoribus  atque  antiquiori- 

bu8  veraciter  ao  probabiliier  ipsi  audisseni,  super 

quo  responso  petitaasuniindociaeacconcesse  osqae 

in  crastinum.  Grastina  auiem  die  concorditer  per- 

hibuere,  quod  Eboracensis  arcbiepiscopus  ad  dexte- 

ram  Dorobernensis  sedere  debeai ;  Londonientis 

episcopus  ad  sinintram,  Wenlanua  juxta  Ebormcen- 

sem,  si  vero   Eboracensis  desii,  Loodinensis  ad 

dexteram,  Wenlanus  ad  sinisiram.  Ex  Regula  beati 

Benedicli  ei  ex  antiqua  regularium  locorum  con- 

suetudine,  ut  monacbi  proprium  ordinem  tenerent, 

ei  proprietate  careani.  Si  quis  vero  com  proprieinte 

inconfessus  obierii,  in  csemeterio  non  sepeliatur. 

Ex  decretis  summorum  pontificum  Damasi  ei  Leo- 

nis,  nec  non  ex  concilils  Sardicensi  ei  Laodicensi, 

in  quibus  prohibetur  epiacopalis  sedes  in  villis 

existere,  concessum  est  regia  muniflcentia  et  syn- 

odali  auctorilale  episeopis  de  villis   iransire  ad 

civitates,  Hermanno  de  Schireburne  ad  Saleeberiam ; 

Stigando   de   Seleseia  ad   Gicestriam  ;    Petro  de 

Lichfleld  ad  Gestriam.  Ex  multia  Romanorum  prx- 

sulum  decretis,  diversisquesacrorum  clinonum  au- 

cioritaiibus,  ne  quis  alienum  clericum,  vei  mooa- 

chum   sine   commendatitiis    lilteris   ordinet,  vel 

retineat.  Ad  comprimendam  quorumdam  iodiscro- 

iorum  insolentiam  ex  communi  deoreio  sanciium 

esi,  ne  quis  in  concilio  loquaiur,  praeter  licentiam 

a  metropolitano  concessam,  exceptis  episcopis  et 

abbaiibus.  Ex  decreiis  Gregorii  majoris,  ei  minoris, 

ui  nullus  de  propria  cognatione  vel  uxoris  defuncts, 

seu  quam  cognafus  batmit  uxorem  accipiat,  quod 

usque  parentelffi  ex  alierutra  parte  ad  sepiimum 

gradum  perveniai.  Ui  nullus  sacroa  ordinea  sea 

officium  ecclesiasticum  emai,  vel  vendai.  Ne  sortes, 

seu  divinaiiones  ab  aliquo  exerceantur.  Ex  conciliis 

Heliberitano  ei  Tolelano  decimo,  ui  nullus  episco- 

pus   vel   abbas,  seu   quilibet  ex  clero,  hominem 

iruncandum  membris,  vel  occidendum  judicet,vel 

judicantibus  faveat.  » 

Interea  cum  Pater  Lanfrancus  omnibus  viriulibus 
solidarei  ingenium,  componerei  animum,  ium  elee* 
mopyna  praecipue,  aiuni  ejus  prognosiicon  fuirae: 
«  Daie  eleemosynam,  ei  ecce  omnia  monda  Buni 
vobis  {Luc.  II).  »  Quo  ille  accepto  ab  acclamanli- 
bus  hilari  vultu  ad  Dominum  direxit : «  Gertemusergo 
mutua  vicissitudine,  iu  dando,  ego  disperiiendo.  *« 
Respondii  cmlesiis  pieias  prsdicabilii  viri  voto: 
affluebanique  sibi  tanta  quae  qQaniumlibet  ambitum 
posseni  ei  explcre,  ei  vincere. 

Nec  ille  eegnis  erat  in  erogando,  avariiiam  fa- 
miliare  Longobardis  vitium,  ex  sua  pereona  propal- 
sanp,  ei  decuiiens.  £i  erai  non  inconaideraiua  da- 
tor,  neo  deperibai  ejus  liberalitas,  quam  discre- 
iio,  et  animi  condiebai  alacriias:  loxque  ▼ulias 


1477 


DE  GESTIS  PONTIP.  ANGL.  —  LIB.  L 


1478 


eju8  non  cadebatinlerram,  sed  erat  accipienti  gra- 
tissima,  sicut  sol  mane  novo  ezoriens,  qui  discus- 
sis  nubilis  tranquillat  ventos,  et  serenat  aera.  Ex- 
pendebantur  ergo  pauperibus  panes,  cnlcei,  et 
prorsus  qusa  ad  victum  pertinent  et  vestitura,  de- 
narii  non  dabantur  maturiori  tractatu,  consilio  pro- 
fundiori,  quod  bujus  temporis  vulgus  suffarcinalo 
etiam  marsupio,  sicco  concoquat  ore  famem.  Et 
quasi  aliquid  sacrosanclum  vitat  dare  pro  victu 
nummum,  nc  debilitet  numerum.  Glericis  egenti- 
bus,  et  mooasteriis  immensum  quantum  nummo- 
rum  cumulat,  plerumque  verecundiores  ad  rogan- 
dum  invilans.  Nec  pudebat  arobiepiscopLm  alte 
succinctum  pauperibus  cibos  apponere,  el  tenuioris 
fortunaB  scholarea  ad  disputationum  pugnam  com- 
mittere.  Posl  verba  utrique  leti  abibant,  dum  et 
victor  scientise  prsmium,  et  victus  acciperet  vere- 
cnndiflB  solatium.  iOdiOcia  ecclesifle,  cui  sedebat, 
vorax  flamma  ante  non  multum  consumpserat,  cu- 
roulabantque  ruinam  ag^eres  parietum,  diejecla 
tectorum.  Ille  deturbatis  veteribus  fundamentis 
suscitavit  in  ampliorem  statum  omnia  :  ignores  ma- 
jore  pulohritudine,  an  velocitate.  Auxit  enim  bonsB 
voiuntatis  gloriam  celeritatis  industria.  Et  primo 
quidem  roonacbos,  tumuliuariis  et  angustis,  post 
elaboratis  et  magniflcis  sedibus  inclusit.  Jam  vero 
ex  abundanti  est  dicere  quantum  ibi  ornamentorum 
congesseril,  vel  in  paliiis  et  sacris  vestibus,  io 
quibus  cedente  materia  manus  auriflcum  vincebat 
expensarum  pretium,  vcl  in  diversis  coioribus  pic- 
turis,  vel  lenocinante  splendore  fucorum  ars  spe- 
ctatiilis  rapiebat  animos,  et  pulchritudinis  gratia 
sollicitabat  oculos  ad  lacunaria.  Possessiones  omnes 
viilarum,  quse  vel  antecessorura  incuria,  vel  exacto- 
rum  violentia  aliena  ingemiscebant  imperia,  in  jus 
domesticum  revocavit,  favente  rege  et  manu  te- 
nente :  adeo  ut  etiam  ab  ejusdem  regis  fratre 
Odone  Bajocensi  epiecopo,  et  comite  Cantiae  pla. 
citocxtorqueret,quod  illeinjustedetinebat.  Animus 
enim  versipellis  et  fallax  bona  Gantuariensis  Ec- 
clesiae  inhiaverat,  et  profecto  pessum  dedissel, 
nisi  Lanfrancus  obstaret.  Praevalebat  in  eo  animae 
yivacitas,  sed  et  bealissimi  Dunstani  in  eum  favor 
effudus.  Nam  quotiescunque  in  talibus  cunctabun- 
dus  ne  res  male  vergeret  suspensam  differret  sen- 
tenliam,  aderat  ille  soporato  detegens  adversa- 
riorum  argutias,  et  evadendi  demonstrans  semitas. 
Quln  etiam  qaondam  sgrum,  et  cunctantis  vita 
periflesum  in  visione,  qua  videretur  cum  eo  luc- 
tam  inivisse,  eripuit  discrimini,  restituit  bonse  va- 
letudini.  Monacbi  Gantuarienses,  sicut  omnes  tunc 
temporis  in  Anglia,  sscularibus  baud  absimiles 
erant,  nisi  quod  pudicitiam  non  facile  proderent, 
canum  cursibus  avocari,av:um  prsedam  raptu  alia- 
rum  volucrum  per  inane  sequi,  spumantis  equi 
tergum  premere,  tesseras  quatere,  potibus  induigere 
delicatiori  victu,  et  accuratiori  cultu  fragilitatero, 
nescire,  parcimoniam  abnuere,  et  caetera  id  genus, 
.ut  magis  illos  consules,  quam  monachos  pre  fre- 


A  quentia  famulantium  diceres  :  hoc  ille  conspieatas 
aliquandiu  patientiam  tenuit,  nec  quominas  pavi- 
dos  rancore  austeritatis  exterruit.  Sciebat  enim 
artis  artium,  id  est  regiminis  animarum  peritissi- 
mus  consueiudinem  a  natura  esse  secundam,  et 
repentina  morum  conversione  teneriores  exacer- 
bari  animos.  Quapropter  blandis  raonitionibus  per 
intervallatemporis  nuno  iila,  nunc  ista  subtrabens 
cote  virtutum  rudes  exacuebat  ad  honum  mentes, 
elimabatque  ab  iis  vitiorum  rubiginem  ;  et  unde- 
cunque  roalorum  exstirpabat  plantaria,  continao 
ibi  bonorum  jaciebat  semina.  Nec  prius  abstitit, 
quam  adullerinis  abdicalis  fetibus  ultronei  geniales 
virtutum  adoptarent  successus.  Sunt  hodie  am- 
pliori,  quam  uspiam  Anglis,  ut  decet  numero,  re- 

D  ligione  Gluniacensibus  non  impares.  Plurimus  in- 
est  iis  adduc  Lanfrancus,  multa  viri  roemoria,  in- 
gens  in  Deum  devotio,  pulchrain  adTenicnles  affa* 
bilitas  manet,  nec  in  aBVum  abolebitur  communis  in 
omnes,  singularisin  unumquemque  illius  charitas. 
Quod  nullum  unquam  tristem  permitteret,  sed  si 
quenriquam  subnubilum  videret,  statim  sciscitare- 
tur  causam  et  quaereret,  coguitae  iropiger  roedere- 
tur.  Ultroneus  juvenibus  oflerre  denarios,  quibus 
necessiiudinum  propriarum  inoplae  occurrerent.  Si 
autem  datum  fortuito  excideret,  geminare,  idque 
clam  aliis  esse  praecipere.  Providens  praeterea  per 
toiam  Angliam  monachis,  ut  nec  deplorarcnt  ne- 
cessaria,  nec  claudicarent  a  Regula.  Jamque  eniro 
episcoporum  livor  increverat,  volentiuro  ab  episco- 

^  palibus  sedibus  monacbos  clericis  immissis  extru- 
dere.  Auctor  hujus  factionis  fuit  Walchelmus  Wen- 
tanus  ad  caetcra  bonus,  sed  in  hoc  pravum  con- 
siliis  susurrouum  flexus,  plus  xl  canooicos,  cap- 
pis  et  superpelliciis  ornaverat.  Regem  in  senten- 
tiam  traxerat  et  tantura  morem  in  medio  ut  archi- 
episcoplconsensuraeliceret.Isquominushaberetur, 
nihil  dubitandum.  At  ille  auditum  facinus  exhor- 
ruit,ettotpotcntum  excogitatas  machinas, utcasses 
aranearum,  solo  intuitu  dissolvit.  Quin  etiam  ne 
idem  auderent  posteri,  egit,  ut  Alexander  papa 
scriptis  inhiberct :  raagnum  id,  et  laudandum,  ut 
quod  sedula  sanctorum  benignitas  tempore  regis 
Edgari  inchoiiverit,  iste  labetactari  non  permiserit. 
Quamvis  nunquam  coraparatione  factum  hujus  caro 
illorum  facto  pensitetur.  Nam  illi  totius  Angli» 

D  magistri,  arridente  etiaro  rege  facile  quod  vellent 
efflcerent.  Iste  autem  solus  contra  tot  obsisientes 
rem  profligaverit  et  vicerit,  abbatiam  Sancti  Al- 
bani  per  Paulum  abbatem,  quem  ibi  constituit,  in 
eum  quo  nuno  est  staturo  prcvexil.  In  RofTensi 
episcopatu  clerici  servientes  vix  ad  quaternariuro 
numeruro  assurgere  poterant,  et  ipsi  quotidiani 
panis  egentes.  Hos  per  Gundulfura  episcopum  sus- 
tentans  sumptibus  propriis  monachosad  quinqua- 
ginta  introduxii,  quibus  villa  magniflca  data  pro- 
curavit,  ut  non  solum  non  afflcerentur  inopiay 
sed  etiam  victualiuro  gauderent  copia.  Eztra 
Gantuariam   urbero  in  aquilonali  parte  lapideas 


1479 


WILLELMI  MALMESBURIENSIS  MONACHI 


1480 


domos  omnibus  egenis,  ia  occidenlali  paHe  regia  A  francum,eundum,cum  quoei  moraretur,  et  p.itri» 


valetudine  flueotibus  ligneas  locavit,  canonicis 
etiam  upud  sanctuin  Gregorium  regularibus  insli- 
tulis,  qui  iis  divina  facerent  ofUcia,  divisis  pro  va- 
rietate  sexuum  babitaculis,  sumptibus  provisis, 
mini8trisdelegatis,hujusmoditemporeWlilielmima- 
joris  insistebat  operibus,  non  multas  de  bis,  qus 
ab  eo  pelenda  putasset  repulsas  passus.  Nam  ad 
caeteros  minus  civilis,  illi  erat  aQectuosus  et  dulcis, 
laboranti  ergo  juslitiae  prsbebat  manum  ne  labe- 
retur  in  prajceps,  caeterum  multolies  vilae  suas 
toedium  apud  amicus  ingemiscens,  conjectabat- 
que  et  prsedicebat  ex  prffisentibus  fulurorum  pe- 
stem  vir  sagacis  animi,  et  flevi  maturus.  Nec  eum 
fefellit  aestimalio.  Siquidem  defunclo  potre,  junior 


necessitudine,  etlitterarum  foroite  incolatum  levi- 
garel.  Cum  ergo  Beccum  venisset,  ooo  aspernanter 
a  Lanfranco  susceptus,  magnum  ei  ievamentum  ad 
Bcholas  regendas  fuit.  Adolescebat,  iDterea  virtus 
cum  ffivo,  industria  cum  ingeoio.  Jamqoe  vernans 
tempus  aetatis  meditabatur  in  robur  juveotutia  ser- 
pere.  Erat  enim  xxvii  annoram  cum  desiderio  mo* 
nasticae  religionis  afflatus  est. 

Nam  eliam  olim  tenellus  puer  idem  desideraverat, 
insignes  ausus  in  angusto  corpuscu lo  versaos.  Petie- 
rat,  et  acceperat  adeo  gravis  morbi  incommodum, 
quo  parens  uterque  perlerritus  Deo  Giium  voveret. 
Tunc  vero  pluribus  secum  ratiocinalionibus  age- 
bat,  quid  praeslarct,  eremitam  agere  vel  monacbum. 


Willielmusinregnum8ufTectus,cumLanfrancumpa-  n  Si  monaohum,  utrum  conduceret  anime  diviti  loeo 


rumsibiconni?entemoirenderet,ingeniibuspromis 

gisjurisetaequitenendimollitumadsuCfragiumsuum 

averlit.  Sed  potebtate  petitus,  mullisque  pro  defe- 

ctioneprincipum  pene  omnium  angoribusconflicta- 

tus  promissa  negligebat.  Quaproptor  sponsionis  ab 

archiepiscopo  admonitus  turbide  respondit :  Quis 

omnia  potest  facere  quae  promittit?  His  pertapsus 

non  moras  longas  in  luce  traxit :  sed  post  onnos  xix 

episcopatus  febrim  nactus,  cum  medici  consulii  ne- 

cessariam  polionem  respondissent,  prius  se  confes- 

sione  et  viatico  munivit.  Hinc  poculo  sumpto,  sed  in 

contrarium  verso  efflavit,  qualem  semper  optaveral 

exitum,  sortitus ;  hoc  enim  domesticis  confitebatur, 

se  Dominum  deprecari  ut  vel  dyssenteria  vel  febri 

urgente  moreretur,  quod  hae  valeludines  nec  memo- 

riam  turbent,  nec  loquelam  impliceni.  Vir  cujus 

industriam  prsdicabit  Cantia,  cujus  doctrinam  in 

discipulis  ejus  stupebit  Latinitas,  quantum  omnes 

anni  durabuot.  Nam  Ipse  pauca  ingenii  sui  monu- 

menta  reliquit,  decretales  epistolas,  et  praBcipuam 

contra  Berengarium. 

Post  eum  vacavit  sedes  archiepiscopatus  annis 
plus  queluor.  Hex  enim  malorum  susurronum  con- 
siliis  plus  justo  credulus,  omnes  sibi  redditus  annu- 
merabat.  Sed  de  lalibus  alias  dixi,  mullum,  ut 
decct,  regiae  majeslati  deferens.  Ad  praesens  nos 
aliud  urget  opus,  ut  de  succcssore  Lanfranci  re- 
rum  seriem  pertendamus.  Qusnquam  nos  fcriatim 
verba,  sed  summatim  facta  exsecuturus  sum, 
prono  favore  domino  Edmero  cedens,  qui  omnia 


an  tenui.Dives  scilicet  locus  conferretpro  ubertate 
reddiluum,  sed  auferret  paenitudinis  taedium  pro  cc- 
pia  necessariorum.  Tenuis  ecoutra  pro  iaboribus 
lasciviam  cxcuteret,  sed  pro  debilitate  virium  mol- 
tiplicaret  susurrum.  Item  utruni  melios  essel  mo- 
oachum  Oeri  Becci,ao  alibi ;  si  Becci,  frustraseioge- 
Diumtrivi8seiolilteris,cumouliuses8etibiquemdo- 
ceret,  quod  quamlibct  magnam  scientiam  famaLan- 
franci  obscuraret.  6i  alibi,  ubi  pauci  essent  litteris 
probati,  ex  solitudine  et  singularitaie  scieotiae  posse 
Buperbiam  generari.  Has  ratiucioationes  secum  dia 
decodas  in  amantis  sui  Lanfranci  sinum  compe" 
tenti  evaporavit  tempore.  lllead  Maurelium  Rotho- 
magensem  arcbiepiscopum  referendum  censoit, 
quod  essel  mooachus,etquod  pro  longaevitate  reli- 
gionis  sectarum  omoium  discretus  arbiter.  Quid 
morer?  Prolatis  et  discussis  ratiooibus  mooacbatus 
prsefertur  cunctis  religionibus,  quod  soli  mooachi 
vivaol  sub  alieoo  arbitrio,  substeroaotur  obrdien- 
tiae,  valefHciant  voluntati  propriae ;  locus  Beccus 
eligitur,  ubi  temperato  inter  egenum  et  superQuum 
usu^  nec  labor  frangeret,  nec  moUiliea  eoervaret, 
ubi  surgeotem  fastum  io  Anselmo  premeret  Lan- 
franci  comparatio.  Monachi  ooo  esse,  ut  per  doe- 
Irinam  nundinetur  famam,  ut  cupiditategloriaeveii- 
dat  litteraluram.  Fil  ergo  ibi  monachus,  et  post 
triennium  translato  Lanfranco  Cadomum,  prior  ab 
Herlewino  abbate  institutus  est.  In  quo  otficio  zt 
anois  vitam  suam  omoibus  virtutibus  excoluit,  juve- 
nibus  maxime  intendens,  quod  pro  etatis  teoeri' 


ita  lucide  exposuit,  ut  ea  quodammodo  subjecisse  D  tudioe  possent  vel  industria  ad  bonum,  vel  iocurit 


oculis  oostris  videatur.  De  Anselmo  est  sermo,  qui 
in  Augusta  civilate  oriundus,  quae  se  primam  trans- 
ceodeotibus  Alpes  exhibet,  roediocritatem  nata- 
lium  io  clarissimam  famam  face  virtutum  suarum 
extulit.  Puer  lilteris  iostitit,  pueritiam  egressus 
Duoquam  vel  lasciviori  aspectu  castimooiam  turba- 
vil.  Patriam  terram  exeuodi  patris  ira  adoleEceoti 
occasiooem  inges8it;quam  cum  ille  oullo  posset  le- 
oire  iogeuio,  oe  doroestica  simultas  io  violatiooem 
Daturstraosiretabscessufefellitsuo.EvasisAlpibus, 
cum  volutarel  aoxius  aoimi  quo  tenderet,  divina  di- 
^natiofluctuantemscrenavitfNortbmanniamadLsn- 


ad  malum  effigiari ;  frugalitati  adeo  insuevit,  ut  toDO 
constricta  vitalia,  posleriori  tempore,  etiam  si  vel- 
let,  ampliori  cibo  aditum  negarent.  Pecoliaritatis 
vitium  cum  io  se  voluotate,  tum  in  aliis  praedict- 
tiooe  exslirpabat,  id  esse  solum  dictitaos,  qood 
diabolum  e  cQBlo,bomiDem  e  paradiso  elimlDaverat, 
quod  ipsi  Dei  praecepti  traosfugae,  volontati  iDdol- 
sisseot  propriae.  Itaque  proprio  meDtis  arbitrio  is* 
dolgeotiam  aufereos,  Dihil  oroDioo  exterios  aggre- 
gabat  omois  generis  peccatum  adeo  caveos,  ut  dica- 
ret,  malle  se  csse  sinc  peccato  in  ioferno,  qaam  com 
peccato  Id  ccdIo  :  dictum  tuoc  plausiboB  exceptoo, 


1481 


DE  GESTIS  PONTIP.  ANGL.  —  LIB.  I. 


1482 


nuDo  intellectorem  desiderat,  sed  alias  quffirendns  A  vellicabatur.  Tolerabilius  enim  propemodum  vide- 


expositor.  Orationum  et  meditationum  ejus  instan- 
tiam  iodicat  liber  de  his,  Spirita  sancto,  ut  credi- 
mus,  dictante  conscriptus,  cujus  ipse  affluentiam 
bibulie  hauserat  medullis:  soliloquiorum  otiam  ad 
80  et  allocutionum  ad  Deum  libri,  quibus  cogitata 
omnium  antecessorum  evicit,  vel,  ut  roitius  dicam, 
inunum  acervumcoegit.Credulitatemenim  nostram, 
quam  illi  auctoritate  exlorquere  volunt,  ille  ratione 
roborat,  quod  credimoSy  ita  esse,  nec  aliter  esse 
posse,  invincibilibus  approbans  argumentiSi  discre- 
tione  et  patientia  aemulorum  animos  obtinuit,  qui 
sibi  prslatum  illum  dolcrent.  Sedulitate  in  defun- 
ctumjuvenem  cffiterorumomniumadbonum  accen- 
dit  ignaviam,  animavit  industriam.  Nec  interea  ta- 


relur,  si  unius,  cui  consuesset,  perpetuum  imperium 
ingemisceret,  quam  novis  et  sibi  semper  bucco- 
dentibus  dominis  subjaceret.  Inter  haec  apud  episco- 
pos  silentium  grande,  nec  erant  canes  qui  latrare 
valerent.  Nulla  vox  credebatur  dolori,  intra  [a/.,  oon- 
tra]  conscientiam  strangulabatur  Judicium  ob  unius 
hominis  metum.  Nam  quid  attinct  loqui,  ubi  lo- 
quendo  irrites  odium,  nec  ullum  nanciscaris  emo- 
lumentum?  Brat  tamen  spcs  nonnulla  his  malis 
posse  imponi  finem,  siquando  Cantuariensem  arohi- 
episcopum  viderent,  qui  esset  osomnium,  vexillifer 
prsvius,  umbo  publicus.  Spargebaturque  in  vulgus 
rumor,  haud  equidem  sine  mento  et  numine  Dei,  ut 
arbitror,  Anselmum  fore  archiepiscopum  virum  pe- 


cita  in  ejus  pectore  sine  miraculis  vivebat  religio,  B  nitus8anctum,anxiedoctum,felicem  futuramhojuB 


sed  non  paucis  signis  Deus  viri  gratiam  exhibebat, 
cogitanti  nocte  quomodo  Deus  potuisset  prophetis 
uno  momento  oslendere  prsterita,  praesentia  et 
futura,  idem  munuscollatum.  Reclusisenim  ador- 
mitorioineccIe8iamomniumparietumobslacuIis,vi* 
dit  monacbum  cujus  id  cura  erat,  a  lecto  egressum 
funem  signi  tenere,  quo  monaohos  admoneret  sur- 
gere,  pudendorum  sanies  solo  ejus  visu  in  sanitatem 
refl^oruii,  lavatura  manuum  ejus  in  potu  sumpta  le- 
prosus  luridam  cutem  exuit.  Languidum  morti  vici- 
num  qui  se  viderel  a  lupis  immanibus  circumse- 
ptom,  belluinoque  rictu  devorandum,  ideoque  cla- 
moros  horrendos  ejiceret,  adventu  suo  fugatis  hos- 


hominis  benedictionibus  Angliam.  Hujusmodi  verba 
adauresejusproIatacontinueruoteuminNorthman- 
nia  totis  v  annis,  quamvis  crebro  causis  ingruenti- 
bus  ultra  mare  advocaretur.  Invitabat  ergo  eum 
multorum  necessitas,  sed  rotrabebat  timor,  ne  fa- 
m»  melioria  oblitus  raptari  ambitione  archiepisoo- 
patus  putaretur.  Postrcmo,  cum  Jam  difTerre  sine 
dispendioanimarumnequiretyinAngliamnavigavit, 
conscientiae  suffi  puritatem  Domino  sacrificans.  Cs- 
terum  quid  homines  loquerentur^ipsi  viderent,cum 
quantum  sua  intercsset,  eorum  obloquia  bonesta  dio 
conversatione  vitasset.  Simul  etiam  rumor  de  ejus 
archiepiscopatu  minas  olim  intentans  longinquitate 


tibus  placida   quiete  donavit.  Alter  a  desperato  p  temporis  detepuerat.  Adventus  plures  et  rationabi- 
morbo  per  aquae  benedictffi  jactum  convaluit,  ter*      les  fuerecausffi,  sed  hs  prscipuffi,  ut  abbatiam  apud 


tiuB  illecebras  carnis  ejus  benedictione  evasit :  is 
fuit  Boso  tunc  Juvenis,  postea  Beccensis  abbas,  qui 
cum  Anselmo  in  iibro,  Cur  Deus  homo,  loquitur. 

Qui  Juvenis  adhucab  eo  monachusfactusrecentiB 
professionis  tsdium  patiebatur,  veteris  el  desuetao 
flamms  agnoscens  et  ingemiscens  vestigia.  Qua- 
propter  Patri  ffislus  suos  confessus,  hoc  tantum  re- 
sponsi  accepit:  Deus  miserealur  tibi,  Gli.  Quo  dicto, 
animffi  [atientis  lux  serena  influens  coagulum  vitio- 
rum  extenuavit  et  depulit.  Defuncto  dehinc  Herle- 
\yyno  abbate  amplius  munus  suscepit  Anselmus  ab 
omnibus  Beccensibus  in  abbalem  elcctus,  quamvis 
multis  excusationibus  refogere  niteretur.  Hoc  ille 


Cestrum  flrmaret,  qoam  ejusdem  oivitatis  comes 
Hugo  monachis  potisslmum  Becceneibus  implere 
volebat;  ut  eundem  Hugonem  Jamdudum  languen- 
tem  visitaret,  qui  quanquam  in  supremis  positus 
omnium  in  confessione  superciliom  recusans  Ansel- 
mum  expetebat,  veteris  amicitis  pignus  apud  eum 
depositurus,  si  moreretur,  ut  prffidiorum  suorum 
vectigalia  lenito  intercessionibus  suis  rege  levigaret. 
Et  prima  quidem  continuo  expedivit,  tertium  vero 
absoluturus,  curiam  contendit.  Nec  roolleSf  ut  alii 
rimatus  aditus,  statim  ut  venit  sanctitatis  reveren- 
tia  in  interiora  admissus  est.  Data  secreti  copia, 
cuncta,  quibus  regom  accusabat  fama,  incunctanter 


magnis  virtutibus  inseruit,  de  quibus  par  videretur  n  aperuit,  necessitates  qooque  suas  mode8te,aIIegan8. 
aliquas  perstringere,  nam  xv  annis,  quoque  hoc of-      llle  omnia  negotia  Beccensis  ecclesis  ad  arbitrium 


ficium  exercuit.  Sed  quia  est  animus  magis  illa 
describere,  quffi  ad  ejus  archiepiscopatum  pertinent* 
furabor,  et  pertransibo  locum  hunc.  Castigat  enim 
otprfficipitat  dicendi  moras  suscepti  operis  necessi- 
tas,  ne  reculcare  videar,  qus  clarissimo  prsoccu- 
pata  sunt  ingenio.  Qoamvis,  sicut  in  aliis  dixi,  non 
videatur  absurdum  si  virtutum  ejus  et  operum  in- 
dicem  lexuero,  ut  qui  spatiosa  illa  volumina  non 
attigil,  isto  instruatur  compendio.  Suscepto  ergo  in 
alteram  vitam  Lanfranco,  deprffidationes  ecclesia- 
rom  ubique  in  Anglia,  bonorum  proscriptiones exer- 
ceri.  Mater  ecciesiarum  in  Cantuaria  iisco  adjecta 
regiO;  annuis  et  sspe  etiam  menstruis  exactoribus 
Patrol.  CLXXIX. 


rectoris  componens,  Cffiterarum  rcrum  amaritudi- 
nem  cachinno  dissolvit,  famffi  licentiffi  non  se  posse 
obviare  dictitans,  csterum  sanctum  virum  non 
debere  illa  credero,  neque  enim  procaciore  responso 
exsufflare  hominem  tunc  volebat,  sciens  qoanti 
eum  pater  et  mater  pendero  soliti  essent,  dum 
adviverent  Nam  ot  hoc  in  rege  roagnificum  videri 
debet,  quod  qui  omnia  pro  potestate  facere  posBet, 
roagis  quaedam  Joco  eludebat,  ad  sales  multa  extra 
Judicium  animitransferens.  Cum  enim  ab  episcopiB 
ei  8uggereretur,ut  permitteretorationesperregnum 
fieri,  quo  Deus  ei  dignaretur  inspirare  ut  matrem 
ecclesiarum    paslore  sublevarct,  rcspondit  ludi- 

47 


1483 


WILLELMl  MALMESBURIENSIS  MONACHl 


1481 


buodus  risu  iram  dissimulans :  «  Orate  quod  vultis,  J^  ctaos  animum  voluptati  saoctarom  Scriptararam 


ego  faciam  quod  placebii,  quod  nullius  unquam 
oratio  voluntatem  meam  labefactabit.»  Item  cum  ia 
consessu  procerumdeAnselmo  haberetur  verbum, 
unus  intullt,  ipsum  esse  solum  nostro  tempore 
nulliasbonoriscupidumitumillesubsannanSyuNec, 
ait,  arcbiepiscopatus  Cantuariensis?  »  quod  cum 
ei  (eque  a  colloquente  negarelur,  afflrmayit  Ansel- 
mum  omnia  pedibus,manibusqueacturum,  si  modo 
ullius  spei  honoris  iilius  consequendi  nanciscere- 
tur  spiritum,  sed,  per  sanctum,  inquit,  vultam  de 
Luca,  et  ipse  et  omnes  arcbiepiscopatus  competito* 
res  hoc  tempore  mihi  cedent,  quod  ego  archiepis- 
copus  ero.  Talia  frequenter  ingeminans,  mox  vim 
morbi  gravem  persensit,  quo  aucto  post  paucas 


intendere:  velleillosdissooantia  facere,  otaratram 
sanctae  ecclesis,  quod  in  Anglia  duo  boves  validi,  et 
pari  fortitudine  ad  bonum  certantes,  id  est  rex  el 
arcbiepiscopusCantuariensis  debeunt  trabere,  nooc 
ove  vetula  cum  tauro  indomito  jugata  distorqaeator 
a  recto : «  Etego,  inquit,  sam  ovis  vetala,  qoi,  si  quie- 
tus  essera,  verbi  Dei  lacte  et  operimento  ianae,  ali- 
quibus  possem  fortassis  non  ingratus  esse  ;  sed  li 
nie  cum  hoc  tauro  conjungitis,  videbitis  pro  dispa- 
rilitate  trahentium  aratrum  noo  recle  procedere. 
Nullum  ergo  de  hoc  facto  emolumentum  habebitis, 
imo  dum  timor  vestra  oppilaverit  ora,  videbitis  Ec- 
clesiam,cui  inconsulteconsulere  vultis,  vivo  pastore 
carentem.  Prsterea,  cum  sim  alterius  regni  abbas, 


horas  dccubuit.  Ac  tum  forte  Anselmus  a  lumulti-  B  quam  indecens  et  ambitione  plenum  sit,  videtis,  ot 


bus  curifie  se  removerat,  sed  pernicitate  a  rege 
directi  nuntii  concitatus,  desideranti  prffisentiam 
Buam  exhibuit,  cujus  confessione,  ex  consensu  epi- 
scoporum  suscepta,  de  peccatis  dolentem  instituit, 
ut  virgam  emendationis  indicem  per  episcopos,  qui 
tunc  frequentes  convenerant,  super  altare  vadem 
mitteret,  viduatis  Ecclesiis  pastores  suffieeret, 
exsules  restitueret,  vinculatos  expediret.  Facit  ille 
omnia,  nihilo  remissiori  devotione  quam  si  a  Deo 
juberetur,urgebat  eum  amariorvaletudo^poenasque 
delictorum  reposcere  sperabaiur.  Tunc  commode  ad 
circumstantcs  sermonem  produzit  ffigrotus  de  con- 
solatione  Gantuariensis  ecclesiae,  in  episcopos  ejus 
rei  considerationem  transmittens.  Plausu  exceptum 


defraudem  monachos,  quibus  tutelam,  et  archie- 
piscopum  exhonorem,  cui  professionem  debeo. » 
Eo  instantius  illi  urgere,  etomnibus  qus  objecent 
festinam  medelam  promiitere.Rex  quoque  nuntiati 
sibi  obstinatione  repulss,  per  palernam  el  mater- 
nam  amicitiam  oLte8tari,nesu8edetrimento  acims, 
velit  in  sententia  permanere,  quin  etiam  omnibas 
ad  ejus  pedes  provolutis,  ipse  quoque  in  faciem 
concidit,  nullisque  flectebatur  heros  lacryoQis,  nul- 
lis  lactabatur  promissis,  adeo  (ut  postea  sub  obte- 
statione  deitatis  dicebat)  tunc  anxius,  ut  si  voluntis 
Dei  eseet,  mallet  carere  spiritu,  quam  tanto  can- 
rum  fluctuare  sstu  :  quin  et  monachos  suos  prc- 
senles  de  sufTragio  lacrymabililer  appellabat,  donee 


est  verbum,  ibatque  clamor  in  coalum,  bona,  et  C  episcopi  mutuo  se  cohortaii,  impetum  quasi  io  bo- 


salutem  regi  optantium.  TranBfunditur  tamen  in 
eum  consultalionis  dignalio,  pronisque  mentibus  in 
assensum  regium  pendetur,  ut  quem  ipse  dignum 
pronuntiaret,  cuncti  profecto  susciperenl.  Ita  ille 
cubiio  sese  attollens,  hunc,  ait,  saoclum  virum 
Anselmumeligo,ingenti  subsecoto  fragorefaventium. 
Hoo  audilo,  securitatem  Anselmi  pectoris  pavor 
hausit,  simul  et  facies  impalluit.  Conantem  super 
bisexcusationes  moliri,in  partem  tuleruntepiscopi: 
et  primo  quidem  his  Tcrbis  delioiunt :  Gratularetur 
tempori,  quod  ipse  Deus  procul  dubio  administras- 
set,  ut  per  ejus  archiepiscopatum  possent  tot  per 
Angliam  mala  recidi,  perturbationibus  omnibus  de- 
xter  modus  imponi ;  pronuntiaret  ille,  quod  fieri  in 


stem  conjurant.  Itaque  pars  a  tergo,  pars  ab  ante, 
eum  ad  lectum  Jacentis  impellunt.  Arreptaeque  mi- 
nus  digitos,  quos  in  volum  stricte  curvaverat,  eri- 
gere  conantur  ;  aliquantoque  labore  cassato,  quod 
fortitudinem  in  viro  suscitaverat  ira,  et  dolor,  viz 
indice  levato  cum  ille  pro  violentia  voces  dolenlii 
exprimeret,  baculum  pastoralem  apposuere.  Strio* 
gentes  contlnuo  manum  ne  abjiceret,  traxerant  po- 
tius  quam  duxerunt  in  ecclesiam,  solemnia  pro 
more  munia  exsecuti :  et  licet  laeta  vox  omoiom:  Te 
Deum  laudamus  canentium,  diverberaret  auras; 
ilie,  nisu,  quo  poicrat,  clamabat :  «  Nihil  est  quod 
agitis,  nolo,  non  consentio ;  «  regressusque  ad  re- 
gem  illum  propediem  melius  habiturumdixitse  ooo 


Dei  rebus  vellet,  se  noo  defuturos  ejus  suffragio;  ^  coosen8isseviolentiffi:ideoqueomnia,qasfaclafue- 


ille  Dominum  pro  eis  oraret,  ipsi  forensia,  st  qua 
essent,  pro  eo  susciperent ;  susciperet  ergo  beni- 
gne,  quod  divinitus  regi  feroci  videbatur  inspira- 
tum,  ne  omnium  perversitatum,  quae  deinceps  in 
regno  emergerent,  culpabilis  esset.  Talia  jactabant ; 
sed  ipse  futurorum  praesagos,  omnes  eorum  ratio- 
cinationes  levi  responso  exuit :  Tdnto  pooderi  se  pro 
eetatis  debilitate  non  esse  congruum  ;  prjpsumptuo- 
sum  si  Juvenis  quilibet  tantum  teniaret  laborem, 
nedum  ipse  cui  sanguis  heberet,  et  cujus  vires 
smula  seoectus  carpsisset,  secularia  negotia  se 
nescire,  quia  nollet  scire,  qoorum  oocupationes, 
semper  post  monachatum  horruisset,  liberum  affe- 


rant,dehacreinseinirritumdeducipo88eeidebere. 

His  dictis,  comitatus  magnatibus  excedens  coria, 
successit  hospitio,  lacrymas  ubertim  ejicieos,  mol- 
toque  dolore  gra?is.  Tali  ergo  gestu  internsB  volun- 
tatis  inlerprete,  magis  intendit  [al.,  accendit]  de- 
cumbentis  animos,  ut  statim  juberet  ipsum  pronuD« 
tiariinvulgusarohiepi8copum,investiriqoeomoibasi 
quffi  ad  ecclesiffi  Cantuariensis  spectant  reditus, 
orbem  prsterea  Cantuari»,  quam  archiepiscopos 
Lanfrancus  habuerat  ex  benencio.  isti  concessit  ei 
Bolido.  Act.  anno  ab  Incarnatione  Doroini  1093,  pri- 
die  Non.  Martii  prima  Dominica  QuadrageBims. 

Anselmus  igitur  in  praedia  ecclesiaBtici  Joris  abiit» 


Dl  GESTIS  PONTIF.  ANGL.  ~  LIB.  I. 


1486 


discussa  infirmilate  convaluit.  Impigre  euim  A  serioquetractandum,  utrum  ideo  ndelilatemterreni 


inceperat,  urgebat,  ut  Anselmum  in  archiopi- 
tuflrmaret;mi89ique8untnuntiiinNorthman- 
cum  litteris  regis  ad  archiepiscopum  Rotho- 
asem  et  monachos  Beccenses,  qui  liberam  ei 
inem  impelrarent.  Illi  quoque  rationem  rei 
etebatur,diligenti  lance  pensaotes,  uliquantis 
)versiis  prolatis,  el  eventilatis  tandem  conces- 
t.  8ed  suspendit  ordinationem  ejus  simultas 
p8umelregem,trrepenshuju8cemodidecau9a. 
inerat  cum  rex  faforabilibus  aBsentationibus, 
isessiones  Ecclesi»  Ghristi,  quas  ipse  abaliena- 
,  voluntaria  dignatione  in  clientum  suorum  jos 
um  traoscriberet,  qui  illas  post  decessum 
ancl,  per  ejus  donum  invaserant  :   negavit 


Domini  debilitaret,  si  vicarium  sancti  Petri  appel- 
laret.  Magnis  ergo  utrinque  motibus,  magnis  con- 
sullationibus  actum  :  eratque  raliocinatio  regis 
hujusmodi :  Gonsuetudo  regni  mei  est  a  patre  meo 
instituta^utnulluspraeter  licentiam  regis  appelietur 
papa.  Qui  consueludines  regni  loliit,  potestatem 
quoque  et  coronam  regni  violat.  Qui  coronam  mihi 
aufert,  inimicitias,  et  infidelilatem  in  me  agit.  Re* 
spondebat.An8eImu8:Dominuscontrasapit,quihanc 
quaeslionem  duobus  prfleceptis  absolvit,  et  enodem 
reddidit.  Quid  eoim  fideliiatlB  debeamus  vicario 
beati  Pctri,  ipse  docet :  t  Tu  es  Petrus,  et  super 
hano  pelram  ffidificabo  Ecclesiam  meam :  el,  tibi 
dabo  claves  regni  CQBlorum,et  qufficunqueligaferis 


mus  infligeredamnum  ecclesiie,  cui  ipse  nibil  B  super  terram,  erunt  iigala  et  in  coelis,  et,  quaecua- 


lissel.  Gommota  ex  his  principis  bile,  quod 
le  pontificatu  ejus  summo  celebrabat  sludio, 
im,  et  pene  omissum  :  unde  egregia  mens  ejus 
rexit  laetitia,  sperans  se  omni  prffilationis  de- 
um  muner^,  et  in  solitariam  vitam  transferen- 
Jam  enim  abbatiffl  dato  baculo  decesserat  per 
imagensem  archiepiscopum  Willielmum  abso- 
.  8olebatque  tunc,  et  sspe  proGteri,  quod  ad 
m  prslalionem  valeret,  nisi  ad  prioratum  claa- 
;[aia  et  gauderet  otio,  et  aliis  laboribus  impar, 
aro  ad  benedicendum  promptam  haberet.  Ve- 
amen  multo  fluente  tempore  omnium  querelis 
irbatuSy  quod  carentes  rectore  pessum  irent 


que  solveris  super  terram,  erunt  soluta,  et  in  cqb« 
lis  (Malth,  xvi),  w  et  communiter  omnibus :  «  Qui 
fos  audit,  me  audit,  et  qui  vos  spernit,  me  spernit 
(Luc,  x).  »  Et  iterum  :  «  Qui  vos  tangit,  quasi  qui 
tangit  pupillam  oculi  mei  (Zach.  ii).  »  Porro  quid 
debeamus  regi,  alias  declarat :  «  Reddite  quffi  sunt 
Gffisaris,  Gaesari,  et  quffl  sunt  Dei,  Deo  (Malth, 
xxii).  »  Reddam  ergo  sine  offensa  in  his  qus  Dei 
sunt,  vicario  beati  Pctri  obedientiam  ;elin  bis  qu» 
terrenffi  dignitati  domini  mei  eompetunt,  fidele  au- 
xilium  ct  consilium  pro  poasemeo  non  subtraham. 
In  his  exsequendis  omnes  episcopi  Angliffi  pri* 
mati  suo  suCTragium  negarunt,  partes  agentes  mer- 


siffi,  vix  persuasit  ei,  ut  suscipiens  archiepi-  p  cenarii,  et  libertatis  profugi.  Et  quasi  parum  id 

».___      ________       _._  _      _  »_  1  1      J  •  vl  •  •  »  _1  •  ••  •  !_!__*._ _1» 


itum  consensu  suo  cunotorum  roboraret  desi- 
m.  Ingentibus  autem  promissis,  qu®  ipsas  one- 
t  auras,  efTusis,  quffl  hominem  illicerent,  tar- 
)m  impellerent^regaHa  pro  more  illius  temporis 
Q8  principi,  VII  Kal.  Octobris,  Gantuariffi  asse- 
ied  pridie  N.  Decembris  ab  omnibus  episcopis 
iffl  solemnia  episcopalia  suscepit :  fuitque  pro- 
ticon  ejus  :  c  Vocavit  multos,  et  misit  servum 
1  hora  coenffi  dicere  invitatis  ut  venirent,  quia 
ta  suA  omnia,et  coBperunt  omnes  simul  excu- 
(Luc,  xiv), »  nec  roulio  post  rex  mare  transiit. 
t  his  diebus  duo  competitores  Romani  preesu* 
,  Wibertus  et  Urbanus,  summi  ambo  et  prffl- 
;e8  viri,  neuterque  alteri  pro  persona  cedebat. 


esset,  omnem  ei  obedienliam,  el  subjectionem  ab- 
negaferunt.  Incentor  et  vexillifer  factionis  eral 
Willielmus  DunelmensisepiscopuSfbomo  importunffi 
facundiffi,  et  ambitionis  infestffi.  Qui  speraret  archi- 
epl&copatui  intrudi  Anselmo  depulso  :  ideoque  im- 
probius  insistebat  negotio,  promiseratque  regi  futa- 
rum  8ua  solertia,  ut  cederet  honori,  sponte  reddito 
annulo  et  baculo.  Sed  ventilabat  ingenium  adferso 
Deo,  cum  omnia  ejus,  et  csterorum  consiiia  longis 
ambagibus  volutala  uno  contudit  responso :  Si  quis 
essety  qui  probare  presumeret,  quod  ideo  fidem  ter- 
reno  negarel  regi,  quia  appeliaret  vicarium  beati 
Petri,  esset  ipse  contra  paratus,  cui,  et  ubi  deberet, 
respondere.  Eo  mugis  illi  animis  labefactati,  majo- 


ensu  dubio  fluctuabat  Anglia,  in  Wioertum  ])  rem.quamopinabanturanimadverteruutviroinesse 


n  metu  regis  inclinatior.  Anselmus  Jamdudum 
nuro  in  papam  susceperat,  idque  rege  non  ab- 
,te  exccperat^  cum  ad  archiepiscopatum  elige- 
*.  Verumtamen  cum  ille  redisset  in  regnum, 
J8  moiiminis,  quo  medilatus  fuerat  fratrem  pro- 
a  spoliare,  adiit  eum  pontifex,  petiilque  iicen- 
Romam  eundi  pro  pallio  sumendo  a  papa  Ur- 

»0  dicto,  rex,  ut  semper  calori  pronus  erat, 
.8  causas  irarum  invenit :  excitatusque  in  ma- 
pronuntiavit,  non  rectam  eum  fidem,quam  sibi 
liserat,  posse  servare,  si  sua  sioe  licentia  Ur- 
imivei  quemlibel  papam  appellaret.Dilferendum 
l  frequentioremoonventum  respondit  Anselmus, 


prudentiam,quod  sciret  non  debere  archiepiscopum 
Ganluaris  Judioari,  nisi  in  consibtorio  apostolici. 
Ita  toto  acumine  limatorum  in  consiliia  virorum 
inaniter  adversus  eum,  cui  Deusaderat,  certabatur. 
Nam  qufficunque  dicenda  putassent,  inventa  statim 
ratione,  sicut  vehemenli  flitu  casses  araneorum 
dirumpebat ;  adeo  immotus  animo,  et  sollioitodinis 
vacuus,  ut  illis  in  partes  secedeniibus,  et  dicta  8ua 
huc  et  iiluc  ponderantibus,  ipse  sopori  ad  parietem 
reclinatus  iodulgerel.  Eodem  vultu  mente  incon- 
CUS8U8,  nec  ira  lurbulentus,  nec  metu  anxius,  tran- 
quiilitatem  animi,  et  ipse  fatebatur,  et  faciei  prs- 
tendebat  hilaritas.  Surrectum  ergo  in  olamores  et 
furias,  Dunelmensi  episoopo  palam  pronantiante  ] 


1487 


WILLELMI  MALMESBUBISNSIS  MONACHI 


1488 


eum  qoi  ralione  non  possil  compesci,  debere  vi  op-  A 
primi.   Reciamatum  esl  a  proceribus,  qui  multo 
magis  quam  episcopi,  ab  injuriis  archiepipcopi  tem- 
perandum  censebanl.  Denique  jussi  ut  ei  subjectio- 
nem  abnegarent,  prorsus  refularunt,  dicentes  se 
Ghristianos  esse,  neo  velle  in  aliquo  archiepiscopi 
8Di  voluntati  resultare.  Id  rex  quamvis  moleste  tu- 
lisset,  formidine  tamen  majoris  lumultus,  iram  in- 
tra  fauces  repressit.  Tum  quoniam  sponsio  episco- 
porum  non  bene  processerat,  in  eorum  reclinalur 
consilium,  volens  ut  Anselmus  privatus  baculo  et 
annulo  pelteretur  regno.  Sed  cum  id  vi  nequiret 
oblinere,  et  illij,  se  quidem  Anglia  codere,  scd  in- 
signia,  et  nomen  non  reddere  proflteretur,  dilata 
omnia  cum  bona  pace  ab  Idibus  Mariii,  quae  tunc 
erant,  ad  Octafas  Pentecosles.  Hoc  illi  jam  vacatio-  B 
nem  meditanti,  cum  proceres  renuntiassent,  pro- 
duclo  suspirio  gemebundus  retulit :  Quanquam  ex 
prsteritis  futura  non  nesciam,  tamen  ne  omnia  meo 
videar  urgere  arbitrio,  pacem  ampleclor,  quantum 
mea  refert,  ab  ea  non  devialurus.  Qui  violator  paois 
exstiteril,  ipse,  quantum  ad  Deum  est,  ? ideret.  Neo 
fortuitum  dictum  viri  a  veritate  decidit.  Nam  ante 
praeQnitum  tempus  multaei  impacta  contraria,  ca- 
merariuB  ejas  ad  pGsnam  ante  oculos  ejus  abreptus, 
quidam,  quorum  condiliis  potissimum  innitebatur, 
ulira  mare  fugati.  Arguta  malignitatis  consilia,  ad 
ejus  bonorisdetrimentum  excogltata,  et  ad  rem  de- 
ducta.  Nantii  duo,  singulares  versutiarum  artiflces 
ipso  ignorante,  et  nihii  minus  suspicante  Romam 
missi,  ut  expiorato  urbis  statu  agerent  apud  papam,  G 
ut  pallium  regi  mitteret  tradendum  cui  liberet. 
Strenue  illi,  et  impigre,  qua  jussi  fuerant  exsecuti, 
Albanensem  episcopum  Walterum  ex  praecepto  Ur- 
bani  papas  Angliam  adducunt.  Is  Dofris  appulsus, 
olam  Anselmo  curiam  venit,  ingentibusque  promis- 
sisanimumWillieimi  sitientemexpievit.Si  Urbanus 
in  Anglia  reciperetur  ad  papam,  fore  ut  quaecunque 
rex  petenda  existimassel,  ille  privilegio  sedis  apo- 
stoiicse  roboraret. Gaeterum  ad  causam  archiepiscopi 
nihil  suiTragii^  nisi  quod  rogatusut  eum  expelleret, 
impossibile  factu  respondit,  ut  vir  celebratissimfle 
aanctitatis,  et  Bcientiffi,  et  in  presulatum  intro* 
ductas  legiiime,  deturbaretur,   nullius  obnoxius 
culpae.  Continuo  igitur  edictum  per  provinciam  pro*  ^ 
mulgatur,  Urbanum   apostolicum   debere  dici  et 
credi.  Eo  audilo  mirari  Anseimus,  cam  ecce  fre- 
quentes  episcopi  ad  eum  missi  venerunt :  perlenta- 
toque  sensim  homine,  ulrum  ad  redimendam  regis 
amicitiam  esset  infractior,  cum  nihilo  matatum 
experirentur,  quod  latebat  aperuere.  Dominum  re- 
gem  sua  opera  et  impensa  pQlIium  a  Roma  me- 
ruisse,  suoque  iabore  transegisse  negotium,  quod 
illi  constaret  multis  marcis.  Par  esse  ut  lanlo  prin- 
cipis  beneflcio,  digoo  respondeat  muneris  officio. 
Ingemuit  ille  doli  macbinam  in  effectum  deductami 
dicta  episcoporum  largis  suspiriis  excipiens,  nega- 
vitque  se  qaidquampropterhoc  daturum,quiaparvi 
«stimaret  beneflcium,cujusamplitudinemip8itanti 


penderent.  Per  hoc  rex  edootus  nallo  modo  mentis 
ejus  robur  enervari  posse,  ut  in  ainicitiam  suan 
cederet,  salva  dignitatis  sus  magnanimitate  ultro 
eam  expetiit  et  iinpetravit.  Dataque  ei  publice  po- 
testate,  ut  per  totum  regnum  primatus  sui  joi 
exerceret  libere,  dies  preflxa,  qua  Aibanensia  epi- 
scopus  cum  pallio  Gantuariam  veniret,  venienti,  et 
sacrum  insigne  in  vase  argenteo  deferenti  vulgo 
applausum,  ab  arcbiepiscopo  nudipede,  sed  sacer- 
dotalibus  vestimentis  induto  occursum.  Inde  super 
altare  Domioi  Salvatoris  pallium  assumptum  sacra- 
tus  pontifex  beatis  humeris  coroposuit,  et  ad  diviot 
coiebranda  processit :  erat  tunc  dies  Dominica,  ir 
Idus  Junii,fuitque  nonnullis  iogenti  miracuio,qaod 
idem  evaogelium  illa  die  occurrit,  quod  ante  pro- 
gnosticon  ejus  fuerat :  «  Homo  quidam  fecit  coenam 
magnam,  et  vocavit  multos,  et  misit  servos  buoi 
hora  coenffi,  etc.  [Luc.  xiv).  » 

Ita  concordia  inita,  et  rege  ultra   mare  pro- 
fecio,  sereoa  pacis  traoquillitas  toto  illo  anno  ab 
animo  Anselmi   curas  depulit,  et   bonorum  ho- 
minum  levavit  solliciludines.  Sed  posteriori  tem- 
pore  Willielmo  reverso   rursus   tempeatas  ioto* 
nuit,  rursas  procella  odiorum  inhorruit.  Enimvero 
iiie  felici  Istus  eventu,  statim  in  Walensea  conteo- 
dit.  Nam  maxiroa  Dei  gratia  omoibus  ejus  conatibu 
occurrente,  ita  in  omnibus  usus  est  plaoido  allusa 
fortuns,  ut  videretur  cum  eo  Deus  beneficiis  ee^ 
tare.  Si  pugnam  adoriretar,  opimas  manubias  ref^ 
rebat;  si  pelago  impacato  navigare  volebat,  statioi 
venti  furorem  ponerent.  Videbat  h«c  Anselmus,  et 
aggaudebat,  sperans  illum  propter  tam  affluenteiB 
gratiam  quandoque  liberam  facere  ecclesiam.  Quo- 
circa  de  Gualensi  expeditione  reversum  meditalMi- 
tur  leoiter  aggredi,  sed  prsvenit  ille  conviciis  per 
nuntium  exagitando  archiepi8Copum,cau8atusmiU- 
tum,  quos  in  hostem  miserat,  paucitatem  et  iner- 
tiam. 

Quo  allato  spes  omnis  emendationis  apod  Ansel- 
mum  obtorpuit.DimiBit  igitur  nuntium  reaponsione 
vacuum,  ne  reciprocis  relatibas  Jurgiorom  campos 
aperiretur.  Saeviebat,  credo,  instinctu  diaboli  contra 
pontiflcem  fortuna;  parabanturqoe  in  proximaxn 
curiam  contra  eum  machinamenta.  Quse  omnia  pe« 
tendo  licentiam  eundi  Romam  quassavit  et  depuiit; 
cumpriasmuitismoliminibusvoluntatemejossoper 
ecclesiarum  statum  attentaBset.  Quocircahsec  com- 
manicaturus  cum  papa,  rogavit«  at  dixi,  licentiam 
pergendi  Romam ,  bis  terque  frustra . « Intelligo  enim, 
aiebat  rex,  liccntiam  interdicendam,  cum  eum  nalio 
gravi  peccato  sciam  onerari,  cujus  a  Homa  petat 
absolutionem,  nec  egere  illius  loci  consilio,  cumei 
nuIIiuB  Bcientiffl  desit  copia.  Magis  cerle  dixerim, 
Urbanum  Anselmi  cedere  Bapientiae^  qoam  Ansd- 
mum  Urbano  indigcre.  Quod  si  pertinacius  cceptis 
institerit,  omnem  archiepiscopatumin  meomfiseam 
redigam.  Transgreditur  enim  promisBa  soa»  qoibos 
fidem  8uam  astrinxit  omnes  coneoetadinas  serva* 
turum  regni  mei.  Insolitom  eet  qoippe  mihii  at 


DE  GESTIS  PONTIP.  AN6L.  —  LIB.  I. 


1490 


im  procerum  meorom  eat  Romam,  nisi  meo 
nom  roi89U.  Ideo  veljoretmihisenunquam 
)sproqQalibet  oppres8ionc[a/.,  impressione] 
apostolicam  appellaturum,  vel  evacuetre- 
Eflec,  inquit,  vos  fideles  mei  dicite  sibi,  et  si 
is  eum  veile  desistere  itinere,  tuoc  vigorem 
9  Judicii  experiatur,  quod  me  toties  inquie* 
n  limueril  dere,  quam  ad  summam  perdu- 
Jit.  Gontra  haeo  per  nuntios  Anseimusagen- 
on  ratus,  ipse  ad  regem  ingressus,  pro  more 
illius  assedit,  habuitque  orationem  ad  hanc 
;iam:  •  Quod  dicismenondebereireRomam, 
^ravi  peccato  carearo,  et  scienlia  affluam, 
18  ueutrom  pro  vero  arrogem,  tamen  Dei 
ommitto  examinanda.  Quod  dicis  me  promi- 
it  consuetudines  tuas  servarem,  ampiector, 
ditiones  requiro  :  cum  exceptione  enim  dixi 
i^aturum  illas  duntaxat,  que  legibus  Dei  con- 
)»,  cum  honestale  essent  constitute.  Quod 
le  fidem  excedere,  quod  praevaricatis  con- 
nibus  toiB  sedem  appelloapo8toIicam,cu8to- 
iverentia  principatus  tui,  non  veruro  esset, 
diceret  [a/.,  non  vernm  esse  aller  diceretj : 
tem  enim,  quam  tibi,  rex,  debeo,  ex  Doi  fide 
cujus  vicarius  est  sanctus  Petrus,  cujus 
appKJIo.  Quod  dicis,  debere  me  Jurare,  ne 
9  pro  quaviscausaRomam  appeliem,publice 
lio,  quod  Ghristianus  princeps  ab  arcbiepi- 
luo  tale  sacramentum  exigit  iojusle.  Sienim 
n  Pelrem  jurejurando  abjurarem,  negarem 
im.  Quando  vero  ulla  re  Ghrislum  negavero, 
t)i  de  petitffi  licentise  peccalo  satisfacere  non 
)  :  forsitan  autem  me  discedente  procurabit 
t  non  diu  res  ecclesiastics,  sicut  minariS| 
nuientur  compendiis.  Obstrepuntdicenli  rex 
reres,  illud  mazime  objurgantes,  nunquam 
uetudinibus  servandis  meniionemDeifuisse, 
lesti  recti. » 

ille  comi  vultu,  et  pene  in  risum  resoluto 
ec  verba  eadem  :  «  Papae  I  Si  nec  Dei,  nec 
linis  roentio,  ut  dicis,  facta  fuit,  cujus  iunc? 
ib  omni  Ghristiano  icges,  vel  consuetudines 
et  tueri,  quse  Deo,  et  rectitudini  noscuntur 
ntrariae.»  Hoc  illi  dicto  quasi  malleo  frontes 
mtes  repercul8i,demi88ione  capitum,etvoci8 
I  injustitiam  suam  testati  sunt.  Nihil  enim 
batur,  Hcd  quandocunque  illi  succlamarent, 
rursus  ad  caput  sententiffi  impermotus  re- 
itur;verumtamen  non  continuitrexanimum, 
udeles  minas  intorqoens,  diceret,  non  illum 
am  de  regno  suo  exportaturum.  At  ille  impa- 
(c  Pede8,inquil,et  nudus  pergani ;  si  equita- 
leasetvestes  vestrum  esse  quisafnrmaverit.» 
principemdicii,etruborecinctu8ora : «  Non 
[uit,  volo,  sed  undecimo  abhinc  die,  cnm  ad 
veneris,  nuntio  meo  in  portandis  vel  dimil- 
parebis.»  Irasceretur  alinSySed  Anselmus  im- 
»al08  manens  benedictionem  suam  regi  non 
ti  obtulit,  prffilocutns  molestese  quidem,  et 


A  ngre  iram  regiam  ferre ;  sed  si  dignaretur  intelli- 
gere,  ad  commodum  ejus  anims  viam  inchoatam 
speclare.  Subterfugerunt  hoc  negotium,  sicut  et 
prius  episcopi ;  quos  cum  ille  de  suffragio  conve- 
nisset,  responderunt  ilium  et  religiosom  et  sapien- 
tem  esse.  Pro  sapientia  consilio  eorum  non  indi- 
gere;  sed  quid  faciendum  sit,  optime  scire  ;  pro 
sanctitate  incunctanter  bonum  exsequi  velle  et 
posse ;  sed  adversum  dominom  suum  non  posse  as- 
surgere,  cujus  gratia  carere  nollent  pro  honoribus, 
et  parentibus  suis,  quos  diligerent.  Ille  qui  esset 
omnis  labis  mundanffi,  et  cupiditati8immunis,rem 
Dei,  ut  CQBperat,  persequeretur,  habiturus  episco- 
porum  volunlatem  tacitam,  cffiterum  vocis  opem 
nullam.  Quanquam  si  qua  fldes,  si  quis  aditus  me- 

^  iiori  oonsilio  esset,  prffistaret  domi  dulce  confovere 
otium,  quam  patria  et  honoribus  extorrem  tanto 
indulgere  labori.  Ita  omnes  discessere,  solieque 
duobus  pmnitentiam,  antequam  mare  transiret,  pe- 
tontibus  benignus  ignovit.  Eorum  nomina  fuerunt 
Osmer,  Salesberiensis  [al.,  Schireburnensis],  et  Ro- 
bertus  Herefordeosis.  Una  ergo  die  Gantuariffi  com- 
moratus,  peram  et  baculuro,  solatia,  et  indiciaiti- 
neris  pro  coosuetudine  assompsit.  Inde  Doveram 
veniens,  xv  diebus  propter  inclementiam  venti,  ibi 
contra  votum  retentus  erat.  Quo  epatio  nuntius»  ot 
dicebaiur,  a  rege  missus  contuberoioque  et  convi- 
vioejusindefesse  potitus  causam  adventussecretam 
tenuit.  Sed  cum  Jam  prosperilas  flatuum  naves  vo- 

G  caretin  altum,  ille  exprccepto  regis  omnesbolgias 
et  manticas  eflerri  coram,  et  expilari  imperavit. 
Grudele  et  miserabile  spectaculum,  primatem  An- 
gliffi,  caput  totius  religionis  et  sapientiffl,  prsdonis 
more  exagitari.  Sed  cum  solummodo  necessaria 
supellex,  et  nihil  pecuniarum  inveniretur,  ille  qui 
venerat  facti,  quod  invitus  feceral,  pcsnitene,  abire 
permisit  indemnem.  Solutas  naves  Notus  provexit 
in  salum,  primo  quidem  segniter,  adeo  ut  retorto 
flamine  relro  viderenlur  Angliam  adnare.  Quod 
cum  pre  dolore  cordis  siccis  oculis  nequiret  pater 
videre,  elevatis  in  altum  roaoibus  auxilium  coslo 
detraxil,  venti  enim  placatis  animia  constraverunt 
squora,  et  versus  Flandriam  intenderunt  carbasa : 
ita  naves  flatu  secundo  sulcantes  mare,  non  multo 

D  postWithsandum  appulere.  Primum  hospitiumilli 
cum  monachiH  sancti  Bertini  fuit;  Cffitera  favor 
administravit,  omnibus  certatim  eum  episcopia  et 
abbatibus  invitantibus,  et  invitum  etiam  detrahen- 
tibus.  Ibat  fama  viri  pranuntia,  et  dulci  corda 
audientium  afflabat  aura.  Quocirca  quanto  amore 
omnium  susceptus,  quantis  offlciis  delinitue  sit, 
conanti  dicere  succumbit  sermo,  et  faliscil  oratio, 
mira  rerum  oonversione,  nt  honoratior  esset  in 
aliena  provincia  quam  fuerat  civis  in  patria,  archi- 
episcopns  in  Ecclesia. 

Ipse  Lngdunensis  archiepiscopuB  Hugo,  legatna 
apostolicui  in  Qallia,  magni  nominis,  et  polenti»» 
nec  religionis  egenus,  ubi  ad  eum  Lugdunum  iler 
advertere  audivit,  alacriter  occnrrit,  devpte  obse* 


1491 


WILLELMI  MALMESBURIBNSIS  HONAGHI 


140S 


culus   est.  Ejus  igilur  consilio  ibi   resedit,  tolius  A.  liltere  Willlelmo  regi  Angliffi ;  Jubelur  Anselmus 


causffi  indices  Romam  Urbano  apcstolico  mittens, 
valetudo  subitanea  flagitabat  otium  simul  et  con- 
silium.  Videbaiur  interim  Wibertinis  prsdonibus 
cedere,  ferebat  enimper  omnium  rumororavcnisse 
archiepiacopum  Cantuariensem  ab  Anglia,  Romam- 
que  tendere  ad  Urbanum  suffarcinatum  pecunia, 
magnum  esse  quod  secum  ferat  archiepiscopus 
Angli®,  qufe  sit  provincia  omnium  fertilissima. 
His  illi  animos  incensi  jam  tum  semitas  omnes 
obsederant,  angustias  locorum  oocupaverant,  ne 
qua  elaberetur.  iDgens  domino  suo  fore  commodum 
ei  prenderetur,  qui  Urbani  partium  propugnator 
esset.  Quare  passus  est  ardorcs  eorum  ad  tempus 
negata  prsda  languescere,  ut  se  opinione  deceptos 


onmibus  suis  revestiri.  Statim  enim  ut  iIIq  mare 
tran8icrat,archiepi8C0patum  totum  sus  ditionl  sab- 
sicrniy  et  quscunquo  ante  statuerat,  in  irritum  de- 
duci  jusserat.  Litterarum  responsumjubetur  archi- 
episcopus  circa  papam  operiri.  Sed  non  failaniinos 
diu  ibi  consistere,  quod  illius  urbis  aer  insalubrii 
esset  peregrinis.  Quocirca  cuidam  Joanni*  qui  olim 
Buus  monachus  apud  Beccum  fuieset,  sed  tum  ab 
Urbano  abbas  CGenobiiSanctiSalvatoris,  quodprope 
Telesinam  [al,,  Teselniam]  urbem  est,  InBtitatQii 
roganti  ccssit,  ul in  villa  sua  Sclavia  nomine,  estQm 
sstalis  vitaret.  Ea  villa  in  supremo  montis  vertica 
constiluta,  ideoque  hinc  inde  veniente  temperie 
refrigerata  prope  momontis  omnibus  pestiferi  nihil 


esse  credentep,  domum  redirent  :  boc  consilio  fru-  B  habel  spiriius.  Juvabal  itaque  Anselmum  captivitu 


ctumdetraxil  insidiantibus.etjam  redieral  nuntius 
praecipiens  ex  parte  apostolici,  ut  remota  omni  ex- 
cusatione  per  obedientiam  Romam  veoiret.Nescius 
ille  contraire  obedientise,  et  de  spe  misecordi» 
Dei  audentior  viam  invasit.  Nam  et  vigor  salutls 
refusus  audaciam  suggerebat,  et  citra  senium  viri- 
dis,  et  cruda  senectus  bene  adhuc  labores  patie- 
batur. 

Evasis  ergo  Alpibus  Romam  incolumis  venit, 
nulle  suorum  hominc,  vcl  jumento  dcsiderato;  uno 
tantum  in  toto  itinere  tentatus  discrimine,  quod 
tamen  fuit  euccessus  et  alimentum  gloris.  Dux  si- 
quidem  Burgundiffi  eadem,  qua  Wibertini  spe  ra- 
platus,  ad  eum  deprsdandum  inflatiore  spiritu  ani- 


sua,  videns  sibi  redditum,  quod  diu  desideraverat 
otium.  Quapropter  jamdudum  resides  animos  in 
Deum  excitans,  consummavitibi  librum  egregium, 
cojus  titulus  et  materia  est,  Cur  Detu  Aomo/omni- 
busquo  amori  et  honori  erat,  adeo  utRogerius,dQX 
Apulie,  apud  quem  rex  Anglie  illum  litteris  insi- 
muiandum  curaverat,  spreiis  naeniis  longe  alitar 
Bententiam  suam  in  viri  honorem  traosferret :  iUi 
villas,  ilii  castella,  illi  postremo  qusounque  plac»- 
rent,  offerens,  lantum  remaneotia  sua  lerram  saaffl 
beatitlcaret.  Cum  circa  papam  esset,  in  omnibos 
illi  Kecundus  in  processionibus,  in  stationibas  bt- 
bebatur ;  ad  eum  salutationes,  ad  eum  post  apos* 
tolicum  munera  commeabant.  Audiebatur  libeoter 


matuserat;  sedunotaotum  aspectu  ejusemollitus,  ^  ab  omnibus,  flebatque  quod  Jubebat,  eum  divinof 


omnem  exhalavit  superbiam,  resumpsit  humilita- 
tem.  Adeo  dulci  intuitu,  leni  facle,  placida  caoitie 
aspicientem  rapiebat,  ut  in  qQcmcunque  oculorum 
gratiam  injiceret,  statim  in  aroorem  sui  alliceret. 
Ita  cordis  tumor  duci  per  nebulonum  verba  conce- 
ptus  eo  viso  resedit.  Gontinuoque  pontiflcis  exce- 
ptus  osculo  benedictionem  ultro  expetiit :  advocalo- 
que  uno  ex  magnatibus  suis  (slipalus  enim  muitis, 
cum  maximo  venerat  tumultu),  precepit  ut  eum 
secure  per  terram  suam  deduceret :  et  non  minus 
ei  quam  sibi  ubique  serviri  faceret.  FoBderata  ergo 
amicitia  discedit,  sfflpius  contra  maledlcos  infren- 
dens  et  ingeminans  eis  odium  Dei,  qui  sibi  persua- 


intonaret  sermones.  Quod  maxim»  sibi  delectatioDi 
erat,  fructum  scienliaa  pronuntians  esse,  ei  cqb 
bene  dicas,  alius  de  doctrina  tua  profectum  beas 
vivendi  accipiat ;  ferebatur  ergo  magna  cupiditate, 
ut  archiepiscopatus  deposito  fasce  Deo  posset  int»- 
dere.  Quod  cum  ab  apostolico  obnixe  postularet, 
renuit  prorsus  :  «  Imo,  inquit,  per  obedientiam  jo- 
beo,  ut  ubicunque  sis,  nomen  et  honorem  Gaotiu- 
riensis  archiepiscopi  non  deponas.  Delicatt  roilitis 
est  ante  bellum  fugere  :  nec  est  religiosi  et  con- 
stantis  animi  citra  ullam  issionem  minis  tantQD 
et  terroribus  cedere.  »  Tum  ille  :  «  Obedientiao, 
Pater,  non  refugio,  nec  piagas,  quia  et  morteffl 


sissent,  ut  persequeretur  Dei  angelum.  Anselmus  |x  ipsam  pro  Deo  non  borreo,  nisi  forte  animus  meQS 


ergo  securus,  Gluniacum,  mox  utdiii,  Lugdunum, 
inde  Romam  pervenit. 

Quem  aposlolicus  magniflce  suscipiens  coram 
senatu  amplissimis  iaudibus  extulit.  Illumesse  to- 
tius  Latinitatis  magistrum,  in  disciplinis  liberalibus, 
in  religione  parem  non  invenirent ;  contumelias 
multas  pro  fldelitate  Romana  passum,  tandem  per 
plenas  periculis  et  mortibus  vias  ad  se  venisse, 
flagitare  a  se  sufl*ragium,  cujus  ipse  magis  egeret 
consilio.  Talia  Urbanus  jactabat ;  sed  Anselmus 
pudore  caput  demissus  silentium  premebal,  sed  ubi 
summus  pontifex  laudum  flnem  fecit,  ille  data  copia 
causam  suamomnem  veraciler  aliegavit.  Pollicetur 
prfflsul,  pariterque   senatus   auxilium  ;  scribuntur 


mihi  menliatur.  Sed  quid,  inquit,  ibi  faciam,  abi 
non  solum  vacillat,  sed  Jam  omnis  oppressa  eit 
justitia?  ubi  sufTraganei  mei  partesboni  non  modo 
propter  timorem  non  adjuvant,  verum  et  propier 
favorem  impugnant?  —  De  his,  respondit  papi, 
et  talibus,  gestis  animus  in  consilio  apud  Baraa 
agere,  ubi  ct  preesentiam  tuam  volo,  et  auxilioB 
desidero.  »  Ul  ergo  ventum  ad  concilium  apo- 
stolicus  ante  corpus  sancti  Nicolai  constratof 
tapetibus,etpalliis,ipse  casula  cum  pallio  amictof 
tribunal  ascendil :  cffiteri  cum  cappis  aedebant,  om- 
nibus  ergo  suum  locum  ex  antiquo  yindicantibuSi 
Anselmus  humilitate  summus,  quo  poterat  assedit 
Excideratanimosummipontificisiogrnenletamultii 


1493 


DB  QBSTIS  PONTIP.  ANGL-  —  UB.  I. 


1494 


ut  ei  locum  delegaret.  Sed  errorlB  admoaitus  est, 
questionis  necessitate  a  Gracis  proposita,  probare 
volentibus,  Spiritum  saoctum  doq  nisi  aPatre  pro- 
cedere,  hanc  ergo  questionem  dum  ezpedire  ten- 
tans,  magis  invoiveret,  Grscis  contra  non  impro- 
babiiiter  occurrentibus,  Anselmi  recordatus  excia- 
mal,  vividffi  vocis  tonitruum^  sdis  capacilas,  et 
turba  muitiplicitas  ingemioant :  «  Paler  et  magi- 
ster  Aoselme,  Anglorum  archiepiscope,  ubi  es  ?  » 
Ilie  ubi  se  vocari  audivit,  in  pedes  conslitit.  Quem 
apostolicus  eompellans :  «  Nunc,  inquit,  magister, 
opus  est  scientia,  opus  eioquenliaB  tus  opera ;  veni, 
ascende  huc,  et  defende  matrem  tuam  Ecciesiam, 
quam  Grsci  iabefaotare  conaotur,  succurro  ergo, 
quasi  a  Deo  huc  missus.  »  Gontinuo  cuncli  astantes 
et  assidentes  ocalos  et  ora  in  eum  cooversi,  per- 
cunctari  quis  esset,  adnitentibusque  prozirois  ad 
consepsum  apostolici  levatus,  sedere  Jussus  Juzta 
Romanum  archidiaconom,  cui  ante  papam  sedere 
moris  est:  «  Includamus,  inquit,  hunc  in  orbe 
nostro,qua8i  aiterius  orbis  papam.  »  Nec  moranti- 
bus  omnibus  ezposuit  palam  qui  genus,  unde  domo, 
cnjus  scienlis,  cujus  racundis,  quam  religiosus, 
quanta  pro  fldelitate  Homans  sedis  passus  esset. 
Dilatusque  in  posteram  die  qusstionis  tractatus, 
quamvisAnselmusstaiim  respondere  non  dubitaret. 
Sed  sequenti  die  solito  maturius  C(stu  coacto  pro- 
motus  in  editum,  ita  pertractavit  qusstionis  latera, 
ita  penetravit  et  enubilavit  intima,  ut  Latini  cla- 
more  testarentur  gaudium,  Grsci  de  se  prsberi 
dolerent  ridirulum :  nullus  porro  inops,  et  inanis 
scienti»  discederet.  Sensus  illius  sermonis  proce- 
dente  tempore  luculenter  digessitin  libro  De  pro- 
cessione  Spiritus  sancti  facto.  Tunc  vero  ubi  ver- 
bum  absolvit,  omnes  in  eum  oculos  et  ora  conversi« 
hic  iaudare  fldem,  ille  scientiam,  omnes  eloquen- 
tiam.  Sedato  fragore,  quem  iaus  ejus  suscitaverat, 
intendens  in  eum  summus  pontifez,  ait :  «  Bene- 
diotum  sit  cor  tuum,  et  spiritus  tuus,  el  os,  et  sermo 
oris  tui  benedictus.  i  Nec  mora,  cum  consensu  om- 
nium  roboratus  in  aiiter  sentientes  fulmen  ezcom- 
municationisintorsisset,  ventilarideregeAnglorum 
sermo  cospit.  Proferuntur  in  medinm  scelera  dictu 
horrenda,  adjicitur  contemptui  humano  coBlestis 
injuria,  quod  scilicet,  bis  terque  admonilus  nihil 
correctioois  ezhibuerit.  Quocirca  oum  sufiragio  et 
olamore  omnium  papa  ad  ezcommunicandum  Jam 
paratus  esset,  Anselmus  geoibus  afTbsus  ejus,  orat 
dilationem^  et  viz  impeirat.  Qus  res  non  medio- 
crem  si  apud  cunctos  videntes  peperit  gratiam: 
eo  quod  ostensione  vers  sanctitatis  vicissel  fams 
su»  gloriam.  Quam  pulohrum  erat,  ut  illi  oraret 
veniam  a  quo  tantam  exceperat  contumeliam ! 

Papa  Romam  regresso,  comitatuique  ejus  adhs- 
rente  Anselmo,  supervenit  nuntius  a  rege  directus, 
qui  allegationes  Aoseimi  enervarel,  objecta  crimina 
dilueret.  Quanquam  omnem  verecundiam  projece- 
rat,  in  immensum  elatus,  non  muitum  curaret, 
quid  de  se  diceretur.  Legati  hoc  foit  verbum  ad  pa- 


A  pftm  coram  arohiepiscopo:  «  Miratur  dominus  meus 
our  tibi  vei  in  mentem  venerit,  ut  Anselmum  Jnberes 
resarsiri,  cum  illud  ei  incunctanter  prsdizerit,  si 
sine  permissu  suo  egrederetur  Angliam.  —  Aocusat, 
inquit  apostolious,  eum  de  alia  re?  —  Noui  ait.  — 
Et  pro  hoo  arripuisti,  ait,  tantum  laborem  huc  ve- 
niendi,  ut  diceres  primatem  ideo  rebus  suis  omni- 
bus  ezspoliatum,  quod  apostolicumappellavit  Judi- 
cium  ?  Si  ergo  amas  dominum  tuum,  matara 
reditum,  et  dic  ei  ut  si  non  vult  ezcommunicari, 
cito  eum  faciat  omnibus  suis  investiri.  Et  ne  te  de 
termino  reddam  suspensum,  lertia  hebdomada  post 
Paschaad  conoilium  in  hHC  urbe  ceiebrandum  affer 
responsum  :  certe  pulsator  jam  ezcommunicatus 
esset,  nisi  pulsatus  intercessisset.  »  Perculsus  ille 

B  lam  insperato  responso,  mysterium  domini  sui  se 
illi  secreto  communicaturum  respoodit.  Ardebat 
enim  aliquid  etficere,  ut  ampliorem  iocaret  apud 
regem  amicitiam.  Itaque  arte,  qua  peritus  erat,  ne- 
gotium  conficiens,  singulos  arobiendo  muneribus  et 
pollicitationibus,  regi  terminum  ad  festum  Sancti 
Micbaelis  obtinuit.  Gunctatus  est  multum  ad  id 
concedendum  Urbanus,  quod  luctarentur  in  ejus 
animo,  Anselmi  religio,  et  munerum  oblatio,  sed 
prsvaluit  tandem  pecunia.  Ilane  oronia  superat, 
omnia  deprimit  numrous?  Indignum  factum,  ot 
pectori  tanti  viri,  Urbani  dico,  vilesceret  faros 
cura,  Dei  respectus  cederet,  et  pecunia  Justitiam 
prsverteret.  Visum  ergb  est  Anselroo,  circa  tam 
venalem   hominem  ezspectationem   non  perdere, 

^  sed  Logdunum  remeare.  8ed  enim  licentiam  impe- 
trare  non  potult,  retinente  papa,  ut  invidiam  facti 
aliquo  levaret  solatio.  Fecit  igitur  eum  manero 
secum,  usqne  ad  concilium  in  patriarcbio,  deditque 
ei  domum  Juro  hospitii  perpetuo :  crebroqne  ad 
eum  veniens  Joca  et  seria  cum  eo  transigebat,  ut 
unam  curiam  non  duorum  diceres.  Jamque  aderat 
teropus  concilii,  omnibusque  episcopis  Gallicanis 
scdes  suas  agnoscentibus  nulloque  recordante  ali- 
quem  Gantuariensem  archiepiscopum  concilio  Ro- 
mano  interfuisse,  posila  est  ei  sedes  in  corona,  ut 
antea  dixi,  et  in  slernum  Jus  sibi,  et  successoribus 
suis  transoripta.  In  ecolesia  Sancti  Petri  erat  conoi- 
lium, ingens  strepitus  astantium,  muitus concursus 

n  venientium.  Ideoque  cum  decreta  minus  audirent, 
prscipit  papa  Reingerio  Luoensi  episcopo,  ut  voeali 
sonoritate  cuncta  enuntiaret  in  vulgus.  Assurgil  ille 
imperato  muneri,  nec  clamor  incosptus  frustrabatnr 
hiantem  ;  sed  eliam  longe  positorum  pulsabat  et 
penetrabat  auditum.  Multaque  parte  decretorum 
edisserta,  repente  quasi  animo  ezcussus,  aliena,  et 
qus  a  negotio  dissidere  videbantur,  verba  intuiit : 
«  Sed  vs  I  quid  faciemus  ?  prsceptis  subditos  one* 
ramus,  et  auzilium  a  nobis  qusrentibDS  nullum 
afferimus.  Dolet  hinc,  et  conqueritur  totua  mnndus, 
quod  caput  omnium  membris  suis  non  conqueritnr. 
Ecce  quidam  inter  nos  modeste  sedet  et  taoite,  cofjus 
silentium  claroor  magnus  est  apud  Deum,  qui  jam 
secundo  anno  apostolics  eedis  vigorem  opperiens, 


1495 


WILLELMI  HALMESBURIENSIS  MONACHI 


1486 


deiomnibas  suis  iojoste  ablatis  quid  qafleso,  excepil 
auxilii  ?  Aaselmus  eat,  de  qao  dico,  arobiepiscopua 
Angliad.  »  Haec  dicens,  virgaB  quam  tenebat,  graW 
ad  pavimenlum  iliisione,  indignitatem  rei  exagge- 
rare  visus  est.  Hic  papa  in  eum  tendens  : «  Absiste, 
inquil,  moveri,  frater  Reingeri,  procurabitur  buic 
rei  correctio.  »  At  Reingerius  fervore  spiritua 
actus,  cum  dixiseet :  « Ita  expedit,  aut  Justum  judi- 
eem  ree  non  transibit,  nrursusinlerruptam  seriem 
decretorum  contexuit.  Horum  diotorum  slupor  affecit 
Anselmum,  cum  scirel  nec  suorum,  nec  euis  quere- 
lis  Reingerium  ad  bsBC  commemoranda  inductum 
fuisse.  In  boc  concilio  papa  cum  omnibus  senten- 
tiam  excommonicationis  vibravit  in  laicos  inveeti- 
tores  ecclesiarua)^  et  inveBlitos  a  iaicis,  et  in  taliter 
inveBtitOB  coneecrantes,  et  in  illos,  qui  pro  eccle- 
siaslicia  bonoribua  laicorum  homioes  Gnnt. 

Posterodiecoociliiarchiepisoopusiterretrogradum 
composuit:pIurimisque  laborum  Jactatus  periculis, 
per  montuosa  et  saltuosa  loca  Lugdunum  contendit. 
Neque  enim  rectum  tramitem  tenere  potuit,  quod 
ferebatur  Wiberlus  pictore  Romam  misso  imaginem 
eju8  in  tabula  pingi  feci8se«  ut  quocunque  ae  habila 
efGgiaret,  non  laterel.  Lugdunum  ergo  perveniena, 
aolitam  benignilatem  Hugonis  expertus  est,  ut  pro- 
priuslocidominus,  non  ut  peregrinus.  Omniumjua 
intua  et  foris  antistee  non  roganti  obtnlit^  et  ut 
▼eilet  coegit,  primatum  in  coneeasu,  amorem  in 
occnitOy  reverentiam  in  publico,  ofGcium  in  omni- 
bu8.  Soiari  curas,  partiri  vel  potius  totos  exponere 
hcnores,  adeo  ut  miasaB  celebranli  aufrraganei  loco 
lerviret,  ubiounque  eermonem  facienti  ad  pedea 
aederet,  vir  magnanimua  et  constans,  qui  auderet 
opes  contemnere,  fortunam  provocare.  Fuit  igitur 
ibi  Pater  Anselmus  toto  tempore  quo  auperfuere 
UrbanuB,  et  Willielmua.  Nec  mullo  post  utrumque 
fata  rapuere.  Audita  morte  regis  fudit  lacrymas 
Anselmua,  amoris  indioes,  pietatia  interpretes,  con- 
tinuoque  a  novo  rege  Henrico  invitatus,  Angliam 
adventa  suo  dignatus  est,  ubi  eliam  proceres,  qui  a 
Gde  deGciebant,  sepe  ex  voluntate  regia  conveniens 
muitos  ad  rectum  invitavit.Timebant  conscii  cflBteri, 
libera  fronte  et  vuidia  luminibus  in  eum  intenti 
etiam  acclamabant  dicenti.  Postremo  com  jam  Ro« 
bertus  fraler  regis  appulisset,  et  multi  discessionem 
facere  meditarentur,  loto  exercilu  circumstante 
locum  editiorem  ascendens  verba  fecit  ad  populum. 
Qdo  quasi  classico  excitata  agmina  elaiis  vocibus 
bona  regi,  et  Gdem  promiserunt,  ai  malorum  aub 
Willielmo  juniore  inslitutorum  remiaaam  faceret, 
ai  bonaa  legea  sanciret.  Horum  ille  faciendorum 
omnibns  Anselmum  vadem  obtulil,  et  Gdem  in 
roanu  dedit.  Ita  omnes  ferventiore  spirilu  in  regis 
Gdem  animati  sunt,  ut  ai  oporteret  conspiratis 
animis,  et  devolis  dextris  in  ferrum  pro  rege  rue- 
rent.  Quo  vulgato  Roberlus,  qui  magis  aliorum  per- 
fidia,  quam  sua  Gdena  industria,  venerat,  deslitit 
preiio,  deacivit  a  negotio :  et  qui  spe  regnum  prs* 
aumpserat,  obviis  manibus  pacem  amplexus  in  fra- 


\ternaB  neceasitudiniB  amorem  libenter  aceorrit. 
Verumtamen  cum  rexmore  antecesaoram  auoram 
ab  archiepiacopo  bominium  interrogaret,  et  ille  pro 
excommunicatione  Roma  faota  dilTerrety  OQissi  Ro- 
mam  ab  utraque  parte  nuntii.  Jubetur  regi  interim 
hominium  facere,  vel  absoiatis  moraram  nezibQs 
regno  excedere.  Quin  potius,  reepondit  iile,  inspi- 
ciantur  apostolica  litters,et  quod  lenor  earam  eon- 
tinet,  Gat.  Redierant  enim  jam  Roma  nantiit  et  easso 
labore,  semitam  triverant,  qaod  Paschalis  papa  sea- 
ten  tia  antecesaoris  sui  in?  icto  rol>ore  laebalar. «  Quid 
ad  me  de  litterie  apostolici,  ait  rex  ?  Jura  regni  mei 
noloamittere.»  Procedenteincontentionem  sermone, 
asaeruit  Anselmua  terram  se  non  exiturano,  sed  ad 
Buam  iturum  Ecolesiam,  considerataramqae  qois 

B  sibi,  vel  suis  inferret  vioientiam :  ita  tnnc  diaoesaom, 
sed  posterioribus  diebua  noolliorea  ex  parte  regis 
virum  convenere  litters,  al  pacato  animo  euria 
presentiam  suam  exhiberet,  futururo,  ut  habiio 
inter  ae  colloquio,  omnia  sopiretur  contentio.  Non 
negal  ille  adventum,  si  forte  Deaa  instincta  soo 
regalemcontigisaetanimnm.Rurauaigiturcommam 
edicto^  mittuntur  iegali  Romam,  qai  tam  durapr»- 
cepta  tentent  vel  lenire,  vel  resoindere,  ex  parte 
antistitis  Baldwinus,  et  Alexander  monachi  :  ex 
parte  regis,  Girardus  archiepiacopas  Eboracensis, 
Herebertus  Norwicensie,  Robertus  Ceatrenais  epi- 
acopi.Sed  priores  familiarisquoqaeoaosa  urgebat, 
Girardum   pro   adeptione  pallii,  Herebertum  pro 

p  rescisaione  privilegii  abbatis  Sancti  Edmundi,  qaod 
Baldwinus  abbas  ilii  coBnobio  per  Alexandmm  pa- 
pam  multia  laboribus  acquiaiverat.  Id  erat,  ut  abbu 
illius  loci  nec  epiacopo  Norwicenai,  in  cujua  paro- 
chia  esse  cognoacitur,  nec  uiii  alii,  niai  primati  Ao- 
glis  subjicialur.  Hoc  Herebertas  depeilere  inlendens, 
et  pergens,  ignoro  quo  inforlnnio  aocioa  relinqneos, 
et  devia  aecutua  prsdonum  manum  inourrit.  Sed, 
XL  marois  datia  servitutem  exuit,  libertatem  via 
recepit:  primo  per  omnem  (quod  dicitur)  sanetam 
jurare  compulsus  Gwidoni^lid  nomen  viroraptorom 
magiatro)  nibil  se  Rome  acturum,  quod  ad  domioi 
aui  Anselmi  arcbiepiacopi  spectaret  incommodnm. 
Datis  ergo  nummia,  raptim  socios  proaequebatar 
liberiore  otio,  quia  leviore  maraupio.  Gopjuncti 

n  corripiunt  viam,  papsque  obtutibns  preaenlati, 
quidquid  poterant  promissia  et  maneriboa  agunt,  ot 
regis  voluntatem  efTectui  mancipare  poasint^sed 
nequidquam :  stat  ille  inflexibilis,  noiena,  ai  dicebat, 
atatutn  sanctorum  Patrnm  enervare  pro  voluntate 
onius  bominis.  Nibil  ergo  iate  labor  profecit  ad 
aliud,  nisi  ut  lites  conaererentur  in  regno,  legatis 
inter  ae  dissidentibus.  Nam  rex  epiatolam  ab  episco- 
pia  aibi  aliatam,  quod  suevoluntati  refragari  vide- 
rat,  occulendam  putavit.  Gsleram  nnda  verba  foras 
exlulil«quibu8  ilii  pro  episcopaii  veritate  asaerebant 
apostolicum  regis  inveatituraa  SBqaanimitar  ferre, 
81  cstera  boni  principis  ofGcia  exaequeretur.  Ideo 
autem  noluisse  hsc  litteria  videre»  ne  aoeepla  oe- 
casione,  csteri  principes  in  eum  inolamaront.  Gon- 


1497 


DE  GESTIS  PONTIF.  ANGL.  -  LIB.  I. 


1498 


tramonachi  palam  olamitabantapostolicis  preceptis 
fraudem  innecticonquerentes.  Siquidem,et  epistola» 
quam  Anselmo  attulerant,  vulgo  jam  lectitabatur : 
in  qua  non  eoium  investituraa  non  concedere,  sed 
etiam  statuta  Urbani  pertinaciter  probabatur  Pa- 
Bchalis  urgere,  servandaque  monere.  Strepebat  igi- 
tur  omnis  aula  murmure,  non  debere  attendi  mona- 
chis,  qui  libenler  fucis  verilatem  obscurenl,  dum- 
modo  archiepiecopo  placeant.  Episcopalem  gradum, 
etsermooem  magni  esse  ponderia :  monachos  Jus  in 
sacuiarium  reram  testimonioperdidisse:  «  At  istud, 
inquil  Baldwinus,8»culare  negotium  non  est,  m  tum 
proceres  :  «  Probum  et  prudentem  le  scimus  virum, 
nec  de  illis  esse,  que  maxima  turbaordinem  vestrum 
OQale  virendo  infamat,  sed  tamen  et  humana  et 
divina  exigit  ratio,  ut  magis  tribus  episcopis  quam 
duorum  monachorum  credatur  testimonio.  »  Dia 
ergo  fluctuavil  Anseimi  Bententia,  quo  vergerel ; 
quod  et  adversa  fronte  testimonium  episcoporum 
refellere,  videbatursuperbum  ;  porro  epislolaB,  quae 
sigillum  apostolicum  prffitendebat,  non  credere  stul- 
tum.  Gonnrmatoanimo  respondit  ad  certiludinem 
facti  cognoscendam  missurum  seRomam.  Interim 
iliis,  qui  investirentur,  neo  communionem  suam 
negandam,  nec  benedictionem  impartiendam.  Erant 
electi  Rogerus  cancellarius  regis  ad  Salesburiam, 
Reyneimus  cancellarius  regine  ad  Hereford.  Wil- 
lielmus  etiam  fuerat  adbuc  recenti  potestate  Henrici 
violenter  ad  Wintoniensem  episcopatum  electue,  neo 
electioni  assentiens,  imo  eligentes  asperis  oonviciis, 
et  minis  inoesaene.  Sed  regrediente  Anselmo,  ab  eo, 
et  baculo  pastorali  donatus,  et  inEcclesiam  estin- 
trodoclus.  Quare  ad  iliius  benedictionem  libeneas- 
sensum  commodabat.  Ita  rex  paulo  commotior  Gi* 
rardo  Eboracensi  coosecrationis  omnium  munua 
injunxit.  Nec  ille  retractasset,  si  non  illi  electi  al« 
tiore  ratione  refugissenl.  Quorum  Reinelmus,  mox 
relato  regiaonulo  et  baculo,  episcopatu  cessit.  Wil- 
lielmos  non  minus  nisi  quod  annuium  non  reddidit 
Rogerus  pradicanda  prudentia  ita  rem  temperavit, 
ut  nec  regem  irritaret,  nec  archiepiscopo  injuriam 
faceret.  Ita  cum  Anselmus  nulio  modo  desisteret, 
diceretque  se  nec  pro  vit»  sue  damno  contra  sedis 
apostolic»  definitiones  acturum  nisi  ab  eadem  ab- 
solutionis  procedat  remedium,  omnis  laboris  pro- 
cella  Buper  eum  cecidit.  Gonvenitur  a  rege  et 
episcopis,  et  magoatibus,  ut  ipse  Romam  dignetur 
proflcisci,  quod  alii  minus  egerant  sua  presentia 
suppleturus.  Non  careret  effectu,  quod  vellet,quem 
sedes  apostolica  tanti  penderet ;  impenderet  modo 
hunc  iaborem  palriae  quo  pacem  Ecclesie,  quo  di- 
gnitatem  repararet  imperii.  Iste  precibus  flecti  non 
nescius,  ne  omnia  suo  tantum  videretur  prssumere 
arbitrio,  consensit ;  iturum  se,  ne  cunctorum  vo- 
luntati  deesset ;  quanquam  iegatorum  penuria  eos 
ad  unum  senera  annis  gravem,  corpore  debilem  ad- 
egisset ;  scirent  tamen  nibii  se  apostolico  suggestu- 
rom,  quod  antecessoris  sui  gloriam  abrogaret,  sla- 
luta  effringeret.  «  Tu  lanlum,  inquit,  vade,  et  in 


A  apostolici  prssentia,  iegato  si  vera  dicat  testimonio 
tuffi  auctoritatis  adstipulare.  »  Gonsensu  aooepto 
discessnm  est  ab  invicem.  Anselmus  continuo  pro- 
speris  flatibus  maxima  pericula  transvecius  bona 
etiam  fortuoa  terrenum  iterRomam  usqueemensus 
est.  Ubi  apostolico  favore,  et  senaloria  frequentia 
exceptus  paucis  diebus  silentio,  et  quieti  induisit 
Jubente  papa.  Gumque  vires  resumpsisset  otio,  die 
constiluto  palatium  Lateranense  ingreditur,  adest 
et  nuntius,  qui  paucis  diebus  adventum  ejus  prs- 
venerat,notasJam  Roms  WillielmusdeWarlewast, 
electus  Exoniensis  Ecclesia.  Is  omnes  impendens 
eloquentiffi  vires,  causam  regis  perorabat,  ut  ei 
omnes  paternffi,  fraternffique  consuetudines  redde- 
rentur,Angliampeculiarem  esseRomaoae  Ecclesie 

B  provinciam,  et  ei  tribula  quotannis  pensitare,  regem 
sicut  muniflcum,  ita  magnanimum.  Dedecus  ei,  et 
videri,  et  esse,  si  antecessorum  snorum  Jura  per- 
deret,  quos  ipse  et  auimi  magnitudine,  et  opum  af- 
fluentia  longe  prsiret  et  premeret.  Provideret  ita- 
que  papa  regis  honori,  consuleret  sibi  quem  non 
dubitaret  magno  fructu  emungendom  pecunis,  nisi 
putaret  abstinendumcanonumseveritate.  Hiset  aiiis 
ad  causam  valentibus  dictis  traducta  est  in  senten- 
tiam  Romana  curia  obnixis  favoribus  regis,  vota 
debere  impleri  pronuntians.  Silebatintereapootifex 
uterque,  perorantis  ampullas,  et  adulantium  fumos 
prudenter  attendens,  latenter  irridens.  Tum  legatus 
putans  illorum  taciturnitatem  esse  conniventiam, 
^  seourus  erupit :  «  Plurima  hio  inde  possunt  agitari 

^  verba,  sed  hec  est  summa,  quod  dominus  meus  neo 
pro  amissione  regni  patletur  sibi  ecclesiarum  inve- 
stituras  auferri.  —  Nec  ego,  inqnit  papa,  pro  ca- 
pitis  mei  redemptiooe  eum  investituras  permittam 
impune  habere. »  Hujuscemodi  dicti  lenoreconver- 
sffi  fautorum  iinguffiet  in  diversamutalffi  :«  Bene« 
dicta,inquiunt,cordis  tui  constantia,benedictaori8 
tui  loquela.  »  Legatus  confosus  obticuit ;  effecit  la« 
men  ut  nonullffi  consuetudines  patris  regi  iaxaren- 
tur,  ipsoque  interim  ab  excommunioatione,  quod 
aliquos  investierat  immuni,  investiti  auctoritati  ca- 
nonum  subjacerent  ;  eorum  satisfactio  Anselmi 
commissa  Judicio. 
Qui   cum  remeandi  licentiam  accepisset,  alter 

j^  reditum  excusavit,  dicens  se  voti  reum  eundi  ad 
sanctum  Nicolaum  :  aversabalur  dicto  intentio.  Ni- 
tebatur  enim,  ut  quoque  roodo  papam  a  sententia 
traduceret.  Quod  ubi  ad  nibilum  tendere  vidit,  com- 
pendiario  tramite  archiepiscopum,  ad  Placentiam 
anticipavit.  Aiiquantis  ergo  diebus  communiterper- 
rectum,  Sed  cum  eos  vie  separaret  divorlium,  ille 
quod  anle  celaverat  apernit,  dicens : «  Mandat  tibi 
dominus  meos,  quodsi  sio  te  sibi  exhibueris,  siout 
antecessor  tuus  exhibait  se  patri  suo,  libenter  volet 
adventum  tuum  in  Angliam :  sin  minus,  prudenti  lo- 
qnor,  scis  quid  sequatur. » Ita  Willielmus  citato  An- 
gliam,  Anselmus  Lugdunum  conteodit.  Indeque  mi- 
sit  litteras  regi  super  veritate  dictorum  Willielmi 
excnlpenda.  Epistolamm  seriem,  que  in  immensom 


1490 


WILLELMI  HALMESBURIENSIS  MONACHI 


im 


porrigitur,  apoMoIici  ad  regem,  et  Anselmi  ad  re-  A 
gem,  et  regis  ad  Anselmum,  hic  non  placuit  inte- 
xere ;  voleotibus  legere  liber  £«tmeri  copiam  faciet, 
quas  ideo  firilieapposuit,  ut  nullus  eum  mendacii 
carperet,  et  ut  ipse  in? iclum  robur  dictorum  asaa- 
meret,  effluebat  enim  otio,  utpote  solius  Anseimi 
gestii  enucleaDdis  intenius ;  ego  majos  opus  moveo, 
et  in  multorum  gesta  conor,  ideoque  necessaria 
tantum  libans,  fastidio  lectorum  mederi  meditor. 
Rex  ergo  arcbiepiscopatum  saisivit,  propensiori 
tamen  modestia,  quam  frater,  ut  res  ecclesiasticas 
non  extraneis,  sed  ipsius  archiepisoopatus  homini- 
bus  administraDdas  delegaret.  At  vero  Anselmus 
Logduni  resedit  anno  integro,  et  mensibusquatuor. 
Quo  toto  tempore  nihil  ab  apostolico,  nisi  persua- 
sorias  litteras,  nibil  a  rege  nisi  dilationem  causas  B 
oblinuit.  Ibant  enim  crebro  Romam  regales  nuntii, 
redibantqoe  inefficaces,  nisi  quod  moras  quasdam 
impetrabant,  qua  prolelarent  boni  viri  exsilium, 
emenJandis  rebus  afferrent  impcdimentum.  Qua- 
propterprospiciensquoloco  reruni  suarum  fortuna 
staret,  fecundum  pietate  pectus  ad  ultionem  tan- 
dem  concussit,excommunicationem  in  regemroedi- 
tatos.  Quod  dom  ex  rescripto  sororis  eo«  Adalao 
Blesensis  comitissflB,  regem  ipsum  non  latuisset. 
precibus  exegit,  ut  Northmanniam,  ubi  spe  rexerat, 
Anselmus  cum  ipsa oomitissa  venirel.  VeDil,  et  rege 
multum  favente  de  omnibus  suis  resaisitus  est ;  sed 
ejus  in  Angliam  transitus  ideo  dilatus  est,  quia  no« 
lebat  communicare  cum  investitis.  Rex  igitur  An-  ^ 
gliam,  ille  Beccum  divertitur.  Directi  Romam  legati  ^ 
Willielmus  de  Warleswasl  [  a/.,  Warelwast  ], 
etBaidwinus  monacbus  controversiam  tot  annis 
agitatam  singulari  probitate  sedarunt.  Goncessit 
siquidem  papa,  ut  rexbomagiadeelectis  acciperet, 
sed  nullum  per  baculum  et  anoulum  investiret. 
Duro  autem  nuntii  morarentur,  crebrae  ad  Ansel- 
mum  exAnglia  ferebantur  quaerelaB,  de  sceleribus 
ubiqueniroiumpullulantibus.rogabaturquereditum 
aocelerare,  ab  episcopispresertim,  quos  jam  sce- 
leraipsapigeret.  Nam  et  presbyleros  concilii  Log- 
dunensis  violatores  (qood  ante  abscessum  Aubelmi 
cclebratum  fuerat),  presbjteros,  ioquam,  qui  post 
concilium  mulierculaa  domibus  suis  vei  introJuxe- 
rantrecentesjvel  revocaverantveteres,rexdiscrimine  iv 
peeuniaB  mnlctare  meditabatur.  Id  vero  Anselmus 
ferendum  non  arbitratus,  regi  scripsit  ut  ab  hac 
exactione  temperaret.  Quod  ecclesiastioorum  mini- 
strorum  vitia  episcoporum  non  sfficularium  corripi 
debeant  instantia.  lile,  qui  sua  prudentia  consiiio 
Mellentinicomitis  Robertijam  inomnibusdeffficatus 
maturuerat,  consilia  salutaria  dignanteraocepit :  le- 
niter  rescripsit,  venturum  proximeNorthmanniam, 
si  quid  deliquisset  in  his  etaliis,  perejus  emenda- 
turum  obedientiam.  Gum  ergo  Roma  redissent  nun- 
tii,  non  multas  ipse  moras  aucupatus  apud  Beccum 
Anseimum  convenit.  Itaqae  oronia,  qu»illos  hacte* 
Dus  in  diversa  trahebant,  tuno  per  Dei  gratiam 
prolata  et  sedata.  Ecolesias  siquidem,  quaa  Williei- 


mus  frater  ejus  ceosui  lubjecerat,  ipse  in  manus 
Anselmi  liberas  reddidit  ;et8e  de  bis  nil  aocepta- 
rum,  quandiupastore  carerent,  promisit,  daronum 
presbyterorum,  qui  peouniam  dederant  ita  sarcivit, 
ul  toto  triennio  ab  omnibusfunctionibus  vacarent; 
quidaresupersederant.ulleriusnibil  darent ;  oronia 
de  archiepiscopatu  sublata  cum  Angliam  redisset, 
rediiitururo  vadimodio  dato  pollicitns  esl.  Anselmo 
ergo  felicibus  auris  Angliam  evecto,  bona  spes  quam 
de  illo  provincialeshabebanl,  roinirae  desiderantes 
refellit.  Siquidero  statiro  firroariiecclesiarumejecti, 
Simoniaci  daronati,  pellicatus  presbyteroruna  inhi- 
biti,  amplexus  consanguioeoruro  deturbati ;  plura* 
que  in  bunc  roodom  illicita,  que  antebac  iinpuDe 
vagabantur,castigata.  Accessit  seronitHti  temporum 
felicitas  regis,  a  quo  tuno  temporis  in  Norihmannit 
Robertus  frater  suus  caplus  et  in  vincula  conjectns 
est :  multique  alii  quoi  vel  Jam  pro  importonitate 
oderat,  vel  pro  rebellione  tiroebat  :  videbatorqae 
debituro  talionem  rependere  fratri,  quod  illum  qui- 
eto  regnosollicitaverat;  simulquementiebatur  illum 
minus  habilem  ad  gubernandum  rempublicam  pro 
lenitate  ingenii  quod  videret  Norlhmanniam  suam, 
genialem  amborum  patriam  ab  improbisBimiB  gras- 
satoribus  vastari,  nec  nosset  tueri.  Hqjus  ergo  vi- 
ctoria  gaudiuro  rex  Anselmo  confestiro  litteris 
enuntiavit  suis,  quas  bic  apponere  videtur  non  ex- 
Iraordinarium,  propter  nnicum  devotionis  regie 
insigne. 

c  Henrigus  rex  Anglorum,  Anselmo  Cantuarie 
archiepisoopo,  salutem  et  amioiliam. 

tf  Paternitati  et  aanctitati  vestre  significamns 
RobertumcomitemNorthmanniscumomniboscopiis 
miiitum  et  peditum,  quos  prece  et  pretio  coadonare 
potuit,  die  nomioata  et  deterroinata  meoom  ante 
Tenebrachiuro  acriter  pugnasse  ;  sed  tandem  sub 
misericordia  Dei  vioirous,  etsine  roulta  csede  nosiro- 
rum.  Quid  plura?divina  misericordia  ducero  North- 
manniffi,  et  coroiiem  Moretonii,  et  Willielroum 
Grispinuro,  et  Willielmuro  de  Ferreris,  et  Robertum 
de  Stutevilla  senem,  et  alios  u«que  ad  Cd  milites,  et 
decem  peditum  in  roanosno8tra8,et  Northmanniam 
dedit.  De  illis  aulem,  quos  gladiua  peremit  non  est 
numerus.  Hoc  autem  non  elationi,  vel  arroganti», 
neo  viribus  meis,  sed  dooo  divine  dispositionis  at- 
tribuo.  Quocirca,  Pater  venerande,  supplex  et  de- 
votus  genibnstue  sanctitatis  advolutoste  depreoor, 
ut  aupernum  Judicem,  oujua  voluntate  et  arbitrio 
triumphus  iste  gloriosus  et  utiiis  mibi  contigit,  de- 
preceris,  ut  oon  sit  mihi  ad  damnum  et  detrioaen- 
tum,  sed  ad  initium  bonorum  opemm  et  aervitii 
Dei,  et  ad  sanct»  Eoclesis  Dei  stalum  tranquilla 
pace  tenendum  et  roborandum  ot  amodo  libera  vi- 
vat,  et  nulla  conoutiatur  tempestate  beilorum.  » 

Hino  CBt  contemplari  qnanta  materia  boni  in  re- 
gis  pectore  fuerit,  si  quis  tam  ingenus  fidei  scin- 
tillas  fomento  verborum  aoimaret,  et  in  majorea 
virea  bonis  admonitioniboa  excitareL  Venit  igitor 
rex  sublimi  tropso  splendidus  et  triomphali  glo- 


ISOl 


DE  GBSTIS  PONTIF.  ANGL-  —  LIB.  I. 


iSOS 


ria  Aogliaai  invectas  iavesiiturasque  ecolesiaruoi  A 
Anselmo  io  perpetuum  in  manum  remiiiit;  eodem 
concedente,  ul  propter  hominium  regi  faclum  nullus 
arceretur  a  benedictione.  Gonsecrati  sunt  ergo  Can- 
luariae  quinque  episcopi  ab  Anselmo,  die  qui  fuit 
quartus  Idus  Augusti  :  Willielmus  ad  Wintoniam, 
Rogerusad  Salesberiam,  Eeinelinus  ad  Hertfordum, 
Willielmus  de  Warlewast  ad  Exooiam,  Urbanus  ad 
Glamorgan.  Eranl  et  ibi  assistebant  primas  sedis 
BufTraganeiy  Girardas  Eboracensia,  Richardus  Lin- 
coiniensis,  Joannes  Batboniensis,  Herebertus  Nor- 
wioensis,  Robertus  Cestrenais,  Radulfua  Gistrecen- 
sis,  Ranulfus  Dunelmensis.  Ita  per  revereodum 
Anselmom  libertaa  ecclesiarum  rediit,  pax  serena 
infulsit.  Casterum  de  decretis  conciiiorum  ab  eo 
celebratorum  nibil  attinet  dicere,  cum  omnia  jam  B 
obsoleta  sciantur  deperisse ;  unde  non  casu  factnm, 
8cd  divino  sensu  putatur,  ut  et  in  ejus  coocecra- 
tione  etin  paliii  susceptione  legeretur :  «  Misitser- 
vum  suum  hora  coBnae,  etc.  (Luc.  xiv).  »  In  nullo 
enim  ei  efficaoiler  obtemperatum,  sed  omnibuspene 
prtttenta  excasatio,  qus  vel  prsdicando  docuil,  fel 
interminando  probibuit.  Sed  ad  exemplum  servi 
evaogeiici,  qui  bino  exita  de  non  invitatis  nuptiale 
implevit  triclinium,  ipse  bino  ab  Anglia  excessu 
muita  lucra  animarum  prfedicando  evexit  ad  cob* 
lum.  Verumtamen  ne  studiosos  rerum  fraadare 
videar,  leve  Judicabo  in  describeodo  concilii  textu 
operam  perdere. 

Aono  Dominicffi  Incarnationis  millesimo  cente* 
simo  aecundo,  quarto  autem  prssulatna  Pasohalis  ^ 
Bummi  pontificis,  tertio  regni  regis  gloriosi  Henrioi 
Anglorum,  ipso  annueate,  commani  consensu  epi- 
scoporum,  et  abbatum,  at  principum  totius  regni, 
adunatum  est  concilium  in  ecclesia  Beati  Petri  in 
occidentali  parte  jaxta  Londoniam  sita  :  in  quo 
prsesedit  Anselmus  Dorobernensis  archiepiscopus, 
et  primas  totius  BritanoiflB,  considentibas  venerabi- 
libus  viris,  Girardo  Eboracensi  archiepiscopo,  Maa- 
ricio  Londinensi  episoopo,  Willielmo  Wintonis  ele- 
cto  episcopo,  aliisque  tam  episcopis  quam  abbati- 
bus  :  huic  oonventui  adfuerunt,  Anseimo  archiepi- 
Bcopo  petenle  a  rege,  primales  regni,  quatenas 
quidquid  ejusdem  eonoilii  auctoritate  decerneretar, 
utriusque  ordiois  concordi  eura  et  sollioitudine  ra- 
tum  servaretur.  Sic  enim  necesse  erat,  quia  multis 
retro  annis  synodaii  cultura  cessante  vitiorum  ve* 
pribus  succreHoentibuStCbristians  religionia  fervor 
in  Aoglia  nimis  refrixerat.  «  Primum  ergo  ex  au- 
ctoritate  sanctorum  PatrumSimoniace  beresis  sub- 
reptio  in  eodem  conoilio  damnata  est,  io  qua  culpa 
inventi  depositi  sunt ;  Gnidode  Persora,  et  Wymun- 
du8  de  Tavistoc,  et  Aldowinus  de  Ramesey,  et  alii 
Dondum  sacrati,  remoti  ab  abbaliis  suis,  scilicet 
Godericus  de  Burgo,  Haimo  de  Gernel,  Egelricusde 
Middellone,  absque  Bimonia  vero  remoli  eunt  ab 
abbatiis  sais,  pro  sua  quisque  causa.  Riobardus  de 


D 


Heli,  et  Robertus  de  sancto  Edmundo,  et  ille  qui 
erat  apud    Mlchelney.  Stalutum    quoque  est,  ne 
episcopissoulariumplacitorumofficiumsuscipiant: 
et  ut  non  sicul  laici,  sed  ut  personas  religiosaa  de« 
cet  ordinatas  vestes  habeant ;  et  ut  semper  et  ubi- 
que  honeslas  personas  habeant  testes  oonversationis 
suae ;  ut  arcbidiaconatus  non  deutur  ad  flrmam,  ul 
archidiaconi  sint  diaconi,  ul  nullus  arcbidiaconus, 
presbyter,  diaconus,  canonious  uxorem  ducat,  aut 
ductam  retineat.  Subdiaconus  vero  quilibet,  qui 
canonicus  non  est,  si  post  professionem  casiilatis 
uxorem  duxerit,  eadem  regula  constringatur  ;  ut 
presbyter  quandiu  illicitam  oonversationem  mulie- 
ris  habueril,  non  sit  legalis,  neo  missam  celebrety 
nec  si  celebraveril,  ejus  missa  audiator  ;  ut  nulius 
ad  subdiaconatum  aut  Bupra  ordinetur  sine  profes- 
sione  castitatis,  ut  filii  presbyterorum  non  sint  he- 
redes  ccclesiarum  patrum  suorum,  nec  quilibetoie- 
rici  sint  sfficularium  prspositi  vel  procuratores  aut 
judices  sanguinis,  ut  presbyteri  non  eant  ad  pota- 
liones^  nec  ad  pinnas  bibant  (57),  ut  vesies  cieri- 
coram  sint  unius  coloris,  et  calceamenta  ordinatai 
ul  monaohi  vel  clerici,  qui  orJinem  Buum  abje- 
cerunt,   aul    redeant    aut    excommunicenlur,   at 
clerioi  patentes  coronas  babeant,  ot  decima  noa 
nisi  ecclesiis  dentur,  ne  ecclesia  aul  praebende 
emantur,  ne  nov»  capellffi  flant  sive  consensu  epi- 
Bcopi,  ae  ecciesia  sacretur,  doneo  provideantor 
neceBsaria  presbytero,  et  eccleaiffi,  ne  abbates  fa- 
ciant  milites,  et  ut  in  eadem  domo  cum  monachiB 
Buis  dormianl  et  comedant,  niai  aliqua  necesaitate 
prohibente,  ne  monachi  poeoitentiam  cuivis  injon- 
gant  sine  consenBU  abbstis  sui,  et  quod  abbatea 
Bui  de  hoc  eis  licentiam  dare  non  posaunt,  nisi  de 
eis,  quorum  animarum  curam  gerunt,  ne  monachi 
compatres,  neo  monachffi  commatres  fiant,  ne  mo- 
nachi  teneant  villas  ad  firmam,  ne  monachi  ecole- 
sias  nisi  per  episoopos  accipiant,  neque  sibl  datai 
ita  exspolient  suis  redditibos  ut  presbyteri  ibi  ser- 
vientea  in  bis,  quffi  sibi  et  ecolesiis  necessaria  Bont, 
penuriam  patiantur,  ul  fidea  inter  virum  et  mulie- 
rem,  occulte  et  aine  testibus  data  de  oonjugio,  si 
ab  alterutro  negata  fuerit,  irrita    habeatur,   ut 
oriniti  sic  tondeantar,  ot  pars  aurium  appareat,  et 
oouli  non  tegantur,  ne  cognati  usque  ad  septimam 
generationem  copuleotur,  vel  copulati  simul  per- 
maneant,  et  si  quis  bujus  incestos  cooBoiuB  fuerit 
et  non  ostenderit,  eJuBdem  criminiB  se  partioipem 
0880  cognoBcat,  ne  oorpora  defaoctorum  extra  paro- 
chiam  suam  Bepelienda  portentur,  ut  presbyter  pa- 
rochie   perdat,  quod  iili  inde  juste  debetur ;  ne 
quis  temeraria  novitate  corporibuB  mortuorum,  aot 
fontibos,  aot  aliia  reboB  (quod  cootigisse  cogoovi- 
mus),  sine  epiecopali  aoctorltate  reverentiam  san- 
ctitatis  exbibeat,  nequis  illud  nefariom  negotium, 
quod  hactenos  in  Anglia  aolebaot  homines  sicot 
bruta  animaiia  veoondari,  deinoeps  presumat.  80-* 


(57)  Vide  Geiia  regum,  sopra,  §  149,  not. 


1808 


WILLELMl  HALME5BURIENSIS  MONACHI 


1804 


domitioam  flagitium  facienteB,  et  eos  in  boo  volon- 
tarie  viventes  [al,,  jQvantee],  in  eodem  conciiio 
gravi  anatbemate  damnatieunt,  doneo  confessione 
et  pcBnitentia  absolutionem  mereantur.  Qui  vero 
in  boc  crimiae  publicatus  fuerit,  statutum  est,  ei 
qoidem  fueril  persona  religioea,  ut  ad  nuliom  am- 
plius  gradum  promoveator,  et  si  quidem  babet,  ab 
eo  deponatur;  si  autem  laicus,  ut  in  toto  regno 
Angliad  legali  sofls  conditionie  dignitate  privetur,  et 
ne  bujue  criminie  absolutionem,  bis  qai  se  sub 
regula  non  voverunt,  aliqois  nisi  episcopue  dein- 
ceps  facere  preeumat.  Statutum  quoque  eet,  ut 
per  totam  Angliam  in  omnibue  ecclesiie,  et  in 
omnibuB  Dominicisdiebue  excommanicatio  praefata 
renovetur.  » 

Pereeveravit  ergo  in  Anseimo  ad  ezitum  vit» 
inviotus  vigor,  pietatis  fervor.  Bzcessit  aono  In- 
oarnationie  Dominic»  milleeimo  centeeimo  nono 
[al.,  decimoj,  regni  Henrici  nono,  etatis  suse  seza- 
gesimo  sezto,  pontiflcatus  decimo  sezto  ;  sepul- 
tasque  primo  ad  caput  prffidecessoris  sui  Lanfranci, 
postea  dignius  mausoleum  in  orientali  porticu 
accepit ;  vir  qui  omnes,  quos  quidem  viderimas, 
sapientia  et  religione  prsslaret.  Adeo  peccatorum 
eztorris,  ut  viro  veracissimo,  mibique  nolissimo 
dizerit^nunqaamseposteaquam  monacbus  fuisset, 
ita  stimulis  ir»  actum  ut  alicui  impingeret  convi- 
cium,  nifli  semel  tantum  in  boc  ezcidisse.  Nunquam 
nisi  unum  dlctum  emisisse,  cajus  memoria  con- 
scientiam  ezulcerasset.  Super  ccenam  quondam  re- 
cordaius  crudum  se  balec  comedisse,  percasso  pe- 
ctore  psccatum  ingemuit,  quod  crudam  carnem 
oontra  legem  assaropBisset.  Edmero  vero  qui  assi- 
deret  dicenti,  quod  sal  cruditatem  balecis  excozis« 
set:  «  Sanasti  me,  inquit,  ne  peccati  torqoerer 
memoria.  »  Obedientis  pertinaz  custos,  cum  ar- 
cbiepiscopus  liber»  potestatis  esset,  rogavit  papam 
Urbanum,  ut  sibi  aliquem  proponeret,  cujus  jussis 
vitam  disponeret.  Is  Edmerum  ezhibuil,  cujus  An- 
selmus  Jussa  tanti  faciebat,  ut  cum  eum  cubiii  lo- 
casset,  non  solum  sine  prfficepto  ejus  non  surgeret, 
eed  nec  latus  inverteret.  Eloquentiffi  etiam  in  com- 
muni  loqaela  torrens  profluus,  qui  nec  inter  come- 
dendum  a  divinis  vacaret  eloquiis.  Delectabaturqae 
ezimie  cum  questionibus  propositis  objicientium 
acuroen  ezperiretur,  fere  omnia  vel  sua  assumpta 
similitadinibus,  vel  allorum  objecta  transigens  vel 
eludens.  Jam  vero  ex  industria  bebetem  in  sfficula- 
ribus  se  praebebat,  ut  turbulenta  talium  negotiornm 
procella  vezatus,  artubus  qaoqae  deficeret.  Qood 
com  domestici  contubernales  viderent,  semolis 
turbis  sobomabant  aliquem,  qui  animam  residem 
cote  quffistiuncularam  ezacueret.  Continooque  ille 
suseitata  mente,  et  scintillanti  lumine  in  qoffirentes 
inlendens  robur  ulriusque  resumebat  materifle. 
Quam  penitus  vero  arcanos  bumanorum  et  divi- 
Dorum  sensaum  sinas  intraverit,  indicio  sunt  libri, 
quibus  Jamdudum  decedente  livore,  orbie  Latini 
succesiit  favor. 


A  «  Nec  vero  episcopatas  onos,  tantorum  negotio- 
rom  moles,  consuelis  miraculis  ferias  infizit.  Ignes 
materiales  et  fulmineos,  qqi  Jam  vicinas  «dea  de- 
pascebantur,  porrecto  salutari  signo  in  cinerem 
compescuit.  Stupuit  Gampania  novum  ebuliire  de 
rupe  fontem,  quando  ipsios  benedictione  stlez  ca- 
vatus  evomuit  laticem.  Lepuscolus  ab  bostibos  cir- 
comvontus,  dum  sub  pedibus  animalis  coi  sanctus 
insederat,  quffirit  remedium,  salvus  efTogtt ;  jussit 
ille,  et  persecatores  inbiantes  latratus  destitoit, 
simui  et  oonantesoursus  fefellit.  Ecce  mulieris  orbes 
vacuos  spatoinjectojubarserenum  implevit,  febri- 
citantis  rigorem  panis  ab  eo  datus  coercoit.  Gom 
Jam  supremum  post  decem  et  sez  annos  epieoopa- 

P  tusefflassetypercuoctatasestBaldwinumRadulpbos 

^  RoSensis  episcopus  qui  aderat,  an  balsami  vel  ali- 
qaantas  guttas  haberet,  quo  caput  saltim  delibutom 
oorruptionis  labem  evitaret  imposteram.  Protulit 
ampullam,  tn  fundo  cujas  parvissimam  qaiddam 
resederat.  Manui  ergo  vEdmeri  nectareos  liquor 
qaantus  erat  infusus,  viz  volffi  medietalem  made- 
fecerat :  quo  velociter  ezpenso,  iterum  tantom  efflu- 
zisse  miratus  est,  nec  destitit  avarus  ezactor  repe- 
titis  aosibus  orgere  prodlgium,  donec  totam  corpos 
ez  omni  sui  parte,  non  perfbnctorie  balsamico  an- 
guine  inficeret.  Quoque  roagis  facto  applaodas, 
ampulla  modo  demisso  ventre,  modo  obliquato  sina 
toties  vacuata,  peracto  solemniter  inanctionis 
officio  inventa  est  plena  plus  medio.  Posteroqae  die 

Q  com  ad  sepeliendum  componeretar,  ofTeDderunt 
lapidem  corporis  receptaculum  minus  pleno  palmo 
temere  cavatum.  Gumque  omnes  mossilarent,  quod 
nec  alios  lapis  facilis  esset  invento,  ne  corpos 
corvando  injuriam  vellent  sancti  Spiritus  facere 
organo,  repente  viderunt  lapidem  idooeam,  et  cor- 
pas  sine  admioiculo  decenter  sepulcro  illaptom. 
Astantium  oborta  Iffititia,  clHmor  impulit  astra  ; 
quem  non  tam  merait  (qoanquam  predicanda) 
miraculi  dignitas,  quam  subventionis  non  ezpetita 
eeleritas.  Uodecimo  Ealendaram  Maii  in  alterom 
sscalum  abiit;  nec  tamen  amantes  sat  vaouos  opis 
mundo  exposuit;  militat  adbuc  se  invocaotibos,  neo 
faoile  quisqoam  prona  spe  accedit  ad  tamolam,  qui 
non  plenarie  precom  referat  elTectum.  Miram  illud, 

"  quod  noper  Logduni  contigit ;  erant  ibi  duffi  anus 
reclusffi,  quibus  nihil  sanctius,  nihil  concordios ;  ad 
has  Auselmus  dum  ibi  maneret  dignanter  veniens, 
crebras  admonitiones  virtutam  infundebat;  sed 
post  ejus  discessum,  eimultas  inter  eas  propere 
(ut  roos  est  feminarum)  eboUiens,  rapit  paoem, 
scidit  concordiam.  Sensim  itaqoe  in  manas  pro- 
cessum  :  quod  obliqoa  invidia,  et  amaris  slimolis 
opprobriorum  dies  noctesque  agerent,  faror  ar« 
mabat  linguas,  ira  ministrabat  oontameltas,  et 
ambas  qaidem  stoltitiffi  involvebat  commnnio  ;  sed 
magis  onam  premebat  reatos^  qo»  dedisset  liti 
principiam.  Huic  Anselmas  nocte  astitit,  maltnm 
mutalas  ab  illa  lenitate  valtos,  qoam  in  vivonte 
viderat.  Dabat  auotoritatem  sermooibas  aasteritas, 


1505 


DE  GESTIS  PONTIP.  ANGL.  —  LIB.  I. 


1506 


et  quasi  a  lon^e,  et  ab  alieao  petita  severitas.  Pur-  \ 
chre,  ait,  monita  mea  servastis,  quflB  vobis  servanda 
commendare  debuissent  vel  professionis  vestrae  re- 
ligio,  vel  me»  sedulitatis  dilectio.  Nunc  seritis 
jurgia,  irritatis  odia  oblitsB  fama  vestrffi,  reveren- 
tiffi  meffi,  profectus  utrorumque.  Quare  per  tanta 
terrarum  intervalla  me  ad  vos  fatigaslis ;  ut  si  de- 
sinitis,  pacem  restituam,  si  permanetis  interminer 
poBnam.  Usc  visio  litigatricum  mansuefecit  men- 
tem,  lenivit  tumorem:  eisdemque  nocte  sequenti 
cum  post  lacrymas  juges  fessas  sopor  reclinasset, 
CGslestes  prqtelavit  excubias.  Nam  remotis  terreno- 
rum  sensuum  nebulis,  visa  est  perspicue  domine 
nostrsB  sanctae  Mari»  assistere,  Jussa  pedibus  as- 
sedit.  Gumqoe  domina  dignatio  copiam  qus  vellet 
interrogandi  fecisset,  iiia  felici  ausu  animata,  de  B 
Hugone  iliiua  ?  erbis  archiepiscopo  recenter  defuncto 
interrogavii  quid  sperare  posset.  Bene,  inquit,  filia 
erit,  et  per  misericordiam  Dei  in  prozimo,  et  jam 
in  foribus  est  remissio.  Bt  de  domino  meo  Anselmo 
GantuariaB  archiepiscopo  quid  sciendum  ?  De  illo, 
ait  nullo  modo  dubites  quin  in  magna  Dei  sit  gloria. » 
Hffic  dicta  quasi  anilium  somniorum  figmenta, 
nullus,  qufleso,  excipiatcachinno,  nullus  prosequa- 
tur  ludibrio.  Gonslat  enim  feminas  illas  et  omnis 
rigore  abstinentiffi  et  salubri  mentis  compunctio- 
ne,  nullis  usquam  sanctis  inferiores  fuisse. 

Igitur  postquam  venerandas  memoriffl  Anselmua 
lotei  corporis  nodos  evadens,  huic  vits  valefecit, 
vaoavit  archiepiscopatus  pleno  quinquennio.  Hoc 
toto  spatio  cum  rex  admonerelur  ut  matris  su»  ^ 
Ecclesiffl  viduitati  consuleret,  miti  responso  diCfe- 
rebat:  optimos  fuisse  archiepiscopos  quos  pater 
fraterque  misissent ;  se  nolle  a  parentum  feiicitate 
degenerare.  Quocirca  magno  scrutinio  debere  agi- 
tari  consilium,  ut  eum  ponoret  archiepiscopum  qui 
vel  squis  passibus  virtutum  antecessores  suos  con- 
sequeretur,  vel  fflmularetorproximis.Talia  responsa 
videbantur  plena  juris  et  equi,  et  erant  plane.  Diu 
ergo  multumiiue  librato  consilio  coocilium  Wind- 
lesoris  coegit^  summam  mannm  negotio  imposi- 
turus.  Eratque  mentis  propositum,  ut  eligeretur 
Faricius  abbas  Abendoniensis,  vir  ingentis  acrl- 
moniffl,  et  insignis  industriffl  ad  ea  quffl  ccepisset 
expleuda.  Nihil  lamen  in  archiepisoopi  duntaxat  ^ 
eleotione  voto  indulgens  suo,  in  commune  arbi- 
trium  refudit  electionem:  quod  et  tunc,  et  alias 
insigni  coatioeniia  fecisse  dignosoitur,  ipsorum  in 
divino  examine  intererit,  quo  animo  jadicium 
sibi  delegatum  ventilaverint.  Tunc  ergo  cum 
ex  clericali  ordioe  aliquem  vellent,  reclamatum  est; 
nullum  unquam  clericum  arcbiepiscopum  Gantua- 
riffl  fuisse  prfflter  unum  Stigandum,  qui  et  proterve 
iogressus,  et  digoe  expulsus  fuerit.  Non  esse  nc- 
cesse  consuetudinem  tants  antiquitatis  infatuari, 
prffisertim  cum  contra  fidem  esse  non  posset  pro* 
bari.  Hoo  dejecti  consilio,  habentesque  suspectum 
rigorem  Faricii,  bffic  contulere.  Si  F^ongobardas 
ille  fuerit  archiepiscopus,  rursas  lites,  rursus  dis- 


sidia:  nulli  nostrum  parcet,  prffisertim  cum  eum 
rex  non  aliter  susoipiat,  quam  si  e  cobIo  demissus 
sit.  Sed  bec  palam  non  dioenda ;  dicatur  quod 
nullius  vulneretconscieotiam.  S  ttis  superque  aliens 
gentis  bomines  fuisse  archiepiscopos,  abundare 
patriffi  linguffi  viros,  qui  referant  Lanfrancam 
scientia,  religione  Anselmam  exhibeant,  pannis 
utrumqoe.  Bsse  Radulpham  RoiTensem  episcopum, 
qui  fama  ffiquet  antiquos,  homili  afiabilitdte  vincat 
et  veteres  et  novos.  8i  genus  explores,  spectabili 
Normannorum  prosapia  oriundom;  sivitam  inqui- 
ras,  nulla  etiam  infamia  prestricluro.  Solum  esee 
oujus  religionem  nec  livor  carpere  possit  qood 
discreta  sit.  Si  scienliam  lilterarum  rimeris,  totas 
exbausit  Atheoas;  si  eloquentiam  ezigas,  melleo 
quodam  lapsu  ex  ejus  ore  fluit  oratio  ;  cai  accedii 
genialia  soli,  id  est  Gaenomanici  accuratus  et  quasi 
depexus  sermo  :  hffic  meruerunl  sufTragia,  ut  coq- 
tinuo  mulata  sententia  rex  in  eorum  voluntatem 
Iransiret.  Actum  quinlo  die  post  exactum  qoin- 
quenniam  a  morte  Anselmi. 

Radulphus  apud  Sagium  qus  est  abbatia  Norman* 
nis,  primo  adolesoentiffi  flore  monacham  se  devo» 
verat;coaIe8cenlibusquevirtutumincrementispriiEO 
subprior,  mox  prior,  postremo  abbas  fuerat.  Huno 
ille  locum  exilem  admodum  et  angustum  ;  probe 
foris  et  intus  exaltaverat.  Assentiebatur  ei  primo 
Robertus  Belesmensis  illius  provinciffi  dominus,  pa« 
tiebaturque  hominem  iibere  religioni  excubare.  Sed 
simol,  ut  alias  diximus,  ab  Henrico  rege  Anglia  puU 
sus,  Normanniam  concessit,  de  sacramento  et  bo- 
magio  abbatem  exagitare,  pertinacias  insistere; 
alterquiRomaepapeprohibitionemaudisset.prorsas 
abouere.  Quapropter  abbatia  relicta  Angliam  ap- 
pulsus,  circuitione  abbatiarum,  in  quibus  vitas  et 
sermocinationum  merito  gratiose  suscipiebatur,  mal- 
tum  tempus  elusit  et  perdidit.  Neo  enim  ad  Nor- 
manniam  ad  Robertum  redirejadicabalingencam, 
quod  esset  iile  omnium  foeditatum  et  iniquitatam 
altissimus  gurges.  Nec  vero  alicubi  in  Anglia  dio 
fovere  hospitium  putabat  bonestum,  ne  importani* 
tate  8ua  indigenarum  nauseam  irritare  videretur. 
Multitado  enim  Normannorum  abbatam  tunc  inua- 
daveratprovinciam,  qui  meditatosin  patriaet  exscul- 
ptos  sermones  inferebantanglia,  nonc  hic  nuno  iiiie 
aliorum  impendio  lenta  consumentes  otia :  assueti 
venditare  linguas,  favoris  venari  auras,  istas  fasti- 
dii  causas  qoantum  modeste  poterat  Raduiphus  evi- 
tans,  magis  circa  archiepiscopum  conversabatur, 
cujusjam  inde  ab adolesoentia  fuisset  sanoto  fami- 
liaris  oontubernio.  Hinc  fuit,  ut  iliam,  Gundalfo 
RolTensi  episcopo  defuncto  subrogaret :  aocepto  ab 
eo  prius  bomagio  et  saoramento  fidelem  fore  sanots 
Gantuariensi  Ecclesiffi.  Imminente  consecrationis 
die,  Anseimum  obnixe  Deum  rogasse  accepimus, 
ut  quia  Radulphum  elegisset  episcopom,  tale  illi 
pronosticon  efferret,  quo  suum  judicium  divine  vo- 
luntati  concordare  gauderet.  Adfuit  simplioi  preci 
pia  divinitasi  et  buno  versum  exhibait : «  Bront  UX" 


1507 


WJLLELMI  MALMESBURIENSIS  MONACHI 


1508 


inileB  angelis  Dei.  »  Ita  factas  eplsoopus  ffistima-  A  qua  videlicet  potita  est,  exquoa  beato  Gregorio  per 


tionem  l}oni  quam  de  eo  habuerant  hominea  non 
fefellit;  sed  provexit  in  effectum,  evexilin  publicum. 
Quare  cum  de  archiepiscopo  ageretur,  omnes  in 
ejas  eieeiioiiem  volantate  prona^  tum  etiam  vooe 
oonsona  concurrerunt :  ductas  ergo  ad  aedemi  non 
multo  post  pallium  meruit  Roman»  sedis  indol- 
genlia,  afTerenle  Anselmo  Jegalo,  nepote  ex  sorore 
Aaselmi  archiepiscopi.  Nam  et  in  principio  regni 
Honrici  venerat  Angliam  ad  exercendam  legationem 
Guido  Viennensis  archiepiscopus,  qui  poslea  apo- 
stolicus  fuit:  tunc  Aoselmus,  neo  multo  post  qui- 
dam  Petrus,  omnesque  reversi  nullo  effectu  rei, 
grandi  prsda  sui,  Petrus  maxime,  quod  omnes  eum 
incendere  caverent,  qui  esset  fllius  Petri  Leonis, 


beatum  Augustinum  fundala  ett.  Prffiterhec  litte- 
rarum  indicia,  legati,  qui  ad  nos  missi  sunt,  ut  sa- 
pienles  ac  strenui  viri,  assertiones  suas  prudenter, 
instanter,  effloaciter  exsecuti  sunt.  Nos  profecto  et 
legatorum  personas,  etassertionos,  el  vestrum  om- 
nium  legationes  tanquam  charissimorum  fralrum, 
benigne  hilarilerque  suscepimus :  quod  vobisia  Do- 
mino  propterdomiaom  placereoplamus.Vestrffi  ergo 
dilectioni  notum  habere  Tolnmus,  quod  Cantua- 
riensis  Ecclesie  digoitatem  nee  imBtiiiaimus  nec  im- 
minuere  desideramus  [a/.  deliberaauie}*.  Beatum 
namque  Gregorium  apostolicffi  sedis  poatifioaoi 
tanquamprfficipuumChristi  Domini  membram,taa- 
quam  Christiani  populi  pastorem  et  doctorem,  et 


sammi  Romanorum  principis.  Crebra  ergo  ad  An-  B  tanquam  salatis  ffiternc  ministrum  in  omnibusve- 


gliam  commeabat  legatio  Romanorum  insidiantium 
imbeoillitaii  Radulphi.  Sed  effugabantur  omnes 
oautela  Henrici.  Nolebat  enim  ille  in  Angliam 
pncler  consuetudioem  antiquam  recipere  legatum 
nisi  Cantuariensem  archiepiscopum:  iliiquelibenler 
refringebant  impetum  propter  violenliam  denario- 
rum.  At  non  ila  facilis  flecti  Cono  legatusin  Gallia, 
omnes  episcopos  et  abbates  Normanniffi  suspen- 
sionis  nota  impHcuit^  quod  tertio  vocali  ad  concilia 
sua,  non  venerant,  superquo  babilo  tractatu,  mis- 
sus  Romam  Hadulphus  archiepiscopus  et  Hereber- 
tus  Norwicensis,  ut  suo  labore  tantam  legatorum 
confusionem  digererent.  Sed  cum  ad  castellum,  quod 
Feritatem  ?  ocant,  venisset,  fcedissim  u  m  ulcus  faciem 


neramur;  et  rata  esse  cupimus,  qus  ab  ejas  insti- 
tutionibas  processerunt.  Illam  ergo  dignitatem, 
quam  ab  eo  per  beatum  Augostinum  Canlnariensis 
Buscepit  Eoclesia,  et  quam  eancts  memori»  frater 
noster  Anielmus  jure  ac  possessione  legitima  te- 
nuisse  cogooscitur,  nos  profecto  nullatenus  immi- 
nuimus ;  sed  in  eodem  statu  esee  Gantuariensem 
Ecclesiam  volumus,  ut  auihentica  ejus  privilegia 
juxta  canonum  sanctiones  nollis  perlurbationibos 
violentur.  Data  Beneventi  ixKalend.  Aprilis.  » 

Hic  si  papa  expresse  dixisset,  bas  et  has  digni- 
tates  habuit  Ecclesia  Gantuariensis,  et  easdem  illi- 
conflrmo,  absolvisset  litigium^  controversiis  impo- 
suisset  modum.  Sed  dicens,  qufficunqueauthentica 


cjus  invasit  et  tumefecit,  certnm  futura?  paralyseos  C  habet,no8nuIIatenusimminuimus,indetermioatam 


jndicium.  Garbunculum  vocat  Piinius  secundus,  pe- 
culiare  vultus  vitium,  quod  vel  cutem  ad  ossa  cor- 
rodat,  vel  medicorum  prffiventumdiligentia,  defor- 
mem  cicatricem  relinquat.  Multis  ergo  diebus  de- 
cubuit.Sed  posteavaIitudinesedata,velpotiusmorte 
dilata  Romam  pervenil.  Absens  tunc  erat  Paschalis 
papa,  Beneventique  morabatur.  Obsederant  impe- 
ratoris  satellites,  qui  tunc  sccundo  Romam  armis 
territabat,  medios  calies;  nec  poluit  archiepiscopus 
potiri  paps  colloquio  nisi  per  iniernuntios.  Illi  quid 
apud  papam  ej^erintf  epistola  manifestabit. 

«  pASGHALisepiscopus^  servus  Ecrvorum  Dei,  ve- 
nerabilibus  fratribus  Angli»  episcopis,  et  charis- 
simo  fllio  Henrigo  illustri  regi  salutem  et  aposto- 
licam  benedictionem. 

(c  Veniente  ad  nos  cbarissimo  ac  reverendissimo 
fratre  nostro  Radulpho  arohiepiscopo,  vestram  ad  nos 
missam  legationem  per  venerabilem  episcopum 
Herebertum  Norwicensem  cognoscimus.  Bt  quidem 
gravibusinflrmilatemmolestiisimpediti  iidem  fra- 
tres  et  coepiscopi,  perveniro  ad  uostram  prffisentiam 
minime  valuernnt.  Sod  nuntiorum  bonestis  vcnera- 
bilibusque  personis  pervenientibus,  eorum  scripta 
sascepimus ;  in  quibus  et  ipsorum  postulatioais  et 
vestrffi  legationis  vota  perspeximus.  Id  enim  opta- 
batur,  id  poscebatur,  ne  Ecclesia  Cantuariensis 
temporibas  nostris,  sua  dignitate  privetur ;  ne  nos 
eamdem  dignitatem  minuama8,aat  minuisiaamas. 


rem,  ul  erat,  reliquit  in  medio.  Sic  callidus  iepos 
Romanorum  novit  se  isonvertere  ad  oratorum  ver- 
sutias,  et  quffi  vult,  oassa  suspeodit  ambage,  non 
parcensalienis  laboribus,  dummodo  coosulat  suis 
profcctibus.Ita  circa  Romam  plures  dies  Radulphus 
commoratus,  mudo  in  imperatoris  exercitu  paps 
duntaxat  conces8U,modo  in  Sutrio  colloquium  ope- 
riebaturpapffi,  quem  rumordisperserat  jamjamque 
adfore.  Qua  ille  suspectatione  auspensus  perdidit 
impeosam.  Namque  illo  noo  veniente  regressus 
Normanniam  circa  regem  mansit  plus  anno,  medi- 
tatus  Gnlasio  successori  Paschalis  citra  roontes  ve- 
nienti  occurrere,  ut  prffisens  suffi  partis  patroaos 
objectiones  adversariorum  dispelleret.  Turstanus 
^  enim  Eboracensis  electus,  qui  nollet  Cantuariensi 
achiepiscopo  professionem  facere,  impigre  mentes 
Romanorum  ad  sui  favorem  sollicitabat.  Qain  et 
Gelasio  de  medio  facto,  cum  Guido  Vienensis  ar- 
chiepiscopus,  Galixtus  in  papatu  dictus,  successis- 
set,  et  Remis  conciliam  celebraret ;  misit  ei  RadaU 
phus  nuntios  suae  partis  astipulatores,  quos  ille  et 
palam  sitscepit  gratius,  et  clam  fefellit  cailidius 
quam  tantum  virum  deceret,  Eboracensem  electum 
spreta  omni  antiquilatis  regula  consecrando,  sed 
quibus  modis  rationes  suas  tulatus  fuerit  adveno 
etiam  regeTurstanus,  cum  ventum  fuerit  ad  recen* 
sionem  Eboracensiurn,  sermo  non  pretermittet 
evolvere. 


1509 


DB  GESTIS  PONTIP.  ANGL.  —  LIB.  1. 


1510 


Sed  ADgliam  reversas  Radulphos  veteri,  quod  A. 
diximus,  paralysis  iacommodo  in  dies  aucto  auge- 
batur,  noD  usque  adeo  tamen  ut  Bolemnia  praeter- 
mitterct.  Quauquam  voce  impeditior,  at  in  conailiis 
noD  fuiilis  auctor,  imo  ad  iram  acrior,  quod  ail  il- 
liu3  valetudiois  consuetudo,  ot  ad  iracundiam  agat 
animum,cum  aiiquidconlrajuseoclesiffisuffi  flerel, 
egre  ferre  et  aspere  ulcisci.  Nec  vero  diu  mansit  ia 
vita  cum  morbus  quotidieferociorexitummaturaret, 
obiit  XIII  Kalendas  Novembris  anno  ix  patriarcha- 
tus,  Incarnationis  Dominics  millesimo  centesimo 
vicesimo  secundo.  Ilano  habuit  finem  Radulphus 


religione  impar  nulli,  peritia  iitterarum  magniQce 
pollens,  afTabilitate  certe  faoile  omnium  primos. 
Qui  fortunarum  amplitudine  nihil  plus  aquisierit, 
nisi  ut  plus  benefacere  possel,  quibus  vellet.  Qaaa- 
quam  ad  oestimationem  volgi  tantum  ejus  decebat 
gloriae,  quantum  aocedebat  fortunae.  GsBterum  nul* 
lius  delicti  suspicio  vel  ievi  notabilis,  nisi  quod  ad 
risus  et  jocos  inclinalior  eral,  quam  vel  dignitatis 
vel  gradus  interesse  viderelur.  Sed  quaBcunque  fa- 
ciebat,  bono  utique  animo  vir  ille  facicbat;  de  quo 
quidquam  sinistrum  suspicari,  contra  religionem 
est  niti. 


DE  EPISCOPIS  ROFFENSIBUS. 


Gantuariensem  ecoiesiam  sequitor  Rofensis,  vici-  B  verat  sanclo  Andraeae  apostolo,  cujus  bonorem  iila 


nilate  loci,  non  auctoritate  privilegii  proxima,  que 
et  olim  illalactantefldem  imbiberit,etnuno  sequaoi 
viriutum  linea  matreni  imitari  oontendat.  Rofa  est 
oppidum  situ  oimium  angustum,  sed  quod  inedito 
locatum  fluvio  violentissimo  alluitur,  bostibus  sine 
periculo  non  acoessibile.PaacaprorsusetpenenulIa 
praesulum  iilius  urbis  gesta  didicerim,  quae  memo- 
randa  pulem.  Nuda  ergo  nomina  si  ponam,  succen- 
serimibinondebet.  Dicendorumenimpenuriapauca 
dicenti  amolietur  invidiam. 

Primus  ibi  Justus  a  beato  Augustino  constitutus 
episcopus  decedcnte  Mellitoarchiepiscopo  thronum 
Gantuariensem  conscendit. 

A  Juslo  Romanus  apud  Rofam  substitutus,  et  ec- 


sedes  adoroat :  famosus  in  illa  pro? incia  saoctusy 
et  pro  velocitate  impigri  ad  preces  occursus  ab 
omnibus  venerabiliter  dilcclus. 

Paulini  locum  explcvit  apud  Rofam  Ithamar  ab 
archiepiscopo  Honorio  dalus  et  consecratus:  Aoglas 
quidem  ortu,  sed  in  quo  nihil  perfeclas  Eanctitatis 
quantum  nd  vitam,  nihil  elegantifle  Romanffi  quao- 
tum  ad  scientiam  desiderares.  Ila  primusin  palriam 
pontiflcalis  honoris  in  Angli  persona  ferens  gratiam» 
provincialibus  suis  nonnullam  dignitatem  adjecit. 
Post  llonorium  ordinavit  apud  Gantuariam  Deusde- 
dit  arcbiepiscopum,  cssel  id  archiepiscopi  Ebora- 
censis  solemne,  sed  pulso  (ut  dixi)  Pauiino  nullus 
successerat.  Nam  et  Sculi,  qui  Northanimbrorum 


clesiasticae  legationis  causa  ad  Uonorium  papam  C  regum  favore  provinciam  compleveraolillam,  magia 


directus,  marinorum  fluctuum  rabie  suffocatus  ani- 
mam  amisit. 

Vacanti  sede  successit  Paulinus.  Hujus  laudem 
semper  hactenus  prae  se  tulit  anliquitas,  et  in  im- 
mensum  extulit.  Natiooe  uisse  Romanum,  a  boato 
Gregorio  cum  caeteris  in  fusum  Verbi  Angliam  mis- 
8um,  a  Justo  archiepiscopo  Northanimbrorum  genti 
ordinalum  episcopum,  praelatum  apostolum  regem 
detrectantem  evocasse  ad  fidem  denuntiatiooe  cm- 
lestis  oraculi,  quod  quondam  divinae  assensus  cle- 
mentiffi  Edwino  ostenderit,  nunc  spiritus  vaticinii 
Paulino  infuderit.  Ipsum  ab  Honorio  papa  pallium 
suscepisse,  Honorium  in  archiepiscopum  Gantuariae 
post  Justum  consecrasse.  Post  multa  populi  Aqui- 


in  plaudibus  inglorii  delitesoere,  quam  in  excelsia 
urbibus  consueverant  habitare.  Simul,  quiacum  in 
multis,  tum  in  observatione  Galholicffi  Paschffi  de- 
lirabant,  cavebant  Komanorum  apud  Cantiam  reli« 
quiffi  ordinationes  erroneorum  suscipere. 

Defuncto  Ithamar  suocessit  Damiaous  a  Deusdedit 
arcbiepiscopo  cooslitutus. 

Huio  Puttam  Theodorus  succedere  Jussit,  quan- 
tum  idooeum  otio  ecclesiastico,  taotom  hebetem  et 
segnem  foreosi  negotio.  Denique,  cum  sappe  rerum 
adhuc  profunda  pace  decedere  meditarelur  episco- 
patui,  hostilis  injurifficausam  libens  suscepit.  Nam 
Ethelredus  rex  Merciorum,  oescio  quo  insolenti  Gan* 


lonalis  spolia  diabolo  detracta  ne  militi  emerito  D  1"*"«'^®«^«'^*?°'^«^^°^®"'"«»*°**°^^*°*^*™^^'*? 

et  flammapremebal,  omnesque  terras  Roffensis  epi* 

scopatus  aboliiioni  addixerat.  Hano  Putta  patienti 

animocomplexussrumnam,  adScxwlfum  Meroio- 

rum  episcopum  secessit.Gujusliberalitatismunere 

ecclesiam  campestrem  et  agellum  adeptus,  quod  re- 

liquum  erat  ffifi  paciflce  oonsompsit,  cantuum  ee- 

clesiaslicorum  pubiicam  scholam  quocunque  ire  ro- 

gabatur  exercens. 

Tum  Quichelmus  ad  locum  ordinalus,  non  post 
multo  necessariorum  pcnuria  confusos  et  ipse  ab- 
ceaait. 


perseculionum  deesset  tentatio,  violentia  hoslili 
perturbatum  a  sede,  Gaotiam  coocessisse:  tuoc,  ut 
8uperiu8dixi,Rofeoscm  ecclesiam  suscepisseregen- 
dam,  Hooorio  archiepiscopo  et  Edbaldo  favora- 
bili  asseotatione  sanctissimum  sacerdotem  ambien- 
tibus.  Suscepit  ille  quod  [al,  ut]  ex  fratris  animis 
soggerebat  cbaritas,  et  inferioris  loci  solio  inlerim 
contcnlus  tempore  suo  tramitem  carnis  ingressus 
est  post  annos,  ex  quo  ad  Eboracum  ordinatus  esti 
XIX,  menses  duos,  dies  zxi.  Tomulatus  est  in  eccle- 
sia,  quam  ibi  rex  Bthelbertos  a  fundamentis  exoita- 


1511 


WILLELMI  MALMESBURIENSIS  MONACHI 


1512 


GebmaDdas  substitutus  permanere  sustiouit.       j^ 

Habailque  successorem  Tbobiam  scieDtia  liltera- 
rum  (ut  Beda  dicit)  eztrema  satietate  imbutum, 
quippe  qui  non  modo  Lalinam,  sed  et  Grscam  lin- 
guam  ita  familiareB  haberet,  ut  eis  quodcunque  veU 
let  ffique  ut  propria,  non  minus  facete  quam  cxpe- 
diie  proferret. 

leque  Aldulfo  snccessore  deceasit,  qui  videlicet 
eztremus  in  recenBioneRoffensium  pontificum  apud 
Bedam  invenitur;  hactenus  enim  ille.  Gaetcrorum 
nomina  in  cbartulis  notata  subjiciam :  Dun,  Erdul- 
fus,  Deora,  Weremuudus,Berumodu8,  Burthricus, 
Alstanus,  Godwinus,  Siwardus:  hic  eo  tempore  erat 
epitcopus,  quo  Normanni  venerunt  Angliam,  pau- 
cisque  diebus  supervivens  falum  ezplevit.  Derelicta 
ecolesia  miserabili  et  vacua,  omnium  rerum  indi-  B 
gentia  inlus  et  eztra,  viz  enim  quatuor  canonici 
erant,  qui  victu  ezili,  et  ipso  ad  boram  vel  prece 
vel  pretio  comparato,  et  indumento  plebeio  vitam 
tolerareot. 

Das  miserias  corrigere  pergens  sapientissimas 
Lanfrancus  archiepiscopus  Arnostum  quemdam  mo- 
nachum  pontificem  loco  dedit. 

Sed  eo  veloci  morte  prerepto  Gundulfum  «que 
monachum  induzit.  Sub  eo  ret  ecclesie  aucte  ma- 
gnifice.  Monacbi  plus  quinquaginta  facli,  a  quibus 
el  amatur  regula,  et  omnia  abundant  necessaria. 
DeputaturidGunduIflgloriae,mazimequeLanfranoi 
indutlriie,  qui  etiam  ezsuo  villam  Heddraam  coem- 
ptam,  monachorum  sancto  Apostolo  famulantium 
usibus  victaro  Jure  tracscripsit.  Eratque  Gundulfus  ^ 
religionie  pienus,  liiterarum  non  nescius,  in  rebus 
forensibus  acer  et  elimatus.et  qui  putatus  sit  divina 
potissimum  electionehunchonorem  meruisse.  Nam, 
cum  adhuc  apud  Gadonnm  divinas  Scripturas  audi- 
ret,  forte  cum  duobus  aliis  juzta  magistrum  evan- 
gelium  lenens  consederat.  Alteri  vocabulum  Gual- 
ierius,  allerius  nomen  elapsum  est.  Tum  magistro 
alias  interim  intento,  iili  inter  se  nonnulla  ludo 
agente8,ezperiamar,inquiunt,revolutionefoliorum, 
quis  nostrum  futurus  sit  abbas,  quis  episcopus.  Si- 
mulque  cum  diclo  revoluto  folio  invcnit  Gundulfus 
prior :  «  Fidelis  servus  et  prudens,  quem  constituit 
Dominus8uperfamiliamsaam(lfa//^.zziT).»Walte- 
rus:  «  Euge,  serve  bone  et  fidelis^intra  in  gauJinm  q 
domini  tui  {Matlh,  zzv).  »  Tertium  nescio  quid  du- 
rum  inventam  turbavit :  quod  etsi  audivi,  libenter 


oblitus  sum,  quia  ingenu»  mentis  non  est  alienia 
insultare  malis.  Gacbinnis  ez  eventa  crepantibus, 
interrogavit  Lanfrancusquid  haberent  Iffititi»,  atqae 
cognovit,  indubitate  proauntiavit  Gundulfam  epi- 
Bcopum,  Walterum  fore  abbatem,tertium  ad  lubrica 
Sfficuli  revolvendum.  Eventos  rei  probavit  veritatem 
dicti.Gundulfus  enim  apudRofam  presul,  Walteras 
abbas  apud  Evesbam  fuere  ;  tertius  abiit  in  vanum. 
Eoque  oaajus  miraculam  visum  est  posterins,  quod 
nullam  adhuc  spem  archiepiscopatus,  nec  etiam  ad 
Angliam  transitus  Lanfrancus  conceperal. 

Funotns  ergo  sancto  fine  Gundulfas,  Radalfum 
(ul  ante  dizi)  Sagiensem  abbatem  successorem  ba- 
buit. 

Quo  ad  archiepiscopatura  levato  Ernulfas  8uc- 
oessit.  Is  natione  Gallos,  apud  cmnoblum  Saneti 
Luciani  in  Belvaco  non  paucum  tempus  monacbus 
egit.  Sed  cum  nonnulla  plena  insolentiaB  videret, 
quffi  nec  emendare  posset,  nec  pati  vellet,  discessain 
intendit.  Quffisito  prius  aLanfranco  conailio,  incaa- 
ctanter  facturus  quidqaid  ille  Jnbendum  pntasset. 
Ille,  qui  bominis  industriam  probe  calleret  (nam  et 
apud  eum  diu  Becci  sluduerat)  persuasit,  ut  ad  se 
veniret,  quia  ibi  animam  snam  salvare  non  posBet 
Venit  ergo,  et  toto  tempore  Lanfranci  monacbus 
apud  Gantnariam,  ab  Anselmo  prior  ibidem,  moz 
apud  Burgum  abbas,  a  Radulfo  episcopus  apud  Ro- 
fam  constltutus  est.  Grave  quidem  memoratu, 
quantffi  probilatis  et  prudenliae  in  omnibus  officiis 
fuerit.  Canliffi  dejectam  priorem  partem  ecclesie, 
quam  Lanfrancus  edificaverat,  adeo  splendide 
erezil,  ut  nihil  tale  possit  in  Anglia  vidert,  in  vi- 
trearum  fenestrarum  luce,  in  marmorei  pavimenti 
nitore,  in  diversicoloribas  picturis,  que  miranles 
oculos  trahunt  ad  fastigia  lacunaris.  In  Borgo  mo- 
nachorum  numerus  auctus,  religio  bonis  monitis 
confota,  ffidium  veterum  ruderibus  deturbatis  nova 
fundamenta  jacla,  culminaerecta.  Eaque  omnia  cum 
voraz  ignis  absumpslsset  meditanti  reficere  honot 
ponlificalis  impactus.  Ibi,quamvi8oniniaJam  facta 
viderentar  (prevenerat  enim  vivacitaB  Qandulfl 
omnium  successorum  diligentiam)  tamen  semper 
aliquid  comminisci,  ubi  virtas  enilescere  posset; 
firmare  antiqua,  moliri  reoentia.  Vizit  in  eplscopata 
aliquot  dies  super  novennium.  Decessitque  qnatuor 
et  octoginta  annos  natus,  malta  probitatis  sae  mo- 
numenta  relinquens. 


PKOLOGUS  LIBRI  SECUNDL 


Librum  primum  huo  usqae  Gbristo  solatiante 
protrazi,  in  quo  nihil  infra  pollicitalionem  meam 
fecisse  videor,  dicens  quidquid  de  Ganluariorum 
vel  Rofensium  episcopis  memorabile  nostra  scientia 
potuit  attingere.  Nunc  ergo  secundum  regalium 
Gestorum  propositum  ordo  posceret,  ut  stalim 
Westsazonicos  prosequprer,  nisi  me  vicinitas  lo- 
corom  admoneret,  ut  iliius  Orientalium  Sazonum 


et  Orientalium  Anglorum  ponlifices  anteponerem. 
Quod  autem  aliam  seriem  regnorum  tenai,  norit 
lector  factum  necessitate,  ut  mazimis  prius  regnis 
enumeratis,  quorum  et  anni  et  facta  ezatabant, 
tunc  demum  illa  8obJicerentnr,quorum  pene  omnia 
annorum  vetprno  et  potestaiis  ezigaitate  obsolefe* 
rant.  Hic  autem  posset  ascribi  injarie,  ai  episeo- 
patui  8ui8  fraadarem  loois ;  qooram  nec  eat  Mries 


1313 


DE  GESTIS  PONTIP.  ANGL.  —  LIB.  II. 


1514 


clauda,  nec  adeo  fama  obscora.  lo  hoc  igitur  se-  A 
cuDdolibro,enumeraboiioininaepi8CoporumOrieD- 
laIiamSaxonum,etOrientalium  Angiorum,  iliisque 
subdam  episcopatua  omnes  Westsaxoniffi.  Nec  prs- 
tergredietur  cura  mea  quasounque  novi  in  horum 
episcopaluum  dicBceai  abbatias,  sanctosque  in  eis 
requie8cente8,breviterqueomniadigerens,quanlum 
potere  consulam  atudiosorum  notitie  et  fastidioao- 


rum  nause».  Hoc  sane  impetratum  iri  rogo»  ne  quis 
mibi  vertat  vitio,  quod  quaedam,  qu»  alias  posui, 
huc  iiidem  verbis  et  sententiis  transtuli.  Quod  sci- 
licet  ideo  feci,  ut  series  rerum  non  aliunde  peten- 
darum  pulchrius  uno  loco  constaret,  et  si  quid  alibi 
commode  dixi,  oon  hic  me  commodius  diclurum 
poBse  putavi. 


LIBER  SEGUNDUS. 


DE  EPISGOPIS  LUNDONIENSIBUS. 


fiaud  longe  aRofa  quasi  xzv  milliariis  est  Lundo-  B  ^^1°  ^i^K^  °®o  consecrationis  mysterium  repetitum, 


nia  oivilas  nobilis,  opima  civium  divitiis,con8tipata 
negotiatorum  ex  omni  terra,  et  maxime  ex  Germa- 
nia  venientium,  commerciis.  Unde  fit  ut  cum  ubique 
in  Anglia  charitas  [al.  rarilas]  victualium  pro  ste" 
rili  proventu  messium  8it,ibi  necessariadistrabantur 
et  emantur  minore  quam  alibi,  vel  vendeniium 
compendio,  vel  emeniium  dispendio.  Peregrinas 
invehlt  merces  civitatis  sinibus  Taraesis  fluvius 
famosus,  qui  oitra  urbem  ad  lxxx  milliaria  fonticulo 
fusus,  ultra  plus  lxx  nomen  profert,  apud  Doveram 
enim  pelago  conditur. 

Hic  primus  cathedram  ponliflcalem  sedit  Ifellitus 
bealo  Auguslino  coustituante.  Mellilus  Rom»  abbas 
non  cum  Augustino  Angliam  venerat,  sed  postmo- 


quam  perfectam  monstrarent  candeisd  per  totam 
ecclesiam  accenss,  cruces  faclffi,  nec  minus  aque 
aspersffi,  et  sacrati  olei  locis  dobitis  non  frivola 
vestigia.  Gessit  divino  offlcio  humana  sedulitas, 
pronuntiavitque  voce  prophetioa  momenti  magni 
futurum  raonasterium,  in  quo  Apostolus  ponliflcale 
exercuisset  obsequium.  Sensim  vaticinii  veritas 
processit  in  medium,  praesertim  temporeregis  Ed- 
wardi  ultimi,  qui  ampliori  monachorum  conveotn 
ibidem  adunato  ecclesiam  ffidiflcationis  geuere  no- 
YO  feoit.  Nec  minus  sed  multo  etiam  magis  rex  Wil- 
lielmusextulitlocummagnisredditibusprffidiorum, 
quod  ibi  regni  susceperit  insignia.  Gonsuetudo  igi- 
tur  apud  posteros,  evaluit,  ut  propter  Edwardi  inibi 


dumadprffidicatorumsupplementummissusfuerat.  G  eepulti  memoriam,  regiam  ibi  regnaturi  acoipiant 


Episcopus  ordinatus  habuit  sedem  in  apostoli  Pauli 
ecclesia,  quam  Ethelbcrtus  rex  Ganli»  feceral  Lon- 
donis.  Ejus  enim  inclinabatur  imperio  rex  Orien- 
talium  Saxonum  Sebirtbus,  ejusdem  exsorore  Ri- 
cula  nepos,  ad  quem  Londonia  spectabat.  Antiquitus 
eDimOrientaleset  Australes  Saxones,  et  Orientales 
Angli  Cantuaritarum  parebant  regi.  Quod  illas 
provincias  a  Vortigerno  rege  Brilonum  Hengistus 
primus  apud  Ganliam  rex  non  bello,  sed  dolo 
oblinuissel.  Post  Etbelbertum  vero  Auslrales  Sa- 
xonesOccidenlaliumSaxonumditionisubjecti  sunt. 
Alteris  Merciorum  reges  principabantur,  donec  et 
hos  et  illos  Weslsaxonum  occupavit,  et  subjecit 
imperium.  Sed  isla  posterius.  Tunc  vero  Mellilus 


coronam.  Post  mortem  ilaque  Ethelberli  etSeberti 
a  successoribus  regulis  8ede  delurbatus  Mellitus 
Gantuariam  venit.  Ibi  magoo  curarum  «stu,  qua 
Bociorum  pectora  decoquebant,exceptu8,  conjuncto 
sibi  Justo  secessitin  Galliam  exspectaturus  si  forte 
temporum  serenaretur  turbo.  Verumtamen  adfuit 
divinitatis  instinctus,  qui  corde  regis  Ethelbaldi  ad 
credendum  emollito  ambos  mature  revocavit,  et 
quidem  Justus  sedem  propriam  non  difficulter  in- 
travit.  Mellitum  vero  pro  penuria  polestatis  Ethel« 
baldus  restituere  nequivil.  Ita  aliquanto  tempore 
honoris  exsors.  Postmodum  Laurentio  decedente 
archiepiscopus  Gantuaris  factus  est. 
Duravilin  Orientalibus  Saxonibus  perfldiffi  labee 


Deo  cooperante,  et  Etbelberli  adjutus  adminiculo  D  ^^  tempora  Sigeberti  regis  eorum,  qui  hortalu  re- 


Ghristianitatis  fldem  egregie  in  provincia  propa- 
gavit.  Nam  et  monasterium  beato  Petro  in  Occiden- 
lali  civitalis  parte  fecit,  ipsius  apostoli,  ut  fertur, 
admonitus  nuntio.  Qui  et  coram  visus  ecclesiam 
recens  factam  per  se  dedicaverit,  et  per  rusticum 
episcopo  Xenium  gratissimum,  grandem  scilicet 
piscem  destinaverit.  Nec  vero  de  dicto  dubitare 
voluit,  qui  videret  agrestis  fatuitatis  hominem,qui 
nec  Christianus  esset,  de  Petro  aiferentem  nunlium, 
ejusdemque  corporis  iineamenta,  quffi  Mellitas 
nosset,  ex  piclura  veraciter  pronuntiantem.  Gredi- 

Patrol.  GLXXIX. 


gis  Oswii  Northanimbrorum  a  Finano  episcopo 
baptizatus  gentem  suam  ad  fldem,  quam  cura 
Meilito  expulerant,  reduxitper  episoopumGeddum. 
Is  fuit  secundus  Londinensium  episcopus,  sed  in 
Northanimbria  apud  Lestingei  monasterium  suum 
sepultus.  Latius  istaiu  Beda  reperies,  qui  et  com- 
memorat  Geddam  fratrem  istius  Geddi  habuisse  se- 
dem  episcopalem  et  sepuUuram  iu  Lichfleld.  Post 
Sigebertum,  Svsritbelmus  frater  ejus  reguafit,  eo 
mortuoSighere  et Sebbi  reguum  tCDuere  sub  Wlferi 
regiB  Meroiorum  regimine.  Sebbi  illibatffi  fidei  spe- 

48 


1515 


WILLELMI  MALHESBURIBNSIS  MONACHI 


1516 


ciosi  flnis  compos  fuit.  Sigbere  lempore  morlalitatis 
fldei  signaculnm  fregit.  Sed  instantia  Wlferii  per 
Jeruroanum  episcopum  recepit. 

Is  Wlferius  defuncto  Geddo  per  pecuniam  cor- 
ruptus  Wine  quemdam,  qui  WestsaxoQum  fuisset 
episcopus,  vacanti  throno  induxit. 

Succedentibus  autem  annis  Theodorasa  VitaliaDO 
papa  GaDtuariam  arcbiepiscopus  missus,  Grkenwal- 
dum  venerabilem  virum  Londoniensibus  presulem 
dedit.  Eum  in  miraculis  perspicuum  fuisse  conflr- 
mal  et  recens  fama  et  vetus  memoria.  Quorum  illud 
notabilius  fuit,  quod  cum  SBger  pedes  parochias 
leclica  circumirel,  ad  oram  rapacissimi  amnis  forte 
devenit.  Ibi  cum  comites  haesitarent,  quod  inGrmus 
nec  equo  nec  pedibus  transvadere  possct,  essetque 
timor  ne  vehiculum  aquarum  violentia  subsideret, 
repente  gurges  disparuit,  fluvius  in  eo  loco  totus 
diffugit;  statimque  ut  episcopus  cum  comilatu  tran- 
siit,  amnis,  qui  slans  seorsum  crispantibus  undis 
se  collegerat  in  cumulum,  alveo  suo  redditus  est. 
EJjusdem  lecticfls  attactu  imbecilles  multos  curatos 
auctor  est  Beda.  Fecit  duo  monasteria,  unum  sibi, 
aiterum  sorori.  Suum  Gertesifls  dicitur,  quod  per 
adminiculum  cujusdam  Frithwoldi,  qui  sub  Wlferio 
subregulum  agebat^  opulentia  rerum  et  monachis 
implevit.  Splenduit  ibi  reiigio,  nec  defuil  necessa- 
riorum  copia  usque  ad  Danos,  qui  ut  cflstera  locum 
illum  pessuudedere,  ecclesia  succensa  cum  mona- 
chis  et  abbate.  At  vero  rex  Edgarus  princeps  in- 
comparabilis  non  conlentus  novis  monasteriis,  qus 
ubique  tum  per  se,  tum  per  episcopos  aBdificabat, 
nisi  et  vetera  resarciret:  illud  refecil  in  solidum, 
undique  veteribus  chartis  conquisitis,  quarum  testi- 
monio  pra?dia  revocaret  ad  iocum,  que  quidam  ex 
magnalibus  seu  vi,  seu  vetustalis  auctoritate  oc- 
cuparant  ad  jus  suum.  Sororis  CGenobium  appella- 
tur  Berekingum  in  latere  Londoniffi  ad  oclo  milliaria 
situm.  Ibi  ilia  Ethelburga  vocata  habuit  cohaerentes 
sibi  sanctitatis  et  pietatis  [al.  polestatis]  socias 
Hildelidam  proximo  loco  successorem,  ad  quam 
exstatemissusbeatissimiAldelmidevirginumlaude 
codex :  Wlfildam  pene  modernam,  qu®  paucis  annis 
Eadgari  regis  tempora  prffivenit,  quaeque  vetustatem 
cffiterarum  sanctitatis  gratia  compensat  et  fere  di- 
xerim  anticipat.  Nihil  enim  orator  irritum  rogat, 
modo  credulitate  non  careat.  Quarum  (vere  faleor) 
orationibus  locus  ille  nunquam  omnino  destructus, 
nunc  etiam  tempore  Normannorum,  ut  pleraque 
alia,  numero  sanctimonialium  etaedium  pulohritu- 
din^  ad  supremum  evectus.  Habetur  ergo  Erken- 
waldus  Londonias  maxime  sanctus,  et  pro  exaudi- 
tionisceleritate  favoremcanonicorum  nonnihil  eme- 
rituB.  Alii  adeo  sub  obsouritatis  nubilo  jacent,  ut 
non  eorum  sciantur  mausolea.  Omnes  etiam  episco- 
palus  haec  infecit  miseria,  ul  apud  habitatores  illius 
memoria  magnse  gloris  ducatur,  qui  sciat  episco* 
porum  loci  vel  proferrenomina.  Geterum  de  gesiis 
vel  sepulcris,  nec  verbum,  successorum  itaque  hoo 
Bunt  nomina:  Waldhere,  IngnaidoB,  Egulf,  Wigetb, 


A  Edbriht,  Eadgar,  Kenwalk,  Eadbald,  Hecbertos, 
OsmunduB,  Ethelnoth,  GeIbertus,GerDulf,Swithulf, 
Etstan,  WIbiub,  Ethelward,  Elstan,  Tbeodred. 

HujuB  non  penilus  exsoletam  memoriam  cives 
prffidicant,  dicentes  eum  fuisse  regis  Ethelstani 
tempore.  Gum  eo  ad  bellum  contra  Analavom  pro- 
fectum,  coelestis  muneriB,  unde  supra  diximoB,  cnm 
Odone  Wiltensi  deprecatorem  et  indicem.  CogQO- 
menboni,  vulgo  sortitum  pro  prsrogativa  virtutam, 
uno  excidisse  magis  errore  quam  crimine,  quod 
furesapud  sanctumEadmundum  deprehensoB, quos 
conatibus  irritis  martyr  invisibili  nodo  astrinxerat, 
sevcritati  legum  addixerat  patibulis  adjadicatos. 
Sed  de  facto  recogitantem  piguisse,  totoque  vitc 
tempore  post  exercuisse  pceQitentiam,  culpa 
B  mordente  conscienliam.  EJus  corpua  juxta  fene- 
stram  cryptae  locatum  est  in  edito  praetereunli- 
bus  conspicuo.  Post  Theodredum  hi  succesaiones 
continuas  habuerunt. 

Wlstanus,  Brithelmus,  Dunstanus  poBtea  Gantut- 
ris  archiepiscopus,  Elfstanus,  Wlatanus,  Elfhunui, 
Elfwius,  Elfwordus,  Rodbertus,  ex  monacho  Gem- 
meticensi  ab  Edwardo  rege  factus,  prius  Londo- 
nieoBis  episcopus,  mox  Gantuariensis  archiepiseo- 
puB.  Gujusqui  fueritflni8,sermo  anteoedens  dicere 
prsvenit. 

Ei  Willielmus  ab  eodem  rege  datos  suocessor 
fuiL 

Porro  WillielmuBexcomiteNormaani»  rex  An- 
gliffi  Hugonem  quemdam,  cognomento  de  Orinal 
C  episcopum  creavit.  Ib  postpaucos  ordinationisannoi 
in  morbum  incurabilem  incidit.  Siquidem  regit 
valetudo  totum  corpus  ejus  purulentis  olceribai 
occupan8,ad  pudendum  remediumtran8mi8it.Nam 
credens  assereotibus  unicum  fore  subBidium,  si 
vasa  humorum  receptacula  verenda  aciilicot  exie- 
carentur,  non  abnuit.  Itaque  et  opprobrium  spado- 
nis  tulit  episcopus,  et  nullum  invenit  remedium, 
quoad  vixit  leprosus. 

Hogoni  successit  Mauritius  regis  cancellarius, 
quamvis  in  quibusdam  minus  prospere  famie,  pre- 
dicabiiis  tamen  efQcacias.  Magnanimitatia  certe 
ipsius  est  indicium  basilica  beati  Pauli,  quam  in* 
cboavit  Londoniffi,  tanta  est  decoris  magnificeotit, 
ut  merito  inter  prsclaranumeretarsdiflcia:  tantt 
^  cryptffi  laxitas,  tanta  Buperioris  edis  capacitas,  ot 
cuilibet  populi  multitudini  videatur  posae  sufflcere. 
Quia  igitur  Mauritias  erat  mentis  immodicue,  It- 
boriosi  operis  impensam  transmisit  ad  posteros. 

Denique,  cum  Ricbardus  Bucoessor  ejus  omnes 
reddituB  ad  episcopatum  pertinentes  ttdifleationi 
basilice  traasoripsisset,  aliunde  se  Baoaque  euBten- 
tane  propemodum  nihil  efflcere  visus  est^totumqae 
censum  ad  hoc  bene  prodigus  exhauriebat  et  parum 
in  eifectum  prodibat.  Quare,  impetua  boni,  qaem 
in  initio  epiecopatuB  habait  cedentibus  annia,  de* 
aperatione  iassescens,  paulatim  elanguit.  Locusest 
in  dioDceBi  Londoniensi  apud  orientalea  Bazooee 
Git  [al.  Gic],  gentiii  vocabolo  dtctos,  obl  est  beats 


1517 


DE  GKSTIS  PONTIP.  ANGL.  —  LIB.  IL 


1518 


Osgiths  in  miraculis  famoBS  virginisrequieB:  huno  A 
vir  ille  terris  aliquantis  et  regularibDS  implevit 
canonicis.  Erant  ibi  et  sunt  clerici  litteratura  in- 
signea  eorumque  exemplo  talis  habitus  hominum, 
Ifeta,  ut  ita  dicam,  totam  patriam  vestivit  seges. 
Meditabaturqueipse  depositisolim  involncrismundi 
eo  transire^  prseserlim  longsB  paralysis  tabe  admo- 
nitus,  si  non  «egrum  illecebris  animum  potestatis 


consuetudo  retraheret.  Hujusloci  fuit  primus  prior 
Wiliielmus  de  Gorbuil  qui  defuncto  Radulpho  Gan- 
taariffi  archiepiscopo  in  illum  honorem  evectus  est. 
Qoem,  qoamvis  monachi  trepidassent  suscipere, 
quod  esset  clericus,  tamen  nihil  poBnitendum  fecit. 
Erat  enim  religionis  multaB,  affabilitatiB  nonnnlliB 
csterum  nec  iners,  nec  imprudens. 


DE  EPISGOPIS  ORIENTALIUM  ANGLORUM  ET  MONASTERIIS. 


Primus  orientalium  episcopus  Angiorum  fuit 
Feliz,  Burgundus  natione,  qui  Sigeberto  in  Gallia 
ezsulanti  familiaris  eOectus,  Angliam  cum  eodem 
post  morlem  Eorpwaldi  venit.  Illoque  regnum  pro* 
vinciffi  sortito,  episcopus  ordinatus  animositati 
regis  non  defuit,  quin  ingenti  studio  et  vigilanti  B 
labore  toti  regioni  Ghristianam  credulitatem  infun- 
deret.  Schoias  quoque  litterarum  opportunis  locis 
instituens  barbariem  gentis  sensim  comilate  Latina 
informabat.  Decursa  vitas  meta  post  seplemdecim 
annos  episcopatus  sepultus  est  in  Domuc  sede  sua, 
inde  translatus  apud  Scham,  quae  est  villajuzta 
stagnum,  quod  volenlibus  ire  in  Heli  quondam 
periculosum  navibus,  nunc  facta  via  per  palustre 
arundinetum  transitur  pedibus.  Sunt  ibi  adbno 
indicia  diruls  et  a  Danis  incensae  ecclesiffi,  qu» 
ibi  babitatores  pariter  ezustos  ruinis  operuit  suis. 
Gorpus  vero  sancti  multo  post  qussitum  et  reper- 
tum  in  Ramesiensi  coBnobio,  de  quo  posterius  di- 
cetur,  humatum  est. 

Et  substitutus  est  Tbomas  diaoonus  suus  ex  Gir-  ^ 
viorum  provincia  oriundua. 

Gujus  posl  quinque  annos  defuncli  sedem  imple- 
vit  Bonifacius,  gente  Ganluarita,  eodemque  anno- 
rum  numero,  quo  Felix  prffidecessor  suus,  egit 
officium. 

Tum  Bisi  virvenerabilisaTbeodoroarchiepiscopo 
creatus  episcopuB,quoad  valetudo  prospera  permi- 
sitsinecrimine  vitam  duzil.  Sed  adverso  morbo  cor- 
reptusduobuslocumdedit.Rexeruntergoduosemper 
episcopi  provinciam  illam  usque  ad  tempus  Egbri- 
Ibi  regis  Westsaxonum,  quorum  unus  sedebat  apud 
Domuc,  alter  apud  Uelmabam. 

Baldwine  et  Hetha,  Nortbertus  ct  Astulfus,  Ne- 
tholacus  et  Edredus,  Edelfridus  et  Cuthwinus, 
Lamferd  et  Aibritbus,  Athewlf  et  Eglaf,  Huferd  et 
Eudred,  Sigge  et  Alhun,  Aiherd  et  Tilfrid,  hi  duo 
erant  episcopi  orientalium  Aoglorum  ;  Alherd 
Helmonensis,  Titfrid  Domucensis,  quando  OCFa  rex 
Merciorum  fecit  archiepiscopatum  apud  LiohGeld. 

Humbrith  et  Weremund,  et  posl  eum  Wiidred, 
tempore  enim  Ludeoanii  regis  Merciorum,  et  Eg- 
brithi  regis  Westsazonum  Humbrithus  et  Wilredui 
fuerunt  episcopi  Orientalium  Anglorum.  Sed  eodem 
Ludecano  et  antecessore  ejus  Burhredo  incursante 
provinciam,  etiam  episcopi  neceasariorum  copia 
destituti  sunt.  £t  quidem  utrique  reges  intra  re- 
gionem  provincialium  incursu  exBtincti,  ceBBaruni 


D 


tamen  episcopatns,  et  ex  duobus  unus  factns  sedem 
apud  Helmabam  villam  non  adeo  magnam  accepit. 
Fuerunt  ergo  hi  pontifices. 

Athulf,  Affricus,  duo  Theodredi,  Athselstanus, 
Algarus.  De  istius  sanctitate  non  minimum  indi- 
cium  dedit  scriptor  vit»  venerabilis  beati  Dunstani, 
quod  hic  ejusdem  verbis  apponam.  Dies,  inquit, 
Ascensionis  Ghrisli  festivus  diem  clarincationis 
beati  Dunstani  prfficessit  tertius.  Tants  itaque  diei 
surgente  aurora  sacerdos  quidam  nomine  Algarus 
doctrins  et  actionis  merito  prscipuus,  quem  postea 
nobilem  in  Helmeham  episcopum  claruisse  accepi- 
muB,  dum  sacros  Dominics  Ascensioni  honores  in 
eoclesia  Salvatoris  pervigil  impenderet,  et  mentem 
ad  coBieslia  contemplanda  exlenderel,  se  ipso  et 
omnibus  hujus  mundi  rebus  transcensis,  Dunsta- 
num  pontificali  throno  conspicit  praesidentem,  et 
clero  jura  canonica  dictantem.  Et  ecce  per  omniB 
ecclesiffi  januas  irrnentium  angelorum  inflnita  in- 
grediuntur  agmina.  Qui  dum  coactis  ordinibus  se- 
denti  astarent  pontifici  higusmodi  illi  saiutationis 
alloquium  persolverunt.  Salve,  Dunstane  noster, 
siparatUB  es,  veni,et  nostro  gratiosus  contubernio 
utere.  Respondit  Dunstanus,  scitis,  o  sancli  spiritus, 
hodie  Ghristum  ascendisse,  uostrique  officii  esse 
tam  verbo  qaam  sacramento  populum  Dei  reflcere; 
ideoque  hodie  venire  nequeo.  Dixerunt,  paratuB 
esto  die  Sabbali  hinc  nobiscum  Romam  transire, 
et  ante  summum  pontificem  sanctus  [al,  cum  san- 
ctis]  sBternaliter  manere.  Diucessere  angeli.  At 
sacerdos  qui  rerum  tam  evidens  contemplator  ex- 
stiterat,  exitum  earum  stupidus  el  tacitus  explora- 
bat.  Et  infra:  Sacerdos  etiam,  qui  tam  mirabilem 
in  ecclesia  extasin  viderat,  cognito  quod  non  in 
imagine,  sed  in  rerum  verilate  eamdem  sustinuis- 
set,  palam  omnibus  et  cum  gemitibus  magnis,  qu» 
viderat,  absoivit.  Hsc  ab  alieno  scripto  mutuatua 
sum,  ut  ostendatur  lecturis  quam  venerabilis  AI- 
garuB  fuerit,  qoi  tam  occulta  mjrsticis  intuitus 
luminibus,  foras  quoque  eCferre  dignus  fuerit.  Nec 
vero  credibile  putaverim,  ut  msjori  Buscepfo  grada 
niinus  sanctitudini  advigiiaret ;  imo  credendum  et 
propter  reverentiam  virtutum  episcopum  factum, 
et  inter  angelorum  agmina,  qua  viderat,  suo  die  in 
coslum  receptum. 

PoBt  eum  Alfwinus,  duo  Elfrici,  Stigandus,  sed 
ejectuB. 

Et  pro  auro  GrimlLctel  eleotas  tenuit  quaB  paro^ 


1519 


WILLELMI  MALMESBURIENSIS  MONACHI 


1520 


chias  Orlentaliutn  Anglorucn  et  Australium  Saxo-  A.  ^rel  rebus.  PraBterea  apud  Theodrordom  monachoi 


num.  Intercessu  vero  temporis  sic  redditis  rationi- 
busStigandus  evaluit,  utsibi  Australium  Saxonum 
episcopatum  restitueret,  et  Orientalium  Anglorum 
fratri  Ethelmero  acquireret.  Minimum  id  animosi- 
tati  sus  ratus,  Wintoniensem  et  Cantuarlensem 
thronos  ascendit,  vix  aegreque  exoralue,  ut  Austra- 
tibus  Saxonibus  proprius  ordinareturantistes. 

PostEthelmerum  fuitHelmanensisepiscopus  Hcr- 
fastus,  sicut  invenitur  in  concilii  lexlu,  quod  sexto 
anno  Wiliielmi  regis  pro  primatu  duorum  metro- 
politancrum  factum  est.  Qui  ne  uihil  fecisse  vide- 
retur,  ul  sunt  Normanni  famao  in  fuiurum  slu- 
diosissimi,  episcopatum  deHelmaham  transtulitad 
Thethfordum.   Parcs,  ut  aiunt,  mentis  hemo,   et 


Cluniacenses  instituit,  quod  einl  illius  CGeQobii  pro- 
fessores  ubique  gentium  pene  dispersi,  locapleies 
insaecuIOyetspIendidissimaereligioQisinDeo.Ingenti 
ergo  et  numerosa  virlutum  gratia  prAleritarom 
offensarum  obumbravit  molem,prfficipue  progDiOBtieo 
antecessoris  et  suo,  a  malo  exterrilus,  et  ad  boQum 
erectus.  Herfasti  fuit,  a  Non  hunc  sed  Barabbam 
(Joan,  xviii)  ;  »  soum  ;  «  Amice,  ad  quid  venisti 
{Matih,  xxvi)  ;  »  quo  audiio,  nec  lacrymis,  nec  hii 
fere  verbis  abstinoil :  «  Male  quidem  intravi,  oonfi- 
teor,  sed  Dei  gratia  operante  bene  egrediar.  »  Ertl 
ergo  disertitudinis  et  litterarum  copia,  nec  minuf 
saeoulariom  rerum  peritia,  Romaos  celsitudini  su- 
spiciendus.Mutatusqoe  Herebertus  foit  (oi  LocanQS 


nonnolla  ex  parte  litteris  eroditus :   quiqoe  ante  B  de  Curione  dicit)  momentum  et  mulatio  rerom  ; 


adventom  Lanfranci  in  Normanniam  probabilis  in 
eis  scientiae  aestimalus  sit.  Sed  eo  apud  Beccom 
monachato,  cum  ubique  echolares  inflalis  buccis 
dialecticam  ructarent,  Herfastus  jam  Willielmi 
comitis  poslea  regis  capellauus,  ad  famosum  gym- 
nasium  magna  sociorum  et  equorum  pompa  per- 
venit.  Tum  Lanfrancus  cx  prima  collocutione  in- 
teliigens  quum  prope  nihil  sciret,  Abecedarium  ipsi 
expediendum  apposuil,  ferociam  hominis  Itaiica 
facetia  illudens.  Quo  is  irritatus  per  comitem  effe- 
cil,  ut  Lanfrancus  Becco  Normanniaqueomni  sub- 
moveretur.  Sed  intercedeote  Dei  gratia  animus 
Willielmi   pacatus   est,   alterque  retentus  :  sata- 


sicut  tempore  Willielmi  regis  Simoni»  caosidicos, 
ita  regnante  Henrico  propulsator  inviclos.  Neqae 
ab  alii«  fieri  voluit,  quod  a  se  quondam  praesumplum 
jovenili  fervore  indoloit.  Prs  se,  ut  feront,  semper 
ferens  Hieronymi  dictum  :  «  Erravimos  jovenes, 
emendemus  senes.  »  Postrcmo  quis  in  illius  ftcti 
laudem  dignealtexat,  quod  tam  nobile  monasleriam 
episcopus  QOQ  multum  pecuoiosus  fecerit,  io  quo 
Qihil  frustra  desideres  vel  io  sdificiorom  specie 
sublimium,  vel  io  oroameotorum  polchritudioe,  tam 
io  monachorom  religione,  et  sedulaad  omnes  cht* 
ritate?  Hsec  et  vivum  spe  felici  palpabant,  et  de- 
functom(si  qoq  vaoa  fides  poenitentiae)  soper  etbera 


gente  maxime  Wiilielmo  filio  Osberni.  Maximaqoe  p  tuIeront.AdepiscopiNorwicensisdiGecesiuperlinere 


fuit  recuperandae  gratiae  occasio,  quod  eum  Lan- 
francus  ad  curiam  commealum  petitorus  venisset, 
equus  ejus  forte  claudicans  comiti  cacbinnumex- 
cussit. 

Post  hunc  diebus  Willielmi  minoris  emitepiscopa- 
tum  Tetfordensem  Hereberlus  cognomento  Losinga, 
qood  eiars  adulationisimpegerat,  expriori  Fiscanii, 
et  ex  abbate  Rameseiae  factus  episcopus,  patre  suo 
Roberto  ejusdemcognuminis  in  abbatiam  WiQtonie 
intruso.  Fuit  ergo  vir  ilie  magnus  in  Anglia  Simo- 
Qiffi  fomes,  etiam  abbatiam  episcopatumqoe  nummis 
aucupatus,  pecunia  scilicet  regiam  soliicitudinem 
inviscans,  et  principum  favori  promissiones  qoq 
leves  assibilans.  Verumtamen  erronuum  impetum 


dignoscitur  monaslerium  Sancti  Bdmondi.  Dequo, 
qoanqoam  alias  dixerim,  nonc  si  breviter  comme- 
moravero,  non  vacat  a  ratione.  Sic  cnim  ei  dispo- 
sitom  meom  ordine  procedet  qoo  oogitavit  post 
commemorationem  episcoporum  saoctos  io  eoram 
parochiis  requicscentes  non  praeterire.  Et  graliose 
fateor  accidit,  utprimus  sanclus  Edmundusoccor- 
reret,  qui  quasi  rex  et  princeps  patriae  compatrio- 
tarum  sanctorum  primuspalmam  laudis  vindicaret. 
Regnavit  ille  in  Orientali  Anglia,  vir  Deo  devotos, 
et  avita  regum  prosapia  exceilens.  Qui,com  aliqoot 
annis  pacifice  provincise  praefuisset,  in  illa  temporum 
moIlitievirtutemejurarccompuIsus:Danoromduc68 
Hinguaretnubba,NorthanimbrorumetOrienta]ium 


juventulis  abolevit  pceniteDtia  Romam   profeclus  r|  Anglorom  depopulaturi  provincias  venere.  Quorum 


eeverioribus  annis,ubi  iocibacuium  Simoniacum  et 
annulumdeponens^indulgentiaciementissimaesedis 
iterum  recipere  meruit,  quod  Romani  sanctius  et 
ordinatius  censeant,  ut  ecclesiarum  omnium  sump- 
tus suis  potius serv iantmarsupiis,  qua  quorumlibet 
regum  usibus  niilitenl.  Ita  Hcrebertus  domum  re- 
versus  sedem  episcopalemtransportavit  adinsignem 
mercimoniisel  populorumfrequentiavicum  nomine 
Norwic.  Ibi  monachorum  congregationem  numero 
et  religione  percelebrem  instituit,  omnia  iis  neces- 
saria  sumptu  mercatusdomestico.Providensscilicet 
successorum  querelae,  nullas  de  episcopo  terras 
monachisIargituBest^neilli  Dei  famulos  fraodarcQt 
yiotoalibus,  si  qoid  offeQdisseQt,  qood  sois  compe- 


primos  regem  non  resistentem,  sed  armis  projectis 
solo  pronom,  et  orantem  cepit,  et  post  aoQQulIt 
tormenta  decapitavil.  Tunc  et  sedesepiscopalis  apod 
Scham,  ut  supra  dixi,ei  monasterium  Helienee  san- 
ctimooialibus  effugatis  incensa  et  solo  complanatt. 
Sed  emicuit  post  neoem  beati  visi  tranBacta  vitc 
puritas  digois  miraculis.  Gaput  a  corpore  lictoris 
ssvitia  divisum  dometa  Danis  projicienlibQs  occa- 
loerant.  Quod  dum  cives  qusrerent,  hostem  abeun- 
tem  vestigiis  insecuti,  funeri  regio  justas  ioferiu 
absoluturi,Jucunda  Dei  monera  haosere,  exanimati 
oapitis  vocem  expressam  omnes  ad  se  licloreB  invi- 
tantem,  lopom  feram  carnibos  aseaetam  lacertii 
iliud  circomplexam  innoxiam  pretendereca8toduu&: 


1521 


DB  GESTIS  PONTIP.  ANQL.  —  LIB.  II. 


1522 


eumdem  more  domeslici  animalis  bajulos  post  ter-  A  ter  admonitum  per  somnium  ferunt,  sed  barbarioa 


gumad  tumbam  modeste  secutum  nuilum  I8e8i88e,a 
nullo  l8B8um  e88e.Tuncprotemporehumitraditum 
corpus  venerabile,  tumultuario  injecto  cespite  ter- 
rea  gleba  superjecta,  et  exilis  pretii  lignea  capella 
super&tracta.  Sed  et  domunculam  succedenti  tem- 
pore  vepre8  obtexerant,  animisque  provinciales 
raemoriam  martyri^  abjeceranl.  Adfait  illeoscitan- 
tibus,  8emi8opitasmenteseorum  ad  sui  reverentiam 
signis  eicitans,  et  leve  quidem  ac  frigidum  sit,  sed 
tamen  primum  virtutum  ejua  experimentum,  quod 
subjiciam.  C«ci,  qui  bacalo  viam  tentaret,  errore 
nocturno  capellam  ingressi  lux  coBlitua  obvia  orbes 
implevit.  Mox  latrunculos  eamdem  aeilem  noctu 
expilare  aggressos,  inviais  loris  in  ipais  conatibus 


ineptia  duriuis  respondentem  conto  percussit  et  exa- 
nimavit.  Tantum  morao  in  medio,  quod  excussas 
Bopore  auctorem  et  modum  mortis  astantibus  pate- 
fecerit.  Gonfabulationes  enim  altercantium  el  sonam 
iotus  custodes  corporis  miram  in  roodum  audierant. 
Sciebat  haec  Gnuto,  ideoque  nihil  non  efTecit,  ut 
sancto  blandiretur.  Prsler  fossatum,  quod  prseli- 
bavi,quod  terras  sancti  ab  omni  inqaietadinedefen- 
deret  :  denique  basilicam  animositate  regia,  qaan- 
tum  illius  temporis  usus  flagilabat,supervenerabile 
corpus  construxit,  abbatem  et  monacbos  instituit, 
praedia  multa  el  magna  contulit.  Perstat  hodieque 
donoram  ejus  amplitudo  integra,quod  locns  illeinfra 
86  aspiciat  Anglisenonnulla  monasteria.  Per  succos- 


irretivit,  formosoadmodumspectaculo,  quod  prffida  B  siones  abbatum   fuit  ibi  Lefstanus  tempore  regis 

prsedones  tenui  t,ut  nec  coepto  desistere,  nec  inchoata 

valerent   perficere.   Quapropter  Londoni»   praesul 

plebeiaemachinae  diuturnam  sustulit  invidiam,an- 

gustiusflediflcium  superveneranda  membramolitus, 

quae  et  miranda  incorraptione,  et  lacteo  quodam 

candore  gloriam  sanctse  animse  prffidicabant.  Gaput 

reliquo  corpori  compaginatum,  signumtamen  mar- 

tyrii    coccinea  cicatrice   prffitendens.  Porro   illud 

humana  excedit  miracula  hominis  mortui  crines  et 

nnguefl  pullulare,quo8  Oswen  qusdam  sancta  ma- 

lier  quotannis  hos  tonderet,  illos  desecaret  magna 

veneratione  posteris   futuros:  sanctffi   temeritatis 

femina,  qus  contrectaret  artus,  quibus  omnis  infe- 

rior  est   mundus.  At  non  ita  Lefstanus  effrenatffi 


Edwardi :  hic  quibusdam  de  incorruptione  sancti 
malecredulis  male  consulens,  suo  discrimine  alio- 
rum  fldei  prospexit.  Prolatumque  corpus  in  medium 
inspiciendum  exhibuit,  ipso  a  capite  monacho  suo 
a  pedibns  trahente.  Palam  itaque  imprecatns  est 
dicens  :  Domine  Sancte  Edmunde,  tu  nosli  quodnon 
infideli  menle,  sed  pro  aliorum  salute  hoc  fecerim^  ne 
divinum  in  te  mundo  celaretur  miraculum ;  quia  fa- 
men  peccatorum  multorum  sum  reus^  nec  a  me  de* 
buisset  contrectari  sancti  Spiritus  organumf  si  tibi 
factum  displicel  in  me  temporalilerulciscere.  Prxstat 
entm,  et  malo^  ut  aliqua  insigniar  corporis  clade, 
quam  aetema  involvar  ultione,  Vix  orationcm  flnie- 
rat,  cum  ecce  ambarum  manuum  digiti  vel  retro 


—  ^-. —  —  -— .— ,  ^ o—  — 

audacise  adolescens,  qui  sibi  corpns  martyris  minis  ^  miserabiliter  retorti,  vel  volffi  pertinaciter  infixi, 


inflatioribus  ostendi  exegerat,  famffi,  ut  dicebat, 
incertum  fide  oculoruro  ponderare  deliberans.  Ideo- 
que  prscipitis  ausus  pcenam  tulit  amens  efifectu8,et 
post  modicum  scaturiens  vermibns  et  mortuus.  No- 
vit  profecto,quffiolim  con8ueverat,novitEdmundu8 
facere  : 

Parcere  subjectis  et  dehellare  superbos, 
Quibus  duobuB  ita  omnes  sibi  Britanniffi  devinxit 
incolas,  ut  beatum  se  in  primia  astruat,  qui  locum 
requietonis  ejus,  vel  nummo,  vel  pretio  illustret. 
Ipsi  reges  aliorum  domini  servosseillius  gloriantur, 
et  coronam  ei  regiam  missitant,  magno,  si  uti 
volunt,  redimentes  commercio.  Exactores  vectiga- 


pcena,  quam  rogaverat,  virum  mulctavere.  Post 
etiam  aliisdebilitatlbuscorreptus,  regem  Edwardum 
per  nuntios  convenit,ut  sibi  medicum  mitteret,  ille 
Baldwinum  sancti  Dionysii  monachum  ejus  artia 
peritum  dirigendum  curavit.  Qui  cum  in  csteris 
probe,  in  digitorum  curatione  nihil  promoveret, 
mirari  coepit  homo,  qui  magnffi  in  medendofortunn 
esset.  Sed  causam  morbi  a  scientibus  edoctus,  in 
loco  remansit,  amorem  martyris  totis  prscordiis 
amplexus.  Pluribus  ergo  annis  notitium  plenam 
principum  adeptus,  Lefstano  non  tam  successit, 
quam  accessit  abbas,  illo  amittente,  rege  volente. 
Sub  eo  et  pereum  libertasmonasterii  abAlexandro 


lium,  qni  alias  bacchantur,  fas  nefaeque  juxta  me-  q  papa  data,  ut  nulli  episcopo  locus  ille  subdatur  in 


tiente8,ibi  sapplices  citra  fossatum  sancti  Edmundi 
litigationes  sistunt,  experti  multorum  pcBnam,  qui 
perseverandum  putarunt.FossatumCnuto  rex  prffi- 
cepit  fleri,  patrissui  Swani  miBerahili  fineedoctus 
ad  bonum.  Nam  cum  ille  tempore  regis  Edelredi 
totamAngliam  devastans,  in  terra  sancti  Edmundi 
nihilo  refractiores  minas  anhelaret,  a  martyre  levi- 


aIiquo,archiepi8Copi  tantnmmodo  nutum  in  legiti- 
mis  spectaturus.  Omnia  intus  et  extra  innovata. 
iEdiflciorum  decus  oblationum  pondus  quale  et 
quantum  inAnglia  nusquam.Jacent  in  ecclesiaduo 
sancti,  Germanus  et  Botulfus.  Quorum  gesta  neo 
ibi,  neo  alibihaberi  memini,nisi  quod  primus  frater 
Banctae  Etheldriths,  secundus  episcopus  asseritur 


DE  EPISCOPIS  OCCIDENTALIUM  SAXONUM  ET  PRIMO  DE  WINTONIENSI. 


Age  nunc,  quia  Cantuariensium  episcoporum  et 
Rofifcnsium,  Orientalium  Saxonum  et  Anglornm 
nomina  transcurrimus,  cffiterorum  sedes  et  gesta, 
quantum  vel  fama  vel  scripto  sciuntur,  commemo- 


remus.  Ao  primum  pro  rationepropositi  ofTeruntse 
Westsaxones,  quibus  primo  fuil  episcopus  unnsin 
Dorcestria  :  mox  duo,  unus  in  Wintonia,  alterin 
Sohireburnia.  Duobas  lempore  regis  Edwardi  tres 


1523 


WILLELMI  MALMESBURIENSIS  MONACUI 


1514 


addiii,  Wellensis,   Gridiensis,   Gornubieneis.  Nec  A 
multo  post  sextus  in  Ramesburia.  De  quibus  omni- 
bus  quia  ordinatum   serraonem  mediatur  oralio, 
primum  pro  dignitate  civitatis  de  Wintoniensi  di- 
cendum. 

Temporeigitur  quo  Kinegislus  etQuicelmusapud 
Westsaxones  regnabant,  Birinus  (dubium  undeori- 
undus)  bortante  Uonorio  papa  in  Britanniam  prae- 
dicalionis  munus  suscepil.  Ordinalusque  in  episco- 
pum  ab  Asterio  Genuensi  episcopo  pertendit  ad  pe- 
lagus,  quo  Britanniam  transmitteret.Cumque  recu- 
las  suas  in  sarcinas  componeret,  nautis  pro  tempes- 
tivo  vento  urgentibus,  corporalia  (que  dicuntur) 
oblilus  est.  Sed  jam  in  altum  promotus,  cum  sere- 
num  salum  puppis  sulcaret  Ista,  recordatus  jaoturaB 
bsesit  mente  :  si  nautas  appellaret  de  reditu,  pro  B 
secunda  navigatione  non  dubium  quin  rideretur  ; 
si  taceret,  damnum  apostolici  muneris  paleretur. 
c  Itaque  animositate  tota  credulitatis  arma  concu- 
tiens,  desoendit  pedibue  in  mare.  concitoque  cursu 
littus  relictum  repetiit.  Ibi  corporalibus  repertis  et 
acceptis  geminato  beate  felicitatis  ausu  ad  socios 
rediit,  undarum  cumulos  et  mille  obfias  mortes 
fide  dispergens. » llliquoquetantoemollitimiraouio, 
jactis  anchoris  cursum  navis  tenuerunt.Quapropter 
ccrtatim  omniumobsequio  receptu8,non  multopost 
continentem  attingit  in  regione  Westsazonum.  Is 
erat  annus  xl  post  adventum  Augustini,  regnanti- 
bus  praedictis  regibus,  anno  xxv,  pollicitus  fuerat 
Birinus  Uonorio  papae,  quod  extremas  Anglorum 
penetraret  provincias,ibicredulitati8  saturus  semi-  ^ 
na,  ubi  nec  Evangelii  fuisset  nomen  auditum.  Ve- 
rumtamen,  continuo  ut  appulit,  omnes  ibi  sacrile- 
gis  rilibus  pertinacissime  deditos  invenit.  Quocirca 
fatuum  visum  est  uiterius  pertendere,  et,  cum  illic 
Duliumsanum  reperiret,  flBgros,  quibus  mederetur, 
quserere.  Reslitit  ergo,et  cum  divino  nutu,  tum  suo 
adnisu  priusipsi  regiKinegisto,  mox  etiamprovin- 
ciffi  omni  lavocrum  salutare  impertiit.  Gontigitque 
laudabili  plane  spectaculo,  ut  dies  dicta  regis  bapti- 
smati  occurreret  diei,  quo  filiam  suam  deliberave- 
rat  nuptum  tradereOswaldo  sanctissimi  Northanin- 
brorum  regi,  liberali  ergo  commercio  actum  est,  ut 
futurus  Kinegisti  carnalis  gener,  prius  ejus  (ieret  in 
baptismo  spiritualis  pater.  Reges  igitur  ambo  de-  ^ 
derunt  praedicatori  suo  sedem  episcopalem  Dorces- 
triam,  tunc  urbem,  modo  villam,quam  temporeillo 
reges  habuerunt  Westsaxonum,  sed  sequenti  ponti- 
liceB  Merciorum.  Denique  ad  nostram  aBtalem  du- 
ravit  ibi  episcopalis  Merciorum  sedes,  nunc  vero 
est  apud  civitatem  Lincolniam.  Ita  Birinus  sacris 
laboribus  emeritus  vitaque  defunctus,  Dorcestriffi 
in  ecclesia,  quam  sdificaveratsepultus  est.  Poste- 
rioribus  annis  confirmato  episcopatu  Westsazooum 
in  Wintonia,  illuc  a  pontifice  Hedda  translatus  pa- 
tronus  civitatis  post  Deum  habetur. 

Post  cum  Angilbertus  nutione  Gallus  profincia 
prffisulatum  tenuit.  De  c^jus  adventu  et  abscessu  in 
Beda  latius  lecturus,hic  cognosceecompendio.Sub- 


introducto  in  episcopatum  Wintoni»  Wine  voca- 
bulo,  homine  Anglo,  sed  apud  Gallos  ordinalo, 
abscessit  infensus.  Nec  diu  invasor  fovit  otium,  eeJ 
ejusdem  regis  tyrannide  pulsus  ad  Uiferium  regem 
Merciorum  fecit  confugium  :  emptoque  ab  eo  epi- 
Bcopatu  LondonijB  dies  vitae  residuos  consumpsit 
saBvo  exemplo  posteris,  ut  non  facilem  diBcemaB 
majore  peccato  et  infamia,an  illius  qui  rem  Bacram 
venum  proposuerit,  an  illius  qui  emerit.  Tum  .\a- 
gilbertus  per  nuntios  regis  exoratus  ut  rediret, 
excusafit  adventum,  quod  Parisiaci  episcopatas 
vinculis  teneretur  astrictus.  Ne  tamen  spem  posla- 
lantis  eluderet,  misit  nepotem  Lutherium,qui  prono 
profincialium  assensu  exceptus,  et  a  Theodoro 
archiepisccpo  consecratus,  vii  annis  Westsaxonam 
rexit  ecclesiam.Quod  ideo  non  tacui,  quia  de  anais 
cpiscopatus  ejus  Beda  nihil  expressum  reliqait, 
mihi  ex  Gbronicis  cognitum  dissimulare  siieDtio 
praeter  religionem  videbatur. 

Ejus  successor  fuit  plus  xxx  annis  Hedda,  qai 
prius  fuerat  monachus  et  abbas.  Bunc  Beda  dicil 
officium  exercuisse  magis  insito  sibi  amore  virta- 
tum,  quam  uilius  iitteraturae  dootrina  praBdituoL 
Unde  non  parvo  moveorscrupulo,quippe  qui  lege- 
rim  ejus  formales  epistolas  non  nimis  indocte  com- 
positas,  et  Adelmi  ad  eum  scripta  mazimam  vim 
aioquentiao  et  scientiae  redolentia.  Sanctitatis  ejas 
reverentiam  nuroerus  miraculorum  coelitus  emisso- 
rumhominum  manifestavit  notitiaB  :  quae  nunc  inte- 
rim  supprimit  contentus  gloria  olim  post  recenten 
obitum  acquisita. 

Ipso  defuncto,  quia  dicBcesis  ejus  ab  uno  nequi- 
bat  gubernari  idonee  pro  circuitus  spaciositate,  di- 
visa  est  in  duas ;  una  data  Danieli,  altera  Aldelmo. 
De  Aldelmo  et  ejus  successoribus  tempQs  erit  Deo 
comite  cum  scrmo  procudetur,  quantum  utilitati 
auditorum  sufficiat  ;  nunc  utspopondi  Wintonien- 
ses  aggrediar.  Daniel,  defuncto  Aidelmo»  multo 
tempore  superstes  fuit  xliii  annis  in  episcopatu. 
Postmodum,  ut  vivacem  senectam  sancto  consnm- 
maret  otio  vivens  bonorem  exuit,  Melduni  (quan- 
tum  vixit)  monachum  exercens,  ut  fama  fertsince- 
riter  ac  nos  per  successiones  manans.  Ibidemque 
aepultus  asseveratur.  Quamvis  Wintonieneee  eom 
apud  se  habere  contendant,  nec  ejus  maasolenm 
vel  vere  vel  suspiciose  ostendere  praBvaleant. 

Successit  Humfredus,  cujus  memoria  fit  in  con- 
cilio  Guthberti  archiepiscopi,  Tum  Kinebardua, 
illi  Atbelardus,  ex  abbate  lleldunimox  arohiepisco- 
pus,  Athclardo  Egbald,'Dudd,  Gineberd,  Almnnd, 
Wighten,  Herefrith,  Eadmund,  Helmstan,  hic  foit 
tempore  regis  Westsaxonum  Egbrithi. 

Quo  viam  palrum  ingreeso,  Swilhunus  successit, 
ejusdem  presbyterecclesiaBab  Helmstanojamdudom 
ordinatus.  In  quo,  dum  vits  religio  cum  simplici 
prudentia  conquadraret,  natura  industriaque  lau- 
dabilis  regis  auditum  non  efifugit.  Qnooirca  illum 
hactenuf  excoluit,ut  et  multa  negotiorom  ejos  eon- 
silio  transfigeret,  et  Olivm  Adulfnm  ejofmagliterio 


1525 


DE  GE8TIS  PONTIP.  ANGL.  —  LIB.  IL 


1526 


locaret.  Quo  facto  pr»lu8it  felioitati  futurae  ado-  A 
lescentis  forluna»  ut  sub  sanctissimo  prsedagojs^o 
addiscerel,  qualiter  non  rudis  olim  ad  gubernandam 
rerop.  procederel.  Est  enim  Platonis  vetus  el  lau- 
data  sententia  :  «  Tunc  fore  beatam  rempublicam, 
si  vel  pbilosopbi  regnarent,  vel  reges  philosopha- 
rentur.  »  Veritas  dicti  prodiit  in  effectum  per  istum 
Adulfum,  cum  palre  defuncto,  quia  alter  legitimus 
hffires  non  exstaret,  ez  grada  subdiacoai  Winto- 
niensis  in  regem  transiatus  est,  concedente  Leone 
illius  nominis  papa  tertio.  Tum  vero  palam  erat, 
quid  eum  spiritualis  philosophia  docuisset,  dum 
magis  famuiorum  Dei,  quam  suis  utilitatibus  pro- 
spiciens  omne  regnum  Deo  deoimaret :  nibil  faceret 
nisi  ratum,  nibil  juberet  nisi  pium.  Sed  haec  alias 
egimus :  nuno  in  manibus  Swithuni  gesla  evolvi-  B 
mus. 

Quem  ille  utaltorem,  doctoremque  suum  suspi- 
ciens  (sic  enim  eum  vocabat)  non  prius  abstitit, 
quam  episcopatu  Wintoniensi  honoraret  consentien- 
te  clero,  ordinante  archiepiscopo  Gantuaris  Celno- 
tho.  Lffitis  ergo  incrementis  fundamenta  bonorum 
in  regno  jacta  per  regem,  pullulabant  per  pontifl- 
cem,  dum  iste  bonum  urgeret,  quod  ille  suis  prs- 
sertim  adnionilionibus  inciperet.  Et  erat  quidem 
virtulum  omnium  promptuarium,  sed  aggaudebat 
duabus  maxime,  clementiaet  humilitate.  Ambarum 
insignia  stylus  subjiciet.  Operariis  ad  ponlem  in 
orientali  parte  urbis  faciendum  forte  assederat,  at 
inslanti  praesentia  suscilaret  stimulos  desidnm  in-  ^ 
ouriae.  Et  ecce  per  pontem  commeabat  in  civitatem 
femina  commercii  [al,  commercii  causa]  ferens  ova, 
prosiliunl  undique  (ut  mos  est  ejus  generis  homi- 
nibus)  et  petulanti  ezcussu  omnia  Ofaad  unum  con- 
fringunt.  Id  non  leve  sanioris  mentis  hominibusvi- 
Bum,  sed  statim  in  notitiam  domini  cpiscopi  dela- 
tum.  Is  ante  se  adducts  mulierculae  annis  et  pannis 
squalidffi  quereiam  auscultat,  damnam  suspirat, 
misericordia  mentis  cunctantem  miraculum  \aL  in 
miraculum]  excitat,statimqueporrecto  crucis  signo 
fracturam  omnium  ovorum  consolidat.  Exiguumne 
est  hoc  sanctitatis  et  clementiae  documentum?  Quid 
de  humilitate?  Quandocunque  novam  fabricam  in 
Dei  Ecclesiam  consecrare  deberet,  eo  quamlibet 
longum  esset,  non  equo  vel  vehiculo,  sed  pede  im-  n 
piger  contendebat.  Eine  daretur  ab  imperitis  ridi- 
calo,  vel  superbis  jactantiae  notaretur  elogio,  visi- 
bus  hominum  abditus,  nocturnus  viator  totum  iter 
conficiebat.  Solitariffi  sanctitatis  amator,  nuUa  pom- 
pa  bona  sua  prostituebat.  Hinc  factum  opinor,  ut 
cgbIo  tantum  teste  fruitus,  omnium  miraculorum 
suorum  notitia  posterorum  fraudaret  conscientiam. 
Jam  vero  vitffi  prssenli  valefacturus  pontificali 
auctoritate  pro^cepit  astantibus,  ut  extra  Ecolesiam 
cadaver  suum  bumarenl :  ubi  ex  pedibus  prffitereun- 
tinm,  et  stillicidiis  ex  alto  rorantibus  esset  obno- 
xium.  Excessit  anno  ab  Incarnatione  Domini  863, 
post  mortem  Adulphi  vi.  Prffiteriere  multa  tempora, 
et  margarita  Dei  latebat  ingloria  annis  fere  centum. 


Hoo  annorum  disoursu,  octo  episcopi  dies  snos  ex- 
plevere :  quorum  hsc  sunt  nomina :  Alfrithus, 
DuubertuB,  Denenulfus,  Frethestamus,  Birnstanus, 
Elpbegus,Etfsius,  Brithelmus.  Quorum  aliquos  cele- 
briore  vila  diffamatos  nostra  sedulitas  non  omittet. 
Denenulfus,  si  fams  creditur,  ad  multam  aetatem  non 
solum  litterarum  expers,  sed  et  subulcas  fuit.  Eum 
Elfredus  rex  hostium  violentia  regno  cedens,  el  in 
silvam  profugus,  casu  sues  pascentem  offendit.  Et 
ne  multis  innectar,  comperto  ejus  ingenio,  quod  ad 
bonum  8pectaret,litterisinformandumtradidit.Nec 
descivit  ab  offlcio,  donec  perfectius  instilutum  crea- 
ret  episcopum,  commentus  rem  dignam  miraculo. 
Frithestamus  fuit  unus  ex  seplem  episcopis,  quos 
Pleimnndus  archiepiscopus  tempore  regis  Eduardi 
filii  Elfredi  uno  die  consecravit  Gantuariae.  Multa 
ejus  bona  osteodit  adhuc  librorum  copia,  vits  san- 
ctitatem,  non  ita  ut  aliorum,  in  obscura  latens  se- 
pultura.  Blrnstanus  quatuor  tantum  annis  rexit 
episcopatum.  Illum  purissimffi  sanctitatis  fulsse  ac- 
cepimus,  quotidie  non  intermissa  sedulitatemissam 
pro  defunctorum  requie  cantasse :  noctibus  depulsa 
formidine  solum  circuire  solitum,  pro  animarum 
salute  psalmos  frequentasse.  Hoc  cum  quadam  vice 
faceret,  et  expletis  omnibus  subjungeret,  requiescant 
in  pace^  voces  quasi  exercitus  inQniti  a  sepulcris 
audivit  respondentium ;  Amen.  Istud  mirabilius  quo 
infrequens  est  mortuos  cum  vivo  sevisse  sermonem, 
ne  eum  ofGcii  pigeret,  quod  tot  animabus  gratum 
audiret.  Idem  Dominici  exempli  ardentissimus 
exsecutor,  pedes  egenis  omni  die  semotis  arbitris 
lavabat,  mensam  et  cibos  apponens,  nec  minus  pro 
discipiina  famulantium  reliquias  abstergens.  Obse- 
quio  consummato,  pauperibusque  dimissis,  ad  mul- 
tas  ibi  remanebat  horas,  orationibus,  (ut  creditur) 
vacans.  Quadam  ergo  die  pro  consuetudine  ingres- 
sus,  nulla  antea  interpellatus  molestia  ffigritudinis 
subito  clam  omnibus  spiritu  vitali  caruit.  CIiente«, 
qui  consuetudioem  ejus  nossent,  tunc  quoque  or.:- 
tionibus  occupatum  crederent,  tota  die  jacere  passi. 
At  vero  sequenti  diiuculo  irrumpentes,  inveniunt 
cadaver  sine  meote.  Conclamatus  est  ergo,  et  sepul- 
turffi  datus.  Sed  cives,  quod  interceptum  morte  vi- 
debant»  omnem  ejus  memoriam  obliteravere  silentic, 
nescientes  quod  scriptum  est ;  «  Non  potest  malo 
mori  qui  bene  vixerit.  Et  justus  quacunque  morto 
prsBOCCupatus  fuerit,  in  refrigerio  erit.  >  Correxit 
id  divina  rectitudo  longo  post  tempore,  succedente 
Ethelwoldo,  cui  noctium  principio  ante  sanctorum 
reliquias  lucubrare  solito,  apparuere  tres  assistere 
personffi,  non  in  exstasi,  sed  plane  insomni.  Quarum 
quffi  media,  has  exprimerc  voces  est  audita  :  «  Bgo 
sum  Birnstanus,  quondam  hujus  urbis  episcopus: 
hic  (dextram  ostendens)  esl  Birinus  prsdicator 
primus  :  iste  (et  ostendit  sinistram)  est  Swithunus, 
specialis  hujus  Ecclesis  et  civitatis  patronus.  No- 
verisque  quod  sicut  me  cum  eis  bis  vides  in  prs- 
sentia,  ita  cum  eis  in  coelo  nou  dispari  fruor  gioria. 
Cur  igitur  fraudor  honorificentia  mortalium,  qui 


1527 


WILLBLMI  MALMESBURIENSIS  MONACHI 


1528 


magnificor  cunsortio  CGBlestium  spirituum?  »  Finie-  A. 
rat,  et  in  aerem  cum  sociis  elapsus  preliosa  8ui 
memoria  provinclalibus  apposita,  nihii  non  venera- 
tionis  deinceps  emeruit.  Epbelgus  ad  caeterarum 
virtulum  cumulum,  quibns  tam  laudabiliter  quam 
abunde  pollebat,  etiam  prophetia  clarus  fuit.  Hujus- 
modi  dicti  duo  erant  causa  exempli.  Dies  cinerum 
[aL  dies  erat  cinerum],  et  pontifex  pro  more  pceni- 
tentes  Bcclesiffi  iiminibus  ezcludebat :  csteros  ad- 
horlatus  est,  ut  jejunio  et  oastitati  vacantes,  etiam 
uxorias  delicias  abjicerent:  illis  diebus  fructura 
dignura  poBniteniiae  esse,  si  qui  multa  illicita  com- 
miseris,  etiam  licitis  abstineas.  Doctrinam  reve- 
renter  audientibus  cffiteris,  unus  joculari  voce  emissa 
aliis  risum  excussit.  Non  posse  se  temperare  con- 
vivio  simul  et  coojugio,  ut  pariter  abstineat  cibis  B 
et  Venere.  Quinimo  uxorem,  quam  cubili  aliquandiu 
submovisset,  in  proximo  ad  usum  noclis  revocalu- 
rum,  petuianti  et  vulgari  verbo  fatuitatem  suam 
exaggerans.  Tum  vox  episcopi  submurmurantis  ab 
astantibus  audita  et  inlellecta  est.  Gontristas  me, 
miser,  nesciens  quid  ventura  pariat  dies.  Duram 
propbetiam  vicina  mors  nebulonis  excepit.  Poslero 
enim  mane  in  cubiculo  repertus  est  exanimis,  in- 
certum  a  diabolo  guttur  elisas.  Alio  tempore  ordi- 
navit  pariler  ad  presbyteratus  gradum  tres  mona- 
chos :  Dunstanu m ,EiheIwoldum,et quemdam  Ethel- 
8tamum,qui  postmodum  monachics  vestis  apostata, 
coBlibalu  contemptoin  meretriciisamplexibus  vitam 
effudit.  Gompletis  solemniis,  saoctffi  recordationis 
prffisul  adbffirentes  alloquitur.  Hodie  coram  Deo  tri-  ^ 
bu8  viris  manus  imposui,  quorum  duo  pontificaiis 
ordinis  gratiam  nanciscentur :  unus  in  civitate  Wi- 
gornia,  deinde  in  Gancia ;  alter  meam  sedem  im  plebit 
quandoque  successionelegltima;  tertiusvoluptatum 
volutabro  se  ingurgitans  miserabilem  sorlietur  exi- 
tum.  Ethelstamus,  qui  pro  familiaritate  cognationis 
prffisens  esset,  proterva  consultatione  sacerdotem 
invasit.  Num  ego  ero  unus  ex  duobus,  qui  episco- 
pali  dignitate  sublimandi  sunt?  Non,  inquit,  erit 
tibi  pars  neque  sors  in  eo,  quem  praefatus  sum  ordi- 
ne,  neque  perroansurus  es  in  ea,  qua  hominum 
oculis  lenooinaris,  veste.  Quanta  sanctissimae  mentis 
dignitas,  ut  evidenter  et  sine  fuco  ccelorum  efferret 
secreta  ?  Neque  enim  in  lerram  ceciderunt  verba  r^ 
ista,  sed  omnia  in  rerum  solidavit  consequentia, 
quod  Dunstanus  et  Ethelwoldus  angustam  viam, 
quffi  ducit  ad  vitam,  terentes,  insignes  in  prffidictis 
Episcopatibus  emicuere :  lertius  latas  sfficuli  semitas 
cursitavit.  Elfsii  prscipitem  in  emendo  archiepisco- 
patu  rabiem  et  miserabilem  mortem  superior  liber 
absolvit. 

Quare  jam  congruum  video,  ut  de  patre  Ethelwol- 
do  aliquid  vel  breviter  dicam,  qui  successit  Bri- 
thelmo  successori  Elffii  in  Wintonia.  Ejus  uterque 
parens  nec  egenus  fortuna, nec  abjectus  stirpis  linea 
civis  Wintoniffi  fuit.  Ipse  in  pueritia  litteraa,  in 
adolescentia  curiam  frequentans,  Ethelstano  per- 
charus  fuit.  Gujus  consilio  a  prffidicto  Elphego  ton- 


suratus  in  clericum,  non  multo  post  a  Dunstano 
Glastoniensi  abbate  est  cucullatus  in  monachum : 
ordinaiusque  in  monasterii  decanum.  Hos  doctrina, 
illos  religione,  omnes  amore  demerebatur.  Quo 
lempore  abbas  vidit  de  eo  somnium  sane  memoran- 
dum.Arborem  infra  ejusdem  ceenobii  septa  succre- 
scere,  qus  per  quatuor  mundi  plagas  ramis  diffusis 
totam  inumbraret  Angliam :  opertam  per  omnes 
frondes  cucullis,  maximamque  cucuUam  in  summo 
positam,  csteras  minores  manicarum  quasi  fomento 
protegere.  Stupefactum  illum  tants  visionis  mira- 
oulo,  ab  astante  venerabilis  canitiei  sene  qussisie 
oraculum.  Arbor  illa^  inquit,  est  hsc  insula :  ca- 
culla  major  est  monachi  tui  Ethel^oldi  viia :  ccte- 
rs  hominum  innumerorum,  quos  ipse  verbo  ei 
exemplo  trahet  ad  Dominum. 

Gonsonat  huic  prssagio  matris  ejasdem  visio, 
qus  ipsi  jam  utero  grandescenti,  jamque  puerpe- 
rium  meditanti  ostensa  est.  Auream  aquilam  ex  ore 
8U0  avolasse,  qus  pennarum  plausu  diu  civitatem 
perluslrans,  novissime  altitudine  nubium  evecla 
csium  subisset.  Harum  visionum  veracem  exitum 
jam  prslambens  fortuna  ferebat  in  populum,  cum 
iJle  arctioris  vits  desiderio  Gallicanum  exBilium 
sitiens  ab  Edredo  rege  retentus  est :  agente  id  et 
filium  stimulante  matre  Edgifa,  omni  religionis 
laude  orbi  Britannico  nota.  Datur  ergo  ei  coeno- 
bium  perexile  Abendonia  dictum,  ubi  vires  sos 
prudentiffi  experiretur.  Neo  ipse  spei  datorum  stre- 
nuitate  abfuit,  sed  in  laudabilem  (ut  hodie  cernitur) 
celsitudinem  erexit.  Paucis  vero  elabentibus  ao- 
nis  jam  Dunstano  archiepiscopo  faoto,  ipse  ab  Ed- 
garo  rege,  ad  episcopatum  WintonienBem  electus, 
et  ab  eodem  archiepiscopo  consecratus  est.  Tum 
vero  magnis  conatibus  ad  ecclesiarum  utiiitatem 
consurgere,exstirpare  vitia,virtulum  inserere  plan- 
taria.  Nescires  quid  in  eo  roagis  laodares ;  sancti- 
tatis  studium,  an  doctrinarum  exercitium,  in  prs- 
dicatione  instantiam,in  sdificiis  industriam.GIerici 
episcopatus  simul  et  alterius  Ecclesis,  quae  juxta 
erat,  quam  novum  monasterium  vocabant,  data 
optione,  ut  aut  vitam  mutarent,  aut  loco  cederent, 
molliorem  partem  eligentes,  exturbati  sunl  mona- 
chis  introductis.  Plura  eis  ex  episcopatu  delegata 
prsdia  viciniora  situ^  ampliora  redditu.  In  eadem 
urbe  sanctimonialium  fundatum  et  factum  mona- 
sterium.  De  csteris,  qus  in  diversis  regionibos 
instituit,  fiet  verbum  cum  ad  eorum  episcopos  ven- 
tum  fuerit.  Et  mirum  quidem  videiur,  quod  tanta 
fecerit,  nisi  quod  rex  Edgarus  omnino  voluntati 
ejus  deditus  eral :  a  quo  supra  oronem  infra  Dunsta- 
num  diligeretur,  maximoquo  et  laudabili  operibus 
ejus  fuit  emolumenlo  beatissimusSwithunus  eodem 
tempore  reTelatus.  Qui  antiqus  vits  bumilitatem 
tenens,  non  alicui  inflatiori  persons,  sed  homun- 
cioni  pauperculo,quimanuumartificiovitam  tolera- 
ret,  per  visionem  talia  proferre  visus  est.  Vade 
Wintoniam  ad  vetus  monasterium,requi8itoqaeloci 
sdituo,  prscipe  ut  dicatur  episcopo  Ethelwoido 


1529 


DE  GESTIS  PONTIP.  ANGL.  —  LIB.  II. 


1530 


quatenas  Swithuni  olim  episcopi  mausoleum  ape-  A 
riena,  eCferat  reliquias,  invenlurus  ibi  omni  the- 
sauro  pretiosiores  margaritas.  Respexit  tempora 
ejus  clemens  divinitas,  ut  per  me  coelestibus  illu- 
•trentur  prodigiis ;  et  ne  ouncteris,  hoc  babe  signum. 
Annulos  ferreos  violenter  cum  plumbolapidi  sepulcri 
affixos  levi  adnisu  cum  voles  extrahes,  cum  volei 
appones :  csteri  si  idem  tentaverint  frustra  erit : 
ivit  ilie^etpromissionis  ooram  sdituo  composefTe* 
ctus^ad  prssenliam  pontiflcis  admissus  estyibi  rem 
intrepide  prosecutus,  fidem  dictorum  habuit.  Die 
ergo  dicta  elevantur  ossa  de  tumulo,  coraponuntur 
in  scrinio.  Goncurrit  vis  ingens  vulgi,  vota  offerre, 
vota  cumulare.  Nullus  se  querilur  fraudatum,  om- 
aia  fiunt,  cuncta  conceduntur.  Denique  tanta  mi- 
raoulorum  copla  in  omni  genere  valetudinem  exhi-  B 
bita  est,  quantam  nulla  memoria  hominum  alibi 
factam  altingere  potest,  habet  ergo  cognomeotum 
Pii  sanctus  ille,  omni  se  invocanti,  nisi  fides  defue- 
rit,  ad  aaxiliandum  celer.  Gujus  booitas  jamdudum 
inchoata,  nec  nostra  etate  cxsoiescit.  Vidi  ego, 
quod  mirum  sit,  hominem  oui  violentia  raptorum 
eifodisset  lumina,  oculis  vel  iliis  vel  aliis  (nam  illi 
longiuscule  projecti  fuerant)  receptis  serenam 
lucem  per  Swithuni  merila  recepisse;  eratque  prs- 
lerit»  calamitatis  indicium,  quod  acutei  punolio- 
num  paipebras  deformabant.  Vult  interea  sanotus, 
ut  in  omnibus  glorificetur  Deus,  neo  patitur,  ut 
aliquis  per  eum  sanatus,  carnis  volutetur  lubricoy 
qui  nolit  preterito  implicari  morbo.  Quin  etiam  p 
cum  olim  monachi  miracuiorum  frequentia  defessi 
essent,  et  mediis  noctibus  eventu  aiicujus  prodigii, 
sese  inopes  quippe  somni  citarent  [al,  trioarent], 
non  latuit  torpor  eorum  sancti  oculum  de  longe  in- 
tuen  tem .  Gonti  nuoque  Ethelwoldo  apud  curiam  regis 
soporato  astitit,  vocationem  minitans  sanitatum,  si 
monacbi  uiterius  a  laude  Dei  putassent  cessandum. 
Gur  enim  in  Dei  dormitarent  laude,  cum  ipse  pro 
eorum  vigilaret  salute?  Sed  nec  ipse  Btheiwoldus 
a  miraculis  otiabatur :  videbatorque  smula  vivi  et 
mortui  sanctorum  pieta8,dum  hinc  inde  crebresoen- 
tibus  sanctorum  prodigiis  hiyus  corroboraretur 
fides,  hujus  valetudini  revocaretor  sanitas :  mor- 
tiferum  virus  frauduientia  mioistrorum  haustum, 
cum  jam  per  artus  irrepens  depasceretur  vitalia,  D 
fide  discussit :  vas  oleagini  liquoris  receplaculum 
reparavil  perditum,  accumulavit  inventum  ;  fura- 
cis  monachi  brachia  invisibilibus  laqueis  verbo  irre- 
tivit,  solaque  benedictione  ejusdem  confitentis 
lora  evolvit :  alterum  in  praecipiti  stantem  casas 
dejecit,  sed  oratio  Ethelwoldi  ruenti  manum  sup- 
posuit,  officio  restitoit.  Inedia  ciborum  pro  sterili- 
tate  soH  proviociam  invaserat,  Jussit  ille  saorata 
vasa  confringi  et  distribui,  protestatus  melius  esse 
ut  melalta  miserorum  inopis,  quam  sacerdotum 
famolarentor  Jactantis.  Nova  ergo  Ecclesia,  ut  diu 
desideraveratySdificata  sublatus  est  mundomagna 
monachorum  sromna,  saa  nulla.  Quippe  ille  sa- 
blimis  exsultat  in  gloria:  ccBnobiai  qo»  fecerat 


post    ejus  obitum   multa  diruta,  cuncta    mino- 
rata. 

Ethelwoldo  successit  Elphegus,  bono  bonus  :  de 
quo  superius  aliquid  dixi,  et  nunc  latius  garrire 
libet.  Puer  librorum  amplezus  scholas,  adolescens 
alteravit  habitum  apud  Diherst  [al.  Duhest]  tuno 
exiguum  coenobium,  nunc  inane  antiquitalis  simu- 
lacrum.  Illic  cum  vits  monachilis  regulam  acce- 
pisset,  altius  quid  anhelans  Balhoniam  contendit, 
ubi  se  cellulffi  secretioris  parietibus  includens  ce- 
lestia  mente  libabat.  Plures  per  eum  boni  ad  locum 
monachi  congregati,  etiam  ut  fit  in  magno  corpore 
corruptelam  morbi  contraxere.  Quidam  enim  ex 
eis  nesciente  patre  convivia  in  noctcm  ducere,  per- 
indeque  potationibus  ad  iucem  insistere.  Non  lulit 
id  diutius  Deus ;  sed  signiferum  factionis  in  sde 
conventiculorom  conscia,  morte  percuiit  noote 
intempeita.  Inlerim  sanctus  orationibus  interpola- 
tis  concepit  auribus  sonum  ab  eadem  domo  prola- 
tom  quasi  vim  inferentium  et  sustinentium.  Miratus 
rei  novitatem,  pedelentim  suspenso  halitu  accessit 
ad  ostiam.  Tum  vero  per  rimas  fenestrarum  vidit 
duos  ingentes  dsmones,  cadaver  exanime  crebris 
malleorum  ictibus  torquentes,  illo  miserabilibuB 
ejulatibus  suCfragium  qusrente.  Respondebant  ho- 
stes,  nec  tu  obedisti  Deo,  nec  nos  tibi.  Quod  cam 
mane  csteris  retulisset,  non  mirum  fuit  si  com- 
messationum  complices  facti  sunt  abstinentes.  De- 
foncto  ergo  Wentano  episcopo  Dunstanus  arcbie* 
piscopus  Andreae  apostoli  Elphegum  nominatum 
eligentis  animatua  oraculo,  eumdem  substituit 
throno.  Ipse  prudens  in  ssculo,  simplex  in  Deo, 
extima  providere,  intima  non  negligere.  Antecesso- 
ris  sui  ossa  extulit  annu  xii  poat  depositionem  ejus, 
signis  quibusdam,  et  eis  non  ievibus  ad  audendum 
persuasus.  Atque  ut  tanti  patris  sedem  digne  orna- 
ret,  vestigia  sanclitatis  ejus  terens,  quando  sede- 
bat  ad  mensam,  nec  ventris  ingurgitabat  lacunam, 
nec  abstinentis  incurrebat  pompam.  Garnibus  nun- 
quam  nisi  sger  indulsit :  pocula  summo  tenus  ore 
semper  libavit.  Prodebat  abstinentiam  commestio- 
nis  tenuitas  corporis,  quod  vix  ossibus  hsrebat. 
Nootibus  fallens  custodes  procedebal  solus  ad  am« 
nem,  ubi  demersns  ad  ilia,  et  in  Dei  laudiiius  excu- 
bans,  albescente  Jam  diluculo,  nescienlibus  suis 
succedebat  cubiculo.  Exactis  in  episcopatu  annis 
duobuB  et  viginti,  translatus  est  Cantiam,  invitus, 
ut  aiunt,  quod  consuelo  privatus  honore,  majore 
premeretur  onere.  Wentanum  enim  episcopatum 
Kenalphus  Burghensis  abbas  nummis  nundinatus 
f^erat;8ednon  diu  sacrilcgo  ausu  Istatus^ante  duoi 
annos  bomioem  exuit.  At  Elphegus,  ut  pailium  ab 
apostolico  reciperet,  Romam  contendens,  Alpes 
transoendit.  Ibi  in  vico  quodam  hospitatum  rustica 
multitudo  adorsa,  omnibus  suis  exuit.  Statimque 
ignis,  incertum  unde  nntus,  domos  corripuit,  qui 
spiracalo  venti  adjutus  toti  vico  exitium  minabalur. 
Tum  bruts  mentis  bomioes  sgre  licet  animadver- 
tentei  delictum,  rabidis  passibus  jam  egressum  jam- 


1S31 


WILLELMI  MALMESBUHIENSIS  MONAGHI 


1533 


qqe  profectum  consequnntar :  adorant,  veniam  ro-  A 
gant,   ablata  reslituunt.   Elphegus   flecli    facilis, 
Bignum  crucis  igni  e  regione  opposuit:  conlinuoque 
in  se  retorta  elanguit,  incendium  omne  ad  cineres 
refrixit.  RomsB  cum  esset,  excessum  suocessoris 
sui,  nemine,  ut  alias  dictum  est^  afTerente  vidit  et 
enuntiavit.  Inde  ad  sedem  regressus  annis  seplem 
patriarohatum  feliciter  egit :  quibus  elapsis,  a  Da- 
nis  va.  vincula  conjectus  vii  mensibus  ergastuli 
inhabitator  fuit.  Causas  vinculorum  alias  quflere. 
Inlerea  tubes  lastifera  grassata  in  Danos  caterva- 
tim  hostes  Elphegi  fundebat,  adeo  ut  celeritas  mor- 
tis  prffifenirel  sensum  doloris.  Putor  itaqoo  cada- 
verum  insepultorum  aerem  infecit,  corruptiorque 
cobH  tractus,  caeteris,  qui  sani  videbantur,  pestem 
creavit.  Ruebant  ergo  sine  modo,  sine  numero,  cum  B 
ille  exoratuB  pane  a  se  benedicto  communioatis 
pestem  depuiit,  salutem  restiluit.  Neo  minus  illi 
beneficiorum  ingrali  curatorem  suum  lapidibus  oon- 
trucidarunt.  Nonnulli  vero,  quibus  sanius  oouBi- 
lium,  de  sepeliendis  exufiis  pontificis  oontendentes, 
aliquandiu  percussores  adversarios  habuerunt.  Bed 
lite  in  judicium  deducta,  convenit,  ut  lignum  ari- 
dum,  quod  sors  obtulerat,  si  sangoine  ejus  iitum 
crasiino  reviresceret,  arbitratu  suo  Ghristiani  oa- 
daver  humarent.  Factumque  es^ :  et  iignum  cui 
tnno  etiam  et  cortex  deerat,  mane  inventum  revi- 
ruisse,  pubescens  floribus,  turgescens  fructo.  Quo- 
circa  corpus  apud  Sanctum  Pauium  Londonias  tuno 
pacifice  humari  permissum  :  indeque  decimo  anno  p 
Jubente  et  astante  rege  Gnutone  sublatum,  sine 
ulla  sui  labe  patriarchatus  sedem  glorificat.  Durat 
adhuc  et  nuperrime  visa  fuit  et  sanguinis  novitas, 
et  corporis  integritas.  Neo  sane  aiiquis  evasit  ex 
ocoisoribus,  quin  psnas  lueret ;  quas  veraciter  enu- 
merare  possem,  nisi  me  calamitates   miserorum 
narrare  pigeret.  Satis  incnioatur  miseria  persecuto- 
ris,  quando  eminet  gioria  martyris. 

Post  Elphegum  in  Wintonia  sedit  Ethelvoldus, 
Etbelwoldo  Elisius  [al.  Egelsius],  Elsio  Edvt^inus, 
Elwino  Stigandus  sucoessit. 

Stigando,  ut  sspe  dictum  est,  deposito  sucoeBsit 
Wallielmus  a  Wiilielmo  rege  datus,  oujusbona  opera 
famam  vincentia  senium  a  se  vetustatis  repellent. 


quandiu  inibi  sedes  episcopaiis  durabit.  Maurilius 
eum  archiepiscopus  Rothomagensis  viam  mortis 
meditans  in  fidei  pignus  commendaverat,  qaod  es- 
set  in  eo  spes  indolis  laudande,  si  haberet  mate- 
riam,  qua  virtus  posset  enitesoere.  Sponsionem 
pontificis  Walkelmus  produxit  ad  verum,  faoiens 
quanta  non  possent  sperari  in  religione,  et  namero 
monachorum^  in  sdificiis  domorum.  Et  primo  qui- 
dem  advena  novus  monachos  exosus  fuerat ;  sed 
facile  correctus  umbraticnm  illud  odium  sspe  de- 
ploravit ;  deinceps  fovens  eos  ut  fiiios,  diiigena  at 
fratres,  honorans  ut  dominos  ;  nihil  miaus  pro  dis- 
similitudine  vestis  exhibens  eis  vei  adjutorii  vei 
familiaritatis.  Nulium  conviciis  iocessere,  pronun- 
tiansqaodepiscopaliBgravitaasuamindignamaeala 
respergat  gloriam,  si  in  pauperiorum  descendat 
contumeliam.  Unum  est  permaximum,  in  quo  pec- 
oavit,  quod  ad  trecentas  iibratas  terras  monachis 
auferens,  suis  et  sucoessorum  usibos  impiicait. 
Gonstituit  ipse  priorem  loci  Godefridnm  quemdam 
ex  Cameraco  genitum,  qui  reiigione  et  litteratura 
insignis  fuit.  Litteraturam  protestantar  epiBtol», 
familiari  illo  et  duloi  stylo  edits,  miximeque  epi- 
grammata,  quas  satyrico  modo  absolvit,  praterea 
versus  de  Angliae  primatum  laudibua  ;  quid  qood 
omne  divinam  officium  quod  vetustate  quadam  ob- 
ioletum,  nativa  excultum  venustate  fecit  splende- 
Bcere  ?  Religionis  et  bospitalitatis  normam  puichre 
inchoatam  delineavit  in  monachos,  qui  hodie  in 
utrisque  Godefridi  ita  formam  Boctantur,  ut  aut 
nihil  aut  parum  eis  desit  ad  laudis  cumulum.  Deni- 
que  est  in  ea  domo  hospitium  terra  marique  veni- 
entium,  quantum  libuerit,  diversorium  sumptu  in- 
deficiente,  charitate  indefatigata.  Inter  haec  inerat 
Bancto  viro  morum  humiiitas,  ut  nihil  ex  iilo  unico 
philosophis   promptaario  redoleret  nisi   humile, 
procederet  nisi  dulce.  Quantula  vero  potest  videri 
h»c  ejus  laudatio  ?  Quotus  vero  quisque  eat  qui  vel 
minimum  imbutus  litteris,  non  alios  infra  dignita- 
tem  suam  opinetur,  tumido  gestu,  et  pompatico  in- 
cessu  prs  se  ferens  conscientiam  litterarum  ?  Ve- 
rumtamen  ne  quid  perfeotionis  sanota  deeBeetani- 
mae,  multis  ille  annis  grabbatum  fovity  oamino  diu- 
turnsB  tabis  peccata  excootua. 


DE  MONASTERIIS 


Est  etiam  in  eadem  civitate  monasterium,  quod 
quondam  rex  Elfredus  mente  conceperat,  et  Ed- 
wardus  filius  aedificaverat,  et  in  eo  oanoniooa  po- 
Buerat,  Grimbaldo,  quondam  Flandrensi  snadente 
[al,  quodam  monacho  Fiandrensi  et  sacerdote,elo.], 
qui  ibidem  magna  gloria  humatus,sanclus  prsdica- 
tur  ct  crediiur.  Sed  beals  memoris  Etheiwoidus 
canonicis  expulsis  monachos  posuit,  preficiens  eis 
abbatem  Edgarum  nomine,  de  quo  superius  dixi. 
Ad  hujus  monaslerii  offioinaBinstituendas  sufficiens 
tcrrs  spatium  ab  episoopo  Denewifo  et  oanonicis 


D  ilius  temporis  mercatuB  supradictus  rez,  ad  annm- 
quemque  pedem  manoam  auri  publico  pondere 
pensitavit.  Et  erant  amb»  ecclesis  sic  vicins  pa- 
rietibus  contiguis,  ut  voces  canentium  aiis  obstre- 
perent  aliis.  Unde  tum  propter  hoc,  tnm  propter 
cstera  infelix  iivor  plnrimaB  efTodiebat  caasaB, 
quibus  non  modicas  invicem  exculperent  offensas. 
Quapropter  nuper  illud  ccBnobium  eztra  aii>em 
translatum  sanius  incolitur,  liberius  inaigpiitur. 
Prsterea  conBtruxit  supradictoB  rex  in  eadem  ur- 
be  BanctifflOQaiium  ocdnobium»  sed  posterioriboB 


1533 


DE  GESTIS  PONTIF.  ANGL.  —  LIB.  II. 


iS34 


anniB  per  beatum  Elhelvoldom  ampliatue  est  loous 
ille  :  quibusprsposaitEthelritham  virginem  anum, 
qus  ad  conjecluram  Bomnii  quod  mater  ejus  de 
aquila  viderat  aurea,  multa  de  ipao  prophetavit. 
Fuerat  ibi  ante  hanc  monaslerioium,  in  quo  Ed- 
burga  regiB  Edwardi  senioris  fllia  conversata  et 
defuncta  fueratysedtunc  pene  destructum.  Edburga 
vix  dum  trima  esset,  spectabile  futurc  Banctitatis 
dedil  periculum.Explorarevolebat  pater,  utrum  ad 
Deum  an  ad  sseulum  declinatura  CBset  pusiola. 
Posueratque  in  Iriclinio  diversarum  professionum 
ornamenta:  hinc  caiioem  etevangelia,  inde  armil- 
las  et  monilia.  liluc  virguncula  a  nuirice  ailata  ge- 
nibuBparentisassedit  :juBBaqueutram  velleteligere, 
torvoaspectusiBCulariadespuens,  prompteque  ma- 
nibuB  repens  evangelia  et  calicem  puellari  adornap 
vit  innocentia.  Exclamat  coBtus  asaidentium,  au* 
spicia  futurai  sanctitatiB  exosculatus  in  paella.  Pater 
ipse  arctioribuB  basiis  dignatus  sobolem  :  «  Vade, 
inquit,  quo  te  vocal  divinitas,  sequere  fausto  pedCi 
quem  eiegisti  sponsum.  Ita  sanctimonalium  habi- 
tum  induta^  ounctas  sodales  ad  amorem  auiBeduli- 


A.  tate  obsequii  invitavit.  Nec  resupinabat  eam  prosa- 
piffi  celsitudo,  quod  generosum  putarel  in  Ghristi 
inclinari  servitio.  Grescebat  cum  aetate  sanctitas. 
adolescebat  cum  adulta  humilitas  in  tantum,  ut 
singularum  soccos  furtim  noctu  subriperet,  et  di- 
ligenter  lotos  et  inunctos  lectis  rursus  apponeret. 
Devotionem  ergo  pectoris  ejos  et  integritatem  cor- 
poris,  miracula  in  vita  et  post  mortem  commendant 
plurima,  qus  custodes  templorum  viva  voce  melius 
pronuntiant.  In  ejusdem  episcopatus  dioecesi  sunt 
tria  monasteria :  Cerleseiay  RumeseiaB,  Warewelie. 
8ed  de  Gerteaiensi  dlctum  est.  De  Warewellsscitur, 
quod  Elfrida  uxor  regis  Edgari  cdificaverit  illum 
in  honore  sanctaB  crucis,  compuncla  privigni  sui 
Edwardi  nece  indigna :  cigus  ipsa  conscia  et  auctor 

B  fuit.ApudRumeseiam,  quod  cmnobium  praecellen- 
tisBimus  rex  Edgaras  inslituit,  novi  jacere  duarum 
virginum  oorpora  Merewinn»,  et  Eifred»,  quaram 
gesta,  quod  nescio,  non  tam  praBtereo,  quam  ad 
majorem  soribendi  diligenliam  reservo,  siforteco- 
gnovero. 


DE  EPISCOPIS  SCfllREBURNENSIBDS,  SALESBURIENSIBUS,  WILTUNENSIBUS. 


In  divisione  Westsaxonioi  episcopatus,  hoc  ol>- 
servatum  palam  est,  ut  qui  Wintoniae  sederet,  ha- 
beret  duos  pagos,  Hamptonensem,  et  Sodreiensem: 
alter,  qui  SchireburniaB,  baberet  Wiltunensemy 
Dorsetensem,  Beruchensem^Somersetensem,  Dom- 
noniensem,  Gornubiensem.  Schireburnia  est  vicu- 
lus,  nec  habitantium  frequentia,  nec positionis  gra- 
tia  suuvis,  in  quo  mirandum,  et  pene  pudendum 
sedem  episcopaiem  per  tot  durasse  sscula.  Nuno 
de  praesulatu  in  abbatiam  mutatus,  commercio  nos- 
tra  slate  non  insueto,  qua  omnia  factione  atque 
libidine  depravata,  virtus  ludibrio  et  probro  ba- 
betur. 

Primusibi  sedit  Pater  Aldelmus,  quem  hic  tan- 
tum  loco  ordinis  nomino.  Namque,  quod  ejus  vi- 
tam  nusquam  plene  digestam  reperi,  spectanique 
ad  eam  quam  plurima,  qus  si  in  posteros  [aL  qus 
si  posteras,  etc.]  celavero,  delinquo,  cogilavi  an- 
nuente  Deo,  in  extremo  hiiguB  opusculi  libro  cum 
ejusdem  modi  materia  liberiori  congredi  otio. 

Post  eum  igitur  sederunt  iaSchireburnia  Forde- 
re,  Herewaid,  Ethelmod,  Denefrilh,  Wibertus, 
Aistanus. 

Aistanus.  Hio  tempore  Egbrithi  regis  Westsaxo- 
num  et  AdulG  fiiii  ejus  siroul,  el  uUra,  magns  in 
seculo  potentis,  et  ingens  in  oonsiiiis  auctor  fuit: 
EgbrithoregiCantuaritas  et  orientaies  Anglos  beili- 
cis  subegit  laboribus.  Alduifum  vidensmansuetioriB 
ingenii,  sedulis  admonitionibus  ad  soientiam  regni 
stimulabat,  contra  Danos,  qui  tum  primum  insulam 
infestabant,  segnem  animans,  ipse  pecunias  ex  fisco 
sufficiens,  ipse  exercitam  componens,  multa  per 
eum  in  talibus,  et  inchoata  constanter,  et  perfecta 
feliciter,  qui  annales    legeril,  inveniet,  vixit    in 


D 


C  episoopatu  annis  l  felix,  qui  tanto  tempore  in  pre- 
cinctu  bonorum  operum  faerit !  Quem  libenter  laa- 
darem,  nisi  quod  humana  cupiditate  raptatus  usur- 
pavit  indebita,  quando  monasterium  nostrum  suis 
Bubstravit  negotiis.  Sentimus  ad  hunc  diem  impu- 
dentiffi  illius  calumniam,  licet  locus  ille  statim  eo 
mortuo  omnem  episcoporum  eluctatus  fuerit  vio- 
lentiam,  usque  ad  nostrum  tempus,  quando  in 
idem  discrimen  recidit.  «  Ita  prolervum  est  mala 
inchoare,  quod  si  auctor  decidit,  exemplum  non 
transit.  Delectat  pertinacem  animum,  quid  mali 
alius  gesserit,  recognoscere,  et  quid  gerere  possit 
audire.  •  Minori  dedecore  monachi  illius  temporis 
suspiraverunt  iibertatem  ademptam,  quam  nos 
amisimus,  statim  per  eos  prssertim  restitalam.  Et 
erat  iile,  ut  ex  scriptis  audivimus,  siout  cupiditale 
prsfervidus  ita  liberalitate  prscipuus.  Nostri  prs- 
dones,  et  populantur,  et  premunt,  ut  nec  libera  vox 
dolori  concedatur.  Potentiam  ejus  per  hoc  quolibet 
cognoacere  poterit,  quod  regem  ipsum  Roma  re- 
vertentem  regno  arcuerit,  statutoque  ad  umbram 
regnandi  filio,  niai  arbitratu  buo  pace  oomposita 
senem  in  sua  regredi  non  siverit.  Reliquit  ecclesiam 
suam  prsdivitem  prsdiis  undecunque  acquisitis, 
quanta  si  audias,  hominis  vel  cupiditalem,  vel  feli- 
citatem  mireris. 

Iliam  subsecuti  sunt  Eadmundus,  Ethelegus,  Al- 
siuB,A8seru8,  Sighelmos,  quorum  ultimi  ambosub 
rege  Alfredo  Adulfi  quarto  filio  fuisse  noscuntur. 
Asserus  ex  sancto  Dewi  evocatus,  non  usquequa- 
que  contemnendffi  scienlis  fuit,  qui  librum  Boetii 
De  consolatione  philosophis  planioribus  verbis 
elucidavit,  iilis  diebus  iabore  necessario  ;  nostris 
ridiculo.  Sedenim  jussu  regis  factum  est,  ut  levius 


1535 


WILLELMI  MALMCSBUaiENSIS  MONACHI 


1536 


ab  eodem  in  Anglicum  transferretur  sermonem.  A  ^t  introire  meruit.  Servatur  ibi   adbuc  baeuiua 


Sigbelmus  trane  mare  causaeleemosynarum  regis, 
et  eliam  ad  sanctum  Thomam  in  Indiam  missus, 
mira  prosperitate,  quod  quivis  in  boc  saBCulo  mire- 
tur,  Indiam  penetra? it,  indeque  rediens  exotici  ge- 
nerisgemmas,  quarum  illa  bumus  feraxest,  repor- 
tavit.  Nonnulls  illarum  adbuc  in  ecclesiao  monu- 
mentis  visuntur. 

Sigbeimo  euccessit  Etbelwardus,  qno  mortuo 
cessavit  episcopatus  Westsaxonum  annis  septem, 
vi  scilicet  bostilitatis  cogente.  Postmodum  vero 
Pleymundu8,arcbiepiscopu8,et  rexEdwardus  filius 
Elfredi  minis  et  edictis  FormosipapaBCoacti  quinque 
episcopos  pro  duobus  fecere,  ut  saepiuB  diximus  et 
nuncimportuneprocontexendarerum  serie  repeti- 


ejus,  et  quaedam  alia  pontiflcis  insignia,  medioeri- 
tatis,  et  bumilitatis  ejus,  vivnm,  ut  ita  dicam,  si- 
mulacrum  preferentia. 

Successerunt  ei  Alfwoldu8,EtbelricuB,  Elhelsius, 
Britbwinus,  Eimerus,  Brinwinus,  Alfwoldus  frater 
eju8,  ex  monacbo  Wintoniensi  episcopus^  qai  apud 
Scbireburniam  imaginem  sanctissimi  Switbuni 
collocavit,  facem  venerationis  extulit.  Gonstat  eum 
reverendissimaB  vit«  fuisse,  et  inter  profusisBimos 
conviviorum  apparatus,  qui  tunc  in  Anglia  a  Da- 
norum  tempore  exbibebantur,  catino  ligneo,  sioe 
uilo  uncliori  cibo,el  pocillo  exiguo  aqua  superfusa, 
ut  omnis  sapor  cervisis  dilueretor,  semper  asam. 
Audivi  ego  bonae  fidei  presbyterum,  et  Jam  canis 


mus.  AthelmumadWeIlen8emecclesiam,EduIfbmad  ^  sparsum,  bonaejus  lacrymabili  gaudio  referentem. 


Gridiensem,  Werstanumad  SchireburnenBem,  Atbel- 
Btanum  adCornubiensem,  Fidestanum  ad  Wintonien- 
sem.  Habebat  ergo  Etbelmus  Somersetam,  Edulfus 
Domnoniam  ,AthelstanuB  Cornubiam,cuju8  successo- 
rura  nominanusquam  reperio.  Werstano  relicli  sunt 
pagi  trcs  :  Dorsatensis,  Berkeneis,  Wiltensis.  Ve- 
rumtamen  non  multo  post  eodem  vivente  rege  in 
Wiltensi  pagoproprius  factus  episcopusEtbelstanus 
nomine,  sedem  in  Ramesberia  habuit.  Werstanum 
ferunt  in  praelio  contra  Analafum  a  rege  Etbelstano 
susceptum,  a  paganis  trucidatum.  Gum  enim,  ut 
alias  dictum  est,  rex  consulto  cessisset,  episcopus 
ad  bellum  cum  suie  veniens,  incautnsque  insidia- 


Quorum  illud  non  excidit,  nnllum  anquam  vel  ante, 
vel  post  obitum  ejus  impune  potuisse  sedem  ejus 
dormitando  premere,  quin  statim  tetris  imaginibos 
terrilus  resiliret,  increpantibus,  car  sedem  epi- 
scopi  usurparet  indignus.  Id  multis  nonnuUo  faisse 
spectaculo.  Surrexerat  inter  eom  et  Godwinum 
comitem  simultas  anxia,  qna  de  causa  incertum 
mibi.  Die  placito  dicta  cum  res  non  ad  pacem,  sed 
ad  litigium  procederet,  discessit  episcopus  post 
altercationem,  bas  minas  in  coroitem  jaculatas :  Per 
dominam  meam  sanctam  Mariam  male  tibi  erit, 
quod  contristasti  me.  Domum  ergo  regressua  vix 
pedem  terrs  appoauerat,   equitaturam    peditata 


rum  pro  viridantis  campi  sequore  unde  rex  absces-  p  commutans,  cum   ecce  satelles  comitis   advenit, 


serat,  tabernaculum  tetendit :  Analafus,  qui  pridie 
locum  expIoraveral,noctu  paratus  adveniens,  quod 
reperit,  incunctanter  deiefil. 

Post  eum  bi  fuerunt  episcopi,  Etbelbaldus,  Al- 
fredus,  Wilffinus.  Hunc  Dustanus,  arcbiepiscopus 
cumesset  episcopus  Londonis,abbatem  apud  West- 
monasterium  fecerat  ;  instructo  ad  xii  monacbos 
ccenobiolo,  in  loco  ubi  quondam  Mellitas  ecclesiam 
sancto  Petro  fecerat.  Ita  commissum  offlcium  san- 
cte  et  prudenter  administranti  bonos  episcopalis 
apud  Schireburniam  impactus  :  qui  confestim  in 
sede  episcopali  monacbos  dericis  ejeclis  instituit, 
ne  in  tanta  contemporaneorum  episcoporum  sedu- 
litate  dormilare  videretur.  CcBnobitis  nibil  ad  vi- 


equo  admisso  et  pulsu  illum  cursus  oeleritatem 
prodente.  Rogare  ille  miserabiliter  genibus  affusus 
ut  redeat.  Dominum  suum  statim  post  ejus  absces- 
sum  afstuare  corde,  vix  lingua  palpitaro.  Tum  in- 
quit  episcopus  :  c  Nondum  sedata  ira,  per  dominam 
meamsanclamMariam,VflB  sibi  erit. »  8ed  ananimi 
orantium  prece  inflexus,  dilecti  gratiam  feoit,  be- 
nedictionem  dedit,  aegrum  reparavit.  Referebatqne 
presbyter,  quod  fuisset  episcopus  prona  obsequeia 
S.  Gutbberto  devotus,  ad  omnem  ejus  memoriam 
Ifftanter  illacrymans.  Peneque  semper  antiphonam 
illam  de  sancto  tenebat  corde :  Ruminabat  ore, 
exercebat  opere.  Sanctus  antistes  Gutbbertas,  vir 
perfectus  in    omnibus,  in   turbis  erat,  moaacbns 


ctus  necessitatem  ex  episcopatu   largitus,  sed  ex  *v  digne  cnnctis  reverendus.    Gumque  qaotidianus 


alieno  mercatus,  abbatem  qnoque  instituers  cogi- 
tavil.  Illis  reclamantibus,  quod  ejusdulci  domina- 
tione,  dum  adviverent  carere  nequireot,  cessil  in- 
vitus,  palamque  pronuntians  magnarum  id  calami- 
talum  initium  successoribus  eorum  fore.  Gujus 
sanctitalis  documentum,  cum  in  vita  sffipe,  tum 
in  morte  prscipue  manifestatum  est.  Namque 
cum  jam  proxime  mortis  Januas  urgeret,  aper- 
tis  mentis  oculis  exclamavit  in  cantum  :  «  Ecce 
video  coelos  apertos,  el  Jesum  stantem  a  dextris 
Dei  [Act,  vii].  »  Quo  cantu  sine  titubantia  expresso 
intercantandumdefungitur  ;sancta  et  venerabilis 
anima,  qus  dictum  primi  et  beatissimi  martyris 
mutuari  potuit ;  beata,  quae  ooslum  apertam  vidit, 


amor  in  ejus  pectore  dulce  incrementnm  acciperet, 
nec  in  eo  bona  flamma  se  caperet,  ad  sanctum 
Gutbbertam  Danelmum  profectus  est.  Ibique  quod 
magnae  videtur  audacic  revulso  sepalcri  operculo, 
cum  eoquasi  cum  amico  fideliter  collocotus,  xenio- 
lum  in  perpetui  amoris  pignus  deposnit,  et  abiit. 
Jam  vero  fatali  puncto  instante,  antipbonam  qaan- 
diu  vox  sufflcit  cantitans,  sermone  procluso,  nt 
dicerent  caeteri,  manu  innuit.  Ita  indioium  amoris, 
qaem  in  sanctum  babebat,  cum  extremo  efflala 
emisit.  Post  cujus  obitum  iterum  episoopatua  Wii- 
toniensisoumSalesberiensiJunctus  est.  Quod  quo- 
modo  actum  sitdicam,si  prius  nominaepiiooporam 
posnero. 


1537 


DE  GESTIS  PONTIF.    ANGL.  --  LIB.  IL 


1538 


Primus  ibi  WiltunenBis  episcopus  fuit  Ethel-  A 
stanns,  secundus  Odo,  postea  archiepiscopus,  ter- 
tius  Osulfus,  quartus  Algarus,  Quinlus  Elstanus. 
Hic  prioio  monachus  Sancti  Ethelwoldi  apud 
Abendoniam  fuit,  cujus  obedientiffi  miraculum  re- 
lalor  ejusdem  vits  sic  insinuat.  Erat  in  congre- 
gatione  quidam  frater  Elstanus  nomine,  simplex 
et  magns  obedientiae  vir,  quem  abbas  jussit  prs* 
videre  cibaria  arlificum  monasterii ;  cui  servitio  de- 
votissime  se  subdens,  coxit  ipse  carnes  quotidie, 
et  operariis  sedulus  attendebat,  aquam  apporlans, 
et  vasa  denuo  emundans  :  existimante  abbate  il- 
lum,hoocum  solatio  et  juvamine  alterius  ministri 
facere.  Accidit  namque  quadam  die,  cum  abbas 
more  solito  peragraret  monasterium^ofTenditinopi- 
natefratrem  illum  juxtaferventem  lebetem  stantem,  B 
viditque  omnia  vasa  munda  et  pavimentum  scopa- 
tum.  Delectalus  ergo  faclo,  dixit  ad  eum  :  Frater 
Elstane,  hanc  obedientiam  mihi  furatus  es ;  sed  si 
taiis  miles  es,  qualem  te  ostendis,  mitte  manum 
tuam  in  bullientem  aquam  et  frustum  de  imis  mibi 
impiger  attrahe.  Paruit  ilie,  cessitque  fervor  indo- 
mitus  audaci  tldei,  nihilque  est  Isesus  monachus. 
Eumdemfratrem  postea  abbatem  vidimus^  qui  etiam 
deinde  pontificali  honore  sublimatus  sancto  flne 
quievit  in  Domino. 

Sextns  ^Siricius.  Septimus  Alfricus,  qui  ambo  (ut 
superius  memoratum  esl)  archiepiscopi  fuere  Gan- 
tuarienses.  Octavus  Brithwoldus,  ex  monacho  Gla- 
stoniensi,  qui  multis  annis  a  tempore  regis  Ethel- 
redi  usque  ad  Edwardum  ultimum,  administravit  ^ 
episcopatum.  Is  tempore  regisCntUonis  quadam  vice 
CGDlestibus  apud  Glasloniam,  ut  sspe  faciebat,  in- 
tentus  excubiis,  divinam  visionem  expertus  est. 
Gum  enim  subisset  eum  cogitatio,  quas  frequenter 
eum  angebat,  de  Anglorum  regia  stirpe  pene  de- 
lela,  hoc  meditanti  sopor  irrepsit  et  ecce  in  su- 
perna  raptus,  vidit  apostolorum  principem  Petrum 
raanu  tenentem  Edwardum  filium  regis  Elhelredi, 
qui  tunc  in  Normannia  exsulabat  el  in  regem  con- 
secrare  caelibe  dcsignata  vita  et  certo  xxiv  anno- 
rum  numero  computato,  quo  regni  metam  termina- 
ret :  eidemque  de  posteritate  conquerenti  respon- 
disse :  Regnum  Anglorum  est  Dei,  post  te  providebit 
regem  ad  placitum  sui.  Decurso  vitsB  spaiio  eepul-  ^ 
tus  est  Brithwoldus  Giastonis,  cujus  possessiones 
multis  prsdiis  et  redditibus  nmpliaverat,  nostro 
quoque  monasterio  perliberalis.Regnabat  jam  tunc 
Edwardus,  qui  Hermanno  capellano  suo,  natione 
Fiandrensi,  continuo  pontiGcatum  donandum  puta- 
vit.  Ejus  animi  magnitudini^  vel  potius  cupiditati 
cum  non  sufGceret  rerum  angustia,  quoniam  apud 
Ramesberiam  nec  clericorum  conventus,  nec  quo 
sustentaretur  erat,  a  rege  petiit,  ut  qui  se  dignatus 
bonore  fuisset,  non  inhonorum  victitare permitteret. 
Antecessores  suos  indigenas  fuisse,  se  alienigenam 
nullo  parentum  coropendio  vitam  quo  sustentet 
habere.  Proindo  Meldunense  ccenobium  sibi  ad  fa- 
ciendam  sedem  concederet,  abbatem  opportuno  sibi 


casu  proxime  obiisse.  Id  rex  pro  simplicitate,  cui 
pronior/  quam  prudentis  semper  erat,  legitime 
concedendum  ratus,  tertio  abhincdie  dissolvit.  Nam 
antequam  Hermannusin  re,  vel  saisitione  invisca- 
retur,  excellentis  prudentis  monachi,  audito  quid 
in  curia  actum,  quid  justitis  subreptum  essel,  ad 
comitem  Godwinum  ejusque  (llium  summa  celeri- 
tate  contendunt.  Illi  rei  indigna  novitate  permoti 
regem  adeunt,  et  a  sententia  deducunt^  facile  id 
fuit  viris  summis  amplissima  auotoritate  prsditis, 
quibus  et  causs  rectitudo  et  regis  faciiitas  sufFra- 
garetur.  Ita  Hermanus,  necdum  plane  iniliatus 
expulsus  est.  Quo  pudore  confusus  Angliam  indi- 
gnabundus  reliquit.  Neo  muito  post  sgritodine  ad- 
monente  simul,  et  quod  sscularia  parnm  prospe- 
raverant,  fortuns  iratus  mundo  renuntiavit,  mona- 
chus  apud  Sanctum  Berlinum  factus.  Sed  ut  fere  fit 
talibus  repentino  illo  impetu  religionis  frigescente, 
in  dies  in  Angliam  reditum  meditabatur.  Figebat 
hominem  assueium  obsequiis,  innutritum  deliciis, 
carere  delinimentis,  qus  ab  ineunte  fuerat  expertui 
state,  afflaveratque  secundus  rumor  aures  ejns, 
Alwoldum  episcopnm  Schireburnensem  obiisse, 
cujus  episcopatum  suo  uniendumantiquis  Edgithae 
regins  promissis  opperiebatur.  Quo  concitatior  ve- 
niens  congruum  spei  sus  efTectum  invenit.  Et  jam 
Godwinus,  quem  vehementer  timebat,  discesserat, 
filiusque  ejus  voluntati  regis  et  in  hoc  et  in  aliii 
accesserat,  adoptioni  sciiicel  inhians. 

Accepit  ergo  Hennannus  Schireburnensem  episco- 
patum  integrum^  cum  tribus  pagis  Edwardo  rege 
dante,  vivacitateque  sua  daloris  annos  transcen- 
dens  ad  Willielmi  tempora  duravil.  Sub  quo  cum 
ei  canonum  decrelo  edictum  esset  ut  sedes  epi- 
scoporum,  ex  villis  ad  urbes  migrarent,  tribunal 
suum  translulit  a  Schireburnia  Salesberiam,  quod 
est  vice  cifitatis  castellum  locatum  in  edito,  muro 
vallatum  non  exiguo,  coeteris  commeatibus  utcunque 
valens,  aqus  penuria  laborans,  adeo  ut  miserabili 
commercioibiaqua  vsneat.  Illicinchoata  novi  operis 
ecclesia,  morte  senili  tempus  dedicationis  prsvenit. 

Verumtamen  succedente  sibi  Osmundo  viro  pro- 
batissimo  ecclesia  summam  deducta  et  cstera, 
qus  competebant,  adaucta.  Glerici  undecunquelit- 
teris  insignes  venientes  non  solumlibenter  retenti, 
sed  et  liberaliter  coacti  ut  remanerent.  Denique 
emicabat  ibi  magis  quam  alias  canonicorum  clari- 
tas  cantibus  et  litleratura  juxta  nobilium  :  librorum 
copia  conquisita,  oum  episcopus  ipse  nec  scribere, 
nec  scriptos  ligare  fastidiret,  castitate  prseminens  ; 
de  cujus  virtute  mentiri  erubesceret  fams  volubi- 
litas,  unde  fiebat,  ut  poBoitentibus  asperior  squo  vi- 
deretur,  dum  quod  in se non  in veniret,  in aliis durius 
vindicaret:  ambitionis  immunis  sua  stulte  non  per- 
dere,  aliena  non  qusrere,  abbatias  intra  dicBcesin 
suam  sitasnullapensionegravi  emungere.  Verum- 
tamen  qusquemundiaii  labe  cantracta  crediturpa- 
lientia  sua  luisse,  diuturno  morbo  antemortemta 
befactuB. 


1539 


WILLELMI  MALMESBURIENSIS  HONACHI 


1540 


DE  M0NASTERII8. 


In  Dorsatensi  pago  aant  abbatiffi  :  Gerneliensis,  A  ^^  pervertit  ambitio,ut  res  quai  antiqui  viri  libera- 


Mildeltunensis  virorum,  Sceptoniensis  feminarum, 
prster  aiiquas,  qua  vel  omnino  destructee,  vel 
multnm  imminutcB  sunt.  Gerneliensis  exordium  ita 
accepimue :  Augustinus  primus  doctor  Anglorum 
post  Cantiam  Christo  subditam,  reliquas  Anglorum 
provinoias  pervagabatur,  quantam  Etbelberthi  re- 
gisimperium  prolendebatur.  Habebatenimi  ut  alias 
diximus,  sibi  subjectum,  qaidquid  Angii  Britannis 
incolunt,  praeter  solos  Northanimbros.  Pagam  ergo 
supra  nominatum  Augustinus  adorsus  crebris  a 
diaboli  damno  prsdisChristianitatisaugebatnume- 
rum.  Sed  loco  illo  virtus  hsesit  daemonis  conflata 
invidia,  qui  tantis  animarum  lucris  doleret.  Ag- 
grediuntur  ergo  virum  et  sooios,  furiatis  men- 
tibus   incolffi,  et  magnis    dehonestatum  iDJuriis,  B  ctorummiraculisscribendiBOCcupataamanushabeo. 


liter  contulerunt  monasteriiB,  magis  diapergantar 
pro  poBBessorum  ingluvie,  qoam  famulentur  mona- 
chorum,  hospitum,  egenorum  vila.  Et  certe  dato- 
res  non  fraudabuntur  mercede  suayviderint  iati 
quomodo  eorum  intentiones  olim  examioentur  in 
divina  iibra.  Mildeitunensem  eoolesiam  fecit  rex 
StheletanuB  pro  anima  fratris  soi  Edwini,  quem 
pravo  oorruptOB  conBilio  Anglia  ejecit.  Cujus  qoi 
fuerit  finis  alias  non  silui.  Ibi  multas  sanctoraDi 
reliquias  ez  Britannia  transmarina  emptas  repoBuit, 
intor  quos  eminent  preoipue  beatissimi  Samsonis 
OBsa,  Dolensis  quondam  archiepiBCopi  BanctiBBimi 
et  plane  Deo  digni  viri :  cujus  virtules  aliquas  hic 
referrem,  nisi  quia  notdBSunt,  etindigenarum 


ita  ut  etiam  caudas  racharum  vestibus  ejus  afHge- 
rent,  impellunt,  propellunt,  expellunt.  Patienter 
ille  et  modeste  gaudensque  pro  nomine  Jesu  con- 
tumeliam  pati,et  ne  magis  miserorum  irritaretin- 
saniam  excusso  pedum  in  eos  pulvere,  longe  quasi 
milliariis  tribus  recesBit.  Tum  vero  persecutioniB 
remoto  turbine  in  quietem  regressus  animi,  vidit 
mentis  oculo  divinam  adesse  prssentiam,  exbila- 
ratoque  vultu  ait  suis  :  Derno  Ceum,  qui  et  nobis 
retribuet  graliam,  et  furenlibus  illis  emendatiorem 
infundet  animam.  Gum  dicto  advenerunt  iili  prope- 
ratis  gressibus,  facti  poscentes  veniam,  fidem  poi- 
iicentes  suam.  Eventus,  vel  potius  verbum  loco 
indidit  vocabulum,  ut  vocaretur  Cernel  ex  duobus 


Scephtonia  est  vious  modo,  quondam  urbs,  lo- 
cuB  in  prsrupto  montiom  situs :  vetustatis  indioium 
dat  lapis  in  capitalo  sanctimonialinm  inscolptUB, 
ita  a  vetuBtissimi  muri  ruiniBilluc  translatus.  An- 
no  Daminicffi  incarnationis  880,  ElfreduB  rex  fecit 
hanc  urbem,  regni sui  viii.  Ibi  Elgifauxor  Edmundi, 
qui  fuit  pronepoB  hujus  Aifredi,  monaBteriam  Ban- 
ctimonialium  fecit,  ibidemque  carnis  exuvias  post 
fatum  deposuit :  mulier  bonis  operibus  semper  in- 
tenla,  pietateet  dulcedine  predita,  et  utreos,  qaos 
tristis  sententia  judicum  palam  damnaverat,  ipsa 
occulte  redimeret ;  prelioBus  amictuB,  qui  mulie- 
ribus  nonnullis  est  leno  solvendi  podoriB,  illi  erat 
Bupellex  munificentiffi,  ut  quamlibet  caram  veetem 


verbis   Hebraico  et  Lalino,  quod  Hel  Deus  dieatur  ^  conspecto  statim  largiretur  pauperi  :  Bpeciem  cor- 


Hebraice.  Dixit  Augustinas  Dominum  se  cernere, 
nec  veritas  sermoni  abfuit,  quod  tam  cito  mente 
mutataplebs  antelymphatacredidit.  Nametibidem 
cum  ad  baptismum  deessetaqua,  adjussum  ponti- 
ficis  ex  occultis  meatibos  fons  erupit,  qui  hodieque 
et  Augustini  merito,  et  usus  sui  commodo  incoJiB 
clarus  habetur.  Ibi  succedentibus  annis,  Edwoldus 
frater  Edmundi  regis  et  martyris  vilam  eremiticam 
Bolo  pane  cibario,  et  aqua  trivit,  pertsesus  (ut  fama 
est)  mundi  deliciarum,  quod  se  et  fratrem  durior 
excepisset  fortuna.  Fit  enim  plerumque,  ul  adver- 
sitatibus  ssculi  admonitus  generosus  animus,  ad 


poris  et  artifioium  manuum  in  ea  livor  quoque  lao- 
daret,  cum  nihii  reprehendere  posset.  De  prophetali 
gratia,  quam  ei  Deus  aCTuderat,  alias  dictum  est,  et 
vivens  quidem  virtutum  fecit  opera ;  sed  post  mortem 
micuerunl  miracalasicutrbythmicequondam  cecini. 
«  Nam  nonnnllis  passa  annis  morborum  molestiam, 
defscatam  et  excoctam  Deo  dedit  animam, 
functas  ergo  vitffi  fato  beatas  exuvias,  infioitis  cle- 
mens  Bigois  illustrabat  Deitas.  Inops  visuB  el  audi- 
tus,  si  adorant  tumuium,  sanilati  restituti  probant 
sanctffi  meritum.  Rectam  gressum  refert  domum, 
qui  accessit  loripes^  mente  captus  redit  sanus^  boni 


Dominum  se  convertat  attentius,  qui  nec  falli,  nec  ^  sensus  locuples.  »  Eo  loci  jacet  vel  potius  jacoit 


fallere  novit.  «  Et  prima  qaidem  virtus  est  bene 
per  se  velle,  secunda  cogi  passe.  »  Non  minoris  ut 
sestimo,  deputatur  meriti  Paulus,  qui  ad  bonum 
flagello  coactusest  aspero,  quam  Petrus,  qui  libens 
et  Btatim  accurrit  vocanti  Domino.  Edwoldus  post 
reli^:iose  actam  vitam  magna  sanctilatis  opinione 
ibi  sepultus,  dedil  occasionem  posteriori  tempore 
Kgelwaldo  praediviti  homiui,  ut  ccenobium  eo  ioco 
sancto  Petro  construeret :  non  ita  exiliter  ut  pu- 
tatur,  quinimo  abundanter,  si  illi  quorum  interest, 
non  ea  nebulonibus  suis,  sed  Dei  serviB  impertirent. 
Sed  ila  omnia  nostro  tempore  in  Anglia  immutavit 


sanctuB  Edwardus  hujussancts  ex  filio  Edgarone- 
pos,  quem  novercali  fraude  innocenter  ceBum  cgb- 
lum  excepit,  et  prima  quidem  sepultura  ilii  apud 
Warham  fuit,  quod  non  longe  a  loco,  in  qoo  occisus 
fuit,  qai  Gorf  vocatur,  imminet  mari.  Jacuit  ergo 
ibi  triennio  invidentibus  inimieis  mortuo  cespitem 
ecclesiasticum  ;  cui  vivo  inviderant  decus  regium. 
Sed  adfuit  divina  potenlia,  qui  insootem  Bignornm 
levaret  gloria.  «  Ibi  ostenBa  de  caelo  lumina,  ibi 
clauduB  gresBum  composuit,  ibi  matuB  orga- 
num  reBQmpsit,  ibi  prorsuB  omnis  invalelado 
sanitati   locum    feoit.  SparBus   rumor    per  Ao- 


1541 


DE  GESTIS  PONTIP.  ANGL.  —  LIB.  II. 


1S42 


gliam  martyris  pradicabai  meritay  quo  czoita  inter- 
fectrix  illac  iter  adoriebatar.  Sed  animal  familiare, 
quo  sedere  coQsueverat,  ante  ? entis  pernicius,  quod 
auras  ipsas  (ut  dici  solet)  praecurreret,  tunc  nutu 
Dei  stabat  immobile :  flagris  ministrorum  instanti- 
bus  cassus  labor  consumitur,  mutatoque  jumento, 
casus  idem  sequitur.  Intellexit  tarde  licet  brutam 
pectus,  quo  portentum  illud  respiceret ;  ideo  quod 
per  se  non  potuit,  per  alium  fieri  consensit  ut  saor» 
reliquise  de  ignobili  tumulo  ievatc  Scephtoniam 
cum  magna  deferrentur  gloria. »  Posteriori  vero 
tempore  pars  corporis  Lesmonasterium,  pars  Aben- 
doniam  deportata  est :  ubique  ipse  viget,  maxime* 
que  Scestoniae  et  virtutum  gratia  et  sanctissimo  vir- 
gioum  choro  coruscat,  locusque  ilie  ab  eo  cogno- 
mensortituSyVulgo  per  metonymiam  adsanctum  Ed- 
wardum  dicitur.  «  Miraculo  sane  ostenlatur  pulmo 
toto  dudum  consumpto  corpore,  adhuc  integra  viri- 
ditate  palpitans.  •  Sed  quod  pene  omne  miracalum 
reprehensioni  patet,  quidam  illud  sinistra  interpre- 
tatione  distorquent/merito  pulmonem  incorruptum, 
qui  teste  Suetonio  si  sit  veneno  tinctus,  putredine, 
sed  nec  igne  confici  nequeat.  Gonstat  enim  inter  bi- 
bendum  sica  foratum,  voluntque  virus  siticuloso 
propinatum,  ferroque  vim  veneni  praeventam.  At 
ego  diligentius  re  animadversa  mendacium  intelligo, 
quod  lam  cito  venenum  vitalia  penetrare  nequive- 
rit,  prcsertim  cum  Suetonius  non  boc  de  pulmone 
sed  de  corde  dixerit.  Sit  ergo  coeleste  miracuium, 
quod  nullius  hominis  tergiversationi  possit  esse  ob- 
noxium.  In  Wiltensi  pago  sunt  ista  coenobia :  Mal- 
mesberise  virorum,  Wiltoniae  el  Ambresberiae  femi- 
narum.  De  Malmesberiensi  alias  loqui  sedit  animo, 
de  Ambresberiensi  nihil  aliad  ad  nostram  notitiam 
attigit,  nisi  quod  ab  Helfrida  sancti  Edwardi  inter- 
rectrice,  et  illud  et  Warewellense  facta  sunt  oausa 
poenitentis.  Jacet  ibi  sanctus  Melorius,  cujus  pro- 
eapiae  cujusve  sanctimoniae  incertum  mihi.  Wilto- 
niense  coenobium  beata  Editha  filia  regis  Edgari 
sedem  ossium  suorum  dulcibus  exuviis  ornat,  amore 
fovet. 

Wiltuna  est  vicus  non  exiguus  supra  Wiie  flu- 
vium  positus,  tantae  celebritatis,  ut  totus  pagus  ab 
eo  vocetur.  Ibi  ab  infantia  Editha  Deo  sacrata  in- 
corrupta  virgioitateDomini,obsequiorum  sedulitate 
hominum  gratiam  emebat,nataliura  tumorem  inge- 
nuitate  mentis  premens.  Unum  a  majoribus  accepi, 
quo  non  mediocriter  judicium  offendebat  hominum, 
fallens  videlicet  oculos  eorum  apparatu  auratarum 
vestium.  Siquidem  cultioribus  indumentis  ornata 
procederet,  quam  illius  professionis  sanctitudo  ex- 
posceret,  undea  sancto  Ethelwoldo  palam  increpata 
respondisse  fertur  nec  inepte,  nec  infacete :  Ve- 
rax,  inquit,  et  irrefragabile  judicium  Dei  sola  mor- 
talium  operitur  conscientia ;  nam  et  in  sordibus 
luctuosis,  ut  Augustinusdicit,  potestessejactantia. 
Quocirca  puto,  quod  tam  incorrupla  mens  potest 
esse  sub  istis  auratis  vestibus,  quam  sub  tuis  di- 
scissis  pellibus.  Viderat  eam  fanctus  Dunstanus,  in 


A.  consecratione  ba&ilicae  beati  Dionysii,  quam  iiia  ob 
amorem  martyris  aedificaverat,  pollicem  frequente, 
dextrum  protendere,  et  signum  crucis  fronte  e  re- 
gione  pingere,  delectatusque  admodum :  Nunquam, 
ait,  putrescat  hic  digitus,  continuoque  intra  missa- 
rum  agenda  prorupit  in  iaerymas,  laorymas  adeo 
profluas,  ut  singuitiente  voce  diaconam  prope 
astantem  conouteret.  Gausam  quvsitus :  Gito,  inquit, 
baec  florida  rosa  marcescel,  cito  avis  Deo  dilecta 
evolabit,  post  sex  ab  hoe  die  septimanas.  Gonsecuta 
est  evestigio  rerum  veritas  pontificale  vaticiniom. 
Namque  illa  nobilis  propositi  tenax  prsBdiota  die, 
citra  juventae  terminum  efflavit,  cum  esset  anno- 
rum  xxiii.  Nec  multo  post  idem  beatus  vidit  somnii 
visione  sanctum  Dionysium  virginem  amicabiliter 

B  manu  tenentem,  et  ex  oraculo  divino  jubentem,  ut 
a  famulis  honorificaretur  in  terris,  sicut  a  sponso 
et  Domino  venerabatur  in  coelis.  «  Ita  crebrescenti- 
bus  ad  tumbam  miraculis  edictum,  ut  eCfarretur 
virginis  corpas,inventumque  totum  in  cineres  solu- 
'tum,pr89terdigitumetalvumalvoquesubjecta,unde 
sanctodubitantivirgoipsapervisumassistitfdicens: 
Non  mirum  esse,  si  partes  ill»  corporis  palruerint, 
quod  usus  habeat  exanimata  corpora  in  quosdam 
arcanos  natarae  sinus  defluere,  et  ipsa  utpote  puella 
membris  illis  peccaverit.  GaBterum  ventrem  nulia 
corrumpi  juste  putredine,  qui  nulia  unquam  acu- 
leatus  sit  libidine ;  immunem  se  fuisse  crapulae,  et 
carnalis  copuln.  »  Hujus  fuit  frater  Ethelredus  rex, 

p  ad  exterminium  Angliae  pene  propter  inertiam  suam 
natus.  Gui  successit  Gnuto,  natione  Danus,  vir  effi- 
cax,  sed  qui  pro  gentilitiis  inimicitiis  sanctos  An- 
glos  non  diligeret.  Qua  consuetudine  oontuma- 
cior,  cum  quadam  Pentecosteapud  Wiltunam  esset, 
in  ipsam  virginem  solemnes  caohinnos  efifudit : 
nunquam  se  crediturum  filiam  regis  Eadgari  san- 
ctam  esse,  qui  vitiis  dedilus,  maximeque  libidinis 
servus,  in  subjectos  propior  tyranno  fuisset.  Haeo 
dum  ille  stomacho  suo  serviens  crudelitate  ructaret 
barbarica,  contradicebat  Ednodus  archiepiscopus, 
qui  aderat.  Gnuto  concitatior  aperiri  sepulcrum  ju- 
bet,  visurus  quid  sancti  mortua  virgo  afferret. 
Effracto  ergo  mausoleo,  defuncta  oppanso  ante  fa- 
ciem  velo  cingulo  tenus  assurgere,  et  in  contuma- 

D  cem  regem  impetum  facere  visa.  Hoc  ille  turbatuB 
metu,  longe  reducto  capile  debilitatoque  rigore  ge- 
nuum  lapsus  humo  concidit.  Ruinacorpus  attrivit, 
adco  ut  intercepto  diutius  anhelilu  exanircis  puta- 
retur.  Sed  redeunte  paulatim  vigore  laetum  erubuit, 
quod,  quamvis  severe  oastigatus,  poenitenliaB  reser- 
vatus  sit.  Habetur  ergo  in  plurimis  locis  Angli® 
festum  ejus  venerabile,  quod  nemo  impune  temerare 
praesumat.  Jacet  in  eadem  ecclesia  mater  ejus  Wil- 
frith,  quam  non  sanctimonialcra,  sicut  opinio  vul- 
garis  delegat  [al.  delirat],  sed  subito  timore  regis 
suo  tantum  consilio  ▼elalam  constat,  abrepto  velo 
regio  cubili  subactam,  unde  iile,  quod  feminam  at- 
tigisset,  quae  vel  umbratice  sanctimonialif  fuisset,a 
sancto  Dunstano  redargutasi  septennem  exegit  pGs* 


1843 


WILLELMI  MALMESBUUIENSIS  MONACHI 


1544 


niteQtiam.  lila  quoquepartu  explicito  voluptati  fre-  A 
queQtauds  non  iQhssit ;  sed  doluit  potius  et  sprevit, 
Baoctaque  pro  vero  asseritur,  el  oelebratur. 

In  Berkensi  pago  sunt  monasteria  duo :  Abendo- 
niense,  et  Radingense,  virorum  ulrumque.  Abendo- 
niae  ccBoobium  fundaverunt  Gissa  pater  InsB,  mox 
ipso  Ina  rez  occidentalium  Saxonum,  multique  ab 
origine  reges.  Sed  Elfredi  tempore  regis,  cum  bar- 
barica  ubique  Dani  discursarent  petulantia,  adifi- 
cia  loci  ad  solum  complanata.  Tum  rex  malorum 
prseventus  consiliis,  terras,  quaocunque  appendices 
essent,  in  suos  suorumque  usus  redegit.  At  vero  rex 
Edredus  Elfredi  nepos^  loci  miseratus  solitudinem, 
simulque  avi  anims  consulens,  cuncta  restituit 
ablata  per  manum  Ethelwoldi,  quem  ibi  abbatem 
posueratitantumqueamorisassnmpsitinecciesiam,  B 
ut  per  se  loca  asdificiorum  metaretur,  et  fundamenta 
jactaret;  meditansinibi  celeberrimsefamae  monaste- 
rium  construere,  fecissetque  voluntati  satis,  si  non 
eum  fata  de  medio  propere  repulisdeut.  Institit  ta- 
men  Etbelwoldus  coBptis,  sed  anlequam  summam 
manum  rebus  imponeret^ad  episcopatum  Wiutonis 
ab  Edgaro  prsdicaud»  memoris  rege  raptus  est. 
Complevit  magistri  molimina  Ordgarus,  ab  eo  in 
abbatia  substitutus,  ditatusque  esl  Iocu8,etimmane 
quantum  exaltatus,  successoribus  semper  aliquid 
recens  molientibus,  quo  antecessoribus  non  impa- 
res  sestimarentur.  Emicuit  praecipue  nostris  tempo- 
ribus  abbas  Faricius  in  meliorandis  rebus,  Tuscus 
genus,  arte  medicus,  Aretinus  [aL  civis  Aretinus],  p 
noster  profecto  monachus.  Cujus  laudes  effigiare, 
quia  successit  animo,  non  quod  ipse  comminiscar, 
sed  soldalis  mei  Petri  monachi  versus  apponam ; 
quibus  et  laudabilis  abbatis  virtus  enitescet,  et,  si 
quis  haec  lectione  dignabitur,  versificatoris  impri- 
mis  egregii  leporem  animadvertet.  Erit  ergo  hic 
experimentum  ejus  eloquentis  duntaxat  exiguum, 
csterum  ipse  alias  in  pluribus  assecutus  est  famam 
altioris  gloriae. 


Vir  probus  et  prudens,  vir  vere  eonsiliorum, 

Extera  ditavit,  curavit  et  intima  morum, 

Omnibus  instructus,  quos  tradit  tittera  fructuif 

Ad  decus  Ecclesix  vertit  monumenta  Sophim. 

Omnibus  imbutus,  quas  monstrat  physica  leges, 

Ipsos  demeruit  medicandi  munere  reges. 

Reges  et  proceres  subiti  [al.  subici],  parere  videres, 

Ittius  ad  nutum  credentes  vivere  tutum, 

Hinc  animos  illi  faoor  Angticus  hactenus  hausit^ 

Ut  de  jure  suo  certare  potentibus  ausit. 

Quos  adeo  fregit,  quos  ad  tantilta  redegit, 

Ut  sibi  subjectos  dominos  premeret  dominaior, 

Fallo  nisi  Gyffard  ftexit  sua  cotta  cucutlo, 

Ingenuos  inter  non  exasquatus  ab  ulto. 

Hine  amissa  diu  revocavit  sub  ditionem: 

Hinc  infrendentem  sibi  reppulit  ambitionem. 

Quid  turbam    memorem   procerum,   populumque 

[minorem  f 
Quotquot  putsavU  de  jure  suo  superavit. 
Ex  his  fama  viro,  de  fama  glorta  crevit. 
Ex  his  Ecctesia^  mature  res  adotevit 
Ilte  Dei  donum  memor  esse  fluenta  bonorum, 
Omnen  splendorem  converiit  ad  interiorem^ 
Addita  prxdia^  pallia  regia^  munera^  vestes, 
Vascula  ditia,  picta  tapetia  sunt  mihi  testes, 
Fulgurat  aurea  per  laquearia  pompa  decoris 
Crusta  metatlica^  gemmea  fabrica  ptena  stuporis. 
Nec  lamen  ad  votum  suffecit  vita  beatum, 
Rupit  utrumque  simut  raro  tam  flebite  fatum. 

Radingis  fuit  quondam  coenobium  sanctimonia- 
lium,  sedjam  mullis  annisaboIitum.UIud  rexHen- 
ricus  pro  indicta  sibi  pcenitentia  restaurare  inten- 
dens,  duo  olim  diruta  monasteria  Lefmiastre  et 
GelsiadjunxiticonstituitqueilludinterduoflumiQa, 
Kenetum  etTamensem,  in  honorem  Matris  Domini, 
etJoannisevangelistSBlocOyUbiadpopQlosioresurbes 
Angliae  omnium  pene  itinerantium  posset  esse  di- 
versorium.  Posuitque  ibi  monachos  Gluniacenses 
praeclarum  sanctitatis  exemplum,  hospitalitalis  in- 
defessae  icdicium.  De  corporibus  sanctorum  in  dao- 
bus  monasleriis  requiescentium  Qihil  attinet  dicere, 
cumaliunde  illuc  advectaperegrinos  incolatus  exer- 
ceant,  et  jam  olim  scriptorum  praedicata  praconia 
de  nostro  non  neceise  habeant  suspirare  silentio. 


DE  EPISCOPIS  WELLENSIBUS. 


Tertius  episcopatus  Westsaxonum  fuitapud  Wel- 
las,  villam  in  Somersetensi  pago,  pro  copia  fonti- 
culorum  ibiebullientium  itadictam.  Ibi  a  tempore 
regis  Edwardi  senioris,  usque  ad  tempus  Willielmi 
junioris  hi  fuerunt  episcopi. 

Athelmus,  WJfelmus.  Ambo  postea  Gantuarienses 
archiepiscopi,  Elfeb,  Wlfelmus,  BrithhelmuH,  Kine- 
wardus,  Sigarus,  Elwinus. 

Livingus  qui  et  Elstan,  postea  tempore  regis 
Ethelredi  post  sanctissimumEIphegum  Gantuarien- 
sis  archiepiscopus. 

Ethelwinus[a^EIwiQUs]abbasdeEve8bampostea 
ejectus. 

Brithwinu8.EIwinusiterumreversus,etBrithwinus 
ejectus:itemqueElwinorejecto,Brithwinusrever8US. 

Meruith  [a/.  Merewitt],  qui  et  Brithwi  natione 
Lotharingus,  tempore  regis  Edwardi  et  Willielmi 


D  magni.  Omnes  hi  sedes  suas  Weliis  babuemnt,  in 
ecciesia  Sancti  Andres. 

Cum  vero  iis  successisset  Joannes,  natione  Turo* 
nicus,profe8sione  medicus,  qui  non  minimum  qua^- 
8tum  illo  conflaveratartificio,  minoris  glorie  putans 
si  in  villa  residerot  inglorius,  transferre  tbrunum 
in  Bathoniam  animo  intendit.  Sed  cum  id  inaniter 
vivente  Willielmo  patre  seniore  cogitasset,  tempore 
Willielmifilii  effecit.  Nec  eo  contentus,  totam  etiam 
civitatem  in  suos  et  suorum  usus  transtulit ;  ab  Hen- 
rico  rege  quingentis  libris  argenti  mercatus  urbem, 
in  qua  balnearum  calidarumlatexemergeQsaucto- 
rem  Julium  Gesarem  habuisse  creditur.  Salubres 
sunt  aquae  illae  lavantibus,  aed  odorsulphuris  primo 
advenientibus  gravis,  donec  oonsuetudo  aensus  hor- 
rorem  compescat.  Ibi  rex  OITa  monaaterium  posue- 
ral:  et  Edgarus  sicutpleraque  aliamore  suoauxerati 


DE  GESTIS  PONTIP.  ANGL.  —  LIB.  11. 


1546 


tatus  loci  magQiflceDtia,  et  quod  ibi  coronam  A.  viclualibus  miserabiliter  tractare;  hiac  lites  ver' 


i  Busceperat.  HaDC  ergo  abbatiam  Joannes  a 

non  gravate  obtinuit.  Primoque  aliquaDlum 

in  monachos  agebat,  quod  essenl  hebetes,  et 

ffistimatione  barbari,  et  omnes  terras  victua- 

ministras  auferens»  pauculuinque  victum  per 

»s   8U0S   exiliter  infereDs ;  sed   procedentibus 

s  factus  novus,  monachis  milius  se  agere,  ali- 

ilulum  terrarura,quo  se  hospitesque  suos  quo- 

nodo  sustentarent,  priori  indulgens.  Muita  ibi 

liter  per  eum  incoBptaetconsummata  in  orna- 

tis  el  libris,  maximeque  monaoborum  congre- 

)ne,  qui  sunt  scientia  litterarum  et  sedulitate 

iorumjuxla  prtedicabiles.  Erat  medicus  proba- 

nus  non  scientia  sed  usu,  ut  fama  (nescio  an 


borum,  aaimorura  discordiffl;  quia,  ut  Lucanus  ait, 
<(Nesoitplebesjejunatimere[a/.  piebs].  »  Posljurgia 
ventum  ad  arma,  coactique  a  militibus  monachi  in 
ecclesiam,  sancto  altari  miserias  applorabant  suas. 
Sed  irrurapentibus  militlbus  duo  ex  iis  ibidem  caBsi, 
XIV  vulnerati,  caeteri  repulsi.  Nam  et  furor  insa- 
nientiumdumeminus  monacho8impetit,cruciilxum 
sagittis  inborrere  fecerat,  hujus  criminis  noxa  lota 
vita  regi  infamatus  abbas,  exsilio  apud  Gadomum 
deportatus  est :  eoque  defuncto  pro  redemptione 
peccati  auxiliaribus  annumerata  pecunia  honori 
restitutus  est.  Impudenset  infamis,  qui  tantisacri- 
legii  conscius,  ausus  sit  iteruin  loco,  quem  viola- 
verat,  intrudi.  JacetibiPatricius,sicredere  dignum, 


dispersit.  Litteratorum  contubernio  g;iudens,  "  nalione    Britto,    beati    Germani    Autisiodorensis 


orum  societate  aliquid  sibi  taudis  ascisceret. 
oris  tamen  in  obloquentes  dicacitatis,  quam 
us  ejus  intercdse  deberet.  Valetudinis  bonse, 
ilis  cum  in  se  tum  in  alios.  Obiit  grandeevus^ 
ecetiam  moriens  emoliiri  potuit,  ut  plena  inaQU 
ichorum  terras  redderet,  succcssoribus  suis 
mitandum  praebens  exemplum.  Sepultus  est  in 
sia  Sancti  Petri,  quam  a  fundamentis  erexorat 
10  et  elaborato  parietum  ambitu.  Gessil  enim 
sas  Simoni  fratri,  frater  major  minori.  Omnis 
us  cpiscopatus  illius  in  solo  Somersetensi  pago 
,  habetque  tres  abbatias  virorum  :  Glastonien- 
Adelingensem,  Miclaniensem. 


discipulus,  quem  a  papa  Coelestino  ordinatum  epi- 
scopum  Hiberniensibus  misit  apostolum.  Qui  cum 
mullid  annis  in  conversione  illius  genlis  suo  agente 
labore,  Dei  gratia  cooperante  non  nihil  promovisset, 
tundem  annosaD  peregrinationis  tsdio  simul  et  vi- 
cino  senio  admonitus  patriam  redeundum  ratus,ibi 
diem clausit. Subsecuti  sunt  magistrum  Hindracbus 
[al,  Indrathus]  Hiberniensis  regis  Qliusfcujus  indolo 
nihil  dulcius,  nihil  sanctius)  et  vii  comites  illius 
terrs  spectabiles.  Quos  ibidem  irruentibus  latrun- 
culis  cffisos,  in  martyres  credula  consecravit  anti- 
quitas.  Quid  porro  de  caeteris  sanctis  ibi  requiescen- 
tibus  sermo  exilis  majestate  rerum  comminiscetur 


istonia  est  villa   in  quodam  rtcessu  palustri  Q  dignum?multosilIuc  rexEdmundus  misitinexpe- 


ditione  aquilonali  compertos,  et  de  terra  levatos 
intcr  quos  Hildam  abbatissara  coonobii,  quod  olim 
Sternelhalh  nuac  Ditebi  nuncupatum,  tunusancti- 
monialium,  modo  manachorum.  Gujus  quanti  pen- 
derit  merita  verax  historicus  Beda,  promptum  faciet 
historia  Celfrithum  abbatem  Wirensia  coenobii,  de 
quo  idem  Beda  proprium  texuil  librum.  Eura  in 
extrema  sBtate  dum  llomam  tenderet  apud  Lingones 
marte  proBoccupalum  et  sepultum,  sed  postmodo 
constat  relatum  :  partem  ossium  Aidani  Lindisfar- 
neasis  antistitis  primi.  Nam,  quod  partem  Golman- 
nus  Scotiam  eodem  hisloriographo  teste  asporta- 
verit,  notiusest,  quamutdubitaridebeat.  Praedica- 

.«^v-*,,   «•,- .,w.«t,^«v... .  y.  tur  ibi  Benignus  confessor,  qui  non  longe  hino 

Anglia  sit  fueritve.  Tanta  est      anachorita  fuerit,    prflecluisque  miraculis   vicinos 


a,  quae  tamen  et  equo  et  pede  aditur,  nec  situ 
amoenitate  delectabilis.  Ibi  primo  rex  Hina 
lio  beatissimi  AldelmlmonasteriumaediQcavit, 
a  illuc  prsedia,  quse  hodieque  nominantur,  lar- 
.  Et  varia  quidem  vicissitudine  temporum,  sed 
icientibus  successionibus,  congregationibus 
icborum  splenduit  locus,  usque  ad  Danorum 
llfredo  rege  advenlum.  Tunc  cnim,  ut  caetera, 
atus,  aliquantis  annis  notos  desideravit  inco- 
Porro,  quidquid  turbo  bellorum  obtriverat, 
avit  egregie  Dunstanus,  qui  prius  eo  loci  vitam 
riam  monachus  actitarat.  Postmodo  verolibe- 
te  regis  Edmundi  omnia  quondam  appendicia, 
s  multo  plura  naotus,  abbatiam  composuit : 
3  nusquani  in 
lio  et  opportunitas  fundorum,  tanta  librorum 
iritudo  el  ani iquitas  exuberat.  Caeterum  (nescio 
infortunio  semper  post  adventum  Normanno- 
pessimis  infracta  est  laboribus,  neo  in  novis 
nis,  nec  inbabitatorum  compendiis  profeoit. 
tes  rerum  gloriaelati  non  religiosos,  sed  ty- 
)s  agunt,  foris  lumidi,sed  invalidi,intu8  cru- 
el  incommodi.  Ad  quod  probandum  Turstini 
i  sufficiet  faclum. 

i  dono  regis  Wiilielmi  patris  ejus  monasterii 
3  abbas,  terras  et  pecunias  in  lectatorum  [al, 
irum]  suorum  abusus  consumpsit.  A  monachis 
e  ordinem    exigere,  sed    inter  haec  eos  in 

Patrol.  CLXXIX. 


monachos  ad  sui  venerationem  et  translationem 
excitaverit.  Sepulti  sunt  in  eo  ccenobio  reges :  Ed- 
muodus,  de  quo  superius  dixi,  loci  instaurator,  et 
Edgarus  filius  ejus,  qui  pateroae  memoriee  non  in- 
gratus  donis  genitoris  amplissimarum  possessionum 
adjecit  cumulum.  Adeiingea  est  non  maris  insula, 
sed  ita  stagnorum  refusionibus  et  paludibus  inao- 
cessa,  ut  nullo  modo  nisi  navigio  adiri  queat.  Al- 
nelum  in  ea  per  maximum,  cervos  el  capreas  mul- 
tasque  id  genus  bestias  continet.  Terra  solida  vix 
duobus  jugeribus  lata  monasteriolum  et  monacho- 
rum  officinas  habel.  Ejus  constroctor  fuit  rex  El- 
fredu8,qui  quondam  a  Danis  pulsas  provincia,tuta8 

49 


1547 


WILLELMI  MALMESBURIENSIS  MONACHI 


U 


illio  aliquandiu  latebras  confoverat.  Mox  cum  per 
somniom  restitutionis  suae  vadem  sanctum  Culh- 
bertum  accepisset,  ibidem  se  monssterium  con- 
Btructnrum  Deo  pollicitus  esl»  fecitque  ecclesiam 
situ  quidem  pro  angustia  spatii  modicam,  sed  novo 
ediiicandi  modo  compactam.Quatuor  enim  postes 
Bolo  infizi  totam  suspendunt  machinam  :  quatuor 
cancellis  opere  sphaerico  incircuitu  duclis.  8untibi 
monachi  pauci  numero  et  pauperes,  sed  qui  egesta- 
tem  8uam  quietis  el  solitudinis  amore  vel  magni 
pendant  vel  consolentur :  qui  laudes  palroni  sui 
sancti  Egelwiniferantin  astra  prsconiis,  sanctita- 
tem  sentiant  contiouis  impensis  beneflciis.  Ulum 
fratrem  regis  Westsaxonum  Kenewalb  fuisse,  et 


A  generis  magnitudinem  sanctitatis  indole  inalli 
perseverans  estopiniOylanguoris  perpetaodeteDtoii 
compede  nihilo  segnius  Deo  serTisse,  boDo  fia; 
consummatum  omnibus  se  invocantibas  prcstoii 
remedia  occurrere.  Auctor  Micelaeosis  [d.  Mieol* 
neiensis]  co&nobii  idem,  qui  Middeltunensis,  oi 
eadem  illecius  causa,  similia  contalit  et  viDaraa 
el  reliquiarum  xenia  ;  eoque  plus  quod  monadi 
liberius  coelestibus  possuntexcubare  secretis,  qoi 
minus  frequentantur  hominum  conventicolis.  Eii 
enim  aditu  difflcilis,  permeaturque  sstate  pedeid 
equo  plerumque,  hieme  nusquam.  Sed  de  hoc  sitii 
est,  flectendusque  sermo,  qua  hujus  proviDcicT» 
cant  reiiqua. 


DE  EPISCOPIS  CRIDIENSIBUS,  EX0NIENSICU8,  CORNUBIENSIBUS. 


Seriem  ergo  Cridiensium  pontificum  hic  sermo 
evolvet.  Gridia  est  villula  Domnoni»,  quae  vulgo 
dicitur  Devenescira,  xii  millibus  ab  Exonia,  hic 
sederunt  per  ordinem  pontifices  isti :  Edulfus,  Edel- 
gar,  Elfwod,  Sideman,  Alfric,  Blfwold,  Ednod  qui 

et  Wine. 

Livingu8,exmonacho  Wintoniensi  abbas  Tavisto- 
kensis  et  episcopus  Cridiensis,  maxime  familiari- 
tatis  et  poteoti»  apud  Cnutonem  regem  babitusest. 
Gum  eo  Danamarchi»  muilo  conversalus  tempore  in 
Romano  itinerecomitalui  adba;sit ;  nec  minus  ex- 
plicitis  apud  Romam  negotiis,  cum  rcx  pedestri 
via  DaDamurchiam  contendissel,  ille  regiarum 
epistolarum  bajulus,  et  mandatorum  exsecutor  fu- 
turus,  navigio  Angliam  venit  :  omnibusque^  quas 
injuncta  fuerant,  sapienter  et  mirifico  ante  advcn- 
tum  regis  consummatis,  eo  apud  eum  gratiae  pro- 
cessit,  ut  defuncto  avunculo  suo  Brithwoldo,  qui 
erat  Gornubiensis  episcopus,  ambos  arbitratu  suo 
uniret  episcopatus,  Ambiliosus  et  protervus  eccle- 
siasticarum  legum  tyrannus,  ut  fertur,  invictus,  qui 
nihii  pensi  haberet,  quominus  omni  voluntati  suae 
assistcret.  Denique  a  majoribus  accepimus,cum  ille 
spiritum  efflaret,  tum  borrisonum  crepitum  per  to* 
tam  Angliam  auditum,  ut  ruinaet  finis  totius  puta- 
retur  orbis,  humatus  est  TaTistokiffi,  quolocimulta 
spectabilia  contulerat,  tantamque  sui  graliam  apud 
monachos  locaverat,  ut  hodieque  xv  graduum 
Psalmos  continuata  per  successores  consuetudine 
pro  ejus  decantent  quiete. 

Iluic  tempore  regis  Edwardi  successit  Lefricus 
apud  Lotharingos  aitus  et  doctus,qui  sedem  episco- 
patus  transtulit  in  civitatem,  quce  propter  fluvium 
Exam,  qui  muros  lapsu  suo  allambit,  vocalur  Ex- 
cestre.  Uanc  urbem  primus  rex  Ethelstanus  in  po- 
testatem  Anglorum  eCfugatis  Britonibus  redactam 
turribus  insignivit,  muro  ex  quadratis  lapidibus 
cinxit,  ubi  omne  adeo  abuudat  roercimonium,  ut 
nihil  frustra  desideres,  quod  bumano  usui  condu- 
cibile  judices  :  licei  solum  jejunum  et  squalidum, 
vix  steriles  avenas  et  plerumque  inane  folliculum 
Bine  grano  producat.  Hio  Lefricus  ejectis  sanctimo- 


B  nialibus  a  Sancli  Petri  monasterio  episcopatomtf 
canonicos  statuit,  qui  contra  morem  Angloromal 
formam  Lotharingorum  uno  triclinio  comedereo^ 
uno  cubiculo  cubitarent.  Transmissa  est  hujoia- 
modi  regula  ad  posteros,  quamvis  pro  luxu  tempf 
rum  nonnulla  jam  cx  parle  deciderit,  babeatqai 
clerici  ceconomum  ab  episcopo  constitutum«  p 
eis  diatim  necessaria  viclui,  annuatim  amieta 
commoda  suggerat. 

Successit  Lefrico  Osbernus  regis  Willielmi  le» 
pore,  natione  Normannus,  frater  Willielmi  prted- 
lentissimi  comitis,  in  Anglia  sub  EdwarJo  regeS* 
beraliter  et  doroestice  [al,  doroeslice]  conversatos: 
quippo  qui  cognatiooem  regiam  vicino  attiogeift 
gradu.  Unde  in  victualibus  etcasteris  rebuaad  Ai- 

^  glicos  moresproniorparum  Normannorumpompas 
suspiciebat,  consuetudincs  domini  soi  regis  E^ 
wardi  cfTorens,  et  cum  pcr  alios  exhiberentur  cni 
assidentibus  manuel  gestu  adgaudens,  ita  proooil 
antiquorum  praesulum  veteribus  contentus  «dificiii^ 
liberalis  animu  et  castus  habcbatnr  corporo,  vixit 
ad  quartum  annum  regis  Henrici  imminentesemo 
non  paucis  annis  luinini  captus. 

Est  in  Oomnonia  cccnobium  monacborum  joxti 
Tau  fluvium,quod  Cavistoh  vocatur,  quod  per  Or^ 
garum  comitcm  Domnoniensem,  patrem  Elfrida, 
qu(Bfuit  uxor  regis  Edgari  surgendi  exordiuro,pf 
Livingum  episcopum  crescendi  accepit  auspiciol 
iocus  amccnus  opportunitute  nemorum,  captura  cf 

D  piosa  piscium,  ecclesiae  congrucnte  fabrica,  fluTii' 
libus  rivis  per  orflcinas  monachorom  decurrentiboii 
qui  suo  impelu  effusi,  quidquid  invenerinl  sup<^ 
fluurn,  portantin  exitum.  Rumonussanctus  ibi  pn- 
dicatur,  et  jacet  episcopus  pulchritudine  decorntd 
scrinii,  ubi  nulla  ecriptorum  fldes  assistit  opiDJoDii 
quod  non  solum  ibi,  sod  in  multis  locis  Anglici^ 
venies  violentia  bostilitatis  aboiitam  omnemgeiti* 
rum  notitiam,  nuda  sanctorum  nomina,  et  si  qai 
modo  prstendunt  miracula  sciri.  Cernitur  in  eod(i 
monasterio  sepulcrum  Ordgari,  spectaculoque  di> 
citur  enormitas  mausolei  fllii  ejos.  Edalfus  bioi^ 
catuB  est,  giganteiB  molis  et  immanis  roboris»  M 


1557 


Dl  GESTIS  PONTIF.  ANGL.  —  LIB.  III. 


1S58 


agens  (ilium  exanimem  catechizandum  prxliuJit, 
mortem  dissimulans,  lacrymas  resorbens,  crcdebat- 
que  integre,  quod  hoc  commenlo  possel  vitam  re- 
Bumere.  Sed  enim  antistes  obvelatam  faciem  pusioli 
cumretezisset,  ul  exsequerelur  officium,  anima  pri- 
vatum  adverlit,  tum  mulier,  quae  successu  fraudis 
exciderat,  ad  preces  conversa  orare  per  Deum,  per 
matrem^si  qua  fides,  si  qua  pietas,  ut  excitaret  exa- 
nimem,8imulvestigiisadvolulaviolentiamquamdam 
facere,  loco  penitus  non  moveri,  fluctuabat  inlerim 
sanclissimi  hominis  sententia,  au  temerarius  insue- 
tum  miraculum  allentaret,  an  duras  iacrymas  or- 
batffi  mulieris  despiceret.  Sed  vicit  pietas  peclus 
virtutis,  paucaque  divinorum  Psalmorum  inlra  se 
immurmurans,  indeque  dextram  cadaveri  apponens 
animam  induxit  corpusculo  :  confestim  enim  osci- 
tans,  et  alacri  palpebrarum  motu  totiusque  corpu- 
sculi  nisu  se  rcvixisse  testalus  est.  Exclamat  mater 
in  gaudium,  sed  ab  episcopo  coercila  siluit,  vocatus 
est  puer  Ethelwaldus,  et  iu  Ripis  postea  monachus 
factus,  miraculorum  Wilfridi  non  leve  augmentum 
[argumenlumj  videbatur.  » 

Simile  huic  miraculum  apnd  Ilenglesteldem  [al, 
Hengsteldeheimj  illis  ferme  diebus  exhibuit.  «  Ibi 
ejus  sumptibus  in  altum  surgebat  ecclesia,  ex  cujus 
fabricae  summitate  mouachus  delapsus  tolis  ossibus 
dilaceratus  est.  lode  portatus  in  oratorium,  dubium 
intuentibus  faciebat,  utrum  omnino  exanimis  essety 
cui  neque  vox  neque  sensus  iuesset.  At  pontifex 
lacrymis  infusus  oculos,  monachos  ad  orationem 
vocat,  bortatur,  ut  fidei  desidiam  excutiant,  nihii 
credentibus  difficile  fore.  Oratio  ergo  in  altum  uno 
porrigitur  ore,  misericordia  e  coelo  extrahitur,  re- 
spirat  monachus,  sanilatis  speratur  indoles  a  viden- 
tibuB,  ligatur  ossium  fraclura,  convaiescit  ffigrotus 
cum  gratia.  »  Nec  minus  rex  Egfridus  suo  deerat 
officio  regnum  dilatando  in  Pictos,  tuendo  in  Mer- 
cios.  Picti  enim  defuncto  rege  Oswio  parvi  facien- 
tes  teneram  infantiam  reguli,  proruunl  ultro  et  con- 
spiranl  in  Nortbanimbros :  qulbuscum  sub  regulo 
Bernego  regius  juvenis  occurrens  ita  pauciB  buib 
militibus  innumerabilem  Pictorum  delevit  exerci- 
tumi  ut  campi  cadaveribus  conslrati  planitiemamit- 
terent,  flumina  cursu  intercerpto  subsisterenl.  Wlfe- 
rius  quoque  rex  Merciorum  in  eosdem  efferatuB 
ductavil  exercitum,  quippe  qui  meminisset  patrem 
Buum  ab  eis  interemplum.  Itaque  veniebat  animo 
regi  fidenti,  ut  aut  sarciret  dispendium,  aut  acqui- 
reret  regnum.  Enimvero  prosequebatur  eum  fortuna 
non  bona,  nec  pene  prosperior,  quam  palerna:  nisi 
quod  terga  turpiter  nudatus  inglorius  eCfugit,  neo 
muItiB  post  diebus  superstes,  partem  provinciarum 
Northanimbrorum  regi  cesserit.  Harum  etentu 
victoriarum  multiplicata  Wilfrido  prffidia,  eccIeBie 
cum  monachis  constituts.  Diligebatur  enim  ab  om- 
nibuB  pro  virtutum  reverentia  laudabili:  praeter 
illas,  quas  supra  enumeravimus,  commendatus  ab- 
stinentla.  Nam  eum  continentissima  coena  raro 
pluB  quam  unum  ferculum  absumpsisse,  nunquam 


A  verounum  pooulum  exhausisBe  percelebre est. Pre- 
terea  mitis  et  afTabiliB  omnibuB,  eoB  in  gratiam  alli- 
ciebat.  Ideoque  abbates  et  abbatisBs  vel  viventes 
Buarum  rerum  Dominum,  vel  morientes  haredem 
instituebant.  Proceres  filios  buob  illi  educandos 
committebant,  cam  adoIevisBent  militaturos  vel 
Domino  vel  sfficulo,  hinc  lifor  infelix  Ermenburga 
reginas  et  quorumdam  satellitnm  afflavit  peotora, 
qui  tantas  divitias  Wilfrido  inviderent.  Dum  enim 
beatisoima  Etheldritha  specietenus  famularetur 
regio  cubili,  illa  maritum  beatissimo  conciliabat 
antistiti,  si  quid  contra  susurraretur,  Banitate  con- 
silii  deliniens.  Ipse  quoque  dum  gratia  pontifloiB 
niteretur,  rebus  bello  et  domi  ex  voluntate  fluenti- 
buB  fruebatur.  Sed  postquam  nova  nupta  intravit 

B  triclinium,  pax  rupta  pontiflcis  evanuit,  domusque 
regis  paulatim  immutata,  ultimo  decubuit.  Gonfla- 
vit  ergo  pontiflci  regina  invidiam,  quod  tot  abbateB, 
tot  abbatias  haberet ;  quod  aureis  et  argenteis  vasiB 
sibi  mioistrari  faceret :  quod  clientum  turba,  ni- 
tore  vcBtium  superbiene,  illius  latus  obambularet 
Gucurrit  ergo  tam  invidiosa  relatio  ad  archiepiBCO- 
pum  Gantuariensem  Theodorum.  Is  non  moratui 
sed  xeniorum  obtentu  vigorem  animi  enervanst 
inconsulto  Wilfrido  tres  alterius  regioniB  epiBCopoi 
in  ejuB  dioecesim  introduxit.  Praetendebant  [ak 
prstendebat]  tamen  causam  Justitide,  ut  inde  tres 
alerentur  episcopi,  unde  unus  tumebat :  Bufficere 
tantos  BumpluB  tantsqae  diceceBiB  circuitum  qua« 

p  tuor  episcopis.  Et  hec  quidem  recte  dicta  possent 
videri,  si  eum  qui  sua  industria  omnia  conquisive- 
rat,  vel  non  omnino  spoliatum  dejiceret,  vel  saltem 
oum  consenBU  ejus  ageret.  Nec  celari  potuil  mani« 
festissima  violentia,  cum  ipae  pro  tribunali  regem 
adisset,  injuriarumcausam  expostulanB.Nihil  enim, 
dixerunt,  tibi  reatuB  opponimus,  sed  quod  coDBti- 
tuimuB,  ratum  esse  volumus.  Quo  diclo  quid  abeur- 
dius?  quasi  dicerent  illud  Juvenalis  : 

Sic  volo,  sic  jubeo,  sit  pro  ratione  voluntoi. 
At  vero  cum  prssul  sedem  apoBtolicam  appel- 
lasset,  Rubsannatoribus,  qui  propter  regem  asta- 
rent,  in  risum  crepantibus  hoc  dictum  objecit.  IIco 
derisio,  quam  de  meo  abBcessu  modo  facitie,  in 
magnum  moerorem  vobiB  commutabiturfuluro  anno 

j)  boc  eodem  die ;  verax  evenlus  rerum  amulatus  est 
anlistitis  dictum.  BlhelreduB  enim  rex  Mercioroiki 
frater  Wlferii,  post  abscessam  Wilfridi  non  maltis 
diebuB  guerram  inceptans,  fraternas  inJuriaB  ultam 
ire  cupiebat.  Occurrit  ei  animosuB  Egfridus  soiito 
terrore  acturum  existimans ;  sed  fugavlt  MerciuB 
copias  ejus,  fuditque  fratrem  Edwinum>  quo  dolore 
versa  in  luctum  Northanimbria,  consiliatoris  soi 
quondam  absentia  modo  ingemiscebat.  Contigitque 
ut  anno  revoluto  eodem  die,  quo  ille  prsjudicium 
in  Eboraco  passuB  fuerat,  cadaver  regii  adolescentis 
illatum  urbi  longum  indiceret  juBtitium.  Ita  Elhel- 
redus  triumpho  functus  integritate  regni  recepta 
Winfridum  episcopum,  qui  Gedds  apud  Lioefeld 
Buccesserat,  quod  Egfridi  partium  fuerat,  expulit. 


im 


WILLELMI  MALMESBURIENSIS  MONACHI 


m\ 


l8  Gallico  liltori  forte  appuleua,  in  Theodoricum  A  cupio   vestram   reverentiam    mecamque  tracltrt, 


regem  et  Ebroinum  ducem  Francorum  incidit ;  qui- 
bus  a  Brilannia  mandatum  crat,  ut  Wilfridum 
episcopum  caperent,  el  spoliarent.  Quem  illi  errore 
Dominis  acti  sociis  occisis  et  rebus  ablalis,  abire 
siverunt.  Luit  ergo  ille  ambiguitatem  focabuli, 
alienumque  periculum  suo  redimens,  vel  nudus 
profugit  a  latronibus.  At  Wilfridus,  cujus  pruden- 
tiam  hostilium  consiliorum  machinffi  non  laterent, 
levi  Favonio  proveclus  in  altum,  proras  in  Eurum 
obvertit,  ut  Frisiam  navigaret ;  exceptusque  a  rege 
et  populo  honorifice,  ibidem  hiemem,  qus  immi- 
nebat,  exegit.  Gommercium  miseraDdum,  ut  inter 
barbaros  tutius  quam  inter  suos  viveret,  ejectusa 
patria,  diiectus  in  Frisia.  Continuo  igitur  ad  prae- 


qualis  in  Ecolesia  insuls  BritaDniflB,  obi  perDi 
graliam  fidelium  multitudo  concrevit,  nuper  otl 
exorla  dissensio,  qus  ad  nos  tam  per  relationa 
huc  advenientium,  quam  per  Bcriptonim  seriaa 
delata  esl.  Andreas  reverendissimos  UostieDsii 
episcopuB  et  Joannes  Portuensis  episcopus  dixeroot; 
Omnium  quippe  Ecclesiarum  ordinatio  in  vestrt 
apostolicae  auctoritatis  pendet  arbitrio,  qui  viceffl 
beati  Petri  apostoli  geritis,  verum  et  nos  nopfr 
considentibus  coepiscopis,  et  confamulie  nostri!, 
jussu  vestro  relegimus  singulascripta,  qnsdeB.'i- 
tannia  insula  directi  apostolico  vestro  conspeetii 
detulerunt,  tam  ea,  quffi  ex  persona  rcverendiawai 
archiepiscopi  olim  hinailluc  ab  apostolica  sededi- 


dicationem  ejus  Adalgisus  rex  gentilcm  tumorem  B  recti  misiia  sunt,  aliorumve  relationes  advmi 


inflexus,  faciliorem  in  cstcros  pra?dicationi8  viam 
aperuit.  Uunc  ad  necem  vel  expulsionem  viri  Dei 
Ebroinus  epistolis  cum  tentassel,  aurum  immen- 
sum  pollicitus,  irritus  fuit.  Ghartam  enim  audienle 
Wilfrido,  et  epulante  in  triclinio,  lectam  Adalgisus 
projecit  in  ignem,  dicens :  Sic  ardeat,  qui  pactum 
cum  amico  initum  pro  auri  cupiditate  dissolvit. 
Jamque  se  verna  temperies  aperiebat  in  flores,  cum 
Wilfridus  itinere  reinccepto  ad  Dagobertum  rcgem 
transrhenanorum  Francorum  venit.  Is  non  imme- 
mor,  quod  eum  quondam  factione  magnatum  pul- 
sum,  etde  Hibernia  ad  se  venientem  hospitio  rece- 
perit,  et  equis  sociisque  adjutum  patriffi  remiserit, 
benigne  habuit,  multisque  precibus  fatigavit,  ut 
provinciam  remanentia  sua  dignaretur,  episcopa- 
tum  StroBburgensem  accipiens.  Cum  ille  roganlem 
ad  reditum  suum  de  Roma  distulisset,  cum  Deodato 
episcopo  suo  iram  [al.  ire]  laxavit.  Sociali  ergo 
gratia  frelus  per  Campaniam  iter  faciens  inde  Ro- 
mam  ingressurus,  ad  Bertharium  ducem  Provinci» 
divertit,pcr  Jegationes  inimicorum  causam  cjusjam 
edoctum,  et  ad  nocumentum  promissis  illectum. 
Qui  licel  in  principio  superbiam  erexissct,  lamen 
veraci  relatione  audita  iram  resorbuit.  liaque  non 
Bolum  nocumento  abstinuit,  sod  et  suITragio  suo 
bonum  negotio  finem  imposuit,  dicens,  ad  hoc  se 
admoneri  cujusdam  regis  Hunorum,  apud  quem 
exsulasset   olim,  humanitate,   qui  quamvis  esset 


quemdam    episcopum   subterfugieDtem,  ul  aiut, 
quam  ca,  quffi  a  Wilfrido  Deo  amabili  sanctc  B»- 
racffi  Ecclesiffi  episcopo  oblata  sunt ;  qui  de  soaNde 
ejectus  a  prffinominato  sanctissimo  buc  usqaepe^ 
venit :  in  quibus  cum  multas  quaestiones  insererea', 
neque  sanclorum  canonum  subtilitate  convicUoB 
eum  aliquibus  facinoribus,  et  ideo  non  catholitt 
dejectum  reperimus,  neque  eum  aliqua  facinon 
perpetrasse  accusatores  ejus  verbis  propriis  ostee- 
derunt,  pro  quibus  degradari   debuisset ;  potios 
autem  et  modestiam  bunc  tenuisse  cognovimoi: 
quod  non  seditiosis  quibusdam   decertationiboi  se 
immiscuit,  scd  de  sua  scde  repulsus,  coepiscopissiui 
facli  meritum  innotescens,  mcmoratue  Deo  amabilii 
Wilfridus  episcopus   huc  ad   sedem   apostolicaa 
accurrit.  Agatho  sanclissimus  ac  ter  beatissimu 
episcopus  Ecclesiae  catholicae  atqoe  apostolics  nT- 
bis  Romffi  considentibua  dlxit :  Wilfridus  Deo  amA- 
bilis  sanctffi  Eboracffi  Ecclesiffi  episcopus,  quem  prt 
foribus  venerabilis  secretarii  nostri  esse  narratom 
est :  ad  nostrum  secretarium  juxta  sua  postolalioac 
cum  petitione,  quam  secum  afferre  dicitur,  admitt»- 
tur.  Wilfridus  Deo  amabilis  episcopus  dum  ven^ 
rabile  secrelarium    ingrederetur,  dixit :    Deprecor 
vestram  pontiflcalem  beatitudinem,  ut  mee  bumili- 
tatis  pctitionem  excipi  coramque  relegi  praecipiatis. 
((  Agatbo  sanctissimus  episcopus  dixit :  Wilfridi 
Dco  amabilis  episcopi  petitio  suscepta  coram  oroDi- 


gentili8,nulla  tamen  adejusdamnum,  cui  jurasset,  n  bus  relegatur  :  et  accipiens  Joannea  notarius,  rele 


potuerit  corrumpi  pactione.  Tandem  crgo  aliquando 
Romam  veniens  attonitam  sui  exspectatione  urbem 
offendit.  Prffivenerat  enim  a  Theodoro  missus  mo- 
destae  religionis  monachus  Kencwald,  accusationcs 
scriptas  deferens,  et  amaritudine  delationis  verbis 
imroitibu8,quocommotus  Agatbo  sanctissimus  papa 
consilium  l  tam  episcoporum  qiiam  abbatum  in 
basilica  Salvatoris,  quffi  appellatur  Constantiana, 
coegit.  Cujus  consilii  hffic  esl  forma  :  ((  Agatho 
sanctissimua  ac  beatissimus  cpiscopus  Ecclesias 
catholicffi  atque  apostolicffi  urbis  Roma  considen- 
tibus  sccum  dixit :  Non  credo  latere  vestram  san- 
ctam  fraternitatem,  quamobrem  ad  hunc  venerabi- 
lem  conventum  cam  asciverim.  Cognoscere  quippe 


git  sanctu  et  apostolico  concilio.  Wilfridus  humilii 
et  indignus  episcopus  Saxoniffi  ad  hoc  apostolicoiB 
fastigium  tanquam  ad  looum  munitum  turremqui 
fortitudinis  gressus,  Deo  praeviante,  perduxi ;  qoo4 
inibi  normam  sacrorum  canonum  in  omnesChristi 
Ecclesias  emanare  cognosco :  ex  eo  mee  humilitati 
justitiam  fieri  confidenterexpeto :  cognovisse  qoippi 
non  ambigo  vestrum  pontificale  fastigium  tama 
humilitatis  mcffi  suggestione,  quam  quae  viva  vod 
prffisentialiter  obtuli  vestris  apostolicis  obtutiboi, 
in  ipso  mei  adventus  exordio  praesentatus  ;  qood 
quidam  mei  epiecopatus  invasores,  nulla  in  id 
convicta  culpa,  contra  sacrorom  scita  canonum  ii 
conventu  sanctisBimi  Tbeodori  Cantuariorum  tf* 


1561 


DE  GBSTIS  PONTIP.  ANGL,  —  LIB.  III. 


156S 


chiepiscopi  et  aliorum  convenientium  antistitum  A. 
sedem  meam,  qnam  per  decem,  et  eo  amplius  annos 
tenueram,  usurpare  moliti  sunt :  et  in  meo  epi- 
scopatu  tres  episcopi  promoti  sunt,  licet  canonica 
non  sit  eorum  promotio.  Quid  autem  acciderit,  ut 
Theodorus  sanctissimus  archiepiscopus  me  super- 
stite  in  sedem,  quam  licet  indignus  dispensabam, 
absque  consensu  cujuslibet  episcopi  tres  sua  au- 
ctoritate  meahumilitate  non  ucquiescente  ordinaret 
episcopos  ?  omittere  magis  quam  flagitare  pro  cjus- 
dem  viri  reverentia  condecet :  quem  quidero,  eo 
quod  ab  hac  apostoiicffi  summitatis  sede  directus 
est,  accusare  non  audeo.  Verumtamen  si  claruerit, 
quod  contra  jus  regularium  sanctionum,  citra  ullius 
delicti  piaculum,  quod  canonica  percellil  severitas, 
de  pristina  pulsussede  tumultuosus  nulli  apparui,  B 
sed  tantum  confamulos,etconsacerdotes  meosillius 
provincias  episcopos  contestatus  abscessi,  siquidem 
praevidit  vestra  apostolica  summitas  privatum  me 
esse  humili  devotione,  qune  censentur,  libenter 
ampieclor.  8i  autem  et  pristinum  episcopatum  su- 
Bcipere,  sequor  tolisque  viribus  veneror  ab  aposto- 
lica  sede  prolatam  sententiam,  tantum  ut  invasores 
de  pristinis  parochiiseccIesifie,cuiegoindignus  fa- 
mulus  vester  prsefui,  pellantur.  Et  si  rursus  in 
eadem  parochia,  cui  prsefui,  prffisules  adhiberi 
prfleviderit,  saltem  tales  jubeat  promovendos,  cum 
quibus  paciGca  et  tranquilla  possim  concordiai obti- 
nente  Deo,  unanimiter  deservire,  etc.  Agatho  san- 
ctissimus  ac  ter  beatissimus  episcopus  sanctae  Eccle* 
siae  catholicae  atque  apostolicae  urbis  Romae  dizit :  ^ 
Non  mediocriter  salisfacit  audientibus  pelitionis 
Bcries,  quam  Wilfridus  Deo  amabilis  episcopus 
obtulit,  in  hoc,  quod  cum  se  indigne  de  episcopali 
sede  dejectum  agnovit,  non  oontumaciter  per  vim 
sscularem  obstilit,  sed  humiiiler  sentiens  auctoris 
nostri  beati  Petri  apostolorum  principis  cononicum 
expetivit  subsidium,  et  supplici  praestolatione,  quae 
super  eo  censenda  sunt  se  suscepturum  perhibens 
quod  ex  ore  nostro  beatus  Petrus  apostolus  auctor 
noster,  cujus  ministcrio  fungimur,  praefiderit  sla- 
tuendum.  Universa  sancta  svnodus,  quae  residebat, 
inter  caelera  deHniens  ait:  Statuimus  atque  de- 
crevimus,  ut  Dco  amabiiis  Wilfridus  episcopus  epi- 
scopatum,  quem  nuper  habuerat,  suscipiat,  et  quos  q 
cum  consensu  concilii  ibidem  congregandi  elegerit 
sibi  adjutores,  a  sanctissimo  archiepiscopo  ordinati 
promoveantur  episcopi,  expulsis  procul  eis,  qui  in 
ejus  absentiainepiscopatum  enormitermissi  sunt, 
et  castera,  quibus  interdicunl  hsec  oon  suscipientes 
decreta.  » 

His  decretis  gloriabundus  episcopus  etiam  jussu 
papse  jussus  est  residere  in  numero  sanctorum  epi- 
Bcoporum  cl  qui  agitabant  concilium  contra  iilos, 
qui  unam  operationem  praedicantinduabu.maturis 
Domini  nostri  Jesu  Christi.  Hinc  redilum  aggres- 
sus  omnium  periculorum,  Deo  protegente, immunis 
patriam  venil,  segreque  licet  ad  regem  aditu  impe- 
trato,  scita  apostolici  sigillata  praetendit.  Ilie  curo  ea 


episcopis  contubernalibus  suae  factionis  legi  fecisset, 
tantum  a  reverentia  Romanae  sedis  abfuit,  ut  spo- 
liatum  suis  omnibus,  comilibusque  in  diversa  de- 
ductis,beatumpontificem  cuidam  praefectonotabilis 
saevitiffi  viro  in  ergastulum  trudendum commitleret : 
credulus  asserentibus,  decreta  illa  coempta  pretio, 
quia  Romani  munerantibus  se  ienocinentur,  scate- 
bat  omnis  curia  pruritu  episcopalis  injuriae,  adeo  ut 
regina  chrismarium  pontiflciB  vi  extortum  (borresco 
refercns)  non  dubitaret  cum  reliquiis  vel  collo  vel 
vehiculocircumferre;  immotoanimo  etvultu  sacer- 
dos  fcrebat  omnia  et  monitionibus  sacris  suos,  qui- 
bus  timebat,  hortabatur  ut  fortiter  ferrent,  donec 
Dei  pietas  et  invicta  felicitas  finem  calamitatibus 
aflerret.  At  praefectus  in  alios  barbarus  et  immanis, 
in  istum  anglus  et  lenis,  nil  illi  tormenti  praeter  te- 
ncbras  ingessit,  non  penitus  ausus  regiis  mandatis 
obstrepere.  Sed  enim  non  passa  est  divina  dignalio 
tenebrarum   indignitate   premi  lumen   Britanniae, 
quod  fax  ccelica  signavit,  cum  adhuc  genitrix  pon- 
dus  alvi  absolveret ;  perrupit  densitatem  carceris 
lucerna   superne  directa,  absentemque  diem  lux 
agebat  flemula,  repercussit  fulgor  carnifloum  oculos 
per  rimas  inspectantium,  et  fugere  coegit  ad  domi- 
num ;  ille  quidem  auditu  cohorruit,  sed  Egfridi  ti- 
more  nihil  praeter  solitnm  novavit,  stimulavitdiffe- 
rentem  morbus  uxoris,  quo  repeote  correpta  hianti 
rictu  ct  spumanti  vomitu  maritum  exterruit ;  mox 
eliam  majori  concussa  daemone  exsanguis  et  elinguis 
cum  diriguissei,  exsiJiit  ille  et  pontiQciis  pedibus 
affusus,  non  gravate  obtinuit  a  misericordi  anlistite 
veniam ;  statiro  enim  orationem  dedit,  aquam  be- 
nedictam  gutturi  hiantis  infudit,  et  mulier  morbo 
caruit,  valetudinem  bonam  resumpsit.  Audivit  hoc 
Egfridus  nunlio  praefecti  dolentis  et  orantis,  ne  se 
immeritum  immolaret  diabolo,  reum  in  pontificis 
innocentis  supplicio ;  scd  nihilo  mutatus  auferri  eum 
ab  OfTritho  (id  enim  nomen  viro)  ut  degeneris  animi 
homine  jubet,  et  crudelioris  audentiae  satelliti  Tum- 
ber  nomine  tradi.  «  Gum  crudelitate  regis  adolevit 
miraculum,  nam  cum  eum  vinculari  ille  jussisseti 
et  ferox  minister  compedes  ferreos  expediret,  qui- 
bus  tibias  sancti  nodaret ;  semper  inter  ipsas  co- 
nantis  manus  fallax  compes  assiduo  dilabebatur 
furto ;  nam  vel  angustior  compes  tibias  grossioreB 
circumplecti  non  poterat,vel  catena  laxior  graciles 
tibias  non  coctingebat.  Jam  vero  si  quando  laborats 
arti  nihil  deesset,  tanta  celeritate  ee  vincula  evol- 
vebant,  quanta  oculi  cernentium  occurrere  non  po- 
terant.  Dedit  locum  improbitas  religioni,  solutus  est 
sanctus,  el  in  libera  custodia  tentus.  »  Nihil  horum 
Egfridus   curabat,  sed  si   quando    audiebat,   vel 
suspendebat  ludo,  vel  infamabat  opprobrio.  Com- 
meabant   tamen  frequenter  ab  eo  ad  pontificem 
cum  mandatis  nuntii  ut  decretorum  tenorem,  quas 
attulerat,  ultro  inflrmaret,  diceretque  ea  extorta 
pretio,  non  impetrata  Judicio.  Id  si  faceret,  fore  ut 
per  indulgentiam  regis  partem  episcopatus  et  sua 
omnia  reciperet :  sin  minus,  sui  foret  dispendii,  qui 


1563 


WILLELMI  MALMESBURIENSIS  MONACHI 


1564 


eeset  auctor  dissidii.  Parum  hsB  minse  movebant  A  edicto  firmavit,  Iransierunt  in  his  anni  perplures:   ] 


aninrium  ponliHcis  ad  consentiendum  :  quinimo  re- 
ferebat  non  se  illum  faclurum  pro  discrimine  capi- 
tis,  ut  infamaret  auctorilatem  sedis  apostolicae. 
Quid  interim  regina  Ermenburga  totius  mali  fomes 
et  incentriz  ?  continuabat  dies  ac  nocles  conviviis, 
ducebatque  triumphali  pompa  chrismarium  anti- 
stitiSyOpimis  gavisa  spoliis.Sedcum  noctequadam 
hospitata  fuisset  apud  abbatissam  Ebbae  amitam 
mariti,  totis  medullis  diabolo  infuso  ccepit  aliena 
sapere,  insana  dicere.  Vocibus  ejus  excitata  abba- 
tissa  accurrit,  quid  morbi  haberet  blande  interro- 
gans  :  iila  nibil  contra  (nam  jam  angustia  valetu- 
dinis  vocem  praecluserat) ;  tum  Dei  famula  causam 
intelligens,  auclor  nepoti  fuit,  ut  beatissimi  viri 


jam  Egfridus  in  bello  Pictorum  occabueral ;  jaoi 
Theodorus  in  mortem  vergebat,  qui  de  peccato  io 
Wi1fridumcommi8SOsauciatusconscientiam,ip8um 
et  Krkenw^aldum  epiecopum  evocavit  Londoniam: 
ipsis  omnia  peccata  confessus,  illo  se  potissimum 
permoveri  scrupulo  dixit,  quod  in  sanctum  com« 
misisdet,  passus  eum  contra  regulas  spoiiari  tel 
aperta  instantia,  vel  occulta  patientia.  «  Et  qoia, 
inquit,  finis  mihi  futuro  anno  imminet,  sicut  Deo 
praenuntiante  cognovi,  et  frequens  legritndo  [al. 
segritudo  admonet.],  rogo  te,  eanctissime  pontifex, 
ut  benignus  mihi  commissum  indulgeas,  e(  sedem 
archiepiscopatus  mei  subeas  :  quippe  qui  sis  om- 
nium  Anglorum  in  Romanis  legibus  peritie&imus; 


redderetchrismarium^ipsesuisomnibussecundum  B  ego,  Oco  donante,  conabor,  ut  veteres  ofTensas  re- 


apostolica  praecepta  revestiretur ;  quod  preeslaret, 
ei  collateralem  suam  salvam  vellet ;  si  vero  regia  in 
malo  perseverandum  putaret  animositas,  qu8e  tule- 
rat,  redderet ;  ipsum  liberum  abire  sineret.  Actum 
est,  et  regina  tunc  quidem  pulchre  convaluit,  el 
po8t  obitum  mariti  habitu  mutato  religiose  de  facto 
pcenituit. 

Wilfridus  ergo  natali  solo  pulsus  Westsaxoniam 
tendebat,  exceptusque  ibi  a  quodam  Berethwaldo 
viro  nobili  paucissimis  omnino  diebus  latebram  fo- 
vit.  Siquidem  rex  Merciorum  Elhelredus,  cui  virille 
parebat,  (erat  enim  filius  fratris  ejus),  acriter  per 
nuntios  dcnuntiavit,  ut  ne  uuo  quidem  die  ipsum 

retineret,  haec  in  assentationem  Egfridi  fiebant;      ^ ,       ,.    .-^ 

cujus  sororOsdridainsoIatiumElwinifratris  occisi  ^  Merciorum  Theodorus  Dei  gratia   arcbiepiscopBi 


centi  officiorum  sedulitate  deleam,  regea  et  la- 
ctoritale  et  precibus  amicos  facturus.  » 

Placide  ad  bsec  et  ut  virum  sanctum  decebat,  rt- 
spondit  Wilfridus ;  sed  ut  archiepiscopatum  sioe 
majoris  definitione  concilii  susciperet,  non  consentit 
[a/.  consensit] :  totis  ergo  viribus  Theodorus  exsQN 
rexit,  ut  Wilfridus  episcopatum  reciperet,  missis 
legalis  et  scriptis  ad  Alfridum  regem  Norlhumbro- 
rum,  qui  Egfrido  successerat,  et  sororem  ejos  Eifle- 
dam  abbatissam  de  Strenelhath,  ut  simultatibas 
retropositis  incunctanter  cbaritatem  ejus  comple- 
oterentur.  Gojus  sludii  ut  fervor  patescat,  episto- 
lam,  quam  regi  Merciorum  Ethelredo  direxil,  bic 
ponam  :  <<  Gloriosissimo   et  excellentissimo  regi 


Egelredo  nupserat,  pacem  intermaritum  etfratrem 
componens.  Inde  mooasteriolo  jam  ibi  aedificato 
Wilfridus  relictis  monachis  euis  profugus  ad  Au- 
atralea  Saxones  adhuc  paganos  divertit,  cui  inter 
Cbristianos  nullus ad  latendum  supererat  locus.  Rex 
eorum  Edelwalk  [a/.  Edelwalch]  vocabatur,  qui  au- 
ditis  peregrinationis  causis  ad  auxiliandum  antisliti 
animo  concurrit.  Firmissimum  itaque  fcedus  jecit 
[al,  icit],  ut  eura  inimicis  nec  precc  proderet,  nec 
pretio  dislrahcret;  qua  tuteia  fretus,  primum  regi 
et  reginae  Ghristianitatem  praedicavit,  post  etiam 
provincialibus,  neo  fuit  in  persuadendo  difficultas: 
oum  cootinuo  rex  baptizatus,  cseteros  exemplo  suo 


in  Domino  perennem  salutem.  Gognoscat,  fili  dile- 
ctissime,  tua  miranda  sanctitas  pacem  me  habere 
cum  venerando  episcopo  Wilfrido,  et  ideo,  charis- 
sime,  te  admoneo,  et  in  Christi  charitate  praecipio 
tibi,  ut  ejuB  sanctae  devotioni,  quantum  vires  sop- 
petunt  patrocinium,  sicut  semper  fecisti,  quandia 
vivas  indulgeas,  quia  longo  tempore  propriis  orba- 
tus  Bubstantiis,  mullum  inter  paganos  in  Domioo 
laboravit.  Et  idcirco  ego  Theodorus  humilis  epi- 
Bcopus  decrepita  state  hoc  tuae  beatitudini  suggero, 
quia  apostolica  hoc,  sicut  scis,  commendai  aucto- 
ritas,  et  vir  ille  sanctissimus  in  patientia  sua  pos- 
Bcdit  animam  suam,  et  injuriam  sibi  irrogatorum 


ad  idem  animaret :  deditque  propriam  mansionem  n  mitis  et  humilis,  caput  suum  sequens   medicinam 


episcopo,  quam  familiarius  incolebat,  vocabulo 
Selesey,  quam  ipse  monachis  implens  ad  episcopa- 
lem  sedem  posteris  transmisit.  Erat  tunc  Gedwalla 
per  factionem  principum  a  Wcslsaxonia  expulsus, 
quem  frequenter  ad  se  consilii  causa  venientem 
sanctus  prompte  refecil,  prsebens  ei  et  suis  cum 
equitaturas  tum  pecunias:  is  dum  omnibus  irasci- 
tur,dum  omnibus  infrendit,  Edelwalk  regem  aliquo 
sibi  occurrentem  infortunio  neci  dedit :  idemque 
tota  Westsaxonia  potitus,  ul  magistrum  et  domi- 
num  omni  provinciae  praefecit  Wilfridum,  nihil  in 
tota  proviocia  sine  illius  assensu  faciendum  arbi« 
tratus.  Denique  el  amplissimas  in  Wetha  insula 
possesslones  dedit,  et  que  ante  habuerat  libens 


exspectavit,  ct  si  inveni  gratiam  m  conapectu  tuo, 
licet  tibi  pro  longinquitate  itineris  grave  videator, 
oculi  mei  jucundam  faciem  tuam  videant,  et  bene- 
dicat  tibi  anima  mea  antequam  moriar.  Age  ergo. 
fili  mi,  taliter  de  illo  praefato  sanctissimo,  sicut  te 
deprecatuB  sum.  Quod  si  patri  tuo  non  longe  dc  boc 
saeculo  recessuro  obedieris,  multum  tibi  proficietad 
salutem.  Vale.  » 

Yenienti  ergo  ad  reges  cum  epistolis  archiepiscopi 
Wilfrido,  salutatio  imperlila,  indultus  favor.  Alfri- 
thus,  qui  cum  quondam  probe  noBset,  ad  se  sponte 
invitato  prius  CGenobium  Deugstoldeim,  hinc  deO- 
nitione  concilii  Eboracensem  episcopatum,  ot  Ripis 
monasterium  liberaliter  indulsit,  stetit  hec  amicitia 


1565 


DE  GESTIS  PONTIP.  ANGL.  —  LIB.  III. 


1566 


B 


iDler  eos  vix  annis  v,  qooad  virosa  consilia,  in  sini-  X 

bus  quorumdam  confota,  eruperunt  in  publicum, 

quibus  prseventus  rex  Alfrilhus,  monasterium   Ri- 

pcnsepossessionibuspropriismutilansyepiscopatum 

ibi    constituere    meditabalur,   asserens    decretis 

Theodori  archiepiscopi  consentiendum  non  primo  et 

ultimo  tempore  prolatis,  sed  illis  quse  mediis  diebus 

edicla  discordiaagitare  noscuntur,  quibus  infensus 

Wilfridus  ad  regera  Merciorum  Elhelredum  ami- 

cum  suum  discessit ;  sub  eo  plurimo  conversatus 

tempore,  Sexwlfo  Licelfeldensi  episcopo  defuncto 

episcopatum  illum  rexit,  omnibus  provincialibus 

amandus  juxta  et  reverendus  :  plurima  machina- 

menta  rege  Alfrido  et  Berthwaldo  archiepiscopo, 

quiThcodorosuccesscratyinWiifrldumstruentibuset 

deterenlibus  (^ir).Hoc  tandem  sedit, ut  cum  spe  pacis 

praetenta  vocarenl  ad  concilium,  ibi  vcl  blandimentis 

ad  libilum  suum  inflectcrenl,  vcl^si  non  consenli- 

ret,  upprimerent,  ille  doli  nescius,  et  alios  ex  recti- 

tudine  animi  sui  metiens,  .id  concilium  perrexit; 

sed  longe  aliud  quam  speraveral,  expcrtus  est : 

siquidem  cum  eum  conviciis  et  falsis  objectionibus 

criminum  diu  fatigasscnt,  ad  ultimum  eum  interro- 

garunt,  si  Theodori  archiepiscopi  decretis  obedire 

vellet^  quorum  ille  nequitiam  persentiens,  cailido 

responso  frustratus   est,  dicens,  se  libenter  illis 

Theodori  defmitionibus  obediturum,  quse  sanctis 

canonibus  consonarent.  Deinde  longa  disputalione 

in  ipsos  invectus,  acriter  et  vere  quod  jam  per  xxii 

annos  praeceptis  trium  apostolicorum  Agathonus,  r% 

Benedicti,  Scrgii  Increduli^Tbeodori  archiepiscopi 

decreta  per  dissensionem  acla  diligerent,  quievit, 

el  jam  Alfrido  surgebanl  cristae,  adeo  ut  archiepi- 

scopo  diceret :  Si  prscipis,  Paler,  opprimam  eum 

per  violentiam,  quod  cum  etiam  inimicis  displicuis- 

set,  ut  tanti  nominis  vir,  et  (;ui  eorum  fiduciacaptus 

ad  concilium  venisset,  suslineretoppressionisprs- 

judicium,a]io  itinere  gradiendum  putarunt,  itaque 

quasi  pacifice  suadere  adorsi  sunt,  ut  quia  frequen- 

tissims  disseosiones  in  Ecclesia  Dei  ejus  causa 

pulIulabantjipEevoluntatesuapossessionibusctepi- 

Bcopatu   cederet,  et  banc  renuntiationem  scripto 

firmaret ;  hoc  rjus  commendaret  famam,  hoc  accu- 

muiaret   gloriam,  si  privatus   mallet  sub  quiete 

legere,  quam  pro  suo  pontiGcatu  vel  per  se  vel  per  D 

alios  procellas  seditionum  movere.  »  Sensit  Pater 

in  his  minis  [a/.  nimis]   implicitum  negotium,  el 

respcndit :  «  Nihil  sque  ad  cumulum  infami»  ho- 

mini  valero,  quam  si  se  sua  damnaret  voce.  Se  pri- 

mum  fuisse,  qui  verum  Pascha  in  Nortbanimbria 

Scotis  ejectis  docuerit,  qui   cantus   ecclcsiaslicos 

antipbonatim  instituerit,  qui  sanctissimi  Benedicti 

Hegulam  a  monachis  obsei  vari  jusserit,  pro  quibus 

omnibus  nunc  senem  et  septuaginta  fere  annorum 

pontificem  hoc  in  munere  recipere,  ut  cogatur  se 

ipsum  scripto  damnare.  Nossent  ergo  se  illud  non 

facturum,  quod  esset  sibi  dedecus,  calamitas  sub- 

jectis,  incommodum  cunctis ;  quin  potius  sedem 

apostolicam  appellare,  et  siqui  eorum  ecclesiasticum 


conflictum  praesumeret  eo  provocare.  Jam  ergo 
sepluagenarius  iterum  labores,  iterum  Romam  me- 
ditabalur,  nec  diu  moratus  mare  transiit,  viamque 
permensus  urbem  introiit,  sustinuitque  aliquantis  . 
diebus  accusalores  dum  venirent;  qui,  cura  venis- 
sent,  illi  causam  suam  epistoHs,  ipse  quod  ad  se  at- 
tinebat,  hoc  allegavit  modo: 

«  Domino  beatissimo  universali  pap®  Joanni 
WiLFRiDUS  supplex  etbumilia  servus  servorum  Dei 
episcopus. 

«  Gognoscat  sanctitas  vestra,  quod  perturbatio- 

nibus  nuper  in  Britannia  ortis  ex  parte  eorum,qui 

contra  decreta  beatissimi  Agathonis  paps  illiusque 

successorum  venerabilium  Patrum  sibimet  episco- 

patum  et  monasleria  terrasque  cum  omnibus  facul- 

talibus  meis  usurpabant,  compulsus  hanc  sacrosan- 

ctam  apostolicam  sedem  appellavi,  contestanu  cos 

per  omnipotentem  Dominum  et  beatum  Petrum  apo- 

stolum,  utsiquis  aliquam  accusalionem  contra  me 

haberet,ad  vestram  prflescntiam  veniretjSicutbeatis- 

simi  Sergii  praedecessoris  vestri  scripta  decerne- 

bant :  et  ideo  pelitionem  humilitatis  meaQ  gloriosss 

praesentiffi  vestraeoCTerendam  curavi,  ut  vos  largiflua 

pietalis  benevolentia  conGrmare  dignemini,  qusB  a 

bealissimis  anlecessoribus  vestris  erga  meam  par- 

vitatem  decreta  sunt;  et  si  quis  contra  me  accusa- 

tor  advenerit,  per  vestram  jussionem  productus  in 

medium,  quod  voluerit  objiciat :  el  si  quidlibet  vel 

minimum  objectum  non  probabiliter  cassavero,  pa- 

ratus  sum  severitalem  canonum  experiri.  Deinde 

rogo,  ut  litteras  commendatorias  de  vestra  celsitu- 

dine  ad  Etbelredum  regem  Merciorum  adipiscar,  ut 

omnia  raonasteria  mea,  quaRin  ejus  sunt  provincia 

quietem  habeant ;  ad  Alfridum  [a/.  AlfrithumJ  re- 

gem  Northanimbrorum  epistolam  habeam,  ut  omnia 

mea  mihi  reddat.  Quod  si  forte  sibi  grave  videbitur, 

ul  episcopatum  Eboracensem  habeam,  praevideat 

apostolica  sedes,  quis  ibi  babeatur  episcopus  :  ego 

tamen  monasteria  duo  in  ea  provincia  posita  Ripis 

et  Hagustaldeiae,  quas  fundavi,  non  araittam.  In 

flnequoquespondeomeomnibusdecretisBrethwaldi 

[al,  Berlhwaldi]  archiepiscopi  pariturum,qu{econtra 

praedecessorum  vestrorum  fundatissimadecretaerga 

meam  parvitatem  non  fuerint.  His  cum  accusatorcs 

a  Berlhwaldo  archiepiscopo  missi  respondere  jussi 

essent,  hoc  primum  dixerunt:  Esse  crimen  capitaley 

quod  in  concilio  in  Britannia  congregato  decretis 

Brithwaldi  archicpiscopi  se  non  obedilurum  Wilfri- 

dus  contumaciter  dixisset.  De  hoc  stans  in  medio 

pontifex  se  expurgavit,  ut  diceret :  Se  sic  non  in- 

deflnite  respondisse,  sed  his  tantummodo  paritu- 

rum,  quae  contra  uanonum  decreta  non  essent :  esse 

autem  contra  regulas,  ut  ipse  se  sine  ullo  criminis 

objectu  adjudicaret.  » 

Ilaec  tam  probabilis  et  facilis  responsio  cum  laetum 
plausum  Romanis  excitasset,  jussi  sunt  accusato- 
res  domum  redire,  dicentibus  episcopis,quod  quam- 
vis  canonibuB  cautum  esset,  ut  accusator  primo 
accosationis  capitulo  decidens,  alterius  ad  aliorom 


1567 


WILLELMl  MALMESBURIENSIS  MONACHI 


i568 


tentamentum  non  assurgeret,  se  tamen  pro  reve- 
rentia  Britbwaldi  archiepiscopi  non  defuturos,  quin 
omnia  per  ordinem  discuterent,  factumque  esl  ut 
quatuor  mensibus,  lzx  conciliabula  coacta  vel 
propler  boc  solum  vel  hoc  praecipuum  floem  glorio- 
8um  Wilfrido,  ignominiosum  accusatoribus  babuc- 
rinl,  Romanis  maxima  impensa  mirantibus  illorum 
impudentiam,  illius  eloquentiam,  dum  quidquid  ac- 
cusationum  objecissent,  ille  nullo  ezcogitato  res- 
ponso,  sed  Dei  et  verilatis  fultus  auzilio,  quasi  casses 
aranearum  primo  motu  iabiorumdiscuteretetsub- 
rueret,  boc  pronius  episcopi  mirabantur  causidico- 
rum  audaciam,  quomodo  ecclesiaslioorum  graduum 
immunes  (nisi  qucd  unus  eorum  diaconus  esset) 
prffisumerent  accusare  venerandum  senem  lxx  an- 
norum  pontiflcem,  torrentem  eloquentise ;  inter  se 
ergo  multum  diuque  Grscizantes,  tandem  ad  nostra 
vtrba  conversi  damnarunt  missos  dignos  carcere, 
missorem  arguerunt  stultitifle,  Wilfridum  pronun- 
tiarunt  exsorlem  ab  omni  crimine. 

Hic  subjicerem  quantum  emolumenti  causse  il- 
lius  attuleril  synodus  Agatbonis  paps  lecta,  sed  et 
illnd,  quod  in  Meldis  civitate  Francise  ab  oriente 
Parisii  posita  cum  domum  rediret  infirmilate  pres- 
SU8,  visione  sanatus  sit  angelica  ;  nisi  Beda  venera- 
bilis  bistoricus  dignus  pro  sermonum  sobrielalecui 
debeat  credi,  narratiouem  praevertisset.  Nos  ab  ipso 
omissa  Scripturse  perstricle  inserimus.  Quamvis 
igilur  antistes  rem  obtinuisset,  ambiebat  tamen 
Romae  remanere,  senilem  spiritum  sub  dominorum 
apostolicorum  pedibus  effusurus.  Restitit  pio  voto 
pontificis  Joannis  ratio,  qua  diceret  eum  Anglias 
necessarium,  ideoque  jussit,  ut  quod  supererat  aev* 
non  in  peregrinis  auris  consumeret,  sed  palrifle 
commodis  impenderet.  Rediit  igitur  et  aposlolicas 
episiolas  regi  Merciorum  jam  monacho  Ethelredo 
attulit,  bumiliter  illietgenu  flexo  dignationem  sa- 
lutationis  apostolicae  suscepil,  et  perlectis  chartis, 
quod  tenor  earum  jubebat  a  Kenredo  filio  fratris 
Wilfarii,  quem  sibi  regem  suffecerat,  compleri  non 
gravate obtinuil.  Erat  enim  et  ilie  limore  Dei  plenus, 
sicut  post  quadriennium  voluntaria  regni  abrenun- 
liatione  mundo  probalum  est,  nec  segnius  Brith- 
waldus  arcbiepiscopus  pacem  non  aspernanler  am- 
biens  in  unanimitalem  fraternae  concordise  accurrit. 
Ezterritum  minis  apostolicae  scdis  aiunt,  legatis 
damnationem  suam  gravibus  querimoaiis  aggeren- 
tibus,  quamvis  Wilfridus  eos  jam  adjudicatos  ex- 
emissel.  Solus  Alfrithus  rex  Northanimbrorum  ob- 
stinatioris  animi  sententiam  [a/.  semilam]  terens, 
pervicaciam  tenuit.  Nuntiis  enim  ad  se  ex  parle 
Wilfridi  directis,sercnum  primo  responsum  retulit, 
sed  depravalus  (ut  creditur)  malevolorum  consiliis, 
quibus  extra  suam  dignitatem  niuiis  indulgebat, 
redeuntes  ad  se  die  condicto  tali  sententia  coolri- 
stavit :  se  quidem  legatorum  personis,  quod  essent 
et  vita  graves  et  aspectu  honorabiles,  honorem  ut 
parenlibus  deferre,  caeterum  assensum  legationi  om- 
nino  abnuerei  quod  esset  conlra  rationem  homini 


A  jaoi  bis  a  toto  Anglorum  conciiio  damnato  propter 
qusBlibet  apostolica  scripta  communicare.  Sed  nec 
ipse  multo  posl  in  vita  moratus  est  tempore.  Sla- 
tim  enim  illis  abeuntibus  acerba  correptas  valetu- 
dine  ad  mortem  excercebatur,  amaritudo  tormeDti 
rationem  olim  in  animo  regali  sopitam  elicuit,  et 
secundum  prophetam  :  «  Vexatio  dedit  intellectnm 
auditui  (Isa,  zzviii].  »  Intelligens  enim  se  merito 
in  obedientiffi  plexum,  promisitomnem  emendatio- 
nem  facti  Wilfrido  exbibiturum.  Si  sibi  yiventi  ad- 
duci  potuisset,  nec  cessavit  quantum  ante  praeclo- 
sam  vocem  loqui  potuit,  idem  promittere,  et  si  ipse 
voti  effectu  carerct,  haeredem  suum  ut  faceret  ad 
jurare ;  et  il!e  quidera  mature  defunctus  apostolicas 
litteras  se  sprevisse  sero  iodoluit,  quarum  miaai 

B  eCfugere  non  meruit,  quas  quia  crebro  commemo- 
ravi,  hic  abbrevialas  ponere  fort  animus,  ut  palam 
sit  quanta  miseria  involval  mortales,  quod  illi  viri, 
quos  sanctissimos  celebrat  anliquitas,  Theodorus, 
Bertwaldus,  Joannos,  Bosa,  nec  non  et  Hilda  abbt- 
tissa  digladiabili  odio  impetierint  WilfriadumDeo, 
ut  ex  ante  dictis  probatur,  acceptissimum. 

c  Dominis  eminentissimis  Ethelreoo  regi  Mer- 
ciorum,  et  Alfrido  regi  Deirorum  et  Berniciorum, 
JoANNEB  papa. 

«  De  vestrse  quidem  religionis  accessibus  gratia 
Dei  cooperante  gaudemus,  fervorem  fldei  cernentes 
in  vobis,  quam  ex  praedicalione  principis  apostolo- 
rum  Deo  vestros  animos  illuminante  percepistis, 
et  efncaciter  tenetis,  et  utinam  gaudinm  nostrum 

^  meliorum  excessus  ampliflcet,  inextricabilis  vero 
quorumdam  dissentio  nostros  animos  afficit  quam 
oportet  corrigi,  ne  apostolicorum  praeceptorum  pra- 
Taricatores  sed  custodes  esse  inveniamini  I  Dudum 
enim  sub  apostolicse  memorifle  Agathone  papa,cum 
Wilfridus  episcopus,  pro  sua  causa  scdem  hanc 
appellasset,  et  accusalores  aTheodoro  sanctae  Can- 
tuariorum  Ejclesiae  archiepiscopo  hinc  illuc  man- 
dato,  et  ab  Hilda  religiosae  memoriae  abbatissa  missi 
venissent,  episcopi  tunc  hic  de  diversis  partibus 
congregati  rem  regulariter  quaesierunt,  et  defini- 
erunt,  eamdemque  sententiam  successores  ejusdem 
pontificis  prsedecessores  nostri  tenuerunt,sed  neque 
Theodorus   arcbicpiscopus    obviasse   cognoscitur, 

Q  qui  nunquam  postmodum  aliquam  huc  accusatio- 
ncm  demandavil :  nunc  quoque  eorum  accusatio- 
nes,  qui  contra  Wilfridum  episcopum  huc  de  Bri- 
tannia  advenerunt,  et  ejus  excusationes  apud  con- 
ventum  reverendissimorum  episcoporum,  qui  hic 
inventi  sunt  per  dies  aliquol  fleri  procuravimus, 
tam  de  epistolis  anterioribus  et  modernis,  quam  qu« 
verbialiter  partes  detulerunl,  dum  principales  per- 
Bonn,  de  quibus  contentio  omnis  exorta  est,  hio  non 
adfucrint :  quas  necesse  est,  ut  contentio  finem 
accipiat,  advenire.  Idcirco  commonemus  Berthwal- 
dum  archiepiscopum  fratrem  nostrum  ut  synodum 
convocet  una  cum  Wilfrido  episcopo,  et  Bosam 
atque  Joannem  in  synodum  faciat  convenire,  voces- 
que  partium  audiat,  et  consideret  quid  sibi  invicem 


1569 


DE  GESTIS  PONTIP.  ANGL.  -•  LIB.  III. 


1570 


partes  valeant  approbare ;  et  siquidem  apud  illam  A  tentatus  est  eadem  innrmitate  qua  quondam  in 


syQodum  polueril  rem  determinare^gratum  erit  no- 
bis.  Sin  autem  moneat  eos  ad  sedem  apostolicam 
accurrere,  ul  majori  concilio  decidalur,  quod  ha- 
ctenus  terminari  non  potuit.  Sciat  autem  quod 
quicunque  venire  contempserit^se  ipsum  dejectioni 
submittit,  nechic  ueo  ibipro  cpiscopoamplius  su- 
scipiendus.  Vestra  proinderegalissublimitas  faciat 
concursum,  ut  ea  qufle,Christoaspirante,  perspexi- 
mus,  perveniant  ad  eifectum,  quicunque  autem  cu- 
jusiibet  personae  audaci  temeriiate  contempserit, 
noo  erit  a  Deo  impunitus,  neque  sinedamno  coBli- 
tus  alligatus  evadet.  » 

Defunclo  ergo  Alfrido,  Eduifus  quidam  tyranni- 
dem  meditalus  furoremquoque  malesanse  mentisin 


Meldis,tam  valide,  ut  subito  sensu  et  voce  careret. 
Sed  suis  ad  aum  orantibus  ul  saltem  ad  divisionem 
rerum  suarum  loquelam  mererctur,  resumpsit  in- 
genue,  ut  et  loqueretur  continuo,et  post  dies  salu- 
tis  vigore  refuso  cuncta  loca  sua  obiret  [al.  ambi- 
ret],  tum  pro  frequentibus  morbis  vicin»  morlis 
non  dubius,  quidquid  anle  in  aliquibus  bonis  tepi- 
dius  fccisse  videbatur,  supplevit :  praepositos  omni- 
bus  coenobiis  ordinavit,  gazas  in  quatuor  divisit, 
unam  cteam  optimam  portionem  Romauae  dandam 
Ecclesiae,  cujus  auctoritate  cunctis  sempcr  injuriis 
exeinptns,  et  honoribus  restitutus  fuerit :  quod  et 
por  se  implere  quiimvis  annis  gravis  meditarelur 
nisi  ferrea  quies  cogitantem  anticiparet ;  secundam 


Wilfridum  evomuil,  quasi  in  vecordiam  Alfridi,ju-  B  pauperibus,  tertiam  coenobiorum  praepositis  dele- 

gavit^  qua  potentiorum  amicitiam  redimerent,  qua 
contrariorum  impetum  rcfringerent ;  quartam  illis 
qui  laborum  suorum  individui  comites,  nec  dum 
terras  quibus  se  sustentarent,  acceperant.  Sio  ac- 
cepta  licentia  a  Ripensibus,quo8praecipuo  semper 
amore  coluerat,  et  caeteris  Northanimbris  ad  coUo- 
quium  Celredi  regis  Mcrciorum,  quo  invitabatur, 
simul  ut  et  moDasteriorum  suorum  quae  in  illa  re- 
gione  plurima  per  itidulgeotiam  regum  instituerat, 
quietem  procuraret,  profectus  est.  Ibi  ergo  cunctis 
circuitis  et  auctis,  exacto  anno  et  semis  postquam 
secundo  proximi  obitus  fuerat  admonitus,  apud 
Inundalum  languore  irruenle  agilatus^  extremam 


ratus  essel.  Cum  enim  eum  pontifex  quondam  re- 
cordatus  amicum  esse,  non  inconsultuin  aestimaret 
adire,  adeo  stultus  efferbuit^  ut  eum  continuo  de 
regno  suo  exire  juberet,ni  omnibus  suis  exspoliatus 
cum  dedecore  ejici  vellet.Sed  enim  post  duos  men- 
ses  vila  et  regno  privatus  captivo  diademate  mori- 
bundus  humum  pulsavit,  proceribus  regni  fllium 
Alfredi,  Osredum  solio  restituentibus,  quorum  qui 
maximusfldeetauctorilateBerthfridussubmoDitus 
a  Berthwaldo  archiepiscopo  concilium  in  Northa- 
nimoria  fieri  consensit,  ut  tandem  justa  Wilfredi 
causa  placabilem  terminum  accipcret,  ibi  ex  prs- 
ceptis  aposlolicis  data   est  optio  episcopis,  ut   aut 


Wilfrido  in  sua  episcopatus  sede  cederent,  aut  Ro-  ^  diem  sibi  sensit  adesse;  paucisque,  quantum  vires 

^ ..  _«_ .     j_r j_ — L      _..:   u:-.   ^^    ^. i«i i.   _ii l. r»i: l  t«    .. 


mam  pro  sua  derensaoda  causa  pergerent,  qui  his 
resuIlanJum  putaret  exsors  a  communione  Oercl. 
Episcopis  suo  more  obnitentibus,  bcatissima  virgo 
Elfleda,  soror  Alfridi,  abbalissa  post  Hildam  de  81  re- 
neshulh,  terminum  negotio  fixit^dicens  :  c  Dimissis 
ambagibus  testamentum  fratris  mei,  cui  prssens 
interlui,  profero  :  quod  si  convalesceret  jujsa  sc 
apostolico}  sedis  incunctanter  facturum  promisisse, 
velquod  morteinterveniente  facere  nequiret,haeredi 
suo  faciendum  transmisisse  cognoscitur.»Tum6er- 
fridus  [al.  Berfrilhusj  verbis  virginis  conglutinans 
suu  :  «  Ego  jussionibus  papae  obediendum  censeo, 
inquil,pra;sertim  cumeorumroboriaccedalel  regis 
nostri  jussio  et  nostr»  necessitatis  spontio;  namque 


8uppetebant,aIIocutu8  filios  sacramque  benedictio- 
nem  impertiens,omnis  utvidebatur  expersangoris 
Gneiu  inivit,  recensito  jam  a  monachis  Psallerio 
usque  ad  illumversum  :«  Emitte  Spiritum  tuum  et 
creabunlur,  »  etc,  excessil  anno  aetatis  lxxvi,  xlvi 
episcopatus  ;  vir  projustitia;  merito  mullis  Jacta- 
tus  periculis,  quique  in  ipsis  exsiliis  non  otio  de- 
ditus,  sed  CGsnobiis  et  episcopHtibus  fundandis 
industrius  esset  :  egre^ie  factus  ad  promerendara 
gratiam  principum,  apud  quos  exsularet,  idemque 
pro  rigore  justitiae  compairiotis  rcgibus  odiosus  : 
reliquit  coenobia  quot  nullus,qu8e  solus  aggregave- 
rat,  multis  dividcns  hsredibus,corpus  ejus  inRipis 
portatum,  et   multa  reverentia  conditum  :  ea  qua 


dum  nos  post  mortem  ejus  inimicis  urgentibus  in  n  efflavit  hora  cantussuavis  avium  etplausus  alarum 

T^    V  i     L       L   :_— 1.-_:  _         .  •         i_  •        •  »        ^^    •  I  1        »•  1«.  •  T  ^ 


Bcbbaburh  inclusi  essemus^inobeessionis  angusto, 
in  vitae  periculo,  vovimus  Deo  impleturos  nos  jus- 
sionem  papoc,  si  potuissemus  evadere.  Vix  votum 
linieramus,  et  fateor,  sacratissime  archipraesul,sta- 
tim  certant  obscqueIa,omnis  in  nostrum  assensum 
accurrit  provincia.  Puer  regius  in  regem  levatus, 
bosiis  abaclus,  tyrannus  cxslinctus.  Est  igitur  re- 
giae  voIuntatis,ut  episcopus  Wilfridus  revestiatur.» 
Ilisdictis  emotaedissensionum  uebuIae,sereDita8  pa- 
cis  infusa,  cucurrit  episcopalis  gravitas  in  ample- 
xum,  et  concordibus  animis  quanium  superfuit  acvi 
exegit.  Dimissis  Wiifrido  duobus  canobiis^Ripis  et 
llengc^teldein  ;  ille  inconcussa  pace  potitus  post  iv 
rcditus  aDnos,  ot  Michael  arcbangelus  praedixerat, 


in  ccelum  revolantium  auditus  nec  visus.  Id  cum 
saepe  in  iIlafunerispompafleret,periti  qui  aderant, 
voluerunt  intelligi,  quod  esset  angelorum  concio, 
quae  ad  defunctum  vcnisset  expromissio.  Lavacro 
vestis,  super  quam  corpus  jacuerat,  tacta  paraly- 
tica  soliditatem  recepitHrtuum.«£de!n,inquaobie- 
rat,  cum  quidam  incendere  fuissentingressi,  ignis 
expavit;  quin  et  visus  juvenis  speciosus,  qui  flam* 
niam  submoveret.Plures  post  annos  Ripis  coenobio 
destructo,  Cantiam  delatus  Wilfridus  inter  praeci- 
puos  habetur,inter  primicerios,  honoratur.  Verum- 
tauien  ut  ad  recensionem  episcoporum,  quasi  post 
diuiurnam  digre8sioDem,in  callem  regrediar  :ex- 
pulso  primitus,  ut  dictum  est,  Wiifrido,  qui  totius 


1571 


WILLELMI  MALMESBURIENSIS  MONACHI 


1512 


NorthanimbroruraregioniseralepiscopuSjduoproeo  A  dies  meos  in  prosperitale  bona  conservavit,  at  io 


constituti  sunt:  in  Eboraco  Bo8a,inHangU8tald  Eta. 
DefunctoqueEta,Joanne8  ordinatus  pro  eo,  tem- 
pore  vero  Alfridi  regis  rediit  in  episcopatum  tolum 
Wilfridusv  anni8,expulsis  JoannedeHaugustaldo, 
et  Bosa  Eboraco.  Post  v  annos  Wilfrido  iterum  ab 
Alfrido  expulso,  illi  sedibus  suis  restituti  sunl.  De- 
functo  vero  Alfrido,  Wilfridus  in  concordiam  re- 
ceptus  sedem  apud  Haugustaldum  habuit,Joanne  in 
Eboracum  migranle,  quiajam  Bosadefunctuserat. 
Joannesvir  eximiarum  virlutum  notissimum  prae- 
dicalorem  habet  Bedam  in  gestis  Anglorum.  Sed 
nec  modo  minorest  laudibus  sui?,  nec  adhuc  de- 
functus  miraculi8,celcberrimum  illud  hahetur  quod 
habilatores  Beverlep,quo  loci  jacet,  pro  spectaculo 


exhaltatione  filii  mei  charissimi  gauderem  qai  labo- 
raret  vice   mea  in   ecclesia  ubi  ego  nutritus   el 
eruditus  fueram,  prsesset  thesauris   sapienti»,  in 
quibus  me  magister  meus  dilectus  arcbiepiscopas 
Egbertus  reliquit  baeredem.  »  Ipse  est  Eanbaldas , 
qui  cum  Aethelardoarchiepiscopo  Gantuariensi  ma- 
tuis  probitatis  officiis  invasionem,  quam  OfTa  rex 
Merciorum  superCantuariensem  ecclesiam  fecerat, 
ad  nibilum  redcgit,  quod  Alcuinus  signiflcarevide- 
tur,inepi8tola  ad  eumdem  Authelardura  ita  diceos: 
«  AudicDB  ealutem  et   prosperitatem  vcstram  et 
conventum    cum   Eboracensi  episcopo   filio  meo 
Eanbaldo   satis   mihi  pl^icuit,  speranti   ex  vestrs 
coUoquio  sanctitalis  unitatem  sanctaB  Ecclesiae  re- 


soleant  exhibere.  «  Tauri  ferocissimi,qui  nodosissi-  B  compaginari,  quae  partim  discissa   est,  non  r&tio- 


mis  vinculis  astricti  magno  virorum  fortium  su- 
dore  adducunlur,  statim  ut  coDmeterium  ingressi 
fuerint,  ita  omni  feritate  sopita  conquiescunt,  ut 
oves  eimplicitate  putes.  Laxalis  ergo  nodis  dimi- 
tuntur,  per  atrium  proludere,  qui  ante  quidquid 
obstabat,  solebant  cornibus  et  pedibus  impetere.  » 
Ei  successit  inEboracoWilfriduspresbylersuus, 
qu'  transcendit  tempora  Bedae,  nam  cum  illoanno 
quo  obiit  fuissein  Eboraco  episcopo  a8severat,quo- 
circa  lis  inextricabilis  inter  Cantuarienses  et  Ebo- 
racenses  versatur  :  quod  dicant  Gantuarienses  se 
Wilfridum  seniorem  habere,  contra  Eboracenses 
contendant  hunc  minorem  abarchiepiscopo  Odone 
Ganliam  translatum. 


nabili  consideratione,  sed  quadam  potestatis  copi- 
ditate.  »  Post  eum  hi  fuerunt  archiepiscopi  :  Wil- 
fridus,  Wimundus,  Wlfere,  Ethelbald,  Rodewald, 
Wltstanus.  Ilic  terapore  regis  Eadmundi  fratris 
Ethelstani  pertinacioribus  studiis  iram  ejus  emeri- 
tus,  quod  Danis  contra  eum  rcbellantibus  favcret, 
ita  quietum  et  benignum  excitavit  animum,utcam 
in  vincuLiconjiceret.  Sed  non  multo  posl  actuspo?- 
nitudino,  et  respectu  clericalis  reverenti^B  indem- 
nemabirepermisit:  quamvisillesibi  datam  veniam 
indignatus,  vilam  e  vestigit  exuit  [al.  exieritj. 

Post  eumOskitel  gradum  accipiens  honoris,  flo- 
ruit  temporibus  Edredi,  et  Edwii,  et  Edgari  regam, 
habuilque  successores,  Oswaldum,  Edulfum,  WIs- 


Hoc  defuncto  emicuit  in  pontificali  speculo  Eg-  ^  tanum.  Qui  omnes  episcopi   etiam  Wigornienaes 

fucre  hac  de  causa  :  Oswaldus  non  exili  progenie 
oriundus,  utpote  Odonis  archiepiscopi  nepos,  apud 
Floriacum  in  Gallia  alteratus  est  in  monachum  fa- 
miliari  per  id  tempus  Anglis  consuetudine  ;  ut  si 
qui  boni  afflati  essenl  desidcrioinbeatissimi  Beae- 
dicti  monasterio  cccnobialem  susciperentbabitum, 
a  quo  rcligionia  bujuscemodi  manavit  exordium.Io 
hoc  ergo  loco  juventutis  fregil  lubricum,  multis 
annis  religioni  et  litteris  serviendo.  Et  licct  ab  ar- 
chiepiscopo  invitaretur,  crebris  restilit  epistolis, 
prsetendens  causam  novitatis  in  veste,  teneritudinis 
in  religione,  ncc  nisi  tarde  venit,  nuntio  a>gri  jam 
discumbentis  avunculi  percussus.  Jara  ergo  Dofris 
p.  appulsus,  ut  defunctura  audivit,  minimum  abfuil, 
quin  statim  Fioriacum  rediret,  sed  admonita  so- 
ciorum  nccessitudines  parentum  non  negligendas, 
post  justa  sancto  archiepiscopo  soluta,  ad  archi- 
episcopum  Eboracenscm  Oskitellum,quemproximo 
consanguinitatis  gradu  attingebat,  veuil ;  ejus  dul- 
cedine  captus,  non  paucis  annis  religione  et  con- 
tubernio  ejus  fructus  [al,  fruitus]  est.  Interea  Dun- 
stanus  Wigorniensi  ct  Londoniensi  episcopatibus 
decedens,  Cantiam  transiil,qui  sanctitatis  et  erfica- 
ciae  Oswaldi  non  nesciens,  Wigornicnsera  episcopa- 
tum  ipsi  a  rege  impetravit.  Ille  paulatim  conside- 
rans  in  clericorum  ibi  consistentium  animis  bonl 
materiam  inesse,  si  quis  eam  hortando  animare 
et  efflgiare  nosset,  non  eos  turbulente  repulit,  sed 


bertus  frater  Egberli  ejusdcm  provincias  regis.  Is 
et  sua  prudentia,et  germani  potentia  scdem  ilam  in 
genuinum  statum  reformavit,  namque,  quod  cuivis 
gesta  lcgenti  Anglorum  in  promptu  esl,  Paulinus 
ejusdemprimusantistes  vi  hostilitalis  loco  pulsus, 
et  apud  Rovecestriam  diem  obien8,ibidem  iilud  in- 
signe  pallii  quod  ab  Honorio  papa  susceperat  reliquit. 
Gasteri  post  eum  lantae  urbis  praesules  simplici  epi- 
scopi  vocabulo  contenli  nihil  altius  anhelarunt. 
At  vero  Egbertus  inthronizatus  animosioris  ingcnii 
homo  cogitans : « Quod  sicutsupcrbum  est,si  appelas 
iodebita,  itaignavumsi  negligas  debila,  »  pallium 
muita  throni  apostolici  appellatione  reparavit.  Hic 
omnium  liberaliumarlium  armarium,utita  dicam, 
fuit,  et  not)ilissimam  bibliothccam  Eboraci  con- 
stituit.  Cujusrei  testem  idoneum  advocoAIcuinum, 
qui  dixit  in  epistola  ad  Garolum  Augustum  :  «  Date 
mihi  exquisitiores  cruditionis  scholastic»  libellos, 
quales  in  patria  habui,  per  bonam  et  devotissimam 
magistri  mei  Egbeiti  archiepiscopi  industriam.  Et, 
si  placel  excellentiffi  vcstrap,  remittam  aliquos  ex 
pueris  nostris,  qui  cxcipiant  inde  quasque  necos- 
saria,  ct  revehant  in  Franciam  flores  Britannia;.  » 
Sepultus  estcum  fratrc  suo  in  una  [a/.ima]  porticu 
apud  Eboracum,  post  xxxvi  annos  episcopalus. 

Hujus  Buccessor  senexsubslitutusestEanbaldus, 
praefali  Alcuini  discipulue  industrius  :  undeinepi- 
stola  ad  eumdem  dixit :  «  Laus  et  gloria  Deo,  qui 


1573 


DE  GESTIS  PONTIP.  ANGL.  -  LIB.  III. 


i57i 


sanctissima  circumvenii  arte.  Nam  quod  sedes  j^ 
episcopalis  Saacti  Petri  famulabatur  honori,  alte- 
ram  in  eodem  ccemeterio,  in  genitricis  Dei  nomine 
fecit  ecclesiam^  ubidum  monachos  posuisset  liben- 
tius  cum  eis  conversari,  familiarius  divina  ufficia 
exercere.  Quod  videns  populus,  qui  benediclioni- 
bus  lam  religiosi  episcopi  carere  nefas  imroane 
ducerct,  omnis  eo  accurrere.  Ita  clorici  in  medio 
relicti,  maluerunt  monachorum  teslem  suscipere, 
quam  sibi  dispendio,  plebi  ludibrio  esse.  Ex  eo 
tempore  dedit  locum  janitrici  cobII  [a/.  genitrici  Dei] 
ciaviger  paradisi  pulchro  inter  ccelicolas  commer- 
cio,  zelo  bono,  hujuscemodi  rumoris  aura  mul- 
tam  Oswaldo  amiciiiam  apud  regcm  conflavit  et 
proceres.  Rex  consilio  Dunstani  vacuatum  epi- 
scopo  Eboracum  viro  implevil,  qui  barbariem  gen-  B 
tis  moderari  pro  antiquo  convictu  probe  nosset. 
Nec  tamen  Wigorniensi  sedi  renuntiare  permissus 
esi,  ne  monachorum  recens  habiiatio  altoris  sui 
destitueretur  fomento,  optimates  submissi  viro 
esse,  certatim  possessiones  ad  monasteria,  ques 
noQ  exstabant,  fundanda,  ad  ea  quse  deciderant, 
sublevanda  offerre.  De  quibus,  cum  se  locus  obtu- 
lerit,  quantum  competere  videbitur,  dicara.  Prster- 
ea  litteris  excellentes  viros  in  Angliam  evocatos 
muniiicenter  curare  ne  illo  bono  frauduret  patriam, 
sioe  quo  caetera  bona  pene  mihi  videntur  inania 
quorum  unus  fuit  Abbo,  Floriacensis  monachus,  qui 
multam  scienliaB  frugem  Angliae  invexit,  qui  pas- 
sioncm  Edmundi  marlyris,  jubente  Dunstano  archi-  p 
episcopo,  plenitudini  litlerarum  adjecit.  Is  domum 
reversus  poslca,  et  ibidem  abbas  constilutus,  sevc- 
ritati  religionis  scdulus  exstitit:  quem  morem  cum 
in  cella  quadam  cccnobii  Floriacensis,  quae  in  Was- 
conia  posita  hodieque  ad  regulam  dicitur,  exercere 
conlendcret,  non  tulit  Wasconia,  sed  lancea  ex- 
animatum  superis  transmisere.  At  Oswaldus  multis 
annis  ulrique  sufficiens  episcopatui,  magis  ad  Wi- 
gorniam  ventitabat :  supervixit  quinque  annis  Dun- 
stano,  decem  Ethelwaldo  :  tantamque  sui  admira- 
tionem  Angli»  prdebuit,  ut  solus  eos  exhibere  vide- 
retur,  auctoritate  ilium,  efficacia  istum,  ambos 
sanctimonia.  Pridie  quam  excederet,  Wigorniaa 
pro  foribus  astans,  diu  suspexit  coelum  laetabiliter 
illacrymatus.  Percunctantibus  qui  aderant,  quid  ita  [) 
irrcverberato  lumine  aspectaret,  rcspondit :  «  Sinite 
rne,  fralres  respicerc  quo  intendo  pergere :  velox 
est  depositio  corporis  mei  et  tempus  resolutionis 
meae  instat.  »  Mirati  sunt  illi,  quod  nec  ante  aliquam 
susplcionem  xgrotantis  dedisset,  sed  largiori  curae 
corporis  indulsisset.  Sed,  postero  die,  cum  pro  more 
lotis  pauperum  pedibus  diceret  bymnum  :  Qioria, 
Patri,  et  FiliOy  et  Spirifui  sancto;  in  ipsa  genufle- 
xione  vitali  spiritu  privatus  esl.  Tunc  in  ecclesia 
Beatse  Mariae  sepultus,  post  duodeoim  annos  signis 
divinitus  ostensis  a  terra  elatus  est.  Quid  sane 
niiraculi  sit,  quod  loto  corpore  in  pulverem 
assumpto,  stola  sacerdotalis,  qua  fuerat  amictus 


corruptelae  usque  ad  huncdiem  damnum  non  sen- 
liat,  Domini  reservetur  ex-iraini?  Successit  ei  in 
utraque  sede  Adulphus  ex  abbate  Burchensi,  san- 
ctus,  ut  perhibenl,  vir  et  reverendus.  Ipsi  pro 
sanctitate  ignoscitur,  quod  contra  regubis  canonum 
duas  sedes  tenuerit,  quod  scilicet  non  hoc  ambi« 
tione,  Bcd  ncccssitate  feccrit  :  Wlstuno  non  ita, 
qui  sanctitalediscrepabatet  habitu.  JacetAldulphus 
Wigorniae,  etiam  Floriacensi  monasterio  pro  copia 
xcniorum,  quibus  Oswaidi  munificentiam  aemulari 
sategit,  praedicandus. 

Post  Wlstanum  sedem  Eboracensem  Eifricus, 
Wigorniensem  Lefsiue.  Elfricus  tempore  Cnuti  el 
llardecnuti  fuit,  habeturquc  in  hoc  detestabilis, 
quod  Hardecnutus  ejus  consilio  fratris  sui  Haroldi 
cadavere  defosso  caput  truncari,  et  infami  morta- 
libus  exemplo  in  Tamcnsem  projici  jussit.  Quin  et 
Wigorniensibus  pro  repulso  episcopatu  infensus, 
auctor  Hurdecnuto  fuit,  ut  qnod  iili  pertinacius 
exactoribus  regiorum  vectigalium  obstiteranl,  ur- 
bem  incenderet,  fortunas  civium  abraderet. 

Eifrico  Kinsius.  llli  quoque  Adredus  suffectus  est, 
anteex  monacho  Winlonien^si  Wigorniensis  episco-  . 
pus  ;  qui  simplicitati  Edwardi  iliudens,  moremque 
antecessorum  magis  pecunia  quam  ratione  allegans, 
archiepiscopatumEboracensemnonintcrmissapriori 
sede  suscepit.  Dispositoque  apud  regem  consilio 
Romampertenditcomitatusduobuselectisepiscopis, 
Gisone  Wellensi,  el  Waltero  Herefordensi,nec  non 
et  Tostino  comiteNorthanimbrorum.GomitemNico- 
laus  papa  gratiose  suscepit,  et  eum  in  synodo,  quam 
contra  Simoniacos  coegerat,  sibi  a  latere  assidere 
fecit.  Gisonem  et  Walterum  voti  compoles  reddidit, 
qui  essent  non  usquequaque  contcmnendse  scientis, 
et  nullius  notati  ignominia  Simoniae.  Aldredum 
suapte  rcsponsione  culpabilem  utrobique  repertum. 
omni  honore  severus  exspoliavit.  Ita  diffcrenti  ef- 
fcctu  cum  regrederentur,  una  parilcr  serumna  omnes 
involvit :  nam  proedonibus  irruenlibus,  pra*ter  sim- 
plices  vestes  exspoliatis  omnibus,  ad  nummum 
[al.  minimumj  valens,  corporibus  tamen  illaesis,  Ro- 
mam  refugere.  Hacc  calamitas  peperit  Aldredo  recu- 
perandorum  occasionem  honorum.  Tostinus  quoque 
gravibus  verborum  contumeliis  apostolicum  aggrea- 
sua  in  sententiam  sibi  placitam  reduxil,  parum 
metuendam  a  longinquis  gentibus  ejus  excommoni- 
cationem,  quam  propinqui  lalrunculi  deriderent,  iix 
supplices  enim  fuiero,  in  rebelles  parum  valero, 
aut  sua  sibi  per  ejus  auctoritatem  reddenda,  quse 
per  ejus  fraudulentiam  constaret  amissa :  fulurum 
ut  haec  rex  Anglorum  audiens  tributum  sancti  Petri 
meritoNicoIao  subtraheret,8enon  defuturum  rerum 
veritati  exaggerendae.  Hoo  minarum  fulmine  Ro- 
mani  territi  papam  flexerunt,  ut  Aldredo  archi- 
episcopatum  redderet  et  pallium  :  esse  impium  si  et 
inglorius,  et  vastatos  repalriaret,  fecit  ilie,  quod 
monebat  ratio,  hac  moderaiionis  Jibra  adjecla,  ut 
Wigorniensi  sedi  proprius  antistes  accederel,  abi- 


1575 


WILLELMI  MALMESBUaiENSIS  MONAGHI 


1576 


eruntergodomumincolumesmagQaetdifrusaomnes 
apostolici  liberalitate  de  damno  priori  consolati. 
GonsecutiBuntabeuQlesRomanorum  legati,qui8an- 
otis8imumWistanum,perconsen8umAldrediWigor- 
niffi  ordinarunt  episcopum.  Nec  enim  a  Stigando 
tuQC  Gantuariensi  nomine  tenus  archiepiscopo, 
quisquam  bonus  pontiflcale  munus  susciperet,  qui 
non  per  ostium  in  ovile  ovium  intrasset ;  qui  quam- 
vis  saepe  a  sede  vocarelur  aposlolica,  tamen  nunc 
dilationibus,  nunc  muncribus  eludebat  omnia,  donec 
veniret  rexWillielmus,quem  nulla  corrumpere  pos- 
8ct  tergiversationis  aslutia.  Is  Stigandum  paiam 
notabilem  reJdidit,  nolens  ab  eo  sacramentum  regifiB 
benedictionis  suscipere  :  exhortatus  Aldredus  con- 
secrationem  egit,  cxacto  prius  coram  omni  populo 
jurejurando,  quod  se  modesle  erga  subjcctos  age- 
rel,  et  aequo  jure  Anglos  quo  Francos,  tractaret. 
Itaque  illum  quandiu  erga  suos  temperiem  habuerit, 
dilexit  ut  prolem,  vcneratus  est  ut  regem.  Sed  cum 
importabiiis  tribuli  pensum  a  provincialibus  exigc- 
ret,  convenit  eum  per  legatos  antistes ;  quos  aegre 
admissos  cum  turbulento  responso  abegisset,  non 
moratus  ille  maledictionis  telum  in  illum  et  omnem 
ejus  vlbrabat  progcniem,  praefatus,  posse  se  male- 
dictionem  dure  merito,  qui  benedictionem  dedisset 
immerilo.  Quod  cum  relutum  esset  regi  amicorum 
admonitione  delinitus  misit,  qui  cpiscopum  exora- 
renl.  Verumtamen  prsevenerat  nuntios  mors  anti- 
stitis,  qui  ex  aegritudine  animi  (ut  plerumque  fit) 
contraclo  morbodecubuerat,etobierat.Libertasani- 
mi  ejus  in  uno  verho  enituit  praeclare,  quod  Anglice 
apponam,  quod  Latina  verba  non  sicut  Anglica 
concinnanti  [aL  concinnitati]  respondent. 

Ursus  erat  vicecomes  Wigorniae  a  rege  constilu- 
tu8,  qui  in  ipsis  peno  faucibus  monachorum  castel- 
ium  construxit,  adeo  ut  fossatum  ccemeterii  partem 
decideret.  Querela  ad  archiepiscopum^  qui  tutor  es- 
set  episcopatus  delala  cst:  ille  cum  vidisset,  Ur- 
8um  his  verbis  adorsus  est.  Hatest  thou  Urse,  have 
thou  gods  curse:  cleganter  in  his  verbis,  sed  dure  no- 
minum  euphoniae  ailudens : «  Vocaris,  inquit,  Ursus : 
habeas  Dei  maledictionem,  »  ct  (quod  Acglice  non 
apposui)«meam,etomniumcoQsecratorumcapitum, 
nigi  castellum  hinc  amoveris.  Et  scias  profecto  quod 
progenies  tua  non  diu  de  terra  Sanctse  Mari<e  hs- 
reditabitur.  »  Dixil  ille  implenda,  quas  nos  videmus 
impleta.  Siquidem  non  multis  annis  Glius  ejus  Ro- 
gerius  paternarum  possessionum  compos,  gravi  re- 
gis  Henrici  indignatione  pulsus  est,  quod  quemdam 
ex  ministris  regiis  praecipiti  furore  jussisset  inter- 
imi.  Aldredo  defuncto,  et  in  Eboraco  sepulto,  cla- 
des  111«,  quam  pr(Bdixi,  secuta  est  e  vestigio,  jussu 
Willielmi  regis  inflicta.  Et  tunc  quidem  omnis  no- 
bilitas  popularis  emarcuit  falce  belli  demessa.  Nam 
jam  olim  tempore  Danorum  monasteria  per  lotam 
provinciam  vice  siderum  micantia  pessum  ierant. 
Stant  adhuc  semiruli  parietes,  qui  sint  non  dcle- 
ctalioni  oculo,  sed  tristitiae,  roonumento.  Ibi  fuit 
olim  apud  Wiremuth  monasterium,  Beds  et  multo- 


A  rum  litteratorum  virorum  noblle   gymDaaiom.  Ibi 
Streneshalh  sanctarum  virginum  choro,  beatorum 
anlistitum,etegregiorumregum  maasoleis  iasigoe, 
quod  Qunc  Witebi  dictum,  semisopitos   ciQeres  io 
vitam   quorumdam  industria  satagente  sascitat: 
inventaque  sunt  noviter,  el  in  eminentiam  elata 
sanctorum  corpora  Trumwini  episcopiy  Oswii  re- 
gis,  el  Elfleds  flliffi  ejus,  quae  eidem  monasterio  poat 
Hildam  prsefuit,  nec  non  et  illius   monachi,  quem 
divino  munere  scieoliam  cantus  accepisse  Bedt  re- 
fert.  Gujus  non  fuisse  apud  Deum  populare  meritam, 
miracuia  modo  multa,  ut  ferunt,  superne  demis» 
praelendunt  indicium,  unde  necessario  illios  pro- 
Tincise  monasteria  non  evolvo,  quod  vetusta  omDiao 

P  dirula,  vel  si  nova,  adhuc  ignotaquamvis  boc  opers 
non  omnia  per  Angliam  enumeranda  susceperim, 
nisi  quae  sint  pro  indigenarum  sanctornm  corpori- 
bus  majoris  famfie,  altioris  gloris.  Huc  accedit, 
quod  quaedam  nostrffi  notitifie  occulit  memoris  ve- 
tustas,  quaedam  constructionis  novitas :  ista  provia- 
ciae  longinquilas,  illa  sanctorum  in  eia  requiescen- 
tium  pro  miraculorum  raritate  obscuritaa  ;  qQibus 
omnibus  etsi  ex  necessitate  styli  nostri  deestoffi- 
cium  parum  tamen  nostrum  suspirabunt  silenliDm, 
cum  fuerint  olim  vel  Dei  voluntate  vel  sua  indo- 
stria  propalala.  Interea  dum  diversamur  in  hac  pro- 
vincia,  successit  animo  episcoporum  Haugustaldeo- 
sium,et  ad  Candidam  Casam,  quod  Anglice  Witernt 
dicitur,  non  reticere  nomina,  quia  enim  quondtm 

G  arcbiopiscopatui  Eboracensi  subjecti^  ad  tempua 
non  excurrerunt  nostrum,  recte  in  referendo  pro- 
prium  non  occupant  locum,  furlim  ergo  se  archiepi- 
scopis  immisceant,  ut  eorum  conturbernio  sociati 
commemorationc  non  careant.  Haugustaldehem  vo- 
catur  locus  quinquaginla  ab  Eboraco  milliaribDi 
disparatus,  fisco  regio  famulabatur,  quando  cam 
beatae  memoriaa  Wilfridusabeatissima  Etbeldrilba 
rcgina  pro  aliis  possessionibus  commutavit.  Ibi 
eedificia  minaci  altitudine  murorum  erecta,  et  di* 
versis  anfractibus  per  cochleas  circumducta,  min- 
bile  quantum  expolivit^  arbitratu  quidem  multt 
proprio,  scd  et  coBmentariorum,quos  ex  Romaspes 
munlQcentiae  attraxerat,  magisterio.  Ferebaturque 
tunc  in  populo  cclebre,  scriptisque  etiam  est  indi- 

D  tum,  nusquam  citra  Alpes  tale  esse  aedificium: 
nuno  qui  Roma  veniunt  idem  allegant,  ut,  qai 
Haugustaldensem  fabricam  vident,  ambitionem 
Romanam  se  imaginari  jurent ;  adeo  tot  temporom 
et  bellorum  injuria)  venustatem  eedificiis  non  tulere. 
Primus  ibi  fuit  Wilfridus  episcopus,  quo  violen- 
ter  ejecto,  subrogati  sunt,  Eata,  Tumbert,  Joannes. 
At  vero,  Wilfrido  reverso,  et  post  receptionem 
sedis  defuncto  successit  Acca,  vir  in  primis  indo- 
strius  etSanctus.  Utrarumque  rerum  astipulatorest 
idoneus  Beda,  cujus  instinctu  et  favore  mulla,  ul 
notum  est,  elaboravit  volumina :  verumtamen  non 
prosperiore  fortuna  usum,  quam  magistram  ex 
chronicis  accepi,  pulsumque  post  obitum  BediB 
triennio  a  sede    sua,  inoertum   an   regressum. 


1577 


DE  GESTIS  PONTIP.  ANGL.  —  LIB.  III. 


1578 


Acc8B  Fredebert.  Ei  Tilbert.  Ipsi  quoque  Et-  A 
helbreth  saccessit,  ad  huDC  et  congregationem 
ejus  est  epistola  Alcuini,  in  qaa  inter  cstera  di- 
cit:  0  nobilissima  progenies  sanctoruro  Patrum, 
illorum  honoris,  venerabilisque  vit»  saccesso- 
res,  et  pulcherrimoram  habilatores  locoram,  ve- 
stroram  sequimini  vestigia  Patrum,  ut  de  his  pul- 
cherrimis  habitationibus  ad  horum,  qui  nos  genue- 
runt,  sternse  beatitudinis   consortium  pervenire 


mereamini.  Post  Ethelbrelhum  tres  tantum  episcopi 
Haugustaldenses  faere:  Herdred,  Eambertus,  Thif- 
friddid.  Exercilus  enim  Danorum,  quijam  tempore 
Alcuini  meluebalur,  ut  alias  dizimus  et  dicemus, 
veoiens,  habitatoribus  exstinctis  vel  efTugatis,  habita- 
culorum  tecta  succendit,  et  secreta  coelo  exposuil. 
Nunc  est  Haugustaldem  villa  archiepiscopi  Ebora- 
censis. 


DE  EPISGOPIS  GANDID2E  GASiG. 


Gandida  Gasa  vocatur  locus  in  eztremis  Anglis 
Juxta  Scotiam  flnibus,  ubi  beatus  confessor  Nima 
requiescit,  natione  Britto,  qui  primus  ibidemGbristi 
prffidicationem  evangelizavit.  Nomen  ioco  ex  opere 
indilum,  quod  ecclesiam  ibi  ex  lapide  polito  Brito-  " 
nibus  miraculum  fecerit.  Sanctum  hunc  Nimam 
prsclarum  virtutibus  experta  est  antiquitas.  Scribit 
Aleuinus  in  epistola  ad  fratres  ejusdem  loci  dicens : 
«  Deprecor  vestra  pietatis  unanimitatem  ut  noslri 
nominis  habeatis  memoriam  in  ecclesia  sanctissimi 
Patris  vestri  Nims  episcopi,  qui  muitis  claruit  vir- 
tntibus,  sicut  mihi  nuper  delatum  est  per  carmina 
metrics  arlis,  qus  nobis  per  fldeles  noslros  disci- 
pulos  Eboracensis  ecciesis  scholaslicos  directa  sunt, 
in  quibus  et  facientis  cognovi  eruditionem,  et  fa- 
cientis  miracula  sanctitatem.  » 

Ibi  sub  extremo  Beds  tempore  primus  factus  est 
episcopus  Pethelmus,  qui  multo  ante  tempore 
Westsaxonia  commoralus  sanctissimi  Aldelmi  dieci-  ^ 
pulatui  interesse  meruerat :  eom  subsecuti  sunt. 
Frethewald,  Pecwine,  Ethelbrith,  Bealdulf,  neo 
praeterea  plures  alicubi  reperio,  qaod  cito  defecerit 
episcopatusy  qui  eztrema  Anglorum  in  ora  est,  et 
Scottorum  vel  Pictorum  depopulationi  opportuna. 
Uis  igitur,  qus  prslermittere  consilium  non  erat, 
decursis,  ad  Eboracum  regredietur  oratio. 

Anno  ab  Incarnatione  Domioi  'lOTO,  Tbomas  ca- 
nonicus  Bajocensis  a  Willielmo  rege  archiepiscopus 
Eboraco  datus  est,  permansitque  in  honore  zzz 
annis  omni  vita  integer,  et  cui  nihil  vei  in  gestis, 
vel  in  dictis  succenseri  debeat,  nisi  quod  primo  ar- 
chiepiscopatus  tempore  in  causa  primatus  Canlua- 
riensis  magiserrore  quam  pertinacia  eertavit ;  cujus 
rei  exitum  prirous  liber  Gestoruro  pontificalium  ab-  «v 
Bolvit.  Elegantia  personalus  spectabilis  desiderio 
videntibus  erat  Juvenis,  vigore  et  squalitate  mem- 
brorum  commodus ;  senex,  vivido  faciei  rubore  et 
capillis  cygneus.  Liberalitate  sua  successores  suos 
contrislavit,  utqui  muUam  episcopalium  terrarum 
partem  in  clericorum  usum  nimie,  ut  dicunt,  pro- 
digus  distraxerit,  clerum  sufficientem  opibus  etiit- 
teris  adunavit,  ecclesiam  a  fundamentis  inchoatam 
consummavit,  ccfclibatum  ejus  nunquam  sinister 
rumor  aspersit ;  philosophus  antiquis  scientia  com* 
parandas,  nec  elatus  sermone,  et  vultu  comis,  mo- 
ribus  dulcis.  Nec  cantu,  nec  voce  minor,  multa  ec- 
clesiastica  composuit  carmina.  Si  quis  in  auditu 

Patrol.  CLXXIX. 


ejus  arte  joculatoria  aliquid  vocale  sonaret,  statim 
illud  in  divinas  laudes  efflgiabat;  illud  apud  clericos 
quam  maxime  agere,  ut  masculam  in  ecclesia  mu- 
sicam  haberent,  nec  quidquam,  effeminate  difTun- 
gentes,  tenero,  ut  Persius  ait : 

.  .  .  Supplantarenl  verba  palaio. 
£vo  igilur  et  honore  sxculi  et  gratia  Dei  abunde 
plcnus  obiit  anno  primo  Henrici,  in  Novembri,  cum 
eum  antea  in  Augusto  ad  regem  coronasset,  propter 
absentiam  Ganluariensis  archiepiscopi. 

Nec  mora  Girardus  nepos  Waichelmi  episcopi 
Wintoniensis,  qui  erat  episcopus  Herefordensis, 
electus  est,  et  introductus  in  orchiepiscopum,  qui 
dum  cunctalur  subjici  primati  Gantuariensi,  has  ei 
litteras  misit  Paschalis  papa. 

V  Pasghalis  papa,  servus  scrvorum  Dei ;  venera- 
bili  fralri  Eboracensi  archiepiscopo,  Girardo  salu- 
tem,  et  apostolioam  benedictioDem. 

c<  Quanquam  prave  contra  nos,  imo  contra  ma- 
trem  tuam  sanctam  Romanam  Ecclosiam  te  non 
ignoremus  egisse,  prssenlibus  taroen  tibi  litteria 
mandamuf,  ut  professionem  venerabili  fratri  nostro 
Anselmo  Gantuariensi  archiepiscopo  facere  non 
negligas.  Audivimus  enim  Thomam  quondam  prs- 
decessorem  tuum  ex  hac  eadem  re  contenlionem 
movisse  et  cum  in  prssentia  domini  Alexandri  papa 
secundi  venlilata  esset,  ex  prsoepto  ejus  deflnitione 
habita,  post  varias  disquisitiones  Lanfranco  prsBde- 
cessori  suo  et  successoribus  suis  eamdem  professio- 
nem  fecisse.  Unde  et  nos,  quod  tunc  temporis  defl- 
nitum  est,  volumus,  auctore  Deo.  firmum  illibatum- 
que  servari.  » 

Hanc  epistolam  directam  sibi  Girardus  non  legit, 
quia  necesse  non  fuit.  Prsvenerat  ipse  jussum 
apostolicum,  et  hortatu  regis  Anselmo  in  manum 
dederat  servaturum  se  ipsi  eamdem  professionem 
in  archiepiscopatu  Eboracensi,  quam  fecerat  inepi- 
scopatu  Herefordensi.  Nequitia,  qua  eum  papa 
notat,  hsc  fuit,  quod  a  Roma  cum  pallio  regressus. 
mendacio  suo  sedem  aposlolicam  infecit  dicens 
regi,  quod  si  se  in  aliis  ecclesiastice  agoret,  inve- 
Btituras  ecclesiaru  m  fleri  squanimiter  papa  toleraret. 
Litterarum  non  nescius,  in  eloquentia  diffusus ;  de- 
ceasit  insperate,  morbo  quidem  aed  levi  antea 
tactus.Nam  cum  aliquantulum  sgerinquodam  viri- 
dario  domui  suae  vicino  oubitaret,  utsalubriore  aura» 
quam  suave  halantes  herbarum  flores  animarent, 

50 


1579 


WILLELMI  MALMESBURIBNSIS  MONACHI 


15» 


foris  frueretur,  Jussil  ul  astantes  docuum  secede-  A  tem  epiBCoporum  fuit  conseiiBaBy  non  refragmnteel 


rent,  corporis  curs  interim  provisuri.  Abierunt 
iUi,  et  post  epulas  reversi,  fleverunt  dominum  exa- 
nimem.  Utinam  hffic  rumor  finxerit,  nec  homo  pon- 
tificalis  graliffi  sic  obicril :  certe  canonici  Ebora- 
censes,  ne  in  ecclesia  sepeliretur  pertinacissime 
reslitere,  vixignobilem  cespitem  cadaveri  pro  fori- 
bus  injici  passi. 

Quamvis  post  aliquot  annos  Thomas  successor 
ejus  indignitatem  facti  leniens,  in  ecclesia  ipsum 
juxta  prsdeccssores  suos  eminentissime  tumulaTC- 
rit.  Is  filius  Samsonis  Wigornionsis  episcopi ;  dum 
inarchiepiscopatumelectusadconsecrationemsuam 
suscipiendampromoreCantuariamvenircinvitaretur 
ab  Anseimo,  primo  benigne  respondit,  grales  se 


patre  Thomae  Wigorniensi  antisiite»  ot  mallent  omi 
honore  spoiiari  quam  prsecepta  patris  sui  Ansela 
transgredi,  confirmavit  religionem  illorom  priDO- 
paiis  assensus,  cum  subjecit :  c  Quidquid  aJtoru 
sententia  ferat,  ego  Patria  Anselmi  excommoniei-  j 
tioni  nec  ad  horam   subjacere  aliqoatenus  voii 
Itaque  quia  prster  epistolam  Anselmi  sunt  priviJ» 
gia  sedis  apostolics,  sunt  definitiones  ante  patrca 
meum  etmatrem  cum  consiiio  totius  regni  atalola, 
quibus  auciorilas  Cantuariensis   Ecclesiae  nilitnr: 
eligat  Thomas  aul  subjectionem  Ecclcsix  C&Qtoi* 
riensl  facere  episcopatui  vale  facere.  »  Gessitifli 
non  rationi,  sed  potenti»,  faotaque  professionen^ 
jectionis  suae  Ganluariensi   Ecclesiae,  Baseepit  t 


quod  vocarelur  agere^  sed  inducias  petere  ad  tam  B  ministro  Richardo  scilicet  LondoDiensi  episcopi^ 


magnum  apparatum  immodico  sumptu  opus  esse, 
secundo  accitus,  vi  se  et  rationibus  suorum  cleri- 
corum  teneri  renuntiavit.  Tertio  etiam  per  episco- 
pos  Londoniensem  et  Roffensem  conventus,  omnino 
negavit.  Quare  Anselmus  cum  de  consiiio  TbomaB 
Paschalem  papam  certum  fecisset,  et  defectus  ipse 
corporis  viribus  coeleste  iter  acceleraret,  scripsit 
ThomoQ  epistolam,  quam  et  episcopis  omnibus 
Angliffi  singuiam  singuliscum  suo  sigillo  misit,  ut 
scirent  qualiter  erga  Thomam  agere  deberent. 

t  Anselmus    minister    Ecclesiffi     Cantuariensis 
Thoma  electo  archiepiscopo  Eboracensi. 

«  Tibi  Thoma  in  conspectu  Dei  omnipotentis  ego 
Anselmus  archiepiscopus  Cantuariffi  et  totius  Bri- 


quod  detrectaveral  suscipere  a  magistro.  De  CMh 
litate  ergo  credulitatis  io  clericoa  sero  doluit,enl' 
ceratam  quantum  vixit  deferens  con8cieDtiam,q«i 
benedictione  Anselmi  fuerat  privatue.  Erat  toK 
temporis  in  Anglia  Odolricus  quidam  cardinifii^ 
qui  pailium  Eboracensis  ccclesiae  attulerat  per  A» 
selmi  consilium  dandum.Sed  cum  eumjamobiifli 
inveniebat,  hffirebat  animo  incertus  quid  faeent 
Sedata  ergo  omni  per  potestatem  regis  controfv- 
sia,  decretum  est,  ut  Eboracum  ab  eodem  cardioaK 
deporlaretur  pallium.  Factum  esl,  et  redimitM 
Thomas  pallio  in  archiepiscopum  enitoit,  expen 
(ut  credebatur)  ab  adolesceotia  feminarum,  sed  it 
obscenitatum  omnium,  dapsilis  exemplo  ani  adonh 


lanniffi  primas  loquor,  loquens  ex  parte  ipsius  Dei :  ^  ues,  prffidicandffi  pietatis  et  favoris  in  clericoe.Di- 

cessit  juvenis  vix  xiv  annis  functus  gradu. 

SuccessitThurstanus  precdicand»  constantic ci^ 
ricus.  Qui  cum  post  aliquot  annos  acceplae  electio- 
nis  professionem  Radulfo  archiepiscopo  Cantuaria 
facere  nollet,  volente  rege  ullro  arcbiepiecopata 
cessit.  Sed  ciericorum  suorum  monilu  postea  Bo- 
mam  profectus  hanc  epistolam  meruerat. 

«  Paschalis  cpiscopus  servus  servorum  Dei  HBh 
Rico  illustri  rcgi  Anglorum,  salutem  et  apostolicaoi 
benedictionem. 

(c  Nos,  auctore  Deo,  de  probitate  tua  non  iantaD 
bona,  sed  meliora  conGdimus.  Idcirco  monemai 
excellentiam  tuam,  ut  divin»  gratie  memor  sempef 


sacerdotaleofflciumquod  meojussuinparochiamea 
per  sufTraganeum  nieum  suscepisti,  tibi  interdico, 
atque  prfficipio  ne  te  de  aliqua  cura  pastorali  ullo 
modo  prffisumas  intromittere,  donec  a  rebellione 
qnam  contra  Ecclesiam  Gantoariensem  incepisti, 
discedas,  et  ei  subjectionem,  quam  antecessores 
tui,  Tbomas  videlicet,  el  Girardus  archiepiscopi  ex 
antiqua  antecessorum  consuetudine  professi  sunt, 
profitcaris.  Quod  si  in  his  quffi  coepisti,  magis  per- 
severare  quam  ab  iis  desistere  delegcris,  omnibus 
episcopis  iotius  Britanni»  sub  perpeluo  anathemato 
interdico,  ne  tibi  ullus  eorum  manus  ad  promotio- 
nem  pontificatus  imponat,  vel  si  ab  externis  ordina- 


tus  fueris,  ne  pro  episcopo  iidem  inaliqua  Gbristia-  t>  existas,  qui  tibi  elregni  pacem  et  justitiae  notitiaa 
na  communione  te  suscipianl.  Tibique  Thonia,  sub      tribuit.  ilonorem  igitur  Dei  et  Ecdeaiarum  ejus  ii 


eodem  anathemate,  ex  parte  intcrJico  Dei,  ut  nun- 
qoam  benedictionem  cpiscopatus  Eboracensis  susci- 
pias,  nisi  prius  professionem  quam  antecessores 
tui  videlicet  Tbomas  et  Girardus  Ecclesiae  Cantua- 
riensi  recerunt,facias.Si  episcopatum  Eboraconsem 
ex  toto  dimiseris,  concedo  ut  offlcio  sacerdotali, 
quod  jam  suscepisti,  utaris.  > 

Erat  enim  rex  Norihmanniffi,  qui  cum  in  regnum 
rediissel,  vcntilare  causam  cospit.  L>ecta  est  ante 
eum  epistola  prohibitionis  Anselmi,  et  ab  episco- 
pis  omnibus  suscepta  et  approbata ;  quamvis  sus- 
ceptionem  ejus  ad  regalis  potentiffi  contemptum  re- 
torquere  comes  de  Mellento  visus  esset.  Tantus  au- 


regno  tuo  diligonter  observa,  et  justitiam  efBcaciter 
exsequere ;  quia  per  honorem  Dei  tuus  profecto 
augebilur.  Audivimus  electum  Eboracensem  viniffl 
sapientem  et  strenuum  sine  judicio  ab  EboracenH 
ecclesJa  scquestratum,  quod  nimirum  divine  justi- 
tiaeetsanctorum  Patrum  institutionibus  adversaion 
Nos  quidem  neque  Ganluariensem  Ecclesiam  miDoi, 
neque  Eboracensem  volumus  prs9judicium  pati,t6d 
eam  constitulionem,quffi  a  beato  Gregorio  Angliea 
gentis  apostolo  inler  easdem  ecclesias  coDstilBli 
est,  firmam  ccnscmus  iliibatamque  eervari.  Idea 
ergo  electus,  ut  justitia  exigit,  ad  suam  eccleaiao 
omnimodis  revocetur.  Si  quid  autem  qoeBstiooii 


1589 


DE  GESTIS  PONTIF.  AN6L.  —  LIB.  IV. 


1590 


doraui  vicina,  nidor  adastaB  carnis  nares  ejus  opple- 
vit.  Odor  mentem  advocavit,  ut  et  voluptaiis  illece- 
bra  caperetur,  continuoque  reducto  animo  culpam 
agnoscensy  luctabatur  valide  ut  cogitationem  alias 
averteret;  sed  cumid  frustra esset,  iratus  sibi  jura- 
mentum  ad  sacramenta  qus  langebat,  fecit,  nullo 
8e  amplius  pacto  id  genus  cibi  comesiurum.  Can- 
taiaergo  missa,  cibo  vacuus  ad  negotium  discessit, 
quod  jam  tardior  hora  urgeret  causaius,  occasio 
illa  efTecit,  ut  arduum  penitus  secutus  exempluro, 
omni  in  perpetuum  carne  et  etiam  unctiori  cibo 
lemperaret,  non  tamen  comedentes  rigido  suspen- 
dens  supercilio,  nullo  seaffirmabat,  eorum  ciborum 
teneri  desiderio,  si  qua  tamen  esset  caro  deleciabilis, 
opinari  se,  quod  alaude  majorem  ?escentibus  darent 
voluptatero. 

Grescente  autem  devotione  propositi  apud  Wi- 
gorniam  monachus  factus  per  omnia  offlcia  ad 
prioratum  ascendit.  In  quo,  dum  sublimi  laude 
virtutum  refulget,  tentationem  diaboli  bonis  ejus 
(credo)  invidentis  expertus  est.  Qui  cum  quadam 
nocte  ante  altare  orantem,  ut  luctaretur  secum  est 
aggressus.  Fortior  ille  metu  provocanlem  adorsus 
diris  brachiorum  nodis  elisit,  idem  secundo  et  tertio 
fecit,  nisi  quod  tertia  vice  suspiriosus,  extis  inca- 
lesoentibusillumpulsusedefecissepenesigoiGcavit; 
aed  adfuit  clemens  divinilas,  quas  monstrum  insa- 
niens  abegit.  Quo  in  auras  evanoecente,  intellexit 
WistanuB  diabolum  esse,  cum  ante  putasset  ser- 
vientem  quemdamfuisse,  cujusille  formam  induerat. 
Cujus  rei  non  fallax  dabatur  indioium,  quod  quo- 
cunque  eventu  servientem  illum  videret,  statim 
tremore  membra  pererrante  totus  expallesceret. 
Cstera  omni  timore  vacuus,  ut  afflrmaret  se  nescire 
quid  csBeiterror;  quinunquam  profractura  pontis 
equo  descenderit,  qui  in  summitaie  fabricarum  per 
angustissimoB  axes  securus  incesserit,  ut  de  ipso 
merito  dicatnr:  «  Justus  ut  leo  confidit.  »  Interea, 
quam  superius  dixi,  causa  exorta  est,  qua  Roma 
veniens  Alredus  archiepiscopusconsecuiis  e  vestigio 
cardinalihus  Wigorniensi  civitati  episcopum  urge- 
reiur  consecrare.  Ille  consiiio  deducio  in  medium 
cavensque  rebussuis  in  poslerum  Wlstanum  elegit, 
inefficacem  scilicel  ralus,  cujus  simplicitateetsan* 
ctimonia  rapinas  umbraretsuas,  rapturus  de  rebus 
episcopatus,  qnod  liberet.  Cardinalium  ergo  fa?ore 
Wlstanus  approbatus,  et  examinaius  severitate, 
divinum  munus  suscepit,  pulchroque  et  venerabili 
prssagio  prognosticon  obvenit:  Bcce  vere  Israeliia, 
in  quo  dolus  non  est !  Nihil  prorsus  verius,  nec 
enim  bonum  in  eo  simulatsB  sanctitatis,  nec  si  secus 
quid,  cailidffi  fraudulenii»  fuit.  Sed  nec  Aldredus 
ita  segnem  (ut  putabat)  persensii.  Siquidem  majo- 
rem  partem  rerum,  quas  indebite  deiinebat,  blan- 
ditiis  ab  eo  subripuit,  tenuitatem  suam  illi  ex  tem- 
pore  allegans.  Ita  officium  injunctum  magis  insito 
viriuium  amore  quam  liileralura  freius  exercebat. 
Quanquam  non  ita  bebes  in  liiteris  (ut  putabatur) 
fuerit,  qui  csBtera  negotia  sciret,  praBter  fabulas 


A  poetarum  et  toriiles  syllogismoB  dialecticorum,  quss 
nec  nossei,  nec  nosse  dignareiur.  CsBterum  probe 
doctus  posse  sermonem  quamlibet  elegantem  ex 
temporaliter  facere,  audiiorum  lacrymas,  gaudia 
coeii,  et  poDnas  inferni  proponcndo  artifex  movere, 
persuadere  dictionem  quam  vellet,  dum  quadraret 
vita  doctrinfle,  nec  aliter  viveret,  quam  vivendum 
dooeret.  Ideoque  suggerebat  ei  Deus  eloquium,quod 
esset  et  laudum  ejus  incremento  et  audiioribus 
proficuo.  Gibi  et  potus,  ut  ante  dixi,  erat  abstinens, 
quamvis  in  aulaejus,  pro  more  Anglorum,  toiis  post 
prandium  biberetur  horis  ;  cum  quibusipse  assidens 
psalmos  ruminabat,  orJine  tamen  suo  se  bibere 
simulabai.  Hauriebani  alii  spumantespaieras;  ipse 
vasculum  minutissimum  tenens,  eosad  hilaritatem 

^  invitabat,  magis  consuetudini  patris,  quam  judicio 
satisfaciensanimi.Nam  et  consuetudines  Northman- 
norum  non  omittebat,  pompam  militum  secum  du- 
ceos,  qui  siipendiis  annuis  quotidianisquecibisim- 
mane  quantum  populabaniur.  Circa  religiones, 
talem  accepimus :  quoiidiemissam  caniane,  addebat 
Psalterium,  omniumque  sanciorum  memorias,  quo- 
rum  toto  anno  singula  solemnia  succedunt,  singulis 
in  sepiem  divisas,  per  sepiem  non  omiitebat  horas, 
Quotiescunque  Wigorni®  esset,  missam  majorem 
impiger  cantabat,  dicens  id  se  rependere  septimanarii 
officio,  quo  ipse  pro  episcopatu  absoI?i  nollet,  col- 
lationem  quoque  frequenter  interebat,  iensque  cam 
Cfleteris  in  Ecclesiam,  facta  confessiooe  redditaquo 

r%  benedictione  in  triolinium  se  recipiebat.  Eqao  quo- 
cunque  vadens  Psalterium  frequentabat,orationaIe8 
versus,  qui  occurrebant,  ad  fastidium  concantantis 
crebro  repeiens.  Nullius  unquam  persons  contuita, 
nec  eiiam  in  curia  regis  positus,  et  ad  mensam  ejua 
assidens,  benedictiones,  quas  Angli  super  potnm 
faciebant,  omisit.  Si  quando  eum  necessitas  ad 
comitatum  urgebat,  omnium  primo  malediciionem 
prafis,  benediciionem  rectis  imprecabatur  arbitria. 
Tum  considens  si  divinum  quid  evenlilaretur,  vigi- 
lanter  intendebat  mentis  aciem ;  si  ssculare,  qaod 
crebrios  erai,  fastidio  eegnis  obdormiscebat,  licet  ai 
quiscontraeum  diccndum  puta88ei,noneumobtu8s 
scieniis  esse  in  respondendo  intelligeret.  Venerat 
ad  eum  fama  religionis  acciius  presbyter  vocabulo 

0  Egelricus;  cujus  exemplo  scintillante  multumin  se 
sanctiiatis  fomitem  rapuerat.  Eratenim  ille  oratio- 
nibus  continuis  etiam  inter  turbas  ad  miraculum 
videntium  deditus,  ut  qui  quotidie  Psalierium  cum 
orationibus,  non  minoris  numeri,  evolverat  post 
missaro  ;  adeo  in  corripiendo  acer,  ut  etiam  epiaco- 
pum  ipsum,  si  quando,  ut  fit  in  loquendo,  esset  re- 
missior,  statim  vel  argueret  verbis,  vel  reverberarct 
oculis.  Nam  aniisies  suorum  a  recto  iransgressiones 
alumnorum  corripiebat,  sed  sspius  quaienus  hone- 
8las  sineret,  tolerabat ;  in  divino  segnitiem  obsequio 
nullo  modo  patiens,  si  quis  minisirorum  vel  temu* 
lentia,vel  somnolentia  victus,  maioiinis  non  adfuis- 
set,  acri  feruls  aotu  in  illum  ulcisci.  Prostremo  per- 
sonas  bonestiores  per  se  excitando  ipse  matuiinas 


1501 


WILLELMI  MALMESBURIBNSIS  MONACHI 


1982 


eiscantare.Indifrerentervilioribusutebaiarvestibus,  A 
magis  agninis  quam  alterius  generis  pellibus  frigus 
depellens.  Si  vero  ei  dicerelur,  ut  saltem  cattinas 
pellesamiciret  Jocosacomiiaterespondebat : «  Grede 
mihi,nam  hic  mos  jurandi  episcopo  inoieverat,  nun- 
quam  audivi  caniari  cattus  Dei,  sed  Agnus  Dei, 
ideoque  non  caiio,  sed  agno  volo  caleGeri,  » ita  Dei 
timor  menlem  ejus  insederat,  ut  quod  aiii  iorque- 
bantin  pompam,  ipse  in  compunctionis  transferret 
materiam.  Cum  Ecciesiffi  majoris  opus,  quod  ipse  a 
fundHmeniis  inceperat,  ad  hoo  inorementi  processis- 
set,  ut  jam  monachi  migrarent  in  illam  Jussum  est 
veterem  ecclesiam,  quam  et  beatus  Oswaldus  fece- 
rat,  deiegi  et  subrui.  Ad  hoc  spectaculum  stans  sub 
divo  Wlslanus,  lacrymas  tenere  nequivit.  Super  quo 
modesie  afamiliaribusredargutus,  qui  gauderepo-  B 
tius  deberet,  quod  se  superstite  tantus  Ecclesi» 
honor  accessit,  ul  ampliatus  monachorum  numerus 
ampliora  exigeret  habitacuia,  respondit :  u  Ego  longe 
aliter  intelligo,  quod  nos  miseri  sanctorum  opera 
destruimus,  ut  nobis  laudem  comparemus.  Non  no» 
verat  illa  infelicium  virorum  stas  pompaticas  aedes 
construere,  sed  sub  qualicunque  tecto  se  ipsos  Deo 
immolare,  subjectosque  ad  exemplum  attrahere: 
nos  econtra  nitimur,  ut  animarum  negligentes  cu- 
ram,  accumulemus  lapides.  >  Dizit  plura  in  huno 
modum,  allegationibus  suis  occurrentes  senlentias 
inflrmans. 

Nunc  quod  miraculorum  expers  non  fuerit,  sermo 
subjiciet ;  nam  de  moribus  ejus  diota  hunc  modum 
tenebunt.  In  cujusdam  ecclesiffi  dedicatione  sermo-  ^ 
nem  fecerat  ad  populum,  in  quo  multa  de  cffiteris 
plura  de  pace  diierat :  quo  commoti  nonnulli,  qui 
digladiabili  dissidebant  odio,  offensas  utrinque  do- 
navere.  Unuserat,  qui  nullis  admoniiionibus,  nullis 
suadeiis  adduci  potuit,  ut  fratris  necem  indulgeret 
inimico  huic  adduclo  in  medium,  et  posl  multum 
sermonem  pertinacissime  recusanii,  eadem  qus  re- 
feram  verba  dizit  episcopus:  ■  Dominus  dixit  in 
Evangelio:  Beati  pacificif  quoniam  filii  Dei  voca- 
bunlur  {Maith,  v);  constat  ergo  quod  si  paciQci 
Bunt  beaii,  et  fllii  Dei,  discordanies  sunt  miseri  et 
fiiii  diaboli.  Illi  igitur,  cujus  filiuses,  te  commendo, 
et  trado  te  Satans  ad  inieritum  carnis,  juzla  prs- 
oeptum  Apostoli:  Ut  ipiritus  satvus  sit  in  die  Do-  q 
mini  (/  Cor.  v).  »  Yix  sanctus  sermonem  expleverat, 
cum  miser  ilie  mancipium  hostile  factus,  coram 
omni  piebe  dentibus  stridere,  spumas  jacere,  eri- 
nem  rotare  occepit ;  postremo  in  tcrram  elisus  volu- 
tabatur  furens.  Exoratus  Wistanus  ut  misereretur, 
distulit;  sed  pressus  landem  et  viclus  lacrymis, 
Jubei  inimico  ut  abeat:  ille  discedit  eadem  facilitate 
qua  venerat  rcduclus  in  mentem  homo,  convenlus- 
que,  ut  delicli  gratiam  cederet,  mira  pacem  negavit 
im  prudentiam ;  ilerum  ergo  vexari ,  interumque  sanari 
Jussus  inficiari  perstitit.  Terlio  jam  cum  totus  mem- 
bris  labefactatus  ex  concussione  dsmonis  plene  sin- 
gultiret  animam,  pacem  iniit  perpetuo  post  hoc 
usque  ad  mortem  integer  et  incolumis.  » 


Sub  seniore  Willieimo  inclamatum  eat  in  Wlstt- 
num  a  Lanfranco  de  litteraram  inscitia :  a  Thomt 
Eboraoensi  archiepiscopo,  quod  aabjici  deberetel 
ex  antiquo  Jure,  utrisque  objectionibos  eom  in  cos- 
ciiio  responderejuberetur,  egreaaas  eat  atstrictiorc 
consilio  responsum  comerei  suam.  Tum  monaeho- 
rum,  qui  cum  eo  erant,  animis  ad  summum  nego- 
tium  attonitis,ilie8ubintuUt:  tCredemihl,adhuenM 
cantavimus  Nonam:  cantemus  ergo,  aociis  refere^ 
tibus,  ut  prius  propter  quo  venerant  expedireot, 
quod  satis  superque  sufflceret  cantibua  lempu; 
regem  et  proceres,  si  boc  audierint,  riaui  se  babch 
non  immerito  crediluros;  prius,  crede  mihi,  faei^ 
mus  Dei  servitium,et  post  agitabiama  hominomii- 
tigium.  »  Hora  igitur  canlata,  nulla  ezcogitatt  fila 
tergiversaiione,  nullo  commentato  veri  aplendoR 
aulam  concilii  pergebat  ingredi;  suis  eum  reliDen 
tentantibus  persuaderi  nonpotuit:  quin  potinsti- 
menlibus  causs,  pro  certo,  ait:  «  Noveritia Tisibiiitff 
me  hic  videre  beatos  archiepiscopoa  Dunstanam  et 
Oswaldu  m  ,qui  hodie  me  suis  precibas  tuentes  falsilt- 
quorum  acumen  hebetabunt. » Ila  data  beuedictiooi 
monacho  minimee  facundieB  viro,  aed  NormaoDia 
linguflB  scioio,  rem  obtinuit,  ut  qui  dioeceais  tote 
putabatur  indignus  regimine,  ab  archiepiaoopoEbo* 
raci  suppliciter  rogaretur,ut  suas  dignaretarlnstran, 
quo  ipse  pro  timore  hostium  vel  sermonis  ignorantii 
cavebat  accedere.  Nec  solum  hoc,  aed  et  villu  n- 
liqoas  episcopatus,  quas  Aldredus  archiepiscopoi 
retinuerat,  recuperavit  ad  unam,  cum  Lanfraneos 
archiepiscopus  constanter  assisteret  cau8«^  orgess 
videlicet  emulum  primatus  ei  polentia. 

Sub  Wiilielmo  juniore  Rogenus  comea  de  monte 
Gomerioo  perfidiam  oontra  prinoipem  meditatos, 
cum  ejusdem  factionis  ccmplicibas  arma  movelMt 
infestus:  jamque  a  Scrobesberia  asque  sul  Wigo^ 
niensem  coloniam  omnibus  vastatis  urbem  ipsam 
appropinquabat,  cum  milites  regii,  qoi  prsteodi- 
banl,  pericuium  exponnntepiscopo.  la  maledicliooti 
fulmen  jaculatusin  perfldos,  qui  domino  auo  fidoo 
non  servarent,  jubet  milites  properare,  Dei  etE^ 
clesiflB  injurias  ulturos.  Mirum  quis  dizerit,  qnod 
subjiciam,  sed  auotoriiali  veraciam  narratorom 
oredendttm,quidam  enim  adversariorom  regiiscoB* 
speotis  timore  inerti  perculsi,  quidam  ei  cMti 
victoriam  plenam  et  qualem  sperare  nequibaot, 
oppidanis  cessere ;  multi  enim  a  paucis  fugati,  ptn 
eeosi,  pars  saucii  abducti.  Quid  quod  prophelia  noi 
caruit?  Aldwinus  erat  quidam  ab  eo  factus  moot- 
chus,  sicque  in  vastissimo  illo  saliu,  quod  Malve^ 
num  vocatur  eremiticam  vitam  cum  Guidone  sodo 
exercebat.  Guidoni  post  longos  agones  compendio- 
sius  ad  gloriam  visum,  ut  Uierosolymam  iret,  obi 
labore  itinerario  vel  Domini  sepulcrnm  videret,  vd 
feliciter  manu  Sarracenorum  mortcm  anticiparet. 
Aldwinus  eidem  sententiffi  inductus  consilium  tameo 
cum  patre  Wlstano  qussivit ;  dissua&it  pontifex,  et 
ardentem  refrigeravit  dicens:  «  Noli  sodes  AJdwine, 
quoqaam  ire,  sed  in  loco  mane :  crede  mihi,  mira- 


1593 


DE  GKSTIS  PONTIP.  ANGL.  —  LIB.  IV. 


1894 


reris  si  scires  quod  scio,  quaDtum  iu  illo  loco  per  A  oraturum  pollicebatur.Quid  istud  eit  miraculi?  An 


ta  Deus  operalurusest.  »  Discessit,  hoc  audito,mo- 
nachas,  firmoque  jam  durabat  in  proposito,  levia- 
batque  spe  prophelis  omne  genus  flerumnc  Neo 
multo  poet  vaticinium  properavit  impleri,  venie- 
bantque  ad  Alwinum  alter  posl  unum,  tertius  post 
allerum,  ct  ita  usque  ad  tricenarium  numerum ; 
affluebatque  eis  in  primis  victualium  copia,  vicinis 
beatos  se  judicantibus,  qui  aliquid  Dei  famulis  im- 
pertirentur,  quod  vero  eis  deerat,nde  supplebant, 
dnm  parvi  facerent,  si  carerent  oamali  cibo,  qui 
spirituali  pinguescebant  gaudio. 

Sewlfus  quidam  negociator  ad  eum  quotannis  ve- 
nire  consueverat^ut  ejus  consiiio  morbis  mederetur 
anims.  Gui  semel  postabsoiutionem  factamdixit: 


nullius peccati conscius erat?  Imo  loquebatur  sancta 
simpiicitas,  simplicitas  nescia  de  Dei  diffidere  mise- 
ricordia.Sublatus  ergo  prssentibus  magno  laicorum 
et  monacborum  ejulatu,de)atus  in  ecclesiam  triduo 
super  terram  detentus  est.  Nam  ipsa  species  et  for- 
ma  ezanimis  corporis  videbatur  gratiam  viventis 
pontificispr8)tendere,  mulcebatque  oculos  leniebat- 
que  doiorem.  Jacebatque  in  libitina  corpus  ante 
altare  pontificalibus  insignibus  ornatum,  careas 
operimento,  populique  undique  confluentes,  datis 
obJationibus,  et  adorato  corpore,  recedebant  oum 
mcerore.  Quarto  dieterrsedelatam  a  Roberto  Here- 
fordeofli  episcopo,  sancla  illi  Jampridem  familiari- 
tate  conjuncto.  Jacet  inter  duas  pyramides,  arcu 


M  Sspepeccata,  quae  confessus  es  reiteras,  quia,  ut  "  lapideo  pulchre  supervoluto  ;  lignum  in  superiori 


dicitur,»  Opportunitas  latronem  facit.  c  Qcare  con- 
Buio,  ut  monachus  fias ;  quod  si  feceris,  horum  pec- 
oatorumopportunitatecarebis. »  Gumretulissetiile, 
non  se  monachum  pro  rigoro  propositi  fieri  posse, 
sabstomachatua  episcopus  :  «  Vade,  inquit;  mona- 
chus  fies  velis  nolis^sed  cnm  vitiorum  utensiiia  in 
te  senuerint.  »  Quod  nos  poslea  vidimus,  quia  in 
nostro  monasterio,  jam  seneclute  fractus  morbo 
admonenteconversus  est.Sed  licet  multoties  poBni- 
tuerit,quotiescunque  tamen  dictum  episcopi  aliquis 
prssentasset  ei,  revocabat  impetum,  remoliiebat 
animum. 
Niculaus  specialis  ejus  alumnus,  qui  postea  Wi- 


prominet,  quod  casses  ferreos,  quosvocant  araneas, 
infizos  habet.Hso  eo  dixerim,  quia  miraculo  subji- 
ciendo  materia  cohsrel.  Post  non  paucos  annoB 
fljus  decessus,  ignisab  urbe  per  incuriam  veniens, 
eoclesis  tectom  omnino  consumpsit,  plumbo  lique- 
facto,  asseres  regnanteincendio  in  carbonem  muta- 
li,  trabes  perinde  grandes  ut  integrs  arbores  am* 
bustsdecideruntab  solum.Quodignemintra  Eccle- 
Biam  efifugere  potuit,  tants  molis  ruina  dissiluit  et 
crepait.  i  Sepulcrum  inter  hoc  sancti  non  solum  a 
furore  flamms  immune,  sed  neo  fuligine  tinclum, 
nec  favilla  opertum  fuit.Et  utaugereturmiraculum, 
natta  qua  accubitare  solebant  orantes  ante  mauso- 


gorniensis  Ecclesi»  prior  fuit,  pedibus  ejus  asside-  q  leum,  incolumis  reperta,  lignum  et  quod  superne 

bat.Episcopus  interim  efTusus  in  Istitiam,  blanda 

manu  capnt  juvenis  paipavit,  crinibus  defluentibuB 

improperio  calvitii  vicinum,  «  etputo,inquit,calvus 

fies.  »  At  ephsbus,  qui  jam  in  adolesoentia  so  ilia 

parte  senescere  doleret,  questus  fata  capiilorum 

cadentium, «  quare,inqait,  non  eos  tenes?  »  Contra 

episcopasreniden8,«  credemihi,ait,nunquamquan- 

tnm  vizero,quiresidui  suntdeficient.»  Factum  est» 

quod  dizerat.  Sed  eadem  hebdomada  qua  vits  huio 

renuntiavit,  ita  omnes,  quo  nescio^  evanuere  ut 

nudam  cutim  relinquerent.  Suaro  mortem  non  oc- 

cultis  indiciis  manifestavit  sspe  quidem,  sed  hic 

apertius.AlIato  sibi  nuntiode  sororis  ezcessu^quam 

unicam  habebat,re8pondit,«  modoaratrum  ad  meum 


prominere  dizi,  quantum  eztra  lapides  ezstabat, 
inventum  inlegrum,  quod  petrainclueeratipsacor- 
rupta  in  cineres  solutum.  »  Et  hoc  miracuium  non 
primum,  sed  aliis  ceiebratius,  quia  publicum.Quia 
enim  iila  quotidiana  enumeret,  qus  in  domestioia 
necessitaiibus  homines  sentiunt,  dum  nullus  cum 
fidc  affusus  ad  tumulum  exsors  redeat  votorum. 
Superant  illa  cujuscunque  facundissimi  facultatem 
eloquii,  qus  nec  coliigi  numero,  nec  queuntezcipi 
flcripto.  Et  profecto,  si  facilitas  antiquorum  homi« 
num  adjuvaret,  jamdudum  elatusinaltumsanctns 
prsdicaretur.  Sed  nostrorum  iocredulitas,  qus  se 
cauteIsambracuIoezornat,non  vult  miraculisfidem 
adhibere,  et^i  conspiciat  oculo,  etsi  palpet  digito. 


pervenit  sulcum,  sequeturque  frater  sororem,  non  D  Bgo  mereum  silentiitimui  fore,  si  certisauctoribus 


mullispostdiebue.^DecubuitergofebribusJamdimi- 
dium  annum  obitus,  exercebaturque  ad  coeleslia 
vitsintroitum.  Magnanimiter  illeferebal  incommo- 
dum,  et  suoB  ante  se  lacrymantes,  et  tyrannidem 
futuri  pontiflcis  metuentes  coneolabatur  dicens  : 
«  Gessent  gemitus,  vacent  fletue,  nonest  enim  ista 
vits  amissio,  sed  vita  commutatio,  neque  unquam 
vobis  deero,  sed  quanto  lutea  compage  soluta  Deo 
fuero  prssentior,  tanto  ero  in  auxiliendo  celerior ; 
me  impetrante,  acccdet  vobis  prosperitas,  me  pro- 
pulsante,di8cedetadver6ita8.»  Felix  Iingua,qu8B  de 
abundanti  penu  consoientis,  tam  secura  verba  in 
hominum  aures  auderet  effundere.  Alii  suspiriis  et 
singultibus  agunt,  utprose  oretur,iIIe  pro  aliisse 


oognita  taciturnitati  addicerem.  et  noiitiam  sludio- 
sorum  fraudarem,  qul  enim  mihias8umam,utiner- 
les  quique  legant  vel  pro  amore  sancti  vel  nostra» 
qui  sancta  fastidiunt  Evangelia  ? 

Wlstano  sucoessitSamson  canonicus  Bajocensia; 
non  parvs  litteraturas  vir,nec  contemnends  faoun- 
di».  Antiquorum  homo  morum  :  ipse  liberaliter 
vesci,  et  aliis  dapsiliter  largiri.  Inoozius  ad  mona- 
chos,  nisiquod  eis  Westberiamabstulit^ubi  Wlsta- 
nus  monachos  po8uerat,et  privilegio  sanctitatissos 
muniverat.  Illud  Samson  dirupit,  neo  multis  post 
annis  in  eadem  villa,  qua  culpam  commiserat,  ex- 
oessit. 

Po8t  eju8  mortem,  qui  dono  Willielmi  Jonioria 


1595 


WILLELMI  MALMESBURIENSIS  MONACHI 


1596 


episcopi  acceperatjdataeBteademsedes  ab  Heorioo  A 
rege  ThiolfoBflgoceDsi  «que  caDODico,quiaDtece8- 
Bori  8U0  DOQ  absimilie  moribus,  eodem  rege  reg- 
naDtodiem  clausit.  Sepolti  eunt  ambo  in  navi  ec- 
olesiae  ante  crucifixum. 

Prcsulatus  tunc  a  regedatusestSimoni^capellaDO 
regiDffi  Adelidffi,  qus  post  prioris  uxoris  mortem 
HeDriconapserat.Simonigiturafrabilitateetmorum 
dulcedine,  munificentiaque  quoad  res  episcopatus 
angusts  pati  possent,  insiguis  habetur. 

Post  eum  successit  Alfredus,  capellanns  regis 
Henrici  Junioris.  Dioecesis  Wigorniensis  pagos  ha- 
bet:Qloucestrensem,Wigornien8em,WarwiceD8em 
dimidium.  Gloucestria  est  civitas  super  flumine 
Sabrina  po8ita,pataturque  a  Glaudio  nominatayqui 
secundusRomanorum  imperator  post  JuliamGesa-  B 
rem  Britanniamadiit.Denique  Britannice  vocabatur 
Airchalu.Meminit  quoque  Seneca  inlib.  De  morte 
Glaudii,«  barbarosinBritanniaeamproDeo  colere, 
et  in  hoDoremipsiuscivitatemffidificare.»  Abea  civi- 
tate  tota  regio  vallis  GlocestreDsis  vocatur.  Terra 
omnis  frugum  opima,  fructuum  ferax  hic  et  sola 
natare  gratia,  illic  cultur»  solertia,  ut  quamvis 
tedioBum  per  socordiam  provocet  ad  laboris  illece- 
bram :  ubi  ceotuplicatofeDoreresponsura  sit  copia, 
cernas  tramites  publicos  vestilos  poraiferis  arbori- 
bu8  non  insitiva  manus  indu8tria,8ed  ipsius  solius 


humi  natura.Ipsa  se  lerrasponte  subrigit  infroctoi 
eosquesapore  etspecie  cateris  plurimam  prettan- 
te8,quoram  pluresanteannum  marcescere  neacioot, 
ot  omnes  usque  ad  novos  successorea  prflB8teQtofi&- 
cinm.  Regio  plus   quam  alias  Anglie    provincic 
vinearum  frequentia  densior,  proTento  nberior,8a» 
pore  jucundior.  Vinaenim  ipsa  bit>enliuai  ora  tristi 
non  torqaent  acredioe,quippe  qaie  parum  debeant 
Gallicis  dulcedine,  ville   innumerabilea,  abbatie 
praestantes,  vicifrequente8,quiba8  omnibos  accedit 
ad  gloriam,  fluvius  Sabrina,quo  nullus  iDhactem 
alveo  latior,  gurgite  rapacior,  arle  piscosior.  In  ao 
qaotidianus  aquarumfuror,quod  atram  ▼oraginem 
vel  vertiginem  undaram  dicamnesoio,fonde  ab  imo 
verrens  arenas  et  cooglobaDs  id  cumolom  cam  im- 
petu  venit,  nec  ultra  qaam  ad  pontem  pertendit, 
nonnunquam  etiam  ripae  transcendit,  et  magna  vi 
parte  terr»  circuita  victor  regreditnr.  Infeliz  navii 
si  quam  a  latere  attigerit  1  nautae  certe  gnari  com 
vident  illam  Digram  (sic  enim  Anglioe  ▼ocanl)ve- 
nire,navem  obvertant,et  per  medium  secantee  vie- 
lentiam  ejus  elidunt.In  eadem  valle  est  ▼icns  eele- 
berrimns  Bristow  nomine,  inquoest  na^iom  portos 
ab  Hibernia  et  Noregia,  et  csteria  transmarinia  te^ 
ris  venientium  reeeptaoulum,  ne  acilicet  geoitaiiboi 
divitiis  tum  fortunata  regio,  peregrinarom  opom 
fraodaretur  oommercio. 


DE  MONASTERIIS. 


Est  ergo  in  ipsa  civilate  Gloucestris  Sancti  Petri  Q 
roonasterium,  quod  ibi  Aldredum  archiepiscopum 
incoDpisse  non  semei  dixi.  Paucos  ibi  et  non  plus 
quam  tres  monachos  invenit  abbas  Serlo  a  rege 
Willielmo  seniore  donum  exile  adeptus.Sed  quan- 
tnm  Dei  gratia  cum  illius  conspiraos  industria  lo- 
com  extu]erit,illum  quiscongrua  ezplicetfaoundia? 
Nota  est  Gloucestrensia  religionis  discretio,  quam 
infirmua  poseilsuscipere^a^  8U8picere],nec  validus 
possit  contemnere.  Hoc  illis  bignifer  intulit  Serlo, 
ot :  ((  Ne  quidnimis,»  quamvis  ut  erat  bonis  humi- 
lis,  ita  minax  superbie  et  terribilis.  Gontra  fremunt 
de  sancto  Oswaldo  canonici,  quod  terras  qu8B  8U8b 
deberent  famulari  ecclesiaB  Thomas  archiepiscopus 
monacbis  dederit.  In  eadem  enim  urbe  tempore 
regis  Elfredi  fllia  ejae  Elfleda  cum  conjuge  suo  D 
Ethelredo  monasterium  89diflcaverant,  nulla  paroi- 
monia  sumptuum.nullainopia  victualiumi  iliucque 
ex  Bardanio  reliqaiaa  Oswaldi  regis  transtulerant, 
quod  omnie  Mercia  pareret  imperio.  Floruitid  cob- 
nobiamadtempu8Danorum,faitqueafflnitatearcti8- 
8iroanostro,ide8tMalme8berien8ioonjanctum,8icut 
in  archivis  utriusque  reperitur  ecclesis.Sed  mona- 
chis  vi  hostilitatis  dilapsis,  dum  archiepiscopus 
Eboracensis  occasione  Wigorniensis  episoopatua 
monasterium  illud  babuisaet,  canonicos  recepit, 
prflBcipaamqoe  ibi  Turstanus  arcbiepiscopus  exhi- 
bait  diligentiam,  et  in  scrinio  sancti  renovando,  et 


in  ecdesia  dilalanda,  ubi  cum  veteribos  fundameD- 
tis  deturbatis  nova  jacerentur,  inventa  8Dnt  ambo- 
rum  coQJugam  in  porticu  australi  aepolcra,  et  cor- 
pora  antiqoam  reverentiam  prstendentia.  De  bea- 
tieaimo  sane  Oswaldo  in  libro  Geslorom  regaliom 
plura  dixi ;  dubium  mihi  esae  pronontians  Qtrain 
brachia  apud  Bebenbarch  servarentar,  aioot  Bedam 
dixisse  memineram.  Verumtamen,  qoid  de  his  post- 
ea  cognitioni  mea  acceaserit,  cum  ad  locom  ve- 
nero,  non  tacebo.  In  eodem  pago  est  Winoelcam- 
bense  monasterium,  qaod  Kenulfus  rex  Merciorom 
construiit,  ingenti,et  temporibus  nostris  incredibiii 
munifloentia,  feoitque  dedicari  ecclesiam  a  xm 
episcopis,  quorum  princeps  Wilfridus  Gantoaric 
arcbiepiscopas.  Ibi  in  illa  dedicationis  pompa  ia 
decem  ducum  oonventu  manumisitadaltareregem 
Gantaaritarom,  quem  nuper  belli  jure  ceperat  ca- 
ptivum.  Ibi  praeter  illa  xenia,  qua  magnates  soace- 
peranl,  insstimabilis  scilicet  numeri  el  pretii,  ero- 
gavit  omnibas,  qui  agros  non  habebant,  libram  ar- 
geuti,  presbyteris  maroam  auri,  monacbis  aolidom 
anam,pr89tereatotipopuloplura.Hocmona8terium, 
ut  semper  mortalia  labuntur  in  decursam,  com 
tempore  regis  Edgari  solo  fere  nomine  starel,  per 
beatumOswaldumarchiepiscopumnonnibilresutci- 
tatum  est.  Faotus  ibi  Germanus  abbas,  qoem  de 
Floriaoo  aeoum  adduxerat,  magno  adjomento  foit 
et  religioni  et  restaorationi  Eocleai».  Ibi  reqoieicit 


1597 


DE  GESTIS  PONTIF.  ANGL.  —  LIB.  IV. 


iS98 


pater  Kenulfus  ouro  iilio  Keaeimo»  qaem  genitor  A 
seplenDem  Quendrid»  sorori  reliquerat  alendum. 
Sedilia  falsocupiditatisu6Bregnum  poilicita,  fraler- 
culumtollendamemedio  satelliti,  qui  alumnuseraty 
commendavit.  Is  insontem  quasi  venatum  ducens, 
inter  fruticeta  obtruncatum  occuluit.  u  Et  mirum 
dictu,  quod  fraus  t&m  celate  in  Anglia  commissa 
Romffidivinitusinnotuittsiquidemmembranasuper 
altare  Sancti  Petri  columbasuperne  ferentedelapsai 
neciset  sepultorfiB  loci  per  ordincm  index  fuit.  Qus 
quod  elementis  Anglicis erat  oonscripta,  a  Romanis 
et  aliarnm  gentium  hominibus,  qui  aderant,  fru- 
stra  logi  tentata.  Sed  salubriter  et  in  tempore  asti- 
tit  Anglus,  et  latialiter  linguffi  involuorum  evol- 
vens,  effeoit  ut  aposloiici  epistola  regibus  Anglis 
compalriotam  martyrem  indicaret.  Quocirca  fre-  B 
quenti  coetu  pueruli  corpus  lavalum,  vehebatur 
Wincelcumbam.  Ita  clerioorum  vocali  cantu,  et 
laicorum  alacri  plausu  parricida  femina  commota, 
e  fenestra  coenacuii,  in  quo  stabat,  caput  extulit,  et 
forte  psalmum  cantabat  :  Deu$  laudem  meam  (Psal. 
^  Gviu).  Quem  a  Gne  nescio  qao  prffistigio  retrogra- 
dum  ducens,  nitebatur  Istitiam  canlantium  inflr- 
mare.  Tnm  vero  vi  divina  lumina  veneficae  cavis 
orbibus  evulsa  cruore  versum  polluerunt :  Hoc 
opus  eorum,  qui  detrahunt  mihi  apud  Dominumf  el 
qui  loquuntur  mala  adversut  animam  meam  (ibidJ). 
Cruoris  signa  exstant  hodie  immanitatem  mulier- 
culffi,  et  Dei  ultionem  spirantia.  » 

Est  et  monasterium  Theokesberiffi,  quod  noviter  ^ 
Robertus  fllius  Hamonis  favore  suo  provexit,  neo  ^ 
facile  memoralu,  quantum  exaltavit,  ubi  et  aedificio- 
rum  decor,  et  monachorum  charitas  adventantium 
rapit  oculos  et  allicit  animos.  Fuerat  illud  primitus 
apud  Graneburnam  i  sedabbatis  Giraldi  provisione, 
pro  vicini  flaminis  opportunitate,  et  Dominicarum  ter- 
rarum  contiguo,  Theokesberlam  aptius  locari  visum. 
Si  mul  et  videbatur  volu  ntati  religiosffi  nomen  applaa* 
dere,  quod  Tbeokesberia  dicatur quasi  Theotocosbi- 
ria,  id  eet  Dei  genitricis  ouria,  vocabuloex  Grffioo  et 
Anglicocomposito.Increvitetiamnostrislemporibas 
in  eadem  provincia  Mtlvernense  monasterium,  quod 
mihi  per  antiphraein  videtur  sortitum  esse  vocabu- 
lum.  Non  enimibi  roale,  sed  bene  el  pulcherrime 
religio  vemat,  ubi  ad  immortalem  spem  oomme-  n 
moro,  dum  mortalium  rerum  penuria  monachos 
trahit  et  animat.Habet  etiam  Wigorniensisprovia- 
ciaabbatiam  Eveshamensem,  Perscorensem.  Eves- 
hamum  fundavit  beatus  Egwinus  episcopus^de  quo 
quid  miracuii  sit,  quod  Beda  tacuerit,  nondum  per 
me  potui  advertere  vel  peraliosaddiscere,  praeser- 
tim  quod  oum  Eenredo  rege  Merciorum  et  Ofra  rego 
OrientaliumAnglorum  Romam  iverit,  quorumpro- 
feotionero  historicus  non  siiuil.  Verurotamen  quffi- 
cunque  res  hanc  taciturnitatem  iroperaverit,  con- 


stat  eumtertiumWigorniensium  prssulem  fuisse, 
locum  illumi  quonuncccBnobiuro  visitur,  peculiari- 
ter  aroasse,  inculturo  antes  et  spinetis   horriduro, 
sed  ecolesiolam  ab  antiquo  habentem,exoperefor- 
sitan  Britannorum.  Eo  loci  vir  sanctissimus,  dum 
solitudine  invitante  frequentaret  excubias,  Dei  go- 
nitricis  visione  et  allocutione  mulceri  meruit,  plane 
et  absque  scrupulo  prfficipientis,  ut  ibidem  sibi  fun- 
daret  ccenobium  futururo  sibi  gratiosuro,  illi  nego- 
tiosum.  Institit  ille  jussis,  et  complens  opus,  apo- 
stolicis   et  regiis   priTilegiis  corroboravit.  «  Quid 
illud  ?  credendumne  putatur,  quod  tradit  antiquitas  ? 
peccatoram  juvcnilium  quondam  consoium,  pedes 
oompedibusirretiisse,clavibu80oropeduminamnem 
jactatis  palam  dixisse,  tuno  se  derouro  de  pecoatis 
securumfuturum.cum  compedesvel  divinitns,  vel 
ipsis  reserarentur  clavibus,  ita  Roroam  profeotum 
prospereque  reversum.  Jam  vero  in  illo  mari,  quo 
a  Gallico  continenti  Angliaro  navigio  transroittitnr, 
cumnavigaretyimmanem  piscemsaltu  puppim,qua 
pontifex  vehebatur,ingre88um  certatimqueadnitan- 
tibus  nautis  retenturo.   In  ejus  exenterati  Jecore 
clavero  repertam,  seraeque  coropedum  appositam, 
sancto  soluto  securitatis  plurimnm  donasse. »  Nomi- 
natissimus  profeoto  Pater  est,  et  peteniibus  exora- 
bilis,  si  oredulitas  rogantium  non  titubaverit.  «  Im« 
plebis  et  tu  laude  tua  hujus  paginulae  partem,  qui 
ccenubiumidem  illustras,  Felix  puer  Wolstane  filli 
Wimundi,  fllii  Wictlafli,  regis Merciorum,  et  Elhei- 
fledffi  filiae  Gelwlfl,  qui  fuit  patraus  Kenelmi.  Te^ 
inquaro,  non   tacebo,  quem  Berferthus   cognatus 
nefarie  intereroit.  Norintque  posteri,  si   qui  bas 
cognitione  dignas  litteras  putaverint,  nihil  in  8»- 
culo  indoie  tua  gioriosus,  qua  irritatus  lanio  te 
morti  dederit,  nihil  in  Deo  puritate  tua  innoeen- 
tius,  qua  invitatus  internus  arbiter  te  glorificave- 
rit.  Naro  ccbIo  dimissa  oolurona  lucifera,  denseque 
noctis  diruropenspallia,  profundffi  cave»  scelusde- 
texit,  carniflcis   nequitiam  arguit.  »   Quapropter 
venerandffi  reliquiae    levatffi  parenturo    obseqaio, 
Rapendune  looatffi  sunt,  tuno  teroporis  farooso  mo- 
nasterio  :  nunc  est  villa  coroitis  GestrensiSi  cajas 
gloria  pro  situ  vetustatis  exoleta.  NuncEvestamum, 
ut  dixi,  inhabitas,  dignus  qui  faventuro  votis  sere- 
nus  indulgeas.  Perscore  fundavit  et  perfecit  coeno- 
bium  temporeregis  Edgari  Egelwardus  dux  Dorsa- 
iensis  minime  parcus  animo,  sed  effuso  in  largita- 
tem  studio.  Verumet  illud,  ut  cffitera,  quanto  suc- 
cubuerit  detrimento  miserabile,  plus  sui  medietate 
diminutum.  Partem  divitu  m  occupavit  ambitio,  par- 
tem  sepelivit  oblivio,  majusculam   proportionem 
reges  Edwardus  et  Willielmus  oontulere  Westmo- 
nasterio.  Habentur  hic  aliquanta  feliois  Edburgs 
ossa,  celcbranturque  instanti  reverentia,  quod  ibi 
frequentiori  quam  alias  miraculorum  meruit  gloria. 


1899 


WILLELMI  MALHESBURIENSIS  MONAGHI 
DE  EPISGOPIS  HEREFORDENSIBUS 


1600 


Trans  Sabrinam  pene  colliinilatur  Wallensibus 

civitas  Dereford,  non  grandis,  qusB  tamen  fossato- 

rum  prsruptorum  ruinis  ostendat  se  aliquid  mag- 

num  fuisse.  Hujusaprincipiohi  fuerunt  episcopi: 

Putta,  Tirtel,  Torlere,  Walstoch,  Cuthbert,  postea 

Gantuariensis   archiepiscopus.  Gujus  eximiam  in 

rebus  ecclesiasticis  diligentiam,  cum  in  archiepi- 

scoporum  rebus  sermo  Yersaretur,  edisseruit ;  sed 

et  versus   isti  nuper  mihi  visi  antiquitalem  viri 

quantumcunque  antecessores  suos  honoriflcaverit 

insinuabunt^  et  si  quid  ab  eis  ad  ornatum  domus 

Dei  cosptum,  ipse  suo  studio  perfecerit. 

Hscc  veneranda  crucit  Chruti  veneranda  sacratx 
C^perat  antistes  venerandus  nomine  fVatstod 
Argenti  atque  auri  (abricare  monilibus  amplis, 
Sed  quia  cuncta  cadunt  mortatia  tempore  certo^ 
Ipse  opere  in  medio  moriens^  e  came  recessit. 
Ast  ego  successor  prsefati  praesulis,  ipse 
Pontificis  tribuente  Deo  qui  munere  fungor, 
Quique  gero  certum  Cuthbert  de  luce  vocamenf 
Omissum  implevif  quod  coeperat  ordine  pulchro. 

Item  super  sepulcrum  antecessorum. 
Qui  quondam  exstiterant  famosi,  altique  per  orbem, 
Corporasena  tenet  hominum^  hic  marmor  obumbrans, 
Tumbaque  mirifico  prxsens  fabricata  decore 
Desuper  ex  alto  cohibet  cum  cutmine  tecta 
Htfs  ego  Cuthbertus  sacri  successor  honoris 
Inclusi  titutis,  exornavique  sepulcris : 
Pontifices  ex  his  temos  sancta  infula  cinxit, 
Nomina  sunt  quorum  Walstodus,  Torhere,  Tirhtit. 
Regulus  est  quarttu  Mitfrith  cum  conjuge  putchra 
Quemiurga,  exstitit  e  senis  haec  ordine  quinta. 
Sextus  praeterea  est  Osetini  filius  Offrith. 

Post  Guthbertum,  Podda,  Ecca,  Gedda,  Altber- 
tufly  Esne  [a/.  Elne],  Gelmundus,  Utel,  Wlfeard,  Benna 
Edulf,  Gutulf,  Mucel  [a/.  Mutel],  Deorlaf,  Guemund, 
Edgar,  Tidhelm,  Wlfeim,  Alfricus,  Athulfus,  Ethel- 
stan,  Leovegar.  Hunc  tempore  regis  Edwardi  Grifin 
rex  Walensium  urbe  cremata  expulit  sede  el  vita. 

Walterus  saccessit,  qui  a  Nicolao  papa  Rome 
eacratus,  pertendit  ad  quintum  annum  Willielmi 
regis,  et  cum  indecoro  exitu,  nisi  fama  mentitur, 
decessit.  Erat  in  villa  muliercula,  quam  nescio  quo 
infortunio  ex  occursu  visam,  multo  arsit  lempore. 
Ignorabat  illa  flammas  pontiflcis ;  et  si  scirel,  con« 
temneret :  «  Interea  sspe  cogitans  pontifex  quod 
nihil  est  misorius  quam  senex  amansj  »  luctabatur 
pro  aetatis  et  gradus  reverentia  morbum  depellere. 
Probeque  jam  convaluerat,  et  victus  furortcrgade- 
derat,  cum  ez  occasione  quam  diaboli  fraus  admi« 
nistravit,  intra  cubiculum  illam  accersiit.  Subjece- 
rat  causam  [al.  suberat  causa],  ut  cubiculariis  ve- 
stes  incideret,  dicebatur  enim  officii  perita.  Ilia 
ingressa,  et  operi  propter  quod  venerat  intenta, 
clientes  secretorum  conscii  agmine  faclo  discedunt. 
Tum  ne  multis  morer,  episcopo  post  obscena  dicta 
vim  inferre  paranti  femina  forcipibus,  quas  tenebat, 
inguina  suffodit.  Rumor  criminiset  ultionis  totam 
pervagatus  Angliam,  regis  quoqueaures  attigit.  Ille 
dignitate  regia  credulitalem  dissimuians,  ne  vel 
cnteri  disseminarent,  gravissimo  coercuit  edicto. 


A     Non  multo  post  accepit  sedem   illam    Robertos 
Lotharingus,  qui  ihiecclesiam  tereti  ledificavit  sche- 
male,  Aquensem  basilicam  pro  modio  imitatus suo : 
omnium  liberalium  artium  periliasimus,  abacam 
praecipue,  et  lunarem  compotum  et  CGelestinm  as- 
trorum  cursum  rimatus.  Erat  tunc  temporia  mona- 
chus  Marianus  [al.  Marinianus]  apud  Magontiam 
inclusus,  qui  longo  solitodinis  otio  chroDOgraphos 
scrutatus  dissonantiam  cyclorum  Dionysii  contni 
evangelicam  veritatem,vel  primusveisolasanimad- 
veriit.  Itaque  ab  initio  ssdculi  annos  siDguIos  re- 
censens,  xxii  qui  circulo  deerant,   superaddidit, 
magnam  eldiffQBissimamchronicamfacere  adorsus. 
Eum  librum  Robertus  miratus  unice,  aemolatus  mi- 
rifice  Aoglis  invehendum  curavit.  Denique  captoi 

^  Mariani  ingenio  quidquid  ille  largias  dizerat,  in 
arctum  contrahens  defloravit.  Adeo  splendide,  at 
magis  valere  videatur  defloratio,  quam  ingentis 
illius  voluminis  diffusio.  Prs  csteris  contempora- 
neis  episcopis  sanctissimi  Wlstani  familiaritaU  de- 
ditus  erat,  quem  et  vicinitate  presolatas  attingebat 
Remotis  ergo  sflepissime  forensibus  negotiia  do- 
mesticum  illi  contubernium  prsstabat,  delectatos 
vits  illius  puritate,  et  innocentia,  qaem  quamvis 
ante  se  extulerit,  non  tamen  socialis  amoria  vincu- 
lum  mors  illius  prolongata  corrupit.  Decumbebat 
Wlstanus  Wigornias,  beato  Jam  proximas  fini  : 
Robertus  in  ouria  invitus  duntaxat  regalia  plaoita 
transigenSy  astitit  ipsiin  visu  dicens  omnino  intelli- 

p  gibiliter :  u  8i  me  vis  videre  vivum,  festina  venire 
Wigorniam,  antequam  obeam.  »  Quo  viso,  petitaa 
rege  licentia,  venire  festinabat  concitue,  nnlli 
quieti  sive  die  vel  nocte  indulgens.  Metus  enim 
pius  prssagium,  quod  res  firmavit,  infuderat,  ne 
non  superstitem  inveniret.  Longiuscole  enim  fuerat 
curia.  Et  jam  in  mansione  proxima  Wirgonie  som- 
no  deditus,  iterato  videt  Wulslanum  dicentem  : 
Nihil  minus  quam  pius  amor  poscit,  fecisti  :  sed 
frustratus  es  desiderio  tuo.  Jam  enim  migravi,  to 
modo,  amice  sodalis,  vits  luaB  consule,  provide  sa- 
luti,  quia  non  longas  moras  post  me  facies  in  hac 
iuce,  et  ne  pbantastica  visione  te  credas  illudi,  si- 
gnum  accipe  :  Postquam  cras  corpus^  quod  jam 
triduo  tuum  sustinet  adventum,  terrs  mandaveris, 

D  dabitur  tibixenium  ex  partemea,  quod  meamesss 
cognosces.  Ita  pontifex  expergefactos  viam  peregit, 
Wigorniam  venit,  offioium  sepuUarae  implevit,  re 
omnibus  relata.  Jamque  valedictomonachia  medita- 
batur  discedere,  calciatumque  calcaribus  equos 
operiebatur,  cum  prior  loci  genibus  ejus  reverenter 
afiTusus  prstendit  xenium  dicens  :  «  Accipite  [aL 
accipe]  domine,  si  vobis  placet,  amatoris  vestri 
cappam  a^^ninis  pcllibus  infultam,  qua  indotus  s- 
quitare  sulebat ;  qus  et  longum  vestrum  tesletor 
amoremet  sanctitatis  Domini  nostri  mereantur  pro- 
lectionem. »  Uoo  ille  audito  et  munere  reoognito  im- 
palluit,  gelidusque  cucurrit  per  ossa  tremor  ;  ita* 


1801 


DB  GESTIS  PONTIP.  ANGL.  —  LIB.  IV. 


1602 


timque  dilata  profeciioney  coQcionem  monachorum  A 
accivii  iD  capitulum,  lacrymis  et  suspiriis  quantum 
res  exigebat,  referens  quanta  veritate  somnium  et 
faclum  quadrassent.  Itaque  omnibus  sua  morta 
commendata  discessit  de  admonitione  quidem  laBtus, 
sed  semper  sancto  timore  sollicitus.  Januario  me- 
diante  Wlstanus  transiil,  nec  Robertus  Junium 
transcendit. 

Girardo    successori    ejus  in   Eboracum  trans- 
lato. 

Substitui  Jussus  est  a  rege  quidam  Rogerius  Lar- 
darios.  Sed  is  nuilo  pontiflcali  munere  sosoepto  in- 
fra  octo  dies  electionis  apud  Londoniam,  ubi  tunc 
eral  curia,  defunctus  esl:  Mandato  ante  arcbiepi- 
scopo  Anselmo  (Deus  bone  quam  mira  ineptial)  ut 
se  in  episcopum  consecraret  antequam  moreretnr,  B 
eoqueanxie  el  instantissime  postulato,  qoam  bomi- 
nis  fatuitatem  nullo  relato  responso  sanotus  anti- 
stes  solius  modestia  risus  inflrmavit. 

Tonc  statim  eiectus  est  Rainaldus  regina  can- 
cellarios,  ut  mortui  locum  teneret.  Qoi  secundum 
morem,  quem  rex  legitimum  tunc  arbitraretur,  per 
principem  annulo  et  baculo  investitus,  ubi  bene- 
dicere  illum  etcffiteros  sio  investitos,  arcbiepiscopo 
recosante,  perperam  se  feoisse  intellexisset,  ultro 
nec  rogatus,  nec  jussos  retutit  annulum  et  baoulum 
regi.  Quo  circa  amicitias  regalis  exlorris  curia  quo- 
que  arceri  Jussusest.  Tacite  id  ille  el  patienter  tulit, 
donec  dulciori  aura  cor  regium  serenante,  legitime 
introdoctus  et  honoriflce  consecratus  est.  Mansit  in 
episcopato  magna  modestia,  tum  virtutibos  csteris,  C 
tum  compunciione  timoris  Dei  ubique  et  maxime 
inter  missarum  agenda  lacrymis  irriguus,  nullios 
msli  opinione  infamis,  nisi  quod  minus  quam  de- 
cebat,  et  citra  facultatem  suam  esse  dapsilis 
dicebatur. 

Decessit  post  paucos  annosvitio  podagrs,  acoe- 
pitque  successorem  Gaufredumcognomentode  Diva 
non  plus  quinque  annis,  vulgatissimo  Jam  per  ora 
hominum  infortanio,  ut  noo  diu  quisquam  episco- 
pus  apud  Pereford  supersit.  Bonus  quidem  et  ille 
conlinentissimusque  indifferenter  cibis  et  vestibus, 
que  minori  pretio  taxarentur,  utens,  agriculturo 


studens,  terras  episoopatus,  qu»  anle  exactionibns 
vectigalium  mollum  Isss  fuerant,  reparavit  et  pro* 
vexit.  Quare  et  farre  et  caeteris,  qus  victum  mi- 
nistrant,  sufQciens  paulo  tenacioris  animi  ad  pau- 
peres  fuit,  lacerandam  ergo  famam  suam  merito 
prebuit,  quod  nulla  misericordia  erga  egentes 
motns  magnam  copiam  victualiom  nulli  horedi 
reliquit. 

Datus  ergo  est  epicopatus  a  rege  Henrico  Ri- 
chardo  clerico  de  sigillo,  qui  non  multis  annis  su- 
perfuit. 

Tum  demum  bono  (si  Deo  placel)  omine  electus 
est  factusque  prssul  Robertus  prior  canonicomm 
de  Lantoni,  qui  hodieqoe  sapereet,  cujus  facta 
posteri  Judicabunl.  Nunc  plane  illi  benignam  fama 
stravit  iier,  ipsum  esse  religiosissimum,  in  vioto  et 
vesliiu  abstemium.Apostolios  certes  curias  ita  notus, 
ut  ei  post  legatom  et  archiepiscopum  omnes  dispo- 
sitiones  suas  in  Anglia  i^Jungat.  Ornat  episcopalem 
sedem  reliquiis  suis  rex  et  martyr  Egelbrithus  apod 
Orientales  Anglos  natus  et  principatus :  hono  rez 
Merciorum  Ofifa  pro  conQrmatione  (ut  putabat)  et 
proveotu  regni  nullis  exstanlibus  causis  peremit, 
nefariam  rem  in  procum  filic  machinatus.  Invasit- 
quecontinuoeomortuoregnumOrientale,invasioni8 
bsBreditatem  Iransmittens  in  successores.  Yerum 
mors  Egelbrithi  innocua  morte  OfTs  non  multo  poat 
subsecuta,  et  ejusdem  filii  brevi  regno  crediturvin- 
dicata.  Quin  et  Deus  adeo  evidentibus  signis  sanc- 
titatem  ejus  notitis  civium  tradidit,  ut  tants  digni- 
tatis  episcopatus  sub  ejus  consecretur  nomine.  Bat 
ergo  martyr,  et  creditur  non  rationibus  humania, 
sed  virtutibus  di?inis.  Nec  ineptum  videri  debet 
aut  incongruum  quod  antecessores  nostri  probi 
prssertim  et  religiosi  viri  vei  tacitumitate  tolera- 
verunt,  vel  auctoritate  roboraverunt.  Nunqoid 
enim  beatus  Dunstanus,  ut  cstcros  omittam,  in 
quem  se  scientia  lilterarum  et  Dei  gratia  pleno  sino 
infuderat,  paterelur  vel  Kenelmum  vel  Egelbrithum 
vel  Wlstanum  coli  ut  martyres,  nisi  ei  gratuoi  eate 
constaret  apud  cives  ccelestes?  Soccumbat  ergo 
mortalis  sententia  ubi  Dei  favor  ostenditor  per 
miracula. 


DE  MONASTERIIS 


In  dicscesi  prssulatus  sunt  duo  cosnobia:  apud  D 
Scrobesberiam,  etWenloch.  Scrobesberionsium  re- 
cens  est  a  Rogero  coroite  de  monte  Gomerico  con- 
stilutum.  Ibi  monachos  locavit  ex  Sagio,  angusto 
victu  et  amlctu;  sed  qui  has  nrumnas  spe  futuras 
mercedis  Istis  animis  parvipendant.  Apud  Wenloch 
fuit  antiquissima  sanctimonialium  habitatio.  Ibique 
beatissima  Milburga  soror  sanctsB  Mildreds[a/.  Mil- 
driths]  neptis  Pends  regis  Merciorum  ex  filio  trans- 
egit  vitam,  et  sita  est.  Sed  locum  omnino  desertum 
prsdictus  comes  monachis  Gluniacensibus  implevit, 
ubi  modo  speciosa  germina  virtutum  oonantor  in 


coBlom.Enimverosepolcramvirginisolameratnovia 
advenis,  omnibus  videlicet  vetostatia  monuraentis 
violentia  hostium  et  temporum  deletie:  c  No^ter 
vero  duro  inchoata  novi  lempli  fabrioa,  qoidam  poer 
per  pavimentom  concitatios  corsitaret,  eflnraeta 
mausolei  fovea  propalam  corpus  virginis  feoit.  Tone 
balsamioi  odoris  aura  per  ecclesiam  spirante  altios 
elatum  tot  miracola  prsboit,  ut  catervatim  eo  po- 
polorum  unds  conflaerent,  vix  patuli  campi  eapie- 
bant  populorum  agmina,  dum  squis  umbonibos 
dives  et  mendicos  se  agerent,  cunctos  in  commune 
prscipitante  flde.  Nec  oaasum  eventum  res  haboit, 


1603 


WILLELUI  MALMESBURIENSIS  MONACHI 


1604 


Qt  nuUof  ezinde  nisi  exslincta  vel  mitigata  valetu- A  diciB  sAne  incarabilis  per  merita  virglnia  reiin 
dine  discederet,  nonnulloB  etiam  regius  morbus  me-     queret.  » 


DE  EPISCOPIS  LICEFELDENSIBUS  ET  CESTRENSIBUS 


Lioelfeld  eet  villa  exigua  in  pago  Standfordensi 
longe  a  frequentia  urbium.  Nemorosa  circa  regio: 
rivulue  aquaepropterfluityecclesia  angustositu  erat, 
antiquorum  virorum  mediocritatem  etabstinentiam 
prsferens.  Locus  pudendus  nostri  seYi  episcopis,  in 
quo  episcopalis  dignitas  diversari  deberel.  Ibi,  ut 
prsdictum  est,  sanctissimus  Cedda  et  sedltet  obiit. 
Nam  prster  duos  episcopatus  Merciorum,  quoasupra 
recensui,  tota  reliqua  provincia  Merciorum,  et  Lin- 
disfarorum  primis  annis  Christianitatis  unum  habuit 
episcopum,  singulos  singulis  succedentes,  quorom 
hec  Bunt  nomina :  Diuma,  Geliab,  ambo  de  Scotia. 
Post  bosDumhere  natione  Anglus,Iaruman ;  Cedda, 
cqjus  fuitsedes,  nt  dictum  est  8spe«  apod  Licetfeld. 
Geddffi  substituit  Theodorus  arcbiepiscopus  Wiifri- 
dum,  qui  diaconus  anteoessoris  sui  fueral;  et  hoic 
Seiwlfum.  Sexwlfo  duo  soccesserunt,  fledda  apud 
Licetfeld ;  Wilfridus  apud  Legecestram.  Wilfrido  vi 
hostilitatis  dejecto  ambas  tenuit  parochias  Hedda ; 
et  post  eum  Aldwinus.  Quo  dcfuncto  tres  facti  sunt 


episcopi  in  illa  dioBcesi :  Wita  Licetreld ;  Totta  Lege- 
cestre;  EtbeadDorcestrsB.  Lioetfeldenses  hi  fueruot 
episcopi.  Post  Witam  Hemel,  Gutbfrid,  Berlbom, 
Aldulf,  qui  temporeOffas  regisaccepitpalliom;  He- 
rewin,  Herkenwald,  Humbert,  Cinebert,  Tumfridi, 
Elle,  tempore  regis  Eistani ;  Elgar,  Kinsi,  Wiosi, 
Elfeth,  Godwine,  Lefgar,  Brithmar,  Wlai,  Leowioe. 
Petrus,  hic  tempore  regis  Willielmiaenioria  derelicta 
Licetfeld  migravit  in  Cestram,  qos  abest  ab  eo 
loco  millibus  quinque  et  viginti.  Gesira  legionoai 
civitas  dicitur,quod  ibi  emeritilegionum  aulitariom 
resedere:  collimitatur  Aquilonaribus  Britanaia«Re- 
gio  farris  et  maxime  tritici,  ut  pleraque  Aqoitooa- 
lium,  jejuna  et  inops,  peoorum  et  piacium  feraz. 
^  Incolffi  lac  et  butyrnm  delioias  habent ;  qui  ditiores 
sunt  carnibus  vivunt,  panem  hordeaceum  et  ailigi- 
nem  pro  magno  amplectuntur,  transmiltitnr  aCestra 
Hyberniam,  revehunturque  civitati  necessaria  ot, 
qood  minus  natura  soli  habet,  labor  negotiaDtium 
apportet. 


DE  MONASTERIIS 


In  urbe  fuit  ex  antiquo,  sanctimonialium  monaste- 
rium,  nuDC  per  Ougonem  Cestrensem  comitem  mo- 
nacbis  repletum.  Praedicatur  ibi  Wireburga  virgo 
6Iia  Wlferii  regis  Merciorum,  et  Ermenilde  filiffi 
Sexburgae,  qose  fuit  filia  Annae  regis  Orientalium 
Anglorum,  et  uzor  Erkomberti  regis  Cantoariorum*  C 
t  Wereburga  ccelibatum  professa  in  iila  civitate  plo- 
rimo  temporum  curriculo  bonis  emicuit  virtutibus, 
cujus  unum  narro  miraculum,  quod  ab  incolis  cele- 
britate  sui  famam  et  memoriam  meruit.  Rus  exlra 
muros  habebat,  cujus  segetes  depascebantur  auce 
Bjlvestres.  Villicus  cujus  offici  intererat  omni  cura 
abigere,  sed  parom  prorr.overe.  Quare  duac  herili 
assisteret  obsequio,  hujusce  rei  inter  caeteras  diei 
fabulas  subiatulit  querimoDiaro.  Vade,  ioquit  illa, 
et  iuclude  omnes  in  domo.  Stupefaclus  agrestis  no- 
vitate  prfficepti  ludere  putabat  domlDam ;  sed  illa 
constanter  et  serio  prscipiente,  ad  segetem  reversus 
obi  prffidictas  improbas  primum  conspicatus  eat,  ut 
se  ex  precepto  herffi  sequerentur,  claraedixitvoce. 
Tum  omnes  grege  facto  collis  demissis  hostem  se-  ^ 
cotae  tecto  inclusffi  sunt,  quarum  unam  prffisumpsit 
rusticus  ad  cceDam,  nulium  accusatorem  scilicet 
veritus.  Diluculo  venitvirgo,etde  rapinarerumalie- 
narum  volucres  increpitans,  fugam  capescere  impe. 
ravit.  Nec  defuit  alitibus  sensus,  que  se  integras 
non  esse  scirent,  qoin  circa  dominffi  pedes  circum- 
euntes,  nec  usquam  prodeuntes,  querela,  qua  pote- 
rant,  pietatem  virginis  excitarcDt.  Hla,  Deo  sibi  re- 
velante,  intelligens  non  ex  nibilo  esse  tantam  queri- 
moniam  avium,  villicum  sedulo  percunotata  furtom 


cognovit.  Jubet  ossa  recoUigi ;  nec  roora,  aigno  vir- 
gincffi  manus  medicante,  cutis  et  caro  osaibua  su- 
perducta,  cutis  coepit  plumescere,  donec  alea  ani- 
mata,  sallu  primo  alacri,  mox  volatu  ae  libravit  in 
ffithera.  Secut»  aine  cunctatione  cster»  ooDBtaoti 
jam  numero,  exhibito  prius  liberatrici  veneratiooii 
officio.  >  Hujus  virginis  apud  Ceslram  predicanlor 
merila,  extolluntur  miracula.  Cumqoe  omDium  pe- 
titiooi  sit  incunctanter  favorabilis,  tum  maxime 
oratioDes  feminarum  et  puerorum  vicino  et  contigoo 
auxilii  pede  attiogit. 

In  eadam  civilate,  ut  dixi,  fecit  Petrus  episcopos 
scdem  in  ecclesia  Sancli  Petri,  positia  paucuiis 
canonicis. 

At  vero  successor  ejus  Roberlus  iterum  sedem  in 
Coventreiam  migravit.  Erat  in  dicBcesi  Cestrensi 
CoveDlreiae  cceDobium  a  magDiQcentissimo  comiie 
Leofrico  et  uxore  Godiva  constructum,  tanto  auri 
et  argenti  spectaculo  ut  aogusti  viderentur  ipsi 
parietes  ecclesiarom  thesaurorum  receptaculia*  mi- 
raculo  porro  visentium  oculis :  hoc  Robertus  inhiani 
ei  ipsis  ecclesiffi  gazas  sic  cepit,  unde  regia  occo- 
pationes  fallerety  unde  Romanorum  aviditati  irre- 
peret.  Ex  una  enim  trabe  quingenlas  marcaa  argenti 
corrasil,  quescrinia  sustentabat.  Plures  ibi  moratoi 
annos,  nihil  probitatis  exhibuit  loco :  adeo  tecta 
ruinam  minantia  nunquam  exemit  perioalo,  adeo 
tacras  opes  dilapidans  peouiatus  crimen  inonrrit 
repetendarum  [aL  repetundarum]  reus  futorus  epi- 
scopus,  si  esset  accusator  paratus.  Monachos  miae- 
rabili  stipe  oibans  nec  regularis  ordinis  amoroffl  co- 


1605 


DB  GESTIS  PONTIP.  ANGL.  —  LIB.  IV- 


1606 


ravit  aooenderei  neo  nisi  ad  popQlarem  iitteraturam 
passus  est  aspirare,  ne  yoI  ciborum  affluenlia  deli- 
catoB,  ?el  reguloB  rigor  et  scienti»  vigor  redderet 
elatos  contra  se.  Agreeli  igitur  victu  et  triviali  lille- 
ralura  contenli  satis  habebant  si  vel  quiete  vivere 
possent.  Quin  etiam  moriens  non  apud  Gestram  sed 
apud  Govenireiam  se  lumulalum  iri  prsBcepit,  sua 
opinione  relinquens  successoribus  non  indebilum 
Ju8  calumniandi  sedquasi  legitimum  vindicandi. 

£i  successit  aller  Roberlus  cognomento  Peccam 
ezcapellaUenriciad  episcopatum  datus,vixitpauci8 
annis  et  ibidem  sepullus  est,  praedecessoris  8ui  quo- 
ad  vixit  seduio  aBmulatus  vestigia. 

Nunc  est  ibi  Rogerus  episcopusex  dono  ejusdem 
regis  nepos  cujusdam  Galfridi  de  Glintone,  magni 
qnondam  in  Anglia  nominis.  Govenlreine  habetur 
brachium  magni  Augastinithecainclusum  argenlea. 


A  Gernanturque  in  celatura  biijusmodi  litteras:  hoo 
bracbium  S.  Augustini,  Egelnodus  archiepiscopue 
rediens  a  Roma  ad  Papiam  emit  oentam  taldntis 
argenti  et  talento  auri.  Ibi  ergo  jacet  episcopue  Ro- 
berlus  non  ita  infamis  in  omnibus,  nam  et Jucundus 
dicitur  et  dapsilis,  el  magnarum  apud  Licefeld  sdi* 
ficationam  incboator  ezstilit.  In  ambabus  porticibus 
GonvenlreiseJacentffdincatoreslocipraBcelientissimi 
conjuges,  quorum  maxime  praedicatur  femina,  que 
cum  thesaoros  vivensibi  totos  oongessisset,  Jam- 
jamque  moritura  circulum  gemmarum,  quem  fllo 
insuerat,  utsinguiarum  contactu  singulas  orationes 
incipiens  numerum  non  prffilermiltcret ;  hunc  ergo 
gemmarum  ciroulum  colio  imaginis  sanctas  MariaB 

l^  appendi  Jussit.  Sed  quam  pretiosarum  putas  gem* 
marum  ?  profecto  a  gnaris  centum  marcis  argenti 
flBstimantur. 


DE  EPISGOPIS  LEGEGESTRENSIBUS. 


Legeceslra  est  oivitas  antiqua  in  mediterraneis 
Angli»,  a  Legra  fluvio  prsterfluente  sic  vocata; 
cujus  episooporum  nomina  solum  ponam,  quod  de 
ipsis  nihil  aliud  ad  nos  manavit. 


Totta,  Edbertus,  Unwina,  Werenberlh,  Bethum, 
Aldred,  Gelred,  Leovinus  hic  tempore  regis  Edgaii 
conjunzit  episoopatus  Lindisfarorum  qui  nunc  dici- 
tur  Lincolniensis  et  Legecestrensium. 


DE  EPISG0PI8  DORGBGESTRENSIBUS  SIVE  LINGOLNIBNSIBUS. 


Dorcecestria  est  villa  in  pago  Ozenfordensi,  ezi- 
lis  et  infrequons  :  msjestas  tamen  ecclesiarum 
magna,  seu  veteri  opera,  seu  sedulitate  nova. 

Ibi  post  Uedhedum  hi  fuerunt  episcopi:  Epelpine 
[d/.  Edelwine],  Edgar,  Kinebert,  Alpith  \aL  Alwith], 
Aldulf,  Gelnulf,  Edulf,  Briclhred,  Leovine.  llio  est 
ille,  qui  ambos  conjunzitepiscopatus.  Elfnod,  Esopi 
[a/.E8Cwi],Elfelm,Ednod,Etbeweric,Ednod,Wluin, 
Remigius  ez  mooacho  Fiscanneosi,  qui  Wilielmo 
comili  Normannorum  in  Angliam  venienti  auzilium 
in  roultis  prsbuit,  episcopalum  si  vincerel  pactus. 
Nec  fuit  Willielmus  segnior  in  dando  quam  Remi- 
gius  in  accipiendo.  Gum  eura  unde  Alez.  papa, 
ut  Jam  dizi,  convicisset  et  adjudicasset,  rogatu 
tamen  archiepiscopi  Lanfranci  honori  reslituit.  Ille 
primis  annis  egregia  apud  Dorkecestram  meditatus, 
et  aliqua  facere  ingressus,  novissime  curam  omnem 
et  sedem  trauBlulitad  Lindocoloiamcivitatemunam 
ezpopulo8ioribusAogli8B,emporium  hominum  terra 
marique  venientiuro.  Ibi  Reroigius  in  honorem  do- 
minflD  malris  fundatam  ecclesiam  cauonicis  multis 
implevit,  et  ipsis  litterarum  scientia  et  diviliarum 
affluenlia,  quas  ez  suo  coemerat,  eminentibus,  coe- 
nobium  monachorum  apud  sanctam  Mariam  de  Stou 
ez  novo  fecit :  alterum  apud  Bardenei  ex  veteri 
favore  suo  innovavil.  Quod  eo  jucundius  erat,  quia 
ipse  pro  eziguitate  corporis  pene  portentum  bominis 
videbatur,  luclabatur  ezoellere  et  foris  eminere  ani- 
mu8,  eratque. 

Gratior  exiguo  veniens  e  corpore  virtus 

Quem  ideo  natura  compegisse  videf ur,  ut  sciretur 
bealissimum  ingenium  in  miserrimo  corpore  babi- 


tare  posse.  Feliciter  ergo  acta  vita  in  ipso  apparatu 
consecrationis  suflBLindooolniam  pridiefuturaBdedi- 

p,  cationis  flBmulaillum  mors  tantis  gaudiis  subtraxit. 
Nam  et  magnanimi  viri  hortatu  omnes  undique  pon- 
tiflces  regium  edictum  acclverat.  Solus  Robertus 
Herefordensis  venire  abnuerat,  et  certa  inspectione 
siderum  dedicationem  tempore  Remigii  non  proces- 
suram  viderat,  nec  tacuerat. 

Tuncergo  rem  dilatamsuccessorejusnongraviter 
explevit,  utpote  qui  in  labores  alterius  delicatus  In- 
trasset,  Robertus  Bloet  homini  noroen,  vizit  in 
episcopatu  annis  paulo  minus  zzz  discessit  prooal 
sede  apud  DoodfTocke,  ubi,  cum  regio  lateri  oum 
alio  quodam  episcopo  adequitaret,  subito  fato  inter- 
ceptus  est.  Gstera  satis  suis  hilaris,  el  parum  gra* 
vis:  negotiorumscientiasflBcolarium  nullisecundns, 
ecclesiasticorum  non  ita^  ecclesiam  cui  sedit  orna- 

Q  mentis  pretiosissimis  decoravit.  Defuncti  corpas 
ezenteratum,  ne  tetris  nidoribus  vitiaret  aerem, 
?isceraEgne8ham,reliquaLindocolnifle  sepulta  snnt. 
Monachos  enim  qui  apud  Slou  fuerunt,  vivens  Egne- 
sharo  migraverat.  Notum  est  autem  monachos  Egne- 
shamenses  DominaB  nostrs  devotos,  et  ab  ea  dilectos. 
Denique,  cum  prflBterito  anno  quidam  eorum  ado- 
lescens  deoumberet^conspicatusest  eamsibi  auzilio 
adventantem  turbas  dflBmonum  qui  conveneranty 
efifugare.  Quos  ille  digito  prflBsentibus  ostendens, 
benedictflB  aquflB  aspergine  rogabat  abigi.  Illi  ex  nna 
parte  propulsati,  statim  alibi  aderant.  Verumtameny 
potenti  imperatrice  adveniente,  omnes  evanuere. 
Tum  flBgrolus  prorsus  quasi  incolumis  canora  voce 
responsorium  incoepit :  Gaiide,Maria  Virgo.  Gumqae 


1607 


WILLELMI  MALMESBURIENSIS  MONACHI 


KiOB 


mediam  fecisset,  vi  morbi  vel  potius  oblivionis  vitio  A  ageote  Lanfranco  archiepiscopo  in  summam  iQspi- 


haesit ;  sed  ab  astante  monacbo  admonitus  inemo- 
riam  recollegit,  itaque  cum  extremo  verbo  ultimum 
exhalavit  spiritum.  Hac  igitur  occasione  de  hac 
CQBnobio  praelibata,  Cffitera  in  Lincolniensi  diGscesi 
sita  stylo  pervagabimur. 

Fuit  antiquitus  in  Oxenfordensi  civitate  monaste- 
rium8anc(imonialium,inquorequiescitFride8wida 
[a/.  Fritheswida]  virgo  sacratissima,  regia  filia, 
regis  toros  despexit,  integritatem  suam  Domino 
Ghristo  professa.  Sed  ille  cum  ad  virginis  nuptias 
appulisset  animum,  precibus  et  blanditiis  inaniter 
consumptis,  vi  agere  intendit.  Quo  Frideswida 
cognito,  fugffi  in  silvam  consuluit.  Neo  lalibulum  la- 
lere  potuil  amantem,  nec  cordis  desidia  obfuit, 


cium  religionis  evasit.  In  Huntendinlensi  pagosuat 
Burch  et  Rameseia  et  Groland.  Barch  olim  Medt- 
hamstede  dicebatur ;  sed  postquam  KeDalfae  abbu 
locum  muro  erexit,  a  similitudine  urbis  Burcb  vo- 
catusest.  Hicbeatissimus  iGtbelwoldaeinonasteriaiD 
construxit,  adeo  elaboratis  sumptibus  et  ampiiaiii 
possessionibus,  ut  pene  tola  cirea  regio  ilH  subjV 
ceat.  Golunt  et  fovent  in  eo  reliqaias  corporaffl 
suorum  virgines  ezimias,  Kinedreda  et  Kinesvndi 
Pendffi  regis  flliae.  Amb»  ab  infantia  Deo  dieatff 
nobile  propositum  tenuerunt  ad  senium.  Sed  jooior 
non  soiius  sui  contenta  salute  etiam  0£fam  spoo- 
sum  cffilibatui  consecravit;  is  fait  rex  orientaliom 
Anglorum  paucis  annis,eph(Bbu8Jucandi  vultaiet 


quin  persequeretur  fugitantem.  Iterato  ergo  virgo  "  animi,  statis  floridffi,  maximi  apud  cives  amoris, 

Kineswide,  cujus  nuptias  speraverat,  moniiu  edo- 
ctus  amores  mutare  in  melius.  Romam  cum  Keo- 
redo  rege  Merciorum  et  Egwino  Wicciorum  antistite 
ivit,  ubi  attonsus  in  monachum,  terrenis  suotem- 
pore  valefecit.  Ornat  sodalitatem  virginum  ^ulprc- 
dicant)  rex  sanctus  Oswaldus,  cujus  ibi  brachiom 
haberi  dicunt,  nervis,  oute,  carne,  integrum  ab  an- 
tiqua  requietionis  sede  furiim  ablatum  :  dalurQoe 
ostensui  scrinium  magnum  illius  thesauri  recepta* 
culum;  sed  Hdes  dictorum  vacillat,  nbi  nihilaaditor 
visu  explorat.  Hocvero  non  dixerim,  quod  deinte» 
gritale  sancti  sim  dubius,  sed  utrum  eo  loei  eon- 
tineatur,  nolo  esse  affirmator  prffiproperus. 

Ramesiensis  abbatiffi  fuit  ffidiGcator  sanctoi 
Oswaldus  Eboracensis  episcopus  [al,  arcbiepiseo- 
pus],  cooperante  Egelwino  quodam  orientatiom  An- 
glorum  comite ;  laudabili  iiberalitate  utrique  prcdi- 
cabiles,  sed  maxime  laicus,  qui  hoc  loeo,  quod  vidii* 
set  antistitera  cujusdam  principis  inferiae  agenlem 
dulciter  deBxo  in  solum  lumine  ingenoe  iilaory- 
masse,  adeo  religione  ipsius  captus  est,  ot  ei  omoit 
sua  prona  faceret.  Sancto  ergo  favore  propensoi 
coenobium  illud  opulentissime  constroxit  in  palustri 
quadam  uligine  situm.  Felix  ibi  orienlalium  Angio- 
rum  episcopus  primus  de  Seham  jussu  comitii 
Egelwini  asportatus  jacet;  sed  et  duo  germani  Egel- 
redus  et  Egelbrithus,  quos  filios  patrui  soi  Egbertni 
rex  Gantuariorum  in  spem  regni  adoleaeere  mo- 


juvenis  furore  comperto,  per  occultos  tramites  Deo 
comitante  Oxenfordiam  ingressa  est  nocte  intem- 
pesta.  IIIuc  cum  mane  curiosus  amator  devolassel 
lal.  advolasset],  puella  Jam  de  fuga  desperans, 
simulque  pro  lassitudine  nusquam  progredi  potens, 
Dei  tutelam  sibi,  prosecutori  pcenam  imprecata  est. 
Jamque  ille  cum  comitibus  portas  subibat  urbis, 
cum   cmlesti   plaga  irruente  cfficitatem   incurrit. 
Intellectoque  pertiaaciffi  suffi  delicto,  et  Frideswida 
per  nuntios  exorata,  eadem  eeleritate,  qua  perdi- 
derat,  lumen  accepit  [al,  recepit].  Hinc  timor  rc- 
gibus  inolevit  Angliffi,  illius  urbis  ingressum  et 
hospitium  cavere :  quod  feralur  pestifer  esse,  sin- 
galis  refugientibussui  damno  pericuii  veritatem  rei 
experiri.  Ibi  ergo  femina  virginei  triumphi  compos, 
statuit  monasterium  et  diebus  suis  sponso  vocante 
subivit  fatum.  Tempore  vero  Egelredi,  cum  Dani 
neci  a^judicati  in  monasterium  illud  confugissent, 
pariter  cum  domibus  insatiabili  ira  Anglorum  flam- 
mis  absumpti  eunt.  Sed  mox  regis  poBnitentia  pur- 
gatum  sacrarium,restitutum  monasterium,  veteres 
terr»  redditffi,  recentes  possessiones  addite.  Nostro 
tempore,  paucissimis  ibi  clericis,  qui  pro  libito  vi- 
verent  residuis  datus  ille  locus  a  Rogero  Salesbe- 
riensi  episcopo  Guimundo  excelleotis  litteraturffi  et 
non   aspemandffi   religionis   oanonico  :    Qui   non 
inoperose  commisso  insudans  muneri  multos  ibi 
canonicos  regulariter  victuros  Deo  exhibuit. 


Pagus  Bedefordensis  continet  abbatiam  Sancti  q  tuens,  aliquandiu  circa  se  habitos  iandem  ab  aoia 


Albani.  Is  non  mercenarius  nec  futilis  martyr 
habet  laudatores  et  testes  martyrii  prscipuos, 
Bedam  et  Fortunatum,  quorum  copiffi  si  vellem  ali- 
quid  adjicere,  tale  essel  ac  si  cuperem  mari  aquas 
infundere.  Gorpu8  8ancti8simum,quod  diu  in  terrs 
pulvere  jacuerat,  rex  OfTa  in  sorinio  collocatum 
erexit  in  lumen,  basilica  pulcherrimi  operis,  et  mo- 
nachorum  numerositate  honoravit.  Neo  res  est  in 
ambiguo  cum  Batboniae  consistentem  admonitum 
somnio,  cumque  illuc  iter  ageret,  essetque  vir  in 
proximo  lucis  in  modum  ingentis  faculffi  supra  )o- 
cum  sepulcri,  et  nootu  et  interdiu  descendentis 
animatum  indicio.  Id  coBnobium  nunquam  omnino 
ruinaf  patuili  sed  nostra  ffitate  per  Pauium  abbatem 


frequentia  removit,  contuitum  suum  eis  invideoi. 
Acoessit  regiffi  malignitati  minister  funestue  nomioi 
Thunre,  quod  tonitruum  sonat,  qui  eos  quotidianii 
deceptos  basiis  inter  amplexus  ipsos  pugione  con* 
fodit :  interemptos  scrobi  profundo,  et,  ut  fertor, 
sub  ipso  sediii  regis  immersit,  ne  qoisquam  ibi 
pueros  qusrendos  putaret ;  quis  enim  eos  ibi  qnc- 
reret?  sed  divinus  ille  oculus,  quem  arcana  cordinm 
non  fallunt,  tulit  insontes  in  lucem,  multae  ibi  lar- 
gitus  sanitatum  copias,  prffiterea  terribili  miraenlo 
regem  afficiens,  ut  eum  eupra  sedentem  afflani 
incendium.  Vicini  ergo  commoti,  rudera  illa  tu- 
multuario  cespite  corporibas  injeota  efTodientet, 
basilioam  eorum  martyrio  posuere.  Ipse  rex  poDi- 


1609 


DE  6ESTIS  PONTIP.  AN6L.  —  LIB.  IV. 


1610 


tODs  c«dis  Borori  puerorum  partom  prffigrandem  A 
iosulae  Tauati  ad  mooasterium  delegavit  aBdinan- 
dum  pro  piaculo  ioterfectoriset  interfectorum.Quod 
cum  coosueta  impudenlia  Thunre  in  pravum  tor- 
queret  eubito  telluris  bialu  absorptus,  videns  et 
vifens  intravit  infernom.  Locus  erat  sepulcri  san- 
ctorum  in  orientali  Anglia,  cujus  nomen  Eastreia. 
Quapropter  comee  proviociae  Egelwious  de  obscura 
le?atos  ecclesia  oelebri  pompa  Rameseiam  per- 
duxit.  Jam  vero  iilom  et  istos  prscedit  miraculis, 
traosceodit  sigois,  qui  jacet  ibidem  Ivo  Persa  epi- 
scopus.  Is  quoodam  pertssus  deliciarum,  quas 
ibi  [al,  illi]  amplissimusepiscopatus  admioistrabat^ 
reliquit  clam  suis  oronia,  peregrinationem  longis- 
simam  triboB  tantum  sociis  aggressus.  Multoram 
ergo  annorum  iter  permensus,  et  rasticom  se  B 
habitu  pannoso  videntibusementitusAngliam  tan- 
dem  adnavigavit,  delectatusque  admodum  ignot» 
linguae  Barbarie,  quod  quasi  fatuus  ab  omnibus 
rideretur,  in  lutosa  provincia  subslitity  ibique  vitam 
suam,  quanta  fuit,  exegit.  Secuti  ordino,  quos  Deus 
praeviderat,  comites  provinciales  nec  locum  sepul- 
ori,  nec  nomon  sancti  norant.  Lapsa  sunt  multorum 
momenta  temporum,  jacebatque  sub  oblivionis 
obscuro  ocBloBte  margaritum.  Jam  beatus  Oswaldus 
reliquerat  terras  Jam  Egelwinus  flnem  vitae  fecerat; 
oum  autem  complaouit  ei,  qui  tempora  disponens 
in  mensura  et  numero  et  pondere  cuncta  ordinat, 
apparait  in  visu  sanctus  Ivo  simplicitatisinnocentis 
viro,  eiquenomen  et  gradum  et  sepulcri  locum  per 
ordinem  exposuit.  Iret  ergo,  et  abbati  Ramesiensi  G 
seriem  visionis  explanans,  adjiceret,  ut  so  Rame- 
seiaro  exportato  socios  ibi  relinqueret,  non  corpus 
suum  locandom  in  scrinio,  sed  in  loco  altari  con- 
tiguo  adeuntibus  opportuno,  hactenus  haeo  visio 
valuit,  ut  abbatis  Ramesiensis  credulitatem  eli- 
ceret.  Qui  sicut  ad  credendum  tardus,  ita  semel 
fide  concepta,  ad  facienda  quae  visa  fuerant,  celer 
et  maturus,  perrectum  est  igitur,  et  sepulcrum 
quaesitum,  inventum  apertum,  conlinuoque  sanoto 
corpore  in  linteo  exposito,  ex  ipsis  mausolei  sinuo- 
sis  anfractibus  erupit  unda  bullis  uberrima  fuga- 
cibus.  Manat  ad  huno  diem  fons  dulcis  potui,  ac- 
commodos  omnium  valetudini,  nec  potest  numero 
aeslimari,  nedum  comprehendi  scripto  multitudo  per 
beatum  illum  sanatorum ;  adeo  ut  nuilus  sitin  Anglia 
sanctus  Ivone  vel  exoratu  vel  facilior  effectu  efflcacior . 
Vidi  ego  quod  dicam,  monachusquidam  morbo  inter- 
cutis  aquffi  languebat.  Jam  turgida  peilis  in  altum 
creverat,jamgravishalitusa8tantessubmovebat,ipse 
sibi  epotatorus  totoe  amnes,  exsiccaturus  plena 
dolia  videbatur.  Admonitus  in  somnis  ad  sanctum 
Ivonem  perrexit,  ibique  tertio  potuta  aqua  undam 
superflui  humoris  ore  rejecit.  Detumuit  venler, 
remarcuerunt  crura,  et  ne  plura,  totus  homo  in 
sanitatem  reviruit,  tandemque  glorialus  est  pro 
tam  salubri  vomitu  se  aliqaando  satiari  posse  de 
polu. 

Crolandestunainsularumjacentium  inillo  traciu 
Patrol.  CLXXIX. 


ZU 


orientalium  stagnorum,  quae  a  meditollio  terr» 
orieotia,  et  per  centom  et  eo  amplius  millia  flueotia 
io  mare,  cum  multiset  magnis  fluminibus  impelo 
suo  prsecipitantur.  Hic  Gutblacus  non  dejecta  slirpe 
oriundus  ephoebus,  spreto  usu  armorum  quo  poi- 
lebat,  cum  essetvigintiquinqueannorum  solitariam 
vitam  ingressus  quindecim  annis  deguit.  Quibus 
assistente  Dei  gralia  et  sacerdotii  gradu  et  signo- 
rum  honore  et  va^iciniorum  veritate  approbalus  est. 
Sed  magis  virtutum  ejus  gratia  post  obitum 
splenduit  tam  sacralissimi  corporis  post  annum  in- 
oorroptela,  quam  multorum  miraculorum  osten- 
sione  praecipua;  meritis  quoque  ejus  datur,  quod 
ad  corpus  ejus  sediflcato  monasterio  inter  tot  bel- 
iorum  turbines,  inter  tot  temporum  volubilitates 
nullam  aerumnam  vel  detrimentum  sui  locus  ille 
persenserit.  Accessit  et  oovos  bospes,  sed  vetas 
apod  Dominm  patronus  sanctus  Neotus,  qui  quon- 
dam  beatissimi  Brlienwaldi  disoipulus  apud  Cioul- 
telberi  maxima  semper  veneratione  habitus  est. 
Sed  illinc  pro  Danorum  incursu  sublatus,  et  Cro- 
land  delatus,  modo  juncto  cum  Cuthlaco  ombone 
indigenas  protegit,  advenarum  etiam  vocibusezo- 
rabilis.  Quamvis  enim  locus  nisi  per  aquam,  nus- 
quam  adiri  possit,  tamen  ante  portam  monasteril 
publicus,  ut  ita  dicam,  prseternavigantium  trames 
habetur.  Quo  flt,  ut  pene  nunquam  ibi  desint  hospi- 
tes  ultra  citraque  commeantes.  Invenerunt  quoqoe 
nostra  tempora,  quem  consecrarent  martyrem,  quod 
innocenter  cesum  fama  pronuntiet,  quod  utinam 
a  veritate  non  dissideat.  Waldefus  is  est  ampl» 
prosapise  comes,  fllius  Siwardi  magniflcenlissimi 
Northumbranorum  comitis.  Ilic  a  Willielmo  rege 
seniore  pro  cujusdam  conjurationis  in  se  fact» 
suspicione  oompreheosus  diu  in  vinculis  tentos, 
oltimo  capite  spoliatus  est,  et  apod  Groland  b^" 
pultus.  Opiniones  Normannorum  in  malum  in  geslis 
regum  posui;  hic  Angli  quid  de  diverso  asserant| 
non  tacebo.  Angli  plurimum  veritate  praestantes : 
necessitate  comitem  in  convivio  interceptum  ad 
conjurationem  solum  motu  labiorum  non  voluntate 
addictum  [al.  adduclom]  infldelitatis  sacramentum 
agitasse,  co  id  fuisse  palam,  quod  et  Lanfranco  ar- 
chiepiscopo  et  ipsi  regi  ullro  confessus  pceniten- 
tiam  de  simuialo  ad  boram  consensu  fecerit.  An- 
glorum  astipulalioni  divinitas  assentiri  videtur, 
miracula  muita  et  ea  permaxima  ad  tumbam  illlos 
ostendens.  Aiunt  enim  in  calenas  connexum  quoti- 
dianis  singultibus  perperam  commissa  diluisse. 
Mihi  prior  loci  narravit,  se  miraculis  commotum, 
corpus  nobile  ab  omni  labe  immune  contrectasse, 
caput  reliquo  corpori  compaginatum  rubra  tantom 
quasi  iinea  signum  csedis  oslentante  vidisse.  Qua- 
propter  non  se  dubitare  illum  in  omni  sermooe 
sanctum  appellare,  io  illius  nomine  orationes  et 
beneficia  loci  petQntibus  dare  dicebat. 


51 


1613 


DB  GESTIS  PONTIF.  ANGL.  —  LIB.  V. 


1614 


daDlibus  comis  oculos  advocat,  curreotibas  per  A 
campum  nalius  offensioDidaturlocus.  Nulla  ibi  vel 
ezigua  terre  portio  vacal,  hic  in  pomiferas  arbores 
terra  se  subigit ;  hic  prstexitur  ager  vineis,  qu» 
vel  per  terram  repunt,  vel  per  bajulos  palos  in  cel- 
8um  sargunt.  Mutuum  certamen  nature  et  cultuSy 
ut  quod  obliviscitur  illa,  producat  iste.  Quid  dicetor 
de  sdiGciorum  decore,  qus  solum  mirabile  quan- 
tum  inter  illas  paludes  nolidum  inconcussis  funda- 
mentis  sostinet  ?  Suiitudo  ingens  ad  quietem  dala 
monachis,  ut  eo  tenacius  hvreant  superis,  quo 
castigalius  mortales  conspicantur.  Femina  ibi  si 
visitur  monslro  habetur,  maribus  advenientibuB 
quasi  angelis  plaudilur.  Cstorum  ibi  nullus  nisi 
momentanee  conversatur,  famuli  n)onachorum  et 
ipsi  feriatis  diebus  absunt.  Vere  dixerim  insulam  B 
illam  esse  caslitatis  diversorium,  honestatis  con- 
tubernium,divinorum  philosophorum  gymnasium. 
Thorneia  propter  condensitatem  dumorum  vocata. 
At  vero  Ethelvvoldus  vepres  exstirpari,  spinas 
sarciri  [aL  sarriri]  jussit,  jam  a  prinoipio  episco- 
patus  meditatus  omnibusroundiomissis  eremiticam 
exercere  ibi  vitam.  Libabatque  ut  poterat,  future 
quietis  primitias  diebus  quadraginta  in  remotis- 
sima,  quam  ipse  construxerat,  ecclesia,  solus  Deo 
vacans,  idcircoque  non  tantum  terrarum  illuc, 
quantum  alibi,  congessit ;  sed  quantum  sibiet  xii 
monachis  satis  esset  ;  omne  vero,  quidquid  looo 
contulit,  abomnibusin  perpetuum  publicis  functio- 
nibus  liberam  fecit  regis  edioto  cunctorum  episco-  ^ 
porum  et  optimatum  assensu  Ormato.  Corpora 
sanctorum,  qui  olim  in  illa  eremo  di?ersati  fuis- 
sent,  necnon  et  aliorum  per  Angliam  tot  advexit,  ut 
omnespene  aoguli  ecclesiffi  pleni  sunt,  quorum  no- 
mina  scribere  ultro  refugio,  quia  barbarum  quid- 
dam  slridunt,  non  quod  eos  sanctos  vel  discredam 
vcl  diflitear,  cujus  enim  auctoritatis  ego  sum,  qui 
in  disceplationem  vocem,  quoB  facta  consecravit 
anliquitas  ?  sed  quia,  ut  dixi,  vocabula  eorum  in- 
conditum  sonant,  horridum  olent,  fatuis  duntaxat 
bominibus  quales  multos  nostra  parit  etas,  nolo 
sanctos  exponere  ludibrio  :  prssertim  cum  eorum 
vitas  nec  habitatores  legant,  frivolumque  videatur. 


si  eorom  praBdices  merita,  quoram  nulla  inveniaa 
miracula,  igitur  omni  reverenlia  custodita  pace 
solum  Benedictum  ausim  propalare,  qui  Bed»  nn- 
tritius  et  abba  fuil.  Hic  Wirae  amnis  utrasque  ripas 
(qui  apud  Nortburobros  non  incelebris  famae  habe- 
tur)  monasteriis  prselexuit  sub  aposlolorum  Petri 
et  Pauli  nomrnc;  charitatis  et  regul»  unione  non 
discrepanlibus,  hujus  induslriam  roirabitur,  qui  le» 
get  librum,quem  idem  Bedacomposuit  de  vitaejaa 
elcaeterorom  abbatum  suorum  ;  industriam,  quod 
copiam  iibrorum   advexeril,  quod  arliflces  ndium 
lapidearum  et  vitrearum  fenestrarum  primus  om- 
nium  Angliam  asciverit  :  totum  aevum  penCf  trana- 
igendo  talia,peregrinatU8.  Uuippestudio  advehendi 
cognatis  aliquid  insolitum  amor  patriae  et  voloptas 
elegantias  asperos  fallebant  labores,  nec  enim  lapidei 
tabulatus  in  Anglia  ante  Benedictum  nisi  perraro 
videbantur,  nec  perspicuilate  vitri  penelrata  lucem 
solaris  jaciebat  radius  :  patientiam,  quod  in  posses- 
siono  cmnobii  Sancti  Augustini  apud  Cantuariam 
libenter  venienti  Adriano  cesserit,  non  reveritos 
Theodori  archiepiscopi  superciliom,  sed  veneratos 
magisterium ;  fuerat  enim  iilius  coenobii  abbas  ab 
Egberto  rege  constitutus,  sed  ut  dixi,  reverentias 
Theodori  cessit,  cui  praeceperat  Vitalianus  papa,  ut 
Adrianum  juxla  se  locaret  speculaturum  ne  quid  in 
ecclesia  more  Graecorum  novaret :   quod  dum  per 
alienas  terras  cursitat,  diu  absens  sabintrodoctom 
a  monachis  suis  Wirensibus  se  inconsulto  abbatem 
aequanimiter  imo  magnanimiter  lulerit,  domumque 
reversus  parilem  illi  honorem  in  consessu,  in  omni 
porro  potestate  communicaverit ;  quin  et  ictus  pa- 
ralysi  tam  valide,  ut  nihil  artuum  ei  esset  flexibile, 
terlium  constituerit,  quod   alter,  de  quo  diximua, 
eadem  decoqueretur  valetudine  non  mitius  quam 
ipse.  Cumque  morbos  jam  crescens  quateret  vita- 
lia,  socio  ad  se  accito  solo  nutu  valedixit ;  sed  nec 
illepraistantius  valuit  redhibercofflcium^utpote  qai 
propinquiorem  tendebat  ad  exitum.  Nam  ante  Be- 
nedictum  defunctus  est.  Hujus  ergocorpos  magQO 
coemptum  pretio  Adelwoldus  Thorneiam  advexity 
et  obscurioribus  sanotis  lucifluum  jubar  invexit. 


LIBER  QIJINTIS. 


8EU 


VITA  ALDHELMI  SCIREBURNENSIS  EPISCOPI 

(Uenr.  Wharton,  Anglia  tacra,  II,  p.  1.) 


MONITUM 

Inter  alia  historiam  De  pontificibus  Anglorum  a  nrima  fldei  susceptione  ad  annom  oiroiler  1125  con- 
texuit  Willelmus  Malmesburiensis,  et  in  quinque  libros  opus  distribuit.  £x  his  quatuorprlores  inmultis 
apud  nos  codicibus  mss.   reperiuntur,  quinti  autem   rarissima  sunt  exemplaria.  Hodie  enim  vix  aliad 


1615  WILLELMI  HALMESBDRIENSIS  MONAGHI  (6i& 

prsterid  quo  usi  samas  invenitur ;  el  Joannes  Jocelinus  post  enumerata  plura  priorum  quatuor  librorcs 
apographa  a  se  visa,  se  quinti  unioum  penes  Joannem  Foxum  vidisse  testatur  {Trad.    de  hisL  AnjH 
c.  16).  Scriplus  itaque  a  Willelmo  videtur  diu  post  evulgatos  iibros  priores  ;  atqae  hinc  factum  est  ou 
CJBteris  dissociatus  luerit.  Ejus  spem  fecerat  Willelmus  in  libro  ii.  De  pontif.  AngL^  cap.   De  episcoft 
Scireburn.  Pnmus,  inquit,  ihi  sedit  Pater  Aldhelmus ;  guem  hic  tantum  loco  ordinis  nomino.  Namgue  qid 
ejus  Vitam  nunquam  plene  digestam  reperiy  spectantque  ad  eam  quamplurima,  quas  si  posteros  celavero,  4^ 
linquo  ;  cogitavi  annuente  Deo,  in  extremo  hujus  opusculi  tibro  cum  ejusdem  modi  maleria  liberiori  en- 
grediotio.  Quinlus  igitar  liber,  ut  Jocelini  verbis  utar,  agit  tantumde  Vita  elmiraculis  S.  A  idhelmi,  et  it 
statu  Malmesburiensis  ccenobii,  Ad  hunc  scribendum  Wiileiaius  lege  gratitudinis  se  obstrictum  dicit.  G» 
nobium  enim  Maimesburiense  Aidhelmus  tundavit.  Quatuor  priores  iibri  a  viro  doctissimo  UenricoSi> 
vilio  Londini  1596  edili  sunt  ;  quintus  jam  primum  prodit.  Hunc  quidem  V.  cl.  Joannes  Mabilloniotii 
Actis  Benedictinorum,  Saec.  IV,  par.  i,  p.  726,  se  dedisde  arbitratus  est,  ex  codice  Cottooiano  descrip- 
tum  ;  vere  autem  ieve  ejusdem  compendium  duntaxat  edidit.  Gompendium  sane  aatiquitatem  noncos- 
temnendam  habet,  (codex  enim  ille  Gollonianus  (Claud.  A,  51)  anlo  quingenlos  fere  annos  exaratoi  «k 
videtur)  genuinse  aulem  Willeimi  Hislorias  vix  octavam  partem  exhausit.  In  praefatione  sua  Mabillooiu 
Egwinum  Wigorniensem,  Osmundum  Sarisburiensem,  et  Eadmeram,  commentarios  de  Vita  AlJbeitni 
ante  Willelmum  contexuisse  scribit.  Ejusmodi  quidem  opus  Egwino  Baleus  et  Pitsius  inscribuQt,  vereer 
ne  incerta  admodum  fide  ;  neaue  de  aliis  res  constat.  Faricium  abbatem  Abendoniensem  nonnulladeAld- 
heimi  Vita  ante  se  collegisse  Wiilelmus  in  prologo  suo  agnoscit.  Genuinum  Wiilelmi  de  Aldbelmi  Vitaii- 
brum    Bdleus   nunquam   viderat.  Initium  enim  islud  dedit  (cent.  ii,  c.  73)  :  Beatus  Aldhelmus  Saxokia, 
quibus  verbis  epitome  a  Mabilionio  edita  inchoatur.  Alium  de  eodem  libro  errorem  Baleus  iniit,  libroi 
Willelmi  D«  Antiquitatibus  Malmesburix  a  libro  ejusdem  £>«  S.  A(dhelmi  Vita  diversum  statoens  (car.   . 
201).  Pilsius  utrumque  Balei  errorem  in  farraginem  suam  pro  morc  descripsit.  Genuinum  Willelaiiii'  * 
brum  ex  codice  ms.  Gollegii  S.  Trinitalis  Gantabrig.  descripsi.  Godex  charactere  pessimo  ante  duceotji 
circiter  annos  scriptus  est,  et  prseter  frequentia  librarii  sphalmata  graviorem  acoepit  injuriam  &  biblw* 
pega,  qui  in  foliorum  summitatibus  integras  saepelineasabscidil. 

Huic  libro  Wilieimus  intexuit  plures  antiquas  monasterii  Malmesbariensis  chartas  de  quibns  nonolli 

observare  non  inutileerit,  prssertimcum  chartaram  fldem  in  parte  prima,  saepe  rejecerimin  parteeliu 

tertia  id  saepius  factuam.  Jamdiuestquod  chartarum  monasticarum  fraudes  a  viris  eruditis  detectcfn»» 

rint.  Mitto  qua)  Launoius  et  ex  exteris  alii  de  hac  materia  commentali  suut ;  si  quis  de  nostrae  gentii 

chartis  certiora  velit  ediscere,  consulat  D.  Joannis  Marshami  Prsfationem  ad  Monasticon  Anglicanumfk 

eruditissimi  praesulis  Edwardi   episcopi  Wigorniensis  Opus  vernaculum  De  Originibus  Ecclesiae  BntsS' 

nicae  (pag.  14,  etc).   Anle  ulrumque  D.  Uenricus  Spelmannus  in  notis  ad  concilia  Anglica  observavent 

(p.  125]  suspectam  esse  plerumque  chartarum  (idem  ;  et  prolato  ex  archivis  Ecciesias  Cant.  vetustofnf^ 

mento  docuerat  chartas  io  Anglia  sub  exitum  sasculi  septiini  primo  scribi  ccBpisse,  primamque  omniim 

fuisse  quam  Withredus  rex  Ecciesifle  Gant.  anno  694  dedit.  Quaecunque  igitur  ffitatem  superiorem  pit 

se  feruot,  certissimesunlcommenlitiae.  Porro  ex  iis  quae  sequunlur  usque  ad  Edgari  regis  tempora,  Li- 

tine  conscriptae,  pars  maxima  espe  spuria  merito  censeri  potest  quod  mihiex  frequenti  temporum  appo- 

silorum  et  episcoporum  subscribentium  cellatione  innoiuit.   Post  Edgari  tempora  haad    ita  multa  faia 

esse  potui  deprehendere.  In  paucissimis  autem  seu  ante  seu  post  Edgari  tempora  chartis  Saixonice  eos- 

scriptis  fraus  intercedit.  Fere  omnes  enim  charlae  commentitis  post  Normannorum  adventum  con^ctf 

videntur,  quando  Normanni  victores  fundos  et  possessiones  ab  Anglis  abstrahere  per  faset  nefasmoliti. 

ab  his  rationem  reddi  exegerunt,  quojurequove  litulo  terras  suas  et  privilegia  possederunL  Tunc  moDi- 

chis  cbarlae  seu  ex  srchivis  depromendse  scu  conflngendse  erant,  ni  CGenobiis  suis  deturbari  et  ad  inopian 

redigi  mallent.  Gbartas  autero  Saxonicis  litteris  conscriptas  supposuisse  parum   profuisset.  Has  enia 

Normanni  parvipendissent,  et  ne  levi  quidem  intuitu  dignati  essent.  Sicenim  Normannorum  fastampri* 

mis  Wiiielmi  registemporibus  [nguiphus  descripsit  (f.  512)  :  Ipsum  etiam  idioma  Anglorum  tantumQb' 

horrebant ;  quod  leges  terrse  statutaque  Anglicorum  regum  iingua  Gatlica  tractarentur  ;  modus  etiam  serh 

bendi  Anglicus  omitteretur,  et  modus  Gallicu^  in  chartis  et  in  libris  ofnnibus  admitteretur.  Normannis  igitir 

qui  Anglorum  linguam  et  nescierunt  et  oderunt,  charlas  Saxonicas  protuiisse  inane  fuisset  ;  atque  ideo 

Laiine  comminiscendae  erant.  Porroaliam  adhuc  causam  charlas  confingendi  WilleimusNormannasino* 

nachis  dedil.  Ipse  enim,  qui  res  ecciesiasticas  pro  lubitu  disposuit,  neque  magis  antiquam  Ecclesic  dif- 

ciplinam   quam  justitiae  leges  excoluit,  monasterium  S.  Martini  de  Bello  a  se  fundatum  a  juriadiclioM 

episcopali  penitus  exemit.  Ab  boc  tcmpore  insana  roonachos  insigniorum  co^nobiorum  ambitio  iocesiit 

similem  exemptionem  impelrandi  (Gaomer.  fJisi.  Nov.  p.  62j.  Ejusmodi  exemptionem  ab  Alexandro  papi 

ante  annum  1073  obtinuit  Baldwinus  b.    Edmuudi  abbas  ;  quamvis  in  hac  papa,  utpote  rem  hacleov 

inauditam  atque  intentatam  ausus,  ea  usussitmoderatione  at  id  salva  primatts  obedientia  (leri  decreveriL 

Lanfrancus  tamen  archiepiscopus  abbali  in  Angliam  reverso  privilegium  abstulit.  Postea  archiepiscopii 

moUiorisanimi  EcclesiffiAnglicanaDpraesidentibus,Raduiro,\VillelmoetTheobaldo,  fractaque  a  pontiticiboi 

Romanis  ejusdem  libertate,  nionachi  nil  non  sibi  licero  rati,  a  jurisdictione  tam  archiepiscopali  quamepi- 

scopali  eximi  quaesiverunt ;  conflctisque  primum  pontificum  et  regum  antiquorum  chartis  obedientiam  epi- 

scopis  suis  denegarunt,  dein  incuria  Romana  litigantes,  cbartas  suas  conlirmari  vi  pecuniae  obtinueniDt 

Quaecunque  igitur  exemptionem  a  jure  ordinario  episcopali  praetendunt  monacborum  chartae  ante  >'o^ 

mannorum  tcmpora,  falsae  meritosunt  babendae.  Quodsi  enim  pontidcibusRomanis  antea  familiarefuis- 

set  amplissimas  ejusmodi  exemptionis   chartas,  quales  postea  prolatae  sunt,  monachis  conferre,  certe 

Alexander  papa  Baldwino  abbati,  viro  potentissimo  et  grandi  pecunia  munito,  exemptionem  perfectam 

non  invidissel.  Gerte  quod  chartas  exemptionis  Malmesburiensi  ccenobio  datas  (quae  in  boc  Willelmi  li* 

bro  reperiuntur)  attinet,  eas  fraudis  arguit  epistola  Ricardi  archiepiscopi  Gant.   ad  Alexandrum  paptn 

roanu  Petri  Biesensis  (epist.  68)  anno   1180  scripta.  Monasterii  Malmesburiensis  roonachi    nuper  sibi 

abbatem  elegerant :  cumqae  Sarisburiensis  episcopus  electo  inbibuisaet,  appeliatione  etiam  interposita, 

ne  ab  alio  quam  a  se  benedictionem  acciperet,  electus  in  Walliam  clam  profectus,  ab  e{)i80opo    LaDdf 

vensi  benedici  oblinuit.  Archiepiscopus  itaque  abbatem  suspendit,  doneo   ad  inobedientias   suab  excQSt- 

tionem  libertatis  seu  exemptionis  privilegium  produceret.  Abbas  coram  archiepiscopo  quasdam  exent' 

ptionis  sux  litleras  prwteudebat,  quas  in  filo  et  bulla  videbantur  vitiosas,  stylumque  HomanaB  curi»  minimi 

r^doJebant.  Eas  falsitatis  episcopus  accusavit;  et  multas  abbatum  Malmesburiensium  professiones  sibi 

ct  prsddecessoribuB  suis  factas  exbibuit.  Abbas  recessit  oontamaciter,  dicens  se  oolli  episcopo  vel  ar- 

cbiepiecopo  nisi  soli  summo  ponlificl  resi^oudeu  \AXi^T\,  VUei^ \n(^u\t^  twxi  abbates  et  miseri,  qui  potefi^ 


DE  GESTIS  PONTIP.  ANGL.  —  LIB.  V. 


1618 


tcoporum  prorsus  non  extenninant,  cum  pro  annua  auri  vncia  jflenam  a  sede  Romana  possint  assC" 
rtatem.  Huic  ilaque  ne  papa  faveal,  arcbiepiscopus  rogat,  et  simul  acritor  deflet  injuriam  epiBco- 
que  Ecclesiae  factam  per  exemptiones  abbatibus  a  sede  Romana  donatas.  Monasteria  enimf  quae 
efi.cium  damnatissimae  lihertatis  sive  apostolica  auctoritate,  sivCj  quod  frequentius  est^  bullis  adulte^ 
lepta  suntf  plus  inquieiudinis,  plus  inopix  incurrerunt.  Fatsariorum  enim  prxstigiosa  malitia  ita  in 
)rum  contumeliam  se  armavit^  ut  talsitas  in  omnium  fere  monasteriorum  exemptione  prgevaleat.  Prae- 
bujus  rei  testimonium  exstal  in  arcbivis  Ecclosiae  Gbristi  Gant.  de  bullissupposititiis  roonacho- 
Augustini  Cant.  qui  multam  archiepiscopis  Cant.  molesliam  integro  fere  sseculo  duodecimo  fa- 
nty  ut  auctorilatem  arcbiepiscopalem  excuterent  ;  quod  et  denuo  effecerunt,  prolalis  in  bancrem 
istini  archiepiscopi  et  Etbolberti  regis  aliisque  vetustis  privilegiis.  Debis  et  ejusmodi  aliis  priyi- 
Sgidius  Ebroicensis  episcopus  ad  Alexandrum  papam  litteras  dedil  quae  in  arcbivo  dicts  ecolesias 
ntur,  munitae  ipsius  sigillo,  oircumferentiae  inscribitur  jEgidii  Dei  gratia  Ebroicensis  episcopi.  In 
utem  soriptum  est.  Contra  falsa  privilegia  S.  Augustini;  aualiter  per  unum  monachum  falsarium 
rdi  adulterinis  privilegiis  se  munierunt,  Has  litteraB  yide  inter  variorum  epistolas  ad  Alezan- 
[I,  in  Patrologiae  tomis  mox  edendis,  ad  annum  1181. 


PROLOGUS  LIBRI  QUINTI 


8  Angliae,  quaquaversum  porrigitur,  episco- 
circuilis ;  sicut  post  longam  peregrinatio- 
mum  revertor ;  ut  de  beatissimo  Patre  Ald- 
poUicitum  exsequar  meum  (58)  :  ad  quod 
buB  implendum  non  me  sollicital  diceodi 
.  uberior,  sed  affectusin  sanctumquem  ipse 
propensior.Num  enim  paressel  ut  ei  nega- 
iis  meae  praeconium,  qui  mihi  contulit  post 
[uanlulum  habeo  ingenii?Illi  non  impende- 
guam  ;  cui,  si  necesse  esset,  impenderem 
\tqui  nimium  avarus  est  qui  verborum  suo- 
lax  esl.  Quia  igitur  immaniter  deviaretur  a 
si  in  boc  sanctorum  brcvi  commentario 
iminus  et  patronus  noster  obumbraretur  si- 
lUBcepi  vel  pauca  deipsius  vitadicere,quam* 
inscitia  rerum  nequaquam  vaieo  voluntati 
3re  :  adeo  prster  illud  quod  de  illo  Beda  in 
.ngiorum  tangit,  semper  infra  meritum  ja- 
nper  desidia  civium  agente  iobonorus  latuit. 
ille  quidem  scientiae  gloria,  miraculorum 
ia,  sed  nulla  quae  supersil  illustratus  Scri- 
audeataiiquissedeAldbelmimiraculisplura 
sequae  vivens  duntaxatfeceril.  Ad  me  pro- 
lil  manavit,  nihil  quanquam  curiosissimo 
studio,  nisi  quod  artifex  manus  argenteo 
tiquo  impressit  scrinio.  Compegit  baec  in 
abbas  Abendoniensis  Faricius  (59)  aucto- 
a  nitens,necquidquam  praetereaquod  dicta 
iarent[/.  flrmaret]  testimoniorum  extrinse- 
ucens.  Mihiplacuit  diversum  dicendi  genus, 
lla  gestaquae  a  scriptisFariciivacabanlfin- 
pergerem  el  quaeque  dicta  idoneis  testibus 
ibusdam  postibus  ambirem.  Quisenim  ali- 
3ret  gestis  tam  ionge  a  nostra  memoria  re- 
t  quod  sic  dictum  sit,  propter  styli  penu- 

ib.  II  De  pontifAngl,^  cap.  De  episc.  Scire- 

'aricius  iste  ex  monacbo  Malmesburiensi 
bendoniensis  creatus  est  anno  1100.  Obiit 
I  Kal.  Martii.  Addilamenta  monacbi  Aben- 


A  riam  sepultis  ?  Supersunt  praeterea  plura  meum 
monacbi  Boilicet  Malmesburiensis  exspectantia  ofQ- 
cium,  quae  vir  ille  aut  nescivit,  aut  dicere  super- 
sedit.  Fuit  enim  sicut  non  usquequaque  despica- 
bilis  eloquentiae,  ita  in  bis  duntaxat  propter  igoo- 
rantiam  iinguffl  incuriosae  scientiae,  utpole  sub 
lusco  (60)natU8  aere.  ^qui  igitur  et  boni  consule, 
lector  meus,neperson8e  meae  obscuritas  prw  abba- 
tis  dignitate  praejudicium  patiatur.  Quamvis  si  ho- 
Dores  atteDderi8,et  nosaliquod  nomenque  deousque 
gessimus.Quadripartito  ordine  itaque  haec  procedet 
narratio. 

Primo  ut  sanolissimi  viri  OBtendam  genus  et 
scientiam. 

Secundo  quae  ccenobia  feoerit,  quibus  privilegiis 
B  et  patrimoniis  boc  nostrum  insignierit,  sabjioiam  ^ 
ubi  auditoris  patientiam  jam  hinc  ex  prooemio  con- 
venio,ne  ttlienisscriptisgravatusefTugiat.  Hio  enim 
Hbellus  non  ostentationem  eloquentiae,  sed  conge- 
riem  soientiae  pollicetur  ;  ut  non  tam  vita  dicatar 
eancti,  quam  vitae  ipsius  testimonium,  cogailioniB 
instrumentum. 

Tertio  paucissima  miracula  quae  juvenis  fecit ;  non 
quod  plura  non  fecerit,sed  quod  ista  tantum  dubie- 
tatis  scrupuium  effugere  potuerunt,  non  omittam. 

Quarto  seriem  temporum  post  beati  viri  obitum 
quanto  potuero  veritatededuoam,  quantalibertatis 
naufragia  Ecolesia  nostra  perluierit^  quam  semper 
prospere  cum  videretur  oppressa  maxime,  per  pa- 
trocinium  sancti,  caput  contra  fortunam  extulerit. 
C  Ac  me  quidem  bis  enarrandis  imparem  non  nescio ; 
sed  SpirituB  sancti  duotu,  qui  jam  carbasa  non 
segniter  implesse  videtur,uitrohuju8  immeDRitalem 
pelagi  securuB  velivolabo. 


don.  ad  Florentium  Wigorn.  in  codice  ms.  vetQBto 
Bibiiothecae  Lambethanae. 

(60)  Tusco  legendum  est.  Sic  enim  monachuB 
Abendoniensis  supradictuB  illum  genere  Italioum 
fuisse  refert. 


162i 


DB  GBSTIS  PONTIP.  ANGL.  —  LIB.  V. 


16» 


dallitus  labeDtia  membra  coqoente  non  sinerer ;  /^  tate  salatem.  >  Et  poet  paaca :  «  Qoasi  pennigero  to- 


qua  quondam,  dnm  post  prima  elementa  iternm 
apud  V08  essem,  domam  redire  coaotus  sam.  » 

Planum,  ut  arbitror,  factum  est  his  tesiimoniis; 
quod  liberalium  artium  tempos  [L  compos]  fuerit, 
qui  tanti  oontubernalis  consortio  fruitus  sit.  Nec 
ipse  sane  suffragio  laudum  suaram  defuit,  ubi  dixit, 
80  primum  omnium  sue  gentis  hominum  fuisse  qui 
ad  scienliam  melrorum  praesumpsit  ingenium,  im- 
pulit  animum.  Ista  enim  sunt  ejus  verba  in  caloe 
libri,  qaem  fecit  de  schemalibus:  «  Usec,  inquit, 
de  metrorum  generibus  et  schematibus  pro  utilitate 
ingenii  mei  habesy  multum  laboriose,  nescio  si 
fructuose,  collecta,quamvismihiconsciu8  8am  illud 
me  Yirgilianum  posse  Jactare, 


lata  ad  nostr»  panpertatis  aocessit  aures  vesirfls 
Latinitatis  panegyricus  rumor,  quem  agilium  ieclo- 
rum  non  horrescuntauditus  sinesannaaut  amurcali 
impostura,  notus  propter  Albarnum  dictricis  [legen* 
dum  puto  almum  ductricis]  Romann  decorem. 
Etsi  te  prsesentem  non  meruimus  audire ;  tuos  ta-« 
men  bona  lance  constructos  legimus  fastos  diver- 
sorum  deliciis  floram  depiotos.  Sed  si  peregrini 
triste  reficis  corculum,  paucos  transmitte  sermun- 
culos  illius  polcherrimaB  iabi»  ium,  de  cujas  fonte 
purissimo  dulces  mullorum  possit  reficere  mentes, 
ad  locamubi  Dominns  Furseusin  sanctoet  integro 
pausat  corpore.  »  Huic  epistolsB  quam  liberaliter 
responderit,  attestatur  illa  cajus  particula  hic  nuper 


Primus  ego  in  pairiam  mecum^  modo  vita  supersitf  B  apposita :  dedit  documentum  Aldhelmum  ez  saxo* 


Aonio  rediens  deducam  veriice  Musas,  » 
Litteris  itaqoe  Hd  plenum  instructus,  nativ»  qoo- 
qae  linguflB  non  negligebat  carmina;adeo  ut,  teste 
libro  Elfredi,  de  quo  superius  dixi,  (61)  nulla  un- 
quam  aetate  parei  fuerit  quisquam,  poesim  anglicam 
posse  facere,  tantom  componere,  eadem  apposite 
vel  canere  vel  dicere.  Denique  comroemorat  Elfre- 
das  carmen  trifiale,  quod  adhuc  vulgo  oanlitatur, 
Aldhelmum  fecisse  ;  adjiciens  caueam  qoa  probet 
rationabilitor  tantum  virum  his  quflB  videntur  fri- 
vola  institisse:  popalum  eotempore  semi  barbarom, 
parum  divinis  sermonibus  intentum,statim  canlatie 
missis  domos  cursitare  solitum ;  ideoque  sanctum 
virum  saper  pontem  qui  rara  et  urbem  coniinuat, 


nico  genere  ortum. 

Gaeterum  non  est  narratu  facile,  quam  efficax  fue- 
rit  in  exbortando  amicos  et  discipulos :  illos  ut  illflB- 
sam  fidem  amicis  exhibereni;  istos  ut  teneros  annos 
ad  unguem  divinas  prflBceptionis  dooerent  :  singo- 
larum  tamen  monilionum  hic  ponentur  indicula. 
Gum  Wiifridus  episcopus,  de  qoo  non  pauoa  in  ter- 
tio  libro  dixi,  exsul  ageretur ;  multi  suorum  abbatis 
fortonas  sequentes  rotam,  ad  inimicorum  favorem 
devolvi  medilabantur,  qoorum  justitiflB  Aldbelmus 
diffidens,  et  amico  venerabiii  metuens,  his  verbie 
labantes  nitebatur  erigere.  Post  prflefationem  enim 
congruam  :  «  Nuper,  inquit,  furibunda  tempestatis 
perturbatio,sicutexperimentodidicistis,fandamenta 


abeuntibos  seopposoisse  obicem^  qoasi  artem  can-  C  Ecclesias,  sicot  qoodam  immenso  terrfle  moto,  con- 

cassit ;  cojos  strepitos  per  diversa  terrarum  spatia, 
velut  tonitruali  fragore,  longe  lateque  percrepuit. 
Et  idcirco  vos  viscerales  conlribalos,  flexis  genoom 
poplitibo8,subnixaexposcoprece,neqaaqaamhuju8 
perturbailonis  stropha  scandalizari ;  ne  qoisquam 
vestrum  mentis  segnitie  fide  torpescat,  etiamsi  re- 
ram  necessitas  exigat  cum  praBsule  proprio  pontifi- 
oatus  apice  privato  tellure  paterna  propelli,  et  qui- 
libet  oporteat  latorum  regnorum  transmarina  ag- 
gredi  rura.  Quis  enim,  quflBSo,  tam  doros  atroxve 
labor  existens,  ab  illo  vos  antistite  separans  arceat ; 
qoi  vos  ab  ipso  tirociniorodimentorum  etaprimflBva 
tenerae  atalis  infantia  usque  adultflB  pubertatis  flo- 


tandi  professam.  Eo  plus  quam  semel  facto,  plebis 
favorem  et  concursum  emerilam.  Hoc  commenio 
sensim  inier  ludicra  verbis  Scripturarum  insertis, 
cives  ad  sanitatem  reduxisse;  qui  si  severeeicum 
excommunicatione  agendom  potasset,  profecto  pro- 
fecisset  nihil. 

PrflBconio  itaqoe  nobilis  doctrinfle  favorabilisqoan- 
tom  haberetor ;  indioio  sunt  epistolae  amicorum  ad 
eum  missflB.  Taceo  decompatriotis,quicertat]m  ad 
eum  scripta  sua  emittebant,  ejus  judioii  censuram 
subilara.  Praetereo  Scotos  tunc  maxime  doctos,  qui 
idem  fecisse  noscuntur ;  qaoram  aliquos  non  obscu- 
rflB  litteraturae  nominare  possem,  maxime  Aroivilum 


regis  Scotifle  filium.  Hic  quidquid  litterariflB  artis  n  rem  nutriendo,  docendo,  castigando,  provexit  pie- 


elaborabat,  quod  non  adeo  exile  erat,  Aldhelmi  com- 
mittebat  arbitrio ;  ut  prflBfecti  [L  perfecti]  ingenii 
lima  eraderetur  scabredo  Scotica.  Ex  ipso  Franco- 
rum  sino  ad  oum  causa  doctrinflB  veniebatur;  ut 
haec  Epistola  palam  faciet ;  «  Domino  lectricibus 
ditatostudiis^melliflaisqueornatolacubraiiunculis, 
Aldhelmo  Arcbimandritae  Saxonum,  mirifice  repe- 
rienti  in  oris,  quod  nonnulli  cum  laboribus  ei  sudo- 
ribus  in  alieno  aere  vix  lucrantur;  Gellanus,  in 
Hybernensi  insula  natus,  in  extremo  Francorum 
limitis  latens  angulo  exsul,  famosfle  coloniflB  Ghristi 
extremum  et  vile  mancipiom,  in  tota  et  tuta  Trini- 

(6i)Librum,  puto,  aliquemab  Alfredoregodoctis- 
simo  editum  intelligit.  Piures  enimlibros  iDiusseo 


tate ;  et  quasi  nutrix  gerala  dileotos  extensis  alna- 
rum  finibos  refocillans,  sio  charitatis  gremio  fotos 
olementer  amplexus  est.  Perpendite,  qaaeso,  orea- 
torarom  ordinem ,  eieqae  di  vinitosinsitam  natoram ; 
qoatenos  ex  minimarom  rerom  collatione  in  flexi- 
bilem  conversationis  formam,  Ghristo  juvante,  oa- 
piatis ;  qoomodo  examina  apom  oalescenie  cmlitns 
caomate,  ex  alveariis  nectare  flagrantibos  oertatim 
emergant,  et  earom  auctore  linqoente,  bramalia 
mansionom  receptacula,  densarum  cavernarum  co- 
hortes,  rapido  volatu  ad  flethera  glomerante,  exoep- 
tis  duniaxat  antiquarum  sedium  servatricibus  ad 

opera  seuauspiciis  conscriptoscommemoravit  lib  ii. 
De  geslis  reg.  Angl.,  cap.  4. 


1623 


WILLELMl  MALMESBUaiENSIS  MONACHI 


1624 


propagationem  sobolis  futurffi :  reliclus,  inquam,  A 
mirabilius  dictu,  rex  earum,  spissis  sodalium  agmi- 
nibus  Taiialus^  cum  hiberna  castra  gregatim  egre- 
ditur  et  cava  stipilum  robora  rimatur,  si  pulveru- 
lenta  sablonis  aspergine  prepedilus,  seu  repentinis 
imbribus  cataracta  Olympi  gultatim  rorantibus  re- 
tardatus  fuerit,  et  ad  gratam  cratem  sedemque 
prislinam  revertatur;  omnis  protinus  exercitus 
oonsueta  vestibula  perrumpens,  prisca  cellarum 
claustragralulabnndusingreditur.»Etpostalia:«Si 
ergo  taliter  creatura  [ratione]  carens,  quam  vita 
[et]  natura  indila  absque  legibus  scriptis  guber- 
nant,  reciprocis  temporum  successionibus  ductoris 
prfficepto  paret ;  respondete,  rogo,  utrum  [non] 
horrend»  abominationisinfamia  sint  exprobrandi, 
qui  concessa  septiformis  Spiritus  gratia  prffiditi,  " 
devotffi  subjectionis  frena  ritu  phrenetico  frangunt. 
Gur  autem  diversarum  rerum  ratlooinationes  con- 
globans,  ad  instiganda  vestri  pecloris  praecordia 
stridente  calamo  percurram,  audite.  Ecce  Sfficuia- 
res  divinffi  scientiffi  extorres,  si  devotum  dominum 
quem  in  prosperitate  dilexerunl,  cessanle  felicitalis 
opulentia,  et  ingruenie  calamitatis  adversitate, 
deseruerint,  [etj  seoura  dulcis  patris  otia  exsulantis 
domini  pressurffi  praetulerint :  Nonne  exsecrabilis 
oachinni  ridiculo  et  gannaturffi  strepitu  ab  omnibus 
ducuntur?  Quid  ergo  de  vobis  dicetur;  si  pontifl- 
oem  qui  vos  nutrivit  et  extulit,  in  exsilio  solum  di- 
miseritis?  etc.  >  Exemplo  flrmissimffi  in  amicum 
integritatis  posito,  sequetur  prfficlara  discipuli  ad-  p 
monilio : 

(c  Dilectissimo  mihi  filio  et  simul  discipulo  Adil- 
WALDo,ALDHBLMUsextremusservorumDei,salutem. 

«  Quemadmodum  le  viva  voce  aliquoties  de  ali- 
quibus  admonere  curavi;  itaut  [/.  et]  nunc  absen- 
lem  palerna  secundum  Deum  auctoritate  fretus, 
litteris  exhortari  non  piget.  Uoc  enim  ideo  agimos ; 
quod  chariias  Christi^  sicut  ait  Apostolus,  urget  nos 
{II  Cor,  V,  14).  Itaque,  Oli  mi  charissime,  licet 
adolescens  aetate  existis,  vanissimis  tamen  oblecta- 
menlis  hujus  mundi  nequaquam  te  nimium  subji- 
oias,  sive  in  quolidianis  potationibus  et  conviviis 
usu  freqoentiore  ac  prolixiore  inhoneste  superQuis, 
sive  in  equitandi  vagatione  culpabili,  seu  in  quibus- 
libelcorporeffidelectationisvoluptatibusexercendis.  D 
Memenlo  semper  quid  scriptum  est :  Adotescentia 
et  volupt4u  vana  sunt  {Eccle,  xi,  10).  Amori  quoque 
vehementiori  pecuniffi  et  omni  seoularis  glori»  Deo 
semper  odibili  jactantiffi  nequaquam  ultra  modum 
inaervias,  illius  sententis  reminiscens :  Quid  pro* 
deu  hominit  si  totum  mundum  lucretur^  animx  vero 
sua  detrimentum  patiatur?  {Mare,  viii,  36)  —  Filius 
enim  hominis  venturus  est  in  gloria  sua  et  sanctorum 
angelorum;  et  retribuet  unicuique  secundum  opera 
sua  {Matth.  xvi,  27).  Sed  multo  magis,  mi  aman- 
tissime,  vel  lectionibus  divinis,  vel  orationibus 
Bacris  semper  invigila.  Si  quid  vero  prffiterea  sfficu- 


Jarium  liiterarum  nosse  laboras ;  ea  iaatummodQ 
causa  id  facias,  ut  quoniam  in  lege  divina  vel  omnis 
vel  pene  omnis  verborum  textus  artis  omnino  rt- 
tione  grammatics  consistit;  tanlo  ejusdem  eloqoii  j 
divini  profundissimos  atque  saoratissimos  sensos 
facilius  legendo  intelligas,  qaanto  illias  rationis 
qua  contexitur  diversissimas  regolas  plenius  didl- 
ceris.  Ante  hano  autem  [l,  ante  te  autem  hane] 
epistolam  jugiter  inter  cffiteros  quos  legis  libros 
habere  non  omitlas  ;  ut  videlicet  cjus  leotione  ere- 
berrima  de  his  quffi  in  ea  soripta  suDty  implendii 
mea  vice  possis  admoneri.  Vale.  » 

Ac  utinam  hffic  leotio  monachoraniy  qui  ae  Aldbd- 
mi  discipulos  profltentur,  conferat  compendio,  pro- 
ficiat  commodo;  ut  tandem  despeotis  illecebrii, 
sanctitatis  et  doctrinffi  ejus  innitantur  vestigiis. 
Nam  procul  dubio  nunquam  ejus  evellerenturinati- 
tuta :  nisi  transgrederemur  ejus  maudata.  8ed  qait 
in  enm  deliquimus,  merito  plectimor.  Ipse  interei 
quasi  nesciat  tacet,  dissimulat  quaai  non  videit; 
dum  nos  volutamur  in  pericolis :  dum  privilegia  soi 
deridentur  a  seditiosis,  dum  calcantur  a  tyrannit. 
Sed  revertamur  vel  sero  ad  cor ;  ut  famulos  sqoi 
multis  jam  periculis  jactatos,  oculo  pietatia  respi- 
ciat,  sinu  clementiffi  recoiligat. 

Verumtamen  ut  narrationem  repetam ;  samiDom 
culmen  laudibus  ejuslitleraturffiimposait  Beda^qiii 
et  pro  vicinia  temporis  rem  ut  erat  noaset,  et  pro 
veritalis  studio  mentiri  nollet,  Qui  post  enumeratio- 
nem  aliquorum  librorum  ^us  subintulit :  «  Scripsit, 
inquit,  el  alia  nonnulla,  utpote  vir  undecuoqoe 
doctissimus.  Nam  et  sermone  nitidos,  et  scriptDra- 
rum  tam  ecclesiasticarum  quam  Baeoularium  erat 
eruditionemirandu8(62).  »  Potestne  quidqnambae 
laude  sublimius  dici  ?  Poslremo  ipeum  eomdem  te- 
stem  citabo ;  quod  licet  omnibus  artibue  studiom 
nunquam  abnuerit,  quibus  tamen  poiiseimum  apod 
Gantiam  iterata  mansione  studens  animum  impeo- 
derit.  Sic  enim  in  epistola  ad  Heddam  anteoeasorem 
suum,  laborem  exsequitur,  proprium  commendAt 
exercitium :  «Fateor,  bealissime  prffisul,  me  dudam 
decrevisse,  si  temporum  volitans  vicissitado  patere- 
tur,  vicinam  optati  Natalis  Domini  solemnitalem 
ibidem  in  consortio  fratrum  iripudians  celebrare, 
et  postmodum  vila  comite  veslrffi  cbaritatis  prffiaeo- 
tia  frui.  Sed  quia  diversis  impedimeniorum  otMta- 
culistardati,quemadmodumlator  presaeotium  viva 
voce  promulgabit,  illud  prffiflcere  [l.  perfleere]  ne- 
quivimus;  idcirco  diffloultati  veniam  precor  impen- 
dile.  Neque  enim  parva  temporum  intervalia  in  boc 
lectionis  studio  proteianda  sont  ei  duntazat;  qoi 
Eagacitate  legendi  succensus,  legum  Romanarom 
Jura  medullilus  rimabitur,  et  cuncta  Jurieconsalto- 
rum  secreta  imis  prfficordiis  sorutabitur :  et  qnod 
bis  muito  perplexius  est,  centena  scilicet  melrorom 
genera  pedeslri  regula  discernere,  et  musioc  canti- 
len»  modolamina  recto  syllal>arum  tramiteloetrare. 


(62)  Hist.  ecd.  lib.  v,  cap.  19. 


1625 


DE  GESTIS  PONTIP.  ANGL.  —  LIB.  V. 


1636 


Gujus  rei  studiosis  lectoribus  tanto  ineztricabilior  A 
obscaritas  prflBtenditur,  quanto  rarior  doctorum 
numerositas  reperitur.  Sed  de  his  prolixo  ambitu 
verborum  disputare  opistolaris  angastia  minime 
sinit ;  quomodo  videlicet  ipsius  metric®  artis  clan- 
destina  inslrumenla  litteris,  syllabis,  pedibus,  poe- 
ticis  figuris,  versibus,  tonis,  temporibus  conglome- 
rantur.  Poetica  quoque  septene  divisionis  disciplina, 
hoc  est  acepbalos,  prociios  cum  csteris,  qualiter 
varietur,  qui  versus  monosiemi,  qui  peolastemi,  qui 
decasiemi  certa  pedum  mensara  terminentur^  et 
qua  ratione  catalectici  vel  brachiacatalectici  seu 
ipercatalectici  versos  sagaoi  argumentatione  colli- 
gantur.  H»c»  nt  reor,  et  his  similia  brovi  temporis 
intercapedine  apprehendi  nequaquam  possunt. 

De  ratione  vero  calcalatioois  quid  commemoran- 
dum  ;  cum  lants  supputationis  imminens  despera- 
tio  colla  mentis  opprcsserit,  ut  omnem  praeteritum 
lectionis  laborem  parvipenderem,  cujus  me  pridem 
eecreia  cubicula  nosse  credideram  ;  ct  ut  senlentia 
beati  Hieronymi,  dum  se  occasio  obtulit,  utar  : 
Qui  mihi  prius  videbar  sciolus^  rursus  capi  esse  di- 
scipulus  :  sic  quod  tandem  superna  gratia  fretas, 
difOcillima  rerum  argumenta  et  calculi  supputatio- 
nes,  quas  partea  numeri  appellani,  lectionis  instan- 
tia  reperi.  Porro  de  zodiaco  et  xii  signorum  que 
vertigine  ccBli  volvuntur,  ratione  ideo  tacendum 
arbitror ;  ne  ars  opaca  et  profunda,  quffi  longa  ex- 
planandarum  rerum  ratione  indiget,  si  vili  inter- 
pretationis  serie  propalata  fuerit,  infametur  et  n 
vilescal :  praesertim  cum  astrologis  artis  peritia  et 
perplexa  horoscopi  computatio  elucubrata  doctoris 
indagalione  egeat.  »  Talium  artium  voluptate  re- 
pletus,  ipse  quoque  ex  sacratissimo  pectoris  penu 
bons  frugis  libelios  edidit ;  ne  nunquam  Ihesauros 
tam  diu  congregatos  recluderet,  ne  nihil  unquam 
ex  auditis  reponeret.  Et  primum  quidem  ingenii 
pericuium  dedit  in  libro  quem  ad  Britones^  ut  ad 
verum  Pascha  reverterentur,  fecit  ;  cujus  doctri- 
nam  nescio  quod  infortunium  usibusnostrisinvidit, 
gaudio  subtraxil.  Est  et  liberejus  De  virginum  laude 
rhetorico  compactus  lepore  ;  in  quo  virginitatis 
gloriam  prius  prffidicat,  et  postea  non  difflcilem 
esse  per  sanctorura  coelibatam  exemplificat.  EJus- 
dem  materiae  versibus  heroiois  fecit  alteram  cui  [) 
adjunxit  tertium :  sque  versiBcum  De  pugna  viii 


principalium  virtuium.  Exstat  et  codex  ejus  noa 
ignobilis  De  cenigmaiibus,  poetffi  Symphorii  smulus, 
centum  tilulia  et  versibus  mille  dislinctus.  Utriua- 
que  operis  praefalionem  versibus  recurrentibus  in- 
geniose  intexuit  ;  ut  in  il!o  De  virginum  laude 
istias  versus  litter» : 

Metrica  tirones  nunc  promant  cai*mina  castos^ 
singulos  versus  prefationis  a  capite  ad  finem  in- 
choarent,  eaedemque  per  numerum  versuum  retro- 
acts  eamdem  versum  efflngerenl.  Porro  in  illo 
De  omigmalibus  aiiter  conjunctus  est,  ut  hio 
versas  : 

Aldhelmus  cecinit  millenis  versibus  odas, 
primas  et  altimas  sioguloram  in  prooemio  versuum 
litteras  et  inchoaret  et  terminaret,  ambasque  ex- 
tremitales  easdem  faceret :  ascendiiqae  [/.  osten- 
ditque]  in  his  vir  veteris  litteratur»  ludum  simui 
et  artiGcium  dum  res  incuriosas  comitaretur  facan- 
dum  et  vigens  eloquium.  Preterea  ad  quemdam 
Aldfridam  regem  Northumbrorum  probe,  ut  Beda 
narrat,  litteris  doctum,  edidit  librum  hso  conti- 
nentem  capitula  :  De  seplenarii  numeri  dignitaie 
colleeta  ex  Yeieris  et  Novi  Testamenti  floribus  et 
disciplinis  philosophorum,  —  De  admonitione  fra- 
temse  chantatis.  —  De  insensibilium  rerum  no- 
tura,  quas  secundum  metaphoram  sermocinari  ftgU' 
rantur.  —  De  pedum  regulis.  —  De  metaplasmo. 
—  De  Synalaspha.  —  De  scansione  et  eclipsi  ver- 
suum.  —  De  metro  alterna  interrogatio  et  responsio. 
Composuit  et  Epistolas  multas,  quarum  plures  non 
exstant,  partem  quarumdam  quas  habemus  ante- 
cessorum  nostrorum  detruncavit  incuria.  Sermones 
ejus  minus  infuodunt  hilaritatis  quam  vellent  bi 
qui  rerum  incuriosi  verba  trutinant  :  judices  im- 
portuni,  qui  nesciant  quod  secundum  mores  gen* 
tium  varientur  modi  dictaminom.  Denique  Graeoi 
involute,  Romani  splendide,  Angli  pompatice  di- 
clare  solent.  Id  in  omnibus  antiquis  chartis  est 
animadvertere,quantum  quibusdam  verbis  abstru- 
sis  ex  Grsco  petitis  deiectentur.  Moderatius  tamen 
se  agit  Aldhelmus,  neo  nisi  perraro  et  necessario 
verba  ponit  exotioa.  Allegat  cathoiicos  sensus 
sermo  facundus,  et  violentissimas  assertiones  ex- 
ornat  color  rhetoricus.  Quem  si  perfecte  legeris, 
et  ex  acumine  Grfficum  putabis,  et  ex  nitore  Ro- 
manum  jurabis,  et  ex  pompa  Anglum  intelliges. 


PARS  II. 


Prima  propositi  portione  utounque  sarcita,  se- 
cundam  aggredior,  quae  pollicetur  oslendere,  qu» 
monasteria  sanctus  Aldelmus  fecerit,  quibusque 
privilegiis  insignierit,  et  prapdiis  ditaverit,  cujus 
erit  facilis  absolutio,  quia  labore  alieno  summa 
negotii  conflcietar.  Libet  igitnr  noatris  verbis  pr«- 


libare  necessaria,  capere  occasionem  operis  aooe* 
lerandi,  et  sio  solutiore  cura  in  aliorum  scriptis 
spatiari.  Ex  superius  igitur  dictis  potestintelligi 
quod  Meildulfmonasterium  Meldunense,  quodnunc 
corruptior  staa  Malmesberiam  nnnoupat,  ediQca- 
verit  vel  potius  inohoaverit.   Tanta  enim  ibi  ne- 


1627 


WILLELMI  MALMESBURIBNSIS  MONAGHI 


1628 


oessariorom  penuria  erat,  ut  iDbabilanles  egre  A. 

qaotidiaDom   victum  expodirent ;  sed  correxit  no- 

bilitas  Aldhelmi  victuaiiumiDopiam,ntsermo  pro- 

gredieos  edocebit.   Parva  ibi   admodum  basilica 

paacisante  hoc  tempus  annis  videbatur,  quam  Mel- 

dulfum  sdiQcasse  antiqoitas  (incertum  si  fabula- 

tur)  fertur  [/.  fert]  fecisse,  et  augostiorem  eccle- 

siam  in  honorem  Domini  Salvatoris  et  primorum 

apostolorum  Petri  et  Pauli.  Quod  autem  in  hac 

ecclesia  capot  loci  et  monachorum  congregatio 

fuerit  ez  antiquo  ;  cbartarum  quas  subjioiam  au- 

ctoritas  [/.   auctoritates],   commendant  Hdem,  ar- 

guant  incredulitatero.  Et  quia  tunc  morls  erat,  ut 

in  novarum  ecclesiarum  dedicatione,  ad  honorem 

Sponsi  cQBiestis  et  Ecclesiae   Matris  aliquod  hono* 

riBcum  epigramma  poneretur :  vir  sanctus  in  bo-  B 

norem  apostolorum  hoc  cecinit  epithalamium : 

fc  Hic  celehranda  rudis  florescU  gloria  iempli : 
Limpida  qu»  sacri  signal  vexilia  triumphi, 
Bic  Petrus  et  Paulus  ienebrosi  lumina  mundi. 
Prascipui  patres  populi  qui  frena  gubemani^ 
Carminibus  crebris  alma  celebranlur  in  aula. 
Claviger  o,  cceli  portam  qui  pandis  in  xth*ra, 
Candida  qui  mcriiis  recludis  [addendum  forsan, 

[limina  cali]. 
Exaudi  clemens  populorum  voia  precatum  [l.  prx' 

[cantum], 
Marcida  qui  riguis  humectani  imbribus  ora. 
Suscipe  singultus  commissa  piacHa  gementum 
Qui  prece  flagranii  torrent  peecamina  morum^ 
Quondam  Saute  (erox,  nunc  deposita  feritale, 
Agne  Dei  mitis,  muiato  nomine,  Paute, 
Vocibus  oranium  nunc  aures  pande  benignas ;  ^ 

Et  tulor  tremulis  cum  Peiro  porrige  dextram, 
Sacra  frequeniantes  lumina 

[ciorum  limina  legendum 
Quatenus  scelerum  [his  insereodum  videtur]  celer 

[indutgentia  detur, 
Larga  de  pietaie  fiuens  et  fonte  supemo, 
Dignis  qui  nunquam  populis  iorrescit  [i.  e.  exarescit] 

[in  aevum. 

Fecit  et  aliud  coenobium  juxta  fluvium,  qui  vo- 

catur  From ;  sicut  in  privilegio  quod  Sergius  papa 

utrisque  monasteriis   concessit,  legitar.  Blat  ibi 

adhuc  et  vicit  diuturnitate  sua  tol  sscula  Ecclesia 

ab  eo  in  honorem  sancti  Joannis  Baptistae  constru- 

cta.  Necnon  et  apud  Bradeford  tertium  abeo  mona- 

aterium  instructum  crebraseritopinio:  quamcon- 

firmare  videlur  nomen  Villseio  serie  privilegii,quod 

Jam  episcopus  monasteriis  suis  dedit,  appositum  et  D 

antiquis   Scripture  lineamentis  effigialum.  Et  est 

ad  hunc  diem  eo  loci  ecclesiola  ;  quam  ad  nomen 

bealissimi  Laureotii  fecisse  praedicatur.  Sed  enim 

utraque  monasleria  From  et  Bradeforde  morem 

mortalium  semulantia,  in  nihilum  defecere ;  restat 

tantum  nomeniDane.Vdrumtamen  utrum  tantarum 

fidium  destractio  imputanda  sit  Danorum  insanis 

praBliis,  an  Anglorum  rapacibus  cuneis,  non  facile 

discreferim.  Solum  Meldunense,  idemque  Malme- 

Bbnriense  viget  adhuo  habitatorum  frequentia,  ha- 

bitaculorum  decore.  Quod  pietate  sancli  dispen- 

sari,  qui  se  corpusque  auum  ibidem  devovit,  ar- 

bitror  ut  tot  evaderet  «rumnas,   tot  calamitates 

duret,  nmbramque  tenuem  jampridem  amissas  li- 


forsan  san- 
lustrant  f 


bertatis  Boepiret.  Quapropter  qum  cstaris  destro- 
ctiB  prsdia  illic  ab  eo  coUata  latam  reparare  roi- 
nam,  nostrametiam  penitusefTugere  notitiam.Hoic 
vero  quantum  terrarum  adjecerit  diclariB  illod 
privilegium,  occurrit  primo  apponeDdam ;  qood 
eidem  AldhelmoWeBtBaxonum  antisles  Lentherioi 
concessit,  quem  prorooventibns  ▼irtatom  soeeeni* 
bns  in  altum  nitentem  conspicatas  ibidem,  enm  in 
presbyterum,  postea  in  abbatem  erexit ;  lociqoe 
illius  possessionem,  qui  sni  jaris  eseety  in  abbatii 
ditionem  boc  scripto  transduzit. 

«  Solet  plernmquc  contingere,  ut  aotomnali  lar- 
rido  facessant  caumate  brumalia  ssTientiam  venlo- 
torum  flabri  [/.  flabra,  etc.]  reciprocis  aliematiin 
cursibus  succedant ;  quibus  procelloea  pelagi  ceroli 
enormesque  oceani  gurgites  hinc  atqae  illinc  qoi- 
tiuntur,  quatenus  navigio  errante  nollas  absqoe 
discriminibus  navigauB  furibundo  flamine  carbasa 
rumpente  transfretet.  Itanimirom  proatrata  maodi 
pompulentagloria,  jamque  appropioqoante  ejasdem 
termino,  fluctuaotes  saeculi  turbiua  [/.  turbines]  io- 
cumbere  experimento  evidenti  videntar,  ot  revera 
et  absque  ullo  ancipiti  scrupulo  illa  Domioi  prcsa- 
gimina  nostris  tandem  temporiboa  comprobentur 
impleri ;  quibus  ita  coBlesti  oracolo  efTatos  est : 
Videie  ficulneam  ei  omnes  arbores^  etc.  (£«r.  xxi, 
29).  Porro  inter  has  turbulentas  saecoH  tempestates 
Scripturaram  flectenda sunt  gubernacola;  totiusqoe 
navigii  armatura  atque  instrumenta  parando  [I.  pa- 
randa];  quatenusgarruloSirenarum  carmine  spreto 
ratis  recto  cursu  ad  portum  patriae  prospere  perda- 
catur.  Quapropter  ego  Lutherius  gratia  Dei  episco- 
pus,  pontiflcatus  Saxonici  gubernacola  regens,  ro- 
gatus  sum  ab  abbatibus,  qui  sub  Jure  parochiae  nostr» 
coenobiali  monachorum  agmini  praeesse  noscontor 
pastorali  sollicitudine ;  ut  terram  illam,  cu!  voca- 
bulum  est  inditum  Maldumesburge,  AldheSmopre- 
Bbytero  ad  degendam  regulariter  vitam  conferre 
largirique  dignarer.  In  quo  videlicet  loco  a  primo 
sevo  infantiae  atque  ab  ipso  tirocinio  rudimentoram, 
liberalibus  litterarum  studiis  eruditus  et  in  gremio 
Sanctffi  matris  Ecclesis  nutritus  vitam  duxit.  Et  ob 
hoc  potissimum  hanc  petitionem  fraterna  charitis 
Buggererevidetur.  Quapropter  prsditorom  abbatom 
precibus  annuens,ip8am  locum,de  quo  aupra  men> 
tionem  fecimus,  tam  sibi  quam  suis  saccessoribos 
normam  sanctffi  Regulffi  solerti  dovotione  seqaenti- 
bus,  fraterna  petitioue  coactus  ultroneus  impendo, 
quatenus  in  futuram  posteritatem,remoto  omnium 
disceptationumingruentiumcdnflicta,  qoiete  conti- 
nuaet  pace  perpetua  Domino  famulari  sine  imp^ 
dimento  valeant.  Sed  ne  forte  contentionis  ocoasio 
deinceps  contingat,  hao  rationis  conditione  inler- 
posita  confirmo  ;  ut  nullus  Buccedentium  demnm 
episcoporum  seu  regum  hanc  nostras  donationii 
chartulam  tyrannioa  fretus  potestate  violenter  io- 
vadat.  Asseren8pertinaciter,quoddejarepote8tatis 
episcopatus  ablatam  sequestratumqoe  foiase  vide- 
tur.  El  adeo  sciendum  est,  et  contra  «mulos  pro- 


1629 


DB  QBSTIS  PONTIP.  ANGL.  —  LIB.  V. 


1630 


maigaDdum,  multo  magis  me  commodum  augmea-  A 
tumque  pontifioaH  EcciesiaB  addidiese,  quam  per 
vim  abstraxisse.  Postremo  ut  Qrmior  praddicte  lar- 
gitionia  donatio  jugiter  mansura  sit  ;  prsdictos 
abbates  propriis  manibus  subscribere  jussimus. 
Quod  si  quishfficscriptaet  definitaetdecreta  nostra 
irrita  facere  nitetar ;  sciat  se  ante  tribunal  Christi 
rationem  redditurum.  Actum  publioe  juxta  flumen 
Gladon  vu  Kal.  Sept.  anno  Incarn.  Ghristi  675.  » 

Abbas  ergo  conslitutus  monachos  ad  votum  in- 
ducere,  famam  in  bonum  urgere,  Dei  pre  omnibus 
gloriam  velle.  Comque  industri»  abbatis  favor 
concurreret  pontificis;  tunc  res  monasterii  in  im- 
mensum  augeri.  Gurrebatur  ad  Aldhelmum  totis 
semitis ;  his  vit®  sanctimoniam,  illis  lilterarum 
scientiam  desiderantibus.  Erat  enim,  quamvis,  ut  B 
diximus,  eruditione  multiplex,  tamen  religione  af- 
fabilis  et  simplex  ;  quiadversantedobruerit  dicendi 
flumine,  discentes  mulceret  nectareo...  docendi 
flumine  ad  utrosque  ex  ejus  ore  fluerel  salsi  leporis 
oratio  ;  ut  esset  in  singuiis  mirabili8,et  in  omnibus 
singularis.  Eo  factum  est,  ut  reges  et  comites 
Merciorum  et  West-Saxonum  religione  viri,  quam 
nobilitas  commendabat,  illecti,  plura  loco  confer- 
rent.  Quorum  primus,  ut  accepimus,  Kenfritbus 
comes  Merciorum,  regii  affinis  sanguinis,  vir  cor- 
pore,  ssculo,  mente  miiitans  Deo  :  x  cassatos  in 
Wodecim  Aldbelmo  abbati  dedit  his  verbis  : 

«  Fortuna  fallentis  sosculi  procax  non,lacteo  im- 
marcescibilium  liliorum  candore  amabilis,  sed  fel-  p 
lita  evitandfficorruptionis  amaritudineodibilis,(ilios 
in  valle  Jacrymarum  fcotentis  carnis  rictibus  vene- 
nosis  mordaciter  dilacerat ;  qua  quamvis  arridendo 
sit  infelicibus  attrectabilis,  Acherontici  tamen  ad 
ima  Gocitijn  silus  alti  subveniat  boantis  [Legendum 
fonitan^  ne  situs  alti  subveniat  boantibus],  impu- 
denter  est  declivis.  Et  ideo  quia  ipsaruinosacarna- 
liter  dilabitur :  summopere  festinandum  est  ad 
amosna  indicibilis  laetiti»  ar?a.  Ibi  anglica  hymni- 
dicaejubilationisorganamellifluaquerosarumodora- 
mina  a  bonis  beatisque  naribus  insstimabiliter  dulcia 
capiuntur,  sineque  calce  [videlicet  fine]  auribus  feli- 
cium  bauriuntur.Cujus  amorefelicitalisillectus^ego 
KenfritbuscomesMerciorumquamdamtellurisparti- 
culam  venerabili  abbati  Aldhelmo  sub  aestimaliono  q 
X  cassatorum  in  ioco,qui  dicitur  Wodecim,  ad  ser- 
viendum  Deo  et  Sancto  Petro  in  perpetuumjuslar- 
gitus  sum^oum  consensu  domini  mei  Etbelrediregis, 
anno  ab  Incarnatione  Domini  680  indictione  viii.  » 

Datum  praecellentissimi  comitis  stimnlavitetpro- 
vexit  munificentiam  regis  :  ut  ipse  seqnenti  anno 
oonferret  predia  duo,  conflrmaretque  scripto  uno, 
quod  est  hajusmodi  : 

<c  In  nomine  Domini  Dei  nostri  Jesu  Ghristi  Sal- 
vatoris.  Nihil  intulimus,  ut  apostolicum  confirmat 
oraculum,  in  hune  mundum;  nec  auferre  quid  pos^ 
sumus  (/  Tim.  vi,  7).  Idcirco  terrenis  ac  caducis 
eterna  ac  mansuramercandasunt.Quapropter  ego 
Etheldredus  rex  Merciorum  rogatus  a  patricio  meo 


ac  propinquo  Kenfritno,  pro  remedio  animffi  mese 
ac  pro  oratione  fratrum  in  Meldulfesburge  Deo 
servientium,xxxca8satosab  occidentali  parte  strats 
publicae,  et  non  longe  in  alio  loco  xv  prope  Tettan 
monasterinm,  Aldhelmo  abbati  ct  successoribue 
ejus  in  libertatem  terrenarum  servitulum  perpetua- 
liter  libenter  iargitus  sum.  Et  hanc  donationem 
meam  sacrs  crucis  sigoaculo  propria  manu  confir- 
mavi ;  et  favorabilium  virorum  claro  consensu  cor- 
roboravi,  ut  nulla  post  obitum  vestrum  regalis  au- 
dacia  nec  sfficularis  digoitas  decretum  nostrum 
confriogere  acceptet  [/.  attentetj.Si  quis  vero  hanc 
donationem  augere  et  amplificare  voiuerit ;  augeat 
Dominus  partem  ejus  in  iibro  vitffi.  Quod  si  quis 
tyrannica  potestate  fretus  demere  sategerit ;  sciat 
coram  Gbristo  novemque  angelorum  ordinibus  ra-> 
tionem  redditurum.  Scripta  est  aulem  hffic  chiro- 
graphi  chartula  anno  ab  Incarnatione  Domini  681 
indictione  ix.  » 

Ejusdem  regis  fuit  nepos  ex  fratre  Wlferio  Rri- 
thwaldus  nomin6,de  quo  in  geslis  Wilfredi  antistitis 
supradixi;  non  quidem  rexpotestate  sed  subregulus 
in  quadam  regni  parte.  BicamoreDei  duotu8,beato 
Adhelmodedithocnobilemunus.tfEaquffisecundum 
timorem  et  amorem  Domini  religiosa  largilionis 
devotione  diffiniuntur,  quamvis  solus  sermo  suffi- 
ceret  promulgare ;  tamen  pro  incerta  futurorum 
temporum  conditione,scriptis  pubiicis  ei  documen- 
torum  gestis  sunt  confirmanda.  Quapropter  ego 
Bertbwalde  regnante  Domino  rex,pro  remedio  ani- 
mffi  meae  [et]  indulgentia  commissorum  oriminum, 
aliquamterraiuconferre  largirique  Aldhelmo  abbati 
decrevi,  id  est  illam  de  orientali  parte  fluminis,quod 
appellatur  Temys,  juxta  vadum  cujus  vocabulum 
est  Summerford,XL  cassatos,ea8cilicetdiffinitione, 
ut  omni  servitute  sfficularium  potestatum  portio 
terrffi  illius  perpetualiter  sit  libera  ad  serviendum 
necessitatibuB  monachorum  Deo  servientium  in 
monasterio  quod  nominalurMaidumesburge.Et  ut 
firmius  ac  tenacius  bspc  donatio  irroboretur  ;  etiam 
prfficellentissimommonarchamEthelredumadtesti- 
monium  ascivimus  regem,ciijus  consensu  et  confir- 
malione  hsc  munificentia  acta  est.  8i  quis  contra 
hanc  donationem  venire  tentaverit,  aut  tyrannica 
fretus  potestate  invaserit,  scial  se  in  tremendo 
cunctorum  examine  coram  Cbristo  rationem  red« 
ditnrum.  Actum  publice  in  synodo  Juxta  vadnm 
Bregford,mense  Julio,tricesima  diemensisejusdemi 
indictione  xiii  anno  ab  Incarnatione  Domini  685.  » 
Subscripserunt  his  tribus  Theodorus  archlepis- 
copus,  Etheldredus,  rex  Merciorum,  BerthwalduB 
subregulus,  Kenfrithus  patritius,  Sexuulfus  Lioh- 
feldiffi  et  Bosel  Wigorniffi  episcopi. 

Eodem  tempore  Keotuvinus  rex  Westsaxonum, 
morbo  et  senio  gravis,  Ceduallam  regii  generis  ju- 
venem  successorem  deoreverat.  Is  ergo  quamvis 
nec  adhuc  rex  nec  Ghristianus»  spetamen  regnum 
anticipabat,  [et]  baptismum  creduiitate  ambiebat* 
Quapropter  et  regem  se  dioi  gaudebat ;  ot  multa 


1631 


WILLELMI  MALMESBURIENSIS  MONACHI 


1632 


monasteriiscircumquaque  largiens,  liberaliter  huic 
proTidil  CQBnobio,  sicut  boc  enitescit  scripto.     .     . 

«  In  Domine  Domini  nostri  Jesu  Ghristi,  omnia 
quss  videnturt  temporalia  sunt ;  et  quae  non  viden- 
iur^  setemasunt.  {II  Cor.  iv,  18).  Et  iterum  lubrica 
88BCuli  fragilitas  osteoditur.  Scilicet  per  eumdem 
Apostolumdicitur :  Nihil  intulimus  in  hunc  mundum; 
nec  auferre  quid  possimus  (1  Tim,  vi,  7),  Idcirco  ca- 
ducisetterrenisseternacGelestisinfulffi  corona  com- 
paranda  est.  Quamobrem  ego  Gedualla  regnante 
Domino  rex,  aliquam  terram  pro  animae  mesB  re- 
medio  et  indulgentia  piaculorum  meorum  conferre 
ac  donare  abbaii  Aldbelmo  decreveram ;  id  est  ex 
ntraque  parte  silv®,  cujus  vocabulum  est  Gemele  : 
de  orientali  parte  termini  stratarum  usque  famosum 
amnem,  qui  dicitur  Temys  gxl  manentes^et  in  alio 
locOyUbi  conjunguntur  duo  flumina  Avenet  Wildeo. 
et  boc  maxime  ad  piscationem  frui.  Ita  ergo  firmi- 
ter  et  immobiiiter  bsc  largitio  in  futuram  proge- 
niem  permaneat ;  ut  nullus  fraogerebujus  donatio- 
nis  priviiegium  praesuraat.  Si  quis  verocontra  hanc 
muniGcenliam  tyrannica  potestale  inflatus,  venire 
tentaverit :  sciat  se  obstaculum  ire  Dei  incurrere, 
etin  ultirno  examine  coramGhrislo  et  angelis  ejus 
rationem  reddere.  Scripta  autem  est  hsec  munifi- 
oentia  indictione  annoabIncarnationeDomini68d, 
mense  Augusto,  xit  Kalendarum  Septembrium  die 
feliciter.  » 

Partem  harum  terrarum  eodem  anno  commuta- 
vit  a  quodam  Baldredo  pro  aiiis,qu8B  videbantur  et 
Qberiores  reditu,  [el]  viciniores  aditu.  Enimvero 
nesoio  quo  eventu  Geduallffi  munere  rato  viventis, 
commutatio  posl  aliquot  annos  irrita  fuit.  Est  ergo 
haec  conmutationis  chartula. 

«  In  nomine  Domini  nostri  el  Salvatoris  Jesu 
Ghristi,  ego  Baidred  aliquam  terram  Aldeimo  ab- 
baliimpenderedecrevi ;  id  estjuxta  flnmen  Avene^ 
et  circa  silfam  qu»  vocatur  Slercanlei,  et  Gneb- 
banburge  centum  manentes  ;  et  ab  eo  centum 
cassatos  pro  vice  suscepi ;  id  est  ex  plaga  orientalis 
[l,  orientali]  silvsB  cujus  vocabulum  est  Bradon ;  et 
hoc  cum  conciiio  et  confirmatione  Kentwini  regis 
6t  omnium  principumacsenatorumejusroboratum 
eet.  Si  quis  contra  hsBc  venire  lentaverit,  sciat  se 
ante  tribunal  Gbristi  judicis  et  coram  sanclis  an- 
gelis  rationem  redditurum.  Scripta  est  autem  haec 
dominatio,  imo  vicaria  commutatio,  mense  Augu* 
tio,  indictione  \,  anno  ab  Inoarnatione  Christi 
1188.  »  Subscripserunt  his  duabue  chartis  Hedda 
episcopus  Wintoniensis  Kentuwinus  rex,  Gessa, 
Cenred  pater  Ine,  postea  regis. 

Geduallffi  regis  post  Kentwinum  industriam  in 
B890uIo,  pietatem  in  Deo  video.  Quomodo  post 
triamphatos  hostes  regno  possesso  Romam  iverit, 
ibiqne  baptizatus,  supremum  arbitrium  feliciter 
incurrerit,  Beda  commemoravil  latius  ;  nos  in 
Regum  historia  perstrinximus.  Eo  igitur  Romam 
eonte,  regnum  per  Inam  novatum.Ina  fuit  fortitudi- 
nis  unicum  spocimen,  prudentie  simulaorum,  reli- 


A  gione  parem  nescias.  Indicio  sunt  bella,  qasB  pro- 
fligavit  ;  teslimonio,  monasteria  quas  conatruxit. 
Has  animi  regaiis  dotes  animabat  stimuiis  moni- 
tionem  [/.  mooilionum]  Pater  Adhelmus;  cujus 
iile  praecepta  audiebat  humililer,  suscipiebat  gran- 
diter,  adimplebat  efficaciter.  Ejus  monitu  Giasto- 
niense  monasterium,  ut  dixi  in  Gestis  regum.Cbri- 
sio  fecit ;  nec  parvi  pretii  rura  Melduno  intulit; 
liberalibus  scriptis  donativis  prosequentibus,  quo- 
rum  istud  unum  est. 

«  In  nomine  DominiJesu  GbristiSalvatorisQoslri, 
ego  Ina  Domino  regnante  rex  Saxonom,  cogitans 
vits  aeterno)  prsBmium;  verens  poenas  iaferni  per- 
petuas,  pro  remedio  animse  meaB  et  relaxatione 
criminum  meorum,  aliquam  terrae  particolam  do- 

B  nare  decrevi  venerabili  Adbelmo  abbati  adaogmen- 
tom  monasterii  sui,qu^d  vocaturMeldumesburge; 
id  est  XLV  cassatos  in  locis  ab  accolia  infra  nomi- 
natis;  id  est  quinque  manentes  in  loco,  qui  dici- 
tur  Iserdum  ;  et  ibi  [/.  ubi]  rivulus,  qui  vocaior 
Gonsuburtia,  oritur,  xx  et  in  alio  loco  juxta  eum- 
dem  rivulum  x  et  juxta  laticem,  qui  vocatur  Red- 
burna,  x.  Et  hoc  actum  est  anno  ab  Incar- 
natione  Gbristi  701,  indictione  xiv.  »  Subscripsit 
Hedda  episcopus,  et  Winberthus  clericus  regis, 
qui  et  hanc,  et  csBteras  Geduallae  donationes 
dictacerat;  quem  etiam,  ut  sihi  apud  Geduallam 
patronum  ascisceret,  hac  olim  epistola  invitaverat. 
«  Domino  in  dominorumDomino  dilectissimo,Win- 

p  bertboAdbelmus  servus  servorum  Dei  in  angolari 
doorum  Testamentorum  lapide  desummis  monitum 
verticibus  abscisso  (Dan.  ii);  qoi  statoam  qoalemo 
melallorom  genere  fabrefactam,  quaternapopulorom 
regna  signaniem  crura  tenus,  aurato  capite,  op- 
pressit,  salutem.  Gerulum  litterarum  ad  vestra 
pietatis  prssentiam  destinavimus  ;  qui  vobis  viva 
voce  de  causa  nostrse  necessitatis  imminenti  plenius 
promulgabit;  idest  dc  terra,  quam  nohis  veneran- 
dus  Patritius  Baidredus  possidendam  accepto  pretio 
oblulit;  praecipue  pro  captura  piscium  apto  et 
competenti  looo.  Et  idcirco  dum  in  noatri  regis 
potestate  data  et  collata  esse  videtur ;  obnixe  pre- 
camur,  ut  eamdem  agri  partem  per  tus  charitatis 
patrocinium  obtinere  et  babere  Ormiter  valeamus, 

D  ne  eadem  possessione  per  violentiam  privati,  quia 
plerumque  justitise  juravacillant,  fraudemor,etc.  » 
Hic  [/.  hflBc]  sunt  prfedia  qu8B  beatus  abbaa  in- 
stantia  sua  coenobio  indidit,  situ  amoema,amplito- 
dineJQConda,vicinitate  opportona:adeo  otqoislibet 
dilocolo  de  monasterio  exiens,  omnibos  facile  ipao 
die  cirooitis,  adhoc  loce  profonda  domom  redeat. 
Et  qoidem  post  obitom  ejosdederont  aliqoi  aliqoa ; 
sed  praedones  abstolerunt  omnia  prseter  iata ;  licet 
et  de  his  partem  vellicaverint.  Ita  per  Aldbelmom 
ad  qoadringentos  el  eo  amplios  cassatos  excrevit 
locos ;  qoi  vix  ante  lx  habebat.  Tot  enira  casaatis 
annumerator  quae  ?illa  \l,  vilia  qu»]  nunc  Broche- 
neberge,  appendens  loco  qui  cGenobiom  continet, 
rnricolarom  consueto  nomine  appellator. 


1633 


OE  GESTIS  PONTIP.  ANGL.  —  LIB.  V. 


1634 


PARS  m. 


Nunc  quia,  secunda  expleta  pollicitatione,  non  A  insolitum  reportsbat  triampbum.  Neque  tunc  [/. 


parum  promovimus,  et  quasi  jam  medium  ffiquor 
tenemus,  majoribus  opus  esi  viribus,  ut  non  inge- 
nii  sed  Spiritus  sancti  adjuti  flatibus,  navem  ad 
silentii  littus  impeliamus.  Hic  sane  lecloris  exspe- 
ctationi  deero;  si  quis  pulat  me  iila  quae  inseram 
miracula  soriptis  ex  antiquo  testimoniis  probatu- 
rura.  8ed,  quamvis  illa  parie  destituar,  fidem  tamen 
veri  secura  promissione  astringo.  Erunt  enim  ista, 
quffi  illalurus  sum,  sola  quae  vavor  [/.  favor]  uni- 
versitatis  exsequitur,  jam  inde  ab  antiquis  ductus 
temporibus.  Erunt  qus  oommunis  provincialium 
assensus  defendit,  per  continuas  successiones  ad 
posteros  transmissus.  Inseruitea  Divinitas  mentibus 
bomine  vice  litterarum,  ne  deperirent  inutiliter 


taroen]con8ortiumfemicaramrepadiabat;utC(eteri, 
qui  ex  opportunitate  timent  prolabi.  Imo  vero  vel 
assidens  vel  cubitans  aliquam  detinebat,  quoad 
carnis  tepescente  iubrico  quieto  el  immoto  disce- 
deret  animo.  Dirideri  se  videtur  diabolus,  cernens 
adhaerentem  feminam  virumque  alias  avocalo  animo 
insistentem  cantando  Psalterio.  Valefaciebat  ille  mu- 
lieri  salvo  pudore,  illaesa  castitate.  Residebat  carnis 
incommodum :  dolebat  nequam  spiritus  de  se 
agitati  iudibrium.  Assistunt  veritati  dictorum  meo- 
rum,  qoantum  cmlibatus  amorem  foverit :  Libri  De 
virginitate  prsclari,  quibus  illius  honorem  deflnit» 
pulchritudinem  ornat,  perseverantiam  coronat. 
Neque  enim  fas  esl  credi  sanctum  virum  aliter 


per  sanctum  facta  mirabiliter.  Non  ergo  videri  de-  "  fecisse  quam  docuil,  aliter  vixisse  quam  dixit.  Et, 


bcnt  de  nibilo,  quae  per  succiduas  generationes 
ab  omni  praedicanlur  populo.  Si  quis  vero  mihi 
succensendum  opinetur ;  quod  non  visa  sed  audita 
scribo,  prsBclaros  Patres,  illustres  heroes,  qui  fe- 
cerunt  idem,  Lucam  in  Evangelio,  Gregorium  in 
Dialogo,  in  jus  trahat,  in  eamdem  acousationem 
vocet.  Quod  si  protervum  judicatur,  cur  mihi, 
quaeso,  non  liceat  in  exiguo,  quod  illis  in  summo? 
Nec  ?ero  h»c  nostra  ita  flde  oculata  carent,  cum 
ea  scrinii  antiqui  argento  vidimus  impressa  eo 
genere  artiflcii,  quod  anaglifum  vocant.  Hac  igitur 
fretus  venia,  agresti  licel  sermone,  coeptum  expe- 
diam.  Attenuabilimpudentiaeculpam  amor  sancti: 
ui  cui  displicet  eloquentia,  placeal  materia. 

Postquam  ergo  factus  est  monachus,  sic  eum 
vitam  duxisse  comperimus.  Lectionibus  freiiuenter, 
orationibus  instanter  incombebat,  ot  dicut  ipse  in 
quadam  epistola  dixit,  legens  Deum  loquentem 
audiret,  orans  Deum  alloqueretur.  Tenuitate  ultro- 
nea  victualium  pascens  animum,  nusquam  a  mo- 
naslerio  nisi  necessario  progrediens,  pecuniarum 
minime  avidus,  si  quid  dabatur  in  usus  congruos, 
continuo  annumerans.  Jam  vero  ut  vim  rebelli 
corpori  confringeret,  fonti,  qui  proximus  monaste^ 
rio,  se  humerotenus  immergebat.  Ibi  nec  glacialem 
in  bieme  rigorem,  neo  aestate  nebulas  ex  locis  pa- 
lustribus  halantes^  curans,  noctes  durabal  inoffen- 
sus.  Finis  duntaxai  percantati  Psalterii  terminum 


ut  assertio  ista  omnem  dubietatis  depreceiur  offen- 
sam,  audi  quomodo  discipulom  monuerit,  ne  lasciva 
poetarum  carmina  legat,  ne  meretricularum  con- 
sortio  inhaereaty  ne  delicatarum  lenocinio  vestium 
vigorem  mentis  eCfeminet. 

M  Domino  venerabiiiter  diligendo  et  delectabililer 
venerando  Wilefrido  Aldelmas  vernaculus  supplex 
in  Ghristo  perennem  salutem.  Perlatum  est  mibi, 
rintugerulis  [/.  rumigerulis]  referentibus  de  veslre 
charitatis  industria,  quod  transmarinum  iter,  gu- 
bernante  Domino,  capere,  sagacitate  legendi  suc- 
censa^  decreverit.  El  licirco  vita  comite  optatum  Hi- 
berniaeportumtenens,sacrosaactapoiissimumpr«Ba« 
p  gmina,refutatispbilosophorumcommentitiis,legito. 
Absurdum  enim  arbitror,  spreta  rudis  [t.  e,  Novi]  ac 
Veteris  Instrumentiinextricabiii  norma,  perlubrica 
dumosi  ruris  diverticula,  imo  per  dyscolos  philo- 
sophorum  anfractus,  iter  carpere.  Seu  certe  opertis 
vitreorum   fontium    iimpidis  laticibus,  palustres 
poniiaslutulentasquelymphas  siticulose  potare,  in 
queis  atra  bufonum  turma  catervatim  acatet,  atque 
garrulitasranarum  crepitanscoaxat.  Quidnam,  rogi- 
tans,  quaeso,  orthodoxae  fldei  sacramento  commodi 
afTerl  circa  temeratum  spurcae  Proserpinae  incestum, 
quod  abhorret  fari,  enucleatelegendo  sorutandoque 
sudescere ;  aut  Hermionem  petulantem  Menelai  et 
Hetenae  sobolem,  quae  ut  prisca  produnt  opuscula, 
despondebatur  pridem  jure  dotisOresti,  demumque, 


imponebat  labori.  Fons  iile,  de  nomine  sancti  di-  D  sententiamuiata,  Neoptolemonupsit;  lectionisprae- 


ctus,  in  valle  ccenobii  lenibusscatebrisfluens,  et  visa 
esl  delectabiiis  et  pota  suavis.  In  alia  parte  urbis 
fonn  Danielis  dicitur,  quia  in  eo  Daniel  ccelestes 
noctibus  ducebat  excubias ;  qui  cum  Aldelmo  ponti- 
ficales  accepit  infulas.  Interhaec  praedaram  hominis 
conscientiam  describere  pene  verecundarelur  ora- 
tio,  nisi  esset  in  facto  gloriosae  victoriae  occasio. 
Si  quando  enim  stimulo  corporis  ammoveretur^ 
non  solum  illeecbra!  denegabal  etfectum,  sed  alias 


conio  venerari,  aut  Lupercorum  bacchantium  an- 
tistites  ritu  litantium  Priapo  parasitorum,  heroico 
stylo  historiae  carraxare ;  quae  aliato  qaondam 
sceptri  in  vertice  cbelidro  Hebraeae  concionis  ob* 
tutibus  praesentato,  hoc  esl,  alma  mortis  morte 
stipile  patibuli  afflxa,  solotenus  diruta  evanuere? 
Porro  tuum  discipulatum  ceu  cernuus  arcuatis 
poplitibus  flexisque  suffraginibus,  facuienta  fama 
compulHUs,posco,ut  nequaquamprostibulalupana- 


1635 


WILLELMI  MALMESBURIENSIS  MONACBI 


1636 


riam,  nugas  in  queis  pompuient®  prostitulfle  deii-  ^ 
tescunt,  lenocinante  iuxu  adeas,  quae  obrizo  ruti- 
lanle  periscelidis  armillaque  lacertorum  tereti  at- 
potefaleris  faierati  [/.  falerat»]  curules  comuntur; 
sed  magis  cdito  aula  fastigio  spreto,  quo  patricii 
ac  prfletores  potiuntur  gurgitii  [t.  e,  gurgustii]  liu- 
miii  receptaculo  contenta  tua  fraternitas  feliciler 
fruatur :  nec  non  coatra  geiida  brumarum  flabra  e 
ciimate  olim  septentrionali  emergenlia  neglecto,  ut 
docet  Ghristi  disciplina,  fucato  ostro,  potius  la- 
cernsB  gracilit»  amiclu  ac  mastrucffi  tegmine  in- 
compto  utalur.  » 

Sanctitas  ergo  morum  processit  in  miracuiorum 
fruotum.  Et  ut  ad  eorum  tenlamenta  veniretur, 
primum  ad  piclatem  et  emandalionem  Britonum 
prodiit.  Nam  Britones,  qui  olim  totam  terram,  B 
quam  nunc  Angliam  vocant,  poBsediseent,  tano  Ad- 
glis  famuiabantur.  Hoc  iili  sui  invitatoribus  offlcii 
impenderant,  ut  occasionibus  aueupatis,  quos  tu- 
tari  venerant,  sedibus  antiquis  detrusos  in  confra- 
gosa  et  saltuosa  loca  immitleret,  ubi  ignobiles  et 
scmiferinum  exigerent.  Quorum  ilii,  qui  North- 
walios  [(.  Norlhwalli],  id  est  aquilonales  Britones, 
dicebantur;  parti  West-Saxonum  regum  obvene- 
rant.  Illi  quondam  consuelis  servitiis  seduli,  diu 
nihil  asperum  reluiere.  Sed  tnno  rebeilionem  me- 
ditantes  Kentuvinus  rex  lam  anxia  c«de  perdomuit, 
ut  nihil  ulterius  sperarent.  Quare  et  ultima  malo- 
rum  accessit  captivis  tributaria  funotio,  ut  qui 
aniea  vel  solam  umbram  palpabant  libertaiis,  nunc  p 
jugum  subjectionis  palam  ingemiscerent.  Accede- 
bat  miseris  error  sacrata  crednlitatis;  qui  quasi 
extra  orbem  positi  suis  potius  quam  Romanis  ob- 
seoundarent  tradilionibus.  £t  plura  quidem  alia 
catholica,  sed  illud  polissimum  abnuebant ;  ne 
Paschale  sacrum  legitimo  die  ceiebrarent.  Illud  neo 
universalis  Ecclesiae  concordi  more  adducti,  nec 
beatissimi  Augustini  Gantuariensis  arcbiepiscopi 
admonitionibusemendandum  rati,per(inacem  con- 
troversiam  fovebant.Hic  [/.  hinc]  frequentes  West- 
Saxonumconventus,  crebri  coBtus  coacti,  quid  eseet 
opus  facto,  ut  Britones,  jam  denuo  conversi,  rectum 
callem  ecclesiasticarum  observationum  ingrederen- 
tur.  Sentenlia  per  plures  dies  multo  verborum 
agmine  voiutata,  bunc  finem  habuit,  non  vi  cogen-  D 
dos  scbismaticos,  sed  rationibus  ducendos.  Quo- 
circa  quidquid  eorum  errores  dejicere,  quidquid 
perlinaciffi  obviare  posset,  mitteretur  inlitteras; 
quarum  illi  rationibus  creduli  animum  corrigerent. 
Ibi  quo  minus  fleret,  nibil  obstare;  si  Aidelmns 
abbas  sua  erroneos  admonitione  dignaretur.  Ejus 
convenire  vit»,  ut  velit;  dootrins,  ut  possit,  quem 
libet  veterem  incredulitatis  morbum  avertere.  Am- 
bitur  ergo  precibus  universorum  vir  beatissimus ; 
ut  hunc  iaborem  impendat  schismaticorum  con- 
versioni,  patriffl  laudi,  in  [L  et]  cunctorum  in  com- 
mune  saluti.  Suscepit  ille  munus,  quod  ex  fraternis 
cordibus  suggerebal  charitas,  neo  minor  fuit  per- 


ficiendi  efflcacia  quam  suseipiendi  obedientia.  Sie 
falsum  Pasoha  confutavit ;  sic  veram  edocnit.  Goo- 
diebatur  sermo  propriis  evangelicis  teslimoniis,  et 
rationis  invictffi  fulmen  imber  assertionum  paierna- 
rum  sequebatur.  Opus  ergo  summa  laude  perfectum 
Britonibus  direxit;  orationes  ad  Deum  adjiciens,  Qt 
quibus  verba  impenderet,  pro  eis  vota  cumularet. 
Hfflc  est  enim  gemina  ecclesiastici  dispensatoris  in- 
dustria,  ut  ad  corrigendos  devios  nec  ducit  [/.  de- 
sit]  in  ore  correplio,  neo  dormitet  in   corde  ort- 
tio.  Nec  potuit  privari  effectu  sanctiasimi  viri  labor; 
quin  potius  iaudabilem  accipiens  finem,  ad  vertm 
erranles  convertit  reiigionem.  Debent  ueqae  hodie 
Britones  correctionem  suam  Aldelmo;  qaamTis  pro 
insita  nequilia  et  virum  non  ugnoscant  et  Tolumen 
pessumdederint. 

Gaput  monasterii,  ut  dixi,  in  Sancti  Petri  ecclesit 
erat;  Tenimtamen,  ut  est  animua  nobilis  indnstria 
operandi  ferias  ponere  Deacius,  alteram  in  ambita 
ejusdem  coBnobii  ecclesiam  in  bonorem  genilricit 
Dei  Maris  facere  intendit.  Fecit  ergo  eccleaiam, 
eidemque  aileram  contiguam  in  honorem  Sancti 
Michaeiis,  cujus  nos  vestiKia  vidimos.  Nam  tott 
majoris  ecclesiffi  fabrica  celebris  et  illlbata  nottro 
quoque  perstitit  evo,  vincens  decore  et  magnita- 
dine  quidquid  usquam  ecclesiarum  antiquitat  fa- 
ctum  videbatur  [(.  videbal]  in  Angiia.  Ad  hoc  ergo 
templum  exquisitius  ffidiflcandum  post  lapideum 
tabulalum  sine  ullt  parcimonia  sumptuum  aggere- 
batur  copia  lignorum,  impensius  sancto  inetaote; 
quo  prono  famulatu  placeret  Domino.  Jamqae  td 
contignationem  trabium  ventum  eral ;  qo«  magoo 
coemptaeprolongitudineitineris,  evectionit  difflcol- 
tate  pretium  auxerant.  Omnes  ad  unum  modum 
succisae  fuerdut,  prffiter  unam  qu»,  brovitate  toi, 
artiflcum  peritiam  luserat,  seu  iilorum  curia  [/.  ia- 
curia],  seu,  quod  iibentius  crediderim,  ▼olonttte 
divina ;  ut  sanctitas  iliustris  enitesceret  viri.  Sero 
ergo  damnum  succisffi  arboris  operarii  animtdvertis 
[l.  animadvertentes]  primo  inter  se  mussitare,  post 
Aldelmo  in  notitiam  delulere.  Modeste  ipse  illomm 
culpam  ferens,  nonnihil  tamen  pro  difOcultate  rept- 
randffi  materi»  movebatur.  Nihil  enim  remedii  ei 
supertluo  providerat;  iterumque  ligna  devebere 
labor  immensosvidebatur.  Quare  humano  despertto 
tuxiiio,  spem  Deo  contulit,  rem  ex  compendio  co^ 
rigere  meditatut.  Animabatur  ergo  miraonlum  ex- 
hibere;  utpote  quia  multa  jam  virtutam  experi- 
menta  coDperat  occulte  eane,  ne  favoris  aura  tto- 
ctissimos  conscientiffi  flores  decuteret.  Itaque  solam 
mota  labiorum  orans,  et  bracbiorum  levi  conamine 
nitent,  decurtatam  trabem  aliarum  longitndioi 
parem  fecit,  continuoque,  ut  miraculom  diBsimala- 
ret,  modestia  conviliorum  artiflcet  invasit ;  qaod 
eum  de  trabis  damno  lusissent,  qus  nibii  minut 
longiludine  aliarum  baberet.  Illi,  perpendioalo  ap- 
posilo  signum  et  emendaiionem  expcrti,  laetam  enh 
buere,  asperitatemque  sermonum  non  atpernanter 


1637 


DE  GESTIS  PONTIP.  ANGL.  —  LIB.  V. 


1638 


fereDles,  victos  se  virtote  sancti  dieBimulantes,  A  «bbatem,  qaod  viderelur  t  vi(s  ejus  religione  non 


gaviei  eunt.  Funali  ergo  maohina  cum  cslerie  in 
tectum  Jevata,  contignatioDem  expievit.  De  bac 
trabe  majorum  Dostrorum  fuit  veraz  relatio  ;  quod 
nec  in  duol)U8  inceudiis,  quaatotum  ccBDobium  tem- 
poribus  Elfredi  el  Edvardi  regum  consumpserant, 
ullara  labem  tuierit ;  doneo  annis  et  carie  victa  de- 
fecit. 

Jam  ergo  monaaterium  surrczeral;  jam  adjuncta 
lioatae  MariaB  basilica  clarias  enitebal ;  poteratque 
vidcri  etdici  A  Idelmas  feiiz  tol  monacborum  pa- 
Ironus,  tot  possessionum  dominus.  Sed  ille  longe 
porrecto  prudentisintuilu  olim  oiTuturis  occurren- 
dum  arbitratus.  Romam  ire  animo  destioabat. 
Gausa  eundi  fuit  ut  moDasteriis  suis  apostolica  pri 


discrepare  scientiam,  moribus  non  dissedere  doctri- 
nam.  Aluit  bons  famaB  odorem  propitia  divinitas, 
in  tanta  urbe  virtutum  laude  clientem  sublimans. 
Est  Romae  con8i8torium,quodLatreanense  vocant, 
ttbiConslantinus  imperalor  ex  palatio  suo  fecit  apo- 
stolicispontiflcibuspatriarcbium.  Ibi  Aldelmus  cum 
papa  manens,  benignum  frequenlabat  contuber- 
nium  inullumquediem  ezcipiebat,  quo  missam  non 
cantaret,  cujus  solemniis  t£Bdium  peregrinationis 
falleret,  Deo  se  suosque  commendaret.  Id  cum  qoa- 
dam  dieproconsueludioe  feci8set;jam,mis8adicla, 
ve8lem,quam  casulam  nominant,  post  terga  rejecit  • 
opinatus  falso  aliquem,  qui  ezciperet,  astare,  alias 
eciIicetcogitationeprojecta,etezsta8isdivinaeadbuc 


vilegia  acquireret,  Meldunensi  maxiine,   quod  ab  B  plenus.  Minister  parum  providus  ad  aiiam  altaris 


anlistitisLeutberii  liberalilate  profectum  insucces- 
sorum  calumnias  recidere  polerat.  Quas  ille,  ot 
dizi,  prophetico  prssagiens  ocolo,  qualiter  velde- 
pellerel  vel  labefactarel  cogitabat.  Gommonicato 
proptereacumrege  West-SazonumlnaetElheldredo 
Merciorum  concilio,  quorumel  gaudcbat  amicitia  et 
eminebat  munificentia  ;  illisque  a  sentenlia  nondis- 
cedentibu8,RomanumcaIlemiDgre8SU8  est.  Verum- 
tamen  [ut]  iicentius  necessaria  componeret  ;  in 
praedia  sui  juris  apud  Dorsalensem  pagum  abiit.  Ibi, 
duin  felicem  auramoperitur,  ecclesiam  fecitin  qua 
sociis  ad  neoessariaoccupatis,  ipse  itumetreditum 
suumDeocommendaret.  Ejusdomus  materis  adboc 
superstites  cgdIo  patole  tecto  vacant :  nisi  quod 
quiddam  super  altarn  proemioet,  quod  a  fooditate 
volucrum  sacratum  lapidem  tueatur.  Gcterumnun- 
quam  tanta  vis  imbrium  foris  io  circuitu  insaniat; 
quod  infra  ecclesife  ambilum  vel  gutta  decidat.  Iloc 
enim  |noi)]  pro  miraculo  jam,sed  prooonsnetudine 
habent  pastores  ;  qui  in  campestribus  vicinis  ani- 
maliumcustodiecuramgerunt.Quandocunqueenim 
densato  nubium  vellere  nimbus  ruinam  miuatur  ; 
omnis  eo  agreslium  turba  cursu  fugam  glomerat; 
inrraquemaceriamecclesiffi  patenli  aere  consistecs, 
nihil  pIuvisB  persentiscit.  Quo  adducti  miraculo 
proceres  proviuciae  non  semel  tentarunt ;  ut  domui 
tectum  inducerent ;  sancto  volentes  offlcii  sui  ezhi- 
bere  clientelam.  Sed  fruslra  fleri  ezperti,  desiere; 


parlemnescio  quid  scrutabatur.  Sed  enim  :Nondor- 
mitat,nequedormit  quicu8toditIsrael(P<a/.  gzz,4); 
qui  cessante  bominis  industria  soa  prompsit  ma- 
gnalia.  Gonfestim  enim  radius  solis  perperspicoita- 
tem  vitre»  feneslrae  clarus  emicuit ;  et  casule  86 
sobjiciens  longiuscule  a  terra  suspensam  per  inana 
porlavit.  Quantus  tuno  ibi  popularis  clamor  foerit» 
qois  referat ;  qoia  viderent  famulo  Ghristi  famulari 
natoram  contra  naluram  ?  Mcriio,  ut  qoi  semper 
mentem  iibrabat  in  aethera,  veslem  suspenderet  in 
aera ;  et  illiusobsequiosolidaretur  inane,quiomnia 
lerrestria  despuens  ut  fluzaet  caduca,  sola  inbiaret 
ccelestia.  Hsc  autem  vestis,  incertum  an  ab  Anglia 
seoum  delata,  an  ibiad  tempus  commodata,  hacte- 
nusapud  nos  babetur.  Servatur  studiosissime  tantas 
virlotiscou8ciumindumentum,DihiIdiIigentifflpra9- 
termittenlibus  iEdiluis  ;  utsine  labe  pascatoculos 
succiduarum  generationum.  Estautem  flli  delicatis- 
simi,  quod  conchiliorum  fucis  ebrium  rapueriloo- 
lorem  coccineum  ;  habentque  nigrae  roluls  intra  se 
efflgiatas  species  pavonum.  Longitudinis  spatiosao 
quia  [/.  qua]  docemur  procerffl  stalurffl  sanctom 
fuisse.  Idemque  ossa  brachiorum,  et  cffllera,  qon 
videre  meruimu0,prote8lantur.  Aidelmum  quondam 
ea  ezcrevisse  babitudine,  quam  non  molem  sed 
dignam  proceritatem  corporis  possumus  difflnire. 
Morabator  ille  Rom»  ;  continuabalque  Dominos 
infamulo  virtutum  gratiam,  subindecausasezcol- 


intelligentes  sancto  placere  proludium  [/.  prolo-  q  pens,  quibos  dileclom  sibi  efferret.  El  in  tempore 


vium],  qoo  frequens  ezhiberet  miraculum.  Gopia 
signorum  eo  quotannis  ad  festum  ejus  invitat  popo- 
lum  ;  frequentalorqoe  ibi  et  monerum  oblatio  et 
sanitatum  ezhibitio,  quanta  nec  in  loco  ubi  sacra- 
tissima  ejus  adorantor  ossa  :  Deo  credo  per  hfflc 
innuente  satis  superquesufflcere  debere  Meldunen- 
sibus  corporis  ejus  gloriam  :  modo  cffiteris  non  in- 
videant  virtutum  ejus  praesentiam. 

Al  verout  dicere  ccaperam,  superatis  marinis  dis- 
criminibus  devictisque  longffl  viae  difflcoltatibus, 
venit  Bomam.  Erat  tunc  temporis  Sergius  somme 
sedis  episcopus  ;  qui  viri  illustris  adventum  eaqoa 
decoit  bumanitate  suscepit,  peregrinationem  fovit 
episcopaliler.  Ezciiabat  venerantiam  pontificis  in 


rea  aocidit,  quffl  secunde  virtolis  occasionem  dedil. 
In  onius  apostolici  cubicularii  domo  puer  natus 
recens  erat  ;  ezieralque  et  perstrepebat  fama  in 
vulgusmulierculam,  que  religionem  professa  vestem 
mutaverat,  caput  velaverat,  peperisse,  nec  patrem 
ezstare.  Nccjamdubiasuspicione  sed  publico  ciar- 
more  pontifez  sceleris  arguebatur ;  quod  ad  iilom 
femina  ventitare  et  secretios  colloqoi  solita  dicera- 
tor.  Familiari  mortaliom  miseria,  utomnium  statim 
imperatur  odio,  qui  quolibet  sauciatur  infortonio. 
Tonc  ille  omniom  criminom  reos  dicetor  et  qoali- 
bet  croce  dignus.8ic  popularis  insania  laudabilem 
pontiflcemsuspicionibu8urgebat,infamabatcIamo- 
ribus  virum :  qoo  nemo  onqoam  vel  litteris  aootior 


1639 


WILLELMI  MALMBSBURIENSIS  MONACHI 


1640 


et  promptior,  vel  fide  rectior  el  probabilior,  veWita  A  omni  moQere  sfficalariam  faDctionQm  efBciantiir 


saDCtior  et  perfeclior  fuit :  [qui]  faceret  omniaqufle 
saDcta  diceret,  qas  catholica  ;  dco  ullius  terreoffi 
potestatis  metu  premeretur.  Deaique  imperatorem 
GoDstaD  tiDopolitaDU  m  coutra  fldem  Galholicam  gar- 
rieDtem  palam  seDteDtialataooDdemoavit^eodemque 
discrimiDeprocerescoDseDtaDeos,  si  ood  resipisce- 
reat,  iDvoIvit.  Quautas  ille  propter  hoc  epistolas 
scripserit,quaDto8labore8  pertulerit,  alis  voleutem 
scirelitter<e[docebuDl].  Ego  ad  Aldelroum  recurro; 
quipoDtincisiDJurifficompassusadaDimam^causam 
fluctuantem  quautis  potuit  facuDdi»  viribus  apud 
populum  egit.Turpe  esse  ei  miserabile,  ul  ipsi  poD- 
tiflcem  suum  suspicioue  crimioum  iocessaot.  Quid 
momeoti  apud  BritaDOos  vel  aliam  geotem,  si  qua 


immuoes,  sicut  professiooiseoram  regula  protesta- 
tur,  Deo  peoitus  vaceot ;  et  ejus  BoliaB  sinl  intenti 

servitio,  pro  cujus  msjestatis  revereotia  doq  solan 
ab  ooeribus  temporalium  diliooum  sant  liberi^sed 
eliam  amore  religioois  maximo  boQore  Bunt  digm. 
Uode  posceote  a  oobis  religiooe  vestra»  ut  aDdons 
oostri  beati  Petri  apostolorum  priocipis  vice,  eai 
Greator  et  Redemptor  ooster  Domious  Jesas  Cbri- 
stus  claves  ligaodi  atque  solveodi  in  coelo  atqaein 
terra  digoatas  est  impertire  ;  cujas  et  nos  licet  im- 
pares  mJDisterio  fuogimur,  et  Ecclesiam  ejna  Dd 
digoatioDe  dispooimus  :  mooasteriam  beatoram 
apostolorum  Petri  et  Pauli,  quod  Meldam  religio» 
memorifficoDdidit,quodetiamDaDcMeldamesbargB 


ultraOceaoum  jacet,  habiturussit  pootifex  Roma-  ^  vocatur,  situm  io  proviocia  Saxooia  ;  atque  alioii 

nus;  qui  a  suis  impetatur  civibus  ?  Poslremo  verum 

noDvideri;  ut  talis  peccati  seimpedirelvolutabro, 

qui  loti se memioisset prslatum  muodo.  Ilffic  cum  ia 

aurasefruDderet^DeceDimpopularistumullussemel 

excitatus  leviter  leoiri  posset,  ille  pro  sanctilatis 

coDscieolia  paulo  commotior:  «  Aflerle,  ioquit,  io- 

faotem  ;  ut  ore  suo  poDtiflcalem  depellat  iojuriam. 

ProiodeafatuissuspicioDibusdiscedaot,  io  gratiam 

aotistitis  redeaot ;  se,  quaotum  sua  ioteresset,  paci 

coD  defuiurum.  »  Dictum  excepere  DODOulli  cachio- 

nis;  quod  insolita  promittere,  iodebita  prffisumere 

aflveoa  videretar.  Verumtameo  iofaotem  allatumy 

vix  dum  Dovem  a  matre  dierum,  baptismi  la?acro 

priusiDDOvavit.SciscitatusestdeiDdepubliceutrum 

vulgi  opioio  coDveoiret  veritati  de  patre  ?  Tum  ut 

videres  Dei  gratiam  prsseDtem  ;  pusiolusio  vocem 

absolutissimam  couatus,  oodum  dubietatisabrupit; 

saDctum  el  immaculatum  Sergium  esse,  ouoquam 

illummulieri  commuDicasse.  Piaudil  plebs  miraculo. 

loDOceDS  antistesovat  triumptio.  Aldelmi  meritum 

extollit  Roma  :  repercussuaque  et  iDgemioalus  Iffi- 

taotium  clamor  ipsa  quatit  sidera.  Qui  tameo  roga- 

tus,  ut  quia  falsum  patrem  iofamia  exuerat,  verum 

cogoitiooi  populi  addiceret :  facere  refugit :  prsfa- 

tus  suum  esse,  ut  iosootes  si  posset  damoo  exime- 

ret,  ooD  ut  sootes  morte  opprimeret. 

Talibus  virtutum  iodiciis  eximie  delectatus  poo- 
tifex,  000  difflcilem  se  impetratu  exbibuit ;  ut  mo- 


mooasterium,  quod  io  boooresaoctisJoaoQisBapti- 
•stffi  est  io  eadem  proviocia  positum  juxta  flameo, 
quivocaturFrom;  quffi  tuam  religionemDeocoope- 
raoteprovidedispeosare  multoram  veridica  relatiooe 
cogoovimus  apostolicis  privilegiis  roboremus,  pic 
devotioois  facieotes  asseosum.  Hortamur  vos  io  Da 
laudibus  et  oratiooibus  studiosos  atque  pervigilei, 
abstioeDtiae,  castimoDi»,  purificatioDi  teoaciter  ia- 
bffireotes,  hospitalitatis  atquc  hamaoitatis  offlciis 
deditos,ac  devotosobedieDtifflethumililatiA  Gbriati 
existere  vos  amatores,  circa  iovioem  pia  chtritate 
coocordes,  maodatis  spirilualibus    et  saQclorQm 
Patrum  regulis  servieodo,  apostolics  fidei  rectilo- 
dioem  illibate  servare,  boois  studiis  operam  dare, 
bumaoitatem  peregriois  et  egeotibus  impeodere, 
ecclesiarum  Dei  prfflsulibus  et  sacerdotibus  venert- 
tiooem  debitam  exhibere  ;  Deo  vacare,  saecalarei 
curaset  quffistusefrugere,temperaotiam  el  paiper- 
tatem  diligere,  psalmis  et  hymoisspiritualibos  ttqoe 
oratiooibusassiduisoum  Deo  colloquiam  ioaerere; 
abstioeDtiam  taoquam  puriflcatiooem  corporis  ia 
cuDCtis  vitffl  studiis  adhibere,io  omnibuB  Dei  niao- 
datis  alterutros  excitare,  sollicitos  circa  sui  salo- 
lem  esse,  et  proflcieotes  io  melius  aemalari,  et  io 
Dei  prffisidio  coofldere,  immaculatos  vos  non  solom 
a  coDlagiooe  caroali,  sed  etiam  a  sermonibus  ooxiis 
etcogitatiooibuscustodire^utcastitasatquesobrietis 
corporis  simul   et  spiritus  vestri  ante   Dei  ooalos 


nasteriis,  [pro]  quibus  rogabatur,  elaboratffi,aucto-  rv  luceat ;  qualeous  et  ioterior  homo  gratia  virtutis 
ritatls  privilegium  iodulgeret :  quod  hic  ex  iotegro      illustretur,  etexterior  booffi  cooversationis  laudem 


appoDam,utomDemambiguitatisevadet8crupulum, 
quaotis  siot  maledictiooibus  obooxii,  quautarum 
poBDarum  siot  futuri  servi,  qui  ouoc  id  impuoese 
opioaotur  temcrare  et  traosgreiJi. 

«  Sergius,  servus  servorum  Dei  Aldhelmo  abbati 
ejusque  successoribus,  et  per  vos  venerabili  vestro 
mooasterio.  fia  quffi  religiosffi  cooversatioois  iotuitu 
mooachis  servis  Dei  pro  libera  viveodi  facallate 
cooferuDtur,  dod  pro  illecebrarum  ]iceotia,sed  pro 
sedulitato  beoe  cooversaodi,  et  diviois  servitiis  se 
ipsos  procul  dubio  maDcipaodi,  aprffisulibusatque 
cultoribus  Deodecretffi  GbristiaDffi  religioois  iodul- 
geotur ;  ut  oexu  human»  conditioois  exuti,  dum  ab 


atque  opioioois  obtioeal.  Quia  igitur  talibus  debe- 
tur  pootiflcalisiodulgeotiffibeoeflcium ;  prfleseotibos 
apostolicisprivilegiis  prffidicla  veoerabilia  mootste- 
riadeceroimusmuDieoda^qaateoussubjarisdictioDe 
atque  toitioDe  ejusdem,  cui  et  oos  deservimas»  ao- 
ctoris  oostri  beati  Petri  apostoli,  et  ejusyquam  dit- 
peosamus,  Ecclesiffi  et  ouoc  siot  et  in  perpetaom 
permaoeaot ;  sicut  tua  religio  petiit,  nulliasqoe 
alterius  jurisdiclioni  siot  subjecta:  oec  qnisqaam 
episcoporum  aut  sacerdotom,  aat  cujuslibet  ecele* 
siastici  ordinis  clericus  quoque  tempore  sibi  ioea 
qaalemcuDque  jurisdictiooem  defeoderCy  auteasce- 
ptiooem  vel  qumlibet  monoscala  a  religioea  congre> 


1641 


DE  GmiS  PONTIP.  ANGL.  —  LIB.  V. 


i842 


gatione  extorquere  vel  eiposcere  presumal,  neque  A  carias  einu  exceptum  post  feliciter  enavigatum 


in  eorum  oralorio  episcopalem  catbedram  coosti- 
tuere  aul  missarum  soleronia  ibidem  gerere,  praeler  si 
a  religiosoabbate  et  congregatioaeaaciiusadvenerit. 
Presbyterum  vero  si  necesse  babuerint  pro  misaa- 
rum  solemniis  sibi  ordinari  aut  diaconum;  a  reve- 
rentissimo  epiacopo,  qui  e  vicino  est  consecrandum 
exspostulent;  illo  dunlaxal  quae  ad  sacram  regulam 
perlinentsub  divinojudicio  perquireote,  el  absque 
muneris  datione  ordinaute.  Si  autem  et  reiigiosum 
abbatem  obire  contigerit,  el  ad  electionem  alteriua 
fuerit  ventum ;  illum,  qaem  religiosa  congregatio 
servorum  Dei  communi  consilio  delegerit,  promo- 
vendum  e  vesligio ;  ut  non  detrimentum  monacbice 
conversationis  discipiina  incurrat,  vel  res  monasterii 


pelagus  secunda  compatriotarum  desideriis  fortuna 
restiluit.Venientioccursumeslubiquemagnapompa 
longo  apparalu  salutantium.Religiosorumalii  suavi 
canlu  mulcent  aere,  alii  lignum  divinum  preferunt, 
alii  odoris  thymiamatibus  vias  afficiuot.  Laicorum 
pars  pedibus  plaodunt  choreas  ;  pars  diversis  cor- 
porum  gestibus  internaa  panduol  Isetitias.  Omoes 
io  commuoe  Deum  laudaot ;  qui  lumeo  Britaooi» 
reduxit,  quod  jamdudum  peregrioaotes  radios  per 
alias  terras  porrexerat.  Nec  faslus  regius  loam  et 
Elbelredum,  illum  Wc8t-Saxooum,buDC  Merciorum 
priocipem,  ab  hac  excepit  letitia.  Quippe  ubi  aoti- 
quo  viri  amori  recens  accreverat  apostolicarum 
salutatiooum  revereotia.  Magoo  igitur  gaudio  et 


abbatis  priyatione  depereaot.  Prssul  quoque,  qui  «.  prooffl  veneralionis  ostentatiooe  susceptus,  privi- 


simililer  io  vlcioo  fuerit,  ex  apostolici  pootiGci  au- 
cloritale  orationem  ei  abbatatus  attribuat.  Dum  baeo 
ita  sinl,  si  quisquam  episcoporum,  presbyterorum 
vel  cujuslibet  ecclesiastici  ordinis  clericus,  sive 
etiam  Iaicus,cujusque  dignitatis  fuerit,  bsc  a  nobis 
8ub  divino  judicio  statula  transgredi  vel  temerare 
tentaveril:  reum  se  noverit  ante  conspectum  Dei, 
et  a  participalione  oorporis  salutiferi  et  sanguiois 
Domini  alienum.  Condemnationem,  qaam  Judas 
Iscariotba  assecutus  est,  asseqoatur;  et  ab  aposto- 
lorum  principe,  ut  AoaniasetSapbira,  percellatur, 
oisi  de  inccepto  temerariffl  presumptionia  pcsniteat. 
Vita  vero,  salus  et  beatitudo  perpetua  bis,  qui  beo 
cooservaverint,  et  conservari  mandaverint.  Bene 
valete,  dilectissimi  fratres.  » 

PagiQshujusceprsrogativaAldelmustriumphans, 
simulque  benedictione  antistitis  et  sacrarum  reli- 
quiarum  pignoribus  fretus,  redeundi  domum  iter 
impiger  adoritur.  Defebenssecura  multimoda  pere- 
grinarum  mercium  pretia;  quffl  patria  nova  et  mi- 
rabili  inferret  copia.  Inter  qu»  fuit  altareex  splen- 
deoti  marmord,  caodido  colore,  sesquipedali  crassi- 
tudioe,  quaprupedali  loogitudioe,  latitudloe  trium 
palmarum,  labio  ex  eodem  lapide  promineoti  io 
circuitu  pulcbre  deosatum.  Camelus,  ul  dicitur, 
(Quod  eoim  oostr»  regionis  animal  tantam  sustine- 
ret  molem  ?),  ejus  usque  ad  Alpes  bajulus  fuit,  et 
inoffensotulit.  Ibi  camelusseu  quodlibetquadrupes, 
oec  enim  referet  qus  bestia  tulerit,  vel  injusti  fascis 


legia  monasteriorum  suorum  ambobus  oslendit 
regibus.  Ita  efflagitabat  ratio,  ut  qu»  utrorumque 
subsistebaot  maneribus,  utrorumque  flrmarentur 
assensibus.  Accurrit  continuo  regia  religio  dictis 
pontificis ;  nibilque  minus  fuit,  quin  vicino  obedieo- 
tiffl  pede  jussa  persequeretur. 

Id  quamvis  memorandi  principes  pro  iosita  beoe- 
volentiffl  gratia  noo  difOculter  fecissent;  ex  abuo- 
daoti  tamen  Aldelmusmagnorum  xeoiorum  oblatio- 
oibus  consensum  voluntarium  elicuit.  Et  alteri 
qoidem  alia,  sed  loe  altare  dedit.  Is  illud  io  vioo 
quodam  tunc  regio  firiweoane  vocabulo  saoctissims 
Genitricis  Dei  iocavit  obsequio  ;  ubi  ad  buoc  diem 
siium,  vivum,  ut  ita  dicam,  saoctitatis  Aldelmi 
0  prfflbet  indicium.  Est  ibidem  et  alia  major  ecclesia 
in  Sancti  Peiri  nomioe;  quam  a  bealo  viro  factam 
et  coDsecralam  ooo  oegUgeoter  aaseverat  opioio. 
Hujus  orieotalem  frootem  ouper  in  majus  porrexit 
recentis  sdificationis  ambitio.  Eo,  ut  dixi,  modo 
processit  labor  laudabilis  pro  sancts  Ecclesiae 
bonore  susceptus.  Jamque  ille  in  dies  senectuti 
afflnis  processerat. 

Ac  vero  aliquo  annorum  interourrente  spatio, 
Hedda  totius  West-Saxonis  pontifex,  apud  Winto- 
Diam  sedem  babens,  excessit  mundo.  Gratissimus 
fuit  bic  obitus  OGelestibus  quod  pro  sanctitate  prflB- 
terits  vits  oumerum  eorum  ampliaret :  luctuosus 
mortalibus;  quod  vix  parem  possent  invenire,  qui 
tants  dicBceseos  circuitum  ?ellet  regere.  Quidquid 


injuria  vel  propter  prsrupta  vis  declivia  concidit.  D  enim  nuoc  iv  episcopi  guberoaot,  uous  tuoo  ille 


Ruina  jumeotum  cootrivil ;  et  marmor  iu  duas  par- 
tes  effregit.  Utriusque  rei  damoum  sociis  ingemiscen- 
tibus,  saoctus  arcaoo  cordis  murmure  et  proteosa 
benedictione  dextrn  sarcivit.  Animali  salutis  vigor 
refusus;  quod  alacri  statim  se  motu  exculiens,  io 
pedes  constitit.  Fractura  lapidis,  qus  non  recta  li- 
nea,  sed  quodam  aofractu  desilieos  crepuerat, 
statim  se  in  solidum  compegit.  Sed  ut  mirabilis 
signi  memoria  non  obsolesceret,  adhuc  cicatrix 
scissurs  paletsanata  quidem  miraculo,  sed  curioso 
tamen  perspicuo  oculo.  Recidil  mcBstitia,  reiteratur 
semita.  Ita  omni  coraitatu  incoluiiii  ad  mrtre,  quod 
Galliam  Angiiamque  disierminal,  veoit.  Ibi  piacido 

Patrol.  CLXXIX. 


freoabal ;  rebelles  auctoritate  premeos,  supplioea 
simplicitate  demulceos.  Synodali  ergo  consilio 
dioBcesis  ultra  modum  protensa  in  duas  sedes 
divisa  ;  quarum  aitera  Scireburnis,  altera  es- 
set  Winlonis.  Iniqua  et  impar  fuit  ea  divisio ; 
ut  unus  duos  tantum  pagos,  alter  totum  rege- 
ret  quidquid  West-Saxonici  traolus  immensitaa 
conlinet.  Singulis  sedibus  suffpcti  poiitiflces  pro 
scienlis  merito  et  nalali  solis  conflnio.  WiQtonis 
prslatus  Daniel,  qui  e?set  ejusdem  rejsioiiis  oriun- 
dus,  lilterarum  non  egenus.  Scireburnam  sortitur 
AMeimus;  cui  sapinntis  prafrogativa,  el  svi  ma- 
turiias  ad  majus  culmen  aspiraret ;  cum  et  genitalia 

52 


i643 


WILLELMl  MALMESBUlllENSIS  iMONAOHI 


16U 


terroQ  charitas  sufTragarelur,  quod  ejus  proviacies  A  diuntur.  Quid  ita  merces  alianas  depreliaret,  et 


indigena  esset.  Procedit  ergo,  ut  creditur,  agente 
Deo  univeraalis  eleclio ;  ambiturque  a  beatissimo 
sene,  ut  episcopatum  dignetur  [suscipere].  Omnis 
stalis  et  ordinis  conflatur  sententia  dignum  videri 
prssuiatu^  excocta  jam  sQtate  serium»  litteris  ube- 
rem,  religione  nulli  disparem.  Sin  vero  nalalium 
dignilatem  considerandarn  putes^quam  beatus  Apo. 
stolus  in  taiibus  non  permiscet ;  quis  eo  nobiiior, 
qui  regalem  prosapiam  proxima  contingit  iinea? 
Ejus  famSy  ejus  vite  semper  ilium  fuisse,  de  qua 
nunquam  vei  parum  siuistrajactatasit  opinio.  Re- 
stitit  iile  quantum  potuit;  qua  repulsam  suam  ad- 
juvare,  qus  unauimitatem  illorum  infirmare  pos* 
sent,  non  segniter  objectaos.  Sed  enim  io  nihiium 


attenuaret  rerum  non  suarum  valentiam  ?  Sot  si 
vellet  eventiiarel;  eitranea  suo  pretio  relinqneret 
Borum  ilie  conlra  verborum  contuDoaciam  Diliii 
retulit  nisi  risum.  Poslremo  adbuc  preiiam  libri 
percunctantem  loco  oum  ignominia  detarbant;  ten- 
sisque  rudeutibus  longius  a  littore  se  removeat 
Sed  non  looge  morata  divina  uUio  injuriam  stocU 
acrius  vindicat.  Procella  surgit,  turbo  ssvit,  deoet- 
tur  nubes,  subducilur  dies,  pelagi  caligo  aerisqae 
borror  noctem  inducit;  coDgeminaut  terrorem  feo- 
(orum  furor,  rudentium  stridor.  Antenna  scvitiuo 
tempestatis  non  patitur ;  latns  navis  binc  io  toa' 
dentibus  fluctibus  quassatur.  Defecit  ars  remiguoi; 
dccidil  peritia  nautarum.  Et  jam  pessimum  [/.  pes- 


fatigabatur  :  cum  eo  ipso  quod  pro  se  paraverat,  B  sum]  ihant;  videbaoturque  in  miserorum  morteu 


convinceretur.  Id  erat  annorum  gravitas,  quibus  e 
proxima  meta  respicientibus  senium  admoneretur 
leni  quiescere  otio,  non  periculoso  indulgere  nego- 
lio.  Quod  statim  ab  audientibus  retorquebalur  in 
aliud;  quod  quanto  annis  maturior,  tanto  esset 
vitiis  defaecatior,  consiliis  promptior.  Habuit  ergo 
modum ;  restititque  quoad  concinnum  rationi  ? isum 
est.  Sed  ubi  uuanimem  et  diuturnum  assensum 
acoendit,  fraternffl  obedientiffl  habenas  viteB  su» 
laxavit,  veritus  divino  resultare  oraculo,  quod  oorda 
omaium  conflaverat,  ora  oppleverat.  Suscipiunt 
igitur  coUegam  episcopi,  patrem  clerici,  patrouum 
laici. 
lode  acclamantibus  cuoctis,  reclamantibus  nuUis, 


omnia  conspirasse  elementa :  cum  iicet  brotos 
animos  inlelligenlia  subiit,  propter  injuriam  iaocti 
cui  conviciati  fueraot,  se  luere  pcenas.  Exclamtit 
ergo  in  planctum  ;  et  supplices  tendunt  ad  littori 
palmas.  Orant  opem ;  pollicentur  emendatioDem. 
Facile  fuit  beato  pontiQci,  ut  remitteret  culptm; 
qui  non  doluerat  contumeliam.  Et  primo  quidem 
porrecto  contra  sfflvienlia  flabra  crucis  aigno,  noo- 
nibil  lempestatis  diminuit  et  mansuefecit.  Mox  com 
ipse  scapha  ascensa  virtute  remigum  periclitaotee 
adisset;  mutata  in  bonum  omnia,  tempestas  loU 
quiescil;  turbo  conquiniscit:  ventorum  aeus  coo- 
versus  oavem  impellit  ad  littus :  ondae,  qae  tote 
minabantur  exitium,  nunc  seDsim  allabentes  polli- 


Berthwaldo  prim»  sedis  archiepiscopo  pro  more      centur  obsequium.  Potiti  ergo  naatae  optata  statio- 


consecrandus  deducitur.  Is  in  veteris  contubernii 
sodalem  ;  nam  et  pariter  litteris  studuerant,  pari- 
terque  viam  religionis  triverant :  electiooem  factam 
gratiose  complexus,  favorem  auxit.  Itaque  non  so- 
lum  consecrationem  indulsit;  sed  eliam  multos  dies 
secum  retinuit,  ejus  consilio  arcbiepiscopatus  sui 
pondus  allevians,  causarum  rationom  examioaDs. 
Unde  factum  est,  ut  his  diebus  Doroberniam  [hodie 
Devoram  appellamusj  pergeret ;  quod  est  littus  Gan- 
tuariaB  ad  xii  millia  proximum,  audiens  iilic  naves 
appulisse.  Portus  ibi,  ut  plerique  maritimorum  lo- 
corum,  inquietus  quia  angustus.  Gitissimus  eo  a 
marinis  transitus  paucorum  admodum  miliium  tra- 


nis  arena,  librum  sponle  offerunt ;  accipiat  grttis, 
dignetur  munus  famulorum,  quos  ab  ipsis  mortis 
faucibus  in  siccum  evexit.  Appenditille  mercedem 
asqua  lance  in  medium  conferens ;  ne  aut  pauperes 
mngno  damno  emuugerel,  aut  sapplicum  preces 
repudiaret.  Id  volumen  adbucMelduni  vi8itur,to- 
tiquitatis  venerandum  prsferens  specimen. 

Novi  ergo  compos  bonoris,  provinciam  regreisof, 
cum  in  omnibus  nomen  squaret  offlcio,  tum  vel 
maxime  libertati  monasteriorum  stodere,  babuitquo 
sedem  Scireburum,  ubi  et  ecclesiam,  quam  ego 
quoque  vidi,  miriflce  construxit.  Ac  primum  quidem 
humans  vits  incertum  metuens,  cum  monaste- 


jectu.  Quo  flt  ut  in  illius  spalii  angustia  inter  se  n  riis  suis  abbates  prsponere  vellet,  huie  voluntati 


currentes  et  illidentes  fluctus  minima  occasione 
pelagus  exasperent;  iliique  maxime  incurralur  peri- 
culum,  ubi  sperabatur  periculorum  effugium.  Jam 
vero  in  statione  navibus  receptis  tutissima  quavis 
tempestale  quies.  Hoc  ideo  prstuli ;  quia  ad  rem 
quam  inferam  attinet.  Spatiabatur  sanclus  juxta 
mare ;  iuteDtusque  oculos  mercimoniis  inngebat,  si 
quid  fortecommodum  ecclesiastico  usui  attuiissent 
nautS|  qui  e  Galiico  sinu  in  Angliam  provecti  li- 
brorumcopiamapportassent.GoDspicatusquelibrum 
lotius  Testamenti  Veteris  et  Novi  seriem  contiDen- 
tem  ;  ad  emeodum  intentus,  auimum  a  csleris  re- 
misit.  Gumque  gDarusfoliavoIveret,pretiume(rrin- 
geret,  barbari  eum  nautioa  lasoivia  conviciis  aggre- 


monachi  consueti  Patris  duicedineopposuerunt  obi- 
cem.  Gujusrei  tenorem  contulit  insoriptum;  neia- 
berelur,  ueve  suocessores  necessitatem  perverlerent 
in  tyranoidem;  non  pariturissub  obligatione  divint 
interminatusperniciem.  lilius  scripti  textus  hicest: 
«  Nihil  in  hoc  ssculo  prolixa  felicitate  perfniitor, 
nihil  diuturna  dominatione  potitur,  nihil  quod  noa 
ad  fatalem  vits  terminum  loci  cursu  protendator. 
Et  ideo  nobis  sic  mundanarum  rerum  palrimoDit 
sunt  perfruenda^  ut  tamen  sterns  patriae  emola- 
menlis  nunquam  fraudemur.  Hinc  est,  qaod  ego 
Aldelmus,  postquam  me  immeritom  nullisqae  pene 
dignis  moribus  coroprobatnm,  in  pontiflcatus  ofBcii 
sedem  divina  gratia  sabthronizasseti  propoani  ar- 


4645 


DE  QESTIS  PONTIP.  ANGL.  -  LIB.  V. 


1646 


cano  meDtiB  meffl  afTecta,  ut  monasteriis  meis  qui-  d 
bus  jamdudum  in  abbatalus  gradu  constitutu8,8uf- 
fragante  Domioo  regulariter  prffifui,  religiosum 
abbatem,  quem  sibi  spontaneafamiliarum  mearum 
optio  consona  voce  elegissent,  canonica  ratiooe 
atque  regulari  sanclione  constituerem.  His  volun- 
lariis  propositionibus  meis  pia  monachorum  meorum 
resistit  pervicacitas.  Et  cum  hoc  sedulo  sfflpiuaque 
in  convenlu  fratrum  meorum  Bducianter  narrassem, 
nullus  bisvotismeis  placidissimum  praebet  assen- 
sum  :  dicentesquod  quandiuvitali  vegelarisspirita, 
nobiscunque  praesentis  vit»  deputaris  stadio,  tuffl 
semperdomiDationis  jugo  humillima  collasubdere 
non  dedignamur.  Scd  hoc  supplici  prece  coromuni* 
que  rogatu  deprecamur,  quod  sub  eacra  Scriptura- 
rum  testificatione  et  favorabilium  virorum  ciaro  B 
coDseDSu  corrobores,  ut  nullus  post  obitum  tuum 
nec  regalis  audacitas  nec  pontificalis  auctoritaa,vel 
aliquis  ecclesiasticae  seu  sscularis  dignitatis  vir 
sine  nostro  voluntatis  arbitrio  in  nobis  sibi  vin- 
dicet  principatum.  Huic  debitffl  monachorum  meo- 
rum  mazimeqne  famulorum  Dei  petitioni  iibentis- 
sime  consensi  ;et  in  monasterio  quodjuxtafluviumi 
qui  dicitur  Winburna,  silum  est,  cui  venerandi 
regis  noslri  germana  Guthberge  prfflsidet,  cum  opta- 
bili  famosissimi  regis  Ins  consensu  et  reverentis- 
81  mi  fratris  et  coepiscopi  mei  Danielis  nutu  prs- 
sentatffl  professionis  devotionem  decenlissimam  et 
vernarum  Domini  postulationemsacrffi  crucissigna- 
culo  conGrmavi  :  identidemque  venerandus  rex  ct 
prfflnomioatus  pontifex  pari  devotionis  manu  sub-  ^ 
scripseruDt.  Nec  multo  post  in  sacrosancto  con- 
cilio,  quod  juxla  Quvium,  qui  dicitur  Noodr,  con- 
gregatum  eat  [(.  esse]  dignoscitur,  in  idem  omnium 
Saxonicae  gentis  archimandrilarum  cum  regalis 
potentatus  assensu  et  pontificalis  prioratus  nutu 
consensit  auctoritas.  Si  quis  contra  hec  tam  illu- 
strium  personarum  decreta  rooliri  macbinetur,  et 
sacraprffisentisschedulffi  scila  prffivaricari  prffisum- 
pserit,  sciat  se  ante  terribilem  divin»  majestatis 
thronum  cum  praevaricatoribus  prsceptorum  Do- 
miui  lugubri  damnationis  judicio  percellendum ;  sunt 
autem  hffic  nomina  monasteriorum  Maldubesberge, 
Froom,Bradonford.Scripta  est  hujus  confirmationis 
chartula  anno  ab  Incarnatlone  Domini  nostri  Jesu  ^ 
Christi  705  indictione  iii.  »  Subscripserunt  Ina  rex^ 
Daniei  episcopus,  Ethelfrithe  patricius. 

Quamvis  igitur  haccharta  suis  monasteriis  consu- 
luisse  et  tyrannidem  successorum  propulsassevide- 
retur,  non  tamen  iliustri  animo  sufTecit,  nisi  et 
omnibus  ecclesiis  qus  in  West-Saxonia  erant  con- 
sultum  faceret.  Dulcibus  igitur  roonitis  credulum 
sibi  animum  regis  urgens,  bujusmodi  edictum  ob- 
tinuit.  «  In  nomine  Domini  Dei  nostri  Salvatoris. 
Ego  Ina  regnante  Domino  rex,  cum  consilio  et  de- 
cretoprffisuIisnostriAIdhelmiySimulquecunctorum 
Dei  sacerdotum  suggesiione  et  monachorum  peti- 
tioDC  qui  in  parochia  Saxonum  conversaDtur^haDo 
ubertatem  ecclesiis  impendoy  et  hanc  privilegii  di- 


gnitatem  monasteriis  confero,  ul  sioe  impedimento 
sfficularium  rerum  et  abaque  tributo  flacalium  nego- 
tiorum  liberis  meDiibus  Deo  soli  serviaDt,  et  mona- 
sticam  ccBnobii  diacipliDam,Ghristo  suffragium  lar- 
giente,regulariter  exerceant.ac  pro  statu  etprospe- 
ritate  regui  nostri  eliDdulgeDtiacommissorum  cri- 
raiDum  aote  conspectum  divinffi  Majestatis  preces 
fundere  digoeDtur,  et  oratioDum  ofOcia  frequen- 
taDtes  in  ecclesiis  pro  nostra  fragilitate  interpjdl- 
lare  nitantur.  Si  quis  vero,  oontra  hujus  decreti 
syngrapham  venire  tenlaverit,  sciat  se  coram 
Cbrislo  novemque  angelorum  ordinibus  in  tre- 
mendo  examiDc  ratiooem  redditurum.  IIoc  vero 
decretum  a  nobis  libenter  concessum  taliter  servari 
et  conflrmari  deccrnimus  ;  ut  tam  nobis  vitacomite 
propitia  Divioitate  regni  gubernacula  regentibua, 
quam  futuris  sucoessoribus  bffireditatis  jure  re- 
guaodi  mooarchiam  teDeotibus,  inextricabili  lege 
flrmiter  roboretur.  Nam  pro  amplioris  flrmitatis 
testamenlo  principes  et  senatores,  judices  et  patri- 
cios  subscribere  fecimus.  Actum  publice  et  conflr- 
matum  in  loco  qui  appellaturEburleagere,  viiiKa- 
lendarum  Juniarum  die,  indictione  ii,  anno  ab  Iq- 
carnatione  Chri8ti704feliciter.  Subscripsit  Ina  rex. 
Ego  Aldelmus,  servus  servorum  Dei,  hoc  deoretum 
manu  propria  roboravi.  •  Subscripserunt  et  abba- 
tes,  prooeres  ix. 

Ista  divinus  pontifex  indefessus  agebat,  vioini 
finis  non  nescius.Sordebantenim  jam  terrenaviro; 
iohiabatquecoelestibus.  Quapropter  optimum  factu 
ducebat,  si  metam  vitae  talibus  percurreret,  quae 
essent  suffi  laudi  memoriffi,subjectis  emoiumento  et 
gratiffi.Et  licet  nimis  eflfeta  caro  laboresperferre  ne- 
garet,  tamen  solida  mens  Jamque  foras  eminens  et 
ipsis  coeli  januis  imminens  vincebat  lemporum 
situm.  Fragilem  igitur  corporis  usum,  non  longe 
post  desertorem  animi,  spiritualibus  exercitiis 
subjiciebat.  In  praedicatioDibus  noctes  perinde  ut 
dies  continuans,  dimceses  non  segniter  circuiecs, 
ipseintegre  etnon  minusquaminviridi  ffltatejejania 
cffiteraqueid  genus  bona  frequentans.Ducta  itaqoe 
vita  bominibuB  placida,  Deo  placita,  post  episco- 
patus  annos  quatuor. 

Ad  BuperoB  superum  ouUor  sociusque  reoessii ; 

Alterat  astra  polo,  mutat  et  arva  poio. 
Halitus  alta  subit,  fovet  arius  hospita  tellaa, 

Depositumque  suum  poscit  uterque  locus. 
Impuler»t  PhoBbus  bis  quina  luce  Latonam  : 

loTolucris  mundi  cum  resolutus  abit. 

Est  in  pago  Sumersetensi  [villa]  Duitinge  vooa- 
bulo,  in  qua  hominem  exuit,  quam  pridem  roona- 
ohis  dederat,  Glastoniensibus  usumfructuarium 
pactus.  Domus  obitus  ejus  conscia  lignea  erat 
ecclesia,in  quam  se  ultimum  spirans  inferre  Jussity 
ut  ibi  potissimuro  efQaret,  sicut  incolffl  hodie  per 
succiduas  generatioDes  asseveraDt.  Hanc  dum  qui- 
dam  Glastoniensis  monachus  ex  lapide  refectam  in 
die  [f.  Deil  faceret  consecrari  nomine,  immiscuit 
se  confertie  multitudini  muliercula  atroquelumine 
Jamdudum   capta.  Hffic  in  signo  fidei  densitatem 


1647 


WILLELMI  MALMESBURIENSIS  MONACHI 


1648 


vulgi  perrupit,  clamitans  utad  altareduceretur  in- A  foliorum  pubem  et  frondium  decorem    emisisse. 


cunctanter ;  se  credere  quod  sanctus,  cujus  basilica 
coneecraretur,  Yidu8BC8Bcitatem  depelleret,  qui  tota 
vita  Bolemnes  eleemosynas  viduis  oonferre  solitus 
esset.  Audacia  credulitatis  de cobIo  Iraxit  auxilium  : 
implevit  viduos  orbes  lux  serena.  Nec  lalere  potuit 
miraoulum  coram  populo  celebraturo,  prsesertlm 
oum  et  persona  et  persons  calamitas  provincia 
vuIgatisBima  esset.  Gonstat  in  eadem  ecclesia  lapi- 
dem  esse,  cui  sanctus  moriens  insederat;  cujus 
ablutione  pluresffigrotisanitateminiissenoscuntur. 
Tuno  beato  Egvino  Wigorniensi  episcopo  visio 
cceleslis  affulgens  obitum  sodalis  innotuit ;  et  ut  ad 
locum  pergeret,  prffioepit.IIIe  dolens  et  amoris  sti- 
mulis  tunc  maturans  celeriter  Dultiog  pervenit.  De- 


PontiGcem,  qui  verbo  intenderet,  clamore  popnli 
admonitum  respezisse  ;  adoratoque  miraculo  Dei, 
munus  ibidem  reliquisse.  Ez  primaB  arboris  polli 
muitas  pnllulasse  frazinos;   adeo  ut,  sicut   dizi, 
villa  illa   vulgo  ad  episcopi   arbores    nuncupetor. 
HaBc  sane  non  pro  solido  asserui :  sed  ne  quid  pra^- 
teriisse   arguerer,  non   omisi.  Gaetera    scriptis  Tel 
caelaturisez  antiquo  factis  approbo;  nec  quidquam 
Deo  teste  adjeci  de  meo,  nisi  si  aliquod  verbom 
causa  poUtius  ornandi  lectionis  avolavii.  Non  enio 
eget  Aldelmus,  ut  mendaciis  asseratur  :  tanta  sant 
de  illo,  quffi  in  dubiam,depromant  Odem  :  tolsant 
quae  non    veniant  in  litem.  Innumera  signa,  qoc 
raodoapud  ejus  fiunt  memoriam,08teQdunt  praesao- 


positaque  pro  animse  requie  oralione,  ut  pro  desi-  B  tibus  praeteritae  vitae  sanctimoniam. 


derio  et  praBcepto  sancti  Meldunum  corpus  promo- 
veatur,  jubet.  Gompescit  ejulantium  lacrymas  tidei 
praBsumptione  ;  opus  accelerat  ipse  operis  matura- 
tor  assistens.  EfTeruntur  ergo  felices  ezuviaB  magno 
praBeuntium  el  subsequenlium  agmine;  dum  quisque 
beatiorem  se  putaret  qui  propior  esset,  eratque 
ingens  comitantiumsolamen  saltem  feretramvideri, 
si  non  posset  tangi.  Ipsa  enim  species  et  forma 
exanimis  corporis  multum  decoquebat  doloris ;  de- 
mulcebatque  oculos  manens  gratia  et  permanens 
figura.  Gelebris  illa  pompa  funeris  fuit;  dum  pro 
miracuiorum  frequentia  figerentur  semper  iapide» 
crucea  ad  septem  milliaria.  Ad  quas  plures  invete- 
ratis  morbis  debiles  cum  Bde  accedentes,  violentia 


Excipiunt  ioterea  patronum  Meldunenses  ingeoti 
ploratu,  reverenti  affectu.  Jungebatur  amori  veoe- 
ratio,  pugnabatque  fldes  cum  obsequio.  Nescires 
quid  eligeres,  aut  in  parentem  afTectum,  aut  in 
advocalum  gaudium.  Si  laBtarentur  pro  praemisso 
ad  Deum  patrono ;  sed  dolere  cogebantur  pro 
amisso  vitae  soiatio.  Inter  bos  fluctus  aliquot  ex- 
tractis  diebus,  tandem  sepcliri  permiseruot  in 
Sancti  Michaelis  ecclesia;  ubi  pibi  vir  saDctissimai 
olim  sepulturam  providerat.  (63)  Ezcessit  anno  ab 
Incarnatione  Domini  709,  ante  Inam  annis  zvni, 
antc  Bedam  zxv,postquamabbas  aLeutherio  factos 
est  zxziVjpostquamepiscopusaBerthwaldo  anno  f. 
Nam  annosoetatisejusnullascriplura  misit  in  cal- 


precum  celerem  rapuere  salutem  :  virtutum  signis  ^  culum  ;  sed  est  conjcctura  non  fallax  grandaevoiD 


manentibus  usque  hodiernum  diem.Necfidem  au- 
ditorum  ezcedere  debet,  quod  pene  tot  sunt  mira- 
cuiorum  teste8,quot  provinciales;  quorom  certissi- 
mumbeatum  Egvinum  in  testem  cito,  qui  in  quo- 
dam  scripto  post  quaBdam  alia  sic  ait  :  «  Post  duos 
annos  Aldelmus  religiosus  episcopus  migravit  ad 
Ghristum.  Quod  ego  per  revelaiionem  agnoscens, 
convocatis  fratribus  et  obsecundaniibus  meis  ex- 
cessumvenerandi  Patris  eis  aperui;  concito  gradu 
ad  locum  ubi  sacrum  corpus  ejus  Jacebat  l  ferme 
millibus  ultraMeldunense  monasterium  situm  de- 
veni,  et  ad  sepulluram  adduxi  et  bonoriflce  sepe- 
livi ;  et  mandavi,ut  in  quocunque  loco  sacrum  cor- 


fuisse  facturo,qui  paulo  minus  zzziv  annis  in  eC' 
clesiastico  manens  praesidatu,  non  nisi  legilima 
aetate  illo  praesertim  tempore  sumpsisset  honorem. 
Gravis  ille  annus  Britanniae  fuit,  ut  qui  muUt  lo- 
minaYel  exstinxit  vel  abduzit.  Eodem  enim  aono 
Wilfridus  episcopus  decessit,de  qao  superior  sermo 
paiam  fecit,  quod  nemo  in  Anglia  eo  promptior  et 
jusli  tenacior  fuil.Quin  et  Kenredus  rez  Merciorum 
EtbelredisuccessorcumOfTa  Orientaliom  Angloram 
rege  Romam  profectas  stadium  vitaa  decurrit,  quo- 
rum  societatem  adornavit,  ut  supra  dixi,  Egwioos 
feliz  episcopas;  qai  postquam  beato  Aldeimo  josta 
persolvit,  iter  illud  arduum  ultroneis  compedibus 


pus  in  asportatione  pausaYorat,  sacra  Deo  erige-  j.  iliaqueatus  et  adorsus  et  permensus  est.  Sed  hco 


rentur  signacula.»  Manent  omnes  cruces,  nec  ulla 
earum  vetustatis  sensit  injuriam  :  vocanturque 
Biscepstune,id  est  lapides  episcopi ;  quorum  unum 
in  claustro  monacborum  in  promptu  est  videre. 
QuaB  res  admonuit,  ut  quod  fama  de  Bioepstune 
jtctitat,  non  tacerem.  Villa  est  in  valle,  ad  quam 
prsdicationis  soliicitudinem  expleturus  venissedi- 
citur.  Dum  sermonem  sereret  in  plebem,  forte  ba- 
culum  fraxineum,  quo  nitebatar,  terraB  fizisse. 
Illum  interim  per  Dei  virtutem  miram  in  magnitu- 
dinem  ezcrevi8se,succo  animatam,cortice  indutam 

(63)  Obiity  vix  iv  annis  episcopatu  functus,  anno 
DominiciB  Incarn.  709  in  vigilia  sanoti  Augustini 


plenius  scire  volentem  alias  et  nostra  et  aliorum 
lectio  informabit.  Jacuit  corpus  beati  viri  in  eccle- 
sia  supradicta  246  annis ;  quo  toto  tempore  qnc 
miracula  exhibuerit,  qusB  nec  parva  nec  panca 
fuisse  crediderim;  omnia  sepeIivit,omnia  suppres- 
sit  aemula  oblivio.  Enimvero  monachi  se  in  Sanctc 
MariaB  translulerunt  ecclesiam,  ut  vicinius  et  op- 
portuniusnecessitatessuassancti  ministrarent  mai- 
Boleo ;  quamvis,  ut  per  cbartas  probtvimus,  omni- 
bus  usque  ad  Edgarum  regem  annis  Saneto  Petro 
daretur  primalus. 

Anglorum  apostoli,  viu  Kalend.  Junii.  Guukuius 
Malmsbur.  lib.  I  De  geitis  regum  AngL  foK  7. 


1649 


DB  GESTIS  PONTIP.  ANGL.  —  LIB.  V. 


i6S0 


PARS  IV. 


Jam  eaim  quartam  poliicitalionemmeamDomino  A  West-Saxonicarum  victoria  functue  usurpavit.  De- 


juvante  complere  ingrediar,  ut  ostendam  quanta 
volubilitate  fortune  canobium  Meldunense  excre- 
verit ;  plernmque  etiam,  nisi  sanolus  auxiiium  por- 
rexisset,  pesaum  iverit.  Per  successionem  ergo 
regum  et  cbartarum  appositionem  agam  propositum. 
Inse  successit  Ethelardus  xiv  annis  ;  ei  Gutbredus 
pari  spatio.  Hujus  donum  ita  scriptum  babemua  : 
«  Ego  Gutbredus,  rex  Geuvisorum,  cogente  oatena 
charitatis  Ghristi  et  indivisibilis  affectu  dilectionis, 
Aldelmo  abbati  familifleque  sub  illius  regiminis 
amore  degenti,  cum  consensu  atque  scientia  eximii 
praBSulis  Danielis  optimatumque  meorum  et  digni- 
latum  ob  recordationem  scilicet  oralionum  suarum 


nique  villas  coenobii  et  Ettamunster,  quam  rex  Mer- 
ciorum  Etheldretus  ;  et  Piritunae,  quam  rex  West- 
Saxonum  Gedualla  dederal,  infestus  prsdo  abstnlit. 
Et  primam  quidem  Wigorniensi  episcopo  dedit ; 
secundam  Blius  ejus  Egferthus  reddidit  hocscripto: 
In  nomine  Domini.  Ego  Egferthe,  rex  Merciorum, 
aono  primo  regni  nobis  a  Deo  concessi,  rogatusa 
Brithtrico  rege  occidentalium  Saxonum  et  Ethe- 
lardo  arohiepiscopo,  terram  xxxvi  manentium  in 
loco,  qui  vocatur  Ecpirigeam,  ab  orientali  parte 
eilvsequae  vocatur  Braden,  reddidi  abbati  Cutbberto 
et  fratribus  monasterii  Maldubiensis  pro  indulgen- 
tia  piaculorum  meorum  et  pro  requieanimae  patris 


et  redemptionem  animffl  mec,  ut  in  pleniludine  n  mei  OffaD,  quam  ille  veneno  abstulit  eis.Et[/.  ea] 


electorum  Domini  coUocatus  aim  ;  terne  partem 
inexlricabilem  [(.  inextricabili]  possessione  in  loco, 
qui  dicitur  Wdecim,  sub  x  mansionum  fflstima- 
tione  taxatam  sub  contestatione  sanctffi  Trinitatis 
dapsili  quidem  liberalitate  et  bilariter  ad  Meldu- 
nense  monasterium  largilus  sum. »  Et  post  aliqua: 
(<  Exemplar  hujuslargitionis  promulgatum  estanno 
ab  Inoaroatione  Ghristi  745  in  prffidiclo  coDnobio 
sub  prffisentia  Gutbredi  regis.  »  Liquet  igituranno 
ultimo  vitn  regis  Guthredi  hoo  faotum  esse,  super- 
Btite  adhuc  Daniele  episcopo  ,  qui  cum  beato  Al- 
delmo  episcopus  factus  fuerat  ;  post  excessum 
ejusdem  Patris  anno  xxxvi.  Unde  oonstat  bunc 
Aldelmum  abbatem,  cui  Gutbredus  rex  Wdecim  de- 


scilicet  ratione  concedo  terram   supradiotam,  ut 
saecularibus  regum  serviliis  libera  sit  ad  servien- 
dum  necessitatibus  fratrum  Deo  servientium  in 
praedicto  monaslerio  ;  ut  memoria  nostra  in  illo 
sancto  loco  in  sanctis  orationibus  apud  eos  maneat 
in  perpetuum.  Sed  et  abbas  et  fratres  ejusdem 
monasterii  in  oomparatione  terrs  illius  dedernnt 
mihi  duo   millia   solidorom  argenti  puri.  Et  hoo 
feci  cum  consiiio  episcoporum  ac  prinoipum  meo- 
rum,  quorom  nomina  subter  ascripta  sunt.  Et 
hoc  actum  cst  anno  ab  Incarnatione  Gbristi  796 
indictione  iv.  A  transitu  Patris  Aldelmi  annoocto- 
gesimo  septimo.  Augentem  hano  meam  eleemosy- 
nam   Dominus  conservet  et  benedicat.  Minuentia 


derat,  aliud  fuisse  quam  Magnum  Aldelmum.  Fer-  Q  vero  acfrangentisnomen,  quod  nonoptamus,  eradi- 


tur  sane  quod  secundus  Aldelmus  prioris  nepos 
fuerit.  Gutbredo  regi  successit  Sigebricht  anno 
primo  [/.  unn].  Sigebrichti  succeesor  fuit  xxxi 
annis  Kinewlfus.  Hic  anno  tertio  regni  sui  cceno- 
bium  insigni  munere  auxit. 

«  In  Ghristi  nomine.  Ego  Kineuulf  rex,  com  con- 
sensu  principum  aliquam  terrs  portionem  quasi 
XXX  manenlium  familiffl  Ghristi  in  Maldubiensi  mo- 
nasterio  constilutffi  pro  remedio  animae  meffi  perpe- 
tualiter  possidendam  donavi  :  hoo  est,  ubi  se  duo 
latices  Meardenffi  et  Rochbornffi  jungunt  et  in  cir- 
cuilu  eorum,  quemadmodum  ipsi  incols  bene 
Dosse  dignoscuntur  terminos  ac  limites  locorum 
illorum  ;  necnon  et  villam,  cui  subjacent  pascua, 


cabitur  de  terra  viventium,  et  a  societate  sancto- 
rum  privabitur,  nisi  digne  emendaverit.  »  Sub- 
scripsit  Etbelardus  arcbiepiscopus,  qui  ex  abbate 
prius  Meldunensi  et  episcopo  poetea  Wintoniensi 
8upremumhonoremnactu8,GutberlumbuncoonBti- 

tuit  Melduni  abbatem 

Subscripsit  Beorthricus  rex  West-Saxonum  xvi  an» 
nis  post  Einewlfum.  Subscripserunt  Gineberth 
Winton,  Benefritbe  Sciroburn.,  Bedered  Wigor- 
niensis,  Edulfe  electus  ad  Hereford. 

Successit  Britbrico  Egbirtbus  annis  xxxvii  qni 
omnia  regna  Anglorom  West  Saxonico  nsque  hodie 
curvavit  imperio.  Huio  Ethelulfus  filius  annis  xvin 
quem  quidem  Atbulfum  vocant.  Vir  qui  libertate 


prata  arida  elirrigua,  simul  et  silvestria  loca.  Et  "  coilata  ecclesiiB  omnes  antecesBores,  quique  po- 

stremo  seipsum  nova  liberalitate  vicerit.    .    . 

fecit  et  Bcrinium  quo  sancti  confessoriB  ossa  loea* 
ret,  in  anteriori  parte  ex  eolido  argento  jaclis  ima- 
ginibus.  In  posteriori  vero  levato  metallo  miraoula 
figuravit,  que  Jam  sermo  deprompsit :  unde  pota- 
tum  est  huno  fuisse  librum  vits  in  quo  ista  lege- 
rit ;  sed  poBtea  tempore  Danorum  amiBSum.  Fasti- 


hccacta  suntab  IncarnationeGhristi758  indictione 
XI  a  transitu  domini  Aldelmi  episcopi  nonoetqua- 
dragesioQo. »  SubscripsitKinearduselectusin  episco- 
patum  Wintoniffi,  et  Haerewaldus  episcopus  Scire- 
burnisB.  Gontraeumdem  Kinewlsum  regem  annum 
Jam  vicesimnm  et  quartum  in  regno  habentem.  Offa 
rex  Merciorum  propter  viilam  Benesingtunae  con- 
gresBUB,  et  ipsam  et  plurimam  partem  regionum 


1651 


WILLELMI  MALMKSBUUIENSIS  MONACHI 


lo5I 


gium  cryBtalliDuo\  rex  Etbelulfus  apposuil  scrinio ;  A  giente,  Occidentaliam  Saxonum ;  nec  non  eodem  Deo 


in  quo  nomen  ejus  litteris  aureis  eet  legere.  Sunl 
qui  dioant  venerandas  reliquias  per  eum  levatas ; 
sed,  nos  cum  ad  locum  venerimus,  magis  Iritam 
opinionempersequemur.Nunc  ponamus  regisdona, 
que  monasterio  contulit. 

((  Regnante  in  perpetuum  Domino  nostro  Jesu 
Ghristo,  sammoet  inefTabili  rerum  omnium  Grealore ; 
ego  Edeluulfus  gratia  Dei  Occidentalium  Saxonum 
rex,  in  sancta  ac  celeberrima  Pascbali  solem- 
nilate  pro  remedio  animaa  meaa  et  regni  et  populi 
prosperitale  mibi  a  Deo  commissi  consilium  salu- 
bre  cum  episcopis  et  comitibus  cunctisque  opli- 


donante  Gaotuariorum  populo  et  omni  Aaetrali  An- 
glorum  genti  Dei  accidente  gratia  regimine  prclt- 
tas,  aliquanlulam  lerram,  id  est  vmaDsiuncultsia 
loco,  qui  dicitur  Minli^Deo  omnipotenti  ad  mona- 
sterium  Maldubiense  in  perpetuam  possessionem 
largitussum ;  boctenore,  ulinperpetuumdamnetar, 
qui  banc  terram  ab  ipsa  ecclesia  aaferre  conabitor. 
Et  boc  actum  est  anno  IncarnationU  Domini  8^  > 
Subscripserunt  Celnodus  arcbiepiscopus  Gaotoa- 
riensis,  AlbstanusepiscopusScireburnensis,  Etkei- 
stane  fiiius  ejusdem  regis  rex  Cantuariorum. 

Huic  tres  filii  continua  succedentes  serie  regna- 
verunl  annis  xv.  Quartas  quoque  Elfredas  nomini 


matibus  meis   prsfeci    [L  perfecil  ;  ut  decimam  .  ^  .  .  .  -u       n  «      « 

*^  L     r         j'  annistrigmta,  sexminus  mensibus.  Hujas  tempoR 

partem  terrarum  per  regnum  meum  non   solum  p        .^  .     ,.       .  «    .  ^    ,     ., 

^      ^.        ,    ..     j  X*         .'-»,'"  ▼emt  Angliam  Joannes  Scotus,  vir  perspicacis  lo- 

genii  et  mult»  facundis,  qai  dudum  velut  a  patrii 


sanctis  ecclesiis  darem,  verum  etiam  el  ministris 
meis  in  perpetuam  libertatem  babere  concederem: 
ita  ut  talis  donatio  fixa  incommutabilisque  perma- 
neat  ab  omni  regali  servitio  et  omnium  sfflcularium 
absoluta  servitute.  Placuit  autem  Albstano  Scire- 
burnensis  Ecclesis  episcopo  et  Saintino  Wintan- 
strensis  Ecclesiffl  episcopo,  ut  omni  Sabbato  tota 
congregatio  quinquaginta  psalmos,  et  unusqaisque 
presbyter  duas  missasomni  bebdomada  cantetpro 
rege  Edeluulfo  et  ducibus  in  boc  consentientibus, 
etc.  Scripta  est  autem  baec  cbartula  anno  Domini- 
cee  Incarnationis  854,  indictione  ii  die  Pascbffl,  in 
palatio  nostro  quod  dicitur  Wiltun.  Terra  aulem 


Franciam  ad  Garolum  Galvum  Iranaierat.  Aquo  ma- 
gna  dignatione  susceptus,  familiarum  partium  bilM- 
batur,  transigebatqae  cum  eo  tam  seria  quam  )oea; 
individuusque  comes  et  menss  et  oubiculi  erat : 
multffl  facetie  ingenuiqueleporis ;  quorum  exempli 
bodieque  constantyUtsuntista :  Assederat  admes- 
sam  contra  regem  ad  aliam  tabulae  partem.  Proce- 
dentibus  poculis  consumptisque  ferculie,  Caroloi 
frontebilariore  postquasdam  alia  cum  vidisaet  Joan- 
nem  quiddam  fecisse  quod  Gallicanam  comitatem 
offenderet,  urbane  increpuit  et  dizit :  <c  Quid  distat 
inter  Sottum  et  Scottum  ?  »  Retulit  ilie  8olemo« 


ista,  quam  m  hbertateponimus.  ad  ecclesiam  per-             ...  ,  .  ...  m  u  i 

Az          miijuu           u          *      «•!                  n  convicium   m  auctorem,  et  respoudit :    «   Taboli 
tinens  Meldubesburge,  h«c  est :   Piretune  xxxv,  L  ,_  ^ i«.a— a«-.,a,»»  -a^  a1  ^^^^, 

Lacot  XV,  Sultune  v,   Gorsaburn  v,   Gridanville  x. 


Gemele  x,  Dantesie  xi.  »  Fecerat  autem  solis  eccle- 
siis  cbartam  libertatis,  quam  bic  praetermisiy  quia 
in  Gestis  regum  posui. 

Anno  primo  regni  sai,  Incarnationis844,a  trans- 
itubeati  Aldelmi  135,  ubi  basterras  ad  Maldumes- 
bnrge  pertinentes  nominaverat,  Ellendune  xxx  bi- 
das,  Elmbamstede  xv,  Undecune  x,  Cerlalune  xx, 
Toccanham  v,  Minti  v,  Reodbirnam  x.  aElegnante 
in  perpetuum  Domino  nostro  Jesu  Cbristo,  ego 
Etbelulf  rex  partem  terrn  Gewisorum,  boc  est  v 
mansiones,  donavi  Deo  et  Sancto  Petro  et  familiffl 
Maldubiensi  in  loco  qui  dicitur  Toccanham,  eate- 


lautum.  »  Interrogaverat  rex  de  moram  differeotl 
studio :  responderat  Joannes  de  loci  dielante  spatio. 
Nec  vero  rex  commotusest ;  quod  miraculo  scieDtic 
ipsius  captus  adversas  magistrum  nee  dioto  insu^ 
gere  vellet ;  sic  enim eum  usitate  vooabat.  Item,  com 
regi  convivanti  minister  patinam  obtulisaet,  qua 
duospisces  praegrandes  adjecto  uno  minusculo  coih 
tineret ;  deditille  magistro,  utaccumbenlibusdoo- 
busjuxtaseclericisdepartirelur.Erant  illi  gigantec 
molis,  ipse  perexlis  corporis.  Tum  qui  Bemperali- 
quid  bonesti  inveniebat  ut  Iffltitiam  convivantiom 
exoltaret,  reteniis  sibi  duobus  majoribus,  unum  mi- 
noremduobus  distribuit.  Arguentiiniquitatem  par- 
titionis  regi  :  «  Imo,  inquit,  bene  feci  et  eqae. « 


nus  ut  ipsi  jugiter  oreol  pro  nobis  Deum  omnipo-  q  Nam  hic  est   unus  parvus,  de  se  dicena.  Kt  daos 


tentem  ;  quateous  prospera  nobis  temporalargiatur 
ad  conservandam  fldem  nostram,  et  regni  nostri 
gubernacula  per  omn^a  tempora  gentis  Anglorum. 
Bt  nemo  audeat  hoc  donum  mutare  ab  ipso  mona- 
sterio  sine  ira  et  vindicta  omnipotentis  Dei.  Et  boo 
donum  aotum  esi  anno  ab  Incarnatione  Domi- 
nica  854  ;  quod  et  servetur  in  pace.  Subscripserunt 
Switbinus  episcopus  et  Alhstanus.Regnanteetgu- 
beroante  nos  in  perpetunm  Domino  Deo  Salvatore 
nostro  Jesu  Ghristo,  qui  cuncta  sfflcula  salvavit,  et 
humanum  genus  sao  eanguine  redemit,  atque  ab 
nterno  interilu  diabolicae  damnatioois  per  Bdem 
rectam  et  baptismatis  sacramentom  liberavit ;  ego 
Sthelaulf  rex  meis  non  meritis,  sed  Dei  gratia  lar- 


grandes  pisces  tangens,  itemqae  ad  eoe  oonversos: 
Hic  sunt  duo  magni,  clericos  innuens  ;  et  anas  eii- 
guus  ;  piscem  nibilominus  tangens.  Caroli  ergo  ro- 
gatn  hierarchiam  Dionysii  Areopagita  in  Latinum 
de  GriBCO  verbam  e  verbo  transtulit.  Qao  flt,  ut  vix 
intelligatur  Latina  littera  ;  qu»  volubilitate  magis 
Grsca  quam  positione  construitur  nostra.  Gompo- 
suit  etiam  librum,  quem  peripbisimerimus  mpC  fj^ 
9tu)<  (xepivfxou  id  est  De  naiurm  divisiane  titoiavit ; 
propter  perplexitatem  quarumdaro  qaflBstiooam  sol- 
vendoram  bene  utilem,  si  tamen  ignosoator  ei  io 
qaibusdam  quibus  a  Latinoram  tramite  deviavii. 
dum  in  Graecos  ucriter  oculos  intendit.  Qoare  et  h»> 
reticus  putatus  est,  scripsitqoe  contra  eom  qoidam 


1653 


DE  GESTIS  PONTIP.  ANGL.  —  LIB.  V. 


1654 


Florus ;  budI  eQim  revera  in  libro  Periphysion  per-  A 
plurima ;  quflB  nisidiligenter  diecutiantur,  a  flde  Ga- 
Iholicorum  abhorrenlia  videanlur.  Hujus  opinionis 
particeps  fuisse  cogooscilur  Nicolaus  papa,  qui  ait 
in  epislola  ad  Carolum :  «c  Relatum  est  apostolatui 
nostro  quod  opus  beati  Dionysii  AreopagitaB,  quod 
de  divinisnominibus  velccBlestibusordinibusGraBCo 
descripsit  eloquio,  quidam  vir  Joannes  genere  Sco- 
tusnuperin  Latinum  transtulerit :  quod  juxla  mo- 
rem  nobis  mitti  etnoslrojudiciodebuit  approbari; 
prssertim  cum  idem  Joannes  iicet  multas  scienticB 
esse  pr8Pdicetur,oiim  non  sanesaperein  quibusdam 
frequenli  rumore  dicatur,  »  Propter  hanc  ergo  in- 
famiam  oredo  tieduit  eum  FrancisB,  venitque  ad  re- 
gem  Elfredum  ;  cujus  munificentia  illectast  et  ma- 
gisterio  ejus,  ul  ex  scriptis  regis  inteilexi,  sublimis,  B 
Meiduni  resedit;  ubi  post  aiiquot  annos  a  pueris 
quos  docebat,  graphiis  per  Joannes  Parisiensis  in 
historia  sua  anno877.  «  Joannes  Scotus  inter  captera 
feoit  iibrum  de  Eucharistia,  qui  postea  iectus  esl  et 
oondemnatus  in  synodo  Verceliensi  a  papa  Leone 
celebreta,  eodem  anno  quo  Lanfrancus  ab  errore 
Berengarii  se  purgabat;  unde,  sioul  dixit  Lanfran- 
CQS,  ipse  in  iide  desipuit:  tandem  ibat  in  Angliam 
ad  regem  Eifred  et  apud  monasterium  Maimesbe- 
riense  apuerisgraphiisperforatur  »  Foralusaniniam 
exuit  tormento  gravi  et  acerbo ;  ut  dum  iniquitas 
valida  et  manus  iniirma  sspe  frustrarelur  et  saepe 
impeteret,  amaram  mortem  obiret.  Jacuit  aiiquandiu 
inhonora  sepultura  in  Beali  Laurentii  ecclesia,  qusB 
luerat  infandaa  caedis  conscia.Sed,ubi  divinns  favor  ^ 
multis  noctibus  super  eum  lucem  induisit  igneam, 
adrooniti  monachi  eum  in  magorem  translulerunt 
ecclesiam,  et  ad  sinistram  altaris  ponenles,  his 
martyrium  ejus  versibus  praBdicaverunt : 

Conditur  hoc  tumulo  sanctus  Sophista  Joannes ; 
Qui  diiatus  erat  jam  vivens  dogmate  miro. 
Martyrio  tandem  Christi  conscendere  regnum 
Quo  meruitf  cuncti  regnarU  per  s3scula  sancti, 
Elfredus  rex  et  fllius  ejus  Edwardus  nihil  huic 
contulerunt  monasterio,  nisi  quod  commutatio  vi- 
deatur  msgus  quam  doQQm.  Scripta  (amen  hic  ap- 
ponam,  qnffl  sint  indicio  hanc  ecclesiam  prius  in 
nomine  Sancti  SalYatoris  et  Beati  Pelri  consecra- 
tam^  sicque  opere  prelium  audire  scripta  et  per-  j. 
censere  veterum.  «  In  nomine  Domini,  ego  Elfredus 
gratia  Dei  Anglo-Saxonum  rex  una  cum  consensQ 
venerabilis  familije  Maldubiensis  ecclesiffl,  concedo 
meo  fideli  nomine  Dudi  aiiquantuium  terraB,  id  est 
quatuor  cassatorum  ad  eamdem  ecclesiam  perti- 
nentium  in  ioco  qui  dioitur  Gallanthurd.  Posttrium 
aulem  dies  heredum  predicta  terra  ad  ecoieeiam 
Sancti  Salvatoris  et  Sancti  Petri  in  Maiidubery  abs- 
que  omni  contradictione  redeat.  Acta  auiem  est 
haec  conscriptio  in  loco  eodem,  qui  veieri  vocabulo 
dicitur  Maildubery,  nostro  autem  Maldumesburg.  n 
ProcessQ  vero  temporis  sub  Edwardo  filio  Elfredi 
Ordlafus  dux  priepoteQS  emplam  a  Dudi  torram  coc- 
nobio  pro  commutatione  aiteriQS  terraB  reddidit, 


idemqQO  qai  esset  quietianimi  et  boni,  cum  mortis 
viam  iniret,  jussit  utrasque  sine  refragatione  re- 
stitui.  Quocirca  in  eodem  ioco  sepultura  nobili  et 
memoria  perenni  muneratus  est.  Sunt  ergo  hfflo 
scripta:  «  Edwardo  Anglo-Saxonum  gloriosissimo 
rege  consentiente,  neo  non  et  ejus  optimatibus  qui 
ei  in  praesentia  tunc  aderant,  familia  Deo  servien- 
tium  in  ioco  antiquo  nuncupato  vocabulo  Maildubery 
in  ecciesia  Sancti  Salvatoris,  quffi  ibidem  opere  cs- 
mentario  puloberrime  oomposita  oernitur,  venera- 
biii  comiti  Ordlafo  aiiquantulum  terre,  id  est  qQin- 
qne  maQentiQm  sq»  proprisB  possessionis  in  loco, 
qni  dicitur  MebaQdim«  largiens  concedit  pro  com- 
mQtatione  alterius  terr»,  id  est  iv  manentinm  in 
ioco,  qnem  rQricol»  Celiewarde  appeilant.  Pinitis 
antem  diebQS  qoatQor  hfflredQm  prfflfata  terra  fra- 
tribQs  Eociesiffl  sine  omni  oonlradictione  reddatur. 
Ego  Ordiaf  aliquantulum  terr»  mei  propriijuris 
qQam  a  Dudi  viro  venerabili  cum  licentia  Domini 
mei  gloriosissimi  regis  Edwardi  cnm  pecQQia  com- 
paravi,  familise  SaQCti8aIvatorisinMaiidQi>ery,  Qbi 
ruricoifflCeiianwirdan  appellant,pro  commutatione 
alterius  terrffl,  quffl  Mebandim  appeliatur,  largiens 
concedo,  etc.  Acta  est  hsc  conscriptio  anno  incar- 
nationis  Domini  901,  ab  excessu  sanctissimi  ooncee- 
soris  centesimo  nonagesimo  secundo. 

c  IQ  nomine  Domini.  Ego  Edwardns,  gratia  Dei 
Anglo-Saionum  rex,dedi  venerabiii  familifflMaildu- 
biensis  Ecciesiffi  aliquantuium  terre  in  loco,  qai  di- 
oitur  Hanecintun,  pro  commutatione  alterius  terrn 
quantitatis  ejusdem,  id  est  x  oassatorum  in  looo, 
ubi  ruriooln  Freaberg  appellant.  Sant  antem  prn- 
dictnterrn  ab  omnibQS  sncalaribus  aegotiis  libern* 
Hanc  au  tem  com  m  utationem  deprecantibus  fratribus 
pro  eorum  commoditate  feci ;  quia  terra  quam  pra- 
dictis  fratribus  dedi,  duobus  distat  tantum  milliariis 
abeorummonasterio;illaautem,quamaccepi,diBtat 
a  prndicto  monasterio  ferme  xx  milliariis.  Scripta 
vero  est  hno  chartula  anuo  ab  Inoarnatione  Domini 
001  anno  mei  regni  primo.  »  Subscripserunt  Eealh- 
swid  mater  et  Elfled  conjux  regis. 

Edwardo,  qui  iv  et  xx  annos  regnavit,  successit 
filius  Ethelstanus  annis  xvi  qui  beatissimo  Aidelmo 
cognato  suo,  ut  dicebat,  et  ut  res  erat,  ita  famala- 
batur,  ut  ei  animam  corpusque  devoveret.  Sed  et 
ipse  sanctus  sensim  extunc  in  clariorem  et  orebrio- 
rem  miraoulorum  processit  indolem ;  quasi  admo- 
neret,  quod  degenerem  in  terra  sepulturam  dedi- 
gnaretur.  Nec  destitit,  antequam  post  paucos  annos 
efferetur  et  locaretur  in  scrinio.  Interea  Ethelstanas 
Elwinam  et  Etheiwinum  fllios  patrui  sui  Etheiwardi, 
quos  prncipuo  amore  coiuerat,  in  belio  contra  Ana- 
laYum  amissos,  Melduaum  deferri  et  dextra  Invaque 
aitaris  in  ecclesia  MalrisDei  sepelire  curavit.Gausa 
Siepe  dicta  fuit,  quod  invocatione  nominis  Aldelmi 
coBlesti  ense  donatus  et  ab  hostibus  ereptus  sit.  Ex 
quo  die  monasterio  prsedia  plura,  pallia  multa,  ora- 
cem  auream,  pbylacleria  nque  aurea,  cum  portione 
iigni  Domini,  quod  ei  Hugo  rex  Francorum  miserat, 


J655 


WILLELMI  MALMESBURIENSIS  MONACHI 


m 


contulit.  Longam  est  narrare,  quantao  devotioniB  in  A  stanasadjunzitsanctoAlJelQioeooiam^necaDqQii 


monasteriis  SBdificandis  et  reflciendis  sunt  [al.  fue- 
rit];  quantam  barbHriem  paucissimo  exercitu  profli- 
gaverit;  quod  terminum  imperioin  Scolia  statuerit. 
Viderer  enini  indulgenti  materise  incumbere,  et  aliaa 
dicta  pro  eloquii  pompa  repetere,  simulqae  videre- 
tur  Ecciesi»  noBtrs  laudis  ostentatio,  totiee  illum 
laudare  qui  multis  in  vita  beneHciis,  postremo  in 
morte  venerandi  corporis  reliquiis  eam  honoraverit. 
Verumtamen  boc  ausim  dicere,  quod  iicet  omnes 
ante  se  vel  solus  superaverit,  vel  ut  minus  dicam 
squaverit ;  nihii  ad  comparationem  faciendorum 
fuit  quod  fecit ;  qaia  ingentes  aclus  festinata  dies 
satis  abrapit.  Immatora  ergo  morie  et  qua  animo- 
sitatem  illam  si  Dominus  voluissel,  non  deceret, 


se  ille  dissimalavit  esse  sanctam  freqnentia  min- 
culorum.  Hoc  quod  dicam  majores  nostri  egregie  m^ 
minerant,  et  precipue  ferebant.  Fur  bracteam  ABrj 
ex  scrinio  tulerat,  egressusque  ecclesiam,  in  qooi 
libuerat  ususconsumpserat.Non  hocsanctas^qQtffl- 
visalias  patieos,tu1it  tacitum.Nam,  cum  reatascoo- 
scius  impune  se  putaret  reintraturam  eccIeaitiD, 
hffisit   ad  ostium   invisibilibas  loris   irretitos.  Si 
conaretur  ultra;  tum  vero  ingens  vis  invlsc  Otomi 
miserum  adurensmiserabilem  ejulaturo  excatiebiL 
Si  retro  tentaret,  retrahebatur  obtortis  faacibiu 
laqueo.  Nihil  horum  astantes  videbant,  clamorea 
et  nisum  latrunculi  stupentes.  Sed  edocti  eo  conj- 
tente  et  cuipam  et  poenam,  intercessiones  ad  no- 


mundoinGloce8tre[abialu8] Meldunum  B  ctumadbibuerunt.  SoIutoitaquedamnOySolatosei 


devectus  est,  ibique  sub  altare  Sanctae  Maria  in 
tarri  sepultus  est.  Unde  falluntur,  qui  diount  quod 
Elfricus  abbas  turrim  iiiam  fecit;  quem  post  Etbel- 
stani  mortem  plus  annis  xxx  constat  abbatem  fa- 
ctum  fuisse. 
Hic  jacet  orhU  honor,  patrix  dolor^  orbita  recti, 

Justitix  fulmen,  munditire  specular. 
jEthera  flatus  adit  eamis  compage  soluta ; 

Uma  triumphales  excipit  exuvias, 
Sol  illustravit  bisseno  scorpion  ortu ; 

Cum  regem  cauda  pertulit  [1.  perculit]  ille  sua. 

Accumulant  meritaejusin  cGBnobium  multorum 

ianctorum  reliqui®,  quas  invexit;  in  qaibusemendis 

thesauros  patris  sui  speciose  prodigus  distraxit,  cgb- 


ille  supplicio.  In  hoo  scrinio  hsc  soriptora  legito: 
(t  Hoc  opus  rex  Etbelstanus  totius  Britannin  moJti- 
rumquegentium  in  circuitu  positarum  imperatorii 
honorem  sancti  Paterni  fieri  Jassit :  quod  has  reii* 
quias  ex  transmarinis  partibas  meraerit.  •  Episto* 
lam  subjiciam : 

«  Summse  et  individuas  Trinitatishonore  omniQfr 
que  sanctorum  praBcellentissima  interoeasione  glo* 
rioso  et  munifico  regi  Adelstano  SamBonia  sumDi 
pontificis  ego  Radbodus  prsspoBitaB  iatios  sscnii 
gloriam  et  eterni  beatitudinem.  Benignitatis  ao  in- 
biimitatis  vestrffl  piissime  et  in  omnibos  hqj  os  tempo- 
ris  regibus  terrenis  famosa  laude  percellentisaifBff, 
rex  Adelstane  optime,noverit  pietas  manente  adhitf 


letti  somno  admonitus.  Itaque  ex  transmariua  Bri-  ^  stabilitate  nostrs  regionis,  quod  pater  vesterEd- 


tannia  et  Normannia;  quippe  cum  RoIIone  comito 
amico obligatus  foedere,moltas  sanctorumin  quibus 
et  sancti  Paterni  Abrincalensis  episcopi,  reliquias 
mercatus  est.  Is  Aquitanus  genus  [/.  genere],  a  ju- 
vene  monachus,  processu  statis  eremita  fuerat. 
Gomque  secretioris  philosophia  studiis  virtutum 
non  exiguum  qaffistom  conflasset,  processit  in  po- 
biicom  dignus  qoi  animarom  rector  esset,  qui  se 
ipsam  regere  nosset.  Itaqoe  prius  in  Constantiensi 
pago  abbas,  deindeapod  Abrincas  episoopos,  mira- 
colorom  non  expers  foit.  Sitiens  levi  allisione  bacuii 
ad  silicem  elicuit  laticem.  Stupendum  omnino,  ut 
negante  natura  sanctitas  viri  marmoreas  venas  in 


gvardus  per  litteras  se  commendavii  consortiofn- 
ternitalis  sanoti  Samsonis  sommi  confessoris  ac 
Joveniani  archiepiscopi  senioris  ao  oonsobrini  mei 
ac  clericorom  ejus,  unde  asque  hodie  indefessu 
regi  Ghristo  pro  ejas  anima  et  pro  aalnte  vestn 
fundimus  preces,  et  die  noctuqae  videntes  saper 
nos  magnam  misericordiam  apparere  vestram,  ii 
Psalmis  et  missis  orationibosqoe  nostrie^  qaasi  pro- 
volutos  ego  et  xii  canonici  moi  genibus  voatris  fais- 
semoB,  promittimos  Deom  clementem  orare  pro 
vobis.  Et  modo  reliqoias,  qaas  omni  terrena  sob- 
stantia  vobis  scimus  esse  chariores,  transmitto  vo- 
bis,  id  est  ossa  sancti  Senatoris,  et  aancti  Patemi, 


aquatilesprocuderetballas.Poellffloriilingufflofficio  n  atqoe  sancti  Soubilionis  ejusdem  sancti  Paterai 


destitutae  oleum  iofudit,  et  organum  restauravit. 
Gontractio  muliebrium  digiiorum  olim  vola  inflixa 
contacto  sancti  devoluta  est.  Puerum  in  mortem 
intame8centem,caiviroso8molaresanguisinfixerat, 
erexit  incolumem;  cutis  lascivia  sedata  et  ad  pro- 
priom  modom  edomita.  Spiritus  nequam  prseen- 
tientes  sancti  advontum,  familiares  clientes  reiique- 
runt,  excusata  fugse  limiditate,  quod  pro  paterni 
violeniia  nequirent  subsistere.  Avicuis  pastffl  fru- 
mento,  quod  benedictione  condieral,  digredientem, 
per multa milliaria  remigio alarum  secuts  nunquam 
abejus  divelli  cbaritate  potuerunt,  quoad  vixerunt. 
Prfflterea  sunt  aiia,  qus  Fortanatus  lepido  iilo  elo- 
qaii  sale  nostr»  ingessit  notiti».  Hunc  rex  AtbeU 


magistri,  qui  eimiliter  uno  die  eademqoe  hora  eom 
supradicto  Paterno  migravit  ad  Ghrietom.  Isti  eer- 
tissime  duo  sancti  cum  sanoto  Paterno  deztra  Isva* 
qoe  jacoerunt  in  sepulcro;  atque  illomm  solemoi- 
tates  sicut  et  Paterni  ix  Kalend.  Octobna  celebrtn- 
tor.  Igitur,  rex  gloriose,  sancte  exaltator  Eedesic, 
genlilitatis  humiliator  prav»,  regni  toi  specaloiD, 
totius  bonitatis  exemplom,  diesipator  hoetium,  pater 
clericorom,  adjutor  egentiom,  amator  omnium  sao- 
ctorum,  invocator  angelorum  :  Oeprecamur  atque 
humililer  imploramus  quiin  exsolatu  atqoe  captivi- 
tate  nostris  meritis  atqoe  peccatis  in  Franoia  com- 
moramur ;  ui  non  nostri  oblivisoator  vestre  felicis- 
sim»  largitatis  magna  misericordia  et  nono  a  modo 


i657 


DE  GESTIS  PONTIP.  i^GL.  —  LIB.  V. 


165^ 


qu»  mihi  dignemini  commendari  sine  ulla  mora  A  GhristoinYent»  atqaeinepiratsfolontatisschedal^ 


poteetis  impetrare.  »  Hac  epistola  inventa  eet  in 
Bcrinio  apod  Nedeltanense  ccBnobiom ;  quod  idem 
rex  a  fundamento  fecit,Qt  ibi  reliquias  eancti  Sam- 
sonis  poeuit. 

Sed  jam  iodicia  praodioram,  quaa  rex  ccBnobio 
contulit,  subjicienda  video,  qnas  multis  quidem 
chartissed  unam  ecripluramprnferentibusintexuit 
hoc  modo  :  «  Forluna  fallentis  ssculi  procaz  non 
lacleo  iiliorum  candore  amabilis  sed  feliita  evitan- 
die  corruptionis  amaritudine  odibiiisyfetentis  filios 
^n  valle  iacrymarum  carnis  rictibus  debacchando 
venenosis  diiacerat,  qus  quamvis  arridenJo  sit  in- 
feiicibus  attrectabiiis,  Acherontici  tamen  ad  ima 
Cocyti,  ni  salus  aitisubveniatboanlis  [f.  boantibus]. 


anno  Oominion  Incarnationis  938,  regni  vero  mihi' 
gratis  commissi  xi,  indictione  octava,  epacta  xiv 
concurr.  Tertio  Kalend.  Januarii,  iuna  vertentis 
mensis  decima»  in  civitate  celeberrima,  qoa 
Dornacester  appellatur,  conscripta  est,  tota  opti- 
matum  generalitate  sub  alis  regis  dapsilitatis 
ovanti.  »  Subscripsere  sobreguliEugenius,  Howell, 
Morcanl,  Indual ;  archiepiscopi  Willfeimns  Doro- 
bernis,  Wulstanus  Eboraci;  episcopi  Burgrice 
Roffensis,  Tedred,  Londonieosis,  Elhelgar  Orienta- 
liam  Anglorum,  Alfriche  Wintoniensis,  Eifredus 
Scireburnensis,  Wulfermus  Wellensis,  Ethelgar 
Gridiensis,  Oda  Wilten8i8[/.WiItunensi8],EadheIm 
Selesiensi,  Sepbelm  Sancti  Guthberti,  Tidelm  He- 


impudenter  estdeclivis.  Et  ideo  quia  ipsa  ruinosa  B  refordensis,  Elwine  Wigorniensis,  Kinsi  Licitfel- 
deflcieodo  carnaliter  dilabitur ;  summopere  festi-      densis,  Winsi  Legecestrensis. 


nandum  est  ad  amana  indicibilis  letitiffl  arva  ;  ubi 
hymnidicaangelicffljubilationisorgana.mellifluaque 
vernantium  rosarum  odoramina  a  bonis  bealisque 
naribus  incstimabiliter  dulcia  capiontur,  sineque 
calce  auribus  felioium  suavia  audiuntur.  Cuju8 
amore  felicitatis  illeclus,  ego  Ethelstanus  rex  An- 
glorumperOmnipotentis  dexteram  totius  Britanniffl 
regno  8ublimatus,aliquas  terrffl  particillas  venerabili 
familiffi  Maldubiensi  pro  animabus  patruelium  meo- 
rum  flliorum  Ethelredi,  Glitonis  videlicet,  Elswini, 
et  Ethelwini  Deo  et  sancto  Petro  io  perpetuum  jus 
largitusBumsubaestimationexcaBsatoruminlocoqui 
dicitur  Wdetun,  sub  fflstimatione  lx  caasatorum  in 
loco  qui  dicitur  Breomet,  sub  cstimatione  v  cassa- 
torum  in  loco  qui  dicitor  Somerford ;  item  v  in 
loco  qui  dicitur  Nortun  ;  item  v  in  loco  qui  dicitur 
Ewuim  hoc  prccipiens,  ut  nemo  nostrorum  suc- 
oessorum  hoc  nostrum  donom.quandiu  Ghristianitas 
vigeat,  vel  ex  minimo  interrumpere  tentet.  Quod 
si  quis  tentaverit,  a  Deo  sa  damnandum  sciat. 
Sciant  aotero  sapienles  nostrc  regionis,  nos  has 
prfflfatas  terras  non  injoste  rapuisse,  rapinamque 
Deo  dedlsse ;  sed  sic  eas  accepi,  quemadmodum 
indicaverunt  omnes  optimates  regni  Anglorum, 
insuper  et  apostolicus  papa  Romanffl  Ecclesie 
Joannes ;  Elfredo  defuncto,  qoi  nostrffl  felicitati  et 
vilae  fflmulus  exstitit,  nequiliffl  inimicorom  meorom 


Ethelstano  successerunt  fratres  Edmondus  vi,EN 
dredu8vi,Bdredu8ixanni8.EdredoEdwinu8ivanni8, 
flIiusBdmundi,qui8icutaliaslatiu8diximu8,meretri- 
culn  unius  seductusillecebris^DunstanumstuUitiffl 
sussfflvissimum  correptorem  patria  expuliulnde  se- 
mel  malo  imbutus^omnes  ad  dolorem  Donstani  in  tota 
Angliamonasticiordinis  hominesprios  nudatos  fk- 
coltatum  auxilio,  postet  deportalosexsiliocalamita- 
tibus  indignis  affecit.Vam  et  MeldunenseccBnobium 
clericorum  fecit  anno  246  post  transitom  Patris  AI- 
delmi ;  postqoama  Leutherio  ibiprapositosest  mo- 
nachis  anno  276.Sed  tu,  Domine  Jesu  crealor  et  re- 
oreator  noster,  bone  artifez,  multumque  potens  for- 
mare  nostradeformia,  per  illos  homines  irregolares 
etvagosthesaoromtuumtotsfflculis  abditom  in  lo- 
cem  propaiasll ;  sanctissimi  Aldhelmi  corpos  dico, 
quod  ilii  de  terra  elevatom  in  scrinio,  quod  Bopra- 
dixi,locarunt.Acce88itcIericorum  gloriffl  regalis  11- 
beralitas ;  ut  daret  sancto  prffldium  vicinitate  et  am- 
plitudine  per  opportunom  :  qood  nominarem,  nisi 
quia  notum  estyCt  reges  anteriores  multasejus  por- 
tionesdederint ;  ne  hicsoluscommunem  gloriam  vel 
totam  vlndicet vel  partem  vellicet.  Sed  omnis  tempo- 
rum  iniqoilas  mature  decidit,  succedente  Edgaro 
fratre  omniom  antecessorum,  nisi  Ethelstanos 
palmam  prffloccopasset  facile.  Pnmo  denique  ne- 
scias  quem  praeferas  ;  nisi  quod  iste  tenuerit,  ille 


consentiens,  quando  me  voluerunt    patre    meo  D  inceperit;  ille  fortior,  iste  forlunatior  ;  ille  Dei,  et 


defuncto  cfflcare  in  Winlonia  civitate ;  si  non  me 
Dominus  aua  pietate  eripuisset.  Sed  denudatis 
eorum  macbinamentis,  remissus  est  ad  Romanam 
Ecclesiam,  ut  ibi  se  coram  Joanne  apostolico  jnre- 
jurando  defenderet,  et  hoc  fecit  ooram  sancti 
Petri  altari,  sed  facto  joramento  cecidit  ooram 
altari,  et  manibus  famuloram  soorum  portatus  est 
ad  scholam  Angloruro,  et  in  tertia  nocle  floivit 
vitara.  Btnuncapostolicus  ad  nos  remisit,  etquid 
de  eo  ageretur  consoluit.  Nos  autem  optimatum 
noetrorum  rogatu  coocessimus  ut  poneretur  ad 
caeteros  chriatiaaos,  quamvis  indignos.  Et  sio 
indicta  est  mihi  posBessioilliusomnis  inmagnis  et 
m^dicis^  etc.  Bujoa  autem  a  Deo  Dominoque  Jesu 


sooaoxilionisus ;  iste  prudentium  virorum  oonsllio 
credulus.  Edgarus  igitur  abolitis  edictis  germani, 
qoffl  iuxus  regius  et  Jovenilis  impetos  [procoderant] 
quid  ecclesiffl  nostrae  dederit,  quid  abstulerit,  soo 
melios  sermone  reserabit. 

«  Gum  universitatem  generalis  massffl  meta 
maneat  oerta  :  Visibiliaque,  ut  ait  Apostolus, 
sint  Umporalia^  iuvisibilia  vero  sint  perpetua  (II 
Cor.  iv) ;  restat  onnmquemque  hic  peraota  illic 
recipere  merita.  Unde  ego  Edgarus  totius  Albionis 
basileus  necne  [/.  nec  non]  maritimorum  seu  insu- 
lanorum  regom  circumhabitantium,adeo  ut  nullus 
progenitorum  meorom;  subjectione  largiflua  Dei 
gratia  suppetente  sublimatus,  qoid  imperii  mei 


1659 


WILLELMI  MALMESBURI£iNSIS  MONACHI 


1660 


potiMimum  Rflgi  regum  Domino  darem,  taQti  me-  A 
mor  honoris,  solertias  s«Dpe  tractavi.  Pia  igitar 
faatrix  deTotionis  pervigili  mes  stadiositati  subito 
•aperna  insinuavit  pietas  qusque  in  regno  meo 
eancta  instaurare  monasteria ;  qus  velut  muscinis 
sciodalis  cariosisqaelabulisque  tigno  tenasvisibi- 
liter  dirula,  sic  quodmajus  est,intU8  a  servitio  Dei 
fermevacua  fuerantoeglecta.Idiotisnempe  clericis 
«tiectis  nullius  regularis  disciplinae  subjectis,  pluri- 
mis  in  loois  sanotioris  seriei  soilicet  monacbici 
habitos  praBfeci  pastores ;  ad  ruinosa  qu»que  tem- 
plorum  redintegrandaopulentos  fiscaliam  munerum 
eis  exhibens  sumptus  :  quorum  anum  nomine  El- 
fricum  virum  moribue  ecclesiastiois  expertissimum 
officiis,  famosissimi  constitui  custodem  coenobii, 
quod  Angli  bifario  vocitant  onomate  Maldelme-  B 
sburg.  Gui  pro  commoditate  animule  me»,  ob  Sal- 
vatoris  nostri  ejusque  Theodoces  eeoxoxou  sem- 
per  virginis  Maris  nec  noc  apostolorum  Petri  et 
Pauli  Aldhelmique  almi  prasulis  honorem,particu- 
lam  terrs  x  videlicet  manentium  vocabulo  Estolim 
cum  pratis  et  silvis  munifica  liberalitale  restitui. 
Hac  terra  a  prsdictis  semel  accoromodata  clericis, 
dio  a  plerisque  postremo  a  contentiolo  injuste 
possessaest  Athelindo.Sed  superstitiosa  subtilique 
ejus  invectione  a  sapienlibus  meis  audita,  ac  dis- 
ceptatione  iilios  mendosa  ab  eisdem  me  prssente 
oonvicta,  monaslerioli  a  me  reddita  est  usui,  anno 
DominicaB  Incarnationis  974,  regni  vero  mei  xiv, 
regis  ooosecrationis  primo,post  transitum  pretiosi  ^ 
confessoris  Aldelmi.  Hanc  vero  restitutionis  sohe-  ^ 
dulampradietiabbatisrogatu  ob  futurae  posteritalis 
memoriam  tenacem  caraxare  prscepi ;  ne  qaandiu 
Ghristiana  fides  viget  in  nostratibus,  ab  aliquo  ty- 
rannioi  potentatus  prsfatum  rus  ab  ilio  sanoto  loco 
yiolenler,  quod  absit  1  alienetur.  n  Et  subscriptio 
archiepiscoporum  Dunstati  Gantuariensis  et  Oswaldi 
EboracensiSi  et  episooporum  Atbelwaldi  Winto- 
niensis,  triumElfstanorum  Londoniensi8,Roffensis, 
Wiltunensis,  eto. 

Hio  est  Elfricas,  qui  omnem  oaram  ad  bealam 
transferens  Mariam,possessionem  et  nomen  mona- 
sterii  ejus  delegavit  ditioni ;  ut  tacito  interim  bea- 
tissimi  Petri  nomine,  ipsa  sola  loco  videatur  impe- 
rare.  Nec  fastidivit  gloriosa  domioa  iliastris  et  |\ 
praedicandi  viri  munus ;  quinimo  usque  hodie  pra- 
sidet  ecclesi»,  sanctissimi  Aldelmi  communionem 
in  polestate  ampieotens.  Eum  peritum  litterarum 
prfisertimqaeelegantissimuminterpretem,ni8ifailax 
tradit  vetustas  ffldificandi  gnarum ;  quid  omnesmo- 
naohoram  ofQcinas  eo  lempore  prfflstanlissimas,neo 
adhuc  adeo  despicabiles,  fandavil  et  eonsummavit. 
Hujus  intermisso  nomine  facit  mentionem  Abbo 
Floriacensisin  prnfatione  passionis  sancliEdmundi 
ad  Dunstanum  beatum  arohiepiscopum  his  verbis : 
«  Passionem  sancti  Edmundi  a  nemine  scriptam 
pluribus  ignotam  tua  sanctitas  ex  antiquitatis  me- 
moria  oolleotam  historialiter  me  prasente  retulit 
dominoepisoopo  Rofensie  EcelesisB  et  abbatemona- 


sterii  qaod  dicitur  Malmeabery,  ac  aiiia  eircaDMS- 
sistentibus,  sicut  taas  est  mos,  fratribos.  » 

Elfricas  sane  oum  jam  grandevos  esaet,  in  epi- 
scopum  Gridienaem  altatas,  vix  iv  anniB  aaperfait. 
Reliquit  aliquantos  codices,non  exigua  ingenii  mo- 
nnmenta ;  Vitam  sancti  Adelwoldi,  anteqaam  eam 
Wolstanus  operosius  ooncinnaret ;  abbreviationem 
passionis  sanoti  Edmundi ;  libros  multos  ez  Latino 
in  patrium  sermonem  versos. 

Tempore  ergo  Edgari  regis  Danstanas  sanotisei- 
mus  arohiepiscopus  nostri  coenobii  restaurationi  et 
decori  egregiam  curam  admovit,  invitatas  in  amo- 
rem  sancti  Aldelmi  et  generis  West-Saxonom  alfini- 
tate  :  nam  de  hacprovinciaoriundas  fuerat,  et  mi- 
raculis  subinde  crebrescentibus  (ut}  qui  gauderet 
sauctum  sus  regionis  suis  potiseimum  temporiboi 
in  speculam  elatum.Ideo  in  moltis  loco  monifieas, 
quae  tuncin  Anglia  magni  miracoli  e88ent,deeasqae 
et  ingenium  oonferentisostenderent  ofTerre  erebro. 
Inter  que  signasonoetmolepraestantia;  etorgana, 
ubi  per  «reas  fistulas  musicis  meneoria  elaboratas 
dadum  conceptas  foUis  vomit  anxius  aoras.  Ibi  hoc 
distichon  laminis  sereis  impressit : 

Organa  de  sancto  prassul  Dunsianus  Adelmo 
Perdat  hic  xtemum  qui  vuU  hine  iolUre  regnum. 

Poterunt  et  hi  versus  sermonis  veritati  aoffragari, 

quos  conspicati  sumos  impressos  va80olo,qood  mi- 

nistris  altaris  famalabatur  aque  obseqoio. 

Idriolam  hanc  fundi  Dunstan  mandaverat  archi- 
Prassul,  ut  in  iempto  sancto  servirel  Adelmo. 

In  quibus  liceotia  poetioa  sabtracta  e  nomioe 

sancti  priori  L  littera,  ut  versas  staret,  ingeniaff- 

rat.  In  neatro  enim  insculptum  erat  Aldhelmo,  sed 

Adelmo.  Interea  post  obitam  suum  futore  aus  ia 

Anglia  calamitatis  et  DanioaB  depopulationia  spirita 

prophetico  prfflsagus,  utpotequieasnon  snigmatico 

fumOjSed  aperto  eloquio  ipsi  etiam  regi  prenantia- 

vit ;  sanctissimi  confessoris  osdibua  metoebat.  Jam- 

que  animo  volutans  Danoram  avaram  savitiam  ct 

Sffivam  avaritiam,mente  imaginabatur  monasterium 

cupiditate  pecuniarum  prffldatum  iri.Tom  nealiqoia 

splendoremelalli  raptatusscrinium  abriperet,avide- 

que  pretiosas  crustas  sinibus  ingerens,  lignam  no- 

datum  cum  ossibus  aliquorsum  projiceret;  id  vero 

maximo  horrori  et  timori  erat.  Quocirca  dio  mul- 

tumque  perpensoconailio,  reverentissimaa  reiiqaias 

ereptas  scrinio  lapideo  composait  tumulo  ezeitato 

in  editum  ad  dexteram  altaris,  looo  oonotis  in  ee- 

clesia  intuentibus  conspicuo.  Apposoit  juxta  oasa 

primomnitenti  et  delicatasindone^deindepretiosis- 

simo  cooco  circumtecta  phialam  purissimo  vitream 

balsamoplenam :  congruaprofectopontificiaromata, 

qui  semper  in  coDlum  tburifioassetvirtatamet  orar 

tionum  holocaosta  :  simulque  partem  asaeram  ex 

antiquissimo  8arcophago,  quo  tota  in   mortalem 

conditionem  defluxerat  caro.Nec  abstinoit  versibas, 

quibus  forensem  sepolcri  ambitum  deooravit :  qoo- 

rum  hapc  eratsumma.  Ut  amatorem  suum  delicto- 

rum  dignaretur  venia,  nec  aooerseret  in  eolpam. 


1661 


DE  GESTIS  PONTIF,  ANGL.  —  LIB.  V. 


ms 


quod  eum  editiori  looo  depoBuiBset :  scire  sanotum 
id  8d  fecisse  pro  cautela,  non  pro  contumelia.  Nec 
eventus  rerum  fefellit  prophetam  ;  nec  cecidit  de 
verbis  ejus  quidquam  in  terram  :  quod  breviter 
intimabo,8i  Bucceseionem  regnm,  quaminlermise* 
ram,  continuavero. 

Edgaro  post  xvi  annos  regni  succeBeit  Edwardue 
filius  tribus  annis  et  dimidio.  Illi  Egeiredue  frater 
substitutus  zxxvii  annia  miserabile  regnum  obsedit, 
Bubruit,  peasumdedit.  Gujus  gesta  his  inserere  ex 
abundanti  opinor ;  praesertim  cum  alias  miseriarum 
e]u8  labyrinthos  evolverim.  Illud  non  lacebo,  quod 
Edgaro  mortuo,  qui  se  pluribus  quam  ullum  pri- 
mogenitorum  suorum  dominari  jactaverat,  non 
quod  latiua,  i>ed  quod  securius  imperitaret ;  res  in 
contrarium  cesi^it;  suprema  felicitaa  regni  in  praeci- 
piti  Btetit.  Summis  enim,  ut  quidam  ail,  rebuediu 
stare  negatum.  Oanorum  ergo  gens  aasueta  vivere 
rapto,  totia  liltoribus  in  Anglia  efferbuit.  Jamque, 
utcompendiodicam,omnioramaritimadepopulata, 
medalia  Mediterranei  soli  depascebatur ;  eo  in  indi- 
genas  insolentior,  quo  a  scientia  viri  [/.  vivi,  vel 
veri]  Dei  remolior.  Para  cum  duce  praelato  Meldu- 
num  venerat.  Ibi  eo  ee  terrore,  quo  coneueYcrat, 
acturam  existimans,  eccleeiam  furibunda  irrupit. 
Gircumduclie  utrinque  oculis,  nihil  quod  avids  ra- 
pacitati  eatisfacerety  preter  scriniuoi  sancti  conspi- 
cantur.  Getera  meticulosa  monachorum  provisio 
curioso  furori  submoverat.  Illud  solum  fortune  vel, 
ut  verius  dicam,  tutels  sancti  exposuerant ;  tutare- 
tur,  8i  vellet ;  sin  minus,  ludibrio  se  haberi  permil- 
teret.  Id  illi  vasto  oreinhiantes  limphatis  gressibas 
infolant  ;  quorum  unue,  quem  improba  fames  ar- 
gentiaudaciorem  fecisset,  arrepto  cultello  pretiosos 
lapidee  caeeibue  expedire  nitebatur.  Jamque  man  u  m 
admoverat,  cum  grassantem  luem  avaritiaB  eancti 
virtus  feBtinatacompescttit.Luit  ergo  ausum  teme- 
rarium  mente  amissa,  retro  in  pavimentum  illieus; 
tanquam  si  penetrabile  telum  cordi  Buspiraret  ad- 
actum.  PcBoa  uniue  reduxit  ad  sanitatem  caeteroe; 
ne  furerent,  ne  atreperent  ;  ut  loca  sancta  intami- 
nata  relinquerent,  ut  fugerent.  Aocelerant  igilur 
fugam  per  plana,  per  invia ;  gaudentes  vel  aola 
corpora  eripuisse  diacrimini.  Multorum  enim  mil- 
liariuro  curau  non  intermisso,  aliquid  humanotimore 
majus  se  pertuIiBse  prodiderunt  ;dum  nuilus  a  tergo 
nrgeret,  nullus  a  fronte  obsiateret.  Hujnamodi  fama 
mullitudinem  hostium  pervagata,  aegniorem  ad 
predam,  et  timidiorem  ad  reverentiam  aanctorum 
effecit  ;  unde  contigit,  ut  omnibua  in  circaitu  mo- 
naateriis  depopulalia  vel  expilatie,  iatud  solum 
nunquam  adeo  gravem  deploraret  srumnam. 

Isterex  villam  x  manentium  coBnobio  Sancti  AI- 

(64)  Error  in  numeria  latet.  Qu»  superius  enim 
ponitur  Edgari  regis,  aui  Etbeldredum  prfleceeait, 
cbarta,  data  est  anno  974,  et  Ethelredus  regnum 
ante  annum  978  non  adiit.  Legendum  itaque  arbi- 
tror,  anno  982.  8cripla  est  hsBC  charta,  poat  trans- 
itum  ejnsdem  Patrie  cglzxiii.  Sub  initium  autem 


A  delmi  contuiit  sub  abbate  Athelwaldo,  qui  Elfrico 
successerat.  Stimulabant  eum  adhuo  in  regno  te- 
nellum  heroes  illustriBsimi,  qui  erant  superstites ; 
post  quorum  deceasum  et  in  vitn  luxum  et  in  regni 
detrimentnm  totus  emarcuit.  Gopia  enim  rerum, 
quas  reliquit  pater,  incitavit  in  laaciviam  ;  offenaa 
Dei  meruit  iracundiam  ;  Dei  iracundia  gentem  ad- 
duxit  in  exterminium.  Est  autem  scriptura  hujua- 
modi :  c  Universis  crebro  studium  sophis  intente 
rimantibus  liquido  pateecit  quod  prssentis  vitae 
terminns  variante  diverse  calamitatis  lerumna  in- 
stare  jamque  ingruere  nimio  terrore  dignoscitur. 
Ego  igitur  Edelred  Gbristi  gratia  opitulante  totius 
Albionis  basileus,  optimatum  meorum  monitu  in* 

|.  structus,  eterna  caducia  mercari  cupiens,  quamdam 
ruria  partemf  x  videlicet  manenlium,  loco  celebri 
qui  abhujus  patris  peritis  noto  Redburne  nuncupa- 
tur  onomate,  Domino  nostro  Jeau  Gbriato  ejnsque 
genitricisempervirgini  Mariae  in  veneratione  beati 
prcsulisAldelmi^quilooum  ipsum  usitatovocabulo 
nominatum  Maldesmeburg  fecit,  ad  usus  monaoho- 
rum  sub  Ethelwerdi  abbatis  regimine  inibi  degen- 
tium  ffiterna  largitua  sum  hcreditate,  etc.  (64)  Anno 
Dominicffi  Incarnationis  962  scriptaeat  hfficcharta 
post  transitum  ejusdem  Patris  gglxiii.  »Sub8crip8e- 
runt  illi  qui  in  superiori  charta,  et  oum  iis  Elfricus 
jam  episcopus,  sed  et  Escuinua  Dorceslrensis  epi- 
scopus. 
Egelredo  post  xxxvii  annos  regni  defuncto  suo- 

Q  cessit  Gnuio  annis  xx ;  Gnutoni  Haroidus  filiuaan- 
nis  IV.  Ei  Ardecnut  anno  uno.  liii  Edvardus  xxiv 
annis.  In  his  octoginta  sex  annis  fnerunt  post  Ethei- 
werdum,  Kineward,  Briohtwoldus,  Edericus,  Wul- 
sinus.  Brichetwoldus,  ul  ex  scriptis  Anglicla  ani- 
madvertinus,  multa  incommoda  coenobio  intulit, 
terras  vel  omnino  distrahendo,  vel  parvo  pretio 
invadendo.  8ed  enim  excusatur,  quod  magno  illo 
geldo,  qui  tunc  Danis  dabatur,  oppressus,  unicum 
inveniebat  malorum  remedium  ;  quod  futnrorum 
incautus  non  videbat  obesse  poese  in  posterum. 
WuUinus  religionem  monacborum  propter  adven- 
tum  Dauorum  muitum  debiiitatam  erexit  in  vigo- 
rem  priscum.  Non  defuerunt  nostro  tempore  mo- 
nachi,  qui  eum  in  carne  conspicati  memoriam  viri 

D  ruminare  et  aliis  profere  dulce  habebant :  ex  quo- 
rum  narratione  pendulus  multa  ejus  insignia  animo 
indidi  ;  sed  dicere  refugio,  quia  minus  suscepto 
cononrrent  operi.  Ei  Egelwardus  x  annis  successit ; 
mox  Eiwinos  anno  ei  semis.  Briobtwoldus  huic 
annis  vu.  Eum  inertem  ad  bonum,  alacrem  ad  ma- 
lum,  miserabilem  mortem  obiisse  tradit  vetustas  in 
villaintermediospotationumapparatueexstinctum, 
in  ecclesia  Beati  Andre»,  qu»   magn®  adhffirebat 

regni  Etbelredi  regis  datam  fuiese  chartam  istam 
necesse  est,  eo  quod  Elfrioum  episcopum  habeat 
testem  ;  qui,  ut  supra  dictum  est,  anie  regnum  ab 
Ethelredo  susceptum  ad  episcopalum  evectus,  vix 
quatuor  annis  superfuit. 


1663 


WILLELMI  MALMESBURIENSIS  MOxNACHI 


1M1< 


eeoleeiffi,  inter  prsdeceseores  sepalinm.  Satisque  A  ^Qg®  indalsit,  agente  fideliter  et  neoesBaria  m^ 


conetat  cnstodes  loci  umbris  phantasticia  inquieta- 
tos  ;  donec  cadaver  suffoBsum  longe  a  monasterio 
paludi  profunde  immereerint :  unde  aliquotiee  teter 
odoremergenssaevam  vicinisexbalat  mephitim.  Sed 
hfec  qus  injucunda  eunt,  relinquentes,  ad  miracala, 
qus  hoc  lemporum  discursu  apud  beati  confessoris 
tumulum  Divinitas  ostendit,  accingamur. 

Dani  cum  in  Angliam  venire  obfirroassent  propo- 
situm,  ad  societatem  viotori»  Norreganos  ascivere. 
Utrorumque  immanis  barbariee,  sed  Norreganorum 
cnpiditas  rapacior,  libido  infeslior.  Horum  comiti, 
dum  depopulatur  omnia,  puella  quffidam,  Elfildis 
nomine,  cessit  in  partem  prede,  honesto  apud 
Anglos  loco  nata,  ingenui  corporis  et  vultus.  Haec 


strante  pontifice,  cni  soU  tuleUm  orphani  supreoi  ^j 
verbis  rex  obiens  commiserat.  Unde  factam  est,K  j 
oum  muliebrem  lastum  imperilantis  optimatesd^  ' 
tractarent,  ille  rem  omnem,  nt  erat,  non  taceraL 
Iladecreto  communiparvulnsad  umbram  infaiti'  : 
gio  regni  locatus,  tutoribus  omnla  Degotia  pro  v- 
bitrio  disponentibus.  Exacto  aatem  non  plns  sdm  : 
et  dimidio  puerulus  iile  vocabulo  Magnus  aeeiiM 
morte  vit»   subtractus  colusParcarnmevoIvitOi. 
oitur  quod  insidiis  procerumy  sed  ego  inasseotiory 
ut  ulli  innocenli  vim  mortis   consciacerent,  qiiea 
regem  creaverant.  Tunc  ergo,  ne  longam  tsun 
fabulam,  BlflldiH  omni  viduata  consilio  in  patriaa 
receptui  cecinit.  Et,  ut  tam  pericnlosam  naTigiiuD 


illecebrarum   fomenta  barbaro  fuere,  ut  legitimo  B  Deussecondaret,  vovit,  si  Angliam  incolomisadu- 


connubio  repudium  daret,  in  caplivas  80«  nuptias 
intendens  nervos ,  cujus  inlegritatem  tutari  et  ca- 
ptivitatis  miserere  deberel,  nisi  barbaros  esset. 
Quare  primo  consomplis  blanditiis,  renitentis  et 
multum  deprecantis  pudorem  prsdo  nocturnus  in- 
vasit  et  rapuit.  Verumtamen  nondiu  superfuit,  nec 
spe  concepts  plebis  nec  longa  vita  post  iajuriam 
feminae  factam  Iselatus.  Eo  ergo  defunoto,  rumor 
speciosffi  Elfildis  aores  regis  terrs  impulit.  Ille  mox 
pro  more  gentis  in  femin»  cupiditatem  potiendsQ 
adbinnivit.  Fit  ergo  ex  rege  amator,  ex  potente 
cliens.  Adorat  per  internuntios  majestatem  captivs, 
ut  se  amicum  dignetor  :  pollicetur  montes  auri, 


vigaret,  nunquam  se  terrestris  animalis  cames 
comessuram,  nunquam  nisi  diebaa  festis  anctioni 
escas  sumpturam.  Pro  Dei  nutn  felicem  sortiti 
eventuro,industrie  continebat  votam  :  ex  pecooii, 
quam  roariti  et  filii  liberalitate  meruerat,  tresvillai 
mercata  ;  quarum  redditu  suam  snoramqae  vitia 
loleraret.  Post  aiiquot  annos  lautiore  convivio  ia 
hilaritatem  profusa,  convivas  ad  letitiam  hortabi- 
tur.  lUique  vicissim,  ut  quantulumcunqae  camiim 
sumeret,  rogantes,  diu  cassos  expenderie  sermones. 
Verumtamen  presbyterorum,  qui  adeaaent,  rogito 
pressa,  promittentium  orationes  et  missaB,  didi- 
tiumquemagnarumetiam  deliciarum  colpam  misn- 


amorem  perpeluum  ;  postremo  qufflcunque  possint      rum  celebratione  posse  deleri  ;  summis  illadigitis 
vel  mulierem  decipere,  vel  captivam  illicereOmnia  ^  nescio  quid  carnium  attiujsens  ori  sao  aensa  reco- 


olam  uxore  ;  quam,  ne  intenderet,  verebatur  qoam 
maxime.  Respondit  Elfildis  contraria,  sealiisamo- 
ribus  intentam  Deo  deservire  proposuisse ;  tulisse 
illum  suos  secum  amores,  qui  et  uniens  primitias 
libasset  et  moriens  consepelisset.  Hoc  audito,  rex 
dolens  ee  muliercul»  fuisse  despectui,  vi  negantem 
aggreditnr,  etquadam  noctein  nihil  tale  metuentis 
amplexus  subit  violentus.  Ex  una  conjunctione  con- 
cipitor  fetus,  et  editur  masculus  contra  utrorumque 
votum.  Namet  rex,  periciitari  famaro  suam  metuens, 
vellet  quidem  exercere  placitum,  sed  nollet  habere 
fructum.  Bt  Elflldis  Deum  priroo  pro  incesto  viri 
oonjugatu  metuons,  zelotypiamreginesecundocave- 


sante  apposuit,  statimqae  divineBeveritaliscIemaoi 
animadversio  secuta,  illam  valetadine  quamGrcei 
paralysin,  id  est  resolutionem  membrorum  dicuot, 
masticantem  percolit  tam  valide,  ut  nullam  roefli- 
brum  officiom  suum  facere  posset.  Sola  lingua  ioter 
faoces  palpitabat  ;  qua  delictam  dicerel,  veoiam 
oraret.  Prsclare  innocens  prolapsio  temporali  casti- 
gata  est  verhere.  Gfflterum,  si  poenalem  commisisset 
culpam,non  haboisset  venialemvindictam.  Trienoio 
integro  taii  decocta  incoromodo  in  ieotica  sanetorom 
circuibat  loca,  pulsabat  sufTragia  quoa  celebriorei 
miraculorum  fecerat  fama.  Gessit  omnis  saperior 
charitas  deditque  locum  beatissimi  Aldeimi  gloric, 


bat.  Verumtamen  proieSyUt  dixi,  edita,  otrorumque  jv  ot  tam  illustri  persona  curata  excellentius  volitaret 


blandiebatur  ocolis,  ut  eos  sibi  conciliaret ;  virum, 
ne  mulierem  ex  se  matrem  adjiceret,  prssertim 
oorporepulchram,  genere  ingenuam,  conditione  ca- 
ptivam,  se  solo  cum  quo  rem  haberet  oontinenter 
sobriam  ;  mulierem,  ut  et  facti  consuetudine  et  filii 
dulcedine  virumin  amorereciperet.  Peccatum  ergo, 
quod  aspernanterinierut,  libenterfovebat,  voluptale 
adducta.  Et  ot  regni  [f.  regins]  notitiam  falleret, 
apod  qoemdamepiscopumterrelatibulum  habebat, 
indeque  cum  libebat  in  usus  noctis  abducebatur. 
Sed  hsc  illecebrarumgaudiaproximusregisobitus 
abrupit,  remaositqueillain  mediocom  pupillo  filio. 
Quapropter  non  nesciens  quantum  mulierum  ira  in 
pellices  audeat,  in  iongissimas  Norwegieprovincias 


per  horum  ora.  Venitergo  post  triennium  ad  Natak 
sanoti,  quod  octavo  Kalendas  Junias  magna  provin- 
cialium  frequentia  colitur.  Necmorata  virtna  herilis 
in  ipsa  solemnilatis  vigilia  orantem  ad  sepalcrom 
attigit.  Reviruit  sanitas,  artuum  laxa  compago  in- 
duruit ;  incolumisparalytica  surrexit :  stapentibos 
et  laudantibus  notis,  strepeotibns  et  rem  pereon- 
ctantibus  monachis,  letantibas  conotis.  Bifildis  co- 
ratori  soo  non  ingrata,  animam  suam  loco  oontolit, 
sanctimonialem  professa.  Vivens  propter  Eoclesiam 
mansitavit,  defuncta  famosaro  sepnlturam  Inclaostro 
accepit.  Hoc  miraculum  pro  claritate,  ot  dixi,  per- 
sonnettemporum  vicinitatead  nos  per  socceasionei 
transmissum,  fidem  faoit  multa  fnisse,  qavobeoo- 


1663 


DE  GESTIS  PONTIP.  ANGL.  —  LIB.  V. 


£666 


B 


ravil  anaorum  incuria  [f.  injuria],  quo  ooouiueril  A 
soriptorum  incuria. 

Eodem  tempore  veuil  ad  locum  quidam  mona- 
chus  Grecus  nomine  Constantinus,  csterum  unde 
oriundus  inoertum,  necesBitas  an  voluntas  domo 
palriaque  eliminaverit.  Hic  primus  auctor  vine» 
fuit ;  quas  in  coUe  monasterio  ad  aquiionem  vicino 
sita  plures  duravit  annos.  Staturas  fuit  habiiis, 
moribus  dulcis,  colloquio  affabilis,  cibi  sobrius, 
potuB  parci  et  pene  nnllius ;  feslorum  dierum  in 
orationibus  consumebat  ferias,  cffiteroram  in  vineo 
opere  totas  consummabat  horas.  Jam  vero  moriens 
voce  praeclusa  cum  pauoiasimie  anims  reliquiis  ef- 
flaturus  aestimaretur,  resumpsit,  etlento  conamine 
surrexit,  tentataque  pera,  qu»  semper  adbserebatla- 
teri,  protulit  ex  ea  paliium,  quod  est  insigne  ar- 
chiepiscoporum;  quod  8ibi,quanlumjacen8  poterat, 
more  quo  sciebat  coaptavit,  continuoque  violentia 
mortis  recedens  supremum  efflavit  et  defecit.  Quo 
animadversum  est  archiepiscopum  fuisse ;  sed  ad- 
hoc  cognitio  vacillat  qua  causa  patris  olim  vale- 
fecerit.  Nobis  ambigua  in  bonum  torquere  licet; 
quod  amor  religionis  pontiflcem  peregrinari  com- 
pulerit.  Tunc  igitur  inter  sepulcra  abbatum  in  eo- 
clesia  Sancti  Andres,  quo  tunc  erat,  reverenter 
humatus  est.  Sucoessu  vero  annorum  cum  necessi- 
tas  novorum  aedlQciorum  ipsum  et  csteros  antiquis 
delurbasset  sedibus,  ossa  reperta  candoris  insoiiti 
et  odoris  gratissimi  dererunt  indicium  plebei»  san- 
ctitatis  non  fuisse  Gonstantinum.  p 

Euricola  quidam  in  vicinia  Melduni,  notus  mo- 
nachis  et  urbi,  pdssimo  afflatus  dsmone  torqueba- 
lur.  In  cominus  a8tante8,quos  contingere  nequiret, 
denlibus  frendere;  propiores  calce  seu  pugno  im- 
pellere.  In  eminus  positos  spumas  jacere;  quid- 
quid  ad  manum  venisset,  vice  tormenti  rotare.  Fu- 
ror  arma  suggerebat;  ut  nemo  impune  accederet, 
qui  non  laBsus  abiret.  Insana  praeterea  loquens,  in 
ipsa  sidera  jaoulabatur  convitia.  Ex  uoo  ore  diverso 
el  coofuss  voces  audiebantur ;  ut  modo  ex  latratu 
canem,  ex  mugitu  bovem,  nunc  ex  stridore  bubo- 
nem  opinareris.  Cibos  nec  humanos  nec  coctione 
conditos  voragini  veotris  immergens.  8ic  dementia 
molares  exacuerat,  ut  quodlibet  osseum,  ligneum» 
ferreum  facili,  utputabatur,  negolio  demoieret.  Tum  q 
iliam  edaoitatem  et  crudam  indigeriem  uno  dissoi- 
vens  rictu,  quidquid  consumpserat,  levi  fumo  eji- 
ciebat.  liujuscemodi  hominis  calamitate  vicini 
commoli,  consiiium  CGBperuotducendi  eum  per  loca 
sanctorum.  Id  quo  minus  fieret,  obsislebat  insania ; 
opusque  erat  ut  vinciretur.  Res  ergo  erat  in  anci- 
piti ;  quia  nec  prae  ferooia  vinciri  poterat,  nuilus- 
que  licet  experti  roboris  vincula  innectere  tentaret, 
quin  solo  ejus  nieu  ezcerebraretur.  Quocirca  n&- 
cessitas  invenit  remedium ;  ut  porrectis  funibus, 
quo  eumeunditulissetimpetus,  pedesimpedirent: 
quairretitusa8tutia8uccubuiiingenio,quiprs8taret 
robore.  Ne  sic  tamen  quamvis  illaqueatus  corpore 
coeroeri  neque  in  mente  apiritus  potait ;  quoad  ilil 


necessariis  paratis  ad  sanctos  palientem  promovere 
cosperunt.  Obtnlit  se  Meldunum  euntibus  in  ipsa 
sacrosancta  Ascensionis  Domini  el  Salvatoris  nostri 
vigilia.Ibi  audito  et  credito,quod  sanctus  Aldelmus 
olim  in  taiibas  morbis  curandis  promptus  esset, 
Bubstitere.  Aditis  monachis  viam  et  vis  causam  ex- 
posuere ;  pollicentur  iili  sancti  safTragium,  largiuntur 
consilium;  diem  imminere,  qua  Dominica  oaro 
triumphali  gaudio  invecia  sit  cgbIo  ;  datam  spem 
membris  omnibus,  at  sequantur  caput,  quorum 
scilicet  opera  a  fide  non  degeneraverint :  Aldel- 
mum  prscipuum  Dei  membrum  capitis  sui  presen- 
tiam  operum  merito  profecto  assecutum.  Quocirca 
iili  nihil  impetratu  difficile ;  probatum  id  experi- 
mentis  pluribus;  effuodant  ergo  supplices  ad  mise- 
ricordem  sanotumpreces;  quia  procul  dubio  prssto 
sit  ille  omnibus  integra  fide  deprecantibus.  Hoc 
animati  oraculoadvenffi,quantumvaIebant  homines 
id  generis  et  scienlis,  hortatibus  non  defuere.  Nec 
fuisse  agrestium  infructuosaa  preces  sanitas  sgroti 
evesligio  consecuta  ostendil.  Namque  ante  altare 
deposilus,  mox  inconditam  vultus  et  oculorum  fe- 
rociam  amisit:  turbulenta  illa  colla  in  levem  sopo- 
rem  deposuit.  Sio  a  eervitute  diaboli  emancipatus, 
et  animi  libertati  redditus,  cum  ex  lenitate  verbo- 
rum  sanum  sapere  comprobaretur,  assistentium 
oorda  in  Dei  et  sanoti  laudem  extulit,  ora  re- 
Bolvit. 

Eyusdem  conditionis  hominem  nervi  poplitum 
contracti  in  hanc  miseriam  redegerant,  nt  omnis 
ambulationis  usus  solis  niteretur  genibus.  His  sqaa- 
lentes  pulvere  semitas  verrebat,  si  quando  usquam 
commeabat :  his  lutosum  solum  evadebat.  Et  quia 
crura  natibus  adhsrebaot ;  exhibebat  potius  qaa- 
drupedem  quam  hominem :  videbaturque  informe 
prodigium,  et  ut  ita  dicam,  carnis  otfa,  quam  im* 
maturo  fetu  projecisset  nalura.  Vix  unqoam  se 
subrigeret  cgbIo  ;  ita  semper  inferiora  despiciens 
damnalus  erat  solo.  Luctabatur  ergo  cum  omnia 
[f.  anima];  nec  aliud  ei  erat  vivere  quam  diuturni- 
tas  miseris.  Volvebat  tamen  sedulo;  a  quo  sancto- 
rum  opem  imploraret;  alias  illum,  alias  istum  po- 
tentem,  quosdam  in  eifugandis  dsmonibue  valere, 
quoedam  in  moribus  [f,  morbis]  curandis  aocurrere : 
Ghristum  auctorem  omniumin  omnibusprscellere. 
Id  enim  tum  precipue  rumor  ferebal,  et  res  erat ; 
apud  quemdatalocam^quisolitario  vocabulo  Ghrls- 
tistecerce,  id  est  Christi  Eoolesia  vocatur,  magnas 
virlutee  fieri.  Nil  adeo  molestum  hominibus,  quod 
non  ibi  depelleret  Gbrislus.  IUuc  igitur  coniractus 
conducto  vehiculo  [iter]  tunc  meditabatur.  Itine- 
ranti  pervium  Meldunum  exhibuit  hospitium.  Bt 
forte  tam  accidit,  ut  quartus  in  festo  dies  essety 
cumrecens  adhucde  virlutibuseancti  fama  ferveret. 
Nam  illa  festivitate  aolito  plures  eo  coacprvarat 
miseros  necessitas,  et  sanatos  emiserat  beatissimi 
Patris  pietas.  His  debilis  acceptis  in  Ecclesiam  in- 
terim  secessit ;  mane  futuro,  si  volum  non  sooces- 


1667 


WILLELMI  MALMESBURIENSIS  MONACHI 


1668 


sisset,  viam  repeiilurus.  Erat  lunc  Sabbatum  et  A  tissimoslegerit.Rependit  sanatusBaDatorigratitffl, 


diluculum  ezspectabatur  Dominicom.  Miraqueom- 
nino  sancti  virtus :  mox  ut  eccieBio  tectum  subi- 
vit,  debilitate  membrorum  aliquatenus  discuBsa 
eensit  nescio  quid  medelo  per  omnes  artus  concur- 
riBse.  Hoc  ille  confidentior  et  ad  reliquum  alacrior, 


tota  in  poBteram  vita  in  ejus  juratus  militiam. 

Interea  Brithwoldo  abbate,  ut  praedizimas,  d^ 
functo,  HermannuB  episcopus  vacantem  abbttita 
sede  sua  implere  cogitavit ;  sed  prsveaerant  coat- 
tam  eJuB  monacbi  fautoribus  Godwino  et  Haroldo 


nocturoa  ibidem  protelavit  ineomnia.  Jamque  dies  .    oomitibuB.  Quorum  qui  princeps  BritbricuBexprc- 


aderat,  misero  plus  quam  sperare  posBet  allatura 
Bubsidium.MonachiB  pro  more  per  claastrum  proce- 
dentibu8,illevacuumcborum  eminus  intuitas,Baf- 
fragio  Bcabellorum  auffragines  movens  eo  irrepsit. 
Ita  ooram  altari  tota  corporis  strage  volutas,  qaasi 
ezstasim  paBSUs,  oculis  dormitantibus  conquievit. 
Sed  tumaltu  et  cantu  redeantium  mooachorum 
somno  excussns,  in  alacrem  saltum  convaluit^  in- 


posito  factusabbas  septem  anDiB  glorioaissime  cc- 
nouio  prefuit.  Sed  ex  comite  Normanni»  WlUelmui 
factuB  rez  Angli»  Turoldum  quemdam  FiscamoeD- 
sem  monacbum,  qui  eum  magnis  demerneratobs^ 
quiis,  viventi  Brithtrico  intrusit.  Verumtamen  poit- 
modumremperperam  factam  intelligens ;  dolensqoe 
se  ambitione  festinanlis  circumventum,  dono  abtM- 
tia  de  Burhtuna  ezsulantis  damnum  consolatus  al 


tuebatarque  se  intuentes,  mirabaturque  et  ipse  de  B  IdemTuroldusdumtyrannidemin  subjectosageret; 


tam  inopinata  8alute.Narrabatingenuafronte,quare 
venit;  sed  ignorabal  quomodo  tam  celeriler  erectus 
fuerit.  Gredita  res  est,  Deoque  iandes  retributaR ; 
hospite  prssertim  ezaggerante  miraculum,  qui  eum 
pridie  suscepisset  contraotum,  et  nunc  videret  ere- 
otum. 

Illud  fait  tempasy  quo  beatissimi  Audoeni  Rotho- 
magensis  archiep.  reliquieB  in  ccBnobium  nostrum 
evectsB  Bunt.  Gausa  evectionis  haec  fuit :  Emma  re- 
gina  defuncto  Egelredo  rege  Normanniam  ad  fra- 
trem  transierat;  nihil  sibi  apud  Danos,  qai  Angliam 
occupaverunt,  tutum  opinata.  Diutlne  ergo  in  Ro- 
thomago  mansitans^  cum  alios  monachos  Saucti 
Audoeni  tum  secretarium  loci  muneribus  illexerat 


ad  Burh  a  rege  tranalatus  est  abbatiam  opDleniam, 
sed  quffi  tunc  a  latrunculis  duoe  qoodam  H«re- 
waldo  infestaretur,  quia  inter  palades  lata  ent. 
«  Per  splendorem,  inquit,  Dei,  quia  magis  aeagjl 
militem  quam  abbatem,  inveniam  ei  oomparem, 
qui  assultus  ejus  accipiat.  Ibi  virtutem  suam  et  mi- 
lltiam  ezperiatur;  ibi  prelia  proludat.  » 

Huic  substitatus  est  Warinus  de  Lyra  monacbai, 
vir  efQcax,  in  hoc  maxime  quod  monaobos  regalc 
insueYerit:  casterum  alias  Ecclesiad  non  multom 
ulilis ;  qui  majoris  spe  honoria  praeceps  raptaretar. 
Quapropter  idoneus  monachorum  marsupia  evt- 
ouare,  undecunque  nummos  rapere;  sed  non  itt 
capide  parta  abscondere,  quinimo  et  citra  et  oitra 


in  amilitiam;  ad  hoc  intendens  praacipue,  ut  beati  ^  mare  res  Ecclesiffi  dilapidare;  ut  majorem  locaret 


prffisulis  Bibi  venditaret  corpus.  Sic  enim  Ghristia- 
nitas  viluit,  sio  cupiditas  increvit ;  ut  sanctorum 
corpora  meroem  faciamus,  felices  exuvias  venum 
proponentes.  Exhorruit  primo  monachus  immane 
faoinus ;  postmodum  vero  addoctus  necessitate  ne- 
potis  suiy  qui  in  Francia  captus  redemptionem  desi- 
derabat,  mercimonium  quod  pelebatur  exposuit. 
Opima  prffida  potita  mulier,  cum  sereniore  tempore 
acoidenle  rediisset  Angliam,  corpus  reliquum  Gan- 
tuariffi  contalit,  caput  in  secreto  suo  habuit.  Ao 
vero  post  multos  annos  cum  filius  ejus  Edwardus 
regnum  Buscepisset,  memoria  prffiteritarum  rerum 
cor  regium  in  matrem  excitavit.  Nam  quia  parum 
in  prolem  liberalis  fuerat,  cum  ipse  juvenes  actitaret 


apud  potentes  grati^m,  ct  apud  eos  qui  eum  olim 
pauperem  vidissent,  compararet  jactantiam.  Iscam 
primum  ad  abbatiam  venit,  antecessorom  faota 
parvipendens,  typho  quodam  et  naosea  sanctoram 
corporam  ferebatar.  Ossadenique  saaotae  memoria 
Meildalfi  et  cffiterorum,  qui  olim  abbates  ibi,  post- 
eaque  in  pluribus  locis  antistites,  ob  revereotiam 
patroni  sui  Aldelmi  se  in  loco  tumulatum  iri  jussis- 
sent,  quos  antiquitas  veneranda  in  duobus  iapideia 
crateris  ex  utraque  parte  altaris  dispositis  iater 
cujusque  ossa  ligneis  intervallis  reverenler  stata- 
erat:  hffio,  inquam,  omnia  pariter  conglobata  vel  ot 
acervum  ruderum,  velut  reliquias  viliom  mancipio- 
rum,  ecclesiffi  foribus  alienavit.  Et  ne  qoid  impo- 


annos,  jussit  omnem  maternam  aupellectilem  ad  ^  deniiaB  deesset,  eiiam  sanctum  Joannem  Scotom, 


minimum  expilari.  Factumque  est ;  et  quidam  auri- 
faber,  qui  ei  a  secretis  faisset,  scriniam  sancti  oum 
capite  subripuit ;  cffiteris  interim  ad  thesaaros  in- 
hiantibas.  U  [cum]  fratre  monacho,  quem  apud  Mel- 
dunum  habebat,  depoBuit;  nuUi  aptius  quam  mo- 
nacho  saora  deleganda  ratus.  Neo  multo  post  fato 
Batisfaciens,  perennem  sui  memoriam  loco  reliquit ; 
quem  tantis  gasis  insignivit.  Uffic  non  ambiguis 
auotoribus  sparsa  acceperim  :  sed  eis,  qui  viderint, 
ntate,  fide,  scientia  plurimum  prffistantibus.  Jam 
vero  quod  de  miraculis  Audoeni  scribere  nostri 
non  intersit  offlcii ;  judicabit  qui  grandes  libros  de 
gestis  ejus  majorum  cura  editos  meritoque  suo  no- 


quem  pene  pariquosanctum  Aldelmumvenerationa 
raonachi  colebant,  extulit.  Hos  igitur  umoes  in  ez- 
tremo  angulo  basilicffi  Sancti  Michaelis,  quam  ipta 
dilatari  et  ezaltari  Jusserat,  inconfliderate  occoli 
iapidibusque  prffidudi  praecepit.  Gontomeliamfaeti 
gravavitJocuIariBdictumconTitii. «  Quimodo,inqoit, 
melius  potest,auzilieturalii8.»Otempora,  o  moreai 
Quis  digno  improperio  tantam  proaequaior  auds- 
ciamiqaantahominisimpadentialQaodbeatissimos 
Dunstanus  et  cffiteri  sapientistimi  et  reJigiosisaimi 
viri  val  fecerunt  ipsi  vel  permisere  fieri,  nos  nuga- 
ces  et  ad  ludibria  nati  destraemoa?  Sed  coeroebo 
ttyiam,  frenabo  spirilom ;  quia  ipte  magno  in  uo- 


16G9 


DE  GESTIS  PONTIF.  ANOL.  —  LIB.  V. 


1670 


clum  Aldelmum  obsequio  offenBam  csterorum  vel  A 
lenivit  vel  delevit.GuJus  tameD  BaactilatiBambiguus 
el  incertus  primo  fuit ;  quia  non  ejus  votis  ad  mira- 
culorum  exhibilionem  famularetor.  Verumtamen 
occarrit  labanti  pietas  sancti  el  [/.ut]  dubietatis 
nubilum  deponeret,  certitudinis  lucem  infunderet 
hoc  facto. 

Quidam  Wechte  insulfle  indigena  arte  piscandi 
victum  trans]gebat,apud  suosquiejusdemartiserat 
non  ignobilisjbonestam  suppellectilem  domi  confla- 
verat.  Hic  igitur  dum  una  dierum  jam  sueto  insu- 
daret  muneri,fla(u  ex  adverso  spirante,  densissima 
oria  nebula  os  oculosque  remigantis  opplevit.  Ita 
prospectu  adempto,  primo  quidem  risit,  subitam 
diei  caliginem  cito  recessuram  opinatus;  sed  magis 
magisquecrassescentibustenebrisveram  ciecitatem  B 
inteliigens,  miseriam  suam  sociis  per  oram  littorls 
idem  negotium  agitantibus  clamore  pronuntiavit. 
Iliius  ergo  calamitasceteris  indixitpiscandi  ferias : 
dimi$saqu6  prsda  quam  coeperantyOmnes  uno  nisa 
adeura  littori  restituendumlaborant.Expositusripo 
ad  manus  tractus  domui  sistitur.Eesacta  materiam 
sermoni  dedit  agrestium.  Gonferunt  inter  se,  et 
venlilant  quis  fuerit  ille  flatus  fortuitus  vel  diabo- 
licus,  qui  insonti  piscatori  diem  irripuerit,  noctem 
adduxerit.  lile  iumine  obducto  ad  singula  iilacry- 
mans,  fortunarum  suarum  medeiam  indefessus  sci- 
scitabatur.  Responsumestyhumanum  desperariau- 
xilium ;  ad  Dei  et  sanctorum  patrocinium  confu- 
giendum.Id  adeo  peropportunein  ecclesia  Ghristi,  ^ 
de  quasupradixi,  possefieri;  qus  ab  ea  insula  in  ^ 
continentem  minimo  trajectu  abest.  Probato  con- 
silio  Cfficus  cum  sociis  conscendit  lembum ;  quem 
pari  moderamine  nisus  remorum  et  prosperitas 
ventorum  continuo  alteri  ripe  intulit.  Ibi  ergo  per- 
petuo  triennio  cscus  sanitatem  desiderans  trivit 
operam.  DifTerebat  Dominus  Jesus  salulem,  ul  irri- 
taret  ardorem,e8Retqueremedium  jam  tandem  ao- 
ceplum  eo  gratius  quo  fuisset  dilatum  diutius  et 
deeideratum  molestius  .Gonsumpto  triennio  procul 
ambagibus  monuit  eumpersomniumccelestisvisio; 
ut  si  cordiesset  sanitalem  recipere,Melduaamnon 
pigritaretur  pergere.  Ilie  let»  spei  plenus  prorum- 
pente  ia  lucem  die  fortunatis  successibus  institit; 
comiieque  prsevio,  qui  titubantes  gressus  regeret,  rv 
ad  locum  venit.  Ibi  per  vii  moratus  dies,  divinum 
operiebatur  promissum  :  interimque  precario  viotu 
monachalis  eleemosynae  sustentabatinopiam.Adve* 
nerat  dies  Dominicus  idemque  octavus;  cum  ilieia 
ecclesia  cruciflxo  prostratus,  non  se  vana  somniasse 
persensit  :  sereno  iuminum  recepto,  erumpen- 
teque  el  distillaale  ex  oculis  sanguine,  sicut  mul- 
gentibus  mulierculis  solet  ex  uberibus  pecudum 
copiosi  lactis  linea  profluere.  Laxat  homo  oiamorem 
in  gaudium  :  postulatoque  vase,ne  sacrumpavimen- 
tum  cruoris  sontiret  injuriam,  quod  defluebat  exce- 
pit.  Factum  iliud  coram  simili  populo  palam  mona- 
chis  omnibus,magno  apud  Normannos  ad  honorifl- 
ceotiam  fuitincremeoto.  lusulaaus  coatempto,  quo 


periculum  oppositum  teatabat,  baoulo,  viam  expo- 
ditus  regredieas,  coasuetos  lares  repetiit. 

Hoo  viso  cum  aihii  abbati  excusal^iiis  cuactatio- 
nis  esset  reliquum ;  ad  coiendam  pretiosissimi  con- 
fessoris  honorincentiam  suffi  mentis  excitavit  ia- 
dustriam.  Quia  eaimtemporum  turbiue  sedato  aihil 
hostile  metuebatur,  visum  est  ratioai  couveaire 
ut  saactus  claustrum  egredercturlapideum,  inquo 
inciusus  fuerat  pro  timoreDanorum.  ladiguumque 
eral,  ut  ossa  lapis  ia  solum  premeret,  quae  roira- 
culorum  gloria  [ia]  ccelum  efTerret.  lateadebat  igb* 
tur  ut  mausoleo  eruta  locareatur  in  scrinio.  Et  ut 
resreligiosaordinatiusprocederet,  triduanum  pro- 
viacialibusiadiotum  jeJonium.Tum  ipsa  die  Peate* 
costes  adyuacto  sibi  Serioae  abbate  GlocestreaBe, 
accedeus  ad  tumulum,  impedimeata  sustulit,  lapi- 
dem  submovit,  coaspectoque  ioterius  quod  et  os- 
sium  ooaslaret  iolegritas  et  res  vera  oarratiooi 
mooachorum  faveret,  iterum  usqueio  octavum  re- 
clusit  diem,  quo  ejus  exspectabatur  oatale.  Pascha- 
lis  eoim  lunffi  varietas  festum  circumageos  modo 
ante  Penteoosteo,  modo  post  celebrari  compellit. 
Aderat  speclaculo  adjutor  operis  et  collevator  ooe* 
ris  mooachus  Hubertus  oomine,  antiquo  iotraoeo- 
rum  laboraos  iocommodo.  Tuoo  quoque  solito  gra* 
vius  iohorruerat,  oum  curiosius  iospectaotem  re- 
liquiarum  fragraotia  io  ora  reverberaos  retro  oom- 
pulit.  Ex  odore  saius  per  ossa  cucurrit,  et  peoe- 
tratas  medullas  iofecit.  Nihil  ulterius  mooachus  us- 
que  ad  diem  seosil  obitus,  quod  quateret  vitalia, 
quod  turbaret  viscera.  Quod  cum  illius  crebra  re« 
latione  crebuerit,  tum  prfficipue  cffiterorum  qui 
eum  sa^pe  antea  gravedine  morbi  pene  anima  peri* 
cliiatum  vidissent.  Sequeoti  ergo  Dominica,  ascito 
viro  venerabili  Osmnndo  Seresberiensi  episoopo, 
coeptffi  rei  manus  suprema  imposita,  ossa  ia  scrioio 
deceoler  immisaa,  letitia  plebi  etfusa.  Ex  quo  die 
tot  ibi  facta  miracula,  quot  scribendis  oulla  facul- 
tas  eloquii  suppeteret;  qus  vel  sub  oculis  suot  fusa, 
vel  privatis  oecessitatibus  seosa;  quorum  hic  aub 
ope  Ghristi  aliqua  poocmus,  quaotum  operi  sosoepto 
coogruere  videbimus.  Facta  est  autem  hffic  secnoda 
traoslatio,  postquam  a  beato  Duostaoo  recooditus 
fuerat,  aooo  oooagesimo  secuodo ;  post  traositum 
ejus  ireceotesimosexagesimo  aooo,ab  looaroatione 
Domiai  1078,  post  adveotum  Normaooorum  decimo 
tertio. 

Golooia  est  civitas  maxima,  totius  metropolis 
Germaniffi,conferta  mercimoniis,  referta  sanctorum 
patrociniis.HuJus  urbis  civisinfortunio  magis  quam 
industria  fatricidii  reus,  multis  annis  occulnit 
factum,  quod  esset  clam  hominibus.  Sed  enim,  ut 
Augustinus  ait,  mens  mali  cooscia  ipsa  sibi  tor« 
meotum  est;  aoticipatqne  viveos  murtuorum  sup- 
plicia.  Depascebatur  ergo  miserum  aoimum  labea 
reatus,  et  prffiseatesimagioabaturioferos.Quaprop- 
tertandemaliquaodoexulceratfficooscieatiffivaloera 
detexit  medico  Aoooai  ej  uedem  urbis  archiepiscopo, 
viro  io  primis  severo:  qui  cum  ia  reum,  quaotum 


1671 


WILLELMI  MALMESBDRIENSIS  MONACHI 


1672 


atrocitas  faoti  ezigebat,  invectus  esset,  lenea  im-  A 
monitioQes  adjecit.  Pr«clareetevangelicoexemplo, 
ut  primum  vinam  vulnerato  infunderet,  quo  puru- 
lentos  recesBUS  abluerel;  deinde  oleum  adjiceret, 
ut  epe  remissionis  peccatorum  leniret.  Septennem 
ergo  poenitentiam  indizit ;  ut  sanctomm  ecclesias 
circuiret,  ferro  brachia  vestiret,  qase  parricidiali 
ausu  cognatum  hauserat  sanguinem ;  ut  qus  fuerat 
auctori  ad  culpam,  esset  punitrix  ad  poenam:  in- 
ediffi  et  taciturnitati  aisuesceret,  spe  boni  graves 
labores  falleret.  Duraret  ergo ;  futurum  olim  ad 
gloriam,  quod  interim  prssumebat  ad  veniam.  Fa- 
cit  imperata  poenitens ;  cruces  praeterea  nonnullaa 
adjiciens,  quadamque  hostilitate  vini  corpori  suo 
ipse  consciscens.  Romam  adiit»  Hierosolymam  pe- 
netravit:  magnum  etinsigne  tunc  temporis  facinus  B 
aggressus,  quia  nondum  semitasillasCbristianoram 
noatrorum  virtus  pervias  fecerat.  Ibi  dom  vix  ad- 
missus  ante  sepulcrum  oraret,  lorica  in  fragmenta 
Dei  virtute  dissiiuit.  Regrediens  lotam  circuivit 
Europam,  muitis  periculis  terra  marique  jactatus. 
Laborum  meta  fuit  cmnobium  nostrum  expetitum. 
Eo  loci  dum  pronus  ante  beati  confessoris  mauso- 
lenm  jaceret,  veniam  emeruit.  Pulsabat  violentia 
orationis  coelum.  intravit  sidera,  traxit  a  superis 
auxilium ;  vincula  bracbiorum  evoluta  sunl^  ferrum 
altius  excusBum  et  longius  xv  pedibus  projectum, 
poBuitens  anima  languente  «stuavit.  Sed  ubi  latice 
aspersuB  frigido  resumpsit,  Deo  laudes,  Deo  grates 
omnibus  qui  aderant  concinentibus  persolvit.  Neo  ^ 
vero  de  miraculo  dubitare  poterant,  cum  eum  an- 
tea  multis  diebus  stipe  monachorum  pastum  et  di- 
rissime  vinculatum  nossent. 

Interea  patientia  lectorum  turbari  non  debcbil ; 
si  uniforme  miraculum  in  diversapersona  exbibitum 
diyersi  styli  tenore  apponam.  Eecenler  factam  sa- 
nitatem  in  claudo,  qui  essel  slatis  provects,  de- 
scripsi;  nunc  idem  subjiciam  de  puero.  Folkwious 
pusioni  nomen,  quem  imperfectum  alvus  materna 
effuderat.  A  superiori  parte  ad  cingnlum  homo,  cs- 
tera  vel  quadrupes,  vel  oescio  quid  enuntiem,  erat* 
Sur»  crurum  flexibilitatem  natoralem  negantes,  ita 
pertinaciter  adhsrebant  natibus,  ut  divelli  nequi- 
rent.  Denique  quidam,  quos  aut  livor  aut  incredu- 
litas  agilabat,  manus  mittebant,  ul  dividua  face-  j^ 
rent,  quo  miserum  puerulum  ingenti  afficiebant  in- 
commodo;  qui  horrendos  stridores  ejiciens  sasva 
pulsatoribus  imprecabatur.  Videbant  eum  innocen- 
tem  curis  vacuum,  oachinnis  et  ludorum  frequen- 
tiffi  inhiare ;  haerebantque  incerti  an  pedagogi  do- 
eumento  contractionem  fiogere  nosset,  ut  eo  com- 
mentomajusculam  stipem  miserantibus  detraheret. 
Verumtamen  cam,  ut  dixi,  fuisset  irrita  tentatio ; 
credulitati  et  miserationi  aliorum  accesserunt.  Ad- 
diderat  ille  ad  duu  lustra  vel  tres  vel  qualuor  annos ; 
quanto  aetate  provectior,  tanto  obstinatius  rigescen- 
tibus  nerfis  ambulandi  iropotentior;  maximeque 
urbicis,  nam  apud  Meldunum  pascebatur  a  mo- 
nachis,  miserationem  movebat.  Quod  si  quolibet 


reptare  intenderet,  luto  viaram  crara  impeditoi 
loco  hnereret ;  palpitabatque  in    coBno,  et  replebat 
aarasquestibusyquoadaliquismiserationeinfractoi 
miserum  ulnis  eflerret.  Hanc  invisi  rigoris   com- 
pagem  Aldelmus  posl  duos  annos  revelatioDis  se- 
cunds  dissolvlt.  Jacebat  in  natali   ejus,  quod  die 
primo  Pentecostes  fuerat ;  sed  procraetinatom  ser- 
vitium   die  secondo  fiebat.  Jacebat,  inquam  poer 
retro  oborum,  levemque  carpebat  per  membra  uh 
porem.  Monachi  nocturnis  expediliSy  Jaudes  matii- 
linas  ingressi  fuerant.  Gantabatur  versus  ad  sacraoi 
ejus  tumulum  frequenter  :   In  L  m.  $.  q.  m.  f.  g. 
reslUuuniur,  Videt  interim  ille  personam  sibi  de- 
menter  assidentem,  qus  neo  staturam  justam  ex- 
cederet,et  minimos  superexcelleret :  mento  et  crioe 
cano,  vultu  quinihilmioareturasperum,  sed  polli- 
ceretur  commodum,vestitu  et  baculoquipontificem 
simularet.  Haec   [/.  Hic]  igitur,  ut   dixi,  assideni 
cruscula  videbatur  leniter  palpalu  sensim  in  di- 
rectum  ducere,  et  naturo  restiluere ;  et  pulchrom 
in  mod  u  m  ccrnebatu  r  ab  astantibus  dormitans  crort 
extendere  :  audiebantur  nervi  crepitarep  sicnt  to- 
multuantur  digitorumjuncturs,quaodo  aliquis  ma- 
nus  suas  violentius  conatur  prolendere.  Miracalo 
ergo  vocibus  monacborom  consono  somno  excita- 
tus,  in  pedes  Folkv^^inus  consistit,  facile  conato, 
mirabili  nisu ;  continuoque  Istitia  puerili,constan- 
tia  virili,cursu  incoepto  ante  altare  procumbit.Tum 
populus  miraculo  plaudens    certalim    accorrere, 
obiationes  stinato  conferre,  sanctoaccumulare.  Hoc 
signum  tantum  habuit  miraculi ;  ut  abbati  qoiab- 
sens  in  curia  regis  esset,  litteris  citalis  illod  inge- 
rerent  monachi.  Quas  cum  ille   Lanfranco  archi- 
episcopo  monstrandas  putasset ;  vir  illustris  scien- 
tiae  merita  confessionis  ex  prodigio  metiens,  legem 
intotam  promulgavitAngliam;  quaeumincunctao- 
ter  haberi  et  coH  pro  sancto  praeciperet.  Statimqoe 
annuales  ad  festum  ejus  institutaa  sunt  nundioa, 
ut  quos  non   invitabat  confessoris  sanctitas,  rel 
mercium  advocarel  aviditas. 

niud  fuit  tempus,  quo  vir  reverentissims  vita 
Osmundus  ejusdem  dioecesis  episcopus  reliqoiat 
sancti  flagitabat  :  decere  putans  et  preedicaos,  at 
probatissimi  antecessoris  communicarel  exuviis; 
fructuosum  id  sibi,  gratum  sancto,qui  panro  inte- 
gritatis  suae  dispendio  novos  honores,  magnos  fato- 
res  mercaretur.Sed  necabbas  Warinus  difBcilisfoit 
impetratu,  qui  se  ad  consentiendum  ratione  duei 
viderat.  Datum  itaque  praesuli  os  brachii  Btnistri ; 
qaod  ille  maximo  semper  habuit  et  amori  et bonori. 
Denique  opera  sumptuosa  et  arte  studioea  thecam 
paravit  argenteam,  qua  illud  induceret.  Aderat 
dies  Omnium  Sanctorumoperide8tinatu8,cuminter 
agendam  memoriam  preBsuliB  sobivit  archidiacooi 
sui  Eferardi  valetudo,  qua  ille  medullitus  decoctos 
decumbebat.  Mandaturo  igitur  viro  ut  se  quolibet, 
ingenio  ad  Ecclesiam  promoveri  faceret. Parel  eger, 
locumque  adit ;  famulis  in  Dominum  ut  in  eorpoa 
exanime  succollantibus.Neque  enim  ipie  per  ee  vd 


1673 


DE  GESTIS  PONTIP.  ANGL.  —  LIB,  L 


1674 


pedem  velquodlibetmembrum  prseter  linguam  na- A  nisinobis  in  talibus  Aldbelmi  operibus  assuetis. 


turaliler  posset  movere  obsequio.  Pallorem  vultus 
et  debiiilatem  corporis  toiius  perspiciens  episcopus, 
oounibil  a  spe  sanitatis  ejus  defecit.  Sed  mox  ad 
cor  regressus,  preteritarum  virluium  fomile  fidei 
rapuil  nammam.  Quin  elin  pectus  segroli  adborta- 
tionibussuis  credulitalis  scintillas  excussit,  nedu- 
bitaret  se  sancli  virtute  posse  sanari.  EfTcctusergo 
rei  addidit  robur  fldei ;  et  utrique  sludiissuiscon- 
venienlem  exitum  sortiti  sant :  alter  saorati  ossis 
in  tinctu  conditum  porrigendo  laticem,  alter  cum 
potu  pariter  glutiendo  salutem.  Qus  utambiguitale 
carens  testatior  cssel ;  ad  eamdem  missam  super 
AUeluiacantitantes  vocale  organum,  qua  excellebat 
arte,  insonuit,  nonimparsocrui  Petri,  qusDomino 


8talim  quippe  ut  archidiaconus  infirmse  manus 
digito»  ad  contingendas  reliquias  aptadset,  dolor 
bracbii  difTugit,  gravedoscapuiarum  evanuit,  male- 
sana  superbia  colli  resedit.  Jamque  diclurientemy 
jamque  in  vocem  gestientem  praevenit  interrogatio 
episcopi  :  quid  ita  vultu  renideret  ?  respondit 
Hubaldus  favorabilia,  quantum  illa  permiltebat  le* 
titia.  Diu  in  laudes  elTuBus,  diu  in  prccooium 
sanoti  moratus. 

Heo  sunt  Aldelmi  opera  quotidiaua,  hsec  sunt 
virtutumejua  proludia.  Qus  si  parva  quis  dixerit, 
sic  quoquelaudabilis  Patris  nostri  pietas  apparebit; 
quem  videmus  non  fastidientem  in  minimis,  cum 
sciamus,   eum  potcntem  in  maximis  .  Quanquam 


sanatoriexhiboitsedulitatemobsequii  ^nisiquod  illa  B  haud  scio  an  inferioris  virtutis  sit  quotidie  exhibere 


precibus  aliorum  sanitatem  meruit,  iste  flde  sua 
exigebat. 

Bjusdem  autistiiis  aller  erat  archidiaconus  Hu- 
baldus,  vir  qui  liberalium  non  exiguum  ex- 
perimentum  coepisset,  sed  pro  litubantia  oris  parum 
eas  audientibus  expediret.  Uio  familiarem  cliente- 
lam  sancto  devoverat ;  quod  quondam  Melduni  in 
festivitale  positus,  ejus  opera  de  gravi  morbo  sa- 
natus  fuerat.  Namque  cum  infesto  colli  et  scapula- 
rum  dolore  premeretur,  qui  somnium  negaret,  ci- 
bum  sublraheret,  solo  tactu  feretri,  quodcernuus 
subierat,  sanitalem,  ut  sic  loquar,  furatus  est. 
Huno  enim  morem  frequentant  leditui,  ut  post 
processionem  ita  ex  transverao  valvarum  coaptent 


facilia,  quam  semel  ostentare  pergrandia. 

Defuncto  abbati  Guarino  successii  statim  ad  xv 
dies  Qodefridus ;  qui  fuerat  Gemmeticensis  mona- 
ohus.  Ejus  tempore  et  indastria  muitum  adolevit 
honos  Ecclesie,  aucta  religio,  ornamenta  facta  per- 
plurima,  quatenus  tantulas  facuitatis  homo,  tam 
occupatotemporepoterat.  Libri  conscriptinonnulli, 
vel  potius  bibliotbecffi  primitic  libale.  Quod  stu- 
dium  ei  prasdico,  videor  id  quodam  meo  proprio 
jure  facere ;  qui  nullis  majoribus  in  boc  preseriim 
loco  oesserim,  imo  nisi  quod  dico  Jactantia  sit,  cun- 
ctos  facile  supergressus  sim.  Sit  qui  modo  parta 
conservet ;  ego  ad  legendum  multa  congessi,  pro- 
bitatem  prsedicandi  viri  inhocduntaxatfemuiatus. 


scrinium,  ut  nisi  humiliato  corpore  nulluspaten-  ^  Ipsiusergo  laudabili  coepto  provirili  portione  non 


tem  invadat  ingressum.  Ibi  quisquis  6de  plenus 
accesserit,  quodcunque  optat,  rapit ;  oec  fere  un- 
quam  aliquis  exsors  f  oti  recedit.  Gertat  audax  fldes 
ofrerenlium,utpro  uno  nummo  vel  obolo  fenereiur 
apud  sanctum  multorum  summa  votoruro.  Idem 
ergo  archidiaconus  Hubaldus  Salepberifls  manens, 
eadem  qua  superius  segritudinis  molestia  ingemi- 
scebat :  excesseratque  antiquas  metas  dolor,  ut  non 
solum  collum  et  scapulas,  sed  et  bracbium  usque 
ad  extremitatem  unguium  iam  perlinaoiterurgeret; 
ui  nec  manum  ad  os  ducere,  nec  cailibet  usui 
aptare  prsvaleret.  Erat  tuno  dies  Ascensionis  quo 
per  totam  Ghristianitatem  paraiur  processio  accu- 


defui  :  utinam  sit  qui  labores  nostros  foveal  I  Mo- 
oachi  qui  vulgares  tantum  litteras  balbutiebant, 
perfecte  informati.  Servitium  Dei  institutum  libe- 
raliler,  actitatum  instanter ;  adeo  ut  monasteriorum 
nallum  per  Aogliam  Malmesburiensi  excelleret, 
multaque  cederent.  Aderat  ipse  in  primis,  discede*^ 
bat  cum  ultimis  ;  civiliiate  demulcens  bonos,  au- 
steritate  territans  reos  ;  ad  iram  pronus,  sed  quam 
dulci  responsione  compescere  vel  frangere  statim 
posset  ipse,  qui  exciiasset.  Frugalitate  sobrius, 
et  ut  dicebatur,  nimius :  ut  qui  sflepequantum  ad  se 
uno  contentus  feroulo,  non  temere  nisi  semel  inter 
prandium  et  ccenam  biberet.  Lauticiarum  appeteo* 


raie  solemnis.  Proferuniur  reliquiae  ex  condiioriis;  n  tissimus,  ut  qui  nihil  nisi  exquisiliseime  accuratum 


Btatuitur  brachium  beatissiroi  Aldhelmi  ferendum 
cum  caeteris.  Yisio  brachii  oscitantem  diaconirobo- 
ravit  fldem,  dormitantem  revocavit  memoriam  ;at 
ejusdem,  cujus  quondam  merito  seliberandam  ab 
eodem  conflderet  locommodo.  Episcopum  ergo  sup- 
plicibus  ambivit  precibus,  ut  esset  per  processio- 
nem  lator  brachii,  quamvis  id  parum  sui  interesset 
officii.  Gredere  se;  quod  pis  sarcinae  vectaiio  ad 
promovendam  saluiem  magno  accederet  emola- 
mento.  Ille  tants  fidei  graiulans,  simulqae  magno- 
pere  sanitatem  desiderans,  qui  et  ejus  necessarius 
el  non  perfunotorie,  al  dixi,  essel  litieralus  ;  sua 
manu  de  altari  sublatum  ilii  oommisit  bajulandum. 
Incredibile  fortassis  videatnr  quod  dictarus  sum  ; 
Patrol.  CLXXIX. 


mensssme  inferri  pateretur.  Integerrimi  post  abba- 
tiam  ccelibatas,  antea  nonnulla  infamia  respersus» 
uno  el  ipso  immani  commisso  infamis.  Nam  cum 
Willelmus  rex  juniorimportabiletributum  indixit- 
setAngliffi,  quoNormanniama  fratre  Roberto  inten* 
debat  emere,  Godefridus  ut  suam  pariem  ex  facili 
componeret,  tbesauros  Ecclesiffi,  quos  antiquoram 
eura  coacervarat,  fcede  disiraxil,  pessimorum  ubus 
consilio  ;  quos  nominare  possem,  si  peccantium 
Bocietas  crimen  aiieviare  posset  magistri.  Enimvero 
facinus,  quos  inquinat,  equal.  Denique  die  unoxii 
textus  Evaogeliorum,  viii  cruces,  viii  scrinia  ar- 
genlo  et  auro  nudata  et  excrustaia  aunt.  Sed  pul- 
ohre  contigit,  qood  penuria  cupiditate  frustrata  non 

53 


1675 


WlLLELMl  MALMblSBUaiENSlS  HONACm. 


m 


flufncit  votuntati.  Quippe   doq   plus  quam  lxxu  A  suppleret  adjectio  ;  ad  inopiam  etiam  diaroipaDii 


marca  repertffi.  At  vero  nocte  flequente  vibus  est 
videre  hominem  terrifioo  vuUu  et  gestu  in  se  impe- 
tum  facere,  et  aquam  prtefervidam  oum  uroeo  in 
faciem  jacere.  Quo  terrore  somno  excussus,  brevi 
oonsecuta  pcBQa  veritatom  somaii  persensit.  Siqui* 
dem  primo  facicm,  mox  totum  corpus  morbo  ne- 
fando,  morbo  regio  correptus,  extabuit ;  non  illo 
qui  mitior,  sed  illo  qui  cflDteris  deformior  pustulis 
per  totum  corpus  protuberantibus  ex  humorum 
pessima  melancholia  procedit,  familia  et  omnibus 
consueto,  sed  consuetudine  ut  diu  quidem  injurias 
portet,  sed  cum  semel  decreverit  non  portare  inju* 
riatoremsuum,  toti  mundo  spectaoulum  exponat.  Id 
in  multis  factuni  risimus, in  multis  faciendum  anbe- 


domus  quondam  aocurata  defecit.  Qaocirca  faoa 
advena  veteribus  deturbatit  oolonia  novos  iadaxit- 
DeditergorepudiumfemiDsmaritusinfiduseltraof- 
fuga  conjugalis  afifectus  ;  qui  vilem  haberet  6dem, 
parvipenderetamorum  consuctudicem.  Ita  illomi* 
grante  et  foedo  morcimonio  domos  suas  cauiacibi 
oppigaeran  tc,  aliena  sustentabatur  miserloordia  od- 
lier  sgra.  At  vero  Dominas  clemeDti  eam  taodem 
respectans  oculo,  taii  per  visum  oonfortavitoealo: 
«  8i  vis  sanitatem  reoipere,  vade  ad  MeldaoeDii 
monasterium  :  ibi  per  saQoli  Aldelmi  merita  qood 
petieris  impelrabis. » Illa  vocemaaditamyOujaaaud» 
rem  noa  vidisset,  ad  omen  booum  interpreUti, 
excussil  Boporem,  agilique  motu  membroram  mol- 


lantespeprssumimus.In  defuncli  corpore inventus  B  tum  priori  gravedini  decessitse  gavisa  ett.  TeoU* 


est  circulus  (creus,  qui  totum  ventrem  ambierat, 
]amque  cute  superducta,  vitalia  ipsa  penetraverat; 
qui  cum  pro  miraculo  elTerretur,  popuio  processit 
monachus,  qui  fuerat  a  secretis,  dicens  ferreum 
eirculum  eodem  modo  impactum  non  multo  ante 
virtute  divina  effractum;  quapropter  nreum  appo- 
•itum  ut  si  venter  protenderet  ultra  modum  soli- 
tum,  non  esset  voluptas  sed  suppiicium,  se  sacra-' 
mento  astrictum,  neproderet  quandiuilJevitalibus 
auris  frueretur.  Sed  quia  nibil  tam  bene  fit,  quod 
verbis  depravari  non  possit,  quidam  illud  malignis 
versibus  carpsit  ita  : 

Morlifirare  decel  viliis  carnalia  membra, 

Non  decetf  ut  ferro  mortificentur  ea, 
Hunc  nalurali  decuistet  morte  resolvi.  < 

Quam  quia  pruvenit^  est  homicida  sui. 

Gui  totidem  versibus  responderi  potest. 

Imo  decet  quocunque  modo  cokibere  cadaver, 
Hoc  exempla  docent^  hoc  tenet  alma  fides, 

Nec  voluit  ferro  propnam  consciscere  mortem 
Ferreo  sed  vitiis  ponere  frena  suis 

Hujus  abbatis  diebus  non  ita  cavit  [f.  eessavil]  a 
miraculis  confessor  pretiosus  ;  imo  eo  magis  ut  vi- 
debatur,  coruscabat,  quo  illis  favorabili  arridebat 
gaudio  vir  industrius.  Quorum  duo,  qu»  ponam, 
roeam  anticipaverunt  memoriam  ;  caelera  et  vidi  et 
vidisse  Juvat.  In  vicino  mulier  commanebat,  quam 
non  ita  natales  sordidaverant  ut  penitus  plebeia 
esset,  nec  ita  extoleranl  ut  altum  saperet  ;sed  me- 


toque  perambitum  domus  gressu,  sed  parampro* 

movente,  carpento  imponitur  ad  abbatiam  trahsfl* 

da.  liluc  ergo  paucis  diebus  anle  festum  veoiliB 

spem  bonam  ereotoanimo ;  moxque  quamiibeteoa* 

fertam  perrumpensmuUitudinemy  et  aute  allaracn* 

bitans,  perfectam  sanitatem  a  sanoto  repoioebat; 

cujus  et  sponsionem  ex  somnlo,  et  arrbasetmeB- 

brorum  motu  acceperat.  Nec  illi  precum  violeotii 

et  inconditus  clamor  fuit  fraadi,  sed  apud  homioii 

laudi,  apud  Deam  et  sanotum  oeleri  et  integrcsi- 

luti.  Qoa  potita  tot  habait  non  simulati  miracolita- 

stes,  qoot  fuerunt  vel  e  vicino  cives  vel  e  longioqoo 

agrestes.  Ea  postmodom  feliciter  et  diu  vivenslega- 

lisjudicio  plaoiti  desertorem  connubii  inamplexoi 

suos  transduxit.  Llbens  quoqueille  legem  aecepii ; 

quoduxornallaunquampenuria,nullacujoslibetpe- 

tulaotis  instantia  pudicitiam  prodidisse  audiebator. 

Ejusdem  imo  gravioris  contraotionis  miteriaffl 

patiebator  citra  nubiles  annos  puella  Pukelicorct, 

qu»  dicitur,  vill»  indigena.  Siquidem  spina  carvata 

dorsi,geQas  pene  in  genibus  habebat.Tum  pr»terea 

genua  flexa  quasi  in  conum^  nec  scabellis,  nt  plorei 

id  genus  debiles,  repere,  nec  quoqae  nisi  alterioi 

manibus  subvectaretar,  progredi  poterat.  Sextot 

erat  «gritudiois,  duodecimus  ataiis  annus.  Acere- 

verat  cum  «tate  debilitas  ;  dimidiaverantqae  dies 

puellesalusetincommoditas.Tomfraterquieiesiet 

uterious,  germaoe  infelicitatis  miaeralus,  ooi  co- 


diocris  sanguiQis  fortuaa  mediocrem  quoque  supel*  n  muloa  inopis  necessariorum  addeK>at  pondus,  vebi- 
lectilem  ministrabat.  Ea  post  emensos  pubertaiis      culo  impositam  ad  Meidanom  adduxil.  Id  semel,  id 

secundo,  sicut  se  annuns  orbie  torqaebat  ad  festom. 
Prustra  fecit ;  nam  ilia  et  primo  et  secundo  expen 
saniiatii,  exsors  petiti  maneris  remeayit :  non  qiod 
pietae  sancti  segnie  faerit,qa»  omnibus  se  eum  fldo 
appellantibus  prompta  faoilitate  accurrit ;  sed  ersdo, 
800  quod  deferontium  credulitas  titubaverit,  fldes 
friguerit :  illa  enim  «tasquid  crederey  quid  discfe- 
dere  Qosset^Seoat  miraculam  de  pnsiola  testatioi 
vulgo  esset,  quam  toileo  advectam,  toiiee  reversaA 
urbs  igoorare  Qcqairet.  Tertio  igitar  anoo  attraela. 
tertiam  quoque  precum  iQStantiam  inaniter  expso* 
dit.  Ouapropter  cum  lediam  et  infidelilas  ffalren 
effogasset, 


annos  parilem  sortita  jugalem,  sedula  viri  concilia- 
batamoremmorum£qualitate,faoienonaspernabili, 
fecnnditate  aivi.  Delectabat  eos  mediocritas  soa  ; 
nec  quisquam  [/.  quidquam]  erat  quod  plos  cupo- 
rent ;  quibus  adesset  et  concordia  mentium  ei  sani- 
tas  corporum,  tum  porro  affluentia  victualium.  Sed 
ut  fere  semper  flt  in  rebus  mortaliam,  interpolavit 
illa  gaudia  sgritudo  femine ;  quas  coQtractis  Iq  toto 
corpore  aervis  primo  per  domum  testudlneo  gradu 
repens,  mox  lecto  prona  decubuit.  Hoo  morbo  de- 
coctaquinquennio,qaidquidnece88arioromdomum 
corrasisse  videbaiur,  vel  in  stipem  vel  in  medicos 
coQSumpsit.  Gumque  frequentemexhaaetionemQuIIa 


OE  0E8TIS  PONTIF.  ANGL.  —  LIB.  I. 


{678 


lodiefestuinnostruinexoeptaraerttAdve-  A  maohiou  pro  praoepto  abbatie  Qodefredi  simul  et 


;o  dies  Domioi  Jeso  tiiumpho  soleronie,  in 
i0pe,vel  semper  aliqoidegregii  operari  non 
itronua  insignia.  Nam  tuoc  scrininm  effer- 
ipulum;  et  occluduntur  foree,  ut  dixi,  ne 
rediaturecc)e8iam,niBi  sub  eo  humiiiaverit 
inam.Ita  pro  more  bajulantium  obsequio 
icclefliam  corpus^sed  remaosit  cum  inflr- 
Hcns  et  sanitatis  largitor  Spiritus.  Jacebat 
crociflxnm  solo  a?quata;bauriebatauribu8 
ntiom  8trepitu8yeo  [/.  id.]  quod  magis  pe- 
:cutiebat  fletibus.  Alienum  gaudium  gemi- 
i  dolorem  suum.Gonfestimergo  divino  me* 
ttacta  surrexit,  et  devoluto  genuom  rigore, 
rgi  siooamine,  obviam  graiiae  actura  ean- 


unti   prosiluit.  Quie  referat  quot  fuerint  B  reditu  profectae  sit. 


favore  bomlnis  meroando  inoassum  adhibaisset ; 
tandem  faiis  relinquendum  dixit  morbuminourabi- 
lem  :  boni  yiri  funclus  offloio,neinflrmum  inbian- 
tem  saiuli  frostra  doois  emungeret,  peouniis  exina- 
nlret.  At  vero  abbas  aiiquid  de  miraouiis  sancti 
tentandudi  ratus,  baisamom,  qaod  in  sepuloro  in« 
ventum  fnerat,  aiTlBrri  el  ei  manusinaogi  imperat. 
Qoam  speciosa  res  I  Statim  at  pretiosi  iiquoria 
gutta  manum  attigit,  nervoram  tremor  rigait, 
floidalal>eeexarait,  et,  ne  longum  faciam,  pauois* 
simispost  diebus  iotus  convaluil.  Satisqae  constat 
iliustri  firo  per  hoc  miraoulum  devotiooem  accre« 
fisse,  adeo  ut  despeoto  affeeta  neoessitadinum,  de* 
sputo  cnmalo  divitiarum,  Hierosolymam  desperato 


letantium,  quot  voces  attefltanlium  ?  Ego 
novi ;  isla  est  illa  contracta ;  modo  sanatur. 
inus  est  aadita  depromere,  nisi  studeat  et 
apponere,  qus  nobis  donavit  Deos  videre. 
nfecerOynihilminas,  lector,  si  oqaus  arbi- 
eo  Btudiis  partiam  agitur,  credere  debebit, 
3i  credi  velit,si  aliquid  iosigne  diebus  sais 
^el  scriplo  vel  verbo  narraverit.  Nec  vero,  ut 
squam  dicetmeveiocuiismeis  noodebuisse 
vel  visapro  Deilaude  nondebuisse  scribere. 
m  fatai  etincredulijatnd  superbi  et  ingrati 
ieor  sane  oompatriotis  sanctis  non  modioam 
180  gratiam,  sed  et  dominom  et  patronum 
lon  inbonorum  reiiquisse,  qai  mehactenus 
it  possem,  et  scientla  ut  nossem  enm  lau-  ^ 
l^oatus  est.  Yir  plane  mnltarum  virtutum 
os  insignibu8,quem  antiqua  philosophia  vo- 
equare  non  potuit.Denique  minus  fuit  quod 
tndum  doouit,  quam  quod  iste  geasit;  ma- 
irobitioso  eloquentin  mendacio  simplex  ver 
des.CaJus  viventisqus  fnerit  in  Deuro  devo- 
antur  post  obitum  facta  miracola;  quo- 
srederem  veritati,  exegerant  ipsa  qo«  vidi. 
ir  enim  de  praBseotibus  fldem  facta  praete- 
oooflrmant  antiquorum  relationem  signa 
i. 

icatarinmediumErnulfu8deHe8dinge,virin- 
3atesAng]iaopinati8simas,roiru8agrloultare 


loter  religiosorom  multitudinem  ad  festum  vi* 
venliom  \L  venientiumj,  nebulonum  quoque  s^ 
immergit  copia ;  qui  facili  compendio  victam  mer* 
cantnr,dam  excogitatia  salibusaudientium  oaohin- 
nos  elioiunt ;  qooruro  unos  me  puero  illuo  venerat, 
prstercsteros  iadomordentefacetas,  obscenos  qao" 
que  gestas  imitari  perilus,  si  qnando  verbis  roi- 
nos  [/*•  mimos]  agsntibus  destitneretar.  Hio  beali 
sorinio  forasportato  iropodens,  qaod  importanam 
eliam  relata  est,  conira  stetit ;  prlmbqae  nudato 
ingoioe  inoestavtt  aera,  tam  deindeorepitaventris 
emisso  tariiavit  auras.  Id  qaanqaam  fatnis  rlsum 
imperasset,  roonachis  tamen  in  immanero  dolorem 
venit ;  qui  dolerent  impune  nebnlonem  garrire. 
Bnimvero  iliis  vindictam  impreeantibus  vieina  non 
defuil  auris  confessoris.Vix  enlmvestesdemiserat; 
el  ecee  eoram  populo  vioienlo  eompressos  damone, 
pcenas  Impadentla»  pendebal  .Ita  rotabatur  in  gy« 
rum,  ita  spamabat  in  roodnro  suisy  qaem  iatratas 
canum  oireumagit ;  lla  orepitantibns  frendebal  mo' 
iaribas,  ot  palam  fleret,  quod  in  illias  diiiooem 
transissetcujns  instinctu  taotamscelusincGBptasset. 
Quare  a  soclis  pie  violentis  oorreptas  ad  manus 
vellet  noliet  domom  traotus  est.  Ibi  ad  postem  ii- 
gatus,  dam  aiiqaid  qoietos  meditari  t»alaretar,  ei 
improviso  eropilsuper  convivasprandenles;  men- 
sam  depnlit,  aliquoR  pagois  eontodit,  aliqaos  telis 
exeerebraviti  omnes  effugavit ;  vasls,  qua  apposita 


idmuniflcesublevandampanperuminopiam,  n  erant,pro  arrois  nsus.  At  vero  socii,  qui  miserom 


um  ita  curiosa8,ut  ai  horrcum  non  declma- 
1  intaxatum  esset,  oronia  ejici  et  incunctan- 
imari  Juberet ;  expertus  non  seroei  eo  sibi 
namgratiam  rusticos  proventns  augcrl,  quo 
set  nollamfraudemdecimaiiooisfleri.  Hajos 
^essimo  gravabantur  morbo,  adeo  ot  prsler 
ligra  sanie  stillantia  tremulo  sinuamine  Jo- 
r  nervi.Nec  ergo  eas  poterat  ad  aiiqood  offl- 
icere;  nec  qnod  dicto  quoque  pudendum  sit, 
1380  cibornm  reliquias  abstergere.  Sua  ergo 
cibabatur,  sua  verecundia  diluebator manu 
[nsnmpsitquocircaconsiiium  ot  Meldunnm 
t,  experturus  ibi  tuno  cojusdam  Gregoril 
ssimi  medici  operam ;  qoi  cum  omnes  artis 


non  relinqoendam  patarent,in  euneam  eonslriotum 
ad  sepulerum  perlrahunt.  Ibi  trtbus  vigilatis  no- 
etibus  totldemqae  Jejunatis  diebas,  monachis  sap« 
plicantibns  el  gemitibos  sulsalienam  salnlem  mer» 
cantibastsanatas  est  non  solum  dsmone,  sed  qnod 
prffslantios  dicas,  loquaoitate  perpetoo  post  hae 
modestas  et  lenis  :  veramlamen  ocolis  fellitis  et 
minaoibas,  quorumque  sanguinea  intorsione  noi 
pueros  semper  territaret,  recordantes  qood  anto 
sanilatem  sedens  ad  sepQicrom  valtu  intento  In  noi 
faeiebal  Impetom,  si  aliud  neqairet,  immandam 
ejactans  sputum. 

Mulier  apud  Riligeham  nata  nebat  die  Sabbati 
vespere  Jam  in  ooeiduam  deeiivi.Admonita  a  consi- 


167» 


WILLELMI  MALMESBURIENSIS  HONACHI. 


denlibuB»  ut  reverentiam  Dominic»  dieihabens  fe-  A  festum   festinanti  se  immiscuit.  Et  primo  qi 


rias  faceret ;  non  solum  non  paroit,  sed  etiam  illas 
arrogaatis  notavit,  quod  se  neceseariiB  inservien- 
tem  argoerent,  et  Btultae  segniliei,  quod  non  idem 
facerent.  Diclum  secuta  est  posna  ;  continuoqoe  in 
Bolum  prostrata  altera  corporis  parte  permortua, 
minimum  defuit  quin  exanimaretur.  8ed  ubi  fre- 
quenli  aquae  Jacta  spiritam  re8umpsit,agnovit  cul- 
pam,  deflevit  aerumnam,  oravit  veniam.  Verumta- 
men  non  sic  facile  indu1gentiamrapimu8,ut  reatum 
committimuB ;  quia  voiuptasquidem  avolatettrans- 
it,  sed  peccatum  pertinacem  radicem  InQgit.  Quo- 
circa  femina  bacuiis  utroqae  latere  sustentans 
gressuB  in  vivo  cadavere  jam  peoe  sepolto,  multo- 
rum  sanctorum  palrocioia  annis  perpluribus  cir- 


ante  roajus  altare  soli  videre  datom  pooti 
juxia  basim  altaris  spatiantem,  conniventis  ^ 
Istitia  monachos  cantantes  perstringere.  Qoc 
cernen8,cseteris,quorum  visus  perspicuitatem 
les  peccatorum  obrucrat,digitorum  nulu  etin 
oris  rictu  ostendere  nitebatur.  8ed  cum  verb 
efTectus  ioqui  volentem  fraudaret,  nec  illi  < 
essent  ut  intelligerent,  sicut  indignabunda 
criptaro,  qu®  tunc  erat  novi  operis,  se  prori 
Ibi  cam  idem  videret,  magnoque  conatu  iosei 
nem  gestiret,  monachus,  qui  aderat,  aliquid 
num  praesagiens,  digitos  bracbii  beati  Aldelm 
clamantis  immersit.  Tum  vero  ille  pro  sancto 
digilorum  referenlia  longe  reductis  dentibas, 


caiyit.Sed  cum,  ut  sibi  videbatur,  ubique  laborem  B  duclis  ab  imo  saspiriis,  ingcnti  nisu  frustuleo 


inanem  trivisset ;  tandem  auditis  miraculis  beati 
Aldelmi,  Meldunum  contendit.  Prsevenil  adventus 
ejus  dies  Qaadragesimse,  quibus  totis  in  ecclesia 
commanen8,nec  usquam  nisi  semel  in  die  progre- 
diens,  molem  peccatorum  attenuabat  inedia.  Jam 
Paschalis  laetitis  favor  mentes  mortalium  bilarave- 
rat;  jaroque  secundo  die  peregrinos  agebamus. 
Gantabatur  ille  versus  quo  Fulbertus  Carnotensis 
episcopus  pulcherrima  disjuncta[{;t(itf/.diiemmate] 
Judaeos  convenerat,  ut  aut  sepulturo  reddant  Ghri- 
sturo,  aut  resurgentem  adorent.  Cum  illa  ante  cru- 
cifixum  baculis  innixa  stans,  gravi  praeter  solitum 
ad  terram  ruina  pavimentum  allisit.  Accurere  ple- 
rique,  volentes  prostratam  erigere ;  quod   vereren- 


oITam  carnis  cum  sanguine  pariter  ejecit  et  vo 
Domine  sancte  Aldelme^adjuva  me,  Ilia  voxexpe 
extunc  et  deinceps  sermoni  felix  dedit  auspicic 
aliquantosque  postea  duravit  annos  inoCfeoseli 
tU8,nisi  quod  per  angustum  mealum  faucium  r 
ciori  sono  modulabatur  organuni. 

Ejusdem  vici  non  indlgena  sed  incola  femi 
lucis  inops,  postero  anno  in  solemnitate  Pa 
Aldelmi  lumen  per  duosdevlginti  annos  amiss 
recepit.  Gausam  caecitatis,  quam  nesoiOy  nolo  c 
texere,  caYcns  loquacitate  me  iegentium  (idem 
lere.  Hoc  constal,  quia  cum  ante  cruciQxum  stai 
flafo  crine  in  terga  soluto  spectabilis,  sed  lenei 
oculorum  deformis,crebris  punctionibus  orbcs  \\ 


tur,  ne  casos  importonus  paralytic»  membra  ef-  C  vidui  coepere  moveri.  Quibus  mulierirritats  pri 
._„._.!-  z  M.  .  jg^.   ipigj^jQijQ  cruorem  emisit,  sed   cum  maj 

pruritui  atrociore  unguium  injuria  satisfaceret, 
piosiori  profluente :  nnde  postulata  cruorem  exec 
concha.  Ita  expeditis  obstaculis,  concavitatem  fei 
slrarum  serenum  illustravit  luminis.  Tunc  affii 
veracissimi,  qui  adessent,  homioes  et  plaosere  i 
raculo,  et  usque  nunc  eam  stipondiario  sostenti 
commodo.  Ilia  sanctioris  habitus  professa  velam< 
nullo  fraudatur  visus  dispendio,  nisi  quantump 
vectio  «tas  accedil  senio.  Vivit  ad  honc,  qoo  ij 
scriptitarous,  annum,  qui  est  ab  Incarnatione  D 
mini  1125,  a  transitu  sanctissimi  confessoris  qi 
dringentesimua  decimus  sextus,  in  regno  Henr 


fregisset.  Ceteri  quibas  sanius  consilium  erat,  pro- 
hibuere,  dicentes  exiium  rei  Deo  qui  probe  dis- 
pensandum  nosset^  commendandum.  Sursum  ergo 
cordibus  ereciis  intenti  ora  tenebant  omnes  ;  com 
illa  scintillantibus  oculis,  micantibus  digitis,  omni 
oorpore  surrexitincolumis.  Quaemiraculi  certitodo 
civium,  qui  eam  pro  diuturnitate  convictus  integre 
nossent,  in  laudem  Dei  et  confessoris  ora  laxavit. 

Galna  est  vicus  Melduno  ad  x  milliaria  proximus, 
territoriis  abbatise  el  vici  collimitantibus.  Uujus 
indigenavir,  vocalis  officii  expers,  eodem  anno,  si 
bene  teneo,  ad  festum  venit,  regioni  ob  insigne 
calamitatisnotissimus,  multisque  probatus  experi* 


mentis,  quod  esset  vere  mutus.  Siquidem  prxses      regis  xxv,  falsariorum   qui  monetam  corropen 
provincie  hominem   tormentis   plus  quam  scmel  ^^  per  totam  Angliam  delruncatione  notabilis,  propl 
-j         .   ....._.„.     _     ...    ,  ,    .      ,  eamdem  perinde  falsitatem,  annooas  charitate 

edaci  fame,  tum  praeterea  indiscreta  vulgi  cla 
infamis;  eminentissimorum  virorom  mortibos  I 
nestas,  praesertim  Galixti  papa?,  et  quinti  Uenr 
imperatoris  Alemanniae  ;  quibus  nulli  unquam  pr 
stanliores  fuerantin  officiis  utrisque  ;  tonitribos 
fulminibus  per  omncs  menses  infeatos,  imbrio 
continuatione  nullo  pene  intermisso  die,  estiv 
etiam  mensibua  pluvius  et  lutcna. 


adegerat,  ut  vi  extorta  confessio  quod  simulalum 
esset  in  veritatem  eiferret.  Sffive  quidem  ille,  sed 
severitatem  exigebat  quorumdam  miserorum  simu- 
latio,  qui  ad  Dei  et  bominum  ludibrium  quemlibet 
tffingont  morbum,  ut  hoc  flgmento  emendicatis 
nummulis  lacunam  impleant  ventris.  Edebat  ergo 
ilie  inter  supplicia  rugitus  miscrabiles;  et  spiritu 
Gontribulato,  qualem  Dominus  diligit,flnem  aerum- 
narum  optabat.  Quamvis  igitur  lingua  inefilcaXf  in- 
tellectu  tamen  perspicax,  frequcntie  populari  ad 


1681 


DE  ANTIQUITATE  GLASTONIENSIS  ECCLESI/E.  —  PR0L06. 


168S 


WELLELMI  MALMESBURIENSIS 

LIBEB 

m  mmmn  glhensis  mim. 

(Ex  codice  ms.  collegii  Trinitatis  Gantabrig.  edidit  Galk,  Eulorix   BriUinnicm^  Saxonicas  Anglo-Daniae 

Scrip(orei  XV.  Oxoniae  1691,  fol.) 


WILLGLMI  PROLOGUS 


DominoiDCbrisli  visceribus  multamamplectendo  A 
et  boDorando  Henrico  Lincolniensi  episcopo,  Wil« 
LELMUS  vestr®  dignitatis  filius,  quidquid  optari  po- 
test  beatius. 

Si  quidquam  est  quod  in  hac  vita  hominem  te- 
neat,  ei  inter  adversa  et  turbines  mundi  spquo  animo 
manere  persuadeat;  id  esse  in  primis  reor  medi- 
tationem  sanclarum  Scripturaruro.  Et  quidem  scri- 
pta  gentilium  baclenus  utilitatem  sui  prslendant, 
ut  verborum  splendore  lcgentis  et  palpent  inge* 
nium,  et  timent  eloquium.  At  vero  librorum  coBli- 
tus  inspiratorum  longe  fructus  prsponderat ;  quia 
et  hic  jocundffi  dulcedinis  pastam  animo  infundant, 
et  alias  ffilerns  beatiludinis  emolumentum  acqui- 
runt.  Multa  porro,  et  ut  mea  fert  opinio,  innu- 
mera  sont  in  Scripluris  sanclis,  quibus  divina  di«  B 
gnatio  mentes  mortalium   ad  bon»   vits  cultum 
informat,tum  precepta  tum  exempla.  Illis  qualiter 
vivendum  sit,  instruimur,  istisinnuiturquam  sint, 
Deo  juvante,  factu  facilia  qua  jubentur.  Natura 
sane  hunc   quibosdam   ingeneravit  animam,   ut 
quamvis  utraque  sciant  necessaria,  magis  tamen 
exeinpiorum   quam   adbortationum   eos  prolectet 
audilus.  El  alienigenarum  quidem  geetis  prae  san- 
otitatis  assorgunt  reverentia,  sed  alacriori  capiun- 
tur  dulcedine,  si  alicujus  sancti,  qoi  compalriota 
fuerit,  vita  perducalur  in  medium,  in  qua  siout 
e  speculo  conspicuum,  ut  ita  dicam,  ait  vivum 
religionis  simulacrum.  Accedit  enim  jucunde  rcla- 
tioui  propiuquitas,  ne  aliquis  desperet  a  se  per  Dei 
gratiam  fieri  posse,  quod  audit  ab  alio  de  proximo  ^ 
factum  fuisse.  Unde  sicut  ffistimo  non  contemnendo 
stylum  dedi  opera,  qui  beali  Dunstani,  prius  Gla- 
stonieosis  abbatis,  demum  arcbiepiscopi  Gaotua- 
riensis^  vitam  labore  meo  sternffi  mandavi   me- 
moriffi,  duosque  libros  de  hoo,  volenlibus  Glasto- 
niffi  fratribus  filiis  vestris,  dominia  et  sociis  meis, 
dudum  integra  rerum  veritate  absolvi.  Verumta- 
mcn  no  quid  sedulitatis  meffi  desit  ofGcio,  ejusdem 
ecclesis  vestrffi  rudimentum  et  processum  in  hujus 


libri  auspicio  repetens  ab  origine  pandam.  Nec  hic 
multum  a  proposito  alienura  putari  debet,  cum  ho- 
nor  Ecclesiffi  in  Dunstanum,  et  laus  Dunstani  ad 
Ecclesiam  redundet.  Nam  et  illa  Dunstanum  ma* 
terno  gremio  in  virum  confovit,  et  ipse  matri  plu- 
rimum   splendoris  adjecit.    Quapropter  in  spem 
nonnihil  animus  meus  accrescit  hoc  scriptum  for- 
tasse  sanclum   procurasse,  ut  alumni  occaaione 
digeratur  dignitas  nutriculffi.  Illoe  ego  libellos,  sed 
et  Vitam  beati  Patricii,  miracula  venerabilis  Be- 
nigni,   passionem    martyris  Indracti,   qui  simili 
cura  procuderam,  jam  pridem  in  eorum  permiai 
versari  manibus,  ut  ai  quid  citra  rationem  dictum 
esset,  corrigeretur  pro  tempore.  Illi  vero  propen- 
siori  consiiio  diu  scripta  trutinantes,  omni  me  li- 
beraveruntculparum  nevo,  nihil  contuitu  religionia 
aut  dantes  oCfen8ffi,aut  deferentes  gratis.  Hoc  igilur 
qualecunque  opusculum  vestrffi  devoveo  examinan- 
dum   prodenliffi,  domine   venerabilis;  et  merito 
amabilisPater.FactimeiratioinpromptUyUtnoscat 
exoelleniia  vestra,  qui  et  quanti  viri  fundaverunt 
ei  provexerunt  ecolesiam,  quo  vestre  potissimum 
sub  Deo  et  sanctis  ejus  modo  tulelffi  innitilur.  Soia- 
tis  etiam  vos  priscorum  heroum  imitatum,  et,  pene 
dico,  supergressum   facta,   priusqaam  audissetis 
vocabula.  Nam  ut  cum  obtrectare^  si  quis  forte 
fuerit,  audacius  conferam  pedem,  in  quo  prisoi 
possessores  vobis  possunt  prffiferri?  In  ampliandis 
patrimoniis?  At  vos  etdudum  eliminata  reducitis, 
et  habita  industria  solerti  cumulatis.  lo  exsiruendis 
ffidiflciis?  Atqui  quantum  in  ea  re  omnibus  prede- 
cessoribus  emineatis,  melius  monstrabit  mirantis 
digitus,  quam  laudantis  titulus.  In  pace  incolarum 
tuenda  ?  Sed  vos,  nominis  vestri  umLone,  omnes 
prffidones  dejicitis;  vultus  splendore  nebulas  mcs- 
stitiffi  propulsatis,  sermonis  prudentia  calumnias 
litigatorum  enodatis.  In  religione  monachorum? 
Quffi  cum  semper  ita  Deo  propitio  vestris  tempori- 
bus  fluret,  ut  infelix  livor  aliquid  sinistrum  de  ipsa 
erubescat  conflngere.  Accedit  publicus  amor  ipso- 


16S3 


WILLELMI  MALMBSBURIENSI8  MONACHI. 


iW 


rum  pectori  vestro,  qui  aullo  eos  exterretis  ron-  A 
cho»  sed  veaienles  Jucande  admitlitis,  affabiliter 
tractatis,  abeualibu9  paterne  valefacitis.  Neo  eoim 
profeoto  de  nobis  dicitur,  qaod  de  qaibusdam  po- 
tentibus  a  poela  usarpatum  non  immerilo  caa- 
tatur. 

...  Late  sibi  submovet  omne 

Vulgus  et  in  vacuis  regnat  basiliscus  arenis. 

(LuoAN.  PharsaL  ix,  725.) 


Est  igitur  ioframeritum  veslrum  omnis  eloqaentit. 
Laudes  vestrae  ita  excellunt,  at   Dihil  snpra.  Qbi 
oumita8int,accipite,  qo«80,  devotionls  meaemioiu,  ; 
sedulitatispignos, etagitene frnetalaboriseioidtm.  '■ 
Ade8toteigitur,8iomninoplaoet,  etattenditedomper 
sueessionum  seriem  antiquitatem  Ecclesie  tentabi 
suspieionibuB  eroere,  quantum  ex  etrae  moaiaiea-  ' 
torum  veatrorum  potui  corradere. 


DE  ANTIQUITATE  GLASTONIENSIS  ECCLESI/E. 


Incipil  quomedo  duodecim  discipuli  sanctorum  Phi-  B 
lippi  et  Jacobi  apostolorum  primo  ecclesiam  Gla- 
stoniensem  fundaverunt. 

Post  Dominics  resurrectionis  gloriam,  asoensio- 
nisquetriumpbum^ac  SpiritusParacletide  supemis 
missionemyquidiscipuloromeordatemporalispoBna 
adhuc  formidine  trepidantla  replevit,  scientiam 
omnium  linguarum  tribuendo :  Erantomnes  eredenles 
simul  cum  mulieribus  et  Maria  mater  JesUf  at  Locas 
narrat  efangeliata,  et  verbum  Dei  disseminabatur^ 
creseebatque  numerus  credentium  quotidie^  eratque 
omnibus  eor  unum  et  anima  una, 

lavidisergofascibuaaccensisacerdotesJudcorum 
com  Pbarisffiis  et  Scribis  oonoitaverunt  persecutio- 
nem  in  Eocleaia,  interflciando  protomartyrem  Ste- 
phanum,  et  fere  a  flnibus  suie  omnes  procul  pel-  ^ 
lentes.  Uac  igitur  persecutionis  procella  scviente, 
dispersi  credentes  petierunl  diversa  regna  terrarum 
a  Domino  sibi  delegata  verbum  salutis  gentibus 
propinando.  Sanclus  autem  Philippos,  ut  teslatur 
Freoulfas,  libro  ii,  capitulo  4;  regionem  Fran- 
corum  adiens  gratia  predicandi,  plures  ad  fldem 
convertit  ac  baptizavit :  voiens  igitur  verbom  Gbristi 
dilatari,  duodeoim  ex  suis  disoipulis  elegit,  ad  pr»- 
dicandum  incarnationem  Jesu  Ghristi,  et  snper  sin- 
gulos  manum  dextram  devotissime  eztendit,  et  ad 
evangelizandum  verbum  vita  misit  in  Britanniam: 

quibusatferunt^charissimumamicumsaumJoaepb 
ab  Arimathia,  qui  et  Dominum  sepeiivlt,  prefecit. 
VenientesigiturinBritanniam  annoab  Incamatione  vx 
Domini  lxiii,  ab  assumptione  beat»  Mari»  xv, 
fldem  Gbristi  flducialiter  prsdicabant.  Rex  autem 
barbaros  cum  sua  gente  tam  nova  audiens  et  incon- 
soeta,omninopr«dicationi  eorum  consentire  renoe* 
bat,  nec  paternas  traditiones  commutare  volebat : 
quia  tamen  de  longe  venerant,  vitaque  eorum  exi- 
gebat  modestia,  quamdam  insulam  ad  petitionem 
eorum,  silvis,  rubis  atque  paludibns  circumdatam, 
ab  incolis  Yniswitris  nunoupatam  !n  latoribus  sua 
regionis,  ad  habitandum  eoncessit;  postea  et  alii 
duo  reges,  licet  pagani  sucoessive,  comperla  eorum 
vitesanctimonia,  unicuiqueeornm  unam  portionem 
terrs  coocesseruntao  ad  petitionem  ipsorum  secun- 
dom  morem  conflrmaverunt.  Unde  et  xii  hid»  per 


eos  adhuc,  ul  creditur,  nomen  sortiuntar.  Pnadieti 
itaque  saneti  in  eodem  deserto  convereantes,  poit 
pusillum  temporis  visione  arcbangeli  Gabrielisad- 
moniti  sunt  ecclesiam  in  honorem  sanct»  Dei  gs* 
nitricis  et  Virginis  MaHa?  in  looo  eoBlltas  eis  demoi- 
strato  oonstruere.Quidivinis  prsBeeptis  nonsegDHar 
obedientes,  secundum  qnod  eis  fueral  ostenfsn, 
quamdam  eapellam,  inferius  per  oircQitam  virgli 
torquati8maro8perflciente8,6on8ummaveruot,aBio 
post  passionem  Domini  xxxi,  post  aesonptiooeffl 
gloriosn  Virginis  xv,  ex  deformi  quidem  sohentti, 
sed  Dei  multiplioiter  adornalam  Tirlote.  Et  esn 
h»o  in  hac  regione  prima  flierit,  ampliori  eam  ^ 
gnitate  Dei  Fiiias  insignivit,  ipsam  ▼ideiieetiB  hs- 
norem  sne  matris  dedicando.  Daodeeim  igitnrsta- 
cti  sepius  memorati,  in  eodem  loeo  Deo  et  beala 
Virgini  devotaexhibentesobsequia,  Tigiliis,  J^oBlii 
et  oratiouibusvacantes,  ejnsdemVirginisauxilioai 
visione,  ul  credi  pium  est,  in  omnibos  neoessitatiimi 
refocillabantur.  Hoe  autem  ita  se  habere  tnm  m 
charta  Beati  Patricii,  tum  ex  scriptie  senioruai  eo- 
gnoscimus.Quorum  unus  Britonum  hlstoriographos, 
prout  apud  Sanctnm  Edmnndura,  itemqoe  apoi 
Sanctum  Angastioum  Anglorum  apoBtolora  Tidioai, 
ita  exorsusest:  «In  conflnio  oceidentalis  Britanniff 
quaedam  regalis  iosula  antiquo  voeabnlo  OlastoBii 
nuncupata,  latis  locorum  dimensa  flnibus,  piseofii 
aquis  stagneisque  circomdata  flumiDibas,el  plarimii 
humanffiindigentiaBaptamusibo8,atqQe8aeris,qaoi 
maximum  est,  dedicatam  mnneribus.  In  ea  siqiiden 
AngloramprifflicatholiosBlegisneophitaeanliqoamDao 
dictante,repererunteccIe8iam,nuilahominommaB0 
certe,  ut  ferunt,  oonstructam,  imo  horaane  salatii 
Deo  paratam,quam  postmodum  ipse  eailomm  labri* 
catormultismiraculorom  gestis  multlsque  virtotaa 
mysteriis  sibi  sanctflsque  Dei  genitrioi  Ifaria  is 
conseerasse  demonstravit. »  Sed  de  his  poetea»  dobs 
ad  inceptum  redeamus.  Sanoti  igitar  memorati  is 
eodemeremo  sicdegenlesyefflnentibusmaltis  aaao- 
rumourriculis.carnisergastalosunteduotf.Idemqoo 
locos  CGBpit  esse  ferarum  latibulom,  qol  prios  foerst 
habitatio  sanctorom,  doneo  plaoolt,  beat«  Vlrgiai 
8uum  oratorium  redire  ad  roemoriam  fideliom, 
quod  quomodo  evenerit  }am  proseqaamar. 


I      1685 


DE  ANTIQUITATE  GLA8T0NIBNSIS  EGCLBSIiB. 


Quomodo  iancti  Phaganu$y  el  Deruvianus  Brilan^  A  oorum  Bastentationem,  iosciper  gesta  eoi 


nos  ad  fiolem  converteruni  et  in  insntam  Avalloniae 
venemnl. 

Tradunt  boan  credulitatis  annales,  qaod  Boeius 
rex  Britannorum  ad  Eieutberiam  xni  loco  post 
beatum  Petrum  papam  miserit,  orans  ul  Britannio 
tenebras  iuce  Gbristiann  prediealionis  illustraret ; 
mactus  animi  rex,  magns  prorsns  laudis  factum 
adorsus.ul  ildem.quam  tunctemporis  pene  omnes 
reges  et  popoli  persequerentur  exbibitam,  ipse  altro 
appeteret  vix  auditam.De  qua  re  ut  aliquid  exstrin- 
secos  dtcam,  in  ejusdem  meriti  laudem  concurret 
Etbelbertas,muitis  annis  post  sooiam  rex  GantiaB, 
qui  prasdicatores  ad  se  de  Roma  missos  non  tur- 
bidoabegitresponso,  sed  benigno  excepit  bospitio. 


invenerunt ;  ideoque  locum  ipsum  pr» 
loxerunt,  qui  etiam  in  memoriam  prii 
ex  suis  XII  elegerunt,  et  in  prefata  i 
Laoio  consentiente,  babitare  fecerunt. 

Qui  posteain  diversisloci8,sicut  anacb 
eerunt  ibidem,  in  eisdem  videiicet  locis 
primi  xii  primitus  habitaverunt.In  veluf 
eeclesiam,  ad  divina  obseqnia  devotius  i 
crebro  convenerunt  qaotidie,  et  sicut 
pagani  dictam  insulam  cum  adjaoenti 
primis  Cbristi  discipulis  dudum  conce 
prndicti  Phaganus  et  Deruvianus  istis 
aliis  in  posterum  ssoularis,  ab  eodem 
liberam  eamdem  conQrmari  impetraban 
Accessitbenignitatisoiers  verborum  festivitas,  quia  B  multialiis  Buccedentes,  semper  tamen 


etsi  nollel  verbis  eorum  proprium  assensum  appo- 
nere,tamen  quia  de  longe  venerant,  utqu»  optima 
credebanteicommunicarenl,  absurdum  videri  pos- 
sit,  si  eis  quidquam  inferret  molestiaB.  Sunl  ergo 
bi  viriamplissimarecordationedigni,quorum  alter 
Ghristianitatem  prudenter  invitavit,  alter  libenter 
excepit.  Venerunt  ergo  Bleutherio  mittente  prndi- 
catores  Britanniam  duoviri  sanctissimiyPhaganua 
videlicet  atque  Deruvianus,prout  charta  Sancti  Pa- 
trioii  gestaque  Britannorum  testantur.  Hic  igitar 
verbum  vitce  evangelizantes,  regem  cum  suo  populo 
sacro  fonte  abluerunt  anno  Domini  466.  Hincprffi- 
dicandoetbaptizando  Britannio  partes  peragrantes 
in  insulam  Avallonie,  moreMoysi  legislaloris  inte- 


daodenario,  per  multa  annorum  carrii 
adadventum  sancti  Patricii  Hiberniensit 
in  memorata  insula  permanserunt.  Hui 
clesis  sic  reperta  aiiud  addideruntsanc 
opere  lapideo  oratoriam,  quod  Christo 
apostolis  Petro  et  Paalo  dedicaverunt.  l 
restaurata  fuit  opera  vetusta  Sanot» 
Giastonia  ecclesie,  sicut  fldelis  per  succi 
non  tacait  antiquitas.  Sunt  et  ills  non  s 
litterfiB  apud  Sanctum  Edmundum  rep 
hanc  sanctissimam  ecclesiam  Glastonia 
runt  alioram  hominum  manus,  sed  ip 
Cbristi  eam  ndiflcaverunt,  mittente  Bcil 
Philippo  apostolo,  ot  prffimissum  est ;  i 


riora  deserti  penetrantes,  sunt  ingressi,  ubi  antt-  ^  ret  a  vero,  ut  prfimissom  ost,  quia  si 


quam,Deo  dietante,  repererunt  ecciesiam,  manibus 
disoipulomm  Gbristi,  ut  ferunt,  construotam,  et 
bumanm  saluti  a  Deo  paratam  ;  qaam  postmodum 
ipse  ccslorumfabricator  multis  miraculorum  gestis, 
multisque  virtutum  mysteriis  sibi  8anct«que  Dei 
genitrici  Marie  se  conseorasse  demonstrabit ;  fluxe- 
runt  autem  ab  advenlu  discipulorum  sancti  Phi- 
lippi  in  Britanniam  usquead  adventum  sanclorum 
memoratorum  ciii  anni.Igitur  predicti  sancti  Pha* 
ganus  et  Deruvianus,  oratorio  illo  sic  reperto  ineffa- 
bili  sunt  refecti  gaudio.  Ibidem  in  Dei  laudibus 
moram  protrabentes  diuturnam,  per  oovem  videli- 
cet  annos,  locum  etiam  diligenter  perscrutantes, 


apostoius  Gaiiis  prsdioavit,sicut  Freculf 
cap.  4,  dioit.potest  credi  quod  etiam  tran 
sermonis  semina  Jecit. 

Quomodo  monachui  quidam  de  Saneto  Di 

Glastonia  referebat» 

Ad  comprobandam  antiqaitatem  ecclee 
praefati  sumus,  paululum  digrediamur. 
quidam  Glastonio,  Godefridus  nomine, 
epistola  et  hoo  et  quod  subjungemus  oap 
sumpsimus,  tempore  hoo  Blesensis  abbai 
niie,  eum  in  pago  Parisiaoensi  apud  Sam 
nysium  moraretur,  senior  quidam  ex  mo 
terrogavit  eum :  •  Quogenus  unde  domo?>  I 


figuramnostrffiredemptionisaliaquesignamanifesta  Q  Normannus,Britanniffi  monasterii,qood  C 


repereruntquibasbenecognoveruntquodChristiani 
prius  locum  inbabitaverant,  postea  coslesti  per- 
pendentes  oraoulo,quod  Dominus  ipsum  locum  pre 
csteris  Britannie  speciallter  elegerit,  ad  nomen 
gloriosaeGenitriois  suffiibidem  invocandum.Omnem 
etiam  narrationom  in  antiquis  scriptis  invenerunt, 
qaaliter  sanctis  aposioiis  per  universamorbemdis- 
persi8,sanctus  Philippusapostoluseum  multitudine 
disoipulorum  in  Franciam  veniens,  daodecim  ex 
Ipsis  Britanniam  misit  ad  prsdicandum.  Qui  pres- 
dictam  capellam  nngelica  docti  revelatione  oon- 
etruxerunt,  quam  postmodum  Filius  Altissimi  in 
honorem  sun  matris  dedicavit ;  ipsisque  xii  tres 
reges,  licet  pagani,  xiiportiones  terr»  dederunt  ad 


dicitur,  monacbos  :  •  Papae,  inquit,  an  i 
ilia  perpetan  Virginis  etmisericordiffimat 
ecciesia?  —  Stat,  »  inquit.  Tum  ille  lo] 
otu  oaput  Godefridi  Glastoniensis  demu 
silentio  suspensum  tenuit,  ac  sic  demu 
solvit :  «  Hcc  gloriosissimi  soi  martyris  e 
illa  de  qua  te  asseris,eamdem  prifilegii  d 
habent,  ista  in  Gallia,  iila  in  Britannia,u 
teropore  exorto,  a  summo  et  magno  pon 
secrate  ;  uno  tamen  gradu  illa  superemi 
etenim  secunda  vocatur.  »  Cumque  ab 
penderet,ille  eui  provincia  suspiciendorui 
eratcommisBa,invit08ab  invicero  non  rev 
paravit,  sed  bic  bactenus. 


1687 


WILLELMI  MALMESBURIENSIS  MONAGHI. 


Quomodo  mullUudo  popularis  pnmilus  Glastaniam  A  captut.  Ibique  aaao  DomiDi  512  de  medio  raetoii 

^  '  Id  vetusta  ecclesia  aate  altare  est  sepaltos. 

De  sancto  Patricio, 


inhabitavent, 

Descriptis  foDdatioDe,  dedicatiooe,  ac  postea  io* 
veotioDe  hujas  oratorii,  restal  appoaere  qualiter 
hffio  iosula  a  multitudioe  fuit  iDbabitata.  Legitur 
io  aDtiquis  BritoDum  gestis,  quod  a  boreali  Britao- 
DiaB  parle  veoeruat  io  Occidcotem  duodecim  iratres, 
et  tonueruot  plurimas  regioaes^  Veaedociam,  De- 
metiam,  Buthir,  Kedweli,  quas  proavus  eorum 
Guoeda  teouerat :  oomioa  eorum  fratrum  ioferius 
adDolaotur,  Ludoerth,  Morgeo,  Gatgur,  Gatbmor, 
Merguid,  Morfioed,  Morehei,  Morcaot,  Boteo,  Mor- 
gen,  MortiDeil,Gla8teing.Hio  estille  Glasteiog,  qui 
per  mediterraaeos  Anglos,  secus  viilam  qose  dicitur 
Escebtioroe,  scrofam  suam  usque  ad  Wellis,  et  a 


Quo  fere  tempore,  aatea  tamen,  AngHs  Britafi* 
Dorom  iDfestantibas  ,  et  pacem   Pelagiaoia  eornD 
expugoaatibus  fldem,  saoctus  Gcrmanas  ADtisiod»- 
reasis,  ut  alibi  legitur,  coatra  olroaqae  sappetiu 
tulit.  Illos   fero   alleluiatico  caatu   fudit,  et  istoi 
evangelicis    et  apostolicis  toailribus    fulmiatvit 
lode  ia  patriammeditatusreditumPatriciorotd  fi- 
miliareooDtuberoiamascivit,  eumdemque  posttli- 
quot  aaoos  HyberDieasibus  JabeDteGoelestiao  ptpi 
prffidicatorem  misit.llle  maaus  injuDclumgnaviUr 
ezsecutus  extremis  diebus   BritaDniam  remeiiu, 
priorem  celsitudiDem  salutatioaesque  fororespaens, 


Wellis  perinviametaquosam  viam,qu8eSugewege,  B  super  altare  suum  Goroubiam  appulit,  qaod  osqiM 


id  est  scrofas  via,  dicitur,  sequeas  porcelios  suos, 
Juxta  ecclesiam  de  qua  oobis  sermo  est,  iacteotem 
sub  malo  iavenit,  unde  usque  ad  dos  emaoavit, 
quod  mala  mali  iilius  Ealdcyrcenes  epple  ;  id  est 
veteris  eccIesiaB  poma  vocaotur  :  sus  quoque 
caldcyre  suge  idcirco  aomiaabatur  ;  qoas  cum  ca- 
ters  soes  quatuor  pedes  habeaat,  mirum  dictu, 
ista  babuit  octo.  Hic  igilur  Glasteiog,  postquam 
iosulam  illamiDgre8sas,eam  maltimodis  boois  vidit 
afnueatem,  cum  omoi  famiiia  sua  io  ea  veait  habi- 
tare,  cursumque  vitas  sus  ibidem  peregit.  Ex  ejus 
progeoie  et  familia  ei  succedeote  locus  ille  primus 
dicitur  populatus,  bac  de  antiquis  Britoaum  librif 
suot. 

De  diversis  nominibus  ejusdem  insulse. 

Heo  itaqueiosula  primo  Yoisvsrgtrio  a  Britooibus 
dicta,  demum  ab  Aoglis  terram  sibi  subjogaotibus, 
ioterpretato  priore  vocabulo,  dicta  est  sua  iiogoa 
Glastyoburg,  veldeGlasteiog,  de  quo  prffimisimus; 
etiam  iosuia  Avallooia  celebriter  aomioatur,  cujus 
vooabuli  baec  fuit  origo.  Supra  dictum  est  quod 
Glasteiog  scrofam  suam  sub  arbore  pomifera  juita 
vetuBtam  ecclesiam  iaveoit,  ubi  qoia  primum  ad- 
veoieos  poma  io  partibus  iilis  rarissima  reperit, 
iaaulam  Avalloaiffi  sua  liagua,id  estiosulam  pomo- 
rum  aomioavit ;  avalla  eoim  Britooice  poma  ia- 
terpretatur  Latioe,  vel  cogoomiaatur  de  quodam 
Avalloc,  qui  ibidem  cum  suis  filiabus,  propter  loci 
seoretum,  fertur  iahabitasse, 

Quanta  devotione  diversi  sancti  illuc  advenerint. 

Ecclesia  de  qua  saae  loquimur,  qu»  pro  aotiqui- 
tate  sui  celebriter  ab  Aoglis  vetusta  dicitur,  primo 
vergea,  aescio  quid  divioae  saoctitatis  Jam  iode  a 
priocipio  redolait  spiravitque  ia  omaem  patriam, 
quamvis  ex  deformi  graodis  revereatia  cultu,  bioo 
cooflueatium  illuc  populorum  totis  callibus  uada, 
hioc  opuleotorum  deposita  pompa  coaveatus,  biac 
religiosorum  et  iitteratorum  frequeos  pereodioatio. 

De  sancto  Gilda. 

Nam,  sicut  a  majoribus  accepimus,  Gildas  aeque 
iosulsus  oeque  iafacelus  historicus,  cui  BritanDi 
debeot,  si  quid  aoiitix  ioter  cseteras  gentes  ba- 
beot,  muitum  annorum  ibi  exegit  loci  saactitudioe 


hudie  apud  iacolas  magoie  veoeratiooi,  tum  propter 
saactitudiaemetutilitatem,tum  propler  infirmoroB 
salutem.  lade  Glastooiam  veaiens  xii  fratres  aot- 
choretice  viveotes  ibidem  reperiena  oongregtvit. 
abbatisque  suscipieos  officiom,  eosdem  ageredo- 
cuit  vitam  coonobialem,  sicut  sequens  scriplQm, 
quod  idem  tempore  suo  cooscripsil,  maaifestiQS 
declarat. 

Charta  sancli  Patricii  episcojn, 
•  lo  aomiae  Domiai  oostri  Jesu  Christi,  ego 
Patricius  humilis  servaoculus  Dei,  anno  locama- 
tioois  ejusdem  430,  ia  Hiberoiam  a  sanelissifflo 
papa  Go&lestioo  legatus,  Dei  gratia  Hibernicos  ad 
viam  veritatis  coaverti,  et  cum  eos  in  flde  catho- 

C  lica  solidassem,  tandem  io  Britaoaiam  sum  re?er- 
sus,  ac  ut  credo,  duce  Deo,  qui  vita  et  via,  iocidi 
ia  iosulam  Yoiswgtrio,  io  qua  inveni  locam  saa- 
ctum  ac  vetustom,  a  Deo  eleotom  et  sanctificatQm 
in  hooore  iatemerat»  virgiois  Dei  genitricis  Marie. 
Ibique  quosdam  fratres  rudimentis  catbolica  fidd 
imbutos,  et  pias  cooversatioais,  qui  Baccesserant 
discipulis  saoctorum  Phaganiet  Deraviani,quorom 
nomioa  pro  vitae  meritis,  veraoiter  credo  scripta  io 
cceiis,  et  quia  io  memoria  «teroa  erunt  justi,  cam 
eosdem  fratres  teoere  diiexissem,  eorum  no- 
miaa  scripto  meo  redigere  volui.  Quao  sant 
Brumbam,  Hyregaam,  Breowal,  Weneretb,  Bant- 
commeweog,  Adelward,  Loyor,  Wellias,  Bredea, 

|v  Swelwes,  Hioloeroius,  et  alius  Hin.  Hi  cum  essent 
nobilibus  orti  aatalibasaobilitatem  suam  fidei  ope- 
ribus  oroare  cupieates,  eremiticam  vitam  ducere 
elegeruat,et  quoaiam  ioveoi  eos  hamilesetquietoi, 
elegi  potius  cum  illis  abjeotus  e3se,magis  qaam  in 
regalibus  curiis  habitare.Sedquiaomnium  nostrom 
erat  cor  uoum  et  oDima  ana,elegimu8  simul  habi- 
tare,  oomedere  et  bibere,  pariter,et  in  eadem  domo 
dormire ;  sicque  Die  licet  iovitum  sibi  pretalerunt, 
aoa  eaimdigouseram  solvere  corrigias  calceamen- 
torum  eorum.  Et  cum  vitam  mooasticam  ita  duee- 
remus,jaxta  normam  probabilium  Patrum,  osien- 
deruol  mihi  prsfati  fratres  seripta  sanctommPha* 
ganict  Deruviani,  io  quihus  cootiaebatur  quodxu 
discipuli  saactorum  Pbilippi  et  Jaoobi  ipsam  veto- 


1689 


DB  ANTIQUITATE  GLAST0NIENSI8  ECCLESI^, 


i690 


stam  ecclediam  construxerunt  in  honore  praelibatflB  A  8iliumrralrummeurum,omnibu8quisiivamezomQi 


advocatricis  nostr»,  per  doctrioamentum  beati  ar- 
changeii  Gabrieiis  iosQper  et  quod  Dominus  eam- 
dem  ecclesiam  CQdiitus  in  honore  suas  matris  dedica- 
verat,  et  quod  tres  reges  pagani  ipsis  xii«  ad  eorum 
sustenementum,  xii  portioncs  terrae  dederint,  nec 
non  et  in  scriptis  recentioribus  inveni,  quod  sancli 
Phagaous  et  Deruvianus  perquisili  erant  ab  Eieu- 
therio  papa  qui  eos  miseral  decem  annos  indol- 
gentiffl.  Et  ego  frater  Patricius  a  piso  memoris  GoB' 
lestino  papa  duodecim  annos  tempore  meo  acquisivi. 
Post  muilum  vero  temporis,  assumpto  mecum  Wei* 
lia  confratre  meo,  per  condensilalem  silvas  cum 
magua  difilcuilate  conscendimus  acumen  montis, 
quiemiQetineademinsula.Quocumpervenissemus, 


parte  prasfati  montis  in  securi  et  ascia  pia  iQtentio- 
ne  dejecerint,  ut  facilior  paretor  aditus  Ghristianis, 
ecclesiam  beato  perpetueque  Virginis  piae  visita- 
turis,  et  oratorium  praedictum»  centum  dies  venias 
concedo.  » 

Hac  autem  ita  veraciter  se  habere,  testimonio 
Bcripturae  vetustiBsimae  similis,  cum  relationibas 
seniorom  comprobavimus.Hic  itaquesanctus  supra 
memoratus,  qui  et  Hiberniensium  apostolus,  et  in 
insuiaAvalloniaeabbasprimuB,  postquam  praedictos 
fratres  reguiaribus  discipliois  convenienter  infor« 
maverat,  et  eumdem  locum  terris,  possessionibas, 
de  dono  regum  ac  aliorum  principum  competenter 
ditaverat,  postaliquos  annos  decuraos  naturae  cesait, 


operuit  oratorium  unum  vetustum  et  fere  dirutum,  B  et  sepulturam  angelo  demonstrante,  flammaque  in- 


babile  tamen  devotioni  Ghristianse,  et,  prout  mihi 
videbatur,  a  Deo  electum.  Quod  cum  ingressi  csse« 
mus,  tanta  odoris  suavitate  replebamur,  uti  in  para- 
disi  amcsnitatepositosnos  crederemus.  Egredieutes 
igitur  et  reingredientes,  locumque  diligentius  per^ 
scru tantes, invenimus  volumen  unum , in quo scripti 
Aclus  erant  apostolorum,  pariter  cum  actis  et  gestis 
sanclorum  Pbagani  et  Deruviaoi,  ex  magna  parte 
oonsumptum,  in  cujus  tamen  (Ine  voluminis  inveni- 
mus  Bcripturam,  qua  dicebat  quod  praedicti  sancti 
Pbaganus  etDeruvianus,  per  revelationem  Domini 
nosiri  Jesu  Ghristi,  idem  oratorium  aediflcarnnt  in 
hoQore  sancti  Michaelis  archangeli,  qoatenus  ibi 
ab  homioibus  haberet  honorem,  qui  homines  in 


genti  de  eodem  loco,  cunctis  videntibus  qui  aderant, 
erampeote,  iQ  vetusta  ecclesia  a  dextra  altaris  pro- 
meruit. 

De  excessu  sancli  PatriciL 
Excessit  orgo  Patricius  anno  aetalis  suae  cxi,  In- 
carnatioois  vero  Domioi  472,  qui  fuit  aQnus  ex  qao 
iQ  Hiberoiam  missus  est  xlvii.  Siquidem  aoQO  Do« 
miai  36\  ia  lucem  venit,  et  anno  Domini  425  a  Cce- 
lestino  papa  in  Hiberniam  missus  fuit,  hic  fuii  an- 
nusaetatis  8uae64,  et  anno  Domini  433,  yibernicoB 
ad  fldem  Ghristi  convertit.  Demum  Britanniam  re- 
versus,  in  optima  conversatione  xxxtx.annos  in  in- 
suia  AvalloQiae  permaosit ;  requievit  autem  in  vetusta 
ecclesia,  adextro  latere  altaris,  per  muitorum  aQQO- 


,  ^ —  ^  —  —    , y^ 

perpetuos  hooores,  jubente  Deo,  est  inlroducturus.  ^  rum  curricuia,  videiicet  700  et  decem  annos,  usque 


At  cum  delectaret  nos  illa  scriptara,  nitebamur 
eam  ad  flnem  iegere.  Dicebat  enim  eadem  scriptura, 
quod  venerandi  Phaganus  et  Deruvianus  moram 
ibi  fecerunt  per  novem  aQQOs,  et  quod  ipsi  etiam 
perquisieraot  trtgiuta  aQnorum  indulgentiam  omni- 
bus  Ghristicoiis  locom  ipsum  ob  honorem  beati  Mi- 
chaelis  pia  voluntate  visitantibus.  Invento  ergo 
ttnto  divinae  bonitatis  thesaaro,  ego  et  frater  Wel- 
iias  tribus  mensibus  jejanavimus,  orationibus  va- 
caQtes  et  vigiliis,  daemonibasque  et  belluis  multi- 
formiter  apparentibus  imperantes.  Quadam  autem 
nocte  cam  me  sopori  dedisaem,  apparuit  mihi  Do- 
minus  Jeaus  in  visu,  dicens :  «Patrici  serve  meus, 
scias  me  elegisse  iocum  istum  ad  honorem  nomiQis 


ab  combuetioQem  ejusdem  ecclesiae.  Gorpus  vero 
suum  iQpyramidesaxeafuit  collocatumjuxta  altare, 
versue  austrum,  quam  pro  veneratione  ejusdem 
aancti,  auro  et  argento  postea  nobiiiter  vestivit 
domesticorum  diligentia. 

Fisio  de  sanclo  Palricio. 
Gum  autem  ionge  post  obitum  beati  Patricii  fre* 
quens  qoaestio  esset,  utrum  ibi  monachus  et  abbas 
fuerit,  omnem  scrupuiam  abeoivit  visio  cujasdam 
fratris,  qui  post  obitum  beati  viri,  natante  memo- 
ria  utrum  ibi  monachus  et  abbas  fuerit,  cum  de  hoo 
freqoena  verteretur  qaaestio,  tali  conflrmatuB  jeet 
oraculo.  Resoiutus  vero  in  soporem,  visus  est  audire 
quemdam  legentem  post  multa  ejus  miraoula  haao 


mei,  et  ut  hic  hoQoraater  invocent  adjutorium  ar-  D  verba:  «  Hic  igitur  metropolilani  palli  deooralaB 


changeli  mei  Michaelis;  et  hoc  tibi  signum  et 
fratribus  tuis,  quatenus  ut  ipsi  credant,  brachtum 
tuum  sinistrum  arescet,  donec  quae  vidisti  annun- 
tiaveris  fratribustuis,qui  in  celia  sunt  inferiori,  et 
denuo  huc  redieris.  »  Et  factum  est  ita.  Ab  illo  die 
statuimus  duos  fralres  in  perpetuum  ibi,  nisi  pa- 
stores  futuri  ob  justam  caasam  aliter  decreverint. 
Arnulfo  autem  el  Ogmar  Hibernicis  fratribus,  qui 
mecum  venerant  de  Hibernia,  pro  eo  quod  ad  ex- 
hortationem  meam  apud  dictum  humiiiter  orato* 
rium  manere  coeperunt,  praesentem  pagiaam  com- 
misi,  aliam  similem  io  arca  saoctae  Marise  retiQeQS 
iQ  moQumeQtamposteris.  Blego  Patricius,  per  ooq- 


est  saQctitate.  Postmodum  vero  hic  moQachus  et 
abbas  factus  est.  •  Adjecit  etiam,  ut  qoq  io  egre 
credeQtl,litterisaurei8quod  dixeratscriptum  ostCQ- 
deret. 

De  sanclo  Indracio  ei  de  sancta  Brigida, 
HIdc  UiberQieusibus  mos  iooiitus,  ad  exosouIaQ- 
das  patroni  reliquias  iooum  frequentare.  Unde  et 
sanctum  Indractum  et  beatam  Brigidam,  iilias 
terrae  non  obscuros  incolas,  iilac  olim  commeasse 
celeberrimus  sermo  est.  Brigidam  quidem,  quas 
anno  Domini  488  illuc  venerat,  post  aliquantuiam 
moram,  quam  in  iQsula  quae  dicitur  Beokery  fe- 
cerat,  demum  reversum,  relictis  ibidem  quibus 


1691 


WILLBLMI  MALMBSBURIENSIS  MONAGHI 


Ittl 


dam  iQsigoiis  suis,  videlieet  pera,  monili,  nola,  el  A 
textiiibus  armie,  qu»  ibidem  ad  ejus  memoriam 
reeervantur;  Indractum  vero  cum  sociis  ibidem 
marlyrizatum,el8epaltum,  aioulalias  atylus  noster 
non  lacuit.  Postea  per  Ynam  regem  de  loco  mar- 
tyrii  in  GlasloDiensem  translatum  ecclesiam. 

De  sanclo  Benigno, 

Anno  Domini  460,  sanotus  Benignua  venit  Qlasto- 
niam.  Hio  discipulus  sancti  Patricii,  et  successor 
in  episcopatu  ejus  tertius  in  Hibernia  fuit,  quem- 
admodiim  eorum  gesta  testanlur.  Uicigitar,  aogeio 
monente,  patriam  pontiflciique  dignitalem  ex  voto 
deserent,  voluntaria  peregrioatione  sasoepta,  Gia« 
stoniam  Deo  duoe  pervenit,  ubi  et  sanotum  Patri- 
cium  invenit.  Quants  autem  apud  Deam  gratia 
fuere,  multis  patet  virlutum  indiciis.  Hoc  etiam  B 
testantur  ejus  insignia  apud  Fernigemere,  data< 
ejus  preoibus  aqua  largissima^  et  ex  ejos  baoulo 
arido  ingens  arbor  wreus  et  frondifera.  Hic  itaque 
post  immensos  yones  in  diola  insula  beato  fine 
quievit,  ao  post  multorum  ourricula  annorum,  id 
esl  anno  Domini  nongentesimo  primo,  Glastoniam 
honorifice  translatus  est. 

D$  saneto  ColumkUla. 

Anno  Domini  504  sanctus  Golumlcilla  venil  Gla- 
stooiam.  Quidam  affirmant  bunc  sanctum  vita  sus 
oursum  ibidem  consummasse,  sed  utrum  sic,  aut 
inde  repatriaverit,  non  diffinio. 

De  tancto  David  arehiepiseopo. 

Jam  vero  quanti  eum  locum  panderit  magnus 
ille  David  Menevensium  archiepisoopus,  celebrius  ^ 
est  quam  ut  nostro  indigeat  illuslrari  relitu.  Is 
anliquitatem  et  sanctitudinem  eoclesia  divino  oom- 
probavit  oraoulo.  Dedioationi  enim  ejus  inlendens 
oum  episeopis  septem,  quorum  primus  erat,  ad 
locum  venit ;  paratis  autem  omnibus  qus  offioii 
USU8  exposceret,  nocto  precessura,  ut  putabat, 
festivitatem  Bomno  indulsit :  omnes  ergo  sensus  in 
quietem  solutas  vidit  Dominum  Jesum  assistere, 
oausam  adventus  blande  soiscitantem.  Quam  cum 
ille  inounotatus  aperuisset,  revocavit  eum  a  sen- 
tentia  Dominus  hoc  dicto :  Dedicatam  a  se  dudum 
Eoolesiam  in  honore  sue  matris,  iteratione  hu- 
mana  saeramentum  temerari  non  oportere,  simul- 
que  cum  dioto  volam  digito  ierebrare  visus  h»o 
subjicit:  hoo  haberet  signum,  repeti  non  debere  ^ 
qood  ipse  anttcipasset  faeere.  Sed  quia  intenlionis 
illius  non  tam  fuerit  audaoia  quam  devotio,  pcBnam 
non  prolongandam.  Denique  mane  futuro,  cum  in 
missa  per  ipsum  ei  cum  ipso  et  in  ipso  dictarus 
esset,  plenum  ei  salutis  vigorem  refundendum. 
His  terroribus  antistes  somno  excassus,  sicut  tunc 
sanie  olcerosa  impailuit ;  sic  postea  philosophio 
veritati  applausit,  sed  ne  nihil  videretur  eglsse, 
aliam  ecclesiam  citato  fecit  et  dedicavit  opere. 
De  reliquiis  sancti  David, 

Excessit  autem  hio  sanctus  Deo  dignus  anno 
Domini  546.  Quidem  sane  affirmant,  reliquias  de 
hoo  sanclo  el  incomparabili  viro  oum  beato  Patri- 


cio,  in  vetusta  eoclesia  fuisse  coUoeaUSt  «t  Wt* 
lenses  orationum  frequentationet  ot  muitipliei  ser- 
mone,  id  prooul  dubio  astruuai    et  corroboraott 
iilud  io  medium  proferentes,  Bernardum  episcopuc 
Rosine  valiis,  ibidem  semel  et  seoando  reliqalai 
Pergei  sancti   quosisse,  et  multie  reclamantiboi 
non  invenisse.  8ed  qualiter  de  RosiDa  valle  usqoi 
ad   Giastoniam    dictas  reiiqui»  translatse  fueraot 
Bubjuogemus.  Quadam  matrona  Qomtne  Alswitha, 
tempore  Edgari  regis,  praedictas  reliqoias  aoqoisi* 
vit  per  quemdam  cognatum  soum,  qoi  tunc  tem- 
poris  fuit  episcopus  apud  Rosinam  vallero,  qoaDdo 
tota  terra  homo  illa  ita  vastata  erat,  ut  vixaii- 
quis  homo  illic  inveniretur,  nisi  pauoe  femioc. 
et  etiam  in  raris   locis,  et  eas  Giaatonia  cob- 
tulit. 

De  reliquiis  a  Gualtia  Glasfoniam  translatis. 

Testes  sunt  Walenses  religiosi  terrae  illios,  qoi 
ea  tempestate  plurima  corpora  sanotorum,  et  roii- 
quias,  Romam  ituri  secum  Glastoniam  detuleraot, 
et  itinerando  profioiscentes  dimiserQni  ibidea. 
Faota  est  haec  translalio  anoo  post  mortem  cjus* 
dem  420,  Inoarnationis  DominicsD  966. 

De  sanciitaie  et  dignilate  GlastonienMie  EecUtim. 

Est  ergo  Glastoniensis  ecdeaia  omnium,  qau 
quidem  noverim,  antiquissimain  Aoglia.  Indeqaia 
oognomen  sortita,  in  ea,  priBter  beatum  Patriciav, 
et  alios,  de  quibus  superius  dixi,  multorum  sancto- 
rum  oorporales  servantur  exuvias,  nec  a  lieatorani 
cineribus  vacat  uilus  fani  ambitus,  adeo  pavimea* 
tum  iapide  oonstratum,  adeo  altaris  latera,  ipsam 
que  altare  supra  et  infra,  reliquiis  oonfertissimis 
aggeruntar.  Merito  ergo  dicitur  cmlesto  ia  terris 
sanetuarium,  tot  sanctorum  reeonditoriam.  Qoam 
felices,  Deus  bone,  habitatores,  quos  ipsa  lod 
reverentia  ad  morum  compositionem  invitat,  nol* 
lum  de  his  orediderim  deperire  coslo»  quos  corpori- 
bus  egressos  tantorum  patronorum  excipii  laus  vel 
excusatio.  Ubi  autem  nolare  licet  io  pavimento, 
vel  per  triangulum,  vei  per  quadratumy  lapides 
altrinsecuB  ex  industria  positos,  ex  plumbo  sigilla- 
tos,  sub  quibus  quidam  arcani  sacri  oontineri,  si 
credo,  injuriam  reiigioni  non  faoio.  Anliqoitu  et 
sanotorum  congeries  exoivit  revereniiam  loeo,  ot 
vix  ibi  quis  nootu  prasumat  exoubias  agere,  vix 
interdiu  exorescens  flegma  projieere,  illnsoria 
fceditatis  consoiue,  toto  cohorreat  oorpore,  nullas 
inter  contiguum  coBmeterium,  vel  avem  venato- 
riam  advexit,  vel  quadrupedes  induxit,  qui  sui  vel 
rei  possessffi  indemnis  abierit ;  ferro  vel  aqua  exa- 
minandi,  si  orationem  ibi  deposuerint,  omnes, 
quos  presens  memoria  oompleotilur,  qoo  exeepU), 
de  saiute  suo  trlpudiarunt.  Si  qois  e  vieino  aliqoid 
asdifinium  locandum  pulasset,  quod  obumbratiooe 
sua  lucem  invideret  ecclesia,  patuit  ruinso,  satis- 
que  constat  hominem  illius  provinoic  nullom  san- 
ctius  vel  crebrius  juramentum  habere,  qnam  per 
veterem  eoclesiam,  nihil  magis  vitantes  metu  ceie- 
ris  vindiota  quam  perjurare.  Labantem  veritatem 


1603 


DE  ANTIQUITATB  GLASTONIICNBIS  EGCLBSI^. 


ISM^ 


dioioram,  qus  proposnimua,  plurimorom  veraolB- 
simorum  hominum  pro  sucoeiuia  annorum  fulolunt 
tealimonia. 

De  ianet0  Paulino  epUcopo. 

Sed  ul  ad  propositum  redeam,  eanoti  Patrioii  na- 
tiyitas,  quaB  anno  Dominiea  Inoarnationia  361  fuit, 
adventum  beati  Auguttini  in  Britanniam  duoentis 
triginta  sex  annis  praoefsit.  Gujus  praedicalionis 
oommililonem  Paulinum,  ex  archiepiflcopo  Ebora- 
censi  Rofensem  episcopum,  asserit  patrum  tradi- 
tio,  eeclesie  contexlum  dudum,  ut  diximus,  vir- 
geo,  ligneo  tahulatu  induisse,  et  plumbo  a  summo 
usquedeorsum  cooperuisse.  Egit  nimirumpraedioa- 
bilis  viri  solertia,  ut  nihil  decederet  sanotitaii,  et 
plurimum  accederet  ornatui.  Et  certe  solet  eocle- 
siarum  oultus  augustior  quaelibet  brutas  roentes 
ad  orandum  illicere,  quamlibet  cervicositatem  ad 
supplicandum  inflectere. 

D$  iranslatione  Indracti  ac  sociorum  ejui. 

Aliquantis  autem  annis  elapsis,  per  Ynam  regem 
Westsaxonum  divine  visionis  oompolem,  marlyris 
Indractiet  sociorum  cjus  corpora  de  loco  martyrii 
tr8nBlata,etin  eadem  ecclesia  tumulatasunt.  Ipsius 
quidem  in  lapidea  pyramide  ad  Binislrum  altaris, 
oeterorom  in  pavimento,  prout  vel  casus  tulit,  vel 
industria  locavit. 

De  reliquiis  a  terra  Northanimbrorum  usgue  GlastO" 

niam  translatis, 

Item  multo  po9t  tempore,  infestantibuB  Danis 
Northanimbriam,  Tica  earum  partium  abbas,  sub 
obtentu  pacis  a  borea  in  occidenlem  commigrans, 
GlaBtoniam  conceBsit,  eamdemque  ecclesiam  abba- 
tis  jare  anno  Dominic»  Incamationis  754  rexit* 
Multis  vero  annis  aquilonaris  regio  piratarum  pa- 
tnit  prsde,  cum  interim  aliae  partes  Angii»  nihil 
suspicarent  hostile.  Attulit  sane  secum  locupletes 
incolaluB  sui  obsides,  reliquiasscilicetAidaniLin- 
disfarnensis  episcopi,  corpora  sanotorum  Geolfridl, 
Benedicti,  Estrepini,  Hetberti,  Selgfridi  Wioreo* 
sium  abbatum,  Bedae  presbyleri,  HebbaB,  Begao, 
Borsili  ;  item  corpus  Hildo,  abbatisso  roonasterti 
quod  quondam  Streneshealh,  nuncWiteby  nunca- 
patur.  Hffic  igitur  supra  altare  locate  reUquias  non 
parum  reverentis  loco  adjecere.  Idem  porro  Tica, 
cum  valefecisset  vit®,  in  dextero  angulo  majoris 
ecclesiae,  Juita  introitum  vetustaa,  notabilem  acee- 
pit  sepuUuram.  Ea  est  et  mole  struotnraB  et  arte 
oaelaturaB  non  ignobilis. 

De  diversis  reliquiis  Glastonix  repositis. 

Et  quoniam  Glastoniainsuia  multorum  insignitar 
sanctorum  cineribus,  praBtersupraenumeratos,  libet 
paucorum  ex  multis  adnotare  nomina,  quorum 
corporales  exuvias  pro  majori  parte  ibidem  re- 
quiescere  non  dubitamus.  Nam  particulares  reli- 
quias  sanctorum  illuc  a  regibus  et  magnatibus 
coUatas  ennmerare,  in  immensum  esset  volumen 
extendere,  et  in  textis  Evangelioram  adnotantur. 
Praeterroissis  igitur  supramemoratis,  videlicet  xii 
discipolis  sanotii  Philippi,  Phagano  et  Deruviano, 


A  et  eoram  multis  discipulis  Patricio,  lodraoto,  Be* 
nigno,  oum  suis  sociis,  Gilda  sapiente,  sanoto 
David  Menevense,  et  aliis,  quos  venerabilis  Tica 
refertur  illuo  portasse,  soiendum  quod  illic  vera* 
citer  diountur  requiescere  sanotus  PaaUnus  Nor* 
thanimbrorum  arohiepisoopus«  duo  innooentes  a 
pio  rego  Sdgaro  de  Bethleem  illttc  translati,  sanotas 
Dunstanus  Pater  magnifious,  oujas  translationem 
a  Gantuaria  ad  Giastoniam  subjungemas.  Item 
sanotus  Idanas  episcopus,  et  sanotus  Ullanus  epl- 
soopus,  frater  beati  Fursei,  eujas  gesta  miranda 
legantur.  lUic  et  sanotus  Iltait  inter  Walenses 
famosissimus,  et  sanotus  Basilius  in  aitate  tenera 
martyrisatuB  :  item  reliquias  sancti  Urbani  pap» 
et  martyris,  ossa  sanctt  Anastasii  martyris,  ossa 

B  sanoti  Gaisarii  martyris,  ossa  sanoti  Benigni  mar« 
tyris,  ossa  sanoti  Melanl  episcopi  et  martyris. 
Ibi  etiam  requiesoit  sanota  Ealfleda  regina,  et 
sancta  Gelrgitha  virgo,  tota  integra  in  oame  et 
osso,  sicut  testantur  qui  eam  viderunt,  oum  ciUcio 
et  saoro  velamine,  non  putrefactis.  Illio  eliam  sunt 
ossa  sanotflB  Batildis  reginad,  et  ossa  sanotas  Ma<» 
millaa  virginis ;  insupercorpora  sanotarum  Ursulas, 
Dariae,  Grisante,  Udiiias,  Marias,  Marthe,  Lnoias, 
Lucei,  Waleburbaii  Geretrudai,  et  GeoUias,  et  pm- 
ter  sanctos  enumeratos  ibidem  sunt  sanotorumreU^ 
quias  innumerabiles,  de  dono  regum,  prinoipnm, 
pontiflcom,  et  alioram  nobiUum,  quornm  quaidam 
nomina  in  antiquis  eoolesias  libris  adnotantur : 

p.  multaa  etiam  reliquiaB  de  terra  Northanimbrorum, 
temporeguerraBeisaDanisillataa.De  QualUainsuper 
tempore  saae  persecutionis  ad  Glastoniam»quasiad 
sanctorum  reconditoriam,  sant  delatas.  Etquamvis 
apud  nos  non  slt  eorum  plena  cognitio,  oogni* 
tione  tamen  divina  et  contemplatione  plenius  per- 
fruuntur. 

De  translatione  saneti  Dunstani  a  Canhiaria  ad 

Glastoniam. 

Jam  quiadealiissanctis  mentionem  feoimus,  mo* 

dum  translationis  sanoti  Dunstani  subjungemus. 

Anno  ab  InoarnationeDominil012,  regnanteillustri 

rege  Eadmundo,  patrialingua  Yreneside  nunoupatOt 

advenientes  Dani  in  orientales  Angliai  plagas,  totius 

Gantia  fines  in  suam  redigebantpotestatem,  a  qni« 

jk  bus  multi  propria  dignitate  privati,  multi  a  patria 

eliminati,  multicrudeUssimasunt  roorte  traeidati; 

sicque  usque  ad  civitatemLondoniensem,  neo  gra« 

dui,  neo  etati,  vel  sexui  paroenles,  homicidiis,  ra* 

pinis,inoeadiisdivinaatquehamanaexterminabant. 

Hinc,  ut  de  aliis  taceam,  venerandnsarchiepiscopus 

Elfegus  propriae  dignitatis  estsede  propulsus,  prai* 

dia  devastanlur,  possessiones  diripiunfur,  catera 

sine  fletu  quis  referat  ?  Proh  dolor !  ingressi  sunt 

sceleratissimi  metropoUtanam  Anglorum  eccIesiauD, 

in  religiosos  famalos  Ghristi  irruentes,  et,  quod 

dictu  horrendum  est  i  a  domo  Dei  singalos  eUrol* 

nantes,  omniaque  incendio  oonsamente.  Gontigit 

iisdem  temporibus  praefatnm  regem  Edmundum 

Glastoniam  adventare,  oommoratusque  illic  ali* 


1695 


WILLELMI  MALMESBURIENSIS  MONACHI 


1G96 


quandiu,  Brichredo  abbati,  et  fratribus  ejusdem  A 
loci,tanlffi  captivitatis  ex  ordine  retulit  bistoriam» 
memorans  eisdem  Gantuariensem  ecclesiam  incen- 
eam^ethabitatoribas  ac  reIigionepenitus?iduatam. 
Quibus  auditis,  abbas  totaque  congregatio  ita  sunt 
contristati,  ao  si  singuiorum  animas  gladius  per- 
transiret.  Inter  caetera  eliam  eximii  Patris  sui  Dun- 
stani  virtutes  pnecelsas  recitabant,  qui,  dum  vive- 
ret,  amplis  possessionibus,  donis,  libertatibusque 
magnifiois,  et,  quod  pluris  est,  regularibus  institu- 
tls  Glastoniam  miriOce  insignivit.  De  bis  silere  prs- 
ter  religionem  existimantes,  precibus  uberrimis 
opem  consiliumque  regie  similiter  implorant,  qua- 
tenus  reliquias  gloriosi  viri  ad  loca  transferrent 
religiosa,  ubi  quondam  religionis  laote  nutritus  ad 
tantas  virtutes  excreverat.  ut  non  solum  gregem  B 
Glastonis,  sed  et  totius  Anglifle  provincias  sua  pos- 
set  iliustrare  doctrina.  Quibus  auditis,  rex  eorum 
desideriis  pio  occurrens  affeotu,  quod  petierant 
celeri  decrevit  efTectui  mancipari.  Nec  mora,  me- 
moratus  abbas  voti  jam  compos,  quatuor  ex  suis 
commilitonibus  bujus  legationis  injungit  ofOcium 
hoc  modo,  utvidelicet  adjunctissibi  sociorum  auxi- 
liis,  Gantuariam  properantes,  ad  Glastooiam  ossa 
sanctissimi  transferrentDunstani.  Jussionem  patris 
suscipiuntQIiidevotissime,  paratisque  tanto  itineri 
necessariis,  ac  benedictione  suscepta,  injunctasibi 
voluntate  prosequuntur  alacri,  de  misericordia 
Dei,  simulque  ope  dicti  sancti  plurimum  confisi. 
lidem  autem  monachi  beato  Dunstano  in  carne 
degentidudum  adbseserant,  capellaesuscomplentes  ^ 
officium,  qui  etiam  corpus  ejus,  anima  in  quietas 
sedes translata, sepulturo} tradiderunt ;  postea etiam 
oum  sQocessore  suo  sancto,  videlicet  Alfego  archi- 
episcopo,  usque  ad  ejusdem  commanentes  marty- 
rium.  Gompiacuit  namque  preefatis  pontificibus,  de 
ooetu  monachili  Glastoniensi  collaterales  individuos 
habere,  tum  propter  praerogativam  cbaritalis,  qua 
notriculam  amplectebantur,  priecipuelum  ut  eorum 
familiari  contubernio  exemplariter  inflammati,  a 
priori  vita,  quam  cum  eis  agere  solebant  ccenobio, 
nec  deviarent.  Fratrum  autem  ipsorum  nomina  haeo 
fuerunt,  Sebirobtus,  Ethelbutbtus,  Bursius,  Adel- 
warduscognomento  Quadrans.  Fgitur  memorati  fra. 
tres  Gantuariam  ?enientes,  locum,  sicut  a  rege  n 
audierant,  omni  habitatore  nudatum  inveniunt.  Et 
continuo  sepulcrum  sanctissimi  viri  adeunt  a  se 
optimerecognitum,utpotequieumdem  in  mausoleo 
Ipcaverant.  Quo  aperto,  ossa  sancti  Dunstani  super 
aurum  et  topazium  pretiosa  reperiunt,  carne  tam 
diurni  temporis  spatio  resoiuta,  repertaque,  reve- 
rentia  qua  decebat,  nec  sine  lacrymis,  recolligunt. 
Annulum  etiam  digito  sancti,  cum  sepultur»  trade- 
retur,  impositum,  quem  et  ipse  setate  teneriori 
fecisse  dicitur,  recognoscunt.  Patratis  ergo  ornnibus 
pro  quibus  venerant,  prospcratori  itineria  sui  gra- 
tias  rependentes  immensas,  Giastoniam  revertuntur, 
cum  gaudio  pretiosissimas  reliquias  seoum  depor- 
tantes,  quibus  reversis,  cum  quanta  omnium  Isetitia, 


pr«cipue  monachorum,  fuerint  recepii,  aptius  per- 
pendit  legentis  charitas,  quam  scribentis  evolval 
facultas.  Facta  est  autem  haec  translatio  anno  Do- 
mini  1012.  Secundo  videlicet  anno  post  ioterfectio- 
nem  sancti  Eifegi  archiepiscopi,  xxiv  anno  post 
dormitionem  sancti  Dunstani. 

Qualiler  reliquix  iancti  Dunsiani  lub  terra 

recondebaniur, 

His  ita  patratis,  immensis  Dci  beneflciis  fratres 
refocillati,  crebris  insistebant  collocutionibus,  tra- 
ctantes  qualiter  memoratum  thesaarnm  lotiori 
custodiffi  mandarent ;  non  immerilo  rormidanies, 
ne  hostili  rabie  sedata,  Ganluariensiqae  Ecclesia 
in  pristinum  stalum  reformata,  archiepiscopl  ao- 
ctoritate  potentiaque  prffiminens,  easdem  sibiabli- 
tas  revocaret  reliquias.  Et  sic  qaanto  beatiorei 
fuerantipsarum  acquisilione,  tanto  miseriores  fie- 
rent  posteriori  privatiooe.  Gommunicato  demanr 
coosilio  decreverunt,  ut  duo  ex  fratribus  senioribai 
in  commissis  sibi  arcanis  fideliores,  loco  secretiori 
osaa  sanctissima  absconderent,  nullique,  quoad 
viverent,  tanti  secreti  cognitionem  participareot, 
sed  tamen  in  extremis  laborantes,  locum  alicai 
fratrum  maturiori  et  sapientiori  designarent,  qui  si- 
militer  in  mortis  articuloalicui,  sicut  et  sibi  fiebat, 
rem  patefaceret  :  ita  ut  currente  tempore,  propter 
varios  eventus,  locus  idem  permaneret  omoibos 
incognitus,  uno  duntaxal  conscio  verilatis,  quous- 
que  placeret  Altissimo  utlux  non  lateret  sob  modio, 
sed  super  candelabrum  posila  luccret  omnibus  ia 
domoDei  existentibus.  Gonsilium  igitur  sic  initam 
duo  fratres  ad  hoc  electi  ducunt  ad  effectum.  Lo- 
cellum  namque  ligneum  ad  hoc  satis  decenter  com- 
positum  interius  depingunt,  ao  in  dextro  latere 
locelli  sed  cum  titulo,  in  sinistro  vero  et  cum  titolo 
inscribunt,  quibus  litteris  nomen  sancti  Dunstani 
innuere  volebant.  Inferentes  igitur  prxfatas  reli- 
quias  in  locellum,  sublapide  ad  hoc  exciso  recon- 
dunt  in  majori  et  vctusta  ecclcsia,  secus  aqoam 
benedictam,  in  dcxtra  parte  introitus,  monachorum 
omnibus  aliia  locum  penitus  ignorantibos.  Ibidcm 
Igitur  centum  etseptuaginta  duobus  annis  latebat 
absconditus,  unius  tantum  cognitioni  successim 
modo  praescriplo  commissos. 

Qualiter  ecedem  reliquix  iterum  inveniebanlur. 

Prooedente  vero  tempore,  cum  adhuc  idem  aan- 
ctus  in  loco  latcret  subterraneo,  erat  ibidem  mo- 
nacbusquidam  JoannesGanan  nomine,  evo  matu- 
rus,  animo  sagacissimus,  antiqua  mooasterii  no- 
tissima  habens  statuta,  cujus  etiam  notiti»  Don 
falsa  fratrum  opinio  bujus  arcani  scientiam  testa- 
batur  successiva  relatione  fuisse  commissam, 
hujus  custodiae  deputatus  eratfraterquidam  Joau- 
nes  de  Watelege,  dictus  tam  aetate  quam  conve^ 
sione  tener,  quem  ob  bonze  indolis  florem  senior 
nimio  mentis  amplectebatur  aCrectu.  Is  a  sociis 
Buis  incitatus  magistrum  suum,  licet  diutins  reni- 
tentem,  precibus  uberrimisy  blanditiis  quoque  io« 


1697 


DE  ANTIQUITATE  GLASTONIENSIS  EGGLESI^. 


1698 


iersertis,  soUicitabat  ul  looum  ianti  ihesauri  coq- 
scium  sibi  demonsiraret.  Demum  crebris  precum 
blandimeniis  emolliius,  quadam  die  puero  moro 
soliio  scisciiante,  senior  in  hsc  yerba  linguam 
resolvit :  «  Fili  mi  dilectissime,  non  ingredieris 
ecciesiam  aqua  benedicta  te  aspersurus,  quin  ]a- 
pidem  vesiibus  tuis  coniingas,  sub  quo  reconduntur 
qu8B  requiris ;  sed  de  his  amplius  nihil  me  puises, 
sed  audita  menie  tacila  sagacique  pertraeta.  » 
Puero  igiiur  haac  dicta  obiivionis  velo  nequaquam 
obduoente,  senior  post  dies  suos  explotos  in  fata 
conoessit.  Post  cujus  obiium,  qu89  dicebantur  ab  eo 
in  tenebris  praedicabantur  supra  tecta,  et  in  com- 
munem  deveuerunt  cognitionem ;  omnibus  tamen  de 
sermonis  ambiguitate  titubaniibus,  torporeque 
nimio  frigescentibus,  Dullus  experieniisQ  manum 
apposuil,  qua  lant®  dubieiatis  nodum  absolvcret. 
Post  modici  temporis  curriculum  Glastoniae  coq- 
nobium  invasit  incendiumi  quod  non  solum  eccle- 
siam  cffiteraque  ffidificia,  sed  cjusdem  ornamenta, 
tbesauros^  et  quod  pluris  est,  reliquias,  pro  magna 
parie  consumpsit. 

Gasierum  doiores  incendio  tali  causaios  non  est 
nosirum  bic  describere,  quia  nec  circa  hoc  noslra 
versalur  intentio.  Monacbi  tamen  suo  mcerori  so- 
latium  qusrentes,  paucaqus  flamma  reliquil,  ma- 
xime  de  reliquiis  recolligebant.  Tandem  de  sancio 
Dunstaoo  solliciti,  ca  quse  de  eo  Joannes  Canan  et 
posiea  Joannes  de  Waielege,  ul  pnenoiavimus, 
proiuleranl,  ad  memoriam  reducta  proferunl  in 
commune.  Paucis  itaque  diebus  emensis,  duo  fraires 
in  hoc  csBieris  animosiores^  Ricardus  videlicet 
de  Canion,  et  Badulphus  Foo  ad  locum  per  Joannem 
dudum  praeslgnaium  pari  gradiuniur  alTcclu : 
quem diligeniius  indaganles,  lapidem,  prout  dudum 
audieranty  roperiunt.  Quem  revolventcs,  locellum 
ligneum,  ferrea  compagine  undique  coosolidatum, 
subtus  aspiciunl.  Gonvocatis  igitur  priore  totalique 
conveniu,  thecam  aperienies,  sacratissima  beati 
Dunslani  ossa  reperiuni,  simulqne  annulum  suum, 
super  quoddam  os  digiti  sui,  et  ad  oranem  ambigui- 
iatis  nodum  absolvcndum,  picturam  vident  Intrin- 
secus.ct  S.  cum  litulo  in  dextra  parte  locelli ;  D. 
cum  iiluio  in  sinistra,  nomen  sancti  Dunstani  ibidem 
locati  exprimcntia.  Veritate  igitur  relationis  Joaa- 
nis  Ganan  manifeste  comprobaia,  monachi  de  in- 
ventione  reliquiarum  desideraiissimarum,  post 
priorem  refociiiaii  miseriam,easdem  locti  suscipiunty 
ac  in  scrinio  auro  et  argento  decenter  vestito  repo- 
nunt,  ea  reverentia  et  devotione,  quibus  decebat, 
associanies  eisdcm  humerum  cum  brachio  sancti 
Oswaldi  regis  et  martyris.  Gaudeat  ergo  GlastoDis 
ecclcsia  tanii  munita  patroni  preesentia,  per  cujus 
intercessiones  et  merilayDeusibidem  sua  non  cessat 
operari  magnalia,  mortuis  vitam,  infirmis  omnimo- 
dis  sanitatem,  creberrime  restiiuendo,  frequenter 
eliam  brutis,  in  plurimis  periculis  subvenieDdo. 


A  De  venerabili  eruce  quce  quondam  locuia  est. 
In  ecclesia  Glastoniffi  est  qusedam  crux,  merito 
venerabilis,  auro  et  argento  cooperta,  qu»  qaon- 
dam  locuta  est.  Imo  verius  Spirilus  sanclus  in  ca 
cum  quodam  monacho  illius  loci,  Aylsi  nomine, 
hoc  mudo :  cum  idem  monachas,  per  eamdem  crucem 
sioui  et  per  aliaria  transiens,  nequaquam  dobita 
revereniia  se  inclinaret,  secundum  regularem  dis- 
ciplinam,  se  tandem  quadam  vice  per  eam  transi- 
tum  faciens  inclinavit.  Grux  igitur,  in  vocemquasi 
debilis  organis  formatam  erumpens,  sic  ait :  Nuio 
latCf  Aylsi;  nuto  late^  Aylsi,  qui  divina  voce  perous- 
sus  siatim  exspiravit. 

De  alia  cruce  de  qua  cecidii  diadema, 
P  Est  etiam  ibidem  alia  crux  antiquissima,  quae 
olim  in  refectorio  stare  consuevit ;  de  hac  feraDt, 
quod  cum  die  quadam  Edgarus  rex  et  Dunstaoua 
archiepiscopus  ad  mensam  sedercDt,  in  refeotorio 
cogitaiionibus  divins  voluntati  coDtrariis  in  cor  re- 
gis  ascendentibus,  mirum  dictu  I  imago  Dominica 
iigno  crucis  affixa,  tolo  se  corpore  excussit,  ita  ot 
motos  impetu  diademaejus  inter  regem  et  archi- 
episcopum  caderet.  Quid  hoc  portenderet  confessio 
regis  manifestavit.  Inquisitos  enim  rex  a  saacto 
DuDstano,  quid  tunc  cogitaret,  aut  quid  se  acturom 
fore  dispooeret,  fatebatur  quae  cadem  hora  cogitavit, 
ut  monachis  ad  alium  locum  translatis,  iliio  mo- 
niales  aggregaret.  Increpatus  igitur  reverenter  ab 
archiepiscopo,  dicenlehoc  divinas  voluntati  contra- 
r  rium,  rex  tale  propositum  revocavit  io  irritum. 

De  cruce  vulnerata, 
Bst  ibidem  tertia  crux  caeteris  minor,  populo  ta- 
men  oelebrior,  ab  aniiquo  auro  argenioque  vestita, 
de  qua  olim  ex  percussione  sagiitae  sanguis  pluri- 
mus  virtuie  divina  profluxit,  quod  taliter  evenerit, 
alias  scipium  non  tacebit. 

De  quadam  imagine  heatce  Marice, 
Est  etiam  ibi  imago  beatse  Mariae ;  cum  ignis 
ingens  olim  circumdans  palias,  et  omnia  altaris  or- 
namenta  consumeret,  ipsam  non  tetigit,  neo  etiam 
peplum  capitiejusappensum.In  facie  tamen  ipsius, 
pro  vapore  ignis,  vesicae  quasi  in  homine  viveDte 
surgenies,  divioam  testabaDtur  viriutem,  et  per 
r\  multum  temporis  iotueDiibus  apparebaat. 

De  allari  sancti  David,  quod  dicitur  vulgo 

Sapphirut, 

Legitur  io  Vita  sancti  David  Meneveasia  archi- 
episcopi,  quod  com  idem  saactos  ia  Rosioa  Yalley 
moaasierio  quod  ipse  coDstruxerat^multiafralribos 
ia  abbatis  ofQcio  mioistraret,  nocte  quadam  ange- 
lus  ei  adfuit,  dicens :  «  Grasiina  die  prsecingens  6t 
calceans  te,  Jerusalem  usque  pronciscere ;  sed  et 
duos  tibi  familiares,  et  probitale  notos,  videlioet 
Eliud  el  Paternum,  itineris  hujus  comites  habebiSy 
qui  ad  condictum,  quod  tibi  modo  ostendo,  crastino 
coDveDieat.  »  Saaclus  autem  oihil  moratuSi  dispo- 
sitis  oellulae  utilitatibos,  accepta  fratrum  beoedi- 
ctioDe,  primo  maoe  iter  aggredieos  perveait  ad  oon- 


1699 


WILLBLMI  MALMBSBURIENSI8  HONAOHI 


1*700 


diotaxD,  promissoB  fratres  reperlt.  Igitur  pariler 
iDtraruQt  viam  non  fastu  ciroumdati  saiellitum,  sed 
unitate  locupletee  animorum,  qualia  eorum  domi- 
nu8»  quaiia  et  minisler.  Venientibus  autem  eisdem 
in  externas  provincias,  sanctos  David  ita  linguarum 
gratia  ditatus  eat,  ne  inter  barbaros  interprete 
egerent.  Appropinquantibusdemum  ad  locum  opta- 
tum  noote  prAcedenti  eorum  adventum,  patriarehae 
Jerosolymitano  angelus  apparuit,  dicens :  « Tree  ab 
ocoidentis  finibue  viri  catholioi  adveniunt;  quos 
cum  gaudio  et  hoepitaiitatis  gratia  suecipiena,  mihi 
in  eplaeopos  congregabie.  i  Patrlarcbe  vero  divina 
visionis  compos,  advenientibuB  sanctis  imperata 
iaetus  ezaequebalur.  Quibui  conaecratis,  ait  pa- 
triaroha : «  Judeorumpoteatat  invalescit  in  Christia- 
nca,  nosque  commoventes  fidem  repellunt ;  petite 
itaque,  et  ad  pradioationem  aingulis  diebus  pro- 
oedite,  ut  eorom  vioientia  oonfutata  quieacat,  noa- 
oena  fidem  Ghriatianam  occidentis  finibua  divulga- 
tam,  ac  ultimia  terre  extremitalibua  decantatam. » 
Obediuot  imperio,  predicationi  insiatentei,  acoe- 
ptaque  aua  predicatione  infldelea  convertunt :  inflr- 
moB  roborant,  perfectiaque  omnibua  repatriare 
diaponunt.  Tuno  patriaroha  venerabilem  Patrera 
Dewy  quatuor  muneribua  ditaviti  altari  aoilicet 
oonaecrato,  in  quo  Dominicum  corpua  aaorabat, 
quod  et  innumeria  pollet  virtutibus ;  inaigni  etiam 
nola,  baculo  et  tunica  ex  auro  texta,  qus  omnia 
glorioais  pnadicatur  coruaca  miraculia.  «  Sed  quiaf 
inquit  patriareha,  hno  itinerantibua  vobia  eaaent 
onerosa,  cum  ad  vestra  veneritia,  ea  vobis  transmit- 
tam.  n  Valedioto  igitur  patriarcha,  ad  aua  demum 
pervenieunt,  sancti  viri  promissum  exapectantea, 
Accipiunt  tandem  muneraperangeloasibidestinata, 
Dewy  in  monaaterio,  quod  dicitur  Langemeleoby 
Paternus  et  Eliud  in  suia  monasteriis,  Inde  ea 
vulgus  vocat  E  caio  venientia.  Sanctus  autem  Da- 
vid,  cum  tam  pretiosi  thesauri  post  ae  custodire 
gestiret,  habere  dignissimum  eumdem  lapidem 
ecclesiae  Glastonie  adhuc  vivens  deiegavit,  quia  ob 
loci  venerandam  antiquitatem  et  eancti  Patricii 
precipue,  aliorumque  sanotorum  reliquiaa  ibidem 
reoonditas,  miro  ampleotebatur  affectu,  ut  gesta 
aua  iegentibus  multis  claret  argumentis :  ostendi- 
tur  autem  adhuc  memoratum  altare  in  Glastoniensi 
ecclesia,  in  memoriam  dicti  sanctl,  non  humana 
reservatum  industria,  sed  divina  providentia,  qu» 
inter  innumeroa  rerom  turbines,  inter  regum  re- 
gnorumque  mutationes,  inter  gravissimas  guerra- 
rum  proceilas,  omnibua  aliis  pene  sublatis,  ejuedem 
aubreptione  avidas  hostium  manus  Jogiter  contra- 
xit;  oassula  autem  in  qua  eumdem  lapidem  susce* 
pit  beatus  David,  adhnc  in  episcopali  aede  ejusdem 
condigno  reservatur  honore.  Gum  vero  sftpe  dictua 
lapis  olim  metu  guerrae  multo  tempore  latuisset 
absconditus,  omnibus  loci  nesciis,  pi»  recordatio- 
nii  Renrioua  Winloniensis  episcopus,  el  abbaa 
GlastoniaB,  eumdem  in  quodam  ostio  Ecclesis 
Beats    Marie    reperit,    ac  auro   et  argento,   et 


A  lapidibua  pretiosis,  siout  adhnc  apparet,  magnifiee 
decoravit. 

De  nobilibus  Glastonioi  tepulUs. 

Quantum  autem  GlasioniaB  ecclesia  fuerit  etiam 
primatibus  patrie  venerabiiis,  et  ad  sepuitaram  der 
siderabilis,  ut  ibi  potissimum,  aub  protectione  Dei 
Genitriois,  operirentur  diem  Resurrectionia,  multa 
sunt  indicia  quibus  pro  cauteia  fastidii  abatineo. 
Prstermitto  de  Arturo  inclyto  rege  BriloDom,  in 
coemeterio  monachorum  inter  duaa  pyramidea  cum 
sua  coDJuge  tumulalo ;  de  multia  etiam  Britennm 
prinoipibus.  PraBtermilto  etiam  de  KenwiDO  iD  qqi 
pyraj&ide  looato.  Insuper  tumnlos  regum  Edmundi 
Senioria  in  tnrri  ad  dexteram,  BdmuDdi  MiDoris 
Q  ante  magnum  altare,  Bdgari  priua  in  capitnlo  aote 
inlroitum  eccleais,  modo  in  BcriQio«  quod  etiam  de 
martyre  superbit  Vinoentio,  de  qnibiu  ai  «e  locoi 
dederit,  non  me  ista  frustra  auacepisae  oaosabitur 
posteritas.  Taceo  etepiacoporum  sepnlcra  Brithuviiy 
et  Brithuvioldi,  qu«  porticum  aquilonarem  ad  san- 
ctum  Joannem  Baptistam  ubereminsigniant,Sivingi 
etiam  et  Seifridi  episcoporum,  AUari,  Adthelstani, 
Athelwini,  Delnoti  duoum ;  qoorum  videlieet  ducum, 
quiiibet  centum  libratas  terracam  multia  alila  boois 
oontulit  Glastoni». 

De  dualmi  pyratnidiHn. 

Illud  quod  clam  pene  omnibus  eatlibenter  prisdi- 
earem,  si  varitatem  exsculpere  poasem,  quid  iUm 
pyramides  aibi  velint,  quas  aliquantis  pedibos  ab 

^  ecclesia  vetusta  posKs,  ccBmeterium  monachoram 
pr»texunt ;  procerior  aane  et  propinqaior  ccclealc 
habet  quinque  tabulatns,  et  altitudinem  xxvi  pe- 
dum ;  hec  pras  nimia  vetnalate,  etsi  ruinam  mlnetnr, 
habet  tamen  antiquitatis  nonnulla  speotacula  [forl, 
specimina],  quae  piane  possunt  legi,  licet  non  piena 
possint  inteliigi.  In  superiori  vero  tabalatu  eat  Imago 
pontiflcali  schemate  facta.  In  seonndo  imago  regiam 
patendens  pompam  et  li  tterap:  Her,  aexi,  et  Blisger.  In 
tertio  nihilominus  nomina :  Wemeresle,  Baatomp. 
Pioepegn.  In  quarto:  Uats,  Pnlfred,  et  Eanfled.  In 
qulnto  qui  et  inferior  est,  Imago,  et  h»e  soriptura, 
Sogpor,  Peslioas,  et  Bregden»  Spelpea,  HglDy  Qen- 
des,  Bern.  Alteravero  pyramishabetxviiipede8,et 

t«  quatnor  tabulatus,  in  quibus  hac  leguntor :  Hedde 
episcopns,  et  Bregored,  et  Bearward.  Quid  hM  ai- 
gnificent  non  temere  difBniOi  sed  ex  auapleione 
6olligo,eorum1nterios  IncavatiB  lapidibas  eontineri 
ossa,  quorum  exterius  legantnr  nomina.  Gerte  Sog* 
por  is  pro  certo  asseritor  eaae,  de  oaJaB  nomine 
Sogperesbeorh  dicebatnr,  qui  nnno  Mons  aenlns 
dicitur.  Bregden  a  quo  Brentaonulle,qttl  nnno  Bfen- 
tamerse  dicitur.  Beorwald  nihilomlnna  abbas  poit 
Hemgiselum,  de  qnlbus  et  de  cttteria,  qul  oeearrere 
poterunt,  ex  binc  liberiori  oampo  exsultabit  oratio. 
Jam  vero  abbfltum  aeriem,  et  qoid  coiqne  eat,  a  qno 
rege  ad  usus  monasterii  delegatum  ilt,aefmo  expli* 
oare  contendet. 


1701 


DE  ANTIQUITATB  GLAST0NIEN8I8  ECOLESIiE. 


4702 


De  regibuSf  abbatibuSy  et  aliis  fundaloribus  GlaitO' 
niensii  ecclesix  seriatim  expressis, 

Iq  primis  (nemorandum  quod  duodecim discipuiis 

saDctorum  Pbilippi  et  Jacobi,  anno  Dominic»  In- 

oarnalionis  63   in   Britaoniam    venientibut,   tres 

reges,  licet  pagani,  xii  portiones  terre  oontulerint, 

undeadbuo  nomenxii  hidarum  perseverat.  Deinde 

saDcli  Pbaganus  et  Deruvianus  in  Britanniam  ve- 

nientes,  et  eam  iidei  gratia  illustrantea,  a  rege 

Luoiopereosdem  in  Gbristo  renato,  insulam  Aval- 

loniflp  cum  suis  adjaoentiis  contirmari  obtinueront, 

XII  fratribns  ibidem  institutis,  ao  aliis  post  eos  in- 

.stituendis.  Successit  post  muUum  tempus  beatus 

Patrioius,  qui  adhuc  fratres  xii  quasi  eremiticam 

vitam  agentes  reperiens,  eosdem  vits  ccBnobiali 

informavit,  et  mnltis  possessionibus,  licet  nobis 

incognitis,  ut  credi  fas  est,  ditavit.  Saccessit  san- 

ctus  Benignus ;  quis  aatem  hio  fuoril,  et  quomodo 

patrialingua  diotu8,noniDfaoeteexprimunt  versus* 

qui  in  opitapbio  sepulcri  ejus  apud  Ferremere  scrl- 

pti  sunt : 

Hoc  patris  in  tapide  Beonnm  sunt  ossa  locata. 
Qui  pater  exsti  erat  monachorum  hic  tempore  priseo, 
Hunc  fore  Patricii  dudum  fortasse  ministrum, 
Fantur  Hybernigense,  et  Beonnam  de  nomine  dicunt. 

Successerunt  ibidem  piures  de  natione  Britonum 
abbates,  quorum  tam  nomina,  quam  gesla  et  me« 
moriam,  oblivionis  nubilo  obducens,  delevit  anti- 
quiias,  ipsam  taroen  ecclesiam  apud  magnates  Bri- 
tonum  in  maxima  fuisse  veneratione,  ostendunt 
eorum  exavis  ibidem  requiescentes.  Trium  tantum 
horumabbatum  nomina  rerum  prmteritarum  recor- 
datrix  manifestat  pictnra,  quaa  sunt  Worgret,  Lade* 
mund,  Bregored  ;  sed  de  bis  postea. 

De  iltustri  Arturo. 

Legitur  in  gestis  illustrissimi  regis  Arturi,  quod 
cum  in  quadam  festivilate  Natalis  Domini  apud 
Karlium,8trenuit8imum  adolescentem.Qlium  soili- 
cet  regis  Nutb,  dictum  Ider,  insigniis  militaribus 
decoras8et,et  eumdem  experiendi  causaln  montem 
Ranarum,  nunc  dictum  Brcntenol,ubi  tres  gigantes 
malefactis  faroosissimos  esse  didicerat,cootra  eos- 
dem  dimioatumm  doxisset ;  idem  tlro  Artnrum  et 
8U08  comites  igaorante8praBcedens,dlctosgigante3 
fortiter  aggressus,  mira  ciode  trucidavit.  Quibus 
peremptis  Arturus  adveniens,  diotum  Ider  niroio 
labore  deQcientem,  et  soi  omnino  impotem,  in 
exsiasi  coUapsum  inveniens,  eumdem  quasi  defun- 
ctum  cum  suis  lamentabatur.  Rediens  ergo  ad  sua 
cum  ineCTabili  triititia,  corpus  quod  exanime  existi- 
mabat^  ibidem  reliqait,  donec  vehiculum  ad  lllad 
reportandum  illuc  destinasset.  Sese  etiam  necis 
ejuscansam  reputans,quia  tardius  ad  aaxiliom  ejaa 
venerat.cum  demumQIastoniamadveniret,  ibidem 
quatuor  viginti  monacbos  proanimaejosdemlnsti- 
tuit,  possessiones  et  territoria  ad  eorum  sustenta- 
tionem,  aurum  et  argentum,  ealices  et  alia  orna- 
menla  ecclesiastica  largiens  abundanter. 


A  De  terra  Ynefwilrin  data  Glastoniaef  tempore  Anglo^ 

rum  ad  fidem  eonversorum, 

Anno  Dominica  Incarnationis  sexcentesimo  pri- 
mo,  rex  Domnonis  terram,  qa«  appellatur  Ynoi- 
witrin^  ad  ecclesiam  vetustam  ooncessit,  quc  illi 
sita  e8t,ob  petitionem  Worgret  abbatis,  in  Quinque 
cassatis.tt  Cgo  Mawronepiscopushano  cbartam  sori* 
psi ;  ego  Worgret  ejusdem  looi  abbas  sobscripsi.  » 
Quis  iste  rex  fuerit  schedul»  vetustas  negat  soire. 
Verumtamen  quod  Britannus  fuerit  hinc  preiami 
potest,  quia£llastonialiogua  sua  Yneswitrin  appoU 
lavit,  sic  enim  eam  Britannice  vooari  apud  oos 
constat.  Worgret  autem  abbati,  cigaB  nomen  Bri- 
tannicam  barbariem  redolet,  sucoessit  Lademundi 
et  ei  Bregoretd.Prffilationis  eorum  tempora  lunt  in 
B  ub8Curo,sed  nomina  iiiorum  et  dignitates  in  mijori 
ecclesia,  prodente  secus  altare  pioturai  sunl  ia 
propatulo.Bregoredo  successit  Berbtwald. 
De  Kenwarchio  rege  et  Bertwaldo  abbaU, 

Anno  DominioiB  Incarnationia  670  Kenwald 
qui  et  Kenwalchius,  qui  a  Gerdicio  septimas 
apud  Westsaxones,  et  per  beatum  Birinom  in 
Christum  credidit,  anno  regni  sni  xxix,BerchwaIdo 
abbati,  interveniente  Tbeodoreto  arcbiepisoopoy 
dedit  Ferramere  ii  bidas.u  Ego  Tbeodoretus  sub- 
soripsi.  »  Dedit  et  idem  rex  Boekerio,  Godeniei 
Martyne8ie,et  Andregesie.Iste  Beorwald,  transaotie 
decem  annis  io  regimine  Glastoni»,  GantoarienBia 
arcbiepiscopus  fuit.Quare  autem  Glaatonift  regimi- 
p  ni.  renitente  rege  et  illiuB  dicsceais  epi80opo,renQa- 
tiaverit,  in  sequenlibus  palam  erit. 

De  Kenwino  rege^  qui  Glasioniam  tibertate  donavii* 
Berthwaido  Buoceasit  Hemgesel^  qui  xxv  annia 
Giasloniffi  profuit,  buic,  anno  ab  Inearnatione  Do- 
mini678,Kenwinas  rex  Glastingoi  liberam  ab  omni 
servitio  concessit  vi  hidas,  quem  pro  Bua  fideli  oon« 
versatione,  et  epiicopi  Hedde,  et  monachorum  peti- 
tione,abbatem  ibi  coustituit;  ad  tamen  eonditione, 
quatenus  fratres  ejusdem  looi  babeant  Jua  eligendi 
et  constituendi  reotorem  Juzta  Regalam  Baneti  Be- 
nedicti  MuNECATONB ;  «  et  juxta8ilvam,inqait,  qa« 
vooatur  Gantuedun,  zxiii  hidas,  in  Gario  xx  hidas, 
el  in  Grucan  iii  hidas,  ad  sapplementam  vita  re- 
guiaris  in  monasterioGlastingabiri,  sub  divinitimo- 
D  ris  instinctUi  humiiiter  iargitus  snro,  »  et  catera. 
Hujus  regis  exuviss  in  eoemeterio  monaohoram,  in 
pyramide  quondam  nobiliter  exsculpa  requiescunt. 
De  Baldredo  rege  qui  dedit  Pennard  et  Muntagu. 
Anno  Dominics  Incarnationis68i,  Baldred  rex  i» 
Penward,  Penger  vi  bidas,  Logporez  Beorh  xvi 
bida8,et  capturam  piscium  in  Pedride  Hemgillo  ab- 
bali,ad  supplementom  honorabilis  ecolesias  Beata 
Mari»,  et  beati  Patricii,  qufls  sita  est  in  Glastinga- 
bari,  cum  oonsensu  et  licentla  pontiflciB  nostri 
Hedde,  Kenwino  etiam  consentiete,  dedit.  Bt  post 
aliquanta:  t  Ego,  Hedde  episoopuB  hane  chartulam 
conscrfpsi.  Ego  Aldelinos  abbas  consensi,  6t  0db** 
scripsi  eodem  anno ;  Hedde  epiBCopus.  » 


1703 


WILLELMl  MALMESBUHIENSIS  MONACHI. 


1704 


De  Leghe.  A  lxx  hidas,  a  rege  Kenwino  aibi  dalaB,  et  villam  de 

Lanctocacy  vi  bidas,  Kenwino  eliaro  et  Baldredo      Gliwere  i  hidam. 


coosentientibus,  dedit  Glastoniam  ;  quam  donatio- 
nem  Gedvalla  condrmavit,  et  propria  manu,  licet 
paganus,  signum  crucis  expresBit. 

De  glorioso  rege  Ina,  qui  Glastoniam  tam  in  donis 
qua  m  privilegiis  muUipliciter  honoravit, 

Nunc  quia  serie  annorum  ducente  ad  Inam  regem 

Westsaxorum   venimus,  libet  terras  particulatim 

exprimere  ;  quas  idcm  eximiusvir  vetustse  ecclesis 

in  Glastoniam  pia  contulit  liberalitate. 

De  Brente  data  per  Inam, 
Anno  ab    Incarnatione  Domini  620,  Ina  dedit 
IlemgisloabbatiBrente  x  hidas ;  quam  terram  Ber- 
ihwald  abbas  sponte  propria  deseruit^et  sine  nostra 


Bledehit. 

Illi  successit  Albert,  anno  IncarnatioQis  Domioi 
7i2,cuiForthereepiscopu8,  successor  sancti  Alde!- 
mi,  dedit  Bledabit  x  hidam. 

Successit  Echfridus,  cui,  anno  IncarnatioDls  Do* 
mini  719,  dedit  Ina  unam  hidam  cum  caplara  pi- 
scium  axe.Eidem  Bugu  abba  dedil  Ora,  tres  hidis. 
Fundavit  insaper  Ina  migorem  ecclesiam  de  aposto- 
lis  Petro  el  Paulo  ;  et  qoia  plures  ibidem  basilica 
fueront,libetde  situ  diversarum  ecclesiarani  Glasto- 
nic,et  fuodatoribus  earum  veritatem  interserere. 

Primam  igitur  et  vetustissimam  feoerunt  zii  disci- 
puli  apostolorum  Philippi  el  Jacobi,Dl  prescriptum 


violentia,  etsine  expulsione,locum  proprii  coenobii  ^  «»^5  ^«^  sita  fuit  in  occidentali  parte  aUapum.  Sc- 


dimisit^et  contra  interdiclum  el  voluntatem  ponti- 
ficis  nostri  decessit.  Idem  rex  eidem  abbati  in  hsec 
verba  privilegium  concessit. 

Parvum  privilegium  regis  Inss. 

«  In  nomine  Domini  nostri  Jesu  Ghristi,  cgo  Ina 
rex  decreto  et  consilio  praesulis  nostri  ildelmi,  ei- 
mulquecunctorum  Dei  sacerdotum  suggestione,  et 
monachorum  pelitione,qui  in  parochia  West  Saxo- 
num  conversantur,  hanc  liberalitatem  monacbis, 
qui  in  ecclesia  beatae  Dei  Genitricis  Mariae,  et  beati 
Patricii  ,omnipotenti  Deo  sub  abba  Hemgislo  famu- 
lantur,  in  pristina  urbe  qus  dicitur  Giastingai,  im- 
pendo,  et  hanc  privilegii  dignitatem  super  altare 
pono,  ut  sine  impedimento  rerum  sscularium,  et  n 
absque  tributo  fiscaliQm  negotiorum^liberismenti- 
bus  soli  Deo  serviant,  et  monasticam  disciplinam, 
Gbristo  suffragium  largiente,  regulariter  exerceant, 
et  pro  statu  et  prosperitate  regni  nostri;  et  indul- 
gentia  commissorum  criminum  ante  conspectum 
divina  majestalis  preces  fundere  dignentur.  »  Et 
infra  :  «  Pro  ampliori  Ormitatis  testamento,  princi- 
pes  et  senatores,  judices  et  patricios  subscribere 
fecimus.  Actum  publice  hoc  conGrmatum  in  lignea 
basilica,  anno  ab  locarnatione  Domini  704.  Ego 
Aldelmus  subscripsi,  »  eto. 

Hio  Uemgislussc.Ginis  fato  perfunctus,  io  vetusta 
ecclesia  pausam  corporis  suscepit. 

Bouelt. 
Successit  Bervaldus  anno  ab  Incarnatione  Domini  1) 
705.InaBervaldo  abbati  dedil  xx  hidas  juxta  Tamer, 
et  XX  hidas  in  loco  qui  dicitur  Bouelt. 

Sowy. 
Soeg  XII  hidas,  Gorregs  vx  hidas. 

Exford. 
E%ford  dimidium  bid»  cum  captura  piscium. 

Dulting. 
Dulting  XX  hidas.  Ego  Aldelmus  hanc  schedulam 
scripsi. 

Pilton 
Dedit  et  Ina  rez  Pilton  xx  hidas  eidem  abbali. 

Cliwere. 
Dedil  Wilfridos  episcopus  insulam  de  Wethmor 


cundam  fecit  sanotus  David  Menevensis  episcopos, 
in  orienlali  parte  antiqoioris  ecclesisy  in  bonorem 
beatas  Mariae,  quando  vetustam  ecclesiam  dedicare 
disposuit,  ac  a  Domino  probibitus  e8t,eo  qood  ipse 
eamdem  dedicaverat.Tertiam  fecerunl  xii  viri,  abo- 
reali  parte  Britanniae  venientesi  Bcilicet  Morgeo, 
Gatgor,  Badimor  et  csteri  superius  memorati ;  et 
baec  similiter  erat  sita  in  orientali  parte  vetuslc 
ecclesise.  Quartam  et  majorem  construxil  Ina  rex, 
in  honore  Domini  Salvatoris,  et  apostolorum  Petri 
et  Pauli,  in  orientali  parte  aliarum,  pro  anima  fra- 
tris  sui  Mules,  quem  Gantuariae  infra  Gantuariam 
incenderant;  in  cujus  supremo  ordine  hoa  versnfl 
fecit  describi  : 

Siderei  moniesi  speciosa  cacumina  Sion 

A  Libano  gcminm  flore  comante  cedri^ 
Oelorum  portas^  lati  duo  tumina  mundif 

Ore  tonat  Pautus,  fulgurat  arce  Petrus» 
Inter  apostclicas  radianii  tuce  coronas^ 

Celsior  ille  gradu,  doetior  hic  monitis 
Per  corda  hunc  hominum  reserantur^  et  astra  per 

[ittum. 

Quos  docet  iste  stylo,  suscipit  itle  poto. 
Pandit  iter  caeli  hic  dogmate,  clavibus  alter. 

Est  via  cui  Pautus^  janua  fida  Petrus, 
Hic  petra  firma  manens,  itte  architectut  habelur, 

Surgit  in  his  temptum,  guo  plaeet  ara  Deo. 
Angtia,  plaude  tibens,  mitiit  tibi  Roma  satutem : 

Fulgor  apostotieus  Glastoniam  irradiat. 
A  facie  hostili  duo  propugnacuta  surguni^ 

Quos  fidei  turres  urbs  caput  orbis  habet. 
Hxc  pius  egregius  rex  Ina  re/ertus  amore^ 

Bona  suo  populo  non  moritura  dedit. 
Totus  in  affectu  divx  pietatis  inhserenSf 

Ecctesias  Juges  amptificavit  opes^ 
Melchisedech  noster  merito  rex  atque  lacerdos, 

Complevit  verx  reliigionis  opus. 
Publicd  jura  regens,  et  celsa  patatia  servans 

Unica  pontificum  gtoria,  norma  /Mtl* 
Hinc  abiens  iiiic  meritorum  vivii  honore^ 

Hic  quoque  gestorum  laude  perennis  eril. 

De  capetla  argentea  quam  ibidem  fecit  rex  ina  cutn 

suis  vasis. 

Fecit  etiam  idem  rex  construere  quamdam  ca- 

pellam  ex  auro  etargento,  cum  ornamentis  et  vasis 

similiter  aureiset  argenteisi  ac  infra  mi^orem  col- 

locavit.Adcapellam  itaque  construendamdoo  miliia 

et  sexcenta  et  quadraginta  libras  argenli  donavity 


1705 


DE  ANTIQDITATR  GLASTONIENSIS  EGGLESIiE. 


1706 


et  altare  ez  duceDtis  et  sezaginta  qaataor  libris  A 
auri  erat ;  caliz  cum  patena  de  x  libris  auri ;  incen- 
sariam  de  viii  libris  et  xx  mancis  auri :  candelabra 
ez  xiiiibris,et  dimidio  argenli ;  coopertoria  libroram 
Evangelii  de  xx  libris,  et  lx  mancis  auri,  vasa  aqua- 
ria  et  alia  vasa  altaris  ex xvii  libris  auri  ;  pelves  de 
viii  libris  auri  ;  vas  ad  aquam  benedictam  ex  xx 
libris  argenti  ;  imago  Domini  et  beatse  Mari»  et 
duodecim  apostolorum  ex  centum  elLxxv  librisar- 
genti,  et  xxxviii  libris  aari ;  palla  altaris,  et  orna- 
menta  sacerdotalia  undique  auro  et  lapidibas  pre- 
tiosis  subtiiiter  contexta.  Uunc  ergo  thesaurum  ob 
amorem  sanctiB  Dei  Genitricis  et  Virginis  Maria 
monaBterioGlaslODisBdictasrexoontulitdevotissiaoe; 
insuper  scripto  regio  lerras,  possessiones  et  liber- 
tatea  ejasdem  ecclesis  confirmavit  in  hffic  yerba :  B 
Magnum  privilegium  regis  In», 

«  Adjuva  nos,  Deua  salutaris  noster.  QusBCunque 
secundum  decrela  canonum,  aique  eoclesiastica 
instituta,  salubri  consilio  difQoiuntur,  quanquam 
sermo  tantum  absque  textu  sufHceret,  tamen  quam 
plerumque  nostristemporibus  tempeslatesetturbi- 
nes  sscularium  rerumetiam  portasEcclesiaepuIsant; 
idcirco  opere  pretium  censuimus  ob  cauteiam  futu- 
rorum,  eaqus  dirGnita  sunt  paginis  Scriptararum 
adnectere:  ne  in  posterum  oblivioni  traditaignoren- 
tur.  Quapropter  ego  Ina,  regali  fretus  dignitate  a 
Domino,  cum  consilio  Sexburga  regins,  et  licentia 
Beorchwaldi  Dorobernensis  ecclesiae  pontificis,  et 
omnium  sufTragaQeorum  suorum,  nec  non  etiam 
hortatu  Baltdredi  et  Athelardi  subregulorum  eccle-  G 
siae  vetustffi,  qus  est  in  loco  qui  dicitur  Glastein, 
quam  magnus  sacerdos  et  pontifexsammus  angelo* 
rumobsequio  sibi,  acperpetuae  VirginiMarisB,  beato 
David,  multis  etinauditis  miraculis  olim  sesancti- 
ficare  innotuit,  ex  bis  qusQ  paterna  hsreditate  pos- 
sideo,  et  in  dominium  pecuiiare  teneo,  locisconti- 
nuis  et  congruentibus  concedo,  ad  supplementum 
vit»  regularis,  et  ad  usum  monacborum,  Brente 
decem  hidae,  Sowi  duodecim  hidas,  Pilton  viginti 
hidas,  Dulting  decem  bidas,  Bledein  unam  hidam, 
cum  his  omnibus  quae  antecessores  mei  oidem  Ec- 
clesiae  contulerunt.  BenewalchiuSyquisanctoTheo- 
doro  archiepiscopo  interveniente,  Ferlinguere,  B&o- 
kerie,  Godenie,  Martinesie. 

«t  Ken winus rex qui  Glastingeiae  matrem  sanctoram  ^ 
vocare  solilus  fuerat,  et  eam  ab  omni  saeculari  et 
eccleeiastico  obsequio  immunem  statuit,  et  hano 
privilegii  dignitatem  concessit,  ut  babeant  fratres 
pjusdem  loci  potestatem  eligendi  et  constituendi 
sibi  rectorem  juxta  Regulam  sancti  Benedicti. 

«  Hedde  episcopus,  qui,  Gedwalla  annuente,  et 
propria  manu  licet  paganus  conOrmanle,  Lantokay, 
Baltdrec,  qui  Pennard,  vi  hidas.  Adthelard  qui 
Preld,  Lx  hidas,  Ina  annuenteet  confirmante,  dede< 
rant.  Quorum  ego  devotioni  et  benigcae  petitioni 
assentio,  et  contramalignantium  hominum,etobla* 
trantium  canum  insidias,  regalium  munimine  litte- 
rarum  invigilo,  quatenus  ecclesia  Domini  nostri 

Patrol.  CLXXIX. 


Jesu  Ghristi,  et  perpetuse  Virginis  Mariad ;  aicut  in 
regno  Britanniae  est  prima,  et  fons  et  origo  totius 
religionis,ita  et  in  ipsa  supereminentem  privileg^i 
obineat  dignitatem,  nec  ulli  omnino  hominam  an» 
ciilare  obsequium  faciat  in  terris,  quae  super  oboros 
angeiorum  dominatur  in  ccelis.  Igitur,  summo  pon- 
tiQce  Gregorio  annuente,  et  ut  matrem  Domini  sui 
in  sinum  et  protectionem  sanctae  RomanaB  Ecclesia 
me  licetindignum  cum  ipsa  suscipiente  ;  consen- 
tientibus  etiam  omnibusBritanniae  regibus,  archie* 
pi8Copis,episcopi8,dacibus,atque  abbatibus,  statuo 
ego  atque  oonfirmo  quatenus omnes  terrae  et  loca  et 
poseessiones  Beatae  Mariae  Glasteiae  sint  quieta,  et 
ab  omnibus  reglis  exactionibus  et  operibus,  qua 
indici  solent,  videlicet  expeditione  et  pontis  arcisve 
constructione,  et  ab  omnium  archiepiscoporum  et 
episcoporumpromuIgationibusetperturbationibttSt 
sicut  in  anliquis  ejusdem  ecclesiae  chartis  ratum 
esae  invenitur,  et  a  praedecesBoribus  meis  Kene- 
waIchio,Ken\^no,GedwaIla,BaIdredooonfirmatum 
esse  dignoscitur,  inconcussa  et  illibata  permaneant. 
Et  quaecanque  emerserint  causae  in  homioidiis,  sa- 
crilegiis,  veneficiis,  furtis,  rapinis,  ia  dispoaitione 
ecclesiarum  et  descriptione,  in  ordinatione  olerico- 
rum,  in  convenliculis  synodalibus,  et  in  omnibai 
judiciariis,  examinationibus,  absque  ullins  hominis 
prsejudicio,  abbatis  et  conventus  dispositione  difQ- 
niantur.  Sed  etomnibus  regni  meiregibus,  archie- 
piscopis,  episcopis,  ducibus,  et  prinoipibus,  super 
honorem  suum  et  amorem  meumprapcipio;  etom- 
nibus  (am  meis quam eorum  ministris  super  salutem 
corporis  sui  praecipio,  ne  ullus  eorum  in  insnlam 
Domini  noslri  Jesu  Ghristi,  et  perpetuae  virginis 
Mariae  Glasteiae,  necejusdemecclesiaB  possessiones 
causa  placitandi,  per8ecutandi,rapiendi,praBcipien- 
di,interdicendi,  ?el  aliquid  faciendi,  quod  ibidem 
Deo  famulantibus  possit  esse  in  scandalum,  audeat 
intrare  :  illud  autem  omnipotentis  Dei  et  perpetua 
virginis  Mariae,  et  beatorum  apostoiorum  Pelri  et 
Pauli,  et  omnium  intercessione  sanctorum,  interdi- 
ctione  interdico^  ne  in  ipsam  Glastoniae  ecclesiami 
necinecclesiissibi  8ubditis,videIicetSowy,  Brente» 
Merlinge,  Sapewic,  Stret,  Sbudecaletb,  Pilton,  nec 
in  earum  capcllis,  sed  nec  in  insulis,  aliquainter- 
veniente  occasione,  episcopus  cathedram  sibi  epi- 
scopalem  statuere,  nec  missas  solemnes  celebrare, 
nec  altaria  consecrare,  nec  ecclesias  dedioare,  neo 
ordines  faoere,  nec  aliquid  omnino  disponere  pr»- 
sumat,  nisi  ab  abbate  vel  a  fratribus  invitatus  fuerit. 
Quod  si  ad  haec  invitatus  fuerit,nihil  de  rebus  eccIesiaB 
sed  nec  deipsis  oblationibus^ipsesibi  aliquid  usurpet 
Duobas  in  locis,  ex  ipsius  ecclesiae  possessionibus, 
duas  ei  delegamus  mansiones,  unam  in  Poert,aIte- 
ram  in  villa  quae  Piltona  dicitur,  ut  habeai  ubi 
adveniens  hospitetur,  vel  inde  veniens  sese  recipiat, 
neque  veroeum  ibi  nisi  importunitate  temporis,ant 
moleslia  corporis  detentus  fuerit,  aut  ab  abbate  vei 
a  fratribus  rogatus  fuerit,  neo  amplius  qoam  com 
tribus  aut  quatuor  olericis  pernoctare  licet.  Hoo 

»4 


1707 


WILLELMI  MALMESBURIENSIS  MONACHI 


m 


eliam  provideat  idem  episcopue,  ut  siogulis  anois 
cum  clericie  suie,  qui  Fontaneturo  sunt,  ipsam  ma- 
trem  8uam,Gla8loniensero  videlicet  ecclesiam,  feria 
aeounda  post  Ascensionem  Domini  cam  litania  re- 
cognoecat.  Quodsisuperbia  inflatue  eam  dislulerit» 
et  qus8uperiu8  dicta  et  confirmata  sunt  prsvarica- 
verit,  manBiones  sibi  saperiue  delegatas  amittal ; 
abbas  vel  mooacbi  a  quocunqua  volaeriaty  qai 
pascba  canonicum  celebret  ecclesiastica  in  Glasto- 
nieosi  ecclesia,  aut  in  ecclesiis  sibi  Bubjectis,  aut 
in  earum  capellis  precipiat.  Quisqois  aotero  hujus 
meffi  muniflcentiffi  et  liberalilatis  testamentumi 
quovls  deioceps  tempore,  aliqua  occasione  cujusli- 
bet  dignitatis,  vel  professioniB,  ?el  gradus  perver- 
tere,  vel  in  irritum  deducere  tentaverit,  sciat  se 
cum  Juda  proditore  ffiterna  coafusioney  edacibus 
ineffabiliam  tormentorum  peritarum  flammis. 
Scripta  est  aotero  hujus  donationis  et  privilegii 
pagina,  anno  Domioics  iDcarnationis  725>  indi' 
ctione  iv,  sub  prssentia  Ins  regis,  et  Beortwald 
Dorobernensis  poatificis,  venerandorumque  antisti- 
tom  Danielis  atque  Fordredis,  et  aliorum  qaorum 
nomioa  inferius  adnotantur. 

«  Ego  Ina  rez  propriffi  manus  subscriptione  hanc 
donationem  et  libertatem  sub  sigillo  sancts  cracis 
ratum  Geri  decerno. 

«  Ego  iEdelburga  regina  consensi. 

«  Ego  Baldredus  rex  coaflrmavi. 

«  Ego  Adelard  frater  reginae  conseosi. 

«EgoBortbwaldus  Dorobernensis  ecclesi»  archie- 
pisoopus,  Inae  regis  donetionem  et  libertatem  sub 
sigillo  sanctae  crucis  corroboravi,  et  magnates 
quamplureaalii. » 

De  /ine  regis  Inx. 

Dehinc  prsdictus  rex  Ina  litteras  regali  signaculo 
signatas  summo  pontiGci  direzit,  in  quibos  omnia 
prsdlcta  continebantur,simul  cum  quodam  soypho 
aureo,ac  aiiisdonis  regalibus,  supplicans  ut  Glaslo- 
niensem  ecclesiam  cum  pertinentiis  et  libertatibu 
snis  in  protectionem  sanctae  Romans  Ecclesie  sus 
oiperet,  et  ipsam  auctoritate  apostolica  in  perpe- 
tuum  conOrmaret.  Eodem  autem  anno  quo  idem 
rex  Romam  personaliter  adiit,  privilegium  aposto- 
tico  signaculo  corroboratum  in  redeundo  Glasto* 
niam  asportavit.  Et  postea  iterum  cum  iGthelburga 
reginauxoresua,instinctuvideIicetejusdem.Romam 
abiit.  Ibi  ne  conversionis  suse  pompam  faceret,  ut 
solius  Dei  placeret  ooulis,  amictu  plebeio  tectus 
clam  consenuit ;  demam  viam  universae  carnis  in* 
gressus,  non  sine  magnis,  utaccepimus,  miraculis. 

De  Cengille  ahbate. 

iEtbfrido  abbati  successit  Gengille,  anno  Domi- 
nicffi  Incarnationis  729.  Edelard  successor  Iniecon* 
ce8sit  familiffi,  qus  in  monasterio  QiastiDgebiensi 
omnipotenti  Deo,  sub  religioso  abbale  Gengillo 
famulantur,  in  stabilem  possessionem  lx  bidas  in 
Poionholt,  et  in  Torric  x.  Ejusqueuxor  Fredogipa, 
Brunantun  v  hidas. 

Privilegium  Cuthredi  regis. 

Anno  Dominiem  Inoarnationis  744,  Guthred  rez 


A  Westsaxonam  dedit  hajuscemodi  priTilegium  Glu- 
toniffi  : 

ff  In  nomine  Domini   noslri  Jeso  Christi,  egg 
Gutbredus  rex  Saxonam  universa  regam   prionii 
suppetitia  Kentwines,  Baldrades,  Ced wallani,  loei. 
Eihelardes,  Alhelbaldes  regisMereiorom,  invilliset 
in  vicis,  et  in  agris,  acin  pnediis,  mansiaqoeffli- 
joribus,  ut  est  pristina  orbs  Glastoni»  eorroborati. 
sicque  propriffi   manus   sabacriptione    eraeisqBe 
signo  oonfirmatum  hocdonativom  slabile  jare^ 
tum  et  ratum  regum  prsdiotoram  decemo  doran, 
quandiu  vertigo   poli  terras   atque    aequora  drea 
ffithera  siderum  Jusso  moderamine  volvet.  Si  qnit 
autem  hujua   meffi  donationis   testaocentam  fiis 
fuerit  confringere,  vel  gressom  pedis  nobis  Hengii- 
B  singum  traditum  uberemqaeglebam  eztra  tenniaos 
prffifixos,  vel  deflnitos  limites,  seu  coDstituos  fima 
adimere ;  ipse  acrias  multatas,  sil  infernalis  ergt- 
sluli  in  pena  demersus,  violentiaqae  sn»  presam* 
ptionem  luat  in  ffivnm.  Amen. 

«  Ego  Gutbredus  rex  Westsazonum  propriBma- 
nus  subscriptionesanctffi  Grncis  designans  efligioa 
ut  nemo  qui  se  regeneratam  in  Cbristo  noverit, 
prffisumat  mutare  hano  donationem. 

«  Ego  Kerewaldus  episcopus  snbscripsi  et  coofi^ 
mavi. 

«  Signam  manus  Gumbran  prsfati  regis  et  alio- 
rum  multorum  nobilium. 

«  Exemplar  bujus  largitionis  et  privilegii  pro- 
mulgalum  est  anno  lac&rnationis  Domini  744,  ii 
G  prffidicto  coonobio,  sub  prffisentia  regis  Cathredi, 
quod  propriffi  manus  muniflcentia,  votiva  vero  de- 
votione,  altario  sacro  commendavit,  in  ligneabasi- 
licaet  honorabili,  qaa  fratres  beatae  memoriffi  Hen- 
gilli  sarcophagum  sortiontur. 

<«  Ego  Daniel  subscripsi.  » 

De  Ure  ei  Balienesbeorge. 

Anno  sequente,  id  esl  Incarnationis  Domioiec 
745,  idem  Gutbred  dedit  Gumberto  abbati  Dre  lu 
bidas ;  Lulli,  Ballenesbeorghe,  Scrobbamuth  x  hidu. 
Sequente  vero,  id  est  Incarnationis  Domioi  745 
anno,  ego  iGthelbald,  pro  redemptione  anims  mec, 
Tumberto  xx  annos  prffisidenti,  et  familis  qacii 
monasterio  Glastingabiry  fideli  Deo  famulantor 
D  obsequio,  largitas  sum  pretio  cccc  solidorum  it 
bidas,  duobus  in  locis  Jetelig  et  Bradanlegh. 

De  Ticam  abbaie. 

Anno  754  Sigebertus  pretio  i  solidorum auri  cob- 
cessit  Ticam  abbati,  et  monachis  in  arbe  GIostiB* 
gensium  degentibus,  xxii  hidasin  Pollit.  Idemetiia 
Ticam  fi  hidas,  que  in  occidentali  parte  illius  rt* 
manserant,  pretio  rcgio,  scilicet  l  soHdos  aari,  ab 
eodem  roge  comparavit,  ut  ffiterna  esset  h«reditu 
monaslerii  Glastoniffi.  De  hocqui  et  vi  annis  Glasto- 
nias  prffifuit  superius  prffioccupavi  dioere,  quaasd- 
licet  reliquias  ecolesie  attulerit ;  ubi  sepoltarafli 
cum  sociisacceperit,  testaturboo  epitaphinm  qaod 
legere  non  neglexi : 


1709 


DE  ANTIQUITATE  GLASTONIENSIS  ECGLESIiE. 


1710 


Tumba  ksec  mirifico  fulget  fabricata  decore^ 
Desuper  exsculptum  condit  sub  culmine  Ticam, 

De  quo  sepulcro  per  Buccidua  Bscula  islud  nar- 
raturmiraculum,quod  cumillud  quidam  aggressus 
esset  diruere,  statim  cecitale  maUatus ;  cognovit 
culpam,  neecio  si  promeruit  veniam. 

De  Guban  abbate  sub  Cinewlfo  rege, 

Anno  760  Ginewlfus  rex  dedit  Guban  abbati,  qui 
et  Glastoniae  ii  annie  pr%fuit,  Sudelon  v  hidas. 
Huneresburg  in  orientali  ripa  Petride,  Ethelard  mi- 
nister  ejus  ni  hidas  in  Gedero.  Sulca  Ghristi  ancilia 
dedit  Gulum  zi  hidas,  Gumbs  iii  hidas. 

Anno  712  Ginewlt  dedit  Walduno  abbati  Gunctum 


A  Dei  congregatio  esl,  cnjus  terriB  ad  octingentaB 
hidas  numerantur  in  multis  provinoiis  et  locis  po- 
sitae,  sicut  Egfridus  rex  omnem  illam  terram  de- 
scripsit,  cum  judicio  et  licentia  Brihtrici  regis,  et 
cum  licentiaettestimonioMerciorum  episcoporum, 
et  principum,  et  sicut  postea  Kenwlfo  regi  Mercio- 
rum  omnes  ills  terrsB  scripto  conflrmatae  sunt.  Ideo 
concessionem  illam  rognm  et  episcoporum,  et  prin- 
cipum,cumcorroborationeregisMerciorumKenwlG, 
cum  apostolicc  robore  et  auctoritate  conflrmamus 
tibi,  Kenelme,  et  saccessoribus  tuis ;  monasterium 
scilicet  liberein  perpetuum  habendi,  cum  omnibus 
viilis  et  agris  in  multis  regionibus  divisis,  cum  om« 
nibus  rebus  ad  hoc  pertinentibus,  silvis  et  pratis, 


V  hidas  :  hic  praefuit  Glastonie  xxxii  annis.  .    . 

Anno  724  Offa  rex  Mercioram  dedit  Beadewlfo  »  f  P"«""'  »'  P"*""°»  «•?»"""'  •»»*'  conditione,  ut 
jbali  ad  suDDleraentum  venerabiUs  ecclesi»  in  "  freqoen»"*"»*  '"  luminaria  coram  Deo,  el  spin- 


abbati  ad  supplementum 

Espirht  X  hidas  ;  hic  prsBfuit  vi  annis,  Ethelmund 

assensu  regis  OSm  dedit  Huneswelle  i  hidam. 

De  tibertate  data  Kinelmo  in  ecclesia  Gtastonise. 

Anno  726,  Leo  tertius  ejus  nominis  papa  factus 
est.  Quo  tempore  Garolus  Magnus  regnabat  in 
Francia,  Bribtricuserat  Westsaxonum,  Kenwalfdi 
posl  Egfridum,  qui  patri  OiTiB  vix  quatuor  mensibus 
successerat,  rex  Merciorum  in  Anglia.  Sed  de  papa 
isto  et  regibus,  si  quis  dignabitur  legere,  in  Gestia 
regum  Angiorum,libro  primo  poteritinvenire^  nunc 
eorum  nomina  teligisse  sufOciat,  quoniam  ad  rem, 
quam  explicare  conamur,  multum  attinet.  Leo  vero 


tuales  cantus,  et  psalmi^  et  missae  cantentur,  et 
concordia  sine  simulalione :  hinc  enim  scriptum  est 
in  Evangelio :  Domus  mea  domus  orationis  voeabitur 
{Matth,  xxi).  Quocirca  servi  Dei  qui  in  hae  vita 
laboranl,  debent  diatim  cum  timore  divino  totum 
spirituale  officium  implere,  ut  possint  Domino 
nostro  Jesu  Ghristo  placere.  Preterea  constituimua 
cum  apostolico  prsecepto,  et  sub  timore  divini  ju- 
dicii,  el  subexcommunicationisinterminatione,  ne 
ullus  rex,  aut  arcbiepiscopus,  ant  episcopus,  aut 
princeps,  aut  alicujus  poteslatis  homo  exaltatus, 
sive  in  majori  ordine,  sive  in  minori,  ista  nostra 
apostolica  decreta  violenter  infriogat,  aut  minuat; 


papaconQrmavitKinelmolibertatemdonationismo-      3^^  ^^^^  decernimus,  ut  prffifatum  monasterium 

niensis,  in  ootingentis  hidis,  ipsi  et  L  ^^^^^  ^^  ^^^^.^^  .^ 


nasterii  Glasto 

successoribus  ejus  in  sua  religione  et  stabilitate  in 
perpetuum.  Ita  tainen  ut  monasterium  in  sua  reli- 
gione  et  stabilitate  in  omnia  sscula  perseveraret. 
Dala  ost  autem  libertas  Kinelmo,  annitente  et  con- 
firmante  Kenwlfo  rege  Merciorum,  et  fortasse, 
sicul  ex  consequentibus  conjici  potest,  mulato,  ut 
nt,  regnorum  slatu,  quamvis  Glastonia  sit  in 
Westsaxonia,  Merciorum  reges  vel  eam  pro  amore 
defensitabant,  vel  ei  pro  jure  imperitabanl.  Privi- 
legia  sane  papse  et  regis,  quia  nusquam  nisi  Anglice 
scripta  reperi,  in  eo  labore  transfundam  in  Lati- 
num,  quantum  intelligo  ex  sensu  sensum. 

PrivHegium  Leonis  papx. 


omnia  tempora  perseveret. 
Quaresi  quislibel,  quo*J  nonoplamus,istaprfficepta 
nostra  debilitdverit,  sciat  seipsum  per  auctoritatem 
Domini  Petri  apostolorum  principis  excommunica- 
tionis  vinculo  irretitum,  et  a  regno  Dei  extorrem  : 
quiounque  vero  tenuerit,  et  servarit  ista  nostra 
apostolica  decreta,  sciat  se  promeruisse  benedictio- 
nem  apostolicam,  et  seternam  vitam,  a  misericorde 
Grcatore  nostro.  Data  per  manus  Bustachii  primi- 
ceriinotariorum,menseMartio,indictioneiii,octava 
die  Martii,  confirmata  per  manus  Paschalis  se- 
nioris,  et  consiliarii  apostolicae  sedis,  regnante 
Domino  nostro  Jesu  Ghrislo,  cum  Deo  Patre  per 
iofinita  saecula,  tertio  anno  per  misericordiam  Dei 


(c  Leo  apostolicffi  sedis  papa,  servusservorumDei,  rx  papatus  domini  nostri  Leonis,  in  sanctaet  aposto- 


KiNELMoregi,etejusministri8,etcognattset8uccesso- 
ribusejus.optatetmittitpacemetsalutemperpetoam. 
Bonae  voluntatis  et  kudabilis  optationis  cogi- 
tatio,  tum  apostolicis  scriptis  est  confirmanda  et 
corroboranda,  ut  quod  bene  fuerit  factum,  et  per 
ralionabilia  exempla  confirmatum,  nulla  deinceps 
possit  corruptione  vel  turbari  vel  frangi,  imo  potius 
inviolabili  rectitudine,  etdivinanuctoritate,  debeat 
ioconcussum  permanere.  Et  ideo  egregie  apostolica 
sententia  prsecipitur,  ut  incunctanter  confirmari 
debeat,  quod  recte  inchoatum  fuisse  constat.  Qua- 
propter  quia  notum  est  quod  tua  illustris  fides 
petiit  a  nobis,  ut  tibi  scripto  confirmaremus  mo- 
nasterium  Domini  noslri  Jesa  Ghristi,  in  Glastonia 
Weatsaxonum  regni,  in  quo  monaaterio  Bervorum 


lica  sede  sancti  Petri,  et  etiam  per  licentiam  do- 
mini  Garoli  Francorum  regis  et  Longobardorum, 
et  patricii  Romanorum,  anno  regni  ejus  xxv.  » 
Privitegium  Cenwlfi  regis, 
f  Regoante  in  perpetuum  Domino  nostro  Jesa 
Christo  omnium  regnorum  Domino,  ego  Genwlf  rex 
Mcrciorum,  postquam  electus  sum  in  regem  per 
Deum  omnipotentem,qui  est  omnium  bonorum  lar- 
gitor  et  retributor,  hanc  subscriptam  libertatem  a 
domino  Leone  apostolico  papa  acquisivi,  Kinelmo 
et  Buccessoribus  suis  ;  et  sicut  eamdam  iibertatem 
Egfridus  rex  antccessor  meus  ei  firmiter  condona- 
vit,  ita  quoque  ego  ei  scripto  confirmo,  cum  consili 
etlicentiaterrenorum  prinoipum,  quorum  inferias 
Domina  acripta  sant,  et  ei  sine  ullo  mendjusio  ait 


I7il 


WlLLELMl  MALMESBURIENSIS  MONAGHI 


i'\l 


dolo  largior  firmiter  habendam.  H»c  confirraatio  A  iEthelwlfl,  et  Honblaperton,  et  Beangean  Hangns. 


GenwIO,  et  episcoporum  ejus,  el  principum,  fuit 
constituta  et  scripta  in  venerabili  loco,  qui  dioilur 
Glaetingebiry,  anno  712  Inoarnationis  Doniini,  se- 
cundo  anno  regni  mei,  quod  mihi  Deus  concessit. 

Subicriptumes.  —  «  Ego  Kenedrip  abbatissa,  cum 
oharissimis  cognaiis  meis  Etbelbard  et  Gelfled,  hanc 
libertatem  hio  ascriptam  Kinelmo  concedendo  sub- 
scribOi  hac  ratione,  ut  si  etiam  post  tempus  conti- 
gerit,  quod  venerabiiis  loci  Glastoniensie  possessio- 
nem  et  potestatem  alterius  progeniei  homosusci- 
piat,  tamen,  Kinelmus  et  ejus  successores  stabiliter 
sine  ulla  perlurbatioue  et  fiducialiter  permaneant 
in  sua  libertate  et  perpetua  pace. 

u  Ad  conflrmandam  vero  hanc  libertalis  polesta- 
(em,  ego  Genwif  rex  lignum  sanct«  Crucis  im-  B 
pressi. 

«  Subscripserunt  Ethelardus  Ganluari»  et  Hig- 
bertus  Eboraci  archiepiscopi,  et  ix  episcopi,  et  znx 
abbates,  inler  quos  Beadulf  abbas  ejusdem  loci,  et 
sez  principes.  »  Quis  Einelmus  iste  fuerit,  cui  rex 
Genwlf  lantam  jibertatem  iodulsit,  ambigo  ;  nam, 
quamvis  filius  ejus  Kenelmus  dictus  sit,  qui  viz 
septennis  post  patris  obilum  interemptus  est  dolo 
sororis,  non  putandus  est  esse  iste,  preBserlim  cum 
secundo  anno  regni  Genwlfl  hsc  iibertas  data  fuerit, 
et  ipse  xziv  annis  regnaverit,  sed  nos  his  dimissis 
oaepta  prosequamur. 

De  Cnman  abbale  el  Egberlo  rege. 

Anno  800  successit  Cuman  abbas,  qui  et  Glasto- 
nise  prsfuit  u  annis.  ^ 

Anno  Incarnationis  802,  Egbertus  rex  Westsazo- 
num,  ad  ecclesiam  Glastonias,  et  ad  usum  mona- 
chorum,  dedit  v  manentium  possessionem,  secus 
flumen  quod  dicitur  Toric,  ob  petitionem  Mucan 
abbatis.  Edgisilius  dedit  Budeclegzx  hidas,  assensu 
regis  Egbirli. 

Anno  Incarnationis  824  Guthlac  abbas  dedit 
Ganulfo  unius  cassati  portionem  in  Brumbam,  pre- 
tio  quingentorum  solidorum,  ducentorum  abbati, 
trecentorum  monachis. 

De  Elmund  abbate  et  ^tbelwifo  rege,  qui  deci- 
mam  partem  lerrarum  suarum  dedit  ecclesiae. 

Anno  851,  Elmund  abbas,  iGthelwlfo  rege  an- 
nuente,  Dulting  in  jus  raonasleriaie  transtulit,  cui  r> 
etiam  rex  praeratus  Alhslnno  episcopo  consentiente, 
zz  hidas  addidit,  ad  supplementum  vitae  reguiaris. 
Idem  rex  decimam  terrarum  suarum  ecclesiis  sui 
regni  legitur  pie  conlulisse.  Quo  tempore  monaste- 
rio  Glastoniffi  dedit  Ofl^acuium  zziv  hidas,  Bocland  v 
hidas,  Pennard  iz  bidas,  Occenefeld,  Scearamton 
VI  bidas,  Powg  decem  hidas,  Pjrrinton,  Logderes- 
beorgum,  Occemund  et  Bedul,  Branuc,  Duneald. 
iEthelstanus  comes  dedit  Clutton  z  bidas,  assensu 
ejusdem  iEihelwlfl  regis.  Chartulam  hanc  prsfataB 
hasreditatis  suae,  praefatus  comes  cum  corpore  suo 
commendavitad  monasterium  GlastoniaByObsecrans 
in  nomine  Jesu  Ghristi,  ut  fratres  illius  monasterii 
nunquam  Ipsam  linquant.  Anulfus  comes  dedit 
Dichespitei  et  Lotteshan  zzz  hidas,  assensu  regis 


Bthelredus  rez  filius  iEtbelwifi  dedit  Winter-bun 
zzv  hidas  Wiferae  comiti,  quas  ipse  poetea  Gitslo- 
niaB  contulit. 

Anno  867  Athelbald  filius  iElhelwifi  regis  dedit 
Berefertho  abbati,  xiv  annis  presideati,  BranBe- 
munster  z  hidas,  ad  oapturaoi  Isiciorum,  ad  ecde- 
Bigam  velustam  beatae  Dei  Genitricie  Mariae,  etid 
usum  monachorum  in  Giastingensi  monasterio; 
quo  tempore  rez  Alfredus  frater  Athelbaldi  filioi 
iEthelwlfl  dedit  GlastoniaB  iignam  Domini,  qoodei 
papa  Martinus  dedit. 

De  Elhelstano  rege. 

Anno  916  Ethelstan  rez  dedit  Mertefbarg  Aithelfflfl 
duci  z  hidas,  quas  ipse  postea  coatulil  Giaetoaic 

Wihelm  arcbiepiscopuH  dedil  Devereb  zz  hidas, 
assensu  ejusdem  regis.  0£fricus  dedit  Werdeverel 
hoc  est  Munecaton  z  hidas. 

De  fyinterbum^  Wrxngion. 
i£lfled  a  regi  naEd  vardi  regis  ded  i  tW  i  n  tba  rnae  zhidis. 

Ethelstanus  duz  dedit  Wrington  xz  hidas,  a  ragi 
Ethelstano  sibi  collatas.  Quam  poseessioneoi  idea 
duz,  conversuB  et  factus  monaobus,  ad  monasteriom 
GlastoniaBsecum  obtulit.  Idem  insuperdedit  Westoa, 
quaB  nunc  Fozcote  dicitur,  v  scilicet  bidas.  Dedit 
etiam  Lim  vi  hidas.  UCfavidua  dedilStoka  v  hidti. 
Praefuit  autem  GlastoniaB  tunc  temporis  Elfrieos 
abbas  xiv  aunis.  PraBdicta  igitur  omnia  per  iniDi- 
stros  regis  Etbelstani  GlastonisB  collata,  ejosdea 
regis  ascribuntur  muoificentiaB,  et  pium  cjus  ii 
GlastoniamaCfectum  famulorum  ioquitarlil)eraiitts, 
quorum  devotio  frequenterinclinatur,  quo  domioo- 
rum  animum  viderint  inardescere.  Quee  idem  rez 
vetustae  ecclesiaB  in  Glastonia  dovote  conGrmaas 
scilicet  Lzzzvi  hidas,  multasque  adjiciens  prccel- 
lentes  innumcrasque  reliquias,  prout  in  lezto  pan* 
cti  Dunstani  annolatum  est,  GiastoniaB  conferebat. 

De  Slyward. 

Anno  991  successit  Stiward.  Hujus  mores  a  oo- 
mine  non  discedisse  picturaB  testantur,  semper  coa 
in  omni  imagine  sua  cum  flagello  vel  soopa  reprc- 
scntantes. 

Aono  DominicsB  Incarnationis  922^  Edvardos 
reddivit  Aldhuno  abbati  Gumton. 

De  sancto  Dunstano  abbaie. 

Puto  palam  esse,  quantum  a  veritate  iile  looge 
fuit,  qui  beatum  Dunstanum  primum  abbatem  Gla- 
stoniaB  fuisse  deliravit;  sed  quia  ex  antiqoitalis  go^ 
gite  rerum  notitiam  eliquavimus,  el  quaai  ezigao- 
rantiaB  tenebris  in  lucidiora  tempora  eva8ima8,aoDe 
liberiore  otio  in  his  spatiabimur,  qnse  iempore  beati 
viri,  qui  Glastoniam  zzii  annis  regebat,  monaaterio 
collata  noscuntur.  Primam  itaque,  diebue  c^jus,  libe- 
ralitatis  palmam  praBripuit  Edmundus  frater  Btbel- 
Btani,quietiam,  utanledictum  est,  divinas  meotii 
consilio  eum  ibidem  abbalem  oonstitaerat.  Is,  anoo 
DominicaB  Incarnationi8  940,  deditDunatanoGriska- 
mulefard  zx  bidas,  Hingestan  viii  hidas  WodetQn  v 
hidas,  Watelca  iv  hidas,  reddidit  Wrigton  xx  hidas, 
dedit  stiam  Pakelescirkean  zzx  hidaSi  BsefDrdeiim 


1713 


DE  ANTIQUITATE  GLASTONIENSIS  EOGLESIiE. 


17i4 


oaptarapisoiDmetdimidiumhidaB.EjusuxorEpelfled 
ejas  Jusau  Domham  cam  Mertone  et  Peadrigton  c 
bidas  dedit,  Stane  xiii  hidas.  «  Usec,  inquit,  pro 
abstersione  piaculorummeorum,  et  Alfredi  avi  mei, 
et  Edwardi  palris  mei,  confero  ad  ecclesiam  ve- 
tustam  Beatae  Dei  Genitricis  in  monte  Glestin* 
gensi.  » 

De  Acfordy  Bocland^  Pli$  et  Hamedone. 

Alfleda  vidua  Edvardi  regina  dedit  Aoford,  60- 
cland,et  Plis  xzvii  hidas,  Hamedeine  xv  bidas,  as- 
sensu  regisEdmundi.  WilfridasministAfdioli  regis, 
assensu  ejusdem,  dedil  Hington  xxx  hidas,  el  Gir- 
lingeton  x  bidas,  et  ad  Furnanwrtbe  v  hidas.  Idem 
Wilfridus  dedit  post  obitomconJogissaffiGreteling- 
ton  XXX  hidas,  et  Netelington  xx  bidas.  Quod  ta- 
men  successor  ejus  ^Elwinus,  datis  chartnlis,  as- 
sumpto  babitu  regulari  complevit*  Itom  prsfatus 
rex  Edmundus  dederat  eidem  Wilfrico  Tintan- 
hulle  V  hida6,qaa8  idem  Wilfricus  postea  cum  cor- 
pore  suo  Glastonis  commendavit.  Sigewlfus  dedit 
Abbedesburgb  v  hidas,  assensu  regis  Edmundi  : 
Welfeh  dedit  Langeford  11  hidas.  Hs  omnesterrs, 
videlicetcGCLViiietdimidium  bidn,  abEdmundorege 
et  sais  minislris  collats,  ejusdem  regis  et  saorum 
in  Glastoni»  monasterium,  et  protectorem  ejus 
Dunstanumglorio8issimum,miram  testantur  devo- 
tionem.  Idem  etiam  rex,  quo  dictum  iocum  donis 
insigniretmajoribcs^maltas  reliquias,  quae  per  ter- 
ram  Nortbanimbrorum,aut  etiam  in  partibus  trans- 
marinis,  perquisierat,  Glastoni»  pia  oontulit  libe- 
ralitate,  quas  in  veleribuslibrisadnotatas  reperies; 
oui  etiam  corpus  proprium  post  decessum  suum, 
loci  allectus  sanctitudine,  devovit  :  ubi  et  requies- 
cit  usque  in  hodiernum  diem  ;  dedit  et  hujus  privi- 
legium  : 

PriviUgium  Edmundi  regis. 

u  In  nomine  Domini  nostri  Jesu  Ghri8ti,ego  Ed« 
mundus  rex  Anglorum.  cseterorumque  in  oircuitu 
gentium  persistentium  gubernator  et  rector,  cum 
consilioetconsensuoptimatum  meorum,pro  eterna 
retributionis  spe,  et  relaxatione  peccaminum  meo- 
ram,  concedo  eoclesis  Sancts  Dei  Genilricis  Ma- 
ris  Glastoniffi,  et  venerabili  viro  Dunstano,  quem 
ibidem  abbatem  constitoi,  libertaiem  et  potestatem, 
Jura  et  consuetudines,  et  omnes  forisfacturas  om- 
nium  terrarum  suaram,  Burgebrice  Humdred, 
Soona,  Athas,  Ordelas,  Infangenetbeosas,  Ilamsoo- 
ne,  Tritbbrice,PorcsteaII,  et  Toll  etPeam,  in  omni 
regno  meo.  Et  sint  torrs  sus  liberffi,  et  solutffi  ab 
omni  calumnia,  sicut  meffi  mihi  habentur.  Sed 
prfficipue  ipsa  villa  Glastoniae,in  qua  celeberrima 
vetusta  ecolesia  sita  est,  pr»  offiteris  sit  liberior 
cum  terminis  suis.  Abbati  ejusdem  loci  tantum- 
modo  potestas  sit  tam  in  notis  causis  quam  in  igno- 
tis,  in  modicis  et  in  magnis,  et  in  his  etiam  quffi- 
qae  super  et  subtus  terram,  in  aridis  et  in  rivi8,in 
silvis  et  planis,  et  eamdem  auctoritatem  puniendi 
aul  dimitlendi  delinquentium  in  ea  commissa  ba- 
beat  quammea  curia,  quemadmodum  mei  anteces- 
lores  conces8erunt,et  statuendo  firmaverunt.  Vide- 


A  lioet  Edwardus  pater  meas,  et  Elfredus  pater  ejus, 
et  Gentuwines,Ines,Cutbredus,  et  aliiquam  plures, 
qui  locum  illum  bonorantes  gloriosum  habuerunt, 
et  apostolica  auctoritate  roboraverunt,  qaibusoum 
omni  alacrilate  consentio.  Et  ne  quisquam  morta- 
lium,  seu  episcopus,  aut  dux,vel  quislibet  minister 
eorum,  audeat  eam  temere  intrare,  causa  placi- 
tandi,  vel  rapiendi,  vel  quidpiam  faciendi,  quod 
contrarium  possit  esse  inibi  Deo  servientibus,  Dei 
interdictione  prohibeo.  Quisquis  igitur  benevola 
mente  meam  donationem  ampliare,  et  privilegii 
dignitatem  servare  salagerit,in  hoc  prffisenti  sfficulo 
vita  illius  prospera  sit,  et  loogiturnffi  vitffi  gaudia 
teneat.  Si  quis  autem  propria  temeritate  violenter 
invadere  tentaverit,sciat,  se  procul  dublo  antetri- 
B  bunal  districti  Judicistitubantem  tremebundumque 
rationem  redditurum,  nisi  prius  digna  satisfactione 
emendare  maluerit.  Acta  est  autem  hujus  privilegii 
pagina,  anno  Dominic8eIncarnationis944,  indictio. 
ne  11.  » 

Scriptaque  est  litteris  aureis  in  libro  Evangelii, 
quam  eidem  ecolesiffi  obtulit,  opero  satis  eleganti 
composito.  Hactenus  de  Edmundo,  qui,  sicut  plas- 
quam  semel  in  hoc  opuscalo  dixi,  Jacet  Glastoniffiy 
ad  sinistram,  in  turri  majoris  ecclesiffi. 
De  Edredo  rege  Anglorum. 
Anno954deditEdredusrex  fraterEdmundi  pretio 
quinquaginta  solidorum  auri  Baddebari  xxvi  hidaSy 
et  Juxta  oppidum  Twinam,  id  esi  Gri8t6scirce,ihi« 
dam  et  capturam  piscium  :  dedit  etiam  Ternuo  et 
^  Stapelwilt,  et  partem  Dennuni,  et  Elenberwe.  Red- 
didit  insuper  Pukelescirke,  et  Dulting  pridem  alie« 
natas,  autaliqua  lyrannide,seu  incuriaprffilatorum. 
Idem  etiam  dedit  Wilfricoministrosuohorlorumx 
hidasy  quas  ipse,  oonsensa  domini  8ui,po8tobitum 
suum  Glastonie  delegavit.  Sed  Elwinus  suocessor 
in  bffireditate,  ibidem  regulari  suscepto  habitu,  al- 
lerius  votum  duxit  ad  efiectum.Alfred  dedit  Game- 
larton  v  hidas,  assensu  regis  Bdredi. 

De  Edwio  rege. 
Anno  956  Edwi  fllius  Edmundi,  acto  in  exBiiinm 
patre  Dunstano,  pseodo  abbati  Elsio,  quem  Gla- 
stoniffi  intruserat,  dedit  Pagenebeorth  i  hidam,  ab 
omni  servitio  liberam.  Idem  dedit  Blakeford  11 
n  bidas  Elsegus  minister  ejusdem  assensu  suo  dedit 
Granraere  xii  hidas.  Ezericus,  assensu  ejusdem  re- 
gis,  dedit  Widecumbe  vi  bidas.  ifilwinus  miles  de« 
dit  unam  partem  de  Sturton.  Briblricus  Gififelton  v 
bidas,  assensu  ejuedem  regis.Ghartulam  hano  pre« 
fatffi  bffireditatis  Buhtricus  cum  oorpore  suo  ad 
monasterium  Glastoniffi  oommendavit,  obseorans  in 
nomine  Domini  nostri  Jesu  Gbristi,  ut  fratres  illias 
roonasterii  nanquam  illam  linquant,Buthoere  dedit 
Wldangere,  assensu  Bdwi  regis  Domini  sui. 

De  Bdgaro  rege. 
Post  enumerationem  anleriorum  abbatum,  et 
largitiones  regum,  tandem  ad  felicissima  Edgari 
tompora  venimus.  Qu»  ideo  felicissima  dixerim 
quia  et  angelorum  nuntiante  tripudio,  et  beati  Pa- 
tris  Dunstaoi  in  archiepiscoporum  sublimatione, 


1715 


WILLELMI  MALMESBURIENSIS  MONAlCHI 


1711 


proiudeqae  omnis  boni  copia  floruere.  Quae  paulo  A  Quapropter  digDam  videtur  ut  ecclesia  BeaUsnmf 


latius  prosequamur.  De  ipso  beatus  Dunstanus,  in 
ecclesia  Beata)  Mariae  Glastoniae  coQlestibue  studiis 
infigilans,  in  bora  natiyitalis  ejusdero,  yooem  coe- 
litus  intonantem  audivil : «  Paz  Anglorum  ecclesise. » 
Exorti  nunc  pueri  et  Dunstani  nostri  tempore, 
cujuB  oraculi  verilatem,  ut  alibi  digestum  est^  re- 
rum  exitus  comprobavit.  Idem,  regni  suscepto  re- 
gimine,DunstaDum  per  Edvium  exsilio  damnatum 
cum  gloria  revocavit,  et  magna  oplimatum  ambi- 
lione  primo  in  episcopum  Wigorniaa,  secundo  in 
epii»copum  Sandonise,  terlio  in  primatem  Ganlua- 
riae  promovit ;  regni  quidem  curas  rex  oplime  ad- 
mioistrans,  Ecclesiae  pacem  non  negligebat.Nulius 
vero  unquam  regum  Anglorum  poterit  certare  laudi- 


Dei  Genitricis  semperque  virginis  Marie  Glastonic, 
sicut  ex  antiquo  principalem  in  regno  meo  obtioet 
digoitatem^  ita  speciali  quadam  et  singalari  prifi* 
legii  libertate  per  nos  honorelar.  Hoc  itaque,  Das. 
stano  Dorobernonsi,  atque  Oswaldo,  EboraceiMi 
archiepiscopus  adbortantibus,  consentiente  etiuB 
et  annuente  Brithalm  Fontanensi  episcoiM),  ccteris- 
que  episcopis  et  abbatibus  et  primatibus,  ego  Ed- 
gar  divina  dispositione  rex  Anglorum,  oeBteroruD- 
que  gentium  in  circuitu  perBistenttum  gaberDator 
et  rector,  in  nomine  almae  Trinitatie,  pro  aAimt 
patris  mei,  qui  ibi  reqaieaoit,  et  anteceasonim 
meorum,  prssenti  privilegio  decerno,  statao,  et 
confirmo,  ut  prsdictum   monaBteriom,  omnisqu 


bus  Edgari,  quorum  ipse  omnium,  etpacequietior,  B  possessio  ejus,  ab  omni  triboto  fiscaliom  oegotio- 


et  divitiis  exuberantior,  et  pietatein  Deum  prooior 
fuit.  Non  aulem  quiete  temporum  abutebatur,  ut 
quidam,  qui  pacis  indultse  rapientes  in  suos  usus 
occasione,  vel  supinantur  illecebris,  vel  monles 
auri  congerentes,  incumbunt  divitiis.  Quin  potius 
frequentibus  doctoris  sui  et  patroni  slimulatus 
monilis,  quasiffimulodevotionis  officio,Deirespon- 
debal  gratiae^tum  per  se^tum  per  suos,  moliaslerio- 
rum  utilitatibus  prospiciensi  quorum  Glastoniense 
maximo  pras  caeteris  dignatus  amore,  optimatum 
patriae  consilio  taii  honoravit  privilegio,  ut  nun- 
quam  ibi  abbas  nisi  ejusdem  loci  monachus  esset, 
si  ulio  modo  aptus  vel   etiam   congregationis  in- 


rum,  nuno  et  in  perpetuum,  libera  et  qoieta  per- 
maneanty  et  habeant  Socam  et  Sacam  on  Slronde, 
el  on  Streame,  et  on  Unde,  et  on  Felde,  on  Gfith- 
brice,  on  Burgbrice,  Handred,  Setena,  Adis,  ek 
Ordelas,  Galle,  Hardas,  Bufam,  Gorderam,  et  Be* 
neorderam,  Infangenepeof,  Outfangenetheof,  Fk- 
mene,  Ferdere,  Hamsocne,'  Friderbrioey  ForteiL 
Toll^et  Team,ita  libore  et  quiete,8icut  ego  habeoin 
toto  regno  m6o,eamdem  quoqoe  libertatem  et  potestft' 
tem  quam  ego  in  curia  mea  habeo,tam  in  dimittendo 
quaminpuniendo,etinqoibu8libet  omnino  negotiis, 
abbas  et  monachi  prffifati  monasterii  in  soa  corii 
habeant.  Si   autem  abbas  vel   quilibel  monacboi 


fimus  inveniri  possel.  Sin  vero  extrema  indigena-  p  lociillia8latronem,quiad8U8pendium  vel  adqood- 


rum  penuria  alterius  monaohum  loci  postularet,  is 
promoveretur,  in  quo  Glastoniensis  congregationis 
unanimitas  conveniret.  Porro  abbas  el  ipse  a  quo- 
libet  episcopo  benedictionem  susciperet,  et  mona- 
chos  clericosve  suos  benedici  juberet;et8Uorum  ser- 
vientiumcommissasineprasjudicioepiscopiyVelmini- 
slrorum  regis^incunctanter  coerceret :  nec  oliusom- 
nino  insulam  nativitatis  sus  consciam,  sive  episco- 
pos,  sive  dux,  aut  princeps,  aut  cujuscunque  or- 
dinis  alius  intraret^  causa  placitandi,  vel  quidpiam 
faciendi  [et  infra]  sicut  el  preedecessoree  sui  san- 
xerunt,  scilicet  Kenwines»  Ines,  Achelardus,  Gu- 
thredus,  Alfredus,  Edwardus,  Ethelstanus,  et  Ed- 
mandus.  Hoc  donum,  ne  instabile  vel  inglorium 


libet  mortis  perioulum  ducitur,  in  itinere  obvioa 
habuerit,potestatem  habeant  eripiendi  eum  ab  irn* 
minenti  periculo  in  toto  regno  meo.Gonfirmoeliiffl 
et  corroboro,utquod  hactenusab  omnibos  noslrtft 
antecessoribus  diligenter  observatum  est,  Fontf 
nensis  episcopus,  vel  ejus  mioistri,  soper  hoc  mo- 
nasterium,  vel  super  parochiales  ejosdemecclesias» 
videlicet  Stret,  Miriding,  Budeclega,  Sapenii* 
Sowy,  aut  super  earum  capellas,  neo  etiam  soper 
eas  qus  in  insulis  conlinentar,  Boilicet  Bekerit, 
quae  par?a  Hibernia  dicitur,  Gadeoeia,  Martenseit, 
Ferramere,  Papeneberga,  et  Adredesera»  nullaoi 
potestalem  omnino  habeant  tantam,com  ab  abbate, 
causa   dodicandi  vei  ordinandi,  advocati  foerint, 


esset,  lituo  6burneo,quem  linibus  auri  praBtexebat^  D  °^°  eorum  presbyteros  ad  synodum  auam,  vel  ca- 


super  altareconfirmavil.Lituum  sane,  se  praesente, 
per  medium  sectum  fida  custodia  asservari  jussii, 
ut  et  testimonio  in  poslerum  proficeret,  et  cupidi- 
tatem  raptorum  incisionis  damno  frenaret.  Dedit 
etiam  aliad  privilegium  in  hso  verba  : 
Privilegium  Edgari  regis. 
«  In  nomine  Domini  nostri  Jesu  Ghristi.Quamvis 
decreta  pontificum  et  verba  saoerdotum,  velut 
fundamenta  montium,  inconvulsis  ligaminibus  Oxa 
sint,  tamen  plerumque  tempestatibusetturbinibus 
sscularium  rerum,  religio  sanctee  Ecclesi»  maculis 
reproborum  dissipatur  ac  rumpitur.  Idcirco  pro- 
futurum  succedenlibus  posteris  esse  decrevimus, 
ut  ea,  quffi  salubri  oonsilio  et  communi  assensu 
diffiniuntur,  nostris  iitteris  roborata  firmentor. 


pitulum,  vel  ad  quodlibet  placitum  convoceot,  nee 
ab  offlcio  divino  suspendeant,  et  omnino  nuUum  joi 
in  eos  exercere  prssumaol.  lionachos  auos  et  pra* 
dictarum  ecclesiarum  olcricos  secuodum  antiqnam 
Ecolesiffi  Glasloniensis  consuetudinem,  et  apostoii- 
cam  auctoritatem,  arohipresulis  Dunstani  et  ooi- 
nium  episcoporum  regnimei  as8ensu,abba8  aqoo* 
que  conprovincialiepiscopo  voluerit  ordtnari  fadit, 
dedicaliones  vero  ecclesiarum,  siab  abbate  rogatoi 
fuerit,  Fontanensi  episcopo  permittimus.  In  Paschi 
quoque  chrisma  sanctificationis  etoleum  a  Fontt- 
nensi  episcopo  ex  more  accipiat,  et  per  prsftlas 
ecclesias  suas  distribuat.  Hoc  eoper  omnia  Dei  in- 
terdictione  et  nostra  auctoritate,  salva  tamen  au- 
cte  Eomane  Ecclesi»  et  Dorobemenaia  dignitatei 


1717 


DE  ANTIQUITATE  OLASTONIENSIS  EGCLESIiE. 


1718 


prohibeo,  ne  persona  cujuscunqae  potestatis,  sive  A  ordinandum  dirigant.  Deoemimus  etiam  ut  nulli 


rez,  sife  episcopus,  eive  duz,  aut  princeps,  vei 
quilibet  ministroruro  eorum  Glastonis  terminos  vel 
•upradictarum  parochiarum,per8crutandi,  rapiendi, 
plaoitandi  gratia  vel  quidquam  aliud  faciendi,  quod 
contrarium  posRit  esse  ibidem  Deo  servientibus, 
iatrare  prssumant:  abbate  tantummodo  et  confen- 
tui  potestas  sit,  tam  in  notis  causia  qnam  in  igno* 
tis,  in  modicis  el  in  magnis,  et  in  omnibue  omnino 
negotiiSyeicut  supra  memoravimus.  Quisquisautem 
hujus  privilegii  mei  dignitatem  qualicunque  occa- 
sione,  cujuscunque  dignitatis,cuju8cunque  ordiniB, 
cpjuscunque  professionis  pervertere,  vel  in  irritum 
deducere,  aacrilega  prMumptione  a  modo  lenta- 
verit,  Bciat  se  procul  dubio  ante  districturo  Judicem 


omnino  hominum  eamdero  in8ulam,placitandi  causa, 
vel  aliquid  aliud  ibi  persorutandi,  aut  corrigendi, 
intrare  licant :  siquis  autem  buic  reimolitus  fuerit 
contraire,autposse88ione8ejuBdemeccle8i(Bauferre, 
retinere,  minuere,  vel  temerariis  vexationibus  fati- 
gare,  ex  auctoritate  Patris  et  Filii  etSpiritus  sancti, 
sanctsque  Dei  Genitricis  Marie,  sanctique  Petri 
apostoli,  omniumque  sanctorum,  perpetua  sit  ad. 
dictns  maiedictioni,  nist  resipuerit,  omnibus  autem 
eidem  loco  justa  servantibus,  sit  pax  Domini  nostri 
Jesu  Gbristi;  nostra  autem  aBtipulalio  inconvuisa 
permaneat.  Actum  tempore  Egelwardi,  ejnsdom 
monaslerii  abbatie,  hoc  apostolieum  decretam, 
anno  Incarnationis  Domini  965.  » 


titubantem  tremebundumque  rationero  redditurum,  B     Idem  papa  in  generali  concilio  Rom»  promolgans 

ratum  fuit,  regique  sua  ibidem  auctoritate  commu- 
nicandum  direxit.  Applausit  pontificali  factoregalis 
assensus,  et  frequenti  in  Londonia  curia  anno  regni 
auixii,  omniuro  optimalum  consensui,  rem  aeternc 
stabilitali  magna  devotatione  transgressorum  man- 
cipavit.  Ipse  quoad  vixit  voti  seipsum  compotem 
fecit,  et  vestigia  paterna  avitaque  insecutus,  decori 
eorum  et  gloriffi  bus  non  defuit,  et  alioB  ad  idem 
animavit,  eicut  progrediens  sermo  propalabit. 
De  rebus  colUUis  GlastonUs  per'Bdgarum^  Dundene^ 

Hamme  et  WeihuL 

Anno  Inoarnationis  Domini  903.  Ego  Edgarui, 

Bola  misericordi  dementia  Dei  roboratus  rez,  ob 

,  remuneralionem   majoris  pr«mii,  ad   BccleBiam 

'  Beatse  et  intemeratfle  VirginiB  MariaB,  in  loco  cele- 

bri  nuncupato  GlaBtingabiry,  ad  usnm  monachorum 

regulariter  Deo  Bervientium  sub  abbate  Egelwardo, 

dedi  Sture  xxx  hidas.  Merkesbiry  reddidi  x  bidaB, 

Midelton  dedi  ii  hidas,  Blakeford  vi  bidas. 

Anno  965,  ego  Edgardus  Sigegaro  abbati,  Jure 
perpetuo,  ad  ecelesiam  vetustam  bonorabiiem,  pro 
remedio  animsB  me»,  et  pro  anima  patris  mei,  con- 
fero  Harome  xvii  bidas,  DundenaB  x  hidas,  Pete- 
hulle  iii  hidas' 

De  ff^estburi  et  Othelee. 
E^us  etiam  tempore  dedit  Alfara  dux  Westburi  zl 
hidai,  et  Otbelee  v  hidas.  Ghartulam  banc  prsfat» 
hnreditatis  ego  Alfara  dux,  pro  remedio  animas 
mes,  et  Edgari  regis,  commendavi  ad  monasterium 
Glastoni»,  obsecrauB  in  nomine  Jesu  Ghristi,  ut 
fratres  illius  monaBterii  nunquam  iilam  linquant. 
Alwine  dedit  Gritelington  xxv  hidas.  Netelcumbe  xz 
hidas,  et  sic  complevit  votum  Wilfrici  primi  dona- 
toris.  iElfare  Ealderman  Batamcumbe,  dedit  xx  hi- 
das,  Ealdred  dedit  Glifan  xi  hidas :  banc  ruralem 
possessionem,  et  prsdiclam  Glifan,  Ealdred  com- 
mendavit  ad  ecclesiaro  BeataB  Dei  genitricis  Mariae, 
et  sancto  Patrioio,  sub  testimonio  regis  Edgari,  op- 
tiroatumque  suoruro.  iGlthelm  dedit  Dureberge  ii 
hidas,  Alfeah  Granemerae  x  hidas,  iEdelfleda  Ha- 
nandon  xv  hidas.  Alswit  regina  Winescumbe  xv  hi« 
das,  Feimeston  x,  Strettun  vi,  Tintanhusse  v, 
iEweredesiedimidium  bids,  et  ornaroenta,  Stolam 
oum  manipulo,  casulam  incomparabilem.  Hedred 


nisi  priuB  digna  satisfactione  eroendare  studuerit. 
Acta  est  haBC  privilegii  pagina  et  confirmata  apud 
Londonium,  communi  consilio  omnium  primatum 
meorum,  anno  ab  Incarnatione  Domini  nostri  Jesa 
Ghrisli97l,  indiction,  xiv.  • 

HuJuB  doni  eonBtipulatoroB  fuerunt,  quorum 
nomina  inferiuB  caraxari  videntur. 

«  Ego  Edgar  rex  totiuB  BritanniaB  prasfatam  liber- 
tatem  oum  sigillo  Banct»  GruoiB  confirmavi. 

c  Ego  Ailfgiva  ejuBdem  regis  mater  cum  gaudio 
oonBenai. 

ff  Ego  Edward  Glito  palriB  mei  donum  cum  trium- 
pho  sanctflB  crucis  impressi. 

«  Ego  KinadiuB  rez  AlbaniaB  acquievi. 

«  Ego  MaccusiuB  archipirita  confortavi. 

«  Item  ego  Dunstanus  DorobernenBis  archiepl- 
Bcopus,  Oswal  BboracensiB  primas,  Athelwol  Win- 
thoniaBepiBCopuB.BurithtelinFontanensisepisoopus, 
hujus  el  muiti  alii,  quorum  noroina  alibi  adno- 
tan  tur,  conBentientoB,  et  confirmanteB  Bignum  crucia 
impresserunt.  » 

Ad  Buppleroentum  vero  seouritatiB,  ne  tanta  libe- 
ralitas  nutaret,  Joanne  tuno  teroporis  octavo  eJuB 
nominis  papa  persuaso,  donum  Buum  apostolioo 
ButfulBit  edicto,  cujuB  baec  eet  Beriea. 
Privilegium  Joannis  papx. 

«  Noverit  cunctorom  notitia  fidelium,  quod  ego 
Joannea,  pii  Gonditoris  clementia  Sancta  RomanaB 
BodiB  ezistens  indignus  papa,  gloriosi  Anglorum 
regiB  Edgari,  nec  non  et  Banctae  DorobernensiB  ^ 
ficcleBiiB  archipraesuliB  Dunstani,  submiBso  rogatuB 
Bum  pulsatu,  pro  monasterio  SanctaB  MariaB  Olastin- 
gembiry,  quod  ipsi  aoti  amore  supremi  regia  in  me- 
liuB  restaurarunt,  et  roonachorum  ibi  magorem  nu- 
merum  aggregantes,  normamque  arctiorem  inati- 
tuentes,  praecepto  regali  firmaverunt,  ut  et  ipae 
idem  faoere  non  ditferam.  Quoram  aBBentiene  be- 
nignflB  petitioni,  in  Binum  EomanaB  BcclesiaB  et 
Beatorum  Apostolorum  protectionero  eumdem  locum 
su8cipio,et  privilegiis  aatruo  etcorroboro,  quo  fine 
tenuB  in  eo,  quo  nunc  poilet  permaneat  monachili 
ordine,  ipBiqoe  monachi  de  suis  eibi  adhibeant 
pastorem,  el  se  BUOBque,  qaos  idoneos  Judicaverint, 
qaoounque  in  DoroberneuBi  dioBoesi  placuerit,  ad 


1721 


DE  ANTIQUITATE  GLASTONIENSIS  ECOLBSIiE. 


jm 


cerat.  Temeratorem  porro  sacri  corporis  aDimus  A      SigericQs  ex  moQacho  GlaBtoniffi  fait  e^%scoptrs 


reliquit,  nec  multo  post  eccleeiam  egressum  fracta 
cervice  mors  invtfnit.  In  sepulcro  autem  regis  po- 
situs  est  Egelwardus,  qui  beato  Dunstano  in  regi- 
mine  Glasloniae  primus  successit.  Nec  in  his  hsesit 
regiae  sanctitatis  ostensio,  sed  in  altiora  processit ; 
sanatis  ibi  furioso  ei  caeco  :  furiosus  Teutonicus 
genuB  multis  iudiciis  datis  quod  mente  non  con- 
Btaret,  oivium  in  se  armaveral  manus,  ut  eam  vin- 
oire  ferro  non  dubitarent,  circumferebat  mise- 
randus  sua  ipse  supplioia,  poenarum  propriarum 
idem  judex  et  auctor.  Nescias  miserior  an  misera- 
bilior,  vel  quod  animo  captivus,  vel  quod  corpore 
gravatus  erat.  Ita  multas  pluribus  annis  provincias 
emersus,  frustra  consumpsit  tempora,  nisi  quod 


Weilensis,  postea  archiepiscopus  Gantuari»,  tertio 
loco  post  Dunstanum.Hic  deditvii  pallia  Glastonias 
cum  albis  ieonibus,  de  quibusvetus  Ecclesia  io  an- 
niversario  cjus  tota  ornatur. 

Alphegus  ex  monachoet  priore  Gla8toniffi,Batho- 
niae  abbas,  postea  episcopus  Wintoniensis,  postea 
archiepiscopus  Gantuariensis. 

Elnotus  ex  monacho  Glastoniffi  factus  est  archie- 
piscopus  CantuariiB,  de  quo  sermo  praecessit.  Qui 
oum  a  Dnnstano  baptizaretur,  erectam  manum 
tenueril  more  episcopi  benedicentis  populum, 
unde  Dunstanus  eum,  sicut  ipsius  divinitatis  con- 
scius,  archiepiscopum  fore  praedixit.  Fuit  autem 
tempore  Cnutonis  archiepiscopus,  cujus  etiam  so- 


contiouatio  itineris  erat  accessus  laboris.  Tandem  B  latio  et  jussu  transtulit  martyrem  Glphegum  Can- 

tiam,  de  loco  quietis  apud  Londoniam.  Uic  dedit 
Rubanum  De  laude  cruci8,et  librum  orationum  auro 
pictum. 


vero  divinae  miserationis  intuitu  visitatus^oraculum 

per  noctem  accepit,  ut  Glastoniam  pergeret,  futu- 

rum  ut  meritis  regis  Edgari  utroque  levaretur  in- 

commodo.  Venit  ergo,  et  convenientem  responso 

efTectum  sortilus  est,  nam  dum  oraret  in  eadem 

quidem  domo,  sed  longiuscule  a  sepuloro,  omnis 

ferri   nexus  dissiluit,  et  quasi    quodam   turbine 

actus  supra   mausoleum   cecidit ;  cfficus  praeterea 

provincise  noiissimus,  dum  importunus  pro  salute 

ad  tumbam  excobias  prstendit  lucem  reperit. 

De  archiepUcopUy  elepUcopU^  de  convenlu  Glastonise 

electU. 

Et  quia  jam  ad  tempora  Normannorum  venimus, 

et  abbalum  post  iliud  tempus  nota  sunt  etfacta  et 


nomina,hi8  paulisper  omissis  ponam  illorum  voca-  ^  Glasloni«. 


De  episcopis. 

Aono  Incarnationis  Domini  782  obiit  Canfridus 
episcopus,  monachus  Glastonias. 

Anno  782  obiil  Ethelwmus  episcopus,  monachus 
Glastoniae. 

Anno  800  obiit  Wibertus  epiacopus,  monacbaa 
Glastoniae. 

Anno  836  obiit  Wigtbegn  episcopus,  monaohus 
Glastoniap. 

Anno  842  obiit  Alhstan  episcopue,  monaohui 


bula,  qui  episoopi  et  archiepiscopi  fuerant  alias 
eiecti  de  illa  ecclesia.  Splendidum  nimirum  exem- 
plum  GlastonisB  et  auctoritatis  et  gratis  quas  non 
soium  sibi,  sed  etiam  aliis  ecclesiis  auffecerint 
tot  illustres  person».  Neo  vero  poilioeor,  quod  de 
omnibus  possim  episcopatuum  ioca  expedire,  nisi 
quantum  in  cbronicis  inveni,  quod  ille  vel  ilie  epi- 
scopus  obierit  monaohus  hi^us  loci.  Adeo  longio- 
rum  temporum  fluxere  curricula,  quam  ut  illa 
ullius  hominis  possit  investigare  memoria. 

Nunc  de  archiepiscopis  Bertbwaldus,  ex  abbate 
qaondam  Glastonis  srchiepiscopus  Gantuariae.  Ad- 
tbelmus  prius  Weilensis  episcopus,  deinde  archie- 
piscopus  Cantuariffi  fuit. 

Dunstanus,   cujus   industria    refloruit  ecclesia 
hio  fecit  organa  et  sigoa  duo  praeoipua,  paliium 
unum,     campanam    in    refectorio,   obi   sunt  hi 
fersus  : 

Hanc  sibi   campanam  Dunstan   perfundere  jus^ 

I  1      u    •  [«/,  etc. 

In  urceolo  altans  : 

Hydriolam  hanc  fundi  Dunstan  mandaverat  archi'- 
Prxsul^  Cunciipotens  quem  solvet  in  xvum, 

Hicex  monacho  el  abbate  Glastoniae  factus  est 
episcopus  WigornoQsis,  postea  Londonicnsis,  po- 
stremo  archiepiscopus  Gantuariensis. 

EgelgaruB  de  monacho  Glastoniic  factus  est  primua 
abbas  novi  monasterii^  Wintoniae  scilicet  de  Hida. 
Deinde  episcopus  GicestriaB,  poatremum  arcbiepi- 
scopne  Gantuariae. 


Anno  876  obiit  Tumbert  episc.  mon.  Glaston. 

Anno  956  obiit  Daniel  episc.  mon.  Glast. 

Anno  988  obiit  Eifricns  episcop.  abbas  Glaston. 

Qui  sequuntur  fuernnt  episcopi  lempore  Edgari 
regis  in  diversis  locis.Quarto  papaeJulii  [anno]  obiit 
Sigegarus  Wellensis  episcopus  abbas  Glastoniae. 

Hio  jacere  ferlur  sub  sancto  Benigno.  Idus  Maii 
obiit  Briteimus  episcopus  Wiilensis,  monaohaB 
Glastoniae.Idus  Februariiobiit  Alfuoidus  Cridiensia 
epi80opu8,monachus  Glastoniae.  Nonas  Aprilis  obiit 
Sigefridus  Norwegeosis  episcopus,  monacbus  Gla- 
atoniae.Hio  misit  quataor  cappas,  ii  cum  leoniba8,et 
iicroceas.Kalend.Augusti  obiit  Athelwoldus  episoo- 
^  pusWinton,monachusetpriorGIa8tonis6tabba8Al>- 
bendon.Idos  Januarii  obiit  Wilmus  epi8copu8,monar 
chusGiaatoQiflB.IdusFebruariiobiitiElfstanusepiao.y 
monacb.  Glast.  vui.ldus  MaiiobiitiBgeiricus  epis- 
copuBy  monachus  Giast.  iv  Kalend.  Juiii  obiit  Ken- 
ewaldus  episcopua,  monacbus  Glast.  iii  Nonas 
Aprilis  obiit  Almer  episcopus,  monachus  Glastonias, 
XIV  Kal.  Aprilis  obiitLivingusepiscopus,  moQachas 
Glastoniae. 

Anno  Incarnationis  1034  obiit  Brithwius  epiaoo- 
pu8  Wellenais  abbas  Glastoniae.  De  hoo  superiua 
aliqua  iibavimus.Hic  Jacet  in  aquilonari  porticu  ad 
Sanctum  Joannem  Baptiatam. 

De  BoUhwoldo  episcopo. 

Anno  1045  obiit  Brithwoldas  episoopus  Salesbir^ 
riensisi  moQachus  Oiaat.  Uic  miait  albam  de  serioo 


1723 


WILLELMI  HALMBSBURIENSIS  MONAGHI 


m\ 


pretiosiBsimamy  cappas  etiam  de  palliis  decem  auro  A 
et  gemmis  deceoter  orDatas,  misit  etiam  superhu- 
merale,  stolam,  manipulum,  oasulam,  calices  duos, 
anum  de  xx  marcis  argenti  et  ivauri.alium  minori 
pondere,  sed  pretio  majori,  textus  Evangeliorum 
duos.  Tburibttlum  mir»  magnitudinis  de  auro  et 
argento,  altare  pretii  xx  marcarum,  crucem  ad 
processionem,  et  alias  xxv,  quas  cam  iEgelnotus 
abbas  cum  aliis  ornamentis  auro  el  argento  nadas- 
set,  in  duabus  xxii  roarcas  auri  accepit.  Potest 
ergo  conjici  quanta  vis  pecuniae  fuerit  in  omnibus : 
dedit  etiam  coliectaneum  auro  iiluminatum,pallium 
auro  textum,  et  aliaix;  duo  candelabra.  Totam 
terram  de  Wiltesire  redemit  scrinia  tria  Sanctorum 
Guthlaci,  Georgii,  et  Oswaldi  in  quo  sunt  hi  ver- 
sus:  B 

Exiguus  praesul  Brithwoldus  onomale  dictus, 
Archonti  dominOt  nec  non  matnque  Mariae, 
Conferl  exiguum  devote  pectore  munus^ 
Ecclesix  veteri  transmittens  Gtastonicum, 
Dutcia  perpetux  capiat  quo  gaudia  vitse, 

Gappam  cum  albis  avibus.  Situs  est  cum  Briht- 
wio  in  parte  aqcilonari,vir  omni  vita  praedicandus, 
qui  tanta  conlulit  Eoclesiae  quanta  nec  adhuc  prs- 
dones  potuerunt  vellicare,  quamvis  sint  aliqui  qui 
crimen  inferre  moliantur  ejus  gloris,  dicentes 
quod  res  episcopatus  dederit  GlastoniaB.sed  frustra 
in  eum  molares  infigunt,  qui  nec  curat  laudes  neo 
timet  vituperationes,  prtesertim  cum  facta  sancto- 
rum  ambigua  in  meliorem  partem  convertl  con-  ^ 
▼eniat.  Profccto  vero  si  delinquere  se  nosset,  nun-  ^ 
quam  illa  sanctus  vir  fecisset.  Denique  fama  est 
non  obscura  omnes  illas  terras  ab  antiquo  fuisse 
Glastonias.  Sed  tempore  Danorum,  cum  importa- 
biles  pensiones  regnum  gravarent,  fiscu  regio  vel 
alias  pignori  addictas  sedab  episcoporedemptaset 
redditas.  Et  siout  dicunt,  cam  de  redemptione  obo- 
lus  deesset,  vir  magnificus  annulum  suum  credi- 
toribus  projiciens,  devotionem  quam  in  Glastoniam 
babebat,  operis  testabatur  exhibitione. 

De  possessionibus  Glastonise  datis  ab  Anglis  ad 

fidem  conversis. 

Jam  quia  possessionum  largitores  manus  contra- 
xerunt,  libet  summatim  inserere  quid,  a  quo  Gla- 
atonio  sit  coUatum,  aut  regia  conQrmatum  aucto-  •> 
riUte.  ^ 

.  In  primis  rex  Arturus  tempore  Britonum  dedit 
Brenlemaris,  Poweldon,  cum  multis  aliis  terris  in 
confinio  sitis  pro  anima  Ider,  ut  supra  tactnm  esl, 
quas  terrasper  Anglos  tuncpaganossupervenientes 
ablatas  iterum  post  eorum  conversionem  ad  fidem 
restituerunt  oumpluribus  aliis,underex  Domnoniae 
dedit  terram  appellatam  Yneswitherin  v  hidas. 

Kenewalohius,  seu  Cedwald  dedil  FerremeraB  n 
bidas,  Beokeri,  Godeni«,  Martenesi»,  Andrewesye. 

Kenwinus  rexdedil  Munekaton  xxiu  hidas,et  in 
Caru  XX  hidas,  et  in  Grucam  iii  hidas. 

Baldredns  rex  dedit  Pennard  vi  hidas,  Loggares- 

beorg  xvi  hidas  et  Westwere  cum  captura  piscium 

in  Peret. 
t. 


Hedda  episcopus  dedit  Lantokai  (i  Lege)  vi  hidai, 
Gedwalla  confirmante,  licet  rege  pagano. 

loa  rex  dedit  Brentemareis  zx  hidas,  Sowi  xu 
bidas,  PilonaB  xx  bidas  Duiting  xx  hidas,  et  joxU 
Famer,  scilicet  Linig,  xx  hidas^et  Roaalt  xx  hidas, 
et  alibi  cum  piscaria  anam  hidam. 

Wilfridus  episcopus  Wethrnon  lxx  hidas,  Eli- 
wawcrre  i  bidam,  Forlhere  epiacopos  Bledanhid  i 
hidam.Buggu  abbatissa  Ora  iu  hidas,  rege  Inaeoih 
sentiente  et  confirmante. 

Atbelardus  rex  dedit  Poholt  lx  hidas,  el  in  Tomc 
X  hidas,  Kedeswita  ejusdem  regina  Bramantonv 
hidas. 

Guthredus  rex  dedit  Ure  iii  hidae,  domina  Lolia 
B^ltenesbeorge  et  Scrobammurth  vel  Sabewrthax 
hidas* 

Athelbaldus  rex  dedit  v  Jeksig  (gaasie)  et  Brade- 
legh  IV  hidas. 

Sigeberfus  rex  dedit  in  Polhoc  xxi  hidas. 

Binewl)a8  rex  dedit  et  confirmavit  Wodeton,  t 
hidas,  Gumpton  v  hidas  Hunereaburg. 

Adthelard  ejus  minister  iii  hidas  in  Geddrea 
(Eleanbearo)  et  Gumbe  iii  bidae. 

Sulca  Gbrisli  aDcilla  dedit  Calum  xi  hidaa. 

Otfa  rex  dedit  Ineswurtb  x  hidas,  Ethelmnod 
dedit,  Otfa  confirmante,  Hinespallejuxta  v  hidas. 

Egbirtus  rex  dedit  v  hidas  Juxta  flamen  Torrie, 
Edgisilus,  eo  confirmante,  Budeclege  xx  bidas. 

Adthelwlfus  rex  xxv  hidas  dedit,et  reddidit  Dol- 
ting.  Dedit  eliam  Ofifaculam  xxiv  hidaa.  Boelandv 
hidas.  Pennard  ix  bidas,  Ocoenefeld,  Suaromtoo» 
vihidas^Sowyxhidas.  Periston,  Legderesbeorgnne, 
Ocemund,  et  Bedul,  Branuc  Duneafd.  Gonflrmant 
etiam  de  donoEthelstani  Gluttonx  hidas  ;  de  dono 
JSnulfi  l)icheswitaB,et  Lottesham  xxx  hidas.  Hom- 
blawerton,  et  Beanganhangran. 

Edthelbald  rex  dedit  Bramnucmiister  x  hidas. 
Alfredus  frater  ejus  crucem  de  ligno  Domini. 

Athelstanus  rex  concessit  et  confirmavit  de  dono 
Athelmi  docis  Merkesburi  x  hidas,  de  dono  Wol- 
felm  Deverel  xx  hidas,  de  dono  officil  Werdeverel 
1*1  MimecatonJ  x  hidas.  De  dono  Alfledae  regina 
Edwardi  Winterbarnexhidas.  De  dono  iEthelslaoi 
duoisWringtonxx  hidaSjWeston  siveFoxatexhidu, 
el  Lim  vi.  De  dono  Uffffi  vidus  Stoka  v  hidas. 

Edmundus  rex  dedit  Gristemaleford  xx  hidas. 
Kingeston  viii  hidas,  Wodeton  v  hidas.  Wathelego 
X  hidas.  Pukeleschurice  xxx  hidas.  Eacford  dimi- 
dium  hid»  cum  captora  piscium.  Domerhom,Mer- 
tun,  el  Pendrith  c  hidas,  Stane  viii  hidas.  Gonfir- 
mavit,  etiam  de  dooo  iEifled»  reginas  Edwardi, 
Acford,  Bocland,  et  Plis  xxvii  hidas,  Hommedooe 
XV  hidas ;  de  dono  Wilfridi  Kingtonxixbida8,Gird- 
lingeton  x  bidas,  et  ad  Turnanwrthe  v  hidas,  et 
Tintamhulle  v  hidas,  de  dono  Alsy  Batecombe  xx 
bidas,  de  dono  Elhelstani  comitis  Meinea  xx  bidas, 
de  dono  Sigewlfi  Abbedesbari  v  hidas»  de  dono 
Wlfeo  Langefore  ii  hidas,  reddidit  etiam  Wrington 
XX  hidas.  Eddredus  rex  dedit  Baddeburi  xxx  hidas 
et  in  Gristescharche  ii  hidas,  el  Terniio  et  8tapel« 


1725 


DE  ANTIQUITATE  GLASTONIENSIS  BCOLBSIiG. 


17S6 


wilt,  parlem  etiam  de  Nuni  S.  ii  hidas,  et  de  Eien-  A. 
berwc  i   bidam,  el  reddidit  BuUing.  iElfred  dedit 
Gamelarton  v  bidas,  Eddredo  cooflrmanie,  et  MU- 
gila  BanclimonialiBPengeardmunaterx  bidas. 

EdwiuB  rex  dedit  Padenebeorge  ii  bidas,  Blake- 
ford  VI  hidaSy  conflrma?it  de  dono  Alpbegi  Crane- 
mere  zii  hidas,  de  dono  Eserici  Widecumbe  vi  hi- 
das,  de  dono  Alvini  unam  pariem  de  Sturton  S.  viii 
bidas,  de  dono  Britbrici  GiCrellon  v  hidas,  de  dono 
Britbere  Widingate. 

Edgarus  rez  dedil  Sture  zxz  bidas,  Midelton  ii 
bidas,  Lucum  ii  hidas,  Blakeford  v  hidas^  Uamme 
zii  hidas,  Dandene  v  bidas,  Wetebulle  ni  hidas,  et 
reddidit  Merkesbury.  Gonfirmavit  de  dono  ^lfere 
duoi  Wstburi  zl  bidas,  et  Otberlee  v  hidas.  De 
dono  Alwine  Gritilingtone  zzv  bidas,  Netelton  zz  B 
hidas,  Horton  x  bidas  ;  de  dono  /Elfere  Alderman 
Badecumbe  zz  bidas,  de  dono  Caldred  Glifan  zi 
hidas,  de  dono  yElfbelm  Dirambeorg  ii  hidas,  de 
dono  iElfeah  Granemere  z  bidas,  de  dono  Adelfled 
Hanandon  zv  bidas,  de  dono  iElswith  regin»  Wi- 
nescumbe  zv  bidas,  Idemeston  z,  Strelton  vi  Adre- 
desie  dimidiumhidsB,  de  dono  Edred  Middelhale  xv. 
Essebury  xl  bidas,  de  dono  Bricsige  Uealton  v 
hidas. 

Egelfredus  rex  dedit  Auslaoclif  vi  hidas,  Stre- 
berge  i  bidam,  et  Fiscwere,  et  onam  mansam  in 
Wilton,etHanandon,  reddiditPukelesohum.  Gonfir- 
roavit  de  dono  Wlfwini  filsciun  xx  btdas  EdmuDdus 
Irenside  dedit  Ninneton.  Kastel  xviii  hidas.  ^ 

Item  de  aliU  dalis  Glastonise. 

Memorandum  de  Aidamton  ei  aiiis,  GiDemeref- 
fordi,  Lemucerine,  Pillesdune,  Portbrig,Litlaoton, 
Eatumberg,  Siwiamhame,  Breniefordiande,  Pen- 
desclive,  Halbanlegbe,  Item  de  Elonsanige,  Oce- 
mund,  Geolumwrtbe,  Korstone,  Camel,  Rutban- 
beorg,  Peasacmere.  Item  de  Lidenige,  Lamageate, 
Hengestesiesbriege  Dilwisce,  Orcirleage,  Pidelan, 
Biriwlfintone,  Betocer,  Huppavene,  Easfflienatone. 
Ilffic  maneria  a  divereis  regibus  collala  suis  familia- 
ribuB,  Glastoni»  ecclesiam  devenerunt,  eicut  per 
cbartulas  veterea  apparet,  et  licet  inoredibilem  nu- 
merum  ac  quaotitatem  terrarum  uni  loco  speotan- 
tiumhicposuerimuSyOmnestamenbasetmoltoplures 
quas  pro  amhiguitate  nomerare  nolumus,  Glasto-  q 
nin  monasterio  dalas  fuisse  non  dubitamus.  Neo  est 
admirandum,  si  qundam  maneria  aut  realiter  aut 
nomine  tenus  a  diversis  legantur  collata,  tum  quia 
nomina  squivoca  sunt,  tum  quia  multa  a  prioribus 
datademum  ablata  resiiiuebantur,  tum  qaia  quidam 
partem  manerii,  alter  pariem  ejusdem  contulit  et 
totum  utrique  fortassis  scribebaiur. 

NOMINA  ABBATOM    GLA8T0?IIA  BCGLESfiE. 

An.  ordin.  Abb.  An.  regim. 

^t  de  Britannia. 
460  S.  Patricius 

S.  Benignus 
Worgrel 
Lademund 
Bregored 


Bi  de  Anglia 
670  Beortbualdus  x 

680  Hemgisel  xxv 

705  Beorualdos  vii 

712  Albeorth  vii 

709  Atfrith  x 

709  Kemgisel  xv 

743  Guban  ii 

744  Ticcam  xi 
746              Guman                             ii 
75*               Waltbun                          xxxii 
762              Tumberthe                      ix 
765               Beadufl  vi 
802               Muca                                xxii 
824              Gutlao                             xxvii 
840              Galmund                         xvi 
849              Uereferth                         xiv 
870              Stiwerd                           xi 
905              Ealdhun                          xxxiv 
927               iClfric                              xiv 
940               Dunstan                           xxii 

*     962  Alwardus  x 

972  Sicgarus  xxviii 

1016  Beorhtred  xvi 

1034  Brichlwi  x 

1053  Adelward  xxvi 

i084  iBgelnolh  xxix 

Hi  de  Normannia 
1100  Turstinus  xix 

1116  Therlwinus  xix 

1125  Sifridus  vi 

1171  Henricus  ii 

1180  Robertus 

1190  Henricos 

1219  Willelmus  iv 

Roberius 
1234  Michael. 

Bundas  duodecim  hidarun. 
Et  quoniam  xii  hidn  Glastoni®  majori  libertate 
pras  cnteris  terris  suis  sunt  privilegiata,  expedit 
earum  metaa  non  ignorare.  Sciendum  igitur,  qaod 
io  primis  iooipit  Brutasoha  apud  Stretebrugge,  in 
capite  austraii  ejusdem  pootis,  et  tendit  veraos 
orientem,  in  aostrali  parte  marisci,  usqueadcapot 
auslrale  pootis  de  BalteoeBberge  ;  io  parte  boreali, 
a  domo  Wlgari  cum  Barba,  qui  fuit  oparaior  c(jus- 
dempontis,  temporesancti  Dunstani  abbatii.  Etsio 
supra  Gaucelum  ultra  Pinueslake  per  medium  mari- 
8ci,u8queaddomam  Normanni,  apud  moleodinum 
de  Baltenesberg ;  et  sic  iode  sursum  io  via  usque  io 
semitam,  que  veoit  de  illa  ecclesia,  et  posiea  8ur- 
8um  in  Jeholt,  usque  Lupwite  io  orienlali  parte  do- 
mus  Hosgari  ac  Aitahoil.  Et  inde  in  semitam,  qun 
ducit  per  mediam  extremitatem  iliius  Holte  recta, 
usque  ponlem  deKineward,in  foseaium  sanoti  Ouo- 
stani  abbatis.  Et  sic  in  riYuIum,  qui  venit  de  Gole- 
bari,  etita  ascendendo  contra  cursum  aqu»,  usquo 
ad  domum  Oswardi  de  la  Barne.  Et  iode  suraum 
contraiaBurne,  usque  ad  curiam  Aiimeri  senescalci 
Aia  Brodeleo.  Et  aic  snrsom  de  illa  buroa  io  viam 


1727 


WILLELMI  MALMESBURIENSIS  MONACHl 


112» 


illam,  qun  Jacet  aDte  oariam  suam,  et  ita  in  aa- 
strali  parte  illius  ecclesiae  versus  orientalem,u8que 
Stoke  in  latam  viam  ;  et  sic  de  via  eadem  contra 
montem  de  Withelee,  in  illam  semitam  qu»  jacet 
in  auslrali  parte  Ghulebury.  Demum  in  quamdam 
semitam,  usque  ad  la  Windeiete.  Et  sic  in  divisas 
de  Bikenhan  et  Ferlege  ;  et  sic  descendendo  per 
medium  parcum  de Pilton,  ultra  viam  quae extenditur 
supra  pontem  de  pelra,  in  semitam  illam  qus  ducit 
ad  Woltun,  el  sic  io  quadam  semita  usque  ad  Pale- 
broc,  et  inde  in  Australi  parte  illius  ecclesiae  ultra 
rivulum  usque  LofTeilegethe,  et  sic  descendendo  in 
moram  usquead  Hochge,  et  indeper  mediam  mo- 
ram  ultra  la  Sowere,  usque  in  divisas  fossati  in 
parte  boreali  de  Bachinwere,  et  sic  inde  in  ripami 
et  ita in loogumanliqui  casusaquseusquead  pontem 
de  Bledesne,  et  sic  descendendo  per  medium  illius 
pontis  usque  adLithlenie,  qus  est  divisa  de  Marte- 
nesie;  el  sic  circa  eamdem  insulam  usqueadfos- 
satum  quod  esl  inter  moram  de  Stoke  et  Withtri- 
obelham ;  et  sic  in  la  Wynerdlake ;  et  sic  per  divisas 
insuln  de  Andredesie  ;  et  de  Draicote,  ascendendo 
oontra  montem  usque  ad  la  Horestone.  Demum  in 
Wiarepath  ;  et  sie  descendendo  usque  ad  superio- 
rem  Badecumbe,  et  sic  per  divisas  de  Geddre  usque 
ad  la  Grene  Balle,  etitaadLittelakewepe.  Inde  ad 
laYmerwivel,indedirectepermediumAlneti  usque 
ad  la  Ilore  Wglhege,  et  ita  usque  ad  Mune  Kenele- 
ghe.  Itaque  tolum  coopertum  pertinet  ad  Ceddre, 
totum  extra  coopertum  pertinet  ad  Glastoniam. 
Inde  usque  ad  quamdam  tranchiam,  quae  vocatur 
Bitwynenorde ;  et  sic  ad  la  Scearpeorde  :  itaque  to- 
tum  coopertum  ibidem  versus  orientem  pertinetad 
Glastoniam,  etezlra  coopertum  versus  occidentem 
pertinet  ad  Ceddre.  Inde  ad  Nottepulle.  Itaque  to- 
tum  coopertum  remanet  Glastoniae,  totum  planum 
eztra  cocpertum  remanet  Ceddre.  Inde  usque  in 
Glake,  et  ita  in  longum  de  Glake  descendendo  us- 
que  ad  Ywere,  elGwere  in  longum  de  Abbedesdith 
ascendendo  usque  ad  Sangeby.  Inde  et  cursum  ma- 
gnae  aquae,  et  ita  in  longum  ipsius  aqun  ascendendo 
contra  orientem  in  divisas  de  Wethmore  et  de  Nor- 
thilade,  usque  ad  Tunsingwere.  Inde  usque  Kim- 
pingmere.  Inde  usque  ad  Middelmede.  Inde  ultra 
montem  usque  ad  Gumeasam.  Inde  usque  in  la 
Likhlake.  Deinde  per  mediam  moram  usque  ad  di- 
visas  de  Mere  et  de  Poldane.  Et  sio  per  illas  divisas 
versus  orienlem,  in  australi  parte  illius  mor»,  us- 
que8ubtusScerpham,etsicindesabtasHundewode, 
inde  versus  orienlem  usque  la  Brittafebe,  quam  po- 
suimas  primam  bundam  zii  hidarum. 

Loca  prineipalia  infra  zii  hidarum, 
Loca  qu89  iafra  hos  limites  habentur,  et  eodem 
gaudent  privilegio,  sabjungemus.  In  primis  ipsa 
insula  Glaetonln  cum  campis,  silvis,  pralis,  ac 
monteadeam  spectantibu?.  DeindeinsuladeHurty 
cum  specioso  simul  et  spatioso  aulneto,  cum  pratis 
et  pascuis  uberrimis ;  post  boc  magna  pars  de 
pasca  de  Pillon.  Deinde  Bikenham  cum  Stikaling  : 
post  beBC  Witebgh  et  Colebari  cum  tolo  Westpen* 


A  nard,  campis,  pratiset  pascuis  ad  illa  spectantibak 
Demum  1a  Burne et  Kineard  cum  caoapis  suis et pn- 
tis;  postea  qundam  pars  de  Balteoeaberghe,  coa 
campis,  pratis,  pascuis  largis,  et  cum  omni  aQneto 
et  universis  moris  versus  occidentemy  in  parte  U- 
reali,  de  Bodeclee,  usque  ad  la  Britasea,  qu«  est  ii 
capite  australis  pontis  de  Strete.  Demum  Edgar- 
legsicumcampiset  pratis  ad  se  spectantibas  postet 
insula  de  Beokeri  cum  suis  pertinentiia.  De  prsno- 
minata  aulem  Brutascbda  totus  mariscas  versoi 
occidentem,  que  est  in  parte  boreali  de  Hoade- 
swode,  et  de  Scerpham,  usque  ad  dlvisas  de  Poldot 
et  Demere  usque  in  ia  Liklake.  Demum  insuU  de 
Mere  et  de  Westie  cum  campis,  pratia,  boscU  et 
morid.  Denique  insula  de  Godenie  com  eaie  lerrisel 

^  moris  largissimis ;  postea  insula  deMartlaesie  eam 
adjacentiis.  Demum  insula  de  Badenebeorge  et 
Northilade  cum  terris,  pratis,  pasouia  et  morif,  e( 
boscis  amplisad  eas  spectantibus :  poat  heeciasolt 
de  Andrewesie^  caBteras  situ  et  iooi  amoenitateante- 
oellens,  cum  terris,  boseis,  pratis  et  moris  largis- 
simis.  Hec  sic  cognominatur  a  Sanoto  Andrea,  co- 
jus  ibidem  babetur  capella,  sicut  et  Oodenie  pro- 
pler  capellam  Sanctn  Trinitatis,  el  Martenesie  t 
Sancto  Martino,  cujus  ibidem  est  capella.  Postso- 
pradicta  est  Badecumbe,  juxta  montem  Monidop, 
camomnibusterriselpascaissupereumdemmonten 
ad  se  pertinentibus.  Hno  omnia  loca  infra  Bandas 
doodecimbidarum  contentaetad  Glastoniam  per- 

n  tinentia,  omni  immunitate  gaudent  regiee  dignitttis 
atemporibusanliqnis;  confirmatumqueestecclesia 
Glastonis  tam  a  regibus  Britonum  quam  Aoglorom 
et  Normannorum. 

De  Turslino  primo  abbate  de  Normannis, 
Ezpeditis  quibusdam,  gralia  quorum  paolalom 
digressum  est,  ad  ordinem  bistories  redeoodoai. 
Primus  igitur  abbas  de  Normannis  foit  Turetinos, 
anooIncarnationisDominics  i082,quam  Willelmos 
ex  duce  Normanni®  faolus  rez  Aoglis,  ibidem  ex 
monacho  Chadoniensi  abbatem  constituit.  Idea 
WillelmusregnoBuaBsubjugato  ditioni,  quamplares 
ez  suis  commilitonibus  ez  Glastoniee  feudavit  pos- 
sessionibus.  Potest  igitur  conjioi  ez  hia  et  priMe- 
dentibus,  qualiter  et  per  quos  Glastonienae  mona- 

D  sterium,  quondam  opulentissimum,  suis  sit  terris 
pene  nudatum,  videlicet  per  ^elwardi  et  Agelooti 
dilapidationem,  per  Danorum  simul  et  Normaooo- 
rum  hostilem  incursionem,  seu  violentam  opprea- 
sionem.  Idem  tamen  Wiilelmus  rez,  ot  iojuriam 
GlastoniflB  prius  illatam  redimeret,  quasdam  terru 
quas  ablatas  conquerebantur»  eisdem  auctoritate 
regia  conflrmavit  in  bsc  verba : 

Ckarta  ngis  Willslmi  primi. 
«  Notum  sittam  prnsentibusquam  Aitoris.qood 
ego  Willelmus  Dei  gratia  rez  Angliee,  Tisis  et  eo- 
gnitis  chartis  ecclesie  Glastoniee,  concedo  eidem 
ecclesieB  in  perpetuum,  ad  victum  monacboram 
inibi  Deo  servientium,  pro  salote  animee  mees, 
quasdam  terras,  qnas  calumniabaotur  perlfoeread 
prspfatam  ecclesiam  jure  h«redilario,  oonfirmo.  ■ 


i7i9 


DB  ANTIQUITATE  GLASTONIENSIS  EGCLESIiE. 


1730 


Subnolaotur  autem  terrarum  nomina,  videlicet,  A  ^Qnaot^iuii^&dsdiflcationemaudieolium.Discordi» 


Miiiellon,  Fulebroc,  Berges,  Burmington,  Lim,  Bla- 
keford,  Witon,  teste  episcopo  W.  Dunelmensi,  et 
arcbiprfiesule  Lanfranco,  etThoma  archiepiscopcet 
Wakelino,  et  Rob,  comite  de  Mauric,  et  muitis  aliis. 
De  abbatibus  Muchelnix  el  Athelingix* 
Hia  igitur  ad  inatantiam  abbalis  Turstini  sic  pa- 
tratis,  eliam  illud  prosequamur,  qua  efficacia  vici- 
008  abbatea  Muchaniensem  et  Ethelingensem  sui 
Juris  asseruit.  Nam  cum  eos,  falsa  delatione  Gi- 
sonis  Weliensis  epi8Copi,Lanfrancusarchiepiscopus 
in  generali  concilio  Anglin  mordaciter  impeteret, 
Muchaniensis,  qui  ezercitatior  esset  in  sscuii  re- 
bus,  respondit  se  in  capitulo  Glastonie,  jussu  ijus- 
dem  loci  abbatis  et  sui  responsurum  :  csterum  ex- 


enim  zizania  inter  eumdem  abbalem  suumque  con- 
ventura  dispersa  fuisae  refertur,  abbatisque  negli- 
genliaB  imo  imprudentic,  impingitur  causa  dissidii, 
qui  dum  conventui  multa  de  antiquiset  approbatis 
consuetudinibus  subtraheret,  qusdam  etiam  pro 
more  suas  patrias  transmutaret,  iicet  super  his  pri* 
vatim  frequenter  requisitus  publiceque  fuisset  re- 
dargutus;  errata  tamen  corrigere  dissimulabat,  pr«- 
sumptamque  nullatenus  exuit  pertinaciam.  Inter 
cntera  etiam  Gregorianum  cantum  aspernatus  mo- 
nacboB  compeilere  ccepit,  ut  illo  relicto  cujusdam 
Wiilielmi  Fiscanensis  cantum  discerent  et  canta- 
rent.  Hoc  asgre  accipientes,  quippe  qui  jam  tam  in 
hoc  quam  in  alio  ecclesiastico  ofHcio  secundo  Ro- 


traordinarias  accusationes  non  timere.  Ethelingcn-  B  manffi  morem  Ecclesis  insenuerant,  insuper  mores 


sis  autemjocularitereludens  qusstionem,  minanti 
archiepiscopo  baculum  ei  auferendum :  Non  curo 
quia  meliorem  babeo,  nec  tamen  istum  tibi  trado. 
Tuncjussusabbas  Turstinus,  ut  si  sibi  compelere 
sciret,  causam  ageret,  surrexit  loco  sententi®  di- 
cend(B,  egitque  multa  et  constanti  facundia,  me- 
moriter  retexens  privilegia  regum  a  Kentuino  et  Ina 
regibus  usque  ad  Edvardum,  quibus  ailegavit  in  eos 
abbales  nullam  jurisdictionem  aliquam  nisi  Gias- 
toniensem  abbatem  habere,  adeo  ut  in  prasdictaa 
ecclesias  nuilus  debeat  abbas  intrare,  nisi  fuerit 
eiectus  a  conventu  Glastonin.  Tum  cum  arcbiepi- 
scopus  in  regem  conversus  dixisset,  «  sebeali  Dun- 
stani  nutriculam  nolie  minuere  »  illeque  retulisset. 


ejusdem  tanquam  alienigens,  nec  de  gremio  eccle- 
sin  caaonice  inslituti,  moiestius  forsitan  tolerabant. 
Cum  igitur  die  quadam  mente  turbida  capitulum 
egrederetur,  ac  monachos  super  bis  et  aliis  negotiis 
turbuldnlius  ailoquerelur,  nec  eos  suae  voluntati 
posset  inclinare,  confestim  ira  cscatus,  milites  ao 
satellites  suos  phaleratos  fecit  accersiri.  Quo  viso, 
monachi  puvore  vehementissimo  correpti,  in  fugam, 
prout  meliuB  poteranl  versi  sunt,  ecclesiamque  pro 
asjlo  subierunt,  ejusdem  ostia  seris  obstruentes; 
sed  ministri  Belial  irrumpenles  templum,  absurdnm 
perflciuntscelerisexempium,  monacbosetiara  usque 
ad  allare  fugientes,  auxiliumqiiedivinum  lacrymis 
profusis  postulantesy  persecuti  sunt ;  in  eosdem  arcn 


«  nec  se  velle  malrem  Domini  contristare,  sed  pro  ^  et  sagittis  jaculantes.  Quidam  etiam  solaria  inter 

cautione  futurorum  episcopum  Wellensem  debere 

in  Glastoni®  capitulo  rem  difHnire,  »  resumpsit  ab- 

batis  8ermonem,privilegia  ecclesi»  su»  autbentica 

esse,  nullam  cujuslibet  dignitatis  personara  causa 

judicii  Giastoniam  debere  venire,  sua  ibi  esse  om- 

nia,  et  in  ecciesiasticis  el  in  sncularibus  rebus  ju- 

dicia,  facile  fore  ut  invictus  princeps  et  sanctus  ar- 

chiepiscopus    in   re  nova  constituenda  perpetua 

pulsarentur  invidia.  Csterum  quod  antecessores 

sui  habuissent  integrum  se,  qui  in  defensanda  di- 

gnitate  Ecclesiffi  eodem  vigilaret  spiritu,  oequaquam 

omissurum.  Quocirca  episcopus  Wellensis,  si  quid 

allegandum  putaret,  suo  non  regis  vel  arcbiepiscopi 

jussu,  Glastoniam  veniret.Quid  plura,  obtinuit  cau- 


columnas  erecta  scandebant,  quo  liberiusinnocen- 
tiumsanguineanimumsatiarentmalevolum^necloci 
vel  sanctorum  potuit  obsistere  reverentia,  doneo 
unum  ex  monacbis  sacrum  amplexantem  altare  lan- 
cea  transflxum,  alium  ad  altaris  crepidinem  sagittis 
c  jQfossum  necassent,  ac  xiv  de  aliis  graviter  ? uine- 
rassent.  Quapropter  monachi  iant»  necessitatis 
importuniiate  compulsi,  demum  sese,  prout  pote- 
rant,  defensilabant,  adversarioa  a  choro  propeilen- 
tes:  unusautemex  abbatis  familia  in  scelere  cete- 
ria  pertinacior,  cernens  quemdam  monachum  cru- 
cem  argento  coopertam  manibus  tenere,  ut  ei 
defonsionis  ciypeum  prnstaret,  animo  dedignanti 
in  eumdem  sagittam  direxit,  sed,  providente  Deo, 


^ —  g- ,  — -— .  w—    _.  — __^  ,        ,, 

sam  abbas.  Etquidam  episcopusin  capitulura  fcnit,  ^  sagitta  imaginem  Dominicam  in  crucedeflxam  sub- 


sed  purgantibus  se  abbatibus  victoria  exoidit,  et 
ingiorius  discessit. 

De  Iranslaiione  sancti  Benigni. 
Ad  gloriam    sane  temporum  Turstini  pertinet 
beatissimi  Benigni  transiatio,  quam  virtutibus  non 
incelebrem  alias  stylus  noster  expedivit,  duo  paliia, 
duo  thuribula,  duo  candelabra  fecit. 

De  discordiis  inler  Turstinum  el  suum  convenlum ; 

et  de  cruce  vulnerala. 

Ipsius  autem  tempore  infortunium  quoddam  ac- 

cidit,  quod  omninosilentiopreterireratiodissuadet, 

non  ut  acerbn  rei  commemoratio  videatur  expro- 

bratiOi  sed  ut  miraoulum  inde  seoutum  deducatur 


tu8  genua  vuinerans,  sanguinis  rivulum  ex  eadem 
produxit,  qui  de  altari  usque  ad  gradus  de  gradibus 
usque  ad  terram  descendens,  ultionis  divinn  terro- 
rem  infaustis  viris  incutiebat.  Hoc  viso,  sceleris 
hujus  perpetrator  sui  confusionem  non  suflerens» 
continuo  amens  est  efTectus,  et  ecclesin  limina 
egressus  corruit  et  fraota  cervice  animam  efflafit. 
Gceteri  aulem  hoc  inluentes,  ne  similia  subirent 
Bupplicia,  egredi  monasterium  festinabant,  sed 
nquitatjs  divinn  virga  eos  pcsnn  non  sinebat  esse 
expcrtes,  quos  in  malignitatisperpetrationenoverat 
exstitisse  consortes.  Quidam  vero  intra,  quidam 
extra  mentis  corporisque  impotes  effecti,  posnaa 


1733                                           VITA  S.  WDLSTANI.  —  MONIT.  1734 

diurnales  8oluIare8,et  in  hieme  noctQroale8,et  duo  A  ceat  idem  monaeterium  penitus  perturbare,auteju8 

coopertoria  adlectum,  pedules  ?ero  decem,8cilicet  possessiooee  auferre,  ?el  ablatae  retinere,  vel  mi- 

8d  festivilaiem  Beati  Sancti  Martinl  li>  csteras  ouere,  vei  temerariis  vexatiooibus  fatigare.  Sed 

duas,  qaaodo  eis  expedierit»  habeaoi.  Et  h«o  est  omoia  iotegra   cooserveotur  eorum  pro  quorum 

aasisa  quando  pro  cervisia  viaum  debent  habere,  guberoatiooe  et  ooDservatiooe  collata  saot,  modis 

aousquisque  sciiioet  habere  debet  duas  chariiales  omoibus,  usibus  profutura :  Si  qua  aulem  ecclesia- 

io  die,  de  mioutis  quffire  in  texto.  stica  sscularisve  persooa,  lo  futurum  haoc  ooslr^ 

De  Sigfrido  abbale.  coostitutioois  pagioam  scieos  cootra  eam  temere 

Successit  Sigfridus  mooaohus  Sagieosis  frater  veoire  teotaverit,  secundo    tertiove    commoDita, 

RadulQarchiepiscopi  Gaotuari8e,aooolDcaroatiooi8  si  ooo  saiisfactiooe  coogrua  emendaverit,  potesta- 

Domioili20.  SimiliierabHeoricoprimocoosiiiutus,  tis  hooorisque  digoitate  careat,  reamque  se  divino 

qui  ei  Giastooiam  aDois  vi  regebat.Is  dedit  palliam  judicio  existere  de  perpeiraia  ioiquitale  cogooscat, 

1,  casuiam  albam,  ei  privilegium  io  hsBO  verba.  et  a  sacratissimo  oorpore  Dei  et  Domioi  oostri  Jesu 

PrivHegium  Calixti  papx,  Gbristi.  QuatCDus  et  hi  frucluin  boo8s  actioois  per- 

((  Galixtus  episcopus,  servus  servorum  Dei,  dile-  cipiaot,et  apuddistrictumjudioium  prasmiaaeierose 
ctissimo  filio  Sigfrido  Pelochioo,  salulem  et  apos-  B  retribuiioois  ioveoiaot. 

tolicam  benediciiooem.  «  Daia  Laieraois  per  maoom  Aooerici  SaocliB 

uReligiosisdesideriisdigoumestfacilemprsbere  Romaos  Ecclesise  cardioalis  et  caocellarii,  Idibus 

coosensum,  ui   fidelis  devoiio  celerem  sortiaiur  Maii,  iodiciiooe  i,  locaroaiioois  Domioi  1123,  poo- 

effectam.Quamobrem  oos,flli  io  Chrisio  charissime,  tificatus  domioi  Calixti  secuodi  paps  V.  » 

postulaiioois  tuao  desideriis  beoigoius  aooueotes,  Oe  Henrico  Blesensi  abbate  Glasionix. 

beaiffi  Dei  geoitricis  et  giorioss  semper  virginis  Sigfridus  Gicesireobis  episcopusfactus,  haboii  ia 

Mariffi  mooasteriom,  cui,  aooueote  Deo,  prffisides,  io  Glastooia  successorem  aooo  1 126  Heoricum  fratrem 

Ecclesis  Romanffi  tutelam,  proieciionemque  susci*  Tbeobaldi,  Bleseosis  comitis  oepotem,  Heorici  re- 

pimus ;  et  cootra  homioum  perversorum  molestias  gi8exsororeAdela,quietiamepiscopu8Wiotooieosi8 

ejus  privilegio  coofovemus.  Per  prffiseotis  eoim  ooomulto  postfactasestyvirprnteroataliumspleo- 

decreti    pagioam    auctoritatemque   slatuimus,  ui  dorem  peritia  liiterarum  iDsigois,  affabilitate  ver- 

qufficuoque  ab  aposioliois,  archiepiscopis,  regibus  borum  comis,  aoimi  beoigoiiate  liberalis,  cajus 

et  priocipibu8,aliisque  ndeiibu8,oo8iro  mooasterio  priocipia  ei  processus,  quaoto  vobis  emolumenio 
largiiione  legiiima  collaia  sunt,  quieia  ei  et  iotegra  ^  fueriot,  et  per  hoc  quaoto  favore  io  os  homioum 

coDserveotur.  Quaecuoque  prffiterea  fuiuris  iempo-  veoerit,  oostis,  de  quo   plura  oeo   me  dicere,  oec 

ribusju8tecanoDicequeacquirere,DomiDolargieote,  vos  iffiderei  audire,  oisi  coocilium   eeset  pasoere 

poi6ritis,flrmatibisucces8oribu8quetui8  et  illibata  admirabili  ejus  verecuodiffi,  habet  eoim  hoc  pro- 

permaoeaot.  prium,  ut  quaoquam  laudaoda  faoiat,  laudari  ta- 

«  Deceroimus  ergo.ut  oalli  omoioo  homioum  li-  meo  erubescai. 


WILLELMI  MALMESBURIENSIS 

UBllI  TliES 

DE  VITA  S.  WULSTANI 

EPISGOPI  WIGORNIENSIS. 
(H.  Wrarton,  Anglia  sacra,  Loodioi  1691,  fol.j  tom.  11,  col.  241.) 


MONITUM. 


Vitam  Wolstaoi  episcopi  Wigoroieosis  ex  codice  Gotiooiaoo  aotiquo  Claudius  A.  5  descripsi.  Pretulit 
iste  maou  Dupera  ascriptum  Seoaii  Bravooii  oomeo.  ScDatus  prioraium  Wigoroieosem  ab  aooo  1189,ad 
1196  admiDistravii.  HoocWoIsiaoi  Vitam  litteris  coosigoasse  referl  Bileus,  qui  ab  aDtiquo  arbis  Wigor- 
ois  Domioe  Bravooii  oogoomeo  eidem  dedit.  Illam  autem^  quam  evulgamus,  Wulstaoi  Vitam  ooo  Seoa- 
tos,  sed  Willelmos  ^oidam  scripsit,  a  mooacbis  Wigoroieosibus  rogatus,  ipse  tameo  alieoi  coeoobii  mo- 
oaobus,  guod  ex  epistola  oaoeupatoria  et  prologo  clarissime  coostat.  Huoc  ooo  aliom  ab  eximio  hojus 
8«culi  historioo  Willelmo  Malmesburieosi  fuisse  patet  ex  libro  i,  cap.  12 ;  clarios  autem  ex  libro  iii, 


1735 


WILLELMI  MALMESBURIENSIS  MONACHl 


iiX 


cap.  16,  in  quibus  auctor  ad  libroa  De  gesfis  ponti/icum  et  De  geslis  regum  Anglarum  a  se  olim  aeriptai 
lectorem  remittit.  Fuse  antea  Willelmus  Wulstaai  res  gestas  tradiderat  libro  iv  De  gesiis  pantif,,  ahl 
nonnulla  reperiuntur  qus  in  boc  uberiore  commentario  frustra  quaeruntur.  In  boc  Wiilelmi  operedesen- 
bendo  plures  otiosas  sententias  passim  rejeci ;  atque  inlegra  plerumque  capitula  praetermisi,  indieatii 
taroen  ut  plurimum,  de  quibus  singula  agunt,  argumentis.  llia  enim  ezhibuisse  multum  taedii  leetoribu 
et  molis  ioanis  prseenti  volumini,  nil  autern  emolumenti  bistorin  ecclesiastics  eea  rei  littererie  coota- 
lisset.  Praeter  banc  Wui8tani,et  praecedentem  Aldelmi  Vitam,  scripiil  Willelmua  Vitam  S.  Danslaiii  iibrii 
duobus,  etSS.  Patricii,  Benigni  atque  Indracti,  prout  ipse  in  prologo  ad  Antiquitatea  eaaa  Gidstonie&so 
prodit. 


EPISTOLA  WILLELMl 

Ad  fratres  Wigornienses  in  Vitam  venerabilis  Walstani,  Wigorniensis  episcopi. 


Domino  venerabili  Guarino  priori  et  omni  refe- 
rendissimo  Wigorniensi  conYentui,  Willelmus, 
amorem  filii,  clientelam  famuli. 

Dudum  a  vobis  jussus  in  sancti  Patris  nostri 
Wlstanivitamanum  ponere,aliquandiu  aubtertugii 
offlcium.Subterfugiicau88eplurimn;8ed  eavel  prima 
vel  maxima.quod  cum  simimparismeriticonscius, 
ulteriora  viribus  arrogo,  si  aanctum  laudo.  Non  est 
enim  spedosa  laus  in  ore  peccatoris  {Eccli.  xv).  fluc 
aocessit,  et  prsceptum  vestrum  non  mediocriter 
labefactavit  metus,  ne  obedientiammeamquorum- 
dam  paisaret  livor;  si  opus  invaderem,utbactenu8 
intentatum,  ita  meliori  relinqQendum.  His  causis 
exterritus,  linguam  obatinato  frenassem  silentio ; 
nisi  spes  de  pietate  beati  antistitis  concepta  mede- 
retur  formidini,accurreret  solatio.  Gonsuevit  enim 
B.  Wlstanus  nudis  etiam  se  verbis  amantes  tum 
offensarum  remissa  donare,  tum  protectionis  euae 
umbone  defendere.  Multo  magis  igitur  perpetuam 
de  80  meditaoti  Scripturametveniafavebit,et  emo- 
lumento  aermonis  non  deerit.  Dignabitur  etiam 
Dominus  Chrietus  de  boc  opere  amoliri  omnem 
invidiam  ;  quod  susceptum  est  non  scientiae  super* 
cilio,  sed  eiocers  devolionis  obsequio.  Quapropter 
eju8  ope  fretus  faciam  quod  imperastis.  Non  ulle- 
rius  munus  meum  obnubet  periculosa  cunctatio ; 
sed  moram  praeteriti  temporis  exsecutionisceleritate 
compensabo.Et  vos  quidem,dum  vitalisadbucaurs 
compotes,  probe  cognoscetis  me  nibil  dicere,  quod 
non  sit  aolida  veritate  8ubniium,quod  non  sit  pro- 


A  babilium   virorum    testimonio  compertam.  Adct 
antiquorum  mentibus  insederunt  vtsa  :  adeo  jioio- 
res   amplectuntur  audita.   Posteris  vero   qoan4o 
gestorom  memoria  frigebit,  poteril  sobesse  dobi- 
taiio,  nisi  testem  idoneum    prodazero.   Qaocirei 
quia  non  nisi  exacta  fide  deberent  recitari  gesti 
sanclorum;  dabo  vadem  non  improbabilem  dicta- 
rum  meorum.  Is  erit  ColemaoQaa  (65)   monachos 
vester ;  vir  nec  scientia  imperitua,  nec  sermoiM 
patrio  infaoetus.  Scripsit  enim  Anglice»  ne  gesto- 
rum  avolaret  memoria,  Vitam  ejusdem  Palris  ;  si 
attendas  ad  sensum,  lepore  gravi ;  si  ad  litteraoi, 
simplicitate  rudi.  Dignus»  cui  fides  non  derc^tor 
in  aliquo;  quippeqoi  noveritintimemoreemagistri 
ut  discipulus,  el   reliKionem  ut    qoindecim  aDoii 
capellanus.  Hujus  ego,  ut  voluietis,  insisieas  scri-   ^ 
ptis,  nihil  turbavi  de  rerum  ordine,  nibil  cormpi   I 
de  gestorum  veritate.  Sane  verbis,  qu»  vel  dicti 
8unt  vel   in   tempore  dici   potuerunt,  enarrandis 
Bupersedi,  consulens  in  omnibos  veritati,  ne  vido- 
retur  periclitari.  Otiosi  enim  est   hominis  et  soc 
indulgentis  facundin,  cum  gesla  tafficiant^  verlM 
nundinari;  nisi  forte  sint  aliqua,  que    propter  exi- 
mium  8ui  splendorem  brevem  eiigant  menlioDeiD. 
QusB   cum   ita  eint,  banc,  queso,  mihi  ledhibete 
gratiam ;  ut  ab  boc  opusculo  et  smulos  digneinisi 
submovere,  et  obsequium  meam   pissimi  Wlstioi 
sensibus,  quo  praBsentiores  eetis,  insinoarcdoDDini 
vencrabiles  et  merito  amabiles  Patres. 


B 


PROLOGUS 


Multa,  et  ut  nostra  fert  opinio,  innumera  aunt  C 
in  Scripturis  8ancti8,quibu8divinadignatiomenie8 
mortalium  ad  bon»  vit»  cultnm   informat,  tum 
prscepta  tum  exempla.  Illis  qualiter  vivendum  sit 

(65)  Hunc  postmodum  priorem  Westbiris  a 
Wlstano  creatum  Willelmus  infra  refert  lib.  iii, 
oap.  lO.Obiit  anno  1113,  die  4  Non.  Octobris.  Si 
Fiorentio  lldes.  la  plura  ab  Hammingo,  sub  riore 


instruimur;  istisinnuitur  quam  sint,  Deo  jovants, 
factu  facilia  qusB  jubentor.  Natura  porro  honc  qui- 
busdam  ingeneravit  animum  ;  ut,  qnamvis  QtraqiM 
sciant  necessaria,  magis  tamen  azemplorum  qaaffl 

Wigorniensi,  de  rebus  Wistani  gestis  aecepii 
HamminguB  iste  Wlstani  Jussa  scripsit  libnnn  Dt 
possessionibus  eoclesias  Wigomiensis;  qoi  exstat 
in  monastico  Anglia,  tom.  I,  p.  128. 


i 


1 

I 

\ 


4737 


VITA  S.  WULSTANI.  —  LIB.  I. 


1738 


exbortationum  eos  proleclet  anditus.  El  veterum  A 
quidem  gestisproantiquitatis  assurguntrevereDtia; 
8ed  alacriori  capiuDtnr  dulcedine,  si  alicujus  sancti, 
qui  nuperrime  fuit,  vita  producatur  in  medium  ; 
In  qua  sicut  e  speculo  conspicealur,  ut  ita  dictum 
sit,  vivum  religionis  simulacrum.  Accedit  enim 
jucundae  relationi  novilas  ;  ne  aliquis  desperet  a  se 
pcr  Dei  gratiam  fieri  posse,  qaod  audit  ab  alio  dc 
proximo  factum  fuisse  Undo  non  confemnenda, 
sicul  opinor,  cura  successit  animo  B.  Wlstani  epi- 
scopi  Wigorniensis  vitam  nequaquam  posteris  invi- 
dere,  sed  eam  stylo  qualicunque  aeternss  mandare 
memoris.  Fuit  enim  virut  nostristemporibus  affi- 
nis,  ita  priorum  Patrum  virtuli  non  absimilis. 
Quapropter  benigno  Lectori  grande  paciscor  com- 
modum, ut, quanquam eum non  minusquam  priscos  B 
pro  miraculorom  gloria  sascipiat  famiiiariter,  ta- 
men  pro  recenli  aetate  mores  ejos  aemulo  exercitii 
pcde  sequi  contendat.  Nec  vero  haec  dico,  quod 
multis  hanc  beatitudinem  arrogem  ;  ut  sicut  ipse 
fuit  imitator  Ghristi,  sic  possint  eom  imitari.  Pauci 
quin  potius,  pauciquos  aequus  amabit  Jesas,  pote- 
runt  quasi  longo  ad  eum  respicieotes  intervallo 
virtutum  ipsius  vestigiis  insistere,  potius  quam 
ipsas  sibi  perfectio  insculpere.  Adeo  quod  salva 
majorum  reverentia  dixerim,  nallo  incontinentia 
vitiorum  inferior  fuit :  adeo  virtatum  studiom  c(B- 


ptum  a  tenero  felici  aJ  senectam  continuavit  pro- 
posito.  Quocirca  par  fuerat,  ut  scriptur  gestorum 
ejus  esset  limatuslingua  etprobatus  scientia,  qua- 
lenus  sublimia  facta  non  humili  proferrentur  elo- 
quio,et  laudata  laudator  sequeretur  exemplo.  Mihi 
vero  nec  oratoria  facultas  suppetit ;  nec  de  inte- 
gritate  vilae  animus  applaudit.  Sola  me  palpat  et 
urgetobedientia ;  ne  munus,  quod  fraterna  necessi- 
todo  imponit,  sponsum  prffiserlim  etanimffi  frucluo- 
8um,obstinate  reousem.  Adsit  mibiSpiritus  sancli 
clcmentia  ;  ut  eodem  inspirante  noster  dirigatur 
stylus,  quo  auctore  beneoperatus  estWlstanus.  £t 
quidemqai  rbetoricis  nituntur  institutis,  ita  scrmo* 
nem  suum  instituunt,  ut[/.  primo]  post  auditorem 
suum  benevolum,  mox  attentum,  postremo docilem 
reddant.  Ego  quoque,  cum  res  expostulat,  non 
omitto.  Hic  porro  eo  modo  rhetoricariextra  propo- 
situm  est.  Est  enim  exabundanti  argamentaquffi- 
rere,  ubi  et  ad  credendam  Odes  excitat,  et  ad  le- 
gendum  materia  invitat.  Qua  de  causa  pio  Patri 
lectoresnon  defuturos  arbitror,  dum  pclus  rotabit 
sidera,  dum  ulla  in  mundo  erit  littera.  Hanc  ipso 
sibi  apud  bomines  per  Dei  misericordiam  vifens 
locavit  et  post  fata  tenet  gratiam.  Sed  hacteous 
proGemium  traxisse  sufTecerit.  Nunc  CGelesti  freti 
auxilio,  opusdcstinatum  lali  ordiemur  initio. 


LIBER  PRIMUS. 


CAPUT  PRIMUM.  C 

Pagus  est  in  regione  Merciorum  non  incelebris 
Warwicensis  dictus.  Is  babet  viilam  Icentunaa  vo- 
calam  ;  cujus  jam  inde  a  proavis  incols  parentes 
venerabiiisWIstanifuere.  Pater  iEtbelstanus,  mater 
Wlfgeva  nominati ;  nec  tenues  censu  nec  natalibus 
abjecti.  Conjugali  atfectu  magis  quam  pruritucon- 
juncti;  meruere  fllium,  in  prfficlarum  Anglis  decus 
evasurum.  Puero  Wlstaoos  vocabulum  datum,  ex 
anteriore  materni  et  posteriore  paterni  nominis 
partc  compositum.  Primis  elementis  litterarum 
apud  Eveshaminitiatus,  perfectiorimoxapudBurch 
(66)  scientia  teneras  informavit  medullas.  Gratum 
dictu,  quantum  jam  tunc  futurarom  virtutum  indo- 
lem  crebris  partoriebat  indiciis,  vix  dum  primum 
puerilis  limen  egressus ;  ita  quod  maturum,  quod  D 
sanctum,  prdedicabilispueri  spirabat  et  loquebatur 
modestia.  Jejuniis  quantum  id  aetatis  homo  patere- 
tur,  operam  non  negare;  bumilesin  excelsum  ora- 
tioncs  porrigere.  Pueriies  garritus,  illecebrarum 
fontcm,  primum  in  se  tum  in  aliis  aspernari. 
Maturae  vitae  vcstigiis  instare  ;  adeo  ut  coaevos  et 

(66)  Wlstanum  monacum  quondamfuissein  cgb- 
nobio  Sancti  Petri  apud  Burgum,  Ingaiphas,  et 
Joannes,  abbas  Borgi»  in  Cbronico  ros.  produnt. 
Ex  Willelmo  tamen  liqaetillam  habilum  monasti- 

Patrol.  CLXXIX. 


etiam  majores  natu  supplicibus  conveniret  precibus; 
quatenus  sibi  bene  vivendi  simulacram  ipsi  bene 
vivendo  efOgiarent  ;  si  quid  perperam  faceret,  ar- 
guerent :  ipse  libens  correctioni  manus  daret.  De- 
votio  provexit  osum  :  ut  nihil  videret  imitandum, 
quod  non  formaret  in  exemplum.  Monstrabat  nimi- 
rum  bis  factis  se  sapientem  et  esse  et  fore ;  juxta 
quod  divina  sapientia  Solomonia  innexuit  litteris  : 
Corripe,  inquit,  sapUntemf  et  amabil  te  (Prov.  xix). 
Nec  minus  illud  in  ee  naturaliter  rapiebat,  quud 
olim  pbilosophia  ex  aditis  efifudit  sais.  Semper  aii- 
quem  bonum  virum  anle  oculos  mentis  proponen- 
dum, cujns  respectu  mores  componantur.  Non  enim 
a  justitia  facile  deviat,  qui  semper  vel  Deum  vei 
hominem  cogital,  cujus  timore  peccala  com- 
pescat. 

Habebat  tunc  magistrum  Erveniam  nomine,  in 
scribendo  et  quidiibetcoloribus  efflngendoperitum. 
Is  libros  Bcriptos,  Sacramentarium  et  Psalterium, 
quorum  principales  litteras  auro  effigiaveril,  puero 
Wlstano  delegandos  coravit.  Ille  pretiosorom  api- 
cum  captas  miraculo,  dum  pulchritudinem  inlentis 

cum  Burgi  non  induisse,  sed  nec  gessisse,  primis 
duntaxat  litleraram  elementis  ibi  in  aBtate  poerili 
institatum. 


55 


1739 


WlLLELMi  MALMESBUHIENSIS  MONAGHl 


1140 


ooalis  rimatur,  et  scieotiain   litlerarum   internis  A  vilatis  afflavit  aura.  PraBcipitalis  ergo  oursibus  illoc 


haurit  medallis.  Verum  doctor  ad  sfficuli  spectans 
commodum,  spe  majorib  prcmii  Sacramentarium 
regi  tuno  temporis  Gnutoni,  Psalterium  Emmsre- 
gins  conlribuit.  Perculit  puerilem  animum  facti 
diapendium  ;  et  ex  imo  pectore  alta  traxit  auspiria. 
Moeror  invitavit  somnum  :  el  ecce  oonsopilo  assi- 
stens  ?ir  vultue  aogclici  tristitiam  propulsat,  libro- 
rura  reformationem  promittit.  Nec  minus  pollicito 
sed  raulto  post  evenit  ;  sicut  progrediens  sermo 
dicere  perget. 

Itaque  vernans  slas,  pueritiaexcIu8a,adole8cen- 
tiam  inJuxerat,  et  erat  WlBtanus  quanlura  state 
auctior,  tanto  scientia  provectior.  Denique  nun* 
quam,  ul  ea  fert  stas,  aiiqua  labe  castimoniam  per- 


contendunt ;  sollicitieque  sermonibus  Wlstanum 
adorsi,quid  illud  signi  fueril  requirunt.  Nihil  ille 
negandum  ralus  est ;  ut  flamma  coelestis  amoris, 
quffi  illumreluxeraty  ecintillaret  in  socios,  remom- 
nem  ordino  aperit.  Nuper  se  stimuHs  carnis  acu- 
loatum  immensum  excanduisse ;  nunc  Boperno  rore 
irrigatum  et  ventre  et  lotis  vilalibuH  aigere :  spe- 
rare  se  ulterius  incentivo  caruis  cariturum,  et  ja- 
vante  Dei  clementia,  nullainquietandum  molestia. 
Dictum  propbeticum  comitata  est  veritaa  rerum. 
Nunquam  enim  deinceps  animum  vel  oculum  ejai 
soiiicitavit  ullius  formse  miraculum  ;  nunquam  tur- 
bulenta  eluvies  dormientis  interpeliavit  quietem. 
Hoo  se  Golemannus  ab  Hammingo  subpriore  didi- 


didit,  sed  integri  pudoris  palmam  in  ooeium  tulit.  B  oisse  asseverat ;  quiab  ipso  sancto  postmodumepi- 


Aderat  ei  in  cunctis  divinae  gratie  liberalitas,  ne 

vaciilarel  arbitrii  Iibertas.  Senserat  ipse  olim  infu- 

sum  sibi  ccDlitus  castitatis  manus  ;  nec  quin  diceret 

iograto  silentio  indulsit.  8ed  coeleste  nectar  quod 

bauserat,  sine  iivore  aiiis  propinavit.  Quod  quate- 

nu8  actum  sit,  dioam  ;  ut  posteris  liqueat,  qnanta 

Dei  gratia  jovenem  et  prsevenerit  et  subsecuta  sit. 

Reverso  Delvith  ad  parentes  puella  e  vicino  nata  ad 

naufragium  pudoris  et   iliecebram  voiuptatis  erat 

molesta.  Denique   manum   prensitare,  oculo  an- 

nuere,  et   cstera  quae  sunt  moriturse  virginitatis 

indicia  lascivis  etiam  gestibus  impudicitiffi  facere 

soiebat.  Sed  cum  is  castitatis  instinctu  impudics 

desideria  frustraretur  ;  hoc  modo   pene  illum  ve- 

nata  est.  Gonvenerat  in  campum   frequens  coetus 

adolescentum,  cuinam  Isetiusludo  vacans  non  defl- 

nio.  Gursitabatur,  ut  iieri  solet  in  talibus,  virentis 

graminis  flequorc  ;  plausui  et  favori  adhortanllum 

respondebat  stridulus  aer.  Emicat  inter  alios  Wlsta- 

nu8  ;   communique  cunctorum  judicio  illius   ludi 

triumphumreportal.  Agrestium  mulliludo  in  laudes 

acclamat ;  easdemqno,  ut  ejus  famuldrctur  auribus, 

repetitel  geminat.  Delectareluralius  his  nsniis  ;et 

flatu  adulantium  concitatus,  bullatas  in  corde  for- 

maret  ampullas.  At  ille  oec  corporis  nutu  nec  animi 

motu  laudantibus  acquievit.  Quocirca  ul  de  hoc 

diabolus  victus  alio  modo  Iriumpharet ;  puellffi  prae- 

dicln,  quffi  prope  astaret,  infudit  animo  ut  accurre- 

ret.  Illa  non  segnis  ge8tibu8impudici8,motibu8  in-  *>  stati  maximo 

verecundis  plausibilem  psaltriam  agit ;  ut  amasii      verecundiae.  ( 

8ui  serviret  oculis.  Nec  minus  ille,  qui  verbis  et  ta- 

ctui  non  cesserat,  infractiori  gestu  totus  resolutus 

in  amorem  anbelabat.  Verumtamen  rcduoto  con- 

tinuo  ad  bonumanimo^etlacrymasfadit,  et  fugam 

in  dumosa  ct  vepribus  hirsuta  loca  intendit.  Jace* 

bat  ergo  longiuacule,  aliis  nihilominaajocum  con- 

tinuantibus.  Ibi  multa  volventi  et  plurimis se  ipsum 

accusanti  sopor  irrepsit  ;  fuitque  tuno  prodigium 

conspicari.  Nubes  enim  sereoa  et  blando  fulgore 

oculis  intuentium  alludens  superne  descendit ;  et 

aliquandiu  jacenlem  obnubeos,  atopuri  apectanti- 

bus  fuit.  DiscuBsit  protinus  splendor  nubis  nebulam 

vanitatis,  et  ludibundos  animos  adolescantium  gra- 


scopo  ea  se  audisae  memoraret.  Solebat  enim  reve- 
rendissimus  Pater  pro  ffitate  et  capacitate  audieD- 
tium  moderari  sermonem,  et  nonnunquam  sua 
icferre  facla ;  ot  non  diffldereot  se  illa  posae  facere, 
que  iilum  audiasent  per  Dei  gratiaro  implere  va- 
luiese. 

CAPUT  II. 

Interea  uterque  adolesoentis  parens  Bscularif 
vitffi  pertaesus,  alioa  pannos,  alios  mores,  et  devoto 
ardebat  aoimoet  frequenti  voWebat  susurro.  Quippe 
Jam  eis  ffitas  progrea^ior  et  fortuna  despectior  im- 
minebat.  Neo  multamorari,  quin  desiderio  facerent 
satis.  Pater  apud  Wigorniam  monachi  habitom,  ma* 
ter  in  eadem  urbe  sanctimonialis  suscepit  velum. 
Ita  devotione  simplici  et  studio  efGcaci  propositum 
exsecuti,  diebus  euis  expletia,  naturffi  ceasere.  Re- 
mansit  interim  Wistanus  i  n  sfficulo,  specie  non  menie 
non  animo  sed  corpore.  Veromtamen  ul  altioris  gra- 
du5  exemplo  in  ae  virtotum  speciem  delioearei, 
paulatimque  mundana  dedisceret,  Brihtegi  Wigor- 
niensis  episcopi  se  curffi  dedit.  Suscepit  eum  libeos 
antistes ;  etaffloium  suflragio  et  sua  bcnignitate  ia 
Juvene  Dei  gratiam  favorabiliter  exosculatus.  Neo 
ille  favori  suo  deerat  ;  sed  eum  probitate  morom 
etiam  ab  improbiasimi  et  asperi  proposili  homioi- 
bus  extorquebat  ;  quippe  u  quo  mens  insolentior, 
vox  preruptior,  inccssus  fraotior  exsulabat:  fugi- 
tans  proterviffi,  immunis  petulantiae  ;  quodque  ille 

est  ornamento,  sorvantlssimus  custos 
Gumulabat  pectoris  gratiam  speciosi- 
tas  corporis  ;  quam  licet  inter  virtutea  non  nume- 
rem,  non  tamen  omnioo  excludo,  quia  sicut  an 
opiflcia  in  commodiore  materia  elucet ;  ita  virtnsin 
pulchritudine  forms  splendidiusemioet. 

His  artibus  ita  sibi  amorem  pontiflcis  concilia- 
verat,  ut  ultro  eum  ad  presbyteratum  promoveret, 
quamvis  ille  vix  sgreque  ad  oonsensum  adduci  po- 
tueril.  Memorabile  in  Juvene,  quod  eo  gradu  sein- 
dignum  putavit ;  neo  minus  quod  acceptom  digoii 
moribus  illuslravit.  Nec  ergo  accipiendum  aspiravit 
per  arrogantiam ;  nee  semel  sosceptnm  decoloravit 
per  inertiam.  Adeo  inedia  et  omni  pareimonia  cat- 
pua  attenQare,  et  animi  virea  dilalmra  earabat : 


1141 


VITA  S.  WULSTANI.  •-  LIB.  I. 


1742 


adeo  mente  BobriuH»  sermone  serius,  reverendus  A  bus  sublimis  :  erat  lameu  singulis  humilitate  accli- 


aspectu,  jucundus  afTectu,  laicum  vestibus,  mona- 
chum  moribus  agebat.  Si  vero  in  quopiam  vidisset 
reatum,  ita  aermonem  temperabat  at  rigor  acerbffl 
correptionis  transiret  in  materiam  laudis.  Non 
enim  asperum  videri  poterat,  quod  licet  durius  so- 
nuret,  intus  charitatem  redoleret. 

CAPUT  IH. 
Obtulit  ei  plus  quam  semel  antistes  ecclesiam 
suburbanamf  cujus  opuienti  reditus  ad  quotidianam 
slipem  satis  superque  sufficerent.  Ule  offerentem 
tiuspenso  in  posterum  consilio  esepe  frustratus,  tau- 
dcm  vehementius  instanti  quid  animi  gestaret  ape- 
ruit.Fluctuantemssculistatummentisusvilescere, 


vis :  ut  allqua  vilia,  quas  aiius  facere  faslidivit,  ille 
incunctanter  expieret. 

CAPUT  IV. 

Mo8  beato  viro  increverat  noctibus  ecclesias  in 
vicino  positas  Pealmoram  ezcubiis  frequentare,  et 
in  singulis  orationum  vota  apud  Deum  deponere. 
Ibat  ergo  per  medium  coemeterium  nec  titubandi 
grcEsu,  nec  ulla  mentem  bebetatus  formidine.  Hoo 
efrectum,  ul  ad  ecclesiam  apostoiorum  Principis 
quadam  nocte  veniret.  Hec  quondam  sedes  episco- 
palis  fuerat,  scd  eam  ti.  Oswaldus  clericis  irreii- 
giosis  vacuavcrat,  certo  ct  rationabili  commercio 
potestatem  Apostoii  ad  Matrem  Domini  mutuaius. 


monachum  se  fleri  veile,  totam  vitamsuam  non  per      0*1.  1      ..        .       .  «. 

parte8  Deo  libare  copere.  Hoc  accepto  reeponeo,  B  ftabal  ergo  aate  altare  jam  in  precea  cffueua,  jara 


vp'nerabilisepiscopusmagnoexsiluitgaudio;juveni- 
lemque  calorem  monitionum  suarum  in  majus  ani- 
mavit  ciassico.  Ita  votis  amborum  concordibus, dum 
quod  unus  cuperet  altcr  urgeret;  Wlstanus  apud 
Wigorniam  induitmonachum,Brithego  indulgente, 
favorem  et  habitum. 

Hic  si  quispiam  rhetoram  more  spatiaH  cupiens 
auditoribus  proponat,  quanta  bona  faustus  dies  ille 
Wigorni8eattulerit,qui  primoWlstanum  monacbum 
vidit,  profecto  voto  cxcidet,  propositum  implere  non 
valens.  Quocirca  quod  lingua  nequit  exprimerey 
conctur  vel  unimus  ruminare.  Illud  non  tacendum : 
quod  nunquam  nostro  abvo  fuitmonachus  aut  a  vi- 


totus  m  Deum  gestiens.  SeguUur  narratio  luctae  cum 
diabolo,  qui  assumpla  ruslici  specie  impetum  in 
Wlslanum  orantem  feciL  Vide  Willelmi  tibrum  iv  De 
gestis  pontif.  Angt,  /.  159,  et  Capgravium  in  Isgenda 
nova  f.  332. 

CAPDT  V. 

Adolescebat  temporis  processu  in  Wlstano  ger- 
men  omne  virtutum,  prscipueque  obedientia  et  ad 
prfielatos  subjectio.  Quamlibet  enim  durum,  quam- 
libet  videretur  asperum ;  statim  producebat  velle, 
quamvis  non  suppeteret  posse.  Deinde  et  ex  divin» 
gratiae  fonte  scaturivit  in  cum  amor  hominum,  ut 
omnideIiniendumputarentob8equio,quemacceptum 


liis  remotior  aut  virtutibus   perfectior.  Qnocirca  p  habebat  coelestis  dignatio.  Antistes  maxime,  qui  sio 


sinccritate  viUe  ipsius  explorata  fratres  illius  eccle- 
sise  non  multo post  puerorum faciunt  custodem, mox 
cantorem,  postremo  secretarium:  quatenus  haberet 
liberiorem  copiam  orandi,  et  uberiorem  de  virtute 
in  virtutcm  crescendi  materiam.  Quam  ille  occa- 
sionem  dignanter  amplexus^  diesjejuniisetvigiliis 
totas  coniinuatmt  noctes.  Numerabat  in  delicii«, 
quod  nos  inerteahomines  magnoducimus  supplicio. 
Diebusomnibasad  unumquemque  versum  vii  Psal- 
morum  genua  flectere:  idcm  noctein  psalmocxviii 
facere.  In  occidentali  porticu  ecclesiae,  ubi  erat 
altaro  Omnium  Sanctorum  oum  tropff»o  vexiili  Do- 
minici,  obserato  aditu  Cbristum  vocare,  et  lacry- 
mis  pulsare   coelum,   fletbera  onerare  planctibus. 


in  Wlstanum  afflciebatur  animo,  ut  quovis  honore 
dignum  putaret.  Nam  et  strenue  peracti  ofGcii  in- 
dustria  spem  altioris  dignitatis  salubriter  exse- 
quendi,  si  conferretur,  infuderat.  Hac  occasione 
praBpositus  (67),  ut  tunc,  prior,  ut  nunc  dicitur, 
monachorum  constitutus,  statim  materiam  qua 
virtus  emineret  arripuit,  multis  incommodis  intus 
forisque  propulsatis.  Nam  res  exteriores  antecesso- 
rum  inouria  pessundatas  ingenii  vivacitate  in  soli- 
dum  restituit,  et  interiores  freno  regulari  coercuit. 
Quod  ut  elflcacius  faceret,  vitas  sae  subjectis  reli- 
giosa  porrigebatexempla;  erubescens  scilicet  prae- 
dicare  quod  fastidiret  facere.  Ipsam  porro  doctri- 
nam  non  suo  conflngebat  ingenio,  nec  cothurnato  et 


Plumam  et  ollum  omnino  lectum  non  habere  :  so-  D  pl&usibili  praeferebat  eloquio.  Quin  potius  majorum 


pori  non  indulgere,  sed  subripere.  Super  gradua 
ante  altare  capite  posito  se  humo  exponere :  vel 
etiam  codicealiquo  vertici  submisso,  superlignum 
tcnuem  Invitare  soporem.  Ante  unumquodquexviii 
uUarium,  quse  in  veteri  ecclesia  erant,  .^epties  in  die 
prosterni :  bsec  dura  non  pulare,  sed  quod  alii  puta- 
rent  imitari.  Cumque  prs  omnibas  esset  in  virtutl- 

(67)  Wlstanum  Agelwino  priori  Wigorniensi  de- 
functosubstituitAIdredusepiscopuSftesteFlorentio. 
Idrm  AMn*dus  monasterio  Glocestrensi  a  se  restau- 
rafo  WUtanum  qucmdam  monachnni  Wigornifinsem 
anno  1058,abi)atem  in&tituii.  Sic  Chronicon  Wigor- 
niense  ms.  Tbomas  Stubtis  in  Pontiflcibus  Ebora- 
coas.  p.  1701.  Cbrooicon  Qlocestrensc  in  Monastico 
tom.  I,  p.  110,  et  Florentiui.  Wlalanus  iste  Jeroso- 


nostrorum  scriptis  invigilan;»,  hauriebat  sitibundo 
pectore  fluenta  doctrinee,  quee  postea  mellito  eructa- 
ret  gurgite.  Licet  enim  mihi  de  B.  Gregorii  Vita 
dictum  mutaari,quod  a  Colemanno  in  patriam  lin- 
guam  at  pleraque  alia  versum  ego  transfudi  denuo 
in  Latinum.Itaque,cam  in  omnibusdivins  Scripturae 
libris,  tum  in  his  diiigentes  prstendebat  excubias, 

lymam  profectus  obiit  in  itinere  anno  1072,auctore 
Chronicn  Glocestrensi.  Ut  falsus  sil  Ingulpbus  (p. 
511;  et  illum  secutus  BoIlanduH(in  Act.  sanctorum 
Jaouarii  tom.  II,  p.  240)  qui  Wlstanum  istum  ex 
priore  Wigorni»  abbatem  Gloverniae,  ex  abbate 
Gloverniffi  episcopum  Wigorniffi  factum  fuisse  vo- 
lunt. 


1743 


WILLELHI  HALMESBURIIDNSIS  MONACHI 


1744 


qui  sibi  caslimoaiam  commendarent;  ejQsintegri- 
tatem  in  se  alacritereisequi,  corruptionem  in  aiiis 
acriter  insequi,  ut  uno  liquebit  exemplo. 

CAPUT  VI 

Erat  in  eadem  urbe  matrona,  ct  domesticis  opi- 
bu9  locuples  plusquem  sufflcerel  victui,  et  quse  for- 
mae  lineamentis  curioso  intuentium  lenocinaretur 
aspeclui.  Dein  narratur  quomodo  WUlanus  mulie- 
rem  $e  ad  stuprum  invitantem  rejecerit.  Vide  Capgra- 
vium,  f,  332. 

CAPUT  VI  [. 

Nec  solum  in  monacbos  sed  etiam  in  vulgus  mise- 
ricordiae  sus  respergebat  semina.  Crebro  enim 
Bummo  manediurnis  expeditus  ofQciis,  conspicuum 
se  praebebat  ante  fores  Eoclesise,  ut  facilior  esset 
aditus  volentibus  se  convenire.  Ibi  igitur  sedulus 
et  pius  ezploralor,  diem  plerumque  ad  sexlam,  ple- 
rumque  ducebat  ad  vesperam ;  dummodo  vei  vim 
passis  quanta  posset  ope  succurreret,  vel  paupe- 
riorum  (ilios  baptizaret.  Jam  enim  venalitas  ex  in- 
fernalibus  umbris  emerscrai,  ut  nec  illud  gratis 
presbyteri  praeberent  infantibus  sacramentum,  si 
non  infaroirent  parentes  marsupium.  Horum  igitur 
Wlstanus  miseratusinopiam,  iilorum  animo  mise- 
ratus,  et  facto  pertundens  avariliam,  in  baptizandis 
pauperibus  uUroneas  dignalionis  impendebat  offi- 
cium.Currebaiur  ad  eum  ex  urbibus  et  agri8,ab  illis 
praecipue  quorum  non  inlererat  darenummum,  ul 
Boboli  suse  mercarenlur  lavacrum.  Transfusa  est  a 
tenuiori  fortuna  in  divites  consoetudo,  ut  nemo 
fere  illius  regionis  jure  baptizatum  aliquem  ex  suis 
putarel,quemWl8tanusnonbaptizasset.Gonciliabat 
hanc  suspicionem  non  falsa  de  viri  sanctitate  opinio 
et  de  religione  non  temeraria  prsesumptio.  Fereba- 
tur  ergo  per  Angliam  ipsius  famae  prseconium;  adeo 
ut  potentissimi  tunc  optimates  Anglorum  ejus  ami- 
citiam  et  avidissime  optarent  et  constantissime 
tenerent.  Hanc  sibi  securitatem  in  secundis,  eva- 
sionem  in  sinistris,  tulelam  in  cunctispollicebantur. 
Quorum  Haroldus  etmajorem  potentiam  conscientia 
opum  spirans,  et  jam  tunc  regnum  magnanimitate 
morum  affoctans,  unice  diligebat  virum.  Ita  ut  in 
itinere  positus  xxx  milliaria  de  recto  calle  non  du- 
bitaret  divertere,  ut  ejus  colloquio  curarum  suarum 
moles  posset  avooare.  Ita  voluntati  ejus  et  cliente* 
Ise  deditus,  ut  Wlstanum  tantum  puderet  jubere, 
quantum  Haroldum  non  pigeret  faoere.  Nec  mino- 
rem  comiti  sanctus  refundebat  gratiam ;  ejus  con- 
fessiones  benigne  accipien8,etorationum  apud  Deum 
(Idus  interpres.  Ejusdem  dilectionis  terebat  orbitam 
Aldredus  posl  Brihtegum  Wigornensis  episcopus» 
vir  multum  in  sflecularibus  astutus,  nec  parum  reli- 
giosus.  Is  Domino  priori  pro  reverentia  sanctitatis 
granditer  obsequi^  humiliter  parere,  prorsus  in  om- 
nibus  ut  parenti  gratissimo  deferre. 

CAPUT  VIII. 

Nec  illud  subtraho  lecturis,  quod  non  minori 
quam  C(Btera  quse  dicta  suot  dignum  est  illustri 
titulo.  Animadvertens  eni.n  penuria  praedioationis 


A  populum  a  bonis  moribus  diffluere,  omni  Dominict 
et  majoribus  Bolemnitatibus  in  ecclesia  infandebat 
ei  moniia  salulis.  Putares  ex  eTangeiicis  et  prophe- 
ticis  aditis  verba  intonare,  quae  ille  ex  alto  slaUonis 
plebi  proountiabat :  adeo  ut  tonitrua  fuIminabtDt 
in  improbos,  adeo  ut  imbrcs  irrigabant  electos.  Fa- 
ciebat  boc  summa  modestia,  et  qoantum  ad  sesob 
humilitatis  latebra.  Verumtamen  ita  latere  voIeD- 
tem  invenit  et  carpsil  invidia,  quamvis  carpentem 
coelestis  vindicta  non  praeterierit ;  aicul  ex  conse- 
quenti  clarebit.  Erat  in  eadem  ecclesia  transmarioe 
nationis  monacbus  Winrichus  nomine,  ei  ad  litie- 
ram  jam  spectes,  eroditissirous;  si  ad  copiam  fa- 
cundiae,  dicendi  validus;  si  ad  calliditatem  eaecali, 
prudentissimus  ;  si  ad  morom  elcgantiam,  polcbre 

B  compositus,  proindeque  hominibus  acceptus  et 
charus.Idem  alias  et  ira  perfenridus,  et  ad  succen- 
sendum  quod  displiceret  torquente  littore  accom- 
modus.  Uic  de  praedicatione  sanctl  multa  cavillari 
solitus,  quaedam  ad  hanc  sententiam  exsequebator. 
Cootra  regulas  esse,  quod  officium  antislitis  pneri- 
peret.  Solius  pontiOcis  esse  populo  praedicare,  qoi 
solus  traditasibi  et  indulta  potcstate  peccata  posset 
absolvere.  Monacho  silentiam  et  claustrum  compe- 
tere,  non  pompatico  gestu  et  sermone  populi  iosu!- 
tare. 

Videri  ergo  magis  alicujus  ambitum  dignitatis 
quam  exsecutionem  pietatis.  Hase  ille  non  jam  tao- 
tum  a  lergo,  sed  etiam  quadam  die  amariore  bil^ 
Bucceosus,  in  os  objectavit  Wistano.  Contra  ilie 

^  scuto  patientiae  armatus,  paacis  occurrit.  Nihil  esse 
mafcis  Deo  gratoro  quam  popalum  pessum  euntem 
in  viam  veritatis  revocare:  ideoque  non  seomisso- 
rom.  Sin  aliud  quod  gratius  esset  Ghristo  addiscere 
posset,  incuncianter  facturum.  Ila  tuDC  discessam, 
et  dormitom.  At  vero  ut  Deus  ostenderet  qaaniam 
beati  viri  factum  penderet,  horriGca  calumniatorem 
visione  concussit.  Cam  cnim  ad  quietem  compo- 
suisset  membra  in  lecto,  ad  tribunal  judicia  igooti 
raptus  esl  animo.  Ab  eo  itaque  gravi  severitate 
increpatus,  cur  servam  suam  pridie  de  bono  prcdi- 
cationis  objurgasset,  dum  se  parum  expurgat,  jossit 
in  parvimentum  slerni  et  oaedi.  Ita  Buccedentibas 
sibi  lictoribus  acriter  fusligatas,  nibil  aliud  inter 

D  tormenta  nisi  Misereref  Domine;  Domine,  mUerere; 
clamitabat.  Tandem  laxatus  interrogatur,  nam  prs- 
conemsoum  ulteriusprohiber6l,quominus  homioes 
ad  curiam  suam  evocaret.  IUe,  cui  nihil  illiaa  tem- 
poris  necessilas  non  exlorquerel,  pcr  quidquid  san- 
ctnm  est  dejerav it  se  non  modo  ultra  doq  prohibi- 
turum,  sed  etiam  ultro  ad  praedicationem  eteum  et 
alios  impulsurum.  Tantum  sibi  miseratio  jadieii 
vitam  prorogaret  in  posterumi  ut  illius  evaderet 
angoris  articuium.  Ita  flde  data  ne  temeraret  pro- 
miesa,dimissusest.Moxergoutpotuit«potuilaatem 
statim  ut  iiluxit,  prioris  pedibusadvolvitor,  genaa 
exoscolatur,  commissum  fatetnr,  ofifensam  depreoa- 
tur.  Interrogatus  repentine  mntationiB  cauaam,  or- 
dinem  visionis  jaratos  expoeoit.  VadabaDtur  veri- 


1745 


VITA  S.  WULSTANI.  —  LIB.  I. 


1746 


lutem  narratioDis  lacrynQs,  siuceris  precibus  ez-  A.  magDas  efflanle  miaas  ;  quod  nummi,  quos  AngHa 


prompts.  Livores  in  scapalis  protuberantes  testa- 
baotur  nibil  eum  vanum  vidisae,  nibil  molie  sensisse. 
Necdifficulter  veniam  asanotoimpetravit ;  ad  cujus 
beoedictionem  sanitas  rediil,  dolor  omnis  ovanuit. 
Fidem  ergo  de  praesentibus  ezemplis  mereatur,  et 
omni  ambiguoIibereturantiquitai;qa»nobis8imile 
factum  in  B.  Hieronymo  reprssentat.  Parum  enim 
discrepatillumfQissecaesumpropterlibrosgeniilium 
et  islum  propter  probibita  prndicationis  officium. 
Idem  estpenepropter  gentiliam  nugasdivinam  Scri- 
pturam  negligere,  et  eamdem  prsdicari  nolle. 

Illud  fuit  tempus,  qno  superEcclesiae  lectum  ma- 
chinabatur  fabricam,  in  qua  dependerent  campansB. 
Eam  vero  fabricam  quo  proprio  nomine  quam  pro- 


quotannis  Romano  pap»  pensitat,  bsec  occasione  ul- 
terius  non  inferrentur.  Verumtamen  predonibus 
irruentibus  usque  ad  dolorem  et  miserationem  vi« 
dentium  nudati,  Romam  redire  contendunt.  Qua 
res  rigorem  apostolics  sedis  hactenus  inilezit ;  at 
Aldredus  pallium  Eboracense  mereretur,  Wigor- 
nensis  Ecclesis  discessionem  pactu8;meliori  dun* 
tazat  persona,  qus  in  ejus  dioicesi  posset  inveniri, 
ab  eo  in  illam  subroganda.  Hujus  igitar  conditionis 
arbitros,  et  qasdam  alia  eoclesiastica  negotia  in 
Anglia  ezpedituros,  cardinalesadductosarcbiepisco- 
pus  regi  ezhibait.  Ezcepit  eos  Deo  devotissimus 
princeps  more  illo  suo  paucis  imitabili,  quosoleret 
in  omnibus  Ecclesi»  Ilomans  oonvenire  moribus. 


zime  appellem,  in   promptu  non  habeo.  Ad  illam  ^  Ita  summa  reverentia,  honore  summo  apud  se  ali- 


ergoerigendam  moliebaturgradusscalarum,  quibus 
operantes  insisterent.  Ex  hu  quidam  prxceps  ruit 
praesenie  Wlstano,  qui  faeto  erucis  signo  hominem 
periculo  exemit.  Rem  paucis  narrat  Capgravius  in 
Legenda  novat  /.  332. 

CAPUT  IX. 
Interea  rez  Edwardas  Aldredum  episcopum  Go- 
loniam  ad  seniorem  imperalorem  Henricum  direzit 
quaedam  negotia,  quorum  oognilionem  caasa  non 
flagitat,  compositurum.  Qui  cum  in  imperatoriae 
augustffi  dignationis  ocalis  invenisset  gratiam,  ali- 
quot  ibi  dierum  conlinuatione  laborum  suorum  ac^ 
cepit  paasam.  Ei  seu  pro  sui  reverentia,  seu  quia 


quandia  babitos  iternm  ductoris  tulels  delegavit. 
Familiarius  enim  ei  conviverent  cujus  moresiongo 
comitatu  addidicissent,  et  commercia  lingue  non 
ignorarent  ;  denuo  ad  Pascba  in  curiam  reducendi. 
Aldredus  apostolici  prncepti  tenorem  secutus,  om- 
nemque  pene  Angliam  cum  eis  pervagatus,  immi- 
nente  Quadragesima  in  Wigorniam  pedem  reflezit. 
Inde  in  prsdia  sui  juris  profectus,  stabilem  eis  man- 
sionem  apud  Wistanum  priorem  induzit.  Illi  con- 
8iIiumnonaspernati,libenterinotiumconcesserant, 
post  V18B  labores  pauss  acquiescentes.  Aderat  eis 
humanitasbospitisnihilprsetermittentis^quominus 
Anglorum  dapsilem  liberalitatem  et  liberalem  da- 


tanti  regis  legatus  esset,  mulli  roulta,  quidam  Sa-  p  psilitatem  ezperirentur.  Ipse  interea  et  solita  ora- 


cramcntarium  et  Psallerium,de  quibus  supradizi, 
dedit  in  ezeaiuro.  Ambos  eoim  codices,  ut  saae 
mcmori®  apud  illas  gentes  locaret  gratiam,  Cnuto 
quoDdammiseratCoIoniam.  Aldredusergo  prophetia 
quondam  Wistano  dictae  ignarus,  patriam  cum  re- 
navigasset,  libros  pro  merito  vita;  illi  soli  arbitratus 
competere  restitait.  Suscepitillecoelestedepositam, 
magDifice  gratalatus,  et  gratias  agens  Deo,  quod 
religiosonon  fraudaretur  desiderio. 

CAPUT  X. 

Eadem  tempeHtate  cum  Kynegi8U8(68)Eboracen8i8 

archiepiscopus  diem  clausisset,  Aldredus  Wigor- 

nensis  episcopossuccessioni  acclamatur.  Id  Edwardo 

regi  simplicis  quippe  animsbenevisum.IIIeRomam 


tionis  instantiam  et  ciborum  inediam  non  oblitus, 
propositom  pertinaciter  urgebat.  Totis  noctibus 
psalmicinans,  protelans  ezcubias,  genua  crebro  fle- 
ctens,somno  penitus  illuden8.Tribu8  in  bebdomada 
diebus  omnis  cibi  abstemius,  noctem  perinde  ao 
lucem  conlinuabat  jejunio.  Ipsis  etiam  diebus,  ne 
ullo  sallem  laberetur  verbo,  perpetuo  lioguam  co- 
bibebat  silentio.  Tribus  reliquis  porros  caulesve 
coctos  vel  elizos,  paois  cibaria  adjiciens,  victum 
transigebat.  Dominicis  porro,  propter  festi  reveren- 
tiam,  pisce  vinoque  frugalitatis  parcimoniam  solve* 
bat;  magis  ut  contineret  naturam  quam  deliniret 
gulam.  Singulis  prdeterea  diebus  tres  pauperes  af- 
fectuosecolens ;  quibus  Dominici  sequaz  mandati  et 


pro  more  profeotus,  Nicolaum  tanotemporis  papam  J)  victum  quotidianum  etpedum  ezhibebat  lavacruro. 


votis  suis  primo  abhorrentem  invenit.  Nam  nec  ille 
Wigomensi  prresulatui  renuntiare,  neo  papa  nisi 
cederet  Eboracensi  enm  pallio  insignire  volebat. 
Adeo  illum  amor  Wigoriuae  devinzerat,  ut  majoris 
bonoris  nomen  ejus  pretio  supponeret.  Diu  igilur 
multumque  cooflictu  habito,  Aldredusreflezopede 
Sutrium  venit,  Tostioo  comite  qui  cum  eo  venerat 

(68)  Obiit  Kynsinus  archiepiscopus  Eboraceosis 
anno  1060,  die  11  Kal.  Januarii  ;  cui  in  Nativitate 
Domini  Aldredus  successor  eligitur.  Hic  Romam 
profectus  anno  1061,  pallium  obtinuit,  anno  1062, 
Wlstanum  episcopum  Wigorniensem consecrfl vit  vi 
Id.  Septembr.,  indictione  zv,  anno  statis  Wlstani 
plusquinquagesimo.  Ista  refert  Florentius,  additoue 
Aldredum  id   mnneris  fecisse  loco  8tigandi  arcbi- 


CAPUT  XL 

Hsec  cardinalibus  fuerunt  incitamento,  ut  ejus 
mirarentar  vitam,l8udarent  doctrinam;  quam  re- 
verentiorem  faciebat,  dumanticiparet  ezemplo  qaod 
praedicaret  verbo.  Denique  ad  curiam  reversi,  dum 
Wigornensis  episcopi  ventilaretur  electio,  nomen 
ejus  tulerunt  in  medium  ;  eum  antistitio  dignom, 

episcopi  Cantuariensis  cui  officium  epieoopale  tune 
apapa  interdictum  erat:  WlsUinum  etiam  subjectio- 
nis  professionem  ferisse  non  Aldredoordinatorised 
Stigando  motropolitano  suo.  Fucum  igitur  iectori 
fecitTlioma  Stubbs  in  Aclis  pontiL  Ebor.,  p.  1702, 
a  quo  Aldredus  Wlstanum  pro sequasi suffraganeum 
suum  consecrasse  episcopum  dicitur. 


1747 


Wn.LELMI  MALMKSBUIIIKNSIS  M^hNACHI 


rij 


qiii  sacerJulio  plus  voiitiiaiiouid  ufjjicerel  quuLn  ipse  A '^i^iS^  •'   Eece  vere  Uraelita,  in    quo   doliu  non  ai 


perilluddigiiitatie  acciperet,  cujus  reaponderetna- 
tura  industris ;  in  quo  conquadraretvita  sapientis. 
His  laudibus  suscitaverunt  majorem  viri  animum 
Eiwardi  regis,  in  cujus  pectore  nibil  unquam  nun- 
dinator  ecclesiaruin, nibii  unquam deprebendit  ava- 
rus,  quod  suis  conduceret  artibus.  Astipulabantur 
votis   cardinalium   arcbiepiscopi  Cantuariensis  et 
Eboracensis  ;  ille  favore,  iste  testimonio,  amboju- 
dicio.  Accedebautlaudibus  ttiam  comites  Uaraldus 
et  Elgarus,  par  insigne  fortitudinis,  nonita  religio- 
nis.  Ingens  mumentum  caussB  facti;  adeo  utcerta- 
tim  concitalis  equitibus  pro  Wlstano  mitleretur. 
Nunlii  brevi  multa  milliaria  progressi,  stimulisin- 
dustrise   celeritatem   maluravere  negotii.  Sanclus 


(Joan.  I,  47).  Nihilenim  verius  ezperietur,  quiejoi 
conversationein  viderit,  audierit,  legerit.  Ipseporro 
imposilionem  episcopatus  adeo  ingrate  tulit,  otdi- 
ceret,  sicutqui  prssenles  fuere  testantur,  malaisse 
se  decapitari  quam  illud  onua  pati.  Adeo  ad  qucq» 
devia  lerrarum  profecto  preparasset  fugam,  Did 
quidam  amicisuspectam  adhibuissentdiiigeatiim. 
bnimvero  animabant  dejectum  mcerore  aoimum  hi 
blanditiis,  illi  monilis.  Bianditiis,  genibus  ejus  et 
pedibus  reverenter  afTusi,  et  nonnunquam  etiaa 
otsculabundi.  Monitis,  ne  coeleste  munus  gratoito 
infusum  impatientia  dccoloraret,  sed  toleraDtitiih 
Bi^^niret.  Obedienllam  virtutum  omnium  ecsediirna- 
culum  ;cui  qui  refragandum  potaret,  nec  digaebi- 


ergo  ad  curiam  exhibitus  jubetur  suscipere  donum  B  beretur  claustralis  monachos  nic  popularisppisco- 


episcopatus.  Gontra  ilie  niti,  etsebonori  tanto  im- 
parem  cunctis  reclamantibus  clamitare.  Frustra 
cardinales  cum  archiepiscopis  trivissent  operam, 
nisi  refugienti  praetendissent  paps  obedientiam. 
Qua  iile  objecta  confusus  cessit ;  et  assensus  est 
electioni,  mcerens,  invitus,  impulsus.  PrdBclare  me- 
ritoque  obstinatio  unius  viri  cessit  hic  voluntati  Oei 
et  populi. 

Illud  sane  non  omiserim,  fuisse  tuno  apud  Eve- 
sham  abbatem  (69)  Ailwium  nomine,  et  maximflB 
quantum  ad  saeculumprudentiae,  quantum  adreli- 
gionem  non  roinimaB.Quocircasaepedictus  Aldredus 
pro  pacto,  quod  fecerat,  apostoiico,  nonnullo  tem- 
pore  fluctuaverat  animo  utrum  adepiscopalumeli- 


geret  Etbelwii  perspicacem  induslriam  in  saeculo,      sit  laboris  expedi 


pus.  Quocirca  non  solum  modeste  ferret,  ve.^amei 
Deo  gratias  ageret,  qui  cum  sublimasBet  in  gn- 
dum,  per  quem  inferioribus  vellet  esse  consaltDOi. 
Hascilli.  Nec  verodubitandum  est  ingenti  aaDClDtn 
pectus  sudaKse  conQictu,  dum  in  eo  asquas  parte* 
facerenl,  et  hucillucque  raptarent  hinc  amor,  inde 
timor.  Iste,  ne  sub  insueto  iabaret  onere;  ille,  ot 
tot  probabilium  virorum  imperiosfls  auctoritati  et 
populorum  religiosae  devotioni  viderelur  reaultire. 
Enimvero  quanto  sibi  videbatur  indignior,  tantj 
erat  acclamatio  pertinacior;dum  fidem  providead- 
miniatrandi  muneris  faceret  idem,  quod  ad  admioi- 
btrandummeticulosus  accederet.  Stulti  est  enimad 
illudseincoQsiderale  ingerere,  quod  ignoretqaanti 


re. 


an  Wistani  simplicem  reiigionem  in  Deo.  Erant 
enim  illi  viri  Wigorneosis  diGecesis  diverso  respectu 
presiantissimi.  Verumtamen  multum  binc  indeque 
libratis  causis,  quamvis  Etbelwius  sollioite  adnite- 
retur  partibus,  succubuerunt  divinae  providentin 
bamanarum  prsstigiarum  cautelffi. 

CAPUT  XII. 
Rei  ergo  Edwardus  Wistanum  Wigornensi  epi- 
scopatu  ex  solido  investivit ;  licet  illum  Aldredus 
potentia  qua  vigebat  multis  et  pene  omnibus,  ut 
post  clarebit,  prffidiis  vellicaverit.  Id  sanotus  licet 
sgre,  ut  postea  ostendit,  ferret ;  tamen  dolorem 
siientio  suppreseit,  cedendum  tempori  arbitralus. 
Non  mullo  autem  post  consecratus  est  Eboraci  ab  j\ 
eodem  arcbiepiscopo,  quod  Gantuariensi  Btigando 
Romanus  papa  ioterdixisset  offioio.  Gausam  inter- 
diclionis  non  est  hujus  temporis  allegare.  Soire  vo- 
lentem  alias  nostras  docebunt  littern  (70).  Neo  vero 
sine  divino  nutu  oredi  ias  eat  prognosticon  hoc  ei 

(69)  Etbelwinus  abbas  Eveshamiffi  successit  Man- 
nio  abbati  sub  exitum  anni  105,  vel  initium  sequen- 
tis.  Wiilelmo  demum  regi  admodum  gratus,  obiit 
anno  1077,  xiv  Kal.  Martii :  tradente  Historia  Evea- 
hamensi  in  Monastico  tom.  I,  p.  151. 

(70)MunerisStigandoinler(iicticausa8  Willelmus 
Maliiie^burieneis  tum  alibi  pluries  tum  prwcipue 
libro  1  be  geslis  pontif.  Angt.,  exhibet.  Atque  binc 
liquet  Wiilelmum  bujusVita  auctorem  uon  alium 
esse  quam  Hii»toricum  illum  magoi  nomiois  Mai- 


CAPUT  XIIL 

Ordinatus  ergo,  ut  dicere  cceperam,  et  sab  prc- 
textu  honoris  Eboraci  ab  Aidredo  relictos,  nca 
pauco  tempore  Wigorniam  absentia  sua  cootristt- 
vit.  Eyus  interim  Eoclesin  redditus  URibus  sois  tp- 
plicabat  archiepiscopos.  Postmodum  reversovix 
septem  villas  contulit  ;  ceteras  omnes  pertinaciter 
usurpans.  At  Wlstanus,  qui  nihil^apud  eom  viribos 
agendum  nosset,  ita  paulatim  precibus  arrogaDtis 
animi  cupiditatem  contudit,  ut  cuncta  prcterduo- 
decim  villas  juriEcciesisreformaret.  Eas  quotem- 
pore  et  quali  labore  Pater  noster  retraxerit,  9^ 
quens  stylus  edocebit. 

CAPUT  XIV. 

Sed,  ut  ad  id  quod  exorsus  fuerano  regrediar, 
Wlstanus  in  episcopum  sublimatus  statim  adofOeii 
pietatisanimum  intendit.  Necmorainmedio.  Allert 
enim  ordinationis  die  beato  Bedfls  dedicavit  ecele- 
siam  ;  pulchre  illi  primse  dedicationis  pr&beoa  pria* 

mesburiensem.  Semel  quidem  Malmeburiensis  in 
libro  De  ponlif.  AngL  Willelmo  nostro  repujrnare 
videtur,  Wlstanum  a  cardinalibus  legatis  ^igor- 
nias  ordinalur  esse  epi^copum  scribena ;  quem  no* 
ster  verius  Eboraci  ab  Aldredo  consecraium  a^ 
rit.  Verum  locus  ille  Malaiebburieof^ie  non  incooij 
moilecenseri  potesi  id  solum  velle,  WiBianum  e^i 
Wigorniensi,  satagentibub  legatie,  prsfectum  e^wi 
quod  Uistori»  pre  manibua  habitn  latis  conveoil. 


1749 


VITA  S.  WULSTANl.  -  LIB.  1. 


1780 


cipium,  qui  fuissel  litleraturse  prlaccps  dc  j^catc  A  ^®  vianti  obtullssct,  nulla  vcl  praecipiti  necessitate 


Anglorum.  Eo  enim  die  tam  proflua  praedicatione 
populum  irroravit,  ut  non  dubitaretur  Wlstanum 
per  Spiritum  sanctum  eadem  niti  facundia,  qus 
quondHm  lingaam  movisset  in  Beda.  Nec  solum 
tunc,  sed  etomni  vita  ita  fama  prsdicalioais  plebem 
mulcebat,  ut  calervatim  eo  videres  agmina  con- 
fluere,  quo  auditum  esset  eum  ecclesiam  dedicare. 
Ipse  etiam  uliro  rapiebat  materiam,  et  ut  semper 
Gbrintum  sonaret,  semper  Gbrislum  auditoribus 
proponeret,  postremo  Ghristum  etiam,  ut  itadicam, 
repugnantem  euaB  parti  atlraberet.  Ita  enim  obsti- 
nate  insistebat  jejuniis  etvigiliis,  ita  violentas  ora- 
tiones  injiciebat  coelo,  ut  non  immerito  de  ipso  ejus- 
quesequacibus  Dominus  dixerit:  Regnum  caslorum 


urgente  preteribatinsalutatom ;  quinimo  ingressus 
Deo  et  sanctOi  cujus  esset  templnm,  preces  cum  la- 
crymis  semper,  ut  quidam  ait,  io  siatione  paratis 
thuriflcabat.  Hoc  more  quadam  die  dam  ad  comita- 
lum  evocatus  per  Evesham  iter  haberet,  et  socii 
obstreperent  quominus  ad  ecclesiam  diverteret, 
audiresupersedit.  Itaque,  ingressus,  anteS.  Egwini 
se  prostravitexuvias;  plurimus  ibi  pro  sua  suorum- 
quesaluteprecator.  Facta  oratione,  monachosomnes 
salutalione  sua  et  osculo  dignatur,  salubri  etiam 
prsdicatione  demuIsit.Erat  ex  eodem  conventu  mo- 
nachusycuijamdudumdiuturnafebrisinternaspassa 
medullasy  mori  [/.  morti]^  ut  putabatur,  afflnem 
lectoapposuerat.Nomen  eiEgelricus.  Hic  Wlslanum 


vim  patitur;  el  violenlirapiunt  illud  (Matth,  XI,  i2),B  evocanSy  orationum    ipsius    beneficio  liberatUs  est 
Tanlo  squilibrio  vitam  informans, ut  atramque  pro-      morbo» 


fessionem  tenerel,  etneutram  amitteret.Sic  episco- 
pus,  ut  rellgione  non  abjurarel  monacbum ;  sic  mo- 
nachus,  ut  auctoritate  reprassentaret  episcopum. 
Remotissimus  ab  bominum  moribus,  qaos  nostra 
producunt  sscula,  si  consuleretur,  consiliosissimus ; 
8irogaretur,faciliimus.Gumaliquidessetimpetran- 
dum,  absolute  deliberans,  celeriter  pronuntians ; 
cum  Judicandum,  ad  Jusiiliam  propeosior.  Nec  di- 
vitem  palpans  pro  pecunia ;  neo  pauperem  pulsans 
pro  penuria.  Nulli  adulationi  deditus,  nec  sibi  adu- 
lantibus  gratus.  Timore  priocipum  nunquam  a 
justitia  decedens;  nunquam  amori  eorum  honore 


CAPUT  XVI. 
Quinto  (71)  anno  collati  Wlstano  episcopatus  rex 
fidwardusfdto  functusingensseminarium  discordiaB 
reliquit  Angliae;  hloc  Haroldo,  inde  Willelmo  co- 
mite  Normannis  legitimo  eam  Jure  clamantibas.  Et 
tunc  quidem  Haroldus  vel  favore  impetrata  vel  vi 
extortacorona,regnumpaaIo  minus  totam  oblinuit. 
Soli  Nortbanhumbri  magnum  et  gentile  tumentes 
interim  parere  distulere ;  aquilonalem  cervioosila- 
tem  australi,  ut  dictitabant,  mollitioi  subjugare  non 
dignati.  Animabat  eos  ad  tyrannidem,  et  insolenlia 
sua  ingentes  eorum  alebat  spiritas  Tostinusejusdem 


aIiquo,nisi  debiio,a8Surgens.  Laudatus  de  bono  in-  ^  regls  frater,  neo  fortitudine  degener,  si  ardens  ia- 


dulgebat  Dei  gratiae  non  suaB  arrogantiaB.  Vitupera- 
tus  ignoscebat  vituperantium  errori,  conscientiae 
suae  gratulatus.  Quanquam  idraro  admodum  fuerit, 
quia  cum  ipse  omnem  bominem  amore  charitatis 
foveret  ul  sobolem  ;  vicissim  omnes  eum  diligebant 
ut  parentem.  Gordis  alacritate  et  hilaritate  faciei 
superna  praelibans  gaudia,  Jam  coelestis  laetitiae  fon- 
tem  spe  praesumebat;  quem  nunc  re  indeflcienter 
haurit  et  potat.  Qui,  quamvis  semper  animo  intimis 
haercret,  non  tamen  eum  segnem  aut  hebetem  in 
extimiaDomini  experti  sunt.  Plures  in  omni  dicecesi 
basilicae  per  eum  inchoatsB  aniroosc  et  egregie  per- 
fects ;  praesertimque  episcopalis  sedis  ecclesia,  cui 
a  fundamentis  coeptae  supremam  imposuit  manum ; 


genium  tranquillis  studiis  applicare  maluiaset.  Qui 
postmodum  in  eadem  provincia  cum  Haroldo  rego 
Noregeinorum,  quem  in  suffragium  asciverat,  caesus 
pcenas  inconsult»  animositatis  pependit.  Sed  haec 
posterius.  Tunc  vero  Haroldus  eo  profecturas,  at 
contumaciam  eorum  lenioribus  euraret  remediis, 
quandoquidem  ferro  frangere  oonsiiium  non  erat, 
sanotum  virum  secum  adduxit.  Sic  enim  fama 
sanctitatis  ejus  etiam  ad  abditissimas  penetraverat 
gentes,  ut  nullam  non  arrogantiam  mollilurus  cre- 
deretur.  Nec  vero  citra  opinionem  rei  fuit  eventus. 
Namque  illl  populi  ferro  indomabiles,  semperquid- 
dam  magnum  a  proavis  spirantes,  pro  reverentia  in 
jura  Haroldi  facile  concesseruni.  Et  profecto  per- 


ubi  ei  numerusmonacborum  amplialus,  et  ad  nor-  ^  severassenl,  nisi  eos  Tostinus,  ut  dixi,  averteret. 


mam  institutionis  regularis  compositus.  Sed  haec  et 
postmodum  facta  et  quotidic  oculis  apposita  com- 
pendiosam  relationem  desiderant.  Quocirca  ut  in 
campo  liberioris  materiae  nostra  decurrat  oratio  ; 
reliquarum  rerum  ordinem  expedilo  prosequamur 
otio. 

CAPUT  XV. 

Praeter  alia,  quibus   praesulalum  ornabat,  etiam 

hoc  habebat:  dlGecesin  sedulo  peragrare,  infantibus 

quod  reIiquume88etsacramentorumsuppIere,ndem 

populorum  in  bonum  acuere.Oratorium  quodcunque 

(71)  Quarto  potius  pontificatus  a  Wlstano  gesti 
anno  Edwardus  rex  obiit.  Anno  enim  i062,  post 
Pascha  io  episcopum  est  electus,  mense  Septembri 


Sane  licet  esset  pontifei  bonus,  mansuetus  et  lenis, 
non  tamen  ad  improbos  indulgebat  blanditiis;  sed 
vitia  eorum  arguens,  minaoibus  infrendebat  verbis. 
Sin  id  parum  procederet,  aperto  eis  prseconabatur 
vaticinio,  quanto  muitandi  essent  supplicio.  Neo 
facile  unqaam  vel  prudentem  hominem  oonjectura, 
▼el  vatem  prophetia  fefellit.  Mulla  et  illo  itinere  et 
alias  crebro  prflescita  et  prasnantiata  sunt.  Denique 
Haroldo  palam  testificalus  est;  quanto  detrimento 
et  sibi  et  Angliae  foret,  nisi  nequitias  morum  cor- 
rectum  ire  cogilaret.  Vivebatur  enim  tunc  pene  ubi- 

consecratus.  Edwardus  autem  anno  i066.  Nonis 
Januarii  e  vivis  excessit. 


1751 


WILLELMI  MALMIilSBUaiENSIS  MONAGHI 


1751 


que  in  Angtia  perditis  moribuB  ;  et  pro  pacis  af- A  run>  quoniain  altigimus  tempora,  hio  priiEo  Libtl',! 


J 

{ 


flacntia  deliciaram  ferbevai  luxus.  llle  viliosos,  et 
prssertim  eos  qui  crinem  pascerenl,  iDsectari,  quo- 
ram  si  qui  sibi  verticem  suppoDerent,  ipse  suis  ma- 
nibus  comam  lascivientem  secaret.  Uabebatad  hoc 
parvum  cultellum,  quo  vel  excremenla  uoguium  vel 
Bordes  librorum  pur^are  coosueverat.  Hoc  csesarici 
libabat  priroitias,  injungens  per  obedientiam,  ut 
Cdpillorum  caeterorum  series  ad  eamdem  complana- 
retur  concordiam.  Si  qui  repugnandum  putarent ; 
eis  palam  ezprobrare  mollitiem,  palam  mala  minari. 
Futurum  ui  qui  erubescerent  esse  quod  natifueranl, 
qui  «mularentur  capillorum  fluxu  femina8,non  plus 
quamfemiD89  valerentad  defeneandam  patriam  con- 
tragentesiransmarinas.QuodinadventuNormanno- 
rum  eodem  anno  claruisse  quis  eat  inflcias?  Quo- 


statuatur  mcla.  Ita  enim  coDcianius  (ieri  posse  pu'.o; 
si  quid  eanctissimas  vir  AnglorQm  tempore,  quid 
Normanorum  fecerit,  enucieaie  digesaero.  Gol^ 
mannus  enim  in  episcopatus  ejus  electione  decisio- 
nem  primam  fecit.  Illud  autem  conscienti»  Jtsin, 
domini  fratres,  non  celaverim,  me  nomina  lestiQn 
pene  omnium  suppressisse,  ae  vocabulonim  hv* 
baries  delicati  lectoris  sauciaret  aures.  Nec  miooi 
alla  verba,  declamatiunculas  quasdam,  quas  illeab 
aliorumsanctorumgestisassumptasprooadevotione 
inseruit.  Sicul  enim  superius  dixi ;  quisquis  rem 
per  se  satiseminentemverbis  exaltare  moliturjo* 
dit  operam.  Quinimo  dum  vult  laadare,  iQ&mit 
potius  et  atteouat ;  quia  Tideatur  noo  posse  oiti  ir- 
gumento  proprio,  si  fulciatur  patrocioio  alieoo. 


LIBER  SECUNDUS. 


CAPUT  PRIMUM.  B 

Interea  Willelmus,  Normannie  comes,  Angliam 
veniens,  congressusque  praelio  com  Haroldo,  c«de 
ipsius  et  Anglorum  strage  regnum  ditioni  soe  asse- 
ruit.  Ubi,  sicut  prffifatus  sum,  claruit  prophetis 
verilas:  quod  tanta  fuit  miserorum  provincialium 
imbecillitas,  ut  post  primam  pugnam  nunquam  oom- 
muni  umbone  ad  libertatem  tentarint  assurgere ; 
quasi  cum  Haroldorobur  omnedeciderilpatris.Rex 
porro  Willeimus  nullo  (72)  unquam  sanctum  virum 
affecit  incommodo.  Quinimo  multo  cum  bonore  ve- 
ritus,  Pdtrem  et  venerabatur  amore  et  dignabatur 
nomioe.  Wlstaous  ergo  benignitatem  temporum  na- 
ctus,  multas  Wigornensis  Ecclesin  possessiones, 
quas  vel  olim  Danorum  impudentia  vel  nuper  AI- 
dredi  arobiepiscopi  potentia  eliminaverat,  usibus  C 
debitis  reformavit.  8ic  ei  regis  favebat  dignalio ;  sio 
sanctitas  rerum  dominos  ad  se  diligeodum  invitat. 
Sic  religio  aliis  limeodos  ad  sui  reverentiam  incli- 
nat.  Aldredo  sane  successit  in  Eboraco  Thomas 
Bajocensis  oanonicus,  litterarum  scientia  insignis, 
saeculari  prudentia  non  ignobilis,  morum  composi- 
tiooe  multis  preferendus;  musica  certe  tunc  tem- 
poris  facile  omnium  primus.  Gontra  huno  vir  Do- 
mini  Wlstanus  qoaestionem  instituit  de  villisEcclesis 
suffi;  quas,  ut  prsdictum  est  ab  Aldredo  pervasas 

(7S]  Wlstanum  quidem  Willelmus  rez,  postquam 
sibi  mnotuisset  pneclara  viri  sanctitas,  maxima 
veneratione  excepit.  Antea  autom  ipse  pariter  et 
Lanfrancus  arobiepisoopus  illum  episcopatu  suo 
delurbare  moliii  fuerant;  et  pontiflcatus  insignia,  D 
annulum  atque  baculum  pastoralem  in  manus  re- 
gias  dimittere  in  concilio  Westmonasteriensi  iusse- 
rant,quamvi8.ju88um  Wlstanus  miraculo,  si  histo* 
ricis  tides,  edito  eluserit.  Rem  narrant  Ailredus 
Rievallensis  in  Vita  8.  Edwardi  lib.  ii,  p.  450.  Gap- 
gravius  in  Legenda  nova  f.  332,  et  Fiorilegus,  qui 


neo  anquam  redditai  ille  quasilegitimosibidefeB- 
sitabat  jure.  Tbomas  e  diverso  non  soiara  prcdii 
non  reddenda  putabat,  verum  etiam  seu  qood  do- 
vus  Anglus  esset,  seu  aliquorum  susorro  persaa* 
sus,  Wigornensem  Eoclesiam  soi  jurisesse  clamt- 
bat :  Dominatum  illias  legitima  soccessione  sibi 
competere,  aotecessorom  suorum  fuisse  (73).  Etm 
causam  magnoegit  impetu  primo  Anglise,  mox  etiiQ 
Lanfranco  Cantuariensi  archiepiscopo  prcseDte 
apud  Alexandrum  papam  Romsi  Non  laiit  id  Lsd* 
francus,  qui  privilegium  Ecclesi»  sa»  periclittn 
sciret,  si  taceret;  sed  ea  respondit,  qu«  mtgii 
JQStitia  quam  dolor  imperavit.  Tum  papa,  qui  Lta- 
fraocum  utpote  magistrom  suum  qaondam  gr«?«- 
retur  offeodere,  sed  oec  Thomam  Yellet  premere, 
arbitrii  a  se  removens  invidiam,  caus»  cognitiooem 
in  concilium  Angli»  trajecii.  Magoo  ergo  cooflicto 
et  procerom  Anglie  conventu  res  acta  (74).  Assiste* 
bat  TbomtB  Odo,  immane  qoantum  opnlentos,  et 
qui  difitiis  certaret  cum  rege  quem  contingebtl 
sangoine :  frater  enim  ejus  erat  uterinas,  comes 
Gantiae,  Bajocarum  episcopus.  Hunc  comitabatar 
oniversitas  magnatum,  pars  pretio  redempta,  ptn 
adulationibus  depravata.  Solus  Lanfrancus  partei 
tutabatur  justitin.  Nam  et  rex  in  favorem  fratrii 
vergebat    pronus;    quanquam    nonnihil   in  ejoi 

id  anno  1074,  factom  refert. 

(73)  Episcopatum  eoim  Wigorniensem  simul  ta- 
nuerant  archtepiscopi  Eboraoenses  Oswaldus,  Al* 
dolphus  et  Wistanus  II,  ab  anoo  972  ad  1023. 

(74)  Litem  movit  Wlstanos  in  concilio  Wioto- 
nieosi  anoo  1070.  Verom  sede  Eboraeensi  taoc 
vacante,  ioiqoum  visum  est  de  posseseionibos  ejoi 
sententiam  ferre.  Thoma  demam  arehiepiscopaioffl 
Eboracensem  sortito,  lis  in  ooneiiio  Pedredeoti 
paulo  post  habito  deQnita  est.  Vide  PlorentiuiD  ad 
annom  1070. 


1733 


VITA  S.  WULSTANl.  —  LIB.  II. 


1754 


aninio  pondercrat  Lanrrancus.  Qu!d  plura?Consi- 
etunt  paries,  ventilatur  causa.  Egreditur  Thonias 
cum  suis;  quid  opponeret,  quid  oppositis  respon- 
deret,  compositurus.  Wl^tanus  interim  indulgebat 
sopori,  dulci  quiete  membra  confolus.  Alter  rever* 
8U8  multo  sensuum  acumiae,  mnlto  verborum  flu- 
mine  dixit :  «  Ille  a  sociis  expergefactus,  psalmos 
ore,  preces  cordeingeminat.  »Tandem  jussusexire, 
ut  strictiori  consilio  responsum  poliret,  cum  paucis 
egressis  Horam  nonam  incoepit  et  peroantafit.  Illid 
porro  referentibusutaliamagis  quamPsaSmoscura- 
ret,  et  idpropterquod  veneratexpediret,respondii : 
«  Stulti,  nescitis  quod  Oominusdixit :  Dumsteterilis 
anle  reges  et  prxsides^  nolite  cogitare  quomodo  aui 
quid  loquamini,  Dabitur  enim  vobis  in  illa  hora  quid 
ioguamini  (Marc.  xiii,9).Ip8e  idem  creator  Dominas 
Jesus  Gliristus,  qui  boo  dixit,potest  mihi  hodie  ser- 
monem  conferre,  quo  caus»  mes  rectitudinem  de- 
fendam,  et  illorum  fortitndinem  destrnam.  »  Pra- 
clarum  plane  dictum  hominis  (75).  Habebat  tunc  in 
manibus  Vitas  beatorum  pontifloum  Danstani  et  Os- 
waldi,  qui  ambo  quondam  diversis  lemporibus 
Wigorniffi  paaesederant ;  quorum  ai  imitabaiur 
viiam,8ic  tuebatur  sententiam.Et  mira  prorsus  oou- 
lorum  Odei  perspicacial  iilos  se  coram  profitebatur 
cernere,  quos  oausn  non  dubitatat  assistere.  Ita 
iogressus,  causam  non  difflculter  obiinuit.  Siqui- 
dem  interroganii  regi  quid  in  suo  invenissei  consi- 
lio,  cum  respondisset :  «  Goneiiium  meum  in  vobis 
est :  •  continuo  ille  (cor  quipperegis  in  manu  Dei) 
edictam  adnitente  Lanfranco  proposoit,  episcopum 
Wigorniensem  Gantuariensi  arcbiepiscopo  subjec- 
tum  esse  debere,nihiliQ  illum  jurisEboracensi  com- 
petere.  Quin  etiam  duodecim  villas,  quas  Aldredus 
usque  ad  diem  moriis  suis  aseignaverai  oommodis, 
indulsit  Wigornensi  Ecciesis  :  regia  sane  iiberalt* 
tate  archiepiscopo  data  prsdiorum[oompen8atione. 
Cumulavitmiraculum;  quodineodemconsilio^apud 
Pedridan  habiio,  episcopatus  ei  Gestrensis  a  Lan- 
franco  archiepiscopo  visitatio  commissa  est.  Ea 
enim  provincia,  quAB  ires  habei  pagos,  Gestrensem» 
Grobcrnensem,  Tefordonsem,  erai  adhac  propter 
longinquitatem  Normannis  inacce8sa,et  propter  bar- 
bariem  impacata.  Eares  diu  fuit  sermonis  materia 
hominibus,  aFfluentiam  ineo  Deigratis  mirantibus. 
Duos  enim  episcopatus  decedens  concilio  reporta- 
bat,  qui  unum  quasi  amissurus  venerat.  Hujusnar* 
rationis  Golemannus  teslem  citat  Walchelinum 
Winioniensem  episcopum,  in  viriutibus  tunc  tem- 
poris  Lanfranco,  sed  loogo  intervallo,  proximum. 
Eum  siquidem  plus quam  semel  narrarantem  audivi, 
quomodo  vir  sanctus  pene  solus  tot  optimatibas,  et 
ipsis  magno  climatis  acumine,  obtinentibus  victor 
abierit. 

CAPUT  IL 
(76)  Sed  haec  hactenus.  Nunc  ad  enarranda  qos- 

(75)  Vide  Wiiielmi   lihrum  iv,  De  gestU  pontif. 
A^gL 


A  dam,  qua)  per  Wlstanum  Ghristus  ostendit.miracu- 
la,  velincante  Spiriiu  sancto  in  altum  laxemus 
carbasa.  Pro^thetics  sanclitatis  ejus  mulla  fuere 
indicia,  quorum  vel  duo  perstrioxisse  suffecerit. 
Aldwynus  quidam,  habitu  monachus,  litterarum 
expers*  cum  congregationem  religionis  apud  Mal- 
vernum  adoriri  conatus  essel,  poet  aliquot  aonos 
immensiiate  laboris  deterritus,  ccepto  desistere  co- 
gitabat.  Sed,  quia  praeter  cooscientiam  Patri  dicB- 
cesi  ejus  discedere  temerarium  esset,eo  adito  diffl* 
cultatem  rei  et  tenuitatem  pecunias  sanctitali  ejus 
apploravit.  Velle  se  Jerosolymam  iter  moliri ;  ut  si 
alios  nequiret,  saltem  se  ipsum  Dei  servitio  man- 
ciparet.  Non,  ait  pontifex,  crede  niihi  (hoo  enim 
solemni  juramento  uiebatur),quia  si  scires  quantam 

B  religionem  Deas  in  iilo  loco  futuram  praevidit, 
multum  gauderes.  Perstitii  ille,  hoc  nisus  oraculo, 
et  veritatem  vaticinii,  sicut  hodieque  videtur,  ex- 
secutus  est  sudore  proprio. 

CAPUT  ni. 
Non  est  dissimile  quod  sequitur.  Occasionem,  ut 
dixi,  visitandi  Gestrensem  episcopatum  nactus» 
crebroque  per  Scrobeeberiam  transiens,  in  orato- 
rio  S.  Petri  iunc  iiiios  urbis  minimo  frequentes 
orationum  proielabat  excubias.  Mirantibus  urbiois 
et  causam  sedulo  percunctantibus,  cor  posihabita 
quam  8.  Mariam  nominabant  eccleeia,  illud  ora- 
toriom  euis  nobilitaret  precibus  ;  respondisse  con- 
stat  episcopum  :  «  Crede  mihi ;  hoc  oratorium, 
quod  modo  vilipenditis,  erit  in   posterum  locus 

C  gloriosissimus  totius  Scrobesbirie,  et  gaudium 
omnis  provinciae  ;  eumque  et  diligetis  vivi,  et  ibi 
jacebitis  mortui.  »  Hsc  ille  dixit  lunc ;  sed  rem 
non  infra  promissum  impletam  eKsenunc  est  cele- 
bralius  quam  ut  necesse  sit  ad  hoc  inculcandum 
noetrum  spaliari  stylum. 

Gap.  IV.  Miraculum  de  muliere  Eveshamensi,  quam 

Wlftanus  ademenlia  liberavit. —  Vide  Capgravium, 

f.  332. 
Gap.  V.  Miraeulum  dedaemoneex  ruslicoGlocestrensi 

ejecto,  —  Vide  Capgravium  ibidem, 
Gap.  VI.   Miraeulum  de  servo  suo  dsemoniaco  ad 

sanam  mentem  reducto. 
Gap.  VII.  MiraculumdepaupereCantiano  cuimorhum 

regiumKemoseysB  sanavit.  Vidx  Capgraoium  ibidem. 
Gap.  Viil.  Miraculum  de  discrimtne  incendii  Wi- 
^     cumbx  evaso. 
^  Gap.   IX.  Quomodo    eeclesiam   Wicumbse  ab  oppi- 

danoSpurt  Lunser  dicto  aedificatam^  concedente  id 

Remigio   Lincolniensi  episcopo,  dedicarily  et  viri 

pedissequam  ab  iniquo  morbo  liberaverit. 
Cap.  X.  De  cseco  Wigomiensi  luce  donato. 
Gap.    XI.  Quomodo  Gunildi    sanctimoniali  WiUO' 

niensi^  rrgis  Haroldi  filise^  oculot  morbidos  sana- 

verit.  Capgravius  rem  narrat,  f.  332. 

CAPUT  XII. 
Rex  Wiilelmus  consuetudinem  induxerat,  quam 
successores  aliquandiu  tritam  postmodum  conse- 
nescere  permisere.  Eat  erat,  ut  ter  in  anno  cuncli 
optimates  ad  curiam  convenirent,  de  necessariis 
regni   tractaturi,   simulque  visuri   regis    insigne 

(76)  Eadem  fere  habet  Willelmas  libro  iv  De  ge- 
stis  pantif.  Angi, 


1755 


WILLELMI  MALMESBUEUENSIS  MONAGHI 


1156 


qaomodoirel  gemmato  fusiigiatus  cliaderaate.  Loca  A 

et  tempora  curisB  dicere  noa  eat   prsseatis  ma- 

teris.  UujuB  igitur  moris  npcessitate  vir   saactus 

astrictus,  WintoDiam  ante  Pascba  ire  maturabat. 

Jacebat  in  semita  bomo  natalibua  Francus,  quem 

interna  viscerum  exagitabanl  torroenta,  eto.  Succe" 

dit  narratio  sanitatis  a  WLstano  data. 

Gap.  XIII.  Miraculum  de  Segilde  matrona  ab  arthri* 
tide  liberata  per  Wutani  litleras. 

CAPUT  XIV. 

Semper  tota  vita  curam  corporis  illi  postbabuit 

rebus,  quibus    conciperet    terrenorum  fasiidium» 

quibus  bauriretappetitum  coblestium.  Quandocun- 

que  diceceses  circumiret,  nunquam   aine  miasa» 

sine  sermone    populum   dimilteret ;  id   orebro  e^ 

diligenter  faceret.  Nunquam  victui  die  indulsit,  B 

quoadusque  quanticunque  numeri    pueros  unde- 

cunque   advectos  consignasset.  Hoc  a  primo  solis 

ortu   ad   lucem   occiduam   actitabat,  non    eolum 

diebus  hibernis  sed  et  solibus  sstivis.  Sspe  illum 

duo  miliia  ut  parum,  saepe  tria  quod  excurrit,  uno 

die  oonnrmasse   non  perfunctoriis  testibus  appro- 

batur.  Hoc  non  modo  in  ju?entute,  cum  et  virilis 

tttas  el  ipsa  benefaciendi  voluptas  ad  laborem  voca- 

ret,  verum  etiam  cum  jam  gemmea  oanities  nive 

caput  asperKcret,  et  ipse  tenui  valeludine  vix  cor- 

poris  viribus   animum    sequeretur.  Stupori   erat 

omnibus  ;  quod  octo  plerumque  cleriois  qui  cbri- 

smatorium  ferrent  invicem  fatigationi  succumben- 

tibu8,ipseindefes8us  persisteret.  Fallebat  nimirum 

tantos  labores  amor  DQi.Sequitur  narrafio  de  calum'  G 

niatore  Wlslani  a  dxmone  correpto,  et  Wlstani  prece 

sanato, 

Gap.  XV.  Quomodo  Qlocestriam  accitus  a  Serlon^ 
abbate  ad  dedicandam  ecclesiam,  plures  inimicitias 
dissoluerit,e(lito  in  renuentesterribitidivinxuHio* 
nis  exempto,  —  Rem  narrat  Willelmus  librow  De 
gestis  ponUf.  Angt.  /.  160. 

Gap.  XVI.  Quomodo  pacem  praedicandi  munus 
Wlstanu%  Colemanno  delegarit,  raHgai  pendens  iii 
eo  munditiam  vile,  preestantiam  personse,  protu- 
sam  facundiam,  litterarum  peritiam  :  et  de  con^ 
temptore  sermonum  Colemanni  coeiituspunito, 

Gap.  XVII.  De  arbore  qux  a  Wlstano  maledteta  exa- 
rutr.  —  Vide  Capg,  f.  333. 

Cap.  XVIII.  De  conlumelia  Wlstano  illata^  et  ultione 
divinitus  secuta. 

Gap.  XiX.  De  ope  nautis  periclitantibus  a  Wlstano 
lata.  —  Yide  Capg.  /.  333. 

GAPUT  XX. 

Vicus  est  maritimus  Brichslou  dictus,  a  quo  recto 


D 


cursu  in  Hiberniam   transmittitur^  ideoqi:e  iliics 
terra  barbariei  accommodus.  Hujus  iodigenae  cum 
caBteris  ex  Aoglia  oausa  mercicnonii  saBpe  ia  Hiber- 
niam  adnavigant.  Ab  his  WlstaDUS  morem  vetostis- 
simum  sustuiit,  qui  sio  animis  eorum  occalloerat, 
ut  neo  Dei  amor  nec  regis  Willelmi  bacleDus  eam 
abolcre  potuissent.  Homines  enim  ex  omni  Aoglia 
coemptos  majorisspeqoflestusin  Hiberniam  di^tra- 
hebant;    ancillasque   prius  ludibrio  ledti  habitts 
jamque  prffignantes  venum  proponebant.Videres  et 
gemeres  concatenatos  funibusmiserorom  ordiaeiet 
utriusque  sexus  adolescentesy  qui  liberati  forma, 
aetate  iniegra  barbaris  miserationi  eesent,  quotidie 
prostitui,  quotidie  venditari.FaciQua  exsecrandamf 
dedecus  miserabile,  neo  belluini  aOeclus  memores 
bomines,  necessitudiaes  suaSyipsum  postremo  san- 
guinem  suum  serTituti  addicere.  Hunc  tam  iovete- 
ratum  morem  et  a  proavis  in  nepotes  transfosam 
Wlstanus,  ut  dixi,  paulatim  delevit.  Sciens  eoim 
oervicositatem  eorum  non  facile  flecti,  saepe  circt 
eos   duobus  mensibos,  Bflepe  tribus  mansilabat; 
omui  Domiuica  eo  venieos,  et  divinsB  prsdicationit 
seroina  spargens.  Quab  adeo  per  iotervalla  tempo- 
rum  apud  eos  convaluere,  ut  non  solum  reaootia- 
rent  vitio,  sed   ad  idem  faoiendum    casteris  per 
Angliam  essent  exemplo.  Denique  unum  ex  soo  no* 
mero,  qui  pertinacius  obviaret  praBceptis  episcopi, 
vico  ejectum,  mox  luminibus  orbavere.  Iq  quare 
devotionem  laudo,  sed  factum  improbo ;  quamvis 
semel  vitiatis  agrestium  animis  nuUa  qoeai  obsi- 
stere  vis  rationis. 

GAPUT  XXI. 

Legatione  Willelmi  regis  et  Thoms  archiepiscopi 
semol  ad  Eboracum  ante  Pascha  proGci8cen8,ut  ibi 
chrisma  benediceret,  Snotingabam  venit.  Ibi  loji- 
ctitas  ejus  uxori  vicecomilis  dubitanii  miraculo  com- 
probata  at. 

GAPUT  XXII. 

Sewiu8quidam,nonmediocriumdiviiiarumhomo, 
in  sua  villa  Readeclivffi  fecerat  eoclesiam.  Eam  a 
sancio  dedicari  religiosis  votis  inaestuans,  archi- 
episcopo,  cujus  erat  dicecesis,  petierat  licentiam  et 
impetraverat.  Ibi  Wlstanus  pacem  cum  paupere 
quodam  ineundam  opulento  presbytero  incassum  sua^ 
dens,  interitum  homini  denuntiavit  funestum,  qui  et 
brevi  secutus  est. 


LIBER  TEUTICS. 


CAPUT  PRIMUM. 
Hactenus  etdixi  et  dixisse  juvat  miracula,  pauca 
sane,  sed  qus  sufficiant  ad  documentum  sanctitatis 
Wlstani ;  nunc  interiorem  ejus  vitam  et  moresdi- 
cere  aggrediar.  Primoque  de  corporis  qualitate  di- 
cendum.  Slatura  fuit  temperata,  maximis  cedeos, 
mlaimo8  8upergredien8,omQiummembrorumequa- 


litate  composiius.  Gongruebat  babitudini  corporis 
serenitas  meotis,  ut  quemvis  ad  reverentiam  Eui 
alliceret.  Valetudinis  prosperrime,  quam  et  ipse 
modestia  cibi  et  nulla  indulgentia  somni  adjuvabat. 
Indumenta  ejus  lcoti8ternia,oaloeamenta  moderata, 
necarrogantid  pretii,  nec  abJeclaBvilitatis,  Vitabatur 
in  utroqae  factus,  quia  et  in  sortibus  luotnosls  po- 


1737 


VITA  S.  WULSTANI.  —  LIB.  ITI. 


l 


S6 


lesl  esse  jactantia»  Proniua  tamen  ad  id  quod  esset  A  manu  etiam  episcopo,  utdesinerel,  signiflcare  p>%p- 


bumile  vergebat :  ut  totum  deesset  pompae,  et  nibil 
desiderareturgratifle.  Ita  semperomnisostentationis 
reruguMfincunctisdivitiisagninistautumamiciebatar 
pellibus.UndequadamviceaGaufridoGonstanlienBi 
episcopo  benigne  reprebensus,  racetissimis  bomi- 
nem  respersitsalibus.  (77)  Gum  enim  interrogasset, 
curagninas  pelles  haberet,  quisabeiinas,  vel  casto- 
rinas,  vel  vulpinas  babere  posset  et  deberet,  elegaD- 
ter  respondit  :  «  Eum  et  bomines  prudentiae  secu- 
laria  gnaros  vursutorum  animaliuro  pellibut  uti  de- 
bere ;  se  nullius  tergiversationis  conscium  pelliculis 
agninia  contentum  esse.  »  Gumque  ille  instaret, 
referretque  ut  vel  saitem  cattos  indueret :  «  Grede 
mibi,  reapoodit  Wlstanus^  saepiusoHntatur  Agnns 


Bumpsit.  Quo  Bomnolentiam  eju9  nutu  arguente, 
resedit  invitas,  perstitit  oscitabundus.Moi  cum  se 
cubitum  coliocasBet,  magnavi  per  vieum  concussas, 
tlagris  quinetiam  cffi8U8,inconsult8etemeritati8poD- 
nasdedit.  Postreroodatafide^quodnunquamuiterius 
bonum  bomiuem  a  bono  deterreret,  vel  impediret 
opere,  tam  borriflcffi  vistonis  periculo  solutus  est. 

GAPUT  IV. 
Matutinas  semperinecclesia  oantitabat,  quanto- 
cunque  spatio  dispararetur  ab  hospitio.  Illuc  ibatnr, 
ningeret,  plueret,  qufficunque  porro  inoommoditas 
aeris  es8et.  Si  luto  via  sorderet,  nibil  roinuB.  Si 
crassitudo  tenebrarum  CGelum  subtexeret,  nibilo 
segnius  cunctabatur  ille  omnem  difficuitatem  iti- 


Dei  quam  cattus  Dei.  »    Ileec  verba  Gaufridi  riaus  B  neris^dummodo  veniret  ad  ecciesinm,  utnon  ralso 


excepit  admodum  delectati,  quod  ipse  posset  iiludi, 
nec  alter  posset  inflecti. 

GAPUT  H. 
Excepto  si  qnando  cum  monacbis  reficeretur, 
semperinregia,con8identibu8militibu8,pa1amcon- 
vivabatur.  lodecens  enim  et  illiberale  testabatur 
esse  ;  si  clam  obsonaretur,  domesticis  interim  mu8- 
sitantibus.  Quanquam  nunquam  post  religionis  ha- 
bitura,  nec  ante  aliquot  annos,  unctioribus  cibis 
corpus  curaverit,  eed  semper  sagimini,  semper 
carnibus  praeteniuam  piscium  velefecerit.  Quem 
morem  qua  sibi  occasioneindixerit,  non  absrefu- 
erit,  si  altiuB  repetam.  Bribtegus,  ut  praemissum 
est,  epiecopus,  eum  a  primi6  ordinibus  in  presbyte- 


posset  dicere  Deo  :  Domin$j  dilexi  decorem  domus 
tu3S  {Psal,  XXV,  8).  Hao  consuetudine  quam  qua- 
dam  vioe  ante  Nalale  Domini  curiam  pronciscensy 
apud  Merlave  villam  bospitium  accepisset,  dixit 
suis  mane se  ad  ecclesiam  iturum.  Ea  ionge  aberat ; 
simul  et  lutosa  via  qucmlibet  etiam  die ambulantem 
deterreret.  Preterea  ninguidus  imber  vel  nix  plu- 
vialis,  utroque  enim  modo  8(Bviebat  aer,  impedi- 
mento  eesent.  Haeo  clericis  obtendentibus,  ilie  per* 
8titit  in  sententia,  neo  dejici  potuit  :  velle  8o  ad 
ecclesiam  ire,  uno  Baltem  vel  etiam  nullo  comite  ; 
tantum  monstrarelur  sibi  via,  ne  incerto  erraret 
tramite.  Ita  votis  episcopi  contra  se  fluentibus, 
cessitclericorumimprobitasyiraoundiamquesilentio 


ratum   promoverat,  promotoque  ecclesiam  ville,  ^  frenavit.QuorumFrewinu8ment6prffiruptior,mana 

qus  Havekesberia  dicitur,  delegiverat.  Erat   tum 

ille  primffi  lanuginia  ephebus  ;  ueo  tamen  ut  inTestis 

ffivi  bomo  scculi  luxibus  consumebat  operam.  Inter 

hfficnondumab  esculentis  dapibusabborrens,ju8sit 

quadam  die  aucam  coqui.  Ales  vero  veru  infixus 

torrebatur  sedulo  delicato  pueri  familiaris  artiflcio. 

Distillabat  ignea  vi  expressus  arvinas  liquor ;  fuerat 

enim  de  aliilibus  aucis  lectissima.  Pare  ministro- 

rum  prunas  suggerere,  parscondimentum  raolere, 

omnes  in  nidorem  prurire,    voluptaiemque  verbis 

dissimulare  non  posse.   His  oaptus  presbyter  ipse 

quoque  in  delectationeiB  animum  resoiverat,  spe 

aucam  prffilibans.  Jamque  pene  mensa  posita,  im- 


dominiapprebensa  geminavit  culpam,  ducendocum 
qua  palus  undosior,  qua  via  preruplior  esset.  Ille 
luto  ad  genua  immcrsus,  uno  etiam  caloeo  privatus, 
interim  dissimulavit  injuriam.  Ro  enim  clerioalis 
procedebat  intentio,  ut  et  tunc  episoopum  ccepti 
pigeret,  et  postmodum  consiliis  suis  accederet. 
Jam  vero  multo  die,artubu8  gelante  rigore  prmmor- 
tuis,  ad  diversoriuro  regressus,  tum  vero  et  suum 
incommodum  et  clerioi  delictum  aperuit.  Praeoepit 
etiam,  ut  quaereretur  caloeus,  et  nullo  oonvitio  ia 
contumacem  inveotus,  aed  atrocitatem  facti  vultus 
hilaritate  attenuans.  Erat  enim  pontifex  magns  to- 
lerantiffi;  quaita  mentem  armaverat,  utnuliaeum 


portiina  sed  necessaria  caasa  exstitit  ;  quffi  ipsum  n  illusio  turbarel,  nullum  incommodum  in  peccalum 

et  prajposiium  cibi  extorresdoraoexlrusit.  Itaina-      * — *   ^ ^ ^^* ' *" 

nis  discedeos,  momentaneae  voluptatis  ciilpamar- 
guebat  animo.  Miseraro  carnem  ad  tanta  insiigari: 
delectatiouem  effluere,  peccatum  manere.  Garnem 
non...  Deesse  mdelur  in  codice  foUum  integrum. 
Rem  narrat  Willelmus  libro  iv,  De  gestis  pontif. 
AngU^  f.  159.. 

CAPUT  ni. 
ris  vigilantiorem  deprehendisset  (77*).  Quo- 

rumunu8Edricu8nomine,qucmelegonovi,quadam 
noctecantanticonsedit.Sedoumillenihilsolitipensi 
prajtermittere  vellet,  pertffisus  morarum  monacbus 

(77)  Vide  Willelmi  librumiv  De  gestis  pontif.  Angl. 
f.  160.  "        r       I       w 


concuteret.  Nam  plerumquequidameum  velaperte 
obuncabant  verbis  vel  oooulte  vellicabant  iudibriia. 
Sed  ipse  adversus  bso  et  extrinseous  a  sfficulo  ve- 
nientia  sio  stabat  intrepidus,  ut  sequeretur  animo, 
non  tamen  caderet  verbo.  Nec  tamen  ei  hano  lau- 
dem  arrogare  volo,  quam  affirmare  non  valeo,  ut 
neo  animo  moveretur.  Affeotiones  enim  animi  nulla 
unquam  religio  delere  potuit  vel  poterit ;  quas, 
etsi  valet  ad  horam  oompescere,  non  valet  in  aeter- 
num  auferre. 

GAPUT  V. 
Missas  quotidie  ad  minus  duasaudire,  ad  utram- 

(77')  Vide  Gapgravium  f.  333. 


1759 


WILLELMI  MALMESBURIENSIS  MONACHI 


1760 


que  oblationcm  8uam  non  Degligerc,  ipse  terliam  A. 
caniare.  Si  quoequilandum  esset,  a&censo  animali 
ooniinuo  Psalterium  incipere,  nec  pausam  nisi  ad 
flnem  facere.  Adjungebanlur  Litanise  cum  Goliectis 
pluribus,  et  Vigilis  cum  Vesperis  pro  animabus. 
Tum  si  via  protelaretur,  ad  sufficientiam  horarum 
repetebatur  Psalterium.  Adequitabant  clerici  et 
monachi  vel  seriem  versuum  excepturi,  vel  admini- 
culaturi  memoriae,  si  quando  videretur  titubare. 
Hoo  ideo  ut  dediscerenlinanes  fabulas,  qu®  potissi- 
mum  80  vianlibus  ingerunt.  Cubicularius  prffisto 
habebat  marsupiuro,  quod  esset  omnium  egentium 
srarium.  Nemo  enim  unquam  ingemuit  repulsam, 
qui  a  Wlstano  mendicavit  eleemosynam.  Jam  vero 
via  permensa,  cumventum  essetad  hospitium,  non 


CAPUT  VIII. 

Egentium  curam  maxima  componens  diligenti^, 
ante  se  illos  sedilibus  gregatim  disponebat,  afflueih 
ter  qufleque  Decessaria  impertieos.  Filii  difitoo 
curi»  80«  roancipatioffloio^dapee  epulaoti  pro  mn 
inferebant.  Eis  salutaria  seduio  infandebat  mooita, 
arrogantiam  nonhabere,bumilita!em  indoere:  ia 
primis  munditiam  carnis  doq  Isdere,  ne  impoIsB 
statis  lubrico  foBdarent  corpas  in  voluplatom  fo- 
lutabro.  Eoodemquecogebatgenibus  flexis,  paupe- 
ribus  mensam  et  cibos  apponere,  et  pro  disciplioi 
ministrantium  aquam  manibos  itifuodere.  Si  qoii 
eorum  cooscieDtiam  alti  sanguinis  spiraDs  velvolto 
Buperbiam  proderel,  contumacem  arguebat.  Alia 
esse  in  quibus  mallet  oflTendiy  quam  paoperem  vel 


_  ...         mutu  contristari.  Dominicum  mandatum  obtervao- 

dum,  ut  Ferviatur  egenis,  elc.  His  et  talibus  pios 
doctor  qoamiibet  rudium  aoimorum  decoqoebat 
insolentiam,  ol  matareacereot  egenia  Gshibere  re- 
vereotiam.  Sane  pueroe  elegaulis  forme  digoanter 
sacrarom  manuum  tactu  et  oseulis  demalcens,  am- 
piectebalur  in  eis  divio»  compositionis  gratiaoa ; 
materiamque  booi  ex  decore  iiDeamentorum  eli- 
ciebat,  diotilaoe  sabiode.  Quam  palcher  est  Creator 
qui  tam  pulchras  creatoras  facit  ? 


oom  precibus  salutasset  eoclesiam.  Ipeas  porro  do- 
mos  totius  diversorii  jubebat  lustrari  a  presbytero 
cum  aqua  beoedicta  et  orucis  vexillo.  Sicfugarentur 
adversa  ;  sic  iDtroducereDtur  secaoda. 

CAPUT  VI. 
Semper  orabat  aut  praedicabat  verbo,  ei  vacaret. 
Sio  miDUs,  meote  affixas  cibIo  iohiabat  Deo.  Jace- 
ret,  staret,  ambularet,  sederet ;  semper  in  ore  paal- 
mus,  semper  in  corde  Christus.  Quid  quod  etiam 
dormiens  corpore,  vigilabat  oratione  ?  Si  quando 
nimio  precum  labore  defatigatua  quieti  membra 
composuisset,  cedebatquidem  natura  ul  dormiret; 
aed  vel  per  se  vel  pulsante  alio  experrectus  psal- 
mum  inchoabat :  Conservamey  Domine  (Psal,  xv,  2), 


CAPUT   IX 

In  singulid  villis  suis  singulaB  habebalaediculas; 
in  quibus  se  objeclis  repagulis  a  mane  poatmissaffl 
includebat ;  ibique  solitudinem  naotus,  liberos  ia 


vel  :  Diligam  U,  Domine{Psal,  xvii,  2)  ;  vel  csetera  C  contemptum  muodi  et  Bpeoulationem  Dei  librabat 


hujusmodi  qus  orationem  sonarent.  iEstivis  diebus 
post  prandium  plerumque  indulgebat  lecto  ;  sed 
(quod  mirum  quis  dixerit)  non  polerat  in  somnum 
resolvi,  nisi  aliquo  coram  legente  inductus.  Si 
lector  munus  exerceret  suum,  videbatur  dormilare: 
altero  cessante,  confeetim  abrumpebat  aoporem. 
Logebantur  enim  antd  ipsum  Saoctorom  Vitoe  et 
Bcripturss  aedificatorisB.  Vere  proouDties  vitam  ho- 
miDia  fuisse  quasi  quoddam  cceleste  speculum ;  ex 
quo  totius  sanctimoDi»  resultaret  simulacrum  : 
fuisse  quasi  divinae  voluptatis  speculum,  quod  con- 
duceret  religioni,  quod  responderet  saluti^  quod 
poslremo  cooquadraret  decori. 

CAPUT  VII. 


meotis  obtutus.  Nec  erat  qui  meditantem  interpel- 
laret,  aisi  cum  clericus  pulsatione  ostii  tempus 
prandii  vel  horarum  nontiaret.  Eratque  hoc  claa- 
strum  inter  camsram  et  privatam  domum,  domesti- 
cis  tantum  consciis,  ne  videreiur  esse  ostentator 
religionis.  Hac  se  cohibebat  inter  homines  eoilici- 
tudme  semper  quidem,  sed  maxime  tempore  Qaa- 
dragesim»,  ut  hoc  modo  furaretur  corpuscuio, 
quod  toto  fugitabal  anlmo.  Bral  enim,  ut  venera- 
bilis  prior  WigorDeDsis  Nicolaus  mibi  dixit,  dod 
solum  orator  multiplex,aedetiamdiligen8.  Deniqae 
cum  ad  versum  psalmi  veniret,  quo  affectum  io 
Deum  suscitare  posset,  utpote :  Inclina^  hominey 
aurem  tuamy  et  exaudi  me ;  quoniam  inops  et  pauper 


Homines  ad  confessionem  peccatorum  venientes  "  sum  ego  (Psal,  lxxxv,  1)  ;  hunc,  inqaam,  et  alios 


JuouDdesuscipiebat,  benigne  refovebat^confitentes 
gralissimahumanitateaudiens,  non  arroganti  gestu 
fastidiens.  Lacrymabiliter  condescendens  illorum 
delictis,  non  resiliens  sicut  inauditis.  Qu®  res  efie- 
cerat  ex  tota  venientes  Anglia,  ea  quae  nulli  alii  cre- 
derent,  illi  confiteri  non  erubescerenl.  Non  pudebat 
ergo  illi  duntaxatdioere,  quod  pigebat  fecisse.  Ipse 
quoque  parem  in  confitentes  refundebat  gratiam, 
sedulo  ne  desperarent  admonendo,  qualiter  peccata 
caverent,  qualiter  commissa  diluerent  instruendo. 
Nec  illud  minori,  nescio  an  mojori,  prsdicatione 
dignias,  quod  eos  semper  familiariores  in  posle- 
rum  haberet,  quorum  pecoataetpoeniteDtiasnosset. 


ejusmodi  bis  terque  repeteos,  erectis  Id  ccelum  ocu- 
lis  ingeminabat.  Diligentiam  quin  etiam  orandi,si- 
cut  idem  prior  auctor  est,  non  Bolum  in  se,  sed  et 
in  suisdiligenterobservabat.Transgressiones  aatem 
suorum  et  tolerabat  opportune,  et  arguebat  pro 
tempore.  Denique,  si  quem  monacborum  videret 
matatina  synaxi  deesae,  qaamvis  tunc  diasimu- 
laret,  ccteris  post  of ficiura  somno  cedentibus,  ne- 
glecto  rem  leniter  suscitaas  debitum  implere  co- 
gebat,  ipse  vice  roinistri  cantanti  respondene  :  Quid 
hoc  mirabiiius  homine,  eto.  De  Nicoiao  aane  reve- 
rendissimo  plura  libet  dicere,  ai  prius  quaB  de  mo- 
ribus  Wlstani  habeo  io  manibus,  potaero  expUcare. 


1761 


VITA  S.  WULSTANI.  —  LIB.  III. 


1762 


CAPUT  X.  A 

Dicecesin  suam,  ut  supra  teligi,  sollicile  pera- 
grabat ;  nihil  quod  sui  iutererat  ofncii  priBtermit- 
tens.  Id  ut  commodiue  Qeret,  semel  in  anno  metam 
ponebat  valetudini  sue  occnrrentiumqne  faliga- 
tioni  prospiciens.  Per  totom  enim  episcopalum, 
praecedente  archidiaconorum  admonitione,  tantum 
vuigus  ejus  se  infundebat  occursui,  ut  nequiret 
numerari.  Quorum  dum  inflrmitatibus  servire  co« 
gerelur,  erat  quidem  res  ponderis  et  gravedinis, 
sed  emicabal  animus  sublevator  oneris  et  victor 
laboris.  Per  totam  parochiam  in  sui  juris  prsdiis 
eoclesias  struebat;  in  alienis  ut  struerentur  insta- 
bat.  Apud  Westbiri  (78)  ex  antiquo  ecclesia  fuerat; 
sed  tunc  semiruta  et  semitecta  remedium  deside- 
rabat.  Eum  ille  reparavit  ia  solidum,  fasligiavit  in  " 
summum,  parietes  Cffimento,  tectum  plumbo  refi- 
ciens  :  delegatisque  villarum  et  decimaram  redditi- 
buslibrisqueofQcialibus,  solemni  dono  Wigornensi 
Ecclesiffi  dedit,  ibique  monachis  positia  Coleman- 
num  toties  dictum  prasfecil. 

Verumtamen,  cum  esset  in  divinis  dominus  appa- 
randis,  ut  ila  dixi,  soiers  et  diligens,  in  sasculari- 
bu8  6886  propemodum  videbatur  hebeset  negligens. 
Nusquam  enim  in  villis  suis  aulas,  nusquam  triolinia 
fecit.  Nimirum  qui  non  solum  in  istis  forensibus, 
sed  etiam  in  ecclesiis  operosa  gravaretur  archi- 
tectura.Magisenim  deputabat  tdia  humanas  pomp» 
et  janctantiffi,  quam  divina  voluntati  et  gralio. 
Quod  NicoIauB  dicebat  eo  die  putuisse  videri,  quo  q 
vetustam  ecclesiam  (79)  Wigornis  fecit  detegi. 
Stabat  ipse  in  ccemeterio  tacitus,  et  subinde  conge- 
miscens.  Scaturibat  quippe  in  animoejus  cogitalio; 
quie  ingentem  imbrem  lacrymarum  ferens,  tandem 
erupil :  c  Nos,  inquit,  miseri,  sanctorum  destrui- 
mus  opera,  pompatice  putantes  nos  facere  meliora. 
Quanto  praestantior  nobis  S.  Oswaldus,  qui  bano 
fecit  eccIesiam?Quot  sancli  viri  religiosi  ia  ea  Deo 
servierunt?  »  Et  licet  astantes  referrent  non  debere 
illum  tristari,  sed  potius  laelari,  quom  Deus  ad  hanc 
servasset  gratiam  ut  sic  vidcrct  magniflcari  eccle- 
siam  :  in  lacrymarum  proposilo  tenax  fuit.  Nec  de- 
8unl  qui  dicant  predixiase  iilum  ecclesise  novs  in- 
cendium  (80),  quo  subsequentibus  conflagrata  est 
annis.  Scd  non  placuit  pro  vero  prssumere,  quod  j) 
discrepat.Tunc  autem  et  novam  ecclesiam  perfecit ; 

(78)  Domum  Westbiris  religionia  multisssculis 
dicatam  Oswaldus  episcopus  Wigorniensis  restau- 
ravit  et  monachis  implevit  anno  983,  collapsam 
Wlslanus  restituit  et  Ecclesiai  Wigornienei  dedit 
anno  i093,  die  Nativitatie  B.  Marifle  Virginis.  Ex- 
stat  charta  Denationis  in  Monastico  Angl.  tom.  I, 
p.  136.  Illam  Wigorniensibus  monachis  Samson 
episcopus  poslea  abslulit. 

(79)  Vetnsta  ecclesia  Wigorniensi  diruta,  nova 
tcdiflcari  coepit  anno  4084,  juxta  Annalea  Wigor- 
nienses  mss.  Vide  Willelmi  lib.  ly  De  gestis  pontif. 
AnpL 

(80)  Civitas  Wigornise  cum  principali  ecclesia 
et  omnibua  aliie  et  castello  xiii  Kal.  Jolii,  feria  v 
l^ne  cremata  est  anno  1113.  Ita  Floreiiiias  Wigor- 
niensia.  Ex  Willelmo  aatem  M aimesbariensi  (qai 


nec  facile  invenias  ornamentum,  quod  eam  non  de- 
coraverit.  Ita  erat  in  Bingulis  mirabilis,  el  in  om« 
nibus  singularis.  Quocirca  ut  magniflccntiae  nihil 
deesset,  lxxu  marcas  argenti  scrlnio  innexuit;  in 
quo  beatissimi  O^waldi  prffidecessoris  sui  exuvias 
simulque  multorum  sanctorum  locavit.  Ea  res 
multorum  popuii  et  episcopi  Roberti  et  abbatum 
frequentia  viii  Idus  Octobris  facta;  quo  die  trans- 
lalio  prsdicti  sancti,  ejusdemque  Octava  reliquia- 
rum  omnium  loci  memoria  fieri  annuatim  jussa 
(81).  Hoc  idco  excogilatum,  quia  depositio  sancti 
que  in  Quadragesima  est,  non  ita  commode  fleri 
potest.  Sciat  porro  lector  id  quandam  scrinium  a 
B.  Oswaldo  factum,  sed  a  Wlstano  ampliatum. 

CAPUT  XI. 
In  animarum  fldelium  auxilium  maxima  teneba- 
tur  miaeratione,  ut  etiam  temeritatem  per  cceme- 
teria  equitantium  perpetuo  compesceret  edicto. 
Multa  ibi  sanctorum  jacere  corpora ;  quorum  ani- 
mabus,  quae  apud  Deum  sunt,  debeatur  reverentia. 
Verumtamen  parum  hac  profecit  induatria;  quia 
nihilomious  hodie  sanctorum  calcatur  reverentia. 
Quandocunque  et  ubicunque,  ut  superiua  dixi, 
alicujus  audirct  obitum,  atatim  Paier  noster  prae- 
aentibusindicto,  ipsetres  psalmos:  Laudaie  Domi" 
num  omnes  genles  (Psal.  civi,  i)  ;  De  profundis 
(Psal,  cxxix,  1);  Laudate  Dominum  in  sanclis 
{Psal.  CL.  1);  cum  precibua  dicebat.  In  oratione 
pro  anima  dcposita,  fiebat  defuncto,  si  tompus 
sineret,  sermo  brevis  et  perfunctorius,  vel  longus 
et  nccessarius.  Missam  pro  mortuis  nullo  non  die 
cantari  faciebat,  preter  Dominicas  et  majora  80- 
iemnia.  Remittebat  enim  festivitati,  quod  pietati 
debebat,  ut  tanto  magis  augeret  veniam,  quanto 
minus  urgeret  causam.Erat  ergo  dulcedinis,  quod 
caeleris  diebuB  orabat,  amplissimae  spei,  quod  in 
Dominicis  cessabat.  Neutro  eum  autem  Dominus 
fraudaret,  quoniam  arridebat  Domini  clementia, 
ubi  plaudebat  servi  confidentia. 

CAPUT  XII. 
Labem  impudicitise  oderat,  integritati  favebat  in 
omnibus,  et  roaxime  sacrati  ordinis  hominibus, 
quorum  si  quempiam  castitali  comperiisset  dedi- 
tum,  familiarum  eum  partium  facere,  et  ut  filium 
diligere*  Uxoratos  presbyteros  (82)  omnes  uno  con- 
venit  edicto,  aut  libidini  aut  ecclesiis  renuntian- 

idem  incendium  narrat,  lib.  iv  De  gestis  pontil. 
Angl,  constat  non  integram  ecclesiam  sed  tectum 
duntaxat  conflagrasse. 

(8i)  Oswaldi  ossa  antea  e  tumulo  levaverat,  el  in 
scrinio  (quod  paraverat)  honorifice  loeaverat  Adul- 
phus  arcbiepiscopus  Ebor.  anno  i002,  xvii  Kal. 
Maii,  feria  iv  referente  Florentio.  Oswaldus  obierat 
die  ultimo  Februarii  anno  992  biasextili. 

(82)  Lapsum  esse  Willelmum  suspioor.  Pre- 
sbyteris  quidem  canocinis  uxores  interdixerat  con- 
cilium  Wintoniense  anno  1076.  Nondum  autem 
reliquiis  presbyteris  conjugium  erat  iilicitum.  Fa- 
ctum  id  primo  in  conoilio  Londinensi  anno  1102. 
Non  i^tur  cum  preabyteria  uxoratis,  sed  cam  ca« 
noniois  aolis  Wlatano  rea  erat. 


1763 


WILLBLMI  MALMESBURIENSIS  MONACHI 


1764 


dum  pronuDtians,  Si  castimoniam  amarent,  mane-  A 
rent  cum  gratia,  si  voluptati  servirenl,  exirent  cura 
iojuria.  Fuerunlquo  nonnulli,  qui  ecclesiis  quam 
mulierculis  carere  mallent.  Quorum  aliquos  vaga- 
bondos  fames  absumpsit,  aliquos  res  familiaris 
aliunde  quaesita,  in  extremum  tutata^  non  destituit. 
Pauci,  quos  sanior  regebal  ratio,  abdicalis  illicitis 
praeclaro  in  eccleaiis  suis  consenuere  otio.  Quare 
antistes  cavens  in  posterum,  nullum  ultdriua  pro- 
movit  ad  presbyterum,  qui  non  de  castitate  servanda 
daret  sacramentum. 

CAPUT  XIII. 
Humilitatis  ejus  ubique  maximsB  inter  monachos 
multa  fuere  indicia.  Quando  erat  Wigorni©,  mis- 
8am  majorem  quotidie  feredicebat,  oificio  ultroneo 
sapius  quam  ab  illo  cujus  septimana  esset  rogatus.  B 
Fertur  cnim  solitum  dicere,  quod  tamen  iitie  Nico- 
lai  dixerim :  Monachum  se  loci  esse,  septimanam 
ut  oaeteros  EcclesiaB  debere,  ideoque  quod  suo  ex- 
plere  nequiret  ordlne,  suppleret  pro  Advenlus  tem- 
pore.  Collationi  semper  interesse,  deinde  in  eccle- 
sia  confeasione  facta  el  benedictione  data,  redire 
ad  sua.  Summo  diluculo  caeteris  quiescentibus  in 
ccclesiam  se  matutinus  agdbat,  ubi  si  aliquis  fra- 
trum,  ut  flt  plerumque,  roissam  dicere  volens,  non 
haberet  adjutoris  sulatium,  ipse  incunctanter  mi- 
nistri  subibat  ofQcium.  Ipse  in  pueris  et  cacteris, 
quos  perperam  vestitos  vidisset,  dignanter  acclinis 
pendulos  componebat  sinus,  rugasque  dissidentes 
redigebat  in  scriem. 

CAPUT  XIV.  ^       G 

Asserentibus  quibusJam,  quod  tam  dilecta  [f,  de- 

jecta]  humilitas  citra  episcopalem  dignitatem  esset^ 

rcspondebat :  Qui  major  est  vesirum,  erit  minister 

vester  {Matth,  xx,  26).  Ego  sum  epiijcopus  vester 

el  magieter,  ideoque  debeo  esse  vestrum  omnium 

minister  secundum  Domini  praeceptum.  Nec  enim 

unquam  ad  voluntatissuse  supinabaturarbitriuni; 

in  omoibus  Dei  prseceptis  obsccundans.  Moribus 

gratissimus,   nulla  acerbitate  cohabitantes  offen- 

dens,  nulla  ingratitudine  obsequentes  confundens. 

Scepe  suis  usibus  aptata  retrahens,  dummodo  suo- 

rum   coromoditatibus  consuleret,  faceret,  diceret 

omnia,  qua  ad  officium  spectarent  suum.  Ilocnon 

solum  exhibebat  Wigornis,  sed  ubicunque  in  dice- 

cesi  sua  peterelur  venire  ad  CGBnobia.  Neo  enim 

petentes   dura    fronte   suspendere,  vel  morarum 

ambagibus  adventum  suum  excusare  solebat.  Quan* 

docunque  ei  confirmandi  pueri  nuntiarentur,  ut 

ante  dixi:  statim  petitionibus  nuntiantium  assurge- 

bat.  Si  vigilaret,  rejectis  quae  habebat  in  manibus, 

si  dormiret,  continuo  somnn  excussus.  Erant  tunc 

temporis  altaria  lignea  jam  inde  a  priscis  diebus 

in   Anglia.   Ea   ille  per  dicecesim  demolitus,  ex 

lapidibus  compaginavit  alia.  Unde  flebat  ut  non- 

nuni]uam  uno  die  duo  in  aliqua  villa,  secundoque 

et  tertio  alias  profectus  totidem,  dedicaret  altaria. 

Ila  impigre  quocunqae  vooabatur  aderat,  ut  non 

eum  migrare  sed  volare  crederes.  Quo  tempore  mi- 


D 


raculum,  quod  ea  fecit  occaHione,  non  patriarob- 

duci  silentio. 

Cap.  XV.  Miraculum  de  kydromeU  WUlani  mfrUii 
muliiplicato  in  convivio  post  dedicnlionem  eecliti^ 
ab  Egelnco  archidiacono  constructx. 

CAPUT  XVI. 
Res  admonere  videtur,  ut  quia  de  potu  serfflose 
intuiit,  dicam  quid  monstri  cuidain  accidit,  qoi 
contra  vetitum  ejus  potavit.  Habebat  ipse  in  corii 
8ua  milites  multos  :  non  quo  voluptati  esset,  aot 
ejus  blandiretur  animo  frequens  servientium  mo]- 
titudo.  Nec  enim  in  corde  parturiebat  jactantiam, 
si  haberetmultorum  obaequelam ;  eed  rex  WilJelmufl 
ita  fieri  prfleceperat,  quod  sererelur  rumor  io 
vulguB  Danos  adventare  et  jamjamqae  adfore. 
Nec  a  vero  deviabat  opinio,  venissentque  procat 
dubio,  nisi  alise  res  intercessissent.  Gausam  mioa- 
rum  et  obicem  impedimentorum  in  QeMlis  regum 
Angtorum  (lib.  iii)  exposui;  qnae  ibi,  si  qois 
volet,  amicus  lector  invaniet.  Quocirca,  ot  coepe- 
ram  dicere,  rex  timore  percitua,  coacto  cooci- 
lio,  quid  opus  esset  facto,  in  medinm  eonsuluit. 
Omnium  fuil  sententia  Lanfranco  auctore,  cnriu 
magnatum  militibus  muniendas,  ut  ei  forte  m 
exigeret  communi  umbone  rempublicam  et  privi- 
tas  fortunas  omnes  contra  barbaroe  toerentur. 
Ideo  episcopus  plures  retentaos,  affluentibus  mul- 
cebat  stipendiis,  et  delicalis  saturabat  obeooiis. 
Sequitur  narratio,  commodo  Nieolaus  posihabit§ 
Wtslani  mandato  potans,  noctu  a  doemone  sii  UceS' 
silus, 

CAPUT  XVII. 
Sane  ut  occasione  m^gistri  etiam  venerabilis  d:a- 
cipuli  raemoria  eat  in  paginas  noetras,  Nicolaas 
clarissim»  progeniei  quanlum  ad  Anglos  fuit.  Pa- 
rentes  ejus  sanctom  virom  magna  coloerunt  reve- 
rentia;  multis  commodis  amicitiam  ejus  pignorati. 
Puerum,  baptizavitipse;  lilterisque  nobililerinscra- 
ctum,  continuo  ut  etas  tulit,  semper  ad  latus  baboit. 
Mox  ut  plena  informationis  perfectio  in  eum  con- 
flueret,  Cantiam  misit,  sub  disciplina  Lanfranci  ali- 
quandiumilitatnrum.IdemqueposteatemporeTioIfi 
episcopi  factus  prior  multa  in  brevi  experimeota 
industri»  dedit.  Idque  quod  magis  condocibile  ar- 
bitror,  hic  litteras  habitatoribus  loci  vel  doctriai 
infudit,  vel  exemplo  inculcavit,  ot  eummis  ecclesiis 
Angliae,  etsi  cedant  numero,  non  vincantur  studio. 
Porro  Nicolaus  Wlstani  dicta  et  facta  referre  volu- 
ptati  habebat;  in  hoc  forlasse  culpandus,  qood 
vitam  ejus  stylo  non  commisit.  Nallos  enim  eam 
memoriaB  mandare  posset  veraciu8,quam  nemoipso 
nosset  priesenlius.  Denique  verba  ejus,  etiam  qua 
fortuitu  effunderct,  nunquam  fere  pondere  caniisse 
dicebat:  utistod.  Demulcebat  paterna  benigoitita 
caputipsius,  cui  jam  refugis  afronie  capillisdam- 
nosa  cffisaries  erat.Tuncephebus  alludens  episcopo. 
u  Pulchre,  inquit,  servas  capilloB  meos,  qol  or^ioes 
elTogiunt.  —  Non,  respondit  ille,  orede  mibi, 
quandiu  vizero,  ealvas  erit.  »  Nee  miBoadicto  (uit. 


1765 


VITA  S.  WULSTANl.  —  LIB.  IIL 


1766 


Sed  ipsa  pene  septimana  qua  spiritus  Wlstani  reli-  A 
quit  terras,  quidquid  reliquum  erat  capillorum  in 
fronte  Nicolai,  elfluxit  in  auras  (83). 

CAPUT  XVIIL 

Omni  die  in  Quadragesima.ut  antedictum  lector 
recolit,pauperibuspostabIutionem  pedum  etmanum 
stipem  impendebatcibariam.Idque  libentius  nocti- 
bu3  quam  diebus,vitans  videlicet  judicia  hominam, 
quas  in  utramvis  partcm  amore  labuntur  aut  odio. 
Ubi  si  inter  alios  «ssedisset  aliquis,  quem  morbus 
occupasset  regius,  illius  vero  pedes  pressare  tena- 
cius,  osculari  dulcius,  oculos  porro  in  ipsis  flgere 
ulceribus.  Jam  vero  in  ccBna  Domini  totam  diem 
perinde  ac  noctem  succedentibus  invicem  sibi  pie- 
tatem  offlciis  exigebat.  Etlicet  semper  esset  in  Oei 
cultum  suspensus,  ilio  tamen  die  maxime  curabat  B 
ne  quid  ssculare  suis  irreperet  actibus.  Post  matu- 
linas  cum  monachis  in  majori  cantalas  ecclesia  in 
cubiculum  regressu8,aquam  calidamcum  manuter- 
giis  inveniebat  paralam  ab  offlcialibus,  quorum  id 
eral  munus.  Ibi  multis  pauperibus,  ut  dixi,  dilutis 
omnium  etiam  vestimentorum  indulgebat  compen- 
dium  ;  manu  sua  ipse  charitatem  ministrans.  Tum 
ad  momentaneam  quietemmembris  compositis.mi- 
nistri  totam  aulam  implebantpauperibus.quantum 
densatis  agminibus,  quantum  confertis  ordinibus 
sedore  poterat.  His  omnibus  cum  Pater  oalceos  et 
viclum  manu  prapbuisset  sua,  si  ei  diceretur:«Do- 
mine,modo  requiesce,  bene  fecisti,  »  respondebat  : 
«  Parum  feci  ;  sed  voluntalem  babeo  preceptum 
Domini  mei  faciendi.  »  Inde  secedebat  in  ecclesiam ;  ^ 
totaque  die  usquead  nonam  mundanorum  refugus 
ccBlum  aobelab:it.  SMquebatur  poenitentium  recon- 
ciliHlio,  missffi  celebritas,  chrismatis  benedictio. 
Quae  omniaquamvis  Golemannus  magno  verboram 
circuitu  egerit,  mihi  praetermittere  consilium  fuit: 
proptcrea  quod  non  episcopale  offlcium  designare, 
sed  vitam  ejus  describere  susceperim.  Quid  enim  ad 
rem  ea  dicere,  quae  et  alii  faciunt,  nec  aliter  quum 
in  libriscontiDetur  facere  possunt?Illud  saneprae- 
tcreundum  non  opinor,  aspectum  ejus  ita  fuisse 
pdenilentibus  gratiosum,  ut  cum  eum  conspicaren- 
tur  oculo,  Dei  angelum  imaginarentur  animo.  Eo 
die  cum  reconciliatis  comedere,  postccenam  mona- 
chis  omnibus  pedes  abluere,  pocula  cum  oscuiis  |% 
ministrare,  solitum  accepimu8;'8ic  a  media  nocle 
usque  ad  profundum  alterius  noctie  crepusculum 
mundo  se  subtrahere  consuetum. 

G.\PUT  XIX. 

Anno  ante  obitum  Buum  proximo  tanta  in  Goena 
Domini  offlcium  islud  curavit  efOcacia,  ut  superio- 
rum  annorum  nihil  fuisse  putaretar  diligentia.  PrsB- 
sagiebat  profecto  illud  se  facturum  uItimo,cunctoa- 
que  ministros  Bolliciludinis  percellebal  miracuhi. 
Indixerat  singuHs  prflepositis  ut  ex  singulis  villis 
pra7berent  uniushominis  vestimenta  omnia,  decem 
nominum  calceos,  centum  hominum  victum.Eadem 


etiam  cubiculariis  nundinanda  preceperat,  ut  quod 
minuB  baberent  pr8edia,8uppleret  curia.Ter  ea  die 
impleta  est  aula  egenis  sic  constipatis,  ut  vix  cgre- 
que  quisquam  progredi  posset,  aJeo  cunclosaditus 
occluserant  agmina  longaBerie,et  confuBahaerentia. 
Fremebal  domus  magno  tumultu,  abluebantqae 
monachi  el  clerici  pedes  considentium.  Ipse  sede- 
bat  in  roedio,  episoopali  nixussubsellio.  Laborim- 
mensuB  vires  exhauserat ;  ut  vel  psaltes  esset,  qui 
ablutor  esse  non  posset.  Erat  interea  mens  miae- 
ricors,  quas  vellet  satisfieri  cunctis,  no  ullus  abiret 
inanis.  Et  quidem  semel  et  secundo  discesserunt 
omnes,  vestibus  ornati,  nummis  et  calceis  laeti, 
omnes  ventribus  suffarcinati.  Jam  vero  cum  tertio 
locaretur  pauperum  ordo,  suggessit  in  aurem  mo- 
nachus  episcopo  pccuniam  et  vestes  defecisse,  in 
angusto  etiam  victum  esse,  dapiferumque  et  cubi- 
cularios  conventos  expensasnegare.  Quidergolavari 
pedes  attineret,  quando  quod  lotis  daretur  non 
esset  ?  (c  Imo,  inquit,  episcopus,  flat  praeceptum  Do« 
mini :  non  deerit  largitas  ejus, ulalicunde  pascantur 
servi.  Ministri  mei  pro  me  facere  nolunt ;  volent 
cum  mc  non  habebunt. »  Vix  haec  locotus  fuerat,  et 
ecce  tres  ingressi  sunt  nuntil :  alter  alterius  calcem 
pene  prae  festinatione  terentes.  Primus  pecuniam 
allatam,  secundus  equum  adductum,  tertius  boves 
donatos  episcopo  nuntiavit.  Ille  levaiis  in  coelam 
oculis  et  manibus,  exsultavit  miraculo,  non  tam  stii 
causa  quam  paaperum  emolumenlo.  Monachi  flere 
prse  guudio,  et  tali  aggratulari  Domino.  Ab  omnibus 
benedici  Deus,  qui  non  fraudaret  vota  in  se  speran- 
tium,  nec  pateretur  vel  ad  horam  contristari  Wlsta- 
num.  Ita  equus  in  prelium  redactus,boves  in  num- 
mos  conflati,  cum  pecunia  nuper  allata,  egenorum 
profecere  compendiis. 

CAPUT  XX. 
Praemonaerat  ministrosvelle  se  ad  illud  Pascha 
convivari  accuratis  epulis  cum  bonis  hominibas.Id 
illi  falsointerpretati,  opulentorum  plerosque  convo- 
caverant.  Jamque  Paschfle  dies  illuxerat  ;  cum  ille 
in  aulam  pauperibus,  quantos  caperet  posset,  intro- 
ductis,  prfficepit  inler  eos  sedili  locato  epulas  sibi 
apponi.  Excepit  illud  dapifer  ingenti  indignatione 
animi.  Multo  enim  infrendens  murmure,  lacerabat 
lenitatem  viri,  dicenscompetentius  esse  ut  episco- 
pus  convivatur  cum  paacis  divitibus  quam  cam 
multis  pauperibuB.  Ad  boc  ille  respondit :  illosdivi- 
tcB  esse,  qui  nossent  et  possentvoluntatem  Dei  fa- 
cere.  Illis  debere  serviri,  qui  non  baberent  ande 
redderent.RedditurumDeumcompensationisgratia, 
quod  Don  haberent  egeni  relatione  vicaria.  Laetius  86 
videre  istum  consesBum,  quam  ai,  ut  saepe,  conse- 
disBet  regi  Anglorum.  Multo  enim,  ut  dixi,eum  ta- 
spiciebat  rex  bonore,  multo  proceres ;  ut  qui  sepe 
ipsum  a8cirentcoDvivio,et  assQrgerenteJus  consilio. 
Ipsi  crebro  qui  persequerentur  justitiam,  ingenita 
quibuBdam  natara,ut  id  colaat  inaliis  adquodipsi 


(83)  Vide  Willelmi  librum  ix  De  gestis  pontif,  AngL  et  Gapgraviam,  f.  333. 


1767 


WILLELMI  MALMESBUIUENSIS  MONACHI 


1768 


aspirare  non  Taleaot.  Quid  dico  deoptimatibus  An-  A 
glise^Reges  [Hbernis  magis  eum  venerabantur 
favoribus.  Rex  Scotis  Malcomus  cum  venerubili 
conjuge  Margarita  ipsius  se  dedebat  orationibus. 
Penetravit  regionum  intima,  regnorum  exlrema, 
sanctitatisejusfama.PapaRomacuSyBarensisarcbi- 
episcopus,  Jerosolymitanus  patriarcha,  epistolis 
qas  adbuc  supersunt,  ejus  ambierunt  apud  Oeum 
BuiTragia.  Nuila  postremo  pene  Tuil  mundi  gloria, 
qus  noiontem  roriitentemque  non  scquerctur.  Erat- 
que  certamen  intor  virum  cl  gloriam  ;  dum  quo  cam 
acrius  fngerct  iilc,  co  inslantius  eum  iila  urgeret. 
Sedde  talibus  bucusque  circumvagari  licuerit;  dum 
Iransitum  ejus  lacrymabilem  quidem  lerris  sed  ex- 
Bultabilem  coelis  adoriri  formidat  oratio.  Nunc  enim 
prs  mediocritate  scientiffi  dicturus,terogo  Oomine  B 
Gbriste,  ctc. 

CAPUT  XXI. 
Proxima  post  ista,  quffi  nuperrime  dixi,  Pentc- 
coste  gravi  per  oranes  artus  tactus  molestia  lecto 
accubuit.  Jussit  continuo  equis  concitatis  familiari 
8ui  Roberti  episcopi  Ilerefordensis  advcntum  ro- 
gari.  Robertus  quod  nunliabatur  audito  confeslim 
adfuit.  Et  Wlstanus  bumanorum  excessuum  con- 
fessione  facla,  etiam  discipiinam  accepit.  Ita  vocant 
monacbi  virgarum  flagra,  quaQ  tergo  nudato  csdentis 
infligit  acrimonia.  Quantus  bic  vir,  qui  mvo  invali- 
dus,  morbo  infractus,  conscientia  etiam  serenus, 
non  abstlnueril  flageliis  corporis ;  ut  discuteret  si 
quid  reliquum  eratanims  sordis?  Ab  eo  tempore 
usqueinCircumcisionemDominividebataraliquando  ^ 
levius  babere,  aliquando  recidebat  in  lectum.  Ila 
pigra  sed  assidua  febre  agebatur  in  exitum.  Labes 
corporis  augebatviresanims  ;  utsi  quid  in  eoerat 
immuturum  ffiternsegloriaeyfervorinfirmitalisposset 
decoquere.  Post  Circumciaionem  supradictus  epi- 
Bcopus  et  venerabiles  dicBcesiB  suse  abbales.  Serlo 
Gloccestriae,  Geraldus  Tbeokesberifie,decumbentem 
visitarunt.  Hos  ipse,  primum  pro  more  suo  sc  ipso 
accusato,  jure  absolvit  suo  ;  exlremum  eis  valela- 
ciens.Ebulliebat  in  dies  vis  valetudinis;  maturabat- 
que  CbristuB  trauBilum,  qui  vocabat  ad  coelum. 
Intcrea  non  feriabatur  ille  a  Dei  servitio;  sed  vctc- 
rum  non  obiitus  3tudioram,orabat  plerumque  verbo, 

(84)  MuUipIexin  biscenumeris  error  deprebendi  ^ 
potest.  In  primis  enim  Wlstanus  obiit  non  anno 
1087,  sed  1U95  ineunte.  Dein  anno  1087,  rex  Willel- 
mus  Junior  rcKnare  incoepit;  adeo  ul  annus  ejus 
decimuB  cum  anno  Gbristi  1097,  componatur.  Oeni- 
que  Wlstanus  a  coosecrationeadobitumsedit  annis 
32,  mensibus^,  diebus  12.  W'ilielmus  anno  xxxiv 
male  posuit.  WUtani  obitumFlorentiusquampluri- 
mis  epocbis  definivit.  Migravitt  inquit,  e  sxeulodie 
mensis  Janmrii  18,  noctis  septimi  babbati  hora  me» 
diante  7»  anno  a  primo  sssculi  die  5299,  anno  ab  In- 
carnatione  Domini  1095,  etc,  ab  adventu  Anglorum 
745,  (lege  645)  ab  adventu  S,  Augusttni  498  a  trans- 
itu  S.  Oswaldi  103,  etc.  Bissextilis  cicli  tertio^  indi- 
ctionalis  cicli  teriio^  etc.  Lustro  sux  ceiatis  18,  sui 
vero  pontificatus  seplimi  lustri  anno  terlio,  Annus 
recte  as8lgnatur;dieautemnonconcordat.  £o  enim 
anno  dies  18  Januarii  in  feriam  quintam  incidit.  Re- 


eemper  animo.  Magisque  sedeas  quam  jacens,  aores 
p8almis,oculo8altariappIicnbat;  sedili  siccomposi- 
to,  ut  libcre  cerneret  quidquid  iacapella  Oeret.  Aole 
octodicsdecessussuiaTbomaprioreloci  sacrfleioDQ- 
ctioni8  8U8cepilofficium;quotidiaDopo8th»cEiJcbi- 
ristis  viaticotulalusexitum.Supremuin  efflavitxiT, 
Kal.  Februariiy  pauloposl  mediam  noctem  Sabbati. 
AnnuB  erat  Incarnationis  DomiDicae  1087,  regni  Wil- 
Ielmijuniori8x,po8tanno88u8ceptiepiscopatusxzx!v 
mcnsesiVydicB^S,  anno  statis  circiter  lxxivii  (84). 
Bic  porro  mirari  quis  potcrit  ,quod  loDg.i:Titatis  sus  fo- 
tur^B  non  ignaruBipse  vivenBfueril.  Quodcum  sspe 
alias,  tumsemelin  capitulo  dulcissime  pronuntiavit. 
Circum8cdontibus,enim fratribus,  et  multautGtma- 
tuo  sermone  8erentibus,cum  repeote  obstipo  capite 
Bopori  cesBiBset,  singuitantibus  omnium  lacrjmis, 
quasi  festino  eos  obitu  deetituturus  conclamatua  est. 
NecrouItopoBt  discuBSO  somno  cum  causamplort- 
tus  addidiciBset,  rcspondit  his  fere  Terbis :  «  Grede 
mibi,  quantum  Benile  corpoB  durare  poterit,  Doa 
moriar  ;  nec  nisi  longo  senio  dissolvetur  h£c  com- 
pago.  PoBtquam  autem  excessero,  tunc  vobis  prs- 
Bentior  ero  ;  nec  aliquis  ex  cis,  quos  limetis,  vobis 
poterit  nocere,  si  Deo  velitis  fideliter  servire.  >» 

CAPUT  XXII. 

(85)  Laverunt  ergo  corpus  :  quod  jam  spe  resu^ 
rcctionis  perpetu»  prefulgidura»  stuporiet  venera- 
tioni  visenlibuB  fuit.Itaperspicuonitoregemmeom, 
ita  miranda  puritate  lacteum  erat.  Denique  nasos, 
qui  viventi  citra  modum  protuberabat,  ita  pulcbre 
defuncto  subsedit  et  incanduit,  ut  mirum  visentibos 
esset.  Iliud  porro  quoddicam,nonnul)opr<esentibDS 
fuit  miraculo.  Annulus  quem  ad  consecrationem 
pontiflcatus  acceperat,  nonnunquam  ante  hanc  bo- 
ram  sponte  exciderat.  Tunc  vero  ne  extrahi  quidcm 
potuit ;  adeoque  cum  corpore  sefmltus  esi :  quod  ipu 
olim  prxdixerat.  De  isto  miracuto  vide  Ftorentium  ad 
annum  1094,  et  Capgravium  f,  333. 

CAPUT  XXIII. 

Offertur  interea  corpus ;  procedilur  ad  ecclesiam, 
quam  ipse  de  vetusta  fecerat  novam.  Locatar  ante 
aitare  cum  ferctro,  circumsedente  clero.  Ibi  nocte 
illa  cum  scquenti  die  ac  nocte,  orationum  inseric, 
lacrymarum  cxsequis  Deo  Iburiflcantur.  Erat  tooc 

ponendus  est  igitur  ex  Willelmi  alioramque  fide 
diCB  19  Januarii,  ad  cujus  veBperam  incipiebatSal)- 
batum,  aeu  quod  babet  Florentius  dies  &eptimu8 
Sabbati  (videlicet  bebdomadse  Christianae).  Porro 
WlstanuB  lustro  suae  SBtatis  18  obiisse  non  potuit. 
Presbyter  enim  ordinatus  est  a  Britbego  episcopo 
Wigorniensi,  qui  annol038  obiit;quin  et  ipse  Flo- 
rentiuB  ad  annum  1062  Wlstanum  cpiscopum  con- 
Bccratum  referens,  id  anno  aetatis  plus  quinqoage- 
simo  factum  esse  perbibet.  Amplectenda  est  igitor 
Willelmi  sententia,  Wlstanum  scilicet  anno  eetatis 
circiter  87  decessisse.  Crassius  adbuc  hallucinati 
stint  Florilegus  et  Capgravius.  Iste  etenim  Wlstani 
obitum  anno  1067  posuit ;  ille  in  diem  25  Martii 
conjecit. 

(85)  ViJe  Willelmi  librom  iv  De  gestU  poniif, 
Angl. 


1769 


VITA  S.  WULSTANI.  —  LIB.  III. 


i770 


RobertusantefactusHerefordcDsisepiscopusincuria  A 
regis  (86);  homo  sajculi  quidem  frctus  prudentia, 
sci  nulia  solutus  iliecebia.  Huic  eadcmhora,  qua 
sanctus  rebus  excessit,  visus  est  aslare  multum  mu- 
tatus  ad  illo  Wistano,  quem  proximis  vidisset  annis. 
Itastellanli  luce  perspicuus,  viridanti  vulta  roseus 
erat :  episcopalibusquevcsliroentis  amictus,  et  ba- 
cuium  lenens  in  manibus;  his  cumpeiiare  vidcbatur 
jacentem :  u  Veni  nunc,  dilecte  fraler  Roberte,  Wigor- 
niam ;  volo  ut  justa  mihi  persolvens,  humo  corpus, 
Dco  animam  commendes.  »  Talia  contra  Robcrlus 
putabalur  referre  :  «  Domine  etdileclcamicc,  pr?e- 
cipismihi  ut  te  sepeliam;  cum  jam  quinque  annis 
non  te  viderim  hujus  vigoris. »  —  «  Dimilto,  aiebat 
Wlstanus,  sic  est  voluntas  Dei,  quam  oporlet  ira- 
pleri.  Velociter  nunc  perge;  nec  verba  mea  negli-  B 
genler  accipe.  »  Tum  episcopus  tam  manifestoB  vi- 
sionis  motus  oraculo,  statim  solutus  estsomno; 
regisauribus  visum  intimavit.  Cujus  permissu  ac- 
cepto,  concitato  cquitatu  rapiebat  arva  morantia ; 
Wigorniamquc  ire  pergebal.  Levabat  immensum 
laborem  vis  sanctse  amicitiss,  qua  Jam  inde  ab  epi- 
scopatus  initio  devinctus  fuerat  viro;  favitque  be- 
Dignisvotis  divinitas,  utantead  locum  veniretquam 
tempus  humandi  esset.  Hocmodo  primanoctespi- 
ritus  Wlstani  amicum  pontificem  sed  longe  positum 
in  exsequiarum  suscitavit  ofGcium.  Sequenti  vero 
nocte  quasi  de  peregrinatione  domum  reversus, 
multamirandaeihibuitprssentibus.  Quidam  mona- 
ctiorum  iongi  laboris  pertffisi,  quo  quisquc  poterat  in 
angulos  concesserant,  utiiberiori  otiosine  arbitris  ^ 
soporcm  adorirentur.  Eis  omnibus  continuo  aderat, 
stertentcs  pulsans,  semisopitos  suscitans.  Ck)nfestim 
surgcrent,  somnolentise  renuntiarent.  Inciperent 
Psaiterium  a  capite,  finirenlque  cum  commenda- 
tione  anims.  Fecerunt  illi  quod  jusserat ;  nacli  ex  ne- 
cessitate virlutem ;  ut,  dum  quod  csset  libitum  faccre 
nequirent,  ei  quod  lisitum  esset  quoquo  raodo  ac* 
quiesccrent.  Eorum  cratunus,  qui  facinus  immano 
animo  quidem  volutarat,  sed  necdum  in  opus  pro- 
duxerat.  Et  Sanctus  fremebundus  apparuit,  cogita- 
tioncm  sceleris  improperansi  immaDitatem  exagge- 
rans,exsecutionemcomminatus.Sati8Superqaefui8se 
quod  cogitassct;  ideoque  aboxpietione  temperaret. 
Si  sibi  Tcllot  esse  consultum,  cohiberet  factum. 
Brcvi  enim  pccnas  daturum,  eodemque  anno  mori* 
turum,  si  non  absisterct  illo  peccato.  Exterrilus 
monachus  roinarum  fulmine  simul  et  tormento  con- 
scicntifle,  fidem  dedit:eo  abjuratodequoargueba- 
tur,  ulterius  mancipatum  iri  regulos. 

CAPUT  XXIV. 

Dies  Dominica,  qua)  fuit  sepulturas,  adcrat;  jam- 
que  pracfatus  episcopus  advcncrat,  indicium  visio- 
nis  vera  (Ido  vix  prsa  festinatione  anhelans.  Ipse 
raissis  ex  morc  celebratis  bealum  funus  sepultura 


D 


curavit.  Tum  vero  quasi  nihil  anlc  flelum  csset, 
ilum  est  in  planctum,  porreclum  in  gemitum.  Ex- 
clamabat  turba  in  plangorem,  qucm  rcpcrcussum 
testudinum  convexa  multiplicant.  Nec  erat  simplcx 
fletus  aut  simulatus;  sed  exprimebantur  vcrissin- 
gultibuslacryma3,rcligionisruiDam,patri£emiseriam 
in  uno  teslantes  hominc.DifOculterque  dicerncres, 
qui  justiores  fletus  sui  causas  allegarent,  clerus  an 
populus;  dum  bic  pro  tutela  pastorem,  ille  pro  di- 
Bciplina  doctorem  claroaret.  Scnes  an  pueri ;  dum 
hi  maturitatero^  bi  dulcedincm  dcsiderarcnt.  Divitcs 
an  pauperos ;  dum  isti  opum  abstinentiam,  illi  expen- 
sarum  munificentiam  prsdioareot.  Immiserunt 
tandem  amantissimi  Patris  ossa  sepulcro ;  scd  me- 
moria  nunquam  in  eorum  scpulta  est  animo.  Non 
enim  conventum  vel  civitalem  facile  invenies,  ubi 
defuncti  episcopi  reverentia,  non  dicam  majori,  sed 
Dco  pari  colatur  cura.  Hoc  omni  hcbdomada,  si  dics 
vacat ;  hoc  cum  se  ad  ejus  obitum  anni  volubilitas 
versat.  Monachi  psalteria  et  roissas,  cives  largissi- 
mis  expensiseleemosynas  frequentant.  Ipse  quoque 
ultroneus  accurrit  votis  precantium ;  nec  est  ullus 
cum  flde  pelens,  qui  non  mereatur  suffragium. 

CAP.  XXV.  itiraculum  de  libro  epistolari  ecdesix 

Wigomiensis ;  quem  [urto  sublalum  Wlstanusreddi 

fecit, 
CAP.  XXVI.  Consimile  miraculum, 
CAP.  XXVII.  Bliraeutum  de  incluso  quodam^  qui  in^ 

dusium   Wlstani  indutuSy  a  diaboli  lentationibus 

tiberatus  est. 
CAP.  XXVIIf.  Qualiter  fVlstanus  post  mortetn  eidern 

incluso  apparuit,  et  beneficia  contulit. 

CAPUT  XXIX. 
Instabant  fideliter  monacbi;  missitabantur  per 
Angliamepistoloedoloris  interpretes,amoris  indlces. 
Rogdbatur  ut,  si  Deus  cuipiam  aliquid  de  ipsius 
salute  innotesceret,  ipse  bono  nuntio  anhelantium 
vota  expleret.  Fuit  hoc  tempore  apud  Brumetonam 
bonas  vitas  presbyter,   Dunstanus  nomine,  cujus 
sanctitatis  suavem  fragrantiam  jam  inde  apueritia 
audisse  me  raemini.  Huic  oonsimili  virtutum  studio 
advigilabat  ejusdem  villae  reclusa,  nulli  virorum 
saoclitate  inferior  femina.  Nescires  quem  prsfer- 
res ;  ita  smulis  ccrtabatur  boois ;  presbyter  in- 
struendi  doctrina,mulier  parcndi  disciplina.  Insignis 
religionis  horoines,  quos  Deus  theorlcis  speculatio- 
nibus  dignaretur  nondum  hac  vita  carentes.  Isti  Wi- 
gornensibus  mandaverunt  nihil  do  salute  Wistani 
dubitari  debere.  Vidisse  se  illum  inter  sanctos  cho- 
ros,  nihilominus  quam  cistcros  habentem  gloris,  et 
aliquanto  plus  quam  aliquos  inferioris  gradus  ha- 
bentem  grati».  Quorum  qui  non  credil  dictis,  in  re- 
ligioncm  commiltit ,  quam,  ut  dixi,  tanta  coluerunt 
instantia,  ut  nostro  nil  praescrtim  sicculo  supra. 
Denique  quidquid  dicebant,  ita  excipiebatur ;  quasi 
ex  coelestibus  iDsoDuisset  templis,  qaasi  ex  diviDis 
profunderetur  adytis. 


^86)  Eamdem  visionia  Historiam  Willelmus  narrat 
libro  ivDe  gestis  pontif.  Angl.  fol.  163«  additque 
WlstaDum  noberto  Docte  sepulturam  prfficedente 
iterum  visum,  mortem  illi  brevi  secuturam  deoun- 

Patrol.  CLXXIX. 


tiasse.  Certe  obiit  Robertus  anno  eodem  vi  Kal. 
Juiii)  ex  tide  Florentii  Wigomiensis,  qui  visionem 
primam  in  villa  de  Crikelad  congitissa  scribit. 


56 


1171  WILLELMI  MALMESBUHIBNSIS  MONAOHI  FRAG.  EX  AMALARIO.  H 


EPILOGUS. 


Explicuissc  niihi  videor  jussa  veslra,  Patres  el  A  quaeso,  ajternam  vobiscum  deparvo  laborcgraliti 
dominf,  ut  Vilam  sanclissimi  viri  qualicunque  slylo  quia  studio  veatro  et  voluntati  sex  Beptimanis  pai 
exsculperem.  Obedienliam  crgo  exhibui,  elsi  votam  minus  iucubravi.  Par  crgo  eril ;  ut  poet  hujus  aoic 
veslrum  non  explcvi.  Vostri  erit  judicii,  an  ulrum-  corporisque  discidium  totidem  diebua  pro  me  I 
que.  BxcuBat  volunlaa  impotentiam;  quia,  ctsi  ne-  immoletis  hoslias,  quot  noclium  ego  Wlstano  cc 
quivi  quod  debui,  feci  quod  potui.  Paciscar  ergo,      secravi  excubias.  Valete. 

ExpUcii  Vita  S.  Wlslani  episcopi  et  confessons,  cujus  sancla  depositio  celebralur  xiv  A*a/.  Februarii. 


WILLELMl  MALMESBURIEINSIS 

EPISTOLA 

AD  PETRUM  MONACHUM  DE  VITA  ET  SCRIPTI8  JOANNIS  SCOTI  (ER1GEN.E). 
(Vide  Palrologix,  t.  CXXII,  col.  92,  iater  Prolegomena  ad  Opera  JoaDnis  Scoli.) 


EXCERPTA 

EX 


WILLELnm  MALMESBURIENSIS 

AimEVi4TI0NE  AM4L4R1I. 

(i*.  Alixius,  Prapf.  ad  Jcannis  Parisiensis  deierminationem  de  modo  existendi  corpus  Chrisii  in  Eucharisti 

Lond.  1686,  in-8",  p.  82,  ex  cod.  ms.  biblioth.  Lambeth,  n.  39,  in-4*.) 


iNGiPiT  PftiEFATio  wiLLELMi  iN  ABBRBViATiONE       B  ^^^  cunctis  aacerdotibus  podenda.  Interea  te  tda 

AMALAR1I.  nitum  voio  ot  onom  ex  his  qui  de  ialibus  dispo 

In  historicis  nos  narrationibus  occupatos  delorsit  verunt,  fugiendum  aciaa,  Rabanum  nomiae,  qoi 

proposito  tua,  Roberle  amice,  voluntas.  Nuper  onim  libris  De  offieiis  ecclesiasticis  dioit,  Bacramenla  al 

in  bibliotheca  nostra  cum  sederemos,  et  quisque  ris  proQcere  ad  saginam  corporis,  ac  per  hoc  e 

pro  suo  studio  libros  eTolveret,  impegisti  in  Ama-  roptioni,  vel  morbo,   vel  aetate,  vel  secessa, 

larium  De  ecclesiaslicis  of/iciis,  Cujus  cum  materiam  postremo  morte  obnoxia :  qu»  de  Domiai  corp< 

ex  prima  statim  tituii  froole  cognoscens,  amplexos  dicere  crederc,  scribere  qoanti  sit  pericoli,  vid 

es  occasionem  qua  rudimenta  novas  profcssionis  Praeterealibriejusperseparuraconferuntscieoti 

animares.  Sed  quia  confcstim  animi  tui  alacritatem  minimumaccommodantdoctrins;  dealiorumquip 

turbavit  testimoniorum  perplexitas  et  sermonum  laboribus,  aut  ad  litteram,  autad  seDtentiam,  c 

asperitas,  rogasti  me  ot  eumabbreviarem.  Egoao-  nino  usurpati.  Denique  duo  libri  volumiois  illi 

tem  qui  semel  proposuerim  deferre  tibi  ot  homini  quod  supradixi  ex  Isidoro,  et  tertius  ex  Aogosti 

dilectissimo,  munus  injunctum  non  asperoanter  De  doctrina  Christiana  et  Paslorali    Gregorii 

acoepi.  In  quo  experiri  licebit,  quantum  propter  verbum  sunt  transcripti.  In  libro  porro  De  nati 
faoiiiorem  intellectum  in  dejiciendo  sermone  labo-  C  rerum  quid  dicit  aliud  quam  Isidorus  Etymoiog 

ravi,  qui  cultius  fortaesis  loqui  potui.  Eat  enimres  runh  vel  in  illo  De  compoto?  Qoid  nisi  qood  0< 

de  qua  tractatur  perneceasaria  et  cujus  ignorantia  De  temporibus,  praeter  qoadam  allegorieram  oo 


1773  HUGO  FARSITUS.  —  NOTITIA.  1774 

menla?  Fuitenim  virillehuic  vitiopeculiariter  as*  A  tidiani.  Tertium  enimlibrum  posui  quem  ipse  se- 

siduus,  quasi  prordus  desperaret  lectorea suos  me-  oundum  ;  ut  post  explanalionem   ministeriorum, 

moriam  non  babere  qua  possent  ejus  furta  depre*  diceretur  de  gradibus  et  vestibus  minietrorum. 

bendere.  Enimvero  sicut  aliquanta  verbadissimu-  {In  fine  operis  amicum  iterum  alloquitur:  ) 

lala  prudentia  a  majoribus  muluari  datur  gloriae,  Videor  mihi,  amice,  satisrecisse  jussioni  tu»,  ut 

ita  totassentdntiasapertaimpudentiafurarijdepu-  Amalarium  breviarem.  Si  excidi  voto  per  imperi- 

latur  audacis.  IUo  ergo  rcpulso,  in  Amalarium  qui  tiam,  dabis  veniam.  Si  quid  commode  et  apposito 

catholice  de  lalibus  scripsit,  animum  intende.  dixi  referes  gratiam  Patri  luminum,  a  quo  estlar- 

{Finilo  primo  AbbreviaiionU  libro,  leclorem  ila  gitio  omnium  bonorum.  Sane   moneo  si  de  com- 

affalur.  pendio  vis  scire  si^cniOcationes  misse,  legas  versus 

Hucusque  quanta  potui  brevitate,  quanlumque  HildebertipriusCenomanensis  cpiscopi,  postea  Tu- 

potui  intelligere,  librum  primum.  Amalarii  deno-  ronensisarchiepiscopi.  Si  significationes  sacrarum 

ravi  ;  conjungens  libro  primo  quffidam  capitulase-  vestium  et  caBterorum  id  genus,  sermones  Ivonis 

cundi  el  tertii,  ut  tolus  primus  liber  de  varielati-  Garnotensis  episcopi.  Hi  enim  talia  videnturiDtel- 

bus  mise»  totius  anni  absolveretur.  Quare  conve-  lexisse  perspicacius,  et  texuisse  pulchrius.  Caete- 
niens  putavi  ut  tertium  librum  Amalariihicsecun-  B  rum  de  varietatibus  ofQciorum,  aliumfrustra  desi- 

dum  facerem,  ut  posl  Tarietatem  officiorum  totius  derabis  quam   Amalarius  ;  fuerit  forlasse  aliquis 

anni,  statim  significationes  sequerentur  usus  quo-  qui  scripserit  diserlius,  nomo  certe  peritius. 


ANNO  DOMINI  MGZLIIl. 


HUGO  FARSTTUS 


NOTITI4 


(JHidoire  litteraire  de  la  France  par  des  Religieux  b6n6  Jictins,  XII,  294) 


dugues  Farsit  6tait  cbanoine  r6gulier  de  l'abbaye  de  Saint-Jean  des  Vignes,  h.  Soissons,  avant  il28 
(1).  Ce  fut  cette  annee  que  plusieurs  malades  attaqu^sdu  mat  des  ArdentSy  8'6tant  rendus  en  p6lerinage 
k  i'6glise  Notre-Dame  de  Soissons,  y  obtinrent  leur  gu^rison  par  rintercession  de  Tauguste  patronne  de 
ce  temple.  Hugues,  t6moiQ  de  ces  miracles,  en  oompoia  la  relation.  II  ne  la  publia  cependant  que  plu- 
sieurs  ann^es  aprds,  puisau'il  y  fail  mentionde  l^abbesse  Malhilde  I^  commeetant  d^k  morte ;  ce  qui  se 
rapporleau  13  D6cembre  1143. 

Nous  avons  peu  de  relations  plus  aulhentiques  et  plus  dignes  de  foi  que  celle-ci,  Tauteur  n'y  rappor- 
tant  que  des  faits  r^cents^  publics,  el  qu'il  atteste  avoir  vus  lui-m6me  ou  tenir  de  temoins  oculaires.  Qu'op- 
posera  rincredulii^,  par  exemple,  au  miraclede  cette  femme  d^Oignoncourt,  nomm^e  Gundrade,  k  qui  le 
charbon  pestiieniiel  avait  fait  perdre  le  oez  et  les  Idvres,  etdont  loutle  visage  ae  trouva  parfaitement  re- 
tabli  dans  uno  nuit?  Vidimus  eam  et  nos,  dit  Hugues,  el  in  resiauratione  beneficii  in  nullo  prorsus  delrimeu' 
tum  patiebalur ;  sed  similis  erat  carni  reliquse  caro  rrcens,  nisi  quia  diiigenter  intuentibus  lucidior  videbatur. 

D.  Michei  Germain  non  conlentdenous  donner  cet  6erit  en  originai  parmiles  preuves  de  son  Histinre 
de  NotreDame  de  Soissons^  Ta  presque  enti^rement  traduit  dans  le  corps  de  Touvrage.  Avant  lui,  Vin- 
cent  de  Beauvais  en  avait  ins^r^  divers  extraits  dans  son  Miroir  Historiat  (1.  xxvni,  capp.  2-4).  II  s'en 
rencontre  m6me  des  lambeauxdans  quelques  autenrs  oontemporains.  Mais  celui  qui  afait  le  plus  grand 
usage  de  celte  relation  estGautier  de  Goioci,  prieur  de  Vic-sur-Aisne  dans  le  Soissonnais,  ^cnvain  de  la 
(In  du  xiP  sidcle.  Elle  se  trouve  enlidrement  fondue  dans  ses  trois  livres  en  vers  fraoQais  Des  miractes  de  la 
sainle  Vierge,  heureux  8'il  cQt  eu  la  discr^tion  de  8'en  tenir  2i  ce  texte,  au  iieu  d'y  ajouter,  comme  il  a 
fait,  quantit6  de  fabies  qui  choquent  le  bon  sens,  blessent  la  pudeur,  el  d6shonorent  la  religion  (2).  Un 
c6I6bre  accad^micieu  qui  a  pris  la  peine  de  relever  cesd6fauts,  est  tomb^  Iui-m6me  dans  un  autre,  en 
rejetaat  les  vices  dela  copie  sur  roriginal,  et  en  imputant  k  Hugues  les  extravagances  de  Qauthier.  Ce 
jugement  est  d'autant  plus  surprenant,  quele  critiqueavaitrune  et  rautre  pi^ce  entro  les  mains,  etqu'il 
se  porle  pouren  avoirfait  la  comparaison.  Sans  pr6tendre  manqueraux  ^gardsqui  lui  sontdus,  onosera 
le  defier  de  montrer  dans  la  premiere  les  exemples  scandaleux  qu'il  cite  de  la  seconde.  Ged^fi  sArement 
ne  scra  pas  rempli.  II  est  bien  vrai  toutefois  que  Gautier  deCoinci  n'a  pasimagin^  ces  traits ;  maisc'e8t 
de  Gautier  de  Gompi^gne,  dont  nous  parlerons  dans  la  suile,  qu*il  les  a  tir^s,  et  non  de  Hugues  de  Sois- 
sons  (3). 

(i)  D.  Michei  Germain,  Hist.de  fahbayede  Notre-Dame  de  Soissons,  Pr.,  p.  481. 

(2)  M6m.  de  l'Acad.  des  B.  L.,  t.  XVIII,  p.  357-3^. 

(3)  Mar.  Ang,  1.  iv,  o.  76,  p.  438. 


1775  UUGONJS  FARSITI  «1^« 

Si  ron  cncroit  Ferrcolus  Locrius,  ilfaul  encore  roeitre  sar  le  comple  de  notre  aatcur,  qu*il  fiitmai 
k  propos  cbanoine  do  Laoo,  une  relation  anonyme  de  miracles  op6r6s  dans  r^glise  de  Notre-Dame  de  Ro- 
quemadour  en  Querci,  Tan  il40.  Get  ouvrage  se  oonserve  manuscrit  k  la  bibiiotb^qae  de  Saint-lltrtiB  \ 
dc  Tournai.  11  oommence  par  ces  mots  :  Scriplurus  miracuUi  Dei  Geniirieis  ei  perpeluae^  virginis  Maris 
Rupis-amatoris  (4).  Mais  comme  la  conjeclure  de  Locrius  n'esl  appuyee  d'aucune  preuvet  nous  nous  dii- 
penserons  de  radopter. 

Voici  deax  autres  pi^ces  manuscrites  que  Ton  peut  avcc  plas  de  certitnde  attribuer  h  Hugnes  de  Sois- 
Bons.  La  premi^re  est  une  lettre  qui  a  pour  titre  dans  rezemplaire  de  la  blbliotb^qoe  da  roi  n.  2842 : 
Fratris  Hugonis  Suessiofiensis  episiola  aa  Patres  Confluentim  eongregatos,  Gette  assemblee  dca  Pdres  de 
Coblentz  est,  comme  on  va  le  voir,  un  cbapitre  gendral  de  Pr6montr6s.  La  salutatioa  porte  :  Veneraniii 
Patribus  et  dominis  apud  Conflucntiam  congregatis  fraler  Hugo  Suessionensis  vestrm  sanctitatis  serm.  ] 
L'auteur  d6bute  par  des  protestations  d*attacbemeat  etde  respect  ponr  tous  ceux  qui  coroposent  i^ordrede  1 
Premontr6.  (Juod  vos,  dit-il,  perinde  dilexerimy  tam  illos  quos  facie  novi,  quam  eos  quos  fama  tantum  cm- 
perif  plurimi  vestrum  recolere  possunt. 

II  fail  ensuite  l'^ioge  de  saint  Norbert,  qu'il  a  toujours  regarde,  dlt-i),  comme  un  ange  que  le  SeigceDr 
avait  rempli  de  son  esprit.  Entre  ses  vertus  il  looe  son  amour  ardent  pour  Tunitd  de  1  Egiise,  et  a  celte 
occasion  il  traile  des  difTSrentes  mani^res  d'6tre  dans  ia  m6mo  communioo.  «  La  premi^re,  dit-il,  consiste 
dans  la  cnSance  des  verit^s  du  salut ;  la  seconde  dans  la  pralique  des  vertussans  lesquelles  on  n'oblieDt 
point  le  royaume  des  cieux  :  la  troisi^me  dans  les  observances  etablies  par  ies  homniea  poor  resserrtr 
davantage  les  liens  de  l'unit6.  Ces  observances,  poursuit-il,  ne  seraieat  nullement  a^cessaires,  si  i'amoBr 
divia  6tait  6galemeat  enracin6  dans  tous  les  cccurs.  Car  la  loi,  suivant  TApdtre,  n^est  point  faite  poar  le 
juste  ;  mais  les  faibies  en  ont  besoin.  Pour  concilier  k  ces  observances  le  respecl  qa^elles  m^ritent,  os 
doit  ^tre  attentif  &  les  mettre  &  couvcrt  de  toute  innovation.  C*e$t  oe  quo  Moise  a  lui-mdaie  ordooQe 
Iorsqu*il  a  dit :  Ne  passezpoint  les  limites  que  vos  pires  ont  posdes,  »  Tout  ceci  n'est  qu'an  pr^mbole 
pour  ea  venir  aux  nouveaux  usoges  que  les  Pr6mootr6s  avoieot  introduits.  «  Ges  priaolpes  ^tablis,  coa- 
tinue-t-il,  je  vous  demande  quel  avaotage  vous  avez  trouv6  k  quitterles  cbapes  noirea  dont  toat  Tordre 
des  cbaooines  r^guliers  s'est  jusqu*&  prdsent  servi  ?  Igaorez-vous  la  maxime  de  nolre  Pere  saint  Augostic, 
qui  dit  qu'une  ooutume  qui  n'c8t  point  contraire  k  la  loi,  doit  eile-m^me  tenir  lieu  de  loi  ?  Cest  done  eo 
vous  une  afTectation  ridicnle  et  d^raisoooable  d'avoir  pr6f6r6  les  cbapes  blaoches.  Maia  oe  pr^variqaez- 
vous  pas  m^me  contre  la  loi  divine  en  portant  des  tooiques  de  laioe  au  lieu  de  celles  de  lia  qae  Hoi^ 
avait  recommaod^es  aux  prdtres ;  eo  les  portaot,  dis-Je,  oon  seolemeot  au  cboeur,  mais  m6me  &  raatel?> 
Hugues  rel^ve  avec  la  m6me  chaleur  quelques  autres  pratiques  nouvelles  que  les  Pr6moatrds  avaieat 
8ubrog6es  aux  aociens  usages  de  rordre. 

Le  second  ouvrage  manuscrit  de  notre  auteur,  oonserv^  dans  la  mdme  bibliothdque  aous  le  a*  24^, 
est  ane  leltre  k  sa  sceur  Helvide.  LMnscriptioo  est  concae  eo  ces  termes  :  Sorori  revercndissimm  Belcidi 
adnumei^ari  videntibus  dominum  Hugo  Suessioner^is.  L'autear  loi  dit  qu*il  a  deasein  de  iui  d^ier  oa 
ouvrage  auquel  11  est  r^solu  de  consacrer  (oas  ses  moments  de  loisirdaos  lout  le  temps  qui  lui  restea 
vivre  ;  qa*il  intitulera  cet  ouvrage  :  Otium  Hugonis  ad  Helvidem  sororem  ;  qu'il  le  distribuera  par  lims 
annuels,  Opusculi  summam  per  annuos  libros  distinguere  volui ;  que  s'il  se  passe  quelque  aaa6e  sans  qaM 
puisse  rien  ecrire,  il  aura  soin  d'en  avertir  dans  le  livre  suivant :  Quod  si  forsitan  aliquts  annus  prxUr* 
lerii  in  quo  non  liceat  aui  non  possim  aliquid  scribere^  ei  hoc  in  sequenti  libetb,  si  tamen  aliquis  subsea- 
ius  fueriif  vita  comiie  annoiabitur,  Gar,  ajoute-t-il,  ooas  a'avons  pas  encore  epuis^  toute  la  matidre,  et 
il  noas  reste  encore  bien  des  cboses  k  6crire  :  Neque  enim  totum  tibrum  ei  totam  scripturam  edidimv, 
quoniam  adhue  Dominus  daiurus  est  in  futuro.  Que  s'il  arrive,  poursuit-il,  que  ie  Seigoeor  Yoas  appeilel 
lui  avant  moi,  je  continuerai  d*6crire  eo  iaissant  le  m6me  tilre  k  mon  ouvrajge  :  car  votre  souvenir,  fflt 
tr^s-ch^re  soBur,  me  sera  loujours  agr^able  :  Quod  si  priorem  ie  vocabit  Domtnus,  scribam^  et  permanebU 
titulus  superius  affixus  :  Otium  IIugonis  ad  Helvidem  bororem.  Memoria  enim  tui  grata  est  mihi^  som 
mea,  11  lui  parle  ensuite  de  la  mort  et  de  rinoertitade  de  ce  momenl  terrible,  des  mis6res  de  cette  vie  et 
de  la  b6atitude  6ternelle.  Oo  ignore  quel  6tait  Tobjet  dece  graod  ouvrage  que  notreauteor  pr6parait,et 
s*il  le  conduisit  k  sa  fin.  Gequi  est  certain,  c*est  qu*il  n'en  reste  aucun  monument  ni  aucun  souvenir dins 
rilistoire. 

Dormai  (5)  loi  donne  encore  un  trait6  Sur  les  SacrementSf  ouvrage,  dit-il,  qoi  faisait  partie  des  livres 
qu*Arcuire  ou  Ansculphe  de  Pierrefons,  6v6qne  de  Soissons,  I6gua  Tan  1158  ii  son  Efi^Iise.  Mais  il  panlt 
n'^tre  fonde  que  sur  une  6quivoque  de  nom  pour  attriboer  cette  productioa  ao  chaaoine  r^golier  de 
Saint  Jean  des  Vignes.  II  est  d^aotanl  plus  vraisemblable  de  la  mettre  sorlecompte  de  Huguea  de  S.Ti* 
ctor,  et  de  ridentitier  avec  son  grand  trail6  Des  sacrements^  qa'elle  oe  porte  poiot  le  soroom  de  ootn 
auteur. 

L'ano6e  de  sa  mort  est  incertaine.  Le  Jour  en  est  marqa6  au  4  hioti  dans  les  N6crologefi  de  Saint-Jean 
des  Vignes  et  de  la  cath6drale  de  Soissons.  On  rannooce  daos  le  deroier  eo  ces  termes  :  Obiit  Huqo  Far- 
situs  qui  dedit  nobis  libros  iam  divinx  paginx  quam  ssBCularis.  Cette  6poqoe,  tout  iroparfaite  qa'elle  est, 
saffirait,  au  d6faut  de  tout  autre,  pour  le  distioguer  de  Tabbd  Hugoes  qui  gouveroa  Saiat-Jeaa  des  Vi* 
gnes  depuis  l'aa  1177  Jusqu*ea  1186  (6).  Car  c*est  aa  28  octobre  que  la  mort  de  ce  deroier  est  rapporl^ 
dans  robiluaire  de  la  maison, 

(i)  Sander.  Bibl,  Nss,  Belg,  parl.  i,  p.  137. 
(o)  Hist,  de  Soiss.  1.  v,  p.  47. 
(6)  Galt.  Chr.  nov,  t.  IX,  p.  337. 


1777 


DE  MIRACULIS  B.  MAUIiE  IN  URBE  SUESSION. 


1778 


g     I 


HUGONIS  FARSITI 

LIBELLUS 

DE  MIIUCVLIS  B.  mkRlE  YIRGIINIS 

IN  URBE  SUESSIONENSI 
(D.  Michel  Germain,  Hisloire  de  Nolre^Dame  de  SoissonSf  p.  481,  ex  ms.  Gorb.) 


INCIPIT  PROLOGUS. 


Ad  iaudem  et  honorem  beata  et  glorioe»  semper-  A 
que  virgiQis  Mariae,  GeDitriois  Dei  et  Domini  noetri 
Jesu  Chrisli,  temporibus  Dostris  virtutem  mirabi- 
lium  Buorum  dignatus  est  oslendere  Deus  populo 
8uo,  ut  credeDtibus  det  bsreditatem  geatium,  et 
diligcntibus  86  boDa  quse  promisit  leraeli.  Qui  ergo 
8emel  illumioati  participes  facti  Spiritus  saDCti, 
gustabaot  jam  virtutes  sieculi  venturi,  gnstaDteB 
Dihilomious  boDum  Dei  verbam,  et  ideo  faatidiose 
et  negligeuter  ageDtes  bsc  prffisentia,  datum  est 
eis  ex  muDere  coDsolatioDis^  optata  visione  iibare 
potcDtiam  regDi  invisibilis,  el  haurire  oculis  timo- 


rem  et  amorem  severitatis  el  misericordia  diviD». 
Haeo  est  enim  fortitudo  Dei  magna  per  quam  mala 
coerceat,  et  diligeDtibus  se  boua  iDvisibilia  et  divi- 
tiaa  gloriffi  sutt  largiatur  :  hec  est,  iuqaam,  forti- 
tudo  Dei  magDa  et  poteotia  regni  ejus  maxima, 
virtus  iDvisibilis, virtus  arcaDa  in  refrenandis  malis, 
quffi  velut  morbus  exuberarent  iu  regDO  ejus,  Disi 
repressa,  et  virtus  gratireet  misericordie  eregioDC 
sua  opera  iDeffabiliter  exereDs,  per  quam  exduso 
timore  coDgaudet  electis  superabuDdaDti  amore 
prffibente  Gduciam  :  sed  haec  alias. 


INCIPIUNT   MIRACULA    S.   MARIiE  SUESSIONENSIS- 


I.  De  ordine  iniiiali  miraculorum.  B 

Anno  igitur  ab  Incarnatione  Domioi  1128,  qao 
judicio  Dei  et  quibus  de  causis  iotelligat  quivalet, 
coocessa  est  potestas  adverse  virtuti  plaga  iavisi* 
bi  li  percutere  homiDss  divers»  statis  et  sexus  ia 
pago  SuessiooeDsi,  ita  ut  semel  succensa  corpora 
eorum  cum  intolerabili  cruciatu  arderenl  usque  ad 
exclusionem  animie^  nisi  sola  Dei  medicina  occur- 
reret.  Est  autem  morbus  bic  tobiflcus  sab  extenta 
liventi  cule  carnem  ab  ossibus  separans  et  consu- 
mens,  et  mora  temporis  augmenta  dolorum  et  ar« 
doris  capiens  per  singula  momeolay  cogpt  miieros 
mori,  et  tamen  desiderantibus  mortem  taatum  re- 
medium  deDegalur :  doaee  prioribus  depastis  artu- 
bu8,  celer  igois  iovadat  membra  vitalia  et,  quod 
mirum  est,  igais  hic  siae  oalore  validus  ad  ooasu-  C 
meodum,  laato  frigore  velut  glaciaii  perfuaditmi- 
eerabiles^  ut  nullis  remediis  possiat  caleGeri.  Item 
quod  DOD  miaus  estmirabile,  ex  quo  diviaa  gratia 
restiDctus  fuerit,  fugato  mortali  frigore  taDlus  oalor 
ia  eisdem  partibus  aegroB  pervadit,  ut  morbus  oao- 
cri  eidem  fervori  pereaepe  se  societ,  nisi  medica- 
mentis  oocorratur.  Horror  est  et  inGrmantes  et 
receas  saaatos  intueri,  et  vestigia  mortis  evas»  in 
corporibuB  eorum  et  faciebus  exterminatiB  oculis 


pererrare.  Quanto  aotem  major  miseria,  tanto  gra- 
tiosior  misericordia.  Factom  est  ergo  perurgente 
tanta  necessitate,  etplagajam  scviente,  et  generali 
periculo  imminente,  ubi  homanum  auxilium,  neo 
cogitari  poterat,  confugium  fecerunt  in  quos  ignis 
Jam  desffiviebat  ad  piam  et  propitiam  Dei  matrem 
semperque  virginem  Mariam,  neque  fruslrati  sunt 
tandem  a  spe  8ua.  Eraat  aatem  sex  diebus  mease 
Septembrio  in  ecclesia  Beatae  Virginis  quffi  sita  est 
in  urbe  Suessonica,  et  non  cestantibus  doloribus 
numeroque  languentium  per  singulof  dies  accre- 
sceate ;  qui  esse  quieti  non  poterant,  Jugibas  et 
atrooibus  vooibus  et  quales  illa  mors  solita  est  for- 
mare,  nulium  qni  audiret  quiescere  sinebant.  Per- 
cussa  est  civitas  recenti  metu,  et  quamvis  duris- 
sima  corda  formidine  pericnli  imminentis,  et  ignis 
tam  viciooB  iavadeatis,  et  plagae  aec  opiaaates 
devastaotis  coocassa  sunt.  Fit  ooncursus  in  eam- 
dem  ecclesiam  ab  omni  popnlo»  procedunt  tam  de 
aliis,  quam  de  majori  ecclesia  congregationes  pede 
nudo,  exemplo  Ninivitarum  armati  humilitate,  et 
adjunotis  sibi  poenitenti»  copiis,  nt  oongrederentur 
cum  pio  et  misericorde  Deo  ;  congrederentur,  in- 
quam,  et  vincerent.  Pias  est  enim,  et  non  potest 
diutias  sufferre  impressionesprecordialis  doloriset 


1779 


UUaONlS  FAIlSiTl 


178; 


immensffi  mlseriffi,  sed  Btatim  cedit  et  vincilur,  quia 
pius  est.  Haec  sual  eDim  arma  ccelestia  qaae  prote- 
gunt,  hsc  arma  coelestia  qusdocent  fortiter  stare, 
et  fldenter  congredi  et  cedere.  Erecta  est  igitur 
arca  talis  pugnae  ecclesia  beats  Virgiais  et  ma- 
tris  Domini,  ul  et  ipsam  in  auxilium  sibi  in  tanta 
nccessitate  conducerent.  Dtto  igitur  signo  a  sa- 
cerdote  ut  precibus  (jain  hora  est,  inquit)  gladio 
vastaiiti  occurrerent  et  concurrerenf  :  tunc  vero 
diQiitiunt  habenas  lacrymis  et  clypeo  protento  Rdei, 
forte  ardore  insistunt,  et  clamor  eorum  ascendit  ad 
CQGlum,  et  ecce  udest  in  auxilium  imperiosaRegina 
el  Dominaangelorum,  trabenssecum  fortiaagmina 
CGelestium  spirituum,  ad  cujus  prssentiam  formi- 
daret  infernus  et  paverent  port»  mortis,  el  omnis 
adversa  valida  vel  quffilibet  potestas  plagam  in- 
ferens  subsistere  non  poterat.  Quod  ne  cui  mirum 
videatur,  prscursor  ejus  adventus  tam  magnus  tre- 
mor  ecclesiam  replevit,  ut  terr»  motum  esse  fa- 
ctum,  aut  ecclesiam  a  fundamentis  concussam  ar~ 
bitrantes,  omnes  fugerent  et  anticipasse  ostia  et 
exilud  tardum  singulis  videretur.  Reverentiam  enim 
tantae  potentiae  elemcntaetmeoteshominumsentire 
debebanl,  el  a  facie  divin»  virlutis  mortalia  corda 
percelli.  Ubi  vero  nihil  adesse  pericuii  senserunt, 
reversi  in  se  omnem  ardorem  languentium  exstin- 
ctum, et  omnem  dolorem  oonsopitum celerrimasua- 
vitate  coData  inveniunt.  Quorum  ergo  gemitus  do- 
lentium  intolerabiles  modo  erant,  prse  subita  libe- 
ratione  nuno  emittunl  ioflnitas  voces  Iffitilifie  ad 
coelum,  et  cunctis  sibi  exsultantibus  populis  laudes 
et  lacryms  et  gratiarum  aclioDea  per  reliquum  diei 
non  videbantur  posse  flniri  :  dant  signa  et  tympana 
vocem  suam,  concrepantia  gloriam  victoriae  Dei  et 
certatim  concinentia,  conoipere  novum  spiritum,  et 
fremere  Ghristum  in  cordibus  fldeiium  magis  ac 
magis  adhortantur.  Quis  tunc  cessavit  a  laudibut 
Ghristi,  et  tuum  nomen,  gloriosa  Virgo,  quotiesre* 
plicatum,  quoties  inclamatum  est?  Glemens  Do- 
mina,  diotum  est  roiliies,  pia  et  propitia  et  beata 
Virgo,  vociferalum  est  decies  millies. 

II.  De  visis  pridie  splendoribus. 

Aiunt  a  quibusdam  ex  languenlibus  pridiehujus 
beneficii  ccelitus  dari  visas  esse  clariiates  copiosas, 
ccelitus  per  fenestras  eoclesiaB  vitreas  illap8a8,quasi 
quaedam  praeconia  largitionis  sequentis. 
lil.  De  puella  sanata  per  soccum» 

Ausum  etiam  usus  generalis  muneris  postulandi 
paucos  ante  dies  praebuerat  ejusdem  gloriosa  vir- 
ginis  benignitas,  puella  quadam  eignata  et  sanata 
por  soccum  ejusdem  matris  Domini,  qui  in  eadem 
servatur  eoclesia  :  nam  Mathildis  abbatissa  qufls 
tunc  ei  loco  prfleerat,  pertresa  importunitatem  et 
ttridorem  assidui  clamoris  ejus,  assumpto  beatae 
Virginis  socco,  processit  unacumsuo  comitatu,  e^ 
mox  ubi  signata  est  praedicta  puella  absque  mora 
fngato  dolore,  suavitate  recepta  convaiuit,  et  bino 
profusa  benignitate  beatissima  Virgo  mater  pietatis 
quotquol  veoiebant  per  singuloi  dies  restinguebatet 


\  sanabat,  el  ad  propria  fugato  dolore  redibaot.Neque 
Jam  eratdifficultasin  praestanda  suavitate.Nocteel 
die  iteromet  iterum  conorepanl  tympana  et  Uodes 
Deo  omnipotenti  modulata  suavitate  a  dpgeotibas 
io  ecciesia  oreberrime  personabant ;  et  qui  ad  do- 
moa  BOas  coenamque  jam  concesserant  nec  lacr)- 
mas  nec  praeconia  laudumcontinere  poterant.Ooid 
multa?  Intra  quindecim  dies  oominatim  advocati 
sunt  centum  et  tres  ab  hoc  igne  restiocti,  et  tres 
puelloe  distortis  membris  quae  advenerant  ad  sani- 
tatis  gratiam  restitutae. 

IV.  De  stellis  fuganlibus  caliginem. 
De  tenebrosa  caligine  per  noctem  eodem  tem- 
pore,  et  stellis  mira  maisnitudinis  eamdem  caligi- 
nem  ultra  ecclesiam  persequentibus  et  fugantibus, 

B  plurimi  ee  vidisse  asseverant. 

V.  De  illa  qux  momordit  soccum. 
Moris  erat  ut  aegroti,  sanitate  reoepta,  per  novem 
dies  ibidemmanicarent^etinbisdiebus  per  singolos 
de  socco  circumlato  benedicebantur  et  oeculaban- 
tur  illum.  Gum  una  de  his  qus  sanitatem  accepe- 
rant,  dum  oscula  flgit,  nimio  ardore  Odei  sacceost 
deotibus  arripuit;  qua  iodignatione  perrootagesta- 
trix  et  custos  ejusdem  socci,  stomachando  coepit 
in  illam  tanti  criminis  ream  invehi,  et  culpare 
acriier  quod  hoo  ausa  fuerit,  nec  ulterius  pro  bo- 
Jusmodi  excessu  ad  eas  producturam.  lUa  vero 
charitatis  conscia,  sed  criminatricem  Buam  me- 
tuens,  imo  laudabilis  tam  furiosaa  dileotionis  con- 

t%  ticuit,  et  de  materia  exstinctorum  omnino  vietos 
nos  esse  falemur,  quia  non  credo  ullum  homioem 
posse  referre  nisi  hoc  tantum,  quia  fama  tam  eo- 
piosae  gratiae  excitabat  omnes  usque  ad  littora 
Oceani,  et  ripas  Rheni,  et  quotquot  veniebant  sa- 
nabantur. 

VI.  Quanta  devoUo  popuU. 
De  populi  vero  devotiooe  et  de  concorsa  et  reve- 
rentia  ionomerabili  virorum  ac  mulierum,divitum 
et  pauperum,  senum,  Joveoumy  puerorum,  qois 
auderet  vel  ioohoare  narrationem?  Qoia  teoerss 
et  delioatas  persooaa  ooo  eolum  virorum,  sed  etiam 
adolesceotularum,  duratis  pedibus,  in  paueotia  fri- 
goris  et  viarum,  tuperato  rigore  hiemali  et  asperi- 
tate  itioeris  posset  referre,  quae  servatam  mundo 

j)  teoeram  caroem  secaodam  frigori  et  cruentaDdam 
idem  sacriflcium  Deo  devotum  obtulerunt  ?  Qoid 
erai,  Domioe,  in  oordibus  earum,  qnantus  ardor, 
quanta  oharitas^  quanta  rabies  dilectionie  tnc? 
Quit  lacryroas  et  preces  et  convulsos  ab  intimo 
praecordiorum  gemitus,  et  poenitentifls  rogitos  novit, 
nisi  to  8olu8,Domine,qoieos  per  Spiritom  sanctum 
tuum  novisti,  et  misericorditer  suscepisti  ?  Gor- 
poralia  qui  volunt  admirentury  ut  vere  juetum  est, 
miraoula;  nos  vero  gratiam  toam  magia  admira* 
rour,  Domine,  in  peccatoribus  tuo  pavora  conter- 
ritis,  et  ad  devotam  pcsnitentiam  eonversis,  el  de 
roonumento  quasi  susoilatis,  el  ob  memoriaro  gratia 
non  ingratis  lacrymis  et  humilitate  in  tuo  amore 
ferventibus.  HaBc  lunt  miracola  noetra  qoa  praeci- 


I7S1 


DE  MIRACULIS  B.  MAHI/E  IN  UaBE  SUESSION. 


1782 


pud  cordi  sunt  nobis,  pro  bis  glorillcainus  te,  Douiine 
Jesu,  laudamus  et  adoramus,  quia iste  lotus  fructus 
qui  permanet  in  vitam  aBternam,  pielas  et  bumilitas 
qua3  in  te  fervescunt. 

vn.  De  femina  qux  nasum  recuperavit, 
Unuin  refero  miraculum,  cujus  simiie  utrum  le- 
gerim  auditum  aut  visum  in  praeteritis  sseculis, 
nescio.  Mulier  quaedam  nomine  Gundrada  virum 
habens  nomine  Tbeodoricum,commancns  in  riparia 
ultra  Axonam  fluvium  qus  praeterlabitur  urbem 
Suessonicam,  de  villa  quee  dicitur  Awdiguncurtis 
(Oignoncourl)  inter  caeteros  quorum  membra  ignis 
ille  judicialis  depascebat,  venerat  ad  ecclesiam 
Beatie  et  glorioaae  semperque  Virginis  Mariffi  Ge- 
nitricis  Dei  el  Domini  nostri  Jesu  Gbristi,  opem  fla- 
gitans  medicinaiis  gratiae  pereamdem  matrem  mi- 
sericordiae.  Invaserat  enim  idem  ignis  faciem  et 
ora  praedictas  mulieris,  el  jam  cum  borrore  intueu- 
tium  quidquid  carnulentiB  cartilaginis  in  naso  ejus 
prominebal,  et  labium  superius  quod  naso  subjacet 
usque  ad  maxillares  et  gengivas  molareserat,  ignis 
labificus  depopulans  turpaverat.  Quid  plura?  Mise- 
ricordiam  poslulavit  et  obtinuit,  elexstinclus  est  a 
facie  ejus  vastalor  ignis  :  sed  quia  generale  erat  et 
pubiicum  quasi  minus  miraculum  computatur, nam 
majora  sequunluret  virtus  inusilalain  eadem  perso- 
na  celebrata.  iDterim  licet  beneflcio  grati®  caruerit 
tanto  dolore,  non  tamen  evasil  visionis  bonorem, 
misericordiam  et  judicium  tuum  circumferens,  Do- 
mine.  Omni  ergo  occursauli  jam  molesta  et  odiosa 
flebal  et  coacla  est  redire  ad  suos^  ut  gratia  con- 
sanguinitatis  temperaretimportabilem  ejosconver- 
salionem,  sed  el  boc  modo  parum  profecit,omnibus 
erat  gravis  ad  videndum.  Compulsa  estergo  preeter 
oculos  lotam  faciero  madenti  panniculo  velare,  nec 
tali  adminiculo  vix  aliquid  profecit,  quo  excusare 
odium  et  nauseam  vel  beneflcio  bumanitatis  et  con- 
sanguinitatis  valeret.  Qui  faceret,  quo  se  cooferret, 
a  quorum  conversatione  non  abjiceretur,  quse  suo- 
rum  etiam  domesticorum  odio,  maledictis  jam  re- 
8pergcbatur?Sic  ergo  omni  necessitate  circumclu- 
sa,  omni  bumana  ope  desperata,utiliussubit  con* 
silium  et  copiosiusoccurritauxilium,  et  jam  frige- 
ecentem  fldem  revocans,  culpalse  ipsam  velut  im- 
memor  prioris  beneflcii  oopiosam  in  misericordia 
matrem  misericordifle,  id  est  Cbriati  genilricem  Ma- 
riam,  per  oblivionem  velut  poslbabuerit.  Rediviva 
igitur  flde  et  spe  velut  armis  accincta,  in  crastino 
itcrum  parat  proflcisci  ad  memoriam  beatse  et  glo- 
riosae  Virginis  qua^  est  in  urbe  Suessonica.  Con- 
fecta  itaque  pro  sua  paupertate  candela  quam  of- 
ferret  iterum  eftt  dormitum.  Eadem  nocte  maturius 
cvigilans,  et  sollicita  quam  citius  elucesceret,  me- 
mor  sponsionis  suae  nc  proposili,  nimium  prolixas 
noctes,  ulpote  ante  eequinoctium  vernale  queritur. 
Tunc  sensit  laxatum  fluitare  panniculum  quem  ori 
suo  obdiderat,  quem  dum  restringere  sursumque 
reducere  nititur  et  parum  proflcit:  coacta  est  cir- 


A  cumjacentium  impiorareauxilium,  dumque  moran- 
tur  somno  vel  frigore  tardi,  iila  nibiiominus  quae- 
rit  lucernam  accendi  et  auxilium  sibi  ferri.  Gum. 
interim  sensil  carnem  sub  digitis  etpanniculo  pres- 
sam  indolescere,  et  nesciebat  quia  caro  est  nasi  et 
labii  reformati;  sed  dum  ssepius  reduoit  pannum, 
saepiusque  per  idem  altrectat  creaturam  noviter 
plasmatam:  Deus,  inquit,  et  suncta  Maria^  ad- 
juvaj  DeuSy  sancta  Maria^  adjuval  Ad  quam  vocem 
turbati  et  excitati,  roaturius  inferunt  lumen;  tunc 
vero  novum  piasma  pignusque  redivivae  resurre- 
ctionis  in  naso  et  in  labio  ejus  deformi  slupent  cele- 
bratum, et  flt  gaudium  quasi  reduce  vita  ex  mortuis. 
In  crastino  candelam  pro  gratiarum  actione  obla- 
tura,  proflciscitur  ad  urbem  quam  in  aliis  votis 

B  destinaverat.  Quid  mirum  si  tuno  recens  recogno- 
scentibus  se  fecil  miraculum,  quae  in  tota  vita 
sua  circumferens  tantam  Dei  misericordiam,  testi- 
monium  divinae  gratiae  pubiice  exbibuit?  Vidimus 
eam  et  dos,  et  in  restauratione  beneflcii  in  nullo 
prorsus  detrimentum  patiebatur,  sed  similis  erat 
carni  reliquae  caro  recens,  nisi  quia  diligenter  in- 
tuentibus  lucidior  videbatur.  Ardor  igitur  fervcns- 
que  fldes  populorum  non  erubescebat  nasum  et 
ora  ejus  osculari,  quasi  quod  modo  recenter  mani* 
bus  ipsius  Dei  esset  faclum. 

Vill.  De  fabro  perfido  sed  correpto. 
Faber  ferrarius  de  pago  Laudunensi  conventio- 
nem  (uerat  annuam  ut  ibidem  Suessione  remanens 

p  utensilia  materonum  reflceret,  et  quod  sui  esset 
offlcii,  el  quod  juberetur  toto  anno  expleret;  post- 
ea  vero  pcenitentia  ductus,  circumventum  ia 
pretii  pactione  se  «estimans,  proposita  occasione 
domus  suffi  familiae  visendae  et  disponendae,  non 
tamen  tacita,  quod  eum  angebat  querela  de  pretio, 
domum  regreditur,  quasi  statim  reversurus,  etleve 
aut  grave  quod  pepigerat  prosecuturus ;  et  modo 
boc  licentiam  obtinuisse  dicitur,  quia,  cum  non 
baberet  vadem  quem  pro  se  daret,  dedil  dominam 
sanctam  Mariam  vadem  suae  regressionis  citissimaB 
et  pactioais  suae  perflciendas :  sic  ergo  vade  adscre- 
ditato  dimipsus  est.  Tum  vero  qualem  reliquerat 
pro  se  vadem  parum  memor,ultra  exspectatum  mo- 
ratus  cum  ei  placuit  reversus  est,  utpole  quo  renun- 

n  tiaturus  se  nolie  pro  tali  prelio,  id  est  sexaginta  so- 
lidorum  totoanno  aervire.  Tumverois  qui  praeerat 
operi,  cum  quoet  pactionem  feceral,  arguens  eum 
mendaciiet  admooens  eum  pcenae  qua  posseteum 
juste  consequi,  quia  non  eratmentitus  bominibus, 
sed  Deo  el  sanctae  Mariae :  per  quindecim  dies  se 
ibidcm  gratis  operari  promisit,  quasi  hao  exhibi- 
tione  servitii  merito  liber  esse  deberet  ab  annuali 
servitio  quod  prosequi  nolebat.  His  ergo  quinde- 
cim  diebus  expletis,  reoedebat  reclamante  operis 
praeposito,  et  succensente  ei  vota  fldei  et  pactionis 
violutae,  et  vadis  quam  dederat  admonente.  Faber 
tamen  non  minus  in  proposito  permanens  rece- 
debat.   Gum   ergo   traosisset  villam  quaa  dicitur 


1783 


HUGONIS  FARSITI 


i78i 


Crovicus  {Ctouy)t  qux  villa  uUra  Sanclum  Medar-  A 
duru  est,  et  jaai  montem  ascendeas  dum  aliitudi- 
nem  nititur  ejus  apprebendere ;  sic  inaiilis  manibas 
et  pedibuB  coepit  fieri  et  membris  contrabi,  ul  omni 
fdcultate  itinoris  ad  domum  reduceatis  negata, 
compulsus  sit  cum  lacrymis  repetere  urbem  Sues- 
sonicam,  etmemoriam  beatffi  Mari»  Virginisquam 
ipse  mendax  in  vadem  reliquerat,  et  opem  ejus  fla- 
gitare.  Nam  pertinax  et  perfldus  non  semel  tenta- 
verai,  quasi  torporem  caeualem  e(  acoidentalem  a 
se  excutere,  et  quo  amplius  nititur,  eo  amplius  impc- 
diiur,  donec  soia  vexatio  intelleclum  dedit  auditum, 
quia  regredi  ad  monaslerium  faciiius  poterat,  ad 
suam  vero  domum  progredi  omnis  facultas  uegaba- 
tur.  Tandem  vinculis  perfidi»  su»  ligatus  rediens, 
vel  potius  a  vindice  8U8b  perQdi®  potestate  reductus  B 
ad  memoriam  beatse  Dei  genitricis  Mariae,  dam  ejus 
cum  lacrymis  altare  amplectitur,  recognitaa  ab 
operis  prsposito :  <*  Tune  es,  inquit,  faber  noster 
desertus  el  mendax?  »  —  «  Ego  ille  sum,  inquit, 
infelix  et  miser:  et  reus  beat»  Virginis,  qu» 
modoamejuslas  poenas  exigit,  quas  meriio  utin- 
proesentiarum  certinis  sustineo.  Sic  enim  et  sic 
fecit  mibi  Deus:  nunc  vero  promitto  Deo  el  beate 
Virgini,  et  paratus  sum  ei  toto  animo  aut  omni 
vita  mea  servire,  tantum  ut  respicere  me  dignetur 
propitia  et  roisericors  Domina,  et  hujus  tanti  pec- 
catoris  misereatur.  »  Dum  bsec  cum  iacrymis  et  ru- 
gitu  amplexas  altare  obsecrat,  liberatus  ab  bac 
nervorum  conlractione,  stabilitatem  in  servitio  te- 
nens,  secundo  jam  non  est  ausus  mentiri.  ^ 

IX.  De  puero  in  vUione  rapto, 
Inter  initia  benedictionis  bujus  co^litus  efTusaB, 
quidam  puer  undennis,  pecorum  cuslos^  ardens  pe- 
dibus  a  matre  sua  advectus  est,  paucos  dies  ibi 
focit,  et  remedio  doloris  accepto,  ad  domum  re- 
veclus  est.  Erat  autem  de  Vallibus  {Vaux},  qaaa 
villa  est  ultra  Axonam  inferius  juxta  ripariam 
ejusdem  fluvii;  sed  dum  nutu  divino  puer  idem 
non  immemor  tanti  beneficii  flagitaret  desiderio 
visendaB  domus  bealaB  Virginis,  et  super  boc  quoti- 
die  molestus  matrem  perurgeret,  ut  Suessionem 
quasi  pro  gratiarum  actione  redire  deberent;  illa 
penitus  non  acquiescente,  quia  sano,inquit,  copia 
non  datur,  saltem  necessitas  redivivsB  infirmitatis 
compellat  quod  satis  desideranti  negalur ;  audiat 
me  qui  intuetur  corda  et  desideria  peccatorum.  Ad 
hanc  vocem  statim  coepit  prioribus  torraentis  ve- 
xari,  igne  tabiflco  jam  depascenle  carnes  ejus.Ex- 
pavit  maler  et,  postbabita  omnium  cura^  ad  urbem 
domumque  beate  Virginis  pariter  regrediuntur. 
Ex  prislina  igitur  passione  et  prssenli  renovatione 
jam  artus  ejus  inuliles  efficiebantur,  et  tamen  se- 
cundo  accepit  gratiam  liberationis  et  suaves  babuit 
sooinos,  et  ad  ingressum  processionis  matris  ec- 
clesiae,  dum  frequens  turba  comitatur,  a  quiete 
excussus  ob  gratiarum  actionem  rumpit  clamori- 
bus  ffithera,  et  in  se  celebrata  denuo  beneficia 
testatur,  narrat,  et  omnibus  se  raplum  fuisse  ante 


D 


Deum,  et  Dominam  noslram  Dei  Gcnitriccm  pr? 
populo  supplicaniem  vidisse,  at  dignarclur  Doas 
hunc  morbum  a  populo  evertere  et  hanc  scintiU 
iam  quaB  acciderat  auferre,  et  ad  hoc  a  filio  soi 
responsum  benigne  accepisse  :  Mater,  tu  es  vtant 
stellaf  fiat  omnis  voluntas  tua,  Daai  item  qaerilsr 
eadem  virgo  beata  saper  domo  sua  quaB  vilis  et 
abjecta  praB  caBteris  erat;  item  a  Filio  sao  audivit, 
quod  de  trans  mare  et  de  trans  Rhenum  pecunijai  jj 
faceret  aflerri,  de  qua  domus  ejue  sdiOcaretcr,  et  j 
in  omnium  oculis  respicientiam  clarilate  magoaet  1 
gloria  illustraret  eam  ;  populo  etiam  Suessiooensi  I 
mala  evenire  ex  parte  Dei  praedixit,  quia  sue  G^ 
nitricis  ecclesiam  non  reflceret.  Et  qaidem  moltoi 
ex  eadem  urbe  ignis  invasit,  qos  et  qaaiia  restent 
nesoimus.  Hujus  autem  visioais  tam  in  claritite 
qua  excolitur  ab  omni  astate  et  eexu  et  conditiooe, 
quam  in  copia  munerom  et  oblatiooam,  tot  sont 
testes,  qoot  hodie  superstites  qui  videre  voloot 
Nam  puer  se  post  paulo  moriturum  esse  testtlos 
est,  et  ita  evenii,  neque  mensem  supervixit,  mirom 
autem  valde  et  de  hoc  paero  erat,  qaod  ab  initio 
mundi  omnem  historiam  veterem  relexens,  totam 
narrationem  suam  cursim  rhithmice  digereiwt.  De 
nova  etiam  lege  textum  Evangelii  et  actus  Domiai 
sic  ordine  recensebiit,  tanquam  omnia  in  libro 
iegeret  et  dictata  ab  aiiis  pronuntiaret.  Super  stn- 
ctitate  etiam  et  virginitate  Joseph  qai  foit  custos 
et  sponsus  sacraB  Virginis,  inter  caetera  ait:  Q*i 
lenet  sceplrum  florentis  virgce^  custos  erat  glorUm 
puelloe.  Et  mirum  abi  legimus  Joseph  florem  virgi- 
nilatis  tenuisse,  per  quam  etiam  beaUe  Marie 
virginitatis  assertionem  acciperet.  Renovantcr  et 
hic  dona  antiqua  sancti  Spiritus,  qui  pastorem 
puerum  implens  cilharistam  faoil  et  prophetam. 
Dum  haBC  ergo  tam  copiose  narraret,  sicut  fluvius 
lorrens  quem  Spirilus  Domini  cogit,  claasis  oculis 
tanquam  iucem  transitoriam  exosos;  laicis  el 
illitteralif  vix  dignabatur  facere  verbum,  tanqoam 
ignorantiam  eorum  pertaBSus,  qui  magna  et  pro- 
funda  intus  audiebat  et  lumen  non  bajus  8«co!i 
intuebatur.  Qui  aatem  lingoas  infanlium  facit  di- 
sertas,  et  inflrma  mundi  eligit  ut  fortia  qncqoe 
confundat,  etiam  hunc  testem  suaB  gloriflcatioois 
facere  dignatus  est.  Constituti  igitur  lempore  testi- 
monii  expleto,  ut  diximus,  post  paulo  decessit: 
cujus  etiam  faciem  tanta  gratia  perfuderat  ut  cao- 
dore  et  claritate  vultus  angelicum  nescio  quid  et 
divinum  assignaret. 

X.  De  muto  per  visionem  sanalo. 
Tres  muti  ad  eamdem  memoriam  BeatsB  Maria 
Virginis  advenerant,  qui  dum  nocte  sopiti  ia 
ecclesia  Jacerent,  unus  eorum  visione  torbatos 
Bomno  excutitur,  et  accurrens  ad  altare  lingua 
insolita  plenissime  coepit  fari  et  gralia  agere 
beatae  Virgini,  et  ordinem  suaB  liberationis  soc 
edicere.  Scilicet  dum  gravi  somno  premilar,  duc 
columbffi  coeperunl,  ut  sibi  vldebatur,  aures  iliios 
Bcalpendo  subvellere,  ad  quem  terroris  impalsam 


1783 


DK  MIRACULB  B.  MAUl^  IN  UEIBE  SUESSIOiV. 


1786 


excitatu8,doDa  quaedormiensetiDsciusgaudens  ac- 
ceperat  et  vigilans  retestabatur.  Hoc  signo  haeresis 
bruta  retundiiur,  quae  in  parvula  aetate  nibil  operari 
gratiam  Spiritus  sancti  eo  quod  nec  dum  intelligact 
baptismum  quod  accipiunt,  asserere  nititur.  Ecce 
in  hoc  dormiente  et  nesciente  opcrata  est  ;  alii 
duo  muti  recesserunt  Don  reserato  lingu»  ofGcio. 
Cur  hoc  acciderit  melius  novit  ille  qui  solum 
Naaman  Syrum  dicit  esse  curatum,  cum  muUi 
leprosi  essent  in  Israel  sub  Eliseo  propheta. 
Xi.  Uem  de  alio  tnuto  et  surdo  per  visionem  curalo. 
Vidimus  et  alium  de  pago  Laudunensi  desuper 
fluvioium  Seram  nomine  qui  surdus  et  mutus  ab 
inTantia  exstitit  ;  Cbristianus  nomen  erat  buic^ 
state  fere  annorum  decem  et  octo.  Hic  et  inter 
caeleros  venit  ad  suffragia  bcatffi  et  gloriosae  Dei 
genitricis  Marix,  et  observabat  se  in  ecclesia  ad- 
mistus  confertissimis  populorum  lurbis  sola  mente 
et  nutibus  ad  Deum  clamans,  nam  lingua  non  po- 
terat.  Pr»seDs  ergo  semper  aderat  praestolaus  tem- 
pus  ot  boram  quandorespicereteum  gratia  divina, 
et  dum  ab  asdituis  a  sacrario  qui  tantam  populi  im- 
portunitatem  ferre  non  poterant  pelleretur,  sub- 
sistens  et  exspectans  invitus  recedebat,  cum  ecce 
fidem  ejus  indeQcientem  quamvis  aliquo  probatio- 
nis  tempore  protactam  respexit  Deus,  et  visae  aunt 
ci  duas  personaB  coronatae  ad  modum  sponsi  et 
sponsaB  de  supernis  descendere,  et  luxfulgureato- 
tam  ecclesiam  implevit.  Erat  aulem  species  glo- 
riosae  Virginis  tam  in  vestimentis  quam  in  facie 
candore  admirabili,  quales  coBJestes  et  lucis  aeternffi 
incolas  dignumestapparere.Tunc  verodulcimanu 
sua  fauces  segroti  pertractans  et  oravinculum  lin- 
guaB  et  aurium  resolvit,  virtutem  imperiose  domioae 
lluxu  cruoris  attestante  qui  per  nares  et  aures  et 
ora  prosilivit.  Tanto  igilur  beneOcio  accepto  tacitus 
gaudens,  siienter  abcessit,  et  reversus  ad  suos  se 
donum  loquendi  accepisse  testatus  eat  baibutiens, 
utpole  qui  fari  modo  addiscebat.  Gito  percrebuit 
apud  suos  coffivosetcompatriotas  GhristianoDeum 
et  sanctam  Mariam  fecisse  misericordiam.  Sacordos 
ejusdem  villae  qus  Mortaria  dicitur,  famae  praecur- 
renti  nullo  modo  credens,  Gbristianum  negabat 
posse  loqui  vel  audire,  donec  ad  suam  praesen- 
tiam  deductus  est.  Post  haec  poBuitentia  ductus 
idem  sacerdos,  culpans  infldelitatcm  suam,  timore 
concussus  adiit  memoriam  beat»  Virginis^  et  pro- 
stratus  antealtare  et  adbaerens  pavimento,  tanlum 
doloris  et  lacrymarum  efTudit  redintegrans  gemi- 
tuB,  quod  et  hoc  adjiciens  suis  peccatis  ausus  fuit 
de  polentia  Domini  et  raatrls  ejus  dubitare,  ut  in- 
tuentibus  daretur  suspioariipsum  eumdem  vel  igne 
torreri,vel  quoiibetpassionisgenere  vexari :  doneo 
percunctantibus  omnia  per  ordinem  indicavit,  et 
se  die  constilua  eumdem  Cbrislianam  adducturum 
spopondit,  quod  et  factum  est.  Ei  ipsoeodem  Gbri- 
stiano  pro  se  et  de  se  loquenle,  omnia  facta  sunt 
testimonium  perhibentibus  vicinis  qui  aderant, 
quoniam   surdus   et  mutus  ab  infantia  exstitit, 


A.  tesiimonium  perbibonte  gratiae  Doi  ipso  eCTectu  rei, 
quia  plane  audiebat  et  loquebatur.  Tunc  vero 
laudes  canuntur  Deo  altissimo,  tunc  clangor  tym- 
panorum  et  aera  tubarum  stridores  imitantia:  tunc 
preces  et  lacrymae  et  gratiarum  actio  abomni  ffitate 
el  sexu  et  conditione  et  gloria  Dei  in  commune 
prsdicatur. 

XII.  De  cujusijlam  ruslici  iemenlate  vindicata, 
Servus  cujusdam  militis  Suessionensis  operi  ru- 
Bticano  deputatus  aliquoties  vacuus  festis  diebus 
una  cum  suis  sodalibus  de  villa  ad  memoriam  beatn 
Dei  Genitricis  Maris  venire  oonsueverat.  Sed  aliis 
pro  suo  posse  oblationes  facientibus,  et  soccam 
beatae  Marise  Virginis  honorantibus,  ille  nibil  offe- 
rebat.  Gum  vice  quadam  illis  regredientibus,  et 

B  inter  alia  Dei  magniQca  de  socco  prsdicto  sermo- 
nem  habenlibuB,  Boso  (hoc  enim  nomine  vocabatur 
servus  ille),  subjecit  :  «  Vere  vos  stulti  estis,  si 
Ipsum  soccum  sanctae  Marin  putatis  ;  jam  certe  dia 
est  quod  putruisse  potuit.  »  Vix  bene  verba  flnierat, 
cum  ecceosblasphemum  distorquetur  usque  versus 
Burem  cum  tanta  violentia  et  tormenlo,  ut  prae  an« 
guslia  oculi  ejus  pene  elidi  ex  capite  videreutur  et 
angustiis  perurgentibus  tota  facie  inversa  el  in 
tumorem  conversa,  et  ab  bumano  usu  exterminata, 
horroremintuentibus  excutiens  faligato  anbclitu,  ot- 
pote  tortori  soo  traditus  erat ;  vix  in  baec  verba  pro- 
rupit,  ut  ad  ecclesiam  Sanct»  Dei  Genitricis  re- 
daccretur.  Et  sic  factum  est.  Et  projectus  ante  al- 
(are  spectaculum  suae  vesanise  et  viadiciariae  po- 

^  testatis  cui  traditus  erat,  aliquandiu  exhibuit.  Ar- 
ctabatur  autem  corporeintumoremverso  :  spiritus 
in  visceribus  ejus,  fumifero  anhelitu  vicinas  auras 
polluebat.  Vox  ejus  ut  rugitus,  et  lingua  et  ore  ne- 
gante  ofBcium.  Tunc  pietate  permoti  Mathildis  ab- 
batissa  et  caeteri  qui  aderant,  applicuerunt  eum  ad 
altare.  Quo  amplexalo  signatur  reliquiisel  socco, 
et  coepit  meliorari  et  ab  urgente  tumore  relaxari. 
Quid  plura?  El  facies  et  corpus  ejus  integerrimaB 
restitutum  est  sanitati.  Hujus  ilie  Boso  beneficii 
non  immemor,  utpote  qui  de  mortis  faucibus  erat 
erutus,  dominum  proprium  suum  ut  absolveret 
eum  asuofamulatu  rogavit  et  impetravit.  Jam  enim 
deinceps  nolebat  homini  servire,  sed  ei  se  dedere 

r.  per  quam  obtinuit  sanitatem  et  ecclesiffi  servitio  se 
subjecit. 

XIIl.  De  muliere  cseca  illuminata, 
Femina  quaedam  oculum  dolebat  et  celidoniam 
seu  quaslibet  herbas  adhibuit  ne  doleret,  et  non 
solum  nil  profecit,  sed  herbarum  violentiaoculum 
in  tumorem  versum  de  sede  orbiouli  et  toto  capite 
ejecit,  folliculo  membranaB  insutus  tanquam  vesi- 
cula  quaedam  dependebat  ei  in  faciem  et  in  ora, 
unde  et  omnem  videndi  spem  amiserat.  Ab  bumana 
igilur  ope  omnino  destituta,  collectis  Odei  et 
spei  virtutibus  ad  divinum  se  contulit  auxilium,  et 
una  cum  suis  necessariis  ecclesiam  praBfale  Dei 
genitricis  Maria  adiit,  et  cum  caeteris  opom  ejus 
flagrantibasibidemmanicabat.Quadamigituraocte 


1787 


KUGONIS  FARSITI 


47>w 


ia  quaet  bffic  femina  visum  recopil,  paer  quidam  A. 
septennis  contractus  pedibus  ibidem  a  matre  sua 
observabatur.  Erat  autem  et  frequens  populus  ibi 
vigilans,  alii  ob  devotionem,  alii  cum  suis  <egro- 
tantibus  deservirent.  Mater  itaque  prfedicti  pueri 
dum  et  vigiliis  et  moerore  confecta  obdormisset,  su- 
bito  puer  assurgit  rectus  et  sanus,  et  ad  altare 
coepit  procedere.  Tum  ergo  vociferalo  populo  cir« 
cumstantis  attollitur,  tum  nomen  beatae  Virginis 
roiliies  replicatur,  ita  ut  clamore  bominum  etclan- 
gore  tympanorum  fragiles  adhuc  parietes  ecclesiac 
a  fundamentis  everli  viderentur.  Jesu  bone,  nun- 
quid  non  praesenseras  huio  spectaculo,  quale  tu 
ipse  plurimum  diligis,  cum  ardens  fides  et  furor 
diligentium  te  certatim  rapiebant  le,  et  sacrificium 
oontriti  spiritus  libaminedulciumlacrymarumcon-  B 
diebatur.  His  vocibus  mater  excussa  a  somno,  ex- 
clusam  se  a  Glio  et  acomprimente  se  populo  iaetis 
el  turbatis  clamoribus  congeminat.  Has  igitur  vo- 
oes  laetitiae  emitti  ad  ccclum  non  Ista  audicbat  fe- 
mina  qus  oculum  amissuin  dolebat ;  unde  et  in  hsc 
verba  prorupil  :  0  gloriosa  et  pia  Domina,  nunc 
alii  Istantur,  ot  ecclesia  tua  laudibus  pleoa  resul- 
tal  ;  mihi  vero  miserffi  ncgatum  est  participem 
tanti  esse  gaudii.  Dum  haec  et  alia  quae  dictat>at 
ejusmoBstiiiaprosequitursubito  pendentem  infacie 
oculum  totum  se  arbitrala  perdidisse,  conclamat 
nd  circumstantes  :  Pro  Deo,  inquit,  huc  citius 
luroen  convertite,  quia  modo  hic  in  pulverem  mihi 
decurril  oculus.  Visum  enim  sibi  fuerat  quem- 
dam  astitisseeldigitum  suumingerendofolliculum  ^ 
qui  erat  in  modum  vesiculae  crepuisse.  Illatoitaque 
lumine  membranam  diruptam  invenerunt,  etrivu- 
lumsanieiet  putredinis  conceptffl  per  ora  et  faciem 
usque  in  terram  defluxisse,  et  lata  nspergine  pul- 
verem  maduisse  ;  oculum  vero  ejusclarumet  lucl- 
dum  orbiculo  suo  integorrircae  insedisse.  Tum 
vero  inciamant  ei,  et  adhuo  non  credenti  ingemi- 
nant,  et  ingerunt  ei  per  Deum  et  beatam  virgi- 
nem  sanitatem  et  oculum  eam  rccepisse.  Quo  illa 
comperto  et  effectu  comprobato,  Inetitia  perfundi- 
lur,  et  iteratis  laudibus,  ecclesia  impletur. 
XIV.  De  surdo  et  muto  sanato, 
Quidam  surdus  et  mulus  de  Atrebatensi  pago, 
iotelligens  quosdam  ex  illis  regionibus  orationis 
gratia  Suessionem  ad  suffragia  beatae  et  gloriosae 
Dei  Geoitricis  Mariae  venire,  et  ipse  admistus  eo- 
rum  coilegio  ex  quotidiano  comitutu  jam  omnibus 
notus  erat.  Veniens  ergo  intravit  cumingredienti- 
bus  in  templum,  et  brevi  demoratus  ibidem,  si- 
gnificavit  quibusdam  esociis  qui  circum  illum  ad- 
erant  se  auditum  recepisse,  fandi  facultate  adhuc 
usque  denegata.Congralulantibussociisfacta  obla- 
tione  exconstituto  regrcdi  coeperunt,  et  ipselnutus 
cum  eis.  Intererant  illi  comitalui  clerici  Atrebaten- 
sis,  qui  et  una  vencrant  ;  sed  dum  Suessione  es- 
sent,{ad  alia  videnda  et  audienda  intcnti,  de  ini- 
tiato  per  auditum  in  muto  miraculo  nec  dum  quid- 
quam  rescierant.  Jam  vero  itinere  posili,  narranti- 


D 


bus  sociis  el  illo  significante  de  auditu  recepto, 
tunc  admiraotes  etgaudentes  culpant  semetipsos, 
quod  tacito  hoc  miraculo  nullas  gratiarum  laodea 
Deo  egissent.  Goncile  igitnr,  quia  equis  insidebaot, 
revertuntur,  reducentes  eecum  illum  in  qao  auditns 
celebratum  erat  miraculum,  et  narraot  quefacta 
fuerant,  et  exhibeates  hominem  acute  audientem, 
sed  nondum  ioquenlem,  et  gratiaa  agunt  Dco  et 
beata;  Virgini,  cujus  meritis  haec  beneficia  prapstt- 
bantur.  Tunc  vero  bonus  Dominus  et  dulcis,  e( 
beata  mater  misericordiae  non  sustinucrunt  altrt 
inanem  et  sterilem  remanere  Odem  et  devotioDem 
eorum  quos  non  piguit  abitinere  ccepto  retardare. 
ut  non  ingratiofficio  pietatis  deservirent.  Dumergo 
moranlur  et  retardant,  et  dum  mente  ad  Deum  et 
ad  matrem  pietatis  respectant,  homine  stante  in 
medio,  subito  solutum  estvincuiunn  linguaeeJQset 
loquebatur  recte.  Hoc  viso  clerici  illi  et  Odei  sus 
fructu  jam  fruentes,  convalescunt  certatim  laudes 
ad  coelum  tollere,  et  concrcpantibus  signis  et 
choro  ancillarum  Dei  Te  Deum  laudamus,  in  so- 
blime  tollentibus,  clamor  devotae  multitudinis  se 
miscuit  et  confusae  voces,  tamen  Dei  laudes  in 
commune  consonantes. 

XV.  De  mulo  puero  Coloniensi  sanato. 
Sed  ct  quidam  puer  natione  Coloniensis  nulrie- 
batur  in  pago  Belvacensi  apud  castrum  Clarutn- 
montem  nomine.  Mater  enim  sua  paupercula  adboe 
iniantem  de  partibus  Rheni  secum  addnxerat,  s<Ki 
munere  loquendi  a  Deo  non  concesso*  ab  ineuote 
aetate  jam  duodenis  mutus  evaserat.  Visum  estpa- 
tronis  pueri  (puero  nomen  Vasselinus  erat),  de 
quorumeleemosynajam  perquinque  annos  vel  am- 
pliusalebatur,  utSuessionem  ad  memoriam  sancts 
Dei  G  enitricis  Mariae  secu  m  deberent  eu  m  adducere ; 
et  ita  factum  est.  Nocte  igilur  illa  quae  esl  Purifi- 
cationis  beatae  Virginis,  quamvis  sopore  graviqua- 
lis  est  puerorum  mergeretur,tamen  secum  interesse 
vigiliis  compellunt,  nam  ct  tota  vigilantibus  plena 
erat  ecclesia.  Jam  ergo  decurso  ex  parte  MatutiDO- 
rura  officio,  dum  illud  responsorium  incboatar  : 
Videte  miraculum  matris  Domini,  puer  ille  de  su- 
bito  somnii  pavore  turbatur :  visum  enim  sibi  fue- 
rat  columbam  caput  ejus  circumvolitare,  ac  deinde 
labiaejusetlinguamquasi  irascendoel  comminando 
vellicare.  Haec  ergo  visione  a  facie  irae  columbs 
permotus,  subtilissima  et  acuta  voce,  quae  magis 
videbatur  Spiritus  esse  quam  bominis,  ita  ut  et 
puellares  concentus  et  strepitum  totius  frequentic 
evincerct,  exclamat :  Sancta  Maria^  Sancla  Maria, 
Quis  non  expavit  et  admiratus  eet  illam  vocem 
angelicamrecensquecreatam,  etinter  omnes  diver- 
sae  aetatiSjdiversisexus  omnino  se  discriminantem, 
et  acutos  et  super  acutos  virginum  modos  eviocen- 
tem  ?  Statim  illi  qui  propinquius  aderaot,  et  causa 
Dei  ol)servabaDt  eum  patroni  ejus,  primi  exclama- 
bsgiit,  exclamat  omnis  populus,  conclamat  et  lan- 
guentium  muliitudo  simile  suffragium  sibi  depo- 
scentium,  fragor  totius  ecoleaias  voxque  lubarom 


1781) 


DE  MIRACULIS  B.  MAIU^  IN  URBE  SUESSKXV. 


1790 


inodo  aera  coacrepantia,  et  urdor  diligeatiuia  te 
Deus  perrumpit  ipsum  coelum,  ducitur  ad  altare 
cum  gaudio  exsultantis  Ecclesiae.  Domine  Jesu, 
quia  tnnc  a  lacrymis  tempera?it?  Quorum  pectora 
vel  saxea  noa  scindebantur,  cum  videbant  te  itc- 
rum  inter  homines  deambulantem  ?  Uaec  sunt  festa 
soieronia  qualia  mandasti  populo  tuoexhiberi  tibf, 
hi  dies  celebres  in  quibus  veri  adoratores  adorant 
Patrero  in  spiritu  et  veritate.  Gaudet  ergo  omnis 
Ecclesia  pariterque  vota  exhibet  pro  his  quoque  qui 
sanandi  erant;  triumphant  patroni  pueri,  quorum 
fldes  et  opera  elucebant,  et  adducunt  eum  ad  abba- 
tissam,  et  alios  quibus  pridie  notus  erat. 

XVI.  De  muliere  a  dpemonio  liberaia, 

Gum  ecce  necdum  super  hoo  laudibus  flnitis 
mulier  quaedam  pervasa  a  daBmone  dum  vix  a  partu 
convaluerat,  quje  in  eadem  ecclesia  Beatae  Virginis 
immanissims  furens  jacuerat  jam  per  aliquot  dies; 
ita  ut  pree  assidua  vexatione  et  infinitis  clamori- 
bus  jam  ad  cmnium  notitiam  et  importunitatem 
adiJuceretur.  Tali  ergo  operanto  Dei  gratia  et  co- 
operante  beala  matre  misericordise  a  deemonio  libe- 
ralur  procedit  ad  altire  non  egens  opis  alieose, 
culpans  se  et  ream  conGtensquod  per  ignorantiam 
ore  furioso  contra  Deum  et  matrcm  ejus  gloriosam 
mulla  et  dixerat  et  fecerat,  congaudentibus  amicis 
et  pie  coDacrymantibus.  Tunc  ergo  Gdei  viribus  et 
charitatis  necdum  tepescentibus,  iterata  divinse 
gratiae  benedictio  efFusa  dat  perseverantiam  gaudio- 
rum  et  totius  sacrje  noctis  excubiis  Gt  quasi  una 
reapublica  ex  conventis  angelis  et  hominibus. 

XVII.  De  furioso  divile  Doacensi. 

Prseterea  ex  caslro  quod  dicitur  Doacus  (Douai) 
versus  pagum  Atrebatensem,  quidam  furiosus  no- 
mine  Guarinus  adductus  est  vinctis  a  tergo  ma- 
nibus,  colla  ferro  et  cateoa  immani  alligatus^quero 
vix  quinque  homiaes  trahere  poteraot,  quanquam 
et  flagellis  et  verberibus  eum  compellerent ;  erat 
enim  plenus  viribus  tam  corporid  quam  robustaa 
fletatis  et  di?es  homo,  unde  et  hoo  miracuium  sui 
notilia  celari  non  patitur.  Quacuoque  vero  occa- 
sione  diabolus  potestalem  in  eum  accepisset,  sive 
ex  ira,  sive  ex  dolore  pecunioe  sibi  fraudatae,  ut 
quidam  aiunt,  non  satis  comperlum  habuimus; 
insania  vero  ejus,  et  quae  postea  per  gratiam  Dei 
coosecuta  est  sanitas  celeberrimaesthabita,  susti* 
nuit  eum  Deus  furentem  in  ecclesia  per  aliquol 
dies  ad  omnium  spectaculum  jacere,  sive  ut  post 
receptam  sanitatem  pudore  confunderetur,  sive  ut 
traditus  Satanffi  pro  peccatis  suis  poenas  daret, 
quatenus  dum  ad  votum  suum  adversarius  eum 
torqueret,  habita  satisfactione  facilius  eum  amit- 
teret,  siva  ut  dum  amaritudo  inamabilis  visionis 
in  oculis  omnium  protenditur,  dulcioresset  et  no- 
tior  gratia  liberationis  prorogata  ;  Deus  celebrius 
gloriGcatur.  Hio  ergo  catena  majoribus  ecclesiae 
Bcamnis  aftixus,  et  funibua,utdictumest,alligalus; 
tamen  et  scamna   persoepe  trahebat  et  custodes 


A  suos  poQC  evincebat.  Sed  quis  opus  est  insaniam 
verborum  ejus  et  ferociam  acluum  persequi?  Post- 
(luam  satis  visum  est  tibi,  Domine  Jesu,  el  tuoe 
sanctae  Matri,  cohibita  est  ab  co  adversaria  pote- 
stas,  ot  redditus  ei  sensus  suus,  et  levavit  oculos 
suos  ad  c(£lum  et  gloriGcavit  viventem  in  ssecula 
StTculorum,  qui  potens  est  superbos  humiliare,  et 
arrogaotes  a  suo  fastu  deducerCj  et  eosdem  statuere 
contra  faciom  suam.Procedensergo  etbicad  altare, 
ut  mos  erat,  quam  devote  et  quam  humiliter  etiam 
imaginem  suae  liberationis  quibus  votis  et  suppli- 
cationibus  potuit  honorans,  si  gaudium  fecerit 
amicis  suis  et  his  qui  ibi  aderant,et  quos  domi  re- 
liqueral  non  csl  opus  dicere.  Exinde  ut  homo  oom- 
posit»  ei  san»  mentis  se  habens  et  prudenter  se 

^  gerons,  ascenso  equo,  cumhisqui  eum  reduxeraat 
ad  patriam  regreditur,  et  composanimi  factus  se- 
mel  et  perfecte  redditus  est  uxori,  et  familiae  et 
amicis  dolentibus  et  lugentibus  illum  :  et  non  solum 
Suessione  ubi  primum  lux  orta  est  ei  laetitiae,  sed 
et  in  partibus  illis  redditoe  suntDeo  laudes  etcum 
gaudio  tanto  celebrata  est  ejus  sanitas,  quasi  re- 
duce  vita  ex  mortuis,  ob  amorem  et  gloriam  Dei  et 
rcvercntiam  et  honorem  beatae  et  gloriosae  Dei  ct  Do- 
mini  nostri  Genilricis  ac  perpetuse  virginis  Mariae. 

XVIII.  De  oberrantihus  reductis  ad  viam  per  beatam 

Alariam, 

Ob  heec  et  aliaceleberrimaDeiCbristiet  Virginis 
matris  vutgante  fama,  miracula  concursus  et  oc- 

p  cursus  diversae  aetatis  ulriusque  8exus,diversflBOon- 
ditionis  longe  lateque  ad  urbem  Suessonioam  ob 
amorem  et  pietatem  Virginis  sanctae  Gebat.  Tunc 
et  exciti  bomines  et  feminse  de  monlibus  in  Hai- 
naoo,  usque  ad  viginti  quinque  numero,  carpebant 
itcr,  quod  ducil  ad  Sanctum  Quintinum.  Dumque 
propinqua  accelerant  Jam  nocte,  viam  timor  la* 
tronum  cogit  eos  festinarc,  quia  regio  ilia  rapto- 
ribus  exposita  est  ;  devenerunt  in  quamdam  silvam 
ubi  jam  ex  praesentia  densissim»  noctis  et  ignoran- 
tia  viarum  iter  rectum  perdiderunt,  et  oberrantes 
noD  solum  hospitium  quod  maturius  apprehendere 
se  sperabant,  sed  nec  certiludinem  cujuslibet  aut 
slatus  aut  progressus  tenuerunt.  Erant  ergo  con- 
sternati  omnes,  nimirum  quia  ex  longa  diaeta  us- 

^  que  in  noctem  extensa  fatigati,  et  plurimum  fe- 
minae,  et  ex  fatigalione  et  ta)dio  conterebantur  spi- 
ritus  eorum  insemetipsis.  In  aliquo  igitur  fruticeto 
lassi  consederant,  aliis  omnia  timentibus  quae  po- 
terant  accidere,  el  aliis  fortioribus  et  vegetioribus 
huc  illucque  iter  amissum  perlustrantibus,  cum 
ecce  haud  longe  ab  eo  quo  substiterantloco,  vident 
candorem  claritatis  immensfle.et  ob  noctis  caliginem 
multo  amplius  notabilem,  plurimum  tamen  blandi- 
menti  magis  quam  horroris  pollicentem.  Et  in  rae- 
dio  splendoris  illius  intuentur  quasi  imaginem  fe- 
roineam  speciei  Virgincfle,  cujos  nivei  candor  indu- 
menti,et  fulgor  divinae  et  CGelestisfacieidiscriminatae 
at  obumbrataB  suo  intuitu  claritatem,  quse  ofG- 
cioso  obsequio  ambiebat  eam  habere  videbHtur. 


1791 


HUGONIS  FARSITI 


!79i 


Tam  crgo  certa  el  tam  aperla  baec  visio  erat,  ut  A  per  aliquod  spatium  temporis  evidentero  bujus  faeit 
ialueQles  et  .hsc  efflcacissima  raente  tenerent,  et      memoriam  obtulerunt. 


ge8tnm,et  babitum,et  linleamina  manicarum  aura 
agenta  venlilari  memoriler  narrarent.Viderunt  om- 
nc8  et  prffi  admiratione  omnes  ezclamaverunt. 
Et  omnium  sententia  una  fuit  illic  pertendere  ubi 
Oeus  vocabat eos.Gonsurgunt  et  bona  spe  meliores 
elTecti,  qui  melius  poterat  seqnentem  non  exspecta- 
bat.  Qui  amore  maturius  comprebendends  visionia 
per  aspera  et  sentibus  licet  horrentia  loca  iler  accele- 
raverunt,  quasi  eodem  momento  quo  etcertum  lo- 
cum  ibidem  posil»  claritatis  tenuerant.  Sed  tamen 
callem  publicum  certissime  apprebenderuQt,etcon- 
globati  in  uQum  viao  qaam  amiserant  se  redditos 
gratulabantur.  Hanc  igitur  ambulantes,  et  ad  do- 


XX.  De  paralytico  sanaio. 

Quiadm  paralyticus  in  porticu  ejusdaoi  ecclesic 
plurimo  tempore  jacuit,  qui  dissolatis  viribus  to- 
tius  corporis  etiam  loquendi  facultatem  amiserat. 
Huic  omois  hora  mala  erat^  sed  magishiemis  rigo< 
re  dupiioato  frigore  sgriludiDis  et  temporistorqQ^ 
batur,  dum  rigescentibus  membria  ob  violentiam 
morbi  punclionos  velut  lancearum  ossaet  medollu 
sibi  perforare  videbantur.  Tuqc  vero  miaerabiles 
c(Bpit  jactare  voces  ad  coBlam,  et  borrifieos  rtgi- 
tutf,  quia  loqui  qoq  poterat,  iagemiQare.  Ad  boJQ& 
dolores  plerique  permoii  pietate  sabsiatebaut,  vott 


«.«r«  ^..«r«;i«-.,r«  «„«  ;«  «5«;««  -...«♦  «;«  <.,««#«  -.,   R  ^*  prcces  et  compassioQcm  tamea  pro  illo  impen 
mum  eremilarum  quffi  iQ  viciQO  erat  vio)  Junctasu- o  .^  .         .  ^v         .  l    .    «r-  .        .         .5 

.     .  •  •     .  1.  11.       denles,  ut  Deus  el  beata  Virgo  subveniret  ei.  Ooo 


perv3nientes,  responsum  accipiuQl  boc  esse  publi- 
cum  iter  et  certissimum  quod  ducit  ad  SaQctum 
Quintinum.  Iloc  ergo  miraculum  testium  tol  numero 
astruitur,  quot  personsB  ibi  aderant  non  minus  a  vi- 
ginti  quinque,  ut  diximus,  qui  omnes  ad  memo- 
riam  beats  Virginis  et  gloriose  cum  letitia  ve- 
nientes  ezplicito  qaod  voverant,  cum  gaudio  redie- 
runt  ad  propria.  Noq  minus  stupeudum  quod  se- 
quitur. 

XIX.  De  femina  qme  peperit  iapides. 

Apud  villam  qutt  dicitur  Kala  (Chelle)  io  territo- 
rio  Suessionensi,  qure  et  Ipsa  possessio  matris  ec- 


Virgo  subveniret  ei.  Qao- 
ram  de? otionem  et  miseri  angustiam  quando  placi- 
tum  fuit,  ad  ultimum  respiciens  gratia  divioa  pe^ 
fecte  sanavit  sgrotum,  al  fugato  omni  dolore  et 
vires  corporis  et  plenam  loquendi  facullatem  acci- 
peret.  CongratulabaQtur  ergosano  qui  condolueruat 
iuflrmo,  et  quia  tam  evideas  miraculum  et  in  boe 
oelebratum  esl  quod  occultum  fieri  non  potuil,  et 
pro  hoc  etiam  laudes  et  gratiarum  actiones  reddi- 
tffi  suQt  Deo  et  matri  DomiQi. 

XXI.  Defemina  cxca  et  Uluminala. 

Quffidam  mulier    materfamilias    de     Blencarto 
(BUrencourt),  qus  villa  est  prope  Gooiacum  (Couey) 


clesire  Beatorum  mariyrum  Gervasii  et  Prolasii  mu-  ^  capta  oculis  cfficitate  percussa  est.  Et  b»o  ad  snf- 
lier  qusdam  parturiebat,  el  ob  partus  difflcultatem  ^  fragia  beata  Virgiuis  adducta  est,  et  per  aliqoot 


coBpit  periclitari.  Tribus  igiturhebdomadibus  con- 
tinuis  doloribus  atteuuata,  morti  valde  proxima 
erat.Pcrsuasaitaque  acoQvicioismuIieribusseQudis 
pedibus  adituram  ecclesiam  Beata  et  glorioss  Dei 
GeQitricis  Marie,  si  ab  ioslanti  mortis  periculo 
liberaretur,  vovit  et  liberata  est,  sed  ordine  stu- 
pendo. 

Primum  emisit  ex  utero  suo  tres  lapides.  Pri- 
mus  eorum  magnitudine  anserini  ovlysecundus  fere 
ovi  gallins,  tertius  non  roinor  Gallica  nuce  erat. 
His  ergo  lapidibus  effusis,  slatim  sequitur  eos  par- 
tus  infantis,  qui  et  gratiam  baptismatis  accepit,  et 
paucos  dies  supervixit.  Quamprimum  ergo  potuit 


dies  ibi  sedit  proBstoIans  pariter  et  poslulans  opem 
divinam.  Inutiliter  quoque  etiam  modo  ante  pre- 
sentiam  veritatis  sedisset,  quandia  celare  verita- 
tem  voluisset.  Factum  est  autem  in  nna  dieram 
et  eccesacerdos  de  Austrecbia  {Autresche)  cam  cru- 
cibus  et  frequeotia  paroobiaQorom  atipatus,  com 
laudibus  iogrediebatur  domam  Virg^nis  matris  Do- 
miQi,  et  ezpletis  supplicatiooibas  et  votis,  major 
hujus  ville,  id  est  Austrechie,  recognovit  ibi  co- 
gnatam  suam  prsdictam  mulierem  amplexanlem 
altare,  et  caasum  ejus  prffisentie  percunctatus,  in- 
fortunium  quod  ei  contigerat  accepit,  presenie 
itaque   Matbilde  abbatissa  :  cc  Merito,  inquit,  mei 


ex  quo  ab  hac  Inflrmitate  coQvaluit,  uudis  pedibus  n  oogoata  hujusmodi  percussaesca^cilate,  quia,  com 


et  iu  laoeis,  ut  promiterat,  discrimiois  sui  testes  et 
assertores  diviui  operis  lapides  secum  portaus, 
coQviciQis  comitaQtibus  secum  mulieribus  quae 
UQiversae  rei  gestse  adfueraQt,  ecclesiam  Domioa 
QOstrs,imotoliusgeQerisbumaQi,elRegiQs  aogelo- 
rum  domum  expetiit,  et  caodelam  cujus  iiciuum  et 
lineamentumad  mensuram  corporis  sui,dumadhuo 
parturieudo  periclitaretur,  produxerat,  et  servatum 
eliam  tuoc  habebat,  ad  altare  oblulit,  ipsa  sui  pe- 
riculiet  liberationis  per  beatam  virginem  datse  ve- 
rissima  narratrix,  ut  hi,  inquit,  /aptVf^i (lapidesque 
protulit)  me  tacente  testificantur.  Data  ergo  Deo  aU 
lissimo  laude,  ut  moris  erat,  superevidentibus  mi- 
raculis  perforati  suut  lapides  illi  et  suspcQsi,  et 


sis  aQcilla  domiQae  nostrffi  saQcts  Marie,  ejus  do- 
minium  abrogasti,  suamque  te  esse  et  de  familia 
ejus  abnegasti.Confltereergo  vcritatem,  si  aliquam 
opem  vis  obtinere  a  matre  ventatis.  »  At  illa  verbo 
diligentis  se  et  flagro  divin»  percassionis  admo- 
nita  oredidit  coQsilio,  et  super  domioio  quod  oe- 
gabat,  cognita  et  prolessa  veritate,  statim  ocuii 
ejus  et  facies  perfusa  est  olaritate.  Facta  igitur  fi- 
delitate,  nullo  egens  duce,  gaudens  remeavit  ad 
propria. 

XXIE.  De  muliere  qux  ingredi  ecelesiam  non 

poterat. 

Anno  igitur  ab  Incarnatione  Domini   1131,  die 
Lucffi  evangelista,  non  dedigoatus  est  Deaa  iterom 


1793 


DE  MIRACULIS  B.  MARIiE  IN  URBE  SUESSIOIY. 


1794 


gloriiicare  nomen  euum  etiam  inusitato  miraculo. 
Papa  Innocentius  ab  aemulo  sno  Roma  pulsus,  ab 
ecciesiis  Cisalpinis  et  regibus  et  principibus  terra$ 
honorifice  susceptus,  monaslerium  Sancti  Medardi 
Sucssionensis  quod  cst  trans  fluvium  situm,  recens 
dedicaveral,  ad  quam  solemnitatem  tanli  popuH 
frequentia  convenerat,  quod  facile  edici  non  potest 
tam  gratia  Dedicationis,  quam  ut  vota  et  preces 
beatffi  Virginis  Dei  genitricis  Marice  in  ecclesia  ejus 
persolverent.  Adfuit  inter  cxteros  qusdam  mulier 
de  pago  Laudunensi,  id  est  de  castro  quod  dicitur 
Ruminiacus  {Rumigny),  quae  suorum  non  immemor 
peccatorum,  cum  aiiis  roonasterium  beatas  virginis 
ingressa  processit;  cum  ecce  virtute  invisibili  ab 
ingressu  arcetur,  et  bis  terque  conata  fortius  re- 
pellitur ;  admista  mullitudini  dum  improbe  se  in- 
gerit,  tanlumdem  profecit.  Tunc  vero  divino  per- 
urgente  Judicio,  eo  quod  prssens  vexatio  intelle- 
clum  dabat  auditui,  tandem  sero  accusante  con- 
scienlia,  reatus  sui  magnitudine  commota  tolo  cor- 
pore  Iremere  et  membris  totis  prae  nimio  pavore 
vexari  cospit.  Tum  prostrala  in  faciem  manum  di- 
vini  judicii  super  se  scntiens,  magis  clamoribus 
circumstanlium  opem  et  preces  ad  Deum  pro  se  in- 
stanter  obsecrabat.  Adest  sacerdos  advocatus  qni 
missse  celebrandae  jam  paratus  fuerat.  Fretus  igilur 
officio  et  vestesacerdotali  quaindutuserat,  mulie- 
rem  miseram  jacentem  crigit,  et  data  manu  turbis 
impellentibus  in  ecclesiam  inducere  tentat.  Sed  ul 
ipsa  postea  retulit,  tanto  pondere  gravabantur  pe- 
des  ejus,  ut  massas  plumbeas  sibi  alligalas  aesti- 
maret.  Nihii  itaque  profecit,  aut  proprio  conamine 
aul  sacerdotalijuvaminc,  seu  violento  populari  im- 
pulsu :  ducebatur  dextrorsum  aul  sinistrorsum, 
et  iiberum  ut  cffiteri  progressum  habebat,  ingredi 
vero  ecclesiam  paranti,  violentius  vis  arcana  obsi- 
stebat.  Tunc  vero  clamor  populi  attollitur,  ctdolor 
et  lacryms  multitudinis  sua  peccata  suumque  judi- 
cium  in  illa  muliere  congemiscentis.  Quid  ergo? 
Quid  aliud  restabat  nisi  divinam  faciem  per  confes- 
sioncm  placare,  et  sic  misericordiam  ejus  sccurius 
implorare?  Voluit  ergo  confiteri  eidem  sacerdoti, 
et  quo  judicio  sit  actum  incertum  babemus,  ul  ipsa 
alebat,  nullo  modo  potuit.  Dolore  et  limore  perur- 
gente,  voluit  peccata  sua  proclamare  in  publicum, 
sed  prohibita  est.  Advocato  autem  alio  sacerdote, 
quam  verius  et  sincerius  potuit,  nimirum  ul  opus 
erat  ei  qus  per  veritatem  veritati  reconciliabatur, 
cum  gemitu  et  dolore  confessa  est.  Rogabat  sacer- 
dotem  ut  publice  ediceret,  ut  tanto  parcerct  ei 
Deus,  quanlo  confessione  et  ignominia  pro  timore 
ejus  perfunderetur;  sed  ille  moderatius  intuens 
Buppressit,  et  dixitquoeibi  jussa  sunt.  Absolutione 
itaque  percepta,  renata  et  renovata,  supplices  ma- 
nus  perfusa  lacrymis  ad  turbas  circumstantes  pro- 
tendero  coepit,  ut  quae  suis  diffldebat,  eorum  meritis 
juvaretur ;  obsecrat  abbatissam  loci  adesse,  qus  et 
adfuit,  et  data  manu  ex  quo  coepit  eam  deducerei 
tunc  vero  olamor  ingens,  tunc  vero  lacryms  et  ge- 


A  mitus  conferti-c  muUitudiciSi  tunc  vero  rabies  ar- 
dentis  charilatis  et  r&bies  insanientis  pietatis  prose- 
quitur  abeuniem,el  rumpit  aeraet  penetrat  ipsum 
coelum  et  violentiam  irrogat  ipsi  Deo,  qualem  per* 
ferre  voluit,  el  extorquct  ab  eo  misericordiam 
quam  non  invitus  prsestabat.  Introducta  igitur  in 
ecclesiam,  quantae  laudes  et  gratiarum  actiones 
rcdditos  sint  Deo  et  gloriosae  Dei  genitrici  Maric, 
utpote  quod  ineffabile  est  edici  nou  potest. 

XXIII.  De  inflato  utero  mulieris  sanaio  festis 

Paschalibus, 

Apud  castrum  quod  Nigelia  (Nesle)  dicitur  in 
Viromandensi  pago  situm,  mulier  qusBdam  uteriet 
membrorum  tensa  nimia  inflatione  anxie  laborabat. 
Huic  dum  vir  ejus  acceierat  opem  ferre  per  medi- 
B  cos,  hoc  ut  longum  praestolari  illa  posse  negavit, 
et  urgente  violentia  morbi  equum  sibi  quam  festine 
pra>parari  deposcit,  piena  fide  jam  praesumens  de 
salule  Dei  matris,  si  mereretur  limina  contingere. 
Profectaitaque  esi  ad  urbem  Suessonicam  una  cum 
viro  suo ;  deducta  igitur  usque  ad  allare  Beatoe 
Virginis  manus  graves  prae  timore  superponens, 
annulum  e  digito  quem  uulla  vis  extorquere  poterat 
elici  fldo  fruens  efflagitabatdicens :  «  Dulcis Domina, 
educite  hunc  annulum  adigito  meo  et  vester  erit. » 

Quod  mox  ita  factum  est.  A  quinta  ergo  feria  qun 
est  ante  Pascha,  sustiouit  tumorem  uteri,  quo  pene 
rumpcbatur,  usque  dum  transito  ejusdem  fesli  die 
et  nocte  subsecuta  dormieos  perfecte  saftata  est. 
Excussa  ergo  ct  nullam  omnino  gravedinem  sen- 
C  ticns  prorumpit  so  fesliDa  ad  altare.  At  vir  ejus 
excilus  a  somno  ct  turbatus :  «  Quo,  inquit,  misera 
proruis  Jam  moritura?  »  —  •  Non,  inquit  illa,  quia 
Jam  per  gratiam  Dei  ct  pietatem  beatae  Virginis 
omnino  liberata  sum,  ct  nibii  doloris  et  praeteritoe 
inflrmitatis  patior.  »  Cujus  ergo  prius  egritudo  erat 
notissima,  in  brevi  sanitas  facta  esl  cclebrist  et 
percrebuit  apud  omnes  quid  impraesentiarum  ope- 
ratus  est  Dominus.  Super  hoc  datse  sunt  laudes  Deo 
et  beatae  Virginl  Matri  Cbristi  ejus,  etampliata  est 
laetitia  festis  paschalibus. 

XXIV.  De  infirmo  per  panem  sanalo  qui  soccum 

teligerat, 

Dicite,  inquit,  juito  quia  bene,  quia  fructum  ad- 
^  inventionum  suarum  comedet.  Justus  autem  ex  flde 
est  et  Justus  ex  fide  vivil  (Rom.  i);  etfructus  fldei 
justitia  est.  Non  est  fructus  Justitiae  nisi  ex  radice 
fidei,  argumentosa  fides  estitaque  ad  inveniendum 
ut  fructificare  possit.  Non  ergo  sufficiebat  populis 
fidelibus  ad  remedia  exposcenda  adire  locum  beatae 
Virgini  dicatum,  in  quo  beneflcia  prsestare  solebat, 
sed  et  qui  de  remotis  partibus  se  faoilcm  recursum 
illuc  babere  desperabant,  aliquid  memoriale  de 
cadem  ecclesia  ligni,  vel  terrae,  vel  panis  qui  soo' 
cum  beatae  Virginis  contigerat,  etiam  post  accepta 
remedia  secum  revebere  consueverant :  quo  tutiores 
facli  prasidio,  adversam  non  timerenl  valetudinem. 
Est  igitur  locus  caelrum  Batpalmas  (Bapeaumes)^ 
locus  autem  ille  Latgniacurtis  (Lagnicourt)  dicitur. 


179*^ 


HUGONIS  FARSITI 


«796 


ubi  quidam  juvenis  jam  provectai  aetatis  caduco  A 
morbo  usque  adeo  vexabatur,  ut  penc  per  sinf^ulos 
dieB  decem  vicibus  misera  membra  lcrras  coiiisa 
cum  horrore  spectanlium  afflictarentur.  Quid  ad 
hffic  infelix  mater,  quae  domcsticam  mortem  quolidie 
cogebatur  intueri?  Quid  animi  geatabat,  qu£  lllii 
ora  spumantia,  et  artus  letbali  frigore  rigidos  in 
einu  refo?ere  el  velut  genuino  calore  recreans 
denuo  parturire  compellebalur?  Una  ergo  dierum 
Bubiit  in  mentem  qucmdam  ex  cjus  vieinis  suis 
paucos  ante  dies  reversum  ex  mcmoria  beatae  Vir- 
ginis  genilricis  Dei  Mariae,  et  de  pane  qui  soccum 
ejus  tetigerat  secum  detulisse,  quem  et  infirmis 
petentibus  saepe  erogabat  el  convalescebant.  Acce- 
lerans  igitur  ad  domum  iliias  hominia  ardens  fido 
qualem  uterini  doiores  inleranei  exacuebant,  ma-  B 
terno  aflcctu  instabat  pctens  ut  aliqnid  de  pane  illo 
aDeo  sanctiflcato  mereretur  accipere  adopus  filii, 
ad  remedium  doloris  sui,  quoe  mater  eral  ad  revo- 
candam  vitam  morientis  illius  qui  tam  anxie  labo- 
rabat.  At  ille  dum  importunitatcm  deprecanlis 
nititur  a  se  abjicere ;  opponens  vix  aliquid  modicum 
sibi  reservare,  majorem  vero  portionem  ejus  saiu- 
tiferi  panis  insimiliter  egrotantibus  expendisse; 
tandem  victus  dolore  el  instantiainsanientis,  et  de 
iilo  modico  modicum  quid  accipiens  largitus  esl 
miserae  matri.  Illa  vero  tanto  munere  boatam  se 
aestimansy  et  vitam  filii  in  exiguo  fragmento  acce- 
pissesereputans,  alacritate  fidei  elspeijam  melior 
facta  pervolat  ad  filium  portans  secum  pastum  vltse  p 
et  salutis:  quod  acceptum  juvenis  ille  ex  quo  de- 
glutivit  subito,  perfecte  a  lanta  sgritudine  con- 
valuit,  ei  sicut  Dei  est  dare  non  ad  men8uram,ut 
nec  vcstigium  pristinae  passionis  autaliquam  notam 
deincepB  sensisse  visus  sit.  Hi  sunt  fructus  fldei  ar- 
gumentosse.  Qui  enim  excolit  Ocum  suam,  come- 
dit  fructum  ejus.  £t  per  hos  transitorios  fructus, 
invitamur  ad  iilos  qui  ministrant  vitam  aeternam, 
si  tamen  secundum  illos  fidem  habuerimus,  unicui- 
que  enim  datur  secundum  mensuram  fidei.  Unde 
et  alia  esl  fidcs  quae  meretur  heec  temporalia,  et 
valde  alia  est  quac  meretur  aeterna. 

XXV.  De  duobiis  sculiferis  de  captione  liberatis. 

Duo  pueri  scutiferi  de  pago  Laudunenei  capti  et 
abducti  ultra  silvam  qus  Tereschia  (Thierarche)  n 
dicitur,  ad  castrum  quod  Avesnia  vocatur,  et  uter- 
quo  in  oippo  conjecti  fuerant.  Dum  itaque  ibi  as- 
ecrvantur,  alter  eorum,  ille  qui  major  natu  fuerat, 
recordatus  est  quod  ad  constructionem  ecclesiae 
Beatae  Virginis  Mariae  Suessionensis,  inter  alia  qui- 
bus  opus  erat,  quidam  clavos  ferreos  deferebant 
et  offerebant.  Vovit  ergo  centum  clavos  se  illuc 
delaturum,  si  beata  el  gloriosa  Dei  Genitrix  opem 
illi  ferret,  et  de  captione  eum  liberaret ;  statim 
igilur  videntibus  oculis  ejus  discludi  ^ordacia 
ligna  pedem  suum  liberum  extraxit.  Adhuc  autem 
aliquid  dici  supererat,  sedensque  ibidem  noctem 
quaa  aptior  fugs  erat,  prfiBtoiari  ccepit.  Tunc  ait 
Booio  SQO  :  ((  Ego  quidem  per  gratiam  Dei  et  opem 


sanctae  Dei  Genitricis  Maris  liber  sum  et  possem 
abire,  si  non  id  quod  superest  diei  praepediret. 
Vovi  enim  beaUe  Virgini  cenlum  clavos  ferrcosme 
delaturum  ad  ecclesiam  suam  aedificandam,  et  ecce 
me  liberum  vides,  si  tu  idem  faccres ;  ex  quo 
fldem  in  ea  babercs,  ipsa  te  liberaret.  »  —  «  Certe, 
inquit  ille  minor  natu,  non  solum  centum  sed  et 
millenarium  clavorum  illud  deferrem,  si  pietatem 
haberet  de  me  ut  liberarer.  »  Eadem  noele  qui  prior 
jam  solutus  erat,  transivit  claustras  et  custodias, 
et  nullo  obBislente  ad  salvationem  eaam  evasit.  fs 
ergo  qui  relictus  fuerat,  ubi  ezperimento  didicit 
quantum  et  quale  esset  bonum  fidei,  socio  desti- 
tutus  et  evidenti  beneflcio  ad  meliora  provocatus, 
tum  vero  ex  corde  anxio  ccepit  appellare  Domioaci 
nostram  sanctam  Mariam,  ut  etiam  sibi  peccatori 
ferret  auxilium.  Paulo  post  ille  qu!  tenebat  enm 
in  captione  pavore  permotus,  verens  ne  ibidem  ei 
eriperetur,  proposuit  eom  ad  tutiorem  custodiam 
transferre;  quod  dum  facit,  captivos  ille  per  gra- 
tiam  Dei  sanus  et  incolumis  evasit.  Erat  autem 
nepos  Miionis  de  Asceaco.  Ex  quo  igitur  potait 
nudis  pedibus  aii  ecclesiam  liberatricis  suae  evenit, 
non  ingratus  tanti  beneficii,  ct  omnia  quo  ordine 
gesta  fueranl  laetus  et  alacer  edizit.  Multa  sudI 
quorum  ordinem  explicare  non  possumus,  eo  quod 
multa  sint  et  vincant  paupertatem  fngenii  nostri: 
et  tamen  ut  saltem  succincte  dioamus,  silentio 
quaedam  volumus  praeterire. 

XXVI.  De  matre  quas  filium  suutn  reduxiL 

Apud  Sanctum  Richarium  in  Pontico  {Panlhieu)^ 
qui  vicus  est  in  pago  Ambianensi^  cuidam  fcenera- 
tori  et  nimis  amaro  exactori  fllium  suum  quaedain 
nobilis  femina,  sed  tamen  xris  egens  tradiderat  in 
vadem  pro  multis  marcis  argenti;  et  dum  mulli- 
plicanlur  dies,  summausurae  crescebat,  undeacci- 
dit  ut  nisi  terram  venderent  puer  ille  a  parenlibos 
redimi  non  posset.  Tum  mater  cujus  altior  doloris 
praecordiis  sensus  inbaeserat,  omni  ope  humana 
destituta  et  desperata,  contulit  se  ad  diviaum  ao- 
xilium  et  ad  propitiam  matrem  misericordiae,  que 
spiritu  contritos  exaudire  solita  est.  Una  ergo 
dierum  slimulante  et  nullo  remitlente  materDO 
dolore  coacta  est  adire  ubi  filiua  ejus  in  custodia 
et  catenis  tenebatur^  ul  sallem  recrearet  roiseros 
oculos  suos  super  visione  filii  sui,  qui  poenas  lue- 
batnecessitalis  paterna.  Veniens  igiturad  Sanctum 
Ricbarium,  quod  oppidum  a  frequentibus  populis 
inhabitalur,  repento  invenit  filium  Buum  in  media 
platea  loris  tantum  ferreis  ad  modulum  suum  ob 
custodiam  alligalum,  quem  in  conspectu  popoli 
assumpsit,  et  tamen  nuUo  prohibente,  nullo  obsi- 
stente  ievatum  in  equum  suum  revexit.  Quantum 
gaudium,  quantam  laetitiam  egerit,  qoales  gratias 
retulerit  benefactrici  suae  gloriosae  Virgini  veniens 
ad  domum  suam  in  anxietate  spiritus  et  humiliato 
corpore,  non  est  facile  dictu. 

XXVIl.  De  femina  coBca  iiluminata. 

Qusdam  caoa  de  Genomaoensi  territorfo  andfrit 


1797 


DE  MIRACULIS  B.  MkR\M  IN  URBE  SUKSSIOPf. 


i798 


famain  virtutumquasfaciebat  DominusSuesaionae,  A.  catorcm  absorbuisset.  Misera;  lacrymae  qdd  ces- 


ob  gratiam  beatee  Virginis  matris  suae.  Vovit  ergo 
se  nudis  pedibus  adituram  ejus  sufTragia,  vovit  de 
corde  contrito  cl  fideli,  et  statim  lumen  recepit. 
XXVIIl.  De  Radulpho  cantello. 
Thoraasautemdorainuscastri  quod  Cociacnsvo- 
catur  in  pago  Laudunensi  situin,  iturus  ad  rcgem 
Anglorum,  qncmdam  exclientibussuis  Raduiphum 
ugriomcnto  cantellunj  eo  quod  (ideliorem  sibi  illum 
nrhitrabatur  secum  ducore  volcbat.  Jussil  ergo  ut  se 
pararet.  Omnibus  igitur  ad  banc  proFectionem  ex- 
peditis,  subito  adversa  valetudinc  Radulphus  illo 
piTvasusomnibus  nervisccepilcontrabi  et  pene  om- 
nibus  membris  inutilis  fieri,  acutisdoloribus  ct  ossa 
el  medullas  ejus  vclul  terebrantibus.  Hujus  ergo  in- 


sasti8?Quare  funereum  corpus  jamjamque  mortuunj 
ad  sepulturam  non  persequimini?  Impenditeobse- 
quium  funeris  dum  licet,  quod  scelerato  etomni- 
bus  odioso  merito  nullus  impendet.  Eia  infelix 
anima?Ecce,  ubi  tu  conspicis  tuum  miserabile 
corpus  in  tam  pavenda  morle  constitutum,  cor- 
pus  qucd  tnis  cupiditatibus  scmpcr  obedivit,  tuis 
impietatibus  semper  obsecutum  est.  Et  ipsum  qui- 
dem  afflatum  calore  infernali  ad  prassens  uritur  • 
tu  vcro  post  paululum  horrenda  incendia  et  flam- 
miferos  globos  sustinebis.  Heu  me  miserum  !  et 
duratura  qu.'c  patior,  et  mors  seterna  est  quam 
exspecto  !  Vae,  vae,  vse,  misero  et  peccatori  juatis- 
sime  damnalo  !  •  Dum  bsec  et  similiacoram  omni- 


tuilu  vexationis  vacationcm  accepit  ab  officio  pro-  "  bus  voce  pubiica  proferret  totis  mcmbris  sudore 

manans,  intucntes  et  audieutes  eum  ad  dolorem 
et  lacrymas  compellebal,  cum  ecce  de  subito  pia 
Domina  et  pius  Dominus  qui  non  vult  mortem  pec- 
caloris,  sed  magis  ul  convertatur  et  vivat,  cessan- 
tibus  doloribus  suavitatem  induxit,  et  ccepit  melio- 
rari  et  voces  alias  edere,  voces  gaudii  et  exsulta* 
tionis  ;  et  gratiarum  actio,  et  vox  laudis  ab  ore  ejus 
audicbatur.  Erat  aulem  vespertina  diei  hora,  et 
exsiliens  super  pedes  suos  saoas  et  incolumis  cur- 
rens  amplexatus  est  altare.  Non  immemor  ergo 
tanli  beneficii  non  mullo  post  itinere  parato  Hie- 
rusalem  profectas  est. 

XXIX.  De  duabus  mulieribus  ardentibus  et  reslinciis. 
Ouae  mulieres  de  monasterio  Nider,  quarum  al- 
tera  maxillam  igne  peresam  cum  horrore  specta- 
culum  sui  exhibebat ;  altera  vero  manum  et  bra- 
chium  igne  tabifico  consumptum,  putridas  carnes 
el  luridas  etad  omnium  nauseam  ferentes  pr«  se 
gestabat,  venerunt  Suessionem,  et  vota  solventes 
domobeataeVirginis  perfecte  sanatae  sunt.  TaDlum 
in  cutis  Buperficie  roseo  colore  remanenle,  quasi 
tituli  pristinae  laudis  in  memoriam  virtutum  suarum. 
Quasnolebataboleri,  neca  memoria  excidere  virgo 
imperiosa,  et  omni  laude  dignissima  velut  stigmata 
vitse  et  Qiortis  resederunt. 

XXX.  De  ignenovo, 
Annus  Domini  qui  ab  Incarnationis  coepit  com- 
putari    1131  inchoabaty   Ludovici   anno  vicesimo 


fectionis  :  erat  euim  morbus  igneac  pesti  valde  si- 
milis,  qui  pervagabatur  raembra  ejus,  sub  extcnta 
cute  depascens  et  subvellens  carnem  ab  ossibus, 
unde  et  dolores  acerrimos  ad    praesens  sustinuit, 
sed  deformitatem   exterius  apparentem  evasit   ob 
remedium  citae  subventionis  ;  quam  citius  namque 
potuit  domum  beatsi  Dei  Genilricis  Marite  expetiit 
opem  flagitans  sibi  misero.  Erat  autem  pridie  vl- 
giliarum  Natalis  Domini.  Sedit  ergo  in  faciem  alta- 
ris  cultu  suo  vestitus  et  calcealus,  et  subeuntibus 
acerrimis  doloribus  anxius,  et  toto  corpore  sudore 
distilians,  jam  ad  sui  cognitionem  deductus,  vice 
oblationis  juetitiam    et  sua  peccata  confiteri  coge- 
batur,dicens:  «  Et  merilo  bcec  paterls,  miser  homo, 
et  fructum  impietatis  tuae  comedis;  seminasti  enim 
dolores,  et  mclis  eos,   et  ut  dignum  est,  recipis. 
Quid  namque  sceleris  unquam  omisisti,  aut  quid 
mali  non  perpetrasti?  Quibus  adultcriis  non  es  pol- 
lulu3?Autcui  feminae  unquam  detulisti  honorem? 
Dcquothomicidiis  manusluse  sanguine  plenaesunt, 
actionevel  consilio?  Quot  incendiavel  ecclesiarum 
violationesprocurasti  ?  Quolfurtaet  lalrocinia  con- 
cilasti,  quot  bella  et  litcs  tuo  consilio,  tua  linji^ua 
suscitasti?  Quol  gulositates,  quot  ebrietates  ingur- 
gitasti?  Quas  fraudes  non  exercuisti  ?  Nunc  igitur 
mcrito  rctorquentur  in  caput  tuum,  miser  homo, 
nuncmeritas  luispoenas.Justuscs,  Domine,  justum- 
que  judicium   exeris  in  me  ;    scmper  enim  totius 


mali  signifer  exsliti,  el  le  reliclo  Greatore  ct  Re-  r\  icrtio,  et  filii  ejusPhilippi  secundo,  die  SanctiVin- 


demptore  meo,inimici  voluntatem  semper  exercui. 
Bt  tu,  beata  virgo  pia  domina  maier  Domini  etiam 
mei,  licet  maximus  peccator  ego  sum,  nunc  justas 
exigis  pcenas  de  corpore  meo,  corpore  immundo, 
corpore  fetenti,  corpore  digno  sulphure  et  incendio 
infernali,  nunc  justas  exigis  pceDas  de  anima  do- 
losa,  anima  perfida,  anima  quae  portavit  imaginem 
diaboli  cffreni  superbia,  et  equi  et  muli  similitu- 
dioem  coenosa  et  immunda  luxuria.  Eia,  Domine, 
et  eia  domina,  duplicate  et  Iriplicate  supplicia  et 
tormenta  super  me,  quia  nullius  hominis  corpus 
justius  meruit  pcBDas  inferni  Jam  sustinere.  Neque 
enim  terra  sustinere  aut  portare  tantum  peccato- 
rem  debuerat,  et  merilo  jam  diu  est  si  talem  pec- 


centii  martyris;  dum  missa  celebraretur,  Bedeate 
sacerdotcpostorationem  iDtroitus  missas,  unus  ex 
duobus  cereis  qui  ex  more  semper  inerant  altari 
omni  die  usque  ad  extremum,  totus  arserat,  altero 
adhuc  tenorem  suum  habente.  At  soror  illa  deser- 
▼iens  altario,  timida  et  feslinabunda  vicarium  ce- 
reum  dum  subrogare  sedula  satagit,  rapto  ut  occur- 
reret  uno  de  latentibus  in  scrinio  dum  petito  lumine 
lucenli  cereo  non  lucem  ingerit,  incaute  improba 
etiam   lucentem   super   altare  dejectum  exstinxit. 
TuDC  vero  turbata  et  mortuam  se  reputans  ex  co- 
quiua  ignem  petere  cogebatur.  At  vero  diaconusin 
ofOcio  missae  ignem  defecisse  expavescens,  saltu  ra- 
pit  cereum  qui  jacebat  cassus  lumine.  Quem  cum 


1799 


HUGONIS  FAHSITI 


1^00 


Iradcbal  subdiacono  ul  cilo  pctcret  ignem,  sublto 
intcr  manum  tradentis  ct  parantis  accipere,  cereus 
igne  novo  inflammatur.  Hoc  viso  diaconus  in  ma- 
nibussuismiraculo,  stupore  pcrculsus  propriisvi- 
ribus  destitutus,  coactus  cst  arc(B  inniti  quse  pro- 
pinqua  tunc  adcrat.  Et  boc  tum  celebre  et  notum 
factum  est  utpote  in  loco  qui  nulla  diei  bora  frc- 
quentiam  hominum  dehabebat.  Dant  ergo  laudes 
Deoaltissimo  et  resonantibus  tympanissere  canoro 
longe  lateque  modulata  suavitasad  (ethera  tcndit, 
ettota  civitas  pcrsonallaudibus  Ghrisli.  Hoc  igitur 
ignc  novo  ctiam  omnesecclesiaelampadcs  iilustran- 
tur,  et  multi  (Idelium  in  domos  suas  dcvehere  fesii- 
nabant. 

XXXI.  De  quodam  ab  segrUudine  fcdis  mirabiliter 

liherato, 

ScdannoDominica»Incarnalionis  1^02  dum  inter 
csteros  in  ecclesia  BeatsB  Yirginis  excubarel  quidam 
Dominc  Robertus  de  villa  quo;  dicitur  Johi   {Jouy), 
quflB  villa  est  ejusdem  ecclesiae,  sanitatem  pedis  sui 
hoc  ordine  consecutus  est.  Erat  auiem  morbns  ir- 
remediabilis  toto  pede  in  tumorem  verso,  et  pluri- 
bus  pustulissauciato,  ila  ut  assidua  sanie  defluens 
tanto  fetore  vicinum  aercm  corrumpcrct,  utintole- 
rabilis  omnibus  ficret. Unde  custodes  compulsisunt 
ei  denuntiare  ut  cxiret,  quia  jam  ulteriuseum  pati 
non  poterant.  Manscral  enim  ibi  jam  plurimo  tem- 
pore,  et  omnino  despcralus  amedicis  toto  pede  sol- 
vebatur  in  putredinem.  Exivit  ergo  de  ecclesia  in- 
vilus  ad  8U08  rcversurus,  de  quibus  spcm  habcbal 
ob  consanguinilatcm  deberc   sibi  praeslari   obse- 
quium  et  compassionem,  discedens  tamen  beatam 
Mariam  contcstatus  est  hoc  modo  :  «  0  gioriosa 
Domina^  etsi  permultos  dierum  in  isto  loco  praesto- 
Jatus  8um  opcm  tuamquam  nondum  acccpi,  lamcn 
putrcscentibus  mcmbris  et  fatisccnlibus  fidcs  animoB 
nec  fatiscit,  nec  deflcit ;  invitus  ergo  discedo,  sed 
compellor  exire.  Tu  vero  pia  et  clemens  et  impe- 
riosa  Domina  ubicunque  sim  a  Filio  tuo  salutem 
mihi  potes  impetrare.  Tuus  enim  tuus  sum  ca?8U8 
capite  a  Iforte  servus   a]   progenitoribus   mcis  : 
unde  non  solum  peto  gratiam,  sed  etiam  cxigo  dc- 
bitum  quod  soles  his  impendere  qui  tui  sunt.  Ardens 
flamma  mea;  Domine  Jesu,  respice  inservum  raa- 
tris  tu.T,  ecce  rccedo  ct  morior,  quoniam  a   te 
devellor,  summe  Dcus,  recordare  servi  tui  et  servi 
matris  tuo?.  Ileratis  doloribus  affligitur  cor  meum 
quia a  tc  recedo.  Uujua  intuilu  Isvigatus  dolor  mihi 
corporcus  el  in  oblivionem  transil  pene.  His  diclis, 
abiit.  Revcrsus  igitur domum  in  primis  sicut  solitum 
esl  patienter  a  suis  porlatur,  sed  processu  temporis 
jam  in  tsdium  et  nauseam  cocpit  verti.  Nam  tantus 
erat  fetor,ut  noctibusdum  pedem  suum  ob  calorem 
proferret  ud  aerem,  nec  conjux  ejus  nec  pueri  ferre 
polerant.  Ipse  tumen  a  precibus  non  cessabat,  sed 
irrequietis  vocibusopembeatae  virginis  inclamabat. 
Ubi  ergo  salis  visum  est,  et  delectata  cst  pia  Do- 
raina  non    dolore  patienlie,  eed  [  crsicveranti  fidc 


fi  credentiset amantis, in una  noctiumdormienti appa- 
ruit  cum  tanto  splendore,  qualem  mortales  oculi 
ferre  non  poterant.  Revcrberabat  igitur  lux  sidcrea 
aciem  contra  intuentia  et  claritatcm  ulterius  eju? 
ferre  non  poterat.  Dum  igitur  visum  est  ei  quoJ 
una  manu  ccrvicem  juvaret,  statueDs  eum  ia  lecluio 
sedere,  et  altera  manu  tcnens  pedem  suum  extende- 
ret  :  experrectus  bomo  novitate  visionis,  deinde 
tentataprogressioneperfectesanatumscexperimcR- 
to  didicit.  Quantam  igiturljBtitiam  babuerit,  quao' 
turnve  gaudium  familioIaB  su»  fecerit,  quanta^vo 
gratias  Deo  et  gloriosas  Virgini  egeril,  noD  cslfaciic 
dictu.  Neque  enim  capiens  apud  se,  parat  rogrccsio- 
ncm  ad  ccclesiam  Dominte  sus  et  sanatricis  eux^ 
et   pro!  nimia  exsultatione,  Dihil  satis  fcstinatum 

fi  erat,  omniaquc  morasibi  longa  videtur.  Ingressus 
igitur  ccclesiam  adiit  altare,  quod  congressus  vcci- 
fcrans,  quantum  lacrymarum  cum  gaudio  et  gra- 
tiarum  actione  ibi  expenderit,  quia  persevcranlc  et 
non  lacessente  fldecordisetiamcorporis  sanitateni 
consecutus  sit,  melius  ipse  novit  Deus,  qui  verba 
devotionum  format,  et  ea  tenet  apnd  se  Tivo  intcl- 
lcctu.  AtuIsus  igitur  ab  altari  similis  bacchanti  cgc* 
pit  discurrere  intraSancla  sanctorum  el  pede  sano 
pulsans tellurem, percuDctantibus causam  tanls Ix- 
tilis,  nihiialiud  respondebat,  dicens :«  Uicest  pes 
dominss  mesB  Sanctas  Mari®,  hic  est  pes  domin» 
meas  Sancta;  Maris.  »  El  pede  terram  iterum  et 
iterum  pulsans,  ordinem  et  causam  laDiae  exsulta- 

p  ticnis  insislentibus  expoBuit  :  «  Nonne,  inquit,  ega 
sum  de  Johi  homo  domins  meae  Sanctae  Mans, 
quem  vos  ob  intolerabilem  pedis  mei  fotorcm  de 
ecclesia  expulsislis  ?  Nonne  isto  et  isto  orJine  sa- 
navit  mo  pia  virgo  domina  mea  Mater  Domini  mei 
Jesu  Gbrisli  ?  »  Hsc  igitur  prosecotus  facile  fecit 
fidem  dictis,  et  nota  persona,  quia  erat  in  cliente 
eccIeBiaB,  et  exhibitio  operis,  quia  cojus  pcdcm  pu- 
tridum  fetensqao  cadaver  aspexerant,  nancsanissi- 
mum  et  fortem  ostcndebant.  Nota  persoca  et  evi- 
dens  miraculuro.  Mox  igitur  tjrmpana  danl  vocem 
suam,  et  laus  Domini  ct  glorioss  Virginis  de  vir- 
tuteet  miscricordia  in  communiccIebratar.Vcnient 
tcmpora  afflictionis  et  miscris  in  quibusdam,  a  piis 
mentibus  reduccntur  ad  memoriam  dics  isti,  qoos 

r|  agimusin  pace,  et  plenitudinererum  temporalium, 
et  quia  ecclesia  ab  omnibus  gentibus  vcneratur  et 
colitur,  et  reiigio  multiplicior  cst  quam  io  prster- 
itis  temporibuF.  Hsc  igitur  fideles  recoientes  dam 
Buas  pcrsecutiones  his  prosperis  confcrent,  magis 
dolebunt.  Unde  prsecipue  diebus  istis  in  ecclesiis 
Sanctae  Dei  Genitricis  miracula  tanla  et  tam  malta 
celebrari  credimus,  contestante  Deo  signis  et  pro- 
digiis  et  variisvirtutibusincarnatioDem  Filii  soi  at, 
quia  tempus  iDfestum  Anticbristi  imminere  spera- 
mus,  tanto  constantius  fideles  prohac  veritate  mo- 
riantur,quaDtocertioroomDiumgentiamte8timoDio 
et  laude  celebratur. 


P08T  ANNUM   MGSZXI. 

FROWINUS 

ABBAS  CCENOBII  MONTIS  ANGELORUM  APUD  HELVETIOS 


NOTITU 

(D.  Mabillon,  Annal.  Bened,^  t.  VI,  Append.,  p.  657) 


In  percelebri  monasterio  Einsidlensi  inter  alia  duos  codices  invenimus,  opera  conlinentes  Frowini  monaehi 
primum  EinsidlensiSf  dein  abbatis  in  Monte  Angelomm  apud  Helvetios  Subsitvanos  post  sanctum  Atdhelmum, 
qui  primus  loco  prxfuit  a  conditione  cosnobii  per  heatum  Conradum  facta  sub  annum  mcxxv.  Primus  codex  in- 

?Harto,  ut  vocant,  expositionem  in  Orationem  Dominicam  complectilur  :  secundus  in-folio,  libros  septem  Do 
aude  liberi  arbitrii,  uti  opus  suum  inscribit  auctor  ipse^  seu  potius  de  prxcipuis  theologide  quaestionibus, 
quas  Frowinus  erudite,  sotide,  et  protempore  eleganter pertractat  Adversua  quornmdam  errores  novitatum, 
fortasse  adversus  Petrum  Abaelardum.  Eodem  quippe  tempore  Gerhohus^  Beichersperyensis  in  Bajoaria 
prxpositus,  Opusculum  contra  discipulos  Petri  Abaiolardi  scripsisse  memoratur,  Quo  minus  mirandum^  si 
ad  Uelvetios  hujus  sectae  fama  ^enetraverit,et  Frowinum  ad  scribendum  impulerit.  Optandum  esset^  ui  nostri 
EinsidtenseSj  quorum  maxime  interest,  ei  qui  postremum  hcc  opus  jam  descriptum,  ac  prelo  paratum  habent, 
suis  fypis  iilud  emitterent  in  iucem.  Interim  prolognm  Frowini  in  exposiiionem  Oraiionis  Dominicset  itemque 
prxfationem  in  tibros  septem  Delibero  arbiirio  r.um  capitutationibus  hic  edimus  in  quamdam  prasgustationem 
futurx  editionis,  Initio  sequentes  versus  prxmittit  auclor, 

Vive  precor  Berhtoltby  tibi  sit  Dominua  rogo  filholt  (1). 
A  te  quod  liber  sira,  dooet  iste  iiber. 
Hunc  librum  vovi,  nunc  promissum  tibi  solvl. 
Jus  est,  si  sapias,  gralas  ut  uccipias. 


INC1P1T  pROLOGUs  FROwiNi  ABBATis  iN  MONTB  ANGE-  A  Aammas  mittero,  id  uegotii  quod  mihi  imponeres, 


LORUM  IN  EXPLANATIONEM  DOMINIGiE  ORATIONIS. 

Quamvis  sim  labilis  merooriee,  tenaciter  tamen 
meminituamdulcissimamdilectionem.oveDerabilis 
presbyter  Berblolde,  a  mea  parvitate  exegisse, 
quatenus  ingenioli  meicapacitatem  in  explaoatione 
Dominicffi  Oralionis  ostenderem,  qua  de  re  diu  et 
mnltum  apud  me  bffisitatum  est.  Deliberavi  enim 
utrum  satius  esset  charitali  petenlis  obedire,  et  ob 
hoo  morsibus  invidorum  patere ;  an  quod  juaserit 
cbaritas  denegare,  et  ob  hoc  Deum  charitatem 
forsitan  ofTondere.  Verum  in  ea  constitit  tandem 
animus  meus  sententia,  qua  tutius  esse  judicavi 
Deum  placalum  habere,quam  obloquentium  patere 
livori.  Itaque  boc   statai  ilioet  sciens,  manus  in 

(1)  Id  est  multum  amicus  Germanice. 


aggrederer,  non  nova,  sed  quoQ  a  Patribus  de 
Dominica  Oratione,  licet  sparsim  dicta  sint,  aliqua 
colligerem.  Quapropter  tua  refert  orare,  quatenus 
propitia  Divinitas  adjuvet  perficere,  quod  inspiravit 
velle.  Igitur  quam  sulficieni';  quam  conveniens  sit 
ea  quffi  dicilur  Dominica  Oratio,  licet  tenuerit, 
tamen  elucidare  pro  captu  meo  operam  dabo. 

Nemo  nescit  bomo,  Deam  hominem  cum  libero 
arbitrio  condidisse,  etc. 

(In  fine,  ExpliciltiberexptanalionisFrowiniabbatis» 

Hoc  precor^  hoc  hortor,  dic  devota  prece  lecior^ 
Felix  Frowinus  quod  sit,  agat  Dominus, 

Ut  verum  lumen  coelesle  darei  sibi  numen, 
Hujus  scripia  libri  nam  siuduii  fieri,) 


EJUSDEM  FROWINI 

DE   LIBERO  ARBITRIO  AD  ADELBERTUM  MONACHUM  LIBRl  VIII 

JHas  Frowin  chartas  electo  dogmate  fartas 
Fecit  conscribi :  fac  bene,  Chrisie,  sibi. 


INCIPIT  PRiEFATIUNCULA  SEQUENTIS  OPERIS.  B  ingenii  agilisacuminevalidum,  et  gratiffiadjuvantis 

Desiderio   tuo,  frater  Adelberte,  morem  gerere      laminefretum,indagandffiveritatisstudiisinvigilare 

curavi,  ob  eam  vel  maxime  causam  quod  te  el      perpendi.Hocitaqueopusculumconge88i,excerptam 

Patrol.  CLXXIX.  57 


1805 


NOTITIA  ET  PRAGMENTA. 


iSOfiL 


voluutaa  sil  a  gratia  Dei ;  et  quod  eiQc  bona  vo-  A 

luntate  Dihtl  salubre  aDeo  accipimus,  vei  habe- 

mus ;  et  qua  ratione  bonaopera sintnostrameritaj 

cum  non  sinl  nisi  de  munere  Dei. 
Cap.  XXXVII.  De  concordia  liberi  arbitrii  et  prffi- 

Bcientis  Dei. 
Cap.  XXXVIII.  De  concordia  liberi  arbitrii  et  prae- 

destinationis  Dei. 
Cap.  XXXIX.  Quaestio,  si  Gdes  sil  in  nostra  pote- 

statc  :  quid  sit  in  nostra  potestate  esse. 
Cap.  .XL.  Quasstio,  an  possit  homo  in  hac  vita  sine 

peccato  esse,  licet  nullum  exstet  ejus  rei  exem- 

plum. 

LIBRI  II. 
Cap.  I.  Quffiritur,  quomodo  novcrimus  justitiam  et 

beatitudinem,cum  nemo  ex  sola  fide  po^sit  amare 

quod  ignorat. 
Cap.  II.  Multffi  aucloritates  sanotorum  Patrum,  quod 

Deus  etiam  in  bac  fita  videatur. 
Cap.  III.  DifTerenlia  inter  credere  et  videre.  Q 

Cap.  1Y.  Deflnitur  quid  sit  scire;et  diligens  inqui- 

sitio,  utrum  Deus  modo  tantum  credatur,  an 

etiam  sciatur. 
Cap.  V.  Quid  in  eanctis,  quos  non  videmus,  diliga- 

mus. 
Cap.  VI.  Quod  qui  diligit  fratrem,  nccesse  est  dili* 

gat  ipsam  dilectionem,  et  ob  hoc  Deum,  quia  Deus 

est  dilectio ;  et  ideo  novit  et  videt  Deum,  quoniam 

novit  et  videt  diiectionem. 
Cap.  VII.  Quod  ex  dilectionc,  quae  Deus  est,  diliga- 

tur  Deus  et  proximus,  et  quod  fldes  non  faciat  di- 

ligere  Deom,  tanquam  omnino  non  co$;nitum  et 

non  diiectum,sed  quem  cognovimus  et  dileximus, 

faciat  amplius  cognoscere  et  diligcre. 
Cap.  Vill.  Quod  in  eo  bono  quod  Deuscst,  vidoamus 

nihil  esse  potuisse,  nisi  esse  debuerit. 
Gap.  IX.  Quod  etiam  impii  videantffiternitalem  ;et 

regulis  veritatis,  que  Deus  est,  multa  judicent 

recte.  (j 

Cap.  X.Quarenonsimu8beati,cumvideamusDeum, 

quod  est  beatitudo. 
Cap.  XI.  Quod  omnes  sciant,  bcatitudinem,  sed  ubi 

sit,  non  omnes  sciant,  et  quis  sit  beatus. 
Cap.  XII.  Quffi  sit  imago  Dei  in  homine,  et  quod 

perfectio  ejus  sit  vita  ffiterna. 
Cap.  XIII.  Quid  sil  bonum  hominis,  et  qood  illud  sit 

triplex,  et  quomodo  perdatur  verus  hominis  ho- 

nor. 
Cap.  XIV.  De  ingenio  hominig. 
Cap.  XV.  Quod  quidam  Btulle  sibi  pollicentur  ma* 

jorem  beatitudinem,  quam  ipse  Deus. 
Cap.  XVI.  De  verbis  sancti  Augustini,  quibus  non- 

nulli  inconsiderate  affirmant,  justos  in  futuro  Dei 

regno  Deum  visuros  corporeis  oculis. 
Cap.  XVil.  Inducitur  8.  Auguslinus  ponens  et  ex- 

ponens  dicta  S.  Ambrosii  de  eadem  qusstione. 
Gap.  XVIII.   Argumenta  S.  Augustini  contra  illos 

qui  putant  Deum  videndum  corporeis  oculis.        rv 
Cap.  XiX.  Contra  eos  qui  dicunt  sentenlias  sancti  " 

Hieronymi  et  S.  Augustini,  qus  ponuntur  de  fu- 

tura  Dei  visione  probanda,  accipiendas  de  prffi- 

sentis  vits  Dei  visione. 
Cap.  XX.  Sentenliffi   Cassiodori  et  Hieronymi   de 

visione  Dei  futura. 
Cap.  XXI.  De  quffistione,  et  quae  per  se  prffidicata 

conjunctim  etiam  ponuntur,  et  e  convcrso. 
Cap.  XXII.  Divisio  interrogationis. 
Cap.  XXIII.  Divisio  responsionis. 
Gap.  XXIV.  Quid  sit  determinatio,  et  ubi  appo- 

nenda. 
Cap.  XXV.  Quid  sit  conflrmatio,  et  controversia,  et 

quid  proprie  sil  argumentum. 
Cap.  XXVI.  Divisio  argumenti,  et  qus  oratio  sit  ar- 

gumentatio. 
Cap.  XXVII.  Divisio  argumentationis. 
Cap.  XXVUI.  Divisio  qus^lam  logicffi,  et  qott  afflr- 

matio  et  negatio  proprie  sint  opposits. 


Cap.  XXIX.  Dlvisio   locorum,  et  eorum  quaedatt^ 
expositio. 

Cap.  XXX.  Sententia  eorum,  qui  dicont,  genera  e^ 

species,  esse  non  soias  voces,  sed  etiam  res. 
Cap.  XXXI.  Oppositorum  deflnitio,  et  quorumdam 

locornm  exblicatio. 
Cap.  XXXII.  De  sophismatibus. 
Cap.  XXXUI.  De  propositione,  el  veritate,  et  falsi- 

tate. 
Cap.  XXXIV.  Divisio  propositionig,  el  expositio. 
Cap.  XXXV.  De  modaiibus  propositionibus,  et  etiam 

de  aliis. 
Cap.  XXXVI.  De  regulis  inferentiarum. 
Cap.  XXXVII.  De   syllogismorum   dispositione  et 

resolutione. 
Cap.  XXXVIII.  De  syllogismorum  conflrmatione, 

confutatione,  et  de  multiplici  veritate  et  justilia 

ac  libertate  arbitrii. 
Cap.  XXXIX.  Quffidam  descriptio  rerum,  cum  qul- 

busdam  naturis  propositionum. 

LIBRI  III. 

Cap.  I.  Sententia  doctissimi  Boetiide  quatuor  virl- 

bus  comprehendeodi,  qus  sunt  in  homine. 
Cap.  II.  SententiaS.  Augustini  de  tribus  generibus 

visionum,  qu»  significantur  Iribus  cobIis. 
Cap.  III.  Distinctio  earumdem  visionum  per  conve- 

nientia  vocabula. 
Cap.  IV.  Quod  Deus  moveat  omnem  creaturam  oc- 

culta  potcntia. 

Cap.   V.   De   animali    motu,   alque    naturali,   ac 
sensu. 

Cap.  VI.  Quod  quinque  sensus  corporis  secundum 

quatuor  elementa  distinguuntur. 
Cap.  VII.  Quod  corporalis  visio  referatur  ad  spiri- 

tualem,  epiritualis  ad  intellectualem. 
Cap.  VIII.  De  discernenda  corporali,  et  spirituali 

visione. 
Cap.  IX.  Quod  imagines   corporum  in  ppiritu  ali- 

quando  significenl,  aliquando  non ;  et  quod  spiri- 

tushominisacdffin^onisquandoqueitamisceantur, 

Innquam  sinl  unu»  spiritus ;  et  interdum  difficile 

discernatur,  utrum  bonus  an  malus  spiritus  aisu- 

mat  spiriium  bomiois. 
Cap.  X.  Quod  corporali  ac  spirituali  visiooe,  noQ 

inteliectuali  fallant  immundi  spiritos. 
Cap.  XI.  De  coDseopiooe  somniantium. 
Cap.  XII.  Quod  rerum,  quffisentiuntur,  mox  imago 

fial  in  spiritu,  prffislantior  omni  corpore,  non  cor- 

pore  tamen,  sed  spiritu  in  se  eae  formante., 
Cap.  XIII.  Quod  memoria  servet  imagines  corporum, 

generatim  ac  distincte,  quolibet  sensu  ingestas. 
Cap.  XIV.  Unde  accidat  animffi  causa  videndi  ea 

quffi  non  ei  per  sensus  ingeruntur  ac  nuntiantur. 
Cap.  XV.  Quod  visio  corporalis  non  flal  sine  spiri- 

tuali,  sed  spirituaiis  sine  corpoTali  fieri  postit; 

intellectualis  vero  utramqne  judicet. 
Cap.  Xyi.  Quod  anima  proprio  vitio  illudatur  rerum 

similitudine,  et  divini  muneris  osse,  quando  dis- 

cernuntur  ab  ipsis  corporibus. 
Cap.  XVII.  Quod  intellectuali  visione  cernatur  per- 

spicua  vcritHS,  et  beata  vita  in  fonte  suo  bibatur, 

et  quod  ibi  ore  ad  os  cum  Deo  loquamur ;  et  quod 

Deus  ipse  sit  lumen  anims,  et  quod  ibi  sit  para- 

disus  paradisorum. 
Cap.  XVIII.  Quod  ista  triagenera  visorum  maneant 

etiam  in  futuro  ssculo ;  et  quod  bealffi  creaturs 

nonnisi  intrinsecuB  adjuventur  ut  sint  sapientes 

ac  beatffi. 

Cap.  XIX.  De  gloria  liberi  arbitrii,  et  sapientiffi  qo»- 

dam  descriptiones. 
Cap.  XX.  Alia  definitio  sapicntiffi. 
Cap.  XXI.  Divisio  pbilosophiffi,  et  quaedam  adnota- 

tiones  partium  ejus. 
Cap.  XXII.  Ad  quid  sit  necessaria  logica,  et  quam* 

subtillter  res  perpendat,  et  qoffidam  de  rheto- 

rica. 


1807 


FROWINUS  ABBAS  MONTIS  ANGELORDM. 


i8W 


Cap.  XXIII.  Qaod  oculus  liberi  arbilrii  illaminandus  A 
8it  sapienti»  disciplinis,  el  nonnuil.i  etium  de 
computo  ibi  apponunlur. 

Gap.  XXIV.  Assertio  S.  Auguslini,  quod  disciplinaB 
dispalandi  ac  numerandi,  atqae  eloquentiee  valde 
8int  DeceaBariffi;  el  quod  nou  ab  bominibus  insti- 
tute,  sed  tanium  animadversae  sinl  atque  notat» ; 
el  quod  eas,  non  imagines  earum,  eed  res  ipsas 
gerat  memoria,  aliaque  multa,  atque  ipsius  in- 
commutabilis  veritatis  notitiam. 

Cap.  XXV.  De  octo  vitiis,  et  descopo,  ac  telo,  et  de 
examine  cogitationum. 

Gap.  XXVI.  De  bis  septem  partibus  beatitudinis. 

Gap.  XXVII.  De  perturbationibus  animi. 

LIBRI  IV. 
Cap.  I.  De  ratione  el  volunlate,  ac  de  ofiiciis  ea- 


rum. 
Cap.  II.  Quid  signiflcent  dus  uxores,  dusque  con- 

cubinffi  Jacob,  et  liberi  earum. 
Gap.  III.  Quod  Josepb  signincet  cognilionem  nostri,  B 

et  Benjamin  cognitionem  Dei. 
Gap.  [V.  Quod  nemo,  si  neque  ffitas,  neque  possibi- 

litas  utendi  libero  arbitrio  desit  ei,  salvari  possit, 

el  nullus  prffiialus  es^se  debeat  sioe  prudentia  et 

benevolentia :  quod  sine  his  duabus  virtutibus 

inefncaz  sit  oraiio. 
Cap.  V.  De  ofOcio  humilitatis,  et  fructu  veritatis. 
Gap.  VI.  De  ffidificatione  Salomonis,  et  triplici  ma- 

teria  modoque  domus  ffidificandae. 
Cap.  VII.  De  tribus  animae  visionibus,  et  quatuor 

scientiis  omnes  scientias  continentibus,  et  quod 

omnis  humana  philosophia  longe  dispar  est  sacrn 

Scripturffi. 
Cap.  VIII.  De  ooDvenientia  Verbi  Dei,  et  rationalis 

animffi. 
Cap.  IX.  De  studiis  amanlium,  quod  ignorant,  di> 

scere ;  quod  non  expeterenl,  si  penilus  ignora- 

rent. 
Cap.  X.  Quare  se  mens  non  cogooscere  dicatur,  Q 

cum  80  nunquam  nescierit. 
Cap.  XI.  Quid  sit,  quod  ei  prascipitur,  ut  se  cogno- 

scat. 
Cap.  XII.  De quibus  certa  sit  mens,  et  qu®  vita  ejus 

culpabilis. 
Cap.  XIII.  Per  quid  recedat  mens  a  Deo,  et  quffi  sit 

vis  amoris. 
Cap.  XIV.  Tria  esse  in  anima,  qu»  sunt   unum, 

mentem,  et  notitiam,  et  amorem  sui. 
Gap.  XV.  Quod  mens,  et  notitia,  ot  amor  et  singula 

in  se  maneant,  et  omnia  in  omnibus. 
Cap.  XVI.  De  amanle,  et  amato,  et  amore. 
Cap.  .XVII.  Quomodo  nascatur  verbum  mentis. 
Cap.  XVIII.  DifTerentia  quaedam  spiritualis  et  car- 

nalis  amoris. 
Cap.  XIX.  Quid  sit  verbum  mentis. 
Cap.  XX.  Quffi  fuerit  causa  beatitudinis  bonis  an- 

gelis,  et  miseriffi  malis ;  et  quomodo  vidednlur 

privationes  ;  et  quod  non  sit  efficiens  causa  malae  n 

voluntatis;  et  quod  ipsa  Hit  iuitium  omnis  maii ; 

et  de  casu  diaboli :  quod  sit  Jiberum  arbitrium, 

et  etiam  gratia  Dei. 
Cap.  XXI.  Quod  nolilia  secundum  speciem  sil  si- 

milis  rei  et  ffiqualis,  cum  res  cognila  neque  su- 

perior,  neque  inferior  sit  cognoscente. 
Cap.  XXII.  Cur  amor  mentis  non  sit  proles  ejus, 

sicut  notitia  sua. 
Cap.  XXIII.  Quid  ad  se  djcantur,  et  quid  ad  aliud 

referantur,  memoria,  intelligentia,  voluntas ;  et 

qnod  aequaiia  sint  tota  singuia  totis,  et  tota  ein- 

gula  simul  omnibus  totis. 

LIBRI  V. 

Cap.  I.  De  quffirenda  imagine  Trinitaiis,  etiam  in 

his  qufo  anima  ex  sensibus  corporis  cogncjcii. 
Cap.  II.  De  visibili,  et  videnie,  atque  visione. 
Cap.  III.  Quanta  violcntia  ferat,  et  referat  acicm 


menlis  formandam,  coDJangatqoe  foraiatam  to- 
luntas,  et  simiiitudo  exterloris  inlertorisqae  yI. 
sionis. 

Cap.  ly.  Quffi  sint  innoxiffi  cogitatioaes,  el  qnod 
Irinitas  exterioris  hominis  noa  sit  imago  Dci,  li- 
cet  aliquatenus  simiiis  ei  sit,  et  quod  Tolontis 
nec  parens,  nec  proies  sit  visionis. 

Cap.  V.  De  fine  voiuntalis. 

Cap.  VI.  De  Irinitate,  quffi  sit,  cam  ex  memoria  fo^ 
roatur  acies  animi. 

Gap.  VII.  De  multiplicatione  trinitatis,  qus  ex  rc- 
cordatione  gignitur. 

Cap.  VIII.  Quod  voluntas  qnasi  parentem  cnm  prole 
ter  copulet,  et  quod  sint  duas  visiones,  et  doc 
trinitates,  a  specie  corporia  asque  ad  cigitatio- 
nem. 

Gap.  IX.  Unde  fiat  quod  falsa  cogitenias,  iicel  dob 
cogitemus,  nisi  quod  memininus  ;  neque  me- 
minerimus  nisi  quod  sentimus,  neque  sentiamos 
nisi  vera,  et  quas  sunl. 

Cap.  X.  Quod  ad  memoriam  mensura,  ad  visionem 
numerus,  et  ad  voluntatem  pondus  perfinere  Ti- 
dealur. 

Gap.  XI.  Quid  nobis  sft  ct  pecoribos,  quid  etiam 
proprium. 

Cap.  Xll.  Quod  in  eo  solo,  qood  ad  contemplalio- 
nem  pertinet,  sit  trinitas  et  imago  Dei ;  in  w 
quod  lemporalia  respicit,  sola  trinitas,  et  quod 
in  corporalibusmasculiet  feminae  figuretur  com- 
munis  naturffi  mentis  distinctio. 

Cap.  XIII.  Quod  ab  immoderalo  progreBso  in  exte- 
riora,  mens  prolabatur  ab  aeternorum  conlempJa- 
tione. 

Cap.  XIV.  Quam  perniciose  relicto  communi  bono 

privata  quffirantur. 
Gap.  XV.  Quod  animus  se,  ac  corpus  soam  semper 

diligat,  et  quis  ordo  dilectionis,  et  quod  boni 

sunt  amandi,  mali  miserandi,  el  quomodo  Deos 

diligat  nos. 

Cap.  XVI.  Quam  sit  comparabilis  primorum  homi- 

num  prffivaricationi  mens,  quae  ad  amorem  lem- 

poralium  sensu  trahitur  corporeo. 
Cap.  Xyil.  Quare  noluerit  S.  Aoguslinussequisfn- 

tentiam  eornm,  qui  mentem  pro  viro,  sensum 

corporis  pro  feraina  acceperunt. 
Cap.  Xyill.  Quod  sapienlia  non   sinat  scientiam 

influri,  et  quomodo  peccet  homo  ante  sapieDtiam, 

et  quomodo  post ;  et  alia  quffidam  de  sapienlia. 
Cap.  XIX.  Ostensio  sapientiffi  et  scientias  per  Scri 

pturae  lestimonium. 

Cap.  XX.  Quis  vivat  secundum  trinitalem  inlcrioris 

boQiinis. 
Cap.  XXf.  Quod  anima,  ctiam  deformis  et  misera, 

Dei  imaginem  non  amiUit. 
Cap.  XX fl.  An  etiam  parvuiorum  mentes  nosse  S2 

possint. 

Cap.  XXIII.  Quod  mens,  nisi  cogitando,  nequeatse 

conspicere. 
Cap.  XXIV.  Quod  aliud  sit  nosse,  aliud  cogitare. 
Cap.  XXV.  De  principali  mentis,  ubi  intuenda  est 

imago  suramffi  Trinitalis. 
Cap.  XXVI.  Quod  memoria  temporalium  prior  sit 

visione  eorum  et  utriusqueconjunclio  voluntale, 

quod  non  est  in  mente. 
Cap.  XXVII,  Quare  trinitas  mentis  sit  imago  Dei: 

et  quod  omnes  bomines  Deum  noscant  natura- 

liter. 

Cap.  XXVIII.  Quod  mens,  qu»  so  odisse  dicitur, 
semper  sui  meminit,  semper  se  intelligit  ac  di- 
ligil. 

Cap.  XXIX.  Quod  trinilas  bominis,  id  est  mens,  ct 

notitia,  et  dilectio  sui,  differaol  a  Trinilate,  que 

est  Deus. 
Cap.  XXX.  Quod  cogitalio  sit  locutio  ac  Tisio  cor- 

dis  ;  et  quod  hoc  verbum  nasoatorex  iliascientii 

quam  in  memoria  lenemus. 


1809 


NOTITIA  ET  PR/VGMENTA. 


iSiO 


Cap.  XXXI.  Comparatio  nostri  verbi,  oum  Verbo  A 

Dei. 
Cap.  XXXII.  Quod  nostrum  verbum  distet  a  per- 

fecta  similitudine  Dei  Verbi,  licet  tamen  ei  si- 

mile  sit. 
Cap.  XXXIir.  I)e  squalitate  Patris  et  Filii. 
Cap.  XXXIV.  Qu«dam  dissimiiitudo  inter  nostrum 

verbum,  et  Dei. 
Cap.  XXXV.  Quare  non  dicatur  cogitatio  Dei,  licet 

dicalur  Verbum  Dei. 
Cap.  XXXVI.  Quod  Spiritus  sanctus  proprie  dica- 

tur  charitas  Dei,  iicet  universaliter  sit  charitas 

Pater,  et  Filius,  et  Spirilus  sanctus. 
Cap.  XXXVII.  Quod  tota  Trinitas  operelur  etiam 

quod  singulis  personis  attribuitur. 
Cap.  XXXVIII.  Quod  magnum  sit  illud,  quo  parti- 

eipari  potest  summa  natura. 
Cap.  XXXIX.  Quod  sicul  Verbum  Dei  comparatur 

verbo  nostro  ;  sic  Spirilus  sanctus  voiuntati  no- 

strffl.  B 

Cap.  XL.  Quod  tria  illa  quse  sunt  imago  Dei,  id  est 

memoria,  inteliectus,  et  amor,  unius  personae 

sint,  nec  ipsa  sit  illa  tria :  Paler  autem  et  Filius 

el  Spiritus  sanctus,  licet  unus  Deus,  tros  tamen 

personae  sint. 
Cap.  XLI.  Quod  Trinitas  Dei  non  sit  in  uno  Deo, 

sed  unus  Deus:  et  quod  non  sicut  unus  homo 

babens  illa  tria  est  una  persona,  ita  sil  illa  Tri- 

nitas,  sed  sint  tres  person». 
Cap.  XLII.  Quod  qui  vident  mentem  suam,  nec  eam 

vident  esse  imaginem  Dei,  videant  quidem  spe- 

culum,  sed  non  per  speculum  videantDeum. 
Cap.  XLIIL  Quare   Spiritus   sanctus  non  dicutur 

natus,  sed  procedens. 
Cap.  XLIV.  Quod  Spiritu  sancto  non  sit  unctus 

Chrislus,  quando  baptizatus  est. 
Cap.  XLV.  Comparatio  nostri  verbiet  voluntatis  ad 

Filium  et  Spiritum  sanctum. 
Cap.  XLVI.  De  excellentia  liberi   arbitrii,  et  de  p 

simplici  bono. 
Cap.  aLVII.  Notantur  ii  qui  Deum  quaerunt  in  ex- 

terioribus,  cum  sit  ipHe  omnibus  interior. 

LIBRI  VI. 
Cap.  I.  Quod  quaecunque  praedicantur  de  Deo  sub* 

stantialiter,  de  singuiis  personis  et  de  omnibus 

dicantur  sinp^ulariter. 
Cap.  II.  Quod  Deus  sit  Trinitas,  non  triplex. 
Cap.  III.  Quod  omnes  tres  personse  non  sit  aliquid 

roajus,  quam  una  sola. 
Cap.  IV.  Quod  Deus  ideo  sit  unus,  quia  est  indifTe- 

rens,  et  quol  modis  idem  dicatur,  vel  diversum. 
Cap.  V.  Quod  Deus  nulli  sit  sabjectum,  quia  est  sine 

materia  et  forma;  et  quod  nulla  forma  subjecta 

sit  accidenlibus,  sed  maleria  ejus. 
Cap.  VI.  Quod  decem  praedicamenta  non  ita  in  Deo 

sicut  in  caeteris  intelligenda  sinl ;  et  quod  sub- 

stantia,  et  qualitas  ao  quantitaa  idem  sint  in 

Deo.  « 

Cap.  VII.  Quod  praeter  haso  tria  nullum  praedica-  ^ 

mentum  dicatur  de  aliqua  re  secundum  ipsam. 
Cap.  VIII.  Quod  praedicationes  aliae  significent  rem 

ipsam,  aliae  circumstantias  rei. 
Cap.  IX.  Quod  relativa  prae  omnibus  non  praedi- 

centur  substantialiter. 
Cap.  X.  Collectio  per  quam  soluta  est  quaestio ;  et 

unde  sit  unitas,  et  unde  Trinitas,  et  quod  relatio 

non  semper  fiat  ad  dififerens. 
Cap.  XI.  Afflrmatio  unitatis  et  pluralitatis  testi- 

monio  Scriptorae. 
Cap.  XII.  Quae  nomina  singulis  personis  sint  pro~ 

pria. 
Cap.  XIII.  Quod  Spiritus  sanctus  semper  fuerit,  et 

sit  Dei  donum  :  sicul  Dei  Verbum  semper  fuit,  et 

est  Filius  Dei. 
Cap.  XIV.  Quod  omnia  quaB  sunt  propria  nomina 

relative,  dicantur  vei  ad  se  invicem,vel  ad  crea- 

turam. 


Cap.  XV.  Quod  quamvis  a/iqaicf  dica(ar  Deus  ex 

tempore,  et  non  secundum  substantiam,  nihil 

tamen  dicatur  secandum  accidens. 
Cap.  XVI.  Solulio  objectionis  Arianorum,  et  quod 

praepositiones  non  semper  idem  significent,  oom 

praBponuntur ;  et  quod  omne  quod  participal  no- 

mine,  debeat  quoque  re  participare. 
Cap.  XVII.  Quod  omnis  res  relativa  sit  aliud  ali- 

quid,  unde  subsistit,  excepla  relatione. 
Cap.  XVill.  Quod  sit  Pater  per  se  aapientia,  sicut 

Filius,  quamvis  Christus  sit  sapientia  Patris. 
Cap.  XIX.  De  simplicitale   Dei,  et  multiplicitate 

creaturae,  el  de  nomine  Dei  et  laude  ejus. 
Cap.  XX.  Quare  Ghristus  dicatur  sapientia  PatriB, 

et  Spiritus  sanctus  charitas  amborom. 
Cap.  XXI.  Auctoritales  Patrum,  de  anitate  et  di- 

versitate  personarum  et  iaenarrabili  generatione 

Verbi  Dei. 
Cap.  XXII.  De  origine  personae. 
Cap.  XXIII.  De  diversitate  essentiae,  subsiBtentiae, 

substantiaB,  personae. 
Cap.  XXIV.  Quid  sit  persona :  el  quod  aliler  in 

Deo,  aliter  in  caeteris  rebus  accipiatur  persona, 
Cap.  XXV.  Quod  Deo  idem  sit  esse,  el  personam 

esse  ;  et  quod  non  dicatur  de  eo  relative ;  et  quod 

ideo  reperlum  sit  hoc  nomen,  ut  respondeatur, 

qnando  quaeritur,  quid  tres  sint,  cum  Pater,  et 

Filius,  et  Spiritus  sanctus  vere  tres  dicantur. 
Cap.  XXVI.  Quod  Deus  non  proprie  dioator  Bub- 

stantia,  et  quod  commodius  dicitur  tres  personae, 

qaam  tres  substantiae. 
Cap.  XXVII.  Quod  persona  in  Deo  non  significet 

genus,  vel  speciem,  vei  individuum. 
Cap.  XXVIIL  Quod  persona  non  proprie  dicatur  de 

Deo,  sed  per  similitodinem.  et  quod  nollum  no- 

men  proprie  dicatur  de  Deo. 
Cap.  XXIX.  Responsioad  oppositionem  quoramdam 

et  quid  significet  in  Deo  persona. 
Cap.  XXX.  Quomodo  intelligat  S.  Augustinus  verba 

S.  Hilarii. 
Cap.  XXXI.  Quod  non  debeat  dici,  Deus  gignit  se ; 

et  multa  de  unitate  et  trinitate  Dei. 
Cap.  XXXII.  Quod  DeoB  ubique  sit. 
Cap.  XXXIII.  Quod  Deus  ubi(]ue  sit  totus. 
Cap.  XXXIV.  Quod  Deus  ubique  totos  in  se  ipso 

sit. 
Cap.  XXXV.  Quod  Deum  quidam  cognoscant,  et 

non  habeant ;  quidam  vero  habeant,  nec  cogno- 

scant. 
Cap.  XXXVL  Quare  Deus  dicatur  incircumscrl- 

ptus  ;  et  quod  Deus  ubique  sit  praesens  duobus 

modis. 
Cap.  XXXVII.  Quod  Deus  neo  tempore,  nec  loco 

motus  moveat  spiritum  per  tempus,  oorpos  vero 

per  tempus  et  locum. 
Cap.  XXXVIII.  Quod  Deus  in  sanctis  angelis,  tan- 

quam  in  sede  sua  praesidens  inde  se  diffundat 

per  cuncta  ordinalissimo  motu  creaturae;  et  com- 

paratio,  quomodo  Dei  voiuntas  sit  prima  caosa 

omnium  qufle  fiunt. 
Cap.  XXX fX.  Quod  volontas  Dei  quinqne  modis 

accipialur,  et  omnia  posita  sint  in  volontate 

Dei. 
Cap.  XL.  Qood  Deus  operator  natoralia  et  mira- 

bilia. 
Cap.  XLI.  Quomodo  magi  qoi  fecerunt  ranas  et 

serpentes,  non  fuerant  tamen  creatores  eorom. 
Cap.  XLII.  Ilnde  possent  tam  celeriter  faoere  ra- 

nas  et  serpentes,  et  de  apparitione  Dei  per  as- 

sumptam  creaturam. 
Cap.  XLIII.  Quod  Deus  omnia  penetret,  etoperetur 

ubiqne,  ct  prsesens  sit  ubique,  et  nemo  possit 

obesse,  vel  prodeese  culquam,  nisi  ipso  dante 

potestatem  :  et  ideo  non  fugiendtina  sit  a  Deo, 

nisi  ad  Deum,  nec  timendus  sit,  nisi  Deus. 
Cap.  XLIV.  De  patientia  el  epe  in  Deum,  el  de 

laude  Dei. 


4811                                                                ARNULFI  18« 

LIBRI  VII.  A  Cap.  XIII.  Quomodo  impolentia  babendi  jasliliim 

Cap.  I.  Quod  fide  temporalium  purgandi  simus  ad  ezcuset  iofantes  posl  baplisma. 

contemplationem  &ternoruin.  Gap.  XIV.  Quod  Cbristus  non  ialendebat  failere  dii- 

Cap.  II.  Quod  Christus  ex  duabus  el  in  duabus  na-  bolum,  sed  bominem  saivare  eo  ordine,  quo  ui- 

turis  exsistat,  et  quomodo  beatissima  Virgo  Ma-  vari  poluit  ac  debuil. 

ria  vere  dicatiir  conjux  Joseph,  et  ipse  maritus  Cap.  XV.  Rationea,  quare  bomo  non  potoit  aatitfft- 

ejus ;  et  quid  sit  conjugium,  et  quare  sit  instilu-  cere  pro  peccato. 

tum.  Cap.  XVI.  Ouare  non  debeat  Deus  dimiitere  pecci- 

Gap.  lil.  Quod  FiliusDei  toti  bomini  sitconjunctus  tum  sine  satisfactione. 

per  epiritum  animam,  et  per  animara  corpus  su-  Cap.  XVII.  Quod  vila  Cbristi  supcret  omne  qood 

scipiens,  et  conlra  multas  haereses  de  Chrislo.  non  est  Deus,  et  omne  debitum.                            > 

Cap.  IV.  Quod  stulte  quaerant  nonnulli  rationem,  Cap.  XVIII.  Qua  ratione  et  ilii  saiventur  perChri- 

quomodo  Deus  commistus  sit  homini.  stum  qui  eum  oociderant. 

Cap.  V.  Quod  Veibum  Del  incarnalum  non  dereli-  Cap.  XiX.  Quodbumananatura  in  Christo  nil  pusa 

querit  rerum  gubernalionem.  sit  contra  voiunlatem  ;  et  quod   nemo  BalvelDr, 

Cap.  VI.  Quare  Christus  unus  idemque  sit  Deus  et  nisi  per  fidem  Cbristi. 

homo  ;  et  quare  sit  de  Adam  genere,  et  de  femina  Cap.  XX.  Quam  necessaria  sit  scientia  et  hQmi- 

et  vir^ine  natus.  litas. 

Cap.  VII.  Quare  potius  Filius,  quam  Pater  vei  Spi-  Cap.  XXI.  De  oratione. 

ritus  sancius  deberet  homini  personaiiter  uniri.  B  Cap.  XXII.  Exbortatio  ad  orandum  pcr  exemptom 

Cap.  VIII.  Quomodo  Filius  Virginis  assumi  potuit  et  institutionem  Gbristi. 

faine  peccato  de  bumani  generis  massa  peccato  Cap.  XXIII.  A  quantoraaloliberati  sumusperChri- 

fermenlata.  stum.  et  quantum  illi  debeamus. 

Cap.  IX.  Quomodo  aslringantur  infantes  peccato  Cap.  XXIV.  Commendatio  tolius  operis  ;  et  de  rt- 

Adae,  cum  unusquisque  onus  sunm  portet.  tione  dandi  et  accipiendi. 

Cap.  X.  Quod  nullius  patris  peccatum  praeter  Adam  i„^.w#  ««..•^../..-.  k*./»«..;^«-  ^hK^Hm  .•«  m^^i^  a^»mU 

descendat  ad  infanles.  ^'^^»P**  '^"^'^^^  n/Zll  Sh^^ 

Cap.  XI.  In  quo  noceant  peccala  parentum  anima-  '^""*'  ^'  tZl.trZ  ^ 

bus  filiorum.  C.\PITULUM  l. 

Cap.  XII.  Quod  justedamnentur  infantesproorigi-  Liberum  igilur  arbitrium  est  rationalis  volQn* 

naii  peccato.  tas,  etc. 


ANNO  DOMINI  MCXLVII 


ARNULFUS 


NOTITIA  HIST0IUG4 


(Uisi.  liit.  de  la  France,  XII,  292.) 


Arnoul  fut  un  pr6dicaleur  flamand  remarquable,  dil  la  ChroniquedeGembloux(l),  parraust^ritedesa 
vie,  par  la  singuiarit6  de  son  babillement,  par  son  savoir,  el  plus  encore  par  le  bucc^s  de  ses  pr^dicatioDS. 
A  la  publication  de  la  seconde  croisade,  il  se  sentitinspire  pour  aller  sur  les  tracesde  saint  Bernard  exhorier 
les  peuples  de  la  France  el  de  l'Allemagne  h  s'enr61cr  dans  cette  pieuse  milice.  Mais  comme  il  igDorait 
6galement  la  langue  romance  et  la  tudesque,  il  prit  avec  lui  Lambert,  abb6  deGembloux,  qui  expliqoait 
au  peuple  dans  la  langue  du  pays  ce  qu'ii  disait  en  iatin  ou  en  flaraand.  Les  crois^s  8'6tant  parlagesies 
uns  pour  aller  en  Pale»line,  les  autres  pour  aller  en  Espagne  combattre  les  Maures,  Arnoui  euivit  les  der- 
niers,  commandes  par  Arnoul,  comte  d^Archost.  Le  principal  fruit  de  leur  exp6dition  fut  la  prise  de 
liisbonne,  qu^ils  emportdrent  le  21  octobre  de  l'an  1147.  Notre  pr^dicaleur  envoya  larelation  decesid^el 
Milon,  6v6que  de  Th6rouanne,  dans  une  lettre  publido  par  D.  Martdne  au  premier  tome  de  ta  grande  UI- 
lection  (p.  800-802),  sur  deux  manuscrits,  i'un  d'Ancbin,  raulre  de  Gembloux.  On  y  voil  que  rarmte 
chretienne,  composee  de  Lorrains,  de  Flamands  et  d^Anglais,  se  rassembla  dans  rAnglcterre,  d^oil  elle 
partit  le  vendredi  des  Rogations^  c'est-&-dire,  le  23  de  mai  sur  une  flotte  de  deux  cents  voiles,  qui  fut  s^- 
par6e  par  une  violenle  temp^te  apr6s  quelques  jours  de  navigatlon.  Environ  cinquante  vaisaeaux,  sor 
run  desquels  etait  monte  notre  auteur,  arriv^renl  le  31  mai  dans  un  port  d*Espagne  nomm6  Gozzem.  U 
8'^tant  repos6s  pendant  troisjourSyles  crois^sserembarqu^rent  et  abord^rent  k  un  autre  port  nomm6Viver. 
lis  remireul  k  la  voile  lc  vendredi  avant  la  Penlec6te,  et  vinrent  debarquer  au  pori  de  Fambre,  qui  D'est 
qu'&  huit  milles  de  Saint-Jacques  en  Galice.  De  l^  ils  se  rendirent  incootinent  k  ce  lieu  si  c6)6bre  poar  j 
passer  le  temps  de  la  solennit^.  Huit  jours  apr6s,  ^tant  remontds  Bur  leurs  vaisseaux,  ils  allerept 
atlendre  le  restede  la  flotte  k  Poriugal,  viile  siiu6e  k  rembouchure  du  Douro.  Pendant  onze  jours  qa'ilt 
y  restdrent,  r6v6que  du  lieu  leur  flt  lournir  abondamment  les  vivres  et  les  autres  cbosei  dont  iis  avaient  k- 

(1)  Spic.  t.  VI,  p.  625. 


1813  EPIST.  AD  MILONEM  EPISC.  MORIN.  1814 

soin.  EQnn  toute  la  flolte  s*6tant  r6unie,  on  Ht  voile  vcrs  Lisbonne,  devant  laquelle  on  arrivale  28  jain,  veille 
de  Saint-Pierre  et  de  Saint*Paul.  Dans  ie  m^me  jour  parul  k  la  vue  de  la  place  Alphonse  Henriques,  roi 
d^Bspagne,  avec  son  arm^e  de  terre.  On  fit  auesitdt  ia  desoente,  et  le  premier  juiliet  les  faubourgs  furent 
emportds.  Ensaiie  pendant  tout  le  cours  du  mois  on  livra  divers  assauts  a  ia  ville  avec  assez  peu  de  suo- 
c6s.  L'avantage  de  son  assiettc,  la  bonte  de  ses  fortiOcations  et  le  courage  des  assi6g6s  menaQaient  les 
crois^s  d'une  longue  r^sistanco,  et  ne  leur  annonQaient  pas  m6me  une  victoire  bien  oerlaine.  Ges  pro- 
Dostics,  loin  de  les  abatlrc,  redoubl^rent  leurs  efforts  el  leur  industrie.  On  imagina  de  oonstruire  aeux 


Sartie  de  ces  ouvrages.  Heureuseroent  ils  furont  r6par6s  avec  proroptitude.  EnQn  aprds  quatre  mois 
e  si6ge  une  mine  ayant  fait  sauter  deux  cents  pieds  de  muraille,  les  crois^s,  encourag^s  par  le  roi  d'Es- 
pagne,  firent  effort  pour  entrer  par  1a  brdche.  Le  combat  fut  encore  opinifttre ;  mais  les  a8si6g68  6pui8^ 
de  fatigues,  ct  ne  voyant  plusde  ressource.  demanddrent^  capituler  iejour  do  Sainte-Ursuie,21  octobre. 
I«a  proposition  fut  accept^e,  et  les  conditions  furent  que  la  ville  demeurerait  au  roi  d^Espagne  etlebutin 
auz  crois6s.  Tel  est  le  precis  de  la  relalion  d'Arnoui,  differenle  de  celle  de  Robert  du  Mont  (2)  adopt6e 
par  M.  Fleury  (3),  en  ce  que  celle-ci  fait  attaquerlaville  par  les  crois6s  de  dessus  leurs  vaisseaux,  tandis 
que  le  roi  I*a8si6geait  par  terre  ;  au  lieu  que  notre  auteur,  temoin  oculaire,  atteste  que  les  premiers  d6- 
barqudrent  aussiidt  apres  leur  arrivee,  plac^rent  leurs  tentes  dans  la  campagne,  et  flrent  sur  terre  avec 
les  Espagnols  presque  toutes  les  operaiioos  du  si^ge. 

(2)  Ad  an.  1147. 

(3)  Hist.  ecclei.  t.  XIV,  ].  lzix,  n.  21. 


EPISTOLA  ABNDLFI 

AD  MILONEM  ESPISCOPUM  MORINENSEM. 

Quomodo  Utixisbona  capta  esl. 
(Marten.  Ampl.  CollecLf  t.  I^  col.  800,  ex  ms.  Aquicinclensi  et  QemblacenBi.) 


MiLONi  venerabili  Tarvauensi  episcopo,  Arnulfus  A  miiliaribus  distat.  Ad  cujus  venerabile  sepuicrum  in 

Dei  gratia  id  quod  est,  spiritum  sapientis  subditif  vigilia  Pentecostes  venienteB,  sanctam  Bolemnita- 

providere.  tem  cum  magna  hilaritate  oelebravimuB.  Unde  ad 

Scimus  murum  virlutum  veslrarum  turrim  humi-  portum  revertenles  in  octavis  Pentecostes  navigavi- 

litatis  adeo  munisse,  ot  hostis  ille  antiquus  longius  mus.  Becunda  feria  ad  Portugalim  per  aiveum  fla- 

arceatur,   quod   experiniento   didicimus,   quando  minis  qui  Dorius  dicitur  appiicuimus,  ubi  episoo- 

nobis  sanctitas  veslra  condescendit,  et  navales  mo-*  pum  civitatis  ejasdem  adventum  noslrum  cum  ma- 

tus  sacratissima  benedictione  dexteree  vestr«B  cir-  gno  gaudio  juxta  prffioeptum  regis  praBstolantem 

cumsepsit,  ut  nec   proceliarum  motu  turbaremnr  reperimus.  Ubi  per  dies  xi  adventum  comitis  Ar- 

nec  flaminum.  Quapropter  nos  positi  in  valle  la-  noldi  de  Ardescot  [a/.  Arnulfi  de  Aresohot],  neonon 

crymarum  in  compendio  vestr»  paternilati  transcri-  Chrisliani  constabularii,  qui  a  nobispriBdicta  tem- 

bimus,  quem  Rexregumtirunculis  suis  feceritsta-  pestale  divisi  erant  exspectantes,  equam  vendl- 

tum.  In  Aogliae  portu  qui  Tredemunde  [a/.,  Trede-  tionem  tam  fini  quam  caeterarumdeliciarumexbe- 

mude],  dicitur,  undique  terrarum  divino  flamine  nevolentia  regis  habuimus.  Exinde  oomite  Arnaldo 

compulsus  convenit  navalis  exorcitus.  In  vi  feria  simulque  constabuiario   receptis,   navigantes,  et 

anle  Rogationes  navigavimus   cum  ducentis   fere  ..  alveum  fluminis  qui  TanguB  dicitur  intrantes,  se- 

nafibus,  etcontinuos  septem  dies  etnoctes  in  alto  "  ounda  dieapud  Ulixisbonam  in  vigilia  apostolorum 

mari  laborantes,  in  vigilia  Ascensionis  et  in  ipsa  Petri  et  Pauli  appulimu8.Qu«civita8,Bicuttradunt 

die  solemni  saevissima  lempestate  quassati,  octafo  histori»   Saracenopum,  ab   Uiixe  post  excidium 

demumdieinportumHispaniaBquiGollim[a/.Goz-  TrojaB  condita,   mirabili  struotura  tam  murorum 

zem]  dicitur  cum  quinquaginta  fere  navibus,  caBle-  quam  turrium  super  montem  humanis  viribuB  in- 

ris  circumquaquedispersis,  appulimus,  ubi  pertri-  superabilis,  fundata  est :  circa  quam  flgentes  len- 

duum   fessa  corpora  curanles,  rursum  in  portum  toria  Kalendis  Julii,  Buburbana  ejus,  divina  virtute 

qui  Viver  dicitur  venimus.  InJe  exeuntes  vi  feria  adjuti,  cepimus.  Post  haec assultus  varios  circa  mu- 

anle  Pentecosten,  in   portum  Galliciae  qui  Fambre  rosnonsinemagno  noslrorumetillorumdetrimento 

dicitur  appulimus,  qui  portus  a  Sanoto  Jacobo  octo  facientes,  usque  ad  Kalcndas  Augusti  in  machinia 


1813 


ARNULPl  EPIST.  AD  MILONfiM  EPISC.  MORIN. 


1816 


faciendis  tempus  proiraximus.  Siquidem  duas  tur- 
res  juxta  lillusi  uuam  io  orientali  parte,  ubi  Plan- 
drigens  consederaot,  alteram  in  occidentali,  ubi 
Angli  castra  locaverant,  magno  sumptu  construxi- 
mus.  Pontes  eliam  quatuor  in  navibus,  sex  per  quos 
nobis  aditus  super   urbis  muros  paterent,  cons- 
truximus.  Ilaec  in   Inventione  beati  Btepbani  pro- 
tomarlyris  admoventes,    vento   contrario  repulsi, 
necnon  et  magneliis  [al,  magnanellis]  quodammodo 
Ixsi,  naves  relraximus.  Delnde  nobis  ex  nostra  parte 
pugnantibus  cum  Saracenis,  Angiici  minus  caute 
8uam  turrim  custodientes,  hanc  ex  improviso  igne 
succensam  exstinguere  non  potaerunt.  Interim  nos 
quadam  macbina  murum  elTodere  ccDpimus.  Quod 
videntes  Saraceni,  igne  oleo  admisto,  eamdem  ma- 
chinam  in  favillam  redegerunt,  magistrnm  etiam 
machinsa  in  fractura  muri  lapidaverunt.  Praeterea 
mortes  innumeras  tam  magnellis  quam  sagitiis 
nostris  inferentes,  ipsiquoque  a  nostris  puniti  sunt. 
Nostri  de  fractura  machinarum  et  suorum  coniri- 
tione,  aliquantisper  fracti,  in  misericordia  Dei  spe- 
rantes,  iagenia  et  machinas  reparare  ccDperunt. 
IntereaSaraceni  civitatisy  qui  alimentis  abunda- 
bant,  suis  concivibus  egentibus  alimenla  adeo  sub- 
trahebani,  utquamplurimi  eorum  fame  morerentur, 
quidam  autem  eorum  canes  et  caitos  non  abhorre- 
bant  devorare.  Horum  pars  plurima  Ghristiania  se 
obiulit,  et  baptismi  sacramenta  suscepii.  Quidam 
auiemiliorumytruncatismanibusadmurumremissi, 
a  suis  concivibus  lapidati  sunt.  Multa  nobis  adversa 
seu  pro&pera  secundum  quod  varius  eveotus  est 
belli,  acciderunt,  qujB  propter  prolixitaiem  vitan- 
dam  siientio  Iransivimus.  Et  si  qui  forie  sunt,  qui 
oa  latius  expliceni,  reservamus.  Tandem  quidam 
Pisanus  natione,  vir  magnae  industri®,  circa  nati- 
vitatem  sanctsB  Mari»  turrem  ligneam  mirai  altilu- 
dinis  iu  ea  parie  qua  prius  Aoglorum  turris  de- 
structa  fuerat  coaptavit,  et  opus  laudabile  tam  ex 
regio  sumptu  quam  ex  totius  exercitus  labore  circa 
medium  Octobris  consummavit.  Similiter  quidam 
Bub  muro  oivitatis  ingentes  cavaliones  suo  ingenio 
ei  muliorum  auxilio  fecit;  quod  Saraceni  moleste 
ferentes,  in  festo  Sancii  Michaelis  circa  boram  ter- 
tiam  latenier  exeuntes,  nobiscum  usque  ad  vesperam 
Buper  foveam  pugnam  coniinuabanl.  Nos  autem, 
sagittariis  eis  oppositis,  vias  per  quas  redire  spe- 
rabant,  adeo  vallaviroud,  ut   vel   nullus,  vel   vix 
aliquis  eorum  sine  plaga  evaderet.  Hinc  nostri  die 
noctuque   laborantes,  opus    subterraneum    lignis 
levigatis  impletum  eadem  die  consummaverunt,qaa 
rex  oum  Angliois  muris  turrem  suam  applicabat. 


A  Siquidem  in  ipsa  noote  Sancti  GalU  abbalis,  igoe 
fossae  imposito,  lignisque  ardenlibas,  corrait  mo- 
russpatiodacentorum  pedam.Nostride  tanta  raint 
somno  expergefacti,  sumptis  armi8,cam  magao  cU- 
more  assiliebant,  sperantes  vfgiles  castodes  maro- 
rum  fugisse.  Ad  ruinam  autem  cam  veni8sent,mooi 
adiiu  difGcilis  sapereminebal,  et  turba  SaraceDo- 
rum  paratastabatindefenBione.Nihilominas  aalem 
nostri  assiliebant,  nec  a  pagpaa  media  nocteinrbotta 
usque  ad  diei  horam  nonam  cesaabant.  Tandem 
variis  percu8sionibu8attriti,paga8B  se  Babtrabebant, 
quousque  communicatio  tarriB  admoveretur  [al, 
amoveretur],et  eic  Saracenoram  populas  hincinde 
vexaretur.  Et  eoce  turris  viris  beHicoeie  impleta 
muro  supereminebat.Eadem  hora  exercitaB  nostrc 

fi  partis,  Lotbaringis  ad  fractoram  mororam  indieio 
pugoantibu8,SaracenoB  mirabiliaesulta  impetebant 
Interim  milites  regi8,qai  in  arceturria  pugaabanl, 
roagnellis  Saracenorum  territi,  minuB  viriliter  po- 
gnabant,  usque  adeoquodSaraceai  exeunleBtorrim 
concremaBsent,  siquidem  de  nostris,  qui  casu  ad 
eos  venerantf  non  obstitissent.  Haec  [al.  hojos] 
periculi  fama  cum  ad  nostraa  veniaBet  aures,  me- 
liores  exercitus  noetrae  partia  ad  defendendam  tor* 
rim,  oe  nostra  spes  in  ea  annallarelur,  tranBmisi- 
mus.  Videntes  autem  Saraceni  LothariDgos  et  Fia- 
miogoB  taoto  fervore  in  arcem  tarris  ascendentes, 
tania  formidine  territi  sunt,  ut  arraa  submiltereat, 
et  dextras  sibi  in  Bignum  pacis  dari  petcrent.Unde 

C  factum  cst  ut  Alchaida  prinoepB  eorum,  hoc  pacto 
nobiscum  con?eairet,  ot  noster  exercilus  omnem 
suppellectilem  eorum  cum  auro  et  argento  accipe- 
ret,  rex  autem  civitatem  cum  nudis  Saracenis  et 
toia  tcrra  obiineret.  Gonsummata  est  autem  hce 
divinanon  humana  victoria  in  ducentis  millibaset 
quingeniis  viris  Saraceooram  in  festo  uadecim 
millium  Virginum.  Unde  nomen  fyus  glorificamos, 
in  quo  et  pcr  quem  omnia,  qui  est  benedictuB  in 
Baecula.  8ciatis  itaque  quorumdam  fratrom  nostrO' 
rum   corpora  variis   oocisionibas   exsttacta  apnd 

'  Ulixisbonam  sepulta  esse.  Hujas  pacis  tesles  sonl 
quidam  quos  divina  oiementia  mutos  a  Dativitate 
loqui  fecii,  unum  in  fesio  Sancti  Qerenos  sueionim- 
que  ejus  aique  secandam  a  somao  excitavit,  et  ad 

^  sepulcrum  martyrum,sicateivi8ame8l,mana8pleD- 
didissimi  viri  perduxit,  ibique  io  ezstasi  prostravit 
et  vinculum  lingussolvit.  Similiteret  alium  qaeoh 
dam  ejusdem  clemeotisgratia  ihidem  featoOmaioB 
Sanctorum  loquentem  aadivimas  et  laudantemeom 
qni  est  mirabilis  io  sanctis  BoiB.  Valete. 


IIVDEX  ANALYTICUS 


IN 


WILLEL5U  MALBIESBURIENSIS 

GESTA  REGUM  ANGLOBUM 


ET 


HISTOIUAM  NOVELLAM. 

{Revocaiur  lector  ad  numerales  notas  crassiori  charactere  in  textus  expressus.) 


Acca,  Alls  Northanimbrieusie  filia,  et  ifithelfrithi  Nor- 
thaQimbrieDsiB  uxor,  67. 

Adela,  tertia  Willelmi  Cooqiioetorifl  filia,  Stephauo, 
Blescuei  comUi  uupta,  456  8acrum  velum  nuperrime  in- 
duerat,  456. 

Adela,Lovauienei«  ducie  filia,  eecuoda  Henrici  I  uxor, 
651,  654.  Salopieneem  comitatum  a  conjuee  recipit^690. 
EjuB  curse  MttldaimperatrixaGioceBtrienei  comite  tradi- 
tur,  725.  Ipsa  promieeie  non  9tat,  imperatricemque  post 
fratrem  euum  emittendam  sinit,  725. 

Adolescenlee  ex  Anglia  Bom»  ▼enalee,  63. 

Adrianus,  tbbas ;  ejue  in  Angliam  ad¥entue,21, 82.Lit- 
terarum  studio  promovendo  incumbit,  21. 

Aduiphus,  Baldwini  II,  Flandris  comitis,  ex  ifilfthry- 
tha,  ^lfredi  magni  filia,  natue,  f93,  216. 

Aduiterium  in  Mercia  vnlgare,  113.  Quibus  pcenie  in 
veteri  Saxonia  plectebatur,  113. 

iEgelberhtue.  Vide  Elberhtue. 

>£gelnothue(cognomento  Bonnp),archiepiscopu8  Can- 
tuarieoeie,  308.  Qua  auctoritate  apud  Cnutonen  pollebat, 
313.  Septimue  Malmesbirieneis  monachus  qui  ad  hanc  se- 
dem  promotus  fuerat,  314. 

iEgilberhtoB,  West  Sexse  episcopue,  42,  76. 

iEirgarus,  visu  orbatue,  264,  not. 

iElfgarus,  Leofrici,  Herefordiensis  comitis,  filius,  339. 

i£lfheah,archiepi8copu8  Cantuariensis,a  Dani8  captae, 
265.  Clientes  suos  a  solvendo  redemptionis  pretio,  ne  ad 
inoptam  redigerentur,eximit,  265.  Ejus  martyrium,  265. 
Ejus  reliquia  Londino  ad  Gantuariam  translat8B,265, 306. 

ifilfheardus,  Elmhamensis  episcopus,  119. 

iElQetha,  Ethelwini  comitisfilia,  Eadweardi  Primoge- 
niti  uxor,  197. 

^lfredus(cogoomento  Maguus),Ecghehrti  nepo8,133. 
Prophetice  a  Leone  IV  consecratus,  152, 178.  In  prffilio 
apud  Astooem  prdeest,  176.  Athelneiam,  laborioso  cum 
Danis  certamine  luctatus  recedit,  179.  Ejus  ibi  visio,  180. 
Hostilia  castra  aliena  specie  indutus  in^reditur,  181.  lu 
Danos  subito  proruit,ma^namque  victonam  coosequitur, 
181.Qui8uper8untad  religionemChristiannmampfecten- 
dam,  vel  aregno  secedendum  compellit,  181.  Guthormi 
sponsorem,  ceu  i)atrinum,agit,  181.  Piliam  ifilhelfisedam 
Merciorumcomitimatrimonioconjungit,  184.Ejusiterum 
cum  Danis  conflictationes,185.EJu8  familia,185.Fructuo- 
Ba  ejus  decimarum  centesimnrumque  inslitntio,  186.  Ro- 
mam  et  in  Indiam  legationes  mittit,  187.  Religiosse  ejus 
fundationes,  187.  Boetii  Hbrum  «  De  consolatione  »  in 
▼ulgarem  sermonem  vertit,  Gregoriique  papee  Dialogo- 
rom  versionem  fieri  jobet,  189.  Quo  ardore  litterarum 
Btudium  fovet,  191.  Quo  modo  ad  parcendum  tempori  uti- 
tur,  192.Reddituum  ejus  accommodatio,  192.  Rigida  ejui 

i^ustitia^l^^.FiliamEtheUwitham  FlandriaBcomiti  connu- 
lio  jungit.  193.  Ejus  obitus,  193.  Tunc  primum  in  Wi^or- 
Diensi  ecclesia  cathedrali  Bepuitus»  sea  postea  ad  vicma- 
le  novem  monaBteriumremotue,  194.DeejoBapparitioDe 
post  obitum,  194. 
iElfredus,  vidt  Elfredus. 

^lfridus,  iEthelredi  filius,  in  Normanniam  exsul  abit, 
304.  Defoncto  Haroldo  I,  in  Angliam  revenns,  321.  Ca- 


ptuB,  oculiBque  orbatus,321.  InEliense  tandem  monaste- 
rium  amandatus,  ibi  vita  functus  est,  321. 

iElfricuB,  archiepiscopus  Eboracensis,  308,  320. 

iElfricu8,0ccidentalium  Saxonum  classisimperio  prae- 
poBitus,264.  Ad  Danos  transfugit.  264.  Cujnsproditionis 
pcBuas  luit  effossis  fllii  ejus  oculis,  264. 

iElfthrytha,  ceu  Elstruda,  iEifredi  magni  fllia,186, 193, 
not.  Et  Baldwini,  Flandriae  comitis,  uxor,  216. 

jElfwaldus,  Northanimbriensis,  a  suis  interfectus,  104. 

iElfwini,  Ecgfrithi  NorthanimbriensiB  germanus,  occi- 
Bue,  110.  Vide  etiam,  78,  not. 

iElli,  Sutsexce  regnum  instituit,  140,  not. 

^lwi,  112. 

iElwinus,  iEthelweardi  fllius,  cui  iElfredusMagnuB  pa- 
ter  erat,  218. 

i£8cu9,  HengeBti,  Cantuaritarum  regis,  flliu8,  16. 

iEBCwini,  WeBtBexensis,  45. 

iEthelarduB,Cantuarien8i8archiepi8Copu8,juri8dictio- 
nem  Buam  recuperat,  124,  125. 

iSthelbalduB,  WeBtBexeuBiB,  ejos  incestus,  174.  Schire- 
burni  conditus,  174. 

iEthelberhtUBiCantuaritarum  rex,Chri8iiani8mum  am- 
plectitur,  17.  Memorabile  ejue  ad  S.  AuguBtinum  mona- 
chum  reBponsum,  19.  Legum  ejus  natura,  17.  Ejus  obi- 
tOB,  18. 

^thelberhtue,  Wihtracdifllius;  ejuiregnum  inCan- 
Ua,  24. 

.^thelberhtuB,  NorthanimbneuBiB,  expulsuB,  104.  In 

£^8^1^^^  dignitatem  restitutus,  1(^.  GccisuB,  105.  Caroli 
[agni  in  occisores  ejus  indignatio,  106. 

^thelberhtuB,  OrientaliB  Angliee,  ab  Offa  csbbus,  118, 
160,  362. 

^thelberhtuB,  We8t8exen8is,primu8in  Cantia  regnat, 
174.  WeBtsexam,  defuncto  fratre,  obtinet,  174.  Danicos 
pirataB  repellit,  175.  Schireburni  tumulo  condilur,  175. 

^thelfliBda,  Geoluulfli,  Merciorum  regis,  fllia,  364. 

iEthelflsBda,  regiB  iElfredi  fllia,  iEtheredo  nupta,  184, 
210.  Una  cum  conjuge  S.  Petri  GloceBtriee  ecclesiam  ledi- 
flcat,  196.  HeroicuB  ejusanimus,  196.  Regium  suum  ger- 
manum  in  regni  regimine  adjuvat,  196. 

iGthelflsBda,  Eadweardi  Primogeniti  fllia,  197. 

^thelfrithuB,Northanimbrien8i8,64.  EjuB  victori8B,65. 
Eadwini  expellit,  66.  A  Reodwaldo  illum  repetit,  67.  A 
quo  subito  impetitua  cssuBque,  67.  E^us  liberorum  ia 
Scotiam  effugium,  67. 

iEthelgaruB,  GantnarienBiB  archiepiscopus,  314. 

iEthelgeofu,  cen  Elgiva,  iElfredi  Magni  fllia,  186, 189. 

iEthelnearduB,  archiepiBcopuB  CantuarieuBiB ;  ad  anti- 
ecclesiastica  ejns  vestimentaallusio,  115,116.  Alcuini  ad 
illum  epiBtola,  120.  MalmeBbirise  abbasfuiBBe  dicitur,  130. 

iEthelhearduB  WestsexenBls ;  in  eum  rebellio,  55.  Quie- 
tnm  deineeps  ejui  regnnm,  55. 

iEthelhilda,  Eadweardi  Primogeniti  fllia,  197. 

^heling,  nujus  vocabuli  interpretatio,  97. 

iEthelrediiB,  OrientaliB  Angli»,  S.  iEthelberhti  pater, 
136. 

iEthelredus,  rex,  novem  eodem  anno  prcelia  cum  Da- 
nis  committit,  176.  Eius  pietas  et  bellica  virtus  in  pngna 
apud  A8tonem,176.  fiiercioB  et  Northanimbriffi  conatuB  ad 
jogum  ejus  excatiendam,  177.  Ejas  obitas,  178. 


1819 


INDEX  IN  WILLELMI  MALMESB. 


1820 


^lbelreduB  11,261.  A  Deaslano  coronatu9,262.  RofTeD- 
sem  episcopum  obsidet,  nec  ab  obsidiooe  niei  accepto 
pretio  discedit,  262.  Ejus  in  uxorem  &»viti(c,  et  cum  eo- 
cero  lites,  26S.  Ejus  regnum  a  DaDis  devastatum,  263. 
Uostilitatum  iDtermiaflionem  pretioemit,  2t)8.  Deuuo  tri- 
butum  Bolvere  compellitur,  264.  Ejus  iodoleutia  et  hoBsi- 
tatio,  266.  Teriium  Danis  tributum  praestat,  267.  Geoera- 
lisejus  inju8litia,268.  Loodinum  aSweyui  poteatate  cod- 
fugit,  290.  Inde  ad  Whitam  insulam  tu^a  trariBit,  291. 
Ejus  ad  antistitumr;onventumoratio,291.Familiam8uam 
in  Normanniam  mittit,eamque  paulo  postipse  seauiiur, 
292.  Defuncto  Swoyno,  in  Augliam  reversus,  inde  Cnuto- 
nem  propellit,  296.  Sigefertbum  et  Morcardum  morte 
mulctandos  jubet,  297.  Rcverso  Coutoni  Londinum  au- 
fugit,  299.  Ibi  defuDctus  in  ecclesia  Sancti  Pauli  terrsB 
mandatur,  300. 

^tbelricus,  Nortbanimbriensis  ;prava  ejus  regni  con- 
ditio,  64. 

/Ethelstanue,  204.  Electuscoronatusque  rex,  205.  Poe- 
tica  ejus  consecratiouis  narralio,  210.  A  tenerisuunisad 
armorum  usum  infititutus,210.  Ab  amita  sua  i£tbelfl8eda, 
eju8(|ue  conjuge  educatus,  210.  Ejus  ad  regnum  succes- 
Bioni  propter  iilegitimum  ortum  oppouitur,  205.  Popula- 
ris  ejuB  ortus  narralio,  222.  Nova  monanteriaerigit,  ve- 
teraque  donis  cumuiat,  206.  Sororem  suam  SihtricoNor- 
thanimbrieDsi  coDJugio  tradit,  206.  Hoc  regoum  proprio 
adoectit,  206.  Ejus  iu  Wallia  et  Scotia  victoriae,  devicto- 
rumque  regum  in  amissum  solium  restitutio,  206.  lu  prse- 
lio  apud  BruDamburgum  victor,  208.  Dauicam  Eboraci 
arcem  sub vertit,  213.EJ  us  persoua  et  mores,  213.  Annualc 
a  Walensibus  tributum,  214.  Cornubienees  ab  Excestria 
expeilit,urbemque  manibusfirmat,214.Eju8  cum  ezteris 
regibuB  foedera,  215.  Poeticee  pugnae  cum  Anlafo  descri- 
ptio,  218.  Ejus  ad  Malmesbirienee  monasterium  Charta, 
220.  Obitue  tandem  ejus  et  ezsequiarum  agmen,  225. 

.^thelswitba,  iEtheiredi  comitis  fliia  et^ifredi  Megni 
uxor,  185. 

ifitheUwitha^  iGlfredi  Magoi  filia,  185,  193,  et  DOt. 

iElheiuulfur,  ceu  Athulfus,  rez,  ejus  iDdoles,  149. 
Wefitseza  servata,  reliquum  t>ui  regui  filio  ^thelstaDO 
tradit,  150.  Copiis  Burgridum  adjuvat,  eique  filiam  cod- 
nnbio  nectit,  150.  Ejus  cum  Danis  certamina,  150.  E^jus 
ministri,  151.  Ejus  in  clerum  liberalitas,  151,  170.  Ejug 
ad  Romam  peregrinatio,  152.  Anglicam  scbolam  ibi  rur- 
sam  sediflcat  qu8B  iocendio  consumpta  ruerat,  152.  Judi- 
tham,  Caroli  Calvi  filiam,  sibi  matrimonio  jungit,153.Quod 
«gresui  ferentes  eiiDpatriareduciadverBaDtur,168.Eju8 
leBtameDtum,  170.  Charta,  170. 

^thelweardue.  .^lfredi  Magui  filius,  185,  204. 

iEthelwearduB,  EadwearJi  Primogeuiti  filius,  197,  205. 

i£thelwoldu8,^tbelberhtiPrimogenitifiIiuB,qui.^lfre- 
dl  germanus  erat,  195. 

^thelwoiduB,  regis  Eadgari  coDBiliis  intimuB,  252.0b 
iuam  duplicitatem  occisuB,  253. 

^tbeiwoldiiB,  epi8Copu8WintoDien8i9;eju8iD  coDden- 
dis  monasteriis  munificentia,  238. 

iEtheredus,  Merciorum  comes,  iElfredi  regis  filiam  uxo- 
rem  ducit,  Londinique  gubernator  instituitur,  184.  Una 
cum  conjoge  Sancti  Petri  Gloeestriee  ecclesia)  fundator, 
196.  Eju8  obitUB,  197. 

iEthilbaldus,  Merciorum  rex ;  diuturnum  ejus  pacifi- 
cumque  regQum,112.  Abarcbiepiscopo  Bonifacio  propter 
pravum  suum  exemplum  reprobatus,  112.  Geueralis  ejus 
charta  ad  monaeteria,  116.  A.  Beornrcedo  cffsus  est,  112. 

iEthilreduB,  Merciorum  rex,  73.  Ejus  in  Cantiam  bel- 
licaexpeditio,110.EigfrithumNorthauimbrien8emrepel- 
lit,eiuBque  fratremoccidit,110,  78.  PoBterioris  Weregild 
BoWit,  110 ;  abdicatoque  reguo  monaaticam  vitam  ample- 
ctitur,  74,  111. 

JSthilredus,  Pendse,  Merciorum  regis,  filiuB,  108. 

iEthilwealh,Sut8ex8B  rex,  a  Ccedwalla,  WeBteexs  rege 
devictuB,  46. 

Agatha,  matrimonlo  juncta  Eadwardo,Eadmnndi  IroD- 
side  filio,  303. 

AidanuB,  epiecopus  LindisfarDeDsiB,  71,  77. 

Ailwardu8,01a8toDiae  abba8,regi8  Kadgari  cadaver,ubi 
iDveDtum  e8t,profaDat,sibique  paulo  post  cervicem  fran- 
git,  256. 

AimaruB,  episcopuB  AoicieDsis,  crucem  iu  iofideles  ia 
coDcilio  ClaromoutaDO  accipit,  532.  Uoa  cum  RaimoDdo 
comiteperDalmatiQm  proirreditur,  f^34.  Eorum  ad  Cods- 
tautinopolim  adventue,  535.Graicoiniperatori  clicntelam 
profitetur,  536.  Tcrtiaui  cquitum  turmRm  in  eruptioue  cx 
Autiocbia  a  Christiaoisfacta  ducit,  558.  Turcarum  fuga 
ubi  militare  ejus  eignum  conspiciunt^  559. 

Alanue,  Francicfle  Britannise  comes,  404. 

AlcuinuB,  Eboraci  educatue,  93.  Ad  Francorum  regis 
aolam  transit,  94.  Ingeus  ejus  eruditio,  04.Exccrpta  ex 
ejuB  epiBtolis,  93,  102,  105,  106,  127,  130. 


Alderia(Willelma8ab),Will6lmi  Rafi  patriDa!>,prodi- 
tioDiecriDiiue  accusaturySOl.EpiscopoSalisberieoBici-kQ- 
fessus  per  cuDctas  civitatisecclesiaBilagcUiB  c£edilur.50i. 
Omues  Buas  vesles  pauperibus  coudonat.  et  DuduBad  rar- 
cerem  abit,  501.  Morieos  se  innocenlem  profitetur.  5ot. 

Aldgitha,ceu  Elfgiva,  vel  Adela,  Eadweardi  Primoge- 
niti  filia,  Eblique  conjux,  qui  Raiuulphi,  Pictavien&iB  co- 
mitis,  filius  erat,  168,  197,  198. 

Aldhelmum  sanctum  (notitia  in),  43.Eja8  opera,  44, 4V. 
var.  lect,  Episcopus  creatus,  49.  var.  leet,  Ejas  corpusio 
MalmeRbirieDsiabbatiainyentum,ib:que  ia  ihecadcpo^i- 
tum,  234.  Vide  Virginitas. 

A!dredu8,archiepi8copusEboracen8ie,  WillelmumCoD- 
questorem  corouat,  421. 

Alduulfus,  episcopuB  Lichfeldiensls,  119. 

Aiduulfus  ceu  EaldulfuB,  NorthauiutbrienBie.  ^)o. 

Alexandcr,  Scotorum  rcx,382.Spuriam  HeDrici  ADgi>>- 
rum  regis  filiam  in  coujugem  ducit,  627.  Patrirquc  rtl:- 
quias  Tinemuda  Danfermfinam  traasfert,  424. 

Alexiusl,  CoDslaDtiDopolitaDUB  imperator  ;  ejos  YJi" 
triam  iuvadit  RobertusGuiscardas,  440.  Alexins  veroia 
Bobemuodum,  abseate  ejuB  patre,  proruit,  sed  id  fugr>u 
vertitur,  440.  Robertum,  uxoriB  ope,  yeneoo  eaecat.iil. 
HugoDemMagDum  parvamilitum  maau  stipatum  iDfJat 
adveotu  apprebeodit,  535.  E  custodia  yero  emittit  adve- 
DieutibuB  cseteriB  cruce  sigDatis,  535.  Eius  pravs  fidei 
specimiDa,  555.  CbribtiaDisducibuBblaDditar,  eosqueii 
id  adducit  ul  sibi  clieDtelam  profiteantur,  536.  Nicc«  a 
ChristlaDiB  obsessflB  redditiooem  clam  accipit«  eoique  pro- 
ficiscijubet,  531.  WillelmumPictavieosem  et  eJDs  exer- 
citum  in  manus  Solymaoi  incidere  sinit,  592.  Ejob  domi- 
nia  iteruma  BohemuDdooccupata,ob  pravam  inperegri* 
D08  ageodi  ratiooem,  601.  Scopum  ▼ero  ezpeditioDiB  >]e- 
turbat  deceptis  eea  veneno  necatia  ejos  aucibaf,  601. 

Alfleta,  vide  ./i£lhelflffida. 

AlfredUB,  vide  iElfredus,  Alhfrithus. 

Alhfrithu8,Northanimbriaerex,ab  Hiberoia  revocalas, 
et  in  eolium  reffium  evectus^  79.  InTasionea  Pictorum  in 
ejus  regnum,  79. 

AlhhreduB  NorihanimbrienBis  e  regno  ezpoUoe,  104. 

Alla  NorthanimbrienaiB ;  Anglorom  coDTersio  eo  re- 
gnante,  63. 

AlmodiB,  Tolosana  comitissa ;  ejus  oatara  et  mores ,  (X'2. 

Alphegus,  vide  ./£lfheab. 

AlphonsuB,  Oallieciae  rex,  456,  461. 

AlricuB,  Cantin  rex,  a  Merciis  deTictasi,  24. 

AlricuB,  episcopus  Cicestriensis,  473. 

AlstanuB,  vide  Ealhslanns. 

AmbriBil  (Robertus  ab),  vide  ArbricelleDsis. 

Ambrosius,  $olus  Homanorum  superstes,  ad  Tersas  Sax> 
nas  luctatur,  14. 

Anacletus;  ejus  eleciioin  snmmum  pootificem  abloDo- 
centii  II  partibus  impetita,  695.  Epistola  Petri,  Portk?- 
Romani  episcopus,  qui  partibus  ejus  favebat,  6^.  Ejai 
competitor  a  Francis  AnglicBque  regibus,  nec  ooo  ab  im- 
peratore  GermanicB  agnitus,  697.  Papalem  sedem  u§qne 
ad  mortcm  occupat,  698. 

Angli  et  Saxones  e  Germania  ioTocaii,  9.  IIlorDm  aJ* 
Tentus  in  Angliam,  10,  11. 

Anglorum  bistoria,  Beda  auctore,  77,  80. 

Anglesey,  Anf^lorum  insuia,  69. 

£ngoliBm8e(Glrardu8  episcopui)  coocilii  LateraneDfii 
secundi  decretum  legit  quo  imperatori  Henrico  V  a  Pti- 
chali  facta  concessio  abrogatur,  662.  Willelmumque  PiC- 
taTiensem  ob  scandalosum  ejasagendi  morem  excomaia- 
nicat,  671. 

Andegavensis  comes  Falco  uDame  filiis  suia  Willeimo. 
Anglicoprincipimatrimoniojangit,634.Ceoomaoiamqoeia 
dotem  concedit,^2.  Principem  ur^et  ut  Ludovico  VI  pro 
Normanniaclieutelam  profiteatur,b52.IoTcrram  SancUis 
proficiscitur,  652.  Indeque  redux  Willelmi,  NormaoDie 
ducis.adTersus  patruum  ejus  Henricum  regem.partesao- 
plectitur,eiqueCenomaniam,alteramqae  filiam  io  cooju- 
gem  tradit,  654.  Hierosolymitanns  tandem  flt  rex,  «^*- 

Andegavensium  comitum  genealoffia,  400. 

Aulafus,Sihtricifiliu8,adver8Us.£triel8taoumrebellit. 
206.  Regis  caetra  aliena  specie  iodutus  iogreditnr,  ft>T. 
Regem  subito  iuTadit,  sed  deTictas  et  in  fogam  Tersnsee:, 
208,  212.  PoeticoB  pugnfie  ejus  cam  iEtbeistano  obrraUo, 
218.  Ab  HiberniareTocatus  etin  regem  a  Nortbanimbrii 
electuB,  225.  Regi  Eadmundo  sesa  subjicit,  baptisoiDiD* 
quc  accipit,  226.  Hebellat  et  in  ex^ilium  amaodatur,^ 

Anlafus,  Norwe^nsB  rex,  baptizotur,  et  ab  iufestacdi 
Anglia  se  destiturum  pollicetar,  264. 

Aona,  Orieotalium  ADglorum  rex,  a  Penda  cetas,  lO^. 
135. 

ADScbetilaSfNormttODusqaidam  Tir  nobiUs^deilloBO- 
titia,  230. 

AnselmuB,  archiepiscopos,  2.  EJos  ioeffictces  coDalej 


1824 


GE8TA  REGUM  ET  HFST.  NOVELL. 


iS» 


aJ  restriDgeadam  liceDUaoigasB^rogDaDteUufo,  vigebot, 
499.  Hac  de  causa  ab  Aoglia  discedit,  499.  Ejus  sarcioa 
coulumeliose  aperta  et  eipilata  aDtequam  diflcederet, 
499.  Ab  Hearico  I  reTocatur,  619.  PascbaliB  EpistoisB  ad 
illum  de  iDvestituris  ;  e  secuDdo  exsilio  revocatur  fedata 
hac  que8tioDe,654.  Quiaque  episcopos  UDoeodemquedie 
coDsecral,  649. 

Aoselmus,  episcopus  Lucceosie,  poslea  Alexaader 
Papa  II»  410. 

Aotiocbia,  cur  boc  DomiDe  dceigDQta,  553.  Ejus  poteo- 
tia  et  celebritas,  554.  A  Fraacis  obsidiuoe  clocta»  554. 
Capta()ue,  55().  AutiocheDa  pugoa,  559. 

Aoiiauup,  ADtiochiee prsefectus  opem  a  Sultaoo  implo- 
rnt,  554.  A rustico Syro  cffiditur  iu  oppuguatioDe  ci vitatis, 
657.  Caput  ejuB  Fraocorum  irrisioui  eipoeitum,  557. 

ArbricelleDsis  (Robertus) ;  iogeod  ejus  eloquentia, 
673.  MoDialium  ccenobium  Foote-Ebraidi  iostituit,  673. 

Arceosis  (Willelmus  comes)  advereue  Bliuui  fratris  eai 
Willelmum,  Normaoois  ducem,  rebellat,  397.  At  io 
Arcis  iocIusuB,  fame  se  Bubdere  cogitur,  397. 

Architectnrse  oovusBtylus  WeBtmooasterii,  385.  Variis 
io  locis,  420.  Sali»berise  Malme^^birisqoe,  637. 

ArmillsB  aureee,  io  viis  publicis  ab  iEIfredo  exposits, 
187. 

ArDulphus  Baldwini  II,  Flaodriae  comitis,  oatus,  ez 
^iflhrytha,  ^lfridi  Magoi  filia,  193. 

ArouIphuB,  Flandriffi  cooies^csBBUB  cum  custode  Buoio 
ioBidiiB  a  Uoberto  FriBooe  parati?,  432. 

Artbur, rex :  cjue  prfficlara  facioora,  14.  Vulgo  traditum 
erat,  CooqueBtoriB  eevo,  ex  eo  quod  tumuluB  ejus  adhue 
latebat,  eum  deouo  esse  apparilurum,  466. 

Ascaloo  ;  praelium  apud  hoc  oppidum,  570. 

AshdowD(prsliumapud),301.£ju8eccleBiaaCoulooe 
fiediflcata,  qui  ejus  coDsecratiooi  adfuit,  306. 

Asia  Aotiqua  ejus  fertilitas,  552.  Ejus  sub  Turcarum 
regimioe  sleriliB  Blatue,  552. 

ABsaDduo,  vide  Ashdowo. 

AsseruB,  MooerieoBiB,  a  rege  .^\ttedo  Schireburoi  epi- 
BCOpuB  creatoB,  189.  Latiuam  Boetii  sermooem  simiilicio- 
rem  reddit,priaBauam  ejus  opuB  io  Sazooicam  idiomaa 
rege  verteretur,  189. 

Astoo  (prsliom  apud),  176. 

AthelmuB,  archiepiscopuB  CaotaarieoBiB,  314. 

AthelBtaouB,  vide  i£ltoel8taoaB. 

AuguBtiaaB(S.),  ejos  adveotaBio  Britaooiam,  17.  Vid4 
QoBceliooB. 

AalflB  Willelmi  Rafl  liceolia,  498,  500-1. 

AyloothuB,  vide  .^EgeloothuB. 

Azoti  obsidio,  588. 

B 

BabyloD  io  ifigypto,  a  Cambyse  sdiflcata'  io  loco  abi 
pridem  Taphois  ateterat,  569. 

Badoo,  ot(/e  BaDDesdoD. 

Bojocarum  civitas  igoe  combosta,  625. 

BaidreduB,Caotuaritaram  rex,e  buo  regoo  ab  Ecgberhto 
pulsus,  25,  147 

BalwiouB  I  (Hierosolymorum  rez)  Godefridi  a  BuIIiooe 
germaDus,crucem  accipit,576.  Prscipuorelicto  exercita, 
Tarsi  deditiooem  BUBcipit,  576.  lo  Armeoia  et  Mesopo- 
tamia  auspicato  recipitar,577.  EdesBse  duci  opcm  ea  coo- 
ditiooe  fert  ut  ejus  hffires  iDstitoatur,577.  loterfecti  da- 
cis  potestati  succedit,  578.Fe8tum  Natalis  Domioi  Hiero« 
Bolymce  celebrat,579.  EdcBsiB  redux,  Bohemuodi  captivi- 
tatem  audit,  580.  Ad  illum  bberaodum  progreditur,8ed 
Turcarum  recessu  fallitar,  581.  Germaoi  oiortiB,8uique 
io  regem  electioois  Daotio8accipit,581.  Propiuquo  suo 
Bcildwioo  EdeBBam  commitli',  Tancredumque  io  locum 
Bohemundi  eligeodum  commeodat,  581.  Tripoli  compa- 
rataaDnoDa,aTurcicoprsfectoadverBusiD8idiaBmonitUB 
est,  581.  Ubi  vero  ad  locum  perveoit,  fictafuga  hostem 
deviocit,  582.  Toto  itioere  ciharia  et  omoia  oecessaria 
cootribatioois  modo  recipit,  5S4.  Joppe  rez  coocIamatuB, 
bajusoppidi  civibus  Hierosolymam  usque  deduoitur,584. 
CoDlra  Ascalooem  progreditur,  iocoIaBque  iomoDtes  io- 
Bectatur,  584.  Turcas  morti  tradit,  sed  Syris  parcit,  585. 
lo  Arabiam  greBBOB  dirigit,8ed  ubi  prope  desertum  attigit, 
iter  religit,  5^.  Betheem  die  NataliB  Domioi  corooatur, 
586.  Quosdam  PiBaooB  et  GeoueoseB,  qoi  oaperrime 
appuleraot,  io  militeB  cooductoB  adversus  Azotum  adhi- 
bet,  588.  Cffisaream  oppugoatiooe  capit,  589.  Exercitum 
Babylooe  veoieotem  profligat,  ducemque  iuterficit,  590. 
Quiugentotfprsedabuodos  ArabcB  destruit,qui  errore  de- 
cepti  ad  ipsum  vcoeraot,  590.  Joppeo  adveoit  ubi  falsum 
de  Bua  morle  rumorem  dissipat,  591.  Ejus  BecuB  maris 
littiB  victorisB,  591.  Ejus  Ramulfle  (vel  RamaB)  cIadtB,425. 
Citataque  fuga  io  Azotam,594.lDdeJoppeo  Davigio  petil. 
naDtiumqueJero8oIymammittit,594.ParvamiHtammaoa 
ez  hac  civitate  auctue  Turcas  e  Joppoc  vicioio  prepellit. 


595.  De  altera  occasiooa  io  qaa  sibi  faga  coosulere  co- 
actusest,  595.SicilifiBcomiti8Bam  iDcoojugemdueit,qaam 
postea  oegIigit,596.EjuBobitu8,  etpublicfle  ex8equi8B,597. 
Ejus  aoimi  corpori»que  dotes,  597. 

Baldwious  II  Edessse  praefccturam  a  propioquo  boo 
Baldwioo  I,accipit,  581.  Suiabipsosuccessor  iostituitur 
597.  Antiochiam  regoo  buo  addit,  597.  Avaritiee  iosimu- 
latur,  597.  A  Turcis  est  ablatUB,  et  loto  fere  auoo  oolla 
de  illo  habita  ootitia,597.  A  quibusdam  suorum  equitum 
mercatorum  spccie  iudutoruui  Iiberalur,59S.ADtiochiam 
Buamque  filiam  Bahemuodo,  Bohemandi  filio,  iradit,602. 

Baldwinus  II,  Flandrise  comes,  regis  iElfredi  filiam  Bibi 
coDOubio  juogit,  193. 

BaldwiouB  v,  Flandris  comes,  319,  400. 

BadwinuB  (Roberti  Frisoois  oepos),  Willelmo  Morta- 
oensi  adversus  consanguioeumBuumregemHenricum  I» 
opcm  alTert,  630.Gravi  ictuB  vuluere  in  capite  est,  4o3, 
631.  Acceleratffi  ejus  mortis  causa,  631. 

Ballade,  vetuB  historiiB  geous,  de  quo  222,  236,  466. 

Balso,  coguomeoto  Brevis,  eius  historia,  230. 

Baochorna!  ingeotes  ruioffi,o6.  Britaooicorum  mooa- 
chorum  ibi  strages,  66, 

BaoDesdoo,  ejus  oppidi  obsidio. 

Bardulfus,  Hugo,  398. 

Baltleusis  abbalia,  a  Willelmo  I  fuodata,  447. 

Bellomoote  (Rogerus  a),  mooasterii  fuudator  io  loco 
Prdaux  dicto,  635.  CooqueBtoriB  iovitatiooem  io  Aogliam 
traoseuodi  abouit,  pateroa  herffiditate  cooteotuB,  635. 

Beda,  2,  80.  Ejus  educatio,  83.  Romam  iovitatUB,  86. 
EjuB  eruditio  et  vita  saocta,  88.  Ultimus  morboB,  89. 
Wearmudffi  BepuItuB,  91.  EjuscorpuBDuoelmiffi  IraoBla- 
tum,  91.  loferiuB  merito  ejue  epitaphium,  92.  EjuB  ab 
Alcuiuo  elogium,  102. 

BeleBma  (KobertuB  a)  primogeoituB  Rogeri  a  Moote- 

gomerio  fllius,  Bridgeoorth  et  AroDtioam  adverauB  regem 
[eoricumImuaitionibuBflrmat,621.Audita  Bridgeoorth 
reductiooe,  Aruotioam  tradit,exBiIioqaeio  Normaooiam 
traoBire  permittitur,  622.  Socios  habet  fratres  buob  Ar- 
oalphum  et  Rogeram,  co^oomeoto  PictavieOBem.  622. 
Willelmo,  Mortaoi  comiti,juDgitur,  iteramqaeio  regem 
bellum  movet,  623.  lo  prnlio  apud  Tiochebracum  fugam 
capit,  626.  Deiode  a  rege  captuB  io  carcerem  uBqoe  ad 
mortem  detruditar,  626.  RudiB  et  fallazejaB  iodolea,  in- 
qae  suum  Bpiritualem  filium  immaoitaB,  626. 

BeoedlctuBBiBCop  daoWeHrmad»  mooaBteriasdiflcat» 
81.  LibroB,  artiflceB,  rerumqae  pretioBsima  importat, 
84.  logeoB  ejuB  patieatia,  81. 

BeoedictuB  X,  341. 

BeoigouB,  abbas,  ejaa  epitaphiom,  38. 

BeBiogtoo  (prslium  apod),  57. 

BeorhtricuB,  Weet-Sexffi  rez,  polilica  ejus  admioiatra- 
tio,  59.  Offn  oatam  io  cooiugem  aceipit^  59,  127,  169. 
Ecgberhtum  expellit.  59,  149.  Daoicorum  pirataram  in 
ejus  regaam  desceafaB,  145.  Ab  uzore  veoemo  neca- 
tur,  169. 

Beoro,  comes,  Oodwioi  comitis  fratrifl  fllius,  342. 

Beoroa,  orieotaliB  Aogliffi  rez,  136. 

BeororndaB,  Merciorum  rez,  prsdecesBorem  Buam 
iEthilbaldum  occidit,  112.  Ipse  quoque  ab  Offa  csditor, 
112. 

BeorDuIfuB,  Mercioram  rez,  ab  Ecgberhto  expulBUB,et 
orieotalibuB  AogliB  ioteramptuB,  l^,  148. 

BeorthuuIfuB,  Merciorom  rex,  e  regoo  expalBus  a  Da* 
ois  133. 

BeregoreduB,  abbae  GlaB^ooieosiB,  40. 

BerioffariuB,  hsreBiarcha  TurooeoBiB :  ejos  opioiooeB 
io  coociiiiB  coodemoats,  BcriptiBqae  a  Laofraoco  etaliiB 
coofutats,462.  RecaotarecompeIlitur,462.Eja8io  poete- 
rom  BaoctitaB,  462.  Edita  io  laadem  ejuB  carmloa,  463. 
EjoB  obitoB,  465. 

Berfreid  (Gallice  Beffroi),  ligoea  mobilie  torriB,  qoa 
utituraderigeudoB  oppognatoreB  ad  libellam  oppngnato- 
rum  in  eorom  mcBOiboB,  567.  £a  feliciter  aBom  ett  in 
Jerosolymam  a  cruce  Bigoatis,  567. 

BerhtwalduB.  abba8,ioarchiepi8Copum  CaotuarieDBem 
electOB,  41,  314. 

BeroarduB,  epiBCOpue,  33. 

BeroarduB,  oiooasterii  TirooenBifl  faodator  et  abbaa, 
673. 

BerDardaB,mooachaB  qui  Terram  Sanctam  anno870io. 
viBit.  552. 

Bernicin  regnam,  70,  75. 

BerouItuB,  vi*ie  BeoroualphoB. 

Bertha,  Fraocoramregi8flIia,iEtheIberhtiqae  Caota  i- 
ritarom  regis  eoojaz,  17. 

Bertrada,  Falconis  lY,  AndegaTenBlB,  axor,coojagi  a 
rege  Philippo  Bedoctione  erepta,  403.  Raptori  eonDODlo 
juDgitur  aRothomagensiarcmepiBcopo,  631.Sacrum  ve<- 


1833 


INDEX  IN  WlLLELMl  MALMESB. 


18i4 


lum  Fonte  Evraldi  induit,  et  paulo  post  moritur,  631. 
Bertramus,  spuriua  Raimuodi,  coguomento  le  CroisS, 
fllius,  cui  patersuus  Mathildse  «  marcisfB  »  fratrisfiliam  in 
conjugem  consociavit,  603.  Defuncto  patre.iogenti  copia- 
rumagmineatipatuB  adoccupandasqnasin  Syriasubege- 
rat  regiones  progreditur,  606.  Obsidet  capitque  Trlpo- 

Bezants,  sic  dictum  pecuniffi  genus,  546. 

Bibere  ope  flbulae,  quid  est.  237. 

Bigot,  Hogerus,  unus  e  rebellanlibuB  in  Willelmum 
Rufum,  Nordovici  vicinia  depopulatur,  488.  Henrico  I 
fldelis  remanet,  aliis  viris  noDilibus  ab  ilio  discedenti- 
buB.  620. 

Blegent,  GrifQni  Walensium  regis  frater,  385. 

BleeensiStTbeobaiduB  comes,denuntiante  Ludovico  VI, 
asummo  pontifice  tanquam  in  Deum  rebellis  declaralur, 
633.  Willelmum  Augiicum  principem,  urget  ut  Francornm 
regiclientelamproNormanniaprofiteatur,652.Ejussoror 
cum  principe  in  mari  demersa,  654. 

BleBensis,  Vtde  Henricus  Stepbanus. 

Bohemundus  I,  Uoberti  Guiecardi  filius,  ejus  adhuc 
pueruli  generositas,  59S.Patrem  in  expeditione  adversus 
Alexium  comitatur,598.  A  patre  dux  exercitus  linquitur, 
440. Ab  imperatoreineectatus,  illum  in  fugam  vertit,  440. 
Defuncto  patre,  Apuliamrepetit,Urbanumpapam  tuetur, 
eumque  ad  congregandum  concilium  Claromontanum 
urget,  599.  Sic  agendi  secreta  a  quibusdam  assigoata 
ratio,  523.AdterramSanctamltalorum  doxprocedit,535. 
Constantinopolim  anle  c«Bteros  cruce  signatos  attiugit, 
535.Turcicum  quemdam  praefectum  allicil  ut  Antiocbam 
in  potestatem  suam  venire  sinat,  556.  Magnam  turrim 
Bcalis  invadit,  civitatemque  oppu^nat,557.  Subsidiariam 
aciem  in  celebernma  a  Christianis  ex  oppido  facta  eru- 
ptione  deducit,  559  Hetro  lioquitur  tanquam  Antiochi» 
princeps,  560.  Baldwioo,  Edesiee  duci,  propouit  ut  Jero- 
solymisNativitatem  Domini  celebrent,  578.  lllum  in  iti- 
nere  prscedit,  ejusque  adventum  exspectat,  578.  Eorum 
agminibus  additur  militum  turba  cui  arcbiepiscopus 
DaimbertUB  dux  erat,  578.  Quanta  iu  itinere  passi  suot ; 
magoa  cum  Iselitia  a  rege  Godefrido  suscipiuutur,  579. 
Bohemundu8repetitAntiochiam,580.ADaniBmanocaptu8 
est,  580.  Ea  conditioua  libertati  redditur  ut  perpeiuam 
cum  Turcis  pacem  servet,  600.  In  Franciam  proficibcitur, 
argeuteosque  compedes  suoa  saocto  Leonarao  oiTert,600. 
Fraociffi  regis  61ia  sibi  matrimoniocunjuncta,in  Apuliam 
regreditur^  600.  Exercitum  in  Alexium  conducit,  ob  pra- 
vam  ejus  in  peregrinos  agendi  rationem,  601.  Ejus  duces 
a  Grsco  imperatore  aut  oorruptela  seducti  aut  veneno 
necati,  601.  In  Apulia  moritur,  601.  Ejus  corporis  ani- 
mique  dotes,  601. 

Bohemundus  II,  prscedentis  filius,  Antiochiam  a  Bal- 
dwino  II  recipit,  cujus  filiam  in  uxorem  ducit,  602. 

Bohun  (Humpbrey  a),  unus  ex  iis  qui  imperatrici 
Maldee  adhseserant,  Stephanum  regem  a  Trowbridge  re- 
pellit,  726.  Willelmi  YprensiB  captivus  fit,  760. 

Bonifacius/archiepiscopus  Moguntinu8;ejus  admoni* 
toria  ad  ifilhilbaldum  epiBtola,  11.  Ejus  ad  archiepisco- 
pum  Guthbertum  epistola,  115. 

BononiaetBuIlio,vt<2eBaldwinuB,  Godefridus  et  Eusta- 
chiuB. 

Bordinu8,MauritiuB,epi8copu8  Bracoarensis,  in  concilio 
Beneventino  a  Paschali  papa  excommunicatur,  665.  A 
Henrico  V,  imperatore,  in  papali  cathedra  collocatur, 
660.  Roma  fugit,  accedeote  Calixto  papa  II,  Sutriique 
captus  detentusque  est,  660.  In  pceuale  mouasterium, 
Speluncam  dictum,  relegatur,  667. 

BritoneBriogens  eorom  inopia;libenter  tanauam  mer- 
cenarii  conduci  Binunt,  629.  Sic  illis  aliquando  usus  est 
Henricus  I,  Angliae  rex. 

BrianQBjRoberti.GlocestrifficomitiB,  fllius,  advenienti 
patri  jun^itur  ad  asserenda  iniperatrici8Jura,725.Unu8 
luit  ex  ejus  pr8Bdibu8  ubi  a  Legato  agnita  est,  744. 

Brigitta  sancta,  Glastoniam  invisisse  traditur,  37. 

Brintwoldus,  episcopus  Wittooiae ;  ejus  de  Eadwardo 
confessore  somnium,  374. 

Britannia  sub  Romanorum  regimine,  5.  Ab  illis  dere- 
licta,  7.  A  Scotis  et  Picta  occupata,  7.  Romani  auxilium 
ferunt,  8. 

Brithricue,  vufe  Beorhtricus. 

Britonum  avaritia  et  rapacitas,  103. 

BritoneB,  occidentales,  seu  Cornwales,  214. 

Britannia  Rolloni  a  Carolo  cum  fllia  eua  Gisla  traditur 
404. 

Britaoniae,  Alanus  comes  ;  rixa  suos  inter  et  episcopo- 
rum  Salisberise  et  Lindecolniffi  famulos  oborta,  in  qua 
ejua  fratris  fllius  fere  est  occiaus,  717.  Vide  etiam  Ala- 
niis. 

Branenburgi  pugna,  207.  Metricaejns  descriptio,  218. 


Bruno,  po8tea  Leo  papa  IX,  329. 

Burgredus,  Merciornm  rex,  Bthelswitham  Westsexec- 
sem  in  uxorem  ducit,  133, 150.  A  Dauis  expellitar,150. 
Romam  aufugit,  150. 

C 

Cffidwalla,  West-Sexffi  rex  ;  ejus  vis,  46.  .^thilwealh 
Sutsexffi  regem  debellat,  46.  Whetam  iDsulam  devaetat, 
46.  Multasiu  CantiavictoriaBrefert.germaniquesui  Molli 
necem  vindizat,  22, 46.  Abdicat,  Romamqne  abit,  17.Ejai 
baptisma  et  mors,  17. 

Caer  Badon  vide  Bannesdon. 

CffiBar,  JuIiuB,  Britanniam  subdit,  5. 

Cffisareffi,  obsidio,  588, 

Calceamenta  cum  curvatis  acuminibus,  498. 

CalixtuB  II.  Quo  tempore  archiepiscopus  erat  Vieuueo- 
Bis,unu6  f uit  ex  iie  quorum  cura  Paschalis  ad  imperatorein 
Heoricum  V  concessio  abrogata  est,  661.    In  summum 

gontiflCw^m  electus  ab  ecclesia  Cisalpina,  665.  Conciliuui 
cmiB  convocat,  eoeque  omneB  deponit  qui  a  Beeoldri 
manu  inveBtituras  acceperant,  665.  In  Henrici  I  congres* 
8um  colloquiumque  veuit,  inductusque  est  ad  Beoten- 
tiam  mutandam  quoad  regis  agendimodum  erga  fralrem 
suum  Robertum,  634.  AntipapaBurdini  fuga  eo  Romam 
accedeote,  666.  Papffi  ad  Fraucorum  gentem  e8pistola,io 
qua  expooit  quomodo  BurdinuB  captus  fuerat,  666.  Ejui 
Homffi  refurmatione8,etiaAnglicospcregriDos  indulgea- 
tia,  667.Ejusad  imperatorem  eplstola  de  sedata  investi- 
turarum  quffistione,  668. 

Calnffi,  ffidificii  casus  in  concilium  quod  ibi  coofede- 
bat,  258. 

Canouici,  Bfficulares.  Wintonia  expul8i,2d9,240.£orum 
conalus  ad  recuperanda  sua  monasteria,  257. 

CantuariffiRalphusarchiepiscopus;  ipse  dum  Sagieoiifl 
abbas  erat,Bridgenorthi  cUvesad  Heoricum  regemper- 
tulit,  622.  Sancti  Guibberti  corpus  secunda  Tice  e  terra 
refossum,  populo  exhibet,  680. 

Cantuariffi  archiepiscopusTheobaldusadeitin  concilio 
Winthoniffi  habito,  de  modo  quo  in  episcopoa a  Stephaeo 
rege  agebatur,  719.  Regis  clemeotiam  in  ecclesiam  fli- 
gitat,  724.  Clientelam  imperatrici,  captivo  rege  profiteri 
religioni  habet,  744.  A  rege  temporis  Decessitatibusob^- 
dire  permittilur^  744. 

Cantuarifc  Willelmus  archiepiscopus,  primns  jureja* 
raodo  se  obstringitad  admitteudam  imperatricis  Maldc 
successiouem,  692.LegatU8  in  Aogliam  instituitur,  6^. 
Slephauiregiscoroaationiade8t,cjusqueju8Jurandomde 
restituendis  conservandisqueecclesiffi  libertatibus  eusci' 
pit,  704. 

Cautuariffi  sedes  ;  conalus  ad  illam  Licbfeldiam  remo- 
veudam,  119.  Controversia  cum  sede   EboracensL  471. 

Cantuariffi  monaBterium  fundatum,  19. 

Cautuaria  civitas,  igue  consumpta,  24,  265.  GraviBsima 
in  eam  injuria,  337,  et  not. 

Canutus.  Vide  Couto. 

Capetus  (Uugo)  quomodo  Franci»  rex  efiTectcB  e«t, 
201. 

CapilloB  promisBOB  ferendiapud  Anglos.regnante  Hen- 
rico  I,  mo8  erat^  693. 

Caput  magicum  a  Gcrberto  confectum,  283. 

Ceadwalla,  Britooum  rex,  Eaofrithom  Beroiciffi,etOa* 
ricum  Deirffi  regem  ititerflcit,  70.  Ei  Penda,  Merciorum 
rex,  adjungitur,  108.  A  sancto  OBV^aldo  occiditar,  70. 

CeawlinuB  West-Sexffi  rex,  ./Ethelberhtum  Britoots- 
que  debellat,  27.  Domesticffi  ejus  afQictiones,  27.  E  re- 
gno  expellitur,  28. 

Cecilia,  natu  minor  Conquestoris  filia,  Cadomiabbatissa 
dum  liber  cui  titulus  Gesta  conscribebatar,  455. 

CedwalluB^  vide  Cffidwalla. 

CelwulphuB,  vide  Ceoluulphus. 

Ceaelmus,  Merciorum  rex,  a  sorore  aua  occisaa,  132, 
363. 

Cenlwini,  West-Sexffi  rex;  ejus  de  Britonibui  victo- 
riffi,  45. 

Ceolue,  WeBt-Sexffi  rex,  28. 

Ceolfrithus,  abbas,77,83.Sergii  papsead  illnm  cpisto- 
la,  86.  lo  suo  ad  Romam  itioere  moritur,  83. 

Ceolrffidu8,Merciorum  rex  ;  ejus  bellica  virtos  et  pra- 
matura  mors,  111. 

Ceols,  vasa  sic  dicta,  describaatar,  10,  26. 

CeoluulphuB,  Mercioram  rex,  a  Beornualfo  ezpQkai, 
132. 

CeoluuIphus,Burgredi  ministcr,  Mercioram  rcz  a  Da- 
nis  Bub  conditione  creatua^  137. 

Ceoluulfu8Northanimbrienii8;ejaB  erndilio,  80.Bedfle 
bistoriam  revisit,  80.  Abdioat,  moDaBticamque  vitam  am- 
plectitur,  92. 

Ceoloulfas  WestiexensiB,  28. 


1825 


6ESTA  REGUM  ET  HIST.  NOVELL. 


iSid 


Cerdicas :  eJQB  in  Britanniam  cum  filio  8uo  Cyorico  ad- 
Ycutue,26.  iQcolas  subdit,  et  West-Sexfie  regnum  insti- 
tuit,  26.  Whetamque  insulam  fratris  sui  fllio  Wittbgaro 
tradit.  26. 

CaroluB  Maffnus ;  felices  bellorum  ejus  exitas,  127.  Ejus 
epistola  ad  Offam,  126.  Ejus  lancea,  217. 

Carolus  CalvuB,  Franciee  rez,  158. 

Caroius  Crassus  ;  stupeuda  ejus  visio,  160. 

Caroius  Simplex,  Franciso  rex,  cuiuxor  erat  Eadgyfu, 
Eadweardi  Frimogeoiti  filia,  166. 

CaroIus^CuutonisIVfiiiuSjFiandriaeregnaoscomesquo 
tempore  Malmesluriensis  sua  Gesta  scribebat,  432. 

Cbartse  :  iEtbiihaldi,  116.  ^^tbelnulB,  170.  iethelstani, 
220.  Eadmundi,  227.  Eadgari,  240,  247.  Cnutonis,  315. 
Stepbani.  707. 

Carnoti  ecclesia,  316. 

Cheoifridus,  vide  Ceolfrithus. 

CestrisB  vetus  nomen,  65,  236.  AbjBadweardosubacla, 
210. 

Cestrise  sedes  eplscopalis  Cuventriam  traoslata,  517. 

Cestriensis  (Ranulpbus  comes),  Roberti.  Glocestrise  co- 
mitis,  gener,  medinm  scgerit  in  contentionc  Stcphanuai 
regem  inter  et  imperatricem  exorla,  740.  Ejus  Lindeicol- 
nise  castellum  a  rege  obsessum,  739.  Inde  aufugit  relictis 
retro  coojuze  et  fratre,  740.  A  socero  opem  flagitat,  740. 
Quiobsidentesprofli^iatregemqie  compreheudit,742.lm- 
peratricem  noo  siite  dilatione,  in  ejus  cum  legato  con- 
gressu,  comitatnr,  751. 

Cestriensis  (Richardus  comes),  Heurici  I  cuslos  ;  Nor* 
manniae  ejuspos^essiones  aMortauico  comitedevastata), 
623.  Una  cum  conjuge  fratreque  suo,  oimul  cum  priucipe 
Willeimo,  in  mari  8ubmcrgitur,dume  Norxaunia  rever- 
teretur,  654. 

Cbirch-Seet,  quid,  312. 

Christiana,  Eadwarili  Confessoris  filia,  Romscise  mo- 
nasticam  vitam  a>jit,  3S2. 

Christianismos  m  Cantiam  introducitur,  17.  In  .Mer- 
ciam,  108-9. 

Cirencestriense  praelium,  29. 

Cissi,  SutsexsB  rei,  140,  not. 

Cibterciensis  ordinis  origo  et  observantise,  vide  Har- 
ding. 

(^lerns,  clericorum  indumentorum  vanitas  damnata, 
115,  415. 

Claromonticonciliumhabitun],lJrbano  11  pr(B8eute,nd 
corrig^nd  )s  abusus  iuler  Christianos  existeutes,  523. 
Pr.p«cMtium  episcoporum  ahbatumque  uumeru5,523.  Eo- 
rum  (leiretorum  ciipilaenumerata,524.  Sanctain  Turcas 
expeditio  asuiumo  poutiticticcmmeodHta.  526.  Ejus  ora- 
tio  maxima  cum  admiratiooe  audita,  532.  Concilium  dis- 
solvitur,  532. 

Clovcshoviensis  eyno  lu?,  116. 

Couto  a  Danis  In  regem  electus,  296.  Refngiuui  iu  na- 
vibus  puis  quserere  coartu?,  296.  Ejus  immanit^s  in  obsi- 
des  8U0S  anlequam  iu  Daniamprotlci8ceretur,296.  In  Au- 
gliamrevcr«»u?,Canliam  W'est9examquedepopulatur,21H). 
lu  Northnnimbriam  pro.Teditur,  Uthredumque  occidit, 
299.  Loudino  repulsup,  301.  Merciara  va^tat,  '301.  In  prae- 
lio  apud  AshdowD  victor,  301.  Singulare  cum  Eadmundo 
certfimen  «iftclluat.SO^.  Pacem  romponitdimidiasibi  con- 
cessaregni  partp,  302.  Inlerfecli  Eadmundi  familiam  iu 
exsilium  projicit,  303.  Ejus  interfectores  puuit,304.  Pro- 
ditorem  Eadricum  morte  ple»:tendum  jubel,  305.  iEihel- 
redi  regis  viduam  matrimonium  sibijungit,  305. Eiu<«in 
Saxonas  agendi  ratio,  305.  Er.cleslas  ledittcat  reficitque, 
306.  Ejus  io  Suecia  et  Norwegia  victori»,  307.  Ejus  iter 
in  Rnmam,  308.  Ejug  iode  ad  suos  populos  epistola,  308. 
luScotiaciviuni  motuui  cohibet,  308.  Anliquaslegescon- 
firmat,  313.  Ejuschartaad  Olastoniensem  abbatiam,  315. 
Munificentia  erga  alienas  ecclesias,  316.  Eju8obitus,318. 
Magnifica  Cbristi  e  cruce  pendentis  imago,  Hidensi  mo- 
nasterio  ah  ip!»o  condonata,  incendio  consumpta,  752. 

Cnulo  IV,  a  patre  bis  missus  ut  Angliam  invaderet, 
437.  A  venaiibus  suis  ducibus  impeditur,  437.  Roberti 
Frisonis  filiaoi  io  conjugem  nccipit,  432.  Soceri  ope  ter- 
tiam  preeparat  inva?ionem,437.  Duos  annog  adversis  ven- 
tis  detinelur  ;  et  a  proposilo  abi^istit,  438.  Qnem  casum 
Dobilium  matronarum  iucautamentis  ascribit,  illarumque 
viros  intolerabilibus  afflcit  oneribus,  438.  Ab  istiii  iu 
ecclesia  interficitur,  438,  461.  Ejus  falso  credita  sancti- 
tas,  438. 

Coeoredus,  MerciflB  rex,  abdicat,  Romamque  nroflcis- 
citur,  111,  139. 

Coenredu»,  Northanimbrornm  rox,  80. 

Copnuulfus,  Merciorum  n»x;  ejus  ad  Leonem  III  epi- 
Btola,720.Papffi  reBponsum,124.Cantuari8B  jurisdictionem 
restituit,  ISl.Cantiaminvadit^  etEadbyrbtun  ProBUCom- 
prehendit,  131.  Qaodimis8o,Cuthredrum  regemfacit,131. 


Eju8  obitus,  132. 

Cnmetffi  apparitio,  257,  380,  506. 

Comteville  (Uerluinus  a),  Conquestoris  matrem  in  con- 
jugem  sibi  deviocit,  456. 

Conanusjin  Robertum  II,Normanniffiducem,  proditor, 
618.  Ejus  custodia  a  duce  fratri  suo  Henrico  tradita,  618. 
Deductus  at)|Henrico  in  verticem  turris  Rothomagi,ironice 
jubeturfuturas  suas  circumspicere  posse8sioneB,618.Cui 
jussioni  cum  paruisBet,8ubito  comprehendus  ab  iilo  ejus- 
que  sociis  in  Sequanam  proeceps  dejicitur,  618. 

Conradus,  imperatoris  Henrici  IV  UliuB,  Loogobardiffi 
rex  a  patre  creatus,  655.  Aretii  in  Tuscania  moritur,  46, 
655. 

Constantia,  secunda  Conquestoris  fllia,  Britaonioeque 
Francicffi  comitis  uxor,  a  suis  veueoo  ob  suam  severita- 
tem  necatur,  455. 

ConstanlinuBMagnusBritanniamexhaurit,6.Vi8ioeju8, 
546.  Eum  in  Britannia  natum  esse  statuitur,  547  et  not. 
Gladius  ejus,  217. 

Conslantinus,Scotorumrcx,  victus,dein  veroregoore- 
stitutus  ab  iEtbelstano,206.  Anlafo  iu  ejus  rebellione  ad- 
versus  regem  conjuogitur,  207.  Bruuanburgi  cnditur, 
209. 

Constautinus,  Sancti  Maximini  abbas. 

Constantinopolis  (Byzantium),  cur  velus  ejuB  oomen 
mutatum,546  QuantacuraConBtautiunscivitatemezoroat, 
547.EJUS  situs,  temperies.excessivus  babitantium  oume- 
rus,et  ingens  circuitus,548.rmperatorum  ejus  cataloguf, 
549.  Et  t-anclorum  qui  iutra  ejus  moenia  qniescunt. 

(^onetRUtinus  in  imperatorem  electus  et  occIbus,  6. 

Corbaguath,  vide  Kerboga. 

Concilia  ;  ile  iis  notitia,  Clovesboviffi,  116.  Wiotoois, 
257.  Caluffi,  257.  Oxonii,  297.  Glocestri»,  338.  Loodioi, 
338.  Verceliffi,  462.  Claromooti,  524.  Rom»,  661.  Oxooii, 
716.  Wintoniffi,  719,  744,  Westmonasterii,  755. 

Crida  fuisse  dictuB  regni  Merciorum  fuodator,  107. 

DOt. 

Crispious  Willelmus,  399. 

Cruce  Cbristi  peodeutis  imago  locutaesse  dicitur,  258. 
Celeberrima  qusdam  Lucffi  (iu  Italia},  492.  Wiutooiffi, 
752. 

Croisades,  seu  saocti  belli  ad  liberaodam  Terram  Sao- 
ctam  suscepti  origo,  522.  Uoiversalis  Cbristiaoarum 
regionum  ardor  ubi  asummo  poutiflcepromulgatur,532. 
Inauditus  autea  cruce  singnatorum  numeruB,  534.  Eo- 
rum  in  Terram  Sanctam  profectio,  534.  Ad  Coostauti- 
Dopolim  adventus,  535.  Nicffiam  obsideot,  536.  Ipsis 
junguntur  Robertus  Normanniffi  dux  etStephanusBle- 
sensis,  550.  Oppidum  Orsco  imperatori  se  subdit,  qui 
Cbristianum  exercitum  discedere  jubet,  551.  In  duo  ag- 
miua  divisi,  prffidandi,  uecessariffique  vitffi  sibi  provi- 
dendi  causa  proi^rcdiuntur, 551 . Agmen  cui  Robertus prffi • 
erat  ab  immenso  exercitu,  Solymano  duce,  impugnatum 
et  in  fuga  versum,  551.  Strages  inbibita,  Turcffi^uede- 
bellati  abaltero  agmihe,551.  Antiochiam  pervenit  exer- 
citu8,553  Couspectis  hujusoppidi  viribu.«,  Christiani  du- 
cesjureiurandoseobstriuguntaconatibusDundefecturos 
donec  illud  ceperint,  554.  Prffife^^tus  urbis  fliium  mittit 
opem  aSultano  petilurum,  554.  Prffi8idiariimiiiteB,quod 
eruptiooes  a  se  factffi  malecesserint  ulciscentes,  Syrios 
Armeuiosqne  cives  capitetruncatos  in  Cbri^tianorum  ca- 
stra  immittunt.  555.  Exlremi  obsidentium  dolores  fame 
pereuntium,  556.  Civitas  scalarum  ope  capta,  perfldiose 
coDuivente  Turcarum  quodam  prffifecto,  556.  Sultaoi  co- 


canunt,  PetrumqueEremitam  mittuatutdepaciscompo- 
sitione  cum  Kerboffa  ageret,  557.  Petrus  arroganter  ab 
hoste  rocipitur  et  absque  respooso  redit,  557.  Conspicua 
obsessoruni  eruptio  et  totalis  obsidentium  profligatio, 
557.  Cbristiani  visibiliter,  ut  feruut,  saucti  Georgii  et 
Bancti  Demetrii  auxilio  adjuti,  559.  Exercitus  io  JeroBO- 
lymam  progressus,  5G0.  Qua,  tempore  messis,  perveoiont, 
^.  DesperataTurcarumresistentia,  567.Moeniaope  ma- 
chiuffi  cujusdam  Berfreid  dictffi  superata,  568.  Terribiiis 
obsespornm  strages,568.Cffisorum  corpora  igoe  coosom- 
pta,  568.  Victores  gratias  aguot,  56S.  A  prffidatiooe  abati- 
oent,  569.  Godefridus  rex  io8titutus,569.  Accessio  ezer- 
cituse Babylone ad obsidendam  Jerosolymam  sacrumque 
sepulcrom  destruendum,569.Christiaoi  iu  occursum  no- 
8tium  progrei:«i,  ingentempecudum  multitudioem  juxta 
Asfulouum  compreheuduot,  570.  Prffidam  suamin  cam- 
pis  relinquere  voiunt,  sed  eos  pecudes  sequuntur,  quid- 
quid  ad  illas  avertendas  agant,  570.  HoBtium  metns  ubi 
tam  immeoBam,  ot  apparebat,  aciem  cooBpiciuot,  570.1a 
doo  divisiagmioaprocedeotesFrancoB circumveoire  ag- 
grediuotor,  571.  Borom  ceotram  Robertos  rumpit,  ala»- 


1827 


INDBX  IN  WILLELMI  MALMBSB. 


1828 


que  Lotharingi  equites  clrcumeunt,  571.  TremeDdaTurca- 
rum8trage8,immeD8aquecaptaaFraaciBpr{eJa,57i.MQgQa 
GhriBtiauorum  militum  mullitudo  patriam  repetunt,571. 
Godefridi TaucradiquelaudeB,  571.EximiatotiuBChriBtia- 
Dorum  exercitui^  agcDdi  ratio,  572.  Godefridi  geBta,  572. 
EjuBobituf,  575.  Ba!dwiDiIgeeta,576.  AdveniuntiaTer- 
ram  Saactam  WillelmuB  PictayieDBiBfStephanuBBurguD- 
diflB,  Hugo,RaymuDdi  frater;  et  aovuB  HuKonis  MAgoi, 
StephaDique,  BleseoBiB  comitis,  adveatus,  591.  AbBoluta 
aSolymano  PictavienBis  comitiB  cladeB,  Hugonis  Magni 
obituB,  592.  Qui  supersunt  Antiochiam  aufugiuot,  592. 
SequenteB  eorum  bucchsbub  et  ad  JcruBaiem  adventus, 
593.  PictavieuBis  comes  in  patriam  regreditur,593.  Gala- 
mitoBa  Hamul(P  pugna,  unde  BaldwiouB  rex  vixefTugit, 
503.Sicili8e  comitisBS  adveutuB,  etcum  rege  coaiiubium, 

596.  EjoB  obituB,  597.  Baldwioi  H  ad  regoum  accesBio, 

597.  ATurciB  captUB  deteatusque  eftl,  597.  EjuBliberatio, 
598. 

GuichelmuB,  vide  Cynegils. 

Cumbria  Malcomo,  Scotorum  regi,  aBBigoaia,  226. 

GumbranoB  a  Sigiberhto,  WeBt-SexsB  rege,  occi- 
8U8,  57. 

Cuthffi  morB,  27. 

CuthbertuB,  arcbiepiscopus  Cantuarien8i8;Bonifacii  ad 
illum  epiBtola,  115. 

Guthberti  Bancti  promotio  ad  epiBCopatum,77-8.  ^l- 
fredo  apparet,  180.  CorporiB  ejuB  iocorrnptio,  359.  So- 
cuoda  ejoB  exbumatio  tempore  Heorici  I  re<!iB,  680. 

Guthburga,  Ini  West-Sex»  regiB  filia,  quee  connubio 
cum  Alhfrido,  Norlhanimbrorum  rege,  disBoiuto,  Win- 
burni  abbatissa  fit,  49,  var.  iect. 

GuthgilBUB,  Gynegilsi  frater,  45. 

CuthreduB  Gantifie,  25.  CantisB  rex  a  Coenulfo,  MerciflB 
rege,  creatus,  131. 

Cuthredu8,We8t*Sex8e  rex  ;  pjo8  charta  ad  Glastoniam, 
55.  £ju8  victoriee  de  iEthilbaldo  et  BritonibuB,  56. 

Cyuaburge,  Pendse  filia.  108. 

CyDegiUusetGuichelmuB  simuliu  West-Sexa  regnant, 
28.  MutuuB  eurum  affectus,  28.  Eorum  bella  cum  Brito- 
nibus  et  Penda,  28.  Cuichelmi  conatuB  ut  occideretur 
EadwinuB,  29.  Cynegilei  baptiBmuB,  29.  Cuichelmi  quo- 
qne,  30.  Eorum  obitus,  30. 

GyneuulfuB,  West-Sexd!  rex,  ab  Offa  debellatUB,  57, 
118.  AcouBpiratoribuB  c<rBU8,58.  WintoniflB  BepultOB,  59. 

Cynewealh,  West-Sexse  rcx,  fidem  Buam  oegat,  uxo- 
remque  repudiat,  30.  E  re^ali  eolio  aPeodadcieclUB  ia 
orieotalem  Aogliam  fugit,  30.BecuperatoregooEccIeBioB 
recoociliatur,  30.  Ejua  poetea  bucccbbus,  30.  EccleBiam 
Sancti  Petri  WintonisQ  8Bdificat,3l.Eju8munificentia,41. 
Ejus  obituB,  45. 

Cyiiricus,  WeBt-SexoB  reguum  dilatat,  27.  Ejus  obi- 
lu8,  27. 

C^'nui8a,  PendsB.  Mcrciorum  regis,  conjux  ;liberiquo8 
ex  illo  geuuit,  108. 

CynuiBa,  PendcB  filia,  108,  139. 

D 

Daegsastani  preelium,  65. 

DaimbertuB,  archiepiBcopus  PisanuB^  Laodiciam  adve- 
nit,  BaldwinoqueetBohcmundo  jungitur,  578.  Jeroeoly- 
mitanus  patriarcha  inBtitutuB,579.  Baldwinum  I  coronat, 
586.  Sacrum  ignum  in  festo  PaBchee  ab  ecclesia  Saucti 
Sepuicri  defert,  587. 

Dani  Angliam  invadunt,  50, 148, 150,  263.  lllorum  de- 
prsedatioDeB,  106,  174,  176.  Debellantur,  181.  Tributum 
exigunt,  288.  lugeus  illorum  BtragcB,  268,  289.  Eorum 
Londioi  cocmeterium,  320.  Eorum  natura  et  morcB, 
583. 

David  (Scotorum  rex),  natu  mioor  Malcolmi  regie  filius, 
adhucBupersteBquotempore  MalmeBbirieneiB  Bua  Gesta 
Bcribebat,  382.  Fratrissui  Duocaoi  csdem  viodicat,  627. 
A  rege  Heorico  sororiB  bucb  marito,  comes  factus,  nobilem 
matronam  ab  eo  in  conjugem  accipit,  627.  Propria  ejua 
urbanitaB,  et  ingentesad  emendandos  rudeBBUorummo- 
res  conatuB,  627.  PrimuB  est  laicuB  qui  MaldsB  imperatrici, 
8orori8BUflefili8B,Bacramentumdicit,692.1IIamLondinum, 
749.Etad  ejns  cum  legato  WintoniflB  colloquiumcomila- 
tur,  751. 

David,  archiepiBcopuB  MeneviensiB ;  ejus  visio,  38. 

David,  episcopuB  BanchornensiB ;  ejus  de  Henrico  V  im- 
peratore  relatio,  656. 

Davidica  turris,  Jerosolvmse,  deecribitur,  566. 

DecennarisB  institutSB,  (86. 

Deira,  Northanimbrise  provincia,63,  70.  DeiroB  rex,  75. 

DeneberhtuB,  episcopus  WigornienBis,  119. 

Dania,  genealogia  regum  Danorum,  435. 

Dentatus  Hamo,  udub  e  rebellantibuB  in  Willelmum 
Normanni»  ducem,  393.  In  prflelio  interfectUB  poat  deje- 


ctum  ex  eqno  Francoram  regem»  394.  A  rege  hooorifice 
ob  bellicam  saam  virtutem  8epelllar,  ^6. 

DeBideriuB,  Longobardorum  rex,  99. 

Domeeday-book,  id  est  Domesday  liber :  de  illo  meutio 
flt,  434. 

DonalduB  fllium  fratris  8ui  occidit,  DuDcaDam,Scotic 
regem,  627.  Oeciditur  ipBe  a  filio  fratris  sai  Dayide,  et 
Willelmi  Bufl  copiis,  627. 

Doononia,  (DevouBhire),  140.  DeTastatur,  264-5.  Don- 
DOoiflB  rex,  40. 

Duncanu8,MalcoImiregisfilia^  eqnitta  ordioero  a  Wi!- 
lelmoBufo  accipit,  et  ab  eo  ia  regio  Scotiie  BolioBtatai- 
tur,  627.  A  patruo  suo  Dooaldo  ioterficitur,  627. 

DuQstaouB  (SanctaB)abEadmuado  GlattoDiaB  abbai io- 
8titutup,  227,  314.  Begem  Eadvry  a  8ocietate  proscripta 
uxorisBUflB  amovet,  234.  Abisto  rege  Id  exaiiium  propal- 
8UB,  234.  CaotuarieoBiB  archiepiscopus  ereator,  23>t.  Sc- 
cularis  ejuB  prfleBtaalia  et  religiosa  merita,  234.  Ejusia 
divites  firmitas  et  io  pauperee  beoeToleatia,324.  Modoi 
quo  ad  reBtriDgeodam  ebrietatem  utitar,  324.  Nobiliidi* 
8cipuIorum  ejus  iodoies,  238.  Salvus  e  caeDacali  CalD£ 
coliapeu  evadit,  256.  iEthelredam  corooat,  ejueque  regni 
calamltateB  prflBouotiat,  260.  Ejus  obitue,  263. 

DuoelmiflB  Rauulphus  epiBCopus  plora  DOTa  cdifirat 
mooasteria,  679.  Saocti  Cuthberti  corpua  traDsfert,  679. 

E 

EadbalduB,  CantiflB  rex  ;  ejpB  apoBtasia  et  iDceBtuB,  18. 
Cootra  tllum  rebellatio,  18.  Eius  poBDitentia,  18.  Ejus  ad 
Saocti  Augustiui  ecclesiam,  Caotuaritc,  doDatioaei,  1£«. 
EjuB  obituB,  20. 

EadberhtuB,  CantiflB,  23. 

Eadberhtue,  NorthaDimbrifle,92,  Dot.  Ad  reBtituendum 
EboraceoBem  arcbieplBcopatum  opeoi  iuam  affext,  93. 
Abdicat  et  monachus  flt,  104. 

Eadburha,  OffsB  filia,  fieorhtico  West-Sezae  regi  aopta, 
59,  127,  169.  Maritum  veoeoo  eoecat,  et  a  regoo  expeUi- 
tor,  169.  Quod  ei  cum  Carolo  Magoo  cootigit,  1G9.  Ab  eo 
io  cflBuobio  collocata,  uode  postea  dejicitur,  170. 

Eadburha  (Saucta),  Eadweardi  PrimogeDiti  filia,  i^ 
De  ea  notitia,  370. 

EadbyrlhuB  Preo.Caotia,  a  Merciis  raptus,  24.  In  li- 
bertatem  mittitur,  2i,  131. 

EadgaruB,rex,  BexdecimaaaosaatastbroDum  coosceo- 
dit,235.  TributHriosreges  coovocat^eorumquesacranieo- 
tom  nccipit,  236.  In  fluvio  Dee  ab  ipsia  remigaodoTciii- 
tur.236«IageDB  exferorum  iu  ejuB  aula  pote8taB,iodeqae 
publicorum  morum  Becuta  corruptio,236.  Saecularem  cle- 
rum  Wintooia  expellit,  240.  EjuB  ad  OlaatonieDBem,  233. 
Deiode  ad  MalmeBbirieosem  abbatiam  charta,  247.  Ejoi 
visio,  248.  EjuB  aoouale  a  Waleosibaa  luporuro  capitoD 
tributum,  251.  Parva  ejus  etatura  et  iDgeDSTis,  251. Sco- 
torum  rpgem  provocat,  252.  Juoioris  ejns  setatis  vitia, 
252.  Eju8  liberi,  !^5.  Trigiata  aoaoB  Datue  coroaatuB  eit, 
255.  EjuB  obituB,  255.  Miracula  ad  ejua  tumulum  patrati, 
255. 

Eadgaru8  iEtheliog  ;  defuncto  Coafessore,  populi  mo- 
tus  ejus  causa  factus,  408, 421.  lo  Scotiam  aufugit,  42? 
Sed  ibi  maoere  graviter  fereoe  CoDquestori  se  Bobdit, 
424.  Hoooriflce  Busceptus,  gradatim  iu  contemptumiat>i- 
tur,  425.  MaguflB  ejus  8implicitati88pecimeD,  A25.  Jeroio- 
lymamcum  Roberto,Godwinifllio,procedit,425.  Redieoi 
houoriflce  excipituraGreeco  aecnoaa  Germaaoimpen* 
tore,425.Io  Aogliam  reverBUs  Bolitariam  rure  yilam  age- 
bat,  quo  tempore  suo  Gesta  MalmeBbirieDsis  scribebit, 
425. 

EadgaruB,  Malcolmi  regi8  fllius,  382.  EScotiaa  patruo 
8U0  expuIsuB,  474.  lo  regio  tolio  a  Willelmo  Raio  bIb* 
tuitur,  494,  627. 

Eadgariog  ;  hojus  Tocabuli  Bigoificatio,  97. 

Eadgitha,  Eadweardi  Primogeoiti  fllia,  Othoaii  Magoi 
imperatoriB  cooiuxy  168,  197,  198. 

Eadgilha,  Eadgari  re^is.  e  Walfritba,  filia,  255. 

Eadgithe,  Godwioi  filia,  Eadweardo  CuDfesiori  aupta. 

333.  iDgeoB  ejus  eruditio  palchritudoque,  334.  tbi 
rex  cum  ejus  patre  amicltias  diBBolviaaet,  ipsa  aoia  bouii 
Bpoliata  io  carcerem  relesatur,  339.  Aduiterii  snspecti, 

334.  Jureiurando  aegat,334.  Wallcerii  martyriam  pneft- 
tur,  452.  Magoiflce  a  Coaquestore  cum  viro  suo  sepeiilor, 

404. 

Eadgiva,  ceu  Eadgyfu,EadweardiPrimogeDitifilis,et 
Caroli  Simplicis,  Fraocorum  regis,  coD|ax,  166, 197, 19S- 

Eadgiva,  tertia  Eadweardi  Primogeaiti  coDjuz,  198. 

Eadgiva^Eadweardi  Primogeoiti  filia,etLuaoTiciCcci 
uxor,  198,  216. 

Eadhilda,  Eadweardi  Primogeaiti  filia,  et  HugoaiiUi- 
gol,  PariiieaeiB  comitis,  oxor,  197,  198,  216. 

Eadmeras  ;  ejas  hlstoria,  2. 


1829 


GESTA  REGUM  ET  ^'   r.  NOVELL. 


1830 


Eadmundas.orieDtalU  AngliflB  rex,  ab  Hiuguaro  Dano 
occisus,  136»  177,  365. 

Eadmuodus  PrimogeDitus  rebellionem  io  NorthaDim- 
bria  compressit,  226.  Cumbriam  Scotornm  regis  admiai- 
Btraliooi  commitit,  226.  Ejus  Charta  ad  GlaBtooiensem 
abbatiam,  227.  loter  epulas  interflcitur,  229. 

EadmuDduff  Eadgari  regis  fllins,  vivente  adhuc  patre 
moritur,  355. 

EadmuDduBlronsideSigeferthividuammatrimoniosibi 
coDJungit,  298.  Defuucti  ejus  mariti  comitatum  obtinet, 
298.  Ab  Eadrico  impeditur  ne  Cnutonis  progressus  inhi- 
beat,  298.  Modus  ouo  utiturad  couQrmandastitubaDteg 
civitates,  299.  LoodiDum  ad  patrem  suum  fugit,  299.  Quo 
defuDCto,  rex  proclamntur,  300.  Duas  de  Daoid  victorias 
refert,  300.  EjusageDdi  ratio  io  ambiguo  apud  Sceorstao 
preclio,  300.  Rever^us  Daoos  a  Loodiai  vicinio  depellifc, 
300.  Cum  Eadrico  in  gratiam  redit,  qui  illum  a  pcrse- 
quendis  Danis  diesuadet,  301.  Praelium  apud  Aehdown 
amittil,  301.  Ad  singulare  certaroen  CoutoDem  provocat, 
qui  illud  declinat,  302.  RegDum  cum  ipso  dividit,  302. 
Ejus  obilud,  303. 

Eadmuadus,  Eadmundi  IroDBide  filiup,  303,  Dot. 

Eadmuodiog,  quis  est  bujus  vocabuli  scnsus,  97. 

Eadredus,  rex,  in  Norlhanimbria  insurrectioaem  coer- 
cet,  232.  Archiepiscopum  WulstaDum,eoquod  iu  ea  coo- 
niverat,  ia  carcerem  dejicit,  232.  Religioai  se  devovit, 
232.  Ejua  obitus,  233. 

Eadricus  Stroona,  Mercise  rcx  ;  insidiosa  ejus  indolep, 
267.  Sigeferthi  Morcardique  occisio  ei  attribuitur,  297. 
Eadmuadum  Irooside  abiasectaudo  Coutooe  dissuadit, 
297.  Id  hujus  partes  traasit,  299.  SaxoDds  io  fugam  vertit 
falsoregis  mortem  proclamaado,  300.  Pncem  cum  eoinit, 
et  a  persequendisDanisdissuadet,  301.  Saxonum  fugee  in 
prselio  apud  Ashdowo  auctor  est,301.  RegisinterQciendi 
cau9afuissedicitur,303.  Cnutooem  ad  expellendumEad- 
vri  instigat,  303.  Morti  tandem  a  CDUtone  traditur,  305. 

Eadsige,  archiepiscopus  Cantuariensis,  Eadwardum 
CoafeBsoremcoronat,  333.Sedem8uam  morbicausa  rcti- 
gnal,  et  ad  illam  Siwardum  abbatem  promovet,  333. 

Eadweardus  Primogeuitus  ;  non  interruptae  ejus  victo- 
risB,  l^.  PrsBsidia  in  tota  regione  constituit,  militareni- 
qiie  ejus  auimum  nerficit,  195.  CooBanguiueum  Buum 
iElhelwaldum  debellatum  occidit,  195.  lu  administrando 
regno  a  sororesua  ^thelQfedaadjuvantur,  196.  Tres  ejus 
uxores  etearum  liberi,  197.  A  Formoso  papa  cxcommu- 
nicatur,  203,  et  uot.  Cum  sancta  sede  in  gratiam  redit, 
204.  Ejus  obitus,  204. 

Eadwardus  II  (martyr) ad  regium  solium  a  Duustano  et 
alii-)  preesulibus  crectus,  256.  A  noverca  sua  opponitur, 
257.  Inuonico  regoante  fames,  257.  Servato  regifl  oo- 
mioe,  Elfridue  regui  regimen  reliuquit,  258.  Ab  Elfera, 
Eifridcefamula,  iaterficitur,  259.  IgaobilisejusWarohnmi 
sepultura,  259.  Miracula  ad  ejns  tnmulum  patrata,  259. 
Ejus  corpus  honorifice   Sheftesbiriam   trauslatum,  260. 

Eadwardus  III  (Confessor)  ;ejus  in  Normunniam  exsi- 
lium,  304.  A  Ciodwino  comite  iu  Ihronum  evectUB,  332. 
Ab  Eiidsifico  coronatus,  333.  Comitisflliam  in  uxorem  du- 
cit,  333.  Ejus  coutinentia,  334.  Robertum  Gemeticensem 
aliosqueNormanooBia  Augliam  invilat,  334.  Cum  couiite 
rixatur,  336.  Illiim  ejnsque  liberos  e  regoo  expellit,  339. 
Eorum  maritimis  latrocmationibus  IaceA8itur,339  Eonim 
classem  insectari  caligine  prohibetur,  340.  Jis  in  pristi- 
Dum  statum  restitutis,  eorum  Normannos  rivales  expcl- 
lit,  340.  Ejus  corporis  animique  dote^,  320,  373.  Miracu- 
la,  375.  Visiones,  377  et  seqq.  Coronam  Willelmo  Nor- 
mauniflB  duci  testamento  legat,  382.  Regia  West-Sexoe 
regum  lioea  ejus  morte  clauditur,  385. 

Eadwardus,  Eadmuadi  Ironside  filius,  303. 

EadwarduB  Exsul,  Confessorisfratris  fllius,  in  Angliam 
venit  morilurque,  3S2. 

Eadwi  (Eadmundus?),  Eadmundi  Ironside  6IiuB,303. 

Eadwi,  Eadmundi  Ironside  frater,  a  (^nutone,  instigante 
Eadrico,  expulflus,  303. 

Eadwinus,  Eadweardi  Primogeniti  filiuB,  197.  Apud 
fratrem  euum  ^thelstanum  calumniis  impetiius,  223.  In 
mare  in  aperta  uave  vi  demissus,  224.  Desperans  in  iluctuB 
8e  mergit,  224.  Regiscompunctio,  etin  falsum  accusato- 
rem  viudicta,  224. 

Eadwinus  .Morcarusque  (fratres  et  NortbanimbrisB  co- 
mites).  e  sua  provincia  Tosti  repellunl,  386.  Prce.Jam 
apud  Standford  Bridge  captam  Londinum  deferunt,  427. 
Ambitiosa  eorum  proposita,  defuncto  Haroldo,  male  ce- 
dunt,  ipsique  domum  repetunt,  421.  Willelmo  hellicis 
Buis  praBdationibus  noceot,  427.  Frequenler  capti  et  ad 
libertatem  redditi,  a  Buis  sectatoribus  interflciuntur,421 . 

Eadwini  NorthanimbriiB  ad  ^tbelfritbo  expulsus,  66. 
Apad  Reodwaldum orieotalis  ADgliae  confugit,  67.  J^thel- 
bargem  CaotisB  connubio  sibi  coDjungit,  68.  ChriBtiani- 
imiuii  amplectitar^69.Eju8ia  religioDe  GhriBtiana  propa- 


ganda  zelus,  69.  Latc  patef  eja§  aaetoriUs,  69.  la  pralio 
coufossus  cadit,  69. 

Eadulfus,  SinacestrifiB  episcopus,  119. 

EadwulfuB  orientalis  Angliae,  136. 

Eadwy,  rex;petuIanB  cjuBetdissolutaindolee,  233.  In- 
tra  |)rohibitoB  graduB  uxorem  ducit,  233.  Conjugem  re~ 
pudiare  cogitur,  234.  Monasteria  diripit,  monachosqae 
expellit,234.  Duastaoum  in  Flaodriam  amovet,  234.  Ejus 
obltus,  235. 

EalbslaQus,  episcopus  Schircburnensis,  in  Cantiam  ab 
Ecgberhto  cum  iEthelnuIfo  fllio  suo  missus,  147.  ./Elbel- 
uulfoin  Danos  auxiliatur,  151.  Inilium  con8piral,lt>8-9. 
Ejus  in  Malmesbiriense  monasterium  invasio,  1(38  9. 

Eanbaldus  archiepiscopus  Eboracencis,  93. 

Eanfrilbus,  Berniciee  rex,  a  Christiana  fide  deficit,  70. 
A  Ceadwalla  interficitur,  70. 

Eanuulfus,  Sumerseli  comes,  iD./GtheIuulfum  conspi- 
rat,  168  9. 

Earconberthtus,  Cantiffi  ;feliz  eju8regni8tatu8,20.  Pa- 
ganorum  tcmpla  destruit,  Quadragesimamque  observari 
jubet,  20. 

Earduulfusin  succesBorem  08waIdiNorthanimbrieD8i8 
electus,  106,  not.  ExpulsuB,  103,  not.  lo  Bolium  re- 
8tilutu8,  106,  not. 

Eathelwious,  .^lhelweardi  filius,  cui  pater  erat  ./Elfre- 
dus  Maguus,  218. 

Eboraceosis  sedes  arcbiepiscopaliB ;  coDtroTersla  inter 
illam  et  Caatuariam,  471.  Et  Wjgorniam,  DorceBtriam- 
que,  480. 

Eboracum  a  Daoie  combustum^  178.  Eius  civitatis  ca- 
Btellum  ab  yEthelstaao  boIo  adcequatum,  213.  Civitas  ipsa 
destructa,  422. 

Ebusa,  vide  Oth. 

EcgberbtuB,  CautisB ;  eo  regoaote  litterffi  colaatur,  21. 

Ecgberhtus,  West-Sexae  rex,  a  Beorhtrico  expulsus, 
59,  145.  la  Offse  aulam  coofuf^it,  145.  Uode  ejectus  in 
Fraociam  traosit,  146.  RegiminiBartem  ibi  ediscit,  146. 
Revocatus  thronum  con8cendit,146.  Nota  in  tempus  ejuB 
ad  thronum  accessioais,  60,  ooL  Victor  io  Coraubia  et 
apud  Walenses,  146.  Regno  suo  Northanimbriamadjun* 
git,  106.  Universam  Britauniam  subdit,  147.  A  Danis  de- 
viclus,  147.  Ingentem  Danorum  exercitum  debellat,  147. 
Ejus  obitus,  147. 

Ecgberhtut*,  arcbiepiscopus,  Eboracensem  archiepisco-  , 
patum  restituit,  conBpicuamque  ibi  bibliotbecamfundat, 
93. 

EcgberthuB,  vide  Eadberhtus. 

Ecgfrithus,  MercioB  rex,  vivente  adhuc  patre  inunctus, 
130.  Ecclesiffi  prffidia  a  patre  subrepta  restituit,  130.  Prffi- 
maturuB  ejuB  obitus,  130. 

Ecgfrithus,  Norlhanimbriffi  rex,  uxorem  suamBacrum 
velum  sumere  permittit,  78.  Cuthbertura  ad  episcopatuni 
promovet,  78.  Wilfrithum  expellit,  78.  Hiberniam  vastat, 
78.  Merciam  amittit,  78.  Fatalis  ejus  in  PictOB  expeditio, 
79. 

Ecguuini,  Wigoroiffi  episcopus,  Romam  procedit,  139. 

EcIipBes  :  una  solis  regnante  Henrico  1,702.  AUera  re- 
gnante  Stephano,  732. 

Edaous,  Scotorum  rex,  65. 

Edbaldus,  vide  Eadbaldus. 

Edbertus,  vide  Eadberhtus,  Eadbyrhtus. 

EddnlphuB  (ceu  Adolphus,)  vide  Eadwulfus. 

EdelwalkuB,  vide  ^tbilwealh. 

Edcssa,  in  Mesopotamia,  describitur,  577. 

EdgaruB,  vide  Eadgarus. 

Editha,  vide  Eadgithe. 

Edmundus,  ea  conditione  ut  dimidiumregui  recipiat, 
consentit  utfratersuus  DuncanusaLonaldo,  patruosuo, 
iuterflciatur,  628.  Incarcerem  usque  ad  flnem  vitffidetru- 
sus,  628.  Scelerisque  poenitenB,  in  vincuIiB  buIb  86peliri 
BOllicitat,  6:8. 

Edmundus,  vide  Eadmundus. 

Edredue,  vide  Eadredus. 

Edricus,  Cantiffi  rex,  regnum  vitamque  amittit,  22. 

Edwardus,  Maloolmi  Scotorum  regis  fllius,  382,  424. 

Edwardus,  vide  Eadweardus. 

EdwinuB,  vide  Eadwinus,  Eadwiui. 

Edwy,  vide  Eadwy. 

Egbertus,  vide  Eadberhtus.  Ecgberbtus. 

Egelfieda,  cognomento  Speciosa,  Ordmeri  ducis  filia, 
et  Eadgari  reRi8  uxor,  255. 

Egfertus,  vide  Ecgfrithus. 

Egfridus,  vide  EcgfriduB. 

Eglufus,  Sueciffi  rcx,  307. 

Egricus,  orientalis  Angliffi  rex,  a  Penda  occisus,  107, 
135. 

Eguuiaa,  .^tbeUtani  regis  maler,  197. 

EcwiouB,  vide  Ecgouiai. 

EiBCUs,  vide  iEscas. 


1831 


INDEX  IN  WILLELMI  MALMESB. 


1832 


Elberhtas»  ceu  iEthelredue,  et  ^gelberhtas,  occisue 
21,  not.  22,  not.  361-2. 

Elewoldas,  orieDtaliB  AnglicB,  136. 

Eleutherius,  papa,  ETaogelii  prfledicatores  in  Britan- 
niam  mittit,  31. 

Elflgue,  vide  ^lfheah. 

Elferusplurimamonasteriain  Merciadestruit,  257.  Ejus 
pcBDitentia,  260.  Eadwardi  II  corpori  honorabilem  dat  se- 
pulturam,  260.  Sordida  ejus  mors,  260. 

Elfere  Eadwardum  regem  interflcit,  266. 

Elfgiva,  Eadgari  mater ;  ejus  compassio  etcharitas,251. 
Filii  soi  somnium  interpretatur,  251. 

Elfledos,  vide  .^thelflaedus. 

Elfredus  ;  ejus  in  .^theUtanum  inimicitia,  205,  220, 
223.  Romam  criminis  diluendi  causa  mittitur,  220.  Peje- 
rat,  Tilaiem  sensum  deperdit,  et  paulo  post  moritur,  220. 

Elfrida,  ceu  Elfthrida,  Ordgari.Donnoniee  ducis,  filia, 
i£thelwoldi  flt  uxor  quem  ipsa  prodit,253.  Postea  vero 
Eadgaro  uupta,  255.  Quo  defuncto,  successioui  Eadwar- 
di  II  se  opponit,  257.  Ei  percussorem  subornat,  259.  Fera 
in  fllium  suumy£thelredum  ssevitia  quod  fratris  necem 
defleret,  261.  Ejus  poeoiteniia  et  severa  poeQa,  260. 

Elgiva,  ^lfredi  regis  fllia,  mooaslerii  ab  eo  Shaftesbi- 
rie  fundati  fit  abbalissn,  186,  189. 

Eliandunse  pugna,  147. 

Eimerus,  Malmesbiriensis  mooachus,  crurasibi  frun^it 
dum  machinse  cujusdam  ope  volare  conatur,  380.  Ralio 
ab  ipso  data  sui  casus,  380. 

Elphege,  vide  ^lpheah. 

Eiwiuus,  vide  ^lvious. 

Eliae  episcopus,  718,  719,  728. 

Elieasemouasteriumin  episcopatumabHenricoI  con- 
▼ertilur,  680. 

Emma,  Austrasise  regis  filia,  et  Eadbaldi,  Cantiseregis, 
conjux,  20. 

Emma  ^ifgiva,  ^thelredi  West  Sexse  regis  uxor,  a 
maritomalehabita,268.  Ad  fratris  sui  aulam  cum  liberis 
missa,  292.  Vidua  flt,  300.  Et  Cnutoni  nubit,  305.  Quo 
defunctu,  a  Qodwino  aliquanto  tempore  protegitur,  319. 
AbI]aroldoIexpui8a,319.Boois  sutsaflliosuoEadwardo 

spoliatur,  331. 

EQgland,id  est  Aoglia ;  litterse  io  Aoia^lianeglect»,  104. 
Geograpbica  ejus  et  ecclesiast  ca  divisio,  198  142.  Op- 
pressiouia  status  cui  subjacet  postNormaooorumiova- 
siooem,  381.  Lameotabilis  eju?,  Stephani  regis  aetate, 
cooditio,  730. 

Euglish,  id  est  Aoglorum  loqueodi  modus,  44.  Eorum 
superstitio,  194.  Ab  exteris  vitiati,236.  Brevis  variarum 
mutatiooum  quie  io  eorum  moribus  accideruutexpositio, 

417. 

Eoricus,  Dauus,  ab  Aoglis  interfectus,  136. 

EoruieQburha,  Eormeoredi  filia,  Earcooberthi,  CuotisB 
regis,  fralris,  110,  269. 

Eormeoricus,  Caotoaritarum  rex,  16. 

EorpwalduB,orieQtalis  Aoglise  rex,  aRichberhto  inter- 
fectus,  134. 

Episcopatus,  exstincti  seu  consolidati,  119.  Eorum 
traoslatiooes,  118,  119.  Limites,  140,  141.  Prsestaotia, 
478,  479. 

Ercombertus,  vide  Earcooberhtus. 

Ercoogota,Earcooberhti  filia,sacrum  velumin  Francia 
sumit,  21,  369. 

Erikus,  Northanimbriae  rex,  232.  304. 

Ermenhilda  sancta,  Earconberhti  Caotise  regis  fllia,  et 
Wulfheri  Mercieosis  coojux,  110,  368. 

East-Sexse  regoi  ioitium,  137.  Lapsus,  139.  Ejuslimi- 
tes  et  episcopatus,  141. 

Estrida,  vide  Ostdritha. 

Ethelbaldus,  Wioteburgeosis  abbas,  275. 

Ethelbaldus,  vide  .£thilbaldus. 

Ethelberhtus,  vide  iElhelberhtus. 

Ethelburga,  loi,  West-Sexse regis,  uxor ;  qua  arte  uti- 
tur  ut  a  muodo  maritum  suum  amoveret,  49,  var,  leot, 

Ethelburha  saocta,  Annse  orientalium  Anglorum  regis 

filia,  368. 

Etheldrithasancta,AnnsB,  orienlalium  Anglorum  regis, 
filia.  368.  Corpus  ejus  incorruptum  io  Eliensi  monaste- 
rio  invenitur,  680. 

Ethelfleda,  Oswiu  fllia,  Streaneshalchi  abbatissa,  77. 

Ethelfleda,  vide  ^thelflseda. 

Elhelfrida,  vide  ^ihelfrithe. 

Ethelherus,  orieolalium  Aoglornm  rex,  cum  Peodaab 
Oswiu  ioterficilur,  135. 

Ethelredus,  vide  ^thelredus. 

Ethelricus,  vide  .^lbelricus. 

EtheUious,  Schireburoeosis  episcopus, 270. 

Ethelstanus,    vide  .^thelstanus. 

Ethelswitha,  iElfredi  regii  filia,  Baldwino,  Flandrise 


comili,  matrimoDio  jungitar,  193. 

Ethelwaldus,  orientalis  Anglias  rex,  135. 

Ethelwaldus,  ceu  Elwardus,  SaxoaicQm  ChronicoD  io 
Lalinum  sermonem  vertit,  1,  2. 

Ethelwoldus.  vide  iEthelwoldus. 

Ethelwalphus,  vide  .^thelvulfus. 

Eugenius,  Cumbriensium  rex,  212. 

Euripus,  ceu  maris  sstus,  plures  vicoa  destrail,  297. 

Eustachius  Bononiensis,  Godefridi  a  Bullioae,  et  Bald- 
wiui  I,  Jerosolymse  regom,  pater,  Eadwardam  Coofesso- 
rem  invisit,  236.  Rixa  servos  ejus  inter  et  Dobrisenses, 
337.  Inde  quoad  Godwinam  consecnta,  337. 

Eustachius,  Stephani  regis  fllins  ;  Mortanam  et  Bono- 
niam  quandiu  pater  ejus  captivas  manet  ei  denegat  im- 
peratrix,750.Unasest  exobsidibusproGlocestri»  comilis 
liberatione,  754. 

Excestria  moenibus  et  valUsab./Gthel8tanomaDita,214. 
Eius  situs  et  opulentia,  214.  Igne  coDsamitar,  260.  A 
Willelmo  I  subacta,  421. 


Fames  Aogliam  depopulatur,  267. 

Fitz-Gilbertus,  Joauoes,  Malburgeosis  castelli  custoii. 
RobertumFltz-Hubertum.quiimperatriciadhaererevide- 
batur,  a  se  compreheusum  patibulo  affigit  quod  domio» 
suie  Dececiam  tradere  oollet,  754. 

Filz-Hamoo^  Robertos,  Heurico  I  fldelis  manet,  ubi  a 
cseteris  viris  oobilibus  deeerilur,  620.  la  fronte  vuloere 
perculsusioNormaDnia,diusensu  alienus  soperTixit,625. 
Spleudidi  Tewkesbiriense  monasterium  exornat,  625. 
Eius  fllia  Mabila  Roberto,  Glocestrice  comiti,  spariosuo 
mio,  io  connubium  a  rege  datur,  625,  oot.,  et  692. 

Fitz-Hubertus,  Robertu8,occupato  quod  noDdum  per- 
fectum  erat  Malmesbinensi  castello,  civitatem  flammis 
consumit,  726.  Inde  a  Stephanorege  expalaae,  726.  De- 
cecise  arcem  occupat,  quam  imperatrici  tradere  abnoit, 
733.  Captus  vero  et  iucarceredetentus  patibalotandem 
afflgitur,  734.  Ejus  blasphemiiB  et  crudelitaa,  733. 

Fitz-Osbernus,  Willelmus,  a  Willelmo,  Normanoi» 
duce,  missus  ut  Geoffredi  Marteli  motua  inapiceret,  396. 
WMUelmo  suadet  ut  Angliam  invadat,  431.  Ab  ipso  de  saa 
in  milites  prodigalitate  reprehenditur,  431.  Ejas  in  reos 
miiiteslenitas,43l.Cum  Philipporege  Baldwini  Fiaodri» 
comitis,  liberorum  custos  instituitur,431.  llloc  adcohi- 
bendam  iusurrectionem  procedit,433.  A  Roberto  Frisoos 
cum  regio  suopupillo  inopinanteroppressus  interficitur, 
432. 

Flambardus,  Ralphus,  ab  imo  gradu  in  di^nitatem  a 
Rufo  erectus,  497.  Ejus  rapacitas  et  concussiones,  497. 
Quantum  ista  agendi  ratio  in  mores  gentis  iofluit,  497. 
In  carcerem  ab  Henrico  I  detrusus,  619.  In  Normanniaai 
effugit,  Robertumqueducemadinvadendam  Angliamin- 
citat,  620. 

FlandrioB  Baldwinus  comes,  (Conquestoris  80cerX432. 
Willelmum  in  invadeoda  AngUa  consilio  et  copiis  adja- 
vat,  629.  Annuam   trecentarom  marcarum  pensiooesa 

gro  mercede  accepisse  traditur,  629.  Qua  itidem  fllio  sao 
aldwino  soluta,  Roberto  Frieoni  sublata  est,  630. 

Flnndrise,  Robertos  Friso  comes,  vide  Frieo. 

FlaodrisR,  Roberthus  comus,  (Roberli  Frisonis  filios),a 
Willelmo  Rufo  aoooam  treceotaram  marcarum  pensio- 
nem,  quse  patri  suo  a  Wiilelmo  Conqoestore  solvi  desie- 
rat,  obtioet,  630.  B  sacro  bello  redoei  ab  Uenrico  I  oe- 
gatur,  630. 

Flaodria,  vide  Baldwious. 

Formosos,  papa,  io  Epistola  qoe  ipsi  attriboitnr,  Ead- 
weardum  Primogenitum  excommunicat  quod  plarimas 
episcopales  sedes  vacuas  manere  sineret,  203. 

Falco  III  (agri  Andegavensis) ;  ejus  in  Genomanensen 
comitem  proditio,  401.  Refractarium  suum  filium  ad  pro- 
brosum  obsequium  compellit,  401.  PeregrinatioDem  io 
Jerosulymam  soscipit,  402.  Severitas  a  se  ipso  impositc 
poeoiteotisB,  402. 

Fraucise,  regoom  successio  osque  ad  HugooemCape- 
tum,  95,  101.  A  Ludovico  1  ad  HeDricum  1,  153,  168. 

Fraocorom  origo,  95.  CoDspicosB  eorom  eorporis  et 
aoimi  dotes,  146. 

Frea,  Wodeoi  coojox,  11. 

Fraocorum  historia,  95-101,  153-168,  201. 

Frideswidae  SaoctsB  ecclesia,  Ozooii,  igne  cremata. 
297. 

Friso  Robertus,  Oertrudam.  Floreotii  FrisisB  dQcis  vi- 
duam,  iu  coojngem  ducit,  431,  573.  Theodorici,  mDeri 
sui,  f^uccessiouem  tuetur,  573.  A  Godefrido  Bocardo  ex- 

Sellitur  qui  ducatum  occupat,  573.  laterfecto  vero 
ocardo  geoerom  suum  io  pristiDam  dignitateai  rastiloit, 
573.  Flaodros  ab  oppressioae  Arnalpni,  coi  aTOBealos 
eratj  et  ejas  matris  ezimit,  432*  AnMlpham  i|{aiqae 


1833 


GESTA  REGUM  ET  HIST.  NOVELL. 


1834 


cuBtodem  Willelmum  Filz-Osbernum  improTiMo  compre- 
hensos  occidit,  432.  Flandrifie  flt  comes,  432.  Suis  in 
NormanaiadepreBdatioDibus  Willelmum  irritat,  432.  Fi- 
Jiam  suamCnutoni  IV,  Danorum  regi,  nnbit,et  privigoam 
Philippo  I,  Francorum  regt,  in  matrimouium  jungity  432. 
Provectasetate  JeroBolymam  adit,  433.  Inde  reversus  e 
mundo  recedit,  433.  Filiorum  ejus  eors,  433. 
FuLbertuB,  episcopus  Carnoteosis;  e]u8  dotes  et  opera, 

316,  465. 

FulcheruB  Carnoteneie,  Baldwioi  I,  Jeroaolymfie  regie, 
capellanuB,  576. 

F uldense  mouasterium,  325-6.  Tcter  et  miriflcna  ibi 
casus»  326.  Contagiosus  ibi  morbus,  471. 


Galli,  eorum  loquendi  modus,  44. 

GelasiuB  11.  papa ;  ejus  ad  Fraocorum  gentem  Epietola 
inquadeeuiscum  HenricoV  imperatore  contentionibus 
loquitur,  664.  Homa  expuUus  ab  iilo  Cluniaci  moritur. 
665. 

QeoffreduB,  vide  Martelus. 

GeoffriduB,  episcopuBConstantiensiB,  OdooiscouBpira- 
tionis  in  Willelmum  Rufum  fit  particeps,  487.  Cum  filio 
fratris  sni  Roberto  Mowbray,  Bathonem,  Berkelicam, 
Wiltscireeque  partem  deprsdatur,  488.  In  gratiam  regis 
redit,  490. 

GerbertUB  (Sylvester  papa  II),  vide  LegeodcB. 

GermanuB  sanctuB,  episcopuB  AntisBiodorensis,  36. 
ejuB  miracnla,  183. 

Germania  ;  cur  hoc  nomine  dicta,  10.  Vari»  ez  hac 
regione  emigrationcB,  10. 

uildas  plurimos  annos  Glastonise  degisse  traditur,  33. 

GiralduBEboracensis  archiepincopuB,  a  PaBchali  papa, 
ob  adulterata  sua  yerba  in  investiturarum  quffistione, 
excommnnicatUB,  646.  Henrico  rege  intercedente  absol- 
yitur,  648. 

Girthus,  seu  Curthus,  Goldwini  filius,  342. EjoB  pruden- 
tia,  417. 

GiBla,  seu  Gisella,  Caroli  Francorum  regis  filia,  Rol- 
loni,  Normannorum  duci,  in  matrimooium  tradita,  166, 
405. 

GislebertuB  comee,  Willelmi  Normannis  docis  custos, 
392.  Quanta  fldelitate  onus  sibi  impositum  exsequilur,  392. 
A  cousauguineo  buo  Ralpho  interflcitur,  392. 

GladiuB  ConBtantini  Magni,  217. 

Glastoniffi  mooasteriihistoria,  31, 54.  Hujusmonasterii 
historia  a  MalmesbirienBi  inscripta,  50,  var.  lect.,  77. 
Cbartie  ejusdem  monasterii  gratia  datee,  227,  240,  315. 
Abbatem  ioter  et  ejus  monachos  disseusio,  450.  Duo 
monachi  ocolBi  et  plureB  vulnerati,  451.  Abbas  a  Con- 
questore  expulsus,  451.  Sed  Conquestore  deruncto,  in 
Buam  digoitatem,  soluta  pecuniffi  Bumma,  restilutuBy 
4.51. 

Glocestriffi  Robertus  comes,  spurius  Henrici  Iflliui>,  et 
anteqnam  thronum  p<iter  cooscendcret  natuB,692.  Ab  eo 
Mabilffi,  Roberti  Fitx-Hamonis  flIiffi,matrimonto  juuctus, 
625,  not.  Ex  ejus  gratia  GloccBtriffi  comitatum  accipit, 
692.  Jureiurando  polliceturseconsensurum  utsoror  sua 
imperatrix  Malda  patri  succederel,  692.  Morienti  patri 
adest,  701.  Ejus  perplexitas  cum  regnum  a  Stenhauo  oc~ 
cupatur,  705.  In  Angliam  veuit,  etsub  conditiooe  illi 
clieutelam  profltetur,707.Stephano  vero  inNormanuiQm 

Brofecto,  eum  illuc  brevi  post  iotervallo  sequitur,  710. 
e  insidiis  sibi  arege  paratis  admonitus  aulam  adirc  Uc- 
trectat,  710.  Rex  autem  detectffi  rei  pudibunduB  juiat, 
juxta  modum  a  Roberto  propositum,  se  nuoquam  rem 
iBliusmodi  prosecuturum,  710.  Comes  in  Normannia  re- 
manet,  publicorum  eventuumcurBum  ob8ervaturus,711. 
Plurimorum  religiosorum  virorum  coosilio,  nec  non  et 
papffi  mandato,  aperte sororis suffi causam  8U8cipit,nunti- 
osqoe  ad  Stephaoum  mittit  qui  prsBtitam  aee  clientelam 
revocent,  712.  OmneB  ejuB  m  Auf^lia  poBBesBiones,  ex- 
cepto  Bristolio,  9  rege  flsco  adjudicantur,  713  Arunti- 
nam  cum  sorore  et  centum  quadraginta  sectatoribus  ad- 
venit  comes,  725.  Qua  ibi  relicla,  novercseque  suffi  Adeln 
curffi  mandata,  ipse  Bristolium  cum  duodecim  equitibus 

groj^reditur,  727,  728.  Medio  in  itiuere  fllius  obvenit 
rianuB,  cerliurque  factus  quod  soror,  commeatus  ope  a 
rege  data,  Aruntinam  reliquisset,  725.  Eam  exspectat 
juxta  floes  in  commeatu  preBcriptos.  etex  episcopo  Win- 
toniensi  receptam,  725.  Secumque  BriBtoIium  deductam, 
MilooiB  postea  curffi  Glocestriffi  commitit,  725.  Ipse  me- 
dios  babere  euititor  quos  in  sororlB  cauaam  inducere  ne- 

?[uit,  731.  PluribuB  cuBtellis  regis  ereptis,  Reginaldum, 
ratrem  tuum.Cornubiffi  comitem  ioBtituit,732.  Procedit 
ad  liberaDdam  filiam  suam  in  LindecolnenBi  castello  a 
rege  obBeBsam,  741.  ObBidenteB  debellat,  rejgemque  an- 
prehendit.  741.  Ejas  in  captiTom  regem  benignltaB,  et  In 

Patrol.  CLXXIX. 


Sroditores  cives  Beverilae,  741.  ImperatriciB  juBjorandam 
e  servandis  ecclesiffi  libertatibus  suo  confirmat,  743. 
Quffi  cum  alieno  animo  a  legato  discessiBBet,  eam  ad  col* 
loquium  cumhoc  prffisule  wi^orniffi  habendum  comita- 
tur,  751.  Ruptisper  vias,  a  viris  regi  addictis,  communi- 
cationibus,  civiumque  domibusigne  consumptiB,  ab  op- 
pido  recedere  statoit,  758.  Demiflsaque  cum  prfficipuo 
capiarum  agmine  imperatrice,  lenlo  gradu  ipse  cum 
parva  militum  manu  subsequitur  ne  illos  hostiB  inse- 
queretur,  758.  Sed  a  viris  regi  addictis  comprehensaB, 
captivus  constituitur,  758.  Honorabilis  ejuBRoiTffi  capti- 
vilatiB  ratio,  759.  Illecebris  simul  minisque  resistit  qni- 
buB  inducere  eum  uituntur  ut  pari  jure  cum  rege  com- 
mutari  consentiret,  amicorum  tamen  precibus  denigae 
cedit,  760.  Cautiones  ab  eo  adhibitffi  ne  violetur  fideB, 

761.  lo  congreBBU  colioquioque  cum  rege  declarat  se  non 
aliam  ob  causamquam  juramentum  re^i  esse  oppositum* 

762.  Proficiscendfi  data  licentia,  reginam  e  cuBtodia 
Bristolii  emittit,  754.  Cadomum  adit  ab  imperatricis  ma- 
rito  auxilium  sollicitaturus,  gui  distracti  regionis  sutt 
BtatuB  excusatione  utitur,  76o.  Cum  eo  brevi  tempore 
remanet,eumque  in  reducendie  decem  castelliB  adjuvat, 
765.  At  ille  excusatione  iterum  utitur,  a  quo  tamen  fl- 
lium  ejuB  Heuricum  recipitquem  in  Angliam  deduceret, 
765.  Reditum  festiuat,  audilo  qnod  Warehamus  captus 
esset,  et  quod  soror  sua  Oxonii  in  castello  periclitaretur, 
776.  Warehamum  appeIlit,767.CaBteIlum  recuperat,  768. 
Portlaod  insulam  reducit,  LuUev^orth  castellum  occupat, 
768  Sibi  adhffirenteB  Cirencestriffi  coogregat,  etOxonium 
procedit,  7(38.  Audito  quod  sua  soror  Wallingfordum  aa- 
lugisset,  iter  suum  illuc  dirigit,  769.  Imperatricis  con- 
Bilio,  dissolvitnr  exercitus,  militeeque  oomoB  Buas  re- 
petunt,  769.  Meritorum  et  prfficlarum  comitis  dotum 
enumeratio,  682.  Historia  novella^  eo  requirente,allal- 
mesbiriensi  conscripta,  687.  Qui  etiam  Gesta  reffumAn- 
giorum  ipsi  dedicavit.  Vide  dedicatio. 

Glocestria  (RogeruB  a)  in  FalcBiffi  obsidione  baliBtffi 
ictu  occisuB,  625. 

Glocestriffi  Serlo  abbas,  sic  domus  auffi  regulam  rno- 
diflcat,  utdum  invalidud  illi  subscribere  posset,  robaBtUB 
vir  eam  dcBpicere  nequisset,  674.  Prioria  Godefridi  in 
ejus  commendationem  carmina,  674. 

Goda,  ^tbelberlhi  regis  fllia,  336. 

Godefredus  Bocardud(Mathildffi,ceu  MarciBffi,marituB), 
e  Frieia  Robertum  Frisonem  et  Theodoricom  expeUit, 
ducatumque  occupat,  573.  A  Flandris  perfldiose  intef" 
ficitur,  573. 

Oodefredus  a  BuIIione,  Eustachii  II  Bononiensis  flliuB, 
572.  A  Carolo  Magoo  per  Idam  matrem  suam  genus  du- 
cebat,  534,  572.  A  matre  impulsus  ut  Lotharingiam  ac« 
quircre  conaretur,  573.  Imperatori  se  in  militia  servita- 
rum  ofifert,  illamque  mercedem  obtinet,  573.  IUam  in 
expeditione  adversus  Romam  comitatur,573.  Aditum  ejai 
sectatoribus  uer  largam  feneBtrain  in  civitatis  mcBoibaB 
aperit,  573.  Quartaua  febre  correptus  ({uod  nimio  ffista 
ferveoB  vioum  biberet,  574.  Voto  promittit  seadTerram 
Saoctam  iturum  ;  et  viribus  recepti8,574,  volum  impleta- 
ru3  proQciscitur,  secum  in  expeoitione  duceoBFrisoneB, 
Lothariogos,  Saxooa»,  vicioosque  popuIo8,534.  Constan* 
tiuopolim  pervenit,  535.  Imperatori  clientelam  proflteri 
inducitiir,  536.  Nicffiffi  obsidioni  adest,  536  Sio^ularia 
duo  certainina  cum  Turcis  init  in  Antiochiffi  obsidione, 
Buosqne  adversarios  occidit,  574.  Leonem  quoque  in- 
terflcit  qui  unum  e  mililibus  suis  iosectabatur,  575.Se- 
ciindam  equitum  turmam  iu  eruptione  e  civitate  dncit, 
558.  A  Christianis  iu  regem  Jerosolymffi  electus  est,  569. 
Ejus  elogium,  571.  Azoti  repellitur,  588.  Pristini  ejue 
morbi  reditus,  575.  Obitus  ejus  et  sub  rupe  Golgotha 
Bepultura,  575.  Pia  ejus  coronationis  recusandffi  ratio, 
576. 

GodefriduB,  Prior,  vide  Wintonia. 

Godivu,  Leofrici,  HerefordiensiB  comitis,  uxor,  830. 

GodwiuuB,come8;eju8  in  SuccieuBi  expeditione  agendi 
moduB,  307.  Defuncto  Cnutone  Emmam  protegit,  319. 
yKlfredi  eicfficatioois  particepsfuisBeaccuBatus,  321.  Ju- 
rejuraudo  id  negare  compul8UB,321.SplendidaejoB  obla- 
tio  ut  in  gratiam  redeHt,321.  Defuncto  Hardacnutone,  in 
thronum  Eadwardum  evebit,  332.  ^iusfllia  regni  nupta, 
333.  Ejus  cum  eo  rixa,  336.  Cum  flliis  expelhtur,  339. 
Maritimas  urbes  deprffidalur,339  Caligine  impediturne 
cum  regia  classe  cougredialur,  340.  In  graliam  regit  re- 
dit,  340.  Rivalium  sibi  Normannorum  expulsionem  ohti- 
net,  340,  Uxoros  ejus  et  liberi,  342.  Normannica  ejne 
mortis  relatio,  335. 

GornffienBis  Uugo.  339. 

GoBcelinuB,  Sancti  Bertini  monacbuB,  plurimaB  eplBCO- 
pales  Bedes  et  abbatiaB  vititat  eroditioniBqoe  Bue  monu- 
menta  liDqait,521.  Ingens  ejue  fama  at  musicuB  et  Vltft- 

58 


1836 


INDEX  IN  WILLELMI  MALMESB. 


iS36 


ram  Sanctorum  scriptor,  521.  Viyida  ejus  sancti  Au~ 
guitini  Trnnilationis  descriptio,  522. 

Gothi,  10. 

GrflBcorum  imperatorum  succeseio,  549. 

Graecorum  loqueadi  modua,  44. 

GraiKoriu8,8aactu8,  Auglise  cooverBionem  sibi  in  aoi- 
mo  pro(H)oit,  63.  Popularium  suorum  affectione  impedi- 
tur  ue  iu  Aogliam  ipse  procederet,  64. 

Gregorius  papa  VI  ;  quibus  modis  ad  sicarios  Romffi 
cobibeudofl  utitur,  344.  A  se  data  suse  ageodi  ratioois 
Yindicta,  346.  Mortis  ejus  niiraculum  351. 

GregoriuB  VII  (Hildebrandu8);legeudaria  de  illo  nar- 
ratio,  441.  In  papalem  sedem  evectus,  444.  Antistites 
excommunicat  qui  e  laica  raanu  inTestiturasrecipiunt, 
444.  Ab  HenricolV  imperatore  depopitus,  445.  A  Roherto 
Guiscardo  restiluitur,  440.  Roma  iterum  expnlsus,  440. 
Eju8obitu8,  et  de  8ucccdt*ore  suo  monitum,  445.  De  illo 
et  imperatore  anecdota,  445. 

Grentemesnil  (Hugo  a),  unuB  e  conepirantihnB  cum 
Odone  iu  Willelmum  Rufum,  LeiceBtris  vicinia  deprae- 
datur,  488. 

Gr  rfinus,  Walensium  rez,  devictu8  et  morli  tradituB, 
230.  385. 

Grimbalda8  in  Angliam  ab  ./Elfrido  invitatni>.  et  novi 
Bui  monaBterii  Wintuuifie  abbfis  cooBtitutnn,  188,  192. 

Guadero,  ceu  Wadero  (Ralphu^  a)  Norfolki  Suffolkique 
a  Conquestore  comes  creatus,  429.  Willelmi  Fitz-O.^berni 
filiam  in  conjugcm  accipit,42'J.  lii  ipsa  nuptiarum  solem- 
Ditateplarimoiiuternobiltisadconspirandumindueitad- 
versus  Willelmum,  430  E  regione  a  rei^is  prsefectis  ez- 
pulsum,  430.  Ueddito  suo  conjuz  castello  sequitur,  430. 

Guimuudue,  AverBeuBis  epiacopus  :  ejus  eloquentia, 
462. 

GuiscarduB,  RobertUB,Normannis(coffnomento  Duran- 
duB),  599.  EjuB  origo,439.Cum  quiudecim  sectatoribus  in 
Apuliam  profectuB,439.  Ilesiouem  occupat,  Apulifleque  et 
Calabrioi  duz  efficitur,  439.  FratreB  buob  itichardum 
Capuse  principem,et  Rogerum  Siliciee  comitem  instituit, 
439.  Tradilaque  fllio  suo  Rogero  Apuiin,  cum  altero  filio 
Bohemundo  Adriaticum  maretrauBit,439  Durachiireddi- 
tioDemobtinet,in£;eniosein  suo  cofi^uomeuto  etcivitalis 
nom(neludenilo,599.EtinGr6ecum  imperatorem  Alcxium 

Erocedit,  440.  Audita  vero  Gregorii  VII  depositione.  Bo- 
emundum  exercitui  proUcit,  tt  iu  Apuliam  re^reditur, 
440.Copiisque  collectis  papamrestituit,  440.  Venetorum 
cla88eimpetitU8dumGricciamrepetit,440.Partemnavium 
demergit,  reliuquum  vero  iu  fugam  couverlit,  440.Alexio 
plures  eripit  civitates,  440.  Veneno  tandem,  iusligante 
Graeco,  a  propria  conjuge  necatur,441.  EjuB  epitapbium, 
441. 

Gunhilda,  Sweyni  soror,  cum  conjuge  et  filio  io  magna 
Danorum  strage  interfecta,  289. 

Gunhibla,  Cuutonis  filia,  Henrico  III  imperatori  nupta, 
321.Splendidaprofectioniseiusex  Augliamaguificentia, 
322.Adulterii  accu6ata,322.  Ab  imperatoris  puero  defen- 
ditur  qui  accusatorem  iuterficit, 322.Detrectata  cum  cou- 
juge  recoociliatioiie,  sacrum  velum  induit,  322. 

Guthferthufl.Sihtrid  tilius,  ahyKiheUtano  rffre  in  Sco- 
tiam  effugit,  212.  lude  cum  Turfntlio  evadit,  213.  Ebora- 
cum  frustra  ob^edit,  213.  In  regis  giatium  redit,  213, 
Piratam  iterum  agit,  213. 

Oulhermus,  Danus,  ab/Elfredo  debellatu?,  181.  Bapti- 
zatus,  orieotalis  Anglioe  necnon  et  Northaoinibrios  reffi- 
mini  prsponilur,  181,  136.  ICjns  tyrannia  et  mor»,  182. 

Guido,  Renaldi l,Burguudiie,  filius,  a  tenerisannis cum 
Cooquestore  educatus,  193.  Ab  eo  firioiia?  Vernonieque 
casteila  recipit,  193.  Cum  eo  rixatur  Normanoiamque 
vastat,  193.  A  Francorum  rege  iosectatusprofligatur,  193. 
Brionam  aufugit,394.  Indea  Willelmo  propulsusin  Bur- 
gundiam  secedit,  394.  A  fratre  suo  duce,  conspiratio- 
oiB  in  Be  causa,  pellitur,  394. 

Quido,  Ponthivi  comes^  384. 

H 

Hampstead-Finch  ;  sanguiuis  ibi  fons,  506. 

HaralduB  narfagra,  Norveg;&e,  juvcuis  GrffiCffi  militiflB 
nomeo  dat,  436.  Nobilem  matrouam  cum  violnFsat,  leooi 
obiicitur  quem  ingenti  suo  rohorc  strunprulat,  436.  A  Hn- 
roldo,  Auglorum  rege,  iu  preelio  apud  Slaudfurt-Bridge 
occiditur,  386,  436. 

Hardacuuto  unanimi  omnium  conFensu  in  regem  ele- 
ctu«,  319.  Benigne  fratrem  Buum  Eadwardum  Buscipit, 
320.0oerosum  regiouitributuiu  impouit,320  Wigorniam 
ob  occisoB  ibi  dao8  e  suiB  coUectoribus  comburilet  deproB- 
datur,  320.EJU8  indignatio  in  eos  qui  iElfridum,  coniugis 
BUiefratrem,exc8Bcaverant,321.Sorort:mBuamGuuhildam 
HenricoIII  imperatori  conQubioJungit,321.Eju8  obitaa, 
320.  Ejas  corpas  iodigoe  atrociterque  habatur,  320. 


HardinguB,  AnglaBfStephaDas  etiam  Tocatas),  513.  A 

fiuerilia  tanqaam  mooachuB  SchireburoieducaiHp,  511. 
n  Scotiam  et  Fraociam  peregrinatuB.Romaio  abit.512. 
lo  Burgundiam  regreBBUB  MoliameDse  monaBterium  io- 
greditur,  512.  lo  quaBdam  additiooes  Teterj  mooastiea 
Kegulfle  factas  invehitur,512.  Qiibb  lis  pluribns  in  comiliii 
discuBPaduorumeraditurummooacboramJadicioiovet- 
tigauda  defertur,517.  PleriBque  vero  mooacbls  iooovatio* 
ncB  reliuquere  ahnueotibus,  ipse  cum  abbate  et  8epteD> 
decim  alilB  recedit,  517.  Ci«terciiim  adyeoiuot,  ubicele 
berrimum  boc  monasierium  institauDt,  514.  EonimRe- 
gulse  severitaB,  514.  Cam  vero  abbaa  abf  cesBiseet,  Molii- 
mumque  rodiisBet,  Hardiogas  io  priorem  electoe  etl, 
5l5.  Postea  ad  abbatiB  dignitatem  eTectus,  515.  iDgeai 
Ordinis  augmentum,ejuB  iudustrisB  debitnm,515.  Migna 
ejuB  charita8etperBonaliBiuflazu8,515.  ConspicuiCliier- 
ciensium  mores,  517. 

HarolduB,  Norwegie  rez,  ad  iEtheUtannm  maneri 
mittit,  215. 

Haroldus  I  in  regem  a  Danis  et  LoDdioeosibuB  civiboi 
electus,  315.  Cui  reelBtunt  Aogli,  315.  Emmam  regiotD 
ezpellit,  319.  EjuB  obitOB,  319. 

HarolduB,  Godvrioi  filiup,  ioterfectisReeB  et  GrifBno, 
regiooem  occupat,  330.  Ab  Eadwardo  ezpultuB,  33i^.  lo 
gratiam  redit,  339.  lo  mare  tempeBtate  jactatuB,et  viDco- 
Iis  ouusluB.  383.  A  Willelmo  duce  libertati  redditof, 
384.  Ipsi  io  Britaonicaezpeditioue  juDgitur,  384.  Filiain 
ejusin  conjugemaccipit.jureiaraDdoque  ip»  incoa»ceo- 
dendoAugliaethrono  aoillio  lore  promittii.384.DefuDcto 
ConfesBore,  regiam  coronam  Bibi  asBumit,  365.  Qaa  vio- 
lati  jurifjuraooi  ezcusatione  utltnr,  408.  Ab  bofte  victo- 
riam  in  prslio  apud  Standfort-Bridge,  reportal,  3S6.  Ao- 
dito  vero  Willelmi  in  AnKliam  aiipulBU,  io  Normao- 
oorum  castraexploratoreamittit,  4i2.  Frairia  ejuBGoe^ 
thi  monitum,  413.  Willelmi  proposita  reiicit,  413.  Eiiisio 
prfelio  apud  Hastiugas  agendi  ratio,  416.  Ejus  obitai, 
416.  Ejus  corpuB  Walthami  cooditaoi,  420. 

Haruldus,  HaroMi  11  AogliaeregiB  filiiiB,  Magoum,  Nor* 
vegite  regem,  io  expeditiooe  ad  iovadeDdam  Aogliam 
comitatur,  50(5. 

Hasiiugu^,  Danorum  quidam  duz,  ab  .^lfredo  devie- 
tUB,  FraucisB  littiiB  deprcedatur,  182. 

Ha^ftiuga^  (prffilium  apud;,  387,  414. 

Heiena,  CouBiantini  Mafrui  mater,  6,  546. 

HelgrimuB  Haroldi,  Norvegi»  regi»,  ad  ^lhelBtaonni 
legatuf,  215. 

Helias  Fleiiensis  commotionee  in  NormaoDia  ezcilat, 
503.  Quo  modo  a  Rufo  habetur,  503. 

HengertuB,  ejuB  origo,  H.  In  Britaooiam  adveoit,  11. 
Cantiam  obtioet,l2.Ejn8  et  fratriB  flliua  Orkoeyam  adve- 
niuot,  12.EtioNorthanimbriaBedeB  collocaDt,  13.  Nobi- 
lium  Britonnm  ab  eo  patrata  Btrageo,  15.  Ejoe  obitai,  16. 

HenricuB  I,  in  Anglia  tertio  poat  occupatam  a  Normao- 
ois  Angliam  anno  nai u?,  615.  SoIub  cum  esset  fllius  regie 
uatus,  majuri  quam  cffiteri  cora  iastitaitur,  615.  Pernia- 
neLB  et  utilisdotum  ei  conceBsaram  natura,  6I5.A  patre 
WeBtmonasterii  equee  factuB,  616.  Cum  eo  io  Norniao- 
niam  procedit,  et  niorienti  adest,  616.  Ejus  beoedictio- 
oem  recipit,  matris  hspreditattrm  et  Irium  millium  marca- 
ruin  le;:atum,  616.  Equili  cuidam  Bati:ffacil,  qui  locum  io 
quo  pater  buus  sepelienduB  erat  ut  Buum  Tiodicat,  461. 
Caluinniatorbmiiidu&tria.ejaBstudioinfratremBanmRo- 
bertum  dureabisto  re9poadetur,6i6.Ab  ipio  io  Britao- 
niam  mititur,  et  dum  aberat,  legato  buo  8poliatuf,617. 
Nullaa  reduz  querimoniaBprofert,617.  Male  abamboboi 
Buis  fratribuB  habetur,  617.  Abrlncum  pluraqoe  caBtelia 
occupat,  Uobertumque  ad  pactiooem  veoire  compe!lit, 
6l7.  Ei  auxilium  prflestat  adverBOB  Rufum  NormanaiaB 
invadenti,  617.  Conaoi  cujuadam  cuatodiam  obtioet, 
in  Robertum  proditoris,  eumgue  a  Tertice  Inrrii 
Rothooiagi  in  Sequanam  demittil,  618.  Ejua  aic  ageodi 
ratio,  618.  Ingralum  denuo  Roberli  animam  ezperrtara 
quo  ex  hac  civitate  ezpellitur,  6l8.  Roberto  Rufoqoc 
rcsistit  C(Buomaniam  invadere  conant^boB,  et  io  Saocti 
Alicbaells  moote  ab  ipsis  obsidetorp  4l'l.  Ad  Robertoo 
mittit  ountium  ut  aquam  obtinere  sibi  liceret,  4U3.Reiti- 
tuta  pace,  cum  fratribuB  in  Angliam  progredilur  ;defL*D- 
ctoque  Willclmo  Rnfo,  in  regem  eliffitnr,  618.  Intro>lo- 
ctos  a  Rufo  et  Ralpho  Flambardo  abuBas  coercet,  619. 
Fiambardum  in  carcerem  detrudit,  arcbiepiscopum  vero 
Anseluium  rcvocat,  618.  Qoario  die  posi  fratriB  obiiaa 
Londini  coronatur,618.  HujuBceleritatiB  ratio»6t8.  Ma- 
thildam.  orphauam  Malcolmi  regia  filiam,  io  coojngem 
duzit,  618.  UxoriB  ause  Bororem  Mariam  EuBtaehio  Bodo- 
niensi  connubio  jangii,  750.  Reverto  e  tacro  belloRe- 
berto,  a  pleriaque  viriB  nobilibos  deBeritur,  620.  iDJarion 
epitheta  ab  iptis  in  eom  ^ntque  uzoren  regioain  pro- 
laia,  620.  Numerotittimum  exerdtOB  ad  r^idlaoatB 


1837 


GESTA  REGDM  ET  HIST.  NOVELL. 


isa^ 


Roberti  iayasioaem  colligil,  621.  Fautores  babet  Aosel- 

mum,  totumque  clerum  et  suos  Saxoaas  uDiversos,62i. 

AgmiDisordioes  ipsi  percurrit^eoequedocetqiiavia  Nor- 

maoois  ot>sisteDdom,62l.  Hoslilitates  a  prudeotioribus 

Tiris  impeditce,  et  tribusmillibus  marcarum  duci  a  rege 

promissis,  621.  Aoouam  peosiooem   Roberto  Flaodriffi 

comili  oe^at  Heoricus,  quee  ipsi a  Willelmo  Rufo coucessa 

faerat,630.  Roberti  Belesraeusis  rebelliooem  comprimit, 

eomque  io  Normanuiam  rxsulem  transire  permitLit,622. 

Caatiaecomitatnm  Willelmo,  Mortauicomiti,coa»aDgui- 

Deo  sao,  deDegat,et  io  rlUim  ad  recuperaodasquasdam 

usurpi^ioues  litem  ordiDat^623.  Ab  ipso  et  a  Roberto  Beles- 

meDsiiaNormaooia  lace88ilur,62d.Ia  AogiiamRobertum 

fratrem  suum  traosire  jubet,  eumque  iocrepat  quod  bsec 

fleri  siueret,624.C0Dquereutibus  NurmauDifi,  exhortaote 

Patcbali  papa  et  ioBtigaote  Ludovicn  VI,632  lo  Normao- 

Diam  «aavigat  pacem  restiturus,  625.  De  Roberto  duce, 

de  Mortaaeosi  comite,  et  de  Roberto  Belesmeosi  victo- 

riam  apud  Tiochebracum,  refert,  quadragesimo  AngiiiB 

occopatseaaaiversario,  625.  Mortaneosem  comitem  per- 

petuum  io  carcerem   projicit,  626.  Fratrem  vero  suum 

Doaorabili  custoditt  committit,  611.  Severse  ejus  leges, 

625.  Spuriamsuam  flliam  Alezaadro,Scotorum  regi,coa- 

uubio  juDgit,  617.   Davidem  (oatu  mioorem  Malcolmi 

regi8filium,etAlexaadri  successorem),  comitem  efQcit, 

Dooilemque  virgioem  ei  io  coojugem  aduoat,  617.  Inter 

Ve  et  WaleasesFlaodrorum  colooiam  collocat,  493, 628. 

Sagitte  ictu  feritur  dum  iu  Waleoses  progreditur,  628. 

Eorum  iosurrectiooem  repriwlt,  ob.^idesque    Dobilium 

ioter  illosvirorum  liberos  accipit,629.Eju8mos  Britooes 

utmerceoariospretio  cooduceadi,  629.  Cnm  LudovicoVI, 

ia  gratiam  Theobaidi  Blesgeodi   rizatur,63d.Miiitum  soo- 

rnm  ardorem  cohibet,iovadeoteNormanuiam Ludovico, 

633.  lo  pufitna  eum  debeliat,  et  pacem  compouit,  634. 

WillelmumfiliumAodegaveusiscomitisfilisematrimoaio 

juDgit,eumqueciieDtelaai  LudovicoproNormaooia  pro- 

flteri  permittit,  634.  lo  coogressu  cum  Galizto,  summum 

pootiticem  ad  mutaodam  seoteotiam  ioducit  de  modo  quo 

erga  fratrem  suum  Robertum  se  habebat,  634.  Causa  est 

eurjuoioresRobertiMeileutioiflliicumcardioalibuscoD- 

teoduot,  635.  Magoa  ejus  io  Rogerum,  epiecopum  Sales- 

berieDsem^cooBdeotia,  quem  publicarum  rerumadmiai- 

stratorem  iD8tituit,637.Hiberniffire^umin  Heiiricum  de- 

Yotio,  ^8.  Munera  a  Pauio.  OrlLneieusi  comite  recipit, 

637.  Ejutf  WoodstolLi  pecorosum  paiatiura,  637.  In  ejus 

reiiroum  exteri,  tanquam  ia  porlum  shlutis,  cunrngiunt, 

639.  lavisitor    a  Siwardo,   Norvegiffi  rege,   in  Terram 

Sanctam  iter  faciente,639.  Ejus  Clnniaceneium  raonacho- 

rura  Redingisabbatia,  643.  Paschalis  papffi  ad  eum  epi- 

stoladeinvestiturip,  644.  Esecundo  ezsilio  Anselmumar- 

chiepiscopum  revocat,  jusque  controversum  coocedere 

a8Beotit,648.Uzoris  ejus  Mathildffi  obitu8,651.WiIleImum 

fllium  suumia  oaufragioemittit,  ^.  Adelam,  LovaoieD- 

•is  duci8fiiiam,ob  defunctumsuum  hffiredem,  ioconju- 

gem  sibi  assumit,  651,654  Filiffi  ejus  MatbildtB  cum  Heo- 

rico  V  imperatore  coDOubium,655.£IieDsemoDarterium 

ia  episcopalem  sedem  cooyertit^  episcopoqoe  Liudecol- 

Deosi  damoum  illatum  compeosat,  680.  Dum io  Normao- 

Dia  versabatur,  audita  imperatoris  morte,  iegationem  ad 

reducendam  suam  flliam  mittit,689.  Eam  quibusdnm  Lo- 

tharingiffi^LouKobardiaeque  priocipibusin  matrimonium 

Degat,6S9.  Gum  ipsa  ia  Aogliam  revertitur,  690.Magoum 

Loodiaicoaveutumcongregat^iaquoSalopieuBemcomi- 

tatum  resioffi  coacedit.abtistitesque  et  oobiles  ad  admit- 

teodam  filiam  suamio  successiooem  regDicompelIit,690. 

Imperatricemio  Normaooiam  mittit,  GeofiTredo^Falcoais 

ADdegaveD8isfiIio,Dupturam,etpaulopo8tip8esequitur, 

matrimoDioadfuturu8,692.  loDoceotispapfficausam  con- 

tra  Anacletom  ta«tar,698.IoADgliamreduz,reduceetiam 

•juB  filia,  Dobiles  ad  reoovaodum  jusiuraadum  suum 

]o  magDO  cooveQto  Northamptooe  habito  cogit,   698. 

MagoapecadumstragestrigesimoprimoregooejusaoDO, 

699.  Ultimum  ejus  iter  io  Normaoaia   eclipsis  et  terrffi 

motus  8equuDtur,700.  Ultimus  ejus  ibi  morbus  et  mors, 

post  traopactos  ibi  tres  aanos,  701.  Omoessuas  posses- 

siooes  filiffi  suffi  relioquit,  701.  Hugoois  arcbiepiscopi 

Rothomageoeisepistolareligiosumejusfioemdescribeofl, 

701  .Ejusezsequiffi,702.Corpaft  ej  us  iu  Angliamtraaslatuni 

et  io  moDasterio  ejufi  Rediugis  sepultum,  705.  Immeosi 

ejus  the?auri,706.  Historiffi  ejus  recapitulHtio,  640.Eju8 

Titannatantum  vicepetitapertotumejusregoi  cursum, 

642.  Ejus  persona  et  moree,  642. 

Henricus  (postea  Henricus  II)  Oeoffredi  Plaataeeoeti 
et  iraperatricis  Maldffi  filius,  io  Aogliam  a  patre  miBSOf, 
•ob  patrai  sui,  Olocestriffi  coD>itis,  custodia,  765. 

Hearicus  1,  Kraocorum  rez,  Willelmi,  Normaooiffi  du- 
elB,  custodis  iaqaisitor  iostitatas,  392.  Janiori  doci  equi- 
tis  gradum  coDr6rt,393.DefuoctoRobertodace,ordinem 


restitoit  in  NormaDaia,393.AWillelmoad?er8a8  0eoirre-..^ 
dum  Martelum  adjutas,394.Duci  snadet  ot  propriffi  sala^ 
tis  mious  sitiDcautus,394.lD  Willelmumlepidior  factos, 
ejus  rebelli  patruo  auziliatur,397.  Normaooiam  iavadit, 
et  in  prffilio  apud  Mortuum  mare  devictus,  398.  Pacem 
componit,  399.  Regionem  iterum  invadit,  seyeraque 
clade  afflcitur,  400.  Ejus  obitus,  400. 

Heuricus  I,  imperator,  168,  215. 

Heuricus  III,  imperator,  Cnutonis  flllam  in  coDjugem 
assnmit,  321.  Bellicosa  ejus  iadolus,  322.  Legeodaria  de 
eo  (&(iecdota,  3j^3,  et  seqq.  Ejus  epitaphium,  328. 

Heoricus  IV,  imperatur,  aGregorio  VII,  quod  ia  coa- 
cedeodis  iavestituris  perseveraret^  ezcommunicatus,440. 
Papam  deponit,  et  in  ejus  locum  Guibertum  8ubstitoit, 
440.  Accedente  Roberto  Guiscardo,  cum  antipapa  foga 
sibi  cousulit,  440.  Gregorium  iterum  deponit^  440.  Ab 
Urbano  papaezcommunicatus,468.  Imperium  resignare 
a  fllio  suo  compellitur,  467.  Favorabilia  ejus  iDdolia  li- 
oeamenta,  468. 

Henricus  V,regoaosGermaaiffiimperatorqoo  tempore 
Malmesbirieosis  sua  Gesta  •cribebat,  101.  4()7.  Palrem 
•oum  Henricum  IVdepoait,  467.  Mathildam,  Henrici  I, 
Angliffi  regis,  filiam  coonubio  sibi  jun(rit,655.  Cum  Pas- 
chali  papa  de  iovestituris  coateodit.  655.  Ejus  causa  a 
citramootaois  aotistilibus  suscepta,655.Romam  procedii 
•ammumque  pootiBcem  appreheodit^656.  Abeocootro- 
yersi  privilcgii  deJitiooem  eztorquet,656.Ejus  jusjnrao- 
dum  papffi,  657.  Sacramentum  ab  eo  io  mutuffi  amicitiffi 
coofirmatiooem  accipit,  658.  Solemois  ejus  corooatiooU 
descriptio,658.Paschalisad  ilinm  coodoaatio,659.APatri- 
ciisRomaoaracoronamBuscipit,661.Pa8chaliscondoDatio 
asecundo  Lateranensi  concilio  abrogata,662.Aliumezer- 
citum  adversas  Romam  ducit,  663.  Audita  pap»  morte, 
itersuumaccelerat  atMauritium  Burdinum  m  pontificaU 
sede  coostituere  queat,  G64.Romaoorum  imperatori  ad- 
dictorum  nomina,665.0elasio  Roma  e.xpulso,  Burdiaom 
ibi  papam  reIioqiiit,666.  lo  Epistola  ad  Caliztum  II  coo- 
troversum  jus  cedit,  669.  Tres  ejus  io  Italiam  ezpedi- 
tiooes,  670.  Ejus  obitus,  689. 

lierbertus,  Cenomanensis  comes,  401. 

Herbertus,  Losinga  (Ramseieusis  abbas)  Thatfordi 
episcopalem  sedem  pretio  acquirit,  517.  Corrupti  ejaa 
more9,5i7.1n  ^jns  Simooiam  epigrammata,517.  PoeniteDa 
Rooiam  petit,  518.  Baculuni  anuulumt|ue  re^iguat.  aed 
eos  resiimere  inducitur,518.  In  Angliamreversus  sedem 
suani  Nordovicura  reuiovet,518.Mona9terium  ibiproprlis 
ezpensis  dotat,  518.  Cluniacene^iiiai  monachorum  coeoo- 
bium  Thetfordi  iostituit,  519.  A  Pascbali  papa  ezcomma- 
oicHtus  ob  adulteratum  verborum  suorum  seosum  ia 
iovestiturarum  materia,  646.  Intercedeote  Henricoregt 
restituitur,  648. 

Herefordiensis  comes  Rogerus,  io  perpetoom  carcerem 
detrusus,  quod  Ralphi  Guaderi.uzoris  suffi  f^atris,  coD« 
spirationis  particeps  fuerat,  430. 

Hidense  monasterium,  Wintoniffi,  iffoe  combustam. 
752. 

Hierarchia  Diooysii  Areopagllffi  e  Grffico  sermoae  ia 
Latioum  a  Joaone  Scoto  translata,  190. 

Hilda,  vide  Slreneshalh. 

Hildebertus  Cenomanensis,  ejas  carmiaa  io  Bereoga* 
rlum,  463. 

Hildeb^-aodus,  viffe  Gregorius  VII. 

Hiuguarus,  seu  loguarus,  Danus,  Northaoimbriam  ei 
orieutulem  An^liam  deprsedatur,  sanctumque  Eadmua- 
dum  occidit,  136,  365. 

Hircanus  aurum  o  tumulo  Davidis  effodit,  278. 

Histriz  ;aoa  Woodstocki^ut  res  aova,describitur,638. 

Hlotberi,  Caotiffi  ;  iofeliz  ejos  regoi  status,  21.  Vul- 
oere  coofossus  moritur,  22. 

Horologium  mecbaDicum,  276. 

Hors,  ejus  origo,  11.  Mors,  13. 

Hospitium  Jerosolymis  a  Carolo  Magoo  erectam,  563. 

Hubba,  Danus,  Hiuguari  germaous,  365. 

Hugo  Magnus,  Parisiensis  comes,  Eadhildam,  Ead- 
weardi  Primogeniti  flliam,  ia  coajagem  aibi  assomit, 
198,  216. 

Hugo  MagDUB,Fraocoram  regis  germaau8,Cooqaesto- 
ris  militiffi  oomeo  dat,439.CoD8taDUDopolim  cum  parva 
comitummauu  perveDit,etab  Alezio  captivos  detiDetor, 
535.  Adveniootibus  vero  cffiteris  cruce  sigoatis,  liber- 
tati  redditus,  535.  Uous  estducum  quiRoberti  agmea  a 
Solymani  exercilu  eripiuot,  551.  In  magoa  ez  Aotiochia 
obsessorum  eruptiooe  ade8t,558.  Franciam,sab  iocom- 
modffi  valetodiois  prffiteztu  repetit,  559.  Iterum  advenii 
cum  Pictavieosi  comiti,  592.  lo  prffitio  com  Solymano 
occiditur,  ejuBque  eorpus  Tarsi  sepaltum  est,  5&. 

Hogo,  RaymoDdi  (le  Croisi)  frater,iD  prffilio  apud  Ra- 
mnlaro  a  Turcis  cffisus,  594. 


1839 


INDEX  IN  WILLELMl  MALMESB. 


i8M 


Hugo  Gettrienflis  adjumeDto  est  in  repellenda  inva- 
sione  a  Magno,  Norvegise  rege,  tentata,  oOd. 

Hugo  Salopieneis  in  repellenda  inTasione  a  Magno, 
NorvegisB  rege  tantata,  interficiturt  506. 

Hugo,  ai)ba8  GluniacenBis,  441,  507. 

Hydromeli,  potus  sic  dictus,  323. 

I 

Ida,  Nortlianimbrorum  rex,  61, 70.  Nobilis  ejus  origo, 
puri  mores,  et  bellica  yirtus.  62. 

India ;  sanctue  Tbomae  in  India,mi8Bio  in  Indiam,187. 

Indractus  sanctus  ;  ejus  martyrium  juxta  Glastoniam, 
57. 

Ineswilrin,  Glastonise  sic  dic.ta,  40. 

loguarus,  vide  Hioguarua. 

Ini,  West-SexflB  llex ;  ejus  yictoriee  in  Gaotia  et  East- 
Sexa,  40.  Ejusleges,  ^O.GlastonisB  monapterium  fundat, 
40.  Ejus  cbarta  ad  idem  monaaterium,  50.  Uxoris  ejus 
induetria  ut  illum  a  mundo  sejuogat,  A9.Var.  lect.CMtn 
ipsa  Romam  petit,  54.  Amborum  obitus,  54. 

Innocentiu8lI,aHomaDicleri  parte  in  papam  electus, 
695.  Ejus  electioni  a  viris  Anacleto  addictis  oppouitur, 
695.  Episcopi  t^ortus-Romaoi  epistola,  controversiam 
explanaos,  695.  A  prnicipibus  regibusque  agooscitur, 
sed  papalemsedem  nonante  rivalissui  mortem  asseaui- 
tur,  698.  Ludovicum  VII,  requireDte  patre,  corooat,o98. 

Investitnra  Ecclesiarum,  PaBchalis  papse  epistola  de 
hoc  investiturarum  genere,  644. 

Iprensis,  ceu  Yprensis,  Willelmus  Stepbanum  regem 
ad GIocestrisB comitem io  Normanniacompreheudendum 
incitat,  710.Warw'eIlense  monaaterium  in  Anglia  com- 
burit,  752.  Humphrey  Bohun  captivum  detinet,  760. 

Ibernia,  ceu  Hiberuia  Auglise  pro  Bui»  mercibus  in  po- 
testate  est,  62S.  Agricolarum  Hiberni»  paupertas  et 
squalida  conditio,  628. 

Iricus  e  regoo  a  CnutoDe  expulsus,  299. 

iBembarduB,  PonthiacenBis  comes,  398. 


JaenberhtuB,  archiepiscopus  :  ejus  GaDtuariensis  pro- 
▼incia  ab  Offa  decurtata,  129. 

JeroBoIyma,  variaquibus  vocala  est  nomina,56i.Ejus 
coDfinia  ab  Adriauo  exteusa,5Gl.AquaD0D  abuDdat,361, 
56t3.Eccle6ia  Sancti  Sepulcri,  templumque  quodSalomo- 
uis  dicitur,  a  Turcis  revereoter  babila,562.  Patriarcha- 
rum  ejus,  et  memoraudarum  quas  eorum  aetate  contige- 
runt  rerum  euumeratio,  563.  Obsessa  a  GhristiauiB  civi- 
tas,  565.  Captaque,  568.  Diei  Natalis  Domiui  celebratio 
Jerosolym»,  579.  PccDiteutialeB  ibi  processioDeB  Id  vi- 
gilia  PaBcbsB,  eo  fioe  ut  sacer  iguis  appareat,  587. 

JudflBi  cujusdam  adolesceutuli  memorabilis  ca8U8,466. 

Judeei  LoudiDeDseBa  CoDqueiitore  Rothomago  trauslati, 
500,  Dot.  A  Wiilelmo  Rufo  iucitati  ad  argumeutum 
cum  epiacopis  propuguaDdum,  500,  uot.  Queruutur 
quod  in  controverBia  dod  SBque  sit  actum,  500. 

Joauuea  Scotus  ;  lilteraria  e^juB  iu  Kraucia  8tudia,i90. 
Ejus  iu  Aogliam  adveDtus,  190.  Mors  et  epitaphium  in 
MalmesberieDsi  monasterio,  190. 

JoauDes  XIII,  papa,  Knd^ari  Chartam  ad  Glastooien- 
sem  abbatiam  contirmat,  245.  Aluricum  admouet  ut  a 
persequeuda  huc  ecclesia  abstiueat,  246. 

JoauDes  XV  (XVI  dictus),  papa,  mediatorcm  se  codb- 
tituit  iEthelredum  iutcr  et  Richardum  NormauDisB  du- 
cem,  269. 

JoaoDes  (TuroDiaBoriuDdus,519),epi8copus  FoutaDen- 
sis,  sedem  suam  Balhonem  removet,  517.  Abbatiam  ibi 
emit,  519.  Mouachos  male  habet  eorumque  posfieBBioDes 
sequestro  dat,519.TuDc  aliquid  de  sua  severitate  remit- 
tens,  parvam  pricdiorum  portiooem  ipeiB  re8tituit,520. 
OruaDieDta,  libros,  DoosecuB  acmouachorum  moresin 
raeliuB  perflcit,  520.  Omue»  eorum  posdessioucs  usque 
ad  fluem  restituere  abuuit,  520. 

Joauoes  prcsbyter,  192. 

JoaDues,  monacbus  Malmedberieusis,  cujus  iuduBtna 
Bua  huic  monasterio  privilegia  rcBtituta  suut,  abbas 
electus  est,  730. 

Jordaoes,  Gothorum  historiographus,  173. 

Judith,GaroIi  Calvi.Fraocorum  regi»,  fllia  ^.theluul- 
fique  regis  coujux,  153,  158, 197.  Priviguo  suo  iElhel- 
baldo  Dubit,  174.  Ejus  obitus,  174. 

Judiih,  GoDquestoris  fratris  fllia,  Waltheofo  comiti 
nupta,  427. 

Judwall,  WaleuBium  rex,  206,  251. 

Jurameuta  UAitata  :  DuoBtaoi,  261.  CooqueBtori8,459. 
Willelmi  RuQ,  493,  496.  500,  not.  503.  Henrici  I,  629. 
Stephani,  711.  Rogeri,  Salisberiensip,  episcopi,  717. 

Juts,  Germanica  tribus,  quoB  in  Britanoia  coniede- 
rat,  10,  11. 


Rarilepho  (Willelmus  a),  episcopus  Danelmensii,  i 
Willelmo  Rufo  rerom  poblicarum  adminislrationi  prc- 
positus,  486.  Gonspirationis  in  regem  fit  particeps,  497. 
cohibita  vero  rebellione,  ipsi  a  rege  fuga  aibi  conso- 
lere  permittitur,  490. 

Kategis  ceu  Categimus,  Wyrtgeorni  filius ;  ejni  obi- 
tus,  13. 

Kenelmus,  vide  Cenelmui. 

Kennetus,  vide  Kinadns. 

Kenredus,  vide  CoenrflBdui,  CoeDredaa. 

KantisB  regnam,16.EjuscoDver8ioad  ChristianismaiD, 
17.  We8t-Sez8B  anneznm,  25.  Ejas  episcopales  sedss, 
140.  A  Danis  vastatum,  150,  175,  266. 

Kenulfus,  vide  Goennolfus. 

KenwalluB,  cen  Kenvralkus,  vide  Cynewealh. 

Kerboga,  Mosulensis  princepsa  sullano  oiiasas  qai  An- 
tiochiffi  opitularetur,  557.  Hanc  civitatem  a  Fraoeisoeco- 
patam  reperiens  obsidet,  557.  Petro  Eremitse  responsom 
dare  dedi^oatur,  558.  A  Roberto,  Normaoni»  dDce,io- 
terficitur  m  eruptione  e  civitate,  608. 

Kiuadus,  Scotorum  rez,  nnusfuit  ez  iis  qui  naviculom 
in  qua  Eadgarus  ferebatur  remis  propoIeruDt,  236.  Ejoi 
apologia  quod  de  illo  irrevsreuter  locuius  faisset,  252- 

Kiueardus,  Sigiberhti  West-Sezs  regis  frater,  a  Cv. 
neuulfo  ezpulsus,  in  eum  conspirat  eumque  interficit^i. 
Superatus  ipse  et  occisus,  58.  Reptone  tapelitur,  59. 

KioeBwitha,  vide  Cynuise. 

Kinewulphus,  vide  Cvnewulfus. 

KiDgilSy  vide  Gynegife. 

Koights,  id  est  equites  spud  Aaglo-Sazonas,  210,  et 
not. 

L 

Lademuudus,  abbas  Glastoniensis,  40. 

Lampas  perpetua,  357. 

Lancea  Garoli  Magni,  qusB  fuisse  dicitur  centariooif 
qui  Jesu  GhriBti  latus  aperoil,  217. 

Laufrancu8,sancti  Stephaoi  Gado  menf is  abbas  instito- 
tUB,  447.  ArchiepiscopuB  Caotuariensis  creatus.  450.  la- 
gens  ejus  scientia  et  pietaB,447.  Stricla  ejas  severitai  io 
rebus  eccIe8iasticiB,447,450.Magaaejus  apud  Conqaesto- 
rem  auctorilas,  450.  Odonis,  ut  Gantiae  comitif,  iocsree- 
rationem8uadel,487.  Bereogario  hiBresiarcliflB  respoodet, 
462.  PrffiBtaotiamio  archiepiscopum  Eboraceosem  obti- 
net,  472.  Willelmus  Rufas  ab  ipso  eques  fact08,486.Et 
cnrouatus,  486.  Eius  ioQuzus  in  Rufi  agendi  ratiooeo. 
495. 

Lanso,  prior,  vide  Sanctus  Pancraiius. 

Lapidis  cursus,  accuratissime  directus,  637. 

Lateraoensis  concilii  II  decreta,  661.  Episcoporum  ao- 
mina  qui  ei  adfueraot,  663. 

LaureotiuB,  archiepiscopoB  Cantoariensis,  a  sancto  Pe 
tro  castigatus,  18,  not. 

Legend£e:Qerberti(SyWestripap8e  II),  quomodo  mi- 
giffi  studuit,  271.  Ejus  discipuIi,z75.Quomodo  Oclafiaoli 
the8aurosiDvenit,277.Quorumdaro  hominum  quieoideai 
thesauros  conquisituri  ▼enerunt,  279.  Adolescentii  cn- 
jusdam  io  similitudioem  asini  transformati,  el  qoomodo 
propriam  formam  recuperavit,  282.  Gerberti  statue  )o- 

2ueuliB,etambiguorumejusresponsorum,  283.  Qoorom- 
am  homiuum  qui  toto  annoiutegro  indesinenterealttre 
cugel)anlur,  285.  lufelicis  cuiasdam  sed  pii  episcopi,  sl 
profligalie  mooialis,  286.  De  Hearico  III  imperatore,32S, 
et  seqq,  Berkeleieusls  Sagae,  351.  Spoosi  cujusdam  qoi. 
clavidglobuIumpropeIleado,cumannulums(ato8Bdigito 
iDduiBset,  eo  ipso  malum  genium  sibi  conjugem  accepit, 
354.  De  incorrupto  Palladis,  Eyandri  filii,  corpore,3S7. 
MoDstroBfc  duplicis  feminaB,  quss  index  habeoatoreoa- 
nexionis  Aogliam  inter  et  Normaoniam,  35S.  Duorooi 
Nanueleosium  clericorum,  405.  De  Hildebraodo  (Gregio- 
rio  papa  VII),  441.  Simoniaci  cujusdam  episcopi»  aoi 
Spiritus  Bancti  uomen  proferre  semper  nequibat,  443. 
De  BereDgario  hssresiarcha,  465.  Uominis  cujusdaoi  • 
musculis  coDcerpti,  468.  De  leopardi  morsus  eflTectibos. 
469.  De  eo  quod  acciditparco  coidam  et  lenaei  cellario 
io  Fuldensi  mooaBterio,  470. 

Leo  III ;  Coenuulfl  ad  eum  epistola,  120.  Ejos  epistolt 
ad  Coenuulfum,  124. 

Leo  IX;  pjus  aoimi  corporisque  dotes,  329. 

Leofa  ob  suasrapinasob  Eadmundo  expalsoB,  228.Ib 
regiss  epulas  iotruse  obripit,  228.  Ab  ipso  rege  insects- 
tuB  quem  lethaliter  yuloerat,  229.  A  comitibas  regis  dit- 
cerpitor,  229. 

Leofricus,  Uerefordiensiscomes,  regis  fautor  adTsnos 
Godwinum  comitem,  330.  Una  eum  uiore  laa  Godin 
plurima  sBdiflcat  monastaria,  330.  Goneilio 
babito  adfuit,  338, 


1811 


GESTA  REGUM  ET  HIST.  NOVELL. 


iSU 


Leofstanosy  Tifto  Eadmandi  martyriB  corpore,  fil  iosa- 
noB,  367. 

Leofwione^  Godwini  filiuii,  342. 

Letardi  episcopi  vita  exemplarie,  17. 

Leotherius,  West-Sexensis  episcopue,  41.  Malmesbi- 
riam  saoto  Aldbelmo  concedit,  42. 

Libri,  ceu  bibliotheca  Eboraci,  93.  Jerosoiymoi,  563. 

Libri,  ceu  bibliolbecse  pridem  occlesiis  addictae,  191. 
A  Danis  comburuotur,  191. 

Licbfeldia  archiepiscopalis  fit  sedes,  119,  123. 

Lindecolnensis  episcopus  Alezander(Rogeri,  Salisbe- 
riensis  episcopi  fratri»,  filius),  Newarki  castellum  ad  pro- 
tegeodam  suam  sedem  8edificat,715.De  hac  re  nobiles  ad 
regem  conqueruotur,  716.  Obtumultumad  famnlis  suis 
concitatum  caetelli  claves  tradere  compulsus,  718.1mpe- 
ratricisagnitioniin  ecclesiacathedrali  Wintonifle  adfoit, 
744. 

Litterarum  studinm  in  Aoglia  deficit,  191,  417. 

Llandayieusis  episcopus  Urbanus;diu  sub  judicise  hee- 
rens  controversia  ipsum  inter  et  Biroardum,  Monerien- 
sem  episcopum.  in  posterioris  gratiam  dirempta,  699. 

Lougobardi,  10. 

Londinum,  Est-Sex»  regni  pars,  137,  139.  A  Daois 
Tastatum,  15().i£thelredo  comiti  ab  ^lfredo  concessum, 
184.  A  Danis  obsessum,  264,  290,  301.  Cujus  cives,  diu- 
tnrna  cum  Daais  consuetodine,  eorum  usns  adoptant, 
518.  Danorum  ibi  coemeterium,  320.  Tremendaibi  tem- 
pestas,  505.  Judeei  ibi  degentes,  500. 

Lotharius,  v*de  Hlolheri. 

Ludovicus  Csecus,  Arelatensis  rez,  Eadgivam,  Ead- 
weardiPrimogenitiflliam,  in  conjugemsibi  matrimonio 
jungit,  198,  216. 

LudovicnsVIHenricum,  AnglisB  regem,aderipiendam 
Normanniam  Roberto  fratri  suo,  incitat,  632.  Cum  eo 
rixatnr  Tbeobaldi  Blesensis  eausa,  huncqoe  ut  rebeliem 
a  papa  denuntiandum  curat,  633.  Normanniam  invadit 
Tastatque,  633.  Ab  Henrico  debellatus  pacem  componit, 
634.  Principis  Willelmi  pro  Normannia  clientelamsusci- 
pit,  635.  Primogenitum  suum  fllium(Philippum)  adhuc 
luperstes  coronandnm  curat,  698.  Philippus  vero  cum 
ez  equo  lapsus  obiisset,  Ludovicum,  secundum  suum 
filium,  a  papa  coronari  satagit,  698.  Regnabat  iu  Fran- 
cia  quo  tempore  Malmesberiensis  sua  ^esta  scribebat, 
101,  432. 

LudoTicoB  VII,  ab  Innocentio  II  coronatus,  adhuc  su- 
persiite  patre,  698.  Aguitaniam  cum  sua  coojuge  recipit, 
FraociiBque  coronse  iterum  annectit,  699. 

Lacius,  Britonum  rez,  Romam  mittit  nuntios  qui  reli- 
gionis  Cbristianae  preedicatores  inde  adducaot,  31. 

Ludeca,  Merciorum  rex,  dum  praedecessorem  soum 
ulcisci  conatur,  ab  orientalibus  Angiis  interficitur,  132« 
148. 

Lnllns,  archiepiscopus  Moguntinus  ;  in  eum  carmina, 
117. 

Lyflnguij  archiepiscopas  Cantuariensis,  2S8, 

Lyfingus,  TaTislockensis  abbas,  postea  episcopns  Cre- 
ditonensis,  308,  321. 

M 

Mabila  (Roberti  FitzHamonis  filia),ab  Henrico  I  spurio 
filio  800  Roberto.  GlocestriflB  comiti,  in  conjugem  data, 
692.  Numeros»  pulcherrimeeqne  prolis  fit  parens,  692. 

Macbeothus,  Scotorum  rez,  330, 

MaccuB,  pirata,  286. 

Magnus  Norweffiam  priitinee  sue  libertati  restitnit, 
435.  Daniam  invadit,  Sweynumque  II  ezpellit,435.  Quem 
cum  eiteris  cupiis  reversum  iterum  debellat,  436. 

Magous,  Norwegise  rex,  cum  Haroldo,  Haroldi  il  An- 
gliee  regis  filio,  Orkoeias  aliasque  insulas  occapat,506. 
Aogliam  per  Aoglesiam  insulam  invadere  conatur,506. 
Ab  Hugoue  Cet«rien8i  etHugone  Salopiensi  repellitur,506. 

Malcolmus,  Scotorum  rex;  ei  Cambriaassignata,  226. 

Malcolmus,  Cambriee  rez,  236,  330. 

Malcolmus  II,  Scotise  rez,  308. 

MalcolmusIII,  Cambri8eregisfilius,ad  Scotiae  thronum 
a  Siwardo  comite  evectu8,330.  Fratrem  conjugis  snn 
Eadgarum  ^theling,cffiterosque  Anglicos  fugitivos  reci- 
pit,  ejusque  causam  amplectitur,  422.  Conquestori  se 
iubjicit,  424.Pacem  cum  Rufo,  mediante  Roberto,  Nor- 
mannisB  duce,componit, 424,494.  Perfidiose  (cum  uno  ez 
Buis  filiiB,  424)  a  viris  Roberto  Mowbray  Northanimbro- 
rom  regi  addictis  interficitur,  494.  Tinemuds  sepelitur, 
424.  Ejus  corpus  Dumfermlinam  ab  Alexandro  nlio  soo 
translatum,  424. 

MalgeriuB,  archiepiscopns  RotbomageD8is(Conque8to- 
rii  avunculas  (Tenationis  mensffique  voluptatom  ardens 
amator,  447.  Pallium  ei  a  summo  pontifice,  propter  in- 
eoDgraaoi  agendi  rationem,denegatam,447.  A  Wiiielfflo 


adhuc  juniore  reprobatuoi  degrMdatumque,  447.  Dacia 
agendi  modi  ratio  a  prffilato  aadictis  aaaignata,  448. 

Malmesbiriensis  Willelmus  ffique  e  Sazonum  Norman-' 
norumque  genere  originem  ducebat,389.  Sub  patris  tu- 
tela,  a  tenera  state,  libris  addictus  fuit,143.  Orelogicen 
docetur,  medicinffi  ethicffique  studet,  143.  Exteras  ali- 
quot  historiaspretioBibi  comparat,propriffiquegenti8  hir 
storiam  ioguirere  coepit,  143.  Scribere  iocipit,  144.  Ejus 
ratiooesscribendffi  historiffi,  1.  Vulgares  relationes  dedi- 
gnatur,  nilqueasseritquodnonsit  omnino  fide  dignom, 
73.  Populares  Iraditiooes  coutemoit,  chronicisque  adbse- 
ret.  144.  Conqueriturquod  rerum  sint  vacua,144.  Corre* 
ctionem  et  factorumcommuQicationemsollicitat,144.Ho- 
rum  suggestionibus  aurem  prffibens,  quibus  impossibile 
videturutqni8veramcoffivorumhi8toriamcon8cribat.quia 
aut  perBecutionem  patiatur,  aut  vili  adulationiscrimine 
sordescat,  opussuum  clauBO  tertio  libro  abrumpit;8ed 
aliquanto  post  iliud  resumit,  istius  opioioois  futilitatem 
ostendere  inteodeos,  483.  AUata  ab  eo  prodigalitatem  in« 
ter  et  liberalitatem  distinctio,496.Eju8  ceosurffi  in  splen- 
didaornamentaetmagnificasvestesquorumusudioeccleo 
siis  prevaluerat,  516.  Qua  de  causa  sua  Gesta  Roberto, 
Qlocestriffi  comiti,  dedicavit,  681.  Opus  cui  titulus,  HiS" 
to9'ia  novella»  requirente  coraite,  scribit,  687.  In  conoi- 
lio  Wmtoniffi  habito  ipse  adfuit,  745.  Ad  suam  Glastoni» 
histnriam  refert,  50,  var,  lect, 

Malme^birieose  monasterium,  fundatom,  43.  Ab  Offa 
occupatum,  117.  Ab  Ealhstano,  151.  Ejusbona  reslitnta, 
130.  Expulsi  ab  Eadwy  monachi,  234.  Eadgari  charta  ad 
pra^dictum  mooasterium,  247.  A  Rogero  Salisberiensi 
episcopo  occopatum,  728.  Siogularis  uniusexejus  mo- 
nachis  relatio,  :)80. 

Malmesbiriensis  Cuthbertus  abbas,  130. 

Malmesbiriensis  Joanues  abbas  ;  ejus  indoles,  730. 

Maodeville  (Goffredus  a),  alterniB  vicibas  Stephano 
regi  et  imperatrici  addictus,  752. 

Maotala  (Walter  a),  404. 

Mautala  civitas  destructa,  400. 

Margareta,  Badgari  iEtheliog  eoror,  Malcolmi(f oe  Seo- 
torum  regis  conjux  ;magna  ejus  pietaset  charitas,  382, 
494.  Trium  ex  ejuB  filiis  sanctitas,  628. 

Maria,  Malcolmi  Scotiffi  regts  filia,  Eustachiique  junio- 
ris,  Boooniensis  comitis,  uxor,  382. 

MarianusScotuB  ;chronologicaeju8opera  acontempo- 
raneie  despecta,  471. 

Maris  sestus  ingens,  29. 

Martel,  Carolus,  vide  Tudites. 

Martel,  Ooffredus  (Andegavensis  comes) ;  abjecta  ejns 
accenso  patre  obedientia,401.BoDorum  suorum  partem 
cedere  PictaviensemBlesenBemque  comites  compellit,395. 
Normannicnm  Alencbnii  castellum  occupat,  396.Eja8  ar- 
rogantia,  396.  Willelmum  ducem  effogit,  in  cujus  ditio- 
nem  cadet  Dorofront,  397.  Ejus  obitus,  400. 

Martel,  Willelmus.Stephanireffis  rei  domestic»  admi^ 
nister,  in  concilio  Wiotooiffi  habito,  cum  csteriB  reglf 
addictis  excommunicatus,  748. 

Martinus  8anctus,Turonensis  ;corpu8  ejusin  ecclesiam 
SaoctiGermani  Autissiodorensistranslatum,  183.Contro- 
▼ersia  de  mutuis  horum  sanctorum  meritif,  183.  Ejus  ra- 
liquiffi  leprosum  corant,  183.  ^^  ,»  t. 

Mathilda,  Arar0Ma.amazoniu8eju8auimu8,467.  Urba- 
num  adversus  Henricum  IV  et  antipapam  tuetar,  468. 

Mathilda,  Canquestoris  uxor,  Sanctissimffi  Trinitatis 
mooasterium  Cadomi  fundat,  448.  Illam  inter  et  Willel- 
mum  tepiditas  propter  filium  suum  Robertum,  453.  la 
Buo  Cadomeosi  ccBoobio  sepolta  est,  453. 

Mathilda  (regina),  regis  Malcolmi  filia,382.  NobilJB  ejuB 
origo,  sed  relativa  paupertas,  620.  A  teneris  annis  in  mo- 
nialium  coenobiis  educata,  649.  Sacrum  velum  inducre 
vult,  ut  igoobiles  sui  amasios  effu^iat,  649.  Obex  inde 
obstans  ejus  cum  Henrico  I  connubio,  649.  Ab  ejnsaula 
duobus  geoitis  liberiB,  recedit,  650.  Magn»  ejuB  aancti- 
tas  et  mortificationes,  650.  Ejue  in  ecclesiffi  choriitaa 
liberalitas,  650.  Pravi  ejus  munificentiffi  effectns,  651. 
Ejus  mors  et  sepultura  westmonasterii,  650. 

Mathilda  (Maldaimperatrix),  Henrici  I,  Anglorum  re- 
gis,  filia,  Heurico  V  imperatori  nupta,  655.  Ejus  fortitndo 


ringiffiLongobardi»queprincipibo8petilur,689.Cumpa- 
tre  in  Aogliam  reverlitur,690.  Longa  ejus  regiornm  avo- 
rum  series,  691.  A  prffilatis  et  nobilibus  obsequii  sacra- 
mentum  accipit,  692.  In  Normanniam  mittitur  utGeof- 
fredo,Falconi8  Audegaveosis  filio.  nubal,692..In  Angliam 
iternm  redui,  denuo  obsequii  sacramentum  accipit,698. 
DefuDcto  patre,  paulisper  in  Normannia  remanet,  703, 
ArantiDam  cam  iratre  buo^  Gloceftri»  comite,  advenit,a 


i84S 


INDBX  IN  WILLELMl  MALMESB. 


18i4 


qoo  eustodi»  Adeln,  DOTere»  sum,  eommeodatur,  725. 
lode  recedit,  comeaodia  rege  data  pote8tate,ut  ad  fra- 
trem  euum  redeat,725.  Ab  ipsosub  tutelaMiloDi8,Qloce- 
stris  collocatur,725.  Herefordia  (ibejus  fautoribuscapta, 
7!!^.  Ubi  de  pace  cooficienda  agitur,  ee  EcclesisB  seuten- 
tiiB  pariluram  deciarat»  735.  Rex  ab  pjua  fratre  captup, 
742.ip8a  jureiuraodo  promittit  se  Eccle^iae  libertates  ser- 
Taturam,  etalegatoiD  BupremamdomiDamacoipitur,74d. 
Solemois  ejusad  eccleeiam  calhedralem  Wintoniae  pro- 
cesBUB,  744.  Lundinum  a  Stephnoo  regi  addictis  iinquere 
compellitur,  749.  Mortanum  Bouoniamque  filio  regis  En« 
stacbio  tradere  reDuit,ctlegatiamiciliam  disrumpit,750. 
Adregium  castellum  WiutODise  progreditur,legatumque 
accedere  jubet,  751.Regi8  vero  fantores  ibi  cum  iuBurre- 
zisseot,  ipsa  Dececiam  a  fratre  mittitur,  753.  Maritum 
ejusaditcomesauxiliumab  eo  r)etiluru8,765.Eoab8eDte, 
ipsa  a  rege  io  Ozonii  castelio  obsiJetur,  766«  lude  Wal* 
liogfordiam  efifugi  1,768. Ubi  eioccurrit  frater  8uu8,ezer- 
citumque  dissolvi,  ipsa  peteote,  preecipit,  769. 

Mathilda(regina),unica  EuBtachii  BoDODiensiB  proles, 
Stepbano  MortaoeDsi  comiti.  AogliaB  postea  regi,  oupta, 
750.  Capto  coDJuge  suo,  clericumad  coocilium  Wioto- 
Di(B  coDgregatum  mittit,  quiliberatioDem  eJussoUicitet, 
748.  Guildfordise  a  legato  iuvisitur,  quem  adamplezao- 
dam  viri  Bui  causam  ioducit,  750.  Uua  est  ezobsidibus 
pro  GlocestrieDsi  comite  datis,  ubi  iste  cum  viro  suo 
permutatur,  754. 

MauritiuB  saDctus,  Thebanse  legioois  duz  ;  eju8  vezil- 
lom,  217. 

Maoritins,  archiepiBcopos  RothomageoBis ;  visioejus 
10  lecto  morieotis,  448. 

Mazimus  imperium  assumit,  6.  EjuB  io  Galliam  ezpe- 
dltio  et  mors,  6. 

MellitUB,  primuB  Loodioeosis  episcopus,  137. 

Meoerieasis  epiBcopos  Beroardus  ;  jaradiu  peodeos 
lis  illum  ioter  et  Urbaoum,  Llaodavieosem  episcopum, 
hoc  defuocto,  io  prioris  gratiam  dirimitur,  699. 

Mercelious,  Peodae  filius,  108. 

Mercia  io  regoum  erecta,  107.  In  ditiooem  Oswio 
traosit,  109.  Libertatem  recuperat,  109.  Reffoi  ioclioatio, 
133.  Ejus  limites  et  episcopales  sedes,  141. 

MereflDos,  Merewald  filiue>,  110. 

Merewaldus,  Feudse  fllius,  108,  110,  369. 

Meileotiooa  comes  Robertu»,  cum  fratre  suo  Henrico, 
Heoricum  1  adversus  fratrem  suum  Robertum  tuetur,  620. 
Filiorum  ejus  cum  Romaniscardinalibus  disceptatio,635. 
Mellente  castellum  a  rege  Franciae  emit,  635.  Prisclara 
sapieotisa  ejus  opinio  habita,  636.  Praevalentes  yesliom 
meDSffiqoe  abosus  reformat^  636.  Re^i  adversus  papam 
in  iovestiturarum  materiffi  assidet,  649. 

Meileoti,  Waleraodos  comes,  iegato  coDsociatus,  io 
comeaDdi  potestate  imperatrici  coocessa,  725. 

MuBculi  ;  siDgulareB  de  iis  fabulffi,  468,  469. 

Milburga,  Merewnldi  fllia,  110,  369. 

Mildritha,  Merewaldi  fllia,  110,  269. 

Milgitha,  Merewa!di  fllia,  410. 

Milo  (postea  Berefordieosis  comes) ;  ipsiuB  curs  im- 
peratriz  a  GIocestrieoBi  oomitecommittitur,  725.Parvum 
eJOB  Ceroffi  castellom  a  Stephaoo  rege  captum,  726.  A 
Glocestrieosi  comite  resumitur,  732.  Uous  eBt  e  spoo- 
deotibus  pro  imperatrice  ubi  coram  legato  se  jureju- 
raodo  obstriogit,  743.  Ejuscum  eo  coUoqnio  Wiotooiffi 
adest,  751. 

Miracula:  Oswaldi,  73.  LeooiB  papffi  III,  100.  Saocti 
llartiai,  183.  Saocti  Eadwardi,  259.  Saocti  Magni,  285. 
Gregorii  VI,  351.  Saocti  ifiihelredi,  seu  Elbertbi  et  JEf^el- 
bertlii,  261-2.  Sancti  Cenelmi,  363,  Saocti  WiDtoDii,364. 
Saocti  EadmuDdi,  364.  Saocrfe  Melburgffi,  369.  Saoctffi 
Eadburhn,  370.  Saoctffi  Edgithffi,  371.  EtEffidwardi  Coo- 
feBsoris,  375. 

Mooetffi,  sub  Stephaoo  rege^  adolteratio,  732. 

Mooteforti  (Hugo  a)  S99. 

Mootegomerio  (Rogerus  a)  Odoois  io  Willelmom  Ru- 
fom  cooBpiratiooiB  particeps,  487.  Wigoroiffi  comitatum 
vastat,  sed  e  civitute  ab  episcopo  Wulstaoo  repuUus, 
488.  lo  regis  obseqoium  redit,  489. 

Mootegomerio(Rogeros  a)  ad  ezploraodum  Geoffredi 
Marteli  situm  miBSUB,  296. 

Morcardus,  oobiliB  Daous,  a  rege  iEthelredo  morti 
traditus,  297. 

MorcharuB,  Elgari  fllius,  Northaoimbriffi  comes  crca- 
tos.  343.  A  Daois  debellatuB,  386.  Ejus  obitus,  427  ;  vi(le 
EadwinuB. 

Mortaoi  comcBWillelmos  (Roberti,  Conquestoris  ger- 
maoi,  fllius,);  prffl^oz  ejusin  consanguineumHenricum 
regem  ioimicitia,623.Mortaoo  Corowalloque  ooo  cooteo- 
tuB.Caotiamaddeodam  petit,623.  Hec  vero  petitio  a  rege 
repeIlitur,qoi  io  illom  ad  recuperaodasqoasdam  usorpa- 


tioDes  procedit,  623.  lo  Normaooiam  cnm  soceessittet, 
regiorumibicastellorumquffidamoppugoatfRicbardiqM 
Cestrieosls  comitis,  qui  regis  pupillos  erat,  posBeBBiooes 
deprffi'latur,  623.  Roberto  BeleBmeosi  juoctus  Normao- 
oiam  vastat,  624.  lo  prffilio  veruapod  Tiochebracom  ct- 
ptus,  perpetuo  carceri  maodatur,  625.  Ejos  corporii 
aoimique  dotes,  626. 

Moutis  perforati  commeotomj  279. 

Mowbray,  Robertus,  Northaoimbrieasis  comes,  cnin 
avuDculo  8un  Gofl^redo.CoDstaotieoBi  epiBcopo.OdooiBiD 
Willelmum  Rufum  coospiratioois  particeps,  487.  Ab  pjus 
virisMalcoImuf*,  ScoUffi  rez,  perfidiose  iQterticitur,4^ 
494.  Iternm  cum  rege  luclatus  io  comitatom  soom  se 
recipit,  501.  A  Willeimo  captuB  io  perpetaum  carcerem 
detruditur,  501. 

MuU  a  CnoioaritiB  ad  oecem  combostas,  22,  47.  Ejos 
weregiidy  48. 

Mull  i£tbelwalda8,  Northaoimbriffi  rez,  ab  Alhhredo 
sopplaotatus,  104. 

Mortalitas,  ceu  pestileotia  borreoda,  699. 

N 

Navis  oiagoiflca  ./EtheUtaoo  oblata,  215. 

Necromancia,  281,  283. 

Nova  Silva  ;  iogeos  eju8  ampUtudo,  455.  Ad  eam  for- 
maodam  regiooi  nopolatio  illata,  455.  Conqaestoris  fi- 
miliffi  fatalis  fll,  455. 

Nicffis  obsidio.  550. 

Nicolaus  II,  341. 

NicolauB  Dauiam  regebat  qoo  tempore  MalmesbirieD- 
sis  Bua  Gesta  scribebat,  438. 

Nideriug ;  vocabuli  hujus  seosoB,  489. 

NigeluSjCoustaotieDBis  vicecomes,  anos  e  Normaooic 
torbooibus,  Willelmi  miooritatis  tempore,  393.Sesubji- 
cere  compellitur,  394. 

NormaLoia  Rollooi  coocessa,  166,200.  Distarbatos  ho- 
jus  regioois  status,  624. 

NormaDDiffiduces,WilIelmus  1,229.  Richardus  1,269. 
RicbarJus  11,292.  RobertuB,  391.Willelmus  Il,t;»</e  Wil- 
lelmus  (Couqnefttor).  RoberluB  11,  vide  RobertuB  II. 

NormHOoi  Galliffi  partem  occupaot,  10,198, 200.  InioBte 
post  Aogliam  occupatam  prffiferootur,  381.  lo  Will«l- 
mum  II  odium, 490-1. Eorum  morcB  et  coosuetadioes,419. 

Northaoimbriffi  conies  Robertus,  vide  Mowbray. 

Northaoimbria ;  ibi  sedes  Sazooes  cullocant,  13, 60.  lo 
regnum  erecta,  61.  A  Dauis  vastata,  106,  26i,  289.  Ab 
Ecgbftrtho  regno  suo  aooeza,  289.  Ab  iEiheUtaoo  Bubdi- 
ta,  206.  Ejus  limites  et  episcopales  sedes,  141. 

Norvegia  a  Cuutooe  occupatH,  307.  Libertatem  Botm 
recuperat,  425.  Regum  ejus  series,  eorumque  gestorum 
breve  summarinm,  436.   Ibi  Hasteoos  et   siwerdas  re- 

foabaot  quo  tempore  sua  Gesta  Malmesbirieosis  scri- 
ebat,  437. 

Norvegii  cujosdam  siogolaris  fortitodo,  386. 
Norvegiorom  natura  ut  mores  depioguniar,  533. 

0 

Odo,  archiepiscopuB  Gaotuarien8iB,Badwj  ab  iElfgjf* 
separat,  234. 

0do,archidiacooo8  RemeosiBpostea  episcopaaOslieo* 
sis,  tum  demum  Urbaoos  papa  II,  446,  oiffe  Urbaoai. 

OdOjCoDqueRtorisfrater,  episcopus  Bajoceosis  et  Cao- 
tiffi  comes  u  Willelmo  creatos,  456.  Defuncto  Willelmo 
Fitz-Osboroe,Aogliffi  fit  regoi  vice-adminiBter,  457.  Id- 
geote»  couservat  thesaoros.  corruptelaque  papalem  ca- 
tbedram  oblioere  oititor,  457.  logeos  ad  eom  militoo 
affluitmultitudo,  ejus  exitum  ezspeclanliam,457.Qoade 
causa  a  Willelmoio  carcerem  ut  Cantimcomes  projicilor, 
et  Ibesauris  8poliatur,447.  Defuocto  fratre  libertati  red- 
ditur,  457.  Robertum  io  Normaoniffi  poBBessiooe  coofir- 
mat,  Angliamque  repetit,  457,  486.  Caoti»  comitatos  ei 
restituitur,  486.  .^gre  fereoB  se  rerum  poblicarom  admi- 
oistrationi  ooo  esse  prffipositum,  486.  Factionem  io  gra- 
tiam  Roberti  oonflat,  457, 486.  Regias  io  Cantia  gazas  de- 
prffidatur,  archiepiecopatns  prffidia  vaatat,  Roffamqua 
prffidam  suam  tran«fert,  487.  GaptivuB  io  castello  Peveo- 
Bey  detiuetur,  489.  Cum  aliqoot  regis  faotoribos  mittitar 
ad  obtioeodam  Roffffi  deditiooem,  489.  A  sois  ereptus, 
captiB  ejus  sociis,  489.  Iterom  apprehensos,  regoaadi 
cupidinem  ejurat,  490  CumRoberto  adTerramSanctam 
progreditur  et  io  Aotiochiffi  obsidiooe  moritor,  457. 

OflfH,  East-SexK  rex.  Romam  com  Coenredo  proccdit 
tooHuraque  sacris  ioitiator,  139. 

Ofl^a,  Merciorum  rez ;  amhigua  regoi  ejus  facles,  118. 
Cyoeoulfum  debeilat,  57,118.  Appreheosom  Jilhelberh- 
tum,  orieotaliB  Aogliffi  regem,  occidlt,  118,  196.  SaDcU 
Albani  mooasteriom  foodat,  136.  In  CantoariA  Jorisdi- 


1845 


GESTA  REOUM  ET  HIST.  NOVELL, 


1846 


ciionem  iDvadit^Lichfeldiamqae  in  archiepiscopalem  se- 
dem  coOTertit,  119.  PlQrimarom  eccleRiarom  prsdia  oc- 
cnpat,  119.  Filiam  nuam  Beorhtrico,  WestSexffi  regi,iD 
coDJugem  joDgit,  127.Amicn  Caroli  Magoi  ad  illum  epi- 
Btola,  128.  Aoglicam  Romse  echolam  fuDdavisse  perbi- 
betur,  153. 

Olafus,  NorTegiae  rex,  307. 

Olafue,  ceu  Olavus,  vide  Aoiafus. 

Orgaoi  hydraulici  descriptio,  276. 

OrieDtalie  ADffli®  regoi  lultium,  133.  In  DaDoram  di- 
tiooem  veoit,  136.  West-Sexse  aduuaiur,  137.  Ejus  limi- 
tes  et  episcopales  sedes,  141. 

Orlcneise  iDsulse,  a  Magoo  subditse,  506. 

Orkneiae  comea  Paulus,  Norvegis  regis  eubditns,  fre- 
qneDtia  ad  regem  Heoricum  I  muoera  mittit,  638. 

Orpwaldnt,  vide  Eorpwaldue. 

OsDerhtus,  NurtbaDimbrorum  rez,  178. 

Ofberhtue,  patricius,  130. 

OsbernoB  (C^antuaride  prfficeDtor),  Vitee  Saucti  DuDsta- 
ni  Bcriptor,  238.  Ejua  in  musice  peritia,  238. 

OsecicuB,  Danoromrex,  in  prslioapud  Astonem  occi- 
•ne.  177. 

Olfridne,  Haroldi,  Norvegie  regit,  aJ  ifitheUtanum  le- 
gatop,  215. 

OBraedus,  NorlhaDimbriflBrex  ^ejoseeDsualitas, 80,114. 
A  coosaDguiDeis  cflesue,  80. 

OereduB,  Northaoimbrorum  rez^  e  regno  eno  ezpulsns, 
105. 

Oericns,  DeirsB  rez  ;  ejus  apostatia,  70.  A  Ceadvralla 
interQcitur,  70. 

Osricue,  Northanimbrorum  rez,  80. 

Ostdritba,  seo  Ostgitha,  Ecgfritbl,NorthaDimbrise  re- 
gis,  filia,  et  iEthelredi  vidua,  111. 

Osunaldua  sanctus  ;  ejui  fuga  in  Scotiam,  67.  Ejna 
inde  reditns,  etin  NorlhanimbriflBtbroDum  afceD8io,70. 
Debellatum  Ceadvrallam  oscidit,  70.  luterpretem  agitad 
Aidaoum,  71.  Ejus  pietas,  72.  A  Penda  occiditur,  7i. 
Ejus  reliquia  et  miracula,  73,  360. 

Ostiulfue,  NorthanimbriflB  rez>  occisus,  104. 

Oawalduf,^thelbertho  NorthaDimbrorum  regi  Jdsuc- 
ces^orem  electus,  106,  Dot.  Et  depositus,  106,  Dot. 

0«waldus,  archiepiscopuB  EboraceDsis.^aecularem  cle- 
rum  male  habet,  regulari  vero  favet,  239. 

Oswinns,  Deire  rez,  proditiooe  O-iwiu  traditus  et  io- 
terfectus,  75.  Ejus  liberalitas  et  pietas,  76. 

Oiwiu,  Heroiciae  rez,  Oswioum  occidit«75.  Deiramque 
assequitur,  76.  Bjus  compuoctiu,  76.  Peudam  ioterficit, 
et  Merciam  io  ditioDem  suam  trahit,  76. 

Oswy,  vide  Oswiu. 

Othus,  ^sci,  GaDtis  regis,  filius,  16. 

Othus,  Heogesti  frater,  filiusqne  suus  Ebusa,  in  Nor- 
IhaDliubria  consedunt,  61. 

Otho  Magnos,  101. 

Otho,  OthoDis  imperatoris  filius,  Gerberti  diacipulus, 
275. 

Ou  (Willelmus  ab),  cum  proditiooii  crimeo,  certami- 
nis  ope,  disiolvere  oequiret,  motilatus  oculisque,  Wil- 
lelmi  Rufi  jnssu,  orbatnf  est,  501. 

Ozonii  concilia  habita,  297,  716. 


Pallai ;  ejos  corpus  Romae  inventom,  357. 

Palliog,  Daoicns  vir  Dobilis,  iDterfectos,  289. 

Palma,  peregrioorum  losigoe,  580. 

Palombus,  presbyter  Romaoos  ;  eius  DecromancisB  pa- 
ritia,  355.  Singolaris  ejus  mors,  357. 

Pancratii  Saocti  LeuTioeDsis  Laozo  prior,  moDasterii 
sui  statumerigit,  674.  Li£fuda  ultimi  ejus  morbi  etobitns 
descriptio,  675. 

Pascbalis  papa  II ;  ejos  epistola  ad  Henricum  I  de  io- 
▼estituris,  644.  Epistola  ad  Auselmom  archiepiscopom, 
646.  Ejui  coDtroversia  cnm  Heorico  Vimperatore  deea- 
demmateria,  655.  Abeoiucarcerem  traditos,  cootrover- 
inmque  jus  concedere  compulsus,  656.  Imperatorisjura- 
mentum  accipit,657.  Eucharistiamqueinreconciliationis 
testlmoniom  ei  admioistrat,  658.  CoroDatioois  ejus  caere- 
rooniam  absolvit,  659.  Eju4  ad  imperatorem  condoDatio, 
659.  Ejus  fidei  professio  io  coocllio  LateraDeosi  ii,  662. 
Ejus  ad  imperatorem  coDdoDatio  a  coocilio  abrogata, 
662.  Ejus  obitus,  663. 

Paschasiui ;  quae  ab  ipso  de  qnadam  hostia,  narran- 
tnr,  465. 

PatriarchfB  Jerosolymitani ;  eorum  series,  563. 

Patricius,  sanctns,  sepultus  fnisse  Glastonifie  dicitur, 
37. 

Paulinui,  archiepiscopu8,39  NortbaDimbros  ad  fidem 
Cbristianam  eonvertit,  68.  Sede  Eboraceosi  abductui. 
Roffeniii  epiicopui  iniUtuitur,  93. 


Peada  regendes  meridionali  mercie  priBposJtui,  108. 
A  coDjuge  proditur,  109. 

Penda,  72  3.  Seipsum  Mercise  regem  prodamat,  107. 
Non  iotermissaejusbella,  107.  Eadwini,  Oduualdumque 
NorthaDimbriee  reges,et  Sigiberhtum,  Egricum.  AoDam- 
qne  orientalis  Aogliae  reges  ioterficit,  107,  135.  Cyoe- 
wealh,  West-Sezae  regem,  expellit,  107.  BriiaoDico  regi 
Ceadwallee  juD^itnr,  108.  Ab  Oswiu  taodem  devictus,oc- 
cisusque  est,  108,  76.  Ejus  liberi,  108. 

Perticeosis  comitifsa,  (spuria  Heorici  I,  filia,  65!j). 
Aquissubmersa  cum  frhtribus  suii  Willelmo  et  Richardo, 
dum  e  NormHDDia  io  Aogliam  rediret,  654. 

Petrus  Eremita  a  Christiaois  Aotiochiae  missus  ut  pa- 
cem  cnm  Kerboga  componeret,  558.  Ferox  et  arrogana 
hujns  Turcarum  ducis  agendi  ratio,  558. 

Petri  denarius,  quid  est,  l^. 

Philippusl,  FraDcorum  rez,  203,  219.  Pacem  cum  Ro- 
berto  FrisoDe  componlt,  cujus  uzoris  sororcm  in  coDJu« 
gem  accipit,  432.  Qua  repudiata,  AodegaveDsis  comitia 
uxorom  sumit,432.A  summopoDtificeezcommoDicatur, 
632.  DiviDaofficiaiocivitate  ubi  degebat  suspeDdootur, 
632.  iDverecuodaejns  ejaculatio,  ubicampaoas  resonan- 
tes  audit,  cum  inde  proflclscitnr,  632.  Amicee  snse  ab  ar- 
chiepiscopo  Rothomageosi  matrimouio  juogitur,  632. 
Perpetuae  ejus  cum  Cooquestore  disseotioDes,  434.  A 
Roberto,  NormaDoise  doce,  ioauzilium  adversus  Willei- 
mum  Rufum  vocatur,  491.  Ejusoppositio  Willelmi  auro 
coempta,  491.  MoDasticum  habitum  Floriaci  circa  fioem 
vitse  induit,  632. 

Philippi,  cogDomeoto  Clerioi,  historia,  608. 

PlaDta^eoet»  Geoffredus,  Falcoois  AodegaveDsis  filius, 
imperatricem  Maldam  io  coojogem  accipit,692.  A  01o« 
cestrieosi  comite  iovisitur  qui  ejus  opem,  io  giatiam  im- 
peratricis  implorat,  764.  Ezcusatiooe  uiitur,  sed  Henri- 
cum,  filium  suum.  auzilii  loco  mittit,  765. 

Pleigmnodus,  archiepiscopus  Cantuariensis,  192. 

Pictaviensis  comes(willelmus  IV,)  a  Geoffredo  Markel 
Burdigalam  adjacentesque  civitates  cedere,  et  tributum 
pro  reliquis  suis  possessiooibus  solvere  cogitor,  395. 

Pictavieosis  comes,  Willelmus  VII,  accepta  cruce,  in 
Terram  Sanctam  proficiscitur,591.  iDgeoti  cumexereita 
CnDstRDtioopolim  perveDit,592.  Alezio  dientelam  negat, 
535,  592.  A  Solymaoo  magoa  cum  strage  devictus,  592. 
AntiochiamaufugitubiaTancredobospitalitersuscipitnr, 
592.  Die  sancto  Pasohse  Jerosolymis  celebrato,  patriam 
repelit,593.0mDi  flagitiorum  libidioumqne  generi  totum 
setradit,670.  RepudiatasnacoDJuge,cujusdam  vice  comi- 
tii  nzorem  Humit,  671,  et  not.  Ab  episcopii  Eogoli- 
imeosi  et  Pictavieosi  ezcommuDicator,  671,  oot.  Inve- 
reconda  ejus  ad  aotistites  respoosa,  671,  not.  Episco- 
pom  Pictavieosem  a  dioecesi  sua  abducit,  471,  not. 

Pictavieoiii  Petrns  episcopui  WillelmumPictavieniem 
ob  adulterium  excommunicat,  171.  Ab  eo  e  iuadioBoeii 
abducitnr,  171.  Metricum  eplscopi  bujus  enlogium,  672. 

Pontius  patri  Bertramo  in  Tripolitano  re^imioe  snc- 
cessor,  Taocredi  vidoam  io  coojugem  accipit,  606. 

PoDte  Arcueosi  (Willelmusa),  uous  ez  regiarumga- 
zarum  custodibus),  defuocto  Heorico  I,  fldem  suam  in 
Stepbaoum  regem  traosfert,  7o3. 

PrflBcedeotiflB  usus  apud  occideotalei  Saxonaa,  169. 

Prselia :  Aotiochie,  559.  Ascaloois,  570.  Ashdown, 
301.  Astonis,  173.  Baunesdon.  15.  Beosington,  57.  Brent- 
fordise,  301.  Bruoamburgi,  207.  218.  Cireoceitrie,  29, 
Daegsastao,  65.  Dol»,  433  Ellandune,  147.  Gerboraci, 
434.  Haotiugarum,  387,  414.  Pen.  30.  PeDO  et  Giilin- 
gham,  300.  Sceorstani,  300.  Staodford  Bridge.386.  Tin- 
chebraii,  625.  Walesdooas,  393.  Wirigernesburgi,  30. 
Wodnesdic,  28. 

Primatia  ADgliffi ;  concilium  ad  dirimendam  de  iUa 
coDtroversiam  congregatum,  474.  Excepta  ez  aniiquii 
docomeotis  in  hanc  rem,  472. 

Prodigium  duplicis  femiDse,  358. 

Pyramides,  aotiqoa  sepulcra  in  coemeterio  Glaato- 
nieosi,  35. 

Pythagoras  ;  dnplex  ejne  iemita,  271. 

Q 
Quenburga,lDl,  Weit-Sax»  regis,  soror,  49,  var.  lett, 
Quendrida  fratrem  suum  Cenelmnm,  Mercin  regem, 
interflcit,  132. 
Quicelmus,  vide  Cynegils. 

R 

Rfiegenaldus,  Gutbferthi  fllius,  226. 
Ralphus  Flambardui,  vide  Flambardui. 
Ralphui,  Herefordiensis  comes ;  ignava  ejoi  in  Wa- 
leoiei  agendi  ratio,  336. 
Ramulffi  deicriptio,  560.  Obiidione  cingitur,  598. 
Ranuiphoi,  TiceeometBajoceniiiyUQai  e  oonftderttit 


1847 


INDBX  IN  WILLELMI  MALMBSB. 


18U 


adversat  WiUelmam  Normanoie  ducem,  393.  Ejus  cla- 
des  et  deditio,  394. 

Raymundus  (Saocti  iEgidii  et  Tolosarum  comeB),  Ca- 
durcis  a  patre  recepU9,patrimonium  auget,602.Tolosa8 
a  fratre  emit,  603.  iDtemperaoB  ejus  yiveudi  ratio,  603. 
Spurium  filium  Bertramum,  Mathilds,  seu  Marcisx  filiae 
coDQubio  juDgit,603.  TaraBcoDeosis  regis  filiam  iD  cod- 
jugem  accipit,  603.  Uoa  cum  episcopo  CadurceDsi  Urba- 
oumpapam  ad  coDgregaudum  Claromonti  coDciliuniur- 
get, 603.  Primus  est  laicus qui  crucem  accipiat, saDctaeque 
cau88B  reliquum  aueB  vitie  devovet,  604.  Cum  epiecopo 
Aimaro  Gothorum,  Vascooum,  PyrcDaeorumque  et 
Alpium  moDticularum  a^meo  aotecedit,  524.  CoDstau- 
tioopolim  perveoit,  53o.  Clieotelam  Alexio  profiteri 
reouit,536.Ip8iu8  cuetodioB  lioquitur  Antiochia.in  magna 
iode  a  Francis  faclaeruptiooe,  559.  Ex  adverso  torris 
Davidicse  io  Jerosolymarum  obddionestetit,  566.  E  civi- 
tate  fugientesiutercipit,  gladioque  tranefodit,  568.QuiD- 
gentorumi£tbiopumdeditiooemaccipit,quo8A8calooem 
abire  salvoa  iinit,  568.  A8calonis  claves  recipit  jureju- 
rando  promitteoa  8e  eas  uulli  unqnam  aliorum  ducum 
traditurum,  604.  Jerosolymitaoo  regi  eaa  negat,  604. 
Civibusque  reddit,  6(^.  Relicta  Hieroaolyma,  Laodiceam 
occupat,  605.  Ubi  cum  degeret,  Baldvriui  eiercitui,  qui 
Jero8olymam  procedebat,  subvenit,  578.  Conatantinopo- 
lim  reversus,  imperatoris  gratiam  fovet,  605.  Cujus  ami- 
citiflB  ope,  Pictavienais  comitis  calamitatem  fugit,  605. 
Tortosam  urbem  obtinet,  septemque  annorum  pacem 
cum  Tripolitaoi8civibu8  compouit,  ()05.  Etdum  ad  pro- 
cedendum  in  eoa,  ob  aublataa  inducias,  se  compararet, 
diem  aupremum  obiit,606.  Parvuluaejusfiliusin  patriam 
a  ceeterifl  ducibua  mittitur,  606. 

RedingisCluoiacense  monasterium  ab  Henricolfuoda- 
tom,  643.  Mai^na  mooacborum  hospitalitaF,  643.  Heo- 
rici  corpua  ibi  aepultum,  705. 

Recula,  iEtbelberhti,  CantiaB  re^is,  soror,  137. 

Redevero  (Richardua  a),  Uenrici  1  colomeo,  ubi  a  cee- 
teris  viria  oobilibna  desertns  est,  620. 

Redwaldua,  vide  Reodwalde. 

Regioffi,  occideotalium  Saxonum  regia  conaorti  in 
throno  conaedere,  nec  reginA  titulum  aumere  permilti- 
tur,  169. 

Reginaldus,  CorDwalli  comea  institutoa  a  fratre  buo 
Roberto,  GlocestriflB  comite,  732. 

Reiner,Reodwaldi,orientalium  Anglorum  regia,  flliuB, 
ab  iEthelfritho,  Northanimbriee  rege,  intcrfectua,  67. 

Rea  notatione  dignse,  quee  8ub  regno  Cooquestoriaoc- 
curreruDt,  452.  Sub  regoo  quoque  Willelmi  Rufl,  504. 

ReodwalduB,  orientalium  Angforum  rex;  domioii  ejus 
amplitudo,  134.  Athelfrithum,Northanimbroruro  regem, 
ioterimit,  134.  Baptismus  ejus  et  apoata^ia,  134. 

Remorum  archiepiscopUB,  188. 

RicharduB,  Kecuodua  Conquestoris  filiuB  ;  ejus  praema- 
tura  niorB,  455. 

RicharduB,  spurius  Heorici  I  filiuB,  cum  Willelmo  prin- 
eipe  in  mare  BubmerauB  dum  in  Angliam  e  Normanoia 
reverteretur,  654. 

RicharduB  I,  Normannise  dux,  269. 

RicharduB  II,  Normannise  duz ;  magna  ejus  pietaa, 
892.  Quod  ei  accidit  cum  Fiecicampi  oedituo,  293.  Ejus 
BocceBBores,  294. 

Richelda,  BaldwioiVI,  Flandrioe  comitia,  conjux.  432. 

RiwaluB,  Griffioi,  Waleneium  regia,  germaDU8,385. 

RobertuB,  Francorum  rex,  Gerberti  discipuluB,  275. 
loffeoB  ejuB  in  pauperea  charita»,  317. 

KobertuB  I  (NormanoiflB  duz),  CouqueatoriB  pater,304. 
391.  In  occisione  fratriB  sui  connexiBBe  dicitur,  294.Jero- 
Bolymam  peregrinuB  proficiscitur,  filio  suo  Willelmo  Gia- 
leberti  comitia  custodiae  tradito,  392.  In  reditu  morte 
eorreptuB  Nicseae  in  Bithynia  BepultuB  cBt,  295.  Ejus  cor- 
pu8,  willelmi  jubbu,  ioderemotum,  460. 

RoberthuB  II,NormaDDi8edux,cogoomeDtoCur/a  ocrea, 
ez  parva  Btatura^  primogeuitus  CouqueBtoriB  filiu8,607. 
£i  a  patre  NormaoDiaDegat8,454,  607.  Italic®  cujusdam 
marcaioDiBBae  filiam  io  coDJngem  obtioere  oititur,  454. 
Philippum,  Fraocorum  regem,  io  patrem  suum  iocitat. 
454.  Patrem  io  praelio  apud  Gerboracum  vuloerat,  434« 
Defuocto  patre,Aogliamamittit,8edNormaDDiam,  obti- 
oet,  454.  Heoricum  pateroo  lefrato  Bpoliaturo,  aliuode 
male  habet,  617.  RebellibuBin  Willelmum  Rufumopem 
fert,  490.  EjusducatuBa  Willelmo  invaditur,  490.Auxi- 
liuro  a  Fraocorum  rege  sollicitat,  490.  Pacem  cum  fratre 
eacooditionecompooitutBihi  CeoonianenBiB  ager  codc- 
deretur,  491.  Qua  de  re  Bimul  procedunt,  sed  eis  a  fratre 
Buo  Henrico  resiBtitur.  491.  Henricum  in  monte  Sancti 
MichaeliB  ob8ident,491.Roberti  in  Henricum  humanitas, 
cum  obBidioniB  eauBa  BummiB  urgetur  aogUBtii8,492.ReBti- 
tutapace,uDa  cum  ambobuB  fratribusio  Aogliam  traoBit, 


493.0peram8nam  ioterpooit  ot  pax  M alcolmiiiD  iotcret 
Willelmom  fratrem  §aum  compoDatar,494.  NormaDDii 
Willelmo  decem  millum  marcamm  pretio  oppigoerata, 
454,  500.  In  Terram  Saoctam  cam   Roberto,  AaodriK 
comite,   et  Stephano  BleBensi  progredltor,  536.  Miit« 
eorum  qui  illos  eequuntur  natura,  536.  Urbaoo  pap» 
Luc8B  io  Italia  occurruot,  536.  EjuB4|ue  beoedictiooeiD 
recipiuot,  545.  lo  Calabriam   perveDiant  ubi  Robertiu, 
Fiaudrise  comes,  couBOCios  soos  reliDt^oit,  545.  Veroo 
tempore  mare  transfretant,  et  CooBtaDtiDopoiim  proce- 
duDt,  545.  MuItoB  e  Buia  iu  itinere  amittant,  545.  Alexio 
clientelam  profiteotur,  eiercitnmqae  aote  Niceeam  asfe- 
quuntur,  550  Roberti  agmen  in  itinere a  Solimaoo  impe- 
titUB,  a  Godefredo  ejuBqne  cooBOciis  eripitur,  551 .  Uooi 
est  e  docibos  io  eruptiooe  quae  fit  ab  ADtiochia.  558. 
Turcarumque  ducem  Kerbogam  interficit,  608.  JeroM- 
lYm8eoppugoationiadeBt,568.  Inpraelioapud  Atcalooeo 
Turcarum  aciei  ceotrum  perrumpit,  571.  Jerosoljmita- 
oam  coronaoj  abnuit,  608.  In  patriam  dum  reTertitor,  in 
Apulia  coujiigem  ducit,609.  In  ducatus  aui  poaBestiooem 
in^reditur,  454,620.Conjugem  saam  amlttit  quo  tampore 
fthum  Bibi  Willelmum  parit,  609.  Pecaoiae  aammamin 
locum  doti8  datam,  qua  NormauDiam  redemptaroB  ent, 
di8.«ipat,  609.  Id  Augliam  eo  fioetraDBit  utregoomHeD- 
rico  adioiat,  609,  621.  lo  fratris   gratiam  redit,  aDODi 
trium  millium  marcamm  promiBsa  ab  isto  peDBione.609, 
621.  Suam  peuBionem  aooo  BequeoU  regioe   relinqQit, 
610,  621.  Normanuis  ob  nimiam  indulgeotiam  deapectDi 
fit,   610.    Mortanen^iB  comitiB  et  Roberti  BeleBmeoBii 
effraenatam  licentiam,  praetimore,  coercere  omittit,624^ 
lu  Angliam  ab  Uenrico  adTOcatus,  ob  eoam  iDdolenttam 
reprobatur,  624.  Ab  ipeo  NormaooiaB  majori  parteepo- 
liatur,  610.  Ei  auxilium  a  FraociflB  rege  et  a  Flaodria 
comite  denegatur,  611.  Sua  fortuoa  uotaB  pagOflB  sorli 
commiBBa,  devictuB,  captOBque  eat  io  prelio  ad  Tioche- 
bracum  habito,  611,  6S5.  Ab  Heorico  fratre  hooorifie» 
cuBtodiee  UBque  ad  obitum  committitar,  611. 

RobertuB  GemeticeuBis  a  GoofesBore  io  Aogliam  iD«i- 
tatur,  334.  ArchiepiBCopuB  CaotaarieDBis  iDaUtaitor,  334. 
Eju8  ageodi  ratio  cootrario  a  Tariia  bistoriographiB de- 
Bcripta  385,  ExpulBionem  suam  anticipaDs  ad  Romaai 
appellat,  340.  Gemeticia  redux  moritur,  340. 

RobertuB,epi8Copo8  CeelriensiB,  opaleotam  Coveotric 
mooasterium  occupat,520.  lIlucqueBedem  suam  remoTet, 
517.Ce8trieu8em  ecclesiamdepncdatar,  teciamqae  roiDt 
coUabi  Bioit,  521.  Mooachorum  abstineDtiam  mitigit, 
illoB  a  regula  deficiscere  permittit,  eorumaoe  lectioDem 
Tulgarilitteratur8elimitat,521.Caoooes  ▼iolat  dom  bouib 
corpuB  Coventri8e,DODautemiapropria  saa  aede,  Bepol- 
turee  maodari  jubet,  521. 

RobertuB,  AqueoBiB  comeB,  399. 

RobertuB,  MortanenBis  comeB,  Cooqaestorit  frater ; 
ejus  BtupiditaB,  456. 

RobertuB,  Flaodrioe  comes  (Roberti  FrisooiB  filia»), 
io  Terram  Saoctam  cum  Roi>erto  Normaooifle  dnce  et 
Stephaoo  BleBensi  progreditur,  536.  GonsocioB  in  Cale- 
bria  relioquit,  545.  Clieotelam  Alezio  profiteri  renoit, 
550.  UuuBeeteducibuB  in  magna  eruptioDe  qoee  Aotio- 
chia  prodit,  558.  JeroBolymae  oppogoatioDi  adest.  568. 
lo  equestri  pugna  ludicra  poBt  reditom  oceiditur,  433. 

RobertuB,  Godwioi  filius,  io  Terram  Saoctam  cum 
Eadgaro  iElhelingo  procedit,  425.  Illoc  penreoit  com 
Rama  obFidiooe  ciDgebatur,  425.  Sibi  viam  per  obsi- 
deotoB  aperit,  Baldwioumqne  regem  liberat,  425.Id  prs- 
lio  eupiratus  YiocnliB  onuBtuB  BabyloDom  abducitur. 
425.  Fidem  negare  cum  recuBaret,  sagittia  in  foro  cod- 
foBBUB  interiit,  425. 

Rogerus,  episcopuB  SaliBberieuBiB,  vide  SaUsberia. 

Rogerus,  Richardi  filiue,  Taocredo  ut  Aotiochin  prin- 
cepB  succedit,  601.  A  TurciB  captuB,  601.  Eorum  doci, 
dum  eueem  suum  recepturas  accederety  capot  abscidit, 
601.  Ab  a8Bi8teotibuB  ioterflcitur,  601. 

RogeruB,  Roberti  Guiscardi  filiuB,  a  palre  Manupinm^ 
propter  pecunise  amorem,  cognomioatos,  596.  A  patre 
Apuliam  recipit,  439,-^98. 

Rollandi  cantilena  a  Willelmo  Cooqueatore  io  praelio 
ad  HaBtingas  cantata,  415. 

Rollo  NormanouB,  166.  EjuB  Carooli  clades,  199.  Ro- 
thomagom  adjacenteBquecivitateBOCCupat,200.  Baptizt- 
tUB  Bedem  io  Normaooia  aBBequitnr,  200.  Indecora  ejoi 
in  Francice  regem  agendi  ratio,  201. 

Romani  Britonibus  auzilium  feruot,  et  abio^ala  tan- 
dein  abeuot,  7,  8.  Eorum  loqoeodi  modus,  44. 

Komae  Aoglia  schola,  152.  IlUic  legatio,  187.  Hujoi 
eiyitatis  descriptio,  557.Arcti  hodieroe  civitatia  limitee, 
miBeraque  cifiom  cooditio,  537.  Bidel>erii  episcopi  in 
ejuB  laodem  carmiQa,537.  Portammejas,  eccletiarom- 


«840 


GESTA  REGDM  ET  HIST.  NOVELL. 


18  0 


que  ettaDctonim  in  cujaeqae  etrum  Ticinio  jacentium 
enumeralio,  539,  544. 

Ro88,  apud  WaleQses,  ubi  Flandri  con8ederuDt,^628. 

RolhomagensU  archiepiscopus  Hugo,  ad  hancdigQita- 
tem  ab  HeQrico  I  eveclue,  701.  Regis  morientis  lectulo 
astidet,  701.  l^ue  epistola  ad  iQDoceotium  papam,reli- 
giosum  regis  fiQem  describeDs,  701.  Gomiti  GloceBtriengi 
maaum  dat  io  boQ®  Stephaoi  regis  fidei  signum,  710. 
Agendi  regis  ralionem  iDOccupandiftepiscoporumcastel- 
lis  excu8at,718.  In  Aogliam  traD8it,illumque  coram  con- 
cilio  WiotOQiae  coQgregato  defeodit,  723. 

RolhomageQsis  archieplscopus  Willelnius,  Philippum, 
FraQcise  regem,  amic»  suee  AQdegaveQii  comitigsse  cun- 
nubio  juDgit,  632.  Qua  dc  cau^a  plurimos  aDoos  suspea- 
iUB  haret,  G32.  Archiepiecopo  Anselmo  mediante  sacrie 
restituitur,  632. 

8 

Ssberhtue,  East-SexfiB  rex,  Chrietianam  fldem  ample- 
ctitur.  137. 

Sacer  ignis,  miraculum  Jerosoly  m»  patratum ,  562, 587. 

Saga  Berkeleiensis,  351. 

Sagae  duGB,  Romae,  282. 

Saocti,  ADglo-Saxooes ;  particulares  notitifiB  in. 
Wihtburgum,  ^fheah,  et  Cuthbertum,  359.  Id  Oswal- 
dum,  regera  et  martyrem,  70,  74,  360.  In  iEthelredum, 
ceuElberhtum.etiEgelbehrtum,  361.  la  ^thelberhtum, 
362.  Cenelmum,  363.  Wistauum,  364.  Eadmundum,  re- 

gem  et  martyrem,  359,  364.  In  ifitheidritham,  359,  368. 
Ithelburham,  Seiburham, Ercongalam, ErmeDhildem,et 
Werburham,  368.  Mildrithem  et  Milburgam,  369.  Ead- 
burham,  370.  Edgitham,  371. 

Sauctorum  enumeratiOj  quorum  corpora  Romae  ja- 
cent,  529,  544.  Eorum  qui  ConstaDtinopoli  sepulturse 
maudaDtur,  550. 

SanguiDis  imber,103.FoD8.506-7.EffectU8  phy8ici,529. 

Salisberiensis  epitcopus  Rogerus,  intimu8  Henrici  I 
regis  coneiliarius,  rerum  regis  administer  erat  antequam 
thronum  coo8c«;nderet,  636.  Propter  diligentiam  in  ad- 
ministraDdi  dioecesi  eua,  regni  admiuister  iostituitur, 
636.  Quod  officium  8UBcipererenuit,donecab  archiepe- 
Bcopi  et  eummi  Pontificis  juesu  coercitu8,636.  Hooeate, 
hocoffieiumexsequiturdumrexinNormannieeducatude- 
tentus  a  regno  abest,  636.  Ejusmunificentia  etacre  ju< 
dicium  in  construendis  ecclesiasticie  »dificii8,636.  Jura- 
mento  promittit  se  Maldam  imperatricem  regis  succesao- 
rem  accepturum.  692.  A  Malmesbirieusi  frequeuter  au- 
dictusdicensse  abhocjuramentosolutum  quod  ejus  con- 
ditionec)  a  rege  perfractee  fuerant,  692.  Fidem  euam  et 
obseqiiium  ad  Stephanum  regem  transfert,  703.  Ejusco- 
ronationi  adcBt,  704.  Castelia  construit,  munitque,  715. 
Nobilium  invidia  qui  de  eo  ad  regem  conqueruntur,  716. 
Fatalis  Oxonii  rixa  buob  filiique  fratris  sui  servos  iuter  et 
Alani,  Britanniae  comitie,  famulos,  717.  A  Stephano  ca- 
stellaBua  tradere,  in  poenam  perfractflepacis  susecogitur, 
717.  Crimina  in  eum  ab  AubrttoVerenBiinconcilio  Win- 
louiensi  allata,  721.  EJns  respouBum,  722.  Ejus  obitus, 
727.Prscipuorum  ejus  ge8torum,8ed  prsBertimmoDasti- 
corum  honorum  ab  eo  arreptorum  recapitulatio,  727. 

Salieberise  horrenda  lempeBtas,  505.  Ecciesia  de  inte- 
gro  aedificata,  637. 

Saltatores  et  profani  cantores  puaiti,  285. 

Saraceoorum  erudilio  et  divinatio,  271,  273.  Eornm 
clades  apud  Ascalouem,  589. 

Saxoaese  Oermaoia  advocati,  9.  Eorum  ia  BritaaDiam 
adventus,  10.  In  inBulaTaaeto  sedee  coUocant,  11.  Sco- 
tos  repellunt,  11.  Eorum  adventus  in  Northanimbriam, 
60.  Saxonum  Orientalium  regnnm,  137, 139.Eju8  limites, 
140.Saxonum  Occidentalium  regnum,  25,  60.  Ejuslimi- 
tcs.  140. 

Schola  Aoglicana  Roms,  220.  Ab  Offa,  Merciorum 
rege,  fundaU  dicitur,  153.  Combusta,  152.  Ab  iEthel- 
rulfo  refecta,  152. 

Schols  in  Orientali  Anglia  iuBtituta,  135. 

Scotia  a  Cnutone  subacta,  308. 

Scoti  ab  Aaglis  devicti.  11.  Bornm  natura  et  mores, 
533.  A  rege  Davide  emollita  eornm  ferocia,  627. 

Scottus,  vide  JoanaeB. 

ScotuB,  Marianus  :  in  eum  Dotitia,  470. 

Seaxredua  et  Sigivreardus,  East-Sexie  rege8,Mellitam 
expelluDt,  147.  Ab  Occidentalibus  Saxonibus  interfl- 
ciuntur,  138. 

Sebbi,  vide  Sigheri. 

Sebertus,  vide  Sfleberhtus. 

Selrsedus,  ceu  SuiBbrihtus,  East-Sex6B  [iege  Orientalis 
AngUsB)  rex.  139. 

Selscienee  monasteriam,  sedes  prias  episcopalit,  140« 
Singularis  ibi  casus,  361. 


Septem  dormientium  fabula, 

Ser^us  papaCoedwallam,  West^ — Sdra  regem,  baptizat, 
47.  Bjus  epistola  ad  Ceolfrithum    aAbatem,  86. 

Serlo,  abbas,  vide  Glocestria. 

Severus  io  BritaoDia  moritur,  5.  Ejus  vallum,  6. 

Sexbubra,We8t-SexflB  regiaa,  firmumetBtrenuum  ejua 
regnum,  45. 

sexburha,  Anus,  Orientalia  Angliee  regis,  fllia  et  Ear- 
cooberhti,  Cautuanue  regis,  uxor,  368. 

ShafteebirieuBium  mouialium  sanctitas  et  affabilitas, 
261. 

Sidonius,  episcopus  ClaromontanuB,  in  Avernia,  183. 

Sigebertus,  vide  Sigiberbtus. 

Sigeferhtus,  nobilis  DanuB,  ab  ^Ethelredo  rege  morti 
traditus.  297.  EJub  vidua  Eadmundo  Ironside  nupta» 
298. 

Sigehardus  et  Sueebrsedus  simul  in  East-Sexa  regnant, 
139. 

Sigerlcus,  ceu  SiricuB,  archiepiscopus  Cantuariensis, 
ad  emeudoB  Danos  inducit,  263. 

Sigeweardus,  vide  Seaxredus. 

SighelmuB,  legatus  Romam,  et  Sanctum  Thomam,  in 
ludia,  missuB,  187. 

Sigheri  et  ^ebbi  simul  iu  EaBl-Sexa  regnant,  138. 
Sebbi,  defuncto  coosocio,  abdicat  et  vitam  monasticam 
iogreditur,  138. 

SigiberhtuB.  Orieutalis  AoglisB  rex ;  ejuB  exsilium  et 
educatio  iu  Fraocia,  134.  Scholas  iostituit,  135.  Abdi- 
cat  et  monachuQi  iuduit,  135.  A  Penda  occiditnr,  107» 
135. 

Sigiberhtus  (Parvus),  East-Sexse  rex,  138. 

SigiberhtuB  II  (Bouus)  Christiauismum  io  East-Sexa 
restituit,  138.  A  viciuiB  suis  occiditur,  138. 

Sigiberhtus  West-Sexse  rex;  ejus  crudelitas  et  indo- 
leutia,  56.  E  regoo  expulsus  a  suario  quodam  pugione 
coufossus  iuteriit,  56. 

Sihtricus,  Northauimbrorum,  ^thelstaoi  regis  flliam 
iQ  coDJugem  accipit,  197,  206.  212.  Ejus  obitus,  206. 

Silva  Nova.  vide  Nova  Silva. 

Simonia  late  diffusa,  525. 

Siwardus,  Abingdonensis  abbas,  335. 

Siwardus,  comes,  Macbeolhum,  Scotise  regem,  interfl- 
cit,  330.  Malcolmum  Cumbriensem  introoum  ejusloco 
evehit,  330.  In  concilio  Glocestrisa  habilo  adcBt,  338. 

Siwardus,uDUB  e  regibus  in  Norvegia  regnantibos  quo 
tempore  sua  Gesta  Malmesbiriensis  scribebat,  437.  In 
Auglia  hieroat  io  auo  itinere  ad  terram  panctam,  et  pro- 
digus  donorum  ad  ecclesias  fll,  639.  Balearibus  insulis 
Irausieus  timorem  incutit,  639.  Unumuavemin  transitu 
amiltit,  639.  Jerosolymam  pervenit,  Tyrumque  et  Sido- 
nem  subjicit,  639.  GonstautiDopolim  procedit,  exorna- 
tamque  navicuiam  ut  IrophflBum  in  vertice  eccIesisB 
SanctflB  SophiflB  ponit,  640.IogeDti  in  suos  grassante  pes- 
tilentia,  vinum  parce  bibendum,  et  aqua  diluendum  jubet, 
640.  Hac  cautiooe  utitur  ex  experimentis  cum  illa  in 
porciDofellefacli8,etdissectohumaDocadavereconflrma- 
ti8,640.  Iiidustria  cujuB  ope  imperatori  se  subtrahit,qui 
illum  detioere  cupiebat,  640. 

ServsB  proBtitutsB  et  in  Daniam  miss»,  342.  Eas  vea- 
dendi  ubub,  418. 

Sleda,  EaBt-Sex»  rex,  137. 

SolymaDU8,Romanis  pr8BfectuB,ChriBtianoru  magmen 
cui  RobertuB,  NormanDise  dux,pr«erat,deviDcitfundit- 
que,  551.  Willelmi  PictavieuBiB  exercitum  destruit,  Ha- 
gonemque  Magnum  occidit,  592. 

Sow  (veterum  Vinea),  machina  qu«dam  qua  ad  prote- 
gendos  fossores  utebautur ;  ejus  descriptio,  566. 

Specularium  introductio  io  Aogliam,  82. 

Spinarum  coronffi  particul  a  regi  ifithelstauo  oblata,  217. 

Standfort-Bridge  (prflelium  apud),  386.  Bnmana  unins 
ex  invasoribus  agendi  ratio,  3o6. 

Statua  in  Campo  Martio,  277. 

Statua  flBoea,  Romfle.  354. 

Stephanus  rex,  Mortanensis  Bononiensisque  comes^et 
fratriB  Ueoricilfilins,  Mathildse,  unicflB  Fustachii  Bono< 
niensiB  fllifiB,  connubio  juDctus,  750.  MaldflB  imperatrici 
fldem  Buamjuramento  ob8tringit,692.  InAngliflLm  paalo 
poBt  Heorici  obitum  venit,703.  Ut  rexa  Londini  Winto- 
niaBque  civibus  euBcipitur,  703.  Fratris  sui  Henrici,  epw 
scopi  WiDtooiensis,  ope,  regiarum  gasarum  custodes  ob- 
tinet,  703.  Tribus  tantum  episcopis  et  parva  nobilium 
manu  prfle8entibuscoronatur,704.  Ingens  militum  nume- 
ruB,  ob  ejuB  prodigalitatem,  ad  eum  affluit,  706.  Gondi- 
tionalem  Glocestrifle  comitis  et  cleri  clientelam  recipit, 
707.  Se  EccIesisB  libertatesrestltnrumconservaturumqae 
jurejurando  promittit,707.Wintoniensis  epiecopns  spon- 
sor  flt  pro  eo,  704.  Jasjnrandnm  snam  in  omnibns  lere 
particolaribas  iDfriDgit,709.QaadrtgesinMS  initio  inNor«. 


maDDiam  traDsit,  qaodie  feaio  Pajichieilium  GlocestriB 
comes  sequitur,  7i0.  A  Willelmo  Tpreofii  ad  iosidiat 
comiti  teadeDdas  iaducitur,  7iO.Comite  vero  aulam  fu- 
gieate,  rex,  pudore  suffusus,  Duoquam  se  ejusmodi  cri- 
minia  reum  deauo  futurum  jurat,  710.  Prffifleaie  comite 
disBimuIaU  eo  ab^eati  vero  cootumelioBe  maledicit,7i0. 
Id  Aogliam  reTersus  multis  tumullibus  fit  obyius,  711. 
Pacem  coacesBiB  poBBefsiouibuB,  digaitatibusque  creatis 
emit,  712.  NuDtiiiro  a  GloceBtrise  comite  recipit  quo  Buam 
cliealeiam  reTocabat,  712.  EjuB  violeatia  ia  eoB  qui  bu- 
specti  erant,  715.  A  oobilibuB  querimooias  recipit  ia 
episcopoB  SaliBberiee  et  LiDdecolDiiB  quod  caBtella  sua 
muDireot,  716.  Rixa  BerroB  eorum  ioter  et  Alaoi,  Britao- 
DiflB  comitifl,  famulos  oborta  callide  uteoB,  caBtellorum 
puorum  claveB  tradere  compellit,  717.  CoDflictaoteB  de 
eiuB  io  hiB  circum^tautiis  ageodi  ratiooe  opioioDesJlS. 
Ei  deDUDliatur  ui  se  coram  eccIeBiaBlico  coucilio  'Wioio- 
niffi  defeodat,  719.  Illuc  DuoiioB  miliil  deouDtiatioDiB 
ratioDem  iDqui8ituro«,729.  EjuB  purgaiio  ab  AubrsoVe- 
reasi  agitur,  721.  Ut  coocilium  uaque  ad  RoibomageDBiB 
archiepiscopi  adTeoium,  procrastiueiur,  obtioeij  722. 
PrBBlaiiB  miDaturquicuoqne  Romam  appellareoi,  cooci- 
lioque  timorem  iDCutit,  723.  A  fratre  et  archiepiscopo 
CaDtuarieDti  rogatuf,  seEccleBiBB  miBericordem  futurum 
polliceiur,  724.  Ubi  Y«ro  imperatriz  ad  aBBereoda  sua 
jura  veoii,  commeaodi  potesiatem  ad  aBBequeodum  suum 
maritum  ei  impertii,  725.   MalmesbirieoBe   caBiellum, 
parvamque  CerDs  arcem  occupai    sed  in  obBideoda 
Trowbrid^e  deficit,  7i5.Fru8tra  Herefordiee  opem  ferre 
conaiur,  Brisiolii  vininia   peragrat,  regiooemque  circa 
DuoBtriam  vaBtai,  725.  Eia  monnBteriiB  sua  resiituit  pri- 
▼ileRia  quffi  ab  epiBcopo  SaliBberieDBi  fpoliaia  fueraot, 
730.  HorreDdflB  va^taiioDeB  ab  ejus  copiis  per  iotam  re* 
gionem  pairat»,  730.  Aogor  ex  gravi  aoooaa  et  mioori 
pecuoiflB  pretio  proveDieos,  732.  lo  colloquiura  cum  im- 
peratrice  veoit,  sed  causam  suam  BccIeBiffi  judicio  com- 
mittere  reouii,  735.  LiodecolDiam,  a  civibuB  iavitaiuB, 
iogreditur,  CeBtrieoBisque  comitis  coojugem  et  fratrem 
in  castello  obsidet,  739.  GloceBiriensiB  comes  opem  eis 
laturuB  adveoit,  qui,  fusis  obBideDtibus,  regem  captivum 
facit,  741.  Imperairici  prffiBeos  Bistiiur,  742.  Deiode  Bri- 
Btolium   abducius,  tuoc  primum    hooorifi^ffi  cusiodiffi 
maDdaior,BedpoBteaio  viaculadejicitur,  742.  Archiepi- 
Bcopom  Caotuarieusem,  et  alios  aDtislites  imperairiciB 
potewiaii  se  subjicere   palitur,  744.  Cum  OlocestrieDBi 
comiie,a  regi  addictis  capio,  permutatur,754.  CoDcilium 
WeBtmoaasierii  iu^ressuB,  apud  coDgrpgatos  antisiiteB 
de  sibipriuB  illaia  iDJuriacoDqueriiur,755.  Legati  excu- 
saiioaeB^quiomaeBregi  parere  jubei,  755.  Warebaroum 
rexcomborit,  CtaBiellumqoe  occui>ai, 766.  Ozoaium  etiam 
flammis  tradit,  imperatncemque  io  castello  obsidei,  766. 
Ipsa  vero  cum  ez  oppido  effogisBei,  prssidii  ipse  dedi- 
tioaem  accipit,  militesquedomoBSuasrepetere  permiltit, 
769. 

SiephaouB,  BleBeosis  comes,  CooquesloriB  filiam  in 
coDJugem  accipii,  456.  la  ierram  Saociam  cum  Ruberto, 
Normaooiffi  duce.  progreditur,  556.  Domum  redit,  571. 
lierumcomPiciavieu8icomiteprofici8ciiur,592,  lo  prffilio 
JDZia  Ramulam  occumbii,  593,  633. 

Stephaoos,  Burguodiffi  comes,  PiciavieDsem  comiiem 
in  ezpeditione  io  terram  Bauciam  comiiatur,  h92,  lo 
ealamiioBo  juzta  Ramulam  prd:Iio  occumbit,  593. 
SiephaaQB,  CisterieoBiB  abbas.  vide  Hardlogus. 
SiigaoduB  iojusta  iatrusiooe  sedem  Caaiuarieasem  oc- 
cupat,  simul  uaa  suam  Wiotooiffi  sedem  reiiaeas,  360. 
liiecebriB  Beoedicium  pseudopouiificem  ioducit  ad  paU 
lium  Bibi  mitteodum,  341.  E  ^radu  dejecius,  io  per{)e- 
tuum  carcerem  coojiciiur,  34i,  449.  loezplebiljs  ejus 
evariiia,  449   CoofessoriB  prophetiam  irridet,  381. 

SireDeBhRlheoBeB,    ceu  SireaoeBkalcheaBeB  (wiihby) 
abbaiiBsa  Hilda  ei  i£thelfleda,  77. 
SuffibrffiduB,  vifie  Sigehardus. 

Succharifera  caooa,  quam  ChriBiiaai  milites,  JeruKa- 
lem  progreoieates,  ad  reBtiagaeodam  siiim  Baguni,  579. 
Suliao,  vocis  hujus  seaBUs,  555. 
SotBeza,  quffi  regoum  fuorai  olim,  140. 
SuuithelmuB,  Easi-Sezffi  rez,  a  Ceddo  bapiizatuB,  138. 
Suaiihrffidas,  Easi-Sezffi  rez,  ab  Ecgbertho  expulBus, 
130.  -o  r         , 

SweyauB,  Daoorum  rex,  Saodwico  appellit,  289.  Feiiz 
ejuB  procesBUB,  289.  Loodiao  repulsus,  200.  Totam  re- 
ligiouem  deprsedatur,  295.  Ejus  obitus,  295. 

Sweyous  II,  Daaorum  rez,  a  Magao,  Norvegiffi  rege, 
ezpuUus,  485.  Aheois  copiis  regreditur,435.  logeati  cia- 
de  afficitar,436.  Defuocio  Maguo,  reganm  suum  recupe- 
rat,  436.CIasBeB  bia  ad  iovadeadam  Aogliam  miitii,  437. 
Doces  BU08  ezpellit,  qnod  a  Willelmo  I  corruptela  eedu- 
cU  faeraoi,  437« 


SweyoaB,OodwiaifiIia8,iQ  FlaDdriem  amandatiit,33^. 
Prffido  fit  marilimuB,  342.  lo  pcBDiteDtiam  criminia  io  cc- 
cideodo  coosaDguioeo  buo  Beoroo  patraii,  Jerosolymaai 
peregre  ivisse,  et  dum  redirei  a  SaraceDis  interfecioi 
fuiBBC  dicitur,  342. 

Switehelmus,  vide  Saaitheloias. 

SwithuooB  (Saaciiie),  WioioDiffi  epiecopas» .£tbeIaBl- 
fique  regis  coDBiliarius,  151. 

Sylvester  II,  vide  Legeodffi. 

T 

Taocredus,  Bohemuodi  I  fratris  fllias^relicto  ezerdtoi 
com  aliquoi  sociis  Bethleem  ioviBarua  abit,  560.  Dom 
iterfaciuoi  Jerosolymam  abhoBiibas  ioaectati*  ioseetalo> 
res  io  fogam  vertuut,  561.  Capia  ciTtiaie.  Taocredaf. 
quosdam  a  templo  Salomoois  res  pretioeaB  auferl,  sed 
poeaiieotia  moioB  eafl  resiituit,  569.  Ejos  elogium,  571. 
ProfectoRaymuodoLaodicffiamobiiDet,  605.  ADtiochiim 
capiivo  pairoo  suo,  guberaai,  581.  PictaTieDsi  comiti 
rofugium  prffiBtai,592.  Aotiochiam  patrao  sao  reBtitoit, 
600.  Fraociam  priocipem  io  coojugem  accipit,  600.  Pi- 
truo  suo  ut  Aotiochin  priaceps  saccedit,  601.  Ejas  ob- 
ItUB,  601. 

Temporis  divisio  caodelffi  ope,  192. 

Tcrrffimoius  terribiles,  504,  700. 

TewkesbirieoBe  moaasierium,  625. 

ThaoetoB  iosulo.  Aaglis  adveaieDtibos  accommodati, 
11.  EjusioBulffi  portio  ad  ffidificaodum  monasterium  coa- 
ceBsa,  22. 

Theobaldos,  BleseasiB  comes,  a  Geoifredo  IfarteloTa- 
rooas  io  perpetuum  cedere  compalsus,  H95. 

Theodorus,  archiepiscopas,  io  Aagliam  penreDit,  21. 
Ejus  erudiiio  ei  iabores,  21.  Eius  obitus,  41. 

TheodredoB,  episcopas  LoadioeDsiB,  366. 

ThelfordeasiB  epiBcopaias,  Norwtcom  traaslatas,  517. 

Thomas,  epiBCopus  EboruceoBiB,  476. 

TidferhtOB,  epiBCopus  Duawiceasis,  1 19. 

Tirellus,  Walter,  udub  e  comiiibos  Willelmi  Rnfi  ia 
oliima  sua  veaaiiooe,  508,  forioiio  casa  r^^m  Bagiila, 
io  iraoBeuDtemcervumdirecta,iaierflc]t,  508.  GoDsceoBO 
equo  foga  sibi  coasalit,  509. 

ToBte^God  wiDi  filius,  Norihaoimbrie  comes  iastitotoF, 
343.  Ab  iiicoliB  eipolBos,  343.  In  Flaodriam  pertraaBit, 
343.  Ab  Humberum  redax,  liiius  maris  ▼astat,  386.  Ab 
Eadwioo  JMorcaroque  comitibus  repulsod,  386.  Uaraldo 
Harfatifffi  juogiiur.  qun  cum  io  pralio  jazta  Staodford- 
Bridge  occidiiur,  386.  Ejos  corpus  e  verroca  iater  scs- 
pulas  recugDitum.  Eboraci  sepulinrffi  maadatar,  426. 

Treva  Dei,  525. 

Tudites,  ceu  Mariellus  Carolus,  98.  Ejas  corpas  a  pra- 
vis  Bpiritibus  aBBumpium,  354. 

Turcarum  pugoaDdimodoBetoataralis  complexio  cnm 
Earopffiorum  pufioaadi  modo  ei  aaiurali  eompleziooe 
cooiparaia,  529,  555.  Eorum  leais  ageodi  ratio  m  abori- 
geoes  GhristiaDOB,  Beroardi  mooachi  eiate,  563.  Eoram 
UBUB  pecuniam  sorb«*adioiFraacoram  rapaciiatem  fuge- 
reoi  ;  et  quo  modo  Fraaci  aiebaDtar  nt  restitueretnr. 
589,  et  oot. 

TurciluB,  ceu  TorlLillus.  Daaas,  Sweyaam  Daoorom 
regeoi  io  Aagliam  iavitai,288.  Eius  ezpalsio  etobiia8,205. 

Torfriihus,  e  maaibas  .^ihelBiani  fagit,  213.  la  mtii 
Bubmergilar,  213. 

U 

Uhtredus,  Northaoimbrin  comes,  290, 299.  A  Caotone 
deviciOB  et  morte  trndiiuB,  299. 

UlfcyteluB,  ceu  UIIlIIIub,  Orieotalis  AogliBe  comsB; 
bellica  ejos  virios  ia  Daoos,  269.  la  prcBlio  apad  Ash- 
dowo  occombit,  302. 

Ulfus,  Sueciffi  rez,  307. 

Urbaous  papa  11,  446.  Primam  io  terram  saoctam 
ezpediiioDeo)  iD8tigat,522.  EjasoratioinconcilioClaro- 
moolaoo,  527,  vide  Odo. 

V 

Vallarici  (Baacii)  corpos  io  proceBsioae  delatam  ni 
secoDduB  ventns  obiinereiur,  411. 

Vaadali,  10. 

VaporiB  virium  matura  applicatio,  276. 

Veoaodi  jos  a  Willelmo  Rafo  restrictom,  501. 

Veuenom  ;  illod  prffibendi  modos,  601. 

VereosiBAubreus  Siephaai  regis  causam  agit  io  con- 
cilio  Wiatoaieosi,  episcoposqae  SalisberiAetUDdecoIni 
accusat,  721.  Episcopi  SaliBberieDsis  responsam,  722. 

Vestium  iDBoieoiia,  498. 

Victor,  papa.io  primamissamortaus  conoldit,  ciliee, 
fame  si  fideB  adhibeada  sit,  veneDato,  446. 
'  ViDdelicorum  hlsioria,  322. 


1853 


GESTA  REGUM  ET  HIST.  NOVELL. 


1854 


Virgiiiitu  ab  Aldbelmo  coinmeDdata,  A4,49,viir.  Uct, 
546. 

Virgo  Maria  ;  ejus  tunica  CoDelaDliQopoIi  allata^  quaei 
yezillum  ezplicala,  199. 

Visiouea  :  Caroli  Crassi,  FraociflB  regis,  160,  166. 
ifitbeUtaoi  matris,  222.  Eadgari,  248.  Eadwardi  Confes- 
soris,  3T7.  CoDstautioi  Mugui,  546. 

VortigerDUs,  vide  Wyrtgeoroe. 

Vortimerus,  vide  Wortemeros. 

W 

Waherus,  ceu  Guader»,  vide  Guaderus. 

WaleDses  tributum  iEtbelslano  soWuut,  214.  Eorum 
regio  iD  proyiuciam  reducta^  330,  1. 

Walenses  ab  Eadweardo  Priuiogenito  subacli,  195. 
Eorum  reges:  Dufbalus,  Giferthus,  Uuualus,  Jacob,  Ju- 
dihilus,  Eadgarum  regemiufluvio  Dee  DavigaDtem  remis 
prepeliaDt.236.Eornm  regcs  Rees  eiGriffiDUsab  Uaroldo 
SDbacti,  330,  385.  Waleo^es  ab  Heurico  I  devicti,  628. 
Eorum  Daiura  ei  mores,  533. 

WallceliDus  Stigaudo  ia  WiDtoDisB  epifcopatu  succe- 
dit.  449.  Ejus  boDitas,  450. 

Waliterius,  episcopus  DuDelmeosis,  comltatusque  cu- 
stos,  451.  A  NortbaDimhris,  ob  prsfectorum  ejus  cod- 
cussioues,  iDterfectus,  452.  Ejus  martyriam  a  reliquiis 
coufessoris  prasDuutiatum,  452. 

Walkerus,  Malverueosis  prior,  471. 

Waltheofus  comes  (Siwardi  filius),  uuus  ez  iis  qui 
Eboraci  io  Conquesturem  fcedere  coujuncti  suut,  422. 
Plurimos  propria  mauu  NormaoDos  io  preelio  ibi  commisso 
iDterficit,427.0b  iogeotem  vimquaprsedituserat,  Digera 
cogDomiDatus,427.  Dispprsisguicausam  suam  iuebauiur, 
Willelmo  se  subjicit,  427.  Cujus  frairis  fiiiam  Judiiham  ia 
coDJngem  accipit,  et  privaia  amicitia  fruitur,427.  Ralphi 
Tero  Guadereosis  coDspiraiioois  particeps  factus,  428.  !a 
Normauniamprocessisse,  remque  regi  revclassedicitur, 
430.  Diuturuo  carcere  iDcIusus,  capite  taodem  truucatus 
est.  428. 

WulweDus,  regis  Arthoris  fratris  filius,  ab  Heogesto  et 
Hors,  grave  post  ceriameo,  ezpulsus,  466.  Sepulcrum 
ejus,  Conquesioris  svo,  dete^itur,  466. 

Wecowiceusis  comes  HeDricos,  prscipDUs  HeDrici  I 
electiouis  in  rt^gem  promotor,619.  DesertoacGeterissnie 
oobilibus  firmiier  adhseret,  620.  Leois  et  paciflca  ejut 
iDdoles,  635. 

Weclis  iDsula,  Wihtgaro  coDcessa,  26.  Ad  ChristiaDi- 
smum  coDvnrea,  109. 

Wells,  id  est  Ecclesie  FontaDeosis  episcopatus  Batbo- 
oem  traoslatus,  517. 

Werburha  (saucia),  Wulfheri.Merciorum  regis,  fllia. 
rO,  368. 

Werefritbus,  WigoraieDsis  episcopus,  saocti  Gregorii 
Dialooos^  iElfredi  regis  jussu,  io  Hoguam  veroacDlam 
traosfert,  189. 

Wereuberthup,  episcopus  Leicestrieosis,  119. 

West-SeiflB  regDi  origo,  25.  Ejus  limites  et  episcopales 
sedes,  140.  Procedendi  dsus  hievigeos,  169.  EJusregum 
geoealogia,  172. 

WhiibieDsimoDasteriDm,oIimStreDeshalh,TocatDm,77. 

Wibba,  PeDdflB,  Merciorum  regis,  pater,  107. 

Wihirsedus,  Cantaaritarum  rei,  reguo  pacem  resti- 
tuit.  23.  Doies  ejos  et  obiius,  23. 

Wiglafus,  Merciorum  rez,  ab  Ecgberlho  devictas,  iri- 
butom  ei  soWit,  132,  148. 

WigorDiie  iasurreeiio,  310. 

Wiihburgae,  Addsb,  Orieotalis  AngliflB  regis,  filia,  359. 

Wilhgaru8;hoDorabileejus  regoum  io  Wecti  iosuia, 
z/ • 

Wilfrithns,  episcopus  HezhameDsis,  76.  A  sede  sua 
expulous,  78. 

Wilfrilbus,  vide  Werefrilhus. 

Willelmos,  Normaouiae  duz,  Rolloois  filius  ;  illata 
ipsi  ez  iosidiis  cfiedes  narratur,  229. 

Willelmus,  NormanuisB  duz,.\ngiiaD  postea  rez,cogDo- 
meoto  CoDquestor;ejus  aoimi  corporisque  dotesdiverse 
a  NormaDoisSazoDibusque  scriptoribus  staluuuiur,  389. 
Ejus  ortus,  391.  A  paire  Gisleberti  comitis  curee,  sub 
Heorici  I,  Fraocia?  regis,  iDspectionp,  relinqnitur,  392. 
ADditapAtriAejusmorte,tumuitU8io  NormaDuiacommo- 
yeDtur,392.  In  ordioem  equilum  a  rege  FraucisB  coopta- 
tor,  qui  huoc  ordinem  in  ducatu  rei^tiiuit.  393.  Graliam 
referi  auxilium  ei  in  GeofTredura  .Marielum  praestaodo, 
394.  Gfipto  a  Geo£fredo  Aleoconii  caeiello,  illi  vicem  red- 
dit  Domfrontem  occupaodo,396.  AleDoouium  recunerat, 
397.  Arcensis  comiiis,  pairui  sui,  rebelliouem  conibet, 
397.  Rupta  cum  rege  FraooisB  amicitia.  io  pugoa  apud 
Mortuuromarevictoriamreporiat,pacemqueobtiDet,399. 
A  CoDfessore  sibi  succestor  io  AoguaB  thronoiDstitDitur« 


382.  Uaroidam  e  captivitate  erui  jnbet,et  hoDorifice  satei- 
pit,384.Eum  spciim  sumit  ia  felici  suaadf  ersas  Britanaiam 
ezpediiioue,  384.  Promi8Bioueabeoaccepta,jurejuraDdo 
coDHrmaia,9e  ipsiiDcoDsceudendoAngllsBtbrono  auzillo 
futurum,  io  generum  accipit,  384.  Defuncio  Eadwardo 
jus  suum  asseril,  frudtraque  cum  Haroldo  ezposiulat, 
408.  iuvasiouem  prceparat,  409.  Causam  suam  ad  sum- 
mum  pontificem  refert  a  quo  consecratum  vezillum  reci- 
pit,  410.  Id  Aogliam  iraodii,  411.  Ejus  lapsus,  cum  ez- 
scensiouem  facii,iD  feliz  omea  cooversus,  410.  Geoerosa 
ejus  agendi  raiioin  Ilaroldi  ezploratores,  412.  Ejuspro- 
posiiioues  ab  isio  rciectfle,  413.  In  preelio  apud  Hasiiugas 
victoriam  refert,  41d.  Ejua  iu  hoc  prselio  agendi  modus» 
415.  Haroldi  corpua  ad  mairem  ejus  miitit,  420.  Loodi- 
Dum  triumphaDS  iogrediiur  ei  ab  archiepiscopo  Ebora* 
ceD8icoroDatur,221.  Ezcesiriam8ubjicit,421.  Eboracum 
desiruit,  et  in  circuitu  regionem  depopulaiur,422.  Ejus 
liberalitas  io  Eadgarum  yKlheIingum,425.  Poliiica  ejus 
ageudi  ratio  iu  Aoglos  sibi  haud  sludiosos,425.FrequeD- 
tes  ab  eo  concesseB  Eadwioo  el  Morcaro  veoifiB,  et  audita 
eorom  morie  dolor,  427.  Cum  Waltheofo  comite  io  gra- 
tiamredit,  ei  Judiiham,  filiam  suam  ei  cooDubio  juogit, 
427.  Comitem  ob  prodiiionis  crimen  morte  plectandum 
iubel,  428.  Severior  fit  io  Aoglop,  428.  Aogiorum  ezsu- 
laDiium  iuvafiioDem  cum  Anglico  ezercilo  repellit,  428. 
PlurimosiDdigeuopcIericosdepooit,  ADglosquein  poste- 
ram  promovei  i  prohibet,429.Suam  WillelmoFiiz-OsberDO 
ezprubratmiliiaremiusaDiam.431.EjnsducaiusaHoberto 
FrisoD  va^taius,  432.  Uli  vicem  reddii  DaldwiDo  io  eiae 
avuucuhimRobertumopemfereado,  433.  Waleosestriba* 
tariosfacit,433.AnglicaminagrumCeDomaDeDsemmiltit 
ezpediiiooem,  4S3.  lngeutem  in  Briiaunia  jacturam  pati- 
iur,434.Normanniam  Koberto  filio  suo  negat,454,607,Ejas 
sarcaitmus  iu  Rohelinuni,  607.  Ejus  lites  cum  Philippo 
rege,  cni  Roberlus  mailium  prflBsiat,  434.  In  prflp.lio  a  Ro- 
berto  vulneralur,  434.lD^cijtem  a  populis  ceasumezigit, 
434.  Duas  Daoorum  iuvasiones  seductis  ducibus  impedit, 
435.HugoDem  Magaum  ioter  merceoariossaos  Duuierat, 
439.  Privaia  ejus  vita  et  dumestici  mores,  446.  Saacti 
Siephaoi  Chdomeosis,  et  fiallleosis  abbalise  ab  ip^o  fua- 
datce,  446.  Prioris  fuudatioois  a8sigDatacausa,448.  Sti- 
gaudo  depoaeado  asseatit,  449.  Ejus  iu  LaafraDcom  et 
Wulsiaoum  episcopum  veueraiio,  450.  Calumuiis  ejus 
casiitas  impuguata,  453.  Ipsum  ioier  et  regiuam  tepidi- 
tas  ob  bujus  m  Roberii  partium  siudium,  453.  iDgeae 
ejns  dolor  de  regiote  obitu,  453.  Confessoris  reliquiaa 
magniflco  fiioere  Mepelieodas  curat,  454.  Ejus  filii^  454. 
Ejnsflli8B,455.— ^euitoris  sui  corpus  Nicffia  deferrijubet, 
456.  Matrem  suao)  Herluioo  a  Comteville  mairimooio 
jungit,  456.  Ejus  fraires  ez  hoc  coajugio,  456.  Odooem 
epittcopum ut  Cantia  comitemln  carcerem dejicit,immea« 
sisque  ejus  ihesaaris  potiiur,457.  Ejus  ia  ezieros  libera- 
litas,  457.  Aagliam  spoliat  et  oudat  terrai  Normaooicis 
mooasieriis  doaaodo,  457.  Ejus  persoasB  descriptio,458. 
Magous  ejusio  prsecipuissolemDitaiibas  apparatus,458, 
Ejus  pecuui»  studium.  458.  lueptus  Philippiregisjocus 
io  illius  obesitaiem,  459.  AmaraejusrespoQsioet  celeris 
viodictn,  459.  Ultimus  ejus  morbus,  460.  Ejus  testamea- 
tum  et  obiius,  460.  Ejus  Cadomi  sopuitura  a  repeteote 
solum  ubi  eum  •epeliebaoi  impedita,  461.  Repeteoii  ab 
Heorico  fiIiosaiisfaciDm,461.  MoriisejDscausaiDgeatefl 
a  Rufo  elargitffi  eleemosyoie,  461. 

Will^lmDsU(Rnfus)  iu  NormauDiaaDte  Aagliam  ooca- 
patam  oaius,  485.  Ejus  oducatio,  485.  Militaris  ejae 
ardor,  485.  Regoum  a  morieuie  patre  acclpii,  citooaa 
illud  nccupaturus  proflciscilur.  486.  Auspicato  susceptae 
a  Laofraoco  corooaiur,  486.  Odooem  patrem  suum  liber- 
tati  reddiium,  io  CaoiifB  comitatum  resliiuit,  183.  Nobi- 
lium  rebellio  io  eum  ab  Odooe  ezciiala,  487.  ADglosia 
auzilium8ibivocat,rorumqueez8postuIitiuoibuseatisfac- 
tiooem  poiliceiar,488.  RogeroDi  a  Monte  Gomerio  subtili 
argumeuto  a  coDspiratioue  rcirahit,488.  Odoais  castella 
TuDbridge  et  Peveosey  arripit,  eumqae  io  Peveasey  cai- 
tello  captivum  facit,  489.  MiliUrem  maaum  cum  illo  ad 
recipieDdamRofrsBdediiioDemmittit,489.  Odo  e  carcere, 
a  prsesidiariis  militibus  educius,  et  Regis  fautores  compre- 
heosi,  489.  Oppidum  cum  Aoglicis  copiis  obsedit  Willel- 
mus,  489.  Quo  capto  rebelliooem  cohibet,  490.  A  Nor- 
mauoia  ad  rebellcs  Diisf^a  auzilia  regis  prdefecti  iaterci- 
pluoi  atqiie  de8truunt,490.Normanniam  iovadit,  et  qusB- 
dam  oppida  corruptela  obiinet,  490.  Paz  ioterfratres  ea 
cooditione  restiinta?  ui  WillelmusCeuomaDDiam  Roberto 
asseqiierctur,  491.  Eo  fiue  simul  procedunt,491.Quibus 
resi^iiiur  abH  enrico  fraire  quemin  moDte  SaDcti  Michiielis 
obsideut,  491.  Resismagnaoimitatis  specimiDa,491,502. 
Rot)ertum  ob  lolempestivamsuam  bamaoiiatem  reprobat , 
493.Compositapace,  comfratribas  Aogliam  repetit,493. 
Infeliz  iQ  sait  azpeditiouibae  adyersas  Wallensef  et  Soo- 


I85S 


INDEX  IN  WILLELMI  MALMESB.  6ESTA  REGUH  ET  HIST.  NOYBLL. 


1856 


^ 


tas  efficilur,  A93.  Ejof  clade^climatisioclemeiitifiB  etna- 
turoB  soli  aBsignatur,  493.  Pax  cnm  Malcomo,  Roberto 
mediante,  restituta,  494.  Duncanum,  spurium  Malcolmi 
filium,iD  equitum  ordioem  cooptat,  regemque,  defoncto 
patre.cooBtituit,627.  Duncanoab  avooculo  snoDonaldo 
interfecto,  Edgarumregeminstituit.  627.  ArctaWillelmi 
yirtutom  cum  vitliB  connezio,  495.  Ejus  in  publico 
ferocitaB,  in  vita  vero  privata  afiTabilitas,  495  Jocoinm 
ejuB  prodigalilatlB  Bpecimen,  496.  Ralpbi  Flambardi  con- 
cuBsiooeBadoxplendaminBanam  ejus  prodigalitatem,497. 
Inde  praevaiens  Simonia,  divitum  reorum  impunitas,  et 
publicorum  morum  depravatio,  497.  Londinenses  JudsB, 
ab  eo  ad  controversiam  com  episcopis  ageodamn  icitati, 
500.  £i  Normanniam  Robertos  pro  decem  milllbus  mar- 
carom  oppignerat,  qoas  gravissimo  An^lise  impositotri- 
botoexigit,500.EjuBad  Cleri  expostulatiooisresponsum, 
500.  Silvestrium  ejus  legum  Beveritas,  500.  Severa  qno- 
rumdam  iosurgeotiom  nobilium  casti^atio,  500.  Vaitam 
sumptoosamque  domom  LoDdioi  sediQcat,  504.  Diffosa 
ejos  persooa  descriptio,  504.  Notitia  digni  ejos  regni 
eventos,  504.  Prodigia  qusB  mortem  ejus  prsecesserunt, 
505.  Ab  amicis  ut  ad  silvam  non  iret  iuducitur,  508.  Mu- 
tato  proposito,  casu  a  WalleroTirellosagittaconfoditur, 
509.  Ejos  corpuscurru  WiDtoniamtraDsIatom,etio  eccle- 
sia  cathedrafi  sepultom,  509.  Corporis  et  animi  dotom 
ejos  recapitolatio,  510. 

Willelmos,  princeps,  Henrici  I  regis  ez  Matilda  fllios, 
651.  Doodecim  vix  anoos  natos,  conctorom  liberorum 
hominum  Aoglise  Normanoiseqoe obseqoii  promif siooem 
accipit,  652.  Falcoois  AndegaTensis  finam  sibi  connnbio 
'oogit,  634.  Cenomaniamqoe  io  ejus  dotem  recipit,  652. 
^ulgo  creditorCoDfessoris  prophetiam  (381)  io  eo  adim- 
plendam,652.  Lodovico  VI  pro  NormannisB  docato  clieo- 
telam  profltetor,  634,  652.  Diffosa  naofragii  descriptio 
in  000  vitam  amisit,  653. 

willelmos,  Roberti  11,  NormanoisB  docis,  fllios  ;  ejos 
ortos,  609.  Adversos  patroom  soom  Heoricom  I,  Bald- 
irini  Flandriae  comitis,  anzilio  adjovator,  623.  Falconis 
AndegaYensis  filiam  io  coojogem  accipit,  654,  matrimo- 
niom,  infloente  Henrico  rege,  dissolvitur,  690.  Flandriie 
fit  comes,  690. 

WillelmuB,  natu  major  Roberti  Glocestriensis  comitis 
filius,  obses  pro  Slephani  regis  oxor  dalur,  cum  pater 
snus  e  captivitate  educitur,  754.  Patris  castello  Ware- 
hami  prseficitnr,  765.  Civitas  combusta  et  castellum  a 
rege  captum,  766.  Oppidum  a  Olocestriensi  comite  re- 
ceptum,  768. 

Willelmus,  Arcensis  comes,  vide  ArcsB. 

WinchelcumbsB  horrida  tempestas,  504. 

Wini  episcopus ;  ejusSimonia  in  emeodasede  Londi* 
Densi,  109. 

WintoniflB  episcopus  Henricus,  Stephani  regis  frater, 
fratris  causam  ampiectitur,  sponsorque  fit  ecclesisB  liber- 
tates  ab  eo  restitueodas  conservandasqoe,  703  Ejus  co- 
rooationis  adest,  704,  legatos  a  sommo  pootifice  iosti- 
tntos,  709.  Regi  exprobrat  comprehensos  SaiisberisB 
Undecolnifleqoeepiscopos,  eoromqne  castella  occopata, 
et  ad  defendendam  soam  ageodi  rationem  in  concilio 
WintoniflR  habito  compellit,  719.  Legati  oratio  ineonte 
concilio,  719.  Ejos  respoosom  ad  nobiles  ad  inqoiren- 
dum  missos  qua  de  causa  rex  in  jus  vocabatur,720.Suam 
aperit  sententiam  quod  episcopls  sua  bona  restituenda 
•unt  priusquam  ex  legibusj  causam  vel  litem  agere  poa- 
iint,  722.  Dissolnto  concilio,  ob  inteotas  a  rege  minas, 
eom  adbeoevoleotiRm  io  ecclesiamredocere  nititor,  724. 
Imperatricem  ad  Glocestrifle  comitem,  obteota  a  rege 
commeandi  potestate,demittit,725.Frastrafratrem  inter 
et  imperatricem  pacem  componere  cooator,  734.  Impera- 
tricem  ot  sopremam  dominam  ea  ratione  accipit  qood 
EcclesiflB  libertates  deservatoram  inraret,  743.  Solemni 

Srocessione  eam  in  ecclesiam  WintoniflB  cathedralem 
educit,  744.  Magnum  cleri  concilium  Wintoniflead  con- 
firmandam  imperatricis  electionem  congregat,  744.  Ejus 


oratioinhacremm  circam8taQtia,745.A  concilio  r«qniht 
nt  Londineosium  adventna  exspacletur,  747.  Ejus  Lon- 
diDensibos  regia  liberationem  reqnireQtibus  respoosom, 
747.  Scriptom  a  Stephboi  coojoge  miasum  pubHce  legi 
negat,  748.  Ejns  responsum  ubi  scriptuaa  hoc  pertinaciter 
reginaB  nuntio  lectum  est,  748.  Mnltoruaa  regis  fautorom, 
prflBsertim  Willelmi  Martelli,  qui  legatuoi  ▼ehemeoter 
exasperaverat,  excommooicatio^  748.  Legatns  amicitiai 
com  imperatrice  dissolvitj  eo  qnod  Mortanum  et  Booo- 
niam  Eostachio,  dom  rex  pater  ejos  captivoa  detineba- 
tor,  coocederereDueret,750.GuilfordiflB  Stephani  conju- 
gemiovisit,  excommonicatosqoe  regisfautoreaabsolTit, 
750.Numero8o  comitato  stipatos  ad  colloqDiom  cnm  io}- 

Beratrice  WiotoniflB  habendum  procedit,  751.  Andoven, 
lidense  monasterium  et  Warewellensis  abbatia  ab  ejus 
parti  addictis  combusta,  752.  Yulnntarium  ee  factarom 
imperatriois  captivnm  jurat,  ai  GlocestriaB  comitem  lii>er- 
tate  rex  donare  recusaret,  761.  Liberato  rege,  conciiiam 
Westmonasterii  congregat,  in  qno  priorem  auam  lo  re- 
gem  ageodi  ratiooem  excosat,  omaesqoe  illi  obedire 
prflBcipit,  755.  Magnom  ejos  fastidiam  ubi  a  qaodamim- 
peratricis  fautore  cootumeliis  afflcitur,  756. 

WiotoDiflB  prior  Godefridos,  ejos  eruditio  et  pietas, 
678.  Moltorum  libroramfamiliariumqueepiatolarumaa- 
etor  est,  678.  Divioom  offlciommelioriordine  perfieieo- 
domcuratfhospitalitatisqaeethumilitatiaexemplampre- 
bet,678.  PluresaDOos  io  lecto  decombit  anteqnam  moria- 
tur,  679. 

WintoniflB  coocilium  de  aaBcnlari  clero  habitom,  257. 
Aliud  ad  dirimendam  tontroversiam  regemStephanum 
inter  et  SaliaberiflB  LindecolniflBane  epiacopoa  obortam. 
719.  Tertium  ad  conflrmandam  imperalricia  ut  Anglic 
Reginse  receptionem,  744. 

Wintonie  ecdesia,  31.  Cnutonia  in  eam  liberalitas, 
307. 

WintoniflB  civitas  a  Danis  deprsdata,  174. 

Wistanos  aanctos,  Wimuodi  fllios  cui  paier  erat  W^i- 
glafos,  Merciorom  rex,  364. 

Withlafos,  vide  Wiglafos. 

Wlfheardos,  Herefordieosia  episcopna,  119. 

Wodeoi  mentio,  11.  Ejos  fllti,  62. 

Woodstock,  Henrici  regis  ibi  peeoroaum  palatiom, 

o3o. 

WorgreznB,  Giastioniensia  abbas,  40. 

Wortemerns;  ejos  com  Saxonibna  coUuctatioQe8,13. 
Ejns  obitns,  14. 

Wolnothos  ifithelfredi  claasem  deatruii,  266. 

Waloothna,  Oodwini  filins,  ejns  capiiYilas  in  Nomiao- 
nia,  342.  In  Angliam  remissas  SaliaberisB  iDcarcerator, 
342. 

Wulpheri,  Merciorom  rex  ;  ejus  labores  in  Chriatia- 
nismi  causa,  109.  Wectem  inanlam  Weat-Sexsa  ereptam, 
iEthiiwealho,  SotaexflB  regi,  concedit,  109.  LoDdinenaem 
epscopalem  sedem  Wini  Tendit,  109.  Bjuafaraiiiaj  110. 

Wulpberns,  vide  Wolpheri. 

Wulstanos,  arcbiepiacopna  Eboracensis,  ab  Badredo 
in  icarcerem  deJactua,  232. 

Wolstanns,  wintoniflB  preBcentor,  Titam  iEthilwokli 
episcopi,  239,  et  librom  in  aonornm  harmoDiam  aeripsit, 

WulstanoB,  eniacopos  WigorDienais,  conciHo  de  pri- 
mato  habito  adiuit,  477.  Concilinm  a  posipooaDda  raU- 
|;iosi  officii  adimpletiona  averiit,  480.  Ejua  oratio  per 
interpretem  benigne  attenteqne  audita,  481.  Ejoa  apod 
Conquestorem  auctoritas,450.Rogeram  a  MonteGome- 
rio  et  WingorniflB  vicinio  propellit,  488. 

Wyrt^eoroe  ;  ejos  animi  corporiaqne  dotes,  8.  Hen- 
gesti  flliam  in  conjogem  accipit,  12 ;  perfidioae  inter 
epolas  comprebensos,  10,  tres  provinciaa  in  aoi  redem- 
ptionem  concedit,  15. 


Yorickos,  vide  Eohricua. 


ORDO  REBUM 


QDiE  IN  HOC  TOMO  GONTINENTUR. 


iDdex  librorum  adhibitorum  ad  epistolas  et  privilegia 
Romanornm  pontificum.  ^ 

INNOCENTIUS  II  PONTIFEX  ROMANUS. 


Notitia  ex  Ballario  RomaDO. 

Notitia  ex  conciliis  Mansi. 

Innocentii  II  pap»  Tita  triplex. 

PrfBfatio  Muratorii. 

Vila  prima  auctore  Bernardo  Guidone. 

Yita  secnnda  auctore  Pandnlpbo  Pisano. 

Vita  tertia  auctore  cardinali  Aragonio. 


21 
23 
25 
25 
27 
31 
32 


Epistolse  tres  pro  canonica  Innocentii  electione  asse- 
renda.  37 

Epist.  I.  —  GardinaliumetepiBcoporQmsancts  Roma- 
Dce  EcclesiflB  ad  Lotharium  regem.  37 

Epist.  II.  —  Gualteri  RaTennateotisarchieplscopiad  N. 
Parthenopolitanum  seu  Magdeburgensem  archiepisco- 
pum.  38 

Epist.  III.  —  Henrici  Lucensis  episcopi  ad  eumdem. 

AO 

Vulgrini  sexagesimi  secundi  Biturigum  archiepiscopi 
Epistoise,  in  causa  Innocentii  11  Romani  pontittcis.    41 

Epist.  I.  —  V.  Xantonensls  episcopi  ad  Vulgrioum. 

Epi8t.1I.— G.  Pelrogoricensis  episcopi  ad  Vulgrinum. 

Episr.  III.  —  V.  Piclavorum  episcopi  ad  Vulgrinum. 

Epist.  IV.  ~  Vulgrini  ad  Agennensem,  Pictavensem, 

Petragoriuensem  Aantonensem  episcopos,   derum  et 

populum  Burdegalensem.  44 

Epist.  V.  —  Ad  eosdem.  45 

Lotharii  II  imp.  corouatio  Romana.  47 

In  Anacletum  papam  sententia.  47 

Coronatio.  49 

Notitia  diplomalica  io  epistolas  et  priyilegia  Innocen- 

tii  II.  f  r  ^^ 

INNOCENTil  II  EPlSTOLiE  ET  PRIVILEGIA      53 

Epibt.  I.  —  Ad  Lothariumregem.  — Conradum  regni 
invasorem  ab  Uonorio  excommunicatum  nuntiant.  Ge- 
rardo  cardinali  legatio  apostolica  per  Germaniam  con- 
firmatur.  53 

Epist.  II.  — Ad  Oermanos.  —  Gerardo  cardinali  lega- 
tionem  apostolicam  per  Germaniam  confirmat.  53 

Epist.  III.  —  Ad  A.  priorem  et  fratres  ecclesiSB  S.Fri- 
gdiani  Lucensis.  54 

Epist.  IV.  —  Ad  Lotharium  regem.—  Electionem  soam 
canonicam  et  illegilimam  Anacleti  narrat.  Archiepisco- 
pum  RaTcnnatem  mittere  se  ad  illum  significat.        55 

Epist.  V.  —  Ad  archiepiscopos,  episcopos,  abbates  et 
principes  per  regnum  Tentonicum  constitutos.  56 

Epist.  VI.  —  Monasteria  congregationis  Vallisnmbro- 
siB  recipiuntur  sub  totcla  sedis  apostoIicsB  cum  aliarum 
gratiarum  et  indultorum  confirmatione.  57 

Epist.  VII.  ~  Ad  Didacum  archiepiscopum  Compo- 
stellanum.  —  De  muoeribus  missis  gratias  agit.        58 

Epibt.  Vlll.  —  Ad  enmdem.  —  De  iniqua  consuetu- 
tadine  decreto  regio  cassata.  59 


Epist.  IX.  —  Ad  archiepiscopos  et  episcopos   Hispa 

DiflB.  59 

Epist.  X.  —  Ad  Pelagium  episcopam  BracaroQsem. 

Epist.  XI.  —  Ad  Pelagium  episcopum  Bracarensem. 

60 

Epist.  XII.  —  PriTilegium  pro  ecclesia  Papiensi.    60 

Epist.  XIII.  —  Monasterii  SS.  Gervasii  et  Protasii 
Fossensis  possessiooes  et  privilegia  confirmat.  62 

Epist.  Xfv.  —  Ad  Bertholdum  abbatem  S.  Blasii.  — 
Conflrmat  libertatem  S.  Blasii  ad  adyocatia  Basileensi. 

62 

Epist.  XV.  —  Ad  Sngerium  8.  Dionysii  abbatem.  — 
Honorii  II  papoB  decretum  de  Argentoliensi  monasterio 
coofirmat.  64 

Epist.  XVI.  —  Bulla  pro  abbatia  S.  Germani  de  Pra- 
tis.  65 

Epist.  XVII.  —  Mooachos  pro  monialibus  substitutos 
in  coBnobio  S.  Maris  Laudunensi  confirmat.  66 

Epibt.  XVIII.  —  PriTilegium  per  quod  confirmantur 
boua  et  jura  prioratus  S.  Arnulphi  Crispeiensis  Cinnia- 
censis  ordinis,  SiWanectensis  dicBcesis.  67 

Epist.  XIX.  —  Conflrmatio  bonorum  omoium  et  pri- 
yilegiorum  Guxanensis  monasterii.  69 

Epist.  XX.  —  Ad  episcopos  proTincisB  Narbonensis. 

70 

Epist.  XXI.  —  Ad  Guillelmum  Lingonensem  episco- 
pum.  70 

Epist.  XXII.  —  EcclesiffiS.  Martini  NiferneDsis  booa 
coofirmat.  71 

Epist.  XXIII.  —  Ad  Volgrinnm  BituriceDsem  archie- 
piscopum.  71 

Epist.  XXIV.  —  Ad  Her.  Clusinum  abbatem.  72 

Epist.  XXV.  —  Priyilegium  pro  abbatia  Fontis-Bbral- 
di.  72 

Epist.  XXVI.  —  Ad  Petrum  BelloTacensem  episcopum 
et  canonicos.  —  Vetat  ne  monachos  S.  Lueiani  moles- 
tent  occasione  pastillorum  quos  ob  eis  exlgebant,  etob 
alias  causas  donec  ipse  Yenerit  utriusque  partes  ratlo- 
nem  auditurus.  74 

Epist.  XXVII.  —  Omoia  bona  ecclesisB  SaDctsB  MarisB 
de  Belloloco  coofirmat  et  sub  sanctaB  sedis  apostolico 
patrocioio  snscipit.  75 

EpisT.  XXVIll.  —  Ad  Didacnm  CompostellaDum  epi- 
scopum.  76 

Epist.  XXIX.  —  Ad  Pelagium  Bracareusem  archiepi- 
scopum.  77 

Epist.  XXX.  —  Privilegium  pro  xenodochio  Hieroso- 
lymitano.  77 

Epist.  XXXI.  —  Prsbendas  canonicornm  ssBcularium 
eccIesisB  SanctflB  MagdaleuflB  Castrodunensis  assigoat 
canonibus  reffularibus.  79 

Epist.  XXXil.  —  Ad  Stephanum  S.  Memmil  abbatem 
—  De  prifileRiis  ejusdem  monasterii.  79 

Epist.  XXXIII.  —  Priyilegium  pro  ecclesia  Sancti  Pe- 
tri  in  Undensdorf  Prisingensis  dioBcesis.  80 

Epist.  XXXIV.  —  Monasterii  S.  Lambertl  LsBtieosis 
privilegia  conflrmat.  81 


1859 


ORDO  RERtJH 


!860 


Epist.  XXXV.  —  FuDtlaliooem  et  privilegia  Eccledi» 
BuroDensis  coDfiroOat,  atque  in  apecialeoi  seJis  aposto- 
licfld  protectiooeai  euscipit.  82 

Epist.  XXXVI.  —  EcclesisB  BoDDeDsis  poBsessioDes 
ac  pritilegia  coufirmat.  83 

Epist.  XXXVII.  —  MoDasterii  SalTaiorifetS.  Booifa- 
cii  FuldeuelA  posseBsioDes  ac  priviiegla,  peteote  HeDrico 
abbate,  coofirmnt.  85 

Epibt.  X.KXVIll.  —  Privilegium  pro  ordioe  PraemoD- 
Btratensi.  87 

Epwt.  XX XIX.  —  Privilegium  pro  moDasterio  S.  Mar- 
tioi  Lauduaeosi.  88 

Epist.  XL.  —  Ad  Guillelmom  CaDtuarieDsem  arcbiepi- 
scopum.  —  De  iDobedieotia  Joaoois  Olasgueosis  e[ii- 
scqpi  cooqueritur.  ^ 

ElpiST.  XLI.  —  Lobiensem  abbatiam  ordiois  S.Beoedi- 
cti  privilegiis  exoi  uat,  atque  imprimis  declarat  oemioem 
io  ecclesid  abbatialipos8ehumari,propter  hooorem  re- 
liquiorum  divi  Petri  apostoli,  quiB  ibidem  servaotur.   90 

Epist.  XLII.  —  Coofirmatio  coofrateroitatis  Ecclesiffi 
Ozomeopip.  ^2 

RpiST.  XLIII.  Ad  Alvisum  AquiDcioclioum  abbatem. 
^  Keoueuti  Alviso  prsecepit  ut  Atrebateosis  Ecclesise 
curam  snscipiat.  93 

Epist.  XLIV.  —  Privilegium  pro  moaaiterio  S.  Dio- 
nyoii  Pariftiensis.  93 

Epibt.  XLV.  —  Domus  hospitalis  Falesioie,  asseosu 
Heorici  Anglorum  regis  a  Ooofrido  coodilflB,  protectio- 
oem  suscipit  poseessiooesqae  coofirmat.  95 

Epist.  XLVI.  —  Didacum  arcbiepiscooum  Compostel- 
laoum  vocat  ad  coocilium  Remia  celebraodum.  —  G. 
fubdiacoDum  commeodat.  96 

Epist.  XLVll.  —  Ad  abbatem  CluDiaceasem  Petrom.  — 
De  ceotum  marcif  io  Aoiilia  ab  Heorico  rege  datis.     96 

Epist.  XLVIII.  "^  Glero  et  populo  Atrebateasi  Alvi- 
fum  episcopum  commeodat.  97 

EPisT.  XLIX.  —  Oualtero  abbati  8.  Vedasti  priBcipit 
ut  Alviso  episcopo  Atrebateosi  obediat.  98 

EpisT.  L.  —  Ad  Hugooem  Rothomageosem  episcopum. 
—  Petit  pecnoiarum  subsidia  corrogari  ad  reparaodam 
Noviomenpem  ecclefliam,ioceodiocumdomibutepiscopi 
ei  cauouicorum  combustam.  98 

Epist.  LI.  —  Ad  Hugonem  RothomHgensem  archiepi- 
Bcopura.  —  Hortatur  ut  varia  coerceai  flaffitia.  99 

Episr.  LII«—  Privilegium  pro  moousterio  Saocti  Ama- 
toris  Antissiodoreosis.  101 

Epist.  LIII.  —  Odooem  abbatcm  S.  Medardi  Suessio- 
oeosem  coosecrat  nridie  Kaleodas  Octobris.  102 

Epist.  LIV.  —  Ad  Hogooem  Rothomageosem  archie- 
piscopum.  —  Coofirmatio  jurium  et  praidiorum  Eccle- 
sioB  Rolhomageosis.  102 

Epist.  LV.  —  Ad  Saoctum  Aubertum  mooachum  et 
ioclusum.  lOA 

Epist.  LVI.  —  Ecclesiam  S.  Deodati  io  valle  Galilsa 
taeodam  sascipit  possessiooesque  ac  jura  ejus  coDfir- 
mat.  105 

Epist.  LVII.  —  Privilegium  pro  ecclesia  S.  Martini 
TurooeoFis.  106 

Epist.  LVIII.  —  Disciplioam  io  ecclesiis  Bambergeo- 
sibus  ab  Ottooe  episcopo  iostitutam  saocit.  108 

Epist.  LIX.  —  Ad  Ulgerium  episcopum  Aodegavco- 
gem.  —  De  confirmatiooe  possessiooum  etpriviiegiorum 
ecclesisB  Andegaveosis.  108 

Epist.  LX.  -^  Mooasterii  MaUersdorfeosis  protectio- 
oem  soscipit.  110 

Epist.  LaI. —  Cleroet  populo  HildesbeimeDsi  sigoifi- 
cat  Godebardom  quoodam  episcopum  io  syoodo  Re- 
meosi  saoctorum  ordioibus  ascriptum  esse.  110 

Epist.  LXII.  — -  Petro  Venerabili,  Cluoiaceasi  abbali. 
locum,  qui  dicitur  Prias  asserit.  110 

Epist.  LXIII.  —  Ad  Sugerium  S.  Diooysii  abbatem. 

111 

Epist.  LXIV.—  Ad  Stephanum  Cistercieosem  abbatem. 

112 

Epist.  LXV.  —  BuUa  pro  cceoobio  S.  Salyri.        112 

Epist.  LXVL  —  Mooaslerii  Fasoiaceosis  possessiooea 
confirmat.  113 

Epist.  LXVII.  —  Ad  Lolharinm  re^em.  —  Kjua  erga 
se  studinm  laodat.  De  maueribus  roissis  gratias  agit. 
Hortatur  n  qnod  io  epis^tola  siguificaverit.  adimplere 
acceleret,  ut  imperialcm  corouaoi  de  maoibus  suis  Ro- 
moB  Buscipiat. .  113 

Epist.  LXVIII.  —  Ad  Petrum  Lugduaeosem  archiepi- 
scopum,  apostolicae  sedis  Legatum.  113 

Epist.  LXIX.  —  Ad  Guileocom  Lioguoeosem  episco- 
pnm.  -^Ne  Herbertum  S.  Stephaoi  DiviooeDsisabbatem 
rejrArj  ab  Humberto  presbytero  siuat.  IIA 

EpisT.  LXX.  —  Parthenonem  S.  Trlmlati»  [Paracliten- 


sem]  HeloissA  prIori8f«rogatataeDdaixi  sascipit  etboiu 

ejus  coufirma^  ealege  ot  amooialibas  oaoamiaexqao- 

taoois  Lateraoeusi  palatio  persolveotor.  114 

Epist.  LXXI.  —  Ad  Joanoem  Oiasgaeoaeaa  episcopom. 

—  UtThom8e[ThurstaDo]  archiepiscopo  Ebareeeofti  par- 
eat.  115 

BfisT.  LXXII.  —  Ad  totius  Scotis  epiacopos.  ~  De 
obedieotia  metropolltaoo  suo,  Eboraceoisi  erchiepiscopo 
prsestauda.  115 

Epist.LXXIII. —  Ad  Stephaoum  Regoiaceoaem  abbt- 
tem.  —  Regniaceoses  abbates  eximil  ab  obedieotia  quam 
iEdueosi  episcopo  fecerant  pro  loco  FootameDit.     116 

Epist.  LXXIV.  —  Ad  Hildebertam  Turooeosem  archi- 
episcopum.  ~  Privilegium  footia  Ebraldi.  lld 

Epist.  LXXV.  —  Ad  Hebertum  S.  Stepbaui  Diviooeo* 
sis  abbatem.  117 

Epist.  LXXVI.  —  Ad  abbatem  Foatloelleo»em.  —  l't 
a  prcelatosoobeoedictiooemiascipiat,  ipaiqoe  obediat. 

117 

Epist.  LXXVn.  —  Ad^Gaillelmum  Liogoneosem  epi- 
Bcopum.  118 

Epist.  LXXVUI.  —  Ad  archiepiscopoi  et  episcopos 
Fruocise,  etc.  —  Footis  Ebraldi  salictimoDialea,  ooleolei 
res  suas  defeodere  per  ferrum  igoitum  vel  campestre 
bellum,  jubet  io  suis  possessiooibus  defeodi  per  duos 
▼el  tres  idooeos  testes.  113 

EpiST.  LXXIX.  —  Ad  Lodovicam  VI  Fraacoromregem. 

—  Scribit  te  sospitem  Cluniacum  perreaisae.  119 
Epist.  LXXX.  —  Privilegium  pro  ecclesia  Sancti  Sie- 

phani  Diesseneis.  119 

Kpist.LXXXL— AdBricciumNaooetensemepiscopooi. 

—  Ne  mouaHerium  Treoorcieose  iojuriis    efdciat.    121 
Epist.  LXXXII.  —  Ad  Petrom  abbatem  et  mooachos  S. 

Beoigoi  Diviooeosis.  —  Redditus  telooel  Divioaensis 
villas,  de  quibns  erat  cootroTersia,  etsdem  eactoritate 
apostolica  confirmat.  kl 

£pisT.  LXXXIII.  —  Monasterii  Cistercieosis  posseisio- 
oes  coofirmat.  122 

Epist.  LXXXIV.  —  Heorico  episcopo  Tulleasi  addicit 
Berchem  curtem,  Mediaoo  mooasterio  adiodicatam.  123 

Epist.  LXXXV.  —  Eeclesia  TuIIeoiti  oooa,  peteots 
Heorico  episcopo  coofirmat.  125 

Epist.  LXXXVL  —  AdHerbertum  abbatem  S.  Stephtni 
DivioOHOsis.  l^ 

Epist.  LXXXVII.  —  Mooasterii  S.  Marise  ClaraeTanen* 
sis  possessiooes  et  privilegia,  peteote  Beroerdo  abbale. 
coofirmat.  Xffi 

Epi^.  LXXXVIII.  —  Bullapro  iostitutiooe  caoooicornfn 
regularium  io  cceoobio  Saocti  Laadi  Cooataotieosis.  126 

Epist.  LXXXIX.  —  Mooasterium  Claoiaceose  qoi  die 
dedicatioois  altaris  majoris  adidriot,  iis  poBoiteotisB  so»- 
ceptflB  dies  XL  remittit.  127 

Epist.  XC.  —  Ad  Petrum  Veoerabilem,  Claaiacensem 
abbatem.  —  Cootroversia  ioter  Cluoiacum  etabbat.  S. 
iCgidii  comnosita.  128 

Epi?t.  XCI.  —  Ad  archiepiscopOB  et  epiaeopoaomoe'. 

—  PrivileRia  Cluoiaceosia.  129 
Epist.  XCII.  —  Abbatibus,  clero,  priocipibui  et  popolo 

Trevireosi  sigoificat,  quem  elegisseot.  Aloerooem  a  sese 
coosecratum  esse  pallioque  dooatum.  Cui  obedisot 
mooet.  131 

Epist.  XCIII.  —  PriTilegiom  mooasterio  Treoorrien^i. 

131 

Epist.  XCIV.  —  Bulla  pro  monasterio  Tyrooensi.    132 

Epist.  XCV.  —  Ad  Gaillelmum  Mootiapessulani  domi- 
num.  —  Persooam  ejos  et  boua  omoia  ad  eam  pertioen- 
tia,  sub  totela  et  protectiooe  Romao»  Eccleaiie  suscipii, 
oe  quis  ea  auferre,  miouere,  ant  aliquibaa  molestiis  ftti- 
gore  audeat.  133 

Epist.  XCVI.  —  Ad  Petram  Veoerabilem.  —  Privile- 
ffium  de  mooasterio  beatie  Mari»  de  Cbaritate  aopra 
Ligerim,quod  sit  semper  prioratusordioie  Clauiaceosis, 
et  ouoqnam  abbas  ibidem  iaatitualur.  134 

Epist.  XCVII.  —  Ad  Petrum  Venerabilem  abbatem 
Cluniaceosem.  ^  Illom  iovestit  de  ooto  de  abbatia  S. 
Bertiai,  maodaas  mooachia  ejaadem  ut  ei  pareant.  135 

Epist.  XCVIII.  —  Ad  Guillelmum  MoDtispeeaalani  do- 
mioum.— Devotiooem  ejos  erga  se  et  Romaoam  Bcele* 
siam  commeodat,  otque  in  bono  propoaito  perseverct 
hortatur.  136 

Epist.  XCIX.  —  Ecclesi»  8.  Frigdiaoi  Laeeotis  poa- 
sessiones  juraaue  cooflrmat.  136 

Epi^t.  C.  —  [Gaalterio  archlepiicopo  Ravenoate]  bae 
significat:  u  Traoffalpioati  samaa ;  AitsB  Reeorreetionis 
Domioi  celebravimus;  iode  rogata  Novarieofium  edeo- 
rum  urbem  perreximua  et  illorum  majorem  ecelesiaoi 
coDsecraTimui.  s  Monet  at  sibi  Papiam  obTiam  Teniat 


1861 


QVM  IN  HOC  TOMO  CONTINENTUR. 


1862 


Epist.  CI.  —  Ecclesin  B.  Aleiandri  Bergomatis  poa- 

Befsionet  et  priTiiegia  coDflrmat.  136 

Epist.CII.—  MoDasterium  8.  SalTatorif  PapieDsisBub 

Erotectione  saDotn  RomaDiB  EcclafiflB  snscipit,  ejnsaue 
ODa  coofirmat.  i38 

EpitT.  Clil.  —  Ecclesiam  NovarieDsem  tnendam  sus- 
cipit  et  Litifreti  episcopi  ac  ejussQccessorum  possessio- 
nes  cooflrmat.  ^39 

Epibt.  CIV.  —  Ecclesifle  NoTariensis  canonicornm  bona 
coDflrmat.  1^1 

Epist.  CV.  —  CaDODicis  8.  AlexaDdri  BergoDatis  quas- 
'  dam  ecciesias  ad  sedem  apostolicam  spectaDtes  conceiiit. 

Epist.  CVl.  —  Ecclesiam  Aquileiensem  sedeeim  epi- 
scopatnummetropolimconfirmat,  Pere^inoque  patriar- 
cbflB  nsum  pallii,  rationalis,  nacci,  crucis  concedit.    144 

Epist.  CVII.  —  Ad  Attooem  priorem  ecclesioB  S.  Fri- 
gdiaoi  LuceDsis.  145 

Epist.  CVIII.  —  BoDa  omnia  et  privilegia  monasterii 
Saocii  Xisti  PlaceDtioie  dioecesis  cooflrmat.  146 

Epist.  CIX.  —  S.  ADtooioi  martyris  io  urbe  Placeoti- 
na  booa,  jnra  privilegia  omnia  coofirmaL  liS 

Epist.CX.  —  ileDrico  Aoglorumregi  sitcoificHt  de  Hu- 
goiie  archiepiscopo  Rotbomtgeosi  prscepisse  ut  ejus  de 
abbatibusquibnsdam  voiuutate  satisfaceret.Sed  bortatur 
ne  abbates  sioat  acephaios  esse.  Hugonem  archiepirro- 
pum  cummeodaL  150 

Epist.  CXI.  —  Ad  HogoDem  archiepiscopum  Rotho- 
mageoseio.  Ut  Doooihil  juris  ecclesiastici  regi  deferat 
ezhortator.  150 

Epist.  CXil.  —  Privileginm  pro  monasteriodeTilieto. 

151 

Epist.  CXIII.  —  Mooasterii  Leoeosis  tutelam  suscipit, 
privllegiaoue  et  possessiones  confirmat.  152 

Epist.  CAiV.  —  Privilegium  pro  canooicis  ecclesis  S. 
MarisB  Placeotioae.  153 

Epist.  CXV.  —  Privilegiom  pro  mooasterio  SS.  Faus- 
tioi  et  Jovitse  Brixieosis  dioecosis,  ordiois  Casioeosis. 

154 

Epist.  CXVL—  Privilegium  pro  partheoooe  S.  Julis, 
Brixieosis  diopcesis,  ordiois  Casioeosis.  156 

Epist.  CXVII.  —  Privilegiom  pro  ecclesia  S.  Petri  de 
Guastalla.  159 

Epist.  CXVIII.  —  Ecclesi»  S.  Frigdinoi  Luceosi  afse* 
rit  ecclei»iam  8.  Salvatoris,  a  Laodolfo  episcopo  Ferra- 
rieosi  coocessam.  160 

Epist.  CXIX.  —  Deceroit  ol  mooachi  mooasterii  Saocti 
Georgii  Majoris  sub  protectiooe  sedis  aposlolicce  recepti 
de  csetero  sibi  eligaut,  quem  ipsi  duxeriotio  abbatem. 

160 

Epist.  CXX.  — -  Monaslerii  Nooaotulaoi  possessiooes 
et  privileiria  eoofirmat.  161 

Epist.  CXXI.  —  Ad  Bertboldom  abbatem  S.  Blasii.  — 
Approbat  separatiooem  ecclesise  Burgleosis  ab  ecclef  ia 
Eggeobeim.  164 

Epist.  CXXII.  —  Ad  Qaufredum  Caroolentem  et  Ste- 
phaiiom  Parisieosem  episcopos.  —  Ut  Aureliaoeoses 
sobdecaoo  ac  sociis  bouores  et  booa  abluta  reslitui 
satagaot.  165 

Epist.  CXXIII.  —  Privilegium  pro  ecclesia  S.  UrM 
Augusteosis  (prov.  Taraotas).  165 

Epist.  CXXlV.  —  Ad  Petrum  Veoerabilem,  Cluiiia- 
ceosem  abbatem  —  SS.  Facnndi  et  Primitivi  in  His- 
pania  coBOobium  conceditnr.  166 

EnsT.  CXXV.  —  Norberto  ejnsqoe  successoribus  ar- 
chiepiscopis  Magdeburgensibuf,  possesfiones  et  booa 
sua  com  uoiversim,  tom  oomioatim  coiifirmat.        167 

Epist.  CXXVI.  ~  Privilegium  pro  mooasterio  S.  MArisB 
de  Morrona.  168 

Epist.  CXXVII.  —  Privilegium  pro  partheoooe  S.  Ma- 
ric  de  Foutaois.  170 

Epist.  CXXVIIL  —  EccIesisB  Cellensis  superioris  dis- 
ciplioam  PrflBmoostrateosem  bonaqoe  cooHrmat.       170 

Epist.  CXXIX.  ~  Ad  Didacum  archiepiscopum  Coto- 
postellaouDi,  Ariam  LegiooeDsem  et  Pelrnm  Luceosem. 

171 

Epist.  CXXX.  ~  Archiepiscopis,  episcopis  et  abbati- 
bus  per  Toletaoam,Bracareosem,  Couipo^tellaoam  pro- 
viocias  coustitutis  sigoiUcat  A.  EcclesisB  Oveteosis  io* 
vasorem  a  sese  excommuuicatum  esse.  172 

Epist.  CXXXI.  —  EcclesiflB  Perrarieosis  possessiono*. 
peteote  Laodulfo  episcopo,  coofirmat  17:^ 

Epist.  CXXXH.  «i—  Sjrom  Jaoueofem  ex  episcopoar- 
cbiepiscopum  faetnm  pallio  decorat  eiqoe  Mariaoen- 
MiDfNebieDtem,  AcdeDsem  episcopos  sufrrBganeot  ■ub- 
Jicit.  174 

EniT.CXXXIII.  —  Ad  Hugonem  BnrgQDdiiB  dncem.-— 
MonttQtUerbertaoi  abbatem  DiYioDeDtem  taeatar  cod- 


tra  moDtchoa  S.  Sequanit  qaoa  ezcommaniettos  nun- 
tiat.  176 

Epist.  CXXXIV.  —  Ecclesiam  S.  Stephani  Pratensem 
tueodam  suscipit  et  ejus  jura  coofirmat.  177 

Epist.  CXXXV.  —  Ad  Petrum  Veoerabilem  Cluoiaceo- 
sem  abbatem.  —  Ex  variis  periculis  ereptos,  votivas 
oratiooes  e xposcit.  178 

EnsT.  CXXXVI.  —  Mooasteriom  Brugoateose  sedem 
episcopalem  iostituit,  Jaouensis  Ecclesiesnffraganeam. 

178 

Epist.  CXXXVil.  —  Ad  Adalberooem  Hamborgensem 
arcbi^piscopum.  —  Ut  omoes  episcopi  DaoiaB,  Saedi», 
Norvegie,  etc  illi  subjecti  siot.  180 

Epist.  CXXXIII.  —  Ad  Nicolaum  Daaorum  regem.  - 
Ejusdem  arpumeoti.  181 

Epist.  CXXXIX.  —  Ad...  Suedorum  regem.  —  Ejus- 
dem  argumenti.  181 

Epist.  CXL.  —  Ascernm  episcopum  Lundensem  jubet 
metropolitflB  Adalberooi  parere.  182 

Epist.CXLI.  —  SuedifB  epiicopis  prsBcipil  ut  metropo- 
iitie  [Adalberooi]  archiepiscopo  Hamburgeosi  obtempe- 
rent.  182 

Epist.  CXLII.  —  Bulla  snper  cerlis  episcopatibus  io 
Polooia  et  citra  arcbiepiscopo  Magdeburgeosl  subjeetis, 

183 

Epist.  CXLIII.  — Beroardo  Paderhoroeosi  epiecopo  et 
ejufl  successoribus  usum  ratiooalis  coocedit.  186 

Epist.  CXLIV.  —  Mooasterii  Salvatoris  et  S.  Booifacii 
Fuldeosis  possessiooes  et  privilegia,  peteote  Bertoo  ab- 
bate,  coofirmat.  187 

fipisT.  CXLV.  —  Ad  Lotharium  et  Rii^biza— .—  Gooce- 
dit  allodinm  terrarum  comitisssB  MathiidaR.  188 

Epist.  GXLVI.  —  Privileginm  quo  Prumiense  coBno- 
blum  Trevireosis  dicBcesis,  oec  oon  uuiver»ffi  ejus<icm 
posse«siooes  in  sedis  apostoiic»  protectiones  reeipinn- 
tor.  189 

Epist.  CXLVII.  —  Privilegium  pro  mooasterio  Vallum- 
brosaoo.  190 

Epist.  CXLVIII.  —  [Rainaldum]  Remeosem  et  [B.  leg. 
HeDricum]SeooDeDPemarguitquodcitiusexcommuoica- 
tioois  seoteotiam  io  eos  ooo  tuleriutqui  priorem  S.  Vi- 
ctoris  interfecerunt.  191 

Epirt.CXLIX. — Ad  Attonem  episcopum  Pistoriensem. 
—  lie  immuuitate  Kcclesise  Pistoriensi  concessa       192 

Epist  CL.  —  Ad  Gaufredum  Carooteosem  et  Stepha- 
Dum  ParisieoFem  episcopos  —  Quam  pcBniteotiam  iu- 
terfectores  Archeoihaldi  subdiaconi  Aureliaoeosis  agero 
lcoeaotur,  ut  satisfaciaQt  et  ab  excommuoicatiooe  ab- 
solvaotur.  193 

Epist.  CLI.  —  Privilegium  pro  mooaslerio  ResbaceDsi. 

194 

£1p>8t.  CLII.  —  Bulla  per  quam  Franclcentalense  coB- 
nobium  stabilitur  acsimul  in  protecttonem  sanctSB  sedis 
recipitur.  197 

Epist.  CLIII.  —  Monasterii  S.  FlorsB  Aretini  posses- 
siones  confirmat.  199 

Epist.  CLIV.  — >  Ad  Briceium  Nannetensemepiscopum. 

201 

Epist.  CLV.  —  Didaeo,  arcbiepiscopo  Compostellano 
iigniUcatpo»tdit>cessumLotharii  imperatoris  aliqnanJin 
cum  suis  se  in  urbe  mansisse  ;  deinde,  f  ut  fratribus 
suis  ad  sese  tutior  et  facilior  pateret  accessus,  >  Pii^aa 
ivi^se,  Astaldum  commendat.  203 

Epist.  CLVI.  —  Privilegium  pro  abbatia  PrsBmonstra- 
ten:ii.  204 

Epist.  CLVII.  —  Privilegium  pro  monasterio  Sextensi. 

206 

Epist.  CLVIII.  —  Hcnrico  abbali  Padilii*onensi  et  sue- 
eefsoribus  ejns  ecclesiam  S.  Cssarli  (Wiliacarensem)  ea 
lege  concedit  ot  tres  bisantios  iingolis  annis  persol- 
vant.  208 

EpisT.  CLIX.  —  Bolla  qua  Qninciacensium  monaeho- 
runi  proBdia  aliaque  connrmautur.  209 

Epist.  CLX.  —  Ad  Gaufridum  archiepiscopnm,  et<l>o- 
lensis  EcclesiflB  sufTraganeoa  episcopos  atqne  abbatee 
per  eanidem  provinciam  constitutos.  —  Invitat  eos  ad 
concilium  Fiseuse.  210 

ErisT.  CLXI.  —  Eccle»iffi  FesuIaniB  possetsiones,  ne- 
tente  Joanue  cfuscopo,  conflrmat.  zU 

Epist.  CLXII  — Gregorio  episcopo  Bergomati  nuntiat 
se  caoouicos  S.  Alexaodri,  qui  coostitutos  ab  ipsoju- 
dices  rejecissent,  et  caoooicosS.  Vioceotiiio  proximam 
AsceoBioiiem  Domiul  (16  Mai  1135)  evocasae.  213 

Epist.  CLXIII.  —  Didaeo  archiepiscopo  Composteliaoo 
de  muoeribos  missis  grstias  afcit.  213 

Epist.  CLXIV.  —  Ad  Raintldam  Remeniam,  Hogo- 
nem  Rothomageosem,  Hngooem  TaroneDiam,  archiepi- 
scopoi,  eoromque  snffragaQeoa.—  De  parricidio  Tbom»» 
prioris  8.  Victoris.  m 


1863 


ORDO  RERUM 


4861 


Epist.  CLKV.  —  EccletiiB  MortarieQBis  ab  ipso  cooae- 
crat8B  po88e88ioDe«  el  jora  coofirmat.  215 

Epist.  CLXVI.  —  Mooasterii  Hoysbargensi  protectio- 
nem  suscipit.  215 

Epist.  CLXVII.  —  Possessiooes  et  privilegia  abbatis 
S.  Petri  Aurese  ▼allis  coofirmat.  215 

Epist.  CLXVIII.  —  Bulla  qua  privilegia  monasterii 
ScheningeDsis  confirmaotor.  217 

Epist.  CLX1X.  —  PriTilegiom  Ecclesiee  in  villa  Ron- 
chalia,  ab  episcopo  Placentino  constructffi  et  canooicis 
Sancti  Anlonini  donatfiB  confirmat.  218 

Epist.  CLXX.  —  Ecclesiffi  S.  Frigdiani  Locensi  xeno- 
dochium  et  ecclesiam  S.  Joannis  concedit.  220 

Epist.  CLXXl.  —  Abbatiffi  Heylissemiensie,  a  Rainero 
construendffi  possessiooes  confirmat.  220 

Epist.  CLXXI.  —  Confirmat  ordinem  S.  Aogostini  ad 
PrffimoDstratensem  ecclesiam  v  Non.  Maii.  221 

Epist.  CLXXIil.  —  Ecclesiffi  S.  Frigdiani  Locensi  res- 
tituit  parfficlam  a  mooachis  S.  Georgii  iovasam.      221 

Epist.  CLXXIV.  —  Ad  Hobertom  episcopom  et  caooni- 
cos  Locaoo0.  221 

Epist.  CLXXV.  —  Ecclesiffi  Bonnensis  possessiones 
qoasdam  confirmaL  222 

Epist.  GLXXVl  —  Privilegiom  pro  VindociDensi  ab- 
batia.  223 

Epist.  CLXXVII.  —  Privilegiom  pro  ecclesia  Sylvm 
Mondffi.  225 

Epist.  CLXXVIII.  —  Archiepiscopos  et  episcopos  per 
regnom  Teutonicom  coostitutos  hortatur  ad  observao- 
dom  Ecclesiee  Romaoffi  privilegiom  :  ot  majores  caosffi 
ad  ezamioationem  sedis  apostolicffi  devoivantor  et  op- 
pressi  omoes  intrepide  ad  eam  appeilent.  2x6 

Kpist.  CLXXIX.  —  Privilegiom  pro  monasterio  Nobi- 
liacensi.  227 

Epist.  CLXXX.  —  Privilegia  libertatesqoe  abbatiffi  S. 
Petri  in  monte  Blandino,  ordinis  S.  Benedicti,  conflr> 
mantor.  227 

Epist.  CLXXXl.  —  Ad  Heoricom  Leocorom  episco- 
pom.  —  Conflrmat  concordiam  factam  inter  ipsom  et 
Fridericum  comitem  Tulieosem.  228 

Epist.  CLXXXH.  —  Ecclesiam  JoaDois  io  Vicoio  caDo> 
nicis  B.  Marl»  PlaceDtiDffi  adjudicat  sob  ceoso  annoo 
sedi  apostolicffi  persolvendo.  230 

Epist.  CLXXXllI.  —  Bulla  pro  abbalia  Joocellensi. 

231 

Epist.  CLXXXIV.  -  Privilegiom  pro  abbatia  Mallia- 
ceosi  233 

Epi&t.CLXXXV.— Privilegium  pro  monaslerio  S. Mi- 
chaelis  HuffthovienBis.  234 

Epist.  CDCXXVI.—  Bulla  ()ua  prioratum  Sancti  Pelri 
de  Nauto  ad  obbatiffi  dignitatem  evehit,  uoiendo  ipsi 
plorea  ecciesias.  237 

Epist.  CLXXXVH.  —  Majori  monasterio  ecclesiam  SS. 
Rofioi  et  Valerii  BasiliceDsem  asserit  petenle  Gosleoo 
episcopo  Suessionensi.  238 

EiPST.  CLXXXVIII.  —  Heloissffi  cffiterisquein  oralorio 
S.  Trinitalifi  divino  famulatui  mancipatis.  239 

Epist.  CLXXXIX.  —  Eccleeiffi  Mediolanensis  clericis 
nunliat  Tetaldum  de  Medolaco  propter  infestam  eccle- 
siam  de  Virgis  excommunicatum  esse.  2A0 

Epist.  CXC.  —  Oregorio  episcopo  cleroque  et  populo 
Bergomati  sigoiflcat  se  coDtroversiam  ioter  S.  Viocentii 
et  S.  Alexaoari  caoonicos  composuisse.  240 

Epist.  CXCI. —  Privilegiom  pro  monasterio  S.  Crocis 
Donawerdensi.  240 

Epist.  CXCII.  — Sententiam  latam  de  controversia  ca- 
nonicorom  S.  Alexandri  et  S.  Vincentii  Bergomatom  lit- 
teris  confirmat.  242 

EPiST.  CXCIII.  —  Privilegiom  pro  monasterio  B.  Ma- 
riffi  in  Cagia.  244 

Epist  CXCIV.  —  Privilegium  pro  ecclesia  S.  Joannis 
Modfficiensis.  246 

Epist.  CXCV.  —  BuUa  qua  possessiones  monasterii  de 
Qoadragiuta  confirmat.  247 

Epist.  CXCVl.  —  Alberoni,  electo  Leodienei,  osom 
rationalis  concedit.  247 

Epist.  CXCVIl.  —  Privilegiom  pro  canonica  SS.  Petri 
et  Ursi  d^Aosla.  248 

Epist.  rXCVUI.  ~  Ad  Didacum  arcbiepiscopom  Com- 
postellanum.  249 

Epist.  CXCIX.  —  Willelmo  archiopiscopo  et  Ecclesiffi 
Cantuarienei  asserit  ecclesiam  S.  Martini  Doverensem, 
ab  Uenrico  Anglorum  rege  donatam.  250 

Epist.  CC.  —  Ad  Alberonem  Trevirensem  archiepis- 
copum.  —  Contra  abbatem  S.  Maximini,  quem,  si  vera 
sint  ei  objecta,  deponendum  judicat.  251 

Epist.  CC  bi$.  —  Privilegium  pro  LiesborneDsi  mo- 


nasterio.  851 

Epist.  CGI.  —  Ad  Gerardum  S.  Maximiiii  abbatem.— 
Eum  de  Simonia  et  dilapidatione  argait.  252 

Epist.  CCII.  —  Ad  quosdam  abbatea  —  Laadat  eoram 
congregationes  pro  stabilienda  ordinis  disciplina.     253 

Epist.  OCIII.  —  Bernhardo  episcopo  tiildesheimenii 
ejusque  successoribos  interdicit  ne  castrum  Vincebur- 
gense  alienent.  254 

Epist.  CCIV.  —  [Leopoldo]  marchioni  significat  se  co- 
gnita  ex  Conrado  archiepiscopo  Salsburgensi  devotioue 
ejos,  protectionem  ecclesiffi  B.  Aagastini  euscepisse. 
[Agneti]  oxori  ejos  et  [Adelberto]  marchioni  ccteri- 
sqoe  fihis  salotem  ascribit.  254 

Epist.  CCV.  -^  Ad  Alberonem  archiepiscopom  Trevi- 
rensem.  —  Dilatam  abbatis  S.  Maximini  caatam  ei  ter- 
minandam  committit.  255 

Epist.  CCVI.  —  Ad  clerom  et  capitulam  S.  Deodati  id 
valle  Galileea.  255 

Epist.CCVII.— Ad  Goigonem  Carthusieaaem  priorem. 

—  S.  Hogonem  Gratianopolitanom  in  Banctorum  ooaie- 
rom  relatom  esse  mooet  et  vitam  ejos  at  conscribat, 
hortator.  256 

Epist.  CCVIII.  —  Monasterii  AhuBensis  protectionem 
suscipit.  256 

Epist.  CCIX.  —  [Alberooi]  archiepiecopo  Trevirenii 
mandat  cogat  Bronicom  ejusqoe  filios  ut  Filestanges 
prffidium  Komaricensi  monasterio  restituant.  256 

EpiiT.  CCX.  —  Privilegiom  pro  monasterio  Rivipul- 
lensi.  256 

Epist.  CCXI.  —  Ad  Joannem  priorem  et  Dralres  S. 
Mariffi  in  Porto.  ^7 

Epist.  CCXII.— Ad  clericos  Motioensee.  —  Signifleat 
consoIesMotioeosesob  iofestatom  monasteriom  Nooao- 
tulanom  excommonicatos  eese.  257 

Epist.  CCXIII.  —  Ad  abbatem  et  monachos  Beccenses. 

S58 

Epist.  CCIV.  —  Ad  Bertholdom  abbatem   S.  BlasiL 

—  De  pace  com  Schaphoiensibos  monachis  serraDdi. 

Epist.  GCXV.  — -  Privilegiom  pro  moaasterio  Hilseo- 
borgeosi.  259 

Epist.  CCXVI.  —  Ad  Fromondom  abbatem  Vindoci- 
neosem.  —  De  concordia  initainter  Ulgerinm  episcopam 
Andegavensem  et  monachos  Vindocinenses.  261 

Epist.  —  CCXVII.  —  Henricom  archiepiscopum  Seoo- 
nensem  abstinere  ofQcio  episcopali  jubet.  264 

Epist.  CCXVllI.  —  Ad  Robertum  abbatem  Sanclc 
Mariffi  de  Hota  in  dioecesi  Andegavensi.  265 

Epist.  CCXIX.  —  Privilegium  pro  monasterio  Fos«a- 
seosi.  2bD 

Epist.  CCXX.  —  Ad  Gregorium  Bergomatem  episco- 
pum.  268 

EpisT.  CCXXl.  —  Ad  Petrom  Venerabilem,  Clonta- 
ceosem  abbatem.— Coofirmaiio  ecdesiffi  Rochabo  Vecar- 
tieo9iB.  2iA 

EpiST  CCXXII.  —  Ad  eomdem.  —  Confirmatio  Mootis 
Desiderii.  269 

Epist.  CCXXIU.  —  Privilegiom  pro  Ecciesia  Nicieoii. 

270 

Epist.  CCXXIV.-^  Ad  Alvisom  episcopum  Atrebaten- 
sem.  271 

Epist.  CCXXV.  —  Privilegium  pro  Camaldoleoei  cod- 
gregatiooe.  272 

EriST.  CCXVI.  —  Lothario  Romanorum  imperatori 
devicto  Frederico,  Soffiviffi  doce,  gratolatur.Monit  agat 
ut  «  obtioeat  Davidicom  imperiom  et  Salomonieom  re- 
gnnm.  »  (Pro  Papiffi  legendom  est  Pisia).  275 

Epist.  CCXXVIl.  —  Privilegiom  seo  bolla  confirma- 
toria  Ecclesiffi  Rorensis.  275 

Epist.  CCXXVIII.  —  Privilegium  pro  monasterio  Lau- 
reacensi.  276 

Epist.  CCXXIX.  —  MonasUrii  P.  Panli  Virdoneosis 
disciplinam  bonaqoe  confirmat.  277 

Epist.  CCXXX.  —  Monasterii  Celtffi  Paalinse  coemete- 
riom  confirmat.  278 

Epist.  CCXXl.  —  Ad  Raynaldum  archiep.  Remensem. 

—  Ut  archidiaconnm  suum  in  archiepiscopum  Bitori- 
censem  electum  petenti  popnlo  concedat.  278 

Epist.  CCXXXIi.—  Ad  ma.  A.  arehidiaconum  Remeo- 
sem.  —  Ut  Deo  ad  arehiepisoopatnm  Bituriceasem  vo- 
caoti  obediat.  279 

Epist.  CCXXXIU.  —  PriTilegium  pro  ecdetia  S.  Ao- 
berti  Cameracenti.  281 

Epist.  CCXXXIV.  —  Ad  Alviiom  epiicopnm  Atreba- 
tensem.  283 

Epist.CCXXXV.»  Phvilegiam  pro  abbatia  Balneensi. 


1865 


QDiE  IN  HOC  TOMO  COJiTlJtENTUR 


i866 


Epist.  CGXXX VI.-- HeDrico  patriarcbse  Gradeosi  pal- 
lii  crucisqne  prffiferendie  asum  tribuit,  EcclesiiBqae  do- 
Da  coDfirmat.  286 

Eput.  CCXXXVII.  —  EcclesiflB  S.  Victori»  MaiBilieDeie 
posaeBsioDes  coofirmat.  287 

Epist.  CGXXXVIII.  —  Eccleei»  QueftDeDsis  poBses^io- 
DeB,  peteDte  Jacobo  archiepiscopo,  coofirmat.  287 

Epist.  CCXXXIX.  —  Ad  uregorium  Bergomalem  eoi- 
•copum.  ic87 

Epist.  CCXL.  —  Privilegium  pro  ecclesia  B.  Mariee  de 
ReDO.  288 

Epist.  CCXU.  —  Privilegiuro  pro  moDasterio  Saocti 
Georgii  PrifliDffeDsis.  289 

Epist.  CCXLJI.  —  Ad  HeDricum  RatisboDeDsem  epi- 
scopum.  291 

Epist.  CGXLIII.  —  Privilegium  pro  ecclesia  Pollio- 
geDsi.  291 

Epist.  CCXLIV.  —  PriYilegium  pro  abbatia  Schutte- 
raoa.  293 

Epist  CCXLV.  —  PriTilegium  geoerale  pro  mooaste- 
rio  S.  Nicasii  RemeDti.  294 

Epist.  CCXLVI.  —  Carthusieosium  3Iontis  Dei  in  dim- 
cesi  Remensi  iDstilutionem  coofirmat.  296 

Bpibt.  CCXLVU.  —  GoDflrmat  immuuitates  ecclesi» 
MarsneDsis  proTrajectum  Mosee  ad  monasterium  B.  Re- 
migii  pertineDtis  io  qua  caDooicorum  loco  monachi 
substituuntnr.  298 

Epist.  OCXLVIII.— Canonicorumecclesise  S.  Lauren- 
Ui  JauneDsis  possessiones  et  priTilegia  coDflrmat.    299 

Epist.  CCXLIX.  —  CoDfirmat  ordinem  caDooicorum 
regnlarium  S.  Augustioi,  receos  iotroductum  ia  Sleio- 
feldeDse  coBDobium  Colooieosis  dimcesis.  299 

Epist.  CCL.  —  AdStephaoum  Aoglorum  regem.  — In 
regem  nnanimiter  electum  et  consecratum  in  specialem 
B.  Tetri  et  RomansB  Ecclesi»  filium  recipit.  301 

Epist.  GCLI.  —  Bulla  in  ffratiam  canooicorum  regu- 
larium  S.  Joannis  in  suburbio  Senooensi.  302 

Epist.  CCLII.  —  Ad  canonicos  S.  Frigdiani  Lncensis. 

303 

Epist.  CCLHI.  —  Universis  clericis  et  laicis  per  epi- 
seopatum  Lucensem  constitutis  Attonem  priorem  et  fra- 
tres  ecclesie  S.  Frigdiaoi  commeDdat  303 

Epist.  GCLIV.  —  Ad  Petrooillam  Footis  Ebraldi  abba- 
tissam.  304 

Epist.  CGLV.  —  Ad  HugoDem  archiepiscopum  Rotho- 
mageusem,  Id  corrigeDdis  vitiis  severum,  aa  maosuetu- 
diuem  adhortatnr,  promittit  si  abbas  S.  VaDdrigisili 
«  usque  ad  proximam  Peotecostes  solemoitatem  obediro 
ei  coDtempserit,  se  sententiam  quam  in  illum  ratiooa- 
bilem  promulgaverit,  ratam  habiturum.  »  Stolam  douo 
mittit.  304 

Epist.  CGLVI-CCLYII.  —  Privilegium  pro  mooasterio 
SaDcti  Petri  Mellicensis.  305 

Epist.  GCLVIII.  —  Agnetem  nxorem  quonJam  Leo- 

f^oldi  marchionis,  et  fllios  ejus  de  Leopoldi  morte  conso- 
atur.  Monachos  Mellicenses  commendat.  Hec  addit : 
c  Juxta  petitiones  yestras  charissimum  filium  impera- 
torem  Lotharium,  cum  ipsum  nos  videre  contifferit,  ut 
yestram  vobis  jnstitiam  coosenret,  libeDter  et  anectuose 
roffabimns.  306 

Epist.  CGUX.— Monasterium  S.  Trinitatis  Sacargiense 
tuendum  suscipit  ejusq^ue  privilegia  confirmat.         307 

Epist.  CCLX.  —  PriTilegium  pro  ecclesia  BonaB  Spei. 

307 

Epist.  GCLXI.  —  Bnlla  conflrmatrix  translationis  ab- 
batiflB  a  S.  Firmino  ad  Joannem  secns  Seyiam,  nec  non 
possessiones  einsdem  abbati».  308 

Epist.  CGLXII.  —  Privilegiam  pro  monasterio  S.  Pe- 
tri  Selincnrtensis.  310 

Epist.  GCLXIIK  —  Monasterii  S.  MariiB  de  Columba 
poBsessiones  rogatn  Bernardi  abbatis  GlarfBvallensis 
conflrmat.  311. 

Epist.  CGLXIV.  —  Xonodochii  S.  Joanois  Hierosoly- 
mitani  protectionem  snscipit,  bona  conflrmat,  privileRia 
auget.  312 

Epist.  CCLXV.  —  Privilegium  pro  monasterio  Petri 
Perusini.  314 

Epist.  CCLXYI.  —  Bnlla  pro  monasterio  Eleemosy- 
nensi.  316 

EpisT.  CGLXVII.  —  Privilegium  Ecclesia  Arausicana. 

318 

Epist.  GCLXYIII.  —  Ad  Petronillam  Fontis  Ebraldi 
abbatissam.  320 

Epist.  CCLXIX.  —  Ecclesis  S.  Maris  Pisan»  bona, 
petente  Uberto  archiepiscopo,  confirmat.  321 

Epist.  CCLXX.  —  Ad  Didacum  Composlellanum  epi« 
scopum.  323 

WR.  CCLXXI.— Adalberto  archiepiscopo  Maguotiuo 

Patrol.  GLXXIX. 


mandat  ut  familiam  mooasterii  S.  ^t^:^wenawi RaUbpo- 
Deoais  coutra  Sigebotum  militem  Xx^eatur,  5h 

Epist.  CCLXXII,  —  Privilegium  pyw  Ecclesla  LoDdi- 
Deusi.  323 

EpisT.  CCLXXIII.  —  Privilegium  proxeDodochioRoD- 
cevalleusi.  325 

Epist.  CCLXXIV  —  H  Per  omuia  CasioeDsi  Ecclesia 
adjaceotia  mooasteria  »  litteras  mittit  oe  RaiDaldo, 
eiecto  abbali  Cai^iueoei,  vel  fralribus  obediaot.         325 

Epist.  CGLXXV.   —  Ad    mooachos    Morchbaceoses. 

325 

Epi£t.  GCLXXVl.  —  Ad  Walterum  episcopum  Augu- 
stensem.  —  Maodat  ul  ab  ioferendis  monasterio  Bura- 
no,  utpote  regali,  molestiis  abstiaeat.  326 

Epist.  CCLaXVII.  —  Ad  cceoobitas  BeDedictoburanos, 
quibus  praecipit.ut  Eogelscalcboabbati  aviDcnlo  excom- 
muoicatioDis  absoluto  taoqunra  prffilato  et  magistro  suo 
reverentiam  et  obedieotiam  deferaot.  326 

Epist.  CCLXXVIIl.  —  MooasteriiSalvatoriset  S.  BoDi« 
facii  FuldeDsis  possessioues  et  privilegia  rogatn  Chnn- 
radi  abbatis  confirmat.  327 

Epist.  CCLXXIX.  —  De  reverentia  debita  canonicis 
Sancti  Sepulcri.  329 

Epist.  CCLXXX.  —  Ad  Petrum  abbatem  Gluniacen- 
sem.  329 

Epist.  CCLXXXI.  —  Bulla  pro  AlJone  primo  abbate 
Gastelliouis.  330 

Epist.  CCLXXXII.  ^  Ad  Guillelinum  Mootispessulani 
domiuum. —  Rogat  ut  pro  Romao®  Ecclesise  hooore  et 
utilitale^taoquam  specialis  ejus  flliu»,  efflcaciter  laboret, 
vicem  ab  eo,  cum  tempus  et  res  postulaverit,  receptn- 
rus.  331 

Epist.  CCLXXXIII.  —  Alberoni  archieplscopo  Treve- 
rensi  ejusque  successoribus  primatum  Gallis  Belgicss 
asserit.  331 

Epist.  GCLXXXIV.  —  Adalberonem  arcbiepiscopum 
Trevireo»em  coostituit  S.  Sedis  legatum  per  archidifle- 
ceaes  Trevireosem,  MoguDtioam,  ColoDieosem,  Salis- 
burgeosem,  Bremeosem  et  Magdeburgeusem.  393 

Epist.  CCLXXXV.  —  Privilegium  pro  mooasterio  S. 
Mariffi  Salzburgeosis.  334 

Epist.  CCLXXXVI. —  Archiepiscopatus  Magdebnrgen- 
sid  et  episcopatus  MeaDeosis  coDfloium,  peteote  Q>d- 
rado  archiepiscopo,  coofirmat.  335 

Epist.  GCLXXXVIl.  —  ParlheDOois  S.  Joaoois  Qerb- 
slaleosis  prolectiooem  suscipit  privilegiaque  cooflrmat, 
peteote  Chuurado  marchiooe.  3S5 

Epist.  CCLXXXVIII.  —  EccIesiffiS.Frigdiaoi  l.oeen8is 
ecclesiam  S.Paotaleouis  committit,decimasqne  de  fundo 
noveti  in  comitatu  Ferrariensi  asserit.  335 

Epist.  CCLXXXIX.  —  A.  Archipresbytero  et  fratribus 
ecclesiffi  S.  Marlioi  Lucensis  nuntiatse  fratribus  eccIesisB 
S.  Frigdiaoi  ecclesiam  8.  Paotaleoois  commisisse.    3^ 

Epist.  CCXC— AdB.capeIlauumecclesisS.JuliaDi.  336 

Kpist.  CGXGl.  —  Mooasterio  S.  Blasii  io  Nigra  bIIva 
cellam  WishilkoQ  asserit.  336 

Epist.  CCXCII.  —  Privilegium  pro  moDasterio  S.  Bla- 
sii.  338 

Epist.  CCXCIIL  —  FuodatiooemcaooDiffi  Claustrooeo- 
burgeosis,  factam  a  S.  Leopoldo,  Austrin  marchiooe 
coofirmat,  ipsamque  caoooiam  io  tutelam  sedis  aposto- 
licffi  suscipit,  etc.  339 

Epist.  CCXCIV.  —  Ad  Alberonem  ep.  LeodieDsem.  — 
Sigoiflcfit  se  promovisse  Aroulfum  io  abbatem  Gembla- 
ceosem,  et  ci  muous  beuedictioois  impeodisse,   etc. 

841 

Epist.  CCXCV.  —  Ad  archiepiscopos  Remeosem,  8e- 
oooeosom  et  Torooeosem,  quos  mooet  ot  mites  siot,  et 
liberum  ioiuste  oppressis  relioquaotad  sedem  apostoIi« 
cam  appellare.  342 

Epist.  CCXCVI  —  Privilegium  pro  mooasterio  Por- 
teosi,  ordiois  Cistercieosis.  —  Ne  io  districtu  monaste- 
rii  veoatiooes  a  quoquam  flaot.  343 

Epist.  CGXCVIi.  —  AdA.  archidiacooum  et  A.presbv- 
terum  Ecclesis  Luceosis.  344 

Epist.  CCXCVIII.  —  Ad  eosdem.  345 

Epist.  CCXCIX.  —  Jerooymo  priorl  et  fratribos  eccle- 
siffi  S.  FrigdiaDiLuceusis  de  tuperioribusduobus  episto- 
lis  sigoificat.  345 

Epist.  CCC.  —  Ad  quosdam  prcsbyteros  et  caooDicoa 
S.  Martioi  Luceosis.  345 

Epist.  GCCI.  —  CaooDici  Chemiaooeoses  iostitutum 
Cistercieosium  amplectuotur.  346 

Epist.  CC(21I.— De  obcdieotia  quffi  debetur  palriarch» 
Jerosolymitauo.  347 

EpibT.  CCCIU.  -^  Ad  Joanoem  S.  Georgii  abbatem.^ 
De  reformatione  partheDoois  S.  Gaogolil.  347 

Epist.  CCCIV.  —  Privilegium  pro  mooasterio  8.  Mar- 

59 


1867 


ORDO  RERDM 


\m 


lini  LaudaneQsis.  849 

EPiST.  CCCV.— AdHugoaemPrsmoDslralCQsem  al)ba> 

lem.  350 

£pi8T.  CCCyi.  — Ecclesise  S.  MariaDi  EugubiDse  cano- 

nicorum  posseBsioDes  coufirmat.  351 

Epist.  CCCVII.  —  Privileginm  de  eccleeiis  episcopo 

ParisieDfi  subiectis,  elc.  352 

Epist.  CCCVIII.  —  Privilegium  abbati»  Albae-Ripfle. 

353 
EpibT.  CCCIX.  —  Ad  DDiversos  fldeles  ia  reguo  Coii- 
staDtiDopolitauo  degeotes.  354 

Epist.  CCCX.  —  Sedem  episcopalemEcclesiao  Roscel- 
Udsb  GroEsetum  trausfert.  355 

Epi8t.  CCCXI.  —  Privilegium  pro  moDasterio  S.  Mar- 
tiai  de  Campia.  357 

Epibt.  CCCXII.—  Privilegium  pro  parthcnoae  S.  .\le- 
xaadri  Parmensi.  357 

Epist.  CCCXIII.  —  Ordinem  canoDicorum  Praemon- 
strateusium  iu  monasterio  Viitiuee  ejusqueboua  coniir- 
mat,  mulaque  privilegia  largilur.  359 

EpiST.  CCCXlV.  —  Ad  Chunradum  Salzburgensis  £c- 
clesiae  archiepiscopum.  561 

Epjst.  CCCXV.  —  Ad  Balduiuum  archiepiscopum  Pi- 
sauum.  —  Varia  privilegia  coucedit.  361 

Epist.  CCCXVI.  —  Ad  Opraodum  abbatem  Vallia-Al- 
ts. —  CoDfirmathuicmoDaBterioomuia  bouaaGregorio 
episcopo  douala  et  sedia  apostolicce  privilegio  commu- 
nit.  363 

Epibt.  CCGXVII.  —  Ecclesias  Beatorum  martyrum, 
JoaDDis  et  Pauli,S.  Martiui,S.  Siephaai  Majoris  etS.Ste- 
phaoi  MiDoriSyDecDOu  medietatem  oblatiouum  et  bono- 
rum  ad  certa  quaedam  altaria,  et  sacrasisdes  pertinen- 
tium,  B.  Petri  canonicis  perpetuo  addicit.  364 

Epist.  CGCXVIII.  —  EpiscopatuB  FulgoDatensis  fiDes 
Ecclesiseque  possessioDes,  peteate  Beaedicto  episcopo. 
coafirmat.  367 

Epist.  CCCXIX.  —  Ad  Alvisum  episcopum  Atrebateu- 
sem.  —  Significat  se  ejus  et  abbatis  S.  Vedasti  litem 
Uugoai  archiepiscopo  Rothomageasi  et  aliis  episcopis 
detulisse  deceruendum.  369 

Epist.CG('XX.  —  Archiepiscopis,  episcopis,  abbatibus, 
clero,  principibusqueet  populo  perTrevireupem,Moguu- 
tiaum,  Colonieu^em,  Magdeburgensem  et  Bremeusem 
provinciam  constitutis  Aiberonem,  archiHpiscopum  Tro- 
▼ireu^icm,  legatum  sedis  aposlolicae  coudtitutuni  itun- 
tiat ;  cui  ut  obediant  pro^cipit.  oC9 

£pi»t.  CGCXXI.  —  Ad  Willelmum  Hierosolymitanim 
pairiarcham.  —  In  causa  Tvriae  dicBcosis.  370 

Epist.  GCCXXII.  —  EcclesiflB  S.  Sepulcri  Hieroso- 
lymitaaaeprotectionemsuscipit,  pospessione^que  confir- 
uiat.  370 

Epist.  CGCXXIII.  —  De  subjectione  quam  debct  Ty- 
rensis  Ecclesia  Ecclesiae  Jerosolymitanffi.  372 

Epist.  CCCXXIV.  —  Privilegium  pro  abbatia  Septoni- 
fontium.  372 

Epist.  CCCXXV.  — Cauonicorum  regularium  perH.il- 
berstadeosem  episcopatum  constitutorum  discipHnnn) 
legefique  confirmat.  373 

Epist.  CCGXXVI. —  Parlhenonia  S.  Mariae  Lamsprin- 
gensis  protectionem  suscipit,  privilegiaque  et  pot*ses»i(>- 
ues  coDfirmat.  373 

EpisT.CCCXXVII.^  Privilegium  pro  Ecclesia  Hamers- 
lebieusi.  373 

Epist.CGCXXVHI.— Mooa&terii  S.  JoauDij  Halhersta- 
dcDsis  discipUuam,  privilegia,  possessiooes  coufirmat. 

376 

Epist.  GCCXXIX.  —  Attonis  episcopi  sentenlinm  con- 

flrmat   qua  consules  Pistorieapes,  Ecclesiee   bouorum 

direptores,  excommunicati  erant.  376 

Epist.  GCCXXX.  —   Gleruni    Pisanum,  Pistoriensem, 

Fioreutiuum,  FteBuIaunm,  LucanumyVolterranum,  Se- 

neasem,  mooet  ut   ex^:ouuuuDicationis  senteutiam  iu 

coDsuics  Pistoricnscs  pronuntiatam  et  divuigent  et  ob- 

servaadam  curent.  376 

Epist.  CGCXXXI.  —  Privilegir.m  pro  ecclesia  in  Gra- 

tiaUei.  377 

Epist.CCGXXXIL—  Privilegium  pro  caaoDicis  ecclesiae 

Portueasis.  378 

Epist.  GCCXXXIIL— Privilegiumpro  abbatia  Floref- 

ficnsi  ordinis  Pr8emonstrateo9ii<.  381 

Epi.^t.  CGCXXXIV.  —  Fuudalionem  et  privileKia  ab- 

batiae  Vicouieusis,  rcligiosoruiu  ordinisPraemonstratr^n- 

si^  juxta  Valencenas,  confirmat.  382 

Epist.  CCGXXXV.^  Prsemoustrateasem  ecclesiam  snh 

D.  Petri  protectioue  suscipit.  384 

Epist.  CCCXXXVI.  —  Monasteriis  PrfiBmoastratensi- 

bus  immQDitatem  decimarum  tribuit.  336 

Epist.  CCCXXXVII.  —  Privilegium  pro  ordine  PrfB- 


moastratensi.  3$; 

Epist.  CCCXXXVIII.  —  EcclesisB  Bellsvallie  bona  ci>o 
firmat.  3?: 

Epist.  CCGXXXIX.  —  Privilegium  pro  moDasterio  S. 
Nicolai  ClarifoDtensiH.  3S1< 

Epist.  CCCXL.  —  Mooasterii  S.  Nicolai  Septem  Fod- 
tiam  (Dioec.  Liogou.;  possessioDes  et  priTilegia  coLfir- 
maL  391 

Epist.  CGCXLL  -  Ad  Maaassem  Meldensem  episco- 

puDi.  m 

Kpist.  GGCXLII.  —  Ad  Walterum  Augustensem  epi- 

scopum. —  Hortaturut  ED^elscalcum  abbatem  BeneJi- 

ctoburanum  cum  fratribus  m  gratiam  et  commaiiiooeQ 

recipiat.  ^ 

Epist.  CCCXLU  bis.  —  Privilegium  pro   ordiue  Pr»- 

Dionstratensi.  393 

Epist.  CGCXLIII.  —  Ad  Stephanum  iEdaeosem  epi- 

Ecopum.  —  Al.  abbatem  VizeliaceDaem  iDetituit.       §94 

Lpist.  CCCXLIV.  —  Ad  Gregoriam  fiergomatem  eid- 

scopum.  394 

Epist.  CCGXLV.  —  Eccletfis  S.  AlezaDdri  BergoDjatii 

canonicos  de  superiore  epistola  certiores  facit.        3^ 

Epist.  CCCXLVI.  —  Privilegium  pro  ecclesia  S.  Joan- 
nis  Madalhorstorfeasis.  3^ 

Epist.  GCCXLVIL  —  Privilegium  ppo  monasterioSeQ- 
ctse  MariflB  Biburgeasis.  397 

Epist.  CCCXLVIIL—  Ad  Gerardum  Tripolitanam,  R. 
Tortosanum  et  H.  Byblitanum  episcopos.  In  cao»a  Tv- 
riae  dicecesis.  3J9 

Epist.  GCCXLIX.  »  Ad  Radulphum  patriarcham  Au- 
tiocheoum.  •—  la  causa  Tyrise  dioecesis.  399 

Epist.  CCCL.—  AI  BalduiDum  Berytensem,  BernarduiD 
SidoDiensem,  et  Joaonem  Ptolemaideasem,  episcopoi. 
—  la  causa  Tyriee  dioecesis.  iii) 

Epist.  CCCLL  —  Ad  Willelmum  HierosoIymitaDuoi 
patriarcham.  —  Id  causa  Tyrise  dioecesia.  400 

Epist.  CCGLIL  —  Privilegium  pro  ecclesia  Bamber- 
genei.  401 

Epist.  CCGLIII.  —  Beligioaem  a  S.  Ottoae  ia  tut 
uionasteriainlroductam  coufirmat.  4(i2 

Epist.  CCCLIV.  —  Ad  Azooem  cardioaUm. —  De  lite 
canoDicorumMHJorisEcclesiffi  et  S.  Aatouioi  compojiit*. 

403 

Epist.  CCCLV.  —  Booa  et  jura  abbatiae  Geagenbacen- 
eis  counrmat.  404 

EnsT.  (^'XLVI.  —  Privilegium  pro  monaitterio  Hin»- 
stadeusi.  4(5 

Epist.  CCGLVIL  — Ad  Bernardum  episcopum  Sagoo- 
tiiium.  407 

Epist.  CCCLVIU.  —  Mona^terii  Lucellenaia  possessin- 
nes,  petenle  Ortliebo,  episcopo   Basilieuai,   confirmaL 

40!^ 

EiTST.  CCCLIX.  —  Privilegium  pro  mr.uasteno  Ln- 
cen^i.  409 

Epist.  CCCLX.  — WikardumabbatemPontiniaceoseQ] 
cjufquo  mouasterium  sedis  apostolire  privilegio  coiu- 
munit.  412 

Kpi?t.  CCGLXI.  —  Monasterium  S.  BiirthoIomiti{dioD.. 
Penneusis)  tueodum  suscipit  et  ejns  bouajuraque  cou- 
firmat.  413 

Epist.  CCCLXIL  —  Privilegium  pro  eccleftia  Formli;!- 
cen.Qi.  415 

Epist.  GCCLXIII.  —  Privilegium  pro  abb:itia  Walbur- 
gensi.  416 

Epist.  CCCLXIV.  —  Buila  de  immunitatc  BrigiutiDi 
cffisioliii.  41S 

EiMST.  CCCLXV.  —  Bulla  pro  abbatia  VanfeadicieriM. 

419 

Epij^t.  CCCLXVL  —  Privilegium  pro  monasterio  Bitum- 
burgensi.  422 

Ep!#t.  CCCLXVII.  —  Monasterii  Reinbardsborneuiii 
tntelam  ^uscipit  bonaque  coofirmat.  ^ 

Epist.  CCCLXVIII.  —  Privilegium  pro  monasterio  S. 
Lantbcrli  iu  valle  Sein  Salsburgensis  dicecesis  ordini^ 
S.  Benedicti.  423 

EriST.  GC(XXIX.  —  CoDfirmatio  bonorum  mouasterii 
Prnreiiingensis  Ratiebonensis  dioecesis.  423 

Epist.  CCGLXX.— Mooasterii  Murbacensisjura  etiu>9- 
sessioues  confirmat.  4!^ 

Epist.  CCCLXXI.  —  Monaslerii  SaactsB  Marise  Bibur- 
geu9is  poi^ses^iones  privile^iaqueiterum  coufirmat.  427 

Epist.  CCCLXXII.  —  Privilegiam  pro  monasterio  Gas- 
tellenci.  W 

Epist.  CCCLXXIII.  —  Ecclesi»  Curiensia  poesestioDM. 
petente  Courado  episcopo,  eonflrmat.  429 

Epist.  CCCLXXIV.  —  Privilegia  pro  aJt»baU«  S.  Saiva- 
toris  de  Carraceto.  429 

Epist.  CCCLXXV.—  MoDttlerii  Jmq  NaMniii  Qiontu 


1869 


QUiE  IN  HOG  TOMO  CONTINENTOR 


1870 


Aragonenais)  protectioDem  sascipitet  priyilegia  coDGr- 
mat.  431 

EpiST.  CCCLXXVI.  —  Monaslerii  S.  Oalli  patrociniurn 
iuscipit  boDaqtie  ac  jura  coufirmat.  431 

Epist.  CCCl-.XXVn.  —  Mooasterii  Uspergenpis,  jnra 
quffidam  coiiliraiHt.  433 

fipiST.  CCCLXXVIII.  —  Privilegium  pro  coenobio  A«l- 
moutensi.  433 

Epist.  CCCLXXIX.  —  Privilegium  pro  moDaslerio  B. 
Martioi  Mureusi.  434 

Epist.  CCCLXXX.  —  Ecclesise  Basileeosis  protectio- 
nem  suscipit  booaque  ac  privilegia  coDfirmat,  petenle 
Ortbliebo  episcopo.  435 

Epist.  CCCLXXXI.  —  MoDa«terii  S.  Gcorftii  in  Ni<,'ra 
silva  protectlonem  suscipitet  po^tsessioDes  jitrnque  coo- 
ftrmat.  437 

Epist.  CCCLXXXIL  —  Privilegium  proabbatia  S.  Sle- 
pbaui  Divioueu<>ia.  439 

Epist.  CCCLXXXIll.  —  Privil(*gium  pro  mouasterio  S. 
Nicolai  etS.  MM<lanli  ToroacoDsis.  441 

Kpht.  CCCLXXXIV.  —  Domum  bo?pitalem  Toroacen- 
eem  tuendam  suscipit  et  ejus  possessiones  ac  privilegia 
eonflrmat.  442 

Epist.  CCCLXXXV.  —  Ad  Manfredum  et  MantuaDnm 
et  Lotbariuni  VincoDtiDum  episcopos.  443 

Epist.  CCCLXXXVI.  —  Ad  Tbeobaldum  Veronenscm 
•piAcopum.  443 

Epist.  CCCLXXXVII.  —  Privilegium  pro  monasterio 
Campeiisi.  444 

ErisT.  CCCLXXXVIII.  —  CoDfirmatio  fuDdatiooisabba- 
liseAverbodieDsis,  procujusrigimiuealquc  immuuilate 
nouDulla  slaiunntur  decreta.  445 

EfiST.  CCCLXXXIX.  —  Priviiegium  pro  mooasterio 
NodhdIuIhdo.  446 

Epist.  CCCXC.  —  Privilegium  pro  abbatia  S.  Huberti, 
ordiois  S.  Benedicti,  in  Ardenoa.  447 

Epist.  CCCXCL  —  Privilegium  pro  ecclesia  Licbfel- 
densi  in  Anplin.  449 

Epist.  CCCXCII.  —  CbuoDrado  abbnti  et  monacbis  Ful- 
densibus  nuutiatSturmium  in  conoilio  sauctiii  ascriptnm 
esse.  540 

Epist.  CCCXCIII.  —  Cbuuradi  arcbiepiscopi  Magdebur- 
geusi^  ei  Wigeri  e(ii«copi  Braudi^nburgensis  dedecimis 
fuDdi  eccltisi.ne  S.  Mauritii  item  disceroit.  451 

Epist.  CCCXCIV.  —  iDter  LaDzooem  abbatem  S.  Mi- 
cbaelis  et  liaduidem  abbatis:«am  Juveuiaceasem,  latam 
de  ecclesia  S.  Tyriaci  seutentiaDi  coDfirmat.  452 

Epist.  CCCXCV.  —  Bulia  roDHrmdns  subrogationem 
Pnemonstrntensium  in  abbntia  Pooidcusi.  453 

Epist.CCCX(^VI. —  Diplom»  qno  Ferraripnsis  Ecclesia 
Bpecialis  Hcclesiffi  Romantif  tilia  ejusquu  comitatos  Sancli 
Petri  patrimoDiuin  declaratur.  454 

Epist.  CCCXCVII.  —  Privilegium  pro  ecclesia  Selbol- 
deosi.  457 

EpisT.  CCCXCVIIL—  .Monaslerii  S.  Bertini  Sitbien^iB, 
a  Ciuuiacenfium  putestate  liberati,  possessiooes  et  pri- 
^ilegia  coufirmat,  imposito  mouacbis  uuciee  auri  censu 
annuo.  459 

Epist.  CCCXCIX. —  Milonem  episcopiim,  Pbilippumet 
Milouem  archidiaconos  et  totum  capilulnui  Moriuorum, 
nec  Dou  et  Theodericum  Flaudrensium  comitem,  Sibil- 
lam  comitissam  et  barones  per  Flaudriam  coD«tituto8 
hortatur  ut  mooasterii  S.  Bertioi  SitbieD«is  libertatem 
defeodaDt.  462 

Episr.  CD.  —  Willolmo  CastellafiO  et  lam  majoribus 
quam  minoribos  villse  S.  Audoiiiari  de  tuenda  monas- 
terii  S.  Bertioi  Sitbieosis  libertate  scribit.  46^ 

Epist.  CDI.  —  Ecclcsiie  S.  Sepulcri  Ilierosolymitause 
protectiooem  sascipit,  possessioocfque  ac  privilegia 
coDtirmat  462 

Epist.  CDII.  —  Ad  Petrum  Venerabilem.  Cluuiacensem 
abbatem.  —  Conflrmatio  possessionum  aliqnot  Clunia- 
ceuHium.  404 

Epist.  CDIII.  —  Ad  Gualterum  abbntem  SenoDiensem. 

—  CoDflrmatio  pos^essiooum   moDasterii  S.   Stephani. 

465 

EpisT.  CDIV.  —  BoDa  et  privilegia  Ecclesiae  Linrol- 

niensis  coDflrmat.  466 

Epist.  CDV.  —  Mooasterio  Fabariensi  bullam  tribuit. 

468 
Epist.  CDVI.  —  Ad  clerum  et   populum  Remeusem. 

—  Ne  iiistitnaotor  uovaj  lexzes.  4r>8 
KpisT.  (^DVII.  —  Romani  monasterii  possessioDes,  ue- 

tcnte  Petro  abbate  Cluniac«nsi,  conflrmat.  469 

Epist.  CDVIII.  —  BuUa  pro    mouasterio  Jucellensi. 

471 
Epist.  CDIX.  —  Clerlcornm  Ferrariensiaro  prifilegia 

conQrmat,  472 


Epist.  CDX.  —  Privilegium  pro  monftsterio  FoDtis 
Avellanse.  473 

Epist.  CDXI.  —  Gaudio  Salonitano  arcbiepiscopo  pal- 
liuni  mittit.  476 

LpiST.  CnXll.  —  Privilegia  monastorio  Jesu  Nazareo. 
(.Monlis-Aragouensis)  a  Paschaii  II  papa  collata  cooflr- 
ujati.  477 

Epist.  CDXIII.  —  Milooi  Tarvanensi  et  Alviso  Atreba- 
tensi  epi»'oopis  de  dirimendo  M.  comestabuli  comitii 
Flandriffi  mnlrimonio  scribit.  477 

Kpist.  CDXIV.  ~  Ad  [Manfredum]  Mantuanum  et 
[Liithariuml  ViceDtioum  epi^copos.  477 

Ei>i>t.  CDXV.  —  ArcbiepiscopoB  etepiscopos  Sardinise 
ad  tueudas  monasterii   CasioeDdis   ecclesias  hortatur. 

478 

Epist.  ('DXVI.  —  Ad  Rogerium  Sicilis  regem.  — 
Regium  titulum  illi  ab   Hooorio  coucessom  cooflrmat, 

478 

Epist.  CDXVII.  —  Ad  caDonicoB  eccIesifB  S.  AotoDiiii 
Placentiuffi.  480 

Epist.CDXVIIL  —  Privilegiumpro  S.  Georgio  Prlflin- 
geosi.  480 

Epist.  CDXIX.  —  Privilegium  pro  monasterio  S.  Ma- 
gui.  481 

Epist.  CDXX.  —  Egilberto  episcopo  BambergeDsi  tri- 
buit  jus  pallii  crucisque  pr8PfereadflB ;  alia  privileffia 
coDcedit.  483 

Epist.  CDXXl.  —  Privilegium  pro  eccleiia  S.  Prns- 
peri  de  Boudeoo.  484 

Kpist.  CDXXII.  —  Bulla  pro  cootroversia  fedaoda  io- 
ter  Maoassem  Meldeosem  episcopum  et  Riseudam  ab- 
bati:)»nm  Pharensis  moaasterii.  485 

Epist.  CDXXUI.  —  Privileginm  pro  mooasterio  S. 
MariiJB  Balneolensi.  486 

Epist.  CDXXIV.  —  Monasterii  RicheDbergeDsis  (prope 
Goslariam)  protectiooem  suscipit,  diBciplinamque  ae 
possessiones  confirmat.  487 

EpiST.  CDXXV.  —  Clero  et  laicis  dioecesis  Hildesbei- 
meusis scribit ;  «  ut  nullus  laicorum  boaa fratrum  cba- 
strulinm  vel  aliorum  clericorum  mobilia  Tel  immobilia 
io  vita  seu  in  morte  usurnare  prssumat.  488 

Epist.  CDXXVI.  —  PrivilegiumpropartheaoaeQaed- 
iiuburgeniti.  489 

RpisT.  CDXXVII.  "^  Privilegiam  pro  mooaBterio  Ra- 
ven^irsbur^ensi.  491 

Epist.  CDXXVIIL  —  Privilegium  pro  ecclesia  Ilben- 
stadensi.  492 

Epist.  CDXXIX.  —  Monaslerio  S.  JoaDDis  KasteDbor- 
nensi  a<i$>erit  booa  ab  Ottoue  quoodam  episcopo  Halber- 
stadensi  collata.  494 

Epist.  CDXXX.  —  Ad  Gerardum  prepositum  Boaaen* 
sem.  495 

Epist.  CDXXXI.  —  Mooasterii  SS.  Petri  et  Pauii  Caa- 
tuariensis  privileffia  coufirmat.  497 

Epist.  CDXXXIL  —  Ad  Ludovicam  Fraocorom  regem. 

497 

Epist.  CDXXXIII.  —  Partheaoais  S.  Georgii  et  Paa- 
cratii  HekliDKeusis  protectiooem  suBcipit,  booaque  ac 
jura  conflrmat.  498 

E1M8T.  CDXXXIV.  —  MonasleriiS.  Blasii  poBieBBloDes 
el  privilegiA  coiiflrDiat.  499 

Epist.  CDXXXV.  -- Privilegia  ab  imperatoribus  aiqae 
aotecessoribus  suis  mouasterio  S.  Blasii  collata,  cellaB- 
que  et  ecclesia<«  ejusdem  cooflrmat.  500 

Epist.  CDXXXVl.  -^  Doaatiooem  quariie  partis  ville 
io  OuiD^eo,  a  Cooradoduce  ZariogifiB  AugieoBi  moaaB- 
terio  factam  conflrmat.  501 

Epist.  CDXXXVIL  —  Privilegium  pro  moaasterio  8. 
MariflB  de  Berffha.  502 

Epist.  CDXXXVIII.  —  EcclesisB  MisaeasiB  poBBessio- 
Des,  petente  Godebaldo  epi«copo,  cooflrmat.  504 

Epist.  CDXXXIX.  —  Privilegia  ezemptiooesque  ab- 
batiffi  Eitmondauffi,  monachorum  Benedictinorum,  et 
siuiul  abbatiffi  ReinBbnrgensis,  aobilium  ejusdem  ordi- 
Dis  io  Ilollandia  conflrmat.  504 

EpisT.  CDXL.  —  Privilegium  pro  ecclesia  S.  Geatiaoi 
Balgeotiacenti.  505 

Epist.  CDXLI.  —  Privilegium  pro  eccleBia  S.  Nicolai 
Miserayceusi.  507 

Epist.  CDXLII.  —  CaaoDicorum  Veroaeasium  posses- 
sinoes  et  jura  cooflraiat,  '  508 

Epist.  CDXLIIL  —  Eccle^ise  S.  Frigdiaai  LacenBi  ec- 
c^esiam  S.  Salvatoris  io  Mustolio  committit,  ea  lege  ut 
duodecim  moaetffi  LaceasiB  deoarii  quot  aoois  persol- 
▼eatur.  509 

Epibt.  CDXLIV.  —  Ecclesiam  S  Viaceatii  Bergomatem 
tueadam  suscipit  et  cjus  bou«  ae  jara  cooflrmat.    509 


1871 


ORDO  RERUM 


Kpht.  CDXLV.  —  Moaailerii  S.  Maximiui  TreTireDAis 
tateiain  sascipit  poBsessioaesqae  coofiraiat.  511 

Epist.  CDXLYI.—  Ad  AlberooeiD  archieplscopam  Tre- 
^ireosem.  Jabet  ot  roooaiterium  S.  Maztmioi  io  ordi- 
oem  reducat.  514 

Epist.  CDXLVII. —  Ad  Heuricum  SeooDeosem  et  Rai- 
oaldum  Remeosem  episcopoi,  et  Beroardum  abbatem 
ClarflBTalieosem.  —  De  Abslardo  et  Aroaido  de  Brizia 
damoatis,  et  monasterio  ioclodeodiSy  librieque  eorum 
combureodis.  515 

Epist.  CDXLVni.~Ad  Samsooem  Remeosem,  Heori- 
fom  SeoooeoBem,  episcopos,  et  Bernardum  abbatem 
GlarflBvalleoBem.  —  De  Abaelardi  ct  Aroaldi  damoatiooe. 

517 

Epist.  CDXLIX.  ~  Ad  Segoiorettum  {^resbyterum  et 
BocloB  ejuB  io  capella  S.  Salvatoris  Domioo  Bervieotes. 

517 

Epibt.  CDL.  —  Eccleeiam  Pomeraueosem  tueodam 
sascipit.  —  Sedem  episcopalem  jubet  io  civitate  Wolli- 
oeoBi  eBse,hooaque  t*ccle.sice,  confirmat.  518 

Epibt.  CDLI.  —  Ecdesiffi  FeuoeosiB  posBessioocB,  pe- 
teote  Grimaldo  episcopo  coufirmat.  519 

Epist.  CDLll.  —  Mooiales  CriseoooiB  a  domioatione 
Molismi  iaudeote  papa  liberautur.  520 

Epibt.  CDLIU.  —    Mooasterium  S.   Jacobi  BeBseose 

tueoduoi  BUBcipit  et  ejus  booa  ac  privilegia  coofirmat, 

impOBito  mouacblB  aurei  uoius  tribalo  aoouo.         521 

Epist.  CDLIV.  —  Mooasterii  S.  Pauli  io  Coriotbia  pro- 

tectiooem  suscipit  poBseesiooeB  ac  privilegia  coofirmat. 

522 

Epist.  CDLV.  —  Privilegium  pro  Mediaoo-Mooasterio. 

522 

Epibt.  CDLVI.  —  Bona  et  immuoitateB  Stivagii  mo- 
nasterii  coofirmat.  524 

Epist.  CDLVll.  —  lotroductionem  canonicorum  Prie- 
monstratensium  io  mooasterio  S.  DiooyBiiScbefflarieo- 
bIb  copfirmat.  527 

Epist.  CDLVIII.  —  Alberoni  archiepiscopo  Trevireosi 
el  ejus  succesBoribuB  asserit  mouasterium  S.  Maximioi 
a  Coorado  re^e  cooceBsum.  529 

EpisT.  CDLIX.  —  Jura  et  czempliooes  oeo-fuodati  mo- 
nasterii  Heminerodieusis  coofirmat.  530 

EpiST.  CDLX. —  Heorico  Moravieosi  episcopo,  pagauos 
ad  fldem  coovertere  voleoti,  scribit,  ut  prius  Romam 
▼eoiat.  531 

EpisT.  CDLXI.  —  Ad  Hugooem  mooasterii  S.  Augus- 
tioi  Caotuariensis  abbalem.  532 

Epist.  CDLXH.  —  TbcobaldoarchiepiscopoCaotoarieo* 
Bis,  ioterdicit  oe  mooachis  S.  Augustioi  iojurias  ioferat, 
nevd  ab  iis  «  L.  S.  VII  [deuarios]  pro  daiiooe  cbriBma- 
Ub  et  olei  sacri  »  ezigat.  533 

Epist.  CDLXIII.  —  Ad  Heoricum  Wiotooieosem  epi- 
Bcopam.  ~  Ut  mooasterium  S.  Augustioi  Caotuariense 
tueatur.  5^3 

EpiST.  CDLXIV.  —  Ad  Stephaoum  Anglorum  regem. 

•'   —  Ne  mooasterium  S.  Augustioi  Caotuarieose   affici 

iojariiB  patiatar.  533 

Epist.  CDLXV.  —  Privilcgium  Humberto  Augustodu- 
nensi  episcopo  concessum.  5'U 

Epist.  CDLXVI.  —  Parlbeooois  S.  Mari»  Mioervien- 
Bis  possessiooes  et  privilegia  coofirmat.  535 

Epist.  CDLXVII.—  Privilegium  pro  mooasterio  Baom- 
burgeost.  535 

Epist.  CDLXVIll.  —  Mooasterio  S.  Mariffi  Locediensi 
asserit  pr£diam  a  Rainerio,  marchioue  Mootisferrati, 
dooatum.  536 

Epist.  CDLXIX.  —  Mona<iterio  Treoorcioosi  ecclesias 
de  Plaoesiaco  et  de  Tresiiiaco,  Lugduoeosis  et  Clara- 
monteosis  dinRceseoo,  coufirmat.  537 

Epist.  CDLXX.  —  Mooasterium  AureffiVallis  (dioec. 
TrevireoBis)  tuendum  suscipit  et  ejus  booa  coofirmat. 

538 

Epist.  CDLXXI.  —  Privilegium  pro  partheoooe  Chiem- 
seeosi.  540 

Epibt.  CDLXXII.  —  Partheooois  S.  MaridB  Hedereosie 

Srotectiooem  suscipit,  possessioDes  coofirmat,  peteote 
tepbano  episcopo  Parisiensi.  541 

Epibt.  CDLXXIII.  —  Parlheoooem  S.  Ambrosii  Flo- 
reotioam  tueodum  suscipitet  posseesioDes  ejus  cooGr- 
mal.  543 

Epist.  CDLXXIV.  —  Monaaerium  S.  Salvalori*  Veue- 
ti.irum  sub  apostolioffi  sedis  protei*tioue  recipit  et  de- 
ceruit  ut  caoouicns  ordo  a  Booofilio  iostitutus  ibidem 
perpetuo  permaoeat.  544 

Epist.  CDLXXV.  —  Mooasterii  S.  Mariffi  RegiffiVallis 
booa  et  Btatum  cum  libertatibas  ejus  coofirmat.        545 

Epibt.  CDLXXVI.  —  Ad  clemm  et  populum  Pieta- 
f  ieaBem.  —  De  Grimoardo  electo.  547 


Epist.  CDLXXVII.  —  Ad  IGrlmoardaoi]  PicUvie 
episcopum  electum. 

Epibt.  CDLXXVIIl.  —  EccleBisB  8.  Sepolcri  Hie 
lymitau®  protectiooem  suBcipit  ac  poseesBioDes  c 
mat. 

Epist.  CDLXXIX.  —  MoDastoriua)  8.  Barlhol 
Fffisulaoum  tueodum  soBcipit,  et  ejus  posseBBioi 
jura  coufirmat. 

BrisT.  CDLXXX.  —  BuUa  lonooentii  II  confiro 
boua  et  poBsessiooeB  Truochioiensie  eceleBic 

Epist.  CDLXXXI.  —  Ad  Guillelmom  Montispesi 
domiuum.  —  Compatitur  tribulatiooibue  et  an^ 
quae  ille  ab  iufidelibas  hominibus  suis  patiebatur,  t 
que  opem  ei  atque  coosilium  poUicetur. 

Epist.  CDLXXXn.  —  Uospitale  S.  BlaeiijuzUM 
tiam  tuendum  Buacipit  ejusque  posBeseioneB  coofi 

Epist.  CDLXXXIII.  —  Ad  monachos  MarchiaD< 
—  Ceusuras  A.  episcopi  AtrebatenBis  oullaa  dec 
prffioipitqiie  ut  ad  abbatis  electionem  procedant. 

Epist.  CDLXXXIV.—  Ad  A.  [iTidum]  episcopum 
baleusem.  —  Arguit  eum  quod  MarcbiaDsenBes  i 
chos  veiaverit. 

Epist.  CDLXXXV.  —  Privileginm  pro  canonica  i 
riffi  ParmeoBi. 

Epist.  CDLXXXVI.  —  Privilegiam  pro  ecclesi 
BiogeDsi. 

Ei>i8t.  CDLXXXVII.  —  Privilegiom  pro  mooa 
Wezziobruuueusi. 

Epist.  CDLXXXVIII.  —  Mouasterii  Marcianeosifl 
tectionem  susckiit  booaque  ac  privilegia  confirmat. 

Epist.  CDLXXXIX.  —  Seotentiam  Cooradi   III 
pro  mooasterio  S.Blasii  cootra  episcopum  Basilec 
latam  coufirmat. 

Epist.  CDXC.  —  Ad  Gregorium  Bergomatem  e 
pum. 

Epist.  CDXCI.  —  Ecclesiffi  S.  MarieB  Cnsaraugui 
protectiooemeuscipit  etcaaooicornm  booaconfinui 

Epist.  CDXCII.  —  Henrico  Moravienai  epiBcopo,  | 
nis  de  Prussia  prsdicare  cupientl,  indulget  licei 
crucem  ante  se  fereudi. 

Epist.  CDXcHI.  —  Henrico  Moraviensi  episcopo 
cedit  licentiam  prffidicaodi  pagauis  io  Russia  ;att£ 
ut  populum  Buumrebellemreformare  non  negligat. 

Epist.  CDXCIV.  —  Clerum  episcopatus  01omac« 
cootra  prohibitionem  episcopi  sui  divina  ceiebrai 
arguit,  mooetque  ad  obedieotiam  et  revereotiam 
episcopi. 

Epibt.  CDXCV.  —AdRaimuodom,  RuBticum  et  E 
nem  presbyteros. 

Epist.  CDXCVI.  —  Robotonem  comitem  hortatu 
ecclesiffi    Baumburgensi  prffidiam   quoddam   restil 

Epibt.  CDXCVIl.  —  Ad  milites  et  bonoB  homines 
gariffi. 

Epibt.  CDXCVIIL—  AlberoniarchiepiecopoTrevir 
maodat  ut  abbatem  S.  Maximioi  propter  peculatua 
mooiamqiie  ezcommuoiceL 

Epist.  CDXCIX.  —  Mooasterii  MooasterieneiB  [M 
chmfiuster]  boua  alieoari  vetat. 

Epist.  D.  —  D.  marchiooem  hortator  ut  mooast 
B.  Petri  [MQocbmQosterJ  ablata  restltnat. 

Epist.  DI.  —  Ad  Heoricum  Viotooieosem  episcop 
—  De  facultate  aodieodi  querimooiaB  Westmooast 

Epist.  DH.  —  Ad  cooveotum  WeBtmooaBterieoBeD 
De  cauonizatiooe  regis  Edwardi. 

Epist.  DIII.  —  Ad  arcbiepiscopoB,  episcopoB,  abl: 
el  priores. 

Epist.  DIV.  —  Hcloissffi  abbatissffi  et  Bororibos  F 
cliteosibus  asserit  booaa  Guodrico  Bucerdote  coqc< 

Epist.  DV.  —  Ad  D.  plebanum  de  Massa  et  unive 
capellaDos  ejusdem  plebis. 

Epist.  DVl.  —  Ad  Riboaldum  archiepiBcopum  Mf 
laueosem  et  Ardizzooem  Qomeosem  et  Joannem  Lau 
sem  episcopos. —  Ut  homioes  ooo  prohibeantor  acci 
mouachilem  habitum  io  fioe  neque  sepeliri  in  mo 
teriis  oisi  excommooicati. 

Epist.  DVII.  —  Ad  A.  arcbidiacoDom  LuceDsem. 

Epist.  DVIII.  —  Ad  R.  priorem  et  canonicos  S. 
geli. 

Epist.  DIX.  —  Ad  Arnaldum  Karbonensem  archi 
ecopum.  —  Excommunicationis  sententiam  se  proE 
gasse  siguificat  io  coosules  MooteBpessulani  qni, 
pulso  Ouillelmo  eornm  domiao»  ab  ejns  se  fldelitaU  i 
traieraot. 

Epibt.  DX.  —  Quillelmo  MimateDsi  et  Hamberto  i 


1873 


OU^  IN  HOC  TOMO  CONTINENTUR 


1874 


cienei  epitcopU  ut  toperiore  epistola  de  Montigpessti- 
lanis  pcribit.  572 

Epist.  DXI.  —  MoDasterii  Mortui  Marie  privilegia  coq- 
firmat.  572 

Epier.  DXII.  ^  Privilegiom  pro  abbatia  LoDgipoDtis. 

572 

Epist.  DXIII.  —  Privilegium  pro  ecclesia  Berchdesita- 
meDsi.  573 

£pisT.  DXIV.  —  ReicberspergeDse  moDasterium  sub 
sedis  apostolicee  protectioue  recipitur,  coDflruialisque 
bouis  omDibus,  plura  moDacbis  et  prsBposito  coDceduo- 
lur  privilegia.  575 

Epist.  DXV.  —  luslilutioDem  ordiDis  PrfiemoDstraleo- 
eie  iD  VaUe  eecreta  coofirmat.  577 

Epist.  DXVI.  —  Privilegium  pro  coeoobio  Muoske- 
rieosi  (MuochmuDster).  578 

Epist.  DXVII.  —  Privilegium  pro  mooasterio  S.  Petri 
RoBslebieusi.  580 

BpisT.  DXYIil.  —  Ad  Guilielmum  Mootispessulani  do- 
mioum.  —  Signiflcalse  episcopis  proviDcise  Narboueusis 
manda8fe,ul  Uderousum  comitem  Tolosauum  aferendo 
auxilio  prodituribus  ejus  de  Meutepessulaoo  compe<«ce- 
rent,  alioquio  excomDiuDicuoduui.  582 

Epist.  DaIX. —  CoDflrmatioboDorumomDiummoDaste- 
rii  S.  Columbani  Bobieosis  dioDcesis  ordiuis  Casiueusis, 
quod  sub  protectioue  B.  Pclri  recipilur.  582 

EpisT.  DXX.  — Mooasterium  Oerbaceose  [al.  lugerba- 
ceosel  tueudum  suscipit  etejus  booaacjura  coufirniat. 

584 

Epist.  DXXl.  —  Monasterii  S  Imeri  Bplelagieusis  pro- 
tectiouem  suscipit  possessiooesque  coofirmat.  585 

Epist.  DXXIl.  —  Partheuoois  S.  Lamberti  Tulbeosis 
proteclioDemsuscipit,  possessiooes  coofirmat,  privilegia 
lostituit.  587 

Epist.  DXXIII.  — CoDfirmatio  possessioDum  Graodis- 
Sylvce.  588 

Epist.  DXXIV.  —  Privilegium  pro  ecclesiaS.  Laureotii 
Viterbieosi.  590 

Epist.  DX.W.^Priviiegiom  pro  ecclesia  S.  Stephaoi 
Tolosaoa.  591 

Epist.  DXXVI.  —  Ad  clerum  et  populumToIosaonm. 
—  CommendateisRaimuodum  episcopum  ad  se  veDieo- 
tem,  niaodatque  ut  opem  et  cousilium  praebeaut  ad  re- 
cuperaoda  di^tracta  Ecclesiae  Toioaaoad  boua.  592 

EptsT.  DXXVII.  —  Ecclesiam  B.  Eusebii  Vercelleosem 
tueodam  suscipit,  caoooicorumquepossessioDei  coofir- 
mat.  593 

Epist.  DXVIII.  —  Ad  Petrum  Venerabilem,  Cluoiaceo- 
eem  abbatem.  —  Maoerium  iu  Aoglia  d  rege  Stephaoo 
datum  loco  ceotum  marcarum^  quas  rex  Ueuricus  dede- 
rat,  cootirmat.  594 

Epist.  DXXIX.  —  Privilegium  pro  Ecciesia  Hagusina 

595 

Epist.  DXXX. —  Privilegium  pro  ecclesia  S.  Maris  de 
Stromberch.  596 

Epist.  DXXXI.  —  Henrico  Moravieosi  episcopo  Guido- 
oem  cardiualem  legatum  ad  corrigeudas  cleri  eDormitates 
io  has  partes  misi»um,  recommeodat,  rogaosutipsi  ope 
et  cousilio  assistat.  5y7 

Epist.  DXXXII. —  Mooasterium  ArosteiDeDse  tuoDdom 
Buecipit  et  eius  pOBseasiooes  juraque  coofirmat.        597 

Epist.  DXXXIII.  — Ecclesiee  Colbiceosis  protectiooem 
suscipit  possessiooesque  acprivilegia  confirmat,  peteu- 
tibos  Rodulfo  Haldberstadeosi  et  Alberto  BambergeDsi 
episcopis.  599 

Epist.  DXXXIV.  —  Mooasterii  8.  Marifie  Varlarieosis 
protectiouem  soscipit  booaque  cooflrmat.  599 

Epist.  DXXXV.  —  Mooasterii  8S.  Sixti  et  Sebastiaoi 
ChiemeeeDsis  tutelam  suscipit  ac  privilegia  booaque 
coofirmat.  601 

Epist.  DXXXVI.  —  Mooasterii  Salvatoris  et  S.  Booi- 
facii  Foldeosis  possessioDes  privilegiaque,  peteole  Ale- 
holfo  abbate,  confirmat.  602 

Epist.  DXXXVII. —  Hierooymo  priorl  ecclesiae  S.Frig- 
diaoi  LuceDsis  sigoificateumaclericislaicisque  EccIesiflB 
AreticfiB  Romam  vocatis  episcopum  electum  esse.  Hor- 
tatur  ut  episcopatum  capessat.  604 

Epist.  DXXXVIII.  —  Privilegium  pro  Ecclesia  Belli- 
ceosi,  604 

Epist.  DXXXIX.  — Aruulphum  secuodum  prsepoeitum 
SoDuebecauum  ordiuis S.  Augustioi  io  dicecesi  Morioensi 
atibatiali  digoitate  exoroat,  ejusque  mouasterii  privile- 
gia  confirmat.  606 

Epist.  DXL.  —  Privilegium  pro  mooasterio  Rotensi. 

607 

Epist.  DXLI. —  Ad  CoDradum  archiepiscopam  Salxbur- 
geoeem.  —  Tutelam  mooaeterii  Roteosis  coDtra  Heori- 
cum  coDiitem  de  Lechsgemuode  comraittiL  609 


Epist.  DXLII.  —  MoDteterii  S.  Mlehaelie  LaD»l«eeDiie 
protectiooem  eoecipit.  609 

Epist.  DXLIII.  —  Abbatiam  Parceneem,  ordioie  Pre- 
moDstrateosis,  apostolica  coofirmatiooe  ac  protectione 
donat.  610 

EpiST.  DXLIV.  —  Dooatiooes  Ecelesi»  Cameracenel 
factas  apostolica  aoctoritate  coDfirmat.Priviiegiom  pro 
Ecclepia  Caroeraceosi.  612 

Epist.  DXLV.  —  Privilegium  pro  moDaeterio  Rupensi. 

613 

Epist.  DXLVI.  —  Monasterii  PontiniaceDsis  posaep- 
sioues  et  nrivilegia  coufirmat.  614 

Epist.  DaLVII.  —  Clero  populoque  Atrebatenei  eij^i- 
ficat  Aivisum  episcopum  culpam  apud  eeee  diloieee. 

616 

Epist.  DXLVIll.  —  BuIIain  gratiam  Hugonie  epiecopi 
Aotissiodoreosis.  616 

Epist.  DXLIX.  —  Ad  Heoricum  ViDtoniensem  epieco- 
pum  et  apostolic»  eedis  legatnm  in  Anglia  et  Robertam 
epitcopum  Herefordeneem.  617 

Epist.  DL.  —  Ad  arcbiepiseopnm  Toroneneem.  —  Ut 
responsurus  Doleoei  aotietiti,  qui  ee  Aletenei  epiecopatn 
spoliatum  querebatur,  ad  eedem  apoetoiicam  accedat. 

618 

Epist.  DLI.  —  Ecclesiam  S.  Crispini  in  Cavea  Snee- 
eiooeosem  tueodam  suscipit.  619 

Epist.  DLII.  ~  Ad  Stephaoam  eplscopum  Parleien- 
eem.  —  Ut  eccieeiae  S.  GenovefflB  ab  interdicto  abeoivat. 

620 

Epist.  DLIII.  —  Ad  Stephaoum  episcopnm  Parisien- 
sem,  decanom  et  caoitulum.  —  Rogat  ut  prcebendam 
uoam  caDooicis  8.  Victoris  in  ecclesia  Parieienei  eon- 
cedaot.  620 

Epist.  DLIV.  —  Ad  Radolphum  abbatem  Latiniacen- 
eem.  —  Argnit  eum  de  conteropto  eedie  apoetolics  tt 
de  monasterii  sui  dilapidatiooe.  621 

Epist.  DLV.  —  Privilegium  pro  eeclesia  8.  MarieB  Car- 
ooteosi.  621 

Episr.  DLVI.  —  Ecclesiam  abbalifB  Boose^pei,  ordinie 
PrsemoDstrateDsis,  et  ejusbooa  temporaliaad  inetantiam 
beati  Ottonis,  primi  ilhos  abbatis,  confirmat,  et  qaadam 
largitur  privilegia.  622 

EpisT.DLVII.—  EccleeisB  Saneti  Andomari  in  Artbeeia, 
postmodum  catbedralis.  privilegia  confirmat.  628 

Epist.  DLYIII.  —  Ad  episcopom  Cremonenaem.  — 
Omiesio  baptismi  non  nocet  credenti  probabiliter  ee 
es9e  baptizatum.  624 

Epist.  DUX.  —  EccIesiiB  8.  Laurentii  FlorentiDCB  ae 
mooasterii  Crisplnensis  de  domo  bospitali  litem  compo- 
nit.  *^  626 

Epist.  DLX.  —  Ad  Januensem  arcbiepiscopnm.      626 

Epist.  DLXI.  —  Ad  patriarcbam  Aquileieneem  et  epi- 
ecopum  Mantnanum.  626 

Epist.  DLXU.  —  Urbani  atqne  Calixti  eententiam  eon- 
firmat,  statuens  ne  abbates  m  parocbialibns  ecdeeiie 
quas  tenent,  absqoe  episeopornm  coosilio  presbyteroe 
colioceot.  627 

Bpist.  DLXHI.  —  Ad  Heoricom  Ratieponeneem  epi- 
ecopum  ut  monaeterioS.  Petri  (MflnchmQneter  eccleeiam 
B  Sixti  restituat.  627 

Epist.  DLXIV.  —  Ecclesiam  BeatSB  Marin  Rotnnda 
AntissiodoreDsisdisciplioam  poeeeeeioneeque  conflrmat. 

627 

Epier.  DLXV.  —  Ad  Conradum  Saliborgeneem  epieeo- 
pum.  —  Poet  laudee  vitfB  canonice^  vetat  ne  fratree  Ber- 
chersgadoDeoses  iostitutum  mutent.  628 

Epist.  DLXVl.  —  Ad  Hugonem  Atrebateneem  arohi« 
diaconum.  —  Eum  eub  protectione  RomanflB  Eccleela 
suecipit.  629 

EpieT.  DLXVII.  —  Coneolibae  Placentinie  mandat«  ne 
aquam  rivi  8.  Savini  ab  imperatoribue  conceeeam,  de- 
rivari  a  civibue  eioaot.  630 

Epist.  DLXVIII.  —  Ad  Goillemam  Montiepeeenlanl 
domiDum.  —  Voleotie  mooasterium  exstrnere  ad  nsum 
Cluoiaceosiuu].  piie  ejue  deslderiis  aeeentitur.  690 

Epist.  DLXIX.  —  Ad  consnles  Loceneee.  631 

Epist.  DLXX.  —  Caoonicie  eccleeie  8.  AlexaDdri  Ber- 
gomatis  ecclesiam  de  Virgie  aeeerit.  631 

Epist.  DLXXI.  —  Ad  AoscieDsem  arcbiepiecopnm  de 
abbatia  Saocti  Fremerii.  681 

Epist.  DLXXII.  —  Ad  Petrom  abbatem  et  monacbos 
Clooiaceoses.  — LogduDeosesarchiepiecopometclericoe 
Cluuiacensibue  iofestoB,  et  per  coojuratosbomineevim 
ioferentescomppscit.  MittitautemGuidooem  diac.  card. 
qui  jurgiis  eorum  fiuem  imponat,  etc  632 

Epist.  DLXXIII.  — Ad  abbatem  et  monachos  Reccen- 
see.  W3 

Epist.  DLXXIV.  —  Ad  Poutium  abbaicm  VixeliaeeQ- 


1875 


ORDO  RERUH 


1876 


lem.  —  Coofteivat  jura  Vizeliacensia.  633 

Epist.  DLXXV.  —  Ad  Godefridam  LiogODensem  et 
BerDardum  CtarflevalleuBem  abbatem.  — Ejasdem  argu- 
meDti.  634 

Epist.  DLXXVf.  —  Ad  PetroDillam  abbatissam  etmo- 
nialee  PoDtis-Ebraldi.  634 

EPI8T.  DLXXVII.  —  Ad  Pelronillam  Fontia-Ebraldi 
abbati8saro.  —  Damuisab  UlMerio  ADdegaveopiepidcopo 
et  aliisaffectam  coDsolatur  ;  auxilium  et  iustiliam  aGau- 
fridoCarooteDBicpiscopo,  apostoliceesedislegato,  expe- 
teoda  sigDiHcat.  635 

Epi8t.  DLXXVllL  —  Ad  Petrum  Venerabilem.  Ctuuia- 
oeDsom  abbatem.  —  CoDtirmatio  aliquot  ecclesiarum  io 
dicBcesi  Trecensi.  636 

Epist.  DLXXIX.  —  Sampoui  archiepiscopo  Remensi  et 
Alvigo  episcopo  Atrebateopi  Bcribit  de  Stepliauo  fornica- 
tore  et  aieatore.  636 

Epist.  DLXXX. —  Ad  HHoricum[Humbcrtum].£dueu- 
8em  episcopum.  —  Vizeliacense  ccenobium  commebdat. 

637 

Epist.  DLXXXI.  —  Ad  Guillelmum  ArelQlensem  ar- 
cbiepisco^^um,  apostolicffi  sedis  legatum.  —  Moutii:pes- 
sulaul  bomines  ab  eo  absolutoe,  sed  domiuo  suo  jiisli- 
tiamfacerereuuenleseisdcmexcomrounicblionisnexibus 
jubet  denuo  coujungi.  637 

Epist.  DLXXXIL  —  Ad  Petrum  Bituricensem  archi- 
episcopum.  —  Stephanum  de  Catiaco,  Rainaldum  de 
MooteFalconis  eorumque  sociosexcommuoicatossigni- 
ficat.  638 

Epist  DLXXXIII.  —  Privilegium  pro  monasterio  S. 
Petri  Neocelleusi.  638 

Epist.  DLXXXIV.  —  Ad  canonicos  ecclesiflB  S.  Frij?- 
diani  Luccnnif*.  639 

Epist.  DLXXXV.  --  Privilegium  pro  ecclesia  S.  Marice 
de  Reno.  640 

Epist.  DLXXXVI.  —  PriviJegium  pro  ecclesia  Sprin- 
girbacenpi.  642 

Epist.  DLXXXVII.  —  Privilegium  pro  monastorio  S. 
Colnmbfle  Seuonensi.  643 

Epist.  DLXXXVIII.  —  Fundalionem  ecclesiae  Sego- 
Tiensis  confirmat,  pcteule  Coorado  archiepiscopo  Satz- 
burgiensi.  645 

Epist.  DLXXXIX.  —  Ad  fratres  ecclesiee  S.  Frigdiani 
Lnceusis.  646 

Epi6T.  DXC.  —  Privilegium  pro  ecclcfiia  S.  Salvaloris 
deCasali.  616 

Epist.  DXCI.  —  Privilegium  pro  ecclesia  S.  Martini 
de  Campis.  648 

Epist.  DXCII.  —  Privilegium  pro  abbatia  Wingar- 
tensi.  649 

Epist.  DXCIII.  —  Ad  Conradum  Salzburgeoeem  archi- 
episcopnm.  —  Ut  UdHlri<:umeju8que  filiarocum  priBdiis 
quibusdam  a  mouacbis  Adinontensibus  restitui  monas- 
terio  Benedictoburauo  jubeat.  650 

Epist.  DXC^IV.  —  Privilegium  pro  monasterio  S.  Mn- 
ris  de  Ca«tillione.  650 

Epist.  DXCV.  —  Privilegium  pro  canonica  S.  Pelri 
Faveutini.  651 

Epist.  DXCVI.— Privilegium  pro  ecclesia  S.  Laurentii 
Floreutiua.  654 

Epist.  DXGVII.  —  Privilesiiim  pro  monasterio  SS. 
Apostolorum  Montis  C  >rnclii  Lcodiensi!*.  655 

Ep:8t.  DXGVIII.  — Ad  P.  priorcm  et  fratres  ecclesiffi 
S.  Frigdiaoi  Luceasis.  657 

VAUIORUM  AD   INNOGENTIUM  EPISTOLyE.         657 

Epist.  I. —  Adiiiberiiarcbiepi£copi  Moguntini  respon- 
Boria  et  apologetica  synodi  Mogun'iuffi,  Gebehardum  ob 

f»robatacrimioaexamiuatum,couvictum,excommunican- 
is,  et  refutatoria  eorum  quffi   amici  ijebchardi  sub  — 
et —  obrependo  luuoceDtio  II  allegaverant.  657 

Epist.  II.  —  Guigoiiis  Carthusiffi  Majoris  prioris  ad 
loDocentium.  —  Gonsolatur  summum  pontificem  adver- 
Bus  schisinatis  molestias.  658 

Epist.  III.  —  Cleri  Trevirensis  ad  lonocentiam  II  pon- 
tificcm  maximum,  qua  Alberonemse  in  archiepiscopum 
elegisse  nuntiaut.  660 

Epist.  IV. —  Domni  Oldegarii  Tarraconensis  episcopi 
ad  Innorcntium.  603 

Epist.  V.  —  Abbatum  etclericorum  Parisipnsium  ad 
Inuoceulium.  —  Si^uificant  pervicaciam  Theobaldi  ar- 
cbidiaconi  Paripiensis  erga  e^irscopum  suum.  664 

EpisT.  VI.  —  Ste[thani  ftpii>copi  Pari^iensis  ad  luuo- 
ceotium.  —  De  imnia  cffide  Thom»  prioris  S.  Victoris. 

665 

Epist.  VII.  —  Hup:ouiB  archiepiscopi  Rothomagensis 
et  A.  8.  L.  ad  Innocentium  papam.  —  De  geitis  a  se 
fiuper  ecciesia  de  fieciano.  665 


Ep!st.  VIII.  —  Erbonis  deeani  HalberaUdensit  ad  lo- 
noceotinm  papam  secundum.  —  De  electiooe  Gerhardi 
prffipositi  S.  Joannis  in  episcopam  HalberstadeDseoi. 

666 

Epibt.  IX.  —  Lotharii  fmperatoris  ad  InaoceDtiuiD 
papam  II.  —  De  electione  episcopi  HalberetadeDSH  ia 
discordia  facta.  668 

Epist.  X.  —  Henrici  I  Anglorum  regis  ad  lonoceo- 
tiuiu.  —  Conqueritur  de  Hugone  archiepiscopo  Hotbo- 
magensi  quod  obedieotiam  ab  abbatibaa  eiigat.       6&i 

Kpist.  XI.  —  EfistolaHugonis  archiepiscopi  Hothoma- 
geusis  ad  Innocentium  papam  II.  —  De  obitu  HeDrici 
regis  Anglurum.  670 

Epist.  XII.  —  Capituli  j^eneralis  ordinis  Cistercien^.s 
adlouocentium.  — Scribitin  gratiam  Hamberii  £(iuer.- 
sis  cpiscopi,  cujuB  jurisdictionem  uou  aguoecebant  wf^ 
Dachi  Virzilienses.  671 

Epist.  XIII.  —  Episcoporum  proTincis  Remeu$ii 
ad  Innocentium.  —  De  damnatione  Abelardi  iu  coDcilio 
Senonensi.  671 

Epist.  XIV.  —  Epistola  Alberonis  episcopi  Virdunens;» 
ad  lonocentium  papam.  —  De  ecclesia  S.  Pauli  Prs- 
monstrateusibus  concessa.  672 

INNOCENTII  II  PAPiE  CONCILIUM  REMENSE,  ia 
quo  pscudopontifex  Anacletus  ezcommanicalur  et  Ln- 
dovicus  Junior,  prssente  patre,  rez  FranciaB  coronator 
ab  ipso  pontifice,  anno  1131.  675 

I.  —  Acta  concilii  ez  variis  auctoribus.  675 

II.  —  Canones  concilii.  6^9 
Ad  concilium  Remense  additio.                               683 

AD  INNOCENTII  II  PRIVILEGIA  ET  EPISTOLAS 
APPENDIX. 


ANACLETUS  ANTIPAPA. 

Notitia  historica. 
Notitia  diplomatica. 

ANACLETI  EPlSTOLiE  ET  PRIVILEGIA. 


689 
689 

I.  ^  Ad  archiepiscopos,  episcopon,  abbates,  prsposi- 
tos  et  retiquos  tam  clericos  quam  iaicoa  per  Alemaniam 
et  Sazoniam  constitutos.  689 

II.  —  Ad  Lotharium  Romanorum  regeoa  et  Ricbiznm 
regionm.  691 

III.  —  Simouiabbati  Rastedensi  mllr»,cbirotherarum 
et  sandaliorum  usum  concedit,  rogante  Adalberone  ar- 
chiepiscopo  Hamburgensi.  692 

IV.  —  Privilegium  pro  monasterio  S.  Paali  de  Urbe. 

€92 

V.  —  Didacum  archiepiscopum  CompostellaDam  bor- 
tatur  ut  in  studio  fideque  erga  B.  Petrum  perseveret, 
nuutiosque  ad  sese  mittat.  Memorat  ejus  veterem  ami- 
citiam  cum  beatffi  memoriffi  patre  euo,  Petro  Leouis, 
gestam.  696 

VI. — Cluniacensibns  scribit  de  stndio  erga  monastenum 
eorum  suo,  ubi  sese  memorat  vestemmonachicam  sum- 
psisse.  Sigoificat  se,mortuo  Honorio,  in  ecclesiaB.Marci 
electum  esse,  et  in  sde  S.  Petri  consecratum.  6v6 

VII.  —  [Girardo  episcopo  EngolismeDsi]  apostolicc 
sedi  legationcm  in  Aquitaniffipartibuscoocedit.  Grego- 
rium  cardinalem  commendat.  Negotium  ei  dat  at  conci- 
liutn  convocet.  698 

VIII.  —  Episcopis  qnibusdam  commendat  Gregoriom 
diaconum  cardinalemjn  partes  Aquitanise  asesemissoa:. 
llortatur  ulGirardo  Eogolismensiprsesteut  reverentiam. 
cui  se  scribit  de  celebrando  coocilio  maodasse.        699 

IX.  —  ff  Nobilem  prudentiam  »  cujusdam  ad memoriam 
excilat  amicitiffi  cum  beat»  memoriffi  patre  suo  gests. 
Ezpooit  de  pontificatu  ad  sese  delato,  etc.  699 

X.  —  (Ludovico  Francorum  regi)  legatum  snum,  Otto- 
nem  episropum  Tuderiinum  commendat.  700 

XI.  —  (Fhilippo  Ludovici  Francorum  regis  filio)  Otto- 
ncm  legatum  suum  commendat.  Rogat  ne  iaimicorum 
suorum  meudaciis  aures  prffibeat.  701 

XII.  —  Episcopis  quibusdam  commendat  Ottonem  le- 
gatum  Buum.  702 

XIII. —  Episcopis  quibusdam  Ottonem  epitcopamTu- 
dertinum,  legatum  suum  commendat.  Ad  fidem  borta- 
tur.  703 

XIV.  —  Episcopo  Guidam  commendat  Ottooem,  lega- 
tum  suum.  703 

XV.  —  Ad  episcopnm  qaemdam.  —  Ezcasat  te  quod 
tardiug  ad  eum  litteras  mittat.  704 

XVI.  —  Priucipem  quemdam  Gallicanam  ad  inam 
causam  perducere  studeat.  703 

XVII.  —  Episcopo  DrivaBtiDo  ae  poDtiflcem  creatDm 
Dantiat.  Ad  CoDstaDtiDopolitanaiD  imperalorein  legatom 
a  se  miasam  sigaificat.  706 


«877 


QOJB  IN  BOC  VmO  OmTINKNTVR 


£878 


XVJtL  —  Lolhariam  regem  dolet  ad  suas  litteras  per 
Adelbertam  archiepiscopam  Bremeosem  miseae  non 
respoudissft  nec  ouQtios  ojidisse.  706 

XIX.— Ad  Richiozam  regiQam.— Ejus  Tirtuleni  extollit 
laudibus  eamque  hortatur  ut  Lolharii  regis  io  Ecclesiani 
Romanam  studium  conflrmel.  707 

XIX  bis.  —  Ad  quemdam  episcopum.—  Significat  se 
hom':nium  a  Romanis  excepisse,  acde  abbate  Farfcusi 
tanqaam  de  adversario  qaeritur.  708 

XX.  — Norberto  archiepiscopo  Magdeburgensi  prifici- 
pit  at  qufle  arcbidiacouo  lojuste  abstulerity  restituat,  et 
«  proximis  B.  Martini  octavis  [18  nov.]»  ad  sese  acce- 

dat.  "^^ 

XXI.  —  Ad  qaosdam  amicos.  De  sua  promotione.    710 
XXli.  —  Afttrmat  se  Hierosolymam  urbem  eialtare  et 

honorare  decrevisse.  711  ^ 

XXiH.  —  Ad  quemdam  amicum.  —  Miraturqnod  nec 
litteras,  nec  nuntium  et  miserit,  hortatarque  ut  se  per 
litteras  visitet.  7^^ 

XXIV.  Ad  episcopum  qaemdam.  7U 

XXV.  —  Ad  principem  quemdam.  711 

XXVI.  —  Ad  quemdam.  711 

XXVII.  —  Ad  principem  quemdam.  7U 

XXVIII.  —  Adquemdamaflinem.  —  Conqueritur  quod 
ad  se  non  accesserit ;  de  sua  promolione  alioe  pavere 

fecerit. 

XXIX.  —  Ad  quemdam  episcopum  sibi  adbaBrentem. 
-  Gr.U.  bahet  ejo.  liUera.  .t  magaa  de  eo  .per.t. 

XXX.  —  Ad  episcopos  quofdam.  712 

XXXI.  —  Ad  episcopum  Aquilegiensem.  —  Gralulatur 
et  de  Aquilegiensis  EcclesifB  cura  ipsi  commissa,  ma- 
ffoosqne  ei  promittit  honores.  713 

XXXII.  —  Ad  quemdamepisGopam.  —  Commendatci 
Marmaldam  presbyterum,  cui  permisit  missam  cele- 
brare.  Tld 

XXXin.  —  Clericis  [Juslinopolitaois]  praecipit  ot  ob 
gravissima  episcopi  delicta  ad  sese  veniant.  713 

XXXIV.  —  EcclesisB  S.  Laurentii  RomanaB,  viii  Kat. 
Jul..  ft  sese  consecralsB,  possessiones  conflrmat.       713 

XXXV.  —  Ad  amicum.  —  Ut  sibi  adbserere  perseve- 

ret.  ■''^* 

XXXVI.  —  Ad  quemdam  episcopum.  —  Laudat  eum 
quod  suum  impugnaverit  adversarium,  suamque  ei  pro- 
mittit  protectionem.  714 

XXXVJI.  —  Ad  quemdam  opiscopnm.  —  Sacerdotei 
ab  uxoribus  juxta  canones  abstinere  debent.  715 

XXXVIII.  — MonRaterii  S.  Bertinii  Silbiensis  privilegia, 
petenle  Joanne  abbate,  confirmat.  715 

XXXIX.  —  Ad  Rogerium  SicillioB  ducem.— Titulum  re- 

ginm  impertilur.  .....  ^*^ 

XL.  —  Prffipositum  quemdam  consolatar  de  injarus 
in  eum  ejusque  ecclesiam  illali8«  abidiota  Remensi  ». 

XLI.  —  Epistol»  fragmentum.  718 

XUI.  —  Franconi  abbati  mouasterii  S.  SophisB  Bene- 
ventani  licentiam  dat  construend»  molA.  719 

XLIII.  —  Monasterio  S.  SophiaB  BeDeventano  hortam 
Ponticellensem  dono  dat.  .       ,     7^J 

XLIV.  —  Privilegium  pro  ecclesia  Juvenatiensi.    720 

XLV.  —  Monast.  Cephaloediense  sedem  episcopalem 
archiepiscopi  Messanensissuifraganeam  constituit.  721 

XLVI.  —  Mooasterium  Lipareuse  conslituil  sedem  epi- 
icopalem,  Messaoensis  arcniepiscopi  8uffragaDeam.722 

XLVII.  ~~  Ad  Didacum  archiepiscopum  Compostella- 

num.  , .      ,>  .     * 

XLVllI.  —  Monasterium  S.  Sophiffl  BeneTeDtanum 

tueodum  suscipit  ac  booa  ejns  conflrmat.  724 

XLIX.  — Ad  Roscimanum  Beneveatanumarchiepisco- 

pum.  _         727 

L. Privilegium  pro  monasterio  S.  Sophia  BeneveD- 

tano.  ^^ 

LI.  —  Ex  conflscalis  Potifridi,  perfldi  comitls,  bonii 
oppigneratamolendiaaduo  monasterioS.  SophiflB  Beae- 
ventano  restituit.  acceptis  Romanatis  qaadringeotis, 
quos  comes  moaasteriis  crediderat.  729 

BENBDICTUS  ROMJS   ECCLESIJE  8.    PBTR! 

CANONICUS, 

LIBER  DE  ECCLESIASTICO  ORDINE  TOTIUS  ANNI, 
et  prflBcipue  apostolicaB  dignitatis  et  iotius  curifB,  ad 
Quidonem  de  Castello,  tunc  cardinalem  S.  Marci,  qnl 
postmodum  faclus  est  Coelestinas  II.  731 

Appendix.  761 

CCELESTINUS  II  PONTIFBX  ROMANUS. 


Notitia  historica. 
Notitia  diplomatlca. 


761 
763 


COELESTINI  11  EpISTOL<E  ^'^ mVlLESGIA.  7^5 

Epist.  I.  —  Privllegium  pro  t^cc/esia  3.  MarJaai  Eii- 

gubina.  7(>5 

Epist.  II.  —  De  sui  electionecertioresfacitCIuniacen- 

ses,  eorumque  preces  postulat.  ClaromontaDi  episcopi 

culpam  ipf^is  condonat.  7o6 

Epist.  III.   —  Ad  Alvisum  Alrebatensem  episcopum. 

Causam  matrimonii  cujnsdam  ad  se  advocat.  767 

Epist.  IV.  —  Ad  A.  procpositum  et  canonicos  Rosa- 

tenses.  768 

Episr.  V.  —  Privilegium  confirmationis  ecclesiaB  S. 

Joanois  Modoetiensis.  768 

Epist.  VI.  —  Privilegium  pro  ecclesia  Cellfle  Superiorii 

W'irzebun2en8i.  770 

Epist.  Vil.  —  Privilegiam  pro  ecclesia  majori  Auga- 
slensi.  771 

Epi<t.  VIII.  —  Privilegium  pro  monasterio  S.  Martini 
Ahusani.  772 

Epist.IX. — PrivilegiumpromonaflterioTbenoIiensi.774 

Epist.  X.  —  Priviiegium  pro  ecciesia  S.  Aiexandri 
Bergomatc.  775 

Epist.  XI.  —  Gregorium  episcopam  Bergomatem  de 
prsBcedeute  privilegiorum  confirmatiooe  certiorem  facit. 

777 

Epist.  XII.  —  Privilegium  pro  monaiterio  SS.  Salva- 
toris  et  Ouirici.  717 

Epist.  XIII.  —  Privilegium  pro  moDasterio  Priemon- 
stratensi.  778 

Epist.  XIV.  —  Achiepiscopis  et  episcopis  priecipit  ne 
annaos  abbatum  preepositorumque  PrdemonstrateDsium 
conventus  Impediant.  781 

Epist.XV.  — Ad  Arnaldum  Narbonensem  archiepisco- 
pum  et  {.uITraKaDeos.  —  Mooeant  parocbianos  suoi  ne 
Aimouiis,  Guiilelmo  Montispessalani  domino  rebcllibus, 
rc.eptaculum  pr8ebeant«alioqaiaexcommunicandos.  782 

Epist.  XVI.  —  Ad  Hugonem  archiepiscopum  Turo- 
neufeem.  —  Ut  responsurus  Dolensi  aatistiti,  qui  se  Ale- 
teusi  episcopatu  spoliatum  qaerebatur,  ad  sedem  apo- 
stolicam  accedat.  783 

Epist.  XVII.  —  Ad  Guiilelmam  MontispessulaDi  do- 
minum.  —  Montispessulani  viliam  ei  ab  homiDibui  luii 
iojurioge  abbatam  redditam  fuisse  gratnlatur.  788 

£pi8T.  XVUI.  —  Ad  Petrnm  abbatem  S.  iEgidii.  — 
Maadat  at  aomiae  suo  primum  lapidem  ponat  in  funda- 
meoto  capellsB  qaam  Guillelmas  MoDtlspesBulaoi  domiaai 
ffidificartt  disposuerat  io  castroiao  oovode  Moatepeisa- 
]ano,acceplaqae  ipsius  capeilaB  doaatioDe,ceosum  Roma- 
DOBEccIesiaB  qaotaaais  persolvendum  consliluat.      784 

Epi8t.  XIX.  —  EcclesiaB  S.  ftlariffi  Ualberetadensis  pro- 
tectionem  sascipit  canoDicoramqae  possessiones  conflr- 
mat.  784 

Epist.  XX.  — >  Ad  archiepiicopam,  clerum  etpopulum 
Leodiensem. — Confirmatlatamabeisexcommuuicationie 
sententiam  contra  infestatores  mooasterii  Stabuleosii, 
hortaturque  utdistractionesbonoram  aPoppooe  Ufactai 
restitui  curfot,  etc.  784 

Epist.  XXI.  —  Privilegium  WibaldoabbaUconcesiam. 
—  Mooasterium  Stabaleose  sub  sedis  apostolicfB  protec* 
tiooe  suscipit,  ac  varia  iilius  privilegia  et  immaoitates 
confirmat.  785 

Epist.  XXII.  — Privilegiam  pro  ecclesia  Aqueasi.  788 

Epist.  XXIII.  —  Privilegium  pro  mooasterio  Roteoii. 

788 

Epist.  XXIV.  —  Waltero  episcopo  Aagustaao  commit- 
tit  tutelam  moDastcrii  Roteasis  cootra  Tiduam  comitii 
Ottoois.  788 

Epist.  XXV.  —  Ad  Folmaram  Hirsaagieosem  et  Ada- 
mum  Eberaceasem,  abbates.  789 

Epist.  XXVI,  —  Privilegiam  pro  ecclesia  S.  Sepulcri 
Hierosolymitaaa.  790 

Epist.  XXVII.  —  Rcclesiie  Laceosis  fratribus,  Almerici 
bona  memorifB  S.  R.  E.  canceilarii  ecclesiffi  B.  Maris 
Nova  diaconi  cardinalis^haBredibus,  id  privilegii  tribait 
nt  ex  eorum  namero  io  posteram  deligaatur  diacooi  ear- 
diaaies  ecclesice  B.  MarisB  Novse.  792 

Epist.  XXVIII.  —  Privilegium  pro  eccleiia  S.  Sepal- 
cri  HierosolymitaDi.  792 

Epist.  XXIX.  —  Ad  Petrum  priorem  et  caooaicoi  S. 
Sepulcri  Hieroiolymitaoi.  —  ficclesiam  iilis  in  arbe 
Romaoa  coocedit.  793 

Epist.  XXX.  —  Privilegiam  pro  cGBoobio  S.  Bertioi 
Sitbiensi.  794 

Epist.  XXXI.  —  Ad  Gerhonm  propositam  Reichera- 
pergensem.  —  Solatnr  illam  qaod  malta  lasiioeat  hh 
adversariis,  et  at  ad  se  veoiat  iovitat.  797 

Epist.  XXXII.  —  Privilegiam  pro  parthenoDe  S.  Ul- 
larii.  WI 


1879 


ORDO  RBRUM 


INO 


£pi8T.  XXXIII.  —  Privilegium  pro  moDdtterio  MoDlis 
S.  JoaDDis.  797 

Epist.  XXXIV.  —  PrivilegiDm  pro  mooaBterio  S.  Sal- 
vatoris  de  Floreolia.  801 

Epist.  XXXV.  —  Ad  clerom  populDmque  PrateDsem. 
Ut  AtloDi  epiacopo  Pi^torieDti  obediaot.  801 

Epist.XXXVI.  —  Privilegium  pro  Eccleeia  PistorieoM. 

801 

Epist.  XXXVII.  —  Privilegium  pro  ecclesia  S.  Mariee 
UDdersfordeDsi.  803 

Epist.  XXXVIII.  —  Privilegiam  pro  Ecclesia  Strom- 
bergeuei.  804 

Epist.  XXXIX.  —  MoDachorum  ViveDsium  et  Caraal- 
duleusium  coDtroversiam  diriroit.  806 

Epist.  XL.  —  Mooasterii  EosdorseDsis  protectioDem 
Boscipit,  boDa  coofirmat,  jura  statuit.  808 

Epist.  XLI.  —  Ad  caoouicos  S.  Alexaodri  Bergoma- 
tis.  809 

EpisT.  XLII.  —  MoDasterio  CluDiaceDsis  asserit  eccle- 
siam  S.  ViDceotii*  coDcessam  a  BereDgario  episcopo 
SalmaDticeosi.  810 

Epist.  XLIil.  —  Privilegiom  pro  moDasterio  S.  Mariffi 
de  BoDosolatio.  810 

Epist.  XLIV.  —  Ad  ToletaDum  arcbieplscopom.  —  Ut 
aliquot  parocbias  restituat  A.  episcopo.  811 

Epist.  XLV.  —  Privilegium  pro  mouasterio  Michael- 
feldeasi.  812 

Epist.  XLVI.  —  Ad  CoDradom  SalsborgeDsem  arcbi- 
episcopum.  813 

Epist.  XLVII.  ^  Privilegium  pro  Ecclesia  iDsulaua. 

813 

EpfST.  XLVIII.  —  Privilegium  pro  ecclesia  SauctaB 
Mariflo  MaffdaleoflB.  814 

Epist.  XLIX.  —  Privilegium  pro  ecclesia  FaBsuIaoa. 

815 

Epist.  L.  —  Privilegium  pro  Ecclesia  Ferrarieosi.  816 

LVaUS  U  PAPA 

NoUtia.  819 

Notitia  diplomatica.  821 

LUCII  II  EPISTOLiE  ET  PRIVILEGIA.  823 

Epist.  I.  —  Priyilegium  pro  mouasterio  S.  ColumliaDi 
Bobieusi.  823 

Epist.  n.  —  Privilegiom  coufirmatioDis  hoDorum  om- 
Dium  et  jurium  sauctflB  Ferrarieosi  EcclesieB  gufB  sab 

Eerpetuo  jure  sedis  apostoliccB  cum  pertiueutiis  omui- 
D8  esse  et  fore  declarator.  825 

Epist.  III.  —  Privilegium  pro  mooasterio  S.  Petri 
Perusiui.  8?8 

Epist.  IV.  —  Privilegium  pro  partheuoDe  8.  Trioila- 
tii  Paracliteogi.  830 

EptsT.  V.   —  Privilegium  pro  ecclesia  CremooeDsi. 

831 

Epist.  VI.  —  Priyilegiam  pro  moDasterio  S.  JoaoDis 
Parmeosis,  ordio.  Casio.  833 

Epist.  VII.  —  Privilegium  pro  ecclesia  OlivoleDsi  seu 
CastellaDa  (Veaeta).  835 

Epist.  VIU.  —  Privilegium  pro  coBuobio  AdmoDteDsi. 

837 

Epist.  IX.  —  Privilegium  pro  partheDooe  Romari- 
eeosi.  839 

Epist.  X.  —  Ad  AlberoDem  TrevireDsem,  Humbertum 
VesoDtioDeDsem,  archiepiscopos»  etc.  841 

Epist.  XI.  —  Ad  Gervasium  abbatem  S.  Germaui  Ao- 
tissiodoreosis.  —  De  cootroversia  cum  WizeliaceDsi  ab- 
bate.  842 

^  Epist.  XII.  —  Quasdam  mooasterii  MassllieDBis  eccle- 
tias  tueodas  suscipit,  ac  pactiouem  a  Petro  abbate  cum 
B.  M.  Ademaro,  episcopo  RuteDeasi,  factam  coofirmat. 

843 

Epist.  XIII.  —  Ad  RaimuDdum  Magalooeosem  episco- 
pum.  —  Maodat  ut  caoooicam  seoteDtiam  proferat  ia 
comitem  MergurieDsem  et  alios  taoquam  tacrilegos, 
nisi  reddaut  mooasterioS.  Theofredi  eaquae  BerDardus 
olim  Mergurieosis  comos  eidem  mooasterio  per  testa- 
meDtum  dimiserat.  844 

Epibt.  XIV.  —  Petro  BiluriceDsi,  Aroaldo  NarboneDsi, 
Raimundo  Arelateosi,  Pootio  Aqueosi,  Guillelmo  Ebre- 
demoDti  archiepi8copiB,maDdat  nt  adempta  monasterio 
Ma^siliensi  bona  reodeoda  coreot.  844 

Epist.  XV.  —  Heorici  partriarchse  QradeDsis  privile- 
gia  eccIesiaBque  possessiones  coofirmat.  845 

Epist.XVI.  —  EccIesiflB  Regios  possessioDes  dicBcesis- 
qae  floes,  peteote  Alberooe  episcopo,  ooDflrmat.      847 

Epist.  XVII.  —  Privilegium  pro  moDasterio  S.  Trut- 
berti.  e        r  ^^ 

Epibt.  XVIII.  —  Priyilegiam  pro  moaBterio  S.  Zeoo- 
Dis  (Reicbenhallensi)  850 


Spist.  XIX— Ad  Pontium  abbatem  VixeliaceDsem.  — 
Adveraus  interfBctores  Artaldi  abbatis.  ^ 

Epist.  XX.  —  Bolla  pro  monasterio    PontilevifDri. 

8K 

Epist.  XXI.  —  Privilegiam  pro  ecclesia  SS.  Petri^et 
Ur^i  Augustensi  (proviDcise  TareotasieDsis).  So4 

Epist.  XXU.  —  Privilegium  pro  eremo  AvellaDeo^i. 

Epist.  XXIII.  —  SeDteotlam  ab  Innoceotio  II  latam  de 
discordia  canoDicoram  8.  ViceDtii  etS.  Alexandri  B«r- 
gomatom  coDfirmal.  857 

Epist.  XXIV.  Gregorio  episcopo  Bargomati  nuDtiat 
de  coDtroversia  caoooicorum  S.  YiDceDtit  et  S.  Alexao- 
dri  qoid  decreverit.  8^ 

EpiitT.  XXV.  —  ClaDODlcis  ecclesia  S.  Alexaodri  Ber- 
gomatis  idem  significat.  859 

Epist.  XXVI.  ^  Ad  AlphoDsum  receoi  Portugalise,  qui 
regdum  suum  RomauflB  Ecclesiie  trioQtariuiii  consUine' 
rat.  860 

Epist.  XXVII.  —  Confirmatio  apostoHca  generalisia- 
per  possessionibus  ecclesiflB  Lichfeld  salva  canonica  jui- 
titia  episcopi  ConveotreDsis.  861 

Epibt.  XXVIII.  —  Rogero  episcopo  ConTentreosi  e\ 
EcclesiflB  LichfeldeDsi  ecclesias  quasdam  aeserit.       862 

Epist.  XXIX.  —  Rogero  episcopo  GonventreDsi  pri- 
vilegia  qiifledam  coDcedit.  862 

Epist.  XXX.  —  Bulla  coDfirmatoria  omniom  jnriom 
ac  privilegioram  mooasterii  SanctflB  Mariee  de  Ca^iel- 
lione.  862 

Epist.  XXXI.  —  Privilegium  pro  parthenone  FoDiif- 
Ebraldi.  S64 

Epist.  XXXII.  —  Privilegium  pro  Eccleaia  Taronen». 

866 

EpiiT.  XXXIII.  —  Balla  ad  HumbertDm  de  Prangins. 

866 

Epist.  XXXIV.  —  Privilegiam  pro  ecclesia  Bononieo^i. 

o6o 

Epist.  XXXV.  —  Ecclesiam  S.  Marie  ArdeneDsem 
tueudam  suscepit  boDaque  ejus  confirmaL  869 

Epist.  XXXVi.  —  Ad  Raimundum  Toletannm  arcbi- 
episcopum.  —  Gonflrmat  primatum  Toletanfle  ecclesis. 

871 

Epist.  XXXVII.  —  Ad  archiepiscopos  per  Hispaniu 
coDStitutos.  872 

Epist.  XXXVIII.  —  Privileginm  pro  monasterioS.  Bar- 
tholomsei  Neuburgeosi.  873 

Epist.  XXXIX.  —  Ad  Beroardam  epiecopam  S.  Ds- 
vidis  (MeoeveDsi).  874 

Epist.  XL.  —  BuIIa  coofirmatoria  ■eDteniiflB  Urbani  II 
papa  de  subjectiODe  eccIesiflB  Dolenslt  ad  eecletiaoi 
Turonensem.  876 

Epist.  XLI.  —  Ad  Briocensem  et  Trecorensem  episco- 

gos.  —  Absolvit  eos  ab  obedientia  episcopo  et  ecclesic 
olensi  promiasa.  877 

Epist.  XLII.  —  BnllaproeccIesiaS.  MariiniTurooeQ* 
sis.  87S 

Epist.  XUII.  —  Ad  Gaofridum  comitem  Britaooic, 
et  Henricum  fratrem  ejns.  —  Ut  non  impediant  episeo- 
pos  Britanniflo  subjici  Turonensi  EccleslflB.  879 

Epist.  XUV.  —  Prlvileginm  pro  ordine  Prflemonstra- 
teosi.  880 

Epist.  XLV.  —  Privileginm  pro  ecclesia  8.  Martioi 
Laudnnensis.  882 

Epist.  XLV  bis.  —  Privileginm  pro  Ecclesia  S.  Pelri 
Faventini.  884 

Epist.  XLVI.  —  Privileginm  pro  eccleeia  ArlmioeDPi. 

Epist.  XLVII.  —  Ad  6.  comttem  Nivernentem.  —  Ut 
Vizeliaco  restitoat  quod  ademit.  887 

Epist.  XLVIIl.  —  Monasterio  Clunlacensi  maneriam 
de  Lecdecnmba  asaerit.  ^' 

Epibt.  XLIX.  —  Ad  Petrum  Cluniacenaem  abbatem- 
»  Privilegium  Cluniacense.  8Sd 

Epist.  L.  —  Ad  episcopot  Galliarum.  —  Vetat  fledifi- 
cari  eccleaias  vel  capellas  in  parochiit  ad  ClnnlflM«o«e 
monasterium  pertinenlibni.  891 

Epist.  U.  -^  Privilegium  pro  monasterio  S.  Marlioi 
Sithiensi.  891 

Epist.  LII.  —  Ad  Alvisnm  Atrebatensem  epiecopum. 

892 

Epist.  LIII.  —  Privilegium  pro  Farenai  monasterio. 

Epist.  LIV.  —  Ecclesiam  S.  Petri  Fayeniinam  tuen- 
dam  suscipit,  canoDicoramqoe  posseasionea  ac  privileffis 
eoofirmat,  petente  Alberieo  episcopo  Oatiensl.  894 

Epist.  UV  bit.  —  PrivilegiamonaiUriiTrenoreieiivfl 
confirmat.  Wi 

Epist.  LV.  —  Gregorio  episcopoBergomali  mandat  nt 


1881 


QVM  IN  HOC  TOMO  OONT/WBlVTUfl. 


1882 


epiacopatus  soi  saeerdoteB  impellat  ad  fidelitatem  ec- 

cieftiie  S.  YioceDtii  et  S.  AleiaDdri  facieodam.  8d8 

Epist.  LYI.—  Ad  Atrebateosem  etCamerac.  epiicopos. 

—  Ut  causam  matrimouialem  cogooscaDt,  et  iDcursam 
ea  da  causa  excommuoicatiouem  relaxaot.  899 

Epist.LVII.--  Ad  AlrebateosemetMoriDeDsem  epiBco- 

Bos.  —   Ut  damoa  illala  Waltiiero  de  Werdooe  dum 
ieroBolymam  profectus  erat,  reparari  cureut.         899 
Epist.  LVIII.  —  Privilegium  pro  moDasterio  8.  MarifB 
de  FooteTivo.  900 

Epist.  LIX.  — Alclerumet  populum  RaveuDatem.    901 
Epist.  LX.  —  Heioricum  OlomuceuBem  epiacopum  pro- 
pter   qusdam    ecclesiastica   uegolia    Romam    evocat. 

902 

Epist.  LXI.  —  Ad  OlhoDem  LuceDsem  epiBcopum,  el 
6.  diaconum  cardioalem.  902 

Epist.  LXII.  —  HeiDricum  OlomuceDsem  episcopum 
iterato  Romam  evocat.  903 

Epibt.  LXIII.  —  Privilegiom  pro  ecclesia  S.  Sepulcri 
HieroBolymilaDa.  903 

Epibt.  LXIV.  —  Ad  Petrom  CluDiaceDsem  abbatem.— 
De  Bua  legritodiDe,  et  tregua  cum  rege  SiciliaB  ioito. 

905 

Epist.  LXV.  —  Mooasterii  S.  Marice  EbroDieosis  prote- 
cliooem  suscipit  posseBsioDeBque  ac  privilegia  coufir- 
mat,  peteute  Hugoue  arcbiepiscopo  TorooeDBi.        905 

Ep.st.  LXVI.  —  BuUa  pro  cooDrmatioDe  mooasterii 
S.  llariiR  RoggeDburgeoBis.  908 

EpiST.  LXVII.  —  MoDasterium  StabuleoBe  sub  sua  pro- 
tectiooe  suscipit,  firmatque  ejus  privilegia.  909 

Epist.  LXVIII. —  Ad  S.  BerDardum  Clarceval.  abbatem. 

—  Ut  mooeat  NiveroeoBem  comitem  oe  quid  praeter  faa 
a  VizelaceoBibus  exigat.  910 

Epist.  LXIX. —  Mooasterii  Omoium  SaDctorom  Bareo- 
lis  poBseBsioDes  et  privilegia  cooflrmat.  911 

Epist.  LXX.  —  Bulla  pro  abbatia  GlasseDBi  8.  Apolli- 
Daris.  912 

Epist.  LXXI.  —  Privilegium  pro  ecclesia  S.  BiarisB 
llbeDstadeoBi.  914 

Epist.LXXIL —  Privjlegium  deepiscopis  ParieieDsisub- 
jeetis  et  de  libertate  supellectilium  decedeolisepiscopi, 
a  chriBtiaoisBimo  rege  Ludovico  coDcesisa.  915 

EriST.LXXIII.— lloDaBteriomSavigDieosesobsuasuBci- 
pit  prolectione  ejuBque  posseBBioDeB  coofirmat.        917 

Epist.  LXXIV.  —  Privilegium  pro  abbatia  S.  Martioi 
de  Campis.  918 

Ep:st.  LXXV.  —  Ad  HeDricumFol^erieDsemet  Jubel- 
lum  de  Meduaoa.  —  Commeodat  eis  moDachos  Savi- 
gniaceoses.  920. 

Epist.  LXXVI.  —  Privilegium  pro  ecclesia  B.  Marice 
de  Reoo.  920 

Epibt.  LXXVII.  —  Ad  Alf isom  episcopum  Atrebateo- 
sem.  922 

Epist.  LXXVIII.  —  Privilegium  pro  moaaBterio  Saocti 
Magoi  RatispoDeDsis.  9SS 

Epist.  LXXIX.  —  Ad  Petrooillam  FootisEbraldiabba- 
tissam.  «  Sigoificat  se  eoutroversiam  ejue  com  Ulge- 
rio  ADdegaveDsi  episcopo  dirimendamcommiBissecoD- 
cordia  vel Judicio  delegatis  epjscopis.  924 

Epibt.  LXXX.  —  Bulla  proEcoIesiaS.  AogastiDi  Cao- 
toarieDsiB.  925 

Epist.  LXXXI.  —  Diplomatis  frag^eotum  pro  mooas- 
ierio  S.  Augustioi  CaotuarieDdiB.  925 

ESpibt.  LaXXH.  —  AssigDatioDem  quam  Hogo  secuo- 
dus  abbas  S.  AuguBtiol  CaDtuarieDsis  fecit  de  sacrislia 
et  camera  mooaBterii  eccIeslsB  cooflrmat.  926 

Epist.  LXXXIII.  —  Ad  regcm  Cooradom.  —  De  sna  op- 

firessioDe,  et  ipsom  ad  patrociDinm  EcclesisB  RomaoBB 
Dvitat.  927 

EnsT.  LXXXIV.  —  Willelmo  patriarcb«  Hierosolymi- 
taoo  priTilegia  qosBdam  coocedil.  927 

Epist.  LXaXV.  —  Ad  Salzburgeosem  archiepiscopum 
et  ad  GargeDsem  episcopum.  928 

Epist.  LXXXVl.  —  Ad  episcopum  Burgeosem  io  His- 
paoia.  —  Ut  ecclesiam  de  Caradigua  fratribus  Cluoia- 
ceDsibus  reformaodam  committat.  928 

Epist.  LXXXVII.  —  Ottooi  episcopo  Prageosi  maodat 
ot  monasterium  Raygradeose  adversas  Wratislaw,  du- 
eem  BruDeosem  et  alios  oobiles  toeator.  929 

Epist.  LXXXVIII.  —  Willelmo  patriarcbflB  Hierosolv- 
mitaoo  privilegia  qaiedam  coocedit.  929 

Epist.  LXXXIx.  —  Ad  Petrum  Claoiac.  —  Soper  sub- 
iectiooe  abbatis  moDasterii  S.  Beoedicti  saper  Padum 
Ipsi  CIuDiaceosi  abbati.  930 

Epist.  XC.  —  Privilegiam  pro  ecclesia  S.  Blasii  Fri- 
deseleDsi.  931 

Epist.  XCL  —  Saooti  Sabse  moDasterium  ClaiiiaceD- 
slbas  in  perpetoom  sabjldtor.  931 


Epist.  XCII.  —  Ad  Petrom  C^JaaJaceatem  abbtLUm.^ 
Missos  ad  se  CluDiaceDses  mo  macbos  ia  eceimia  SaDcti 
SabflB  locatos  sigoificat.  933 

Ep.st.  XCIIl.  —  Privilegium  pro  moaaalerio  Baam- 
burgeoBi.  933 

EpisT.  XCIV.  —  Ad  mooacbos  S.  Paocralii.  — >  Irritas 
declarat  chartas  per  qoas  filii  patribos  suis  saoceasores 
fiant  in  ecclesiis.  934 

Epist.  XCV.  —  Ad***,  com  adbuc  presbvter  cardiaa- 
liB.  935 

VARIORUM  AD  LUCIUM  PAPAM  EPiSTOLiG. 

Epist.L— AIphooBl  regis  Porlogalisi  ad  Lociom  II,  pa- 
pato.  —  Reguum  soum  Romaoce  Ecclesifle  tributarium 
coQBtiluit.  935 

Epist.  II.  — Ulgerii  ADdegaveDsis  episcopiad  Lucium  II 
papam.  —  Odooem  S.  MartiDi  TarooeDsis  decaonm 
commcodat.  936 

Epibt.  III.  —  Ejusdem  ad  eumdem.  —  Robertum  prio- 
rem  S.  CosmiB  TorooenBis  commeodal.  937 

Epist.  IV.  —  EcclesiaB  LeodieoBis  ad  Lucium  papam. 
—  I)e  DovabflBresi  deque  Americo  ab  eo  cooverso,  quem 
illi  commcodat.  937 

WILLELMUS  MALMESBURIENSiS  MONACHUS, 

Notitia.  339 

Noiitia  litteraria.  941 

G.  V.  Heorici  Savilii  eplBtola  ouDCupatoria.  943 

De  ThomaB  Duffus  Hardy  prsfatio  io  Gesta  regum  et 

HiBtoriam  oovellam.  945 
Epistola  aoctoris  Roberto  coDBQliGIcBcestreosi,  Heo- 

rici  regis  filio,  dicata.  955 

Prologus.  957 

DE  GESTIS  REGUM  ANGLORUM  L1BRI  QUINQUE. 
LIBER  PRIMUS.  959 

De  Wortigeroo.  9d2 

De  adveoto  Germaooram  io  Britaooiam  a.  D.  449.  962 
De  Ethelbirtbo  rege,  et  de  adveota  saocti  Augastioi. 

987 
De  regDo  West-SaxoDum.  973 

De  Ceaulioo,  A.  D.  560.  974 

De  ecclesia  GlastoDisB.  978 

locipit  de  regoo  Northaohimbrorum.  998 

De  Edwioo  rege  NortbaDhimbrorom.  1002 

De  saocto  Oswaldo  re^e.  1004 

De  Oswio  fratre  Baocti  Oswaldi.  1007 

De  Beda.  lOli 

De  lioea  regoum  Fraocorum.  1021 

locipit  de  regoo  Merciorum.  1029 

KaroluB,  gratia  Dei  rex  Fraocorum.  1043 

locipit  de  regoo  orieotaliam  Aogloram.  1046 

De  regoo  orieotaliom  SaxoDom.  1049 

De  partitioDo  regooram,  et  pagis  et  episcopatibas 
ADglise.  1060 

Prologas  io  librum  secaodom.  1051 


LIBER  8ECUNDUS. 


1053 


De  rego  Ethelwolfo.  1056 

De  BocceBsoribus  KaroU  Magoi.  1059 

Visio  Karoli.  1064 

De  liberis  Edwardi  priml.  1089 

De  NormaoDiB,  quomodo  Fraociam  iDfestaveriDt ;  et 
quod  RoIIo  accepit  flliam  reglB  Fraocoram.  1090 

De  HugoDe  Capet,  quomodo  factos  est  rex  FraocisB. 

1092 

De  EtbelBUoo  fllio  Edwardi.  i094 

De  ioteritu  Elfredi  SBmuli  EtbelstaDl.  1103 

De  orta  EtbelsUoi,  et  de  oece  Edwioi  fralrie  ejus. 

1106 

De  rege  Edmuodo  primo.  1108 

De  rege  Edredo.  iij; 

De  rege  Edwio.  jiiS 

De  rege  Edgaro.  jli^ 

De  Baocto  DuDstaoo.  ii^^ 

De  Eadvardo  secuodo  et  martyre.  1128 

De  rege  Ethelredo.  l;3i 

De  igoavia  Ethelredi  et  iofeslatiooe  Daoorom.  1132 
Epistola  JohaDDis  papce.  H^ 

De  Gerberto.  iJ37 

De  discipulis  Gerberti.  .     1140 

Quomodo  Gerberlus  thesauros  Octoviaoi  iDveoit.  Ii4i 
De  aoiculis  quGB  juveoemasiDam  videri  feceraat.  1144 
De  capite  statuBB  loqueatis.  i^^ 

De  episcopo  tarpissimo  et  religioso  et  moDacha  m- 
cesta.  il4o 

Qaomodo  Swanos  iovitaiar  nt  Id  Aogliana  veoiat.  ii^ 
De  Haroldo  flUo  Cnntonis.  ii^ 


1883 


ORDO  RERUM 


1884 


De  Henrico  imperaiore.  1170 

De  Borore  imperatoris,  e(  clerico  illam  diligente.  1170 
De  clerico  Doleote  legere  evangelium  pro  imperatore. 

1171 
De  muliere  malefica  a  daemoDibus  ab  ecclesiaeztracta. 

1188 
De  aoDulo  etatuse  commoodato.  1190 

De  corpore  Paliaatis  filii  Evaodri.  1191 

De  muliere  duo  corpora  habeote.  1192 

Prologus  io  librum  tertium.  1211 

UBER  TERTIUS.  1211 

De  adveotu  NormanDorum  iu  Aogliam.  1211 

De  duobus  clericis  sociis.  1221 

De  mortbus  NormaoDorum.  1230 

Quomodo  Willelmus  ab  ADj^Iis  susceptus  est.  1230 
Summa  bellorum  Willeimi  id  ADglia.  1231 

Quomodo  Eboracum  ceperit,    et  totam  proviDciam 

Tastaverit.  1232 

De  Malcolmo  rege  Scottorum.  1233 

De  Edgaro.  1233 

De  EdwiDo  et  Morcardo  fratribus.  1234 

De  Weldeofo  comite.  1235 

De  episcopo  per  Simooiam  iutroducto.  1245 

De  Bereugario.  1256 

De  homioe  a  muribus  dilacerato.  1260 

Qnod  quem  Leopardus  mordicus  atligerit  mures  com- 

miogaDt.  1261 

De  Mariaoa  Scoto.  1261 

Quod  omues  episcopi  totius  BritanDia)  archiepiscopo 

DoroberDiae  subjiciautur.  1262 

Gregorius  papa  Augustioo  primo  Auglorum  archif- 

piscopo  DoroberDise.  1262 

Bonifacius  Justo  archiepiscopo  Doroberuis.  1263 
AlexaDder  Willelmo  regi  Aogiorum.  1263 

Quod  Eboraceusis  archiepiscopus.  et  omues  sibi  sub- 

jecti«  archiepiscopo  DorobernisB  subjiciaDtur.  1264 
Prologus  iD  librum  quartum.  1269 

LIBER  QUARTUS.  1269 

De  Willelmo  rege  rufo,  filio  regis  Willelmi  primi.  1269 
Quomodo  adveri^arios  rex  rufus  vicerit.  1271 

De  pace  iuter  WillelDium  et  Robertum.  1273 

Quomodo  Wiilelmuset  RobertosobsederiDt  MeDricum 

fratrem  suum  apud  mootem  Saocti  Michaelis.  1274 
De  magoaDimitate  Willelmi.  1274 

De  maDsuetudiue  comitis  Roberti.  1275 

DeCistercieusibuB.  1286 

De  traoslatiooe  trium  episcopatunm,  WelieDsis,  Ce- 

Btreosis  et  ThetfordeDsis.  1290 

De  Herberto  Losinga.  1291 

De  JohaoDe  episcopo  primo  BatboDie.  1291 

De  Roberto  episcopo  UestreDsi.  1292 

Qusedam  prEefatio  Darratioois  sequeDtis.  1293 

De  itioere  ChrisliaDorum  in  Jerusalem.  1293 

De  coDcilio  Ctari  MoDlie.  1294 

Sermo  Urbaoi  papeB.  1296 

De  ducibus  ChristiaDorum  itiDeris  Jerusalem.  1300 
De  Roberto  Normanoo.  1302 

De  orbe  Roma.  1302 

Versos  Hildeberti  de  Roma.  1303 

De  Dumero  portarum  et  saoctis  Romse.  1303 

De  itioere  comitum  de  Roma  ad  CoDstaDtiDOpoIim. 

1307 
Visio  GoDsUDtiDi.  1307 

De  urbe  CoDstaDtiDopolitana.  1308 

De  imperatoribus  Constantinopolis.  1309 

De  urbe  Antiochi».  1312 

De  obsidione  AntiochisB.  1313 

Quare  Turci  Christianoe  urbis  indigeaas  occiderint 

1313 
De  fame  obsidentium.  1314 

Quomodo  BoamundusTurcum  quemdam  adproditio- 

nem  urbis  flezit.  1314 

De  adventu  Turcorom.  1314 

Qoomodo  Christiani  Turcas  vicerint.  1315 

De  urbe  Jerusalem.  1317 

Nomina  patriarcharnm  Jernsalem.  1318 

De  Godefrido.  1324 

De  Baldewino.  1326 

De  Boamundo.  1340 

De  Raimundo.  1342 

De  Roberto  curta  ocrea.  1345 

Prologus  in  librnm  quintum.  1349 

LIBER  QUINTUS.  1349 

Versus  de  Petro  episcopo  Pictavorum.  1385 

Versos  de  eodem  Petro  mortuo.  1385 

De  auctoribus  monasteriorum  Fontis  Ebraldi  etTiru- 

nensis.  1341 


De  Serlone  abbate  Gloecestrs. 

Versus  de  eodem  mortuo. 

De  LaozoDe  priore  Sancti  Pancratii, 

De  morte  ejusdem  Lanzonis. 

De  Godefrido  priore  WiotooiflB. 


1386 
1386 
13-6 
1386 
1388 


De  TraoelatioDe  Saocti  Cutberti  etde  Saocta  Etheliiri- 
tha,  quorum  corpora  iotegra  ioveDta  sont.  13^ 

IIISTORI^  NOVELLiE  LIBRI  TRES.  1391 

Prologus,  ad  Robertum  comitem  Gloecestr».        1391 

LIBER  PRIMUS.  1393 

Dc  sAcrameoto  quod  primatea  ADglis  feceruntimpe- 

ratrici.  1395 

De  obitu  HoDorii  papsB  et   de  coDteDtione   eligendi 

apofltoliri.  1396 

Epistola  Petri  Portuenbis  de  eadem  contenlione.  1397 
I)e  lue  pecorum.  131-9 

De  transitu  regis  Henrici  et  de  morle  ejus.  1400 

Epistola  Rothomagi  archiepiscopi  de  obitu  regis  Hen- 

rici.  1401 

Quomodo  corpus  regis  Henrici  eiinteratum  est.  1401 
De  Stepbano  rege  in  regoum  promoto.  1402 

De  corooatiooe  regis  Stephaoi  et   de  moribus  eju9. 

1402 
De  hnmatioDe  regis  Heorici.  1403 

De  adveotu  Roberli  comitis  Gloecestrise  in  ADgliam. 

1403 
De  sacrameoto  quod  rex  Stephanus  feeit  de  serranda 

jus^titia  et  privilegiis  et  legibus  regni.  UOi 

Quod  rex  Stephanus  omuia  hsBC  quse  juraveral  p4>r- 

ppram  mutuvit.  14C^ 

De  traositu  regis  Stephaoi  et  Roberti  comitis  Gloeces- 

trae  io  NormaDoiam  et  de  iDsidiis  habitis  a  rege  iu  co- 

mitem.  1406 

Quomodo  et  (|uibus  de  causis  Robertus  comes  hoinr)- 

gium  regis  abdicavit.  1407 

LIBER  SECUNDUS.  1407 

De  captiooe  episcoporum.  1409 

De  coucilio  habito  pro  captione  episcoporum.  1410 
De adventu  imperatricisetRoberti comitis in  Aogliam. 

1414 

Quomodo  rex  ceperat  Malmesbiriam  et  de  obsidione 

TrohbrigiflB.  1415 

Quomodo  Hereford  cassit  imperatrici.  1415 

De  obitu  et  moribus  Rogerii  episcopi  Selesbirie.  1415 

De  institutione  abbatiarum.  1417 

De  confusione  guerrfB  per  Angliam.  1417 

De  captione  Rooerti  filii  Huberti.  1419 

De  conventu  legati  et  archiepiscopi  et  regins  et  Ro- 

berti  comitis  Gloecestrae  profoedere  pacis  agendo  iuter 

regem  et  imperatricem.  14!H) 

Frologus  in  librum  tertium.  1421 

LIBER  TERTIUS.  1421 

Quomodo  rex  veneritad  obsidionem  Lindocolinam.1421 
Quomodo  comes  Gloecestrce  Robertus  ierit  ad  succur- 

rendum  obsessis.  4422 

De  pngoa  comitis  Gloecestrce  et  captiooe  regis.  1423 
Qoomodo  rex  imperatrici  prfieseDtHtur.  1423 

Quomodo  imperatrix,  industria  comitis  GIoecestrsB,  a 

legato  et  quibusdam  episcopis  et  primatibus  Wintonis 

recepta  sit.  1421 

Quomodo  solemni  concilio  imperatricem  in  dominam 

AnKlis  confirmaveriot.  1425 

Quomodo  legatui  dehitam  el  legitiniam  euccessionpm 

imperatricis  in  regnum  commendaverit.  1425 

Quomodo  Londonienees  in  concilio.  1426 

De  clerico  regioflB.  1427 

Ouomodo  imperatrix  a  LondonieDsibns  recepta  sit. 

1427 
De  discordia  imperatricis  et  legati.  142S 

Quomodo  comes  GloecestrieDsis  legatom  convenerit 

cum  imperatrice  et  coadjutoribus  luis.  1428 

De  diecessu  comitis  GioecestrsB  a  Wintonia  et  cai- 

tione  sua.  1*3^ 

De  concilio  quo  legatns  tentavit  lenire  causam  rccep- 

tionis  imperatncis  in  dominam.  1431 

Quomodo  quidem  faotor  imperatricis  locutus  fuit  pro 

imperatrice.  1432 

Recapitulatio  de  comite  GloecestrsB.  1432 

De  liberatione  regis.  1434 

Quomodo  teotatum  est  comitem  GIoecesirflB  poase  io- 

flecti  in  partes  regis.  1434 

Tractatus  ul  procomite  AndegaTenei  mUtaretor.  1436 
De  infirmitate  regis.  1436 

QuomodocomesGloecestrs  ad  comitfm  An>!egavenfein 

ierit.  i*37 


1885 


QUiE  IN  HOO  TOMO  COTVnWENTUR 


1441 
1509 
1511 

1513 
1513 


Quomodo  comes  ADdegavensis  anzilio  comitiB  Gloces- 
tre,  decem  castella  in  NormaDnia  ceperiU  1437 

Quomodo  rex  cepit  Waram,  absente  comite.        1438 
De  reditu  comitii»  Gloecestrfie  in  ADgliam.  1438 

Quomodo  comes  Gloecestrce  reditu  suo  Waram  ce- 
perit.  ,  .^  ^*38 

Quomodo  comes  Gloecestrfie  coDgregato  exercitu  te- 
teudit  iu  liberaDdam  imperatricem.  1439 

DE  GESTIS  PONTIFICUM  ANGLORUM.  1441 

Prologus  libri  primi.  1441 

LIBER  PRIMUS.  1441 

De  arcbiepiscopis  DoroberDeasibus. 
De  episcopis  Roffeasibus. 
Prologus  libri  secuadi. 

LIBER  SECUNDUS. 
De  episcopis  Luadooieasibus. 
De  episcopis  Orieatalium  Auglorum   et  moaasterii». 
'  1517 

De  episcopis  Occidentalium  Saxoaum  et  primo  de 

WiDtoDieasi.  1521 

De  mooasteriis.  1531 

De   episcopis   Scbireburaeosibue,   Salesburieosibus, 

Wiltuneasibus.  1533 

De  moaasteriis.  1539 

De  episcopis  Welleosibus.  1543 

De  episcopisTeridieasibus,  EIxoaieDsibus,  Coraubieo- 

aibus.  1547 

De  episcopis  SelesieDsibus.  1549 

De  mooasteriis.  1551 

Prologus  libri  tertii.  1551 

LIBER  TERTIUS.  1553 

De  archiepiscopis,   episcopis    Haagostaldeasibus,   et 
Witteroeosibus.  1553 

De  episcopis  CaDdids  Casae.  1577 

De   episcopis  Liadiefaraeosibus    et  Duaelmeasibus. 

1581 
Prologus  libri  quarti.  1587 

LIBER  QUARTUS. 

De  episoopis  Wigoroeasibus.  1587 

De  moua^teriis.  1595 

De  nioQasteriis.  i6bl 

De  episcopis  Licefeldeosibus  et  CeslreDsibuB.        1603 
De  nioaasteriis.  1603 

De  episcopis  Legicestreosibus.  1605 

De  episcopis  Dorcecestreiisibus  sive  Liocolaieasibus. 

1605 

De  episcopis  Elieosibus.  1611 

LIBER  QUINTUS  seu  Vita  Aldhelmi  Schireburneusis 

episcopi. 

Monitum.  1013 

Prologus  libri  quioti.  1617 

Pars  prima.  1619 

Pars  secuoda.  1625 

Parstertia.  1633 

Pars  quarta.  1649 

LIBER  DE  ANTIQUITATE  GLASTONIENSIS  ECCLE- 
SliE.  1681 

Prologus.  1681 

De  aotiquitate  GlastoaieDsis  Ecclesiae.  1683 

lacipit  quomodo  duodecim  discipoli  saoctorum  Phi- 
lippi  et  Jajobi  apostolorum  primo  ecclesiam  Glaslonieo- 
sem  fuodaveruDt.  1683 

Qoomodo  saocti  PhaRaaus  et  Deruviauus  Britauaos 
ad  fldem  cooverleruut  et  iu  iosulam  AvalloDis  veoe- 
ruut.  1685 

Quomodo  mooachus  quidam  de  Saacto  Dyonisio  de 
Glastooia  referebat.  16S6 

Quouiodo  oiuititudo  popularis  primilus  Gla^toniain 
iuhabitaverit.  1687 

De  diversis  nomioibos  eju8dem  iusula).  1087 

Quauta  de  votioue  di  versi  saucti  iiluc  ad  veneri  ut.    1687 
De  saacto  Qilda.  1687 

De  saucto  Patricio.  1688 

Charta  saacti  Patricii  episcopi.  168S 

De  excessu  saucti  Patricii.  1090 

Visio  de  saocto  Patricio.  1690 

De  saocto  lodracto  et  de  saacta  Brigida.  1690 

De  saocto  BeaigDo.  1«>91 

De  saocto  Colum  Killa.  1691 

De  saucto  David  archiepiscopo.  1691 

De  reliquiis  a  Gallia  Glastoniam  translatis.  1692 

De  saoctitate    et    digoitate    Glagtooieasis    EcclesisB. 

1692 
De  sancto  Paulioo  epiepoco.  1693 


De  trantlaUooe  ladracU  ae  •^a/aram  ejug,  169. 

De  reliquiis  a  terra  Northani  "wnbrorum  usqae  Gl»8to 

nlam  traaslatis.  16^ 

Diversis  reliqaiis  GlastoaisB  reposltis.  ^^^^ 

De  traaalatioae  saocti  Duaataai  a  Caatuaria  ad  01  aa.  T' 

toolam.  iG94 

Qualiter  reliquisB  saacti  DiiDStaDi  sub  terra  reconde- 

baotur.  1696 

Qaaliter  eaedem  reliquifle  iteram  ioveaiebaatur.  1696 

Da  veaerabili  crnce  qusB  qaondam  locula  est.      1698 

De  alia  cruce  de  qua  cecidit  diadema.  1698 

De  sruce  vuloerata.  1698 

De  quadam  Imagiue  beats  Marie.  1696 

De  altari  saocti  David  quod  dicitnr  vulgo  sapphlrus. 

1698 
De  Dobilibus  Glastoaiae  sepultis.  1700 

De  duabus  pyramidibus.  1700 

Deregibu8,abbatibus  etaliis  fuodatoribus  Glastoaieo- 
sis  Ecctesifle  seriatim  ezpressis.  1701 

De  illustri  Arluro.  1701 

De  terra  Yoeswltria  data  Glastoaiie,  tempore  Aoglo- 
rum  ad  fldem  cooversorum.  1702 

De  KeDv\ralchio  rege  et  Berthwaldo  abbate.         1702 
De  Keawioo  rege»  qui  Glastoaiam  Ilbertate  dooavit. 

1702 
De  Baldredo  rege  qul  dedit  Peooard  et  Muatagn.  1702 
De  Leghe.  1703 

De  glorioso  rege  loa  gui  GlastoDiam  tam  Id   doaii 
qaam  ia  priTilcgils  maltipliciter  hoooraTit.  1703 

De  Breote  dala  per  loam.  1703 

Parvum  privilegmm  regis  Idsb.  1703 

De  capelia  argentea  quam  ibidem  fecit  rex  Ina  cum 
suis  vasis.  1704 

Magnum  privilegium  regis  Iugb.  1705 

De  flne  regisloae.  1707 

De  Gengille  abbate.  1707 

Privilegium  Cuthredi  regis.  1707 

De  Ure  et  Raltenesbeorge.  1708 

De  Ticam  abbate.  1708 

De  Gobao  abbate  sub  Cioewlfo  rege.  1709 

De  libertate  data  Kioelmo  io  eccleeia  Glastoolce.  1709 
Privilegium  Leoois  papflB.  1709 

Privilegium  CeDcwlfi  regis.  1710 

De  Cumao  abbate  et  Egberto  rege.  1711 

De  Etbelstaoo  rege.  1712 

De  WiDterbura,  Wriagtoo.  1712 

De  Styward.  1712 

De  eaocto  Duostaoo  abbate.  1712 

De  Acford,  Boclaod,  Piis  et  Ilamedooe.  1712 

Privilegium  Edmuadi  regis.  1713 

De  Edredo  rege  Aoglorom.  1714 

De  Edwio  rege.  1714 

De  Edgaro  rege.  1714 

Privileglum  Edgari  regis.  1715 

Privilegium  Joaoois  papce.  1717 

De  rebus  coUatis  Glastoaifle  per  Edgarum,  Duadene 
Uamme  et  Wethul.  1718 

De  Westburi  et  Olhelee.  1718 

De  Egelredo  rege.  1719 

De  Brithwio  abbate.  1719 

De  Coutooe.  1719 

Privilegium  Cautoais.  1719 

De  Egelwardo  abbate.  1720 

De  EgelDoto  abbate.  1720 

De  archiepiscopis  et  episcopis  de  coaveotu  Glastoois 
electis.  1721 

De  Brithwoldo  episcopo.  1722 

De  possessiouibus  Glastooiee  datis  ab  Aoglis  ad  Udem 
cooversis.  1723 

Item  de  aliis  datis  Glaitooifle.  1725 

Nomina  abbatom  GlaatoDisB  ecclesiflB.  1725 

Buods  duodecim  hidarum.  1726 

Loca  priocipalia  iofra  doodecim  hidarum.  1727 

De  Turi»tino  primo  abbate  de  Normannis.  1728 

Charta  regis  Willelmi  primi.  1728 

De  abbatibus  MuchelnisB  el  AthelingiflB.  1729 

De  trauslatioue  saacti  Beoigoi.  1729 

De  discordils  ioter  Turstioum  et  suum  coaveotum  et 
de  cruce  vulnerata.  1729 

De  Herlwino  abbate.  1731 

Coosuetudioes.  1732 

De  Sigfrido  abbate.  1733 

Privilegium  CalixU  papce.  1733 

De  Heurico  Biesensi  abbate  GlastooiflB.  1734 

VITA  8.  WULSTANI  EPISCOPI  WIGORNIENSIS. 
Mooitum.  ,       i734 

Epistola  WUlelmi  ad  fralrea  WigomienBae  io  iriUm 


1887 


ORDO  RERUM  QUiE  IN  HOG  TOMO  CONTINBNTUR 


▼enertbilif  Wulftaai,  Wigornieiuis  epifcopi.  1735 
Prologas.  1735 

Liber  Primut.  1737 

Epilogof.  1771 

EpifioiaadPeiramnioDachamde  Tita  et  ecriptis  Joan 

DiflScoU.  '  1771 


Ezcerpta  ei  abbreviatione  Amalarii. 

BU60  FARSITUS. 
NoUtia. 


1771 
1771 


1773 


L1BELLU8   OE   MIRACULIS    B.  MXRJM  VIR< 
m  URBE  SUESSIONENSI. 
FROWINUS     ABBAS     COENOBII    MONTIS    A 
LORUM  APUD  HELVETIOS. 

NotiUa. 

De  libero  arbitrio  (fragmeDta). 

ARNULFUS 

EPISTOLA  ad  Milooem  episcopam   MorioeDsc 
ezpagaaUoDe  arbis  Ulixifboaie. 

umn  in  Willelmom  MalmeftburieDsem. 


FINIS  TOMI  GENTESIMI  SEPTUAGESIHI  NONI. 


Sancti-Amai^di.  —  Ex  typis  BUSSlfiRE. 


5503   QG3 


DOB  ?;DT  CiiM;!. 

ouiii&C  T> :;  1.^;;^ 


3  2044  054  760  368 


3  2044  054  760  368 


3  2044  054  760  368