Skip to main content

Full text of "Patrologiae cursus completus ; omnium SS patrum, doctorum scriptorumque ecclesiasticorum"

See other formats 




Google 





This 15 a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project 
to make the world's books discoverable online. 


It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject 
to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books 
are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge that's often difficult to discover. 


Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this book's long journey from the 
publisher to a library and finally to you. 


Usage guidelines 


Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the 
public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work 15 expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to 
prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying. 


We also ask that you: 


- Make non-commercial use of the files We designed Google Book Search for use by individuals, and we request that you use these files for 
personal, non-commercial purposes. 


- Refrain from automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's system: If you are conducting research on machine 
translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the 
use of public domain materials for these purposes and may be able to help. 


* Maintain attribution The Google *watermark" you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find 
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it. 


- Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just 
because we believe a book 15 in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other 
countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we can't offer guidance on whether any specific use of 
any specific book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search means it can be used in any manner 
anywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe. 


About Google Book Search 


Google's mission is to organize the world's information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers 
discover the world's books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web 


athttp://books.google.com/ 








C 550.4 





HARVARD 
COLLEGE 
LIBRARY 





PATROLOGI./E 


CURSUS COMPLETUS, 


S8IBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA 


OMNIUM SS. PATRUM, DOCTORUM, SCRIPTORUMQUE. EGCLESIASTICORUM, 


8IYE LATINORUM, 8IVE GBJECORUM, 


QUI AB ΑΥΟ APOSTOLICO AD TATEM ΙΝΝΟΟΕΝΤΙΙ III (ANN. 1216) PRO LATINIS 
ET AD PHOT I! TEMPORA (ANN. 865) PRO GRAECIS FLORUERUNT : 


RECÜSIO CHRONOLOGICA 


OMNIUM QUAE EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOLIC/E TRADITIONIS PER DUODECIM PRIORA 
ECCLESLE SJECULA ET AMPLIUS, 


JUXTA EDITIONES &CCURATISSIMAS, INTER SE CUMQUE NONNULLIS CODICIBUS MANUSCRIPTIS COLLATAS, 
PERQUAM DILIGENTER CASTIGATA ; 

DISSERTATIONIBUS, COMMENTARIIS, VARIISQUE LECTIONIBUS CONTINENTER ILLUSTRATA ; 
OMNIBUS OPERIBUS POST AMPLISSIMAS EDITIONES QUAE TRIBUS NOVISSIMIS EJCULIS DEBENTUR ABSOLUTAS 
DETECTIS AUCTA ; 

INDICIBUS PARTICULARIBUS ANALYTICIS, SINGULOS SIVE: TOMOS SIVE AUCTORES ALICUJUS MOMENT! | 
SUBSEQUENTIBUS, DONATA ; 
CAPITULIS INTRA IPSUM TEXTUM ΕΙΤΕ DISPOSITIS, NECNON ET TITULIS BINGULARUM PAGINARUM MARGINEM SUPERIOREM 
PISTINGUENTIBUS SUBJECTAMQUE MATERIAM SIGNIFICANTIBUS, ADORNATA ; 
OPERIBUS CUM DUBIIS, TUM APOCRYPHIS, ALIQUA VERO AUCTORITATE IN ORDINE AD TRADITIONEM 
ECCLESIASTICAM POLLENTIBUS, AMPLIFICATA ; 

DUCENTIS ET AMPLIUS INDICIBUS LOCUPLETATA; SED PRAESERTIM DUOBUS IMMENSIS ET  GENERALIBUS, ALTERO 
sciLiGkT RERUM, QUO CONSULTO, QUIDQUID NON SOLUM TALIS TALISVE PATER, VERUM ETIAM UNUSQUISQUE 
PATRUM, ARSQUE ULLA EXCEPTIONE, IN QUODLIBET THEMA SCRIPSERIT, UNO INTUITU CON&PICIATUR ; 
ALTERO SCRIPTURE SACRAE, Ex QUO LECTORI COMPBAIRE SIT OBVIUM QUINAM PATRES ET 
IN QUIBUS OPERUM SUORUM LOCIS SINGULOS SINGULORUM LIBRORUM SCRIPTURJE VERSUS, 

. A PRIMO GENESEOS USQUE AD NOYISSIMUM APOCALYPSIS, COMMENTATI SINT. 

EDITIO ACCURATISSIMA, CAETERISQUE OMNIBUS FACILE ANTEPONENDA, 81 PERPENDANTUR CHARACTERUM NITIDITAS, 
CHMARTA QUALITAS, INTEGRITAS TEXTUS, PERFECTIO CORRECTIONIS, OPERUM RECUSORUM TUM VARIETAS 
TUM NUMERUS, FORMA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQUE IN TOTO PATROLOGLE DECURSU CONSTANTER 
SIMILIS, PRETII EXIGUITAS, PRUESERTIMQUE ISTA COLLECTIO, UNA, METHODICA ET CHRONOLOGICA, 
SEXCENTORUM FRAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE HACTENUS HIC ILLIC SPARSORUM, 

PRIMUM AUTEM IN NOSTRA BIBLIOTHECA, EX OPERIBUS ET MSS. AD OMNES JETATES, 

LOCOS, LINGUAS FORMASQUE PERTINENTIBUS, COADUNATORUM. 


. SERIES GRAECA | 
IN QUA PRODEUNT PATRES, DOT ACAD PHOTIUM, e UE ECCLESIA GRJRC/R 
ACCURANTE J.-P. MIGNE, . 


Biblietbecse Cleri universe, 
SIVE 


CURSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTIAE ECCLESIASTICAE RAMOS EDITORE. 





PATROLOGIA, AD INSTAR IPSIUS ECCLESUE, IN DUAS PARTES DIVIDITUR, ALIA NEMPE LATINA, ALIA GIUECO-LATINA ; LATINA, 
JAM INTEGRE EXARATA, VIGINTI ET DUCENTIS VOLUMINIBUS MOLE 8UA STAT, CENTUMQUE ET VILLE FRANCIS VENIT. GRAECA 
DUPLICI EDITIONE TYPIS MANDATA EST. PRIOR GRECUM TEXTUM CUM VERSIONE LATINA LATERALIS COMPLECTITUR, ET 

/  gORSAN CENTUM VOLUMINUM EXCEDET NUMERUM. POSTERIOR AUTEM VERSIONEM LATINAM TANTUM EXHIBET IDEOQUE IN- 
| ^ TRA QUINQUACINTA CIRCITER VOLUMINA RETINEBITUR. UNUMQUUDQUE VOLUMEN CRACO-LATINUM OCTO, UNUMQUODQUE 
| MERE LATINUM QUINQUE FRANCIS SOLUMMODO EMITUR : UTROBIQUE VERO, UT PRETII HUJUS BENEFICIO FRUATUR EMPTOR, 
COLLECTIONEM INTEGRAM SIVE GRJECAM SIVE LATINAM COMPARET NECESSE ERIT ; SECUS ENIM, CUJUSQUE VOLUMINIS AM- 
PLITUDINEM NECNON ET DIFFICULTATES VARIA PRETIA AQUABUNT. 
eM j ,4 
. PATROLOGIJE GILECAE, TO MUS XLI. 
v 





& 


S. EPIPHANIUS CONSTANTIENSIS IN CYPRO EPISCOPUS. 





URXCUDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOBEM 
IN VA DICTA BOMDUISE, PROPE PORTAM LUTETLE PÁRISIORUM VULGO D'ENF ER NOMINATAM 
SEU PETIT-MONTBROUGE 


1858 


SECULJM Y. 


TOY EN ATIOIZ ΠΑΤΡΟΣ HMON 


ΕΠΗΙΦΑΝΙΟΥ 


ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΕΙΑΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ 


ΤΑ XOZOMENA ΠΑΝΤΑ. 


ς, P. Ν. EPIPHANII 


CONSTANTLE IN CYPRO EPISCOPI 


OPERA QUAE REPERIRI POTUERUNT OMNIA. 
DIONYSIUS PETAVIUS AURELFAENSIS, 


^ SOCHTATIS JESU fHROLOGUS, 
EX VETRBIBUS LIBRIS RECENSUIT, LATINE VERTIT ET ANIMADVEBSIONIBUS ILLUSTRAVIT. 
(Paris. MDCXXII ; Colon. Παρκ] MDCLXXIIL) 


ACCURANTE ET DENUO RECOGNOSCENTE J.-P MIGNE, 


Bibiletheese Cleri universe, 
σπα 
CURSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS $CIBNT)IA ECCLESIASTICB RAMOS αρίτοµα, 


———— EDO À—— 
TOMUS PRIMUS. 


——— REED. O« 


YVENROUNT TRIA VOLUMINA 95 FRAANCIS GALLICIS. 


EXCUDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM, 


IN VIA DICTA D'AMBOISE, PROPE PORTAM LUTETLE PARISIORUM YULGO D'ENFER NOMINATAM , 
$EU PRTIT-MONTROUGE. 


», ο» 9 wv 


ELENCHUS 


AUCTORUM ET OPERUM QUAE IN HOC ΤΟΝΟ XLI |.CONTINENTUR. 


8. EPIPHANIUS CONSTANTLE IN CYPRO EPISCOPUS. 


Adversus hereses. Heres. I-LXIV Col. 113-1199 


QMYARD 
cotttat 
Liggae 





qo 
1 


Ex Typis MIGNE, au P'etit-Montreuge. 








NOTITIA IN 5. EPIPHANIUM 


(J. Albertus Fasaucics , Bibliotheca Greca, ed. Hanzss, tom. VII, p. 255, Hamburgi 1802.) 


]. viTA SANCTI EPIPHANIÍ. 


S. Epiphanius, Palzstinus Eleutheropolitanus, linguarum (a) lHebraiew, Syriace, AEgyptiace, 690389 
el ex parte Latinz peritus, factus est episcopus Constantiz ( qux antea Salamis ), in insula Cypro ab A. 
Chr. 567, ubi tanta sanctitatis laude vixit, ut ante A. Chr. 647 Epiphanii nomine templum jam a Cypriis 
consecratum fuisse constet ex Anastasii Sinaite quaest. xciv, quod a Sabino, ejus discipulo, suscitatum 
εἰ universa evangelic:e historiae picturis decoratum narrat Theodorus Studita (5) in Antirrhetico secundo, 
pag. 130, toni. V Opp. Sirmondi, et synodus vii, act. 6. Multa de eo narrantur miracula. Obiit in itinere (c), 
proximus vel etiam major centenario, Α. Chr. 405, die 12 Maii. Vita quie sub Joannis et Polybii, discipulo- 
rum Épiphanii, nomine fertur ex Siin. Metaphraste (Latine apud Lipomannum, tom. Vl, pag. 35, et Su-- 
rium ad 12 Maii ), Grace et Latine tom. II Epiphanii edit. Petav., p. 518-555-3585, exiguam fidem meretur 
ei longe juniorein scriptorem arguit, uL agnoscunt viri docti, et jam pridem Baronius ad À. Chr. 572, n. 110, 
professus est, auctorem esse mendacem, multaque finzisse. Confer. Dan. Papebrochii responsionem ad 
exhibitionem errorum Sebastiani a S. Paulo, artic. xii, & 9, et in Actis Sanctor, t. 11 Maii, die xii, pag. 
36 seq. (infra. col. 115). Videndus etiam de Epiphanio $ulius Bartoloccius tom. ] Bibliothecm rabbinica, 
p. 434 seq., et D. Spizelius, Academia vet. Jesu Christi, pag. 105 seq. Ineditum Grzcum scriptorem Vita 
Epiphanii nostri laudat et ex eo aliquid profert Cangius in δύο δύο et alibi. FAsR.— Vitam qua sub nomine 
Joannis et Polybii circumfertur, parum fidei mereri, etiam affirmant Tillemont. in Mém. ecclés., tom. X, 
part. ui, pag. 803, ed. Par. 1705, 4^, not. 4 (qui a pag. 484-521 persecutus est vitam scriptaque Epipha- 
nii: pag. 802 seqq. scripsit Notes sur saint Epiphane) ; Oudin. in Comment. de scriptor. eccles., tom. 1, 
col. 527 seq.; Caveus in Histor. litter. scriptor. eccles., vol. 1 (Basil., 41741, fol.), p. 251 seq. (cui quidem 
Epiphanius parentibus videtur ortus esse Judzis, quod auctor Vitg memoratz tradit; quem tamen ipse 
Caveus incerta, ne dicam magnam partem fabulosa narrare judicat); Jacq. G. de Chaufepié in Nouveazs 
dictionn. historiq., tom. II, voc. Epiphane, not. Α, qui not. B de Epipbanii scriptis horumque editt. co- 
piose agit ; et alii. Multa dici possent de odio ejus adversus Origenis dogmata ejusque inde ortis cum Jvan- 
ne, episcopo Hierosolymitano, et Joanne Chrysostoino, episcopo Constantinopolitano, litibus rixisque im. 
modestis, de ejus ingenio acerbo et violento, stylo haud polito ylacitisque, de ejus virtutibus et vitiis : se4 
brevitatis studio,^nolo repetere απ uberius exposuerunt preter memoratos viros doctos, Hieronymus De 
viris illustr., cap. 94, ibique adnotatores ; L. Ell. du Pin in Nouv. Biblioth., tom. Il, pag. 295 seqq. (contra 
Scultetum, qui in Medulla theologie Patrum, p. 711 seqq., Francof. 1654, 4”, Epiphanium tanquam adversaa 
rium discipline pontifici Rom. addictorum, saltem dissentientem sistere studuit, acerbe disputat ) ; Stolle in 
Nachrichí von den Kirchenvàt., p. 5920 seqq. (qui multos alios laudat); R. Ceillier in Hist. gén. des aut. 


(α) Hieron. contra. Rufin., n. 22. Adde Petav. ad 


iphau. 

! (i Verba Theodori sunt : Ἐπιφάνιον ἴσμεν καὶ 
&yvy καὶ µέγιστον Ev θαυματουργίαις οὗ νεὼν Ίγειρε 
μετὰ πότµον Σαθῖνος ὁ ἐχεῖνος ( interpres vertit. do- 
mesticus, quasi legerit οἰχεῖος) αὐτοῦ μαθητὴς διαγε- 
Ἰραμμένον ix. πάσης ἐεὐαγγελικῆς ἔστοριας. Ibidem 
meminit orationis, quam in laudem Epiphanii ha- 
buit Leontius, Neapoleos in Cypro episcopus : ᾽Αλλὰ 
TÀp xai Λεόντιος ὁ τῶν λόγων τοῦ θείου Ἐπιφανίου 
ἑξηγητῆς ἐν αὐτῇ τῇ Κύπρῳ τῆς ἐκχλησίας Νεαπό- 
lax; ἀρχιερατεύσας, περὶ των σεπτῶν εἰχόνων, ὁποῖος 
Tv ἀχράδαντος, ὁ περὶ αὐτὸν λόγος διδάσκει τρανώτα- 
*1, μηδὲν περὶ τοῦ θείου Ἐπιφανίου ἀπηχὲς φθεγξά- 
Bros. Synodus vii sive. Nieena secunda, tom. HI 

jui, pag. 634: Καὶ γὰρ ναὺν ἀνεδείμαντο ἐν τῇ 
Κυπρίων νήσῳ οἱ αὐτοῦ μαθηταὶ ὀνομάσαντες αὐτὸν 


PATROL. G5. XLI. 


τοῦ αὐτοῦ Πατρὸς ( Ἐπιφανίου) καὶ μετὰ πολλῶν el- 
κονιχῶν στηλογραφιῶν xal αὐτοῦ εἰχόνα ἓν τῷ ναῷ 
ἀνέθηχαν. Ελακ.---Όε cod. S. Evangelii, manu Geor- 
gii, sacerdotis Rhodii, in. templo Magni Epiphanii 
reposito, v. Montfaucon. Paleogr. Gr., pag. 63. 

ARL. | 

(c) Socrates vi, 14; Sozom. vini, 15; Nicephor. 
xiu, 15, Hist. — Unica ratio, unde annus natalfs - 
S. Epiphauii circiter potest derivari, est locus 
S. Hieronymi, qui A. 292 scripsit lib. De scriptor. ec- 
cles., cap. 1414, eum extrema jam senectute degere, 
quie verba in viro, qui decennio post labores adhuc 
longinqui itineris maritimi Suscepit, LXX fere π 
Lxxx annum indicare videntur. Cf. de sensu verbo 
rum istorum B. Montfaucon.in Vita S. Chrysostomi, 
Opp. t. ΧΙΙ, p. 95, col. 2. ΕΕδΕΙΕΑ, Instit. Patre, 
tom, 1, p. 635. 


" NOTITIA ÍN S. EPIPHANTUM. 

ecrlés. , t. VIII, p. 651, seqq. ; Dalleus De vero usu Patrum, p. 272, aut ed. Genev. a. 1652, p. 158-516 
seq. ; J. G. Walchius in Hist. eccl. N. T., p. 1522 seqq. ; Christ. Frid. Kosler in Bibliothek der Kirchen- 
váter, part. vi, sive periodi 11, part. i, pene tota, 1n qua Ancoratus, praecipue Panarii summam dedit, 
doctasque adjecit observatt. ; Anonymus (abb. Jacq.- Gervais, qui multa bene docteque, multa vero prave 
et nimio partium studio abreptus scripsit, et pag. 205 seqq. Scultetum mem. copiose refutare aggressus 
est) in : L'Histoire et la vie de S. Epiphane, avec l'analyse des ouvrages de ce saint, son apologie contre les 
protestants, et des notes: critiques et historiques, Paris. 4758, 4* ; J. Matth. Sehróckh, Christ. Kirchengesch., 
part. x, pag. 1 seqq., ut alios historix ecclesiasticae conditores prztermittam. —: À Photio in narrat. Be 
Manichais repulluluntibus, edita a Montfaucon. in Bibl. Coislin., pag. 549 seqq., dicitur pag. $51, Ὁ πολὺς 
ἐν θαύμασιν Ἐπιφάνιος.--- Vita Epiphanii, auctoribus Joanne, Epiphanii discipulo, et Polybio episcopo ci- 
vitatis Hhinocurorum, in reliqua vitz Epiphanii, in cod. 9, qui continet vilas οἱ politias quorumdam Ῥα - 
trum, n. 5 et 6, plut. 11, bibl. Laurent. Medic., teste Bandin. in Cat. codd. Gr. illius bibl. f, pag. 505, et 
ibid., p. 100, de cod. 4, plut. 6, sub fin., inter Vitas sanclorum est excerptum ex Epiphanii Vita. —Vita 
et miracula Epiphanii Constant. in bibl. Bodlei. in cod. Barocc. 240, — Fragm. Vile in cod. Vindeb. 
951, qui locos Epiphanii aliorumque multorum communes aliaque continet, et à Lambec. V, p. 525 seqq., 
copiose recensetur. —Vita Epiphanii et loca ex ejüs libris in Niconis Collectione locorum S. S. el scriptor. 
eccl., in cod. Coislin. 37 ( Montfauc. Bibl. Coislin., p. 141). — Ex Vita ejus loca in cod. 117 et 122 ( id. 
ib. pag. 191 et 198). — 1n cod. Mosquensi synod. 41, Vila Evivhanii, et Polybii episc. in Epiphanium (v 

Maulisi: Notit. Codd. Mosq., p. 61), etc. Hanr. 


Il. AL'1 EPIPHANII. 


Ab hoc distinguendi : 1. Epiphanius, patriarcha Constantinopolit., ab A. Chr. 520-535, de quo πα 
in Vita S. Andrec τοῦ Σαλοῦ apud Papebrochium, tom. Vl Maii (o). lilius et Hormisdze pontificis epistel:e 
mutuz leguntur Latine in Conciliorum .collecticne Biniana, tom. IIl, οἱ Labbeana, tom. 1V. Ejus decretum 
contra Severum et Petrum legitur in synodo v, tom. Ἡ Binii, pag. 755 (b). Ad hunc Epiphanium Novelle 
Justiniani imp. 

9. Epiphanius Scholasticus (c), circa eadem tempora clarus versione Latina Historie ecclesiastice tri- 
partite, quam in compendium Cassiodorus (d) misit, et codicis encyclii (e) epistolarum synodalium A. 458 
pro defensione concilii Chalcedonens. ad Leonem imp., qui in Labbei et Baluzii (f) Conciliis editas est (ᾳ). 
Videtur et idem elaborasse in transfereudis, Cassiodori suasu, Antiquitatum Judaicarum libris Flavii Jose- 
, phi, et Clementis Alex. in Epistolas canonicas Adumbrationibus, de quibus alibi dixi. Commentarium Di- 
dymi in Proverbia et Epiphanii, antistitis Cyprii, volumen breve ín Canticum canticorum ab amico suo, 
viro disertissimo, Epiphanio, transferri se fecisse testatur Cassiodorus cap. 5 Divinar. Lect. Ejasdem Di- 
dymi Expositionem vi1 Epistolarum canonicarum, id. cap. 8. Sed hz tres versiones editze non sunt, quod 
jciam. 


(a) Conf. Lambec., Comm. B. Vindob., ΥΠ], p. 


? (c) Sigebert.De script. eccles., Cap: 13; Voss. De 
804 seq., cum note Kollarii.— In cod. 114 Barocc. ab 


hist. Lat., p. 257. ΕλΑΑ. — Conf. Fabr. B. L. med. 


bibl. Bodl. est Epiphanius patriarcha, De excommu- 
nicatione Latinorum per Grecos propter controver- 
«iam de processione Spiritus S.— Mohachii in bibl. 
Bavar. cod. 118 liber, quoinodo et quando Latini a 
Grecis separati sint (Cat. codd. Gr. Bav., pag- 50). 
— ]n Nicete Choniate Acominati. Panoplia, cod. 
Baluz. Est in tomo-X decretum Fpiphanii, patriar- 
οι Constantinopolitani, et synodi ibid. congregatz, 
contra Severum, Zooram et Petrum, Monopliysitas, 
teste Montfaucon. in Paleogr. Gr., p. 551. HaRnL. 
(b) Vide Infra de Concilior. editt. vol. XT, p. 424, 
ubi quoque memoratur indiculus directus a Joan- 
ne episcopo, vel ab Epiphanio presb. de Thessa- 
lonica : ibid. pag. 451 seqq. in Concil. edit, reg. 
tom. Xl. Labbei tom. V et Harduini tom. If, an. 
530, de actis concilii Constattinopolit. sub Mena, 
occurrunt Hormisda ep. ad Epiplhaniunm Constan- 
tinopolitan.— Joannis Constantinopolitani epist. ad 
Epiphanium, Tyri episcop. — Epiphanii Tyrii et 
aliorum ad Joannem Constantinopolitan.— Senten- 
. fia Epiphanii fpatriarchzee  Constantinopolitani et 
synodi contra Severum et Petrum. — Canonum epi- 
tome, neque accurata, neque antiqua, nomine Ερὶ- 
phanii Constantinopolitant, ad Justinianum irmp., 
titulis 120 Arabice, in cud. 118, 29, bibl. publ. 
Paris. V. Cat. cojld. Paris., tom. 1, p. 144. Bani. 


et inf. et., tom. Il, pag. 101 seq. ed. Mansi, ubi de 
Historia tripartita, de versione Lat. cod. encyc!ici, et 
versione Lat. Antiqq. Judaic. Josephi atque Clemen- 
tis Alexandrin. Adumbrationwm, que — Epiplianio 
Scholast. a nonnullis tribuuntur, ac de editt. co- 
pio-ius agitur. ltem disseritur de eo ejusque scri- 
ptis a Guil. Cave lib. 1, vol. I, p. 495 ; R, Ceillier, 
Hist. génér. des auteurs. ecclés., tom. XVI, p. 186 ; 
Hamberg. Z. N. tom. III, p. 554 seqq. lp. 

(d) Cassiodor. Divin. lect., cap. 18 εἰ pref. ad 
Hist. tripartit. FABR. — Vide supra in vol. ΥΠ, pag. 
4295 seqq. et add. cod. chart sc. xv in bibl. 
S. Michael. Venet. teste Mittarellio in Bibl. codd, 
mSst., p. 542, qui adnotat, in eo cod. varias lectio- 
nes mon raro legi; et cod. Patavin. bibl. Patrum 
Erenit. indice Jac. Phil. Tousssino in Bibl. Patavin. 
msstis, p. 76. 1p. 

e) Idem Cassiodor. c. 11. 

[) Qui Labbean. ed. contulit cum 3 codd. et re- 
stituit, quz in Grec. ed. 1608 erant corrupta, atque 
Harduin. tom. Il, p. 689. Hanr. . 

(g) Epistolae illustrium personarum pro concilio 
Chalcedonensi. Latine ( interpr. Epiphaulo) in Surii 
Coll. concil. 4563 ; Binii Coll. 1606, tom. Il, p. 145, 
valde interpolate, decurtatze et. perperam auct in 
ed. concil, Ikom. 1608. 1p. 


NOTITIA IN S. EPIPHANIUM. m 


5. Epiphanius, diaconus Catanensis, in Sicilia, qui interfuit synodo Nicznz i A. Chr. 787. Fapn. -— 

V. Mongitor. Bibliothac. Siculam, tom. I, p. 184, Cave loco citato, tom. I, p. 640, ad A. 787. HanL. 
! 4. Epiphanius, Cypri archiepiscopus junior, cujus nomine Α. Chr. 680 in synodo sexta, actione Στ’, 
subscripsit Theodorus, Trimethuntis episcopus, ut Petavium Sirmondus monuit. FABR. — Epiphauii, ar- 
ehiepiscopi Cypri, ( num bujus jun. an tertii?) in Hexaemeron, Gr. in cod. Veneto D. Marci 64. Inc., Tfj 
πρώτῃ ἡμέρᾳ ἐποίησεν ὁ θεὸς τοὺς οὐρανούς, etc. Plura dabit auctor Catal. codd, Marc. Gr., pag. Δ4. Λη 
ad hunc pertinet, quod infra n. 9 inter scripta Epiphanii Constant. perdita numeratur? Fabric. in indice 
sub h. v. Epiphanio, Cypri episc. juniori, ascribit sermones, quos jn sanctor. elogiis et vitis, vol. IX, 
pag. 94, 111, 115 et 199 indicat. HanL. | 

δ. Epiphanius, Cypri archiepiscopus, tertius hoc nomine, de quo faveus ad A. Chr. 870. E;us epistola 
ad lgnaiuum, patriarcham Coustantinopolitan., tom. 11 Concil. Binii edit. 1618, parte ni, p. 734. 

6. Epiphanius, mouaclius ac presbyter, ex cujus libello De vita B. Marice Virginis nonnulla affert Allatius 
ad Eustathii Hexaemeron, p. 285, et De Simeonum scriptis, p. 106; ex quo posteriore loco patet, diu post An- 
dream Cretensem et Joannem Thessalonicensem scripsisse, quos sanctis Patribus adnumerat (a). Ejusdein Περὶ 
τοῦ βίου, xal πρἀάξεω», xal τἐ.ους τοῦ ἁγίου ἀποστό.Ίου ᾽Αγδρέου memorat Allatius De Simeonibus, 
p.90, atque accepi exstare in bibl. regis Gallix:e codice 2951, fol. 9353. Nescio an ab hoc diversus sta- 
tuendus sit Epiphanius, monachus Hagiopolita, sive Hierosulymitanus, de cujus Periegesi Syrie et urbis 
sancte dixi lib. iv, cap. 2, 6 18. Fasmic. — lu vol. 1V, pag. 665, atque pag. 070, jam animad- 
verti, cel. de Sainte - Croix Epiphanii monachi Enarrat. geograph. Syrim et urbis sanct cum alijs 
geographis editurum esse. — Add. supra in hoc vol. pag. 99, Epiphanium preshyterum et Hagiopolitam, 
a Miogarellio pru uno eodemque haberi, paulo ante notatum est. À Maittario in A. T., tom. V, 
part. 1, sive indice, pag. 567, affertur liber iuscriptus : Expositio thematum Dominicorum ei memorabi- 
lium, que Hierosolymis sunt; auctoribus el testibus oculatis, poeta Greco anonymo, et Epiphanio, mo- 
nacho, S. urbis cive logographo minime spernendo. Fed. Morellus professorum et interpr. reg. decanus, Graa 
€ bibl. Vaticana eruta et descripta recognovit, et politicos seu dithyramb. versus Grecos trimetris Lat. expres- 
sit. lndez non inanis accessit. Lutet. ap. Fed. Morel. typogr. reg. 1620, 4*. Eodem Maitt. ibidem obser- 
vante, eorum editio in 8* eadem est, nisi ut in hac textus Epiphanii Grzcus desideretur, et Nicephori 
Callisti Xanthopuli carmen a Fed. Morello versum, inseratur. Hujus editionis insigne, arbuscula rore ri- 
pa, cum leminate : ι 

-Me non terra fovet, coelesti rore viresco. 
Πλας. 


7. Epiphanius, cui scriptum Je miraculo Eucharistia tribuit Theophilus .Raynaudus tom. VI Opp., 
p. 589. Vide iufra inter scripta S. Epiphanii n. 17. 

8. Epiphanius diaconus, ad quem S. Isidori Pelusiotz epistolz. 

9. Epiphanius, Perge episcopus, qui subscripsit concilio Chalcedonensi. Alius episcopus Heracleanus, 
et alius item Tyriorum [v. ad n. 4] alius, cujus epistola ad Synodum v, tom. Jl Binii, p. 736. 


(4) Jn cod. Barocc. 142, n. 20, bibl. BodL, Epi- 


opusculi hujus titulum afferens legit, Καὶ τῆς ζωῆς 
phan. monachi εἰ presbyt. character. B. Virginis et 


αὐτῆς χρόνων, que verba Fabric. in Codice apocry- 
0 


Domini nostri; ᾖπο., Ot ἀφωρισμένοι τόποι, atque — pho N. T., p 


auctor Catal. codd. Anglie, tom. l, p. 18, addit : 
ldem, ut videtur, de dissidio quatuor evan elistarum 
circa resurrectionem Christi ; incip. Κατ Ἰωάννην 
Μαρία μόνη. — In cod. Coislin. 296, fol. 15, Epi- 
pan. ete., De Vita sanctissime Deipare.. V. Mont- 
aucon. Bibl. Coislin., p. 413. Est eadem quam Fa- 
bri. infra, vol. IX, pag. 110, ínter elogia et vitas 
sanctorum recenset uberius, — ldem Fabric. ibid. 
P. 54, scriptum quod iucipil ( uti citavit Allat. De 
Simeomum scriptis, p. 90) : Ἐπειδήπερ πολλοὶ ἀνεγρά- 
γαντο βίους, s. Vitam S. Andree, apostoli, auctore 
piphanio, monacho et presbytero, refert et jam 
citat Tillemontium tom. 1 Memor., p. 941, qui acta 
fabulosa esse probat pag. 030 seq. ed. Paris. Add. 
Lambec. Comm. de bibl. Cesarea tom. IV, pag. 502 
. 6ἱ tom. V, pag. 55. . 
edil Gr. cum vers Lat. et scholiis oan. Aloysius 
Mingarellius in Amadutii Anecdotis liuer., vom. lil. 
p. 539-83. Serm. de vita sanciissima Deipara et de 
ipsius annis, xai τῶν τῆς αὐτῆς χρόνων, haud ele- 
finter, multo minus venuste scriptum. Tum se- 
quuptur p. 84 seq. adnoratt. In prima statim nota, 
Állatius, ait, in diatr. de Simeonum scriptis, p. 106, 


ο 


. 45, sic. vertit, « et de gjus vite tem- 
poribus. » Attamen, Graecis minus antiquis sepe χρό- 
νοι sunt polius anní quam tempora. [n procmío 
Epiphanium, presbyterum, auctorem illius sermo- 
nis et Epiphanium, monachum Hagiopolitam, unum 
esse eumdemque, ex styli similitudine colligit, nec 
ab eorum sententia, Epiphanium, presbyterum, esse 
quoque auctorem orationis {1 S, Andream spoósto- 
lum, est aliemus : ipsum autem Epiph. neque ante 
undecimum Christi saeculum, quia Hippolytum The- 
banum, 63.9. x aut x1 viventem, citet, neque post 
decimum tertium, quia ex illo opusculo fragmen- 
tum protulisset Nicephorus Callistus, in Hist. eccl., 
tom. ll, cap. 25, adeoque ssec. circiter duodecimo 
in vivis fuisse, judicat. Mingarellius de eodet cod. 
egit in epistola ad Egidium, frayrem suum, Bono- 


E cod. Naniano B nix 1770, cüm ineditum S. Gregorii Tbaumaturgi 


sermonem in lucem proferret, et in Cat. codd. Gr. 
Nanianorum pa η 406, cod. 65, n. 40. Add. qus 
scripsi in Introd. in hist. L. Gr.. ll, 2, p. 259 seq. 
ldem Mingar. ibidem pag. 94, adjecit notis brevem 
S. Andreg Cretensis vitam s. elogium e cod. Nania- 
no 141. IlanL. , ! t 


Iv NOTITIA IN S. EPIPHAN!'UM 


10. Epiphanws, eyiscopus Afer, de quo Martyrologia 7 April. 

411. Flavius Annius Eucharius Epiphanius, sub Honorio et Theodosio prefectus urois, A. C. Ma, de 
quo Jac. Gothofredus ad Cod. Theodos. lib. v, De domest. et protector., et Gruteri Inscript., p. cxx, 5 

12. Epiphanius monachus, ad quem epistole S, Nili, Videndumque an diversus ab hoc Epiphanius 
lector, ad quem idem Nilus scribit. 

10. S. Epiphanius, Ticinensis sive Papiensis episcopus, qui magna apud Theodoricum regeta gratia va- 
lebat, circa A. C. 490, cujus Vitam scripsit successor Ennodius. Vide Surium et Bollandum ad 21-92 Ja. 
nh et Sirmondi Éunodium tom. I Opp. Sirmondi, p. 1647 seq. Tillemont. tom. ΧΥΙ Memor. histor. 
eccles. : 

14. Epiphanius, chartarius, sive chartularius comitis patrimonii, cujus meminit Ennodius ΤΗ, 1 et 10 
epist. 

15. Epiphanius Petreus, Syrus, Juliani et Ulpiani , rhetorum, discipulus, qui et in patria et apud 
Athenienses docuit. De illo Eunapius et Suidas (a), qui scripta etiam recenset, Περὶ χοιγωγίας xal 6ux- 
φορᾶς τῶν στάσεων Προγυμγάσματα, ΜεΛέτας, Δημαρχικὸν, Πο.εμαρχικὸν, Λόγους ἐπιδειχτιχούς 
et μμ θεωρηµατα. Ejus hymnus in. Bacchum. Sozom. vi, 25. Ad hunc Epiphanium Libanii epi- 
stolz. . 

10. Epiphanius, Mileti episcopus, qui interfuit synodo septimz, sive Niczenze secundzs, vna cum Epi- 
ρυαρίο, episcopo Eleuthernz et altero Λάμπης sive Lampz, οἱ Epphanio Hegumeno, sive archimandrita 
Paranandi, et Epiphanio diacono Catanensi, episcopi Sardiniz vicario, qui sermonem panegyricum finita 
illa habuit, qui Latine exstat tom. 11 Binii, pag. 708. 

47. Epiphanius, Selybrie in Thracia episcopus, quei Suidas narrat scripsisse Λόγο» ἀντιῤῥητικόν 
adversus lconocautas, sive eos qui imagines cremabant. | 

18. Epiphanius patriarcha, De origine dissidii inter Graecos et. Latinos, ex quo profert nonnulla Aila- 
tius, Contra Creiygthonum, pag. 5177, 54. 

19. Epiphanius Alexandrinus, sacrorum Osiridis et dei Al&voc, sive ZEvi, interpres, de quo Damascius 
apud Suidam. ΕλδΑ. t 

Ab Epiphaniu nescio quo, nec Lambecio'in Comment. Bibl. 6σεαν., 1V, pag. 068, satis cognito, in 
cod. 164, n. 4, proponuntur cuidam S. vire Questiones varie ex S. S. et ad illas memorati viri sancti 
responsiones. Inc. sine ulla inscriptione, 'O δὲ Ἐπιφάνιος παραλαθὼν τὸν µαχάριον, ἔρχεται εἰς τὸν ἅγιον 
Αγαθονίχην. 

Ad Epiphanium filium scripsit Theo, Alexandrinus, Ezpositionem s. syntagma secundum in expeditos 
Ptolemei canones. V. infra vol. Vlll vet. ed., pag. 212, et Baudini Indic. ad Cat. codd. Gr. Laur., voc. 
J heonis. 

Epiphanius (an Theonis fllius?) et Andreas Περὶ βροντῶν xal ἀστραπῶν, Grece, in cod. Ἡ Ge. Whe- 
leri in Catal. codd. Anglie, etc., 1l, pag. 557, n. 9015. Epiphanii , Nemesii episcopi, fragm. Ex τοῦ Περὶ 
φι ανθρώπου, in Florilegio, etc., in cod. Naniano 152, pag. 507 Catalogi. HanL. 


Ill. &biTYONES 8. ΕΡΙΡΗΛΝΙΙ. 


Grece primum Ancoralum, Panarium, Anacephalaosin et librum De mensuris ac ponderibus edidit 
J. Oporinus ex codice quem Melanchthon et Joach. Camerarius & J. Lango, Erfurdiensi, acceperant. 
Basilee J. Hervagii sumpiu et typis a. 1544, fol. Hzc editio manu Josephi Scaligeri et Dan. Heinsii | 
passim notata fuit in bibl. Nic. Heinsii. FApa.—Est quoque exempl. in bibl. acad. Erlang.—S. Epiphanii 
Opp. cum collat. codd. et notis mss. exstant in bibl. Ed. Bernardi, secundum Cat. codd. Anglie, etc., 
(i, pag. 227, n. 7421 ; in Bibl. autem Leidensi, Epiph. Opp. Grac. Basil. 1544, et. eadem Lat. per ὁ. 
Cornar., ib. 1578, fol., cum multis Jos. Scaligeri notis, margini ascriptis. V. Cat. bibl. Leid., p. 359. 
Han. | 

Latine eadem quatuor Epipbanii seripta ex Jani Cornarii versione prodierunt primum Basileze A. 1545, | 
fol., edente eodem Oporino. Nam editiones Basil. anni 1525 et 1540 , quas Elias du Pin et Guil. Caveus 
post Possevinum memorant, nusquam exstant, ut recte observat Casp. Sagittarius in Introductione ad 
hist. eccles., p. 794. Et apud Gesnerum male excusum 15253, pro 1545. Ceterum in editionibus Basil. A 
4545, 1560 (b), 1578, fol., Paris. 1564, 8*, apud Andoenum Parvum, accessit libellus De vita propheta- 


(a) Et Eudocia in "Iovi , p. 165, ubi legitur δη- — Epiphanii — contra octoginta haereses opus — Jano 
µάρχους- HanL. - Cornario — interprete. — Una cum aliis ejusdem D. 
'Ós In ed. a. 1560, in fronte scriptum est : D. — Epiphanii operibus, partim nunc demum wlira εµρε- 








NOTITIA IN S. EPIPHANIUM. 3 v 


run ex versione Albani Torini, et Epistola ad Joannem Hierosolymitanum episcopum, S. Hieronymo inter- 
prete. Et in edit. Paris. 4566, fol., Theodoretus De hereticis fabulis. Hine Seb. Cramoisius in sua edi- 
tione Paris. 4612, fol., uon modo Cornarii versionem ex ebservationibus Jac. Billi lib. 1, ο. 18, et lib. ur, 
c. 15, variis in locis emendari curavit, sed etiam adjunxit Grece et Latine Physiologum et sermonem in 
fiium Palmarum cum versione et πο» D. Consuli Ponce de Léon, Hispalensis, et Homiliam De sepultura 
Christi cum versione Stanislai Phonicii. 

Editiones Graco-Latinz (a) : 4. Parisiensis, sectionibus sive capitibus distincta, cum versione et eruditis 
nous Dionysii Petavii, S. J., qui, prater edit. Basileensem usus est codice regis Gallire et variis lect. 
cod. Vaticani, quas Ándreas Schottus cum illo communicaverat, 14629, fol., duobus veluminibus, qus 
editio a Labbeo recensetur. Quod porro Salmasius ait, nullam paginam versionis Petaviane insignibus ali- 
quot erratis vacare, iniquius dictum videri possit, nisi majore etiam iniquitate Petavius Cornarii versio- 
nem conculcasset ut barbaram insulsamque, quo nisi praeeunte, dubito an unquam Epiplanii versionem 
ausus fuisset vel absolvisset. Plura loca , a Petavio minus recte intellecta, illustrant Salmasius ad Soli- 
mm, qui feneum interpretem p. 432 vocat, et de transsubstantiatione pag. 55, 540, et de coma pag. 92, 
in primis sub Francisci Franci nomine contra Cercoetium sive Petavium, pag. 75 seq., etc. Gatakerus 
too capite 26, in quo etiam permulta Epiphanii loca emendantur, Adversar. posthum., eL ad M. Anto- 
aimum, pag. 48, 155, 455, etc. Rich. Montacutius in Apparatu ad origines ecclesiasticas, pag. 191-200, et 
jn Originibus, tom. II, pag. 41 seq. J. Croius in Specimine conjecturarum ad quedam loca Origenis, 
Tertulliani, Irenci et Epiphanii , Paris. 1652, 8*, et in Observatt. sacris, pag. 141, 156, 160. Pearsonius 
Prelect. ad Acta apost., p. 51; Dodwellus De successione pontificum, p. 298 seq. ; Cotelerius, p. 220, ad 
Chrysost. in Daniel. et ad Damasceni Heereses, atque in aliis scriptis; Acta Sanctor. Junii tom. I, p. 19. 
Cangius in Συμψέλλιον, etc. Omitto Jacobi de Ardenna, decani Cestriensis, castigationes in Epiphanium et 
Petavium de sacra Eucharistia, de czlibatu sacerdotum et de orationibus pro defunctis, Lond. 1683, 4". AI- 
baspinzum narrat Rich. Simon, tom. I Epist. select., pag. 12, minatum fuisse, se effecturum, ut quce- 
dam in notis Petavii publica censura condemnarentur : quod tamen non effecit. 

2. Lipsiensis À. 1682 (6), fol., qux Coloniz nomen przflxum gerit , et ad verbum Parisiensem expri- 
mit, additis, quze in illa desiderantur, Henrici Valesii oratione in obitum Petavii εἰ elogio ejus atque 
seriptorum elencho ex Nathanaelis Sotuelli Bibl. Jesuitica, et Petavii elencho dispunctiuncularum Matu- 
rini Simónii De penitentie ritu veteri in. Ecclesia, sive Appendice ad. Epiphanianas animadversiones, edita: 
prunum Paris. 1624, 8*, et Gabr. Albaspinzo inseripta, atque capitibus miscellauearum exercitationum, 
Salmasio oppositis, et ad calcem operum Juliani, Paris. 1641, 45, pridem vulgatis. Memini, me ex B. ltti- 
fio audire, Jacobum "homasium, prolegomena nova huic Epiphanii editioni premissurum, multa, ad 
illum faeientia, collegisse, sed illa deinde, nescio quam ob causam, pretermissa: Etiam in Actis erud. 
1682, pag. 94, legas, editorem addere voluisse, qu:e Salmasio sub Antonii Kerkoetii nomine Petavius 
respondit, sed id facere veritum, quod Peltavius ipse nomen suum illis prescribere noluisset. FABR. — 
lamberg. |. c. pag. 7 adnotat, quz, Jac. Thomas. in Prolegg. premittendis, a Fabr. memoratis, de 
Epiphanii editt. nonnullisque ejus scriptis collegisset, ea a J. Gottl. Krause in Umstándliche Bücher- 
historie p. 262 esse publicata. Add. J. Fabr. in llistor. bibl. Fabr., 1, p. 116 sqq., ubi multus est de ed. 
Colon., de Epiphanio, ejus scriptis, erroribus et alios laudat. VV. DD. IlanL. 

Editiones promisse et codices mss. 

Pransos paratos in Epiphanium commentarios habere se et novam illius scriptoris editionem curaturum 
professus est Petrus Lansselius in prefat. Dispunctionis calumnicrum, quas vocat, Casauboni ad quedam 
S. Justini martyris loca. . 

Multis locis emaculavit Epiphanium Joannes Croius, multa correxit Joannes Pearsonius, Cestriensis 
episcopus, teste Caveo, qux forte aliquando in lucem proferentur. Commentarium suum in Epiphanii 
Panarium memorat Eduardus Bernhardus Notis ad Josephum, pag. 325. 

Epiphanii Panarium elegantissimis characteribus ms. se esse nactum, scribit Caspar. Barthius notis ad 
Claudianum poetam, pag. 243 editionis Hanov. 1612, 8*, quam juvenis admodum edidit. Codicem ms. in 
bibl.. publica lenensi laudat W. Ernestus Tentzelius in Diajogis menstruis, Germanice edits A. 1693, 
pag. 883. FABR.— Jac. Colletum moliri novam Epiphanii edit., in qua precipue Panaria ex cod. Veneto 
Marc. 125 infinitis locis emendentur, prodit Villoison in Anecd. Gr. , Ἡ, p. 245. Per hane occasionem 


riorem editionem adjectis, partim etiam multo quam 
antea emendatioribus , quorum catalogum versa pa- 
gina ostendet. — Basil. per Joannem Oporin. el Her - 
ragium. At in pag. versa excusum est : Epiphanii 
epist, ad Joannem Conslantinopolitanum episc. ; sed 
a manu docta in exemplo quod exstat in bibl. Er- 
lang. correctum est Hierosolymitanum , et ita recte 


excusum legitur pag. 585 edit. HARL: . 
(a) Plura etiam loca in versione Cornarii castigat 
Latinus Latinius, Bibliotheca sacto- profana, p. 119. 
(b) In Cat. Askew., p. 57, n. 1584, edit. Colon., 
9, forsan per errorem typothetze citatur a. 1552, 
Add. quz scripsi in 1η ος. in histor. Lat.-Gr., W, 
p. 251 sq. Ip. 


"n NOTITIA IN S. EPIPHANIUM. 


nominabo primum codd. nonnullos, in quibus plura Epiphanii seripta sunt conjuncta, vel obiter citantur. 
Alios singulorum scriptorum codd. deinceps partim singulatim memorabo,—partim ad n. 1.—Secundum 
Montfaucon. Bibl. bibliothec. mss., 1, p. 195 A, in B. Vaticana Epiph. de religione Christiana, id. In Can- 
tic.—1In bibl. Mediol. Ambros., Epiphanii p. 515, Epiph. de paradiso, et alia, it. Vite frag. — P. 496, In 
sepulcrum Christi; De mensuris et ponderibus; 1n die Palmarum sermo; opusculum De azymis; In die 
Paschatis sermo; excerpta ex eodem Jje Grecorum differentiis, —Pag. 619 E, in bibl. Scorial. regis lHisp., 
Epiphanii sermones varii, De XII lapidibus ad Diodor. Tyrium ; De sepullura Christi (add. Plueri Itiner. 
per Hisp., y. 167).— P. 697 D, E, bis in bibl. Sfortiana, Epiphanii sermo in sepulturam Domini et in Jo- 
seph ab Arimathia, et in. descensum ad inferos, — P. 702 C, E, in eadem bibl., Epiphan. dg signo crucis 
Φις apparuit Goustantino M. ct serm. In sepulturam Domini (rursus p. 704 C) et descensum ejus ad infe- 
τος; et p. 707 A, in eadem bibl., Epiph. De adventu Christi, et de passione ejus auctoritates S. S.—Mos- 
qua num (uti alicubi legere me memini) in bibl. synod. scripta Epiph. adhuc inedita lateant, alii inqui- 
rant. In Scbiadze quidem Catal. codd. Gr. |n bibl. synodali, pag. 58, generatim memorantur Epiphanii 
Cypri, Anastasii Sinaite et aliorum varia theologica.—In cl. Mauhzi Notitia codd. Gr. Mosq., preter ora- 
liones quasdam et fragmenta in catenis, nullius scripti inediti Epiph. mentionem reperi. Forsan vir ille 
decus in pleniore catalogo quzdam in lucem producet. Hant. 


IV. SCRIPTA GENUINA QU EXSTANT. 

. 1. Ancoratus, tom. M, p. 1. ᾽Αγχυρωτός, veluti ancora quzdam fidei, ἀγχύρας δίχην τὸν περὶ τῆς ζωῆς 
xai σωτηρίας ἑρευνῶντα νοῦν ἄγουσα. Expositio fidei catholice adversus octoginta huereses breviter asseria, 
scriptaque ad Tarsinum, Matidium, Numerium aliosque presbyteros et monachos, Suedris Pamphylize 
degentes, et ad Palladium ac Severinum, magistratus, anno Diocletiani xc, Valentis x, Gratiani vi, ut 
diserte traditur tom. 11, pag. 1 et 192, hoc est A. C. 373 (a). Hic liber ab Epiphanio dictatus et ab Ana- 
tolio quodam, qui pag. 125 nomen suum non dissimulat, calamo exceptus, memoratusque Sozomeno vin, 
45, Grace et Latine cum versione et notis Viti Amerbachii, et quibusdam Joan. Chrysostomi homiliis 
prodiit Augustae Vindel. 1548, 8^. Photlus Ancorati meminit, vocatque summam Παναρίων, cod. 125; 
quz descriptio rectius convenit ἉΑγαχεφα.αιώσει, de qua inferius num. 5. Ex capite 12 et' 46 Ancorati 
excerpta sunt quz? msta memorat Lambecius, Ill, p. 165, 164. Ελλ. —-In edit. Kollar. p. 486 sq. de cod. 
Cxs. 89, n. 25, est fragm. ex Panario, et quidem ex refutatione hxreseos Lxxvir, Antidicomarianitarum 
appellate, de Josepho, sponso Mariz et de ejusdem liberis ex prima uxore, Salome. ld fragmentum ms. 
observat Lambecius, non mediocriter differre ab edit. Epiphanii, Paris. 1622, p. 1059. — In cod. C:esa- 
reo 77, n. 08 et 69, sunt ex Ancorato c. 13 et 16, excerpta, s. explicationes Ep. Pauli ad Cor. I, 1i, vers. 10, 
et Matth. xxiv, 56, ac Marci xiu, 32. Lambec., ilf, p. 405, et Kollar. not. In eod. 127, n. 4, est liber 1 Pa- 
nariorum, ita ut librarius in aliud opus Epiphanii, 'Ανακεφα.]αίωσιν, tansiliret, delibatis ex eo Mele- 
— tianis, etc., quod uberius ostendit Kollar. in Supplem. ad Lambec., p. 738 sq. ; tum, eodem adnotante 
sequitur, n. 6, heresis Epiphanii Lvm, s. Lxxviit, quam AÁntidicomarianitarum (b) vocat , et n. 7, lire- 
sis Lxvin, sive Lxxx, contra Massalianos (c), quibus conjunguntur Martyriani, qui e Grzecis sunt, et Eu- 
phemitze ac Sataniani. N. 45 ac 15 est sylloge variorum quisitorum, in sacras potissimum Litteras, ex 
Epiphanio, Anastasio, Theodoreto multisque aliis excerptorum. — Ex Epiphanii Panario atque Ancorato 
et De X1 lápidibus ejusdem sunt loca in Anastasii Questionibus ac responsionibus, etc. , in cod. Cois- 
lin. 445, οἱ locus e Panario, in cod. 190, teste Montfauc. in Bib. Coislin., p. 188 et 195. Eodem auctore 
Ἱπ Diario 1ial., p. 5365, Epiphan. de haeresibus, Florent. in cod. bibl. eccl. Annuntiat. — Florent, in bibl, 
Laurent. in eod. &, plut. 6, qui continet expositiones sacrorum przxceptorum, Epiphanii occurrunt loca 
plura ix τῶν Κατὰ αἱρέσεως τῶν Aspouévov Ἀποστολικῶν, etc., tum ix τῶν Παναρίων et ex | bro 
Περὶ πίστεως Aóryov (Bandin. Cat; codd. Gr. Laur., l, pag. 98 sq.) —In cod. 12, plut. 6, reperiuntur 4, 
Synopsis Ancorati; 2 et 5, Epistol& ad Epiphanium; 8, hujus responsum, quod universam fidei doctrinam, 
&. ancoram, etc., complectitur. In hoc cod. Ancora constat 118 capp., quibus Panarii pars, tut partes 
lib. De mensuris ac ponderibus, et Interpretatio nominum Hebraicorum adneciuntur, cum uberriiis scholiis 
margin., precipue in Ezpositionem fidei, quorum unum reposui? Baudin. libr. memor., I, pag. 118. — 
In cod. 16, plut. 9, qui Nili monachi varia continet, sunt plura ος Ancorato excerpta. (Bandin., l, p. 413.) 
— Et in cod. 1, n. 24, quedam ex libro r De haeresibus (Band., I, p. 469).—1n cod. 21, plut. 59, fragment. - 


(a) Tillemont. 1. c., Not. 5, docet, scriptum esse — p. 297 sqq. 
Ancoraium aute 25 Febr. a. 574. HABL. (c) Conf. C. G. F. Walch I. c.. Tlf , p. 481 sqq., 
(b) V. Walch, Eniw. einer vollst. Gesch. der Ke- — 486, 491 sqq., infra vol. IX, p. 392, not. de Photii 
is ?reien, etc., tom. III, p. 577 sq., et Lambec., VIII, — cod. 52. 


NOTITIA IN S. EPIPHANIUM. vU 
eperis Ancora, s. expositio, elc., inscripti ; premissis Vita Epiphanii et Epistolis Matidii , etc., ac Palla- 
dii ad illum (Band., IT, p. 558). Denique in cod. 8, n. '20, ubi excerpta theologica de Spiritu sancto sunt 
collecta, laudantur quoque loca ex Epiphanii Ancorato (Band. Ilf, p. 524). — Oxon. in cod. ffarocc. 206, 
s. Anastasii. Question. et respons., sunt loca ex Epiphanii Ancorato , ex libro De lapidibus in pectorali sa- 
cerdolis, et in aliis de CXX1I prophetis et prophetissis, et de XVI prophetis ac morte ipsorum.— Paris. in 
bibl. publ. eod. 855, Epiphanii : 4, Panarii liber tertius; 2, Ancoratus; 9, Panarii epitome ; 4, lib. De pon- 
deribus et. mensuris.—]n Thomasi Josephi Marize Institution. theologicis antiquorum Patrum (ΠΕ voll. Roma 
ex typograph. congregat. De propaganda fide, 1709, 1710, 17192, 8», et 1769, 49) est iu vol. tertio Epiphanii 
Ancoratus, brevis expositio fidei catholice, atque Anacephalaosis, Gr. ac Lat, cum variis emendatt. quibus Pe- 
γή! editio erudite castigatur. V. Lips. Act. erud. A. 1714, m. Mart., p.193 sq., et Fabr., infra in vol. XIII, 
P. 749 sqq. Summam Ancorati, Panarii atque Anaceph. fecit Schroeckh 1. c., pag. 14-96, et excerpta dedit 
Roesler in. Bibl. der Kirchenvàter, tom. Vl , p. 4 sqq. Hant. 


2. Iavágtov , arcula, sive canistrum, plenum remediis adversus venena hwresium Lxxx. Αὐτὸ τοῦτο 
Πανάριον εἴτ᾽ οὖν χιδώτιον ἰατρικὸν, xaX θηριοδηχτικὸν, ὅπερ ἐστὶ διὰ βιθλίων τριῶν αἱρέσεις ὀγδοήχοντα, 
αἴτινές εἰσι θηρίων εἴτ᾽ οὖν ἑρπετῶν αἰνίγματα (s. δήγµατα). Sie Epiphanius ipse, titulum operis sui ex- 
plicaus in Anacephaleosi et in. Epistola ad Acacium et Paulum , presbyteros et archimandritas in regione 
Carchedonensis et Beroex Coles Syrie, a quibus ad confutandos hzreticos invitatus est anno Diocletiani 
xcii, Valentiniani et Valentis duodecimo, Gratiani octavo (a), hoc est A. C. 575, per epistolam, quam 
pertulit Marcellus quidam, et que cum Epiphanii responsione Panario, totum prius volumea in edit. 
Petav. implenti , premittitur. Παγάρια vocant. Anastasius Sinaita, Photius cod. 125, Suidas : Arethas 
in Apocalyps. 11i et vt, Παναρίων βεθλίον. Mich. Glycas Epist. ad Nilum monaclium, apud Allat. pag. 29, 
Be pargaterio. Πανάριον Epiphanii codices et OEcumenius in Epist. Jude, pog. 546: Laudant praeterea 
hoc adversus hareses opus plerique veteres, ut Hieronymus et qui ἱερὰν βίθλον vocat Theodorus Studita, 
lib. 1, epist. 40. Ex Epiphanio librum suum De heresibus excerpsit J. Damascenus. lgitur et in codice 
ms: Viadobonensi, apud Lambecium, VIII, p. 426 (^), Damasceniliber inscribitur Τοῦ µακαρίου Ἐπιφαγίου 
ἐτισχόπου Κύπρου διήγησις σύντομος τῶν ἐκτεθεισῶν αἱρέσεων πασῶν fito« δογμάτων. Secutus et 
Epipbanium Philastrius est, licet non laudet de nomine, uti nec Theodoretus, de quo vide, si placet, 
Carn rium in Auctario Operum Theodoreti , pag. 245, 489, 491. Augustinus vero non videtur Panarium 
Epiphanii legisse, neque 'AvaxspaAalecw, quam habemus, sed tertium aliquod de hxresibus opus, in 
sex breves tributum libellos, ut narrat in Praef. et heresi Lvit, ut adeo de hzresibus illis octoginta in 
pluribus scriptis suis disseruerlt, nisi 'Avaxsga.iaíwc'r in sex libellos olim tributam fuisse dicamus, 
uti Panarium ipsum divjditur in libros tres, et libri singuli iterum in tomos, primus fh tres, czxteri duo 
in binos, ut septem libri prodeant. Auditorem alloquitur. Epiphanius haeresi Lxiv, 5 : Ὅπως γνφης, à 
φ'λόχαλε ἀχροατά, perinde ut in libro De mensuris ac ponderibus, c. 9, ἐπίστασαι τοῦτο, (0 ἀχροατά. Sic 
auctor redargutionis schismatis Apglicani, ab Hodio editus pag. 20, Παρατήρει δὲ xol σὺ πάλιν, ὁ 


πια) Anno bratiani nono, Valentis decimo tertio, D mentionem ad n. 1 jam injeci, paucis commemo- 





Valentiniani junioris primo scribere se ait hzres. 
τσι, 20. tom. I, p. 658. FAsn.—Pagius in Critic. 
Baron., ad. A. C. 215. n. 10, p. 427. tom. V, de- 
monstravit, Panarium Α. C. 514 scriptum esse vi- 
deri.Vide Saxii Onom., 1, p. 425.—Conf. Schroeckh 
loco 3ute laudato, Bayl. Diction., v. Epiphane, 
Ρ. 45 sq., not. B, et Sculteti Medull. iheologie Pa- 
trum, [^ 549 sqq. ed. Francof. Hanr. 

(b) Pag. 898 sqq. cum not. Kotlarii. — In cod. 
Coislin. 54 est fol. 190 verso Epiphanii De haresi- 
ας, i. e. pars ipsius epistole ad Ácacium et Pau- 
lum : sequuntur summaria initio tomorum Panurii 
prefixa, usque ad h;eresin Theodotiauorum, quie 
est vit libri u, tom. 1, fol. autem 195, Epiph. de 
heresi Massalianorum siue initio, et eodem folio 
verso iterum de Massalianis ex Theodoreti flist. 
eccles., 1. 1v, c. 10. Est autem (uti adnotat et plura 
de argumento cod. disputat Montfauc. in Biblioth. 
Coislin., p. 86) liber De heresibus a Mich. Lequien 
assertus. J. Damasceno, particulas memoratas ex 
Epiphanio et Theodoreto in suum librum ad verbum 
transferente. — Pariter Huetius  Philosophumena, 
qua: sub Origenis nomine circumferuntur, Epipha- 
Dio nostro (tribuit. Per hanc occasionem alios codd. 
in quibus Πανάριον exstat, omissis jis quorum 


rabo. — Venetiis in bibl. D. Marci, cod. 125 Epiph. 
Panaria. (Cat. codd. Gr. Ven., p. 11.) Sed, animad- 
vertente cl. Villoison. in Anecdot. Gr., IT, p. 244 
sq., ille cod., ex quo infinite ezeque maximi mo- 
menti , lectionum varietates erui possint , non pro- 
cedit, nisi ad lib. n, c. 2, Panar., p. 605, ed. Ρο- 
tav., proinde desunt in illo tres Panariorum tomt. 
—]1n bibl. Coislin. cod. 365, fol. 141, ex Panariis, 
Ex τοῦ περὶ πίστεως λόγου. lbid. lucus ἐκ τοῦ "Aplou 
αἱρέσεως tibuitur Epiphanio ; contra in cod. 37, 
Athanasio. V. Moutfauc., Bibl. Coislin., p. 562 sq. 
— |n bibl. Cas. Vindob., cod. cLxvi, n. 4, Theodo- 
reli Interrogat. et responsionibus , etc., intermixta 
et subjuncte sunt expositiones Epiphaaii ex Panario 
et aliorum.— In Ραπατίο ( tom. l, p. 24 ed. Peiav. ) 
agitur de hzeresi Samaritarum , et, ut in cod. 40, 
n. 16, est anonymi adnotat. historica de origine 
nominis Samaritarum, V. Lambec., VIII, p. 828.— 
In Cat. codd. Anglic, etc., 1l, LonJini in bibl. Sio- 
nensi cod. 4, s. n. 40608, catalogo lhireticorum, 
excerptisve e mullis auctoribus praiissa sunt Epi- 
phanii summaria et in cod. 4 Thom. Gale, s. n. 5855, 
est Epiph. compendium De haeresibus, — Paris. in 
bibl. publ. cod. 833, Panariorum libri 11—ct in cod. 
855, n. 17, excerpta ex Panario. 1p. 


vit NOTITIA IN S. EPIPHANIUM. 


ἀχροατής. Quanquam vero Epiphanius neque in-describendis haeresibus (a) semper satis accuratus est 
nt qui levibus auditiunculis quandoque fidem (b) habuit, 3tque adversarios gravat non raro sententiis νο! 
conseculionibus, de quibus fortassis nunquam cogitarant, neque in confutandis erroribus semper :»que 
felix est, nec solidis ubique argumentis militat (c) : tamen propter quamplarima notata egregie, et multa 
ex fide dignis hausta monumentis et antiquioribus scriptoribus testimonia atque observationes, merito a 
viris doctissimis (d) habitus est quidam antiquitatis ecclesiasticze thesaurus, dignus utique, in quo expo- 
nendo eruditus aliquis et judicio pollens vir etiam post Petavium diligentem operam studiumque colloce!. 
De incompta et salehrosa oratione multum Petavius et Dallzus (e) conqueruntur, et jam Photius notavit 
τῶν ῥημάτων καὶ τῆς συντάξεως τὸ ἰδίωμα in illo minus probari. Et tamen Hieronymus c. 444 Catalogi 
et ex eo Suidas scripseruet, Epiphanii volumina ab eruditis propter res, a simplicioribus propter serba 
lectitari. In chronologia fere semper insistere eum vestigiis Eusebii. monet Petavius in notis, p. 16, non 
raro tamen turbare et hallucinari, idem non uno in loco observat. Ad hzresin L1 conferenda Egidii Bu- 
cherii diss. De paschali Judeorum cyclo. Locum hzres. vxxvin, p. 1009, aliter legi in.ms. Vindobonensi, 
notavit Lambecius, lll, p. 496 [p. 486 sq. ed. Kollar]. 


9. ᾿Αναχεφαλαίωσις, Panarii Epitome αἆ eosdem presbyteros, Acacium et Paulum, tom. ll, pag. 126. 
Videndum diversusne sjt λόγος σύντομος τῶν alpécsuv, qui ms. fuit apud clariss. Galeum, teste Caveo. 
FasR. — Auguste Vindel. in cod. bibl. publ. his exstat Epiphanii synopsis haereseuv, quarum metres et 
prototypi quatuor erant, n. Βαρθαρισμὸς, Σχυθισμὸς, Ἑλληνισμὸς, Ἰουδαϊῖαμός. V. Reiser. Cat., Ρ. 15 et 25, 
9. — Dublini in B. colleg. S. Trinit., cod. 127, s. in Catal. cod. Anglie, tom. 1, p. 94, n. 978, 56, Aza- 
cephalaosis. Alios jam ad n. 1 et 2 atque editionem Jos. Mar. Thomasii ad n. 1 memoravi. Hanr. 


&. Περὶ µέτρων xa σταθμῶν, Liber de ponderibus et mensuris, tom. Il, pag. 158, quem Epiphanii esse 
genuinum fetum liaud dubito, licet levia et inepta multa in eo deprehendere sibi visus sit Latinus Latinius, 
tom. 1] Epist., pag. 144. Partem posteriorem a cap. 21 Grace et Latine vulgavit Steplionus le Moyne in 
Variis sacris, tom. I, p. 470, subjuncta, p. 490, antiqua versione Latina, ante inedita. Ad locum cap: 4 
hujus libri, quo notas Biblicas exponit Epiphanius, conjecturas meas aliquando proposui D. Mayero, qui 
eas probari sibi testatus est in Historia versionis Germanice Bibliorum D. Lutheri, p. 210. Locusc. 4, ubi ἁρών 
exponitur ἡ τῆς διαθήχης χιδωτός, illustrat verba Anastasii Sinaitze lib. xit Aragogicarum contemplationum in 
Hexaemeron, pag. 26, quem intelligere se negat eruditus Interpres. De operibus iilis viginti duobus, quae 
" eap. 21 seq. a Deo condita scribit Epiphanius, quzeque respondere vult totidem libris Veteris Testamenti 
litterisque alphabeti, confer Lambecium lib. 11, pag. 40, 104 et 196. FABR. — ln cod. Vindob. Czs. 89, 
, n. 19; Lamb. tom. Ill, pag. 485, n. 19, cum nota Kollarii. — Fragmentum in Lamb. Comment., tom. IT, 
p: 472 et 471, tum in cod. 282, n. 5; 285, n. 10, et vol. VII, p. 535, in cod. 153, n. 92, sed ab ed. Petav. 
tom. Il, p. 158, mire dissentit, adnotante Kollar. ad V, p. 47! B, et ad VII, p. 535 A. In cod. 127, n. 5 
et 8, opus, at mutilum, legitur, teste Kollario in. Supplem. ad Lamb. Comment., p. 739 seq. — Montfau- 
con.in Paleogr. Gr., p. 505 seqq., copiose agit de notis mensurarum ac ponderum, et de notis margina- 
libus librorum ; pag. 970 seqq. ex Epiphanio po-uit atque explicuit tabulam notarum pro mensuris et pon- 
deribus. — Breve excerptum de mensuris, etc., in cod. Laurent. 28, num. 8, plut. 59, teste Bandin. Cat. 
codd. Gr., tom. II, pag. 570, Paris. In B. puul. quinque codd. est Epiph. lib. De pender., eic. V. ind. ad 
vol. II. Car. ccdd., v. Epiphan. 1n cod. 146 membran. est catena in Psalmos ex Epiphanio aliisque nuultis 
scriptoribus ecclesiasticis contexta. Pramittuntur instar Prolegom. 1, Excerpta ex Epiph.lde LXX luter- 
pretibus, aliisque variarum versionum auctoribus, et, 3 anon. de eodem argumento excerpta. Pariter in cod. 
Medic. 3, plut. 6, qui continet Caten. Patrum in Psalmos, premittitur Epiph. de LXX Interpret., etc., 
sive potius epitome eorum quz Epiph. in libro De ponderibus, etc., memoriz prodidit, indice Bandin. in 
Cat, codd. Cr. Laur., Y, p. 87. Atqui Montfaucon t. 1. Hezapl. Origenis ( Paris. 1715, fol.), p. 86 seqq. prole- 
goimnen. (in Bahrdtii ed. t. I, pag. 177-182), ex cod. reg. Paris. 146, ac Vaticano edidit, S. Epiphanii Περὶ 
τῶν Ο’ Ἑρμηνευτῶν καὶ τῶν aapzpunvevcávcov, De LXX Interpretibus εἰ de aliis qui secus interpretati 
sunt, epitomen eorum, sed dilferentem in quibusdam, quz in Epiphanii libro De ponderibus ac mensuris, 
de eodem argumento leguntur. De Syriaca epitome narrationis Epiphan. v. Bruns in Eichhornii Reperto- 
rio [ür bibl, u. morgenlandische Literatur, part. xw, p. 89k seqq. Conf. supra, vol. III, pag. 690 seqq. — 


(a) Melanclithon, tv, epist. 89, ad Camerar., a. 
1539 : Attuli a Lango huc. Epiphanii Grecos libros 
Π-ρὶ αἱρέσεων, qui mihi valde placent. Propemodum 


historiam. veteris Ecclesie continent. Ex his decrevi 
ercerpere ἐπιτομήν. Et epist. 90 : Ἱστορικά in. illo 


libro sunt multa, et indicantur magis quidem, quem 
ezponuniur ec res, que alibi non exstant. Disputa- 
tio autem. hujus auctoris περὶ δογμάτων et langui- 
dior est , et ille eliam narrationes non. ubique di- 


serio sunt, et alicubi negligenter perscripta. 
' (b) D. Christianus Kortholtus notis ad Justinum 
martyrem', p. 41; Dallaus De πει Patrum, p. 272. 
(c) Photius, cod. 122, ᾿Ασθενῆς δὲ ἐχ τοῦ ἐπὶ 
πλεῖστον ἓν ταῖς χατὰ τῶν δυσσεθῶν αἱρέσεων συµ- 
αφλοχαῖς. 
(d) Scaliger. ad Euseb. et in Scaligerianis , ct 
Elench. triheres., c. 45 ; Is. Casaubonus, etc. 
| (e) Dallieus De usu Patrum, p. 158. 


NOTITIA IN S. EPIPHANIUM. TE 


De Epipbanil narratione eap. 5, 6, 9, 10 et 41, de versione LXX Gr. epistolisque. regis Ptol. ad Judzos, 
et de comparata Aristec narratione late disserit cl. Ern. Frid. Car. Hosenmüller in : Handbuch fér Lüte- 
satur der bibl. Kritik und Exegese, tom. Ml, p. 570 seqq., Gotting. 1798, 8», et p. 412.s5eq, — Add. Bayle 
loc. cit. Πλ, 

δ. Epistolam ad Joannem Hierosolymitanum ( male Constantinopolitanum habet Possevin, ) episcopum, 
cti arrogantiam et Origenis defensionem exprobrat, Latine tantum ex versione Hieronymi, qui illius in 
epist. 101, ad Pammach., meminit, tom. Ἡ Epiphan., p. 312. Pro extrema parte hujus epistole laudata in. 
Liiris Carolinis, wv, 25, et synodo Paris., p. 555, De imaginibus, cap. 7, et a Tubingensibus ad patriar- 
cham Jeremiam, qua usus imaginum in Ecclesia improbatur, confer quz disserunt Natalis Alex. szxc. ", 
". 6, art. 28; Elias du Pin tom. Il. Biblieth, eccles., pag. 297, ac pracipue 1. Dalleus De imaginibuss. 
ib. i1, cap. 4. 

3. Epistola brevis ad Hieronymum, qua ejus et Theophili Alex. zelum adversus Origenem probat. Hc. 
Laine legitur inter epistolas Hieronymi 75, et Theophili libris ( sive epistolis potius ) paschalibus przfigi- 
tr in Heresiologia Heroldi, pag. 615, et in Bibliothecis Patrum; at a Petavio omissa est. Apud eumdem 
Hieronymum exstat et epistola [66] Theophili Alex. ad Epiphanium. FApn.— De utraque epistola v, not. B, 
ia Bayle Dict., v* Epiph., p. 44. — Epiphanii epist. ad Hieronym. est Oxon. in cod. 20 bibl. collegii Ba- 
liolens. s. n. 426 Cat. codd. Angl., tom. l, part. it, p. 10, et Dublini in cod. 7, 49 (s. n. 147 Cat. cit.), 
coll. S. Trinitatis, Paris. in B. publ. inter codd. Latin. in cod. 1890, n. 4 : Epiph. epist. ad Joan. Hiero- 
solymitanum et in codd. 2172 et seq. ep. ad Hieronymum.— Venetiis in B. Michael. teste Mittarellio in Cat. 
£9dd., p. 551, et in aliis epistolarum Hieron. codd. atque edd. — In cod. Coislin, 305, fol. 207, sunt in 
"a et dimidia pagina quadam ez Epiphanii de Origene, teste Montfaucon. in Biblioth, Coislin., pag. 491. 

&L 

1. Περὶ τῶν δώδεχα λίθων, De gemmis in veste Aaronis. Prater rem optimusCaveus librum Be lapidi- 
ius inter inedita Epiphanii refert. Nec minus falluntur, qui librum hunc Epipbanio abjudicant. Prodiit 
cum versione lolz Hieronis, Tarentini, Tiguri 1582, atque in Petavii edit., tom. Il, p. 995, tum in Mat- 
thie Hilleri libro De duodecim lgemmis in pectorali summi pontificis, Tubing. 1698, 4", et in Syntagmatis 
tjus hermeneuticis, 17143, 4*, qui observationes auas et Salmasii (ex Plinianis ejus Exercitatt. ad Solinum) 
addidit. Idem p. 110 notat, de gemmis ante Epiphanium scripsisse Theophrastum Eresium, Dioclem, Ju- : 
bam, Mauritaniz regem, Xenocratem Ephesium, Sudinem, Metrodorum Scepsium, Satyrum, Ajacem Pli- 
stonicem, Demostratum, Zenothemin, Sotacum, Callistratum, Ismeniam Olympicum, Archelaum, qui in. 
Cappadocia regnavit, Horum, Democritum, Zoroastrem, Zachariam Babylonium et alterum Xenocratem. 
Conferendus etiam Ed. Bernbardus notis ad Josephum, pag. 180 seq., et J. Braunius lib. i De vestitu 
sacerdotum. Hebr., cap. 8 seq. In omnibus his editionibus omissa est Epiphanii epistola ad Diodorum Τατ 
susem, cui librum consecravit, qux» Latine exstat apud Facundum, lib. iv, ο, 5, tom. H Opp. Sirmondi, 
p. 917, Hieronymus epist. 128 De vestitu sacerdotum, ad Fabiolam : Sufficiat, quod et sanctus papa Epipha- 
nius egregium super hoc ( de gemmis duodecim, quid unaquzque valeat, et quomodo virtutibus singulas 
comparentur ) volumen edidit ; quod si legere volueris, plenissimam scientiam consequeris. Arethas ad Apo- 
calgps. 1v, 5, de lapide sardio : Λέγει γὰρ ὁ μέγας Ἐπιφάνιος ἰατρεύειν οἰδήματα, etc. Epitomen ediderat 
- Conradus Gesnerus cum corellario, in collectione scriptorum qui de rebus fossilibus egerunt, Tiguri 1506 
[1565], 8*, atque ex alio codice ms. cum Francisci Turriani versione Petavius tom. Il, pag. 255. llla ipsa 
Epitome sub Epiphanii nomine tota legitur in Anastasii Sinaite qusstionibus, quzstione xL. Fasaic. — 
Genoinum et integrum Epiphanii esse dieitur- opusculum quod, in antiqua Latina veraione repertum, ex 
cod. Vaticano, in calce tamen haud integro, prodiit hujus sententix : Epiphan. de duodecim gemmis ratio - 
nalis summi sacerdotis Hebraeorum liber ad Diodorum. Prodit nunc primum ez antiqua versione Latina. 
Opera et studio P. Francisci Fogginii, qui et notas adjecit, Roma, ap. Zempel. 1745, 4*. In praefat. enar- 
ratur historia hujus opusculi et auctorum, qui gemmas illas descripserunt. Idem contra Fabricium negat, 
epitomen, ab Anastasio Sinaita editam, et ipsius Epiphanii commentat., unam esse eamdemque, libellum 
vero a Gesnero editum ipsum quoque non nisi prolixiorem epitomen operis esse censet p. xvi s. Conf. 
Ephem. litt. Lips. A. A745, p. 241, et Gotting. Ephem. litt. A. 1745, p. 409 seq. In manibus babeo editio- 
hem sive collectionem illam plurium scriptorum, inscriptam : De omni rerum fossilium genere, gemmis, 
lapidibus, metallis et hujusmodi libri aliquot, plerique nunc primum editi. Opera Conradi Gesneri. Quorum 
calalogum sequens [olium continet. Tiguri, excudebat Jac. Gesnerus anno Μ.Χ V, 8*. Insunt autem opn- 
scula sequentia, quorum quodlibet peculiarem habet inscriptionem : f* J. Kentmanni, Dresdensis medici, 
nomenclatura rerum fossilium, que in Misnia precipue — inveniuntur; 3 Ejusdem calculorum, qui in cor- 
pore ac membris hominum innascuntur, genera duodecim, eic. ; ὃν De metallicis rebus ac nominibus, obss. 
earig ex schedis G. Fabricii ; &* Severini Gabelii, medici, de succino libri n — cum corollario Conr, Gesne- 
ri; 5 Valerii Cordi de halosantho, seu spermate ceti, cum corollario Conr. Gesneri; 6* S. Epiphanii, episcopi 
Cypri, de duodecim gemmis, qua erant in veste Aaronis, liber Graecus et Latinus, lola Hierotarantino inte»a 


x NOTITIA.IN S, EPIPHANIUM. 


prete,.cum. corollerio C. Gesneri ; 1* Fr. Ruei, medici Insnlani, de gemmis aliquot, iià praaertim, quarsum 
D. Joannes in Apocalypsi-meminit.et aliis — libri 1; 8* C. Gesneri de rerum fossilium, lapidnm.et gemmorum 
mazime, figg. et similitudinibus, liber cum. iconibus plurimis.— Epiphanii liber is titulo peculiari excusus 
dicitur Tiguri MDLXVI. In epistola nuncupatoria scripsit Gesner, se exemplar ms. accepisse a Gaspare a 
Nydbruck, Ferdinandi Romanorum et Maximiliani Bobemiz regum a consiliis, e&, marginibus suas, quz 
frequentes sunt, adjecisse emendationes, ex conjectura. enalas. Codd. notitiam addere juvat. Duo Vatica- 
nos indicat Montfauc. in B. biblioth. mss., tom. I, pag. 15 D, et pag. 35.D, n. 921, et in alium Vatican. in. 
ΗΡΙ. reginze Christine, p. 64 D, et. p. 88 C. — Tum p. 169 A Roman. in B. Patrum S. Baeil., Epiphanii 
ep. ad Diodorum, Gr. ( conf. quoque Montfauc. in Diario Ital., p. 215 ). — Idem tom. II, p. 1199 B, codi- 
cem in Pelliserii, in bibl. abbatizx S. Petri de Selincurte diec. Ambianensis nominat, — Venetiis inler. 
codd. Nanianos in cod. 132, in Collect. sententiarum e SS. et Patribus, pag. 71, affertur explicatio omnium 
xii lapillorum ex ipso Epiphanio : — in cod. 297, n. 5, p. 75, Epiph. de xn lapillis, V. Catal. codd. Nan. 
Gr., pag. 307 et 499. — Ibid. in bibl. D. Marci, cod. 498, De duodecim lapidibus et signis, in Cat. codd. 
Gr. Marc., pag. 261, indicatur ; sed cl. Villoison in Anecdot. Gr., tom. Ἡ, pag. 246, animadvertit, in illo 
cod. nihil aliud reperiri, nisi quzedam excerpta ex illo libro. — Oxon. in B. Bodlei sec. Catal. codd. An- 
gli, ete;, T, in codd. Barocc. 199, 151, sed mutilus ibi est liber, 206, et inter cudd. Th. Roe, n. 265. — 
Vindobenz in bibl. Czssar. coud. 215, n. 15.— In cod. 925, n. 8, teste Lambec. Comment., tom. IV, p. 89, 
ek tom. V, p. 269 seq. — Paris. in bibl. publ. exstant in octo codd. V. ind. Cat. Par., ll, v. Epiphan. — 
Epitome in cod. regio Matrit. 110, indice Iriarto in Cat. codd. Gr., p. 456. — Inter codd, Eparchi, n. 7. 
kpiphan. ad Diodorum, Tyri episcopum, de xu lapidibus; de iisdem compendiosior tractatio ; ejusdem Epi- 
phanii alize quaestiones. V. Fabr. B. Gr., tom. X, p. 479, vet. ed. flanr. 


V. SCRIPTA PERDITA. 


8. Epistole (a) quamplurimer, ut quas Hieronymus Apolog. 1 in Rufinum, p. 165, ait, se Epiphanio ad 
suggillationem Rufini dietasse, et una brevis in laudem S. Hilarionis eremit&e, Α. C. 571 defuncü, de qua 
idem Hieronym. in Prologo vite Hilarionis: Quanquam S. Epiphanius, Salamina: Cypri episcopus, qui cum 
Hilarione plurisium versatus est, laudem ejus brevi epistola scripserit, que vulgo legitur, tamen aliud est lo- 
cis communibus laudare defunctum, aliud. defuncti propriaa narrare virtutes.[VABR, —E3 epistola ad. monachos 
(De abstinentia a. cibo) Florentie, in cod. Laur. Medic. &, u. 7, plut. 86, cuim Damasceno. de eodem argu- 
mento, (Bandin. Cat. codd. Gr. Med., Hl, p. 295.) In cod, Paris. bibl. publ. 2751, a. 6, Kpiphan. (nescio 
quis) Be epistolico charactere, Han. 


9. In Hexaemeron. Anastasius Sinaita lib. vit in Hexaemeron inter eos qui historiam creationis Mosai- 
Cam expositione litterali interpretati sunt, laudat τὸν λόγοις xa ἔργοις τρισμακάριστον Ἐπιφάνιογ. FABR.— 
Vide supra, lad n. 2 de aliis Epiptianils. Aut estne pars libelli Epiphanii Constant. De mensuris et de pon- 
deribus (part. 11, pag. 178 ed. Paris. Pétav.)? Atque separatim scripta exstat in cod. Vindobon. 89, n. 19, 
Epiphanii Cypri recensio viginti duorum operum Hexaemeri creationis mundi. V. Lambec. Comment. 
tom. III, p. 485, ibique Kollarii notam Α. — Item in cod. 185, Barocc, bibl. Bodl. et Epiphanius in! Ηετα- 
emeron, Arabice, ibidem, n. 8511, inter codd. Rob. Huntington. Hanc. 

10. Λόγος εἰς τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον. Andreas Cesar. in Apocalyps. 1, p. 7. Videtur enim diversum utique 
notare sermonem ab iis que ex Ancorato Epiphanii hzxresi txxiv contra Pneumastomachos disseruntur, 
quoniam, qu: Andreas ex illo λόγῳ de hymno Seraphico affert, ibi non invenio. 

14. Κατὰ τῶν εἰχόνων σύγγραμμα, Scriptum adversus imagines, quod memorat, sed tanquam Epiphanio 
suppositum rejicit Theodorus Studites in Antirrhetico secundo, tom. V Opp. Sirmondi, p. 120: licet du- 
bitare possis num singulare scriptum Epiphanii ibi innuat Theodorus, et non locum, quo imagines im- 
probat in Panario, hzresi rxxix disputans adversus Collyridianos, quem Epiphanio insertum et adulteri- 
num esse contendit J. Damascenus orat. 2 de imaginibus, et Jeremias patriarcha ad Tubingenses. p. 246, 
confutatus a Tubingensibus, p. 555, vel locum alterum, a Patribus quarti concilii Constantinopolitani alla- 
tum ex epistola ad Theodosium imp., qui exstatin septima synodo sive Nicseua secunda, act. 6, sectione 
et quem itidem suppositum esse clamarunt Niczni tom. ill Binii, pag. 655, 654, quos refellit Dalleus De 
 tmaginibus, pag. 212 seqq. Eodem synodi septimze loco λόγοι ol xatX τῶν εἰχόνων et βίδλοι Epiphanio 
suppositte memorantur, qua mox λογίδια eL ψευδήγορα κατὰ τῶν σεπτῶν εἰχόνων συγγράµµατα appel- 
lant, et paucissima eorum exemplaria exstare testantur, cum cetera [Epiphanii scripta per universum 


(a) Prater epistolam Panario prmissam, ad — Apostolo oppositam, quem Sixtus Senensis perpe- 
Paulum et Acacium, exstat etiam Epiphanii episola, — tam existimavit ab auctore inscriptum fuisse Pari- 
- quam in Arabiam misit adversus Antidico-Mariani- — mentum, cum Epiphanius tom. 1, Pe 510, tantum 

tas, heresi. Lxxviti, 2 seq., et hec est quam respi- — dicat ex pluribus suis adversus Marcionem obser- 
eit xxix, 1. Sie heresi xri, 11 seqq., inservit li- — vationibus ἑδάφιόν τι συντάξεως se collegisse. 
!-ug suum, corruptionibus Marcionis in Luca et 


NÓTITIA IN' S; EPIPHANIUM. Y 
eben terrarthiy celobratidéfea'sint, cto neu V. civ οχυμένην δἰαδεδόηντᾶι; Multa! certe seripsisse Epis 
phosniute οἱ τὴ ertroma-senectute etiim: varis-cudisse opera, testis Im Cataloge cap. 1014 Hietonymus. 


Vl. »UBiA, VEL QUA JONIORt CUIDAM EPIPHANIO TRIBUENDA VIDENTUR. 


I2. Περὶ τῶν προφητῶν, πῶς Σκοιμήθησαν χαὶ ποῦ χεῖνται. Tom. II, pag. 235. De prophetis eorumque 
eitu et sepultura, liber plenus incerlis et parum crédibilibus narrationibus. Incipit a Natbane, et desinit 
in Joanne Baptista. Ediderat adjuncta versione Albanus Torinus Basil. 1599, 4*, apud Cratandrum, cum 
Nitianzeni carmine De miraculis. per evangefistas narrutis, atque Hietonymo , Sophronio et Gennadio De 
geriptoribus eccles, [V. Maittaire A. T., tom. lI, pag. 716 et Cat. B. Leid., pag. 40 bis, eum Voss. V. L. ex 
eold.] Hinc ewm: commentario Jacob. Zelmerus, Schleusing. 1612, 4», vir indignus qui ob: unam notatam 
aleramque hallucimatiuncalam {απ acerbe a F'etavio Pref. ad tom. Il Epiphanii ezciperetur. Petavius é 
mss. regiis émendavit et capita qu&&dám, insigniter diserepantia, Grece adjecit ex codice Augustano : plu- 
rimum enim in hoc scripto invicem abeunt libri manu exarati, ut de Vindobonensibus notavit Lambecius, 
tom. Hl, p. 197 seqq. (a); tom. V, p. 280. Non dubitant viri docti esse Epiphanio suppositum, ac plera- 
que similia leguntur in pseudo-Dorotbeo (quem Gr:ce οἱ Latine reeudi feci Hamb; 1714, 89) et in Chro- 
εἰς Pustkali, quod Alexandrinum vulgo vocant. Confer Papebrochium tom. Ill Maii, pag. 49 ; Πωοι]απι 
Demonstr, evenget., proposit. 1v, ubi de prophetis disputat, et Cangium ad Chronicon Paschale. pag. 504. 
3065; Cotelerium ad Cowstitutt, apostol. iv, 6, ubi ex ms. regio edidit breve scholion Epiphanii De LXX1/ 
prophetis et decem prophetissis. 

10. Φυσιόλογος, διεξελθὼν περὶ τῆς ἑχάστου φύσεως τῶν θηρίων τε καὶ τῶν πετεινῶν. Phgsiologtis de na- 
(ura ferarum et volucrum. Tom. 1l, p. 489, cum notis et versione D. Consali Ponce de Leon. Hispalensis, 
qui ediderat Rom. 1587, 4*, recusum Antwerp. 1588, 8*, addito sermone in festum Palmarum :- e inivore 
forma Rom. 4601. Habuit eumdem libellum mss. Gesnerus, sed ampliorem, capitibus 39 distinctum, cum 
in vulgstis tantum sint capita 25. Vide ejus Prxf. ad librum Epiphanii De gemmis. Citat etiam in opere 
de animalibus passim ut dé quadruped., p 955 : Rhinocepha!us cervicem habet equinam, cum universo cor. 
pore, flammas ore eructat, quibus homines pereunt, Physiologus auctor obscurus. Consalus ipse, tribus mss. 
usus, uno Sirleti, altero Francisci Turriani et tertio Panormitano, testatur, se undecim capita omisisse 
0b insenabiles dépravationes. Videtur auctor hujus libri antiquior esse Epiphanio, nam citatur.ab Origene 


bomil, 17 ἐν Genes. xvix, et Ru(üno De beneaict. patriarch. Au decreto Gelasiano De libris apoergphis, 8 65, | 


memoratur liher Physiologus, qui ab hareiicis conscriptus est et B. Ambrosii nomine prasignatue. Apocry- 
phus. Forte auctor decreti vidit veterem libri illius versionem Latinam, Ambrosii nomine prenotatame 
Fass, — Addam codd. notitiam. Est vero. Physiologus Vindobon2s in B. Cs. codd. 320, num. 6 (in quo 
G:zca est inscriptio : Toà Ἐπιφανίου ἐκ τοῦ Αριστοτέλους, φυαιολόγου τῶν ζώων, et Lambec. Comment., 
tom. V, p. 591 seqq., ex eodem titulo manifeste apparere judicat, per Physiologam non esaó intelligendum 
alium ac Aristotelem, cujas etiamnuih exstant de historia, de partibus et de generatione animalium, ete.) — 
ln cod. 24, n. 6 ( Lambec. tom. VI, part. i, pag. 275 ), atque in cod. 55, cum vetustis imaginibus pictis 
(Lambec. tom. VII, pag. 215, qui et Kollsr. ad primum cod. observant; codd. illerum auxilio novam 
Physiologi edit. posse multo emendatiorem adornari ). Augustze Vindelic., teste Reisero in Cat., p. 40. — 
Yentiis in cod. Nsmian. 257, quem valde differre ab edit. Consali Poncii, late docet Mingarellius in Cat. 
codd. Nan., pag. 449, et subjicit, se opus ejusdem argumenti mstam vidisse in bibl. canonicor. eeclesiae 


cathedr. Viterbii. — hn cod. Baroc. 95. — 1m éodd. Paris. bibl. publ. 824, 2027, 2509, Physiologas Syrus, . 


ieu bistoria animalium $2 in sancta Scriptura memoratorum, Syriace e cod. bibl. Vaticane none primum 
edidit, vertit et illustravit Ol. Gerh. Tychsen. Rostoch. 1795, 8». Descriptiones illorum animalium miram 
habent similitudinem cum iis quse in Physiologo Epiphanii, in spuria Hieronymi epistola ad Presidíam 


(4) Seu pag. 487 ed. Kollar. In illo cod. inscri- 
Mito est : Περὶ τῶν ἐξ καὶ δέκα προφητῶν (n. ab 
Osea ique ad Danielem ), καὶ πόθεν ἧσαν, καὶ 
ποῦ 


in notis ad llb. v1 Constitt. αρὺδί., PE 230 ); 2^ de 
XVI prophetis ; p. 259, narrauoni de Jeremia, qui 
in ordine xiv est, subaectuntur Paralipomena Hie- 


ιώθησαν. In appendice quedam narran- 
tut de prophetis Eliáà et Eliseo. Przeter ea est in bibl. 
Bodlei. cod. Barocc. 206, Eviph. de LXXII prophe- 
lis el prophetissis; item de XVI prophetis horumque 
morle, 1n eodem cod. exstat Dorotheus, Tyri epi« 
sons, de LX X discipllis et de X11 apostolis: tum 

Il apostolorum patria et. parentes. — Inter codd. 
Vossian. jn. Catal. codd. Αποζια,-οίο., tom. ll, pag. 
58, n. 2135, est Dorotheus sive alias quis de vila et 
kriptis discipglorum Christi : ac n. 3101. Epiph. de 
4 ketarum vitis, cum variis lectt. — Florentis in 

- Laurent, cod. 6, n. 8-10, plut. &, est Epiph: 4 
& LXXH prophetis εἰ prophetissis ( edidit Coteler. 


remige propheta ; 5" De Elie (v. Bandin, Cat. codd. 
Gr. Laur., tom. ἵ, pag. 525). — 1n cod. Coisl. 120, 
Epiph. de prophetis et prophetissis, et in cod. 258, 
de,LXX prophetis ac prophetissis (v. Montfauc. 
Bibl. Coisl., pag. 194 et 804 ). — Venetiis in bibl. 
Marc. cod. 498, de LXX11 prophetis et X prophetis- 
is, ac de XVI prophetis, unde [uerint, et ubi sint 
mortui. -— Paris. in B. publ. inter. codd. Latinos, 


cod. 4988, n. 3, Epiph. liber de vitis Prophetarum, | 


interprete ( ut ait auctor Gatal. vol. IV, pag. 15) ut 

videtur, Theodoro, et n. 4, opusc. De vil. Propheta" 

rum. Add. supra vol, ΤΙ, p. 452 seq. de Dorothco. 
ARE. 


xi NOTITIA IN S, EPIPHANIUM. 


et in comment. Eustathii in Bezaemeron reperiuntur : ita tamen, ut singulse differant, οἱ videantur omnes 
illi scriptores ex antiquiore, ab Origene jam memorato, opere, ὁ Φυσιόλογος, qui a Syro et Epiphanio szxpe 
catur hoe nomine, hausisse. Syrus tamen pleniorem confecit epitomen ; cum ille 52 animalia, Epipha- 
nius 21, pseudo- Hieronymus 14 tantum persequerentur. Num vero Syrus Physiologum ipsum excerpserit, 
an, quia Syrus ab initio mancus est, Graca verterit excerpta, definiri nequit. Conf. Ephem. litt. Gotting., 
Α. 1796, p. 756 seqq. Quz Lambecii fuerit sententia, paulo ante indicavimus. 

44. Λόγοι, Sermones sive homilie vit. 

α΄. Eig τὰ βάῖα, In ramos Palmarum. Tom. II, p. 951, cum versione et scholiis D. Consali Poncii, qui 
cum Physioiogo ediderat e codice bibl. Antonii Caraffe, Rom. 1587, 4«; Antw. 1888, 89. Incipit : Χαῖρα 
σφόδρα, θύγατερ Σιών. Fasn. — Infra, in vol. IX , p. 129, inter sanctorum elogia et vitas. — Florentiz in 
bibl. Laurent. in cod. 26, n. 56, plut. 7, et 15, n. 4, plut. 14. (Band. Cat. codd. Gr., I, p. 286 εἰ 514.) 
— Paris. in bibl, publ. codd. 771, 979 et 1173. — Inter codd. Selden. in bibl. Dodlei. n. 3597, 7. — Inter 
Arabicos codd. sunt Paris. Epiphanii Homilie, Arabice verse, in cod. 65, De Dominica in albis, et De 
Sabbato sancto. — Cod. 75, 4, De sepultura Domini, et cod. 154, 5, De Hosanna sive Palmarum die. (V 
Cat. codd. Paris., Y, p. 106, 107 et 418.) Baar. 

β’.Εἰς τὴν θεόσωμον ταφἠν. In divini corporis sepulturam, et Josephum ab Arimatheea et Domini ad in- 
ferna descensum. Tom. II, p. 259. Incipit : Τί τοῦτο; σήμερον. Cum versione Stanislai Phonieii, ex edi- 
ticne qua viderat lucem Samoscii 1604, 4*, auspiciis Simonis Simonidis, regni Polonize cancellarii, cum 
notulis Dominici Neapolitani, ord. Minorum (a). Recitatur hzc homilia Magno Sabbato in ecclesiis Grae- 
corum, Russorumque. Fasna.— Hinc etiam translata est in linguam Slavicam, et Grece In in(nitis pene co- 
dicbus servata. Paris. in bibl. publ. exstat iu 20 codicibus (qui in vol. Il Cat. codd. Paris. passim me- 
morapntur),—ln cod. Coislin. 121, 52.—Cod. 284, fol. 505. —Cod. 296, fol. 47 verso (fol. autem 15 esse 
dicitur Epiphanii presbyteri monachi de vita S. Deipare). — In cod. 501, fol. 1, breve fragmentum. — In 
cod. 904, 55. V. Montfauc. Bibl. Coislin., p. 197, 402, 415, 416 et 419,.— Venetiis in bibl. Marci, cod. 574, 
tres a Fabricio laudate : — in codd. Nanianis 65, 24,—75, 6, — et 119, δὲ. 'V. Mingarelli Cat. cod. Na- 
nian., p. 104, 148 et 248.— Florent. in bibl. Laurent. cod. 26, 44, et cod. 92, 15. V. Band. Catal., etc., 
I, p. 286 et 426.— Taurini in bibl. reg. (secundum Cat. Gr. Taur., p. 168, 218, $75 et 252) in codd. 10, 
fol. 391 ;—115, fol. 199 ;— 270, fol. 27, et in cod. 267 sunt excerpta varii generis ex Epiphanio aliisque. 
Cod. 165, fol. 166, est Epiph. homilia in diem Palmarum. — Secundum Cat. codd. Anglie, etc., in codd. 
Barocc. 435, 147, 197, 199 et 244.— In bibl. Bodlei., class, vi, n. 2500, sunt. Epiph. Cyprii homil. in Απ- 
nuntialionem B. Marie et in sepulturam atque resurrectionem Christi, — Oxon. in bibl. coll. Trinitatis 
n. 1989, hom. in sepulturam Christi εἰ ad. inferos descensum. — In tomo II, inter codd. Th. Gale, n. 6157, 
inter codil. Ge. Wheleri, n. 9094. — Monachii in bibl. elect. Bavar. codd. 64 et 114, in quo etiam Aomil. 
in Joseph. ab Arimathia. (Cat. codd. Gr., p. 19 et 44).—Augustze Vindel. homil. de sepultura Christi ejus- 
que descensu ad inferos. (Reiser. Cat., p. 25).—Exedem binz in cod. Vindob. 116, 14, et prior in cod. 151, 
33. — In sepulturam Christi et Joseph. ab Arimath. in cod. 52, 94. (Lambec. Comm. 1V, p. 1605, p. 296 
VIII, p. 747). — Mosquz in bibl. synod. V. Matthzi Notit. codd. Mosq., p. 7; κβ'. Adde supra, ad IV 
n. 4. HanL. 

Y Εἰς τὴν ἁγίαν τοῦ Χριστοῦ ἀνάστασιν, In sanctam Christi resurrectionem. Tom. lI, p. 276. Incipit : 
Τῆς δικαιοσύνης τριήµερος Ίλιος. | 

δ. Elg τὴν ἀνάληψιν τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, De. Assumptione D. Ν. Jesu Christi. Incipit : 
Κόσμος σώματος. Tom. Il, p. 285, cum versione Theodori Peltani, qui vulgaverat inter homilias xvit 
theologorum, Ingolstad. 1579, 8*. 3 

ε’. Ἐγχώμιον εἰς τὴν ἁγίαν θεοτόχον, De laudibus S. Marie Deipare. Tom. ll, p. 291, cum versione 
Joannis Pici, canonici B. Mariz Paris., ex edit. Paris. 1565, 8* (b), ad calcem Epistolarum S. Ignatii. 
llc homilia Graece occurrit etiam ms. in bibl. Bodleiana cod. Barocc. 174. (It. in cod. Coislin. 274, cum 
multis aliorum sermonibus, ejusdem argumenti. — In cod. quondaia Uffenbach. 8, n. 25, Epiph. De vita 
S. Marie ; ea tamen sumpta esse ex Epiphanii hzresi Lxxxvitt, p. 1059 sqq., et in compendium missa, 
adnotat J. H. Maius in Bibl. Uffeubach. mssta, part. 11, p. 452. — Paris. in bibl. publ. cod. 395 et 1173. 


— (a) Inscriptio edit. hzc est: S. Epiphanii, epi- que plenis non deprehendisse exemplaribus, J. 
&copt Cypri, orat. in sepulturam corporis Domini. an. Janozki in Nachr. von den in der hochgráfl. 


Nunc primum in lucem edita ex bibl. Simonis Si- 
monida (Gr. ac Lat.) Samosci. — Mart. Lenscius, 
typogr. academ. excud. 1604, 4*, eamque uberius 
recensuit, de auctore interpretationis, Stanislao 
Phienicki , et de editore, Simone Simonowicz et de 
Dominico Neapolitano, quzdam tradidit, affirmans 
vero, se Domin, Neapol. notulas in binis suis, jis- 


Zaluskischen Dibl. sich befindenden raren polnisch. 
Büchern, tom. V, p. 217 sqq. HanL. 

(6) lascriptio, teste Maittaire, A. T., Ifl, p. 753. 
liec est : Epiphanii , épisc. Constantie, Hesychii et 
Chrysippi, presbyteror. Hierosolym. sermones aliquot 
de laudibus Marie : Gr. et Lat. J. Pico interprete. 
París, ap. vid; Guil. Morelii, 19605, 8". Ip. 


NOTITIA IN S5. EPIPHANIUM. 1m 


— V. etiam ad orat. f' indicatam scripta. Praeter ea sunt in eod. Paris. 816 Epiph. honilim de anima; de 
ecnitate vite ;. in fine seculi; i1 omnes mariyrea; in natalem Pracursoris et in Joannem evangelistam. 
Haar. Latine legitur in Bibliothecis Patrum Paris. 1575, 1589, ex interpr. J. Pici, et apud Surium 
8 Dec. Incipit : Τὰς ἐχλαμπούσας µαρμαρυγάς. 

ς’. Περὶ βαῖων, De festo Palmarum , fragmentum. Incipit : 'O ὑπ' &rrBuv ἁσιγήτως ἀννμνούμενος. 
Tom. Il, p. 501. 

δ. Περὶ «πίστεως, xat τῆς ἁγίας Τριάδος, De fide, 5, Trinitate, et mysteriis numerorum, ternarii , se- 
narii ei septenarii. Tom. Il, p. 504. Incipit : Πίστις ἔστι, τόσις δὲ ἡ εἰς 8c0v, πρᾶγμα ἀφηλάφητον. - 

Tq. In sanctam. Christi resurrectionem. Tom. Il, p. 510. Latine tantum, ex versione Gerardi Vossii 
Tungrensis, qui edidit Rom. 1585, 12. Incipit : Mortuorum luctus exeulavit. 

Has bomilias viri docti ad juniorem quemdam Epiphanium Cyprium referendas esse existimant, licet 
Combefisius in Bibliotheca concionatoria contendat, quasdam illarum, ut tertiam in sanctam resurrectio- 
sem, antiqui illius Constantiensis ztati non male congruere. 


In Petavii editione desiderantur : 


15. Fragmentum breve Epiphanii εἰς τὸ κατὰ Ἰωάννου , ex Catena Mazariniana ad Exod. xvi , 90, 
Grece vulgavit idem Combeflsius Auctar. noviss. tom. II, p. $00. 

16. Apophthegmata septemdecim Grzce et Latine edita a Cotelerio inter Apophthegmata Patrum, 
p. 436-450 tom. I Monum. 

47. Miraculum sancte Eucharistie e codice bibl. Palatine, versum a Petro de Monte, episcopo Bres- 
sensi sive Brixiensi, et sub Epiphanii nostri nomine Latine editum Rom. 1525. Ceterum Theophilus Ray- 
naudus, S. J., qui recudi curavit a. 1640, cum copiosis suis animadversionibus in diss. De apparitioni- 
bus in. Eucharistie sacramento, recusa a. 1665, tom. VI Opp., p. 582, et longe junioris esse Epiphauii 
ostendit p. 389 seq., inter alia etiam ex eo, quod Paulus secundus refertur mulctasse corpus suum fla- 
gellis : Que" imbonitas, inquit, ante evum Petri Damiani, qui s&culo undecimo claruit, in nullis anacho- 
relarum vel monachorum asperrima quaque consectantium gestis notata a me est. 

18. fn Canticum canticorum. Cassiodorus lib. 1 Divinar. inst., cap. 5: Post quos (Origenem, Hierony- 
mum, Rufinum) Epiphanius, antistes Cyprius, totum librum ( Cantici canticorum) Greco sermone sno vo- 
lumine sub brevitate complexus est. Hunc nos, ut alios, in Latinam linguam per amicum nostrum, virum di- 
sertissimum, Epiphanium , fecimus , Domino juvante, transferri. Adnotat J. Garetius, commentarium 
ilum esse non Epiphanii, sed Philonis, quem Carpasi in Cypro insula Epiphanius epiacopum ordinavit, 
e&t Grace cum versione, a Cassiodoro memorata, exstitisse apud Emericum Bigotium. FAsa. — Ego vero 
nolo repetere, quz? jam supra in vol. IV, 751 sqq., in lianc rem disputata sunt (a) : et de editione Gia- 
comelli, qui sub Philonis nomine, Gr. ac Lat. illum commentar. e prelo exire jussit Roms 1772, 4*, 
scitu necessaria adlata. Add. Krohnii Cat., p. 91, n. $5 et 56. Contra sub nomine Epiphanii commentarius 
in Canticum canticorum prodit nunc primum ex antiqua versione Latina opera et studio Petri Franc. Fog- 
gini. Romae typ. Palearini 1750, 4*. In praef. historia libri exponitur. — Antea sub Philonis quoque no- 
mine prodijt Interpretatio in Canticum canticorum Lat. ex interpretatione Steph. Salutati. Paris., Christ. 
Wechel. 1537, 8*.—Paris. in bibl. publ. cod. 5092, n. 2, Epiphanii Expositio in Canticum canticorum ex 
cod. aliquo descripta in cod. Vatie. V. supra, ad IV, n. 1. Anthimus Gazi, archimandri!a et sacerdos 
Graecorum, etc., Vienuz Austr., vidit 4796 Constantinopoli ap. Joasaph. hieromonachum, postea metro- 
politam Ancbiali, Grecum cod. mst. Epiphanii εἰς τὸ "Ασμα τῶν ἁσμάτων in-4". In Catena. Nicephori, 
P. 15, numeratur iuter τὰ ἐχλελοιπότα, teste Altero in Lips. A. L. Anz., A. 1800, n. 165, p. 1624, και. 


VII. INEDITA: 


19. Expositio in Nahum prophetam Grece ms. in bibl. regis Christianiss., teste Labbeo, p. 79 Bib. 
note mss. |s. cod. 1458 iuit. in Cat. codd. Paris., ll, p. 5225]. 

90. In Psalmos quadam , et Περὶ διαιρέσεως. /α.ἰμῶν ms. habuit Theophilus Galeus, teste Caveo. 
Fasa.—Adde infra, lib. y, c. 17, de Catenis Patrum, vol. VII, p. 749, et in alios libros sacros pag. 736, 
115, 181, 183, 790, ed. vet. Universim in Patrum Catenis in varios V. ac N. T. libros aliisque collectio- 
bibas Epiphanii loca szpe citantur. Vel ex Montfauc. Biblioth: Coislin. multa possunt coiigi. Venet. in 
bibl. Michael. Epiph. excerpta in Evang. S. Matthei, in cod. 120, qui Catenam Graecam continet, teste 
Mitarellio in Bibl. codd. S. Michaelis, p. 551.—Et sic in aliis variarum bibliothec. codd. — Add. J. Fa- 
bic. in Historia bibl. suz , tom. Vl, p. 150 sqq. — Sed temporis ratio et brevitatis studium uberiorem 
non permittit expositionem. Vid. quoque Matthzi Notit. codd. Mosquens., p. 29. — In cod. Syriaco 5 Pa- 
ris. inesse dicuntur nonnullz in version. libror. IV Regum 9c Daniel Syriacam observationes, quarum 
auctores esse feruntur Eusebius Pamphili et Epiphanius, V. Catal. codd. Paris., tom. I, p. 91. Hanr. 


τιν NO11T1A JN δ. EPIPHANIUM. 

41. Περὶ τῶν ἁγίων ἁποστόλων ποῦ ἕκαστος ἐχήρυξε, De SS. aposiolis, ubi quisque eorum .presdicavit, 
mortuus.et sepultus est, uti varia exstant. sub nominibus Dorethei , Hippolyti, Sophronii ,-Alhanasii , iia 
etiam. sub Epiphanii nomine fertur in codice regis Galliarum; 2951, p. 235. Unde profert nonnulla Cote- 


lerius ad Consiitut. apostol., vit, 46, vocans indiculum ἀνέκδατον pseudo-Epiphanii de apostolis. [V. ad 
n. 12.] . 


92. Liber de ortu divino, Hehediesu Catalogo librorum Chaldzorum n. 49. 

Epiphanii.librum de Hebraicis nominibus citat Scotus. Erigena libro v De divisione natura, pag. 225. 
Fasa: — In cod. bibl. publ.. Paris. 1656, 12, Epiphanii Lexicon, quo vocc. Hebraica librorum sacrorum 
explicantur; superest tantum littera A, nec illa integra. Insuper Epiphanii, quod septem opera fecit Dews 
die Annuntiationis, excerptum, in cod. Medic, 50, 44, plut. 57, teste Dandin. Cat., p. 455. HaRL. 


(«) Vide in Philoae Carpathio, hujusce Patrologiae tom. XL. Eni. 








EPISTOLA NUNCUPATORIA. 


ILLUSTRISSIMO AC REVERENDISSIMO 
D. FRANCISCO S. R. E. CARDINALI RUPIFUCALDIO, 


EPISCOPO SILYANECTENSI , 


MAGNO FRANCLE ELEEMOSYNARIO, AC SANCT/E GENOVEF.£ APUD PARISIOS ABBATI, 


Meliusne sit, et consultius, cardinalis illustrissime, pestiferarum hareseon nefaria do- 
gmata consignare litteris, an ea tacere penitus, jure inter sapientes quaritur. Ac nonnullos 
minus sectarum ipsa descriptio, diligens prasertim οί enucleata, delectat. Alii cautione 
quadam ac delectu opus esse judicant, ut ed solum pratermittantur, que aut vetustate jam 
obsolecerint, aut insigni [αάϊίαίε ac spurcitia contaminate fuerint. Utrosque movet ca, causa 
potissimum : quod cum universe decretorum ejusmodi recordatio perniciosa sit, tum eorum 
mortifera.contagio, qua obscene voluptatis lenociniis partim incautos alliciunt, partim 
invitos ac repugnantes afflatu nihilominus quodam turpitudinis et odore perfundunt. Quam- 
obrem quod Epiphanius Gnosticorum, Basilidianorum, Carpocratianorum, Origenianorum 
arcanas ac detestandas libidines tam diligenter expresserit, non illud. quidem viri sanctis- 
simi factum consiliumque reprehendunt, sed eorum omnium memoriam oblivione conteri 
fuisse satius putant ; et Grace, uti scripta sunt, relinqui modo, atque a peritioribus duntaxat 
legi oportere statuunt. Itaque Latine ut qa nos interpretemur, ac promiscuam flagitiorum 
conscientiam, communemque faciamus omnibus, probandum minime esse contendunt. 

Contra quos omnes tam Epiphanii tostri quam nostra etiam causa disputandum breviter 
ezistimo. Ac priores quidem illi, quibus totum istud negotium displicet, harescon abstrysa 
ac recondita mysteria mandare scriptis, summum ac singulare veritati presidium opinione 
sua. detrahunt. Hoc enim extorquent ; quo nascentes identidem ac redivive mendaciorum 
secta calidissime propulsari a. nobis evertique possint. Est quidem ejus, qui in haresin vel 
moliendam vel tuendam incubuerit, animus in omnem audaciam sine ullo pudore 'projectus. 
Sed πεπιο est tamen ex illis absurdarum opinionum patronis, quem non utcunque convicti 
olim erroris ac damnati pudeat. Sint sane, uti sunt, ferrei omnes heretici : sint pervicaces : 
iidem se in ipso ardore agitationeque disputandi ad resistendum acrius fingant : tamen 
qui id didicerit, quique certis veterum testimoniis compererit, ante ab antiquis Patribus et 
conciliis publicoque Christianorum consensu agnita ac repudiata dogmata illa, quam illi 
ipsi, quos sequitur, eorum interpolatores exsisterent, vix erit, opinor, ullus, cujus nisi fran- 
gi edomarique contumacia potuerit, non languidiores saltem habeat eruptiones et impetus, 
ac paulatim per seipsam refrigerata atque enervata concidat. Habent igitur hunc fructum 
commentarii illi qui de heresibus scribuntur, ut in unaquaque etate fautores perfidie ac 
satellites suos in illis, quos quidem erubescant, principes auctoresque recognoscant. 

Jam quí certas ex haresibus, easdemque vel oblitteratas, eel turpitudine infames omitti 
jubent, difficilem quamdam moderationem postulant : cujus ne ipsi quidem usum, rogati a 
nobis, expediant. Etenim sí hoc certo polliceri possent, opinionum illa portenta, postquam 
oppressa ac sepulta semel essent, nunquam, nisi in libris exstarent, emersura denuo, neque 
suis ez illis bustis ac cineribus excitanda; nihil consilio huic istorum pravertendum puta- 

PaTRoL. Gn. XLI. 1 


" DIONYSII PETAVII | 49 


rem. Sed cum nihilominus statis temporum intervallis eadem illa monstra, amputata totics 
ac jugula(a, reviviscant : cum idem heresum illarum architectus inventorque diabolus, etiam 
omni librorum exstincta memoria, perseveret : cum tisdem artibus et machinis, eademque 
ad illas instaurandas calliditate ac nequitia sit praeditus : neque nos istorum ille delectus 
adjuvat ; et adversus redintegrati morbi periculum pristina illa certissimaque subsidia com- 
paranda sunt. Potuerit sane ante annos aliquot, imo secula, designatio illa certarum he - 
reseon ad scribendum et opportunitas jactari ; cum pauciores adhuc. essent, nec tam diversis 
ac dissimilibus ex formis prodigiisque conflate. Hoc quidem tempore, quo emortuas pridem 
superiorum etatum hareses revocatas in. lucem ac renovutas cernimus, ne dubitationi qui- 
dem illi, ac questioni locus amplius est relictus. Quod enim fuit n omni antiquitate genus 
opinionis ac secte tam horrendum, tam inusitatum et obsoletum? Quis tam obscenus et abo- 
minandus error? Quod perfidie genus tam palam omnium voce condemnatum, quod non pa- 
rentum nostrorum memoria fautores aliquos ac sectatores habuerit? Parum est de Arianis 
illis conqueri, aut Macedonianis, Eunomianis, Nestorianis, et iis eliam antiquioribus Ma- 
ticheis, Sabellianis, Samosatenis : ceterasque veteris Ecclesie faces ac tempestates perse- 
qui : in quibus preter dogmatis falsitatem nulla aut obscura faeditatis disciplina fuit : qua 
omnes in Germania, Polonia, Pannonia, Russia, alibi denique γεπαία ad hanc diem grassari 
et increbrescere dicuntur. Ille ipse sordidissimarum libidinum inventrices haereses ac magi- 
sire, que promiscuos concubitus, ac reliquam corporis turpitudinem ostentabant, queque 
wuno Gnosticorum vocabulo contineri nonnunquam solent, iisdem in locis in. Adamianos , 
Pikardos, Valdenses, Lugdunenses Pauperes, ceteraque portenta. verius quam nomina re- 
dundarunt. Veniam ad Galliam nostram, ac novissimam (Calviniani labem dogmatis, atque pe- 
stem, qua in illius gremio consedit. De qua verissime hoc mihi videor esse dicturus : velut 
sentinam illam orbis esse terrarum, in quam veterum et. recentium sectarum, errorumque 
colluvies confluxit : ac quidquid hereseon hactenus exstitit, de quo legere aliquid vel audire 
potuimus, ex eo libatum esse ac derivatum aliquid; atque ez abhorrentibus monstrorum om- 
ium partibus ac figuris, ultimum illud, ac reliquis horribilius esse concretum. 

Quamobrem cum et ubique terrarum, et hic apud nos priscarum sese hareseon ac sectarum 
venena diffundant, ad illa, que supra dizi, praesidia confugiamus, et medicorum imitemur 
4ndustriam. Quorum majores cum eosdem humanis ingruere corporibus ac recurrere morbos 
éntelligerent, eorum origines, progressiones, proprietates, casuum atque eventorum exem- 
pla, tum remedia diligenter in libris notarunt : que dum posteri legunt, eontra illos ipsos 
alieno se usu experientiaque confirmant. Πία nobis, quibus assiduum est iisdem cum errori- 
bus, velut morbis ex intervallo recrudescentibus, ac jam ante cognitis, certamen ineundum, 
utiles sunt commentarii antiquarum heresum :. ex quibus non earum modo notitiam adipi- 
scimur; sed. ad. illas. etiam, ubi γεπαία fuerint, profligandas, eadem paramus auzilia, qui- 
bus, cum primum nascerentur, exstincto sunt. 

Quo in genere cum multorum Patrum egregie sit labor, ac cum .auae versatus; quem tu 
, tamen, sive diligentia, sive ubertate eruditionis ac copia, cum Epiphanio conferas, reperies 
. ez omni antiquitate neminem. Non enim ille brevem duntaxat hereseon. indicem ceterorum 
more conscripsit ; quemadmodum Augustinus, Philastrius, Hieronymus, Damascenus, copio- 
sius etiam Theodoretus, atque alii complures instituerunt : nec illorum tantummodo opinio- 
nes ac dogmata, res etiam ab earum auctoribus ac. principibus gestas accuratissime propo- 
suit. Sed quibus armis insuper aut illarum petitiones depelli, aut vicissim ille peti, ezpu- 
gnarique possent, uberrime doctissimeque monstravit. Quibus etiam de causis Πανάριον, sive, 
ut Anastasius Sinaita in Questionibus, ac Photius cum Graecis aliis habet, Πανάρια, id est, 
medicam arcam, sive capsulam, ac thecam, οι illud inscripsit : ut in eo sciremus contra 
mortiferos ac venenatos serpentium morsus, adeoque morbos omnes leresum, saluberrima 
remedia contineri. 


Quocirca persepe sum equidem Augustinum vehementerque miratus : qui in libto De he. 
resibus ad Quodvulldeum, cum Epiphanii, meminit, hec de illo ἐπ Prafatione posuit : 
Noster vero Epiphanius, Cyprius episcopus, abhinc non longe humanis rebus exemptus, de 
octoginta heresibus loquens, sex libros etiam conscripsit, historica narratione commemo 


"5 EPISTOLA NUNCUPATORIA. 14 


rans omnio, nulla disputatione adversus falsitetem pro veritate decertans. Breves sane sunt 
hi libelli : et si in unum libellum redigantur, nec ipse erit nostris, vel aliorum quibusdam 
libris longitudine comparandus. Hujus brevitatem si fuero in commemorandis haeresibus 
imitatus, quid ἃ nie brevius postulare, vel exspectare debeas, non habebis. Heccine, 
quzso, de Epiphanii Panario Augustinum scribere? Affirmare opus esse perbreve; et, si in 
unm libellum redigatur, tam mediocri mole et amplitudine [uturum? Negare denique aliud 
lis in libris, prater simplicem hereseon historiam, sine ulla mendacii oppugnatione tracta- 
ri? Atqui et uberrimi sunt de haeresibus Epiphanii libri : et adversus singuias fuse accura- 
teque disputat : nec illud ipsum postremo, quod omissum ab Epiphanio, ase vero factum iri 
dixerat , ut adversus singulas hereses dissereret, aut in illo De hzresibus libello, aut inalio 
Augustinus ipse prastitit. Nihil enim prater sectarum omnium summam errorumque capita 
complexus est. Quod postremum ut admirationem auget, ita prius illud non levem suspicio- 
«em facit, Epiphanii Panarium ipsum, opusque Adversus heereses integrum Augustinum 
stondum, illa cum scriptis proderet, vidisse : sed. illius duntaxat epitomen, atque ejusdem 
fortassis Anacephalaosin, sive Breviarium ex singulorum tomorum et hereseon argumentis 
et capitibus collectum. Quanquam illud etiam movet, quod ín sez libros asserit Epiphanii 
opus esse partitum. Αἱ id secus se habet, Nam in tres duntazat libros tribuitur. Libri omnes 
in. (omos septem. Quare illud Augustini singulare est, quod. 1vu heresi, quam Psalliano- 
rum vocat, Massalianorum Epiphanius, subtexuit : Proinde ille de octoginta haeresibus 
separatis viginti, quas ante Domini adventum ezxstitisse, sicut ei visum est, computavit, 
reliquas post Domini ascensum natas sexaginta, brevissimis libris quinque comprehendit, 
atque oranes in sex libros totius ejusdem sui operis fecit concludi. Tres in libros Panarium 
omne dividitur. Primus tomos continet tres , quorum in priore viginti ille sunt Christo 
antiquiores ereses. Alter earum, que post Christum exorta sunt, tredecim colligit. Toti- 
dem postremus. Ác sé librorum nomine tomos Augustinus intelligit, dempto superiore tllo, 
qui viginti ex leresibus constat, reliqui sex erunt, non septem. Quare [uerit illius operis, 
sive epitomes alia ratio partitioque necesse est, quod se Augustinus legisse, et imitari vo- 
luisse demonstrat. | | | 

Sed a minutu illa et angusta disquisitione ad id redeo, quod de Panarii commendatione az 
[ructu disputare ceperam. Nam ad illud, de quo agebatur, catholice religionis patrocinium, 
et hodiernarum eversionem heresum opportunitates innumeras, et adjumenta suppeditat. 
Primum quod de ejus auctoritate, propter et scriptoris vetustatem, et illustrem inter Patres 
dignitatis locum, ne ipsi quidem obtrectatores antiquitatis, ac bonorum hostes omnium du- 
bitant. Deinde quod precipua queque decreta fidei, que opinosissimi homines his tempori- 
bus inficiari audent, tam expressis ab illo testimoniis approbantur ; que autem tis illi con- 
traria defendunt, suos ad. auctores, hoc est hereticos revocata veteres, tam graviter ac cre- 
bro refutantur ; ut quem adhuc falsitatis istius non pudeat, communem ante sensum quam 
modestiam verecundiamque perdiderit. 

Hec de Epiphanio nostro adeo magnifice splendideque jactata quam vera sint, planum in 
singulis Lutheranorum et Calvinistarum erroribus facerem, si id aut epistole brevitas sine- 
ret, aut alium, quam te, cardinalis illustr., oratio hec a vobis instituta respiceret. Sed id 
aut alio fortasse loco prestabimus , aut ad certos hodiernis e scriptoribus remittemus, qui ἐπ. 
eam partem studiose ac sane utiliter incubuerunt. Tibi cero nota magis illa quam mihi sunt, 
qui quantus vir Epiphanius fuerit, quantumque Panarii ist$éus momentum sit, non aliena 
commendatione, sed studio ipse tuo experientiaque didicisti. Ac quidquid hactenus vel de 
auctoris hujus prastantia, vel de herescon labefactandarum ratione paulo verbosius expli- 
cavi, non id tua causa, neque ut quod. abs te discere debeo, hoc te ipse docerem, pertractare 
volui : sed ut consilium de hac editione meum expositum tibi, a teque probatum, manaret 
ad eeteros, fuoque se judicio et auctoritate defenderet. Quam ego praerogativam voluntatis 
humanitatisque tue dignitate ipsa muneris ac pretio impetrare malui, quam, quce trita et 
pervagata Pro fationum seges est, ornandis tuis laudibus ac virtutum tuorum praconio colli- 
gere. Nam apud te de te ut verba faciam, singularis, que in te est, gravitas ac modestia non 
patitur. Neque te ambitiuncula ista, et, quod esse jucundissimum omnium acroama dicitur. 





13 DIONYSII PETAVII 16 


ornamentorum (uorum atque insignium praedicatio delectat. Itaque non alio sequestre ac 
conciliatore gratie tue usus, quam Epiphanio ipso, ad tutelam nominis tui patrociniumque 
confugi. Quod ut mihi defuturum non esse con(idam ; facit amor in primis erga litteras tuus, 
tum pietatis religionisque cognitus omnibus ac perspectus ardor , quibus ex ambobus studiis 
nostra ille in Epiphanium collate opere vigilieque proficiscuntur. Faciunt excellentes in- 
genii artes virtutesque ceterae : quibus Ecclesie principatum jamdudum publica omnium 
vota ac suffragia despondent. Facit postremo prolizus tuus in Societatem nostram, ac mul - 
tis indiciis perspectus atque exploratus animus ; tum nonnullus quoque tenuitati nostre pa - 
tefactus jamdiu ad benignitatem tuam aditus ac receptus. Quorum omnium summam brevis- 
sima hac certissimaque voce complectar- : Neque te dignius quam quod a me modo defertur, 
offerri tibi munus posse, neque digniorem, cui illud offerrem, te uno reperiri potuisse. 
Vale. | | 
Lutetie Parisiorum, anno ineunte MDCXXII, xvi Kal. Febr. 


Ill. A. T. deditissimus 
Dionysius Ρετλνισε 
Societatis Jesu presbyter. 


AD CATHOLICUM ET CANDIDUM LECTOREM. 


Cum assiduis eruditorum ac piorum hominum querelis flagitari jamdudum Epiphanium nostrum intel 
Jigam ; a quibusdam etiam tarditatem accusari meam, quod cujus editionis spem ante complures annos 
ostenderim, ea nondum in lucem tam longo intervallo prodierít, nonnulla nostra excusatione muniendus 
ad zquitatem tuam aditus videtur. Erit illa vero perfacilis, si hoc cum animo (uo zestimare volueris, 
quantum ad id, quod initio previderam, et ad quod paratus veneram , pensi ac laboris accesserit. Nam 
cum primum illud opus amicorum rogatu, et eorum qui auctoritate poterant apud me plurimum, hor- 
tatu recepi ; unum illad designabam animo, ut et Grzcis diligenter emendatis, et Latina Cornarii interpre- 
tatione castigata, adnotarem ea breviter, quibus ad auctoris mentem assequendam adjuvari non imperiti 
bominis industria posset. Ut autem Latine interpretarer ipse, neque constitueram equidem, neque fore 
necessarium arbitrabar. Hac ego spe, conditioneque cum ultro oneri illi successissem , cumque islud el 
arsicorum praedicatione , et mea quoque denuntiatione manasset longius, quam ut vadimonium honeste 
possem deserere, mox ubi tractari coepta res est, plus in ea negotii quam mihi pollicebar, esse situm 
*nimadverti. Postquam enim Cernarii Latina emendare sum ingressus ; periculumque recensendis aliquot 
paginis feci, ecquid mediocri aliqua tractatione nitescere ac perpoliri posset, plena non solum fastidii 
visa res est, sed etiam molestiz, et illiberalis cujusdam opere ac laboris. Ita multa tam.demenda , com- 
mutanda, interpolanda fuerunt; ut ego tolerabilius esse statuerem, aliam de integro, ac novam struere, 
quam aliene, prasertim barbare, insulszque tectorium inducere. Cessi igitur invitus, atque hzsitans 
licet, et in hoc me pistrinum detrudi, compingique sum passus: ut eum scriptorem , quem castigandum, 
. ut dixi, atque ornandum tantummodo susceperam, Latino insuper sermone converterem. 

Est illud profecto genus interpretandorum librorum utile bonis artibus; et quod major pars Grace aut 
omnino nescit, aut non íta scit, ut iis adjumentis carere possit, hae setate necessarium. Sed idem tamen 
non βοἶσηι insuave per sese; verum etiam, propter summam hoc tempore obtrectandi impunitatem, ac 
licentiam, sollicitum ac lubricum. Quoniam quidem recte facto, mediocris approbatio ; errato, sine ulla 
venia, vehemens, et atrox reprehensio propouitur. Id adeo certorum hominum importunitate et inliuma- 
nitate fit : qui cum ipsi sine errore nihil scribant, neque 86 a quoquam redargui patiuntur, et hoc ipsuin 
tamen tyrannico sibi jure in exteros usurpant. Est autem in Grzcis Latinam in linguam transferendis 
lapsum ac reprehensionem evitare difficile, propterea quod nemo est ita necessariis ad id munus przsi- 
diis instructus ; qui aut. Gracos omnes auctores legerit, aut immensam vim artium omnium , et mate- 
riam; quarum ex scientia efflorescere, ac redundare debet interpretatio, usu et memoria coraprehendat. 
Quis est enim qui divinas humanasque disciplinas, qui theologi» , philosophi: ac mathematum partes 
omnes; qui juris ac medicine, qul minutas denique artes vel unus exliaurire potuerit, vel infinitam veca- 
bulorum, qua cuique propria sunt, silvam varietatemque scrutari ? Atqui cum illa passim Graecorum moe 


47 PRJ/EFATIO, 18 


nim'ntis aspersa sunt : tum eorumdem inscitia nonnunquam hallucinari interpretem par est, et ab illius 
à iis peritis, contra quam commissum aliquid fuerit, vitia ipsa deprehendi. Sed mutua ista castigatio er- 
roris, et animadversio maximam affert communibus litteris utilitatem : ac ne ei quidem , qui erraverit, sí 
se hominem natum esse recordetur, odiosa videri vel iniqua debet. Movet vero plerosque, atque ab hac 
publice cummodandi ratione deterret, non reprehensio erroris ipsa , sed insultandi in aliena culpa libido 
quadam petulans ac procax, qui utcunque vel levissima in re titubatum erit ; εἰ unius vocule vis ac po- 
testas interpretem fugerit, sic quasi reip. salus agatur, rem  àb honesta contentione ad illiberales rixas 
et sordidas, ad feissimas simultates, atque ad personarum injurias contumeliasque transferunt. Haec 
igitur ipsa fame honorisque proposita dimicatio quietos et moderatos homines , qui nonnullum tamen 
in publica sibi commendatione laborum fructum constituunt, defugere operam illam admonet potius, 
quam cum 'acribus et pugnacibus adversariis, et ad quavis dicenda audiendaque paratissimis in puerile 
certamen descendere. Mihi vero, quem ad sublimius quiddam et divinius cogitata omnia consiliaque re- 
ferre, suscepte vitz rationes hortantur, atque hac vanissimorum et ineptissimorum hominum judicia 
contemnere, cur Epiphanii interpretationem vererer attingere, causa in primis ista fuit : quod cum lep- 
tum ac diuturnum fore negotium illud aniiadverterem , tantumdem przstantioribus studiis detractum ir! 
vemporis cernerem, quantum in eam occupationem esset. insumptuin. Accedebat ad communem interpre- 
tandi molestiam praecipua quzdam in illo scriptore difficultas : quod incompta et salebrosa est illius oratio, 
et in qua frequentissime occurrunt illa, quz Grzeci ἀναπόδοτα, et ἀναχόλουθα nominant : pedestre ac 
populare dicendi genus. Quod sive pari sermonis simplicitate consequi volueris, subagreste quiddam 
exsistet ac putidum : cujusmodi sunt Latina fere Cornarii , cujus nos utique similes esse nolimus. Sin or- 
naium atque culum adhibeas, id sine magna sententiarum commutatione obtinere vix possis. Altera 
causa est quod iidem illi Epiphanii libri mendis ac maculia scatent ipnumeris : qua non modo infringunt 
interpretis conatum, sed ad divinationes ac temerarias interdum conjecturas adigunt : dum ne suspensa 
ac mutila sententia relinquatur, supplere multa de suo, aut aliter atque edita sunt , conformare cogitur. 
In quo ut acute, non pauca et solerter inveniat, aberret tamen interdum, seque criminationibua istorum , 
quos dixi, et calumniis objiciat. Vicit nihilominus privatas rationes bene de te, catholice Lector, deque 
Ecclesie causa merendi studium. Vicit nova, jampridem a me data fldes editionis, ac promissi religio. 
Nam e£ tua atque Ecclesie. communis intererat, opus illud, quod ad diluendas bzxreses a gravissimo et 
sanctissimo Patre Gracis est editum , quemlibet potius interpretem habere quam haereticum : εἰ ad re- 
centis editionis splendorem attinebat, commodius aliquanto , minus certe barbare et iniquitate loquentem 
Epiphanium, Latinis auribus non suspecto ab auctore committi. 

Habes quz mibi causz tarditatis fuerint : cognosce nunc cztera. Epiphanium tibi damus integra pr-- 
mum fide ex vetustis codicibus, quoad licuit, castigatum ac recensitum. Horum princeps Vaticanus fuit : 
cujus diversas lectiones Romz olim a se collectas R. P. Andreas Schottus, pari vir bumanitate atque 
eruditione preditus ad me.sponte misit. Ex quo permulta sunt a nobis opportune restituta. Accessit ex 
bibliotheca regis Christianissimi depromptus alter, quo cum Basileensem ipsi contulimus. Ex amborum 
auctoritate, si quid in contextu ipso mutatum reperies, scito esse profectum. Reliqua, qua» ex judicio 
emendare facile potuimus, utut erant in Basileensi, reliquimus : atque ad oram fere paginarum conjectu- 
ram nostram ascripsimus, quzdam in animadversiones conjecimus. Nam et animadversionibus nostris , 
boc est plenivribus notis ac prope commentariis, Epipbanium illustriorem reddidimus. In quibus quan- 
tum a me sit elaboratum, quantum ex melioribus derivatum studiis, ex re ipsa facilius quam mea ora- 
tione perspicies. lllud quidem providendum duximus, ut ne aridz ac jejunz nimis essent, et variarum 
lectionum exiles quzdam nota : sed si quod uberius apud Epiphanium esset argumentum ; si qua paulu- 
lum insignis quzstio, cujus difficultas cum utilitate certaret, ea nos pro usu captuque nostro liberius ac 
diffusius tractavimus. Quo in genere multa illic babes de Natalis Christi et Passionis anno ac die : de Pa- . 
$&chali mense, de Judeorum cyclo, de antiquo poenitentie ritu, de Sirmiensi et Ancyrano conciliis, de non- 
nullis veteris Ecclesi: moribus, de Romanorum imperat. chronologia , et id genus aliis explicata, Quae si 
longiora videbuntur, licet disputationibus iisce przteritis, quarum ideirco titulum paginarum initiis ascri- 
psimus, ea deligere, qu: ad Epipbanium sine offensione percurrendum necessario pracipienda sunt, 
Quanquam ejusmodi fere illa esse cognosces, ut supervacanea aut alieno posita loco videri nequeant. Ka 
plerumque perplexum atque anceps est, quod ab Epiphanio proponitur, argumentum, ut ad intelligentiam 
sui aliquanto etiam plura quam a nobis sunt allata desideret. 

lud vero postremo ad Epiphanii tractationem commodum accessit, ut, quoniam longiores singularum 
heresum disputationes sunt, ac perpetuo cursu orationis, sine ulla interspiratione ac distinctione con- 
text», certas in partes, ac veluti capita hzeresim unamquamque tribueremus : quibus numerales ad eram 
notas apposuimus. Quz res non legentium solum fastidium sublevabit, sed ad citanda testimonia cum- 
primis erit expedita. Nam-.quoties ex aliqua Epiphanii Hzeresi auctoritas producitur , si illam, uti fit, re- 
cognoscere volueris, tota tibi, qux: nonnunquam est immensa, pervolveuda disputatio est. Nunc notarum 


19 TESTIMONIA VETERUM. 50 


illarum capitumque compendio licet, non tautum qua ex hzresi locum illum adduxeris, sed etiam quoto ex 
haeresis numero, vel ascribere ipsum vel ascriptum ab aliis nullo negotio reperire. Quod si mihi id ος- 
currisset initio, de quo, affectu jam opere, venitin mentem, etiam Basileensis editionis paginas ad margi- 
nem nostra hujus addidissem, propter eos videlicet auctores, qui eum Epiphanii locum aliquem profe- 
runt, paginarum eadem ex editione numerum utiliter adnotant. Quare istud in alia, si res tulerit , editione 
faciendum suaserim. 

Tu velim, catholice ac candide Lector (neque enim pluribus te detineo), ad hanc lueubrationem nostram 
sic accedas, ut intelligas, neque nihil a nobis esse peccatum : et si quai in illa commissa deprehenderis, 
ea pluribus cum bonis : si modo plura mihi bona sunt : aut :qualibus, paucioribusve compenses : atque 
his fruare, illis veniam tribuas : pro zquitate tua denique majora et utiliora deinceps a nobis ex- 
spectes. 





ΡΕ EPIPHANIO VETERUM ELOGIA QUJEDAM. 


Hieronymus libro De scriptoribus ecclesiasticis. 


Epiphanius, Cypri Salamina episcopus, scripsit adversum omues haereses libros , et multa alia, quz ab 
eruditis propter res, a simplicioribus propter verba lectitantur. Superest usque hodie, et in extrema se- 
nectute varia cudit opera. 

Idem apologia secunda Contra Rufinum. 

Non tibi sufficit. passim contra omnes detractio, nisi specialiter contra beatum et insignem Ecclesie 
sacerdotem styli tui lanceam dirigas? Quis ille, qui velut necessitatem evangelizandi per omnes gentes , et 
per omnes linguas habere &e putat de Origene male loquendi : qui sex millia librorum ejus se legisse, 
quamplurima fratrum multitudine audiente, confessus est ? 

Mox. Crimini ei dandum est, quare Graecam, Syram, et Hebrzam , et /gyptiacam linguam, ex parte 
et Latinam noverit, etc 

Meminit et passim , ut in Epistola 64 contra Joannem Hierosol., in Epitaphio Paulz, in Vita Hilarion:e, 
et aliis in locis. 

Augustinus libro De hzresibus, ad Quodvultdeum. 


Usque ad istos ergo De heresibus opus suum perduxit supradictus Epiphanius, episcopus Cyprius, apud 
Grzcos inter magnos habitus, et a multis in catholic fidei sanitate laudatus. 

Cetera quede Epiphanii opere eodem in libro commemorat Augustinus, in. Epistola supra a nobis allata 
el excussa. sunt. 

Sozomenus lio. vn, c. 26. 

Per idem tempus Epiphanius metropolitane Cy- Περὶ δὲ τοῦτον τὸν χρόνον xaX Ἐπιφάνιος τῆς Ku- 
priorum Ecclesie preerat. Quem non modo vite πρίων ἐπεσχόπει µητροπόλεως * ὃν οὗ µόνον τὰ περὶ 
institutum, ac praeelarz virtutes iusignem reddide- τὴν πολιτείαν ἔπίσημον ἐπὶ ἀρεταῖς ἀπέδειξεν, ἀλλὰ 
runt; sed et miracula ipsa, qua partim vivo adhuc — xai ὅσα παράδοξα ζῶντος αὐτοῦ, xal μετὰ τελεντὴν, 
ipso, partim post ejus obitum Deus in ipsius hono- τιμῶν τὸν ἄνδρα ὁ Geb; ἐπετέλεσεν. ᾿Αποθανόντι 
rem edidit. Mortuo enim illo, quod adbuc super- µὰρ, ὃ μὴ περιόντι ὑπῆρξε, λόγος ἐπὶ τῷ τάφῳ αὖ- 
stite non contigerat, fama est hodieque dzmones «oj εἰσέτι νῦν δαίμονας ἀπελαύνεσθαι, xaX ἰάσεις 
ad ejus sepulcrum fugari, ac nonnullas curationes — «d Ὑίνεσθαι. Ἐν ᾧ xat ζῶν ἐτύγχανε, πολλὰ θαυ- 
fleri. Sed et viventi etiamnum multa prodigia tri- µάσια αὐτῷ ἀνατιθέασι. 
buuntur. Vide ibidem reliqua. 


Mentionem ejusdem facit et Socrates, lib. τι, cap. 10, 44, in historia Chrysostomi, Sozomenus quoque lib. 
vini, cap. 14, et ex illis Nicephorus lib. xut, cap. 13. Sed. cavendi lidem illi scriptores , dum. Epiphanium 
referunt. ÀAnthropomorphitarum initio dogmati inherentem , et a Theophilo errorem dedoctum, eidem pro- 
pterea favisse, atque Origenem damnasse,.. Fallunt enim , aut falluntur historici illi "Origeni plus equo 
dediti, et eam viro sanctissimo ac doctissimo calumniam aspergunt, quam Catholicis imponere vulgo Ori- 
genist& consueverant ; uti nimirum Deum ab illis corporeum, &c membris suis humano more constantem 
Áingi , impudenter assererent.. Nam. ab omni hac. invidia Epiphanium sublevat. Hieronymus epiitola 61 ad 
Pammachium contra Joannem Hierosol. Vide Annales Baron. anno prasertim 592. et 393. Sed εἰ alios 
deinceps, in quibus Epiphanii gesta prosequitur. 

[Meminerunt ejus preterea et Νεα] synodi secunde Acta.] 


21 TESTIMONIA VETERUM. 329 
Ez Bibliotheca Photii, cod. cxxiv. 
᾽Ανεγνώαθη Ἐπιφανίου φοῦ ἁγιωτάτου ἐπισχόπου A — Lecta sunt sanctissimi Epiphanil Penaria tribus 


τὰ Hlaydpua &v τεύχεσε μὲν *ptoY, τόµοις δὲ ἑπτὰ, 
χατὰ αἱρέσεων δὲ ὀγδοήχοντα. "Αρχεται μὲν ἀπὸ τοῦ 
Βαρθαρισμοῦ, χάτειοι bb µέχρι τῶν Μεσσαλιανῶν. 
Πάντων δὲ τῶν πρὸ αὐτοῦ χατὰ αἱρέσεων χαταδεδλη- 
χότων πόνους πλατύτερός τε xai χρησιμώτερος; ὅτι 
ἄπερ τε ὀχείνοις ἐῤῥήθη τὸ χρῄσιµον ἔχοντα, οὗτος 
s) παραλέλοιπε, xal eU τι προσεξευρεῖν ἠδυνήθη, 
προσέθηκε. Thy δὲ φράσιν ταπεινός τε xal ola εἰχὸς 
Αττιχῆς παιδείας ἁμελέτητος. ᾿Ασθενὴς δὲ ἐκ τοῦ 
ἐπὶ πλεῖστον ἓν ταῖς χατὰ τῶν δυσσεθῶν αἱρέσεως 
συμπλοχαῖς. Ἐνιαχοῦ µέντοι ἀριστεύει ταῖς ἑπιδο- 
λαῖς, εἰ καὶ τῶν ῥημάτων αὐτῷ, xal τῆς συντάξεως 
οὐδὲν τὸ ἰδίωμα συμθελτιοῦται. 


comprehensa voluminibus, tomis septem, adversus 
haereses Lxxx. Initium duxit a Barbarismo, et ad 
Messalianos usque pervenit. Hic omnibus, qui ante 
ipsum advereus haereses lucubrationes ediderunt, 
uberior atque utilior est. Nam nec ea pretermisit, | 
quaecunque ab aliis prodita utilitatis aliquid conti- 
nent : et ipse qu: potuit a se excogitata illis addi- 
dit. Genus dicendi bumile, et cujusmodi ejus esse 
potest, qui Attice doctrinse rudis exstiterit. Sed et 
in confutandis hzresibus plerumque nervos non 
habet. Quanquam interdum prastaptissimis illas 
rationibus ac sententiis aggreditur : etsi nihilo di- 
ctio sit atque orationis structura, aut stylus ipse 
commodior. 


Ανεγνώσθη τοῦ αὑτοῦ ὁ 'Ayxuputóc, σύνοψις ὥσ- B. — Legimus et ejusdem Ancoratum, qua est summa 


περ τῶν Παναρίων ὑπάρχουσα, 


quedam Panariorum. 


'Ex τοῦ MrvoAoriov , μηνὸς Μαϊου. — Τῷ αὐτῷ — Ex Menologio Grecorum. — Eodem mense Maio, die 


(3. Tov ἐν ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν Ἐπιφαγίου 
ἀρχιεπισχόπου Κωνσταντίας Κύπρου. 


Στίχος. 

Φανεὶς 'Ex ) μέγας, 

πέος κα Ὃ Pari, Eres μέγα. 

Tq δυοκαιδεκάτῃ ᾿Επιφάγνιον µόρος slJAev. 

Οὗτος ὁ μέγας xa θαυμαστὺς Ἐπιφάνιος χώρας 

Yéyovs Φοινίχης, ἐκ περιοιχίδος Ἐλευθεροπόλεως, 
γονέων αὐτουργῶν. Τραφεὶς δὲ ἐν οἰχίᾳ μιχρᾷ, xal 
οἵαν ἔχοιεν πένητες ἄνθρωποι, χαὶ Υηπόνοι, αὐτὸς 
t] χατὰ θεὸν διέλαµψεν ἀρετῇ, xat εἰς τὸ ἀχρότα- 
τον Όψος τῆς xav εὐσέθειαν προήἠχΒη πολιτείας. Tov 
γὰρ γονέων αὐτοῦ τῇ τοῦ νόµου ἐναπομεινάντων λα- 
τρείᾳ χαὶ σχιᾷ, χαὶ μὴ δυνηθέντων ἰδεῖν τὸ φῶς τῆς 
χάριτος, αὐτὸς πρὸς τὴν ἐν Χριστῷ ἀλήθειαν ἕδραμεν, 
μιχρᾶς ὁραξάµενος ἀφορμῆς. Κλεοδίου γάρ τινος 
ἰασαμένου αὐτοῦ τὴν πληγὴν, fjv ὑπέστη χατὰ τοῦ 
μηροῦ, ἁτάκτως πεσόντος ἀπὸ ὑποξυγίου, οὗ ἑπ- 
ωχεῖτο, χατασκχιρτῄσαντος, xai αὑτοῦ δὴ τοῦ ὑποξυ- 
ίου θανατωθέντος, τότε μὲν ἀμφίδοξον ἓν διαλογι- 
σμοῖς ἔσχε τὴν γνώµη», xal τὸ λοιπὸν οὗ πἀννυ τῇ τοῦ 
γόµου προσεῖχε δουλείᾳ. Ὕστερον δὲ Λουχιανῷ τινι 
µονάζοντι ἑντυχὼν, οἶδεν αὐτὸν πένητι ἐντυγχάνοντα, 
ζητοῦντι αὐτῷ βρῶσιν φαγεῖν * ὁ δὲ xal τριθώνιον 
ἀπέδωχε, xaX αὑτίχα ἄνωθεν ἐχείνῳ στολὴ τῷ Λου- 
χιανῷ ἐνεδύετο. Καὶ ταῦτα θεασάµενος Ἐπιφάνιος, τῇ 
τῶν Χριστιανῶν πίστει προσέρχεται, χαὶ τὸ ἅγιον 
βάπτισμα παρὰ τοῦ ἐπισχόπου δέχεται. Τὰ δὲ ἐντεῦ- 
θεν δυσέφιχτον ἐν ἐπιτόμῳ πάντα περιλαδεῖν, ἃ εἰρ- 
γάσατο. Τοσοῦτον δὲ εἰπεῖν µόνον ἐστὶν ἀναγκαῖον, 
ὅτι χομιδη νέος ὢν τῇ ἡλιχία, τὴν χατὰ Χριστὸν πί- 
στιν ὑποδεξάμενος, εὐθὺς µονάσας ὁσίως, πάντας 
τοὺς χατ αὐτὸν ὑπερήλασεν ἐγχρατείᾳ, καὶ πόνοις 
ἀσχγτιχοῖς' xai εἰς τὸ τέλειον τῆς ἀρχιερωσύνης γε- 
νόµενος, χατάλληλον ἔσχεν τὴν πρᾶξιν τοῖς προθεδιω- 
µένοις. "Ev μὲν γὰρ τοῖς παρελθοῦσιν ἀσκητιχὴν δια- 
Twrh», πλήθη θαυμάτων, xai θεραπείαν πολλῶν 
ἀσθενούντων εἱργάσατο. Ἐν δὲ volg μετὰ τὴν ἱερω- 
αύγην, αὑτά τε ταῦτα, xal διδασχαλίαν ὀρθὴν, xol 


ΧΙΙ, sancii Patris nostri Epiphanii archiepiscopi 
Constanti in Cypro. 


Versus. 


Epiphanius in Cypro magni nominis dum viveret, 
Etiam fatis functus apud. ipsam magnus habetur. 
Die duodecima mors Epiphanium tulit. 


Magnus iste atque admirabilis Epiphanius e Pho 
nicia oriundus, in agro Eleutheropolitano, parenti- 
bus pauperibus, et manibus victum sibi quzrenti- 
bus, humili in domo, et cujusmodi pauperum atque 
agricolarum esse potest, educatus; splendore ipse 
virtutis claruit, et ad summum pis religiosa vits 
fastigium provectus est. Nam cum ejus parentes 
in Judaice cultu legis atque umbra perseveras- 


C sent, neque gratiz lucém aspicere potuissent, ipse, 


levissimam occasionem nactus, Christianam ad ve- 
ritatem confugit. Postquam enim Cleobius quidam 
illum equi indomiti, ac contumacis insultu prostra- 
tum, et in femore sauciatum curavit, atque equus 
ipse interfectus est : statim quidem vario cogitatio- 
num Φδίυ mens illius agitari coepit : ita ut deinceps 
erga legis servitutem non adeo esset affectus. Postea 
vero in Lucianum quemdam monachum  ineidens, 
cum eum vidisset a mendico stipem rogatum, ubi 
pallium suum largitus esset, veste de colo missa. 
protinus indutum, Christianz religioni momen de- 
dit, atque ab episcopo baptizatus est. Qus vero 
postea gesserit, paucis complecti omnia difficile est. 
Unum illud, et quidem necessarium, affirmare pos- 
Sumus : cum is ztate admodum esset adolescens, 
simulatque Christi fidem amplexus est, monastica 
professionis instituto suscepto, equales illum suo3 
omnes continentia , et asceticze vitze laboribus an- 
tecessisse. Posteaquam autem summum ad sacer- 
dotlum pervenit, consentanea vite anteactz virtu- 
tum officiis pre se tuli Etenim cum antea mona- 
sticam vivendi rationem crebris miraculis, atque 
zgroterum plurimoreva curationibus exornasset ; 
suscepto pontificatu, prater haec omnia, sanam.ac 





25 


S. EPIPHANII VITA. 


24 


sinceram doctrinam adjungens, etiam scriptorum A συγγραμμάτων πλήθει πάντας ἑπαίδευσεν. Ὑπὲρ οὗ 


suorum copia universos erudiit. Quibus dum inten- 
tus est, multos ab infidelibus et hzreticis labores 
pertulit. Postremo eum centum quinque annos, ac 
menses preterea tres explesset , quemadmodum 
Arcadio imperatori interroganti responderat, spiri- 
tum Domino reddidit, peregre, et extra sedem 
suam : pro eo ac Chrysostomus petierat ; quoniam 
relegationi liujus Epipbanius subscripserat. Vicissim 
autem Epiphanium rescripsisse memorant; neque 
illum locum eum, in quem deportari jussus erat, 
esse visurum. Jam synaxis, que in illius honorem 


πολλοὺς ἐξεῦρε τοὺς πειρασμοὺς παρὰ cv χακοδό- 
ξων. Ζήσας δὲ ἔτη πέντε πρὸς τοῖς ἐχατὸν, ἐπὶ μηΏσὶ 
τριοὶν, ὡς αὑτὸς ᾿Αρχαδίῳ τῷ βασιλεῖ ἐρωτήσαντε 
ἀπεχρίνατο, τῷ Κυρίῳ τὸ πνεῦμα παρέθετο!" οὖχ ἐν 
τῷ οἰχείῳ θρὀνψ, κατὰ τὴν τοῦ Χρυσοστόμου αἴτη- 
σιν, ἐπεὶ τῇ xai ἐχείνου ἐξορίᾳ συνᾖνεσεν. Τὸν δέ 
φασιν ἀντιγράφαι, μηδὲ αὐτὸν τὸν τόπον, πρὸς ὃν 
ἀπέσταλτο ὑπερόριος, φθᾶσαι κατιδεῖν. Τελεῖται δὲ 
1 αὑτοῦ σύναξις ἐν τῷ ἁγιωτάτῳ αὐτοῦ οἴχῳ τῷ ὄντε 
ὀντὸς τοῦ ἁγίου Φιλήμονος. Tal; αὐτοῦ πρεσθείαις, 
à θεὸς, ἐλέησον ἡμᾶς, 


fit, in sanctissima illius οοὐο celebratur, qua est ad sancti Philemonis. Per hujus preces, Deus, mise- 


rere nobis. 


SUIDAS. 
Ἐπιφάνιος Κωνσταντείας τῆς Κύπρου ἑἐπίσχοπος, τῆς πρότερον Σαλαμῖνος , ἔγραφε xarà πασῶν τῶν 
αἱρέσεων λόγους, ἃ Πανγάρια λέγονται, xal ἕτερα πολλά ' ἅτινα παρὰ μὲν τῶν πεπαιδευµένων διὰ τὰς 
πράγματα, παρὰ δὲ τῶν ἰδιωτῶν διὰ τὰ ῥήματα ἀναγινώσχεται. Τελευτᾷ ἑσχατόγηρως. 
Que totidem fere verbis ex Hieronymo Sophronius expressit. 





MONITUM. 


Subjecta Epiphanii Vita, Latine olim a Surio edita, Greee nunc primum prodit, multis in loeis re- 


cognita. Quz quanquam in plerisque fabuke est quam historie propior, ut jamdudum monuit 


Baro- 


nius in Annalibus (a), erit tamen in lutulenta illa narratione fortasse quod tollere possis. Et alioqui 
multa continet qu& cum vera receptaque ab omnibus historia consentanea sunt, sed eadem admista 
falsis. In quibus discernendis si nihil aliud, tuum, Lector humanissime, judicium, ac χριτιχὴ τῆς 


ἱστορίας δύναµις exerceri possit. 


ΡΙΟΣ TOY ΑΡΓΙΟΥ EIIIPANIOY 


ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΠΟΛΕΩΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΑΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ. 


VITA SANCTI EPIPHANII 


CONSTANTLE IN CYPRO EPISCOPI 


Exoerpta ex voce Joannis unius ex ejus discipulis. 


[. Epiphanius erat quidem genere Phomnix, ex ea B A'. Ἐπιφάνιος γένος μὲν ἣν Φοινίκων τῆς περι- 


regione, quz est circa Eleutheropolim ; distat vero 
8 civitate ad tria milliaria. Fuit autem pater ejus 
agricola; matris vero ejus studium erat se in lino 
exercere. lis autem fuere duo filii, Epiphanius, et 
una filia Callitropos. Accidit autem ut eorum pater 
e vita excederet; mansit vero Epiphanius decem 
annos natus matri suz, quando mortuus est pater 
ejus. Cruciabatur autem animo ejus mater, dum 


(a) Δά an. 372. 


οιχίδος Ἐλευθεροπόλεως, ἀπὸ σημείων τριῶν τῆς 
αὐτῆς ὑπάρχων -ἀποστήματος. 'O δὲ τούτου macht 
Υαιηπόνος ὑπῆρχεν ΄ τὸ δὲ ἐπιτήδευμα τῆς μητρὸὲ 
αὐτοῦ, λινυφαρία ὑπΏῆρχεν. ' Hv οὖν τούτοις δύο παι. 
δία, 6 τε Ἐπιφάνιος καὶ θυγάτηρ µία Καλλίτροπος. 
Ἔτυχεν οὖν τὸν τούτου πατέρα τελευτῆσαι * ἔμεινεν 
δὲ Ἐπιφάνιος δέχα ἑτῶν τῇ μητρὶ αὐτοῦ, μετὰ τὸ 
τελευτῆσαι «by πατέρα αὐτοῦ. Συνείχετο Ob ἡ μήτηρ 


25 S. EPIPBANII VITA, |. £6 
αὐτοῦ τὸ πῶς διαθρέφαι Ἐπιφᾶάνιον, xai τὴν τούτου A sollicita esset, quomodo Epiphanium aleret, et ejus 


ἀδελφὴν, ἐπειδὴ συµµέτρως διῆγον τὰ σωματικά. 
Toy δὲ ἑχόντων ὑποξόγιον ἄτακτον πρὸς ὑπηρεσίαν, 
εἶπεν d$) µήτηρ αὐτοῦ πρὸς Ἐπιφάνιον: Τέχνον, 
ἐκειδὴ στένωσιν ἡμῖν παρέχει ὁ οἶχος περὶ τὰς σω- 
ματικὰς χρείας, xat χρήζοµεν ἑδωδίμων, λάδε τὸ 
ὑποζύγιον τὸ ὃν ἐν τῷ οἴχῳ ἡμῶν ' xat ἄπελθε ἐν τῇ 
αανηγύρεε, xal παύλησον αὑτό"' καὶ ποιῄσωμεν. τὴν 
ἡμῶν πρὸς διατροφὴν ypslav. 'O δὲ Ἐπιφάνιος εἶπεν 
πρὸς τὴν ἑαυτοῦ μητέρα” Μῆτερ, οὗ γινώσχεις, ὅτι 
ἄταχὲόν ἐστιν τὸ ὑποζύγιον ἡμῶν * xal ὅσται, ἐὰν 
ἀπέλθω ἐπὶ τὸ διαπωλῆσαι αὐτὸ, εἰδότες ol συναχθέν- 
τες ἄνδρες ἐν τῷ τόπῳ ἑχείνῳ τὴν ἁταξίαν αὐτοῦ, 
τιµωρῄσονταί µε λέγοντες, ὅτι Καχὸν ἔχων, χαχῶς 
ὑπομένης χατὰ τὸν νόµον. Εἶπεν δὲ ἡ µήτηρ αὐτοῦ " 
΄πελθε, τέχνον ' xal ὁ Osbg τῶν πατέρων ἡμῶν 
Ἀθραὰμ χαὶ Ἰσαὰχ xo Ἰαχὼδ δώσει σύνεσιν τῷ 
ὑποζυγίῳ, ὅπως διὰ τοῦ τιμήματος αὑτοῦ ἡμεῖς 
διαχονηθῶμεν. 'U δὲ Ἐπιφάνιος ἐπικάλεσάμενος τὸν 
8s), τὸν δόντα χάριν τῷ Μωῦσεῖ ἐπιτελεῖν κατὰ 
πρόσωπον Φαραὼ τὰ onusta τὰ μέγιστα, ἐπορεύθη, 
βουλόμενος τὴν ὑπαχοὴν τῆς ἰδίας μητρὺς πληρῶσαι. 

B. Καὶ 9 εἰσελθὼν εἰς τὴν πανήγυριν, ἐγένετο τὸ 
ὑποζύγιον τὸ ἄταχτον, εὔταχτον, xal πολλῇ πραῦ- 
tm χεχοσμημένον. Παρεγένετο δέ τις Ἰουδαῖος ἀν]ρ 
πραγματευτὴς , ὀνόματι Ἰαχώδ' xal εἶπεν πρὸς 
Ἐπιφάνιον. Βούλει, παιδίον, τὸ ὑποξύγιον τοῦτο πω- 
insani; Ὅ δὲ Ἐπιφάνιος εἶπεν. Nol, πάτερ διὰ 
τοῦτο ἑνήνοχα αὐτὸ ἐνταῦθα. 'O δὲ Ἰακὼδ εἶπεν 
πρὸς Ἐπιφάνιον ,iolac θρησχείας ὑπάρχεις; 'O δὲ 
Ἐτιφάνιος εἶπεν. Ἰουδαῖος. Εἶπεν δὲ Ἰακώδ' Σύν. 
εθνοι ὄντε, μὴ ἁμαρτίαν µεσίτην λάθωµεν xaO 
ἑαυτῶν, τέχνον * ἁλλὰ διχαίου Θεοῦ ὄντες διχαιώσω- 
μεν τὴν τοῦ ὑποξυχίου τιμήν. Ὡς µήτε σὺ ἀδιχηθῆς. 
μήτε ἐγὼ ζημιωθῶ' ph xai χατάρας ἑαυτοῖς in- 
ενέγχωµεν μετὰ ταῦτα, xal ἀγαναχκτῆσει ὁ θεὸς 
χαθ᾽ ἡμῶν ἀλλὰ μᾶλλον εὐλογίας ' ὅτι εἶσεν 0. 
εὐ]ογῶν εὐ.1ογεῖται , καὶ d χαταρώμεγος xacapá- 
ται. Ακούσας δὲ ταῦτα ὁ Ἀπιφάνιος, σφόδρα ἔφο- 
6505 τὴν χατάχρισιν τοῦ Ἰακὼθ, xat εἶπεν πρὸς 
αὐτόν Οὐχέτι βούλομαί σοι πιπράσχειν τὸ ὑποξύ- 
Τιον τοῦνο. 'O δὰ Ἰαχὼδ εἶπεν πρὸς Ἐπιφάνιον: 
Διὰ ποίαν αἰτίαν, ὢ τέχνον; Ὦ ὮµἘπιφάνιος εἶπε 
πρὸς αὐτόν Τὸ ὑποζύγιον τοῦτο, πάτερ, ἄταχτόν 


sororem, quandoquidem erant πιοάῖο eurum fa- 
cultates. Cum unum vero jumentum haberent indo - 
mitum, dixit mater Epiphanio: ΕΠΙ, quoniam 
familia nostra, in iis qua ad corporis usum perti 
nent, nobis praebet angustias, et cibo indigemus , 
accipe jumentum, quod est intra domum nostram, 
et vade ad nundinas, et vende: et ita id quod erit 
ad nos alendos usui, suppeditabimus. Epiphanius 
autem dixit matri δι: Scis jumentum nostrum 
adhuc esse indomitum, fietque ut si eam ad id 
vendendum, qui in illo loco congregati erunt, vi- 
déntes ejus insolentiam, me pcena afficiant, dicen- 
tes: Cum malum habeas, male patieris ex lego. 
Dixit ei mater : Abi, (ili; Deus patrum nostrorum 
Abrahe, Isaac et Jacob, jumento dabit intelligen- 
tiam, ut per ejus pretium nos nostro usui servia- 
mus. Epiphanius autem, Deo invocato, qui dedit 
Mosi gratiam, ut maxima signa faceret coram 
Pharaone, profectus est, volens obedire matri su:e. 


Π. Cum ad nundinas autem esset ingressus, ac- 
cidit ut jumentum indomitum fleret placidum, et 
valde mansuetum. Adfuit autem quidam Judzus 
negotiator, nomine Jacob, qui dixit Epiphanio : 
Vis, o fili, vendere hoc jumentum? Dixit Epipha- 
nius : Maxime, pater, ea enim de causa, id adduxi. 
Respondens autem, dixit Epiphanio: Cujusnam es 
religionis? Dixit Epiphanius : Judaeus. Dixit οἵ 
Jacob : Cum simus ejusdem gentis, non debet in- 
ter nos peccatum intercedere : sed cum sit Deus 
noster justus, constituamus justum jumenti pre- 
tium, ut neque tu injuria afficiaris, nec ego dam- 
num patiar : ne maledicta postea nobis inferamus, 
et Deus nobis irascatur; sed potius benedictiones, 
quoniam dixit ! : Qui benedicit, benedicetur ; et qui 
maledicit, est. maledictus. His autem auditis, Epi- 
phanius valde timuit condemnationem Jacob, et 
dixit ei : Nolo tibi amplius vendere hoc jumentum. 
Jacob vero dixit Epiphanio: Quanam de causa, o 
fili ? Epiphanius dixit ei : Hoc jumentum, o pater, 
est insolens et indomitum ; acerbissim: vero fainis 
angusti: subiere domum meam. Estautem mihi ma- 


ἐστιν, χαὶ στένωσις πικροτάτου λιμοῦ ἐπεισῆλθεν Ev pj teret soror; pater enim meus excessit e vita hu- 


τῷ οἵκῳ µου * ὑπάρχει γάρ pov µήτηρ, xat ἁδελφή. 
Ὦ γὰρ πατήρ µου ἐξῆλθεν τὸν βίον τὸν ἀνθρώπινον. 
Tac οὖν μητρός µου ἐγένετο χέλευσις τοῦ πωλῆσαι 
τὸ ὑποζύγιον διὰ τὴν χρείαν τῶν ἑδωδίμων. Nov δὲ 
Έχουσα παρὰ σοῦ, πάτερ, ὅτι χαχὸν τὸ χαταθλά- 
«tty, xai ἐφοδήθην τὸν Bcbv, µήποτε χαταράσῃ µε, 


mana. Mater mea jussit, ut venderem hoc jumentum, 
propterea quod cibo indigeremus. Bune autem 
audivi ex te, pater, quod malum sit damnum af- 
ferre ; et Deum timui, ne forte tu. mihi maledicas, 
et ille me puniat propter tuam in me maledietio- 
nem. 


xii τιµιορῇσεταί µε ὁ θεὺς διὰ τῆς χατάρας τῆς γενομένης εἰς ἐμέ. 


l'. Αχούσας δὲ ταῦτα 6 Ἰαχὼδ, ἐθαύμασεν ἐπὶ 
τῇ ἀποχρίσει τοῦ παιδός 'χαὶ λαθὼν «pla νομίσματα, 
ἔδωχεν Ἐπιφανίῳ , ἅμα xol τοιούτοις λόγοις διδά- 
5χων αὐτόν * Τέχνον, λάδε ταύτην τὴν εὐλογίαν, xax 
κορεύου πρὸς τὴν aij μητέρα". καὶ εἰσοίσεις ἓν τῷ 


! Gen, x1vi1, 29. 


Ill. Cum hzc autem audiisset Jacob, miratus est 
Tespunsum pueri; accepitque tres nummis, et 
dedit Epiphanio, simul etiam eum docens verbis 
bujusmodi : Fili, hanc accipe benedictionem, et 
vade ad matrem tuam, et inferes panes in domum 


27 


5. EPIPHANII VITA. 7 


28 


tuam. Tecum quoqtue accipe hoc jumentum ; et si A οἴχῳ σου ἄρτους. Λάδε δὲ xaX τὸ ὑποζύγιον τοῦτο 


suum quidem mutet vitium, et mores insolentes ac 
protervos, maneat domi tuz ; sin autem in hac per- 
severet insolentia, ejice e tuis zdibus, ne alicui 
cx tuis mortem afferat. Cum hzc audiisset Epipha- 
nius, et a Jacobo tres nummos accepisset, accepto 
jumento, profectus est in. vicum ad matrem suam. 
Priusquam autem ipse ingrederetur in vicum, cir- 
citer mille passus, occurrit ei »homo Christianus , 
nomine Cleobius, qui ei dixit : Vis vendere jumen- 
tum, o fili? Respondens dixit Epiphanius : Nolo, 
pater. Dixit autem Cleobius : Si vis eum vendere, 
cape ejus pretium, et ipsum mihi relinque. Cum 
hzc autem Epipbanio diceret Cleobius, animal in- 
solenter irruens et impetum faciens, Epipghanium 


μετὰ σεαυτοῦ * καὶ εἰ μὲν διαλλάσσῃ τὴν καχὴἣν αὖ- 
τοῦ καὶ ἄταχτον προαίρεσιν, µενέτω ἐν τῷ σῷ οἴκῳ' 
εἰ δὲ ἐπιμένοι τῇ ἀταξίᾳ , ἔχδαλε αὐτὸ Ex τυῦ οἴχου 
σου, µήποτε xal θανατώσῃ τινὰ τῶν av. ᾽Ακούσας 
δὲ ταῦτα Ἐπιφάνιος, χαὶ λαθὼν τὰ «pla νομίσματα 
παρὰ τοῦ Ἰαχὼδ , λαδὼν τὸ ὁποζύγιον ἐπορεύθη εἰς 
τὴν αὑτοῦ χώµην. Ὡς ἀπὸ σημείου ἑνὸς, ἀπήντησεν 
αὐτῷ ἄνθρωπος Χριστιανὸς, ὀνόματι Κλεόδιος, χαὶ 
εἶπεν πρὸς αὐτόν. Πιπράσχεις τὸ ὑποζύγιον, ὥ 
τέχνον; 'O δὲ Ἐπιφάνιος ἀποχριθεὶς εἶπεν ' Οὑὐχὶ, 
πάτερ. Ὁ δὲ Κλεόδιος * Ἐὰν πιπράσχεις αὐτὸ, λάδε 
τὸ τίµηµα αὐτοῦ, xat ξασόν pov αὑὐτό. Ὡς δὲ ταύτα 
ἐλάλει ὁ Κλεόδιος πρὺς Ἐπιφάνιον, τὸ ζῶον ἁτάκτως 
ἐνεχθὲν, xa ἐπιπεσὸν Ἐπιφανίῳ διεσπᾶραξεν αὐτὸν. 


excussit, humique allisit, et abiit extra semitam. B ἐπὶ τῆς γῆς" χαὶ αὐτὸ ἐξηλθεν ἔξω τῆς τρίδου. Ὁ 


Epiphanius autem ex jumenti insolentia gravem 
accepit dolorem, humique jacebat, flens amare et 
non valens surgere. Cleobius vero accedens ad 
Epiphanium et femur ejus tenens in eo loco, in 
quo affectus fuerat ab insolenti bestia, cum eum 
ter signasset, statim erexit nihil mali in se haben- 
tem. Cleobius autem dixit jumento pleno omni 
insolentia : Tibi dico, quoniam voluisti tuum 
dominum occidere, in nomine Jesu Christi cru- 
cidxi, non amplius excedas ex hoc loco. Quod 
postquam dixisset Cleobius, jumentum statim 
cecidit in terram mortuum. Cleobium autem 
interrogavit Epiphanius, dicens : Quis est, o pa- 
ter, Jesus cruciflzus, quod talia fiunt per ejus no- 
men? Respondit Cleobius, et dixit Epiphanio: Hic 
Jesus est Filius Dei, quem crucifixerunt Judzi. 
Epiphanius vero timuit signilüicare Cleobio se esse 
Judzum. Cleobius autem perrexit suum iter in- 
gredi, et Epiphanius in vieum venit ad matrem 
suam. Quem videns iater, excepit eum cum gau- 
dio. Matri vero sux exposuit Epiphanius omnia, 
αι sibi evenerant. propter insolentem et pessi- 
mam bestiam. Aliquanto autem post tempore dixit 
mater Epiphauio : Ecce, fli, terra inculta nibil 
producit, neque nobis ex ea est aliquid solatii. 


Erat autem eis quoddam pr:zdiolum, quod pater : 
ejus diligenter colens, ex eo habebat aliquid sola- « 


tii. Dixit. ergo ei mater: Vendamus przdiolum 


οὖν Ἐπιφάνιος ἀπὸ τῆς βίας τῆς ἀταξίας τοῦ ὑπο- 
ξυγίου ἔπαθεν τὸν ἑαυτοῦ μηρὸν, xaX ἔχειτο ἐπὶ της 
γῆς, Χλαίων χαὶ uà δυνάµενος ἀναστΏῆναι. Ὁ οὖν 
Κλεόδιος προσελθὼν Ἐπιφανίῳ, κρατῄσας αὐτοῦ «bv. 
μηρὸν ἐν τῷ τόπῳ, ᾧ πέπονθεν ὑπὸ τοῦ ἀτάκτου 
ξώου, χαὶ σφραγίσας αὐτὸν τρίτον, εὐθέως ἀνέστη, 
μηδὲν xaxbv ἔχων ἐν ἑαυτῷ. Ὁ δὲ Κλεόδιος εἶπεν 
πρὸς τὸ ὑποζύγιον πάσης ἁταξίας πεπληρωμένον * 
Ἐπειδὴ ἠθουλήθης θανατῶσαι τὸν ἴδιον δεσπότην, £v 
τῷ ὀνόματι Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ ἑστανρωμένου, µηχ- 
έτι µετέλθῃς ἐκ τοῦ τόπου τούτου. Καὶ ἐπὶ τῷ λόγῳ 
Κλεοδίου εὐθέως ἔπεσεν τὸ ὑποζύγιον ἐπὶ τὴν γῆν, 
xai ἀπέθανεν. Καὶ ἔπεζήτησεν Ἐπιφάνιος τὸν KAcó- 
6ιον, λέγων Τίς ἐστιν, πάτερ, ]ησρῶς ὁ ἑσταυρωμέ- 
νος, ὅτι τοιαῦτα σημεῖα γίνεται δι’ αὐτοῦ; ᾿Απεχρίθη 
Κλεόδιος, xat εἶπεν πρὸς Ἐπιφάνιον * Οὗτος ὁ Ἰησοῦς 
ἐστιν ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ , ὃν ἑσταύρωσαν οἱ Ἰουδαῖοι. 
Ὅ δὲ Ἐπιφάνιος ἐφοδθήθη ἀναγγεῖλαι τῷ Κλεοξίῳ, 
ὅτι Ἰουδαῖός ἐστιν. Ὁ οὖν Κλεόδιος ἑπορεύθη τὴν 
ἑαυτοῦ ὁδὸν, χαὶ Ἐπιφάνιος εἰσῆλθεν εἰς τὴν ἑαυτοῦ 
χώµην πρὸς τὴν ἑαυτοῦ µητἐρα. Ἰδοῦσα δὲ αὐτὸν ἡ 
µήτηρ αὐτοῦ, ἀπεδέξατο αὐτὸν μετὰ χαρᾶς, xa ἑξ- 
ηγήσατο ὅσα συνέδη αὐτῷ διὰ τοῦ ἀτάκτου ζώου. 
Χρόνου δὲ παρελθόντος εἶπεν d µήτηρ Ἐπιφανίου 
πρὸς αὑτόν' Ἰδοὺ 6h , τέχνον, ἡ γῆ ἀμελεῖται , xol 


"παραμύθιον ἡμῖν οὐδέν ἐστιν ἐξ αὐτῆς. "Hv γὰρ αὐ- 


τοῖς ΥΠ ἰδία μικρά ' ἣν xaX ὁ πατὴρ αὑτοῦ  ἐμπό- 
vts ταύτην γεωργῶν, εἶχέν τινα παραμυθίαν ἐξ αἎὑ- 


nostrum homini agricole : et tu. vade ad aliquem Ὦ τῆς. ΕἘἶπεν οὖν ἡ αὐτοῦ µήτηρ᾽ ᾿Αποδώμεθα «b 


hominem Deum timentem, et disce artem, qua 
possis te alere, mibique e& tuz sorori panem sup- 


peditare. 


IV. Erat autem quidam Judzus legiaperitus in 
civitate Eleutheropoli, vir admirandus et religiosus 
congruenter legi Moysis. Is habebat possessionem 
in vico, iu quo natus erat Epiplianius, qui jam co- 
gnoscebat ejus patrem et matrem, similiter autem 
Epipbanium et ejus sororem. Is cum venisset ad 
visendas suas possessiones, dixit matri Epipha- 
nii: Mulier, vis dare mihi filium tuum in filium ? 
tuque et tua filia parabitis e domo nostra, qu» 
erunt vobis usui. Mater autem Epiphanii, cum lizec 


Ὑπίδιον ἡμῶν ἀνθρώπῳ γεωργχῷ * xat σὺ εἴσελθε πρὸς 
θεόφοῦον ἄνθρωπον, xai Eco διδασχόµενος τέχνην, 
δι’ ἧς δύνασαι xa ἑαυτὸν τρέφειν, καὶ ἐμοὶ, χαὶ τῇ 
ἁδελφῃ σου ἄρτον χορηγεῖν. 

Δ'. "Hv δἑτις Ἰουδαῖος νοµοδιδάσχαλος ἓν Ἐλευ- 
θεροπόλει, &vhp θαυμαατὺς χαὶ θεοσεθὴς, χατὰ τὸν 
vópov Μωῦσέως, Οὗτος slyev κτήσεις Ev. τῇ χώμῃ, 
ἐν ᾗ ἐγεννήθη Ἐπιφάνιος. ὃς xai τὸν. πατέρα αἎ- 
τοῦ δει, xai τὴν μητέρα ἐγίνωσχεν, ὁμοίως xa! 
Ἐπιφένιον xai τὴν αὐτοῦ ἁδελφῆν. Οὗτος εἰσελθὼν 
εἰς ἐπίσχεψιν τῶν ἑαυτοῦ χτηµάτων, εἶπεν πρὸς τὴν 
μητέρα Ἐπιφανίου. Γύναι, βούλῃ pot δοῦναι τὸν 
υἱόν σου sig υἱόν ; xai ἔσῃ χαὶ σὺ xai fj θυγάτηρ σου 
τὰς χρείας ὑμῶν ποριζόµεναι ἐχ τοῦ ἡμετέρου οἵχου. 


39 


S. EPIPHANII VITA. 


20 


Ἡ ἃ µήτηρ Ἐπιφανίου ἀχούσασα παρὰ τοῦ νομιχοῦ A audiisset a legisperito, va.de leiata est : et eum 


ταύτα, ἐχάρη πολὺ, xal λαδοῦσα Ἐπιφάνιον, παρ- 
έδωχεν αὐτὸν παραχρῆημα εἰς υἱόν. Τὸ δὲ ὄνομα τοῦ 
νομοοῦ ἐχαλεῖτο Τρύφων. Οὗτος εἶχεν θυγατέρα µο- 
νατενῆ  ἐδούλετο δὲ ταύτην συζεῦξαι Ἐπιφανίφ. 
E'. Ὁ οὖν Τρύφων λαθὼν Ἐπιφάνιον εἰς υἱὸν, 
ἐπαίδευσεν αὐτὺν ἑμπόνως τὰ τοῦ νόµου, καὶ τὰ 
στοιχεῖα τὰ ᾿Εθραϊχὰ μετὰ ἀχριθείας. Ἐτελεύτησεν 
& ἡ θυγάτηρ τοῦ Τρύφωνος, xal μόνος Ἐπιφάνιος 
ἓν ἐν τῷ οἴχῳ αὐτοῦ προχόπτων xal τῇ ἡλικίᾳ, χαὶ τῇ 
σρίᾳ τή Ἑθραϊκῃ. Συνέδη δὲ χαὶ τὸν Τρύφωνα τε- 
iguzn3a1^ χαὶ πᾶσαν τὴν ὑπόληφιν αὐτοῦ χατέλειψεν 
Ἐπιφανίῳ. Ἐτελεύτησεν δὲ καὶ f$ µήτηρ Ἔπιφα- 
ου. Ἔλαθεν δὲ Ἐπιφάνιος τὴν ἑαυτοῦ ἁδελφὴν ἐν 
τῷ οἵχῳ τῷ ὑπὸ τοῦ Τρύφωνος χαταλειφθέντι αὐτῷ" 
χαὶ ἦταν ot δύο ἅμα ἓν τῷ οἴχῳ kv πολλῇ καταστάσει 
βίου χατὰ την διδαχὴν ὓρύφωνος. Ἐξελθὼν δὲ 
Ἑτιφάνιος ἓν τῇ χώµῃ, ἓν f ἐγεννήθη , ἐν ᾗ xat 
τήν χτῆσιν εἶχεν τὴν χαταλειφθεῖσαν αὐτῷ ὑπὸ Τρύ- 
Φωνος, ὑπήντησεν αὑτῷ ἀνῆρ τις Χριστιανὸς ὀνόματι 
Δουχιανὸς , θαυμαστὸς xai λόγιος, τὸν μονήρη βίον 
ὀξρχόμενος, τέχνην ἔχων τὴν τοῦ χαλλιγράφου, ταύ- 
τι τε προσχαρτερῶν, ἐξ αὐτῆς τὸν ἄρτον ἑπορίζετο, 
xii τὸ περισσεῦον ἐπεδίδου τοῖς δεοµένοις. Ὁ οὖν 
Ἐπιφάνιος ἣν ἐπιθεδηχὼς ἐπὶ ὑποζύγιον. Ὁ δὲ µα- 
χαρίτης Λουχιανὺς ἣν περιπατῶν ἐν τῇ ὁδῷ, xai 
σνννντησαν ἁμφότεροι ἀλλήλοις. Συνέδη δὲ, πένητά 
τνα ἐπιλαθάσθαι τῶν ποδῶν Λουχιανοῦ * xai λέγει 
πρὸς αὐτόν * Ἀνθρωπε τοῦ θεοῦ, ἑλέησόν µε, ὅτι 
τρεῖς ἡμέρας ἔχω ἅἄσιτος διατελῶν, μὴ ἔχων ἑμαυτῷ 
αηδέν. Ὁ δὰ µαχάριος Λουχιανὸς, μὴ ἔχων τί ἆπο- 
ἄώναι τῷ πένητι, τὸ περιθόλαιον αὐτοῦ ἁποσχεπά- 


σας ἐπεδίδου, λέγων * Εἴσελθε ἐν τῇ πόλει , xal πἰ-. 


πρασον τοῦτο, xa ὤνησαι ἄρτους. 

Φ. Ὁ δὲ Ἐπιφάνιος προσέσχεν, ὅτι ὣς ἀπεσχέ- 
πασεν ἑαυτὸν Λουχιανὸς, xal ἔδωχεν τῷ πένητι, θεω- 
ρεῖ λευχην στολὴν àm' οὐρανοῦ χατελθοῦσαν xa σχε- 
τάσασαν αὐτόν. Καὶ ἐφοθήθη Ἐπιφάνιος φόδον μέ- 
Ίαν xai πεσὼν ἐπὶ πρόσδωπον, ῥίφας ἑαυτὸν ἀπὸ 
ὑποζυγίου, εἶπεν πρὸς Aouxtavóv* Δέομαί σου, ἄν- 
δρωπε, εἰπόν pot* τίς eL; Ὁ 65 µαχάριος Λουχιανὸς 
εἶπεν πρὸς Ἐπιφάνιον' Εἰπόν pot σὺ, ποίας θρη- 
εχείας ὑπάρχεις, χἀγὼ ἀναγγελῶ σοι τὰ χατ ἐμέ. 
Ἀπεχρίθη Ἐπιφάνιος, xai εἶπεν Ἰουδαῖός εἰμι. 


accepisset Epiphanium, eum legisperito statim de- 
dit in filium. Erat legisperito illi nomen Tryphon, 
qui habuit filiam unigenitam, volebatque eam jun- 
gere Epiphanio. 

V. Cum itaque Tryphon Epiphanium accepisset 
in filium, quacunque sunt legis eum diligenter 
docuit, et elementa Hebraica accurate. Mortua est 
autem filia Tryphonis, solusque Epiphanius erat in 
domo ejus, proficiens ztate et sapientia Hebraica. 
Accidit vero, ut Tryphon quoque decederet : om- 
nesque facultates suas reliquit ;Epiphanio. Mortua 
est autem mater quoque Epiphanii, Qui accepit 
sororem suam in domo, quz a Tryphone sibi reli- 

' eta fuerat. Erantque ambo domi in magna vite 


B tranquillitate, convenienter doctrine, quam 4006” 


peranta Tryphone. Egresso autem Epiphanio in 
vicum in quo natus fuerat, in quo etiam habebat 
possessiones relictas a Tryphone, occurrit ei vir 
quidam Christianus, nomine Lucianus, admirandus 
et eruditus, qui vitam exercebat monasticam, et 
elegantis librarii artem apprime tenebat, eique 
strenue navans operam, ex ea panem quzrebat 
quotidianum ; et quod supererat , impertiebat 
egentibus, Atque Epiphanius quidem jumentum 
conscenderat : beatus auteln Lucianus in via am- 
bulabat, οἱ ambo sibi invicem occurrerunt. Aechnt 
vero, ut pauper quidam pedes Luciani prehenderet, 
et ei diceret : Homo Dei, miserere mei ; jam enim 
tres dies permaneo jejunus, ut qui nihil habeam. 
Beatus autem Lucianus, cum nihil aliud posset 
dare pauperi, se amictu exuens, eum illi donat, di- 
cens : lngredere civitatem, et vende, et eme tib. 
panes. 

VI. Advertit autem Epiphanius, quod cum se 
exuisset Lucianus, et dedisset pauperi, vestis can- 


. dida de coelo descendens eum texerat. Magno ita- 


que timore fuit affectus Epiphanius, pronusque in 
faciem cadens e jumento, dixit Luciano : Rogo te, 
o homo, dic mibi : quisnam es? Beatus autem Lu- 
cianus dixit Epiphanio : Dic mihi tu, cujusuam sis 
religionis, et ego meam tibi referam. Respondit 
Epiphanius, et dixit : Sum Judzus. Novit itaque 
Lucianus gratiam Dei cecidisse super Epiphanium. 


Ἔγνω οὖν Λουχιανὸς, ὅτι χάρις θεοῦ ἐπέπεσεν πρὸς p Nam prascientiam quoque babebat Lucianus. Re- 


Ἐπιφάνιον * ἣν yàp xai πρόγνωσιν ἔχων Λουχιανός. 
Ἀπεχρίθη Λουχιανὸς πρὸς Ἐπιφάνιον. Πῶς οὗ, 
Ἰουδαῖος ὧν, ἑπερωτᾷς Χριστιανὺν μαθεῖν τίς εἰμε; 
ὅτι βδέλυγµα οἱ Ἰουδαῖοι τοῖς Χριστιανοῖς , xa οἱ 
ἆριτιανοὶ τοῖς Ἰουδαίοις. Ἰδοὺ 65 ἤχουσας, ὅτι Χρι- 
δειανύς εἰμι ' οὐκ ἔξεστίν σοι ἄλλο τι ἀχοῦσαι παρ 
ἐμοῦ. Ὁ δὲ Ἐπιφάνιος εἶπεν πρὸς Aouxiavóv* Καὶ 
τί χωλύει τοῦ xaX ἐμὲ γενέσθαι Χριστιανόν; Απεχρί- 
δη Λουχιανὸς xal εἶπεν. Τὸ μὴ θέλειν χωλύει * 
4 γὰρ θέλειν (α) πάρεστιν. Κατανυχθέντος δὲ 
Ἐπιφανίου ἐπὶ τοῖς λόγοις Λουχιανοῦ, οὐχέτι 
ἑτορεύθη πρὸς ἐπίσχεψιν τῆς ἑαυτοῦ κτήσεως ' ἀλλὰ 
μαδὼν Λουχιανὺὸν, εἰσήνεγχεν αὐτὸν εἰς τὸν οἶχον a0- 
(4) Fortasse δύνασθα.. 


spondit ergo Lucianus, et dixit Epiphanio : Ft 
quomodo tu cum sis Judzus, rogas Christianum, 
quisnam sit? Abhorrent enim Christiani Judzos, 
et Judaei Christianos. Ecce audivisti me esse Chri- 
stianum : non licet tibi audire ex me aliquid aliud. 
Epiphanius autem dixit Luciano : Et quid obstat, 
quo minus ego quoque sim Christianus? Respondit 
Lucianus, et dixit : Id unum obstat, quod nolis : 
licet enim, si velis. Luciani autem verbis compun- 
ctus Epiphanius, non perrexit amplius ad viden- 
dam suam possessionem : sed accepit. Lucianum, 
et introduxit in domum suam, quas ei relicta fue- 
rat, et ostendit ei omnia, qua domi erant, dicens : 


δἱ S. EPIPHANII VITA o2 
Hie sunt mez facultates, o. pater. Volo autem fieri A τοῦ τὸν χαταλειφθέντα αὐτῷ, χαι ἔδειξεν αὐτῷ 


Christianus, et vitam exigere monasticam. Est 
vero mihi quoque hzc soror : Quid de his jubes? 
Beatus autem Lucianus dixit Epiphanio : Non po- 
les, ο lili, si has habeas terrenas divitias, vitam 
exigere monasticam : sed prius sororem quidem 
tuam da nuptum, et da ei qua sunt necessaria. 
Deinde sic pulchre poteris esse monachus. Dixit 
Epiphanius Luciano : Primum, pater, fac me 
Christianum : deinde sic faciam, quacunque tu me 
jusseris. Dixit autem ei Lucianus : Non licet mihi 
absque episcopo facere te Christianum : [sed esto 
in iis, qua ad Deum pertinent, et ego annuntiabo 
episcopo, qui te faciet Christianum.] 


πάντα τὰ by τῷ οἴχῳ αὐτοῦ, λέγων * Ταῦτά µοι ὑπ- 
άρχει, πάτερ * θέλω δὲ Χριστιανὸς γενέσθαι, χαὶ τὸν 
μονήρη βίον μετελθεῖν. Ἔστιν δέ µοι αὕτη fj ἆδελς{. 

TU χελεύεις περὶ τούτων; 'O δὲ µαχάριος Λονχιανὲς 
εἶπεν πρὸς Ἐπιφάνιον. Οὐ δύνασαι, τέχνον, τὴν 
Όλην πᾶσαν ταύτην ἔχων, τὸν μονήρη Blov μετελθεῖν " 

ἁλλ᾽ ἔχδος μὲν τὴν ἁδελφήν σου ἀνδρὶ, xal δὺς αὐτῃ 
τὰ πρὸς τὴν χρείαν ' xai τὰ λοιπὰ δὺς τοῖς χρείαν 
ἔχουσιν * εἶθ᾽ οὕτως δυνῄσει µονάσαι χαλῶς. Εἶπεν 
ὃξ Ἐπιφάνιος πρὸς Λουχιανόν' Πρῶτυν, Πάτερ, 
ποίησόν µε Χριστιανόν * εἶθ᾽ οὕτως ποιῄσω πάντα τὰ 
προσταχθέντα pov ὑπὸ coU. Ὁ δὲ Λουχιανὸς εἶπεν 
πρὸς Ἐπιφάνιον' Οὐκ ἔξεστίν µοι, παρεχτὺς τοῦ 


. ἐπισχόπου, ποιῆσαί σε Χριστιανόν, 


VII. Cumque hzc dixisset Lucianus, egressus est Β Z'. Καὶ τοῦτο εἰπὼν Λουχιανὸς, ἐξῆλθεν ἐχ τοῦ 


e domo Epiphanii. et ivit ad episcopum. Epiphanius 
autem non cunctatus, statim dixit sux sorori : Vo- 
lo fleri Christianus, et vitam agere monasticam. 
Cui dixit soror ejus : Volo quod tu vis, et faciam 
ut tu facis. Lucianus autem renuntiavit episcopo de 
Epiphauio. Episcopus vero dixit Luciano : Vade, et 
eum catechiza [boc est, institue]. Cumque nos in- 
grediemur in ecclesiam, fac ut ipse procidat beni- 
gno et misericordi Deo. Ivit Lucianus in domum 
Epiphanii. Eum autem videntes Epiphanius et ejus 
soror, ceciderunt proni in faciem, et Luciani pedes 
prehenderunt, clamantes et dicentes : Rogamus te, 
pater, fac nos Geri Christianos. Divinis autem ac- 
ceptis Scripturis, Lucianus eos satis instituit, Et 


ipsi instabant, rogantes et dicentes : Fac nos Chri- C 


stianos. Cum autem Lucianus ambos simul acce- 
pisset, ivit una cum ipsis in ecclesiam. Et cum in- 
grederetur episcopus, ceciderunt proni in faciem et 
rogaverunt confidenter, ut ipsi illuminarentur. [Qui 
jussit ipsos &urgere.] Ingrediente vero episcopo in 
ecclesiam, ambulabant ipsi quoque post Lucianum, 
ut audirent divinas Scripturas. 


ΥΗΙ. Cum autem appropinquasset Epiphanius 
portis, quze aunt extra ecclesiam, ubi zedis primum 
gradum ascendit, cecidit ei calceus sinistri pedis. 
Qui cum sinistro institisset, ut figeret dexterum, 
cecidit quoque dexter calceus; et inventi sunt am- 
bo extra gradus ecclesie ; et ea de causa miratus 
est Lucianus. Non amplius itaque proposuit Epi- 
phanius apprehendere calceos, qui ei e pedibus ce- 
ciderant, sed neque ullos alios calceos sustinuit in- 
duere suis pedibus toto vit:e tempore. Cum ergo 
slarent, et divinas audirent Scripturas, advertit 
episcopus, ita ut in throno sedebat, glorificatum 
esse vultum Epipbanii, 6, coronam esse ejus ca- 
piti impositam. Post absolutum itaque Evangelium, 
ingressus est episcopus in baptisterium, et jussit 
Epiphanium ingredi, et ejus sororem, et cum ipsis 
Lucianum : qui etiam fuit pater ejus in sancto 
baptismate. Episcopus autem cum eos totam do- 
 €uisset consequentiam, baptizavit. Cum ii vero es- 


olxou Ἐπιφανίου, xal ἐπορεύθη πρὸς τὸν ἐπίσχοπον. 
Ὁ δὲ Ἐπιφάνιος μηδὲν µελλήσας, πρὸς τὴν ἑαυτου 
ἀδελφὴν ἔφη: Βούλομαι Χριστιανὸς Υενέσθαι, xat 
τὸν μονήρη βίον μετελθεῖν, Εἶπεν δὲ ἡ ἀδελφῆ αὕτου 
πρὸς αὑτόν' Ὡς θέλεις θελήσω, ὡς ποιεῖς ποιῄσω. Ὁ 
6b Λουχιανὸς ἀπήγγειλεν τῷ ἐπισχόπῳ τὰ περὶ Ἐπι- 
Φανίου. Ὁ δὲ ἐπίσχοπος εἶπεν πρὸς Λουχιανόν  Πο- 
ρεύθητι xal κατήχησον αὐτόν" xal ἓν τῷ εἰσιέναι 
ἡμᾶς ἐν τῇ ἐκχλησίᾳ, ποίησον αὐτὸν προσπεσεῖν τῷ 
φιλανθρώπῳ θεῷ. Ἐπόρεύθη δὲ Λουχιανὺὸς ἓν τῷ οἴχῳ 
Ἐπιφανίου. Εἰδότες δὲ αὐτὸν, 6 τε Ἐπιφάνιος xat f, 
αὐτοῦ ἀδελφὴ, ἔπεσαν ἐπὶ πρόσωπον, καὶ ἑπελάδοντο 
τῶν ποδῶν Λουχιανοῦ, Χλαίοντες καὶ λέγοντες 
᾽Αξιοῦμέν σε, πάτερ, ποίησον ἡμᾶς Χριστιανοὺς Υε- 
νέσθαι. Λαδόμενος οὖν Λουχιανὸς ἀπὸ τῶν θείων 
Γραφῶν, χατήχησεν αὐτοὺς ἱκανῶς. Καὶ αὐτοὶ ἔπ- 
έμενον τῇ παραχλήσει, λέγοντες * Ποίησον ἡμᾶς Ἆρι- 
στιανοὺς Ὑενέσθαι. Παραλαθὼν οὖν Λουχιανὸς τοὺς 
δύο ἅμα, ἐπὶ τὸ αὐτὸ ἑπορεύθη Ev τῇ ἐχχλησίᾳα. Kat 
ἐν τῷ εἰσιέναι τὸν ἐπίσχοπον, ἔπεσαν ἐπὶ πρόσωπον, 
xal παρεχάλουν, ὥστε φωτίσαι αὐτούς. ToU οὖν ἐπι- 
σχόπου εἰσερχομένου Ey τῇ ἐχχλησίᾳ, ἑπορεῦοντο xa! 
αὐτοὶ ὄπισθεν μετὰ Λουχιανοῦ ἀχοῦσαι τῶν θεέων 
Γραφῶν. 

H'. Ὁ οὖν Ἐπιφάνιος ὡς Ίγγισεν ἐπὶ τῶν ἔζω 
θυρῶν τῆς ἐχχλησίας, ὡς ἐπέθη ἐπὶ τοῦ πρώτου 
βαθμοῦ τοῦ οἴχου, ἐξέπεσεν τοῦ ἀριστεροῦ ποδὸς αἎ- 
τοῦ ἐπ᾽ αὐτοῦ τὸ ὑπόδημα. Τοῦ δὲ ἐπιθάντος τῷ ἀρ:- 
στερῷ, ὅπως ἐπιπήξει χαὶ τὸν δεξιὸν πόδα, ἐξέπεσεν 
xai ^b τοῦ δεξιοῦ καὶ ηὑρέθησαν τὰ ἀμφότερα ἔξω 
τοῦ ἀναθαθμοῦ τῆς ἐχχλησίας χαὶ ἐθαύμασεν ὁ Λου- 
χιανὸς ἐπὶ τοῦτο. Ὅ οὖν Ἐπιφάνιος οὐχέτι προθέ- 
σεως ἔσχεν ἐπιλαδέσθαι τῶν ὑποδημάτων αὐτοῦ, Ex- 
πεσόντων ἀπὸ τῶν ποδῶν αὐτοῦ * ἁλλ' οὔτε ἄλλα ὑπο 
δήµατα ἠνέσχετο ἐπενεγχεῖν ἐπὶ τοὺς πόδας αὐτοῦ, 
«by ἅπαντα χρόνον τῆς ζωῆς αὑτοῦ. Ὡς δὲ ἵσταντο, 
xat χουον τῶν ὁσίων Γραφῶν, 6 τε Ἐπιφάνιος xol 
ἡ αὐτοῦ ἁδελφὴ, προσεῖΐχεν ὁ ἐπίσχοπος, ὡς ἣν χαθ» 


θκόµενος ἐπὶ τοῦ θρόνου, ὅτι ἣν τὸ πρόσωπον Έπι- 


φανίου δεδοξασµένον, χαὶ στέφανος ἐπὶ τῆς χεφαλῖς 
᾽αὑτοῦ ἐπιτεθειμένος. Μετὰ οὖν τὴν ἀπόλυσιν τοῦ 
Εὐαγγελίου εἰσῆλθεν ὁ ἐπίσχοπος ἓν τῷ φωτιστηρίῳ΄ 
xaY ἐχέλευσεν εἰσελθεῖν Ἐπιφάνιον παὶ τὴν ἑαυτοῦ. 


ex S. EPIPHANII VITA. 31 
ἀλιφῆν, xal Λουχιανὸν μετ αὐτῶν, ὃς καὶ πατὴρ A sent participes divinorum et immortalium sacra- 


iov ἐγενήθη ἐπὶ τοῦ ἁγίου φωτίσματος. Ὁ δὲ ἐπί. 
σχηηος διδάξας αὐτοὺς την ἅπασαν ἀχολουθίαν, &6á- 
ττισεν αὐτούς. Τῶν δὲ µεταλαθόντων τῶν θείων xai 
ἁβανάτων μυστηρίων, ἐχέλευσεν ὁ ἐπίσκοπος αὐτοὺς 
μετ αὐτοῦ τὸ ἄριστον ποιῆσαι, ὁμοίως µένειν τὰς C 
μέρας Ev τῷ ἐπισχοπίῳ. Μετὰ δὲ τὰς 7 ἡμέρας ἔλα- 
6:v Ἑπιφάνιος Λουχιανὸν, xat ῬΒερνίχην τὴν ἁγίαν 
παρθένον, τες ἐγένετο µήτηρ τῆς ἁδελφῆς Ἐπίφα- 
νίουι καὶ εἰσήνεγχεν αὐτοὺς ἓν τῷ οἴχῳ αὐτοῦ: xal 
a3 χίλια νομίσματα, ἔδωχεν τῇ Begvlxn, xa παρ- 
ἔβωχεν αὐτῇ xai τὴν αὑτοῦ ἀδελφὴν (ἣν γὰρ αὕτη 
ἄρχουσα xa ἄλλων παρθένων), xat ἐξέπεμφεν αὐτὴν 
μετ αὐτῆς. Ὁ δὲ Ἐπιφάνιος διαπωλῄήσας πάντα, δι- 
έδωχεν τοῖς χρείαν ἔχουσιν, χαταλείψας ἑαυτῷ μ’ νο- 


mentorum, jussit episcopus eos praudere, similiter 
et manere septem dies in episcopatu. Post septem 
autem dies accepit Epiphanius Lucianum, et Vero- 


nicam sanclam virginem, qu:? quidem fuit soror 


matris ipsius Epiphanii, et introduxit eos in domum 
suam : accepitque mill nummos, et dedit ei, et 
sororem suam ( nam ea quoque aliis przerat virgi- 
nibus) misit cum ea. Epiphanius autem, cum om- 


nia vendidisset, dedit indigentibus, relictis sibi | 


quadraginta nummis ad divinos vitalesque libros 
comparandos; et e civitate egressus est cum Lu- 
ciano, quoniam is construxerat sibi monasterium. 
Habebat autem secum decem monachos, qui qui- 
dem libros diligenter scribentes, ex iis sibi victum 


zsuatca Ext τὸ xvfjsaca: τὰς θεοειδεῖς xtX ζωτιχὰς B parabant. Erat Epiphanius quando fuit monachus, 


μίδιυς" xa ἐξήλθεν ἀπὸ τῆς πόχεως µετά Λουχια- 


ws ὅτι Λουχιανὸς ἣν µοναστήριον ἑαυτῷ συστησάµενος, ἔχων μεθ ἡἑαυτοῦ δέχα μονοὺς, οἵτινες τὰς “ Y 


sexdecim annos natus. 


ῥέχτους ἑμπόνως Ypágovteg, τὴν ἑαυτῶν τροφὴν ἐξ αὐτῶν ἑπορίζοντο. Hy δὲ Ἐπιφάνιος δεχαὲξ ἑτῶν, 


5:: ἑμόνασεν. 

8. "Hv δὲ ἐν τῷ µοναστηρίῳ Λουχιανοῦ μοναχός 
τις ὀνόματι Ἱλαρίων, δεύτερος Λουχιανοῦ, νέος τυγ- 
γάνων, σηµείοις πολλοῖς κεχοσµηµένος. Κατὰ µίµη- 
«v ὃξ τούτου Ίγετο χαὶ ἄλλος τις Κλαύδιος. Τούτους 
ἰδὼν Ἐπιφάνιος ἐζήλωσεν ἓν χαλῷ. Καὶ γὰρ ὁ µέ- 
τας Λουχιανὸς παρέδωχεν Ἐπιφάνιον τῷ μεγίστῳ 
Ἰαρίωνι, ὅπως διδάξει αὐτὸν τὰς θείας Γραφάς. 


Teo δὲ Ἐπιφανίου ἑμπόνως ἐπιτήδευμα ἔχοντος, xai . 


περὶ τὰ Ίθη .τὰ χρηστὰ τοῦ Ἱλαρίωνος παραδεί- 


IX. Erat autem in monasterio Luciani quidam 
monachus, nomine Hilarion, secundus a Luciano, 
setate juvenis, et multis miraculis Qrnatus. Ad.cu- 
jus imitationem instituebatur etiam alius, nomine 
Claudius. Eos cum vidisset Epiphanius, pulchre est 
emulatus. Magnus enim Lucianus dedit Epipha- 
nium maximo Hilarioni, ut doceret eum [scribere] 
divinas Scripturas. Epiphanius autem laborioso stu- 
dio deditus, et. bonos mores Hilarionis effingens 


σου (a) χυχλουµένου, προέκοπτεν τῇ τοῦ Χριστοῦ χά- G traditione, proficiebat in Dei gratia et arte pulcher- 


(9, χαὶ τῇ τέχνῃ τῇ χαλλίστῃ. Συνέθη δὲ τὸν µό- 
12» Λουχεανὸν ἐξελθεῖν τὸν βίον. Ἐχράτησε δὲ Ἴλα- 
ρίων τοῦ χοροῦ τῶν ἁδελφῶν, xat ἣν ἀληθῶς ἰδεῖν τὸν 
τόπον ἐκεῖνον, οὐχ ὡς ἀνθρώπων οἰχούντων ἓν αὐτῷ, 
ὡς ἁγίων ἀγγέλων λειτουργούντων τῷ φιλανθρώπῳ 
xii παναγίῳ θεῷ. Ἡν δὲ ἡ τροφῇ τοῦ µακαρίου Ἴλα- 
pvo; ἄρτος, xal ἅλας, xaX ὕδωρ µέτριον. Ἠσθιεν 
& διὰ δύο ἡμερῶν * πολλάχις δὲ xal διὰ τριῶν * πλει- 
στάχις 6b χαὶ διὰ τεσσάρων xat ἑθδομάδος. Ταύτην 
^iv πολιτείαν ἐπελέξατο, χαὶ ἐχράτησεν Ἐπιφάνιος 
ἅπαντα τὸν χρόνον τῆς ζωῆς αὐτοῦ. Ην δὲ xal ἄν- 
νδρας ὁ τόπος. 

l'. Ποτὲ γοῦν, ὁδοιπόρων εἰσελθόντων ἓν τῷ µονα- 


σπηρίῳ, xat οἶνον ἐπιφερόντων, xal χαύµατος σφο- — monasterium, vinum afferentes, quo tempore erat ' 


rima. Contigit vero, ut magnus Lucianus e vita 
humana excederet. Prefuit autem Hilarion choro 
fratrum : vereque licebat videre eum locum, non 
tanquam in eo homines habitarent, sed tanquam 
sancti angeli ministrarent sanctissimo et miseri- 
cordi Deo. Erat enim beati Hilarionis cibus, panis 
et sal, et modicum aqua. Comedebat autem post 
duos dies, sepe etiam post tres, sepissime vero 
post quatuor, vel post. hebdomadam. Hoc vite in- 
stitutum elegit. Epiphanius toto tempore vitze sua. 
Erat autein ille locus sine aqua. 


X. Cum autem aliquando viatores ingressi essent 


ὁροτάτου ὄντος διὰ τὴν πολλὴν δίψαν, χατέψυξαν Bv D gstus vehementissimus, siti fere enecabantur, et 


τῷ µοναστηρίῳ * xai ᾖτησαν ὕδωρ, ὥστε πιεῖν, xal 
οὐχ εὑρέθη ὕδωρ ἐν τῷ τόπῳ. Απὺ γὰρ σηµείων ε’ 
υτῆρχεν τὸ ὕδωρ;, τῇ οὖν νυχτὶ ἐπορεύοντο ἑαυτοῖς 
 ἀδελφοὶ, xai ἐγέμιζον. Τῶν δὲ ὁδοιπόρων ἐχλει- 
πόντων διὰ τὴν δίφαν, ἅπαντες οἱ ἀδελφοὶ ἐπένθουν 
iz' αὐτοῖς. Ὁ δὲ Ἐπιφάνιος ἑχτείνας τὴν χεῖρα, 
καὶ ὁραξάμενος τοῦ ἀσκοῦ, ἔνθα ὁ οἶνος ὑπῆρχεν, εἷ- 
rtv: Πιστεύσατε, ἁἀδελφοὶ, ὅτι ὁ ποιῆσας τὸ ὕδωρ οἵ- 
^, ποιῆσει xal τὸν οἶνον ὕδωρ  χαὶ ἐπὶ τῷ λόγῳ 
Ἐπιφανίου, ol. πλησθέντες ἁσχοὶ οἴνου, πηὑρέθησαν 
χλταθέντες ὕδατος ' xai λαδόντες οἱ ὁδοιπόροι ἔπιον 
(31 αὐ οἱ, xal τὰ κτήνη αὐτῶν, xat ἕστη ἡ quy αὖ- 


ια) Aliter legit interpres, nempe 20256 ost. 


petierunt aquam ad bibendum, nec inventa est aqua 
in illo loco. Aberat enim aqua ad quinque millia- 
ria. lbant vero noctu, et aquabantur fratres. Cum 
autem viatores propter sitim deficerent, fratres 
propter eos lugebant. Epiphanius autem cum ma- 
num extendisset, et utrem prehendisset, ubi erat 
vinum : Credite, inquit, fratres, quod qui aquam 
fecit vinum, vinum quoque aquam faciet. Et propter 
sermonem Epiphanii, utres, qui vino pleni erant, 
inventi sunt aqua pleni. Quam cum accepissent via- 
tores, biberunt, et etiam jumenta eorum : stetitque 
anima eorum in ipsis. Omnes autem obstupuerunt, 


΄ 





$5 S. ΕΡΙΡΗΑΝΙΙ VITÀ. δι 
et viatores, et fratres. Ab illo vero die noluit Epi- A τῶν ἐπ) αὐτοῖς. Ἐξέδτησαν οὖν ἅπαντες ἐπὶ tono 


phanius habitare amplius in illo loco, eo quod de 
ipso audiissent viatores. Subripiens autem seipsum 
2 fratribus, profectus est in locum magis agrestem. 
Qui cum nescirent in quo leco habitaret, omnes 
fratres lugebant Epiphanium. Permansit autem in 
illo loco jejunus tribus diebus. Et ille quoque locus 
aridus erat, et sine aqua. 


XI. Accidit autem, ut per. illum locum transirent 
quadraginta Saraceni. Qui cum in loco, et in eo 
statu vidissent Epiphanium, omnes eum ducentes 
esse ridiculum, irridebant. Unus autem ex ipsis, 
qui unum habebat oculum (erat enim alter clausus) 


ot τε ὁδοιπόροι καὶ οἱ ἀδελφοί. Απ΄ ἐχείνης οὖν ττ 
ἡμέρας οὐχέτι ἠθουλήθη Επιφάνιος οἰχῆσαι τὸν τό 
mov ἐχεῖνον, διὰ τὸ ἐξάχουστον αὐτὸν γενέσθαι ὑπ 
τῶν ὁδοιπόρων * ἔχλεψεν δὲ ἑαυτὸν ἆ vob τῶν ἁδελοφῶν 
καὶ ἐπορεύθη εἰς ἀγριώτερον τόπον’ τῶν δὲ p.h ἐκ 
ισταµένων τὸ ἐν ποίῳ τόπῳ κχατοιχεῖ, ἅπαντες ο 
ἁδελφοὶ ἐπένθουν περὶ Ἐπιφανίου. Ἔμεινεν οὖν ἐν 
τῷ τόπῳφ ἑχείνῳ τρεῖς ἡμέρας ἄσιτος διατελῶν. "B: 
ὃς xal αὐτὸς ὁ τόπος ἄνυδρος. 

ΙΑ’. Συνέδη δὲ κατ ἐχεῖνον τὸν χαιρὸν μ’ Σαρα. 
χηνοὺς διέρχεσθαι. Ὡς οὖν ἴδον Ἐπιφάνιον ἓν totos 
τόπῳ xal τοιαύτῃ χαταστάσει, γέλοιον ἀναδεξάμενο 
ἀμφότεροι τούτου χατεγέλων. Ες δέ τις ἐξ αὐτῶν νο 
ὀφθαλμὸν ἔχων (Ἡν γὰρ ὁ ἄλλος αὐτοῦ χλεισθεὶς 


cum ferinis esset moribus, ense stricto e vagina, D xax θηριώδη ἕξιν ἔχων, λαδὼν τὴν µάχαιραν αὗτοῦ 


venit ad Epiphanium : cumque eum sustulisset, ul 
percuteret Epiphanium, apertus est ejus, qui clau- 
sus erat, oculus. Ille vero perterritus, ense in ter- 
ram projecto, constitit immobilia. Alii autem cum 
vidissent esse apertum oculum, qui clausus fuerat, 
cceperunt stupore aífici. Cumque vidisset Epipha- 
nius eos esse anxios, sermones cum eis contulit. 
lili vero cum verbis Epiphanii evasissent sedato et 
tranquillo animo, mutati eum dicebant esse Deum : 
vimque ei afferentes, trahebant eum secum, dicen- 
tes : Tu es Deus noster, sequere nos, et. serva nos 


ab omni vi eorum qui in nos: irruent. Epiphanius, 
3ulem eos sequens tempore trium mensium, prolii- - 


hebat eis omnem insolentiam et immoderationem. 
Cun vidissent vero se ejus admonitionibus adduci 
in angustias, omnes uno animo ejus pedibus devo- 
luti petierunt, ut in suum locum reverteretur. Qui 
cum eorum auribus maximas ingereret admonitio- 
nes, dicens : Nisi ab iis abstinueritis, non eritis in 
hac vita felices : acceperunt eum, et deduxerunt in 
1 cum, in quo habitabat. Cumque ei sua opera et 
ministerio domum zdificassent, et eum valere jus- 
sissent, omnes abierunt in pace. Ego autem, qui 
eram unus ex ipsis, mansi cum Epiphanio, ab eo 
institutus in verbo veritatis. Cum autem preteriis- 
set tempus sex mensium, me accepit ille, etivimus 
in monasterium magni Hilarionis. Cum vero vidis- 
seut Epiphanium omnes fratres, magno sunt affecti 
gaudio. Et mansimus quidem tres dies in monaste- 


ἐκ τῆς θήκης, A0ev πρὸς Ἐπιφάνιον' xai δὴ χουφί- 
σας αὐτὴν κροῦσαι τὸν Ἐπιφάνιων, Ἠνεῴχθη αὖτου ἑ 
χλεισθεὶς ὀφθαλμός. Too δὲ ἑμφόδου γενοµένου, xai 
τὴν µάχαιραν ἐπὶ τὴν γῆν ῥίφαντος, ἕστηχεν ἀχίντ- 
τος. Οἱ δὲ ἄλλοι ἰδόντες τὴν ἀχινησίαν τοῦ ἑαυτῶν 
ἑταίρου, ἔρχονται xal αὐτοὶ πρὸς Ἐπιφάνιον, xa! 
πρὸς τὸν αὐτῶν eov. Καὶ ἴδον, xal ἰδοὺ 6 ὀφθαλμὸς 
αὐτοῦ ὁ χλεισθεὶς ἠνεφγμένος, χαὶ θάµμόος ἔπεσεν 
ἐπ᾽ ἀμφοτέρους. Ὁ οὖν Ἐπιφάνιος ἰδὼν αὐτοὺς ἁδη- 
μονοῦντας, συνῆρεν (a) λόγους πρὸς αὐτούς. Οἱ δὲ διὰ 
τῶν λόγων Ἐπιφανίου ἓν χαταστάσει ἑλθόντες, usta- 
θαλλόμενοι ἔλεγον αὐτὸν θεὸν εἶναι, χαὶ βίαν Ex- 
ενέγχαντες τούτῳ, εἶλχον αὐτὸν μεθ) ἑαυτῶν λέγον- 
πες" EU el ὁ θεὺς ἡμῶν * ἀχολούθει ἡμῖν, καὶ διάσω- 
ζε ἡμᾶς ἀπὸ πάσης βίας τῶν ἐπεγειρομένων xa 
ἡμῶν. To) δὲ Ἐπιφανίου ἐπὶ εριμηναῖον χρόνον τού- 
τοις ἑπακολουθοῦντος, ἑχώλυεν αὐτοὺς ἀπὸ πάσης 
ἀταξίας. Τῶν δὲ εἰδότων, ὅτι στένωσιν ἐπιφέρει αὖ- 
τοῖς διὰ τῆς νουθεσίας, ὁμοθυμαδὺν ἅπαντες quv- 
αχθέντες προσεχυλινδοῦντο τῶν ποδῶν αὐτοῦ, ὅπως 
ἀποδράσει πάλιν εἰς τὸν ἴδιον τόπον αὐτοῦ. Tou δὲ 
νουθεσἰας µεγίστας ἐπιθέντος ἐπὶ ταῖς ἀχοαῖς αὐτῶν, 
ὅτι Ἐὰν μὴ τούτων ἀπέχεσθε, οὐ δὐνασθε εὖημε- 
ρεῖν ἓν τῷδε τῷ Büp* λαθόντες δὲ αὐτὸν οἱ ἀμφότε- 
pot γαγον ἐπὶ τόπον, ἔνθα τὸ πρὶν κατῴχει΄ καὶ δὴ 
διὰ τῆς αὐτῶν ὑπηρεσίας οἰχοδομήσαντες αὐτῷ οἷ- 
xov, ἀσπασάμενοί τε αὐτὸν οἱ πάντες ἀνεχώρουν ues 
εἰρήνης. Ἐγὼ γοῦν, eI; ἐξ αὐτῶν ὑπάρχων, ἔμεινα 


p μετὰ Ἐπιφανίου * xai χατηχηθεὶς ὑπ αὑτοῦ τὸν M- 


rio: rogavitque Epiphanius magnum Hilarionem, .γον τῆς ἀληθείας, ἔμεινα μετ) αὑτοῦ. Χρόνου δὲ ἕδα- 


ut mihi daret in Cbristo signaculum, quandoqui- 
dem acceperat Hilarion gradum presbyteratus. Cum 
me autem magnus accepisset Hilarion, et omnem 
docuisset consequentiam, baptizavit me in nomine 
Patris, et Filii, et Spiritas sancti : et transegimus 
deinde apud ipsos decem dies; fratresque rogabant 
Epiphaniom, ut nos in eo loco habitaremus ; ipse 
autem noluit, sed voluit habitare, ubi habitabat an- 
tea. 


µηναίου παρελθόντος, λαθὼν ἐμὲ Ἐπιφάνιος, iro 
ρεύθηµεν kv τῷ µοναστηρίῳ πρὸς τὸν µέγαν Ἴλα- 
ρίωνα. Ἱδόντες δὲ ἅπαντες οἱ ἀδελφοὶ Ἐπιφάνιον, 
ἐχάρησαν χαρᾶν μεγάλην. Ἐποιῆσαμεν δὲ. ἐν τῷ 
µοναστηρίῳ τρεῖς μέρας, xal παρεχάλεσεν τὸν 
µέγαν Ἱλαρίωνα Ἐπιφάνιος δοῦναί got τὴν ἐν Ἆρι- 
στῷ σφραγῖδα: ἐπειδὴ Ἱλαρίων καταξιωθεὶς ἣν τοῦ 
βαθμοῦ τοῦ πρεσδυτερίου. Λαδὼν οὖν ὁ μέγας Ἴλα- 
ρίων καὶ διδάξας µε τὴν πᾶσαν ἀκολουθίαν, ἐδάττι- 
cé µε ἓν ὀνόματι Πατρὸς, xat Υἱοῦ, καὶ ἁγίου Πνεῦ- 


µατος, χελεύσας µε Ἰωάννης καλεῖσθαι. Ἐποιῆσαμεν δὲ παρ αὐτοῖ ἡμέρας δέχα᾽ xai παρεχάλονν 
Ἐπιφάνιον οἱ ἀδελφοὶ ὥστε κχατοιχεῖν ἅμα iv τῷ τόπῳ ἐχείνῳ. Αὐτὸς δὲ οὐχ ἠδουλήθη, ἀλλ᾽ ἐδούλετο 


πάλιν ὅπου τὸ πρὶν χατοιχῆσαι. 
(a) Forte, συνεῖρεν. 


8 | S. EPIPHANII VITA. 


IB. Ἑξελθόντων δὲ ἡμῶν ἀπὸ τοῦ µοναστηρίου, A ΧΙΙ. Cum autem nos egressi essemus e monaste- 


Γκορενόμεθα τὴν óbbv ἡμῶν. Ὡς δὲ ἀπὸ σηµείων δύο. 
τοῦ µοναστηρίου ἀπήντησεν ἡμῖν νεανίσχος τις, ἔχων 


ἐρχοντιχὺν δαίμονα, κατατεµνόµενος ἐν τῇ ἐρήμῳ ᾿ 


ὑπ' αὐτοῦ. Τοῦτον ἰδὼν ᾿Ἐπιφάνιος γυμνὸν, καὶ ἀτά- 
x2) δρόμῳ ἁλισχόμενον ὑπὸ τοῦ ἀχαθάρτου πνεύμα- 
ας, ἔχραξεν µεγάλῃ φωνῇ * Παραγγέλλω σοι Ey ὀνό- 
pr τοῦ ἑσταυρωμένου Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἐξελθεῖν 
3 τοῦ πλάσματος τοῦ θεοῦ. Εὐθέως δὲ τὸ ἀχάθαρ- 
τον πνεῦµα ἑσπάραξεν τὸν νεανίσχον, xaX ἔῤῥιψεν 
αὐτὸν ἐπὶ τὴν Υην, xaX ἐξήλθεν ἀπ αὐτοῦ. 'O δὲ 
ἀχάβαρτος δαίµων ἔχραξεν µεγάλῃ τῇ φωνή. Ἐτι- 
ρέηε, διώχεις µε ἀπὺ τοῦ τόπου µου διὰ χβ’ ἑτῶν. 
"Equo πορεύσομαι πρὸς xbv βασιλέα τῶν Περσῶν, καὶ 
1yí$) αὐτὸν χατὰ coU, xal ποιῄσω σε μετὰ θλί- 


dew; πολλῆς παραστῆναι κατὰ πρόσωπον αὐτοῦ. Ὁ P 


& νεανίας ἦλθεν σωφρόνως, xat ἔπεσεν εἰς τοὺς πό- 
ἃςς Ἐπιφανίου. Ὁ δὲ Ἐπιφάνιος ἤγειρεν αὐτὸν, λέ- 
Twv" Ἀγάστα, τέχνον, xal ἄπελθε ἐν τῷ οἴχῳ σου 
ἐν εἰρήνῃ. Καὶ εὐθέως ἀνέστη. 

Il. Ὁ οὖν δαίµων ὁ ἀχάθαρτος ἐπορεύθη itv τῇ 
Περείδι, καὶ ἐχολλήθη τῇ θνγατρὶ τοῦ βασιλέως, xai 
ττιμωρίᾳ, ᾗ ἥλισχεν τὸν νεανίσχον, ὁμοίως καὶ αὑ- 
dv tvquopet* xat ἔχραξεν λέγων. Ἐὰν μὴ Ἐπι- 
vivo; Dn ἐνταῦθα ὁ ἀποστείλας µε πρὸς τὴν σὴν 
ἑνγατέρα, οὐχ ἐξέρχομαι ἀπ᾿ αὐτῆς. Καὶ πάλιν De- 
T ὁ δαίµων * Ἐπιφάνα, τὸ γένας τῶν Φοινίχων, 
Lf ἐνθάδε, ὅπως ἐξέλθω ἀπὸ τῆς θυγατρὸς τοῦ βα- 
δλέως. Ὁ οὖν βασιλεὺς ἀχούσας ἀπὺ τοῦ δαίµονος 
περὶ τῆς Φοινίχης, ἀπέστειλεν πλῆθος ἀνθρώπων εὖ- 
ἑα]έχτων πρὺς ἀναζήτησιν Ἐπιφανίου. Καὶ δὴ àva- 
ζπτίσαντες ἅπασαν τὴν χώραν τῶν Φοινίκων, οὐχ 
εὗρον' ἀλλ’ ἀνεχώρουν ἄπραχτοι πρὸς τὸν βασιλέα. 
Τιὲς & ἐξ αὐτῶν χαὶ καχῶς ὑπέμειναν ὑπὸ τῶν 
Ῥωμαίων ὡς χατάσκοποι, καὶ τὴν γῆν ἅπασαν τὴν 
Δίχην ἐπὶ πονηρἰᾳ θέλοντες χατανοῆσαι. Πορευ- 
ἑέπες δὲ οἱ διαπεµφθέντες ἀπήγγειλαν τῷ βασιλεῖ, 
ὅτι ϱὺχ εὗρον τὸν Ἐπιφάνιον. Ὁ δὲ δαίµων ἔχραξεν 
μεγάλη τῇ φωνῇ "Ew τῷ τόπῳ τῷ ἐπιχαλουμένῳ 
Σπαγυδρἰῳ, ἐχεῖ ἔστιν χατοιχῶν. Πάλιν οὖν ὁ βασιλεὺς 
προσχαλεσάµενος λ' ἄνδρας, εἶπεν πρὸς αὐτούς: 
Ἀπθύαασθε τὸ σχῆμα τὸ Περσικὸν, xat λάδετε τὸ 
ypa τῶν Ῥωμαίων, καὶ πορεύθητε ἐν τῇ Φοινίκῃ; 
καὶ ἀναζητήσατε τὸν τόπον τὸν χαλούμενον Σπανύ- 


rio, viam nostram inivimus. Ad secundum vero la- 
pidem a monasterio, occurrit nobis quidam adole- 
8cens, qui habebat dx:mmonem imperantem : et in 
solitudine ab eo discerpebatur. Cum eum vidisset 
Epiphanius nudum insolenti et incomposito eursu 
vexari ab immundo spiritu, clamavit magna voce : 
Precipio tibi in nomine Jesu Christi crucifixi, ut a 
Dei flgmento exeas. Statim autem eum exagitavit 
immundus spiritus, et humi affixit : atque ab eo est 
egressus. Immundus autem damon clamavit magna 
voce : 0 Kpiphani, tu me expellis e loco meo post 
spatium viginti duorum annorum. : ego ibo ad re- 
gem Persarum, et movebo eum contra te; et faciam, 
ut cum aflicione coram eo sistaris. Adolescens 
autem venit modestus, et procidit ad pedes Epipha- 
nii. Qui eum erexit, dicens : Surge, fili, et in pace 
vade in domum tuam. Et surrexit protinus. 


XIII. Immundus autem dzxmon ivit in Persidem, 
et adhzsit filie imperatoris, et eam eodem torque- 
bat supplicio, quo prius adolescentem, et clama- 
bat, dicens : Nisi venerit Epiphanius, qui hue me 
misit ad tuam filiam, ab ea non recedam. Rursus- 
que dicebat dxmon: Epiphani, Phenix genere, 
veni buc, ut exeam a filia regis. Rex autem, cum 
9 demone audiisset de Phoenicia, misit multitudie 
nem lingue peritorum hominum ad quaerendum 
Epiphanium. Porro autem cum quzsivissent per 
totam Phoenicum regionem, eum non invenerunt : 
sed reversi sunt ad regem, re infecta. Nonnulli vero 
etiam ex eis male passi sunt a Romanis, tanquam 
speculatores, et qui callide vellent considerare to- 
tam regionem Phoenicum. Cum autem ad regem ve- 
nissent ii, qui effugerant, renuntüaverunt se non 
invenisse Epiphanium. Damon autem magna voce 
clamavit, dicens;: Habitat in loco, qui dicitur Span- 
hydrion. Rursus ergo rex, accersitis xxx viris, dixit 
eis : Exuite vos vestitu Persico, et induite vestitum 
Romanorum: et euntes in Pheeniciam, et quaren- 
tes locum, qui dicitur Spanhydrion, adducite ad me 
Épiphanium. Abierunt qui missi fuerant, mutatis 
suis vestibus, et venerunt in Pheniciam. Cumque 


ὅμον, ἀγάγετέ uot Ἐπιφάνιον τὸν οἰκήτορα τοῦ τό- p ipsi multum quzsivissent, declaratus fuit eis locus, 


που. Ἐξηλθον δὲ οἱ X' ἄνδρες οἱ ἀπεσταλμένοι ὑπὸ 
που βασιλέως, ἀλλάξαντες τὰς ἑαντῶν στολὰς, xal 
Ῥαρεγένοντο ἐπὶ τῆς Φοινίκης, xal πολλὰ ἀναζητήσαν- 
τες, δερμηνεύθη αὐτοῖς ὁ τόπος, χαὶ ὁ Ἐπιφάνιος. 
Av & ἐπέστησαν τῷ τόπῳ νυκτός: fjv δὲ Ἐπιφά. 
WX τὰς γυχτερινὰς εὐχὰς ἀναπέμπων τῷ Os * ὡς 
ἃ ἐπέστησαν τῇ θύρᾳ τοῦ χελλίου, xa διαχρούσαν- 
τς, Ἐπιφάνιος οὐδ’ ὅλως ἑπτοήθη τῷ λογισμῷ; ἀλλ᾽ 
t^ τὸ ἔργον τοῦ Θεοῦ ἐπετέλει, Αὐτοὶ δὲ θυμοῦ 
τλησβέντες ἐδουλεύσαντο τὴν θύραν χατεάξαι τοῦ χελ- 
αν. Εἷς δέ τις ἐξ αὐτῶν thv µάχαιραν ἑλχύσας, xal 
εἰς τὸ χατύχιον τῆς θύρας ταύτην ἐπεχτείνας, ἔμεινεν 
1 γρ αὐτοῦ ἀχίνητος, χαὶ ἀσάλεντος, χαὶ ἀχαμπὴς, 
δη ξηρά: τῶν 8b ἄλλων ἁπάντων ἐπιφόδων γενη- 


et Epiphanius. Qui noctu ad locum accessere, Epi- 
phbanius autem emittebat Deo nocturnas preces. 
Cum venissent vero ad ostium cellz, et pulsassent, 
nihil animo perturbatus fuit Epiphanius; sed ipse 
Dei opus peragebat. Ipsi autem in animo habuerunt 
frangere ostium. Cum vero unus ex ipsis strinxis- 
sel ensem, eLin seram ostii eum intentasset, man- 
sit manus ejus immobilis, et tota arida. Aliis autem 
metu perterritis, per aliquod intervallum recesse- 
runt a cella. At Epiphanius cum spiritalis cultus 
omnem peregisset consequentiam, aperuit ostium 
celle. Cum autem eun vidisset.is, cui manus arue- 
rat, humi cecidit in faciem, dicens : Miserere mei, 
serve Dei immortalis. Dicit Epiphanius : Quid que- 





3.9 S. EPIPHANII WIT4. 40 
ris ab homine peccatore? Is vero dixit: Sanus A θέντων, ἀνεχώρουν ἀπὸ διαστήματος τοῦ κελλίου. To; 


veni in hunc locum, et ecce manus mea exaruit. 
Epiphanius autem, dixit : Sanus venisti, sanus flas, 
Cumque ipse manum ejus tetigisset, restitula est 
ut alis. Postquam autem viderunt omnes signum, 
quod factum fuerat, veniunt omnes, et procidentes 
ad pedes Epiphanii, confessi sunt causam, propter 
quam ad eum venerant. Is vero, iis auditis, αυ 
dixerunt homines, cognovit quod spiritus, quem 
ipse ejecerat ex adolescente, eo profectus, affligebat 
puellam. Dixit autem mihi Epiphanius : Surge, fili, 
sequamur hos homines. Qui ei dixerunt : Missi su- 
mus, o Pater, a rege ad te solum : quin etiam super- 
: vacuum animal adducimus, ut ei insideas. Eo autem 


' dicente : Pedibus celeriter curro : verum hic meum 


nou relinquam discipulum. Ipsi rursus dixerunt cum 
magno metu : Adsunt pro utrisque cameli ; solum- 
modo lubenter sequere. Quidam autem lepidus ado- 
lescens in faciem cecidit, et adoravit, dicens : Igno- 
sce mihi, Pater. Et Epiphanius ei placido vultu di- 
: Xit : Surge, Deus te benedicat, fili. Tunc adolescens 
mnagna affectus animi tranquillitate, duabus mani- 
bus accipiens Epiphanium imposuit dromocamelo. 
Αά me autem veniens, mihi quoque fecit similiter : 
ipseque anteibat primus dromocamelos. 


δὲ Ἐπιφανίου ἅπασαν ἀχολσουθίαν τῆς πνευµατικῆς 
λατρείας ἑχτολέσαντος , Ίνοιξεν τὴν θύραν τῆς χέλ- 
Anc. Ιδὼν δὲ αὐτὸν ὁ τὴν χεῖρα ἔχων ξηρανθεῖσαν, 
ἔπεσεν ἐπὶ πρόσωπον ἐπὶ τὴν γῆν, λέγων Ἑλέησόν 
με, μύστα θεραπευτὰ τῶν ἀθανάτων. 'O δὲ Ἐπιφά- 
νιός Φησιν * Τί αἰτεῖς παρὰ ἀνθρώπου ἁμαρτωλοῦ ; 
Ὁ δὲ εἶπεν Ὑγιὴς ἦλθον εἰς τὸν τόπον τοῦτον, xai 
Ιδοὺ ἐξηράνθη fj χείρ µου. Ὁ δὲ ᾿Ἐπιφάνιος εἶπεν" 
Ὑγιῆς Ύλθες, ὑγι]ς γενοῦ. χαὶ ἀφάμενος αὐτοῦ, 
ἀπεχατεστάθη ἡ χεὶρ αὐτοῦ, ὡς fj ἄλλη. Ὡς οὖν ἴδον 
οἱ ἄλλοι πάντες τὸ γεγονὸς σημεῖον, ἔρχονται πάντες, 
xal προσπεσόντες Ἐπιφανίῳ, ὡμολόγουν τὴν αἱτίαν, 
δι ἠν πάρεισιν πρὸς αὐτόν. Too δὲ ἀχούσαντος τοὺς 
λόγους τῶν ἀνθρώπων, ἔγνω, ὅτι τὸ πνεῦμα τὸ ou 
χθὲν ὑπ᾿ αὐτοῦ ἀπὸ τοῦ νεανίσχου , τοῦτο πορευθὲν 
ἔθλιδεν τὴν παῖδα. Elnev δὲ Ἐπιφάνιος πρὸς pé* 
ἸΑνάστα, τἐχνον, ἀχολουθήσωμεν τοῖς ἀνθρώποις. Ul 
δὲ πρὸς αὐτόν ' Οὐύκ ἀπεστάλημεν, φησὶν, Πάτερ, εἰ 
μὴ πρὸς σὲ ὑπὸ τοῦ βασιλέως, ᾧ xat ζῶον περισσὺν 
ἐπιφέρομεν, ὅπως καθεσθῇς. Too δὲ λέγοντος Ποσὶι 
ὀξέως τρέχω, µόνον τὸν ἐμὸν μαθητὴν οὐχ ἂν ἑάσω 
ὧδε. Αὐτοὶ πάλιν ἔλεγον μετὰ φόδου µεγάλον' 
"λπεισιν αἱ χάμηλοι ἀπὸ τῶν ἀμφοτέρων ΄ μόνοι 
εὐμενῶς ἀχολούθησον σοῖς δούλοις. El; & ttg νεανί. 


' Gxoc χαρίεις ἔπεσεν ἐπὶ πρόσωπον, xal προσεχύνησεν αὐτῷ, λέγων * Συγχώρησόν pot, Πάτερ. Τότε "Ez 
φάνιος εὐμενεῖ τῷ προσώπῳ εἶπεν πρὺς αὐτόν" ἸΑνάστα, ὁ θεὸς εὐλογήσει σε, τέχνον. Τότε ὁ νεανίσκοι 
ἐν πολλῃ χαταστάσει, ταῖς δυσὶ παλάμαις αὐτοῦ λαδόµενος Ἐπιφανίου, ἐπέθηχεν αὐτὸν ἐπὶ δρομικῖι 
χαμήλου. Ἐλθὼν δὲ πρὸς μὲ, ἐποίησεν ὁμοίως ' καὶ αὐτὸς ἑδάδιξεν πρῶτος τῶν δροµοχαμΊλων. 


XIV. Cum vero con(ecissemus triginta quinque 6 


mansiones, pervenimus ad regiam, et mansimus in 
loco, qui dicitur Urion. Tres autem ex eis ingressi, 
regi renuntiarunt. Cumque rex jussisset ad eum 
ingredi Epiphanium, perinde fuit tranquillo et com- 
» posito animo, atque si regem non esset conventu- 
rus. Tunc me eum sequentem invasit magnus timor 
et wemor. Nam cum vidissem multam turbam 
astantem, in varias partes versabam animum. Cum 
autem regi appropinquasset Epiplianius, rex statim 
surrexit a sede. Regi vero dixit Epiphanius : Sede, 
fili, super thronum, nec propter tuum luctum du- 
bites animo. Habeo enim Deum, qui ferat auxilium, 
et d:emonem pellat. Solum crede Deo benigno et 
clementi, [et videbis cito Dei gratiam]. Ne aberres 


ΙΔ’, ᾿Οδευσάντων δὲ ἡμῶν μονὰς λε’, ἐφθάσαμεν 
τὴν βασιλίδα, ἐμείναμεν δὲ y τόπῳ xaloupéwp O5 
ρἰφ. Τρεῖς δὲ ἀπ' αὐτῶν εἰσελθόντες ἀνήγγειλαν τὸ 
βασιλεῖ. Καὶ δὴ χελεύσαντος τοῦ βασιλέως εἰσέρχε' 
σθαι πρὸς αὐτὸν τὸν Ἐπιφάνιον, εἰσῇει ἓν moll 
χαταστάσει͵ ὡς μὴ συντυχεῖν ἔχων ἑνὶ τῶν βασιλέων 
Τότε δὴ ἐγὼ ὁπίσω τούτῳ βαίνων, φόδος χαὶ τρόμο 
ἔπεσεν ἐπ᾽ Ep. Ἰδὼν γὰρ ὄχλους περιεστῶτας αὐτὶ 
πολλοὺς, ἐδονούμην τῷ λογισμῷ pou. Too δὲ "Esa 
νίου ἐγγίσαντος πρὸς τὸν βασιλέα , εὐθέως ἑἐξανέστι 
ὁ βασιλεὺς ἀπὸ τοῦ θρόνου. Εἶπεν δὲ Ἐπιφάνιος π 
τὸν βασιλέα * Κάθισον, τέχνον, ἐπὶ ep θρόνῳ, yi 
δίσταζε ἐπὶ τῷ σῷ πένθει' ἔχω γὰρ θεὺν τὸν eor 
θοῦντα, ἑλατήριον τοῦ διαθόλου. Μόνον πίστευε τὶ 
φιλανθρώπῳ; μὴ ἁστόχει τῶν λαλουµένων , καὶ 5j 


| 8 scopo eorum, αυ dicuntur, et videbis filiam D τὴν παῖδα ὑγιῃ. 'O γὰρ κάχιστος δαίµων διωχθεὶ 


tuam sanam in medio. Pessimus enim dz:mon fu- 
gatus a loco suo, venit ad filiam. Si Deo cruciflxo 
" credideris, fugabit eum a tua filia. [llluminare, 
fili, corde, et videbis eum expulsum]. Duc eam ad 
nos in medium, et videbis gratiam benigni et cle- 
mentis Dei. Cum autem in medium venisset regis 
filia, dixit Epiphanius filiolze : Esto sapiens ac mo- 
desta, et adorato tuum patrem. Lupus enim tui non 
dominabitur amplius. M:ec cum dixisset Epipba- 
. nius, et eam ter signasset, dixit spiritui, qui eam 
affligebat : Cucurristi male ad filiam regis : fuge 
ab ea in loca, ad qux non patet aditus. Et statim 
ab ea recessit. Cum autem vidisset Epiphanius re- 
gem in magna exsiasi, dixit ei vultu. subridens : 


ἁπὸ τόπου, Ἴλθεν προθύµως ἐπὶ otv θυγατἑρα. "Ex 
πιστεύῃς τῷ ἑσταυρωμένῳ, τοῦτον διώχει ἀπὸ ττ 
θυγατρός σου. Φωτίζου, τέχνον, τὴν ov καρδίαν, xa 
βλέπε τοῦτον ἐλαυνόμενον. "Αγαγε ταύτην ἓν µέσι 
ἡμῶν, καὶ ὄψῃ χάριν τοῦ φιλανθρώπου. Ἑλθούση 
δὲ τῆς θυγατρὺς τοῦ βασιλέως ἐν τῷ µέσῳ, εἶτε 
Ἐπιφάνιος τῷ θυγατρίῳ' Γενοῦ φρονοῦσα, καὶ προς 
χύνησον τὸν σὸν πατέρα. Λύχος γὰρ ἔτι οὐ κυριεύσξ 
σου. Ταῦτα εἰπὼν Ἐπιφάνιος, ἐπιλαθόμενος τῆς χει 
phe τοῦ θυγατρίου, καὶ σφραγίσας αὑτὴν τρίτον 
εἶπεν πρὸς τὸ πνεῦμα τὸ θλίδον αὐτὴν ' "Ἔδραμε 
παχῶς ἐπὶ τὴν θυγατἐρα τοῦ βασιλέως. Φεῦγε ἀπ 
αὑτῆς ἐν ἀοιχήτοις τόποις. Ταῦτα εἰπὼν Ἐκπιφάνιο 
πρὸς τὸν δαίµονα, εὐθέως ἐξῆλθεν ἀπὺ τοῦ θυνα 


"T 5, ΕΡΙΡΗΑΝΗ VITA. 43 
τρίόυ. "Hv δὲ Ἐπιφάνιος ἐν ἑχστάσει πολλῇ τὸν A Laetare, rex, de tua filia; fugit lupus in loca inha- 


βασιλέα, εἶπεν πρὸς αὐτόν - Χαῖρε, βασιλεῦ, ἐπὶ σῷ 
θυγατρίῳ» ἕφυγεν ὁ λύχος εἰς ἀοιχήτους τόπους. 
Πορεύου, θύγατερ. iv ci ταµιείῳ, xal ἔσο χαίρουσα 
μετὰ μητρὸς χαλλίστης. Πρόσεχς λοιπὸν τῷ σώματί 
συ” xal οὐχέτι ἐγγίσει πρὸς ok χαχοῦργος. Ταῦτα 
ἀχούσασα 1) θυγάτηρ τοῦ βασιλέως παρὰ Ἐπιφανίου, 
ἐπηρεύθη λθιπὸὺν Ev. τῷ ταμιείῳ, ἕνθα ἦν f µήτηρ 
αὐτῆς χαταµένουσα. Τότε δὴ ὁ βασιλεὺς ἔχλινεν αὐ- 
χένα Ἐπιφανίῳ. Ἰδόντες δὲ οἱ πάντες τὸν βασιλέα, 
χλίνουσι Ααἱ αὐτοὶ ἐπὶ γῆν, λέγοντες πρὸς Ἐπιφά- 
γιου Χάριτος θεοῦ χεχοσµηµένε, πρόθυμος vivou 


bitabilia. Vade, filia, in tuum coaclave, et gaude 
cum maitre tua optima, et attende deinceps tuo 
corpori : neque malignus tibi appropinquabhit 3m- 
plius. Cum hzc autem audiisset filia regis ab Epi-- 
phanio, ivit in aulam. Tunc rex inclinavit collum 
Epiphanio. Cum vidissent vero omnes regem, ipsi 
quoque se in terram inclinant, dicentes Epiphanio : 
O plurima exornate gratia, mane prompto et alacri 
animo apud regem. Esto pater ejus potentis, et 
eris nobiscum perpetuo. Vexavit daemon regiam ; 
huc venisti, eum fugasti. 


ερὸς βασιλέα, πατὴρ τοῦ κράτους αὐτοῦ, xai ἔσῃ μεθ ἡμῶν ἁδιαλείπτως. Ἔσκυλεν δαίµων τὴν Bac 


A61: ἦλθες ἐνταῦθα τοῦτον διῶξαι. 


IE. E; δέ τις ἐξ αὐτῶν µάγος τῶν πρώτων ἔλεγεν Β XV. Unus autem ex eis primus ex magis, dixit 


αὐτῷ μετ᾽ εὐμενείας) "D µάχαρ Ἐπιφάνις, µάγε 
πεποβημένε, ἦλθες ἐνταῦθα τοῦ χατορθῶσαι. Δίδασχε 
πάντας, πάντες οἱ μάγοι ὑπαχούσονταί cou. ᾿Αχού- 
σας ób ταῦτα Ἐπιφάνιος, εἶπεν πρὸς τὸν ἀνόητον 
µάγχον. "D µάγε ἐχθρὲ τῆς ἀληθείας, µάθε μὴ λα- 
ziv àváxvoug λόγους. Λάθε χατόχιον ἓν τῷ στόµατί 
σου, xal ἔσῃ μὴ λαλῶν ἁδιαλείπτως. Mh γὰρ ὑπο- 
viet θεοὺ δοῦλον µάγον ὑπάρχειν τῆς ἁδιχίας. Ταῦτα 
6: εἰπὼν Ἐπιφάνιος, εὐθέως ἔμεινεν ὁ μάγος ἅλα- 
1ος, ἀχίνητος ἐπὶ τῷ τόπῳ. Ταῦτα δὲ ἰδὼν ὁ βα- 
σ.λεὺς. xal τὸ στῖφος αὐτοῦ τὸ περιεστὼς, φόδῳ 
ἅπαντες συγνεχόµενοι ἔπεσαν ἐπὶ τὴν γῆν. 


Hp. Ἰδὼν δὲ Ἐπιφάνιος τούτους πεσόντας, ἐχτεί- 


vig τὴν χεῖρα πρὸς τὸν βασιλέα, ἔλεγεν abt μετρ 


εὐμενείας  Ανάστα, vlvou àv καταστάσει, xal ἔσο 
ὑχιὸς bv σῷ ταµιείῳ. Ταῦτα δὲ εἰπὼν Ἐπιφάνιος, 
ἀνέστησαν ἅπαντες ἐπὶ τοὺς πόδας. Εἶπεν δὲ Ἐπιφά- 
voc τῷ μαγουσαίῳ' Βλέπε τί βλέπεις χαὶ ἀχούεις, 
χαὶ ἔσφ περοσέχων τῇ ἀληθείᾳ. Mf) µοι πρόσεχε, ὡς 
μαγουσαξῳ * boule; γάρ εἰμι τοῦ ἑσταυρωμένου : 
λάλει xa ἄχουξ, ὣς τὸ πρῶτον. Γίνου δὲ φίλος τῆς 
ἀληβείας. Τότε ὁ μάγος ἀπελογεῖτο, ἑσφάλθαι λέγων 
ποὺς Ἐπιφάνιον. Τότε ὁ βασιλεὺς ἐχέλευσεν ἐνεχθῆ- 
vat χρνσίον, xaX ἄργυρον, xaX µαργαρίτας, xaX λίθους 
τµίους ' κατὰ πρόσωπον πἄντων, καὶ τεθῆνα. παρὰ 
τοὺς πύδας Ἐπιφανίου, λέγων πρὸς αὐτόν * Λάμδανε 
ταῦτα, 6 Πατὴρ ἡμῶν, xa ἔχε δἠ µε κατὰ φυχἠν σου. 
Etrzv δὲ Ἐπιφάνιος πρὸς τὸν βασιλέα. Ἡμεῖς ἁπάν- 


ei benigne et amanter : 0 beate Epiphani, mage de- 
sSiderate, venisti huc, ut nos afficeres beneficio. 
Mane hic, doce nos: omnes magi tibi obhedient. 
Cum hac autem audiisset Epiphanius , dixit mago 
insipienti : O mage inimice veritatis, disce non lo- 
qui verba insolentia : ori tuo immilte repagulum, 
et non loqueris assidue. Noli existimare sérvum 
Dei esse magum injustitiz. ο cum dixisset Epi- 
phanius, statim ille inansit in loco mutus et immo- 
bilis. Hzc autem cum rex vidisset, et turba, quie 
eum circumstabat, omnes metu oppressi, cecide- 
runt in terram. 


XVI. Cum eos autem vidisset cadentes Epipla- 
nius, manu ad regem extensa, dixit ei benigue : 
Surge, sis bono et tranquillo animo, et eris sanus 
in tuo ceubieulo. Hoc dicto ab Epiphanio, surrexe- 
runt omnes supra pedes. Dixit autem Epiphanias 
mago : Vide quid videas, et quid audias, et atten- 
des veritatj. Ne mihi attendas tanquam mago : sum 
enim servus crucifixi : loquere, et audi, quomodo 
eras prius : esto amicus veritatis. Tunc magus se 
excusavit, dieens se esse lapsum in Epiphanium. 
Rex autem jussit ad se aurum afferri et argentum, 
margaritas et gemmas in conspectu omnium, et 
poni ad pedes Epiphanii, ei dicens : Accipe hzc, o 
Pater, et mei memineris. Cui dixit Epiphanius : 
Nos omnia contemnimus, ut veritatem teneamus. 
Ne in his mihi exhibeas molestiam : Christus enim 


των χαταφρονοῦμεν, ὅπως κρατῶμεν τῆς ἀληθείας * D me docuit his non egere. Hzc tua accipe, sepeli in 


μή µοι κόπους πάρεχε bv τοῖς λουποῖς. "Epb γὰρ 
Χριστὸς ἑἐδίδαξεν μὴ χρῄζειν τούτων. Λάδε σὺ ταῦτα, 
θάφον ἓν cip ταµιείῳ, xol ἔσται σοι νεχκρὰ ἁδιαλεί- 
Ἕτως. Móvov προσέχεις χαὶ περισπᾶσαι, μὴ δυνά- 
µενος ὠφεληθῆναι ' ἔχεις χαχίαν kv. λογισμῷ σου, 
φυχὰς ἀπόλλων διὰ τοῦ χρυσοῦ τοῦ δοθέντος σοι ὑπὸ 
Κυρίου, ἵνα παρέχῃς τοῖς δεοµένοις. Γίνου δίχαιος 
παρὰ Θεῷ τῶν ὅλων, µήποτε χριθῆς &v χαταδίχη, xal 
ἔσῃ φρουρούμενος kv ἐξωτέρῳ σχότει’ xaX τότε µνη- 
οθῖς τῶν ἐμῶν λόγων. Αλλ’ ἄρτι δέξαι τοὺς ἐμοὺς 
λότους, xai τότε ἔσῃ εὑφραινόμενος' μὴ χρεΐαν ἔχε 
τοῦ χόσµω τούτου, xal πᾶς ὁ κόσμος ὑποταγήσεταί 
5ο.. Καὶ πρόσεχε µάγοις ἁκαταστάτοις , ἁπατῶσίν 
σε νόµῳ σκοτώδει. Ὥρα ἔφθασεν ἡ τοῦ ἀρίστου. Baive 
ParROL, Gp. XLI. 


aula, et erunt mortua perpetuo. Tu iis solum at- 
tendis οἱ distraheris, cum juvari nequeas. Habes 
vitium in tua cogitatione, ut qui perdas animam 
per aurum tibi datum a Domino, pt id przbeas 
egentibus. Esto justus apud Deum universorum, 
ne forte judiceris in condemnatione, et custodiaris 
in tenebris exterioribus, et tunc meorum verborum 
recorderis. Sed qux dico modo, accipe, et tunc lx- 
taberis. Ne habeas opus hoc mundo et totus mun- 
dus tibi subjicietur. Noli attendere magis iucou- 
stantibus, qui tenebricosa te lege decipiunt. Venit 
hora prandii, vade alacriter ad mensam. Multa 


enim verba seminarem, sed non es ullius horum 


particeps. $cio enim tuam cogitstionem a mensa 
2 





3 


S. EPIPHANII VITA. 


4b 


non absistere. Comede, moderate fruere deliciis : A προθύµως ἐπὶ εραχέζης. Πολλοὺς γὰρ λόγους ἂν 


es enim horum omnium redditurus rationem. 
Ἐγὼ γὰρ οἶδα τὸν λογισµόν σου, 
Aoc] ἁπάντων τούτων. 

' XVII. Rex autem dixit Epiphanio : Adesdum, 
Pater, simul consideamus, et cibos comedamus. 1s 
vero dixit ipsi : Vade, sede in mensa, comede om- 
nia quz soles. Tantum te contine ab immodera- 
tione. Nam mihi panis furfuraceus, et parum salis 
propter reditus facilitatem prabebit id quod est 
usui corpusculo. Haec autem cum dixisset regi 
Epiphanius, dimisit rex omnes ex aula, et nos jus- 
sit ingredi in cubiculum. Misit vero ad nos in men- 


sam diversa ciborum genera. Aversatus est autem p χλίῳ; 


omnia Epipbanius, solum panem nobis retinens : 
quo usi, satiati sumus, gratias agentes Deo uni- 
versorum. Postridie autem imperator accersiit Epi- 
phanium : qui modeste et composite incedens, ve- 
nit ad regem. Ipse autem rex de sede surgens, sce- 
ptrum ponit in terra. Epiphanius vero dixit regi : 
Accipe regni dignitatem, et sis grato in Deum ani- 
mo. Rex dixit : Mane hic nobiscum, pater, et ser- 
vabo vestros sermones. Epiphanius autem regi: 
Si meos, o rex, sermones servaveris, tui memi- 
nero ubicunque fuero. Mansimus autem decem dies 
in aula regis. Quibus elapsis, regi dixit Epipha- 
nius : Cursu curram in meam patriam. Quero 
enim omnes, qui illic sunt. Tu sede in throno tuo, 
nihil excitans adversus Romanos. Si enim sis ini- 
micus Romanis, eris inimicus crucifixo. Quod si 
fueris inimicus crucifixi, male peribis a tuis adver- 
sariis. Hzc cum regi dixisset Epiphanius, ibat rex 
cum sua calerva, nos primus deducens in nostram 
regionem. 

φαχήσῃ καχῶς ὑπὸ τῶν ἀντιδίχων. 


C 


χατέσπειρα, àÀÀ' οὗ µετέχεις à οὐδενὸς τούτων 


τι τραπέζης οὐκ ἀφίστασαι. Φάγε, τρύφησον ἐν χαταστάσει ' λόγον γὰρ 


IZ'. Εἶπεν δὲ 6 βασιλεὺς πρὸς Ἐπιφάνιον ' Δεῦρο, 
Πάτερ, συγκαθεσθῶμεν, τῶν ἑδωδίμων φαγόμεθα. 
Εἶπεν δὲ Ἐπιφάνιος πρὸς τὸν βασιλέα. Βάδιζε, κἀθ- 
ου ἐπὶ τραπέζης, ἔσθιε πάντα Ev. συνηθείᾳ ^ µόνον 
ἄπεχε τῆς ἁταξίας. Ἐμοὶ γὰρ ἄρτος ἀπὸ πιτύρων, 
xai ἅλας pixpbv δι εὐνοστίαν παρέξει τὴν χρείαν 
τοῦ σώματος. Ταῦτα δὲ εἰπὼν Ἐπιφάνιοδχρὸς τὸν 
βασιλέα, ἀπέλυσεν ἅπαντας ὁ βασιλεὺς ix τοῦ τα- 
µείου. xai ἡμᾶς ἐχέλευσεν εἰσελθεῖν ἓν τῷ χουδου- 
καὶ ἀπέστειλεν ἡμῖν διάφορα ἐδέσματα ἐπὶ 
τραπέζης. ᾿Απέστρεψεν δὲ ἅπαντα Ἐπιφάνιος, ἕνα 
ἄρτον µόνον χρατήσας ἡμῖν. "Q χρησάµενοι. Exopé- 
σθηµεν, εὐχαριστοῦντες τῷ Θθεῷ τῶν ὅλων. T$ δὲ 
ἑπαύριον µετέστελλε ὁ βασιλεὺς τὸν Ἐπιφάνιον. Tou 
δὲ ἐμθαίνοντος ἓν καταστάσει, ἔφθασεν ἔγγιστα τοῦ 
βασιλέως) αὑτὸς δὲ ἀναστὰς ἀπὺ τοῦ θρόνου, τίθησι 
τὸ βασίλειον ἐπὶ τὴν γῆν. Εἶπεν δὲ Ἐπιφάνιος πρὸς 
4v βασιλέα Λάδε «b ἀξίωμα τῆς βασιλείας", xa! 
ἔχε πρὸς θΘεὸν εὐγνωμοσύνην. Εἶπεν δὲ ὁ βασιλευς 
πρὸς Ἐπιφάνιον Μένε μεθ) ἡμῶν ἐνθάδε, Πάτερ, 
xai ἔσομαι χρατῶν τοὺς ὑμετέρους λόγους. Εἶπεν 
δὲ Ἐπιφάνιος πρὸς τὸν βασιλέα Ἐὰν κχρατῄσης 
τοὺς ἐμοὺς λόγους, μνημονεύσω σου ὅπου ἑάν sip. 
Ἐποίησαμεν δὲ v ἡμέρας ἓν τῷ ταµιείῳ τοῦ βασι- 
λέως. Εἶπεν δὲ ᾿Ἐπιφάνιος πρὸς τὸν βασιλέα: Apa- 
μοῦμαι ἐπὶ ἐμὴν πατρίδα. Ζητῷ γὰρ πάντας τοὺς 
ἐχεῖ ὄντας, xal Éoo χαθήµενος ἐπὶ τῷ θρόνῳ, pi 
ἐπεγειρόμενος χατὰ Ῥωμαίων. Ἐὰν γὰρ ἐχθραίνῃς 
τοῖς Ῥωμαίοις, ἔσῃ ἐχθραίΐνων τῷ ἑσταυρωμένῳ;: 
ἐὰν γὰρ [f. ἐὰν δὲ] Υένῃ ἐχθρὸς τοῦ σταυρωθέντος, 


Tauva δὲ εἰπὼν Ἐπιφάνιος πρὸς τὸν βασιλέα, ἐπέδαινεν πρῶτος ὅ 


βασιλεὺς μετὰ τοῦ στίφους αὑτοῦ, προπέµπων ἡμᾶς ἐπὶ τὴν χώραν. 


XVIII. Cum egressi autem essemus ex aula, 
ecce erat adolescens mortuus in grabato, qui erat 
fllius unius ex proceribus. Eum vero ferebant ad 
canes, ut projicerent exedendum. Dixit autem Epi- 
phanius iis qui ferebant mortuum : Quo itis ad eum 
sepeliendum? Dicunt Epiphanio : Qui vita exces- 
sit, vorabitur a canibus. Epiphanius autem tenens 
grabatum, dixit eis : O filii , humi deponite. Videa- 
mus nos quoque mortuum. Hic vero puer necatus 
fuerat arte magica a quodam malelico. Mos est au- 
tem apud Pergas, ut qui sunt mortui, devorentur a 
canibus. Cum ii ergo protinus grabatum deposuis- 
sent, regi dixit Epiphanius : O rez, qui regis ma- 
los et iniquos homines, oportebat liunc, qui e vita 
excessit, in terra sepeliri, ut qui coelitus tuba ca- 
net, eum hinc possit traducere ad ipsum adoran- 
dum. Es autem τος adeo improborum et scelerato- 
rum hominum, ut velante tempus sibi mortem 
afferant. Hic, quem vides mortuum, vita excessit 
necatus a malefico. Sed Deus meus, qui fuit exten- 


(ο) Quadam Graco textu excidere, ut ex inter- 
pretatione Latina cuique obvium est. Epi. PATROL. 


D 


IH'. Ἠμῶν δὲ ἐξελθόντων ἐχ τοῦ ταµιείου, ἰδοὺ 
νεανίσχος τεθνηχὼς ἣν ἐπὶ τοῦ χραδάτου, υἱὸς ὑπ- 
άρχων ἑνὸς τῶν µεγιατάνων. Τοῦτον ἀπέφερον ἐτὶ ᾿ 
τοὺς ἀστροχύνας, ὅπως ῥίψωσιν ἐπὶ τῇ χαταθρώσει. - 
Ὁ δὲ Ἐπιφάνιος τοῖς (a) τοῦ χραθάτου ἔλεγεν μετ | 
εὐμενείας ᾿Απόθεσθε, τόχνα, ἐπὶ τὴν γῆν. Ἴδωμεν ' 
καὶ ἡμεῖς τὸν τεθνεῶτα. Οὗτος δὲ ὁ παῖς ὑπὸ µα- 
γείας ἔθανεν χαχῶς ὑπὸ χαχούργονυ. Ἔθος δέ ἐστιν | 
περὶ τοὺς Ilépgac, τοὺς τελευτήσαντας βρωθῆναι' | 
τῶν δὲ ἀποθεμένων εὐθέως τὸ χράθατον ἐπὶ τὴν 
γῆν, εἶπεν Ἐπιφάνιος τῷ Baci: ΤΏ βασιλεῦ βασι- | 
λέων, χαχῶν (0), ἀνόμων ἀνδρῶν' ἐχρῆν γὰρ τοῦ-͵ 
τον, τὸν βίον ἐξελθόντα, εἰς γῆν ταφῆναι μετὰ áaga- , 
λείας, ἵν οὐρανόθεν 6 Δεσπότης σαλπίζων µετανα- ! 
στήσει τοῦτον εἰς προσχύνησιν. Τοιούτων δὲ ἀνδρῶν | 
ἁτάκτων βασιλεύεις, ὥς τε xaX πρὸ χαιροῦ θάνατον 
ἑαυτοῖς ποιουµένων. "Iós 6h, οὗτος, ὃν βλέπεις τε- | 
θνεῶτα, ὑπὸ χαχούργου τὸν βίον ὑπεξῆλθεν. 'AXI' ὁ 
Θεός µου 6 τανυσθεὶς ἐπὶ ξύλου, τοῦτον ἐγείρει χατὰ 
πρόσωπον πάντων. Ταῦτα δὲ εἰπὼν Ἐπιφάνιος, καὶ ͵ 





(b) Legit interpres : 


"Q βασιλεῦ, βασιλεύων xe 
κῶν, etc. Epit. PATROL. | 


A3 


5. EPIPIIANI VITA. 


46 


ταῖς χεροὶν αὐτοῦ τὸν νεχρὸν Ψηλαφήσας, ἑδόησεν A sus supra lignum, eum excitabit coram omnibus. 


τῷ φιλανθρώπψ’ Yik θεοῦ, φησὶν, 6 τὸν τετραἡμε- 
pov Aázapov kx νεχρῶν ἀναστήσας, ἐξανάστησον τὸν 
νεανίαν τοῦτον. Καὶ λαθὼν Ἐπιφάνιος τὸν ἴδιον 
ἐπενδύτην ἑνέδυσεν τὸν τεθνεῶτα. ἔθος γὰρ Ἶν 
περὶ τοὺς Ἡέρσας, γυμνοὺς ἄγειν τοὺς τεθνεῶτας. 
Εὐθέως οὖν ἀνέστη ὁ νεανίσχος, xat ἡσπάζετο τὸν 
Ἐπιφάνιον. Ἐϊπεν δὲ Ἐπιφάνιος τῷ νεανίσχῳ' Βά- 
διζε, τέχνον, ἓν τῷ cip obuy, xal φόρεσον ἱμάτια τὰ 
συνήθη’ ἄγαγε δέ pot τὸν ἐπενδύτην. "Hv Υὰρ ἕθος 
Ἐπιφανίῳ φορεῖν τρίχινον χιτῶνα ἐπὶ τὴν σάρχα, 
xai ἔξωθεν αὐτοῦ τὸν ἐπενδύτην. Ὡς οὖν [δεν ὁ βα- 
σιλεὺς τὸ γενόμενον πρᾶγμα ἐν Ἐπιφανίψῳ, ὑπενόη- 
σεν θεὸν αὐτὸν εἶναι. Ἐἶπε δὲ Ἐπιφάνιος τῷ βασι- 
λε, Mh λογίζου εἰς Bub ταῦτα, ἄνθρωπον ὄντα ὅμοιο- 
παθη. Ὁ γὰρ θεός µου, ip ἑπίστευσα, ταῦτα παρέχει 
τοῖς φῖλοις αὐτοῦ. Ταῦτα δὲ εἰπὼν Ἐπιφάνιος xoi 
πλείονα τούτων, εἶπεν τῷ βασιλεῖ. Ὑπόστρεφε, τέ- 
xvov, Ev σῷ ταµιείῳ. 'Ἡμεῖς γὰρ βαδίζοµεν ἐπὶ πα- 
τρίδα. Εἶπεν δὲ ὁ βασιλεὺς πρὸς Ἐπιφάνιον' Ἡόσους 
E£cpfjpew ἁποστείλω τοὺς διασώζοντάς σε, πάτερ; 
Εἶπεν δὲ’ Ἐπιφάνιος πρὸς τὸν βασιλέα Ἔχω τὸν ἐν 
οὑρανοῖς φυλάσσοντά µε θεὺν, xal ξιφήρεις τοὺς 
ἁγίους αὐτοῦ ἀγγέλους. Τότε ὁ βασιλεὺς ἀσπασάμε- 
νος-τὸν Ἐπιφάνιον ἔχραξεν λέγων µεγάλῃ τῇ φωνῇ’ 
Βάδιςς ὑγιαίνων, Ἐπιφάνιε, ἡ δόξα τῶν Ῥωμαίων: 
μνήμην δὲ ποιοῦ ἡμῶν τῶν ἐν Περαίδι. ᾽Απάραντες 
δὲ ἀπὸ Περσίδος, ἐπορεύθημεν ἐν τῇ Φοινίκῃ’ χαὶ 
διοδεύσαντες µέρος τι τῆς Φοινίχης, εἰσεληλύθαμεν 
lv Σπανυδρἰῳ. Ἡὕρομεν δὲ τὸ κελλίον ὡς ἣν τὸ πρὀό- 
«ερον. Καὶ ποεήσαντες τρίτην ἡμέραν, ὕδωρ οὐχ fjv 
τοῦ πιεῖν ἡμᾶς. 


16’. Στᾶθεὶς οὖν Ἐπιφάνιος κατὰ ἀνατολὰς βλέ- 
Tv προσηύξατο τῷ ἐν οὐρανοῖς Θεῷ λέγων' Ὁ τὴν 
ἀχρότομον πέτραν διαχαράξας xaX ἀπὸ ταύτης ὕδωρ 
ἐξαναθρύσας, xai Aaby ἐχλείποντὰ ὕδωρ ποτίσας, 
διασπάραξον xai τὴν γῆν ταύτην, xai ποίησον ἐξ 


αὐτῃς ὕδωρ πηγάζων ἐπὶ χατοικησίᾳ πενήτων ἀν- ᾽ 


θρώπων. Too δὲ Ἐπιρανίου ταῦτα εἰπόντος, εὐωδία 
τις ἀγαθὴ ἐγένετο Ev τῷ τόπῳ ἐχείνῳ' καὶ πάλιν 
χλίνας τρίτον ἐπὶ τὴν γῆν xal προσευξάµενος, λα- 
65v ὀρυχτῆρα, ἑχάραξεν μιχρὺν ἐπὶ τὴν γῆν, καὶ 
Boo ὕδωρ ὁλιγοστὸν ἀνέθρυσεν. Ἔπειτα πάλιν χα- 


Com hzc autem dixisset Epiphanius, manibus suis 
tenens mortuum, benigno et' clementi Deo clania- 
vit : Fili Dei, qui quadrianum Lazarum susciítasti, 
hunc quoque suscita adolescentem. Cumque suum 
sccepisset indumentum Epiphanius, eo induit mor. 
tuum. Mos est enim Persis mortuos nudos educere. 
Statimque surrexit adolescens, et amplexus est 
Epiphanium. Dixit autem Epiphanius adolescenti : 
Vade, fili, in domum tuam, et fer vestes consue- 
tas, et refer ad me meum indumentum. Solebat 
enim Epipbanius ferre cilicium super nudam car- 
nem et amiculum superjicere. Postquam autem vi- 
dit rex miraculum quod factum est ab Epiphanio, 
existimavit eum esse deum. Cui dixit Epiphanius : 


B Noli, noli hec de me existimare, qui sum homo 


obnoxius iisdem perturbationibus, et similiter pa- 
tibilis. Deus meus, cui credo, bac przbet suis fa- 
mulis. Cum hac autem et his plura dixisset Epi- 
phanius, dicit regi : Revertere, fili, in aulam. Nos 
enim imus in patriam. Rex autem dixit Epiphanio: 
Quot vis satellites tecum mittam, qui te custo- 


diant? Dixit ei Epiphanius : Habeo regem. Deum, 


qui est in ccelis, qui me custodit, et satellites ha- 
beo sanctos ejus angelos. Tunc rex Epiphanium 
amplexus, dixit voce magra : Vade in pace, Epi- 
pbani, gloria Romanorum. Fac autem, ut nostri 
quoque memineris, qui sumus in Perside. Rece- 
dentes vero a Perside, venimus in Phoniciam ; et 
cum partem Phonicie transiissemus , venimus in 
Spanhydrion. Invenimus autem cellam, ut erat 
prius. Et cum illic fuissemus tres dies, non erat 
aqua ad bibendum. 

XIX. Stans autem Epiphanius aspiciendo ad 
orientem, oravit Deum, qui est in colis, dicens : 
O tu qui petram preruptam impressisti, et ex ea 
aquam scaturire fecisti, et populum, qui deficiebat, 
aqua potasti *, hanc quoque terram imprime, et 
fac ut aqua ex ea scaturiat propter fidelium homi- 
num habitationem. Cum hzc dixisset Epiphanius, 
bonus quidam odor fuit in illo loco.Cumque se rur- 
sus ter super terram inclinasset, etorasset Epipha- 
nius , accepto ligone turbavit terram, et ecce parum 
aquz scaturiit. Deinde cum rursus turbasset, uberi- 


ῥᾶξας πλουσιοποτάμιτος ἐγένετο dj οἴχησις ἡμῶν. D bus fluvii aquis nostra abundavit habitatio. Eramus 


Ἴμεθα δὲ Ev τῷ τόπῳ ἐχείνῳ ἡσυχάζοντες, αὐτὸς 
xal ἐγώ. Ὁ οὖν θεὺς 6 ἐξανατέλ.ῖων χόρτον τοῖς 
κτήνεσε, καὶ xAónv τῇ δου.λείᾳ τῶν ἀνθρώπων, 


, ἑξαρδεύοντος τοῦ ὕδατος τὴν γῆν ἅπασαν ἐχείνην, τῇ 


προστάξει τοῦ det προνοουµένου τοῦ ἀνθρωπίνου γέ- 
νους. ἐξέφυσεν ἡ ΥΠ πλῆθος λαχάνων εἰς ἁπόλανσιν 


. καὶ διατροφὴν ἡμῶν. Τινῶν δὲ θηρίων ἑπερχομένων 


τούτοις, χαὶ την ἅπασαν χλόην ἀφανιζόντων, Ἐπι- 
φᾶνιος ἔστη ἑπάνω τῶν λαχάνων, xal τοῖς θηρίοις 
ὃ,ελέγετο ὡς ἀνθρώποις λέγων * Mf) uot χόπους παρ- 
έχετε" ἄνθρωπος Ὑὰρ ἁμαρτωλὸς xal πτωχός εἰμι. 
Aud τὸ πλῆθος οὖν τῶν ἁμαρτιῶν µου εἰμὶ ἐν τῷ 


* Exod, xvi, 1. sqq. * Ρδα]. cii, 14. 


autem in eo loco quietem agentes, ipse etego. Deus 
vero, qui producit fenum jumentis, et herbam ser- 
(κ hominum *, irrigante aqua totam illam ter- 
ram, jussu ejus, qui semper curam gerit humani 
generis, produxit e terra multitudinem olerum, 
quibus nos frueremur et aleremur. Cum quedam 
autem fera ad ea venirent animalia, et virorem om- 
nem earum tollerent, Epiphanius stetit supra olera, 
et disseruit cum feris, tanquam cum hominibus, di- 
cens : Nolite mihi exhibere molestiam 5 sum enim 
homo peccator et pauper. Propter multitudinem 
autem meorun peccatorum sum lugens iri boc loco, 


4" S. EPIPHANII VITA. £8 
sí forte mihi Deus mea peccata condonet. Ipse, A τόπῳ τούτῳ πενθῶν' ὁ Gcb; δὲ παρέσχεν µοι τὴν 


qui hoc mihi olerum przbuit solatium ad alimen- 
tum, vobis precipit πο amplius veniatis in hunc 
locum, nec meas herbas lkedatis. Agrestes autem 
[εγῷ cum hac audiissent ab Epiphapio, velut ho- 
mines sentientes si qua in re majori !xserint, et 
reprehensione pudefacti, sic pudore affect: bestiam 
protinus recesserunt, et ex illo die non appropin- 
quarunt amplius loco nostro. Audierunt vero Sara- 
ceni, qui cellam nobis exstruxerant, venisse Epi- 
phanium ex Perside, et accesserunt, ut benedi- 
ctionem ab eo acciperent. /Edificaverunt autem no- 
bis tres alias domos: quippe qui nobiscum του 
sati sunt quatuor menses, et recesserunt in sua lo- 
ca. Auditum est autem in tota Phoenicia, Epipha- 


παραμυθίαν ταύτην τῶν λαχάνων εἰς Oucpogfiv* καὶ 
αὐτὸς ὑμῖν παραγγέλλει µηχέτι ἐλθεῖν Ey τῷ τόπῳ, 
καὶ καταθλάπτειν µου τὴν χλόην. Τὰ δὲ ἄγρια ἀχού-- 
σαντα ταῦτα παρὰ Ἐπιφανίου, ὥσπερ ἄνθρωποι 
εὐαισθητοῦντες ἐὰν σφαλῶσι bg! ἑνὶ τῶν μεγάλων 
xai ἑλεγχόμενοι διατραπῶσιν' οὕτως τὰ θηρία χατ- 
ησχύνθησαν &rb τῶν λόγων Ἐπιφανίου, xaX ἀνεχώ- 
pnoav εὐθέως, xal ἀπὺ τῆς ἡμέρας ἑχείνης οὐχέτι 
ἤγγισαν τῷ τόπῳ ἡμῶν. ᾽Αχούσαντες δὲ οἱ Σαῤῥα- 
χηνοὶ oi οἰχοδομήσαντες ἡμῖν τὸ χελλίον, ὅτι ἦλθεν 
Ἐπιφάνιος ἀπὸ Περσίδος, παρεγένοντο ἐπὶ συντυχίᾳ 
αὐτοῦ, ὥστε εὐλογηθῆναι παρ᾽ αὐτοῦ ᾠχοδόμησαν 
δὲ ἡμῖν ἄλλους τρεῖς οἴχους, ποιῄσαντες μεθ) ημων 
μῆνας, xaX αὐτοὶ ἑπορεύθησαν &y τοῖς τόποις. 'Hxoo- 


nium habitare in Spauhydrio. Congregatisuntitaque B σθη δὲ εἰς ὅλην τὴν πόλιν (τὴν Φοινίκην), ὅτι Ἐπι- 


alii quoque fratres in monasterio, Eramus vero 
omnes numero quinquaginta (a). 


XX. Quodam autem die ivit Epiphanius in mo- 
nasterium magni Hilarionis ad visendos fratres, et 
cgo sum cum eo profectus, Exceperuntque nos fra- 
tres cum magno gaudio, el nos multos dies reti- 
nuerunt. Diabolus autem, qui ab initio est Dei 
servorum adversarius, accepit habitum Epiphanii, 
et venit in monasterium, quod vocatur Spanhy- 
drion. Cui factus obviam frater ex iis, qui erant 
paulo negligentiores, cucurrit, ad eum adorandum: 
et cadens in terram adoravit pessimum daemonem. 
Et intravit in ipsum : neque poterat teneri a. fra- 


wibus. Dixit autem Epiphanius magno Hilarioni : C 


Pater, lupus ingressus est monasterium, et turba- 
vit fratres, Cum.hzc autem dixisset Epiphanius, 
et omnes esset amplexus, viam iniimus. Tribus 
igitur aliquando rusticis ingressis monasterium, 
damonem immundum unus habuit. Duo autem ro- 
gabant pro eo, qui habebat immundum spiritum, 
dicentes : Fer opem fratri nostro. Tunc Epiphanius 
dixit eis: Accipite, fllii, vestrum amicum, et ite 
in pace. In nomine enim Jesu Chris nihil est in 
eo mali. Cum ipsi autem credidissent ei quod 
dixerat Epiphanius, abiit homo sanus in locum 
suum. 


XXI. Cum esset autem aliquando leo in solitu- 
dine ad sexagesimum lapidem a nostro monasterio, 
latebat in silva, et occidebat multos ex iis qui 
prateribant. Eratque hic locus aptus viatoribus. 
Coacti igitur omnes, qui solebant per illum lo- 
cum ingredi, venerunt ad Epiphanium in mona- 
sterium, dicentes ei de animali et de ejus savitia, 
et quod locus evaserit inhabitabilis, et quod nemo 
per eum possit transire propter metum leonis, et 
quod cum ipse multos homines perdiderit, reliqui 
perterriti hon audeant amplius per locum transire. 


(a) Grece octo. 


φάνιος ἓν Σπανυδρίῳ κατοιχεῖ. Συνἠχθησαν οὖν 
ἄλλοι ἁδελφοὶ ἐν τῷ µοναστηρίῳ. ΄μεθα δὲ οἱ πάν- 
τες, τὸν ἀριθμὸν vy. 

K'. Ἐπορεύθη οὖν Ἐπιφάνιος ἓν qud ἡμέρᾳ iv 
τῷ µοναστηρίῳ τοῦ μεγάλου Ἱλαρίωνος εἰς ἐπίσχε- 
div τῶν ἀδελφῶν' xal ἐπορεύθην κἀγὼ μετ αὐτοῦ. 
Καὶ ἀπεδέξαντο ἡμᾶς οἱ ἁδελφοὶ μετὰ χαρᾶς µεγά; 
λης, καὶ κατεῖχον ἡμᾶς ἡμέρας πολλάς. Ὁ οὖν διά- 
όολος, ὁ ἐξ ἀρχῆς ἀντιχείμενος τοῖς δούλοις τοῦ 
Θεοῦ, ἔλαδεν Ἐπιφανίου τὸ σχῆμα, χαὶ ἀπέρχετα; 
ἐν τῷ μµοναστηρίῳ τῷ ἐπιχαλουμένῳ Σπαννδρίφ. 
Σνναντήσας δὲ αὐτῷ ἁδελφὸς τῶν ἁἀμελεστέρων, 
ἕδραμεν εἰς προσκύνησιν αὐτοῦ. Καὶ δὴ πεσὼν ἐπὶ 
τὴν γῆν προσεχύνησεν τῷ πονηροτάτῳ δαἰμονι. Καὶ 
εἰσῆλθεν εἰς αὐτόν. xal ἣν ἀχράτητος ἓν τοῖς ἁδελ- 
φοῖς. Εἶπεν δὲ Ἐπιφάνιος πρὸς τὸν µέγαν Ἱλαρίω- 
να” Λύχος ἐπεισῆλθεν, Ἡάτερ, ἓν τῷ µοναστηρἰῳ, 
ἑτάραξεν, ἐσάλευσεν πάντας τοὺς ἁδελφούς. Ταῦτα δὲ 
εἰπὼν Ἐπιφάνιος ἀσπασάμενος ἅπαντας, ἐξήλθομεν 
τὴν ὁδὸν ἡμῶν. Ποτὲ γοῦν τεριῶν ἀγροίχων εἰσελθόν- 
των ἐν τῷ µοναστηρίῳ, δαίμονα ἀχάθαρτον εἶχεν ὁ 
elc. Τῶν δύο οὖν παρακαλούντων «bv Ἐπιφάνιον 
περὶ τοῦ τὸ πνεῦμα ἔχοντος τὸ ἀχάθαρτον, xal λε- 
όντων. Βοήθησον τῷ ἡμῶν ἑταίρῳ, Ἐπιφάνιος 
εἶπεν αὑτοῖς Λάδετε, τέχνα, «by ὑμῶν φῖλον, καὶ 
πορεύεσθε ἐν slpfjvn: bv γὰρ τῷ ὀνόματι "Ince 
Χριστοῦ, οὐδὲν καχὸν &v αὐτῷ. Πιστευσάντων δὲ αὖ- 
τῶν τῷ λόγῳ Ἐπιφανίου, ἀπῆλθεν ὁ ἄνθρωπος ὑγιῆς 


p ἓν τῷ ob«p αὐτοῦ. 


ΚΛ’. Ποτὲ οὖν λέοντος ὑπάρχοντος ἐν ἑρήμῳ - 
τόπῳ, ὡς ἀπὸ σημείων E τῷ ἡμῶν µοναστηρίῳ, ἂν . 
εἰς ὕλην χεκρυμµένοςν xal πολλοὺς τῶν ἀνθρώπων ' 
τῶν παρερχοµένων τῷ τόπῳ ἐχείνῳ ἡφάνιζεν. Ἡν δὲ 
à τόπος οὗτος ἐπιτήδειος τοῖς ὁδοιπόροις, Συναχθέν- | 
τες οὖν ἅπαντες οἱ «hv συνῄθειαν ἔχοντες βαδίδειν - 
διὰ τοῦ τόπου ἐχείνου, λθον πρὸς Ἐπιφάνιον ἓν τῷ 
µοναστηρίῳ , λέγοντες αὐτῷ τὰ περὶ τοῦ ζώου, xal. 
τῆς ἀταξίας αὑτοῦ τῆς πονηρᾶς ' καὶ ὃτι ἀοίχητος, 
xat ἅδατος ὁ τόπος ἐγένετο, ὦ Πάτερ, ἀπὸ τοῦ φόδου, . 
φησὶν, τοῦ λέοντος, ὅτι πολλοὺς ἀνθρώπους διώλεσεν, | 

| 


i9 S. EPIPHANII VITA. 50 
Καὶ οἱ λοιποι πτοηθέντες οὐχέτι θέλουσιν παράχειν A Qui cum de leonis insolentia audiisset, dixit omni- 


«by τόπον ἐχεῖνον. ᾽Αχούσας δὲ Ἐπιφάνιος περὶ τῆς 
ἁταξίας τοῦ λέοντος, εἶπεν πρὸς ἅπαντας τοὺς παρ- 
εστώτας  "Αγωμεν, φησὶν, τέχνα, ἐπὶ τῷ ὀνόματι 
Κυρίω, χαὶ ὀψόμεθα τὸν λέοντα τὸν αἱμοθόρον. Λα- 
έὼν οὖν ἐμὲ Ἐπιφάνιος, ἑπορεύθημεν μετὰ τῶν ἀν- 
δρώπων. Ἑλθόντων δὲ ἡμῶν, ἔπεσε φόθος µέγας ἐπὶ 
πάντας τοὺς ὄντας μεθ᾽ ἡμῶν. Εἶπεν δὲ Ἐπιφάνιος 
πρὸς τοὺς ἀνθρώπους * Ποῦ, φησὶν, τέχνα , ἔστιν ἡ 
χατοίχησις τοῦ λέοντος, Τῶν δὲ ὑποδειξάντων τὸν 
τόπον, ἔδαινεν Ἐπιφάνιος πρῶτος πάντων. Τοῦ δὲ 
λέοντος µηδέποτε βλεπομένου, ἔλεγεν Ἐπιφάνιος 
µεγάλῃ τῇ quvfj: Ποῦ ἔστιν τὸ χατοιχητἠριον τοῦ 
ἀτάχτου λέοντος ; Ἐξεπήδησεν δὲ ὁ λέων ἀπὸ τῆς 
ὕλης εἰς συνάντησιν Ἐπιφανίου. Οὗτος δὲ ἰδὼν Ἐπι- 


bus qui aderant : Eamus in nomine Domini, οἱ 
videamus leonem. Me autem accepto, Epiphanius 
quidem yrofectus est cum hominibus. Et cum ve- 
nissemus ad locum, incidit magnus timor in om- 
nes qui erant nobiscum. Eis autem dixit Epipha- 
nius ; Ubi est, o filii, leonis habitatio? Cumque lo- 
cum ostendissent, ivit primus Epiphanius ad locum. 
Et cum leo nondum videretur, dixit magna voce 
Epiphanius : Ubi est leonis habitaculum? Leo vero 
exiit e silva, ut iret obviam Epiphanio. Is autem 
cum vidisset Epiphanium, statim in terram cecidit, 
et mansit mortuus. Cadaveri vero appropinquavit 
Epiphanius : sed reliqui omnes effugerunt , magno 
metu affecti. Epiphanius autem magna voce dixit 


φάνιον, εὐθέως ἔπεσεν ἐπὶ τὴν γην, xal ἔμεινεν νε- B ei : Venite secure, filii, et videbitis cadaver ferz. 


χρός. Ἑγγίσας δὲ Ἐπιφάνιος ἐγγὺς τοῦ ovópaos (a), 
οἱ πάντες ἀπέφυγον φόδῳ μεγάλῳ συσχεθέντες, λο- 
Ἱζόμενοι, uf) πως xal Ἐπιφάνιον θανατώσει. Ὁ δὲ 
Ἐπιφάνιος µεγάλῃ τῇ φωνῇ ἔλεγεν πρὺς πάντας 
αὐτούς' Δεῦτςε, φησὶν, ἀφόδως, τέχνα, καὶ ὄψεσθε τὸ 
πτῶμα τοῦ θηρίου. Τῶν δὲ ἁπάντων εὐθέως συν- 
αχθέντων, Sov ol. πάντες τὸ πτῶμα τοῦ θηρίου. Εἷ- 


Omnibus vero statim collectis, viderunt omnes ca- 
daver ferz. Tum Epiphanius sic eos allocutus est : 
Si fidem habueritis in Salvatorem Christum, sic 
cadent omnes yestri insidiatores. Cum nos autem 
omnes accepissent homines, restituerunt monaste- 
rio. lpsique benedictionem assecuti ab Epiphanio, 
ingressi sunt viam suam. 


&ty δὲ Ἐπιφάνιος πρὸς τοὺς ἀνθρώπους - Ἐὰν πίστιν ἔχητε πρὸ: τὸν ΣῬωτῆρα , οἱ ὑμῶν ἐπίθουλοι οὕτως 
πεσνται πάντες. Λαθόντες δὲ ἡμᾶς πάντες οἱ ἄνδρες, ἀπέσωσαν πάλιν iv τῷ µοναστηρίῳ, καὶ αὐτοὶ, 
εὐλογηθέντες παρὰ Ἐπιφανίου, ἑπορεύθησαν τὴν ἑαυτῶν ὁδόν. 


KB. Ἐδοξάσθη δὲ ὁ τόπος ὁ πρώην χαλούμενος 
Σπανύδριον, διὰ Ἐπιφανίου. "Hv γάρ ποτε ἀοίχητος, 
xi ἅδατος, xal ἄνυδρος - διὸ xal τὴν ἐπωνυμίαν ἐχ 


XXII. Gloria autem insignis fuit locus, qui prius 
vocabatur Spanhydrion, propter Epiphanium. Fuit 
enim aliquando locus invius , et inhabitabilis, et 


τοῦ μὴ ἔχειν ὕδωρ, ἐπεχέχλητο Σπανύδριον * ἐγένετο ( aqua. carens. Quamobrem cognominatus quoque 


& παράδεισος πάντων ἀγαθῶν µετέχων, ὑδάτων δὲ 
πλημμύρα xoi ἑδωδίμων διαφόρων. Μετὰ οὖν ἀπάν- 
των τούτων, ὧν χατηξιώθη Ἐπιφάνιος ὑπὸ τοῦ Θεοῦ, 
τὸ µέγα τοῦτο xal θαυμαστὸν δῶρον ἐχαρίσατο αὐτῷ 
ὁ θεὸς, τοῦ μετὰ πάσης ἀληθείας ἑρμηνεύειν τὰς 
βίας Γραφάς. Λαμδάνων γὰρ τὰς θεοειδεῖς βίθλους 
Xil ἀναγινώσχων τοῖς ἁδελφοῖς, τὴν τούτων πᾶσαν 
ἄνναμιν ἐπεδείχνυεν αὐτοῖς. ᾽Αχούσας δὲ Ἐπιφάνιος, 
ὁ μέγας ῥήτωρ, ὁ χαὶ φιλοσοφήῄσας τῆς Ἐδέσης κάτ- 
exo περὶ Ἐπιφανίου, ὅτι λόγιός ἐστιν, ἐπεθύμησεν 
ἐτὶ συντυχἰᾳ τούτου ἐλθεῖν. Καὶ δὴ παραγενόµενος 
ἓν sip µοναστηρίῳ, τὸ πλῆθος τῶν ἀδελφῶν ἣν ἑστὼς 
καὶ τὰς ὑμνῳδίας ἀναπέμπον τῷ θεῷ. "Hv δὲ Ἐπι- 
θάνιος καθ) ἑαυτὸν τὰς εὐχὰς ἐπιτελῶν. Καὶ δὴ μετὰ 


fuit Spanhydrion, eo quod aquam non haberet. Ef- 
fectus est autem paradisus, in quo erant bona om- 
Dia. In eoque abundabant aque, et esculenta di- 
versi generis. Cum iis ergo omnibus, quibus a Deo 
dignus fuit habitus Epiphanius, hoc «quoque ma- 
gnum et admirabile donum ei Deus est largitus, 
quod eum omni veritate divinas interpretaretur 
Scripturas : divinos enim libros sumens, et legens 
Íratribus, eorum vim quoque declarabat. Cum au- 
tem Epiphanius magnus orator et philosophus, qui 
habitabat Edes:z, audiisset Epiphanium esse erudi- 
tum, desideravit eum convenire. Cum autem in 
monasterium accessisse! Epiphanius, stabat multi- 
tudo fratrum, et Deo mittebat hymnodiam. Erat 


Ἐλείωσιν ἀπάσης τῆς λατρείας, ὤφθη Ἐπιφάνιος D vero Epiphanius quoque preces per se peragens. 


τος ἀδελφοῖς fjv δὲ ὁ ῥήτωρ ἑστὼς, χαὶ προσέχων 
T) πλήθει, xaX µηδένα ἁσπασάμενος. Ὡς οὖν ἴδεν 
ὃν Ἐπιφάνιον ὁ φιλόσοφος , ἐπέγνω, xal δραμὼν 
προσεχύνησεν αὐτόν. Elmzy δὲ Ἐπιφάνιος τῷ φιλο- 
959» Ti, 6 µέχας Ἐπιφάνιος, ὁ µέγας ῥήτωρ, τί 
5αρεγένου πρὸς τὸν µιχρότατον χαὶ ἁμαρτωλότατον 
ἄνδρα Ἐπιφανίδιον ; Ἐπὶ κοῦτό σε θαυμάζω, φιλό- 
99€, τί πρὸς τὸν ἰδιώτην παρεγένου χαὶ μάλιστα 
δὰ ᾳσαύτης ὁδοῦ - διὰ ποίαν αἰτίαν, εἰπὲ, φησὶν, ὦ 
Φιλόσοφε: 'O δὲ φιλόσοφος εἶπεν πρὸς Ἐπιφάνιον 
Mi θαύμαζε ἐπὶ τοῦτο, διδάσχαλε πεποθηµένε. Ἔλε- 
Tt γὰρ Διονύσιος ὁ Ἁλιχαρνασσεὺς, ὅτι πρόσωπα 


(e) Interpres legit πτώματος. EpiT. PATROL. 


Porro autem cum eas perfecissent, visus est fratri- 
bus Epiphanius. Stabat itaque philosophus, et at- 
tendebat multitudinem , et neminem  salutabat. 
Postquam autem vidit Epiphanium , eum agnovit ; 
et currens eum adoravit. Dixit autem philosopho 
Epiphanius : Quid tu, qui es magnus orator et 
philosophus, et habitas Edesz, accessisti ad mini- 
mum et peccatorem Epipbanium? Preterea miror, 
quod philosophus veneris ad hominem plane ru- 
dem ; οἱ niaxime tam e longinquo : propter quam 

nam eausam , o philosophe? Philosophus autem : 
Ne hoc mireris, inquit, o magister desiderate. Di- 


8 — 8. EPIPIIANII VITA. 52 
eebat. enim Dionysius Halicarnasseus : Si personz A προσώποις ἀλλήλοις θεωρούμενα ?]), χαλλιστεύειν 55- 


cum personis collatze considerentur, possunt pul- 
chriores apparere. Boni cum malis confusi, iu uno 
ligno extendentur. Nullus enim bomo unam ferens 
tunicam, ita cuslodit corpus, ut non laceretur. 
Plurima namque congressio plurimos przbet ser- 
mones. Ubi autem sunt plurimi sermones, est ma- 
gna diversarum rerum experientia. Hzc cum ἀῑχίδ- 
set philosophus, et plura alia, tacuit. 

XXIII. Excipiens autem Epiphanius, primura li- 
brum de mundi creatione interpretatus est ad ver- 
bum philosopho. Ille vero aliis quidem assentieba- 
tur, contra alia autem dicebat. Manserunt itaque 
Aes dies inter se disserentes. Quis ab ipsis vero 
dicebantur, nequaquam inter se conveniebant. Cum 


vidisset autem philosophus, quomodo vitam agebat B 


Epiphanjus , eum valde dilexit, et quarto die dixit 
ci : Magister, pulchra est hujus loci habitatio : 
Volo, si jubes, hic habitare. Is vero dixit ipsi : 
Hoc situm est in libero uniuscujusque arbitrio. 
Philosophus autem : Quin etiam libros meos, in- 
quit, hac fero. Dicit Epiphanius : Si quid tibi ve- 
niat in mentem, squum et benevolum habebis 
Epiphanium. Dixit autem philosophus : Omnino 
jbit Callistus ad meos libros. Dixit Epiphanius : 
Age, Vade sanus cum Callisto. Dicit autem philo- 
sophus : Res omnes meas relinquam Callisto, nec 
ex hoc loco exibo. Erat vero hic Callisas Aetii 
magni Rom: przfecti fllius. Is cum malignum ha- 
beret spiritum, vidit Epiphanium dicentem ei in 
vis:one : Vis, Calliste, expellam a te spiritum ? 
Dixit Callistus : Et quis tu es, domine roi, quod 
possis eum expellere ? Dixit autem Epiphanius Cal- 
listo : Ego sum, inquit, Epiphanius Phenicopalz- 
κας, qui in Spanhydrio babito in monasterio. Si 
ergo, inquit, malum a te spiritum expulero, venies 
ad me, et habitabis mecum in Spanhydrio ? Dixit 
Callistus ad Epiphanium : Domine, expelle a me 
immundum spiritum, et habitabo tecum. Tunc dixit 
Epiphanius Callisto : Vide ne feceris aliter; rursus 
enim tibi adhwrebit. Exeitatus autem Callistus, 
narravit omnia patri suo przfecto. Ab illo ergo die 
non est amplius afflictus Callistus ab immundo 
spiritu. Post tempus autem trium mensium dixit 


νανται, 7) χαχοὶ χαλοῖς συμφυρέντες ἓν Evt ξύλῳ τα- 
νυσθῄσονται. Οὐδεὶς γὰρ ἀνθρώπων ἕνα χιτῶνα φο- 
ρῶν, ἀνάξαντον τὸ σῶμα διαφυλάξει. Ἡ γὰρ πλεί- 
στη συντυχἰα πλείστους λόγους παρέχει. Ὅπου 6i 
πλεῖστοι λόγοι, πολυπειρία πραγμάτων διαφόρων. 
Ταῦτα δὲ εἰπὼν ὁ φιλόσοφος πρὸς  Ἐπιφάνιον, καὶ 
πλείονα τούτων, ἀπεσιώπησεν µηχέτι φθεγγόµενος. 


KT'. Ὑπολαθὼν δὲ Ἐπιφάνιος ἀπὸ τῆς πρώτης 
βίθλου τῆς χοσμµοποιῖας διερμήνευσεν χατὰ ἔπος τῷ 
φιλοσόφῳ. Ὁ μὲν ob) φιλόσοφος τοῖς μὲν µετεῖχεν, 
τοῖς δὲ ἀντέλεχεν. Ἐποίησαν δὲ τρεῖς ἡμέρας δια- 
λεγόμενοι πρὸς ἑαυτούς. ᾽Ασύμϕωνα δὲ ἣν αὐτοῖς τὰ 
λαλούμενα ὑπ' αὐτῶν. ᾿Ιδὼν δὲ ὁ φιλόσοφος τὴν δια» 
γωγὴν καὶ τὰ ἤθη Ἐπιφανίου, πολὺ ἠγάπησεν αὑτόν. 
Tij οὖν τετάρτῃ ἡμέρα εἶπεν ὁ Φιλόσοφος Ἐπιφα- 
vl * Διδάσχαλε, χαλὴ ἡ οἴχησις τοῦ τόπου. Βούλομαι, 
εἰ χελεύεις, οἰχεῖν ἐνταῦθα. Εἶπεν δὲ Ἐπιφάνιος τῷ 
φιλοσόφῳ * Τοῦτο πρὸς τὴν προαίρεσιν ἑνὸς ἑχάστου 
ἑστίν. Εϊπεν δὲ ὁ φιλόσοφος Ἐπιφανίῳ - ᾽Αλλὰ xat 
τὰς βίθλους φέρω. Ἐἶπεν δὲ αὑτῷ' Ef τι παρεισέρ- 
χεται τῷ λογισμῷ σου, εὑρήσεις Ἐπιφάνιον εὔγνω- 
μονοῦντα, Εἶπεν δὲ ὁ φιλόσοφος * Κάλλιστος πορεύ-- 
σεται πρὸς τὰς ἐμᾶς βίθλους. Εἶπεν Ἐπιφάνιος τῷ 
φιλοσόφῳ * "Άγαχε, Balve ὑγιαίνων μετὰ Καλλίστου. 
Εἶπεν δὲ ὁ φιλόσοφος Ἐπιφανίῳ' Πάντα τὰ πρά- 
γµατά µου Καλλίστῳ ἀφίω ' ἐγὼ γὰρ οὐχέτι ἐξέρχο- 
μαι Ex τοῦ τόπου τούτου. ' Hv δὲ ὁ Κάλλιστος ᾿᾽Αετίου 
τοῦ μεγάλου ἐπάρχου τῆς Ῥώμης υἱὸς. Οὗτος 
πνεῦμα movnpby ἔχων, ἰδὼν Ἐπιφάνιον &v ὁπτασίᾳ 
λέγοντα αὐτῷ * θέλεις, Κάλλιστε, διώξω τὸ πνευμα 
ἀπὸ σοῦ; Εἶπεν δὲ Κάλλιστος: Καὶ τίς si, χύριξ 
µου, ὅτι δύνασαι διῶξαι αὐτό; Εἶπεν δὲ Ἐπιφάνιος 
τῷ Καλλίστφῳ' Ἐγώ εἰμι, φησὶν, Ἐπιφάνιος ὁ Φοι- 
νιχοπαλαιστινὸς, ὁ ἓν Σπανυδρίῳ οἰχῶν τῷ µοναστη- 
ρίῳ. Ἐὰν οὖν, φησὶν, διώξω τὸ πνεῦμα τὸ πονηρὸν 
ἀπὸ σοῦ, ἑλεύσῃ xal χατοικήσεις pet! ἐμοῦ ἐν Σπα- 
νυδρίῳ. Εἶπεν δὲ Κάλλιστος πρὸς Ἐπιφάνιον' Κύριε, 
δίωξον &r' ἐμοῦ τὸ ἀχάθαρτον πνεῦμα, xal χατοι- 
χήσω, qnot, μετὰ coU. Εἶπεν δὲ Ἐπιφάνιος τῷ Καλ- 
λίστῳ' Ἑλέπε μὴ ποιῄσῃς ἄλλως, ἐπεὶ πάλιν προσ- 
χολληθήσεται. Ἐξυπνισθεὶς οὖν ὁ Κάλλιστος διηγἠ- 
cato τῷ πατρὶ αὑτοῦ ὄντι ἐπάρχῳ. "Amb τῆς ἡμέρας 


Callistus Aetio patri suo : Pater, volo ire in regio- D οὖν ἐχείνης οὐχέτι 6 Κάλλιστος ὑπὺ τοῦ πνεύματος 


nem Phonicum , et querere Epiphanium , et babi- 
tare cum ipso in Spanhydrio. Statimpater ejus, da- 
tis ei multis pecuniis, misit cum przesidio. Cumque 
venisset in Pheeniciam, et inquisivisset, venit ad 
Epiphanium, et ei exposuit omnia, et habitavit no- 
biseum. Misit ergo philosophus Callistum, jussu 
Epiphanii, cum duobus pueris, et tribus camelis 
Eiesam ad libros adducendos. Cumque venisset 
Edesam, aecepit libros philosophi, et imposuit ca- 
melis, et venit in monasterium. 

χαμήλων ἓν Ἑδέση, ἐπὶ τὸ ἀγαγεῖν τὰς βίδλους 


τοῦ ἀχαθάρτου ἑθλίδη. Μετὰ δὲ τριμηναῖον χρόνον, 
εἶπεν ᾿Αετίῳ τῷ πατρὶ αὐτοῦ) Βούλομαι, Πάτερ, 
πορευθῆναι ἓν τῇ χώρᾳᾷ τῶν Φοινίχων, xal ἀναζητη- 
σαι τὸν Ἐπιφάνιον, xat οἰχῆσαι μετ) αὐτοῦ v Σπαν- 
υδρίῳ. Ἐὐθέως οὖν ὁ πατὴρ αὐτοῦ δώσας αὐτῷ χρή- 
µατα πολλὰ, ἀπέστειλεν αὐτὸν μετὰ βοηθείας. Καὶ 
ἐλθὼν ἐν τῇ Φοινίχῃ, ἐπιζητῆσας Ἐπιφάνιον, xal 
ἐξηγησάμενος αὐτῷ ἅπαντα, χατῴχησεν μεθ’ ἡμῶν. 
Απέστειλεν οὖν ὁ φιλόσοφος τὸν Κάλλιστον χατὰ x£- 
λευσιν Ἐπιφανίου, μετὰ δύο παιδαρίων xài τριῶν 


αὐτοῦ ἐν τῷ μοναστηρἰῳ. Καὶ δὴ τὴν πορείαν ποιησά- 


µενος ὁ Κάλλιστος £y Ἐδέσῃ, ἔλαθε τὰς βίθλους τοῦ Φιλοσόφου, καὶ ἔθηχεν ἐπὶ τὰς τρεῖς χαµήλους, 


καὶ παρεχένετο ἐν τῷ µονασττρίω. 


99 | S. EPIPHANII VITA. δι 
"δ'. Καθ ἡμέραν οὖν Ἐπιφάνιος xai 6 Φφιλό-Α XXIV. Quotidie ergo Epiphsnius et philosophus 


σοφος Ev πολλῇ φιλονειχίᾳ σαν πρὸς ἑαυτούς. Εἶπεν 
δὲ Ἐπιφάνιος τῷ φιλοσόφψ' Λέγει Δανι]λ, φιλόσοφε, 
ὅτι χριτήριον ἐκάθισεν, καὶ . βί6Ίοι ἠνεῴχθησαν. 
Azupo πρόθες, φησὶ, τὰς σὰς βίδλους, χἀγὼ τὰς 
ἐμὰς, ἃς µοι ὁ θεὸς ἐχαρίσατο, χαὶ καθεσθῶμεν, xal 
διαχριθῶμεν πρὸς ἑαυτούς. Ἐπέθηχεν δὲ Ἐπιφάνιος 
τὰς θεοπνεύστους Γραφὰς ἐχ δεξιῶν, xal ὁ φιλόσοφος 
ἐς ἀριστερῶν τῶν δὲ ἁρξαμένων ἀπ᾿ ἀρχῆς τῆς 
χοσμοποιῖας, ὁ μὲν Ἐπιφάνιος ἀπὸ τῆς γενέσεως, fic 
Μωῦσῆς συνεγράφατο, ὁ δὲ φιλόσοφος ἀπὸ τῆς αὐτῆς 
Ὑενέσεως, ἧς ὁ 'Ἡσίοδος συνεγράψατο. Κατὰ ἔπος 
οὖν διεξελθόντες τὰ δύο βιθλία, ἐφιλονείχουν πρὸς 
ἑαυτούς. "Hv δὲ τὸ φῶς φῶς, xal τὸ σχότος σχότος. 
Ὁ γὰρ Μωῦσῆς θεοῦ συνεργήσαντος συνεγράφατο " 


ὁ δὲ Ἡσίοδος ἀπὸ μὲν θεοῦ τὸ ζήν εἶχεν, ἀπὸ δὲ B 


δαιμόνων τὴν πλάνην. Ἐνιαντον οὖν ὅλον ἔμεινεν 
Ἐπιφάνιος διαλεγόµενος τῷ φιλοσόφῳ, xat οὐχ ἔπει- 
σεν αὐτόν. Ποτὲ γοῦν ἀγροίχων τὸν ἀριθμὸν ὃ' φέ- 
ῥηύσιν νεανίσκον τινὰ ὑπὸ τοῦ ἀχαθάρτου ἐνοχλού- 
µενον. Ἐπεὶ οὖν οὐχ ἡδύναντο περιγενέσθαι αὐτοῦ 
οἱ P, ἁλύσεσιν ἔδησαν τοῦτον, xai Ίνεγχαν πρὸς 
Ἐπιφάνιον kv τῷ µοναστηρίῳ. Εἶπεν δὲ Ἐπιφάνιος 
τῷ φιλοσόφῳ "Aye 65, φιλόσοφε, ὁ τὰς φιλονειχίας 
ποιούµενος μετὰ τοῦ ἁμαρτωλοῦ Ἐπιφανίου, ἐπι- 
χαλεσάμενος τὸ πληθος τῶν θεῶν σου, ὅπως ἆπο- 
ὅ ώξουσεν τὸ πνεῦμα &xb τοῦ νεανίσχου. 'O δὲ φιλό- 
σοφος ὥσπερ ἠττηθέντα, καὶ ἀἁπορήῄσαντα τὸν λόγον 
ὑπενόησεν τὸν ᾿Ἐπιφάνιον' 6 δὲ Ἐπιφάνιος ἐπιγνοὺς 


τούτο, εἶπεν πρὸς τὸν φιλόσοφον * TL λέχεις, φησὶν, C 


ὦ φιλόσοφε, περὶ τοῦ νεανίσχου ; f| θεράπευσον τὸν 
ἀσθενοῦντα, χαὶ ἔσομαι πίστιν ἔχων πρὸς τοὺς θεούς 
202 * ἢ ὁ Θεός µου διώξει τὸ ἀκάθαρτον πνεῦμα ἀπὺ 
τοῦ νεανίσκου, xal ἔσῃ πεποιθὼς ἐπὶ τῷ ἑσταυρω- 
μένψ. Ἐπὶ τούτοις δὲ ἅπασιν ὁ φιλόσοφος οὐχ ἐπί- 
στευσεν Ἐπιφανίῳ' ἀλλ ἑνόμιζεν γέλοιον εἶναι. Ὁ 
οὖν Ἐπιφάνιος ἀναστὰς, καὶ χρατῄσας τὸν νεανίσχον, 
ἔλεγεν αὐτῷ ' Σοὶ λέγω, νεανίσχε, θέλεις, φησὶν, ἄρω 
τὰ σίδηρα ἀπὸ τῶν χειρῶν σου; 

ΚΕ’. Ὁ δὲ φιλόσοφος, ἀχούσας ταῦτα, ἕδραμεν εὖ- 
θέως Ev τῷ χελλίῳ, xa ἠσφαλίσατο τῷ κατοχἰῳ, λέ- 
Ίων καὶ σχεπτόµενος by ὑπονοίᾳ * Οὗτος ὁ χαλόγη- 
pex, ὡς ἰδιώτης, λῦσαι βούλεται τὸν παράφρονα, χἂν 
μὴ ἡμεῖς ἐχφύγωμεν, ὡς λόγιοι, τὴν προπέτειαν, 
μέλλομεν χαχῶς πάσχειν ὑπὸ τοῦ καταράτου. Κουφ(- 
σας οὖν Ἐπιφάνιος τὰ σίδηρα ἀπὸ τοῦ νεανίσκου, xat 
σφραγίσας αὐτὸν τρίτον, εἶπεν tip. ἀχαθάρτῳ πνεύ- 
ματι Παραγγέλλει σοι Ἐπιφάνιος ἁμαρτωλὸς ὁ δοῦ- 
^oc τοὺ Κυρίου, tv ὀνόματι Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ ἑσταυ- 
pop£vou, Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, ἔξελθε ἀπὸ τοῦ ἀνθρώπου, 
xii µηχέτι εἰσέλθῃς εἰς αὐτόν. Καὶ εὐθέως ἐξήλθεν 
τὸ ἀχάθαρτον πνεῦμα . χαὶ ἦν ἐν πολλῇ χαταστάσει 
6 νεανίσχος. Ἰδὼν δὲ ὁ φιλόσοφος τὰ τῆς εἰρήνης, 
ἀπεχούφισεν τὸ χατόχιον, χαὶ ἐξεπίδησεν τοῦ χελλίου 
εἰς προσχύνησιν Ἐπιφανίου, λόγων πρὸς Ἐπιφάνιον 
τοιούτους λόγους * "D, φηαὶν, Ἐπιφάνιε στεφανηφόρε’ 
αιστεύω xal πεπίστευχα τοῖς λαλουμένοις, διὰ. τῶν 


* Dan. vir, 10. 


plurimum inter se contendebant. Dixit autem 
Epiphanius philosopho : Dicit Daniel, o philosophe: 
Judicium sedit, et libri aperti sunt *. Agedum, profet 
tuos libros, et ego meos, quos mihi Deus dedit, 
sedeamusque et disseramus inter nos. Posuit autem 
Epiphanius a dextris Scripturas divinitus inspira- 
tas, et alius Epiphanius libros suos a sinistris, 
Cum ii autem cepissent ab initio mundi creationis, 
Epiphanius quidem a Genesi, id est, ab ortu, quem 
conscripsit Moyses : philosophus autem ab eodem 
ortu, quem conscripsit Hesiodus, ad verbum duos 
libros exponentes , inter se contendebant. Erat au- 
tem lux lux, et tenebrz tenebrz. Moyses enim scri- 
psit, Deo opem ferente : Hesiodus autem ex Deo 
quidem vitam habuit, errorem vero a dzmonibos. 
Toto autem anno mansit Epiphanius disserens cum 
philosopho. Aliquando vero homines agrestes nu- 
mero sexaginta tulerunt quemdam adolescentem 
qui vexabatur ab immundo spiritu. Quem cum no» 
possent sexaginta illi superare, eum alligarunt ea- 
tenis, et tulerunt ad Epiphanium. Dixit autem Epi- 


" phanius philosopho : Age, philosophe, qui conten- 


dis cum peccatore Epiphanio; invoca tuorum 
deorum multitudinem, ut expellant spiritum ab 
adolescente. llle vero existimabat Epiphanium su- 
peratum, et qui non haberet quod diceret. Cum hoc 
autem cognovisset Epiphanius, iterum dixit ei : 
Quid dicis, o Pater philosophe, de adolescente ! 
Aut cura zgrotantem, et ego in tuis diis habebo fi- 
dem : aut Deus expellet immundum spiritum ah 
adolescente, et credes in crucifixum. In his autem. 
omnibus nou credidit philosophus Epiphanio, sed 
existimavit eum ease ridiculum. Surgens vero 
Epiphanius, et. tenens adolescentem , dixit ei: 
Tibi dico, adolescens, vis, inquit, tollam catenas 
ferreas ex manibus tuis? 


XXV. Cum »utem audiisset philosophus, statim 
cucurrit in cellam, et vecte foribus adhibito se mu- 
niit, dicens, et suspicando ita apud se considerans ' 
Bonus hic senex, ut rudis et indoctus, vult amen- 
tem solvere, et. nisi nos ut prudentes casum effa- 


D giamus, ab exsecrando illo male sumus passuri. 


Cum autem Epiphanius ferreis catenis levasset ado- 
lescentem, et eum ter signasset, dixitimmundo spi. 
ritui : Precipit tibi Epiphanius peccator servus Do- 
mini, in nomine Jesu Christi crucifixi Filii Dei, 


: egredere ex homine, et ne amplius in ipsum ingre- 


diaris. Et egressus est statim immundus spiritus. 
Eratque adolescens valde quietus et compositus. 
Cum »utem esse pacem vidisset philosophus, leva- 
vit repagulum, et e cella prosiliit ad adorandum 
Epiphanium, sie dicens : O, inquit, qui gestas coro- 
nam, Epiphani, credo, et eredidi iis quee dicuntur, 
per ea qua fiunt. Volant enim verba sine fructu, 


55. . 


S, EPIPHANIE VITA. 56 


epera autem cernuntur habere fructum. Volo ego A ἔργων τῶν γινοµένων ' οἱ γὰρ λόγοι Λέτανται ἄχαρ- 


quoque esse ex iis qui serviunt crucifixo. Philoso- 
pho vero dixit Epiphanius : Quid hoc miraris, o 
philosophe, tanquam id nos fecerimus ? Nequaquam ; 
sed est Dei Filius, qui hac praeclara facit per eos 
qui ipsi credunt. Cutn. hzc et his plura philosopho 
dixisset Epiphanius, rogavit eum philosopbus, ut 
daret ei id, quod est in Christo, signaculum. lpsum 
ergo et me accepit Epiphanius, et ivimus ad ma- 
gnum Hilarienem, qui eum baptizavit; eginusque 
viginti dies in monasterio magni Hilarionis : quem 
rogavit Epiphanius, ut cum Epiphanio philosopho 
mitteret ex fratribus unum Eleutheropolim, ut eum 
episcopus faceret preshyterum. Quod etiam fecit, 
Et rursus ivimus -Spanhydrion. Epiphanius autem 
cum omnes advocasset fratres, sic eis dixit : Hic, 
qui sibi aliquando videbatur esse aliquid, cum ni- 
hil esset, dicebat se esse philosophum; nune au- 
tem Dei gratia verus est factus philosophus ; ipse- 
que spiritalis vester pater est. Igitur Epiphanius 
philosophus a Deo gratiam est consecutus, et prz- 
erat toti choro. 


ποι .ὄντες * τὰ δὲ ἔργα φαίνεται ἔγχαρπα ὄντα' θέλω 
χἀγὼ γενέσθαι τοῦ ἑσταυρωμένου. Εἶπεν δὲ Ἐπιφά- 
νιος τῷ φιλοσόφῳ:' Τί θαυµάζεις., φησὶν, ὦ φιλόσοφα 
ἐπὶ τοῦτο, ὡς ἡμῶν ποιησάντων; 05* ἁλλ' ὁ Υἱὸς 
τοῦ θεοῦ ἐστιν ὁ ποιῶν διὰ τῶν πιστεύοντων αὐτῷ 
τὰ χαλὰ ταῦτα. Kol ταῦτα εἰπὼν Ἐπιφάνιος xai 
πλείονα τούτων τῷ Φιλοσόφῳ, παρεχάλεσεν αὐτὸν Ó 
φιλόσοφος, ὅπως δώσει αὐτῷ τὴν ἂν Χριστῷ σφρραγῖ- 
δα. Λαθὼν δὲ αὐτὸν καὶ ἐμὲ Ἐπιφάνιος, ἑπορεύθη- 
μεν πρὸς τὸν µέγαν Ἱλαρίωνα, καὶ ἐθάπτισεν αὐτόν. 
Καὶ ἐποιῆσαμεν bv τῷ μοναστηρἰῳ τοῦ µεγόλου Ἴλα- 
ρίωνος x' ἡμέρας. Παρεχάλεσεν δὲ Ἐπιφάνιος «bv 


"μέγαν Ἱλαρίωνα ἀποστεῖλαι μετὰ Ἐπιφανίου τοῦ 


xai Φιλοσόφου ἕνα τῶν ἀδελφῶν kv Ἐλευθεροπόλει, 


B ὅπως ποιῄσει αὐτὸν ὁ ἐπίσχοπος πρεσθύτερυν. Καὶ 


δὴ 6 μέγας Ἱλαρίων ἐποίησεν οὕτως. Καὶ πάλιν ἐπο- 
ρεύθηµεν ἓν τῷ μοναστηρίῳ ἡμῶν τῷ ἐπιχαλουμένῳ 
Σπανυδρίῳ. 'O οὖν Ἐπιφάνιος προσχαλεσάµενος 
ἅπαντας τοὺς ἀδελφοὺς, εἶπεν αὐτοῖς  Οὗτος, qn. 
σὶν, 6 ποτε δοχῶν εἶναί τι, μηδὲν ὧν, ἔλεγεν ἑαυτὸν 
Φφιλόσοφον. Νῦν δὲ χάριτι Χριστοῦ ἐγένετο ἁἀληθῶς 


Φιλόσοφος, xal τῆς ἱερωσύνης χατηξιώθη. Οὗτός ἐστιν ὁ πνευματιχὸς ὑμῶν πατήρ. Ὁ οὖν Ἐπιφά- 
γιος, ὁ xat 6 φιλόσοφος, χατηξιώθη χαρίσµατος παρὰ θεοῦ, καὶ fiv ἡγούμενος παντὸς τοῦ χοροῦ. 


XXVI. Ingredientes autem multi monasterium, 
non sinebant quiescere Epiphanium. Cum itaque in 
animo haberet locum relinquere, proficisci vero in 
partes. AEgyptii, dixit. mihi : Sequere me, iili. Ego 
vero dixi ei : Sequar te, quoeunque ieris, Pater. 
Cum omnes autem fratres advocasset, et cis vale 
dixisset, dixit: Vado, o fiii, ad videndum fratres 
qui sont in monasterio magni Hilarionis, Cum ii 
autem? intellexissent eum velle recedere, propter 
megnam melestiam eorum qui accedebant, omnes 
cadentes in faciem, eum fletu et planctu eum roga- 
bant ne exiret. Epiphanius vero ipse quoque, ma- 
gna ductus misericordia, persuasit eis, diceng 99 
non esse amplias recessurum. Cum decem autem 
dies przteriissent, accepit me noctu, egressique su- 
mus, el ivimus Hierosolymam, nostranque vitam 
sdoravimus, nempe venerandam Domini crucem. 
Fuimusque in civitate, loca obeuntes et orantes se- 
decim dies. Cumque nos egrederemur e civitate, 
ut [veniremus Joppen, et] navigaremus in ZEgyptum, 


Κα. Πολλῶν οὖν εἰσερχομένων ἓν tip. µοναστη- 
pip, οὐχ εἴων Πρεμεῖν τὸν Ἐπιφάνιον. Καὶ δῆ σχε- 
ψάµενος καταλιπεῖν τὸν τόπον, πορεύεσθαι δὲ ἐπὶ τὰ 
µέρη Αἰγύπτου, εἶπεν πρὸς pé * Τέχνον, ἀχολούθει 
μοι. Εἶπον δὲ πρὸς αὐτόν" ᾿Αχολουθήσω σοι ὅπου 


C ἂν ἀπέρχῃ, Πάτερ. Ἡροσκαλεσάμενος δὲ ἅπαντας 


τοὺς ἀδελφοὺς, xal φυνταξάµενος αὗτοῖς, «hv. àz 

κρισιν ἔφερεν αὐτοῖς λέγων ὅτι Πορεύομαι, orat, 
τέκνα, εἰς ἐπίσχεψιν τῶν ἀδελφῶν ἐν τῷ μοναστηρίῳ 
τοῦ μεγἀἆλου᾿ Ἱλαρίωνος. Tov δὲ νοησάντων ὅτι ἆνα- 
χωρεῖν βούλεται, διὰ τὴν πολλὴν ὕχλησιν τῶν παρα- 
γενοµένων, οἱ πάντες πεσόντες ἐπὶ Ἱπρόσωπον, μετὰ 
πολλοῦ χλαυθμοῦ xal ὀδυρμοῦ παρεχάλουν τὸν Ἐπι- 
φάνιον, ὥστε μὴ ἐξελθεῖν. Του δὲ Ἐπιφανίου xai 
αὐτοῦ εἰς πολὺν οἴχτον ἑλθόντος, ἔπεισεν αὑτοὺς, λέ- 
γων µηχέτι ἀναχωρεῖν. Mh ποιησάντων δὲ ἡμῶν v 
ἡμέρας, ἔλαθέν µε νυχτὸς, xal ἐξήλθομεν, xat ἐπο- 
ρεύθηµεν ἐν Ἱεροσολύμοις, χαὶ προσεχυνήσαµεν τὴν 
ζωὴν ἡμῶν, τὸν τίµιον σταυρὸν τοῦ Δεσπότου * ἐποιή- 
σαμεν δὲ ἂν τῇ πόλει, διερχόµενοι τοὺς τόπους xal 


occurrit nobis quxdam mulier insana, ut que ve- D εὐχόμενοι, τς’ ἡμέρας ' xal δὴ ἑξερχόμενων ἡμῶν 


Aaretur a spiritu immundo. 1ρ88 autem cum Epi- 
phanii accepisset diploidem, eam dilaceravit, et ex 
ea exiit immundus. spiritus. Qux procidens ad pe- 
des Epiphanii, eum rogabat, dicens : Iynoscas mihi, 
Pater, et ne succeuseas. Is autein dixit ei : Vade sa- 
na in domum tuam, Ruptus enim est, qui te rupe- 
rat. Et ivit mulier in pace. Et eum nos descendis- 
semus in Joppen, invenimus navem paratam, qua 
volebat ire Alexagdriam. Cumque navigassemus ab 
Joppe, post tres dies ingressi sumus Alexandriam. 
Nobis autem nave egressis, et ingredientibus civi- 
tatem, occurrit quidam Judzus, nomine Aquila, le- 
gisperitus ac magister. Cepit vero Epiphanius quo- 
que cum eo de lege disserere. Toto ergo illo die plu- 


ἀπὸ τῆς πόλεως, ὅπως ἀποπλεύσωμεν ἐν Αἰγύπτῳ, 
ἀπήντησεν ἡμῖν γυνή τις, µαινοµένη ὑπὸ τοῦ" πνεύ- 
µατος ἀχαθάρτου. Αὕτη λαδοµένη τῆς διπλοῖΐδος Ἐπι- 
φανίου, διέῤῥῥηξεν αὐτὴν) xal εὐθέως ἐξῆλθεν τὸ 
ἀχάθαρτον πνεῦμα àv? αὑτῆς. Ἡ δὲ πεσοῦσα εἰς τοὺς 
πόδας Ἐπιφανίου, παρεχάλει λέγουσα * Συγχώρησόν 
μοι, Πάτερ, χαὶ μὴ ὀργίζου. Εἶπεν δὲ Ἐπιφάνιος 
πβὸς τὴν γυναῖχα * Βάδιξε ὑγιαίνουσα Ev τῷ aq οἴκῳ' 
ὁ γὰρ ῥήξας ἑῤῥῥάγη, Καὶ ἐπορεύθη ἡ vovit ἐν τῷ 
οἵνῳ αὐτῆς. Κατελθόντων δὲ ἡμῶν εἰς Ἰόππην. εὖ- 
ροµεν ἄτοιμον πλοῖον βουλόμενον πορεύεσθαι εἰς Αλε- 
ξάνδρειαν. Ἐξελθόντων δὲ ἡμῶν ἀπὸ τοῦ πλοίου xal 
εἰσελθόντων ἐν τῇ πόλει, ἀπήντησεν ἡμῖν Ἰουδαῖος, 
ὀνόματι ᾽Ακύλας, νομοδ:δάσχαλος. Καὶ ἤρεατο Ἔτι- 


g 8. EPIPHANII VITA. —— 58 
φάνιος xxl αὐτὸς ἀπὸ τοῦ νόµου διαλέγεσθαι πρὸς A rimum contenderunt. Rursusque die sequenti cum 


αὐτούς. Ἔμειναν οὖν ἐν πολλῇ φιλονειχίᾳ ἐν τῇ ἡμέ- 
pz ἐχείνῃη. Καὶ τῇ ἑπαύριον ἐπὶ συντυχίαν πάλιν ἑλ- 
θόντες, διάλεχτον ἐποίησαν πρὸς ἑαυτούς: ὡς xai 
πεισθεὶς ὁ ᾿Αχύλας τῇ ἑρμηνείᾳ Ἐπιφανίου, ἐπόθη- 
σεν τοῦ γενέσθαι Χριστιανός. Ὁ οὖν Ἐπιφάνιος προ- 
wv ἤγαχεν αὐτὸν ᾽Αθανασίῳ τῷ πἀππᾳ, xal ἡμεῖς 
ἐξήλθομεν ἀπὸ τῆς πόλεως ᾽Αλεξανδρείας. Πορενο- 
µένων δὲ ἡμῶν ἐπὶ τὰ µέρη τῆς ἄνω θηθαῖδος, ἁπήν- 
trctv ἡμῖν τις μοναχὸς gancho τοῦ μεγάλου "Av- 
πωνίου, ὀνόματι Παφνούτιος. Ἐἶπεν δὲ Ἐπιφάνιος 
Ξρὸς αὐτόν * Εὐλόγησον δὲ ἡμᾶς, Πάτερ. Εἶπεν δὲ ὁ 
Παρνούτιος Εὐλογημένοι ὑμεῖς τῷ Κυοίφ; χαὶ ποιἠ- 
σαντος τοῦ Παφνουτίου τὴν εὐχὴν, Ἱσπασάμεθα ἆλ- 
λδλους, xal χατεφύξαμεν μικρὺν ἐν τῷ τόπῳ ἑχεί- 
Ἡν. Ὁ οὖν Ἐπιφάνιος ἑπηρώτησεν τὸν Παφνούτιον 
περὶ κάντων, ὧν ἐποίησεν ὁ μέγας Αντώνιος, xat 
αὐτὸς ἐξηγήσατο αὐτῷ ἅπαντα. Εἶπεν δὲ Ἐπιφάνιος 
τῷ Παφνοντίῳ * θέλω, Πάτερ, οἰχῆσαι τὸν τόπον τὸν 
χαλούµεναν Νιτρίαν. Ὁ δὲ Παφνούτιος εἶπεν πρὸς 
Ἐτιφάνιον * Βάδιζε ὑγιαίνων * ἀπόλανσον τῶν πατέ- 
p», xai συνάγαγε χόρτον θερινὸν, καὶ πορεύου ἐν τῇ 


venissent ad congreasionem, diu disseruerunt. Cre- 
densque Aquila interpretationi Epiphanii, desidera- 
vit fieri Christianus. Epiphanius autem deduxit eum 
ad Athanasium episcopum, et nos egressi sumus 
Alexandria. Cum iremus autem nos in partes snpe- 
rioris Thebaidis, occurrit nobis quidam monachus, 
discipulus masni Antonii, nomine Paphnutius. Coi 
dixit : Benedic nobis, Pater. Dixit autem Paphnu- 
tius : Benedicti vos a Domino. Cumque orationem 
fecisset Paphnutius, nos invicem salutavimus, et 
nos in eo loco parum refrigeravimus. Epiphanius 
vero interrogavit Paphnutium de omnibus qux fe- 
cit magnus Antonius, ipseque ei narravit omnia. 
Dixit autem Epiphanius Paphnutio : Volo liabitare 
in eo loco qui dicitur Nitria. Paphnutius vero dixit 
Epiphanio : Vade sanus, fruere patribus, et collige 
fenum azstivum, et vade in insulam Cypriorum, et 
ale oves ad vestimenta, et honora puellos, ut tibi 
sint agni. Hec autem cum dixisset Paphnutius, fa- 
cta rursus oratione, et nos mutuo complexi, inivi- 
mus singuli suum iter. 


Κυπρίων νήσψ, xal τρέφε πρόδατα εἰς ἱματισμὸν, xai τίµα παῖΐδας, ἵνα ὧσιν οἱ ἄρνες. Ταῦτα δὲ εἰπὼν 
Παφνούτιος, xai πάλιν εὐξάμενοι ἠσπασάμεθα ἀλλήλους καὶ ἐπορεύθημεν ἕχαστος τὴν ὁδὸν αὐτοῦ. 


KZ. "Hv δὲ ἐν τοῖς τόποις τοῖς περὶ Λεοντόπολιν 
ἀντρ χαρά τισι νομιζόμενος ἀγαθὸς, χαὶ πρόγνωσιν 
ἔχων Θεοῦ τὸ δὲ ὄνομα αὐτοῦ ἑἐκαλεῖτο Ἱεράχας. 
Ike: τούτου ἐν τῇ Παλαιστίνῃ ἤχουσεν Ἐπιφάνιος, 
χαὶ τόθον εἶχεν τοῦτον ἰδεῖν, Ὁμοίως xai Ἱεράχας 


XXVII. In locis autem, quse sunt cirea Leonto* 
polim, erat vir quidam, qui apud aliquos existima- 
batur bonus, et Dei habere przscientiam : vocabatur 
vero nomine Hierax. De eo in Palwstina audivit 
Epiphanius, et eum desideravit videre. Similiter 


ἔχουσεν περὶ Ἐπιφανίου. Hv δὲ οὗτος EQ Λεοντο- c Hierax quoque audivit de Epiphanio. Erat autem 


πόλεως, ὡς ἀπὸ σημείου ἑνός' οὗτος ἐδίδασχεν μὴ 
ἀνίστασθαι ταύτην τὴν cápxa, ἀλλ᾽ ἑτέραν ἄλλην àv 
αὐτῆς, xal ταύτην εἰς γῆν διαλύεσθαι, ὅτι γέγρα- 
vm Γη εἶ, καὶ sic γῆν ἀπελεύσῃ. Καὶ πάλιν 
ἔλεχεν, ὅτι τὰ παιδία μὴ τέλεια ὑπάρχειν ἐπὶ τοῦ 
μέλλοντος αἰῶνος. Εἰσελθόντων οὖν ἡμῶν ἓν τῷ µο- 
γαστηρίῳ αὐτοῦ πὺράμεθά πλήθη πολλὰ διδασχόµενα 
ὑπ αὐτοῦ. Hv γὰρ ἀπεχόμενος βρώσεως xal πόσεως 
ἰχανῶς. Οὔτε γὰρ ἑλαίου µετελάμθανεν, οὔτε οἴνου 
ἑξότε ἀπετάξατο. Ὡς οὖν ἴδεν τὸν Ἐπιφάνιον, ἐπ- 
ηρώτησεν πόθεν ἑστίν. Καὶ μαθὼν ὅτι Παλαιστινὸς, 
ἐρὠώτησεν xai τὸ ὄνομα" καὶ μαθὼν ὅτι Ἐπιφάνιος 
χαλεῖται, ἡγωνίασεν πολύ. Hv γὰρ ἐν Αἰγύπτῳ τὰ 
λεγόμενα περὶ Ἐπιφανίου, ὅτι λόγιός ἑατι καὶ πρό- 


ejus domus ad unum lapidem extra Leontopolim. 
Js docebat hane carnem non resurgere, sed pro ea 
aliam, e£ hane in terram dissolvi. Scriptum est 
enim, inquit, Terra es, et in terram reverteris*. Rur- 
eusque dicebat, infantes non futuros perfeetes in 
futuro s&zculo. Ingressis autem nobis in ejus mona- 
sterium, invenimus magnam multitudinem, quas ab 
eo docebatur. Etenim a cibo quoque et potu absti- 
nebat. Neque enim oleam sumpsit, nec vinum bi- 
bit, ex quo mundo renuntiavit. Postquam ergo vi- 
dit Epiphanium, rogavit cujasnam esset. Cumque 
scivisset eum esse Palestinum, nomen quoque ro- 
gavit. Cum autem didicisset eum vocari Epiphanium, 
fuit valde anxius. In. Egypto enim dicebatur Epi- 


Ίνωσιν ἔχει. Μετὰ οὖν τὸ ἑπερωτῆσαι τὸν Ἐπιφά- D phanius esse vir doctus, οἱ habere prescientiam. 


wy τὸ πόθεν ἑἐστὶν, xal τίς χαλεῖται, χαὶ μαθὼν, 
ἐδίδχσχεν πάλιν τὸν ὄχλον. Ἐλθὼν δὲ περὶ ἀναστά- 
6εως ἐξηγεῖσθαι ἔλεγεν περὶ τῆς σαρχὸς, ὅτι οὐχ 
ἀνίσταται. Καὶ ἀδημονήσας Ἐπιφάνιος εἶπεν πρὸς 
"égaxa* Λάδε, φησὶ, χατόχιον ἐπὶ τῷ στόµατί σου, 
χαὶ µάθε μ] βλασφημεῖν περὶ τῆς ἐλπίδος. Καὶ ἐπὶ 
τῷ λόγψ Ἐπιφανίου ἔμεινεν ὁ Ἱεράχας ἅλαλος, 
ἀχίνητος ἐπὶ τῷ τόπῳ. Ἱδόντες δὲ ἅπαντες οἱ διδα- 
σχόµενοι ὑπ abeo ὃ ἐποίησεν Ἐπιφάνιος θαῦμα 
ἐπὶ τὸν Ἱέραχα, ἑξέστησαν ἅπαντες. Ὑπολαθὼν δὲ 
Ἐπιφάνιος ἀπὸ τῶν θείων Τραφῶν Ἡρξατο πάντας 
ὁδάσχειν τὰ περὶ τῆς ἀναστάσεως, Παρῇ)θεν οὖν ὡς 


* Gen. wn, 19. 


Postquam vero rogavit Epiphanium cujasnam sit, 
et qui vocetur, turbam rursus docebat. Cum autem 
venisset ad exponendum de. resurrectione, de carne 
dixit, eam uon resurgere. Quibus auditis, »gre fe- 
rens Epiphanius, dixit Hieraci : Ori tuo immitte το” 
pagulum, et disce spem nostram non blasphemare. 
Quod cum dixisset Epiphanius, mausit Hierax in 
loco mutus et immobilis. Cum vero omnes, qui ab 
jpso docebantur, vidissent miraculum quod in 
jpsum fecit Epiphanius, obstupuerunt. Ex divinis 
auiem Scripturis accipiens Epiphanius, ccpit om- 
nes docere de resurrectione. Proteriit igitur ali. 


59 S. ΕΡΙΡΗΑΝΙ VITA. 


60 


quot horarum spatium, et mulus permanebat Hie- Α ὡρῶν τριῶν διάστηµα * xal ἣν Ἱεράκας ἄνανδος δια- 


rax. Post Ίο autem dixit ei Epiphanius : Loquere 
verum sermonem, et audi firmam ac stabilem fidem. 
Tunc se excusavit Hierax, diceas se esse lapsum : 
panitere autem protervz illius sententis. 


XXVIII. Discedentes vero Leontopoli, ivimus in 
superiorem Thebaidem. Erat autem illie vir justus, 
Joannes nomine. Et cum ad eum ingressi essemus, 
nos benigne accepit. Fuerunt autem quidam ex iis 
qui in illis locis habitabant, qui ei quemdam alli- 
garant adolescentem, ut maneret. ]s vero vexabatur 
ab immundo spiritu, Postquam. autem vidit Epi- 
pbanium, dixit ei magna voce : Cur huc accessisti, 
Epiphani, Dei serve? Mansitque ab hora sexta usque 
ad nonam sic clamans, et repente rupto vinculo, 
cucurrit ad Epiphanium. Prehensis autem pedibus 
Epiphanii, clamabat, dicens : Libera me, rogo per 
Deum quem colis. Dixerat vero Epiphanius immun- 
do spiritui, ut (a) exiret ab homine, ita ut non co- 
gnosceretl Joannes Epiphanium. Dixit antem Epi- 
phanius adolescenti : Homo, surge : quid mihi ex- 
hibes molestiam ? Statim autem sanus surrexit ado- 
lescens, cum immundus exiisset spiritus. Tres vero 
dies mansimus apud Joannem, virum admirabilem, 
et vita, quae ex virtute agebatur, ornatum. lilinc 
autem recedentes, venimus ad Bucolia, et septem 
annos illic transegimus : magnamque illic Epipha- 
nio molestiam praebuere per congressionem. 


XXIX. Aliquando quidam philesophus, nomine 
Eudamon, accessit ad Epiphanium, et sermones 
inter se contulere. Epiphanius quidem ex Scriptu- 
ris divinitus inspiratis, Eudzemon autem per inuti- 
lem contentionem disserebat contra ea quz dice- 
bat Epiphanius. Habebatque Eudzemon puerum; 
ejusque oculus erat clausus. Dixit autem Eudzmoni 
Epiphanius : Ecce, o philosophe, supra omnes elo- 
quentia polles et divitiis, suntque apud te dii com- 
plures. Cur pueri ergo curam non geris, ut ejus 
quoque sint sani oculi ? De hoc risit philosophus, 
dicens Epiphanio : Si sub colo esset solus filius 
Eudzmunis, qui unum haberet oculum, jure es- 
sem de eo sollicitus; innumeri vero cum sint qui ne 


µένων. Μετὰ δὲ ταῦτα εἴπεν Ἐπιφάνιος πρὸς αὐτόν: 
Λάλει τὸν λόγον ἀληθηῆ, xai ἄχουε τὴν πίστιν βε- 
θαίαν. Τότε Ἱεράχας ἁπελογήσατο, ἐσφάλθαι λέγων 
πρὸς Ἐπιφάνιον, ἀλλὰ μετανοεῖν ἀπὺ τῆς ἁτάχτου 
γνώμης ἑχείνης. 

ΚΗ’. ᾽Απάραντες οὖν ἀπὸ Λεοντοπόλέεως, ἐἑπορεύ- 
θηµεν εἰς τὴν ἄνω θηδθαῖδα. Ἡν δὲ ἐχεῖ δίχαιος ἀνρ 
Ἰωάννης ὀνόματι, Καὶ δὴ εἰσελθόντες πρὸς αὐτὸν, 
ἑδέξατο ἡμᾶς εὐμενῶς. Πσαν δέ «weg τῶν Ev τοῖς 
τόποις ἐχείνοις νεανίσκον τινὰ προσδήσαντες αὐτῷ 
προσπαραμένειν. Hy δὲ αὐτὸς ὑπὸ πνεύματος ἀκα- 
θάρτου ἐνηχλούμενος. Ὡς οὖν ἴδεν τὸν Ἐπιφάνιον, 
ἔλεγεν πρὸς αὐτὸν µεγάλῃ τῇ φωνῇ Ti παρεγένου 
ἐνταῦθα, Ἐπιφάνες, δοῦλε τοῦ θεοῦ: Ἔμεινεν δὲ ἀπὸ 
ὥρας ἕκτης ἕως ὥρας ἑνάτης οὕτως ἀποχράζξων. Καὶ 
ἐξαίφνης διαῤῥήξας τῶν δεσμῶν, ἕδραμεν πρὸς Ἐπι- 
φάνιον. Λαθὼν δὲ τῶν ποδῶν αὐτοῦ, ἔκραξεν λέγων ’ 
Απόλυσόν µε, διὰ τὸν θεὺν, ὃν σὺ σἐθῃ. Ην δὲ Ἐπι- 
φάνιος εἰπὼν τῷ ἀχαθάρτῳ πνεύματι, μὴ ἐξελθεῖν 
ἀπὸ τοῦ ἀνθρώπου, ὅπως μὴ γνῷ Ἰωάννης τὰ κατὰ 
τὸν Ἐπιφάνιον. Εἶπεν δὲ Ἐπιφάνιος πρὸς τὸν νεα- 
γίσκον' ᾿Ανάστα, ἄνθρωπε, τί χόπους pot παρέχεις; 
Εὐθέως οὖν ἀνέστη ὁ νεανίσχος ὑγιῆς, τοῦ ἀχαθάρ- 
του πνεύματος ἐξελθόντος ἀπ᾿ αὐτοῦ. Ἐμείναμεν δὲ 
τρεῖς ἡμέρας παρὰ τῷ Ἰωάννῃ, ἀνδρὶ θαυμαστῷ xat 
εὐαρέτῳ πολιτείᾳ χεχοσμημένῳ. ᾽Απάραντες δὲ ἐχεῖ- 
θε» χατήλθοµεν ἐπὶ τὰ Βουχόλια, χαὶ ἐποιῄσαμεν 
ἐχεῖ C' ἔτη, χαὶ πολὺν χόπον χἀχεῖ παρεῖχον Ἔτπι- 
φανίῳ διὰ τῆς συντυχίας. 

Κθ’. Ποτὸ οὖν φιλόσοφός τις ὀνόματι Εὐδαίμων 
παρεγένετο πρὸς Ἐπιφάνιον , χαὶ συνῆραν λόγους 
πρὸς «ἑαυτούς. Ἐποίησαν δὲ v ἡμέρας διαλεγόµενοι 
πρὸς ἀλλήλους. 'O γὰρ Ἐπιφάνιος ἀπὸ τῶν θεοπνεύ- 
στων Γραφῶν τὴν ἀλήθειαν ἀπεδείχνυεν τῷ Εὐδαί- 
μονι * ὁ δὲ Βὐδαίμων διὰ τῆς ἀνωφελοῦς φιλονειχίας 
ἀντέλεγεν τοῖς λαλουμένοις διὰ ᾿Ἐπιφανίου. Elyev δὲ 
Εὐδαίμων παῖδα, xal τούτου ὁ ὀφθαλμὸς ἣν χεχλει- 
σµένος. Εἶπεν δὲ Ἐπιφάνιος πρὸς Εὐδαίμονα * Ἰδοῦ, 
Φιλόσοφε, ἐπὶ πᾶσιν Χχεχόσµησαι xa* λόγοις, xat 
πλούτῳ, xal περισσοὶ θεοί elaty παρὰ col. Auk cl ob 
ποιεῖς φροντίδα τοῦ coU παιδὺς, ὅπως καὶ οἱ δύο 
ὀφθαλμοὶ τούτου ἦσαν ὑγιεῖς; Ἐπὶ τοῦτο δὲ ὁ φιλό- 
σογος ἐγέλασεν λέγων Ἐπιφανίῳ * El ἓν τῇ ὑπ οὖρα 


cum uno quidem oculo terram hanc peragrant, quid f) νὸν (b) ὁ παῖς Ἑὐδαίμονος ἣν ὀφθαλμὸν ἕνα ἔχων, 


€urz est Eudzmoni de eo? Epiphanius autem dixit 
Eudamoni : Quod si solus, inquit, esset,o philosophe, 
quidnam agere posses ad eum curandum? Nibil 
aliud, inquit Eudzmon, nisi ratiocinari et dicere, 
nullum unquam sic fuisse affectum, ut est noster 
puer. Dixit Epiphanius Eudzemoni : Ne ea, quz di- 
cuntur, attendas perinde ac ridicula (Deus enim 
est in medio amborum); adduc puerum qui labo- 
rat, et vide gloriam Dei. Hxe cum dixisset Epipha- 
nius, et Eudemonis puerum manu tenuisset, et 
ejus eculum, qui non videbat, ter signasset, statim 
respexit. Cum autem vidisset! Eudzmon, quod fe- 


(a) Graca negationem addunt. 


εἶχον ἂν μεριμνῆσαι περὶ αὐτοῦ: εἰ δὲ ἀναρίθμητοί 
εἰσιν οἱ ὑπ᾿ οὐδενὸς ὀφθαλμοῦ πορευόµενοι ἐπὶ τῆς 
γῆς ταύτης. τί τῷ Εὐδαίμονι µέλει περὶ τούτου, Ὅ 
δὲ Ἐπιφάνιος εἶπεν πρὸς τὸν Εὐδαίμονα"' El δὲ xai 
μόνος, φησὶν, ὦ φιλόσοφε, ἐτύγχανεν, «εί εἶχες ἐπι- 
τηδεῦσαι πρὸς θεραπείαν τούτου; Ὁ δὲ Εὐδαίμων 
φησίν' Οὐδὲν ἢ τὸ λογίζεσθαι πολλάκις xal λέγειν, 
ὅτι οὖδείς ἐστιν πώποτε οὕτως ὡς ὁ ἡμέτερος παῖς. 
Εἶπεν δὲ Ἐπιφάνιος πρὸς αὐτόν. Mi πρόσεχε, qnot, 
Φιλόσοφε, τοῖς λαλουµένοις ὡς ἓν γελοίῳ ' ὁ θεὸς γὰρ 
ἀνὰ µέσον ἀμφοτέρων, "Άγαγε παῖδα πηρόν ' Ex 
δόξαν θεοῦ. Ταῦτα δὲ εἰπὼν Ἐπιφάνιος, xol xpact- 


(b) Interpres addit μόνος. 


e S. EPIPHANII VITA. ον 
σας τὸν παῖδα τοῦ Εὐδαίμονος ἀπὸ τῆς χειρὸς , καὶ A cerat. Epiphanius, rogavit eum dicens : Si vobis 


σρραγίσας τὸν ὀφθαλμὸν αὐτοῦ, τὸν μὴ ὁρῶντα, τρί- 
«ov, εὐθέως ἀνέθλεφεν. Ἰδὼν δὲ Εὐδαίμων ὃ ἑποίη- 
σεν Ἐπιφάνιος, παρεχάλεσεν αὐτὸν λέγων’ El φίλον 
ἐστν ὑμῖν, διδάσχαλε, θέλω χἀγὼ Χριστιανὸς γενέ- 
cai. Ὁ δὲ εἶπεν αὐτῷ "Axoucoy, φησὶν, ὢ φιλό- 
65422, τὰ περὶ τοῦ ἀγαθοῦ xal εὐσπλάγχνου θεοῦ, ᾧ 
oi Χριστιανοὶ πιστεύουσιν. Ποτὲ τὸν Ἱσραὴἡλ ἐν δου- 
λείᾳ ὑπάρχοντα τῷ Φαραὼ βασιλεῖ Αἰγύπτου ἠλευθέ- 
ρωσεν, xal ἀπήλλαξεν αὐτὸν ἀπ᾿ αὐτοῦ, καὶ διὰ τῆς 
θαλάσσης διηγεν αὐτὸν διὰ τῆς ἑρήμου, χαὶ εἰσήγα- 
εν αὑτὸν ci; γην ῥέουσαν γάλα xal μέλι. Καὶ ποτὲ 
τοῦτον ἀπειθήῆσαντα xal ἀμνησίαν ἔχοντα πρὺς τὸν 
θεὸν διὰ τοῦ Προφήτου τοῦτον παραχαλεῖ, λέγων 
Λαός µου, τί ἐποίησά σοι; ἢ ci ἠδίχησά σε, f) εἰ 
παρηνόχ.1ησά σε; ἀποκρίθητέ µοι. Ὥστε οὖν, λό- 
p:s Εὐδαίμων, Ἑτοιμός ἐστιν ὁ θεὺς πάντας τρόπφ 
ἀγαθῷ εἰσερχομένους εἰσδέχεσθαι, xàv ἁμαρτίας f 
τις πλείστας πεποιηχὼς, ἀφεθήσεται αὐτῷ. "Απελθε 
Ὀν, λόγιε Εὐδαίμων, xal εἴσελθε ἓν τῇ πόλει, χαὶ ph 
αἰσγυνθῆς προσπεσεῖν τῷ ἐπισκόπῳ. Ὁ γὰρ Χριστὸς 
ὖλθεν πρὸς ἡμᾶς. 

Λ’. "Hxoucev δὲ Εὐδαίμων τῶν λόγων Ἐπιφανίου, 
χαὶ εἰσῆλθεν &v τῇ πόλει, xal προσέπεσεν τῷ ἐἔπι- 
αχόπιῳ, xa ἐγένετο Χριστιανός. Διαδόητος δὲ ἐγένετο 
Ἐπιφάνιος εἰς ὅλην την Αἴγυπτον. Ἐζήτησαν δὲ οἱ 
ἐπίσχοποι χρατῆσαι αὐτὸν ἑἐπίσχοπον καὶ ὁ ἄγων 
ἔχεν τὸν Ἐπιφάνιον. Ἔγνω γὰρ τοῦτο Ἐπιφάνιος * 
xai εἶπεν πρὸς pé * Δεῦρο, τέχνον, πορευθῶμεν πά- 
Ay ἓν τῇ πατρίδι, Καὶ ἐπορεύθημεν πάλιν tv τῇ 
πατρίδι ημών * xa εἰσήλθομεν Ev τῷ μοναστηρίῳ τοῦ 
μεγάλου Ἱλαρίωνος. "Hv δὲ ὁ μέγας Ἱλαρίων &va- 
χωρέσας ἐχ τοῦ µοναστηρίου Bux τὴν πολλὴν ὄχλησιν 
τὴν γινοµένην αὐτῷ, xal ἁἀποπλεύσας ἀπὺ τῆς Ku- 
κρίων ἐν τοῖς τόποις τοῖς περὶ τὴν Πάφον. Εἰδότες 
ouv οἱ ἀδελφοὶ τὸν Ἐπιφάνιον ἐχάρησαν χαρὰν µεγά- 
Ànv. "Haav 6b πενθοῦντες διὰ τὸν µέγαν Ἱλαρίωνα. 
Ἐποιήσαμεν δὲ bv τῷ μοναστηρἰῳ ἡμέρας μ’, xol 
ἐξελθόντες ἐπορεύθημεν &v τῷ ἡμετέρῳ μµοναστηρίῳ 
τῷ ἐπικαλουμένῳ Σπαννδρίῳ, ἓν ᾧ ἣν ποιῄσας ἡ γού- 
µενον Ἐπιφάνιος τὸν Ἐδεσηνὸν Ἐπιφάνιον. "Hy δὲ 
οὗτος περιποιησάµενος by τῷ µοναστηρίῳ πλῆθος ἁδελ- 
φῶν. Καὶ γὰρ αὐτὸς θαυμαστὸς ἀνήρ. Εἰδότες δὲ τὸν 
Ἐπιφάνιον πάντες ἐχάρησαν χαρὰν μεγάλην. Ἐποι- 
ἧσαμεν δὲ ἐν τῷ µοναστηρίῳ τρίτην ἡμέραν ἐν ἑνὶ 
ςόταρ, ἐγώ τε xat αὐτός. Καὶ τῇ τετάρτῃ ἡμέρᾳ εἶπεν 
πρὸς μέ. Τέχνον, λάδε χελλίον ἕτερον, xat ἠαύχαζε 
£v αὐτῷ xai ἐποίησα οὕτως. Καὶ ἥμεθα ἠσυχάξον- 
τες Ey τῷ μοναστηρίψ. 

ΛΑ’. Λιμοῦ δὲ γενοµένου ἐν τῷ τόπῳ ὀχείνῳ ἐπὶ 
τῆς γῆς τῶν Φοινίχων, συνήχθησαν πλήθη πολλὰ πρὸς 
Ἐπιφάνιον , xal παρεχάλουν τοῦτον λέγοντες  Βοί- 
613v» ἡμῖν, Πάτερ, ὅπως μὴ ἁπολώμεθα, xaX παρα- 
χάλεσον τὸν θεὸν, ὅπως δώσει ὑετὸν ἐπὶ τὴν γῆν, xal 
ποιῄσει d) γη τὰ ἐχφόρια αὐτῆς. Εἶπεν δὲ Ἐπιφάνιος 
πρὸς τοὺς ἀνθρώπους' Τί uot χόπους παρέχετε; ἄν- 
θρωπος γὰρ ἁμαρτωλάς εἰμι. Καὶ πλέον τι πάλιν &r-- 
εδέοντο Ἐπιφανίου, ὅπως αὐτὸς προσεύξεταιτῷ φιλ- 

* Mich, vi, 3. 


placet, magister, volo ego quoque fleri christianus. 
Epiphanius autem dixit Eudzmoni : Audi, o phi- 
losophe, de bono et 1nisericordi Deo, cui credunt 
Christiani. Israelem , qui aliquando serviebat 
Pharaoni regi /"Egvpti, liberavit, et eum eripuit, et 
per mare Rubrum eum traduxit, tanquam per ter- 
ram aridam atque per solitudinem, et introduxit 
eum in terram fluentem lacte et melle : eumque 
cum aliquando non paruisset, et Dei fuisset imme- 
mor, per prophetam sic adhortatur, dicens: Po- 
pule mi, quid feci tibi, aut qua in re tibi fui mo- 
lestus ? responde mihi *. Quamobrem, o docte Eu- 
daemon, paratus est Deus eos, qui bono modo ac- 
cedunt, excipere : et si quis fecerit peccata quam 
plurima, illa ei remittentur. Vade ergo, 0 erudite 
Eudzmon, et ingredere civitatem, et nec te pudeat 
accedere ad episcopum. Christus enim amat humi- 
litatem. Quocirca ad nos quoque venit in magna 
humilitate. 


τὴν ταπείνωσιν &yamü. Διὸ xal ἓν πολλῇ ταπεινώσει 


XXX. Audivit autem Eudemon verba Epipha- 
nii, et ingressus est in civitatem, et procidit ad 
pedes episcopi, et factus est Christianus. Fuitque 


'Epiphanius magni nominis in tota Egypto. Quzre- 


bant enim episcopi eum tenere et facere episco- 
pum : et jam a quodam ducebatur Epiphanius. Id 
ille animadvertens, dixit mihi : Agedum, fili, rever- 
tamur in patriam. Et rursus in nostram sumus 
profeeti regionem, et ingressi sumus in monaste- 
rium magni Hilarionis. Recesserat autem magnus 
Hilarion e monasterio propter magnam , qus ei ex- 
hibebatur, molestiam. Cumque in Cypriorum na- 
vigasset regionem, versabatur in iis locis, qud sunt 
circa Paphum. Cum autem fratres vidissent Epi- 
phanuium, magno sunt affecti gaudio. Lugebant enim 
propter magnum Hilarionem. Fuimus vero quadra- 
ginta dies in monasterio. Inde egressi fuimus in no- 
strum Spanhydrion cui Epiphanius Edesenum Epi- 
phanium przfecerat. Hic autem plurimos ad illud mo- 


nasterium adjunxerat fratres. Etenim ipse vir erat 


admirandus. Cum autem vidissent et prefectus 
Edesenus, et fratres Epiphanium, magnam acce- 


p pere lztitiam. Tres vero dies fuimus illie in hospi- 


tio, ego et ipse. Quarto autem dixit mihi : Fili, 
accipe aliam cellam, et in ea quietem age : et sic feci, 
et quietem agebamus in monasterio. [Hospitis autem 
locum obtinebat Epiphanius.] 

XXXI. Cum vero in regione Phenicum esset 
fames in illo anno, magna multitudo congregata 
est ad Epiphanium, quz eum rogabat, dicens : Fer 
nobis opem, Pater, ne pereamus: et rega Deum 
ut det nobis pluviam super terram, et terra fructus 
producat. Dixit autem hominibus Epiphanius : 
Quid mihi, inquit, exhibetis molestiam ? Sum enim 
homo peccator. Rursus eum rogabant ut beni- 
qnum et clementem Deum oraret. ls autem. dixit 


S. EPIPHANH VITA. 


64 


eis ; Dizi jam vobis me esse peccatorem. lis magis A ανθρώπῳ. Εἶπεν δὲ Ἐπιφάνιος πρὸς αὐτούς: Εἴπον 


rogantibus, venit hora nona diei. Dixit autem Epi- 
phanius praefecto : Permitte, ut mensa apponatur 
his bominibus, comedantque, et bibant, et l:eten- 
tur, et rursus abeunt. Apposujtque mensam; et 
ingressus est in suam cellam. Ipsis autem come- 
dentibus, sol suum emittebat splendorem, ut in 
seatale ; et. repente facie sunt. tenebrz, fulgura et 
lonitrua, et magnus imber cecidit in terram. Pre 
petu vero omnes surrexerunt a mensa. Non fuit 
autem locus in tota Phoenicia, qui non acceperit 
benedictionem. Mansitque pluvia tres dies conti- 
nuos, Accedentes autem viri ad domum Epiphanii, 
rogabaut eum, ut sisteret pluviam, quz cadebat de 
colo. Tunc dizit eis Epiphanius : Quid me esse 


ὑμῖν Ἡδη, ὅτι ἁμαρτωλός εἰμι. Tov δὲ ἐπιπλεῖον τ-α-- 
ραχαλούντων, ἔφθασεν ὥρα ἑνάτη τῆς ἡμέρας. Ε:πεν 
δὲ Ἐπιφάνιος τῷ ἡγουμένφ' Ἐπίτρεφον τοῖς ἆδελ- 
φοῖς, παραθῄσουσιν τράπεζαν τοῖς ἀνθρώποις τοῦ- 
τοις, Χαὶ φάχονται, καὶ εὐφρανθῶσιν , xal ἀπελεύ- 
σονται τὴν ὁδὸν αὐτῶν. Καὶ παρέθηκαν (a) τράπεδανν 
καὶ εἰσῆλθεν Ἐπιφάνιας £v τῇ xy αὐτοῦ. Αὐτῶν δΣ 
ἑσθιόντων, ἣν ὁ ἥλιος ἐπιπέμπων τὰς ἀχτῖνας αὗτοῦ, 
ὥσπερ τὸ 0£poc* καὶ ἐξαίφνης σχότος ἐγένετο, καὶ 
ἀστραπαὶ, καὶ βρονταὶ, καὶ ὐετὸς µέγας ἐπηλθεν ἐπὶ 
τὴν γῆν. ᾽Απὺ δὲ φόδου ἀνέστησαν πάντες ἀπὸ της 
τραπέζης. Οὐκ ἣν δὲ τόπος ἐπὶ πάσης τῆς Φοινίχκης 
οἷος οὐχ ἐδέξατο τὴν εὐλογίαν. Ἔμεινεν δὲ ὁ ὑετὸς 
ἐπὶ τὸ αὐτὸ τρεῖς ἡμέρας. Καὶ προσελθόντες οἱ ἄν- 


existimatis, ο filii? Nam ego quoque bomo sum D δρες τῷ οἰχήματι Ἐπιφανίου παρεχκάλουν λέγοντες, 


sicut vos. Scit autem benefactor, quidnam nobis 
opus sit. Vultisne vestram viam redire? Illi vero 
dicunt : Certe, Pater. Eo autem e cella egresao, 
omnes congregati eum circumsteterunt. Dixit au- 
tem rursus przefecto : Appenatur eis mensa. Cum- 
que consedissent, ab Epiphanio petebant ut bene- 
diceret. Cum autem dixisset Epipbanius : Benedi- 
cius Deus, statim aterra repressa est. pluvia. Vi- 
dit vero Epiphanius nfagnam sibi in illo mona- 
sterio lleri perturbationem, et rucsus quaesivit rece- 
dere. 


"Ὅπως, φασὶν, διὰ στόµατός σου στήσῃς τὸν οὐρανό- 
θεν ὑετόν. Εἶπεν δὲ Ἐπιφάνιος πρὺς αὐτούς' Τί, τέ- 
χνα, λογίζεσθε &m' ἐμὲ ταῦτα; ἄνθρωπος γάρ εἰμε 
ὥσπερ καὶ ὑμεῖς. Οἶδεν δὲ τί χρῄξομεν ὁ εὑεργέτης. 
Ei βούλεσθε πορεύεσθαι τὴν ὁδὺν ὑμῶν; OL δὲ φασί» 
Nat, Πάτερ. Αὐτὸς δὲ ἐξελθὼν ix τοῦ χελλίου, ἅπαν- 
τες συνἠχθησαν, xaX ἐχύχλουν αὐτόν. Εἶπεν δὲ πάλιν 
Ἐπιφάνιος τῷ ἡγουμένῳ * Ἐπίτρεφον, παραθήῄσουσιν 
πράπεζαν τοῖς ἀνθρώποις , χαὶ φάγονται, xat πίω- 
σιν, xat ἀπελεύσονται τὴν ἑαυτῶν ὁδόν. Ὡς δὲ ἐχαθ- 
έσθησαν ἅπαντες ἐπὶ τραπέζης, ἵτουν τὸν Ἐπιφά- 


νιον τοῦ εὐλογῆσαι. 'O δὲ Ἐπιφάνιος ὡς εἶπεν τό’ Εὐλογητὸς Κύριος, εὐθέως ὁ ὑετὸς ἔστειεν ἀπὸ της 
γῆς. Εἶδεν δὲ Ἐπιφάνιος πάλιν τὴν πολλὴν ὕχλησιν τὴν Τινοµάνην αὐτῷ ἐν τῷ µοναστηρίῳ, xai πάλιν 


ἐζήτησεν ὑπαναχωρῆσαι. 


ΧΧΧΙΙ. Cum autem aliquando convenissent epi- C — AB'. Ποτὲ γοῦν οἱ ἐπίσχοποι συλλογὴν ποιησάµενο: 


scopi pro creando episcopo, mentionem fecerunt 
Epiphanii.'Erat enim quidam monacbus in medio 
£piscoporum, vir pius, cetate juvenis, perfectus in 
temperantia ac moderatione, nomine Polybius. ls 
noverat Epiphanium. Ei auteni dixerunt episcopi : 
Accipe equum, et vade in munasterium, et vide an 
sit ilic Epiphanius, et currens annuntia nobis. 
Nemini vero dixeris, et nec ipsi quidem Epiphauio. 
Cum autem Polybius venisset in monasterium, 
salutavit Epiphanium. Cui ille dixit: Cur, fili Po- 
lybi, buc venisti? Dicit Polybius : Ego, Pater, vo- 
lo concurrere cum veritate. Dixit Epiphanius : Ac- 
curristi, venistique huc, o fili Polybi, missus a 
sanctis sacerdotibus ad speculandum ; noli celare, o 
Jill , mala res est mendacium, dic veritatem. Deus 
est in medio; esto probus minister veritatis. Epi- 
pbanius enim vadit de Joco ad locum, gemens et 
tremens propter multa $ua peccata. Sed agedum, 
Polybi, mane bic, et remitte jumentum, et siue 
sacerdotes quiserere eos qui digni sunt locis. Paruit 
Epipbanio Polybius; et cum valere juasisset comi- 
tem, remisit equum ad episcopos. Qui autem du- 
cebat Epiphanium, eum duxit iu regionem Cyprio- 
rum. lila ergo nocte accepit me et Polybium, et 
egressi sumus proficiscentes Hierosolyma. Fuimus- 
que illic tres dies. Dixit autem nobis Epiphauius : 


(a) Legit interpres. παρέθηκεν. 


περὶ ἐπισχόπου, ἐμνήαθησαν περὶ Ἐπιφανίου. "Hv 
δέ τις μοναχὸς Ev µέσῳ τῶν ἐπισχόπων, ἀνὴρ εὖλα- 
θὴς, νέος τυγχάνων τῇ ἡλιχίᾳ, τέλειος Gv ἐν σωφρο- 
σύνῃ, Πολύδιος ὀνόματι. Οὗτος δὲ ῄδει τὸν Ἐπιφάνιον. 
Εἶπον δὲ πρὺς αὐτὸν οἱ ἐπίσκοποι * Λάδε ὑποζύχιον ὁξὺ 
τοῖς ποσὶ, xai ἄπελθε ἐν τῷ µοναστηρίῳ, χαὶ ἴδε, εἰ 
ἐχεῖ ἐστιν Ἐπιφάνιος, καὶ δραμὼν ἀνάγγειλον ἡμῖν 
μηδενὶ δὲ τοὔτοάἁπαγγείλῃς, μηδὲ αὐτῷτῷ Ἐπιφανίῳ. 
Ἐλθὼν οὖν ὁ Πολύδιος ἐν τῷ µοναστηρἰῳ, εἰσῆλθεν, xat 
ἠσπάσατο τὸν Ἐπιφάνιον. Εἶπεν δὲ Ἐπιφάνιος τῷ Ho- 
λνδίφ’ Τί, τέχνον Πολύδιε, ἦλθες ἐνταῦθα; Πολύδιος δὲ 
εἶπεν Ἐπιφανίῳ' Ἐγὼ βούλομαι, Πάτερ, συντρέχειν 
τῇ ἀληθείᾳ. Ἐἶπεν δὲ Ἐπιφάνιος τῷ Πολυδίῳ: "Ebpa- 
µες, ἐθάδισας, τέχνον Πολύθιε, πεμφθεὶς παρὰ ὁσίων 
ἀνδρῶν ἐπὶ χατασκοπῄσει. Mh χρύπτε, τέχνον " χα- 


.Xby τὸ φεῦδος ΄ λέγε τὴν ἀλήθειαν * θεὺς ἐν µέσῳ' 


γίνου δόχιµος διάχονος τῆς ἀληθείας. Ἐπιφάνιος γὰρ 
περιέρχεται τόπον Ex τόπου, στένων xal τρέµων διὰ 
τὰς ἁμαρτίας. ᾽Αλλὰ δεῦρο δη, Πολύδιε, µένε ὀνθάδε 
xai ἁπόστειλον τὸ ὑποξύγιον τοῖς ἱερεῦσι, xot ἄρες 
τοὺς ἱερεῖς ζητεῖν τοὺς ἀξίους τῶν τόπων. Ταῦτα δὲ 
εἰπὼν Ἐπιφάνιος τῷ Πολυδίῳ, εὐθέως ἑδέξατο ὁ Ἡο- 
λύδιος τὸν λόγον Ἐπιφανίου καὶ δη συνταξάµενος 
τῷ ἀχολούθῳ, ἀπέστειλεν τὸ ὑποζύγιον τοῖς ἐπισκή- 
motg* xaX ὁ ἄγων fjyev τὸν Ἐπιφάνιον ἐπὶ τῆς Ko- 
πρίων. Τῇ οὖν νυχεὶ ἑχείνῃ λαθὼν ἐμὲ xal τὸν Πο- 


e S. EPIPHANIL VITA. 66 
2ύδιον, ἐξήλθομεν ἐκ τοῦ µοναστηρίου, xat ἑπορεύ- A Agedum, filii, eamus et accipiamus benedictionem 


Üru:v Ev Ἱεροσολύμοις τοῦ προσχυνῆσαι τὴν ζωὴν 
ἑμῶν τὸν τίμιον σταυρὀν’ xaX εἰσελθόντες ἐποιῄσα- 


a Patre nostro magno Hilarione, Audio enim cum 
esse in Cypro. Qui autem ducebat, duxit illo Epi- 


μεν bv τῇ πόλει ερεῖς ἡμέρας. Εἶπεν δὲ Ἐπιφάνιο — phanium. 
«ρὶς ἐμέ τε xat τὸν Πολύδιον, Δεῦτε 5h xal πορευθῶμεν, ὅπως ὑπὸ τοῦ Πατρὸς ἡμῶν εὐλογηθῶμεν, «o0 
μεγάλου Ἱλαρίωνος. ἀχήχοα γὰρ εἶναι αὐτὸν ἓν τοῖς Κυπρίων. Καὶ ὁ ἄγων ἦγεν τὸν Ἐπιφάνιον. 


ΛΙ’. Κατελθόντων δὲ ἡμῶν kv Καισαρείᾳ, πῦρο: 
μεν ἐχεῖ πλοῖον Κύπριον ἔσωθεν τῆς πόλεως Πάφου * 
xat ἑπηρώτησεν Ἐπιφάνιος τὸν κυριεύοντα «τοῦ 
πλοίου περὶ τοῦ μεγάλου Ἱλαρίωνος τὸ ποῦ χατοιχεῖ» 
χαὶ αὐτὸς ἀπήγγειλεν, ὅτι ἐν περιοιχίδι τῆς Πάφου 
iv σπηλαίῳ, xaX ὅτι ἐχεῖ ζητεῖ ἐν τῇ Πάφῳ τὸ πλοῖον 
ἑμῶν. Τῇ οὖν νυχτὶ ἐκείνῃ ἀπήλθομεν ἓν τῷ πλοίῳ, 
xii ἀπεπλεύσαμεν ἐν Πάφφ᾽ xol 6h ἐξελθόντες ἀπὸ 


ΧΧΧΙΙ. Cum vero venissemus Czsaream, in* 
venimus illic navem Cypriam ex interiori regione 
Paphi; et rogavit Epiphanius navarchum de ma- 
gno Hilarione, ubi habitaret; responditque illum 
in vicina Papho regione in spelunca degere , et in 
eadem, inquit, Paphi regione navigium nostrum 
quizrit. Nocte igitur illa nave ista conscensa, Pa- 
phum navigavimus. Et excensione facta interro- 


τοῦ πλοίου διερωτήσαντες χατηντήσαµεν εἰς τὸν µέ- B gantes pervenimus ad magnum Hilarionem. Fuit 


Υαν Ἱλαρίωνα. Καὶ εἰσελθόντων ἡμῶν ἐγένετο χαρὰ 
μεγάλη ἐπὶ τῇ συντυχίᾳ, χαὶ &pe(vapev ἓν τῷ τόπῳ 
ἐχείνω δύο µῆνας. Elyev δὲ πολὺν χόπον Ἱλαρίων 
ἀπὺ τῶν παραγινοµένων πρὸς αὐτόν. Ὡς δὲ ἔχρινεν 
Ἐτιφάνιος τοῦ ἐξελθεῖν ἡμᾶς &mb τῆς Πάφου, εἶπεν 
ἹἙλαρίων τῷ Ἐπιφανίῳ ' Ποῦ πορεύῃ, téxvov ; Ἐἶπεν 
ὃξΣ Ἐπιφάνιος πρὸς Ἱλαρίωνα * El; ᾿Ασχαλῶνα, εἰς 
Γάταν, xaX ἐπέχεινα ἐπὶ τὴν γῆν. Εἶπεν δὲ 'Daplov 
πρὸς Ἐπιφάνιον" Πορεύου ἐπὶ τὴν Σαλαμήνην, τέ- 
xvow χαὶ οὑρήσεις τόπον τοῦ οἰχῆσαι ἐχεῖ. Ὁ δὲ 
Ἔτπιφάνιος οὐχ ἐδούλετο τοῦ ἀχοῦσαι τῶν λόγων 
Ἱλαρίωνος. Πάλιν οὖν εἶπεν Ἱλαρίων πρὸς Ἐπιφά- 
vtov *. Εἰπόν σοι, τέχνον, ὅτι ἐχεῖ σε δεῖ ἀπελθεῖν xal 
ἐχεῖ κατοιχῆσαι. Mh οὖν ἔχε φιλονειχίαν πρὸς τοὺς 
λόγους ἡμῶν, µήποτε xal κινδύνου θαλαττιχοῦ µε- 
ταλάδης. ᾽᾿Δαπασάμενοι οὖν, χαὶ κατελθόντες ἐπὶ τῆς 
θᾳλάσσης, εὕρομεν δύο πλοῖα. τὸ ἓν διαπερῶν εἰς 
Ασχαλῶνα, xai τὸ ἆλλο διαπλέον εἰς Σαλαμήνην, 
Ανελθόντων δὲ ἡμῶν ἐν τῷ πλοίῳ τοῦ ἐπὶ ᾿Ασχαλῶνα 
ἔχοντος ἀποπλέειν, ἐγένετο λαίλαφ μέγας ἓν τῇ θα- 
Aisgp, χαὶ τὸ πλοῖον ἐχινδύνενεν τοῦ συντριθῆναι. 
Ἐκοιήσαμεν δὲ τρεῖς ἡμάρας &y τῇ θαλάσσῃ, ἆπευ- 
δοχήσαντες ἑαυτῶν * xal τῇ τετάρτῃ ἡμέρᾳ ἑδίωξαν 
τὸ πλοῖον εἰς τὰ ἐπιφερόμενα χύματα * xal προσεπέ- 
λ1ασαν ἡμᾶς ἐπὶ τὴν Σαλαμηνέων πόλιν. Καὶ δὴ ἐξελ- 
θόντες ἀπὸ τοῦ πλοίου ἔχειντο ἅπαντες ἐπὶ τὴν γῆν 
νεχροὶ ἀπὸ τῆς πολλῆς θλίψεως xal τῆς ἁσιτίας. 
Ἑπέμεινεν δὲ τὸ πλοῖον ἐπὶ τῷ τόπῳ ἐπιμελείας 


autem magna in congressu lztitia, et illic mansi- 
mus duos dies. Magna vero rursus est exhibita . 
Hilarioni molestia ab iis qui ad ipsum accedebant. 
Cum autem Papho egredi statuisset Epiphanius, 
dixit Hilarion Epiphanio : Quo vadis, flli? Dixit 
Epiphanius : Ascalonem, Gazam, et ulterius etiam 
in solitudinem. Dixit ei Hilarion : Vade Salami- 
nam, 0 fili, et illic invenies locum ad habitandum. 
Epiphanius autem nolebat audire verba Hilarionis. 
Rursus ergo dixit Bilarion : Oportet te eo ire, et 
illic habitare. Noli ergo adversus verba mea con- 
tendere, ne forte in mari venias in periculum. Va- 
lere itaque jusso Hilarione, cum ad mare descen- 
dissemus, iuvenimus duas naves : unam, quz trans 
mittebat Ascalonem; alteram vero, qua navigabat 
Salaminam. Cum autem ascendissemus navem 
que erat itura Ascalonem, fuit in mari magna 
tempestas. Fuitque navis in periculo ne frangere- 
tur a vi undarum, Fuimusque ín mari tres dies 
animo valde anxio. Quarto autem die superavit na- 
vis fluctus qui ingruebant, et in Salaminiorum not 
egit civitatem. Nave vero egressi omnes, humi ja- 
cebant mortui ob vim fluctuum, magnamque aflli- 
ctionem et inediam. Mansit autem in eo loco na- 
vis, ut reficeretur. Erat enim a vi undarum con- 
vulsa. Cumque tres dies illic fuissemus, Dei gratia 
jn pristinum sumus statum restituti. Rursusque 
volebat Epiphanius ex eo nos loco navigare. 


suyelv. "Hv γὰρ ἀἁσπάσαντα [sic] ἀπὸ τῆς βίας χυµάτων.Ποιησάντων οὖν ἡμῶν τρεῖς ἡμέρας διὰ τῆς τοῦ θεοῦ 
χάριτος, Ίλθομεν ἓν καταστάσει' καὶ πάλιν ἐδούλετο Ἐπιφάνιος τοῦ ἀποπλέειν ἡμᾶς ἀπὸ τοῦ τόπου. "Hy 
δὲ ὁ ἑπίσχοπος τοῦ τόπου, λέγω δὴ τῆς πόλεως Σαλαµηνέων, ὑπεξελθὼν τὸν βίον. 

ΑΔ’. σαν οὖν ἅπαντες οἱ ἐπίσχοποι τῆς νήσου p — XXXIV. Erant autem congregati omnes insukeepi- 


συναχθέντες ἐπὶ τὸ yerpotovrgat τὸν δυνάµενον ποι- 
µαίνειν τὴν ποίµνην τοῦ Χριστοῦ. σαν οὖν ἡμέρας 
ἐτὶ τὸ αὐτὸ ἔχοντες, χαὶ δεόµενοι τοῦ Χριστοῦ, ὅπως 
ἀποχαλύψει αὑτοῖς τὸν δυνάµενον χρησιμεῦσαι ἐπὶ 
τὶς ἱερωσύνης ἣν δέ τις τῶν ἐπισχόπων ὅσιος ἀνλρ 
ἀπὸ σημείων χε’ τῆς Σαλαµηνέων πόλεως χειροτονι” 
θεὶς ἐν πόλει olxvpd, Κυθρίᾳ χαλουµένῃ. Τοῦτον ἕλε- 
Υον ἔχειν ἐν τῇ ἐπισχοπῇ πεντηκονταοχτὼ ἑἐνιαυτούς. 
θὗτος κατηξιώθη καὶ μαρτυρίου * καὶ πολλὰ παθὼν 
διὰ τὸν Χριστὸν, ἀπελύθη ἐπὶ τῇ ὁμολοτγίᾳ τοῦ Υἱοῦ 
του θεοῦ. Τοῦτον ἔλεγον χεκρατῆσθαι μετὰ Γελασίου 
τοῦ ἐπιφχόπου τῆς Σαλαμηνέων πόλεως ἐπὶ τὸ µαρ- 


8copi ad ordinandum eum, qui posset pascere gregem 
Christi. E vita enim humana excesserat illius loci 
episcopus, civitatis, inquam, Salaminiorum. Jam- 
que aliquot dies precabantur, et Deum orabant ut 
vellet eis revelare quisnam ad hoc futurus esset 
utilis. Erat ex episcopis quidam vir sanctus, qui 
fuerat ordinatus in miserabili quadam civitate, quae 
vocabatur Cytria; distabat autem Salamina ad vi- 
cesimum quintum lapidem. Eum dicebant fuisse 
quinquaginta octo annos in episcopatu. Fuerat vero 
is quoque dignatus martyrio : et cum multa passus 
faisset propter Christum, absolutus fuit iu confes- 


0t 


S, EPIPIIANII VITA. 


63 


sioue Filii Dei. Eum dicenant fuisse captum eum A τυρῆσαι. Ἡν δὲ τὸ ἐν «γεννητοῖς (a) αὐτοῦ ὄνομα «b | 


Gelasio episcopo civitatis Salaminiorum ad hoc, ut 
essent martyres. Erat autem ei nomen ab ortu Pap- 
pus, qui ipse quoque erat cum episcopis. Eum epi- 
scopi omnes habebant ut patrem, propter confes- 
sionem in Christo, et propter annos episcopatus. 
Porro is habebat etiam Dei prascientiam. Et reve- 
latum illi fuerat de Epiphanio, ut ordinaretur Sa- 
laminiorum Ecclesise episcopus. Erat autem tempus 
zstivum, quod uvas maturas jam perurebat. Cum 
ergo statuisset Epiphanius navigare a civitate Sala- 
miniorum, dixit mihi et Polybio : Eamus, filii, iu 
forum, e£ emamus uvas. Cumque e navi in forum 
abiissemus, et venditorem conveniremus, Epipha- 
nius, acceptis duobus botris pulcherrimis, dixit 


ὑπὸ τῶν γονέων τεθειµένον Πάππος, ὃς ἦν xaX αὐτὸς | 
μετὰ τῶν ἐπισχόπων. Τοῦτον εἶχον ἅπαντες οἱ ἑτιί- 
σχοποι ὡς πατέρα, διά τε τὴν Ev Χριστῷ ὀμολογίαν, | 
καὶ διὰ τὰ ἔτη τῆς ἐπισχοπῆς. Hv δὲ xal πρόγνωσιν 
Θεοῦ ἔχων. Τούτφ ἀπεχαλύφθη περὶ Ἐπιφανίου , | 
ὅπως χειροτονηθῇ ἐπὶ τῆς Σαλαμηνέὼν Ἐχχλησίας | 
ἐπίσχοπος. Ην δὲ ὁ χαιρὸς θερὶνὸς πρόδρομος σταφυ- 
λῶν. Ὡς οὖν ἔχρινεν Ἐπιφάνιος τοῦ ἀποπλέειν ἡμᾶς 
ἀπὺ τῆς Σαλαμηνέων πόλεως, εἶπεν πρὸς μὲ xal πρὸς : 
τὸν Πολύδιον * "Άγομεν, τἐχνον, ἐπὶ τοῦ ἑμπορίου, | 
ὠνησόμεθα σταφυλὰς ἓν τῷ πλοίῳ. Ἡμῶν δὲ ἐλθόν- 
των ἐπὶ τοῦ ἁμπορίου, xal συμφωνούντων ἐπὶ τῷ ' 
πράτῃ, Ἐπιφάνιος λαθὼν δύο βότρνας χαλλίστους, 
φησὶν τῷ πράτῃη᾽ Τί προστάσσεις δώσω σοι δύο βο- ͵ 


venditori : Quid vis tibi dem pro his duobus botris? B «piv; "Hv δὲ ἔθος Ἐπιφανίῳ μὴ ἀντιλέχειν,  Τοῦ | 


. Epiphanio autem mos erat non contradicere. Cum 
vero venditor dixisset pretium uvarum, Epipbanius 
accepit pecuniam, ut solveret venditori. Tunc ac- 
cedit sanctus Pappus, suffultus a duobus diaconis. 
Erant autem tres quoque cum ipso episcopi. Qui 
cum appropinquassent Epiphanio, Epiphanius botros 
habebat in manibus, et eorum pretium. Dixerunt 
autem quidam ex astantibus : Ecce hie adsunt epi- 
scopi. incipiens autem Pappus, dixit Epiphanio : 
Dimitte, ο abba, botros apud venditorem, et se- 
quere nos in ecclesiam. Recordatus vero verbi di- 
vini quod dicit et eloquitur : Latatws summ in iis qui 
dixerunt mihi : In domum  Demini ibimus" : secu- 
tus est in ecclesiam. Pappus autem dixit Epipha- 
nio : Fac eratíonem, o Pater. Quod dicebat Pappus 
Epiphanío, ut se significaret clericum. Pappo au- 
$em dixit Epiphanius : lgnosce mihi, Pater : non 
sum enim in clero. Dixit Pappus Epiphanio : Vide, 


ο flli, ne neges coram tot sanctis Patribus, et con- ' 


demneris, ut qui abscondit talentum. Dixitque Epi- 
phanius : Non, Pater, non sum clericus. Hzc au- 
tem cum dixisset Epiphanius, Pappus dedit pacem. 
Unus vero ex diaconis, capite apprehenso Epipba- 
nio, eum vi duxit ad Pappum ad altare, adeo ut 
multi quoque alii convenerint, ut eum servarent ad 
altare, Eum itaque ordinat diaconum; et rursus dat 
ei pacem, et ipsum ordinat presbyterum. Rursus fit 
Consequentia, et eum ordinat episcopum. Post di- 
missionem autem ab ecclesia, ascendimus in epi- 
scopatum. Dixit autem Pappus Epiphanio : Age, fili, 
adhortare Patres, ut fruamur et laetemur de tua 
paternitate, Cum hoc graviter ferret Epiphanius, et 
angeretur animo et fleret, dixit Pappus : Oportebat 
quidem nos tacere, o flli Epiphanie. Fio autem, cum 
ego te ipse quzesierim, insipiens. Nam cum Patres 
hic essent congregati, Dei voluntate mihi dederunt 
boc negotium ad siguificandum episcopum. lique 
omnes mihi exhibebant negotium, dicentes mihi 
peccatori : Ora prompto et alacri animo, et tibi re- 
velabitur. 


* Psal. cxri, 1. 


(a) Forte, ἐκ γενετῆς, 


D 


δὲ πράτου εἰπόντος τὴν τιμὴν τῷ Ἐπιφρανίῳ τῶν 
σταφυλῶν, ἔλαδεν τὸ ἀργύριον ἐπὶ τὸ μεταλαθεῖν τῷ 
πράτῃ. Ὁ οὖν ὅσιος Πάππος παραγίνεται ὑποτηρού- 
µενος ὑπὸ δύο διαχόνων. Ἠσαν δὲ xol τρεῖς ἐπίσκο- 
vot μετ αὐτοῦ. Ὡς οὖν Ίγγισαν Ἐπιφανίῳ, ἣν Ἐτι- 
φάνιος ἔχων μετὰ χεῖρας τοὺς βότρνυας, xa τὸ τίµη- 
μα τούτων. Ἐἶπον δέ τινες τῶν παρεστώτων * Ἰδοὺ 
οἱ ἐπίσχοποι πάρεισιν ὧδε. Εἶπεν δὲ Πάππος πρὸς 
Ἐπιφάνιον' ᾿Απόθου, Α66ᾶ, τοὺς βότρυας τῷ πρά- 
τῃ, xai ἀχολούθηααν ἡμῖν ἐν τῇ ἐχκχληαίφ. Tou δὲ 
ημονεύσαντος τοῦ θείου λόγου τοῦ προσφωνοῦντος 
xai λέγοντος * Εὐφράνθη»ν ἐπὶ τοῖς εἰρηχόσο uot - 
Εἰς οἶκον Κυρίου πορευσόµεθα" ἠχολούθησεν Ev τῇ 
ἐχχλησίᾳ. Ὅ δὲ Πάππος qnoi πρὸς Ἐπιφάνιον” 
Ποίησον εὐχὴν, ὦ Πάτερ. Ταῦτα δὲ ἔλεγεν Πάτπος 
πρὸς Ἐπιφάνιον, ὅπως γνωρίσει ἑαυτὸν Ἐπιφάνιος 
τῷ κλήρῳ. Έἶπεν δὲ ᾿Ἐπιφάνιος πρὸς Πάππον: 
Συγχώρησόν uot, Πάτερ οὐ γάρ εἰμι £v χλἠρω. Εἷ- 
πεν δὲ Πάππος πρὸς Ἐπιφάνιον' Ἠλέπε, φησὶν, à 
τέχνον, μὴ χατὰ πρόσωπον τούτων τῶν ἁγίων Πατέ- 
pov ἀρνήσῃ, xai χαταχριθῇς ὡς ὁ χρύψας τὸ τάλαν- 
τον. Εἶπεν δὲ Ἐπιφάνιος πρὸς τὸν Πάππον ' Οὐχὶ, 
Πάτερ, οὐχ ὑπάρχων κληρικός. Ταῦτα δὲ εἰπὼν "Emt- 
φάνιος, 6 Πάππος ἕἔδωχεν εἰρήνην. El; δέ τις τῶν 
διαχόνων ἐπιλαθόμενος τῆς χεφαλῆς Ἐπιφανίου , 
γεν αὐτὸν πρὸς Ἡάππον ἐπὶ τοῦ θυσιαστηρίου μετὰ 
βίας, ὥστε συνελθεῖν καὶ ἄλλους πλείστους, ὅπως 
διασώσουσιν αὐτὸν ἐπὶ τῷ θυσιαστηρἰῳ. Χειροτονεὶῖ 
οὖν αὐτὸν διάχονον, καὶ πάλιν δίδωσιν εἰρήνην, xat 
χειροτονεῖ αὐτὸν πρεσθύτερον, xaX γίνεται ἡ ἆχολου- 
Ola, xal χειροτονεῖ αὐτὸν. ἐπίσχοπον. Μετὰ δὲ τὴν 
ἀπόλυσιν τῆς ἐχχλησίας ἀνήλθομεν tv τῷ ἐπισκο- 
πείῳ. Ἐἶπεν δὲ Πάππος πρὸς Ἐπιφάνιον"' Δεῦρο δὴ 
πρότρεφαι τοὺς Πατέρας, ὅπως µεταλάδωµεν xai 
εὐφρανθῶμεν ἐπὶ σῇ πατρωσύνῃ. Too δὲ Ἐπιφανίου 
βαρέως φέροντος, xal ἁδημονοῦντος ἓν λογιαμῷ, xat 
χλαίοντος, εἶπεν ὁ Πάππος πρὸς Ἐπιφάνιον ' Ἐχρῆν 
μὲν ἡμᾶς σιωπῆσαι, à τέχνον Ἐπιφάνιε. Γίνοµαι δὲ 
ἄφρων αὑτός µοι τῆν ζήτησιν ποιηόάµενος. Toy γὰρ 
Πατέρων συναχθέντων ὧδε, ἀπεδώχασιν τῷ θεῷ ἐπὶ 


69 


S. EPIPHANII VITA. 


10 


μηνύσει τοῦ ἐπισχόπου" χἀμοὶ πὀνον Σπέφερον πάντες οὗτοι λέγοντες πρὸς μὲ τὸν ἁμαρτωλόν' Εὔχου 


κροθύµιως, xat ἁποχαλυφθήσεταί σοι. 


AE. Ἐμοῦ δὲ ἑαυτὸν χαθοίρξαντας tv ὁσπιτίῳ,Α — XXXV. Cum ego autem me in hospitio inclusis- 


παρεχάλουν τὸν Σωτῆρα περὶ τοῦ votUveu* ἀστραπὴ 
& Εαμήεν ἐν τῷ χελλίῳ ἤχουσα δὲ χαὶ φωνὴν δι- 
ῥομένην πρὸς μὲ τὸν ἁμαρτωλόν' Πάππε, Πάππε, φη- 
σὶν, ἆχους. Ἐγὼ δὲ ἔμφοθος γενόμενος εἶπον ' TL ἐπι- 
τρέπει ὁ Κύριός µου; Εἶπεν δὲ mph; μὲ pev εὖμε- 
veía" Ανάστα, παράλαθε μετὰ σεαυτοῦ ἕνα τῶν δια- 
χόνων, xai ἐπικάτελθε ἓν τῷ ἑμπορίῳ. Καὶ ἰδοὺ δὴ 
μοναχὸς ἐχεῖ παρὰ τῷ πράτῃ ὠνεῖται σταφνλάς δύο 
μοναχοὺς ἔχει μεθ) ἑαυτοῦ, Ἑλισσαίου τὴν κεφαλὴν 
τὸ ἐχτύπωμα * τοῦτον χειρθτόνησον εἰς ἐπίσχοπον. 
Άλλὰ μὴ ἀναγγείλης αὐτῷ, µήποτε ἁποδράσει. Τὸ δὲ 
ὄνομα αὐτοῦ Χχαλεῖται Ἐπιφάνιος. Γέγονα ἄφρων, 
τἔχνον αὐτός µε Ἰνάγχασας. Βλέπε εἰ ποιεῖς, xai 
πρόσεχε σεαυτῷ. Ἐγὼ γὰρ ἀπεστάλην, ὃ ὤφειλα ποιή- 


σαι ἐποίησα. ᾽Αθῶός εἰμι. Xo ὄψῃ ἐπὶ «dct τούτοις, B 


"Αχούσας δὲ ταῦτα Ἐπιφάνιος, ἔπεσεν bmi mpóc- 
wzov, xai προσεχύνησεν Πάππῳ εἰπών ' Mh ὀργίζου, 
Πάτερ, φησίν ' ἁμαρτωλὸς γὰρ ἄνθρωπός εἰμι, xai 
οὐχ ἐπαρχῶ πρὸς τὸ µέτρον τῆς ἱερωσύνης, xal 


sem, €t de eo Salvatorem rogarem, fulgur in 'cella 
resplenduit; audivi vero vocem dicentem mihi pec- 
catori : Pappe, Pappe, audi. Ego autem dixi timore 
perterritus : Quid jubet Dominus meus? Dixit mihi 
benigne : Surge, accipe unum ex diaconis, et de- 
scende in forum. Ecce illic apud venditorem mo- 
nachus emit uvas, qui duos secum habei mona- 
chos, et Elisei caput illius babet effigiem. Eum or- 
dina episcopum. Sed ne ei renunties, ne forte effu- 
giat. Est autem ei nomen Epiphanius. Factus sum 
insipiens, fili : ipse me coegisti. Vide quid facias, 
et attende tibi ipsi. Ego enim missus sum, et feci 
quod debui facere. Sum insons, et post li:;c omnia 
videbis. Cum hsc autem audiisset Epiphanius, ce- 
cidit in faciem, et adoravit Pappum, dicens : Ne 
irascaris, Pater. Sum enim homo, nec suíficio im- 
plende mensurz sacerdotii. Cumque omnes adoras- 
set, invitavit eos ad prandium. Et cum prandissent, 
ivit unusquisque in suam Ecclesiam. 


τροσχυνήσας ἅπαντας προετρέπετο αὐτοὺς ἐπὶ τὸ ἄριστον. Kal ἀριστησάντων αὐτῶν ἑἐπορεύθησαν ἔκα” 


στος £y τῇ αὑτοῦ Ἐχχλησίᾳ. 

AQG'. Μετὰ δὲ τρεῖς ἡμέρας ἀνήρ τις αἰδέσιμος, 
ὀνόματι Εὐγνώμων, ὑπό τινος λαμπροτάτου τῆς πὀ- 
λεως ἐδθλήθη ὃν τῇ φυλαχῇ εἰς ὀλχὴν νομισμάτων p'. 
Τὸ δὲ ὄνομα τοῦ βαλόντος ἐχαλεῖτο Δράχων. Οὗτος ὁ 
Εὐγνώμων, Ῥωμαῖος Gv, οὐχ εἶχεν τὸν ῥυόμενον αὖ- 
tjv ἀπὸ τῆς φυλαχῆς. Hxoucev δὲ Ἐπιφάνιος, καὶ 
ἑπορεύθη πρὸς τὸν Δράχοντα, τοῦ παρακαλέσαι αὖ- 
τὸν, ὅπως ἀπολύσει Εὐγνώμονα τὸν Ῥωμαῖον ἀπὸ 
ες φυλαχῆς. Εἶπεν δὲ ὁ Δράχων Ἐπιφανίῳ * Βάδιζε, 
qnot, παρείσαχτε τῆς πόλεως ἡμῶν, p' νομίσματα ἃ 
χεχρεώστηχέν µοι ὁ abc ἑταῖρος, δός pot αὐτὰ, xal 
λάδε τοῦτον. Ἡν δὲ οὗτος ὁ Δράχων πλούσιος σφό- 
δρα, ἀνήμερος τοῖς τρόποις. 0 οὖν Ἐπιφάνιος &mo- 
ρεύθη ἐν τῷ ἐπισχοπείῳ. Ἠσαν δὲ p! νομίσματα χεἰ- 
ἄενα ἐν τῷ ἐπισκοπείῳ, εἰς διαχονίαν τῆς Ἐκχλη- 
σίας. Ὁ οὖν Ἐπιφάνιος λαδὼν αὗτά, ἐπορεύθη, xal 
ξέωχεν τῷ Δράχοντι, xal ἀπέλυσε τὸν Gévov. Eig 66 
σις διάχονος, ὀνόματι Χαρῖΐνος οὗτος ὑπὸ πολλῶν 
ἐμαρτυρεῖτο ἄταχτος εἶναι * διήγειρεν ἅπαντας τοὺς 
χλτριχοὺς χατὰ Ἐπιφανίου, λέγων ΄ Δεῦτε xal διώ- 


XXXVI. Tribus autem post diebus vir quidam 
venerandus, nomine Eugnomon, a quodam claris- 
simo illius civitatis conjectus fuerat in custodiam 
pro summa centum nummorum. Nomen ejus, qui 
ipsum conjecerat, erat Draco. Is cum esset Roma- 


C nus, nullum babebat, qui eum liberaret a custodia. 


Cum audiisset Epiphanius, et isset ad Draconem, 
et eum rogaret, ut Eugnomonem Romanum libera- 
ret a custodia : Vade, Draco inquit, tu in banc in- 
troduc te civitatem, et affer centum nummos, quos 
tuus mibi debet amicus, et da mihi eos, et eum 
recipe. Erat autem hic Draco [gentilis, et] dives ad- 
modum, szvisque moribus. Epiphanius autem ivit 
in episcopatum. Erantque centum nummi repositi 
in episcopatu ad ministerium Ecclesi:. lis acceptis, 
ivit Epiphanius, et eos dedit Draconi, et liberavit 
hospitem. Quidam autem diaconus, nomine Chari- 
nus (multi vero in eum testimonium ferebant, quod 
esset insolens ), incitabat omnes clericos adversus 
Epiphanium, dicens : Agite persequamur bunc ho- 


ξομεν τὸν ξένον τοῦτον, µήποτε χαταφάγῃ πάντα «à D spitem, ne comedat quecunque sunt Ecclesiz, et 


4l; Ἐχχλησίας, xaX ἑσόμεθα ἡμεῖς ἔνοχοι τῆς ἅμαρ- 
τίας. Ἡν δὲ οὗτος ὁ Χαρῖνος πλούσιος σφόδρα, xal 
ἐζήτει διῶδαι τὸν Ἐπιφάνιον, ὅπως αὐτὸς καθίσει 
ἐπὶ τοῦ θρόνου. Ἐπέστησαν οὖν Ἐπιφανίῳ, λέγοντος 
τοῦ Χαρίνου τοὺς λόγους τούτους * Οὐκ ἠρχέσθη σοι, 
qnotv, ὢ Ἐπιφάνιε, ἐλθὼν ἐνθάδε μὴ ἔχων ἐπενδύ- 
την, χαὶ ἀπέλαθες τὴν Ἐκχλησίαν, ἀλλὰ διασχορπί- 
ζεις ὡς ξένος τὰ τῆς Ἐχκχλησίας” xai τίς οὕτως βα- 
στάσει; Ἡ δὺς τὰ ϱ’ νομίσματα τῆς Ἐκκλησίας, fj 
πορεύθητι ἐπὶ σην πατρίδα. Ἐπορεύθη οὖν ὁ Ῥω- 
μαῖος ὁ ἀπρλυθεὶς ὑπὸ Ἐπιφάνιου ἐπὶ τῆς Ῥώμης, 
χαὶ ἅπαντα καταπωλῄσας τὰ αὑτοῦ, Ίνεγχεν tà χρή- 
µατα Ἐπιφανίῳ. Λαθὼν οὖν ταῦτα Ἐπιφάνιος, δια- 


ἐέδωχεν τοῖς χρείαν ἔχουσιν. ἜἝμεινεν δὲ ὁ Ῥωμαῖος 


simus nos peccato obnoxii. Erat autem bic Chari« 
nus valde dives, et quzerebat persequi Epiphanium, 
ut ipse sederet in throno. Surrexeruntque omnes 
clerici adversus Epiphanium, dicente hzc verba 
Charino : Non satis est, o Epiphani, quod huc ve- 
neris, cum nou haberes indumentum, et acceperis 
Ecclesiam; sed etiam tanquam hospes, dispergis 
res Ecclesiz ; et quis hoc ferre poterit? Aut da cen- 
tum nummos, aut vade in tuam patriam. Ivit au- 
tem Romam Romanus, liberatus 3b Epiphanio : et 
omnibus suis venditis, ei attulit pecunias. Quas cum 
accepisset Epiphanius, distribuit iis, qui opus ha- 
bebant. Mansit vero Romanus cum Epiphanio usque 


ad mortem suam. Accepit autem Epiphanius cen- 





11 S. EPIPHANII VITA. 


173 


tum nummos, et dedit Charino, dicens ei : Accipe A μετὰ Ἐπιφανίου ἕως ημέρας θανάτου αὑτοῦ. Ἔλαθεν 


centum nummos, quos dedi pro hospite. Is vero 
canina fronte preeditus, centum nummos accepit ab 
Epiphanio. Omnibus autem accersitis clericis, Cha- 
rinus dixit eis : Agite, accipite centum nummos, 
quos disperserat Epiphanius ; eos enim ab eo exegi. 
Ulerici vero non approbarunt malum animum Cha- 
rini, sed ei dixerunt : Abi, eos redde ei, a quo ac- 
cepisti. [ta is eos non reddidit Epiphanio. Atque is 
quidem multa gravia et indigna fecit Epiphanio. Epi. 
phanius autem nunquam omnino meminit accepte 
a Charino injuriz. 


XXXVII. Cum aliquando quidem esset prandium 
in episcopatu, habebat Epiphanius omnes clericos 
in mensa. Mos autem erat Epiphanio nocte et die 
babere in manibus saneta Evangelia, et docere ver- 
Dum divinum. Cumque ín mensa doceret pranden- 
tes Epiphanius, avis, quz? dicitur curvus, intense 
vocem emisit, Dixit autem Charinus praudentibus : 
Quisnam ex vobis novit quid locutus sit corvus? 
Verbum autem divinum exponebat Epiphanius. 
Eamdem vocem rursus emittit corvus. Dixit autem 
rursus Charinus : Quis ex vohis novit quid dicat 
corvus? Epiphanius vero rursus omnes docebat in 
prandio. Porro autem rursus quoque tertiam vo- 
cem emittit corvus. Dixitque rursus Charinus iis, 
qui erant in prandio : Dixi vobis, Quisnam vestrum 
nevit quid dicat corvus? Epiphanius nihil sollici- 
tus, sed placido vultu dixit Charino : Ego novi quid 
dicat corvus. Tum Charinus Epiphanio : Annuuti2 
inihi, et eris omnium meorum dominus. Cui respon 
dit Epiphanius : Dixit corvus, te non futurum am- 
plius diaconum. Post sermonem hunc autem tremor 
invasit Charinum; nec locutus est amplius, aut co- 
medit, aut bibit : sed eum portantes ejus pueri tu- 
lerunt in domum suam, et posuerunt in lecto. Mane 
vero mortuus est in lecto suo. Habebat autem uxo- 
rem (idelissimam, nec erat eis filius. Ea obtulit 
omnia Epipbanio : quam etiam fecit diaconissam 
Ecclesie. Laboraverat autem ejus manus paralysi 
tempore decem annorum. Postquam ergo eam te- 
nuit Epiphanius, ut eam signaret, statim convaluit, 


δὲ Ἐπιφάνιος τὰ p'voulopacm, xai ἔδωχεν τῷ Xa- 
ρἰνω, λέγων πρὸς αὐτόν Δέξαι τὰ ϱ νομίσματα. & 
ἔδωχα ὑπὲρτοῦ ξένου. θὗτος δὲ, χυνὸς ὄμματα ἔχων, 
ἔλαδεν τὰ νομίσματα παρὰ Ἐπιφανίου * xat προσ- 
καλεσάµενος ἅπαντας τοὺς χληριχοὺς, ἔλεγεν αὐτοῖς- 
Δεῦτε, λάδετε τὰ ϱ’ νομίσματα, ἃ ἣν διασχορπίσας 
Ἐπιφάνιος: ἀπῄτησα γὰρ αὐτὸν πάντα. Οἱ κληρικοὶ 
οὖν ob συνευδόχησαν τῇ xaxfj γνώµῃ τῷ Χαρίνῳ, 
ἀλλ) εἶπον πρὸς αὐτόν' "Απελθε, παρ᾽ οὗ ἔλαθες, 
ἀπόδος αὐτά. Οὗτος δὲ οὔτε οὕτως ἀπέδωχεν αὑτὸ 
Ἐπιφανίῳ. Πάμπολλα οὖν δεινὰ ἐχρῄσατο ὁ Χαρῖνος 
Ἐπιφανίῳ' αὐτὸς δὲ ἐν οὐδενὶ ὅλως ἑμηνίασεν 
αὐτῷ. 

AZ'. Ποτὲ οὖν ἀρίστου ὄντος iv τῷ ἐπισκοπείῳ, 
εἶχεν Ἐπιφάνιος ἅπαντας τοὺς χληριχοὺς ἐπὶ τρα, 
πέζης. Ἡν δὲ ἔθος Ἐπιφανίῳ &v ταῖς χεραὶν αὐτοῦ 
χρατεῖν τὰ ἅγια Εὐαγγέλια, νυχτὸς καὶ ἡμέρας διδά- 
σχειν τὸν θεῖον λόγον. Τοῦ οὖν Ἐπιφανίου διδάσχον- 
τος ἐπὶ τραπέζης τοὺς ἀριστοῦντας ὄρνεον τὸ xa- 
λούμενον χόραξ ἀποδίδωσι φωνὴν εὐτόνως. Εἶπεν δὲ 
Χαρῖνος τοῖς ἀριστοῦσιν' Τίς ἐξ ὑμῶν γινώσκει τί 
ἀπεφθέγξατο ὁ χόραξ; ἣν δὲ Ἐπιφάνιος λαλῶν τὸν 
θεῖον λόγον. Πάλιν οὖν ὁ κόραξ ἀποδίδωσι τὴν αὐτὴν 
φωνήν * εἶπεν δὲ πάλιν ὁ Χάρῖνος ' Ti, ἐξ ὑμῶν γινώ- 
σχει τί λέγει ὁ χόραξ; "Hv δὲ πάλιν Ἐπιφάνιος δι- 
δάσχων ἅπαντας ἐπὶ ἀρίστου" πάλιν οὖν ἁποδίδωσι 
τρίτην φωνὴν ὁ χόραξ. Εἶπεν δὲ πάλιν ὁ Χαρῖνος τοῖς 
ἐπὶ ἀρίστου, Εἶπον ὑμῖν, Τίς ἐξ ὑμῶν οἶδεν τί λα- 


c λεῖ ὁ κόραξ; Ὁ οὖν Ἐπιφάνιος μηδὲν ἀδημονῄήσας, 


ἀλλ) iv. πολλῇ χαταστάσει εἶπεν τῷ Xaplwp* Εγὼ 
γινώσχω τί εἶπεν ὁ χόραξ. Εἶπεν δὲ Χαρῖνος, 'Avá- 
γειλόν pot, xal ἔσῃ πάντων τῶν ἐμοῦ ἄρχων. Εἴτιεν 
δὲ Ἐπιφάνιος πρὸς τὸν Χαρῖνον ' Εἶπεν ὁ χόραξ, ὅπως 
μὴ ἧς διάχονος. "Evi τῷ λόγῳ οὖν Ἐπιφανίου ἔπεσεν 
τρόμος ἐπὶ Χαρίνῳ, xai οὐχέτι ἐλάλησε, οὐδὲ ἔφαγέν 
τι fj ἔπιεν ' ἀλλὰ βαστάσαντες αὐτὸν οἱ παῖδες αὐτοῦ, 
ἀπήνεικαν ἐν τῷ οἴχῳ αὐτοῦ, xal ἔθηχαν ἐπὶ χλένης; 
καὶ τῇ ἕωθεν ἀπέθανεν ἐπὶ τῆς χοίτης αὑτοῦ. Etycv 
δὲ γυναῖχα πιστοτάτην τέχνον δὲ αὐτῆς (a) oóby 
ὑπῆρχεν. Αὕτη προσήνεγχεν Ἐπιφανίῳ πάντα - £v 
καὶ ἑποίησεν διάχονον τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ δὲ χεὶρ αὖἎ- 
τῆς fjv παρειµένη δεχαετῆ χρόνον. Ὡς οὖν ἐχράτησεν 
αὐτὴν Ἐπιφάνιος, ὅπως σφραγίσει αὐτὴν, εὐθέως 


et liberata fuit a doloribus. Ab illo ergo die, quo D ὑγίανεν, xaX ἑχουφίσθη τοῦ πόνου. 'Anb τῆς ἡμέρας 


Charino sermonem locutus est Epiphanius, et una 
eum sermone ipse accepit sententiam a Domino, 
omnes clerici timore et uremore subjecti erant Epi- 
phanio. 

XXXVIII. Porro autem hoc quoque servabat Epi- 
phanius : Tempore oblationis nunquam perficiebat 
oblationem, donec vidisset visionem. Consueverat- 
que beatus prafari verba quadam, et ei statim re- 
velabatur. Cuin. itaque aliquando ter dixisset ser- 
monem, nulla ei se obtulit visio. Cum is autem lu- 
geret et oraret, ut sibi causa signiflcaretur, primum 
observat diaconum, qui a sinistris tenebat ventila- 


(a) Interpres legit αὐτοῖς. 


οὖν, fe Ἐπιφάνιος ἐλάλησεν Xaplwp, χαὶ σὺν τῷ 
λόγῳ αὐτοῦ ἔλαθεν τὴν ἀπόφασιν ἀπὸ Κυρίον, φόξῳ 
xa τρόµῳ ἅπαντες οἱ χληριχοὶ ὑπετάσσοντο Ἔπιφα- 
νίῳ. 

ΛΗ’, "Hy γὰρ xai τοῦτο πεφυλαγμένον τῷ µαχα- 
ρίῳ' ἐν γὰρ τῇ ὥρᾳ τῆς προσενέξεως οὐδέποτε Evs- 
λείωσεν τὴν προσένεξιν, ἕως οὗ ἴδεν τὴν ὁπτασίαν * 
εἰώθει ὁ µαχάριος λέχειν τοὺς λόχους, xai εὐθέως 
ἀπεχαλύπτετο αὐτῷ. Ποτὲ οὖν εἰπὼν τρίτον τὸν λό- 
γον, οὐχ ἐγένετο τὰ τῆς ὁπτασίας. Τούτου δὲ πεν- 
θοῦντος, xal δεοµένου ὥστε μηνυθῆναι τὴν αἰτίαν 
Ἐπιφανίῳ, πρῶτον ἐπέχει τῷ ἐξ ἀριστερῶν διαχόνῳφ 


15 S. EPIPHANIT VITA, 74 
τὸ ῥιπιστήριον διαχρατοῦντι cb λειτουργικόν. Ὡς δὲ A brum ministratorium. Quem cum observaret, eon- 


ἐκέσχεν τούτῳ, θεωρεῖ Ἐπιφάνιος, ὅτι ἐπὶ τὸ µέτ- 
υπον αὐτοῦ ἐφέρετο f) λέπρα. Hv δὲ τοῦτο χατάδηλον 
«ᾶσιν, ὅτι ἀναίτιος οὐκ Ίν. Ὁ οὖν Ἐπιφάνιος ἐξέτει- 
νε τὴν ystpa* xai τὸ λειτουργικὸὺν σχεῦος ἑχούφι- 
σεν, λέγων πρὸς αὐτὸν μετ εὐμενείας' "Απελθε, φη- 
οἱ, τέχνον, kv τῷ σῷ οἴχῳ, xal τῶν θείων μυστηρίων 
ph µεταλάθης ἄρτι. Εὐθέως δὲ αὐτὸς ἐξηλθεν, xal 
ἐπορεύθη Ev τῷ οἴχῳ αὐτοῦ. Δίδωσι δὲ Ἐπιφάνιος 
ἅλλῳ διαχήνῳ τὸ βιπιστήριον. Καὶ ἀρξάμενος τῶν 
θείων λόγων μετὰ φόδου χαὶ δαχρύων, ὡς ἑτελείω- 
6εν, εὐθέως ἴδεν τὴν ὁπτασίαν. Μετὰ δὲ τὴν ἁπόλυ- 
σιν ες ἐχχλησίας, προσκαλεσάµενος Ἐπιφάνιος τὸν 
διάχονο», puta μαθεῖν θέλων τὴν αἰτίαν ' τοῦ δὲ λέ- 
Ὕοντος, ὅτι τὴν νύχτα ἐχείνην μετὰ τῆς γυναιχὸς αὖ- 


999 ἐχοιμήθη, προσχαλεσάµενος Ἐπιφάνιος ἅπαν τὸ B 


ἱερατεῖον, εἶπεν πρὸς ἀὐτοὺς μετ) εὐμενείας * Ὅσοι, 
€not, τέχνα, χατηξιώθητε τοῦ χλήρον, λύσατε τὰ 
δαθήµατα ὑμῶν, τοῦ μὴ βαίνειν ἐπὶ τούτοις, ὅπως 
θεραπεύσητε ὅσιον ἄνδρα τὸν Er ἐχχλησίαις χηρύτ- 
τοντα, xal λέγοντα, Καὶ ol ὄχοντες γυγαἴκας, ὡς' 
ph ἔχοντοας. "Ex τότε οὖν οὐχέτι ἐχειροτόνει Ἐπιφά- 
We ἔχοντα γυναῖχα, ἀλλὰ ἄνδρας ὁσίους, τὸν μονήρη 
βίον µετερχομένους, xaX ἄνδρας γήρους δεδοχιµασµέ- 
wu." Hv γὰρ ἀληθῶς ἰδεῖν τὴν Ἐκχχλησίαν, ὡς νύμ- 
qu» χαλὴν περιχεχοσμημένην ἀπὸ τῆς ἱερωαύνης. 


6 100. τη, 29. 





'siderat Epiphanius in ejus fronte apparere Ι6ΡΤΑΡΟ. 


Nulli autem non erat manifestum,diaconum eo morbo 
laborare. Epiphanius itaque manum extendit, et in- 
strumentuni levavit ministratorium, οἱ benigne di- 
cens : Vade, fili, in domum tuam, et ne modo sut- 
mas divina inysteria. Ipse autem statim egressus est, 
et ivit in domum suam. Datque Epiphanius ventilae 
brum alii diacono. Cumque divina verba incepisset 
cum metu et lacrymis, ubi perfecit, statim vidit 
visionem. Post ecclesi: autem dimissionem, accer- 
sito diacono, ex eo sciscitatur causam. Cumque is 
diceret, quod illa nocte dormierat cum uxore, ac- 
cersito toto ordine sacrato, eis benigne dixit Epi- 
phanius : Quicunque, o fllil, clero digni estis habi- 
ti, solvite calceamenta vestra, ut non in iis ingre- 
diamini, et ut colatis virum sanctum, qui In Eccle- 
sia predicat et dicit : Et habentes uxores, tanquam 
non habentes*. Ex hoc ergo non amplius ordinabat 
Epiphanius eos, qui haherent uxorem, sed viros 
sanctos, qui vitam exercebant monasticam, et vi- 
duos viros probatos. Licebat enim vere videre £c- 
clesiam, tanquam pulchram sponsam ornatam sa&- 
cerdotio. 


[ nnm. 


IIOAYBIOY ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΠΟΛΕΟΣ PINOKOPOYPON 


ΕΙΣ TA ΥΠΟΛΟΠΙΑ 


ΤΟΥ ΒΙΟΥ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ ΕΠΙΦΑΝΙΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΠΟΛΕΩΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΑΣ, 


POLYBII EPISCOPI RHINOCORURORUM 


RELIQUA 


γι S. Epiphanii Constantiensis episcopi. 


A€&. Δόξα τῷ παρέχοντι ἡμῖν «b ζᾖν, θεῷ τῶνδλων, C XXXIX. Gloria Deo, qui nobis prebet ut viva- 


χαὶ δοξάζοντι τοὺς δοξάζοντας αὐτὸν, χαθώς φησιν 
ὁ θεῖος λόγος: "AAA" ἢ τοὺς δοξάζοντἆς µε δοξά- 
σω" καὶ ὁ ἐξουθενῶν µε ἀτιμασθήσεται. Εγένετο, 
Ἰωάννην, τὸν ὅσιον Πατέρα, ἁῤῥωστῆσαι ἀῤῥωστίαν, 
& ὃς χαὶ ἀπέθανεν. Καὶ δὴ σνσχεθεὶς ἐπὶ τῆς χλί- 
γης αὐτοῦ, προσχαλεσάµενός µε, εἶπεν πρὀς µε” 
Téxvov Ηολύδιε. Εἶπον δὲ πρὸς «αὐτόν Τί θέλεις, 
Πάτερ; Εἶπεν δέ got: Ἐπειδὴ Ἐπιφάνιος διαχωλύει 
ἅπερ ὁ θεὺς δι’ αὐτοῦ ἀπετέλει γράφεσθαι’ λάδε δὴ 
ταῦτα τὰ χαρτία. ἕως yàp σήµερον ἅπερ ἴδον Ἐπι- 


* J| Reg. n, 50. 
PATROL. Gr. XLI. 


mus, et glorificat eos qui ipsum glori(icant, quem- 
admodum dicit verbum divinum : Glorificantes me 
glorificabo; et qui me spernit, spernetur*. Accidit 
ut Joannes sanctus Pater laboraret morbo, quo 
eliam est mortuus. Cumque zgrotus jaceret in 
lecto, accersito mibi dixit : Fili Polybi. Ego vero 
ei dixi : Quid jubes, Pater? Dixit autem mibi : 
Quoniam prohibet Epiphanius, ne nos litterarum 
monimentis mandemus, quz Deus per ipsum per- 
agit miracula, accipe bas cbartas. Nam in hodier- 


15 S. EPIPHANII VITA. 16 


num usque diem, qua ipsum vidi facientem, con- À Φάνιον ποιοῦντα, συνεγραφοµην, μὴ εἰδότος αὐτοῦ. 


scripsi, eo insciente. Tu quoque, o fili, 48 couse- 
quentur ab hodierno die, manda litteris. Deus 
enim tibi anpos adjiciel, ut toto tempore vite per- 
maneas apud Epiplanium. Sed vide, ne negligas. 
Nam ego quoque a Deo motus hzc conscripsi. Ego 
enim vado ea via, qua omues, qui sunt super ter- 
ram. Post hec autem dixit Joannes : Voca. mihi 
sanctum Patrem nostrum Epiphanium. lvique, el 
vocavi ipsum. Eo autem ingresso, dixit Joanni 
Epiphanius : Non curas, inquit, o Pater, Deum 
precari pre misero peccatore Epiphanio ? Dixit vero 
Joannes Epiphanio : Fac orationem, o Pater ; est 
euim quod tecum loquar. Epiphanius itaque fecit 
orationem. Cum nos autem dixissemus, Amen, 
dixit Joannes Epiphanio : Accede propius ad me, 
Pater. Et accessit propius. Dixitque Joannes Epi- 
planio : lmpone manus tuas oculis meis. Et vale 
ei dixit Joannes, et tradidit spiritum. In Joannis 
autem collum cadens Epiphanius flevit, et eum est 
osculatus, et magno dolore affectus est Epiphanius 
propter mortem Joannis. 


XL. Cuni autem Epiphanius aliquando cecidisset 
in faciem, ut Deum oraret, ut eum adjuvaret ad 
sedilicandum domum nomini ejus (erat enim prima 
ecclesia parva pro multitudine eorum qui ingre- 
diebantur) ; cum pronus, inquam, jaceret in faciem 
Deum orans, vox ad eum [acta est, Epiphani, in- 
quiens. Eam autem vocem s:zpe erat solitus audire 
Epiphanius. Dixit itaque non conturbatus : Quid 
est, Deus mi ? Rursusque dixit vox eadem : Incipe 
axlificare zem. Epiphanius autem protinus id non 
negligens exiit, et fecit orationem, et totam loci 
consequentiam designavit, et adhibuit artifices. 
JEdis vero zdi(icationi praeerant sexaginta, et 
magna multitudo, qua ei rei ministraret. Erant au- 
tem tunc in civitate gentiles viri, diviles et pecu. 
niis οἱ possessionibus. 

XL!. Érat autem quidam, qui vocabatur Draco, 
qui a plurimis dicebatur Magnus Draco. Is hahe- 
bat filium. Vocabatur vero ipse quoque Draco. 
]s in dextero latere laborabat gravi &estu.. Cumque 
pater ejus multa consumpsisset in medicos, id ad 
eanitatem nibil ei profuerat. Magnus ergo'ille Draco 
se male gerebat in Epiphanium et verhis et factis. 
Epiphanius autem si quaudo eum videbat, primus 
salutabat. Cumque aliquando transiret Epiphanius 
per locum, ubi in sedibus sedebant omnes divites, 
erat Magnus quoque Draco, et ejus filius eegrotus 
in eo loco. Cum autem Epiphanium vidissent, eum 
jrridebant. Cum vero appropinquasset Epiphanius, 
et eos salutasset, manu tenuit zegrolum Draconem, 
sic dicens : Draco, tu quoque esto sanus. Et statim 
cum oratione Epiphanii factus est sanus. Draco au- 
tem , et qui viderunt, omnes obstupuerunt, Cum 


(α) Deest aliquid. 


Καὶ σὺ οὖν, τέχνον, τὰ ἀχόλουθα ἀπὸ τῆς σήμερο» 
ἡμέρας ὑπομνημάτιζε. Ἔχει γάρ σοι ὁ θεὺς προα- 
θεῖναι χρόνον τῆς ζωῆς (a) Ἐπιφανίου, τοῦτο προσ- 
παραµένεις. ᾽Αλλὰ βλέπε μὴ ἀμελήσης, χἀγὼ γὰρ 
ὑπὸ θεοῦ χινούµενας ταῦτα συνεγραφόµην. Ἐγὼ γὰρ 
πορεύοµαι τὴν ὁδὸν, χαθὼς καὶ πάντες οἱ ἐπὶ τῆς 
γῆς. Ταῦτα δὲ εἰπὼν Ἰωάννης εἶπεν πρὀς µε Κάλε- 
σόν pot τὸν ὅσιον Πατέρα ἡμῶν ᾿Ἐπιφάνιον. Καὶ 
ἐπορεύθην, xal ἐκάλεσα αὐἴόν, Εἰσελθόντος δὲ αὖ- 
τοῦ, εἶπεν Ἐπιφάνιος πρὸς Ἰωάννην ' ᾽Αμελεῖς, φη- 
ctv, Πάτερ Ἰωάννης, τοῦ εὔχεσθαι ὑπὲρ τοῦ ἅμαρ- 
τωλοῦ Ἐπιφανίου. Εἶπεν δὲ Ἰωάννης πρὺς Ἐπιφά- 
νιον * Ποίησον εὐχὴν, à Πάτερ, ἔχω γὰρ λαλΏησαί τι 
πρὸς a£. Ὁ οὖν Ἐπιφάνιος ἐποίησεν τὴν εὐχὴν. Ei- 


B πόντων δὲ πάντων τὸ ᾽Αμὴν, εἶπεν Ἰωάννης Ἐπιφα- 


vit * "Εγγισόν µοι, Πάτερ. Καὶ Ίγγισεν αὐτῷ. Εἶπεν 
δὲ Ἰωάννης πρὸς Επιφάνιον * Ἐπίθες τὰς χεῖράς σου 
ἐπὶ τοὺς ὀφθαλμούς µου, xaX ἄσπασαί µε, Πάτερ: 
ἰδοὺ γὰρ ἐχλείπω. Καὶ ἐπέθηχεν Ἐπιφάνιος ἐπὶ τοὺς 
ὀφθαλμοὺς αὐτοῦ, xat ἠσπάσατο αὐτόν. Καὶ Ἰωάνντς 
παρέδωχεν τὸ πυεῦμα' xal ἐπιπεσὼν Ἐπιφάνιος 
ἐπὶ τοῦ τραχήλου Ἰωάννου ἔχλαυσεν αὐτὸν, xaX ἑαν- 
πήθη Ἐπιφάνιος ἐπὶ τῇ τελευτῇ Ἰωάννου, 

Μ’. Ποτὲ οὖν Ἐπιφάνιος πεσὼν ἐπὶ πρόσωπον 
τοῦ παραχαλέσαι τὺν Osbv, ὅπως ἀντιλήφεται αὐτῷ, 
οἰχοδομῆσαι οἶχον τῷ ὀνόματι αὐτοῦ (fjv γὰρ fj πρώτη 
ἐκχλησία μιχρὰ πρὸς τοὺς εἰσερχομένους) * ὥς δὲ ἣν 
ἐπὶ πρόσωπον δεόµενος τοῦ θεοῦ περὶ τῆς χρείας τοῦ 
ναοῦ, τοῦ Θεοῦ quvh ἐγένετο πρὸς αὐτόν: Ἐπιφάνιε, 
φησίν. 'O δὲ Ἐπιφάνιος εἰώθει πολλάχις ἀχούειν 
τοιαύτης φωνῆς' μὴ ταραχθεὶς οὖν εἶπεν ' Τί ἐστιν, 
ὁ θεός µου; Καὶ πάλιν "Αρξαι τοῦ οἰχοδομεῖν τὸν 
οἶχον. Ὁ δὲ Ἐπιφάνιος εὐθέως μὴ µελλήσας ἑξὴλ- 
θεν, καὶ ἐποίησεν τὴν εὐχῆν, xaX πᾶσαν τὴν ἆχολου- 
θείαν τοῦ τόπου, xai παρέστησεν τεχνίτας. σαν δὲ 
οἱ ἄρχοντες τῆς οἰχοδομῆς τοῦ οἴχου E, xal πλήθη 
πολλὰ εἰς τὴν τούτων ὑπηρεσίαν. Ἠσαν δὲ τότε 
Ἕλληνες ἓν τῇ πόλει πλούσιοι ἄνδρες, ἐπὶ χυρ.εύσει 
χρημάτων τε xat χτηµάτων. 

ΜΑ’. "Hv δέ τις χαλούµενος Δράχων' παρὰ δὲ 
πλείστοις ἐλέγετο ὁ Μέγας Δράχων. ὑὗτος εἶχεν vlóv- 
ἐχαλεῖτο δὲ καὶ οὗτος Δράχων. Οὗτος ἀπὸ χαύσωνος 
δεινοῦ ἔπαθεν τὴν δεξιὰν πλευράν. Καὶ πολλὰ ὁ πα- 
τρ αὑτοῦ εἰς τοὺς ἱατροὺς χαταδαπανῄσας, οὐδὲν 
ὠνήσατο τῆς ὑγείας. Ὁ οὖν Μέγας Δράχων πολλὰ 
ἐπεδείχνυεν xaxà πρὸς Ἐπιφάνιον διὰ λόγων xa 
ἔργων. Ὁ δὲ Ἐπιφάνιος εἴ ποτε τοῦτον ἑώρα, πρῶ- 
τος προσεχύνει, Ποτὲ οὖν ᾿Επιφάνιος παριὼν διὰ 
τόπου, ὡς σαν ἅπαντες οἱ πλούσιοι bv τῷ τόπο 
καθήµενοι ἐπὶ σελλίων. "Hv δὲ xol ὁ Μέγας Δράκων, 
xai ὁ υἱὸς αὐτοῦ ὁ ἀσθενῶν ἐν τῷ τόπῳ. Ὡς οὖν 
[δον Ἐπιφάνιον , χατεγέλων αὐτοῦ ' ὁ δὲ Ἐπιφάνιος 
ἐγγίσας χαὶ προσκυνήσας τούτους , ἐχράτησεν τὸν 
μιχρὸν Δράχοντα db τῆς χειρὸς αὐτοῦ οὕτως λέγων: 
Δράχων, qnot, γενοῦ xaX αὐτὸς ὑγιαίνων, Καὶ εὐθέως 
σὺν τῷ λόγῳ Ἐπιοανίου ἐγένετο ὑγι]ς ὁ Δράχων. 


71 


S. EPIPHANH VITA. ' 78 


Καὶ ἰδόντες ἅπαντες ἐξέστησαν. Ἰδὼν δὲ ὁ Δράχων ὃ A autem vidisset Draco quod fecerat Epiphanius, prse 


ἐποίησεν Ἐπιφάνιος, ἀπὸ φόδυν xal τρόµου οὐχέτι 
Ἰβονίθη περιπατεῖν ἐν τῷ olx αὐτοῦ τοῖς αὐτοῦ 
παὶν ὡς εἰώθει’ ἀλλὰ βαστάσαντες αὑτὸν ἔθηχαν 
tz χλένης. Καὶ τῇ ἕωθεν ἔρχεται ἡ γυνὴ τοῦ Δρά- 
x9vto. , χαὶ δέεται Ἐπιφανίου, ὅπως ἐἑλθὼν καὶ 
τοιῆσας εὐχὴν τοῦτον ἐγείρει. Ὁ οὖν Ἐπιφάνιος 
ἑπορεύθη Ev τῷ οἴχῳ τοῦ Δράχοντος * χαὶ εὐξάμενος, 
εθέως ἀνέστη ὁ Δράχων ἀπὸ τῆς χλίνης αὑτοῦ. TT, 
οὖν ἕωθεν λαδὼν πενταχισχίλια νομίσματα, fivevxev 
Ἑπιφανίψ. Ὁ δὲ Ἐπιφάνιός φησιν ' Ἐμοὶ, τέχνον, 
ἀρχέσει εἷς χειτωνίσχος ἐπὶ τοῦ σωµατίου, χαὶ ἄρτοι 
χοδαῖοι μετὰ Όδατος πινοµένου. Τί µοι, qot, προσ- 
άτεις βάρος, ἐμοῦ μὴ θέλοντός σε βαρεῖσθαι; ᾽Αλλ' 
εἰ θέλεις δοξασθηναι, ἄπελθε χαὶ προσπαράµεινον 
τῷ ναῷ τοῦ Θεοῦ. xal πάρεχε ταῦτα τοῖς χάµνουσι 
χαὶ χοπιῶσιν. ᾿Ἐποίησεν δὲ ὁ Δράχων οὕτως, xol 
παρεχάλεσεν Ἐπιφάνιον, xal ἐθάπτισεν αὐτὸν xal 
την γυναῖχα αὐτοῦ. 
MB. "Άλλος δέ τις, Συνέσιος ὀνόματι, καὶ αὐτὸς 
τλούσιος ὧν, Ἕλλην δὲ ὑπῆρχεν" οὗτος εἶχεν υἱὸν 
Υενῃ £vwv tY'. Ῥούτῳ πάθος ἀνῆλθεν, xal περι- 
εχύχλωσεν αὐτοῦ τὸν αὐχένα , xal ἀπέπνιξεν αὐτὸν, 
χαὶ ἀπέθανεν ' καὶ ἣν πένθος χαὶ χοπετὸς ἐν τῷ ofxo 
αὐτοῦ. E!g δέ τις, Ἑρμείας ὀνόματι, Χριστιανὸς, 
εἶπεν VÀ μητρὶ τοῦ παιδός. Κυρία, δυσώπησον πα- 
ραγενέσθχι τὸν µέγαν Ἐπιφάνιον, χαὶ Ίγειρεν ἂν τὸν 
cala. "Tr; δὲ πιστευαάσης, εὐθέως ἀποστέλλει τὸν 
Ἑρμείαν πρὸς Ἐπιφάνιον. "Hy γὰρ ὁ Ἑρμείας ol- 
xis; αὐτοῦ. Ἑλθὼν δὲ à Ἑρμείας εἶπεν πρὸς Ἐπι- 
πἀνιο)” Κύρ.ε, ὁ χὐριός µου Συνέσιος ἀπέστειλέν µε 
πρὺς σὲ, ὅπως ἄγω σε ἐπὶ τοῦ οἵχου αὐτοῦ, χαὶ 6sn- 


Us τοῦ Θεοῦ περὶ τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ, ὅτι ἀπέθανεν, 


ὅπως ἀναστῃ. Τότε δὲ Ἐπιφάνιος ἔλαθέν µε, xol 
ἑπορεύβτμεν ἓν τῷ οἴχῳ Συνεσίου. Καὶ ὡς ἡλθεν 
Ἐπιφάνιος ἓν τῷ οἴχῳ, ἔπεσεν ἡ γυνὴ Συνεσίου ἐπὶ 
τν τν, τοιούτους λόγους λέγουσα πρὸς Ἐπιφάνιον * 
Ἠλήες ἐνθάδε, ὁ μέγας la:pbg τῶν Χριστιανῶν : 
ἐεῖζουν τέχνην, ἴδομεν, λάδοµεν (a) πεῖραν ἱατρευ- 
θέντες, xai οὕτω προσέλθωµεν τῷ Χριστῷ Gov. 
Ταντα δὲ εἰπούσης τῆς Υυναιχὸς, εἶπεν Ἐπιφάνιος 
zph; αὐτήν' ᾿Εὰν πιστεύεις τῷ ἑστανρωμένῳ, ὄψῃ 
οὖν παῖδα περιτατοῦντα. Εἶπεν δὲ τὸ γύναιον "Αλλο 
ο-δὲν εὑρίσχεται ἓν λογισμῷ µου, 7] τὸ µόνον προσ- 


timore et tremore non potuit amplius, ut solebat, 
ire domum, ambulans suis pedibus, sed portatas. 
Fuitque positus supra lectum. Mane vero venit uxot 
Draconis, et rogat Epiphanium, ut veniens et emit- 
tens orationem, eum faciat surgere. Epiphanius 
itaque ivit in s»des Draconis. Cumque ipse esset 
precatus , Draco surrexit protinus. Qui accepit 
quinque millia nummorum, et eos obtulit Epipha- 
nio. Dicit autem Epiphanius : Mihi, fili, una sufficit 
tunicella super hoc corpusculuin, et panes vulgares 
cum potu aqua. Cur mihi, inquit, onus imponis, 
cum ego nolim te gravari? Sed οἱ velis gloriam 
consequi, vade, et mane in templo Dei, et prsbe 
illos laborantibus. Sic autem fecit Draco, rogavitque 


B Epiphanium, et baptizavit ipsum, et uxorem ejus, 


et filium. 


ἂν 


XLIL Quidam autem alius, nomine Synesius, 
qui ipse quoque erat dives, sed gentilis, habebat 
fillum unigenam, tredecim annos natum. Eua 
morbus invasit, et collum ejus circumdedit, et eum 
suffocavit, et est mortuus. Eratque magnus luctus 
et planctus in domo ejus. Quidam vero Hermeas 
nomine, Christianus, dixit matri pueri : Domina, 
utinam adesset magnus Epiphanius! is puerum 
suscitarel. Ea autem credens, statim Hermeam mi- 
sit ad Epiplianium. Erat enim Hermeas ei familia- 
ris. Cumque venisset Hermess , dixit. Epiphanio : 
Domine mi, dominus meus Synesius misit me ad 
te, ut te ducam in domum suam, et roges Deum 
pro filio ejus, qui est. mortuus, ut resurgat.. Tune 
me accepit Epiphanius, et ivimus in domum Syne- 
sii. Cumque domum esset ingressus Epiphanius, 
cecidit humi uxor Synesii, hzc verba dicens Epi- 
phanio : Venisti huc, qui es magnus medicus Chri- 
stianorum ; videamus artem tuam in filium, et ac- 
cipiamus curati experientiam ; et sic ad tuum 
Christum accedamus. Cum hsc dixisset mulier, 
dixit ei Epiphanius : Si credideris Crucifixo, videbis 
filium tuum ambulantem. Dixit autem muliercula : 
Sed nihil aliud cogito in animo, nisi mentem. adhi- 
bere Crucifixo. Cum itaque Epiphanius ad lectum 


ἔχειν µε τῷ ἑσταυρωμένῳ. Ὁ οὖν Ἐπιφάνιος προσ- py accessisset, et collum pueri contrectasset, et ejus 


εγγίσας ἐπὶ τῆς χλίνης, xal ἀφάμενος τοῦ τραχήλου 
το σα:δαρίου, xai διατρίφας αὑτοῦ τὸν αὐχένα, εἷ- 
σεν πρὸς αὐτὸν ἱλαρῷ τῷ προσώπῳφ ' Εὐστόργιε. Ὁ 
Ὦ παῖς εὐθέως ἀνέῳξεν τοὺς ὀφθαλμοὺς, xal ἀνεχά- 
θισεν ἐπὶ τῆς χλίνης ΄ xal ἐθαμδήθησαν οἱ ἐν τῷ 
ox». Ἴδουσα οὖν ἡ µήτηρ Εὐστοργίου τὸ γινόµενον 
| Ui Ἐπιφανίου ἐπὶ τὸ παιδίον, λαθοµένη τρισχίλια 
[Νμέσματα, Ίνεγχεν Ἐπιφανίῳ. Εἶπεν δὲ Ἐπιφάνιος᾽ 
"πρὸς αὑτήν. Τούτοις, φησὶν, ἐγὼ οὐ χρῶμαι, ὦ 
| ἐευθέρα. ᾽Αλλὰ λαθὼν αὑτὰ, φησ), Συνέσιος ὁ σύμ- 
| WX σου, ἀπελεύσεται ἐπὶ τὸν οἶχον τοῦ ἐγείραντος 
ὃν νἱόν σου, xal ἁποδώσει τοῖς χοπιῶσιν. Ἐποίησεν 





(a) "House, «Ἰάδομεγ. Formas dialecti Alexan- 
(rine lbenter aguoscerem, nisi rescribendum 


cervicem fricasset, dixit ei vultu hilari : Eustorgi. 
Is autern protinus aperuit oculos, et sedit super le- 
ctum : et admiratione perculsi sunt, qui erant in 
domo. Cum vero vidisset mater Eustorgii id quod 
factum luerat per Epiphanium in puero, accepit tria 
millia nummorum et obtulit Epiphanio. Dixit autem 
ei Epiphanius : Eis ego non utor, o mulier ingenua ; 
sed maritus tuus eus accipiet, et ibit ad douium 
ejus, qui tuum excitayit filium, et dabit iis qui 
laborant. Sic autem fecit Synesius. Fuitque illumi- 
natus ipse, et uxor ejus, el filius, quem mortuuin 
suscitarat Epiphanius. 


esse ἴδωμεν, λάθωμεν, sequens προσέλθωµεν per- 
suaderct, "EpiT. PATROL. 


19 S. EPIPHANII VITA. 80 
6b Συνέσιος οὕτως. Ἐφωτίαθη δὲ αὐτὸς, xal ἡ Tuvh αὐτοῦ, xal ὁ υἱὸς αὐτοῦ, ὃν Ίγειρεν τεθνοῶτα ὁ 


Ἐπιφάνιος. 


ΧΙΙ. Cum aliquando essemus in zede, et nullus A ΜΕ’. Ποτὲ οὖν ὄντων ἡμῶν ἐν τῷ oDup, xaX µηδε- 


esset alius, dixit mihi Epiphanius : Fili Polyhi, 
quoniam opus habet Ecclesia presbytero in locum 
Patris nostri Joannis, volo, o (ili, ut sis in illius 
ordine. Cum ego autem ea qua dicebantur zgre 
ferrem, et verbis plurimis recusarem, venit tempus 
ecclesie , ut divinum faceremus officium. Ingre- 
dientibus vero nobis omnibus cum Epiphanie in 
ecclesiam, in animo habui aufugere, presbyteri onus 
grave esse existimans, Quando autem pervenimus 
ad suggestum, Epiphanius me manu tenens, dixit 
mihi : Mane in hoc loco usque ad tempus. Admirati 
sunt, qui bunc sermonem audierunt. Ego certe nen 
potui amplius ex eo loco pedem levare, sed eram 
veluti ferreis clavis confixus. Quando autem [uit 


νὸς ὄντος ἑτέρου, εἶπεν πρὸς μὲ ὁ Ἐπιφάνιος: Té- 
χνον Πολύδιε, ἀπειδὴ χρείαν ἔχει ἡ Ἐχχλησία πρε- 
σθυτέρου εἰς τὸν τόπον τοῦ Πατρὺς ἡμῶν Ἰωάννου, 
θέλω σε, τέχνον, εἶναι ἐν τῇ τάξει ἐχείνου. Ἐμοῦ δὲ 
βαρέως φέροντος ἐπὶ τοῖς λαλουµένοις, καὶ παραιτου- 


. µένου ἐπὶ πλείστοις λόγοις, ἔφθασεν ὁ χαιρὸς της 


ἐκχλησίας, τοῦ ποιῆσαι τὸ ἔργον τοῦ Κυρίου. Ἡμῶν 
δὲ ἁπάντων εἰσερχομένων μετὰ Επιφανίου ἐπὶ τῆς 
ἐχχλησίας, ἔσχον λογισμὸν τοῦ ἀποδρᾶσαι, βάρος 
ἡγούμενος τὸ φορτίον τοῦ πρεσθντέρου. "Ota οὗν 
ἔφθασεν ἐπὶ τὸ βῆμα, χρατήσας µε Ἐπιφάνιος της 
χειρὸς, εἶπεν πρὸς µέ: Μένε ἐπὶ τῷ τόπῳ ἕως χαι- 
ροῦ. Ἐξίσταντο δὲ πάντες οἱ ἀχούαοντες τὸν λόγον 


᾿ποῦτον. ᾿Εγὼ οὖν οὐχέτι Ἰδυνήθην χονφίσαι µου τὸν 


completa tota consequentia, tunc inisit unum ex B πόδα ἐχ τοῦ τόπου. ἀλλ Έμην ὡς χαθηλωµένος 


diaconis, et me duxit ad altare, et ordinavit pres- 
byterum. Post ecclesie vero dimissionem, prz 
metu. cecidi in lectum, et valde in grabato com- 
primebar, dunec Epiphanius ingressus eat, et oravit ; 
et statim surrexi. 


XLIV. Aliquando autem venit quidam diaconus 
IKerosolymis, et renuntiavit Epiphanio de Joanne 
episcopo Hierosolymitano, quod esset avarus, et 
includeret pecunias, et non suppeditaret indigenti- 
lus. Habitaverat autem hic Joannes in monasterio 
magni Hilarionis : que factuin est, ut una quoque 
cum eo babitarit Epiphanius. Epiphanius itaque scri- 


μετὰ σιδἠρων. "Ότε δὲ ἐπληρώθη πᾶσα ἡ ἀχολουθία, 
τότε ἀπέστειλεν ἕνα τῶν διαχόνων, καὶ Ἠγαγέν µε ἐπὶ 
τοῦ θυσιαστηρίου, xai ἐχειροτόνησέ µε πρεσθύτερον" 
xai μετὰ τὴν ἀπόλνσιν τῆς ἐχχλησίας, ἀπὸ φόδου 
ἔπεσα ἐπὶ τῆς κλίνης, xai Ίμην συνεχόµενος ἐπὶ 
χραθάτου, ἕως οὗ $30ev Ἐπιφάνιας, καὶ ηῦξατο, καὶ 
εὐθέως ἀνέστην. | 
MA'. Τότε οὖν (a) παρεγέἑνετό τις ἀπὸ Ἱεροσολύ- 
µων διάχονος, xal ἀπήγγειλεν Ἐπιφανίῳ τὰ περὶ - 
Ἰωάννου τοῦ ἐπισχόπου Ἱεροσολύμων , ὅτι φιλάργυ- 
pos, φησὶν, ἐστὶν, xal τὰ χρήματα ἐναποχλείων &v- 
δεοµένοις οὐ παρέχει. "Hv δὲ ὁ Ἰωάννης οὗτος οἰκή- 
σας iv τῷ μοναστηρίῳ τοῦ μεγάλου Ἱλαρίωνος, ὡς 
Ἐπιφάνιος συνῴχησεν αὐτῷ. Ὁ οὖν Ἐπιφάνιος ἔγρα- 


psit epistolam ad Joannem de misericordia in eos, C φεν ἐπιστολὴν τῷ Ἰωάννῃ, περὶ τοῦ ἐλεεῖν τοὺς χρείαν 


qui indigent. Joannes autem epistula nullam habuit 
rationem. Non ita multo post tempore dixit mihi 
Epipbanius : Age, tili, eamus Hierusalem, ei cum 
adoraverimus, revertemur. Cum e Cypro autem 
solvissemus, navigavimus Caesaream Philippi; et 
illinc ascendimus Hierusalem. Cumque egressi esse- 
mus et orassemus, asceudimus in episcopatum. Vi- 
ditque Joannes Epiphanium, et magno fuit affectus 
£audio. Joanni autem dixit Epiphanius : Da mihi, 
Pater, domum ad manendum. Deditque nobis domum 
pulcherrimam. Quotidie autem vocabat Joannes 
Epiphanium ad inensam, sumpluososque cibos et 
potus nobis in mensam ferebat [multique ar- 


genti commulando afferebat in mensam] ; quo fiebat, D 


ui pauperes non essent participes. Aliquando vero 
dixit. Joanni Epiphanius : Da mihi, o Pater Joan- 
nes, argentum ad usum meum. Sunt mihi alendi 
viri Cyprii; eis exhibebo magnilicam tui argenti 
speciem. Prabe servo tuo, qua sunt pulcherrima 
in domo tua, ad tuam gloriam, et de tuis factis 
gloriabor, ut qui sim perpetuo monstrandus di- 
gito. Memineris tantum eorum qua dantur; et 
quod oportet, postea tibi reddetur. Joannes 
autem produxit multum argenti in conspectum. 


(a) Interp. legit ποτέ. 


ἔχοντας. Ὁ δὲ Ἰωάννης οὐδὲν τῆς ἐπιστολῆς ἐποίη- 
σεν. Μετὰ δὲ χρόνον οὐ πολὺν εἶπεν Ἐπιφάνιος πρὸς 
μέ: Δεῦρο δὴ, τέχνον, πορενσώµεθα εἰς Ἱερουσα- 
λὴμ, xai προσχυνῄσαντες ἀναλύσωμεν ᾿Απάραντες 
δὲ ἀπὸ Κύπρου ἀπεπλεύσαμεν &y Καισαρείᾳ τῇ Φιλίπ- 
που κἀχεῖθεν ἀνέδημεν εἰς Ἱεροσόλυμα ' xai ἀλθόν- 
τες xa εὐξάμενοι ἀνέδημεν εἰς τὸ ἐπισχοπεῖον ' xal 
ἴδεν Ἰωάννης τὸν Ἐπιφάνιον, xai ἐχάρη χαρὰν µεγά- 
λην. Είπεν δὲ Ἐπιφάνιος τῷ Ἰωάννῃ” Δός got, Φτ- 
div, οἴχον, τόχνον, ἐπὶ τὸ μεῖναι. Ἔδωχεν δὲ ἡμῖν 
κάλλιστον οἶχον. Καθ᾽ ἡμέραν οὖν ὁ Ἰωάννης ἐχάλει 


"τὸν Ἐπιφάνιον ἐπὶ τραπέσης, καὶ πολυτέλειαν βρω- 


µάτων xai ποµάτων ἔφερεν ἡμῖν Ev τῇ τραπέζῃ, τῶν 
δὲ πενήτων ἁμοίρων ὄντων, xaX ἀπὸ τούτων. Ποτὰ 
οὖν εἶπεν Ἐπιφάνιος πρὸς Ἰωάννην" Δός pot, φησὶν, 
ὦ Πάτερ Ἰωάννης, ἄργυρον πρὸς ὑπηρεσίαν' ἔχω 
γὰρ θρέφαι Κυπρίους ἄνδρας ' φαντάσω, qnoi, τού- 
τους τῷ cQ ἀργυρίῳ. Τὰ γὰρ χαλλιστεύοντα ἐν τῷ σῷ 
οἴχῳ πάρεχε τῷ δούλῳ σου πρὸς δόξαν τὴν σἡν, xal 
ἔσομα: χχυχώμενος ἐπὶ goi; ἔργοις ' µόνον μνήμην 
ἄπεχε τῶν διδοµένων, xal ὕστερον ἀποδῶ τὸ πρέ- 
mov. 'O δὲ Ἰωάννης παρἠγαγεν χατὰ πρόσωπον Ἐπι- 
φανίου πολὺν ἄργυρον. Εἶπεν δὲ Ἐπιράνιος πρὸς 
Ἰωάννην * Ἔστιν σοι, φησὶν, ἀποχείμενος xal ἄλλος 


E: S. ΕΡΙΡΗΑΝΗ VITA, 82 


ἄρχυρος, ὥ Πάτερ; Εἶπεν δὲ Ἰωάννης πρὸς Ἐπιφά- Α Qui dixit οἱ : 


viov* ᾽Αρχεῖ σοι τέως οὗτος πρὸς ahy ὑπηρεσίαν, Πά- 
τερ. Εἶπεν δὲ Ἐπιφάνιο πρὸς Ἰωάννην * "Αγαγε 
χαχεῖνον, Πάτερ, ὅπως ξενιαθῶμεν. Too δὲ προσενέγ- 
χαντος xat τὸν λοιπὸν, εἶπεν Ἐπιφάνιος πρὸς Ἰωάν- 
viv* Δός Mot τὰ φαντάζοντα τοὺς ἐλευθέρους. Εἶπεν 
δὲ Ἰωάννης πρὸς Ἐπιφάνιον . "Απαντα τὰ τέρποντα 
τοὺς σοὺς ἀνθρώπους δέξαι, xat διαχόνησον τοὺς (a) 
ix ἀρίστου. ) 

ΜΕ’. Aa6cy δὲ Ἐπιφάνιος ἀργυρίου ὀλχὴν ὡς χι- 
p ων πενταχοσίων λιτρῶν, ἐπορεύθημεν ἐπὶ τὸν οἶχον 
ον δοθέντα ἡμῖν παρὰ Ἰωάννου ἐπὶ τὸ χαταµένειν. 
"Hv δέ τις ἀργυροπράτης, ᾿Αστέριος ὀνόματι. Οὗτος 
δὲ ἣν ἀπὸ τῆς Ῥώμης διὰ πραγμάτων εἰς Ἱερουσα- 
aíg. Τοῦτον προσχαλεσάµενος Ἐπιφάνιος, xai δείξας 


Habesne aliquid aliud argenti 
repositum, o Pater ? Dixit autem Joannes Epipha- 
nio : Hoc utique ad tuuto usum tibi sufficiet, α Pa- 
ter. Dixitque Joanni Epiphanius : Adduc illud quo- 
que, Pater, ut magnifice accipiantur. Cum is autem 
aliud quoque attulisset, dixit Joanni Epiphanius : 
Da mibi, qu» ingenuis pulchram praebent speciem. 
Dixit ei Joannes : Accipe quecunque suut. tuis ho- 
minibus delectationi, et eis utere in prandio. 
XLV. Accepit itaque Epiphanius argenti pondus 
circiter librarum mille quingentarum, et ivimus in 
domum, quz data nobis fuerat a Joanne ad manen- 
dum. Erat autem quidam argentarius, nomine Aste- 
rius. Is Roma venerat Hierusalem negotii obeundi 
gratia. Eum eum accersivisset Epiphanius, et ei os- 


αὐτῷ τὸν ἄργυρον, συµφωνήσας τε xal ποιῄσας μετ) B tendisset argentum, cum eo convenit, et pactum iniit, 


αὐτοῦ, Ἐπέπρασεν αὐτῷ λαδὼν παρ) αὐτοῦ τὸ χρυ- 
σίον. Καὶ δὲ λαδὼν Ἐπιφάνιος τὸ χρυσίον, νύχτα τε 
xdi ἡμέραν διεδίδου τοῖς χρείαν ἔχουσιν. Ἡμερῶν δὲ 
ἐιχγενομένων, εἶπεν Ἰωάννης πρὸς Ἐπιφάνιον" Από- 
bo; pot τὸν ἄργυρον, ὃν ἔχρησά σοι πρὸς ὑπηρεσίαν. 
Εἶσεν δὲ Επιφάνιος πρὸς Ἰωάννην * Μακροθύμησον 


iz ἐμοὶ, τέχνον, ὅτι ἔχω θρέγαι, xal πάντα ἀποδώσω. — 


luv οὖν ἡμερῶν διαγενοµένων, εἶπεν Ἰωάννης 
τρὸς Ἐπιφάνιον, ἑστώτων ἡμῶν ἐν τῷ vau, ὅπου τὸ 
σωτήριον ξύλον ἀπόχειται ' Καὶ Ίδη εἶπόν σοι, ὅτι, 
ἈΑπόδος pot τὸν ἄργυρον, ὃν ἔχρησά σοι. 'O οὖν Ἐπι- 
σάνιος εἶπεν τῷ Ιωάννῃ µετὰ ἡσυχίας. Εἰπόν σοι, 
Πατερ, ὅτι ἁποδώσω σοι. Ὁ οὖν Ἰωάννης θυμοῦ 
πηλλοῦ πλησθεὶς ἐπελάδετο xal ἐχράτησεν τῆς δι- 
πλοῖδος Ἐπιφανίου, συσφίγξας αὐτὸν ἐν αὐτῇ, xal 
λέγει πρὸς αὐτόν ᾿ Οὐκ ἐξέρχῃ, οὐ χαθέζῃ, οὐχ εἰρη- 
ύεις, ἕως οὗ τὸν ἄργνρον δῷς, ὃν ἐχρήσω παρ 
ἔμον, ἐπιθέτα Ἐπιφάνιε' ἀπόδος τῇ Ἐχχλησίᾳ τὰ 
τῆς Ἐχχλησίας. Ἐπὶ πᾶσι δὲ τούτοις οὐχ ἐταράχθη 


Ἐπιφάνιος, ἀλλ᾽ fjv d αὐτὴ χατάστασις iv αὐτῷ. 


Ἔμεινεν δὲ Ἰωάννης δύο ὡρῶν διάστηµα κρατῶν, 
καὶ ἐνυθρίζων τὸν Ἐπιφάνιον. "Απαντες δὲ οἱ παρ- 
εστῶτες ἐῤῥᾳθύμησαν ἀπὸ τοῦ ἵστασθαι, xal ἀχούειν 
των σχληρῶν λόγων τοῦ Ἰωάννου, Ὁ οὖν Ἐπιφάνιος 
μηδὲν ἀδημονήσας ἐνεφύσησεν εἰς τὸ πρόσωπον Ἰωάν- 
νου, καὶ παραχρῆμα ἐτυφλώθη, χαὶ φόθος ἔπεσεν ἐπὶ 
πάντας τοὺς παρεστῶτας. Ὁ οὖν Ἰωάννης ἔπεσεν 
ἐπὶ πρόσωπαν ᾿ἸἘπιφανίου, ὅπως εὔξηται ἵνα &va- 
θλέγη. Tou δὲ λέγοντος” "Απελθε, φησὶ, xat προσχύ- 
νησον τὸν τίµιον σταυρὸν, xai παρέξει σοι τοῦτο": 
αὐτὸς ἐπέμενεν δεόµενος Ἐπιφανίου. Ὁ δὲ Ἐπιφά- 
νιος διδάξας τοῦτον, ἐπέθηχεν αὐτῷ τὴν χεῖρα, καὶ 
ἑνεῴχθη αὐτοῦ ὁ δεξιὸς ὀφθαλμός. Ὁ οὖν Ἰωάννης 
παρεχάλει xal ὑπὲρ τοῦ ἀριστέροῦ. Εἶπεν δὲ Ἐπιφά- 
γιος πρὸς Ἰωάννην ' Οὐκ ἐμὸν, qnot, τέχνον, ἔστι 
«0970. 'O γὰρ θεὸς ἔχλεισεν, ὁ Θεὸς ἠνέῳξεν - ἐποίη- 


vendiditque, auro ab eo accepto, quod nocte et die 
distribuit egentibus. Interjectis autem aliquot die- 
bus, dixit Joannes Epiphanio : Redde mihi meum 
argentum, quod tibi ad usum commodavi. Dixit 
Joanni Epiphanius : Patientiam in me babe, o Pa- 
ter. Sunt enim adhuc, quos alam, et omnia red- 
dam. Cum ergo dies aliquot rursus intercessissent, 
dixit Joannes Epiphanio, cum essemus in templo, 
ubi repositum est lignum salutare: Jam dixi tibi, 
Redde mihi argentum, quod tibi accommodavi. Epi- 
phanius autem leniter et placide dixit Joanni : Bixi 
tibi, Pater, me esse redditurum. Joannes véro ira 
plenus apprehendit, et tebuit diploidem Epiphauii, 
ipsum in ea constringens, eique dixit: Non exibis, 
non sedebis, non ages in pace, donec reddideris 
argentum, impostor Epipbani. Da argentum, quod 
a me accepisti commodato ; Ecclesie redde, qus 
sunt Ecclesie. Epiphanius vero post hec: omnia 
conturbatus non fuit, sed erat idem in eo status. 
Mansit autem Joannes spatio duarum horarum te- 
nens et injuria afficiens Epiphanium. Quotquot vero 
aderant, tristitia sunt affecti, eo quod adessent, et 
audirent aspera verba Joanuis. Epiplianius autem 
nihil commotus, exspuit in ejus faciem, et statim 
fuit exczecatus, Ceciditque metus super omnes, qui 
aderant. Joannes vero pronus cecidjt ad pedes Epi- 
phauii, orans, ut visum reciperet. Eo autem dicen- 
te : Vade, et crucem adora veuerandam, eaque id 


p ibi prbebit ; perseverabat ipse rogans Epiphanium. 


Epiphanius vero cum eum docuisset, manum ei im- 
posuit, et apertus fuit dexter ejus oculus. Oravit 
autem Joannes etiam pro sinistro. Dixitque Epipha- 
nius Joanni : Non est meum, o fili. Deus enim oc- 
clusit, Deus aperuit ; fecit, ut voluit, ut simus mo- 
desti. Joannes autem castigatus et convictus a vire 
justo, fuit sanctus in omnibus. 


σεν ὡς ἠθέλησεν, ὅπως σωφρονισθῶμεν. Ὁ δὲ Ἰωάννης παιδευθεὶς xal ἐλεγχθεὶς ὑπὸ διχαίου, ἐγένετε 


ὅσνος Ev πᾶσιν. 

Μα”. Ἐξερχομένων δὲ ἡμῶν τὴν πόλιν , τοῦ ἆπο- 
πλεῦσαι ἡμᾶς ἓν Κύπρῳ, δύο ἐμπαῖκται σαν iv 
τόταμ. Τοῦ δὲ Ἐπιφανίου παράγοντος τὸν τόπον, εἶπεν 


XLVI. Nobis vero aliquando exeuntibus e civitate 
ut navigaremus in Cyprum, erant. duo illusores ir 
eo loco. Cum autem per locum transiret. Epipha. 


. («) Τούς. Forte legendum αὐτοῖς, ut sensus sit : Et ministra illis in prandio. Epiv. PATROL. 
i 








e S, EPIPHANII VITA. 8 
nius, ei dixit unus ex duobus : Sancte paler, vise Α πρὸς αὐτὸν ὁ εἷς' Ὅσιε, φησὶ, Πάτερ Ἐπιφάνις 


mortuum, et super eum injice tegumentum. Cum 
h:ec ergo audiisset Epiphanius, stetit ad orientem, 
pro mortuo offerens orationem. Cumque se suo 
exuisset indumento, projecit ad induendum mor- 
tuum. Iter autem faciente Epiphanio, is qui ea ver- 
ba dixerat, dixit ei, qui se mortuum simulabat : 
Surge, pr:eteriit vir rudis et indoctus. Cum is au- 
tem non responderet, rursus eum vocabat. Postquam 
vero animadvertit eum esse mortuum, dicit apud 
se: Curram, et hospiti meam dicam culpam, ut 
eum excitet. Qui nos assecutus, in terram cecidit, 
rogans Epiphanium, et ei dicens verba hujusmodi : 
Rogo, et supplico tux paternitati : fer opem, et 
parce nostrz insipientize, Quando enim te sum allo- 


ἐπίσχεφαι τὸν νεκρὸν, xat τὸ χάλυµµα ῥίφον πρ» 
τοῦτον. Ὁ οὖν Ἐπιφάνιος ἀχούσας ταῦτα, ἔσττ τρ». 
ἀνατολὰς ὑπὲρ νεχροῦ τὴν δέησιν προσφέρων” xa δἱ 
ἁποδυσάμενος τὸν ἐπενδύτην, ἔρβῥιψεν πρὸς ἔνδυσι' 
τοῦ τεθνεῶτος. Too δὲ Ἐπιφανίου τὴν πορείαν ποιου. 
µένου, φησὶν ὁ τοὺς λόγους λαλήσας πρὸς τὸν :λα- 
σθέντα τὸν θάνατον" Ανάστα, φησὶν, ἀντιπαρῆλθεν ἑ 
ἰδιώτης. Τοῦ δὲ ἁ πόχρισιν μὴ διδόντος, πάλιν προσ. 
εχαλεῖτο. Ὡς δὲ προσέσχεν τοῦτον νεχρὸν, ornat 
πρὸς ἑαυτόν ' Δράμω, χαὶ ἁπαγγείλω τῷ ξένῳ «t 
αἰτίαν, ὅπως τοῦτον ἁἀναστήῆσει. Ὁ δὲ χαταδιώξας 
ὀπίσω ἡμῶν, ἔπεσεν ἐπὶ τὴν γῆν δεόµενος Ἔτι-ρα- 
νίου, λέγων * Δέομαι xal ἐχετεύω τὴν ahy πατρωσύ- 
νην, βοήθησον, καὶ φεῖσαι τῆς ἡμῶν ἀφροσύνης. "Oc: 


cutus dicens : Indue mortuum, ejus consensu sum lo- B γὰρ ἐφθεγξάμην πρὸς σὲ λέγων, Ἐπένδυσον τὸν τε- 


cutus : cumque tu non longe przteriisses, allocu- 
tus sum meum amicum, et in eo nou erat vox, nec 
auditus. Sed age, inquit, Pater , suscita mortuum, 
et quam a te accepimus tunicam, eam accipe. Dixit 
autem Epiphanius ei, qui loquebatur : Vade, fili, 
et sepeli eum. Primum enim est mortuus, et tuuc 
ipsi petiisti indumentum. Cum autem rursus ve- 
nissemus Caesaream, in Cyprum navigavimus. Fra- 
tres vero nos cum magno gaudio exceperunt. 


XLVII. Erat autem quidam legisperitus Judzus, 
Isaac nomine, vir pius, et qui accurate legem ser- 
vabat Mosaicam. ls cum sectatus esset Epiphanium, 
et catechesi fuisset institutus, est ab eo illumina- 
tus. Eramus autem tres domi manentes. 

XLVIIl.Aliquando vero cum soror Arcadii et 
ifonorii imperatorum :egrotaret, esset autem Rom, 
audiit de Epiplhanio, quod Deus per eum sanaret 
zgrotos. Ea ergo misit in Cyprum, qui Romam ad- 
ducerent Epiphanium. Qui autem missi fuerant, 
cum in Cyprum pervenissent, ostenderunt litteras 
Epiphanio. Erat vero quidam' gentilis vir dives, 
lingue admodum impedit: , nomine Faustinianus. 
ls exceperat viros missos ad Epiphanium , qui ad- 
versabatur admodum illi. His autem dicebat Fau- 
stinianus : Quid huic impostori, tanquam Deo, adhi- 
hetis animum? Frigida enim verba loquitur , et 
nihil aliud : est autem pessimis moribus. Quodam 
vero die cum adesset Epiphanius, essentque opifices 
operantes in ecclesia, erant etiam illic viri, qui 
missi fuerant, prope Epiphanium. Erat autem Fau- 
stinianus quoque stans in eo loco. Cum ex alto 
ergo cecidisset unus ex zdiflcatoribus, et descen- 
disset supra caput Faustiniani : qui ceciderat qui- 


faciem cecidit, et mansit mortuus. Epiphanius 
autem appropinquans Faustiniano, eum tenuit ma- 
nu, dicens : Surge, fili, in nomine Domini, vade 
sanus in domum tuam. Statim autem surrexit, et 
ivit in domum suam. Cum autem audivisset uxor 


(a) Legit interpres Ἐπι ρανίῳ. 


θνεῶτα, κατὰ σύνεσιν Exs[vou. ἐφθεγξάμτν τοὺς λό- 
γους, xoi ἀντιπαρΏλθες ἡμᾶς, ὦ Πάτερ, οὗ πολὺ, 
χἀγὼ λόγους ἐλάλησα πρὸς ἐμὸν Ecatpov* χαὶ οὐκ Tv 
φωνή, xal οὐχ f,» ἀχρόασις. ᾽Αλλὰ δεῦρο. Πάτερ, &vá- 
στησον τὸν τεθνηχότα, xaX τὸν χιτῶνα, ὃν εἱλύφα μεν 
παρὰ σοῦ, λάδε. Εἶπεν δὲ Ἐπιφάνιος πρὸς τὸν 2α- 
λοῦντα * "Απελθε, τέχνον, χαὶ θάφψον τοῦτον πρῶτον 
γὰρ ἀπένανεν, xat τότε ἔτησας τὸν ἐπενδύτην. Κατελ- 
θόντων δὲ ἡμῶν πάλιν ἓν Καισαρείᾳ ἀπεπ)εύσαμεν 
ἐν Κύπρῳ, καὶ ἀπεδέξαντο Ἰμᾶς οἱ ἁδελφοὶ μετὰ 
χαρᾶς μεγάλης. 

MZ'. "Hv δὲ τις νομιχὸς Ἱουδαῖος, Ἰσαὰχ ὀνόματ:, 
&vtp εὐλαθὴς, xal φυλάττων τὸν νόμον τὸν Μωσαΐϊχὸν 
μετὰ ἀχριθείας. Οὗτος προσχυλληθεὶς Ἑπ.ιφανίω, 
χαὶ χχτηγτθεὶς ὑπ αὐτοῦ, ἐφωτίσθη. Ημεθα οὖν ot 
τρεῖς µένοντες ἓν ofc Ev, 

ΜΗ’. Ποτὲ οὖν ἡ ἁδελφῇ ᾿Αρχαδίου καὶ ᾿Ὀνωρίου 
τῶν βασιλέων πάθος ἔχουσα (ἣν δὲ αὕτη ἐπὶ «T; 
Ῥώμὲτς) fxoossv περὶ Ἐπιφανίου , ὅτι θεραπεύει 
ὁ θεὺς δι αὐτοῦ τοὺς ἀσθενοῦντας. Abt] ov ἁ-τ- 
έστειλεν ἐν τῇ Κυπρίων, ἀγαγεῖν Ἐπιφάνιον ἐπὶ ττς 
Ῥώμης. Τῶν δὲ ἀπεσταλμένων χαταντησάντων ἐπὶ 
Κύπρῳ, ἀπέδεισαν τὰ γράµµατα ἐπισχοπείῳ (a). "Hv 
6£ cu àvhp Ἕλλην πλούσιος, σφόδρα µογιλάλος, xa* 
ὄνομα αὐτοῦ Φαυστινιανός. Οὖτος ἑδεξιώσατο τοὺς 
ἄνδρας τοὺς πεμφθέντας πρὸς Ἐπιφάνιον' ἣν δὲ xai 
σφόδρα ἀντιχείμενος Ἐπιφανίῳ. Τούτοις ἔλεγεν ὁ 
Φαυστινιανός Τί, φησὶν, προσέχετε, ὡς 
ἐπιθέτῃ; Λόγους γὰρ Φφυχροὺς λαλεῖ, xa οὐδὲν ἔτε- 
pov  χάχιστός ἔστι περὶ τοὺς λόγους. Ἐν μιᾷ οὖν 
ἡμέρᾳ ἐπιστήῆχοντος Ἐπιφανίου, ὡς σαν οἱ τεγνῖται 
ἐργαζόμενοι ἐπὶ τῆς ἐχχλησίας, σαν xal οἱ ἄνδρες 
οἱ ἀπεσταλμένοι ἐγγὺς ἑστῶτες Επιφανίου. "Hy δὲ 
καὶ Φανστινιανὺὸς ἑστὼς ἐπὶ τοῦ τόπου. Εἰς οὖν τῶν 
οἱχοδόμων πεσὼν ἀπὸ ὕψφους μεγάλου, καὶ ἐρχόμενος 


εῷ, τῷ 


dem, nihil mali est passus: Faustinianus vero in . Χατὰ χεφαλῆς Φαυστινιανοῦ, ὁ μὲν πεσὼν οὐδὲν χα. 


' xbv ἔπαθεν' ὁ δὲ Φαυστινιανὸς ἔπεσεν ἐπὶ πρόσωττον, 


xai ἔμεινε νεχρός. Ἐγγίσας δὲ Ἐπιφάνιος Φαυστι- 
νιανῷ, ἐχράτησεν αὑτὸν ἀπὸ τΏς χειρὸς λέγων" Ανά 
στα, τέχνον, φησὶν, ἓν ὀνόματι Κυρίου, xaX ἅπε)ι: 
ὑγιαίνων £v τῷ Gi οἴχω. Εὐθέως δὲ ἀνέστη ὁ Φῤα.- 


$3 S. EPIPHANII VITA. 86 
στινιανὸς, καὶ ἐπορεύθη εἰς τὸν ofxov αὑτοῦ. "Axoó- A ejus quod factum fuerat, accepit mille nummos, 


cu3a δὲ ἡ τούτου γυνὴ τὸ γεγονὸς, λαθοῦσα χίλια vo- 
µίσµατα προσήνεγχεν Ἐπιφανίῳ. Εἶπεν δὲ Ἐπιφά- 
νιος πρὸς τὴν γυναῖχα * "Απελθε, τέχνον, δὸς αὐτὰ 
τοῖς χοπιῶώσιν ἐπὶ τῆς ἐχχλησίας, xaX ἕξεις θησανρὸν 
Ἐαρὰ τῷ Ὑψίστῳ. Καὶ οὕτως ἐποίησεν ἡ γυνή. 
M€. Οἱ οὖν ἀπεσταλμένοι παρὰ τῶν βασιλέων, 
ἔπηγον τὸν Ἐπιφάνιον ἐπὶ τὸ πλέειν ἐπὶ τὴν Ῥώ- 
µην. "Hv δέ τις χληριχὸς ἀπὸ ῥητόρων, τοὔνομα Φί- 
tre, &vhp ὅσιος. Χρεία δὲ ἣν ἐπὶ τῖς πόλεως τοῦ Καρ- 
πασίου χαθίσαι ἐπίσχοπον ἐπὶ τοῦ θρόνου. "Hy δὲ οὗ- 
τος διάκονος. Τοῦτον οὖν ἀπὸ ἀποχαλύψεως θεοῦ χει- 
ῥητονεζ ἐπίσχοπον ὁ Ἐπιφάνιος ἐπὶ τοῦ θρόνου τῆς 
πόχεως, χαὶ τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Καρτασίου. "Oc 
οὖν εἶχεν Ἐπιφάνιος ἐπιδημῆσαι ἐπὶ τῆς 'Ῥώμης, 


et obtulit Epiphanio. Qui οἱ dixit : Vade, filia, da 
eos iis qui laborant in ecclesia, et habebis thesau- 
rum apud Altissimum. Sic autem fecit mulier. 


* XLIX. Qui vero missi fuerant ab imperatoribus, 
urgebant Epiphanium, ut navigaret Romam. Erat 
autem quidam ex oratoribus clericus, Philo nomi- 
ne, vir sanctus. Opus autem erat, in civitate Car. 
pasii in sede collocare episcopum. Eratque is dia- 
conus. Hunc ergo Dei revelatione episcopum ordi- 
nat Epiphanius in sede civitatis et Ecclesi: Carpa- 
sii. Cum ergo esset Romam profecturus Epiphanius, 
accersit prius dictum Philonem episcopum , datque 


μεταστέλλεται τὸν προειρηµένον Φίλωνα τὸν ἐπίσχο- B ei auctoritatem Ecclesixe Constantim, ut si fueril 


cw, xaX αὐτῷ ἀποδίδωσιν τὴν αὐθεντίαν τῆς Ἐχχλη- 
cia; τῆς Κωνσταντίας, ὅπως ἂν χρεία γένηται χλη- 
ρικῶν, αὐτὸς χειροτονήῄσει. Λαδὼν οὖν ὁ Ἐπιφάνιος 
ἐμὲ, καὶ locakx, ἀπεπλεύσαμεν εἰς τὴν Ῥώμην. 


Εἰσειθόντων δὲ ἡμῶν ἐν τῇ πόλει, ἣν πένθος xat. 


χοπετὸς μέγας kv τῷ ταμιείῳ τῷ βασιλιχῷ. Τῆς γὰρ 
ἀδειφῃῆς τῶν βασιλέων ᾽Αρλαδίου xat Ὀνωρίου πάθος 
ἐχούσης ἐπὶ τὴν δεξιὰν χεῖρα, πολλὰ ποιῄσαντες οἱ 
ἑατροὶ οὐδὸν ὠφέλησαν ταύτην. " Hv δὲ λοιπὸν πάθος 
χατανεμόμενον τὰς σάρχας αὐτῆς. ᾽Απὸ πολλῆς οὖν 
θλέίεως ἐπῆγεν τοὺς βασιλεῖς, λέγω δὴ ᾿Αρχάδιον 
xai ᾿Ονώριον, ὅπως ἐπιτράγωσιν ἱατρῷ δοῦναι δηλη- 
τέριον αὐτῇ, ὅπως διὰ συντόµου παρέλθῃ τὸν βίον 
τοὔτον. Οἱ οὖν ἁπαγαγόντες ἡμᾶς ἐπὶ τὴν Ῥώμην 
εἰστλθον, xaY ἀπήγγειλαν τοῖς βασιλεῦσιν. Αὐτοὶ δὲ 
ἐπιτρέπουσιν εἰσιέναι τὸν Ἐπιφάνιον. 'O δὲ Ἐπιφά- 
νος, ὡς μὴ τοιούτοις ἀνθρώποις συντυγχάνων, οὕτως 
ἀτρύμως εἶσιν ἐν τῷ «aquel τῷ βασιλικχῷ, ἑγχί- 
σας δὲ τοῖς βασιλεῦσιν. "Hy δὲ χαὶ fj ἁδελφὴ τούτων 
χαταχειµένη ἐπὶ τῆς χλίνης. 

N'. Tov δὲ βασιλέων ἱδόντων τὸν Ἐπιφάνιον, &v- 
έστησαν εὐθέως ἀπὸ τῶν θρόνων. Εἶπεν δὲ Ἐπιφά- 
vio; τοῖς βασιλεῦσιν' Ταύτην τὴν τιμὴν δίδοτε, τέχνα, 
τῷ εὐεργέτη, xai ὄψεσθε τὴν ἁδελφὴν ὑμῶν ἐν χαλ- 
Alec ὑχείᾳα' μὴ πεποίθετε, τέχνα, ἐπὶ τὴν αὖθεν- 
τίαν. xai ἔσεσθε φυλαττόμενοι ἀπὸ Κυρίου. Ἐπὶ δὲ τοῖς 
λόχοις Ἐπιφανίου ἐδίσταζον καὶ ἑταράττοντο οἱ βα- 
αιλεῖς. Εἶπεν δὲ Ἐπιφάνιος τοῖς βασιλεῦσιν. Τί ὃι- 


opus clericis ,: ipse ordinaret. Accepit autem Epi- 
planius me et; [saac, et Romam uavigavimus. 
Erat vero magnus luctus et planctus in aula regia. 
Cum enim soror imperatorum Arcadii et Honorii 
laboraret in mauu dextera, multa. fecerant medici, 
nec ei quidquam profuerant. Morbus sutem jam de 
c:etero depascebat ejus carnes. Ρε multa vero aflli- 
ctione instabat imperatoribus, Arcadio, inquam, et 
Honorio, ut permitterent medico ei dare venenum, 
ut breviter vitam (iniret. Qui ergo nos Romam de- 
duxerani, ingressi sunt, et renuntiavunt imperatori- 
bus. lpsi autem jubent, ut ingrediatur Epiphanius. 
Nobis vero in aulam regiam intrantibus, omnes qui 
aderant. salutarunt Epiphanium. Qui perinde ac 
si non tales conveniret homiues, intrepide ingres- 
$us est in aulam regiam, et appropinquavit impe- 
ratoribus. Erat autem eorum soror in lecto recu- 
bans. 


L. Cum vero imperatores vidissent Epiphanium, 
et protinus e sedibus ei assurrexissent, dixit Epi- 
phanius imperatoribus : Hunc honorem, inquit, ϱ 
filii, date benefactori Deo, et videbitis sororem ve- 
stram in optima sanitate, Ne confidatis, filii, in 
majestate, et conservabiniini a Domino. Quouiam 
autem propter verba Epiphanii.dubitabant οἱ con- 
turbabantur imperatores, dixit illis Epiphanius : 


στάσετε, τέχνα, ἐπὶ τοῖς λαλουµένοις; "ὄψεσθε Θεοῦ p Quid dubitatis, filii, de jis qux dico? Videbitis 


χάριν διὰ τῶν λαλουμένων. Ἐγγίσας δὲ Ἐπιφάνιος 
ἐπὶ τῆς χλένης, ἔνθα χατέχειτο fj ἀδελφὴ τῶν βασι- 
λέων, εἶπεν πρὸς αὐτὴν εὐμενεί τῷ προσώπφ. Mh 
δίσταζε, τἐχνον, ἐπὶ τῷ πάθει ' ἔχε τὰς ἑλπίδας ἐπὶ 
θεὺν ζῶντα, xai bn τὴν ὑγίειαν τῇ pz ταύτῃ πί- 
στενσον τῷ Ylip τοῦ Θεοῦ τῷ ἑσταυρωμένῳ, καὶ ἔσῃ 
πέριπατοῦσα ἓν τῇ ὥραᾳ ταύτῃ. Πέπαυται, φησὶ, τέ- 
χνον, ὁ πόνος τοῦ σὠματός σου. Δόξαζε θεὸν τὸν δι- 
ἠόντα τὴν χάριν - Eye τοῦτον χατὰ νοῦν ἁδιαλείπτως, 
rai ἔσται σοι τεῖχος τὸν ἅπαντα χρόνον. Ταῦτα ci- 
viv Ἐπιφάνιος ἐχράτησεν τῆς χειρὸς αὐτῆς, xol 
συραχίσας αὐτὴν τρίτον, εὐθέως ἐχουφίσθη τῶν mó- 
γων. Ἰδόντες δὲ οἱ βασιλεῖς, ὃ ἐποίησεν Ἐπιφάνιος, 
προσεχλίθη f φΙχὴ αὐτῶν τοῦ ἀγαπᾷν αὑτὸν, xal 


Dei gratiam per ea qux dicuntur. Cum autem Epi. 
planius appropinquasset lecto, in quo jacebat soror 
imperatorum, dixit ei vultu leni et placido : Ne de 
morbo dubites, o filia: spera in Deum vivum, et 
hae hora videbis sanitatem. Crede Filio Dei, qui 
fuit crucifixus, et statim ambulabia. Cessavit, in- 
quit, o-filia, dolor tui corpusculi. Redde gloriam 
Deo, qui dat gratiam ; eum habe perpetuo in me- 
moria, et erit tibi murus omni tempore. Cum hac 
diceret Epiphanius, tenuit manum mulierculs, et 
eam ter signavit, et illico levata est doloribus. 
Cum autem vidissent imperatores, quod fecerat 
Epiphanius, inclinatum est cor eorum, ut ipsui 
diligerent, audirentque, et crederent iis omnibus 


87 S. EPIPHANII VITA. 


56 


que ab ipso dicebantur. Rogaruntque Epiphanium, A ἀχούειν, xaX πιστεύειν πᾶσι τοῖς λαλουμένοις ó7' αὖ- 


ut Rome cum eis versaretur, εἰ esset eis in pa- 
wem. Epiphanius autem totum diem imperatores 
docebat assidue. 


LI. Aliquando cum filium haberet soror eorum, 
quie laborarat, et eurata fuerat ab Epiphanio, ac- 
cidit ut cum is aegrotasset, mortuus in lecto sit 
repertus. Fuit magnus luctus in aula imperatorum. 
Epiphanio autem dixerunt imperatores : Ora, Pa- 
ter, pro infante, ut. eum reddas sanum matri. 
Dixit Epiphanius : Creditis, fllii, me hoc posse fa- 
cere ? Dixerunt autem : imperatores : Credimus, 
quod sicut matris ejus morbum fugasti, ita etiam 
infantem ei vivum prebebis. Dixit vero Epiphanius 
imperatoribus : Bi surrexerit filius sororis vestra, 
credetisne, et baptizabimini in nomine Crucifixi? 
Dixerunt imperatores Epiphanio : Si suscitaveris 
infantem, nos credemus, et baptizabimur. Acce- 
dens autem Epiphanius ad lectum, in quo infans 
jacebat mortuus, cum totum ejus corpus centrectas - 
set, et enm orasset. qui mortificat et vivificat, dixit 
puero : In nomine Domini nostri Jesu Christi cruci- 
fixi surge; et statim puer sedit in lecto. Cum au- 
tem vidissent imperatores, quod Epiphanius per 
orationem suscitarat puerum, rogarunt Epiphanium, 
υἱ illuminarentor. Tunc dixit Epiphanius impera- 
toribus : Eece pietatem vestram in omnibus ses- 
cipio : Deus est enim, qui vos ad hoc excitat. Sed 
hoc non possum facere injussu episcopi Romane 
Ecclesise, ne nobis irascatur. Accersunt itaque im - 
peratores episcopum, οἱ ei omnia exposuerunt. 
Episcopus autem magno fuit affectus gaudio, cum 
hzc audiisset ab imperatoribus, et permisit Epi- 
phanio, ut baptizaret et imperatores, et eorum so- 


rorem, et filium ejus, quem suscitavit Epiphanius, 


cum esset mortuus. 

Lll. Cum ingressi autem essent in baptisterium, 
ut illuminarentur ab Epiphanio, eis omui exhibito 
ministerio, ingressus est primus Arcadius : qui 
quidem ante se habuit tres viros vestes gestantes 
candidas, et tenentes Epiphanium, unum quidem a 
dextris, et unum a sinistris, et alterum pone. Is 
autem magno timore est affectus. Cognovitque Epi- 


phanius ex vultu. Arcadii, quod viderat visionem, D 


et dixit imperatori : Attende tibi, o fili, et cave. 
Solebat enim Epiphanius neminem mittere in pi- 
scinam, donec aqua turbaretur. Postquam vero 
uit lHuminatus Arcadius, illuminatus fuit etiam 
Honorius, et eamdem quoque vidit visionem. Si- 
militer etam filius sororis eorum. [Jussu autem Epi- 
phanii, suscepi ego Arcadium.ex baptismate ; Isaac 
vero Honorium, et quidam eunuchus Christianus 
et pius; filium sororis eorum. lpsam vero sororem 
Procliana, qui erat uxor unius ex patriciis.] Post- 
quam autem ii fuerunt illuminati, septem dies ibi 
peregit Epiphanius post illuminatíonem , eos do- 
cens de baptismate. Postquam vero vestes caudida- 


tas deposuerunt, duobus imperatoribus dixit Epi- . 


τοῦ * xai παρεκάλουν αὐτὸν, ὥστε συνεῖναι αὐτοῖς ἐπὲ 
της Ῥώμης, καὶ Ὑίνεσθαι αὐτὸν εἰς πατέρα. Ἡν δὲ 
Ἐπιφάνιος πᾶσαν ἡμέραν διδάσχων αὐτοὺς καὶ στη- 
ρίζων. . 

ΝΑ’. Ποτὶ γοῦν υἱὸν ἔχουσα ἡ ἁδελφὴ αὐτῶν ἡ τὸ 
πάθος ἐσχηχυῖα, xal θεραπευθεῖσα ὑπὸ Ἐπιφανίου, 
ἔτυχεν τοῦτον μὴ ἀῤῥωστήσαντα εὑρεθῆναι νεκρὸν 
ἐπὶ τῆς χλίνης ' ὥστε γενέσθαι µέγα πένθος iv τῷ 
βασιλικῷ. Εἴπον δὲ οἱ βασιλεῖς πρὸς Ἐπιφάνιον - 
Ἱ]ρόσευξαι, Πάτερ, ὑπὲρ τοῦ παιδίου, ὅπως τοῦτο 
ἀποδῷς ζῶντα τῇ μητρὶ αὐτοῦ. Εἶπεν δὲ Ἐπιφάνιος - 
Καὶ πιστεύετε ὅτι δύναµαι τοῦτο ποιῆσαι; Καὶ εἶπον 
αὐτῷ οἱ βασιλεῖς ' Πιστεύομεν ὅτι ὡς ἑδίωξας τὸ πά- 
θος ἀπὸ τῆς μητρὸς τοῦ παιδίου, οὕτω καὶ τὸ παιδίον 
παραστήσεις τῇ μητρὶ ζῶντα. Εἶπεν δὲ αὐτοῖς Ἐντι« 
φάνιος’ Ἐὰν ἀναστῇ ὁ νυἱὸς τῆς ἀδελφῆς ὑμῶν, πι- 
στεύετε χαὶ βαπτίζεσθε εἰς τὸ ὄνομα τοῦ ἑσταυρωμέ- 
νου: Οἱ βασιλεῖς εἶπον. Ἐὰν ἀναστήσῃς τὸν παῖδα, 
ἡμεῖς πιότεύσομεν xat βαπτισόµεθα. Ἐγγίσας οὖν Ἐπι- 
φάνιος ἐπὶ τῆς χλίνης τοῦ παιδίου, χαὶ σφραγίσας 
αὐτοῦ ὅλον τὸ σῶμα, xa προσευξάµενος τῷ θανα- 
τοῦντι xal ζωογονοῦντι, εἶπεν πρὸς τὸν παῖδα: Ανά- 
στα, τέχνον, ἓν τῷ ὀνόματι Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ 
ἑσταυρωμένου. Καὶ εὐθέως ὁ xal; ἀνεκάθισεν ἐπὶ 
τῆς χλίνης αὐτοῦ. Τότε πιστεύσαντες οἱ βασιλεῖς, ὅτι 
ἀνέστησεν Ἐπιφάνιος διὰ προσευχῆς τὸν παΐῖδα, παρ- 
εχάλουν αὐτὸν ὅπως φωτίσει αὐτούς. Εἶπεν δὲ αὐτοῖς 
Ἐπιφάνιος' "Hou δὴ iv πᾶσιν ἀποδέχομαι τὴν εὖ- 
σέδθειαν ὑμῶν, διότι ὁ θεός ἐστιν ὁ ἐγείρων ὑμᾶς ἐπὶ 
τοῦτο. Πλὴν παρ) ἐπιτροπὴν τοῦ ἐπισχόπου Ῥώμῃης 
οὗ δύναµαι τοῦτο ποιῆσαι’ µήποτε xal λνπηθῇ πρὸς 
μέ. Ol οὖν βασιλεῖς εὐθέως µεταστέλλονται τὸν «fc 
Ῥωμαίων Ἐκκλησίας ἐπίσχοπον, καὶ ἐξηγοῦνται 
αὐτῷ πάντα. Ὁ δὲ ἐπίσχοπος ἐχάρη χαρὰν μεγάλην 
ἀχούσας παρὰ τῶν βασιλέων ταῦτα, xai ἐπέτρεφεν 
Ἐπιφανίῳ βαπτίσαι αὐτούς. 

ΝΒ’. Ὡς δὲ εἰσῆλθον ἐν τῷ φωτιστηρίῳ, ὅπως βα- 


᾿πεισθῶσιν ὑπὸ Ἐπιφανίου, xat τῆς πάσης ἀχολουθίας 


γενομένης, εἰσῆλθεν πρῶτος ᾿Αρχάδιος xal προσ- 
έσχεν᾽ xaX ἰδοὺ τρεῖς ἄνδρες στολὰς λευχὰς φοροῦντες 
παρεχράτουν τὸν Ἐπιφάνιον, ἕνα &x δεξιῶν xal ἕνα 
ἐξ εὐωνύμων, ἀχολουθοῦντα δὲ τὸν ἕτερον ὀπίσω αὖ- 
τοῦ. Καὶ ἐφοέήθη φόδον μέγαν. Ἔγνω οὖν Ἐπιφάνιος 
ἀπὸ τοῦ προσώπου Αρκαδίου, ὅτι ὁπτασίαν ἑώρακεν' 
καὶ εἶπεν πρὸς αὐτόν" Ἡρόσεχε σεαυτῷ, τέχνον, xai 
Eco φυλάττων. Εἰώθει δὲ Ἐπιφάνιος ἕως ταραχθῇ τὸ 
ὕδωρ, µηδένα ἐμθδαλεῖν εἰς τὴν χολυμθήθραν. Μετὰ 
δὲ τὸ φωτισθῆναι ᾿Αρχάδιον, εἰσήνεγχεν xal "Ow- 
piov, xal τὴν αὐτὴν ὁκτααίαν ἴδεν. Καὶ οὕτως λοιπὸν 
χατῆλθεν ὁ υἱὸς τῆς ἀδελφῆς αὐτῶν. Καὶ αὔτη fj ἁδελ- 
eh αὐτῶν Προχλιανὴ, fitu; ἣν ἑνὸς τῶν πατριχίων 
γυνή. Μετά δὲ «b βαπτισθῆναι αὐτοὺς, ἐποίησεν Ἐπις 
φάνιος τὰς ὅ' ἡμέρας μετ αὐτῶν, διδάσχων αὑτούς. 
Καὶ μετὰ τὸ ἀλλάξαι αὐτοὺς τὰς νεοφωτίστας ἐσθτ- 
τας, εἶπεν Ἐπιφάνιος τοῖς δυσὶ βασιλεῦσιν * Μένετε, 
qot, τέχνον, Ev χαταστάσει. Λύχος γὰρ ὑμῶν οὐχέτι 
χυριεύσει * ἀπέδρα ὀδύνη, καὶ λύπη, xal στεναγµός * 
ἔσεσθε προσέχοντες τῇ ἀναστάσει, καὶ μὴ λυπεῖσθε 


859 S. EPIPHANH VITA, 90 
ἐπὶ τοῖς ἐξερχομένοις ἀπὸ «o0be τοῦ βίον’ οἱ γὰρ Α phanius : Manete deinceps, ο (illi, bono animo. 


ριστῷ πιστεύσαντες Χριατὸν ἐνεδύσαντο, xal αὐτὸν 
βοτθὸν ἔχουσιν. Μέλλει γὰρ, φηαὶν (a), τὸ ποτὲ ἆποθα- 
νύντα xai ἀναστάντα, λαδόντα τὴν χάριν, ἀπελεύσε- 
σθαι πρὸς τὸν Σωτήρα, xai ὄψεσθαι αὐτὸν iv δόξῃ 
usvály) παραχαλούµενον ὑπ' ἀγγέλων. Τῇ οὖν ἕωθεν, 
ὥς Ev Ἐπιφάνιος ἓν τῷ βασιλιχῷ ταμιείῳ διδάσχων 
σὺς βασιλεῖς, εὐωδία τις ἐγένετο ἓν τῷ µέσῳ πάν- 
των ἡμῶν. Elwsy δὲ Ἐπιφάνιος τοῖς βασιλεῦσιν ᾿ 
Ἀναστάντες, φησὶν, εὔξασθε, υἱοὶ τοῦ φωτός. Hv δὲ 
c παιδίον καταχείµενον ἐπὶ τῆς Χλίνης ' καὶ ποιἠ- 
σαντος Ἐπυφανίου τὴν εὐχὴν, ἤκουσαν πάντες οἱ ἐν 
wp Βασιλιχῷ ταµιείῳ ὡς ὄχλου πολλοῦ λέγοντος τὸ 
Ἀμέν καὶ τὸ παιδάριον εὐθέως παρέδωχεν τὸ πνεῦ- 
μα. Ἐμείναμεν Ok ἐνιαυτὸν ὅλον ἐν Ῥώμῃ. Πολλά 


Lupus enim ad vos non accedet. Abiit luctus, et 
dolor, et gemitus. Exspectate resurrectionem, et 
nolite affici tristitia ob eos, qui ὃς hac vita exce- 
dunt : Christum enim habentes, Christum indue- 
runt. Puer enim, qui fuit aliquando mortuus, et 
resurrexit, jam accepta gratia iturus est ad Salva- 
torem. Videbitis angelos eum in magna gloria con- 
solari. Mane ergo, cum esset Epiphanius docens in 
aula imperatorum, oritur quidam suavis odor in 
medio omnium. Dixit autem Epiphanius impera- 
toribus : Surgite, orate, filii lucis. Jacebat autem 
puer-in lecto. Cum autem Epiphanius fecisset ora- 
tionem , audierunt omnes, qui erant in aula regia, 
veluti multitudinem quamdam dicentem, Amen. Et 


& xai ἄλλα ἐποίησεν ὁ Ἐπιφάνιος σημεῖα ἐπὶ τῆς B puer statim tradidit spiritum. Mansimus vero unum 


Ῥώμης. Ὡς δὲ ἔχρινεν Ἐπιφάνιος ἀποπλεῖν ἡμᾶς ἐν 
τῇ Κύπρῳ, εἶπον οἱ βασιλεῖς πρὸς Ἐπιφάνιον * Λά- 
&, φταὶν, ὦ Πάτερ, τὴν χρείαν τῆς Ἐκκλησίας, 
ὅπως καρέχεις τοῖς δεοµένοις. Εἶπεν δὲ αὐτοῖς Ἐπι- 
φάνιος- Ὕ μεῖς, τέχνα, ποιεῖτε ὃ ἀπαιτεῖσθε ' χἀγὼ 
ΐρω ἐπὶ τῇ ὑμῶν ἐπιδόσε,. Ἔμοὶ δὲ βάρος uh παρ- 
έχετε. Ὁ γὰρ Θεός µου πᾶσι πάντα παρέχει, διατρὲ- 
ew πάντας bv τῷδε «dp βίῳ. Ἡνεγχαν δὲ οἱ βασιλεῖς 
τολὺ χρυσίον- καὶ οὐχ ἐδέξατο Ἐπιφάνιος ἐξ αὐτῶν, 
ἀλλὰ ἄρτους ὀλίγους µόνον εἶπεν ἐλθεῖν εἰς µετάλη- 
V ἑμῶν Ev τῷ πλοίῳ. ᾽Απάραντες οὖν ἀπὸ τῆς "Po- 
gn; οὕτως χατηντήσαµεν διὰ µ’ ἡμερῶν ἓν Κύπρψ, 
xxi ἐδέξαντο ἡμᾶς οἱ ἀδελφοὶ μετὰ χαρᾶς μεγάλης. 


annum Roma. Multa autem alia quoque Romse fe- 
cit Epiphanius. Postquam vero decrevit navigare 
in Cyprum, imperatores dixerunt Epipbanio: Ac- 
cipe, Pater, id quod est usui Eecclesiz, ut przbeas 
indigentibus. Dixit autem Epipbanius imperatori- 
bus : Vos, filii, facite id quod a vobis postulatur : 
et gaudeo de vestro incremento. Quid vero mihi 
onus przbetis? Suppeditat mihi Deus, qui omnes 
alit in hac vita. Obtulerunt ergo imperatores mul« 
tum auri. Sed nihil accepit Epiphanius, prater 
paucos panes, ul nos omnes iis in navigio vescere- 
mur. Roma autem profecti, pervenimus in Cyprum 
quadraginta diebus, et nos susceperunt fratres cum 
magno gaudio. 


ΝΙ’. Ἔθος δὲ fjv Ἐπιφανίῳ ἐξέρχεσθαι τὰς vo- C ΠΠ. Mos autem etat Epiphauio noctu ingredi in 


χτας bv τοῖς χοιµητηρίοις, ἔνθα τὰ λείψανα τῶν 
ἁγίων µαοτύρων κχατάχεινται, xoi παραχαλεῖν τὸν 
θεὸν περὶ ἑνὸς ἑχάστου τῶν θλιθοµένων. Ὥσπερ δὲ 
φΏος φίλον παραχαλῶν, περὶ οὗ παρακαλεῖ, τούτου 
τυγχάνει’ οὕτως xat ὁ θεὺς τὰ αἰτήματα αὐτοῦ παρ- 
εἶχεν αὐτῷ. Ποτὲ γοῦν λιμοῦ μεγάλου γενοµένου, xal 
μὴ εὑρισχομένων ἄρτων ἐπὶ τῆς ἀγορᾶς, ἣν Φανστι- 
wave 6 ἄσπλαγχνος οἴχους πολλοὺς μεστοὺς σίτου 
xxi χριθῖς ἠάφαλισμένους ἔχων. Οὗτος δὲ χρυσίον 
Ἰαμθάνων, παρεῖχεν ἑκάστῳ τῶν δεοµένων τρεῖς po- 
δίους τοῦ νομίσματος. Καὶ fjv πολλὴ στένωσις ἐν τῇ 
πόλει. Εἶπεν δὲ Ἐπιφάνιος πρὸς Φαυστινιανόν ' Δός 
μοι, grotv, ὦ βέλτιστε, αἶτον πρὸς διατροφην τῶν 
ἀνθρώπων χἀγὼ ἀποδώσω σοι τὸ χρέος τούτων 
ἁπάντων. Ὁ δὲ ἄσπλαγχνος Φανστινιανὸς τοιούτους 
λόγους λέγειν ἤρξατο Ἐπιφανίῳ' "Απελθε, qnoi, 
παρακάλεσον τὸν Θεὸν, ὃν σὺ σἐ6ῃ, xal παρέξει σοι 
οἵτον πρὸς διατροφὴν τῶν σῶν φίλων. Ὁ γοῦν Ἐπι- 
φάνιος ἐξελθὼν ἓν μιᾷ νυκτὶ ἓν τοῖς κοιµητηρίοις 
παρεχάλει τὸν 8:by ἐπὶ «τὸ διαθρέφαι πάντας τοὺς 
στεναµένους. "Hv δὲ ναὺς ἐχεῖνος ἀρχαῖος, ὅστις 
ἐχαχεῖτο Διὸς Ασφάλεια * τούτῳ δὲ τῷ ναῷ εἴ ποτε 
ἠγχισέν τις τῶν ἀνθρώπων, ἑλέγετο εὐθέως ὑπὸ θα- 
νάτου λαµθάνεσθαι. Ὡς οὖν ἣν Ἐπιφάνιος δεόµενος 
τοῦ θεοῦ ὑπὲρ τῶν θλιδοµένων, φωνη αὐτοῦ Υέγο- 
Xy* Ἐπιφάνιε, qnot, μὴ ταραχθῇς. Ὁ δὲ φησίν’ Τί 


ecemeteria, ubi sitze sunt reliquic& sanctorum mar-- 
tyrum, el rogare Deum pro unoquoque eorum, qui 
affligebantur. Et quomodo bonus amicus bonum 
amicum rogans, non fraudatur eo quod petit : ita 
si quando 16 a Deo aliquid petiisset, prebuit ei om- 


. ues petitiones. Aliquando quidem cum essct magua 


fames, et panis non afferretur in forum, erat qui- 
dam Faustinianus immisericors, qui multas habebai 
domos clausas, plenas hordeo et (rumento. Is ac 
cipiens aurum, dabat volenti. Dabat autem pro 
nummo tres mensuras, qui vocantur modii. Erant. 
que magnae augusti» in civitate. Dixit ergo Epi- 


. phanius Faustiniano : Da mihi, o optime, frumen- 


tum ad alendos homines, et a me accipies horum 
omnium debitum. Immisericors autem et barbarus 
et sceleratus Faustinianus hzc verba dixit Epipha- 
nio : Roga Jesum, quem colis, et prabebit tibi 


- frumentum ad alendos tuos amicos. Epiphanius 


itaque una nocle ingressus est coemeteria sanucto- 
rum martyrum, et rogavit Deum, ut daret frumen- 


U tum iis, qui erant redacti in angustias. Erat autem 


templum obsignatum, quod vocabatur Tutela Jo- 
vis. Huic templo si quando quis ex hominibus ap- 
propinquasset, a multis ferebatur, quod morte 
siatim corriperetur. Cum ergo Epiphanius Deum 
oraret pro iis qui affligebantur, ad eum vox facta 


(a) Quz sequuntur Grzca ex Latino corrigenda hoc modo : Τὸ παιδίον ποῖὲ ἁποθανὸὺν xal ἀναστάν, λα- 


6ὺν τὴν χάριν... xal ἄψεσθε. Epirr, Ῥκτκοι., 








9r S. EPIPHANII VITA. «o 
est, Epiphani, inquiens. Epiphanius vero nihil A ἐστι, Κύριε; Καὶ εἶπεν πρὺς αὐτόν ' '΄Απελθε Ev T 


conturbatus : Quid est, Domine ? Et dixit ei : Vade 
in templum, quod vocatur Tutela Jovis, et solven- 
tur signacula portarum, et invenies multum auri. 
Cum tu id acceperis, eme frumentum et hordeum 
Faustiniani, et da alimentum egentibus. Epipha- 
nius autem ivit protinus in templum, et cum fuit 
prope ingressum templi, statim ceciderunt signa- 
cula, e! portz apertz sunt. Ingressus vero Epipha- 
nius invenit multum auri. Cum ex eo ergo acce- 
pisset, dedit Faustiniano, et dixit : Accipe pecu- 
niam, et da mihi frumentum. At avarus et scele- 
stus Faustinianus auro accepto frumentum ργᾶ- 
buit ipsi per modios ternos. Epiphanius autem id 
prebuit indigentibus. Non defecerunt ergo pecuniz, 
donec Epiphanius emit omnia, qux» babehat Fau- 
stinianus ad alimentum. Implevit autem Epipha- 
nius multas domos frumento et hordeo, quod eme- 
rat 4 Faustiniano : et toti civitati suppeditavit, 
sive potius Deus per Epiphanium. 


LIV. Defecerunt autem esc: in domo Faustiniani,. 


et inter omnes homines laute erant epulz, et magne 
angustis in domo Faustiniani. Malus veroet violentus 
et immisericors Faustinianus, probrum esse ratus, 
cibos domui su:e petere ab Epipbanio, cum sex bha- 
beret propria navigia, alia quoque quinque conduxit : 
et cum dedisset pecunias Longino totius familie» 
sus fidelissimo, misit eum ad emendum frumen- 
tum. Illi autem cum navigassent in Calabriam, et 
frumentum illic aliasque species emissent, post 
tres menses adnavigant id habentes. Centum vero 
stadiis longe a Constantia, ex adverso ejus, quod 
dicitur Dianeuterium, oritur in mari maxima tem- 
pestas, et venerunt in periculum naves Faustiniani, 
que afferebant frumentum, totumque frumentum 
mare ad littus impulit. Cum hec autem audiisset 
Faustinianus, et statim ad mare accessisset, et ocu-- 
lis vidisset qua. facta fuerant, sepulcrum habens 
os suum apertum, statim coepit sceleratus blas- 
phemare in Altissimum, et probris appetere Epi- 
phanium, dicens verba bujusmodi : Hic magus et 
prado non solum in terra malefacit domui mez 
omni tempore ; sed etiam in mare mittens dzemo- 
nes, probibet, ne ingrediatur id, quod est usui fa- 
mili: mex. O quis ventus emisit hune predonem ? 
Cumque hzc dixisset, et plura his, ivit in domum 
$uam ininitans Epiphanio. Omnes autem, qui erant 
congregati in civitate, viri et mulieres, upa cum 
suis liberis, colligebant frumentum, et ferebant in 
domos suas, congregantes sumptum, alius quidem 
unius anni, alius vero duorum annorum. Habebat 
vero Faustinianus uxorem, αυ faciebat bona ope- 
ra. Ipsa ergo, insciente Faustiniano, misit bis mille 
nummos Epiphanio, ut domui ejus przberet ali- 
menta. Dixit autem mulieri Epiphanius : Tene pe- 
cuniam in domo tua, et accipe cibaria, quibus in- 
diges: et quando terra produzerit, tunc reddes, 


vaip τῷ xaÀoupévto Διὸς 'Aaáeta, xat λνθήσονται € 
τῶν θυρῶν σφραγῖδες ᾽ xai εἰσελθὼν εὑρήσεις χρτ» 
σίον πολύ" τοῦτο λαθὼν ἀγόρασον ὅλον τὸν cite 
Φαυστινιανοῦ, χαὶ τὴν χριθὴν, xat ὃς «poghv τοξ 
δεοµένοις. Ὁ γοῦν Ἐπιφάνιος ἑπορεύθη ἐν τῷ vac» 
xai ὡς Ίγγισεν πρὸς τὴν εἴσοδον τοῦ ναοῦ, εὖὐθέε»» 
ἔπεσαν αἱ σφραγῖδες, xaX αἱ θύραι ἠνεῴχθησαν, x ex 
εἰσελθὼν Ἐπιφάνιος, εὗρεν χρυσίον πολύ. Λαθὼν ο--' 
αὐτὸ, ἓξ αὐτοῦ ἐπεδίδου τῷ Φανστινιανῷ λέγων. A 
6c, φησὶ, χρήματα. xal δός µοι σἵτον. Ὁ δὲ φιλοχρ{;- 
ων χαὶ ἁλάστωρ Φανυστινιανὸς, δεχόμενος τὸ χρυ- 
σίον, παρεῖχε αὐτῷ τὸν olov, κατὰ τριῶν µοδίων. € 
δὲ Ἐπιφάνιος παρεῖχεν σἶτον ἑχάστῳ τῶν χρεία», 
ἐχόντων, xa οὖκ ἐξέλειπον τὰ χρήματα, ἕως οὗ ἐξ. 


B ηγόρασεν πάντα τὰ βρώματα, ἃ συνήγαχεν 6 Φαυ- 


στινιανὸς, xaY ἔπλησεν ofxouc πολλοὺς Ἐπιφάνιος σί- 
του, xai χριθῆς, τῶν ἀγορασθέντων παρὰ Φαυστινεκ- 
vou καὶ παρεῖχεν πάση τῇ πόλει, μᾶλλον δὲ ὁ θεὸς 
δι) Ἐπιφανίον. 

ΝΔ’. Καὶ ἣν εὐωχία πᾶσιν ἀνθρώποις, καὶ ἦν πολἈ 
στένωσις ἐν τῷ οἵκῳ Φαυστινιανοῦ. Ὁ δὲ xaxbz xai 
βίαιος Φαυστινιανὸς στενωθεὶς διὰ τῆς φιλοχρηµατίας 
αὑτοῦ, ὕδριν ἡγούμενος παρὰ Ἐπιφανίο βρώματα 
αἰτῆσαι τῷ οἴχῳ αὐτοῦ, πλοῖα ἔχων ἴδια, ἐξεμισθιο-- 
gato xai ἕτερα πέντε, xai δώσας Λογγίνῳ χρήματα 
τῷ πιστοτάτῳ αὐτοῦ, ἐπέστειλεν ἓν Καλαθρίᾳ, ὅπως 
ἐχεῖθεν ὠνήσηται αἵτον πρὸς διατροφὴν τοῦ οἴχου 
αὐτοῦ. Ἐχπλευσάντων δὲ τῶν πλοίων, xol πληριυ- 
θέντων σίτου xaV ἑτέρων εἰδῶν, διὰ τετραµηνιαί{ου 
χρόνου παραπλέουσιν, ἔχοντες τὸν αἶτον, ἀπὸ p' στα- 
δίων τῆς Κωνσταντίας, ἄντικρυς τοῦ χαλουµένου 
Διανευτηρίου. Καὶ γίνεται λα[λαφ μέγας £v. τῇ θα- 
λάσσῃ, xaX ἐχινδύνευσαν ἁμφότερα τὰ πλοῖα Φαυστι- 
νιανοῦ τὰ τὸν σῖτον ἔχοντα. Καὶ ἅπαντα τὸν αἴτον 
ἐξέθρασεν ἡ θάλασσα ἐπὶ τὸν αἰγιαλόν. Tou δὲ «Φαυ- 
στινιανοῦ ἀχούσαντος ταῦτα, εὐθέως χατηλθεν ἐπὶ 
τὴν θάλασσαν, xaX χατ᾽ ὀφθαλμοὺς αὐτοῦ ἰδὼν τὰ γι- 
νόµενα, τάφον ἀνεῳγμένον ἔχων τὸ ἑαυτοῦ στόμα, 
ἠρξατο εὐθέως βλασφημεῖν τὺν Ὕψιστον ὁ χαχοδαί- 
µων, xai ἐπιφέρειν τοιαύτας ὕδρεις 'Ἐπιφανίῳ 
Ἰδοὺ, φησὶν, ὁ μάγος οὗτος xal ἐπιθέτης οὗ µόνον 
ἐπὶ τῆς ξηρᾶς γῆς ἑνεργεῖ τῷ οἴχῳ µου εἰς χαχὰ, 


Ὁ ἀλλὰ χαὶ ἐπὶ τῆς θαλάσσης δαίµονας ἀποστέλλων, 


διαχωλύει εἰσελθεῖν τὸ ἐπὶ διαχονίἰᾳ τοῦ ἐμοῦ οἵχον. 
*Q ποῖος ἄνεμος ἐξέπεμψεν τοῦτον τὸν ἐπιθέτην ἐν- 
παῦθα; Ταῦτα εἰπὼν, xat πλείονα τούτων, ἑπορεύθη 
ἐν τῷ οἴχῳ αὐτοῦ ἀπειλούμενος Ἐπιφανίῳ. Ἅπαντες 
δὲ οἱ ἐν τῇ πόλει συναχθέντες ἄνδρες, καὶ γυναῖχες, 
μετὰ xaX των ἑαυτῶν τέχνων ἑἐπεσύναγον τὸν σἴτον, 
καὶ ἀπεχόμιζον εἰς τοὺς οἴχους ἑαυτῶν , συνάγοντες 
τὸ ἑαυτῶν ἀνάλωμα, ὃς μὲν ἐνιαντοῦ, ὃς δὲ δύο ἐτῶν. 
Εἴχεν δὲ Φαυστινιανὸς ὁ χαχοδαίµων γυναῖκα χρηστὰἁ 
ἔργα ἐπιτελοῦσαν. Αὕτη οὖν λάθρα τοῦ ἀνδρὺς αὐτῆς 
ἀπέστειλεν δισχίλια νομίσματα Ἐπιφανίῳ, ὅπως 
παρέξει τροφὰς τῷ οἴχῳ αὐτῆς. Εἶπεν δὲ Ἐπιφάνιος 
πρὸς την γυναῖχα * Κράτει τὰ νομίσματα iv τῷ Gy 


95 
σἴχῳ, καὶ λάδε δαπάνας ἓν τῷ οἴκῳ σῷ * xai ὅταν τὰ 


S. EPIPHANII VITA. 


94 
qui acceperis. Sic autem fecit uxor Faustiniani. 


ἑκφόρια πληρώσει ἡ Υῆ, τότε ἅπερ ἔλαθες, παρέξεις. Καὶ ἐποίησεν τῇ γυναιχὶ οὕτως (a). 
ΝΕ’. "Hv 56 τις διάχονος ἐν τῷ ἐπισχοπείῳ, Za6t- A — LV. Erat in episcopatu quidam diaconus, nomi- 


wx ὀνόματι, ἔχων ἐπιτήδευμα τοῦ xaX páqgov. 
Οὗτος πρᾶος ὑπήρχεν, καὶ ὀρθῷ βίῳ χεχοσμηµένος. 
Ἠμεν δὲ ol πάντες μοναχοὶ ἐν τῷ ἐπισχοπείῳ ὁγδοί- 
χοντα " οὗτος ὁ Σαθῖνος διέπρεπεν iv πᾶσιν ἡμῖν. 
Τοῦτον Ἐπιφάνιος χατέστησεν ἐχδιχεῖν τὰ πράγµατα 


τῆς Ἐκκλησίας. Ποτὲ οὖν δύο ἀνδρῶν κρινοµένων' 


παρὰ Σαθίνου, ἑνὸς πλουσίου, xaX ἑνὸς πένητος, ἣν 
ὁ πλούσ.ος μᾶλλον ἔχων τὰ δίχαια ὑπὲρ τὸν πένητα. 
Τοῦ οὖν Ἐπιφανίου ἑστῶτος &y τόπω ἀποχρύφῳ, xoi 
ἐπαχούοντος τῆς δίχης, Ἴχουσεν Σαθίνου ἐλεοῦντος 
μᾶλλον, xaX ῥέποντος ἐπὶ τὸν πένητα Ev τῇ χρίσει. 
'O γοῦν Ἐπιφάνιος ἑλθὼν ἐν τῷ µέσῳ, εἶπεν Σαθίνῳ 
εὐμενεῖ τῷ προσώπῳφ' "Απελθε, τέχνον , Χαλλιγρά- 

t, Χαὶ iv µην ἔχων τῶν θείων Γραφῶν, γίνου τέ- 


ne Sabinus, cujus studium erat pulchre scribere. 1s 
erat moderatus, et recta vita preditus. Eramus 
autem in episcopatu omnes monachi octoginta. Is 


' vero Sabinus excellebat inter omnes. Eum consti- 


tuit Epiphanius primum ecdicum, hoc est, defenso- 
rem Ecclesie. Cum vero aliquando duo homines 
apud Sabinum judicio contenderent, unus dives, et 
unus pauper, melior erat divitis causa, quam pau- 
peris. Cum igitur Epiphanius occulto in leco stans 
judicium audiret, sensit Sabinum in pauperem 
magis propendere, ejusque misereri. Cum itaque 
in medium venisset Epiphanius, Sabine placido 
vultu dixit : Vade, fili, et scribe recte ; θἱ memento 
verborum divinorum, et εί perfectus in judicio, 


4stóg περὶ τὴν bxnv* xal ἔσο ἀχούων τοῦ εὐεργέτου B et audias benefactorem loquentem, et dicentem ** ; 


προσφωνοῦντος, χαὶ λέγοντος * M1] ἐ.εήσεις πτωχὸν 
ἐν χρίσει, καὶμὴ Aá6nc πρύσωπογ δυγάστου. Απὸ 
τήτε οὖν Ἐπιφάνιος πᾶσι τοῖς προσερχοµένοις ἑδίκα- 
σεν. "Amb γὰρ πρωῖας ἕως ὥρας ἑνάτης ἐπῄχουεν 
τῶν χρινοµένων, χαὶ ἀπὺ ἑνάτης ἕως πρωῖ οὐκ ἔθεω- 
ρεῖτό τινι τῶν ἀνθρώπων. 

Να’. "Hy δὲ τις τῶν ἁδελφῶν ἐν τῷ ἐπισκοπέίῳ, 
ἴταμὶς τῷ προσώπῳ, τέχνην ἔχων xat αὐτὸς τὴν τοῦ 
χἁλλιγράφου * χαὶ ὄνομα αὐτῷ Ῥουφῖνος. Οὗτος συν- 
απᾗγττο Φαυστινιανῷ, xal καθ’ ἡμέραν ὕθρεις πολ- 
)àg ἐπέφερεν Ἐπιφανίῳ. Ὁ δὲ Ἐπιφάνιος μετὰ πολ- 
Atc πραύτητος χατέστελλεν τὸ θράσος αὐτοῦ. Kal 
χαθ᾽ ὑπόθεσιν δὲ Φανστινιανοῦ xai ἐνέργειαν τοῦ δαί- 
povo; τοῦ αὐτοῖς ἐνεργοῦντος, ἐζήτησεν οὗτος ἆπο- 
χτεῖναι τὸν Ἐπιφάνιον, συνθέµενος Φανστινιανὸς τῷ 
μοναχῷ, λέγων πρὸς αὐτὸν 6 χαχοδαίµων, ὅτι * "Eàv 
ἀποχτείνῃς, qai, τοῦτον τὸν ἐπιθέτην, σὺ ἔσῃ χαθ- 
ἔμενος ἐπὶ τοῦ θρόνου. Οὗτος δὲ ὁ Ῥουφῖνος fv 
ἔσχατος διάκονος τῆς Ἐχχλησίας * ὅθεν αὐτὸς εἴωθεν 
ἐπιχοσμεῖν τὸν θρόνον τοῦ ἐπισχόπονυ. Λαθὼν οὖν ὁ 
θρασὺς χαὶ ἁλαζὼν μµάχαιραν ὀξεῖαν ἔθηκεν ὁρθίαν 
ἐπὶ τὸ χάθισµα τοῦ θρόνου, xoi ἑπάνω ταύτης τὸ 
ἐφάπλωμα {οῦ θρόνου. Τοῦ δὲ Ἐπιφανίου μέλλοντος 
χαθῆσθαι ἐπὶ τοῦ θρόνου, εἶπεν πρὸς τὸν τὸ ἔνεδρον 
ποιήσαντα" "Apov, qnot, τέχνον, τὸ σκέπασµα ἀπὸ 
τοῦ θρόνου. ToU δὲ πρὸς τὸν λόγον Ἐπιφανίου μὴ ἕἐπ- 
αχολουθοῦντος, λαθὼν Ἐπιφάνιος τὸ χάλυµµα τὸ ἐπι- 
χαλύπτον thv µάχαιραν, ἔπεσεν f) µάχαιρα εἰς τοὺς 


Noli misereri pauperis in judicio, et ne respicias 
personam potentis. Ab eo itaque tempore omnibus 
qui veniebant judicium reddebat Epiphanius. A 
matutina enim-usque ad horam nonam audiebat 
eos, qui disceptabant. Ab hora vero nona usque ad 
tempus matutinum a nullo videbatur amplius. 
LVI. Erat autem ex fratribus, qui erant in epi- 
scopatu, quidam Rufinus nomine, cujus ars erat 


. recte scribere, vultu impudens. Una cum eo insur- 


gebat Faustinianus, et quotidie multis contumeliis 
officiebat Epiphanium. Epiphanius vero cum sum- 
ma mansuetudine ejus reprimebat audaciam. Sug- 
gestione autem Faustiniani, et demonis qui eis 
opem ferebat, is quaesivit interficere Epiphanium, 
cum Faustinianus hzc verba contulisset cum mo- 
nacho, et ei diceret cacodzmon : Si occidas pre- 
donem, sedebis supra thronum. Hic autem tam 
audax, et tam insolens, erat postremus diaconus 
Ecclesi& : ad quem pertinebat ornare thronum e- 
piscopi. Cum vero gladium acutum accepisset sce- 
leratus, posuit eum tectum in eo loco, ubi sedetur 
supra thronum, et supra eut vestes stragulas. Cum 
igitur Epiphanius ad sedem ascenderet, dixit ei, 
qui fecerat insidias : Tolle, fili, sedis tegumen- 
tum. Cum is autem non pareret verbis Epiphanii, 
accepit Epiphanius tegumentum, quod tegebat gla- 
dium. Gladius vero cecidit in pedeg Rufini ( caco- 
demonis potius, quam) diaconi, et infixus est 


Ἀάδας "Pougíivou τοῦ |uh| διαχόνου, xal ἑνεπάγη εἰς p ejus pedi dextero. Dixitque Epiphanius Rufino : 


τὸν δεξιὸν αὐτοῦ πόδα. Ἐϊπεν δὲ Ἐπιφάνιος πρὸς 
Ῥουφΐνον * Παῦσαι, φησὶ, τῆς ἀταξίας σου, τέχνον, 
µήποτε χαὶ χινδυνεύσῃς, οὗ µε-ὰ χρόνον. Ἔξελθε 
τοίνυν ἀπὸ τῆς ἐχχλησίας " οὗ γὰρ εἶ ἄξιος µεταλα- 
θεῖν τῶν θείων μυστηρίων. Ἐξελθὼν δὲ Ῥουφῖνος 
ἀπὸ τῆς ἐχχλησίας, ἀπῆλθεν ἐν τῷ ἐπισχοπείῳ, xal 


Cessa deinceps, o fili, ab insolentia, ne venias in 
periculum, non post longun: tempus. Exi igitur ab 
ecclesia ; neque enim dignus es communione sa- 
crorum mysteriorum. Rufinus autem egressus ec- 
clesia, in episcopium abiit, et in lecto àe compo- 
nens, post triduum mortuus est. 


0:5 ἑαυτὸν ἐπὶ τῆς χλίνης, μετὰ τρεῖς fiu£pag χατέλυσεν τὸν βίον. 


ΝΖ’. Κατ’ ἐχεῖνον δὲ τὸν χαιρὺν, τοῦ βασιλέως Θεο- 
ὁυσίου, οὐχ οἶδα κατὰ ποίαν πρόφασιν ἀἁλγήσαντος 


* Exod. xxi, 25; Lev. xix, 13. 


(a) Legit interpres καὶ £zoiv,5ev f, vovt; οὕτως. 


ΥΠ. Per illud tempus eum Theodosius impera: 
tor nescio qua occasione laboraret pedibus, inferne 








95 S. EPIPHANII VITA. 9€ 
euin a | genibus invasit paralysis, jacuique in la- A τοὺς πόδας, ἀπὺ τῶν γονάτων xal κάτω παρελύθη 


cto septem mensibus. Ils ad Epiphanium misit in 
Cyprum, ut veniret in regiam, et opem ferret sibi. 
Cum ei autem occurrisseut, qui missi fuerant ah 
imperatore, urgebant Epiphanium, ut exiret eterra 
Cypriorum. Ex qua cum opus esset illi navigare, 
omnes fratres malebant mori, quam privari suo 
patre. Cum ii autem, qui missi fuerant ab impe- 
ratore, sollioitarent Epiphanium, ut ascenderet in 
regiam, dixit εἰς Epiphanius : Ite, o filii, ad im- 
peratorem ; ego enim post vos veniam, Cum ii vero 
dicerent : Ne indigneris, o Pater : sic enim jussit 
imperator; nec possumus aliter facere, ne forte 
veniamus in perieulum, maxime cum zgrotet, et 
tuum adventum exspectet, ο Pater : vix persuasum 
est Epiphanio, ut. cum eis navigaret. Epiphanius 
itaque, accersito religiosissimo episcopo Philone, 
jussit eum curam gerere necessitatis ecclesiastice. 
Congregati sunt autem omnes Patres et fratres, et 
qui catechesi instituti fuerant ab Epipbanio : quos 
emnes valere jussimus, et navigavimus ad re- 
giam. Nobis autem ingressis Constantinopolim , 
Ípse ingrediebatur cum summa quiete et tranquil- 
litate, quam ostendebat omnibus, quibus occurre- 
bat. Erat igitur Theodosius imperator mutus pre 
dolore, jacens in lecto. Postquam autem accessit Epi- 
phanius ad imperatorem, imperator dixit Epiphanio, 
Precare pro me, Pater, ut benevaleam. Dixit autem 
Epiphanius : Fili, crede Crucifixo, et habebis sani« 
tatem. Habe sine intermissione Deum in voto tuo, et 
omne malum tui non dominabitur. Miserere eorum 
qui affliguntur, et Dominus tui miserebitur. Esto tan- 
quam rex, qui honorat eum qui dat ei potestatem, 
et ipse adjiciet tibi majorem gratiam. Cum autem 
Epiphanius hzc dixisset imperatori, et ei appropin- 
quasset, et tetigisset ejus pédes, eumque ter signas- 
set, dixit ei: Fili, surge e lecto. Hxc cum impe- 
rafor audiisset ab Epiphanio, surrexit a lecto su- 
pra pedes, nihil omnino habens mali. Dixit autern 
imperator Epiphanio : Pater, mihi semper jubeto, 
εἰ ego tua jussa exsequar. Dixit Epiphanius : Ha- 
beas Dei verba in animo (uo, et non opus habebis 
Epiphanio. Cum hzc autem, et his plura impera- 
. tori dixisset Epiphanius , venit tempus praudii. Di- 


ὅλον τὸ µέρος ἐχεῖνο, xai ἣν χείµενας ἐπὶ τῆς χλίνης ^ 
ἑπταμηνιαῖον χρόνον. Οὗτος ἀπέστειλεν πρὸς Ἐπι- 
φάνιον ἐπὶ τῆς Κυπρίων, ὅπως ἀνέλθῃ ἐπὶ τὴν βασι- 
λίδα Κωνσταντίνου πόλιν, ὅπως βοηθήσει ὀδυνωμένῳ. 
Καὶ δὴ χαταντησάντων τῶν ἀπεσταλμένων παρὰ του 
βασιλέως, διεχώλνεν τὸν Ἐπιφάνιον τὸ μὴ ἐξελθεῖν 
ἀπὺ τῆς Κυπρίων ἡ θλίψις καὶ τὰ δάχρυα τῶν ἀἆδελ- 
φῶν. "(e γὰρ ἐξέπλεεν ἀπὸ τῆς Κυπρίων, ἅπαντες 
οἱ ἀδελφοὶ θάνατον προσεχαλοῦντο. Τῶν δὲ ἀπεσταλ- 
µένων παρὰ τοῦ βασιλέως ἐπισπευδόντων τὸν Ἐπι- 
φάνιον, ὅπως ἀνέλθῃ ἐπὶ τὴν βασιλίδα, ἔλεγεν πρὸς 
αὐτοὺς Ἐπιφάνιος * Πορεύεσθε, τέχνα, πρὸς τὸν βα- 
σιλέα, χἀγὼ πορεύοµαι χατόπισθεν ὑμῶν. Tov δὲ 
λεγόντων * ΜΗ ὀργίζου, Πάτερ, ὅτι χέλευσις βασιλέως 


B ioc, καὶ οὐ δυνάµεθα ποιῆσαι ἄλλως, µήποτε χιν- 


δυνεύσωµεν, μάλιστα ἐν ἀῤῥωστίᾳ ὄντος τοῦ Baot- 
λέως, xai προσδεχοµένου τὴν ahy ἀγγελίαν, ὢ Πάτερ" 
μόλις ἔπεισαν τὸν Ἐπιφάνιον ἀποπλεῖν μετ αὐτῶν. 
'U γοῦν Ἐπιφάνιος µεταστειλάμενος τὸν θεοφιλέστα- 
τον ἐπίσχοπον Φίλωνα, ἐπέτρεφεν αὐτῷ τὴν φροντίδα 
ποιεῖσθαι τῆς ἐχχλησιαστιχῆς χρείας. Συνήχθησαν 
οὖν ἅπαντες οἱ Πατέρες, xat ἁδελφοὶ, χαὶ χατηχη- 
θέντες παρὰ Ἐπιφανίου: Ἱσπασάμεθα ἅπαντας, xai 
ἀπεπλεύσαμεν ἐπὶ τὴν βασιλίδα. Εἰσελθόντων οὖν 
ἡμῶν ἐν Κωνσταντίνου πόλει, ἀνηγγέλθη τῷ βασιλεῖ 
ij παρουσία Ἐπιφανίου. Τοῦ δὲ βασιλέως χελεύσαντος 
εἰσιέναι ἡμᾶς Ev τοῖς βασιλείοις, ἔδαινεν Ἐπιφάνιος 
Ev πολλῇ χαταστάσει. "Hy δὲ ὁ βασιλεὺς Θεοδόσιος 
μὴ δυνάµενος λαλῆσαι ἀπὸ τῆς ἀλγηδόνος. χείμενος 
ἐπὶ τῆς αλίνης. Ὡς οὖν Ίγγισεν Ἐπιφάνιος τῷ Ba- 
σιλεῖ, εἶπεν ὁ βασιλεὺς πρὸς Ἐπιφάνιον * Εὐξαί pot, 
Πάτερ, ὅπως ὑγιαίνω. Εἶπεν δὲ Επιφάνιος τῷ βασι- 
Aet* Πίστευε, τέχνον, τῷ ἑσταυρωμένῳ, χαὶ ἕξεις 
ταύτην ἁδιαλείπτως, "Eye τὸν θεὸν χατὰ νοῦν, xal 
xaxby οὗ χυριεύσει cov. Γίνον ἑλεήμων τοῖς θλιδο- 
µένοις, xaX ἔσῃ Ἠλεημένος ὑπὸ θεοῦ. Γίνου ὡς βα- 
σιλεὺς τιμῶν τὸν δόντα σοι τὴν ἑξουσίαν , χαὶ αὐτὸς 
δώσει σοι πλείονα χάριν. Καὶ ταῦτα εἰπὼν Ἐπιφά- 
νιος τῷ βασιλεῖ, ἑγγίσας, καὶ ἀψάμενος αὐτοῦ τῶν 
ποδῶν, xal σφραγίσας αὐτὸν τρίτον εἶπεν Ἐπιφά- 
νιος τῷ βασιλεῖ' "Avácta, τέχνον, φησὶ, τῆς χλίνης 

πέπαυται γὰρ 5 πόνος ἀπὸ τῶν ποδῶν. Ταῦτα δὲ 
ἀχούσας ὁ βασιλεὺς εὐθέως ἀνέστῃη ἀπὸ τῆς κλίνης, 


xit ergo Epiphanius imperatori : Vade, fili, ad men- p) μηδὲν χακὸν ἔχων ἐπὶ τοὺς πόδας αὐτοῦ. Εἶπεν δὲ ὁ 


sam, et benedices benefactori. Erat autem Epipha- 
nius lepidus et urbanus, et habens sermonem con- 
ditum divina gratia. Et quando in morbuní qui- 
. dem Roms incidit filia Tbeedosii, tune Arcadius et 
Honorius fuerunt Rome, etversati sunt cum ea 
longo tempore, quoniam illic erst viro conjuncta. 
Cum vero audiisset Theodosius Romam venisse 
Epiphanium, curasse ejus filiam, et filio ejus , qui 
erat mortuus, vitam reddidisse, Arcadiumque. et 
Honorium postea illuminasse, magna est affectus 
letitia. Quo factum est, ut deinceps ad eum scri- 
beret, tanquam ad patrem. Porro cum nos esse- 
mus Constantinopoli, Roma venerunt A»cadius et IIo. 
Dorius, etlaatisunt, quod invenissent Epiphanium. 


* 


βασιλεὺς πρὸς Ἐπιφάνιον * Γίνου pot, Πάτερ, χελεύων 
ἁδιαλείπτως, χαὶ γενήσοµαι ἓν πᾶσιν πληροφορῶν 
σε. Εἶπεν δὲ Ἐπιφάνιος τῷ βασαιλεί "Eye τοὺς τοῦ 
Θεοῦ λόγους κατὰ ψυχἠν σου, χαὶ χρείαν μὴ ἔχε Ἐπι- 
φανίου. Ταῦτα δὲ εἰπὼν Ἐπιφάνιος τῷ βασιλεῖ, xat 
πλείονα τούτων, ἔφθασρν χαιρὸς τοῦ ἀρίστου. Kal 
εἶπεν Ἐπιφάνιος τῷ βασ'λεῖ. Βάδιξε, τἐχνον. ἐπὶ 
τρατπέζης, χαὶ ἔσῃ εὐλογῶν τὸν εὑεργέτην. ν δὲ 
Ἐπιφάνιος χαρίεις, xai πολιτικὸς, xal «by λόγον 
ἔχων ἠρτυμένον τῷ θείῳ ἅλατι. "Οτε οὖν περιέπεσεν 
ἡ θνγάτπηρ θεοδοσίου εἰς τὸ πάθος ἐπὶ τῆς Ῥώμης, 
ἡ ἀδελφὴ ᾿Αρχαδίου χαὶ Ὀνωρίου, τότε xai αὐτοὶ 
παρεγένοντο ἐπὶ τῆς Ρώμης, xai ἐποίησαν πενταετῆ 
γρόνον μετ αὐτῆς, ὅτι ἐχεῖ ἦν ζευχθεῖσα ἀνδρί. 


e S. EPIPHANU VITA. | | 98 


Ίότε οὖν ἀχούσας θεοδόσιος ὁ βασιλεὺς, ὅτι παρεγένετο Ἐπιφάνιος ἐπὶ της Ῥώμης , xai ἐθεράπευσεν 
τν θυγατέρα αὐτοῦ, xal ὅτι χαὶ τὸν υἱὸν αὐτῆς νεκρὸν ὄντα ἐξωοποίησεν, xal ὅτι μετὰ τούτων ἐφώτι- 

σεν ᾿Αρχάδιον xat 'Owopiov, ἐχάρη χαρὰν μεγάλην. Aib Ἀπὸ τούτου ἔγραψεν αὑτῷ ὡς πατρί. Ὡς οὖν uev 
ἐπὶ τῆς Κωνσταντινουπόλεως, παοεγένοντο ᾿Αρχάδιος xal Ὀνώριος ἀπὸ τῆς Ῥώμης, xal ἐχάρησαν 


γαρὰν μεγάλην. 

NT. 
έως Φαυστινιανὸν ἀπὸ τῆς Κυπρίων, ἐπὶ λοιδορίᾳ 
βασιλιχὴ χατηγορηθέντα ἐπὶ τὴν βασιλίδα. ἣν δὲ οὗ. 
τος φρυυρούµενος χελεύσει τοῦ βασιλέως. ᾽Αχούσας 
οὖν ταῦτα Ἐπιφάνιος παραγίνεται ἐπὶ τὸν τόπον, 
ἔνθα ἣν χρατούµενος ὁ Φανστινιανὸς, xat εἶπεν αὐτῷ' 
El ἔστιν σοι, φησὶν, à τέχνον, λαλῆσαι δι ἡμῶν λό- 
Tow τῷ βασιλεῖ : xal ἔσῃ ἀπολνυόμενος τῆς συνοχῆς 
ταύττς. Ἐἶπεν δὲ Φαυστινιανὸς τῷ Ἐπιφανίῳ: 
΄Ἀπελθε, φησὶ, πλάνε , xai ἀποπλάνα ἄνδρας àv- 
ασφαλίατους  χαὶ τοὺς λόγους τούτους μὴ λάλει Φαν- 
στιυιανῷ. "Ἠλθες ἐνταῦθα ἐπιχαίρειν µοι λόγοις * ἔσο 
τοῦ λοιποῦ φεύγων τὴν Κυπρίων. Βάδιζε ἐπὶ Φοινί- 
χην, xat ἔσῃ χαχοσχολῶν ἁδιαλείπτως. Ὡς οὖν ταῦτα 
εἶπεν ὑδρίζων τὸν Ἐπιφάνιον Φαυστινιανὸς, παρέλα- 
δέν µε Ἐπιφάνιος * xal ἐἑπορεύθημεν ἐν τῷ βασιλιχῷ 
ταµιείῳ, ὅπως ἐπὶ συν-άξει τοῦ βασιλέως ἁποπλεύ- 
δωμεν Ev tf. Κύπρψ. ToU οὖν βασιλέως παραχαλοῦν- 
τος Ἐπιφάνιον, ὅπως διατρίψει ἡμέρας τινὰς ἐπὶ τὴν 
βασιλίδα, 6 Ἐπιφάνιος ἔλεγεν τὴν αἰτίαν τῆς &x5n- 
μίας. Καὶ πάλιν ὁ βασιλεὺς ἔπεισεν Ἐπιφάνιον διὰ 
τῶν λόγων. T3 οὖν ἕωθεν εἰσέρχεταί τις τῶν τὰς 
ἀποχρίσεις λεγόντων ἐν τῷ βασιλιχῷ ταµιείῳ, ὅτι 
Φανυστινιανὸς ὁ Κυπριώτης χατέλυσεν τὸν βίον. ᾿Αχού- 
ca; δὲ ταῦτα Ἐπιφάνιος ἐπένθησεν ἐπὶ Φαυστινια- 
νοῦ. Ἠθέλησεν οὖν ὁ βασιλεὺς ἅπαντα τὰ ὑπάρχοντα 
Φαυστινιανοῦ τῷ βασιλιχῷ παραπέμψαι ταμµιείῳ; 
μάλιστα ὅτι οὗ χατέλειπεν σπέρµα ἐπὶ τῆς γῆς. Εἷ- 
εν δὲ Ἐπιφάνιος πρὸς βασιλέα: "Opa, φησὶ, τέχνον, 
ph ποιήσεις ἁμαρτίαν. Ἔστι γὰρ γυν] Φαυστινιανοῦ 


Δεοσεδοῦσα ἀπὸ χαρδίας. Πεἰσθητιλόγοις Ἐπιφανίου, € 


καὶ ἕσται σοι χάρις παρὰ Ὑψίστου. Τότε ὁ βασιλεὺς 
ἀποξίδωσι τὴν αὐθεντίαν πᾶσαν Ἐπιφανίῳ τῶν πρα- 
Υμάτων Φαυστινιανοῦ. Εἶπεν οὖν Ἐπιφάνιος προς τὸν 
βασιλέα" Ἔχω τὸν Θεὸν, τέχνον, τὸν παρέχοντα τὰ 
£pi; τὴν χρείαν, xal ταῦτα πάντα μετὰ γνώμης τῆς 
Τυναιχὸς ἁἀποδώσομεν τοῖς δεοµένοις. Ταῦτα εἰπόντος 
Ἐπιφανίου, εἶπεν ὁ βασιλεύς" Αἴτησαι, Πάτερ, ὧν 
χρήσεις, xal ἔσομαι διδοὺς ἓν προαιρέσει. Εἶπεν δὲ 
Ἑτιφάνιος πρὸς τὸν βασιλέα * Φύλασσε ἐμοὺς λόγους 
ἀδιαλείπτως, xai ἔχε µε, τέχνον, χατὰ ψυχήν σου. 
Ταῦτα δὲ εἰπόντος Ἐπιφανίου, συνεξῆλθεν ἡμῖν ὁ 
βασιλεὺς Ex τοῦ ταµιείου, χαὶ παρεχάλεσεν τὸν Ἐπι- 
φάνιον ὅπως αὐτὸν εὐλογήσει. Καὶ ποιήσας εὐχὴν 


"ΑἈγουσιν δέ τινες χατὰ χέλενσιν τοῦ Bact- Α LVIII. Jussu autem imperatoris Faustinianum 


quidam adducunt in regiam, ul qui esset accusatus, 
quod maledixisset imperatori. Jussu ergo impera- 
toris tenebatur in eustodia. Quod cum audiisset 
Epipbanius, venit in loeum, in quo detinebatur 
Faustinianus. Dixit igitur Epipbanius Faustiniano: 
Licet tibi per nos loqui imperatori, et liberaberis 
ab his angustiis. Dixit autem Faustinianus Epipha- 
nio : Abi, plane, et homines incautos decipe, nec 
hzc verba loquere Faustiniano. Venisti huc mihi 
verbis insultans; fugies deinde in Cyprum. Vade 
hinc in Ph«niciam , et malos dies ages perpetuo. 
Postquam hzc dixit in Epiphanium furens Fausti- 
nlanus, accepit me Epiphanius, et ivimus in aulam 
imperatoris, ut regem juberemus valere, et iremus 
in Cyprum. imperatore vero rogante Epiphanium, 
ut aliquot dies versaretur in regia, Epiphanius cau- 
sam cur proficisci vellet dicebat. At imperator 
rursus retinuit Epiphanium. Mane autem ingredi- 
tur quidam ex iis , qui responsa referunt, in aulam 
regiam, dicensFaustinianum Cyprium vitam finiisse. 
Cum hsc audiisset Epiphanius, luxit Faustinianum. 
Decrevit autem imperator, ut deferrentur in fisctm 
quicunque erant Faustiniani, maxime quod pro- 
lem non reliquisset super terram. Dixit vero Epi- 
phanius imperatori : Vide, o fili, ne pecces. Est 
enim uxor Faustiniani Deum ex eorde coleus. Cre- 
de verbis Epiphanii, et erit tibi gratia apud Altissi 
mwm. Tune tradidit imperator auctoritatem Epi- 
phanio in omnibus rebus Feustiniani. Dixit autem 
Epiphanius imperatori : Habeo Deum, o fili , qui 
mihi praebet, qu: sunt necessaria : sed haec omnia 
ex illus mulieris sententia dabimus egentibus. 
Cum hsc igitur imperatori dixisset Epiphanius , 
imperator dixit ei : Pete, Pater, ea quibus indiges, - 
et ea lubenter tibi dabo. Imperatori respondit Epi- 
phanius : Perpetuo serva meos sermones, et me 
habe, fili, in animo tuo. Cum hzc dixisset Epipha- 
nius, una nobiscum ex sula egressus est impe- 
rator, et. rogavit Epiphanium, ut sibi benediceret. " 
Cumque orationem fecisset Epiphanius, benedixit 
imperatori, et eum salutavit. Et reversus est impe- 
rator in pace in aulam suam ; nos vero spatio no- 
vem dierum navigavimus in Cyprum, et fratres cum 


Ἐπιφάνιος εὐλόγησεν τὸν βασιλέα, xai Ἱσπάσατο p magno nos gaudio exceperunt ; invenimusque uxo- 


aov, xai ὑπέστρεφεν ó βασιλεὺς iv τῷ ταµιείῳ ab- 
τυ μετ εἰρήνης. Ἡμεῖς δὲ δι) ἑννέα ἡμερῶν &n- 
επλεύσαμεν ἓν Kos, xal ἀπεδέξαντο ἡμᾶς οἱ ἆδελ- 
v μετὰ χαρᾶς μεγάλης, εὕρομεν δὲ τὴν γυναῖχα 
Φαυστινιανοῦ πενθοῦσαν περὶ «o0 ἀνδρὸς αὐτῆς. 


Καὶ παρεµυθήσατο αὐτὴν Ἐπιφάνιος ἐπὶ πάσῃ τῇ 
ὑλψει αὐτῆς, x«l ἐπείσθη τοῖς λόγοις αὐτοῦ, xa ταρ- 


rem Faustiniani lugentem iaritum suum, Conso- 
latus est igitur eam Epiphanius in tota sua afflictio- 
ne. Qus paruit verbis Epiphanii, regavitque illum, 
ut daret ei id quod est in Christo signaculum, et 
baptizavit eam , et ordinavit eam diaconissam Ec- 
clesize : et omnia ejus bona ex sententia Epipbauii 
data sunt indigentibus. 


εχάλεσεν Ἐπιφάνιον ὅπως δώσει αὐτῇ τὴν iv Χριστῷ σφραγῖδα, xal βαπτίσας αὐτὴν, ἐχειροτόνησεν 





909 5. ΕΡΙΡΗΑΝΙΗ VITA. 


αὑτὴν διάχονον της Ἐχκλησίας ' xoi ἣν ἅπαντα τὰ πράγματα αὐτῆς àv τ] γνώµη ᾿Ἐπιφανίου διρόµενα 


τοῖς ἀκυμένοις. 


LIX. Aliquando autem sermones contulit Epipha- A — N8'. Ποτὲ οὖν συνῆρεν λόγους Ἐπιφάνιος πρὸς 


nius cum Aetio, qui etat, ut aiunt, episcopus Va- 
lentinianorum. Erantque Constanti: multi hujus 
hizresig. Cum igitur multis verbis contenderet Ae- 
lius, οἱ de Altissimo multas diceret blasphemias , 
dixit ei Epiphanius: Accipe, o impie Aeti , in ore 
tuo repagulum, et non loqueris verba insolentia. 
Cum primum loc dixisset Epiphanius, Aetio os fuit 
obstructum, et ab illo die non potuit amplius 1lo- 
qui. Cum autem vidissent, qui erant ejus secte , 
quod per verbum ei os obstruxisset Epiphanius , 
proni omnes ceciderunt , et anathemate percusse- 
runt suam religionem, et facti sunt. orthodosi. 
Mansit vero Aetius &ex diebus non loquens, et 
septimo die vitam liniit. Erant autem alix: quoque 
plurimae h:ereses in insula Cypriorum, hae scilicet , 
Ophitarum, Sabellianorum, Nicolaitarum , Simo- 
nianorum et Carpocratianorum. De his scripsit Epi- 
phanius epistolam ad "Theodosium imperauorem, ut 
constitulione regia eos expelleret ex insula. Erant 
enim inter eos viri divites, quibus mandata fuerat 
cura rerum publicarum ; et deprimebant ortho- 
doxos. Cum autem accepisset imperator litteras ab 
Epiplianio, scripsit in banc furmam : Si quis Patri 
Epiphanio episcopo regionis Cypriorum non paret 
per verba divina, exeat ex insula, et habitet ubi 
«elit. Si qui autem sunt ,amici, et filii poenitentia, 
et confitentur communi Patri , quod, cum sint de- 
cepti, velint venire ad veritatem , maneant, ut do- 
ceantur a communi Patre. Quod edictum cum esset 
a militibus allatum, et publicatum, multi ex eis 
crediderunt Epiphanio. Qui vero non crediderunt, 
&talim ejecti sunt ex insula. 


LX. Erat autem Alexandrie quidam episcopus 
nomine Theophilus. Is habuit maguam Epiphanii 
notitiaan. Eraut vero tres fratres Alexandriz, filii 
lleracleonis, qui iinperaverat in ea civitate. Mortuo 
vero patre eorum, tres ex consensu voluerunt esse 
unonachi. Qui profecti in solitudinem, quietem 
agebant in silentio, et honesta vila erant praediti. 
Ji erant. valde noti Theophilo Alexandris episcopo. 
Quos ipse cum fraude induxit in civitatem, atque 
adeo effecit, ut ibi starent. Fecit autem ex iis ma- 
jorem episcopum in una urbe /Egypti. Alios vero 
fecit diaconos et oeconomos Ecclesiz. Cum autem 
tempore trium annorum fuissent cconomi Eccle- 
si$, sensissentque se esse mortuos (quod ad divi- 
nam attnebat gratiam), ex consensu duo rogave- 
runt Theophilum, ut eos illuc dimitteret, ubi prius 
babitabant. Qui cum illorum precibus non cessis- 
sel, ambo illi inter se couspirautes abierunt, et in 
solitudiuemi recesserunt, ubi prius habitabant. 
(Theophilus veru eos triennio privavit communione.) 


(e) laterpres legit Ὀφίται, quod probamus. 


Ἰλέτιον τὸν ἐπίσχοπον τῶν Οὐαλεντινιανῶν. "Haav 
πλήθη ἐπὶ τῆς Κωνσταντίας οἱ τῆς αἱρέσεως ταύτης. 
Καὶ δη πλείστοις λόγοις φιλονεικῶν ὁ ᾿Αέτιος, καὶ 
εἰς βλασφηµίας πολλὰς περὶ τὸν "ψιστον ἑλθόντος, 
εἶπεν Ἐπιφάνιος πρὸς αὑτόν' Λάδε, φησὶν, ᾽Αέτιε 
δυσσεθέστατε, χατόχιον ἐπὶ τῷ στόματί σου, καὶ Ear 
ph λαλῶν ἀτάχτους λόγους. Καὶ εὐθέως ὁ ᾿Αέτιος £t 
τῷ λόγῳ Επιφανίου ἐφιμώθη, xal οὐχέτι ἠδυνήθη 
λαλῆσαι λόγον ἀπὸ τῆς ἡμέρας ἑἐχείνης. Ἰδόντες οὖν 
οἱ τῆς αἱρέσεως αὐτοῦ, ὅτι διὰ λόγον ἐφίμωσεν αὐτὸν, 
προσέπεσαν ἅπαντες Ἠπιφανίῳ, καὶ ἀνεθεμάτισαν 
τὴν ἰδίαν θρησχείαν αὐτῶν, xal ἐγένοντο ὀρθόδοξοι - 
ἔμεινεν δὲ ὁ ᾽Αέτιος ἓξ ἡμέρας μὴ λαλῶν, χαὶ τῇ ἐθδό- 
µη ἡμέρᾳ κατέλυσεν τὸν βίον αὐτοῦ. "Ἠσαν δὲ xai 
ἅλλαι πλεῖσται αἱρέσεις ἓν τῇ Κυπρίων χώρα, αἴτινές 
εἰσιν αὗται' (a) Σοφισταὶ, Σαθελλιανοὶ, Νιχολαῖται, 
Σιμωνιανοὶ, Βασιλειδιανοὶ, Καρποκρατιανοί. Περὶ 
τούτων Ἐπιφάνιος Ἔγραψεν ἐπιστολὴν τῷ βασιλεῖ 
θεοδοσίῳ, ὅπως ἀπὸ διατάξεως βασιλιχῆς τούτους 
διώξει τῆς νήσου. "Haav γὰρ ἄνδρες πλούσιοι ἐν αὖ- 
τοῖς, οἵτινες xat ἐνεπιστεύοντο χρείας δηµοσίας, xal 
ἑταπείνουν τοὺς ὀρθοδόκους. Δεξάμενος οὖν ὁ βασι- 
λεὺς τὰ γράµµατα παρὰ ᾿Ἐπιφανίου, xai ἐποίησεν 
τύπον τοιοῦτον. Εἴ τις τῷ Πατρὶ Ἐπιφανίῳ τῷ £zc- 
σχόπῳ τῆς Κυπρίων χώρας οὐχ ὑπαχούει διὰ τῶν 
θείων λόγων, ἐξερχέσθω τῆς νήσου, xal ὅπου θέλει 
χατοιχείτω. Ei δέ τινες φίλοι ὄντες xai τέχνα της 

τανοίας, xal ὁμολογοῦσιν τῷ xot Ἡατρὶ, ὅτι 
πλανηθέντες βουλόμεθα εἰς τὴν ὁδὺν τῆς ἀλτθείας 
ἐλθεῖν' µεινάτωσαν ἐπὶ τῆς νήσου, διδασχόµενοι ὑπὸ 
τοῦ χοινοῦ Πατρός. "Tou οὖν τύπου παρὰ στρατευο- 
µένου ἑλθόντος xai ἐμφανισθέντος, πολλοὶ ἐπείσθησαν 
ἐξ αὐτῶν Ἐπιφανίῳ. Οἱ δὲ μὴ πεισθέντες εὐθέως 
ἑδιώχθησαν ἐκ τῆς νήσου. 

S. "Hy δὲ τις ἐπίσχοπος ἐν ᾽Αλεξανδρείᾳ τοὔνομα 
Θεόφιλος. Οὗτος ἣν Ev γνώσει πολλῇ Ἐπιφανίου. 
"Hoav δὲ τρεῖς ἀδελφοὶ ἐν ᾽Αλεξάνδρείᾳ, viol γινό- 
μενοι 'Πραχλέωνος, τοῦ ἄρξαντος ἐπὶ τῆς αὐτῆς πό- 
λεως. Τελευτήσαντος δὲ τοῦ πατρὸς αὐτῶν, χατὰ 
σύνεσιν οἱ τρεῖς ἐθουλεύσαντο µηνάσαι. Καὶ δῇ πο- 
ρευθέντες ἐν τῇ ἐρήμῳ, σαν ἓν ἡσυχίᾳ πολλή, xat 
βίῳ πρέποντι χεχοσµηµένοι. Οὗτοι ἦσαν ἐν γνώσει 
πολλῇ θεοφίλῳ τῷ ἐπισχόπῳ τῆς ᾽Αλεξανδρείας. Tou- 


D τους μὲν θεόφιλος εἰσήνεγχεν ἐπὶ τὴν πόλιν μετὰ 


ἁπάτης, χαὶ ἠσφαλβσατο. Ἐποίησεν δὲ τὸν μείζονα 
αὐτῶν ἐπίσχοπον εἰς µίαν πόλιν τῆς Αἰγύπτον' τοὺς 
δὲ ἄλλους ἐποίησεν διαχόνους χαὶ οἰχονόμους τῆς 
Ἐχχλησίας. Ποιῄσαντες δὲ οἰκονομοῦντες τὴν 'Ex- 
χλησίαν τριετῆῃ χρόνον, xol αἰσθόμενοι ἑαυτοὺς νς- 
κρονµένους πρὺς τὴν θεῖκὴν χάριν, χαταλιπόντες τὴν 
ἡσυχίαν, xal κατὰ σύνεσιν οἱ δύο παρεκάλεσαν τὸν 
θΞόφιλον, ὅπως τούτους ἀπολύσει ἔνθα τὸ πρὶν χατ- 
ῴχουν. Καὶ μὴ εἴξαντος τῇ τούτων παραχλήσει, πά- 
Aty οἱ δύο ὁμοφωνήσαντες ἀνεχώρησαν xal ἁπήλθον 


8 


tel S. ΕΡΙΡΗΑΝΙ! VITA. 


102 


ἐν «fj ἐρήμῳ, ὅπου τὸ πρὶν χατῴχουν. Ὁ οὖν Θεό- A Cumque multum rogassent, ut sibi permitteretur 


λος ἐποίησεν τούτους ἀσυνάκτους xaX ἀχοινωνήτους 
εριετῆ χρόνον. Καὶ πολλὰ παρακαλέσαντες, ὥστε 
συγχωργθηναι αὐτοῖς τῶν θείων μυστηρίων µεταλα- 
θεῖν, οὐ συνεχώρησεν ὁ Θεόφιλος τοῦτο. Οὗτοι οὖν 
ἀναγχασθέντες ἀνηλθον ὁπὶ τὴν βασιλίδα πόλιν, καὶ 
αροσέτεσαν Ἰωάννη τῷ ἐπίχλην Χρυσοστόμῳ. Ὁ οὖν 
Ἰωάννης, μαθὼν τὴν αἰτίαν, γράφει πρὸς θεόφιλον 
ἐπιστολὴν, παραχαλῶν αὐτὸν ἐπὶ τῇ ἀπολύσει τῶν 
5,0 ἁδελφῶν. 'O οὖν θεόφιλος obx ἐπείσθη τῷ Ἰωάν- 
vy παραχαλοῦντι πάλιν δὲ ix δευτέρου ἔγραφεν 


divina sumere sacramenta, hoc non concessit Theo- 
philus. li autem ascenderunt in regiam, et proci- 
derunt ad pedes Joannis, cognomento Chrysostomi. 
Joannes vero cum didicisset causam, scribit epi- 
stolam ad Tbeophilum, rogans eum, ut fratres 
dimitteret. Theophilus autem Joanni roganti non 
paruit. Iterum ergo scripsit Joaunes adhortationem 
Theophilo, et nec sic paruit : Joannes itaque libe- 
ravit duos fratres a segregatione,. Exorta est pro- 
pterea discordia inter Joannem et Theophilum. 


Ἰωάννης παραχαλῶν τὸν θεόφιλον, xal οὔτε οὕτως ἐπείσθη τῷ Ἰωάννῃ. Τότε Ἰωάννης ἀπέλνσεν τοῦ 
ἀφορισμοῦ τοὺς δύο ἀδελφούς ὡς Ex τούτου λοιπὺν ἐγένετο λύπη µεγάλη μεταξὺ θεοφίλου καὶ Ἰωάννου. 


SA'. Κατ ἐχεῖνον δὲ τὸν χαιρὸν ἓν συγχλητιχός 
εις ἀνῆρ ὀνόματ: θεόγνωστος” οὗτος Χριστιανὸς ὢν 
εἶχεν τὸν φόδον τοῦ eoo. ἁδιαλείπτως, xal ἀγαπώ- 
usw, ὑπὸ τοῦ βασ͵λέως. Άλλος δέ τις ἣν xal αὐτὸς 
τῆς συγκλήτου, Δωρόθεος χαλούμενος. "Hv δὲ οὗτος 
Ἀρειανός. Οὗτος χατηγόρησεν θεογνώστον, ὅτι ὕδρι- 
σεν τὸν βασιλέα xai δύο μάρτυρας φευδεῖς παρέστη- 
σεν, χαὶ ΈΏλεγξεν τὸν Θεόγνωστον χατὰ πρόσωπον. 
Ὁ οὖν βασιλεὺς Θεοδόσιος ἐχέλευσεν τὸν Θεόγνωστον 
ἐξιρισθῃναι, xol τὰ πράγµατα αὐτοῦ δημευθῆναι. 
Ἔμεινεν δὲ τῇ γυναιχὶ Θεογνώστου ἓν προαστεῖον, 
ἐξ οὗ τὴν ἀποτροφὴν εἶχεν. Ἐτελεύτησεν δὲ θεόγνω- 
ατος ὡς ὑπῆηγεν ἐν ἑξορίᾳ. Tri; οὖν βασιλίσσης Εὐδο- 
ξίας ἐξελθούσης ποτὲ Ev τῷ προχένσῳ, τῷ χαιρῷ τοῦ 
ερυγητοῦ, ἕνθα fjv τὸ προαστεῖον τῆς γυναιχὸς 6εο- 
γνώστου, οὐχ οἶδα χατὰ ποίαν αἰτίαν εἰσελθοῦσα ἓν 


τῷ ἀμπελῶνι τῆς γυναιχὸς fj βασίλισσα ἀπέτεμεν C 


ἕνα βότρυν. Ἐϊπαν δὲ τινες τῶν παρεστώτων τῇ βα- 
αιλίσσῃ ᾽ Δέσποινα, ἁλλότριός ἐστιν ὁ ἀμπελὼν , ὅθεν 
ἀπέτεμες τὸν βότρυν. Ἔθος δέ ἐστι τοῖς βασιλεῦσιν 
xii ταῖς βασιλίσσαις, κἂν πόδα ἐπενέγχοι εἰς thv 
ἀἁλλοτρίαν, χἂν χαρπὺν λάθοι ἁπό τινος τῶν καρπί- 
uto ξύλων, µηχέτι ἄλλον τινὰ ἐξουσιάζειν, ἀλλ᾽ 1] 
τὺν βασιλέα. ᾽Αχούσασα δὴ d vov θεογνώστου, ὅτι 
ἀπεσπάσθη ὁ ἀγρὸς αὐτῆς, ἔγραφεν εἰς δίπτυχον, 
πα) ἀπέττειλεν πρὸς Ἰωάννην. Ἡν γὰρ ἀγαπώμε- 
wx σφόδρα ὑπὸ τοῦ βασιλέως καὶ τῆς βασιλίσσης. 
δ[αθὼν οὖν ταῦτα ὁ Ἰωάννης ἀπέστειλεν τὸν ἀρχι- 
δ-άχονον αὐτοῦ, ἄνδρα λόγιον xal ὁὀρθῷ βίῳ χεχοσµη- 
µένον. Τὸ δὲ ὄνομα αὐτοῦ ἑἐχαλεῖτο Εὔτνχος. Εἰσηλ- 
θεν οὖν Εὔτυχος πρὸς τὴν βασίλισσαν, xai διελέχθη 
aj κατὰ τὴν ἐπιτροπὴν Ἰωάννου. Εἶπεν δὲ ἡ βα- 
αἶλισσα πρὸς τὸν Εὔτυχον, ὅτι" Νόμος ἐστὶν οὗτος" 
ὅπου δὲ βούλεται, εἰς ἄλλην ἑπαρχίαν δίδωµι αὑτῇ 
χωρίον. ᾿Εξελθὼν δὲ ὁ Ἐὔτυχος, ἀνήγγειλεν τῷ 
Ἰωάννη τοὺς λόγους τῆς βασιλίσσης. Ἐπορεύθη δὲ 
Ἰωάννης ἐν τῷ ταµιείῳ τῷ βασιλιχῷ, xal εἶπεν τῇ 
βασιλίσση ᾿Απόδος τὸν ἀγρὸν τῆς χήρας. Εἶπεν δὲ 
ἡ θασΏισσα τῷ Ἰωάννῃ' Μάθε, Πάτερ, τὴν αἰτίαν, 
χαὶ τότε ἐπάγαγε τὴν ἐπιδουλὴν, ἣν λέγεις ὅτι ἑποίη- 
σα τῇ yfpg. Εἶπεν δὲ πάλιν ἡ βασίλισσα τῷ Ἰωάν- 
vn'^ Μὴ ἑλέγχειν θέλε χατὰ πρόσωπον βασιλεῖς, 
Εἶπεν δὲ Ἰωάννης: Καὶ πάλιν σοὶ λέγω" ᾽Απόδος τὸν 
ἀγρὸν τῆς χήρας. ΄Ἠχουσας πῶς σττλιτεύεται Ἰεζά- 
έελ, καὶ µέχρι σήμερον ὑπὸ τῆς θείας Γραφῆς δα- 
χ:ολρδεικτεῖται ἐπὶ κακῷ δι’ ἀμπελῶνα ὁσ[ου ἀνδρός. 


LXI. Fuit autem aliquardo vir quidam senato- 
rius, nomine Theognostus. Hic cum esset Christia- 


D nus, habuit assidue timorem Dei ante oculos, et 


diligebatur ab imperatore. Erat autem alius, qui 
ipse quoque erat ordinis senatorii, Dorotheus no- 
mine, Arianus. ls accusavit Theognostum, quod 
imperatorem aífecisset contumelia : et produxit 
duos falsos testes, qui presentem convicerunt 
Theognostum , quod contumelia affecisset. impera- 
torem. Imperator itaque Arcadius jussit Theogno- 
stum relegari, et bona ejus publicari. Uxori autem 
Theognosti mansit unum suburbanum, ex quo ba- 
bebat alimentum. Decessit Theognostus, cum esset 
in exsilio. Eudoxia autem aliquando egressa ad 
viudemiam, cum prope eam esset possessio, οἱ vi- 
tis suburbana uxoris Theognosti, nescio quanam 
de causa, cum egressa essel de vinea sua, ingressa 
est vineam uxoris Theognosti, et botrum exsecuit. 
Dixerunt autem aliqui ex iis, qui assistebant : Do- 
mina, secuisti botrum alienz vines. Mos est impe- 
ratoribus et imperatricibus, si vel pedem intulerit 
in terram alienam, et si fructum acceperit ex ali- 
quo ex iis quz:e fructum ferunt, ut. nullus alius in 
ea potestatem habeat, nisi imperator. Cum Theo- 
gnosti autem uxor audiisset, quod suus ager ab 
ca sit avulsus, id scripsit in pugillaribus , et misit 
ad Joannem. Valde enim amabatur Joannes ab 
imperatore et ab imperatrice. Cum hzc didicisset 
Joannes, misit suum archidiaconum, virum erudi- 
tum, et recta vita praeditum. Nomen autem ejus 
vocabatur Eutychus. Ingressus autem Eutyclus ad 


D imperatricem , eum ea disseruit jussu Joannis. 


Dixit vero imperatrix Eutycho : Hzc est lex re- 
gia : ubicunque autem velit in alia provincia, dabo 
ei przdium. Egressus Eutychus, annuntiavit Joanni 
verba imperatricis. Ivit autem Joannes in aulam 
regiam, et dixit imperatrici : Redde agrutn viduz. 
Dixit Joanni imperatrix : Pater, disce causam, et 
tunc inteude crimen, quod me dicis commisisse in 
viduam. Dixit autem rursus :Joannes : Dixi tibi, 
Redde vitem viduz. Dixit imperatrix Joanni : Noli, 
Pater Joannes, noli sic coram arguere imperatores. 
Dixit Josnnes : Rursus dico tibi. : Redde agrum 
vidu:.. Audivisti, quauta notetur ignominia Jezabel 
propter vineam, et usque ín hodiernum diem in 
malum digito ostendatur, propter vineam sancii 


163 


S. EPIPHANII VITA. . 


104 


viri !*. Cum bsc autem ab Joanne audiisset im- A 'H δὲ βασίλισσα ἀκούσασα ταῦτα παρὰ Ἰωάννου, 


peratrix, jussit Joanuem ejici ex aula regia. Qui 
egressus, venit in ecclesiam. Dixit autem Joannes 
Eutycho : Quando venerit imperatrix in ecclesiam, 
accipe tecum, qui tibi serviapt, et sta in aditu, quo 
solet ingredi in ecclesiam, et ne sinas eam ingredi, 
dicens : Joannes jussit, ne ibgredereris in eccle- 
siam. Sic autem fecit Eutyclua. Ab eo ergo tem- 
pore incitata est imperatrix adversus Joannem, ut 
eum mitteret in exsilium. 


Πλ. Cum autem audivisset Theophilus, velle 
imperatricem mittere Joannem in exsilium , hoc 
ipse quoque mirandum in modum est machinatus. 
Scripsit igitur Theophilus ad Epiphanium fictas 
litteras adversus Joannem, quod sentiat Joannes 
eadem, quas Origenes. Mota igitur est imperatrix 
ad eum mittendum in exsilium : Epiphaniusque 
cito credidit Theophilo. Nesciebat enim Theophi- 
lum esse Joanni inimicum. Accidit vero, ut Eyi- 
phanius vellet etiam prv re alia navigare ad urbem 
regiam. Cum autem de Joaune audivisset a Theo- 


philo, multo magis studuit eo venire, sed non ut. 


Joanni malefaceret. Me igitur accepit et Isaac , et 
navigavimus Constantinopolim. Porro cum nos ve- 
nissemus in civitatem, erat de Joanne magna per- 
turbatio, quoniam multum amabatur 3a civibus. 
Erant autem quedam monasteria οἱ martyria, qua, 
quia capiebent annonas ab imperatrice, Joannem 


minime recipiebant. Nobis autem ingressis in unum ( 


ex illis monasteriis, coegerunt Epiphanium, ut or- 
dinaret (quoniam ita opus erat) eum, qui preesset 
responsis Ecclesie : quod etiam fecit. Audivit au- 
tem Joannes, et valde succensuit Epiphanio, et 
scripsit epistolam ad Epiphanium, quee ei attulit 
molestiam. Similiter Epiphanius quoque respondit 
ad ea qua scripta fuerant. Audivit autem impera- 
trix Joannem irasci Epipbanio. Quae cum accersi- 
visset Epiplanium, dixit ei : Pater Epipbani, to- 
tum est meum Romauorum imperium, et totum 
sacerdotium Ecclesiarum, qua sunt sub meo im- 
perio, est tuum. Quoniam Joannes , qui est alienus 
a dignitate sacerdotii, insolenter se gerit adversus 
imperatores, et dicunt eum habere aliquam aliam 


ἐχέλευσεν αὐτὸν ἐκθληθῆναι ἔξω τοῦ βασιλιχοῦ τα-- 
µιείου. Καὶ δὴ ἐξελθὼν ἑἐπορεύθη ἐν τῇ ἐχχλησίᾳ. 
Εἶπεν δὲ Ἰωάννης πρὸς Εὔτυχον "Ὅταν παραγίνεταε 
fj βασίλισσα ἐν τῇ ἐχχλησίᾳ, λάθε μετὰ σεαυτοῦ τοὺς 
πρὸς ὑπηρεσίαν, xai ατῆθι Ev τῇ εἰσόδῳ , ἔνθα εἴω-- 
ϐθεν εἰσιέναι’ καὶ uh ἑάσῇῃς αὐτῆν εἰσελθεῖν: λέγων, 
ὅτι Ἰωάννης ἐπέτρεψεν τοῦ μὴ εἰσελθεῖν ἓν τῇ éx- 
Χλησίφ. Ἑποίησεν δὲ οὕτως Ἐὔτυχος. ᾿Απὸ τότε οὖν 
ἐχινήθη ἡ βασίλισσα χατὰ Ἰωάννου τοῦ ἑξορίσαε 
αὑτόν. 

EB'. ᾿Αχούσας δὲ Θεόφιλος ὅτι ἡ βασίλιεσα βού- 
λεται ἑξορίσαι τὸν Ἰωάννην, περισσῶς χατεσχεύαζεν 
xai αὐτός. Ἔγραφεν οὖν θεόφιλος Ἐπιφανίῳ πλεῖστα 
γράµµατα χατὰ Ἰωάννον, ὡς ὅτι Ἰωάννης τὰ Ώρι- 
γένους φρονεῖ. Καὶ ἐχινήθη ἡ βασίλισσα τοῦ ἑξορίσαι 
αὐτόν ΄ ὁ οὖν Ἐπιφάνιος πρὸς τὸξὺ ἐπείσθη θεοφΏῳ. 
Οὐκ ᾖδει δὲ ὅτι ἀπεχθιάξει θεόφιλος πρὸς Ἰωάννην. 
Συνέθη δὲ δι ἀναγχαῖον πρᾶγμα Ἐπιφάνιον θέλεεν 
ἀποπλεῖν ἐπὶ τὴν βασιλίδα. ᾽Αχούσας δὲ xat παρὰ 
Θεοφίλου τοιαῦτα περὶ ᾿Ἰωάννον ἔσπευσεν πλέον τοῦ 
ἀνελθεῖν' οὐχ ἵνα Ἰωάννην, χαχοποιῄῃσει, ἁλλ' ἵνα 
αὐτῷ βοηθήσει. Λαθὼν οὖν ἐμὲ xat 'Ioaàx ἀπεπλεύ- 
σαμεν ἐν Κωνσταντίνου πόλει. Καὶ δὴ εἰσελθόντων 
ἡμῶν ky τῇ πόλει, ἣν σύγχυσις µεγάλη περὶ Ἰωάν- 
νου, διότι πολὺ ἠγαπᾶτο Ἰωάννης ὑπὸ τῶν πολιτῶν. 
"σαν δέ τινα μοναστήρια καὶ μαρτύρια λαμθάνοντα 
ἀννώνας παρὰ τῆς βασιλίσσης, μὴ δεχόµενα τὸν 
Ἰωάννην. Εἰσελθόντων οὖν ἡμῶν ἐν ἑνὶ τῶν µονα- 
στηρίων ἠνάγχασαν Ἐπιφάνιον, ὅπως χειρο-ονήσει, 
ὅτι χρεία ἣν, ἐπὶ τὴν ἐχχλησιαστικὴν χρείαν. Kat 
τοῦτο ποιῄσας, xal ἀχούσας Ἰωάννης ἑλυπήθη σᾳῳό- 
ὅρα πρὺς Ἐπιφάνιον xai ἐπιστολὴν ἔγραφεν Ἔνπι- 
φανίῳ λύπην γεννῶσαν. ᾽Ομοίως xai Ἐπιφάνιος τῷ 
Ἰωάννῃ πρὸς τὰ Υραφέντα. χουσεν δὲ fj βασίλισσα 
ὅτι ἑλυπήθη Ἰωάννης πρὸς Ἐπιφάνιον' xal δὴ προσ- 
χαλεσαμένη τὸν Ἐπιφάνιον εἶπεν abt: Πάτερ Ἐνπι- 
φάνιε, πᾶσα ἡ βασιλεία τῶν Ῥωμαίων ἐμή ἐστι’ xat 
πᾶσα ἡ ἱερωσύνη τῶν Ἐκκλησιῶν τῶν ὑπὸ τὴν ἐμην 
βασιλείαν af, ἐστιν. Ἐπειδὴ δὲ Ἰωάννης , ἁλλότριος 
τῆς εὐταξίας τῆς ἱερωσύνης ὢν, ἁτάχτως φέρεται 
χατὰ βασιλέων, χαὶ αἴρεσίν τινα λέγουσιν αὐτὸν 
ἔχειν, τούτου χάριν ἀπὸ ἡμερῶν πολλῶν xataxó- 
πτεταἰ µου ὁ λογιαμὸς περὶ τοῦ ποιῆσαι σύνοδον, xal 


heresim (preter nostram); ea de causa multis ab- p τοῦτον ἐκχήρυχτον ποιῆσαι τῆς ἱερωσύνης ὡς àv- 


hinc diebus in animo verso, facere de eo synodum, 
et eum tanquam indignum abdicare a sacerdotio; 
in sede autem collocare aliquem alium, qui possit 
obtinere sacerdotium, ut meum imperium sit qnie- 
tum in omnibus. Cum imperauix hac diceret Epi- 
pbhanio, ira tota, quanta erat, commovebatur. Ei 
ergo rursus dixit : Cuin tua hic sit cum Deo pater- 
nitas, non opus est, ut aliis Patribus molestiam 
exhibeamus. Sed quem tibi Deus revelaverit, eum 
fac episcopum; hunc autem expelle ab Ecclesia. 
ümperatrici autem dixit Epiphanius : Audi, o tilia, 


!* JI Reg. xvi, ! sqq. 
(a) Forte leg. μετὰ Θεοῦ. Epi. PATROL. 


&&tov, ἕτερον 0b τὸν δυνάµενον ἀντέχεσθαι τῆς ἱερω- 
σύνης ἐπὶ τοῦ θρόνου χαθεσθῆναι, ὅπως ἡ ἐμὴ βασι- 
λεία bv πᾶόιν εἰρηνεύει. Ὡς 6b ταῦτα ἑλάλει ἡ βα- 
σίλισσα πρὸς Ἐπιφάνιον, ἀπὸ τοῦ πολλοῦ θυμοῦ ὅλη 
παρεχινεῖτο. Πάλιν οὖν εἶπεν πρὸς αὐτόν: Της orn: 
πατρωσύνης οὕσης μετὰ θεὺν (a) ἐνταῦθα, οὐ χρεία 
box xal τοὺς λοιποὺς Πατέρας εἰς Χόπον ἐμθαλεῖν. 
Αλλ) ὄν σοι ὁ cb; ἀποχαλύπτει, ποίησον ἐπίσχοπον, 
xai τοῦτον ἔχθαλε τῆς Ἐκχλησίας. Εἶπεν δὲ Ἐπι- 
φάνιος πρὸς τὴν βασίλισσαν  ᾿Ανεξιχάχως, τέχνον, 
ἄχουσον τοῦ σοῦ Πατρός, Εἶπεν δὲ ἡ βασίλισσα mp, 


105 


S. ΕΡΙΡΗΑΝΗ VITA. 


106 


viup&vtov: EU τι χελεύει dj a πατροσύντ, εὐάγγει- A patienter tuum Patrem. Dixit autem imperatrix 


Mv pot, κἀγὼ θεραπεύσω τὸν ἐμὸν Πατέρα. Εἶπεν 
δὲ Ἐπιφάνιος πρὸς τὴν βασίλισσαν' El μὲν περὶ τῆς 
αἱρέσεως ὃς λέγεις χαταγινώσχεται Ἰωάννης, xai 
ἐλέγχεται, xal οὐχ ὁμολογεῖ ὅτι Ίμαρτεν, ἀνάξιός 
ἐστι τῆς ἱερωσύνης' χαὶ sf τι χελεύει ἡ ὑμῶν ἔξου- 
cia, ποιῄσω. El δὲ περὶ τῆς ὑμετέρας ὕθρεως ζητεῖς 
2» Ἰωάννην ἐξεώσασθαι ἀπὸ τῆς Ἐκκλησίας, ὁ σὸς 
Ἐπιφάνιος εἰς τοῦτο οὐ συναινέσει’ καὶ μάλιστα, 
τέχνον, τῶν βασιλέων ἔστιν ὑθρίξεσθαι χαὶ συγχω- 
pev * ἐπειδὴ xal ὑμεῖς ἔχετε βασιλέα iv οὐρανοῖς 
ᾧ συνήθως ἁμαρτάνετε, καὶ ἀφίησιν ὑμῖν, ἐὰν xal 
ὑμεῖς ἀφίετε τοῖς ὑθρίζουσιν ὑμᾶς ' χαθὼς λέγει ἓν 
tu; Εὐαγγελίοις: Γἰνεσθε οἰκτίρμονες., ὡς ὁ Πα- 
τἡρ ὑμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς. ΒΕίπεν δὲ ἡ βασίλισσα 
πρὸς Ἐπιφάνιον. Ἐὰν ἑἐμπόδιον ποιῄσῃης, Πάτερ 
Ἐτιφάνιε, τοῦ μὴ ἑξορισθηναι τὸν Ἰωάννην, τοὺς 
νοὺς τῶν εἰδώλων ἀνοίγω, xal ποιήσω προσχυνεῖν 
οὺς ἀνθρώπους * xal ποιῄσω τὰ ἔσχατα χείρονα τῶν 
πρώτων. Καὶ ὡς ταῦτα ἑλάλει μετὰ πιχρίας, δάχρυα 
ἐῤῥιψεν ἀπὸ τῶν ὀφθαλμῶν αὐτῆς. Εἶπεν δὲ Ἐπιφά- 
Wo; Ἐγὼ, τέχνον, ἀθῶός εἰμι τῆς χρίσεως ταύτης. 

El". Ταῦτα εἰπὼν Ἐπιφάνιος, παρέλαθέν µε, xal 
ἐξήλθομεν τοῦ βασελικοῦ ταµιείου. "Hv δὲ καὶ Ἰσαὰκ 
iv ἀῤῥωστία, χαὶ οὐκ εἰσῆλθεν μεθ) ἡμῶν πρὸς τὴν 
βασίιασαν. Καὶ φήμη διέδραµεν ἐπὶ πᾶσαν τὴν πό- 
àw, λέχοντες ὅτι, Ὁ μέγας ἱερεὺς Ἐπιφάνιος, ὁ 
ἱσίσχοπος τῆς Κυπρίων, εἰσηλθεν πρὸς τὴν Bacl- 
λισσαν, καὶ ἐποίησεν τὴν ἑξορίαν τοῦ μεγάλου Ἰωάν- 
νου. Taura δὲ ἀχούσας xal 'loaax, ἀπέδρα ἀπὸ 
Ἐτιφανίου, καὶ εἰσελθὼν ἐν μοναστηρίῳ χατέµεινεν 
ἐχεῖ, ἡμῶν μὴ εἱδότων. Καὶ ἣν Ἐπιφάνιος πενθῶν 
χαὶ περὶ αὐτοῦ, xal δεόµενος τοῦ θεοῦ, ὅπως αὐτῷ 
Ἱνωρίσει ποῦ "Ioaàx χαταμµένει. Καὶ ἐγνώρισεν αὖὐ- 
τῷ, καὶ ἀπήλθομεν πρὸς αὐτόν. Καὶ ἀπεστράφη 
Ἰσαὰχ τὸν Ἐπιφάνιον , λέγων ὅτι΄ (ὐχέτι βούλομαι 
μετὰ σοῦ εἵναι, διὰ τὴν ἁμαρτίαν, fjv ἐποίησας εἰς 
Ἰωάννην, Ποιῄσαντες δὲ ἐν τῷ µοναστηρίῳ τρεῖς 
αέρας, μόλις ἔπεισεν τὸν "Icaáx* καὶ λαθόντες ab- 
ὧν ἐξβλθομεν. Ἐπείσθη δὲ χαὶ Ἰωάννης ὅτι συνῄνε- 
σεν ἐπὶ τῇ αὐτοῦ ἑξορίᾳ ὁ Ἐπιφάνιος. Καὶ λαδὼν 
δίπτνχον ἔγραφεν Ἐπιφανίῳ' Ἐπιφάνιε σοφὲ, συν- 
Ίνεσας ἐπὶ τῇ ἐμῇ ἑξορίᾳ. Οὐ μὴ ἔτι καθίσῃς ἐπὶ τοῦ 
θρόνου σου. ᾿Οµοίως δὲ xo Ἐπιφάνιος ἀντιγράφει 
Ἰωάννη” ᾿Αθλητὰ, δἐρου καὶ vixa * ἀνθ) ὧν δὲ ἐπί- 
στευσας ὅτι ἐγὼ συνῄνεσα ἐπὶ τῇ ἑξορίᾳ, ἐπὶ τῷ 
τόπῳ tp ἑξωρίσθης, οὗ μὴ φθάσῃς. Ταῦτα δὲ ἔγρα- 
Qa, ἀδελφοὶ, ἵνα- μή τις τῷ Ἐπιφανίῳ ἐπιῤῥίψει 
φόγον περὶ τὀύτου. Ὁ γὰρ τοσαῦτα χαλὰ χατορθώ- 
σας εἰς τοποῦτον βάθος χακῶν εἴχεν κατελθεῖν; Mi 
vévorzo, Εἰσελθόντων δὲ ἡμῶν tv τῷ βασιλιχῷ τα- 
µιείῳ, συνετάξατο Ἐπιφάνιος τοῖς βασιλεῦσιν ἐπὶ τῷ 
ἀποπλεῦσαι ημᾶς ἐπὶ τῆς Κυπρίων. Ἐρωτηθεὶς δὲ 
Ἐτιφάνιος παρὰ ᾿Αρχαδίου τοῦ βασιλέως τὸ, πόσων 
ἑτῶν ὑπάρχει, εἶπεν, ᾿Εκατὸν xal πέντε ἑτῶν εἰμι 
παρὰ τρείς µῆνας. Οὗτος (a), φησὶν, ἑξήχοντα ἑτῶν 


! Luc. v1, 90 


(à) Forte οὕτως. 


Ῥλτποι, Gn. XLI. 


Epipbanio : Αη tua paternitas aliquid jubeat, enun 
tia, et ego colam et observabo meum Patrem. 
Dixit Epiphanius imperatrici : Si ejus, quam di- 
tis, hzresis reus est, et convincitur Joannes, nec 
se fatetur peccasse, indignus est sacerdotio : et si 
quid juhet vestrum imperium, faciet vester servus. 
Si autem pro vestra injuria quzris Joannem ex- 
pellere ex Ecclesia, servus tuus Epiphanius in hoe 
non assentietur. Est certe maxime imperatorum, 
injuria affici et ignoscere : quandoquidem vos 
quoque habetis imperatorem in colis, cui assidue 
peccatis, et is vobis remittit : qui quidem dicit in 
Evangeliis : Estote misericordes, sicut Pater vester, 
qui est in calis 11. Dixit autem imperauix Epipha- 


B nio : Si fueris impedimento, Pater Epiphani, quo- 


minus mittalur Joannes in exsilium, aperiam tem- 
pla idolorum, et faciam ut homines ea adorent, et 
faciam ultima pejora prioribus. Cumque hzc acerbe 
diceret, ex ejus oculis fluebant lacrymz. Ei vero 
dixit Epiphanius : Ego quidem, o filia, sum inno- 
cens ab hoc judicio. 

LXIII. Cum hzc dixisset Epiphanius, accepit me, 
οἱ egressi sumus ex aula imperatoria. ZEgrotabat 
autem Isaac, et non ingressus est nobiscum ad íim- 
peratricem. Pervasit vero fama per totam civita- 
tem, dicentium : Magnus'sacerdos Epiphanius, epi- 
scopus Cypriorum, ingressus est ad imperatricem, 
οἱ fecit, ut in exsilium mitteretur magnus Joannes. 
Cum hoc autem audivisset Isaac, aufugit ab Epi- 
phanio, et ingressus est monasterium, nobis in- 
scientibus. */Egre vero ferebat Epiphanius, et Deum 
rogabat, ut οἱ signifiearet, ubinam mansisset 1saac. 
Quod ei significavit, et ivimus ad ipsum. Aversa- 
batur autem 1saac Epiphanium, dicens : Nol9 am- 
plius esse tecum, propter peccatum , quod fecisti 
in Joannem. Cum nos autem in monasterio fuisse- 
mus tres dies, vix persuasit lsaac. Quo accepto, 
egressi sumus. Sibi quoque persuasit Joannes, 
quod ejus exsilio fuisset assensus Epiphanius. Ac- 
cepta igitur eharta, scripsit ad Epiphanium : Sa- 
piens Épipbani, assensus es meo exsilio. In tuo 
throno non sedebis amplius. Ad Joannem autem 
rescripsit Epiphanius : Athleta Christi, verberare 
et vince. Quod auiem credidisti, me exsilio 
tuo fuisse assensum, in locum ad quem fuisti 
relegatus, non venies. H:xc scripsi, o fratres, ne 
quis hoc probrum conferat in Epiphanium. Qui 
enim tot et tanta Dona fecerat, erat in tantum 
malorum profundum descensurus? Ingressie autem 
nobis in aulam imperatoriam , jussit Epiphanius 
valere imperatores, ut navigaremus in Cyprum. 
Interrogatus vero Epiphanius ab Arcadio impera- 
tore, quot annos esset natus, dixit : Centum et 
quindecim , et tres menses. Sie autem dixit : Fui 
episcopus, cum essem sexaginta annos natus. Fui 





:4u1 


S. EPIPHANII VITA. 


163 


(ero in episcopatu quinquaginta quinque annos A ἑγιόμην ἐπίσχοπος, καὶ ἔχω ἐν τῇ ἔπισχοτῇῃ πεντή 


3t tres menses. Eo vero die, quo fuit nobis ascen- 
Jendum in navem, tunc eum interrogavit. Cum 
autem in navem ascendissemus, et navigaremus it 
Cyprum, sedit Epiphanius in concavo navis, et nos 
eum eo. Eratque mos Epiphanio sancta Evangelia 
assidue tenere in manibus. Cumque ter ingemuisset 
et flevisset, explicatis Evangeliis, et iis rursus pli- 
catis, lacrymatus est. Cumque surrezisset, oravit; 
et post preces rursus sedit in concavo navis : c«- 
pitque flere et nobis dicere : 


LXIV. Si me diligitis, o filii, mandata mea ser- 
vate, οἱ dilectio Dei manebit in vobis. Scitis per 
quot. afflictiones transivi in hac vita, et non repu- 
tavi esse ullam afflictionem : sed eram semper 
Aeetus in iis, quz:e ad Deum pertinent, et Deus non 
me dereliquit, sed ipse me servavit ab omnibus 
maligni insidiis. Diligentibus enim Deum omnia 
€ooperantur in bonum 3. Aliquando autem, o lilii 
mihi desiderati, cum ego essem in loco deserto, 
et Christo preces peragerem , ut liberarer ab om- 
nibus insidiis adversarii, me invasit multitudo dz- 
monum : qui cum me dilacerassent, et pedibus ar- 
ripuissent, attraxerunt in terram. Nonnulli autem 
ex ipsis mihi plagas quoque intulerunt. Hoc vero 
fecerunt mihi decem diebus. Nec amplius vidi dz- 
monem in propria persona omnibus diebus vitz 
mez,.sed per homines ii me suam exercuere mali- 


tiam : cujusmodi mihi mala evenerunt in Phoenicia (C 


ab insolentibus Simonianis, qualia in "Egypto ab 
immundis Gnosücis, qualia in Cypro' ab iniquis 
Valentinianis et aliis hzresibus. Advertite ergo 
animum, o filii mei, et audite verba Epiphanii pec- 
caloris. Pecunias ne concupiscatis, et multe pe- 
cunis adjicientur vobis. Nullum hominem odio 
habeatis, et a Deo diligemini. Nolite loqui adver- 
sus fratrem, et affectio diaboli vobis non.domina- 
bitur. Aversemini omnes hzreses, tanquam feras 
plenas veneno mortifero. De quibus etiam vobis 
tradidi in libris, qui appellantur Panaria. Àverse- 
mini, et cavete a mundi voluptate, qus corpus et 
mentem semper titillat. Experimini eam esse Sata- 
na accessionem. Saepe autem vel carne quiescen- 


te, mens incautorum turpia apprehendit visione. ϐ 


Quando vero mens nostra est sobria, et Dei sein- 
per haliet memoriam , tunc facile inimicum possu- 
mus prostermere, Cum hzc et his plura dixisset 
Epiphanius, omnibus qui erat in navi accersitis, 
dixit eis : Oportet nos, o fratres, totis viribus ro- 
gare benignum et clementem Deum, ut noa con- 
servet, e£ nemo pereat ex 18, qui sunt in nave. 
Est enim futura in mari magna tempestas. Sed 
estote bono animo : nulla enim afflictio labore op- 
primet ullum ex iis, qui sunt in navi. Quz cum 
dixisset, dixit mibi : Fil: Polybi. Dixi ei : Quid est, 
Pater? Dixit ille mihi ς Si navigaveriinus usque 


* Rom. vii, 28. , 


χοντα πέντε ἔτη παρὰ τρεῖς µῆνας. Αὐτῇ δὲ τῇ 
ἡμέρᾳ, kv f εἴχαμεν ἀνελθεῖν ἐν τῷ πλοίῳ, τότ» 
αὐτὸν ἐπηρώτησεν. Ανελθόντων δὲ ἡμῶν ἓν τῷ πλοέῳφ 
ἐχαθέσθη Ἐπιφάνιος ἓν τῇ κοίλῃ τοῦ πλοίου, χαὶ 
ἡμεῖς μετ) αὐτοῦ. Ἔθος δὲ ἣν Ἐπιφανίῳ τὰ ἅγισ 
Εὐαγγέλια κρατεῖν .ἁδιαλείπτως ἓν ταῖς yepsiv αὖ- 
τοῦ. Καὶ 6h τρίτον στενάξας xal δαχρύσας, ἀναπτύ- 
ξας τε τὰ ἅγια Εὐαγγέλια, xal πάλιν πτύξας ἔχλαν- 
σεν, xai ἐποίησεν εὐχὴν, xat μετὰ τὴν εὐχην ἐχᾶ- 
θισεν ἐπὶ τῆς χοίλης τοῦ πλοίου, xaX Ἡρξατο χλαίειν 
xa λέγειν πρὸς ἡμᾶς ' 

EA, Ἐὰν ἀγαπᾶτέ µε, φταὶν, ὢ τέχνα. τὰς ἕντο- 
λάς µου τηρήσατε΄ xai dj ἀγάπη τοῦ θεοῦ μένει ἐν 
ὑμῖν. Ὑμεῖς, φησὶν, ἐπίστασθε διὰ πόσων θλίφεων 
διηλθον Ev τῷδε τῷ βίῳ, xat οὐχ ἠγησάμην οὐδεμίαν 
θλίΨιν, ἀλλὰ πάντοτε μην χαίρων πρὸς τὸν Θ:2ν 
ἀποθλέπων, xal ὁ Θθεὸς οὐχ ἐγχατέλειπέν µε" ἀλλ᾽ 
αὐτός µε ἣν διαφυλάττων ἀπὸ πάσης ἐπιθουλῆς τοῦ 
πονηροῦ. Τοῖς γὰρ ἁγαπῶσιν' τὸν Θεὸν πάντα 
συνεργεῖ εἰς τὸ ἀγαθόν. Ποτὲ οὖν, τέχνα ἐμοὶ τες- 
ποθηµένα., ὄντος µου ἓν τόπῳ ἑρημ!νῷ, xal ἔπιτε- 
λοῦντός µου τὴν δέησιν τῷ Χριστῷ, ὅπως ῥυσθῷ à: 
πάσης ἐπιθουλῆς τοῦ ἀντιχειμένου, ἑπέστη pot πλη 
θος δαιμόνων, χαὶ διασπαράξαντὲς µε ἐπὶ τὴν γῆν, 
xaX λαθόντες ἀπὸ τῶν ποδῶν, διέσυρον ἐπὶ τὴν Υην. 
Τινὲς δὲ ἐξ αὐτῶν xal πληγὰς προσήνεγχάν μοι. 
Τοῦτο δὰ ἐποίησάν µοι ἐπὶ δεχάτην fjpfpav* xal 
ἕκτοτε οὐχέτι αὐτοπροσώπως ἐθεασάμην δαίµονα 
πάσας τὰς ἡμέρας τῆς ζωῆς µου, ἀλλά τὰ πονηρῶν 
ἀνθρώπων ἐπετέλεσαν τὴν ἰδίαν αὐτῶν χαχίαν εἰς 
ἐμέ, Ο/ά pot χαχὰ συνέἐθη Ev Φοινίχῃ παρὰ τῶν ἀτά- 
χτων Σιμωνιανῶν ἐν Αἰγύπτῳ, παρὰ τῶν ἀχαθάρ- 
των Γνωστιχῶν ofa ἓν Κύπρῳ παρὰ τῶν ἀνόμων 
Οὐαλεντινιανῶν xal τῶν λσιπῶν αἱρέσεων. Ἐπιστ{- 
σατε τὸν νοῦν ὑμῶν, ὢ τέχνα, xal ἀχούσατε τὸν 
λόγον Ἐπιφανίου τοῦ ἁμαρτωλοῦ. M?) ἐπιθυμηταὶ 
γἐνησθε χρημάτων, χαὶ πολλὰ χρήματα προστεθή- 
σεται ὑμῖν. Mh µισῄήσητε πάντα ἄνθρωπον, xai ἔσε- 
σθε ἀγαπώμενοι ὑπὸ τοῦ Θεοῦ. ΜΗ καταλαλήσητε 
ἁδελφὸν, xal πάθος διαδολικὸν οὗ χυριεύσῃ ὑμῖν. 
Αποστρέφεσθε πάσας τὰς αἱρέσεις, ὡς θηρία μετὰ 
loo θανασίµου. Περὶ ὧν καὶ ἐγγράφως παρέδωχα 
ὑμῖν ἐν τοῖς βίθλοις τοῖς ἐπιλεγομένοις Παναρίοις. 
Αποστρέφεσθε xal παραφυλάττεσθε ἀπὺ τῆς ἡδονῆς 
τοῦ χόσµου, τῆς ὑπογαργαλιξούσης ἀεὶ τὸ σῶμα καὶ 
τὸν λογισµόν. Ἔνχετε πεῖραν, ὅτι προσθήκη ἐστὶ τοῦ 
Σατανᾶ. Πολλάκις γὰρ xai τῆς σαρχὸς ἡσυχαζούσης, 
ὁ λογισμὸς τῶν ἀνασφαλίστων πεφάντασται περὶ τὰ 
αἰσχρά. "Όταν δὲ ὁ voug ἡμῶν νήφει, χαὶ μνήμην 
ἔχει ἀεὶ τοῦ θεοῦ, εὐχερῶς χαταπαλαῖσαι δυνάµεθα 
τοῦ ἐχθροῦ. Ταῦτα εἰπὼν Ἐπιφάνιος, xal πλείονα : 
τούτων, προσχαλεσάµενος ἅπαντας τοὺς Ev τῷ πλρίῳ, 
εἶπεν πρὸς αὐτούς' Xph ἡμᾶς, ἁδελφοὶ, ἐξ Gir; 
ἰσχύος δεηθΏναι τοῦ φιλανθρώπου θεοῦ, ὅπως δια- 
σώσει ἡμᾶς, xai μηδεὶς τῶν Ev τῷ πλοίῳ ἀπολεῖται. 
Μέλλει γὰρ χλύδων γίνεσθαι μέγας. "AX εὐθυμεῖτε" 


S, EPIPHANII VITA, 


1410 


οὐδεμία γὰρ θλίφις χαθάψηται πάντων ἓν τῷ πλοίῳ. A Constantiam, mane septem dies in civitate, et na- 


Καὶ ταῦτα εἰπὼν. εἶπεν πρὸς pé: Τέχνον Πολῦθιε. 
Είπον δὲ πρὸς αὐτόν, Τί ἐστι, Πάτερ; Εἶπεν 6$ πρὸς 
μα: Εάν ἀποπλεύσωμεν ἐπὶ τὴν Κωνσταντίαν, ἑπτὰ 
ἡμέρας ποίησον ἐπὶ τῆς πόλεως, xai πλεῦσον εἰς 
Λἴγυπτον, xai ἄνελθε εἰς τὴν ἄνω θηδαῖδα, xal ποί- 
pxtwe τὰ πρόδατα τοῦ Χριστοῦ. ᾽Αλλὰ πρόσεχε σεαυ- 
τῷ, τέχνον. Διαμαρτύρομαί σοι τόν τε οὐρανὸν xal 
τὸν Υζν, μὴ ποίησαι ἄλλως' ἐπεὶ ἐὰν τοὺς ἐμοὺς λό- 
Too; παραποιήτῃ xol μὴ πορευθῆς, ἁπωλείᾳ ἀπολεῖ, 
χαὶ εἰς µάτην γενἡσονταί σοι πάντα ὅσα ᾠχοδόμησας, 
xai ἔση ἀχρεῖος ἕναντι πάντων ἀνθρώπων. Ἐὰν δὲ 
ἀχούσης τῶν ἐμῶν λόγων, χαὶ φυλάξης τὴν ἐντολὴν 


viga in ZEgyptum, et ascende in superiorem The- 
baidem, et pasce oves Christi. Sed attende tibi, 
fili. Testor tibi celum et terram, ne aliter facias. 
Nam si mea verba neglexeris, et noa perrexeris in 
superiorem Thebaidem, peribis : et frustra a te 
fient, qu:ecunque zedificaveris ς et eris inutilis co» 
ram quovis homine. Sed si mea verba audieris, et 
Domini mandatum custodieris, quod mihi manda- 
vit Jesus Christus, Filius Dei, eris benedictus ϱ0- 
ram ipso omnibus diebus. Qux» cum dixisset, me 
est amplexus :; eonvertitque sesmonem ad ἴδλλο, 
et ait : 1saac fili. 


Κυρίου, fjv ἑνετε[λατό pov Ἰησοὺς Χριστὸς , ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ, ἔσῃ εὐλογημένος ἑνώπιον αὐτοῦ πάσας τὰς 


ἡμέρας. Καὶ ταῦτα εἰπὼν πρὸς μὲ, ἠσπάσατό µε. Καὶ ἀποχριθεὶς πρὸς 


Ἰσαάχ. 


Ἱσαὰχ εἶπεν αὐτῷ. Τέχνον 


EE'.'O δὲ εἶπεν ' Τί ἐστι, Πάτερ; Καὶ εἶπεν Ἐπι- Β LXV. Hs autem dixit ei : Quid est, Pater ? Et di- 


φάνιος * Καὶ σὺ, τέχνον, µένε ἐπὶ τῆς Κωνσταντίας, 
ἕως ἂν ἐπιτραπῇ σοι βαδίζειν τὴν ὁδὸν τῶν (a) δι- 
χαίων. Taura εἰπὼν Ἐπιφάνιος πρὸς 'Icaxx, Ἱσπά- 
cato xai αὐτόν ' xal προσχαλεσάµενος τοὺς ναυτι- 
χοὺς ἅπαντας, εἶπεν αὐτοῖς' Mh θροεῖσθε, τέχνα. 
Κίνησιν γὰρ td, θάλασσα ποιήσει πολλήν. AX)" εὖ- 
χεσθε τῷ θεῷ, xat αὐτὸς βοηθήσει ὑμῖν. Ἡν δὲ ἑνδε- 
χάτη ὥρα τῆς μέρας, ὅτε ταῦτα ἐδίδαξεν ἡμᾶς Ἐπι- 
φάνιος. Ἐϊπεν δὲ EX τῶν ναυτῶν' Mi πείραζε, ἵνα 
μὴ πειρασθῆς. Περὶ δὲ δυσμοὺς fou γίνεται λαίλαφ 

μέγας ἐν τῇ θαλάσσῃ. Καὶ fjv Ἐπιφάνιος ἓν τῇ κοί- 
Ἂῃ τοῦ πλοίου ἁπλώσας τὰς χεῖρας αὐτοῦ, καὶ τὰ 
Εὐαγγέλια ἔχειτο ἐπὶ τὸ στῆθος αὐτοῦ, χαὶ οἱ ὀφθαλ- 
pot αὐτοῦ ἀνεφγμένοι, xaX quvh αὐτοῦ οὐχ ἠχούετο. 


Ἠμεῖς δὲ πάντες φόδῳ µεγάλῳ συνεχόµενοι ὑπενοοῦ- € 


μεν, ὅτι διὰ τὸν σάλον τῆς θαλάσσης ὁ Ἐπιφάνιος 
προσεύχεται τῷ θεῷ. Ἔμεινεν δὲ ὁ χλύδων δύο ἡμέ- 
pas xaX δύο νύχτας, Καὶ τῇ τρίτῃ ἡμέρα εἶπεν Ἐπι- 
φάνιος πρὸς μέ Τέχνον Πολύθιε, λάλησον πρὸς τοὺς 
ναυτιχοὺς, xai ἁφάτωσαν ξύλα, xal ποιησάτωσαν ày- 
θραχίαν. Καὶ λάδθε θυμίαμα, xai προσάγαχε ὧδε. 
Καὶ ἐποίησα οὕτως * xal προσἠγαγον αὐτῷ. Καὶ εἷ- 
πεν πρὸς µέ΄ Βάλε τὸ θυμίαμα ἐπὶ τὴν ἀνθραχίαν. 
Καὶ ἔδαλα. Καὶ εἶπεν ' Εὔξδασθε, τέχνα. Καὶ ἁποίη- 
6εν εὐχὴν ὡς ἀνέχειτο. Καὶ μετὰ τὴν εὐχὴν ἠσπά- 
Caro ἡμᾶς, xai εἶπεν ' Σώζεσθε, τέχνα΄ ὁ γὰρ Ἐπι- 
σάνιος οὐχέτι ὑμᾶς ὄψεται ἓν τῷδε τῷ βίῳ. Καὶ εὖ- 
θέως παρέδωχεν τὸ πνεῦμα. xal παραχρῆμα Enau- 
σεν ὁ χλύδων τῆς θαλάσσης. 

Ες. Καὶ ἐπιπεσόντες ἐπὶ τὸν τράχηλον αὐτοῦ ἐγώ 
τε χαὶ Ἰσαὰκ ἐχλαύσαμεν πιχρῶς, xal σχότὸς ἔπεσεν 
ἐπὶ τοὺς ὀφθαλμοὺς ἡμῶν ἐν τῇ ὥρᾳ ἑχείνῃ. E, δὲ 
τῶν ναυτῶν, ip εἶπεν Ἐπιφάνιος ἔτι ζῶν, ὅτι, Μὴ 
πείρασε, ἵνα ui πειρασθῆς, ἕδράμεν παβὰ τοὺς πό- 
δας Ἐπιφανίου, καὶ ἠδουλήθη ἁποχαλύψαι τὸ ἱμάτιον 
αὐτοῦ ἰδεῖν εἰ Σμπερίτομός ἐστιν, Ὁ δὲ Ἐπιφάνιος, 
ὡς fv νεχρὸς χοίµενος, χουφίσας τὸν δεξιὸν πόδα, 
ἔδωχεν αὐτῷ εἰς τὸ πρόσωπον, xal ἔῤῥιψεν αὐτὸν ἀπὸ 
τῆς χοίλης τοῦ πλοίου ἐπὶ τὴν πρύμνην, χαὶ ἔμεινε 
γεχρός. Ἐποίπσεν δὲ δύο ἡμέρας χείµενος νεχρός. Tf 


(e) Interp. legit Κιττιέων. 


xit Epiphanius : Tu quoque, fli, mane in civitate 
Constantiensi, donec jubearis inire viam Cittien- 
sium. Quz cum Epiphanius dixisset 1saac, eum est 
similiter complezus. Nautas quoque omnes accer- 
sens, dixit eis : Nolite conturbari, o lilii. Magnum 
enim motum faciet mare : sed attendite Deo, et ipse 
vobis feret opem. Erat autem hora diei undecima, 
quando hac nos docuit Epiphanius. Dixit vero uni 
ex nautis : Noli tentare, ne tu tenteris. Circa occa- 
sum autem solis fuit magna venti procella in mari. 
Epiphanius vero erat in infima parte navis passis 
manibus ; et ejus pectori imposita erant Evangelia, 
et erant aperti ejus oculi, et vox ejus non audieba- 
tur. Nos autem omnes maguo metu affecti, exisli- 
mabamus Epiphanium Deuni órare propter tempe- 
statem maris. Mansit autem illa tempestas duos 
dies et duas noctes. Tertio vero die dixit mihi Epi- 
phanius : Fili Polybi. Respondi ego : Quid est, 
Pater? kt dixit mihi : Dic nautis, ut accendant li- 
gna, et faciant carbones, et accipe suffitum, et affer 
huc. Et sic feci. Qui dixit: Fili, admove propius. 
Et admovi. Et dixit mihi : Jace suffltum super car 

bonem. Et jeci. Et dixit : Orate, (ilii. Et feeit ora- 
tionem ita ut recumbebat. Et post orationem nos 
est complexus, dicens : Salvi estote, filii. Epipha- 
»ius enim non vos amplius videbit in hae vita. Et 
statim tradidit spiritum. Statimque cessavit tempe- 
stas maris. 


LXVI. Cadentes autem super collum ejus ego et 
Isaac, amare flevimus. Cecideruntque tenebre in 
nostros oculos illo die. Unus vero ex nautis, cui 
dixerat Epiphanius adhuc vivus : Noli tentare, ne 
tenteris; currens ad pedes Epipbanii, voluit aperire 
vestem Epiphanii, et videre an esset circumcieus. 
Epiphanius autem, ut jaeebat mortuus, dextero pe- 
desublato, eum impegit in faciem, et jecit eum usque 
ad puppem navis, et mansit biduo mortuus. Tertio 
vero die, naute qui eum portabant, tulerunt. eum 
prope Epiphanium. Postquam autem posuerunt eum 


ut 


S. EPIPIIANIE VITA. - 


412 


ad pedes ejus, et tetigit eos, statim surrexit. Et ce- A οὖν τρίτῃ ἡμέρᾳ Ίνεγχαν αὐτὸν βαστάσαντες οἱ ναυ- 


cidit timor super omnes, qui erant in navi. Cum 
nos autem navigassemus Constantiam ad locum, 
qui dicitor Dianeuterium, egressi sunt nautze e na- 
vi, et circuierunt totam civitatem, et clamaverunt 
eum magnis vocibus : Viri fratres, qui viris (requen- 
tem hahitatis Constantiensium civitatem, descendi- 
te ad mare in locum, qui dicitur Dianeuterium, et 
aecipite reliquias sancti et longe beatissimi Patris 
nostri Epiphanii. Finiit enim vitam humanam.Tunc 
quidem ceciderunt tenebrie super universam eivita- 
tem, et se manibus tenentes descendunt ad«mare, 
magnum planctum afferentes. Sed omnes quoque 


rustici veniebant in civitatem, per totam viam fluen-- 


tes lacrymis. Quecirca {τε quoque cci, qui 
erant in parecia, quae appellatur Torti, se sic in 
viam, conjecerunt; nec ullus dabat eis manum, ut 
citius venirent in civitatem. Dixit autem unus ex 
eis nomine Prosechius : Digne Dei sancte Epiphani, 
fac nos aspicere, ut nos quoque adoremus tuas ve- 
nerabiles reliquias. Et statim aspexerunt; et in- 
gressi in civitatem, adorarunt venerandas sancti Pa- 
tris reliquias : et annuntiarunt id quod eis in via 
evenerat. Quicunque autem audierunt, Deum lauda- 
ruut, qui iis qui se suut digni, praebet talia. 


B 


ται ἐγγὺς Ἐπιφανίου. Ὡς δὲ ἔθηχαν αὐτὸν παρὰ τοὺς 
πόδας αὑτοῦ, ἤφατο τῶν ποδῶν αὑτοῦ, καὶ εὐθέως 
ἀνέστη" xal qó6og ἔπεσεν ἐπὶ πάντας τοὺς bv τῷ 
πλοίῳ. Καταπλευσάντων δὲ ἡμῶν ἐν Κωνσταντίᾳ Eco 
τῷ τόπῳ καλουμένῳ Διανευτηρίῳ, ἐξῆλθον οἱ ναῦτα 
ἀπὸ τοῦ πλοίου, xal ἐκύχλωσαν τῆν πόλιν καὶ μετὰ 
φωνῶν μεγάλων ἔκραζον' "Άνδρες ἁδελφοὶ, οἱ την 
πολύανδρον µητρόπολιν Κωνσταντίαν χατοιχοῦντες, 
κατέλθετε, φησὶν, ἐπὶ τῆς θαλάσσης ἓν τῷ τόπῳ τῷ 
χαλουμένῳ Διανευτηρίῳ, χαὶ λάδετε τὸ τίµιον λεένα- 
voy τοῦ ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν Ἐπιφανίου. Κατέλυσεν 
γὰρ τὸν ἀνθρώπινον βίον. Τότε δη σκότος ἐπέπεασεὶ 
ἐπὶ πᾶσαν τὴν πόλιν, xal ἑαυτοὺς χειραγωγοῦντες 
κατήρχοντο ἐπὶ τῆς θαλάσσης, χοπετὸν µέγαν πο:οῦ- 
µενοι. ᾽Αλλὰ χαὶ πᾶσα ἡ ἀγροικία κατεσύρετο ἐν τῃ 
πόλει, τὰ δάχρυα καθ) ὁδὺν ἐπιχέοντες. ὥστε χαὶ, 
τριῶν τυφλῶν ὄντων ἐν παροικἰᾳ ἐπιλεγομένη ὤ-ορ- 
τυχῇ, ἓν «fj ὁδῷ ἑαυτοὺς ἐμδαλόντων, οὐδεὶς ἐπ-δί- 
δου τούτοις χεῖρα, ὅπως τάχιον συμφθάτωσιν ἐπὶ τὸν 
πόλιν * εἶπεν δὲ Ex τῶν τριῶν ὁ εἷς ὀνόματι Προσ- 
έχιος * “Άγιε τοῦ θεοῦ, ὅσιε Ἐπιφάνιε, ποίησον ἀναθ)λὲέ- 
dat, ὅπως καὶ ἡμεῖς προσχυνήσωµεν τὸ τὶµιόν σου 
λείψανον. Καὶ εὐθέως ἀνέθλεφψαν, xaX εἱσελθόντες Ev 
τῇ πόλει προσεχύνησαν τὸ τίµιον λείφανον τοῦ ὁσίον 


Πατρός ' ἀπήγγειλαν δὲ τὸ συμθδὰν αὐτοῖς χατὰ τὴν ὁδόν. ᾽Αχούσαντες δὲ ἅπαντες, ἑδόξαζον τὸν θεὸν τὸν 


τοιαῦτα παρέχοντα τοῖς ἀξίοις αὐτοῦ. 
LXVH. Honorifice ergo e navi tollentes reliquias, 
introduxerunt ia ecclesiam. Ibique mansit tres dies, 


EZ'. "Αραντες οὖν ἀπὸ τοῦ πλοίου τὸ λείφανον, µε- 
τὰ πολλῆς τιμῆς εἰσήνεγχαν εἰς τὴν ἐχχλησίαν. 


neque sepeliebatur propter magnam contentionem. C Ἔμεινε δὲ τρεῖς ἡμέρας, καὶ οὐκ ἐθάπτετο, διὰ τὶν 


Quarto autein die ipsum in loculo, melle superfuso, 
composuerunt. [ Cogitabant enim eum sepelire in 
ecclesia.] Mansi vero septem dies in ecclesia prope 
reliquias : et ne sic quidem est sepultus. Octavo 
itaque die, cum, ut jusserat sanctus Pater, navem 
invenissem, quee trajiciebat in ZEgyptum, ascendi 
in superiorem Thebaidem, et mansi anno uno. Cum 
autem descenderet magnus Heracleon, praeses to- 
tius Egypti, Rhinocurura (eam enim urbem habi- 
tabat), et audiisset me fuisse discipulum magui 
Epiphanii, me nolentem rapuit per milites, imposi- 
tumque camelo dromadi detulit Rhinocurura. Ae« 
cidit autem, ut episcopus illorum decederet. Fecit- 
que ut ordinarer episcopus Rhinocururorum. 


Epistola Polybii episcopi, civitatis Rhinocururum ad 
abinum episcopum Constiantiensem. 


Domino in Deo venerando, digno sacerdotio, 
saucto Patri Sabino episcopo civitatis Constantiae 
Cypri, Polybius peccator in Domino salutem. Magi 
singularis grati, vel antequam stella eis Dominum 
sighDificasset, participes facti, vadunt Hierusalem, 
atque Betlilchem, ad adorandum coelestem regem 
Christum Dominum nostrum. Nisi enim ii fuissent 
prius participes divine cognitionis, Dei visionem 


(a) Vertit interpres quasi legerit µέλι βαλόντες ἐν 
σορῷ. Quse autem in textu Latino uncis inclusimus, 


* 


πολλὴν Φφιλονειχίαν αὐτῶν. Tjj οὖν τετάρτῃ ἡμέοα 
UEM, βαλόντες ἐν Σχυρίῳ (a) ἔδαλον αὐτόν. Ἐποίτσα 
δὲ ἐγὼ τὰς C ἡμέρας ἐν τῇ ἐχκλησίᾳ παρὰ τὸ λείφᾧα- 
voy * xal οὐδὲ οὕτως ἑτάφη. Tf] οὖν ὀγδόῃ ἡμέρα κα- 
τὰ τὴν (b) τοῦ ὁσίου Πατρὸς εὗρον πλοῖον διαπερῶν 
εἰς Αἴγυπτον, xal ἀνελθὼν ἀπέπλευσα, xal ἀνῃλθον 
εἰς την ἄνω θτθαῖδα, xaX ἐἑποίησα ἐνιαντόν. Καὶ χατ- 
ερχόμενος ὁ μέγας Ἡραχλείων à ἄρχων τῆς Αἰγύ- 
πτου ἐπὶ 'Ῥινοχουρούρων τὴ» πόλιν (fv γὰρ xa οἱ- 
χήτωρ αὐτῆς ), ἀχούσας ὅτι μαθητὴς ἐγενόμην τοῦ 
μεγάλου Ἐπιφανίου, μὴ θέλοντός µου, διὰ στρατιω- 
τῶν Ἡρπασέν µε, xal ἐπὶ δροµοχαμ]λῳ ἐπιχαθίσας, 
χατἠνεγχέν µε εἰς 'Ῥινοχούρουρα. Συνέθη δὲ τὸν ἑτεί-- 
σχοπον τὸν ἐχεῖ τελευτῆσαι, xat ἑποίησέν µε χειροτο- 


D νηθῆναι ἐπίσχοπον τῆς Εχχλησίας ᾿Ῥινοχουρούρων. 


Ἐπιστοίἡ Πωλυδίου ὁπισκόπου πόλεως ΡῬινο- 
τα ρω» πρὸς Σαθϊνον ἐπίσχοπον Korccar- 
Κυρίῳ θεοτιµήτῳ ἀξίῳ τῆς ἱερωσύνης, ἁγίῳ Πα- 

τρὶ ἐπισχόπῳ Σαθίνῳ πόλεως Κωνσταντίας τῆς Ku- 

πρου, Πολύθιος ἁμαρτωλὸς ἐν Κυρίῳ χαίρειν. Ot 
μάγο. τῆς χάριτος µετεῖχον, λέγω δὴ πρὸ τοῦ τὸν 
ἀστέρα αὐτοῖς καταμηνῦσαι τὴν βαδίαν ποιεῖσθαι 
ἐπὶ Ἱερουσαλὴμ, καὶ ἐν Βηθ)εὲμ ἐπὶ προσχυνῄήσει 
τοῦ μεγάλου βασιλέως Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ Κυρίου 
ἡμῶν. El μὴ γὰρ εἶχον αὐτοὶ θεογνωσίαν τὸ πρὶν, 


in Graeco desunt. Εριτ. PATROL. 
(b) Κατά τήν. Supole ἐντολήν. Ip. 


15 S. EPIPHANIT VITA, 


146 


οὐχ ἂν θεοπτίας ἐπέτυχον. Αλλ’ ἐκεῖνοι (a) μὲν περὶ A minime fuissent assecuti, Sed illa quidem de Dee, 


8:52 τοῦ ζητουμένου ὑπὸ μάγων, xaY µηνυοµένου 
61252 ἀστέρος τοῖς αὗτοῖς µάγοις ἓν Βηθλεέμ. "Evo 
δὲ ἐπιζητῶ περὶ ὁσίου ἀνδρὸς τοῦ τὸν Θεὸν τὸν ὑπὸ 
μάγων ζητούµενον, xat ἐπὶ τῆς Βηθλεὲμ εὑρισχόμε- 
νον χαὶ προσχυνούμενον θεραπεύσαντος λέγω δὴ 
Ἐπ.φάνιον, τὸν µέγαν ἀρχιερέα, τὸ τεῖχος τῶν Ku- 
πρίων. Ἐπειδὴ οὖν, ὅσιε Πάτερ, διὰ τὸ πλῆθος τῶν 
ἁμαρτιῶν µου ojx ἐγενήθην ἄξιος ᾿ἰδεῖν τὸν τόπον 
ὖν ἀγαθὸν ἐχεῖνον, ἔνθα τὸ τίµιον λείφανον τοῦ ὁσίου 
Πατρὸς ἡμῶν ἐπισχόπου ἑτάφη, xal μνήμη pot ἁδιά- 
}ειπτός ἐστι, xal λύπη µεγάλη : τούτου χάριν παρα- 
χαλὼ τὴν aiv ὁσίαν πατρωσύνην διὰ γραμμάτων 
ἡμῖν σημᾶναι «b, ποίᾳ ἡμέρᾳ xot ποίῳ τόπῳ ἑτάφη. 
Ἀπέστειλα δὲ ἄνδρα προορατιχὸν καὶ χάριτος χατ- 
αξ ωθέντα Θεοῦ * λέγω δῆ τὸν τίμιον διάχονον Κάλιπ. 
Sov * ὃς τις ἑγνώρισέ µοι περὶ τῆς ὑμετέρας ὁσιότη- 
τος, ὅτι αὐτὸς ἐχαθέσθης ἐπὶ τοῦ θρόνου τῆς Ἐκκλη- 
ca; Κωνσταντίας. Ἐμοῦ Υὰρ κλαίοντος, xal ὀδυρο- 
µένου περὶ τῆς ταφῆς τοῦ ὁσίου ἀνδρὸς, μηδὲ εἰδότος 
τς ἐχάθισεν ἐπὶ τοῦ θρόνου, ὅπως διὰ γραμμάτων 
μάθω αὐτὸς ὁ προειρηµένος τίμιος διάχονος Κάλιπ- 
τος εἶπεν, ὅτι Σαθῖνος ἡγούμενος µοναστηρίου διεδέ- 
ξατο τὸν τῆς ὁσίας µνήµης Πατέρα ἡμῶν Ἐπιφά- 
vtov. Δι xal τοῦτον ἁπεστείλαμεν διὰ τοσαύτης xal 
χαλεπωτάτης ὁδοῦ τε xal θαλάσσης, ὅπως τῶν προ. 
ειρηµένων ἐπιτύχωμεν διὰ τῆς ὑμῶν ὁσιότητος. Πολ- 
1x δὲ ἐξ ἡμῶν προσειπεῖν καταξίωσον τὸν χαθαρώτα- 
τον χληρον, χαὶ πάντας τοὺς ὑπὺ «nv ὑμετέραν ὁαιό- 


qui qu:erebatur a magis, et significabatur per stel- 
lam ipsis magis in Rethlehem. Ego autem nunc 
quxro de sancto Patre, qui Deum quissitum a ma- 
gis, et inventum in Bethlehem, et adoratum, co- 
luit : de Epiphanio magno sacerdote, muro et pro- - 
pugnaeulo Cypriorum. Quoniam ergo, sancte Pa- 
ter, propter meorum peceatorum multitudinem, non 
fui dignus, qui viderem locum illorum honorum, 
ubi sunt sepulte pretiose reliquie saneti Patris 
nostri episcopi Epiphanii, et perpetua hujus rei 
memoria et dolor gravis meo insidet animo : ea de 
causa rogo tuam sanctam paternitatem, ut nobis 
significet per litteras quonam die, et quomodo sit 
sepultus. Misi autem ad te virum providum, et di- 


B vina gratia dignum habitum : dico vero veneran- 


dum diaconum Calippum, qui mihi quoque signifl- 
cavit de vestra sanctitate, quod ipse sederis super 
thronum Ecclesie Constantiz. Nam cum ego fle- 
rem, et quererer de sepultura sancti Patris, nee 
nossem quisnam sedisset super thronum, idque 
scire per litteras cuperem, predictus dixit Calip- 
pus, quod Sabinus prefectus monasterii successit 
nostro sanct: memori: Patri et episcopo Epipha- 
nio. Quocirca eum misimus per tantum ac tam dif- 
ficile iter et inare, ut ea, qua prius dicta sunt, con- 
sequamur per tuam sanctitatem. Purissimum au- 
tein clerum meo nomine digneris salutare, et om« 
nes, qui sunt sub vestra sanctitate. Ora pro me, di- 


τητα. Προσεύχου uot, ἄξιε τῆς ἱερωσύνης, ὅσιε Πάτερ. c 636 sacerdotio, sancte Pater. 


[LXIX. Deo ago gratias, et vestrze aiacritati animi, serve Dei, et digne sacerdotio, sanete Pater Polybi, 
quod per te excitor ad pulchram memoriam. Sanctitatis enim vestrz litteris, quas secundum Deum scri- 
pias accepi, ita vivificata est onima mea, quemadmodum si terra ob longam siceitatem arefacta fuerit, 
morientes ευ pluvia eclitus demissa revirescunt. Quis t»am habens memoriain, sancte Pater, unquam 
dolore afficitur ? Quis autem, sancte Pater, non emisit lacrymas propter tuum discessum ? Fuit enim inul- 
tus planctus et luctus intolerandus propter te, sancte Pater. Nou solum enim Cypriorum insulam obibant 
Cyprii, requirentes tnam sanctitatem, ut sederes in throno Ecclesie, sed etiam per mare multi navigantes 
in Pheeniciam te quzrebant, adeo ut quatuor mensibus vidua manserit Ecclesia tui inquisitione. - 

LXX. De die autem, et loco, in quo sepultus est sanctze memorie Pater uoster episcopus Epiphanius, 
per has meas litteras significo Patri meo. Decem diebus fuerunt ejus pretiosz reliquiz in ecclesia, in 
melle jacentés in loculo ; multique qui segrotabant, el tangebant reliquias, a morbo statim sunt liberati. 
Longinus autem et Petronius diaconi, qui ab bzxresi Valentiniana specie tantum conversi erant, ipsi pro- 
hibebant, ne Pater sanctus sepeliretur, dicentes non lieere mortuum in civitate poni in ecclesia, ne forte 
per ipsum quoque veniret civitas in periculum. Venit autem fama, et vehemens quzdam in civitate per- 
trbatio, quod sint nonnulli ablaturi reliquias. Fuitque magnus strepitus in tota civitate. Éramus vero 
omues quoque monasteriorum przfecti in civitate. Decimo autem die cum accepisset ligonem maxime ve- 
nerandus Sabinus diaconus, ceperunt fodere locum, in quo erant reponendz pretiosz sancti Patris reli- 
quiz. Cumque hoc vidisset reverendus Draco, ipse quoque consensit. Rursus autem dixerunt Longinus et 
Petronius : Non licet eum sepeliri in ecclesia. Accepto vero ligone, venerandus quoque Draco fodiebat 
una cum Sabino, dicens : Sepeliantur sancti Patris reliquize in hec loco; ego de eo precabor imperato- 
rem. Venerunt autem artifices, et fecerunt thecam pretiosarum reliquiarum sancti Patris nostri et. episeopi 
Epiphanii diligentissime et accuratissime : maxime quod dicebatur a multis, fore, αἱ furto auferretur a 
Romanis, aut a Constantinopolitanis, aut a Phoenicibus. Facta vero theca a dexteris saucl:e ecclesize, ubi 
ceciderat zedificator supra Faustinianuim, acceperunt pretiosas reliquias sancti Patris nostri viri pii, uteas 
in theca deponerent. Impii autem et. indigni, Longinus, inquam, et Petronius, apprehenderunt reliquias; 
alios quoque, qui male sentiebant, commoventes, et non sinebant eas sepeliri. Cum ergo esset magna 
contentio, venerandus diaconus Sabinus dixit cum magna voce et luctu amarissimo : Sancte Pater Epi- 
bam, scio αἱ credo, quod sicut cum in hac vita degeres, Deum exorabas, ita etiam nunc quoque potes, 
et aliquid amplius. Ῥδιευίο Longinum et Petronium, qui defecerunt, quod propter injustum zelum uon 
πα! te sepeliri in hoc loco. Hoc cum dixisset diaconus Sabinus, factum est a Deo judicium. Nam Lon- 
ginus quidem, qui in terram ceciderat, mansit mortuus ; Petronio autem manus fuere dissolutte, et. man- 
οἱ mutus in eo loco. Et cum Longinum quidem composuissent, sepelierunt : Petronium autem portantes, 
domum tulerunt, et posuerunt supra lectum : quarto vero die vitam tiniit. Acceperunt itaque pretiosas 


μα) Legit iuterpres ἐχεῖνα. Εοιτ. PATAOL.- 


446 S. ΕΡΙΡΗΑΝΗ ACTA BOLLANDIANA, 1416 


reliquias sancti et beati Petris nostri et episcopi Epiphanii, et cum omni honore eas in eoloco deposuere. 
LXX]. Mane autem statim venerandus Draco, accersitis omnibus clericis cum multis patribusfamilias 
civitatis, obtulit preces imperatori. Missi vero sunt tres clerici, et tres patresfamilias. Ex clericis in pri- 
mis honorandus Sabinus diaconus, et maxime honorandus diaconus Paulus consobrinus Draconis, et ho- 
norandus diaconus Athanssius. Ex patribus autem familias reverendus Marisnus frater Synesii, et reve- 
rendus Joannes ejus consobrinus, et filius Draconis, qui ipse quoque vocabatur Draco, et quem Dei gratia 
curavit Epiphanius a morbo gravissimo. Hi autem iverunt in civitatem regiam, et obtulerunt preces im- 
peratori. Imperator vero Arcadius, cum preces accepisset et legisset, valde magno dolore est affectus, 
quod e vita excessisset Epiphanius : et dixit eis qui preces sibi obtulerant : Sedete in hac urbe regia 
quadraginta dies, ut lugeam meum Patrem, et vos mittam in pace. llli autem sic fecerunt. Et luxit Arca- 
dius imperator sanctze memoriz patrem nostrum et episcopum Epiphanium quadraginta dies. Post luctum 
nutem fecit constitutionem, et misit cum eis virum pium militantem, nomine Maximum. Is habebat spi- 
ritum immundum. Cum ii autem pervenissent Constantiam, statim Maximus accepta constitutione, in- 
gressus est in locum, ubi sunt posite reliquie sancti Patris nostri. Cumque pronus cecidisset in faciem, 
el preces posuigset supra thecam, diiit ; Deo digne sancte Epiphani, expelle à me malignum spiritum, et 
func aperiam hanc formatam scripturam cum magna gratiarum actione. Statimque exiit immundus spiri- 
tus a Maximo. Maneque patefacta fuit scriptura formata in loco publico, et omnes propterea magna sunt 
affecti letitia. Formatze autem scripture vim insero in mea epistola, quam ad vestram mitto pietatem : 
qua ip versu secundo sic continet. Sic enim dicit imperator Arcadius de sancto Patre : Eum, qui vixit 
pupra nostras leges, noluimus jacere vonvenienter nostris legibus. Ecce ergo, o sancte Pater Polybi, uni- 
versam consequentiam, que fuit tam verbis quam factis, exposui vestre apud Deum honorate et sanctae 
anima per litteras, quae a nobis missz sunt per venerandum diaconum Calippum. Habe autem perpetuam 
mei memoriam in tuis ad Deum órationibus, sancte Pater. Tuum vero sanctum clerum :0e0 nomine $a- 


Jutare digneris, o digne sacerdotio, sancte Pater. Ora pro me, o vir maxime pie.] 





M ACTA S. EPIPHANII 


AUCTORE R. P. DAN. PAPEBROCHIO. 


(Acta sanctorum Bolland. , Maii tom. III, die 12, p. 56. Venetiis, 1758.) 


A papa appellant) quod olim patriarchium fuit. 


CAPUT PRIMUM, 
Culius apud. Grecos et Latinos. Vita sub ementito 
discipulorum nomine compilata. 

4. Salamis Cypri (nam alia hujus nominis est 
insula et nrbs circa Atticam) Constantia dicebatur 
Hieronymi etate, ut ait ipse in epitaphio Paule 
epist. 27. Nunc utrumque nomen desiit, et dun- 
taxat oppidulum fere dirutum superest, quod Vete- 
rem Famagustam vocant incole, postquam ex ejus 
ruinis nova surrexit, quz adhue regia est, regno 
licet exstincto sub Turcarum tyrannide. Eadem 
metropolis insule totius fuit, et seculo Christi 
quarto episcopum habuit « S, Epiphanium, quem 
pon solum vite conversatio illustrem ob virtutes 

reddidit; verum etiam miracula, qua .Deus, ho- 


2. Etenim etiam Constantinopolitang Ecclesise, 
eque ac toti Orienti fuit in maxima veneratione 
Epiphanius; cujus synaxis (ut habent Menza ad 
hunc 12 Maii) in regia illa urbe « celebrabatur in 
sanctissima ejus 46 » seu sacello, « quae est intra 
templum Sancti Philemonis, » quod, Codino in 
Originibus Constantinopolitanis attestante, « Eu- 
doxius Constantini Magni patricius et prefectus 
condidit. » Colitur autem ibi et alibi S. Epiphanius 
solemni totius diei Officio, communi quidem cum 
S. Germano patriarcha Constantinopolitano ; sed 
principaliori loco : quomodo etiam notatur in figu- 
ratis Ruthenorum seu Moscorum Kalendariis. So- 
lum autem illum spectat canon sacer,[hoc die prz- 


nore illum afficere volens, ipso adhuc superstite οἱ B &criptus sub hac acrostichide: t 


post obitum ejus edidit, Mortuo enim illo, id quod 
viventi non contigerat, ad sepulcrum ejus daemones 
etiamnum fugari, et morbi quidam curari dicun- 
tur. » [ta lib, vi Hist. eccles., cap. 27, Hermias 
&ozomenus, ipso cujus principio ille obiit szeculo 
quinto florens. Hinc factum, sicut synodus Niczeng 
n seculo Christi octavo celebrata, act. 6 docet, 
quod « templum dedicaverunt in Cypriorum insula 
ejus discipuli, nuncupantes illud ejusdem Patris 
vocabulo, et cum mulis aliis titularibus picturis 
imaginem ejus in ipso eollocarunt, » qualem sci- 
licet videre licet ante opera, Petavio nostro cu- 
rapte edita « ex pervetusto quodam ezemplari, 
quod exstat in  Constantinopolitano antiquissi- 
po menasterio, Sula dicto (vulgo τὰ ἐξ µάρ- 


Ἐπιφανίου τὸ χῦδος ἔπλησε χθόνα. 

Terram replevit Epiphanii decus. 
Solus etiam hic in Epbemeride metrica nominatur, 
et quideni tanquam hac die mortuus : 

ΤΠ. δύο xat δεχάτῃ Ἐπιφάνιον µόρος εἶλεν. 

Slate lex mortis duodena Epiphanion awfert. 
Certe vel tunc fato suo functus est, vel in sua ec- 
clesia post mortem sepultus, haud diu antequam 
B. Joannes Chrysostomus, de quo infra, a synodo 
ad Quercum deponeretur, quod factum esse circa 
mensem, Julium anni 405 ex Palladio, Chrysostomi 
actus scribente, constat. 

9. Grecos cito imitati sunt Latini, quorum anti- 
quissimus Beda in suo quod ex octo mss. dedimus 
genuino Marigrologio, post commemorationem 


11 


S. EPIPHANII. ACTA BOLLANDIANA. 


p" 


SS. Merei et Achillei, primo loco neminatorum, Α hemiticis, anno 1554 allatz» fuerint in Bohemiam, 


mox addit, « S. P. N. Epiphanii episcopi Cypri. » 
Secuti Ado et Usuardus, ultimum eumdem, post 
ceteros scilicet ejus diei martyres, locaverunt hac 
fere phrasi, « Apud Cyprum S. P. N. Epiphanii, » 
additque Ado « Salaminz episcopi. » Horum alio- 
rumque posteriorum vestigiis inhzrens hodiernum 
WMa:tyrologium Romanum sequentia verba recitanda 
proponit : « Salaminz in Cypro S. Epiphauii epi- 
scopi, qui multiplici eruditione et sacrarum litte- 
rxum scientia excellens, vite quoque sanctitate, 
zelo catholicz fidei, munificentia in pauperes et 
virtute miraculorum exstitit admirandus. » 

&. Sitne adhuc aliquis ejus cultus Salamins su- 
per, aut. vestigia sepulcri olim tam famosi, haud 


facile dixero : credibile est cum fortuna loci c- B 


lera quoque esse partim abolita, partim Famagu- 
stam translato ; ubi etiam hoc tempore a Christia- 
nis festum ejus solemniter agi, indicio est, quod 
Thomas Porcaccius, in suo De insulis mundi famo- 
sieribus Italico opere, ante annos circiter centum 
primum edito, scribat pag. 150 editionis Patavinz, 
«speluncam ibi haberi, in quam S. Epiphanius 
penitentize causa solitus sese fuerit recipere : qua 
eadem in pervigilio festi stillare incipit aquam cla- 
ram limpidamque, neque ea stillatio finem habet 
apte finem diei sequentis : hanc autem aquam ma- 
gna cum devotione a multis excipi, adhiberique 
suliter ad morborum curationes divinitus impe- 
trandas per merita Epiphanii. » Sub cujus nomine, 
in boreali parte insulz;, inter Nicosiam et Cerau- 
nias, hodieque habetur vicus vulgo Sancti Piphani 
dietus; quo loco fuisse templum, in Niexna sy- 
Bodo nominatum, mihi persuadeo, propter ejus 
celebritatem olim tantam ut promontorium ad Ce- 
raunias, vulgo Cerines exceurrens, nomen idem te- 
neat in Insulario Benedicti Bordoni, excuso Vene- 
Bis anno 1547. 

5. Atque hinc verosimiliter conjicere possit ali- 
quis, vel corpus vel partem notabilem corporis eo 
translatam fuisse aliquando, idque celebritatem 
loco dedisse : et vel hinc vel ex ruinis Salamine 
deportatum fuisse Beneventum, quemadmodum as- 
serit Marius de Vipera de sanctis Beneventanis ad 
bunc diem, Officio duplici propterea notatum, alle- 
gaus « Martyroiogium ms. antiquum in bibliotheca 
Beneventana exsistens, signatum n. 178 sub prz- 
dicta die : quo vero tempore allatum sit non ad- 
wrti, » significans. Plura de reliquiarum tanta- 
rum qualitate et veneratione hodierna cupientes 
discere, litteras ad collegii istic nostri rectorem 
dedimus, cujus responsum, hactenus frustra ex- 
spectatum, si aliquando accipiamus, notitiam inde 
baustam non invidebimus plo lectori. Interim ex 
epistola Thomas de Czechored episcopi Saman- 
driens:s ejusdemque Pragensis decani, ad me sub 
flnem anni 1677 datz suggero ; quod « aliquz » ejus- 
dem « S. Epiphanii relique, una cum brachio 
8. Theclz et eapite unius ex Innoeentibus Bethle- 


et Carolo IV imperatori presentate a Protiwa 
Swihowski Segniensi, viro apud Bohemos. illustri ac 
regii sanguinis : » qua? notitia nunc primum re- 
perta, in Diario Pragensis Ecclesi-* adhuc deside- 
ratur. . 

6. Vitam ejus, jam olim conscriptam, in mss. 
Vaticanis Grecis reperimus, unde eam Latine red- 
ditam primus edidit Lipomanus, deinde Surius, aq 
denique Petavius, ad calcem tomi II, addito etiam 
contextu Graco, qualis in Mediczo regis Francia 
ms. inveniebatur, quem et nos inde transcriptum 
acceperamus. Ea testes et auctores prafert duos 
ejus discipulos; primo Joannem, quasi hic inter 
ejus discipulos in monasterio unus, ac peregrina- 
tionum variarum comes individuus usque in Cy- 
prum scripserit ea quae sanctum viderat facientem 
miracula, usque in diem quo cepit extremum ipse- 
met zgrotare : deinde Polybium, eui idem Joaaues 
moriturus conscriptas a se chartas tradiderit, prz- 
cipieus ut qua consequerentur mandaret litteris ; 
promittensque adjiciendos ei annos vitz, ut toto 
tempore permaneret apud Epiphanium : qui etiam 
Polybius loco Joannis ab Epiphanio ordinatus 
presbyter, eumque, et Romam et bis Constantino 
polim et aliorsum comitatus, mortuum revexerit in 
Cyprum ; et quia corpore ejus adhuc insepulto ex 
suprema ejus voluntate profectus in Thebaidem 
ibi coactus fuerit subsistere factus Rhinocoruris. 
episcopus, post annum unum aut amplius scripse- 
rit ad Epiphanii successorem Sabinum, ab eoque 
petierit de modo et tempore sepulture praedictae per 
litteras instrui : atque ita cum Sabini responso 
finitur ea Vita. . 

Utinam ea sic ut praeferuntur, Acta essent ac 
scripta. Non doleremus in tali Vila nibil omnino 
esse, quod tuto credi possit, sed omni fide dignis- 
sima forent singula, neque facile vspiam aut ab 
ipsomet Epipbanio aut a cozvorum auctorum alio- 
rum scriptis invenirentur diserepare, Nunc vero 
plurimis Acta ea esse conferta mendaciis judicare 
cogetur cum Baronio, ad an. 972 num. 108, quis- 
quis eam contulerit cum infra proponendis censuris 
seu observationibus; nam ipsam, jam sepius La- 


p tine, semel etiam Graece excusam, recudere, tan- 


tum ut refellatur, operze pretium non est. Tolera- 
mus quidem Vitas in hoc opere multas, dum me- 
liores non suppetunt, nevis quandoque gravibus 
aspersas : quarum auctores credimus, bona quam- 


. vis, nimium tamen sünplici fide mandasse litteris, 


qua plura post szcula partim ex vetustioribus mo- 
numentis, parlim ex popularium traditionibus 
compilarunt. Sed eas aniplius ferre non possumus, 
qua mala fide nominibus alienis supposil:, tanto 
gravius offendunt ad veri falsique discrimen exerci- 
tatum lectorem, quanto turpius imponunt sin,pli- 
cioribus. Cum enim illis eatenus pia aptel»r cre- 
dulitas, quatenus nulla in contrarium obstat aucto-. 
ritas certior vel ratio dubitandi przgnantior : istis 


S. EPIPHANH ACTA BOLLANDIANA, 


4190 


nihil tuto creditur, nisi quod aliunde inveuitur A exprobrarent, ac secum invicem illudenteg ita lo— 


testimonio magis idoneo confirmatum. ltaque iis 
quz dixi Actis omissis, ea colligere aggredior quz 
ipse de se pauca satis, plura qus alii indubitati 
scriptores euggerent. 
CAPUT 1l. 
Casti adelescentis monachatus, vite etas et quedam 
in episcopatu gesta. 

1. Epiphanii patriam institutionemque adole- 
gcentis Sozomenus explicat lib. vi cap. 52, ubi de 
monachis Palestine loquens, « Ex eorum, inquit, 
numero fuit Hesychius, Hilarionis sodalis; et Epi- 
phanius, qui postea Salaminis in Cypro episcopus 
fait. Et Hesychius quidem in eodem quo inagister 
loco philosophatus est; Epiphanius vero juxta Be- 
sandueem vicum, in territorio Eleutheropolitano 
aitum, ex quo ortus fuerat. Qui cum ab ineunte 
Adolescentia a przstantissimis monachis instititus 
fuisset, ejusque rei causa diu moratus esset in 
/Égypto, in monastica philosophia celeberrimus 
exstitit. » Ac primum quidem disciplinarum litte- 
rariarum causa petitam ab eo /Égyptum, atque 
adeo in fortuna minime tenui natum, mihi persua- 
det ipse, in libro De haeresibus, heresi 26 ubi de 
Gnosticis agens, inquit : « Et nos, charissimi, in 
hane hzresim incidimus, et ex ipsomet eorum, qui 
hanc proprie et ex instituto tractant, ore ac ma- 
— gisterio didicimus; » utique priusquam monachus 
esset; et cum adhuc alia omnia, quorum scilicet 
causa in ZEgyptum venerat, studia tractaret : quae 
autem alia quam litteraria? cum Gnosticorum li- 
bros, priusquam perniciosos esse nosset, studiose 
α se lectos fateatur. Qui vero ad hoc peregrinari 
juvenis extra patriam potuit, consequens est ut in 
patria credatur habuisse parentes satis opulentos 
ad alendum peregre filium, probeque Christianos, 
ex quorum institutione eam traxit castimoniz te- 
nendz constantiam, qus ipsum servavit impollu- 
jum inter illecebras et sordes Gnosticorum. Ipse 
quomodo eas evaserit loco jam citato sic explicat: 

8. « Ad magisterium hzreseos illius comparatz 
decepteque mulieres, non solum istiusmodi nobis 
germones injecerunt, sed insuper, ZEgyptis illius 
perdite ac nequissimze feminz instar, qu:e coquo- 


rum principis uxor erat, petulanti nos conatu per- y 


trahere, tum cum florenti adhuc atate essemus, 
aggresse sunt. Verum is qui sanctissime Josepho 
tun astitit, nobia quoque przxsto fuit; et hunc 
ipsum, qui illum eo in periculo liberavit, implo- 
rantes, licet indigni ac tanto benelicio impares 
essemus, ejusdem benignitate ac misericordia per- 
niciosas illarum manus effugimus, ac sanctissimo 
Deo gratulatorium carmen cecinimus, ut id usur- 
pare merito possemus: Cantemus Domino, gloriose 
enim magnificatus est, equum et ascensorem dejecit 
in mare ( Exod. τι, 1). Neque enim similiter ut 
jlle patriarcha vi quadam virtutis ac justitiz nostre, 
8ed fuso ad Deum gemitu ejus sumus miseratione 
gervati, Cum etiam mihi pestes illam per ludibrium 


querentur : υπο juvenem servare non potuimus, 
sed iu manibus principis perire sivimus. Nam quz 
forma inter illas liberaliore est, semetipsam velut 
escam atque illecebram objicit, ut quos in fraudem 
ipsa pellexerit, non eos profligare ac perdere, sed 
eripere dicatur... Et erant sane, que tum bis ver- 
borum blandimentis ac lenociniis utebantur, cor- 
poris, quo ad peccandum abutebantur, venusta 
cum primis specie; sed misericors Deus ab illarum 
improbitate nos eripuit, adeo ut (postquam illo- 
rum libros perlegimus ct ad veritatis cognitionem 
animum adjecimus, nec abducti velearum illecebris 
capti sumus; sed effugimus tandem) mox ad episco - 
pos, qui in illo loco erant, deferre studuerimus, et 
eorum hactenus ignota nomina in Ecclesia detegere. 
Ex quo factum est, ut octoginta fere capita exsulare 
jussa a lolio spinisque suis repurgatam urbem reli- 
querint. » 

9. Caterum spurcitias illius bereseos lectione et 
sermone, non autem et usu cognitas, iterum iterum- 
que testatur Epiphanius ita prosequens : « Ostendi- 
mus unam illam ex iis hzxeresibus esse, de qua certi 
exploratique aliquid afferre possemus ; non ex eo 
quod gesserimus ipsi (avertat hoc a nobis Deus !), sed 
ex eo quod ab iis accurate didicimus, qui illam no- 
bis persuadere frustra voluerunt, et conceptam de 
nostro exitio spem penitus abjecerunt ; cum insi- 
die omnes ac fraudes, quas ad infelicis animae 


, nostre perniciem tam ipsi quam qui in ipsis inest 


diabolus machinati fuerant, irrite atque inanes 
exstiissent; ut lioc a Davide dictum accommoda- 
tissime usurpare possimus, Sagitte parvulorum 
facte sunt plage eorum (Psal. οχι, 8), etc. ; tum 
illud, Convertetur labor eorum in caput ipsorum, et 
iniquitas eorum in verticem ipsorum descendet (Psal. 
«it, 17). Igitur quemadmodum sic nos in illum er- 
rorem incurrimus, ut illius noxam effugeremus; 
eumque simulac legimus damnantes, salvi atque 
incolumes przetergressi sumus : ita te, quisquis es 
qui ista legis, hortamur, ut lecta pariter ac dam- 
nata transilias, ne in serpentum ejusmodi vclut 
improbitatis quoddam virus incidas; ac si quando 
forsitan ex hac serpentum schola quempiam offen- 
deris, subito lignum illud, quod nobis a Domino 
comparatum est et in quo Christus affixus est, arri- 
pias. » llactenus Epiphanius, ex quibus satis vero- 
simile reddi putamus, quod initio dixi, eum, cum 
in periculum istud incidit, Christianum fuisse, 
caste ac pudice a Christianis parentibus educatum : 
apparet etiam necdum s3xculo renuntiasse, de quo 
talem spem sibi finxerant Gnostici; contra quam 
eum nobis commentitia Acta reprazsentaut, Ju- 
deum ex Judzis, iisque rusticanis et pauperibus, 
et prius iu patria sua monachum, quam inde pe- 
dem efferret. 

10. Eadem asserunt, ipsum inter valedicendum 
interrogatum ab imperatore Arcadio « quot annos 
esset natus, respondisse, centum οἱ quindecim, et 


194 


S. EPIPHANII ACTA BOLLANDIANA, 


1272 


wes menses. » Sic autem dixisse : « Fui episco- A liaris; quod usque ille, nimia: suz celebritatis per- 


pus, cum essem annos sexaginta natus; fui vero 
in episcopatu quinquaginta quinque annos et tres 
menses. » Sed in annorum numero vitium esse 
aliquod nemo dubitaverit, primo quia Hieronymus 
3900 392 de Epiphanio scribens, id est, decimo 
ante ejus mortem anno, asserit « in extrema tate 
varia adbuc cudere opuscula; » quod nemo apte 
intellexerit de homine centum et quinque annos 
nato..Secundo quia annorum centum et quindecim 
senem, nemo credet ejus fuisse vigoris, ut ei li- 
buerit Constantinopolim navigare. Tertio quia in 
Dialogo, qui de Vita S. Joannis Chrysostomi exstat 
sub nomine Palladii, quasi ex sermone habito Sozi- 
mi Papz tempore, id est auno 418, inter Palla- 
diam  Helenopolitanum episcopum Chrysostomi 
discipulum et Theodorum Romana Ecclesix diaco- 
num, dicitur, quod Epiphanius « triginta sex annos 
Ecclesi; praefuit, sub Damaso et Syricio, » quo- 
rum prior anno 358 capit, alter anno 298 desiit. 
Numerum autem annorum $5 integre expletorum 
eum initio anni 36 si teneas, cztera haud incom- 
mode cum veritate consistent ; ita ut ztatis sue 
anno 96 obierit sanctus, solumque ex levi unius 
literz errore, quo νε’ scripserit aliquis pro λε’ per- 
ductus fuerit Actorum auctor in calculum adeo 
exorbitantem. Sic vero dici poterit Epiphanius, 


anno 368 ineunte, factus episcopus, et auno 308. 


natus. De quo dum ip Synopsi ad Ancoratum ejus 
legitur, quod « primam 1nonastici instituti exerci- 
tationem in. ZEgypto suscepit, ibique ad vicesimum 
usque zetatis annum permansit, donec ad Eleuthe- 
Fopolitauam regionem reversus monasterium in ea 
condidit, » datur intelligi anno 229 excessisse ex 
4&Egypto, adeoque non valde longum fuisse tempus, 
quo ibi inter monachos vixisse potuerit : et denun- 
tiationem illam Gnosticorum, episcopis Alexandriz 
congregatis factam, apte referri posse in Januarium 
anni $26, quando mortuo S. Alexandro episcopo, 
ad successorem S. Athanasium substituendum 
convenerunt episcopi. Nee enim videtur convenire 
ut biennio citius id fecisse dicatur, puta anno 324, 
quando pr:esidente Hosio Cordubensi celebrata est 
synodus Alexandrina, tunc enim annorum dun- 
taxat sedecim adolescens fuisset. 

14. Ut ut sit, statim post illam denuntiationem, 
dimissa Alexandria, eremum petitam ab Epiphanio 
nullus dubito : cum autem is rediit in Syriam 
junxisse se potuit S. Hilarioni, de quo cirea annum 
211, illuc similiter ab ZEgyptia sub Antonio exer- 
citatione reverso, scribit Hieronymus in ejus Vita, 
quod post 22 solitudinis annum, id est annum 
Cbristi 225, « de Syria et /Egypto ad eum certatim 
populi confluebant, ita ut multi in Christum cre- 
derent, et se monachos profiterentur. » Horum au- 
lem crescenti numero potuit se junxisse Epipha- 
nius; potuit etiam, mox ut rediit in patriam vicum 
recepisse se, similem acturus vitam, et nihilomi- 
u3s Hilarioni frequenti conversatione fuisse fami- 


Lesus, circa annyuan. $60 profugit in Egyptum, ac 
denique in Cyprum an. 364 ubi- cum mori couti- 
gisset Salaminis episcopum, haud mirabor si ex 
Hilarionis consilio postulatus e Palestina fuerit 
Epiphanius : qui libentius onus istud admiserit, ne 
Arianorum grassantem sub .Valente tyrannidem 
spectare eL sustinere cogeretur, et quia veterem 


. Spiritualis. vita magistrum aut socium ibi esset 


reperturus, et eo quoad viveret fruiturus. Vixit au- - 
tem Hilarion usque ad annum statis 80, Christi 
912, quando « de ejus laudibus brevem epistolam » 
idem Epiphanius « scripsit, » sicutin Vita Hilarionis 
testatur S. Hieronymus : ex cujus etiam epistola 
61, ad Pammachium discimus, quod eo « tempore 


B quo totum Orientem, excepto papa Athanasio at- 


que Paulino, Arianorum atque Eunomianorum hz- 
resis possidebat, quando Joannes » adhuc privatus 
(contra quem postea Hierosolymitanum episcopum 
scripta Epistola) in fide dissimulans vel vacillans, 
« Occidentalibus et in medio exsilio confessoribus 
SS. Dionysio Mediolanensi, Eusebio Vercellensi, 
et Lucifero Calaritano, non communicabat; Epi- 
phanius vel presbyter in monasterio ab Eutychio 
audiebatur (magni utique nominis aliquo, cum 
epistola sub annum 396 scriberetur, episcopo aut 
3bbate, necdum tamen aliunde noto) vel postea 
episcopus Cypri, a Valente non tangebatur : tantze 
enim venerationis semper fuit, ut regnantes Ἰιῶ- 
retici ignominiam suam putarent si talem virum 
persequerentur. » Exsules autem vixerunt in 
Oriente confessores praedicti ab anno 355 ad 562, 
et Valens orthodoxos est persecutus ab anno 266 
ad $75. Unde intelligi datur, non tantum quam 
integra toto illo tempore fuerit Epiphanii fama et 
veneratio ; sed etiam quod jam inde ab initio per- 
secutionis, a Constantio suscitat, presbyter fuerit 
consecratus. 


12. Porro de mutua inter sanctos Hilarionem et 
Epiphanium familiaritate habetur insignis locus in 
libellis De Vita et doctrina et per[ectione sanctorum 
Patrum, quos teste Sigeberto Pelagius diaconua 
Romane Ecclesie transtulit de Greco in Latinum, 
quique in Vitis ,Patrum editis a postro Heriberto 


D Rosweido lib. v constituunt : ibi enim libello rnt 


num. 15 sic legitur : « Misit aliquando Epipbanius 
episcopus Cyprius ad abbatem Hilarionem, roeyans 
eum et dicens, Veni ut nos videamus, antequam 
de corpore exeamus. Qui cum venissent ad invi- 
cem, manducantibus eis a.m4ium est de avibus 
quiddam, quod tenens episcopus dedit abbati Ilila- 
rioni. Et dicit illi senex : Ignosce mihi, Pater, quia 
ex quo accepi habitum istum non manducavi quid- 
quam occisum. Et dixit ei Epiphanius: Ego autem, 
ex quo accepi habitum istum, non dimisi aliquem 
dormire, qui habebat aliquid adversum me ; neque 
ego dormivi habens aliquid: adversus aliquem. Et 
dicit ei senex, Ignosce mihi, quia tua conversatio 
major est mea. » Atque ad banc mitigate ab Epi» 


135 S. EPIPHANII ACTA BOLLANDIANA. 199 
phanio austeritatis excusationem etiam spectat, Α sit Epiphanius, sic et de suo Bethlehemico testatuc 


quod in ms. Ultrajectino, ex Vitis Patrum, nescio 
unde sumptum, reperi sic annotatum : « Factus 
episcopus voluit uti eadem duritia, sicut in eremo, 
sed non potuit : et orans qu:sivit a Deo, si propter 
episcopatum recessisset ab eo gratia Dei. Respon- 
sum est autem ei quod non, quia pia intentione 
curam suscepit; sed quia tunc quando in solitu- 
dine fuit, Deus erat sibi proprius adjutor, in sz- 
culo autem etiam homines auxiliabautur. Sic filii 
Israel receperunt mauna in deserto, quousque ve- 
nirent in terram promissionis. » 

15. Colitur S. Hilarion 21 Octobris : ut vero ad 
eum identidem recurrebat discipulus suus Hesy- 
chius, eumque de statu tum monasterii sui in Pa- 
lwstina tum discipulorum ibidem relictorum cura- 
bat edocere : ita nec segnes fuerunt discipuli 
Epiphanii in fovenda mutua cum suo magistro 
communicatione, cum hic abesset. Itaque in libello 
xn dicti Operis n. 6 tale quid invenitur : « Manda- 
tum est sanctz: memori: Epiphanio episcopo Cy- 
prio, ab abbate monasterii sui quod habuit in 
Palestina : Quia orationibus tuis non negleximus 
regulam, sed cum sollicitudine Tertiam, Sextam, 
Nonam, atque Vesperam celebrainus. llle autem, 
reprehendens eum, mandavit ei : Cónstat vos va- 
care ab oratione ceteris horis; eum autem qui 
verus est monachus, oportet sine intermissione 
orare aut certe psallere in corde suo. » Revisit 
haud dubie monasterium illud suum aliquando 
Epiphanius, quando ecclesiasticorum negótiorum 
causa in Palestinam excurrit : sed ejus rei nulla 
est apnd probatos scriptores memoria. Quantam 
autem tum ita excurrens, tum antea in Palzstina 
vivens, collegerit absolutz perfectionis famam, in- 
telligi potest ex epistola Acacii et Pauli presbytero- 
rum et archimandritarum in Celesyria, quz prz- 
figitur Panario et sic incipit : « Pietatis quidem tuse, 
Pater, aspectus ipse satis esse poterat, qui nos 
spiritualibus sermonibus implevit, ac tam vehe- 
meus tui nobis desiderium indidit, postquam tuo 
semel frui conspectu licuit. Verum quoniam prz- 
vía discipuli Christi fama verborum ejus factorum- 
que fragrantiam ubique pr:edicat, angit nos et solli- 


Hieronymus, illuc eum accessisse, « cum » ibi ab 
ardore febris « respirasset » S. Paula, « et medic& 
persuaderent ob refectionem corporis vino opus 
esse tenui et parco, ne aquam bibens in hydropem 
verteretur ; et ego clam beatum papam Epiphanium 
Frogarem, ut eam moneret, imo compelleret vinum 
bibere. » Aderat ergo ibi tum Epiphanius : quo 
autem successu commendatum sibi officium apud 
Paulam egerit, prosequitur idem Hieronymus, con- 
tinuans epistolam 27 ad filiam Paule Eustochium : 
« Illa, inquit, ut erat prudens et solertis ingenii, 
sensit insidias, et subridens, meum esse quod ille 
diceret, intimavit. Quid plura? cum beatus ponti- 
fex post multa hortamenta exisset foras, quzrenti 
mihi quid egisset, respondit : Tantum profeci, ut 
seni homini pene persuaserit, ne vinum bibam. » 
Eadem in epistola iterum Epiphanii meminit Hie- 
ronymus, nec sine commendatione monastici status 
ab eo in Cypro propagati. Cum enim dixisset, quod 
sancta illa vidua Hierosolymam navigans, « post 
Rhodum et Lyciam tandem vidit Cyprum, ubi 
saneti et venerabilis Epiphanii pedibus provolate, 
decem ab eo diebus retenta est; non in refectio- 
nem, ut ille arbitrabatur, sed in opus Dei : » ut 
hoc reipsa comprobet, « omnia, inquit, illius loci 
monasteria lustrans, prout potuit, refrigeria sum- 
ptuum fratribus dereliquit, quos amor sancti viri 
de toto illuc orbe conduxerat. » Erat autem annus 
984 quando hoc contigit, uti 26 Januarii ad Vitam 
S. Paule diximus : apud quam idem S. Epipha- 
nius Romze erat hospitatus anno 382, quando eum, 
cum sanctis Paulino Antiocheno et Hieronymo, 
« Romam ecclesiastica traxit necessitas, » uti 
etiam scribit Hieronymus in eadem Vita S. Peule ; 
addens quod hxc « eorum accensa virtutibus, per 
momenta patriam deserere cogitabat; non domus, 
non liberorum, non familie, nun possessionum, non 
alicujus rei quae ad seculum pertinet memor ; so- 
laque si dici potest et incomitata, ad eremum Pau- 
lorum atque Antoniorum pergere gestiebat : tan- 
demque exacta hieme, aperto mari, redeuntibus ad 
ecclesias suas episcopis, et ipsa voto cum eis ac de- 
siderio navigavit. » Tam efficax apud eam fuit ho- 


citat, ut illius nos sermonibus et sensis explere p spitis sanctissimi pia conversatio. 


studeamus. Coram igitur adeuntes, par erat ejus, 
quain te perinde atque In apostolis est, grati 
communione perfundi. Sed cum iter illud nobis 
corporis zgritudo et languor intercluserit..... pie- 
tatem tuam vehementer exoramus, ut eorum nobis 
communionem ne invideas, quz in te sunt a Sal- 
.vatore collata. Etenim non nos ipsi solum, sed et 
universi qui audierunt, novum te apostolum prz- 
conemque confitentur, a Christo nobis hac ztate 
productum, velut. alterum quemdam Joannem, ut 
ea przciperes quae servanda sunt iis, qui in illud 
quod arripjimus sanclioris vitz curriculum se 
commiser.n » 

14. Ut autem illa monasteria in Celesyria invi- 


CAPUT Il. 


Liberalitas Epiphanii erga pauperes : mutua inter 
eum et Joannem Hierosolymitanum querela. 


J5. Si qua fldesesset pseudepigraphis S. Epipha- 
nii Actis, dicendum foret, ordinatum fuisse episco- 
pum, propter revelationem de eo factam S. Pappo, 
episcopo Cytriz, quinto a Salamina milliario, anno- 
rum quinquaginta episcopatu et confessionis cum 
Gelasio Salaminiorum episcopo obite gloria prs- 
cellenti, cui metropolit» novi designationem epi- 
scopi czeteri provinciales commiserant. De S. Pappo 
quidem satis constat, eum hodie quoque apud Cy- 
prios coli pro sancto, sub ejusque nomine adhuc 
manere oppidum quod ejus olim fuit episcopatus : 


125 S. EPIPHANII ACTA BOLLANDIANA. 


116 


diem annui cultus adhuc ignoramus et optamus A salvat, alterum autem, quia et ipse uon modicam 


discere : de Gelasio alibi nihil legimus; neque ut 
vere Salammiorum episcopus fuerit, ei credimus 
sweessisse Epiphanium; sed potius Auxibio, qui 
iner Cyprios episcopos duodecim (babuit autem 
insula universim episcopales sedes quindecim) no- 
minatur a S. Athanasio primus, eorum qui synodi- 
eam Sardicensis concilii anno 347 subsignando post- 
ea approbarunt ; aut illius, si alius quis intercessit, 
saecessori. Eo tempore coeperat insula eum S. Hi- 
larione monachos etiam nosse : credibile tamen est 
ab Epiphanii institutione el cura pleraque eorum mo- 
msteriorum erecta directaque fuisse, quorum supra 
meminimus; adeo ut merito scripserit Sozomenus 
de Epiphanio lib. vi, cap. 92, quod « in monastica 


inde mercedem habet. Attulit autem ad credulita- 
tem verbi et testimonium verax, quod circa S. Epi- 
phanium et Joannem episcopum Hierosolymorum 
factum est : quomodo S. Epiphanius per artem tu- 
lit argentum patriarchz, videlicet Joannis ejusdem, 
et dedit egentibus. » Alia certe arte utebatur 
S. Joannes Eleemosynarius, dum identidem dona- 
tas ultro ad suos usus vel etiam petitas vestes no- 
vas, vendendo ac pretium distribuendo in pauperes, 
« suaviter quasi vindemiabat opulentos homines » 
erga se beneficos : quam qua usus fingitur Epi- 
phanius, qui argenteorum vasorum, velut ad ho- 
spitum quorumdam tractationem mutuo accepto- 
rum, « pondus librarum mille quingentarum, » 


disciplina celeberrimus exstitit et /Egyptiis et Pake- B inscio domino vendiderit erogaveritque, ac postea 


etiniis, et denique Cypriis apud quos electus est ut in 
metropoli totius insulz episcopatum administraret. 

16. Dum bune gereret, « multa illi miracula tri- 
beuntor, ex quibus illud ad notitiam nostram per- 
wit, » inquit idem Sozomenus lib. vr, cap. 27. 
« Cam liberalis esset erga pauperes, qui vel nau- 
fragio vel alio quopiam casu ad inopiam redacti 
essent, quoniam facultates suas jam pridem omnes 
absumpserat, ecclesie bonis ubi opus erat prolixe 
Usus esL : erat autem opulentissima ejus ecclesia. 
Multi enim ex variis partibus orbis, qui opes suas 
i» pios usus impendere studebant, et superstites 
ejus ecclesise eas impendebant, et morientes eidem 
reinquebant. Confidebant enim illum, utpote qui 
probus dispensator Deique amantissimus esset, res 
ibipsis donatas ex ipsorum sententia ac voluntate 
erogaturum. Quodam igitur tempore cum pauce 
almodum pecunie superessent, aiunt ecclesise 
Otonomum succensuisse, eumque tanquam pro- 
digum reprehendisse : illum vero, ne tum quidem, 
de solia erga psuperes munifcentia remieisse. 
Ownibus autem consumptis, repente nescio quis 
ad cubiculum, in quo degebat oconomus, acce- 
dens, saccum in quo mulli erant aurei nummi in 
manus ei tradidit. Cumque nec is qui dederat nec 
is qui miserat. nosceretur, videreturque merito in- 
solens quemquam in tanta pecuniz largitione latere 
velle, tum vero universi id Dei opus esse judicarunt.» 


in episcopi de injuria sibi facta querentis faciem 
exspuens, eum exczcaverit. 

48. Tam enim cireumstantie ee false esse vi- - 
dentur, quam quod idem Joannes, recepto deinde 
ad preces Epiphanii visu unius solius oculi, « ca- 
stigatus οἱ convictus a viro justo fuit - deinceps 
sanctus in omnibus. » Hoc sane de eo non sensit 
Epiphauius, quando ad eumdem, de Origenianis 
erroribus apud se suspectum, et immerito indi- 
gnantem quia S. Hieronymi fratrem, Paulinianum 
monachum ipse presbyterum ordinarat, epistolam 
scripsit, quam ab ipsomet S. Hieronymo habemus 
Latinitate donatam, hoc principio : « Oportebat nos, 
dilectissime, clericatus honore non abuti ob super- 
biam, sed custodia mandatorum Dei et observa- 
tione dignissima hoc esse quod dicimur... Audivl 
enim quod tumeas coutra nos, et irascaris, et mi- 
niteris scribere in extremos fines terre... Nihil 
tibi nocuimys, nihil injuriz fecimus, nihil violenter 
extorsimus. In monasterio fratrum, et fratrum pe- 
regrinorum, qui provincie tua nihil deberent, et 
proptet nostram parvitatem et litteras, quas ad 
eos crebro direximus, ne viderentur quadam duri- 
tia et conscientia nostra antique fldei ab Ecclesia 
separari, ordinavimus diaconum, et postquam wi- 
nistravit rursus presbvterum : super quo debueras 
gratulari, intelligens quod eb Dei timorem hoc 
sumus facere compulsi..... 


!7.la Sozomenus, tanquam boc alterumque p 19. « Cum enim vidissem quia multitudo san- 


mox subjiciendum solum distincte cognitum habens ; 
proinde nihil sciens de commentitiis illis ac men- 
dacissimis Actis, in quibus tum alia multa valde 
singularia continentur, tum illa ipsa duo longe ali- 
ter psfrantur; quod idem accidisse videtur alteri 
S. Epiphanii facto, cujus in Vita S. Joannis Elee- 
mosynarii, a. nobis data 25 Januarii, ita meminit 
οὔτε Joanni Leontius, Neapoleos Cypri episcopus 
seculo vit, n. 55, narrans, quod S. Joannes « dice- 
ba semper, quod posset aliquis, intentione dandi 
pauperibus, exspoliare divites, et ipsum eliam hy- 
Pocamisium ab eis benevole auferre, et maxime si 
sant aliqui immisericordes et avari. Duo enim ex 
heclucratur, unum quidem quia animas illorum 


etorum fratrum in monasterio consisteret, et &an- 
cti presbyteri Hieronymus ac Vincenlius, propter 
verecundiam et humilitatem, nolens debita nomini 
8uo exercere sacrificia, et laborare in hac parte 
ministerii quz Christianorum precipua salus est; 
invenire autem et comprehendere, qui te (eo quod 
grave onus sacerdotii nollet suscipere) szpe fugie- 
bat, nec alius quis episcoporum facile eum reperi- 
ret (unde et satis miratus sum quomodo dispensa- 
tioue Dei ad nos venerit cum diaconis monasterii 
et cxteris fratribus, ut mihi satisfaceret, quia ne- 
scio quid adversus eos habebam tristitize) cum, in- 
quam, celebraretur collecta in ecclesia ville qua 


est juxta monasterium noslrum ; ignorantem euu 


191 


S. ΕΡΙΡΗΑΝΗ ACTA BOLLANDIANA. : 


1235 


et nullam penitus habentem &uspicionem per mul- A indignatio, nec frustra movearis : et aliud. dolers 


tos diaconos apprehendi jussimus, et teneri os ejus, 
ne forte liberari se cupiens adjuraret nos per no- 
men Christi : et primum diaconum ordinavimus, 
proponentes ei timorem Dei : valde quippe obnite- 
batur, indignum se esse contestans. Vix ergo com- 
pulimus eum et persuadere potuimus testimoniis 
Scripturarum et mandatorum Dei. Et cum mini- 
Straret in sanctis &acriliciis, rursus eum, ingenti 
difficultate tento ore ejus, ordinavimus presbyte- 
rum, et iisdem verbis, quibus antea suaseramus, 
impulimus ut sederet in ordine presbyteri. Post 
hec scripsimus ad sanctos presbyteros mona- 
sterii et czeteros fratres, et increpavimus eos, quare 
non scripsissent super eo (cum ante annum multos 
eorum queri audissem, cur non haberent qui sibi 
Domini sacramenta conficerent, et illum omues suo 
pescerent testimonio, et grandem utilitatem in 
communi monasterii testarentur) quare, inquam, 
tunc reperta opportunitate non scripsissent nobis, 
neque super ordinatione ejus aliquid poposcissent. 
Heciia acta sunt, ut locutus sum, in charitate 
Christi, quam teerga parvitatem meam babere cre- 
debam : quanquam in monasterio ordinaverim, et 
non in parochia quz tibi subjecta sit..... Quid ergo 
tibi visum est sic graviter intumescere et jactari 
contra nos pro opere Dei, quod in sditicationem, 
et non in destructionem fratrum factum est? » 

90. Hactenus Epiphanius, ipsis his verbis satis 
indicans, jam tum receptum in Ecclesia fuisse, ut 
monasteria saltem aliqua (quale erat monasterium 
S. Epiphanii « juxta Desanducem vicum, in territo- 
rio Eleutheropolitano, » quod ab inopia aquarum, 
« Spanydrion » appellatum scribit pseudo-Joannes , 
ubi factaordipatio, et alterum « peregrinorum » mo- 
nechorum in Bethlehem, unde Paulinianus ad Epi- 
pbanium venerat) exempta censerentur ab ordina- 
rii jurisdictione : ita ut quicunque episcopus in lis 
posset, si rogaretur, ipsis monachis sacros con- 
ferre ordines. Pergit porro Epiphanius excusare se 
Joanni his verbis : « Sed et illud vehementer 
admiratus sum quod meis locutus es clericis ; 
asserens te per sanctum presbyterum et abbatem 
monachorum Gregorium mandasse mihi, ne quem- 
quam ordinarem; et ego pollicitus sim dicens: 
Nunquid juvenis sum aut canones ignoro? Audi 
igitur veritatem in. sermone Dei, me nec hoc au- 
disse, nec nosse, nec istius sermonis penitus re- 
cordari. Suspicatus sum ne forsitan inter multa, 
quasi homo, oblitus essem; et ob hanc causam 
sanctum Gregorium sciscitatus sum, ct Zenonem 
presbyterum qui cum eo est. E quibus abbas Gre- 
gorius respondit, se hoc penitus ignorare. Zenon 
autem dixit, quia cum ei presbyter Ruffinus nescio 
qu:z alia trausitorie loqueretur, etiam hoc dixerit : 
Putasne aliquos ordinaturus est sanctus episcopus ? 
et hujusce stetisse sermonem : ego autem Épipha- 
nius nec audivi quidquam, nec respondi. Unde, 
dilectissime, non te preveniat furor, nec occupet 


non te vertas ad alia, ut peccandi occasionem  iss— 
venisse videaris, quod Propheta devitans Dominuevt 
precatur, dicens : Non declines cor meum in verbe 
πια μία ad excusandas excusationes in. peccatis 
(Psal. οχι, 4). » Nempe dolebat Joannem, quod pr«» 
Origenianz lizresis defensione fuisset ab Epipha- 
nio correptus; et ea de causa dissidentes ab eo q«i 
Hieronymo adhzrebant monachos, ipse suis ερῖ- 
stolis monitisque roboraret ad constantiam in re— 
pudiando Origene; eaque de causa vexatos a 
Joanne consolaretur atque juvaret. 

21. Et hoc est, quo stylum vertit Epiphanius, ita 
prosequens caeptam epistolam : « Jllud quoque 2u— 
diens admiratus sum, quod quidam, qui solemt 


B altro citroque portare rumusculos, et his quie au— 


dierunt semper addere, ut tristitiaa et rixas inter 
fratres concitent, te quoque turbaverunt et. dixe- 
runt, quod in oratione, quando offerimus sacrificia 
Deo, soleamus pro te dicere, Domine, przesta 
Joanni ut recte credat. Noli nos in tantum pulare 
rusticos, ut hoc tam aperte dicere potuerimus. 
Quanquam enim hoc in corde meo semper orem; 
tamen, ut simapliciter fatear, nunquam in alienas 
aures protuli, ne te viderer parvi pendere, dilectis- 
sime. Quando autem complevimus orationem, se- 
curdum ritum mysteriorum, et pro omnibus et pro 
te quoque dicimus, Custodi illum qui przicat ve- 
ritatem; vel certe, Tu prista, Domine, et custodi, 
ut ille verbum przedicet veritatis : sicut. uccasio 
sermonis se tulerit, et habuerit oratio consequen- 
tiam. Quapropter obsecro te, dilectissime, εί 
advolutus pedibus tuis precor, przsta mihi et tibi, 
ut salveris, sicuti scriptum est, a generatione per- 
versa (Μαξ. xvn, 16), et recede ab heresi Orige- 
nis et a cunctis haeresibus, dilectissime. Video 
enim quod propter hanc causam omnis vestra indi- 
gnatio concitata sit, quod dixerimus vobis, Arii 
patrem, Origenem scilicet, et aliarum hzreseon ra- 

dicem et parentem laudare non debetis. Et. cum 

vos orarem ne ila erraretis, e& monerem ; contra- 
dixistis, et me ad tristitiam atque ad lacrymas ad- 

duxistis, non solum autem me, sed et alios pluri- 

mos catholicos qui intererant. Inde ut intelligo, 


p hzc est omnis indignatio et iste furor : et idcirco 


comminamini quod mittatis adversum me epistolas, 
ut huc illucque sermo vester discurrat ; et propter 
defensionem hzxreseos adversum me odia suscitan- 
tes, rumpitis charitatem quam in vobis habuimus, 
in tantum ut feceritis nos etiam poenitentiam agere, 
quare vobiscum communicaverimus, ita Origenis 
errores et dogmata defendentes. Simpliciter loquor : 
nos secundum quod scriptum est (Matth. v, 39 
8qq.), nec oculo nostro parcimus, ut non effodia- 
mus eum, 8i nos scaudalizaverit; nec manui, ne- 
que pedi si nobis scandalum fecerit. Et vos ergo, 
sive oculi, sive manus, sive pedes fueritis, similia 
sustinebitis.» 

32. Pergit deinde ex libris Περὶ dpyov exph- 


119 S, EPIPHANII ACTA. BOLLANDIANA. 


130 


are, quam minime ferendze catholicis auribus sint A daret velum atque mutaret. Quod cum audissem, 


propositiones quadam Origenis, istic "content: ; 
quamvis inquit, « mibil mibi subripuit Origenes, 
mec in mea generatione fuit, nec propter aliquas 
rs mundi aut. haereditatem odium adversus eum 
pugnasque suscepi; sed (ut simpliciter fatear) do- 
le, et valde doleo, videns plurimos fratrum, et 
eorum precipue qui professionem habent non mi- 
uimam, etin gradum quoque sacerdotii maximum 
pervenerunt, ejus persuasionibus deceptos, el per- 
versissiima doctrina cibus factos esse diaboli. » 
Conatur igilur a sequendo οἱ defendendo Origene, 
monendo , hortando, increpando Joannem quan- 
tum in se erat abducere : tum ad sui excusationem 
iterum relabitur, exponitque factum, quod et insi- 
grem ejus zelum ostendit, in eavendo eo omni 
quod rect religionis puritati quantulumcunque vi- 
é&cbatir adversari. Sed idem ab iconomachis ho- 
diernis pessime intellectum arripitur contra expo- 
sionem imaginum. lu hoc autem apparet eos 
agis esse insanos veteribus iconomachis, adver- 
sus quos Niczenum 11 concilium egit. Nam hi, ad 
suam heresim Epiphanii nomine obarmandam , 
μοµ sunt abusi eo quod sequitur facto, sed affinxe- 
ruit sancto quamdam ad Theodosium imperatorem 
epistolam, in cujus fine sic ei scripsisset : « Quia 
multoties locutus sum cum comministris meis, ut 
awerrentur imagines, receptus non sum ab eis, ne- 
que audire vocem meam saltem paululum passi 
sun. » Hanc vero epistolam « falso suprascriptam 
dici quidem, sed non esse Epiphanii, » aeque ac aliam 
in qua scripsisset, « Ne inducatis imagines iu eccle- 
$às, neque in ccmeteria sanctorum, sed neque 
in domum communem; » cum multis ostendisset 
smodus act. 6, se quidem « sanctum Patrem do- 
dorem Ecclesias catholicz:e nosse, conscriptionem 
vero » abjicere iterum profitetur : quia « hzc men- 
dacis assertionis conscripta, qua conira venera- 
bles imagines sunt, dicuntur quidem a quibusdain 
S. Epiphanii esse, sed nullo modo sunt. » 

25. Ipsum porro factum, cujus occasione hzc 
dida, audiamus propriis ejus verbis. « Przterea, 
inquit, audivi quosdam murmurare contra me, 
quia quando simul pergebamus ad sanctum locum 


me daturum esse pollicitus sum : paululum autem 
morarum fuit in :nedio, dum quaero optimum ve- 
lum pro eo mittere, arbitrabar enim de Cypro mibi 
esse mittendum, Nunc autem misi quod potui repe- 
rire; et precor ut jubeas presbyteros ejusdem loci 
suscipere velum a latore quod a nobis missum est; 
et deinceps przcipere in Ecclesia Christi ejusmodi 
vela, qua contra religionem nostram sunt, non ap- 
pendi. » Hactenus epistola, cujus sí recte expendan- 
tur verba, velum istud discissum fuisse apparebit, 
non quia vere « habebat imaginem Christi vel sancti 
cujusdam ; » sed quia, cum baberet effigiem homi- 
nis cujuspiam profani, aut forte adhuc viventis, 
appeusum istic erat « quasi Christi aut sancti cu- 


B jusdam : » quz exceptio orthodexz fidei regulam 
ex contrario firmat. 


CAPUT IV. 


Prophetie donum ; Ancoratus ei liber De haeresibus 
scriptus. 


94. Plurima S. Epiphanii, ante et post susceptum 
episcopatum,miracula continentur in Actis, sub noa:i- 
ne Joanuis et Polybii produetis ; sed talia, ut eoruin 
plerisque fidem deroget Sozomenus, negans viventi 
contigisse ut daemones fugaret et morbos euraret. 
His ergo pretermissis, quod solum in dicto auctore 
nobis superest, referamus, narratione haud parum 
diversa, ab ea qua idem miraculum in Actis prz- 
dictis recensetur. Verba Sozomeni lib. vir, cap. 27, 
hac sunt ; « Aliud praeterea quod de illo refertur 
commemorare libet. ld quidem ab admirando Gre- 
gorio, qui Neoczsariensem etiam rexit Ecclesiam, 
gestum esse accepi et libenter credo; sed non id- 
circo incredibile videri debet idem quoque factum 
ab Epipbanio; neque enim solus Petrus apostolus 


.mortuum ab inferis resuscitavit; verum etiam 


Joannes in urbe Epheso, et Philippi filixze Hierapoli ; 
multosque, tam ex antiquis quam ex nostr: me- 
morie piis hominibus, eadem saepenumero ges- 


sisse comperimus. Id autem, quod dicere proposui, 


hujusmodi est. 

25. « Duo quidam mendici, cum Epiphanium ve- 
nientem observassent, ut plus pecuniz ab eo emun- 
gerent, alter quidem eorum, super solum extensus, 


qui vocatur Bethel, ut ibi collectam tecum ex more D mortuo similis jacuit; aller vero prope stans plo- 


ecclesiastico facerere, et. venissem ad villam quz 
diciiur Anablatha, vidissemque ibi praeteriens lu- 
trnam ardentem , οἱ interrogassein quis locus 
t5sel, didicissemque esse ecclesiam, et intrassem ut 
crarem; inveni ibi velum pendens in. foribus 
tjusdem ecclesize, tinclum atque depictum, et ha- 
bens imaginem, quasi Christi vel sancti cujusdam : 
Det enim satis memini cujus imago fuerit. Cum 
tf$£0 hoc vidissem, in ecclesia Christi, contra au- 
coritatem Scripturarum, hominis pendere imagi- 
Xem ; scidi illud et magis dedi consilium custodi- 
bus ejusdem loci, ut pauperem mortuum eo obvol- 
Verent. et efferrent. lllique contra murmurantes 
Üxerunt, Si scindere voluerat, justum erat, ut aliud 


rabat, simul sodalis sui mortem lamentans, simul 
egestatem suam querens, quod illum sepelire non 
posset. Epiphanius vero, jacenti requiem appreca- 
tus, qua? ad sepulturam necessaria erant mendi- 
canti donavit, flentique dixit : Cura sepulturam et 
plorare desine, fiii ; neque enim in presenti resur- 
get : quod vero accidit inevitabile ac prorsus neces- 
sarium, id forti animo ferendum est. Et Epiphanius. 
quidem his dictis abscessit. Cum autem nemo.jam 
in conspectu esset, mendicus stans jacentem pede 
pulsare coepit, laudans quod mortuum egregie si- 
mulasset: et, Surge, inquit; ex labore tuo hunc 
letum trausigemus diem. Sed eum ille perpetuo 
jaceret, et nibilo plus nec clamantem audiret, nee 





431 


8. EPIPHANII AULA BOLLANDIANA. 


431 


Loüs viribus monentem senüret; concito cursu A munionem. Scripsit itaque de his archiepiscopo 


episcopum assecutus, fraudem amborum confes- 
sus, ploransque et crines vellicans orabat, ut socius 
ad vitam revocaretur. Verum Epiphanius hominem 
dimisit, hortatus ut id quod acciderat sequo animo 
ferret : non enim dissolvere voluit Deus id quod 
factum fuerat, persuadere omnino volens homini- 
bus, eos qui se tales przebent erga famulos ipsius, 
ipsi qui omnia audit ac videt fraudem struere. » 
$6. Prophetie porro donum in Epiphanio, quo 
occulta et arcana pervidere divinitus ei sepe daba- 
tur, indicat illa significatio veree mortis ejus, qui 
eam simulare duntaxat credebatur a socio, cum ei 
dixit: « Neque euim in praesenti resurget. » Idem 
donum primo ex communi fama, deinde propria 


Alexandrie dicens : Suscipe filios tuos, quoniam 
in veritate poenitentiam egerunt, et addidit senex, 
qui hoc exemplum narraverat, dicens : Haec est 
sanitas hominis, et hoc est quod vult Deus, ut homo 
culpam suam projiciat ante Deum. » 

98. His aliisque spiritualibus gratiis evo suo ce- 
lebris Epiphanius, toti deinceps posteritati innotuit 
scriptis libris quorum primus fuit quem appellant 
Ancoratum , propterea. quod animum, de vita ac 
salute sollicitum, instar ancore firmat. Ejus scri- 
bendi data ipsi occasio est per « epistolam scriptam 
e Pamphilia, ex oppido Suedris a Tarsino, Maditio 
et aliis presbyteris anno 90 Diocletiani, Valentis 
vero x et Gratiani vi, » qui fuit Christi 575. Ipsam 


experientia agnoverunt duo illi, de quibus narravit B epistolam ante opus videre est, uua cum epistola 


senex quidam in Vitis Patrum, libello xv, num. 88, 
interprete Pelagio, his verbis : « Duo quidam erant 
seculares religiosi ; et colloquentes secum, egressi 
sunt, et facti sunt monachi. /"Emulationem autem 
habentes vocis evangelice, sed non secuadum 
scientiam, casiraverunt se quasi propter regna 
colorum. Audiens autem archiepiscopus excom- 
munieavit eos. llli autem, putantes quia bene fe- 
cissent, indignati sunt contra eum, dicentes : Nos 
propter regna ccelorum castravimus nos, et hic ex- 
communicavit nos? Eamus et interpellemus adver- 
sus eum  Hierosolymitanorum archiepiscopum, 
Abeuntes ergo indicaverunt ei omnia. Et dixit eis 
archiepiscopus Hierosolymitanus : Et ego vos ex- 


communico. Ex quo iterum contristati abierunt in C 


Antiochiam ad archiepiscopum, et dixerunt ei om- 
nia quz facia fuerant circa se; et ille similiter ex- 
communicavit 608. Et dixerunt ad seipsos : Eamus 
Romam ad patriarcham, et ipse nos vindicabit de 
omnibus istis. Abierunt ergo ad summum archiepi- 
scopum Roman:e civitatis, et suggesserunt ei quae 
fecerant eis memorati archiepiscopi, dicentes : Ve- 
nimus ad te, quia tu es coput omnium. Dicit au- 
tem et eia ipse : Ego vos excommunico et segregati 
estis. 

27. « Tunc defecerunt excommunicalüi totius ra- 
tionis et dixerunt ad &emetipsos : Isti. episcopi sibi 
invicem deferunt et consentiunt, propter quod in 
synodis congregautur; sed eamus ad illum virum 
Dei S. Epiphanium, archiepiscopum de Cypro, 
quia proplieta est, οἱ personam homiuis non aeci- 
pit. Cum autem appropinquarent civitatis ejus, 
revelatum est ei de ipsis : et mittens in occursum 
eorum dixit : Ne intretis in civitatem istam. Tunc 
illi in se reversi, dixerunt : Pro veritate nos culpa- 
biles sumus, ut quid ergo nos ipsos justificamus ? 
Fac etiam quia illi injuste nos excommunicave- 
runt, nunquideet iste propheta? ecce enim Deus ro- 
velavit illi de nobis. Et reprehenderunt semetipsos 
valde de culpa quam fecerunt. Tunc videns qui 
corda novit, quia pro veritate se culpabiles fece- 
rant, revelavit episcopo Epiphanio ; et ultro misit 
et adduxil eos, el consolatus eos suscepit in com- 


Palladii cujusdam, ut ex rescripto apparet monachi, 
τῆς αὑτῆς πόλεως Σουέδρων πολιτευομένο, quod 
mallem « in eadem Suedrorum urbe habitantem , 
quam iuibi magistratu aliquo perfunctum aut fun- 
gentem » vertere. Moverant autem eos, qui antea - 
suorum multos ab errore abductos gaudebant, 
« acceptis 4 bealo ac felicis memorie episcopo 
Athanasio et ab religiosissimo Épiphanii collega 
Procliano litteris, » ut ad ipsum Epiplanium nune 
recurrerent, mortuo ante biennium Athanasio, et 
Procliano aliter impedito : moverant, inquam, eos 
« conscelerati dogmatis reliquie, apud nonnullos ad- 
huc superstites, » compulerantque rogare ut et ipse 
« àd eorum Ecclesiam litteras dare non gravare- 
tur, » ac rectam fidem uberius explicare. Dogma 
autem illud, ut ex epistola Palladii intelligitur, Eu- 
nomianorum fuit, « inanes et absurdas quasstiones 
de Spiritu sancto moventium, negantiumque eum 
cum divinitate dominatuque gloria simul affici ac 
preedicari oportere; sed in ministri nuntiive haberi 
loco, imo etiam humilius aliquod abjectiusque de 
ipso sentientium. Quibus de causis, » inquit Palla- 
dius, « àic tanquam inconstanti jactatione ac dilli- 
cili tempestate fluetuantes; cum neminem hic ad 
eas dissolvendas quaestiones ac sanam fidem ex- 
ponendam idoneum reperire possimus; ad pietatem 
tuam de hoc negotio referre coacti sumus, ut me- 
rito et illam vocem usurpare possimus : Przceptor, 


p serva nos. Quamobrem id pro sincera tua ac recta 


fide a te petimus, quam secunda jam dudum fama 
et idoneorum virorunr testimonia passim celebrant; 
ut ad quod munus obeundum a Salvatore constitu- 
tus es, hanc nostram hortationem humaniter admit- 
tere, et quid de Trinitate sit credendum, uberius 
velis apertiusque disserere. » Hzc et alia illi. 

29. Epiphanius vero respondens tum illis, tum 
Numerio presbytero et Severino monacho, quo- 
rum nomiua vel exciderunt e titulis epistolarum, 
vel aliunde nota amoris honorisque.ergo adjunguin- 
tur'ultro, primo excusaus « ingenium » suum, 
« quod abjectum et humile, in quiete otioque ver- 
sari perpetuo studebat, neque sese ultra quam par 


.. estextendere- » eorum tamen stimulis impulsum 


1.5 S. EPIPHANII ACTA BOLLANDIANA. 154 
se fatetur, « ut ad id quod utile ac fructuosum est A adversus falsitatem. pro veritate decertang. Breves 


excitatum animum transferret..... Auditis » enim, 
inquit, « precibus, quas non paucas pertulerunt 
Conops fratet atque compresbyter, aliique ipsuin 
secuti, vosque charissimi filii, nec non Hypatius 
flius noster, qui ad me propterea ex /Egypto ve- 
st; cum tot in idem suffragia consensisse cerne- 
rm; mente animoque commotus reputare mecum 
ipe cepi, ac tandem istud mihi prompte et ala- 
crier faciendum esse decrevi, ut pro eo ac per lit- 
teras postulastis, ad banc vobis pro vestro deside- 
Πο seribendam epistolam, tenuis licet et imbecillus, 
sine ulla tergiversatione me conferrem. » Ut au- 


tem dicitur in przvia Synopsi, « complures opus - 


boc, » quod justius librum quam epistolam diseris, 
t dei partes continet, ut puta de Patris, Filii ac 
Spiritus sancti una eademque substantia, de per- 
fecta Christi Incarnatione, de mortuorum resurre- 
tione, de eterna vita ac judicio anima pariter et 
ewporis ; tum adversus idola hzeresesque sigillatim, 
x contra Judzos csterosque disputat; octoginta 
porro hereseon nomina complectitur ; denique va- 
ris de Scripturis sacris quzestiones exponit. » 

X.Verum hoc quod de hzresibus dicitur in 
Smiopsi Ancorati, nune in ipso Ancorato non repe- 
nir: fuisse tamen in eo verisimile facit, quod 
t Ácacius et Paulus, presbyteri et archimandritee 
monasteriorum in partibus Carchedonis et Bere 
in Celesyria, » grandius de eodem argumento opus 
ab eo postulantes, « anno Diocletiani 92, Valenti- 
περὶ et Valentis 19, Gratiani 8, » qui est annus 
Christi 375 dicant, « Nomina quidem ipsa quz a te 
$0 hzresibus imposita jam audivimus; nunc 
waiuscujusque sectz dogma perspicue declarari a 
Wa pietate cupimus. » Hoc autem posito quod no- 
mina illa primitus fuerint in Ancorato, consequens 
loret ipsummet Epiphanium, hunc librum post an- 
ho5sex vel octo recognoscentem, inde sustulisse, 
quod jam alibi plenius ordinatiusque tractarat. Ma- 
DA nihilominus snihi scrupulus, ne synopseos au- 
&or postremas duas lineas, de haereseon nominibus 
d questionibus variis, non retulerit ad argumen- 
ium Aucorati, sed ad ejus auctorem Epipbanium, 
quem indicare voluerit etiam ista tractasse. 


sane sunt hi libelli, etsi in unum libellum redigan- 
tur, nec ipse erit nostris vel aliorum quorumdam 
libris longitudine comparandus. Hujus brevitatem 
si fuero in haeresibus commemorandis imitatus, 
quid a me brevius postulare vel exspectare debeas 
non habebis. » Et rursum ipso in contextu haeresi 
«ντε Proinde Epiphanius de octuaginta hzresi- 
bus, viginti, quas ante Domini adventum exstitisse, 
sicüt ei visum est, computavit: reliquas post Do- 
mini ascensum nalas sexaginta, brevissimis libris 
quinque coniprehendit, atque omnes in sex libris 
totius ejusdem sui operis fecit concludi. » Mirater 
Petavius, et merito miratur, talia de Epiphanio scri- 
bere Augustinum, « qui nec illud ipsum, quod 
omissum ab eo, a se vero factum iri dixerat, ut ad- 
. versus singulas haereses dissereret, aut in illo de 
hzresibus libello, aut in alio prestitit. » Magis 
etiam mirum, quod in Bibliotheca sua Photius, post 
laudatum a se Panarium dicat, num. 124, « legimus 
el Ancoratum ejusdem, quae est summa qusdam 
Panariorum : » quandoquidem tanto prius Amco- 
ratum quam Panarium fuisse compositum indubita- 
bile sit. Legerit fortasse Photius Anakephaleosin, 
serius quidem compositam, sed in eodem fortassis 
volumine scriptam cum Ancorato, citra novi tituli 
distinctionem, atque ita unum esse opus credide- 
rit : Augustinus autem eam legisse non potuit, 
cum divisionem longe aliam invenerit, quam im 
ipsa sit, utpote eadem qux in Powario. 


29. Sed ipsunimet Epiphanium de suo opere, 


quod solum Grzco-Latine editum grande implet 
volumen, audiamus loquentem in epistola ad Aca- 
cium et Paulum 
omnia declaranda vobis loc in libro suscepimus, 
nec nonexsecranda ac nefaria illarum flagitia, sie 
tanquam przsentissima quzdam venena, patefa- 
cere volumus; atque his velut antidota quzedam ap- 
ponentes, quz vel iis qui morsu petiti sunt remedio 
esse possint, vel eos, quibus ne incidant periculum 
est, preemuniant et conservent, honestarum rerum 
studiosis conscribere; Panarium sive arculam nie- 
dicam, ad eorum qui a serpentibus icti sunt reme- 
dium, jure opus illud ac librum appellabimus : qui 


: « Quoniam bareseon nomina 


9l. Ut ut sit, sive in Ancorato, sive extra eum p in tres partes divisus, hzereses octoginta complecti- 


(quamvis verosimilius mihi sit quod extra eum) 
priusquam ad preces Acacii et Pauli Penarium con- 
derel, de quo infra, composuit aliquid, de quo 
Ipsi audierint, quodque jam excidit, et fuit preelu- 
dium ac veluti rudimentum operis postea ab eodem 
compilati. Et hoc babuisse solumque novisse vide- 
lar Áugustinus, cum ejus materiam et formam de- 
ripsit in libro De haeresibus ad QuodvultDeum, 
quem eirca extremum vite sue annum, Christi 
190, composuit, ita praefatus : « Noster vero Epipha- 
ius, Cyprius episcopus, abhinc non longe buma- 
his rebus exemptus, de octoginta haresibus lo- 
quens, sex libros etiam conscripsit, historica nar- 
Πίου commerorans omnia, nulla disputatione 


tur, quz serpentum ac repülium similes sunt : se- 
cundum quas veritatis firmamentum et salutaris 
doctrina fideique formula subjecta est, ac Christi 
&ponsa, sancta videlicet Ecclesia, declarata : quz 
cum jam tum ab orbe condito esse coeperit, postea 
tamen per Christi Domini incarnationem, tempo- 
rum successione, ante commemoratas omnes h:ere- 
ses, vulgata atque patefacta, eademque a nobis in 
Commentarios ex Christi praedicatione relata (ad 
Ancoratum forsitan hzc respiciunt) ac rursum post 
explicatam omnem istarum hzereseon improbitatem, 
ex apostolorum doctrina accurate ac yperspicuo 
brevi quodam est compendio subjecta ; uti ea re eo- 
rum recreentur ac reficiantur animi, qui hunc hze— 


S. ΕΡΙΡΗΑΝΗ ACTA BOLLANDIANA. 


456 


:eseot percurrendarum laborem susceperint. » A « in unaquaque zetate, » ut idem Petavius in epi- 


55. Pradicti autem tres libri sic dividuutur, ut 
secundus et tertius in tres singuli tomos dispar- 
liantur; aque ita cum primo, qui indivisus est, 
exsistant tomi septem. Et alia quidem Epiphanii 
opera, ut Hieronymus in libro De scriptoribus ait, 
«aberudiis propter res, a simplicioribus propter 
verba lectitantur. » Photius autem de Panario no- 
minatim, sive (ut ipse cum Anastasio Sinaita plu- 
raliter appellat ) « Panariis, » ait quod auctor, 
«pra aliis qui ante ipsum adversus haereses lucu- 
brationes ediderunt, uberior atque utilior est ; nam 
nec ea prztermisit quzecunque ab aliis. prodita uti- 
litatis aliquid contiuent, et ipse quz potuit a se 
excogitata aliis addidit, initium ducens a Darba- 


rismo et ad Messalianos usque perveniens. Genus B 


porro « dicendi, » inquit Photius, « humile, et cu- 
jusmodi esse potest qui Atticze doctrinz rudis exsti- 
terit. Sed et in confutandis haresibus plerumque 
parum nervosus est, quanquam interdum przstan- 
tissimis illas rationibus ac sententiis aggreditur ; 
etsi nihilo dictio sit atqueorationis structura aut 
stylus ipse commodior. » Nempe perparum tem- 
poris studiique in excolenda Graci serinonis elo- 
quentia, cui bonam vitze partem cultiores alii Pa- 
tres Basilius, Nazianzenus, Chrysostomus impende- 
runt, Alexandrie posuit Epiphanius, ut supra 
vidimus; moxque ad spiritus, non sermonis exer- 
citationes transgressus iu eremum, multas potius 
linguas scire, quam unam perficere eligebat ; laud3- 
tus ideo ab Hieronymo in Apologia 2 contra Ruffi- 
num, « quod Graecam, Syram el Hebream, et ;Egy- 
pliacam linguam, ex parie eliam et Latinam nove- 
rit : » unde de eo querebatur Ruffinus, quod 
« velut. necessitatem evangelizandi per omnes lin- 
guas-habere se putaret, de Origene male loquendi. » 

94. Per hanc autem serinonis cultioris incuriam 
seu imperitiam factum est, ut in eo Latine red- 
dendo, majorem opinione $ua laborem senserit 
Petavius : « Accedebat » enim, inquit in przefa- 
tione ad lectorem, « ad communem interpretandi 
molestiam preecipua quaedam in illo scriptore diffi- 
cultas, quod incompta et salebrosa est illius oratio, 
et in qua frequentissime occurrunt illa que Greci 
évanóbo:a et ἀνακόλουθα nominant : pedestre ac 
populare dicendi genus : quod sive plani sermonis 
simplicitate consequi volueris, subagreste quiddam 
exsistet ac putidurmn, cujusmodi fere sunt Latina » 
prioris interpretis « Cornarii, cujus nos utique 
similes esse nolimus; sin ornatum alque eultum 
adhibeas, id sine magna sententiarum commuta- 
tione obtinere vix possis. » Magnam igitur Petavio 
debemus gratiam, quod ejus beneficio sic Latine 
loquentem audiamus Epiphanium, ut styli nitorem 
in eo non desideremus ; multo tamen majorem ipsi 
sancto, quod suzx sibi in eo genere tenuitatis con- 
scius, contempserit judicia fastidiosorum philolo- 
gorum, modo prodesset publico ; eaque protulerit, 
quorum semper maxima et fuit et erit utilitas, cum 


stola dedicatoria notat, « rediviv:e mendaciorum 
sectam, evulgatis veterum lhxreseon abstrusis — re- 
conditisque mysteriis, validissime propulsari ever- 
tique possint; et auctores perfidie atque satellites, 
$uos in illis, quos quidem erubescant, priucipes au- 
ctoresque recognoscant. Est. quidem ejus, qui in 
heresim vel moliendam vel tuendam incubuerit, 
animus in omnem audaciam siue ullo pudore pro- 
jectus : sed nemo est tamen οτ illis absurdarum 
opinionum patronis, quem non utcunque convicti 
olim erroris atque damnati pudeat. Sint sane, ut 
sunt, ferrei omnes hzretici, sint pervicaces ; iidern- 
que se in ipso ardore agitationeque disputandi ad 
resistendum acrius fingant, tamen qui id didicerit, 
quique certis veterum testimoniis compererit, ante 
àb antiquis Patribus et conciliis publicoque Chri- 
BSlianorum consensu agnita ac repudiata dogmata 
illa, quam illi ipsi (quos sequitur) interpolatores 
exsisterent ; vix erit, opinor, ullus, cujus, nisi 
frangi edomarique contumacia potuerit, non lan- 
guidiores habeat eruptiones et impetus, ac paula- 
tim per seipsam refrigerata atque enervata. conci- 
dat. » Joannes Baptista, etc. Vide append. pag. 
684, col. 2. 
CAPUT Y. 
Extrema sancii acta Constantinopoli; mors in reditu 
obita. 

39. Quid de Origenis libris Περὶ ἀρχῶν sentiret 
Epiphanius ,' satis declaravit per Epistolam ad 
Joannem Hierosolymitanum, cujus supra fecimus 
mentionem, Dum autem hac ex causa disputationes 
in Palzstina ferverent, contigit etiam Alexandria: 
simultates nasci inter Theophilum Alexandrizx et 
Dioscorum Hermopoleos episcopum, atque hujus 
[ratres Ámmonium et Eusebium cognomento Lon- 
gos, totidem monasteriorum przfectos, quos cum 
primum charos habuisset Theophilus, haud imme- 
rito deinde a se aversos atque ad solitudinem re- 
gressos, persequi modis omnibus statuit; et quo 
simpliciores monachos ab iisdem abstraheret, cul- 
pare iu eis przesumpsit, quod Deum humana forma 
praeditum negarent, Origenis presertim auctoritate 
suffulti. Cum autem eos Constantinopolim ad S. 


D Joannem Chrysostomum confugisse intellexisset, 


atque ab hoc susceptos; cogitare capit, inquit So- 
zomenus lib. vm, cap. 35 et deinecps, « qua ra- 
tione Joannem quoque ipsum ab episcopatu dejice- 
ret. Verum haec in intimo pectoris sui recessu 
occultans ac moliens, scripsit interim ad omnes 
ubique locorum episcopos litteras, quibus libros 
Origenis reprehendebat. Cumque consideraret ma- 
gno sibi emolumento fore, si Epiphanium, Sala- 
minis in Cypro episcopum, participem et consor- 
tem consiliorum suorum haberet, virum ob virtutis 
reverentiam omnium sui temporis clarissimum; 
eum sibi amicum adjunxit... 

96. « Porro Epiphanius, qui Origenis libros jam 
pridem aversabatur, "Theophili litteris facile assen- 


451 S. EPIPHANII ACTA BOLLANDIANA, 


458 


sum prabait : collectoque Cypriorum episcoporum A constituta), palamque denuntiavit Epiphanio, illum 


concilio, Origenis libros legi prohibuit. Datis deinde 
litteris, tam Ad alios, tum ad episcopum Constan- 
ünopolitanum, ea. quae a synodo decreta fuerant 
insingantibus, hortatus est illos ut synodum con- 
voarent eademque  decernerent. Animadvertens 
igitar Theophilus se Epiphanium absque periculo 
sequi posse, utpote quem multi laudarent, et eujus 
seolentiam ob vite sanctitatem suspicerent, ipse 
qooque, cam episcopis qui sub ipso erant, idem 
quod Epiphanius decrevit. Verum Joannes studium 
ilerum haud magni ponderis esse existimavit, et 
Epiphanii ac Theophili litteras neglexit : ex poten- 
tioribus vero hi, qui Joanni privatim infensi erant, 
eum intellexissent Theophilum id agere, ut Joan- 


ea gerere .qu:ze nec justa essent, nec ipsi privatim 
utilia : siquidem tumu!tu populi excitato, ipse tan- 
quam hujus rei auctor periculum subiturus esset. 
Hac ratione cohibitus est impetus Epipbanii. Inter- 
ea accidit ut imperatoris filius, admodum puer, 
morbo corriperetur ; mater vero sollicita ne quid 
tristius puero contingeret, misso ad Epiphanium 
nuntio, ut pro eo Deum precaretur, postulavit. llle 
puerum victurum esse respondit, si Augusta hzre- 
ticos, qui cum Dioscoro erant, aversaretur. Verum 
Augusta : Si Deus, inquit, filium meum eripere 
mihi voluerit, ita fiat; Dominus enim qui dedit, 
idem et aufert, Quod si tu mortuos ad vitam revo- 
care posses, non esset mortuus archidiaconus tuus. 


pem episcopatu exueret, ipsi quoque operam suam B Etenim haud multo ante e vivis excesserat Cri- 


st studium contulerunt, utque Constantinopoli 
marima synodus fleret procurarunt. Quibus cogni- 
tis Theophilus adhuc magis incubuit, et episcopos 
qwdem JEgypti navigare jussit Constantinopolim, 
Epiphanio vero et aliis per Orientem episcopis scri- 
psit, ut quam primum in unum convenirent : ipse 
pedestri itinere proficiscitur. 

31. « Nec multo post Epiphanius, cum primus ex 
insula Cypro solvisset, ad locnm haud procul ab 
urbe Constantinopolitana, quem Septimum vocant, 
applicuit ; factaque oratione in ecclesia quas Ἰὶο 
est, in urbem introivit. Eum ingredientem Joannes 
eccursu cleri totius honoravit : at Epiphanius per- 
spicue declaravit, quod calumniis adversus Joan- 
aem concinnatis fidem habuisset. Invitatus esim ut 
in edibus ecclesiasticis manere vellet, neutiguam 
aquievit : et cum Joanne quidem congredi peni- 
tus detrectavit : privatim vero convocatis episcopis 
qui tum Constantinopoli morabantur, ea quz adver- 
sus libros Origenis decreta fuerant iis ostendit : ac 
nonnullis quidem persuasit ut decretis subscribe- 
Ten; plures vero id facere recusarunt..... Porro 
Joannes adhuc nihilominus reverentiam exhibebat 
Epiphanio, eumque hortabatur ut collectas secum 
celebrare, οἱ contubernalem ipsum babere vellet. 
Yerum Epiphanius, se neque ejus domo usurum, 
nt cum eo oraturum esse respondit, nisi Origenis 
libros prius damnasset, et Dioscorum una cum 


spio..... quem Epiphanius cum contubernalem ha- 
beret, archidiaconum suum constituerat. 

99. « Ammonius vero et qui cum illo erant Epi- 
phanium adierunt; id enim ipsi quoque Auguste 
placuerat. Cumque Epiphanius interrogasset qui- 
nam essent, respondit Ammonius : Longi eumus, o 
Pater ; libenter autem disceremus, utrum aliquando 
in discipulos aut in libros nostros incideris. lllo 
negante, iterum quaesivit Ammonius : Unde ergo , 
hereticos illos esse judicasti, qui nullum habes 
argumentum, quo sententiam illorum possis con- 
vincere? Et cum Epiphanius diceret, id ee auditu 
accepisse: Nos vero, ait Ammonius, plane contra- 
rium fecimus; nam et discipulos tuos szpe numero 
vidimus, et libros perlegimus ; ex quibus unus est 
qui Ancoratus inscribitur. Cumque multi vitupe- 
rare et tanquam haereticum calumniari vellent, nos 
pro Patre, uti par erat, pugnavimus, et causs tua 
defensionem suscepimus. Proinde nec iu ex solo 
auditu absentes damnare debuisti, quos nequa- 
quam tu ipse certis argumentis inductus convice- 
ras, nec ejusmodi gratiam referre laudatoribus tuis. 
Posthzc Epiphanius lenius eum allocutus, tum qui- 
dem ab se dimisit, brevi autem interjecto tempore 
Cyprum navigavit, seu quod Constantinopolitance 
profectionis ipsum peeniteret, seu quod Deus ora- 
culo ipsuin adinonuisset, mortemque ipsi suam (ut 
verisimile est) praenuntiasset. Caeterum cum navem 


sociis expulisset. Sed cum ille ante cause cogni- D conscensurus esset, episcopis, qui ipsum ad littus 


ionem hzc facere haudquaquam justum esse di- 
ceret et procrastinaretur, die quo collecta agenda 
erat in ecclesia Apostolorum, procurarunt Joannis 
inimici ut Epiphauius in ecclesiam veniret, et pu- 
Mice coram populo tum Origenis libros, tuni Dio- 
&orum et eos qui cum illo erant, tanquam idem 
sentientes cum Origene, anathemate damnaret ; ea- 
demque opera episcopum urbis perstringeret, ut 
qui illis addictus esset; existimabant enim se hac 
ratione plebem ab illo esse alienaturos. 

$8. « Postero. igitur die, cum ad id agendum 
progressus Epiphanius.jam ecclesie appropinqua- 


usque prosecuti fuerant, dixisse fertur : Urbem 
vobis et palatium et scenam relinquo; ego vero 
abscédo : festino enim, et quidem valde. 

40. « Aliud preterea quidpiam audivi, quod 
multorum sermonibus etiamnum circumfertur, 
Joaunem quidem Epiphanio predixisse illum in 
navigatione esse moriturum, Epiphanium autem 
preountiasse Joanni abdicationem episcopatus. Nam 
dum inter se dissiderent, Epiphanius quidem 
Joanni scripsisse dicitur : Spero te nequaquam epi- 
scopum moriturum. Joannes vero rescripsit Epi- 
phanie: Nec ego spero te in urbem tuam rediturum 


I, ebviam ei occurrit Serapio, missus a Joanne ; esse. » Hxc Sozomenus, Historiam suam annis cir- 
(FWesenserat enim Joannes ea quz pridie fuerant $ citer triginta post Epiphanii obitum scribens; cui 


PaTrROL. G&. XLI. 


5 


139 


S. EPIPITANII ACTA BOLLANDIANA. 


4140 


similia iisdem fere verbis habet Socrates lib. vt, A — 49. Ut ut sit, apparet, optimum alias sanctissi- 


cap. 14; paris plane cum Sozomeno etatis scriptor, 
"et ex quo suam fere Historiam mutuatus Sozomenus 
«reditur. Sozomeno tamen libentius usus hic sum, 
non quia Salaminium eum fuisse credo, sicut opi- 
natur Nicephorus aliique post eum; cum ipse lib. 
v, cap. 15, haud obscure indicet se Palzstinium, 
ex vico quodam juxta Gazam cui nomen Bethelia ; 
sed quia jam inde ab adolescentia familiariter cum 
monachis ibi celebribus, Hilarionis discipulis suis- 
que ut videtur consanguineis, versatus; Salamane 
scilicet, cum quo commune nomen habuit (diceba- 
tur enim, uti Photius notat, « Salamanet Hermias 
Sozomenus, » quod alios decepit, ut Salaminium 
crederent) ejusque fratribus Fuscune, Machione et 
Crispione, quorum postremus S. Epiphanio adhz- 
rens, in munere archidiaconi Constantinopoli ante 
ipsum obiit, ut supra vidimus. Accedit quod So- 
crati nonnulla etiam hic addiderit Sozomenus, et 
accuratius aliqua videatur edidisse. Notabile est 
tamen quod relata Epiphanii et Joannis mutua de 
se invicem przdictione, addat Socrates : « Utrum 
porro vera mihi dixerint qui ista narrarunt, equi- 
dem non possum affirmare; utrique tamen illorum 
. hujusmodi exitus contigit. Nam neque Epiphanius 
navem appulit Cyprum, post discessum enim mor- 
tuus est in navigio : et Joannes haud multo post ex 
episcopatu dijectus est. » 
81. Potuit sane hujusmodi exitus utriusque occa- 


mumque senem, deceptum fuisse a Theophilo, 
tam in eausa eorum quos Joannes tolerabat mona- 
chorum, quam ipsius Joannis; et ex abundantua 
zeli passum esse humanum aliquid, cujus ipsum 
cito penituerit, magisque potuisset penitere, si 
qui post discessum suum sunt consecuta, vidisset. 
Interim hoc maehinationum suarum successu ela- 
tus Theophilus, priusquam Constantinopolim pro- 
ficisceretur ad synodum, qua Joannis depositio de- 
creta est, ita de eo ad S. Hieronymum seripsit, 
« Origenistas in suam recipiens familiaritatem et 
ex his plurimos ad sacerdotium provehens, atque 
ob hoc scelus beate. memorie hominem Dei Epi- 
phanium, qui inter episcopos clarum im orbe sidus 
effulsit, haud parvo morore contristans, meruit 
audire : Cecidit Babylon (Isa. xxi, 9). » Quem 10- 
cum ideo hic adductum volui, ut intelligatur nequa- 
quam ambigendum, quiu statim post suum a Con- 
stantinopoli discessum , uti Sozomenus scribit, 
obierit Epiphanius, de quo ut jam mortue Theo- 
philus loquitur; cumque 12 Maii saltem sit dias de- 
positionis in Cypro, neque diu anted obilsse po- 
tuerit, cujus navis, ut preter ejus voluntatem 
procederet lente, mensem tamen vel sesquimensem 
itineri vix potuit impendisse; consequens est eum 
obiisse mense saltem Aprili anni 405, Maium certe 
mgre attigisse. Unde mirari subit, qua ratione 
dixerit Baronius, « ignorari quote Domini anno 


sionem dedisse hominibus, mutux inter illos dis- C obierit. » Sicut enim ex Apologüs Hieronymi ad 


sensionis consciis, virosque sanctos suo pede me- 
tientibus, ut altercationem verborum utrique parum 
dignam affingerent, quemadmodum judicavit Ba- 
ronius, et post eum Socratis atque Sozomeni illu- 
strator et interpres novissimus Henricus Valesius. 
Dubitat etiam Baronius, verene Epiphanius, uti 
Scribit Socrates, « Cum ad Basilicam S. Joannis 
appulisset, qu:e septem passuum millibus ab urbe 
distat, nave egressus, collectam ibi celebrarit et 
diaconum ordinarit, priusquam civitatem ingrede- 
retur. » Veretur namque ne querelam Joannis Hie- 
rosolymitani de Epiphanio, ad Joannem Constanti- 
nopolitanup: perperam transtulerit Socrates, quam- 
vis tunc cum res ageretur Constantinopoli vivens. 
Neque enim apparet hic tam justa quam ibi excu- 
sandi Epiphanii ratio, eum Ecclesia S. Joannis 
citra controversiam esset sub dispositione Constan- 
tinopolitani episcopi, ubi nec hujus injussu licuis- 
set Epiphanio Missarum solemnia, nedum ordina- 
tiones celebrare : de utroque tameh querentem 
Chrysostomum Socrates inducit; quin etiam de iis 
qu& in Apostolorum templo facturus erat Epipha- 
níus, nisi denuntiatione Joannis per Serapionem 
sibi facta fuisset absteriitus, de iis, inquam, quae 
solum constituta dicit Sozomenus, tanquam de 
reipsa factis minus verosimiliter loquitur Socrates, 
ac tum demum Joannem ait, ne eadem postridie 
iterarentur, ingresso rursus in ecclesiam Épipha- 
nio misisse Serapionem. 


Ruffinum, scriptis anno 402, recte probat eum non 
obiisse eodem anno mense Maio ; ita ex jam dictis 
colligitur, isto quidem anno non obiisse, sed nee 
ultra primos dies Maii anni sequentis vilam pro- 
TOg3sse. 

45. Excusat idem Baronius Epiphanium, et me- 
rito excusat, ia iis que de Ammonio et sociis 6Γ9- 
didit; eo quod « Theophilus non privatis tantum 
litteris, sed synodalibus ex concilio Alexandrino 
scriptis, haresis eos convictos atque damnatos 
significaverat; » sed non ideo Sozomenum argue- 
rim injuri& adversus Epiphanium, aut nimis erga 
Origenem favoris, dum inducit illum. fatentem, 
quod solo auditu de iis cognoverit. Nam neque te- 
mere credidit ilis Theophili litteris Epiphanius, 
utpote « quz seirentur in orbem divulgaue atque 
recepte ab Anastasio Romano pontilice : » neque 
tamen ad quazstionem Ammonii aliter debebat re- 
spondere, qui ejus ac sociorum causam per se non 
cognoverat ; et audiens quanto illi erga se egissent 
circumspectius, non poterat non aliquo humanita- 
tis sensu commoveri. Quod vero dicat Ammonius, 
tutatum se famam Epipbanii adversus eos qui, 
illum hbzreseos insimulabant, sciendum est in his, * 
Soromeno teste lib. viu, cap. 14, fuisse ipsummet 
Theophilum, nondum Ammonii οἱ fratrum ejus 
inimicum; qui « antea Epiphanium reprehendit 
quasi Deuw bumana specie preeditum opinaretur ; 
postea vero, «quasi rosipiscens veram tandem sen- 


1u 


8. EPIPHANH ACTA BOLLANDIANA. 


143 


tentiam ejus esse agnovisset, idem se cum illo sen- A tine edita habebatur in Ἡ tomo Operum ejus, 


tire scripsit, et Origenis libros calumniari institit, » 
in quo reprobando, si haberet adjutorem Epipha- 


Bium, facilem sibi spondebat de monachis illis. 


victoriam, qui dum Deo incorporeo corporis hu- 
mani formam non esse defendebant auctoritate 
Origenis, sub invidia hujus nominis videbantur 
posse opprimi. Quod cum agere Theophilum vide- 
τοι Chrysostomus, monachos illos non nisi recta de 
Deo eatenus sentire comperiens, merebatur extra 
culpam haberi in eo quem ipsis przstabat favore. 
Czierum uti Epiphanium de Anthropomorphoseos 
heresi suspectum Theophilus immerito habuit, 
« hereticum et schismatis auctorem » in epistola 
quadam priori vocans, uti scribit Palladius in Dia- 


logo de S. Joanne Chrysostomo ; sic merito potuit B 


eum apud se excusatum probatumque significare, 
non ut Anthroponuorphitam (quod revera etiam 
Tbeophilus nou fuit), sed ut commode jam intel- 
lectum, prout intelligi posse etiam Ammonius com- 
probarat. 

41. Multa sunt alia baud magni momenti, quz in 
Sozomeni de Epiphanio narratione. sugillat Baro- 
Bius, quibus non est opere pretium immorari : 
unum tamen non pratermiserim, quod attinet con- 
wntüonem Epiphanii cum imperatrice, quasi lon - 
gissime « aberret a vero, ut Eudoxia, perinfeusa 
Chrysostomo, faverit monachis illis, et Epiphia- 
nium fuerit aversata, » eos damnari sic postulan- 
tem. Nam et illi absque Joanne potuerunt sese im- 
mediate in ejus gratiam insinuasse, et post primas 
ob agrum viduz ablatum rixas, usque adeo rese- 
derat imperatricis indignatio, ut in gratiam cum 
Joanne debeat rediisse censeri; quippe qui haud 
diu post inter Joannem et Severianum concordia 
mediatrix, « in ecclesia Apostolorum filium suum 
Theodosium, tunc admodum puerum, ad genua 
Juannis abjiciens, et per illius caput crebro obte- 
stans, ab illo obtinuit ut Severianum in amicitiam 
suam admitteret, » uti scribit Socrates lib. vi, cap. 
11. Quz autem deinde secutae sunt graviores que- 
rele, ez primum cceperunt postquam Constantino- 
poli discessisset Epiphanius. Sed nihil in hac Ba- 
του! censura admiror magis, quam quod Acta 


etiam multis in locis a se recognitam dare voluit 
Dionysius Petavius, « ne quid, quod Epiphanii no- 
mine utcunque est inscriptum, desideraret lector. » 
Quanquam enim ipse quoque judicaret, quod ea 
« in plerisque fabule est quam historie propior, 
jamdudum in Annalibus Baronius admonuit, » 
sperabat tamen « fore » ut « iu lutulenta illa narra- 
tione » esset « fortassis quod tollere possis : nam 
« alioqui, » inquit, « multa continet, quae cum vera 
receptaque ab omnibus historia consentanea sunt, 
sed eadem admista falsis : in quibus discernendis, 
si nihil aliud, tuum, lector humanissime, judicium 
ac κριτιχκἡ τῆς ἱστορίας δύναμις exerceri pos- 
Sit. » Qux et quatenus vera credi debeant, satis 
ex capitibus precedentibus lector intelliget : quam 
multa sint manifeste falsa, nunc aggrediar expli- 
care. Που autem facto, apparebit, czetera inter baec 
media ejusmodi esse, ut licet per seipsa fidem non 
excludant, eam tamen prudens nemo dari ipsis 
possit, quandiu non alium auctorem sciuutur habe- 
re a mendacissimo istius Vite compilatore. Hune 
tu cave ne Metaphrastem esse ex vulgi errore ere- 
das, cum stylus passim concisus a stylo Meta- 
phrastis periodico et fluido diversissimus sit. Pre- 
fert illa Vita duorum discipulorum Joannis et 
Polybii, ut dixi, nomina : qui et in prima persona 
ubique.loquuntur, licet unus idemque sit a prin- 
cipio usque ad finem stylus, proinde non nisi unum 


6 auctorem referat; non tamen omnino rejiciendum, 


si vera duorum istorum scripta prse oculis habens, 
suo illa duntaxat exornasset sermone, sensu ser- 
vato. Qua autem zetate ille scripserit, quis diwie 
nando consequetur? Hoc certum, decimo ssculo 
priorem fuisse, quando et Leo imperator, cogno- 
mento Sapiens, sub quo etiam Metaphrastes floruit, 
Vitam illam secutus est in laudando Chrysostomo ; 
et elogium ex ea sumptum invenitur in Synazario 
Basilii imperatoris Porphyrogeniti, ut de Mencis 
excusis nihil dicam. 

46. In hac vita Epiphanius patre agricola, ma- 
tre linifica, ambobus Judzis, natus dicitur cum 
sorore Callitrope; cumque 'decennis esset amisso 
paire, jussus ad alendam familiam unicum quod 


Epiphanii, quz: sunt apud Lipomanum et Surium [) suppetebat vendere jumentum, tanta negotium sin- 


sub nomine Metaphrasiis, mendaciis scatere dicens, 
uü revera scatere mox ostendam; ex iis prorsus 
veritati contrariam proferat narrationem de con- 
gressu et contentione Epiphanii atque Eudoxie. 
Nee refert quod eadem eodem fere modo in S. 
Joannis Chrysostomi encomio scripsit Leo impera- 
tor : bie enim, quinque post rem gestam szculis,. 
deceptus fuit spuriis illis Actis; eaque transcri- 
psit quatenus ad suum argumentum [acere vide- 
bautur. 
CAPUT VI. 
Esaminantur Acia edita, quatenus a Joanne 
conscripta finguntur. 
ἐν. Vitam Gra cam 5, Epiphanii, que olim La- 


ceritate egisse, ut quamvis indomitum alias, in ipso 
foro placidum se przberet preter morem, vitium 
tamen indicarit licitanti Jacobo, quod religioni sibi 
duceret fallere ejusdem religionis hominem : quare 
tribus ab eo donatus nummis, domum reverterit 
cum ipso jumento : a quo deindeexcussus in via 
graviterque lesus, per supervenientem quemdam 
Cleobium Christianum, sanatus . virtute crucis 
fuerit. Postea cum agellum paternum Eleutheropo- 
liano cuidam legis perito ac diviti Judzo, cui 
Tryphon nomen, oíferret venalem, ab eo adopta- 
tum, ut. matrimonio filie unice jungendum, nisi 
Uxc cito mortua fuisset; atque ita mortuo etiam 
Thryphone, ejus et doctrinz et opulentie mansisse 





345 


S. EPIPHANIE ACTA BOLLANDIANA. 


1 


hzredem. Tum vwero incidisse in monachum Lu- A quinquaginta, leonem multis noxium sua praesen— 


cianum : quem eum vidisset donata pauperi veste, 
candida alia coelitus indui, petierit et Christianus 
et monachus fleri: eongrueque instructus cum 
sorore, et ad ingressum ecclesix: decidentibus ultro 
calceis nudipes, baptizatus fuerit ab episcopo ; ac- 
ceptíisque mille aureis, Veronicse matertere su: 
eidemque sanctimoniali, sororem commendans, in 
Luciani mionasterio factus sit monachus, annos 
natus sedecim, et S. llilarioni ejusdem Luciani 
discipulo commendatus, ipsum post mortein com- 
munis magistri habuerit cum ceztera fraternitate 
hegumenum seu abbatem. 

4T. Sed jam aliunde constare vidimus, mona- 
φις vitae tirocinia in AEgypto posuisse Epipha- 
nium, ea forte qux hic notatur state, quamvis 
mallem biennio majorem credere. Ad Lucianum et 
Hilarionem quod attinet, patet mendacii evidentia 
ex ipsius Hilarionis Vita, qui annos quindecim natus 
ad Antonium abiisse in Egyptum dicitur ab Hie- 
ronymo, iodeque post biennium revertens primus 
monastice vite exemplum retulisse in patriam, 
quod anno ejus etatis 22. multi ceperint imitari, 
ealenus autem « necdum fuerant monasteria in 
Palestina, nec quisquam monachum ante S. Hila- 
rionem in Syria noverat. » Fingitur preterea 
monasterium ejus quod prope Gazam fuisse scitur, 
ου fuisse loco ut ad quinque milliaria petenda esset 
aqua : qua occasione cum contigisset vinum ab 
Epiphbanio in aquam couverti ad refectionem trans- 
euntium : ille glorie fugitans alio se subduszerit, 
ubi cum Saracenorum pretereuntium quidam eum 
ferire volens, miratus esset aperiri sibi oculum 
alteruin, quem semper clausum habuerat; ea re mo- 
tum upum e turba, suscepisse fidem ; qui baptizatus 
ab Hilarioneet Joannes dictus, adhzeserit Epiphanio, 
atque hiec omnia scripserit : ac primo, ab euergu- 
meno pulsum dzemonem comminatum esse, quod 
in Persidem venire faceret Epiphanium. Occupata 
igitur regis filia indicasse, quod nisi veniret Epi- 
phbanius, exiturus a puella non esset. Quassitum 
ergo et in Spangdrio suo repertum, post aridam 
manum uni missorum restitutam, venisse in re- 
giam, qua dicebatur Urion, dzemonem a filiola 


tia occiderit, synonynium sibi ab Edessa philoso — 
phum exceperit, cum eoque integrum annum dis— 
putarit coram « Calisto Aetii magna Romz prze— 
fecti filio, » quem a daemone liberatum habebat 
discipulum ; .et quomodo theogoniam Hesiodi per— 
tinaciter defendentem, opposita veriori Geneseos 
historia flectere nequiens, provocarit ad energu— 
meni liberationem, quam qui effecisset ejus fides 
vera censeretur : atque ita conversum Epiphaniums 


philosophum, monachumque factum et presbyte- 
rum ordinatum ab Eleutheropolitano episcopo : 
quem deinde in /Egyptum recedens Epiphanius 
sanctus monasterio suo prepositum reliquerit. Sed 
praterquam quod ea disputandi mora et ratio ridi- 
cula omnino videatur, et de altero isto Epiphanio 
alibi legatur nihil; unum hic Aetii Romanz urbis 
prafecti velim nomen notatum, quod ex cerebro 
$uOo commentum auctorem palet ex accuratissimo 
eo Catalogo, quem Bucherius a Bollando nostro 
acceptuma edidit ad Canonem Paschalem Victorii 
c. 15, p. 236, ubi « ex temporibus Gallieni, » ab 
anno 254, asque 554 indicatur, « quis quantum 
temporis prefecturam Urbis administrarit, » quan- 
doque préfectis successive quatuor intra eumdem 
annum positis; nec sola nomina, sed et preno- 
mina exprimuntur. Interim ex ipsius fabulatoris 
calculo, annorum quinquaginta sex episcopatum 
Epiphanio tribuentis, acta haec essent ut minimuna 
ante decennium ordinationem pragressum, adeoque 
ante annum 32358. 

49. Post hec demum sanctum, quem nos admo- 
dum juvenem fuisse in Egypto diximus, celebritatis 
niroiz fugientem, illuc secum navigare ex Joppe 
facit pseudo-Joannes, post energumenam in egressu 
Hierusalem liberatam; et Alexandriam appulsum 
Judeum, Aquilam nomine disputando convertere, 
ac S. Athanasio episcopo sistere baptizandum ; 
deinde cum S. Paphnutio, magni Antonii disci- 
pulo, in Thebaide congredi, eo consilio ut in Nitrize 
eremo habitare permitteretur; sed ab hoc pro- 
pletice jussum, collecto apud Patres sstivo feno, 
abire in Cyprum atque oves pascere. Tum prope 
Leontopolim fingitur sanctus accedere ad Hieracis 


regis ipsa spectante expulisse, blandienti sibi ine- p celeberrimum monasterium, istumque publice do- 


ptius mago loquelam abstulisse et peenitenti red- 
didisse, regia munera epulasque recusasse solo 
pane contentum : et resuscitato, qui mortuus effe- 
rebatur, adolescente, ab rege honorifice dimissum 
fuisse. Nescio au Ur Chaldeorum, Abraliami pa- 
triain, intellexerit hoc loco fabulator (nam Ὀτίου 
alias nullum novi): ad miracula quod attinet, audi- 
vimus Sozomenum expresse negantem, quod vi- 
venti conügerit fugare demones morbosqüe curare. 

48. Pergit interim paeudo-Joannes narrare, quo- 
modo ad Spanydrion reversus secum Epiphanius 
fontem ibi elicuerit, feras prohibuerit ab oleribus, 
et in novas mansiones sibi a Saracenis, prioris tu- 
gurii conditoribus exsitructas, receperit fratres 


centem errores multos mutum imperio reddere, ac 
ponitentem sanare; denique curato in superiori 
Thebaide energumeno, venire ad loca quz dicuntur 
Bucolia ibique septennio habitasse, ubi Eudamo- 
nem philosophum «vonverterit $analo pueri ejus 
oculo; seque ad episcopatum quieti cognoscens, 
reverterit in Syriam, primum quadraginta dies con- 
versatus in monasterio S. "Hilarionis, postquam 
ille in Cyprum se receperat, id est post annum 
9605, juxia Hieronymum; cam tamen in calculo 
ipsius fabulatoris, diu ante Hilarionis adventum in 
Cyprum, ibi episeopus fuisse Epiphanius debuerit. 
In Hierace autem insignem paracbronismum etiam 
notavit Baronius ad aun. 972, num. 110, observans 


15 


8. ΕΡΙΡΗΑΝΗ ACTA BOLLANDIANA. 


6 . 


plane hic eundem deseribi, de quo ipse Epipha- A exstruere, variis miraculis obtinuerit sumptus ad 


nius fuse traetat haeresi Lxvii, tanquam. a. Manete 
proximo, et ante Meletianum schisma atque Arii 
heresim apud "Egyptios noto; quanquam in An- 
corato dicat n. 83, se comperisse « nonnullos nuper 
excitatos, » id est circa annum 570, « quibus ple- 
rique omnium monasticam in /Egypto, Thebaide, 
ererisque regionibus exercentium facile primas 
deferunt, qui in eodem eum Hieracitis errore ver- 
saptur, ac perinde ut illi non resurrectionem car. 
nis, non hujus quam habemus modo, sed alterius 
in bujus locum substituendz predicant. » Quod 
ad Paphnutium attinet, inter celebres Nitri:& mo- 
machos, quos S. Paula Romana adivit, numerat 
Palladius Hist. Lausiace c. 147, Paphnutium Sce- 
tiolen, qui utcunque reduci posset ad hujus fictz in B 
Egypto peregrinationis tempus : caeteri ejua nomi- 
nis celebres alii juniores sunt; nam de episcopo 
confessore sub Maximino, qui concilio Niceno in- 
wrfait, non est hoe loco cogitandum. 

$0. Porro manente juxta Spanhydrion Epiphanio, 
fames valida incubuisse Phonicix dicitur, eamque 
Wpetrata triduana pluvia curasse sanctus; quare 
pro eo ad episcopatum evehendo cellecti episcopi, 
cum ad eumdem quaerendum juvenem monachum 
Polybium submisissent; ipse adventus causa divi- 
Bitgs cognita, cum eodem Polybio secum retento, 
εἱ cum Joanne fugerit in Cyprum ad S. Hilario- 
nem : 4 quo jussus Salaminam habitatum adire, et 
iavitus 46 tempestate compulsus illuc appellens na- 
vim, quam navigaturus Ascalonem ascenderat, ' 
exmprehensus in foro fuerit a S. Pappo, de quo 
supra n. 15, eum forte uvas licitaretur, tractusque 
ad ecelesiam ordinatus fuerit per vim episeopus ; 
quo ἵη munere habuerit diaconum Charinum, a 
quo calummiam passus propter aureos. centum ad 
dissolvendum captivi Kugnomonis debitum de bonis 
Ecclesie expensos, quamvis eidem restitutos ; ei- 
dem Charino, sibi ad ter repetitam prandii tem- 
pore cervi voeem iHudenti, mortem ab boc prz- 
nuntiatam significarit; uxorem autem ejus a para- 
Wsi liberatam ordinarit diaconissam, non sine 
wili ad reliquum clerum in officio continendum 
exemplo; quin etiam solitus non perficere oblatio- 


opus necessarios. Nam primo cum Draconis cujus- 
dam divitis, sed gentilis, sibi illudentis filium. 
egrotum sanasset; morbo in potrem translato, 
rursumque ad suam benedictionem ablato impe- 
trasse ab eodem, converso, cum familia οἱ bapti- 
Ζ4ἱ0, quinque millia nummorum : deinde cum. 
Eustorgium Synesii similiter gentilis lilium, ro- 
gante matre, suscitasset a mortuis, ab eo oblata 
tria millia nummum remisisse ad fabricam. Postea 
cum Polybio jam presbytero narratur Epiphanius 
ivisse Hierosolymam ad Joannis episcopi, sui sub 
Hilarionis disciplina condiscipuli, castigandam ava- 
ritiam, ut dictum n. 17, indeque regrediens offen- 
disse mendicos duos, quorum alter se mortuum 
simulabat, quod in Cypro factum videtur indicare 
Sozomenus (lib. vis, cap. 323. Huc porro reversus. 
Isaacum Judzum legis peritum sibi adjunxerit, et 
coram Romanis nuntiie, ab Arcadio et Ποποτίο im- 
peratofibus ad ipsum Romam adducendum missis, 
ealumniatorem suum Faustinianum, innoxio alias 
fabri alicujus lapsu oppressum, suscitans, mille 
nummos ab ejus uxore oblatos dicitur fabricze ap-- 
plicasse, atque ità Romam  navigasse, cum isaaco. 
atque Polyhio, relicto ad ecclesie Constantiensis 
vicariam euram Philone, uno ex legatis, quem pro. 
civitate Carpasii episcopum nominarat. Carpasii 
civitas quam norim nulla est : Carpathus insula, 
Cycladum extima inter Cretam et Rhodum, longo. 
maris tractu distat a Cypro, ad cujus metropoli-- 
tam nequaquam spectabat ei providere. 

52. Sed hzc leviora sunt : qux: sequuntar quam 
possunt speciem habere vel tolerabilig mendacii? 
Arcadius natus erat anno 374 decennio post Hono- 
rius, utrumque de baptismo suscepit vir in Palatio 
sublimis nomine Arsenius, et utriusque juventuli 
informande praefuit; simul illi Komz fuerunt nun- 
quam, sed nec Epiphanius, quod quidem sciatur 
nisi semel tantum anno 982. Illorum seror unic& 
Galla Placidia (sed ex secundo Theodosii impera- 
toris conjugio, sub annum duntaxat 387 contracto),. 
quo quidem anno praecise sit nata igneratur; sed 
quandiu Arcadius vixit, Rom: non fuit. Eo autem 
sub anpum 408 mortuo, ad fratrem Honorium in 


»m, donee visionem vidisset; cum ea preter p ltaliam profecta, dum Roma secure agit adhuc 


morem differretur, 'orasse et cognovisse, in causa 
more esse presentiam diaconi, eadem nocte usi 
conjuge sua ; quare solos czlibes deinceps ad mi- 
aisterium altaris ordinarit. 


CAPUT VII. 
Cetera, «t α Polybio adjuncta obtruduntur, expsosa. 


9l. Capite superiori relata omnia scripsisse, in- 
scio invitoque sancto, fingitur jam sspe nominatus 
Joannes, Epiphanii presbyter et itinerum omnium 
socius; qui moriturus advocato ad se Polybio lam- 
pada tradiderit. Hic ergo inducitur narrans, quo- 
Wodo sanctus episcopus, divinitus monitus .pro 
faenus parva maguam ecclesiam a fundamentis 


virgo, anno 409 a Gothis, ad Urbem ante annum 
captam ex improviso regressis, etiam ipsa eapitur, 
ab eorum rege Átaulpho in uxorem sumitur, et in 
Hispaniaip abducitur; frawi autem reddita et Con- 
slantio desponsa, Valentinianum Juniorem peperit 
anuo 418, nec alium scitur filium habuisse, nisi 
forsan ex rege barbaro in Hispania SS. Theodul- 
phum ac Theodoricum peperit, de quibus apud 
"Treviros mortuis actum a nobis Maii. Quamvis 
autem hac omnia certissima sint, lingitur tamen 
Epiphanius ab Arcadio et Honorio, ut dixi, vocatus 
Romam ad eorum sgraumn sororem curandam : idque 
non tantum przslitisse, sed. etiam cjus filium mor- 
tuum  suscitasse, tali lege, ut ünperatores- 


141 


S. EPIPHANII ACTA BOLLANDIANA 


143 


cum sorore atque nepote fidem susciperent Chri- A retur ad fundum eun sibl vanüicindum. Addit impera- 


stianam : quod et fecerint, baptizati omnes ab 
Epiphanio, suscipientibus « Arcadium Polybio, 
Honorium 1saaco, » eorum « sororem Proclisia 
Patricia, et filium hujus quodam eunucho, » nop 
sine prodigiis. Et hzec quidem omnia vivente adhuc 
Theodosio Seniore Augusto, atque adeo ante an- 
num 395, quo hic e vita migravit. 

53. Roma in Cyprum reversus, ut fingitur, Epi- 
phanius non diuturnam ibi quietem habuit, sed 
postquam fami publice, coemptis Faustiniani fru- 
gibus prudenter consuluisset, et insidias vitze sux a 
. Rufino diacono suo, ex ejusdem Faustiniani sug« 
; gestione, paratas divina przenotione evasisset , evo- 
catur. Constantinopolim, ad praedictum | imperato- 


rem Theodosium ; quem pedibus laborantem sana- B 


verit, lztitiam faciens non tantum ipsi, sed et filiis 
Arcadio atque Honorio, per eosdem dies Roma 
Constantinopolim reversis. Prius autem quam ab iis 
discederet sanctus, Faustinianus eodem adductus 
in vineulis male dicitur periisse; rediisseque Epi- 
phanius in Cyprum cum mandatis, ut. quecunque 
illius fuerant retineret pia uxor quae omnia ad usus 
ecclesie consignarit ordinata diaconissa. Deinde 
Aetium Valentinianorum episcopum obmutescere 
fecerit; sed et contra Ophitas, Sabellianos, Nico- 
laitas, Simonianos, Carpocratianos hsreticos, in 
Cypro nidulantes, rescriptum Theodosii acceperit, 
ut pellerentur ab insula. Quorum quam zgre quid- 


tricem obtulisse viduz pretium illius; quod sane 
ut illa acceptaret aut oblatum alibi predium, con- 
sultius fuisset suadere lese, quam pro summo 
jure tantas turbas movere, quantas consequi ne- 
cesse erat, si per excommunicalionis rigorem ex- 
cluderetur ab ecclesia imperatrix. Itaque existimo 
neque tale quidquam ab hac oblatum, pratextum 
autem illius agri usurpandi alium non fuisse, quam 
quod mortuus esset in exsilio viduze ejusimaritus e« 
bona olim fisco addicta. Neque me movet quod 
eamdem rem in encomio Chrysostomi narret Leo 
imperator ; apparet enim eum inhzsisse, sine ullo 
examine, huic tam portentose Vite S. Epiphanii. 

55. Utut sit, fingitur eo usque irata imperatrx 
ut de Joanne deponendo ceperit agitare consilia. 
Quo cognito Theophilus persuaserit Epiphanio 
navigare Constantinopolim. Hue appulsum cuui 
Polybio et Isaaco (nulla facta mentione Crispionis, 
de quo mox) sollieitaverit imperatrix, ut in Joannis, 
taaquam perturbatoris et hzretici, depositionem 
consentiens, seipsum in ejus Jocum pateretur sub- 
stitui; molliora vero suadenti Epiphanio minata sit 
dicens : « Si fueris impedimento quominus ,mittatur 
Joannes in exsilium , 93periam templa idolorum, 
etc. » Cumque ad hzc ingemiscens Epiphanius se 
ab hoc judicio innocentem protestaretur, non ta- 
mien effugisse, quominus diceretur consensisse; 
itaque Joannem accepta charta ei scripsisse: « Sa- 


quam possit cum veritate consistere, partim liquet ( piens Epiphani, assensuses meo exsilio? In throno 


ex dictis, partim quoad Sabellianos revinci potest 
ex Epiphanio qui hzresi .xu agnoscens hujus tunc 
nova adhuc secte plurimos tum in Mesopotamia, 
tum Roms versari, non preteriisset Cyprum, si 
ad eam ipsorum pertigisset veneuum, sicut id de 
Valentinianis dixerat hzreai xxxi, Ophitas, Nicolai- 
tas, Simonianos, Carpocratianos, sub his nominibus 
adhuc superfuisse s»culo iv, exeunte quis credat? 

54. Restat ultima, aut verius unica, Epiphanii 
ad urbem Constantinopolitanam profectio, anno 
402 ad finem vergente, aut sequenti jam inito. Hauc 
ab ovo exordiens fabulator noster, primo narrat 
"Theophili dissidium cum fratribus Longis, tribus 
scilicet filiis Heracleonis imperantis Alexandrie, 
quod alibi non legitur; et eorum causa exortam 
inter Theophilum et Joannem discordiam; tum 
longam de agro vidus, per Eudoxiam usurpato per 
Chrysostomum reddi jusso, relationem 
quam veram in substantia esse dubitare non sinit 
Marcus diaconus, in Vita S. Porphyrii Gazensis 
26 Fehr. n. 57, sed przetextum ejus agri usur- 
pandi eum adducit fabulator noster, qui non possit 
non esse de falsitate suspectus ; quod scilicet « 1nos 
est imperatoribus et imperatricibus, si vel pedem 
intulerit in terram alienam, et si fructum accepe- 
rit ex aliquo eorum quz fructum ferunt, ut nullus 
alius in ea polestatem habeat nisi imperator. » 
ltaque factum ait, ut cum casu illuc ingressa im- 
peratrix botrum sibi resecuisset, hoc jpso cogi vide- 


texit ; 


tuo non sedebis amplius; » Epiphauium vero re- 
scripsisse : « Athleta Christi, verberare, et vince : 
inlocum autem, ad quem fuisti relegatus, non 
venies. » Potuitue postrema hac pro falsis, ut. ne- 
cessario sunt falsissima, habere Baronius; et non 
videre colloquium Epipbanii cum imperatrice, 
ejusdem ut auctoris sic et fidei esse? Cur igitur 
ipsum opposuit auctoritati Sozomeui tanquam in 
favorem Origenistarum propter Joanuem propen- 
sioris? Utrumque sane velim zqualiter rejectum, 
quando priorem Eudoxi:e cum Chrysostomo rixam, 
αυ Theodosii junioris nativitatem ac forte etiaw 
3n. 3991, antecessit, constat fuisse compositam : 
et posteriores querelas primum esse subortas, 


D quando « digresso ab urbe Epiphanio, Joannes in 


ecclesia verba faciens, conmunem adversus mu- 
lieres vituperationem instituit, quam populus ita 
accepit, quasi adversus imperatoris conjugem fi- 
gurate composita fuisset, » uti scribit Sozomenus, 
in hoc conformis Socrati. Tum scilicet Theophilus, 
qui solus fuerat vocatus in urbem, judicandus a 
Joanne in eausa monachorum, agentibus Joannis 
emulis et suadente imperatrice, atque synodum 
contra eam convocandam poscente, permissus esi 
AEgyptios episcopos secum ducere : qui in subur- 
bio Chaleedonis ad Quercum congregati Joannem 
depositum declararunt; sed frustra, populo eum 
vel invitum restituente. Cum autem propter e ar- 
centeam statuam » denuo accensa essct indiguatio 


149 


8. EPIPHANII ACTA BOLLANDIANA. 


του. 


imperatricis, in allera postea synodo decretum A Petavio, φενδεπίγραφον creaere, « propter sexcen- 


, sancti exsilium est, eo solum pretextu, quod 
damnatus in synodo, absque numerosioris quam illa 
3d Quercum fuerat synodi sententia, sedem suam 
vecepisset. 

; 96. Ad extremum in Actis, tanto jure reproban- 
dis, dicitur Epiphanius adhortatus in navi suos, 
sedasse precibus tempestatem triduanam, atque 
exspirasse. Cujus demortui corpus, circumcisumne 
esset, explorare volens navarclus, ictu pedis re- 
tro actus exstinctusque ad eosdem pedes positus 
revixerit, Cumque Constantiam appulisset navis, 
tenebrz? quidem toti incubuerint civitati; tres ta- 
men caeci obviam progressi, cum reliquis sese 
manu tenentibus, visum receperint; corpus autem 
conditum melle prostiterit iu ecclesia diebus mul- 
tis, eo quod Longinus et Petronius diaconi, hzresi 
Yalentiniana clam infecti, nefas esse dicerent in- 
va civitatem in ecclesia sepeliri mortuum; quia 
autem sepelire eum nihilominus volentibus illi se 
opponebant, ad venerandi diaconi Sabini, Epipha- 
nium invocantis, preces; Longinus quidem conci- 
derit ipso loco mortuus, Petronius vero, elatus 
inde paralyticus ac mutus, quarto die obierit. Tum 
vero missos Constantinopolim legatos sex, qui 
Areadii imperatoris voluntatem exquirerent; hic 
vero eos detinuerit, donec suum, ut sppellabat, 
patrem luxisset diebus quadraginta; iisque exple- 
tis eosdem remiserit cum quodam Maximo, mole- 
stum sibi dzdemonem circumferente. Ab hoc autem, 
ante saerum corpus prostrato ac liberato, lectam 
imperialem epistolam, versu secundo sic continen- 
tem: « Eum qui vixit supra nostras leges, nolumus 
Jcere convenienter nostris legibus; » atque ita 
demum depositus fuerit sanctus in theca ad id fa- 
bricata, « ipso loco ubi supra Faustinianum ceci- 
derat fabricator, » utique mensibus tribus aut qua- 
tuor, juxta hanc fabulam, post sancti mortem. 
Hzc autem, ut indicavi n. 5, fingitur scribere Epi- 
phsnii successor Sabinus ad Polybium octavo die 
durantis pro sepultura contentionis digressum ab 
insula, et post unius anni moram in Thebaide, 
raptum 2b Heracleone, totius JEgypti przside, 
Rhinocoruris tunc habitante, ut esset ejus urbis 


tas mendaciorum nugas, quibus liber ille refertus. 
est. » Petavio Sirmundus et Labbzus subscripsere, 
sancti Patris honori faventes; et horum senten- 
tiam ex eodem motivo libentius teneo, licet satis 
intelligam eum Labbzo, esse qui censeant, « nom 
omnia , veteribus Patribus subtrahenda, in quibus 
Thalmudica commenta et Hebraice quzdam deu- 
teroses continentur. 

58. Sic liber De Vita et morte justorum, Barouio 
iu notis ad Romanum Martyrologium 1 Maii et 25 
« cujuspiam alterius potius quam S, Isidori esse 
videlur, eo quod in eo complura reperiantur, ]si- 
doro indigna, coagmentata mendacia : » de eo ta- 
men non sinit nos dubitare S. Braulio in pranota- 
tione librorum ejus : ita ut huic excusando aliud 
non suppetat, quam cum Labbaeo vel agnoscere 
« ab aliquo interpolatore corruptum, » vel ingenue 
fateri, quod « nimis credulus, qu: ab aliis scripta 
reperit, minus discussa, non tam sua quam aliena 
protulerit (ide. » Quandiu tamen alterutrum dicere. 
pro tuendo qui sub Epiphanii nomine contreverti-- 
ας libro, similis ponderis non cogit auctoritas, . 
bene de illo omnes mereri existimo, qui id quod 
ejus gravitate indignum esse rationabiliter censent, 
ab ipso scriptum esse non libenter eredunt ; male 
econtra, qui mordicus id sustinere volunt, ut ejus 
auctoritate, sicut et S. Isidori fulciri videantur, 
quz ibi de Eli: proplietze natalibus leguntur. Equi 
dem existimo Patres istos, si talia ipsi revera scri 
pserunt, mere interpretum et collectorum fungi 
officio voluisse, nullum autem iis ex se pondus 
adderó: an autem revera opere pretium fuerit 
Rabbinorum de sanctis veteribus somnia, quibus 
illi omnes sacra Scripture historias interpolarunt,. 
vel jam olim collecta Grece Latineque reddidisae, 
vel in illorum libris pluribus dispersa in unum 
libellum collegisse, prudentiorum esto judicium; 
curiositati certe et oblectationi nonnihil serviunt 
ista, neque alicui nocere possunt qui eis fidem 
non magnam habuerit, intelligens cum Theophbilo. 
Raynaudo nostro, de benis et malis libris n. $52, 
eorum « multam mendacitatem et fabulusitatem, » 
quodque (ut idem. n. 348 notat) « Rabbinis pro- 


episcopus ; cum petiisset de illius controversis D prium quarto modo est fabulari, et que nunquam 


exitu doceri a Sabino, quia ex Calippo diacono 
audierit illum Constantiz episcopum ordinatum. 
51. Habes, Lector, his duobus capitibus compre- 
hensam totius prolixe alias fabula summam, eo 
fine, ut si quid alibi reperias a nobis preteritum 
in primis quinque capitibus quod hic etiam attin- 
gatur ; discernere possis, utrum id hinc acceptum 
estimari non debeat; an vero, ut ex meliori au- 
ctore hue translatum, fidem mercatur cum priori - 
bus obtinere. Similiter arbitrio tuo relinquo, velisne 
pro genuino S. Epipbanii fetu habere cum Bellar- 
mino librum De vita prophetarum eorumque sepul- 
tra, quamyis ignotum Photio n. 122 et seqq. ejus 
opera recensenti ; an cum novissimo ejus interprete 


^ 


fuerunt eruntve unquam, tanquam vera proponere, 
9460 crasse ac stolide, ut ne ingenii quidem mica 
deprehendatur in comminiscendo dextre et appo- 
site, fingendoque probabiliter et apte ad persua- 
dendum. » Convenit profecto non tam considerare 
quis quid scripserit, de iis qua ante longissimas. 
states acta feruntur, certis nullis auctorum cozve- 
rum monumentis testata; sed quos fuerit duces in 
scribendo secutus; hi autem, in eo.quod tangimus. 
argumento, alii quam Rabbini non fuerunt,iique vero 
similiter Hierosolymitano excidio posteriores omnes. 
59. Ceterum, quia liber vulgatus sub nomine Epi 
phanii, primum superiori szculo Latine legi caepit, 
merito presumunptur scriptores Latini presertim. 


151 


DION. PETAVII ITPOBEQPIA IN PANARIUM. 


ji quos Graecam. nescivisse constat, dum aliquid A Raynaudo taceam, cujus judicio liber est « infan- 


ejusmodi de legis antiquze prophetis scribendo atti- 
gerunt, non illum sub nomine Epiphanii librum, 
sed alium sub nomine S. Dorothei, Latine dun- 
taxat exstantem, prz oculis habuisse, prout in tra- 
elatu de B. Alberto Hierosolymitano ad 8 Aprilis 
indicavi. llic autem liber, multo prius et certius, 
quam alter ille Epiphanio, adjudicatus Dorotheo 
fuit, statim ac per impressionem factus est magis 
publici juris : Synopsim iutelligo De vita et morte 
apostolorum, prophetarum ac discipulorum Domini, 
quz sub Dorothei nomine excusa fuit, tur seorsim 
tum in Bibliothecis veterum Patrum ; hanc enim, ut 
notavit Labbeus, « jam pridem ut fabulis refertam 
nulliusque apud doctos auctoritatis, obelo fixerunt 


tilis, scatens fabulosis narrationibus. » Quibus cum 
similes sint in duobus jam supra indicatis opuscu- 
lis, S. Isidorus quidein sic excusatur, ut tamen me- 
lius fuerit proprio honori consulturus, si pracau- 
tione saltem aliqua usus indicasset non magnam iis 
a se fidem baberi; Epiphanius autem net e&cusa- 
tione quidem eget, quandiu nullo veteri et iuelucta- 
bili testimonio probatur, hzc vere illius esse scri- 
ptio. Adde quod plures Epiphanii fuerint subse- 
quentibus szculis, etiam in Cypro episcopo quorum 
aliqua ut fleri vulgo solet, principaliori hujus no- 
minis scriptori tribui potuerunt, sicut « orationes 
ille quz, Epiphanii nomine fucum jam pridem 
faciunt, Petavio judiee, satis cura stylo ipso tum 


Molanus, Baronius, Bellarminus et alii Catbolici, B aliis quibusdam indiciis, alterius vel Epiphanii vel 
quibus heterodozi subscripserunt : » ut de Theophilo — auctoris se esse declarant. 


DIONYSII PETAVII 


E SOCIETATE JESU 


ΠΡΟΘΕΟΡΙΑ IN EPIPHANII OPUS QUOD PANARIUM INSCRIBITUR. 


Si oum exquisita rerum, que in hoc Opere tractantur, varietate ας copia adequare commentationes 
mosiras instituissem, nom brevibus notis et animadversionibus, sed ingentibus libris committenda res 
[uerat. Quoniam autem neque me commentariorum moles illa delectat, et eruditorum lectorum | fastidiis 
occurrendum potius hoc in genere est quam aliorum tarditati consulendum, nulla ezt obtinenda a me ratio 
« pritermissa brevitatis. Ea vero visa est in primis ejusmodi, ut diversas ex veterum exemplarium compara- 
lione, aut ex conjectura lectiones ad oram contextus ascriberem : Tum 1Η levivra quaque, ac [aciliora, vel 
commode ab aliis explicata, ne attingerem omnino, aut carptim breviterque perstringerem. Quamobrem certa 
potissimum argumenta delegimus, in quibus elaborandis atque illustrandis plusculum opere disputationis- 
que consumptum est : qwe nimirum talia esse consideremus, at ad eorum minuendam obscuritatem nonnihil 
opera nosira posset accedere. Fuerat jamdudum animus, omnium hereseon que in hoc opere commemo- 
"antur, τὰ ἱστορούμεγα primum, deinde opiniones ac dogmata omnia separato libello persequi, et cum iis 
gue Epiphanius perscripsit, que ab aliis sunt. Patribus exposita, conferre : sed ab eo consilio resocavi ipse 
me, quod eum mihi laborem jamdudum aliorum indusiria sublevasset. Etenim prater veteres illos, Ire- 
πσωπ, Augustinum, Philastrium, Damascenum, Tertullianum, Clementem Alexandrinum, Bieronymum; 
ac ceteros, qui aut de haeresibus nominatim seripserunt, aut earum in libris suis utcunque meminerunt, 
recentiores aliquot eodem in argumento summa cum laude versatos memineram ; in primis autem Gabrielem 
Prateolum, atque illustrissimum magnorum Annalium conditorem. Quorum ille hereseon omnium luculentis- 
simum. catalogum liiterato ordine contexuit : hic in Aunalibus suo quamque tempore consignatam reliquit ; 
wlerque uno in conspectu que apud. veteres illos dispersa erant ac dissipata proposuit. Hac igitur cura el 
cogitatione solutus, hunc unum ad scopum commentandi laborem istum conferam, ut qui Latine jam, hoc 
est minus, ul spero, barbare studio nostro loquitur Epiphanius, idem notis et Animadversionibus qua casti- 
gatus, qua illustrior factus, dilucide aique intelligenter id (aciat, omni obscuritate detersa. 


DÉ INSCRIPTIONE OPERIS, AC XX PRIORUM HJERESEON PARTITIONE. 


Cum adversus xxx. horeses, que ad suam etatem exstiterant, susceptum a se hoc opus profiteatur Epi- 
phanius, duo quedam occurrunt in eo negotio consideranda. Alterum, heresis nomen latissime in quibus- 


T DION. PETAVII! ΠΡΟΘΕΩΡΙΑ IN PANARIUM. 454 


dam usurpari ; nec ad theologorum normam vocabuli usum istius exigi, a quibus quid proprie sit heresis, et 
quautum reliquis ab sectis differat, subtilius atque enucleatius declarari solet. Nam meque priores ille 
secte, Barbarismus, Scythismus, Judaismus, quatenus Christi ortum antecessit, ínter haereses merito recen- 
sentur ; neque ulle proprie sectt Barbarorum, aut Scytharum fuerunt. Atque, ut. diligentius in Hellenismi, 
Judaismi, ac Samaritismi species inquiratur, pleraque forsitan e numero sectarum, sivo hareseon eximende 
erunt; de qua. re sparsim, ac suis locis opportunius agetur. In. Hellenismo quidem, cum quatuor tantum- 
modo sectas Epiphanius numeret ; infinite adjungi alie potuerunt ; quarum plerasque in calce hujus operis, 
in dei Catholice Compendio prosecutus est. Alterum hoc in negotio considerandum est; quamvis omnes 
Wle secte inter hereses haud. immerito censeantur, nequaquam tamen Epiphanio octogenarium illum con- 
stare wumerum. Etenim. in. partitione ipsa contra dividendi precepta non mediocriter peccatum est : cum 
priacipio quinque ante Christum sectarum fastigia proponuntur ; Barbarismus, Scythismus, Hellenismus, 
]adeismus, Samaritismus : ac deinde posteriora tria genera ἐπ alias species tribuuntur. Et nihilominus 
wxera cum. subjectis sibi partibus eumdem in numerum summamque conferuntur. (Quod est in divisione 
sitiosissimum. Neque enim genus πρὸς τὰ εἴδη ἀντιδιαιρεῖται. Ut εἰ anima vitaque praeditum corpus. pri- 
msm in animal ac plantam partiare : tum animal ín terrestre, aquatile, volatile; plantam in herbam, (ruti- 
cem et asborem : ac deinde collectis omnibus, octo corporis animati partes esse constituas ; nimirum ani- 
mal, plantam ; terrestre animal, aquatile, volatile : herbam, fruticem et. arborem. 1ta enim inter divisionis 
partes genera ipsa, qua dividuntur, perperam referas. Quod in illa hareseon distributione commisit Epi- 
planius. ()wippe tres ille, quas dixi, Hellenismus, Juduismus, Samaritismus cum suis partibus conjuncte 
immam conficiunt. Unde subductis recte omnibus, xvii duntaxat ante. Christum, universe vero ΙΣΧΥ ho- 
rt63, ROR LXXX. Mwumeraniur. Proterea xx priorum hareseon alium in Epistola ad Acacium et Paulum pre- 
sbyteros, et ἐν Anacephalzosi, quam in ipso decureu operis ordinem instituit. Utrumque nos in sequenti 
tabula proposuimus. 


XX Priorum hereseon XX Priorum hereseon 
ordo in Anacephal. ordo ex opere Pauarit. 
4 Barbarismus 4 Barbarismus 
9 NScythismus 9 Scythismus 
9 Hellenismus 9 Hellenismus 
4 Judaisinus 4 Judaismus 
2 Bamaritismus : Sxoiei 
thagorei -- atonici 
" 8 Stoici 8 Epicurei 
9 Epicurei 9 Samaritz. 
η! Cortheni io Eoseni 
fijemi usi 4 usi 
Samaritismi | 19. Esseni 19. Gortheni 
45 Dosithei 45 Dosithei 
14 Scribe 44 Sadduczi 
45 Phariszeil 15 Scribe 
46 Sadduczi 46 Phariszi 
Judaismi 47 Hemerobaptistz Judaismi 17 Hemerobaptistze 
18 Osssi 48 Nazarzi 
49 Nazar»i 19 Osseni 
90 Herodiani 20 Herodiani 


In posteriori serie Stoici ante ceteras philosophorum sectas collocantur; aliter atque ín priori fecerat, 
qwe louge ac in parte tolerabilior est. Hinc est, quod Stoicorum secta τρίτη ἀπὸ 'EAAnvicpoD sit in- 
scripla. Nam tertium ab Hellenismo locum habet in serie, ut Dlatonici quartum, atque ita deinceps ; non ut 
in inscrivtione Latina est ; tertia Hellenismi secta : pro auo scribe : Tertia ab Hellenismo secta. 


456 


ACACII ET PAULI EPISTOLA AD EPIPHANIUM. 


45 





ACACH ET PAULI . 


PRESBYTERORUM 


EPISTOLA AD EPIPHANIUM. 


bpistola anno Diocletiani xcn, Valentiniani et Va- A ᾿Επιστολὴ γραφεῖσα àv cQ ἐνενηκοστῷ δευτέρῳ 


lentis x1, Gratiani vint, ad. Epiphanium Palaesti- 
num Eleutheropolitanum scripta, qui cum olint 
monasterii, quod in Eleutheropolitano agro situm 
est, Pater fuisset, hoc tempore Constantie , quo 
urbs est provincie Cypri, episcopus est : ab. Acacio 
εἰ Paulo presbyteris et archimandritis, hoc est mo- 
nasteriorum prepositis, in regione Carchedonis, et 
Βετωα, Coles Syrie : qua postulant, ut adversus 
huereses scribat : cum jam a mullis insuper ro- 
galus, ut hoc susciperet, aique, ut ita dicam, ce- 


αεί fuisset. 


Domino meo honoratissimo, atque in omnibus 
religiosissimo Patri Epiphanio episcopo, Acacius 
et Paulus presbyteri, archimandrite , jn. Domino 
salutem. 

Pietatis quidem tuz, Pater, aspectus ipse satis 
esse poterat; qui nos spiritalibus sermonibus im- 
plevit; ac tam vehemens nobis tui desiderium in- 
didit, postquam 1uo semel frui conspectu licuit. 
Verum quoniam previa discipuli Christi fama 
verborum ejus, factorumque (fragrantiam ubique 
pryedicat, angit nos, et sollicitat, ut illius nos ser- 
monibus ac sensis explere studeamus. Coram igi- 
tur adeuntes par erat, ejusquaz in te, perinde atque 
in apostolis est, gratize communione perfundi. Sed 


Éce. τῆς Διοχ.λητιαγοῦ βασιάείας, Obalerri- 
νιανοῦ, καὶ Οὐάλεντος ἔτους δωδεκάτου, xal 
Γρατιανοῦ ἔτους ὁγδόου, πρὸς ᾿Επιφάνιον Πα- 
ἑαιστηνὸν Εενθεροποάίτην, γεγόµεγον Ia- 
τέρα µοναστηρίου ἐν τῇ τῆς αὐτῆς Ἐ Ίευθερο- 
πό.Ίεως περιοικἰᾳ, ἐπίσκοπον byca yvyrl πόεως 
Κωγσταντείας éxapylac Κύπρου, παρὰ 'Axa- 
χίου xal ΠαύἽου πρεσθδυτέρων καὶ ἀρχιμαν- 
δριτῶ», τουτέστι πατέρων µοναστηρίων pego 
Καρχηδόνος xal Βεῤῥοίας τῆς χοί.ῖης Συρίας. 
περὶ τοῦ χατὰ αἱρέσεων πασῶν γράψφαι’ οὐ 
μὴν ἀν λὰ καὶ πο. λῶν' προτρεγαµένων, καὶ, 
ὡς εἰπεῖν, ἀγαγκασάντων αὐτὸν εἰς τοῦτο 
ἠχει. 


Τῷ xupítp µου xa τιµιωτάτῳ χατὰ πάντα εὖλα- 
6εστάτῳ Πατρὶ Ἐπιφανίῳ ἐπισχόπῳ ᾿Αχάχιος πρε- 
σθύτερος χαὶ Παῦλος πρεσθύτερος, ἀρχιμανδρῖται, 
ἐν Κυρίφ χαίρειν. 

"Hoxet μὲν ἡ θέα τῆς σῆς θεοσεθείας, Ἡάτερ, 
ἐμπλήσασα πνευματικῶν ῥημάτων, xat ἐμφυτεύσασα 
«by τοσοῦτον πρὸς ἡμᾶς πόθον, Ὑεγχονότα τῆς σῆς 
αὐτοφίας μεταλαθοῦσιν " ἀλλ ἐπειδὴ πρόδροµο; φῄ- 
µη μαθητοῦ τοῦ Σωτῆρος κηρύττει τὴν τῆς εὐωδίας 
τῶν ῥημάτων xal πράξεων ὁρμὴν, ἄγχει καὶ λέξεων 
καὶ νοῦ κορεσθῆναι ΄ ἔδει μὲν αὐτσψίᾳ ἑλθόντας µετα- 
λαθεῖν τῆς ἐχ Θεοῦ δοθείσης σοι χάριτος, ὡς τοῖς 
ἁποστόλοις' ἀλλ ἐπεὶ ἡ ὁδὺς ἐπεσχέθη ὑπὸ τῆς 
ἀῤῥωστίας τῆς σωματικῆς xal ταλαιπωρίας, οὐχ 


cum iter illud nobis corporis segritudo, et languor (c; ἰσχύσαμεν, αὐτοὶ γενόμενοι πρὸς τοὺς πόδας σου 


intercluserit ; minime ipsi potuimus ad pedes tuos 
provoluti spiritales sanctosque sermoneXex ore tuo 
woanantes sudire, ac discere. Hoc enim persuasum 
habemus, si quidem essemus digni, venientes ad 
te, et audientes nos, in eo sanctioris vite genere, 
quod arripuimus, confirmatum iri; dummodo ex- 


tremum illius ac summum mereamur assequi. ' 


Quandoquidem igitur adversa, valetudine premimur, 
pietatem tuam vehementer oramus, ut eorum nobis 
communionem ne invideas, quz in te revera sunt a 
Salvatore collata. Etenim non nos ipsi solum ; sed 
et universi , qui audierunt, novum te apostolum 
preconemque confitentur a Christo nobis hac setate 
productum, velut alterum quemdam Joannem , ut 


προχαλινδούµενοι, ἀχοῦσαί τε xal μαθεῖν τὰ ἔχπο- 
ρευόµενα πνευματιχὰ ἅγια ῥήματα ἐκ τοῦ σοῦ στό- 
µατος. Πιστεύομεν γὰρ, ὅτι, εἰ μεν ἄξιοι, ἀνελ- 
θόντες τε xal ἀχούσαντες, ἑστηριζόμεθα τὴν πολι- 
τείαν, ἣν προθεθλήµεθα, εἴ ἔσμεν ἄξιοι τὸ τέρμα 
ταύτης χαταλαθεῖν. Τῆς οὖν ἀῤῥωστίας χαταλαθο:- 
σης θαόµεθα τῆς τοσαύτης σου θεοσεθείας, μὴ q0o- 
νήσῃς μεταδοῦναι ἀπὸ τῶν δεδωρηµένων σοι dir Oc; 
ὑπὸ τοῦ Σωτῆρος. Ὁμολοχοῦμεν γὰρ οὐ µόνο 
ἡμεῖς, ἀλλὰ καὶ πάντες οἱ ἀχούοντες, ὅτι ἐν ταύττ 
τῇ γενεᾷ νέον σε ἁπόστολον ἤγειρεν ἡμῖν xaX χήρυχα 
ὁ Χριστὸς, Ἰωάννην v£ov, καὶ κηρύσσειν τὰ ὀφεῖ- 
λόμενα φνλάσσεσθαι ὑπὸ τῶν τὸν δρόµον τοῦτον προ 
θαλλομένων. Τοῦ οὖν χοινοῦ ἀδελφοῦ Μαρχέλλου ἐπὶ 


ea preciperes, quze ab iis servanda sunt, qui sese D τῇ τοσαύτῃ φήμῃ ἀγχομένου, καὶ ἑλκομένου τῇ το- 


in illud curriculum commiserint. Quamobrem cum 
Marcellus communis nostrum omnium frater tante 


θήσει τῆς σῆς θεοσεθείας, ὄντος τε xax τῆς ἡμετέρας 
µάνδρας, αὐτόν τε ὑπηρέτην ἐσχηχύτες τῆς τοσσύ» 


151 EPIPHANH RESCRIPTUM AD ACACIUM,ET PAULUM. 


198 


n ὁδοῦ, xai νεοχατηχήτου ὄντος, ἐπετρέφαμεν τὴν A fama magnitudine stimulatus, ad te pietatis tue 


αοσαύτεν ἡμῶν τόλμαν τῶν ἁμαρτωλῶν πρὸς τὸν 
μαθττὲν σε τοῦ Σωτῆρος. Ὅ δὲ ἀξιοῦμεν τῶν ῥη- 
ῥέπων σοι πρός τινας ἁδελφοὺς, εἰς παιδείαν δωρή- 
σασθαι ὅπερ Got μὲν τῷ δικαἰῳ ἀθαρὲς, ἡμῖν δὲ τοῖς 
ἁμαρτωλοῖς μεταλαθοῦσιν εὐφρανθῆναι ἐν Κυρίῳ. 
Ἐμπλησθέντες Yáp σου τῶν πνευματικῶν ῥημάτων, 
ἐιχουφιζόμεθα τῶν ἀνομιῶν ἡμῶν. Ἠχούσαμεν δὲ 
ἐπιχληθέντα ὀνόματα ὑπὸ τῆς orc τιµιότητος ταῖς 
αἱρέσεσιν, ὧν ἑχάστης θρησχείας ἀξιοῦμεν τὴν σὴν 
ἐεσέδειαν διαῤῥἁδην ἡμῖν δηλῶσαι τὴν αἴρεσιν. Ἴση 
ἀρἀπάντων ἡ δωρεά. Καὶ σὲ ἀξιοῦμεν εὐχὴν ποιῄσα- 
εδα:, σὲ τὸν δίχαιον τῷ Κυρίῳ, ὑπὲρ πάντων τῶν σε 
ποθούντων, χαὶ ἐχδεχομένων τὴν παρὰ coU δωρεάν. 
Ty νηστείᾳ xa εὐχῆ ἐσμεν τὸν χοινὸν ἡμῶν ἁδελ- 
οὖν, δεχθέντα ὑπὸ τῆς σῆς τιµ:ότητος ἀσμένως, xal 
χομίσαι τὴν ὑπὸ σοῦ δεδωρηµένην δωρεὰν, καὶ οὕτως 
ἀνατέμθαι τὰς ἐξ ἔθους εὐχὰς Πατρὶ, καὶ Τἱῷ, xai 
ἁγῳ Πνεύματι. Πάντες ἑλπίζουσιν οἱ ἁδελφοὶ τῇ 
ὑπὸ σοῦ εὐχῆ ὑπὲρ αὐτῶν γιγνοµένῃ στηριχθῆναι. 
Παραχαλοῦμεν μὴ ὀχνῆσαι μεταδοῦναι χάριν θεῖχην 
ἐττχότα ἀποστόλων. Πάντες οἱ μιχροὶ ἐν ταῖς µάν- 
ὄραις ὄντες εὐχὴν τῷ χρείττονι ἀναπέμπουσι µετα- 
ἡαδεῖν ἀτὸ τῆς σῆς θεοσεθείας πνευματιχὴν δωρεάν. 
Ἐῤῥωμένος ἐν Κυρίῳ, χαὶ εὔθυμος ἓν Χριστῷ δια- 
τελοίης, xdi ἓν ἁγίῳ Ἠνεύματι τὸν δοθέντα σοι 
θρόνον, καὶ τὴν θεῖχὴν δωρεὰν (4), µέχρι τοῦ σὲ Ex- 
&yopévou ατεφάνου. 


. ces offeramus. 


desiderio traheretur, idemque monasterio nostro 
esset ascriptus ; hominem nacti, qui longinquitate 
tanta itineris nostra vice fungeretur, rudem adhuc 
et tironem; buic ipsi peccatorum; omnium vide- 


. licet nostrum, postulationem ad te Christi disci- 


pulum .perferendam ; paulo eam quidem audacio- 
rem, mandavimus. Petitionis porro nostra sumnia 
hzc est, ut quz nonnullis fratribus dixisti , ea ad 
nostram institutionem impertiri non graveris. Quod: 
ut tibi homini justo molestum non erit: ita nobis 
peccatoribus, si impetrare potuerimus , ingentem 
in Domino leütiam ac voluptatem afferet. Cum 
enim spiritalibus tuis sermonibus satiamur, iniqui- 
tatum nostrarum onere sublevamur. Ác nomina 
quidem ipsa, qua a te sunt hzresibus imposita jan 
audivimus. Nunc uniuscujusque secke dogma per- 
spicue declarari a tua pielate cupimus. Hoc eniin 
commune ex aquo donum est' omnibus futurum. 
Tum illud enixe rogamus, ut pro universis, qui tui 
desiderio tenentur, quique illud a te munus exspe- 
ctant, tu, qui justus es, Dominum preceris. Interim 
5os in jejunio et oratione ad illud obtinendum per- 
sistimus , ut frater ille noster benigne a te susce- 
ptus, acceptum illud inunus ad nos reportet : atque 
ita Deo Patri, Filio ac Spiritui sancto solitas pre- 
Ownes nostri fratres. valde confi- 
dunt, fusis a te pro ipsis preeibus sese magnopere 


exfirmatum iri. Oramus te, ut qui divinam apostolorum gratiam consecutus es, quod petimus ne tri- 
buere cuncteris. Pusilli omnes, qui in monasteriis degunt, Deum precantur, ut a te spiritale donum 
illud obtineant. Valere te in Domino, ac letum assidue degere optamus plurimum : et commissum tibi 
thronum, in Spiritu sancto, divinumque tueri munus, donec eam, quie te manet, coronam in coelo 
consequaris. 


RESC RIPTUM EPIPHANII. 


H ἀντιχραφεῖσα d AA τοὺς περὶ Ἀκακίον καὶ C Epiphanii episcopi epistola, quam ad  Acacium et 


IlavAor πρεσθυτέρου ὑπὸ αὐτοῦ Επιφανίου 


αρὸς τὰ ὑπ αὐτῶν ὦν αὐτῷ γραφέντα περὶ τοῦ 

χατὰ αἱρέσεων γράνψαι αὐτόν. 

Κυρίοις τιµωωτάτοις ἀδελφοῖς χαὶ συμπρεσθυτέροις 
Ἀχαχίῳ xai Παύλῳ Ἐκιφάνιο ἐν Κυρίφ χαί- 
piv. Προοίμιον, εξτ᾽ οὖν λαλιὰν ἐπιγραφὴν, ὥσπερ 
ὑαγράφοντες παλαιοὶ συγγραφεῖς διὰ τοῦ αἰνίγματος 


τείας, Όθεν xal αὐτοὶ, τῷ abt χεχρηµένοι χαρα- 
xit, προοιμιαζόµεθα ὑμῖν, ἀγαπητοὶ, τὰ τῆς κατὰ 
αἱρέσεων αἰτήσεως ὑμῶν, ἐν ὀλίγῳ τὴν δύναμιν áva- 
χεφαλαιούμενοι. Ἐπειδὴ γὰρ μέλλομεν ὑμῖν τά τε 
ὀήματα τῶν αἱρέσεων δηλοῦν, τάς τε παρ᾽ αὐτοῖς 
ἀθεμίτους πράξεις ἀναχαλύπτειν, ὥσπερ log xal 


Paulum presbyteros ad. ea rescripsit , quae illi de 
lucubratione ilg contra horeses significaverant,.— 


Dominis venerabilibus ac fratribus, et collegis, 
Ácacio ct Paulo, Epiphanius in Christo salutem. - 
Quemadmodum antiqui scriptores consueverant in 


. pezfationibus ac proloquiis, et inscriptionibus to- 
ὑπύφασιν ἐδείχνυον πάσης ὑποχειμένης πραγµα- ᾿ 


tius operis propositi speciem adumbratione quadam 
informatam ostendere ; ità et nos eodem orationis usi 
genere procemium hoc instituimus, dilecti, ut, qua 
postulatio vestra fuit, eorum quie adversus hareses 
disputanda sunt, summa paucis complectamur. 
Quoniam enim hzreseon omnium nomina decla- 
randa vobis hoc in libro suscepimus , nec non exse- 


ἑπλητήρια ὄντα, σὺν αὐτοῖς δὲ ἅμα xal ἀντιδότους p) cranda, ac nefaria illarum flagitia, sic tanquam 


ἐπαρμοσάμενοι, ἀλεξητήρια τῶν δεδηγµένων, xal 
πρωχαταληπτιχὰ τῶν µελλόντων εἰς τοῦτο ἐμπίπτειν 
τὰς φιλοχάλοις διαγράφοµεν’ αὐτὸ τοῦτο τὸ [προ- 
ομιον] Πανάριον, εἴτ οὖν χιθώτιον ἰατριχὸν, xal 
ὑτριοδηχτιχὸν ἑρμηνεύοντες, ὅπερ Eo: διὰ β,δλίων 
σρῶν αἱρέσεις ὀγδοήχοντα, αἴτινές εἰσι θηρίων, εἴτ' 


(9) Deest verbum quod Latino tueri respondeat, 


presentissima quzdam venena, patefacere volumus, 
atque his velut antidota quedam opponentes, qua 
vel iis, qui morsu petiti sunt remedio esse possint, 
vel eos, quibus ne incidant periculum est, premu- 
niant ac conservent, honestarum rerum studiosis 
conscribere : Panarium, sive arculam medicam, ad 


459 


EPIPHANI] RESCRIPTUM AD ACACIUM ET PAULUM. 


ιά 


eorum, qui a serpentibus icti sunt, remedium jure A οὖν ἑρπετῶν αἰνίγματα (1). Μία δὲ μετὰ τὰς ὀγδοί, 


opus illud, ac librum interpretabimur; qui in tres 
partes divisus, haereses octoginta complectitur, quae 
serpentum ac reptilium similes sunt. Secundum 
quas veritatis firmamentum, et salutaris doctrina, 
fideique formula subjecta est, ac Cbristi sponsa, 
sancta videlicet Ecclesia declarata. Quz: cum jam 
tum ab orbe condito esse cceperit, postea tamen per 
Christi Doinini Incarnationem temporum successione 
aute comimemoratas omnes hzreses vulgata, atque 
patefacta, eademque a nobis in commentarios cx 
Christi praedicatione relata : ac rursum post expli- 
calam ounem istarum hareseon improbitatem , ex 


χοντα, ἡ τῆς ἁληθείας βάσις ἅμα xai διδασχαλία,͵ 
xaX σωτήριος πραγματεία, xal Χριστοῦ νύμφη ἁγία 
Ἐχχλησία, οὖσα μὲν ἀπ᾿ αἰῶνος, διὰ δὲ τῆς ἐνσάρ- 
xou Χριστοῦ παρουσίας χατὰ thv διαδοχὴν τοῦ χρό- 
νου µέσον τῶν προειρηµένων ἀποχαλυφθεῖσα, xal 
ὑφ ἡμῶν ἐν ὑπομνήσει διὰ τοῦ κηρύγματος Χρι. 
στοῦ ταχθεῖσα, xal πάλιν μετὰ πάσας τὰς τῶ 
αἱρέσεων τούτων µοχθηρίας ci; ἀναφυχὴν τῶν ch 
χάµατον τῶν αἱρέσεων διὰ τῆς ἀναγνώσεως διελ. 
θόντων, ὑφ' ἡμῶν pec ἐπιτομΏῆς τοῦ λόγου, χατὰ 
τὴν τῶν ἁποστόλων διδασχαλἰαν, σαφῶς ἀπαγγελ- 
θεῖσα. 


apostolorum disciplina accurate 4ο perspicue brevi quodam est compendio subjecta; uti ea re illorum 
recreentur ac reficiantur animi, qui hunc hzreseon. percurrendarum laborem susceperint. 
Ι. Porro vos omnes, bonestarum rerum studiosi Β A'. Παραχλήθητε δὲ, πάντες οἱ φιλοχάλως ἑντυγ- 


lectores, rogajos volumus, utet proomiu v ipsum , 
et insequentium hzreseon expositionem, ac verita- 
Gs professionem, et doctrinam, ac sancte et ca- 
tholicze Ecclesiz fidem a nobis expressam percur- 
rentes, condonare velitis, utpote hominibus, et ita 
potissimum affectis, ut cum labore, ac divino zelo 
pietatis partes propugnare conemur : illud unquam 
ignoscatis, si quid paulo amplius ac przstantius 
ad sanctissimi et omui veneratione dignissimi pa- 
trocinium nominis usurpare divinis freti viribus 
ausi fuerimus, idipsum concedente Deo, quando- 
quidem ea, quz facultatem nostram superant, inqui- 
rimus. Nam et pro veritate oratio ista, et pro 
pietate lucubratio suscipitur. Ad haec vehementer 
a vobis postulo, ut si quid forte reperiatis (quan- 


quam non illud adeo moris est nobis, vellicare C 


quempiam, aut in eum dicta jacere), verum si pro 
ardentissimo nostro adversus hzreses studio, et ut 
lectores ab iis deterreamus, concitatius aliquid 
dixerimus : utputa si impostores, circulatores ap- 
pellemus, id velitis ignoscere. Nam et ipsa certa- 
minis ac disputationis necessitas ejusmodi labo- 
rem nobis imposuit, quo ab illis lectores avoca- 
rentur, utque illorum functiones, mysteria ac do- 
gmata ab instituto nostro aliena esse atque inter- 
dicla constaret : atque αἱ ex oratione ipsa, et 


χάνοντες τῷ τε προοιµίῳ xal ταῖς μετέπειτα αἱρέ- 
σεσι, xal τῇ περὶ ἀληθείας ἁπολογίᾳ τε xal διδασ- 
χαλίᾳ τῆς ἀληθείας, xai πίστει τῆς ἁγίας χκαθολιχης 
Ἐχχλησίας, συγγνῶναι ἡμῖν ἀνθρώποις οὖσι, χαὶ 
μετὰ πόνου xai ζήλου θεῖχοῦ φιλοτιμουμένοις 0730 
θεοσεθείας ἀπολογεῖσθαι, [sic δ] eC τι ὑπέρογχον si 
αὐτὸ τὸ πανάχιον xal πανσεθάσµιον ὄνομα θελέσ- 
μεν κατὰ τὴν (2) ἁγίαν δύναμιν ὑπεραπολοχεῖ- 
σθαι, τοῦ θεοῦ συγχωροῦντος τὰ ὑπὲρ δύναμιν ἡμῖν 
ἐχζητοῦσιν, ἐπειδὴ δι’ ἀλήθειαν ἡμῖν ὁ λόγος, xz 
δι) εὐσέδειαν dj πραγματεία. Καὶ ἔτι παραχλήθητε, 
ἵν', eC που εὕροιτε, (χαίτοι γε μὴ ἓν ἔθει ὄντας ἔτι- 
σχήπτειν τινὰς, ἢ ἐπισκωμματίζειν) : διὰ δὲ τὸν πρὸ; 
τὰς αἱρέσεις ζῆλον, xal εἰς ἁποτροπὴν τῶν ἕντυγ- 
χανόντων, εἴπου παροξυνόµενοι λέξομεν, ἡ ἆπατε- 
ὢνάς τινας χαλοῦντες, T] ἀγύρτας, f| ἁἀθλίους - αὐτῆ 
γὰρ fj ἀνάγχη fj πρὺς τοὺς λόγους τοῦ ἀγῶνος mapa- 
σχευάζει ἡμῖν τὸν τοιαῦτον ἱδρῶτα, δι᾽ ἀποτροπῆν 
τῶν ἑντυγχανόντων, xal ὅπως δείξοµεν παντελὺς 
ἀπηγορευμένας τοῦ ἡμετέρου φρονήµατος τὰς Excl- 
νων ἐργασίας, xat µνστήρια, xal διδασχαλίας * v 
ànb τῶν λόγων, xa τῆς ὀξύτητος τῆς ἀντιλογίας, 
χαὶ τὸ ἡμέτερον ἑλευθέριον ἀποδείξωμεν, xat τινας 
ἀπὸ τῶν αὐτῶν ἐχχλίνωμεν xal διὰ τῶν δοχούντων 
βαρυτέρων λόγων. 
acumine disputationis libertatis ingenuz specimen 





ederemus : tum ut denique majori illa verborum asperitate aliquos saltem ab illorum contagione 


revocare possemus. 


H. Quz quidem omnia hoc in operecomprehensa D — B'. Καὶ ἔστιν ἓν τῇ πάσῃ πραγµατεῖᾳ διὰ τῶν προει- 


tribus libris explicantur, primo, secundo ac ter- 
tio. lidem porro libri septem in tomos distributi 
sunt : quorum singuli certum b:reseon ac. schi- 
sinatum numerum continent. Quz simul collecta 
LXXX con(íiciunt. Quorum appellationes hx sunt ac 
dogmata : 1, Barbarismus; n, Scythismus ; i1, Hel- 
lenismus ; tv, Judaismus; v, Samaritismus. Ab iis 
deinceps reliqua secte psofluxerunt, nam ante 
Christi Salvatoris adventum post Barbaram et Scy- 
thiam superstitionem e Greca iste prodierunt. 
vi, Pytliagoreorum, qui et Peripatetici, auctore 
divisionis Aristotele; viz, Platonicorum ; vini, Stoi- 


(1) Forte δήγµατα. (2) For. ἰδείαν. (2) C. ἕκτη. 


pnu£vov τριῶν βιθλίων, πρώτου, χαὶ δευτέρου, xal 
τρίτου * ἅτινα τρία βιθλία εἰς ἑπτὰ τόµους διείλοµεν. 
"Ev ὃξ ἑχάστῳ τόµῳ ἀριθμός τις αἱρέσεων xai σχι- 
σµάτων ἔγχειται. Ὁμοῦ δὲ αἱ πᾶσαί εἶσιν ὀγδο 
ἠχοντα ' ὧν αἱ ὀνομασίαι xat αἱ προφάσεις αὗται" 
Πρώτη Βαρθαρισµός' δευτέρα Σχνθισµός» τρίτη 
Ἑλληνισμός τετάρτη Ἰουδαῖσμός' πέµπτη Σαµμα- 
ῥειτισµός. Ἐκ τούτων αἱ καθεξής. πρὸ Χριστοῦ 
μὲν μετὰ Βαρθαρισμὸν καὶ τὴν Σχυτιχὴν δεισιδαι-. 
povlav ai ἀπὺ τοῦ Ἑλληνισμοῦ φύσασαιαῦται. (5) Ἔς, 
Πυθαγόρειοι, εἴτουν Περιπατητικοὶ, διὰ τῶν περὶ 
Ἀριστοτέλην διαιρεθεῖσα * ἑθδόμη Πλατωνιχοί * ὀγδόη 





6 EPIPHANH RESCRIPTUM AD ACACIUM ET PAULUM. 


twixo* ἐνάτη Ἐπιχούρειοι, Εἶτα Σαμαρειτικὴ A corum; ix, Epicureorum, Tum Samaritana secta, 


ἴρεσις, οὖσα ἓχ τοῦ Ἰουδαϊσμοῦ. Καὶ ταύτης τέσ- 
101 ἔθνη. Δεχάτη Γορθηνοί» ἑνδεχάτη Σεθουαῖοι ᾿ 
νλεχάτη "Egsmvol- τρισχαιδεχάτη Δοσίθεοι. Elta 
αὐτὸς προειρηµένος ἸΙουδαῖσμὸς, ἀπὺ τοῦ ᾿Αθραὰμ 
bv χαρακτήρα εἰληφὼς, xat διὰ τοῦ δοθέντος νόµου 
& Μωῦσῇ πλατυνθεὶς, χαὶ ἀπὺ τοῦ Ἰούδα υἱοῦ 
Ηχὼθ τοῦ xal Ἱσραὴλ, διὰ Δαθὶδ, τοῦ χαὶ βασιλεύ- 
αντης, ἑχτῆς τούτου φυλῆς τὸ ἐπώνυμον τοῦ Ἰου- 
23:02 χληρωθείς. Καὶ ἀπ αὐτοῦ τοῦ Ἰουδαϊσμοῦ 
στὰ αἱρέσεις αὗται * τεσσαρεσκαιδεχάτη, Γραμµα- 
bw* πεντεχαιδεχάτη, Φαρισαίων ' ἑχχαιδεκάτη, 
αὐδυχαίων ἑπταχαιδεχάτη, Ἡ μεροθαπτιστῶν * 
χυχαιδεχάτη, Ὁσσαίων ' ἑννεακαιδεχάτη, Nasa- 
αἰων’ εἰχοστὴ, ᾿Ηρωδιανῶν. 


que ex Judaiea pullulavit : ea porro quatuor in 
factiones abiit. x, Gortbenorum ; σι, Sebuzorum ; 
xu, Eseenorum; xin, Dositheorum. Sequitur Ju- 
daismus, de quo dictum est, qui propriam ab 
Abrabamo flguram 40 notam accepit. Deinde per 
Moysis legem dilatatus ab Juda Jacobi fllio, qui 
Israel appellatus est, per Davidem populi istius, ex 
eadem illa tribu, regem, Judaismi appellationem 
obtinuit. Ab hoc septem ha prodierunt bereses: 
xiv, Scribarum ; xv, Phariszeorum ; xvi, Sadducao- 
yum; xvi , Hemerobaptistarum ; xvii, Osssorum, 
xix, Nasarzurum ; xx, Herodianorum. 


Ἐχ τοὔτων τῶν αἱρέσεων xol μετέπειτα χατὰ D — Secundum has sectas successione temporum Do- 


αὐοχῖν τῶν χρόνων ἑπεφάνη fj σωτῄήριος Χριστοῦ 
κ) Κυρίου ἡμῶν Évaapxoc παρουσία, xat εὔαγγε- 
xh διδασχαλία τε, xal χήρυγμα βασιλείας, Ἆτις 
$m ἐστὶ πηγὴἡ σωτηρίας xai πίστις ἀληθείας τῆς 
αὐριιχῆς xal ἁποστολιχῆς xat ὀρθοδόξου Ἐχκλησίας. 
Ex & ταύτης περιεχλάσθησάν τε, xat ἑσχίσθησαν 
wur µόνον Χριστοῦ ἔχουσαι, ἀλλά οὐχὶ τὴν πίστιν, 
ἰμσεις αὗται * πρώτη Σιµωνιανοί’ δευτέρα Μεναν- 
pawl* τρίτη Σατορνιλιανοί - τετάρτη Βασιλειδιανοί” 
Zuztm Νιχολαῖται * ἕχτη Γνωστικοὶ, οἱ καὶ Στρα- 
ωωτιχοὶ, οἱ αὐτοὶ Φιθιονῖται, παρὰ δέ τισι Σεχουν- 
uw, παρὰ ἄλλοις δὲ Σωκχρατῖται, παρ ἑτέροις δὲ 
Ἀχχαῖι, παρὰ δέ τισι Κοδδιανοὶ καλούμενοι, xal 
lpfopisat, xat. Βαρθηλῖται. ᾿Εδδόμη Καρποχρατῖ- 
αι" bón Κηρωθιανοὶ, οἱ xat Μηρινθιανοί» ἑννάτη 
ἰωραῖοι δεχάτη Ἐδιωναῖοι’ ἑνδεχάτη Οὐαλεν- 
iw. * ἑωδεχάτη Σεχουνδιανοὶ, ol; συνάπτεται Ἐπι- 
mik xai Ισίδωρος  τρισχαιδεχάτη Πτολεμαῖοι 
ἑαφαρεσχαιδεχάτη ἹἩΜαρχώσιοι' Ἠπεντεκαιδεχάτη 
ἰλορθάσιοι' ἐχχαιδεχάτη Ἡραχλεωνῖται’ ἕπταχαι- 
xit Ὁφίται * ὀκτωκαιδεχάτη Katavol * ἕνακαιδε- 
ἅτη Σηθιανοί - εἰχοστὴ "Apyovttxol * εἰχοστὴ πρώτη 
ερέωνιανοί» εἰχοστὴ δευτέρα Μαοχίωνες " εἰκοατὴ 


mini nostri Jesu Christi lucarnatio toti orbi salu- 
taris illuxit, et cum hac Evangelii doctrina, cee- 
lestisque regni praedicatio. Qui quidem unicus est 
fons salutis et catholice apostolic:]eque Ecclesize 
vera fides. À qua insequentes omnes secte, qui 
solum Christi nomen, non fidem preferunt, ampu- 
tatze sunt, et avulse : i, Simoniani; n, Menandria- 
ni; ni, Saturniliani ; v, Basilidiani; v, Nicolait:e; 
γι, Gnostici, qui et Stratiotici, etPhibionite, a qui- 
busdam Secundiani ; ab aliis Socratit», vel Zac- 
chai ; ab aliis vero Coddiani appellantur, ac Bor- 
boriani, vel Barbelitee ; vi, Carpocratite ; vin, Ce- 
rinthiani, qui et Merinthiani; ix, Nezorzi; x, 


'Ebionsi ; χι, Valentini; xu, Secundiani. Quibus 


accedit Epiphanes et Isidorus. xut, Ptolemai; xiv, 
Marcosii ; xv, Colorbasii; xvi, Heracleonit:e ; xvii, 
Ophite; xvii, Cajani ; xix, Sethiani ; xx, Árchon- 
tici; xxi, Cerdoniani ; xxii, Marciones; σι, Lu- 
cinianist; xxiv, Appelleiani; xxv, Severiani; 
xxvi, Tatiani ; xxvii, Encratite ; xxvnt:, Cata- 
phryges, qui et/Moptanistie et Tascodrugitz, qui et 
ipsi divisi sunt, xxix , Pepuziani, qui et Priscillia- 
ni, ac Quintiliani, 


f, Λουχιανισταί * sixocth τετάρτη ᾽Απελληανοί * εἰχοστὴ πέµπτη Σενηριανοί: εἰχοστὴ ἕχτη Τατιανοί» 
ἱχηστὴ ἑθδόμη Ἐγχρατίται' εἰκοστὴ ὀγδόη κατὰ Φρυγαστῶν, χαὶ Μοντανιστῶν, xa Τασχοδρουγιτῶν. 
ἧπα & πάλιν ol Τασχοδρουγῖται διῃρέθησαν εἰς ἑαυτούς. Εἰχοστὴ ἐννάτη Πεπουζιανοὶ, οἱ καὶ Πρισ- 


λλιανοὶ, χαὶ Κνῖντιλλιανοί. 
0s συνάπτονται ᾿Αρτοτυρῖται: τριαχοστὴ Τεσσα- 


Quibus adjiciuntur Ártotyrite; xxx, Tessa- 


εσχαιδεχατῖται, οἱ τὸ Πάσχα μίαν ἡμέραν τοῦ D rescmdecatite, qui Paschatis celebritati unam quot- 


wu; ποιοῦντες” τριαχοστὴ πρώτη "Αλογοι, οἱ τὸ 
ἠαγγέλιον xal τὴν ᾽Αποχάλυψιν Ἰωάννου μὴ δεχό- 
ενα. τριαχοστὴ δευτέρα ᾿Αδαμιαναί’ τριαχοστὴ 
βίη Σαμφαῖοι, οἱ xai Ἑλκεσαῖοι ' τριαχοστὴ τε- 
ἀρτη θεοδοτιανοἰ * τριακοστὴ πέμπτη Μελχισεδο- 
iwi: τριαχοστὴ ἕχτη Βαρδησιανισταί * τριαχοστὴ 
Van Νοητιανοί" τριαχοστὴ ὁγδόη Οὐαλήσιοι : 
βιαχηστὴ ἑννάτη Καθαροὶ, οἱ xal Ναυᾶτοι, τεσ- 
Ἀραχοστὴ ᾽Αγγελικοί’ τεσσαραχοστὴ πρώτη ΆΑπο- 
πμαχοι, ol καὶ "Axotaxuxo[* τεσσαραχοστὴ δευ- 
ipi Σαθελλιανοί * τεσσαραχοστὴ τρίτη Ὠριγένειοι, 
| αἰσχροποιοί : τεσσαβακοστὴ τετάρτη Ὡριγένειοι, 
" καὶ ᾿Αδαμαντίου' τεσσαραχοστὴ πέµπτη Παύλου 
9» Σαμοσατέως * τεσσαραχοστὴ ἕκτη Μανιχαῖοι, οἱ 


annis diem pre(iniunt ; xxxi, Alogi qui Evange- 
lium et Apocalypsin Joannis rejiciunt ; xxxit, Ada- 
miani ; xxxiit, Sampszi, qui et. Helcessi ; xxxiv, 
Theodotiani ; xxxv, Melchisedeciani ; xxxvi, Bar- 
desianiste ; xxxvi, Noetiani; xxxvi, Valesii; 
xxxix, Cathari, qui et Novatiani ; xL, Angelici ; 
ει, Apostolici, qui et Apotaetici ; xLir, Sabelliani; 
xLnt, Origeniste feditatis auctores; xriv, Orige- 
nist, ab Origene, qui etiam Adamantius appella- 
tur; xiv, Pauli Samosatensis ; xivi, Manichei, 
qui et Acuanite ; χιτ, Hieracite ; στι, Mele- 
tiani, qui in. /Egypto schisma conllarunt; xL, 
Ariani qui et Áriomanit:»» ; L, Áudianorum secta ; 
Lt, Photiniani ; Lii, Marcelliani ; ttt, Semiariani ; 


163 


EPIPHANH RESCRIPTUM AD ACACIUM ET PAULUM. 16 


Liv, Pneumatomachi sive Macedoniani; et Eleusii A xat ᾿Ακουανῖται * τεσσαρακοστὴ ἑδδόμη Ἱεραχῖται 


discipuli qui in sanctum Dei Spiritum contumeliosi 
sunt; Lv, Aeriani [et Eleusii discipuli]; tvi, Aetiani, qui 
et Anomoi, quibus adjungitur Eunomius ; Lvir, Di- 
moritz,qui perfectam Christi incarnationem minime 
confitentur, qui et Apollinarists nominantur ; Lvitt 
eorum, qui Mariam semper virginem, postquam 
Salvatorem genuit, cum Josepho consuevisse di- 
cunt, quos Antidicomarianitas appellamus ; Lix, 
eorum, qui in. nomen ejusdem Marise collyridem 
offerunt, et Collyridiani vocantur ; Lx, Massaliani, 
ad quos adjunguutur Martyriani, e gentilium secta, 
et Euphemitz, ac Satanici. 


τεσσαρακοστὴ ὀγδόη Μελητιανοὶ, οἱ κατ᾽ Αἴγυπτη 
σχίσμα ὄντες' τεσσαραχοστὴ ἑννάτη Αρειαναὶ, « 
xat Αρειομανῖται * πεντηχοστὴ Αὐδιανῶν τὸ σχίσμα 
πεντηχοστὴ πρώτη Φωτεινιανοί * πεντηχοστὴ δευτέρ 
Μαρχελλιανοί” πεντηχοστῇ τρίτη Ἡμιάρειοι ' πεντη 
κοστὴ τετάρτη Πνευματομάχοι, οἱ καὶ Μακεδονια] 
xal Ἐλευσίου μαθηταὶ, οἱ τὸ ἅγιον τοῦ Θεοῦ Πνεῦμ 
βλασφημοῦντες * πεντηχοστὴ πέμπτη, Ά᾿Αερων 
[καὶ Ἐλευσίου µαθηταί] * πεντηχοστὴ ἕκτη "Actu 
οἱ καὶ "Avopot, οἷς συνάπτεται Εὐνόμιος, μᾶλλονὲ 
ὁ "Άνομος  πεντηχοστὴ ἑθδόμη Διμοιρῖται, οἱ μ 
τελείαν Χριστοῦ τὴν ἐνανθρώπησιν ὁμολοχοῦντες, i 


xai 'Amollwapicar* πεντηκοστὴ ὀγδόη, xa οἱ τὴν ἁγίαν Μαρίαν τὴν ἀεὶ παρθένον λέγοντες μετὰ τὸ si 
Σωτῆρα γεγεννηχέναι, τῷ Ἰωσὴφ συνῄφθαι, οὕὔστινας ἐχαλέσαμεν ᾿Αντιδικομαριανίτας  πεντηκοστὴ à 
νάτη, xai οἱ εἰς ὄνομα τῆς αὐτῆς Μαρίας κολλυρίδα προσφέροντες, ob χαλοῦνται Κολλυριδιανοί - "in 


Μασσαικιανοὶ, οἷς συνάπτονται Μαρτυριανοὶ, οἱ ἀπὸ Ἑλλήνων, xai Εὐφημίται, xai Σατανιανοί. 
Nunc repetita narratione, et in singulos libros B 


distributis hzresibus, hoc iu brevi compendio de- 
clarabo, quotnam ex illis hzeresibus in priore libro, 
quot in secundo ac tertio contineantur ; tum in 
reliquis omnibus czeterorum librorum tomis quot 
unicuique hzreses attribute sunt. Harum itaque 
omnium series est ejusmodi. In primo libro tomi 
tres sunt, hazreses xLvi, suis nominibus conceptae : 
Barbarismus videlicet, ac Scythismus ; Helleni- 
smus, Judaismus, ac Samaritismus. In secundo 
libro tomi duo sunt, haereses xxii. In tertio libro 
tomi duo, haereses χι. In prioris itaque libri tomo 
primo hzreses xx sunt, Barbarismus, Scythismus, 
Grcismus, Judaismus. Grxcorum porro discrimina 
ista sunt : Pythagorei, sive Peripatetici, Platouici, 


Stoici, Epicurei, Samaritica hzresis, qux» a Ju- C 


daismo manavit, Samaritani quatuor in partes tri- 
buuntur, Gorthenos, Sebusxos, Essenios, Dositheos. 
Judzorum hzreses septem : Scribe, Phariszi, 
Sadduczi, Hemerobaptistze, Osszi, Nasarzi , He- 
rodiani. In secundo tomo libri primi lhsareses xut 
sunt': Simoniani, Menandriani, Saturniliani, Basi- 
lidiani, Nieolaitz, Gnostici, qui et Stratiotici, ac 
Phibionitzx ; ab aliis vero Secundiaui, ab aliis Zac- 
€hai, nec non Coddiani, et Borborite, ac Barbe- 
lyte dicuntur; Carpocratite, Cerinthiani, qui et 
Merinthiani , Nazorzi, Ebionzi, Valentini, Secun- 
diniani : quibus accedunt Epiphanes ét Isidorus, 
Ptolemzi. In tertio autem tomo prioris libri bz- 
reses itidem xin sunt : Marcosii, Colorbasii, Hera- 
cleonite , Ophite, Caiani, Sethiani, Archontici, 
Cerdoniani, Marciones, Lucianiste, Appelleiani, 
Severiani, Tatiani. Hsec est summa tomorum 
trium primi libri. Secundi vero libri tomi duo 
sunt, cujus in priore tomo, qui quartus est, si 
tomos deinceps ab initio numeres, hasreses xvi 
eontinentur hoc modo : Encratitz, Cataphryges, 
qui et Montanisie, ac Tascodrugitm, Pepuziani, 
qui et Quintilian, quibus adjanguntur Artotyrits, 
Tessaresczdecatite, qui Pascha in eamdem anni 
diem conjiciunt : Alogi, qui et Evangelium et Apo- 
calypsin Joannis repudiant, Adamiani, Sampsei, 


Ἐπανιὼν δὲ αὖθις, xai διελὼν ταύτας κατὰ p 
θλον, ὑποδείξω ἐν ταύτῃ µου τῇ ἀναχεφαλαιώσε 
πόσαι τούτων τῶν ὁγδοήχοντα αἱρέσεων Ey τῷ πρὠτ 
βιθλίῳ, χαὶ καθεξῆς àv τῷ δευτέρῳ, ἕως τοῦ τρίτα 
ἀλλὰ καὶ καθ) ἕχαστον τῶν ἑπτὰ τόμων , τῶν ἐν το 
τρισὶ βιθλίοις συντεταγμένων, πόσαι εἰσὶν αἱ Ev αὖν 
χωρηθεῖσαι αἱρέσεις. Καὶ ἔστιν οὕτως Ev μὲν « 
πρώτῳ βιθλίῳ τόμοι τρεῖς, αἱρέσεις 6b τεσσαραχο 
ταὲξ σὺν ταῖς ὀνομασίαις τούτων» φημὶ δὲ Βαρθι 
ρισμοῦ, καὶ Σχυθισμοῦ, xal Ἑλληνισμοῦ, xat "loi 
δαῖσμοῦ χαὶ Σαμαρειτισμοῦ * ἓν δὲ τῷ δευτέρῳ βιθὶί 
τόμοι δύο, αἱρέσεις εἰχοσιτρεῖς" kv δὲ τῷ τρίτῳ Buil 
τόμοέ δύο, αἱρέσεις ἔνδεκα. Ἐν τῷ οὖν πρώτῳ βιθλί 
πρώτου τόμου αἱρέδεις εἴχοσιν, at εἶσιν αἴδε * Βαι 
θαρισμὸς, Σχυθισμὺς, Ἑλληνισμὸς, ᾿Ἰουδαϊῖαμόι 
Ἑλλήνων διαφοραὶ, Πνθαγόρειοι, εἴτουν Περιπατί 
τιχοὶ, Πλατωνικοὶ, Στωϊχοὶ, Ἐπιχούρειοι * Σαµαρί 
τιχὴ, οὖσα Ex τοῦ Ἰουδαῖσμοῦ. Σαμαρειτῶν l 
τέσσαρα, οὕτως ' Γορθηνοὶ, Σεθουαῖοι, ἛἜσση 
Δοσίθεοι. Ἰουδαίων αἱρέσεις ἑπτὰ, οὕτως  Γραμμ 
τεῖς, Φαρισαῖοι, Σαδδουχαῖοι, Ἡμεροδαπτιστᾶ 
ὨὈσσαῖοι, Νασαραῖοι, Ἡρωδιανοί. "Ev δὲ τῷ δευτέῃ 
τόμῳ τοῦ πρώτου βιθλίου ὡσαύτως αἱρέσεις Dex 
τρεῖς, οὕτως" Σιµωνιανοὶ, Μενανδριανοὶ, Σατορὶ 
λιανοὶ, Βασιλειδιανοὶ , Νιχολαῖται, Γνωστικοὶ, οἱ κ 
Στρατιωτικοὶ, xai Φιδθιωνῖται οἱ αὐτοὶ, παρὰ δέ τι 
Σεκουνδιανοὶ, παρὰ δὲ ἄλλοις Ζαχχαῖοι, οἱ χαλούμ 
vot xat Κοδῦδιανοὶ, 'χαὶ Βορδορίται, καὶ Βαρθηλῖςι 
Καρποχρατῖται, Κηρινθιανοὶ, οἱ καὶ Μηρινθιανοί. N 
D ζωραῖοι, Ἐδιωναῖοι, Οὐαλεντῖνοι, Σεχουνδιανοὶ, « 
D ννάπτονται Ἐπιφανῆς xat Ἰσίδωρος, Ios nato. Ἰ 
δὲ τῷ ερίτῳ τόµῳ τοῦ αὐτοῦ πρώτου βιδλίου αἱρέσε 
δεχατρεῖς, οὕτως" Μαρχώσιοι, Κολορδάσιοι, Ἡρ 
χλεωνῖται, Ὀφίται, Katavot, Σηθιανοὶ, ᾿Αρχοντικί 
Κερδωνιανοὶ, Μαρκίωνες, Λονκιανισταὴ, Απελληΐαν 
Σευηριανοὶ, Τατιανοί. Αὕτη ἡ ἀναχεφραλαίωσις 9 
πρώτου βιθλίου τῶν εβιῶν τόμων. Too. δὲ δευτἑρ 
βιθλίου τόμοι δύο. Ἐν πρώτῳ μὲν τόµῳ τοῦ δευτέβ 
βιδλίου, τετάρτῳ δὲ ὄντι κατὰ] τὴν ἀπ᾿ ἀρχῆς ἀχ 
λουθίαν τοῦ ἀριθμοῦ, αἱρέσεις δεκαοχτὼ, οὕτως Ἐγχί 
εἴται, κατὰ Φρυγαστῶν, Μοντανιστῶν, χαὶ Ί ασχοδοἰ 
τιτῶν οἱ δὲ Τασχοδρονγῖται διῃρέθησαν ἀπὸ τῶν 74 








6 ΕΡΙΡΗΑΝΙΙ RESCRIPTUM AD ACACIUM ET PAULUM. 
εῴτµένων, Πεπουζιανοὶ, xai Κοϊντιλλιανοὶ, οἷς συν- A 


ἄν Νοε Αρτοτυρίται, Τεσσαρεσκαιδεχατῖται, οἱ τὸ 
Πόσα pittv ἡμέραν τοῦ ἔτους ποιοῦντες  "Άλογοι, οὗ 
& Εὐπηγέλιον Ἰωάννου καὶ τὴν ᾽Αποχάλυψιν μὴ δε- 
yp ᾿Αδαμιανοὶ, Σαμφαῖοι, οἱ καὶ Ἑλχεσαῖοι, 
θωῤοτιανοὶ, Μελχισεδεχιανοὶ, Βαρδησιανισταὶ, Non- 
evi, θὐαλήσιοι, Καθαροὶ, ᾽Αγγελικοὶ, ᾿Αποστολιχοὶ, 
d xs Αποταχτιχοὶ, οἷς σννάπτονται οἱ καλούμενοι 
Yaxxooópot * Σαδελλιανοὶ, Ὡριγενιανοὶ οἱ αἱσχροποιοὶ, 
Ὡργενιανοὶ οἱ τοῦ ᾽Αδαμαντίου. Ἐν δὲ τῷ δευτέρῳ 
sip τοῦ αὐτοῦ δευτέρου βιθλίου, πέμπτῳ τε ὄντι 
dv ἀριθμὸν τὸν προειρηµένον, αἱρέσεις πέντε, οὕτως" 
Βιλιανισταὶ, Μανιχαῖοι, οἱ καὶ "Axovayizat, Ἱερα- 
Es, Μελετιανοὶ, σχίσµα ἐν Αἰγύπτῳ, Αρειανοί. 
Biz, xal ὃ τοῦ δευτέρου βιθλίου τῶν τόµων άνακε- 


106 
qui et Helceszi, Tbeodotiani, Melchisedeciani, Βατ. 
desianista  Noetiani, Valesii, Cathari, Angelici, 
Apostolici, .qui etiam Apotactiei, quibus annexi 
sunt Saccophori, Sabelliani, Origeniste f«ditatis 
auctores, Origenistze ab Origene Adamantio. In se- 
cundo autem tomo ejusdem libri, qui priore illa 
mumerandi ratione quintus est, haereses quinque 
sunt : Pauli Samosatensis, Manichzi, qui et Acua- 
nite, Hieracits, Meletiani, qui in ZEgypto schisma 
fecerunt; Ariani. Atque bec est tomorum libri se- 
cundi summa. Similiter et in tertio libro tomi duo 
sunt. ln primo tomo tertii libri, sexto autem eo, 
quem diximus ordine, hereses vii, sunt : Audiani, 
Pbotiniani, Marcelliani, Semiariani, Pneumatoma- 
chi, qui Spiritui sancto contumeliose detrahunt, 


pzipst,. Ὁμοίως χαὶ ἓν τῷ τρίτω βιθλίῳ εἰσὶ τόμοι B. Aeriani, Aetiani, ab Aetio Anomoo ; quibus accedit 


Mo. Ἐν μὲν τῷ πρώτῳ τόμῳ] τοῦ τρίτου βιθλίου, 
κτω δὲ τόµου χαθ) ὃν ἀριθμὸν προείποµεν, αἱρέσεις 
ἐκτὰ, οὕτως ^ Αὐδιανοὶ, σχίσμα ὄντες, Φωτεινιανοὶ, 
Μαρχελλιανοὶ, Ἡμιάρειοι, Πνευματομάχοι, οἱ τὸ 
[jua τοῦ Θεοῦ τὸ ἅγιον βλασφημοῦντες, ᾿Δεριανοὶ, 
Ἀκτιανλ, ἀπὸ ᾿Αετίου τοῦ ᾽Ανομοίου, ᾧ συνἠφθη 
Εὐήμιος, ὁ χαὶ ᾿Ανόμοιος, Ev δὲ τῷ δευτέρῳ τόμψ 
mU αὐτοῦ τρίτου βιδλίου, ἑθδόμῳ δὲ τόµῳ ὄντι, 
mi fv εἴπομεν τῶν τόμων τοῦ ἀριθμοῦ διαίρε- 
Εν, & ἐστι τόμος ἕβδομος, xat τέλος τῆς πραγµα- 
μίας, αἱρέσεις τέσσαρες, οὕτω Διμοιρῖται, οἱ μὴ 
μλείαν τὴν Χριστοῦ ἑνανθρώπησιν ὁμολογοῦντες, οἱ 
μὶ Απολιναρῖται, οἱ xal τὴν ἁγίαν τὴν ᾿Αειπάρθενον 
μτὰ τὸτὸν Σωτῆρα γεγενηχέναι τῷ Ἰωσὴφ συνῆφθαι 


et Eunomius Anomeus. In secundo vero tomo ejus. 
dem tertii libri, septimo autem ex divisione illa, 
quam diximus, quique Operis totius postremus 
est, haereses quatuor sunt : Dimerite, qui non 
perfectam Christi incarnationem confitentur, qui 
etiam Apollinarite nominantur : tum qui sanctam 
Mariam semper virginem, postquam  Salvatorein 
genuit, cum Josepho consuevisse dicunt, quos An- 
tidicomarianitas nominamus : et qui in nomen 
ejusdem Marie collyridas offerunt, qui vocantur 
Collyridiani, Massaliani. Quibus adjuncta postremo 
est eatholicze fidei ac veritatis compendiaria de- 
fensio. In qua sancta catholica et apostolica Ee- 
clesia consistit. 


έτουτες, οὓς ἐκαλέσαμεν ᾿Αντιδικομαριανίτας * καὶ οἱ εἰς ὄνομα τῆς αὐτῆς Μαρίας jxoXAuplba προσφέρον- 
ες, οἶτινες χαλοῦνται Κολλυριδιανοὶ, Μασσαλιανοί ' xal περὶ τῆς ὀρθῆς πίστεως xal ἀληθείας ἀπολογία 
pt ἐχιτομῆς τοῦ λόγου, Ἶτις ἑστὶν dj ἁγία χαθολιχἡὴ xal ἀποστολιχὴ Ἐχχλησία 

Μυτη ἡ ἀναχεφαλαίωσις καὶ ἐπιγραφὴ τῆς πάσης C — Ejusmodi esl summa comprehensio, ac totius 


ματὰ αἱρέσεων ὀγδοήχοντα πραγµατείας, xal µία 
bilo ἀληθείας ἁ πολρχίας τῆς µόνης, τουτέστι τῆς 
εαθολιχῆς xal ὀρθοδόξου Ἐχχλησίας, bv τρισὶ μὲν 
Mile ὑποχειμένοις συντεταγµένη, ἓν ἑπτὰ δὲ τό- 
Μις διαιρεθεῖσα, τὰ δὲ ἕνεστιν ἀναχεφαλαίωσις πρώ- 
wv τόµου τοῦ πρώτου βιθλίου, τοῦ χατά τῶν εἴχοσιν 
ἱρέσεων ἑλέγχου οὕτω πρῶτον μὲν αἱ τῶν αἱρέσεων 
tuy μητέρες τε xal πρωτότυποι καὶ ὀνομασίαι, ἐξ 
ν µπτέρες πέντε αἱ ἄλλαι ἐφύησαν, xal εἰσιν αὗται 
[ρώται τέασαρας. 

Πρώτη Βαρδαρισμὸς, Ἶτις καθ’ ἑαυτήν ἐστι, διαρ- 
2122 ἀφ᾿ ἡμερῶν τοῦ 'Αδὰμ ἐπὶ δέχα γενεὰς ἕως τοῦ 
Mx. Βαρδαρισμὸς δὲ κέχληται ἀπὸ τοῦ μὴ τοὺς τότε 
Νλρώτους ἀρχηγόν τινα ἔχειν, f] µίαν συµφωνίαν, 
Ui ὅτι πᾶς τις ἑαυτῷ ἑστοίχει, xai νόμος ἑαυτῷ 
u:ichw προτίµησιν τοῦ ἰδίου βουλήµατος ἐγίνετο. 


Δευτέρα Σχυθισµος ἀπὸ τῶν ἡμέρων του Νῶε xai 
μετέπειτα ἄχριτῆς τοῦ πύργου οἰχοδομῆς, xat Βαθν- 
WX, χαὶ μετὰ τὸν τοῦ πύργου χρόνον ἐπὶ ὀλίγοις 
Κεσι, τουτέστι Φαλὲχ xoi Ῥαγαοῦ, οἵτινες, ἐπὸ τὸ 
fs Εὐρώπης xMpa νενευχότες τῷ τῆς Σκυθίας µέ- 
Μι, xal τοῖς αὐτῶν ἔθνεσι προσεκρίθησαν, ἀπὸ τῆς 
wi θήρας ἡλιχίας χαὶ ἐπέχεινα, ἐξ οὗπερ οἱ θρᾶχες 
Τεγόνασι 


operis adversus octoginta haereses inscriptio,. cum 
unica 86 singulari defensione veritatis, hoc est 
unius Ecclesie, atque catholica. Quod opus distri- 
bulum in partes tres, tomos septem complectitur. 
Nunc aliam deinceps tomi prioris libri summam, 
3ο compendium instituemus , quo quidem in libro 
viginii haereses continentur. In primis enim hzre- 
seon omnium matres, ac primaria appellationes, a 
quibus czitere dimanarunt, sunt ejusmodi quatuor. 


Primus est Barbarismus, qui per seipsum ab 
Adamo ad decem generationes et Noemi tempora 
perseveravit. Qui DBarbarismus propterea dicitur, 
quod vetustissimi illi mortalium neque certum ali- 


D quem aucterem habebant, nec inter se conset.tie- 


bant; sed unusquisque pro sua voluntate vitam 
instituebat, ac pro lege suum quisque nutum aique 
arbitrium sibi proponebat. 

Secundus, Scythismus a Noemi temporibus ad 
usque turris et Babylonis exedificationem, 46 
post turrim paucis adbuc annis obtinuit, hoc est 
usque ad Phalac et Rhagau, qui ad Europam 
transeuntes in i:Scythiam, ac nationes ejusmodi pe- 
netrarunt ab Thare temporibus et vita, a quo Thra- 
ces oriundi sunt. 


107 


EPIPHANH RESCRIPTUM AD ACACIUM ET PAULUM. 16 


Tertius, Hellenismus ccpit a Seruchi tempo- A Τρίτη "EXkpwophe, ἀπὸ τῶν χρόνων τοῦ Σεροὺ 


ribus. Unde idolotum cultus initium habuit. Cum- 
que tunc temporis falsa quisque superstitione du- 
ceretur, deinceps civiliorem ad usum, et ad certas 
leges, simulacrorumque ritus homines sese trans- 
tulerunt. Quorum ex prescripto sibi deos finxe- 
runt. Αο primum eos, quos in honore quondam 
habuissent, sive tyrannos , aut przstigiatores , qui 
memorabile quiddam in vita fecerant, ac fortitudi- 
nis, et roboris illustre specimen ediderant, depin- 
gere coloribus et assimilare solebant. Postea vero 
ab Thare patris Abraami tempore simulacris ac 
statuis. eumdem errorem idololatrie propagarunt. 
Quippe majores suos simulacris honestantes, ac 
mortuos, primum arte figlina statuas effinxerunt ; 


ἐναρξάμενος, διά xot τῆς εἰδωλολατρείας, xal ὡς kool 
χουν τὸ τηνιχαῦτα ἕχαστος χατά τινα δεισιδαιµονίαν 
ἐπὶ τὸ μᾶλλον πολιτιχώτερον, xat ἐπὶ ἔθη xal θεσμούς 
Εἰδώλων μέντοι γε ἑναρξάμενα τάττεσθαι τὰ τῶν àv 
θρώπων γένη, οἷς τότε στοιχῄσαντες ἐθεοποίουν, δι 
μὲν χρωμάτων διαγράφοντες τὴν ἀρχὴν, καὶ άπειχο 
νίζοντες τοὺς πάλαι παρ᾽ αὑτοῖς τετιµηµένους, f) «v 
ῥάννους, 7| Υόητας, ?| τινᾶς τι δράσαντας Ev. τῷ Blu 
µνήµης τι δοχοῦν ἄξιον, δι) ἁλχῆς τε, P) σωµάτω 
εὑρωστίας, ἔπειτα δὲ ἀπὸ τῶν χρόνων τοῦ θάῤῥα το 
πατρὸς Αθραὰμ χαὶ δι ἀγαλμάτων τὴν πλάνην ττ 
εἰδωλολατρείας εἰσηγησάμενοι, τοὺς ἑαυτῶν pori 
τορας bv ἀπειχονισμῶν τετιµηχότες, xal τοὺς πρ 
αὑτὼν τετελευτηχότας τεχνησάµενοι, Ex χεραμειχῖ 


tum ad omnes.artes imitandi pervenit industria. B ἐπιστήμης τὸ πρῶτον, ἔπειτα ἑχάστης τέχνης gum 


Nam et architecti sectis lapidibus, argentarii et 
aurifices , nec non fabri sua quique materia, ac 
reMqui deinceps effigies moliti sunt. Primi omnium 
AEgyptii ac Babylonii, nec non Phryges ac Phe- 
nices superstitiosi cultus, et simulacrorum ac 
mysteriorum auctores exstiterunt, A quibus plera- 
que sunt ad Grecos translata : jam tum ab etate 
Cecropis, et. deinceps. Postea vero longo demum 
intervallo Saturnum, Rheam, Jovem, Apollinem, ac 
reliquos deos celebrare cceperunt. 

Grzci nomen ab Hellene quodam]sortiti/sunt, qui in 
Grecia degensei regioni appellationem indidit. Sunt 
qui ab el:ea, hoc est oliva, qux Athenis exorta est, 
nuncupatos esse velint. Hujus generis auctores ac 
conditores lones fuerunt: ut ex accuratiure historia 
constat, qui abJavan quodam appellati sunt, uno ex 
lis, qui turrim exstruxerunt, quando lingue omnlum 
divisze sunt. Quam ob causam Meropes omnes vocati 
sunt ab divisione linguarum. Postea vero recentiori- 
bus temporibus Graca superstitio certas in h:zereses, 
ac sectas abiit : utputa Pythagoreorum, Stoicorum, 
Platonicorum , Epicureorum, etc. Eodem porro 
tempore propria forma 9c nota vere pietatis et 
religionis exstitit, una cum lege nature; qu» ab 
origine mundi sese ab illis nationibus perpetuo 
segregavit, ad hanc usque diem, inter Barbaram, 
Seythicam Grecamque superstitionem interjecta, 
donec cum Abraami pietate coaluit, Tum vero 


σαµένης, οἰχοδόμοι μὲν λίθον ξέσαντες, ἀργυροχόπι 
δὲ, χαὶ χρυσοχόοι διὰ τῆς ἰδίας Όλης τεχτονάµενοί 
οὕτω xat τέχτονες, xat οἱ χαθεξῃς. Αἰγύπτιοι δὲ ὁμοῖ 
xai Βαθυλώνιοι, xai Φρύγες, xai Φοίνιχες τανυτη: 
τῆς θρησχείας πρῶτοι εἰσηγηταὶ γεγόνασιν, ἄγαλμα 
κοποιίας τε χαὶ μυστηρίων» ἀφ ὧν τὰ πλεΐῖστα εἰ 
Ἕλληνας µετηνέχθη ἀπὺ τὴς Κέχροπος ἡλιχίας, xa 
χαθεξῆς ' μετέπειτα δὲ xaX ὑστέρῳ πολὺ τοὺς πεί 
Κρόνον καὶ Ῥέαν, Δία τε xaX ᾽Απόλλωνα, | xoi xat 
εξῆς θεοὺς ἀναγορεύσαντες. 

Ἕλληνες δὲ χέχληνται ἀπὸ Ἑλληνός τινος &vbpl 
τῶν ἓν τῇ Ἑλλάδι κατῳχηχότων ' ὡς δὲ ἕτεροί φασι 
ἀπὺ τῆς ἑλαίας τῆς Ev Αθήναις βλαστησάσἠς. "Iwvve 
δὲ τούτων ἀρχηγοὶ Ὑεγόνασιν, ὡς ἔχει fj ἀχρίδει 
ἀπὺ τοῦ Ἰουνᾶν, ἑνὸς ἀνδρὺς τῶν τὸν πύργον οἶχοδί 
µησάντων, ὅτε αἱ γλῶσσαι διεµερίσθησαν τῶν πάντωι 
Av ἣν αἰτίαν καὶ Μέροπες πάντες χἐχληνται, διὰ τὴ 
µεμερισμένην φωνήν. Ὕστερον δὲ ὁ Ἑλληνιαμὸς εἰ 
αἱρέσεις κατέστη κατωτέρῳ τῷ χρὀνψ * «np δὲ Πιν 
θαγορείων, χαὶ Στωϊκῶν, xaX Πλατωνιχῶν, καὶ Ἔτι 
κουρείων, χαλλοιπῶν. θεοσεθείαςδὲ χαραχτὴρ ὑπηρχι 
ἅμα xai ὁ μετὰ φύσιν νόμος, πολιτευόµενος ἀπὸ τοί 
των τῶν ἐθνῶν, ἑαυτὸν ἀφορίζων ἀπὸ τῆς τοῦ χόσμη 
χαταθολῆς xa δεῦρο, µέσος τυγχάνων βαρθαρισμοϊ 
xai Σχυθισμοῦ, xaX Ἑλληνισμοῦ, ἕως ὅτου συνἠφῦ 
τῇ ᾿Αθραὰμ θεοσεθείᾳ. Καὶ μετέπειτα Ἰουδαῖαμὸ 
&nb τῶν χρόνων ᾿Αόραὰμ τὸν χαρακτῆρα εἰληφὰ 
καὶ tv Μωῦσῇ ἑδδόμῳ ἀπὸ ᾽Αόραὰμ, διὰ τοῦ αὖτι 


Judaismus ab Abrahami temporibus propriam for- Ώ δοθέντος νόµου ὑπὸ τοῦ θεοῦ πλατυνθείς. ᾽Απὺ δὲ το 


mani adeptus , ac per Moysen ab Abrahamo septi- 
mum, ac legem a Deo traditam amplifieatus , et al 
Juda quarto Jacobi filio, qui et Israel nominatus 
est, per Davidem , qui primus e tribu Juda regnum 
assecutus est, perfectum Judaismi nomen obtinuit. 
Perspicue enim Apostolus de quatuor illis hzresi- 
bus summatim loquens ista dixit : In Christo enim 
Jesu neque Barbarus , neque Scytha , neque Grecus, 
neque Judaus, sed nova creatura !. Grecorum porro 
ista sunt discrimina. 

Pythagorei, sive Peripatetici monadem et provi- 
dentiam asseruerunt; diis qui vulgo habentur sa- 
eriicare, snimatis vesci, ac vino uti probibuit 


* Coloss. 111; ll Cor. v, 17. 


"foóba τετάρτου υἱοῦ τοῦ Ἰαχὼδ, τοῦ ἐπικληθέντα 


Ἱσραὴλ, διὰ A2615 τοῦ πρώτου βασιλεύσαντος ἀπὸ τῇ 

τοῦ αὐτοῦ Ἰούδα φυλῆς, τὸ τέλειον τοῦ Ἰουδαῖσμο 
ὄνομα κχεχληρωμένος. Σαφῶς Y&p περὶ τούτων τὰ 
τεσσάρων αἱρέσεων ὁ ᾿Απόστολος ἐπιτεμὼν ἔφη "E 
γὰρ Χριστῷ Ἰησοῦ οὐ Βάρδαρος, οὐ Σχύθης. ot 
"EAAnv, οὐχ Ἰουδαῖος, àAAó saw κτίσις. "EX^1 
νων διαφοραί, 


Πνθαγόρειοι, εἴτουν Περιπατητιχοί’ τὸν μονά» 
xa πρόνοιαν, xaX vb χωλύειν θύεσθαι τοῖς δηθεν θεοῖ 
Πυθαγόρας ἑδογμάτισεν, ἐμψύχων ve μὴ µεταλαμδά 


169 EPIPHANIL RESCRIPTUM AD ACACIUM ET PAULUM. 


110 


κιν, ἀπὸ σἴνου δὲ ἐγχρατεύεσθαι. Διώριζε δὲ ἅμα τὰ A Pythagoras. Ideni qui ab luna sursum patent, im« 


ἀπὸ σελήνης, χαὶ τὰ ἄνω ἀθάνατα λέγων, τὰ δὲ ὑπο- 
xiu θνητὰ, μεταγγισμούς τε ψυχῶν ἀπὸ σωμάτων 
ες σώματα, ἄχρι ζώων xat χνωδάλων. Σιωπὴ» δὲ ἅμα 
ἀσχεῖν ἐπὶ χρόνον πέντε ἑτῶν ἐδίδασχε. Τὸ τελευταῖον 
ἃ ἐχυτὸν θεὸν ὠνόμασε, 

Πλατωνιχοὶ Θεὸν, xai εἶδος, xai τὸν χόσµον γεννη” 
qv xat φθαρτὸν ὑπάρχον, τὴν duyhv δὲ ἀγόννητον, 
χαὶ ἀθάνατον, xal θείαν. Είναι δὲ αὐτῆς τρία µέρη, 
λαγιχὸν, θυμικὸν, ἐπιθυμητιχόν. Τὰς δὲ γυναῖχας 
χηγὰς τοῖς πᾶσι γίνεσθαι, χαὶ µηδένα µίαν ἔχειν va- 
ity ἰδίαν, ἀλλὰ τοὺς θέλοντας ταῖς βουλοµέναις 
σινεῖναι. Μεταγγισμὸν δὲ ὡσαύτως φυχῶν εἰς σώ- 
µατα διάφορα, ἄχρι χνωδάλων. Ὁμοῦ δὲ καὶ θεοὺς 
ἐκ τοῦ ἑνὸς πολλοὺς ἑδογμάτισε. 


Στωϊχοὶ σῶμα τὸ πᾶν δογµατίζοντες, χαὶ τὸν αἱ- 
σὐττὺν τοῦτον χόσμιον θεὸν νοµίζοντες. Τινὲς δὲ ἐν τῆς 
οὗ πυρὸς οὐσίας τὴν φύσιν ἔχειν αὐτὸν ἀπεφήναντο. 
Καὶ ὧν μὲν θεὸν νοῦν ὀρίζονσι, καὶ ὡς ψυχὴν παντὸς 
tw) ὄντος χύτους, οὐρανοῦ καὶ γῆς" σῶμα δὲ αὐτοῦ 
ὁ ziv, ὡς ἔφην, xat ὀφθαλμοὺς τοὺς φωστῆρας. 
Την δὲ σάρχα πάντων ἀπόλλυσθαι, xat τὴν ψυχὴν πάν- 
των µεταγγίζεσθαι ἀπὸ σώματος εἰς copa. 


Ἐπιχούρειοι ἄτομα xal ἀἁμερῃ σώματα, ὁμοιομερῃ 
τε xal ἄπειρα την ἀρχὴν εἶναι τῶν πάντων ὑπεστή- 
σ1γτο, xal τέλος εἶναι εὐδαιμονίας τὴν ἡδονὴν ἐδο- 
Ἱμάτισαν, xat μήτε θεὺν μήτε Πρόνοιαν τὰ πράγµατα 
ἀοχεῖν. 

Σαμαρειτισμὸς, xal οἱ ἀπ αὐτοῦ Σαμαρεῖται, 6 
ἔσιω ἀπὸ Ἰουδαϊσμοῦ, πρὸ μὲν τοῦ καταστῆναι αἱρέ- 
δεις εἰς Ἓλληνας, xai πρὸ τοῦ συστῆναι αὐτῶν τὰ 
ὄόγματα ' μετὰ δὲ τοῦ εἶναι Ἑλλήνων τὴν θρησχείαν, 
X3 μέσον τοῦ ἸΙουδαῖσμοῦ τὴν πρόφασιν εἰληφὼς, 
ἀπὸ τῶν χρόνων Ναθδουχοδονόσορ χαὶ τῆς τῶν 'Iou- 
ἁαίων αἰχμαλωσίας. Μέτοιχοι δὲ ὄντες ἀπὸ ᾿Ασσυρίων 
ες τὴν Ἰουδαίαν, καὶ λαθόντες τὴν Πεντάτευχον µό- 
Ἡν Μωῦσέως, τοῦ βασιλέως αὐτοῖς ἀποστείλαντος 
ἀπὸ Βαθυλῶνος διὰ ἱερέως "Eoópa καλουµένου, τὰ 
Ἑάντα ἔχοντές εἶσιν Ἰουδαίων, πλὴν τοῦ βδελύττεσθαι 
τὰ ἔθγη, xal µήτε προσφαύειν τινῶν, xal πλὴν τοῦ 
ἀρνεῖσθαι νεχρῶν ἀνάστασιν, τὰς ἄλλας προφητείας 
*k μετὰ Μωῦσέα. Σαμαρειτῶν δὲ ἔθνη τέσσαρα, 
Γορθτνοὶ, οἱ ἓν ἄλλοις xatpol; τὰς ἑορτὰς ἄγοντες 
Σαρὰ τοὺς Ἑδραίους * Σεδουαῖοι, οἱ διὰ αὐτὴν αἰτίαν 
twv ἑορτῶν πρὸς τοὺς Γορθηνοὺς διαφέροµενοι’ Ἐσ- 
Cr, urb ὁποτέροις ἐναντιούμενοι, τοῖς δδ παρατνγ- 
χάνωσι συνεορτάζοντες ἁδιαφόρως. Δοσίθεοι, τοῖς 
αυτοῖς ἔθεσιν, ola 6h Σαμαραῖται, ἁμπολιτευόμενοι, 
τερι-ημῇ τε xal Σαθθάτῳ καὶ τοῖς ἄλλοις, χρώμενοί 
τε τῇ Πεντατεύχῳ * περιττότερον δὲ τῶν ἄλλων que 
Ἰάττοτες τὸ ἀπέχεσθαι ἐμφύχων, xaX ἐν νηστείαις 
& Ωνεγέστατα βιοῦν ΄ ἔχουσι δὲ xal παρθενίαν τινὲς 
αὐτῶν, ἐγχρατεύονται δὲ ἄλλοι, πιστεύουσί τε νεχρῶν 
ἁνάτιασιν, ὃπερ ξένον ἐστὶ Σαμαρείταις, 


mortalia; que inferiora sumt, mortalia dicebat. 
Animas e corporibus in alia corpora, etiam anima 
lium ac bestiarum, transfundi. Ad bzc quinquennale 
interim silentium observari praecepil; ac postremo 
deum haberi se voluit. 

Platonici Deum, et materiam , ac formant consti 
tuerunt. Mundum genitum, ac corruptioni obrtoxium . 
animam ingenitam, et immortalem, ac divinam 
arbitrati sunt. lHujus tres esse partes : unam ra 
tione preditam; alteram qua irascimur; tertiam, 
qua concupiscimus. Communes omnibus uxores 
esse voluit; nemo ut privatam obtineret, ac preci- 
puam ; sed ut quilibet quarum vellet copiam habe- 
ret. ldem animarum ia varia corpora, etiam bestia- 


B rum, transitus affirmabat. Deos denique complures 


ab uno esse productos. 

Stoici corpus universum esse definiunt, et aspe- 
etabilem hunc mundum Deum esse statuunt. Non- 
nulli etiam ex igue naturam illius constare defen- 
dunt. Deum quippe mentem esse putant, ac vastis- 
sima totius molis, cceli terrzeque videlicet, animam, 
Cujus corpus , ut dixi, tetum hoc sit universum , 
oculi vero sidera. Omnium interire carnem, et 
»nimam in diversa transire corpora sibi persua- 
dent. 

Epicurei atomos et individua corpora similibus 
constantia partibus, et infinita, rerum omnium 
principium, esse docuerunt. Summum bonum in 
voluptate posuerunt :.Deum ac Previdentiam ab re- 
rum administratione sustulerunt. 

Samaritismus , et Samarit». Hujus ab Judaismo 
origo deducitur, quz sectarum apud Graecos di- 
vortiis, et earum decretis ac dogmatibus antiquior 
est. Graecorum porro superstitionem complexa, et 
cum Judaicis dogmatibus aliqua ex parte miscens, 
illa secta eirca Nabuchodonozori et Judaic:e capti- 
vitatis tempora prodiit. Primi sectz conditores ex 
Assyriis in Judeam transportati quinque duntaxat 
Moysis libros aeceperunt, quos per Esdram sacer- 
dotem rex ad illos Babylone submiserat. ltaque cse- 
tera habent cuin Judzis communia : si hoc unum 
excipias, quod et gentes abominentur, neque quem- 
quam contingere velint : quodque mortuorum re- 
surreclionem , ac e:teras post Moyseu prophetias 
rejiciunt. Samaritanorum est factio divisa in partes 
quatuor. Primi sunt Gortheni, qui festos dies aliis, 
quam Hebrei, temporibus indicunt. Alii Sebuzi, 
qui ob eamdem festorum dierum occasionem a 
Gortlienis dissentiunt. Tertii sunt Esseni, qui. 
neutri parli repugnant, sed cum iis, in quos inci- 
derint, sine ullo discrimine festa peragunt. Po- 
stren,i sunt Dosithei : qui iisdem, quibus Sainaritani, 
institutis utuntur : circumcisionem , Sabbatum, ac 
extera, itidemque Pentateuchum adhibent. Pre- 
cipue vero, ac pre reliquis omnibus sibi ab ani- 
matis temperant, ac perpeluo fere jejunant. Sunt 


inter illos, qui virginitatem colunt, alii continentiam. Resurrecturos esse mortuos credunt; quod & 


Pamaritanorum dogmate abhorret. 
PaTROL. GR. XLI. 


d 





{71 


legis periti, et traditionum , quas 4 majoribius acce- 
perant (δευτερώσεις vocabant), observatores fuere, 
ac ritus omnes supersiitiosius c:leris, diligentius- 
que tenuerunt : quos non e lege didicerant, sed 
sibimetipsis, tanquam justitize legis singulares cul- 
tus, ac ceremonias indixerant. 

Phariszi, quos segregatos interpretari possis, qui 
sanctissimam vitz: rationem professi, probitate cz- 
teris antecellere videbantur. Mortuorum apud illos 
resurrectio, ut et apud Scribas, defenditur : iidem 
angelos, ac Spiritum sanetum esse non negant. 
Vite eximium institutum prz se ferunt. Continen- 
tiam certum ad tempus, ac virginitatem quoque 
suscipiunt. Bis hebdomade quaque jejunare, urceos, 


ΕΡΙΡΗΑΝΙΙ RESCRIPTUM AD ACACIUM ET PAULUM 172 
Judzorum sectze numero septem Ac primo Scribe, A 


Ἰουδαίων αἱρέσεις ἑπτά  Γραμματεῖς, οἵτινες vo- 
μιχοὶ μὲν σαν, xoi δευτερωταὶ παραδόσεων τῶν 
παρ᾽ αὐτοῖς πρεσθυτέρων, τῇ περιττοτέρᾳ ἐθελοθρη- 
σχείᾳ ἔθη φυλάττοντες, ἃ 00 διὰ τοῦ νόµου µεμαθή- 
χασιν, à) ἑαυτοῖς ἑτύπωσαν σεθάσµατα δικαιώµα- 
τος τῆς νομοθεσίας. 


Φαρισαῖοι, ἑρμηνευόμενοι ἀἁφωρισμένοι, οἱ τὸ 
ἀχρότατον βιοῦντες, xaX δηθεν τῶν ἄλλων δοχιµώτε- 
pov παρ᾽ οἷς καὶ νεκρῶν ἀνάστασις, ὡς καὶ παρὰ 
τοῖς Γραμματεῦσι, xal fj περὶ ἀγγέλων, xai Πνεύ- 
µατος ἁγίου, ὅτι ἔστι, συγχατάθεσις, πολιτεία τε 
διάφορος, ἐγχράτεια ἕως χρόνου, xaX παρθενία' ντ- 
στεία δὲ δὶς τοῦ Σαθόάτου, ξεστῶν χαθαρισμοὶ, xx 
πινάχων χαὶ ποτηρἰων, ὡς xat οἱ Γραμματεῖς, ἆπο- 


ac discos, et pocula szpius eluere, ut et Scribe, B δεχατώσεις, χαὶ ἁπαρχανὶ, xai ἑνδελεχεῖς εὐχαὶ, καὶ 


soliti. Ad hec decimas et primitias offerre: assidue 
precari : certos cultus ac superstitiosa vestimento- 
rum genera curiosius affectare : cujusmodi sunt dal- 
matice, ac colobia, et latiora quzedam phylacteria, 
hoc est segmenta, fimbrizque purpuree, ac malo- 
granata ad vestium oras appensa, qua temporarize 
iMlius continentiz signa preferebant. lidem postre- 
Wo geneses ac fatum introducebant. 

Sadduczis ab exactissima justitia nomen est. Qui 
e Samaritanorum genere a sacerdote quodàm Sadoc 
ertum habuerunt. Mortuorum resurrectionem dam- 
nant, angelum ac spiritum funditus negant; cs&- 
tera Judzorum similes. 

Hemerobaptistz nihil ab Judzis preterquam hoc 
uno discreparunt, quod neminem zeterne vitze com- 
potem esse posse dicerent, nisi quotidie lavaret. 

Osseni, quorum nomen procacissimos significat. 
Qui ex przscripto legis omnia faciebant; sed prez- 
terea Scripturas adhibebant : et ex "posterioribus 
prophetis plerosque rejiciebant. 

Nasarsos exstinctores interpretari possis, qui 
carnis usu prorsus interdicunt. Ab animatis absti- 
nent : patriarchas omnes, qui in Pentateucho ad 
Moysis et Jesu filii Nave tempora continentur, 
asciscunt, et iis fidem adhibent : cujusmodi sunt, 
Abraam, Isaac et Jacob, iisque superiores omnes, 
necnon Moyses ipse cum Aarone, atque Jesu. Cz- 
terum quinque illa volumina Moysis esse non pu- 


σχήµατα ἐθελοθρησχευτιχὰ τῆς ἑνδυμενίας, διάτοι 
τῆς ἀμπεχόνης, xal τῶν δαλματικῶν, f τῶν κολο- 
6ίων, xal πλατυαμοῦ τῶν φυλαχτηρίων, τουτέστι 
σημάτων τῆς πορφύρας, xat κρασπέδων, xat ῥοΐσχων 
ἐπὶ τὰ πτερύγια τῆς ἁμπεχόνης, ἄτινα ταῦτα ἑτὸγ- 
χανε σημεῖα τῆς παρ) αὐτοῖς ἕως χαιροῦ ἑγχρατείας, 
oi xai παρεισέφερον Υένεσιν καὶ εἰμαρμένην. 


μαδδουχαῖοι, οἱ ἑρμηνευόμενοι διχαιότατοι, oi ix 
γένους μὲν σαν Σαμαρειτῶν ὁμοῦ καὶ ἱερέως Σαδοὺχ 
ὀνόματος, νεχρῶν μὲν ἀνάστασιν ἀρνούμενοι, xat μὴ 
παραδεχόµενοι ἄγγελον μήτε πνεύμα. τὰ δὲ πάντα 
ὄντες Ἰουδαῖοι. 

Ἡμεροδαπτισταί. Οὗτοι μὲν χατὰ πάντα Ἰουδαῖοι 
σαν, ἔφασχον δὲ µηδένα ζωῆς τυγχάνειν αἰωνίου, ci 
μή τι ἂν χαθ) ἑχάστην βαπτίξοιτο. 

Ὀσσηνοὶ, ot δ ἱταμώτατοι ἑρμηνεύονται. σαν 
δὲ οὗτοι τὰ πάντα χατὰ νόµον τελοῦντες. Ἐχρῶντο δὲ 
χαὶ Γραφαῖς ἑτέραις μετὰ τὸν νόμον. Τοὺς δὲ πλείους 
τῶν μετέπειτα προφητῶν ἀπεθάλλοντο. 

Νασαραῖοι, ἑρμηνενόμενοι ἁφανισταί '. Πᾶσαν 
σαρχοφαχγίαν ἁπαγορεύουσιν ἐμφύχων οὐδ' ὅλως 
μεταλαμθάνουσιν' ἄχρι δὲ Μωῦσέως, xat Ἰησο 
τοῦ Navi τοῖς ἐν τῇ Πεντατεύχῳ ἁγίοις ὀνόμασι 
πατριαρχῶν χεχρηµένοι τε xal πιστεύοντες' gni 
δὲ ᾿Αόραὰμ, γαὶ Ἰσαὰχ, xoi Ἰαχὼδ, xai τῶν 
ἀνωτάτω, xai αὐτοῦ Μωῦσέως, xal 'Aapüv, x3 
Ἰησοῦ. Τὰς δὲ τῆς Πεντατεύχου γραφὰς οὐχ εἴναι 


tant, et alia ab iis diversa penes se esse jactitant, p Μωῦσέως δογµατίζουσιν, ἄλλας δὲ παρ) αὑτὰς ἔχειν 


llerodiani cum Judzos in omnibus sese presta- 
rent, Herodem Christum esse profitebantur, eique 
Christi dignitatem ac nomen affingebant. 

Primus iste tomus est , qui hzereses xx continet. 
In eodem de Incarnatione Christi, ac veritatis pro- 
fessione postremo loco disseritur. 


! Dp. ἀφηνιαστὰί. 


διαθεθαιοῦνται. . 

Ἡρωδιανοὶ, οἳ Ἰουδαῖοι μὲν σαν χατα πάντα, 
Ἡρώδην δὲ Χριστὸν προσεδόχων. χαὶ τούτῳ τὸ τοῦ 
Χριστοῦ ἀπεδίδοσαν γέρας xal ὄνομα. 

Οὗτος ὁ πρῶτος τόμος, περιέχων χατὰ πασῶν tüv 
εἴχοσι τούτων αἱρέσεων. Ἐν αὐτῷ δὲ χαὶ d) περὶ τῆς 
Χριστοῦ ἐνδημίας ὑπόθεσις, xai ἡ τῆς ἁληθείας ὁμο- 
λογία. 


135 


114 





TOY EN ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΡΟΣ HMON 


EIL ANIOY 


ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ KONZTANTEIAZ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ 


ΚΑΤΑ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΟΓΔΟΗΚΟΝΤΑ 


ΤΟ ΕΠΙΚΛΗΘΕΝ 


ΠΑΝΑΡΙΟΣ xr ors KIBOTIOX. 


S. P. N. EPIPHANII 


CONSTANTLE QUA IN CYPRO £ST EPISCOPI 


ADVERSUS OCTOGINTA HJERESES 


OPUS QUOD INSCRIBITUR 


PANARIUM sw& ARCULA. 


Dionysio Petavio Societatis Jesu interprete. 


LIBRI I TOMUS I. 


Δ’. "Apyópevos πίστιν τε xal ἀπιστίαν, εὐδοξίαντε 1 I. Instituenti. mihi de fide pariter, et infidelitate, 


χαὶ ἑτεροδοξίαν ἀναγγέλλειν τε xal λέγειν, µνησθήσο- 
μαι τῆς ἀρχῆς τῆς τοῦ χόσµου χαταθολῆς καὶ ἆχο- 
λωθίας, οὐ διὰ τῆς ἑαυτοῦ 3 δυνάµεως, οὐδὲ 
ὑπὸ 3 Ιδίῶὧν λογισμῶν ὁρμώμενος, ἀλλ ὡς ὁ 
θεὺς ὁ πάντων δεσπότης χαὶ ἑλεήμων ἀπεχάλυψε 
τοῖς ἑαυτοῦ προφήταις, xai δι αὐτῶν ἡμᾶς τῆς τοῦ 
παντὸς Υνώσεως χατὰ τὸ ἐγχωροῦν ἀνθρωπείᾳ φύσει 
χαττξίωσε. Καὶ ἀρχόμενος περὶ τούτων εὐθὺς δια- 
σχωπεῖν, πρῶτον μὲν οὐχ ἐν μιχρῷ ἀγῶνι καθίστα- 
μαι, ἀλλὰ xal σφόδρα δέδια, ἐπιθαλλόμενος ἔργφ 
οὐ τῷ τυχόντι. Καὶ ἐπιχαλοῦμαι αὐτὸν τὸν ἅγιον ? 
χαὶ τὸν μονογενη αὐτοῦ παῖδα Ἰησοῦν Ἀριστὸν, xat 
τὸ ἅχγιον αὐτοῦ Πνεῦμα, ὅπως χαταυγάσῃ τῆς ἦμε- 
τέρας εὐτελείας τὸν νοῦν πρὸς φωτισμὸν τῆς τούτου 
Ἰνώσεως. Οἱ μὲν γὰρ τῶν Ἑλλήνων συγγραφεῖς, 
ποιιταί τε xai λογογράφοι, ἐπιθαλλόμενοί τινι μυ- 
ῥώδει συγγράµµατι, Μοῦσάν τινα ἐπεκαλοῦντο (οὐ 
Υὰρ θεόν ' δἀιμονιώδης γὰρ παρ᾽ αὐτῆς * 1j σοφία, 
xai ἐπίγειος, xal οὐχ ἄνωθεν χατερχοµέγη, κατὰ 
*b γεγραμμένον)" ἡμεῖς δὲ ἐπιχαλούμεθα τὸν τῶν 


deque rectis ac perversis dogmatibus sermonem in- 
gredi, omnium primo de mundi procreatione, deque 
iis qux&e deinceps sunt. consecuta , facienda mentio 
est. Idque ego non meis viribus, aut privatis ratio- 
cinationibus fretus aggrediar; àed quatenus quidem 
Dominus omnium ac misericors Deus prophetis suis 
aperuit, eorumque nobis beneficio universarum re- 
rum notitiam, quantum bominum natura fert, iin- 
pertire dignatus est. Me vero jam tum ipso disputa- 
tionis initio angit haud mediocriter atque terret 
suscepti operis magnitudo. Quare sanctissimum 
illum Deum, 3 ejusque Filium unicum Jesum 
Christum, nec non et sanctum ejus Spiritum ap- 
pello, ut ad hujusce rei illustrandam cognitionem 


B mentem nostram divina luce perfundat. Ut enim 


gentiles scriptores tam poetze, quam alterius gene- 
ris solent , cum fabulosum aliquod opus instituunt, 
Musarum implorare quampiam (neque enim Deum 
invocant ii, quorum omnis ex daemonum afflátu pro- 
gressa sapientia est, eademque terrena, mec e st&- 


! Vet. ἐμαυτοῦ. *' Forte. ἀπό. 3} Deest forte Πατέρα. — * Cor, αὐτοῖς. 


416 


S. EPIPHANII 


176 


perioribus, ut scriptum est *', descendens) : ita nos A ὅλων ἅγιον Δεσπότην ἀντιλαθέσθαι τῆς ἡμῶν πτω”- 


rerum omnium moderatorem ac Dominum roga- 
mus, ut adesse tenuitati nostrae velit, ac sanctum 
nobis Spiritum immittere ; ne quid in opere propo- 
sito contexendo falsum et adulterinum misceamus. 
Quem nos Spiritum, imbecillitatis nostrze conscii, 
pro fidei modo ac ratione donari nobis magnopere 
pre^amur. 

Jl. Ceterum qui hzc nostra cujuscunque quzstio- 
nis gratia legent, id ante oculos habeant velim, pro 
temporum occasionumque copia inventa hac esse 
a nobis omnia, quecunque pro hujus ingenioli fa- 
cultate investigare potuimus ; neque omnium que 
in mundo sunt tractationem hoc in opere profiteri. 
Nam neque percenseri dicendo, neque numero com- 


χείας, xal ἐμπνεῦσαι τὸ ἅγιον αὐτοῦ Πνεῦμα, εἰς 
τὸ μηδὲν παραπεποιηµένον εἰς τὴν τῆς ἐπαγγελίας 
γραφὴν αυντάξαι. Καὶ αὐτὸ τοῦτο αἰτησάμενοι, τὴν 
ἑαυτῶν ἀνικανότητα γινώσχοντες, χατὰ µέτρον τῆς 
πίστεως xat κατὰ ἀναλογίαν δωρήσασθαι τὸν αὐτὸν 
ἡμῖν παραχαλοῦμεν, 


Β’. "Ecco δὲ ὁ σκοπὺς παντὶ τῷ ἐντυγχάνοντιε 
περὶ παντὸς τοῦ ζητήματος, ὡς τῶν χαιρῶν ἐστι 
καὶ χρόνων τὰ ὑφευρήματα, ὅσα Ἰδυνίθη ὁ μιχρὸς 
ἡμῶν νοὺς ἐξασχηθεὶς χαταλαθέσθαι. Καὶ οὗ πάν- 
τως που ἐπαγγελλόμεθα πάντων τῶν ἐν τῷ χόσμῳ. 
΄Αφατα γάρ ἐστι xal φατὰ (1), ἀμύθητά τε xat ἓν 
ἀριθμῷ μὴ χαθιστάµενα, xai ὅσον μὲν εἰς ἀνθρώ- 


prehendi possunt ; atque ut. humanarum virium p «oue ἦχεν ἀνέφικτα, µόνῳ δὲ τῷ τῶν ὅλων Δεσπότη 


captum exsuperant: ita soli omnium Domino per- 
specta sunt, et cognita. Sed ea demum instituti no- 
stri ratio est, ut opiniones cognitionesque varias, 
ac tam fidei quam infidelitatis professiones, haere- 
ses item ac prava dogmata compleciar, qui& errore 
cireumventi homines toto orbe disseminarunt; ex 
quo primum humanum genus in terra conditum est 
ad hodiernum usque tempus, qui est Valentiniani 
et Valentis annus xi, Gratiani vr. Atque illa qui- 
dem, qua de haresibus, aut heresi omni superio- 
ribus institutis disserere, ae lectoribus proponere 
aggredimur, sunt a nobis partim doctrina ac le- 
ctione cognita, partim auditione percepta , partim 
etiam auribus ipsis, oculisque subjecta. Ad hac 


nonnullarum sectarum origines, cuin dogmatibus ο 


ipsis, accurateita uti professi sumus, tradituros nos 
esse confidimus : in aliis partem eorum duntaxat 
attingemus, quz ab illis ipsis exorta sunt; quan- 
tum quidem vel ex monimentis veterum, vel ex ho- 
minum narratione qui plenissimam nobis fidem fe- 
cerant, 9 haurire potuimus. Sed in eam totam lucu- 
brationem sic incubuimus, non ut per nos ipsos 
&ponte capesseremus, aut in ea nos argumenta per- 
peram immitteremus , qux» virium nostrarum exi- 
guitatem superant : neque enim aliunde opusillud, 
quod pre manibus est, aggressi sumus, quam quod 
volente Deo variis locis ac temporibus nostra ad id 
agendum sollicitata a sapientibus viris imbecillitas 
est, imo eliam propemodum coactd. Quorum e 


** Jac. 11, 15. * Forte ἄλλων. 


γινωσχόµενα. Τὸ δὲ ἐπάγγελμα ἔχει περὶ διαφορᾶς 
δοξῶν τε xal γνώσεων, ἑπαγγελμάτων τε πίστεως 
ἐχ θεοῦ xal ἀπιστίας, αἱρέσεών τε xai χαχοδόξου 
γνώμης ἀνθρωπείας ὑπὸ πεπλανημένων ἀνδρῶν Ev 
χόσμῳ ἑσπαρμένης, ἑξότε ἄνθρωπος ἐπὶ γῆς TÉ- 
πλασται, ἄχρι τοῦ ἡμετέρου χρόνου, τουτέστι Bast- 
λείας Οὐαλεντινιανοῦ xal Οὐάλεντος (2) ἑνδεχάτου 
ἔτους, χαὶ Γρατιανοῦ. Τῶν δὲ ὑφ᾽ ἡμῶν µελλόντων εἰς 
γνῶσιν τῶν ἐντυγχανόντων fxev αἱρέσεών τε xal 
τῶν ἀνωτάτω τὰ μὲν ix φιλοµαθαίας ἴσμεν, τὰ δὲ 
ἐξ ἀχοῆς χατειλήφαμεν, τοῖς δέ τισιν ἰδίοις ὡσὶ xat 
ὀφθαλμοῖς παρετύχοµεν. Καὶ τῶν μὲν τὰς ῥίζας xat 
τὰ διδάγµατα ἐξ ἀκριθοῦς ἑἐπαγγελίας ἁποδονναι 
πεπιστεύχαμεν, τῶν δὲ µέρος τι τῶν ἀπ᾿ αὐτῆς γι- 
νοµένων. Ἐς ὧν τοῦτο μὲν διὰ συνταγµάτων πα- 
λαιῶν συγγραφέων, τοῦτο δὲ δι’ ἀχοῆς ἀνθρώπων 
ἀχριθῶς πιστωσαµένων τὴν ἡμῶν ἔννοιαν ἔγνωμεν;» 
τοῦτο δὲ τὸ πᾶν συνηγάγοµεν φρόντισμα, οὗ δι’ 
ἑαυτῶν ἐπιδαλλόμενοι, οὐχ ἐπεντριδέντες ἐπαγγα- 
λίαις ὑπερθαινούσαις τὴν ἡμῶν βραχυλογίαν. Kat 
γὰρ xai αὐτὸν τοῦτον τὸν λόγον, ὃν συνθεῖναι ηὐδο- 
χήσαμεν θεοῦ βουλέσει ἐξ ἀνδρῶν φιλοσόφων, ἅλ- 
λοῦι ἄλλως 5, xai ἄλλοτε ἄλλως νυξάντων τὴν 
ἡμῶν ἀσθένειαν, χαὶ ῥιασαµένων ἡμᾶς, ὡς εἰπεῖν, 
παρελθεῖν εἰς τοῦτο, ὡς ἡ ὑμῶν τιµιότης γράφουσα 
διὰ προφητιχῶν * γραμμάτων ἤτησεν, ὦ τιµιώ- 
Tato! µου ἁδελφοὶ xoi φιλοχαλότατοι Αχάχιε καὶ 
Παῦλε συμπρεσθύτεροι. Ἐπεὶ οὖν πανταχόθεν οὖν 
ἀθεεὶ διασχοπήῄσαντας (0) ψήφους τῶν αἱτήσεων διὰ τὴν 


* L. προσφωνττικῶν. 


(1) "Agata áp ἐστι καὶ φατά. Expungo poste- U Christi est 574. Gratiani annos prietermis:t, ut opi- 


riores hasce voculas, qu: sententiam infuscant, καὶ 
φατά. Dixit quidem Ilesiodus initio "Eprov, 

Ov cs διὰ Bpocoi ἄνδρες ὁμῶς, ἄφατοί τε φατοίτε, 
Ῥητοί *' ἄῤῥητοί τε: 
sed alio sensu, quam ut huic loco congruat. Naim 
lioc unum Epiphanius significat, se non omnia com- 
plecti hoc in operecupere, cum inaumerabilia sint, 
nec oratione comprehendi possint. ' 

(2) Ἰοντέστε faeusiac Οὐαλεγτυιανοῦ. Est 
hic annus Christi 374, quo suum opus aggressus 
est Epiphanius; Gratiano 1, et Equitio coss. Va- 
lentintanus enim et Valens imperium auspicati sunt 
anno $64 bisextili; qui Joviani et Varroniani con- 
sulatu nolatur in Fastis. ]deo annus utriusque xi 


nor, librarius. Quare substituendum est xat Γρα- 
τιανοῦ ὁὀγδόον. Gratianus, Lupicino et Jovino coss., 
ut auctor est Socrates lib. 1v, cap. 10, imperator 
ei Augustus a patre renuntiatus est, anno Chri- 
sti 567. Itaque undecimus Valentiniani et Valentis, 
est Gratiani octavus: In Manichaorum hzresi Lxvi, 
numero 20, annos Gratiani commemorat. Quem in 
locum catera reservamus. 

(8) Ovx ἀθεεὶ διασκοπήσαντας. Hic conjecture 
loeus est. Nam dé vitio constat, Scribe διασχοπῄσας 
τὰς φήφους * et εἴσω παρελθεῖν. Vel διεσχόπησα τὰς 
Φήφους, et retinendum εἰς ὅ. Cum ad susceptum 
opus aggrediendum consentientia vestrum oinnium 
sulfragia viderem. 


^ 


m ADVERSUS HJERESES LIB, 


I. TOM. I. — HERES. LIV. 178 


ὑπερθάλλουσαν τῶν τοῦ Θεοῦ δούλων ἀγάπην, εἰς ὃ A numero vos ipsi quoque, Acaci ac Paule venerandi 


παρελθεῖν χατηξίωµαι, οὗ δι εὐε]αίας λόγων, οὐ 
απυμύλοις τισὶ φθογγαῖς, ἀλλ ἁπλῆ τῇ διαλέχτῳ, 
ἀκλῷ τῷ λόγῳ, ἀχριθείᾳ δὲ τῶν ἐν τῷ λόγῳ δηλου- 
µέγων ἄρξομαι τοῦ λέχειν, 

[ελεία, quod a me tam enixe flagitatum est, nullo 
simplicibus verbis, rudique sermone, certissima 
dicendi faciam. 

l'. Kat Νίκανδρος μὲν 6 συγγραφεὺς θηρῶν τε xat 
ἑρπετῶν ἑποιήσατο τῶν φύσεων τὴν γνῶσιν ' ἄλλοι 
& ουγγραφεῖς pu» τε xal βοτανῶν τὰς Όλας ' ὡς 
Δωσχουρίδης μὲν ὁ ὑλοτόμος, Πάμφιλός τε (4) καὶ 
Μιθριδάτης ὁ βασιλεὺς, Καλλισθένης τε χαὶ Φίλων, 
Ἰόλαός τς ὁ Βιθυνὺς, χαὶ Ἡραχλείδης ὁ Ταραντι- 
νὸς ἳ (0), Κρατεύας ὁ ῥιζοτόμος, ᾿Ανδρέας τε χαὶ 
Βᾶάσσος ὁ Τύλιος (6), Νιχήρατος, xat Πετρώνιος Νί- 
Tte (7), xoi Διόδοτος, xaX ἄλλοι τινές. Τῷ δὲ αὐτῷ 
τρόπῳ xai ημεῖς τὰς τῶν αἱρέσεων ῥίζας τε xai 
Ῥώμας πειρώμενοι ἀποχαλύπτειν, οὗ βλάθης ἕνεχεν 
τος ἐντυγχάνουσιν, ἀλλὰ χαθάπερ τοῖς προειρηµέ- 
νοις συγγραφεῦσι διὰ σπουδῆς ἐγένετο οὐ τὸ χαχὺν 
δημᾶναι, ἀλλὰ πρὸς φόδον xal ἀσφάλειαν τῆς ἀν- 
θρωπείας φύσεως, εἰς τὸ γινώσχειν τὰ δεινὰ xal 
ὀλετήρια, xat προασφαλίζεσθαι, xal διαδιδράσχειν 
οὖν τῇ τοῦ θεοῦ δυνάµει, διὰ τοῦ προσέχειν xaX μὴ 
συναμιλλᾶσθαι. Tolg δὲ xat τοιούτοις περιτυχοῦσι, 
χαὶ ὑπὸ τῶν τοιούτων ἐπιθουλευθεῖσιν, ἢ δι ἔμφν- 
αἶματος, f| δήγµατος, f| θεωρίας, οἱ αὐτοὶ ταῦτα 
μεριμνβσάντες, xal ἁλεξτητήρια ῥιζῶν τε καὶ βοτα- 


fratres, et honestissimi sacerdotii collegze, idem a 
me propheticis litteris postulastis. lgitur quoniam 
non sine divino Numine, ex immensa Dei servorum 
charitate tot in unum video collata petitionum suf- 
neque orationis cultu, neque vocum lenociniis, sed 
tamen omnium qua proponenda sunt fide, initium 


Il. Ac Nicander quidem poeta de serpentium ac 
reptilium natura disseruit. Alii vero scriptores de 
radicum herbarumque viribus commentarios edide- 
runt, ut Dioscorides herbarius, et Pamphilus, ac 
Mithridates rex, et Callisthenes, ac Philo, necnon 
et lolaus Bithynus, et Heraclides Tarentinus, et Cra- 
tevas berbarius, et Andreas, ac Bassus Tylius, et 
Niceratus, ac Petronius Niger, et Diodotus, aliique 
nonnulli. Quorum exemplo nos hzreseon radiceg 
et opiniones patefacere conabimur, non ut fraudi 
lectoribus ista sint : sed quemadmodum quos proxi- 
me commeinoravi scriptores, non ut malum indi- 
carent ista tradiderunt, sed ut humanum sibi ge- 
nus caveret, ac securitati sux consuleret, dum iis 
que perniciosa ac lethalia forent cognitis, opitu- 
laste Deo adversus liec munire se, ac declinare 
possent, sibique providerent ipsi, nec cum noxiis 
iis rebus experiri vellent. Atque ut omnium in 
gratiam qui in serpentes incurrissent, aut quoquo- 
modo perniciem ab iis contraxissept, sive pestifero 
quodam afflatu, sive morsu, sive aspectu deríque 


Wjy προετύπωσαν πρὸς ἀθέτησιν τῆς τῶν προειρη- C iso vitiati, iidem illi qui in ejusmodi lucubrationes 


µένων ἑρπετῶν poy8nplac* οὕτω xol ἡμῖν τὸ πό- 
vruz διὰ της τῶν προειρηµένων προτροπῆς καὶ 
ἑμῶν, ποθεινότατοι, εἰς τὸ ἁἀποχαλύφαι τῶν δεινῶν 
ἐρπετῶν xaX θηρίων µορφάς τε ἀνιαρὰς καὶ δήγµατα 
ὀλετήρια. Πρὸς ἀντίθεσιν δὲ τούτων, ὅσαπερ δυνά- 
µθα ἐν συντόµῳ εἴ που By. f] δύο ῥήματα εἰς τὸ 


ἀναχρούσασθαι μὲν αὐτῶν τὸν lbv, σῶσαι δὲ τὸν. 


βουλόμενον μετὰ «bv Κύριον, xaX χατὰ ἐχουσίαν γνώ- 
μην xai ἀχουσίαν εἰς τὰ αὐτὰ ἑρπετώδη τῶν αἱρέ- 
σεων διδάγματα παραπεπτωχότα ἀντιδότων δίχην 
καραθησόµεθα. 

invitus in hzretica illa dogmata, velut. serpentum 
simus. | 


incubuerant, contra illarum virus quzdam ex radi- 
cibus atque lerbis remedia compararunt : sic nos 
ejusdem instituti opus istud cum eorum quos ante 
dixi, tum vestro, 4 fratres charissimi, hortatu sus- 
cepimus, ut exitialium serpentum ac bestiarum 
molestas species ac letiferos morsus explicare- 
mus. In quo quidem hoc una prastabimus, ut ad- 
versus illa quidquid in nobis situm erit, paucis, 
uno scilicet atque altero verbo, velut antidotum 
opponamus, quo et illorum venena propulsemus, 
et secundum Deum, quemlibet, qui vel sponte vel 
virus inciderit, siquidem velit ipse, liberare pos- 


&. Καὶ γὰρ ἀἁπαρχῆς ᾿Αδὰμ τῇ ἕχτῃ ἡμέρᾳ πλα- p — IV. Etenim Adamus initiorerum omnium sexta die 


σθεὶς ἀπὸ γῆς, xaX λαθὼν «b ἐμφύσημα ἐζωογονήθη. 
00 γὰρ, ὥς τινες οἴονται, ἀπὸ πέμπτης Ἡρδατο, xal 
ἐν τῇ ἔχτῃ ἐπλάσθη * ἔσφαλται γὰρ f τῶν λεγόντων 
τοῦτο διάνοια. ᾽Απλοῦς * τε fv καὶ ἄχαχος, οὐκ 
ὄνομά τι χεχτηµένος ἕτερον, οὐ δόξης, οὗ γνώμης, 


' Vet. Ταραιγινός. * Γρ. ἁπλοῦς οὖν. 


(4) Πἀμφωός τε. Rei berbariz scriptores ali- 
uol recenset, quorum plerosque Dioscorides in 
fatione cominemorat, et Plin. lib. 1, In his 
Pamphilus ille ipse videtur esse, de quo Suidas; 
qui inter cetera Georgicorum tres libros edidit, 
pua Amphlipolita, vel Sicyonius, vel Nicopolita. 
z quo nonnulla passim excerpta leguntur in Con- 
santini Geopomicis . Meminit et alieubi Photius. 
(5) Kal 'HpaxAsi€qc ὁ Ταραντιγός. Citawr a 
Galeno in libris De compos. medicam. κατὰ τόπους 


de terra formatus, afflatu Dei vitali spiritu perfusus 
est. Neque enim , ut nonnullis placet, quinta die 
inchoatus, sexta demum absolutus est : quod qui 
asserunt, magnopere falluntur. Tum vero simplex 
atque integer erst, neque altero quopiam nomine, 


xGl Tévn, necnon οἱ ab Atheneo lib. n Hera- 
clides Tarentinus. ldem et Andrez medici meminit. 

(60) Βᾶσσος ὁ Τύλιος. « Tylus Messenie urhg, 

"uam nonnulli OEtylum vocant,» ait Strabo lib. viti. 

d corrupta hoc loco vox est, legendumque ex 
Dioscoride Bdecog; ὁ Ἰούλιος. 

(1) Kal Πετρώγιος Nirep Dioscorides Petronius 
Niger conjunctim habet. Plinius vero Petronium 
Diodorum copulat, quasi ejusdem sint appellationes 
amba. 


179 


S. EPIPHANII 


180 


aut opinione, ac sententia, aut disparis vit:e appel- A οὐ βίου διαχρἰσεως ἐπίχλησιν χεκτηµένος, ἢ "Aóxp. 


latione censebatur; nec aliud quam Adami voca- 
bulum ei impositum erat, quod hominem interpre- 
tamur. Ex ipsomet porro 'similis ei mulier, eodem 
inquam e corpore, atque ex eodem afflatu pro- 
creata ; liberi utriusque sexus geniti sunt. Cumque 
annos vixisset 9350 *, ex bac vita discessit. Adami 
fllius Sethus exstitit, hujus Enos; ac deinceps 
Cainanus, Malaleelus et Jaredus. Hinc, ut a majo- 
ribus accepimus, fraus ac scelus in orbem terra- 
rum grassari ccpit, quod primum ab Adami con- 
tumacia natum, inde Caini parricidio corroboratum 
fuerat. Jaredi vero tempore ac deinceps postea ve- 
neficia, male artes, petulantia, adulteria, aique 
improbitas omnis erupit. Necdum tamen diversa 
ulla erat opinio, neque dogma contrarium, sed una 
duntaxat lingua, perinde ac genus unum sub idem 
tempus in terra dissipatum. Post hzc Jaredus Eno- 
chum filium habuit, qui Deo gratus fuit ; neque in- 
ventus est. Hunc enim transtulit Deus, nec mortem 
obiit. Enochi filius Mathusalas fuit : qui Lamechum 
genuit ; Lamechus Noemum. Sub quo divina tandem 
justitia eluvione aquarum in mundum immissa, ge- 
nus animantium omne funditus exstinxit. Unus in 
arca Noemus Dei jussu servatus est, utpote eidem 
acceptus, et cum primis apud illum gratiosus : 
hic inquam, cum tribus liberis, Semo, Chamo, 
B ac Japheto, necnon et uxore tam sua quam filio- 
rum ereptus est; adeo ut octo non amplius capita 


µόνον χληθεὶς, τὸ ἑρμηνενόμενον ἄνθρωπος. Τούτῳ 
πλάσσεται ἐξ αὐτοῦ ὁμοία αὐτῷ γυνὴ, ix τοῦ αὗτου 
σώματος, χαὶ τοῦ αὐτοῦ ἑμφνυσήματος. Παῖδες δὲ Υεν- 
νῶνται τούτῳ ἄῤῥενές τε xal θήλειαι. Καὶ βιώσας 
ἔτη ἐνναχόσια τριάκοντα, τὸ χρέων ἀπέδωχε. Τοῦύτ 

παῖς Σήθ. Υἱὸς δξ τούτου Ἐνώς καὶ χατὰ διαλοχἓν 
Καϊνὰν, Μαλαλεὴλ, 'lápsó. Ὡς δὲ ἡ παράδοσις ἡ εἰς 
ἡμᾶς ἑλθοῦσα, ἐντεῦθεν ἤρδατο ἡ χακομηχανία ἓν κύ- 
σμῳ Υίνεσθαι, xat ἀπ᾿ ἀρχῆς μὲν διὰ τῆς τοῦ Αδαμ 
παραχοῆς, ἔπειτα δὲ διὰ τῆς τοῦ Κάῑν ἀδελφοχτονίας. 
Νῦν δὲ ἐν χρόνοις τοῦ Ἱάρεὺδ καὶ ἐπέχεινα φαρμα- 
χεία xal μαγεία, ἀσέλγεια, μοιχεία τε xa ἁδιχία. 
Οὐ γνώµη τις ἑτέρα, οὗ δόξα µετηλλαγμένη, ἀλλὰ 
µία γλῶσσα xal γένος Ev ἐπὶ γῆς xav ἐχεῖνο καιρου 
ἑσπαρμένον. Τούτῳ δὲ τῷ Ἴάρεδ γίνεται maig τοῦ- 
νοµα Ἐνὼχ, ὃς εὐηρέστησε τῷ θεῷ, χαὶ οὐχ ηὑρί- 
σχετο. Μετέθηχε γὰρ αὐτὸν ὁ θεὺς, xal oíx si 

θάνατον. Ἐνὼχ δὲ γεννᾷ τὸν Μαθουσάλα, Μαθο»- 
σάλα τὸν Λάμεχ, Λάμεχ τὸν Nüc. Kat ἡ τοῦ Gro» 
διχαιοχρισία χαταχλυσμὸν ὕδατος ἐπενέγχασα τῇ 
οἰχουμένῃ, πᾶσαν σάρχα ἀνθρώπων τε xal τῶν ἅλ- 
λων ἐξήλειψεν. Ἐφύλαξέ τε ἓν λάρναχι διὰ mpos- 
τάγματος τὸν Νῶε, εὐαρεστήσαντα ἐνώπιον αὐτοῦ, 
xai εὑρόντα χάριν. αὐτὸν δὲ «bv προδεδηλωµέ- 
voy Νῶε, xal τοὺς τρεῖς υἱοὺς αὐτοῦ, Σὴµ, Χαμ. 
Ἰάφεθ, τήν τε ἰδίαν σύζυγον, xal τῶν τριῶν υἱῶν 
τὰς τρεῖς γυναῖχας * ὥστε ἀνθρώπων ψυχὰς ὀκτὼ ἐν 
τῇ τότε λάρναχι διασώσασθαι ἀπὺ τοῦ ὕδατος τοῦ χα- 


ab hoc diluvio in arca servata fuerint; itemque ex C ταχλυσμοῦ, xal ἀπὸ παντὺς γένους θηρῶν τε xal 


omni bestiarum et animantium genere, velut pe- 
cudum, et aliorum ejusmodi, ad restituenda post- 
modum in integrum omnia, ex nonnullis duo, ex 
zliis septena liberata sint. Hoc modo decima trans- 
acta generalio est annb ab orbe condito 9262. [nde 
cessante diluvio penes Noemum cum familia sua 
resederunt generis humani reliquize 9: cum nulla 
adhuc esset dogmatum varietas, nec ulla gens ab 
alia discreparet, nullum haeresis nomen, idololatria 
nulla uspiam esset. Et quoniam suo quisque arbi- 
trio vitam instituebat f(neque enim una lex omni- 
bus adhuc praescripta fuerat, sed unusquisque legis 
sibi vicem pr:estabat, atque ex voluntate sua dege- 
bat; pro eo ac barbarismi, aliorumque ejusmodi 


* Gen. v, δ. !* Gen. vii, 4 sqq. 


ζώων, υτηνῶν τε xal τῶν ἄλλων τῶν ἐπὶ γῆς, πρὸς 
σύστασιν πόλιν τῆς Ev χόσµῳ πάντων ὑποστάσεως, 
ἀπό τινων μὲν δύο δύο, ἀπὸ δὲ ἄλλων ἑπτὰ ἑπτά. Καὶ 
οὕτω παρΏλθε δεχάτη γενεὰ δι ἑτῶν δισχιλίων (8) 
διαχοσίων ἑξηχονταδύρ. Καὶ ὁ καταχλυσμὸς πέπαν- 
ται, καὶ Νῶε, xal ὁ αὐτοῦ οἶκος λείφανον τῷ xóspup 
γεγέννηται. Οὕπω δὲ ἑτεροδοξία, οὐχ ἔθνος τι διαφε- 
pópsvov, οὐκ ὄνομα αἱρέσεως, ἀλλ οὐδὲ εἴδωλολα- 
τρεία. Ἐπειδὴ δὲ ἕκαστος ἀνθρώπων ἰδίᾳ vwop 
ἑστοίχει (νόμος γὰρ εἷς οὐδαμοῦ ἐτύγχανεν ἔχαστος 
γὰρ ἑαυτῷ νόμος ἐγίνετο, xal τῇ ἰδίᾳ γνώµῃ ἑστοί- 
χει, χαθὼς παρὰ τῷ ᾽Αποστόλῳ ἡ χρῆσις οὐ µόνον 
βαρθαρισμοῦ, ἀλλὰ xal τῶν ἄλλων. Φησὶ γάρ᾽ Ἐν 
γὰρ Χριστῷ Ἰησοῦ οὗ βάρέαρος, οὐ Σκύθης, ovx 


(8) δὲ ἐτῶν Ow y Mov. Non igitur vulgatam in D Lamecho vero 188, conflent, additis Noemi sexcentis, 


nostris editionibus LXX Seniorum rationem secu- 
tus est, annorum 1942, sed castigatam, 30 germa- 
nam, qua ad priorem annos addit 20. Magna jam 
tum olim Grecorum exemplarium non cum Hebrzis 
Latinisque modo, sed secum etiam discordia fuit. 
De priori disserit Augustinus lib. De civit. Dei xv, 
cap. 15; Hieron. Οµαει. Hebr., aliique, maxime 
- . recentiores. De posteriori vide Eusebii Excerpta 
chronologica ; ubi varie annorum summa concipi- 
tur. Ác propter immanem absurditatem, quae ex 
Mathusalem annis oritur, animus est ad numero- 
rum emendationem adjectus. Nam si LXX Inter- 

reium communem editionem sequare, quze annos 


AMathusalemo ante genitum Lamechum arrogat 167, 


auni ante diluvium 955. Vixit autem Mathusalem 
in totum annos 969. Igitur 14 annis post diluvium 
superfuit; quod est ineptum. Quare Africanus Ma- 
thusalem annos ante Lainechum susceptum tribuit 
185, qui ad Lamechi Noemique totidem, quot pro- 
xime numeravimus, adjuncti summam conficiunt 
annorum 972. Itaque tribus, quatuorve annis dilu- 
vium mors illius antecessit. At vero idem Africanus 
ab orbe condito ad diluvium annos colligit 2267. 
Quippe Enos 195 confert, cum LXX duntaxat 190 
numerent. Subtractis quinque illis superfluis, cre- 
diderim in reliquis Epiphanium Africani, sive 
LXX, apud Africanum Interpretum calculum secu 
tum, annos computasse 2262. 


18t 


ADYERSUS H.ERESES LIB. 1. TOM, I. — HAERES. 11V. 


192 


Ἔλν, οὐχ ᾿Ιουδαῖος), βαρδαριαμὸς τότε ἐχαλεῖτο A appellationibus usus est Apostolus cum ita loqui- 


lv ταῖς δέκα Ὑενεαῖς τοῦ χρόνου τὸ ἐπώνυμον. Mec 
& ον χαταχλυαμὸν ἐπιστάσης τῆς λάρναχος τοῦ Νῶε 
ἐν τοῖς ὄρεσι τοῖς ᾿Αραρὰτ (9), ἀνὰ µέσον ᾽Αρμενίων 
xa! Καρδυέων &v τῷ Λουδὰρ ὄρει χαλουµένῳ, έχε 
πρώτον χατοίκησις Ὑίνεται μετὰ τὸν rosa 
τῶν ἀνθρώπων. Káxel φυτεύει ἀμπελῶνα Νῶε ὁ προ- 
eine. οἰχεστής τε Υίνεται τοῦ τόπου. Γίνονται δὲ 
wi; αὐτοῦ παισὶν (οὐ γὰρ ἔτι αὐτὸν ἐμφαίνει [10] 
"γεγνηχέναι) παῖδες καὶ παίδων παῖδες, ἕως mé p- 
vU Υενεᾶς ἑτῶν ἐξαχοσίων πεντηχονταεννέα, πάρεξ 
to) Σήμ. Κατ’ ἀχολουθίαν δὲ τοῦ λόγου, ἔξειμι !* τὴν 
Ὀνεαλογίαν τοῦ ἑνὸς υἱοῦ. Xt τοίνυν γεννᾷ τὸν 
Ἀρφακάδ, ᾿Αρφαξὰδ τὸν Κηνᾶ, Κηνᾶ «by Σαλᾶ, 
Σαλᾶ τὸν Ἔδερ, εὐλαθῃ xol θεοσεδῆῃ’ Ἔδερ τὸν 
iix. 


E. Καὶ οὐδὲν Tv ἐπὶ τῆς γῆς, οὐχ αἴρεσις, οὐ 
ἵνώμη ἑτέρα xaX ἑτέρα, ἀλλ᾽ f) µόνον ἄνθρωποι ixa- 
)37120, Evbz χείλους καὶ μιᾶς γλώττης. "Hv δὲ µόνον 

σέδεια χαὶ εὐσέθεια ὁ χατὰ φύσιν νόµος, καὶ ἡ κατὰ 
«93v ἑνὸς ἑχάστου προαίρεσις τοῦ θελήµατος, xal 
οὐχ ἀπὸ διδασκαλίας, οὔτε ἀπὸ συγγραμμάτων συγ- 
Ιραφέων πλάνη ΄ οὐχ Ἰουδαῖαμὸς, οὐχ αἴρεσίς τις 
ἑτέρα, ἀλλ᾽, ὡς εἰπεῖν, dj vov πίστις ἐμπολιτευομένη Ev 
&ij ἀρτι ἁγίᾳ τοῦ 8500 χαθολιχῇ Ἐκκχλησίᾳ, ἀπ᾿ ἀρχῆς 
σα, xal στερον πάλιν ἀποχαλυφθεῖσα. Τῷ γὰρ βου- 
Ἰομένῳ φιλαλήθως ἰδεῖν ἀρχὴ πάντων ἐστὶν ἡ χαθο- 
if χαὶ ἁγία Ἐχχλησία ἐξ αὐτοῦ τοῦ σχοποῦ. ᾿Αδὰμ 
Tip πρωτόπλαστος πέπλασται, οὐχ ἐμπερίτομος, 
ἀλλ’ ἀχροθύστης μὲν τῇ σαρχί" οὐχ εἰδωλολάτρης δὲ 
Tr καὶ δει Ἱξατέρα θεὸν, καὶ Ylbv, καὶ ἅγιον Πνεῦμα * 
προφήτης γὰρ ἣν. Οὐχ ἔχων τοίνυν περιτομὴν, οὐχ 
fv Ἰουδαῖος - ξόανα δὲ μὴ προσχυνῶν f) ἄλλο «t, οὐκ 
T» εἰδωλολάτρης. Προφήτης γὰρ ὁ ᾿Αδὰμ, χαὶ δει, 
6:6 Πατλρ εἶπε τῷ Υἱῷ' Ποιήσωμεν ἄνθρωπον. 
Ti ὦν ἣν µήτε περιτομὴν ἔχων, μήτε εἴδωλα σέθων, 
ἀλλὰ τοῦ Χριστιανισμοῦ τὸν χαραχτῆρα ὑποφαίνων ; 
(ὕτω xal bmi τοῦ ΄Αδελ, xai ἐπὶ τοῦ Σῇθ, xaX ἐπὶ 
τοῦ Ἑνὼς, xal ἐπὶ τοῦ Ἐνὼχ, xai ἐπὶ τοῦ Μαθου- 

σἆλα, χαὶ ἐπὶ τοῦ Νῶε, χαὶ ἐπὶ τοῦ Ἔδερ, ἄχρι τοῦ 

Ἀδραὰμ διαληπτέον. Ἑνήργει δὲ τότε εὐσέθειά τε 

χαὶ ἀσέθεια, πίστις xol ἀπιστία᾽ πίστις μὲν ἕπ- 
έχουσα τοῦ Χριστιανισμοῦ τὴν εἰχόνα, ἀπιστία δὲ Ev- 
έχουσα ἀσεθείας τὸν χαρακτΏρα χαὶ παρανοµίας, ἕναν- 
tía τοῦ χατὰ φύσιν νόµου, ἕως τούτου τοῦ προδεδη- 


tur : In Christo Jesu neque barbarus, neque Scytha, 
neque Graecus, neque Judaus est !*), illorum tempo» 
rum status, qui sub decem generationibus fuit, 
barbarismi voce cognominatus est. Post diluvium 
cum jn Ararati montibus, Armeniam inter et Car- 
dyeos in Lubare colle Noemi arca constitisset !*, il- 
lic prima hominum secundum diluvium habitatio 
fuit. Ibidemqué Noemus propheta vitem consevit, 
ac domicilium constituit. Cujus liberis (bunc enim 
ipsum generare desiisse sacre Litterz signiflcant) 
filii ac nepotes ad quintam usque generationem 
naü sunt, ad annos scilicet 669, pr:zeter Semum. 
Cujus unius prolem deinceps commemorabimus. 
lgitur Semus Árphaxadum genuit; iste Cainam, 


B Cainas Salam ; Salas Eberum, pium virum ac Dei 


cultorem ; hic Phalerum. 

V. Nulla per id tempus in terris bzeresis ; opinio- 
num nulla dissensio ; cum universi sola hominis 
appellatione censerentur ;labío uno, unaque lingua 
przditi. Pietas porro atque impietas sola erat natu- 
τὸ lege, aut uniuscüjusque ad naturam accommo- 
data voluntate definita, necdum error emerserat, 
sive disciplina comparatus , sive monimentis seri- 
ptorum traditus. Neque igitur Judaismus, neque 
alia ulla secta prodierat : sed, ut ita dicam, illa 
eadem obtinebat, quz hodie G in sancta Dei Ec- 
clesia ac catholica perseverat fides, qua cum ab 
ipsis rerum primordiis viguisset, rursus est postea 
patefacta. Etenim si quis ista solo veritatis studio 
impulsus velit expendere , non dubitabit sanctam 
atque catholicam Ecclesiam primam omnium exsti- 
tisse, dummodo scopum ipsum consideret. Adam 
enim hominum princeps a Deo conditus, non cir- 
cumcisus, sed prepulio przditus fuit. Neque tamen 
idola propterea coluit, et Deum Patrem cum Filio, 
ac Spiritu aancto utpote propheta cognovit. Quam- 
obrem quod circumcisione caruit, Judeus esse 
non potuit : idololatra vero minime fuit, cum ne- 
que simulacra, neque alia id genus adoraret. Fuit 
eniin ille propheta, et hoc Filio a Patre dictum esse 
sciebat, Faciamus hominem 19. Quidnam igitur erat? 
Onmnino neque cireumcisus , neque idolis addictus 
Christian: religionis imaginem referebat. Par idem- 
que de Abelo, Setho, Enos, Enoch, Mathusala, 
Noemo , Hebere, ad Abraham usque, judicium esse 


* Forte διέξειµι. !* Coloss. i, 11. !* Gen, viu, ἆ sqq. '* Gen. 1, 20. 
(9) Ἐν τοῖς ὄρεσι τοῖς Apapár. Chaldeus Cordu, D Epiphanium in Ariomanitis. Sed de labra czte- 


νὰ est Γορδιαῖος. Josephus, lib. 1, cap. 4 : Αποδατή- 
ριον τὸν τόπον τοῦτον ᾽Αρμένιοι καλοῦσι. Mox  Be- 
rosum Chaldzeum citat : Λέγεται δὲ xal τοῦ πλοίου 
ty τῇ Ἁρμενίᾳ πρὸς τῷ ὄρει τῶν Κορδυαίων ξτιμέρος 
τι εἶναι. Ίιοιη ex. Nicolao Damasceno : ΄Ἔστιν ὑπὲρ 
τὴν Μιννάδα µέγα ὄρος χατὰ ᾽Αρμενίαν Βάρις λεγό- 
µένον, εἰς ὃ πολλοὺς συμφυγόντας ἐπὶ τοῦ χαταχλυ- 
σμοῦ λόγος ἔχει περισωθῆΏναι. Franciscus Junius 
Wo Βάρις, rescribendum existimat Λούδαρις: a quo 
non abhorreo. Sed idem solemnia delirat , cum Lu- 
bar Armenio, εἰ /Egyptiaco sernione dicit idem esse 
aque ἀποθατιχόν, sive ἀποθατήριον , id est, locum 
edilissimum, ex quo descensus patet, a verbo 
lbar, descendere. Unde et Jabarun, et labra apud 


' solvit. 


risque nugis dicemus ad illum Epiphanii locum, 
Quod quidem ad presens negotium attinet, ἆποθα- 
τῆριον Josepho nuncupatur locus ille, in quo Noe- 
mus τὴν ἀπόδασιν, hoc est exscensionem ex, arca 
fecit ; sive quod ibidem τὰ ἁποδατῆρια sacra per- 
Hzc enim vis est horum vocabulorum, ἆπος 
θατήρια, διαδατήρια, et. ceterorum. Valde igitur 
aberrat Junius, cum ἁποθατήριον interpretatur ar- 
duum ei excelsum, ex [quo descendere oporteat : 
quod a Grzcz vocis usu alienum et absonum est. 

(10)00 γὰρ ἔτι αὐσὺν ἐμφαίνει. Putidissimi Juda 
Noemuw a Chamo exsectum nugantur:uti iier 
alios R. Svlomo, qui et alia quedam adjicit nefanda 
et ἄῤῥητα, 





As 


fides item et infidelitas hominum genus occupabat. 
Quarum fldes Christiane sect» speciem adumbra- 
bat; infidelitas impietatis ac sceleris erat notis in- 
signita, eademque naturz lege dissidebat. Atque 
hic rerum status ad illud usque tempus, quod modo 
Significavimus, deinceps perductus est. Caeterum 
quinta post diluvium ztate, cum a tribus Noemi 
filiis propagari genus hominum capisset, continuata 
sobolis successione, duo ac sepluaginta numero 


velut principes ac stirpis capita prodierunt. li cum - 


longius processissent, et a monte Lubar, Armeniz- 
que finibus, hoc est regione Ararat, ulteriora per- 
pgrassent, Senaaris in campum delati sunt !*, quem 
locum sibi ipsi delegerunt. Czterum Sennaar hodie 
in Persarum regione sita est, quam olim Assyrii 
fenuerant. igitur cum in eo loco consilium habuis- 
gent, de turri urbeque illic exstruenda inter se sta- 
tuunt. Qui omnes quod ab Europae propinquo tractu 
jn Asie interiora penetrassent, insequenti tempore 
Scytharum cognomen adepti sunt. Ergo illi turrim 
et Babylonem :xdificant. Sed divino Numini de in- 
pana illa molitione displicuit, Ideoque dissipatis 


5 Gen. x1, 2$qq. 


(M) "Ev0a xov ἐπελέξαντο. Fortasse τόπον ἐπ- 
ελέξαντο. 
(12) "Hx δὲ τοῦτο πἀ.1αμι ᾽Ασσυρίων. Ager Sen- 
naar, et Babylon ipsa primum, inquit, ad Assyrios 
rtinuit. Respexit autem ad id, quod Gen, x, 44, 
egitur : De terra illa (Sennaar) egressus est Assur, 
et aedificavit. Ninivem, et plateas civitatis, et Chale. 
Verum Assur quidam proprium esse nomen existi- 
mant, ut R. Selomo, qui se ab impiorum consuetu- 
dine, ac convictu segregarit : eumdemque Aben- 
Ezra Japheth filium exstitisse memorat. Equidem 
Assur hoc loco de Assyrio populo, vel Nino ipso 
regii Assyrii conditore libentius interpretor. Eodem 
porro spectare videtur; quod esi apud lsaiam 
cap. xxii, 45 : Ecce terra Chaldgorum : Talis po- 
pulus non fuit : Assur fundavit eam. In captivitatem 
Iraduxerunt robustos ejus, su[foderunt domus | ejus : 
suerunt eam in ruinam. Sed Hebraica aliam sen- 
fentiam przferunt : Jste populus non erat illic olim. 
Assur [undavit eam navibus ; vcl, ut alii, deserti in- 
colis ; qui erexerunt. arces illius, sed (Chaldzi) con- 
ifriverunt. palatia. illis, etc. Quod ita R. David ex- 
onit, Non est mirum, aut incredibile, quod de 
rm eversione prgwicitur. Ecce tibi Babylon, et 
Chaldea ipsa non eosdem semper incolas habuit ; 
ged et ipsa vicissitudinem est experta. Nam Chal- 
deorum populus olim ibi sedem non habuit : sed 
Assyrii principio tenuerunt, et in ea urbes excita- 
runt. Tum Chaldzi pulsis Assyriis occuparunt, qui 
a Chasad Nachoris filio oriundi, ait Kimchius, ex 
cap. xxii Gen,, com. 21. [lac ex Hebrais, quan- 
quam aliter Aben-Ezra, et ex Latinis Hieronymus. 
Nam LXX diversi prorsus abeunt. Ex iis colligitur 
Assyrios olim tenuisse PBabylonem. Ac nonnullis 
placet Sennacheribi majores Babylonem invasisse ; 
ropterea quod lib, IV Reg., c. xvii, 24, rex Assyrio- 
rum Sennacherib de Babylone, et de Cutha, czte- 
risque regionibus incolas Samariam transtulerit. 
* Bane Babyloniorum rex Ássyrius in Scripturisinter- 
dum vocatur, et Babyloniam sub Assyria fuisse 
comprehensam auctores sunt geographi. 
(4 5 Ἐπωγομάσθησαν πάντες. Scytharum no- 
pinis origo ab Hebraica voce, T'W, cum puncto 


&etmol, quod est declinare, errare. Potest et a. ΠΟ 


S. EPIPHANII 
debet. Tum enim religio perinde atque impietas, A λωµένου χρόνον. Ἡέμπτῃ τοίνυν γενεᾷ μετὰ τὸν xa— 


!* Reg. διαδοχἣν παίδων παϊῖδες. 


1S4 


ταχλυσμὸν, πληθυνόντων ἅἄρτι τῶν ἀνθρώπων ἀπὸ 


οπῶν τριῶν υἱῶν τοῦ Νῶε κατὰ διαδοχὴν !* τῶν παί-- 


δων, παῖΐδες ἐγεγόνασιν 19 ἑθδομηκονταδύοτὺνάριθμὸνο 


'ἓν χόσμῳ ἀρχηγέται καὶ χεφαλαιῶται. Ἐπεκτεινό-- 


pot δὲ xal πρόσω βαίένοντες ἀπὸ τοῦ Λουθὰρ ὄρους 
xaX ὁρίων τῆς Αρμενίας, τουτέστιν Αραράτ τῆς 
χώρας, Ὑίΐνονται ἓν πεδίῳ Σεναὰρ, ἔνθα που ἓπελέ-- 
ξαντο (11). Κεῖται δὲ αὕτη fj Σεναὰρ νυνὶ ἓν χώρα 
7f Περσιχῇ. "Hv δὲ τοῦτο πάλαι Ασσυρίων (12). 
Ἐχεῖσε τοίνυν συνδοιάσαντες, συμθούλιον λαμθάνουσε 
μετ) ἀλλήλων πύργον xaX πόλιν οἰχοδομῆσαι, "Ach δξ 
τοῦ κλίματος τοῦ πρὸς Εὐρώπην εἰς 'Aclav χεχλι- 
χότες, ἐπωνομάσθησαν πάντες (15) χατὰ τὴν χρόνου 
ἐπίχλησιν Σχύθαι. Κτίζουσι δὲ τὴν πυργοποιίαν, xat 
οἰκοδομοῦσι τὴν Βαθυλῶνα, καὶ οὐχ εὐδόχησεν ὁ Gsbg 
ἐπὶ τῷ ἔργῳ τῆς αὐτῶν ἀνοίας. Διεσχέδασε γὰρ αὖ- 
τῶν τὰς γλώσσας, xaX ἀπὸ μιᾶς εἰς ἑθδομηχοντα- 
δύο (14) διένειµε κατὰ τῶν τότε ἀνδρῶν ἀριθμὸν εὖὑ-- 
ρεθέντα. "O0cv xaX Μέροπες οὗτοι χέχληνται:, διὰ τὴν 
μεμερισμένην φωνἠν. Καὶ τὸν πύργον ἀνέμων βολὴ 
κατέστρεψεν. Ἐμερίσθησαν γοῦν ἐπὶ πᾶσαν τὴν Υην 
δεξιά τε xat εὐώνυμα, οἱ μὲν παλίνορτοι ὅθεν Ex6s- 


160 Sic pro Υεγόνασιν. EpiT. PATROL. 


cum puncto dextro derivari, quod discurrere, et 
obambulare signiflcat. Utraque notio Scytharum 
moribus apprime congruit : quos πλάνητας erra- 
bundos, et ἁμαξοθίους fuisse constat. Sed ea vo- 
cabuli ratio, quam Epiphanius affert, quod scilicet 


C ἀπὸ τοῦ χλίµατος τοῦ πρὸς Εὐρώπην εἰς "Actav de- 


clinaverint, non valde inihi probatur. Neque enim 
verum puto, Scytharum nomine priscos illos in- 
signitos, qui post diluvium turrim illam architectati 
sunt. Eiymologicon magnum axóé$sc0at, quod. est 
irasci, el. supercilium contrahere, παρὰ τοὺς Σχὺ- 
θας nominatum seribit : quoniam iracundi Scythae. 
An potius Σχύθας Graci ἀπὸ τοῦ σχύζεσθαι dedu- 
xerunt? 

(44) Kal ἀπὸ μιᾶς εἰς ἑδδομηκογταδύο. De 
eadem linguarum gentiumque distributione agit 
hier. xxxix, qux est Sethianorum : ubi et Lxxi hin- 
guas totidem, quot χεφαλαιῶται erant, et auctores 
stirpis, effloruisse dicit. Vulgatus est hic matricum 
linguarum, populorumque numerus, de quo certa- 
tim chronologidisputant. Quorum quidem ratio 
mihi non satis explorata certaque videtur : non 
modo quod Greci codices a Latinis et Hebrzis in 
nuuero dissident : sed etiam, quod plerique χεφα- 
λαιῶται cum posteris suis, ac filiis in numerum 
censentur. Non est autem credibile, distinctum ah 
iis populum ac linguam illos constituisse. Certe 
enim Heber, a. Phaleg lingua diversus non fuit ; ut 
etiam Augustinus existimat. Deinde Chananai 
omnes populi idioma commune sortiti sunt. Itaque 
lJabat illa Lxxii linguarum partitio. Sed nec in eo 
laborare admodum necesse est, ut totidem illis na- 
tionibus domicilium cuique suum, ac regionem 
assignemus. In quo multi nominum similitudines 
nimis auibitiose consectantur. Est enim verisimile, 
plerosque finibus iis, quos occuparant, relictis, ac 
sedibus, alio sese contulisse, Nam quod Moyses 
narrat, ab jis propagatas esse nationes omnes, non 
8ic accipiendum est, ut eag per sese primum, xa 
ἀμέσως, regiones insederint, atque in earum pos- 
sessionem pedem ipsi posuerint, sed ut eo saltem 
illorum posteri commigrarint. Veruu) hzee discutere 
longioris et opere, et alterius instituti fuerit. 


4135 


ADVERSUS HJERESES LIB. Ι. TOM. 1. — HERES. I-IV. 


Ghxaaiy, ἄλλοι δὲ ἐπὶ τὰ πρόσω τῆς ἀνατολῆς χεχω- A illorum linguis septuaginta duas ex una fecit, pro 


pnxézs e. Ἕτεροι δὲ «hv Λιδύην χατειλήφασιν, ὡς 
x3 περὶ τούτων τὴν ἀχρίδειαν cf τις ἐθέλοι χαταλα- 
βέσθαι, εὕροι δ ἂν ἕχαστον τῶν προσχεχωρηκότων 
xzü' ἑχάστην τινὰ πατρίδα πῶς εἴληχε τὸν κλῆρον. 
'0:6 Μιστρὲμ μὲν διαδέχεται τὸν τῆς Αἰγύπτου κλῆ- 
p, Xouq δὲ τὴν Αἰθίοπα 17: Ψοῦς τὰ ᾽Αξιωματικὰ (15) 
μέρη’ Ῥεγμᾶ xa Za6d, χαθὰ (16) xaX θωῦδὴν καὶ 
Ἐλοὺδ, τὰ πρὸς τῇ Γαράμων χώρα (17). 


hominum numero, qui illo tempore repertus est, 
Uude et Meropes '7 a vocis divisione nuncupati. 
Turris ipsa denique ventorum impetu disjecta. Se- 
cundum hzc illi per universum orbem dextra ac 
Sinistra dispersi, alii eo rediere unde discesserant, 
alii longius ad Orientem progressi sunt. In Africam 
nonnulli pervenerunt. Quod si quis ista diligentius 
indagare voluerit, quo illorum quisque sit profe- 


eius, quamve sortito ex omnibus regionem occuparit, facile deprebendet. Ita Mistrem in ZEgypti pos- 
wssionem invadit, Chus JEthiopiam obtinet: Psus Axumiticum tractum : Rhegma, Sabacatha, Thoudim 


& Elud Garamorum in regione constiterunt. 

Q. Καὶ ἵνα μὴ εἰς πολὺ πλάτος ποιῄσωµαι τὴν 
ἐνταῦθα σύνταξιν τοῦ προοιµίου, ἐλεύσομαι πάλιν 
ἐπὶ τὸ προχείµενον, xaX χατὰ τὴν διαδοχην αὖθις 
ἐειλήφομαι τῆς ἀχολουθίας. Μεταξὺ γοῦν τοῦ "E6sp 
xai τοῦ Φαλξχ χαὶ τῆς πυργοποιίας, xaX τῆς πρώτης 
εὄεως μετὰ τὸν καταχλνσμὸν κτισθείσης, ὑπ) αὐτῇ 
τῇ οἰχοδομῇ ἀρχὴ λοιπὸν συµθουλίας ἀθροισμοῦ xax 
τυραννίδος Ὑίνεται Νεδρὠθ. Νεθρὼθ γὰρ βασι- 
λεύει (18) υἱὸς τοῦ Χοῦς τοῦ Αἰθίοπος, ἐξ οὗ 'Accobp 
Τεγέννηται. Ἑούτου 1j βασιλεία ἓν "Opky (19) γεγέν- 
νηται, xat ἐν "Apod καὶ Χαλάννη. Κτίζει δὲ xat τὴν 
θειρὰς (20), καὶ τὴν θόδελ, xaX Λόδον ἐν τῇ Ἄσσυ- 
ρίων χώρα. Τοῦτόν φασι παῖδες Ἑλλήνων εἶναι τὸν 
ζωροάστρην, ὃς, πρόσω χωρῇῆσας ἐπὶ τὰ ἀνατολιχκὰ 
Bg», οἰχιστῆς Ὑίνεται Βάχτρων. Ἐντεῦθεν τὰ κατὰ 
τὴν γῆν παράνομα διανενέµηται. Ἐφευρέτης γὰρ οὗ- 
tX γεγένηται χαχῆς διδαχῆς ἁστρολογίας xol µα- 


VI. Verum ne diutius quam necesse sit in hujus 
operis prefatione commoremur, nostrum nos ad 
institutum referemus, atque inchoatam originum 
successionem denuo pertexemus. lgitur inter He- 
beris ac Phaleci tempora, cum et zdificata turris, 
et prima omnium urbs post diluvium esset exci- 
tata, in ipsa operis exstructione prima hominum 
coitio ac tyrannieus dominatus auctore Nembroth 
constitutus est. Primus iste regnum obtinuit, Chusi 
Athiopis filius, ex quo natus Assur : qui Orechi, 
Arphale, et Chalanne regnum exercuit. Quin et 
Thiras urbem condidit, et Thobelem , et Lobum in 
Assyria. Grxci Zoroastrem hunc fuisse memorant; 
qui Orientis interiora penetrans Bactrorum oppi- 
dum erexit. Indeque omnia, qu: in orbem invecta 
sunt scelera, propagata dicuntur. Siquidem mala 
artes, astrologia videlicet ac magia, auctore illo re« 


Trac, ὥς «tvéc φασι περὶ τούτου τοῦ Ζωροάστρον. C, perte sunt; id quod Zoroastri a nonnullis tribuitur , 


IDiy ὡς ἡ ἀχρίθεια περιέχει, τοῦ Νεθρὼθ τοῦ γίγαν- 
τος οὕτος ἣν 5 χρόνος. Ob πολὺ δὲ ἀλλήλων τῷ χρόνῳ 
ὁπστήχᾶσιν (21) ἄμφω, 6 τε Νεθρὼθ xal ὁ Ζωροά- 


" Γρ. Αἰθιοπίαν. 


(15) Ψοῦς τὰ Ἀξιωματικά. Mendose pro ᾿Άξου- 
µιτιχα, ut.est in Sethianorum hzresi : nec. minus 
emendandum Ῥούς pro quo Φούθ legendum. Sive 


wi est IV Reg. xv, 19, bx) Φούλ. De Axumitis alius 
erit dicendi locus. 

(16) 'Ρεγμᾶ, xal Za6d, xa0d. Corr. Za620ax&- 
qui inter filios Chus recensetur. Pro Ἐλοῦδ, fortasse 
Ad Quippe Λουδιείμ inter filios Mesiraim nume- 

ur. 

(I7) Τὰ πρὸς τῇ Γαράμων χώρᾳ. Àn ᾿Αράδων, 
ΜΗ potius T'a 
mina. Est. qui. Regamam Ptolemaei, qui est in 
Àrabia Felice ad Regia transferat : de qua Ezech. 


1m, 22 ς joy xau ο] 

(18) Νεδρὼθ γὰρ BaciAeóei. Quem plerique om- 
Xs chronologi , imo et antiqui Patres, Belum fuisse 
censent, Babylonis conditorem. Hujus filium Assur 
Epiphanius facit : quem quidem Ninum fuisse par 
ei, si Neibbroth idem cum Belo fuerit. Et eadem 
wrobique colligendi ratio; nam Belus Babylonem 
etstruxit, et Ninus Ninivem. Atqui priorem a Nem- 
broth, posteriorem ab Assur civitatem conditam 
Moyses affirmat. Verum Assur Gen. x, 11, gentis 
BOmen esse, non viri proprium existimant alii ; 
quibus libenter subscripserim. Sed hzc annalium 
4C chronologiarum paginas implent, nec sunt plu- 
ribus hoc loco disceptanda. e 

19) Τούτον ἡ βασιλεία ἐν ᾿Ορέχ. Pro ᾿Αρφάλ, 
X ᾿Αρχάδ, Hebrzi "128. 
(0) Kri(st δὲ καὶ tjv. θειράς. Nescio unde hee 


papávcov? Nam haec vicina sunt no- p 


revera ad Nembroth gigantis: tempora pertinere 
putandum est. Quanquam inter utrumque non niul« 
tum Lemporis interjectum est. Sed iis omissis Pha- 


expiscatus sit, (αυ i&. Geneseos x illo capite non 
leguntur. Ubi hoc duntaxat habetur : Prineipium 
regni Nembroth fuisse Babylonem, xat Ὀρέχ, xo 
'Apy&b, καὶ XaM&vvr;in terra Sennaar. Unde Assur 
egressus ᾠκοδόμησε τὴν Niveut, xai τὴν ᾿Ροωθὼθ 
πόλιν, xal τὴν Χαλάχ. Pro Ῥοωθὼθ πόλιν, Hebraice 
scriptum est ^'y ram, quod Hieronymus vertit, 
plateas civitatis, et pro appellativo habuit, quod 
Graci proprium fecerant. Intelligit. autem urbis 
Ninives plateas, quas Ninus exstruxerit. De Epi- 
phanio quid dicam, aliud occurrit nihil, nisi voces 
istas, Getpác et. 866: alienum in locum translatas 
esse. Nam Thiras et Thubal inter Japhethi poste« 
ros numerantur com. 2, Tubal, εἰ Mosoch, εἰ Thi- 
ras. Fortassis enim cum Regma, Sabatacha, ca- 
terisque, quosdam alios recensuit Epiphanius, et 
inter illos Thubal et Thiras. Nisi baec conjectura 
μη pro θειράς εἰ Θθόδελ, ac Λόδος, propria ur- 
ium illarum nomina substituenda sunt, quas Assur 
aedificavit, Certe in Λόδος vestigium quoddam appa- 
ret vocabuli Ῥοωθώθ, et in Thira$ vocis "y, qua 
civitatem signilicat. Unde ita depravari vox ista 
potuit Ῥοωδωθίρα. 


(24) Οὐ ποὺ δὲ dAAWAov τῷ χρόνῳ διεστή- 
xactr. Bactrianorum rex ille, quocum Ninus cou- 
flixit, Oxvartes a. Diodoro vocatur ; a Justino, Ar- 
nobio ac czteris, Zoroastres. Neque dissentit Plinius, 
ut Scaligero videtur. Neque enim dubitat ille, situe 
Magus idem cum rege Bactriano : sed utrun unus hic 
fuerit; an et alius postea : quod Saljanus noster 


481 


S. EPIPHANII 


lec Rbagam genuit : hujus filius Seruch fuit, quod A στρης. &aXix δὲ γεννᾷ τὸν Ῥαγάμ' Ῥαγὰμ τὸν 


nomer provocationem signiticat. Hoc vero tempore 
.jdololatriz inter homines, ac gentilium superstitio- 
nis initium est factum, quemadmodum a majoribus 
accepimus, Tamelsi nondum ad simulacra czla- 
tosque lapides, aut ligna, aut argenteas aureasque 
statuas alteriusve materie superstitiosus ille cul- 
tus adhzserat; nec aliud prater colores, & atque 
efligies erat, in quo :hominum entes novum per 
sese nequiti2 genus excogilarent, ac sponte sua, 
proprioque animi ac rationis impetu pro honestate 
Sibi'sceleris turpitudinem asciscerent. Sed ut ad 


recte in Annalibus animadvertit. Vanissima Magorum 
natio Zoroastrem illuw antiquissimum putat ; utpote 
qui Trojanum excidiuni quinque annorum millibus 
antecesserit, ut Plinius, et Plutar. Tract. de Iside te- 
stantur. Apud Laertium Xanthus Lydius sexcentis 
duntaxat annis aute Xerxis ξιάθασιν exstitisse Zo- 
roastrem asseverat. Unde merito plures ejusdem 
nominis fuisse suspicatur Scaliger. 

(32) Τὸν Σεροὺχ cóv ἑρμηγευόμεγον ἐρεθισμὀν. 
αγ sunt apud Epiphanium Hebrzorum nominum 
origines, et interpretationes partim obseurz, par- 
tim subabsurdz. Multa enim vel eruditissimis per 
imprudentiam excidunt. Neque propterea Hebraismi 
fuit imperitus Epiphanius, quem Graecae, Syr, 
Περι», /Egyptiace, et ex parte Latine lingue 
scientem fuisse confirmat Hieron. Apol. 1I contra 
Ruf., quem argute bilinguem nominat, quod Grzce 
Latineque nossel. inter falsas originationes hzc 
ipsa vocabuli Serug interpretatio a Calvinista quo- 

am profertur, cum aliquot aliis: ut cum czeteros 
Patres erroris haud expertes fuisse colligat; tum 
vel in primis Epiphanium in explicandis nominibus 
aberrasse. Nos de reliquis, quae in hoc scriptore C 
notat, sparsim, ac Suo luco viderimus. Quod ad 
praesens vocabulum spectat, male ab Epiphanio 
putat Σεροὺχ ἑρεθισμόν verti, cum ita scribendum 
sit hoc nomen, ΣερούΥ, οἱ propaginem, non irrita- 
tionem significet. Hc ille. Verum purgandi hoc 
quidem loco Epiphanii facilis est et explicata ratio. 
Primum enim Σερούχ, non Σερούγ scribendum illi 
fuit, cum priore modo LXX conceperint. Et fieri 
potest, ut Hebraice quoque saltem aliquot in exem- 
plaribus rw non 3r? lectum sit : ex quo Grace 
Σερούὐχ ediderunt LXX. Nam Π per y plerumque 
reddi solet, ut in "ry et on, Nachor e& Cham. 
Utcunque vero scriptum exstiterit, potest commoda 
aliqua interpretatione Epiphanii glossema defendi. 
li primis A72 perplexum esse, atque intricatum 
significat : unde 1Ο, propago, non pr*«, ut Cat- 
vinis placuit. Quare perperam et ipse Σερούγ, 
sive ΑΓΙ, propaginem vertit; cum ralio postulet, 


riana leguntur, 


Σεροὺχ, τὸν ἑρμηνευόμενον ἐρεθισμόν (22). Καὶ 
ἤρξατο εἰς ἀνθρώπους (25) fj εἰδωλολατρεία τε xat 
ὁ Ελληνισμὸς, ὡς fj ἐλθοῦσα εἰς ἡμᾶς γνῶσις τε-- 
ριέχει. Οὕπω ὃξ ἐν ξοάνοις xaX ἐν τορείαις λίθων T) 
ξύλων f| ἀργυροτεύχτων, ἣ χρυσοῦ ἢ ££ ἄλλης τινὸς 
ὕλης πεποιηµένων, µόνον δὲ διὰ χρωμάτων xal εἰχό-- 
νων Ἡ τοῦ ἀνθρώπου διάνοια ἐφ᾽ ἑαυτῇ πηὂρισχε την 
χαχίαν' xat διὰ τοῦ αὐτεξουσίου χαὶ λογιότητος xat 
νοῦ vil τῆς ἁγαθότητος τὸ παράνοµον ἐφηύρατο. 
Τίγνεται δὲ τῷ Σεροὺχ maig ὁ Ναχώρ' Ναχὼρ 6k 
γεννᾷ τὸν θάῤῥα. Ἐντεῦθεν γέγονεν ἁνδριαντοπλα- 


probabilior, quam qux apud llieron. lih. De nom. 
Hebr. legitur : ut sit corrigia, vel perfectus. Nam 

, non ΤΟ corrigiam sonat : unde Seruc, Σε- 
poóx, non Serug legendum esset. Quanquam littera 
caph in tine cura. raphe aspirate pronuntiatur. Ideo 
Grace Σερούχ. ΑΠ ita in Hebreo legerit Hieron. 
aut LXX Seniores, divinare non libet. Alterum 
glossema, quod addit Hieronymus, nempe perfectus. 
non capio, neque ad rem pertinere puto. Quis au- 
tem nesciat multa Hebrzorum vocabula, quod ali- 
ter Grzce perscripta essent, et ab origine detorta, 
doctissimis interdum Patribus fraudi fuisse, minus 
ut rectas illis significationes affingerent? Exemp!o 
sit quod cum hzc scriberemus fortuito nobis oc- 
currit. Idem Hieron. Epist. ad Ageruch. Noemi, 
cujus in libro Ruth historia commemoratur, con- 
solationem interpretatur, quod Hebraice est 23 a 
DOy3, non Dru. 

(25) Kal ἤρξατο εἰς ἀνθρώπους. Hausit hzc ex 
Eusebii Chronico, qua: in Grzca editione Scalige- 
ag. 13. Sed ibi Japliethi, non 
Semi fllius Seruch dicitur, ut etiam apud Suidam 
in vocabulo Σερούχ, ubi eadem fere declarantur. 
Quin et illud contra atque Eusebius scripsit, ab 
Epiphanio subjungitur : « Nondum zetate Seruch la- 
pides, ligneave siuwulacra, aut aurea argenteave 
fabricata; sed in picturis, et coloribus omnem, ut 
Tertullianua loquitur, idololatrie paraturam con- 
stitisse. » Eusebius vero : Αὐτὸς Υάρ, inquit, xal οἱ 
σὺν αὐτῷ τοὺς πάλαι Yvevopévouc. f| πολεμιστὰς, ἢ 
ἠγεμόνας, xal τι πράξαντας ἀνδρίας, f) ἀρετῆς ἄξιον 
ἐν τῷ Bp τοῦ μνημονεύεσθαι, καὶ ὡς ὄντας αὐτῶν 
προπάτο ἀνδριάσι στηλῶν ἑτίμησαν. Quse for- 
tassis in. concordiam redigi ita possunt, ut Epi- 
phanius idola, ac simulacra duntaxat affabre facta, 
οἱ c:wlaturis eíligiata per illud tempus exstitisse 
negel; non autem informes truncos, aut lapides, 
sive columnas : de quibus Eusebius accipiendus 
est, cum eas vocat ἀνδριάντας στηλῶν. Ab iis enim 
rudibus, et inipolitis sLatuis, οἱ columnis idolola- 
tria coepit. Clem. Alex. Strom. 1, Πρίν Υ οὖν àxpt- 


uL sil intricatus, εἰ perplexus. Et quoniam qui p) θωθῆναι τὰς τῶν ἀγαλμάτων σχέσεις, xlovac ἱστάν- 


ejusmodi sunt, hoe est, implicata et perplexa, ticis 
suis ἐρεθίξειν, provocare, alque irritare solent: 
inde fortasse 3v τὸ ἐρεθίξον, vel ἐρεθισµός dici- 
tur, ex reconditiore lingua. Non enim omnes om- 
nium vocum potestates im sacris litteris expressa 
sunt, Sin est ut ΠΙὉ LXX in Hebreo repererint, 
qui Σερούχ scripserunt ; bellissime ad hunc moduin 
quadrabit. πο Chaldazis, et Rabbinis est perverse 
agere Sam. ll, eap. 19, de Semei : Πο 1, perverse 


egit, rebellavit. Hinc [T"D iniquitas, peccatum, re- 
bellio; vreYp rebelles. Vide Eliam in Thisbi. Indi- 


demque Σερούχ hoc est a rebellione, contumacia et 
ερεθισμῷ. Eadem vox [lebraice idem est ac super- 
fluum esse, redundare, quod et aliam ejusdem no- 
Lonis originem indicat : quasi sit, ἐκ περιουσίας 
ὑδρίζειν, lascivire, et insuitare, ac procaciter irri- 
tare. Est illa vero. Epiphanii jnierpretatio longe 


τες οἱ παλαιοὶ ἔσεθον τούτους, ὡς ἀφιδρύματα τοῦ 
θεοῦ. Quod ad ejus columnz, quz lJsraelitis in 8o- 
litudine praibat, imitationem expressisse daemones 
ibidem disputat. Sic Athenienses pro foribus colu- 
mellas, et obeliscos Apollini consecrabant, quem 
'AYuéa vocabant, Aristoph. scholia ad ΣφΏχας. 
Αγυιεὺς χίων εἰς ὀξὺ λήγων, ὃν ἰστᾶσι πρὸ τῶν Üv- 
ρῶν * ἰδίους δέ φασιν αὐτοὺς εἶναι ᾽Απόλλωνος, οἱ δὲ 
Διονύσου, οἱ δὲ ἀμφοῖν. Hi sunt, θυραῖοι, et ἀντήλιοι | 
θεοί. Tertul. Apolog. : Etiam apud Graecos Apolli- 
nem Oupaiov, el Antelios demones ostiorum presides 
legimus. llesychius : ᾽Αντήλιοι θεοὶ οἱ πρὸ τῶν θυρῶν 
ἱδρυμένοι. Est igitur propius vero, informes illas 
moles initio pro diis erectas. Tum paulatim artem 
ac διάρθρωσιν accessisse, auctore, ut ferunt, Die- 
dalo. De quo Themistius Orat. xy, ac demum ες- 
pressas coloribus imagines e$ picturas, licel" contra 


 pentiat Epiphanius. 


189 


ADVERSUS H/ERESES LIB. t. TOM. I. — II/ERES. ΗΥ. 


190 


σα ἀπὸ πηλουργίας "xa χεραμιχῆς ἐπιστήμης διὰ A institutum redeam, Serucho natus est Nachor ; ab 


τς τοῦ θάῤῥα τούτου τέχνης. Περιέστη δὲ ὁ kyàv (24) 
εἰς εἰχοστὴν Ὑενεὰν ἕως τούτου, ἑτῶν τρισχιλίων 
εριαχοσίων τριαχονταδὺο. Καὶ οὐδεις πώποτε τῶν 
προτέρων ἀνθρώπων πρὸ πατρὸς υἱὸς ἑτελεύτα - ἀλλά 
πατέρες πρὸ παίδων τελευτῶντες τοὺς υἱοὺς διαδό- 
po χατελίµμπανον. Καὶ pf; τις λεγέτω περὶ τοῦ 
"A6: οὗ γὰρ θανάτῳ ἰἱδίῳ τἐννηχεν. Ἐξότε 
θάῤῥα (25) ἀντίζηλον τῷ θεῷ προεστήσατο, διὰ τῆς 
Ki; πηλουργίας τεχνησάµενος, τὰ ὅμοια o, ἔπρα- 
ξεν ἀπὺ τῆς δίχης ἀπείληφε, xal αὐτὸς παραζηλω- 
βεὶς &à τοῦ ἰδίου τέχνου. "Oüsv θαυµάσασα ἡ θεία 
Γραφὴ ἐπεσημήνατο, λέγουσα” Καὶ ἀπέθανεγ 'Ap- 
par ἑνώπιον θάῤῥαν τοῦ πατρὸς ἐν τῇ Ti τῆς 
σεγγήσεως αὗὑτου. 


eo Tharra genitus est. Ex quo tempore simulacra 
primum ex argilla, figlinoque opere reperta sunt, 
artifice Tharra, ad quem ter mille circiter et tre- 
centorum ac triginta duorum annorum spatio ad 
usque vicesimam ztatem humani generis tempora 
propagata sunt. Nec in tanto hominum numero ul- 
lus adhuc filius ante parentem obierat : sed super- 
stitibus relictis liberis patres ex hac vita migrabant. 
Nam quod Abelem objicere quispiam posset, nequa- 
quam procedit, cum is violenta morte prareptus 
fuerit. Posteaquam vero Tharra figlina arte Deum 
velut z:emulo quodam opposito provocare coepit, 
dignam factis suis mercedem reportavit, cum et 
ipse filii sui jactura vicissim quodammodo provo- 


ealus est. Quod quidem Dei consilium admirans Scriptura nominatim his verbis expressit : Et mor- 
[κει est Arran coram Tharra patre in terra nativitatis suc !*. 
L.^Ewg τούτου ἔμενε Σχυθική τις διαδοχὴ καὶ B — VII. Hucusque Scythica quaedam successio , ap- 


ἐπίχλησις. Οὕπω δὲ ἣν τις αἴρεσις, οὕπω μηχανή τις 
ἑτέρα, Ἆ µόνον πορνεία, ἑπίνοια εἰδώλων. Καὶ µετ- 
ἐπειταἐθεοποιήσαντο (25') ἡ χαχηδαίµονας τυράννους, 
ἡ Υόητας φαντάσαντας τὴν οἰχουμένην, τιµήσαντες τὰ 
οὕτων µνήματα: xal μετέπειτα πολλῷ τῷ χρόνῳ 
ους περὶ Κ.ρόνον xal Δία, Ῥέαν τε xax Μραν, xal 
οὓς ἀμφ᾽ αὐτούς ' ὄπειτα δὲ ἀχινάχην σέδοντες (26) 
ἁ τε τῶν Σχυθῶν Σαυροµάται, 'Obpuaóv τε τῶν 
Βρᾳχῶν προπἀτορα  ἓξ οὗ τὰ γένος κατάγεται Φρυ- 
(ῶν (27), ὅθεν xaX θρᾶχες ἀπὸ τοῦ θήρας ἐπίχλην 
eX iv «fj πυργοποιίᾳ γεγεννηµένου καλοῦνται. Πε- 
ρέστη δὲ πᾶς ὁ χρόνος ἐντεῦθεν λαθούσης τῆς πλά- 
ης ἀρχὴν elg τὸν προδηλούμενον χαιρὸν, φύρων λοι- 
κὺν τὰς ὁδούς. Συγγραφεῖς τε ἐντεῦθεν xal ἱστοριο- 
(βάφοι, ἀπὸ τῆς τῶν Αἱγυπτίων ἑρανισάμενοι ἔθνο- 


5 Gen. x1, 38, 


(244) Περιέστῃ δὲ ὁ ἁγών. Scribe utest in Regio, 
ών. Ab Adamo ad Thare xx yeveal sunt, quia 
Chainan in numerum venit. Ex colligunt, ut hic 
Epiphanius indicat, annos 3352. Reipsa autem, ex 
LXX Seniorum editione, annos 2361. Ab Adamo 
ad diluvium supra numerati sunt 2262. Hinc ad 
Tbare ortum anni sunt 1102 ; fiunt anni 5564. Quare 
annis minus 32 dixit Epiphanius. Vide sequentem 
Bumerum. 

(25) Εξότε θάῤῥα. Suidas in Σερούχ. Ἐντεῖθεν 
εἰσίχθη fj πολυθεῖα, καὶ ἡ εἰδωλολατρεία" τοῦτο 'δὲ 
ὀέμεινε παρ᾽ αὐτοῖς µέχρι τῶν χρόνων θάῤῥα τοῦ 
πατρὸς ᾿Αδραάμ; fjv γὰρ ἀγαλματοποιὸς, ἀπὸ δια- 
φόρων ὑλῶν εἰχόνας ἐργαζόμενος, etc. 

(25) Καὶ μετέπειτα ἐθεοποιήσαντο. Haud absi- 
milem idolorum, eorumque cultus originem disce 
€x lib. Sapientize ο. xiv, Lactantio l. 1, c. 14. 

(26) "Exeica δὲ ἁκιν ἀχην σέθοντες. Martem in 

mis coluere Scythas, cujus efligies erat acinaces 
erreus, ait Herodotus |. 1v. Huic templum ex vir- 

Quorum fasciculis exstruebant, ubi et captivos 
maclabant, Sed quoniam in eum Herodoti locum 
incidimus, obiter hic a nobis emendandus atque 
illusirandus erit. Cum templum illud describit pag. 
152, ait sarmentorum ab illis fasces comportari, 
tnaggerarique ἐπὶ σταδίοις τρεῖς µῆχος, xal εὖρος * 
ὕφος δὲ EAascov* longitudinis ad stadia tria ; toti- 
dem latitudinis : altitudo vero minor. Nonne otiosum 
*$t admonere minorem tribus stadiis altitudinem 
fuisse? Quis tam alte erectum cumulum suspicari 
Posset? Plane. igitur mendosus hic locus est, et 


pellatioque mansit. Nulla vero adhuc hzresis erat, 
nec ullum aliud commentum preter idololatriam 
imepserat. Postea vero infelices tyrannos, aut pra- 
stigiatores, qui incantationibus suis ac fallaciis to- 
tum orbem deceperant, divinis honoribus consecra- 
mUnt, eorumque monumenta venerati sunt. Inde 
longo post tempore Saturnum et Jovem, Opem, ac 
Junonem, czeterosque horum asseclas. Tum acia- 
cein Sarmatae Scythici generis pro deo colere cee- 
perunt, ut et Odrysum, a quo Thraces oriundi ; in- 
didemque et Phrygum genus originem accepit : ex 
quo etiam accidit, ut a Thera, qui in illa turris 
eedificatione natus est, Thracum appellatio deducta 
sit. Deinceps errore in humanum genus introducto, 
ad illum usque quem attigimus terminum , depra- 


C pedum cubitorumve certus deest modus, quo mi- 


norem fuisse exaggerationem illam acripserat. Ad 
hac paulo ante, cum sacrificiorum rationem expli- 
cat, ac quemadmodum hostias immolarent, quz- 
dam leguntur, partim ab interpretibus ignorata , 
partim corrupta. Τὸ μὲν ἱρήιον αὐτὸ ἐμπεποδισμέ- 
vov τοὺς δύο πόδας τοὺς ἐμπροσθίους ἕστηχε᾽ ὁ δὲ 
θύων ὄπισθεν τοῦ κ νεος ἑστὼς, σπάσας τὴν ἀρχὴν 

ου 
ἐπικαλέει τὸν θεὸν, τῷ ἂν θύῃ’ xal ἔπειτα βρόχῳ 


τοῦ στρόφου, καταθάλλει µιν ' πίπτοντος δὲ τοῦ Lp 
περιὼν ἔδαλε τὸν αὐχένα. Victtima ipsa primoribus 


alligata pedibus sislitur. Cujus a tergo stans sucri- 


ficulus, funis extremum trahens pecudem proslernit. 
Moz ea cadente deum illum nominatim invocat, cui 
sacra (acit. Inde laqueo collum circumdat. Hzc verba 
σπάσας τὴν ἀρχὴν τοῦ στρὀφου Laurentius perperam 
vertit : amota 1n priniis snfula. Ista vero, περιὼν 
ἔδαλε τὸν αὐχένα, vitiosa sunt. Scribe περὶ ὧν ἔθαλε, 

το πε Gode quod lonicum est. Sic alibi χαθ᾽ 
ὧν ἐχάλυψε, et χατά µε ἑφάρμαξας. De acinace vide 
Alexandrinum Clementem in Protreptico, Lucia- 
num in Tozari. | 

(21) Ἐξ οὗ τὸ γένος κατάγεται Φρυγῶν. À 
Thracibus originem traxere Phryges. Dardanus 
certe primum in Samothracia consedit : unde in 
Phrygiam trajecit. Sed et a Masis, vel Mysis Eu- 
ropxis Mysos Asiaticos propagatos asserunt. Di- 
serte idipsum Strabo lib. x : Καὶ οὐχ ἀπειχός vs, 
ὥσπερ αὐτοὶ οἱ Φρύγες θρᾳχῶν ἅποιχοί siat, οὕτω 
xat τὰ ἱερὰ ἐχεῖθεν µετενηνέχθαι, 








. 


illa scriptorum atque historicorum nata copia, qui 
ab /Egyptiorum fabulosis superstitionibus universa 
mutuati sunt. Unde et maleficia magiceque artes 
exortx. Ea porroomnia tum a Cecropis ztate trans- 
lata sunt in Graeciam. Per illud tempus Ninus ac 


(438) Μετηγέχθη δὲ ταῦτα sic "EAAnrac. Euseb. 
in Chronico, an. 464 : Primus Cecrops botem immo- 
lans Jovem appellavit. 

(29) Καὶ ἦν μὲν κατὰ τοῦτον τὸν xaigóv. Abra- 
hamum anno Nini xLu1 natum esse docuit in Chro- 
nicis Eusebius, idque posteris omnibus persuasit; 
nam nemo est velerum post Eusebium, qui non 

ro certo id habuerit, ac tanquam ἀναπόδειχτον 

pxfi chronologiz: su: praefixerit. Sed in digeren- 
dis Assyriorum ac Medornm intervallis variat Eu- 
sebius. In posteriore Chronicorum libro, qui annos 
expansos complectitur, ab ortu Abrahami, quem 
vult esse Nini xLi, ad Sardanapali mortem anni 
sunt 1196. Additis Nini χι, qui Abrahami nata- 
lem antecedunt, et Beli Lxv (alibi Lv idem auctor 
numerat) confíiunt anni 13505, quibus Assyriorum 
monarchia tenuit. Sequuntur Medi : quibus annos 
imputat ccLx. Itaque Cyri ac Persarum initium po- 
nit numero 1457. Hic Scaliger nullum insectandi 
Eusebii finem facit, eique pene omnibus paginis in- 
solenter illudit. Accusationis caput est, quod Assy- 
riorum reges aliquot przeterierit, et de annis illo- 
rum detraxerit. Cum enim ex Africano regum illo- 
rum seriem, annos uniuscujusque descripserit, apud 
Africanum vero reges numerentur xLi, iisdemque 
mille quadringenti octoginta quatuor anni tribuan- 
tur: Eusebius iv reges, annos crxu expunxit. Tum 
aliis rursum annis delractis, eo calculum perduxit, 
ul mille circiter ac trecentis annis Assyriorum im- 
perium circumscriberet. Quod eo animo fecisse pu- 


S. EPIPHANIDI: 
vatiora in dies sunt revoluta tempora. Hinc omnis A μύθου πλάνης. ὅθεν δὴ τὰ τῆς qappaxela s 


B 


tat Scaliger, ut ad institutum suum ac zpóXnjiv C 


regum illorum tempora dirigeret. Quamobrem im- 
manis hic est anachronismus Eusebii, si Scaligero 
creditur; ex quo factum est, ut anno Nini xLit na- 
talem Abrahami posuerit; cum ad Beluchi xxxi 
rejiciendus fuerit, qui est a xii Nini fere cerix. 
Sed vanissima est hec Scaligeriana ratio; ex qua 
perabsurdum illud sequitur : Assyriorum regum ini- 
tium ante diluvium exstitisse. Mundum enim crea- 
tum existimat auno per. Jul. 764, a quo ad Christi 
natalem Dionysianum, qui anno ejusdem periodi 
4715 convenit, anni sunt $950. ldem porro Sar- 
danapali necem et Assyriorum finem in annum con- 
jicit period. Jul. $840, qui est mundi 2077. Rursus 
diluvium accidit, ut ille putat, anno mundi 1657. 
Quibus de 5077 detraetis, reliqui suut 1420. Atqui 
regnatum est ab Assyriis annos 1484. lgitur anno 
ante diluvium 64 Belus imperium adiu, Nullum 
hic proleptici temporis methodus locum habere 
petest : ubi bistorica verilas, ac verorum regum, 
verique imperii tempus exquiritur. Quid eniu pec- 
cavit Eusebius, qui eos annos omisit, ex quibus ab- 
snrditatis tantum sequebatur ? Annon Citesiam, 
. Diodorum, alios denique, quam Africanum aucto- 
res habere potuit, ex quibus numeruin illum reguin 
Assyriorum conficeret? Sane Diodorus, quem Eu- 
seb. lib. 1 Chron., pag. 29 edit. Greca, profert, 
Sardanapalum a Nino quintum ac tricesimum nu- 
merat ; ita fiunt additis Nino ac Belo, reges xxxvii, 
quot Eusebius perceusuit. Quod si quatuor illi re- 
ges ab Eusebio przeiermissi, nihilo secius intu- 
dendi fuerant, intererat ejus, qui ludibrium vere- 
retur, de singulorum saltem spatiis aliquot. annos 
deducere, ut Assyriorum primordia intra diluvii 
metas continerentur. 

Nos ut obscurissimi vetustissimique imperii vesti- 
gia persequemur, certam epocham deligemus, de 
qua apud ouines ferme chronologos constet. Ea est 


493 
φεαιὶ 
µαχείας ηὑρέθη. Μετηνέχθη δὲ ταῦτα εἰς 7EAX 
vag (28) ἀπὺ τῆς ἡλιχίας τοῦ Κέχροπος. Καὶ ἣν εξ» 
κατὰ τοῦτον τὸν χαιρὸν (29) Νϊνος ἐν ᾿Ασσυρίοςς, 
xai Σεµίραμις, σύγχρονοι ὄντες τῷ ᾽Αδραὰμ, Δέγν- 
πτίων τε ὀχτωκχαιδεκάτη (50) δυναστεία. Οἱ ἐν Ἔ-ι»-- 


Cyri, ac Persici regni : cujus initium omnes sta— 
tuunt olymp. Lv, anno primo. Cepit hec olympias, 
ut alias ostendetur, anno per. Jul. 4154. Quare vel 
hoc ipso anno, vel sequenti, labente scilicet olyna p. 
anno primo, Persarum imperium iniit. Nos certis 
de causis annum 4155 Cyri exordio prefinimus. 
Jam vero Medis, qui Persas antecesserunt , anpoe 
eum Diodoro et Ctesia imputamus cccxvit. Quare 
lllorum initium convenit anno per. Jul. Mun- 
dus, ut opinio fert nostra, conditus est |t Jul. 750. 
Autumno siquidem ad Dionysianuim Christi nata- 
lem annos ab orbe condito putamus fere 5485. Ac- 
cidit itaque diluvium anno per. Jul. 2286, mundi 
1656. A quo ad Persarum exordium anni colligun- 
tur 1769, ad Medorum, 1459. Quocirca si, ut Dio- 
doro et Euselio placuit, Assyriorum imperium ad 
annos 1500 propagatum est: merito Beli a nobis 
initium statuitur auno post diluvium 455, mundi 
1809, periodi Juliane 2539. Indidem vero οσηςε- 
quens est annum primum Beli natalem Abrahami 
praecedere annis 140; si annos Belo quinque et 
sexagenos attribuas. Abrahamum denique non anno 
Nini 45, sed Semiramidis 25 natum esse:cum ejus 
ortus incidat in annum a diluvio 292, period. Jul. 
2678, mundi 1948. Hzc de Assyriorum intervallo 
et initio proponenda modo; alibi probanda nobis 
erunt. 

(00) Αἰγυπτίων τε ὀκτωκαιδεκάτη. Longissima 
de AEgyptiorum dynastiis, deque Scaligeri in Euse- 
bium intemperantia disputatio hoc loco institui 
poterat. Nau et hic quoque Proleptici temporis, 
eommentitiarumque dynastiarum metbodus vestigia 
omnia veritatis permiscuit. Sed animadversionum 
nos brevitas libare ista leviter admonet, neque ve- 
hementius ad eas quzstiones incumbere. Dynastias 
Ahgyptiorum ex Manethone Africanus unan et tri- 

inta commemoravit, quibus annos assignat 5354. 
kb eo diversissimus est Eusebius tam in dynastia- 
rum ordine, quam in annorum summa. Propterea 
odiose hominem insectatur Scaliger, et Manethonis 
dynastiis omnibus explicatis, earum caput ultra 
mundi primordia longissime promovet. Quod ad 
fabularum institutum opportunum, ad historia *ve- 
ritatem indagandam frivolum ac ridiculum est. Non 
enim mediocris inepti est, hisce nugis ac quis- 
quiliis locum in historia chronologiaque tribuere, 
atque Eusebium propterea culpare, quod a fabulo- 
sis deliciis abstinens, certam inieriL viam, qua haec 
ad historiam accommodaret. Quoniam igitur Agy- 
ptiorum, uti diximus, initia obscurissima sunt, ha- 
rum dynastiarum novissima tempora considereuius, 
quorum historia certior, ut effusam fabularum la- 
$civiam quibusdam terminis ac limitibus coercea- 
mus. Cambyses anno, ul auctor est Herodotus, 
regni sui quinto expugnavit Ayyptum, paulo post 
Amasidis obitum. Ad hoc tempus sex et viginti dy- 
nastis ab Africano numerantur, anni 5159. 
Cambysis exordio dubitari non potest, cum et ex 
historia, et ex astronomicis observationibus apud 
Piolemzum liquidissime constet. Convenit. autem 
anno per. Jul. 4185. Ergo annus ejus imperii septi- 
mus capit anno 4189, quem esse definimus mundi 
9459. A diluviv ad hoe tempus anni. decurrerupt 
1805, quo spatio continenda dynmastiarum ipter- 
valla : quibus ab ortu Abrabami ad Cambysis quih- 
tum, Eusebius imputat annos 1491. Sed Abrahamo 
nascente xvi dynastiam iuchoatawm scribit; a quo 
discedit Epiphanius, qui xviij posuit, ut. codem 


(5 ADVERSUS HJERESES L'B. 1. TOM. L — ILERES. HV. 


194 


fuv δὲ τότε μόνοι (31) ἐδασιλεύοντο, ἧς βασιλείας A Semiramis Assyriis imperabant; quorum :equalis 


ἀρχὴ Τέγονεν Εὔρωψ. 


Abraham fuit; apud /gyptios vero decima octava 


éymastia 9 preerat. Solique tum ex omnibus populis Sicyonii regio dominatu continebantur; cu- 


jusinitium ab Europe pro(ectum est. 

H. Καὶ ὁ θεὸς ἐπιλέγεται τὸν ᾿Αόραὰμ τῷ αὐτῷ 
χαραχτηρι τῆς ἁγίας χαθολιχῆς χαὶ ἁποστολιχῆς 
Ἑχχλησίας ἓν ἀχροθυστίᾳ πιστὸν, xal iv εὐσεδείᾳ 
τλειύτατον , ἐν γνώσει προφητῶν !*, ἓν βίῳ εὐαγγε- 
ixiv χεχτηµένον ἀναστροφῆν. Ofxot γὰρ Ὑέγονε 
πατέρα τιμῶν, Χχαλούμενος ὑπὺ τοῦ λόγου, καὶ τῶν 
ἀἰχείων ἀποτασσόμενος , πειθόµενος δὲ τῷ χαλοῦντι, 
ὥσκερ οἱ περὶ Πέτρον χαὶ ᾿Ανδρέαν xal Ἰάκωθον 
xii Ἰωάννην. Καὶ ἵνα μὴ πάλιν μηχύνω τὸν λόγον, 
sv ἐρῶ. Eig ἔτη γὰρ ἑλάσας οὗτος ἆ πατριάρ- 
fe ἑννενηκονταεννέα, ὑπὸ τοῦ Θεοῦ χρηµατίζεται 
d; τεριτοµήν. Καὶ ἄρχεται ἐνθένδε ὁ χαραχτ]ρ τοῦ 
Ἰωδαϊαμοῦ μετὰ τὸν Ἑλληνισμόν. Καὶ ἣν τῆς τοῦ 
χύσμον χαταθολης (52) εἰχοστὴ πρώτη γενεὰ, ἔτη δΣ 
τρισχΏια τετραχόσια τριαχονταέν * xal ὁ Ἰουδαϊσμὸς 
iprtv ἑλάμδανεν. Σχυθισμὸς γὰρ ἀπὸ τοῦ χαταχλυ- 
cuo) (33) ἄχρι τοῦ πύργου xai τοῦ Σερούχ. ᾿Απὸ δὲ 


P ['o. προφήτην. 


lempore, quo Assyriorum monarchia ccpit, /Egy- 
plios regnasse dixerimus, cum illorum primordium 
arca annum a diluvio 153 inciderit, detractis toti- 
dem annis ab intervallo , quod a diluvio ad quin- 
lun Cambysis elapsum est, anni supererunt 1650 
3b Ezyptiorum initio ad Cambysen usque, et Per- 
arum in JEgvpto dominatum, per Africani dyna- 


30 Gen. xvi, 10. 


VIII. Post hzec eadem qua catholicam et aposto- 
licam Ecclesiam figura, notaque Abrabamum eligit 
Deus, virum in preputie fidelem, ac religione 
pietateque perfectissimum, atque ut scientia pro- 
phetis parem , sic ad evangelicam disciplinam vitse 
instituto provectum. Erat tum domi patrem obser- 
vans, cum Dei oraculo vocatus domesticis renun- 
tiavit, et eum à quo vocatus erat, secutus est ; 
quemadinodum Petrus, Andreas, Jacobus et Joan- 
nes postea fecerunt. Ác ne denuo sim longior, 
paucis omnia complectar. Cum igitur ad nonagesi- 
mum nonum tatis annum patriarcha ille perve- 
nisset, de circumcisione a Deo responsum accepit **. 
Inde Judaismi nota post gentilem superstitionem 
originem habuit. Agebatur tum annus mundi unus 
et tricesimus supra ter millesimum ac quadrin- 
gentesimum, state ab orbe condito altera et vice- 


chau Europis anno xxu, qui est ab initio regni 
Sicyonii Lxxiv : nam centum prope ac triginta anni 
inter utramque epocbam iuterjocti sunt. 

(532) Καὶ ἐκ της τοῦ κόσμου χωταθδο.ῆς. In su- 
periore numero ab orbis initio ad εἰχοστὴν Υενεάν 
numerabat annos 3532 : cui summ duos et triginta 
deesse ad LXX Seniorum ratiocinia monuimus. Vi- 


si25, si lubet, dispensandi; quod otiosum ac nu- C cesima Ύενεά, quia Cainan comprehenditur, est 


εἰ est, Ad summam , qui ZEgyptiacarum 
Wiginum historiam, veritatemque consequi studet, 
postulatitias illas Scaligeri periodos, et omnem dy- 
masiarum pompam rejiciat necesse est, ac certis 
$ annorum intervallis astringat. 

(31) Οἱ ἐν Σιχνῶνι δὲ uórot. Ex eodem Eusebio 
sumpsit, Sed hoc parum fideliter, quod primum 
Sicyoniorum regem facit Europem, cum sit apud 
Lesebium. secundus : nam primus est ZEgialeus, 
qui annis Li1. regnavit. Huic Europs successit, cu- 
|i* anne xxi) nascitur Abrabamus. Antiquissimum 
àe in Europa regnum fuit, Cujus in annis minime 
awiores eonsentiunl, Sed parum admodum fere 
omoes absunt 4 millenis; quot Apollodorus apud 
Lusebium numerat. Hujus regni si initium explo- 
rre volumus, eadem, qua supra, methodo, consi- 
derandus est finis. Postremus Sicyoniorum regum 
lenippus fuit; cujus post obitum Agamennon 
regnum illud invasit : ita ut deinceps reges nulli 
Woprii fuerint, sed sacerdotes : tametsi post Zeu- 
1ppum Pausanias Hippolytum regnasse scribit, 
quo imperante Sicyoniis potitus est Agamemnon. 
Addi et Lacestadem regem ; sub quo a Doriensi- 
bus Sicyonii subacti sunt. Constat igitur propeino- 
dwn sub Trojanum excidium Sicyoniorum desiisse 
Ténum. Tempus ἁλώσεως Trojans annus est in 
Per. Jul. 5530, mundi 2800, post diluvium 4144. 
(ware cum Agamemnon xv annos regnaverit , ex 
quibus x Trojanze obsidioni decerpendi sunt, quin- 
in primis Sicyonem expugnavit. Coepit autem 

memnon, ut eodem anno desiisse fingamus, 

quo Troja est excisa, per. Jul. 5516, mundi 2786, 

t diluvium 4450. Quare si anno regni primo 
Iippum vicit, ac primi illi um anni terini- 

Ail! suat, afirmandum est Sicyoniorum imperium 
lüiSe anno diluvium circiter cLxiv, paulo 

«St Ássyriorum exordium. lta falsum erit, quod 

tbius operis initio przefixit, ortum esse patriar- 


Thare ortus; Abrahami vero, xxi. Ad. hanc anni 
sunt ex LXX 24354 , nempe additis Thare septua- 

inta, quot erat natus, cum Abrahamnum genuit. Ad 

brahami porro circumcisionem , anni fluxerunt 
9952. Atqui Epiphanius ab orbe condito ad Abra- 
bami xc, quo circumcisionis preceptum editum est, 
et Judaismus occopit , nonnisi 5452 annos enume- 
rat. Aut igitur πενταχόσια pro τετραχόσια resti- 
tuendum est: aut. certe summam illam non ad 
Isaaci natalem, vel circumcisionem Abrabami, sed 
ipsius ortum Abrahami perduxit, hoc est ad xxi ab 

damo γενεάν. Hoc si ita est, tum in viam redierit 
Epiphanius, et xxx fere illos annos restituerit, quos 
a superiore calculo abesse docuimus : nisi quod 
tres omnino anni desiderantur; quod nullius est 
momenti. 

(33) Σκυθισμὸς γὰρ ἀπὸ τοῦ xacaxAvo pov. Ad 
Seruch, inquit, et turrim : quasi Babylonica turris 
Seruchi tempore sit exstructa. Quod secundum La- 
tinos defendi potest; Grecorum vero rationibus 
repugnat. Etenim Geneseos x, 25, Heber Phalego 
filio nomen imposuit ab eventu : Quod in diebus 
ejus divisa sit terra. Hoc partim Heberis ipsius 
tempore, paulo ante Phaleg ortum accidisse cen- 
sent; partim $ub Phaleg, et in diebus ipsius. Qui 
posteriorem sectam tenent, Heberem dicunt afflatu 
prophetico presensisse divisionem illam, quam post 
Phalegi ortum quamlibet longe, impune certe sub- 
movent. Tertius Αα Phalego Seruch est; qui anno 
apud Latinos statis xxx Nachorem genuit, cum 
Phaleg xcii ageret. Quare sub Serucho turris zdi- 
ficari potuit. Verum hoc LXX Seniorum ratiocinia 
non ferunt. Nam ab ortu Phaleg, ad Seruchum 
anni sunt apud Graecos ccrxir.. Vixit autem Pbaleg 
annos non amplius ccxxxix. Νου potest igitur sub 
Serucho excitata esse turris, si quidem vivo adhuc 
Phalego, e: in diebus ejus divisa sit terra. Ideo πλα- 
τυχῶς Epipbanius dixit, ἄχρι τοῦ πύργου, xal τοῦ 





195 - 


5. EPIPHANTI . 


120 


sima, cum J4udaismus effloruit, Nam a diluvio ad Α τοῦ Σεροὺχ ἕως τοῦ ᾿Αδραὰμ, xal δεῦρο, Ἑλληνισμὸός 


turris z:edificationem ac Seruchum Scythicum vi- 
vendi institutum tenuit. Α Serucho ad Abrahamum, 
et in hanc usque diem gentilis superstilio. Porro 
nulla adhuc ab Abrahamo secta cognomen adepta 
fuerat. Sed ii duntaxat, qui ejusdem religionis 
appellatione continebantur, Abrahamitze ab eodem 


patriarcha dicebantur. Hic enim octo liberos ha- : 


buit; ex quibus unus lsaac hwres institutus est ; 
quod et pietati deditus vitam suam ex patris 
sententia moderaretur, et singulari Dei promissione 
eidem fuisset parenti concessus. Ante quem Igmae- 
lem ex Agar ancilla susceperat. Sed et Chetura sex 
illi postea peperit **. Qui omnes per Felicem Arabiam 
dispersi sunt: Zembrau scilicet, Jezan, Jesboe, 


Ἀπὸ δὲ ᾿Αδραὰμ οὕπω ἐπώνυμον fjv aipistenz 
ἀλλ ἢ µόνον οἱ τῆς αὑτῆς θεοσεδεἰας τοῦὔνομα ἔχον 
τες ᾿Αθραμιαῖοι ἀπὸ τοῦ ᾿Αόραὰμ ἐχαλοῦντο. Hagbe. 
γὰρ τούτῳ ὑπῆρξαν ὀχτώ * Ἰσαὰκ δὲ χληρονόρεοι 
μόνος ἦν - διότι xal χατὰ γνώμην.τοῦ πατρὺς ἐδίου. 
θεοσεθείᾳ προσανέχων, χαὶ xav' ἑπαγγελίαν θεο: 
τῷ πατρὶ ἑδεδώρητο. Ἔσχε δὲ πρὺ τούτο τὸν 
Ἰσμαὴλ ὑπὸ παιδίσχης τῆς "Αγαρ. Χεττοῦρα δὲ τού- 
τῳ τίχτει παῖδας EZ. Διεμερίσθησαν δὲ οὗτοι Ex! 
τὴν Εὐδαίμονα ᾿ΔΑραδίαν χαλουμένην ' Σεμθρὰν καὶ 
Ἰέξαν (54) xai Ἰεσθοὴ xat Σωῦε καὶ Ἐμμαδὲμ οεαὶ 
Μαδιὰμ, καὶ ὁ τῆς παιδίσχης' Ἰσμαὴλ δὲ, ὡς ἔφην, 


; τούτῳ ἣν ὄνομα, Καταλαμόθάνει δὲ οὗτος, xat χτίζεε 
τὴν Φαρὲς χαλουμένην iv τῇ ἑρήμῳ. Τούτῳ παῖδες 


Sove, Emmaden, et Madian, una cum ancilke B Ὑίνονται δεχαδύο τὸν ἀριθμόν' ἐξ ὧν al φυλαὶ (35) 


filio, quem Ismaelem vocatum esse paulo ante 
diximus. Sed hic postremus delecto in solitudine ad 
habitandum loco Phares condidit; liberosque nu- 
mero duodecim suscepit : a quibus Ágarenorum, 
sive Ismaelitarum, qui hodie Saraceni dicuntur, 
tribus propagate sunt. ΑΙ ]saaco duo mati sunt 
filii, Esau et Jacob. Quo tempore vere pietatis 
religionisque cultoribus Abrabamitarum, et lsaci- 
darum nomen attributum est. Post haec Esau im 
Idumzam discedens (est hzc regio Chananzorum 
traetui ad meridiem et orientem 10 obversa) in Seire 
monte domicilium collocat, ibique oppidum Edom 
constituit, Cujus liberi perpetua successione in 
(dumza dominati sunt, indeque principes Edom 
appellabantur. Ex qua stirpe si Abrahamum e serie 
sustuleris, ej ab Isaaco coeperis, quintus ordine Job 
numerandus venit. Etenim 1lsaacus Esau filium 
habuit, ab hoc Raguel, a Raguele Zara genitus est. 
Hic vero Jobi pater exstitit, qui cum antea Jocab 
diceretur, paulo ante calamitatem illam Jobus alio 
nomine vocatus est. Per illud vero tempus circum- 
cisionis ritus obtinebat. Czeterum Jacob Esau fra 
tris iram metuens, de parentum consilio in Mesopo- 
tamiam Phadan profugus concessit , ultra Mesopo- 
tamime partem alteram, qux Susoba nominatur. 


!! Gen. xxv, 9. 


Zepoóy* quia secundum turris zedificationem, Se- 
ruchi temporibus idololatria grassata est. 
Animadvertenda et hoc loco et alibi sparsim con- 
stituta apud Epiphanium religionis, ac secLarum 
rogressio. Principio enim Barbarismum ab orbis 
s inilio ad diluvium decurrisse putat. Inde ad ortum 
Seruchi Scythismum. Α Serucho deinceps Ilelle- 
nismus obtinuit. Tum Abrabamizorum ab Abra- 
haino secta. Exinde Judaismus ab anno patriarchae 
xcix. Quz partitio maxime ob Scythismum fauto- 
rem me non habet. Neque enim lando unquam est 
auditum : Noemi posteros ante turrim conditam 
Scythas appellatos, aut aliis denique, quam Scy- 
thie incolis, post. nationum utique divortia, Scy- 
tharum vocabulum attributum. Hanc Epipbanio 
partitionem peperit azguta illa Pauli interpretatio, 
ad Rom.i, ubi Barbarorum, Scytharum, Grecorum, 
Judaorumque (it mentio. Sed quam alienus ab 
Epiphanii mente sit Apostoli locus ille, res ipsa 


loquitur. 
ο) Σεμθρὰν, καὶ Ἱέζαν. llebraice Jecsan, LXX 


τῶν ᾿Αγαρηνῶν, τῶν xal Ἰσμαηλιτῶν, Σαραχηνᾶνν 
δὲ τὰ νῦν χαλουµένων. ΤΓεννᾷ δὲ Ἰσαὰκ δύο παῖδας, 
Ἡσαῦ τε χαὶ Ἰαχώθδ. Καὶ ἐχαλεῖτο τότε τὸ γένος 
τῶν θεοσεθῶν ᾿Αδραμιαῖοί τε xol Ἰσαάχιοι. Διορι- 
σθέντος δὲ τοῦ ᾿Πσαῦ ἐπὶ τὴν Ἱδουμαίαν πρὸς -Ἡ 
µεσημόθρίᾳ τῆς Χαναὰν χειµένης χώρας xal àvavo- 
λιχῆς , οἰχιστὴς Υίνεται τοῦ Σηεὶρ ὄρους, xai πόλιν 
χτίζει τὴν Ἐδὼμ χαλουµένην. Γίνονται δὲ τούτῳ 
παΐῖδες , xat ἡγεμονεύουσιν ἓν τῇ Ἰδουμαίᾳ ἕχαστος 
χατὰ διαδοχὴν, ol xaY ἐχαλοῦντο ἡγεμόνες Ἐδώμ. 
Ἐξ οὗπερ πέμπτος (56) χατὰ διαδοχἠν ὁ "166, ὑπεξ- 
αιρουµένου τοῦ "A6paàp ix τοῦ ἀριθμοῦ τούτου, 
ἀπὸ δὲ Ἰσαὰχ ἁριθμουμένον ' Ἰσαὰχ γὰρ γεννᾷ 
τὸν Ἡσαῦ, Ἡσαῦ τὸν Ῥαγουὴλ, Ῥαγουὴλ τὸν Ζα- 
ρᾶ, Ζαρᾶ τὸν "106, πρὶν μὲν χαλούμενον Ἰωχὰθ, 
ἕτερον δὲ χληθέντα Ἰὼθ ὁλίγῳ πρόσθεν πρὸ τοῦ Υε- 
νοµένου αὐτῷ πειρασμοῦ. "Hv δὲ περιτομὴ πολι- 
τενοµένη. 'laxi6 δὲ ἀποδιδράσχει ἀπὸ Ἡσαῦ τοῦ 
ἁδελφοῦ αὐτοῦ διὰ μῆνιν xatà συµδουλίαν πατρὸς 
xai μητρὸς ἐπὶ «hv Μεσοποταµίαν Φαδᾶν (57) &x- 
έχεινα τής Μεσοποταμίας Σουσωθά' ὃς ἄγεται ἐχεῖ- 
θεν τῆς ἰδίας συγγενείας γαμετὰς τέἐσσαρας τὸν 
ἀριθμόν. xal χυΐσχουσιν αὐτῷ παἶδας δεχαδύο τὸν 
ἀριθμὸν , τοὺς xal πατριάρχας ἐπιχληθέντας. Πα- 
λινδρομοῦντι δὲ αὐτῷ ἐπὶ τὴν Χαναανῖτιν γήν πρὸς 


Ἰεχτάν. Mox Ἐμμαδέμ corrupte apud Epiph. pro 
Μαδάν, LXX Μαδάλ. e pe "P 

(55) Εξ ὧν αἱ gvAal. De Sarracenorum φυλαῖς, 
et φυλάρχοις (requeus apud Procopium, aliosque 
mentio. 

(66) ᾿Εξ οὗπερ πέµπτος. De Jobi stirpe et ori- 
gine non eadem fuit antiquorum opinio. Sed quam 
Epiphanius sequilur, ea communis, maximeque 
probabilis est : Job eumdem esse cum Jobab, de 
quo Genes. xxxvi, 335. Quod in editione LXX ad 
calcem libri Job adnotatum est, ὥστε εἶναι αὐτὸν 
πέμπτον ἀπὸ ᾿Αθδραάμ, excluso seilicet Abrahamo; 
ut Epipbanius interpretatur. De quo vide cum 
alios, tum Salianum nostrum, qui de Jobi hisio- 
ria, ut et de czteris, luculente eruditeque scripsit. 

(97) Ἐπὶ τὴν Μεσοποταμία» Φαδαν. Mesopota- 
mia D^N Padan Aram appellatur Genes. xxv 
et xxvii, Sed quie sit altera Mesopotamia Su- 
$0ba, nondum comperi , nec ulla ejus nominis οὐ” 
currit. 


191 


ADVERSUS HJERESES LIB. 1. TOM. 1I. — IL/ERES. I-IV. 


οὖν ἴδιον αὑτοῦ πατέρα Ἰσαὰχ xal μητέρα Ῥεδέχ- A Unde quatuor e cognata familia conjuges duxit, e 


xiv, yíveval τις αὐτῷ ὁπτασία Ex Θεοῦ παρὰ τλς 
τοῦ Ἰορδάνου διεχθολάς Ἰαβὼχ δὲ τὸν χειµάῤῥουν 
χαλοῦσιν, ἔνθα που ἐθεάσατο παρεμθολὰς ἀγγέλων. 
kal ἰδοὺ, qrotv, ἄνθρωπος àp' ἑσπέρας, καὶ 
σιγεπά-αιεν αὐτῷ ἄχρι τῆς Bo, ὃν ἄγγελον 
ἐπεσημήνατο dj Γραφή ' ὃς xav εὐλογίαν δίδωσι τῷ 
12xe6 ἀξιώματος ὄνομα τῷ Ἰσραῇλ. Διαναστὰς δὲ 
ἐχεῖθεν ὁ Ἰακὼδ , ἐπωνόμασε τὸ ὄνομα τοῦ τόπον 
Ex θεοῦ ΄ ἐπειδὴ ὁ πρὸς αὐτὸν διὰ τῆς εὐλογίας 
φἶσας, ὅτι Οὐχέτι κ.ηθήσεται có ὄνομά σου "Ia- 
x96, ἀ 1 3) Ἱσραὴ- κἀηθήσεται , διέστειλε λέ- 
qQwv* Ὅτι ἐνίσχυσας μετὰ sov, καὶ μετὰ ἀγ- 
θρώπων δυνατὸς ἔσῃ. 'Amb τούτου τοῦ χρόνου 
Ἰσραγλῖται χαλοῦνται. 


8'. Καὶ ὁ Ἱσραῇλ μετὰ τὴν τοῦ Ἰωσὴφ εἰς Αἴγυπτον 
χάθοδον χάτεισι xai αὐτὸς σὺν παντὶ τῷ οἴχῳ αὐτοῦ, 
νιῶν το xal ἐχγόνων , γυναιχῶν τε τῶν προειρηµέ- 
νων, καὶ ἄλλων , ἐν ἑθδομήχοντα ψυχῶν (58) τὸν 
ἀριθμόν. Διατρίθει δὲ τὸ γένος τοῦ Ἰσραὴλ àv τῇ 
τῶν Αἰγυπτίων χώρᾳ γενεὰς πέντε. Ἰαχὼθ γὰρ γεν- 
vi τὸν Acut χαὶ τὸν Ἰούδαν, xal τοὺς ἄλλους δέχα 
πατριάρχας. Λενῖς δὲ γεννᾷ τὸν Καάθ. Ἰούδας δὲ 
Ἱεννᾷ τὸν Φαρές. Ka&0 γεννᾷ τὸν ᾽Αμθρὰμ. ᾽Ἀμόρὰμ 
γεννᾷ τὸν Μωῦσέα. Φαρὲς γεννᾶ τὸν Ἐσρώμ. 'Ec- 
pou γεννᾷ τὸν ᾿Αράμ. ᾿Αρὰμ γεννᾷ τὸν ᾽Αμιναδάδ - 
Ἀμυαδάδ τὸν Ναασσὼν ἐν χρόνοις Μωῦσέως (59) ' 
xii Ναασσὼν πέµπτῃ γενεᾷ κατὰ τὸν Λευϊ, Ἔξει- 
ay Ἰσραὴλ ix γῆς Αἰγύπτου διὰ τῆς Ἐρυθρᾶς ϐθα- 
ἁὰάσσης &v θεοσηµείοις, xal στρατοπεδεύει ἐν τῇ ἑρη- 
po Σινᾶ. Καὶ χρησμῶν δοθέντων £x θεοῦ τῷ θερά- 
ποντι αὑτοῦ Μωῦσεῖ ἀριθμήσασθαι ἀπὸ εἴχοσιν Exo, 
xi ἕως πεντήχοντα ἄνδρας δυναµένους σπάσασθαι 
ῥμφαίαν , καὶ λαμθάνειν ὅπλα πολεμικά, εἰς ἑξη- 
χονταδύο µυριάδας xal ὀχταγισχιλίους πενταχοσίους 
εὗρεν. "Hy δὲ χατ᾽ ἐχεῖνο χαιροῦ (40) Ίναχος παρ᾽ 


*! Gen, xxxi, 4. 3 ibid. 28. 


'Ev ἑδδομήκογτα νυχῶν. Cor. ψυχαῖς. De 
A dissident Hebraei atinique codices a LXX 
Senioribus ; secundum quos Act. vri, 14, Stephanus 
T$ animas enumerat : quanquam iidem illi LXX 
Deut. x, 22, non plures animas quam septuaginta 
posuerunt, De hac quaestione vide Hieron. in Tra- 
dit., et Augustin. quzst. 152 in Genes., et xvi De 
civit. , 149. 

(39) Ἑν χρόνοις Μωῦσέως. Prava interpunctio 
falsissimam sententiam hoc loco peperit : nempe 
uinta Y utrobique tam in stirpe Levi, quam 
Judz, lsraelitas ex "Egypto migrasse. Dixit enim 
paulo ante : mansisse illos in JEgypto γενεὰς 
πέντε» quas deinde singillatim percenset. Atqui 
de sola id Levitica uteunque verum est; in Judze 
stirpe falsum. Hzc enim est utriusque series. 


Jacob 
Levi juda 
Caath Phares 
Amram Hesron 
Moyses Ram — 
Aminadab 
Naassorn 


&gyptum ingressus est Jacob, cum jam Caath 


quibus duodecim liberos patriarchas suscepit. Cuin- 
que in Chananzam ad parentes suos lsaac οἱ Iebec- 
cam postliminio rediret, visum ei quoddam haud 
procul Jordanis vadis divinitus oblatum est, ad 
torrentem Jaboc, ubi angelorum castra conspezit. 
Et ecce, inquit , vir quidam cum eo luctabatur a ve- 
spera ad auroram usque **, quem angelum fuisse 
Scriptura significat, qui Jacobo benedicens, eidem 
dignitatis nomine Israelis appellationem indidit. 
Postea digrediens Jacobus ei loco Visionis Dei no- 
men imposuit, propterea quod qui sibi inter benedi- 
cendum dixerat : Nequaquam amplius vocaberis Ja- 
cob, sed lsrael tibi nomen erit, idem hoc diserte 
subjecerat: Quoniam cum Deo contendens prepotens 


B [uisti, etiam contra homines viribus valebis **. Ab ilio 


deinceps tempore fsraelitae nuncupati sunt. 

IX. Postquam vero in /Egyptum Josephus pro- 
fectus est, ad eum lsrael cum universa familia 
perrexit, cum filiis, inquam, ac nepotibus, atque 
horum omnium uxoribus, reliquaque domo, ut in 
totum septuaginta capita numerata sint. Mansit 
porro Israelitarum iu /Egypto genus zetatum quin- 
que spatio. Siquidem Jacobus Levi atque Judam 
genuit, ceterosque palriarchas decem. Levi Caath 
filium ; Juda Phares suscepit. Caath Amram genuit, 
Amram Moysen. At Phares Esrom, Esrom Aram, 
Aram Aminadab, 1 1 Aminadab Naasson Mosis tem- 
pore. Sic state perinde quinta Naasson ortus est. At 
Israelite per mare Rubrum ex JEgypto inter stu» 
penda prodigia digressi in deserto Sinaitico castra 
metati sunt. Tum Moysi Dei servo divinum oracu- 
lum recensere populum jubet, eorumque numerum 
inire, qui militarem ztatem adepti tractare arma 
possent, a vicesimo ziatis anno ad quinquage- 
simum. Quam in descriptionem sexcenta viginti et 
octo millia ac quingenta capita relata sunt. Atque 
idem illud tempus fuit, quo apud Grzxcos Inachus 


nepotem ex Levi filio suscepisset. Quamobrem prius 
illud falsum est, πέντε veve&c in A;gypto commo- 
ratos lsraelis posteros, cuin duze, aut ad summum 
tres duntaxat intercesserint. Posterius, quod ait 
quinta vYeved liberatum esse populum, commoda 
interpretatione sic adiuvandum est, ut quintum 
caput per γενεάν intelligat. Nam Moyses a Jacobo 
quintus est. Neutrum in stirpe Judz procedere po. 
test. Siquidem Naasson a Jacobo septimus est. 
Ergo ita locum Epiphanii concipiemus : &v χρόνοις 
Μωῦσέως, χαὶ ἸΝαασσών ' πέμπτη γενεᾷ χατὰ τὸν 
Λευῖ ἔξεισιν, etc.: Quinia generatione duniaxaé in 
serie Levi. Quod adjiciendum ideo fuit, quia ainbas 
inter se familias permiscuerat. Ad eumque modum 
corrigenda et interpretatio nostra. 

Huc illa celebris et a chronologis vexata quzestio 
pertinet : quot annos in /£gypto Israelitae perman- 
serint. Quam ne aringam oc loco, cum eorum, a 
quibus est tractata , diligentia, et copia, tum in- 
stituia notarum brevitas hortatur. 

(40) "Hy δὲ xat' ἐχεῖγο xao). Veteripus ante 
Eusebium omnibus persuasissimum eret, Moysis 
σύγχρονον Inachum fuisse, ut Josepho, Clementi, 
Tauano, c:eteris denique. Quorum quidem errorem 
castigavit Eusebius ; et Inachum ante Israelitarum 


499 


8. EPIPHANIIL 


00 


florebat ; eujus To filia, Atthis aras dicta, Atticse re- A Ἕλλησι γνωριζόµενος, οὗ θυγάτηρ "I (M), t$ καὶ 


gioni de suo nomen imposuit. Ex eadem natus οἱ 
Bosphorus, cui cognominis urbs in Euszino mari 
posita. Sed AEgyptii [sin illam nuncupant, ac pro 
dea venerantur. Inachi porro nomen etiam fluvius 
quidam sortitus est. Cseterum illinc Grecorum my- 
steria religionesque derivat sunt, que apud JEgy- 
ptios, Phryges, Phoenices et Bahylonios male an- 
teliac excogitata per Cadmum, et Inachum, qui 
prius Ápis dietus, Memphin urbem cendidit, ex 
JEgypto translata sunt in Greciam. Quin etiam ab 
Orpheo aliisque nonnullis invecta varias in sectas 
coaluere postmodum : quarum Epicurus, Zeno 
Stoicus, Pythagoras ac Plato, duces atque invento- 
res fuerunt. lgitur ab illo tempore corroborata 
deinceps illa superstitio ad imperium usque Mace- 
donicum, et Xerxem Persarum principem, post pri- 
mum Hierosolymorum excidium. Itemque ad Nabu- 
chodonosoris usque captivitatem, adeoque Darii et 
Alexandri Macedonis tempora. Tum enim Plato flo- 
rebat, ac qui Platonem «etate praecessit Pythagoras, 
et qui post eum vixit Epicurus. Ex illa, uti dixi, 
occasione Grecorum monimenta propagata sunt. 
Tum que secundum illud tempus celebratze fuerunt 
philosophorum sect», ex tametsi secum invicem in 


migrationem annis ferme cccxLvi exstitisse docuit. 
Quare vehementer miror, Epiphanium, qui Euse- 
biuin in omnibus, quz ad temporuu rationeni at- 
tinent, perpetuo sequitur, ibi, ubi minime opor- 
tuit, ab ejus auetoritate descivisse, ac falsam vete- 
rum opinionem veritati prztulisse. Atque ut verum 
lnachi et. Argivorum regni initium eruatur, hujus 
extrema tempora perscrutanda sunt, atque in ter- 
mino aliquo defigendus est. gradus, unde ad ante- 
riora progredi liceat. Dux apud Eusebium dyna:tize 
in ejusdem propemodum regni successione ponuu- 
tur : Argivorum una regum, Mycenxorum altera. 
Argivorum regum series ab lnacho coepta ad Acri- 
sium usque perducta est; quanquam Inachi stir- 

m, ac familiam Sthenelus claudit : quo mortuo, 
in Danaum peregrinum , atque /Egyptium jus est 
ab Argivis nnperii translatum. Deinceps a Danao 
ad Acrisium propagata successio est. Quem cuin 
Perseus nepos per imprudentiam occidisset, My- 
cenas sese contulit, ubi vel ab ipso, vel ab ejus fi- 
lio Sthenelo continuatum est Argivorum regnuni, 
et Mycenzum appellatum. Ultimus regum istoruin, 
eujus quidem raüonem Eusebius habeat, Ágamem- 
non fuit : quo interempto Mycenzorum regnum in 
secundo Chronico terminatur anno eodem, quo ex- 
cidium Trojanum accidit. Vide Pausaniam Corin- 
thiacis. Jam Argivorum, Mycenzorumque regum 
successio, annique quibus imperarunt, varie ab 
Eusebio traduntur in utroque Chronic.,lib. xx. Nam 
in posteriore, ab exordio Inachi ad Trojanam ἅλω- 
σιν, anni numerantur 675; in priori 655. Secundum 
posterioris libri ratiocinia, quem praecipue sequi- 
mur, cum Trojanum excidium congruat anno pe- 
riodi Jul. 3550, mundi 2800, Inachus anno ante 
hunc sexcentesimo septuagesimo quarto, ccepit pe- 
riodi Jul. 2856, mundi 9126, post diluvium 411, 
post Abrahami ortum 179. Cumque lsraelitz: anno 
per. Jul. 5185, mundi 2455 ex Egypto migrave- 
rint, luachi primordium Moysis principatum ante- 
cedit annis fere 525. Tantum veterum Scriptorum, 
el Epiphanii Clironologia a veris tempowm ratio- 
tibus aberrat. 

(81) Ob θυγάτηρ "Io. Hac ex Eusebii. Chronicis 


Ατθὶς χαλονµένη, δι ἣν καὶ ἡ Αττική - ἐξ ὃς xo 
6 Βόσπορος, οὗ ἐπώνυμος πόλις Βόσπορος ἐν τῷ Εὖὺ- 
ξείνῳ πόντῳ χαλουµένη. Καλοῦσι δὲ αὐτὴν Aly o πτεοι 
Ἶσιν , ἣν χαὶ ὡς θεὰν προσκυνοῦσιν. Ὁμώνυμος δὲ 
τούτῳ xal ποταμός ἐστιν Ἴναχος οὕτω χαλούµενος. 
Ἐχεῖθεν δὲ ἀρχὴν ἔσχε τὰ παρ Ἕλλησι μυστήριά 
τε χαὶ τελεταὶ, πρότερον παρ᾽ Λἰγυπτίοις καὶ παρὰ 
Φρυξὶ xai Φοίνιξι χαὶ Ἡαθυλωνίοις χαχῶς ἔπενενοτ- 
μένα, µετενεχθέντα τε el; Ἕλληνας ἀπὸ τῆς τῶν 
Αἰγυπτίων χώρας ὑπὸ Κάδμου , χαὶ αὐτοῦ τοῦ Ἰνά- 
χου, "Απιδος (42) πρότερον χληθέντος, χαὶ οἱχοδο- 
μήσαντος τὴν Μέμφιν' ἁλλὰ xal παρ Ὀρφέως , καὶ 
ἄλλων τινῶν «hv ἀρχὴν λαθέντα , xal el; αἱρέσεις 
σνσταθέντα (45) ὕστερον ἓν Ἐπικούρῳ χαὶ Ζήνωνι τῷ 
Στωῖϊκῷ , xai Πυθαγόρα, xai Πλάτωνι, ἐξ οὕπερ fip- 
ξαντο χρόνου χρατυνθῆναι ἕως τῶν Μακχεδονιχῶν 
χρόνων (44), xaX Ἑέρξου τοῦ βασιλέως τῶν Περσῶν, 
μετὰ τὴν ἅλωσιν τῶν Ἱεροσολύμων τὸ πρῶτον , καὶ 
Ναθουχοδονόσωρ αἰχμαλωσίας, χαὶ Δαρείου, χαὶ τῶν 
κατ Αλέξανδρον τὸν Μακεδόνα χρόνων. Πλάτων γὰρ 
χατ ἐχεῖνον «bv χαιρὸν (45) ἐγνωρίζετο, xaX οἱ πρὸ 
αὐτοῦ , Πυθαγόρας τε xat ᾿Ἐπίχουρος ὁ μετέπειτα. 
"Ὅθεν 65, ὡς προεῖπον, τὴν πρόφασιν εἴληφε , xav - 
εἰς κατάστασιν Ύλθε τὰ παρ᾽ Ἕλλησι συγγράµµατα, 


interpolata sunt, Eusebius ad annum 160 hzc no- 
tat : Inachi filia lo, quam ,£gyptii mutato nomine 
]sidem colunt. A patre Inacho Inachus fluvius apud 
Am; A filia Ione Bosporus nuncupatur. At anno 
481, Io, inquit, Jasi Alie Jupiter mistus est : qua 
{π bovem, ut dicitur, versa, Bosporus appellatus est; 
et secundum nonnullos in. "Egyptum profecta, Isis 
nuncwpala. In. Graecis, qui ex Georgio monacho 
Scaliger concinnavit, pro lasi, scriptum est "[vá- 
ου. Itaque duas ejusdem nominis apparet fuisse. 

e priore loquitur Epiphanius. Sed hoc de suo 
perperam adjecit ; eamdem Atthidem nominatam ; 
nam Eusebius anno 511 Cranai secundi Athenien- 
sium regis filiam Atthidem exstitisse scribit, a qua 
Attica cognomen obtinuit, cum hactenus Acta vo- 
caretur. 

(42) Kal αὐτοῦ τοῦ Ἱνάχου , Ἄπιδος. Multum 
discrepant Inachus et Apis; nam hic ab illo tertius 
est in Árgivorum regum serie. Quare imprudenti 
hoc Epiphanio excidit. | 

(45) Καὶ εἰς αἱρέσεις evocatérra. Quis hoe 
preter Epiphanium dixit, mysteria illa quz ab Or- 

heo, cezierisque Athenas importata fuerant, phi- 
osophorum seclas ac dogmata propagasse? Plane 
boc inauditum, ac mirum : neque, ut quod res est 
fatear, speciem ullam probabilitatis continet. 

(M) Ἔως τῶν Μακεδογικῶν χρόνων. Susque 
deque miscet, ac perlurbat omnia; non minus 
temporum quam veritatis, εἰ historie securus; 
nam Macedonica tempora, quibus imperium istud 
floruit, a Xerxis :taje nimium distant, multo ma- 
gis a Nabuchodonosore. Et tamen ad illa tempora 
sectarum principes philosophos exstitisse docet. 
Hxc sunt inextricabilia. 

(49) ΠἸάτων γὰρ κατ ἐχεῖνον τὸν xaipór. 
Toto, inquit, illo spatio Plato, et ante hunc Py- 
thagoras, ac post illuin Epicurus emersit. Xerxisne, 
ac Nabuchodonosori temporibus? Unus ex iis, quos 
recensuit Epiphanius, antiquissiinus Pythagoras 
diu post Nabuchodonosorum, ante Xerxen floruit, 
hempe olympiade Lx, ut Diogenes testatur, Cyro 
adhuc superstite. 


i ADVERSUS HAERESES LIB. ]. TOM. I. — ILERES. V. 


d al μετὰ τόῦτον τὸν χρόνον βοώμεναι αἱρέσεις Α eo consentiant, quod errorem propugnant, parem. 


vy φιλοσόᾳων πρὸς ἀλλήλας τῇ μὲν πλάνῃ συνᾷδου- 


ει, X3. ὁμόστιχον Ὑγνῶσιν συναφαίνηυσαι εἰδωλολα- 


que et eamdem idololatriz, atque impietatis doctri 
nam coplexant, in illa tamen erroris libidine se- 


pa, τε xai ἀσεθείας xal áüctac- τῇ δὲ αὐτῇ πλάΦ  melipsas collidunt, ac mutuo repugnant. 


rd ἑαυτὰς συγχλώµεναι διαφέρονται ἑτέρα πρὸς 
ὃν ἑτέραν. 
ΣΤΩΙΚΟΙ, 

ίτη ἀπὸ Ἑ 1 1ηγισμοῦ, πέμπτη δὲ τῇ ἀχολουθίᾳ. 
A. Καὶ Στωϊχοὶ μὲν φρονοῦσι περὶ θεότητος τοῦ- 
ο, Ὑάσχοντες εἶναι νοῦν τὸν Θεὺὸν, f| παντὸς τοῦ 
ῥυµένου χύτους , οὐράνοῦ tÉ cp χα) γῆς χαὶ τῶν 
ὥνων ὡς Ev σώµατι Φυχἠ. Μερίζουσι δὲ οἱ αὐτοὶ τὴν 
ἔαν θεότητα εἰς πολλὰς μεριχὰς οὐσίας , εἰς Ἅλιον 
αἱ ελίνην xai ἄστρα , εἰς ψυχὴν xai ἀέρα καὶ τὰ 
λα, μεταγγισμούς τε φυχῶν (46), καὶ µετενσω- 
τώσεις &mb σώματος εἰς σῶμα καθαιροµένας σω- 
Μτων, $5 αὖ πάλιν εἰσδυούσας, καὶ ἀνάπαλιν γεν- 
νμένας. Διὰ πολλης αὐτῶν πλάνης ταύτην τὴν 
ἰσέβειαν παρυφαίνουσι. Μέρος δὲ Θεοῦ xal ἀθάνα- 
5, thv ἀνχὴν ἡγοῦνται. Ἔσχον δὲ Ζήνωνα ἆρχη- 
ν τις Στοᾶς. περὶ οὗ πολὺς θρυλλεῖται λόγος. 
X μὲν γὰρ αὐτὸν ἔφασαν (AT) Ἰλεάνθου τινὸς τοῦ 
t2 Tops ὁομωμένου  ἄλλοι δὲ φάσχουσιν αὐτὸν 
Lia “ης Κύπρου νησιώτην; ἐν Ῥώμῃ δὲ βεθιωκέ- 
α: 148) χρόνον . ὕστερον δὲ ἓν Αθήναις προστησά- 
15) τουτὶ τὸ δόγµα Ev τῇ Στοᾷ οὕτω χαλουμένη. 
[ωὲς δὲ φασὶ δύο Ζήνωνας εἶναι, tóv τε Ἐλεάτην 
ια’ ον προειρηµένον. "Όμως οἱ ἀμφότεροι οὕτως 
Ἰπχμάτιααν, εἰ χαὶ δύο εἶεν. φάσχει οὖν xat οὗτος 


19 DE STOICIS, 
Que 111 est gentilium haresis, ordine vero V. 


I. Quod ad Stoicos pertinet, hzc est de divinitate 
illorum opinio. Deum esse mentem asserunt, qui 
totius aspectabilis molis, celi nimirum ac terrz 
celerarumque rerum velut corporis a3uima sit. 
Rursus divinitatem unam in plures ac particulares 
naturas distribuunt, solem videlicet, lunam, ac* 
stellas, animam, aerem, resque ceteras. Ad hzc 
animaruam ex aliis in alia corpora transfusiones ac 
transitus admittunt. Eas quippe de corpore dece- 
dere, ac rursus ingredi, :terumque gigni statuunt : 
et consceleratum illud dogma quadam erroris abun- 
dantia contexunt. Cieterum particulam quamdam 
Dei, eamdemque immortalem animam esse preedi- 
cant. Porticus princeps, sive Stoice sect» Zeno 
fuit, de quo varius est sermo. Nam alii Cleantbis 
cujusdam Tyrii filium fuisse putant : alii Cittien- 
sem faciunt ex insula Cypro; quem et Rome ali- 
quandiu vixisse narrant; indeque Athenas profe- 
fectum in Stoa, hoc est porticit, dogmata ilia publice 
proposuisse. Non desunt qui duos Zenones distin- 
guant, Eleatem, et eum de quo proxime dictum est. 


vL) σύγχρονον χαλεῖν τῷ O&O ἴσα ταῖς ἄλλαις C Utcunque sit, eadem ab utriusque decreta profluxe- 


ἐρέσεσ.ν, εἰμαρμένην τε εἶναι xat γένεσιν , ἐξ ἧς 
τὰ πάντα διοιχεῖται καὶ πάσχει. Πρὸς ἃ τοίνυν 
ἴχνει ἡ σύντομος ἡμῶν αὕτη σύνταξις πρὸς τὴν 
όν φαυλότητα ἁλεξητήριον φάρμακον διεξιέναι, 
χαὶ οὐχὶ μᾶλλον εἰς ὄγχον πολὺν ἑλάσσω ! τῆς πρα- 
Ὁματείας τὸ ἐχέγγνον ' ἀχροθιγῶς δὲ, ἵνα μὴ ἐν πα- 
μαῤρομῆῃ γένωµαι, πρὸς τοῦτον ἐρῶ. 


runt. Proindeque materiam zqualem Deo facit al- 
ter ille, quemadmodum et hzreses relique. Tum 
vero fati atque originis necessitatem astruit, cujus 
legibus temperentur et afflciantur universa. Igitur 
quavcunque operis instituti brevitas contra illius 
nequitiam disputari patitur, ac velut auxiliare me- 
dicamentum parari; sed ita nequaquam ut in im- 


wensam molem illud ipsum opus excrescat, hzc, inquam, summatim, ne prztermisisse videar ad- 


wrsus illum objiciam : itaque conveniam. 

B. Πόθεν εἴληφας, ὦ οὗτος. «nv τῆς διδασκαλίας 
ὑτήπσιν; ἡ ποῖον Πνεῦμα ἅγιον οὐρανόθεν λελάλη- 
Xi οι περὶ τῆς σαυτοῦ πλάνης ; δύο μὲν γὰρ ἐπὶ τὸ 
27:5 σύγχρονα, ὕλην xai Gcbv , βεθιασµένως λέχεις. 
Εεσῖται γάρ σου ὁ λόνος , xal ἀσύστατος ἔσται. 


! Forte ἑλάσω. 


Π. Heus tu! inquam. Potin' eloqui a quo doctri- 
nam hanc acceperis? aut quis demum Spiritus 
sanctus tecum de hoc tuo errore sit locutus? Duo 
quippe simul zqualia tempore, materiam scilicet 
ac Deum violenter obtrudis. Excidit igitur tua illa 


(46) Μιεταγγισμούς τε ψυχών. Stoici animam D Citiense oppidum a Phoinicibus colonis frequentatum 


Wbant esse corpoream : videlicet πνεῦμα ἔνθερ- 
μον, ut ait Diogenes , ideoque interire post mor- 
€ : tametsi. aliquandiu post obitum waneret. 
Μιτεμγύχωσιν vero defendisse Stoicos nusquam a 
me lectu est. Et hallucinationem hanc esse cre- 
dilerim, quemadmodum et quod sequitur : immor- 
ülem 4 Sioicis animam esse constitutam. Quod 
hisum est. Videsis Diogenem, et Plutarch. De 
Wacitis philos. 

(1) 0i μὲν γὰρ αὐτὸν ἔφασαν». Leno Stoice se- 
C2 conditor Mnasee, sive Deme:e F. Citiensis, ex 
Oppido Cypri insule, ut Laertius et Suidas nar- 
"t. De (jeapthe Tyrio Zenonis patre nihil com- 
Wri.Quanquam scio ἄνωθεν fuisse Pbeenicem ouod 


ParROL, Ga. XLI. 


fuerit. Quin etiam civem illum vindicasse sibi τοὺς 
ἐν Σιδῶνι Κιτιεῖς auctor. est Laertius. Ergo Citium 
aliud in Pheenice oppidum. Denique Zenonem Po. 
nulum ob id appellat Cicero lib. tv De fin. : Postea 
tuus ille Penulus (scis enim Citieos clientes tuos e 
Phanicia profectos). 

(48) Ἐν 'Ρώμῃ δὲ βεδιωκέναι. À quo hzc .di- 
dicerit Epiphanius, beasset nos, si doceré voluis- 
set. Crediderim ᾿Ῥώμην ab eo pro Italia sumi, et 
Eleatem Zenonem cum Citiensi confundi ; nam du- 
bitat, duone fuerint ambo isti, an unus Stoicorum 
pater. Fuit autem Zenonum alter Elcates ex [talia ; 
sed quod ambos dicit eadem habuisse dogmata, sa- 
tis ex Diogene, aliisque refellitur. 


ri 


205 S. EPIPHANII £t 


ratio, minimeque cohwret ipsa secum, cum tu et A 'Opoloyel; μὲν γάρ τινα εἶναι δημιουργὸν, ὃν x: 
opilicem quemdam omnium rerum esse fateare, παντοκράτορα φῄἠς * τοῦτον δὲ µερίζεις εἰς πολυθεῖα: 
quem etiam omnipotentem asseris, et in eo tamen Τ/νος δ ἂν εἴη δημιουργὸς, * f] σύγχρονος st 
ipso divinitatum divortia constituas. l3Cujusnam — 005; Ἔσται γὰρ xa0' ἑαυτὴν ἑαυτῆς δεσπύξο”σε 
vero artifex erit ille, si aequalis tempore materia po- ἡ μὴ ἀπὸ αἰτίου τινὸς λαθοῦσα τὴν ἀρχὴν , καὶ oi 
nitur? Erit enim per sese suimet ipsa juris, utpote ὑποτασσομένη. Ei δὲ ὁ δημιουργὸς παρὰ ταύτῃ 
quz a nullo sit originis principio deducta, adeoque λαμδάνει προδολὴν ταύτην εὑράμενος, ἀδράνειά τ 
subjecta nemini. Quod si ab ea, producere ut pos- ἂν εἴη καὶ ἔρανος Bi ἁπορίαν τῷ προσπορισαμέν 
get, opifex qui eam nactus est acceperit, nonnulla οὐχ ἀπὸ τῶν ἰδίων, ἀλλ ἐξ ὑποχειμένων ἀλλοτρίω: 
hac esse debet illius imbecillitas, ac velut egenti ὅπως τὸ ἴδιον ὑποστήσεται δημιούργημα. Καὶ τει 
facta contributio : nimirum qui non privatis ex co- τοῦ τῶν ψυχῶν μεταγγισμοῦ πολλή τις f| φαυλότι 
piis, sed ex aliena materia suum opus praestiterit. τῆς παραπεποιηµένης σου διανοίας , ἐθελόσοφε, x: 
Jam illud de animarum in aliena corpora transitu, γνῶσιν ἀνθρώποις ἐπαγγελλόμενε ! El γὰρ μὲἑρ. 
quantam in te levitatem depravat» mentis arguit, θεοῦ ὑπάρχει xa ἀθάνατος, σώματα δὲ οἰχτρὰ « 
qui et sapienti: gloriam aífectas, et rerum apud µόνον εἴποιμι θηρῶν τε καὶ ἑρπετῶν xaX κνωδάλα 
homines scientiam profiteris! Nam si pars est illa B δυσγενῶν τῇ πλάσει αὐτῆς συνάπτεις, τῇ ἀπὸ θΘεε 
Dei, et quidem immortalis ; tu vero ad infelieissima κατὰ σὲ τὴν οὐσίαν χεχτηµένῃ * καὶ τί ἂν vévotzo το' 
'Βθθεῖο qus corpora non ferarum modo, sed et ser- — toU µοχθηρότερον; 

pentum, ac vilissimorum animantium, conditionem illius dimittis, quz naturam, te quidem aucton 
baustam a Deo et expressam obtinuit; potest quidquam ea re esse perversius? 

lll. At etiam Fatum nobis objicis, a quo omnia Γ’, Εἱμαρμένην δὲ παρεισάχεις, ὡς ἐξ αὐτῆς viv 
proficiscantur, que tam homini, quam ceteris re- σθαι τὰ τῷ ἀνθρώπῳ συµθαίνοντα xal ἄλλοις. Ἐ 
bus accidunt. Verum uno, eoque brevissimo dicto ἕἑνὸς δὲ ῥητοῦ δι’ ἐπιτομῆς τοῦ λόχου, ἀνατραπήσετι 
tnum illud commentum evanescet. Si enim istud ἡ ση µυθοποιία, El yàp εἰμαρμένης τὸ σοφίζεσθα! 
ipsum; sapientem, ac prudentem fleri; rationis τὸ συνετίζεσθαι, τὸ λογιχὸν Υεννᾶσθαι xal ἄλογον, x: 
participem expertemque nasci, reliquaque hujus τὰ ἄλλα πάντα, παυσάσθωσαν vópot* ἐπικρατεῖ yà 
generis fati necessitas affert; sileant decreta le- — fj εἰμαρμένη μοιχῶν τε xal ἄλλων. Δίχην δὲ μᾶλλο 
gum omnia : quippe cum in adulteros sceleratos- Ίίσουσιν οἱ ἀνάγχην ἐπιτιθέντες ἁστέρες qs 
que ceteros fati vis illa dominetur. Sane quidem ἀναγχαζόμενος ὁρᾶσαι τὸ ἐπιχείρημα. ᾽Αλιά x: 
justius ab stellis, qux necessitatem pariunt, poena ἄλλως ἔτι περὶ τούτων ἐρῶ. ᾿Αργείτωσαν αἱ διατρι 
repetantur, quam ab eo qui quod agit omnino ϱ0- — 6ai, παυσάσθωσαν σοφισταί τε xaX ῥήτορες xa γραμ 
actus aggreditur. Atque ut id alia ratione disputem : ματιχοὶ, lazpol τε xa ἄλλαι ἐπιστῆμαι, βαναύσων 1 
οἱ ita uti volunt se res habet; agedum schole con- ταχνῶν ἀμυθήτων πλῆθος. Καὶ μµηχέτι μηδεὶς πα! 
ticescant : desinant sophiste, rhetores, gramma- δευέτω, εἴπερ ἐξ εἱμαρμένης τυγχάνει τῶν ἔπισττ 
tici, medici, οεθίθγῶαιιο doctrine omnes, illibera- μῶν, xat μὴ &x γραμμάτων µαθῄσεως ὁ πορισμὶ 
lium artium innumera multitudo. Nec doceat dein- τῇ ἀνθρωπείᾳ φύσει. El yàp εἱμαρμένη τὸν πετ! 
ceps quispiam ; si quidem Fati beneficio, non δευµένον xai λογιώτατον παρεσχεύασε, ph µανθα 
litterarum disciplina, generi humano scientia sup- νέτωτις παρὰ τοῦ διδάσχοντος * ἀλλὰ τῇ φύσει λα 
peditat. Nam si doctos atque eruditos efficere Fati θδανότωσαν τήν εἴδησιν αἱ τοὺς µίτους κλώθουσα 
necessitas potest, nemo praceptori navet operam : Μοῖραι, χατὰ τὸ φθέγµα τῆς χομπώδους σου διὰ M 
sed ille stamina trahentes Parce ingenia homi- Ύων πλάνης. 
num disciplinis imbuant, quemadmodum inani fal- 

&oque illo dogmate profiteris. 


14 DE PLATONICIS, D HAATONIKOI, 
fue est heresis gentilium 1V, ordine VI. Τετάρτη αἴρεσις ἀπὸ ᾿Ε.1Ληγισμοῦ, ἕκτη δὲ t| 
áxoAovO(q. 
Hec contra Zenonem et Stoicos dicta sunto. Αλλὰ ταῦτα πρὺς Ζήνωνα xal τοὺς Στωϊχούς p^ 


(fuod ad Platonem attinet, in eodem is luto versa- λελἐχθω. Πλάτων δὲ ἅμα xai αὐτὸς κατὰ τῶν αὐτὸ 
wur. Nam de animarum ex aliis in alia corpora tra- φερόµενος, τῇ μετενσωματώσει (49) xav μεταγγισμὲ 
jectione, ac vicissitudine; deque multitudine deo- τῶν QuyGv, xai πολυθεῖαις xot ταῖς ἅλλαις εἰδωλο 
rum, ac reliquis idololatria superstitionisque ge- Ἁατρείαις χαὶ δεισιδαιµονίαις, οὐ τῇ Όλῃ πάντη ἴσω 
neribus eadem est illius sententia. Sed de materia κατὰ Ζήνωνα xal τοὺς Στωϊκοὺς ἐφρόνησεν. Οἶδε và 
fortasse non omnino cum Zenone Stoicisque sentit, αὐτὸς θεὸν, cà δὲ γενόµενα πάντα Ex τοῦ ὄντος Θευ 


! Forte εἰ σύγχρονος. 


(49) Τῇ µετενσωματώσει. Socrates apud Plato- — 8eo0 φησιν οὐσίας εἶναι. Nov δὲ οὕτως ἀμέτρως, x1 
nem in Dhizdone de hoc dogmate disputat. Sed et ἀσεδθῶς ἑπάρας pe0* ἑτέρας καθυθρίδει PALME 
Chrysostomus flomilia 1 in Joan. Platonis dogmata θολῆς, εἰς χοίρους, xal ὄνους εἰσάγων, χαὶ τὰ ἔτι το» 
de anima redarguens : Nüv μὲν γὰρ αὐτὴν τῆς τοῦ των ἀτιμότερα Goa. 


ADVERSUS HJERESES LIB. 1. TOM. I1. — HERES. Vi- vill. 


208 


Ἰετενησθαι (τινὰς δυνάμεις)’ εἶναι δὲ πρῶτον αἴτιον, A rtenim Deum 11e cognovit, ab eoque cuncta Ρ{0- 


χαὶ δεύτερ-», xat τρίτον. Καὶ τὸ μὲν πρῶτον αἔτιον 
6x5», τὸ δὲ δεύτερον αἴτιον Ex θεοῦ γεγενησθαί τινας 
ῥυγάμεις, δι αὐτοῦ δὲ xaX τῶν δυνάμεων γεγενῆσθαι 
τὴν ὕλην. Φάσχει γὰρ οὕτως * « Οὐρανὸς ἅμα χρὀνῳ 
Τεγένηται’ ὁμοῦ γὰρ καὶ λυθήσεται’ » τὰ πρότερα 
ἑπιτοῦ τὰ περὶ Όλης ἀνασχενάσας. Ἐϊπε γάρ ποτε 
xi σύγχρονον εἶναι τῷ θεῷ τὴν ὕλην. 


ducta, tum mentes quasdam agendi facultate pro» 
ditas a vero Deo propagatas asseruit. Preterea 
primum esse principium, ac secundum, et tertium. 
Quorum primum Deurn esse pronuntiat. Alterum 
procreatas a Deo mentes : ab utrisque demum ma- 
teriam productam. Sic enim definit : Coelum cum 
tempore factum esse, unaque cum eo dissolutuin 


ir. Quibus verbis priorem suam de materia senlenüam evertit. Alias enim materiam Deo squalem 


esse tempore statuerat. 


ΠΥΘΑΓΟΡΕΙΟΙ, 
Πέματη αἴρεσις ἀπὸ '"EAAnvio ob , ἑδδόμη δὲ τῇ 
dxoAovolg. ' κ 1 


Πρὸ δὲ τουτον HuOayópac (50) xat οἱ Περιπατητι- 
χὶ, ἐπαγγελλόμενοι χαραχτηρίζειν ἕνα θεὸν, φιλοσο- 
gui; δὲ ἄλλαις xal τοῖς φιλοσοφουµένοις προσαν- 
ἔχουσι. Τὰ ἴσα μὲν τούτοις πάλιν τὰ τῆς ἀθεμίτου 
ἵνώμης xai ἀσεθεστάτης, τῶν φυχῶν ἁπαθανατι- 
σμούςτε xat μετενσωμµατώσεις, χαὶ σωμάτων φθορὰς, 
αὐτός τε xat οἱ σὺν αὐτῷ ἀγορεύουσιν. Οὗτος δὲ ! τέ- 
Acts bv τῇῃ Μηδίᾳ (51) τὸν βίον καταστρέφει. Σῶμα 
δὲ λέγει εἶναι τὸν Θεὸν, τουτέστιν obpavóv. Όφθαλ- 
μοὺς δὲ αὐτοῦ καὶ τὰ ἄλλα ὥσπερ ἓν ἀνθρώπῳ, ἥλιον 
καὶ σελήνην xai τὰ ἄλλα ἄστρα, καὶ τὰ κατ) οὐρανὸν 


στοιχεῖα. 


ΕΠΙΚΟΥΣΕΙΟΙ, 


Ἔκτν αἷρεσις ἀπὸ τοῦ Ε.ληνισμοῦ, ὀγδόη δὲ 
τῇ áxoAovOlg. 


Δ. Ἐπίχουρος δὲ χαθεξῆς ἀπρονοησίαν τῷ χόσμῳ Q 


εἰεηγήσατο. "EZ ἀτόμων δὲ συνεστάναι τὰ πάντα, t5" 
αὖ πἀλιν εἰς ἄτομα χωρεῖν. Καὶ ἐξ αὐτοματισμοῦ 
εἶναι τὰ ὅλα, xal τὸν χόσµον ὑφεστάναι ἀεὶ γεννώ- 
σης τῆς φύσεως, Ἠδ' αὖ πάλιν δαπανωµένης, xal ἐξ 
αὐτῆς πάλιν δαπανωµένης, xat t£ αὐτῆς πάλιν ἐπι- 
Ἱινομένης, µηδλέποτε δὲ ληγούσης ἀφ᾽ ἑαυτῆς φυοµέ- 
Vr, χαὶ εἰς ἑαυτὴν αυντριδοµένης. Εἶναι δὲ ἐξ ὑπαρ- 
Yis (92) (vou δίχην τὸ σύμπαν, τὸ δὲ πνεῦμα ὃρα- 
αοντοειδῶς περι τὸ (bv, ὡς στέφανον, ἢ ὡς ζώνην 
περισφίγχειν τότε τὴν φύσιν, θελῆσαν δὲ βιασμῷ 
τι χαιρῷ περισσοτέρως σφίγξαι τὴν πᾶσαν ὕλην, 
t οὖν φύσιν τῶν πάντων, οὕτω διχάσαι μὲν τὰ 
ὄντα εἰς τὰ δύο ἡμισφαίρια, xai λοιπὸν Ex τούτου 
τὰ ἄτομα διαχεχρἰσθαι. Τὰ μὲν γὰρ χοῦφα xal 
Ἱεπτότερα τῆς Φύσεως πάσης ἐπιπολάσαι ἄνω, 
τωωτέστι φῶς xat αἱθέρα xai τὸ λεπτότατον τοῦ πνεύ- 
µατος ' τὰ δὲ βαρύτατα χαὶ σχυθαλώδη χάτω νενευ- 
χέναι, τουτέστι γῆν, ὅπερ ἐστὶ τὸ ξηρὸν, xaX fj ὑγρὰ 
τῶν ὑδάτων οὐσία. Τὰ δὲ ὅλα d! ἑαυτῶν κινεῖσθαι, 
χαὶ δι ἑαυτῶν ἐν τῇ περιδινήσει τοῦ πόλου xal τῶν 


! Forte τελέως. 


(90) Πρὸ δὲ τούτου Πυθατόρας. Verum est Py- 
lhagoram Platone superiorem fuisse, de Peripateti- 
εδ absurdum. Quos perperam sane cnm Pythago- 
ΤΕΙ commiscet. Quinque enim sectas commemorat, 

"olcorum, Platonicorum, Pythagoreorum, sive Ρο. 
Dpalelicorum, et Epicureorum. Λά hzc Peripateti- 
C0 τὴν μετεμφύχωσιν propugnasse ridiculum est ; 
& hoc Pythagora figmentum reiicit Aristoteles lib. 1 


CONTRA PYTHAGOREOS, .— 
. Que est gentilium haresis V, ordine Vil. 


Sed ante hunc Pythagoras, ac Peripatetici μπι 


p $e Deum unum definire profiterentur in aliud phi» 


losophie genus, aliaque ἀορπιαίά sunt prolapsi, Et 
tum ille, tum ejus sectatores eadem cum Plátonicis 
sentiunt , quod ad nefandám impiamque sentene 
tiam spectat de mutatione corporum, animarumque 
transitione, ac de eorumdem corruptione corpos 
rum. Ác Pythagoras quidem postremo vitam in 
Media finit. Qui insuper Deum esse corporeum 
asserit, videlicet caelum. Cujus oculos edterasque 
tanquam in homine partes solem, et lunam €onstí» 
tuit, ac reliquas stellàs, elementaque coelestia. 


DE EPICUREIS , | 
Que est VI gentilium haresis, ordine VIII. 


J. Ut a prioribus discedam : Epicurus Providen- 
tiam e mundo sustulit. Idem ex atomis universa 
constare, atque in átomos resolvi credidit. Ad hzo 
fortuito 15 fieri omnia; mundumque consistere, 
generante natura, pereunteque perpetuo; dum rur- 
sus ex semelipsa renascitur, ác nullum propa» 
gandi sui, occidendique finem faeit. Fuisse prs- 
terea ovi instar universitatem omnem, circa quod 
ovum sinuosis flexibus implicatum serpentis more 
spiritum, velüt coronam ac cingulum, ipsam 
astrinxisse naturam. Sed dum confertam in unum 
materiam universique naturam vehementius arctare 
nititur, subinde molem omnem in hemispheria 
duo separasse, indidemque indivisibilium corpus- 
culorum excretionem esse factam ; adeo ut leviora 
subtilioraque sursum evolarent, nimirum lux, 
ether, et quod erat spirilus tenuissimum ; qua 
vero graviorb, ac veluti purgamenta forent, pes- 
sum subsiderent; cujusmodi terram, sive siccuni 
ipsum, et aquarum humidam naturam fuisse. Ad- 
dit per sese universa moveri, ac polorum siderum- 


Be anima, c. 3. 

(54) Οὗτος δὲ céAsioc ἐν τῇ. Μηδίᾳ. In Media 
Pythagoram obiisse nemini unquam auditum. Scri- 
bendum ἐν τῇ Ἰταλία. Mortuus enim est in Magua 
Griecia. Vide Laertium. 

(52) Εἶναι δὲ ἐξ ὑπαρχῆς. Vide Diodorum Si-« 
culuin. lib. 1, et Euseb. Προπαρασ. Wb. 1, 


- 


201 


$. EPIPHANII 


208 


que vertigine raptim velut flexuosi illius spiritus Α ἄστρων ὡς ἀπὸ τοῦ δραχοντοειδοῦς. ἔτι τὰ πάντα 


agitatione corripi. Πδο nos de istorum dogmatibus 
obiter duntaxat attigimus. . 
H. Nunc ut lectoribus brevitate consulamus , 
quatuor simul ha sectze oratione nostra refellendze 
sunt. Ab his enim primordiis, vel ante hzc etiam, 
ut initio diximus, poetz, historici, reliquique scripto- 
res, astronomi, czeteri denique erroris artifices ac 
magistri, qui ad sexcenta rerum statuenda princi- 
pia, pessimasque causas impulere mortalium ani- 
mos, communibus generis humani sensibus densis- 
simas tenebras offuderunt. Atque hic demum pri- 
mus error exstitit, idolorum excogitata supersti 
tio, infelixque illa disciplina. Erant tum duas if 
factiones universa distributa, gentilium ac Judzeo- 


ἐλαύνεσθαι πνεύματος. Καὶ ἀπὸ µέρους μὲν περὶ 
τούτων ἔφημεν, 

B'. Τῷ δὲ αὐτῷ τρόπῳ τὰς τέσααρας ταύτας αἱρε- 
σεις ἀνατρεπτέον διὰ τὴν συντοµίαν τῆς ἀναγνώσεως. 
Ἐντεῦθεν χαὶ ἀνωτέρω λοιπὸν, ὡς ἔφην, ποιηταὶ, 
ἑστοριογράφοι, λογογράφοι, ἀστρονόμοι τε καὶ οἱ τὰ 
ἄλλα τῆς πλάνης εἰσηγησάμενοι, οἱ παρασχευάσαντες 
τὸν νοῦν ἐπὶ µμυρίας χκαχὰς αἰτίας xaX ἀναγωγὰς, 
ἑσχότωσαν χαὶ ὀἑθόλωσαν τὴν τῆς ἀνθρωπότητος 
ὑπόληφιν. Καὶ γέγονεν αὕτη πρώτη πλάνη, ἐπίνοισ 
εἰδώλων, xal χαχοδαιµονία διδασχαλίας. "Hy δὲ τὸ 
πάντα µεμµερισµένα, Ἑλληνισμός τε xal Ἰουδαῖ- 
σµός' Ἰουδαῖσμὸς οὕπω πρότερον χαλούμενος, ἀλλὰ 
διὰ τοῦ Ἱσραὴλ τὸ ἐπώνυμον τῆς θεοσεθοῦς θρησκείας 


rum. Verum Judaica seeta nequaquam initio voca- B ἐπιχεχλημένος, ἕως ὅτε διαδοχαὶ γεγέννηνται. Ὁ γὰρ 


batur, sed Israel divinz huic religioni cognomen- 
tum erat ; donec generum est propagata successio, 
Etenim Naasson, qui tribus Jud» princeps in de- 
serto constitutus est, Salmon genuit, Salmon Boos; 
Boos Obed, Obed Jesse : cum qui religiose Deum 
colerent adhuc lsraelite dicerentur. Deinde Jesse 
Davidem genuit, qui primus e tribu Jud: regnum 
obtinuit. Cujus ab stirpe deinceps perpetua succes- 
sione reges imperio potiti sunt. Sed ante Davidem 
primus Israeliticum regnum Saulus tenucrat e Ben- 
jamini tribu, Ceiso patre genitus : 1G nec ei tamen 
filius successit; sed ad tribum Judae per Davidem 
imperium translatum est. lgitur Jacobus liberorum 
primum omnium Rubenum suscipit; deinde Simeo- 
nem : tertium Levi, quartum, Judam, a quo Judei 
cognominati sunt, ob Judz tribum, qui ex religio- 
sorum hominuu genere prodierat, ad eam appella- 
tionem traducti. Siquidem Israelitz: principio vo- 
cati sunt, qui Judzi modo dicuntur. 

Ill. Ad hoc usque tempus quatuor in terris ho- 
minum genera perducta sunt, quorum unumquod- 
que suo tempore separatim coaluit, ad eam zatem 
et ultra, quam proxime significavimus. Nam ab 
Adamo ad Noemum Barbarismus obtinuit. A Noemo 
ad turris zdificationem, et Seruchi tempora, qui 
tertia post illam state vixit, Scythica superstitio. 
Α turris exstructione , et Serucho , necnon et 
Aramo, ad Abrahamum, gentilis secta viguit. Ab 


Ναασσὼν ó ἓν τῇᾗ ἑἐρήμῳ γεγονὼς φύλαρχος τῆς φυ- 
λης Ἱούδα γεννᾷ τὸν Σαλμών’ Σαλμὼν γεννᾷ τὸν 
Βοός ' Βοὺς γεννᾷ τὸν 'Q615 * Ὠδθὴδ γεννᾷ τὸν ἸἼεσ- 
cal ἐπὶ τῶν θεοσεθῶν Ἱσραηλιτῶν χαλουµένων ^ 
Ἰεσσαὶ γεννᾷ τὸν Δαθὶδ τὸν βασιλέα, ὃς πρῶτος ἐ6α- 
σίλευσεν Ex φυλῆς Ἰούδα. Ἐξ οὗ λοιπὸν οἱ χατὰ δια- 
δοχὴν βασιλεῖς, Ex τοῦ σπέρµατος αὐτοῦ, υἱὸς δια- 
δεχόµενος πατέρα, χαθεξης συνεστἠχασιν. "Hv δὲ 
πρὺ αὐτοῦ τοῦ Δαθὶδ ὁ φύσει πρῶτος βασιλεύσας ἓν 
Ἰσραὴλ Σαοὺλ υἱὸς Κεὶς &x φυλῆς Βενιαμίν’ χαὶ οὐχέτι 
αὑτὸν διεδέξατο υἱός * ἀλλὰ µετέστη τὸ βασίλειον διὸ 
Δαθιδ πρώτου εἰς τὴν φυλὴν Ἰούδα. Πρῶτος γὰρ 
αὐτῷ τῷ Ἰαχὼθ παὶῖς γίνεται Ῥον6θὶμ, δεύτερος Zvu- 
μεὼν, τρίτος Λευϊς, τέταρτος Ἰούδας, ἐξ οὗ χαλοῦνται 
Ἰουδαῖοι, διὰ τὴν φυλὴν Ἰούδα τοῦ ἐχ τοῦ γένους τῶν 
θεοσεθῶν, ol εἷς τὸ ὄνομα τοῦτο µεταπεσόντες. 
Ἐχαλοῦντο γοῦν πρῴην Ἰσραηλίται, οἱ xai "Iou- 
δαῖοι. 


I'. Ἕως τούτου τοῦ χρόνου συνῄφθησαν ai τἐσ- 
σαρες ὙΎενεαὶ τῆς γῆς τῶν τεσσάρων τμημάτων. 
Τούτων διαιρεθέντων χατὰ τοὺς χρόνους ἕως τοῦ 
παιροῦ τούτου τοῦ ἑνταῦθά µοι δεδηλωµένου xat 
ἐπέχεινα» τουτέστιν ἀπὸ Αδὰμ ἕως τοῦ Νῶε βαρ- 
θαρισµός * ἀπὸ τοῦ Νῶε ἕως τοῦ πύργου xal Σεροὺχ, 
μετὰ δύο γενεὰς τοῦ πύργου ἡ Σχυθιχἡ δεισιδαιµονία, 
καὶ μετέπειτα ἀπὸ τοῦ πύργου καὶ Σεροὺχ xoi 
Αρὰμ (55) ἕως τοῦ ᾿Αθραὰμ ὁ Ἑλληνισμός,. "ATO 


Abrahamo denique et ejus posteris sincera religio [) τούτου xal τῶν μετέπειτα θεοσέθεια αυναπτοµένη 


prodiit, quee ab ipsomet Abrahamo coepta, per ejus 
stirpem est transmissa; Judeque cumprimis tri- 
bum, unde Judaismus nomen accepit. Quod quidem 
a me vere esse dictum divini sanclissimique apo- 
stoli Pauli testimonio constat, cum ita disputat. 
In Christo Jesu neque barbarus, neque Scytha, neque 
Graecus, neque Judeus est, sed nova creatura *. 
Quandoquidem etiam initio, cum primum creatura 
condita est, nova adhue exsistens, nullum pecu- 
Jiare ac distinctum nomen habuit. His consentanea 


* Coloss. iri, 11; Galat, νι, 45. 


τῷ αὐτῷ ᾿Αδραὰμ, ἀπὸ τοῦ κατὰ διαδοχἣν σπέρµατος 
αὑτοῦ, τουτέστι τοῦ Ἰούδα, ἀφ' οὗπερ Ἰουδαϊσμός 
ὡς ἔτι μαρτυρεῖ µοι ὁ πνευµατοφόρος xal ἅγιος 
τοῦ Θεοῦ ἁπόστολος Παῦλος, ὧδέ πως λέγων, ὅτι 
Ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ οὗ Báp6apoc, 00 Σχύθης, οὐχ 
"Ε.11ην, οὐχ Ἰουδαῖος, ἀν.λὰ xaw) χτίσις. Ἐπειδὴ 
ἐξ ὑπαρχῆς ὅτε ἔχτιστο ἡ Χτίσις, χαινὴ οὖσα, οὐδέν 
τι διαφορώτερον ἔσχεν ὄνομα. Συνφδὰ δὲ τούτοις 
πάλιν ἓν ἑτέρῳ τόπῳ λέγει οὕτως * Ὀφειέτης εἰμὶ 
ΕΛ λησίτε καὶ βαρδάροις, σοφοῖς τε xal ἀγοήτοις 


(93) Ἀπὸ τοῦ Σεροὺχ καὶ Ἀράμ. Pro ᾽Αράμ corr. θαρέ. 


209 


ADVERSUS HJERESES LIB. I. TOM. I. — ILERES. VIII. 


310 


ἵνα ($m σοφους μὲν τοὺς Ἰουδαίους, ἀνρήτους δὲ A sunt que in alio loco eodem ab Apostolo dicuntur: 


τοὺς Σχύθας. Καὶ φησὶν, ὈΟφειλέτης εἰμί. Ἐντεῦθεν 
ὢ πᾶν γένος τοῦ Ἰσραὴλ (54) Ἰουδαῖοι ἐκαλοῦντο 
ἀπὸ χρόνου τοῦ Δαδίδ - xaX δι]ρχεσεν ἐπωνύμως xa- 
λούμενον Ἱσραηλιτῶν τε xa ἹἸουδαίων ἔχον τὴν 
ἐπίχλησιν τὸ πᾶν γένος τοῦ Ἰσραὴλ ἀπὸ τῶν χρόνων 
η, Α16ἱδ xal τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ Σολομῶντος, xai τοῦ 
uio) Σολομῶντος, φημὶ δὲ τοῦ 'Ῥοθοὰμ, τοῦ μετὰ τὸν 
Σολομῶντα βασιλεύσαντος ἓν Ἱερουσαλήμ. Ἵνα δὲ μὴ 


ἐν παρεξόδῳ Ὑένωμαι, παρερχόµενος τὰ xazà τὴν : 


τῶν Ἰουδαίων θρησχείαν, γαὶ μὴ ὑποσημαινόμενος 
σι χατ αὐτοὺς δόξης τὴν ὑπόθεσιν, ὀλίγα ἀπὸ τῶν 
Ἕολλων παραθήῄσοµαι. Πᾶσι γὰρ, ὡς εἰπεῖν, φανερώ- 
τατα ὑπάρχει τὰ χατὰ τοὺς Ἰουδαίους. Διὸ οὐ πάνυ 
αἀµατον ἀναδέξομαι περὶ ταύτης τῆς ὑποθέσεως χατὰ 


Debitor sum Grecis et Barbaris, sapientibus et insi- 
pientibus*, ut et Judzos sapientes et insipientes esse 
Scythas ostenderet. Quibus omnibus, ait, ego sum 
debitor. Jgitur ab illo deinceps tempore in lsraelí- 
tarum genus Judzeorum nomen jam tum a Davide 
transfusum est : ei utroque cognomento tam Israe- 
litarum quam Judaeorum omnis illa gens eo insi- 
gnita perpetuo est; a Davidis, inquam, ejusque filii 
Salomonis temporibus, et bujus insuper fllii Ro- 
boami, qui post Salomonem Hierosolymis regnavit. 
Verum ne omnino qus ad Judeorum religionem 
attineant pratermittam, nullaque ex parte illorum 
opiniones attingam, pauca de multis complectar. 
Neque enim cuiquam fere Judeorum religiones 


τὸ λεπτότατον διηγήσασθαι, &XX ὧν ἦν ἀναγκαῖον B ignotze. sunt. Ideoque in eo argumento tractando 


Gira ἀπὸ πολλῶν ἐνταῦθα παραθέσθαι. 


&'. Ἰουδαῖοι τοίνυν οἱ ἀπὸ τοῦ ᾿Αδραὰμ κατὰ διαδοχὴν 
ὑπάσχοντες, xai τὴν αὐτοῦ θεοσέθειαν διαδεξάµενοι, 
τεριτομὴν μὲν τοῦ ᾿Αθραὰμ ἔχουσιν, ἣν κατὰ πρόσ- 
ταξιν θεοῦ εἴληφεν ἐννενηχοστὸν ἔννατον ἔτος χατ- 
άτων, δι αἰτίαν ἣν ἄνω προεῖπον, εἰς τὸ τούτου σπέρµα 
πάροιχον γενόμενον ἐν τῇ ἀλλοτρίᾳ pi ἀποστραφῆναι 
*) ὄνομα τοῦ Oeo), ἐπὶ σώματος δὲ σφραγίδα φέρειν 
ὑπομνῄήσεως χάριν xal ἑλέγχου, εἰς τὸ ἐμμένειν τῇ 
τον πατρὸς αὐτῶν θεοσεθείᾳ. Ὁ δὲ παῖς τούτου Ἰσαὰκ 
ἐχταήμερος περιτέµνεται, ὡς τὸ τοῦ Θεοῦ εἶχε θέ- 
σπισµα. Καὶ ὠμολόγηται μὲν, ὅτι Ex προστάγµατος 


θεοῦ f περιτομὴ τότε ὑπῆρχε: τύπῳ δὲ fv abcr δια- C 


τεταγμένη τότε, ὡς κατὰ ἀχολουθίαν προθαίνοντες 
ὕπερον περὶ τούτου δείξοµεν. Διῄρχεσαν τοίνυν περι- 
τεµνόµενοι, xat θεοσεθείᾳ προσανέχοντες οἱ αὐτοὶ τοῦ 
Ἄθραὰμ χατὰ διαδοχἠν παῖΐδες, ἀπ᾽ αὐτοῦ φηµι, xal 
χαθεξης, Ἰσαὰκ, Ἰακὼθ, καὶ οἱ τούτου παϊῖδες, Ev τε τῇ 
Χανανίτιδιγῇ, Ἰουδαίᾳ καὶΦιλιστιαίᾳ, οὕτω χληθείσῃ 
τότε (35), τὰ νῦν δὲ Παλαιστίνῃ χαλουμένῃ’ ἀλλὰ xal 
ἐν Αἰγύπτῳ. "Iaxo6 γὰρ 6 καὶ Ἰσραὴλ κάτεισιν ἅμα 
τοῖς ἔνδεχα αὐτοῦ παισὶν εἰς Αἴγυπτον, ἔτος χατάγων 
ἐκατοστὸν τριακοστὸν τῆς αὐτοῦ ζωῆς. Ἰωσὴφ δὲ ὁ 
ἕτερος αὐτοῦ υἱὸς ἤδη ἐν Αἰγύπτῳ προῦπῄρχε βασι- 
low, πραθεὶς ὑπὸ τῶν ἁδελφῶν αὐτοῦ διὰ φθόνον. 
H& τοῦ θεοῦ οἰχονομία, τὰ ἀγαθὰ συνεργοῦσα τῷ δι- 
χαΐῳ, εἰς θαυ μαστὸν µετήγαγε τὴν κατ’ αὐτοῦ Ἰωσὴφ 
ἐπιδουλήν, Κάτεισι τοίνυν, ὡς προεῖπον, ὁ Ἰαχὼδ xai 
V ἀπ᾿ αὐτοῦ υἱοὶ, xci γυναῖχες xai ἔχγονοι, ἓν ἐ6δο- 
μήχοντα πέντε φυχαῖς ἀρ:θµηθέντες, εἰς Αἴγυπτον, 
ὥς περιέχει ἡ πρώτη βίδλος τῆς κατὰ Μωῦσέα εν- 
Ἰτεύχου, σαφῶς δηλοῦσα περὶ τούτων πάντων. Δι- 


' Rom. 1, 44. 3661. xLvi, 4 sqq. 


(4) Ἐγτεῦθεν τὸ πᾶν γένος τοῦ Ἱσραή.. Non 
lam vetus est Judzeorum appellatio pro universo 
lsraelitarum genere, ut Davidicis temporibus usur- 
Pre ceperit. Audi Josephum, lib. xv'Apy., ο. 5: 
Ἑλλίθησαν δὲ τὸ ὄνομα ἐξ ἧς ἡμέρας ἀνάδησαν ἐκ 
Βαθνλῶνος, ἀπὸ τοῦ Ἰούδα φυλῆς, fic πρώτης ἑλθού- 

« S75 εἰς ἐχείνους τοὺς τόπους αὑτοί τε xal ἡ χώρα τῆς 
πρσηγορίας ταύτης µετέλαθον. Quare post Babylo- 


non admodum exquisite versabimur, sed e multis 
pauca libabimus, qus necessario perstringenda 
videntur. 

1'71V.Itaque Judi qui ab Abrahamo tam generis, 
quam religionis successionem acceperunt, ab ee- 
dem circumcisionis ritum nacti sunt, quam ille un- 
decentesimo statis anno divinitus adhibere jussus 
est : ob eam causam, quam antea proposuimus; ne 
scilicet ejus posteri in aliena regione commorantes 
Dei nomen ab sese rejicerent, imo velut inustum 
quoddam signum corpori suo circumferrent, quo 
vel commonefleri vel redargui possent, si quid ad- 
mitterent, atque ut omnino paterna in religione, 
institutoque persisterent. Abrahami deinde filius. 
Isaacus octavo quam natus eratdie ex Dei man- 
dato circumcisus est. Nec dubium est, quin tum 
divino przcepto sit instituta cireumcisio; nec aliter 
tamen quam ad futurarum rerum veritatem velut 
imagine quadam adumbrandam : id quod postea 
suo loco demonstrabitur. Quamobrem circumcisi 
deinceps Abrahami successores omnes ac posteri 
fuerunt, penes quos sincera religio, ac Dei cultus 
resedit. Idque cum ab Abrahamo coptum, tum 
singillatim ab Isaaco, Jacobo, hujusque liberis, in 
Chananza, Judaea, ac Philist»ea quondam, nunc 
Palestina dicta regione propagatum est. Sed et in 
AEgypto non minus perseveratum est. Eo siquidem 
Jacohus, qui et Israelis cognomen habuit, una cum 
undecim filiis profectus est anno setatis centesimo 
tricesimo *. Nam Josephus unus e liberorum illius 
numero jamdudum in /Egypto imperium admini- 
Sirabat, eo a íratribus per invidiam distractus. 
Sed divina providentia, qux sanctissimo viro prz- 
«βίο aderat, ejusque commodis favebat, comparatas 


nicam captivitatem Judzorum vocabulum obtinuit, 
(55) Καὶ ΦιΛιστιαίᾳ οὕτω κηθείσῃ τότε. Qua- 


οἱ du» ac discrepantes appellationes, ἰδίο sint. 


Enimvero una eademque vox est. D'TY Sed τὸ 5 
olim, ut apud Arabes, ita apud Hebrzos perpetuo 
cum Raphe pronuntiatum. Graeci διὰ τοῦ Il expres- 


serunt. 





yu 


S. EPIPHANII 


2t2 


adversus 4osephum insidias admirabilem 1n felici- A ἑτέλεσαν δὲ ἐχεῖσε ἐπὶ πέντε γενδαις, ὣς καὶ πολλα- 


tatem convertit. Atque, ut dicere cgperam, Jaco- 
hue ejusque liberi cum uxoribus ac nepotibus ad 
septuaginta quinque capita in ZJgyptum migrarunt ; 
ut in primo Pentateuchi Mosaici volumine legitur, 
ubi hzc omnia accurate descripta sunt. Illic por- 
ro, quod a nobis szepe dictum est, e& hoc loco ne- 
cessario repetendum fuit, quinque atatum spatio 
permanserunt, Qua quidem a Jacobo per Levi de- 
duct» numerantur omnes; de cujus stirpe sacer- 
dotes instituti sunt : sed et exdem states per Ju- 


dam digest sunt, a quo David ille, qui postea regnavit, oriundus fuit. 


xig εἶπον. Νῦν δὲ ἀνάγχην ἔσχον ταῦτα δευτερῶσαι. 
Ἔμειναν γὰρ ἀπὸ τοῦ Ἰαχὼθ αἱ γενεαὶ ἀριθμούμε- 
ναι διὰ τοῦ Λευῖ, ἐξ οὗπερ οἱ ἱερεῖς κατεστάθησαν, 
xai διὰ τοῦ Ἰούδα, ἐξ οὗ μετὰ χρόνους ὁ βασιλεὺς 
Ἶρξε Δαθίδ. Καὶ ὁ μὲν Λεοῖς γεννᾷ τὸν Καὰθ xai 
τοὺς ἄλλους' Καὰθ γεννᾷ τὸν ᾽Αμράμ' ᾽Αμρὰμ γεννᾷ 
τὸν Μωῦσέα xal ᾿Δαρὼν τὸν ἀρχωρέα. Οὗτος ὁ Μωῦ- 
σῆς ἐχθάλλει τοὺς υἱοὺς Ἱσραὴλ ἓν δυνάµει θεοῦ &x 
γῆς Αἰγύπτου, ὡς ἔχει ἡ δευτέρα χατὰ τὴν νοµοθε- 
σίαν βίθλος 

Etenim Leni ΛΑΔΙ, 


aliosque genuit. Kaathus Amramum. 1&8 Amramus Moysen, et Aaronem pontificem. Jam vero Moyses 
lsraelitas divina vi fretus ex Egypto traduxit, ut in secundo legis volumine scriptum est. 
V. Ceterum quodnam ad hoc tempus fuerit B — E'. 3L μέντοι γε fjv ἡ τῶν viov Ἱσρα)ῦλ πολιτεία, 


Israelitarum vite genus atque institutum, decla- 
rare facile nemo potest, nisi illud duntaxat ; legiti- 
mum apud eos divini numinis cultum cum cireum- 
cisione viguisse. Tametsi scriptum est* multiplica- 
tos in Egypto Israelis filios, et prae copia-viles esse 
factos. Siquidem peregrinationis illa diuturnitas, 
consuetudinisque cum externis per eorum negli- 
gentiam ad illam eos vilitatem abjecit. Verum qui- 
hus cibis fas esset uti, aut a quibus abstinenduni 
foret; czeteraque omnia quz ex legis postea pre- 
&cripto servanda proposita sunt, nondum Deus 
aperte significarat. Pesteaquam vero ex Agypto 
digressi sunt, anno profectionis secundo, lex illis 
a Deo interprete Mose traditur. Quz pzdagogi vi- 
ces gerens (revera enim munus illud exercebat, 
cum quz ad corpus pertinentia prescriberet, spi- 
cituale quiddam spe atque exspectatione contine- 
ret), cireumcidi jubebat, ac celebrare Sabbatum, 
decimasque frugum et fetuum omnium, tam ho- 
minum quam pecorum, necnon et primitias, ac 
quinquagesimas tricesimasque Deo soli consecrare ; 
huncadorare solum; cujus etsi nomine unicus 
duntarat przedicabatur omnium moderator ac prin- 
Geps, una tamen et Trinitas semper in illa singu- 
lari divinitate nuntiata, creditaque ab illis est, qui 
οφιοεῖς antecellerent, cujusmodi prophete atque 


ἄχρι τούτου τοῦ χρόνου οὐ .mávu σαφῶς χατὰ τὸ φα- 
νερώτατον ἔστιν εἰπεῖν, ἢ µόνον ὅτι ἐν θεοσεθςίᾳ xal 
περιτομῇ ὑπῆρχον. El xal γέγραπται, ὅτι Ἐπλη- 
θύνθησαν iv γῇ Αἰγόπτῳ οἱ viov Ἰσραὴλ, xa 
χυδαῖοι ἐγένοντο (56). Πάντως áp που ὁ χρόνος 
τῆς αὐτῶν παροικίας xaX ἐπιμιξίας διὰ ῥᾳθυμίαν τὸ 
χυδαῖον εἱργάσατο. Τένων μέντοι γεύεσθαι, f) τἶνα 
ἁπαχορεύειν, ἡ «Bia ὅσα χατὰ διαστολὴν τοῦ νόµου 
φυλάττειν προσετάχθησαν, οὕπω κατὰ τὸ φανερώτα- 
πον ἐπεσημήνατο. Ἐξιόντων δὲ Ex γῆς Αἰγύπτον, ἓν 
τῷ δευτέρῳ ἔτει τῆς αὐτῶν ἐξόδου νοµοθεσίᾳ θεοὰ 
καταξιοῦντᾳι, διὰ χειρὸς αὐτοῦ «οῦ Μωῦαέως. Ἡ δὲ 
νοµοθεσία ἡ £x Θεοῦ αὐτοῖς δοθεῖσα παιδεγωγοῦ δί- 
χην (ὡς xaX παιδαγωχγὸς ἣν 6 νόμος, σωματικῶς μὲν. 


C διαστελλόµενος, πνευματικὴν δὲ ἔχων τὴν προσδο- 


xlav), δίδασκε περιτέµνεσθαι, σαθθατίζειν, ἆποδε- 
κατοῦν πάντα τὰ αὐτῶν γεννηµατα, xal ὅσα περ map" 
αὐτοῖς ἐτίχτετο, ἀπὸ ἀνθρώπου ἕως χτήνους, ἆπαρ- 
χάς τε διδόναι xaX πεντηχοστὴν xal τριακοστὴν, εἷ- 
δέναι θεῷ µόνῳ χαὶ αὐτῷ λατρεύειν, ἐν μοναρχία ἡ 
τριὰς ἀεὶ χατηγγέλλετο, χαὶ ἐπιστεύετο map' αὐτοῖς 
τοῖς ἐξοχωτάτοις αὐτῶν, τουτέστι προφῄταις καὶ ἡγι. 
ασµένοις. δυσίας τε xaX λατρείας διαφόρους τῷ παµ- 
θασιλεῖ θεῷ ἐν τῇ ἐρήμῳ προσέφερον ἐν τῇ λατρείᾳ 
τῆς σχην /πηχίας, ὑπὸ Μωῦσέως διὰ τύπων δηλωθέν- 
των αὐτῷ ὑπὸ θεοῦ χατασχευασθείσης. 


eximia sanctitate prz:editi homines fuerupt. Praeterea certis sacrificiis, variisque ritibus ac Ceremo- 
niis in deserto przpotentis ad Dei cultum operati sunt, cum in tabernaculi religione essent assidui, 
quod a Moyse ad illud exemplar quod α Deo monstratum est, fuerat exstructum. 

Sed iidem Judaei de adventu Christi propheta- D  Ἑδέξαντα γοῦν οἱ αὐτοὶ Ἰουδαῖοι καὶ προφη- 


rum accepere responsa; quibus cum ille propheta 
diceretur, revera tamen Deus erat, Deique Filius, 
cum angelus appellaretur, quem et hominem futu- 
rum, seque ad fratres suos aggregaturum illa ea- 
dem oracula prodiderunt. Cujus rei fidem divine 
omnes Scripturg faciunt; sed Deuteronomii liber. 
in primis, quod est quintum legis volumen, ac re- 
liqua deinceps omnia. 


! Exod. 1, 7. 


(56) Kal χυδαῖοι ἐγένοντο. Χνδαῖοι hoc loco 
idem est atque abundantes, copiosi fuerunt. Epipha- 
nius vero perinde hoc vocabulum accipit, ac si vt- 
les et contemptos significaret. Nam ea vocis est po- 
tes«5. Hine dactylorum genus divis sacrum per 


τιχὰς φωνὰς περὶ τοῦ Χριστοῦ ἐρχομένου, λεγομένου 
μὲν προφἠτου, ὄντος δὲ Θεοῦ, xal ἀγγέλου μὲν χλη- 
θέντος, Υἱοῦ δὲ ὄντος θᾳοῦ, μέλλοντος δὲ ἑνανθρωπή- 
αειν, xal ἓν ἀδελφοῖς αὐτὸν ἑγχαταλέγεσθαι, ὡς 
ἔχουσι πᾶσαι αἱ θεῖαι Γραφαὶ, μάλιστα dj τοῦ Δευτε- 
ρονοµίου γατὰ τὴν νοµοβεσίᾳν πέμπτη βίδλος, καὶ 
καθεξῆς. 


contemptum a Judzis chydeum vocatum. Plinius 
lib. xxu, e. 4: Nam quos ex iis honeri deorum di- 
camus, chydeos. apoellavit Judea, gens, contumelia 
numinum insignis 


i ADVERSUS ΗΑΣΒΕΡΕΣ LIB. I. 


tv, Ἔσχον δὲ οὗτοι ol Ἰουδαῖοι ἄχρι τῆς ἀπὸ Ba- A 
εἰώνος αἰχμαλωσίας ἑπανόδου βίόλους νε xal προ- 
ήσας τούτους, xat προφητῶν βίθλους ταύτας' πρώ- 
tv μὲν Γένεσιν, δενυτέραν δὲ Ἔξοδον, τρίτην Λευῖτι- 
i», τετάρτην ᾿Αριθμοὺς, πέµπτην Δαυτερονόμιον, 
χτην βίθλον Ἰησοῦ τοῦ Nav, ἑθδόμην τῶν Κριτῶν, 
πὸόην τῆς 'Ῥοῦθ, ἑννάτην τοῦ Ἰώδ, δεχάτην τὸ 
Γαατήριον, ἑνδεχάτην Παροιμίας Σολομῶντὸς, δυοδε- 
αιδεχάτην Ἐκχλησιαστὴν, τρισχαιδεχάτην τὺ "Άσμα 
ns ἀσμάτων, τεσσαρεσκαιδεχάτην πρώτην Βασι- 
iu, πεντεχαιδεχάτην δευτέραν Βασιλειῶν, ἔχχαι- 
ἑχάτην τρίτην Βασιλειῶν, ἑπταχαιδεχάτην τετάρτην 

πιειῶν, ὀκτωκχαιδεχάτην πρώτην Παραλειπομέ- 
rv, ἐνγεαχαιδεχάτην δευτέραν Παραλειπομένων, ci- 
Ωστὴν τὸ Δωδεχαπρόφητον, εἰχοστὴν πρώτην Ἡσαῖαν 
tbv προφέτην, εἰκοστὴν δευτέραν τὸν προφήτην Ἱε- B 
Μμίαν, μετὰ τῶν θρῄνων xal Ἐπιστολῶν αὐτοῦ τε 
καὶ τοῦ Βαρούχ. εἰκοστὴν τρίτην Ἰεζεχι]λ τὸν προ- 
pu^ εἰχοστὴν τετάρτην Δανι]λ τὸν προφήτην, εἰ- 
xh πέμπτην τὸ πρῶτον βιθλίον τοῦ "Ecbpa, εἰ- 
χοττὴν ἔχτην τὸ δεύτερον βιθλίον, εἰχοστὴν ἑθδόμην 


TOM. I. — HJERES. ΤΗ, 914 


VI. Ac quod ad Judaeos istos attinet, 19 ad il- 
lud usque tempus, quo ος Babylomica servitute 
reversi sunt, hos et prophetas, et. prophetarum li-. 
bros habuerunt. Primus est Geneseos liber; 1t, 
Exodi; ui: Leviticus; 1v, Numeri; v, Deuterono- 
mium ; vi, liber Jesu filii Nave; vi, Judicum ; σι, 
Ruth ; 1x, Job; x, Psalterium ; xi, Parabolze Salomo- 
nis; xn, Ecclesiastes; xir, Canticum canticorum ; 
xiv, liber I Regnorum ; xv, liber Il Regnorum ; xvi, 
liber lll Regnorum; xviiliber IV Regnorum ; xviu, 
liber 1 Paralipomenon; xix, liber ll Paralipome- 
non; xx, duodecim prophetarum; xxi, 1saias 
propheta; xxi, Jeremias propheta, cum Lumenta- 
tionibus, et epistolis tam ejus, quam Baruchi; 
xxi, Ezechiel; xxiv, Daniel ; xxv, liber 1 Esdrae; 
xxvi, liber Il Esdr: ; xxvn, Esther. Atque hec' 
sunt xxvii volumina, qui Judsis sunt concessa 
divinitus: quz ad xxu pro litterarum que apud 
Hebrzos sunt numero rediguntur : propterea quod x 
ex illis in quinque juga distribuuntur. De quo alio 
loco perspicue disputavimus. 


* ῥλίον Ἐσθήρ. Καὶ αὗταί εἰσιν αἱ εἰχοσιεπτὰ βίθλοι, αἱ &x θεοῦ δοθεῖσαι τοῖς Ἰουδαίοις. Εἰχοσιδύε 
ἃ ὡς τὰ παρ αὐτοῖς στοιχεῖα τῶν Ἑδραϊκῶν γραμμάτων ἀριθμούμεναι, διὰ τὸ διπλοῦσθαι (97) δέχο 
Εδιοος εἰς πέντα λεγοµένας. Περὶ τούτου δὲ ἄλλη που σαφῶς εἰρήχαμεν. 


Εἰὶ δὲ καὶ ἄλλαι δύο βίδλοι παρ᾽ αὐτοῖς Ev ἀμφιλέ- 
172, ἡ Σοφία τοῦ Σιρὰχ, καὶ fj τοῦ Σαλομῶντος, χωρὶς 
Buy τινῶν βιθλίων ἑναποκρύφων. Πᾶσαι δὲ αὗται 
εραὶ βίθλοι τὸν Ἰουδαῖσμὸν ἐδίδασχον καὶ τὰ τοῦ νόµου 
τάγματα ἕως τῆς τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ 
Ξαρυσίας xal χαλῶς ἐφέροντο παιδαγωγούµενοι ἓν 
«à vójuo, εἰ ἐδέξαντο τὸν Χριστὸν τὸν ὑπὸ τοῦ παιδαγω- 
7*4 φημὶ δὲ τοῦ νόµου, αὐτοῖς προχηρυχθέντα τε xal 
προφητευθέντα, ἵνα, δεξάµενοι αὐτοῦ τὴν θεότητα, 
x1 τὴν ἔνσαρχον αὐτοῦ παρουσίαν µάθωσιν, οὗ κατά- 
lv νόµου, ἀλλὰ τὴν τοῦ νόµου πλήρωσιν' ἐπειδὴ 
d τύποι ἓν τῷ νόµῳ σαν, ἡ δὲ ἀλήθεια ἓν τῷ Εὔαγ- 
TU. Ἐχεῖ γὰρ ἡ περιτομὴ σαρχικὴ ὑπηρετήσασα 
Ἰόνφ ἕως τῆς μεγάλης περιτομῆς, τουτέστι τοῦ Βα- 
πτίσματος τοῦ περιτέµνοντος ἡμᾶς ἀπὸ ἁμαρτημά- 
των, χαὶ σφραγίσαντος ἡμᾶς εἰς ὄνομα θεοῦ. Καὶ fv 
ἐχεῖ Σάδδατον, κατέχον ἡμᾶς εἰς τὸ µέγα Σάδδατον, 
πντέστιν εἰς ἀνάπανσιν Χριστοῦ, ἵνα iv Χριστῷ 
οἹβξατίσωµεν ἀπὸ ἁμαρτημάτων. Καὶ ἣν Exet πρὀ- 
ὅστον ἄλογον θυόµενον, χαθοδηγοῦν ἡμᾶς εἰς τὸ μέγα 


Sunt et alii duolibri, quos illi pro dubiis babent, 
nimirum Sirachi et Salomonis Sapientia, praeter alios 
quosdam qui apocryphi, hoc est obscuri dicuntur. 
Porro omniailla sacrosancta volumina Judaica insti- 
tuta, legisque ceremonias docebant, usque ad Jesu 
Christi Salvatoris adventum; omninoque preclare 
sub hac lege, velut quodam institutore cum illis actum 
foret, si quem eadem illa lex praedixerat, venturum- 
que monstraverat, Christum agnoscere voluissent ; 
ut ejus divinitatem confessi, hoc ipsuin quod cor- 
pore przeditus advenisset, non ad legis eversionem 
pertinere, sed ad ejus consummationem intellige- 
rent : quoniam umbra duntaxat aique imagines in 
lege, in Evangelio veritas ipsa continetur. Nath il- 
lie corporis praescripta circumcisio est, qus in usu 
tandiu fuit, quoad ingens est illa circumcisio sub- 
secuta, Baptismus videlicet, quo mos a peccatis 
precidimur, et in Dei nomine signamur. Habebant 
illi preterea Sabbatum, quod nos ad magnum il- 
lud Sabbatum, hoc est Christi Domini quietem, 


πρόδατον, xal ἐπουράνιον ὑπὲρ ἡμῶν xat ὑπὲρ ὅλου p preparando detinet, ut a peccato 40 cessantes 


cà χόσµου τυθέν. Καὶ ἣν ἐχεῖ ἁποδεχάτωσις &aga- 
iuit, ἵνα μὴ λάθῃ ἡμᾶς τὸ ἰῶτα ἡ δεχὰς, τὸ 
Xptotoy στοιχεῖον τοῦ Ἰησοῦ ὀνόματος. 


velut Sabbatum quoddam in Christo celebremus. 
Erat penes illos etovis victima rationis expers, 
qua nos ad illam magnam c«elestemque perduce- 


'*! ovem, pro nostra mundique totius salute mactatam. Pr:eterea instituta apud illos decimatio fuit, 
qu£ nos eo praemuniret, ne iota litteram, quie nota decussis est, idemque Jesu nominis primum ele- 


mentum ignorare possemus. 

D. Ἐπεὶ οὖν τῷ 50m Ἠχθησαν, xai οὐχ ἔφθασαν 
ES τελείωσιν τὴν διὰ νόµου xaX προφητῶν καὶ ἄλλων, 
αἱ πάσης βίδλου κεκηρυγµένην, ἐξεθλήθησαν ἀπὸ 


(97) Διὰ τὸ διπ.Ίοῦσθαι. Nam libri duo Regum 
Peres, quos Samuelis vocant, volumen unum con: 
sunt, itemque Regum duo posteriores unum. 
Tum liber Rutb cum Judicum libro volumen uni- 
ύψη facit, Sic et libri Paralipomenon duo, totidem» 


VII. Quoniam igitur per umbras ac figuras tra- 
ducti sunt, nec eam perfectionem asseculi, quam - 
lex pariter, ac proplietze. ezeterique omnes, atquo 


que Esdre,singula apua neboreos voiumina fa- 
ciunt. lta v expunctis voluminibus, constat xxii, li- 
hrorum numerus. Vide Hieron. in Prologo Galeato ; 
Cyrillum catech. 1v , Eusebium lib. vi JBistor.,. 
c. 19. 


215 


S. EPIPHANII 


21 


universa Scripturarum oracula predicabant, ab A τῆς γεωργίας, xax εἰσῆλθε τὰ ἔθνη, ἐχείνων μτχέ 


agricolatione depulsi sunt; eorumque loco gentes 
introducte; adeo ut nulla sit illis consequendz 
salutis alia relicta ratio, quam ut ad Evangelii gra- 
tiam postliminio confugiant. Etenim apud ipsos 
omnia justiti: prssidia cassa inaniaque reddita 
sunt ; uti passim diving litter, et ubique fere te- 
stantur. Ex quibus unum duntaxat testimonium 
afferemus, quo quam immutabilis firmaque adver- 
sus illos lata sententia sit paucis ostenditur. Quid 
enim in ipsos a Deo decretum sit, verba illa decla- 
rant. Anima, inquit, que prophetam illum non au- 
dierit, exterminabitur a tribu sua, et ab. Israele, 
et ab omni regione qua celo subjicitur *. Quod nimi- 
rum quz lex mystice tradiderat, hzc a Christo 
Domino consummari, munirique perfecte ac salu- 
briter oportebat : 4ο quisquis illum audire renue- 
ret, aut. detrectaret imperium, eum tametsi legem 


δυναµένων σωθῆναι, εἰ µή τι ἀναχάμφωσιν εἰς τῇ 
χάριν τοῦ Εὐαγγελίου. Πάντα yàp αὐτοῖς τὰ διχσιὰ 
paca χατήργηται, ἑχάστης μαρτυρίας τοῦτο ero. 
σης, ὡς ἔχει ἓν πάσῃ Γραφῇ. Συντόμως δὲ ἀπὸ p: 
μαρτυρίας τὸ ἀνυπέρθετον xal ἀἁπαράδατον της καὶ 
αὑτῶν ἀποφάσεως ἑροῦμεν, ὡς ἔστιν ἰδεῖν ἀκριδῶ 
τὴν χατ᾽ αὐτῶν φῆφον. Καθώς φησιν στις ovx 
οὐκ ἁκούσεται (58) τοῦ προφήτου éxelvov, &Co.1o 
θρευθήσεται ἁπὸτῆς φυ.Ἵῆς αὐτῆς, xal ἐξ "Iepa ii 
xal ὑποκάτωθεν τοῦ οὐραγοῦ' ὡς τοῦ Κυρίου p£s 
λοντος τὰ διὰ τοῦ νόµου μυστικχῶς παραδοθέντα τε 
λείως xai σωτηριωδῶς ἑπασφαλίζεσθαι: τὸν δὲ qe 
ἀχούοντα αὐτοῦ, μηδὲ ἀνεχόμενον μὴ ἔχειν σωτηρί{αν 
x&v τὲ τὰν νόµον ποιἠση, τοῦ νόµου μῆ δυναμένο' 
τελειοῦν τὸν ἄνθρωπον, διὰ τὸ σωματικῶς τὰ Ev αὑτή 
δικαιώµατα γεγράφθαι, χαὶ ἐν Κυρίῳ Xptazq ἆλτ 
θινῶς πληροῦσθαι. 


wscuequaque servaret omni spe potiundze salutis excludi. Neque enim lex prestare perfectum ho 
minem polest; pro eo quod crassa omnia corporeaque consequendze justiti: praesidia comple 
ctitur, que in Christo Domino reipsa consummantur. 


Hactenus de Judzorum secta." De qua pauca quz- 
dam commemorare visum est, ne omnino przter- 
mitteremus, alque ut ex parte saltem quz illorum 
propria sunt oratione prosequeremur. Przxsertim 
cum omnibus fere tam illorum sit institutum, quam 
ejus redarguendi convincendiqvs ratio perspecta. 
Nos vero primordia illius ostendimus, et undenam 
excitatum fuerit docuimus, ac quemadmodum ab 
Abrahami patriarche religione a quo procreati 
fuerant religiosi principio nominati sint; Israelito, 
vero ab illius fllio Jacobo, qui Israel vocatus est. 
Sed a Davidis tempore, qui e Judz stirpe regnum 
obtinuit, xir omnes 9] tribus Judei atque Israeli- 
te promiscue dicebantur, usque ad Salomonem 
Davidis, et Roboamum Salomonis filium, Davidis 
nepotem. Ex quo quidem per justissimam Dei ani- 
maadversionem, quodque male meritus erat Roboa- 
mus , xi ille tribus divise sunt; adeo ut duabus 
euin dimidia Juda sive oboamo relictis, novem 
cum dimidia Jeroboamo fuerint concesss. Hz ve- 
ro novem Israelitarum, aut Israelis nomine cense- 
bantur, quibus Jeroboamus Nabati filius praerat, 
ejusque regni sedes in Samaria constituta. Reliqua 


C 


ἝἜως τούτου µοι λελέχθω περὶ τοῦ Ἱουδαῖσμο»,, 
Καὶ γὰρ ὀλίγων ἐμνημόνευσα εἰς τὸ μὴ πᾶν αὗτω) 
παρασιωπῆσαι, &AÀ v μέρει ὑποδεῖδαι. Πᾶσι γὰρ. 
ὡς εἰπεῖν, πρόδηλός ἐστιν ἡ xav' αὐτοὺς ὑπόθετις, 
xai ὁ πρὸς αὐτοὺς ἔλεγχος. Ἐδείξαμεν δὲ xai τὴν 
&pyhv, πόθεν ἔσχον τὴν εἰσαγωγὴν, ὅτι ἐξ ἀρχῖις b 
τῆς τοῦ ᾿Αθραὰμ τοῦ πατριάρχου θεοσεΡείας καλο»ν. 
«at θεοσεθεῖς. διὰ τὸ εἶναι αὐτοὺς Ex σπέρματος a 
τοῦ: ἀπὸ δὲ τοῦ ἐχγόνου αὐτοῦ, φημὶ δὲ Ἰαχὼθ. το: 
καὶ Ἱσραὴλ, ᾿Ισραηλῖται. Ἐξ ἡμερῶν δὲ Aa6V5 τοῦ 
βασιλεύσαντος ἐκ φυλῆς Ἰούδα Σχαλοῦντο Ιουδαῖοί τε 
καὶ Ἱσραηλῖται. Πᾶσαι αἱ δώδεχα φυλαὶλ, xaY ἕως 
Σαλομῶνος τοῦ υἱοῦ Δαθὶδ, xai ἕως τοῦ Ροθοἀμ. υἱοῦ 
Σαλομῶνος, ἐχγόνου δὲ τοῦ Δαθὶδ, xai κατ ἐπιτίμη: 
σιν Θεοῦ, καὶ ἀναξιότητα τοῦ Ῥοδοὰμ, ἑσχίσθτσαν 
αἱ δεχαδύο φυλαὶ, xai γεγόνασι δύο ἥμισυ μετὰ τοῦ 
Ἰούδα, τουτέστι μετὰ “Ῥοθοὰμ, xai ἑννέα Άμισυ 
μετὰ Ἱεροδοάμ. Ἐκαλοῦντο δὲ αἱ ἑννέα Ἱσρατλῖταί 
τε χαὶ 'Iopahà, βασιλευόµεναι ὑπὸ τοῦ Ἱεροδοὰμ(59) 
υἱοῦ Ναθὰτ ἐν Σαµαρείᾳ. Ai δὲ δύο εἰς Ἱερουσαλὶμ 
Ἰουδαῖοι καλούμενοι, βασιλευόμεναι ὑπὸ ἙῬοθοὰμ 
υιοῦ Σαλομῶνος, xal γεγόνασι πάλιν διαδοχαὶ βασ.- 
λέων. 


due Hierosolymis contribute penes quas Judzorum nomen resedit. Harum princeps roboamus 
erat Salomonis filius, atque ab eo deinceps regum est deducta successio. 
Etenim Roboamus Abiam genuit, Abias Asam, 1) 


Asa Josaphatum , Josaphatus Joramum , Jora- 

mus Ochoziam, Ochozias Joam, Joas Amasiam, 

Amasias Azariam , qui et Ozias vocatus est ; 
! Deut. xviri, 18, 19. 


(58) "τις yvy οὐκ ἀκούσεται. Solet. plerum- 
que Scripture verba non iisdem, quibus concepta 
sunt, citare verbis, sed immutatis, ut hoc loco fa» 
etum est. 

(59) Βασιλευόμεναι ὑπὸ τοῦ Ἱεροθοάμ. Sama- 
ria regionis interdum nomen est , interdum oppidi. 
Priori modo eliam ante conditam Samariam usur- 
patur HH Reg. xui, 22 : Profecto enim veniet sermo, 
quem pradizit in sermone Domini contra aliare, quod 
est in Bethel et contra omnia fana. excelsorum, qua 


Ῥοδοὰμ γεννᾷ τὸν 'AÓt& * ἸΑθιάἀ τὸν 'Acá* Λσὰ 
τὸν Ἰωσαφάτ' Ἰωσαφὰτ τὸν Ἱωράμ' Ἰωρὰμ τὸν 
Ὀχοζίαν» Ὀχοξίας τὸν Ἰωάς * Ἰωὰς τὸν "Apsoíav: 
Αμεσία” τὸν ᾿Αζαοσίαν, τὸν χαλούμενον "Ociav: 


sunt in urbibus απιατία. At cap. xvi, 24, Amri rex 
Israelis emit montem Samarig α Somer duobus ta- 
lentis argenti; et. aedificavit eum, et vocavit nomen 
civitatis, quam ezstruxerat , nomine Semer domini 
stontis Samariam, Apud Epiphanium ergo ratio po- 
stulat, ut Samaria regionis potius, quam oppidi vo- 
cabulum sit. Nondum enim Jeroboamo regnante 
condita erat Samaria. Et tamen cum Hierosolymis 
opponatur, pro oppido sumi videtur. 


"e. 


317 


ADVERSES HJERESES LIB. 1. TOM. I. — HJERES, VIII. 


21$ 


Ἀναρίας xai Ὀξίας τὸν Ἰωάθαμ, Ἰωάθαμ τὸν A Azarias sive Ozias Joathamum, Joathamus Acha- 


Ἄγαάς '. Αχαὰζ by Ἐξεχίαν.. Ἐν ἈΧρόνοις δὲ 
Ἐκεχίου xai ᾿᾽Αχαὰξ ἠχμαλωτεύθησαν φυλαὶ ix τοῦ 
Ἱσραἢλ εἰς τὰ ὅρια Μήδων. Μετὰ τοῦτο Ἐζεχίας 
τευνᾷ τὸν Μανασση΄, Μανασσῆς τὺν Ἁμώς ' Αμὼς 
ὧν Ἰωσίαν. Ἰωσίας τὸν Ἰεχονίαν, τὸν xai Σε- 
Ἰοὺμ (60) καλούμενον, ὃς xat ᾽Αμασίας ἐλέγετο, Ὁ 
Ἰεχονίας οὗτος γεννᾷ τὸν Ἰεχονίαν τὸν χαλούμενον 
Σεδεχίαν, xai Ἰωαχείμ. 

Il. Καὶ μηδεὶς περὶ τούτου (01) ἀμφιθαλλέτω: θαυ- 


(00) Ἰωσίας τὸν Ἰεχογίαν, τὸν καὶ Σε.ούμ. 
Multis nodis implicata et obscura est postremoruum 
Jude Regum successio, quam impeditiorem facit 
Matthzi genealogia. Nos utrumque nodum breviter 
hoc loco dissolvemus. Josias Amon filius regni hz- 
redes filios habuit omnino tres, ut ex lib. IV Reg. 
constat. Primus post parentis mortem regnavit Joa- 
chaz mensibus tribus : IV Reg. xxin, 50, qui et Je- 
chonias in. apocrypho [Esdrae libro tertio dicitur, 
cap. 1, 34. Perperam enim Maldonatus noster id ad 
Joaeim accommodavit. Secundus est Joakim, qui et 
Eliacim vocatus est, lib. IV Reg. xxn, 54, qui an- 
nos regnavit xi. Tertius fuit Sedecias; ante quem 
Joachin, sive Jechonias Joacimi filius tribus mensi- 
bus imperavit : cap. xxiv, 17. At I Paral. in, 15, 
josie Élii nominantur quatuor :.Joanam, Joakiin, 
Sedecias, et Sellum. Cum hie multa ab Interpreti- 
lius, et Chronologicis afferantur, placet Hebrzorum 
sententia, in primisque Aben Hesrz in 1 cap. Dan. 
R. Levi ben Gerson, et R. David ad lib. 1V Reg. 
cap. xxi, Sellum eumdem esse cum loachaz, qui 
paternum. imperium populari factione, non jure 
successionis obtinuit, quod et Scriptura cap. xxu, 
30, declarat bis verbis : Tulitque populus terre Joa- 
clas filium Josie : et unzerunt eum, et. constitue- 


sum , Áchasus Ezechiam , Ezechia porro vt 
Achaso regnantibus, tribus ex Israele in Medo- 
rum limites deportate sunt. Post hzc Ezechias 
Manassen genuit, Manasses Amosum ; Amosus Jo- 
siam, Josias Jechoniam, qui et Selumus et Amasias 
dietus est. Ab hoc Jechonia ejusdem mominis 
alter, cognomento Sedecias, una cum Joacimo ge- 
nitus est. 

. Vlll. Nec est quod ea de re quisquam dubitet ; 


ctoritate deducta, partim probabilia sint; ex iis 
nonnulla ab Epiphanio commissa castigari necesse 
est. Primum quod Jechoniam ait Josiz filium eum- 
dem esse cum Sellum ; nam Matthaeus Jechoniam 

widem a Josia genitum asserit; sed Jechoniz fi- 
lium non Jeehoniam alterum, sed Salathielem ap- 
pellat. Atqui Sellum, sive Joachaz prolem habuit 
nullam; neque Jechonias ab altero quam ab apo- 
erypho Esdre libro nominatur. Quamobrem Epi- 
phanius per Jechoniam Josiz filium Joacimum, sive 

liacimum intellexit; cujus fllius Jechonias, idem- 
que Joachin appellatus 2c? ; pater autem D'p"yr. 
Verum Joakim nusquam Jechonias vocatur : hes 
prima est hallucinatio ; altera, quod ÀÁmasiam eum- 
dem Jechoniam, sive Joachimum nominat, quod 
unde hauserit, nescio ; tertia, omniumque gravissi- 
ma, quod Jechoniam, hoc est Joacimum genuisse 
Sedeciam, ac Joacimum existimat, Jib. 1 Paralip., 
c. 11, 45, ex quatuor Josiz filiis, Joanan, Joakim, 
Sedecia, et Sellum, secundus, nempe Joakim ge- 
nuit Jechoniam, et Sedeciam, Jechonias Salathiel, 
Duo ergo fuere Sedecie, neuter Jecboniz filius ; 
sed prior Josiz, qui et postremus ex Davidis stirpe 
regnavit; alter Joakim! filius, qui nunquam rex 
fuit. Quos quidem ambos Kpiphanius permiscult ; 


runt eum regem pro paire suo. Nam si zlatis ordi- C nam qui ab eo cómmemoratur Sedecias, ille est 


-em spectes, post Johanam, qui ante patris obitum 
prereptus videtur, maximus natu fuit Joacim, sive 
Eliacim. Quod et Josephus lib. x, cap. 7, Orig. do- 
cuit. Etenim Joachaz cum ad regnum evectus est, 
viginti trium annorum erat; cap. xxni, 51 : Joa- 
chim vero, qui post tres menses regnum capessi- 
vit, annorum erat xxv; biennio itaque major fuit. 
Unde et Joakim anno Josie circiter vi natus est, 
Joachaz vero 1x. Tertius natalium-ordire debet esse 
Sedecias; qui post x, annos οἱ vt menses a morte 
josie a Nabuchodonosore regno przpositus est. 


Actum vicesimum et primum etatis annum habebat, . 


cap. xxiv, 15. Quare Joachozo junior est, natusque 
anno Josize xxi, vel xxii. Atqui in lib. [ Paralipom. 
postremus numeratur Sellum, quem Joachaz esse 
diximus. Non desunt conjecturs, cur postremum 
in locum conjectus sit Sellum, quas, ne longiores 
simus, chronologi suppeditabunt. Quanquam He- 


ipse, qui regum novissimus imperavit. Cujus etiam 
fratrem Joakimum appellat, que quarta est hallu- 
cinatio ; nisi quis Sedeciam alio nomine Joacimum 
ab Epiphanio nominari censeat, ut xat Ἰωαχείμ, ad 
καλούμενον referatur. Quod et nihilo secius falsum 
est : Joakimi quippe filius Joachin fuit, qui male 
hic "loaxe(p. concipitur, cujus patruum Sedeciam 
Scriptura vocat. Hieron. in cap. 1 Dan. Joacimuim 
Josiz F. per kim, Joacimi vero filium scribi per 
chin observat. Totidem paucis illis verbis a san- 
ctissimo eruditissimoque viro Epiphanio peccata 
sunt; quorum admonere lectorem officii est insti- 
tutique nostri ; excusare, humanitatis ; dissimulare, 
aut tueri velle, neque officii, neque humanitatis 


est. 

(61) Kal μηδεὶς περὶ τούτου. Hic illa gravis 
agitatur quzstio; sitne in Mattbzei Genealogia ali- 
cujus nomen preteritum. Etenim Mattheus gene- 


brei quidam, ut Aben Ezra in cap. 1 Dan. Sellum D rationibus recensitis omnibus, tria intervalla dis- 


sive Joachaz postremum Josiz liberorum esse ve- 
lint, et quod Sedecias, cum regnare ccpit, xxi an- 
nos natus fuisse dicitur, interpretari student. Scri- 
bit enim ille triennio apte Josi& necem Sedeciam 
regem esse consalutatum : unde cum Josias mor- 
luus est annum egit xxiv. Idque ex eo probat, quod 
llieron. xxvi, in principio regni Joakim jussus est 
propheta vincula praparare, ac regum nuntiis da- 
re, qui venerant Jerusalem ad Sedeciam regem Ju- 
da : nimirum quod finitirii reges Sedeciam, quem 
ab hinc triennio regem esse factum didicerant, 
mortuo Patre adhuc regnare sibi persuaserant, ad 
cumque legatos miserant :ita Aben Ezra. Quz mihi 
Interpretatio non magnopere placet. Sed utut ea se 
Tes babet; omnino Sellum est Joachaz. Nam Jerem. 
X1u, 11, Sellum filius Josie pro δοεία patre suo re- 
qwe dicitur : 15 autem est Joachaz. Cum hac 
parüm certissima, atque e sacrorum librorum au- 


tinguit, quibus singulis xiv generationes assignat. 
Utputa ab Abrahamo ad Davidem xiv: totidem a 
Davide ad transmigrationem Babylonís : ac postre- 
mo totidem a transmigratione ad Christum. In duo. 
bus intervallis prioribus constat numerus ; in ter- 
tio xiu duntaxat capita numerantur. Nam genera- 
tionum nomine personas ipsas Mattheus intelligit, 
qu» aut gignunt, aut gignuntur. Quare unum áàli- 
quod nomen, sive generatio una desideratur. Cum 
lune Matthzi locum Christiani nominis hostes tan- 
quam inextricabilem objicerent, quastionis difficul- 
tas nostrorum excitavit ingenia ; et innumera ra- 
tiones excogitatze sunt : quarum hzc plerisque com- 
modissima videtur, ut librariorum culpa nomen 
aliquod exciderit. Quamobrem Epiphanius Jecho- 
niam bis a Matthzeo positum arbiwatur; quatux 
ejusdem vocabuli repetilionem exscriptores vitio- 
sam rati, prepostere correxerunt. Ergo ita Mat- 


219 


S. EPIPHANII 


220 


miretur vero magis accuratam w nobis initam ra- A µαζέτω δὲ μᾶλλον τὴν ἀχριδολογίαν ὠφελίμως ἐν - 


tionem, et hoc loco in studiosorum gratiam utiliter 
explicatam, qui castigatiora exempla consulere 
eruditionis causa voluerint. Non enim diflido, quin 
cum animi sui fructu candide in iis qua a nobis 
proposita sunt acquiescere cogantur; simulque vo- 
cem illam lucrifaciant, quz ab imperitis quibusdam 
emendatoribus est propter ambiguitatem ex Evan- 


gelio sublata. Nam cum generationes omnes Μαί- 


thzeus tripartito distribuerit, et ab Abrahamo ad 
Davidem usque xiv enumeret, superior utraque 
series integra reperitur, neque quidquam ad nu- 
merum deest, qui ad Jechoniam ordine pertexitur. 
At tertia demum series xiu duntaxat non xiv, ge- 
nerationum nomina complectitur, quod a 'nonnul- 
lis commissum est; qui cum Jechonias duos con- 


ταῦθα κειµένην τοῖς σπουδαίοις, χρηστοµαθείας ἕνεχα 
τὰ ἀκριθῆ τῶν ἀντιγράφων καταλαμµθάνειν ἐθέλου-ἰ 
σιν, οἵτινες εὐθὺς μετὰ τῆς ὠφελείας, εὐγνωμονεῖν !. 
ἀναγκασθήσονται, χερδῄσαντες τὸ ὑπό τινων ἆμα- 
θῶν τῶν ἐν τῷ Εὐαγγελίῳ εἰς ἀμφιδολίαν Gg xac 
διόρθωσιν ἀφανισθὲν ῥητόν. Τριχῶς γὰρ ἀριθμήσαν- 
τος τοῦ ἁγίου Ματθαίου τὰς γενεὰς, ἀπὸ τοῦ ᾿Αδραὰμ 
ἄχρ. τοῦ Δαθὶδ φῄσαντος γενεὰς δεχατέσσαρας, οἱ 
δύο ἀνώτεροι ἀριθμοὶ σαφεῖς εὑρίσχονται, µηδεµίαν 
ἔλλειψιν ἀριθμοῦ περιέχοντες. Ἔως yàp τοῦ Ἴεχο- 
νίου περ:έχουσι τοὺς χρόνους. 'O δὲ τρίτος ἀριθμὸς 
οὐχέτ; δεχατεσσάρων γενεῶν εὑρίσχεται χατὰ δια- 
δοχην ὀνομάτων τὸ πλήρωμα ἔχων, ἀλλὰ δεχα- 
τριῶν, Ἐπειδὴ τινὲς, Ἰεχονίαν ἅμα Ἰεχονίᾳ ἑτέρῳ 
ἐπιτοαυτὸ εὑρόντες, ἐνόμισαν τὸν ἀριθμὸν δεδισσο- 


junctim esse scriptos cernerent, arbitrati sunt B λογισμένον εἶναι. Οὖκ Ἡν δὰ δισσολογία, ἀλλὰ ἁρι- 


eamdem vocem prapostere in ea 99 serie repeti- 
tam. Verum ejusdem ista repetitio minime fuit; 
sed numerandi ordV' perspicuus. Siquidem Jecho- 
^iz filio de parente nomen impositum est. ^t isti 
elegantiz vindices, dum unum nomen expungunt, 
per summam ignorantiam contra propositum pec- 
carunt; atque et nominum xiv collegium, quod 


Orbe σαφής. El; ὄνομα γὰρ πατρὸς ὁ malc * bm- 

έχλητο Ἰεχονίας τοῦ Ἱεχονίου. ᾽Αφελόμενοι οὖν τινες 
ὡς κατὰ φιλοχαλίαν τὸ By ὄνομα, ἀγνοίᾳ φερόµενοι, 

ἑλλειπὲς ἐποιήσαντο τῆς ὑποθέσεως, κατὰ τὴν ὁμάδα 

τοῦ ὁριθμοῦ τῶν δεχατεσσάρων ὀνομάτων τὴν ὑπόσχε- 

σιν, χαὶ τὸ πολύπειρον τῆς σχέσεως ἡφάνισαν. 


ibidem ostenditur, uno detracto numerarunt, et 


multiplicem unius ad alterum rationem babitudinemqce sustulerunt. 


Caterum ab Jechouiz tempore deinceps ;ud2o- 
ruin in Babylonem depertatio contigit. In qua Na- 
buchodonosorem convenientes apud Babylonem 56- 
niores rogarunt, ut e suis certos in. Judoam ho- 
mines ad habitandum mitteret, ne silvescens in- 
cultaque regio deserta penitus maneret. Nec τορί 
postulatio illa displicuit. Itaque quatuor ex impe- 
rio suo subditis gentibus sine mora dimisit, nimi- 
rum Chuthzos, et Cudzeos, ac Sepharursos, et 


! qp. ἐπιχέχληται. Cor. ἐπεχέχλητο. 


thzum scripsisse putat : Josias autem genauit Jecho- 
niam, et fratres ejus in. transmigratione Babylonis : 
Jechonias autem genuit Jechoniam ο Jechonias autem 
genuit Salathiel, etc. Jam scimus cuis ex Epipba- 
nii mente sit Jechonias iste. Prior enim est Joakim, 
sive Eliacim, Josix€ F. Posterior alio nomine Sede- 
cias dictus est, Sed quam absurdum illud sit, e su- 
perioribus constat. Nam si de Sedecia Rege loqua- 
tur, quod ex Regii stemmatis successione videtur 
velle, Sedecias non Jechonis, neque Joakimi, sed 
298i filius est. Sin alterum Sedeciam intelligat, 
qui privatus vixit, est ille quidem Joakimi filius, 
sed non Jechdnizx. Nam lib. 1 Paral., 1n, 45, Joakim 
Josie fllius Jechoniam et Sedeciam genuit, Jecho- 
nias Salathielem. Αι Epiphanius Jechoniam et Se- 
deciam, quos tam perspicue Scriptura distinguit, 
in eumdem virum conflavit. Non dubium est, quin 
Jechonias ille, qui Salathielem a Matthzo genuisse 
dicitur, idem sit cum eo, quem Paralipomenon liber 
commemorat. Sed alius ei pater quam Jechonias 
quarendus est. Maldonatus noster Joakiu pro ite- 
rato Jechonia substituit : atque ita legit Joacim au- 
tem genuit Jechoniam : Jechonias autem» genuit Sala- 
thiel. Quod Scripture consentaneum est. 

(62) Ἑν τούτῳ τῷ xpóvo τῆς αἰχμα.ωσίας. 
Multiplex error, quo vix ullus ab Epiphanio gravior 
3st coniunissus, Non enim post Hierosolymorum 
excidium, sed tanto ante, post x videlicet tribuum 
deportationem, coloni in Samariam submissi, idque 


Vivexat γοῦν ἐντεῦθεν ἀπὸ τοῦ χρόνου Ἰεχονίου ἡ 
αἰχμαλωσία dj εἰς Ἡαθυλῶνα. Ἐν τούτῳ τῷ χρόνῳ 
τῆς αἰχμαλωσίας (62) προσΏλθον οἱ πρεσθύτεροι τῷ 
Ἡαθοικοδονόσορ tv Βαθυλῶνι, παραχαλοῦντες ἆπο- 
στολῆναί τινας τῶν ἰδίων αὐτοῦ ἐγχαθέτους sl; τὴν 
Ἰσραηλιτῶν γην, ὅπως pl ἡ χώρα ὑλομανήσασσ 
ἑρημωθῇ. Καὶ ἑδέξατο τὴν παρ) αὐτῶν παράχλησιν. 
Οὐ γὰρ ἀνεθάλλετο, xal ἁἀποστέλλει μὲν τῶν ἰδίων 
τἐσσἀρα γένη, τούς τε Χουθαίους χαλουµένους (65), 


a Salmanassaro, non a Nabuchodonosore. Vide IV 
Reg. cap. xxiv. Neque vero solus in eo errore fuit 
Epiphanius, nam et Procopius in /saiam a Nabu- 
chodonosore Samariam, et Judzeam expugnatas ait. 
Atqui com. 24, dicitur Assyriorum rex de Babylo- 
ne, et de Cutha ceterisque regionibus transtulisse 
colonos in Samariam. Λη tum Salmanassar Baby- 
lonem obtinebat, ut qui tunc in ea regnabat Ássy- 
riorum vectigalis esset? Hoc quidem probabile est. 
Nam post Assyriorum vetus illud ac diuturnum im- 

rium exstinctum, Babyloniorum primordia a Na- 

nassaro easperunt, anno per. Jul. $967 centum 
fere annis a constituta Medorum monarchia ; que 
iniit anno 3858. Porro Salmanassar x tribus capti- 
vas abduxit circiter annum per. Jul. 2995, anno 
Ezechi: vi. Α quo ad Nabopolassarum Nabuchodo- 
nosori patrem anni sunt 96. interitus enim Nabopol. 
convenit anno per. Jul. 4089, sub quo, imo ante 
ipsum, Babyloniorum imperium florere, excitarique 
cepit 5 cum jam Assyriorum secundum illud occi- 
disset. Etenim post Assaraddon nulla fit amplius 
regum Assyriorum mentio : sed Merodachi fili Ba- 
ladan Babyloniorum principis, IV Reg. xx, 12, anno 
Ezechie xiv. ldeoque post Merodach Babylonios 
reges crediderim ab Assyriorum dominatu se in 
libertatem asseruisse. 

(65) Τούς τε Χουθαίους κα.Ἰουμέγους. Quatuor 
hosce populos longe aliter Scriptura concipit : Αά- 
durit, inquit, rez Assyriorum viros de Babylone, ci 


934 ADVERSUS HJERESES LIB. I. TOM. I. — HAERES. Vlil. | 939 
£31 Κουδαίους, Σεπφαρουραίους xai ᾿Αναγωγαναῖους. Α Anagoganzos. ()ui cum simulacris suis eo profecti 


Qt τινες, ἃμα τοῖς αὐτῶν εἰδώλοις ἀναθάντες, χατῳ- 
χουν τὸ τηνιχαῦτα τὴν Σαµαρείαν, ταύτην ἐπιλεξά- 
μεν ἑαυτοῖς την γῆν, διὰ τὸ εἶναι πἰονά τε xal ο - 
γιμωτάτην. Χρόνῳ δὲ οὗτοι ὑπὸ τῶν θηρίων διασπα- 
ᾳαττόµενοι, λεόντων δὲ xal παρδάλεων, xaX ἄρχτων, 
αἱ τῶν ἄλλων πονηρῶν θηρίων, ἁἀποστέλλουσιν εἰς 
θαθυλῶνα, παρακχαλοῦντες, καὶ ὑπερθολῇ θαυμάζον- 
t; thv τῶν κχατοιχησάντων τὸ πρὶν ἐγκάθετον 
ὀαγωγὴν, πῶς Ἡδύναντο ἀποστῆναι τὴν τῶν θηρίων 
ἁρ-αγἠν τε xat βίαν. Ὁ δὲ βασιλεὺς, µεταστειλάμε- 
^; οὺς πρεσθυτέρους, Ίρετο τὴν αὑτοῖς Υενοµένην 
Iruvky τῆς Ev τῇ Ἰουδαίᾳ χαθέξεως, πῶς τε διελάν- 
βανον την τῶν θηρίων ἁρπαγὴν, τοσαύτης θηριοδο- 
Mag χαὶ λύμης χστὰ thv γῆν ἐχείνην ὑπαρχούσης. 


Ui τὴν τοῦ Θεοῦ νοµοθεσίαν αὐτῷ ἐδείχνυον, xat B 


μετὰ συνέσεως αὐτῷ ἀπεκάλυπτον τῆς εὐλόγον γνώ- 
τς τὰ χαθεξης ! φῄσασλαι. Mi δύνασύαι γὰρ 
ἐχεῖσε ἔθνος χαθέζεσθαι, sl μὴ τι ἂν τὸν νόµον τοῦ 
8^ τοῦ οὐρανοῦ τὸν διὰ Μωῦσέως δοθέντα ἔπιτε- 
Ἰέσιεν, Εἶναι γὰρ τὸν θεὺν τὸν ὑπερασπίξοντα atc 
T μὴ βούλεσθαι δὲ παραδάσεις bv αὐτῃ παρ) 
ἐθνῶν -ἀλλοφύλων Ὑίνεσθαι εἰδωλολατρείας xal τῶν 
ἅλλων. Ὁ δὲ ἐπιμελόμενος, xal πειθόµενος τῇ τῶν 
ἀναδιδαξάντων ἀληθεστάτῃ ἑρμηνείᾳ, ἀντίγραφον τοῦ 
νόµου ᾖτησεν. Οἱ δὲ, ἀφθόνως δεδωχότες μετὰ xad 
v9 νόµου, Ἔσδραν τινὰ ἱερέα (04) ἀποστέλλουσι 
εαδευτὴν τοῦ νόµου ἀπὸ Βαθυλῶνος, πρὸς τὸ παι- 
ἔεωσαι τοὺς by τῇ Σαµαρείᾳ χκαθεσθέντας ᾿Ασσυ- 
px, τοὺς προδεδηλωµένους Συθαΐαυς xaX ἄλλους, 
«wv νόµον τὸν ἩΜωῦσέως. Γίνεται δὲ τοῦτο by τῷ 
«ρ'αχοστῷ ἔτει πλείω f) ἑλάσσω τῆς τοῦ Ἰσραὴλ xai 
Ἱερωσαλὴμ, αἰχμαλωσίας. Ἐπαίδευε τοίνυν "Sobpag 
xi οἱ μετ᾽ αὐτοῦ τὸ γένος τὸ ἐν τῇ Σαμαρε/ᾳ, xax 
ἐχλέθησαν Σαμαρεῖται οἱ τὸν νόµον διὰ τοῦ "Xiqbpa. 
οὗ ἀπὸ Βαθυλῶνος Ἡκοντος δισθεξδάµεοι, Διῆλθε δὲ 
χρόνος ἑτῶν τεσσαράκοντα ἄλλων, xal ἡ χἰχμαλωσία 
ἐνείθη. Καὶ ἀνῆλθεν Ἱσραὴἡλ Av τῆς Βαθυλῶνος. 
8. Ἐπέστη δὲ Ὀαυμάζειν, πῶς συµύέδηχε τὰ 
τέσαρα ἔθνη xal τέσσαρας αἱρέσεις ἐν αὐτῷ τῇ 
Dv γενέσθαι’ φημὶ δὲ «ρῶτον Ἐσσηνῶν, δεύτε- 
pov Γορθηνῶν, τρίτον Σεδουαίων, τέταρτον Δοσι- 
θέων, Ἐντεῦθεν àpyf) µοι γίνεται τῆς τοῦ ἐπα γἐλ- 
µατος xarà αἱρέσεων πραγµατείας, καὶ τὸ αἴτιον, 
ὅπως * διασαφῄσων ἐν βραχεῖ ἑρῶ. Τί δέ ἐστιν ἄλλο, 
ἡ ὅτι ἀπὸ τῆς τῶν γλωσσῶν πολυφόρου ἀλλοιοφωνίας 
quat γεγόνασι; Κατὰ δὲ ἑκάστην φυλήν τε χαὶ πα» 


! Forte φῄσαντες. * Forte διασαφήσω. 


de Cuiha, et de Hava, et de Emath, et de Sephar- 
tüim. Grece ita : Καὶ ἐκ Χυθὰ, xal ἀπὺ ᾽Λονάν, 
χαὶ ἀπὸ Αἱμὰθ, xat ἀπὸ Σεμφαρουαίμ. Quod ad Chu- 
theos attinet, Josephus, lib. ἐκ Ἄρχαιο.ἒ., c. 14, 8 
Chutha Persidis regione, et cognomine fluvio no- 
minatos affirmat. Vide Eliam Thisbitem, vocabulo 
v2. Àb iis nihil, opinor, discrepant Κουδαῖοι, licet 
Epiphanius secernat ; nisi quis Αἱμαθαίους ejus loco 
reponendum censeat. Nam pro ᾽Αναγωγαναίους for- 
lasse ᾽Αουαναίους melius erit, pre Havzis: cum LXX 
λουάν scribant. At Scaliger ᾿Ανάγνους Γαναίους 
leg. ariolatur; quia 1831 eunt ἄναγνοι, obsceni. Ve- 
Tw) nationum hie pomina, non morum, ac vitio- 


forumque perturbatio. 


sedem in Samaria constituunt. Hanc enim, quod 
prepingui gleba fertilique foret, ad habitandum 
deligunt. Verum aliquanto postea tempore a feris 
laniati, leonibus videlicet, pardis et ursis, aliisque 
crudelibus bestiis incursantibus, legatos in Baby- 
lonem cum precibus mittunt; vehementer eos ad- 
mirati, qui istic ante se domicilium collocaverant, 
qui tandem a ferarum vi et immanitate servare 
sese potuissent. Quibus auditis rex accersitis se- 
nioribus interrogat, quepom illis in Judza vitz 
ratio; tum quomodo in tanta bestiarum incursione, 
tantisque regionis incommodis illarum laniatum 
ac feritatem effugissent. Illi constitutas a Deo sibi 
leges demonstrant, prudenterque quod erat rationi 
consentaneum significant : nullam iis in locis na- 
tionem posse consistere, nisi divinitus traditis per 
Mosen legibus obtemperaret, Deum quippe terre 
presidem, ac protectorem esse ; minimeque pati ab 
externis populis per simulacrorum cultum, alias . 
que superstitiones quidquam illic contra instituta 
committi. Qux: omnia Nabuchodonosor negligenda 
minime ratus, sincerz illorum orationi fidem ac- 
commodans, legis exemplum poposcit. 93 Cujus 
eum illi copiam abunde fecissent, Esdram quem- 
dam sacerdotem Legisque doctorem Babylone 
eum illa ipsa lege destinant, ut Assyrios qui Sa- 
mariam incolebant, hoc est Chutthaos, aliosque 
supra commemoratos populos, Mosaicis decretis 
C imbuerent. Accidit hoc tricesimo plus minus anno, 
cuam qjudai ος |sraele ac Hierosolymis deportati 
fuissent. Igitur Esdras, et qui cum eo profecti sunt, 
Samaritane regionis incolas erudiunt; indeque 
Samaritz dicti, qui ab Esdra, quem rex Babylone 
miserat, legem acceperunt. Post hzc aliis xL annis 
elapsis dissoluta captivitate Jsraelite in patriam 
revers? sunt. 


IX. Illud vero admiratione mihi dignum videtur, 


quemadmodum pro iv illàárum gentium numero, 
totidem in eo populo secta coluerint. Quarum pri- 
ma est Essenorum ; 1, Gorthenorum; it, Sebuzo- 
rum; iv, Dositheorum. Hoc erit propositi nobis argu- 
menti, susceptiqueadversus haereses operis initium : 
ac primum multiplicium illorum errorum originem 
paucis, sed perspicue declarabo. Quanam vero 
tandem alia esse potest, nisi quod linguarum ex 


rum propria commemorantur. 


64) "Ec, curà ἱερέα. Mirifica rerum, tem- 
: rtu Fsdram asserit 4 Nabucho- 


onosore missum, qui Samariz inquilinos Mosis le- 


gem doceret, idque anno xxx Babylonice captivi- 
tatis accidisse. 8 
intellexisse, qui Hecaliz filius legis scriba dicitur. 
Sed alium tamen, si verum illud est, oportet fuisse. 
Non melioris est note, quod Israeliticam, hoc est 
x tribuum captivitatem, eum altera confundit, quaà 
sub Nabuchodou. contigit. Quid enim aliud facere 
potuit; qui Nabuchodon. eumdem cum ὃ 

saro constituerat? 


on videtur alterum Esdram ab eo 








- 
85 


S. EPIPHANII 


931 


jlla varretate nationum sunt facta dissidia ? Singule Α «piapytav ἔθνη διάφορα προέστη. Πᾶν δὲ ἔθνος ἔαυτῳ 


porro nationes ac familiz varias in gentes propa- 
gat sunt ; quarum unaquaque deinceps suum sibi 
regem constituit. Ex quo bella discordisque, ac 
gentium inter se conflictus exorti : cum id quisque 
quod libuisset obtinere cuperet, et qux: aliorum 
erant ad sese pertralieret, id quod ab insatiabili 
quadam insita generi nostro cupiditate profectum 
est, Sic igitur cum una atque simplex Israelitarum 
religio, sacreque litter: exteras ad nationes illo 
tempore pervenissent, Assyrios videlicet, ex qui- 
ας inquilini illi Samarit:e fuerunt, una etiam ani- 
morum dissensio contigit; opinionumque concitata 
falsitas, et ab uno religionis cultu innumerabilium 
errorum per illam discordiam semina pullularnnt ; 
prout nimirum uniuscujusque sensus tulit, aut in 


προσεστίσατο βασιλεα sig χεφαλἠν. Συµβέδτκε ἔὲ 
ἀπὸ τούτου πόλεµον εἶναι xal ἔνστασιν, χαὶ συµτλ- 
γάδας ἐθνῶν iv ἔθνεσι συῤῥηγνυμένων , ἑχάστοω 
βιαζοµένου τὸ ἴδιον θέλημα προτιμᾶσθαι, elg ἑαυτὸν 
δὲ τὰ τῶν πέλας ἀποφέρεσθαι, διὰ τὴν Ev τῷ Bit iv 
ἡμῖν πᾶσιν ἀχόρεατον τλεονεξίαν. Οὕτω xaX ἐν τοῦ- 
τῳ τῷ καιρῷ τῷ προδεδηλωµένῳ, µεταπεσούστις τοῦ 
Ἰσραῦλ τῆς μιᾶς θρησχείας, xai τῆς κατὰ τὸν νύ- 
μον Υραςης el; ἕτερα γένη, φημ)ὶ δὲ εἰς Ἀσσυρίους, 
ἐξ ὧν Σαμαρεῖται οἱ ἐγχάθετοι, συµθέζηχε καὶ tt» 
γνώμην διχονοτθήναι ' xal λοιπὺν ὥρμησεν T) πλάνη 
xaX fj διχόνοια ὑποσπείρειν ἀπὺ τῆς μιᾶς θεοσεθείας 
εἰς πολλὰς παραπεποιηµένας γνώµας, χαθὼς ἑκάστω 
ἔδοξε, καὶ ὡήθη τῷ γράµµατι ἑνασχεῖσθαι, χαὶ opí- 
ζειν ἕκαστος χατὰ τὸ ἴδιον θέλημα. 


Scripturis intelligendis peritiz sibi aliquid arrogavit, easdemque privatam ad sententiam accommodare 


studuit. 
2f SAMARITJE, 


Que est haresis ab gentili superstitione VII, ordine 
vero IX. 

Ι. Haque Samarite earum hzreseon principes, 
quz divinis litteris nituntur, post commemoratas a 
nobis Grecorum sectas, et stolide illas quidem ab 
liominum ingeniis excogitatas proxime sequuntur. 
Illorum genus Samaritanorum vocatum. Qux vox 
custodes significat, quod ii quondam in illa terra 
tanquam custodes collocati sunt, sive quod quz 4 
Mose constituta erant in lege custodirent. Ac mons 
ille quem insederant Somoron appellatus est, vel 
Somer ab antiquo Somorone Someris filio (id enim 

«οἱ viro nomen fuit). Ceterum Somer iste patrem 
habuit e Pherezeorum ac Gergeszorum genere, 
qui tum eam regionem habitabant, et a Chanaan 
originem duxerant, qui tractum illum, qux nunc 
Judzea et Samaria dicitur, usurpavit, alienum uti- 
que, utpote filiorum Sem, cum Chanaan ipse Cha- 
mi fllius esset eodem quo Sem patre geniti. lta 
contigit ut diversis de causis idem Samaritanorum 
nomen penes eos reseGerit ; nimirum a Somero et 
Soinorone : ab eo quod velut terrz custodes appo- 
sili essent; ac denique quod Mosis instituta ser. 
varent. | 


! Forte ἀοχή. 


(65) Σαμαρεῖται. Hactenus sectis ille, qua vel 
ante Scripturam exstiterunt vel gentilium fuere 
proprim. Sequuntur ex qna utcunque Scripturas 
usurpantes multiplicibus sese erroribus implica- 
runt. Quarum duo capita sunt, Samaritz, ac Judzi. 
Samaritanorum καθ) ὑποδιαίρεσιν factiones sunt iv, 
Judeorum τι. Saimaritani sunt Esseni, Gortheni, 
Sebusi, Dosithei. Judaeorum, Sadduesi, Scribz, 
Phariszi, Hemerobaptiste, Nasarzi, Osseni, ilero- 
diani. Hzc Epiphanius. Qui, ut alias szpe, sic in 
larwun sectaruin partitione ac descriptione aequum 
magis ac benignum, quam accuratum et severum 
lectorem exigit. Permulta enim istic falsa, minime- 
que coblzrentía disputat; quz nos invitissimi sa- 

ne, pro eo ac sanctissimi viri pietatem eruditionem- 
' que veneramur, sed necessario tamen eruere, ac ne 
udi cuiquam sint, castigare debuimus. llegesip- 


'ZAMAPEITAI, 
'E60ópn αἴρεσις ἀπὸ τοῦ 'EAJnricuov, éxváty 
δὲ τῇ áxoAovO(g. 

Α’. Σαμαρεῖται (65) μὲν οὖν ! ἄχρι τῶν αἱρέσεω" 
ἀπὸ Γραφῆς θεῖκῆς ὁρμώμενοι μετὰ τὰς προειρημέ. 
νας Ἑλληνικὰς αἱρέσεις ἀπ᾿ ἰδίων λογισμῶν ἀνθρώ- 
ποις ἐμθροντηθείσας ἀπὺ διανοίας. Πᾶν τοίνυν « 
γένος Σαμαρειτῶν ἐχαλεῖτο. Ἑρμηνεύονται δὲ Σαμα- 
ρεῖται (66) φύλαχες, διὰ τὸ ἐν τάξει φυλάσαυν τετά- 
χθαι ἐν τῇ Y ' ἡ ἀπὸ τοῦ φύλαχας αὐτοὺς εἶναι της 
χατὰ τὸν νόµον Μωῦσαέως διατάξεως. Ἐκαλεῖτο δὲ 
xai τὸ ὄρος ἕνα ἐχαθέσθησαν Σωμόρων ' ἅμα δὲ vol 
Σωμὴρ ἀπὸ ἀρχαίου τινὸς Σωµόρων, υἱοῦ Σωμῖρ, 
οὕτω τοῦ ἀνδρὸς καλουµένου. "Hv δὲ οὗτος ὁ Σωμῖ, 
υἱὸς ἑνὸς ἀνδρὸς τῶν ἀπὸ γένους τῶν Φερεξαίων xal 
Γεργεσαίων, ot κατῴκουν τὸ τηνιχαῦτα τὴν γην, ix 
διαδοχῆς ὄντες παῖδες τοῦ Χαναὰν τοῦ τὴν γΏν ταύ- 
την ὁρπάξαντος, τὴν νῦν Ἰουδαίαν f] Σαµαρείαν (67) 
χαλουμένην, οὖσαν τῶν υἱῶν Lh, μὴ οὖσαν αὐτῶν 
ἰδίαν, διὰ τὸ αὐτὸν τὸν Χαναὰν elvat υἱὸν τοῦ Χὰρ 
πατραδέλφου τοῦ Σὴµ. Καὶ συµθέθηχε τὸ ὄνομα i» 
διαφόρων προφάσεων κσαλεῖσθαι Σαµαρείτας. Ex τε 
τοῦ Σωμῇρ, Ex τε τοῦ Σωµόρων, Ex τε τοῦ φυλάτ- 
τειν τὴν γην (07), Éx τε τοῦ φυλάττειν τὰ παιδεύ- 
µατα τοῦ νόµου. 


pus porro apud Eusebium lib. v, c. 22. Judzeorum 
seclas percenseng, Samaritanos inter illas retulit. 
Sunt autem iste : Esszi, Galilei, Hemerobaptistz, 


D Masbothzi, Samarite, Sadduczi, Phariszi. 


(60) ᾿Ερμηγεύογται δὲ Σαμαρεῖται. Non. unius 
Epiphanii est otiosa illa, ac nimis argnta vocis in- 
terpretatio. Pene omnes antiqui tam Grzeci, quam 
Latini eam amplexi sunt, ac mirificas ex ea sen- 
tentias procuderunt. Sed accuratior omnibus Epi- 
planius noster : qui ita communem illam attulit, 
ut veriorem, ac germanam non prxteriret ; quze est 
lib. 1H Reg. xvi, 24. 

(67) Th» vvv Ἰουδαίαν ἢ Σαμαρείαν. Seepenu- 
mero hoc inculcat : Cham in fratris sui possessio- 
nem invasisse, ac Judam occupasse; cujus pars, 
latius diffusa vocabuli notione, Samaria fuit. 

(01') "Ex τε τοῦ gvAáctew civ γῆν. Primus 


! 


925 


puov, ὅτι οὐχ ἑἐδόθη αὐτοῖς προφητῶν τῶν μετὰ 
Μωθτέα γραφἢ. ἡ µόνον ἡ δοθεῖσα Πεντάτευχος διὰ 
Μωῦσέως τῷ σπέρµατι "lapat ἓν τῇ ἐξόδῳ τῆς ἀπ' 
λἐπτου πορείας φημὶ δὲ Γένεσις, χαὶ Ἔοδος, xai 
Λεοϊτιχὸν, xat ᾿Αριθμοὶ, xal Δευτερονήμιον, Ἐν δὲ 
tí Ἑδραῖδι διαλέχτῳ οὕτω χαλοῦνται, Βηρσὶθ, Ἐλ- 
Ἰεσιμὸθ, Δωϊκᾶρα, Οὐϊδαθὴρ, Ἑλλεδδαεδάριν. Καὶ 
ἕσπαρται μὲν ἓν ταύταις ταῖς πέντε βίθλοις ἀναστά- 
sux; γεχρῶν τὸ σημεῖον" οὐ μέντοι γε τηλαυγῶς 
xxíouxsat, καὶ ἕσπαρται ἓν αὐταῖς περὶ τοῦ µονο- 
vow); Υἱοῦ τοῦ θεοῦ, xal περὶ τοῦ ἁγίου Πνεύμα- 
v4, xaX χατὰ εἰδώλων. Τὸ δὲ τηλανγέστερον ἐν αὖ- 
ταῖς μοναρχίας ἔχει τὴν εἰσαγωγήν ’ ἐν δὲ τῇ uov- 
αμχία πνευματικῶς fj Τριάς ἐστι χαταγγελλοµένη. 


Qi δὲ δεξάµενοι τὸν vópov εἰς τὸ µετατεθῆναι τῆς B 


εἰωλολατρείας, xaX τὸν ἕνα Θεὸν ἐπιγνῶναι ἑσπου- 
ἐάσθεσαν * οἷς οὗ γέγονεν ἐπιμέλεια τὸ ἀχριθέστερον 
ἐπιωῶναι. Σφαλέντες δὲ οἱ τοιοῦτοι, καὶ μὴ τηλαυ- 
(9 τὸ πᾶν µέρος τῆς πίστεως τε xal τῆς ἡμετέρας 
ζωῖς τὸ ἀχρίθασμα κατειληφότες, Ἰγνόησαν μὲν ve- 
χρῶν ἀνάστασιν, xai ἀπιστοῦσι ' Πνεῦμα δὲ ἅγιον οὐ 
παραδέχονται ' xal γὰρ ἠγνόησαν. Καὶ abcr ἡ αἴρε- 
σις ἀβετοῦσα μὲν νεκρῶν ἀνάστασιν, ἁπωθουμένη δὲ 
εἰὐωλολατρείαν, ἐν . αὐὑτῇ δὲ εἰδωλολατροῦσα κατ 
ἄγνοιαν, διὰ τὸ ἀποχεχρύφθαι τὰ εἴδωλα τῶν τεσσά- 
ρυν ἐθνῶν ἐν τῷ ὄρει τῷ παρὰ τοῖς ! Γαριζεὶν (68) 
σεζυχηφαντηµένως χαλουμένῳφ. TQ γὰρ βουλοµένῳ 
ἀχριθῶς περὶ τοῦ ὅρους Γαριζεὶν ἐρευνᾶσθαι ἱστέον, 
ὅτι πρὸς τῇ Ἱεριχῷ χεῖνται τὰ δύο δρη, «ó τε τοῦ 


Γαριῖν, xat τὸ τοῦ Γεθὰλ, πέραν τοῦ Ἱορδάνου C 


πρὸς τῇ ἀνατηλή τῆς Ἱεριχῶ, ὡς ἔχει τὸ Δευτερο- 
νύμιον, xal Ἰησοῦ τοῦ Νανη fj βίβλος. Εἰδωλολα- 
τρῶσιν οὖν ἀγνοοῦντες, Ex τοῦ πανταχόθεν προσέχειν 
πρὸς τὸ ὄρος &v τῷ αὐτοὺς εὔχεσθαι, δῆθεν ὅτι ἡγία- 
cat. ᾿Αδύνατον γὰρ τὴν Γραφὴν φεύσασθαι φάσχου- 
cav Ἔμειναν ποιοῦντες τὸν νόµο», xal προσ- 
χιγοῦντες τὰ αὐτῶν εἴδωλα ἕως τῆς σήμερον 
ἡμέρας, ὡς ἑμφέρεται ἓν τῇ τετάρτῃ τῶν Βασι- 
ΑξΩὺ. 

l'. Ἐλέγχονται δὲ αὐτοὶ πανταχόθεν περὶ νεκρῶν 
ἀναστάσεως, πρῶτον ἀπὸ τοῦ "Αθελ, ὅτι μετὰ τὸ 
ἀποθανεῖν τὸ αἷμα προσδιαλέγεται τῷ Δεσπότη. Αἷμα 
& c) φυχῆ τυγχάνει, ἀλλ’ ἐν αἵματι d) φυχἠ. Καὶ 
vx εἶπεν. CH vx? fog πρὸς ué* δειχνὺς, ὅτι 
ixl ἐλπὶς ἀναστάσεως τῶν σωμάτων. ᾽Αλλὰ xal 
Ἑώχ µετετέθη τοῦ μὴ ἰδεῖν θάνατον, xaX οὐχ πὺρί- 
6χετο, ᾿Αλλὰ xal Σάῤῥα μετὰ τὸ νεχρωθῆναι αὐτῆς 


'Forte τούτοις. 3 Deut. xi, 99. 


boc Eusebius in Chronicis scripsit; a quo mutua- 
us οἱ Epiphanius; si hzc tamen kusebii, non 
eronymi sunt, qui in istiusmodi origine szpius 
lusit. Huic Epiphanius non bellz nominis interpre- 
ultioni, deteriorem adjecit alteram, Samaritas ob 
ᾷ appellatos esse quod legem custodirent. 

) Ex τῷ δρει ζῷ παρὰ τοῖς Γαρίζειν. De duo- 
"un montium istoruin, Garizin, et Hebal, sive Ge- 
bal, situ, idem sentit Epiphanius, quod Eusebius, 
5 15 auctor est libri De locis Hebr. quem Latine 
vert Hieron. Ibi enim ad llierichuntem collocat, 


ADYERSUS H/ERESES LIB. I. TOM. J. — HJERES, ΙΧ. 


B. Διαφέρονται δὲ οὗτοι Ἰουδαίοις χατὰ τοῦτο A 


3 Josue vii, 33. 


226 


ll. Porro a Judzis ea re primum differunt, quod 
iis prophetarum scripta secundum Mosen minime 
sunt tradita ; sed quinque duntaxat volumina, qu: 
per Mosen Israelitarum generi data sunt, cum ex 
AEgypto decessissent. Sunt hzec Genesis, Exodus, 
Leviticus, Numeri et Deuteronomium. Qui libri 
apud Hebraos ita vocantur : Beres:th  Ellesemoth, 
Vaiicra, Vaidabber, Ellehaddebarim. Quibus in v 
libris quedam mortuorum resurrectionis vestigia 
sunt aspersa ; ita tamen ut nequaquam perspicue 
przdicetur. Ad hzc de unico Dei Filio injecta meu- 
tio est, itemque Spiritus sancti, ac de idolorum 
damnatione. Tametsi clarius in his Dei singulari- 
las astruitur, in qua tamen spiritualiter quoque 
Trinitas comprehensa sit. At illi accepta lege hoc 
unuin studuerunt, ut idolorum repudiata supersti- 
tione unum Deum agnoscerent : neque accuratius 
quidquam 95 exquirere voluerunt. lidem vero in 
errorem prolapsi, neque omnes fidei nostra partes, 
aut integram vitam exacte complexi, mortuorum 
resurrectionem ignorant, nec fleri posse putant. 
Deinde Spiritum sanctum rejiciunt, quem utique 
nesciunt. Sed illud huic hzresi contigit, ut. dum 
mortuorum resürrectionem improbat, idololatriam- 
que respuit, in eam imprudens inciderit : quod na- 
tionum quatuor simulacra in monte quodam occul- 
tata sunt, qui abillis Garizin fraudulenter cognomi- 
matus est. Nam si quis de monte Garizin explorati 
aliquid habere velit, sciendum est ad Jerichuntem 
duos esse montes, Garizin ac Gebal, ultra Jorda- 
nem, qui Jerichuntem ab oriente respiciunt, ut in 
Deuteronomio * .et libro Jesu Nave scriptum est *. 
Imprudeutes ergo simulacra venerantur, cum inter 
orandum undique se ad montem velut sanctum 
obvertunt. Fieri enim non potest, ut Scriptura 
mendax sit, quz dicit : Manserunt legem servantes, 
εἰ adorantes simulacra sua , usque ad presen- 
tem diem, ut in ΙΥ Regnorum libro proditum 
est *. 


III. Quod vero ad mortuorum resurrectionem ai^ 
tinet, primum eorum error ex Abelis historia γε. 
fellitur; eujus sanguis vel post obitum cum Domi- 
no collocutus est *. Atqui sanguis anima non est, 
sed inest ea in sanguine. Neque vero dixit : Ani- 
ma illius clamat ad me : ut spem esse corporum 
resurreciionis ostenderet. Adde quod Enoch ne 
mortem obiret translatus est, nec postea repertus 


* IV Reg. xvii, 55, 54. * Gen. iv, 10 

et Samaritanos mendacii arguit ; qui eosdem prope 
Sichem, sive Samariam constituebant. At Josephus 
lib. tv, c. 8, Samaritanorum opinioni suffragatur : 
necnon et lib. σι, cap. 8, ubi de templo, quod Αἱο- 
xandri Magni tempore a Samaritanis in Garizin ex- 
structum est, historiam explicat : quam tu consule. 
Sed omnium accuratissime de Garizin et Iebatis 
Bitt disserit eruditissimus Masius ad cap. vit Jo- 
sue, e£ adversus Mercatorem Samarise propinquos 
istos ease colles pluribus argumentis affirmat, 


291 


5. EPIPHANII 


275 


est '. Quid ,quod et Sarra idipsum demonstrat, Α τὴν µήτραν, xal τὴν !9 γῆν χατ' ἐθισμὸν ζηρανθῆναι, 


dum ε[Πείο jam utero, suppressisque menstruis 3, 
genitalem vim denuo ad proseminandum accipit, 
ac senio confecta filium nihilominus ex promis- 
sione parturit *, ob spem venture aliquando re- 
surrectionis ? Quin etiam Jacob dum de suis ossi- 
bus est sollicitus *, non utique de his tanquam 
perituris mandata suis reliquit. Quod ipsum Jose- 
phus postea precipiens *, resurrectionis speciem 
adumibravit. Adde Aaronicam virgam, quz arefa- 
cta germinavit, fructusque protulit *, ut emortua 
hominum corpora ad vite spem excitanda monstra- 
ret ; id enim ad astruendam resurrectionem perti- 
nuit. Sed et Mosis virga lignea animata Dei jussu, 
el in anguem conversa " resurrectionem significa- 


αὖθις ἀναζωογονουμένη sig xavafoXhv σπέρματος, 
xai 1j πρεσθῦτις κυῖσχουσα τέχνον χατ ἐπαγγελίαν 
διὰ τὴν ἑλπίδα τῆς ἀναστάσεως. Οὐ μὴν δὲ ἀλλὰ χα) 
Ἰαχὼδ, ἐπιμελόμενος τῶν ἰδίων ὁστέων, ὡς οὐ περὶ 
ἀπολλυμένων ἐνετέλλετο. Οὐ µόνον δὲ, ἀλλὰ xoi 
Ἰωσὴφ τῇ αὐτῇ ἀχολουθίᾳ ἐντελλόμενος, τῆς &va- 
στάσεως ὑπέφαινε τὸ εἶδος, O0 μὴν δὲ ἀλλὰ καὶ ἡ 
ῥάθδος τοῦ ᾽Ααρὼν fj βλαστῄσασα. ξηρὰ οὖσα αὖθι- 
καρπὸὺν ἤνεγχεν elc ἑλπίδα ζωῆς, τὰ νεχρὰ σώματα 
ἡμῶν ἁἀναστήσεαθαι σηµαίνουσα, εἰς ἀνάστασιν δὲ 
φέρουσα. Καὶ fj τοῦ Μωῦσέως δὲ ῥάδδος ὁμοίως f 
ξυλίνη χατὰ coo βούλημα ἐψυχοῦτο, καὶ ὄφις vtvo- 
µένη ἀνάστασιν ἐδήλου. Αλλά xal Μωῦσῆς εὐλογῶν 
τοὺς περὶ Ῥουθὶμ, λέχει' Ζήτω 'PovOlp, xal μὴ 


bat. 90 Ιάεπι porro Moyses Rubenitis benedicens B ἀποθανέτω, τὸν ἀπὸ πάλαι τελευτήσαντα, ἵνα Cuv 


ita loquitur : Vivat Ruben , et non moriatur *, 
Quod ei precatur, qui jamdudum e vivis excesse- 
rat ; quo vitam aliam esse post obitum doceret, nec 
non et judicium, in quo homines secunda morte 
damnantur. Atque ideo duplicem illi benedictio- 
nem impertit. Vivat, inquit, in resurrectione sci- 
licet; neque moriatur, in judicio. Quibus verbis 
non illam mortem significavit, quz in animorum a 
corpore separatione cernitur, sed eam potius, qua 
iu damnatione consistit, Pauca hsc ad everten- 
dum illorum errorem sufficient. Habent et alios 
veleres ritus cum extrema dementia conjunctos. 


δείξῃ εἶναι μετὰ θάνατον, χρίσιν δὲ δευτέρου θανάτου 
εἰς χαταδίχην. Διὸ δύο εὐλογίας αὐτῷ ἐπιτίθησι, τὸ 
Ζήτω, λέγων, Ev τῇ ἀναστάσει, καὶ μὴ ἀποθανέτω 
ἐν χρίσει, οὗ θάνατον τὸν διὰ σώματος ἁπαλλαγῖς 
λέγων, ἀλλά τὸν διὰ καταδίχης. ᾿Ἀρχέσει γοῦν τὰ 
ὀλίγα πρὸς ἀντίθεσιν τούτων. Ἔχουσι δὲ χαὶ ἄλλα 
τινὰ &volac ἔθη παλαιά οὔρῳ χλυζόμενοι, ἐἑπὰν ἀπὸ 
ξένης ἕλθωσι, µεμιασμένοι δήθεν ' ὕδατι σὺν ἐματίοις 
βαπτιζόµενοι, ἑπὰν ἄγωνται ἑτέρου τῶν ἀλλοεθνῶν. 
Μιασμὸν γὰρ ἡγοῦνται τὸ τινὸς ἄφασθαι, ἦτοι θέγειν 
ἄλλου τινὸς ἀνθρώπηυ ἀπ᾿ ἄλλόυ δόγµατος. Πολλή 
γὰρ 1j τούτων φρενοθλάθδεια. . 


Nam etlotio perfundi solent , quoties peregre domum redeunt, tanquam aliqua contagione pollu- 
ti ; et aqua sese vestesque suas abluunt, cum alterius gentis quempiam tetigerint, Hac enim re con- 
taminari se putant, si quemquam mortalium, aut alterius secte hominem atiingant. Tanta est illo 


rum vecordia. 


IV. Jam quemadmodum facile redargui ipsorum ( A. Πῶς δὲ εὐθυέλεγχτος dj αὐτῶν ἄνοια γίνεται, 


insania possit, animadverte quaeso ; nec ullo nego- 
tio percipies. Etenim mortui cadaver abominantur, 
cum sint suis ipsimet factis mortui. Atqui non uno 
alterove, sed infinitis testimoniis convincitur, non 
esse mortuorum corpora detestanda. Nam quod lex 
contrarium videtur asserere, aliud quiddam zeni- 
gmate adumbrare voluit. Non enim duorum, ut 
dixi, triumve id testimonia comprobant, sed sex- 
centa viginti duo millia hominum in deserto, toti- 
demque alia, atque iis etiam plura. Quin et longe 
uberiora sunt Scripture loca, quz de loculo, in 
quo Josephi ossa condita sunt, mentionem faciunt. 
Qui loculus quadraginta totos annos in castris cir- 
 cumlatus neque aboninationi fuit, neque conta- 
gione sua labem ullam aspersit. Caeterum vere hoc 
a Scriptura dietum est : Si quis mortwum | tetigerit 
pollutus ad vesperam usque permanebit. Tum se 
aqua lavabit, ac repurgabitur *. Quibus verbis Do- 
mini nostri Jesu Christi mortem, ac susceptam in 
corpore passionem innuit. Ex co enim, quod arti- 
culum apposuit, distinctione nominis opus esse de- 


ἐπίστησον τὸν νοῦν, à θαυμασιώτατε, xat εἴσῃ. Nc- 
κρὸν μὲν γὰρ εὐθέως βδελύττόνται αὐτοὶ νεχροὶ ὄντες 
τοῖς ἔργοις. Μαρτυροῦσι γὰρ οὐ µία μαρτυρία, ἀλλὰ 
πολλαὶ, τῷ μὴ εἶναι τὸν νεχρὸν ἑθδελυγμένον, ἀλλ' 
ὅτι αἰνιγματωξῶς 6 νόμος ἕλέγέν. Οὐχέτι γὰρ δύο 1) 
τρεῖς μαρτυρίαι εἰς τοῦτο ἡμῖν ἐπιμαρτυροῦσιν, ἁλλὰ 
µνριάδες ἑξήχοντα δύο τὸν ἀριθμὸν ἐν τῇ ἑρήμῳ, xat 
ἅλλαι τοσαῦται, xal ἐπέχεινα, xai ἔτι πολὺ πλείους 
al τῇ σορῷ τοῦ Ἰωσὴφ ἐπιμαρτυροῦσαι τῇ διὰ τεσ- 
ααράκοντα ἑτῶν βασταζοµένῃ ἐν ὅλῃ τῇ παρεμθολῇ, 
xai μὴ βδελυττοµένῃ, μήτε μολυνούσῃη. Ἔλεγε δὲ 
πἀληθή ὁ νόµος, ὅτι, Ἐάν tic ἄψηται vexpci, 
μένει βέδη.Ίος ἕως ἑσπέρας, xal .ούσεται ὕδατι, 
xal καθαρισθήσεται. "Hv δὲ τοῦτο αἰνιττόμενος εἰς 
τὴν τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ νέκρωσιν, 
κατὰ τὸ ἔνσαρχον αὐτοῦ πάθος. ᾿Απὸ γὰρ !! τούτου 
τοῦ ἄρθρον (69) «hv διάχρισιν τοῦ ὀνόματος ἔστι στμᾶ- 
ναι. Ὅπου γὰρ ἄρθρον πρόσχειται ἐπὶ Évt. τινι ὡρ:- 
σµένῳ καὶ διαφανεστάτῳ, πάντων ἔστιν ἡ βεθαίωσις 
διὰ τὸ ἄρθρον ἄνευ δὲ τοῦ ἄρθρου ἐπὶ ἑνὸς τοῦ 
τυχόντος ἀορίστως ἑἐστὶ ληπτέον. Ὡς olov εἰ-εῖν, 


! Gen. v, 28. * Gen. xvin, 141... * Gen. xxi, 2. * Gen. xLix, 390. * Gen. 1, ὃ sqq... * Num. xvii, 8 


* Ετος. 1v, 2 sqq. * Deut. xxxiri, 6. 


(09) Ἀπὸ γὰρ τούτου cov ἄρθρου. Arguta hzc. 
observatio Graci articuli, qui ad νεχροῦ vocabulum 


* Levit. xi, 24, sqq. 


5? For, πηχἠν. | Lego του, τοῦ. 


appositus est, vim habet omnino nullam ; ut nequc 


loca castera, qua illustrandi gratia congerit. 


939 ADVYERSUS HJAERESES Lib. 1. TOM. 1. — HJERES. ΙΧ. 230 


ἐὰν εἴπωμεν, βασιλεὺς, ὄνομα μὲν ἐδημάναμεν , A monstrat, Nam ubicunque articulus adjungitur, 
à οὗ τηλαυγῶς τὸν ὁριζόμενον ἑδείξαμεν. Βασιλέα — certa ac perspicue definita res intelligitur. Sine ar- 
Tàp Myopev xa Περσῶν, καὶ Μήδων, καὶ Ἔλαμι- — ticulo de quolibet accipi inünite solet. Ut exempli 
τῶν. Ἐὰν δὲ μετὰ προσθήκης τοῦ ἄρθρου εἴπωμεν — causa,si rex dixero, nomen quidem ipsum declaro : 
6 βασιλεὺς, ἀναμφίδολόν ἔστι τὸ σηµαινόµενον. Ὁ — quis ille sit, de quoloquor, aperte non significo. 
1ὰρ βασιλεὺς ὁ ζητούμενος, f] ὁ λεγόμενος, ἢ ὁ γινω- — Regem enim tam Persarum, 97 quam Medorum, 
σχόµενος, 1] ὁ τοῦ τινος βαἀιλεύων διὰ τοῦ ἄρθρου  stque Elamitarum appellamus. Quod si articulo 
ὑποδείχνυται. Καὶ ἐὰν εἴπωμεν, θεὺς, ἄνευ τοῦ ἄρ- — etiam adhibito, hic rex, dicimus, nemo quem ve- 
βρο», τὸν τυχόντα εἴπαμεν Ocbv τῶν ἐθνῶν, f) Gcbv — limus ignorat. Hie enim rex eo articulo notatur, 
τὸν ὄντα. Ἐὰν δὲ εἴπωμεν, ὁ θεὸς, 070v, ὡς ἀπὸ — dequo quistio, vel sermo aliquis inciderit ; deni- 
toj ὁ ἄρθρου τὸν ὄντα σηµαίνομεν, ἀληθῃ τε xal — que qui sit cognitus ac certo imperio dominetur. 
Υϊνωσχόμενον ὡς xa ἄνθρωπος, xaX ὁ ἄνθρωπος. — Similiter cum, deus, simpliciter usurpamus, quenme- 
Κα εἰ μὲν ἔλεγεν ὁ vópoc- "Ev ἄγησθε γεκροῦ, libet deum dicimus, nec minus eum, qui a genti- 
χατὰ πάντων ἐφέρετο ὁ φῆφος, xa ἁπλῶς παντὸς — bus colitur, quam qui vere Deus est. At cum ὁ θεὸς 
νεχροῦ ἣν ἡ ἐπιχειμένη τοῦ ζητήµατος λέξις * ὁπότε — dicimus, eum scilicet exprimimus qui verus et est, 
R λέγει: CEàv ἄψηταί τις τοῦ γεκροῦ, ἐπὶ Ένα p et 6586 cognoscitur Deus. Similiter, cum homo, 
τινὰ φέρει τὴν ἀγωγὴν, φημὶ δὲ ἐπὶ τὸν Kóptoy, ὡς — vel hic homo dicitur. Jam vero si lex hoc mode 
ἄνω µοι δεδήλωται. Ἔλεγε δὲ τοῦτο αἰνιγματωδῶς ὁ — concepta foret : Si mortuum  tetigeritis, universi 
νόμος διὰ τοὺς µέλλοντας χεῖρας ἐπιδάλλειν ἐπὶ τὸν — ea sententia comprehenderentur, et ad omnes mor- 
Χριστὸν, xai σταυρῷ mapabibóyat* ὅτι χρείαν εἶχον — tuos dictio illa spectaret. Sed cum ita scriptum sit, 
ὧτοι χαθαρισμοῦ, ἕως δύνῃ αὐτοῖς fj ἡμέρα, xal — Si quis hunc moriuum tetigerit, ad unum quempiam 
ἑνατείλη αὐτοῖς ἄλλο φῶς, διὰ τοῦ βαπτίσματος toU — referri debet, nimirum Dominum, ut initio decla- 
ὑδατος τοῦ λουτροῦ τῆς παλιγγενεσίας' ὡς χαὶ ἔπι- ratum est. Hoc vero lex specie quadam znigmatis 
μαρτυρεῖ µοι ἐνταῦθα Πέτρος λέγων τοῖς Ἱσραηλί- — propter eos dixit, qui Christo manus injecturi 
ταις ἐν Ἱεροσολύμοις, τοῖς λέγχουσιν αὐτῷ, TE ποιή- — erant, et in crucem sublaturi, videlicet expiatione 
σωµεν ; διὰ τὸ εἰρηχέναι αὐτὸν αὐτοῖς, ὅτι Τοῦτον — opus illis esse, donec ipsis dies occidat, ac nova 
τὸν Ιησοῦν, ὃν ὑμεῖς ἑσταυρώσατε. Καὶ χατα- lux per baptismum ac lavacri regenerationem 
νυχεῖσι τὴν χαρδίαν εἶπε' Μεταγοήσατε, καὶ βα- — oriatur. Cujus mei dicti fidem eodem in loco Pe- 
ατισθήτω Éxactoc ἐν τῷ ὀνόματι Ἰησοῦ Χριστοῦ — trus astruit, dum Hierosolymis Israelitas alloqui- 
τοῦ Κυρίου ἡμῶν, xal ἀφεθήσογται ὑμῖν al ἆμαρ- (ας, qui se. interrogaverunt, Quid faciemus? pro- 
τίαι, καὶ «1ήψεσθε τὴν δωρεὰν τοῦ ἁγίου Πν Εύ- ᾳ pterea quod ille dixerat, Quem vos in. cruce suffi- 
µατος. Οὗ περὶ νεκροῦ τοίνυν λέχει ὁ νόμος. EL δὸ — zistis Jesum, etc. Moxque ubi ex animo dolentes 
xil περὶ νεκροῦ ἄλλου ὁριξομένου λέχει ὁ νόμος, — animadvertit : Penitentiam, inquit, agite, et bapti- 
ἄλλως ἑχδίδοται. Λέχει γὰρ, ὅτι, "Eàv παρό1θῃ Y8- — zetur unusquisque in. nomine Jesu Christi. Domini 
χρὺς, κ.είσατε τὰς θύρας καὶ τὰς θυῤίδας ὑμῶν, — nostri, et remiltentur vobis peccata, et tum Spiritus 
ἵνα μὴ μολυνθῇ ὁ olxoc. Ὡσεὶ ἔλεγε περὶ ἀχοῆς — sancti donum | accipietis.?. De quo quidem mortuo 
ἁμαρτίας, ὅτι Ἐὰν ἀχούσῃς φωνὴν τῆς ἁμαρτίας, verba legis accipienda sunt. At quoties de alio 
ᾗ cibo; παραπτώµατος, χλεῖσον τὸν ὀφθαλμόν σου quodam mortuo loquitur, aliter concipitur. Sic 
ἀπ) ἐπιθυμίας, xat «b στόµα ἀπὸ xaxoloylac, καὶ τὸ — enim ait : Si transierit mortuus, occludite januas, 
οὓς ἀπὸ ἐνηχήσεως πονηρᾶς, ἵνα μὴ νεχρωθῇ ὅλος ὁ — ac fenestras, ne domus inquinetur. Quasi de peccati 


οἶχος, τουτέστιν ἡ ψυχη xai τὸ σῶμα. Διὸ καὶ ὁ προ- 
φῄτης ἔλεγεν ' Εάν ἀναθῃ θάνατος διὰ τῶν θυρί- 
Cur * καὶ οὐ πάντως περὶ τῶν θυρίδων τούτων λέχει. 
Ἡ γὰρ χλείσαντες τὰς θυρίδας, οὐδέποτε ἀποθανεῖν 
εἴχομεν. θυρίδες δὲ ἡμῖν ὑπάρχουσι τὰ τοῦ σώματος 


auditione diceret : Si peccati vocem audieris, aut 
alicujus delicti speciem, oculum tuum ab ea cupi- 
ditate claude, necnon et os tuum a maledicto, et - 
aures ab auditu nefande rei, ne domus integra, 
hoc est anima cum corpore moriatur. Quam ob 


αἰσθητήρια, βλέμμα, ἀχοὴ, xat τὰ ἄλλα, δι’ ὧν θά- P causam propheta dixit : Si mors.per fenestras ascen- 


νατος εἰς ἡμᾶς εἰσπορένεται, εἰ δι) αὐτῶν ἁμαρτή- 
όωμεν. Ἐνεταφίασε γοῦν ὁ Ἰωσὴφ τὸν Ἰσραὴλ, καὶ 
οὐχ ἐδδελύξατο, xai μετὰ θάνατον ἐπιπεσὼν ἐπὶ 
πρόσωπον χατεφίλησε. Καὶ οὗ γέγραπται, ὅτι ἑλού- 
σατο, ἵνα χαθαρισθῃ. Ἐνεταφίασαν οἱ ἄγγελοι, ὡς 
ἡ εἰς ἡμᾶς ἑλθοῦσα παράδοσις ἔχει, τὸ σῶμα Μωῦ-᾽ 
σέως τοῦ ἁγίου, xal οὐκ ἑλύσαντο” ἁλλ᾽ οὔτε ἔχοι- 
νώθτσαν οἱ ἄγγελοι ἀπὸ τοῦ ἁγίου σώματος. 


derit *. Non enim usitatas illas fenestras intelli- 
git. Alioqui fenestris occlusis nunquam nos letum 
opprimeret. Verum nihil aliud fenestre sunt, quam 
corporis sensus. visus, auditus, per quos 9 si 
peccemus, mors intra nos ingreditur. Enimvero 
Joseph Israelem sepeliit *, nec delestatus est, imo 
post ejus mortem in faciem procumbens exoscula- 
tus est . Neque tamen scriptum est expiandi se 


gratia ipsum abluisse. Preterea Mosis corpus, quemadmodum a majoribus accepimus ab angelis se 


pultum est *; 
.E'. Καὶ δἐδια πάλιν μὴ εἰς τέλος ἑλάσω τὴν τοῦ 


neque illi tamen loti sunt, ac ne polluti quidem sancti illius corporis attactu. 


V. Vereor nein hoc dissolvenda questione nul- 


! Forte ἑλούσαντο, ? Act.u, 97 sqq. * Jerem. ix, 341. * Gen. 1,13. "ibid. * Deut. xxxiv, 6 sqq. 


931 


— S, EPIPIIANII 


233 


lum exitum inveniat oratio. Sed ex una alterave A ζητήματος ἐπίλυσιν. "Ad" ἑνὸς δὲ f] δευτέρου λόγου δο- 


ratione sapiens in Domino, contra adversarios in- 
struetur. Ad hzc de Spiritu sancto, quoad sum- 
matim perstringere licet pauca dicere minime 
gravabiinur. Manifeste itaque Dominus subinde 
Moysi dicit : Adduc mihi in montem vxx seniores ; 
et accipiam de spiritu tuo, εί in illos e[fundam, 
atque iidem auxilio tibi erunt *. De filio vero uti 
cognosceremus, Pater ita loquitur : Faciamus ho- 
minem ad imaginem, et similitudinem nostram *. 
Atqui vox ista, faciamus, non unum duntaxat si- 
gnificat, Item, Pluit Dominus in Sodomam et Go- 
morrham ignem et sulphur α Domine de culo *. 
Quod autem ad prophetas aitinet, postquam Sa- 
maritanis quinque Mosis volumina tradita sunt, 


θήσεται τῷ σοφῷ σοφισθΏναι £v. Κυρίῳ, χατὰ * τὸν 
δι ἑναντίας. Εἰ δὲ xal περὶ τοῦ Πνεύματος τοῦ ἁγίου 
ἔσται µοι £v ἐπιτομῇ λέχειν, οὐχ ὀχνήσαιμι ἄν. Διαῥ- 
ῥήδην τοίνυν εὐθὺς ὁ Κύριος λέγει τῷ Μωῦσεῖ ΄ 
᾽Αγάγαγέ µοι εἰς τὸ ὄρος ἑδδομήκοντα πρεσόυ- 
τέρους, xal «Ἰήγομαι ἀπὸ τοῦ ἐπὶ σὲ πνεύματος, 
καὶ ἐχχεῶ ἐπ᾽ αὐτοὺς, xal ἀντιλήγψονταί σου. 
Περὶ 65 τοῦ Υἱοῦ, ὅπως γνῶμεν, ὁ Πατὴρ λέχει - 
Ποιήσωμεν ἄνθρωπον κατ εἰκόνα ἡμετέραν καὶ 
ὁμοίωσιν. Τὸ δὲ, ποιήσωµε», οὐχ ἑνός ἐστι σηµαν-- 
τικόν. Καὶ ξέρεξε Κύριος ἐπὶ Σόδοµα καὶ Γόμοῤῥα 
πὂρ καὶ θεῖογ παρὰ Κυρίου ἀπ᾿ οὐρανοῦ. Περὶ δὲ 
προφητῶν, ἐπειδὴ ἔφθη αὐτοῖς δοθῆναι ἡ Πεντάτευ- 
χος, οὐχέτι ταῖς ἄλλαις Γραφαῖς ἑστοίχησαν, ἀλλ f, 


Scripturis reliquis nequaquam assensi sunt; sed B póvn τῇ Πεντατεύχῳ, καὶ οὐ τῇ λοιπῇ ἀκολουθίᾳ. 


praterilla quinque εφίθγα contempserunt. Quod 
si quis alios objiciat, veluti Davidem aut Isaiam, 
et reliquos, negant se eos admittere, atque iis quae 
à majoribus suis acceperunt pertinaciter insistunt, 
Hactenus contra Samaritanos a nobis disputatum 
est, adeoque paucis, ne longius quam instituti ra- 
tio fert sermonem producanius. 


CONTRA ESSENOS, 
Que est I Samaritanorum secta, ordine X. 


Quatuor omnino in sectas Samaritani distributi 
sunt. Qui cum eadem secum invicem sentiant de 
circumcisione, Sabbato, aliisque leye przscriptis, 
paucis tamen in rebus trium singula a reliquis dif- 
ferunt. Nam Dositheos solos excipio. Quod enim ad 
Essenos spectat, ii nulla re pratermissa primum 
institutum retinuerunt. 49 Secundum hos Gorthe- 
nia se mutuo levibus de causis separati sunt, 
cum exigua quedam controversia inter ipsos inter- 
cessisset, hoc est inter Sebusos, Essenos, et Gor- 
thenos. Qu:e controversia fuit ejusmodi. Cum lex 
undique Judzos Hierosolymitana conlluere jube- 
ret *, idque tribus anni temporibus; nimirum in 
Azymorum festo, Pentecoste, ac Scenopegia : cum- 


! Num. χι, 16. * Gen. 1, 26... * Gen. xix, 24. 


(10) Παραδόσει τῇ προαχθείσῃ. Regius, προσ- 
αχθείση. . NN 

(71) Εσσηνῶν. Quid in mentem Epiphanio vene- 
rit, ut Essenos Samaritanis accenseret, divinare non 
possum ; nam quod oceurrere potest, genus quod- 
dam Essenorum fuisse a notis illis et sanclioribus 
diversum, probarem equidem, si apud Philonem, 
aut Josephum, qui de Essenorum generibus, insti- 
tutis ac moribus accuratissime scripserunt, vesti- 
gium aliquod novorum istorum, ac posteriorum 
exsisteret. Nunc cum neque isti, nec alius quisquam 
vel levissime significarit, Kssenos cuni Samaritanis 
commune quidpiam habuisse, cumque inter Judzeo- 
rum seclas a Josepho recenseantur Esseni ; apparet 
primum neque Essenorum ullam inter Samaritanos 
fuisse sectam ; neque Epiphanium aliud Essenorum 
genus, cum Samaritanis ascriheret, intellexisse , 
quam celeberrimum, ac laudatissimum illud, quorum 
instituta Philo ac Josephus uberrime perscripserunt. 
Quanquam Ossenos postea inter Judaicas sectas 
commemorat, qui iidem cuim Essenis videntur. 


* Exod. xxii, 29. 


Κἄν τε δὲ αὐτοῖς εἴπῃ τις νυνὶ περὶ τῶν ἄλλων, φημὶ 
δὲ περὶ Δαθὶδ καὶ Ἡσαΐου, xai τῶν κχαθεξῆς, οὗ 
παραδέχονται , χατεχόμενοι παραδόσει τῇ προαχθεῖί- 
σῃ (70) τοῖς ἀπὸ τῶν ἰδίων πατέρων. Καὶ ἕως iz 
ἕστω pot ἡ περὶ Σαμαρειτῶν ὑφήγησις, ἓν Bpayset 
μὲν τῷ λόγῳ εἰρημένη, δι ὃν προορῶμαι φόδον, μὴ 
ἐχτεῖναι εἰς πλάτος τὴν ὑπόσχεσιν τῆς συντάξεως. 
ΚΑΤΑ ΕΣΣΗΝΩΝ (71), 
Πρώτη αἴρεσις ἀπὸ Σαμαρειτῶν, δεκάτη δὲ τῇ 
ἀχο.λουθίᾳ. 

Εἰς τέἐσσαρας μὲν αἱρέσεις Σαμαρεῖται ἐτμᾖθτ- 
σαν τὰ ἴσα δὲ φρονοῦντες ἀλλήλοις περιτομῇ τε xat 
Σαθθάτω, xaX τῶν ἄλλων τῶν Ev νόµῳ, ἓν βραχεῖ καὶ 
Éy τινι ποσῶς ἕχαστος τῶν τριῶν πρὸς τοὺς πέλας δια- 
φέρεται, πλὴν τῶν Δοσιθέων µόνον. Ἐνέμειναν γὰρ 
οἱ Ἐσσηνοὶ τῇ πρώτῃ ἀγωγῇ μηδὲν ὑπερθαλλόμενοι. 
Μετὰ τούτους Γορθηνοὶ διεφώνησαν (72) πρὸς ἀλλη- 
λους διὰ σµικρόν τι’ ἐπειδήπερ ἀντιλογία τις µέσον 
αὐτῶν γεγένηται, φημὶ δὲ μέσον Σεθουαίων xa 
Ἑσσηνῶν xat Γορθηνῶν. Ἡ 6E ἀντιλογία τοῦτον ἔχει 
τὸν τρόπον. 'O νόµος ἐχέλευεν (75) ἐχ πανταχόθεν 
τοὺς Ἰουδαίους συναθροίζεσθαι εἰς τὰ Ἱεροσόλυμα. 
Πολλάχις μὲν οὖν χατὰ τρεῖς χαιροὺς τοῦ ἔτους, χατό 
τε τῶν ᾽Αξζύμων, xal χατὰ Πεντηκοστὴν, xaX χατὰ 


5 Forte τῶν. 


(12) Μετὰ τούτους Γορθηγοἱ διεφώγησαν. Quo- 


p modo Gortheni πρὸς ἀλλήλους dissentire ceperunt ? 


Nam nulla hic Gorthenorum divortia, sectas nullas 
enumerat : et ἐπεξήγησις illa quz subjicitur : Φημι 
δὲ μέσον Σεθουαίων, xai Ἑσσηνῶν xai Γορθηνῶν - 
arguit τὸ πρὸς ἀλλήλους non ad solus Gorthenos, 
sed ad tres ὅλας sectas pertinere. Atqui διαφωνεῖν 
πρὸς ἀλλήλους Grace non est πρὸς ἄλλους. Fortasse 
igitur ἄλλους pro ἀλλήλους substituendum ; postu- 
labat ἡ ἀχολουθία, ut pro Γορθηνοί scriberetur οἱ 
οιποί, vel sectae tres Tecenserentur. 

(13) 'O vóuoc ἐκέλευεν. Mirum est quod hoc 
loco narrat, Samaritanorum inter se dissidium ab 
odio, et jurgiis manasse, quod ea natio cum Judaeis 
exercet : nam si cum przlereuntibus Judaeis rixa- 
bantur, que causa fuit, cur a se invicem dissen- 
tirent? Non id explicat Epiphanius : et aliud agit 
omnino : Etenim co pxomrábee ἰδί non sunt τῶν 
Σαμαρειτῶν πρὸς ἀλλήλους, sed «bg τοὺς "lou- 

αίους. 


25 ADVERSUS IL/ERESES LIB. 1. TOM. I. — ILERES. XI. 259 
Σχτυοπηγίαν. "fxouy δὲ oi Ἰουδαῖοι διεσπαρµένοι, A que per Judiani ac Samariam Judi sparsim habi- 


xii iv τοῖς τέρµασι τῆς Ἰουδαίας καὶ Σαμαρείας. 
Σωνέδαινε δὲ αὐτοῖς διὰ τῶν Σαµαρειτίδων τὴν 
ἑδοιπορίαν ποιεῖσθαι, διερχοµένοις εἰς τῆν Ἱερου- 
σ1χέμ. Ἐπεὶ οὖν συνετύ»χανον ἐν EW χαιρῷ τὸ 
iüowsu2 ἔχοντες τοῦ ἑορτάσειν, ἐντεῦθεν συµπλη- 
"άδες ἐγίνοντο. ᾿Αλλά χαὶ ὅτε ᾠκολόμει Ἔρσδρας (74) 
ον Ἱερουσαλὴμ μετὰ τὴν £x Βαθυλῶνος ἐπάνοδον, 
ἁξ ωσάντων τῶν Σαμαρειτῶν συνεπιδοῦναι βοῄθειαν 
Ἰονδαίοις, xal συνοιχοδοµμῆσαι, ! ἐπετράπησαν ὑπ' 
27:02 (79) τε τοῦ Ἔσδρα xai τοῦ Νεεμίου. 
ΚΑΤΑ ΣΕΒΟΥΛΙΩΝ (0), 


Δευτέρα αἴρεσις ἀπὸ Σαμαρειτῶν, ἠνδεκάτη δὲ 
τῇ ἀχολουόθίᾳ. 


Καὶ τότε οἱ Σεθουαῖοι δ.ἁ μῆνιν καὶ ὀργὴν µετ- Β 


ἔθηχαν (T1) τοὺς χαιροὺς τῶν ἑορτῶν τῶν προειρη- 
µένων’ τὸ πρῶτον μὲν xat' ὀργὴν τοῦ Ἕσδρα, τὸ 
ἑεύτερον δὲ διὰ «hv προειρηµένην πρόφασιν τὴν εἰς 
μάγην προσχαλουµένην αὐτοὺς διὰ τῶν παριόντων. 
Ἱάττουσι δὲ οὗτοι τὸν νέον μῆνα (18) τῶν ᾽Αζύμων 
μετὰ τὸ γέον ἔτος ' ὅπερ γίνεται ἂν τῷ μετοπώρῳ, 
τουτέστι μετὰ τὸν θεσρὶ μῆνα, ὃς Αὔγουστος παρὰ 


! Deest οὐ. 


(14) ᾿λ.11ὰ xal ὅτε ᾠχοδόμει Ἔσδρας. Duo hic 
in Épiphanio reprehendit Scaliger : Alterum quod 
3b Ésdra instaurata Hierosolyma dixerit ; cum 
Nehemias non Esdras id egerit : alterum quod Sa- 
maritanos operain suam ad eam refectionem detu- 
lisse scribat; quod contra Scripturam esse credit. 
Sed in altero χακοήθειαν, in altero stuporem suum 
argui. Etenim praierquam quod Esdras cum 
Aehenija vixit, et urbi instaurandze praefuit; ut ex 
Aehemize cap. vini, 2, et xii, 26, probat Serrarius ; 
illud ᾠχοδόμει Ἱερουσαλίμ comiter accipiendum 


t8; ui ad urbis partem aliquam, cujusmodi tem-. 


pum erat, pertineat. lllud vero dementissimá ca- 
&lalis est negare, Samaritanos operis participes 
se esse velle prae se tulisse, cum id diserte lib. I 
Esdrz, cap. 1v, 1 et 2, Scriptura testetur. Sed ea 
Serrarius in Minerali jam occupavit. 

(15) ᾿Επετράπησαν ὑπ αὐτοῦ. Deest negativa 
particula, quod vel mediocriter peritus animad- 
vertere potuit. Ideo frustra hac in parte calumnia 
strüilur Epiphanio in Elencho Scaligeriano, quasi 
contra Scripturam dixerit Samaritanos in commu- 
lionem operis admissos. Nam et infra cum de Se- 
busis agit, scribit Esdrz illos odio festa sua prze- 
postere ordinasse. 

(76) XeGovaiwr. Jebusscos perperam Damasceni 
codices habent. Mos ab llebraica voce 9, quz 
heldomadem significat appellatos D'NyT32, quasi 
ἑῥομαδίτας verisimile est, quod pag. 218, in Isag. 
«anon. scribit Scaliger. Sed in ejus vocis reddenda 
raione sibi non constat. Nam in eo loco idcirco 
ἑθῥμαδίτας nouiinatos putat, quia omnem δευτέραν 
των ἑπτὰ της ΠεντηχοστΏς ἑθδομάδων eadem reli- 
gione, qua ipsum Πεντηχοστῆς diem colunt. Etenim 
s ὀευτέρᾳ τῶν ᾽Αξύμων Omer, sive manipulum 
vfferebant; a qua die Salibato omnia, qux: ad. Pen- 
Ltoslen usque sequebantur, nomen obtinebant, 
pula ὀευτερόπρωτον, δευτεροδεύτερον, εἰ caetera, ut 
alibi disputatur. Samaritani vero δεντέρας appella- 
lant omnes deinceps dies, quze in eamdem feriam 
ibcurrunt, in qua erat δευτέρα * ita uL inter oblatio- 
hem Ümer, et solemne Pentecostes, incurrant 
feptem δευτέραι. Vide cztera, in quibus δευτέ- 
pas appellari celebrarique duntaxat illas a. Sama- 
nlauis, significat, quie ad Pentecosten, sive ΠΡ 


PaATBROL. GR. XLI. 


tarent, accidebat, ut qui Hierosolymam contende- 
bant, ii per Samaritanas urbes iter facerent. Quare 
cum eodem tempore celebritatis causa conveutus 
suos haberent, inde nata jurgiorum .occasio est. 
Quin etiam Esdra post reditum e Babylonia Hiero- 
solvmam instaurante, Samaritani sponte se ad 
praesidium, et operis. communionem offerentes ab' 
Esdra et Nehemia repudiati sunt. 


CONTRA SEBUJEOS, 


Quo: est secunda Samaritanorum | heresis, 
ordine ΧΙ. 


Quo tempore Sebuzi iracundia perciti trium illa- 
rum quas diximus celebritatum tempora commwuta- 
runt : primum irati Esdrze; deinde quod prater. 
euniium occasione ad jurgia provocarentur. C:e- 
terum illi mensem novum Ázymorum post anni 
novi principium collocant ; isque in autumnum in- 
cidit post mensem Tisri, qui a Romanis Augustus 
appellatur, ab /Egyptiis Mesori, (οτρίαιι a Ma- 


succedunt. Unde Σεδουαίους et 'Εθδοματίτας dic! 
Samaritanos a Judzis asserit, quod omnem δευτέ- 
pav τῶν ἑπτὰ τῆς Πεντηχοστῆς ἑθδομάδων eadem 
religione, qua ipsum Πεντηχοστῆς diem colunt. At 
idem in Elencho Trihzresii cap. 1, Sebuzos ait 
septies in Pentecosten instaurasse : indeque fa- 
ctum, ut in autumnum, in hiemen et in ver inci- 
deret: propterea, quod hoc loco scribit Epipha- 
nius Pentecosten illos in autumno celebrasse, nop 
solum id autumno; sed in quatuor anni articulis 
egisse. Quod est anigmatis simile. Quomodo enim 
Pentecosten in quatuor anni temporibus instaura 
bant, si in spatio illo tantum, quod ab Omer ad 
Pentecosten intercedit, τὰς δευτέρας septem festas 
ac solemnes ducerent ? Drusius a Sebaia, qui cum 
R. Dosthai ad novos Samariz inquilinos erudiendos 
ex Assyria missus est, derivat. Probabile est a y*2t 
id est hebdomade dictos esse, quod ut Samaritani 
czeteri τὰς δευτέρας septies illo duntaxat intervallo 
celebrarent, quod ad Pentecosten intercedit. 

(11) Διὰ µηνιν, καὶ ὀργὴν µετέθηκαν». Supra 
dixerat πρὸς ἀλλήλους iras ac rixas suscepisse; 
nunc cuin Judzis simultates illas intercessisse non 
obscure colligitur : siquidem odio illorum przpo- 
stere solemnium istorum tempus usurpare cope- 
runt. 

(18) Τάττουσι δὲ οὗτοι τὸν νέο» µῆνα. Utrum 
primus mensis apud Samaritanos et Sebuzos Tisri 
fuerit non satis explicat, Ait enim μετὰ τὸ véoy 
ἔτος, post annum novurn ab illis statu! ; cujus auni 
novi caput est xaxa τὸν θεσρὶ ἐν τῷ μετόπώρῳ. 
Porro Tisri cum Augusto comparat. Hzc igitur 
salebrosa ae perplexa sunt. Si in autumno novus 
annus iniit, non utique in Tisri, qui Augusto re- 
spondet. Cur ergo tam diligenter hunc ipsum imen- 
sem variis circuniscribit nominibus, si non anni 
primordium est? Cur deinde ita loquitur? Απεν- 
τεῦθεν οὗτοι τὴν ἀρχὴν τοῦ ἔτους ἡγοῦνται, xaX εὐθὺς 
τὰ Αζυμα ἐπιτελοῦσι. Nimirum in eo mense, de 
quo locutus est, hoc est Tiari. Sequitur enim, ἐν 
δὲ τῷ µετοπώρῳ τὴν πεντηκοστὴν ποιοῦσι, quinqua. 
gesimo post die. Quare ante µετόπωρον, ei in Tisri 
azyma celebrantur; adeoque caput aani Tisri. Et 
µετά idem erit atque inchoato, ineunte. — 


8 


S. EPIPRANH 


cedonibus, a Grxcis Apelleus. Hinc illi anni sui A Ῥωμαίοις (79) καλεῖται, Μεσορὶ δὲ παρ) Αἰγυπτίοις, 


primordia deducunt, statimque Azymorum festum 
indicunt ; Pentecosten porro in autumnum exeun- 
tem conjiciunt, Scenopegiam denique tum cele- 
brant, cum a Judaeis Azyma, sive Pascha. Ne- 
que vero Sebu:eos alii secuti sunt. 


30 CONTRA GORTHENOS, 
Que est heresis Samaritanorum 111, ordine ΧΙ. 


Gortheni, czeterique Esseni aliorum vicini eadein 
cum illis faciunt. Sed soli cum Dositheis Gortheni 
cum Sebuzis simultates exercent : atque eodem, 
quo Judzi, tempore festa sua celebrant, Azymo- 
rum scilicet, Paschatis, Pentecostes, Scenopegism, 
et solemnis illius jejunii , quod in unam diem ob- 
servant : contra quam alii instituunt, qui in iisdem 
jndicendis ad Essenos se, uti dictum est, accom- 
modant. 


(19) *0c Αὔγουστος παρὰ ᾿Ῥωμαίοις. Imo vero 
September. Sed nescio utrum isti Juliani ac solaris 
anni primum mensem in Angusto defixerint. 

(80) Γορπιαῖος δὲ παρὰ Μακεδόσι. 1n Alogorum 
hzresi n. 24, longe aliam Grzecorum mensium or- 
dinationem sequitur. Nam Grzcorum, sive Syrorum 
Audynzus Januario, Dius Novembri respondet. At 
hoc loco quoniam Apellzius cum Augusto confer- 
tur, Januarius erit Arlemisius, et Dystrus Novem- 
ber. In Macedonicis mensibus magis sibi consen- 
taneus est. Nam illic Apellaus Octobris die xxiv 


Γορπιαῖος δὲ παρὰ Μαχεδόσι (80). παρ Ἕλλησι δὲ 
᾽Απελλαῖος. ᾽Απεντεῦθεν οὗτοι ἀρχὴν τοῦ ἔτους 
ἡγοῦνται, xal εὐθὺς τὰ "Αζνμα ἐπιτελοῦσιν (81). 
Ἐν δὲ τῷ μετοπώρῳ τὴν Πεντηχοστὴν ποιοῦσι. Τὴν 
Σχηνοπηγίαν δὲ αὐτῶν ἐπιτελοῦσιν, ὅτε παρὰ τοῖς 
Ἰουδαίοις τὰ "Αζυμα xai τὸ Πάσχα. Οὐ μὴν & 
ἐπείσθησαν τοῖς Σεθοναίοις (82). 
ΚΑΤΑ ΓΟΡΘΗΝΩΝ, 

Τρίτη αἴρεσις ἁπὸ Σαμαρειτῶν, δωδεκάτη δὲ τῇ 

ἀκο.ουθίᾳ. 

Γορθηνοὶ δὲ xa οἱ ἄλλοι Ἐσσηνοὶ (85), ivy 
τῶν ἄλλων γινόµενοι, τὰ ἴσα ἐχείνοις πράττουσι, 
Μόνοι δὲ Γορθηνοὶ καὶ Δοσίθεοι τὴν φιλονειχίαν ciol 
πρὸς Σεθουαίους χεχτηµένοι ' xal ποιοῦσιν αὐτοὶ τὰς 


B ἑορτὰς, φημὶ δὲ Γορθηνοὶ xaX Δοσίθεοι, ὅταν οἱ "Iou- 


δαῖοι ἐπιτελῶσι τῶν τε ᾽Αξύμων xo Πασχῶν, Πεν- 
τηκοστῆς τε xal Σχηνοπηγιῶν, xal νηστείας τῆς 
παρ᾽ αὐτοῖς (84) νομιστευοµένης ἡμέρας μιᾶς. Ot 
δὲ ἄλλοι οὐχ οὕτω ποιοῦσιν (85), ἁλλ' ἰδιαζόντως 
Ἐσσηνοῖς, ὡς προείποµεν. 


ἐπιμέτρου Essenos. ldcm Scaliger ἐγγὺς τῶν ἄλλων 
de Sebusis'exponit. Qua interpretatio non inepta 
modo, sed Epiphanio ipsi contraria est. Nam ex ea 
sequitur Epiphanium velle Gorthenos et Essenos 
Sebuzorui vicinos eadem cum ipsis facere, cà ica 
ἐχείνοις πράττειν. Àd quos enim τὸ ἐχείνοις, nisi ad 
Sebusos pertinebit? Hoc autem absurdissimum est ; 
cuin et antea dixerit, el subinde moneat, Gorthenos 
saltem a Sebuzis magnopere dissensisse. Cum igi- 
tur manifeste hic in mendo locus hzreat, videamus 
quemadmodum recenseri possit. In Anacephala'osi, 


coepit. Unde consequens est Gorpieum Augusti C qux summam hzreseon complectitur, Samarita- 


artem occupare. Est autein. Macedonicoruim ac 
B vromacedonicorum, quos Grzcorum nouine ap- 
pellat, mensium varia admodum, nec satis explicata 
dis»ositio : de qua agemus ad Alogorum heresiu 

luribus. Interim valde suspicor pro Apelleo hoc 
in loco substituendum esse Loum; nisi in eo quo- 
μ.ο hallucinatus sit Epiphanius. 

(81) Kal εὐθὺς τὰ "Αζυμα ἐπιτε.1οὔσι. Potuit hzc 
cerlis ex auctoribus comperire, vel coram observare 
ipse. Quare non temere de Epiphanii fide dubitan- 
dum est; quod in Elencho facit Scaliger. " 

(82) οὐ μὴ» δὲ ἐπείσθησαν τοῖς Zs6ovaloic. 
Tc vel alieua ab hoc loco, vel parum sincera vi- 
4lentur. Qua ita forte restituenda sunt : Ob μὴν δὲ 
ἐπείσθησαν τοῖς Σεθουαίοις Γορθηνοὶ, καὶ οἱ ἄλλοι, 
hoc est Dosithei. Cornarius ita legerat, O9 a 
ἐπείσ. τοῖς Σε6. οἱ ἄλλοι, expuncta voce [ορ- 


vol. 

περ Γορθηγοἱ δὲ xal οἱ ἅ οι Ἐσσηγοί. Mire 
implicatus et involutus hic locus est. Nam quos 
repetitis hisce vocibus ἄλλοι, ἄλλων, et. ἐχείνοις, 
intelligat, extricari vix potest. Nonnilil asseque- 
remur, si de Essenis istis constaret, quos inter 
Samaritanos unus Epiphanius aunumerat. Atqui 
veri et γνήσιοι Esseni, quos Pbilo, ac Judzus ex- 
hibent, nihil cum istis moribus, atque ea festorum 

rturbatione commercii habuerunt. Divinandum 
igitur nobis est, et in tenebris attrectanda veritas, 

uod minime desperamus. *errarium hic agitat 
Scaliger Elenchi cap. 20, et miram ei hallucinatio- 
nem obiicit; quod ex iis Epiphanii verbis, xat ol 
ἄλλοι "Escnvol, duplex ab illo genus Essenorum 
agnosci in Trih:eresio scripserat. Ipse auteui nullos 
alios Essenos videre se dicit, preeler eos, quos de- 
cima hzresi posuit. Ναπι recta, inquit, erat locutio; 
T'ogünyot, xai οἱ ἄλλοι' sed quia inter Essenos, et 
eos, de quibus loquitur , Gorlhenos meaii interjecti 
sunt Sebuci, ne de Sebucis videretur loqui, adjecit ἓξ 


norum ires priores sectze ita breviter explicantur. 
Γορθηνοὶ οἱ ἄλλοις χαιροῖς τὰς ἑορτὰς ἄγοντες παρὰ 
τοὺς Σεθοναίους. Σεθουαῖοι διὰ τὴν αὐτὴν αἰτίαν τῶν 
ἑορτῶν πρὸς τοὺς Γορθηνοὺς διαφερόμενοι᾽ Ἔσστινοὶ 
μηδ' ὁποτέραις ἑναντιούμενοι, τοῖς δὲ παρατνγχά- 
νουσιν ἑορτάζοντες ἁδιαφόρως. Gortheni, qui diversis 
a Sebucis temporibus festa celebrant: Sebumi, qui ob 
illa ipsa festa a Gortlhenis dissident. Esseni neutris 
adversantes, in quoscunque inciderint, sine ullo di- 
scrimine festa cum ipsis obeunt. In Breviario tomi 
hujus, quod operis initio prefizum est, in Gortbe- 
nis, pro eo quod est παρὰ τοὺς Σεθουαίους, perpe- 
ram legitur παρὰ τοὺς Εδραίους. Nam et Damasce- 
nus Libro de hewresibus, qui nihil aliud est quam 
Epiphanii Anacephalaeosis , paucis ademptis act 
immutatis, ita, ut supra proposuimus, exscripsit : 
licet vitiose, uL monuimus, Jebussei pro Sebuais 
.legantur. Quamobrem quod Essenorum institutum 
füerit ex eo loco constat ; nempe ut se in utramque 
partem versantes ad amborum mores consuetudi- 
nemque fiugerent. Ideo Gorthenos solos, ac Dosi- 
theos cum Sebuais simultates exercere dixit. Qui- 
bus animadversis ita locus iste conformandus mihi 
videtur. 0) μὴν ἐπείσθησαν τοῖς Σεδοναίοις Γορῦτ- 
vol, καὶ οἱ ἄλλοι. Ἔσσηνοὶ δὲ ἐγγὺς τῶν ἄλλων γινέ- 
µενοι τὰ [oa ἐχείνοις πράττουσιν. Ubi τῶν ἄλλων 
idem est atque ἑχατέρων αἰιογιγογωπι. Czterum 
Gorthenorum vocabulum varie solet exprimi. Nam 
aut Γορθηνοί dicuntur, aut Γορθαιηνοί. In Anacepho- 
leosi Γοροθηνοί, mendose ut arbitror ; ut et apud 
EuseLium Γορθηωνοέ, ab auctore , qui Γορθαῖος ap- 
pellatur. Quare ἵ ορθαιηνοί rectius videtur Scaligero. 

(84) Καὶ γηστείας τῆς παρ) αὐτοῖς. Expiationum 
festum, sive Kippgurim intelligit; quod X Tisri ce- 
lebrabant. 

(85) Οἱ 0c-(.L10« οὐχ οὕτω ποιοῦσο". "Αλλοι: 
debent esse Σ;βοναῖοι, sed vox Ἐσσηνοὶς inducen- 
dà : aut ἀλλ Ἐσσηνοῖς scribendum, quia nonnun- 


157 ADVERSUS H/ERESES LIB. I. TOM. I. — HAERES. ΧΙΙ. 258 


ΚΑΤΑ ΔΟΣΙΘΕΩΝ, 


t ὁ Σαμαρειτῶν τρισχαιδεχάτ 

Terdprn αἴρεσ Py axo ovó(g. ? T 

Δοσίθεοι δὲ τούτοις διαφέρονται (60) χατὰ πολ- 
le; τοὺς τρόπους. ᾿Ανάστασιν γὰρ ὁμολογοῦσι, 
xii πολιτεῖαι παρ αὐτοῖς εἰσίν. Ἐμφύχων ἆπ- 
έχονται’ ἀλλὰ xal τινες αὐτῶν ἑγχρατεύονται ἀπὸ 
Ἱάμων μετὰ τὸ βιῶσαι (87): ἄλλοι δὲ xal παρθε- 
γεύορσιν. Ὠσαύτως μὲν περιτοµήν τε xal Σάθόατον, 
καὶ τὸ μὴ θιγγάνειν τινὸς διὰ τὸ βδελύττεσθαι πάντα 
ἄνθρωπον, ὁμοίως ἔχουσι. Νηστείας δὲ τοὺς αὐτοὺς 
qt: xal ἐξασχεῖσθαι εἰσάγει ὁ λόγος, Ἡ δὲ 
ρόφασις τοῦ τὸν Λοσίθεον Φρονῆσαι ταῦτα αὕτη. 
Οὗτος συνεμίγη ἀπὸ Ἰουδαίων ὁρμώμενος εἰς τὰ 
των Σαμαρειτῶν ἔθνη, xal ἓν παιδεύσει χατὰ τὸν 
Ψόμον προήχων, δευτερώσεσί τε ταῖς παρ᾽ αὗτοῖς, 
ὑτρώμενος τὰ πρωτεῖα καὶ ἀποτυχών ' xai μὴ ἀξιω- 
δείς τι παρὰ Ἰουδαίοις νομισθῆναι, ἐξέχλινεν εἰς τὸ 
Σαμαρειτιχὸν γένος, καὶ ταύτην την αἴρεσιν προ- 
εδτήσατο. Ἐν σπηλαίῳ δέ που ἀναχωρῶν, δι ὑπερ- 
Gil ἐθελοσοφίας µαταίως καὶ ὑποχριτιχκῶς ἐν 
νιστείᾳ καρτερῶν, ὡς λόγος ἔχει, οὕτως ἀπέθανεν, 
ἓν ἐνδείᾳ ἄρτου xal ὕδατος, ἐχουσίᾳ δῆθεν τῇ γνώµη. 
Με-ὰ δὲ τινας ἡμέρας ἑλθόντας ἐπὶ την τούτου 
ἐπίσχεφιν εὑρηχέναι τὸ σώμα ὁδωδὸς, ἐξέρφαν τε 
οχώληχας, xal νέφος μυιῶν ἐπ᾽ αὐτὸ ἐσμηνευχέναι. 


Καὶ αὗται μὲν αἱ ἑλθοῦσαι εἰς ἡμᾶς τῆς γνώσεως . 


περὶ τῶν προειρηµένων τεσσάρων αἱρέσεων διαφο- 
αι, αἴτινες ἀνατραπήσονται διὰ τῶν χατ αὐτῶν 
εἰρημένων. Ἐπάνειμι δὲ αὖθις τὰς κατὰ διαδοχὴν 


τῶν χρόνων παρεισδύσεις, καὶ τῆς πλάνης τὰ βο- 


σχίµατα (88) συνείρων, xal ποιούμενος τὴν πρὸς 
αὐτοὺς ἀντιλογίαν, ἐν τῷ τὰ σχέτλια αὐτῶν &noxa- 
λόπτειν ἐπιτηδεύματα, χαὶ διὰ συντόµου λόγου 
Ἄοιεῖσθαι τὸν ἔλεγχον τῆς τῶν καχῶν xal ὀλετηρίων 
ἑρπετῶν ἰοδολίας, 

Πεπλήρωνται αἱ τῶν Σαμαρειτῶν αἱρέσεις 5. 


Tam Ésseni eum illis Pascha celebrant. Verum ecce 

Essenis supra hzr. x scripsit : Ἐνέμειναν γὰρ 
0 "Esonvol τῇ πρώτῃ ἀγωγῇ μηδὲν ὑπερθαλλόμε- 
Vx. [n priore instituo permanserunt, nulla in re 
lransgredientes, Hic autem, et. in Anacephalaosi 
Perunque cum Sebuzis festa prapostere celebrant. 


Duo teneam vultum mutantem Protea nodo? 


Άη duo sunt Essenorum genera, ut Serrario 

pacuit, reclamante Scaligero? Ut alii cum Se- 
Ws; alii cum  Gorthenis et Dositheis habita- 
", εἰ eorum quibuseum degerent ritus in ob- 
tundis duntaxat solemnibus imitarentur, Quod 
quidem studio pacis ac concordie Essenos pra- 
4Ilisse horum disciplina persuadet, qua nihil otio 
ac siete antiquius habuit. 

(85) Δοσίθεοι δὲ τούτοις διαφέρονται. Supra 
Dositheos a communibus Samaritarorum odiis ac 
?nlentionibus excipere visua esL; πλην τῶν Δοσι- 
9v µόνον, Verum contrarius ex hoe loco sensus 
superioribus illis attribuendus est: Nimirum £y βρα- 

2 χαὶ ἓν τινι ποτῶς * paucis ac levissimis in rebus 

Baritànorum factiones a. se invicem dissentire, 

" Dositheos, non qui nihil a ceteris discre- 
larent; sed qui non leviter, ut illi, sed gravissime 
Óissiderent. osithei porro tam ante Christum, 


σαι. Potest illud, 
accipi : utrobique à ειπτικῶς. Alter, ut ἐν τῷ γά 


CONTRA DOSITHEOS, 
Heresis IV Samaritanorum, ordine X111. 


Ab his Dosithei multipliciter discrepant. Nam 


et resurrectionem admittunt, et severiora apud il- 
los sunt instituta vivendi. ltem ab animatis absti- ; 
nent. Nonnulli etiam post nuptias uxoribus mor. 
tuis continentiam servant. Alii virginitatem reti- 
nent. [n eo vero cum aliis consentiunt, quod et 
circumcisionem et Sabbatum colunt, et cujuslibet 
hominis contactum devitant, quod universos abo- 
minentur. Eadem porro cum aliis jejunia atque 
exercitationes adhibent. Hz»c omnia a Dositheo hac 
ex occasione sancita sunt. Cum enim Judzus es- 
set, sese ad Samaritanos adjunxit. Quippe et in le- 
gis institutis apprime versatus , et traditionum, 
quas illi observant, scientissimus principem inter. 
suos locum appetiit. A quo depulsus, nec magnam 
inter Judzos auctoritatem adeptus, ad Samarita- 
nos defecit, et illam sectam condidit. Deinde in 
speluncam secedens prz sffectata quadam sapien . 
tia perpetuis se, uti ferunt, jejuniis inaniter ac si- 
mulata pietate confecit; donec cibi ac potus ine- 
dia, voluntaria scilicet morte, consumptus est. 
Aliquot inde post diebus qui ad eum venerant pu- 
trefactum ac verminans cadaver inveniunt, ac mu- 
$carum examine scatens. 


Q1 Hec sunt que ad nos pervenere quatuor 


sectarum discrimina : quz facile ex iis quas con- 
tra illas disputata sunt, evertentur. Nune hzreses 
reliquas, quz» temporum successione perperam ir- 
Tepserunt, et aberrantia omnia pecora pertexam, 
eademque convincam partim illorum infelicissimis 
relegendis institutis; partim lethalium ac perni- 
ciosorunm serpentium venenis brevi oratione retun- 
dendis. 


Hactenus de Samaritanorum sectis iv, 


quam post eum complures exstiterunt, et nonnul- 
lorum apud Hebrzos mentio, Nam DOT Dosthai 
est Dositheus, quod frustra negatum a Scaligero. 
At in cap. 3. Pirke Aboth quodd 

F. dictum. memoratur, quod a R. Meir didicerat. 
Sed is ab hoc nostro diversus est. Quemadmodum 
et alter jille, cujus aliquoties Origenes meminit, 
cumque Samaritanum appellat lib. 1v Περὶ ἀρχῶν 


am Dosthai Jonai 


2, necnon et aliis in locis, przcipue contra 


cap. 
Celsum lib. 11, Verum antiquior est Epiphanianug 
iste, a quo Sadduczos propagatos esse inox indi- 


in Minervali disputat lib. 1v, cap. 40, 41 et 49. 


(81) ᾿Εγκρατεύονται ἀπὸ γάμων μετὰ τὸ βιῶ- 


Culus est. In altera τὸ βιῶσαι idem est ac mortuum 
esse, ut apud Latinos vizit, βεδίωχε apud Plutarch. 
in Cicerone. Nos utramque cum agnovissemus, po- 
sterior in contextum recepta. 


(88) Καὶ τῆς π.Ίάνης τὰ βοσκήµατα. Fortasse 


τὰ σχήµατα 





S. EPIPHANII 


240 


ΙΟΥΔΑΙΣΜΟΣ ΛΟΙΠΟΝ MEPIZGEIZ ΚΑΙ ΑΥΤΟΣ (89) 


ΕΙΣ ΑΙΡΕΣΕΙΣ ΕΠΤΑ. 


JUDAISMUS ΤΙ IN SECTAS DISTRIBUTUS. 


CONTRA SADDUC/EOS , 


(ue est prima Judaismi secta, ordine XIV. 


Post illas Samaritanorum a nobis enumeratas, 
"Grecorumque sectas: septem apud Judaeos ante 


Christi Domini adventum in Judza, atque Hieroso- ' 


Iymis exstiterunt. 


Horum primi fuere Sadducsmi a Dositheo illo 
propagati. Qui nimirum Sadduczosse a justitia 
nominant. Sedek enim justitiam significat. Sed et 
Sadoc quidam ex antiquis sacerdotibus appellatus 
est. Verum isti a magistri doctrina desciverunt. 
Etenim mortuorum resurrectionem sustulerunt ; 
in quo cum Samaritanis conveniunt. Sed angelos 
contra quam Samaritani repudiant: ac Spiritum 
sanctum ignorant, quem nec accipere meruerunt. 
Eadem porro cum Samaritanis instituta custo- 
diunt. Quanquam Judaei, non Samaritani fue- 


(89) ᾿Ιουδαϊσμὸς Aoitóv. µερισθείς. De Judaicis 
factionibus deinceps agit ; quas ante Christi adven- 
tum sepienas recenset, Quod πλατυκῶς οἱ pingui 
Minerva dictuin est : nam tres constat apud Judaos 
fuisse sectas; cateras, que a Philastrio, Isidoro 
et hoo nostro numerabtur, parium Judzorum non 
esse proprias, partim ne hereses quidem videri , 
partim denique a tribus illis matricibus, non esse 
distinctas ; quee sunt Phariseorum, Sadduczorum, 

oruni. De quibus quoniam summa cum eru- 
ditione, ac diligentia Serrarius noster tribus libris 
disseruit, et qua de iis observari a me possent 
occupavit omnia, cupidum earum rerum lectorem 


ad illius lucubrationem dimittendum potius arbi- C 


tror, quam otiosa repetitione detinendum. Conferat 
etiam, si lubet, cuin Serrarii. Triharesio, ac. Mi- 
nervali, que Drusius, et alii quidam de eodem ar- 
guinento scripserunt. Nos enim hic ea tantum ad- 
notabimus, qux ad illustrandum Epiphanium ne- 
cessaria videbuntur. 

(90) Πρῶτοι Σαδδουκαῖοι ἁπόσπασμα ὄντες. 
Quantum ex his, qux Epiphanius in his sectis pro- 
didit, colligi potest, duo fuere Dosithei: Alter, 
idemque tempore posterior , Samaritanus, cujus 
meminit Origenes ; alter longe antiquior, a quo pro- 
pagatos esse Sadduczeos non Epiplianius solum, sed 
etiam Hieronymus testatur, Dialogo contra Lucifer : 
Taceo, inquit, de Judaismi hereticis, qui ante. ad- 
ventum Christi legem traditam dissiparunt : quod 
Dositheus Samaritanorum princeps. prophetas repu. 
diavit : quod Sadducdii ex illis radice nascenies 
etiam resurreclionem carnis negaverunt, Ex. Dosithei 
ergo radice nati sunt. Sadduczi; quod est idein 
atque ἁπόσπασμα luisse τῶν Δοσιθέων. Ut mirari 
Scaliger desinat ab Epiphanio id esse scriptum. 
ltaque Dositheus a Judxis ad Samaritanos deficiens, 
peculiarem illic sectam condidit. Quam postea Sa- 
dokus interpolavit, cum et ipse ad Samaritanos a 
Judsis transiisset. 

(91) Ἐπονομάζουσι δὲ οὗτοι ἑαυτούς. Sadductei 
passim, apud Graecos maxinie, geminato à scribun- 
tur, quasi. esset pri : apud LXX, antiquissimus 
ille sacerdos, Zao00x. De quo copiose Serrarius ac 
Drusius. Sadoci porro exstitere duo: quoruni unus 


ο ΚΑΤΑ ZAAAUYKAIÓN, 
Πρώτη αἴρεσις ἀπὸ Ἱουδαῖσμοῦ, τεσσαρεσκαι- 
δεκάτη δὲ τῇ ἀχο.ουθ(ᾳ. 

Αἱρέσεις πάλιν μετὰ ταύτας τὰς προειρηµένας τῶν 
Σαμαρειτῶν, καὶ ἄνω που τῶν Ἑλλήνων προδηλω- 
θείσας, γεγόνασιν ἑπτὰ τὸν ἀριθμὸν παρὰ Ἰουδαίους 
πρὸ τῆς τοῦ Χριστοῦ ἑνσάρχου παρουσίας ἐν Ἰου- 
δαίᾳ τε χαὶ Ἱεροσολύμοις. 

Πρῶτοι Σαδδουχαῖοι, ἀπόσπασμα ὄντες (90) ἀπὺ 
Δοσιθέον τοῦ προλελεγµένου. Ἐπονομάζουσι δὲ οὗτοι 
ἑαυτοὺς (91) Σαδδουχαίους, δῆθεν ἀπὸ δικαιοσύνης 
τῆς ἐπιχλήσεως ὁρμωμένης. Σ:δὲκ γὰρ ἑρμηνεύετα: 
δικαιοσύνη. "Hv δὲ xai Σαδούχκ τις, τοῦνομα χατὰ τὸ 
παλαιὸν τῶν ἱερέων. ᾿Αλλ' οὐκ ἐνέμειναν οὗτοι ἐν τῇ 
τοῦ ἐπιστάτου αὐτῶν διδασκαλἰᾳ.  Ἠθέτησαν μὲν 


γὰρ οὗτοι νεχρῶν τὴν ἀνάστασιν, ὅμοια Σαμαρεῖταις 


ᾠρονοῦντες * οὗ παραδέχονται δὲ ἀγγέλους, ὅπερ 
Σαμαρεῖται οὐχ ἀθετοῦσι. Πνεῦμα δὲ ἅγιον οὐχ ἴσα- 
σιν (93) ' οὗ Yáp εἰσι τούτου Ἠξιωμένοι' τὰ πάντα 


duntaxat ab Epiphanio memoratus, qui Davidis et 
Salomonis state vixit; aller Antigni discipulus, 
cujus socius et condiscipulus fuit Baithos, ut au- 
ctor est Elias in Thisbi. Ab boc posteriore Saddu- 
cei cum origine nomen acceperunt, Etenim ambo 
illi a praceptore desciscentes legem ore tenus tra- 
ditam abnegarunt; neque alteri quam quod legis 
scripto esset expressum, adhibendam fiuem puta- 
runt, ex quo Q'*x9p Karaim, quasi Textuales dicti. 
Hzc Elias. Addit Auraham Zachuth Sadocet Baiethos 


.ad Samaritanos, et Garizitanum templum receptui 


habuisse. Sed fleri potest, ut Sadduciei ipsi a priore 
illo ac vetuslissimo pontifice oriundos sese profiteri 
mallent, quam a posteriore transfuga, vel etiam ut 
ad jusiitie vocabulum, et nominis interpretationem 
alluderent, idque crebris usurparent sermenibus ; 
quod unum ideo, pratermissa altera ac veriore 
Sadduczorum origine , conmemoravit Epiphanius. 

(92) Πνεῦμα δὲ ἅγιον οὐκ ἴσασι. Actuum. cap. 
xxii, 8, Sadducei enim dicunt non esse resurrectio- 
nem, neque angelum, neque spiritum, οὔτε ἄγγελον, 
οὔτε πνεῦμα. Spiritum sanctum hoc loco non unus 
Epiphanius intellexit; sed et Philastrius. Quare 
teinere, et imprudenter in. Elencho Scaliger : Asini- 
tas, inquit, mera est, et impietas hec fateri. Proinde 
ezsecranda illa sententia. Serrarii, qui non minus 
impie, quam ridicule eam (tuetur. Nam quod ai 
πνεύμα illic sine articulo positum universe sumi, 
cum ut Spiritui sanctum significaret, τὸ πνευμα 
scribendum fuerit, quod diu ante Scaligerum Sai- 
Inero noster observaverat ; nihil ad rem pertinet. 
Etenim sspe πνεῦμα sine arliculo pro Spiritu 


D gancto in Scripturis usurpatur ; ut Joan. 11, 9 : Nisi 


quis renatus [uerit ex agua, et Spiritu, ἐξ Ὁδατος 
καὶ Πνεύματος, et aliis in locis, quorum nounulia 
profert in Minervali Serrarius. Quare non impro- 

anda hzc Epiphanii interpretatio videtur, taunetsi 
de solo Spiritu sancto pracise locutum putaret 
evangelistam. Quod necesse non est. lianc enim 
Sadduceorum mentem fuisse suspicor, ui spiritum 
omnem, hoc est πνευματιχὴν οὐσίαν, lunditus 
tollerent; ideoque corporeum esse Deum assere- 
rent, ut Lyranus existimat. Ex quo consequitur, 
etiam Spiritum sanctum illos abnezasse. Uude iue- 


P d 


941 ADVERSUS H.ERESES LIB. 1. TOM. I. — IiE£RES, XIV-XV. 242 


ὃ ἴσα Σαμαρείταις φυλάττουσιν (03). Οὐκ σαν δὲ A punt. Siquidem Hierosolymis sacrificabant, c:e- 
ὧτοι Σαμαρεῖται, ἀλλ Ἰουδαῖο.. Ἐν Ἱεροσολύμοις — teraque omnia cum Judsis communiter gerebant. 
yàp ἐθυσίαζον - τὰ δὲ ἄλλα πάντα Ἰουδαίοις συν- — Aique hos quidem una Christi Domini sententia 
ἐπραττον. Καὶ αὐτοὶ δὲ ἀνατραπήσονται ἀπὸ τῆς — omni flde digna prosternet, quam ipsi ex proposi- 
ἁξοπίστου τοῦ Κυρίου φωνῆς, fv αὐτοὶ χαθ᾽ ἑαυτῶν | Quizstionis dissolutione in seipsos provocarunt, 
ἐπισπάσαντο διὰ τῆς τοῦ ζητήματος ἐπιλύσεως, ὅτε — cum ad eum accedentes rogarumt, fierine posset 
προσῖλθον αὐτῷ λέχοντες, el δύναταὶ εἶναι νεκρῶν — mortuorum resurrectio!. ltem fuisse septenos fra- 
ἀνάστασις xal ὅτι ἑπτὰ ἀδελφοὶ ἐγένοντο, καὶ ὁ (165: quorum primus, uxore ducta, cum sine liberis 
πρῶτος γυναῖχα ἔγημε, xal ἄπαις ἐτελεύτησε. Καὶ — decessisset, secundus eam excepit, ex Mosis prg- 
ὁ δεύτερος ἔλαδεν αὑτὴν, Μωῦσέως παραχελενοµέ- — scripto, qui viro sine liberis 39 defuncto succedere 
νου ἐπιχαμθρεύεσθαι τὴν γυναῖχα τοῦ ἁδελφοῦ ἅπαι- — fratremin illius conjugium jussit, viduamque du 

ὃς τελευτήσαντος, xal ἄγεσθαι την αὐτὴν τῷ — cere, quo in mortui nomen posteritatem excitaret. 
ἀδελγῷ πρὸς τὸ ἐξαναστῆσαι σπέρμα εἰς ὄνομα τοῦ — Accidit igitur, aiebant, ut illam primus ac secun- 
χατοιχοµένου. Ἔλαδε γοῦν, qnot, ταύτην ὁ πρῶτος, — dus uxorem habuerint ac mortui sint, septemque 
x11 6 δεύτερος, xai ἐτελεύτησαν ' ὁμοίως χαὶ οἱ ἑπτά. — itidem omnes. In resurrectione itaque mortuorum 
Ἑν τῇ ἀναστάσει τῶν vexpüv τίνος ἔσται αὕτη P cujus hzc uxor erit, quandoquidem septem illam 
vovh, ἐπειδὴ xal οἱ ἑπτὰ ἔσχον αὐτὴν; 'O δὲ KU- — conjugem habuerunt ? Ad hzec Dominus ita respon- 
po; ἔφη: Πλανᾶσθε μὴ εἰδότες τὰς Γραφὰς, dit; Erratis nescientes Scripturas, ac virtutem Dei : 
μηξὲ τὴ» δύναμιν τοῦ Θεοῦ ᾿ ἓν γὰρ τῇ ἀναστά- — in resurrectione enim mortuorum neque uxores du. 
σει τῶν γεκρῶν οὔτε Ταμοῦσιν, οὔτε γαμίσκον- — cunt, neque. mubunt, sed pares. sunt. angelis. Quod 
ται, 418 lcáyTeAol εἰσιν. Ὅτι δὲ ἀγαστήσονται — autem mortui resurgent, Moyses vos docet, quoniam 
οἱ vexpol, Μωῦσῆς ὑμᾶς διδάσκει, ὡς ὁ Θεὸς — ita Deus illi respondu : Ego sum Deus Abraham, et 
avro ἐχρημάεισε, «έχων Εγώ &lj& ὁ Θεὺς — Deus Isaac, et Deus. Jacob, Deus vivorum non mor 

'Atpaàp, xal ὁ θεὸς "Icaàx, καὶ ó 8s0c "Iaxó6, — tworum*, lta osillis occlusit. Faciles enim ad refel. 

θεὲς ζώντων, xal οὐχὶ »εκρῶν. Καὶ ἐφίμωσεν αὖ- lendum sunt, nec vel brevi spatio veritati possunt 
τῶν τὸ στόµα. Εὐάλωτοι γὰρ οὗτοι, xal μὴ δυνάµε- — resistere. 

νο ἀντιστῆναι μήτε µίαν ὥράν πρὸς τὴν ἀλήθειαν. 


ΚΑΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΕΩΝ (94), CONTRA ΡΟΒΙΒΑ»Σ, 
Δευτέοα αἴρεσις ἀπὸ τοῦ Ἰουδαϊσμοῦ, πεγτεχαι- Que est II Judaismi secia, ordine XV. 
δεχάτη δὲ τῇ àxoJAovOlg. " 


Μετὰ τούτους τοὺς Σαδδουχαίους, Γραμµατεις Υε- Post Sadduczos, 'interjecto tempore, vel eodem 
! Matth. xxi, 52... ? Exod. i1, 6. 


rito ab Epiphanio, aliisque dictum est, Sadduczos — scripta erant, observari debere solos Moysis libros, 
Spiritum sanctum ignorasse, ut eam ex toto genere — quibus τὰ νόµιµα comprehenduntur, intelligebant, 
τὼν πνευμάτων speciem deligerent, qua negata non historicos, aut propheticos lihros; quibus 
május illi sibi impietatis crimen accesserent. nove nulla, aut perpaucz cxrimonie precipiun- 
(95) Τὰ πάντα δὲ ἴσα Σαµαρείταις φυ.]άτ- — tur. Caetera apud Serrarium vide. 
τουσι. Etiamne sacros omnes libros, preter d Κατὰ Γραμματέων. Scribarum ordo neque 
Pentateuchum repudiarunt? Affirmant veteres om- — Judaismi heresis fuit, neque πρὺς Φαρισαίους ἀντι- 
nes presertim Origenes, Tertullianus, Hierony- διαστελλόμενος ' nam et Scribe plerique Phariszi, 
mus, Beda; Elias quoque Thisbites, aliique, non tamen omnes ; quemadmodum inter theologos 
quos Serrarius testes citat. Negat autem Scaliger, nonnulli monachi et arctioris vitx professores. 
εἰ contrarium asseverare Josephum existimat. Sed — Theophylactus in Lucam cap. xi: Sane alii erant 
tantum abest, ut. contra Josephus sentiat, ut is — legisperiti , et. alii Pharismi. Nam Pharisaei vide- 
communem illam lib. xii Orig., cap. 18 sententiam — bantur ut monachi , et qui ab aliis se segregabant ;- 
videatur astruere. Docet enim Phariseos mulla ,. [egisperiti vero Scriba" erant , et doctores , qui solve- 
populo tradidisse : "Απερ οὐκ ἀναγέγραπται ἐν τοῖς D pon: quastiones legis. Tostatus in cap. xxi. Μαι 
Μωῦσέως νόµοις᾽ xai διὰ τοῦτο tavta τὸ Σαΐδου- — quest. xw : Sciendum quod. [icet. ponantur hic Scribee 
χαίων γένος ἐχδάλλει, λέγων ὀχεῖνα δεῖν ἡγείσθαι οἱ Pharisei tanquam — distincti , non. distinguuntur 
"μιμα τὰ γεγραμµένα, τὰ δὲ ix παραδόσεως τῶν — inter se sicut. Pharisous εἰ Sadduomus, sive sicut 
πατέρων uh τηρεῖν. Sadduczi igitur auctore Jose- — opposita ; quía nullus Phariseus est Sadducaus ; 
pho sola bac asciscenda, observandaque dicebant, — meque e contrario , quia erant secte disparate , et 
que essent scripta, ἐν τοῖς Μωῦσέως vóporg. Quod — quasi opposita ; sed distinguuntur sicut grammaticus 
el lib. xvn, cap. 2, his verbis expressit: Φυλαχῆς — et dialecticus, quia licet aliud sit grammaticum esse, 
οὐδαμῶν τινων µεταποίησις αὐτοῖς, Ἡ τῶν vó- — aliud dialecticum, tamen idem potest esse grammati- 
po, Sane. aut hzc Josephi verba Sadduczos indi- — cus et dialecticus. Sic enim aliud est esse Scribam, 
cant nullos alios quam Mosis libros admisisse; aut — quam Phariseum: quia Scribam esse, est esse. sa- 
saltem non illud, quod a Scaligero tam pertinaciter — pientem in lege; Phariseum esse, erat habere me- 
Pugnatur, efficiunt, ut sacros omnes Scripture — dum certum vivendi el sectam. Et tamen aecidit eum- 
libros amplexi sint, τὰς ἀγράφους δευτερώσεις reje-— dem esse Phariseum, et Scribam , id est doctum ín 
eerint. Agit. enim illoloco praecipue Josephus περὶ — leg». Maldonatus vir doctissimus ad cap. 1 Matth., 
πραχτικῶν vopljuov, de ritibus ac corsuetudinibus, ^ Sceribas proprie notarios publicos fuisse docet , quo- 
ειτε legibus, quibus agendum aliquid praescribitur; — rum duplez erat officium , alterum. publica instru- 
ue in solo fere Mosis Peutateucho continentur. — menta conficiendi ; alterum sacras Scripturas inter- 
nde cum Sadducai exciperent ea duntaxat qua — pretandi, εἰ a. corruptela. vindicandi. Unde iidem 


245 


S. EPIPHANII 


9H 


etiam quo illi, Scribe prodierunt, legis interpre- A yóvaoty ἀνὰ μέσον τοῦ χρόνου, xal σὺν αὐτοῖς τν 


tes, ac velut quamdam grammaticam professi, cum 
cmteris in rebus Judzeorum institutis inh:zreant ; 
qua superstitiosis et cavillatoriis inventis interpo- 
larunt. Neque enim ex legis duntaxat prescripto 
vivunt, verum insuper urceos et calices, ac discos, 
et reliqua utensilia lavant, utpote sincerz, ac san- 
ctioris disciplinz cultores. * Nam et manus frequen- 
ter abluunt et aquis se ac lavacris abstergunt. Ha- 
bent et certas fimbrias, qua instituti sunt eorum 
signa, ad pompam et ostentationem, captandaque 
spectantium preconia compositas. Ad hzc vestes 
phylacteriis distinctas gerebant, quze sunt latiora 
quedam purpurz segmenta. De quilus cum Evan- 


! Marc. vii, 3. 


ἠλιχίαν κατάγοντες, οἵτινες σαν δευτερωτα) τοῦ 
"νόμου, ὡς Υραμµατιχήν τινα ἐπιστήμην ὑφηγούμε- 
vot, τὰ ἄλλα πράττοντες τῶν Ἰουδαίων * περιττὴν δέ 
τινα δἥθεν σοφιστιχὴν ὑφήγησιν εἰσηγούμενοι, οὐ χατὰ 
νόµον µόνον βιοῦντες, ἀλλὰ περισσότερον, ξεστῶν 
βαπτισμοὺς φυλάσσοντες, χαὶ ποτηρἰων. xat πινάχων, 
xal τῶν ἄλλων σκευῶν τῆς ὑπηρεσίας, ὡς ὅη0εν ἐπὶ 
τὸ ἀκραιφνὲς καὶ ὅσιον διαχείµενοι’ πυγμῇ μὲν τὰς 
χεῖρας νιπτόµενοι (95), πυγμῇ δὲ xal χαθαρισμούς 
τινας δι) ὑδάτων xal λουτρῶν ἀποσμηχόμενοι * ἔχον- 
τες δέ τινα χράσπεδα σημαντικὰ τῆς αὐτῶν πολι- 
πείας εἰς ἐπίδειξιν χόµπου xai ἔπαινον τῶν θεωµέ- 
νων. Καὶ φυλαχτήρια παρ) ἑαυτοῖς (90) ἐπὶ τὰ 


ηομιχοί, et νοµοδιδάσχαλοι , et. γραμματεῖς appel- p Φαρισαῖοι, xa οἱ νοµιχοί. Qui cap. v, 17, Φαρισαῖϊη:, 


'autur. Epiphanius vero in sequenti hzresi Nopa- 
xoüc a Scribis discernere videtur; ait enim Pha- 
riseos eadem eum Scribis sensisse. Γραμματεῦσι 
δὲ, φημὶ, τοῖς ἑρμηνευομένοις νοµοδιδασχάλοις * 
συνῆσαν γὰρ αὐτοῖς xat οἱ Νομικοί. Hanc non modo 
Epiphanii opinionem esse ; verum etiam Lucz te- 
stimonio comprobari Drusius arbitratur lib. i1. De 
tribus sectis, cap. 15; nam cum Christus com. 45, 
dixisset: Οὐαὶ ὑμῖν, Γραμματεῖς xai Φαρισαῖοι 
ὑποχριταὶ, ὅτι ἑστὲ ὡς τὰ μνημεῖα τὰ ἄδτλα, etc. 
Ve vobis, Scribe et Pharisei hypocrite , quia. estis 
ul monumenta, qua non apparent, statim quidem τῶν 
νομικῶν respondens ait. illi : Hac dicens etiam cone 
tumeliam nobis facis. Tum Jesus Καὶ ὑμῖν τοῖς νο. 

ιχοῖς οὐαί: Et vobis legisperitis v& : quasi diceret 
egisperitus : Non solum Scribas et Phariszos, sed 
etiam nos νομικούς, id est legisperitos notas. Ergo 
diversi aliquantum νοµιχοί a. Serihis. Scaliger vero 
in Elencho. cap. 11, in eodem Epiphanii loco Ser- 
Fario arroganter insultans νομιχούς ait. proprie [ογ- 
mulas juris , el actiones civiles docuisse . ac [oren- 
sia magis tractasse. Et postea eumdem Serrarium 
insequitur, quod Seribas legis cum scribis populi, 
et actuariis publicis confuderit. Duo enim scribarum 
genera constituit : Υραμματεῖς τοῦ νόµου, xaX γραµ- 
ματεῖς τοῦ λαοῦ ' et hos posteriores actores vel 
actuarios publicos fuisse putat. Nos attente consi- 
deratis omnibus non dubitamus, quin νοµιχοί iidem 
sint cum Scribis , et νοµοδιδασχάλοις apud evange- 
listas. Nam de Epiphanii loco postea viderimus : 
adeoque foedissime Scaliger hallucinetur, cum νοµι- 
κούς actuarios publicos esse docet : quo nihil inep- 
tius excidere potuit. Nam ut Luca illo ipso loco, 
de quo paulo post, utar. cum cap χι, 46, ad νοµι- 
χούς oratione conversa, ita eos Christus exagitat: 
Καὶ ὑμῖν τοῖς νομιχοῖς οὐαί' quia oneratis homines 


oneribus, φιᾷ portare non possunt, et ipsi uno digito 


vesiro non tangilis sarcinas; num tandem actuarios 
ublicos, et civilium actionum formularios intel- 
evit, ac non potius legis interpretes ac doctores ? 
Cuin presertim Matth. xxii, idem Scribis et Pha- 
riszeis, quod apud Lucam τοῖς νομιχοῖς , objectum 
sit: nempe quod a'ligarent onera gravia, et impor- 
tabilia, etc , digito autem. suo nollent ea. movere. 
Quare νοµιχοί ad. Scribas, vel Phariszeos, vel utros- 
que perunent. Sane qui Matth. cap. xxii, 25 νοµι- 
xó;, a nostro interprete legis doctor dicitur , iden 
Marci xu, 28, εἷς τῶν Γραμματέων nominatur. At- 
que adeo Tertull. lib. 1v cont. Marc., c. 27 νομι- 
κούς, quorum in illo x1 cap. Lucas meminit , legis 
doctores interpretatur. Álibi vero passiu: vulgatus 
interpres νοµικόν vertit legisperitum. Unde perszpe 
νοµιχοί cum Phariszis copulantur , ut Luc. xiv, 3. 
Et respondens Jesus dixit ad legisperitos et Phari- 
$008: Grece τοὺς νομιχούς» et cap. vii, 90: Οἱ δὲ 


D 


xai νομοδιδάσκαλοι vocantur. Quare νομικοί a vo- 
µοδιασχάλοις non discrepant; iidemque legis in- 
terpretes sunt, ut et Bezz placuit ; et falsissimure 
est τοὺς νομιχούς proprie circa actiones civiles ac 
formulas occupari. Par est Scaligeri delirium, cum 
Scribas populi sic a Scribis legis secernit , ut illi 
actuarii vel actores publici fuerint. Quippe Matth. 
n, 4, Herodes, cum magorum adventum et Christi 
nativitatem inaudisset , ut quo in loco Christus 
nasceretur inquireret, principes sacerdotum et Scri- 
bas populi convocat , el eorum responsum expetit. 
Quinam igitur alii esse possunt, quam legis inter- 
retles et doctores? Certe non illi pragmauci , aut 
formularii , Sive actuarii fuerunt: quos nemo de 
re tanta ac tam recondita consuleret, ad quam sci- 
licet intelligendam disceptandamque non mediocris 
sacrarum litterarum usus, ac scientia requiratur. 
Quod ad Luce testimonium illud attinet, cap. x!, 
singulare est in eo quiddam ; de quo nullus, quan- 
tum scire possum , interpres admonuit. Etenim 
Grzce ita legitur: Οὐαὶ ὑμῖν, Γραμματεῖς xai Φα- 
ισαῖοι ὑποχριταί , comm. 44, quod et Latina Bi- 
filiorum Regiorum interpretatio retinet. At. in La- 
linis aliis codicibus, et apud Ambrosium et Hiero- 
nymum ila legitur: Ve vobis, quia estis ut monu- 
menta, qua non apparent , etc, Neque vocabula ista 
reperiuutur, Scribe et Pharisei hypocrite. Et ap- 
paret in quibusdam olim Graecorum codicibus illa 
defuisse : Quz si expungantur ; peribit argumentum 
illud; quo fretus Drusius νομιχούς a Scribis distin- 
xerat. Et quamvis ita ut in Graecis exstat, Scribe 
el Pharisaei legamus, non iude tamen discrimen il- 
lud evincitur. Ita enim interpretari licet: cum hac- 
tenus in solos Phariseos invectus esset, poslireino 
comm. 44 , ad Phariseos etiam Scribas adjecisse. 
Quod cum indigne tulisset quidam, qui Scriba tan- 
tummodo, non Phariseus esset; de ea re con- 
questum, quod non modo Pharis:os, verum et or- 
dinem suum incesseret. Hac esse polest simpli- 
cissima hujus loci, aptissimaque sententia. Nam 
omnino νομικούς pro Scribis, et vicissim , evange- 
lista omnes usurpant. Scribarum porro minus , et 
officium przclare descripsit Epiph. cum ait : δευτε- 
βωτάς τινας τοῦ νόμου fuisse, ὡς Υραμματιχήν τινα 
πιστήµην ὑφηγουμένους. Quos quidem ex Levitica 
tribu exstilisse perperam adnotat Beza; nam e 
qualibet esse poterant , ut et Phariszi. 
(95) Πυγµῇ μὲν τὰς χεῖρας »ιπτόμενοι. Tovg 
non aliter accepit Epiphanius , ac Vulgatus inter- 
res , pro eo quod est crebro, frequenter: pro quo 
eza novitatis intempestivo studio pugno reddidit, 
sane imperite. Sed de Judaico quodam abluemui 
genere , quo ad summos usque digitos manus lava- 
bant, vide Serrarium nostrum lib. i, cap. 9. 
(96) Kal «υΛακτήρια παρ) éuvtowc. Deut wi, 


945 ADUVERSUS HJERESES LIB. I. TOM. I. — ILERES. XV. 246 
ἱμάτια ἐπετίθετο, τουτέστι πλατέα σήματα πορφύ- A gelium meminerit *, suspicari quispiam possit, de 


gas (97). Νομίσειε δ ἄν τες, ἐπειδήπερ καὶ Ev τῷ 
Εὐαγχελιῳ * τούτῳ ἐμφέρεται, ut ἄρα * περιάπτων 
λέχει. Ἐπειδῃ γὰο xai εἰώθασί τινες τὰ περίαπτα 
φυλαχτήρια ὀνομάζειν' οὐχ ἔχει δὲ ὁ λόγος τὸ πα- 
gízav περὶ τούτου ἀλλ᾽ ἐπειδὴ στολὰς, εἴτ᾽ οὖν ἁμ- 
πεχόνας οἱ τοιοῦτοι ἀνεδάλλοντο, χαὶ Δαλματικὰς, 
dv οὖν Κολοδίωνας ix πλατυσήµων διὰ πορφύρας 
ἀλουργοῦφεῖς χατεσχευασµένας, τὰ δὲ σήματα τῆς 
πορφύρας φυλακτήρια εἰώθασιν οἱ Ἠκριδωμένοι µετ- 
οµάζειν τούτου ἕνεκεν φυλαχκτήρια αὐτὰ xal ὁ 
Κύριος xav' ἐχείνους εἴρηχε. Δηλοϊῖ δὲ ἡ ἀχολουθία 
τν φράσιν τῆς ὀνομασίας, xai τὰ χράσπεδα τῶν 
ἱματίων ' τὰ χράσπεδα, ἵνα εἴπῃ χροσσούς' καὶ τὰ 
φυλακτήρια, ἵνα εἴπῃ τῆς πορφύρας τὰ σήματα. 
φΦηοὶ γάρ. "Occ πατύγετε τὰ φυλακτήρια, καὶ τὰ 
κράσκεδα τῶν ἱματίων ὑμῶν μµεγα.ύγετο. 'Pot- 
σχους Ὑάρ τινας ἐπὶ τὰ τέσσαρα (98) πτερύχια τοῦ 
τρίδωνος ἕκαστος εἶχεν, ἐξ αὐτοῦ τοῦ στήµονος 
χαταδεδεµένους ἓν ᾧ χρόνῳ ἐνεχρατεύετο, ἡ παρθε- 
viav σχει. Ἐπειδὴ Y&p ἕχαστος ταξάµενος ὥριζε 


! Matth. v, 25. 


eom. 8, cum mandatorum suorum jugem et as- 
siduam meditationem preciperet Deus: Et li- 
gabis , inquit, ea quasi signum in manu (ua, 
eruntque et movebuntur inter oculos tuos, Hebraice 
T? m IrOvo5 tT. Chaldeus πο. De To- 
taphoth tam ab Hebrzeis, quam a nostris varie 
disputatur. LXX pro ea voce , ἀσάλευτα reddunt : 
χαὶ ἔστωσαν ἁσάλευτα πρὺ ὀφθαλμῶν cou, et sint 
immobilia. At Scaliger inepte credidit ἀσάλευτα 
idem esse, atque anulela: quam vocem , inquit, 
grammatici nondum in sua Lexica retulerunt. Ita- 
κ idem est ἁσάλευτον, xaX φυλακτήριον. Sed unde 
oc landem habet ? Nam ἀσάλευτα non substantive, 
neque ad rem certam significandam : sed adjective, 
et ἀορίστως usurparunt. Erunt, inquit, immota ante 
oculos tuos. (Quare friget hec nova vocis observa- 
tio. Locus est Matth. xxiii, 5, in quo ad Totaphoth 
ει frontalia Christus respectum habuisse videtur. 
Nam Phariszos perstringens : Dilatant , inquit, 
phylacieria ενα οἱ magnificant fimbrias. Quew ad 
loeum Hieronym. Pharis:eorum superstitionem no- 
tat, qui quod simpliciter a Deo mandatum erat, 
ut in lege meditanda observandaque assidue versa- 
rentur; utique illa ante oculos perpetuo quasi mo- 
nimentum quoddam ezxstarel , ita interpretati sunt, 
quasi descriptam in membranis legem , et fronti- 
bus alligatam gestari praciperet. Quocirca hec 
opinio Hieronymi fuit, nullum Judzos mandatum 
habuisse de phylacteriis, ae frontalibus membranis; 
sed erasse illos et. imperite divinum monitum ac- 
cepsse, Quam ob causam acerrime a Scaligero re- 
prehensus est ; qui ex ipsis legis verbis p:guat in 
Elencho , cap. 8, ea ipsa phylacteria przscripta 
fuisse. Non inficior idem et plerisque PP. videri, 
el in primis Justino, in Dialogo cum Tryphone , de 
gestandis alligandisque frontalibus ; mandatum Ju- 
deis editum. Sed ex legis lioc. verbis aperte col- 
ligi passe , quod pntat Scaliger , hoc vero pernego. 
kt multo mihi probabilior Hieronymi sententia vi- 
θείας, cum antiquissima Judzoruu consuetudo non 
majus hac in parte praejudicium afferat , quam sex- 
centi alii ritus ac δευτερώσεις nugacissima , quos 
jam tum Christi Domini tempore ex legis verhis 
»on minus stolide, quam pertinaciter eliciebant. 
De fimbriis aliter sentiendum. Etenim Num. xv, 28, 
conceptis verbis jubentur fümnbrias per palliorum 


amuletis hic sermonem institui : quod a nonnullis 
amuleta phylacteria vocentur. Verum longe alia 
ratio est. Quippe. cum stolis, tive vestimenti ge- 
nere quodam uterentur isti, quod Dalmaticas, aut 
Colobia appellare possumus, quas amplioribus ex 
purpura segmentis 83 erant intexta. Ejusmodi por- 
TO segmata, qui accuratius- loquuntur, nominare 
phylacteria solent. Horum consuetudinem secutus 
Dominus eadem illa phylacteria nuncupavit. Sed et 
sequentia de acceptione vocis istius haud dubiam 
fidem faciunt. Subjicit enim; el vestimentorum 
χράσπεδα, hoc est fiinbrias. lia et phylacteria pur- 
pureos illos quos dixi clavos appellavit. Quoniam, 
inquit, dilatatis phylacteria, et fimbrias vestimento- 
rum ampliores facitis *. Etenim corymbos punico- 
rum malorum specie quatuor e pallii laciniis pen- 
dentes, atque ex ipso stamine alligatos eo tempore 
gerebant, quo continentiam aut virginitatem ser- 


vabant. Nam quilibet certum sibi tempus castita- - 


lis, aut continentiz prescribebat; aique'illa velut 


* Forte τοῦτο. * Deest περί. * Matth. xxin, 5. 


angulos habere , iisdemque vittas hyacinthiuas ad- 
jungere. Fimbrias Hebraice Moses r?3^Y ; LXX χρά- 


σπεδα. Vittas autem ille 5n ; isti χλῶσμα vocant. 
De quibus non solum Hebraei , sed et nostrates cri- 
tici copiose disserunt. 

(97) Τουτέστι π.Ίατέα σήµατα πορφύρας. Mira 
vocabuli bujus τῶν φυλακτηρίων interpretatio ; 
clavos esse purpureos latos; qui colobiis et epo- 
midibus insuerentur. ad eumdem modum , quo Ko- 
mani senatores sui ordinis insigne gestabant. Hoc 
vero, inquam, admiraudum potius, quam aut sine 
alie idoneo auctore nimis amplectendum, aut acrius 
reprehendeudum ; quod in Elencho Sealiger insti- 
tuit. Atqui utrum dalmaticas istas οἱ colobionas 
elavatos Phariszi olim gesserint, eaque phylacteria 
plerique nominaveriut, necne, aliunde constare non 
potest , et ex reconditis Judzorum libris ac ritibus 
multa Epiphanius potuit addiscere, qua hoc szeculo. 


'€et hodiernis Judzmis ignota sunt. Esto igitur ; clavos 


eliam istiusmodi φυλαχτῆρια nuncupaverint , vulgo 
tamen φυλακτήρια illa, quorum Matthzus meninit, 
cum Hieronymo pittaciola et membranacea fronta- 
lia eruditi bomines interpretantur. 

(98) Ῥοΐσκους [4e τινας ἐπὶ τὰ τέσσαρα. Ridi- 
cule Scaliger ut Epiphanium erroris arguat: Si 
mala punica , inquit, won igitur xp&ansba. Quasi 
mon etiam ῥοΐσχοι τοῖς χρασπέδοις alligari po- 


D tuerint; ut et spinas adhibuisse , quo cruorem eli- 


cerent, testatur Hieronymus. Nec obstat, quod ῥοῖ- 
σχους summus sacerdus àv ἀρχιερατιχῇ στολῇ ge- 
Staverit. Nan diversos ab illis cum numero , tum 
materia , aliisque id genus Phariszi , cuui in casto 
essent, usurpare poterant. Sic paludamentum cun 
Romanorum impp. proprium fuerit, eiiam militibus 
attribuitur. Atque ut a Judaeis non recedam , quis 
nescit inter summi sacerdotis vestes ephod , sive 
τὴν ἐπωμίδα, ac superhumerale fuisse? Et tamen 
non modo sacerdotes ac levitze czteri; sed ctiam 
laici ephod induebant, uti David lib. 1l Reg. cap. 
vi, 14. Sed hoc videlicet lineum erat: alterum illud 
pontificum proprium quatuor ex coloribus consta- 

at, hyaeintho, bysso, cocco, purpura ; sed et auro 
contextum erat. Vide Hieron. Epist. ad Fabiolam. 
Nimis igitur insulse adversus Epiphanium nostru 
arguinentatur Scaliger. 








941 


S. ,EPIPHANII 


228 


exempla quzdam, et imagines erant, quibus insti- A xatobv ἀγνείας, ἡ ἐγχρατείας, xal ταῦτα αὐτῶν τα 


tutum suum exprimebant, ne quis utpote sanctos 
auderet attingere. 


Quatuor apud eosdem traditionum, quas δευτερ- 
ὧσεις vocabant, fuere genera : primum Mosis pro: 
phete nomine est inscriptum ; secundum, Akibe 
cuidam magistro, vel Barakibe tribuunt; tertium 
Andani, vel Annani, qui et Judas dicitur : quarti 
Assam onsi filios auctores jactitant. Quatuor ex 
hisce fontibus manarunt ea qua apud illos inani 
quadam opinione sapienti: constituta, cum sint 
inepta pleraque, praedicantur nihilominus ; ac tan- 
quam ab excellenti disciplina profecta summa 
ostentatione celebrantur. 


ADVERSUS PHARIS/EOS , 
(κα esi heresis Judaismi 111, ordine XVI. 


|. Secundum ambas illas proxime Phariseorum 
heresis sequitur, alterius generis; tametsi cum 
Scribis, quos legis doctores interpretantur, eadem 
sentirent. Cum iis enim legis quoque periti con- 
juncti erant. At Phariszi ad horum ritus alia rur- 
sus adjiciebant; et severioribus se institutis a- 
strinxerant. Quidam enim cum suas illas exercita- 
tiones adhiberent, decem, vel octo, vel quatuor an- 
norum sibi spatia przfigebant, quibus virginitatem, 
aut castimoniam colerent; hoc tempus continuis 
precibus traducebant, et id certaminis frequentius 


* 


πρωτότυπα nv, εἰς τὸ ἐμφαίνειν τοῖς ἀνθρώποις — 
παρ᾽ αὐτοῖς ἐπαγγελλόμενα, ἵνα μηδεὶς ἄφηται ὅτι- 
θεν τῶν ἡγιασμένων. 

Δευτερώσεις δὲ παρ᾽ αὐτοῖς τέσσαρες Ίσαν᾽ µία 
μὲν el; ὄνομα Μωῦσέως τοῦ προφήτου, δεντἐρα ὃξ 
εἰς τὸν διδάσχαλον αὐτῶν (99) ᾿Ακιθᾶν οὕτω καλο: - 
pevov, f| Βαρακιθᾶν * ἄλλη δὲ εἰς τὸν ᾿Ανδᾶν, ἡ Αννᾶν. 
τὸν καὶ 'loóbav* ἑτέρα δὲ εἰς τοὺς υἱοὺς 'Aacapuo- 
valou. Ἐκ τούτων τῶν τεσσάρων δεντερώσεων, ὅσα 
παρ αὐτοῖς νενόµισται οἱῆσει σοφίας, ἀσοφίας GE cà 
πλεῖστα, αὐχεῖται καὶ ἄδεται' καὶ &v τάξει προχρε-- 
τέας διασκαλίας βοᾶταί τε καὶ φημίζεται. 


ΚΑΤΑ ΦΑΡΙΣΑΙΩΝ, 


Τρίτη αἴρεσις ἀπὸ τοῦ Ἰουδαϊσμοῦ, ἐξχαιξεκάτ»ῃ 
δὲ τῇ ἁκχολουθίᾳ. 

A'. Ταύταις ταῖς δυσὶν αἱρέσεσι xav ἀχολουθίαν 
συνηπται ἡ τῶν Φαρισαίων αἴρεσις, ἄλλη τις, οἵτινες 
τὰ αὐτὰ τούτοις ἐφρόνουν» Γραμματεῦσι δέ φημι, 
τοῖς ἑρμηνευομένοις νοµοδιδασκάλοις. Συνησαν yàp 
αὐτοῖς καὶ οἱ Νομιχοί (1). "Άλλα δὲ xot παρὰ τούτους 
πάλιν οἱ Φαρισαῖοι ἐφρόνουν, πολιτείας µείτους 
ἔχοντες. Τινὲς μὲν γὰρ αὐτῶν, ὅτε ἤσχουν, ὥριξον 
δεχαετίανι Ἡ ὀχταετίαν, f| τετραετίαν ' ὁμοίως παρθε- 
γίας, 3| ἐγχρατείας, συνεχῶς εὐχόμενοι, πυχνότερον 
ἀγῶνα τοῦτον ἑνίσταντο, διὰ τὸ δῇθεν μὴ σωµατιχόν 
τι παθεῖν, f) κλαπῆναι δι ὀνειράτων, ἀηδῆ τε ῥύσιν 


instaurabant, ne SA ullam corporis labem contra- € σώματος ἀπεργαζομένην (2). Καὶ οἱ μὲν σανίδας 


herent, neve furtim turpe aliquod in somnis pro- 
fluvium obreperet. Ergo alii tabulas ad eum usum 
parabant, latitudine non amplius dodrantali : in 
quibus post vesperam jacebant ; ut si fortasse dor- 
mirent, in pavirpentum prolapsi rursum se ad oran- 
dum excitarent; quo somni quoad liceret expertes 


(99) Δευτέρα δὲ εἰς τὸν διδάσκα.Ίον αὐτῶν. 
Eadem δευτερώσεων genera percenset hzresi xxxii, 
n. 9. Quo ex locu'Pa66t ᾿Αχιθᾶν pro Βαραχιθᾶν le- 
gendum hic admonemur. Hic est ille nisi fallor R. 
Akiba, de quo in Judzorum Kalendario v die Tisri 
hac ascripta sunt : R. Akiba filius Joseph conjicitur 
ἐπ vincula, ubi moritur. 

(1) Συγήσαν γὰρ. αὐτοῖς καὶ οἱ Νομικοί. De 
Scaligeri ballucinatione. supra vidimus , qui νοµι- 
χούς actuarios esse , ac formularios credidit. Pro- 
ximus huic error est; quod presentem Epiphanii 
jocum sic interpretatus est, ut τὸ αὐτοῖς ad Phari- 
s2e08 referret , quibus cum versabantur οἱ νομικοί. 
Epiphanius , inquit ; aperte τοὺς νομικούς distinguit 
ἀπὸ τῶν ἹΝομοδιδασχάλων , τῶν xai Γραμματέων. 
Eosdem enim facit Τραμματέας, et Νομοδιδασχάλους, 
a quibus distinguit τοὺς Νομικούς, quos accenset 
Pharisais. Ideo tectle ait: Σννῆσαν γὰρ αὐτοῖς ' xa 
οἱ Νομµιχοί. Eodem , inquit, loco censebantur Pha- 
rismi, el Νομικοί» qui quamvis unum corpus xal 
τάγµα efficiebant , tamen erat discrimen quoddam 
inter. Pharisgos , xaX τοὺς Νομιχούς * quod severius 
institutum. esset. Phariseorum, quam «tv Νομιχκῶν. 
Hinc Serrarium imperitiz arguit , quod ita vertit. 
Cnm ipsis enim iidem erant, et Nomici, seu Legispe- 
riti Sed Epiphanii sensum pessime interpretatus est 
Scaliger. Eienim τὸ αὐτοῖς non alios, quam Scribas, 
sive Νομοδιδασχάλους significat, ofc cuvrcav καὶ οἱ 


DN 


ἑαυτοῖς ἐφιλοκάλουν σπιθαμἢῆς µόνης τὸ πλάτος, xat 
ἐπὶ ταύτην ἑαυτοὺς ἑτίθεσαν χατὰ τὴν ἑσπέραν,. ἵνα, 
εἰ ὑπνώσειά τις, xal καταπέσοι εἰς τούδαφος, αὖθις 
ἐγείρηται εἰς εὐχῆν, διὰ τὸ ἄγρυπνον ἔχειν τὸν βίον 
κατὰ tà δυνατόν ᾿ ἄλλοι δὲ κάχληχας σνλλέγοντες 
ἑαυτοῖς ὑπεστρώνννον, εἰς τὸ νυττοµένους μη Όπνῳ 


Νομικοί, Quia szpius evangelistz Scribas, et Nopi- 
xoug quasi distinctos nominant, tamelsi ex eodem 
essent ordine, idque vel xaz' ἐπεξήγησιν ,. vel quia 
Seribarum complures erant gradus , et officia, cum 
et civilibus forte contractibus ac stüipulationibus 
praeessent iidem, et legem interpretarentur : idcirco 
συνῆσαν, inquit, τοῖς Ε ραμματεῦσιν οἱ Νομικοί, hoc 
est εοπ/]ωποίί erant , unum τάγμα et corpus cfli- 
ciebant. À quo non :uimodum abhorret Serrarius. 
am μεταληστικῶς Epiphanius indicat, eosdem cum 
Scribis esse τοὺς Νομιχούς, licel συνεῖναί τινι pro- 
prie non sit, ideu esse cum aliquo. Postremo per- 
peram αὐτοῖς ad Phariseos referri , docent quae 
)roxime subjiciuntur. Αλλά xaX παρὰ τούτους, tam 
ομιχαύς scilicet, quam Γραμματέας. 

(2) 'Amóm τε ῥύσι σώματος ázepyatoyevmr. 
Scribendum pronuntiat Sealiger ἀήθη ἔχχρισιν 
σπέρµατος ἁπεργαξομένων. Audax nimis emen- 
datio : minimeque necessaria, Nam ἀπεργαξομέ- 
νην passive, ut alibi szepe, hoc loco sumpsit. Est 
enim Grzca proprietatis parum alioqui diligens Epi- 
plianius, utet Photius observat. Quod si commutatio- 
nis nounihil opus videatur, ego ita concipiau, ἀτδη 
ῥύσιν σώματος ἀπεργατομένων. Intelligit autem 119 
sive ἐξονειρωγμόν. Super hac ἐχχκοίσει exstat Atha- 
pasii Epistola ad Ammum monachum : qui quan- 
tumvis preter voluntatem accideret, utrum culpa 
careret addubitaverat. 


319 
ῥαθεῖ φέρεσθαι, ἀλλὰ Bidles0at γρήγορσιν ἑαυτοῖς A 
προὀπορίςεσθαι, ἄλλοι δὲ χαὶ ἀχάνθας στρωμνὴν 
εἶχον διὰ τὴν αὐτὴν ὑπόθεσιν. Ἐνήστευον δὲ δὶς (3) 
vr) σαθθάτου, δεντέραν καὶ πέμπτην. ᾽Απεδεχάτουν 
δὲ τὴν δεχάτωσιν (4) * τὰς ἀπαρχὰς ἑδίδουν, τρια- 
χοντάδας τε καὶ πεντηχοντάδας, τάς τε θυσίας ἆσφα- 
λέστατα xal τὰς εὐχὰς ἀπετίννυον. Ti δὲ προειρη- 
µένῳ σχήµατι τῶν Γραμματέων προῄήρχοντο διά τοι 
εἹεἀμπεχόνης, xai διὰ τῶν ἄλλων σχημάτων, xal 
ωναιχικῶν ἱματίων (5) ἓν πλατείαις ταῖς κρητῖσι, 
xoi γλώτταις τῶν ὑποδημάτων προϊόντες. Ἑλέγοντο 
& Φαρισαῖοι, διὰ τὸ ἀφορισμένους εἶναι αὐτοὺς ἀπὸ 
τῶν ἄλλων διὰ τὴν ἐθελοπερισσοθρησχείαν παρ αὐτοῖς 
υεμισµένην. Φάρες γὰρ χατὰ τὴν 'E6patba (6) 
ἑρμτνεύεται ἀφορισμός. 


B. Ὡμολόγουν δὲ οὗτοι ἀνάστασιν νεχρῶν, ἐπί- 
ετευόν τε ἀγγέλους elvat, xai Πνεῦμα. Ἠγνόησαν 
& Yiày θεοῦ, ὡς οἱ ἄλλοι. ᾽Αλλὰ χαὶ εἰμαρμένη, xat 
ἀστρονομία παρ) αὐτοῖς σφόδρα ἐχρημάτιζεν. Αὐτίχα 
σοῦν τὰ Ἑλληνιχὰ ὀνόματα τὰ Ex τῆς τῶν πεπλανη- 
µένων ἀστρονομίας χατὰ τὴν 'E6patba διάλεχτον 
ἑτέροις ὀνόμασι παρ) αὐτοῖς µετωνόµασται ' οἷον 
Tio; Ἡμακχαίσεμες (1), σελήνη Ἱερεεχαιαλδανὰ, 
0v xx Μήνη χαλεῖται Ἱερεὲ γὰρ ὁ μὴν λέγεται, 
Μένη δὲ σελήνη, ὡς χαὶ παρ) Ἕλλησι διὰ τὸν μηνα” 
Ἂρης Χωχὲθ Ὀχμόλ:' Ἑρμῆς Xoyk6 Ὀχμόδ' Ζεὺς 
Xuyt& Βάαλ' Αϕροδίτη Σεροῦα, τοι Aovfjb * Kp^- 
wx Xoyk6 Ea610. Λέγεται δὲ πάλιν παρ᾽ αὐτοῖς xal 
Boc ὀνόμασιν. Obx Ἰδυνήθην δὲ ἀχριδῶς τὴν τού- 
των ἐπωνυμίαν ἐχθεῖναι, ἀλλὰ xal τὰ µαταίως νοµι- 


C 


(3) Ἐνήστενον δὲ δίς. Secundam et quintam fe- 
rian Theophylactus zeque atque Epiphanius adno- 
tat, et Hebrzeorum libri fldem faciunt. Ut ea de re 
vir doetus frustra dubitaverit. 

(4) ᾽Απεδεκάτουν δὲ τὴν δεκἀάτωσι». Proprium 
boc fuit  Levitarum, qui decimarum, — quas 
populus prastabat, decimas sacerdotibus exime- 
bant; Numerorum xvin. Atqui non omnes Pha- 
ri&ei erant Levit, quod tamen Epipbanium sen- 
sisse, ex hoc loco suspicari aliquis posset. Quz 
enim alioqui decumarum sunt decumz», cum preter 
Leviticum: ordinem decumas nullus acceperit? Pri- 
mum omnium ab Israelitis primilize de spicis, uvis 
οἱ oleis afferebantur : tum de frugibus elaboratis 
theruma et decima. Theruma in lege definita non 


erat; sed a magistris prascriptus modus est, ut p 


Dé minus sexagesima penderetur. Quare qvi libe- 
rales erant, quadragesimam, parci sexagesimam, 
medii inter utrosque, ad hos aut illos accedebant. 
De qua re exstat Josephi Scaligeri opusculum inter 
posthuma. De iis itaque therumis fortean accipien- 
Jus Epiphanius, cum τριαχοντάδας, el πεντηχοντά- 
la; persolutas a Pharissis esse scribit. Quod si 
verun est, egregia illorum liberalitas exstitit, υἱ- 
pote qui prefinitum a Magistris terminum τῶν τεσ- 
σαραχοστῶν superaverinl, Tria porro decumarum 
$pud Ηεύγφου genera preter therumas, ei primi- 
las fuere. Prima illa luit, quam Leviticz tribuj 
quotannis pensitabant, Num. xvii, 20, et dein- 
ceps. Altera, quam singulis annis penes se quisque 
relinebat, ut. ibi, ubi sanctuarium erat, illa vesce- 
retur, adbibitis ad convivium Levitis, Deut. xiv. 
Tertia demum, quam tertio quoque auno iu Levitas 
el pupillos, viduasque distribuebant, eod. Deut. cap. 

(9) Kal γυνγαικικῶν ἱματίων. Magnopere mi- 


ADVERSUS HJAERESES LIB. I. TOM. I. — HJERES. XVI. 


950 
statem transigerent. Alii collectos caleulos sub- 
sternebant, quorum vellicatio profundiorem sere- 
num arceret, ut vel inviti pervigiles esse consue» 
scerent. Nec defuere qui iisdein de causis spinas 
subjicerent. Ceterum bis hebdomada 4uaque jeju- 
nare mos illis fuit, secunda videlicet ac quinta die. 
Ad hec decimarum decimas dabant ; prireitias offe- 
rebant, tricesimas et quinquagesimas ; sacrificia 
votaque sua accuratissime persolvebant. Cultus 
idem illis, qui et Scribis, de quo proxime dictum 
est, vestis scilicet ac reliquus corporis habitus. 
Sed et muliebria palliola gestabant, et cum latio- 
ribus crepidis ac solearum ligulis procedere sole- 
bant. Qui ideo Pharisaei dicti sunt, quod essent 
propter ascititiam illam superstitiosamqué disci- 
plinam a reliquis sejuncti. Phares enim Hebraice 
separationem gigni(icat. 

Il. Mortuorum porro resurrectionem persuasam 
habebant. Angelos, ac spiritum esse credebant, 
Sed ut esteri.Dei Filium ignorarunt. Quin etiam fato 
et astronomig plurimum tribuebant. Argumento esl 
quod Graca omnia vocabula vanissimse illius artis 
propria totidem ab iis Hebraicis sunt reddita voci- 
bus. Exempli causa sol Hamma et Semes ab iis 
appellatur. Luna, Jeree et llallebana : unde et 
Mene vocatur: nam Jeree meusis, et luna Mene 
dicitur ; ac perinde ut apud Grzcos a mense nomi- 
nis appellationem derivat. Sequitur Mars, quem 
Cochab Ocmol nominant ; Mercurium vero Cochab 
Ocbmod, Jovem Cochab Baal. Venerem Serua, vel 
Lued. Saturnus denique Cochab Sabeth vocatur. 
Sunt et illorum alie nomenclature, quas accurate 


randum, si modo verum est, muliebribus palliolis 
usos esse Phariseos. Quod sequitur, ἐν πλατείαις 
ταῖς κρηπῖσι, latas eosdem crepidas habuisse signi- 
ficat, nec aliter Cornarius. Quidam tamen ita cor- 
rigendum pulant, ἐν πλατείαις, ἐν ταῖς κρηπίσι, xal 
γλώτταις, etc. Ac plateas intelligunt, in quibus osten- 
tabant se Pharisgi. Ego nihil innovandum censeo. 

(6) Φάρες κατὰ τὴν 'E6patéa. Reg. codex 
Ψέρες quasi sit, Φέρις, et legendum sit ἀφωρισμἒ- 
vog, Quanquam ἀφορισμός res est ipsa, quam vo- 
cabulum significat : non ut τὸ Φάρες vel Φέρες pra- 
cise sit verbale substantivum ἐνέργειαν sonans- 


. Est enim potius separatus, quam separalio. 


(T) Olov ij4wc 'Hpaxalceusc. De hia Hebrzo- 
rum appellationibus agit eruditissimus Serrarius 
noster |. 1 De tribus sectis, c. 2, et in Minercali, 
lib. 1v, c. 5. Ea eic Hebraice concipienda sunt. 


non, vel vo : rm vel n:ab. Duorum sequentium 
nomina, quod eorum origo sit incerta, non satis ἐδ- 
εθραϊΐζεσθαι . queunt; Χωχὲδ Ὀχμώλ, εἰ Χωχὲρ 
Ὀχμόδ. Quorum prius Οχμώλίοςγίο a πρ, quod est 
suecidere, alterum a ΤΟΠ quod est concupiscere, 
quia Mercurius lucrionibus et negotiatoribus quie- 
stus awidissimis przsidet; nam quod Scaliger 
Ocnol ad Camulum, qui in veteri inscriptione 
exstat, pertinere defendit, non probat. Sequitur 
yv 320. Veneris stella Σερούα. vel Aovfjb. Prior 
vox a Υ η, ut Serrario visum est, deducta; quasi 
yT»: posteriorem a 1»?! nialim, quam a vnb. Nam 
et Assyrii ᾿Αφροδίτην Μύλιττα, Arabes ᾽Αλίττα nun- 
cuparunt. Auctor Herodotus Clio. «ΤΟ ἡ ve- 

τειρα. Denique nay 25v Sabbati stella recte 
Saturnus dicitur. 





S. EPIPHANII 


95. 


concípere minime potuimus. Neque iis contenti A ζόμενα (8) εἰς ἀριθμὸν στοιχείων παρὰ τοῖς sT)a vm. 


etiam coelestia illa signa, quse quadrifarium errore 
vanissimo pro elementorum numero distribuuntur 
35 (Zodia vulgo nominant), a quibus impietatis in 
mundum propagata sunt semina, ista, inquam, illi 
Hebraice ita reddiderunt : Telaa, Sor, Τοιπίη, Sa- 
ratam, Ari, Bethula, Mozenae, Acrab, Keset, Gadi, 
Dalmii, Deggim. Hunc in modum Phariszi Graco- 
rum vestigia persecuti, eadem ab bis usurpata vo- 
cabula Hebraicis vocibus interpretati sunt; nam 
Aries is est, quem Telaa nuncupant. Taurus Sor, 
Gemini Tomim, Cancer Sarata, Leo Ari, Virgo Be- 
thula, Libra Mozane, Scorpius Acrab, Sagittarius 


Deggim appellantur. 


µένοις ὀνόματα, ἃ ζώδια χαλοῦσι, xal ἀθεμίτως iA 
χόσμον εἰς ἀσέδειαν ἐπλάνησαν. Οὕτω πάλιν Ἑδραξ- 
χῶς αὐτὰ χαλοῦσι Τέλαα, Σὼρ, θωμὶμ., Σαρατὰμ. 
"Apt, Βεθουλὰ, Μωζανὴ, ᾿Ακρὰθ, Κεσὲτ, Γαδι, Aa) tet. 
Δεγγίμ. Οἵτινες τοῖς Ἕλλησι µάτην, λέγω δὴ οἱ ὧα- 
ρισαῖοι, ἀχολουθήσαντες μετωνόμασαν εἰς τὴν Ἔθραΐδα 
τὰ αὐτὰ ὀνόματα οὕτω: Κριὸν δὴ τοῖς παρ) ἐχείνοις 
λεγόμενον Τέλαα, Ταῦρον Σὼὺρ, Διδύμους Θωμὶμ. 
Καρχῖνον Σαράταν, Λέοντα "Apt, Παρθένον Βεθουλὰ, 
Ζυγὸν Μωζανὴ, Σχορπίον 'Axpà6, Τοξότην Κεσὲτ, 
Αἱγόχερων Γαδὶ, Ὑδρηχόον Δαλὶ, Ἰχθύας Δεγγίμ. 
Keset, Capricornus Gadi, Aquarius Dali, Pisces 


Hl]. Sed hee omnia nequaquam ad lectorum Ὦ I". Ταῦτα δὲ µοι οὐχ εἰς στρόθησιν (9) τῶν tvcvyr- 


perniciem commemorare studuimus: neque ad eo- 
rum vanitatem commeudandam, qui stoldam et 
ineptam astronomie scientiam in hominum vitam 
invexerunt. Satis illam vis ipsa veritatis expugnat, 
el ejus errorem, inconstantiamque coarguit. Αο 
cum nos alias pluribus adversus eos disputavimus, 
qui nativitatem ac fatum astruebant : tum in operis 
hujus exordio eumdem errorem brevi reprehensione 
perstrinximus. Sed ne quis per calumniam inces- 
sere nos quempiam putaret : nec quae certo a no- 
bis accepta explorataque essent, in medium af- 


(8) 'AA4à xal τὰ µαταίως νοµιζόµεγα. Vellem 
clarius hzc ipsa στοιχεῖα declarasset. Nam valde 
est obscurum, quomodo xi hzc signorum voca- 
bula εἰς ἀριθμὸν στοιχείων νοµιζόµενα dicantur. 
Απ hoc voluit, bxc a gentilibus velut elementa, οἱ 
στοιχειώδη, vel συνέχοντα τοῦ ἀνθρωπίνου βίου esse 
constituta? Αη id potius, quod interpretatione no- 
stra expressimus? Nam signa zodiaci dividuntur 
vel χατὰ διάµετρον, vel χατὰ τρίγωνον, vel κατὰ τε- 
τράγωνον, de quihus Geminis p. 21. Ex iis parti- 


Βόρειον τμῆμα. Νότιον. 
Ignis Terra. 
Aries v^ Taurus O 
Leo dl Virgo πι, 
Sagittarius -»» Capricornus bh 


Αά hunc itaque sensum duodecim signa pro ele- 
mentorum numero partita scribit Epiphanius. Jam 
hac verba ἃ ζώδια χαλοῦσι. Cornarius ita vertit : 
Que animalia vocant : Ex quo manasse puto, ut 
viri quidam eruditi scripserint Epiphanium referre, 
Phariszos astra coeli animata constituisse, hac ipsa 
heresi xvi ; quod in Eccclesiast. annal. ad a. cap. 60 
legitur. Sed id secus se habet. Nam ne littera hoc 
quidem ulla significavit Epiphanius. Sed hoc unum 
docuit Phariszos coelestibus signis, ac sideribus 
certa indidisse nomina, quz fere a gentilibus usur- 

abantur, maxime duodenis illis signis, quz vulgo 
ζώδια vocantur. Quare nos ambiguitatis cavendze 
gratia Zodia, quam animalia vertere maluimus. 
Nam ex hoc fonte non satis cautze interpretationis 
falsa de Epiph. testimonio sententia profluxit. Quan- 
* quam non illud ignoramus, a nonnullis Hebraeorum 
doctoribus ceelestesorbes anima intelligentiaque pra- 
dites existimari; quam Rabbi Mosis opinionem Da- 
vid Kimcehi in psal. xix his verbisexplieat : 2 am 


ον CvwDD Uo mon vus ma com pu 
Q'm ΕΥΧΗ *» cea Πτι ww co c'mua 
i TOU rw mmu ΝΟ nrw ovum 


χανόντων χατατέτακται, οὐδ iva τὴν χυδαιολογίαν 
τῶν τὴν ἀσύστατον χαὶ φρενοθλαθῆ µωρολογίαν της 
ἀστρονομίας τῷ βίῳ παρεισαξάντων συστἠσω. Ἔλεγ- 
χται γὰρ αὕτη ὑπὸ τῆς ἀληθείας ἀσύστατος οὖσα xa 
ἑσφαλμένη. Εἴρηται δὲ xai ἡμῖν tv ἄλλοις λόγοις 
πολλὰ πρὸς ἀνατροπὴν τῶν Ὑένεσιν καὶ εἰμαρμένην 
νοµιξόντων, xal μάλιστα ἓν τῷ προοιµίῳ τούτου τοῦ 
συντάγματος ἐν ὁλίγῳ ἡμῖν χατὰ τῶν αὐτῶν τε- 
πραγµάτενται. ᾽Αλλὰ διὰ τὸ pif) τινα νοµίσαι χατὰ 
συχοφαντίαν ἡμᾶς κατά τινων φέρεσθαι, xaX μήτ) 


' ἀληθῆ ix παραδόσεων ἀχριδώσαντας ἐχθέσθαν, ταῦτα 


tionibus, secunda, qux est xaxà τρίγωνον, quadri- 
fariam signiferum orbem dividit : primum segmen- 
tum boreale dicitur : secundum australe; tertium- 
zephyricum ; quartum, subsolanum. Qux quidem 
ad nativitates, συµπαθείας τῶν Yevécsuv a gene- 
thliacis accommodantur et ait Geminus : quod in 


C certis sideribus mutua quaedam consensio et con- 


spiratio inesse credatur. Eadem illa segmenta suis 
usque elementis assignarunt. Qus omnia in hoc 
diagrammate intueri licet. 


Ζεφυρικόν. Αφηλιωτικόν. 

Λος Áqua 
Gemini II Cancer c3 
Libra ame. Scorpius T 
Aquarius ον Pisces * 


Rabbi Moses, inquit, tocem illam, enarrant, sic erpe- 
nit, ut ad celestes orbes referat : quoniam hac ilitus 
ac philosophorum opinio est : colestes orbes vivere, 
et intelligere, ac Deum colere, summisque laudibus 
afficere. Hinc celicolas Judzos ab imperatoribus 
cod. de Judzsis et Celicolis, appellari censet Baro- 
nius loco citato, quod astra caelumque colerent. 
Δι Sealiger nominis rationem affert aliam. De qua 
ad ultimam hzresin opportunius disseremus. Czte- 
rum huc referri potest, quod apud Orig. lib 1, Cel- 
sus Judeis objiciebat : λέγων αὑτοὺς σέδειν ἁγγέ- 
λους, xal γοητείᾳ προσχεῖσθαι. 

9) Ταῦτα δέ µοι οὐχ εἰς στρόδησι». Pharissi 
etsi fatum agnoscerent, non humana tamen omnia 
ex eo pendere statuebant : neque liberam bominis 
voluntatem, atque arbitrarii potestatem e medio 
tollebant, uti pluribus explicat Josephus lib. xvit 


. Orig., cap. 2, et lib. i1 'Α.λωσ., cap. 12. Quare ni- 


hil erat, cur Epiphanius sequentem adversus as- 
sertores fati disputationem contra Phariszos po- 
tissimum dirigeret; quatenus ea res ad humanas 
acliones, earumque libera consilia pertinet, qu:e 
Phariszos nequaquam sustulisse, Pharisaeus asse- 


rit Josephus. 


ου ADVERSUS HAERESES LIB. 1. TOM. I. — HERES. XVI. 


9255 


δὲν καὶ ὀνομαστὶ εἴρηται. Ἑσχάτη δὲ αὐτοῖς ἁπορία A ferre, nominatim illa percensenda duximus. Eat il- 


xai Ἰλιθιότης οὐχ ἡ τυχοῦσα τοῖς xol ἀνάστασιν ὁμο- 
Ἰογοῦσι, xat χρίσιν διχαίαν ὁριζομένοις, εἱμαρμένην 
ἀέχειγ. Πῶς γὰρ δύναται χρίαις εἶναι xaX εἰμαρμένη; 
Δυοῖν γὰρ ἀνάγχη θάτερον; 3, γενέσεως ὑπαρχούσης, 
μὴ εἶναι χρίσιν, διὰ τὸ τὸν πράττοντα οὐχ ἀφ᾽ ἑαυτοῦ 
πράττειν, ἀλλά χατ' ἀνάγχην ἐπικρατείας τῆς πε- 
zpogévre * Ἡ, ὅτι χρίσεως ὑπαρχούσης, xol ἐν ἆλη- 
θεα ἑπαπειλουμένης, xat νόμων διχαζόντων, xal 
τῶν τὸ πονηρὸν δρώντων δίχην ὑπεχόντων, νόµου τε 
ὁμολοχουμένου διχαίου xat χρίσεως θεοῦ ἀληθεστά- 
τες, ἀργὴν εἶναε τὴν πεπρωµένην, xai μὴ ἔχειν ὅλως 
«ὕστασιν τὸ παράπαν. 


lud vero extrema: cujusdam Ἱπιροσίίδ, ne dicam 
amenti$, cum resurrectionem mortuorum esse fa- 
teare, ac juatissimum de cujusque factis judicium 
constitutum, fatum nihilominus esse ullum asse- 
rere. Qui enim duo ista convenire possunt, judi- 
cium, inquam, atque fatum? Horum enim alterum 
necesse est: vel si ulla sit genitalis necessitas , 
nullum esse judicium : quod qui committit aliquid, 
non id sua sponte facit, sed fatorum vi ac tyran- 
mide compulsus, vel si judicium est ullum, nec 
frustra in comminationibus objici solet, atque et 
leges aliqua sunt, et flagitiosis hominibus scele- 


rum peenze "constitute ; si denique justa a Deo lex tradita, οἱ iilius judicium omni ex parte veritati 
consentaneum est, necesse est, inquam, supervacuum esse fatum illud, nec ullo in loeo consistere. 


V. Ὁπότε, διὰ τὸ δύνασθαι ἁμαρτάνειν, xat μὴ B 


ἁμαρτεῖν, τὸν μὲν διὰ τὰ ἁμαριτήματα δίχην ἀπαι- 
τεσθαι, τὸν δὲ ἔπαινον ἀπεχδέχεσθαι, διὰ τὸ εὖ πε- 
πραχέναι, ὥρισται καθ) ἑχατέρων τὸ διάφορον ' ὡς 
xà uii φωνῇ διχαίᾳ λέγειν Ev συντόμῳ ἀληθείᾳ, 
bÀ 'Hodtou τοῦ προφήτου Ex προσώπου Κυρίου εἰ- 
ρτµένον, τό. ᾿Εὰν θέἼητε, xal εἰσακούσητέ µου, 
τὰ ἀγαθὰ τῆς γῆς φάγησθε' ἑὰν δὲ μὴ θέἼητε, 
μηδὲ εἰσακούσητέ µου, µάχαιρα ὑμᾶς κατέδεται. 
T: γὰρ στόμα Κυρίου &AdAnce ταῦτα. Ὥστε παντί 
"e ὃτλόν ἐστι xal ἀναμφίθολον, ὡς τὸ αὐτεξούσιον 
παρέίχετο θεὸς, δι ἑαυτοῦ φᾖσας τὸ, 'Eàv 0£Ancs, 
χα μὴ O&Ance- ὥστε περὶ τὸν ἄνθρωπον εἶναι τὸ 
ἀταθοερχεῖν, ἢ τὸ φαύλων ἐφίεσθαι πραγμάτων. Οἷς 
ἐπιφωνττέον ἐστὶ πυχνότερον xal πολλαχῶς, xal οὐ 


&X μιᾶς φωνῆς, ἀλλὰ πολλάχις τὰ παρὰ τοῦ Σωτῆ- C 


ρος πρὸς αὐτοὺς εἰρημένα” Oval ὑμῶν, Γραμματεῖς 
καὶ Φαρισαῖοι ὑποκριταί’ ὅτι xacadeAo(zacs τὰ 
Βαρέα τοῦ νόµου, τὴν χρἰσι’ καὶ τὸν Σεο», καὶ 
ἀποξεχατοῦτε τὸ ἄνηθον, καὶ τὸ ἡδύοσμον, καὶ 
τὸ πήγανον, καὶ καθαρἰζξετε τὸ ἑχτὸς τοῦ ποτη- 
píov καὶ τοῦ πίνακος, τὸ δὲ ἐντός ἐστι µεστὸν 
ἀκαθαρσίας καὶ ἀκρασίας. Καὶ δοκιμάζετε δίκαιον’ 
εἶναι ὀμνύναι ἐν τῷ ἑπάνω τοῦ θυσιαστηρίου * 
τὸ δὲ ἐν αὐτῷ τῷ θυσιαστηρίῳ παρ) ὑμῖν τῷ 
ὄρχῳ 1έτεκται *, καὶ τὸ ἐν τῷ οὐὗρανῷ ὀμγύγαι 
οὐδὲν εἶναι φατέ. ᾿Εὰν 66 cic ὁμόσῃ ἐν τῷ ὑπερ- 
ἀγωαύὐτοῦ, τοῦτο δεδικαίωται. Οὐχὶ τὸ θυσιαστή- 
ρωγ βαστάξει τὸ ἐπιλείμενον, xal ὁ οὐρανὸς 0pó- 
voc ἐστὶ τοῦ ἐπ᾽ αὑτῷ ἐπικαθεζομένου, Καὶ ὅτι 
έχετε, Εάν τις εἴπῃ πατρὶ καὶ µητρί' Κορδὰ», 
b ἐσει δῶρον C ἂν ἐξ ἐμοῦ ὠφεηθῆῇς, καὶ οὐχέτι 
Hà τιμήσει τὸν Πατέρα, xal ἠθετήσατε τὴν év- 
tov τοῦ Θεοῦ διὰ τῆς τῶν πρεσδυτέρων ὑμῶν 
παραδόσεως. Καὶ κυχ.Ίεύετε θάλασσαν καὶ ξηρὰν' 
ποιῆησαι ἕνα προσή.λυτον ' xal ὅταν γέγηται, 
ποιεῖτε αὐτὸν διπ.1ότερον ὑμῶν υἱὸν γεένγης. 

Tí τοίνυν περιττότερον τῶν ἁγίων ῥήσεων ὑπερ- 
θάλοιτό τις πρὸς ἀντίθεσιν τῶν προειρηµένων; ᾽Αλλὰ 
xat ἀρχεῖσθαι µάλα ἡγοῦμαι ταῖς τοῦ Σωτῆρος φω- 
ναῖς καὶ ἀληθιναῖς λέξεσι, πρὸς ἃς οὐχ Ἰδυνήθησαν 
ἀνιωπῆσαι, οὔτε πρὸς τὸ βραχύτατον. 


IV. Etenim non aliam ob causam, nisi quod pec- 
care, necne sit in arbitrio 'cujusque positum, hoc 
discrimen introductum est, ut alter admissorum 
scelerum ponas luat, alter pro recte factis pre- 
mium laudemque consequatur. Quod quidem brevi 
justissimaque sententia complecti 8G possumus, 
qua "b Isaia propheta ex persona Dei verissime 
pronuntiata legitur. Si volueritis, et obedieritis 
mihi, bona terre comedetis. Si autem noluweritis, 
neque obedieritis mihi, devorabit vos gladius. Os 
enim Domini locutum est ista*. Ex quo perspicue 
illud, ac citra ullam dubitationem ellicitur, Liber- 
tatem homini a Deo esse concessom ; cum ila per 
sese dixerit : Si volueritis et nolueritis. Adeo ut bene 
agere, vel malorum cupiditatem concipere, illius 
arbitrio sit relictum. Quamobrem szpe illud, ac va- 
rie, nec una voce personandum, ac frequentissime 
contra impostores istos repetendum est dictum in 
eos Salvatoris illud : Ve vobis, Scribe et Phariscci 
hypocrite, quoniam reliquistis que graviora sunt le- 
gis, judicium εἰ misericordiam ; εἰ decimatis ane- 
thum, et mentham, et rutam, et mundatis quod de- 
foris est. calicis et paropsidis : quod intus. est, ple- 
num est immunditia εἰ feditate, Et — approbatis 


justum esse jurare in eo, quod. est super altare : ju- 


rare autem in altari ipso, jurisjurandi apud vos re- 
ligione solvitur. Et in celo jurare nihil esse dicilis. 
Qui autem. juraverit in eo, qui supra illud est, id 
vero justum censetur. Nonne aliare portat id, quod 


D impositum est, ei calum thronus ejus est, qui in illo 


insidet? Et quod dicitis : Si quis dixerit patri et 
matri : Corban, hoc est munus quod ex me tibi pro- 
derit, et Ποπ honorabit patrem, εἰ irritum fecistis 
mandatum Dei per traditionem seniorum vestrorum. 
Et circuitis mare, et aridam, ut faciatis unum pro- 
selytum; et cum facius fuerit, facitis illum duvlo 
quam vos filium gehenne *. 


Quid igitur ad eos homines refellendos divinis 
illis sententiis adjici gravius potest? Lhaque satis 
esse arbitror Salvatoris vocem ac verissimum illud 
oraculum, cui ne minimum quidem reluctari po- 
tuerunt. 


! Forte τοῦ 6oxou λέλνται, 3 152. 1, 19, 20. * Mattb. xxii, 15 sqq. 








255 
ADYERSUS HEMEROBAPTISTAS, 
Qua est heresis 1V Judaismi, ordine XVII. 


Proxima est Hemerobaptistarum secta; qus ut 
ab aliis nulla in re 87 dissidet ; eademque dogmata 
cum Scribis ac Phariseis amplectitur : ita cum 
Sadducais non modo in neganda mortuorum resur- 
rectione convenit; verum etiam communem cum 
iis inlidelitatem, czlerarumque rerum pravitatem 
velinet. Hoc vero praecipuum habent, quod tam 
vere, autumnoque, quam zstate, atque hieme quo- 
tidie' lavant : unde et Hemerobaptistarum appella- 
iionem adepti sunt. lta enim slatuebant : vivere 
aliter hominem non posse, quai si quotidie &e 
aquis elueret, atque ab omni crimine purgaret. 

Sed a nobis uno verbo funditus everti secta illa 
potest ; cujus dogmata ut a fide prorsus aliena, sic 
cum inüdelitate conjuncta sunl. Cum enim diebus 
singwis abluantur, vel sua ipsi conscientia redar- 
guuntur, omnem illam , quam pridie conceperant, 
spem cum fide atque expiatione perdidisse. Nam si 
unum duntaxat baptismum tenerent, in eo fduciee 
aliquid utpote perpetuo atque immortali, collocare 
possent. Jam vero qui bodie non curandi corporis 


gratia, sed ad expianda scelera loti sunt, quibus-- 


que ideo repurgata, ut ipsi statuunt, omnia esse de- 
bent : iidem cum postridie rursum abluuntur, de- 
clarant profecto hesternuim ilium baptismum eva- 
nuisse. Nisi eaim iste periisset, nihil erat cur ad 


S. EPIPHANII 


i$ 


ΚΑΤΑ HMEPOBAITTTZTON (10), 


| αἴρεσις ἀπὸ τοῦ Ἱουδαϊσμοῦ, ἑπτα-ι:ι- 
Terdprn pm δὲ τῇ Ito ᾳ. ' 

Ταύταις δὲ συνἐπεταί τις αἴρεσις Ἡμεροφατετ:- 
στῶν, οὕτω καλουµένη, μηδὲν μὲν παραλλάττουσα 
τῶν ἄλλων, à ἴσα τῶν Γραμματέων xaX Φαρισαίω» 
φρονοῦσα * οὐ μὴν ἐξισουμένη τοῖς Σαδδουχαίοις (11) 
ἐν τῇ τῶν νεκρῶν ἀναστάσει µόνον, ἀλλὰ τῇ ἁπιστία 
καὶ τοῖς ἄλλοις. Τοῦτο δὲ περιττὸν αὕτη χεχτηµένη 
ἡ αἴρεσις ' ὡς ἐν ξαρί τε χαὶ µετοπώρῳ, χειμῶνί τε 
xaX θέρει πάντοτε καθηµέραν βαπτίζεσθαι; ὅθεν καὶ ! 
Ἡμεροθαπτιστὰν εἴληφε τὴν ἐπωνυμίαν. "Ecacxtr 
γὰρ αὕτη ἄλλως πως μὴ εἶναι ζῆν ἀνθρώπῳ, εἰ uf, 
τι ἄρα καθ) ἑχάστην ἡμέραν βαπτίζοιτότις £v Ὁδατν, 
ἀπολουόμενός τε xal ἁγνιζόμενος ἀπὸ πάσης αἰτίας. 

Πρὸς ταύτην δὲ καὶ αὐτὴν ἐξ ἑνὸς λόγου digi 
ἀνατροπὴ γενήσεται ' ὅτι ἀπιστίας map αὐτοῖς μᾶλ- 
λον f) πίστεως οἱ λόγοι. Ἐλέγχει γὰρ αὐτοὺς ἡ Guv- 
εἰδῃησις αὐτῶν χαθ᾽ ἑχάστην ἡμέραν βαπτιζοµένων, 
ὡς ὅτι ἡ ἑἐλπὶς τῆς χθὲς ἡμέρας παρ’ αὐτοῖς τέθντ͵«ε, 
καὶ f$ πίστις τε καὶ ὁ ἁγνισμός. El. μὲν γὰρ £v ἑνὶ 
βαπτίσμµατι ἑστοίχουν, ἄρα ἑθάῤῥουν τούτῳ, ὡς ζῶντι 
xai ἀθανάτῳ ὄντι εἰς τὸν αἰῶνα”.ὁπότε 0b σήμερον 
μὲν ἑλούσαντο οὐχ ἕνεχεν πλύσεως σώματος, ἁλλὰ 
ἕνεχεν ἁμαρτημάτων, ἄρα κατ) αὐτοὺς ἐχαθαρίσθη. 
Αὖθις δὲ τῇ ἑξῆς πάλιν λουόµενοι, ἀπεφήναντο τὸ 
παρελθὸν iy τῇ χθὲς τεθνάναι βάπτισμα. El μὴ γὰρ 
τὸ πρὸ ui; ἑτεθνήχει, οὖκ ἂν εἰς την ἑξῆς ἑτέρου 
ἐπεδέοντο πρὸς χαθαρισμὸν ἁμαρτημάτων. Καὶ εἰ 


criminum expiationem denuo illum postera luce ᾳ ὅλως οὐχ ἀπέχονται τοῦ ἁμαρτάνειν, νοµίζοντες, ὅτι 


repeterent. Quod si peccare omnino non desinunt ; 
existimantque se, cum perpetuo ac diebus singulis 
peccent, expiari aqua posse, vehenienter aberrant, 
nec est eorum instituto vanius aut absurdius quid- 
quam. Etenim neque Oceanus ipse, neque maria 
omnia; neque perennes fluviorum aquze, vel fon- 
tium; neque quidquid uspiam pluviarum est, si 


* Forte Ἡμεροδαπτιστῶν. 


(10) Ἡμεροδαπτιστῶν. | Commune — Judzis 
omnibus, et in primis Pharissis fuisse Marcus 
evangelista testatur cap. vit, 5 et. 4, ut et manus 
frequenter abluerent, et a foro redeuntes b3ptiza- 
rentur. Quare non videtur peculiaris haec secta Ju- 
daorum exstitisse; nisi ita dicamus nonnullos qui 
se sanctitate przstare caeteris vellent, non moo 

uoties a foro redirent, verum etiam tametsi pe- 

em domo non extulissent. de die sxpius lavare 
consuevisse. Cujusmodi Banus ille fuit, cui se Jo- 
sephus in disciplinam tradidit,-ut in Vita sua scri- 
ptum reliquit. Hunc enim refert, Φφυχρῷ ὕδατι 
τὴν ἡμέραν, χαὶ τὴν νύχτα πολλάχις λουόµενον πρὸς 
ἀγνείαν. Sie Esseni apud eumdem Josephum lib. 11, 
cap. 7 corpus ante cibum abluebant frigida. Quid 
igitur Hemerobaptist:e illi, quos Epiplianius refert, 
meruerint, ut. disuuuctam ab aliis sectam efticerent, 
non satis discernimus. 

(11) Οὐ μὴν ἐξισουμένη τοῖς Σαδδουκαίἰοις. Qui 
prima specie verborum istorum sensus occurrit, is 
est, quem non modo nos ipsi, sed etiam Cornarius 
expressit. Hlemerobaptistas non solum in neganda 
mortuorum resurrectione, verum in reliqua omni 
dogmatum falsitate concordare cum Sadduce:eis. 0) 
μὴν ἐξισουμένη µόνον, inquit, τοῖς Σαδδουχαίοις ἐν 


τὸ ὕδωρ καθαρίσει τοὺς ἑνδελεχῶς καθ ἑκάστην 
ἁμαρτόνοντας, µάταιος αὐτῶν d ὑπόνοια, xal τὸ 
ἐπιτίδευμα φροῦδον χαὶ ἕωλον. Ωὔτε γὰρ Ὠκεανὺς, 
οὔτε πάντα τὰ ῥεῖθρα xal Τελάγη. ποταμοί τε ἀέν- 
ναοι καὶ πηγαὶ, πᾶσά τε dj ὁμθροτόχος φύσις συν- 
ελθοῦσα δύναται ἁμαρτήματα ἀφανίσαι ' ἐπειδίπερ 
οὐ χατὰ λόγον, οὐδὲ ix προστάγµατος θεοῦ γίνεται. 


τῇ τῶν νεχρῶν ἀναστάσει, ἀλλὰ τῇ ἀπιστίᾳ καὶ τοῖς 
ἄλλοις. Sed hac sententia ab iis, qua paulo ante 
leguntur; tum in Breviario sectarum hujus libri, 
et in universarum  Anacephalzeosi reperiuntur 
ab Epiphanio, vehementer dissidet. Nam ubique 
constanter asseritur, Hemerobaptistas a Judais re- 


D liquis nulla in parte discrepare; sive, ut hoc loco 


scripsit, a Scribis οἱ Phariszeis. Quod si communem 
cum Sadducsis negationem resurrectionis habue- 
rint, aliaque dogmata, quibus isti a Phariszis οἱ 
Scribis tantopere abhorrebant, ut ad Samaritanos 
accederent, quemadmodum in illorum declaranda 
hz:eresi testatus est; profecto multum cum a reli- 
quis Judz»orum factionibus, tum a Phariszis, ac 
Seribis Hemerobaptist: separati suut. Qu» me 
ratio commovel, ut aliter Epiphanii verba inter- 
pretanda judicem, adeoque contrario sensu : ac 
prior ille est, quam in Latina versione posui. 05 
μὴν ἐδισουμένη, inquit, τοῖς Σαδδουχαίΐοις. Non !a- 
men cum Sadducmis congruens, boc uno capite, 
quod mortuorum resurrectionem non, ut illis vi- 
sum est, abnegel, quanquam reliqua in perfidia, οἱ 
adversus Christum precipue contumacia, Saddu- 
corum, ac exterarum Judaistni hi&reseon. geuiiua 
δι. 


901 . ADVERSUS HARESES, 148. |. TOM. I. — HEBES. VIIX-XVIII. 253 


Μετάνοια γὰρ καθαρίζει, xa τὸ Ev βάπτισμα διὰ A unum inlocum conveniant, eluere peceata hominum - 
zv μυστηρίων ὀνομασίας. Παρελεύσομαι 0b καὶ — possunt : quando id citra omnem rationem , citra- 
ταύτην, αὐτάρχως ἠγησάμενος" τὺν.ἓν ὀλίγῳ τὸ — que Dei preceptum adhibetur. Purgare proinde 
ἀλέξτμα τῆς αὐτῶν φρενοθλαθδείας ὑποδεῖξαι. Ἕως — scelera poenitentiz est, uniusque baptismi, per my- 
ἱνταυθοῖ τοῖς ἐντυγχάνουσι συντέτακται. Sticarum rerum appellationem. Sed uos ab hac 
eliam secta ad aliam transibimus : eum abunde 6886 putemus paucis adversus illorum stoliditatem 
remedia comparasse. Hactenus igitur in lectorum gratiam ista disputata sint. 


ΚΑΤΑ ΝΑΖΑΡΑΙΩΝ (12), , : (38 ADVERSUS NAZARJEOS, 
Απὸ ἸΙουδαῖσμοῦ. πέµπτη, τῇ δὲ ἀκο.ουθίᾳ Que est Judaismi haeresis V, ordine ΧΡ]. 
ὀχτωκαιδεκάτη. 
A'. Ἑξης 6k ἐπιδαλοῦμαι διηχεῖσθαι τὰ κατὰ τὴν Ι. Nunc alia mihi post Ilemerebaptistas heresi 


αἴρεσιν τὴν μετὰ τοὺς Ἡμεροθαπτιστὰς καλουμένην — expouenda, qua Nazareorum dicitur. Qui quidem 
τῶν Ναζαραίων, οἵτινες Ἰουδαῖοί slot τὸ γένος, ἀπὸ — uL accepimus genere Judzi sunt, e Galaatide, et 
"i; Γαλααδίτιδος xaX Ἡασανίτιδος, καὶ τῶν ἐπέχεινα — Basanitide, ac reliquis ultra Jordanem regionibus 
τοῦ Ἱορδάνου ὀρμώμενοι, ὡς ὁ εἰς ἡμᾶς ἑλθὼν περι- p oriundi. Quamobrem cum hzc secta Israelitica ex 
έχει λόγος. Ἐξ αὐτοῦ δὲ τοῦ Ἰσραὴλ οὖσα, Ἶτις τὰ — gente profecta sit, Judzeorum in omnibus dogmata 
πάντα Ἰουδαῖζει, μηδὲν περαιτέρω qpovouca σχεδὸν — complectitur, nec ab iis quos antea ΟΟΠΙΠΙΘΛΙΟΓΑ vi 
των προειβηµένων. Περιτομὴν γὰρ ὡσαύτως ἐχέ- fere ulla in re dissidet. Nam et circumcisionem 
xo, Eá66acov tb αὑτὸ ἐφύλαττεν, ἑορταῖς ταῖς perinde atque alii retinet; et idem Sabbatum ob- 
αὐταῖς προσανεῖχεν, οὐ μὴν εἰμαρμένην παρεισιγεν, — servat, eademque festa celebrat : sed neque fatum 
ὧτε ἀστρονομέαν. Καὶ πατέρας μὲν ἐδέχετο τοὺς àv — neque astronomiam admittit, Àc cum veteres illog 
τῇ Πεντατεύχω ἀπὸ τοῦ ᾿Αδἀμ µέχρι Μωῦσέως, τοὺς — patriarchas, de quibus in Pentateucho mentio est, 
ἓν ἀριστείᾳ θεοσεθείας διαφανεῖς ὑπάρξαντας' φημὶ — approbet, qui ab Adamo ad Moysen usque insigni 
ü Αδάμ xal ERO, xai Ἐνὼχ, xai Μαθουσάλα, xai — pietate floruerunt : nimirum Adam, Seth, Enoch, 
Née, xa ᾽ἀδραὰμ, καὶ Ἰσαὰκ, xoi Ἰαχὼδ, Asvtv — Mathusalam, Noe, Abraham, |saac, Jacob, Levi, 
τε xal ᾽Λαρὼν, xat Ἰησοῦν τὸν τοῦ Nauf* aüvhv δὲ — Aaron, ac Jesum Nave (ilium, Pentateuchum nibil- 
οὐ παχρεδέχετο τὴν Πεντάτευχον, ἀλλὰ ὡμολόγει μὲν — ominus ipsam repudiat. Nec Moysen quidem ab- 
«à» Μωῦσέα, χαὶ ὅτε ἑδέξατο νοµοθεσίαν, ἐπίστευεν — jicit, neque oblatam huic a Deo legem esse dilfite- 
c) ταντην δὲ φησὶν, ἀλλ᾽ ἑτέραν. "O0cv τὰ μὲν πάντα. — (ur, sed aliain fuisse dicit quam qua vulgo circum- 
φυλάττουσι τῶν Ἰουδαίων Ἰουδαῖοι ὄντες * θυσίαν δὲ C fertur. Ex. quo factum est, ut Judzorum cxremo- 
Vix ἔθυον, οὔτε ἑμφψύχων pevelyov* ἀλλὰ ἀθάμιτον — nias reliquas observent, utpote Judzi; a sacrificiis 
1» παρ᾽ αὐτοῖς τὸ χρεῶν peraAag6ávery, 1 θυσιάξειν — abhorreant; neque animata re ulla vescantur. lta- 
αὐτούς. Ἔφασκχον γὰρ πεπλάσθαι ταῦτα τὰ βιθλί, — que carnes in cibum adhibere, vel sacrificare nefas 
xi μηδὲν τούτων ὑπὸ τῶν πατέρων γεγεννησθαι. — esse ducebant. Conficta enim hzc esse volumina, 
Αὕτη v ἡ τῶν Ναζαραίων διαφορὰ πρὸς τὰς ἄλλας᾽ — neque eorum quidquam a majoribus profectum. 
ὡς χαὶ πρὸς αὐτοὺς ὁ ἔλεγχος οὐκ ἐν ἑνὶ τόπῳ, ἀλλὰ — Ejusmodi Nazareerum discrimen a reliquis fuit, 


ἐν πολλοῖς ἐστι φανερόν. Unde et facile non wno duntaxat in loco, sed in 
pluribus refutari possunt. 
B. Πρῶτον μὲν τὸ ὁμολογεῖν αὐτοὺς τοὺς πατέ — µ. Ac primum quod veteres patriarchas et Moy- 


Qu, καὶ πατριάρχας, xat Μωῦσέα. "Αλλης Τραφῆς — sen probant, quiero ab illis, eum nulla de iis alia 
! Forte τό. 


(12) Κατὰ Ναζαραίων. Nazareni quinam veleri in Jsgig. Philastrius Nazarzorum hzresin .nter Ju- 
lege [uerint, nemini est ignotum. Sed ii fere ad — daicas sectas numerat : sed legem et prophetas 
tempus, non perpetuo sibi delectum ciborum indi- D amplecti scribit, neque quidquam iis aliud attri- 
cere consueverant. Tametsi perpetui quidam erant — buit, quam quod Nazarzi veteres observare sole- 
Nazarzi : cujusuiodi Samson exstitit. Deinde πο bant. Quo nomine inter hzreses cooptari non de- 
"sque eo impietatis processerant, ut Pentateuchum — buerunt. At Νασαραῖοι, quos hic describir Epipha- 
Mosis, ο legem repudiarent : quod Nazarenos nius, legem Mosis abnegabant : quod est idem ac 
ος factiLasse scribit. Epiphanius. Qui non medo — Judaismum ἀπὸ τῆς ἀχροπόλεως evertere. Unde ne 
inler judaoruum sectas Nazarenos recenset, sed ^ad posteriores quidem Nazarenes ; qui Christo no- 
elam Christianis ascribit. Vide hzresim Xxix. — men dederunt, quique privatam in Christianismo 
Quimvis hoc interest, quod Judaicos istos Nasa- — seetam instituerunt, possunt referri. Siquidem Na- 
ραίους, Christianos ἹΝαζωραίους appellet. Sane —zarzi illi, quibus cum usum et consuetudinenf ha- 
Clristianos Judzi c'^x'3 nowinant, ut Elias in — buit Hieronymus, quibusque xxix bzresim assignat 
Thisbi docet, a Nazaretho Galilez: oppido; Christus — Epiphanius, Vetus omne Testamentum adiisere, 
ipse Nazarenus appellatus est, et Nazarzus, tam — ut ambo illi Patres affirmant : quod Judaica ista 
1, quam Υ 1912, ut Hieronymus indicat in cap. 1! — secta funditus rejecisse videtur, quandoquidem 
Mouh, Nazarzi veteres Q3 proprie vocati, quasi — Pentateuchum Mosis Judaismi medullam funditus 
tancti, et separati. Sed cum Epiphanius duoilla ge- — proscripsit. Sed' ejusmodi Judaici nominis hiresin 
hera discernat : suspicor priores et Judaicos "t3 — haud scío an alius prater Epiphanium commeuio- 
Aazargos, posteriores, qui in Christum crediderant,  raverit. 

E-Y* Naaarceos, nominari. Vide Hieron. in cav. xi 











259 . 


S. EPIPHANII 


* Scriptura meminit, unde et horum appellatio, et A Y&p περὶ τούτων μὴ λεγούσης, πόθεν αὐτοῖς ἡ Υνῶσις 


egregia virtus nisi ex illis voluminibus cognita esse 
potuerit? Qui porro convenit veritatem in unum 
cum falsitate concurrere? eamdemque Scripturam 
partim vera, partim falsa jactare? cum Salvator 
dixerit : Aut facite arborem bonam, et fructus bonos : 
aut arborem malam, et fructus malos, Neque enim 
potest arbor bona malos fructus facere , neque arbor 
mala * bonos fructus facere. 39) Quocirca vanissi- 
mum borum hominum ingenium est; doctrinaque 
ipsa multis ex capitibus everti ac refutari potest. 
Presertim cum in hodiernum usque tempus non 
modo celebrentur ea, quz iis in libris gesta memo- 
rantur; sed οἱ ipsamet loca reprasententur, ubi 
admiranda illa prodigia contigerunt, In primis mons 
Sion, ubi ovem Deo Abrahanius immolavit, idem 
ad hoc tempus nomen oblinuit. Tum ubi quercus 
illa Mambre fuit; quo in loco vitulum angelis ap- 
posuit. Quem cum illis epularum apparatum in- 
atrueret, verisimile est eorum οἱ ipsum participem 
exstitisse. 

ΜΗ. Quin etiam quod ad illum agnum attinet, in 
AEgypto a Judzis immolatum ejus rei memoria apud 
AEgyptios, ipsosque deorum cultores hodieque re- 
manet. Etenim sub idem tempus, quo illic olim Pa- 
scha celebratum est, quod in veris initium atque 
equinoctium incidit, /Egyptii omnes minio oves suas 
ialiciunt, necnon et arbores, uti ficus, et csetera 
ejusmodi. Cujus quidem ritus tametsi causam ne- 
sciant, istud tamen pra se ferunt, ac vulgo jacti- 


tant ;: illo die universum terrarum orbem incendio C 


conflagrasse; hujus porro calamitatis avertendz vim 
quamdam in cruore illo atque igneo colore esse 
positam. Quibus vero de causis, negant sibi esse 
compertum; sed et hucusque in Cardysorum re- 
gione arcze Noemitícze reliquias ostendunt. Ac si 
quis diligentius perquirat, non dubito, quin altaris 
quoque vestigia, quod ipsum consequens est, ad 
montis radices invenire possit : ubi tum Noe ex 
arca progrediens mansit, et de puris animalibus, 
atque adipibus Domino Deo sacrificium instituit. 
Quo etiam tempore illud a Deo oraculum accepit : 
Ecce dedi tibi omnia, tanquam herbarum olera, ma- 
cta, et comede ?. Verum hzresis hujus adulterina, 
stultaque dogmata missa faciam. Siquidem pauca 
hac sufficiunt a nobis bucusque disputata, atque ad 
eum errorem propulsandum in niedium allata. 


CONTRA OSSENOS (14), 
Que est VI heresis Judaismi, ordine X1X. 


I. Sequitur Ossenorum hzresis cum superioribus 


! Luc. vi, 45. * Gen. ix. 3. 3 Forte ἡ, vel τοῦ. 


(15) Kal ὅπου ἡ 0pvc τῆς Μαμόρῆ. Celeberrimus 
apud posteros locus ille fuit, ad usque Constantini 
agni tempora, quibus tam a Judzis et Christianis, 
quam a gentilibus frequentes religionis ergo con- 
veulus, ac mercatus illic habiti, quos Constantinus 
edicto sustulit. Sozomenus |. i1, c. 3. 
(14) Κωτὰ ᾿Οσσηγῶν. Quos Ossenos hic appellat 


τῆς τῶν πατέρων ὀνομασίας καὶ ἀριστείας εἰ μὴ ἐξ 
αὐτῶν τῶν Γραφῶν τῆς Πεντατεύχου; Καὶ πῶς οἵόν 
τε ἐν ταυτῷ εἶναι ἀληθὲς xaX ψεῦδος; xat ἓν μέρει 
τὴν Γραφὴν ἀληθεύειν, Ev µέρει δὲ φεύδεσθαι ; του 
Σωτῆρος λέχοντος * "H ποιήσατε τὸ δέγδρον ἆγα- 
θὸν., xal τοὺς καρποὺς ἀγαθοὺς, ἢ τὸ δέν δρον 
σαπρὸν., καὶ τοὺς χαρποὺς σαπρούς. OD δύναται 
γὸρ δένδρον ἀγαθὸν xapzóv σαπρὸν ποιησαι, 
οὐδὲ δένδρον σαπρὸν χαρποὺς ἀγαθοὺς ποειησαι. 
Μάταιος τοίνυν αὐτῶν ἡ διάνοια, xal d) εἰσήγησις Ex 
πολλῶν ἔχουσα τὴν ἀνατροπήν * ὡς ἄχρι τῆς Osupo 
οὐ µόνον τὰ ἓν ταῖς Γραφαῖς ἄδεται, ἀλλὰ xaX αὗτοι 
οἱ τόποι τῶν παραδὀξοποιιῶν σωματοποιοῦνται. Πρὼ- 
τον ὅπου τὸ πρόθατον ὁ ᾿Αδθραὰμ προσέφερε τῷ Oso 


B ὄρος Σιὼν ἄχρι τοῦ δεῦρο οὕτω καλούμενον. Άλλα 


xal ὅπου fj δρῦς * τῆς Μαμθρη (13) ἔνθα τοῖς ἁγγέ- 
λοις παρετέθη ὁ µόσχος' ὅπου δὲ ᾿Αθραὰμ ἀγτέλοις 
παρέθετο κρεῶν τὴν ἐτοιμασίαν, ἀποδέων οὐχ fv 
αὐτὸς τῆς τούτων µετοχῆς. 


I". ᾽Αλλὰ χαὶ τοῦ προθἀάτου τυθέντος kv τῇ τῶν 
Αἰγυπτίων χώρα ἔτι map! Αἰγυπτίοις τυγχάνει ἆδο- 
µένη ἡ παράδοσις, καὶ παρὰ τοῖς εἰδωλολάτραις. "Ev 
γὰρ τῷ καιρῷ, ὅτε τὸ Πάσχα ἐγένετο ἐχεῖσε. &pyn δὲ 
αὕτη Ὑίνεται τοῦ ἔαρος, ὅτε fj πρώτη ἰσημερία, ix 
μίλτεως λαμθάνουσι πάντες Αἰγύπτιοι χατὰ ἁγνω- 
σίαν, xa χρίουσι μὲν τὰ πρόβατα, χρίουσι δὲ καὶ τὰ 
δένδρα, τὰς συχᾶς, xaX τὰ ἄλλα, φηµίζοντες xaX λέ- 
Ύοντες, ὅτι φησί: τὸ πὺρ ἐν ταύτῃ τῇ Ἡμέρα χατ- 
ἐφλεξέ ποτε τὴν οἰχουμένην. Τὸ δὲ σχῆμα τοῦ 


. αἵματος τὸ πυρωπὸν ἀλεξητήριόν ἐστι τῆς τοσαζ- 


της πληγῆς xa τοιαύτης. Πόθεν δὲ οὐχ ἔχομεν δείξτι 
περὶ τῆς ἀχολουθίας, ὡς ἔτι xal δεῦρο τὰ λεἰώανα 
τῆς τοῦ Νῶε λάρναχος δείχνυται ἐν τῇ τῶν Καρδυέων 
χύρᾳ. Καὶ πάντως δὲ εἰ ἐπιζητήσειέ τις, xal &v- 
ερεννῄήσειε χαὶ τὰ λείψανα τοῦ θυσιαστηρίου, ἐπείπερ 
ἀκόλουθόν ἐστιν, εὕροι ἂν ἐν τῇ ὑπωρείᾳ τοῦ ὄρους, 
ὅπου ἔμεινε Νῶε ἐξελθὼν ἀπὸ τῆς χιδωτοῦ, xal προσ- 
ενέγχας ἀπὸ τῶν ζώων τῶν χαθαρῶν, xat τῶν στεά- 
των Kuplp τῷ θεῷ, ὅτε fjxovosv: Ἰδοὺ δέδωκά 
σοι πάντα, ὡς Aáyava xóprov* θὔσον, καὶ φάγε. 
Παρελεύσομαι δὲ xal ταύτης πάλιν «b ἐπείσαχτον 
xai Ἠλίθιον τῆς αἱρέσεως, ἀρχεσθεὶς ταῖς προειρη- 
μέναις ὀλίγαις λέξεσιν, ἑνσπαρείσαις ὑπὸ τῆς ἡμῶν 
βραχύτητος, ἐνταῦθα πρὸς ἀντίθεσιν τῆς πλάνης τῆς 
προξιρηµένης αἱρέσεως. 
ΚΑΤΑ OZZHNQN (14), 


"Extn αἷρεσις ἀπὸ Ἱουδαϊῖσμοῦ, ἐνγεακαιδεχάτη 
δὲ τῇ ἀκο.ουθίᾳ. 


À'. Μετὰ ταυτην πάλιν ἄλλη τις αἴρεσις ταύταις 


Epiphanius, Ὀσσαίους hzeresi xxx et Lit, nominat, 
ut Scaliger observat, quemadmodum Ἑσσαῖοι e 
Ὀσσηνοί pro iisdem accipiuntur. Ex quo nimirum 
colligit τόν nonnisi χατὰ παραγωγὴν in Graco esse, 
neque radicale videri, uti nec in Essenorum voc 
bulo. Addit Ὁσσηνούς eosdem esse cum Ἐσσηνοϊς' 
ulrosque enim esse: *NDI1 quia siepenumero holes 


361 ADVERSUS HJERESES. LIB. f. TOM. I. — U RES. XIX. 


205 


παραπεπλεγµένη, ἡ τῶν Ὀσσηνῶν καλουµένη. Ίου- A implicita. 4) Nam et hi perinde ut illi Judzi sunt, 


ἐαῖοί τε οὗτοι, ὡς xa αἱ προειρηµέναι, ὑποχριταὶ 
τὸν τρόπον, δεινοὶ τὴν ἐπίνοιαν. "Ώρμηνται δὲ οὗ- 
τοι (15), ὡς ἡ εἰς ἡμᾶς ἑλθοῦσα περιέχει παράδοσις, 
ἀπὸ τῆς Ναθατικῆς χώρας, χαὶ Ἰτουραίας, Μωαθί- 
τιδός τε xal ᾽Αρηϊλίτιδος τῶν ἐπέχεινα τῆς χοιλάδος 
τς Άλυχης οὕτως iv τῇ θείᾳ Γραφῇ χαλουµένης 
ὑπερχειμένης χώρας. Ἔστι δὲ αὕτη Νεχρὰ χαλουµένη 
θάλασσα. Τοῦτο δὲ τὸ γένος τῶν ᾿Ὀσσηνῶν (16) ἑρμη- 
νεύεται διὰ τῆς ἐχδόσεως τοῦ ὀνόματος στιδαρὸν 
γένος. Συνήφθη δὲ τούτοις μετέπειτα (17) ὁ χαλού- 
µενος ἨλξαἸ. &v χρόνοις Τραϊανοῦ βασιλέως μετὰ 
ct? τοῦ ΣωτΏρος παρουσίαν, ὃς ἐγένετο ψευδοπρο- 
οἶττς. Συνεγράφατο δὲ οὗτος βιθλίον δῆθεν xarà 
προφητείαν, T) ὡς χατὰ ἔνθεον σοφίαν. Φασὶ δὲ καὶ 


et simulandi artifices, atque in primis callidi. Fe- 
runt istos ex Nabataa, lturza, Moabitide et Areili- 
tide originem traxisse, quz regiones ullra vallem 
salsuginosam posite sunt. Hoc enim nomine sacris 
in litteris tractus ille superior appellatur, qui idem 
est cum mari Mortuo. Ossenorum porro genus istud 
si nomen interpretere, idem est ac firmum et soli- 
dum. Ad hos postea Elxai se quidam aggregavit, 
imperante Trajano, post adventum Christi Domini. 
Qui cum falso prophetam se diceret, librum quem- 
dam velut prophetico spiritu afflatus edidit, divina 
scilicet sapientia plenum. Hujus preterea frairem, 
Jexeum nomine, commemorant. C:eterum homo ille 
moribus perditus atque impostor fuit; nam cum ge- 


ἆλλον τινὰ Ἰεξέον ἁδελφὸν τούτου. Γέγονε δὲ οὗτος B nere ac secta Judaeus esset, ad legis prescriptum 


ὁ ἄνθρωπος πεπλανημµένος τὸν τρόπον, ἁπατηλὸς τὴν 
γώμην, ἀπὸ Ιουδαίων ὁρμώμενος, xat τὰ Ἰουδαίων 
φρονῶν, χατὰ vópov δὲ μὴ πολιτευόµενος, ἕτερα δὲ 
ἀνθ᾽ ἑτέρων παρεισφέρων, xal τὴν ἰδίαν αὐτοῦ αἷ- 
eio πλανῄσας. "Alag, xa ὕδωρ, καὶ γῆν, καὶ 
Ἡρτον (18) xaX οὐρανὸν, χαὶ αἰθέρα, xaX ἄνεμον ὄρχον 
αὐτοῖς elg λατρείαν ὁρισάμενος παραδέδωχε. Ποτὲ δὲ 
πάλιν ἄλλους μάρτυρας ἑπτὰ ὁρισάμενος, τὸν οὐρανὺν 
φημὶ, xaX τὸ ὕδωρ, καὶ πνεύματα φησὶν, xal ἁγίους 
τοὺς ἀγγέλορυς τῆς προσευχῆς, χαὶ τὸ ἔλαιον, χαὶ τὸ 
3c, xai τῆν γῆν. ᾿Απεχθάνεται δὲ τῇ παρθενίᾳ, 
poet 65 την ἐγχράτειαν, ἀναγχάζει δὲ vápov* φαν- 
ασιώδη δέ τινα ὡς ὅηθεν ἁποχαλύψεως παρεισφέρει’ 
ὑποχριτὰς δὲ ! διδάσκει, φήσας μὴ εἶναι ἁμαρτίαν, 


minime vitam suam accommodavit ; sed alia omnia 
loco ejus obtrusit, ac sectatores suos in transversum 
abduxit. Inter alia per salem ac terram, panem, 
ccelum, sthera, ventumque velut numina dejerare 
jussit. Interdum vir alios testes definit : nimirum 
colum, aquam et spiritus, sanclos orationis ange- 
los, oleum, salem et terram. Preterea virginitatem 
odit, continentiam damnat, et ad ineundas nuptias 
compellit. Tum vero commenta quadam ac somnia 
tanquam apocalypses suis reliquit. Quos etiam si- 
mulatores esse docuit; cum ullum negaret esse 
crimen, si quis persecutionis tempore idola vene- 
retur, dummodo minime id ex animo faciat ; aut si 
quid ore tenus non item animo profiteatur. 


εἰ χαὶ παρατύχοίεν εἴδωλα προσκυνῆσαι καιροῦ ἑνστάντος διωγμοῦ, ἑὰν µόνον ἐν τῇ συνειδήσει μὴ προν 
σχυνίση, χαὶ εἴ τι δ ἂν ὁμολογήσῃ ἐν στόµατι, ἓν δὲ τῇ χαρδίᾳ uf. 


! Deest εἶναι, 


0 scheva, et. vicissim scheva pro holem usurpatur. C; ἐν τῇ Ἰτουρέα xai Ναθαττίδι. Ex quibus fortassis 


anc conjecturam duobus potissimum argumentis 
astruit: alterum, quod multa in eorum instituto 
velerum Essenorum vestigia comparent, utputa ἡ 
τῶν ἀγγέλων θρησχεία, cibus ex sale et pane, potus 
ex aqua, tum quod Osseni solem adorarunt, unde et 
Sampszi dicti: nam Sampszi, quorum est hzeresis 
Lin, iidem cum Ossenis videntur. At. Essenorum 
proprium hoc fuit, oriente sole preces fundere ; ale 
terum est, qugd Elxai impostor ille, qui ad Ossenos 
transiit, Essenus fuerit. Nibil enim aliud est 'EX£at 
quam ὁ Ἐσσαῖος ΊΝΟΠ OM ut id secte, non hominis 
proprium exstiterit. Sed ea Scaligeri conjectura ea- 
lenus 4 nobis probatur, ut nihil supra conjecturam 
α: probabilem opinionem habeat. Et quidem cum 
ira apud Judaeos aute Christum sectarum capita 
fuerint; Phariszeorum, Sadduczeorum et Essenorum, 
Cere omnes, quz? ab Epiphanio, vel aliis memo- 
rantur, hzereses ad illarum quanipiam merito revo- 
antur, 3 qua initio profluxerunt. Quanquam pau- 
latim novis ad institutum ritibus, ac dogmatibus ad- 
liciendis, aut contra veteribus rejiciendis, multum 
à priore forma deflexerint. Quamobtem ab Essenis 
Ussenosistos manasse credibile est : tametsi plurima 
llis contraria dogmata Osseni postmodum astruxe- 
"Il: quod ex Epiph. constare potest. 


(I5) Ἕρμηνται δὲ οὗτοι. Unde et Sampssl profe- 
αἱ. Qui meri sunt Osseni, nisi quod ad communem 
Superstitionem utcunque Christiani nominis profes- 
sionem adjunxerant. Horum. igitur domicilium {η 
Perea fuit, ut hzresi LIII: scriptum est, πἐραν τῆς 
Aii «ot Νεχρᾶς καλουµένης θαλάσσης, ἓν τῇ Moa- 
6i χώρα περὶ τὸν χειµάῤῥουν ᾽Αρνῶν xal ἐπέχεινα, 


emendanda vox τῆς ᾽Αρηϊλίτιδος, quie hoc loco legi- 
tur, quze nusquam reperitur : proque ea substituen- 
dum ᾿Αρωηρίτιδος ab Aroer, quz et Αγ vocatur, 
Moabitarum urbe frequentissima, qux Grecis est 
"ApsóTto)t,, ad torrentem Árnom, ut ad c. xti Josue 
Masius observat. Possumus et ᾿Αρνωνίτιδος a tor- 
rentis nomine suspicari scriptum. 

(16) Τοῦτο δὲ γέγος τῶν 'Occnvov. Qussi a 
verbo profectum sit, quod in Aramza lingua 
fortem esse, vel roborare significat, alii ab Hebraeo 
TY? deducunt. Scaliger non dubitat, quin Ὀσσηνός, 
ut Ἐσσηνὸς, χατὰ παραγωγήν conceptum sit ἀπὸ 
τοῦ *'NDn, ut idem sit ᾿Οσσαῖος, et. Ὀσσηνός ' nam 
ejusmodi patronymicze inflexiones in 1vó; Arabum, 
et Asianorum proprie sunt, ut idem ex Stephano 
in 'A6acnvó; docet, cum Europei aliter forment. - 

(47) Συνήφθη δὲ τούτοις μετέπειτα. De Elxài 
meminit, ut dictum est, in Sampszorum lizresi. 


D Quod secte nomen esse, non hominis, proprium 


ariolatur Scaliger. Etenim Arabicus articulus ὃν 
cum appellatione sect , hoc est *ND'1 Ἐσσαῖος no- 
men illud peperit νο Ὢν Ἑλξαῖος, ὁ Ἑσσαῖος. Qua 
etiam ratione ejusdem frater Ἰεξαῖος pro Ἐξαῖος ab 
&piphanio nuncupatur, sicut Ἰεσσαῖος pro 'Eccalo,. 
Sed hzc mera Scaligeri divinatio est. 

(18) “Αάας, xal ὕδωρ, xal γῆν, καὶ ἄρτον. Friget 
Scaligeri conjectura, qui in Elencho Triheresii cap. 
21, superstitiosum Ossenorum jusjurandum per so- 
lem, panem et aquam, ad Essenorum victum refert, 
qui pane, sale et aqua constabat. Porro et hzc, et 

ug deinceps sequuntur, documento esse possunt; 
ssenorum sectam ab Essenis valde diversaun fuisse. 














263 


S. ΕΡΙΡΠΑΝΗ 


Tl. Adducit et hujus rei testem veterator Phineem A — B'. Μάρτυρα 5£ ctva. παβεισφέρων οὐχ αἰσχύνεται 


quemdam sacerdotem e Levitico genere, de Aaronis, 
ac veteris illius Phinees stirpe : qui regnante Dario 
jn captivitate Babylonica Susis adorata Diana peri- 
culum capitis effugit. Ita ejus omnia falsa sunt, ae 
ridiculum commenta. Hic igitur olim se ad Ossenorum 
hwresim adjunxit. Cujus hodie in Nabathza et Pe- 
rea Moabitis vicina regione reliquie supersunt, et 
Sempseorum vulyzo natio hec hominum dicitur. 

ΔΙ A quibus etiam perabsurde illud excogitatum 
est, uL ab occulta vi cognominatum istiusmodi ne- 
bulonem fingerent; propterea «quod lel Hebraice 
vim ; Xai abstrusium significat. Sed hujus instituti 
vanitas, arrogantiaque convicta penitus est , et ab 
lis irrisa magnopere, qui ad considerandam discer- 


nendamque veritatem aliquo judicio przditi sunt. B 


Atque ex ipsis in primis Constantii, atque inse- 
quentium imperatorum temporibus ad hane diem, 
efficacissimunri ad illos refellendos argumentum con- 
fici potest ; nam ad usque Constantium imperatorem 
Marthus nescio qua: ac Marthaua sorores de Elxai 
stirpe, in illorum regione numinum instar ob eam 
originis dignitatem habitze sunt. Harum Marthus 
non ita pridem excessit e vita, Marthana iu hanc 
diem superstes est. Utriusque vero vel sputa ipsa, 
caierasque corporis sordes illius tractus hsretici 
circumferre solebant, ad »norborum remedia. Quac 
tamen irrita erant omnia. Sed est hzreticorum ge- 
itu? fastuosum, et obnoxium fraudi. Ceca enim ne- 
quitia οιυπίς, et prudentia destitutus error est. Ve- 
rum quid attinet in hujus impostoris rebus perse- 
quendis immorari diutius, aut ea narrare dogmata 
qua contra veritatem asseruit? 

Η. Primum quod negare Deum sequaces suos 
edocuit, cum exsecrandorum idololatrix: sacrorum 
per simulationem participes esse suasit. Tum lueu- 
lentius iisdem imposuit; cum ore tenus ejurari posse 
fidem, nec in eo crimen ullum esse dixit. Adeo ut 
insanabilis sit illorum morbus, nec ullum remedii 
genus admittat. Cum enim os ipsum, quo confessio 
veritatis exprimitur, ad mendacium subornetur ; 
quis istis credat non vehementer ipsos decipi, cum 
perspicue divinis in litteris ex sancti Spiritus afflatu 
prescriptum sit : Corde ad justitiam credi, ore vere 


ὁ ἁπατεὼν, λέγων Φινεές τινα ἱερέα τῶν ἀπὸ γένους 
Asut τε xai 'Aagüy, xai τοῦ ἀρχαίου Φινεᾶς ἐν ᾗ 
Βαθυλῶνι ἐπὶ τῆς αἰχμαλωσίας προσχυν!ίσαντα Ts 
"Apte py, £v Σούσοις διαπεφευγέναι ὄλεθρον θανάτω 
ἐπὶ Δαρείου τοῦ βασιλέως ὥστε εἶναι αὐτοῦ τὰ 
πάντα ψευδή xal μάταια. Οὗτος μὲν οὖν ἄνω συν- 
Ὥπται τῇ προειρηµένῃ αἱρέσει τῇ τῶν Ὀσστνῶν 
χαλουµένῃ, fg ἔτι λείψανα χαὶ δεῦρο ὑπάρχει Ev τῇ 
αὐτῇ Ναθατίτιδι γή, τῇ xai Περαίᾳ πρὸς τῇ Μωα- 
θίτιδι;' ὅπερ γένος νυνὶ Σεµψέων * χαλεῖται. Φαντὰ- 
ζονται δὲ δῆθεν χαλεῖν τοῦτον δύναμιν ἀποχεχαλυμ- 
µένην, διὰ τὸ "TRÀ χαλεῖσθαι (19) δύναμιν, Eo Gi 
χεκαΊυμμένον. Ἠλέγχθη 08 τὸ πᾶν τοῦ ἐπιττδε-- 
µατος φρύαγµα, χαὶ εἰς μεγάλην αἰσχύνην ὑπέπεσε 
παρὰ τοῖς δυναµένοις τὰ ἀληθῃ χατανοεῖν τὲ καὶ 
ἀχριθουν. Ἔτι γὰρ xa δεῦρο ἀπὸ τῶν ἡμερω, Κων- 
σταντίου τε χαὶ τῶν νῦν βασιλέων σαφῶς ἑλέγχοντα:. 
"Ἔως μὲν γὰρ Kovotavtlou, ἐχ τοῦ γένους αὑτω 
Μαρθοῦὺς τις xat Μαρθάνα δύο ἀδελφαὶ ἐν τῇ αὐτῶν 
χώρᾳ ἀντὶ θεῶν προσεχυνοῦντο, ὅτι δήθεν Ex τοῦ 
σπέρματος τοῦ προξιρηµένου Ἠλξαϊ ὑπῆρχον. Ti- 
θνηχε δὲ fj Μαρθοῦς πρὺ ὀλίγου τοῦ χρόνου. Μαρ- 
θάνα δὲ εἰς ἔτι δεῦρο ὑπῆρχεν ὧν καὶ τὰ πτύσμµατα, 
χαὶ τὰ ἄλλα τοῦ σώματος ῥύπη ἀπεφέροντο οἱ τ-- 
πλανημένοι αἱρετικοὶ ἓν ἐχείνῃ τῇ χώρᾳ, δῇῆθεν τρὸς 
ἀλέξησιν νοσημάτων. O0 μὴν ἐνήργουν. ᾽Αλλὰ τὸ 
πεπλανημένον σοδαρὸν ἀεὶ, xal πρὸς ἁπάτην Ἐτοιμον. 
Τυφλὸν γὰρ ἡ χαχία, χαὶ ἀσύνετον ἡ πλάνη. Καὶ 
ἕως ποῦ κατατρίδοµαι τὰ περὶ τοῦ γόητος τούτου 
φθεγγόµενος, ὅσα τε κατὰ τῆς ἀληθείας χατεγεύ- 
σατο; 


Γ'. Πρῶτον μὲν διδάσχων ἀπαρνησιθεῖαν, xaU' 
ὑπόχρισιν βδελυρῶν θυσιῶν τῆς εἰδωλολατρδίας µετ- 
έχειν λέγων’ ἔπειτα δὲ ἁπατῶν τοὺς ἀχούοντας ἀρνεῖ- 
σθαι τὴν ἰδίαν πίστιν στόµατι, καὶ ui ἔχειν ἁμαρτίαν 
φάσχων ΄ ὡς slvat ἀθεράπευτον τὸ αὐτῶν πάθος, καὶ 
ph δυνάµενον διορθωθῆναι. El. yàp τὸ στόµα 5) 
ὁμολογοῦν τὴν ἀλήθειαν προετοιμάζεται εἰς φεῦδος. 
ἀρά γε τίς αὐτοῖς ἐμπιστεύσειε τὴν καρδίαν μὴ ἔχειν 
Ἱπατημένην ; ὁπότε διαῤῥῆδην ἐχφάσχων ὁ Oslo; λύ- 
Yos ἐν Πνεύματι ἁγίῳ διδάσχων, Ότι χαρδἰᾳ πι- — 
στεύεται εἰς δικαιοσύνη», στόµατι δὲ ópoAorsi- 


ad salutem. confessionem fieri * ? Preterea Christum D ται εἰς σωτηρία». ᾽Αλλὰ καὶ πάλιν δηθεν pev. Χρι- 


lieet nomine ipso fateatur, cum ita loquitur. Ma- 
gnus Rex est Christos : utrum id tamen de Christo 
Jesu Domino nostro pronuntiaverit, ex fraudulento 
illo adulterinoque libro, quem de nugis suis edidit, 
nondum animadvertere potui. Neque enim istud di- 
serte significat : sed Christi nomen simpliciter ap- 
pellat, quasi alterum, quantum intelligimus , indi- 
cel, 49 vel exspectet. Nam. et ad Orientem con- 
verso vultu precari prohibet, negatque intentos in 
eam partem nos esse oportere; sed Hierosolymam 


! Roin. x, 10. * Forte Σαμφαίων. 


στὸν ὀνόματι ὁμολογεῖ, λέγων, ὅτι Χριστὸς ὁ μέγας 
βασιλεὺς, ο) μὴν πάνυ Ys χατείληφα Ex τῆς αὐτοῦ 


δολερᾶς xal παραπεποιηµένης συντάξεως τῆς βίθλου — 


τῆς αὐτοῦ ληρωδίας, εἰ περὶ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησο 
Χριστοῦ ὑφηγήσατο. Οὔτε γὰρ τοῦτο ὀρίζει' Χρισὺν 
δὲ ἁπλῶς λέχει, ὡς ἐξ ὧν χατειλήφαμέν τινα ἕτερον 
σηµαίνων f| mpoaboxüv: χωλύει γὰρ εἰς ἀνατολὰς | 
εὔξασθαι, φάσχων μὴ δεῖν προσέχειν οὕτως" ἐπὶ τὰ 

Ἱεροσόλυμα δὰ ἔχειν τὸ πρόσωπον Ex πάντων των — 
μερῶν, τοὺς μὲν ἀπ᾿ ἀνατολῶν εἰς δύσιν προσέχευ — 


(19) Διὰ τὸ I4 καεῖσθαι. llebraice ito concipienda sunt 192 Uc, vel v2, virtus abscondita, 


-55 ADVERSUS ILERESES LIB. 1. TOM. I. — ILERES. XIX. 


906 


c Ἱερουσαλὴμ., τοὺς δὲ ἀπὸ δύδεως εἰς ἀνατολὴν A versus undequaque prospicere , ut qui ad orientem 


cj αὑτῇ, τοὺς δὲ ἀπὸ νότου xai µεσηµθρίας εἰς ἄρ- 
χτου, τοὺς δὲ ἀπ' ἄρχτου εἰς µεσημθρίαν, ὡς παντα” 
χόδεν τὸ πρόσωπον ἄντιχρυς εἶναι τῆς Ἱερουσαλήμ. 
Καὶ ὅρα τὴν τοῦ ἁπατεῶνος φρενοθλάδειαν. Ἀναθε- 
ματίζει μὲν γὰρ θυσίας χαὶ ἱερουργίας, ὡς ἀλλοτρίας 
σας θτοῦ, xai μήτε ὅλως θεῷ Ex τῶν πατέρων xat 
to) vóuo0 ποτὰ προσενεχθείαας' xal λέγει ἐχεῖ δεῖν 
εὖχεσθαι εἰς Ἱερουσαλὴμ, ὅπου ν τὸ θυσιαστῄριον 
χαὶ αἱ θυσίαι, ἀρνούμενος τὴν παρὰ τοῖς Ἰουδαίοις 
σαρχοφαγίαν, χαὶ τὰ ἄλλα, xal τὸ θυσιαστήριον, τό 
t: tup ὡσεὶ θεοῦ ἀλλότριον. Τὸ δὲ ὕδωρ εἶναι δεξιόν’ 
cop δὲ ἀλλότριον εἶναι φάσχων διὰ τούτων τῶν λέ- 
Gv: Ἰέχνα, πορεύεσθε μὴ πρὸς τὸ εἴδος τοῦ πυρὸς, 
ὅτι πλανᾶσθε' πλάνη váp ἐστι τὸ τοιοῦτον. Ὁρᾶς 
vàp, φησὶν, αὐτὸ ἀγγυτάτω, καὶ ἔστιν ἀπὸ πόῤῥωθεν. 
Mi πορεύεσθε πρὺς τὸ εἴδος αὐτοῦ πορεύεσθε δὲ 
μᾶλλον ἐπὶ τὴν φωνὴν τοῦ ὕδατος. Καὶ πολλά ἐστι 
τὰ αὐτοῦ μυθολογήµατα. 


Hierosolymam respieiunt, in eam ad occasum faciem 
obveriant ; qui vero. ad occidentem siti sunt, eodezn 
ad orientem vergàánt, sic etiam septentriones con- 
tueantur qui ad austrum objacent, austrum vero qui 
supra illam septenurienibus sunt propinquiores : 
quo undique Hierosolymitanam in urbem universo- 
rum ora conjeets sint. Sed circulatoris amentiam 
attende. Etenim sacrificia penitus condemnat, et a 
Deo aliena esse pronuntiat, simul negat illa unquam - 
Deo in lege vel patribus oblata.. Et tamen Hieroso- 
lymam orantes intueri precipit, ubi et altare quon- 
dam et sacrificia fuerunt, cum alioqui οἱ Judaeos 
improbet, qui carnibus vescerentur, nec non et ai- 
lare ipsum, et ignem quasi a Deo alienum ; nam 


D aquam idem scitam ac bonam esse deünit ; ignem 


vero alienum quiddam, bis verbis : Filii, nolite ad 
ignis speciem accedere, erratis enim, et ietud ipsum 
error est. Nam cum illum in prepinquo videas, 


abest tamen longius. Cavete igitur ad ejus speciem accesseritis : quin potius ad aque vocem accedite. 


Ejusmodi plerzeque sunt illius ineptis. 

&'. Εἶτα δὲ διαγράψει Χριστὺν τινὰ εἶναι δύναμιν, 
o6) χαὶ τὰ µέτρα σηµαίνει’ εἰχοσιτεσσάρων μὲν σχοι- 
viov (30) τὸ µῆχος, ὡς μιλίων ἐννενηχονταξξ, τὸ ὃ 
πλάτος σγοινίων BG, µιλέων εἰχοσιτεσσάρων' xat τὸ 
τάχος ὁμοίως τερατευόµενος, xal τοὺς πόδας, xal và 
ἄλλα μυθολαγήµατα. Εϊναι δὲ καὶ τὸ ἅγιον Πνεῦμα 
x11 αὐτὸ θήλειαν, ὅμοιον τῷ Χριστῷ ἁνδριάντος δίχην᾽ 
ὑπὲρ νεφέλην, xa ἀναμέσην δύο ὀρέων ἑστώς. Καὶ 
τὰ ἄλλα συωυπἠῄσω, ἵνα μὴ εἰς μυθολογίαν φαντασιάσω 


1V. Deinde Christum veluti vim quamdam descri- 
bit, cujus et mensuras exponit : longitudinis sche- 
nos xxiv, boc est milliaria xcvi ; latitudinis schoe- 
R08 vi, milliaria xxiv, nec minus portentose decras- 
situdine nugatur, deque pedibus, ac caeteris omni- 
bus fabulam pertexit. Ad hec Spiritum sanctum ; 
esse demonstrat, sexu feminam, ac Christi similem, - 
instar simulaeri supra nubem atque inter montes 
duos stantem. Mitto reliqua, ne eorum qui bzc in- 


τὴν ἀχοὴν τῶν ἐντυγχανόντων. Τΐσι! δὲ λόγοις xat C telligent aures anilibus figmentis oppleam. Quibus- 


χεγοφωνίαις Ὁστερὸν ἓν «fj βίδλῳ ἁπατᾷ λέγων, Μη- 
Kc ζητήση τὴν ἑρμηνείαν, ἀλλ’ ἢ µόνον ἐν τῇ εὐχῇ 
τάδε λεγέτω. Καὶ αὐτὰ δῇθεν ἀπὸ Ἑδραϊκῆς δια- 
λέχτου µετενέγχας, ὡς ἀπὸ µέρους χατειλήφαμεν 
οὐδὲν ὄντα «à παρ αὐτῷ φανταζόµενα. δάσχει γὰρ 
λέγειν. "A6ap, "Avo, Mot6 (21), Νωχιλὲ, Δαααὶμ, 
"Av, Aaaotg, Νωχιλὰ, Mo't6, 'AviB, "A6ap, Σελάμ. 
Ἅτινα ἑρμηνευόμενα ἔχει τὴν σαφήνειαν ταύτην’ 
Παρελθέτω ταπείνωσις ix πατέρων µου, τῆς xava- 


5 Fort. tol. 


(30) Είκοσι τεσσάρων μὲν e'xotriov. Hacratione 


dam porro verbis, inanissunisque vocibus subinde 
eodem in libro fucum facit, cum ita loquitur: Nemo 
interpretationem quzrat, sed inter orandum hac 
duntaxat proferat. Qux quidem ex Hebraica lingua 
transtulit : et vel hac ex parte deprehendimus, 
nihili esse isGius hominis commenta. Ita enim orare 
jubet. Abar, Anid, Moib, Nochile, Daasim, Ane, 
Daasim, Nochile, Moib, Anid, Abar, Selam. A48 Quz 
hunc sensum continent : Transeat abjectio a patri- 


κατάχρισιν nullo modo significat. Nisi quid aptius 


$&chenus milliaribus constat 1v stadiis, ut in mil- p acmelius Hebraice linguz peritiores repercrint, quod 


liaria singula xviimputentur Lu. Herodotus, Eu- 
&rp.: "Όσοι μὲν γὰρ γεωπεῖναί εἶσιν ἀνθρώπων, 
ὀργνέῃσι µε risus χώρην * ὅσοι δὲ σσον γεω- 
πεῖναι, stable * οἳ δὲ πολλὴν expo, παρασάγγησι” 
οἱ δὲ ἄφθονον λίαν, σχοίνοισι΄ δύναται δὺ ὁ μὲν πα- 
ραπάγγης τριήχοντα στάδια" ὁ δὲ σχοῖνος ἕκαστος uá- 
spo» ἐὸν Αἰγύπτιον ἑξήχοντα στάδια. 
(21) A6ap, ᾽Αγὶδ, Μωΐδ. Non est facile ex Hebrai- 
tis hisce verbis eam sententiam elicere quam sub- 
jecit Epiphanius. Nos ita tentavimus : *2y "3" 
ο ΠηκὉ 8121 qUONT UY TUDWT ND'21 CTUONDST 
c«m xay Hoc est: Παρελθέτω ταπείνωσις 
ἐκ πατέρων pov, τῆς δολιότητος, τῆς χαταπατησάσης 
αὐτοὺς, xal πόνου καταπατήσαντος αὐτοὺς, τῆς δο- 
ἁότητος Ex πατέρων µου, τῆς ταπεινώσεως τῆς παρ- 
ελθονσης, tv ἁποστολῇ τελειώσεως . Ubi nonnulla 
hetessario commutavimus, quod aliter exiricari 
seblenlia non poterat. Sedin primis τὸ νωχιλέ, quod 


P^rROL, Gn; XLI 


non desperamus, Át Scaliger loco citato nullam in 
ista verborum conceptione precandi formulam in- 
esse putat ; sed tres γνώμας, ac magistrorum sen- 
tentias.Prima egt : 21 ΝΑΟΣ 7292, huc θ8ί,ταπει- 
νοφροσύνης παρελθούσης ὑπεισάχεται δολιότης. Qui 
humilitatem abdicavit scpe fit fraudulentus. Secunda : 
ΚΟ. D'UN T *3y ΠΥΏΝΤ, χαταπατοῦντες πενίαν xata.- 
πατοῦσι δολιότητα. Qui conculcant pauperiatem. con- 
culcant fraudem. Tertia denique : Dow "y *2y ντο, 
ὑπεισελθούσης ταπειγότητος ᾧχετο ἀσπασμός. Qui cx 
divite paupe: [αείμε est, non salvatur μέ ante. Quo- 
circa ab Hebraeo illo, quem Epiphanius consuluerat, 
fucum esse factum existimat. De qua re amplius 
videndum. Apparet autem in priore sententia, quau 


Epiphanius exponit, ante Cw) deesse vocabulum, 


quod τὴν ἀποστολήν significet, pro quo noo 
substituimus. 


9 


201 


S. EPIPHANII 


bus meis propagata, condemnationis ipsorum , et A κρίσεως αὐτῶν, xal xatatath ato; αὐτῶν, και πό- 


conculcationis ipsorum, et laboris ipsorum, con- 
culcatione in condemnatione per patres meos ex 
abjectione quse przeteriit in apostolatu perfectionis. 
Quse omnia in illo ipso perfecta sunt; cujus vis 
omnis atque fraus in nihilum est redacta. Quod si 
quis singulorum verborum interpretationem audire 
velit, ne hoc quidem facere pigrabor, sed iis etiam 
qui minutatim scire ista desiderant omnino satis- 
faciam. Igitur singulis vocibus propriam interpre- 
tationem adscribam, quae est ejusmodi : Abar 
transeat; Anid, abjectio ; Moib, 4 patribus meis 
propagata ; Nochile, condemnationis ipsorum ; Daa- 
sim , et coneulcaltionis ipsorum; Ane, et laboris 
ipsorum; Daasim, proculcatione; Nochile in con- 


demnatione; Moib per patres meos; Anid, ex ab- D 
Jectione ; Abar, que preteriit ; Selam , in apostolatu - 


perfectionis, 

V. Ejusmodi est Ossenorum commemorata a nobis 
hzresis, quz? cum Judaorum ad ritum vitam exigat, 
et Sabbatum, ac circumcisionem usurpet, aliaque 
quz lege priescribuntur omnia, certos tamen libros 
Nazarsmorum exemplo repudiat : atque a sex reli- 
quis sectis velut schismate sejungitur. Sed ad illam 
funditus profligandam unum illud sufficiet , quod a 
Deo penitus abhorreat. Etenim cum diserte Domi- 
nus ssserat, sacerdotes in templo violare Sabbatum !, 
quid est aliud quo violare diem illum dicuntur, nisi 
quod Sabbato nemo opus ullum faceret; at sacer- 
dotes in templo sacrificiis operati Sabbatum solve- 
rent, et hostiarum mactatione assidua violarent? 
Sed ego hzresin illam pretermittam. Nam et Elxai 
rursus iste cum Ebionzis, qui Christi tempora se- 
cuti sunt, conjunctus est, nec non cum posteriori- 
bus Nazarseis ; eumque sectze quatuor auctorem sibi 
vindicant, que illius przstigiis afficiuntur : nimi- 
rum Ebionzi, ac posteriores Nazarwi, Osseni qui 
tam ante illum, quam cum illo prodierunt, et Na- 
£arei, de quibus antea disputavi. Caeterum una est 
hec heresis ex illis septem, qux Hierosolymis 
exstiterunt, et ad Christi adventum AA usque pro- 
pagate sunt, ac deinceps ab hujus temporibus ad 
Hierosolymitanum excidium, quod Tito duce conti- 
git, Domitiani fratre, et Vespasiant imperatoris filio. 


fost eversa demum Hierosolyma stetit illa brevi D δὲ τὴν τῶν Ἱεροσολύμων ἅλωσιν ἐπέμεινεν Ἡ τε 


. Wempore cum caeteris qui tum celebrabantur sectis; 
esque fuerunt Sadducseorum , Scribarum , Phaori- 
sorum, Hemerobaptistarum, Nazareorum , O:se- 
norum et Herodianorum, donec sua quaeque oppor- 
tunitate ac tempore dissipata periit. 

VI. Postremo satis esse debet, quod ex ipsamet 
illorum vesania, ipsisque adeo vocibus, quibus do- 
gmata eua. predicant, contra lethale eorum virus 
comparari remedium; potest, ab co qui prudentia 
aliqua sit preditus, ut facile sordidam istorum 
doctrinam , et loquacitatem condemnet. Praecipue 
ex eo quod tam in lege, quam in Evangelio sit a 


* Matth. xi, δ. ? Fort. τῷ βο)λομένψ, 


νου αὐτῶν, χαταπατήηµατι ἐν χαταχρἰσει διὰ τῶν 
πατέρων µου, ἀπὸ ταπεινώσεως παρελθούσης Ev ἆπο- 
στολῇ τελειώσεως. Ἐπ΄ αὐτῷ δὲ πάντα πληροῦται 
ταῦτα. Κεχένωται γὰρ αὐτοῦ fj δύναμις καὶ f πλάντ. 
Ei δὲ ἓν npa πρὸς ἓν θελήσει τις χατὰ λεπτολο- 
γίαν ἀχοῦσαι ἑρμηνευόμενον, χαὶ τοῦτο οὐχ ἂν ὀχνή- 
σαιµεν ποιῆσαι, ἀλλ᾽ εἰς χαθῆχον χατὰ πάντα τῶν 
βουλομένων * λεπτολόγως ἀχούειν, αὐτὰ δὴ «ὰ ῥή- 
µατα αὐτοῦ xaX τὰς αὐτῶν ἑρμηνείας ἄντιχρυς παρα- 
θησόµεθα, xaX ἔστιν οὕτως" "A6ap παρελθέτω; ᾽Ανὶδ 
ταπείνωσις Μωϊῖόθ ἡ £x πατέρων µου’ Νωχιλὲ τῆς 
χατακρἰσεως αὐτῶν Δαασιμ xal καταπατήµατος 
αὐτῶν. ᾽Ανὴ «καὶ πόνου αὐτῶν' Δαασὶμ xaxa acf 
ματι’ Νωχιλὲ ἐν καταχρίσει' Mut6 διὰ τῶν πατέρων 
µου’ ἸΑνὶδ ἀπὸ ταπεινώσεως᾽ "Αόαρ παρελθούστς' 
Σελάἀμ ἓν ἁποστολῇ τελειώσεως. 


E. Αὕτη γοῦν fj αἴρεσις ἡ τῶν Ὀσσηνῶν ἄνω 
προειρηµένη, fj πολιτευοµένη μὲν τὴν τῶν Ἰουδαίων 
πολιτείαν͵, κατὰ τὸ σαθθατίζειν τε xaX περιτέµνεσθαι, 
καὶ τοῦ νόµου ποιεῖν τὰ πάντα, µόνον δὲ ἁπαγορεύειν 
τὰς βί6λους ὁμοίως τοῖς Ναζαραίοις. Σχίσμα δὲ ἑρ- 
γάξεται αὕτη διαφεροµένη πρὸς τὰς ἄλλας EZ τῶν 
αἱρέσεων τούτων. ᾿Αρχέσει γοῦν εἰς ἀνατροπὴν ταύ- 
της τὸ εἶναι αὐτὴν ἀἁλλοτρίαν θεοῦ, τοῦ Κυρίου σα- 
φῶς λέγοντος, ὅτι οἱ ἱερεῖς Ev τῷ ἱερῷ βεθηλοῦσι τὸ 
Σάθόθατον. Ἡ δὲ βεθήλωσις τοῦ Σαθθάτου τίς αὕτη, 
ἀλλ ὅτι ἔργον οὐδεὶς εἰργάξετο ἐν τῷ Σαθθάτιῳ, tv 
δὲ τῷ ἱερῷ θυσίαν ol ἱερεῖς ἐπιτελοῦντες ἔλυον τὸ 
Σάθόατον, βεθηλοῦντες διὰ τὴν ἑνδελεχῃ τῶν ζώων 
θυσίαν; Παρελεύσομαι xaX ταύτην τὴν αἴρεσιν. Συν- 
Ὥπται γὰρ οὗτος πάλιν ὁ Ἠλξαϊ τοῖς μετὰ τὸν Χρι- 
στὸν Ἐδιωναίοις, ἀλλὰ xai τοῖς Ναζαραίοις, τοῖς 
μετέπειτα γεγονόσι’ καὶ κἐχρηνται αὐτῷ τέσσαρες 
αἱρέσεις, ἐπειδὴ θέελγονται τῇ αὑτυῦ πλάνῃ Ἐθιω- 
ναίων τε, τῶν μετέπειτα ἸΝαζαραίων, ᾿Οσσηνῶν τς 
τῶν πρὸ αὐτοῦ xal σὺν αὐτῷ, xai Ναξαραίων τῶν 
ἄνω pov προδεδηλωµένων. Αὕτη δὲ ἡ αἴρεσις τῶν 
ἑπτὰ τῶν ἐν Ἱεροσολύμοις, αἴτινες ἑνέμειναν ἄχρι 
τῆς τοῦ Χριστοῦ παροναίας, xol μετὰ τὴν Χριστοῦ 
ἔνσαρχον παρουσίαν ἄχρι τῆς τῶν Ἱεροσολύμων 
ἁλώσεως, Ἶτις γέγονεν ὑπὸ Τίτου βασιλέως ἆδελφοῦ 
Δομετιανοῦ, υἱοῦ δὲ Οὐεσπασιανοῦ βασιλέως. Μετὰ 


αὕτη, xaX αἱ ἄλλαι OX vt τῷ χρόνῳ al φημιζόµεναι 
αἱρέσεις, Σαδδουχαίων φημλ, xav Γραμματέων, Φα- 
ῥρισαίων τε, καὶ 'Ἡμεροθαπτιστῶν, xaX Ναζαραίων, xal 
Ὀσσηνῶν, καὶ Ἡρωδιανῶν' ἄχρις οὗ κατὰ χαιρὸν xal 
κατὰ χρόνον ἑχάστη αὑτῶν διασχορπισθεῖσα διελύθη. 

Q*. Αρχετῶς δὲ ἔχειν ἁπ᾿ αὐτῆς τῆς αὐτῶν gpt- | 
νοθλαθείας, xai τῶν ῥημάτων τοῦ χηρύγματος τοῦ | 
δηλητηρίου ἰοῦ ἀλεξητήριον ἑαυτῷ πάντα νουνεχῆ 
χατασχευάσαι, χαταγνόντα τῆς συρθετώδους αὐτῶν 
διδασκαλίας τε καὶ λαλιᾶς, xal μάλιστα τοῦ Κυρίου 
εὐθὺς λέγοντος Év τε τῷ νόµῳ καὶ ἐν τῷ Εὐαγγελίφ' 
Οὐκ ἔσονταί σοι θεοὶ ἕτεροι π.1ὴν ἐμοῦ" οὐ Arr 








269 ADVERSUS HLERESES LIB. 1. TOM. I. — RAERES. XX. 370 


ἑγομά τινος ἑτέρου ἐφ᾽ Ópxq* χαὶ πάλιν iv τῷ 
Κὐαγγελίῳ λέγοντος M?) ἑμνύναι µήτε τὸν oopa- 
ver, μήτε τὴν rur, µήτε ἕτερόν τινα Ópxov: dAA 
ἦτω ὑμῶν tó να) val, xal τὸ οὗ οὔ' τὸ περισσό- 
τερον Τὰρ εούτων ἐκ τοῦ πονηροῦ ὑπάρχει. Ἐγὼ 
& τερὶ τούτου νομίζω θεσπίσαι τὸν Κύριον, διὰ « 
μέλλειν τινὰς λέγειν, àv ἄλλοις ὀνόμασιν ὄρχον προ- 
θάλλεσθαι. Πρῶτον μὲν οὖν, ὅτι οὐ δεῖ ὀμνύναι οὔτε 
airo τὸν Κύριον. οὔτε ἄλλον τινὰ ὄρχων' τοῦ γὰρ πο- 
vnpoo ἐστι τὸ ὀμνύναι. Πονηρὸς δὲ ἄρα xal 6 ἐν τῷ 
Ἠλξαϊ λαλήσας, $ χαταναγχάσας οὐ µόνον ἓν θεῷ 
ὀμνύνα:, ἀλλὰ xai kv ἁλὶ καὶ ἐν ὕδατ:, xai àv αἰθέρι, 
xal ἐν ἀνέμῳ, καὶ ἐν τῇ fj, xat &v οὐρανῷ. ᾽Αρχετὸν 
& ὡς ἐν παρόδῳ διὰ τῶν δύο λόγων πρὸς ἀντίθεσιν 
της αὐτοῦ πλάνης ἀντιδότῳ χρῆσθαι τὸν βουλόμενον 
ἱατρευθῃναι. Ἡαρελθὼν δὲ τούτου τὴν ἑἐρεσχελίαν, 
χαὶ τὸ ὕπουλον ταύτης τῆς αἱρέσεως, ἐφεξῆς ποιῄσο- 
μαι τῆς ἑδδόμης αἱρέσεως τὸν ἔλεγχον, τῆς παρὰ 
τος αὐτοῖς τότε νοµιστευοµένης. Καὶ ἔστιν αὕτη. 

ac sübdola cavillatione pretermissa, ad vit earum, 
conferam. Ea est ejusmodi. 


ΚΑΤΑ ΗΡΩΔΙΑΝΩΝ (22), 

Ἑδδόμη αἴρεσις ἀπὸ Ἱουδαϊσμοῦ, εἰχοστὴ δὲ 

τῇ ἁχο.]ουθίᾳ. 

Δ’. Μετὰ ταύτην δὲ καὶ μετὰ ταὐτὰς πάλιν ἑθδόμη 
alpes ἣν d τῶν Ἡρωδιανῶν καλουµένη. Οὐδὲν δὲ 
ἔσχον τι παρηλλαγμένον οὗτοι ἀλλ' ὅλοι εἰσὶν "Tou- 
δαῖοι, ἀργοί τε xat ὑποχριταί. Ἡ ρώδην δὲ οὗτοι ἡγοῦν - 
το Ἀριστὸν Κύριον, τὸν £y πάσαις Γραφαῖς νόµου τε 


À Domino dictum : Non habebis deos alios preter me. 
Non usurpabis in jurejurando momen alterius *. At 
in Evangelio precipit, Non jurare, neque celum, 
neque lerram , neque aliud jusjurandum : sed. esto 
vobis jurisjurandi instar, Etiam, etiam, et. Non, non. 
Quod enim. abundantius iis est, a. malo est *. Equi- 
desea idcirco Dominum de ea re sanxisse credide- 
rim, quod exsistere certi bomines deberent, qui 
alia usurpare in dejerando nomina suaderent. Αὸ 
primum statuisse, non esse jurandum penitus, ne 
Dominum quidem ipeum, neque aliud ullum jusju- 
randi genus concipiendum. Mali enim est omnino 
jurare. Proinde malus est qui per blxai locutus - 
est : qui non modo dejerare per Deum cogit, ve- 
rum etiam per salem, aquam, sthera, ventum, 
lerram, atque celum. Atque hao duz rationes, a 
me obiter explicata. sufficiunt , ut. contra illius er- 
rores quilibet, qui quidem curari velit, paratum 
antidotum babeat. Quamobrem nugis istius baeresis 

quae tum apud Judaeos vigebant, redarguendam me 


A ADVERSUS HERODIANOS, 
Que est heresis Judaismi VII, ordine XX. 


Ι. Septima post superiores illas Herodianorum 
hieresis est. Qui nihil djversum a reliquis habue- 
runt ; et Judei meri sunt, inertes iidem ac simula- 
tores. Qui Herodem Christum Dominum esse dice- 
bant ; eum, inquam, Christum, qui in Scripturis 


Xa προφητῶν προσδοκώµενον, νοµίσαντες αὐτὸν εἷ- C omnibus ac prophetis exspectabatur, esse Herodem 


ναι τὸν Ἡρώδην Xptoxby, xal ἐπ᾿ αὐτῷ ἁπατώμενοι, 
ἐσεμνύνοντο τῷ ΗἩρώδῃ, &x τοῦ ῥητοῦ συναρπασθέν- 
τες, µετά τοῦ χαὶ εἰς χάριν τοῦ τότε βασιλέως χενο: 
Osa, τοῦ εἰρημένου. Οὐκ ἑκ.λείψει ἄρχων ἐξ 
Ἰούδα, οὐδὲ ἡγσύμενος àx τῶν μηρῶν αὐτοῦ, ἕως 
ἂν ἐ1θῃ ᾧ ἁπόκειται. Ὡς δὲ ἔχει τὰ ἄλλα ἀντίγρα- 
φα, ἕως Σ.216ῃ ᾧ τὰ ἀποκείμενα. Ἐπειδήπερ ὁ Ἡρώ- 
Ur; υἱὸς (25) ᾽Αντιπάτρου ἐτύγχανεν ᾽Ασκαλωνίτου 
τινὸς ἱεροδούλου ᾽Απόλλωνος τοῦ εἰδώλου. Οὗ ὁ πατὴρ 
*0) αὐτοῦ Αντιπάτρου Ἡρώδης μὲν Tfjv τοὔνομα, 
và; δὲ ἦν οὗτος τοῦ ᾽Αντίπα. Αἰχμάλωτος δὲ ἐλήφθη 
Ἰδουμαίων ὁ αὐτὸς Αντίπατρος, χἀχεῖσε kv τῇ Ἴδου- 
µαίᾳ διατρίδων ἑγέννησε τὸν Ἠρώδην. ToU δὲ πατρὸς 
πένητος ὄντος, xal ph δυναµένου λύτροις ῥύσασθαι 


existimabant, deque eo falsa quadam animi indu- 
ctione gloriabantur. Λο preterquam quod in illius 
regis gratiam vane ista jactabant, etiam ipsis Scri- 
pturze ille locus imposuit : Non desinet princeps e 
Juda, neque dux ex ejus femore, donec veniat cwi 
reservatum esl *. Vel ut in aliis exemplis legimus, 
donec veniat cui sunt reservata. Siquidem Herodes 
Antipatri cujusdam Ascalonit», atque Apollinis 
AEditui fllius fuit. Cujus insuper Antipatri parens 
Herodes nomine filius Antipe fuit. Antipater ab 
ldumzis captus et in Idumza degens Herodem sus- 
cipit. Qua in regione diu admodum in servitute 
vixit: quod eum flerodes pater ob inopiam redi- 
mere non posset. Tandem a popularibus collatitia 


τὸν viby, λέγω δὴ τὸν ᾽Αντίπατρον, ἔμεινεν ἓν πολλῷ D pecunia una cum Herode filio liberatus postliminio 


' Exod, xx, 5. * Matth. v, 94 sqq. 3 Gen. xrix, 10. 


23) Κατὰ Ἡρωδιανῶν. Merodianos, quorum in 
Evangelio mentio est, alii ab Herode magno, alii ab 
«us (ilio Herode Antipa nominatos existimant. Prio- 
[ει sententiam tuetur Epipbanius ; qui et Herodia- 
Iwrum sectam, ac dogma copiose persequitur. Cum 
utem de Herode, deque Herodiauis accuratissime, 
erudilissimeque Serrarius noster peculiari in opere 
disputaverit, neque quidquam, quod eo pertineret, 
Inlaetum, indictumque reliquerit, supervacuum exi- 
sumamus verbum amplius ullum super ea re facere; 
cum ad manuin sit liber ille, in quo de Herodis ge- 
Iré, conditione, deque Herodianis, ac caeteris, quae 

loco attigit Epiphanius. diligenter explicavit, 


ac Scaligeri ἀναπόδειχτα de Herode somnia validis - 
sime refutavit. 

(25) Ἐπειδήπερ ὁ Ἡρώδης υἱός. De Herodis 
parente Άνοβιθι ἃ Josepho dissentiunt Africanus, 
Eusebius, Epiphanius, a lique Patres omnes. Etenim 
ille Antipatrum Idumceum Herodis patrem przdivi- 
tem ac potentem fuisse scribit, avum autem Anti- 

am Idumzz ab Alexandro rege przpositum. At 
atres avum Herodis et parentem obscurissimos, 
ac pauperrimos exstitisse memorant, ul cum Anti- 
pater, » quo Herodes genitus est, captus ab Idumzis 
esset, redimi a patre suo propter inopiam minimo 
potuerit, De hac quaestione consule Serrarium, b. c. 


211 


S. ΕΡΙΡΗΛΝΙΗ 


273 


in patriam revertitur. Quam ob causam ab aliis A τῷ χρόνῳ δουλεύών’ ὕστερον δὲ ἔλυτρωνη t£ ἐράνου 


Idumzus, ab aliis Ascalonita fuisse. proditus est. 

- Postea cum ad Demetrii familiaritatem pervenisset, 
in Jud:xa procurationem obtinuit. Tum etiam notus 
Augusto imperatori fuit. Atque ex illa procuratione 
proselytum se faciens una cum Herodo filio circum- 
cisus est, ad quem Judzeorum regnum pervenit. 
Nam Augusto imperatori subjectus Judeorum ille 
rex populique Romani federatus erat. Qugmobrem 
quod ex aliena ille gente regnare capeftat, cum 
hactenus a Juda, et Davide regnum, atque ex 
Jud: stirpe principes ac patriarchz perstitissent, 
quod, inquam, imperium in externum hominem 
translatum fuerat, idoneum illis visum est erroris 
argumentum, ut Herodem cese Christum arbitra- 
rentur,! quod ex illo 4G Scriptura loco consequens 
videbatur : Non desinet princeps e Juda, donec ve- 
nerit cui reservatum est. Ut eo sensu sit accipiendus, 
quasi Herodi reservatum esset, Desierunt enim, 
aiebant, illi. Porro iste de Jude genere non est, 
ac ne omnino quidem Israeliticze gentis. Huic au- 
ten) Christo esse reservatum fuerat. 


Ἡ. Verum que sequuntur illos manifeste redar- 
guuat : Quoniam ipse exspectatio gentium erit, et in 
eum gentes sperabunt. Quznam vero natio in Hero- 
dem speravit? aut qua gentium spes in exspe- 
ctando Herode defixa est? Ad bac qui tandem illud 
apud istos impletum est ? Dormivit ut leo ac velut 
leonis catulus ; quis ipsum excitabit ? Ubinam deni- 
que lavit in cruore stolam suam, et amictuin suum 
in uve sanguine? quemadmodum Jesus Christus 
Dominus noster, qui suo sanguine corpus aspersit, 
el uve sanguine vestimenta sua tinxit? Tu vero 
qui a me dicuntur animo percipe. Dabit enim tibi 
Dominus intelligentiam in omnibus. Quippe populi 
Dei piaculum ut exhiberet, venit ille, quo per do- 
ctrinz; suz velut sanguinem dentes hominum pur- 
garet pecorum sanguine ac nidore, ac detestandis 
sacrificiis inquinatos. Quanquam quid attinet plu- 
ribus ista persequi? Infinita sunt enim; neque me 
in superioribus refellendis hzresibus longiorem in- 
slituere sermonem temporis ratio patitur. 

Il]. Ergo septem omnino hzreses illae Hierosoly- 


τῶν πολιτῶν σὺν τῷ παιδι Ἡρώδῃ, xa µετῆλθεν εἰς 
τὰ οἰχεῖα. Διόπερ τινὲς αὐτὸν Χέγουσιν Ἴδουμαζον, 
ἄλλοι δὲ ᾽᾿Ασκαλωνίτην ἴσασιν ' ὕστερον δὲ ἐφιλιώθη 
Δημητρίῳ (24), χαὶ ἐπίτροπος χατέστη ἐπὶ τῆς "Tou- 
δαίας. Ἐν γνώσει τε γέγονεν Αὐγούστῳ βασιλεῖ, καὶ 
ἀπὸ τοῦ ἐπιτροπεύειν προσηλυτεύει, περιτἐμνεταί τε 
xa αὐτὸς (25), καὶ περιτέµνει Ἡρώδην τὸν υἱὸν, εἰς 
ὃν Ίλθεν 6 χλῆρος τῆς τῶν Ἰουδαίων βασιλείας. Ἡν 
δὲ βασιλεὺς ἐν τῇ Ἰουδαίᾳ ὑπὸ βασιλέα Αὔγουστον, 
αὐτὸς ὑπόσπονδος ὑπάρχων. Ἐπεὶ οὖν ἐξ ἀλλοφύλων 
οὗτος βασιλεύει, κατὰ διαδοχὴν δὲ διἠρχεσεν ἀπὺ τοῦ 
Ἰούδα xai ἀπὸ τοῦ Δαθὶδ τὸ βασίλειον, xal ob. Ex τοῦ 
Ἰούδα ἄρχοντες xaX πατριάρχαι, µετέστη δὲ τὸ βα- 
otov εἰς ἀλλόφυλον * πιθανὸν ἔδοξεν ἐν τῇ ὑπολή- 


B ψει τῶν πεπλανηµένων τὸ ἀπατηθῆναι xa νοµίσαι 


αὑτὸν Χριστὸν εἶναι, ἀπὸ τῆς ἀχολονθίας τοῦ προει- 
ρηµένου ῥητοῦ, τοῦ, Oóx &x Ashe. ἄρχων ἐξ "Ioo- 
δα, ἕως ἂν E40n ᾧ ἁπόκειται. Ὡς εἶναι τοῦτο παρ' 
αὐτοῖς νοητέον, ὅτι τούτῳ ἀπέχειτο, φησίν. Ἐκέλι- 
πον γὰρ ἐχεῖνοί, xaX οὗτος οὐχ ἀπὸ Υένους τοῦ Ἰούδα, 
ἀλλ᾽ οὕτε ὅλως τοῦ Ἱσραὴἡλ ὑπάρχει. Τούτῳ δὲ ἁπ- 
έχειτρ εἶναι Χριστόν. 

Β’. 'AXX ἐλέγχει αὐτοὺς ἡ ἀχολουθία φάσχουσα * 
"Or, αὐτὸς προσδοκία ἐθνῶγ, xal ἐπ᾽ αὐτῷ ἔθνη 
ἐλπιοῦσι. Ποῖον δὲ τῶν ἐθνῶν ἐπὶ Ἡρώδῃ fimus; 
mola δὲ προσδοχία ἐθνῶν Ἡρώδην χαραδοχεῖ; Πῶς 
δὲ τὸ, Εκοιμήθη πᾳρ αὐτοῖς, ἐπληροῦτ», ὡς Aor, 
καὶ ὡς σχύμνος Aéorcoc^ tlc ἑξεγερεῖ αὐτόν; 
Ποῦ δὲ ἔπλυνεν ἐν αἵματι τὴν στολὴν αὑτοῦ ὁ Ἡρώ- 
δης, f| ἐν αἵματι σταφυλῆς τὸ περιθόλαιον αὑτοῦ, ὡς 
ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοὺς Χριστὸς τὸ σῶμα αὑτοῦ ῥαν-- 
τίσας αἵματι τῷ ἰδίῳ, xol ἓν αἵματι σταφυλῆς τὸ 
περιδόλαιον αὑτοῦ; Αλλά νόει ἃ λέγω. Aor Υάρ σοι 
ὁ Κύριος σύνεσιν ἓν πᾶσιν. Ἵνα γὰρ δείξῃ τὸ χαθάρ- 
σιον τῆς τοῦ λαοῦ τοῦ Κυρίου καταστάσευς, λθε 
διὰ τοῦ ἱδίου αἵματος τῆς διδασχαλίας χαθᾶραι τοὺς 
ὀδόντας τῶν ἀνθρώπων, τοὺς εἰς a pa χνίσης τε xal 
ἀθεμίτου θυσίας µεμολυσµένους. Καὶ τί µοι τὰ πλί- 
θη λέγειν; Πολλὰ γάρ ἐστι, χαὶ οὐχ ἑνδέχεται ὁ χρό- 
vog πρὸς ἀντίθεσιν τῶν προειρηµένων αἱρέσεων Ent- 
μηχύνειν τὸν λόγον. 


D'. 'AXX αὑταὶ μὲν αἱ ἑπτὰ ἦσαν &v Ἱσραῇλ Ev τε 


mis atque in Judaea fuerunt, quatuer vero a nobis D τῇ Ἱερουσαλὴμ xai ἐν τῇ Ἰουδαίᾳ' αἱ δὲ τέσσαρες 


antea commemoratz apud Samaritas οἱ in Samaria 
viguerunt; sed jam magna ex parte collapsz sunt. 
Neque enim Scribz amplius ulli sunt, neque Phari- 


(24) Ὕστερο» δὲ ἐφιλιώθη Δημητρίῳ. Demetrius 
iste cognomento Εὐχαίρου a Judzis Alexandro regi 
suo infensis ad auxilium vocatus cum eo pugnavit 
et praelio superavit. Sed cum Alexander in montes 
sese recepisset, ad eumque plurimi confluxissent, 
territus Demetrius, relicta Judaea, contra Philippum 
fratrem bellum aggressus est. In. quo a Parthis ca- 
ptus morbo apud eosdem exstinctus est. Quamobrem 
nibil cum eo Herodis parens Antipater commune 
h»buit, nedum ut ab ilio Judzz prafecturam obti- 
nuerit. At Herodis avus Antipas, quo parente natus 
est Antipater, Alexandro regi percharus, ab eoque 
άμα prepositus est, auctore Josepho lib. xiv, 


αἱ προειρηµέναι καρὰ Σαµαρείταις ἐν τῇ Zapapetg. 
Al πλείους δὲ χαθῃρέθησαν.Οὐχέτι Γραμματεῖς, oüx- 
έτι Φαρισαῖοι., οὐχέτι Σαδδουχαῖοι, οὐκέτι Ἡμεροθα- 


cap. 2. Suspicamur jtaque rhultipliciter hallucina- 
tum Epiphanium : primum quod Demetrium pro 
Alexandro posuerit. Tum quod Herodis parentem 
pro avo ; Judeam! pro Idumxa imprudens usurpa- 
verit. Quamvis quod ad praefecturam attinet, alibi 
sepe Antipatrum Herodis parentem Jude procu- 
ratorem ab Augusto factum asseverat. De quo ad 
heresim 11 dicturi sumus. 

(25) Περιτέμγεταί τε xal αὐτός. Negat hoc Sca- 
ρου in Eusebianis Animadversionibus, quod Idu 
m:eus esset Ántipater. At Idumsei omnes antc plures 
annos inter Judzos ascripti. Sed hsec erudite a 
Serrario nostro refelluntur. 


275 ADVERSUS HAERESES LIB. I. TOM. I. — ILERES., XX. 216 


ατισταὶ, οὐχέτι Ἡρωδιανοί. Μόνοι δέ τινες àv. agtá- A 2i ; neque Sadduczi, neque Hemerobaptistze, nec 


vst. εὑρίσχονται, 7) ποῦ clc, ἡ δύο Νασαρηνοὶ ὑπὲρ 
τὸν ἄνω θηθαῖδα, καὶ ἐπέχεινα τῆς ᾿Αραδίας, xal 
Ὡσσηνῶν τὸ λήμμα! οὐχέτι Ἰουδαῖζον, ἀλλὰ συναφθὲν 
Σαμφίταις τοῖς κατὰ διαδοχἠν kv τῷ πέραν τῆς Ne- 
χρᾶς θαλάσσης ὑπερχειμένης. Nov δὲ τῇ τῶν Ἐθιω- 
ναίων αἱρέσει συνἠφθησαν, Καὶ γέγονε λῆξαι μὲν αὑ- 
τους ἀπὸ Ἰουδαῖσμοῦ, ὥσπερ δὲ ῥίζαν τμηθῆναι, f 
σώμα ἑρπετοῦ, καὶ ἐδ αὐτοῦ φῦναι διχέφαλον, καὶ 
ἅῤῥιςον ὄφιν ἐν EX σώματι ἡμιτόμῳ. ἐκπεφυχὸς xal 
ἐξηρτημένον. 


Herodiani supersunt. Pauci quidem duntaxat Να 
zareni, unus scilicel vel alter supra Thebaidem su- 
periorem, aut Àrabiam restant. Sed et Ossenorum 
nonnullz sunt reliquiz, qua cum a Judaicis ritibus 
defecerint, se ad Sampsitas àggregarunt : quie fa- 
clio ultra mare Mortuuin, quod Palastinz imminet, 
constitutas à majoribus sedes obtinet ; sed hodie 
Ebionitis adjuncti sunt. Ita factum videmus, ut et 
isti a Judaica religione desciverint, et velut radix 
quidam in duas parles scissa sit, serpentisve cor- 


pus, ex quo biceps anguis, posteriorique parte mutilus dimidiato corpore adnatus, pendensque pro- 


dierit. ) 

"Exoz ὧδε ἡ περὶ τῶν τεσσάρων αἱρέσεων τῶν Σα- 
μαρειτῶν διἀλογΊ, xal ἑπτὰ τῶν Ἰουδαίων, ἐξ ὧν 
οὐχέτι ἐμφέρονται, f) τρεῖς μὲν αἱ τῶν Σαμαρειτῶν, 
Γορθηνῶν τε xai Δοσιθέων, καὶ Σεδουαίων, Ἐσση- 
νῶν bk οὗ πάνν, ἁλλ' ὡς &y σχότῳ τεθαμµένων. Παρὰ 
δε τοῖς Ἰουδαίοις οὐχέτι, ἀλλ’ ἡ Ἰουδαίων χαὶ Νασα- 
paíusy. ᾿Ὀσσηνοὶ δὲ µετέστῆσαν ἀπὸ Ἰουδαϊσμοῦ εἰς 
την τῶν Σαμψέων αἴρεσιν, καὶ οὐχέτι οὔτε Ιουδαῖοι 
ὑπάρχουσιν οὔτε Χριστιανοί. Ταῦτά µοι περὶ τῶν 
προειρηµένων ἕως ὧδε ἐχέτω. 

Ἐνδημία Χριστοῦ (26), καὶ ἔνσαρκὸς παρουσία. 
zal ἀ λήθεια" [αρόσωπον] ἡ µία καὶ μόγη οὖσα 
toU Θεοῦ πίστις. 

A'. Εὐθὺς δὲ ἐπεδήμηδε χατὰ πόδας fj τοῦ Κυρίου 
ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ ἔνσαρχος παρουσία, Ἶτις κατ- 
έλαθε τὰς προειρηµένας ἑπτὰ αἱρέσεις Ev. Ἱεροσολύ - 


4] Hactenus de iv Samaritanorum sectis, Judzo- 
rum vii: ex quibus Samaritanz duntaxat tres hoc 
tempore supersunt : Gortbenorum, Dositheorum, 
ac Sebuxofum. Nam Essenorum vélut in tenebris 
sepultorum obscura quedam vestigia cernuntur. 
Ex Judaicis soli Judiei ac Κατατιθὶ restant. Osseni 
a Judaico ritu ad Sampseoruim hzresim transfuge- 
runt, ut neque Judzi, neque Christiani sint. Hzc 
habui, quie de omnibus illis sectis hucusque disse- 
rerem. 


De Incarnatione. Christi Domini, ac veritate [perse- 
narum] que est unica ac singularis Dei fides. 


]. Sed e vestigio Christi Jesu Dornini nostri ad- 
ventus cum 60 quod susceperat corpore consecütus 
est ; qui et vir illas hzreses Hierosolymis offendit, 


pow. Ἔσδεσε δὲ ταύτας fj αὐτοῦ δύναμµις, xa διεσκέ- ϱ el easdem gua vi dissipavit et exstinxit. Quamobrem 


bass. Λοιπὸν δὲ μετὰ 15v αὐτοῦ ἐπιδημίαν αἱ µετ- 
έπειτα πᾶσαι γεγόνασιν αἱρέσεις' λέγω δὴ μετὰ τὸ 
εὐαγγελισθῆναι Μαριὰμ £y Ναζαρὲτ διὰ τοῦ ΓαθριΆλ, 
xai μετὰ πᾶσαν ἁπλῶς τὴν ἔνσαρχου τοῦ Κυρίου 
καρουσίαν, εἶτα ἀνάληψιν. Ἡὐδόχησε γὰρ ὁ θεὸς πρὸς 
εωτηρίαν τῶν ἀνθρώπων τὸν ἴδιον Υἱὸν χατελθόντα 
ἐν µήτρᾳ παρθενικῇῃ συλληφθῆναι, Λόγον ὕντα ἀπ' 
οὐρανοῦ, 8x χόλπων πατρῴφων γεγεννημένον ἀχρόνως 
χαὶ ἀνάρχως, ἑλθόντα δὲ bm ἑσχάτων τῶν ἡμερῶν, 
θεὺν Λόγον ὄντα ἓχ θεοῦ Πατρὸς ἀληθινῶς γεγεννη- 
µένον, ὁμοούσιον ὄντα τῷ Πατρὶ, καὶ οὐδὲν παρὰ τὸν 
Πατέρα Ἠλλοιωμένον, ἀλλ᾽ ἄτρεπτον ὄντα χαὶ ὀναλ- 
λοίωτον’ ἀπαθῇ τε ὅλως, μὴ πάσχοντα, συµπάσχοντα 
δὲ τῷ ἡμετέρῳ vévet, χατελθόντα ἁπ᾿ οὔρανοῦ, ἔγχυ- 


relique omnes haereses adventu illo posteriores fue- 
runt; nimirum postquam Maria Virgo Nazarethi a 


: Gabriele ceelestem nuntium accepit, ac Dominus 


humano corpore circumfusus prodiit, et in ccelum 
reeeptus est. Etenim ad humani generis salutem 
ita Deo visum est, ut ipsius Filius e ccelo delapsus 
in Virginis utero gigneretur : Verbum, inquam, 
illud ternum, quod e paterno sinu ante tenípus 
atque initium omne genitum est; idemque extremis 
temporibus allapsum Deus Verbuma Deo Patre re- 
vera genitus, ejusdemque cum illoessentiz, nec ulla 
re a Patre mutatus ; sed vicissitudinis ac mutationis 
et affectionis omnis expers. Qui cum citra ullam 
animi commotionem generis nostri misertus foret, 


uovnBévta οὐχ ἀπὸ σπέρματος ἀνδρὺς, ἀλλὰ διὰ D descendit e ccelo, ac de Spiritu sancto, non e virili 


Πνεύματος ἁγίου, ἀληθινῶς σῶμα ἀπὸ Μαρίας ἔσχη- 
χότα, ἀναπλάσαντα ἑαυτῷ τὴν σάρχα ἀπὸ τῆς µή- 
τρᾶς τῆς ἁγίας, xol ψυχὴν «hv ἀνθρωχείαν εξληφότα, 
xai νοῦν, xat πᾶν εἴ τι ἐστὶν ἄνθρωπος χωρὶς ἆμαρ: 
εἶας, εἰς ἑαυ ὼν τῇ ἑαυτοῦ θεότητι αυνγενώσαντα” ve- 
γεννηµένον τε ἐν Βηθλεὲμ, περιτµηθέντα Ev τῷ σπη- 
λαΐίῳ, προσενεχθέντα ἓν Ἱεροσολύμοις, ἑναγχαλισθέν- 
τα ὑπὸ τοῦ Συμεῶνος, ἀνθομολογηθέντα ὑπὸ "Αννης 
τῆς τοῦ Φανου]λ προφήτιδος, ἀπενεχθέντα εἰς Ναξα- 


! Fort. λεῖίμμα. * Reg. ἀλήθεια. Ἡ µία, etc. 
(26) Ἐνδημία Χριστοῦ. Qu bic ab Epiphanio 


de Salvatoris ortu, cunabulis, ac postremo passione 
dicuntur, nec non et de Augusti, atque Herodis an- 


semine productus, verum corpus e Maria suscepit, 
cum e sancto ejus utero carnem sibi finxisset, hu- 
manamque tum animam, tum mentem induisset; 
ac quidquid omnino cum honine conjunctum est, 
preter peccatum secum ac cum divinitate sua co- 
pulasset. Inde Bethlehemi in lucem editus, atque in 


' specu circumcisus Hierosolymis oblatus est ; ibique 


a Simeone inter brachia susceptus, fet ab Anna 


Phanuelis filia prophetissa przdicatus, Nazarethuin 


nis, opportunius ad bzresim L1 explicantur. Ubi de 
anno Dominici Natalis, ac pgssionis. ac reliquis, 
quz eodem spectant, agendum erit pluribus. 


2:5 


coram Deo reprzsentavit : atque inde Bethlehemuin 
propter generis propinquitatem a matre delatus 
est. Sed rursum Nazarethurn rediens anno altero 
vertente Hierosolyma Bethlehemumque gestante 
matre perductus est, Dethlehemi porro cum ad zdes 
quasdam cum Matre ac Josepho divertisset, qui 
jam grandi natu cum Maria degebat, secundo ab 
nativitate anno a Magis adorandi causa conventus, 
ac donis ornatus est. Eadem vero nocte, cum Jose- 
phus per somnium ab angelo esset admonitus, in 
AEgyptum transfertur. Ünde rursus post biennium 
mortuo jam Herode, ac succedente Archelao rever- 
litur. 

ll. Siquidem anno Herodis xxxur Augusti xii 
Bethlehemi in Jud:a Salvator nascitur. Tum He- 
rodis xxxv in JZEgyptum profectus est. Eodem 
Herode mortuo, ab Egypto rediit. Quare necesse 
est xxxvii Herodis anno quartum setatis sue pue- 
rulum egisse, cum Herodes, inquam, septem ac tri- 
ginta confectis annis vivendi finem habuit. Post 
hunc Archelaus novem annis imperavit ; quo regnum 
jneunte Josephus ex /Egypto cum Maria, ac puero 
digressus, ubi Árchelaum imperare didicit, in Ga- 
lilzeam secessit, ac tum Nazareti consedit Cate- 
rum Archelaus Herodem juniorem genuit ; qui nono 
patris anno in imperium successit. ldemque annus 
a nativitate Christi xiu numerandus est. Octavo 
decimo anno Herodis Agrippz, Jesus Christus pro- 
mulgare divinum verbum aggressus est, ac cum 
Joannis baptismo initiatur, tum annum illum ac- 
ceptum in ea praconii functione consumit, nulle 
neque Judeorum, neque gentilium, neque Samari- 
tanorum, neque alterius generis repugnante. Se- 
cundo przconii ccelestis anpo quamplurimos obtre- 
etatores habuit; quiquidem Herodis ejusdem xix, 
Christi xxxi exstitit. Demum xx tetrarchz Hero- 
dis anno Christus Dominus ob humani genetis sa- 
lutem passus, atque eodem tempore nihil passus 
9 est ; tum cum mortem degustans ipsum etiam 
crucis supplicium subiit, cum interim nihil ipsa 
divinitate pateretur. Christo enim, ait Scriptura, 
pro nobis in carne passo!. Rursumque : Mortificatus 
carne, vivificatus autem spiritu *, et qux sequuntur. 
In cruce suspenditur, sepelitur ; ad inferos cum di- 
vinitate &ua, animaque descendit; captivam ducit 
captivitatem ; ac tertio die cum sanctissimo suo 
corporf ad vitam excitatur. Quod quidem corpus 
neque dissolvendum amplius, nec passurum, nec 
sub mortis dominatum postea cessurum cum sua 
divinitate conjunxit. Id quod Apostoli testimonio 
comprobatur : Mors, inquit, non amplius ei domi- 
nabiter *. 

IIl. Hoc igitur ipsum corpus, carnem ipsam et 
&niiLàm, ipsa quibus constabat omnia, non aliud 
quidquam preter verum corpus, sed ipsummet illud 
vi c«elesti perfudit, et in unum idemque, in unam, 

* f Petr. iv, 1. 


! | Petr, nr, 18... ? fom. vi, 9. 


S. EPIPHANII 
deportatus est. Tum anno sequenti llierosolymis se A ρὲτ, ἑλθόντα τῷ ἑξῆς ἐνιαντῷ ὀφθῆναι ἔνωπιον Kus 


216 


plou εἰς Ἱερουσαλὴμ, γενόμενόν τε ἓν Βηθλεὲμ διὰ 
τὴν συγγένειαν ὑπὸ,τῆς μητρὸς βασταζόµενον αὖθις 
πάλιν εἰς Ναζαρὲτ ἀπενεχθέντα, καὶ κατὰ δευτέραν 
περίοδον ἐνιαυτοῦ εἰς τὰ Ἱεροσάλυμα xai Βηθλεὲμ 
ἐληλυθότα, βασταζόµενον ὡσαύτως ὑπὸ τῆς ἰδίας µη- 
τρός. tv Βηθλεὲμ δὲ ἐν οἰχίᾳ κατελθόντα σὺν τῇ ἰδίᾳ 
μητρὶ καὶ Ἰωσὴφ γέροντι ὄντι, σὺν τῇ Μαρίᾳ ὃλ 
ὄντι * χἀχεῖσε τῷ δευτέρῳ ἔτει αὐτοῦ γεννήσεως χατ- 
οπτευθέντα ὑπὸ τῶν μάγων προσχννηθῆναι δῶρα 
λαδόντα, xaX àv αὑτῇ τῇ νυχτὶ ὑπ ἀγγέλου τοῦ Ἰω- 
ete χρηµατίσαντος εἰς Αἴγυπτον παραληφθέντα * ἁπ᾿ 
ἐχεῖθέν τε πάλιν διὰ δύο ἑτῶν ἑπανεληλνθότα τελευ- 
τήσαντος τοῦ Ἡρώδου, ᾽Αρχελάου τε διαδεξαµένου 

B'. TQ γὰρ τριαχοστῷ τρίτῳ ἔτει Ηρώδου, τεσ- 
σαραχοστῷ 65 δευτέρῳ Αὐγούστου βασιλέως γεννᾶται 
ὁ Σωτὴρ iv Βηθλεὲμ τῆς Ἰουδαίας. Ká&cecot δὲ elc Αἴ- 
γυπτον τῷ τριαχοστῷ Erst xal πέμπτῳ Ἡρώδου * 
ἄνεισι δὲ ἀπὸ τῆς Αἰγύπτου μετὰ τὴν Ἡρώδου τε- 
λευτήν. Arb ἐπὶ εριάχοντα χαὶ ἑπτὰ ἔτεσι τῆς αὐτῆς 
ποῦ Ἡρώδονυ ἀρχῆς ἣν ὁ maig τεσσάρων ἑτῶν. Ὅτε 
Ἡρώδης, τριακονταεπτὰ ἕτη πληρώσας, κατέστρεψε 
τὸν βίον, Αρχέλαος δὲ ἑννέα ἔτη βασιλεύει, οὗ ἓν ἁρ- 
Xf, τῆς βασιλείας ἐξιὼν Ἰωσὴφ ἀπ᾿ Αἰγύπτου ἅμα τῇ 
Mapla xoi τῷ παιδὶ, ἀκούσας τὺν ᾽Αρχέλαον βασι- 
λεύειν, ἀνεχώρησεν sl; τὰ µέρη τῆς Γαλιλαίας, xal 
κατῴχησε τότε εἰς Ναξαρέτ. Αρχέλαος δὲ γεννᾷ τὸν 
Ἡρώδην τὸν νεώτερον. Καὶ βασιλεύει Ἡρώδης τῷ 
ἑννάτῳ ἔτει τῆς τοῦ πατρὸς ᾽Αρχελάου βασιλείας xa- 


C τὰ διαδοχἠν. Καὶ γέγονε τῷ αὐτῷ δεχατρία ἔτη λο- 


γιξόµενα τῇ ἑνσάρχῳ Χριστοῦ παρουσἰᾳ. Όχτωχαι- 
δεχάτῳ δὲ Exec Ἡρώδον τοῦ ἐπιχληθέντος ᾽Αγρίππου, 
τότε Ίρξατο ὁ Ἰησοῦς τοῦ κηρύγματος, xal τὸ βά- 
πτισµα τὸ ἀπὸ Ἰωάννου τότε λαμθάνει, χαὶ χηρύσ- 
σει ἐνιαυτὸν δεχτὸν, ὑπ' οὐδενὸς ἀντιλεγόμενος, 
οὔτε ὑπὺ Ἰουδαίων, οὔτε ὑπὸ Ἑλλήνων, οὔτε ὑπὸ 
Σαμαρειτῶν, οὔτε ὑπό τινος ἑτέρου. Ἔπειτα ἁντι- 


«λεγόμενος ἐχήρυξεν ἐνιαυτὸν δεύτερον, xat γέγονεν 


ἐννεαχαίδεχα ἔτη τῷ αὐτῷ Ἡρώδῃ, τῷ δὲ Σωτῆρι 
τριακοαστὸν δεύτερον. Ἐν δὲ τῷ εἰχοστῷ ἔτει τοῦ 
Ἡρώδου τοῦ τετράρχου χαλουµένου γίνεται τὸ σιυτή- 
ριαν πάθος xai ἡ ἀπάθεια, 1] θανάτου γεῦσις, γεῦσαίς 
τε θανάτου, ἄχρι σταυροῦ πάσχοντος ἐν ἀληθείᾳ, 
ἁπαθοῦς δὲ µένοντος iv θεότητι. Χριστοῦ γὰρ xa- 


D θόντος ὑπὲρ ἡμῶν capxi, φησὶν fj Γραφή: χαὶ πάἀ- 


)v* Θανατωθεὶς capxi, ζωογονηθεὶς δὲ αγεύµατι, 
xai τὰ ἑξῆς, Σταυροῦται, θάπτεται, χατέρχεται εἰς 
τὰ χαταχθόνια ἓν θεότητι χαὶ ἐν duy] ΄ αἰχμαλωτεύαι 
εὖν αἰχμαλωσίαν, xat ἀνίσταται τῇ ερίτῃ ἡμέρᾳ σὺν 
αὐτῷ τῷ ἁγίῳ σώματι, συνενώσας τὸ σῶμα τῇ Ocó- 
τητι, μηχέτι λυόµενον, µηχέτι πάσχον, μηχέτι ὑπὸ 
θανάτου χυριενόµενον, ὥς φησιν ὁ ᾿Απόστολος' Θά- 
γατος αὐτοῦ οὐκέει χυριεύει. 

I*. Αὐτὸ σῶμα ἁληθινῶς, αὐτὴν τὴν σάρχα, αὐτὴν 
τὴν φυχῆν, αὐτὰ τὰ πάντα , οὐκ ἄλλο τι παρὰ τὸ ὃν 
σῶμα, à) αὐτὸ τὸ ὃν ἑνδυναμώσας, εἰς μίαν ἑνό- 
τητα, εἰς μίαν θεότητα, τὸ σαρχικὸν ἄφθαρτον, vb 


ADYERSUS ILERESES LIB. ]. TOM. I. — H.ERES. XX. 


378 


σωματιχὸν πνευματιχὸν, τὸ παχυμερὲς λεπτομερὲς, A inquam, divinitatem consociavit ; ut et Carne con- 


τὸ θνητὸν ἀθάνατον, pi ἑωραχὸς ὅλως διαφθορὰν, μὴ 
χαταλειῳθείσης τῆς φυχῆς £v ἆδῃ, μὴ µερισθέντος 
τοῦ ὀργάνου πρὰς ἁμαρτίαν, μὴ χρανθέντος τοῦ νοῦ 
τροπῇ , ἀλλὰ τὰ ὅλα μὲν ἀνθρώπου λαδὼν, φυλάξας 
Eb ὅλα τέλεια ἐπιδεδωχυίας τῆς θεότητος τῇ ἀληθινῇ 
ἑνανθρωπήῆσει πρὸς τὰς εὔλόγους χρείας, λέγω δὴ 
τὰς Ex σώματός τὰ χαὶ φυχῆς, χαὶ &x vou ἀνθρωπί- 
γου ἐπιξητουμένας τὴν πληβοφορίαν, τουτέστι πείνῃ 
xat 6st, χλαυθμῷ τε xaX ἀθυμίᾳ , δαχρύσει τε xat 
Όπνῳ καὶ ἀναπαύσει. Ταῦτα γὰρ οὐχ ἁμαρτίας εἷ- 
ὃὅοςς, ἁλλ᾽ ἐνανθρωπήσεως ἀληθεστάτης γνώρισμα, 
ἀληθείᾳ τῆς θεότητος συνούσης τῇ ἀνθρωπότητι , οὗ 
τὰ ἀνθρώπινα πασχούσης, ἀλλὰ τῆς θεότητος συνευ- 
ῥοχούσης εἰς τὰ εὔλογα, καὶ τὰ Exch; ἁμαρτίας xat 
τροπΏς ἁ πηγορευµένης ΄ ἀνέστη , xai θυρῶν χεχλει- 
σµένων εἰαῆλθεν, ἵνα τὸ παχυμερὲς λεπτομερὲς ἆπο- 
δείξη, αὐτὸ τὸ ἂν σὺν σαρχὶ καὶ ὁστέοις. Μετὰ γὰρ 
ϱὐ εἰσελθεῖν, ἔδειξε χεῖρας xai πόδας καὶ πλευρὰν 
γεγυγµένην, ὁστέα τε xal νεῦρα, xai τἄλλα , ὡς μὴ 
εἶναι φαντασίαν τὰ ὀρώμενα. Πίστεώς τε χαὶ ἑλπίδος 
τῆς ἡμετέάρας τὴν ὑπόσχεσιν ἑἐποιεῖτο δι’ ἑαυτοῦ τὰ 
ὅλα τελείως. Καὶ συναλίξεται οὗ δοχἡσει, ἀλλὰ ἆλη- 
Ocía- παιδεύων τε ἐδίδαξε βασιλείαν οὑρανῶν xn- 
ρύσσειν ἓν ἀληθείᾳ, τὸ μέγα καὶ χορυφαιότατον ση- 
µαίνων τοῖς μαθηταῖς, xaX λέγων ' Μαθητεύσατε τὰ 
ἔθνη  τουτέστι µεταδάλλετε τὰ ἔθνη ἀπὸ xaxlas εἰς 
ἀλήθειαν, ἀπὺ αἱρέσεων εἰς µίαν ἑνότητα. Baxci- 
cars αὐτοὺς εἰς ὄνομα Πατρὸς καὶ χΙοῦ καὶ ἁγίου 


$tans et incorruptum, eorporeum simul ac spiri- 
tuale, concretum ac tenue, mortale pariter atque 
immortale illud esset: quod nulla omnino tabe dis- 
solutum fuerat ; neque ejus anima apud inferos re- 
licta, nec ipsum velut instrumentum quoddam: ali- 
qua ex parte peccati in obsequium impensum, ne- 
que mens ulla erat in deterius mutatione polluta. 
Sed ita sibi omnia qux hominum propria sunt 
adscivit, eadem ut integra servaret, quz vers illi, 
quam sibi conciliaverat, naturze necessarios ad usus 
divinitas concesserat, usus nimirum illos, qui ut 
esse penitus possint partim corporis egent, partim 
animi, atque humanz mentis adminiculo : cujus- 
modi sunt fames, sitis, fletus, ac dolor, lacryinze, 
somnus ac requies. Hzc enim omnia nulla infuscata 
peccati specie, susceple reipsa nature hominis 
argumenta continent, qua cum vere consociata di- 
virlitas bumanum tamen patitur nihil, tametsi quse 
rationi consentanea forent, et ab omni scelere, 
atque in pejus mutatione procul essent, admiserit. 
Δά hec excitatus a morte Christus occlusis januis 
ingressus est, uti quod hactenus crassum concre- 
tumque fuerat corpus, eadem cum carne ossibus- 
que tenue ac subtile esse monstraret. Statim enim 
atque introgressus est manus ac pedes, et confos- 
Sum latus cum ossibus ac nervis ostendit: adeo 
qua tum videbantur solida erant, nec specie tenus 
exstabant, Quibus rebus eorum omnium, quz fidei, 


Πνεύματος * εἰς τὴν Κυριαχὴν ὀνομασίαν τῆς Τριά- ᾳ speique nostre. S() proposita sunt, promissorum 


δος, τὴν ἁγίαν xal βασιλιχὴν σφραγίδα ΄ ἵνα δείξῃ 
£x τοῦ ὀνόματος µηδεµίαν ἀλλοίωσιν εἶναι τῆς μιᾶς 
ἑνότητος. "Όπου γὰρ οἱ βαπτιζόμενοι κελεύονται Ov 
αὐτοῦ εἰς ὄνομα Πατρὸς, ἀσφαλὴς ἡ δοξολογία’ elc 
ὄνομα YioU, οὐχ ἀποδέοντος ἡ ἐπίχλησις ' εἰς ὄνομα 
'ἁγίου Πνεύματος, οὗ διηρηµένος ὁ σύνδεσμος , οὔτε 
ἀπηλλοτριωμένος τῆς μιᾶς θεότητος ἔχων τὴν σφρα- 
(ba. 


per sese veritatem penitus approbavit. Postea non 
ficta duntaxat imagine, sed reipsa. cum suis epule- 
tus eosdem instituit, ac coeleste regnum cum veri- 
tate nuntiare docuit : tum cum maximum illud 
longeque precipuum arcanum discipulis aperuit. 
Docete, inquit *, omnes gentes. Hoc est: Ab improbi- 


.tate illas ad veritatem ; ab sectis variis ad ejusdem 


dogmatis communionem traducite. Baptizate eos 


n nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti; nimirum in Dominica Trinitatis appellatione, quod 
psum sacresanctum est, oc regium signum; quo vel ipso nomine significaret, nibil esse ab unitate 
lversum. Cum enim baptizari homines jubet in momine Patris, firma ac stabilis est glori: przedica- 
4o. Quod vero additur in nomine Filii, nulla re hunc a paterna dignitate deficere appellatio ipsa 
leclarat. Postremo iis in verbis, ἐπ nomine Spiritus sancti, nulla est conjunctionis divisio, varietas 


10la; sed unius divinitatis velut signum repraesentat. 
À'. Καὶ ἀνελήφθη εἰς οὐρανὸν iv αὐτῷ τῷ σώ- D 


ματι, xal τῇ Φυχῇ, xal τῷ vip, συνενώσας εἰς µίαν 


ἑνότητα xgi pav πνευματιχὴν ὑπόστασιν. Καὶ Év- , 


Ίεον ἁποτελέσας, ἐχάθισεν ἐν δεξιᾷ τοῦ Πατρὸς, 
κἐµφας χήρυχας εἰς ὅλην τὴν οἰκουμένην, Σέµωνα 
Πέτρον, xai ᾿Ανδρέαν τὸν ἁδελρὸν αὐτοῦ, Ἰάχωθον 
καἱ Ἰωάννην τοὺς υἱοὺς Ζεθεδαίου, οὓς πάλαι ἑξελέ - 
$1t0* Φίλιππον xa Βαρθολομαῖον, Ματθαῖον, θω- 
μᾶν τε xai ἸΙούδαν, xai θαδδαῖον, Σίμωνα τὸν Ζη- 
ωτήν. Ἰούδας γὰρ ὁ Ἰσχαριώτης, εἰ xal πρώην iv 
οἷς δώδεχα ἑφηφίξετο, προδότης γενόμενος. ἀπετμή- 
(s τοῦ ἁγίου τῶν ἁποστόλων καταλόγου, ᾽Απέστειλε 
& καὶ ἄλλους ἑδδομηκονταδύο κηρύττειν, ἐξ ὧν ἦσαν 


! Matth, xxviv, 19. 


IV. Denique eodem cum corpore et anima men- 
teque ad superos evectus est, omnibus illis in 
unum conflatis, atque in eamdem spiritualem per- 
sonam cencurrentibus, divinisque redditis. Inde 
mox ut ad Patris dextram consedit, praecones iu 
universum orbem dimisit, Simonem Petrum, et 
Andream ejus fratrem, Jacobum et Joannem Zebe- 
dzi filios, quos olim delegerat, Philippum et DBar- ^ 
tholomzum, Mattheum, Thomam, et Judam, ac 
Tbhaddeum, ac Simonem Zeloten: nam [scariotes 
Judas etsi liactenus ad xii ascriptus fuerat, postea- 
quam proditorem se fecit, ab sacro apostolorum nu- 
mero est expunctus. Prater hos, Lxxu alios ad eam«- 


£19 


ad viduarum obsequium delecli sunt: ftephanus, 
Philippus, Prochorus, Nicanor, Timon, Parmenas, 
et Nicolaus, et ante hos Mauhias, «qui loco Jude 
inter apostolos cooptauis est. Ad septenos illos ac 
Matthiam, Marcum insuper, et Lucam, Justum, 
Barnabaum, Appellem, Ruffum, Nigrum, ac reliquos, 
uti diximus, Lxxn adjecit. Quibus cum etiam san- 
«tum Paulum suapte de coelo voce missa apostolum 
| gentiufa ac praconem, et apostolice docirins con- 
.summatorem inslituit, Qui quidem sanctum Lucam, 
ut memorant, unum e Lxxu discipulis SA qui 
varias in regiones, dissipati fuerant, reduxit, eum - 
que comitem et adjutorem Evangelii simul et apo- 
stolum adhibuit. Hoc modo totum Evangelii nego- 
tium ad id usque temporis confectum est. 


Atque hactenus de xi sectis, deque eo quod or- 
dine consecutum est, et a me pro virium captu 
paucis explicatum, evangelica scilicet luce, qua a 
hristo Domino, Christique discipulis orbi terrarum 
Mata fuit. Quibus a me dictis consentanea pleraque 
€olligere licet, ac vaticinia et oracula ex lege veteri, 
:vel Psalmis aliisque libris conquirere, et omnium 
seriem, ordinemque perscrutari; ex iisque Incar- 
Watiomem Christi Domini perspicue comprobare 
non suppositltiam, sed veram exstitisse, atque in 
lege veteri nuntiatam, ut de 6ο nullus sit dubitandi 
loeus relictus. Sed ne hujus operis tractatio in infi- 
pilum excrescat, his qua dicta sunt erimus con- 
tenti. 


Ac deinceps opiniones iHas, quse in liominum 
vii3m postea pessimo colore ac specie prolatze sunt, 
eadem serie pertexam: posteaquam χι Judeorum 
Sariaritanoramque sectas cum superioribus 1x, 
qu2 partim e Grecis, partim ex barbaris aliisque 
conflatte sunt ante Salvatoris adventum, ad hzc 
ueque tempora habita brevitatis ratione percensui. 


De Nazarenis, sive Christianis. 


Naaareorum sive Christianorum est qui a Judzis 
brevi interjecto tempore vocatus est Christianismus, 
οἱ ab ipsis adeo apostolis id nomen obtinuit, eum 
Μα Petrus locutus sit, Jesum Nazarenum virum pro- 
batum a Deo *, eic. Postea vero Antiochiz Christia- 


S. EPIPHANII : 
dem functionem allegat, e quibus vit illi fuere, qui Α.οἱ ἑπτὰ, οἱ ἐπὶ τῶν χηρῶν τεταγµένοι: Στέφανος, 


980 


Φίλιππος, Πρόχορος, Νικάνωρ, Tipov, Παρμηνᾶς, 
xaX Νικόλαος. Πρὸ τούτων δὲ Ματθίας, ὁ ἀντὶ Ἰούδα 
συμφηφισθεὶς μετὰ τῶν ἁποστόλων. Μετὰ τούτους 
δὲ τοὺς ἑπτὰ xai Ματθίαν τὸν πρὸ αὐτῶν, Μάρχον, 
Λουχᾶν, Ἰοῦστον, Βαρνάδαν, xat ᾽Απελλην, Ῥοῦφον, 
Nívepa, χαὶ τοὺς λοιποὺς τῶν ἑθδομηχονταδύο. Mec 


αὐτοὺς δὲ πάντας χαὶ σὺν αὐτοῖς Παῦλον τὸν ἅγιον 


ἁἀπόστολον διὰ φωνΏς ἰδίας ἀπ οὐρανοῦ ἆ πόστολον 
ὁμοῦ xa χήρυχα ἑθνῶν, xal πληρωτὴν ἀποστολιχτς 
διδασχαλίας ἐξελέξατο. "Oc εὑρίσχεται τὸν [iov 
Aouxdv ὄντα τῶν ἑθδομηχκονταδύο τῶν ἑσχορπισμέ- 
νων, ἐπιστρέφας, καὶ ἀχόλονθον ἑαυτῷ ποιήσας, 
συνεργὸν τοῦ Εὐαγγελίου ὁμοῦ χαὶ ἀπόστολον. Καὶ 
οὕτως ἐτελέσθη ἡ πᾶσα Εὐαγγελικὴ πραγματεία ἕως 


B τούτου τοῦ χρόνου. 


Ἔαται δέ µοι 6 λόγος ἕως ὧδε περὶ τῶν ἔνδεχα 
αἱρέσεων, xal τῆς κατὰ δύναμιν ἀκολουθίας ἓν συν- 
τόμῳφ pos εἰρημένης, εὐαγγελιχῆς φωταγωχίας τῆς 
&v χόσµεν δι’ αὐτοῦ xaX τῶν μαθητῶν αὐτοῦ γεγενῃ- 
µένης ' οὓς τὰ ὅμοια σνλλέξαι, xal καραθέσθαι τὰ 
πραθεαπίσµατά το χαὶ τὰς προρητείας ἀπὸ Νόμου 
τε χαὶ Ῥαλμῶν xol τῶν ἄλλων τὰς ἀχολουθίας, xat 
τὰς ἀγωγὰς ἄνεστιν ἰδεῖν, xaX τὴν ἀχρίδειαν χατα- 
λαθέσθαι, ὡς οὐ νῴθος , ἀλλ ἁληθὴς, καὶ προχατ- 
αγγελθεὶς * ἀπὸ τῆς Παλαιᾶς Διαθήχης ἀναμφίθολός 
ἐστιν $ ἔνόαρχας Χριστοῦ παρονσία, καὶ εὐαγγελιχὴ 
διδασκαλία. Ίνα Gk μὴ εἰς ᾖγχον παρεκτείνω τὴν 
τῆς συντάξεως πραγµατείαν, τούτοις ἀρχεσθήσο- 


6 μαι. 


Προϊὼν δὲ ἐφεξῆς τὰς μετέπειτα τῷ Bip ἐπιφνεί- 
σας ἐπὶ xaxfj προφάσει δόξας ὁμοίως διαγορεύσω, 
Ίδη τὰς Evbexa τὰς ávb Ἰουδαίων xa Σαμαρειτων, 
χαὶ τὰς πρὺ αὐτῶν ἑννέα ἐξ Ἑλλήνων, καὶ βαρθά- 


- pov, καὶ τῶν ἄλλων γενοµένας πρὸ τῆς τοῦ Κυρίου 


παρουσίας, καὶ ἕως αὑτοῦ τοῦ χρόνου μετρίως ἀπ- 
αριθµησάµενος. 
Περὶ Νωζωραίων, rot Χριστιανῶν. 


Ναζωραίων, 6 ἐστι Χριστιανῶν, ὁ χληθεὶς iv 
ὀλίγῳ χρόνῳ ὑπὸ Ἰουδείων Χριατιανισμὸς, xai ὑπ' 
αὐτῶν τῶν ἀποστόλων, λέγοντας Πέτρου ' Ἰησοῦν 
τὸν Ναζωραῖον, ἄνδρα ἀποδεδειγμένον ἐκ τοῦ 
θεοῦ, xaX τὰ ἑξῆς ' ὕστερον δὲ ἀπὸ ᾽Αντιοχείας ἀρ- 


Bisumus appellari εφ, Est et alia proprie Naza- D ξάμενος καλεῖσθαι Χριστιανισμός. Ἔστι δὲ καὶ φύσει 


Forum secta, de quibus suoloeo disputabimus, . 


! Act. 1j, 22... Fort. προχαταγγελθεῖσα. 


αἴρεαις Ναζωραίων, περὶ ὧν χαθεξῆς λέξομεν χατὰ 
πὸν χαιρὸν τῆς ἀχολουθίας. 


ADVERSUS ILERESES, L)B. 1. TOM. il. 


———————————————————————— MENRAAEEDRRURRMÓMÓMÓMMMMMERRÓÓRÓXRMMAXAXRMAXXXMELL—BREEE— 


TAAE ΕΝΕΣΤΙ ΚΑΙ EN TOYTQ TQ AEYTEPQ TOMQ 
TOY IIPOTUY BIBAIOY, 


Ἐν ᾧ εἰσω αἱρέσεις Osxacpsic οὕτως. 


INDICULUS EORUM QUA IN TOM. ]I LIB. I 


CONTINENTUR, 


Qui hereses complectitur χα hoe ordine. 


À', Euuovtavot , οἱ ἀπὸ Σίμωνος τοῦ Μάχου πῦΑ 52 I. Simoniani a Simone Mago cognominati, 


ἐτὰ Πέτρου τοῦ ἀποστόλου, χώμης Γιτθῶν τῆς Zaya- 
pias. Οὗτος ἀπὸ Σαμαρειτῶν ὠρμᾶτο, Χριστοῦ δὲ 
ὑπέδυ ὄνομα µόνον. Ἐδίδαξε δὲ αἰσχροποιίαν, μίδιν 
μολυσμοῦ, γυναικῶν ἁδιαφορίαν. Σωμάτων δὲ ἀπο- 
ζάλλεται τὴν ἀνάστασιν, xai τὸν xócpov μὴ elvat 
Θεοῦ φάσχει. Εἰχόνα δὲ αὐτοῦ ὡς Διὸς, καὶ τῆς σὺν 
αὐτῷ πόρνης ὀνόματι Ἑλένης, ᾽Αθηνᾶς τύπον τοῖς 
ἑαυτοῦ μαθηταῖς παρεδίδου εἰς προσχύνησιν. Ἔλεγε 
& ἑαυτὸν Σαμαρείταις μὲν τὸν Πατέρα, Ἰουδαίοις δὲ 
ὃν Χριστόν. 

B. Μενανδριανοὶ, οἱ ἀπὸ φούτου τοῦ Σίμωνος διὰ 
Μενάνδρου τινὸς ἐναρξάμενοι διαφερόμενοί τε πρὸς 
οὓς Σιμωνιανοὺς χατά τι’ ὃς ἀπὸ ἀγγέλων ἔλαχε 
ὧν χόσµον γεγενῆσθαι. 


| 


T. Σατορνιλιανοὶ, οἱ χατὰ τὴν Συρίαν τὴν τῶν 


Σιμωνιανῶν κχρατύνοντες αἰσχρολοχίαν , ἕτερα δὲ 
παρὰ τοὺς Σιμωνιανοὺς εἰς ἔχπληξιν περιασοτέραν 
χηρύσσοντες , ἀπὺ δὲ Σατορνίλου τὴν ἀρχὴν ἐσχηχό- 
τες, ὃς χαὶ αὐτὸς χατὰ Μένανδρον ὑπ' ἀγγέλων τὸν 
χόσμον γεγενῆσθαι ἔφασχε, µόνων δὲ ἑπτὰ διὰ τὴν 
τοῦ ἄνω Πατρὸς Υνώμην. 

&. Βασιλειδιανοὶ, οἱ τῆς αὐτῆς αἰσχρουρτίας τε- 
λεσταὶ, ἀπὸ Ἡασιλείδου τοῦ ἅμα Σατορνίλῳ τοῖς Σι- 
βωνιανοῖς xal Μενανδριανοῖς µεμαθητευµένοι, τὰ 
ὅμοια μὲν φρονοῦντος, xavá τι δὲ διαφεροµένου. Δέ- 
Yt δὲ τριακοσίους ἑξηχονταπέντε οὐρανοὺς εἶναι, 
χαὶ τούτοις ὀνόματα ἀγγελιχὰ ἐχτίθησι. Ac χαὶ τὸν 


qui apostoli Petri temporibus vixit, e Gitthis vico 
quodam oriundus. Iste cum esset Samaritanus, Chri- 
stum nomine tenus professus est: auctor nefandz 
obscenitatis, el inquinaussimi concubitus. Pre- 
terea promiscuas uxores esse voluit. Corpora negat 
resurgere, nec a Deo mundum fabricatum esse sta- 
tuit. Imaginem porro suam scortique sui, nomine 


Helenz, sub Minerva specie discipulis adoraudam — 


obtrusit. Apud Samaritas pro Deo Patre se vendi- 
tans, Judezis Christum se esse dicebat. 

Il. Menandriani ab eodem illo Simone per Me- 
nandrum quemdam originem traxerunt, nonnullis- 
que in rebus a Simohianis discrepant. Mehander 
porro mundum ab angelis fuisse productum asse- 
ruit. 

Ill. Saturnilisni in Syria Simonianorum turpitu- 
dinem auxerunt. Nonnulla quoque ad majorem con- 
ciliandum stuporem ad illorum adjecere dogmata. 
Horum princeps Saturnilus fuit, qui perinde ac 
Menander mundi conditores angelos, boc est se- 
ptenos ex iis, facit, idque ipsos de supremi parentis 
sententia suscepisse statuit. 

IV. Basilidiani fceditalis ejusdem socii ad Basi- 
liden originem referunt, qui cum Saturnilo Simo- 
nianis, ac Menandrianis operam dedit : ac tametsi 
eadem fere sentiat, in quibusdam tamen discrepat. 
Nam coelestes orbes Cccuxv constituit, quos ange- 
licis nominibus afficit : ideoque totidem diebus an« 


ἐνιαυτὸν τοσούτων ἡμερῶν εἶναι, xal τὸ ᾿Αθρασὰξ (? num constare censet. Addit et Abrasaxam cujusdam 


ὄνομα δυνάµεως, ὃ φέρει ψῆφον τδε’, καὶ εἶναί φησι 
τοῦτο ἅγιον Πνεύμα ὕνομα. 
E. Νιχολαῖται, ἀπὸ Νικολάου τοῦ ἐπὶ ταῖς χήραις 


ὑπὸ τῶν ἁποστόλων ταχθέντος, ὃς διὰ ζῆλον τῆς ἰδίας᾽ 


Ἱαμετῃς τὴν αἰσχρουργίαν ἅμα τοῖς ἄλλοις ἐπιτελεῖν 
τοὺς αὐτοῦ μαθητὰς ἑδίδαξε "χαὶ περὶ τοῦ Καύλακαχ, 
x1 Προυνίχου, xa ἄλλων βαρδαριχκῶν ὀνομάτων, & 
t$ χόσμῳ μυσαρῶς εἰσηγήσατο. 

3. Γνωστικοὶ, οἱ τὰς αὐτὰς αἱρέσεις διαδεξάµε- 
νο” πλέον δὲ αὐτῶν πάντων τὴν αἰσχρότητα ἑμμα- 
WX ἐργαζόμενοι, y. Αἰγύπτῳ δὲ Στρατιωτικοὶ xa- 
Ἱύμενοι καὶ Φιδιωνῖται: ἓν δὲ τοῖς ἀνωτεριχοῖς 
βέρεσι Σεχουνδιανοὶ, ἐν ἄλλοις δὲ µέρεσι Σωχρατῖται, 
παρὰ Ub ἑτέροις Ζακχαΐοι. "Αλλοι δὲ Kobbaycuz αὐ- 


virtutis nomen, qux cccLxv numerum litteris expri» 
mit, idque Spiritum esse sanctum asserit. 

. V. Nicolait& a Nicolao illo derivati sunt, cui ab 
apostolis viduarum cura. commissa fuerat. Hic ze- 
lotypia ob uxorem sestuans, cum aliis preposteram | 
libidinem exercere suos docuit. Sed et Caulacach, 
et Prunicum, et alia nominum portenía turpiter in 
muudum invexit. 

B3 VI. Harum Gnostici successores hz»resum 
longe omnes turpitudinis atque exsecrands fcedita- 
tis vesania superarupt. Militares porro in Egypto 
dicuntur, et Phibionits ; in superiore tractu Secun. 
diani; alibi Socratite ; ab aliis Zachei. Sunt qui 
eos Coddianos nominent ; quidam 'Βορθηρίτας, sivo 


255 


S. ΕΒΙΡΗΑΝΗ 


9ει 


lutulentos. Ab istis. Barbelo, sive Barbero, nescio A τοὺς λέγουσιν΄ ἄλλοι δὲ Βορδορίτας αὐτοὺς Χαλοῦσιν 


qua praedicari solet. 

VII. Carpocratiani a Carpocrate quodam Asiatico 
dicti, qui ad omne turpitudinum ac flagitiorum ge- 
nus discipulos informabat. Quod si quis, aiebat, 
non omnia percurrerit, neque demonum, et ange- 
lorum omnium voluntati satisfecerit, supremum in 
calum evehi minime potest, neque principatus, po- 
testalesque transcendere. Asserebat idem Jesum 
mente przditam animam sumpsisse, et cognitione 
celestium imbutum hominibus ea nuntiasse : ac si 
quis eadem, quz: Jesus 'olim, perpetret, haud eo 
inferiorem futurum. Demum legem una cum mor- 
tuorum resurrectione damnabat, quemadmodum et 
Simoniani, czterique omnes, quos hucusque per- 


Οὗτοι τὴν Βαρθελὼ καὶ Ἡαρδερὼ αὐχοῦσι. 

Z'. Καρποχρατιανοὶ, ἀπὸ Καρποχράτους τινὸς τῶι 
ἐν τῇ "Acla, ὃς ἑδίδασχε πᾶσαν αἰσχρουργίαν ἔχτεν 
λεῖν, καὶ πᾶν ἐπιτήδευμα ἁμαρτίας. Καὶ el µή τις, 
qnot, διὰ πάντων παρέλθοι, xai τὸ θέληµα πάντων 
τῶν δαιμόνων καὶ ἀγγέλων ἑχτελέσῃ, οὗ δύναται 
ὑπερθῆναι εἰς τὸν ἀνώτατον οὐρανὸν, οὐδὲ τὰς ἀρχὰς 
xai τὰς. ἐξηυσίας παρελθεῖν. Ἔλεγε δὲ τὸν Ἰησοῦν 
duyhv νοερὰν εἱληφέναι, εἰδότα δὲ τὰ ἄνω ἐνταῦθα 
χαταγγέλλειν΄ xal ὡς cU τι πράξειεν ὅμοια τῷ Ἰτ- 
σοῦ, χατ αὐτὸν εἶναι. Τόν τε νόμον σὺν τῇ τῶν νε- 
κρῶν ἀναστάσει ἀπηγόρευεν, ὡς αἱ ἀπὸ Σίμωνος καὶ 
δεῦρο αἱρέσεις. Τούτου γέγονεν ἡ tv Ῥώμῃ Μαρ- 
κελλίνα. Εἰχόνας δὲ ποιῄσας ἓν χρυφῇ Ἰησοῦ, καὶ 


censui. Ex hujus grege Mareellina illa Romze fuit. B Παύλου, xat Ομήρου, καὶ Πνθαγόρου, ταύταις ἐθν- 


Atque idein Jesu, Paulique, nec non et Homeri ac 
Pythagors clanculum imagines fingens, sufitibus 
eas et adoratione prosecutus est. 

VIII. Cerinthiani, sive Merinthiani, a Cerintho , 
vel Merintho Judaici generis exstiterunt, qui cir- 
cumcisionem prz se ferebant. Mundum ab angelis 
fabricatum, Jesum ad Christi dignitatem per vir- 
tutum incrementa pervenisse dixerunt. 

ΙΧ. Nazareni ita Jesum esse Christum, Deique 
Filium asseruerunt, ut Mosis legem omnino vitse 
ad institutum adsceiverint. 

X. Cerinthianis, ac Nazarenis simillimi sunt 
Ebionite, quibus cum Sampsais, et Elces:is ali- 


µία xa προσεχύνει. 


H'. Κηρινθιανοὶ, οἳ xoi Μηρινθιανοί” οὗτοι ἀπὸ 
Κηρίνθου xai Μηρίνθου Ἰουδαῖοί τινες τὴν περιτο- 
μὴν αὐχοῦντες, τὸν δὲ χόσμον ὑπ ἀγγέλων Υεχγε- 
νήσθαι λέγοντες, Ἰησοῦν δὲ χατὰ προχοπὴν Χριστὸν 
κεχλῆσθαι. 

, &. Ναζωραῖοι, o! Χριστὸν ὁμολογοῦσιν Ἰησοῦν' 
Υἱὸν θεοῦ, πάντα δὲ χατὰ νόµον πολιτεὐόµενοι. | 

Y. Ἐδιωναῖοι, ol παραπλήσιοι τῶν προειρηµένων 

Κηρινθιανῶν χαὶ Ναζωραίων, ol; συνήφθη κατά τι 


qua ex parte convenit. Hi Christum in celo crea- ( 1j τῶν Σαμφαίων τε xai Ἑλκεσαίων αἴρεσις. Ot Χρι- 


tum, ejusque sanctum Spiritum affirmant. Illum 
ipsum in Adamum sese infudisse primo, ac deinde 
exuisse narrant ; tum subiisse denuo; idque com- 
modum fecisse, cum in terras corpore circumfusus 
advenit. Ac licet Judzi sint, Evangelium nihilomi- 
nus adhibent. Carnium esum detestantur. Aquam 
pro Deo venerantur. Christum in suo illo, uti dixi- 
mus, adventu hominem induisse dicunt. Denique 
aquis sé identidem tam hieme quam zstate lavant, 
BA nimirum puritatis conciliande sibi gratia, 
quemadmodum Samarita. 

XL Valentini corporum resurrectionem negant. 
Vetus Testamentum, ae prophetas respuunt. Qua: 
nibilominus legunt ipsi, et si quid est quod ad illo- 


στόν φασιν κεχτίσθαι ἓν τῷ obpavi, xal τὸ ἅγιον 
αὐτοῦ Πνεῦμα. Ἑνδημήσαντα δὲ τὸν Χριστὸν ἐν τῷ 
Αδὰμ πρῶτον, xaY χατὰ καιρὸν ἐχδυόμενον αὐτὸν 
τὸν ᾿Αδὰμ, χαὶ πάλιν ἑνδυόμενον, τὸ αὐτὸ τοῦτό φα- 
σιν ἐχτετελεχέναι αὐτὸν Ev τῇ ἑνσάρνῳ αὐτοῦ παρου- 
cla. Ἰουδαῖοι δὲ ὄντες Εὐαγγελίοις χἐχρηνται. Σαρ- 
χοφαγίαν βδελύττονται, Τὸ ὕδωρ ἀντὶ Θεοῦ ἔχουσι ' 
τὸν δὲ Χριστὸν ἄνθρωπον ἐν τῇ ἑνσάρχῳ παρουσαίφ 
ἑνδεδύσθαι, ὡς ἔφην. Συνεχῶς δὲ βαπτίζονται ἐν τοῖς 
ὕδασι θέρους τε χαὶ χειμῶνος, εἰς ἀγνισμὸν δηθεν, 
ὥσπερ οἱ Σαμαρεῖται. 

ΙΛ’, Οὐαλεντῖνοι, ol σαρχὺς μὲν ἁπαγορεύουσιν 
ἀνάστασιν, Παλαιὰν Διαθήχην ἀθετοῦσι xai προφᾖ- 
τας, ἀναγινώσχοντες μὲν χαὶ ὅσα εἰς ὁμοίωσιν δύνα- 


rum hzresin per figuram αὁ tropum accommodari D ται τροπολογεῖσθαι τῆς αὐτῶν αἱρέσεως, xai δεχόµε- 


possit, id admittunt. Sed certas quasdam fabulas 
addiderunt, et triginta onum utriusque sexus vo- 
cahula commenti sunt; quos quidem sonas ab uni- 
versorum parente ac conditore productos asserunt, 
quos et deos, et 2eonas faciunt. Demum Christum e 
coelo corpus extulisse, ac per Mariam traductum 
esse velut per tubulum existimant. 

ΧΙΙ. Secundiani, eorumque socii Epiplanes, at- 
que Isidorus, eadem inter se paria componentes 
cum Valentinis consentiunt : nonnulla tamen ab 
iis diversa ponunt; et ad feedam insuper libidinem 
$uos instituuht. lidem et Incarnationem negant. 


. XIII. Ptolemai Volentini discipuli fuerunt, αἱ» 


vot* ἑτέρας δὲ τινας μυθολογίας παρεισφέροντες, 
τριάχοντα αἰώνων ὀνομασίας λἐγοντεςἀῤῥενοθηλειῶν, 
ὁμοῦ τε Ex τοῦ Πατρὸς τῶγ ὅλων γεγενηµένους, οὓς - 
xat θεοὺς ἡγοῦνται xal αἱῶνας. Tbv δὲ Χριστὸν àz' 
οὑρανοῦ cupa &vnvoyévat, xai ὡς διὰ σωλΏνος τὴν 
Μαρίαν διαπεπεραχέναι. 


IB'. Σεχουνδιανοὶ, οἷς συνάπτεται Ἐπιφάνης "xol 
Ἰσίδωρος, ταῖς αὐταῖς χεχρηµένοι καὶ οὗτοι συζ». 
γίαις, τὰ ὅμοια Οὐαλεντίνῳ πεφρονηχότες, ἕτερα δὲ 
παρ) αὐτῶν ποσῶς διηγούµενοι. Ἡροστιθέασι δὲ τὴν 
αἰσχρουργίαν διδάσχοντες. ᾿Απαγορεύουσι δὲ xal 
οὗτοι τὴν σάρχωσιν. 

IE". Πτολεμαῖοι, µαθηταὶ xal αὐταὶ ὄντες Οὐαλεν- 


v5 ADVERSUS H/ERESES LIB. I. TOM. II. — HAERES. XXI. 


9868 


wu, οἷς συνάπτεται ἡ Φλώρα. Τὰ αὐτὰ δὲ περ Α tbuscum Flora conjungitur. Par idemque dogma do 


«Uv συςυγιῶν καὶ αὐτοὶ λέγηυσι, χαθάπερ Οὐάλεν- 
rivo; καὶ Σεχουνδιανοί. Κατά τι δὲ χαὶ οὗτοι διαφέ- 


ynz2t. 
Αὕτη χαὶ 4j τοῦ δευτἐρου τόμου τοῦ πρώτου βι- 
Cio) τὼν δεχατριῶν αἱρέσεων ἀναχεφαλαίωσις. 


ud 


ceujugationibus illis cum Valentino, ac Secui- 
dianis astruunt; sed in quibusdam tamen discre- 
paut. 

Hsc est secundi tomi primi voluminis summa 
que xin hsreses complectitur. 





ΤΟΜΟΣ AEYTEPOX TOY IIPQTOY ΡΗΛΙΟΥ. 


SSLIBRI I TOMUS II. 


ΚΑΤΑ ΣΙΜΩΝΙΑΝΩΝ, 

Πρώτη αἴρεσις ἁπὸ τῆς εἷς Χριστὸν τὸν Κύριον 
ἡμῶν πίστεως, ἀπὸ δὲ τῆς ἀκο.]ουθίας εἰκοστὴ 
αρώτη. 

A'. Xípuovoc Ὑίνεται (27) τοῦ Μάγου πρώτη αἴρεσις, 
ἀπὺ Χριστοῦ xai δεῦρο ἀρξαμένη. Οὖσα δὲ αὕτη τῶν 
ti; ὄνομα Χριστοῦ, οὐχ ὀρθῶς οὐδὲ εὐαγώγως, ἀλλὰ 
χατὰ τὴν παραπεποιηµένην παρ᾽ αὐτοῖς φθορὰν τὰ 
&wi ἐργαζοµένη. Οὗτος ὁ Σίµων Ὑόης Ἶν. ἀπὸ 
Γιτβῶν (28) δὲ ὡὠρμᾶτο τῆς πόλεως τῆς ἐν τῇ Σαµα- 
pa, νυνὶ χώµης ὑπαρχούσης. Ἐφαντασίαζε δὲ τὸ 
Tiv; τῶν Σαμαρειτῶν ταῖς µαχείαις. Ἐξαπατῶν τε 
χαὶ δελεάζων ἔλεγεν ἑαυτὸν εἶναι τὴν μεγάλην δύ- 
ναµιν τοῦ Θεοῦ, xal ἄνωθεν καταθεθηχέναι. Τὸν Πα- 
tpa δὲ ἔλεγεν ἑαυτὸν τοῖς Σαµαρείταις: Ἰουδαίοις 
ἃ ἔλεγεν ἑαυτὸν εἶναι τὸν Υἱόν. Παθόντα δὲ μὴ πε- 
κοθέναι, ἀλλὰ δοχἠσει µόνον. Ὑπεχορίσθη δὲ οὗτος 
τὺς ἀποστόλους, καὶ αὐτὸς δὲ ὁμοίως ἴσα τοῖς ἄλλοις 
ὑπὸ Φιλίππου ἐβαπτίσθη μετὰ πολλῶν. Οἱ δὲ πάντες 
χωῤς αὐτοῦ ἑξεδέξαντο τὴν τῶν μεγάλων ἁποστό- 
λων παρουσίαν, xat διὰ τῆς αὐτῶν χειροθεσίας ἔλαδον 
Πνυμα ἅγιον. Ἐπειδὴ γὰρ ὁ Φίλιππος διάκονος ὧν 
οὐχ εἶχεν ἐξουσίαν τῆς χειροθεσίας τοῦ δι αὐτῆς δι- 
ὄόναι Πνεύμα ἆγιον ' οὐχ ὁρΏὴν δὲ ὁ Σίµων ἔχων 
τὴν χαρδίαν, οὔτε τὸν λογισμὸν, αἰσχροχερδείᾳ δέ 
τι xal φιλοχρημοσύνῃ προσανέχων, καὶ τῆς µοχθη - 
ρᾶς αὐτοῦ ἐπιτηδεύσεως ἑχτὸς βαίνων οὐδαμῶς, 
προσέφερε χρήματα Πέτρῳ τῷ ἀποστόλῳ, ὅπως δῴη 
αὐτῷ ἐξουσίαν Ev «fj ἐπιθέσει τῶν χειρῶν Πνεῦμα 
rwv «παρέχειν, λογισάμενος δώσειν (29) πολλοῖς 
δὲ ! ἀντὶ ὀλίχου, διὰ τοῦ ἄλλοις παρέχειν Πνεῦμα 
ἐπισωρεῦσαι χρημάτων πληθὺν xol ἐπικερδῆναι. 


! Deest nonnibil. 3 Act. vii, 15, 


(27) EI 
1, ireneam lib. 1, cap. 20, Philastr., Augustinum, 
Theodoretum, Clement. Alexandr. 11 Strom., Euse- 
bium lib. n. Hist. cap. 414, Niceph., Ruff., et alios. 
Ned mirum est, quod in calce vi1 Strom. Clemens 
asserit Simonem Marcione posteriorem fuisse, ubi 
Catholicam Ecclesiam hzresibus universis etate su- 
Wriorem esse docens, Κάτω δὲ περὶ τοὺς ᾿Ανδριανοῦ 
του µασιλέως χρόνους οἱ τὰς αἱρέσεις ἐπιπνοῄσαντες 
Ἰγόναπι, xal qu YS τῆς ᾽Αντωνίνου τοῦ πρεσδυ- 
^10) διέτειναν ἡλιχίας. Tum Basiliden et Valenti- 
num enumerat. Moxque subjicit: Μαρχίων γὰρ χατὰ 
shy αὐτὴν αὐτοῖς ἡλικίαν Tevopevos ὡς πρεσθύτης 
Νεωτέροις συνεγένετο. Μεθ) ὃν Σίµων ἑἐπ᾽ ὀλίγον χη- 
£7359v:0; τοῦ Πέτρου ὑπήχουσεν. Ergo Simon Mar- 
«ene posterior est? Manifestus ilaque error est, 


ADVERSUS SIMONIANOS , 


Qua est heresis ab. exortu Christiane religionis IJ, 
ordine X X1. 


l. Prime omnium, quse a Christi tempore ad 
banc ztatem prodierunt, hzresis princeps Simon 
ille Magus exstitit. Qua quidem aecta non recte, 
neque ex ordine Christianum nomen usurpat; sed 
pro adulterina sua depravatione atrocissima quaque 
committit. lgitur Simon iste veneficus fuit Gitthis 
oriundus olim oppido, nunc vico Saunari». Qui 
popularibus suis malis artibus illudens, ac fraudi- 
bus pellectos decipiens, magnam se Dei vim esse 
pradicabat coelitus in terras delapsam. Porro apud 
Samaritanos suos pro Deo se Patre venditabat, 
apud Judzes Filium se faciebat, Negabat revera 
66, aut aliter quam specie tenus esse passum. ldem 
apostolis blanditus cum aliis bene multis a Phi- 
lippo baptizatus est *. Mox preter unum illum ubpi- 
versi ad summos apostolos veuientes, perque manus 
sibi ab illis impositss Spiritum sanctum excipiunt. 
Nam Philippus, quod diaconus duntaxat esset, iin- 
ponendarum manuum, communicandique Spiritus 
sancii potestate carebat. Verum Simon iste animo 
ac mente depravatus, cum se turpissimo quzstui et 
avaritig dedidisset, neque quidquam de perversis 
studiis remisisset, B6 apostolo Petro pecunias 
obtulit, ut is sibi largiendi per manuum imposi- 
tionem Spiritus sancti potestatem conferret. Eum- 
dem quippe Spiritum in alies transfundere cogita- 
bat, atque ita maximam sese pecuniarum vim col- 
lecturum, atque ingens omnino luerum euin exi- 
guo pretio commutaturum sperabat. 


c δὲ γίνεται. Vide Justinum Apolog. D ut et illud quod scribit, hereticos omnes sub Adriani 


erzstitisse tempora. Constat enim Simonem vi- 
vente adhuc Petro sub Nerone mortuum esse. Sed 
quid est quod idem Clem. Sirom. n de Simonianis 
loquens iis verbis signiflcat : Οἱ δὲ ἀμφὶ τὸν Σί- 
μωνα τῷ Ἑστῶτι, ὃν σέθουσιν, ἐξομοιοῦσθαι τρόπον 

ούλονται. Àn stantes orabant? aut quidpiam aliud 
ad eum modum agebant ? 

(28) Ἀπὸ Γιτθων. Steph. Γίττα, πόλις Παλαιστί- 
νης. Πολύδιος, ἐχχαιδεχάτῳ Τὸ ἐθνιχὸν, Εισταῖος” 
)ta et Justinus Apol. n, Theodor. Γιτθῶν. ] 

(39) Aoyrcdpevoc 6oc&.Expungenda vox δώσειν, 
atque inde deinceps scribendum, λογισάµενος πολ- 
λὴν δὴ ἀντὶ ὀλίγου. Nisi retenta voce δώσειν sensus 
ille quem expressiuus magis arrideat. 





987 ' 


magicis artibus consceleratu m animum gerens, at- 
que illorum przstigils delusus, cum nibil haberet 
promptius, quam ut nequitis sux veneficiorumque 
barbarum quoddam, ac suis illis auctoribus dz- 
monibus dignum specimen exhiberet, in apertum 
prorupit; ac sub Christiani nominis specie, tan- 
quam veratro mel admiscens, sic illius appellatio- 
nis splendori letale venenum infudit, idque iis ob- 
tulit quos fraudulenter captatos et impium hunc 
in errorem pertractos in exitium adduxit. Cumque 
in Venerem natura proclivior esset, eorum quse 
proütebatur dogmatum verecundia commotus ne- 
quissimas opinionum nugas discipulis suis impo- 
&tor persuasit. Etenim vagam quamdam muliercu- 
lam, nomine Helenam, nactus, patria Tyriam, sibi 
eam copulat, quacum palam nullam habere se con- 
'suetudinem simulans, homo vafer clam omni se in 
libidinum genere volutabat; atque etiam ridicula 
de ea re fabula discipulos aspersit. Se enim suin- 
)jmam esse Dei vin; scortum vero suum Spiritum 
49806 sanctum affirmare ausus est, cujus gratia'de 
colo descenderat. Sed in unoquoque colo pro- 
priam, aiebat, ejus cceli formam indui, quo meos 
angelos latere possem, et ad meam illam inteltigen- 
tiam descenderem, hoc est Helenam istam, quz et 
."Prunicus, et Spiritus sanctos appellatur; per quam 
angelos creavi; angeli porro mundum, atque ho- 
,mines condiderunt. Eamdem esse confirmabat He- 
; lenant, cujus causa bellum Grzcos inter ac Trojanos 
lexarsit, Ad hac fabulam adjieiebat : lapsam de 
'ecelo vim Ham semetipsam dissimulasse; deque eo 
poetas figurate lócutos esse. Hxc enim ob supre- 
mam illam vim accidisse bella, quse ab hereticis 
aliis Barbero, sive Barbelo dicitur : qua cum suam 
—ii pulchritudinem ostendisset, sui ipsos amoris 
stimulis incitasse; adeoque ad eos depradanudos 
B7 principes, qwi mundum condiderant, missam 
hos ipsos angelos mutuam ad pugnam enxcitasse : 
cum interim nihil illa mali passa injecta vehementi 
sui cupiditate perfecerit, ut se invicem inter(üce- 
rent. Eam quippe detinebant, ne sursum evolare 
posset; ídeoque eum ea singuli in veria transfor- 
mante se mulierum ác feminarum corpora congressi 
'sunt. Ex illis porro in diversa tam hominum, quam 
pecudum, aliotumque eorpora transibat; ut per 
mutuas illas promiscuasque cades effuso sanguine 
gemelipsos minuerent; ipsaque collecta vi rursum 
in colum posset conscendere. 


(50) Ἆπὸ εῆς ἐν τῇ µαγείᾳ. Hinc Simoniani 


omnes magi. lrenzus: Et quecunque sunt alia pa- 


rerga, apud eos studiose exercentur. Corrigendum 
perierga: ut Act. xix, 19, Oui erant curíosa sectati. 
(51) 'E τοῦνομα. Selenem vocant alii, ut 
Iren. ]. 1, cap. 20; Cyrillus, Aug. et alii. Vide Tert. 
l. De an. ο. 54. ΄ 
52) Ἡ nal Προύγικος. Dicam de ea voce ad Ni- 
aitarum heresim. 


S, EPIPHANH 
H. Igitur ex illa malorum. dsemonum insania ac A — B'. οὗτος μὲν οὖν, ἔχων τὴν διάνοιαν πετονηρ» 


3 


µένην ἀπὸ τῆς ἐν τῇ µαγείᾳ (50) δαιµονιώδους τὰ 
γης, καὶ πεφαντασιωμµένην, πρόχειρος ὢν ἀεὶ si 
ἑαυτοῦ καχίας τὰ Bap6apixà xai δαιμόνων πρ 
γµατα διὰ τῆς ἑαυτοῦ µαγγανείας ἐπιδείχνυσθα 
παρελθὼν εἰς µέσον, xat προσχήµατι ὀνόματος Xp 
στοῦ, ὡς ἑλλέδορον µέλιτι παραπλέχων, δηλητήρα 
τοῖς ὑπ᾿ αὐτοῦ ἀγρευθεῖσιν εἰς τὴν καχομ.Ίχανον ai 
tou: πλάνην παρενθεὶς τῷ τοῦ ὀνόματος ἀξιώμα 
Χριστοῦ, θάνατον ἐνεποίησε τοῖς πεισθεῖσε. Λάγν 
δὲ ὢν χατὰ τὴν φύσιν, alot «fj τῶν ἑαυτου ὑποσχι 
σεων ὑπονυσσόμενος, παρεφθαρµένην ὑπόνοιαν το 
ὑπ αὐτοῦ ἁπατωμένοις ὁ ἀγύρτης παρενεποιῄσατ 
Γυναῖγα Υάρ τινα ἑαυτῷ εὑράμενος ῥεμθάδα, "EX 
νην τοὔνομα (31), ἀπὺ τῆς Tupluv ὁρμωμένην, &y 
D ται, μὴ ὑποφαίνων συνάφειαν ἔχειν πρὸς ταύττ 
Ἑν παραθύστῳ δὲ αἰσχρότητι συμπεριπλεχόµεν 
τῷ γυναίῳ ὁ γόης, τινὰ μυθώδη φυχαγωχίαν το 
ἑαυτοῦ μαθηταϊῖς ὑφηγεῖτο, δῆθεν ἑαυτὸν εἶναι δύνε 
piv θεοῦ λέγων τὴν μεγάλην ' τὴν δὲ σύζυγον vol 
νάδα Πνεῦμα ἅγιον εἶναι τετόλµηκε λέγειν, χαὶ & 
ταύτην χατεληλυθέναι φησίν. Ἐν ἑχάσέῳ δὲ οὖραν 
μετεμορφούμην, φησὶ, χατὰ τὴν μορφην τῶν ! 
ἑχάστῳ οὑρανῷ, ἵνα λάθω τὰς ἀγγελικάς µου Συνὰ 
μεις, xol χατέχθω ἐπὶ τὴν ἔννοιαν, ἥτις ἐστὶν abo 
ἡ xaX Προύνικος (23), καὶ Ηνεῦμα ἄγνον καλουµέν 
δι fic τοὺς ἀγγέλους ἔχτισα" ob δὲ ἄγγελοι τὸ 
Κόσμον ἔχτισαν, χαὶ τοὺς. ἀνθρώποὺς. Ἐΐναι δὲ coi 
την. τὴν Ἑλένην τὴν πάλι, δι fjv οἱ Τρῶες xi 
Ἕλληνες εἰς µάχην λθον, Ἔλεγε δὲ μῦθόν τυ 
εἰς ταῦτα, ὅτι ἄνωθεν fj δύναμις χατιοῦσα ἑαντὶ 
µετεμόρφου. ᾽Αλληγοριχῶς δὲ οἱ ποιηταὶ περὶ το 
του ἔφασαν, Aux γὰρ ἄνωθεν δύναμιν, fiv. ἹΠρούνικό 
φασιν, Ἶτις παρ) ἄλλαις αἱρέσεσι Βαρθηρὼ Πτοι Bag 
6ηλὼ (33) χαλεῖται, τὸ χάλλος αὐτῆς ἑἐμφαίνουσει 
εἰς οἵστρων ἄξασαν αὐτοὺς, xai διὰ τοῦτο πεμφθεῖσα! 
᾿εἰς συλαγωγίαν (34) τῶν ἀρχόντων τῶν τὸν xósun 
τοῦτον Χτισάντων. Καὶ τοὺς αὐτοὺς ἀγγέλους εἰ 
πόλαμον bi αὐτὴν Ίκειν' αὐτὴν δὲ μηδὲν πεπον. 
θέναι, ἀλληλοχτονίας δὲ αὐτοὺς εἰς ἑανυτοὺς if 
γάσασθαι παρασκευάσαι, δι Άν ἑνέδαλεν εἰς αὑτοὺή 
πρὺς ἑαυτὴν ἐπιθυμίαν. Καὶ συνέχοντες αὐτὴν τοῦ 
ph ἄνω δύνασθαι ἀνιέναι, συνεγίνετο αὑτῇῃ Exact 
ἐν Ex&cwp σώματι γυναιχείας καὶ θηλυκΏς σχέσεως, 
D µεταγχιζοµένης αὐτῆς ἀπὸ σωμάτων θηλυχῶν εἰς 
σώματα διάφορα ἀνθρωπίνης φὐσεώς τε xal χτηνὼν 
xal ἄλλων, ἵνα δι’ ὧν αὐτοὶ ἑργάζονται χτεἰνοντές ὲ 
xai χτεινόµενοι, µείωσιν ἑαυτῶν διὰ τῆς τοῦ αἵματο 
προσχύσεως ἐργάζωνται ' εἶτα ἐχείνη, τὴν δύναμη 
συλλεγοµένη πάλιν, αὖθις εἰς obpavby ἀναδῆναι ὄν- 
νηθῇ. 


(55) Βαρδηρὼ ἤτοι Βαρδη.1ώ. Syriaca vox ess 
videtur Barbelo Ν σα 73, filius Babalis, id est Joris. 
Ut enim Verbum seterni Patris Filius : sic impurus 
iste ἔννονιαν suam, hoc est Ilelenam videri volui 
velut fetum quemdam esse suum ; ut Justinus nat 
rat, τὴν ὑπ αὑτῷ Évyorav πρώτην γενομένην. 

(34) Elc συ1αγωγίαν. Ma ex Heg. cod. emenda 
vimus pro eo quod erat φυχαγωγίαν. 











9 ADVERSUS HJERESES LIB. 1]. TOM. Il. — HAERES. XXI. ους 


P. "Hv δὲ αὕτη τότε ἡ ἐπὶ τοῖς Ἕλλησί. τό καὶ ΤΠ. 1βίέάγ eadem est, ἀῑεὺδί, illa qu» tum Gre. 
ot xal ἀνωτάτω πρινἡ τὸν κόσμον γενέσθαι, καὶ — corum ac Trojanorum temporibus fuit ; imo et anta 
μετὰ dy χόσμον διὰ τῶν ἀοράτων δυνάµεων τὰ (ca — e& post copditum mundum inter angelos similia 
idcumm xeXornxula, Αὕτη δέ ἐστιν ἡ vuv σὺν ἐμοὶ quedam perpetraverat, Ea vero jam mecum esi, 
εἰ διὰ ταύτην χατελήλυθα. Καὶ αὕτη δὲ πρθσεδόχα — ejusque causa descendi ; cum eum hactenug adven- 
cb ἐμὴν παρουσίαν. Αὕτη γὰρ ἐστιν ἡ ἔννοια fj παρ ium exspectaret. Est enim illa notio, quam Home- 
Ὀμέρῳ Ἑλένη χαλουµένη. Καὶ τούτου ἔνεχεν ἄναγ- rus Helenam vocavit. Atque ideo pro turri stantent 
xizecat αὐτὴν διαγράφειν Ὅμηρος ἐπὶ πύργου ἑστη- — illam, sublatisque facibaa Grecorum contra Troja- 
εἶναι, χαὶ διὰ λαμπάδος ὑποφαίνειν τοῖς Ἕλλησι τὴν — nos insidias moderantem describere coactus est. 
xr:i τῶν Φρυγῶν &m6ovAtv. Ἐχαρακτήριζε δὲ διὰ  Hicenim facium fulgor coeleste lumen ab ea pate- 
εἲς λαμπηδόνος, ὣς ἔφην, τὴν τοῦ ἄνωθεν φωτὸς ἔν- — factum significat. Nam ligneum illum apud Home- 
lEv. Ad καὶ τὸν παρ Ὁμήρῳ θούριον ἵππον µε- ΠΙΑ equum quem de industria fabricatum Greci 
μτανγµένον, ὃν νοµίζουσιν "Έλληνες ἐπίτηδες vs- putant, impostor isie gentium ad ignorationem 
πνάσθαι, ἔλεγε πάλιν ὁ Υόῆς, ὅτι ἄγνοιά bovt τῶν pertinere contendit. Ut. enim Trojani, cum illum 
Bhüv* χαὶ ὡς οἱ Φρύχες, ἕλκοντες αὐτὸν ἀγνοί, ad sua monia per ignorantiam attraxissent, per- 
«i» ἴδιον ὄλεθρον ἑπεσπάσαντο * οὕτω xal τὰ Eüvr, B niciem sibi consciverunt ; ita gentes, hoc est ho- 
φωτέστιν ol ἄνθρωποι, ἑκτὸς τής ἐμῆς γνώσεως διὰ — mines universi, qui quidem cognitione mea carent, 
εἲς ἁγνοίας ÉXxouciw ἑαυτοῖς τὴν ἁπώλειαν. Αλλὰ — ex ignoratione sibi exitium arcessunt. Prseterea 
xà Ἀθηνᾶν πάλιν την αὐτὴν ἔλεγα τὴν map! αὐτῶν Minervam eamdem esse dicebat, quam notionem, 
ἔρριαν χαλουµένην, χρώµενος δῆθεν ὁ πλάνος ταῖς — ut diximus, appellabat. Quam ad rem apostoli Pauli 
wj ἁγίου ἀποστόλου Παύλου φωναῖς, μεταποιῶν τε dictum illud accommodare, et ad mendacia sua. 
ch ἀλήθειαν εἰς τὸ αὐτοῦ ψεῦδος, τὸ, Ἐν δύσασθε veritatem (trahere solebat ; cum ita Paulus loqui- 
tir θώρακα τῆς πίστεως, καὶ civ xepixegaAaíav — tur : Induite loricam fidei, et galeam salutis, et 
rw? σωτηρίου, xal ανημῖδας, καὶ µάχαιραν xal — ecreas ac gladium, et scutum *. Quee omnia in eum 
&vpeóv. Ταῦτα πάντα ἐπὶ τῆς τοῦ Φιλιστίωνος µιµο- — finem ab Apostolo dieta, ut solidam mentem et 
lia; ὁ ἁπατεὼν, τὰ ὑπὸ τοῦ ᾽Αποστόλου cipnpéva castissimi vitz instituti &dem, et divini ac ccelestis 
ki περεὸν λογισμὸν xat πίστιν ἁγνῆς ἀναστροφῆς, vim sermonis exprimeret, circulator iste, sic tan- 
xai δύναμιν θείου λόγου xal ἑπουρανίου, εἰς χλεύην — quam Pbilistionis mimos ageret, nibil aliud quam. 
Ἰαπὸν xai οὐδὲν ἕτερον µεταστρέφων. Tl γὰρ, ad ludibrium convertit. $8 Quid enim inquiebat ? 
οτοὶ", ταῦτα πάντα εἰς ᾿Αθηνᾶς τύπους μυστηριωδῶς ., Omnia hec Minervse specie mystice declarabat. . 
ἐπμάτιζε. Διὸ πάλιν ἔλεγεν, ὡς προεῖπον, ὑπο- Quare quam abductam Tyro secum habebat femi- 
ῥαίνων ἐχείνην τὴν μετ) αὐτοῦ γυναῖχα τὴν ἀπὸ TU- — nam veteris illius Helenc cognominem, eam, ut 
pu ληοθεῖσαν αὐτῷ, τὴν ὁμώννμον τῆς παλαιᾶς dietum est, significari volebat, et ad eam nomina 
Ἐλένης' τὰ πάντα ταύτην χαλῶν, xal ἔννοιαν, xai — ommia transferebat. Notionis, Minervz, Helena 
Ἀθηνᾶν, καὶ Ἑλένην, xa τὰ ἄλλα. Καὶ διὰ ταύτην, — aliaque quamplurima. Et hujus, inquit, gratia de- 
vw, χαταδέδηχα. ἸΤοῦτο áp bow τὸ Yeypappé- — scendi. Estque adeo iila, de qua in Evangelio scri- 
v (85) ἓν τῷ Ἐὐαγγελίῳ ' τὸ πρόδατον τὸ πεπλα- — ptum est, ovis errabunda *. Nec iis contentus ima- 
vtévov. Αλλὰ xai εἰχόνα vtwà παραδέδωχε τοῖς αὖ- ginem quamdam, quam sui effigiem esse dicebat, 
x9), ὡς ὅξθεν αὐτοῦ οὔσαν. Καὶ προσχυνοῦσιν αὐτὴν — discipulis tradidit, qui eum sub specie Jovis ad- 
ly εἴδξι Διός. "Αλλην δὲ ὡσαύτως Ἑλένης εἰχόνα — orant. Aliam Helene, figuram cujusmodi pingi Mi- 
παρέξωχεν αὐτοῖς ἐν σχήµατι ᾿Αθηνᾶς, xal Tpocxu- — nerva solet, iisdem discipulis obtrusit, quam pere 
νῦσι ταύτας οἱ πρὺς αὑτοῦ ἡπατημένοι. seque fanatici illi venerantur. 

ΔΝ. Μυστήρια δὲ ὑπέθετο αἰσχρότητος, ῥύσεώς τε ]V. Ad hxc mysteria quzdam foeditatis profluvil- 
ευµάτων, ὅπως σεµνότερον Dunrfjsopar* ἀνδρῶν — que corporum, ut honestius dicam, instituit; quz 
pv&d τῆς ἀποῤῥοίας, γυναικῶν δὲ διὰ τῶν xav" p in maribus quidem seminis exundantia, in feminis 
ἐθιαμὺν τῶν ἐμμηνίων, συλλογῇ τινι αἰσχροτάτῃ el; — menstrua purgatione perficerentur. Et ad hzc 
µυστέρια συνάγεσθαι. Καὶ ταῦτα εἶναι μυστήρια — obeunda mysteria spurcissimos conventus induxit. 
ζωῆς, γνώσεώς τε τῆς τελειοτάτης ᾽ ὅπερ μάλιστα — Hac enim vit: esse mysteria, perfectissimaeque 
ὑπάρχει τῷ τὴν σύνεσιν Ex Θεοῦ πεκτημένῳ βδελυ- cognitionis aiebat: qux» qui prudentiam divinitus 
pav μᾶλλον ἡγεῖσθαι καὶ θάνατον ἅπερ ζωήν. "Ovó- — acceperit, abominandum quiddam ac detestabile, 
µατα M τινα ὁ αὐτὸς (96) ὑποτίθεται ἀρχῶν τε καὶ — mortemque adeo potius quam vitam esse judicabit. 


! Fort. φησι; vel φύσει. * Ephes. vi, 15 844. * Μαι, xij, 14. 


(5) Τοῦτο γάρ ἐστι τὸ Terpappéver. Tert.: est angelorum λατρεία, quam magis usitatam esse 
Hanc igitur esse ovem perditam, ad quam descenderit — docet Clem. Alex. i Strom. : Αμέλει διὰ φροντίδος 
Pater summus, Simon scilicet, etc. ἑστὶ καὶ τοῖς µάγοις οἴνου τε ὁμοῦ, xaX ἑμφύχων, χαὶ 

(36) Ὀνόματα δέ τιγα ὁ αὐτός. Tert. Deprascr. ἀφροδισίων ἀπέχεσθαι ' λατρεύουσιν ἀγγέλοις xat 
t. 33: δἰπιοπίσπα aulem magie disciplina angelis δαίµοσιν. Hine conc. Laod. can. $5: "Ότι οὐ δεῖ 
itrriens, utique et ipsa inter idololatrias deputabatur, Χριστιανοὺς ἑγκαταλείπειν τὴν Ἐκκχλησίαν τοῦ 8:00, 
& a Petro apostolo in ipso Simone damnabatur. lac καὶ ἀπιέναι, xai ἀγγέλους ὀνομάνειν, xal συνάξεις 


— 


eM 


potestatum commentus est, celestesque globos 
varios; atque in firinamento coloque quolibet in- 
telligentias certas collocat, quibus barbaras appel- 
lationes affingii. Negat insuper salutem consequi 
ullum hominum aliter posse, quam si ejusmodi 
mysteria didicerit, et universitatis parenli ea s$a- 
crificia per illos quos diximus principatus ac pote- 
states obtulerit. Nostrum hoc porro ssculum ab 
nequitie principatibus et potestatibus cum defectu 
conditum. Sed et carnis duntaxat unius corruptio- 
nem atque interitum ; animarum vero expiationem 
astruit, ita tamen 8i mendacissimz cognitionis suse 
mysieriis initiatze fuerint. Atque hinc eorum quos 
Gnosticos appellamus origo profluxit. Preterea le- 
gem non a Deo, sed a sinistra quadam intelligentia 
profectam asserit : uti neque prophetas a bono 
Deo, sed ab alia atque alia censel intelligentia 
comparatos fuisse. Adeoque pro arbitrio definit 
omnia, ut legem unius esse dicat, Davidem alte- 
rius, Isaiam ad hanc, Ezechielem ad illam pertinere 
velit, singulosque prophetas principatibus suis at- 


S. EPIPHANII 
jdem prseterea nomina quidam principatuum ac A ἐξουσιῶν ' οὐρανούς τε διαφόρους φησί καθ € 












στον δὲ στερέωµα xal οὑὐρανὸν δυνάµεις ctvàc i 
ηγεῖται, xai ὀνόματα βαρθαριχὰ τούτους ἐχτίθε 
Mh ἄλλως δὲ δύνασθαι σώξεσθαί τινα, εἰ pf; τι 
µάθοι ταύτην τὴν µυσταγωγίαν, xal τὰς τοιαύτας 
cük; τῷ Πατρὶ τῶν ὅλων διὰ τῶν ἀρχῶν τούτων 
ἐξουσιῶν προσφέρειν. Εἶναί τε τὸν αἰῶνα τοῦτον 
ἀρχῶν καὶ ἑξουσιῶν φησι τῆς χαχίας ἐν ἑλαττώ 
κατεσχευασμένον. Φθορὰν δὲ ὑφηγεῖται σαρχὸς 
ἀπώλειαν µόνον, φυχῶν δὲ χάθαρσιν, χαὶ ταύτην 
διὰ τῆς ἑαυτοῦ πεπλανηµένης γνώσεως bv µυσταγώ 
vla xatactalsv. Καὶ οὕτως ἄρχεται τῶν γνωστιχῶ 
χαλουµένων ἡ ἀρχή. Mh εἶναι δὲ τὸν νόµον Boi 
ἁλλ' ἀριστερᾶς δυνάµεως ἔφασχε ' μῆτε προφήτας ἃ 
ἀγαθοῦ Θεοῦ ὑπάρχειν, ἀλλ' ἑτέρας καὶ ἑτέρας δυνᾶ 

B µεως. Καὶ ὡς βούλεται ἑχάστῳ ὀρίζεται τὸν μὲν νό 
μον τινὸς, Δαθὶδ δὲ ἄλλης, Ἡσαῖαν ἑτέρας, Ἰεζεχηὴ 
πάλιν ἑτέρας, xai Ἑχαστόν τινα τῶν προφητῶν ui 
ἀρχῇ ἀνατίθεται. Εἶναι δὲ τούτους ἅπαντας ix τή 
ἀριστερᾶς δυνάμεως, xal ἔξω τοῦ πληρώματος. Πάντι 
δὲ τὸν πιστεύοντα τῇ Ἡαλαιᾷ Διαθήχῃ θάνατον ὑπ 
&yetv. 


tribuat. Quos omnes sinistre 8569 intelligentiz ascribit, atque a compiemento rejicit. Deniqui 
quisquis Veleri Testamento fldem adhibet, incurrere mortem asseverat. - 


V. Verum ejusmodi dogma ab ipsamet veritate 
refellitur. Nam si vis ille Dei est et quidem magna, 
scortillum vero contubernale illud Spiritus, ut ait, 
sanctus est, dicat, queso, quo tandem nomine ap- 
pellanda vis illa sit : aut quid causc sit, cur cum 
inulierculaee appellationem aliquam tribuerit, sibi- 


ποιεῖν, etc. Quse angelorum ὀνομασία ad magorum 
praestigias, super»titionosque cultus referri debet, 
ut et illud Pauli ad Coloss. c, n : Μηδεὶς ὑμᾶς xa- 
ταθραδευέτω θέλων ἓν ταπεινοφροδύνῃ καὶ θρησχεί 
«y ἀγγέλων. Ex quo illud apparet, quam inepte a 
hereticis ad stolidissimi erroris patrocinium uter- 
que ille locus afferatur. Mirum est veroquod in Ec- 
clesiasticis annalibus legitur, de illa angelorum 
θρησχείᾳ nullam ab Epiphanio mentionem esse 
factam. Quid enim clarius, quam quod Epiphanius 
hec loco narrat, Simonem angelorum nescio quas 
appellationes esse commentum ; nec aliter obtineri 

sse salutem asseverasse, quam si quis summo 

arenti per easdem illas. potestates 4ο dominationes 
sacrificium offerret ? Àn non hzc est 0pnaxs(a τῶν ἀγ- 
γέλων ? Atenim angelos, quos mundi conditores fecit, 
detestatus est Simon, suisque vetuit προσέχειν τού- 
τοις, ut ait Theodor. et lIrenzeus. Qui igitur con- 
venit, ut θρησχεἰαν illis adbibueritt Sed nimirum 
utrumque verum est. Angelos mundi coud.tores 
contemnendos esse docuit eatenus, ut supra illos 
attollendos se esse crederent, et ad summum illum 
Patrem emersuros. Ac nihilominus tamen, quandiu 
In hac vita degerent, exsecrandis illis mysteriis ac 
ritibus placandos; ne evolantes e corporibus ani- 
mias pro suo jure retinerent. Quod Gnostici post- 
modum arripuerunt. Quorum illud erat, τὰ σαρχιχὰ 
τοῖς σλρχικοῖς ἁποδοτέον. 

(97) Ἡ εἰνι τῷ Aoyep τὸ ἐπίθετον. Quid tandem 
sibi vult Epiphanius? Negat enim Simonem ullam 
sibi appellationem indidisse, Atqui is trium sibi 
personarum nomina vindicabat, et δύναμιν inter 
extera Θεοῦ sese nominabat : hoc est, uL ego inter- 

retor, Dei Filium. Vide lren.1— Quzritur a magno 

plavio, quid velit Epiphanius, qui neget Simonem 


E'. ᾽Ανατρέπεται δὲ τοῦτο τὸ δόγμα 0a* αὐτῆς zo 
ἀληθείας. El γὰρ αὐτὸς εἴη ἡ δύναμις τοῦ Θεοῦ f; µ:. 
γάλη, χαὶ τὸ σὺν αὐτῷ πορνίδιον τὸ Πνεῦμα «9 
ἅγιον, ὡς αὐτός φῃσι, φησάτω tl τὸ ὄνομα τῆς δυνά- 
µεως, ἢ τίνι τῷ λόγῳ τὸ ἐπίθετον (57) τῇ μὲν γν- 
vatxl ἐφηύρατο, ἑαυτῷ δὲ οὗ τὸ παράπαν. Πῶς δὲ ἐν 


C 


ullam sibi appellationem indidisse, cum is triug 
sibi personarum nomina vindicaret, et δύναμιν 
Θεοῦ inter czera nominaret sese. Responderi potest 
inentem Epiphanii esse, Simonem Magum Helene 
quidem tribuisse peculiarem appellationem, Spiri- 
tus sancti, sibi vero generalem magna virtutis Dei: 
adeo uL cum certa ac determineta multa nomina ac 
epitheta daret Helenz, sibi nullum deliniret, sed 
infinita assumeret : juxta id quod ipse Simon dicit 
apud lrenzeum : Esse se sublimissimam virtutem, 
hoc est eum qui sit super omnia Pater, et. sustinert 
vocari se quodcunque eum vocant homines. Et apud 
Mieronymum ad Matthzi caput xxiv: Égo sum 
Sermo Dei, ego sum Speciosus, ego Paracletus, ego 
Omnipotens, ego omnia Dei. ldem heresiarcbarum 
princeps fertur dixisse, in Tertulliano : A demox 
se oberrante, qui esset. sapientia, descendisse qua- 
rendum ; vel, juxta Rigaltii emendationem : Ad ote: 
aberrantes se, qui esset. sapientia, descendisse que- 
rendum ; aut, ut legerim : Ad ovem se oberrantem, 
qui esset. sapientia , descendisse quarendum, aut 
quarendam ; sive : Ád hominem se oberrantem, qi 
esset sapientia, descendisse querendum. Neque enu 
adeo placet Desiderii Heraldi ad Arnobium lectio: 
Ad Ennoiam se ovem errantem, qua esset. sapientia, 
descendisse querendum. Monitum quoque velim le- 
ctorem de levi menda quas Tertulliani codices oc- 
cupat, libro De anima, cap. 54, ubi scriptum est de 
Helena injectione prima Simonis, genuisse angeii- 
cas potestates, ignaras Patris, artificis hujus mundi. 
Castigandum quippe est, artifices, quia lrenzi, 
quem haud obscure imitatur eo loco Tertullionus, 
verba sunt : Generare angelos et potestates, a. qui- 
bus et mundum hunc facium dizit. CorELERIUS, nol. 
ad Monumenta Ecclesim Grece, t. Ἡ, p. 165. 


D 


ADVERSUS ILERESES LIB. T. TOM. 1l. — ΠΑΤΕ. XXI. 


χρόνῳ τινὶ εὑρίσχεται κατὰ BuaBoyhv τὸ χρεὼν ἐπὶ Α ipsi nullam prorsus invenerit. Quonam vero pacto, 


εἲς Ῥωμαίων ἀποδοὺς, ὅτε ἓν µέσῃ τῇ τῶν Ῥω- 
μαΐων κόλει (58) ὁ τἆλας καταπεσὼν τέθνηχε; Tiv 
& τῷ Ἰόγῳ ὁ Πέτρος ἀπεφήνατο αὐτὸν uh χλῆρον 
μηδὲ µερίδα ἔχειν ἐν τῷ μέρει τῆς θεοσεθείας; Πῶς 
& bovatas ὁ χόσµος θεοὺ ἀγαθοῦ μὴ ὑπάρχειν, ὁπότε 
ἐξ αὐτοῦ πάντες οἱ ἀγαθοὶ ἐπελέγησαν; Πῶς δὲ ἀρι- 
στερὰ cn δύναµις f) ἓν vópup xat ἓν προφήταις λαλή- 
«13a, Ἶτις περὶ τῆς ἐλεύσεως τοῦ Χριστοῦ ἀγαθοῦ 
θεοῦ προχεχήρυχε, χαὶ τὰ φαῦλα πάντα ἁπαγορεύει; 
Ix; δὲ οὑχ ἂν εἴη µία θεότης, xai τὸ αὐτὸ πνεῦμα 


Καινης καὶ Ἡαλαιᾶς Διαθήχης, ὁπότε ὁ Κύριος εἷ- - 


τιν. Οὐχ ᾖ-ἐθον καταλῦσαι τὸν vóuor, ἀλλὰ 
ᾳ.ἱηρῶσαι; Καὶ ἵνα δείξῃ, ὅτι ὁ νόμος ὑπ αὐχοῦ 
χατηγγέλη, xai διὰ Μωῦσέως ἑδωρήθη, 1j δξ εὐὑαγγε- 
λιχὴ χάρις δι) ἑαυτοῦ xal τῆς ἐνσάρχου παρονσίας 
χεχήρυχται, ἔλεγε τοῖς Ἰουδαίοις EL ἐπιστεύετε 
Νωῦσεῖ, ἐπιστεύετέ ἂν àpol: ἐχεῖνος γὰρ περὶ 
ἐμοῦ ἔγραγφε. Καὶ ἄλλα πολλά στι πρὸς ἀντίθεσιν 
εἲς τοῦ γόητος ἀντιλογίας. Πῶς δὲ ἔσται τὰ αἰσχρὰ 
ζωτιχὰ, εἰ µή τι ἂν δαιμόνων εἴη τὸ φρόνημα, ὁπότε 
αὐτὺς ὁ Κύριος λέχει ἐν τῷ Εὐαγχγελίῳ πρὸς τοὺς 
λέγοντας αὐτῷ El οὕτως ἡ αἰτία τοῦ ἀγ δρὸς καὶ 
τῆς γυγαικὸς, οὗ συμφέρει γαμῆσαι. Ὁ δὲ πρὸς 
αὐτοὺς ἔφη OU πἀντες τοῦτο χωροῦσω". Εἰσὶ γὰρ 
εὐγοῦχοι, οἵτινες εὐνούχισαν» ἑανυτοὺς διὰ cà 
βασιλείαν τῶν οὐρανῶν * καὶ ἔδειξεν, ὡς τὸ φύσει 
ἀπέχεσθαι αυζυγίας βασιλείας οὐρανῶν ἐστι δῶρον; 
Πάλιν δὲ ἐν ἄλλῳ τόπῳ λέχει χατὰ τὸν σεμνὸν γά- 
μον, ὃν αὐτὸς ὁ Σίμων παραφθείρων, αἰσχρῶς µε- 
θαδεύει τὴν ἑαυτοῦ ἐπιθυμίαν, ὅτι’ Οὓς ὁ θεὸς συγ- 
έζευξεν, ἄνθρωπος μὴ χωριζέτω. 


6’. Πῶς δὲ πάλιν ὁ πλάνος, ἐπιλαθόμενος τῆς ἰδίας 
λτρωδίας, ξαυτὸν ἐλέγχει, ὥσπερ ἀγνοῶν ἃ προλέ- 
ει; Φήσας vp, ὅτι ὑπ αὐτοῦ γεγόνασιν οἱ ἄγγελοι 
διὰ τῆς αὐτοῦ ἑννοίας, πάλιν ἔλεγε μεταμορφοῦσθακ 
χαθ᾽ Έχαστον οὐρανὸν, ὅπως λάθοι τοὺς αὐτοὺς ἐν τῷ 
χατιέναι. "Αρα δεδιὼς ἐλάνθανε. Καὶ πῶς δέδιεν ὁ 
ληρολόγος, οὓς αὐτὸς ἐποίησεν ἀγγέλους ; Πῶς δὲ οὗ 
παντὶ εὐθυέλεγχτος αὐτοῦ τοῖς συνετοῖς ἡ ὑποσπορὰ 
τῆς πλάνης εὑρεθήσεται, ὁπότε ἓν ἀρχῇ ἐποίησεν ὁ 
θεὺς τὸν οὐρανὸν xal ty γῆν, φησὶν fj Γραφή; Καὶ 


id quod compertum est, accidere potuit, ut certo 
definitoque tempore Romzx mortem obierit, cum 
media in urbe decidens ex alto miser interiit ? Qua 
item ratione Peirus hanc in illum sententiam tulit: 
nullam eum in divino cultu sortem, ac partem ob» 
tinere *? Potest vero mundus a bono Deo non esse 


 eonditus, cum ab eo boni omnes electi sint? At 


bsc cur sinistra esse vis illa dicitur, qua.in lege 
ac per prophetas locuta sit? qua Christi boni Dei 
adventum predixerit? que nefaria omnia vetuerit? 
Àn non una utrobique divinitas idemque Novi si- 
mul ac Veteris Testamenti Spiritus esse debet, 
cum Dominus dixerit : Non veni solvere legem, sed 
implere*? Atque ut illud ostenderet, denuntiatam 


B a se legem ac per Moysem concessam ; Evangelii 


vere gratiam per semetipsum, adventumque cum 
earne suum bominibus promulgatam, ita Judzos 
allocutus est : Si crederetis Moysi, mihi quoque cre- 
deretis. llle enim de me scripsit *. Sed et alia quam- 
plurima sunt, que adversus contrarias 'presstigiato- 
ris illius rationes opponere possumus. Ac nisi ille 
daemonum sensus esset, quomodo [αάα illa turpia 
que conciliare vitam possent, cum in Evangelio 
Dominus ipse iis qui dixerant : Si ita est causa viri 
cum urore, non expedit nubere, his verbis respon- 
deat : Non omnes capiunt istud. Sunt enim euxuchi, 
qui seipsos castraverunt propler regnum colorum *? 
Quibus verbis ostendit a consuetudine mulieris abs- 
tinere, munus esse a celesti regno derivatum. 
Rursus idem alio in loco ita de honestis nuptiis 
loquitur, quas impius Simon violans turpiter libi- 
dini sux viam ac rationem vprzparat : Quos Deus 
conjunzit homo non separet *. 

Vl. Quemadmodum vero nugarum suarum obli» 
tus impostor, velut eorum Θ0 qua antea dixerat 
ignarus, seipsum refellit! Nain cum dixisset ange- 
los a se per intelligentiam suam procreatos esee, 
subjecit postea, ut eosdem illos latere descendendo 
posset, figuram in unoquoque ccelo mutasse. Igi- 
tur latebat ideo, quod illos metueret. Atqui quid 
eos quos ipse condiderat angelos impostor ille me- 
tuebat? Nonne etiam convictu facilis prudenti cui- 
libet occulte proseminatus error ille fuerit, cum 


συνᾳδόντως τούτῳ τῷ λόγῳ ὁ Κύριος Ey τῷ Εὐαγχε- p Scriptura teste, in principio ereaverit Deus coelum 


Mo φησὶν, ὡς πρὸς τὸν θεὺν Πατέρα τὸν ἴδιον. Πά- 
τερ, Κύριε τοῦ οὐρανοῦ xal τῆς γῆς. El τοίνυν 
ποιητὴς οὐρανοῦ καὶ γῆς ὑπάρχει 6 θεὸς ὁ Πατὴρ 
τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, µάτην τὰ πάντα 
τῷ συχοφάντῃ Σίµωνι εἴρηται, τὸ ὑπ' ἀγγέλων τὺν 
χήσμον kv ἑλαττώματι γεγενῆσθαι, καὶ τὰ ἄλλα πάντα 
ὅσα δαιμονῶν ὁ πλάνος τῷ χόσμῳ παραλαλῶν ἑξ- 


2M vin, 21. * Matth, v, 17. * Joan. v, 46. 
1,91. 


(98) Ἑν µέσῃ τῇ τῶν Ῥωμαίων zóAs:. Hanc 
historiam veteres omnes Patres post Justinum re- 
feruat; Eusebius, Cyrillus et alti, Sed de statua 
Simoni cum bac inscriptione posita, SIMONI DEO 
SANLTO, vir quidam eru:litus addubitat : qui Ju- 


et terram *? Quibus consentaneum est quod Domi- 
nus in Evangelio Deum Patrem alloquens dicit : 
Pater, Domine coeli ac terre?. Quod si coli terxe- 
que conditor est Deus Pater Domini. nostri Jesu 
Christi, frustra omnia a sycopbanta Simone ja- 
ctantur, mundum scilicet ab angelis cum defectu 
fabricatum; ceteraque omnia, qu:e fanaticus vele- 


* Matth. xix, 40 sqq. "ibid. 6. * Gen. 1, 1. " Luc. 


stinum Grecum hominem errore deceptum putat, 
eum vulgarem illam ac ος exslantem ἔπιγρα- 

fv legisset SEMONI DEO SANCO, Simonem pro 
κα accepisse. Qua mihi conjectura sane pro- 
babilis est visa. 





995 


nonnullosque a se deceptos iisdem mendaciis cir- 
cumvenit. 

Vif. Atque bec compendiose a nobis adversus 
illius hzresin disputata lectori sufficient, quibus 
veritas ipsa, ae mali remedia monstrantur ; redar- 
guupnturque ii qui immani illa corruptela ignaris 
hominibus fraudem facere conantur. Nune alio 
transferenda, et ad alteram haresin convincendam 
reflectenda est oratio. Est vero in haretieo illo va- 
rium quiddam atque duplex, qui tametsi impestor 
fuerit, Chrisii sibi nomen specie tenus imposuit : 
quemadmodum urinis ex aspidum ac viperarum 
ovis obortivi serpentium fetus corruptique for- 
jantur; id quod iis verhis a propheta dictum est : 


rator fraudulentis sermonibus in orbem invexit A ηγήσατο, καὶ ἁπάτην τιοὶν ὀνεποίησε τῶν ὑπ' αὐτοῦ 


296 


ἡπατημένων. 


7’. Καὶ ταῦτά pot ἓν ἐπιτομῇ πρὺς τὴν τούτου 
αἴρεσιν εἱἰρημένα ἀρκέσει τοῖς ἐντυγχάνουαιν, εἰς 
πρόφασιν ἀληθείας vs καὶ ἱάσεως, καὶ εἰς ἔλεγχον 
τῶν διὰ τῆς τοιαύτης θηριώδους φθορᾶς πειρωµένων 
ἀδικεῖν τοὺς ἀγνοοῦντας. Ὑπερδήσομαι δὲ, xot ἐφ᾽ 
ἑτέρας πάλιν βαδιοῦμαι αἱρέσεως ἔλεγχον. Ἔστι γὰρ 
by αὐτῷ μεταβολὴ xa ἐνδυασμὸς, πλάνου μὲν ὄντος 
αὐτοῦ, μορρὴν δὲ ὀνόματος Χριστοῦ ἑνδυσαμένου, 
ὡς f; τῶν ἐχτρωμάτων ἑρπετώδης ἐξ οὐρίων Gv 
ἀσπίδων χνϊσχομένη φθορὰ, xal ἄλλων ἐχιδνῶν, ὥς 
φησιν ὁ Προφήτης, ᾿Ωὰ ἀσπίδων Epfntar, καὶ ó 
páA.or τῶν ὡῶν αὐτῶν paye, εὗρεν οὕὔριον, 


Qva aspidum [regerunt , et qui ova illa comedere B καὶ ἐν αὐτῷ βασιλίσκον. "AX τῇ δυνάµει, ὡς 


vellet, inania reperit, ibidemque regulum*. Verum 
pusteaquam Christi, uti diximus, potentia: veritatis 
illum sermonibus impetiimus, ejusque perniciem 
emnem restinximus, gradum ad reliquas hzreses 
faciamus, charissimi . 

ADVERSUS MENANDRIANOS (39) , 
Que est haresis post λα Christi II, ordine 


I. Proxime quidam huic Menander adjungendus 
est, qui genere Samaritanus aliquanto tempore 
" Simoni operam G1 dedit. Atque hic perinde ut al- 
ter mundum ab angelis fabricatum : seipsum vero 
Dei vim esse de coelo missam asserit. In quo qui- 
dem majorem quam magister ille suus circumve- 
niendis hominibus fraudem ac fallaciam commen- 
tus est. Se euim aiebat ad humani generis salutem 
emissum ; 3tque, ut nonnullos suum ad. myste- 
rium contraberet, ne angelorum ac principatuum, 
potestatumque, quz mundum condiderant, domi- 
nationi subessent. Czetera doctori suo consentanea 
iisdem przsstigis ac maleficiis attexebat, nec ab 
ejus dogmate dissidebat ; nisi quod majorem se 
antecessore ac prasceptore suo jactabat. 


II. Verum in eadem cum isto incommoda dela- 
psus est ; iisdemque veritatis convictus sermonibus 
evertelur. Est enim ipse subversus, ejusque magna 


! ]s2. Lix, D. 


ἔφην, τοῦ Χριστοῦ τοῦτον παίσαντες διὰ τῶν τῆς 
ἀλτθείας λόγων, xat τὴν αὐτοῦ λύμην ἀφανίσαντες, 
ἐπὶ τὰς ἑξῆς ἕωμεν, ἀγαπητοί. 


ΚΑΤΑ MENANAPIANQN, 
Αέυτέρα αἴρεσις ἀπὸ τῆς τοῦ Κυρίου παρουσίας, 
τῇ 08 ἁχο.ουθίᾳ εἰχοστὴ δευτέρα. 

À'. Ταύτῃ χαθεξῆς συνάπτεται Μένανδρός τις, ὃς 
ἀπὸ Σαμαρειτῶν ὁρμώμενος (40) ἐγένετο μαθητεύων 
τούτῳ τῷ Σίµωνι Ev χρόνῳ τιν. Ὁμοίως δὲ ἔλενε 
καὶ αὐτὸς τὸν χόσµον γεγονέναι ὑπ' ἀγγέλων ἔαυ- 
τὸν δὲ ἔλεγε δύναμιν (41) ἄνωθεν θεοῦ χατατε- 
πἐμφθαι. Μείζονα δὲ χυδείαν οὗτος ὑπὲρ τὸν πρὀ- 
τερον ἑργασάμενος πρὸς ἁπάτην τῶν ἀνθρώπων, 
ἔλεγεν ἑαυτὸν πεπἐμφθαι εἰς σωτηρίαν δῆθεν, καὶ 
εἰς τὸ συνάγειν τινὰς εἰς τὸ ἑαυτοῦ μυστήριον (43), 
διὰ τὸ μὴ ὑπὸ τῶν τὸν χόσµον πεποιηχότων ἀγγέλων 
xal ἀρχῶν xai ἐξουσιῶν χαταχυριευθῆναι. Ὅμοια δὲ 
τῷ ἑαυτοῦ διδασκάλῳ τὰ πάντα συνυφαίνων χαὶ γοτ- 
«cla; χαὶ ταῖς ἄλλαις μαγγανείαις οὗ διέλειτεν; 
οὐδὲν δὲ διήλλαττε τῇ διδασχαλίᾳ, ἀλλ' ἡ µόνον ὅτι 
ἑαυτὸν ἔλεγε μείζονα μᾶλλον f] τὸν πρὸ αὐτοῦ ὄντα 
αὐτοῦ διδάσχαλον. 

D'. TQ δὲ αὐτῷ ἑλαττώματι, ᾧ χαὶ ὁ αὐτοῦ διδ4- 
σχαλος περιέπεσε, χαὶ αὐτὸς ἁλοὺς διὰ τῶν αὐτῶν 
&oü ἑἐλέγχου τῆς ἀληθείας λάχων ἀνατραπήσεται 


(39) Μενανδριανῶν. De Menandro Tertul., De D norem quamdam. Quod et diserte Theodor. asserit. 


prescr., c. 46 : Post hunc. Menander discipulus. il- 
lius, similiter magus, eadem dicens que Simon ipse; 
quidquid se Simon dixerat, hoc se Menander esse di- 
cebat, negans habere quemquam posse salutem , nisi 
in nomine suo baptizalus (misset. Vide Euseb., lib. 
ni Hist., cap. 20;-Justinum, Apol. 1; August., 
ος d "Do ov d J 

c ἀπὸ Σαμαρειτῶν ὁρμώμεγος. Justinus : 
'Anb χώµης Καππαρεταῖας. Pheodoretus : ᾽Απὸ 
Χαρά χώµης οὕτω χαλουµένης. 

(41) 'Εαυτὸν δὲ ἔεγε δύναμιν. Atqui lren., 
lib. 1, cap. 21, scribit Menandrum dixisse primam 
virtutem mcognitam omnibus esse: se vero ad ho- 
minum salutem ab angelis esse missum. Quare non 
μεγάλην illam se esse δύναμιν asseruisse videtur ; 
ul ipsius magister, et erroris architectus ; sed mi- 


Ἑαντὸν δέ, inquit, οὐ τὴν πρώτην ὠνόμασε δύνα- 
pe: ἄγνωστον γὰρ ἔφησε ταύτην ΄ ἀλλ᾽ ἐπ᾽ ἐχείνης 
πεστάλθαι βρενθυόµενος. Quod si ita est, qui verum 
esse potest, quod subjicit Epiphanius : majorem 
se Menandrum antecessore suo ac tore ja- 
classe? Nisi forte mendacii hac in parte Simonem 
arguens, eumque in ordinem redigens, sibi ipsi in- 
feriores illius δυνάµεως nomen ac dignitatem arro- 
gavit. Quem ad sensum revocanda sunt Tertulliani 
verba, ut quia δύναμιν se esse dicebat, etsi non 
eamdem, quam Simon, pre se ferret, idem de se 
professus fuisse dicatur. 

(42) Elc τὸ ἑαυτῶν μυστήριο». Privatum quod- 
dam bapiismi genus Menander habuit; quo qui 
initiati essent immortales fore hac in vita persuase- 
rat. Justinus Apol. n, lrenz:us, Eusebius. 


931 


ADVERASUS HJERESES LIB. I. TOM. II. — HAERES. XXIII. 


293 


Ἀνετράπη Ὑὰρ οὗτος, xaX ἔληξεν ἡ αὐτοῦ αἴρἒσις Α ex parte lhwresis exstincta. Quamobrem missam 


ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον. Ὑπερθήσομαι δὲ αὐτὴν , ἐφ' 
ἑτέραν πάλιν προχόπτων τῇ ὑφηγήσει ἑἐλεύσομαι. 
To γὰρ ὄντι οἱ παλαιοὶ ἱστοροῦσι μῦθον, ὥς ἐκ πολ- 
1ῶν ἀσπίδων συνηγµένων ἐν ἄγγει Ev ὁστραχίνῳ, 
χαὶ χατατεθεισῶν Ev τοῖς θεµελίοις τῶν τεσσάρων 


γωνιῶν ἑχάστου τεμένους τῶν ἐν Αἰγύπτῳ οἰχοδομη-. 


θέντων εἰδώλων, xat eU τις τούτων ἰσχυροτέρα ηὂρη- 
«1. παρὰ τὰς ἄλλας, ἐπελθοῦσα τὰς ἑτέρας χατέ- 
φαχε. Μείνασα δὲ χαθ ἑαυτὴν, xai τροφῆς uh 
εὐποροῦσα., στραφεῖσα αὕτη xat ἀπὸ τῆς xépxou (43) 
ἑαευτὴν ἑσθίειν ἁρξαμένη , ἕως μέρους τινὸς τοῦ 
σύματος χατέφαγε. Καὶ οὕτως ἔμεινεν οὐχέτι τε- 
εεία, ààA' ἥμισυ ὑπάρχουσα ἑρπετοῦ. Au xol ἁσπι- 
ὀογοργόνα ταύτην ἐχάλεσαν, ὥστε νοεῖν ἡμᾶς τὸ 
παλαιὸν μὲν εἶναι τοῦτο , νῦν bb µηχέτι τοῦτο εὗρι- 
σχόµενον, ἁλλ᾽ Ἠφανίσθαι , ὡς xal αὕτη παντελῶς 
ἀπελαννομᾶνν. Είχε μὲν γὰρ παρ ἡμῶν τὴν άντιλο- 
σαν, αὑτὴ δὲ διὰ τῆς δυνάµεως Χριστοῦ ἠφάνισται. 
Καὶ ταύτην δὲ ὑπερθάντες, ἐπὶ τὰς ἑξῆς ἴωμεν, 
ἀταπητοί. 
ΚΑΤΑ ΣΑΤΟΡΝΙΛΙΑΝΩΝ (4), 
T, τη αἴρεσις ἁπὸ τῆς τοῦ Ἀριστοῦ παρουσίας, 
τῇ δὲ ἁἀκο.ουθίᾳ εἰκοστὴ τρίτη. 

ΑΔ’. Mex τοῦτον Σατορνῖλός τις ἀνέστη, καὶ αὖ- 
*h; ἐχεῖθεν τὰς ἀφορμὰς, ἀπὸ Μενάνδρου φημὶ χαὶ 
τῶν πρώην, λαθών. Οὗτος πρὸς τῇ Σνρἰᾳ χατοικήσας. 
TUE) ᾽Αντιοχείᾳ τῇ πρὸς Δάφνην, πολλήν τινα 
*ipms καὶ ἀμπειρίαν πλάνης τῷ χόσμῳ µπαρεισ- 
fwyxs. Δύο γὰρ οὗτοι ἐγένοντο συσχολασταὶ , Βατσι- 
iX τὸ χαὶ Σατορνῖλος. Καὶ ὁ μὲν ἩἙασιλείδης, 
πρὸς τῇ Αἰγύπτῳ χωρήσας, ἐχεῖσε τὰ σχοτεινὰ αὖ- 
193 τηῦ βάθους τῆς πλάνης ἐχήρυξεν ΄ ὁ δὲ Σατορνῖ- 
(x&,tw τῷ προε:ρημένῳ τόπῳ διατρίδων , ὁμοίως 
τῷ Μενάνδρῳ τὸν χόσμον ὑπ ἀγγέλων γεγενῆσθαι 
χ1:{Υγγελλεν. "Eva δὲ εἶναι Πατέρα ἄγνωαστον , τὸν 
αὐτόν τε πεποιηχέναι δυνάµεις καὶ ἀρχὰς xai kEou- 
σας. Τοὺς δὲ ἀγγέλους διεστάναι τῆς vo δυνάµεως ᾿ 
Uni δὲ τινας τὸν χόσμον πεποιηχέναι, xal τὰ ἐν 
αὐτῷ ' τὸν κόσμον δὲ χατὰ. µεριτείαν ἑχάστῳ ἀγγέ- 
li» κεχληρῶσθαι. 'Ὁμοῦ δὲ συνελθόντας τοὺς αὐτοὺς 
Ίνγέλους ἐντεθυμῆσθαι, xal κοινή τὸν ἄνθρωπον πε- 
πογχέναι, κατὰ τὴν μορφὴν τῆς ἄνωθεν παραχν- 


illam faciemus, et ad aliam porro dispulationem 
nostram promovebimus. Siquidem hzc a veteribus 
historia prodita est: Cum plures aliquando aspides 


- in unum fictile vas conjectze, et in fundamentis an- 


gulorum quatuor cujusque idolorum templi in Zev- 
pto deposit essent, ex iis aspidibus qux fortior 
erat, in alias invasisse, easque devorasse. Quv c:un 
sola remansisset, et quo se aleret haberet nibil, in 
seipsam retoria, et a cauda paulatim arrodens 
parte se aliqua tenus corporis depasta est: adeo ut 


non amplius integra, sed dimidia sui parte mutilata, 


permanserit. Idcirco aspidogorgonem illam appel- 
larunt; ut cum eam videmus, fuisse quondam 
istud ipsum intelligamus, nunc vero minime su- 
peresse, ac penitus esse sublatum. Quod ad eam 
contra quam agimus hewresin convenit. Cui cum 
disputationem nostram opposuerimus, Christi ta- 
men est virtute profligata. Quare ab illa nos, cha- 
rissimi, ad refellendam aliam convertamus. 


62 CONTRA SATURNILIANOS, 


Que est haresis αὐ adventu Christi. III, 
ordiue XXIII. 

Ι. Post hunc Saturnilus nescio quis excitatug 
est, qui erroris illinc argumenta, hoc est a Menan- 
dro, ac prioribus illis accepit. Hic in Syria degens, 
Antiochis scilicet ad Dapbnen, ingentem callidita- 
tem ac fallendi peritiam in orbem invexit. Etenim 
duo illi condiscipuli fuere, Basilides ac Saturnilus. 
Quorum ille in Zgyptum profectus illic altissinas 
erroris sui tenebras vulgare instituit ; Saturnilus 
eo quem dixi in loco habitans perinde ac Menandec 
mundum ab angelis factum esse preedicabat. Prg:- 
terea unum esse Patrem ignotum, qui virtutes, 
principatus; οἱ potestates creaverit. Porro angelos 
a superiori virtute descivisse : ex quibus septem 
mundum, et quz mundo sunt comprehensa condi- 
derint, ejusque mundi suam quemque angelun 
partem divisione sortitum. Eosdem tamen in unum 
convenientes aiebat, cum in eorum animos i1nci- 
disset, communiter hominem ad illius imaginem 
effinxisse vocis qua furtim e ccelo prodierat. Quam 


(3375 φωνῖς ! (45). Ἡν μὴ δυνηθέντες παραχύψασαν p obiter conspectam, el subinde recurrentem cutm 


κα-ασχεῖν, xai διὰ τὸ παραχρΏημα ἀναδραμεῖν, µι- 
µέσασθαι θέλησαν. Καὶ πεπλάσθαι μὲν τὸν ἄνθρω- 
πω ὑπ' αὐτῶν οὐδενὸς ἕνεχα ἀλλ' ἡ διά τοιαύτην 
πόρασιν. Ἐπειδὶ, γὰρ, qnoi, ἄνωθεν τὸ αὑτὸ φῶς 


, παραχύγαν, ἐρεθισμόν τινα ἑνεποίησε τοῖς αὐὑτοῖς 


ἀρέλοις, τούτους πρὸς πόθον τοῦ ἄνω ὁμοιώματος 
ἐπιχειρήσαι τοῦ ἀνθρώπου τὸ πλάσμα ποιῆσαι. 
Ἐτειδη γὰρ ἠράσθησαν τοῦ ἄνω quib; πόθῳ τῷ 


ΣΕ. χαλλονῆς. 


i5) Zr, (ca αὕτη, καὶ ἀπὸ τῆς κέρκου. Sic 
apud σαι in Antonino Pio : Visus est in 
Arabia jubutus anguis major solitis, qui se a cauda 
medium comedit. EE 

(H) ZaropriAiaróv. Auctorem Ἀατοδίς 1slius 


Ῥλτκοι. Gg. XLI. 


detinere minime potuissent, imitari voluisse ; nec 
aliam fabricandi hominis occasionem illos habuisse. 
Cum enim superne lumen illud emicuisset, ea res 
angelos ipsos excitavit; qui coelestis similitudinis 
exprimenda desiderio, hominis figmentum elabo- 
rare conati sunt. Posteaquam enim coelestis lumi- 
nis amore capti sunt, quod quidem ubi apparuit ex 
illorum repente oculis evanuerat, ii summa illius 


Saturninum lrenzus appellat, ut δὲ Philastrius at- 
que Augustinus ; Justinus vero Dialogo cum Tru- 
hong, et. Theodoretus, Saturnilum. 
(45) Παρακυγάση 


c φωνῆς. Iren., lucida imagime 
apparente : quasi esset φωτεινῆς elxóvos. 


10 


29 


S. EPIPHANII 


$0) 


cupiditate ac voluptate perfusi, cum illius jucundi- A πρὸς αὐτὸ, xal ἡδονῃ χατασχεθέντες, φανέντος xal 


tate satiari minime possent, eo quod repente surt- 
sum evolasset, tum demum impostor ille velut in 
scena ita invicem locutos angelos introducit: Facia- 
mus hominem ad imaginem el similitudinem *. Ubi 
particulam nostram, quam in Genesi Deus usurpat, 
ideo decurtavit, ut errori suo fldem astrueret ; 
quasi alii eint. operis artifices, imaginem vero G3 
ipsam ad alium referri significent, cum ita loquuntur : 
Faciamus hominem ad imaginem et similitudinem. 
Caterum edito in lucem homine, angelos ait pra 
imbecillitate sua perficere opus suum minime qui- 
visse; proinde in solo jacentem, ac subsultantem 
reptanüs instar vermiculi, neque erigere se, neque 
aliud quidquam agere potuisse, donec virtus illo 
ccolestis hoc prospiciens, atque ob imaginem suam 
atque effigiem hominis miserta, vis 8wz scintilla 
immisit; qua et illum erexit, et vitam impertiit. 
Nimirum per scintillam istam humanam animam 
intelligunt, Atque ideo servari, ait, omnino scintil— 
lam lianc oportet, perire vero quidquid hominis 
proprium est; quod tum accidit, cum id quod e 
coelo delapsum est definito temporis intervallo sur- 
sum evolat ; similiterque quod infimum esl eo unde 
prodierat regreditur. Quod ad Christum attinet, 
ejusdem impostoris est dogma: cum sola illum ho- 
minis figura atque effigie venisse, omniaque ab eo 
specie tenus perfecta, cujusmodi fuit, nasci, am- 
bulare, videri, pati. 


ἀφαντωθέντος ἀπ᾿ αὐτῶν, ἑρασθέντας τε αὐτοῦ , καὶ 
μὴ δυνηθέντας ἐμπλησθῆναι τῆς αὐτοῦ ἑρασμιότη- 
τος, διὰ τὸ ὑπὸ θῆξιν ἀναπτῆναι (40) τὸ αὐτοῦ φῶς, 
τούτου χάριν εἰρηχέναι φησὶ τοὺς ἀγγέλους ὅραµα- 
τουργῶν ὁ αὐτὸς vónc* Ποιήσωμεν ἄνθρωπον (&T) 
κατ) sixóra καὶ καθ ὁμοίωσι ' παραχόψας τὸ 
εἰρημένον &y τῇ Γενέσει ὑπὸ τοῦ Θεοῦ, τὸ καό’ ἡμε- 
τόραν" ἑάσας τὸ ἡμετέραν, ἵνα δὴ Éyn fj πλάνη ab- 
τοῦ τὴν πιθανότητα, ὡς δῆθεν ἄλχων μὲν ποιούντων, 
εἰχόνα δὲ ἑτέρου λέχειν ἐν τῷ * Ποιήσωμεν ἄνθρω- 
zov κατ εἰκόνα καὶ καθ’ ὁμοίωσυ». Γενομένου δὲ, 
qnoi, τοῦ ἀνθρώπου , διὰ τὸ αὐτῶν ἁδρανὲς μὴ 
δύνασθαι αὐτὸν τελεσφορήσαι , χεῖσθαι δὲ xaX σκαρ!- 
ζειν γαμαὶ χείµενον δίκην σχώληχος Έρποντος * uh 


B δύνασθαι δὲ µήτε ἀνορθοῦσθαι, µήτε τι ἕτερον πρᾶτ- 


τειν, ἕως d) ἄνω δύναμµις, παραχύφασα xaX σπλαγχν:: 
σθεῖσα διὰ τὴν ἰδίαν αὐτῆς εἰχόνα τε xal ἰδέαν, κατ 
οἶχτον ἀπέστειλε σπινθηρα τῆς αὐτῆς δυνάµεως. καὶ 
δι αὐτοῦ ἀνώρθωσε τὸν ἄνθρωπον, καὶ οὕτως ἐζωο- 
Υόνησε’ δήθεν τὸν σπινθῆρα Ψψυχὴν τὴν ἀνθρωπείαν 
φάσχων. Καὶ τούτου ἕνεχα πάντως δεῖ «bv σπινθηρα 
σωθῆναι, τὸ δὲ πᾶν τοῦ ἀνθρώπου ἀπολέσθαι" ἐν τῷ 
ἄνω μὲν τὸ ἄνωθεν χατελθὸν ἀναχομισθῆναι χρόνοις 
τισί’ τὸ δὲ κάτωθεν xaX αὐτὸ (48) φάσχει ὁ γόης Ev σχἠ- 
ματι ἀνθρώπου ἐληλυθέναι, καὶ ἰδέᾷ μόνη, τὰ πάντα 
δὲ Ev τῷ δοχεῖν πεποιηχέναι, τουτέστι «b γεγεντ- 
σθαι, τὸ περιπατεῖν., τὸ ὁπτάνεσθαι, τὸ πεσον- 


θέναι. 


Il. Hinc illa false appellata Gnosticorum Αοοίαπἀς ὮῬ'. ᾿Απὸ τούτου δὲ ψευδωνύμως fj καλουμένη 


profundam hujus sect nequitiam plurimum adjecit, 
quz 4 Simone initium occasionemque nacta longe 
majores nugas accumulavit, quemadmodum postea 
in ejus refutatione docebimus. At Satürnilus unum 
ex iis quos constituit angelis fuisse Judeorum Deum 
' existimat; ac tam huuc quam illum a sua virtute 
descivisse. Salvatorem vero de communi virtutum 
sententia à Patre missum, ut et Judeorum Deum 
in ordinem redigeret, et iis qui sibi crederent salu- 


'tem afferret. Ejusmodi esse sectz illius homines, ΄ 


qui colestis illius parentis scintillam habeant. 
Duos quippe homines principio esse factos, bonum 
unum, alterum malum: a quibus duplex item gc- 
nus hominum, bonum scilicet ac maium in mundo 


Γνῶσις ἄρχεται πάλιν προστίθεσθαι τῷ βυθῷ τῆς 
αὐτῆς πονηρίας, ἀπὸ Σίμωνος μὲν λαθοῦσα «Ly 
ἀρχὴν καὶ τὴν πρόφασιν, προστιθεµένη δὲ περισσο- 
vépa ἄλλῃ φλυαρίᾳ, ὣς τὸν ταύτης ἔλεγχον ὕστερον 
ἐροῦμεν. Φάσχει γὰρ οὗτος (49), τοὺς ἀγγέλους }έ- 
γων, χαὶ τὸν Θεὸν τῶν Ἰουδαίων ἕνα ἐξ αὐτῶν εἶναι ' 
διεστάναι δὲ τὸν αὐτὸν xal τοὺς αὐτοὺς ἁπὸ τής αὖ- 
τοῦ δυνάμεως. Τὸν δὲ Σωτήρα ἀπεστάλθαι ἀπὺ Πα. 
τρὸς χατὰ γνώμην τῶν δυνάµεων ἐπὶ καταλύσει τοῦ 
Θεοῦ τῶν Ἰουδαίων, xat ἐπὶ σωτηρίᾳ τῶν πειθοµένων, 
ναι δὲ αὐτοὺς τοὺς ταύτης τῆς αἱρέσεως , τοὺς 
ἔχοντας τὸν σπινθῆρα τοῦ ἄνωθεν Πατρός. Δύο γὰρ 
πεπλάσθαι ἀπ᾿ ἀρχῆς ἀνθρώπους φάσχει, ἕνα &va- 
θὸν, xai ἕνα φαῦλον " ἐξ ὧν δύο εἶναι τὰ γένη τῶν 


proseminatum est. Et quoniam ἀθαιοηθα malis opi- f) ἀνθρώπων ἐν κόσµῳ, ἁγαθόν τε xal movnpóv. Ἐτειδὴ 


tulabantur, ideo postremis, ut ante dixi, tempori- 
bus ad bonos liomines ope sua sublevandos, malos- 
que cum demonibus profligandos Salvator adve- 
nit. Jam uxores ducere, liberosque gignere ab 
Satana .esse circulator. idem pronuntiat. Quamob« 


! Gen. 1, 26. 


(40) 'Yxó θῆξυ ἀναπτῆγαι. Utitur hac loquendi 
ratione aliquoties Eni hanius. Sed corrupte non- 
nunquam θίξιν pro sto habent exemplaria. Est 
autem θῆξις Hesyc. porch, στιγμὴ, τάχος. 

(41) Ποιήσωμεν ἄνθρωπον. Minus itur accu- 
rate Theodoretus usurpatam ab illis in hac senten- 
tia vocem ἡμετέραν scribit. 
| (48)Τὸ δὲ κάτωθεν xal αὐτό. Forte xal αὐτὸν δὲ 
«QV Σωτῆρα φάσχει, etc. 


δὲ οἱ δαίµονες τοῖς πονηροῖς ἐδοήθουν, τούτου ἕνεχα 
bm ἑσχάτου τῶ», ἡμερῶν, ὣς προεῖπον, ἦλθεν ὃ Σ1υ- 
τὴρ ἐπὶ βοηθείᾳ τῶν ἀγαθῶν ἀνθρώπων , xx Ecl 
καταλύσει τῶν πονηρῶν καὶ τῶν δαιμόνων. Τὸ γα: 
μεῖν δὲ καὶ τὸ γεννᾷν ὁ αὐτὸς ἁγύρτης &x τοῦ Za- 


49) Φᾶσκει γὰρ οὗτος. Neque hic mihi locus 
integer videtur. Suppleri fortasse potest ex Theo- 
dorelo : Οὗτος τῷ Μενάνδρῳ παραπλησίως, Eva 
ἔφησεν εἶναι Πατέρα πάντα” πᾶσιν ἄγνωστον * τοῦτον 
δὲ τοὺς ἀγγέλους δηµιουργῆσαι, xa τὰς ἄλλας 
δυνάµεις. Quod autem apud Epiphan. subjicitur, 
ἀπὸ τῆς αὐτοῦ δυνάµεως, indicat deesse no.ueà 
aliquod, puta τοῦ ἄνω Πατρός, ad quod pronoineca 
αὐτοῦ pertineat. | 


οἱ 


ADVERSUS HJERESES LIB. I. TOM. II. — HAERES. XXIII. 


202 


κανᾶ ὑπάρχειν λέγει ^ ὅθεν xa οἱ πλείους αὑτῶν A rem plerique ex horum disciplina animatis omnibus 


ἐμφύχων ἀπέχονται, ὅπως διὰ τῆς προσποιητῆς δη- 
θεν πολετείας αὐτῶν τινας ἑπαγάγωνται εἰς τὴν αὖ- 
τῶν ἁπάτην. Tác δὲ προφητείας φάσκει ὁ αὐτὸς πἀ- 
kw Ὑόης, τὰς μὲν ὑπὸ τῶν κοσμοποιῶν ἀγγέλων 
κεπροφητεῦσθαι, τὰς δὲ ὑπὸ τοῦ Σατανᾶ καὶ αὐτὸν δὲ 
τὸν Σατανᾶν ἄγγελον φάσχει ἀντιπράττοντα τοῖς χοσµη- 
ποιος ἀγγέλοις, μάλιστα δὲ τῷ up τῶν Ἰωδαίων. 

ΓΡ, Ὅταν δὲ ταῦτα φάσχκῃ ὁ χτηνώδης, πάντως 
που xal αὐτὸς δειχθήσεται ἕνα θεὸν ὁμολογῶν, xal 
ἐπὶ µίαν ἑνότητα μοναρχίας ἀνάγων τὸ πᾶν. Ei γὰρ 
ol ἄγγελοι πεποιἠχασιν, ἄγγελοι δὲ πάλιν ἀπὸ τῆς 
ἄνωθεν δυνάμεως τὸ αἴτιον ἐσχήκασι τοῦ εἶναι, ἄρα 
cx αὐτοὶ αἴτιοι τοῦ πλάσματος τοῦ ἀνθρώπου, ἀλλ 
ᾗ ἄνωθεν δύναμις fj τοὺς ἀγγέλους ποιῄσασα , ἐξ ὧν 
χαὶ ἡ πλάσις τοῦ ἀνθρώπου συνέστηχα. Καὶ γὰρ οὐκ 
αἴτων τὸ ἐργαλεῖον τῶν ὑπ' αὐτοῦ γενοµένων, ἀλλ᾽ ὁ 
ἐνεργῶν τὸ ἑνέργημα διὰ τοῦ ἐργαλείου , δι οὗ τὸ 
ἔργον γίνεται, ὡς xal γέγραπται’ Mà δοξασθήσε- 
ται Ἁρίων ἄνευ τοῦ ἕλχογτος αὐτόν; xai τὰ 
tc. Οὕτω δὲ ὁρῶμεν, ὅτι οὔτε µάχαιρα αἰτία 
φύνου, ἁλλ' ὁ τῇ µαχαίρᾳ τὸν φόνον ἐπιχειρήσας. 
Καὶ οὐ τὸ κηροπλαστεῖον δύναται δι ἑαυτοῦ ποιεῖν 
τὰ πλασσόμενα, ἀλλ᾽ ὁ τὸ χηροπλαστεῖον xai τὸ πλά- 
cua ἐργασάμενος. Οὐχοῦν οὔτε οἱ ἄγγελοι αἴτιοι, 
ἀλλ' ὁ τοὺς ἀγγέλους ποιῄσας, εἰ xat ἣν παραγγεί- 
jag αὐτοῖς τοῦ μὴ ποιῆσαι ἄνθρωπον, El ' γὰρ xa- 
ταγηφίζεται τῆς ἄνω δυνάµεως ἄγνοιαν xal ἆγνω- 
cia τῶν µελλόντων ἔσεσθαι παρὰ τὸ αὐτῆς θέλημα 
ἐπιτελουμένων, ἡ εὐδοχία 3 τῇ ἑαυτῆς τοὺς ἀγγέλους 
πεποιγχέναι πρὸς τὸ χρήσιµον τῆς χατασχευῆς τοῦ 
ἀνθρώπου , οὗ Ίθελε χατασχευάζειν , ποιῄσασα τοὺς 
ἀγγέλους, xa μὴ ἐντειλαμένη τοῦ μὴ ἐπιτελέσαι τὸ 
ἐπιχείρημα , τουτέστι τοῦ ἀνθρώπονυ τὸ πλαστεῖον, 
ὡς ἡ αὐτῶν µμυθώδης τεχνουρχία περιέχει. 


£e» 


abstinent, ut affectato illo sanctioris vitz: genere 
nonnullos suum in errorem pelliciant, G4 De pro- 
phetarum oraculis ita veneficus ille disputat, ca 
partim a mundi opificibus angelis, partim a Satana 
profecta: et hunc ipsum Satanam putat angelum 
esse, qui inundi conditoribus angelis, przcipueque 
Judeorum Deo resistat. 

Iii. Qux cum ab illa pecude hunc in modum disse- 
runtur, vcl invitus convincitur unum confiteri Deum, 
atque ad unicum, singularenique dominatum uni- 
versa referre. Etenim si mundus ab angelis factus 
est, cum ipsimet ante a celesti virtute principium 
atque originem babuerint, non illi fingendi hominis 
auctores sunt, sed suprema virtus illa potius, quae 
angelos condidit, a quibus homo postea formatus 
est; nam nec artis instrumentum eorum causa est, 
qua ab ipso fiunt: sed ille potius, qui cum instru- 
mento eam actionem exprimit, per quam opus ipsum 
efficitur, quemadmodum scriptum est: Num gloria- 
bur serra sine trahente. ipsam*? etc. Atque hoc 
egeris in rebus ita sese babere cernimus. Neque 
enim gladius causa cxdis est, sed is qui gladio ad 
perpetrandam czdem utitur. Neque cerearum imagi- 
nun typus quz finguntur per se moliri potest, sed 
is omnino qui et typum ipsum, et expressam íma- 
ginem fecit. Quare non angeli ipsi, sed qui angelos 
produxit bominis eausa censetur, tametsi ne homi- 
nem conderent illis interdixerit; nam vel coelesti 
virtuti inscitiam, ac futurarum rerum quas preter 
voluntatem suam perficiende sunt, ignorantiam 
ascribit, aut eam propria animi inductione putat 
angelos procreasse, quod hoc ipsum ad producendum 
hominem utile foret, quem formare cuperet : cum et 
angelos condidisset, nec eosprohibuisset opus ejus - 


holi, nimirum bominis molitionexn aggredi, id quod fabulosum illorum artificium continet. 


Δ’. Ἡ * οὐχοῦν πάλιν τὸν μυθολόγον ἐρωτητέον * 
Ἶρει ἡ ἄνω δύναμις, 6 τι µέλλουσι πράττειν ; Nav, 
φηαΐν. "Apa, γοῦν, εἰ Ίδει, αὐτὴ πεποέηχε , xal οὐχ 


αὐτοί. El δὲ δει μὲν, οὐχ ἤθελε δὲ, παρὰ δὲ τὴν ᾽ 


αὐτῆς γνώμην ἐπεχείρησαν τὸ ἐπιχείρημα αὐτοί * 
είν τῷ λόγῳ o0 χεχώλυχεν; El δὲ ἀδυνάτως ἔσχε 
109 χωλῦσαε, πρώτη φανλότης, ὅτι xa0* αὑτῆς τοὺς 
$z αὐτῆς Ὑεγονότας ἀγγέλους εἰς ἀντίθεσιν ἑαυ- 
thc xai παροξυσμὸν χατεσχεύασε΄ δεύτερον δὲ, ὅτι 
ὀνναμένη οὐ κεχώλυχεν, ἀλλὰ συνἠργησεν εἰς τὸ πο- 
viv ἔργον τὸ ὑπὸ τῶν ἀγγέλων γεγενηµένον. El δὲ 
οὗ συγήργησε, xaX βουληθεῖσα οὐκ Ἰδυνήθη χωλῦσαι, 
πολλή τις ἀσθένεια ἓν τῇ θελησάσῃ xal μὴ δυνηθεί- 
ση’ χαὶ μᾶλλον ἰσχυρότερον εἴη τὸ ὑπ' αὐτῆς γενόµε- 
ww τῶν ἀγγέλων στίφος, fj ἡ αὐτὴ αἰτία οὖσα τῶν ὑπ' 
αὐτῆς γεγονότων ἀγγέλων, Ἑξάπαντος τοίνυν ἁλί- 
σχεται ἡ τῆς αἱρέσεως ὑπόθεσις, ἀσυστασίᾳ μᾶλλον 
κεριπίπτουσα, xai οὐκ ἀληθείᾳ. E! δὲ ἐγίνωσχε μὲν, 
ἀνάγχη δὲ ἐποίει τούτους, ὃ μὴ θέµις ἐστὶ (50) πράτ- 
tty παρὰ cb αὐτῆς βούλημα, ἑλαττώσει ἑτέρᾳ περι- 


IV. Quamobrem rursum de fabularum ihventore 
quzerendum est: Ecquid coelestis illa virtus nove- 
rat, quid essent angeli facturi? Noverat, inquit. 
Jgitur non angeli ipsi, sed illa utique fecit. Quod 
si noverat quidem, sed fleri tamen nolebat, ac. prze- 
ter illius sententiam attingere opus istud aggressi 
sunt, cur non prohibuit? Sin obstare miniine po- 
tuit: primum hoc vitium est, quod contra semet- 
ipsam conditos a se angelos, sibi ut resisterent ac 
se irritarent moliri voluerit ; alterum, quod 85 
cum posset, minime prohibuerit, imo etiam ad 
pessimum illud angelorum opificium exsequendum 
adjutricem sese przebuerit. Quod si nec illos adjuvit, 
et probibere cum vellet non potuit: magnopere 
imbecillam eam oportet esse, qux quod voluerit, 
efficere non potuit: eritque adeo condita illa ab 
eaangelorum caterva forlior, quam ipsamet qua 
angelorum causa est ae principium. lgitur hzresis 
ista minime coh:erere ipsa secum, atque a veritate 
recedere omni ex parte convincitur. Jam vero sí 


«pef 18, ἡ εὐδοχίᾳ. 3 F.expung. f *lsa.x, 45. 


(X) Τούτους ὃ μὴ θέµις écclr.. Deest. μέλλοντας. 


503 


S. EPIPHANII 


2304 


cclestem virtutem minime illa quidem latebant, A πεσεῖταὶ πάλιν, καὶ οὐδὲ ἓν πλήρωμα εὑρεθήσεται kv 


sed eos ipsos tamen, qui quod nefas esset prster 


. voluntatem suam erant facturi, necessario condi- 


dit, alia rursus in re deficiet : nec ullum in ccelesti 
virtute complementum ex illius sententia residebit. 
Atque ut illum denuo interrogemus : Heus tu! in- 
quam, qui per fenestras intro prospexeris, ul eo 
ludibrio deliria tua prosequar, ibique quemadmo- 
dum angeli creati sint pervideris, eorumque in ho- 
mine fingendo artificium cognoris, ac celestis vir- 
tutis solerliam perscrutatus fueris, unum, oro te, 
dic nobis : num illi quid molirentur noverant; an 
ignorabant potius? Si enim ignorabant, que vis 
illos cogebat, ut quod ignotum sibi esset efficerent ? 
Minime, inquit, ignorabant, imo quid acturi essent 
intellexerant. Aut igitur ad illad facinus aggressu- 
ros istcs celestis virtus aciebat, aut. nondum scie- 
pat, Scivisse respondet. Quzro itaque num illos eo 
- eonsilio necne ut hoc facerent produxerit. Negat 
eo consilio productos. Nibil enim nisi ipsos condi- 
dit. At hi inconsulta coelesti virtute se ad opificium 
istud accinxerunt. Ergo quod angeli cognoscebant, 
οώ]οριῖς virtus illa nesciebat? O mortalium longe 
omnium stolidissime ! Et hominis structura consi- 
stet, auctoresque illius angeli ejus rei notitiam ha- 
bebunt, atque interim virtus illa, quse angelos pro- 
duxit, in ignoratione versabitur? Sane perquam hoc 
stultum ess ac ridiculum ; cum et opus artifice 


τῇ ἄνω δυνάμει χατὰ τὸν αὐτοῦ λάγον. Ἔτι δὲ προσ- 
θείηµεν αὐτὸν ἑρωτῶντες * Λέγε ἡμῖν, ὦ οὗτος 6 διὰ 
θυρίδων παρακύψας, ἵν οὕτω χλευάσω τὴν σὴν Xr po- 
δίαν, καὶ ἓν τῷ παρακύπτειν σχοπήσας ὡς ἑκτίσθη- 


σαν οἱ ἄγγελοι, καὶ τὴν ὑπ' αὐτῶν περὶ τὸ ἀνθρώπι- 


voy πλάσμα τεχνουργίαν, τότε χατώπτενσας”, xol 
τῆς ὄνωθεν δννάµεως ἐξεχνίασας τὴν μηχανοποιίαν, 
ῄδεισαν οὗτοι «εί πλάσσουσιν, f| ἠγνόουν; Αγνοοῦντες 
δὲ, ὑπὸ τίνος ἠναγκάζοντα τὸ ἐν ἀγνωσίᾳ ἐπιτελεῖν; 


Οὐχὶ, φησὶν, οὐκ ἡγνόουν ' ῄδεισαν γὰρ ὃ ἔμελλον 
πράττειν. Ἡ τοίνυν ἄνωθεν δύναμις ᾖδει τούτους τούτο 


µέλλοντας ἐπιχειρεῖν, 7) ἠγνόει; Οὐχ ἡγνόει. Ἐποίη- 
σεν οὖν αὐτοὺς, ἵνα τοῦτο πράξωαιν, fj μή; Οὐχὶ, φτ- 
σίν. Ἑποίησε γὰρ αὐτοὺς µόνον, Οὗτοι δὲ παρὰ «tv 


B ἄνω δύναμιν ἐπεχείρησαν πρὸς τὸ ποιῆσαι πλάσμα. 


Οὐχοῦν οὗτοι μὲν ᾖδεισαν, ἐχείνη δὲ ἡ ἄνωθεν δύνα- 
ptc Ἠγνόει κατὰ τὸν aby λόγον, ὦ πάντων ἀνθρώπων 
ἀθέλτερεί! Καὶ ἔσται μὲν dj τῶν ἀνθρώπων χατα- 


σχευἣ σύστασις 3, xal οἱ αἴτιοι ταύτης ἄγγελοι Ev 


γνώσει, ἡ δὲ τοὺς ἀγγέλους ποιῄσασα δύναμις kv 
ἀγνωσίᾳ ; Ληρῶδες δ' ἂν εἴη τοῦτο καὶ Ἠλίθιον, ὅτι 


μᾶλλον ἐντελέστερον τὸ ἔργον τοῦ τεχνίτου, καὶ ὁ 


τεχνίτης ἁδρανέστερος τῶν ὑπ) αὐτοῦ γενοµένων ἆγ- 
γέλων, αἰτίων ὄντων τῆς ἀνθρωπείας συστάσεω»;. 
"date οὖν ἑξάπαντος ἀνάγχη !' ὁμολογήσειας ἂν ἐπὶ 


τὸν αὐτὸν ποιητὴν τὸν ἕνα, xal ἐπὶ τὴν µίαν µοναρ- 


χίαν τὸ πᾶν ἄχειν. 


suo] purfectius, οἱ angelorum auctorem angelis ipsis qui hominem conflarunt, imbecilliorem constituat. 


Quamobrem hoc unum necessario superest,ut te ad unum omnig eumdemque conditorem, atque ad - 


singularem principatum referre fateare, 


V. Etenim Deus Pater bominem, cuim esteris Q — E. Καὶ γὰρ ó θεὺς 6 Πατὴρ Emolnoe «bv ἄνθρω 


omnibus, suopte nutu ac voluntate procreavit, non 
GG angeli, neque ος angelorum consilio. Nam cum 
Deus ita locutus est: Faciamus hominem, αά ima- 
ginem nostram dixil, non ad imaginem duntaxat. 
Quippe ad hujus opifeii communionem Verbum 
suum, eumdemque Filium unicum adbibebat , 
esique communis isle fidelium omnium senéus a 
veritate profectus, qua cum accuratissime con- 
venit; id quod aliis compluribus locis manifeste 
ac prolixe sumus professi , nimirum Filium a Patre 
2d communiter procreandum hominem voeari, per 
quem Filium reliqua omnia produxerit. Sed neque 
' Filium duntaxat advocari dixerim, imo vero san- 
etum etiam Spiritum. Verbo enim Domini celi fiv- 
mati sunt, el spiritu oris. ejus. omnis virius eorum!, 
Caterum sive sponte, sive uolens hoc Saturnilus 
haeresis auctor admittere cogetur: unum omnino 
Deum ac Dominum esse condüiorem universorutin 
et artificem, adeoque vel hominis ipsius. Pudebit 
insuper illum velut calumniatorem eorum quz ad- 
versus propbetas, necnor. ad honesias nuptias ne- 
quissime damnandas effutiit. Quippe Dominus no- 
ster Jesus Christus in Evangelio perspicue propheta 
eonsentanea dicit ac pronuntiat : Quoniam qui per 


' 5 Psal. xxxir, 0. 


* F. χατοπτεύσας, et ἐξιχνιάσας. 


πον καὶ πάντα κατὰ τὴν ἰδίαν εὐδοχίαν, καὶ οὐχ αἱ 


ἄγγελοι, οὐδὸ κατὰ τὴν τῶν ἀγγέλων συμθουλίαν «εί 
γέγονε, Ἐν τῷ γὰρ εἰπεῖν τὸν θεὸν, Ποίησωµεν ἅν - 


θρωπο», κατ εἰκόγα ἡμετόραν εἶπε, xai o0. xat" 
εἰκόνα µόνον, Συνεχάλει γὰρ εἰς τὴν ἑαυνοῦ δηµιουρ- 
γίαν τὸν αὐτὸν Λόγον xal Movoyevn, ὡς ἔχει xal ἡ 
ἐξ ἀληθείας ὁρμωμένη πιστῶν ἕνναια, χαὶ αὐτὸ τὸ 
τῆς ἀληθείας ἀχρίθασμα, ὡς xal ky ἑτέροις πλείοσι 
σαφῶς περὶ τούτου xal διὰ ήχους ἐποιησάμεθα ckv 
ὁμολοχίαν, ὡς ὁ Πατὴρ συγκαλεῖται τὸν Υἱὸν συνδη- 


ιουρχγεῖν τὸν ἄνθρωπον, δι οὗ xai τὰ ἄλλα πάντα 


ἐποίησεν. Οὐ µόνον δὲ συγχαλεῖν εἴποιμι τὸν Υὸν, 
ἀλλὰ xal τὸ ἅγιον Πνεῦμα. Tip γὰρ .1όγφ Κυρίου οἱ 
οὐρανοὶ ἑστθρεώθησαν, xal τῷ αγεύματι τοῦ στέ- 


D µατος αὐτοῦ πᾶσα ἡ Óvrajuc αὐτῶν. Εἴτε δὲ βου- 


ληθείη, οἴτε καὶ μὴ βουληθείη, φημὶ δὲ à Σατορνῖλος 
ὁ τῆς αἱρέσεως ταύτης ἀρχηγὸς, ἀναγχασθήσεται ἐξ- 
ἀπαντος τὸν ἕνα Θεὸν ὁμολοχεῖν, θεὸν xai Κύριον τοῦ 
σύμπαντος ὄντα χτίστην τε xal δημιουργὸν, ἅμα τε 
καὶ τοῦ ἀνθρώπον. Αἰσχυνθήσεται δὲ χατὰ πάντα 
τρόπον ὣς συχοφάντης xal εἰς τὸν περὶ προφητῶν 
λόγον, καὶ εἰς τὴν κατὰ τοῦ σεμνοῦ γάμου φαύλην 
κατηγορίαν. Αὐτὸς γὰρ ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησους Χρι- 
στὸς διαῤῥήδην ἐχφωνεῖ àv τῷ Εὐαγγελίῳ, xal λέγει 


' Vox ista supervacua." F. áváyzg. 


305 


ADVERSTS HJERESES LIB. I. TOM. Η. — HJERES. XXIII. 


906 


συνδὰ τῷ ports: Ὅτι d Aalr By. τοῖς προφή- A prophetas loquebar, ecce adsum !. Ac rursum : Pater 


ταις, Pob xápeuu* καὶ πάλιν: ὅτι 'O Πατήρ µου 
ἕως ἄρτι ἐργάξεται κἀγὼ ἑργάζομαι. Ἵνα δὲ δείξη 


τί ἐργάζεται αὐτοῦ 6 Πατὶρ xaX αὐτὸς, ἁπεφήνατο 


λέγων τοῖς ἑρωτήσασιν αὐτὸν, εἰ Xp; ἀπολύειν τὴν 
Tovatxa αὑτοῦ κατὰ πᾶσαν αἰτίαν. Πῶς γέγραπται; 
"Ort ἐποίησεν ὃ θεὺς τὸν ὄνθρωπον, ἄρσεν xal 
θη.ῖν ἐποίησεν αὐτούς' χαὶ πάλιν μεθ) ἕτερα, Ὅτι 
ἔνεχεν τούτου κατα λείψει ἄνθρωπος τὸν πατέρα 
zal τὴν µητέρα αὐτοῦ, καὶ προσχο1.ληθήσεται τῇ 
τυναικὶ αὐτοῦ, καὶ ἔσοντμι οἱ δύο εἰς σάρκα 
μίαν. Καὶ εὖθὺς προσέθηχε λέγων : οὓς ὁ θεὸς 
ευνέζαυξεν, ἄνθρωπος pi χωριζτω' ὡς ἑξάπαν- 
Vx τὸν Σωτῆρα διδάσχειν τὸν ποιητὴν τῶν ἀνθρώπων 
8e εἶναι τῶν πάντων, αὐτοῦ δὲ Πατέ ρα. Καὶ ὅτι ὁ 
Υάμος οὐκ ἐχ τοῦ Σατανᾶ, ἀλλ &x τοῦ θεοῦ τυγχάνει, 
πρῶτον μὲν ὁ Κύριος λέγει’ Οὓς à θεὸς, qnot, cvr- 
ἐζενξαεν, ἄνθρωπος pi) χωριξζδτω. καὶ πάλιν 6 
ἅγιος ᾿Απύόστολος: Τίµως ὁ γάμος, καὶ ἡ κοίτη 
ἁμίαντος. Ταῖς δὲ φύσει χηρευσάσαις ὡσαύτως παρ- 
αγγέλλει, λέγων διὰ Τιμοβέου: Ψεωτέρας χήρας 
παραιτοῦ. Μετὰ γὰρ τὸ καταστρηγιάσαι τοῦ Χρι- 
στοῦ, γαμεῖν θέλουσι»' καὶ μεθ) ἕτερα. Γαμείτω- 
σαν, τεκνογογείεωσα», οἱκοδεσποτείτωσα»" ày- 
υπέρθατον ὑπὲρ τοῦ γάμου νόμον τιθέµενος ἐν 


meus usque modo operattr, et ego operor *. Ut autem 
quid ageret tam Pater ejus, quam ipse, declararet, 
hoc ipsum explicavit iis a quibas interrogatus fue- 
rat, oporteretne uxorem quacunque ex causa di- 
mittere: Quomodo scriptum est? Quoniam Deus ko- 
minem fecit, masculum ét feminam fecit eos. 'Tum 
quibusdam interjeetis : Propterea relinquet homo 
patrem et matrem suam, et adherebit uxori sua, et 
erunt duo in. carnem unam. Quibus continuo sub- 
jecit :: Quos Deus conjunxit, homo non separet*. Qui 
bus verbis ommino Salvator docuit, Creatorem 
hominum universorum esse Deum, eumdemque 
Patrem suum. Nuptias porro non ab Satana, sed a 
Deo derivatas esse primum Dominus ipse testatur 


B Quos Deus, inquit, conjumrit, homo non separet. 


Tum sanctus Apostolus : Honorabiles, ait, παρα, 
el torus immaculatus *. Deinde viduis eodem modo 
67 precipit, per Timotheum ita loquens: Adole- 
scentulas viduas devita. Cum enim luxuriato: fuerint in 
Christo, nubere volunt. Tum quibusdam interjectis : 
Nubant ; filios procreent ; matresfamilias sini, etc. 
In quo legem ejusmodi sancit, quam pratergredi 
nemini lieeat ; qus et a Deo profeeta sit, et homini- 
bus honestatis causa constituta. 


θεοῦ ὄντα, xai κατὰ σεμνότητα ἀνθρώποις χεχαρισµένον. 


E. Περὶ δὲ τῶν κατὰ τὰς θεοῦ (5Η) προφητείας 
ὑπ αὐτοῦ σεσυχοφαντηµένων ὑπονοιῶν, ὡς μὴ εἶναι 
αὐτοὺς Ex θεοῦ, µυρία ἔστιν εἰπεῖν, ὡς αὐτὸς λέγει 
ὁ Μονογενὴς, ἐξ ὧν τὸν χόσμον ἑαυτοῦ εὐαγγελιζό- 
ενος λέχει. Πρῶτον μὲν, ὅτι Ἀδραὰμ ὁ πατὴρ 
ἡμων ἐπεθύμησεν Ιδεῖν τὴν ἡμέραν cv. ἑμή»' 
καὶ εἶδε, καὶ ἐχάρη. Καὶ πάλιν φησίν. El ἐπι- 
στεύετα Μωῦσεῖ, ἐπιστεύετε ἂν ἐμοι. Περὶ γὰρ 
ἐμού &xetroc ὄγραφα. Τίς δὲ τῶν εὐφρονούντων, 
xai σύνεσιν ἐχ θεοῦ χεκτηµένων, οὐκ ἑλέγξειε τὸν 
ἀπατεῶνα Σατορνῖλον, γινώσκων ἐν δόξῃ ἀποχαλυ- 
φθέντα τὸν Σωτῆρα εἰς παράστασιν ἀληθείας, ἄλλως 
εν ἑαυτοῦ δόξαν μὴ ὑποδείξαντα ἀλλ' fj ἀναμέσον 
Ἠλία xaX Μωῦσέως τῶν xal αὐτῶν ἓν δόξῃ ἰδίᾳ uer" 
αὑτου ὀφθέντων; "Άλλα δὲ ὅσα τοιαῦτά ἐστιν, ἃ om 
αὐτοῦ τοῦ Κυρίου, xa ἓν πάσῃ τῇ Καινῇ Διαθήκῃ 
ἀεγόμενα τὴν σύστασιν ποιεῖται νόµου τε καὶ προφη- 
τῶν χαγβπάσης Παλαιᾶς Διαθήχης πρὸς τὴν Καινἣν 


VI. Quod vero ad opiniones illas attinet, quas de 
divinis prophetarum oraculis calumniose commen- 
tus est, cum ad Deum pertinere illos negavit, in- 


, Qinita quzdam in medium afferre licet : cujusmodi 


sunt qux unicus ipse Dei Filius lequitm, eum de- 
cora sua ornamentaque proponens his verbis uti- 
tar. Primum : Abraham pater vester desideravit. vi- 


dere diem meum: et vidit, et gavisus δεί”. Àc rur-- 


sum: Si crederetis Moysi, crederetis forsitan. et 
mihi : de me enim ille scripsit". Ecquis vero pru- 
dens, et accepta divinitus sapientia preditus impo- 
storem Saturnilum non facile convincat, cum Sal- 
vatorem videat veritatis comprobandz gratia, se- 
metipsum eum ingenti gloria retlegentem, non eam 
aliter quam in medio Elie ac Mosis exhibere vo- 
luisse, qui et ipsi sua quisque instructi gleria cum 
illo conspeeti sunt? Possunt et alia id genus aBerri, 
quicunque ipso Domini ore, totoque Testamento 


Ἀιαθήχην, ὅτι ἑνὸς Θεοῦ εἰσὶν ἀμφότεραι' ὡς λέγει p Novo pronuntiata id aperte conürmant: légem ac 


Ἐ εύσσνται ἐγ xóAxoic Ἀθραὰμ καὶ Ἰσαὰν καὶ 
Ἰαχὼδ &v cà βασιάείᾳ rov οὐρανῶν, xal ἄναπαύ- 
σονται &xó ἀνοτολῶν, xai τὰ ἑξῆς. Πάλιν δὲ τὸ ix 
πρησώπου Δαθὶδ περὶ αὐτοῦ προφητευόµενον, τό" 
Εἶπεν ὁ Κύριος τῷ Κυρίῳ µου". Κάδου ἓκ δεξιῶν 


µου" xai πάλιν παρ᾽ αὐτοῦ λεγόμενον τοῖς Φαρι-- 


σαΐοις: Οὐδόποτε ἀνέγγωτε' Λίθον ὃν ἀπεδοχίμα- 
σαν οἱ οἱκοδομοῦντες; Καὶ ὡς ὁ Λουχᾶς διαθεθαιοῦ- 
ται αὐτὸν τὸν Σωτῆρα μετὰ τὸ ἀναστῆναι Ex τῶν νε- 
χρῶν (Ua. χατὰ τὴν ὁδὸὺν τοῖς περὶ τὸν Ναθα- 


! jga. Ln, 6. * Joan. v, 17. 


* Matth. xix, 4sqq. * Hebr. xin,14. 


prophetas, Vetusque Jastrumentum omne cum Novo 
convenire, uurumque ab uno eodemque Deo manasse. 
Quemadmodum cum dicit: Venient ín sinum Abra- 
ha, Isaac et Jacob in regno celorum, et requiescent 
ab Occidente*, etc. Item illud, quod in persona 
Davidis de ϱο predictum fuerat: Dixit Dominus 
Domino meo: Sede a dextris meis?. Tum quod Pha- 
riseis dixit : Nunquamne legistis : Lapidem quem 
reprobarunt edificantes !* ? Eodem etiam pertinet 
quod Lucas asserit,Salvatorem a mortuis excitatum 


* | Tim. v, 14 sqq. * Joan. vit, 


96. 7 Joan.v, 46. * Matth. vin, 11. * Math. xxi,44 ; Psal, cix, 4. !* Matth. xxi, 42 ; Paal. cxvii, 22. 


($1) Περὶ δὲ τῶν κατὰ τὰς θεοῦ. Forte τῆς θεοῦ. 


^ 


$01 


S. EPIPHANII 


50€ 


Nalbanaeli, ac Cleopliz in via apparuisse, atque ex A ναἡλ (52) xal τὸν Κλεόπαν, καὶ τούτους νενουθετη- 


prophetarum testimoniis admonuisse, Quoniam sic 
oportebat Christum pati, et a. mortuis tertia die re- 
surgere'. Postremo nibil in tota Christi vita admi- 
nistrationeque cernitur, quod a prophetarum vati- 
ciniis abhorreat. 

VII. Ac de Saturniliana haeresi hactenus, "ne in 
stolidis ejus questionibus, 88 earumque refuta- 
tione tempus conteram. Hac igitur omissa, deinceps 
ad Basilidz: condiscipuli illius, et erroris socii hze- 
resin explicandam me conferam. Ambo. quippe 
eorumdem dogmatum participes, velut a se invicem 
venena mutuali sunt; uti notissimum omnibus 
proverbium habet : Tanquam aspis a vipera mutuo 
virus accipiens. Ejusdem enim schole inter se sunt 
ac consessus ; tametsi sua quisque fundata heresi 
separatim consliteril. Quare nequitiam ipsam a se 
mutuo corrogarunt, dissensionem vero apud se pri- 
valim instituerunt. Sed sive prior iste viperz instar 
quod ab antecessoribus hauserat id in Basiliden 
transfudit, sive bic in illum potius, cum et letale 
sit venenum, et ab istiusmodi serpentibus profe- 
ctum, Christi Domini doctrina velut antidoto ener- 
vatum a nobis et exstinctum relinquemus. Tum 
implorato Dei auxilio ad reliquas, o cbarigsimi, 
hareses orationem promovebimus. 

CONTRA BASILIDIANOS, 
Que est heresis IV, sive XXIV. 

I. Basilides igitur, ut antea diximus, in Egyptum 
profectus ibidem comaoratus est. Inde in Proso- 
piticam, et Athribiicam prafecturam secessit ; 
atque etiam in Soitica, et Alexandri versatus est, 
in Alexandrinoque agro, sive momo. Sic enim 
AZ gyptii cujusque eivitatis agrum, ae circumjacen- 
tem regionem neminant. Atque boe, quisquis es 
doctrine cupidus, ad usum tuum habebis, quod et 
ad eruditionem, et ad quorumdam locorum perspicui- 
tatem faciat : quo nonnulla quz in sacris Litteris 
scripta sunt, ei quibusdam propter inscitiam dubi- 
tationem injiciunt, religiose confirmari, explicari- 
que possint. Übicunque enim apud Isaiam prophe- 
tam de civitatis alicujus nomis, puta Taneos, 
Memphis, vel Bubastico scriptum aliquid reperies, 
idipsum ex JEgyptiorum more circumjacentem cu- 
juscunque civitaiis agrum significat ; qued erudi- 
Ποπ) causa declarare voluimus. Ejusmodi igitur 
in locis is, quem diximus, circulator degebat, e 
quibus quantum apparet, hzc ipsa que in hamc 


! Luc. xxiv, 46. "Ε. ἑχάτερος. ϐ F. xai εἰς. 


(59) Τοῖς περὶ τὸν Na0OavasA. De altero illo 
Cleophz socio alii aliter existimant. Plerique Lu- 
cam esse suspicali sunt. Ambrosius Ámmaonem 
hunc vocat. Videtur enim, ait ad Luc c. xxiv, se 
istis xiu demonstrasse ; sicut se. Ammaoni et Cleo- 
pha seorsum jam vespere demonstraverat, Sed deesse 
apud Ambrosium aliquid suspicor. Nam videtur 
Ammaoni, loci vocabulum esse, levi depravatione, 
pro Emmaunti. Porro alterius discipuli nomen sub- 
slituendum. 

(55) Ὡς ὁσπὶς παρ ἐχίδγης. In Collectancis 


* V, περίµετρον. 


κέναι ἀπὸ τῶν προφητῶν, Ὅει οὕτως ἔδει τὸν Χρι- 
στὸν παθεῖν, καὶ ἐκ νεκρῶν ἀνωστῆναι τῇ τρίτῃ 
ἡμέρᾳ. Καὶ οὐδέν ἐστιν ὅλως διαφωνοῦν τῆς τοῦ Κυ- 
ῥίου ἑνσάρχου παρουσίας πρὸς τὰς τῶν προφητῶν 
προφητείας. 

Z'. ἸΑλλ' ἕως τούτου περὶ τῆς Σατορνίλου αἱρέ- 
σεως εἰρήσθω, ἵνα μὴ ἀναλίσχω χρόνους περὶ τὰς 
μωρὰς αὐτοῦ ζητήσεις, xa τὰς τούτου ἀνατροπὰς 
ἐνειλούμενος. Ἐκ ταύτης δὲ παρελθὼν, ἑξῆς τὴν Ba- 
σιλείδου τοῦ συσχολαστοῦ τούτου χαὶ συνηπατηµένου 
δηλώσω, Μετέχουσι γὰρ οὗτοι, ὡς ἀπ ἀλλήλων τὺν 
ὸν δανεισάµενοι, κατὰ τὴν ἑναργὴῃ παροιµίαν Ὡς 
ἀσπὶς παρ) ἑἐχίδνης (93) ἰὸν δανειζομένη. Ὁμοῦ γάρ 
εἰσι τῆς σχολῆς χαὶ συνεδρίου ἀλλήλων. Καθ) ἑαυτὺν 
δὲ ἕστηχεν ἑχάτερον τὴν αἴρεσιν προστησάµενος 
xai τὴν μὲν χακίαν παρ᾽ ἀλλήλων ἠρανίσαντο, τὸν 
δὲ διαφωνίαν ἓν αὐτοῖς ἑνεστήσαντο. Εἴτε οὖν οὗτος 
δίχην ἑχίδνης, παρὰ τῶν ἀνωτάτω μετασχὼν, τῷ 
Βασιλείδῃ µειαδέδωκεν, ἢ ἐχεῖνος τούτῳ, ὅμως ὁλέ- 
θριος ὧν ὁ τούτων bc, xaX ἀπὸ τοιούτων ἑρπετῶν ὁρ- 
μώμενος, διὰ «Tic τοῦ Κυρίου διδασκαλίας ἀντιδότου 
δίχην ἁμαυρωθείς τε χαὶ ἀφανισθεὶς ὑφ ἡμῶν χατα- 
λελείφθω. Ἡμεῖς δὲ θεὸν ἐπικαλούμενοι, ἐπὶ τὰς ECT; 
μεν, ᾧ. ἀγαπητοί. 


ΚΑΤΑ ΒΑΣΙΛΕΙΔΙΑΝΩΝ, 
Αἴρεσις A', 4 καὶ KA. 
A'. Βασιλείδης (54) μὲν οὖν, καθὰ ἄνω προδεδίλω- 


C ται, ἓν τῇ τῶν Αἰγυπτίων χώρᾳ στειλάµενος τὴν πο- 


ρείαν, ἐχεῖσε τὰς διατριδὰς ἐποιεῖτο" εἶτα ἔρχεται 
εἰς τὰ µέρη τοῦ Προσωπίτου xat ᾿Αθριθίτου, οὗ μὴν 
ἀλλὰ καὶ περὶ τὸν Σαἴτην καὶ ᾽Αλεξάνδρειαν, καὶ 
ἸΑλεξανδριοπολίτην χῶρον, fivot νοµόν. Νομὸν γὰρ oi 
Αἰγύπτιοί φασι τὴν ἑκάστης πόλεως περιοιχίδα, 129 
περἰχωρον. Εὔροις δ᾽ ἂν, à φιλολόχε, καὶ τοῦτο εἰς. 
ἑαυτοῦ ὠφέλειαν, πρὸς φιλοµάθειαν xal σαφήνειαν, 
εἰς * εὐσεδη σύστασιν καὶ φράσιν τῶν ἐν τῇ θεία Γρα” 
φῇ χειµένων, τῶν εἰς ἁπορίας τινὰς ἑμθαλλόντων δι’ 
ἀπειρίαν. Ὅπου γὰρ ἓν τῷ ἁγίῳ προφήτη Ἡσαν 
εὕροις γεγραμμένον περὶ νομῶν πόλεως Αἰγυπτια» 
κῶν, olov Ἑάνεως, 3| Μέμφεως, 1) νομοῦ τῆς Bov6á- 
στου, Αἰγυπτιακῶς τὴν περίχωρον * τῆς τυχούσης τή- 
λεως σηµαίνει. Καὶ τοῦτο φιλοµαθείας ἕνεχα ἕρμη- 
νευέσθω. Hy γοῦν ἐν τοῖς τοιούτοις τόποις Ó προξ 
ρηµένος ἀγύρτης τὴν διαδίωσιν ἔχων, ἐξ ὧν φαίνετ 
ἡ καὶ εἰς δεῦρο ἀχμάζουσα αὐτοῦ αἴρεσις, ἐχ ^ij 
αὐτοῦ διδασκαλίας λαθοῦσα τὴν πρόφασιν. Καὶ ἂρ 










Proverb. Στρωµατ. P. Schotti, 

Ὡς ἁσπὶς map! ἑχίδνης τὸν [by δανείσεναι, 
Tertul., lib. 11 Contra Marcion., cap. 8: Desin 
nunc horreticus a Judao, aspis, quod aiunt, a viper 
muluari venenum. 


Jrenzus vero fusius lib. t, cap. 25, Eusebius lh 
iv Hist., cap. 6, Theodor. ac caeteri. 


en) 


ADVERSUS ILERESES LID. I. TOM. IJ, — IUERES.-XXIV. 


$10 


ται μὲν κηρύττειν ὑπερδολὴν ὑπὲρ τὸν σχολαστὴν ’ , diem viget illius hxresis profluxit, quee ab ejus 


αὐτοῦ γόητα, τὸν καταλειφθέντα ἐπὶ τῆς Συρίας, ἵνα 
δήθεν τὰ ὑπὲρ ἐχεῖνον διηγούµενος δόξη Φφαντασιά- 
ζειν πλέον τοὺς ἀχούοντας, ἀρέσχεσθαί τε xaX συν: 
αγείρειν πλήθη ὑπὲρ τὸν ἑταῖρον αὑτοῦ Σατορνῖλον. 
Kal τινες λοιπὸν φαντασιώδεις µυθοποιίας ὑπερδαλ- 
Ἱόμενος (59), ἄρχεται μὲν οὕτως ' τὰ ἀληθη δὲ εἰπεῖν, 
οὐχ ἀπὸ τῆς ἑαυτοῦ ἐννοίας ἐναρξάμενος ἡμῖν τὰ δει- 
vá τε xal ὀλετήρια, ἀλλὰ προφάσεις λαδὼν ix τοῦ 
Σατορνίλου xai Σίμωνος τοῦ προεληλεγµένου. Βού- 
At:at δὰ ἑτέρως αὐτὰ µεταχειρίζειν, καὶ εἰς ὄγχον 
µείξονα διητεῖσθαι τὰ μυθολογἠµατα. 


disciplina occasionem atque originem accepit. Qui 
quidem prestigiatore illo suo condiscipulo, quen 
in Syria G9 reliquerat, majora multo praedicare 


. ccpit, ut sublimieribus quam ille tractandis do- 


gmatibus majorem auditoribus suis fucum faceret, 
jisdemque impensius arvideret, ac plures sodali suo 
Saturnilo sectatores colligeret. Itaque fabulosis 
quibusdam adjectis somujis hune in modum exor- 
sus est. Sed, ut quod res est dicam, non ille per 
sese ac suopte ingenio dira illa ac pestifera do- 
gmata primus excogitavit, sed a Saturnilo, ac Si- 


one Mago, quem supra refutavimus, erroris argumenta mutuatus est. qua alia ratione traetare et 


majore eum pompa enarrare instituit. 
Ὅτι, φησὶν, fiv ἓν «b ἀγένητον, ὃ uóvoz ἑστὶ πάν- 
των πατήρ. 'Ex τούτου προδέδληται, φησὶ, Νοὺς * 


Erat, inquit, ingenium unum principium, qui 
solus est omnium parens. Ab hoc procseata Mens ; 


ἐκ δὲ «ou Nou. Λόγος ' ἐκ δὲ τοῦ Λόγου Φρόνησις' ἐκ B aMtnte Verbum; ab hoc Prudentia, a qua Virtus et 


& τῆς Φρονήσεως Δύναμις xal Σοφία: bx- δὲ τῆς 
Δυνάμεώς τε xal Σοφίας ἀρχαὶ, ἑξουσίαι, ἄγνελοι. 
Ἐκ δὲ τούτων τῶν δυνάμεών τε καὶ ἀγγέλων Υεγο- 
wt ἀνώτερον πρῶτον οὐρανὸν, xal ἀγγέλους ἑτέ- 
ῥς EE αὐτῶν γεγονέναι. Τοὺς δὲ Dx αὐτῶν Teyo- 
γύτας ἀγγέλους πεποιηχέναι αὖθις δεύτερον αὐρανὺν, 
xil αὑτοὺς δὲ πάλιν πεποιηχέναι ἀγγέλους ' xa οἱ 
ἐς αὑτῶν γενόμενοι τρίτον αὖθις πεποιήχασιν οὖρα- 
vóy* xai οὕτως οἱ καθ ἕνα οὐρανὸν εἰς αὖθις 3 ἔτε- 


Sapientia prodiit. Ab utraque porro principatus, 
potestates et angeli. Deinde virtutes angelique lati 
primum ac supremum celum moliti, angelos rur- 
sum alios propagarunt. Qui et ipsi secundum οϱ- 
lum fahricati sunt, et alios insuper angelos pro- 
duxerunt. Hi tertium adjecere colum, atque ita 
singillatim uno post aliud celo identidem consti- 
tuto ad cccLxv perficiunt, quos a primo supremo- 
que ad id quod nobis citimum est enumerant. 


pov xaX ἑτέρους κατασχευάζαντας, ἄχρι τριαχοσίων- ἑξηχονταπέντε οὐρανῶν ἑληλύχασι 3 τὸν ἀριθμὸν ἀπὸ 


199 ἀνωτάτου ἕως τούτου τοῦ καθ) ἡμᾶς οὐρανοῦ. 
B. ᾽Αφραινόντων δ ἂν εἴη τοῦτο ἐπαγωγὸν τὸ πι- 


Ij; Sed hzc figmenta nonnisi insipientes allicere 


evtóecy τῇ µανιώδει αὐτοῦ φλναρίᾳ. Συνετοῖς δὲ εὖ- (, poseunt, ut. insanis ilerum nugis. fldem accomino- 


θνέλεγχτος καὶ Ληρώδης 5 τούτου λόγος xaX ἡ γνώµη, 
πῶς sig ὑπερθάλλουσαν xal ἄπειρον χαχοτροπίαν 
ἐφετόπιπε τὴν ἑαυτοῦ γνώµην. Ὀρίζει γὰρ, ὡς, 
χατὰ ποιητικέν τινα ἐνθουσιασμὸν ἐμθροντηθὲν τὸ 
ἐλεεινὺὸν ἀνθρωπάριον, ὀνόματα ἑχάστῳ ἄρχοντι τῶν 
οὐρανῶν ἐχτιθέμενον πρὸς τὸ διὰ τῶν ὀνομάτων, ὧν 
το.ητεύεται παρὰ τῶν μὴ τὸν νοῦὺν ἑῤῥωμένον ἐχόν- 
των πιστεύεσθαι, εἰς ὄλεθρον τῆς τῶν ἡπατημένων 
ἑυχῆς. 09 μὴν δὲ ἀλλὰ χαὶ μαγγανιχαῖς μηχανίαις 
προσανέχων οὐχ ἑπαύσατο, xal περιεργίαις ὁ àna- 
ttu. Ὕστερον δέ φησιν ἀπὸ τῶν ἐν τούτῳ τῷ χαθ᾽ 
ἡμᾶς οὐρανῷ xai τῆς £v αὐτῷ δυνάµεως τὴν χτίσιν 
ταύτην γεγενῆσθαι' ἐξ ὧν ἀγγέλων ἕνα λέγει τὸν 
Θεὺν, ὃν δαλὼν τῶν Ἰουδαίων µόνον εἶναι ἔφη ἕνα" 


dent. Sapientes vero facilem ad revincendum 
ineptam hujus cum orationem, tum sententiam 
judicabunt, illudque nullo negotio detegent, quan- 
tam quamque immensam in pravitatem mentem 


: suam atque animum ablegarit. Etenim velut poetico 


quodam furore perculsus infelix homuncio,. uni- 
cuique caelorum principi certa nomina preescriblt ; 
quibus a se confictis nominibus a levibus et imbe- 
cillis ingeniis assensum exprimat, ac [raude sua 
circumventos in exitium anima interitumque per- 
trahat. Przterea magicis artibus idem impostor ac 
prastigiis perpetuo fuit addictus. Qui ab angelis 
citimo huic cado proximoque nobis. attributis, ac 
virtute qux» istic residet, creata posimodum infe- 


χαὶ τοῦτον συναρἰίθµων ἀγγέλοις τοῖς ὑπ' αὐτοῦ χατὰ D riora censet hx»c omnia. Horum ex angelorum 


μ.μρλογίαν ὀνοματοποιουμένοις τάττων. Καὶ ἐξ αὖ- 
τοῦ πεπλάσθαι τὸν ἄνθρωπον, καὶ τούτους ἅμα 
αὐτῷ µεμεριχέναι τὸν χόσμον χατὰ διαίρεσιν κλή- 
ρῳ (36) τῷ πλήθει τῶν ἀγγέλων * τούτῳ δὲ λελογχέ- 
ναι 3 γένος τῶν Ἰουδαίων. Βλασφημῶν δὲ αὑτὸν 
τὸν παντοκράτορα Κύριον, τὸν ὄντως ὄντα θεὸν μό- 
ον, xal οὐχ ἕτερον (Πατέρα γὰρ τὺν αὐτὸν εἶναι 
ἑμολογοῦμεν τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ), τοῦτον 


Ε. συσχολαστέν. 3 Ε. εἰσαῦθις. 3 F. ἐληλάχασι. 


(55) Kal τιες µυθοποιίας ὑπερθαλλόμεγος. 
Forte τινάς et ὑπβαλλόμενος. 

(26) Κατὰ διαίρεσιν χ.1ἡρῳ. Non dubito quin ad 
lecum illum respexerint horum somniorum artifi- 


numere unum conetituit deum, quem ut ab aliis 
distinguat. 70 Judzis duntaxat proponit : atque 
eumdem ipsum in eorum angelorum ordinem re- 
fert, quibus histrionico more certas appellationes 
indidit. Ab illo vero formstum hominem docet ; 
quo cum ceteri universam in angelorum multitu- 
dinem sortito mundum distribuerunt : ex quo fa- 
etum cest, ut. illi Jjudaorum genus obveniret. Sic 


ccs, qui est Deut. xxxn, 8, ex LXX Interpretum 
edwione ; Ἔσττσεν ὅρια ἐθνῶν χατὰ ἀριθμὸν ἀγιέ- 
λων O:027. 


$41 


S. EPIPHANII 


913 


omnipotentem ille Dominum verum ac solum Deum Α ἐχεῖνος ἀρνούμενος, ἕνα βούλεται αὐτὸν παριστᾷν τῶν 


nec alium contumeliose appetens (nos enim eum- 
dem Domini nostri Jesu Christi Patrem confitemur); 
hunc, inquam, abnegans, unum ex iis quos appellat 
angelis constituit, ut est a nobis ostensum. Ergo 
Judaos sortito illi contigisse tradit : quem et longe 
reliquis angelis przeíractiorem esse, ac virium 
suarum audacia fretum Israelitas ex JEgypto libe- 
rasse, quod cxteris ad audendum paratior, per- 
vicaciorque foret, Atque ex eadem arregantia 
factum est, uti per summam in Deum maledicen- 
tiam przstigiator ille narrat, idem ut Judxorum 
deus reliquas nationes suis $psis Israelitis vellet 
subjicere, eamque ob causam bella coucitarel. 
Sunt et alia plura qus laxata contra Deum lingua, 


UT αὐτοῦ λεγομένων ἀγγέλων, καθά µοι προδεδήλωται. 
Ἐληλυθέναι δὲ τυὺς Ἰουδαίους εἰς χλῆρον αὐτοῦ: 
xai τὸν αὐτὸν ὑπὲρ ἀγγέλων αὐθᾳδέστερον, ἐξαγα- 
γεῖν δὲ τοὺς υἱους Ἰσραὴλ ἐξ Αἰγύπτου αὐθαδείᾳ 


'βραχίονος τοῦ ἰδίου, διὰ τὸ εἶναι αὐτὸν ἱταμώτερον 


τῶν ἄλλων xal αὐθαδέστερον. "0θεν διὰ «tv a20á- 
δειάν φησιν αὐτοῦ, ὡς βλασφημεῖ ὁ γόης, βεθουλεῦ - 
σθαι τὸν αὐτὸν αὐτῶν θεὸν καθυποτάξαι τῷ γένει 
του Ἰσραὴλ πάντα τὰ ἄλλα ἔθνη, xal διὰ τοῦτο 
παρεσκευαχέναι πολέμους. Πολλὰ δὲ χαὶ ἄλλα χατὰ 


. ἁγίου θεοῦ χαλάσας τὴν γλῶτταν, xal ἑπάρας τὸ 


στόµα, οὐχ ἐντρέπεται λαλῶν ὁ ἐλεεινότατος. Aii 
τοῦτο γὰρ, φηαὶ, καὶ τὰ ἄλλα ἔθνη ἐπολέμησε τοῦτο 
τὸ ἕθνος, καὶ πολλὰ xaxà αὐτῷ ἑνεδείξαντο, διὰ τὴν 


elatoque ore miserrimus homuncio jactare non est D τῶν ἄλλων ἀγγέλων παραζήλωσιν, ἐπειδήπερ παρο- 


veritus. Veluti curo addit: propterea nationes reli- 
quas cum Judaeorum gente bella gessisse, eamque 
plurimis affecisse malis : ob aliorum angelorum 
videlicet invidiam, qui quod ab illo contemni se vi- 
derent commoti, suam quisque genlem contra 
petua in hos bella, tumultusque concitali fuerint. 

Ill. Ejusmodi est apta illa ad persuadendum im- 
postoris oratio. Qui etiam de Christo perinde sen- 
tit, specie tenus duntaxat mortalibus apparuisse. 
Quippe quod in eo eernebatur, nibil preter imagi- 
nem fuisse; neque vero aut hominem ezxslilisse, 
aut carnem induisse. Subjicit et aliam velut in 
scena fabulam secundus histrio, cum de Chceisti 
cruce disputat. Negat enim Jesum esse passum, 
sed vicarium ei Simonera Cyrengum substituit. 
Quo enim tempore Ilierosolymis Dominus ejectus 
est, ut in Evangelio scriptum est, angariaverunt 
Simonem quemdam Cyrehzum ut ferret crucem *. 
. Ex quo cavillandi concinnandique fabulam suam 
occasionem arripuit, nimirum Christum Simonem, 
cum is crucem portaret, in. suam commutasse, 
ejusque 71 vicissim induisse forinam ; itaque Si- 
monem ad crucis supplicium suo loco tradidisse. 
Qui dum in cruce suffigitur, Jesum a nemine con- 
spectum, eosque qui Simonem suíBigerent deriden- 
tem ex adverso constitisse. Tum ad superos esse 
subvectum, cum pro se figendum Simonem substi- 
tuisset, nihilque adeo perpessum in celum evo- 
lasse. Interea Simon, non Christus, in crucem sub- 
latus est. Jesus enim, ait, in colum evectus 
virtutes omnes penetravit, donec ad Patrem suum 
reversus est. Hie enim est Patris ille commemora- 
tus ante Filius, qui.ad opem humano generi feren- 
dam submissus est, propter eam quam inter ho- 
mines perinde atque angelos perturbationem cee- 
lestis Pater animadverterat. Atque idem, inquit, 
salus est nostra, qui in mundum venit, solisque 
nobis hanc rei veritatem aperuit. Tales sunt a ne- 
bulone isto consarcinatse fabule. Deinceps vero 


1 Marc. xv, 91, 


τρυνθέντες, ὡς χαταφρονούµενοι ὑπ᾿ αὐτοῦ, xat αὐτοὶ 
τὰ ἴδια ἔθνη ἐπὶ τὸ ἔθνος τοῦ "Iopat τὸ ὑπ' αὐτῶν 
ἐπέσεισαν (51). Τούτου ἕνεχα πόλεμοι πάντοτε xal 
ἀκαταστασίαι xav αὐτῶν ἑπανέστησαν. 


Israelitas impulerunt. Indeque factum est, wt per- 


T'. Αὕτη ἐστιν ἡ τοῦ ἁπατεῶνος πιθανολογἰα. Καὶ 
αὐτὸς δὲ περὶ Χριστοῦ, ὡς δοχήσει πεφηνότος, 
ὁμοίως δοξάζει. Εἶναι δέ φησιν αὐτὸν φαντασίαν iv 
τῷ φαίνεσθαι, μὴ εἶναι δὲ ἄνθρωπον, μηδὲ σάρχα 
εἰληφέναι, Δραματουργχεῖ δὲ ἡμῖν ἄλλην δραµατουρ- 
γίαν ὁ δεύτερος µιµολόγος ἐν τῷ περὶ αταυροῦ λόγω 
Χριστοῦ. οὐχὶ Ἰησοῦν φάσχων πεπονθέναι, ἀλλὰ 
Σίμωνα τὸν Kopnvalov. Ἐπειδὴ γὰρ ἐν τῷ ἀπὺ Ἱε- 
ροσολύµων τὸν Κύριον ἐχθάλλεσθαι, ὡς ἔχει ἡ &xo- 
λουθία τοῦ Εὐαγγελίου, Ἠγγάρευσάν τινα Σίμωνα 
Κυρηναῖον βαστάσαι τὸν σταυρὸν, ἕἔνθεν εὑρίσχει 
τῆς αὐτοῦ χυδείας ποιῄσασθαι την cpavublav* xoi 
φησὶν, ἐχεῖνον ἓν τῷ βαστάξειν τὸν σταυρὸν µετα” 
μεμορφωχέναι εἰς τὸ ἑαυτοῦ εἶδος, καὶ ἑαυτὸν εἰς 
τὸν Σίµωνα, xai ἀντὶ ἑαυτοῦ παραδεδωχέναι Σίμωνα 
el; τὸ σταυρωθῆναι. Ἐκείνου δὲ σταυρουµένου, 
ἑστήχει χατάντικρυς ἀοράτως ὁ Ἰησοῦς, χαταγελὼν 
τῶν τὸν Σίμωνα σταυρούντων. Αὐτὸς δὲ ἀνέστη εἰς 
τὰ ἑπουράνια, παραδοὺς τὰν Σίμωνα ἀνασχολοπισθι- | 
ναι, καὶ ἁπαθῶς ἀνεχώρησεν εἰς τὸν οὐρανόν. Ὁ o 
Σίμων αὐτὸς ἑσταυρώθη, xal οὐχ ὁ Χριστός. η: 
σους Yàp, φησὶν, ἀἁναπετασθεὶς εἰς «bw οὐρανὺν, 


p διῆλθε πάσας τὰς δυνάµεις, ἕως οὗ ἁποκατόστη πρὸς 


τὸν ἴδιον αὐτοῦ Πατέρα. Οὗτος γάρ ἐστι, φησὶν, ὁ 
Υἱὸς τοῦ Πατρὸς ὁ προειρηµένος, ὁ ἀποσταλεὶς ἐπὶ 
βοηθείᾳ τῶν υῶν τῶν ἀνθρώπων δι’ ἣν εἶδεν ὁ Tla- 
τἣρ ἀχαταστασίαν Év τε τοῖς ἀνθρώποις καὶ Ev τοῖς 
ἀγγέλοις. Καὶ οὗτός ἐστι, φιαὶν, ἡ σωτηρία ἡμῶν, 
ὁ ἐλθὼν, καὶ ἡμῖν µόνοις ἀποκαλύψας ταύτην τῖν 
ἀλήθειαν. Τοιαῦται μὲν αἱ ῥαφῳδίαι τῆς του ἀγύρτο» 
µυθοποιίας. ᾽Αλλὰ xal ἀπεντεῦθεν προχηπτούσης 75: 
ἀχαθαρσίας τῆς ἀπὸ τοῦ Σίµωγνος ἐναρξαμένης, πάσαν 
ἐπιτήδευσιν χαχομηχανίας xal ἀσελγείας ἐπιτρίπ 


(87) TO ὑπ αὐτῶν ἑπέσεισαν. Forte ὑπ' αὐτῷ. 





"P 
9i 4 


ADVERSUS H.ERESES LIP. 1. TOM, Il. — HAERES. XXIV. 


διά 


εως αὐτῷ µαθητευοµένους ἐπιτελεῖν, ἄνδρας μετὰ A progressum illa impuritate capiente, cujus auctor 


Ἰυναικων πολυμιξίαν τινὰ xax] e ὑποθέσεως τοὺς αὐτῷ 
πεισθέντας ἐχδιδάσκει ' ὡς λέχει ὁ Απόστολος. "Exi 
τώτοις Υαὶ τοῖς ὁμοίοις αὐτῶν ἀποχαλύπτεσθαι 
ἑργὴν Θεοῦ, καὶ δικαιοχρισίαν ἐπὶ τοὺς τὴν ἁλή- 
ὕειαν Ev ἀδιχίᾳ κατέχοντας. Διὰ ταύτην γὰρ «hv 
αἰτίαν “ης ἡδυφαθείας πολλοὶ εἰς τὴν αἴρεσιν ἐμπί- 
Ξτουσιν, ἀδεῶς εὑρίσκοντες ἐπιτελεῖν τὴν ἡδονην 
ἑχυτῶν ἓν ταῖς αἰσχρουργίαις. 


ν 


Δ’. Διδάσχει δὲ πάλιν xal ἀνατρέπει φάσχων, μὴ 
Civ μαρτυρεῖν. 'U γὰρ μαρτυρῶν ἅμισθος εὑρεθή- 
σεται, μαρτυρῶν ὑπὲρ τοῦ πεποιηχότος τὸν ἄνθρω- 
πο μαρτυρεῖ γὰρ ὑπὲρ τοῦ ἑσταυρωμένου Σίµω- 


Simon fuit, nullum non pravitatis libidinisque 
genus obeundum discipulis permittit; virorumque 
ac mulierum promiscuos concubitus, el scelera- 
torum dogmatum congeriem sectatoribus suis pro- 
ponit, Quod et ab Apostolo notatum est, cium ail, 
in bis et horum similibus iram Dei revelari, ac ju- 
stum judicium in eos, qui veritatem in justitia deti- 
nent!. Nam ob eas voluptates plerique ad heresin 
desciscunt, ubi fedissimis flagitiis impune libidi- 
nem suain explere possint. 

IV. Quin etiam alio documento suo sectatorum 
animos corrumpit. Ait enim martyrium obire ne- 
quaquam oportere. Qui enim id faciat mercede 
cariturum, cum in ejus qui bonrinem condidit gra- 


νος. Πόθεν δὲ τούτῳ μισθὸς εἴη, ὁπότε ἀποθνήῄσχει p tiam istud suscipiat; et tamen ad Simonem qui 


μὲν ὑπὲρ Σίμωνος τοῦ,ἑσταυρωμένου, ὑπὲρ Χριστοῦ 
& τοῦτο ποιεῖν ὁμολογεῖ, ὃ ἀγνοεῖ, ἀποθνῄήσχων ὑπὲρ 
v) οὐ γινώσχει; Δεῖ τοίνυν ἀρχεῖσθαι (58), xai μὴ 
προαλόντα ἀποθνήσχειν. 


suspensus im cruce sit martyrium referatur. Et- 
enim undenam ei premium exspectandum, «ui pre 
Simone crucifixo mortem oppetens idipsum se 
Christi causa facere profitetur, et quidem iupru- 


dens? Nam pro eo quem ignorat, morli sese commiltit. Sufficere ergo nobis istud debet : neque si 


detenti fuerimus mortis poena subeunda. 

E. Φωραθήσεται δὲ οὗτος διαθολιχἠν δύναμιν εἰσ- 
πγούμενος χατὰ τῶν φυχῶν, ἀπαρνησιθεῖαν αὐτὰς 
ἐχὸ δάσχων ᾽ ὁπότε αὐτὸς ὁ Κύριος φησί: Τὸν dp- 
γούμενόν' µε évoxiov τῶν ἀνθρώπων, ἀργήσομαι 
χἀγὼ αὐτὸν ἐνώπιον τοῦ Πατρός µου τοῦ ἐν οὐ- 
ρανοῖς. Αλλὰ φησὶν ὁ ἀγύρτης' Ἡμεῖς, φησὶν, 
ἐσμὲν οἱ ἄνθρωποι ' οἱ δὲ ἄλλοι πάντες ὕες xai χύ- 
νε. Καὶ διὰ τοῦτο εἶπε' Mi) βάΐητε τοὺς µαργα- 
pírac ἔμπροσθεν τῶν xolpur, μηδὲ δότε τὸ ἅγιον 
τοῖς κνσἰ. Κρύπτει γὰρ ἑαυτοῦ τὴν ἁδιχίαν ἀπὸ 
tiov νοῦν ἑχόντων ' ἀποκαλύπτει δὲ τῇ αὐτοῦ σχολῇ 
χαὶ τοῖς ὑπ αὐτοῦ ἡπατημένοις. Ἐπειδὴ γὰρ ἆλη- 
θὼς τὰ παρ᾽ αὐτοῖς λεγόμενα xai γινόμενα αἰσχρόν 
ἐστι xat λόγειν " λέγει, ὅτι ἑνώπιον τῶν ἀνθρώπων 
δεῖ ὀμολογεῖν τὴν ἀλήθειαν, Ἡμεῖς γάρ ἑἐσμεν οἱ 
ἄνλρωποε" οἱ δὲ ἄλλοι bez xal κύνες, ὡς προεΐπον. 
Φάσχει δὲ µόνον περὶ Πατρὸς xal τοῦ ἑαυτοῦ µυ- 
στηρίου μηδενὶ ἀποκαλύπτειν, ἀλλὰ σιγῇ ἔχειν ἐν 
ἑαυτοῖς» ἑνὶ δὲ ἀπὸ χιλίων ἀποχαλύπτειν, xal δναῖν 
ἀπὼ µυρίων. Καὶ ὑποτίθεται τοῖς αὐτοῦ μαθηταῖς 
«έχων, ὅτι Ὑμεῖς πάντα γινώσχκετε' ὑμᾶς δὲ µη- 
δεὶς Υινωσκέτω. Αὐτὸς δὲ καὶ οἱ ἁπ᾿ αὐτοῦ ἐρωτώ- 


pivot Ιουδαίους μὲν ἑαυτοὺς µηχέτι εἶναι φάσχουσι, ῃ 


Χριστιανοὺς δὲ µηχέτι γεγενῆσθαι, ἀλλ ἀρνεῖσθαι 
πάντοτε: ἔχειν δὲ ἑαυτῷ σιγῇ τὴν πίστιν, xal µη- 
δενι ὑποδειχνύναι, την αἰσχύνην ἑαυτοῦ ὑφορώμενος 
kà τὸ ἁπαῤῥησίαστον τῆς αἰσχρουργίας, xal χαχῆς 
αὐτοῦ διδασχαλίας. 


6’. Ἔσχε 65 ἡ ἀρχ αὑτῆς τῆς χσχῆς προφάσεως 
εἲν αἰτίαν ἀπὸ τοῦ ζητεῖν καὶ λόχειν πόθεν τὸ xa- 
xóv. Πᾶς δὲ ἀπὸ τῆς ἑαυτοῦ πραγµατείας δειχθἠσε». 
ται ὁποῖός ἐστιν. "Έμπορος γοῦν οὗτος χακῶν ὁ 

* Rom. y, 48... * Matth. x, 53... * Matib. vir, 6. 

(S8) Ast. τοίνυν ἀρκεῖσθαι. Scribe &pysts0as, 


V. Enimvero diabolicam quamdam vim ad ani- 
marum illum invexisse perniciem facile deprehen- 
demus, ut qui Deum ejurare illos edoceat, quanm- 
doquidem Dominus ipse dicit : Qui negaverit me 
coram hominibus, uegabo ei ego eum coram Patre 
7299 meo qui in colis est *. At enim veterator lo- 
quitur : Nos, inquit, homines sumus : czeri om- 
nes nihil aliud quam sues et canes. ldeoque scri- 
ptum est : Nolite jacere margaritas ante porcos, ne- 
que dare sanctum canibus *. Siquidem de sua im- 
probitate celat eos qui sapientie nonnihil babent, 
ac sus duntaxat scliole et circumventis a se ho- 
minibus exponit. Quoniam revera quz ab illis di- 
cuntur οἱ fiunt, turpe eet eiiam eloqui *. Igitur 
eoram hominibus profitendam esse veritatem do- 
cet. Nos enim homines sumus; c:teri suum ca» 
numque numero, uti diximus. Et illud admonet, 
ui de Patre duntaxat. areanoque suo nemini signi- 
ficent, sed tacitum apud se retincant, aut uni sal- 
tem e millibus, ac duobus ex decem millibus ape- 
riant. Quin et suis discipulis ita precipit : Date, 
inquit, operam ut omnia cognoscalis, nemo vero 
vos cognoscat. Ceterum tam ipse, quam qui ejus 
sectam amplexi sunt, quoties interrogantur, Judzos 
quidem se esse negant, Christianos vero nondum 
fuisse. Sic abnegare perpetuo fidem, eamque tacite 
apud se 'custodire, nee ulli patefacere suos insti- 
tuit; quod nimirum suspectam habeat ipse turpi- 
tudinem suam, cum tam immanis fceditas, atque 
impura disciplina audacter evulgari non audeat. 

Vl. Hujus vero pessimze sect occasionem  ini- 
tiumque dedit illa quzstio ac disputatio : Unde- 
nam malum originem habuerit. Verum unusquisque 
cujusmodi sit, administratione ac negotialione sua 


* Ephes. v, 12. 


δ[5 


S. EPIPHANIT . 


$10 


declarabit. Proíndeque malorum negotiator, non À τοῦ xaxoü ἑργάτης, καὶ οὐχὶ ἀγαθῶν 3, €x xal ἡ 


bonorum est ille mali artifex, quemadmodum Scri- 
ptura testatur : (Qui querunt. mala, mala eos ap- 
prehendent *. Nam neque malum aliquando ezrstitit, 
neque radix ulla nequitize fuit, neque omnino ma- 
lum selidum quiddam est ac consistens. Quippe 
malum quandoque nuum fuit; sed ex occasione 
Hüroductum et ascitum im unoqueque inest, qui 
Hiud committit. Quod si minime committatur non 
imest, id quod supra demonstravimus. Eteniin Do- 
minus cum universa creasset, Ecce, inquit, valde 
bona sunt omnia *; quo istud ipsum ostenderet : 
non esse vetus admodum malum, neque initio 
priusquam ab homine inciperet, exstitisse. Per nos 
enim flt aut non fit. Ex eo ergo scilicet, quod qui- 
vis hominum malum facere possit, aut minime fa- 


Γραφἢ εἶπεν' ὅτι Ζητοῦντας κακὰ κατα.λήνεται 
xaxd. Οὔτε γάρ ποτε καχὸν ἣν, οὔτε ῥίζδα Υέγονε 
χαχίας. οὔτε ἑνυπόστατον τὸ χαχόν ἑατιν. Οὐκ iy 
γάρ ποτε τὸ xaxóv. Ἐπείσακτον δὲ διὰ προφάσεως 
ἑχάστῳ τῶν ποιούντων τὸ χαχὸν ἔνεστιν. Ev. τῷ 
μὴ ποιεῖν οὐχ ἕνεστι, χαθάπερ kv τοῖς ἄνω λόγοις 
προδεδῄλωται. Λέγει γὰρ ὁ Κύριος μετὰ τὸ πάντα 
πεποιηχέναι, "ou πάντα χαλὰ λίαν ᾿ δειχνὺς, 
ὅτι τὸ χαχὸν οὖκ ἀρχαῖζει, οὐδὲ ἓξ ὑπαρχῆς ὑπΏρχε 
πρὸ τοῦ ἀπὸ τοῦ ἀνθρώπου ἑνάρξασθαι. Av ἡμῶν 
γὰρ γίνεται, καὶ δι ἡμῶν οὐ γίνεται. "Ap! οὖν iv 
τῷ πάντα ἄνθρωπον δύνασθαι μὴ ποιεῖν τὸ xaxbv, καὶ 
δύνασθαι ποιεῖν τὸ xaxbv, ὅταν μέν τοι ποιῇ. ἔστι τὸ 
xaxbv, ὅταν δὲ ud ποιῇ, οὐχ ἔστι τὸ xaxóv. Ποῦ τοίνυν 
τοῦ κακοῦ f; βίζα, ἡ ὑπόστασις τῆς πονηρίας ; 


cere : si faciat, malum eisistet , nisi faciat, nullum erit omnino. Ubi igitur radix illa mali, pravita- 


tisque natura subsistens? 


73 ΥΙΙ. Admodum vero stolidus est, cum a virtute B. Z'. Elg δὲ πολλην οὗτος ἑλήλαχε µωρίαν, φάσχων, ὅτι 


productam mentem asserit, a mente verbum ; ac 
hoc prudentiam : hanc virtutem  sapientiamque 
peperisse : a quibus potestates, et virtutes, angeli- 
que prodierint: sed his omnibus superiorem quam- 
dam vim statuit, ac principium, quod Abrasax 
appellat, ideo quod ejus vocis littere cccrexv nume- 
rum efficiunt ; atque ex eo confletam iHam suam de 
eccLxv colis fabulam comprobare nititur. Quibus 
εω]ϊς toti 'em ex mathematicis rationibus situs ac 
locorum descriptiones accommodare omni ope ac 
studio contendit : nam illorum vanissima theore- 
mata cum ipse, tum qui ex ejus disciplina sunt, 
sic arripuerunt, ut in usum cenformata suum ad 
idolorum propugnatricis, falseque et adulterince 


fj δύναμµις τὸν νοῦν προεθάλετο, 6 δὲ νοῦς τὸν λόγον, 
6 δὲ λόγος τὴν φρόνησιν, fj δὲ φρόνησις δύναμιν xol 
σοφίαν, ἓχ δὲ δυνάμεως xai σοφίας ἑξουσίαι xat ὃν- 
νάµεις xaX ἄγγελοι. Λέγει δὲ τὴν ὑπεράνω τούτων 
δύναμιν εἶναι, xal ἀρχὴν ᾿Αδρασὰξ, διὰ τὸ τὴν 
φῆφον τοῦ ᾿Αδρασὰξ (59) ἔχειν τριαχοσιοσιὸν ἑξη- 
κοστὸν πέµπτον ἀριθμὸν, ὡς kx τούτου την µαρτυ- 
ρίαν τῆς αὐτοῦ µυθοππιίας τῶν τριακοσίων E&nxov- 
ταπέντε οὐρανῶν , συπιστᾷν πειρᾶσθαι. Οἷς οὐρανοῖς 
xaX τοποθεσίας (oa τοῖς µαθήµασι διαιρῶν (60), καὶ 
συνιστᾷ» ἐπιτηδεύων οὐ παρἐργως μηχανᾶται. Τὰ 
γὰρ ἐχείνων μάταια θεωρήματα λαθὼν εἰς ἴδιον χα- 
ραχτῆρα, αὐτός τε καὶ οἱ ὑπ' αὐτὸν, εἰς αἰτίαν τῖς 
ἰδίας εἰδωλοποιοῦ xat Ππεπλανηµένης ἐπιπλάστου δι- 


doctring causam atque originem transferrent. Que C δασχαλίας µετήνεγχαν, χαὶ βούλονται τὴν αὐστασιν 


quidem similium snpputationum comparatis exem- 
plis corroborare conantur : nam Abrasax, ut ante 
dixi, cccLxv numerum eontinet, Hinc igitur isti 
totidem diebus confici anni circuitum asserunt. Sed 
inanís hsec oratio per seipsam concidat necesse est. 
Siquidem annus preter ccctxv dies tribus insuper 
horis constare cernitur. Eadem vero, inquit, hec 
eausa est cur in homine ccctxv membra sint, ut 
quilibet . illarum virtutum suum sibi vindicare 
possit. Ip quo quidem confictum illu adulterinum- 
que dogma non minus corruit. Quippe non plura 
CccuLxw membris in homine numerantur. 

Vlil. Ac beatus ille apostolorum successor lre- 
neus subtilius ea de re disputaus hominis stulti- 


τούτων db τῶν ὁμοίων d/heov ποιεῖσθαι, ὡς προεῖ- 
πον, τοῦ ᾽Αδρασὰξ τῶν τριαχοσίων ἑξηχονταπέντε 
τὸν ἀριθμὸν ἔχοντος δῆῃθεν, δειχνύντες δι’ αὐτῶ τὸ 
ἔχειν τὸν ἐνιαυτὸν τριακοσίων ἐξηχονταπέντε ἡμερῶν 
ἀριθμὸν κατὰ περίοδον. Πέπτωχε δὲ αὐτοῦ ὁ ληρώδης 
λόγος. Εὑρίσκεται γὰρ ὁ ἐνιαυτὸς (61) τριαχοσίων 
ἑξηκονταπέντε ἡμερῶν xaX ὡρῶν τριῶν. Elta ἐντεῦ- 
θέν φησι, xat ὁ ἄνθρωπος ἔχει τριαχόσια ἑξηχοντα- 
πέντε µέλη, ὡς ἑχάστῃ τῶν δυνάµεων ἀπονέμεσθαι 
ἓν µέλος, ὅθεν καὶ Ey τούτῳ πέπτωκεν αὐτοῦ ἡ ἔπινε- 
νοηµένη xaX νόθος διδασχαλία. El γὰρ τῷ ἀνθρώτῳ 
ἑστὶ (02) «£0 µέλη. 

H'. θαυμαστῶς δὲ ὁ µαχάριος Εἱρηναῖος ὁ τῶν 
ἁποστόλων διάδοχος, περὶ τούτου λεπτολογῶν, διέλεγξε 


tam cui pari imbecillitate conjunctam sane ad- D τούτου τὴν ἀδελτηρίαν χαὶ ἀδράνειαν. ᾽Ανατραπήσεται 


! Eccli. vii, 1. 


59) Too ᾿Αόρασάξ. Vide Baron. ad a. 190. 

60) "Ica τοῖς µαθήµασι διαιρῶν. Hanc lectio- 
neum e Vaticano substituimus Vulgate illi quas per- 
spicue corrupta wilelur, εἰ est hujusmodi, ἴσας 
τοῖς ποθητικοῖς διαιρέσεσι.  Cornarius ποιητιχοῖς 
legit. Sensus porro is esse potest, Basilidem cccr.xv 
jllos ccelos e mathematicis rationibus, qux totidem 
dies annuo orbi pre(üniunt, constituisse. Quare ex 
iisdem illis mathematicorum decretis paulo post 
hominem refutat, Quippe cum prater cccLx dies. 


* Gen. 1, 91. * qp. Ἔμποροι γοῦν οὗτοι xaxàv ἑρασταὶ xai οὐχὶ ἀγαθῶν, 


vi insuper horz tribuantur. 

(61) Eópicxera: γὰρ ὁ ἐγιαυτός. Hore apud 
Epiphanium zquinoctiales duas continent. Vide 
πο) EI γὰρ á ἐστί. Λι R. Elias i 

ΕΙ γὰρ τῷ ἀνθρώπῳ ἑστί. Àt R. Elias in 
Thisbi ; cra wv Πα : ccxtvin mem- 
bra in homine sunt. At Epiphanius ait esse 
CCCLXIV. Nisi forte pro εἰ legendum sit οὐ, ut sen- 
sus sit, non esse 265 membra. Tum enim ei «te 
pro «55 substituendum erit. 


217 


ADVERSUS HLERESES LIB. 1. TOM. Η. — HJERES. XXIV. 


918 


δὲ xax vOv ἡ φλυαρία τοῦ ἄνωθεν καταθεθηχότος Ba- A 1nirabiliter convieil. Nec ninus ia presentia futiles 


σλείδου, xal τὰ ἄνω σαφῶς χατοπτεύσαντος, μᾶλλον 
δὲ ἄνωθεν πεπτωχότος ἀπὸ τοῦ τῆς ἀληθείας σχοποῦ' 
ὅτι, &l οὗτος ὁ οὐρανὸς ὑπὸ τῶν κατ αὐτὸν ἀγγέλων 
γεγενηται:, αὐτοὶ δὲ ὑπὸ τῶν ἀνωτέρω, xat οἱ ἀνωτέρω 
ὑπὸ τῶν ἔτι ἀνωτέρω, &p' οὖν ἡ ἄνω δύναμις, ἡ καὶ 
Ἰλθρασὰξ κχαλουµένη, εὑρεθήσεται fj τὰ πάντα πε- 
ποιηχυῖα, xa fj αἰτία τῶν ὄντων πάντων, xai οὐδὲν 
δίχα αὐτῆς τὶ γεγενησθαι εὑρεθήσεται, ὁπότε αὐτὴ 
«b αἴτιον χαὶ τὸ πρῶτον ἀρχέτυπον παβ᾽ αὐτῶν xa- 
ταγγέλλεταε, τὸ λεγόμενον παρ᾽ αὐτοῖς τοῦ χόσµου 
τούτου ὑστέρημα, ὑπό τινος ἑτέρου μὴ γεγενῆσθαι, 
ἀλλὰ ἀπὸ τῆς πρώτης ἀρχῆς καὶ αἰτίας τῶν µετ- 
έπειτα γεγονότων. Ἐρωτητέον δὲ τὸν αὐτόν' Τίνι λόγῳ 
ἐπὶ τοσαύτην πληθὺν ἡμᾶς φέρεις, ὦ οὗτος, καὶ μὴ 


ejusdem Basilid: nugx refellentur qui. e colo 
delapsus, et coelestia, manifeste contemplatus est, 
vel e celo potius, boc est scopo veritalis excidit : 
nam si colum istud ab angelis quos ille constituit 
est productum, et ii rursus a superioribus , supe- 
riores a supremis procreati $unt, eo res nimirum 
recidet, ut summa illa virtus, que Abrasax dicitur, 
universa condiderit, sitque omnium quacunque 
sSUBt causa, nec absque illa quidquam exstiterit : 
7A cum hzc ipsa principium, ac primum rerum 
omnium exemplar ab illis esse dicatur : adeoque 
sequitur mundi hujus quem vocapt defectum non 
ad aliud esse quam ad primum illud principium 
causamque eorum, quse sunt postea facia , referen- 


μᾶλλον ἐπὶ τὴν ἀρχὴν, τουτάστιν ἐπὶ τὸν ἕνα Θεὸν D dum. lllud vero de eodem percontari oportet : Quid 


«bv παντοχράτορα ; ὁπότε ἑξάπαντος Ἠτοι οὕτω λέχων, 
3 οὕτω, δεῖ τὸν ἕνα αἴτιον πάντων ὁμολοχεῖν Αεσπὀό- 
την. 'AXJAR xai περὶ τῆς τοῦ Ἱριστοῦ ὑποθέσεως 
ἀπόχριναι, ὦ πλαστουργὸὲ τῆς μυθοποιοῦ ταύτης 
αραγµατείας. El Σίμων ἑσταυρώθη ὁ Κυρηναῖος, ἄρα 
οὗ διὰ Ἰησοῦ fj σωτηρία ἡμῶν γεγένηται, ἀλλά διὰ 
Σίμωνος, xai οὐχέτι ὁ χόσµος ἑλπίσειε διὰ Ἰησοῦ 
Χριστοῦ σώζεσθαι τοῦ μὴ παθόντος. Οὔτε γὰρ Σίμων 
δύναται σώζειν, ἄνθρωπος ὢν ψΨιλὸς, καὶ οὐδὲν ἔτε - 
^v. "Aqua δὲ xal συχοφαντίας χαταψηφίξει " τοῦ µονο- 

ενους Υἱοῦ τοῦ θεοῦ, εἰ ἕτερον ἀντ᾽ αὐτοῦ παραδέ- 
δωχεν ὁ ἀγαθὺὸς. Κύριος, βιασάµενος εἰς φόνον. Καὶ 
ἕσται λοιπὸν ὕναρ, μᾶλλον δὲ καχοηθείας χαὶ χυθείας 
ἔργον «b τοιοῦτον, ὅτι ὁ Κύριος, χυθείᾳ τινὶ ἑαυτὸν 
χρύφα», ἄλλον ἀντ' αὐτοῦ παραδέδωχε΄ xa ἔσται ἡ 
παρὰ σοῦ μωρολογία συχοφαντοῦσα μὲν τὴν df 
Βειαν, ph δυναµένη δὲ, ἁλλ᾽ ἐἑλεγχομένη ὑπ αὐτῆς 
της ἀληθείας, ἀσυστάτως τὸ ποίηµα τοῦτο εἰσ- 
Ἀγουμένη. 


tu tandem, αἱ homo, nos in tantam multitudinem 
com pellis , ac non potius ad principium ipsum, boc 
est unum Deum et omnipotentem deducis ? quando- 
quidem sive hoc sive alio modo statuas, unum 
omnino rerum omnium principium ac Dominum 
fateri necesse sit. Quin boc velim mibi, fabulogi 
hujus cemmenti architecte, de Christo respondeas, 
Si ia crucem Simon ille Cyrenzua est sublatus , 
non igitur per Christum parta nobis est salus, sed 
per Simonem ; nec jam per Christum mundus $al- 
vum fore se sperare debeat, utpote qui mininae sit 
passus. Neque enim salutis esse causa Simon po- 
test, purus utique ac putus homo, neque quidquam: 
amplius. Ad bzc unigenitum Dei Filium caluinniz 
condeinas, si alterum bonus Dominus violenter ad. 
necem $uo loco tradiderit. Nec aliud tota res pra- 
ter somnium erit, imo malignilalis prestigiarumque 
gpecimen, cum semetipsum Dominus fraudulentis 
aribus subducens.sui vicarium alterum substituat. 


Sicque tua illa stultissima cavillatio veritati quidem calumniam struet, nec quod volet tamen asse- 
qui poterit, sed de figmento illo temere ac sine ulla stabilitate proposito vel ab ipea veritate redar- 


guetur. 

&. Πάντη γὰρ ἑλέγχει τοῦςον τὸν αἱρεσιάρχην ἡ ἁλή- 
θεια ἐν “]Ἰαλαιᾷ xoi Καινῇ, Διαθήχκῃ. Παντὶ Υάρ τοι 
δήλον, ὅτι Χριστὸς ἑχὼν ἐπὶ cb πάθος ἦλθε, καὶ θελή- 
ματι ἰδίῳ xat τοῦ ἰδίου Πατρὸς, καὶ εὐδοχίᾳ τοῦ ἁγίου 
Πνεύματος ἕἔλαύε τὴν σάρχα, ἐνανθρωπήσας ἓν ἡμῖν, 
kv τελειότητι θεὸς Uv, ἀπ᾿ ἀρχῆς ix Πατρὸς γεγεν- 


νηµένος, ἀνάρχως χαὶ ἀχρόνως, ἐπ᾿ ἑσχάτων δὲ τῶν D 


ἡμερῶν ἐν µήτρᾳ παρθένου γενέσθαι χαταξιώσας, 
εἰς ἑαυτόν τε σῶμα ἀναπλασάμενος, xal γεννηθεὶς ἐν 
ἀληθείᾳ, xat ἑνανθρωπήσας kv βεθακύσει, ἵνα &y αὐτῇ 
πάθῃ ὑπὲρ ἡμῶν τῇ σαρχὶ, καὶ τὴν φυχὴν δῷ ὑπὲρ 
τῶν ἰδίων προθάτων' ὡς ἑλέγχει τούτους λέγων" 
'Ιδοὺ ἀναθαίνομεν sic Ἱεροσόυμα, καὶ ὁ Υἱὸς 
tov ἀνθρώπου παραδοθήσεται, καὶ ἀποκτανθήσε- 
ται, καὶ τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ ἀναστήσοται. Τοῖς τε 
ool; Ζεδεδαίου φῄσας' Δύνασθε πιαῖν τὸ ποτήριον 
ὃ µέ1Λω απἰγειν' ὡς xaX ὁ ἀπόστολος λέγει Πέτρος" 
θανατωθεὶς capxl, ζωοποιηθεὶς δὲ απγεύματι. Καὶ 
κάλἢιν "Oc ἔπαθεν ὑπὲρ ἡμῶν capxi πάλιν δὲ 
! ibid. 22. 


! Y, καταφηφίνεις. ! Matth. xx, 18. 


EX. Hac enim hzeresiarcham istum tam in Veteri 
quam Novo Testamento omni ex parte convincit. 
Siquidem nemini est obscurum, Christum sua 
sponte ad supplicium venisse, atque etiam volun- 
tate cum sua tum Palris ac sancti Spiritus addu- 
ctum, uti carnem indueret, εἰ inter nos lhomiuem se 
faceret, cum nihilominus perfectus esset. Deus ,.a 
Patre principio sine ullo initio vel tempore genitus. 
Qui postremis temporibus in virginis utero formari 
voluit, sibique corpus effinxit, ac revera genitus, et 
homo sine ullo fuco'factus est, uti poenas in ea quam 
susceperat carne pro nobis experiretur, 46 pro 
ovibus suis animam traderet. Jn quo hzreticos illos 
perspicue refellit dum ita. loquitur : Ecce ascendi- 
mus Hierosolymam , et Filius hominis tradetur, et 
occidetur , ei 15 tertia die resurget? . Tuminsuper cum 
Zebedmi filiis ait : Potestis bibere calicem quem ego 
bibiturus sum 31 Quo illa apostoli Petri verba perti- 
nent : Moriificatus carne, vivificatus autem spirit *. 


* I Pet. qm). 18. 


$19 


S. EPIPHANH 


$2) 


Ác rursum : (ui pro nobis in carne paseus est. Sed A Ἰωάννης λέγων' El τις οὗ «λέγει τὸν Χριστὸν iv 


et Joannes ita scribens : Si quis negat Christum in 
carne venisse, hic est. Autichristus *, Ad heec sanctus 
Paulus : Qui mortem, inquit, gustavit, mortem in- 
quam crucis *. 1d quod Muses diu ante prenuntians 
dicebat ; Videbiiis vilam vestram coram vobis e ligno 
euspensa"n *. Vita porro postra non Cyrensus Βἰ- 
ion, sed illo est ipse, qui pro nebis ideo pasaus est, 
ut nos passienibus nostris exsolveret, quique ideo 
moriuus carne mors ipsa mortis esse voluit, ejus 
"t àtfimulum f[rangeret : idem terre ed interiora 
descendit, ut sdamantinos vectes effringeret. (jua re 
confecia captivas sursun animas evexit, atque in- 
feros exhiausit. 

X. Tantam igitur abest ut Simoni Christus eau- 
sam mortis attulerit, ut ei semetipsum expo- 
suerit. Nam quid tandem ais, mortalium omnium 
infelicissime ? Non libere profiteri qua vellet po- 
tuit, et ab illis nisi in cruce suspendi vellet rece- 
dere? At scilicel. Dei Verbo adhibend» joculares 
 prestigisze fuerunt, ut alium ad mortem, crucisque 
supplicium oheundum vice sua traderet, is preser- 
tim qui dixerit : Ego sum veritas et vita *! Atqui ne- 
que vite est alteri tnortem consciscere, neque 
quod revera inest in sese dissimulare, aliaque pro 
aliis ostendere, veritatis. Desinet enim veritas esse, 
si Sit fraudis et erroris artifex, sutimque ipsamet 
opus abscondat, ac contrariam callidiítatem ad 
wegotium suum accommodet. Postremo ut dicendi 
finem faciam : Ve mundo a scandatis*, et operan- 
tibus iniquitatem! Quam multi non modo sibi tene- 
bras offuderunt, sed et aliis quos errori sto postea 
faciles atque obseqventes nacti sunt! Sed pruden- 
libus veritas apparebit; Basilid:e vero, et ejusmodi 
farine hominum studium constabit ab errore pro- 
lectum. 

Hac habui que de hac heresi, ejusque fabulis 
dissererem. Α qua deinceps ad aliam me confe- 
ram. Quis enim non illam hzresin facile deprehen- 
dat nihil preter flgmentum esse, 76 instarque ec- 
- Taste in arena defossam, solo cotnu* duntaxat 
exerto iis qui in ipsam incurrerart ezitium àfferre? 
Verum et peccatorum cornu. Dominus conirivit, et 
justi cornu. solum | exaltabitur *, hoc est veritatis 


capxi ἐληλυθέναι, οὗτος ᾿Αντίχρισεός ἑἐστιν, 
'O δὲ ἅγιος Παῦλός φησι Γευσάμενος θαχγότου, 0a- 
γάτου δὲ c'tavpoU: ὣς καὶ Μωῦσῆς προαναφωνῶν 
ἔλεγεν'"Οήεσθε τὴν ζωὴν (65) ἡμῶν κρεµαμένην 
ἀπέναντι ὑμῶν ἐπὶ EóAov. Zwh δὲ ἡμῶν οὐχ 6 Σί- 
pov ὁ Κυρηναῖος, ἀλλ 6 ὑπὲρ ἡμῶν πεπονθὼς, ἵνα 
τὰ ἡμέτερα πάθη διαλύαῃ, xaX θανὼν σαρχὶ θάνατος 
θανάτῳ γένηται, ἵνα τὸ κέντρον τοῦ θανάτου χλάση, 
καταδὰς εἰς τὰ χαταχθόνια, ἵνα τοὺς ἁδαμαντίνους 
μηχλοὺς συντρἰφῃ. "Omsp ποιῄσας, ἀνήγαγε τῶν 
φυχῶν τὴν αἰγμαλωσίαν, ἐκένωσέ τε τὸν ἄδην. 


P. Οὐκ ἄρα οὖν αἴτιος θανάτου γέγονεν 6 Χριστὸς 
τῷ Σίµωνι αὐτὸς ἑαυτὸν παμαδούς. Τί γὰρ λέχεις, 
ὦ ἆθλιε ! πάντων ἀνθρώπων; Οὐχ ἠδύνατο ἔλευθε- 
ροστομεῖν xaX ἀναχωρῆσαι à αὐτῶν, εἰ uh ἐθέλησε 
σταυρωθῆναι; ᾽Αλλὰ παίγνιον ἐποίει χυδείας ὁ τοῦ 
Θεοῦ Λόγος, xai ἄλλον ἀντὶ αὑτοῦ παρεδίδου ἆποθα- 
vsty χαὶ σταυρωθῆναι, ὁ λέγων’ "Eq εἰμι ἡ ἁ Λή- 
θεια, qnot, xal ἡ ζωή ! Ἡ δὲ ζωὴ οὐχ ἂν ἑτέρῳ 0á- 
νατον παρασχευάσειε" καὶ fj ἀλήθεια οὐχ ἂν χρύφη 
τὸ t» ἀλγηθείᾳ παρ) αὐτῆς γενόμενον, xal ἕτερα ἀνθ᾽ 
ἑτέρων ὑποδείξῃ. Οὐχέτι γὰρ ἡ ἀλήθεια εὑρεθίσεται 
ἀλήθεια πλάνην ἑργαζομένη, χαὶ χρύπτουσα τὸ Eau- 
τῆς ἔργον, δι) ἐναντίου δὲ πραγματευοµένη σοφίσµα- 
τος. Καὶ ἁπλῶς ix πάντων, ὣς εἰπεῖν, ἵνα μὴ µη- 
χύνω τὸν λόγον, Οὐαὶ τῷ xóc(up ἀπὸ τῶν σλχαν- 


C δά.Ίων, xaX τῶν ἑργαξομένων τὴν ἀνομίαν ὶ Πόσοι 


ἑαυτοῖς σχότος ηὂρηνται, καὶ ἄλλοις τοῖς μετέπειτα 
τῷ σχότει αὐτῶν πειθοµένοις | Tol; δὲ συνετοῖς qavf 
σεται fj ἀλήθεια". ἡ δὲ Ἡασιλείδου καὶ τῶν τοιούτων 
πραγματεία πλάνης ἔργον ἔλεγχθήσεται. 


Καὶ ταῦτά pot περὶ ταύτης τῆς * αἱρέσεως xal τοῦ 
μύθου τούτου εἰρήσθω. Ἐντεῦθεν δὲ ἐφ᾽ ἑτέραν at- 
ρεΦιν βαδιοῦμαι, Τίνι γὰρ οὐ φωρατῆ ἔσται f) τοιαύτη 
αἴρεσις, μῦθός τις οὖσα, xal ὡς χεράστου τρόπον 
by ἄμμῳ κεχωσμένη, διὰ δὲ τοῦ xépatoz ἓν ἀέρι προ- 
χύπτουσα, xai τὸν ὄλεθρον τοῖς περιτυγχάνουσιν αὖ- 
τὴν ἐργαζομένη; ἀλλὰ χαὶ τὸ κέρας τῶν ἁμαρτω- 
Aà* ὁ Κύριος συγέτρινε, τὸ δὲ χέρας τοῦ Oualov 


fides. Posteaquam igitur veritatis illud doctrina D µόνον ὑψωθήσεται, ὅπερ ἐστὶ πίστις ἀληθείας. Δ.ὸ, 


 contrivimus, age czteras persequamur, conciliato 
primum nobis adjutore Deo, cui gloria et honor?et 
adoratio in szcula seculorum. Amen. 


ADVERSUS NICOLAITAS, 
Que est horesis V, sive XXV. 
|. Nicolaus e numero vii diaconorum fuit, qui 


! 1 Joan. 1v, 2 


! Pbil. ῃ, 8. 
* qp. Octpase, 


* qp. αἱρέσεως τῆς τῶν µυθώδους. 
(65) Ὄψεσθε τὴν ζωήν. Hic locus e Deut. xxvii, 
66, de Christo a nonnullis PP. accipi solet, ut ab 


Aug., lib. xvt contra. Faust., c. 25 ; Tertulliano lib, 
contra Jud., c. 14. 


(64) Νικο.αϊεῶν. De secte vel auctore vel ἐπ- 
€7)4t, veteres a se invicem dissentiunt. Magie 


* Deut. xxvini, 66. 


καὶ τοῦτον συντρίψαντες τῇ τῆς ἀληθείας διδασχα- 
Ala, bmi τὰς μετέπειτα διέλθωµεν, 8ebv BorOby ἔπι- 
καλούμενοι, tp fj δόξα xaX fj τιμὴ xa ἡ προσχκύγηαις 
εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Αμήν. 
ΚΑΤΑ ΝΙΚΘΛΑΙΤΩΝ (61), 
Αἴρεσις E', ἡ καὶ ΚΕ’. 
Α’. Νικόλαος Υέγονεν εἷς ἀπὺ τῶν ἑπτὰ διαχόνων, τῶν 


* joan. xiv, 6... * Matth. xyin, 7. * Psal, Lxxiv, 11. 


strum erroris fuisse preter Epiphanium censent 
lrenzus lib. 1, cap. 27, Ignatius, Philastrius, et 
alii. At Clemens lib. n1 Strom., Nicolaum cum ab 
aliia animi ornamentis, tum a lemperantia com- 
mendat ; ejusque virgines filias fuisse narrat : sed 
eX quadam sententia, quam is coram aposiolis 


Er 


ADVERSUS ILERESES LIB. I. TOM. Il. — Πάπες, XXV. 


922 


ἐχ)ελεγμένων ὑπὸ τῶν ἁποστόλων ἅμα Στεφάνῳ τῷ A ab apostolis dcleeti sunt, una eum S. Stephaug 


ἁγίῳ xal πρωτοµάρτνρι, xaX IHpoyóptp, xat Παρμενᾶ, 
χαιτοῖς ἄλλοις. Οὗτος, ἀπὸ τῶν ᾽Αντιοχέων ὁρμώμενας, 
προσήλυτος γίνετα". Μετέπειτα δὲ χαταδεζάµενος τὸν 
περὶ τοῦ χηρύγματος λόγον τοῦ Χριστοῦ, xal αὑτὺς 
συνήφθη τοῖς μαθηταῖς, Ev τε τοῖς προχρ.τέοις ^ 

πρῶτα ἑςξεταζόμενος. Ἐντεῦθεν xai iy τοῖς ! ἐχλε- 
γεῖσιν εἰς τὴν τῶν χηρῶν τότε ἐπιμέλειαν ἔγχαττ- 
ῥιθµήθη. Ὕστερον δὲ τοῦτον ὑπέδυ ὁ διάθολος, xal 
ἐξγπάτησεν αὐτοῦ τὴν καρδίαν τῇ αὑτῃ πλάνη τὼν 
προε'ρηµένων παλαιῶν, χατατρωθῆνα: µεικόνως ὑπὲρ 
τοὺς πρώην. Γύναιον γὰρ οὗτος ἔχων εὔμορφον, xal 
ἀπὸ τοῦ Yuvaloo ἐγχρατευσάμενος, ὡς κατὰ piura 
Gv ἑώρᾳ Θεῷ προσανεχόντων, μέχρι τιγὸς ἑκαρτέρει. 
02 μὲν εἰς τέλος ἤνεγχε χρατεῖν τῆς αὑτοῦ άχρα- 
αἰας ' ἀλλὰ βουληθεὶς ὡς χύων ἐπὶ τὸν ἴδιον ἔμάτον 
ἐπιστρέφξ:ν, προφάσεις τινὰς οὐχ ἀγαθὰς ἑαυτῷ ϐη- 
ρώμεγνος ἐπενόει πρὸς ἁπολογίαν τοῦ ἰδίου τῆς ἆχο- 
Ἰασίας πάθους, ἃ μᾶλλον συνέφερεν * αὐτῷ. E'ca οὖν 
τοῦ σκοποῦ ἐχπεσὼν, τῇ ἰδίᾳ γυναιχὶ συνἠφθη ἀπε- 
ριέργως. Οὗτος δὲ, αἰσχυνόμενος τὴν ἑαυτοῦ ἧτταν, 
χαὶ ὑφορώμενος φωραθῆναι, ἑτόλμα λέγειν, ὅτι, εἰ µή 
τις καθ) ἑχάστην ἡμέραν λαγνεύει, ζωῆς οὗ δύναται 
µετέχειν τῆς αἰωνίου. Ἐκ προφάσεως γὰρ εἰς πρό- 
qx7w µετηνέχθη ἑτέραν. Ὁρῶν γὰρ τὴν ἑαυτοῦ σύµ- 
6:0 χάλλει μὲν διαπρέπουσαν, ταπεινότητι δὲ φερο- 
µένην, ἐδηλοτύπησε ταύτην, καὶ κατὰ τὴν ἰδίαν 
ἀτέλγειαν τοὺς ἄλλους εἶναι νοµίσας, và πρῶτα μὲν 
ἐμπαροινῶν εἰς τὴν ἰδίαν γαμετὴν διετέλει, xax δια- 


protomartyre, ac Prochoro, Parmena sociisque cx- 
veris. Hic oriundus Antiochia sese ad Judzorum 
sectam — aggregavit. Postea Christianum dogma 
complexus, ad discipulos adjuuctus, atque intcr 
primarios annumeratus est?. Inde in corum ordi- 
nem relatus est, qui ad viduarum prafecturam 
electi sunt. Verum postea in eum se diabolus insi- 
nuavit, ejusque mentem veterum illorum, quos 
commemoravimus, erroribus imbuit, ut ctiam ma- 
jus ipsi quam iisdem ilis vulnus infligeret. Nam 
, eum uxorem haberet eleganti specie. mulierem, ab 
ea sibi aliquandiu temperavit, uL cos imitaretur, 
quos Deo penitus addietos cerneret. Sed non in- 
temperautiam suam perpciuo coercere potuit. 
Quippe canis instar ad vomitum redire ουρίοιιδ, 
et malos quosdam colores cxcusationesque pra- 
texens, ea ad libidinis sua patrocinium excogitavit, 
qui magis ex usu sibi esse viderentur. Qua spe 
cum excidisset, tum demum sine ulla tergiversa- 
tione cüm usore consuetudinem habere instituit. 
Verum suz. sibi ignavix conscius, ac ne deprehen- 
deretur veritus, jactare illud ausus est: nisi qui 
singulis diebus luxurie vacet, sempiternam salu- 
tem neminem posse consequi. lta ab excusatione 
una in alteram delapsus est. Cum enim conjugem 
suam pfeslanti esse forma videret, humilemque 
sese prestare, zelolypia eommotus, ac de libidine 
Sua cailerorum mores interpretatus, 77 primum 


δρλάς τινας αὐτῇ ἐπιφέρων διὰ Jóvov* τὸ δὲ mipac c uxorem suam contumeliose est aggressus, eique 


ἑαντὸν χατέσπασεν οὗ- µόνον εἰς «hy χρῆσιν τῆς σαρ. 
xh; την χατὰ φύσιν τῶν ἀνθρώπων, ἁλλὰ xal εἰς 
ῥλάσφημον ὑπόνοιαν, xal βλάθην καχοτροπίας, xal 
πλάνην παρειαδύσεως πονηρᾶς. 


B. Καὶ ἐντεῦθεν ἄρχονται οἱ τῆς φευδωνύμου γνώ- 
εως χκακῶς τῷ χόσμῳ ἐπιφύεσθαι: φημὶ δὲ Γνωστι- 
xo, xai Φιθιωνῖται, xal οἱ τοῦ Ἐπίφανοῦς χαλούμε- 
vot, Στρατιωτιχοί τε χαὶ Λευϊτιχοι, καὶ ἄλλοι πλείους. 
Ἔχαστος γὰρ τούτων, τὴν ἑαυτοῦ αἴρεσιν τοῖς πά- 
θεσι αὐτοῦ ἐπισπώμενος, µνρίας ὁδοὺς ἐπενόησε 
χαχίας. Τινὲς μὲν γὰρ αὐτῶν Βαρθηλὼ τινὰ δοξά- 
$2939, fv ἄνω φάσχουσιν εἶναι ἓν ὀγδόῳ οὐρανῷ. 


certa crimina per calumniam objecit. Demum vero 
non solum ad usitatum inter homines ac naturalem 
usum corporum prolapsus est; verum etjam in 
plenum illud in Deum contumelia dogma, impro- 
bitatisque damnum, atque errorem pravitatis om- 
nis conciliatorem erupit. 

II. Ab hoc fonte derivati, ac pessime in mundum 
introducti sunt heretici illi, qui eam sibi, quam 
falso nominant, cognitionem vindicant : cujusmodi 
sunt Gnostici, Pbibionit& , et quibus ab Epiphane 
nomen est inditum. Tum etiam Müitares, Levitici, 
aliique complures. Quorum quilibet haresin pro- 
priam ad animi sui aífeetiones accommodans, sex- 
cenlas nequitiz vias excogitavit. Nam eorum aliqui 


Ταύτην δὲ ἀπὸ τοῦ Πατρὸς προθεθλῆσθαί φασι. Μη- D Barbelonem nescio quam celebrant, cui in octavo 


τέρα δὲ αὐτὴν εἶναι οἱ μὲν τοῦ Ἰαλδαθαὼθ (65) λέ- 
Ίωπιν, οἱ δὲ τοῦ Σαθαώθ. Τὸν δὲ υἱὸν ταύτης χεχρα 
πτχέναι τοῦ ἑθδόμου οὑρανοῦ ἐν θράσει τινὶ καὶ ἓν 
τυραννίδι, Λέχει δὲ τοῖς ὑποχάτω, ὅτι Εγώ. εἰμι, 
91,14, ὁ πρῶτος, χαὶ ὁ μετὰ ταῦτα, καὶ π.1ἡἠν ἐμοῦ 
cix ἔστιν' ἕτερος θεός. Tr,» δὲ Βαρθηλὼ ἀχηκοέναι 


ο πρ ὅθεν xaX Ev τοῖς. 
9 $qq. 

dixerat, δεῖν πχραχρῄσασθαι τῇ σαρχί, flagitiosi do- 
gmatis occasionem esse natam. Sic enim ille lib. i 
Strom, : Τοιοῦτοι δὲ xaX οἱ φάσχοντες ἑαυτοὺς Νι- 
Yi ἔπεσθαι ἀπομνημόνευμά τι τἀνδρὺς φέροντες 
ix παρατροπῆς τὸ δεῖν παραχρησλαι «fj σαρχί. ἸΑλλ' 
0 μὲν γενναῖος κολούειν δεῖν ἑἐδήλου τάς τε ἡδονὰς, 


τε ἐτιθυμίας' χαὶ τῇ ἀσχῆσει ταύτη χαταµαρα(- 


eclo domicilium attribuunt. Hanc a Pawe produ- 
ctam affirmant; matremque alii Jaldabaoth, alii 
Sabaoth faciunt. Et quidem illius, ut aiunt, filius 
septimi coeli per summam audaciam ac Lyrannidem 
compos est factus. isque inferiores alloquens : Ego, 
inquit, primus sum, ac postremus, nec alius ρτα- 


* qp. συνέφερεν τοῦ ἰδίου σχοποῦ ἐκπεσόντι τῇ 05. γυν. συναφθῆναι. 3 Act. vi, 


νειν τὰς τῆς σαρχὸς ὁρμάς τε xaX ἐπιθέσεις, Οἱ δὲ 
εἰς ἡδονὴν τράγων δίχην ἐχχυθέντες, olov ἐφυδρί 
ζοντες τῷ σώµατι .καθηήδυπαθουσιν. 

(65) Οἱ μὲν τοῦ Ἰαλδαδαώθ. Α T» et wax dedu- 
ctum videtur, quasi matricem patrum, ac propaga- 
tricem vim dixeris. 


— 


235 .. S. EPIPTIANDI 594 
ter me Deus est. (uod audiens Barbelo lacrymata est. A τὸν λόγον τοῦτον, xal χλαῦσαι. Ταύτην δὲ ἀεὶ φαίνε- 


Eamdem porro venusta specie principibus semper 
apparere dicunt, ab iisque semen per voluptatem ac 
profluvium auferre; nimirum ut vim suam in di- 
versos distractam iterum recuperet. Cujus dogmatis 
occasione feeditatis suse mysterium in orbem in- 
vexit. Atque eorum plerique, quos commemoravi- 
mus, quo tandem pacto quod ne proferre quidem 
licet miro improbitatis artificio in promiseuo mu- 


. lierum concubitu, immanique turpitudine volutari 


. docuerunt? quemadmodum sanctissimus Paulus 


alibi declarat his verbis: Que enim occutto fiunt ab 
ipsis turpe est vel dicere !*. 

III. Verum οἱ qui contrariam ^huic errori refuta- 
tionem a Spiritu sancto profectam videre cupiat, 
ea ex sancti Joannis Apocalypsi cognosci poterit, B 
qui ad unam Ecclesiarum ex Christi Domini per- 
sona scribens, sive ad episcopum, qui ei prepositus 
fuerat, cum angeli sancti virtute qui in altari erat, 
ita loquitur : Sed hoc habes boni , quia odisti facta 
Nicolaitarum, qua et ego odi *. Alii vero Prunicam 
quamdam 78 eodem quo isti commento veneran- 
tea , et ex illo turpitudinis dogmate cupiditatibus 
suis obsequentes, Prunicz, ínquiunt, vires ex cor- 
poribus profluviisque colligimus; ex semine nimi- 
rum, ac mensiruis, de quibus paulo post, cum de 
bis particulatim agemus, subtilius disseremus, non 
ut audientium, legentiumve sensus inquinemus, sed 
ut prudentioribus vehementius adversus illos odium 
peseimorumque facinorum detestationem injicere 
possimys. Neque vero sceleatos illos calumniose C 
traducimus, sed que ab ipsis geruntur, ea uti se 
res habet, palam omnibus exponimus. Sunt et ex 
illis aliqui, qui Jaldabaoth precipue colunt, eum- 
que Barbelonis priorem natu filium esse praedicant : 
ideoque habendus ei honor est, inquiunt, quod re- 
cohdita multa patefecit. Hinc est quod certos libros 
Jaldabaoth nomine inscriptos ac commentitios ha- 
bent; necnon barbaras principum, ut asserunt, aec 
potestatum per unumquodque ccelum appellationes 
innumeras, qui omnes hominum animis sunt con- 
traril. Sane ingens humano generi fraus est ex 
istiusmedi hominum errore comparata. Alii Cau- 
laucauch euidam eamdem venerationem deferunt, 
quo nomine unum ex principibus appellant. Qui- 
bus vocum terriculis commentitiisque ac barbaris 
appellationibus imperitis hominibus inponere co- 
nantur. Sed peritioribus, et iis qui cujuscunque 
nominis, ac proposite rei notitiam per divinam 
quamdam scientiam ejusdem sunt Dei beneficio 
consecuti, quid facilius quam ista fabulosorum ab 
illis errorum conficta dogmata refellere? 

IV. Cum enim Prunicum nominant nihil ea vox 


σθαι τοῖς ἄρχουσιν ἓν εὐμορφίᾳ cA, xal ἁποσνλᾶν 
τὸ ἐξ αὐτῶν σπέρµα δι ἡδονῆς xo ἐχχύσεως, ἵνα 
δήθεν τὴν αὐτῆς δύναμιν τὴν εἰς διαφόρους σπαρεῖσαν 
αὖθις πάλιν ἀνακομίζῃ. Καὶ οὕτως Ex τοιαύτης ὑπο- 
θέσεως τὸ τῆς αὐτοῦ αἱσχρολογίας µυστήριον τῷ 
χόσμῳ ὑπεισήνεγχε. Kal τινες, ὡς ἔφην, τῶν προει- 
ρηµένων διὰ πολλης χαχομηχανίας, ἃ μὴ θέµις λὲ. 
γειν, πῶς ἐν πολυµιξίᾳ Ὑγυναιχκῶν, xal ἓν αἴσχρο- 
ποιῖαις ἀνηχᾶστοις ἀναστρέφεσθαι ἐδίδαξαν, ὡς xal —- 
που ὃ ἁγιώτατος ᾽Απόστολός φησι’ Τὰ γὰρ χρυσῃ 
γινόμενα ὑπ αὐτῶν αἰσχρόν ἐστι xal «1ἔγευ.. 


T". Ti δὲ βουλομένῳ τὴν ἀντίθετον ἰδεῖν ἐκ Πνεῦ- — 
µατος ἁγίου περὶ τῆς τούτου αἱρέσεως ἀνατροπὴν, | 
ἱστέον ἐστιν &r τῆς τοῦ &ylou Ἰωάννου ᾽Αποχαλύ- 
Ψεως, ὃς, γράφων μιᾷ τῶν 'Ἐχχλησιῶν Ex προσώπω 
Κυρίου, τουτέστι τῷ ἐπισχόπῳ τῷ ἐχεῖσε χαταστα- 
θέντι, σὺν τῇ δυνάµει τοῦ ἁγίου ἀγγέλου τοῦ ἐπὶ τοῦ — 
θυσιαστηρίου, φησίν᾽ Έχεις 06 τι xaAóv, ὅτι µι 
σεῖς τὰ ἔργα τῶν Νικολαϊτῶν, d καὶ ἐγὼ μισῶ. — 
Προύνικόν ὃτε ἄλλοι τιμῶντες τινὰ, ὡς xai οὗτοι, — 
μυθωδῶς πάλεν εἰς ταύτην τὴν ὑπόνοιαν τῆς aloypoup- 
γίας τὰ ἑαυτῶν πάθη ἐπιτελοῦντές φασι- Τῆς Πρου- 
νίκου τὴν δύναμιν συλλέγομεν ἀπὸ τῶν σωµάτων, 
διά τε τῶν ῥευστῶν' φημὶ δὲ γονῆς xal χαταµη- 
νίων, περὶ ὧν ὀλίγῳ ὕστερον, ὅταν περὶ αὐτῶν po- 
νομερῶς λέχειν ἐπιδαλλώμεθα, χατὰ λεπτότητα ὑφη- 
Υήσοµαι, οὐχ εἰς τὸ χρᾶναι ἀχοὰς τῶν ἀχουόντων ἡ 
ἑντυγχανόντων, ἀλλ᾽ εἰς τὸ τοῖς συνετοῖς ἆἁπέχθειαν 
μᾶλλον ἐργάσασθαι πρὸς αὐτοὺς, xal ἀποτροπὴν τῆς 
τῶν γακῶν ἐργασίας, οὗ συκοφαντῶν τοὺς ἁλιτη- 
ρίους, ἀλλὰ xav! ἀλήθειαν τὰ παρ) αὐτῶν γινόμενα 
εἰς τοὐμφανὲς θριαμθεύων. "Exepoi δὲ τῶν προειρη- 
µένων Ἰαλδαδαὼθ δοξάζουσι, φάσχοντες αὐτὸν εἶναι 
πρῶτον υἱὸν, ὡς ἔφην, τῆς Βαρθηλώ xaX διὰ τοῦτό 
φησι δεῖν ἄγειν αὐτῷ τὴν τιμὴν, ὅτι πολλὰ ἀπεχά- 
λυφεν. Ὅθεν xaY βιθλία τινὰ ἐξ ὀνόματος τοῦ Ἴαλδα 
θαὼθ ποιητεύονται ἐχτυποῦντες, xal ὀνομασίας μυ — 
plac βαρθαρικὰς ἀρχόντων, φησὶ, xai ἐξουσιῶν xa — 
ἕχαστον οὐρανὸν ἐναντιουμένων τῇ τῶν ἀνθρώπων 
Ψυχῇ. Καὶ πολλὴ ἁπλῶς fj διὰ τῆς πλάνης αὐτῶν χι- 
νοµένη τῷ γένει τῶν ἀνθρώπων ἐπιδουλή. "Αλλοι 8 
τὸν Καυλανχαὺχ ὡσαύτως δοξάζουσιν, ἄρχοντά τινσ 
τοῦτον οὕτω χαλοῦντες, φαντασιάζειν φιλοτιμούμενοι 
τοὺς ἀπείρους διὰ τῆς τῶν ὀνομάτων ἐχπλήξεως, xo! 
ἐπιπλάστου τῆς τοῦ ὀνόματος βαρδαρωνυμἰίας. Toi; 
ób ἐμπείροις χαὶ &x θεοῦ λαθοῦσι περὶ ἑκάστης óvo- 
µασίας xal ὑποθέσεως τῆς ἁληθινῆς τοῦ θεοῦ γνώ- 
σεως χόριν, πῶς οὐκ εὐθυέλεγχτα τὰ τῆς μυθώδους 
αὐτῶν πλάνης διδάγματα xal ἐχέγγνα;: 


Δ'. Προύνιχον ἐὰν εἴπωσι (66), τὸ ὅλον ἐστὶν ἡδυ» 


* Ephes. v, 19. * Apoc. i1, 6. * qp. Προῦνειχον, 


(66) Προύγικον γὰρ ἐὰν εἴπωσι. Ἡρούνιχος He- 
μον bajulum ac mercenarium significat. Οἱ µι- 
ou κοµίζοντες τὰ ὥνια ἀπὸ τῆς ἀγορᾶς, οὓς τινες 
παιδαρίωνας καλοῦσι, δρομεῖς, τραχεῖς, ὀξεῖς εὐχί- 


νητοι, Yopyot, µισθωτοί, Idem fere apud Suidam 
Vulgo a πρό οἱ ἑνείχω deducunt, aut a πρό οἱ νεῖ. 
xog. Nam et ὑθριστήν interpretantur; itaque Plia- 
vorinus. Qui et addit, πύόριλος τὸ αἱδοῖον. Quod de -— 








$85 ADVERSUS ILERESES LIB. J. TOM. If. — H.FRES. XXV. 26 
παθείας καὶ ἐχχαρδίας ἐξεύρεσις. Πᾶν γὰρ τὸ πρου- A aliud quam voluptatum excogítatas illecebras indi- 


νχευόµενον λαγνείας ὑποφαίνει τὸ ἐἑπώνυμηων * φθο- 
ρᾶς & τὸ ἐπιχείρημα. "Emi τοῖς γὰρ τὰ σώματα δια- 
χορεύουσιν. Ἑλληνιχή εἰς ἔστιν ἡ λέξις τὸ Έπρου- 
νίχευσε ! ταύτην. '0θεν xal ἐν µύθοις ἀναγράφουσιν 
d τὰ Ἑλληνικὰ συγγραφάµενοι Ἑλλήνων ἁἆπα- 
τῶνες, περὶ χάλλους λέγοντες οὕτως, ὅτι χάλλος 
πρώνιχον, ᾽Αλλὰ xai περὶ τοῦ Κανλαυχαὺχ τίς τῶν 
Υπωσχόντων οὗ χαταγελάσειεν, ὅτι τὰς Ἑδραϊστὶ 
χαλῶς εἰρημένας λέξεις, καὶ Ἑλληνιστὶ χαλῶς ἑρμη- 
γευθείσας, χαὶ νῦν παρὰ τοῖς Ἑλληνιστὶ ἀναχινώ- 
(c. φανερὰς οὔσας, καὶ οὐδὲν σχολιὸν ἐχούσας, 
αὐτὰ εἰς εἰδωλοποιίας τε xal εἰς μορφὰς, χαὶ εἰς 
ἑνποστατικὰς ἀρχὰς, xaX ὣς εἰπεῖν ἀνδριαντοπλα- 
cac τοῖς ἀφελέσι διὰ φαντασίας τὴν πλάνην ὑποσπεί- 


cat, Nam quidquid προυνιχευόµενον dicitur, id vo- 
nerez libidinis significationem, et teutatam ab ali- 
quo corruptelam demonstrat. Nam ad eoruin facie 
nus, qui puellis stuprum offerunt, Graecorum usi- 
Lata vox est, Ἐπρουνίχευσε ταύτην, hoc est, stuprum 
huic obtulit. Unde etiam impostores illi qui de re- 
bus Grecie scripserunt, cum de pulchritudine 
mentüonem faciunt, χάλλος προῦὔνιχον appellant. 
Quod vero ad yocem-Caulaucauch attinet, quis. eorum 
qui nominis hujue potestatem noxerit risum teuere 
pessit, cum istos videat vecabula quiedam Hebraico 
behe concepta, nec minus commede Grzce reddita, 
ab 79 iisque qui Grece legunt plane intellecta, 
cum diflicile nibil babeant, hac illos tamen expri- 


porc, ἀνατυποῦσιν εἰς τὴν τῆς αἰσχρᾶς αὐτῶν καὶ B. mendis suis idolis accommodare, hoc est inanibus 


μυύώδους τέχνης ὑποσποράν; Καυλαυχαὺχ γὰρ Ev τῷ 
Ἠσαῖᾳ (67) γέγραπται, λέξις τις οὖσα Ev τῇ δωδε- 
xr ὁράσει, ἔνθα λέγει 6.1{ψι' ἐπὶ ϐ.14ψει, ἑ Ίπίδα 
iz ἑ]αίδι. "Ετι guxpór, ὅτι μικρὸν προσδέχου. 
Ὡς χαὶ αὑτὰ τὰ 'E6paixà ῥήματα τελειότατα ἓν- 
ταῦθα παραθήσοµαι αὐταῖς λέξεσιν, ὡς ἐστὶ γεγραµ- 
μέν. Τὸ γὰρ Σαυλασαῦ σαυλασαῦ ἑρμηνεύεται 0A(- 
ἐις ἐπὶ 04lyro. Καυλαχαὺχ κανλαχαύχ, ἐλπὶς ἐπ᾽ 
ἐίδι’ Σιηρσὰμ ζιηρσάµ, ἔτι μικρὸν ὅτι μιχρὸν 
χρεσδέχου. Ποῦ οὖν ᾗ τούτων μυθολογία; ποῦ i) 
χίσσησις τῆς φαντασιολογίας ; Πόθεν τῷ χόσμῳ τὰ 
ζιζάνια» Τίς 6 ἀναγχάσας εἰς ἑαυτοὺς ὀπισπάσασθαι 
Βεθρν τοὺς ἀνθρώπους; El μὲν γὰρ γινώσχοντες 
με-εποίησαν τὰς ὀνομασίας εἰς φαντασίαν ἁπωλείας, 
hol; προφανῶς αἴτιοι γεγόνασιν " εἰ δὲ ἀγνοοῦντες 
Ε μὲ ἴδεισαν ἔφασαν, οὐδὲν αὐτῶν ἀθλιώτερον. Μωρὰ 
rip ταὔτα ὡς ἀληθῶς ' xal παντὶ τῷ σύνεσιν χεχτη- 
pw) iv θεῷ ἕνεστιν «ἰδεῖν. Ἡδυπαθείας γὰρ χάριν 
Ηντούς τε xa τοὺς πειθοµένους ἀπώλεσαν xal ἀπολ- 
M». Πνεῦμα γάρ ἐστι πλάνης, ὥσπερ φύσημα ἐν 
Vig διαφόροις χινήµασιν ἕχαστον τῶν ἀφρόνων κι- 
K; χατὰ τῆς ἀληθείας. Καὶ Υὰρ xal αὐτὸς ὁ αὐλὸς 
ἡμημά ἐστι τοῦ δράχοντος, δι οὗ ἐλάλησεν ὁ πονη- 


! πρ. προυνιχεῦσαι ταύτην.  * aa. xxvin, 10. 


pintum videtur. .Sed nemo notionis ejus, quam 
ditanius ei voci tribuit, mentionem facit, ut 

sil quod πορνεύεσθαι, vel φθείρειν. Ac suspicari 
ket in ea significatione diei, quasi πορνιχεύειν et 
Βρνιχόν, Vir quidam dectus apud Diogenem in 
n«rate vocem illam ausus esL rescribere, pro 
6 quod vulgo legitur πορνικούς. Verba Diogenis 
RC sunt : Kai εἴποτε μέλλοι εἰς ἄστυ ἀπιέναι. 
σσ. τοὺς θορο;θώδεις πάντας καὶ πορνιχοὺς ὑπο- 
SM αὐτοῦ τῇ παρόδῳ. Verum sine veterum au- 
eriite codicuin. nefas est aliquid immutare. 
ipid Hesychium vero, ut recte observat idem, in 
Cabulo Σχίταλοι, ἀπὸ τῶν ἀφροδισίων, xai τῆς 
Ῥωνιχίας νυχτερινής. Ubi προὐνιχέα pro re venerea 
$Wrpata videtur. p 
[δη KavAavxabx γὰρ ἐν τῷ 'Hcatg. Loeus ille 
Bie xxvii, com. 10 οἱ 15. legitur ; scd. Hebraica 
LXX Senioribus diserepant : "p πο Ἡ PE 


σον Do Ww ov "Y pop? Lreceptum ad 
ecptum, spes ad spem, eic. ; vel : Monda, re- 
wa, exspecta, reerspecta; quod de sacrilega 
ies ac dicacitatle Judseoruin. interpretatur Hie- 


formis, ac subsistentibus principis, et, ut ita dicam, 
sSinulacrorum figmentis, dum vana illa neminum 
ambitione rudiorum mentibus errorem suum asper- 
gunt, quo turpem illam ac fabulosam artem latius 
dissipent? Etenim vox illa Caulaucauch apud [saiam 
scripta legitur in duodecima visione, cum ita lo- 
quitur : Tribulationem. super tribulatione, spem su- 
per spe : adhuc paululum, paululum adhuc exspecia?. 
Quare ipsamet Hebraica verba, totidem ut illic le- 
guntur descripta syllabis hoe loco subjiciam. Quippe 
Tsau latsau, (sau latsau, tribulationem super tribu- 
lat^onem , signifieat. Caulacau, spem super spem. 
Zeer scham, zeer scham, ad/tuc paululum, paululum 
adhuc exspecta. Ubinam igilur est illorum commen- 
um? Ubi vanissimum illud somnium fetus instar 
ab istis conceptum ? Unde hec in mundo zizania ? 
Quasnam genus hoc hominum necessitas coegit, sibi 
ut voluntarium exitium consciscerent? Si enim 
ejusmodi vocabula cum eorum vim intelligerent 
perniciosa ludificatione detorserunt, manifeste sibi- 
metipsis mali auctores fuerunt : sin per ignoran- 
tiam quz nescirent usurpaveriut , nihil his fingi 
potest infelicius. Stolida quippe sunt hac, atque 


ronymus. At LXX : θλίφις ἐπὶ θλίφι, ἐλπὶς Ex ἑλ- 
πίδι. "Ett μικρόν, ἔτι µιχρόν. Videntur ^X pro "y 
legisse. Nec ideo accusandus est Epiphanius, ut a 
p nescio quo factum est, quosi Hebraice nescierit. 
Hebraica ut erant exscripsit ille; tum ad singula 
vocabula Graecam interpretationem adjouxit, eujus- 
modi in Ecclesia passim exaudiri solebat : et £ppr- 
νεύεται, dixit, hoc est ita a LXX redditur. Quod 
autem idem ille censet, Nicolaitas impurissimi Dei 
sui nomen Καυλαυχαύχ e psal. xxix suinpsisse : ubi 
ita scriptum est nza3 ov vox robusta; ac perpe- 
rani Epiphanium ex lsaia transtulisse; mihi non pro 
bat ; nam illis ipsis Isai: verbis abusos hereticos 
testis est. flieron., cujus hac verba sunt : Hisque 
terbis abuti solet immundissima heresis apud. sim- 
plices quosque atque deceptos, ut terrorem [aciat no- 
vitate sermonum ; quod scilicel qui hec verba cogno- 
verit, et in coitu eorum meminerit, absque ulla dubi- 
tatione transeat. ad. regna celorum. Nicetas lib. 1 
Thesauri Nicolaitas scribit Prunicuim inulierem, e 
Caulaucam veneralos esse. 


S97. 
ridicula ; qux quisquis divinitus prudentiam nactus 
Sit nullo negotio pervideat. Siquidem voluptatis 
gratia cum seipsos, tum quos habent seetatores 
perdiderunt, perduntque quotidie. Et quidem erro« 
ris ille spiritus quidam velut in tibia flatus est, qui 
unumquemque insipientium hominum diversis con- 
tra veritatem: agnitionibus commovet. Atque adeo 
libia serpents figuram imitari videlur, per quem 
malus dzmon locutus est, atque Evam decepit. Ad 
cujus exemplar expressa , et ad humanum genus 
illudendum confecta tibia est. Tu vero et illam mihi 
effigiem intuere, quam qui tihia canit in sese re- 
presentat. Hic enim sursum faciem attollit, ac 


S. EPIPHANTI 


vd 

A phe, καὶ ἡπάτησε τὴν Ebow. ᾽Απὸ τοῦ τύπο YÀ( 
ἐχείνου κατὰ μίμησιν ὁ αὐλὸς τοῖς ἀνθρώποις εἰς 
ἁπάτην χατεσχενάσθη. Καὶ ὅρα τὸν τύπον, ὃν αὐτὸς 
ὁ αὐλῶν kv τῷ αὐλῷ ποιεῖται. Αὐλῶν γὰρ ἄνω 3»2- 
νεύει, χαὶ χάτω κατανεύει ' δεξιά τε χλίνει χα) 
εὐώνυμα ὁμοίως ἐχείνῳ. Τούτοις γὰρ χαὶ ὁ δ:άθολος 
τοῖς σχήµασι χέχρηται, ἵνα χατὰ τῶν ἐπουρανίων 
ἑνδείξηται τὸν βλασφημίαν, xaX τὰ ἐπὶ τῆς γῆς ἄφα- 
νισμῷ ἀφανίσῃ, χαὶ ὁμοῦ συμπεριλάθῃ τῶν οἴχου-. 
µένην, δεξιά τε xal εὐώνυμα λυμµαινόµενος τοὺς τῇ 
πλάνῃ πειθοµένους τε χαὶ θελγοµένους, ὥσπερ Σι. 
μουσικοῦ ὀργάνου, ταῖς φωναῖς ταῖς πεπλαντ μὲ 
ναις. 


deorsum demittit, tym ad. dextra sinistraque perinde ut ille vergit. Quippe diabolus iisce gestibus 
utitur, ut contumeliam in superos ostentet, et quie in. terra sunt funditus evertat, totumque adeo ter- 


rarum orbem eodem exitio comprehendat , dum 


dextra pariter ac sinistra perniciem iis affert qui in 


ejus se fraudem committunt, ac sic tanquàm musico instrumento &() fraudulentis illius sermoni- 


bus afficiuntur. 

V. Sunt et alii quidam ex hereticorum illorum 
grege, qui inania quxdam nomina confingunt, ita- 
que dicunt : Initio tenebras, ac voraginem, et aquam 
fuisse : αι a se invicem spiritus secreverit. Verum 
tenebre? contra spiritum iracundia ac furore per- 
citz:e sursum excurrentes cum eo congressz sunt. 
Inde matrix nescio quz genita prodiit, qu:e ejus- 
dem spiritus consuetudinem appetiit. Ex eaque qua- 
tuor ones produetisunt. Ab his xiv alii procreati. 
Item dextra, sinistraque, necnon lumen ac tene- 
μι. Secundum hos omnes Lurpem quemdam zonem 
editum narrant, eunique cum ea, quai paulo ante 
diximus, matrice coiisse : et ab utroque deos atque 
angelos, et dz2emones, ac septem spiritus ortum ha- 
buisse. Sed histrionica illa figmenta nullo negotio 
deteguntur : nam cum unum initio Patrem defi- 
niant, subinde plures deos ostendunt, ut ipsummet 
errorem sua contra se quodammodo armare men- 
dacia commonstrent, ac seipsum evertere ; cum in- 
terim omni ex parte perspicua veritas appareat. 


VI. Quid est igitur, Nicolae, tibi quod opponam ? 
quidnam disputaho? Unde nobis turpem illum ne- 
scio quem :ronem, ac nequiti:ze radicem , οἱ fecun- 
dam illam matricem ac denique plures deos ac dze- 
mones invelis? Nam quod ad Apostolum attinet cum 
jjs verhis utitur ! : Si sunt qui appellantur dii, eos 
nusquam esse significat. Cum enim, qui appellantur, 
dicit, sola illos appellatione constare, cum reipsa 
minime subsistant, nec aliter quam quorumdam 
opinione docuit. Nobis vero Deus, inquit, unus est, 
nobis, inquam, qui veritatis sumus cognitione prx- 
diti. Nec qui appellaretur, sed qui revera esset 
Deus, adjunxit. Quod si unus nobis est Deus, plu- 
res omnino esse non possunt. Accedit et Christi in 
Evangelio dictum illud : Ut cognoscunt te solum ve- 
rum Deum *. Quo istiusmodi hominum , qui fictas 
fabulas, ac multiplicem divinitatem commenti sunt, 


ΕΤ Cor. vin, 5. * Τραμ, xvii. 5 


B ὮΕ. "Αλλοι δέ τινες ἐξ αὐτῶν χενά τινα ὀνόματα 
ἀναπλάττουσι, λέγοντες, ὃτι Σχότος ἦν καὶ βυθὸς χαὶ 
ὕδωρ: τὸ δὲ πνεῦμα &và μέσον τούτων διοριαμ»ν 
ἐποιῄσατο αὐτῶν. Τὸ δὲ σκότος ἣν χαλεπαϊνόν τε xoi 
ἐγχοτοῦν τῷ πνεύματι' ὅπερ σκότος ἀναδραμὸν πε-. 
ριεπλάχη τῷ πνεύματι. Καὶ ἐγέννησε. φτοσὶ, τινὰ µί- 
«pav καλουµένην, Ἆτις γενντθεῖσα ἐνεχίσσησεν iv 
αὐτῷ τῷ πνεύματι. Ἐκ δὲ τῆς μήτρας προεθλήθη- 
σάν τινες τέσσαρες Alüveg: Éx δὲ τῶν τεσσάρω, 
Λἰώνων ἄλλοι δεκατἐσσαρες, χαὶ γέγονε δεξιά τε καὶ 
ἀριστερὰ, φῶς xaY σχότος. Ὕστερον δὲ μετὰ ni 
τας τούτους προθεθλῆσθαί τινα αἰσχρὸν αἰῶνα, µεμί- 
χύθαι δὲ τοῦτον τῇ µήτρᾳ τῇ ἄνω προδεδηλωµένῃ 
χαὶ ἐκ τούτου τοῦ αἱῶνος τοῦ αἰσχροῦ χαὶ ττς uf 
τρας γεγονέναι θεούς τε xal τοὺς ἀ]γέλους x7 ἓ-' 
µονας, καὶ ἑπτὰ πνεύματα. Φωρατὴ δὲ τούτα 
πλάνης µιμµολογία. Απ΄ ἀρχῆς γὰρ ἕνα Πατι 
γοντες καὶ ὁριζόμενοι, ὕστερον πολλοὺς θεοὶ 
φηναν, εἰς τὸ δεῖξαι αὐτὴν τὴν πλάνην καθ) cava 
τὰ ὑπ' αὐτῆς ψευδῆ λεγόμενα ὀπλίζειν, ἑαυτὶν Ob 
λύειν, vg ἀληθείας ἀεὶ ix παντὸς µέρους εὑρισκε-. 
μένης | 

G'. Τί τοίνυν εἴπω πρὸς σὲ, (0 Νιχόλαε; τὶ δια 

λεχθήέσοµαι; Πόθεν, ὢ οὗτος, ἦχεις φέρων ἡμῖν αἱ - 

σχρὸν αἰῶνα, xat ῥίκαν πονηρίας, καὶ µήτραν γεν. 
τικὴν, καὶ θεοὺς πολλοὺς, καὶ δαίµονας: Ὁ Tip 

Απόστολος, φήσας' Εἴπερ εἰσὶ «Ἰθγόμενοι 050 

οὐκ εἶναι τούτους ὑποραίνει. "Ev τῷ γὰρ εἰπεῖν, «ἴε- 

γόμενοι, ἔδειξεν αὐτοὺς ἓν τῷ ᾿λέγεσθαι µόνον εἶναι, 
μὴ ὄντας τῇ ὑποστάσει, ἀλλὰ διὰ τῆς τινῶν ὑπολί- 
deo. Ἡμῖν δὲ, φησὶν, slc Θεὸς, δηλονότι τοῖς τν 
γνῶσιν τῆς ἀληθείας ἐπισταμένοις. Καὶ οὐχ εἶπε às. 
γόµενον θΘεὸν, ἀλλὰ ὄντα Θεόν. El δὲ ἡμῖν εἷς θεὺς, 
οὐχέτι πολλοὶ θεοί. Καὶ ὁ Κύριος ἓν τῷ Εὐαγγελίῳ 
quoiv* "Ira γινὠώσκωσί σε τὸν µόνον ἀ.1η0ινὸ 

Θεὺν, ἵνα ἀνατρέψῃ τὴν διάνοιαν τῶν τὰ μυθώδη 5 

γόντων, xai νοµιζόντων εἶναι πολυθεῖαν. Εἷς vip 

ἡμῶν ἐστιν ὁ θεὸς, Πατ]ρ καὶ Y tbc xat ἅγιον Πνευμα᾽ 

τρεῖς ὑποστάσεις, µία χυριότης, µία θεότης, μία Oo 


D 

















ADVERSUS HJERESES LID. I. TOM. 1l. — HJERES. XXVI. 


$50 


ξολογία, xai οὐ πολλοὶ θεοί. ΠἩοῦ 65 πληροῦται χατὰ A sensus ac cogitationes everteret. Unus enim nobis 


σὲ, ὦ Νιχόλαε, τὸ ὑπὸ coU Σωτῆρος εἰρημένον; ὅτι 
Εἰσὶν εὐνοῦχοι, οἵτινες εὐνουχίσθησαν ὑπὸ τῶν &v-- 
θρώπων' καὶ εἰσὶν εὐνοῦχοι, ot ἐκ γεννητοῖς ! ἐγεν- 
νθησαν xai εἰσὶν εὐνοῦχοι, οἵτινες εὐνούχισαν 
ἑαυτοὺς διὰ τὴν βασιλείαν τῶν οὑρανῶν. El τοίνυν 
εὐνῦχοί εἰσι διὰ τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν, πῶς σὺ 
οεαυτὸν πεπλάνηχας, xai τούς σοι πειθοµένους διὰ 
λαγνείας xat αἰσχροποιίας τὴν ἀλήθειαν τοῦ θεοῦ ἐν 
ἀδιχίᾳ χατέχων καὶ διδάσχων; Ποῦ δὲ παρὰ aot πε- 
κλήρωται τὸ, Περὶ τῶν παρθένων δὲ ἐπιταγὴν 
Κυρίου οὓκ Éxo* ΙΥώμην δὲ δίδωµι, ὡς ἠ.-ξεημέ- 
roc τὸ κα.λὸν' οὕτως εἶναι, xaX πάλιν Ἡ παρθέ- 


voc µεριμνᾷ τὰ τοῦ Κυρίου, πῶς ἀρέσει τῷ Κυ- 


ple, ἵνα ᾗ ἁγία ἐν σώμαει καὶ ἓν Xveüpgati ; Καὶ 


est Deus, Pater, Filius, et Spiritus sanctus, persona 
tres, una dominatio, divinitas una; upa laudis om- 
nibus, glorieque predicatio : proinde nequaquam 
plures dii sunt. Jam illud, quod usurpatum a Do» 
mino est, quomodo &1 te, Nicolae, tandem auctore 
perficitur? Esse quosdam eunuchos, qui ab homie 
nibus castrati sunt ; et alios esse qui tales a nati- 
vitate prodierint. Alios denique qui se regni cole« 
stis causa cagiraverint *. Quod si nonnulli coelestis 
regni gratia facti sunt eunuchi, cur teinetipsum, 
tuosque discipulos libidine ac fesdissima voluptate 
decipis, divinamque veritatem-per summam in- 
justitiam retines*, ac perperam docendo depravas? 
Istud porro quo tandem pacto apud te geritur : De 


πόσα ἐστὶ περὶ &yvelac καὶ ἑγχρατείας χαὶ παβρθε- D virginibus preceptum Domini non habeo; consilium 


via; λέχειν ! Παρὰ coo γὰρ ὁ πᾶς βόρύορος τῆς ἆχα- 
θαρσίας ἀναισχύντως ὀρίξεται. ᾽Αλλὰ διὰ τῶν δύο f 
εριῶν τούτων ῥητῶν τῆς χαταγελάστου αἱρέσεως, 
£o; ἀνατροπὴν τοῖς ἐντυγχάνουσιν ὁ σκοπὺς. ἐν» 
ταὖθά uox παρακχείσθω, 


autem do, tanquam misericordiam οοπεεεµί ita 
bonum esse * ; ac rursum : Virgo sollicitd est de He 
que sunt Domini, quomedo placeat Domino, δὲ sane 
cta sit cerpore ac. epiritu *? Quam multa de ολο. 
tate, continentia ae virginitate dici possunt! Nam 


spud te impuritatis omne conum siné pudore profnitur. Verum duabus illis tribusve sententiis, 
quem mibi scopum evertendz ridicule hujus secte prefixeram, hactenus lectoribus exposuisse suffi 


ciat. 

7. Προϊὼν δὲ χαθεξἠς τὴν τούτῳ συνεζευγµένην 
αἴρεσιν, ὥσπερ χορτοµανήσασαν ὕλην f| δάσος ἆχαν- 
θῶν πανταχόθεν συνηνωµένην *, f) χατεξηραμµένην 
lv &ypip πληθὺν ξύλων τε xa φρυγάνων εἰς xatá- 
χαυσιν ἑτοιμαζομένην ὑποδείξω, διὰ τὸ τῇ αὐτῇ al- 


VH. Deinceps itaque affinem huic heresin, velut 
lüxuriantem herbam, aut spiaarum densissimam 
copiam undique collectam, aut lignorum in agro, 
virgultorumque desiccatam eongeriem, et ad incen- 
dium pmeparatam in medium proferam, eo quod 


ῥέσει τοῦ ἐλεεινοῦ Νικολάου, ὥσπερ δι’ ἔγκεντρισμοῦ U eadem illa perditi Nicolai secta, tanquam insitione 


* ψώρας &yplac, 7| Mnpas ἓξ ἑτέρων σωμάτων ἕτερα 
σώματα παραφθείρεσθαι. Οὕτω ἀπὸ μέρους εἰσὶ 
συνηνωµένοι οἱ λαγόµενοι ἐξ αὐτοῦ καὶ τῶν πρὸ 
αὐτοῦ, Σίμωνος δέ φημµι, καὶ tov ἄλλων λαθόντες 
τὰς προφάσεις Γνωστιωοὶ καλούμανοι, χατάγνωστοι 
δὲ τὸ πᾶν διὰ τὴν Ev τοῖς πράγµασι τῆς ἀχαθάρτον 
ἐργασίας αὐτῶν µοχθηρίαν xat αἰσχρονργίαν. Ὡς 
ἀληθῶς γὰρ χαὶ τοῦτον πρὸς ὀλίγον ἐγκρατευσάμε- 
νου, εἶτα ἁ ποστάντα τῆς ἑἐγχρατείας, δίκην Όδρωπος 
t») ἑρπετοῦ καλουμένου ἐξ ὑδάτων εἰς γην ἀνελ- 
θόντος, καὶ elg ὕδωρ αὖθις ἀναστρέφαντος. καλάμῳ 
τῷ ἐν χειρὶ δοθέντι Χριστοῦ παίσαντες καὶ ὀλέσαντες, 
ἐχὶ τὰς ἑξῆς αἱρέσεις βαδίσωµεν. 


ΚΑΤΑ ΤΩΝ -AETOMEN(N (08) TNOZTIKON 
"Ext, ἡ καὶ εἰκοστὴ Ext. 
Δ’. Πάλιν οὗτοι ol. Γνωστικοὶ διαφόρως ἀπὸ τούτον 


'Lege γενετῆς. 3 F. συνηνωµένον. 3 Mattb. xis, 12. 


(68) Γνωστικῶν. Gnosticorum appellatio, quam 
Wapurissimi hareticorum usurparunt, eximium 
quemdam atque exquisitum anii statum, ac san- 
citatis significat, ut ex Alexandrino Clemente aliis- 
que colligere licet. Nam apud illum 1 Pedag., cap. 
6, opponuntur of Γνωστιχοὶ τοῖς φυχικοῖς, el. πνευ- 
µατιχοί vocantur. Οὐκ ἄρα οἱ μὲν ἆ νωστιχοὶ, οἱ δὲ 
φυχικοὶ ἐν αὐτῷ τῷ Mu ἀλλ οἱ πάντες ἀποθέμε- 
νοι τὰς σαρχιχὰς ἐπιθυμίας , ἴσοι, καὶ πνευματιχοὶ 
ταοὰ «i9 Kuplp. Sed in aliis Σερωµατέων libris, et 


PaTROL. Gh. XLI. 


quadam, vel potius uti fer: scabiei ac leprse cone 
iagione alia ex allis corpora, sic hominum tentan- 
tur ac corrumpuntur animi. Hoc itaque modo eun 
superiore hseresi €oherens ex aliqua parte, qui 4 
Nicolso ipso, ejusque sntecessoribus, Sithóne a€ 
etteris occasionem naeti Gnostict nominantur, κα» 
πάγνωστοι, hoe est. damnandi penitus, propter im« 
purissimi flagitii quod perpetrare solent turpitudi- 
nem ac nequitiam. Quamobrem cum πού illüm hac- 
tenus continenti: ad breve tempus cultorem, ae 
subinde desertorem, et hydropis similem (quod ser- 
pentis genus ex aquis in terram emergit, et eodem 
postea se recipit), calamo, qui Christo in manum 
traditus est, percussum confecerimus, reliquas ad 
hzreses orationem nostram promovebimus. 


$89 ADVERSUS GNOSTICOS, 
Qua est haeresis Vl sive XXVI. 


I. Rarsum Gnostici isti varie ab illo propágatl 


^ Rom. 1,18. ὅ [ Cor. vit, 25. * ibid. 34. 


in primis vii, de Gnosticis et γνωστιχῇ δυνάμει plu- 
ribus disputat : cujus τρία esse dicit ἁποτελέσματα : 
nimirum τὸ γινώσχειν τὰ πράγματα” δεύτερον, «b 
ἐπιτελεῖν 6 τι ἂν ὁ λόγος ὑπαγορεύῃ' χαὶ τριτὸν τὸ 
παραδιδόναι δύνασθαι θεοπρεπῶς τὰ παρὰ τῇ ἁλη- 
θείᾳ ἐπιχεχρνμμένα. Quare Gnostici sunt homines 
perfecta ac singulari quadam virtute, ac divinarum 
Ferum scientia przditi; nec ea quidem vulgari, sed 
abstrusa ac recondita. Unde qui a Nicolao, Basi- 
lide ezáerisque propagati arcanas quasdam nugas, 


11 


$21 


S. EPIPHANTI 


322 


in mundo pullularunt, homines erroribus implica, A φυόμενοι ἡπατημένοι ἄνθρωποι, ὥσπερ &mb πικρίας 


ac velut ex amaritudine procreati fructus, quemad- 
modun cuivis perspicuum est, et ad veritatis pro- 
bationem non $olum a fidelibus, sed etiam ab infi- 
delibus deprehendi nullo negotio potest. Etenim 
vulvam, ao turpitudinem, czteraque id genus in 
sermone jactare, nonne ridiculum mortalibus oni- 
nibus Grzcis perinde ac barbaris, sapientibus in- 
sipientibusque videbitur? Sed h:ec magna prorsus 
calamitas, ac vebemens, ut ita dicam, infelicitas 
est : damnatos illos, et errore deceptos, sectarum 
arifices incitari contra nos atque insurgere, velut 
foedas quasdam bestias, qux molestiam nobis ac 
fetorem et pruritum confictis illis suis mendaciis 
afferant. Ergo isti cum Nicolao conjuncti, et ab eo 


χαρποὶ, ὡς tavcl. τῳ δηλὀν ἐστι, xal φωρατὺν πρὺς 
δοχιμὴν ἀἁἀληθείας, οὐ μόνον εἴποιμι πιστοῖς, à 
τάχα καὶ ἀπίστοις, ἐν τῷ χόσµωῳ ἑθλάστησαν. Τὸ γὰρ 
μήτραν xal αἰσχρότητα λέγειν, καὶ τὰ ἄλλα, πῶς 
οὐχὶ χαταγέλαστα φανείη πᾶσινιάνθρώποις, "Ἑλλητί 
τε χαὶ βαρδάροις, σοφοῖς τε καὶ ἀνοήτοις ; Πολλὴ δὲ 
συμφορὰ καὶ μεγίστη, ὡς εἰπεῖν, ταλαιπωρία τοὺς 
ἐν χαταγνώσει xol ἐν πλάνῃ ἐπισείεσθαι ἡμῖν τῶν — 
αἱρέσεων ἀρχηχοὺς, xaX ἐπανίστασθαι, ὥσπερ χνω- 
δάλων Ἀπλῆθος, ὀχλήσεις τε xal δυσοδµίας, χνισμοὺς 
τε xaX ἐπεντριθὰς ἡμῖν ἐμποιοῦντας διὰ τῆς τοῦ µυ- 
θοποιοῦ πλάνης. Οὗτοι δὲ οἱ τούτῳ τῷ Νιχολάῳ συν- 
εζευγμένοι, πάλιν ἀπ᾿ αὐτοῦ ὡς ἀπὺ οὐρίου ὡοῦ 
ὄφεως σχορπίοι Ἡ ἐξ ἁἀσπίδων γεγεννηµένοι, τινὰ 


velut subventaueo serpentis ovo scorpii, sive aspi- B ἡμῖν παρεισφέρουσι πενοφωνίας ὀνόματα, καὶ βίδλους 


dibus prognati quaedam nobis inaniter sonantia 
30mina, librosque commenti sunt : velut inter cz- 
teros quem Noriam appellant, atque ex superstitio- 
sis Gentilium opinionibus conformatis ad institu- 
tum suum nugis illis ac fabulis veritati mendacium 
admiscent. Quippe Noriam istam Noemi conjugem 
faciunt. Quam idcirco Noriam wocant, ut que a 
gentilibus concinnata sunt barbaris vocibus dissi- 
mulantes, cireumventis a se hominibus facilius illu- 
dant : quo quidem pacto, ut Pyrrhze vocabulum in- 
terpretando redderent, Norie appellationem indi- 
derunt. Nam cum nura apud llebraos ignem, non 
illa quidem secretiore lingua, sed Syriaca signill- 
cet ; Hebr siquidem ignem esauth -nominant, illi 
pr:x inscitia atque imperitia eo vocabulo sunt abusi. 
Atqui neque Pyrrha illa Graecorum celebrata scri- 
plis, neque ab illis confieja Noria, sed Barthenus 
Noemi conjux fuit. Graci vero Pyrrham Deucalio- 
nis uxorem fuisse memorant. Tum causam afferunt 
iidem illi, qui Philistionis mimos iterum nobis ob- 
trudunt. Cum enim, inquiunt, in arca &$ esse 


! Υρ. παρθένος. 


et exsecranda nescio qux figmenta, velut mysteria, 
traderent, Γνωστικούς 6ο ab exquisita illa rerum 
altissimarum notitia dici voluerunt. Augustinus : 
Gnostici propter excellentiam scientie sic se appella- 
tos esse, vel appellari debuisse gloriantur. Apud So- 
cratem, lib. iv, cap. 18, alias x£', corrigendus in- 
terpres, qui quod Evagrius de insigni quodam wno- 
nacho scripserat ad Mariam lacum habitante, προσ- 
οιχεῖ δὲ αὐτῇ μοναχὸς τῆς παρεμδολῆς τῶν Γνωστι- 
κῶν ὁ δοχιµώτατος ΄ ita. verlit: |n ea monachus ex 
.secta Gnosticorum vir spectatissimus habitavit. Fal- 
litur. Neque enim ex tam impura secta laudabilis 
ac probus exsistere monachus potuit; neque de 
virtutibus tam exquisite disputare. (uare Γνωστιχός 
eodem sensu quo Clemens usus est, et Evagrius ipse, 
qui librum eo nomine inscripserat, accipiendus est, 
nempe ὁ χαταξιωθεὶς τῆς γνώσεως, eximia divinarum 
rerum scientia proditus. Iedeo ad heresin Gnostico- 
rum, qua» non una simplexque fuit, sed universi 
fere, quos fabulones Augustinus vocat : Quique, ut 
idem ait, fabulas vanas, easque longas et perplexas 
contezuerunt , Gnosticorum appellatione censentur, 
Epiphanius, infra her. xzxi sub initium, decem 
Guosticorum genera facit, a totidem illorum pro- 
Ραραία ducibus, quos porum eodem illo loco, par- 
tim hzresi xxvii, n. 1, percenset. Sunt. auteu hi, 


πλάττουσι, Νωρίαν τινὰ βίδλον χαλοῦντες, xai ἐξ 
ὑπονοίας Ἑλληνιχῆς δεισιδαιµονίας μεταποιοῦντες 
τὴν παρ᾽ αὐτοῖς τοῖς Ἕλλησι μυθώδη ῥαφῳδίαν xot 
φαντασίαν, οὕτω τὸ φεῦδος τῇ ἀληθείᾳ παραπλέ- 
xouct, Ταύτην γάρ qaot τὴν Νωρίαν εἶναι τοῦ Nos 
γυναῖχα. Καλοῦσι δὲ Νωρίαν, ὅπως τὰ Ἑλληνικῶς 
παρὰ τοῖς Ἕλλησι ῥαφῳδηθόντὰ αὐτοὶ βαρθαριχοῖς — 
ὀνόμασι µεταπο:ῄσαντες, τοῖς Ἡπατημένοις παρ — 
αὐτῶν φαντασίαν ἐργάσωνται, ἵνα δὴ χαθ᾽ ἑρμηνείαν — 
ποιῄσωσι τὸ τῆς Πύῤῥας ὄνομα, Νωρίαν τοῦτο ὀνο- 
µάζοντες, ᾿Επειδὴ Υὰρ νουρὰ (69) iv τῇ Ἑδραϊὲ. - 
πΌρ οὐ κατὰ τὴν βαθεῖαν γλῶσσαν ἑρμηνεύεραι, 
ἁλλὰ καὶ Σνριαχῇ διαλέχτῳ' ἠσαὺθ γὰρ τὸ xtp 
παρὰ Ἑθραίοις χαλεῖται, οὐ (69) χατὰ τὴν βαθεῖ-ν 


C γλῶσσαν τούτου χάριν αὐτοῖς συ µθέδηχε κατὰ 


ἄγνοιαν xa ἀπειρίαν τῷ ὀνόματι τούτῳ χεχρῆσθαι. 
Οὔτε γὰρ Πύῤῥα ἡ παρ Ἕλλησιν, οὔτε Νωρία i 
παρὰ τούτοις µυθευοµένη, ἀλλά Βαρθενὼς * τῷ INC: 
γέγονε γυνή. Καὶ οἱ Ἕλληνες γάρ φασι τὴν Asuxa- 
λίωνος γυναῖχα Πύῤῥαν καλεῖσθαι. Εἶτα τὴν αἰτίαν 
ὑποτίθενται οὗτοι οἱ τὰ τοῦ Φιλιστίωνος (10) ἡμῖν 


9 


Simon, Menander, Saturnilus, Basilides, Nicolaus, 
Carpocrates, Valentinus, Colorbasus, Ptolemzeus οἱ 
Secundus. Clemens Alexandrinus, lib. i1 Strom , 


/addit et Prodicum. Verum certa quxdam ac pecu- 


liaris secta fuit, quae sibi Gnosticorum nomen pre 
exteris vindicavit; de quibus lioc in capite agit 
Epiphanius , et alii qui de hzresibus scripserunt, 
in primisque Tertullianum, qui Scorpiacum contra 
Gnosticos edidit; quam quidem bhwresin Hierony- 
mus Contra Vigilantium scribens Cajanam vocat. 

(69) Ἐπειδὴ γὰρ γουρᾶ. wn Aramza lingua 
ignem eigniticat. Quod autem Judsis post 'captivi- 
tatem familiaris ac popularis lingua Syriaca foret : 
ideo nota non βαθείᾳ lingua, qux et ΟΥ ΤΟ) πο di- 
citur, sed communi ac vulgari idem esse quod ignem 
asserit. Βαθεῖαν autem linguam alludeus ad Eze- 
chielis locum dixit, qui est cap. 11, 5 : Non enim 
ad populum profundi sermonis et ignotae lingue (x 
mitterts. Hebraica lingua UN ignem significat, Ara- 
naa ΜΠΩΝ. Qua voce ignem 4 Noemo vagatum 
Berosus prodidit. Atque inde fortassis Grseci Ἑστίας 
originem deduxerunt. 

(69*) Οὐ forte delendum. Epit. PATROL. 

(10) Οὗτοι τὰ τοῦ d'iAvoziovoc. Hieron. Apol. t, 
cont. luf. Et quasi mimum Philistionis, vel Lentuli, ac 
Marulli stropham eleganti sermone confictam, ei. 


$53 ADVERSUS HJ/ERESES LiB 1. TOM. ll. — ILERES. XXVI. 334 
αὖθις πῤαδφερόμενοι, ὅτι, πολλάχις βουλοµένῃ μετὰ A Cum Noemo cuperet, nunquam id ei permissum est ; 


τοῦ Nee ἓν τῇ χιθωτῷ γενέσθαι, οὐ συνεχωρεῖτο, 
τοῦ ἄρχοντος, qaot, τοῦ τὸν χόσμον χτίσαντος βοὺ- 
λομένου αὐτὴν ἀπολέσαι σὺν τοῖς ἄλλοις ἅπασιν ἓν 
τῷ χαταχλυσμῷ. Αὐτὴν δέ φασιν ἐπιχαθιζάνειν Ev 
τῇ λάρναχι, χαὶ ἐμπιπρᾷν αὐτὴν οὐχ ἄπαξ, οὐδὲ δὶς, 
ἀλλὰ πολλάκις, xui πρῶτον, xal δεύτερον, χαὶ τρί- 
τον. "QOcv δὴ εἰς ἔτη πολλὰ ἐλήλαχκεν ἡ τῆς αὐτοῦ 
το Nto& λάρναχος χατασχευἡ, διὰ τὸ πολλάχις αὐτὴν 
óz' αὐτῆς ἐμπεπρῆσθαι. "Hv yàp, φασὶν, ὁ Νῶε 
πειθόµενος τῷ ἄρχοντι ' ἡ δὲ Νωρία ἀπεχάλυψε τὰς 
ἄνω δυνάμεις xai τὴν ἀπὸ τῶν δυνάμεων Βαρθηλὼ 
τὲν ὑπεναντίαν τῷ ἄρχοντι, ὡς xat αἱ ἄλλαι δυνάµεις' 
χαὶ ὑπέφαινεν, ὅτι Ob * τὰ συληθέντα ἀπὸ τῆς ἄνωθεν 
μητρὸς διὰ τοῦ ἄρχοντος τοῦ τὸν κόσμον πεποιηχότος, 


quod eara princeps mundi conditor una cum αυίο- 
ris omnibus diluvio vellet exstinguere. Ergo hzc 
insidens areze non semel ac secundo, sed sxpius, 
adeoque tertio illam incendit. Quo factum est, ut 
ad complures annos a Noemo lic arcs structura 
prorogata fuerit, cum ab illa szpius cssct exusta. 
Siquidem Noemus principi se obsequentem przesta- 
bat ; Noria vero superas virtutes, et ab iis profectam 
Barbelonem principi contrariam indicavit, quem- 
admodum et alix€ fecere virtutes : atque illud prz- 
lerea docuit : oportere qua supreme f'arenti a 
conditore mundi principe, ac reliquis qui cum eo 
sunt diis atque angelis, et darmonibus erepta sunt, 
ex insita corporum vi per marium ac feminarum 


xal τῶν ἄλλων τῶν σὺν αὐτῷ θεῶν τε χαὶ ἀγγέλων D profluvia colligere. 
χαὶ δαιμόνων συλλέχειν ἀπὸ τῆς ἓν τοῖς σώμασι δυνάµεως διὰ τῆς ἀποῤῥοίας ἀῤῥένων τε xoi Om. 


Λεμυν. 


P. Καὶ ἁπλῶς περιχακῶ τὴν πᾶσαν τούτων τοῦ 
σχύτους πῄρωσιν ὑποδειχνύων. Πολὺν γὰρ χρόνον 
ἀναλώσαιμι ἂν, εἰ ἐνταῦθεν τὴν περὶ τούτων γενο- 
µένην σύνταξιν ἐθελήσω λεπτολογῆσαι, τὰ ἄτοπα 
αὑτῶν τῆς φευδωνύμου γνώσεως διδάγµατα χαθ) 
ἑχάστην ὑφηγούμενος. "Άλλοι δὲ ἐξ αὐτῶν, διαφόρως 
πάλιν ἐπεντριδόμενοι, τάς τε ὄφεις αὐτῶν 3 χρούον- 
τες, καὶ 'περιχρουόμενον, Βαρκαθθᾶν τινα προφήτην 
παρεισάγονσιν, ἄξιον τοῦ αὐτῶν ὀνόματος. Καθθᾶ 
vàp ἑρμηνεύεται (71) παργεἰα κατὰ τὴν Συριακὴν 
διάλεχτον, φονοκτονία δὲ κατὰ τὴν Ἑθραϊχὴν. Καὶ 


II. Atque, ut uno verbo dicam, piget me omnem 
jllorum cscitatis caliginem oratione persequi, 
Multum enim insumendum erit temporis, si univer- 
sam horum figmentorum ab illis concinnatam se- 
riem hoc loco diligentius explicare voluero, et com- 
mentitiz illorum cognitionis absurda dogmata si- 
gillaim proponere. Alii porro varie ab illis ad 
communem perniciem exorti, et intuentium oculis 
prastigiis illudentes, et ipsimet illusi Barcabban 
nescio quem prophetam objiciunt, sua illa appella- 
tione dignum. Cabba enim Syriaca lingua stuprum 


κάλο ἑρμηνεύεται τετάρτη μοῖρα τοῦ μέτρου. Χλεύης ( significat; Hebraice parricidium. Sed et mensure 


δὲ xal γέλωτος τὸ τοιοῦτον, μᾶλλον δὲ σχετλιασμοῦ 
ἄξιων παρὰ τοῖς τὸ ὄνομα τοῦτο ἐπισταμένοις χατὰ 
tà; ἰδίας γλώσσας. Φέρουσι δὲ ἡμῖν Ex τούτου τοῦ 
θαυμασιωτάτου προφήτου δι]γησιν αἰσχρὰν, ὅπως 
φθοριµαίοις σώμασι πλησιάσαι πεισθῶμεν, καὶ τῆς 
ἄνωθεν ἐλπίδος ἑχπέσωμεν, οὐχ αἰσχυνόμενοι αὐτοῖς 
τοῖς ῥήμασι τὰ τῆς πορνείας διηγεῖσθαι, πάλιν ἔρω- 
τιχκὰ τῆς Κύπριδος ποιητεύµατα. "Λλλοι δὲ ἐξ αὐτῶν 
πάλιν ἑπέπλαστον εἰσάγουσιν ἀγώγιμόν τι ποίηµα (72) 


ᾧ ποιητεύµατι ἐπέθεντο ὄνομα, Εὐαγγέλιον τελειώ- 


σεως τοῦτο φάσχοντες. Καὶ ἀληθῶς οὐχ Εὐαγγέλιον 
ποῦτο, ἀλλὰ πένθους τελείωσις. Πᾶσα γὰρ ἡ τοῦ θα- 
νάτου τελείωσις ky τῇ τοιαύτῃ ὑποσπορᾷ τοῦ διαθόλου 
ἐμφέρεται. Άλλοι δὲ οὐκ αἰσχύνονται͵ λέγοντες Εὐαγ- 


γέλων Εὔας. Eig ὄνομα γὰρ αὐτῆς δῆθεν, ὡς εὑρού - D acerbitas in eo /& diaboli fetu. continetur. Alii. 


σης τὸ ὄνομα τῆς γνώσεως ἐξ ἀποχαλύψεως τοῦ λα- 
λάσαντος αὐτὴ ὄφεως, σπορὰν ὑποτίθενται. Καὶ 
ὥσπερ bv ἁστάτῳ γνώµη µεθύοντος καὶ παραλα- 
λοῦντος aUx ἴσα εἴη τὰ ῥήματα, ἀλλὰ τὰ μὲν γέλωτι 
πεποιηµένα, ἕτερα δὲ χλαυθμοῦ ἔμπλεα * οὕτως ἡ 


!For. δεῖ. 3 For. ἀνθρώπων. 


(M) Καδζᾶ γὰρ ἑρμηγεύεται. Tam Hebraice 
quam Syriace tabernaculum, et fornicem significat : 
neenon et. prostibulum, ac lupanar. Numer. quoque 
Xiv, com. 8, LXX µήτραν reddiderunt. Unde et 
πορνείας stuprique notio. Φονοχτονίαν vero, sive 

rricidium, nusquam legere memini. Suspicor 
ppiphanium Παρ tanquam a 302 derivatum acce- 


quadrantem eo nomine vocant. Risu igitur ac. ludi- 
brio digna, vel miseranda potius est ejusmodi no- 
minum accommodatio apud eos, qui in suapte lin- 
gua vocis illius potestatem intelligunt. Cieterum ex 
tam admirabili propheta turpem nobis narratio- 
nem afferunt: qua ut corruptis consuescamus cor- 
poribus persuadeant, atque ab omni spe crelestium 
excidamus. Nec illos pudet de stupris, amatoriisque 
ac venereis rebus nudis ac simplicibus verbis dis- 
&erere. Sunt et ex iis nonnulli, qui adulterinum 
quoddam et adscititium poema venditant, quod 
opus perfectionis Evangelium inscribunt, cum re- 
vera non Evangelium, sed doloris sit ac luctys per- 
fectio. Universa quippe consummataque mortis 


Evangelium Evx sine ullo pudore jactitant. Sub 
hujus eniin nowine; utpote quz cognitionis nomen 
a serpenle quocum collocuta est, didicerit, perfi- 
die sue semina sparserunt. Ace quemadinodum 
ebrii, quorum inconstans animus, et inconsidera- 


pisse, quod est perforare. “. 

(72; Αγώγιμόν τι ποίηµα. Cornarius |illiciens 
poema. ᾿Αγώγιμον est quod advehitur, aut iniporta- 
tur. Nos ascititium ex communi polestate inter- 
pretari maluimus. Quanquam nm. 47. pag. 100, 
ἀγώγιμον μῦθον in priori illa Corna. notione usur- 
patur. 


958 


S. EPIPHANII 


396 


tus est sermo, nequaquam sibi consentanea loquun- A τῶν ἁπατεώνων γέγονε χατὰ πάντα τρόπον εἲς xa- 


tur; sed alias ridicula verba, alias meeroris ac do- 


χίας ἡ ὑποσπορά. , 


poris plena proferunt : eodem prorsus modo sese habet ab illis impostoribus orta ac propagata ne- 


quitia. 

M1. Qui quidem stolidis testimoniis, ac visis in iffo 
suo quod pre se ferunt, Evangelio ,nituntur. Ita 
enim inquiunt : In arduo monte constiteram, cum 
ecte video procerum hominem, et mutilum alium. 
Inde vocem tonitrui instar exaudio. Propius igitur ad 
audiendum accedo ; tum me hunc in modum est allo- 
cutus ; Ego idem sum ac tu, et tu idem atque ego; 
el ubicunque tu es, illic ego sum, ac per omnia sum 
dispersus. Et undecunque volueris me colligis, me 
vero colligendo, temetipsum colligis. O doctrinam a 
nequissimo demone profectam ! Undenam humani 
generis ingenia pervertit, et ad stolida, minimeque 
consentanea a verbo veritatis abripuit? Nihil enim 
propemodum ei, qui mente atque prudentia przdi- 
tus est, Scriptura vel exemplis, aut ulla re alia, ad 
eos refellendos uti necesse est. Siquidem recta ra- 
tio stolidas illorum fabulas e£ adulteriorum ac fla- 
gitiorum libidines facile per se ipsa dignoscit. Hoc 
igitur atque his similia commenti Gnostici, qui cum 
Nicolai seeta eonjunceti sunt a veritate exciderunt ; 
nec eorum duntaxat, quibus errorem pereuaserunt, 
depravarunt ingenia; sed et animos corporaque 
pariter adulteriis ac promiscux libidini servilem in 
modum siubjecerunt. Etenim suos ipsos conventus 
multiplicis ac promiscui concubitus feditate con- 
taminant; ubi et humanis carnibus, et turpissi- 
mis sordibus vescuntur. Qus omnino commemo- 
rare non audeo, nisi me aliqua fortasse neces- 
sitas impulerit : ita me animi mel vehemens 
quidam dolor ob ea quz isti pérperam gerunt stu- 
pore defixum detinet , illud magnopere miran- 
tein, quantam in malorum gravitatem, ac profun- 
dam voraginem diabolus illos immittat, equi sibi 
fuerint obsecuti ; adeo ut eorum mentes et corda, 
manus, ora, corporaque pariter atque animos 
$5 inquinet, quos in tantis tenebris irretitos tenere 
potuerit. Sed illud vereor, ne sic totam illam pe- 
stilentissimi veneni vim quasi reguli cujusdam 
faciem aperiens, ita detegam, ut ad eorum qui 
hzc nostra legent perniciem potiusquam ad emen- 


C 


Ιὸ. ΟὉρμῶνται δὲ ἀπὸ μωρῶν μαρτυριῶν xx 
ὁπτασιῶν ἐν ᾧ Εὐαγγελίῳ ἐπαγγέλλονται. Φάσχουσι 
γὰρ οὕτως, ὅτι "Εστη» ἐπὶ 6povc ὑήηαοῦ, xal el. 
ov ἄνθρωπον µακρὸν, καὶ ἆ λ.Ίον xoJc6ór ' καὶ 
fixovca ὡσεὶ φωνὴν βροντῆς, xal ἤγγισα τοῦ 
ἀχοῦσαι, xal ἐά.ησε πρὸς μὲ, xal εἶπεν ' 
"Evo σὺ, καὶ σὺ ἑγώ. Καὶ ὅπου ἑὰν ᾗς, ἐγὼ 
éxel 8lyt, xal àr ἅπασίν εἶἷμι ἑσπαρμόνος. Καὶ 
ὅθεν ἐὰν δέλΊῃς συΛ.έχεις ps: ἐμὲ δὲ cu 
ἑόγων, ἑαυτὸν συλ.λέγεις. Καὶ ὃ τῆς τοῦ δια- 
6όλου ὑποσπορᾶς] Πόθεν τὸν νοῦν ἐξέτρεφο τῆς &v- 
θρωπότητος, xat εἰς μωρὰ καὶ ἀσύστανα περιέσπασεν 
ἀπὸ τοῦ λόγου τῆς ἀληθείας; Οὐχ ἔστι γὰρ σχεδὸν 
τῷ νοῦν ἔχοντι χρεία ἀπὸ Γραφῆς f) ἀπὸ παραδειγµά- 
των, ἢ ἑτέρου τινὸς πράγματος παιεῖσθαι τούτων τὴν 
ἀνατροπήν. Ti γὰρ ὀρθῷ λογισμῷ εὔδηλος αὑτῶν xol 


φωρατὴ dj τῆς µωρολογίας δραματουργία, καὶ µο'- 


yv ἐργασία. Ταῦτᾶ τοι καὶ τὰ τοιαῦτα εἰσηγούμε- 
yov ol ἀμφὶ «ἠν γνῶσιν συνεξευγµένοι τῇ τοῦ Νιο- 
λάου αἱρέσει, τῆς ἁληθείας ἐχπεπτώκασιν, οὐ µόνον 
τὸν νοῦν τῶν πεισθέντων αὐτοῖς ἑχτρέφαντες, ἀλλὰ — 
χαὶ τὰ σώματα καὶ τὰς ψυχὰς δουλώσαντες πορνεί 
xoi πολυµιξίχ. Αὐτὴν γὰρ τὴν σύναξιν αὐτῶν ἐν 
αἰσχρόνητι πολυμιβίας φύρουσιν, ἔαθαντές τε καὶ - 
παραπτόµενοι, καὶ ἀνθρωπίνων σαρχῶν χαὶ ἀχα- 
θαρσιῶν' ὡς οὔτε τολµήσω τὸ πᾶν ἐξειπεῖν, εἰ µή 
τι ἀναγχασθαείην διὰ τὴν ὑπερθολὴν τῆς ἂν ἐμιὶ ἀλ- 
γθύσης διανοίας περὶ τῶν µαταίως ὑπ' αὐτῶν γινο- 
µένων ἑκπληττόμενος, εἰς olov ὄγχον χαὶ καχῶν βν. 
θὸν ὁ ἐχθρὸς τῶν ἀνθρώπων διώόολος ἄγει τοὺς 
αὐτῷ πειθοµένους * ὥστα μιᾶναι xat νοῦν, xal χαρ- 
δίαν, καὶ χεῖρας, χαὶ ατόµατα, καὶ Φώµατα, xat φυχὰς 
τούτων τῶν ὑπ' ἀὐτοῦ ἐν τῇ τοσαύτῃ σχοτώσει πα- 
Υιδευθέντων. Δέδια δὲ uf, πη ἄρα τὸν µέγαν τοῦτον — 
ὅλον ἰὸν ἀποχαλύφαιμι, ὥσπερ βασιλίσκωυ vb; 
ὕφεως «b πρόσωπον , εἰς λύμην μᾶλλον τῶν ἔντυγχα- 
νόντων ἥπερ εἰς διόρθωαιν * χραίνει μὲν γὰρ τὰ ia 
ἀχηθῶς fj τῆς μεγάλης τόλµης βλάσφηµο; συναγω- 
γη, καὶ τῆς αἱσχρότητος αὕτη ανλλογή τε xal διήχς- — 
δις , καὶ Ἡ τῆς ἀγυρτώδους αἰσχρουργίας βορθορώδης 


dationem redundet, Siquidem vel aures ipsas pol- D *axóvous. Παρά «wt δὲ φύσει Βορθοριανοὶ (73) χα- 


luit tam infinite audacie in divinum numen con- 
tumeliosa series; ac vel sola narratio turpitudinis 
ipsius, et sordidissimz feeditatis ac lutulentz flagi- 
11084 ratio, Hinc est quod a nonnullis scite admo- 
dum Borboriani, hoc est cenosi nominantur; alii 
Coddianos vocant. Est enim ceodda idem Syriace 
quod paropsis, aut catinus * pro eo quod nemo 
communi cum illis uti cibo possit; sed 'separatim 
contaminatis illis apponi soleat : neque quisquam 
ob eorum spurcitiem vel pane cum illis vesci com - 


(79) Παρᾶ τισι δὲ φύσει Βορθοριανοί. Theodo- 
retus Barbeliotas, sive Borborianos certos hzreti- 
cos separatim memorat, quos et Naasinos, et Stra- 
tioticos, et Phibionitas appellat, quae sunt Gnosti- 


λοῦνται * ἕτεροι δὲ Κοδδιαναὺς αὐτοὺς ἐπιφημίζουσι. 
Κοῦδὰ γὰρ λέγεται χατὰ τὴν Συριαχὴν διάλεκτον παρ: 
oylc, Ἡ vpv6Aiov, ἀπὸ τοῦ μὴ δύνασθαί τινας 
μετ αὐτῶν ἐσθίειν’ κατ’ ἰδίαν δὲ τοῖς µεμιαμμένοι; 
δίδοσθαι τὰ βρώματα, χαὶ uf; τινα δύνασθαι σὺν αὖ- 
τοῖς διὰ τὸν μολυσμὸν κἂν ἄρτον συνεσθίειν. Διά τοι 
τοῦτο ἀφωρισμένους τούτους ἠγούμενοι οἱ συµµέτ- 
οιχοι Κοδδιανοὺς ἐπωνόμασαν. Οἱ αὐτοὶ δὲ ἐν Ai- 
γύπτῳ Στρατιωτιχκοὶ χαλοῦνται xal Φιθιωνῖται, ὡς 
ἄνω μοι ἓν μέρει λέλεχται, Τινὲς δὲ αὐτοὺς Ζαχχαίΐους 


corum vocabula. Quod ad vocem attinet χοδδά, 
notant mp2 esse scutellam, vel craterem test1- 


ceum. [Vox autem est Chaldalca. Epir.] 


291 


ADVERSUS HJERESES LIB. I1. TOM. H. — IL/E£RES. XXVI. 


989 


αχλοῦσιν, ἄλλοι δὲ Βαρθηλίτας. "Όμως ἀπεὶ οὐδὲ A muniter queat. Quam ob causam qui cum illis hae 


καρελθεῖν δυνῄἠσομαι ὅλα, ἀναγχάξομαι ἐξειπεῖν. 
Ἐκειδὴ xai ὁ ἅγιος Μωῦσης ἀπὸ Πνεύματος ἁγίου 
ἐμφορούμενος γράφει, ὅτι, Ἐάν τις ἴδῃ φόνον , xai 
gh ἀναγγείλῃ, ἑἐπιχατάράτος ὁ τοιοῦτος εἴη. Διόπερ 
*) δύναµαι τοῦτον τὸν µέγαν φόνον, καὶ τὴν µεγά- 
inv ταύτην φονώδη ἐργασίαν παρελθεῖν, καὶ οὐχὶ δη- 
Ἰῶν δηλῶσαι. Δηλώσας γὰρ τάχα τοῖς συνετοῖς τὸ 
πτώμα τοῦτο, ὥσπερ τὸ φρέαρ τῆς ἁπωλείας, φό- 
δον xaX φρίξιν ἐμποιῄσω, εἰς τὸ μὴ µόνον ἀποδρᾶναι 
τοὺς συνετοὺς, ἀλλὰ xal καταλιθάσαι τὸν ἐν τῷ βα- 
ῥάθρῳ τοῦτον σχολιὸν ὄφιν xal βασιλίσχον, εἰς τὸ 
μπὸδ πλησιάσαι τινὰ τολμᾷν. Καὶ ταῦτα μὲν ἤδη 
περὶ αὐτῶν εἱρημένα, ὀλίγα τινὰ ὄντα, ἓν μέρει τε- 
τάχθω. 


litant, velut a communl consortio segregatos 
putantes, Coddianos appellarunt. lidem porro Mi- 
litares in /Egypto, ac Phibionitz sunt dicti, de qua 
re nounihil antea significavimus. Sunt qui Zac- 
chios vocent, alii Barbelitas. Enimvero cum uni- 
versa praetermittere nequeam, nonnulla necessario 
de illis attingenda sunt. Nam et sanctus Moyses 
divini Spiritus afflatu scripsit: Si quis parricidiam 
viderit, nec denuntiaverit, exsecrabilis esto. Quare 
non possum ingentem illam csdem ac parrici- 
diale facinus pretermittere: non possum, inquam, 
illud non omnino detegere. Fortassis enim si pro- 
cipitem hane ruinam, velut exitii puteum, pru* 
denlibus ostendero, metum iis ac terrorem incu- 


tiam, ut non modo fugiant ipsi, sed et tortuosum illum in ea voragine serpentem ac basiliscum lapi- 
diuus obruant, ut nullus deinceps audeat accedere. Atque hzc de illis hactenus dicta sunto, pau. 


ct de multis, atque ex parte soluiumodo delibata. 


X. Παρελεύσομαι δὲ εἰς τὸν οἶχον τοῦ βυθοῦ τῆς B — IV, Nune ad pestiferm illorum doctrine velut 


θανανώδους αὐτῶν διηγήσεως. Διάφορος γὰρ παρ) 
αὐτος Ἡ τῆς ἡδονῆς αὐτῶν χαχοδιδασχαλία. "Oct 
πρῶτον μὲν χοινὰς τὰς ἑαυτῶν γυναῖχας ἔχουσι. Καὶ 
εἴ τις ξένος παραγένοιτο τοῦ αὐτῶν δόγµατος, ση- 
μεῖόν ἐστι παρ᾽ αὐτοῖς ἀνδρῶν πρὸς γυναῖκας, xai 
Τυναικὠν πρὸς ἄνδρας᾽ ἓν τῷ ἑκτείνειν τὴν χεῖρα 
δήθεν εἰς ἀσπασμὸν ὑποχάτωθεν τῆς παλάμης, Ψη- 
μάφησίν τινα γαργαλισμοῦ ἐμποιεῖν, διὰ τούτου ὑπο- 
φαΐνοντες, ὡς τῆς αὐτῶν θρησκείας ἐστὶν ὁ παραγε- 
νόµενος. Ἐντεῦθεν λοιπὸν ἐπιγνόντες ἀλλήλους] τρέ- 
τονται εὐθὺς εἰς ἑστίασιν. Δαφιλή δὲ τὰ ἐδέσματα 
χρεωφαχίας xat οἰἱνοποσίας παρατιθέασι͵ xày πένη- 
τες tlev. "Ex τούτου δὲ συµποσιάσαντεξ, xoi ὡς 
ἔπος εἰπεῖν, τὰς φλέθας τοῦ κόρου ἐμπλήσαντες ἑαν- 


τῶν, εἰς οἵστρον τρέπονται. Καὶ ὁ μὲν àvhp, τῆς C 


γυναικὸς ὑποχωρήσας, φάσχει λέγων τῇ ἑανυτοῦ γν- 
ναιχὶ, ὅτι Ανάστα, λέγων, ποίησον τὴν ἀγάπην μετὰ 
του ἀδελφοῦ ' οἱ δὲ τάλανες µιχέντες ἀλλήλους. Καὶ 
ὡς ἐπὶ ἁληθείας αἰσχύνομαι εἰπεῖν τὰ παρὰ τοῖς αὖ - 
τοῖς αἰσχρὰ πραττόµενα κατὰ τὸν ἅγιον ᾿Απόστολον, 
"Ort τὰ παρ) αὐτοῖς Τιγόμεγα σἱσχρόν ἐστι καὶ 
«έγει'. Ὅμως οὐχ αἰσχυνθῷ λέγειν, ἃ αὐτοὶ ποιεῖν 
οὐχ αἰσχύνονται , Ίνα χατὰ πάντα τρόπον φρίξιν ἑρ- 
Ἰάζωμαι τοῖς ἀχούουσι τὰ παρ) αὐτῶν γενόµενα 
αἰσχρουργήματα. Μετὰ γὰρ τὸ µιγῆναι πάθει πορ- 
γείας , προσεπιτούτοις ἀνατείνοντες τὴν ἑαυτῶν 
βλασφημίαν εἰς οὐρανὸν, δέχεται μὲν τὸ γύναιον καὶ 
ὁ ἀν]ρ τὴν ῥύσιν τὴν ἀπὺ τοῦ ἄῤῥενος εἰς ἰδίας αὖ- 
τῶν χεῖρας , καὶ ἵστανται εἰς οὐρανὸν ἀνανεύσαντες, 
ἐπὶ χεῖρας δὲ ἔχοντες τὴν ἀχαθαρσίαν * χαὶ εὔχονται 
δῇθεν οἱ μὲν Στρατιωτικοὶ καλούμενοι xal Γνωστι- 
χοὶ τῷ πατρὶ, φασὶ, τῶν ὅλων, προσφέροντες αὐτὸ τὸ 
ἐπὶ ταῖς χεραὶ, xai λέγουσιν * ᾽Αναφέρομέν σοι 
τοῦτο δῶρον τὸ σῶμα τοῦ Χριστοῦ xal οὕτω: αὑτὸ 
ἐσθίουσι, µεταλαμθάνοντες τὴν ἑαυτῶν ἀχαθαρσίαν ' 
Xil φααι. Τοῦτό ἐστι τὸ σῶμα τοῦ Χριστοῦ xal 
τοῦτό ἐστι τὸ Πάσχα. Διὸ πάσχει τὰ ἡμέτερα σώ- 
ματα, χαὶ ἀναγχάζεται ὁμολοχεῖν τὸ πάθος τοῦ Χρι- 


! Ephes. v, 12. 


sedem ac voraginem me conferam. Varia enim 
apud illos nefarie disciplina voluptatis est. Ρε]. 
mum quod communes inter se feminas habent 
Λο sí quis ejusdem secta peregrinus advenerit, 
Signum quoddam , viri a feminis, feminz a viris 
accpiunt. $&G Hzc autem ejusmodi est : Cum 
salutandi ac complectendi causa manum porri- 
gunt, eam infra palmam contrectande ae defri- 
cando leniter titillant, eoque sigho ejusdem reli- 
gionis hospitem esse demonstrant. Inde posteaquam 
mutuo se agnoverint ad convivium aecinguntur. 
Quod ipsum, tametsi pauperes sint, ingenti epula- 
rum αρροταία, vinoque σἱ carnibus instructissi- 
mum przebent. Finito convivio cum satietate venas 
distenderint, ad libidinem proritantur.. Tum vir ab . 
uxore discedens sic eam alloquitur : Surge, et : 
fratri charitatem exhibe. Ita ad concubitum veni- ' 
tur. Pudet me bona fide qux apud illos turpissime 
perpetrantur, exponere; quemadmodum ait Ápo- 
stolus : Que apud ípsos fiunt, turpe est et dicere *. 


.Verum que illos facere nihil pudet, neque me 


pudebit eloqui, ut qui fedissima illorum flagitia 
audierint, horrore quodam afficiantur. Etenim pee- 
acto stupro subinde contumeliosis ccelum vocibus 
appetentes, utrique maris profluvium cavis mani- 
bus excipiunt, ac sublatis rursum oculis foedum 
illud et abominabile manibus preferentes consi- 
stunt; ac preces concipiunt Militares quidem et 


D Gnostici ad universorum, ut aiunt, parentem, cui 


et quod manibus gestant offerunt, cum hoc s6- 
lemni carmine : Hoc tibi munus, nimirum Christi 
corpus, offerimus .: atque ita tum eo vescuntur, et . 
impurissimas suas sordes degustant, itaque dicunt : 
Hoc est corpus Christi; et hoec est Pascha. ldeirco 
corpora nostra patiuntur, et Christi supplicia con- 
flleri coguntur. Eodem modo quoties mulier men- 
struos fluxus patitur, feedissimum illum gangui- 





539 


S. ΕΡΙΡΗΑΝΗ 


o9I0 


nem collectum una omnes absorbent. Atque hic Α-στοῦ. Ὡσαύτως δὲ xal τὸ ἀπὸ τῆς γυναιχὸς., ὅταν 


est, inquiunt, sanguis Christi. 


γένηται αὐτὴν γενέσθαι kv ῥύσει τοῦ αἵματος , v 


καταμήνιον συναχθὲν αὐτῇ αἷμα τῆς ἀχαθαρσίας, ὡσαύτως λαθὀντες χοινῇ ἐσθίουσι, Καὶ τοῦτο, φααὶν, 


ἔστι τὸ αἷμχ τοῦ Χριστοῦ. 

V. Propterea in apocryphis legunt: Vidi arbo- 
rem duodecim fructus quotannis ferentem, εἰ dixit 
miti : Hoc esi lignum vite. Idipsum de menstruis 
mulierum profluviis interpretantur. Gzteruin cum 
inter sese Venerem exerceant, SJ liberos tamen 
swscipere prohibent. Non enim prolis studio, sed 
ui libidini suze serviant, ei corruptele vacant. Ha 
miseris hominibus diabolus illudit, et opus Dei 
fraudibus suis implicatum per ludibrium traducit. 
Proinde sic libidini satisfaciunt sux, ut impuris- 
simum semen in seipsos recipiant, neque illud ad 
prepagandam sobolem emittant, sed sua ipsi tur- 
pitudine paecantur. Quod si forte quispiam excreti 
seminis immisaionem anteverterii, eL ex eo gra- 
vida facta si& mulier, audi quid demum flagitio- 
sius aggrediantur. Nam infurmem adbuc fetum ex 
utero detractum, quocungqae iis tempore visum est, 
infantem, inquam, abortione projeetum in moxa- 
rio pistillo tundunt. Cui ad vitandam nauseam mel 
ac piper cum aliis aromatibus et unguentis ad- 
miscent. Tum in unum collecto porcorum ac ca- 
num sodalitio, unusquisque e comminulo infantuli 
corpusculobdigito delibat. Sic humanis carnibus 
pa&i ad orandum Deum sese convertunt. Et cu- 
piditatis, inquiunt, princeps nequaquam nobis 


E. Δὸ καὶ ὃν ἀποχρύφοις ἀναγινώσχοντες , ὅτι 
Εἶδον δέν δρον φέρον δώδεκα χαρποὺς τοῦ ἐἔνιαι- 
τοῦ: καὶ εἶπέ po: Τοῦτό ἐστι τὸ EoAor τῆς ζωης, 
ὃ αὐτοὶ ἀλληγοροῦσιν εἰς τὴν κατὰ μῆνα γινομέντν 
γυναιχείχν ῥύσιν. Μιαγόμενοι δὲ μετ ἀλλήλων 
τεχνοποιίαν ἀπαγορεύουσιν. OD γὰρ εἰς τὸ τεχνοποιτ- 
σαι παρ) αὐτοῖς ἡ φθορὰ ἑσπούδασται, ἀλλ᾽ Πδονῆς 
χάριν, τοῦ διαδόλου ἐμπαίζοντος τοῖς τοιούτοις, καὶ 
χαταχλευάξοντος τὸ Ex θεοῦ πλάσμα πεπλανημένον. 
ἸΑλλὰ τὴν μὲν ἡδονὴν ἐπιτελοῦσιν, εἰς ἑαυτοὺς 5 
ἀπολαμθδάνουσι τὰ τῆς ἀκαθαρσίας αὐτῶν σπέρµατα, 
μὴ εἰς τεχνογονίαν χαταθαλλόµενοι , ἀλλά αὐτοὶ τὸ 
τῆς αἰσχρότητος ἐσθίοντες. Ἐὰν δὲ xal προληφθῇ ᾿ 
τις αὐτῶν ἐγχατασπεῖραι τὴν χαταθολὴν τῆς χατὰ 
φύσιν αὗτῶν ἁἀποῤῥοίας, xo ἐγχυμονήση fj vuv. 
α{ δεινότερον τολμῶσιν ol τοιοῦτοι , ἄχουε. Κατασπά- 
σαντες Y&p τὸ ἔμθρυον χαιρῷ οἵῳ δ᾽ ἂν ἐπιχειρή- 
σωσε, λαμθάνουσιν ἐχτρωθὲν τοῦτο τὸ βρέφος , iv 
ὄλμῳ τινὶ κόπτουσιν ὑπέρῳ, χαὶ ἐγχαταμίδαντες 
μέλι xal πἐπερι, xaX ἄλλα τινὰ ἀρώματα, xai μύρα, 
πρὸς τὸ μὴ ναυτιᾷν αὐτοὺς , οὕτως συναχθέντες πάν- 
τες οἱ [τῆς] τῶν χοίρων τούτων xal χυνῶν θιασῶ- 
ται, µεταλαμθάνουσιν ἕχαστος τῷ δαχτύλῳ ἀπὸ του 
καταχοπέντος παιδίου. Καὶ οὕτως τὴν ἀνθρωποθορίαν 
ἀπεργασάμενοι, εὔχονται λοιπὸν τῷ Geip , ὅτι Οὐχ 


illusit ; sed quod exciderat fratri nostro cellegimus.  ἐνεπαίχθημεν , φασὶν, ἀπὺ τοῦ ἄρχοντος τῆς ἔπιθυ- 


Atque id perfectum esse Pascha demum existimant. 
Prxter hec alia insuper dira atque exseeranda 
committunk Cum enim rursus in 66 mutuo bae- 
chari 4ο furere coperint, respersis spurcissimi 
humoris profusione manibus consurgunt, atque ita 
foedatas gerentes toto corpore nudi comprecantur, 
ut ea re majorem sibi apud Deum (fiduciam acqui- 
rant. Ceterum ia curando corpore dies noctesque 
pariter mulierculae et homunciones occupantur, ac 
se et unguento perfundunt, et lavant, et convivia 
celebrant, et ebrielati ac Veneri indulgent, eosque 
qui jejunant exsecrantur. Negant enim esse jeju- 
nandum, quod ad hujus szculi conditorem princi- 
pem. jejunium pertineat ; imo alimento potius opus 


µίας, ἀλλὰ συνελέξαµεν τὸ παράπἑωμα τοῦ ἁδελφοῦ. 
Καὶ δῆθεν τοῦτο τὸ τέλειον Πάσχα ἡγοῦνται * ἄλλα ὃξ 
ὅσα δεινὰ αὐτοῖς τετόλµηται. "Όταν γὰρ πάλιν ἑμμα- 
vele ἓν ἑαυτοῖς γένωνται, φύραντες ἑαυτῶν τὰς χεῖ- 
pas τῆς ἑαυτῶν αἰσχρότητος τῇ ἀποῤῥοίᾳ, bvelpov- 
ται, καὶ τὰς ἑαυτῶν μεμολυσμένας χεῖρας ἔχοντες, 
εὔχονται γυμνοὶ ὅλῳ τῷ σώματι, ὡς διὰ τῆς τοιαύ- 
της ἐργασίας εὑρίσχειν πρὸς Θεὸν τὴν παῤῥησίαυ. 
Τὰ σώματα δὲ αὐτῶν νύχτωρ τε xa μεθ) ἡμέραν 
τημελοῦσι Ὑυναιχάρια χαὶ ἀνθρωπάρια, μνυριζόμενοι, 
λουόμενοι, θοιναζόµενοι, χοίΐταις τε xa µέθαις σχυ- 
λάζοντες. Καὶ καταρῶνται τὸν νηστεύοντα, λἐγοντες᾿ 
Οὐ δεῖ νηστεύειν. Τοῦ γὰρ ἄρχοντος τούτου τοῦ 
ποιῄσαντος τὸν αἰῶνα ἔστιν ἡ νηστεία. Δεῖ δὲ τρέ- 


esse dietitant, quo robustiora sin& corpora, ut D φεσθαι εἰς τὸ τὰ σώματα εἶναι ἰσχυρὰ, εἰς τὸ ὀύνα- 


idoneo tempore possint [γιοί reddendo sulfi- 
cere. 

VI. Porro tam Veteri quam Novo utuntur Testa- 
mento, licet eum qui in Vetere locutus est abdi- 
cent. Et quidem quoties vocem. aliquam reperiunt, 
qua dogmali suo coptrariam habere sententiam 
videtur, ab hujus mundi principe profectam illam 
esse predicant. 8& Sin aliquis ad illorum libidi- 
nem accommodari locus, el utcunque cenfigurari 
possit non ipsa quidem potestate verborum, sed 
pro depravan illorum ingenii captu, eo vero ad id 
quod cupiunt traducto ab veritatis spiritu pronun- 
tiatum esse dictitant. Atque istud ipsum est, iu- 
quiunt, quod de Joanne Dominus usurpavit : Quid 


αθαι τὸ χαρπὸν ἀποδιδόναι κατὰ χαερὸν αὑτοῦ. 


('. Χρῶνται δξ xaX Παλα:ᾷ xai Καινῇ Διαθήχῃ. 
᾽Απαγορεύουσι δὲ τὸν λαλήσαντα ἓν τῇ Παλαιᾷ Δια- 
θήκη. Kat ὅταν μὲν ῥῆμα εὕρωσί τι xav αὑτῶν 
δυνάµενον ἔχειν τὸν νοῦν, φασὶν ὅτι τοῦτο ἀπὸ τον 
πνεύματος τοῦ χοσμιχοῦ λελάχητας ἐὰν δέ τις εἰς 
ὁμοίωσιν τῆς αὐτῶν ἐπιθυμίας δυνηθείη σχηµατίςε- 
σθαι λόγος, οὐχ ὣς ἔστι τὸ ῥῆμα, ἀλλ' ὡς ἔχει ὁ αὖ- 
τῶν νοῦς ὁ ἡπατημένος, τοῦτον µετασχευάζοντες ck 
τὴν ἑαυτῶν ἐπιθυμίαν, φάσχουσιν Ex τοῦ πνεύματος 
τῆς ἀληθείας λελαλῆσθα:. Καὶ τοῦτό ἔστε, qaot, ὁ 
εἶπεν ὁ Κύριος περὶ Ἰωάννου: Τί ἐξή.1θετε εἰς τὴν 
ἔρη[ιον θεάσασθαι; Κά.αμον ὑπὸ ἀγέμου σα.ἳευό- 


$4 


ADVERSUS HJAERESES LIB. I. TOM. Il. — HAERES. XXVI. 


349 


pevov ; "Ότι obx TJ», qao, τέλειος 6 Ἰωάννης. M existis in desertum videré? Arundinem vento agita- 


Ἐνεπνέετο γὰρ ὑπὸ πολλῶν πνευμάτων xatk χἆλα- 
μον τὸν ἐπὶ ἑχάστῳ ἀνέμῳ χινούµενον. Καὶ ὅτε μὲν 
Έρχετο τὸ πνεῦμα τοῦ ἄρχοντος, Ἰουδαϊῖσμὺν ἑχή- 
οὐττεν * ὅτε δὲ xb Πνεῦμα τὸ ἅγιον , περὶ Χριστοῦ 
ἐλάλεε. Kal τοῦτό ἐστι, φασὶν, ὅτι Ὁ µιχρότερος àv 
τῇ θασι.τείᾳ τῶν οὐρανῶν (15). Περὶ ἡμῶν, φασὶν, 
εἶπεν, ὅτι ὁ by ἡμῖν µιχρότερος µεί:ων αὐτοῦ 
ὑπάρχει. 


Z'. Καὶ εὐθὺς ἐπιστομίξονται οἱ τοιοῦτοι ἀπ᾿ αὐτῆς 
τες ἁληθείας. "Ex γὰρ τῶν συνεζευγµένων ἑχάστῃ 
κξξει ἀναφανδὺν dj ἀλήθεια δειχθήσεται, xaX τὸ ἐχέγ- 
Ὑνον τῆς φράσεως ἀποδοθήῄσεται. El μὲν γὰρ ὁ Ἰωάν- 
vie μαλαχὰ Ἠμφίεστο, χαὶ ἓν οἴχοις βασιλέων ὑπῆρ- 
1», ὀρθὴ ἂν πρὸς αὐὗτὸν fj ME, χαὶ εὐθεῖα πρὸς 
ἔλεγχον τοῦ αὑτοῦ ὑπῆρχεν. EL δὲ, Τί ἐξή.]θετε 
iCerr ; ἄνθρωπον ἓν μα λακοῖς ἱματίοις ἡμφιεσμέ- 
vor; καὶ οὐχ οὕτως εἶχεν , οὐχέτι τὸ ἔγχλημα ἐπὶ 
τν o0 μαλαχὰ φοροῦντα Ἰωάννην τοῦ λόγου ἐπ- 
ενεχτέον͵, ἀλλά ἐπὶ τοὺς οὕτως εὑρήσειν τὸν Ἰωάννην 
γοµίσαντας, xal ὑπὸ τῶν ἔνδον ἓν οἴχοις βασιλέων 
πτυλλάχις χατὰ ὑτόχρισιν χολαχευοµένους. Ἐνόμιζον 
Tip οὗτοι, ἐξερχόμενοι καὶ παρὰ Ἰωάννου Enalvoug 
εὑρίσχειν, καὶ μαχαρισμοὺς ἐπὶ τοῖς ὑπ αὐτῶν xaO" 
ἑχάστην ἡμέραν Ὑινοµένοις παραπτώµασιν. ἃς δὲ 
οὐχ πὗρον, ἀνατρεπτιχῶς παρὰ τοῦ Σωτῆρος πρὺς 
αὐτοὺς εἴρηται, ὅτι Τί ἑνομίζετε εὑρίσχειν; Συµπε- 


tam * ? Quod, ut asserunt, nondum esset perfectus 


Joannes. Nam a pluribus ventis perflabatur ; arun- 
dinis more, qux: ad unumquemque ventum agita- 
tur. [taque cum in eum principis spiritus incum- 
berct, Judaicum cultum predieabat; cum vero 
S piritus sanctus adveniret, de Christo sermonem 
instituebat. Quo quidem hzc verba pertinere pu- 
tant : Qui minor est in. regno celorum major est 
illo *. Quippe ad nos ista referuntur, aiunt, ut qui 
inter nos minor est, is Joanne sit prestantior. 
VII. Verum 0s illis subinde a veritate ipsa ργώ- 
cluditur. Nam ex iis φις cum unaquaque dictione 
connexa sünt, perspicue veritas apparebit, ac quid 
loquendi rationi consentaneum sit certissima fide 
monstrabitur. Etenim si Joannes mollioribus vesti- 
bus uteretur, atque in prineipum palatiis degeret, 
recta ipsum vox illa peteret, et in ejus reprehen- 
sionem esset sine ulla ambsge collata. Cum vero 
ita locutus fuerit : (Quid existis videre? hominem 
mollibus vestimentis indutum *? istud porro ab 
Joanne procul abfuerit, nihil est cur hüjus loci 
criminationem referri ad Joannem arbitremur, qui 
delicatumillum cultum minime omnium adhibnit ; sed 
ad eos potius, qui ejusmodi se Joannem reperturos 
putabant, quibusque s:xpius adulari solent ii qui 
principum aulas ac palatia frequentant. Exeuntes 
enim illi coliaudandos se ab Joanne, et ob ea quie 
in dies patrabant scelera felices predicandos exi- 


ϱ'φερόµενον τοῖς ὑμῶν πάθεσιν ἄνθρωπον, ὡς χατὰ (* stiimabant. Qua spe cum essent frustrati, ad eos 


τοὺς μαλαχὰ φοροῦντας; Οὐχ οὕτως. Οὐ γάρ ἐστιν 
Ἰωάννης χάλαµος σαλενόµενος γνώμαις ἀνθρώπων, 
ὡς δονούµενος χάλαµος ὑπὺ ἑχάστης ἀνθρώπων ὑπο- 
χρίσεως xai ἁπάτης. Ἐπειδὴ δὲ εἶπεν, Ἐν vevyn* 
τοῖς γυναικῶν οὐκ ἔστι μείζων Ἰωάνγου, ἵνα uf τι- 
ve; νοµίσωσι xal αὐτοῦ τοῦ Σωτῆρος μείζονα εἶναι τὸν 
Ἰωάνγην, ὅτι xal αὐτὸς ὁ Σωτὴρ ὑπὸ γυναιχὸς ἐγεν- 
vión , τῆς ἀειπαρθένου Μαρίας , διὰ Πνεύματος 
ἁγίου, ἀσφαλιζόμενος ἡμᾶς ἔφη, ὅτι Ὁ μικρότερος 
μὑτοῦ, τουτέστι τῷ χρόνω (14; τῆς ἑνσάρχου αὐτοῦ 
παρουσίας, µείζων αὐτοῦ ἐυτω" ἐν τῇ BaciAslg coy 
εὑρανῶν. Ἐπειδὴ γὰρ μετὰ ἐξάμηνον ἐγεννήθη ὁ 
Lavho τῆς Ἰωάννου γεννήσεως , δηλονότι μείζων 
αὐτοῦ ὤν. "Hv γὰρ ἀεὶ, χαὶ ἔστι. Τένι δὲ τοῦτο οὗ 
τὰς πεποιήτευται, ἀπὸ ἁἀγαθῶν sl; φαῦλα µετα- 
δεβληµάνα. 


refellendos ita Salvator locutus est: Quid vos na- 
cturos esse credebatis? Hominemne qui se pravis 
animi vestri affectionibus accommodaret, quod ii 
faciunt qui mollioribus vestibus induuntur? Mi- 
nime vero. Non enim Joannes arundo quxdam est 
hominum opinionibus agitata, vel qualibet eozum 
fraude ac simulatione concussa. Sed quoniam 
illud adjecerat : Inter natos mullerum non surrexit 
major Joanne Baptista *, ne quis Joannem sibi per- 
suaderet, etiam ipso Salvatore esse majorem, 89 
quo is a muliere, nimirum beáta gemperque Vir- 
gine Maria per Spiritum sanctum esset genitus, 
ut nos eontra hunc errorem instrueret, subjecit : 
Qui minor est in. regno. colorum, major est. illo. 
Quod videlicet ratione temporisest ab eo dietum 
quo in hunc mundum humana carne preditus ad- 
venit, quoniam sexto a Joannis nativitate mense 


Christus est in lucem editus. Qui haud dubie majur erat illo, cum et sit semper et fuerit. Quis hoc 
vcro potest ignorare? Frustra igitur ab illis excogitata sunt omnía, et ex bonis in mala conversa. 


Β’. Καὶ τὰ μὲν βιθλία αὐτῶν πολλά’ ἘἙρωτήσεις 
Ἱάρτινας Μαρίας ἐχτίθενται’ ἄλλοι δὲ εἰς τὸν προ- 
€onu£vov Ἰαλδαθαὼθ, εἰς ὄνομα δὲ τοῦ Σὴ0θ πολλὰ 
βιβλία ὑποτίθενται. ᾽Αποχαλύψεις δὲ τοῦ ᾿Αδὰμ ἄλλας 
λέχουσιν’ εὐαγγέλια δὲ ἕπερα εἰς ὄνομα τῶν µαθη- 


!Matth. xi 7. * ibid. 11. "ibid. 8. "ibid. 11. 


(14) Ferteaddendum µείζων αὐτοῦ ἐστιν. Ep. PATR. 
(14*) Τουτέστι τῷ χρόνῳ. Locum ex Vaticano 
Codice sux integritati restituimus, Quod ad evan- 


VIII. Ceterum libri penes illos quamplurimi 
sunt. Nam Jnterrogationes quasdam Maris vendi- . 
tant. Alii de eo quein diximus Jaldabaoth sub Sethi. , 
nomine complures libros supposititios obtrudunt. 
Sed et Adami revelationes alias, et alia item evan 


gelici illius loci sensum attinet, eodem modo 
Chrysost. et Theophylactus exponunt, quo Epipha- 
nius. 





s 


5. EPIPHANII 


944 


gcelia falsa discipulorum nomine conscribere sunt A τῶν συγγράψασθαι τετολµήχασιν. αὑτόν «s «by Σω- 


ausi. Nec eos dicere pudet Salvatorem noatrum ac 
Dominum Jesum Christum ejusmodi per sese tur- 
pitudinem monstrasse. Etenim in Marie Jnterroga- 
tionibus quas majores vocant (sunt enim alie mi- 
nores perinde commentitize), hunc illi patefecisse 
fingunt, cum eam in montem eduxisset, essetque 
precatus, ac producta de latere suo muliere cum 
ea rem habere copisset ; tum seminis sui profu- 
sione degustata monstrasset, ita, ut vivere possi- 
mus, esse faciendum Addunt et perturbatam fuisse 
Mariam, atque humi cecidisse, eamque a Christo 
cum his verbis erectam ; Quare dubitasti modica 
fidei ? Atque hoc ipsum esse volunt, quod in Evan- 
gelio dicitur : Si terrena lixi vobis, et non credidi- 


τῆρα ἡμῶν καὶ Κύριον Ἰησοῦν Χριστὸὺν οὐκ αἰσχύ- 
νονται λέγειν, ὅτι αὐτὸς ἀπεκάλυφε τὴν aloypoup- 
yia» ταύτην. "Ev γὰρ ταῖς ἘἙρωτήσεσι Μαρίας χα- 
λουμέναις µεχάλαις (slo γὰρ καὶ μιχραὶ abro 
πεπλασμέναι) ὑποτίθενται αὐτὸν αὐτῇ ἀποχαλύ- 
πτειν, παραλαθδόντα αὐτὴν εἰς τὸ ὄρος, xal εὐξάωε- 
vov, xai ἐχδαλόντα Ex τῆς πλευρᾶς αὐτοῦ γυναῖχα, 
xai ἁρξάμενον αὐτῇ ἐγχαταμίγνυσθαι’ xal οὕτως 
δῇθεν τὴν ἁπόῥῥοιαν αὐτοῦ µεταλαθόντα δεῖξαι, ὅτι 
δεῖ οὕτως ποιεῖν, ἵνα ζήσωμεν ' χαὶ ὡς τῆς Μαρίας 
ταραχθείσης, xai πεσούσης χαμαὶ, αὐτὸν πάλιν αὖ- 
τὴν ἐγείραντα εἰπεῖν αὐτῃ' να τί ἑδίστασας, 
ὀλιγόπιστες; Kal φασιν, ὅτι χαὶ τοῦτὸ ἐστι τὸ εἰ- 
ρημένον ἓν τῷ Εὐαγγελίῳ, ὅτι El τὰ ἐπίγεια εἶπον' 


stis, celestia quomodo cvedetis *? Item illud : Cum B ὑμῖν, καὶ οὐκ ἐπιστεύσατε, τὰ ἑπουράνια xc 


videritis Filiun hominis eo ascendentem ubi erat 
prius*; hoc est, inquiunt, profluens semen exsor- 
ptum, ut eo unde exierat revertatur. Tum quod 
alibi scriptum est : Nísi manducaveritis carnem 
meam, et biberilis meun sanguinem* . Ad qua per- 
turbatis discipulis, ac dicentibus : Quis hoc potest 
«udire*? de turpitudine sermonem eum institutum 
ferunt, ideoque turbatos retro pedem retulisse. 
Nondum enim perfecte corroborati erant ac stabi- 
liti. Quo etiam Davidis illud dictum referunt : Erit 
(auquam lignum quod plantatum est secus decursus 
aquarum, quod (rucium suum dabit in tempore suo*. 
90 Atque in eo quod scriptum est : Secus decur- 
844 aquarum, indicari viri feditatem asseruit ; istud 
vero: Quod fructum suum dabit iu tempore suo, vo- 
luptatis demonstrare proluviem; nam quod addi- 
tum est, Et foliwmn ejus non de(luet *, tum 3 nobis, 
inquiunt, perücitur, cum in terram decidere non 
patimur, sed ipsimet iliud absumimus. 

IX. Ac ne prolatis illorum testimoniis plus de- 
trimenti quam utilitatis afferam, idcirco pleraque 
silentio pretermittam. Alioquin omnia, qux ab il- 
lis dicuntur, hoc loco explicando commemorarem. 
Nam quod in Scriptura legimus Raab coccinum 
in fenestra posuisse ", non coccinum erat, inquiunt, 
sed muliebre pudendum : in quo coccineus color 
menstruum sanguinem siguiflcat. Quin etiam ϱ0- 
dem illud spectat : Bibe aquam de tuis vasis*. Si- 


πιστεύσετε; χαὶ τὸ, Ὅταν ἵδητε τὸν Ylór τοῦ 
ἀνγθρώπου ἀγερχόμενον ὅπου ᾗν τὸ πρότερον ' 
τουτέστι τὴν ἁπόῤῥοιαν μεταλαμθανομένον, ὅθεν xal 
ἐξηλθε. xal τὸ εἰπεῖν. ᾿Εὰν μὴ φἀγητό µου τὴν 
σάρκα, xal πἰητέ µου τὸ αἷμα. Καὶ τῶν μαθητῶν 
ταρασσοµένων, xal λεγόντων, Tíc δύγαται τοῦτο 
ἀκοῦσαι; φασὶν, ὡς περὶ τῆς αἱσχρότητος ἣν ὁ λό- 
γος- διὸ χαὶ ἑταράχθησαν, χαὶ ἀπῆλθον εἰς τὰ 
ὀπίσω. Οὕπω γὰρ σαν, φασὶν, £v πληρώματι ἔστε- 
ρεωµένοι. Καὶ τὸ εἰπεῖν τὸν Δαδίδ» "Εσται ὣς ςὺ 
ξὐ.ον τὸ πεφυτευµέγον παρὰ τὰς διεξόδους τῶν 
ὑδάτων, b τὸν καρπὺὸν αὐτοῦ δώσει ἐν καιρῷ ab- 
τοῦ: περὶ τῆς αἰσχρότητος τοῦ ἀνδρὸς, φασὶ, λέχει, 
Ἐπὶ τὴν ἔξοδον τῶν ὑδάτων. Καὶ, *O τὸν xap- 
πὸν αὐτοῦ δώσει, τὴν τῆς ἡδονῆς ἑπίῤῥοιαν, φασὶ, 
λέγει: Καὶ τὸ φύ..λον αὐτοῦ οὐκ ἀποῤῥυήσετας, 
ὅτι οὐχ ἑῶμεν αὐτὸ χαμαὶ πεσεῖν, ἀλλὰ αὐτοὶ αὐτὸ 


ἑσθίομεν. 


θ’. Καὶ ἵνα μὴ τὰς μαρτυρίας αὐτῶν bv μέσῳ 
ἄγων βλάφω μᾶλλον ἥπερ ὠφελήσω, τούτου χάριν 
τὰ πολλὰ ὑπερθήσομαι, Ἐπεὶ * ἂν τὰ πάντα παρ' 
αὐτοῖς χαχῶς λεγόμενα ἐνταῦθα παρατιθέµενος δι- 
ηγόρευον. Τὸ γἀρεἰπεῖν, φασὶ, τεθεικἑναι τὴν Ταἀ6 
χόχχινον ἐν τῇ θυρίδι, οὐχ fv, φασὶ, χόχχινον, ἀλλὰ 
τὰ µόρια τῆς Υυναιχείας φύσεως ' καὶ τὸ χόχχινον 
αἷμα τῶν κἀταμηνίων λέγει. Καὶ τὸ εἰπεῖν, Hive 
ὕδατα ἁπὸ σῶν ἀγγείων, περὶ τούτου λέχει. Φασὶ 


quidem interire carnem, nec excitari denuo przedi- p) δὲ εἶναι τὴν σάρχα ἀπολλυμένην, καὶ μὴ ἐγειρομέ-- 


cant, eamque ad principem pertinere. Vim autein 
illam, quz in menstruis est ac semine, animam 
esse, quam collectam comedimus, Unde cum car- 
nibus aut oleribus, aut pane, aut alio quopiam 
vescimur, bene de creatis rebus merémoar, dum ex 
his omnibus animaro corrogamus, ac nobiscum in 
eclum evehimus. ldeoque genere omni carnium 
utuntur, ut generis, aiunt, nostri misereamur. Ce- 
terum eamdem inesse putant animalibus, et bestiis, 


* Joan. ni, 42. * Joan. vi, ἂν 


! ibid. 94. 
v, 15. ,* P. πῶς ἄν. 


* ibid. 61. 


νην * elvac Ob. ταύτην τοῦ ἄρχοντος. Τὴν δὲ δύναμιν 
εν iv τοῖς χαταµηνίοις xg ἓν ταῖς Υοναῖς ψυχὴν 
εἶναί φασιν, ἣν συλλέχοντες ἑσθίομεν. Καὶ ἅπερ 
ἡμεῖς ἐσθίομεν (75). xpéa, (| λάχανα, f| ἄρτον, S. 
ἕτερον, χάριν ποιοῦμεν ταῖς χτίσεσι, συλλέγοντες 
ἀπὸ πάντων τὴν φυχὴν, καὶ µεταφέροντες μεθ) kao 
τῶν εἰς τὰ ἑπουράνια. Διόπερ xal πάντων µετα- 
λαμθάνουσι χρεῶν λέγοντες, ἵνα Σλεήσωμεν τὸ γένος 
ἡμῶν. Φάσχουσι δὲ τὴν αὐτὴν φυχὴν εἶναι ἓν τε τοῖς 
* ibid. 


5 Psal. 1, 9. * Josue 1, 21. * Prov. 


(75) Kal ἅπερ ἡμεῖς -- idem Manichaei jactitarc solebant, ut ex Aug. lib. Adversus Faustu a 


apparet. 


915 ADVERSUS lI/RESES LIB. 1. TOM. Il. — HAERES. XXVI. 946 
ζωοις καὶ ἂν χνωδάλοις, καὶ ἰχθύαι, xal ὄφεαι, καὶ A οἱ piscibus ac serpentibus animam, quz homini- 


ἀνθρώποις ἐγκατεσπάρθαι, xal kv λαχάνοις, χαὶ.ὲν 
δένδρεσι, xai kv Τεννήμασι. Καὶ οἱ μὲν αὐτῶν Φι- 
θιωνῖται χαλούμενοι ἀναφέρουσι τὰς αἰσχρὰς αὐτῶν 
δυσίας τῆς πορνείας, τὰς ὑφ᾿ ἡμῶν ἐνταῦθα προει- 
ῥηµένας ὀνόμασι τριαχοσίοις. ἐξηχονταπέντε, οἷς 
αὐτοὶ ἔκλασαν ἀργόντων ὅὄῆθεν, ἑμπαίζοντες τοῖς 
Τυναιχαρίοες, xal λέχοντες Μίγηθι μετ) ἐμοῦ, ἵνα 
c ἀνενέγχω πρὸς τὸν ἄρχοντα. Καθ) ἑχάστην δὲ 
piv ὀνομάζουσιν ἑνὸς ὄνομά τινος βάρδαρον τῶν 
." καρ αὐνοῖς πεπλαΝηµένων, xai δῃθεν εὔχονται λέ- 
Ίσντες  Ἡροσφέρομέν σοι τῷ δεῖνι, ἵνα προσενέγχῃς 
τῷ δεῖνι. T, δὲ ἄλλῃ πάλιν µίξει ἄλλῳ ὁποτίθενται 
ᾠσαύτως προσφέρειν, ἵνα xal αὐτὸς τῷ ἄλλῳ. Καὶ 
Uo, ἂν Ελθῃ, μᾶλλον δὲ χατέλθῃ τριαχοσίας ἔξηχον- 


ταπέντε πτώσεις τῆς λαγνείας, xa0* ἑχάστην ὕνομά B 


σι ἐπιχαλεῖται τὸ τοιοῦτο ἐργαζόμενος. Καὶ ἄρχεται 
πάλιν χατιέναι διὰ τῶν αὐτῶν, τὰ αὐτὰ αἰσχρὰ 
πιτελῶν καὶ ἑἐμπαίζων ταῖς ἡπατημέναις. "Οταν 
ὤν εἰς τοσοῦτον ἀριθμοῦ ὄγχον ἑλάση ἑπταχοσίων 
τριάχοντα πτώσεων, λέγω 6b µίξεων αἰσχρῶν, καὶ 
ὀνομάτων τῶν παρ αὐτοῖς πεπλασμένων, τότε λοι- 
v τολμᾷ ὁ τοιοῦτος, xai λέχει» Ἐγώ εἰμ: ὁ Χρι- 
στός ἐπειδὴ ἄνωθεν χαταδθέδηχα διὰ τῶν ὀνομάτων 
τῶν τξε’ ἀρχόντων, 

f. Τὰ δὲ τῶν μειξόνών χατ᾽ αὐτοὺς ἀρχόντων óvó- 
µατα ταῦτα εἶναι λέχουσι, πολλοὺς λέγοντες. Ἐν 
μὲν τῷ πρώτῳ οὐρανῷ εἶναι τὸν "lai ἄρχοντα, καὶ 
ἐν τῷ δευτέρῳ φασὶν εἶναι τὸν Σαχλᾶν ἄρχοντα τῆς 


πόρνείας, kv δὲ τῷ τρίτῳ τὸν Σὴθ ἄρχοντα ' iv δὲ C 


τῷ τετάρτῳ εἶναί Φασι τὸν Δάδην ΄ τέταρτον γὰρ 
ὑποτίθενται οὑρανὸν, xaX τρίτον ' πέµπτον δὲ ἄλλον 
οὐρανὸν, kw ᾧ φασιν εἶναι τὺν Ἐλωαῖον «by xal 
Ἀδωναῖον. Ἐν δὲ τῷ ἔκτῳφ φασὶν εἶναι οἱ μὲν τὸν 
Ἰαλδαδαώθ, οἱ δὲ τὸν ἩἨλιλαίον. "Αλλον δὲ Σόδομον 
οὑρανὺν ὑποτίθενται, by (p λέγουσιν εἶναι τὸν Σα- 
6αᾳώθ. "Άλλοι δὲ λέγουσιν οὐχὶ, ἀἁλλ᾽ ὁ Ἰαλδαθαώθ 
ἐστιν ἐν τῷ ἑδδόμῳ: ἐν δὲ τῷ ὁγδόῳ οὐρανῷ τὴν 
Βχρθηλὼ καλονμένην, xat τὸν Πατέρα τῶν ὅλων, 
xai Κύριον τὸν αὐτὸν αὐτοπάτορα, xaX Χριστὸν ἅλ- 
lov αὐτολόχευτον' χαὶ Χριστὸν τοῦτον τὸν κατελ- 
θόντα, xat δείξαντα τοῖς ἀνθρώποις ταύτην τὴν γνῶ- 
6ιν, ὃν xai Ἰησοῦν φασι’ μὴ εἶναι δὲ αὐτὸν ἀπὸ 
Μαρίας γεγεννηµένον, ἀλλὰ διὰ Μαρίας δεδειγµένον’ 


bus insit, necnon et oleribus, et arboribus, ac 
germinibus-infusam, Jam vero qui ex iis Phibioni- 
Ue vocantur exsecranda illa libidinis sacra, quz a 
nobis explicala sunt, ccc.xv nominibus ascribunt, 
αυ principum esse propría commen'i sunt. lta 
mulierculis  illudentes : Congredere mecum, in- 
quiunt, ut te ad principem perducam. Tum ad sin- 
gulos coitus barbarum aliquod unius ex 1llis no- 
men temere ab iis excogitatum pronuntiant, ac 
nimirum hac formula precantur : Tibi N. offerimus, 
ut N. vicissim offeras; inde alio rursus in. con- 
gressu alteri se offerre predicant, ut οἱ ig alteri 
reprzesentet. It donec per cccLxv libidinis a£ lasci- 
vie gradus ascenderint, vel descenderint potius, 
quoties Venerem repetunt, ejusmodi aliquod no- 
men appellant. Inde per eadem jlla turpitudinis 
vestigia relabuntur, ac cireumventis & se muner- 
culis illudunt. 91 Postquam autem iterando sae 
pius concubitu, ac fictis illis nominibus repctendis 
DCCxxx numerum implerunt, deinceps qui id ege- 
rit, palam de se predicare non dubitat : Ego sui 
Christus. Nam per cccuxv nomina principum ex 
alto descendi. 

X. Majorunm porro principum nomina hsc esse 
memorant. In supremo, inquiunt, orbe residet Ja0; 
in secundo Saclan, is qui stupris ac libidinibus 
preest; in tertio Sethus; inu quarto Daden sta- 
tuunt : quippe quartum esse colum asseverant , 
et tertium; ac rursus quintum, in quo Eloeum 
collocant, qui idem et Adonseus dicitur. Àt sextum 
occupare volunt alii Jaldabaoth, Elilzum alii, Sed 
et septimum esse nonnulli definiunt, cui Sabaoth 
insideat. Quod ab aliis negatur, qui Jaldabaoth se- 


ptimam illam stationem attribuunt. [n ectavo Bor-| 


beloni domicilium esse fingunt, necnon et univer- 
sorum Parenti illi, qui idem Dominus sit, e£ sui- 


metipsius pater, quemadinodun) et alteri caidam — 


Christo, qui per sese sit in lucem editus. Tum vero 
Christum, ibidem ipsum collocant, qui de ccelo 
descendit, et ejusmodi cognitionem humano generi 
contulit, quem etiam appellatum fuisse Jesum pre- 
dicant. Verum eymdein negant de Maria natum, 


σάρχα δὲ αὐτὸν μὴ εἰληφέναι, ἁλλ᾽ f], µόνον δόχησιν D sed per Mariam ostensum asserunt; neque car- 


εἶναι. Φασὶ δὲ τὸν Σαθαὼθ ol μὲν ὄνου μορφὴν ἔχει», 
οἱ δὲ χοίρου. Διόπερ ἑνετείλατο, φασὶ, τοῖς Ίου- 
δᾳίοις χοῖρον μὴ ἐσθίειν. Εΐναι δὲ αὐτὸν ποιητὴν 
οὐρανοῦ χαὶ γῆς, xal τῶν μετ αὐτὸν οὑὐρανῶν xal 
ἁγγέων τῶν ἑαυτοῦ. Τὴν δὲ duyhy, ἓν τῷ ἐξέρχε- 
σθαι ἐντεῦθεν, διαδαίνειν διὰ τῶν ἀρχόντων τούτων; 
μὴ δύνασθαι δὲ διαπεράσαι, «b μή τι ἂν τῆς γνώ- 
δεως 3 ἓν πληρώματι Ὑένηται, μᾶλλον δὲ ταύτης 
τῆς χα:αγνώσεως, xal .ἁμϕορηθεῖσα διαδράσειε τῶν 
ἀρχόνίων χαὶ τῶν ἐξουσιῶν τὰς χεῖρας. Εΐναι δὲ 
δραχοντοειδη τὸν ἄρχοντα τὸν χατέχοντα τὸν χόσμον 
φῦτον, xal χαταπίνοντα μὲν τὰς «ὐχὰς τὰς μὴ is 


! qp. γενέσεως, 


nem aliter quam specie ipsa suscepisse. Quod ad 
Sabaoth pertinet, hunc asini quidam, alii porci 
figura constare censent. Ob idque Judzis, aiunt, 
suillis carnibus interdixerat. Hunc esse coli ter- 
roque conditorem, tum eorum qui consequuntur 
colestium orbium, angelorumque suerum. Porro 
digredientem hinc amimam per illos trensire prin- 
cipes; neque tamen peneirare posse, nisi cogni- 
tione illa plenissime perfusa fuerit, vel eendemna- 
tione potius; qua quidem cumulata principem 
istorum ac potestatum manus effugiat. Addunt et 
bujus mundi presidem draconis effgiem babere. 


9641 


S. ΕΡΙΡΠΑΝΗ 


318 


ab eoque animas absorberi cognitione illa destitu- A γνώσει ὑπαρχουσας, Χαλ διὰ τῆς xépxou πααιν ἐπι- 


las, rursumque per caudam in hunc mundum re- 
fundi, Ex quo deinceps in porcorum aliorumque 
animantium corpora trans(use per eadem denuo 
vestigia sursum efferantur. Quod si quis, aiunt, 
ea fuerit coguitione przeditus, seseque per menstrua 
ia ac libidinis profusionem ex hoc mundo collc- 
gerit, eum $2 nihil hic detineri amplius, sed eos 
quos diximus pretergredi principes; et ad Sa- 
baoth usque pervenire, atque illius proculcare 
capul (ita enim sa^rilege atque impudenter cffu- 
tiunt), indeque ad supremum illud domicilium eva- 
dere, ubi viventium mater est Barbero, qu:ze et ab 
ilis Barbelo dicitur. llanc esse anime rationem 
adipiscendz salutis. lllud vero pr:zterea infelices 
illi ad fabulam adjunxerunt, eidem Sabaoth capillos 
esse muliebres, quod scilicet vocem illam Sabaoth 
principis alicujus esse nomen arbitrentur ; neque 
illud intelligant, ubicunque ita dicitur: Hec dicit 
Dominus Sabaoth, non cujuspiam id esse proprium 
nomen, sed predicando potius numini velut quod- 
dam laudationis vocabulum adhiberi. Quippe Domi- 
nus Sabaoth idem llebraice quod exercitum | signi- 
licat. Et quidem ubicunque vox illa Sababth in'Ye- 
«ere. Testamento legitur, exercilum sonat. Itaque 
pro eo quod [Iebraice seriptum est : Adonai Sabaoth, 
Aquila perpetuo Dominus exercituum reddit, Sed 
juriam eunmy qui nusquam est inquirunt, et eum 

XI. Sunt κό alie eorumdem innumerabiles nugze, 
nec sine tzedio potest omnis istorum insania com- 
memorari. Sed illud pratermitti non potest : quos - 
dam ex horum esse nuinero, qui ità mulierum con- 
sueiuüdine abstinent, ut. seipsos mauibus suis cou- 
spurcent, iisque foedissimum libidinis virus exci- 
piant, atque eo vescantur. Ad quod testimonium 
illud per summam calumniam detorqueut : Manus 
ista suppeditarunt non mihi solum, sed et íis qui me- 
cin sunt *. Hem. istud : Operantes. manibus pro- 
priis, ut possitis iis qui non habent communicare *. 
ο quibus adeo mihi commotus videtur in apostolo 
Juda Spiritus sanctus, hoc est in catholica illius Epi- 
stola (Judas ille porro est, qui Jacobi, atque etiam 
Domini frater appellatus est), in qua per apostoli 
vocem Spiritus, inquam, sanctus, corruptos illos 


στρέφοντα εἰς τὸν xócpov, κἀντεῦθεν * εἰς χοίρους 
χαὶ εἰς ἄλλα ζῶα, χαὶ πάλιν διὰ τῶν αὐτῶν ἄναφε- 
popévac. El δέ τις, φασὶν, Ev. τῇ γνώσει γένηται 
ταύτῃ, xal συλλέξει ἑαυτὸν ix τοῦ χόσµου διὰ τῶν 
ἐμμηνίων καὶ διὰ τῶν ῥύσεων τούτων τῆς ἐπιθυ-' 
plac, µηχέτι ἐνταῦθα χατέχεσθαι αὐτὸν, ἀλλὰ ὑπερ- 
θαΐνειν τοὺς προειρηµένους ἄρχοντας. Ἔρχεσθαι δὲ, 
φασὶ, παρὰ τὸν Σαθδαὼθ, xai πατεῖν ἐπὶ την x:- 
φαλὴν αὐτοῦ, ἀθυρογλώττως βλασφημοῦντες , xal 
οὕτως ὑπερθαίνειν εἰς τὸ ἄνω µέρος, ὅπου 1) µέτηρ 
τῶν ζώντων ἡ Βαρθηρὼ, fico: Βαρθηλώ. Καὶ οὕτω 
τἣν φυχὴν σώζεσθαι. Ἔχειν: δὲ xat τρίχας ὡς }Υυ- 
ναιχὸς τὸν αὐτὸν λέγουσιν οἱ τάλανες, νομµίζοντες 
τὸ ὄνομα τὸ Σαθαὼθ ἄρχοντά τινα εἶναι. Οὐκ εἰδό- 
τὲς, ὅτι ὅπου λέγει, Τάδε «1έγει Κύριος Za6ao0, 
οὐχ ὄνομά τινος εἶπεν, ἀλλ ὄνομα δοξολοχίας τῆς 
θεότητος. Σαθαὼθ γὰρ ἑρμηνεύεται ἀπὸ τῆς Ἕδθρα- 
κῆς διαλέχτου Κύριος τῶν δυνγἁμεων. "Όπου γὰρ 
iv τῇ Παλαιᾷ Διαθήχῃ τὸ Σαθαὼθ ὄνομά ἐστι y:- 
γραμμένον, δύναμιν ὑποφαίνει. "Όθεν ὁ Αχύλας 
πανταχοῦ τὸ ᾿Αδωναῖ Σαδθαὰωθ ἑρμηνεύει λέγων, 
Κύριος στρατιῶν, Οὗτοι δὲ, κατὰ πάντα τρόπον 
ἐμμανέντες, χατὰ τοῦ αὐτῶν δεσπότυυ τὸν μὴ ὄντα 
ζητοῦσι, xal τὸν ὕντα ἁπολωλέχασι, μᾶλλον δὲ Eav- 
τοὺς ἀπιώλεσαν, . 


isti furore atque amentia perciti ad Domini sui in- 
qui est reipsa, vel semetipsos potius perdiderunt. 


ΙΔ’. "λλλα δὲ ὅσα φλυαροῦσιν, kv οἷς περικαχεῖν 


C ἐστι τὰ τῆς αὐτῶν μανίας λέγειν. Τινὲς δὲ ἐξ a»- 


τῶν, γυναιξὶ μὴ πλησιάζοντες, ταῖς ἰδίαις χεροὶ 
αὑτῶν ἑαυτοὺς φθείρουσι, τὴν δὲ αὐτῶν φθορὰν 
λαμθάνουσιν εἰς τὰς χεῖρας, xai οὕτως ἑσθίουσι, 
χρώμενοι σεσυχοφαντηµένῃ µαρτυρίᾳ, τὸ *, Αἱ χεῖ- 
psc αὗται ἐπήρχεσαν οὗ µόνον ἐμοὶ, dAAà καὶ 
τοῖς σὺν &pol * καὶ τὸ πάλιν. Εργαζόμενοι 5 ταῖς 
ἰδίαις χερσὶν, ἵνα δύνγησθε καὶ τοῖς μὴ ἔχουσι 
μετιδοῦναι' ὡς χαὶ περὶ τούτων,. οἶμαι, ἐχινήθη 
τὸ ἅγιον Πνεῦμα ἓν τῷ ἀποστόλῳ Ἰούδᾳ, λέγω 8j, 
ἐν τῇ ὑπ αὐτοῦ γραφείσῃ καθολιχῇ Ἐπιστολῇ (ού: 
δας δέ ἐστιν οὗτος, ὁ ἁδελφὸς Ἰαχώδου xai Κυρίου 
λεγόμενος). Ὑπέδειξα γὰρ αὐτοὺς τὸ ἅγιον Ἠνεῦμα 
διὰ τῆς φωνῆς τοῦ Ἰούδα χατὰ τὰ κτήνη .φθειροµέ- 
νους xa φθείροντας, ὡς λέγει, ὅτι "Οσα μὲν oix 


corruptores esse demonstrat, ut ibidem loquitur : D οἴδασιν, áyroovrcec dAioxortac: ὅσα δὲ οἴδασυ, 


Que enim nesciunt, ignorantes in illis capiuntur. Quo 
vero norunt, in iis tanquam muta animalia corrum- 
puntur. Siquidem canum instar ac porcorum sua 
se corruptela turpitudinis inquinant. Hoc enim 
moro tam canes ac porci, quam cetera se animan- 
tia corrumpunt, et profluentem e corporibua suis 
libidinis humorem delingunt. Atque 93 illi revera 
carnem suam erumpente velu* per somnium flu- 
xione commaculant : Dominationem | autem. sper- 
nzab, majestatem autem. blasphemant, At. Michael 


* Act. xx, 04. * Ephes. 1v, 29. * γρ. ἐνταῦθα. 


(76) οὐκ fiy 


ε Aóvov. 8JYac 2njéac. Aliter hzec 
iu Canonica Jud; 


leguntur, v. 9: '0 δὲ Mtyat ὁ 


ὡς tà ἄλογα (oa φθείρογται. Κυνῶν γὰρ δίκην 
καὶ χοίρων τὴν ἀπ αὐτῶν φθορὰν ἐπιτελοῦσιν. Ul 
χύνες γὰρ: xai ol χοῖροι, οὗ μὴν ἀλλὰ xal ἄλλα 
ζῶα οὕτως φθείρονται, καὶ τὴν ἀπόῤῥυσιν τὴν 
ἀπὺ τῶν σωμάτων αὐτῶν ἑσθίουσι. Καὶ γὰρ ἁλι- 
θῶς ἐνυπνιαζόμενοι σάρκα µιαίνουσι, Κυριόζητα δὲ 
ἀθετοῦσι, δέξας δὲ β.1ασφημοῖσι. Μιχαὴ.ἰ δὲ ὁ 
dpxdyreAoc, δια λεγόμενος τῷ διαθὀΛῳ περὶ του 
Μωῦσέως σώματος, οὐκ .ἤνεγκα λόγον β.ασφη- 
μίας (10), ἆ.Ί.λὰ εἶπεν, « Επιτιμήσαι σοιό Κύριος.) 


* For. τῷ. * rp. ἐργαζόμενος, et δύνηται. 


ἀρχάγγελος ὅτε τῷ διαθόλῳ διαχρινόµενος διελἐγστη 
περὶ τοῦ Μωῦσέως σώματος, οὐχ ἑτόλμησε χρίτιν 


$49 


ADYVERSUS ILERESES LIB. J. TOM. Il. — ILERBS. XXVI. 


950 


θὗτοι δὲ ὅσα οὐκ οἴδασι, φυσικῶς BAacynpob- A archangelus cwm diabolo dispulans de Moysi cor. 


Cor ὅτι τὰ "Άγια τῶν ἁγίων τὰ μετὰ ἁγιασμοῦ ἡμῖν 
πἀαραδοθέντα βλασφημοῦσιν , εἰς αἰσχρότητα αὐτοὶ 
. βεταδαλλόμενοι. Καὶ ταῦτά ἐστιν ἄτινα xatvà τῶν 
ἀποστόλων ἐἑτόλμησαν λέγειν, ὡς xal ὁ µαγάριος 
Παῦλός (77) φησιν" "Dore τινὰς το.μᾷν ἡμᾶς A&- 
ειν, Ποιήσωμεν τὰ xaxà, Ίνα ξ46ῃ £g! ἡμας τὰ 
ἀγαθὰ, ὧν' τὸ κρῖμα ἔνδικόν ἐστι. Πόσας δὲ ἄλλας 
ἀγάχοιμι µαρτυρἰας χατὰ τῶν βλασφήµων ! Οὗτοι 
yip οἱ ταῖς ἰδίαις χερσὶ φθειρόµενοι, οὐ µόνον δὲ, 
ἀλλὰ χαὶ οἱ ταῖς γυναιξὶ πλησιάζοντες, λοιπὸν χόρον 
μὴ λαδόντες τῆς μετὰ τῶν γυναικῶν πολυµιξίας, εἰς 
ἄλλήλους ἐχχαίονται, ἄνδρες ἐν ἀγδράσι (κατὰ τὸ 
γεγραμμένον) τὴν ἀντιμισθίαν τῆς sAáxnc ἐν 
ἑαυτοῖς ἁπο.αμόάνοντες. Ἐξώλεις Ὑὰρ οἱ αὐτοὶ 


pore, blasphemie sermonem non tulit, sed dixit : 
c Increpet te Dominus. » Hi autem quecunque igno- 
rant naimraliter blasphemant ; dum sacrosanctis illis 
mysteriis, quxze cuim sanctissimis religionibus no- 
biscum communicantur, contumelipse illudunt, οί 
ad spurcissimam  flagitiosissimamque libidinem 
convertunt. Hzc sunt qua adversus apostolos effu- 
tire sunt ausi : quemadmodum beatus Apostolu£ 
scribit : Adeo ut quidam hec a nobis dici jactare 
audeant : Faciamus mala, wt eveniant bona : quo- 
rum justum est judicium *. Quam. vero multa testi- 
monia suppetunt, qu:e contra blasphemos illos in 
medium afferre possimus! Sed illi qui suis ipsi 
manibus abominandam libidinem exereent, qui cum 


Τενόµενοι µαχαρίζουσιν ἀλλήλους, ὡς τὸ προχοιτέον B mnwlieribus se €ommiscent, assiduo illarum usu 


πρᾶγμα ἀναδεξάμενοι. ᾽Αλλὰ xal ἁπατῶντές τὸ αὖ- 
τοῖς πειθόµενον γυναιχεῖον γένος, τὸ Σεσωρευµμένον 
ἁμαρτήμασι, xal ἠἡἠγμέγον ποιχἰ.ῖαις ἐπιθυμίαις, 
φάσχουσι ταῖς Ἱπατημέναις ὑπ αὐτῶν, ὅτι Ἡ δεῖνα 
παρθένος ἡ τοσαῦτα ἕτη ἐφθαρμένη, καὶ φθειροµένη 
χαθ᾽ ἑχάστην ἡμέραν. Κόρον γὰρ οὐκ ἔχει παρ᾽ αὖ- 
τοῖς d λαγνεία, ἀλλ ὅσον τις παρ᾽ αὗὐτοῖς αἰσχρουρ- 
γὸς ἄνθρωπος, τοσοῦτον παρ) αὐτοῖς ἑπαινετός. 
Ἐχείνας δέ φασιν εἶναι παρθέναυς, τὰς µηδέποτε ἐν 
χοσμιχή µίξει γάμου χατὰ φύσιν τῆς συνηθείας 
γενοµένας ἕως χαταθολῆς σπέρματος , ἀλλὰ µιγνο- 
μέγας μὲν ἀεὶ, xal πορνευούσας, πρὸ δὲ τοῦ ἆπαρ- 
τισθηναι τὴν ἡδονὴν ἀφιστώσας τὸν πονηροποὼν αὖ- 
τῶν τῆς κοινωνίας Φθορέα, xai λαμβανούσας τὴν 


προειρηµένην αἰσχρότητα εἰς ἑδωδὴν, ὡς χατὰ τὸ C 


6uotov τοῦ Σηλὼμ πρὸς τὴν θάµαρ κακοτροπἰαν, 
ἀλλὰ ἀπὸ «παρθενίας τὴν τέχνην ταύτην ἑπανειρη- 
μένας, τοῦ φθείρεσθαε μὲν, μὴ ὑποδέχεσθαι δὲ τῆς 
φθορᾶς τὴν µίξιν καὶ την ἁπόῤῥοιαν, Ὡλασφημοῦσι 
δὲ οὗ μόνον. τὸν ᾿Αδραὰμ, xal τὸν Μωῦσέα, καὶ τὸν 
Ἠλίαν, χαὶ πάντα τὸν χορὸν τῶν προφητῶν, ἀλλὰ 
«αἱ τὸν θεὸν τὸν ἐχλεξάμενον αὐτούς. 


nequaquam exsatiali, in semetipsos exardescunt : 
Viri, inquam, ín viros, sicut scriptum est, merce- 
dem erroris sui in semelipsis recipientes *. Etenim 
perditi profligatique homines. beatoe. se invicem 
przdicant, taniquam praecipuum quiddam facinus ac 
singulare susceperint, Quinetiam muliereulis quas 
sibi morigeras habent, illudentes : Mulierculis, in- 


. quam, onustis peccatis, ac. multiplicibus cupiditati- 


bus abductis *, identidem narrant : Hane, quam vi- 
delicet neminant, esse virginem; cum ante multos 


jam annos vitiata fuerit, ae quotidie oonstupretur. 


Apud iios quippe satietas libidinis nulla, et quo 
(Φάΐοτα quisque perpetraverit, eo majori omnium 
laude ac praedicatione celebratur. Virgines porro 
illas appellant, quee nunquam legitimo nuptiarum 
ueu, ac naturali illa consuetudine ita. perfunetze 
sunt, ut infusum semen exciperent, sed qux licet 
assidue se stupris flagitiisque contaminent, tamen 
antequam libido: omnis impleatur perditissimum 
$uum illum admissarpium excutiunt, illasque quas 
diximus turpissimas sordes ad veseendum exei- 
piunt. In quo inimane illud horrendumque Sellomi 


cum Thamare facinus imitantur *, utpote qua servandz virginitatis artificium illud susceperint, ut 
eum assidue corrumpantur, nullam tamen ex ea corruptela infusionem seminis admittant Neque 
vero aut Abrahamuin. duntaxat, aut Moysen atque Eliam, adeoque prophetas omnes, & sed et Deum. 


ipsum a quo sunt electi contumeliose traducunt. 
KB. "AJAa δὲ µυρία παρ αὐτοῖς πεπλασμένα 
γραφεῖα τετόλµηται. Γένναν μὲν γὰρ Μαρίας ΑΒι- 
GAlor τέ φασιν εἶναι, ἓν ᾧ δεινά τε xal ὀλέθρια 
ὑποβάλλοντές τινα ἐχεῖσε λέγουσιν. Ἐκ τούτου γὰρ, 
φασὶ, τὸν Ζαχαρίαν ἀπεκτάνθαι ἓν τῷ ναῷ, ἐπειδὴ, 
φασὶ, ὁπτασίαν ἑώραχε , xal ἀπὸ τοῦ φόδου θέλων 
εἰπεῖν τὴν ὁπτασίαν, ἀπεφράγη τὸ στόμα. Elbe γὰρ, 
φασὶν, ἓν τῇ ὥρα τοῦ θυμιάματός τινα, ὡς ἐθυμία, 
ἄνθρωπον ἑστῶτα ὄνου μορφὴν ἔχοντα καὶ ἐξελθόν- 
τος, φαν, xal θέλοντος εἰπεῖν, Obat ὑμῖν, τίνι mpos- 


* Rom. 1:5, δ. 3 Rom, 1, 27. 3 Tim. 11, 6, 


ἐπενεγχεῖν βλασφηµίας. Non ausus est judicium tn- 
ferre, et accusara blasphemic. At Epiphanius aliam 
fortasse lectionem secutus ; non tulit, inquit, bías- 
phemiam. 

στ) Ὡς xal ὁ µακάριος Ilav Acc. Clemens Alex. 
lib. iy Strom. eumdem Apostoli locum citans ad 


ΧΙΙ. Infinita porro penes illos sunt supposititia 
atque impudenter conficta monimenta. Cujusmodt 


D est qui De progenie Maric liber inscribitur, in quo 


horribilia quadam ac detestanda illorum dicla 
continentur. Velut iuter alia : eam Zachariz necis 
in templo causam exstilisse, quod cum visum quod- 
dam illi esset oblatum, idque pre metu significare 
vellet, os ci primo proclusuim sit. Viderat autem, 
inquiunt, cum incensi hora sulfiret, asini figura 
stantem hominem, ac cum egredi vellet, itaque pro- 


i Edd 


ν Gen. xxxviii, 18 803. 


ejusmodi genus hzretieorum pertinere putat. Καὶ 
µή τι πρὸς τούτους ὁ ᾿Απόστολος ἐν τῇ πρὸς Ῥω- 
µαίους Ἐπιστολῇ ἁἀποτεινόμενος γράφει’ Καὶ μὴ 
χαθὼς β.Ἰασφημούμεῦα, xal καθώς φασί τινες 


ἡμᾶς «λέγειν, ὅτι ποιήσωμε» τὰ καχὰ, Ίνα Σ10ῃτὰ 


dyadá. 


951 


$. EPIPIHANII 


$52 


loqui: V2» vobis, quem enim tandem adoratis? ab A κυνεῖτε; ἀπέφραξεν αὐτοῦ τὸ στόµα 6 ὀφθεὶς abt 


eo qui in templo intus apparuit orisilli, ne efferre 
posset, usus interclusus est. Post autem ubi vox 
eidem est restituta, atque hoc in Judzos arcanum 
evulgavit, ab illis interfectus est. Hac, inquiunt, 
Zacharie mortis occasio fuit. Addunt eamdem il- 
lam ob causam jussum a legislatore pontificem tin- 
tinnabula gestasse, ut quoties ad functionem snam 


- obeundam ingrederetur, crepitaculorum strepitu is 


qui adorabatur admonitus sese e medio subtrahe- 
ret, ne cum larva illa ac turpi effigie deprehendere- 
lur. Enimvero stolidum illud stultissiinorum homi- 
num commentum cum ad convincendum perfacile 
est, tum risu ac ludibrio dignum. Etenim sive is 
erat omnino, cui νε 8acra faciebant, aspectabi- 
lis; occultari minime poterat; sive occultari pe- 
nitus poterat, non jam erat aspectabilis. Quod 
item alio modo centra eosdem urgeri potest. 
Si enin videri poterat, corpus utique erat, nom 
spiritus ? sin fuisse spiritum dixerint, non inter ea 
censendus erit, que discerni oculis possunt. Quid 
igitur attinebat eum qui oculorum sensu percipi ne- 


- quiret illo tintinnabulorum sonitu fuge sus, late- 


brzeque consulere. Cum enim id natura insitum ha- 
beret, ut videri non posset, profecto nisi vellet a 
nemine videretur. Quod vero esset ab aliquo con- 
spectus, mon illud necessitate contingeret, quasi 
eum in lucem et apertum natura produxisset, sed 
indulgentia quadam potius; neque ita ut eubito 
metu, atque ex improviso pr:zterque éxspectatio- 
nem, suppresso illo sonitu, palam se videndum 
preberet. lta omni ex parte falsa illorum atque 
ementita ratio concidit. Sed alia quzdam plurima 
sunt, qus nugatorie atque inaniter jactare solent. 
Atqui neque illico est interfectus Zacharias ; et post 
ortum Joannis f$ adhuc vixit, deque eo, ac de 
Christi adventu, et ejusdem secundum carnem per 


ἕνδον ἐν τῷ vai, ἵνα μὴ δύνηται λαλῆσαι. "Occ & 
ἡνοίγη τὸ στόµα αὐτοῦ, ἵνα λαλήσῃ, τότε ἀπεχάλυψεν 
αὑτοῖς, xol ἀπέχτειναν αὐτόν. Καὶ οὕτως, φασὶν, 
ἀπέθανε Ζαχαρίας. Διὰ τοῦτο γὰρ ὁ ἵερεὺς ὑπ αὐτοῦ 


“τοῦ νοµοθετήσαντος προσετάγη, φασὶν, ἔχειν χώδω- 


C 


νας, (v, ὅταν εἰσέρχηται ἱερατεῦσαι, τὸν χτύπον 
ἀχούων τῶν χωδώνων, χρύπτηται ὁ προσχννούμενος, 
ἵνα μὴ φωραθῇ τὸ ἰνδαλματικὸν ὃ τῆς μορφΏς αὐτοῦ 
πρόσωπον. "Ἔστι 6b τὸ πᾶν τῆς εὐηθείας αὐτῶν ἔπι- 
τ{δευµα εὑθνυέλεγχτον xal χλεύης ἔμπλεον. El γὰρ 
ἣν ὅλως ὁρατὺς ὁ ἱερουργούμενος, οὐδὲ χρυδῖναι 
Ἰδύνατο: εἰ δὲ ὅλως χρυθῆναι Ἠδύνατο, οὐχέτι tv 
ὁρατός. Καὶ ἑτέρως πάλιν πρὺς αὐτοὺς ῥητέον, ὅτι, 
εἰ ὁρατὸς fv, σῶμα ἄρα Tiv, καὶ οὐκ fiv πνεῦμα.; ci 
δὲ πνεῦμα ἣν, οὐχέτι ἓν ὁρατοῖς ἐξετάζεται. Πῶς οὖν 
τὸ οὐκ ἓν ὁρατοῖς ἐξεταζόμενον ἀπὸ τοῦ κτύπου τῶν 
χωδώνων τῆς ἑαυτοῦ συστολῆς προενοεῖτο; "Eyov γὰρ 
τὸ ἁόρατον κατὰ φύσιν, οὐχ ἂν ὠπτάνετο, εἰ μὴ 
ᾖθελεν. El δὲ καὶ ὤφθη δὲ, οὐχέτι χατὰ ἀνάγχιν 
ἐφαίνετο, τῆς φύσεως αὐτὸν ἀγούσης εἰς τὸ φαΐνε- 
σθαι, ἀλλὰ χατὰ χάριν, οὗ φόδῳ xaX προλΏψει παρὰ 
προσδοχίἰαν ἄνευ κτύπου, elg τὸ δῄλον χαθιστῶντος 
τὴν αὐτοῦ ὁπτασίαν. Καὶ οὕτως χατὰ πάντα τρόπον 
διέπεσεν ὁ αὐτῶν ψευδὴς χαὶ παραπεποιηµένος λό- 
γος. Καὶ πολλά ἐστιν ἄλλα, ἃ λέγουσι ληρώδη  καί- 
τοιγε τοῦ Ζαχαρίου μὴ ἀποχκτανθέντος εὐθὺς, ἁλλὰ 
xai ἐπιμείναντος ἡμέρας μετὰ τὴν τοῦ Ἰωάννου 
γέννησιν, xal προφητεύσαντος περὶ τοῦ Ἰωάννον, 
xaX περὶ τῆς παρουσίας Κυρίου, καὶ ἑνσάρχου vev- 
νῄήσεως ἀπὸ τῆς ἁγίας Παρθένου Μαρίας διὰ Πνεύ- 
µατος ἁγίου, ὥς λέγει’ Kal σὺ, παιδίον, προφήτης 
Ὑψίστου κ.Ἀηθήσῃ. ΠροπορεύσἹι γὰρ πρὸ προσ- 
ώπου Κυρίου ἑτοιμάσαι ὁδοὺς αὐτοῦ, ἐπιστρέψαι 
καρδίας πατέρων ἐπὶ céxva, xal ἀπειθεῖς ἓν' cpo- 
φήσει, καὶ τὰ ἑξῆς. Πόσα δὲ ἀλλὰ ἔστιν εἰπεῖν περὶ 
τῆς αὐτῶν ψευδηγορίας καὶ τοῦ αὐτῶν μιασμοῦ | 


Spiritum sanctum e beata Virgine Maria generatione vaticinatus est his verbis : Et tw, puer, pro- 
pheta Altissimi vocaberis : proibis enim ante faciem Domini parare vias ejus *; ad convertenda corda 
patrum in filios et'inobsequentes ad prudentiam 3, etc. Quanta vero ad eorum mendacia convincenda, con- 
«raque aboninandam illam libidinem a nobis afferri possunt ! 


Xlll. Atque vt de illorum Levitis, sic enim ap- 


pellant, nonnihil dicamus ; isti non cum mulieribus, 
sed secum invicem miscentur ; ac scilicet precipua 
inter illos dignitate ac laude commendantur. Tum 
vero eos omnes derident, qui monasticum vite 
genus amplexi sunt, aut castitatem virginitatemque 
profitentur, quod frustra id sibi molestix€ ac labo- 
ris imponant. Praeterea evangelium quoddam sub, 
Philippi sanctissimi Christi discipuli nomine cir- 
cumferunt, in quo ista narrantur ; Mihi, inquit, Do- 
mimus aperuit, quibus anima verbis wii cum in 
celum ascendit, ac quemadmodum unicuique cole- 
stum. viriutum respondere. debeat. Nimirum : Ego 
meipsam agnoti, atque. undequaque. collegi ; neque 
principi filios genui, sed ejus radices ezstirpavi, ac 
dissipata membra in unuin coegi ; teque adeo qui sis 

! Luc. 1, 76. 


*! ibid. 17, * ορ. 0C δσμτικόν. 


II". Οἱ δὲ λευῖται παρ) αὐτοῖς χαλούμενοι, οὗ µἰ- 
σγονται γυναιξὶν, ἀλλὰ ἀλλήλοις µίσγονται. Καὶ οὗτοί 
εἰσιν οἱ προχριτέοι παρ) αὐτοῖς δᾳθεν καὶ ἑπαινετοί. 


D Καταγελῶσι δὲ λοιπὸν τῶν τὴν πολιτείαν ἀσχούντων, 


καὶ ἀγνείαν, καὶ παρθενίαν, ὡς εἰς µάτην tbv xó- 
µατον ἀναδιδεγμένων. Ἡροσφέρουσι δὰ εἰς ὄνομα 
Φιλίππου τοῦ ἁγίου μαθητοῦ εὐαγγέλιον πεπλασµέ- 
vov, ὅτι φησίν Απεχάλυνέ poc ὁ Κύριος, τί τὴν 
/υχἠν δεῖ Aéyetv. ἐν τῷ ἁγιέγαι εἷς τὸν ooparér, 
xal πῶς ἑκάστῃ τῶν ἄνω δυγἁάµεων ἁποχρίνε- 
σθαι. "Oct ἐπέγνων ἐμαυτὴ», qnot, καὶ συγέλεξα 
ἑμαντὴν παντωχόθεν, καὶ οὐκ ἔσπειρα τάχνα, τῷ 
ἄρχοντι, ἀ 1Λὰ ἑξεῤῥίζωσα τὰς ῥίζας αὐτοῦ, καὶ 
συγέλεξα τὰ µέλη τὰ διεσκορπισµένα, καὶ οἷδά 
σε εἰς &l. "ET γὰρ, qnoi, τῶν ἄνωθέν εἰμι. Καὶ 
οὕτως, φποὶν, ἀπολύεται. Ἐὰν δὲ, φησὶν, εὑρεβῇ 


555 


ADVERSUS BJAERESES LIB.1. TOM. Il. — H/ERES. XXVI. 


251 


γεννήσασα ον, χατέχεται χάτω, ἕως ἂν τὰ ἴδια A novi : sum enim e calestium numero. Atque lioc 


εέχνα δυνηθᾖ ἀναλαθεῖν, xat ἀνελχύσαι εἰς ἑαυτήν. 
Καὶ ταῦυτά ἐστι τὰ ληρώδη αὐτῶν xai μυθώδη ᾽ ὡς 
xai περὶ τοῦ ἁγίου Ἠλία τολμῶσι βλασφημεῖν xal 
λέχεεν, ὅτι φησίν» "ῦτε ἀνελήφθη, χατεθλήθη πάλιν 
εἰς τὸν χόσµμον. Ηλθε γὰρ, «noi, µία δαίµων, xal 
ἐχράτησε, xal εἶπεν αὐτῷ, ὅτι Ποῦ πορεύῃ; "Eyo 
Tip τέχνα ἀπὸ σοῦ, καὶ οὐ δύνασαι ἀνελθεῖν, xai 
blc ἀφεῖναι τὰ τέχνα σου. Καὶ, qnot, λέχει. Πόθεν 
ἔχεις τέχνα ἀπ' ἐμοῦ, xai ἐγὼ ἥμην ἐν ἀγνείᾳ:; 
Λέχει, φησί’ Nai, ὅτε ἑνυπνίοις ἐννπνιαξόμενος 
πολλάχις ἐν τῇ ἀποῤῥοίᾳ τῶν σωμάτων ὀχενώθης, 
ἑχὼ μην ἡ µεταλαδοῖ]δα ἀπὸ σοῦ τὰ σπέρµατα, xot 
γεννῶσά σοι υἱούς. Πολλὴ δὲ µωρία τῶν τὰ τοιαῦτα 
λεγόντων. Πῶς γὰρ δύναται δαίµων, πνεῦμα ὃν &xá- 


6αρτον xal ἀσώματον, σωμάτων µεταλαμθάνειν; EL B 


δὲ χαὶ ἀπὸ σωμάτων µεταλαμόθάνει xal xutoxet, 
οὐχέτι ἐστὶ πνεῦμα, ἀλλὰ σῶμα. Σῶμα δὲ ὃν, πῶς 
ἔστιν ἀόρατον xai πνεῦμα; Καὶ πολλὴ ἁτοπία τῆς 
αὐτῶν µωρολογίας. Βούλονται γὰρ «τὴν χατ᾽ αὐτῶν 
μαρτυρίαν τὴν ἀπὸ τῆς Ἐπιστολῆς τοῦ Ἰούδα μᾶλλον 
εἲς ἑαυτοὺς δᾳθεν ἐπάγεσθαι, ἓν τῷ λέγειν. Kal οἱ 
μὲν ἑνυπγιαζόμενοι (18) σάρκα μὲν juaivovat, 
κυριόεητα δὲ ἀθετοῦσι * δόξας δὲ βασφημοῦσνυ.. 
Οὐκ εἶπα δὲ ὁ µαχάριος Ἰούδας ἀδελφὸς τοῦ Κυρίου 
περὶ ἐνυπνιαξομένων ἐν σώμααιν, ΕἙὐθὺς γὰρ ἐπι- 
φέρει χαὶ δειχνύει, ὅτι περὶ τῶν ἐνωπνιαζομένων 
λέχει, τῶν λαλούντων ὡς δι ὀνειράτων τὰ αὐτῶν 
ῥήματα, xal οὐχ ἀνανήψει Υρηγαρῄβσεως λογισμῶν. 


Καὶ γὰρ xai περὶ τῶν ἐν Ἱερουσαλὴμ διδασχάλων σ 


λέγει 'Ἡααῖας ' Πάντες χύγες ἐγεοὶ οὗ δυνάµενοι 
φλακτεῖν, ἐνυπγ/αζόμοκοι κοίτη», καὶ τὰ ἑξῆς. 
Καὶ ὧδε δὲ xai ἐν τῇ τοῦ Ἰούδα Ἐπιστολῇ δείχνυσι 
λέγων Ἐνυσνιαζόμενοι κοίτη», ἃ οὐκ οἶδασι A£- 
yorz&c. Καὶ ἔδειξεν, ὅτι οὐ περὶ τῆς ἑνυπνιάσεως 
λάόγει τοῦ Όπνου, ἀλλὰ περὶ τῆς μυθώδους αὐτῶν 
τραγῳδίας xaX ληρολογίας, ὡς διὰ ὕπνου λεγοµένης, 
xai οὐχ ἀπὸ ἑῤῥωμένης διανοίας. 


modo, inquiunt, ila dimittitur. Sin autem sobolem 
propagasse reperitur, tandiu infra detinetur, donec 
filios suos recipere potuerit, et ad semetipsam at- 
Arabere. Hle sunt πρ illerum ac somnia. Velut 
-etiam illa sunt, qux: in sanctum Eliam:exsecrandse 
cujusdam plena contumelic- praedicare non veren- 
tur : eum, cum in colum evecius esset, rursus in 
hunc mundum fuisse dejectum. Venit enim, ir- 
quiunt, e puraero feminarum daemonum uhbaà, que 
illum superavit. E4 quo tu tandem ? dixit, Ego enim 
a ία liberes babeo, neque sursum evolare potes, 
atque bic tuos relinquere. Ad hzc respondente 
Elia : Et undenam do me filios illos habuisti, eum 
ego castimoniam perpetuo servaverim? Sane, inquit 
illa. Cum enim in somnis effusione seminis sepe 
corpus exhaurires, ego abs te illud excepi, tibique 
filios peperi. Quam vero ab illis inepte ista dicun- 
tur! Quomodo enim deibon, impurus expersque 
corporis spiritus, de corporibus participare quid- 
piam potest? Nam si a corporibus ei communicatur 
aliquid ut pariat, corpus erit non spiritus. 96 Si 
eorpus est, quomodo fugere oculorum conspectum 
aut spiritus esse poterit? Sed et illorum absurda 
cum primis stoliditas est, cum iliud ex Epistola 
Judz teslimonium, quo eorum error convincitur, 
- ad hujus ipsius patrocinium aceommodant : Ju som- 
nis, inquit. carnent maculant, dominationem axtein 
spernunt , majestatem autem. blasphemasi. Verum 
beatus Judas Domini frater non de iis loquitur, qui 
per insomnium fluxione venerea contaminantur. 
Statim quippe subjungit, ostenditque de ejusmodi 
se somniantibus loqui, qui sermones suos velut ;n 
semnis, non experrecii ac vigilantes instituunt. 
Siquidem et de Hierosolymitanis doctoribus Isaias 
ita loquitur.: Omxes canes muli uon valentes. la- 
trero, semniantes in cubili ', e czters. Quod idem 
in hac Jude Epistola declarafur his verbis, Som- 


miantes cubile, σκι nesciunt dicentes. Ubi de dormientimm  iasomniis minime se loqui velle demon- 
strat, sed de falsis illorum tragoeediis ac nugis, quas sic tanquam in somnis, nec firmo et constanti animo 


prenuntiant. 

ΙΔ’. Περικαχῶ δὲ ὡς ἀληθῶς τὰ πάντα ὀξειπεῖν. 
θεοῦ γὰρ ἔστι μόνου ἀποχλεῖσαι τὸν βυθὸν «fic δυσ- 
cua; ταύτης. Καὶ παρελεύσοµαι bx τοῦ τόπου, 
εὐξάμενος τῷ παμθασιλεῖ θεῷ µηδένα εἰς τὸν βόρ- 
6opov ἑγχαταπαγῆναι, μηδὰ ἑμαυτοῦ τὴν ἔννοιαν µε- 
ταλαθεῖν τῆς δυσώδους ἀχαθαρσίας. Πρῶταν μὲν γὰρ 
ὁ ἀπόστολος Ώαῦλος ὀκχόπτει αὐτῶν πᾶσαν ῥίζαν thc 
χαχίας, περὶ χηρῶν νεωτέρων παραγγέλλων; Χήρας, 
φησὶν, 2εωεάρας παραιτοῦ. Masrá γὰρ τὸ xata- 
στρηγιᾶσαι τοῦ Χριστοῦ, γαμαῖν θέλουσυ», ἔχου- 


! [sa. νι, 109 


(T8) Kal ot uà». ἑνυπγιαζόμενοι. Τοχ hzc, ἓν- 
vt:yaCópsvot, jn Vulgatainterpretatione deest, quam 
ad turpe libidinis profluvium refert OEcum., aliique 
nonnulli. Alii ad errorum  nugartmque somnia. 
Clemens Alex. t. Strom. adversus Carpoeratem 
disputans : "Ee τούτων οἶμαι, καὶ τῶν ὁμοίων αἱρέ, 
Guy ποοφητιχῶς Ἰούδαν ἐν τῇ ᾿Επιστολῇ εἰρηκέναι” 


XIV. Enimvero pudet me omnia illorum arcana 
detegere. Solius enim est Dei profundissimam hanc 
tanti fetoris voraginem obstruere. Quamobrem ab 
eo loco digrediar, boo unum ab omnibus modera- 
tore Deo postulans, ne quis in illud ecegum demer- 
gatur; neve animum meum foedissima Όρο impuri- 
tatis labes inficiat. Primum enim apostolus Paulus 
omnes istiusmodi nequiti:s radices excidit, cum de 
junioribus viduis ista prsescribit : Viduas, inquit, 
adolescentiores devita; ewm enim. luxuriate [werint 


"Ομοίως µέντοι xal οὗτοι ἑγυπγιαζόμεγοι οὐ γὰρ 
ὑπὲρ τῇ ἀ.ηθείᾳ éxi6 d. AAovow. Sequitur Isaize lo- 
cus c. Lvi com. 10, ubi quod in Hebreo est Q'Y1 
Ὀ ΟΠ, visa contuentes, jacentes; LXX vertunt ἐν- 
υπνιαζόμενοι χοίτην, somniantes cubile. Qux tamen 
jn Canoniea Judz non reperiuntur, centra quam 
asserere videtur Epiphanius. 


855 


S. EPIPHANII | 


$56 


in. Christo, nubere volunt, habentes damnationem, A σαι αρῖμα, ὅτι τὴν πρώτην xictr ἠθάτησαν. 


quia primam fidem irritam fecerunt. Nubant igitur 
et filios procreent,  matres(amilias sunto *. Cum 
ergo procreare liberos, ac famili: preesse jubeat 
Apostolus, isti vero a susceptione liberorum ab- 
horreant, plane hoc a venenato serpente, pessima- 
que discipliua facinus profectum est. Dum enim li- 
bidinum suarum voluptati succumbunt, certas sibi 
perpetrandorum flagitiorum occasiones arcessunt, 
quo effrenate sue cupiditati ac luxurie satisfa- 
ciant Sane illa omnia ne commemorari quidem 
oportebat, neque ullam eorum in scriptis exstare 
memoriam, sed tanquam mortui cadaver fetidi, ac 
. pestiferi cujusdam afflatus in sepulcrum abjici, ne 
vel auditu ipso mortalium perniciem afferret. 97 


'AA4à γαµείτωσα»ν, τεχνοποιείζωσαν, οἱκοδεσσο- 
τείτωσαω. El δὲ ὁ 'Απόστολος λέγει, τεκνογονεῖν, 
οἱκοδεσποτεῖν, οὗτοι δὲ παραιτοῦνται τὴν τεχνογο- 
νίαν, ὄφεώς ἐστι xal χαχῆς διδασχαλἰας τὸ ἐπιχεί- 
ρηµα. Ἠττώμενοι γὰρ τῇ ἡδονῇ τῆς πορνείας, ἔτι- 
νοοῦσιν ἑαυτοῖς ἀχαθαρσίας προφάσεις, ὅπως δόξωσι 
πληροφορεῖν τὴν ἑαυτῶν ἀσέλγειαν ' xaY ἔδει μὲν 
ἀληθῶς ταῦτα μήτε λέγεσθαι, μήτε ἐν συντάγµασι 
καταξιοῦσθαι γρόφεσθαι ’ θάπτεσθαι δὲ ὥσπερ vexpóv 
τινα ὁδωδότα, καὶ λοιμώδη ἁἀποφορὰν πνέοντα, iva 
μὴ χαὶ δι’ ἀχοῆς λυµήνηται τοὺς ἀνθρώπους. Καὶ ei 
μὲν παρεληλύθει dy τοιαύτη αἴρεσις, xal οὐχέτι Tv 
ἐν τῷ Dip, ἀγαθὸν ἣν ταύτην θάψαι, χαὶ µῆτε ὅλως 
περὶ αὑτῆς εἰπεῖν * ἐπειδὴ δὲ xal ἔστι xal πράττεται, 


Et quidem si ea penitus praterisset hxresis, neque Β προετράπηµεν δὲ ὑπὸ τῆς ὑμῶν τιµιότητος περὶ 


in mundo superesset amplius, sepeliri operz pfe- 
tium erat, neque ullam ejus mentionem fleri. Nunc 
cum et revera hodie sit, et factis ipsis exprimatur, 
meque vos ul de omnibus dicerem huortati fueritis, 


aliqua illam ex parte coactus a vobis attigi , ne, 


susceptum veritatis studium praetermittam ; sed id 
omne partim ad eos qui audierint deterrendos, 


πάντων εἰπεῖν, µέρη αὐτῆς διηγησάµην ἀναγχασθεὶς, 
ἵνα τὸ φιλάληθες μὴ παρασιωπήσω, ἀλλὰ ὑφηγήσο- 
μαι, εἰς ἁποτροπὴν μὲν τῶν ἀχουόντων, εἰς αἰσχύνην 
δὲ τῶν πραττόντων. Πόθεν γὰρ οὐχ ἔχομεν δείσαι 
τοὺς παρ αὐτοῖς φόνους, xai τερατώδη ἔργα, xai 
τελετὰς διαθόλου ἐξ ἀπινοίας τοῦ αὐτοῦ διαόόλου 
τοῖς ἐμθεθροντημένοις δοθείαας ; 


partim ad eos qui ista perpetrant pudore afficiendos exponam. Que enim probandi ratio est, qua 
non id efficere possimus parricidia illa immaniaque qua ab iis committuntur scelera, malique dzemo- 
nis ritus ac czeremonias, ejusdein instinctu dzemonis furiosis illis ac vecordibus constituta fuisse? 


XV. Atqui primum illud statim quod sibi fin- 
gunt, atque e priore psalmo de arbore commemo- 
ratum proferunt, nullo negotio refellitur : Quod 
(ructum suum dabit in. tempore suo, et [oliv ejus 
non de[luet *, Paulo enim ante scriptum est : Et in 
lege ejus. meditabitur die. ac. nocte *. AL isti legem 
pariter ae prophetas repudiant. Quam quideni le- 
geni si respuunt, cum hac illum quoque calumnian- 
tur, qui iu lege locutus est. Verum et bac opinione 
eua falluntur, et a veritate longius aberrant. Ne- 
que ullum vero judicium fore, neque mortuos ad 
vitam excilandos esse pronuntiant. Quz porro in 
voluptatem ac luxuriem effusi suamet in corpora 
cominittunt, eorum fructum percipiunt, dum a 
ἀθπιοπο libidinum illecebris ac cupiditatum stimu- 
lis agitantur; quemadmodum ipsa veritatis oratione 
perpetuo atque ubique redarguuntur. Sic enim in- 
ter alios Joannes loquitur : Si quis venit ad vos, et 


ΙΕ’, Καὶ εὐθὺς μὲν οὖν ἑλέγχονται εἰς ὃ φαντασιοῦνται 
καὶ προφασίζονται περὶ τοῦ ξύλου τοῦ by tip πρὠτῳ 
Φαλμῷ εἱρημένου, Ὅτι δώσει τὸν καρπὸν αὐτοῦ 
ἐν καιρῷ αὑτοῦ, καὶ τὸ φύ.11ον αὐτοῦ οὐκ ἁπορ- 
ῥυήσεται. ᾽Ανωτέρω γὰρ χεῖται, ὅτι Ἐν τῷ όμῳ 
αὐτοῦ μελετήσει ἡμέρας καὶ νυκτός. Νόμον 6: 
οὗτοι καὶ προφήτας ἀρνοῦνται. El δὲ νόµον Κυρίου 
ἀρνοῦνται, σὺν τῷ νόµῳ xa τὸν λαλήσαντα ky τῷ 
νόµῳ συχοφαντοῦσι. Πλανῶνται δὲ xa ὑπόνοιαν, χαὶ 
ἐχπεπτώχασι τῆς ἀληθείας, xplow τε οὐχ ἡγοῦνται, 
οὔτε ἀνάστασιν ὁμολογοῦσιν. "Oca δὲ πράττουσιν ky τῷ 
σώματι ἡδονῆς ἔμπλεοι γινόµενοι, ταῦτα ἀποχαρποῦν- 
ται, ἐχθαχχευόμενοι ταῖς τοῦ διαδόλου ἡδογαῖς τε xai 
ἐπιθυμίαις, ὡς πάντη καὶ πανταχοῦ ἑλέγχονται ἀπὸ 
τοῦ τῆς ἀληθείας λόγον. Ἰωάννης γὰρ λέγει" ET τις 
ὄρχεται, qnot, πρὸς ὑμᾶς, καὶ οὗ φέρειεὴν' διδαχὶν 
ταύτην" καὶ ποῖαν, φησίν; f| οὐχ (Ἴ8') ὁμολοχεῖ Χρι- 
στὸν ἐν σαρχὶ ἐληλυθότα, ᾽Αγτίχριστός ἐστι. Καὶ vir 


non affert hauc doctrinam *, Quamnam, inquit? Qu2 p Ἀνγτίχριστοι πολ λοὶ γεγόνασιν: ὡς μὴ τῶν όμολο- 


scilicet Christum cum carne venisse confitetur. 
Antichristus est. Et nunc. Antichrisii multi prodie- 
runt 5. Quasi qui Christum cum carne venisse ne- 
gent, sint Antichristi. Quin etiam hoc ab ipso Sal- 
vatore dictum est :-Qui in regnum colorum admissi 
sunt, neque ducunt uxores neque nubunt, sed an- 
gelis equales sunt *. Neque illud tantum ; sed ut 
insuper manifestam absolutamque castimoniam ac 
sanclitudinem, qua et caeteros sanctos efficicbat, 


! | Tim. v, 14 sqq. * Ps31. 1, 9... * ibid. 2. 


(78) Interpres non legit οὐχ. Forte delendum 
est. Ep. PaThR. 

(79) Μή µου ἅπτου. Chrysost. in Joan. eum sen- 
sum affcrt : quod Maria «um Christo eadem qua 


* lI Joan. 10. 


γούντων τὸν Χριστὸν ἐν σαρχἱέληλυθότα, ᾽Αντιχρίστω» 
ὑπαρχόντων. ᾿Αλλὰ xat αὐτὸς ὁ Σωτὴρ λέγει’ Οἱ χατ- 
αξιωθέντες τῆς βασιλείας τῶν υὐρανῶν οὔτε γα μοῦ- 
σιν, οὔτε γαμίζονται, ἀλλ᾽ ἰσάγγελοί εἶαιν. Οὐ µόνον 
δὲ, ἀλλὰ χαὶ ἵνα δείξῃ τὴν agi] ἀγνείαν, xo τὴν διὰ 
τοῦ ἁγιάζειν ἁγιαστείαν, φάσχει τῇ Μαρία: Μή µου. 
ἅπτου (79) οὕπω γὰρ ἀναδέδηχα πρὸς τὸν Ila- 
τόρα "ἵνα δείξῃ τὴν ἀγνείαν ἀμέτοχον σωμάτων, xd 
ἁμιγῆ. Αλλά xal ἐν ἄλλῳ τόπῳ λέγει προθεσπίχων 
* 1 Joan. n, 18. * Mattb. xxii, 30. 

antea familiaritate sese gereret, nec de eo majus 


quiddam et augustius post resurrectionem sentirel; 
ab illo iisce verbis admonitam fuisse. 


t51 


ADVERSUS HLERESES LIB. I. TOM. Ii.— ILERES. XXVI. 


958 


ὁ ἅγννν Ἠνεῦμα καὶ διὰ τοὺς πρώην χαὶ μετέπειτα A ostenderet, sic Mariam. alloquitur : Noli me tan- 


Μακαρία στείρα ἡ ἁμίαντος, ἥτις ovx. ἔγγω κοί- 
την ἐν xapazcopatu* xal εὐνοῦχος, ὃς oix εἱργά- 
caro χερσὶν ἀνόμημω ἵνα παραχόψῃ xoi τὰ διὰ 
τοῦ μύθου αὐτῶν kv χεροὶν αἰσχρουργήματα. 


gere : nondum enim ascendi ad Patrem meum * ; ut 
expertem corporum castitatem, nullaque conta- 
gione pollutam exprimeret. Ad hzc alio in loco Spi- 
ritus sanctus tam ob priores illos, quam posteriores 


hoc modo vaticinatus est : 98 Beata sterilis, incoinquinata, qua nescivit torum in delicto, et spado, qui 
som operatus est manibus suis iniquitatem ?^; ut vel ea. voce illam quam [sbulis suis commendare 


46 manibus exercere solent foditatem , 

IG". Πόσα δὲ ἄλλα ἔστιν εἰπεῖν | ὡς τοῦ Αποστόλου 
λέγοντος Ἡ μὲν ἄγαμος xal ἡ παρθένος pepipy à τὰ 
τοῦ Κυρίου, πῶς ἀρέσει τῷ Κυρίφ. Τοῦτο 56 φησι 


δεῖξαι τὴν ἁγνείαν ἓν ἀληθείᾳ Ex τοῦ ἁγίου Πνεύμα- 


τος ἐπιτρεπόμενος ob παρέργως. Ἔπειτα δὲ περὶ τῶν 
civ γάμον Σχόντων τὸν σεμνὸν λέγει ' Τίµιος ὁ γάμος, 
καὶ ἡ xoitn ἁμίαγτος, Ἀόρνους δὲ καὶ μοιχοὺς 
κρινεῖ ὃ Θεός. ᾽Αλλὰ καὶ xat! αὐτῶν ἐχθοᾷ, γράφων 
Ῥωμαίοις τὰ αἰσχρὰ ἀἁποχαλύπτων τῶν τὰ, Χαχοπρα- 
via; ἑργαζομένων, λέγων ' AI τε γὰρ θήειαι αὖ- 
τῶν μετήλ Ίαξαν τὴν φυσικὴν χρῆσιν εἰς τὴν 
4αρὰ φύσια. Καὶ περὶ τῶν ἀῤῥένων, ὅτι "Αῤῥεγες 
ἐν ἄῤῥεσι vip αἰσχημοσύνη» κατεργαζόµενοι. 
᾽λλλὰ xa Ev τῇ πρὸς Τιµόθεον Ἐπιστολῇ περὶ τούτων 
Met * "Orc ἐν ἑσχάταις ἡμέραις ἐγστήσονται xai- 
pol χαλεποί. Ἔσονται γὰρ οἱ ἄγθρωποι φιλήδο- 
vot, μᾶ.Ίον f) φιλόθεοι. Καὶ πάλιν, Κωλυόντων 
χαμεῖν, ἀπέχεσθαι βρωμάτων χεχαυτηριασμένων 
τὴν συνείδησε’ * ὅτι τὸ μὲν γαμεῖν μετὰ σωφροσύ- 
γης, xai τεχνογονεῖν κωλύουσι, χα'ὀµενοι-δέ ciat τῇ 
συνειδήσει, λαγνεύοντες μὲν xal φθειρόµενοι, χωλύου- 
τες δὲ τεκνογονεῖν. Καὶ γὰρ xa αὐτὴ fj παρ) αὐτοῖς 
λεγομένη θυσία, βορδορώδης τις οὖσα fln, καὶ ἀπὸ 
ziuy ἀνέχαθεν διὰ τοῦ προφήτου ὑποδείχνυται ὄφεως 
οὖσα σὰρξ, xat οὐχὶ τοῦ Κυρίου, uh γένοιτο! λέγοντος 
οὕτως: ὅτι EU συνέτριψας τὰς κεφαλὰς τοῦ δρά- 
χοντος, καὶ ἔδωκας αὐτὸν βρῶμα «αοῖς τοῖς Al- 
0loy«. Βρῶμα γὰρ ὡς ἀληθῶς ὄφεως ἡ τούτων µνυ- 
σαρὰ θρησκεία’ xaX Αἰθίοπες μεμελανωμένοι τ]ἆμαρ- 
tía οἱ ταύτην τὴν τελετὴν τοῦ νῦν μὲν δαίµονος Διὸς, 
πάλαι δὲ Υόητος, τοῦ παρά τισι θεοῦ µάτην νενοµι- 
αµένου τελοῦντες. "Ex γὰρ Ἑλληνιχῶν μύθων πᾶσαι 
αἱ αἱρέσεις συνάξασαι ἑαυταῖς chv πλάνην χατέθαλον, 
µεταποιῄσασαι εἰς ἄλλην διάνοιαν χείρονα. Παρεισφέ- 
Ρουσι γὰρ οἱ ποιηταὶ (80) τὸν Δία τὴν Μητιν θυγατέρα 
ἑαυτοῦ χαταπιόντα. Βρέφος δὲ οὐχ ἂν χαναπίοι, ὡς 


preeeideret. 


XVI. Quam multa proponi alia possunt! ut eum 
Apostolus ita loquitur: Mulier innupta, el virgo 
sollicita est de iis, que sunt Domini, quomodo pla- 
ceat Domino *. Hoc autem idcirco dicit, quod non 
períunctorie commendand: castitatis potestas essct 
a Spiritu sancto commissa. Tum vero de iis qui 
honestis illigati sunt ita disputat : Honorabile con- 
nubium, εἰ torus immaculatus ; fornicatores autem, 
εἰ adulteros. judicabit Dominus *. Przterea contra 
eosdem exclamat ad Romanos, scribens, et eorum 
qui in ejusmodi flagitiis volutantur turpitudinem 
detegit his verbis : Naim et femina: eorum immutave- 
runt naturalem usum in. eum usum, qui est contra 
naturam *. Tum de maribus subjicit : Masculi ἐν 
masculos turpitudinem operantes *. Prxterea in Epi- 
$1ola ad Timotheum de iisdem ita loquitur : Quod 
in. novissimis diebus instabunt tempora periculosa. 
Et erunt homines voluptatum. magís amatores quam 
Dei *. Et rursum : Prohibentium nubere, abstinere 
a cibis : cauteriatam habentium suam conscientiam *. 
Ex eo videlicet quod caste matrimonio conjungi, 
ac prolem suscipere prohibent, ardente interim illo- 
rum conscientia; dum assiduis in scortationibus, - 
corrupielisque versantur, ac procreatione sobolis 
interdicunt. Nam quod ad illud attinet quos | ieti 
sacrificium vocant, lutulentum quiddam et impu- 
rum, jam tum olim a Propheta demonstratum est, 
serpentis esse carnem, non Domini. Absit ! Sic 
enim loquitur : Contrivisti capita draconis, et de- 
disii eum escam populis /Ethiopum ?. Sane enim ser- 
pentinz cujusdam esce genus est illorum abomi- 
nanda superstitio : iidemque J/Ethiopes illi sunt 
&celerum suorum nigrore deformati, qui ejusmodi 
ritus nunc daemonis Jovis, olim prestigiatoris, qui 
et frustra a nonnullis habetur Deus, religioso cultu 
celebrant. Siquidem hzereges universe? de Graecorum 


xit ὁ ἄγως Κλήμης χαταγελῶν τῆς τῶν θεῶν τῶν Ἑλ- D fabulis ea collegeruut, ex quibus novam sibi erro- 


Àfwov αἰσχρουργίας εἶπεν, "Oct, τὴν Μητιν xatamu»y, 
οὐχὶ βρέφος ἠδύνατο καταπιεῖν, ἀλλὰ τὴν γονὴν vov 
ἰδίαν. 


ris sectam condiderunt, cum ea deteriorem alium ad 
sensum transtulissent. Nam et a poetis Metiu (quatn 
prudentiam appellare possis) filiam suam absorbens 


iproductus est eupiler. Nemo porro infantem absorbeat ; quemadmodum sanctus Clemens ait, 99 cum 
deorum qui a Gracis coluntur turpitudinem deridet : Quin enim devorasse Metin diciiur, non de 


infante ullo, sed de proprio semine par est intelligi 


! Joan. xx, 17. * Sop. 1, 44... * I Cor. v, 34. 
m. 1-& — *E Tim. 1v, 5, 2. * Psal. Lxxin, 15, 14. 


(80) Παρεισφέρουσι γὰρ ol zomcat. Putidissimze 
[αυ] auctor Hesiodus in Theog. Ubi primam Jovis 
uxorem Metin ab eo devoratam cecinit ; indidemque 
propagatam Pajladem. Apollodorus vero lib. 1 Bi- 
blioth. Metin ait Oceani filiam Jovi auxiliatam esse; 
eamdemque Saturno potionem quamdam propi- 
Dasse, qua is exbausta, filios, ques devorarat, om 


* Hebr. xiii, 4. ὅ Rom. 1, 26. *ibid. 97. ΤΗ Tim. 
Lxx 7 


nes evomuit. Athenagoras in Legat. pro Christia- 
nis Orphei versus citat, quibus de Phanete mentio 
est, quem indicat deinde a Jove sim:liter absorptum : 
7| χαταποθῆναι ὑπὸ τοῦ Διὸς, ὅπως 6 Ζεὺς ἀχώρη- 
τος Ὑένοιτο. Quod Gesnerus interpres ad Metin 
transtulit. Verum de Phanelte loqui videtur Athena- 
goras, non de Meti. 


$59 


$ 


XVII. Quid jam aliud deinceps elequar? aut quo- A 


modo cgenosam hanc disputationem abjiciam , cum 


et velim, et nolim una dicere, ac quadam dicendi , 


necessitate constringar, ne quid eorum qus insunt 
revera dissimulasse videar ; et illud verear tamen, 
ne illorum detestandis flagitiis patefactis, quem- 
quam aut inficiam, aut exstimulem, et ad illa curio- 
sius indaganda faces iis subjiciam, qui voluptatum 
ac cüpiditatum illecebris abducuntur ? Sed nihilo- 
minus ab ejusmodi dsmonis satu et improbitate 
tam ego, quam sancte atque catholice Eeclesiz 
spes omnis, ac quisquis in hoc nostrum opus inci- 
derit, integer, inviolatusque servetur. Quod si οἳδ- 
tera, αυ ab illis dicuntur aut flunt quanta sunt, 
atque ejusmodi, qualia jam commemoravimus, aut 


S. EPIPRANII 
IZ'. Τί δὲ ἕτερον εἴποιμι; 7) πῶς ἀποσείσυμαι tov 


500 


πηλώδη τοῦτον πόνον, βουλόµενος μὲν εἰπεῖν, xa 
ph βουλόμενος, ἀναγχαζόμενος δὲ, ἵνα μὴ δόξω τι 
τῶν ὄντων παρακρύπτειν * xal φοδούμενος, ἵνα μὲ 
ἀποχαλύπτων τὰ δεινὰ αὐτῶν ἣ χράνω, f) πλήξω, εἰς 
τὸ περιεργάσασθαι περὶ τούτου τοὺς ἀπαγομένους 
ἡδοναῖς καὶ ἐπιθυμίαις ἑποτρύνω, Ὅμως ἐγὼ μὲν 
ἀθῶος εἴην, χαὶ πᾶσα, ἡ τῆς ἁγίας χαθολιχῆς Ἐκχλη- 
σίας ἐλπὶς, χαὶ πάντες οἱ τούτῳ τῷ γράµµατι ἓν- 
τυγχάνοντες ἁ πὸ τῆς τοιαύτης τοῦ διαθόλου ὑποσπορᾶς 
καὶ καχομηχανίας' ἑὰν γὰρ θελήσει λέγειν τὰ ἄλλα 
τὰ παρ) .αὐτοῖς λαγόµενα xaX γινόμενα ὅσα ἐστὶ τοι- 
αὔτα xal τοσαῦτα, xai τούτων ἔτι μείζονα xal ἑλάττω, 
θελήσω δὲ χαὶ ὡς φάρµαχον ἱάσεως ἀλεξητήριον ἀντι- 
δότων δίχην πρὸς ἑχάστην λέξιν ἀντιθεῖναι, εἰς πολὺν 


iis etiam majora, vel minora, complecti voluero, et B ὄγχον ἑλάσω τῆς συντάξεως τὴν πραγµατείαν. Ταύτῃ 


ad singulas voces salubre quoddam medicamentum, 
velut depellendi mali causa comparatum remedium 
adhibuero, in immensam molem susceptum opus 
excurret. Nam οἱ nos, charissimi, in illam heresin 
jncurrimus, et ex ipsomet eorum, qui bane proprie 
et ex institulo tractant, ore ac magisterio didici- 
mus. Ádid vero comparatze deceptzque mulieres 
non solum istiusmodi nobis sermones injeceruut, 
.Sed insuper ZEgyptiz illius perdita ac nequissimz 


γὰρ τῇ αἱρέσει, ἐπιπόθητοι, xal αὐτὸς περιέεν- 
χον. 


οὕτω ἡπατημέναι οὐ µόνον τὴν λαλιὰν ταύτην ἑ μῖν 
προέτειναν, χαὶ τὰ τοιαῦτα ἡμῖν ἀπεχάλυψαν, ἁλλὰ 
xal μετὰ τὴν Αἰγυπτίαν ἑχείνην τὴν τοῦ ἀρχιμαγεί- 
ρου τὴν ὀλετήριον xal μοχθηρὰν, καὶ αὗται ἆθυρο- 
γλώττῳ τόλμῃ χατασπάσαι ἡμᾶς ἐν τῇ νέᾳ ἡμῶν ἡλι- 
χίᾳ ὀρεχθεῖσαι ὀπεχείρουν. 


mulieris instar, quze coquorum principisaxor erat !, petulanti nos. conatu detrahere tum, cum floreni 


adhuc zlate essemus, aggresss sunt. 

Verum is qui sanctissimo Josepho tum astitit, no- 
bis quoque adfuit, et hunc ipsum, qui illum eo pe- 
viculo liberavit implorantes, licet indigni ac tanto 
beneílcio impares essemus, ejusdem benignitate ac 
misericordia perniciosas illarum manus effugimus, 
ac sanctissimo Deo gratulatorium carmen cecini- 
mus, ut id usurpare merito possemus : Cantemus 
Demino, gloriose enim magnificatus est, equum et 
ascensorem dejecit in mare ?. Neque enim similiter 
ut ille patriarcha, vi quadam virtutis. ac justitice 
nostrae, sed fuso ad Deum gemitu ejus sumus mi- 
seralione servati. Cum etiam mihi pestes ille per 
ludibrium exprobrarent, ac secum invicem illuden- 
tes ita loquerentur : 100 Hunc juvenem servare 
non potuimus, sed in manibus principis perire si- 
vimus. Nam qua forma inter illas liberaliore est, 
semetipsam velut escam atque illecebram objicit, 


ut quos in fraudem ipsa pellexerit, non eos profli- p ὅτι Ἐγὼ, φησὶ, σχεῦός εἰμι Σχλογῆς δυναµένη σώςειν . 


gare ac perdere, sed. eripere dieatur. Unde et de- 
forznibus elegantiores identidem exprobrare solent : 
Ego sum, inquiunt, vas electum, quse errore cir- 
cumventos extrahere possum : quod tu facere ne- 
quivisti. Et erant sane qus tum his verborum blan- 
dimentis ac lenociniis utebantur corporis quo ad 
peccandum abutebaptur venusta cum primis specie ; 
sed animo quem consceleratum gerebant omni dz- 
monis turpitudine deformate. Sed misericors Deus 
3b illarum improbitate nos eripuit, adeo ut post- 
quam istorum libros perlegimus, et ad veritatis 
cogni&ionem animum adjecimus, nec abducti, vel 


* Gen. xxxix, 7 aqq. .* Exod. xv, 1. 


'Ex στόματος δὲ τῶν ταύτῃ ἐπιχειρούντων . 
φύσει αὐτὰ αὐτοπροσώπως ἑἐνηχήθην. Γνναῖχες δὲ 


᾽Αλλὰ ὁ τότε συμπαραστὰς τῷ ἁγίῳ Ἰωσὴφ xaX $ulv | 


παρέστη’ χαὶτὸν ἐχεῖνον ἐχεῖ ῥυσάμενον ἐπεκεκλημένοι 
οἱ ἀνάξιοι χαὶ ἀνίχανοι, ἑλεηθέντες xal ἀἁποδράντες τὰς 


ὀλετηρίους αὐτῶν χεῖρας, θεῷ τῷ παναγίφ ὕμνον σαν- 
τες Ἰδυγήθημεν xal αὗτοὶ λέγειν vb, Ἄσωμεν τῷ Κυ- | 
pio: ἑνδόξως γὰρ δεδόξαδται; Ta xov καὶ ἀναδάτην - 


Epryer εἰς 0dAaccar. Οὐ γὰρ ὁμοίᾳ δννάµοι τῆς 


ἀχείναυ δικἀιασύνης, ἀλλὰ στεναγμῷ τῷ πρὺς τῷ . 


θεῷ » ἑλεηθέντες ἐσώθημεν. ᾿Ὀνειδιζόμενος γὰρ óc 


αὑτῶν τῶν ὀλετηρίων γυναιχῶν, χατεγελώµην ἑχὼ, | 
ὡς ὑπέφαινον αἱ τοιαῦται ἀλλήλαις ἐπισχώπτουσαι δη” ᾿ 


0εν * ὅτι Οὐκ ἡδυνήθημεν σῶσαι τὸν νεανίσχον, ἀλλὰ 
ἀφήχαμεν αὐτὸν Ey χερσὶ τοῦ ἄρχοννος ἀπόλλυσθαι. 
Ἐπειδήπερ ἥτιςαὐτῶν εὁμορφοτέρα εἴη,δέλεαρ ὥσπερ 
ἑαντὴν προτίθησιν, ὥστε δι’ αὐτῆς τοὺς ἠπατημένους, 


ἀντὶ τοῦ ἀπολλύειν, σώζειν ἐκιφημίζειν. Καὶ ὄνειδος — 


λοιπὸν τῶν ἁμόρφων γίνεται παρὰ τῶν εὐμορφοτέρων' 


τοὺς ἁπατωμένους, σὺ δὲ οὐκ ἴσχυσας. σαν μὲν οὖν 


αἱ τὸν ἀγώγιμον μῦθον νοῦτον ὑφηγούμεναι τῇ μορςῇ 
τῆς αὐτῶν πτώσεως εὑπροσωπόταται' τῷ δὲ vp tT; 


αὐτῶν µοχθηρίας τὴν πᾶσαν τοῦ διαδόλου ἀμορφίαν 


χεχτηµέναι. ᾽Αλλὰ ὁ ἑλεήμων θεὸς τῆς µοχθηρίας 


αὐτῶν ἡμᾶς ἐῤῥύσατο, ὥστε μετὰ τὸ ἀναγνῶναι ἡμᾶς — 


αὐτῶν τὰς ῥίθλους, xal ἀπιατῆσαι τὸν νοῦν τῇ ἁλτ- 
θείᾳ, xai μὴ συναπαχθῆναι, ἀποδρᾶσαί τε xol μὲ 
δελεασθῆναι, τὸ τηνιχαῦτα ἑσπουδάσαμεν xa τοῖς ἐπι- 
σχόποις ποις τοῖς ty τῷ τόπφ ἐχείνῳ αὐτοὺς ὑποδείξαι, χαὶ 
τὰ ὀνόματ ὀνόματα t ἐν τῇ Εκκλησία χεχρυμμένα φωρᾶσαι, καὶ 
τοὺς αὐτοὺς ἀπελαθῆναι τῆς πόλεως, ὀνόματα περί 


3 F. τὸν θ:όν 


361 


ADVERSUS HAERESES LIB. 1. TOM. ll. — ΠΑΕ. XXVI. 


$62 


που ὁγδοήχοντα, xaX τὴν πόλιν τῆς αὐτῶν ζιζανιώδους A eorum illecebris capti sumus, sed effugimus tanden, 


ὕλης xai ἀχανθώδονς καθαρθῆναι. 


mox ad episcopos, qui in illo loco erant, deferre 


sudaerimus, et eorum hactenus ignota nomina in Ecclesia detegere. Ex quo faetum est, υἱ octoginta 
fere capita exulare jussa ab lolio spinisque suis repurgatam urben reliquerint. 


Iff. Μνημονεύσας δέ τις τῆς ἄνω ἡμῶν ὑποσχέσεως, 
τάχα χαὶ ἐπαινέσειεν, ὡς ἡμῶν προαγχειλάντων, ὅτι 
τισὶν αὐτῶν παρετύχομεν, τινὰ δὲ διὰ συγγραµµάτων 
ἐωνωχαμεν, τινὰ δὲ δι’ ἐνηχήσεών τε xal µαρτυρίων 
ἀξιοπίστων ἀνδρῶν, δυναµένων ἡμῖν τὴν ἀλήθειαν 
ὑποδεικνύναι" ὡς xal ἐνταῦθα φιλαλήθως οὐχ ὑπερ- 
θεθήχαµεν τὸν τόπον, ἀλλὰ ἑδείξαμεν, ὡς µία ἐστὶν 
αὕτῃη τῶν ἡμῖν περιτυχουσῶν αἱρέσεων. Καὶ σαφῶς 
«rp ταύτης Ἰδυνήθημεν λέγειν, ἐξ ὧν, μὴ γένοιτο | 
οὐ πράξαντες, ἀλλὰ µεμαθηχότες ἀχριδῶς παρὰ τῶν 
ἡμᾶς tig τοῦτο πειθόντων, xal uh χατισχυσάντων, 


XVIII. Quamobrem si quis quod initio polliciti 
sumus memoria repetat, fortasse institutum nostrum 
approbabit, quod ita prafati sumus, qu: ad illas 
sectas attinent nos partim usu ac consuetudine di- 
dicisse, partim ex monimentis accepisse, partim 
fide dignorum hominum, qui rei veritatem indicare 
possent, narratione ac testimonio fuisse perdoctos. 
taque pro eo quod prz nobis ferimus veritatis stu- 
dio pretermittere hunc locum noluimus; sed osten. 
dimus unam illam ex iis hzresibus esse, quarum 
usum habuimus, de qua certi exploratique aliquid 


ἁλιὰ τὴν ἑαυτῶν ἑἐλπίδα τῆς εἰς ἡμᾶς ἁπωλείας ἆπο- D alferre possemus : non ex eo quod gesserimus ipsi : 


λεσάντων, xaX μὴ ἐπιτνχόντων τοῦ σχοποῦ τῆς εἰς 
τὸν τάλαιναν ἡμῶν φυχὴν ἀπιχειρουμένης ὑπ αὐτῶν 
τε καὶ τοῦ ἐν αὐτοῖς διαθόλου συσχευῆς, ὡς xal συν- 
«X ἡμᾶς λέγειν τῷ ἁγιωτάτῳ Aa616, ὅτι’ Βέζη »η- 
σίων ἐγενήθησαν αἱ zAnral αὐτῶν, καὶ τὰ ἑξῆς , 
χαὶ ὅτι, ᾿Ἐπιστρένει ὁ πόνος αὐτῶν εἰς xegaAtw 
αὐτῶν, xal ἡ ἁδιχία αὐτῶν ἐπὶ χορυφὴν αὐτῶν 
καταθήσεται. Ὡς οὖν περιτυχόντες, xat ἁποδράντες, 
χαὶ ἀναγνόντες, xai γνόντες, xai καταγνόντες, σω- 
θέντες δὲ ὑπερθεθήχαμεν, οὕτω xal σὲ τὸν ἀναγινώ- 
σχοντα Παραχαλοῦμεν, ἀναγνόντα xal χαταγνόντα 
«0o ὑπερδῆναι, εἰς τὸ μὴ ἐμπεσεῖν ἓν τῷ ἰῷ τῆς τῶν 
ἑρπετῶν τούτων µοχθηρίας. Αλλ’ εἰ xal ποτε περι- 
τῶχοις τισὶ τῶν ἀπὸ τῆς ὀφιώδους ταύτης σχολῆς, 
εὐθὺς τὸ ξύλον ἀναλαθῶν τὸ διὰ τοῦ Κυρίου ἡμῖν ἔτοι- 
μασθὲν, ἐν ᾧ ὁ Κύριος ἡμῶν προσεπάγη Xptazbe, χατὰ 
tfc χεφαλῆς τοῦ ὄφεως, εὐθὺς λαδὼν εἴποις, ὅτι Xpi- 
στὸς ἑσταύρωται ὑπὲρ ἡμῶν, ὑπογραμμὸν ἡμῖν ὑπο- 
Ἱιμπάνων σωτηρίας, ὅτι οὐχ ἂν ἑσταυροῦτο, εἰ μὴ 
σάρχα εἶχε. Σάρχα δὲ ἔχων, xai σταυρωθεὶς, ἑσταύ- 
ρυσεν ἡμῶν τὰς ἁμαρτίας. Π[στει ἔχομαι τῆς ἁλη- 
θείας, χαὶ οὐχ ὑπάγομαι πλάνῃ τῇ νωθείᾳ ) τοῦ ὄφεως, 
xai ταραφιθνρισμῷ τῆς αὐτοῦ διδασχαλἰας. 


avertat hoc a nobis Deus ! sed ex eo quod ab iis ac- 
curate didicimus, qui illam nobis persuadere fru- 
&tra voluerunt. et conceptam de nostro exitio spem 
penitus abjecerunt: cuin insidizte omnes ac fraudes, 
quas ad infelieis animz nosirz perniciem tam ipei, 
quam qui in illis inest diabolus machinati fuerant, 
irrita atque inanes exstiLissent, ut hoe a Davide 
dictum accommodatissime usurpare possimus : Sa- 
gitte parvulorum facia sunt plage eorum 3, etc. Tum 
illud : Conrertetur. labor eorum in caput ipsorum, 
101 ει iniquitas eorum in verticem ipsorum descen- 
det *. Igitur quemadmodum sic nos in illorum erro- 
rem incurrimus, ut illius noxam effugeremus, eum- 
qve simulatque legimus ac cognovimus damnantes, 


C salvi atque incolumes preergressi sumus; ita te 


quisquis es qui ista legis hortamur, ut lecta pari- 
ter ac damnata transilias, ne in serpentum ejusmodi 
velut improbitatis quoddam virus incidas. Ac si 
quando forsitan ex hac serpentum scbola quempiam 
offenderis, subito lignum illud quod nobis a Do- 
mino comparatum est, et in quo Christus affixus 
est, contra serpentis caput arripiens, ita loquere : 
Christus nostra estin cruce causa suspensus, et 


formam nostre salulis expressam ac delineatam reliquit. Quod nisi carnem habuisget, nunquam 
esset suffixus. Eo vero quod carne praeditus εἰ affixus est cruci, nostra simul peccata defixit. Equi- 
dem veritati pec fldem inhsreo, nec tardissimi serpentis errore vel ejus doctrinz sibilis abduci me 


patior. 

18. Λοιπὺν ταύτην παρελθὼν, ἀγαπητοὶ, ἑφεξῆς 
βαδ.οῦμαι ἐπὶ τὰς ἄλλας τραχείας τρίδους, οὐχ ἵνα 
neigt, ἁλλ᾽ ἵνα ἀπὸ µήκοθεν ὑποδείξω τοῖς βουλο- 
αένοις τὰ τραχύτερα μὲν ἐπιγινώσχειν, φεύγειν δὲ 
διὰ τῆς στενῆς xal τεθλιµμµένης ὁδοῦ τῆς φερούσης 
εἰς ζωὴν αἰώνιον * xaX καταλιμπάνειν τὴν πλατεῖαν, 


XX εὑρύχωρον, xaY ἀχανθώδη, xai προσχοµµάτων 


ἔμπλεων ὁδὺν βορθορώδη, χαὶ ἀσελγείας xal πορνείας 
ἐμπεπλησμένην. Ἡς πορνείας xal ἀσελγείας τὸ 
ὅμοιον ἔστιν ἰδεῖν by τῷ ἑρπετῷ τῷ δεινοτάτῳ, ᾧ ἑπ- 
ἐβεντο τὸ ὄνομα ἀπειρώδιον ἔχιδναν οἱ παλαιοί. 
Ἔστι γὰρ vig τοιαύτης ἑχίδνης fj φύσις ὁμοία τῆς 
τούτων µοχθηρίας. Διὰ γὰρ τῆς ἀνδρείας φύσεως ἡ 
Ἱνναιχείας τὴν αἰσχρότητα ἐπιτελοῦντες, ταύτην 


XIX. Sed nunc hzresi illa przetermissa, deincepe, 


D charissimi, ad preruptas alias vias ac salebrosas 


me conferam, non ut iter per illas faciam, sed ut 
eminus iis commonstrem , qui asperitates illas - 
cognoscere, et ad arctam illam angustamque viam, 
quz ad eternam vitam perducit, cenfugere: volue. 
rint, latam vero ac spatiosam aliam relinquere, 
quz spinis intercepta, et offendiculis impedita, coeno 
obsita, et libidinibus 'ac flagitiis omnibus est re- 
ferta. Cujus quidem impudicitig, ac libidinis simi - 
litudinem refe:rt genus illud serpentis atrocissimum, 
cui par(us expertis viper& nomen vetustas indidit. 
Hujus enim natura illorum nequitie quam aimil- 
lima est : qui cum masculis aut feminis turpitudi- 
* 


! Forte τούτων. 3 Vide an νοθείᾳ melius sit. * Psal. rxin, δ. * Paul. vii, 17. . 


PaTROL. κ. XLI. 


12 





$05 


6. ΕΡΙΡΠΑΝΙ! 


261 


nem patrantes, semen infundere prohibent, insi- A ἁπαγορεύουσι thv τῶν σπερµάτων χαταθολὴν, ἆφα- 


tamque creatis rebus a Deo propagandorum vim 
fetuum exstinguunt. Unde et Apostolus ita scripsit : 
Mercedem quam oportuit erroris sui in seipsis reci- 
pientes *, etc. Sic enim ferunt : partus expertem 
illam viperam titillante libidinis voluptate marem 
simul ac feminam inter se commisceri, ac per 08 
congredi. Hiante siquidem femina, marem caput 
inserere. 109 llam pre libidinis suavitate caput 
hujus abscindere; exhaustoque quod ex ore destil- 
lat veneno, fetum maris ac feminze par in utero 
gerere. ld ubi creverit, cum nullum quo in lucem 
erumpat exitum reperit, maternum latus pertun- 
dere, itaque cum utriusque parentis interitu nasci. 
Inde partus expertem cognominari. Est vero prz 


νίζοντες τὴν Ex Θεοῦ τοῖς χτίσµασι γενοµένην τεχνο- 
γονίαν' ὡς xal ὁ ᾽Απόστολός φησι: Τὴν γὰρ ἀντι- 
µισθίαν ἣν ἔδει τῆς π.Ἰάνης ἐν ἑαυτοῖς ἁπο.ῖαμ- 
θάνοντες, καὶ τὰ ἑξῆς. Οὕτω áp. φασι, τὴν ἆπει- 
ρώδινου (81) ἔχιδναν θελχθεῖσαν τῷ πάθει τῆς ἓτι- 
θυµίας, τὴν τε θἠλειαν πρὸς τὸν ἄῤῥενα, xaX τὸν 
ἄῤῥενα πρὸς τὴν θήλειαν, περιπλαχείσας μὲν ὁμοῦ, 
διὰ τοῦ στόματος χαινούσης τῆς θηλείας τὸν ἄῤῥενα 
τὸν χεφαλὴν εἰσθάλλειν * ἐχείνης δὲ πάθει συσχεθεί- 
σης ἀποτέμνειν τὴν τούτου χεφαλἠν ' xaX οὕτως τὸν 
ἀπὺ τοῦ στόματος σταλάξαντα ἰὸν χαταπιοῦσαν ἓν 
ἑαυτῇ, ἐγχυμονεῖν μὲν τοιοῦτο ζεῦγος ἀῤῥενόθτλυ, 
Ὅπερ ζεῦγος, ἀνδρυνθὲν ἐν τῇ χοιλίᾳ, xat μὴ ἔχον 
πόθεν γεννηθῆναε, τὴν πλευρὰν τῆς μητρὸς τιτρὠ- 


c:eteris dira serpentibus ac formidabilis, quze intra B σχειν, χαὶ οὕτως γεννᾶσθαι, ὥστε ἀπολέσθαι τόν τε 


sese marem enecat, atque ore ipso feditatein exci- 
pit. Huic porro gemina insana illa bzresis est, cu- 
jus nos capite, ac corpore, ejusque fetu omni vitze 
baculo contritis, ad alias transeamus, implorata 
numinis ope, cui honor et imperiuni in seeula s2- 
culorum. Amen. 


τούτων πατέρα xal τὴν μητέρα. Διόπερ ἀπειρώδινον 
αὐτῇῃ ἐπέθεντο ὄνομα, ὅτι ὠδίνων οὐ πειρᾶται. Asyl] 
65 χαὶ φοθερὰ παρὰ πάντα τὰ ἑρπετὰ τυγχάνει, ἓν 
ἑαυτῇ τὸν  ἀφανισμὸν ἑξεργαζομένη, xax διὰ στόµα- 
τος τὴν ἄἰσχρότητα ἀπολαμθάνουσα. Ἡ ἔοιγεν αὕτη 
ἡ φρενοθλαθῆς αἴρεσις, ἧς τὴν χεφαλὴν xai τὰ 


σῶμα, xal τὰ ἓξ αὐτῆς Υεγεννηµένα ἐνταῦθα συντρίψαντες τῷ ξύλῳ τῆς ζωῆς, τὰς ἑτέρας διασχοπεῖν 
περοσθῶμεν, 8sby ἀρωγὸν ἐπικαλούμενοι, ᾧ τιμὴ χαὶ κράτος εἰς αἰῶνας αἰώνων. ᾽Αμίν. 


CONTHA CARPOCRASIOS, 
Qua est heresis VII, vel XXVII. 


Ἱ. Secundum hos alius quidam Carpocras exstitit, 
qui ex mendaci ingenio, suo propriam quamdam ac 


ΚΑΤΑ ΚΑΡΠΟΚΡΑΣΙΩΝ, 
Εόδόμη , ἡ xal εἰκοστὴ ἑθδδόμη. 


A'. Καρποχρᾶς τις ἕτερος Ὑίνεται, σνστήσας 
ἑαυτῷ ἀθέμιτον διδασχαλίαν τῆς φευδωνύμου αὑτοῦ 


nefariam sectam excogitavit, et. omnibus morum QC γνώμης, χείρονας πάντων οὗτος τοὺς τρόπους χεκτη- 


fuit pravitate deterior. Hzc enim hzresi8 ex om- 
nium erroribus eífloruit : Simonis, inquam, et Me. 
nandri, Saturnili, ac Basilidz, et Nicolai, adeoque 
Carpocratis ipsius, tum Valentini, a quo propagata 
illa perperam dicta cognitio, que Gnosticorum no- 
men suis omnibus aflinxit: indidemque Gnostici 
illi, de quibus proxime disputavimus, Catagnostici 
potius, hoc est Damnates appellandi. 

Il. Sed ut ad Carpocratem redeam, is supremum 
quidem principium unum asserit, eumdemque Pa- 
rentem omnium, et incognitum, nec ullo nomine 
significatum, perinde ut czeteri, studet asserere. 
Mundum vero et que mundo continentur ab ange- 
lis esse facta, qui incognito illo parente longe in- 


μένος. Ἐκ πάντων γὰρ τούτων Σίµωνός τε xal Me- 
νάνδρου, Σατορνίλου τε xal Βασιλείδου, xai INtxo- 
λάονυ, καὶ αὐτοῦ τοῦ Καρποχρᾶ, ἔτι δὲ ἐχ προφάσεως 
Οὐαλεντίνου, ἡ τῆς φευδωνύμου γνώσεως ἑφύη atpz- 
σις, Ἆτις Γνωστιχοὺς τοὺς αὐτῆς ὠνόμασεν, ἀφ᾽ ἧς 
οἱ Γνωστιχοὶ δη poc δεδήλωνται, χαταγνωστιχοὶ ὅν- 
τες τὸν τρόπον. 


B'. Οὗτος δὲ πάλιν ἄνω μὲν µίαν ἀρχὴν λέχει, καὶ 
Πατέρα τῶν ὅλων, καὶ ὄγνωστον, xaX ἀχατονόμαστον, 
[ca τοῖς ἄλλοις εἰσάγειν βουλόμενος : τὸν bb χόσμο» 
xai τὰ Ev τῷ χόσμῳ ὑπὸ ἀγγέλων γεγενῆσθαι, τῶν 
πολύ τι ὑπὸ τοῦ Πατρὸς τοῦ ἀγνώστου ὑποθεθηχό- 
των. Τούτους γὰρ λέγει, ἁποστάντας ἀπὸ τῆς ἄνω 


feriorem dignitatis ordinem tenent. Eos vero statuit D δυνάμεως, οὕτω τὸν χόσµον πεποιηχέναι. Ἰησοῦν δὲ 


' ab suprema virtute deficientes mundum istum fa- 
bricasse. Jesum porro Dominum nostrum a Jose- 
pho genitum, uli czeteri mortales ex viri mulieris- 
que semine procreantur. llunc qui nihil omnino 
reliquis ab hominibus differret, vitze solum genere, 
2c temperantia, οἱ virtute, ac justitia prestitisse. 
Sed cum firmiori vegetiorique quam alii homines 
1059 esset anima praditus, eorumque que sursum 


τὸν Κύριον ἡμῶν ἀπὸ "Iooho λέγει γεχεννῆσθαι, 
χαθάπερ xai πάντες ἄνθρωποι Ex σπέρµατος ἀνδρὸς 
καὶ Ὑγυναιχὸς ἐγεννήθησαν. Εΐναι δὲ αὐτὸν ὅμοιον 
τοῖς πᾶσι, Bip δὲ διενηνοχέναι, σωφροσύνῃ τε χαὶ 
ἀρετῇ καὶ βίῳ δικαιοσύνης. Ἐπειδὴ δὲ, φησὶν, εὔτο- 
voy ἔσχε φυχὴν παρὰ τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους, xal 
ἐμνημόνευε τὰ ὁραθέντα ὑπ' αὐτῆς ἄνω, ὅτε Tv Ev 
τῇ περιφορᾷ (83) τοῦ ἀγνώστου Πατρὸς, ἀπεστάλθαι 


! Rom. 1, 31. ? yo. ἀρισμόν. Ε. ἀφρισμόν, vel ἀφροδισιασμόν. 


(81) Οὕτω γὰρ, φασὶ, τὴν ἀπειρώδινο». Fabu- 
lam narrat et Plin. 1. x, cap. 09, Cui fidem derogant 
Philostratus, Mafimus Tyrius, iliique complures. 

(82) Ὅτε ἦν ἐν τῇ περιφορά Comitatum reddi- 
dius, ut pro συμπεριφορᾷ usurpetur, Cum quis 


facilem se alteri, et obsequentem prsmbet. Sane 

Theod. διαγωγῆς vocabulo usus est. Nisi quis ad 

περιφοράν illam deorum, et circumactionem Plato- 

nicam respexisse Carpocratem existimet, de qua in 
edro. 


$05 


ADVERSUS HJ.ERESES LIB. I. TOM. if.—— HAERES. XXVII. 


266 


ὑπὸ τοῦ αὐτοῦ Πατρὸς, φησὶν, εἰς «hv αὐτοῦ φυχὴν A in incogniti Parentis comitatu viderat, meminisset, 


ἑυνάμεις, ὅπως, τὰ ὁραθέντα αὐτῇ ἀναμνημονεύσασα 
καὶ ἐνδυναμωθεῖσα, φύΥῃ τοὺς χοσμοποιοὺς ἀγγέ- 
A026, Ev τῷ διὰ πάντων χωρῆσαι τῶν Ey τῷ χόσμῳ 
πραγμάτων xal πράξεων τῶν ὑπὸ τῶν ἀνθρώπων γι- 
vopiwov, xaX itv. παραθύστῳ ἁτόπων ἔργων xal 
ἑθεμίτων * xal ὅπως διὰ πασῶν τῶν πράξεων ἔλενθε- 
ρωθεῖσα ἡ αὐτὴ ψυχὴ, φησὶὲ, τοῦ Ἰησοῦ, ἀνέλθῃ πρὸς 
civ αὐτὸν Πατέρα τὸν ἄγνωστον, τὸν δυνάµεις αὐτῇ 
ἀποστεέλαντα ἄνωθεν, ἵνα, πασῶν τῶν πράξεων χω- 
ρὗσασα χαὶ ἐλευθερωθεῖσα , διέλθοι πρὸς αὐτὸν ἄνω. 
,99 μὴν δὲ ἀλλὰ xal τὰς ὁμοίας αὐτῇ φυχὰς τὰ Uca. 
αὐτῇ ἁγπασαμένας, τὸν αὐτὸν τρόπον ἐλενθερωθεί- 
σας, ἄνω πτῆναι πρὸς τὸν ἄγνωστον Πατέρα, &v τῷ 
κὰς πάσας πράξεις πραξάσας ὁμοίως τῶν πάντων 
ἁπαλλαγείσας λοιπὸν ἐλευθερωθῆναι. 


Τὴν δὲ φυχὴν τοῦ Ἰησοῦ ἐν τοῖς τῶν Ἰουδαίων 
ἔθεσιν ἀνατραφεῖσαν χαταφρονῆσαι αὐτῶν, καὶ διὰ 
τοῦτο δυνάμεις εἰληφέναι, δι ὧν τὰ ἐπὶ χολάσεσι 
πάθη προσόντα τοῖς ἀνθρώποις δυνηθεὶς πρᾶξαι, 
ὑπερθῆναι τοὺς κοσμοποιοὺς ἴσχυσεν. Οὐ µόνον δὲ 
αὐτὸν τὴν φυχὴν τοῦ Ἰησοῦ τοῦτο δεδυνῆσθαι, ἀλλὰ 
καὶ thv δυναµένην διὰ τῶν πράξεων χωρήσασαν 
ὑπερθᾶναι τοὺς χοσμοποιοὺς αὐτοὺς ἀγγέλους, xal 
αὐτὴ ἐὰν λάδῃ δυνάµεις, xal τὰ ὅμοια πράξῃ, xa- 
θάπερ τοῦ Ἰησοῦ, ὡς προεῖπον. "0θεν εἰς τὔφον οὗται 
ἐλτλαχότες μἐγαν οἱ ὑπὸ τοῦ ἁπατεῶνος τούτου ἁπα- 
τηθέντες, ἑαυτοὺς προχριτέους ἡγοῦνται xal αὐτοῦ 


τοῦ Ἰησοῦ. "Αλλοι δὲ ἐξ αὐτῶν οὖκ Ἰησοῦ φασιν, 6 


ἀλλὰ Πέτρου xai Ανδρέου xaX Παύλου καὶ τῶν λοι- 
πῶν ἁποστόλων ἑαυτοὺς ὑπερφερεστέρους εἶναι διὰ 
τὶν ὑπερδολὴν τΏς Υνώσεως, xal τὸ περισσότερον 
τῆς διαπράξεως διαφόρων διεξόδων. "Άλλοι δὲ ἐξ ab- 
τῶν φάσχουσι μηδὲν διενηνοχέναι τοῦ Κυρίου ἡμῶν 
Ἰησοῦ Χριστοῦ. Αἱ γὰρ φυχαὶ ἐχ τῆς αὐτῆς περιφορᾶς 
εἰσι, χαὶ ὁμοίως χατὰ τν τοῦ Ἰησοῦ πάντων χατα- 
φρόνησιν ποιησάµεναι. Καὶ αἱ πᾶσαι, φασὶ, φυχαὶ 
της αὐτῆς δυνάµεως ἠξιώθησαν, fio xaY τοῦ Ἰησοῦ 
Ἠξίωται. Διὸ xal ταῦτά φασι χωρεῖν διὰ πάσης πρά- 
ἔτως, καθάπερ ἀμέλει xal ἡ τοῦ Ἰησοῦ διελήλυθεν. 
E! δὲ χαί τις πάλιν δυνηθείη ὑπὲρ τὸν Ἰησοῦν xa- 
ταρρονῆσαι, διαφορώτερος ἔσται αὐτοῦ. 


I. Ἐπιχειρόύσι δὲ (83) οἱ τῆς ἀθεμίτου ταύτης 
σχοιῆς παντοίας ἐπιχειρήσεις δεινῶν ἔργων xal 
ἐλετηρίων. Μαγεία γὰρ παρ᾽ αὐτοῖς ἐπινενόητάι, 
ἐπωδάς τε διαφόρους πρὸς πᾶσαν μηχανὴν ἐφηύραντο, 
πρὸς φίλτρα χαὶ ἀγώχιμα. 02 μὴν δὲ ἀλλὰ xal παρ- 
έδρως δαίμονας ἑαυτοῖς ἐπισπῶνται, εἰς tb διὰ πολ- 
4t. µαγγανείας ἓν ἐξουσίᾳ µεγάλῃ πάντων, qaot, 
χυριεύεὶν, Qv τε ἂν ἐθέλοι ἕκαστος, xoi fj πράξει 
ἐπιχειρεῖν τολµήσειε, δῇθεν ἑαυτοὺς ἑξαπατῶντες, 

Ld 

(85) Ἐπιχειροῦσι δὲ. Euseb. lib. iv, cap. Ἰ, 
scribit Carpocratem palam, ac sine tergiversatione 
taleficas artes prz: se tulisse. Οἱ χαὶ τοῦ Σίμωνος 
οὐχ ὡς ἐχεῖνος χκρύθδην, à23' Ίδη xat εἰς φανερὸν τὰς 
Νλγείας παραδιδόναι δίου, ὡς ἐπὶ µεγάλοις δὴ µο- 


immissas ab codem Parente in ejus animam vi;tu- 
tes esse dicunt, ut eorum qux aspexerat recordata, 
corroborataque conditores orbis angelos effugeret, 
hoc ipso quod per omnia rerum qus in mundo 
sunt, actionumque qu: ab hominibus suscipiuntur, 
genera transiret, adeoque scelesta exsecrandaque 
clanculum facinora perpeuaret, Ut ita demum 
actionibus omnibus perfuncta, liberaque eadem 
Jesu anima incognitum ad Parentem evolaret, 
4 quo ille erant virtutes immisse, quarum ο 
neficio per omnia uti diximus aclionum genera 
traducta, exsolutaque, sursum ad eum penetcaret. 
Sic quz ejus similes essent animz, iisdem addictas 
stuJiis, eodemque modo liberatas ad incognitum 


- B Pareniem evolare sursum, dum functionibus omni- 


bus obitis, et ab universis pariter expedit: dein- 
ceps in libertatem asseruntur. 

Verum quod anima Jesu in Judaeorum ritibus 
enutrita, angelos illos contempsisset, ob id virtuleg 
accepisse, quibus cum constitutis ad poenas homi. 
num perpessionibus defungi potuisset, mundi illos 
architectos transcenderit. Neque vero id unam Jesu 
animam perficere potuisse; sed et aliam quamii- 
bet, quz per actiones cjusmodi progressione facta 
super conditores orbis angelos efferri potuerit : 
μας enim si vires acceperit paria cum Jesu eadem- 
que praestabit, ut paulo ante diximus. Ex quo mi« 
seri isti impostoris illius fraude decepti tam into« 
lerabili arrogantia sunt, ut se vel ipsimet Jesu 
anteponendos existiment, Horum alii nou. quidem 
Jesu, sed Petro, Andrez, Paulo, cseteris apostolis 
praestare sese dicunt cum abundantia quadam 
scienlid?, tüm quod progressiones varias ac decur» 
sus longe iis cuimulatius obierint. Nonnulli vero 
sunt qui inter se ac Dominum nostrum Jesum Chri- 
stum nihil interesse censeant. Quippe animz ex ea« 
dem omues circuitione suut, eumdemque quem Jesus 
contemptum rerum omnium susceperunt. Universae 
porro, inquiunt, eadem qua Jesu anima vi sunt ac 
virtute preditz. ldeoque perinde illas per actionum 
genera omnia traduci, quemadmodum Jesu anima 
progressa sit. Quod 104 si reperiri aliqua possit, 
quz majorem quam Jesus contemp:um suscipiat, ea 


p ipsi demum aritecellet, 


ΗΙ. Ceterum detestandz discipline hujus alumni 
horribilium ac teterrimorum facinorum varia ge 
nera moliuntur. Nam et maleficas artes exercent, 
ei ad macbinanda quilibet, veneficia et cantiones 
excogitarunt, velut ad philtra et amoris illecebras : 
imo etiam familiares sibi quosdam demones 2l 
ciunt, ut multiplicibus iis prazsstigiis summam sibi, 
ul ajunt, in omnia potestatem vindicent, ac quod 
cuique libuerit, et quodeunque agere in animum 


νὀνουχὶ σεμνυνόµενοι τοῖς κατὰ περιεργἰαν πρὺς ab- 
τῶν ἐπιτελουμένοις φίλτροις, ὀνειροπομποῖς τε, xa) 
παρέδροις τισὶ δαίµοσι, xal ἄλλαις ὁμοιοτρόποις At 
γαῖς. Eadem habet Ἱτοιδις, 


261 


S. ΕΡΙΡΗΑΝΗ 


508 


iudnverit, id ipsum audeat suscipere. Hoc autem A πρὸς πληροφορίαν τῆς τετυφλωµένης ἀὐτῶν διανοίας͵, 


eo consilio faciunt, quod, uti miserandum in roodum 
decepti sunt, certo sibi persuadeant, per tot tamque 
diversa facinora mundi fabricatoribus angelis, oin- 
nibusque qua in mundo sunt prostratis ac contem- 
ptis, illorum se non mundi, sed fabularum potius 
artificum potestatem Lransgredi ; quo coelestem li- 
Lertatem obtineant, et sursum aspirare atque evo- 
lare possint. Quod hominum genus ad Ecclesie 
Dei probrum et offendiculum adornasse ac submi- 
sisse Satanas videtur : quippe qui Christianorum 
sibi nomen indiderint, ut propter illos offensz na- 
tiones ab eanctz Dei Ecclesiz utilitate abhorreant, 
nuntiatamque veritatem ob immania illorum faci- 
nora, et incredibilem nequitiam repudient ; ut, in- 


ὅτι αἱ τοιαῦται Σγχειρήσεις, Χατισχύσασαι διὰ τῶν 
τοσούτων πράξεων, xal χαταφρονῄσασαι τῶν χοσµο- 
ποιῶν ἀγγέλων, xaX τῶν kv τῷ χόσµμῳ , ὑπερδαίνουσι 
τὴν τῶν αὐτῶν μυθοποιῶν, οὐ γὰρ ἂν εἴποιμι xospo- 
ποιῶν, ἑξουσίαν, ὅπως ἂν τὴν ἄνω ἐλευθερίαν ἁστιά- 
σωνται, xai τὴν ἄνω πτῆσιν χτήσαιντο. Εἰσὶ δὲ ix 
τοῦ Σατανᾶ (84) παρεσχευασµένοι, καὶ προβεθληµέ- 
νοι εἰς ὄνειδος xal σχάνδαλον τῆς τοῦ θεού Ἐκχλη- 
σίας. Ἐπέθεντο γὰρ ἑαυτοῖς ἐπίχλην Χριστιανοί, 
πρὸς τὸ σχανδαλἰζεσθαι τὰ ἕθνη δι αὐτῶν, καὶ ἆπο- 
στρέφεσθαι τὴν τῆς ἁγίας τοῦ θεοῦ Ἐχκλήσίας ὠφέ- 
λειαν, xal τὸ ἀληθινὸν κήρυγμα διὰ τῆς ἐχείνων 
ἀθεμιτουργίας, καὶ ἀνεικάστου xaxonpavlac, εἰς τὸ 
τὰ ἔθνη χατανοοῦντα αὐτῶν τὰ ἐπάλληλα ἔργα τῶν 


quam, frequentibus illorum sceleribus animadver- B ἀθεμιτουργιῶν, νοµίσαντα χαὶ τοὺς τῆς ἁγίας τοῦ 


sis, eos quoque qui e sancta Dei Ecclesia suut tales 
esse sibi persuadeant, atque ita ab verissima Dei, 
uti diximus, doctrina aures avertant; aut certe pau- 
corum improbitate conspecta in universos eadem 
maledicta conjiciant. Atque ea demum causa est, 
cur plerique gentilium, ubicunque istius sect:e ho- 
mines deprehenderint, nullam nobiscum velint neque 
dati acceptique, neque eonsilii, neque audiendi di- 


θεοῦ Ἐχχλησίας τοιούτους εἶναι, ἀποστρέφειν, ὡς 
χαὶ προεῖπον, τὴν ἀχοὴν ἀπὸ τῆς τοῦ θεοῦ χατά 
ἀλήθειαν διδασχαλίας ' f) xaX ὁρῶντάς τινας πάν- 
τως" ὁμοίως βλασφημεῖν. Καὶ τούτου ἕνεχα οἱ πλείους 
^iv ἐθνῶν ., ὅπου δ' ἂν ἴδωσι τοιούτους, οὔτε Ez: 
χοινωνίᾳ ἡμῖν προσφέρονται ληψοδοσίας, 13) γνώμης. 
ἡ ἀχοῆς λόγου θείου, οὔτε τὴν ἀχοὴν ἐντιθέασιν, 
ἑπτυρμένοι ἀπὸ τῆς τῶν ἀθεμίτων ἁνοσιουργίας. 


vini verbi societatem conjungere, ac ne aures quidem przxbere sustineant; usqueadeo nefariis illorum 


flagitiis consternati, ac deterriti sunt. 

IV. Porro isti in luxu atque deliciis assidue ver- 
santur, nihilque non ad corporum voluptatem ac 
jucunditatem suscipiunt : neque ad nos penitus ac- 
cedunt, nisi forte ut imbecilles animos ad impia 
sua dogmata pelliciant. Neque enim alia re nobis 
similes sunt, quam quod solo Christiani nornine 
gloriantur, ut ementiti bujus vocabuli specie impro- 
bitatem suam exerceant. Sed horum, 1059 uti scrip- 
tian est, judicium legitimum est, id quod Paulus apo- 
stolustradidit *, Siquidem propter abominanda ipso- 
Tam factà, merces illis conseutanea reddetur; nam 
permiserint, in iufinita sese voluptatum genera prz- 
cipites committunt. lta enim disputant, qua ab ho- 
minibus mala judicantur, ea minime mala esse, sed 
honesta natura. Nihil enim natura malum est ; sed 
ab hominibus duntaxat prava censentur. Quz si quis 
omnia in hac una presenti vita perfecerit, ejus 
anima non amplius in alia corpora transfunditur, 
ut in haric lucem denuo procrectur ; sed omni actio- 
num genere perfuncta, libera atque immunis absce- 
det, cum nullius adhuc in hoc mundo debito actio- 
nis obligetur. Cujusmodi vero actionem intelligant 
rursum explicare vereor, ne velut opertum conum, 
ja graveolenten hanc cloacam aperiam, ac pesti- 
1re cujusdam exhalationis ac feloris occasionem 


! Rom. ), 297. * For. πάντας. 


(84) Εἰσὶ δὲ éx τοῦ Σατανα. Perditissimi hzrveti- 
corum Gnostici, Gnosticorum Carpocratiani fuerunt, 
ut qui turpissima quaque flagitia conmmittentes adeo 
von erubescerent, ut etiam glorianda ac przese haben- 
da putarent. ldeo de Carpocratianis nominatim et 
heugus, et Clem. i1 Strom. et Eusebius, et Epipha- 


A'. Elo δὲ ἓν ἀσωτίᾳ διατελοῦντες οὗτοι, xat πᾶν 
ὁτιοῦν ἐργαζόμενοι πρὸς εὐπάθειαν σωμάτων, ἡμὶν 
δὲ ὅλως οὐχ ἑἐγτίζοντες, εἰ µή τι ἄρα πρὸς τὸ δελεά- 
σαι ψΨυχὰς ἀστηρίκτους ἐν τῇ αὐτῶν χαχοδιδασκαλίᾳ. 
Eig οὐδὲν γὰρ ἡμῖν ὁμοιοῦνται, ἤ µόνον ὀνόματι κα- 
λεῖσθαι σεμνύνονται, ὅπως διὰ τοῦ ὀνόματος τοῦ ἔπι- 
πλάστου τὰ τῆς ἑαυτῶν καχίας ἑργάσωνται. Tb 65 
xpipa τούτων χατὰ τὸ γεγραμμένον ἕἔνδιχόν ἐστιν, 
ὡς ὁ ἅγιος Παῦλος ὁ ἀπόστολος ἔφη ' διὰ γὰρ τὰς 
χαχὰς αὐτῶν πράξεις τὸ ἀνταπόδομα ἁποδοθίσεται 
αὐτοῖς. ᾿Αδεῶς γὰρ τὸν νοῦν αὐτῶν εἰς οἵστρον ἔχδε - 
δωχότες, πάθεσιν ἡδονῶν µυρίων ἑαυτοὺς παραδε- 
δώχασι. Φασὶ γὰρ, ὅτι σα νοµἰξεται παρὰ ἀνθρώ- 
ποις καχὰ εἶναι, οὐ χαχὰ ὑπάρχει, ἀλλὰ φύσει καλά. 
Οὐδὲν γάρ ἐστι φύσδι χαχόν * τοῖς δὲ ἀνθρώποις νο- 
μίζεται εἶναι φαῦλα. Καὶ ταῦτα πάντα ὲάν τις πράξῃ 
Ev τῇ μιᾷ ταύτῃ παρρονσαίᾳ, οὐχέτι μετενσωματοῦται 
αὑτοῦ ἡ duyh, εἰς τὸ πάλιν ἀντιχαταθληθῆναι, ἀλλ», 


D ὑπὸ £v ποιῄσασα πᾶσαν πρᾶξιν, ἁπαλλαγήσεται 


ἑλευθερωθεῖσα, xat µηχέτι χρεωστοῦσά τι τῶν πρὸς 
πρᾶξιν 6v τῷ χόσμῳ. Ποίαν δὲ πρᾶξιν εἰπεῖν, δέδια 
πόλιν, μὴ βορθόρου δίχην χεκαλυμμένου ὀχετὸν ἁπο- 
χαλύφω, xal τισι δόξω λοιμώδους δυσοδµίας Epyá- 
ζεσθαι τὴν ἐμφόρησιν. ᾽Αλλ’ ὅμως ἐπειδήπερ ἐξ ἀλτ- 
θείας συνεχόµεθα τὰ παρὰ τοῖς Ἱπατημένοις ἆπο- 
χαλύψαι, σεµνότερον εἰπεῖν τε, xat τῆς ἀληθείας μὴ 


ν 
nius aliique scribunt, summam 3d Christiani no- 
minis infamiam ac dedecus eos 4 diabolo esse pro- 
ductos, ui gentiles cam Christianos honines tam 
impuros ac nefarios viderent, a Christiana profes- 
sione penitus abhorrerent. ldem et Tert. in Λρο.. 
et Justinus scripseruut. . 


σαν ἀῤῥητουργίαν καὶ ἀθέμιτον πρᾶξιν, fjv οὐ θεµι- 
τὸν ἀπὶ στόματος φἑρειν, οὗτοι πράττουσι; Καὶ πᾶν 
εἶδος ἀνδροδασιῶν, καὶ λαγνιστέρων ὁμιλιῶν πρὸς 
Ὠναῖχας, ἓν ἑχάστῳ µέλει σώματος, μαγείας τε xal 
Φφαρμακείας καὶ εἰδωλολατρείας ἐκτελοῦντες. Καὶ 
τοῦτο αἶναί φασιν ἑργασίαν ἁποδόσεως τῶν by τῷ 
σώματι ὀφειλημάτων εἰς τὸ µηκέτι ἐγχαλεῖσθαι, ἣ 
μέλλειν τι πράξεως ἔργον ἀπαιτεῖσθαι' xal τούτου 
ἕνεχα ph ἀποατρέφεσθαι τὴν φυχὴν μετὰ τὴν ἐντεῦ- 
δεν ἁπαλλαγὴν, xal πάλιν εἰς μετενσωμάτωσιν xal 
μεταγγισμΏν χωρεῖν, 


ADYERSUS HJERESES LIB. I. TOM. 14, —HARES. ΧΧΥΙ. 
ἔνω Bxfvexv ἐμαυτὸν καταναγχάσω. Τί δὲ ἄλλο τε! πᾶ- A quibusdam videar prabuisse. Sed nihilominus, cum 


9:0 


me veritas ipsa quodammodo cogat, ut hoc errore 
laborantium hominum arcana patefaciam, eam mihi 
necessitatem imponam, ut et honestioribus ea ver- 
bis enarrem, et a rei veritate nequaquam abhor- 
ream, Quid igitur isti aliud przter exsecrandum 
illud ae detestabile flagitium committunt, quod ne 
sermone quidem exprimere licet, hoc est pra:poste- 
ram marium consuetudinem, aut libidinosissimos 
cum feminis qualibet corporis parte concubitus ; tum 
magicas insuper artes, ac veneficia, idolorumque 
ciiltus? Atque hanc dissolvendorum corperis debito- 


rum rationem esse confirmant, ne appellari amplius possint, aut ab iis ipsis opus aliquod repetatur, eo- 
que modo illud obtineri, ut ne posteaquam hine excesserit anima denuo revertatur, et ad illos aliena 


in corpora transitus ac migrationes sese referat. 


Ε’. Οὕτως γὰρ ἔχει τὰ αὑτῶν συντάγματα, ὡς p — V. Ejusmodi enim illorum monimenta sunt, ut 


ἀναγνόντα τὸν συνετὸν θαυμάζειν xal ἐκπλήττεσθαι, 
καὶ ἀπιστεῖν εἰ ταῦτα οὕτως ὑπὸ ἀνθρώπων γενήσε- 
ται, οὗ µόνον τῶν χαθ' ἡμᾶς πόλιν χατοιχούντων, 
ἀλλὰ xaX τῶν μετὰ θηρῶν xal ὁμοίων θηρσὶ xat χτή- 
νεσι, καὶ σχεδὺν εἰπεῖν τὰ χυνῶν xal ὑῶν πράττειν᾽ 
τολαὠντων. Φασὶ váp* Asl πάντως πᾶσαν χρῆσιν 
τούτων ποιεῖσθαι, ἵνα μὴ, ἐξελθοῦσαι καὶ ὑστερήσα- 
cal τινος ἔργου, τούτου ἕνεχα χαταστραφῶσιν εἰς 
σώματα πάλιν ai φυχαὶ, εἰς τὸ πρᾶξαι αὖθις ἃ μὴ 
ἔπραξαν. Καὶ τοῦτό ἐστι, φασὶν (85-86), ὅπερ ὁ Ἰησοῦς 
ἐν τῷ Εὐαγγελίῳ εἶπε διὰ παραθολΏς ὅτι "1σθι 
εὐνοῶν τῷ ἀντιδίκφσου, ἐν ᾧ ᾗς ἐν τῇ ὁδῷ μετ) 
αὐτοῦ, καὶ δὸς ἑργασίαν dznAAdy0a: ἀπ αὐτοῦ, 
µή πως ὁ ἁντίδιχος παραδῷ σε τῷ κριτῇῃ, xal à 


χριτὴς τῷ ὑπηρέτῃ, xal ὁ ὑπηρέτης fdAAm σε C 


εἰς gvAaxtiv. Αμὴν, ἁμὴν Aéyo col, οὗ μὴ é£éA- 
θῃς ἐχεῖθεν, ἕως ἂν ἆποδῷς τὸν ἔσχατον χοδρἀν- 
tqv. Μυθον δὲ τινα πλάττουσιν οἱ αὑτοὶ πρὸς 3 ἐπί- 
ληψιν τῆς παραθολῆς ταύτης ΄ xal φασιν εἶναι τὸν 
ἀντίδιχον ἐχεῖνον τῶν τὸν χόσµον πεποιηχότων ἀγγέ- 
λων ἕνα, xal cl; αὐτὸ τοῦτο χατεσχενάσθαι, εἰς τὸ 
ἀπάχειν τὰς φυχὰς πρὸς τὸν κριτὴν, τὰς ἐντεῦθεν 
ἑξερχομένας kx σωμάτων, ἐχεῖσε δὲ ἑλεγχομένας μὴ 
Ππιησάσας πᾶσαν ἑργασίαν. Ἡαραδίδοσθαι 65 ἀπὸ 
τοῦ ἄρχοντος τῷ ὑπηρέτῃ. "AvyeAov δὲ εἶναι τὸν ὑπη- 

έτην, ἑξυπηρετούμενον τῷ χριτῇ τῷ χοσμοποιῷ εἰς 
τὸ φέρειν τὰς φυχὰς πάλιν, καὶ εἰς σώματα χαταγ- 
γίξειν διάφορα. Εἶναι δὲ τὸν ἀντίδιχον τοῦτον, ὃν 
ἔφημεν τὸν Κύριον εἰρηχέναι ἓν τῷ Εὐαγγελίῳ, ὃν 
αὐτοὶ ἄγγελον ἕνα τῶν κχοσμοποιῶν Φφασιν, ὄνομα 
ἔχοντα "Λόολον. Φασὶ γὰρ εἶναι τὴν φυλαχὴν τὸ σῶμα' 
τὸν δὲ ἔσχατον χοδράντην θέλουσιν εἶναι τὴν µετεν- 
σωµάτωσιν. * Καθ᾽ ἑχάστην παρουσίαν ἐπιτελεῖν σω- 
µάτων ἐσγάτην πρᾶξιν, καὶ µηχέτι ὑπολείπεσθαι πρὸς 
τὸ ἀθέμιτόν τι πρᾶξαι. Δεῖ γὰρ, φασὶν, ὡς προεί- 
Ίομεν, πάντα  ἐλθοῦσαν, xal πράξασαν χαθ) ἔχα- 
στον, χαὶ ἐλευθερωθεῖσαν, ἀνελθεῖν πρὸς ἄνω ἄγνω- 


!Forto τί δὲ ἄλλο fj. 3 vp. πρὸς ἐπίπολυ. Ε. ἐπίλυσιν. 


(85-86) Καὶ τοῦτό &c i, gac (v. Vide Tert. |. Deani- 
ma, C. 95. Sed οἱ Irenzum, loco citato, ex quo non- 
nulla Theodoretus transtulit ; inquibus leve quoddam 
inest mendum, quod obiter a nobis corrigendum 
ο. Scribit igitur lreneus : Καὶ εἰ μὲν πράσσεται 


si quis ea sapiens legerit, vchementer obstupescat, 
vixque ab hominibus teri ista posse sibi persuadeat, 
non modo iis noswi generis hominibus, qui in re- 
publica versantur, sed etiam iis, qui in medio fera- 
rum earumdem ac pecudum similes degunt, quique 
cum canibus ac suibus paria propeniodum perpe- 
trant. Si quidem experiri omnia oportere dicunt, 
ne egressa istinc anim, opere aliquo prstermisso, 
ob id rursus in corpora compingantur, 106 vt 
illud perficiant, quod non fecerunt. Hoc vero 
ipsum esse, quod in Evangelio Jesus hac parabola 
significat : Esto, inquit, consentiens adversario (wo, 
dum adhuc es in via cum ipso, et da operam ut ab 
eo libereris: ne forte tradat te adversarius judici, et 
judez tradat te ministro, et. minister in carcerem te 
mittat. Amen, amen dico tibi, non exies inde, donec 
reddas novissimum quadrantem *, Cui quidem inter- 
pretandee parabole fabulam quamdam commenti 
sunt; €t adversarium illum unum esse ex mundi 
fabricatoribus angelis putant, qui hujus rei causa 
sit constitutus, ut oxsolutas corporis vinculis, atque 
hinc migrantes animas ad judicem deducat; ubi 
nondum omnia preestitisse convict; a principe mini- 
stro traduntur, qui ex angelorum grege unus opi- 
fici mundi hujus judici ad transferendas, et in varia 
corpora deportandas animas operam suam collocat. 
Esse porro adversarium illum, quem a Domino com- 
memoratum in Evangelio diximus, unum ex mundi 
artificibus angelis nomine Abolum. Nam et custo-- 
diam esse corpus interpretantur, et novissimum 
quadrantem migrationem animarum, quas acces- 
sionibus ad corpora singulis ultimas actiones obire 
necesse sit, nullum ut amplius scelus ac flagitium 
supersit. Oportet enim, ut antea dictum est, per- 
vagatam omnia, singulisque perfunctam animam, ac 
sclutam, mundi effectoribus ae przcipuo hujus au- 
clore superatis, ad supremum illum ignotumnque 


* Deest nonnihil. *For. εἰς πάντα. * Matth. v,95,96, 


παρ᾽ αὐτοῖς τὰ ἄθεα, xal ἔχθεσμα, xal ἀπειρημένα, 
ἐγὼ οὐχ ἂν πιστεύσαιµι. [τοηδὶ vetus Interpres haec 
posteriora ita uti apud Theodor. exstant, legisse 
videtur. Nani vertit, ego nequaquam credo. Scriben- 
dum vero οὐκ ἂν πιστώσαιµι, affirmare non ausim. 


| 


| 


i 


571 


S. EPIPHANII 


31 


penetrare. Addunt insuper vel in prima migratione A στον, ὑπερθᾶσαν τοὺς κοσμοποιοὺς xal τὸν XOTUO- - 


confectis omnibus sursum evolare liberas opus esse, 
vel nisi unicoillo adventu-universa perfecerint, tum 
vero unaquaque transitione paulatim omnibus faci- 
noribus, flagitiisque defunctas sese in libertatem 
asserere. Preterca nos iis, qui digni sunt, inquiunt, 
arcana ista committimus, ut que esse videntur 
mala, natura autem minime sunt, exsequantur, ea- 
que re cognita liberentur. Solent vero Carpocra- 
tiani, quos ad suam sectam fraudulenter pellexe- 
rint, iis candente ferro, vel novacula, vel acu netam 
quamdam ad imam auriculam imprimere. 


107 Vl. Ex horum factione Marcellina quxdam 


* ^d nos venit, que Aniecti Romani episcopi tempore 
* plerosque labefactavit; Aniceti. inquam illius, qui B χρόνοις ᾽Ανιχήτου ἐπισκόπου Ῥώμης, τοῦ κατὰ τὴν 


Pio, aliisque pontificibus successit. Etenim Romz 


primi omnium Petrus et Paulus apostoli pariter 


atque episcopi fuerunt. Inde Linus; tum Cletus. 
Post hunc Clemens, Petriet lauli temporum azqua- 
lis, de quo Paulus meminit ad Romanos [Philip- 
penses] scribens '. Neque vero mirelur aliquis, 
quod ante ipsum in pontificiam dignitatem alii apo- 
stolis successerint, cum Petri ac Pauli esset z&qua- 
lis, iisdem enim ille temporibus vixit. Utrum illis 


* Philipp. 1v, 3. 


(87) Ἐν Ῥώμῃ γὰρ γεγόνασι. Romanorum pon- 
tificum, qui a Petro proximi fuerunt, perobscura 
series est, varieque scriptorum opinione jactata. 
De qua cum tam insignis Epiphanii locus iste sit, 
pauca ad eum ipsum illustrandum explicanda vi- 
dentur. Ác precipua quidem de Lini ac Cleti pon- 
Uficatu controversia nascitur. Quos plerique non 
Petri successores, nec ordinarios pontifices; seu 
chorep:scopos exstitisse putant, ab eoque vice st, 
quo presertim lempore abesset, Urbi praefectos. 
Alii legitimos et ordinarios faciunt. Utriusque sen- 
tenti mentionem facit Epiphanius, et utra verior 
&it, incertum relinquit. Priorem ex pseudo-Damaso 
amplectitur Onufrius in Chronico, qui a Petro ad- 
liuc superstite chorepiscopos duos constitutos ait, 
Linum, atque Cletum, anno pontificatus sui xiv, 
paulo vero antequam moreretur, eumdem Petrum 
successorem ordinasse Clementem anno Christi 68. 
Linus porro eodem anno, quo Petrus, paucis men- 
sibus interjectis, nempe :x Kal. Oct. passus est. 
Clemens primus post Pelrum Romanus pontifex 
annos sedit ix, menses 1v, dies xxvi. Qui cum Ve- 
spasiano vir, et Tito v coss. auno Christi 77 mortuus 
esset, successorem habuit Cletum : qui Clementis 
hactenus non collega, sed administer fuerat, Atque is 
pontificatum sex annis tenuit mensibus v, diebus tri- 
bus, cum episcopus ac pontificum minister annis an- 
tea xx, mensibus v, diebus xt exstitisset. Ut in totum 
annis xxvi, mensibus x, diebus xv episcopatum ges- 
serit. Moritur autem anno Christi 84, Domitiano 
Xx et Virginio coss. Hunc Anacletus excepit. Hec 
Onufrius. A quibus veteres plerique preslantis- 
simi scriptores, ac recentiores dissenliunt ; quate- 
uus Linum et Cletum, sive Anacletum, post Petrum 
legitimos, et ordinarios. Pontifices numerant, ut 
]renazeus lib. 11, cap. 5; Eusebius in Chron. et in 
Historia; Tertul. Epiphanius, et alii. innumeri. 
Quibus libenter accediinus. Sed illorum plerique 
Cietum eumdein cum Anaclelo faciunt. Qux omnia 
recte in Annalibus ac diligenter exposita sunt. Sed 
viiiosa est ibidem annorum ratio, el. hiennii ἆνα- 
ἡβονιαμός ubique commissus, de quo ad har. Li 

igputamus, Quocirca castigatam poutificum Kou, 


ποιόν. Φασὶ δὲ πάλιν, ὅτι δεῖ x&v τε ἐν μιᾷ παρουσίᾳ 
τῆς μετενσωματώσεως πραξάσας λοιπὸν ἄνω ἔλευ- 
θερωθείσας ἀπιέναι. El δὲ μὴ ἓν μιᾷ παρουσίᾳ πρά- 
ξουσι, χαθ᾽ ἑχάστην mapouclav μετενσωματώσεως 
χαταθραχὺ ποιησάσας ἑχάστου Épyou ἀθεμίτου τὴν 
ἑργασίαν, λοιπὸν ἐλευθερωθῆναι. Λέγουσι 0b πάλιν, 
ὅτι Τοῖς ἀξίοις ταῦτα καταξιοῦμεν διηγεῖσθαι, ἵνα 
πράξωσι τὰ δοχοῦντα εἶναι χαχὰ, οὐκ ὕντα δὲ φύσεε 
καχὰ, ἵνα µαθόντες ἑἐλενθερωθῶσι. Σφραγῖδα δὲ bv 
παντῆρι, f| δι’ ἐπιτηδεύσεως ξνρίου, f) ῥαφίδος ἐπι- 
τιθέασιν οὗτοι οἱ ὑπὸ Καρποχρᾶ ἐπὶ τὸν δεξιὸν λοθὸν 
τοῦ ὡτὺς τοῖς ὑπ' αὐτῶν ἆτα-ὠμµένοις. 

Q'. Ἡλθε μὲν εἰς ἡμᾶς ἤδη πῶς. Μαρχελλίνα τις 
UT αὐτῶν ἀπατηθεῖσα, xai πολλοὺς ἑλυμήνατο tv 


διαδοχΏν Πίου, καὶ τῶν ἀνωτέρω. Ἐν Ῥώμῃ γὰρ 
γεγόνασι (87) πρῶτοι Πέτρος χαὶ Παῦλας οἱ ἀπόστο- 
Aot αὐτοὶ ἐπίσχοποι ' εἶτα Atvoz * εἶτα Κλητος” εἴτα 
Κλίµης, σύγχρονος v Πέτρου xa Παύλου, οὗ ἔπι- 
μνημονεύει Παῦλος &v τῇ πρὸς Ῥωμαίους [Φιλίππ.] 
Ἐπιστολῇ! Καὶ μηδεὶς θαυμαξέτω, ὅτι πρὰ αὐτοῦ G0: 
τὴν ἐπισχοπὴν διεδέξαντο ἀπὸ τῶν ἁποστόλων, ὄντος 
τούτου συγχρόνου Πέτρου xat Παύλου * καὶ οὗτος γὰρ 
σύγχρονος Ὑίνεται τῶν ἁποστόλων. Εἶτ οὖν ἔτι 


seriem, et ad veros annos redactam hoc loco sub- 
jiciam; eorum duntaxat, quos Epiphanius recenset. 
Primus igitur Roma pontificatuin tenuit Detrus ; 
qui anno Neronis xin passus est, Capitone et Rufo 
coss. qui est Julianus exn, era Pionysianz Lxvu, 
non LxiX, ut est in Annalibus, aut, ut Qnufrio pla- 
cei, Lxviri, llic enim uno duntaxat anno; illi bien- 
nio verum tempus antevertunt. Cujus causam ad 
h:resin L1: aperiemus. 
Eodem anno Linus successit. Cui annos impu- 
tant xi, menses. it, dies xxii. Idemque mortuus est 
anno Dionysiano Lxxviu, Sept. xxi, non, ut illi 
censent, Lxxx. : 
Tertius Linum Cletus excepit, seditque annos xri, 
menses vi dies i. Obiit anno Dionysiano xci, 
Aprilis xxvi, Trajano, et Glabrione coss. 
Quartus est Clemens, cui anni tribuuntur ix, 
menses vi, dies vi. Moritur anno Dionys. centesimo, 


αχ Kal. Dee. 


Quintus Roma» prafuit Anacletus, annis ix, men- 
sibus 1n, diebus x. Obiit anno 110. 

Sextus Evaristus, qui et ipse annos sedit ix, 
menses 111, Mortuus est anno 119, Octobr. xxvi. 

Septimus est Alexander, qui x annos Ecclesise 
praefuit, aut eliam aliquot eo amplius menses. 
Vixit ad annum usque 150. Quo eodem anno 

Octavus Romanorum pontificum creatus — est 
Xistus. Is annis decem expletis mortuus est anno 
Christi circiter 140. 

Nonus Telesphorus annos sedit xi, inenses ix, 
dies i11, martyrium fecit anno 152. 

Decimus Hyginus, annis iv. Qui obiit anno 136. 

Undecimus Pius. Cui annos imputant Annales ix, 
menses vi. Obiit anno 165. 

Duodecimus Anicetus; annis vut, minus men- 
sibus 1, ac diebus vri. Moritur anno 153. 

Hactenus Romanorum Pontificum series ex. Απ- 
nulibus deprompta, sed ad veros annos redacta. 
Quorum quidem singillatim tempora perscrutari 
plus molestiz, quam utilitatis habet. 

In Epipbanii Catalogo post Telesphorum perpe- 
ram Evaristus reperitur. 


$15 


ADVERSUS ILERESES LIB. I. TOM. Il.— HAERES. XXVII. 


274 


κερ'όντων αὐτῶν ὑπὺ Πέτρου λαμδάνει τὴν χειῤοθε- Α adhuc superstitibus impositis manibus episcopus 


σίαν τῆς ἐπισχοπῆς, xal παραιτησάµενος Ίργει (λέ- 
«ΤειΥὰρ ἓν μιᾷ τῶν Ἐπιστολῶν αὐτοῦ.» Αγαχωρῶ, 
ἄπειμε, ἐν σταθήτω ὁ Aaóc τοῦ Θεοῦ: τιοὶ τοῦτο 
συμθουλεύων, εὕρομεν γὰρ ἕν τισιν ὑπομνηματιαμοῖς 
τούτο ἐγχείέμενον) , τοι μετὰ τὴν τῶν ἁποστόλων 
Gayhv ὑπὸ Κλήτου τοῦ ἐπισχόπου οὗτος χαθίστα- 
ται, οὗ πάνυ σαφῶς ἴσμεν. Πλὴν ἀλλὰ xal οὕτως 
ἠδύνατο ἔτι περιόντων τῶν ἁποστόλων, φημὶ δὲ τῶν 
περ; Πέτρον xai Παῦλον, ἐπισχόπους ἄλλους χαθ- 
ἰστασθαιε, διὰ «b τοὺς ἁποστόλους πολλάκις ἐπὶ τὰς 
ἅλλας πατρίδας τὴν πορείαν στέλλεσθαι διὰ τὸ χή- 
p? cua τοῦ Χριστοῦ, uh δύνασθαι δὲ τὴν τῶν Ῥωμαίων 
πύλ.ν ἄνευ ἐπισχόπου εἶναι, Ὁ μὲν γὰρ Παῦλος xat 
b τὴν Ἱσπανίαν (88) ἀφιχνεῖται' Πέτρος δὲ πολ- 


λάχις Πόντον τε xai Βιθυνίαν ἐπεσχέφατο. Ἐνεχώρει B 


δὲ μετὰ τὸ χατασταθῆναι Κλήμεντα, xal vapavct- 
σασθαι (εἴγε οὕτως ἐπράχθη * διανοοῦμαι γὰρ, οὐχ 
ἑρίομαιε), Ὁστερον μετὰ τὸ τετελευτηχέναι Λῖνον καὶ 
Κλητον ἐπισχοπεύσαντας πρὸς δεκαδύο ἔτη (89), 
ἔχαστον μετὰ τὴν τοῦ ἁγίου Πέτρου xai Παύλου τε- 
λευτὴν, τὴν ἐπὶ τῷ δωδεκάτῳ ἔτει (90) Νέρωνος γενο- 
µένην, τοῦτον αὖθις ἀναγκασθῆναι τὴν ἐπιασχοπὴν 
χατασχεῖν. Ὅμως ἡ τῶν Ey Ῥώμη ἐπισχόπων διαδοχὴ 
ταύτην ἔχει τὴν ἀκολουθίαν ' Πέτρος xai Παῦλος, 
Λῖνος καὶ Κλῆτος, Κλήμης, Εὐάρεστος, ᾿Αλέξανδρος, 
εΕύστος, Ἰελέσφορος, Εὐάρεστος, Ὑγῖνος, Iioc, ᾽Ανί- 
κγτος, ὁ ἄνω ἐν τῷ χαταλόγῳ προδεδηλωµένος. 

Καὶ µή τις θαυμάσῃ, ὅτι ἕχαστα οὕτως ἀκριθῶς 
διλθοµεν. Auk γὰρ τούτων ἀεὶ τὸ σαφὲς δείχνυται. 
Ἐν Ὑρόνοις τοίνυν, ὡς ἔφημεν (91), ᾽Ανιχήτου, f 
προδεδηλωµένη Μαρχελλίνα bv. Ῥώμῃ γενοµένη, τὴν 
λύμην τῆς Καρποχρᾶ διδασχαλίας ἐξεμέσασα, πολλοὺς 
τῶν ἐχεῖσε λυμηναµένη foávioe* χαὶ ἕνθεν γέγονεν 
ἡ ἀρχὴ Γνωστικῶν τῶν χαλουμένων. Ἔχουσι δὲ εἰ- 
Ἀόνας ἑνζωγράφους διὰ χρωμάτων, τινὰς δὲ Ex χρυσοῦ 
χαὶ ἀργύρου, xat λριπῆς Όλης, ἅτινα ἑχτυπώματά 
φασιν εἶναι τοῦ Ἰησοῦ ' xai ταῦτα ὑπὺ Ἠοντίου Πι- 
λάτου γεγενῆσθαι τὰ ἐχτυπώματα τοῦ αὐτοῦ Ἰησοῦ, 
ὅτε ἑνεδήμει τῷ τῶν ἀνθρώπων γένει. Κρύθδην δὲ 
τὰς τοιαύτας ἔχουσιν εἰχόνας * xal φιλοσόφων τινῶν, 
Πνθαγόρου, xat Ἡλάτωνος, καὶ ᾿Αριστοτέλους, xai 
λοιπῶν * μεθ) ὧν φιλοσόφων xat ἕτερα ἐχτυπώματα 


(88) Ὁ μὲν γὰρ Παῦ.Ίος xal ἐπὶ τὴν Ἱσπανίαν. 


3 Petro consecratus, eaque detrectata provincia ab 
omni administratione vacaverit (iia enim in qua- 
dam Epistola scripsit : Recedo, exeo, instet populus 
Dei, nonnullis videlicet hoc modo consulens ; nam 

in quibusdam commentariis ita scriptum reperimus), 

an potius secundum apostolos ab episcopo Cleto sit 

constitutus, liquido non constat. Quanquam vel hae 
quidem ratione poterant viventibus adhuc apostolis, 

Petro scilicet ac Paulo episcopi alii subrogari ; quod * 
iidem illi preedicandi Evangelii gratia in alias urbes 

regionesque profectionermu susciperent, cavcre autem 

episcopo Roma non posset : siquidem Paulus in 

Hispaniam pervenit; Peirus vero Pontum ac Bi- 

thyniam szpenumero peragravit. Ac fiéri sane Ρύ- 

tuit, ut primum Clemente constituto, cum is defu- 

geret (si itatamen contigit, quod ego opinando po- 

tius quam asseverando dixerim), postea Lino Cle- 

toque mortuis, qui xi1 annorum spatio singulatim 

episcopatum obtinuerunt, post apostolorum Petri 

Paulique necem, que in annum Neronis xri incur- 

rit, tum demum pontificatum capessere sit coactus. 

Sed uteunque sese res habuerit, Romanorum pon- 

tiüicum ista successio est : Petrus et Paulus, Linus 

ac Cletus, Clemens, Evaristus, Alexander, Xystus, 

Telesphorus, Evaristus, Hyginus, Pius, Anicetus, 

qui est a me paulo ante in episcoporum ordine nu- 

meratus. 

Àc nemini &ane mirum videatur, cur singula 
tanta cum diligentia percurrerim. Per hsc enim 
perpetuo ceria accurataque veritas ostendilur. 
Quamobrem Aniceti ut dictum est tempore, Mar- 
cellina 108 illa Romam veniens, et Carpocratianz 
dociring virus evomens, multos illic errore suo 
depravatos in exitium impulit ; indidemque Gnosti- 
corum sunt excitata primordia. Habent porro Car- 
pocratiani depiclas coloribus imagines, quidam 
etiam aureas aut argenteas, vel ex alia materia 
factas, quas esse Jesu elligies affirmant : easdeinque 
a Pontio Piluto ad Christi similitudinem effictas 
quo tempore inter bomines degebat. Sed ejusmodi 
imagines occultas babent, necnon et philosophorum 
quorumdam, uL Pythagore, Platonis, Aristotelis, 


πρόληφιν usurparunt. Quare nihil ab illis commis- 


Quod facturum se Romanis denuntiaverat (Rom. D sum; uti nee ab Josepho, qui, quod Judaeorum 


1v, 28). 

(89) ᾿Επισκοπεύσαγτας πρὸς δεχαδύο ἔτη. Sin- 
guli nimirum, nam ex Eusebii Chronico hxc mutua- 
tus est Epiphanius, ubi Lino χι, Cleto xu anni tri- 
buuntur. 

(90) Th» ἐπὶ δωδεκάτῳ ἔτει. Passi sunt apostoli 
L. Fonteio Capitone, et Julio Rufo coss. quibus 
anno Neronis xin finito, coepit xiv ex ante diem ii 
Eid. Octobr. Hic est annus Julianus cxi, arx Dio- 
nysianz: LxvIIl. Quamobrem non anno x: Neronis, 
ut scripsit Epiphanius, sed xui labente mortui 
sunt apostoli. Quem dum Eusebius, ct Hieronymus 
xiv appellant, frustra in Annalibus reprehenduntur. 
Etenim plerique Christianorum scriptorum solent 
annorum initia a verno Paschalique mense, quod 


ecclesiastici anni caput est, arcessere : id quod a ᾿ 


viris eruditis observatum est. Cum igitur annus 
Neronis xiv ceeperit Octobris σι anni Juliani cxi, 
Eusebius ac reliqui ejus ini&um a mense verno χατὰ 


historici consueverant, imperatorum ac principum 
annos, a Nisan swpius inchoasse creditur ; tametsi 
aliquot ab illo mensibus iniissent. Quo illa Talmu- 
distarum regula pertinet : qui in Tractatu Uw? 
"uum, cap. 4, fol. 3 docent, Israelitarum quidem 
regum annos ab antecedente Nisan ordiri; exte- 
rorum «vero principum, a Tisri. Quod et R. Issa- 
char ben Mordechai in Computo tradidit. Quam- 
obrem sí quis exempli causg ultimo die mensis 
Adar regnum capessat, sequenti Nisan secundus 
imperii illius annus numefabitur. DT jw !2 
"UU "o2 nU 2TUDUN Dies unus in fine anni pro 
anno reputatur. Quod si quis primo die Nisan coe- 
perit, non ante vertentem annum primus ejus an- 
nus censebitur. 

(91) "Ev χρόνοις τοίνυν, ὡς ἔφημεν. Ex Irenazco 
tam b:ec, quam sequentia mutuatus est, Vide c. 26, 
ib. i. e. 


— 


S15 S. EPIPHANII 576 


aliorumque, quibus eas quas dixi Christi effügies A τοῦ Ἰησοῦ ἠιθέασιν, ἱδρύσαντές τε προσκυνοῦσι, xat 
miscent, et erecias simul omnes adorant, ad easque — tà τῶν ἐθνῶν ἐπιτελοῦσι μυστήρια. Στῄσαντες γὰρ 
gentiliwn ritus instituunt, Collocatis enim simula- — «aca τὰς εἰκόνας, τὰ τῶν ἐθνῶν ἔθη λοιπὸν ποιουσιε. 
cris isiis, quz a gentilibus fleri solent deinceps per- — Tíva. δέ ἐστιν ἐθνῶν ἔθη ἅλλ᾽ f] θυσίαι καὶ τὰ ἄλλα» 
ficiunt. Quinam vero sunt gentiles ii ritus alii quam ὙἨυχῆς δὲ εἶναι µόνης σωτηρίαν qaot, xat οὐχὶ σεω-- 


sacrificia, ceteraque generis ejusdem? Caeterum ita 
soli animae salutem attribuunt, ut ab ejus commu- 
Bione corpora segreganda putent. 

ΤΗ. Quamobrem omni illos ope profligare opor- 
tet. atque evertere. Neque enim est quod ejusmodi 
dogmata praesertim a tali impostore profecta quis- 
piam contémpat. Atenim dicat aliquis : Nonne ea 
sunt cognitu facilia, stultitisque plenissima? Sunt 
ca vero. Sed iusipientibus stulta plerumque persua- 
dentur, imo etiam prudentes a recta via deflectunt, 
nisi animi vis adsit veritatis exercitatione firmata. 
Quamobrem cum ih iisdem quibus Simon magicis 
artibus czteraque errorum fece Carpocras hzreat, 
nos easdem quoque ad illum evertendum rationes 
adhibebimus. Si enim ignota illa nec ullo nomine 
explicabilis virtus aliorum angelorum causa fuit, 
vel ei tribuenda erit ignorantia, qui sit universo- 
rum parens: quod ignarus eorum fuerit, quz 
lidem illi quos designabat effecturi erant angeli, 
neque istud sciverit, subtracturos se ab ejus pote- 
state, eaque quze minime vellet aliquando esse fa- 
cturos, vel sic illos procreasse dicendus est, ul 
quod fleri nollet facturos esse cognosceret, quod iis 
auctoribus postea sit secutum : atque hoc modo 
quidquid ausi isti fuerint, hoc ille et scientia ipsa, 
et consensione ac voluntate perfecit. Igitur si, ut 
ante dictum est, ea nosset, qua facturi erant an- 
geli, neque tamen fleri vellet, cur eos qui id ege- 
rint produxit unquam, ut qua nollet auderent ali- 
quando facere? Sin angelos ipse condidit, sua ut 
illa opera przstarent, fleri igitur ea non noluit, cum 
109 ideo auctores illorum angelos ante produxe- 
rit. Quod si ad eadem illa facienda produxit, et ea 
tamen qu facta sunt interdixit, enimvero calumnia 
ac malitia quedam intercessit. Si vero illis ut effi- 
cerent permisit, quiz vero sunt abiis effecta, homi- 
nes videlicet et animas, preter istorum voluntatem 
ad sese aggregare studet, hoc demum nibil erit 
aliud, nisi cupiditas qusedam alienorum appetens, 
cum homines ab angelis efficti iisdem ipsis invitis 
asupremo illo dominatore rapiuntur. lmo etiam 
imbecillitatis istud erit, cum ipse sibi moliri ne- 
queat, que sunt ab iis facta quorum est auctor per 
vim ac violentiam auferre. Quo fit ut ad inane com- 
mentum ac fabulam tota illorum doctrina recidat, 
qui hoc asserat; tametsi inflmz virtutes medio- 
cribus subjaceant, a mediocribus tamen , quz illa- 


(92) οὐ δύναται, ἃ éxsivoc. Deesse nonnihil 
hujus loci integritati suspicor. Aut hxc, aut similia 
scripeit Epiphanius. Οὐ γὰρ δύναται ποιεῖν, & ἐχεῖ- 
νος ἐπιποθεῖ εἶναι αὐτῷ. Οὐ δύναται δὲ τὸ πᾶν εἶναι 
χαχὸν, οὐδὲ ὑπὸ χαχῶν γεγονέναι. Duo erant Carpo- 
cratianorum dogmata : altlermn, mundum, crea- 
tasque res omnes non a bono illo supremoque 
Deo, aed ab inferioribus angelis fuisse conditas : 


μάτων. 


Z'. Δεῖ τοίνυν τούτους ἀνατρέπειν παντὶ σθένε - 
Μηδεὶς γὰρ χαταφρονείτω λόγου, xal µάλισα παρᾶχ 
ἁπατεῶνος. "AXX εἶποι τις &v* Οὐ γάρ ἐστι φωρατὰ 
xai µωρίας ἔμπλεα; Αλλ' ἔσθ' ὅπη xa τὰ μωρά 
πείθει τοὺς ἄφρονας, καὶ τοὺς συνετοὺς παρεχτρέτεΣ, 
ὲὰν μὴ παρῇ ὁ νοῦς ὁ ἐν τῇ ἀληθείᾳ ἠσκημένος - 
Ἐμπεσόντος τοίνυν χαὶ τούτου τοῦ Σέµωνος μαχείᾳ, 
καὶ τῶν λοιπῶν, τοῖς αὐτοῖς χαὶ τοῦτον ἀνατρέφομεν. 
El γὰρ ἡ ἄγνωστος xaX ἀχατονόμαστος δύναµις αἰτία 
γέγονεν ἄλλων ἀγγέλων, d) ἔστιν ἄγνοια παρὰ «T 
αὐτῇ, τουτέστι τῷ πατρὶ τῶν ὅλων, εἰ μὴ δει X 
µέλλουσι πράττειν οἱ ὑπ αὐτοῦ χατασκεναζόμενος 
ἄγγελοι, ἀγνοήσας, ὅτι ἀποστήσονται, xa ποιῆσουσιν 
& μὴ αὐτὸς ἐθούλετο' f| τούτους μὲν ἐποίησε, Υινώ- 
σχων ὅτι ποιῄσουσιν ὃ αὐτὸς οὐ βούλεται, παρ αὐτῶν δὲ 
γέγονε, xa ἔσται διὰ τῆς γνώσεως xal εὐδοχίας aà- 
τὸς ποιῆσας ἃ ἐχεῖνοι τετολμήχασιν. El τοίνυν, ὡς 
προεῖπον, ἑγίνωσχε μὲν ἃ ποιῄσουσιν, οὐκ Ἰθούλετα 
δὲ ἵνα ποιῄσωσι, τίνι τῷ λόγῳ τοὺς πεποιηχότας 
ἐποίει, εἰς τὸ πράττειν ἃ μὴ αὐτὸς ἐθούλετο; El ὃὲ 
αὐτὸς μὲν πεποίηχε τοὺς ἀγγέλους, ἵνα ποιῄσωσι τὰ 
ὑπ αὐτῶν γινόμενα, ἄρα Ἠθελε γενέσθαι, διὸ xci 
τοὺς πεποιηχότας προχατεσχεύασεν ἀγγέλους. Καὶ 
εἰ προχατεσκεύασεν εἰς τὸ ποιῆδαι, ἁπαγορεύςι ὃξ 
τὰ ὑπ αὐτῶν γενόµενα, συχοφαντία ἂν εἴη ἓν µέσῳ. 
El δὲ συνεχώρει μὲν τοῦ ποιεῖν αὐτοὺς, βούλεται δὲ 
τὰ ὑπ αὐτῶν vevópsva, τουτέστιν ἀνθρώπους xal 
ψυχὰς, πάλιν πρὸς ἑαυτὸν ἀναλαμθάνειν παρὰ τὴν 
τούτων βούλησιν ' ἄρα ἔσται πλεονεξία ἐν µέσῳ, xal 
οὐδὲν ἕτερον, ἁρπαζομένων τῶν ὑπὸ τῶν ἀγχέλων 
ἀνθρώπων ὑπὸ τοῦ ἄνω παρὰ τὴν τούτων βούλησιν. 
Αλλά χαὶ ἀδράνεια εἴη * ἐπειδὴ, μὴ αὑτὸς δυνάµενος 
ἑαυτοῦ ποιεῖν, ἁρπάζει τὰ ὑπὸ τῶν üt αὐτοῦ γενοµένων 
γενόµενα. Καὶ ἔσται λοιπὸν μῦθος xal µωρολογία, τῶν 
μὲν χάτω δυνάµεων ὑπερθῆναι τοὺς ἐν µέσῳ, τοὺς 
δὲ ἐν µέσῳ τιµωρεῖσθαι αἰτίους ὄντας τῶν χάτω᾽ 


D καὶ τοὺς κάτω ὑπὲρ τοὺς µέσους πρὸς «by ἄνω σώ- 


ζεσθαι, χαὶ ἐλευθεροῦσθαι, λέγω δὴ τὰς Φνχὰς τῶν 
ἐν τῆδε τῇ χτίσει. Ef ὃ ἂν ὁ μὲν ἄνω μὴ δυνηθεὶς 
ποιῆσαι ἀσθενὴς κρινόµενος, οἱ δὲ ὑπ᾿ αὐτοῦ Υενό- 
µενοι δυνάµενοι ποιῆσαι & αὐτὸς μὲν οὐκ ἔδούλετο 
xai οὐκ ἠδύνατο. O0 γὰρ δύναται ἃ ἐχεῖνος (92) ἔπι- 
ποθεῖ, εἶναι αὐτῷ xaxbv, οὐδὸ ὑπὸ χαχῶν γεγονέναι. 
Ei γὰρ Tv xaxbw, ἐχρῆν ἀπόλλυσθαι. Ei δὲ ὅλως 


alterum, in malorum genere censeri mundum, αν” 

ue mundo continentur universa. Utrumque dogma 
Epiphanius impugnat. Primum quidem; quod ex 
eo consequens est, imbecilliorem angelis esse 
Deum. Alterum vero, quod cum pars aliqua totius 
Universitatis salutem obtineat, non possit a bono- 
rum genere penitus excludi. 


571 


ADVERSUS ILERESES LIB. I. TOM. H. — HERES. XXVIII. 


578 


μέρος τι τοῦ ἔργου σώξεται, οὐχέτι τὸ ἔργον φαῦλον, A rum causas sunt, poenas expeti, infimasque medig- 


χᾶν τε μἑρὀς αὑτοῦ σωζόµενον εὑρίσχοιτο, οὔτε ol 
ποῄσαντες φαῦλοι τὸν σωἑόμενον τεχνησάµενοι. El 
δὲ ὅλως ἐξ ὀγγέλων d$ ψυχη, χαὶ ἄνωθεν λαμθάνει 
ἐύναμιν παραχθεῖσα * ἄρα γε οἱ ἄγγελοι πλέον σωτη- 
pa τε΄ξονται, ὅτι dj ἀπ᾿ αὐτῶν ψυχὴ σώζεται, καὶ 
φαύλων οὖσα. Σωκοµένης δὲ αὐτῆς, οὐχέτι φαῦλος 
ὧτε αὑτὴ ἡ φυχὴ fj γενοµένη ὑπὸ τῶν ἀγγέλων, 
οὔτε ob ἄγγελοι, ἐξ ὧν αὐτὴ ἡ ψυχἠ ὑπάρχει. 


ceribus superatis ad supremum omnium auctorem 
evolare, ac libertatem eonsequi ; hoc est animas, 
qua in hac rerum conditarum universitate conti- 
nentur. Quamobrem supremus ille, qui eas creore 
nequiverit, imbecillitatis arguetur. Quos ipse vero 
produxerit, ejusmodi esse videbuntur, qui ea facere 
possint, quz vel ille noluerit, vel ut maxime vellet, 
faeere nullo modo potuerit. Neque enim quorum 


ile desiderio tenetur, ea ipsi mala esse possunt, vel a malis producta, nam si mala sunt, perire fun- 
ditus oportuit. Sin pars est operis aliqua servanda, malum ipsum esse non potest, si vel ejus ulla pars 
$alva reperitur : neque ipsimet urtifices mali sunt, qui eum qui servandus est fuerint fabricati. Jam si ab 
angelis omnino propagata sit anima, atque in lucem producta vim quamdam coelitus acceperit, multo 
igitur magis salutem obtinebunt angeli, cum ab ipsis anima etiam malis procreata servetur. Deni- 
que si galva esse possit anima, neque ipsa mala eril ab angelis producta ; neque angeli, a quibus hec 


orium habuerit. 


H'. Παντὶ δὲ τῷ τὸν νοῦν ἑῤῥωμένον ἔχοντι ἱστέον pg. Vlil. Λο quicunque firmo et constanti. ingenio 


ἂν εἴη, ὅτι &volac ἐστὶ τὸ πᾶν τοῦτο ἀγυρτῶδες ἑἐρ- 
γαστῄριον. Καταισχυνθήσονται δὲ αὖθις οὗτοι καὶ 
ἀπὸ τῶν αὐτῶν λόγων, Ei γὰρ Ἰησοῦς οὐκ ἀπὸ 
σαρθένου ἹΜαρίας, ἀλλὰ ix σπέρµατος Ἰωσὴφ xai 
τῆς αὐτῆς Μαρίας, σώζεται δὲ οὗτος, ἄρα xax αὖ- 
τὸ σωθῄσονται οἱ τοῦτον γεγενγηχότες. Καὶ el ἡ 
Magia xat "lecho ἀπὸ τοῦ Δημιουργοῦ ὑπάρχουσιν, 
&pa τὸν Δημιουργὸν χτίστην ἕφασαν, χαὶ οὐχέτι iv 
ὑστερήματι ἔσται ὁ τὸν Ἰωσὴφ xoi τὴν Μαρίαν 
πηιήσας ἓξ ὧν ὁ Ἰησοῦς παρὰ τοῦ ἄνω ἁγνώστου 
Πατρὸς ὑπάρχει. El δὲ καὶ αὐτὸς ὁ Ἰησοῦς ἀπὸ τῶν 
ἀγγέλων ἑἐστὶ, χαὶ 6 δημιουργὸς εἷς ἐστι τῶν ἀγγέ- 
λων᾽ ἄρα γε ἀτοπήματι τῷ Evi πάντες περιπεσοῦν- 
ται, ὁποίῳ xai οἱ ἄγγελοι περιπεπτώχασι * xal ἀσύ- 


στατον εἴη ἂν τὸ παρ αὐτῶν δραματούργημα, ὅδη- C 


Antrpíoo ἔμπλεων, xai πάσης ἰώδους διδασκαλίας 
μεμεστωμένον. Ταύτην δὰ αὖθις ὀπίσω τρέψαντες, 
ὥσπερ Ópáxovtog χεφαλὴν ξύλῳ τῆς πίστεως xal 
7; ἀληθείας ἐπὶ γῆς λαχήσαντες, ταῖς ἅλλαις θηριο- 
μόρφοις προσπελάσαντες, ἂπ᾽ ὀλέθρῳ τούτων xal 
9) τοιούτων βαδιούµεθα. 


ΚΑΤΑ ΚΗΡΙΝΘΙΑΝΩΝ, 


Ἠτοι Μηρινθιανῶν, 


Ὀγδόη, ἡ xal εἰκοστὴ ὀγδόη. 


A'. Κήρινθος δὲ αὖθις, :ἀφ᾽ οὗπερ οἱ Κηρινθιανοὶ 
λεγόμενοι, ἀπὸ ταύτης τῆς θηριώδους σπορᾶς τὸν 
Ru τῷ χόσµῳ φέρων ἠχει. Σχεδὸν δὲ οὐδὲν ἕτερον 
παρὰ τὸν προξιρηµένον Καρποχρᾶν, ἀλλὰ τὰ αὐτὰ 
τῷ xósjup γαχοποιὰ φάρµαχα ἐχθλυστάνει. Τὰ ἴσα 
TÀp τῷ προειρηµένῳ εἰς τὸν Χριστιανὺν συχοφαντ- 
σας, ἐξηγεῖται xaX οὗτος Ex Μαρίας xaX Ex σπέρµα- 
τος Ἰωσὴφ τὸν Χριστὸν γεγεννῆσθαι, xaX τὸν χόσμον 
ἁμρίως ὑπὸ ἀγγέλων γεγσνῆσθαι,. Οὐδὲν γὰρ οὗτος 
παρὰ τὸν πρῶτον διηλλαξε τῇ εἰσαγωγῇ τῆς αὐτοῦ 
ἑβασκαλίας ἄλλ᾽ ἢ ἓν τούτῳ µόνον, ἓν τῷ προσέχειν 
"ᾧ Ἰουδαῖαμῷ ἀπὺ μέρους. Φάσχει δὲ οὗτος τὸν νό- 
µη xal tobg προφήτας ὑπὸ ἀγγέλων δεδόσθαι, xa 
Ὃν εδωχότα νόµον ἕνα εἶναι τῶν ἀγγέλων τῶν τὸν 
χόφμον πεποιηχότων. Ἐγένετο δὲ οὗτος 6 Κήρινθος 
τῇ Ασία δ.ατρίθων, κἀκεῖσε τοῦ χηρύγβατος τὸν 


proditus est, intelligere istud debet, nihil esse 
tota hac eireulatorum officina stultius. Quos qui- 
dem suis ipsorum verbis ignominiose convincere 
hoe modo possumus. Etenim si Jesus Christus nou 
de virgine Maria natus, sed de Josephi semine, 
eademque Maria propagatus est, et i9 salutem adi- 
piscitur, etiam illos qui ipsum genuerint esse sal- 
vos oportet. Qui si a summo illo opiflce faeti sunt, 
$ane hunc esse Creatorem inter illos convenit, ne- 
que qui Josephum Mariamque condidit defectui 
amplius ascribetur, 110 aquibus Jesus ortus est, 
qui ab ignoto illo Parente profectus est, Sin Jesus 
etiam ab angelis creatus est, etest angelorum unus 
opifex ipse, in unum et idem absurdum relabi uni- 
versos necesse esi; in quod et angeli ipsimet incur- 
rerunt. Neque illorum fabula constabit, letalis cu- 
jusdam veneni, ac pestifere doctrins referta. Sed 


- noS, profligata hac hzresi, et in. fugam conversa, 


perinde ac serpentis capite fidei ac veritatis baculo 
humi illiso, ad alias monsirorum horrendas effigies 
promoto gradu, funditus eas delere atque evertere 
conabimur. 


ADVERSUS CERINTHIANOS, 
^ Sive Merinthianos, 
Que est heresis VIII, vel XXVIII. 
I. Sequitur Cerinthus : a quo Cerinthiani beretici 


nominantur, qui eodem ex ferino satu procreatus 


virus suum in orbem terrarum profudit, Atque ia 
nihil propemodum aliud, quam nobis supra comníe- 
moratus ille Carpocras asseruit, eademque cum eo 
letalia in mundum venena propagavit. Siquidem 
pari in Christum calumnia censet, hunc e Maria 
josephique semine esse prognatum : mundunique 
similiter ab angelis fabricatum. Neque ulla alia re 
diserepantem 23b ille dectrinam invexit, nisi quod 
judaicos etiam ritus adscivit. At idem legem ac 
prophetas ab angelis profectos asserit, eumque qui 
legem tulerit ex eorum angelorum esse numero 8 
quibis orbis est conditus. Porro Cerinthus iste in 
Ásia versatus doctrinam suam proferre isthic coepit. 
Qui, ut ante diximus, minime a prima illa su- 


LI 





3:9. 


Tum ita docuit : postquam ille Jesus adolevit, qui 
ex Josephi Marieque semine natus est, in hunc 
delapsum a summo illo Deo esse Christum, hoc est 
Spiritum sanctum, columbae specie ad Jordanem, 
ac tum ei incoguitum Parentem, et per il'um po- 
steris patefecisse. Ob idque mox ut in ipsum co»- 
lestis illa sese virtus infudit, portenta ac miracula 
patrasse, 1311 ac demum posteaquam passus est, 
quod e colo venerat, eodem relicto Jesum revo- 
lasse. Jesum porro et obiisse mortem, et ad vitam 
excitatum esse; Christum vero qui descenderat 
pons omnis experiem eo unde venerat reversum, 
qui idem ille est, qui columbze specie delapsus 
fuerat : ita Jesum minime esse Christum, 


ll. Verum et hic non minus quam reliqui omnes 
excidit, ut intueri facile potestis, quicunque veritatis 
amore tenemini. Nam eum a quo lex tradita sit 
bonum negat esse, cujus tamen legi utique tanquam 
bon: oblemperare videtur. Qui vero convenit, ut qui 
malus sit bonam legem przscripserit ? Si enim ton 
adulterari, vel non occidere est honestum, quanto 
melior is est, qui ista precepit, si js qui ea non 
commisit confessione omnium bonus habetur! Quo- 
nam pacto mali cujusdam facinoris accusari potest, 
qui bona consulit, ac tam bonam legem hominibus 
descripsit? Enimvero furiosus et amens est, qui ea 
jactare non est veritus. Atque idem ille, charissimi , 
fuit, qui apostolorum tempore tumultum illum ex- 


citavit, cum Jacobus czterique apostoli litteras An- C 


tiochiaim scripserunt his verbis : Quoniam cognovi- 
mus, quosdam a nobis ad vos esse profectos, suisque 
vos perturbasse sermonibus, quibus non. mandarvi- 
mus *, etc, Idemque eorum unus est, qui'se Petro 
opposuerant, cum ad sanctum Cornelium ivisset, 
. a quo post oblatum per visum angelum erat arces- 
situs *. Quo tempore dubitante Petro linteum illud 
cum iis, quae continebat, objectum est, et a Domino 
istud ipsum audiit; ne quid commune vel impurum 
appellaret. Igitur Cerinthus circumcisorum gregem 
adversus Petrum revertentem commovit Hieroso- 
l]ymis, dicens : Ingressus est ad viros preputium 
' habentes *. Quod quidem ab eo factum est, ante- 
quam suum in Asia dogma przdicaret, seque iit 
exitii sui gurgitem profundius imimitteret. Nam 


S. ENPHANII ᾽ 


premaque virtate fabricatum esse mandam censuit. A ἀρχὴν πεποιημένος. "Ηδη δὲ περὶ τούτου εἴπομεν 
ὡς καὶ οὗτος ἐχήρυττεν οὐχ ἀπὸ τῆς πρώττς καὶ. 
ἄνωθεν δυνάµεως τὸν χόσμον γεγεννῆσθαι, ἄνωθεν ξὲ 


ix τοῦ ἄνω θεοῦ, μετὰ τὸ ἀδρυνθῆναι τὸν ἸἼτγσοῦν 


τὸν Ex σπέρματος Ἰωσὴφ xal Μαρίας γεγενντµέ- 


280 


voy, κατεληλυθέναι τὸν Χριστὸν εἰς αὐτὸν, τουτέστι 
τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον ἓν εἶδει περιστερᾶς ἓν τῷ Ἱορ- 
δάνῃ, χαὶ ἁποχαλύψαι αὐτῷ, χαὶ δι αὐτοῦ τοῖς μετ 
αὐτοῦ τὸν ἄγνωστον Πατέρα. Καὶ διὰ τοῦτο, ἐπειδὴ 
ἆλθεν ἡ δύναμις εἰς αὐτὸν ἄνωθεν, δυνάµεις ἔπ.τε- 


τελεχέναι, xal αὐτοῦ πεπονθότος τὸ ἐλθὸν ἄνωθεν 


ἀναπτῆναι ἀπὸ τοῦ Ἰησοῦ ἄνω. Πεπονθότα δὲ τὸν 


Ἰησοῦν, xoi πάλιν ἐγηγερμένον' Χριστὸν δὲ τὸν | 


ἄνωθεν ἑλθόντα εἰς αὐτὸν ἀπαθη ἀναπτάντα, ὅπερ 
ἐστὶ τὸ κατελθὸν Ev εἴδει περιστερᾶς, χαὶ οὗ τὸν Tn 
σοῦν εἶναι Χριστόν. 

B'. Ἐχπέπτωχε δὲ καὶ οὗτος, ὡς ὁρᾶτε πάντες οἱ 
τῆς ἁληθείας ἔρασταί. Φάσχει γὰρ τὸν νόµον δεδωχότα 


οὐχ ἀγαθὸν, οὗ τῷ νόµῳ πείθεσθαι δοχεῖ, ὅτλον 
δὲ, ὅτι ὡς ἀγαθῷ. Πῶς οὖν ὁ πονηρὸς τὸν ἀγαθὸν 
νόμον δέδωχεν; El γὰρ χαλὸν τὸ μὴ μοιχεύειν, καὶ 
χαλὸν τὸ uh φονεύειν, πόσῳ Ye μᾶλλον ὁ ἐντειλάμε- — 
νος βελτίων εἴη, ἑάν ve ὁ μὴ πράξας ἀγαθὸς ὁμο- 
λογεῖται! Πῶς δὲ χατηγορηθήσεται xaxà πράττων 6 


τὸ ἀγαθὸν συμθουλεύων, xal ἀγαθὸν διδοὺς νόµον ; 
᾽Αλλὰ μανιώδης ὁ ἀνὴρ τοιούτοις ἐγχειρῶν. Οὗτος 
δέ ἐστιν, ἀγαπητοὶ (95), εἷς τῶν ἐπὶ τῶν ἀποστόλων 
ὁ τὴν ταραχὴν ἑργασάμενος, ὅτε οἱ περὶ Ἰάχωδον 
γεγράφασιν εἰς τὴν Αντιόχειαν Ἐπιστολὴν, λέγοντες " 
"Oct ἔγγωμέν τινας ἐξ ἡμῶν πρὸς ὑμᾶς ἑ.θόντας, 


xal ταράξαντας ὑμᾶς «ἰόγοις, οἷς οὐ διετειλά- 


µεθα. Καὶ οὗτος slg ἐστι τῶν ἀντιστάντων τῷ ἁγίῳ 
Πέτρῳ, ἐπειδὴ εἰσῆλθε πρὸς Κορνήλιον τὸν ἅγιον, 
ὅτε µετεστείλατο αὐτὸν χαταξιωθεὶς ὁπτασίας ἀγγέ- 
λου. Καὶ ὁ Πέτρος ἑδίσταζε, καὶ εἶδε τὸ ὅραμα τῆς 
ὀθόνης, xaX τὰ ἐν αὐτῇ, xai Ίχουσε παρὰ Κυρίου, 
μηδὲν κοινὸν λέγειν f] ἀχάθαρτον, Οὗτος οὖν παρ- 
εχίνει περὶ τοῦ Πέτρου ἀνελθόντος εἰς Ἱερουσαλὴμ τὰ 
πλήθη τῶν ἐκ περιτομῆς λέγων, ὅτι’ Εἰσηίθε zpóc 
ἄνδρας ἀκροθυστία» Éyorrac. Ἐποίησε δὲ τοῦτο 
Κήρινθος πρὶν 7] £v τῇ ᾿Ασίᾳ χηρύξαι τὸ αὑτοῦ κί- 
ρυγµα, xaX ἐμπεσεῖν εἰς τὸ περισσότερον τῆς ἑαυτοῦ 
ἀπωλείας βάραθρον. Διὰ γὰρ τὸ εἶναι αὐτὸν ἐμπερί- 
τοµον, δηθεν ἀντιδικίας ἕνεχα τῶν Ev ἀκροθυστίᾳ 
πιστῶν, διὰ τῆς περιτομΏς τὴν πρόφασιν ἐἑθηράσατο. 


cum circumcisus hic esset, ut 605 qui retento prz- 


putio fideles erant uleisceretur, occasionem e circumcisione nactus est. 


Jl. Sed cum Dominus humani generis curam per- p 


petuo gerat, el in veritatis amantibus filiis certam 
ac constantem illius fidem stabilire ac confirmare 
80leat, cum sanctissimo apostolo Petro confutandi 
ilius facultatem ac rationem dedisset, manifeste 
emnibus est Cerintbi comperta stoliditas. lta enim 
Apostolus locutusest : Ego eram in civitatem Joppe: 
el vidi media luce circa horam sextam 119 linteum 


! Act, xv, 24 sqq. * Act. x, 18 sqq. 


9 Act. σι, 9. 


I". Too δὲ Κυρίου πάντοτε τὴν ἐπιμέλειαν της ἀν- 
θρωπότητος ποιουµένου, xat τὸ σαφὲς τῆς ἀληθείας ἐν 
τοῖς τῆς ἀληθείας υἱοῖς ἁἀσφαλιξομένου, καὶ δόντος 
Πιέτρῳ τῷ ἁγίῳ ἀποστόλῳ ποιῄσασθαι τὴν πρὸς αὐτὸν 
χαὶ τοὺς αὐτοῦ ἐλέγχους, φανερὰ γίνεται ἡ του Κι- 
plv8ou ἄνοια. Φησὶ γὰρ ὁ ἅγιος Πέτρος Ἐγὼ fim 
ἐν πό.ει Ἱόππῃ: xal εἶδον ἐν µέσῃ τῇ "nue 
περὶ ὥραν» ἕχτην ὀθόνην καθιεµένην ἐν cérpacit 


95) Οὗτος δέ ἐστιν, ἀγαπητοί. Idipsum Philagtrius scribit, 


51 ADVERSUS HJERESES LIB. I. TOM. 11.— HJERES. XXVIII. $65 
ὀρχαῖς, ἓν ᾗ ἦν πάντα τετράποδα xal ἑρποτά. Α qualuor initiis summitti de calo, im quo erant omnia 


kal εἶπό uoi θῦσον καὶ φάγε. Ἐγὼ δὲ slzor* 
RUp«&, μηδαμῶς' ὅτι οὐδέποτε κοινὸν ἢ ἁκόάθαρ- 
cov sien A06» εἰς τὸ στόμα µου. 'Axexplón δέ pot 
ἐχ δευτέρου puri) àx τοῦ οὐρανοῦ' "A ὁ θεὸς 
ἐκαθάρισε, σὺ μὴ κοίγνου. Καὶ ἐξ αὐτῆς ἰδοὺ δύο 
&rfpec εἰσεήχεισαν εἰς τὴν οἰκχίαν. Kal εἶπέ uoi 
τὸ Πνεῦμα - Πορεύου σὺν αὐτοῖς μηδὲν διαχρι- 
'έµενος. Καὶ λοιπὸν διηγεῖται, ὡς ἓν παραθολῇ 
«αυτα, & πρὸς αὐτὸν εἴρηται ' xal ὡς οὗ τότε ἑδίδα- 
fr», ἕως ὅτε ὁ Κύριος ἑναργῶς ἔδειξεν αὐτῷ ἃ διὰ 
τον λόγων καὶ τύπων αὐτὸν ἑἐδίδασκχεν. Εὐθὺς γὰρ 
αυτου ἀνοίξαντος τὸ στόμα, ὅὃτς ἦλθεν εἰς Καισάρειαν, 
ἐπέπεσς τὸ Πνεῦμα vb ἅγιον ἐπὶ Κορνήλιο». Καὶ 
Xv Πέτρος sime: Μή τις δύναται κωλῦσαι τὸ 
ἵξωρ ἀπὸ τούτων τῶν καταξιωθέντων τὸ Πγεῦμα 
τὸ ἄγιον «λωθεῖν, ὡς xal ἡμεῖς ἐξ ἀρχῆς; Τὸ πᾶν 
δὲ fv τοῦτο µυστήριον, xal τῆς τοῦ θεοῦ φιλανθρω- 
cias Epvov, ὅπιως ὅ τε ἅγιος Πέτρος χαὶ πᾶς τις γνώ- 
3:21, ὅτι οὐχ &m' ἀνθρώπων dj τῶν ἐθνῶν σωτηρία, 
ἀλλ Ex θεοῦ. Προῦλαθε γὰρ ó Θεὺὸς δοῦναι τὴν δω- 
pex» τοῦ Πνεύματος, xaX τὴν τοῦ ἀγγέλου ὁπτασίαν, 
xai την ἁποδοχὴν τῆς εὐχῆς, καὶ νηστειῶν, xal ἀγα- 
φοποιιῶν * ἵνα ὃ ἐπιστεύθησαν οἱ ἁπόστολοι, μάλιστα 
$ 3v:oz Πέτρος. xat οἱ λοιποὶ ἁπόστολοι, i άποστε- 
ῥᾷσωσι τὸν Ex θεοῦ χατὰ ἀλήθειαν κεχλημένον. 
Δ'. ᾽Αλλὰ ταῦτα μὲν τότε ἑπραγματεύθη, χινη- 
θέντα ὑπὸ τοῦ προειρηµένου Φευδαποστόλου Κηρίν- 
652 - ὡς καὶ ἄλλοτε στάσιν αὐτός τε xal οἱ μετ αὖ- 
*") εἰργάσαντο ἐν αὐτῇ τῇ Ἱερουσαλὴμ, ὁπηνίχα 
Παῦλος ἀνῆηλθα μετὰ Τίτου, ὡς xal οὗτος ἔφη, ὅτι 
Ἄνδρας ἁχροθύστους εἰσήνεογκε μεθ ἑαυτοῦ, 
Ίδη περὶ τούτου λέγων, Κεχοίνωκε, qnot, τὸν ἅγιον 
τόπον. Διὸ καὶ Παῦλος λέγει. "AAA" οὐδὲ Τῖτος ὁ 
σὺν àpcl, "EAAnv àv, ἡναγκάσθη zepicun0nvac 
διὰ δὲ τοὺς παρεισάκτους ψευδαδέΊφους, οἵτινες 
παρειση.1θον κατασκοπῆσαι τὴν ἐλευθερίαν ἡμῶν; 
fir ἔχομεν' ἐν Χριστῷ, οἷς οὐδὲ πρὸς ὥραν εἴξα- 
μεν τῇ ὑποταγῇ. Καὶ τοῖς £y ἀχροθυστίᾳ παραγγἑλ- 
iar) ἔλεγεν * Mop περιτἐμνεσθε' ὅτι, ἑὰν περιτέµνη- 
σθε, Χριστὸς ὑμᾶς οὐδὲν ὠφελήσει. Διῆρχεσε δὲ 
lj περιτομὴ χρόνῳ ὑππρετήσασα, ἕως ἡ μείζων περι- 
τμ] παρεγένετο, τουτέστι τὸ λουτρὸν τῆς παλιγγε- 
νεσίας, ὡς παντί τῳ δῆλόν ἐστι, καὶ σἀαφέστερον δεί- 
«νυται ἀπὸ τῶν παρὰ τοῖς ἁποστόλοις εἱρημένων, 
μάλιστα παρὰ τῷ ἁγίῳ ᾿Αποστόλῳ. Φάτχει γὰρ οὔ- 
ως: Οἷς οὐδὲ zpóc ὥραν εἴξαμεν τῇ ὑποταγῇ. 
Παντὶ δὲ τῷ βουλομένῳ χατανοεῖν τὰ παρὰ τοῖς &o- 
θτόλοις τότε πεπραγματευµένα, θαυµάσαι ἔπεστι, 
tu τὰ παρὰ τῇ αἱρέσει ταύτῃ ἐξ ἐπινοίας πνεύματος 
Τλάγης ἐνεργηθέντα τὸν χαρακτῆρα ὑποδείχνυσί τῶν 
διὰ τῶν αἱρέσεων τούτων ἐν τοῖς ἀποστόλοις τὴν xl- 
Vtoty ἐργασαμένων. ᾽Αποστάντων γὰρ τούτων, xal 
εἰς φευδαποστόλους τραπένεων, καὶ ἄλλους ψευδ- 
αποστόλους ἀποστειλάντων, ὡς xal ἤδη προείρηται, 
εἰς τὴν ᾽Αντιόχειαν ἐν ἀρχῇ, χαὶ εἰς ἄλλους τόπους, 
έχοντας, ὅτι, Εὰν μὴ περιτµηθῆτε, καὶ gvAá- 


quadrupedia, et reptilia. Et dixit mihi : Οεείάε εἰ 
manduca. Dixi autem : Nequaquam, Domine; quia nihi 
unquam commune vel immundum introivit in os meum, 
Respondit autem mihi vox de celo : Que Deus mun- 
davit, t& ne communia dixeris. Et confestim ecce 
duo viri astiterunt in domo. Et dixit mihi Spiritus : 
Vade cum ipsis nihil hasitans *. Atque ita deinceps, 
que sibi nuntiata sunt velut per parabolam edis- 
serit : nec se, prius ad docendum accessisse, quam 
aperte Dominus ea monstraret, quz verbis antea, 
figurisque  significaverat. Etenim simulat que os 
aperire coepit tum cum Caesaream attigit, Spiritus 
sanctus in Cornelium delapsus est. Quod ubi Petrus 
conspexit, Nunquid, ait, aquam quis prohibere 


B potest ab his, qui Spiritu. sancto, uti el nos initio, 


dignati suni? ? Που verototum mysterium quoddam, 
ac divin; benignitatis opus erat, ut tam Petrus 
quam cleri omnes intelligerent, non hominibus, 
sed Deo gentilium salutein essetribuendam. Etenim 
munus illud divini Spiritus, et angeli aspectum 
largiri antea voluit, necnon et illius approbare 
preces ac jejunia, reliquaque ab eo preclare gesta ; 
ut quod apostolis pracipueque Petro, commissum 
fuerat, eo ne privatum bominem illum vellent, 
quem Deus reipsa vocaverat. 

IV. Atque hxc quidem eo modo tunc adwinistrata 
sunt, quz falsus ille apostolus Cerinthus seditiose 
commoverat, Quemadmodum alias Hierosolymis 


C cum suis idem ille tumultus concivit : quando sci- 


licet cum Tito Paulus advenit, »stque ita idem ille 
locutus est. Viros preputium habentes. secum in- 
duait *, quibus de Tito significabat : Locum , inquit, 
sanctum profanum fecit. Quare ita Paulus dixit : 
Sed neque Titus qui mecum erat, cum essel geniilis, 
compulsus est circumcidi. Sed propter subintroductos 
falsos (raires, qui subintroierunt explorare libertatem 
quam habemus in Christo. Quibus neque ad horam 
cessimus subjectione *. Deinde przputio praeditos 
his verbis hortabatur : Nolite circumcidi. Nam εἰ 
circumecidamini, Christus nihil proderit *. Circumcisio 
porro tandiu suum tempus babuit, donec major 
circumcisio ejus est loco substituta, 1313 nempe 
ila lotionis iterata generatio ; id quod nemini 


D obscurum est, evidentiusque per ea quxe cum ab 


aliis apostolis, tum precipue a Paulo dicta sunt, 
ostenditur. -Ita enim ille: Quibus neque ad horam 
cessimus subjectione, Quod si quis ea qus tum 
ab apostolis gesta sunt animadvertere voluerit, 
huie admirari cumprimis occurret, quemadmodum 
qua tum ab hac baresi mendacis instinctu spiritus 
adininistrata sunt, proprias illorum notas exprimant, 
qui per istiusmodi hzreses motus illos in apostolis 
coneitarunt : nam cum isti a fidei integritate defe- 
cissent, et in falsos apostolos essent conversi, alios- 
que perinde falsos apostolos misissent, «qui dice- 
rent : Nisi 'circumcidamini, et custodiatis legera 


! Act. xi, 9-12. * Act. x, AT. * Act. xi, à. * Galat. u, ἆ-δ. Galat, v, 9. 


*3 


S. EPIPHANIT 


84 


Moysi, non potestis salvari, ingens inde facta com- A ξητε τὸν vóuor. Μωῦσέως, οὗ δύνγάσθε σωθῆν-αι- 


motio est, ut ante diximus. Atque illi ipsi sunt 
quos Paulus fa!sos apostolos vocat, operarios sub- 
dolos, transformantes se in apostolus Christi *. 


V. Matthei enim Evangelio non integro, sed ex 
parte duntaxat utuntur, nimirum propter genealo- 
giam, quae ejus est carnis propria, quod quidem 
Evangelii testimonium afferunt, atque ita predi- 
cant. Sufficit discipulo, si sit sicut magister ejus *. 
Quid igitur, inquiunt? Circumcisus est Jesus: tu 
quoque ipse círcumeidere. Christus ex legis pra- 
scripto vitam instituit : tu igitur eadem facito, Hine 
nonnulli sic ab illis tanquam venenatis serpentibus 
abrepti verisimilibus illorum rationibus assenliun- 
tur, ex eo. maxime quod et Christus circumcisio- 
nem susceperit. Quod ad Paulum pertinet, hunc 
penitus explodunt, propterea quod circumcisionem 
abdicarit, et eumdem idcirco rejiciunt, quod istud 
usurpaverit. Quicunque in lege justificamini a gratia 
excidístis* ; et, Si circumcidamini, Christus nihil 
vobis proderii*. 

Vi. Ad hec Cerinthus homo stolidus, ac stoli- 
dorum magister, dicere nihil est veritus, passum 
quidem ac crucifixum esse Christum, nondum ta- 
IJmeen a mortuis excitatum, ac tum demum cum 
moriui resurgent omnes excilandum. ltaque ejus- 
modi illorum et dicta, et dogmata cohzrere nullo 
modo possunt. Indidemque Paulus sic eos qui re- 
surrecturos mortuos diffiderent redarguit. Si mortui 


οὐχ ἡ τυχοῦσα τότε ταραχὴ ἐγένετο, ὡς προείρητα:. 
Καὶ οὗτοί εἰσιν οἱ παρὰ τῷ Παύλῳ εἱρημένοι qe oo- 
απόστολοι, ἐργάται δόλιοι, μετασχηματιξόμενοι εἰς 
ἁποστόλους Χριστοῦ. . | 

Ε’. Χρῶνται γὰρ τῷ κατὰ Ματθαῖον Ebay yeA c: 
ἀπὸ µέρους, xai οὐχὶ ὅλῳ ' ἀλλὰ διὰ τὴν Υενεαλο” 
γίαν τὴν ἕνσαρχον, xal ταύτην μαρτυρίαν φέρουσι 
ἀπὸ τοῦ Εὐαγγελίου, πάλιν λέγοντες, ὅτι Ἀρχεςὸν 
τῷ µαθητῇ, ἵνα γένηται ὡς d διδάσκα.ος. Τιοῦν , 
φασί; Περιετμήθη ἆ Ἰησοῦς' περιτµήθητι xai αὐτός. 
Χριστὺς χατὰ νόµον, φασὶν, ἐπολιτεύσατο, xat αὐτὲς 
τὰ ἴσα ποίησον. "0θεν xal τινες Ex τούτων, ὡς Oh 
δηλητηρίων ὑφαρπαχθέντες, πείθονται ταῖς πιθανο- 
λογίαις διὰ τὸ τὸν Χριστὸν περιτετμῆσθαι. Tóv δλδ 


D Παῦλον ἀθετοῦσι, διὰ τὸ μὴ πείθεσθαι τῇ περιτομ{ζ. 
"Αλλά xat ἐχθάλλουσιν αὐτὸν, διὰ τὸ εἰρηχέναι' Ὅσους 


ἐν νόμῳ δικαιοῦσθε, τῆς χάριτος ἐξεπέσατε' xa 
ov, Ἔὰν περιτέμγησθε, Χριστὸς ὑμας οὐδὲν 
ὠφε.λήσει. 


7’. Οὗτος δὲ ὁ Κήρινθος ἀνόητος xal ἀνοήτων διδά- 
σχαλος φάσχει πάλιν τολµήσας, Χριστὺν πεπονθέναι 
xat ἑσταυρῶσθαι, µήπω δὲ ἐγηγέρθαι,. Μέλλειν δὲ 
ἀνίστασθαι, ὅταν ἡ χαθόλου γένηται νεχρῶν ἀνάστα- 
σις. ᾽Ασύστατα τοίνυν ταῦτα παρ) ἐκείνοις τά τε 
ῥήματα xai νοήματα. "0θεν καὶ ὁ Παῦλος ἑχπληττύ- 
µενος τοῖς μὲν ἀπιστοῦσι τῇ ἀναστάσει τῶν vexpuv» 
τῇ μελλούσῃ ἔσεσθαι, λέγει’ El γεχροὶ οὐκ ἐγείρον- 


non resurgunt, neque Christus resurrezit*. Eodem- C ται, οὐδὲ Χριστὸς ἐγήγερται. καὶ τὸ, Φάγωμεν καὶ 


que pertinet. illud : Edamus et bibamus, cras enim 
moriemur, 314 Tum istud : Nolite errare : Cor- 
rumpunt bonos mores colloquia prava*. Ac rursum 
eos, qui Christum adbuc resurrexisse negarent, 
hoc modo eonvincit : Si Christus non. resurrezit, 
vana est pradicatio nostra; inanis εἰ fides vestra : 
tnvenimur autem εί falsi testes Dei, quoniam susci- 
favit Christum, quem non suscitavit *. Quibus indi- 
cat, Christum 4 mortuis excitatum pradicasse 


quidem apostolos, quasdam vero hzreses tametsi. 


surrexiase Christum aasererent , mortuorum ta- 
men resurrectionem negasse. Etenim in hac ipsa 
regione Asis, necnon et in Galatia illorum ejus- 
modi sehola cumprimis ac disciplina floruit. De 
quo istud a majoribus traditum accepimus, non- 
nullos ex eo genere citra baptismum excessisse, ac 
pro iis alios baptismum eorumdem suscepisse no- 
mine, ne cum extrema demum resurrectione revo- 
cati ad vitam essent, pretermissi baptismi poenas 
dependerent, atque ejus qui mundum condidit do- 
minationi subessent. Cujus rel gratia usurpatum 
illud ab Apostolo eadem ad nos auditione perlatum 
est : Si omnino moriui non resurgunt, quid est quod 


! Act. xv, 4. 


* J] Cor. χι, 3. 
* ibid. 35. 


3 Matth. x, 25. 
* ibid. 44, 45. 

(94) Kal τούτου ἔνεχα ἡ παρἀδοσις. "Tertul. 
lib. De resur. οἱ v contr. Mar. ad eum modnm Apo- 


* Galat. v, 4. 


πίωμεγ’ αὔριον γὰρ ἀποθνήσκομον" χαὶ τὸ, Mi) xAa- 
νᾶσθε’ φθείρουσιν ἤθη χρηστὰ ὁμιλίαι xaxal- πά- 
λιν δὲ τοῖς λέγουσι τὸν Χριστὸὺν µηδέπω ἐγηγερμένον 
ὡσαύτως τὸν ἔλεγχον ἐπιφέρει, λέγων El. Ἀριστὸς 
οὐχ ἐγήγερται, µάταιον τὸ κήρυγμα ἡμῶν, µα- 
ταία xal ἡ πίστις ὑμῶν" εὑρισκόμεθα δὲ xal yrev- 
δοµάρτυρες τοῦ Θεοῦ, ὅτι ἤγειρε τὸν Χριστὸν, by 
οὐχ ἤγειρεν' ὡς τῶν μὲν ἀποστόλων χηρυττόντων 
Χριστὸν ἐγηγέρθαι, τινῶν δὲ αἱρέσθων λεγουσὼν 
Χριστὸν μὲν ἐγηγέρθαι, νεχροὺς δὲ μὴ ἐγείρεσθαι. 
Ἐν ταύτῃ γὰρ τῇ πατρίδι, φημὶ δὲ '᾿Ασίᾳ, ἀλλὰ xal 
ἐν τῇ Γαλατίᾳ πάνυ Ίκμασε τὸ τούτων διδασχαλεῖον, 
ἐν οἷς xal τι παραδόσεως πρᾶγμα ᾖλθεν εἰς ἡμᾶς' ὡς 
τινῶν μὲν παρ) αὐτοῖς προφθανόντων τελευτῆσαι &veo 
βαπτίσματος, ὄλλους δὲ ἀντ᾽ αὐτῶν εἰς ὄνομα ἑχεί- 
vtov βαπτίζεσθαι, ὑπὲρ τοῦ μὴ ἐν τῇ ἀναστάσει &va- 
στάντας αὐτοὺς δίχην δοῦναι τιμωρίας, βάπτισμα μὴ 
εἰληφότας, Ὑίνεσθαι δὲ ὑποχειρίους τῆς τοῦ χοσµο- 
ποιοῦ ἑξονσίας. Καὶ τούτου ἕνεχα f) παράδοσις (94) f 
ἑλθοῦσα εἰς ἡμᾶς φησι τὸν αὐτὸν ἅγιον ᾿ΑἈπόστολον 
εἱρηχέναι’ El ὅλως vexpol οὐκ ἐγείρονται, τί καὶ 
βαπτίζογται ὑπὲρ αὐτῶν, Καλῶς δὲ ἄλλοι «b ῥητὸ» 
ἑρμηνεύοντες, φααὶν ὅτι οἱ µέλλοντες τελευτᾷν, ἐὰν 
! ibid. 2. 


*I Cor. xv, 16, * ihid. 32. 


&toli locum illum explicat : de quo interpretes con- 
sule. 


ὧσι κατηχούµενοι, ἐπὶ ταύτῃ τῇ ἐλπίδι πρὸ τῆς τε- 
.ευτῆς λουτροῦ καταξιοῦνται' δειχνύντες, ὅτι ὁ τε- 
αευτήσας xai ἀναστήσεται, xol διὰ τοῦτο ἐπιδέεται 
της ὅτὰ τοῦ λουτροῦ ἀφέσεως ἁμαρτημάτων. Τούτων 
& ol μὲν τὸν Χριστὺν µηδέπω ἐγηγέρθαι χεχηρύχα- 
ztw, ἀνίστασθαι δὲ μετὰ πάντων’ οἱ δὲ, ὅτι ὅλως vs- 
χροὶ οὐχ ἀναστήσονται. Διὸ µέσος χωρήσας ὁ ᾿Από- 
ζτολος πρὸς ἀμφοτέρους τούτους xal τὰς λοιπὰς αἱ- 
βέαεες, tv τῇ μιᾷ ἐργασίᾳ τὴν ἀνατροπῆν πεποίηται 
ἓν τῇ περὶ νεχρῶν ἁναστάσει, xai ἐν ταῖς µαρτυ- 
είπες, αἷς χατὰ λεπτότητα διεξιὼν, τὴν βεθαίαν αύ- 
ὅτασιν ἐποιῄσατο τῆς τῶν νεκρῶν ἁναστάσεως, xal 
σωττ,ρίας, xal ἑλπίδος, φάσκων"' Δεῖ τὸ φθαρτὸν 
τοῦτο ἐνδύσασθαι ἀφθαρσίαν, καὶ τὸ θνητὸν 
tovto Σνδύσασθαι ἀθανασίαν' xaX πάλιν ὅτι, Xpi- 
στὸς ἐγήγερται ἁπαρχὴ τῶν κεχοιµηµένων, ἵνα 
τὰς ἁἀμφοτέρας σχέσεις τῶν αἱρέσεων ἑλέγξας, τὸ 
ἁμόλυντον τῆς διδασχαλίας χήρυγµα ἑἐξ ἀληθείας óc- 
ὀχξη τοὺς βουλοµένους εἰδέναι τὴν τοῦ θεοῦ ἁλή- 
ζειαν xai σωτηριώδη διδασκαλἰαν. 


ADYERSUS HJERESES LIB. I. ΤΟΝ Ἡ, — ΗΑΕΒΕΡ. XXVIII. 


$86 
A baptizantur pro ipsis*? Verum alii eommode hoe 
Apostoli dictum interpretantur de iis qui instante 
morte, si quidem catechumeni sint, ea spe freti 
sacra lavatione purgantur ; ac mortuos surreviuros 
esse demonstrant, ob idque condonatione illa sce- 
lérum, qua per baptismum obtinetur indigere. Sed 
illorum alii noudum Christum surrexisse przdi- 
cant, ac cum cazteris omnibus esse surrecturum ; 
alii mortuos surrecturos unquam funditus negant. 
Itique medium quoddam iter ingressus Apostolus 
cum utrosque illos, tum reliquas omnes lireses 
eadem opera disturbat, cum de mortuorum excita- 
tione disputat, atque ejusmodi testimoniis utitur, 
quibus singillatim expositis mortuorum resurrectio - 
nem, ac salutem et spem nostram solidissimis 
B rationibus confirmat, his verbis : Oportet hoc cor- 
ruptibile induere incorruptionem, et hoc mortale in- 
duere immortalitatem * ; ac rursum : Christus resur- 
rezit primitie dormientium?, ut ambarum haxre- 
seum respondentibus sibi ex adverso opinionibus 


convulsis veram ac sinceram Christians fidei disciplinam iis traderet, qui divinam veritatem saluta- 


remque doctrinam vellent percipere. 

H'. Πανταχόθεν τοίνυν φωρατὸς ἂν εἴη Κήρινθος 
xai οἱ ἀπ αὐτοῦ ἁπατηθέντες, οἱ τάλανες, χαὶ ἄλλοις 
αἴτυχε γεγονότες ἀπωλείας, τῶν θείων Γραφῶν σαφῶς 


t uiv χατὰ λεπτότητα περὶ πάντων διηγουµένων. Οὔτε 


Υὰρ Ex σπέρµατος Ἰωσὴφ ὁ Χριστός, ἐπεὶ πῶς ἔτι ση: 


μεῖον efr «b γέννημα; χαὶ τὸ παρὰ τῷ Ἡσαῖᾳ εἰρη- 
αξνον πῶς ἔτι συσταθἠσἑται, ὡς εἶπεν ᾽Αὐτὸς ὁ KÜ- 


115 Vil. Quocirca deprehensus undique Ce- 
rinthus ac convictus tenetur, una cum iis, qui eo- 
dem in errore versantur, infelices honines atque 
ejusdem secum exitii aliis insuper auctores, quippe 
eum he omnia sacrg litterz perspicue accurate- 
que nobis edisserant : nam neque de Joeephi se- 
mine natus est Christus : qui enim prodigium pos- 


ρ'ος δώσει ὑμῖν σημεῖον' "Idob ἡ παρθένος àv C set illius esse generatio, 9ο quod ab Isaia dictum 


ractpl ἕξει, xal τέξεται υἱὸν, καὶ «à ὀξης; Πῶς 
9t ἔτι πληρωθήσεται τὸ Ἔἰρημένον παρὰ τῆς ἁγίας 
Παρθένου πρὸς τὸν Γαθριήλ' Hoc ἔσται τοῦτο, ὅτι 
ἄνδρα ob γυώσχω; χαὶ αὑτοῦ λέγοντος ΙΠνεῦμα 
ἆγιον ἐπε.εύσεται ἐπὶ σὲ, καὶ δύναμις Ὑνίστου 
ἐπισκιάσει σοι, xol τὰ ἑξῆς; Πῶς δὲ πάλιν οὐκ 
ἐλεγχθήσεται αὐτῶν ἡ ἄνοια, τοῦ Εὐαγγελίου σαφῶς 
Ἀέγοντος ὅτι, Εὑρέθη ἐν γαστρὶ ἔχουσα πρὶν 1) 
cvr&A0str αὐτούς; Ἔστι δὲ γνῶναι σαρῶς, ὅτι οὐδὲ 
ὅλως συνηλθον. Mh vévotxo γὰρ τοῦτο εἰπεῖν! Ἐπεὶ 
οὐχ ἂν μετὰ στανρὸν (95) προενόει παραθέσθαι σὐ- 
zh» Ἰωάννῃ τῷ ἁγίῳ παρθένῳ, ὡς λέχει' δε ἡ µή- 
τηρ σου’ xaX τῇ αὐτῃ' "δε d υἱός σου. Ἔδει γὰρ 
αὐτὸν παραδοῦναι αὐτὴν τοῖς αὐτῆς συγγενέἑσιν, ἢ 
τοῖς τέχνοις τοῦ Ἰωσὴφ, εἴπερ σαν ἐξ αὐτῆς, Ἰα- 
χώόῳ φημὶ καὶ Ἰωσῇ xai Ἰούδᾳ καὶ Σνμεῶνι, υἱοῖς 
οὖσι τοῦ Ἰωσὴφ (96) ἀπὸ τῆς ἄλλης Υυναιχός. 0ὐδὲ 
Υὰρ, ὅτι χἐχρηται τῇ Παρθένῳ, ὅλως εὑρίσχεται, 
μετὰ τὸ γεγεννηκέναι ἡ Παρθένος ἄχραντος. ᾽Αλλὰ 
περὶ τούτων fion ἐν ἄλλῳ µοι λόγῳ σαφῶς πεπραγ- 
µάτευται, καὶ πραγµατευθῄσεται. "Lie δὲ ἓν μέρει, 
ὡς ἐν παρεχδρομῇ περὶ τῆς τούτων ὑποθέσεως εἴρη- 


11 Cor. xv, 29. 
* Joan. xix, 26, 27. 


(93) Ἐπεὶ οὐκ ἂν μετὰ σταυρόν. ldem argu- 
mentum urget Adversus Helvidium Hieronymus : 0 
[uror cecus, εί in proprium exitium mens vesana ! 
Dicas ad. crucem. Domini matrem ejus [uisse ρτα- 
sulem. Dicis Joanni discipulo «b viduitatem, εἰ 


* ibid. 62.  *ibid. 90.  * Isa. vn, 14. 


est probari omnino posset : Dominus ipse dabit vobis 
signum : Ecce virgo concipiet, et pariet filium *, etc.? 
Quanam vero ratione perfici poterit illud, quod Ga- 
brieli Virgo sanctissima dixit : Quomodo fiet istud, 
quoniam virum non cognosco? cui ille respondit : 
Spiritus sanctus superveniet in te, et virlus Altissimi 
obumbrabit tibi*, etc.? Nonne illorum ex eo stultitia 
facile conviucitur, quod diserte in- Evangelio scri- 
ptum est : Inventa. est. in utero. habens. antequam 
convenirent * ? Illud autem certissimum est, nun- 
quam illos omnino convenisse, Absit enim ut id 
unquam dicamus! Alioqui cum in cruce penderet, 
non sancto Joanni, qui οἱ ipse virginitatem serva. 
vit, matrem commendaret suam, cum ita locutus 
est : Ecce. mater. iua. Et illam alloquens : Ecce 
filius tuus*. Hanc enim ve! cognatis suis commit- 
tere oportuit, vel Josephi liberis, si quos ex ipsa 
sustulerat, puta Jacobo, Jose, Judz, Simeoni, quos 
Josephus alia ex uxore genuerat. Neque enim il- 
lum cum Maria consuevisse ullo modo reperimus, 
posteaquain incorrupta illa et castissima Virgo pe- 
perit. Verum de his alio in libro accurate tractavi- 


5 Lue. 1, 94. *ibid. ὅδ. ' Matth. 1, 18. 


solitudinem commendatam, quasi juxta te non ha- 
beret qualuor filios, et innumeras filias, quarum 
consorlio frueretur. Vid. August. lib. 1 De nup. et 
concup., cap. 11. 

(96) Υἱοῖς οὖσι τοῦ Ιωσήφ. Vide hxr. ΕΧΑΥΙΗΙ. 


587 


$. EPIPHANIT Q5 


2581 


mos, tractabimusque postea. Interim hoc in loco A ται, ἵνα uh. ἑτέρων δηγµάτων βουλόμενος πιΏσα 


pauca quzdam de hoc argumento velut obiter atti- 
gimus, ne dum aliis mederi morsibus aliisque ve- 
nenatis serpentibus remedium afferre volumus, in 
alia quaedam mala transversos lectores abripiamus. 
Enimvero si quis judicii nonnihil babeat, inanis 
omnino et ridicula illorum doctrina comprobabi- 
tur, qux et ab apostolis falsitatis convicta, et a 
sapientibus damnata, el a Deo ipsaque adeo verita- 
tis preedicatione est ejecta. 

Vill. Ceterum iidem illi Merinthiani, sic enim 
accepimus, appellantur. Utrum vero Cerinthus ipse 
Merinthus alio nomine sit dictus liquido nescire 
106 fateor : an przeter hunc alter eo nomine appel- 
latus exstiterit, adjutor illius et socius, id quidem 
soli Deo 1316 compertum est. Hoc enim sspe jam 
diximus, non ipsum solum Hierosolymis frequcn- 
ter apostolis restitisse, sed et qui eum in Asia sunt 
secuti. Atque ut unus idemque sit, aut alius οἱαό- 
dem cum illo opinionis, el partium fautor, nibil 
edmodum refert. Forma quidem nequissima illo- 
rum doctrine ac velut nota quadam ejusmodi est 
quelem descripsimus; et Cerinthianos simul ac 
Merinthianos appellari corstat. 

His igitur de horrenda illorum ac serpentum οἱ» 
mili improbitate disputatis, ad eas qua deinceps 
consequuntur promovenda est oratio. Sed haben- 
de in primis gratia sunt, quod pessimorum do- 
gmatum pelagus istud sine ulla noxa transmisi- 
mus; et illud suppliciter postulandum, ut cum in 
reliquas haereses ineurrerimus, quasi in maritima 
quedam, ac monstris referta brevia delati, nihil 
ab his incommodi patiainur, sed ab ea qua inter 
disputandum illuxerit, veritate salutem consequa- 
mur, cum et hujus soliditatem astruemus, et con- 
trariarum  hareseon inanitalem erroremque de- 
monstrabiuius, Quod si quispiam considerare, et 
aliqua illas adumbrare similitudine voluerit, quam 
hactenus refutavimus, ob duplicem illam appella- 
tionem cuim bicipiti quodam serpente reipsa com- 
parandam putabhit, eoque vipera genere quam Se- 
pedonem vocant, quze pilis tolo corpore est sparsa 
rubentibus; neque capra, aut ovis ei natura vel 
pellis est, sed serpentis; eademque morsu obviis 


ἴασιν, xaX ἑτέρων δηλητηρίων ἄχος xat ἀλεξητίρεοσ» 


εἰς ἄλλα τοὺς ἐντυγχάνοντας παρεχτρέφω. Πλην £1 


παντὸς τῷ τὴν σύνεσιν xextr uévu µάταιος ἡ το zen 
καταχλεύαστος διδασκαλία συσταθἑσεται, παρὰ μ.ἐΣ] 
ἀποστόλοις ἐλεγχομένη, παρὰ δὲ τοῖς συνετοῖς xac z- 
γινωσχοµένη, &x θεοῦ δὲ καὶ τοῦ αὐτοῦ τοῦ τῖς XX T,- 
θείας χηρύγματος ἐχβαλλομένη. 


&. Καλοῦνται δὲ πάλιν οὗτοι Μτρινθιανο, ὣς Ἡ 
ἑλθοῦσα εἰς ἡμᾶς φΊμη περιέχει. Ele γὰρ ó αὐτὸς 
Κήρινθος, Μήρινθος πάλιν ἐχαλεῖτο, οὗ πἀνυ τι σα- 
φῶς περὶ τούτου ἴσμεν' εἴτε ἄλλος τις ἣν Μέριν- 
θος ὀνόματι, συνεργὸς τούτῳ, cip ἔγνωσται. "Hón 


B γὰρ εἴπομεν, ὅτι οὐ µόνον αὐτὺς ἐν Ἱεροσολύ- 


μοις πολλάκις ἀντέστη τοῖς ἀποστόλοις, ἁλλὰ καὶ 
οἱ σὺν αὑτῷ ἐν τῇ 'Aclg. Πλὴν ἠτοι αὐτὸς εἴτ, 
f| καὶ ἄλλος σὺν αὐτῷ πσυνεργὸς, τὰ ὅμοια αὐτῷ 
φρονῶν xaX συμπράττων, καὶ τὰ loa, οὐδὲν διαφέρει. 
Ἡ γὰρ πᾶσα αὐτῶν καχοτροπία τῆς διδασχαλίας τοῦ- 
τον ἔχει τὸν χαρακτηρα' Κηρινθ.ανοί τε ὁμον xa 
Μηρινθιανοὶ οὗτοι χαλοῦνται. 

Καὶ ταῦτα περὶ τῆς δεινῆς xal ἑρπετώδους µοχύτ- 
ρίας αὐτῶν διεξιόντες, πάλιν ἐπὶ τὰς ἑξής ““ροόαίϊ- 
νομεν’ εὐχαριστοῦντες μὲν, ὅτι τὸ πἐλαγος τούτων 
τῶν καχῶν δογμάτων ἀθλαθῶς διενηξάµεθα' εὐγόμε- 
vot δὲ, ἵνα ἐν ταῖς ἑβῆς παρεντνυχόντες, ὣς εἰς δια- 
θαλάττια χαὶ θηριώδη βράχη παρεµπεσόντες. μὴ ἀδι- 
χηθῶμεν, ἀλλά σωτηρίας τύὐχωμᾶὲν τῆς ἀπὸ τῆς µελ- 
λούσης ἡμῖν xa0' ὑφήγησιν ἀναφαίνεσθαι ἀληθείας, 
ἐν τῷ ἡμᾶς συνιστᾷν αὐτήν ve xal τὴν ἐν aot, κε- 
νὀφωνίαν. Tq γὰρ βουλομένῳ σχοπεῖν, χαὶ τὰς τού- 
των ἰδέας ἀναγράφειν, xal αὕτη παρειχασθήσεται, 
ὡς ἀληθῶς διχεφάλῳ τινὶ ὄφει, διὰ τὸ διώνυµον, xai 
τῇ χαλουμένῃ σηπεδόνι ἐχίδνῃ, τῇ χομώσῃ μὲν πᾶν 
τὸ σῶμα αὐτῆς ἐν θριξὶν ἐρυθραῖς, οὐκ ἐχούσῃ δὲ 
οὐδὲ αἰγὸς οὐδὲ πρ,οθάτου φύσιν f| δορἀν, ἀλλὰ ἑρπε- 
τοῦ, xal τὴν λύμην ἐργαζομένῃ διὰ τοῦ δήγµατος 
τοῖς παρεντυγχάνουσιν’ ἀνατρεπούσῃ δὲ τοὺς ab] 
πειθοµένους vi] μὲν ἀπὺ παλαιᾶς θρησκείας τὰ τῆς 
Νέας Διαθήχης ἀφανιζούσῃ, πὴ δὲ διὰ λόγων φευδῶν, 
ὡς ἀπὸ Νέας Διαθήκης, κατὰ τῶν ἀπὸ περιτομῆς εἰς 
Χριστὺν πδαπιστευκότων ἁποστόλων τὰς ψευδηγορίας 


quibusque letum. affert, ut. et haeresis illa sectato- T* περιφερούσῃ. fj; τὴν τε σΏψιν xal τὸν lv, καὶ τοὺό 


Te8 suos enecat : cum aut Vetere Test:uinento ritu- 
que ad evertendum Novum utitur ; aut fraudulentis 
rationibus ex Novo Testamento depromptis, apo- 


ὀδόντας τῷ ξύλῳ τῆς ἀληθείας παΐσαντες xai συντρί- 
Ψαντες, ἐπὶ τὰς μετέπειτα, ὡς προεΐπον, χωρῆσα: ἐν 
τῇ θεοῦ δυνάμει σπεύσωμεν. 


Atolos, qui e circumcisione ad Christi se fidem, applicarunt falso impugnare nititur. Cujus quidem 
tabificum virus, atque dentes quoniam veritatis quasi fuste contudimus el contrivimus, ad eas quz 
consequuntur refellendas, uli diximus progreditur ac festinat oratio. 


ADVERSUS NAZARJEOS, 


Que est ordine ΙΧ, vel XXIX. 
|. Exinde Nazarzi proximi sunt, qui. sive prio- 


(9T) Ναζωραιῶν. De Nazarmis, vel Nazarenis 
vide.qua ad Judaicas hzreses tomo priore diximus: 
nam istos à prioribus diversos fuisse, non adino- 
dum persuadet Epiphanius. Erant enim Nazarzi, 


KATA'NAZOPAION (97), 


Ἐνάτη, ἡ xal εἰκοστὴ ἐνάτη. 
A'. Ναξωραῖοι χαθεξης τούτοις ἔπονται, ἅμα τε 


qui cum Dei Filium εοπβ!εγέεπίκΥ esse Christum, 
omnia tamen veteris legis observabant, nit. Augu- 
stinus, Qui et Matthzei Hebraicum Evangelium ha- 
bere sese jactitabant, uti postea dicetur. De iis 


ADVERSUS HJERESES LIB. |. TOM. 11,.— HERES. XXIX. 


$99 


αὐτοῖς ὄντες, ἢ xai πρὸ αὐτῶν, 7] σὺν αὑτοῖς, 1| uev A res illis, sive aequales, sive posteriores exstiterint, 


αὖτους ὅμως σύγχρονοι’ οὐ γὰρ ἀκριδέστερον δύνα- 
μαι ἐξειπεῖν, τίνες τίνας διεδέξαντο. Καθὰ γὰρ ἔφην, 
«γχρονοι σαν ἀλλήλοις, καὶ ὅμοια χέχτηνται τὰ 
ερονέµατα. ὠὗτοι γὰρ ἑαυτοῖς ὄνομα ἐπέθεντο οὐχὶ 


X23:02, οὔτε αὑτὸ τὸ ὄνομα τοῦ Ἰησοῦ, ἀλλὰ Na- 


ζωραίων. Καὶ πάντες δὲ Χριστιανοὶ Ναζωραῖοι τότε 
ὡσχύτως ἑχαλοῦντο. l'éyove δὲ ἐπ᾽ ὀλίγῳ χρόνῳ κα- 
λεῖσθαι αὐτοὺς Ἱεσσαίους, πρὶν f| ἐπὶ -ῆς ᾿Αντιο- 
yas &gyhv λάδωσιν οἱ μαθηταὶ χαλεῖσθαι Χριστια- 
vi. Ἐκαλοῦντο δὲ Ἰεσσαῖοι, διὰ τὸν Ἰεασαὶ, οἶμα.. 
Ἑτειδέπερ ὁ Δαθὶδ ἐξ Ἱεσσαὶ, ἐκ δὲ τοῦ Δαθὶδ κατὰ 
διαδοχὲν σπέρµατος ἡ Μαρία, πληρουµένης τῆς θείας 
Γρασῃς κατὰ τὴν Παλαιὰν Διαθήχην τοῦ Κυρίου λέ- 
ἵοντος πρὸς τὸν Δαθίδ' Ἐκ καρποῦ τῆς χουἸίας σου 
ῥήσομαι ἐπὶ τοῦ θρόνου σου. : 


B. Δέδ.α δὲ καθ ἑχάστην ὑπόθεσιν λέξεως, ὡς 
ταύττν τὴν ὑπόμνησιν ποιοῦντι, παρακχινούσης µε 
τὲς ἀληθείας τὰς bv αὐτῇ τῇ λέξει θεωρίας ὑποφαί- 
vity, διὰ τὸ p πολὺ πλάτος περιποιῄσασθαι τῇ συν- 
τάξει τῆς διηγήσεως. Τοῦ yàp Κυρίου φῄσαντος τῷ 
Λ1βἱδ, 'Ex καρποῦ τῆς κοιλίας σου θήσομαι ἐπὶ 
τεῦ θρόνου σου, xaX τὸ, Ὥμοσε Κύριος τῷ Δα- 
€f, καὶ οὗ µεταμε.ηθήσεται δῆλον, ὡς ἡ τοῦ 
θ:οῦ ἀἁμετάθετός ἐστιν ἐπαγγελία. Καὶ πρῶτον μὲν 
ἔτι ὄρχος παρὰ θεῷ τί ἐστιν ἀλλ’ ἡ ὅτι Κατ épav- 
τοῦ ὤμοσα, Aépe. Κύριος; Οὐ γὰρ κατὰ µείνονος 
ἔχει ὄρχον θΘεὺς, ἀλλὰ οὐδὲ ὄμνυσι τὸ θεῖον. El; πα- 
ῥάστασιν δὲ βεθαιώσεως ὁ λόγος ἔχει τὴν δύναμιν. 


in idem fere tempus incurrunt, Neque enim aflir- 
mare certo possumus utri utris successerint, 1 17 
Eadem enim, ut diximus, ztate vixeruut, el in 
lisdem dogmatibus sunt opinionibusque versati. 
Atque illi quidem non a Christo, neque ab Jesu no- 
men acceperunt, sed se Nazarzos appellarunt. Si- 
quidem Christiani tum omnes Nazarzi vocaban- 
tur. Quanquam pro exiguo tempore, Jesseorum 
penes illos nomen resedit, antequam Christiani 
Antiochiz nominari ceperint. Ac Jess:ei, ut opi- 
nor, ab Jesse vocati. sunt; David enim Jesse filius 
erat, a quo generis continuata serie Maria prodiit ; 
in eoque Scripture sagre vaticinium ad exitum 
perductum est, cum in Vetere Testamento Davidi 


B Dominus ista respondisset : De [ructu ventris tui 


ponam super sedem tuam !. 

M. Sed illud in singulis Seripturze verbis afferen- 
dis vereri mihi succurrit, de quo ssepius commo- 
nere soleo, ne dum eas, quz verbis ipsis insunt, 
sententias expendere veritatis studium cogit, lon- 
gius quam par sit instituti moles operis excrescat. 
Cum igitur Dominus Davidi dixerit; De fructu vea- 
tris tui ponam super sedem tuam ; et illud : Juravit 
Dominus David, et non penitebit eum* ; mauifestum 
est Dei promissionem revocari non posse. Atque 
in primis jusjurandum illud quod Deo tribuitur, 
quidnam est aliud, nisi istud ipsum, quod alibi di- 


eitur: Per memetipsum juravi, dicit Domiuus * ? 


Neque enim per majorem aliquem jusjurandum 


Μεί᾽ ὄρχου γὰρ ὤμοσε Κύριος τῷ Δαθὶδ, "Ex καρ- C Deus concipit, sed nec jurat quidem omnino. Sed 


zw) τῖς Ἁχοιλίας θήσειν ἐπὶ τὸν θρόνο) αὐτοῦ. 
Μαρτυροῦσι δὲ οἱ ἁπόστολοι, ὅτι Ex σπέρµατος Δαθὶδ 
ἔδει τὸν Χριστὺν γεννηθῆναι’ ὥσπερ οὖν xaX ἔγεν- 
γίθη ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός. Παρήῄήσω δὲ 
*) πληθος τῶν µαρτυρίων, ἵνα ph εἰς πολὺν ὄγχον 
ἀγάγω τὸν λόγον, ὥς Y& προεῖπον. Ἐΐποι δ' ἄν τις 
ἴσως: Τοῦ Χριστοῦ γεννηθέντος &x σπέρματος Δαθὶδ 
χατὰ cápx1, τουτέστιν ἀπὸ τῆς ἁγίας παρθένου Μα- 
glas. τίνε τῷ λόγῳ ἐπὶ τοῦ θρόνου Δαθὶδ οὗ καθέγεται; 
"ΗἨ.1θον γὰρ, qnoi τὸ Εὐαγγέλιον, χρῖσαι αὐτὸν 
tlc βασιλέα" xai γνοὺς ἀνεχώρησε, καὶ ἐχρύδη ἓν 
Ἐωραῖμ πόλει τῆς ἑρήμου. Φθάσαντες δὲ ἡμεῖς ἐπὶ 
*by τόπον τοῦ ῥητοῦ τούτου, καὶ ἐρωτώμενοι περὶ 
th; μαρτυρίας ταύτης xai τῆς ὑποθέσεως, ὅτι cvi 


ea loquendi ratio ad astruendam rei firmitatem 
pertinet. Nam Davidi jurejurando promisit Dominus : 
De fructu ventris ipsius super sedem ejus se esse 
positurum, Ita porro testantur apostoli, de Davidis 
Blirpe nasci Christum oportuisse : uti revera Jesus 
Christus Dominus noster indidem oriundus est. 
Verum ego ne prolixiorem, ut ante dizi, sermonem 
instituam , testimoniorum amplissimam copiam 
pretermitto. Atenim, dicat aliquis, Cum ex Davi- 
dis stirpe, quatenus carne constat, procreatus sit 
Christus, hoc est, e beata Virgine Maria, quid ita 
tandem in Davidis solio minime consedit ? Venerunt 
enim, ait Evangelium, ut ipsum ungerenl in regem * ; 
el eum cognovisset, recessit, atque Ephraimi, quod 


τῷ λόγῳ χατὰ τὸ σαρχιχὸν οὗ πεπλήρωται ἐπὶ τὸν D oppidum in deserto silutn est, delituit. llaque quoe- 


ἕωττρα τὸ χαθίσαι ἐπὶ «by θρόνον Δαθίδ.' ἑνομίσθη 
Yàp τοῦτό τισι μὴ πεπληρῶσθαι' ὅμως ὡς ἔστιν 
ἐροῦμεν. Οὐδεμία γὰρ λέξις τῆς ἁγίας τοῦ θεοῦ 
Γραφῆς διαπἰπτει. E 


! Psal. cxxxi, 11. * Psal. cix, 4. 
llieronymus Epist. ad August. : Usquej,hodie per totas 
Ürieniis Synagogas inter Judaeos haresis est, que 
dicitur Mingorum, et a Phariseis nunc usque dam- 
natur, quos vslgo Nazaraos nuncupant, qui credunt 
in Christum Filium Dei, etc. Sed dum voluni et Ju- 
dei esse, et. Christiani, nec Judei sunt, nec Chri- 
Σαλί. Ergo Nazarzi Christiano se uomine vendi- 
labant. Fuisse vero qui in mero Judaismo praci- 


5 Gen. xxii, 16. 


niam opportune ad hujus evangelici dicti mentio- 
neni àumus delapsi, deque ejusmodi testimonio, 
argumentoque nata questio est, cur scilicet quod 
a propheta predictum fuerat, 118 in Davidis so- 


* Joan. vi, 15. 


puam quamdam eodem nomine sectam constitue- 
rent, ab uno Epiphanio didicimus. De iisdem agit 
Augustinus lib. 1 contra Cresconium cap. 51 : Ft 
nunc sunt quidam heretici, qui se Nazarenos vocant, 
a nonnullis autem Symmachiani appellantur, et cir- 
cumcisionem habent Judgorum, ei baptismum Chri- 
glianorum. 


$91 


S. EPIPHANII 


592 


lio consessurum esse Christum, non sit in Salvatore, quod ad carnem pertinet, aliquando perfectum. Hoc | 
enim sunt qui negent impletum fuisse: nos tamen plane ita contigisse monstrabimus, Nulla enim vel. 


minima divine Scripture dictio potest excidere. 


Ill. Quocirca thronusille Davidis ac regale solium A — T'*. θρόνος Y&p Δαδὶδ καὶ βασιλικὴ ἔδρα ἐστὶν ἡ tv 


nihil aliud est, quam Ecclesi: sanctze sacerdotium, 
quod regia simul ac poutiflcia dignitate in unum 
contracta ei Dominus attribuit, ac Davidis seternum 
illud, neque periturum unquam solium in eamdem 
contulit. Illic enim Davidica sedes perpetua succes- 
sione ad Christum usque permansit, cum nullo un- 
quam lempore de Jude tribu principes desiis- 
sent; donec ille venit cui reposita erant. Et ipse, 
inquit, exspecíatio gentium '. Etenim sub adven- 
tum Christi Domini desiit de tribu Judz princi- 
pum illa succcessio, qui ad id usque tempus 
populi duces fuerant. Nam tum illa series in- 


! Gen. xL ix, 10 


(98) "Exsics γὰρ κατὰ διαδοχήν. Tritam ac 
vulzarem de oraculi Jacob:i interpretatione sen- 
tentiam sequitur Epiphanius. Qux» est. ejusmodi, 
nunquam e tribu Juda principes defuturos, donec 
Christus adveniret, hoc est, sub ipsum Messiz ad- 
ventum desituros principes, qui bactenus e tribu 
Juda exstiterant. Quod in Alexandro contigisse 
putat ; qui postremus reegia illa Juda familia fuit. 
Cui Herodes successit, homo neque Jude tri- 
ία, nec omnino Judzeus, sed Idumzus, et alieni- 
gena : ante quem qui de tribu Juda citimi principes 
fuerant, iidem et ad Leviticam pertinebant veluti 
Μια ιοί, ac deinceps alii. Hzc quidem Epiphanius 
veteres secutus. Sed in bac opinione multa sunt a 
viris doctis olim animadversa , partim falsa, partini 
dubia, et incerta. Falsum est ad Christum usque 
Dominum imperasse natos e tribu Juds principes; 
cum tot annis antea, imo &eculis, stirps illa regia 
defecerit. Quod vero in Machabais continuatam 
hujus seriem affirmant; eosdemque materno saltem 
genere ex illa Jude tribu oriundos fuisse; neque 
verum est; neque ad rem pertinet. ld quod eru- 
dite Perrerius noster ad illum Genes. locum demon- 
strat. Multo igitur verior, οἱ Jacobi verbis aptior 
'est ista sententia, ut cum dixit: Non auferetur 
sceptrum de Juda, neque duz de femore ejus, donec 
veniat qui mittendus est (Gen. xiix, 10) : hoc unum 
velit, Non auferetur, vel, ut Hebraice legitur, non 
recedet sceptrum , sive imperium ac potestas, de 
Juda, hoc est a tribu Juda, regioneque illa, quam 
in promissa terra occuparit, cuique nomen dederit, 
ut per Judam tam populus ipsa ab Juda oriundus, 
"aut nominatus; quam regio illi attributa signi- 
ficetur. Nam tameisi ante Christum irauslato in 
captivitatem, oppressoque Judi populo, imperii 
series illa interrupta videatur, non tamen penitus 
recessit, aut exstinctum est, ante Judaicum exci- 
dium, secundum quod tempus templo, urbe, iin- 
perio, ac m9A«cs(2 exuti, alienis legibus ac domina- 
tioni subjacent. Praviderat Spiritus sanctus di- 
vortium illud regri ac populi; cum sub Roboamo 
alii Iaraeliie; alii, Judze populus ac regnum nomi- 
nari ceperunt. Noverat ab Assyriis profligan- 
dum  alterun illud; adeo ut imperium ab eo 
prorsus aulerrelur ac recederel, nec unquam iiu 
integrum restitueretur. Quare ad hujus discrimen, 
de altera illa regni populique portiune, quz ah 
Juda magua ex parte nata, e& ab eo cognominata 
est, et in ejus ditione agroque collocata, pronun- 
avit? Non ante recessuram ab ea potestatem atque 
imperium, ac reipubl. formam, quam Chrislus ad- 
venisset. Hec ipsa utriusque regni comparatio noh 
inediocriter ad. illustrandum oraculum illud perti- 


τῇ ἁγίᾳ Ἐκχλησίᾳ ἱερωσύνη, ὅπερ ἀξίωμα βασιλι- 
Χόν τε xol ἀρχιερατιχὸν ὁμοῦ ἐπὶ τὸ αὐτὸ συνάψας ὁ 
Κύριος δεδώρηται τῇ ἁγίχ αὐτοῦ Ἐκκλησίᾳ, civ 
θρόνον μεταγαγὼν iv αὐτῇ τὸν τοῦ Δαθιδ µη ὅτα- 
λείποντα εἰς τὸν αἰῶνα. Ἐχεῖσε γὰρ χατὰ διαδο- 
yhv (98) διήρχεσε θρόνος Δαδὶδ, ἕως αὐτοῦ τοῦ 
Χριστοῦ, μὴ διαλειπόντων τῶν ἐξ Ἰούδα ἀρχόντων, 
ἕως 130sv ᾧ τὰ ἀποχείμενα ἦν. Καὶ αὐτὸς προσ- 
δοκία ἐθνῶν, φησίν. Ἔληξαν γὰρ ἓν τῇ τοῦ Χριστοῦ 
παρουσίᾳ οἱ κατὰ διαδοχην ἐξ Ἰούδα ἄρχοντες, ἕως 
αὐτοῦ τοῦ Χριστοῦ ἡγούμενοι, Διέπεσε γὰρ ἡ 
τάξις (99), xaX ἕστη, ἑξότε αὐτὸς γεννᾶται kv. Βη- 


B nere videtur. Ex quo consequens est, in Alexandro 


C 


minime fatalem illam imperii dignitatem ac pote- 
statem desiisse; sed post Christi nativitatem οἱ 
llerodís obitum exstingui coepisse, in ipso autem 
urbis excidio funditus deletam. Cetera apud Perre- 
rium nostrum legito. 

(99) Διέπεσε γὰρ ἡ εάξις. Qua hie ab Epipba- 
nio narrantur, ncque secum coberent; nec cum 
historie fide consentiunt. Legitimorum principum, 
qui de tribu διά prodierant, seriem intercidisse 

utat, quo tempore imo ἐξότε, hoc est posteaquam 

hristus Bethlehemi natus est : idque sub Alexan- 
dro contigisse; qui postremus ex illustri ac regia 
illa familia fuit, Herodis et Augusti temporibus. 
Quz omnia perturbata sunt, et ἀσύγχλωστα. Placet 
itaque liquidam illorum temporum rationem ex Jo- 
sephio aliisque colligere. 

Simon Jonathe ac Jude Macchabzi frater Pio- 
lemsi generi insidiis moritur anno Grscorum 
cLxxvn , I Mach. cap. xvi, 44, qui et. Sabbaticus 
erat, quanquam Josephus anno priore id accidisse 
signiflcet, dum post Simonis obitum annum Sab- 
baticum, et quidem haud mediocri intervallo, ε- 
pisse scribit lib. xim, cap. 15. Ergo anno eriodi 

ulianze ΜΜΜΜΟΡΙ.ΧΣΙΧ, mense xi, hoc est Sebath, 
exeunte scilicet hieme, necatus est. Eodem anno 
suecessit Joannes lyrcanus ejus filius. Qui quidem 
cum annos xxxi imperasset, moritur relictis v libe- 
ris. Suecedit Aristobulus natu maximus, qui pri- 
mus regium sibi diadema sumpsit, et anno uno 
regnavit. Quo mortuo, Salome conjux, quam Greci 
Alexandram vocant, Aristobuli fratres, quos ille 
in vinculis habuerat, solvit, et Jauneum Alexan- 
drum, qui et zelate, et moderatione przstabat cz- 
teris, regem constituit. Regnavit hic annos xxvi, 
moriturque sxlatis anno XL, relictis cum uxore 
Alexandra liberis duobus Hyrcano, et Aristobulo. 
At Alexandra 2nnos ix regnum administravit. Post 


p cujus obitum ambo íratres ita inter se convene- 


runt, ut Hyrcanus pontificatum teneret. Aristobulus 
reguum. lHircanus suiimum sacerdotium iniit coss. 
llortensio, et Metello : qui est annus urbis Ροσλν. 
In quem anni illi ex Josepho singillatim enumerat 
incidunt, si unum duntaxat ex iis inchoatum acci- 
pias. Est hic annus per. Juliane wwmupcxLv, aule 
vulgarem Christi natalem 68, Augusu annus pri- 
mus, 8i a Julii Czesarís nece inchoetur, accidit anuo 
Ufbis pccx, periodi Julianze wuwuapctxx. Herodis 
vero primus, quo scilicel regnum a Romanis con- 
secutus est, incurrit in consulatum Domitii Calvini, 
el Asinii Pollionis, qui est ab Urbe condita pcc, 
period. Julian. uuuupcL xxiv, sive, ut alii Ayrippa et 
Caninio cgss. quo auno pacifice regnare coepit, estque, 


395 


ADVERSUS HAERESES LIB. I. TOM. HJ, — IIERES XXIX. 


59» 


bacio τῆς Ἰουδαίας (1). ἐπὶ ᾿Δλεξάνδρου τοῦ ἀπὸ A tercidit ac suppressa penitus est, a quo Christus 


Yévoue ἑερατιχοῦ xal βασιλικοῦ. "Ao! οὗ ᾽Αλεξάνδρου 
δ.έτεσεν οὗτος ὁ χλῆρος ἀπὸ χρόνων αὐτοῦ τε xol 
Σααλίνας (2), τῆς καὶ ᾽Αλεξάνδρας χαλουµένης, ἐπὶ 
τοῖς χρόνοις Ἡρώδου τοῦ βασιλέως καὶ Αὐγούστου 
τῶν ᾿Ῥωμαίων αὐτοχράτορος. "Oc χαὶ διάδηµα ἑπ- 
έβετο ἑαυτῷ ὁ ᾽Αλέξανδρος] οὗτος, εἷς τῶν χριστῶν 
xii Ἠγουμένων ὑπάρχων. Συναφθεισῶν γὰρ τῶν δύο 
ςυλῶν τοῦ τε βασιλικοῦ καὶ ἱερατιχοῦ, Ἰούδα δέ 
ντμι καὶ ᾿Ααρὼν, χαὶ πάσης τῆς τοῦ Λευῖ, οὕτω βα- 
σ.λεξς xal ἱερεῖς ἐγίνοντο. Οὐ γὰρ διἡµαρτέ τι τῶν 
ἀπὸ τῆς ἁγίας Γραφῆς αἰνιγμάτων. Τότε δὲ λοιπὸν 
ἀλλόφυλος βασιλεὺς Ηρώδης, χαὶ οὐχέτι οἱ ἀπὸ τοῦ 
Az1616 διάδηµα ἐπέθεντο" µεταπεσούσης δὲ τῆς βα- 
σιλικῆς χαθέδρας iv Χριστῷ ἐπὶ τὴν ᾿Ἐχχλησίαν, 
ἀπὸ μὲν ofxou τοῦ σαρχικοῦ Ἰούδα χαὶ Ἱερουσαλὴμ 
τὸ βασιλικὸν µετέστη ἀξίωμα . ἵδρυται δὲ ὁ θρόνος 


ἐν τῇ ἁγία τοῦ θεοῦ Ἐχχλησίᾳ εἰς τὸν αἰῶνα, bx: 


δύο προφάσεων ἔχων τὸ ἀξίωμα, τοῦ τε βασιλινοῦ 
xdi τοῦ ἀρχιερατιχοῦ. Καὶ τὸ μὲν βασιλιχὸν ἀπὸ 
τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ κατὰ δύο τρόπους, 
ιά τε τὸ εἶναι αὐτὸν Ex σπέρµατος Δαθὶδ τοῦ βασι- 
λέως χατὰ σάρχα, xal τὸ εἶναι αὐτὸν, ὅπερ ἐστὶ, 
βασιλέα μείζονα ἀπ αἰῶνος χατὰ τὴν θεότητα ' τὸ 
δξ ἑερατιχὸν, ὅτι αὐτὸς ἀρχιερεὺς xal ἀρχιερέων 
πρύτανις. Κατασταθέντος εὐθὺς Ἰαχὼδ τοῦ ἀδελφοῦ 
Κυρίου χαλουµένου xal ἁποστόλου, ἐπισχόπου πρώ- 
του υἱοῦ τοῦ Ἰωσὴφ φύσει ὄντος, ἐν τάξει δὲ ἆδελ- 
φοῦ τοῦ Κυρίου χληθέντος διὰ τὴν συναναστροφήν. 


Bethlehemi, quod est Judzez. oppidum, in hanc lu. 
cem editus est : idque adeo sub Alexandro contigit, 
qui e sacerdotum pariter ac regum stirpe erat 
oriundus. Áb hujus igitur Alexandri nec non et 
Saalinze, qua et Alexandra vocata est, tempore, 
sors est illa regni conditioque sublata, cum Herodes 
Judas, Augustus vero Romanorum imperium ob 
tineret. Et quidem Alexander ille unus e christorun, 
hoc est unctorum ducumque numero diadema si- 
bimet imposuit. Cum enim duz invicem tribus con- 
juncta fuissent, quarum altera regni, sacerdotii 
altera jus habebat, eratque Judz prior, posterior 
Aaronis ac Leviticze gentis universz, inde factum 
est, iidem ul reges ac sacerdotes essent. Neque 
enim ullum ex obscuris sacrarum litterarum ora- 
culis veritate sua caruit. Tum igitur Herodes rex 
alienigena submotis Davidis posteris diadema 
sumpsit. Atque imperii demum solio peregrinum in 
hominem translato, a carnalis Jude familia ac Hie 
rosolymis per Christum regia est in Ecclesiam 
trausfusa dignitas. Cujus sedes ad omnium perpe. 
tuitatem temporum in eadem ipsa constituta, ex 
ambarum dignitatum, regni videlicet ac sacerdotii, 
amplitudine coalescit : nam quod ad regiam maje- 
stalem attinet, eam a Christo Jesu Domino nostro 
duplici jure comnmmunicatam accepit: quod et ille 
quatenus carne constat, de Davidis stirpe propa- 
gatus fuerit, et rex divinitatis quam idem habet, 


raüone 119 leage sit amplior, et aternus. Sacerdotii vero dignitatem ideo sortitus est, quod et 
pontifex sit, et pontificum omnium moderator ac princeps. Quare Jacobus ille, qui Domini 1rater ap- 


pellatus est, et ejusdem apostolus, primus omnium 


est episcopus constitutus; qui cum Josephi 


naturalis esset filius, Domini frater ob id vocatus est, quod in Jejus convictu ac consuetudine ver- 


saretur. 


A'. "Hy γὰρ 6 Ἰάχωδος οὗτος (5) υἱὸς τοῦ Ἰωσὴφς 1V. Hic enim Josephi ex alia fuit quam Maria con. 


Urbis condita necxvu. Period. Julian. waewwpCLxxvi1 
ante vulgarem Christi natalem 37. Quamobrem Ale- 
xandri illius obitus tot annis Christi ortun, imo et 
kugusti atque Herodis imperium antecessit, contra 
quam Epiphanius scripsit. Nam immanis ávaypo- 
νισµός resarciri utcunque poterit, si luxata hzee et 
alieno loco posita dixeris, ἐξότε αὐτός, elc. Ut ita 
emnino legendum sit: Διέπεσε γὰρ ἡ τάξις ἑξότε 
αὐτὸς γεννᾶται ἐν Ἠηθλεὲμ τῆς Ἰουδαίας ἐπὶ τοῖς 
χρόνοις ἩΠρώδου τοῦ Ἰασιλέως, xai Αὐγούστου τοῦ 
Ῥωμαίων αὐτοκράτορος * xal ἔστη ἐπὶ ᾿ Αλεξάνδρου 
τοῦ ἀπὸ γένους ἱερατιχοῦ, xal λασιλικοῦ. ἀφ᾿ οὗ 
Αλεξάνδρου διέπεσεν οὗτος ὁ Χληρος, ἀπὸ χρόνων 
αὐτοῦ τε, xaX Σααλίνας, τῆς xai Αλεξάνδρας χαλου- 
µένης, ὃς χαὶ διάδηµα, etc. Hac. quidem ratione 
labem illam prioreu evitabimus , neque Alexandri 
exitum cum Christi ortu copulabiinus. Verum huic 
conjecturze nostr:e non admodum confidimus. Quippe 
in bzresi L, 1, eadem pene historie σύγχυσις ab 
Epiphanio repetita. Qua ut postremo castiganda 
videatur, illud tamen unum supererit contra veri- 
tatem historie dicium, in Alexandro sacerdotalem 
illam regiamque desiisse stirpem ; nam ex Josepho 
eonstat. post Alexandrum, Hyrcanum, et Aristobu- 
lum ex eadem progenie aliquandiu pontificatum 
atque imperium obtinuisse. Postremo Josephus in 
ealce lib. xiv scribit Antigono Alexandri fratre 
Aristobuli lilio securi ab Antonio percusso, Ássa- 
monzorum stirpem desiisse, quod contigit Agrippa 
ei Camuio coss. anno Urbis pccxvii, longo post Ale- 


PaTRoL, Gn. XLI. 


D 


P 


xandrum illum priorem et Alexandram tem- 
pore. 

(1) "Ev Βηθ.εὲμ τῆς Ἰουδαίας. Ita in quibus- 
dam Matthzi exemplaribus, pro Ἰούδα, ut aniniad- 
vertit Hieronymus : quod etsi vitiosum in Comm. 
ad cap. n Matthei putet esse, iamen non aliter 
ipsemet in Eusebii Chronico scripsit : neque vero 
inprobanda est ista lectio, ut ad Eusebium Ponta- 
cus observat. | 

(2) Αὐτοῦ τε xal Σααλίνας. Josephus lib. xui, 
Alexandri uxorem, Hyrcani et Aristobuli matrem, 
Alexandram appellat, quam et mortuo conjuge ix 
annis przfuisse scribit. Quo eodem Alexandra no- 
mine Aristobuli Hyrcani majoris filii uxorem vocat : 
Τελευτήσαντος δὲ ᾿Αριστοθούλου, inquit, Σαλώμη ἡ 
γυνη αὐτοῦ, λεγοµένη δὲ ὑπὸ Ἑλλήνων Αλεξάνδρα, . 
Ἀύσασα τοὺς ἀδελφοὺς αὐτοῦ, etc. Nusquam Saalini 
nomen apud Josephum legere memini. Quanquam 
non aliter illam Christiani scriptores, quam Sali- 
nam nominant. Eusebius in Chronic., Hieronym. 
in cap. Ιχ Dan. aliique , de quibus Sealiger Áni- 
madvers. ad Euseb. num. 1941. Unus Marianus 
Neotus anno mundi 4190, Alexandram Salomam 
recte nuncupat. Eadem porro, nisi fallor, Alexan- 
dra, sive Salome utriusque (ratris uxor, Aristobuli, 
et Alexandri, fuit : quae post Aristobuli mortem, 
Janneum Alexandruum vinculis illeo solutum ad 
regnum evexil, quod cum eo nuptias copulasset. 

(3) Ἡν γὰρ ὁ "Idxw60c οὗτος. Frustra sibi per» 
suasit Epiphanius Jacobum, Minorem Josephi B. Ma« 


13 . H 








695 


S. EPIPHANII 


856 


juge filius: id quod pluribus locis à me commemo- A &x γυναιχὸς τοῦ Ἰωσὴφ, οὔχ ἀπὸ Μαρίας, ὥς καὶ 


Fotum est, manifestiusque disputatum. Quin etiam 
e Davidis genere propagatum illum reperimus, 
utpote Josephi filium, eumdemque Nazarzuin : nam 
Josephi liberorum hic primus, ac consecratus fuit. 
]mo et sacerdos ex veteris illius ritu sacerdotii 
fuisse perhibetur. Quamobrem semel ei quotannis 
in Sancta sanctorum concessum est ingredi, quem- 
admodum summis sacerdotibus lege esse prz. 
scriptum e sacris Litteris didicimus. Quod quidem 
de Jacobo plerique ante nos memoriz prodiderunt, 
ut Eusebius, Clemens, et alii. Sed et bracteam ei- 
dem in capite gestare licuisse, quos proxime nomi- 
navi idonei scriptores commentariis suis testatum 
reliquerunt. Quocirca sacerdos, uti diximus, Jesus 


εἰς πολλους τόπους τοῦτο ἡμῖν εἴρηται, καὶ σαςέ- 
στερον ἡμῖν πεπραγµάτευται. Αλλά xal εὑρίσχουμεν 
αὐτὸν Ex τοῦ Δαθὶὸδ ὄντα, διὰ τὸν υἱὸν εἶναι τοῦ Ἰω- 
che Ναζωραῖον γενόµενον. "Hv*vàg πρωτότοπος τῷ 


Ἰωσὴφ, xai ἡγιασμένος. Ἔτι δὲ xai ἱερατεύσαντα 


αὐτὸν (4) χατὰ τὴν παλαιὰν ἱερωσύνην εὕρομεν. Διὸ 
xal ἡφίετο αὐτῷ ἅπαξ τοῦ ἑἐνιαυτοῦ εἰς τὰ "Άγια 
τῶν ἁγίων εἰσιέναι, ὡς τοῖς ἀρχιερεῦσιν ἐχέλευσεν 
ὁ νόμος, χατὰ τὸ γεγραμμµένον. Οὕτω γὰρ ἱστόρησαν 
πολλοὶ πρὸ ἡμῶν περὶ αὐτοῦ, Εὐσέθιός τε xat KA 


pne, xai ἄλλοι. Αλλά xal τὸ πέταλον ἐπὶ τῆς κε- 
φαλῆς ἑξὴν αὐτῷ φέρειν, χαθὼς οἱ προειρηµένοι 
ἀξιόπιστοι ἄνδρες ἓν τοῖς ὑπ' αὑτῶν ὑπομνη- 
ματισμοῖς ἐμαρτύρησαν. Ἱερεὺς τοίνυν, ὡς ἔφτν, 


Christus Dominus noster in zternum fuit, secun- B ὁ Κύριος ἡμῶν Ἱησοῦς Χριστὸς εἰς τὸν αἰῶνα xat 


dum ordinem Melchisedec *, idemque rex secundum 
superiorem ac ccelestem ordinem, ut una cum lege 
sacerdotium transferret. Fuit vero propter B. Ma- 
riam e Davidis oriundus stirpe, stque in regali 
solio sedet in sxternum, et regni illius non erit 
finis *. Nimirum transferre illum non minus regni 


quam eacerdotii ordinem oportuit : quippe cum 
ejus regnum minime ex hoc mundo sit, ut Poutio 
Pilato in Evangelio respondisse fertur: Regnum 
meumnon est de hoc mundo*.Cum enim Christus sub 
quibusdam zDigmatum involucris universa com- 
pleret, quod hactenus gerebatur par fuit aliquo 
tenus pervenire. Neque vero ideo venit, ut qui re- 
gnasset hactenus, imperare porro pergeret : sed iis 
regnum, quos constituerat ipse dilargitus est, ne a 
münoribus progredi ad majora dici possit. Manet 
quippe sedes illius, et regni ejus non erit finis, 
atque in Davidis solio considet, propterea quod 
Davidis regnum transtulit, idque ipsum una^cum 
pontificatu servis suis indulsit, boc est catholicz 
Ecclesie 1490 pontificibus. Sed multa de ea re 
disputari possunt. Quoniam vero ad eum locum 


* Hebr. vi, 20. * Luc. 1, 92. * Joan. xvm, 36, 


rie conjugis filium fuisse, ideoque Domini fratrem 
aominari. De qua re dictum est alio in loco. 

(4) "Ετι δὲ καὶ lspacsvcarca αὐτόν. lllud vero 
non modo falsum, sed et contra bypothesin est. Si 
Josephi filius est Jacobus, Josephus autem de stirpe 
David non Levitica ac sacerdotali fuit ; qui tandem 
&scerdos esse Jacobus potuit? Dices maternum illi 

enus ab sacerdotali tribu propagatum. Sed ut illud 

emus, quis nescit, quod jampridem. ab eruditis 
hominibus proditum est, maternum genus nullo 
numero fuisse : nedum ut propter illud jus ullum 
ad sacerdotium habere quisquam potuerit ? Sed de 
tota hac Jacobi historia dicetur ad hzr. rxxvwin, 
ubi de Jacobo uberiorem narrationem instituit. 

(5) A^ ἡν αἰτίαν Ιεσσαῖοι ἑκαοῦντο. Chri- 
stianos olim Jesszos appellatos fuisse censet Epi- 
planius a Jesse Davidis progenitore : aut ab Jesu, 
quod Hebraice θεραπευτήν sonat, aut Σωτῆρα. In 
quo a nonnullis vehementius agitari solet, sed hze- 
reticis ferme, quorum sive noa immerito reprehen- 
dant, intolerabilis superbia; sive perperam accu- 
gent, vanissima ac ridicula impudentia est. Ex hoc 
igitur grege quidam : Profecto, inquit, cum illum 
Epiphanii locum lego, satis mirari nequeo hominis 
énscieniiam, et in. [ingua 'inlerpretatione, et in veri- 
(ate. historie. Adeo mullis adversus utrumque modis 


την τάξιν Μελχισεδὲχ, βασιλεύς τε ὁμοῦ κατὰ τὴν 
τάξιν τὴν ἄνωθεν, ἵνα µεταγάγῃ τὴν ἱερωσύνην ἅμο 
τῇ νοµοθεσίᾳ. Tou δὲ σπέρµατος Δαθὶδ διὰ την Ma- 
βίαν καθεζοµένου ἐν θρόνῳ εἰς τὸν αἰῶνα, καὶ της 
βασιλείας αὐτοῦ οὖα ἔσται τέλος. Ἔδει γὰρ αὐτὸν 
νῦν μεταγαγεῖν τὴν τάξιν, τοῦ τα βασιλείου. Καὶ 
Yàp ἡ βασιλεία αὐτοῦ οὖκ ἔστιν ἀπὸ τῆς γῆς, ὡς 
ἔλεγεν ἓν τῷ Εὐαγγελίῳ Ποντίῳ Πιλάτψ: "H βα- 
σιλεία µου ovx ἔστιω' bx τοῦ κόσμου τούτου 
ToU γὰρ Χριστοῦ τὰ πάντα πληροῦντος δι αἰνιγμά. 
των, ἕως τινὸς μέτρου αἱ ὑποθέσεις ἔφθανον. (2 
γὰρ Ἠλθεν, ἵνα προχοπὴν λάδῃ βασιλείας 6 Baa 
λεύων ἀεί” Σχαρίσατο δὲ τοῖς ὑπ' αὐτοῦ καθισταµέ- 
vote τὸ βασίλειον, ἵνα μὴ ὀνομασθῇ ἀπὸ τῶν μιχρῶν 
ἐπὶ τὰ μείζονα προχόπτειν. Μένει γὰρ αὐτοῦ 6 
θρόνος, xat τῆς βασιλείας αὐτοῦ οὐχ ἕσται τέλος, 
χαὶ χάθηται ἐπὶ τὸν θρόνον Δαθδίδ. τὸ βασίλειον τοῦ 
Λαθὶδ µεταστήσας, xol χαρισάµενος τοῖς ἑαυτοῦ 
δούλοις ἅμα τῇ ἀρχιερωσύνῃ, τουτέστι τοῖς άρχιε- 
ρεῦσι τῆς χαθολιχῆς Ἐκκλησίας. Καὶ πολλὰ ἔστι 
περὶ τούτου λέγειν. ᾽Αλλ' ὅμως ἐπειδὴ εἰς τὸν τόπον 
ἑἐλήλυθα εἰπεῖν δι’ ἣν αἰτίαν Ἰεσσαῖοι ἐχαλοῦντο (5), 


peccat in illo uno de Νασαγαὶς capite. Sed de histo- 
ria mox videro. De nominis τοῦ Ἰησοῦ interpreta- 
tione hoc vulgo eriminari solent : quod Ἰησοῦ no- 
men Grece originis esse crediderit, ἀπὸ τοῦ ἰάσα- 
σθαι, sive ἑήσασθαι lonice concepto, quod est θερα- 
πεύειν, cum ab Hebraica voce petenda nominis illius 
notio sit, qu:e Salvatorem significat. Verum hzec συν- 
ωνύμως, et quidem haud absurde usurpavit Epi- 
phanius. Etenim yU^, a quo yv] m, vel y m^, idem 
est ac σώζειν, quod in corporis animique morbis 
idem est ac θεραπεύειν et ἰἱάσασθαι. Quamobrem 
non secundum ἀχριθολογίαν et. χυριολεξίαν Hebrai- 
ca vox θεραπεύειν sonat; sed μεταληπτικῶς, ut et 
Jesum, qui proprie salvator est, medicum ac cura- 
torem non incommode interpretari liceat. Ipse enim 
salvum faciet populum a peccatis eorum, ait angelus 
(Matth. |, 21). Quod quemadmodum przstiterit, de- 
clarat Petrus ( Act. x, 38) : Qui pertransiit benefa- 
εἰεπάο, et. liberando omnes oppressos a diabolo. Ad- 
de jam Graecum ex propinquo vocabulum, quod ab 
Hebraeo et pronuntiatione eL vero potestate non ad- 
modum abhorrebat, undenominis ista notatio prod- 
jit. Eadem porro leguntur apud Cyrilluni cate- 
ches. vi, Ἰησοῦς, inquit, τοίνυν ἔστι κατὰ μὲν 
Ἑδθραίους σωτὴρ, χατὰ δὲ τὴν Ἑλλάδα γλῶσσαν d 
ἰώμενος' ἐπειδὴ ἰατρός ἐστι φυχῶν xal σωμάτων, 


81 


ADVERSUS H/ERESES LIB. | TOM. Il. — HERES. XXIX. 


598 


^ πρὶν τοῦ χαλεῖσθαι Χριστιανοὶ οἱ εἰς Χριστὸν πε- À delopsi sumus, ut reddenda causa nobis esset, cur 


παστευχότες, τούτου ἕνεχα ἔφημεν, ὅτι ὁ Ἰεσσαὶ 
πατὶρ Ὑίνεται τοῦ Δαθίδ. Καὶ ἤτοι τοῦ Ἰεσσαὶ, ἤτοι 
ix τοῦ ὀνόματος Ἰησοῦ τοῦ Κυρίου ἡμῶν ἑπεχλήθη- 
σαν Ἱεσσαῖοι, διὰ τὸ ἐξ Ἰησοῦ ὀρμᾶσθαι μαθηταὶ 
ὄντες αὐτοῦ, ἡ διὰ τὸ τῆς ἐτυμολογίας τοῦ ὀνόματος 
*w) Κυρίου. Ἰησοῦς γὰρ χατὰ τὴν Ἑδραϊχὴν διά- 
λεκτον θεραπευτὴς χαλεῖται, τοι ἰατρὸς xal σωτήρ. 
Ὅμως τούτῳ τῷ ὀνόματι, πρὶν τοῦ Χριστιανοὺς αὐτοὺς 
«αλεῖσθαι, τὴν ἐπωνυμίαν ἐχέχτηντο. "Amb "Avtto: 
χείας 55, xa04nsp ἄνω ἐπεμνήσθημεν, ὡς ἔχει ἡ τῆς 
ἀληθείας ὑπόθεσις, ἤρξαντο οἱ μαθηταὶ xal πᾶσα 1) 
Ἐχχλησία τοῦ θεοῦ Χριστιανοὶ καλεῖσθαι. 


li qui Christo nomen dederant, priusquam Chri- 
stianorum nomen essent adepti, Jesssei vocarentur, 
idcirco monuimus Jesseum Davidis patrem fuisse. 
Aut ab illo igitur Jessz, aut a Jesu Christi Domini 
nostri appellatione Jesszeorum nomen obtinuerunt : 
quod ab Jesu disciplina profecti , ejusdemque di- 
scipuli forent ; aut illud denique ex notatione ipsa 
neminis, quo Dominus vocatus est, originem aece- - 
pit. Jesus enim Hebraice curatorem, hoc est medi- 
cum ac servatorem significat. Quidquid sit, constat 
eo nomine, priusquam Christiani vocarentur, ap- 
pellatos fuisse. Atque ab urbe demum Antiocbia, 


wi supra meminimus, adeoque ipsa rei veritas comprobat, cum discipuli ipsi, tum omnis Ecclesia Dei 


Christianorum vocabulo comprehensa. 


E. Εὔροις δ᾽ ἂν, ὦ φιλολόγε (6), καὶ τούτου τὴν B.— V. Quod quidem argumentum uberius pertra- 


ὑπόθεσιν, ἐντυχὼν τοῖς τοῦ Φίλωνος ὑπομνήμασιν, 
ἐν τῇ περὶ Ἱεσσαίων αὐτοῦ ἐπιγραφομένῃ βίθλῳ, 
ὃς τούτων τὴν πολιτείαν xal τὰ ἑγχώμια διεξιὼν, 
χαὶ τὰ αὐτῶν μοναστήρια ἓν τῇ χατὰ τὴν Μαρίαν 
λίμνη ἱστορῶν περιοιχίδε, οὗ περὶ τινων ἑτέρων ὁ 
ἀνὴρ ἱστόρησεν, ἀλλὰ περὶ Χριστιανῶν. Οὗνυς γὰρ 
ενόμενος &v «fj χώρᾳ, Μαρεώτην δὲ τὸν τόπον xa- 
λοῦσι, xal χαταχθεὶς παρ᾽ αὐτοῖς bv «olg χατὰ τὸν 
χῶρον τοῦτον µοναστηρίἰοις ὠφέληται. Ἐν ἡμέραις 
γὰρ τῶν Πάσχων Excel. γενόμενος, τάς τε αὐτῶν πο- 
λιτείας ἐθέάσατο, xal ὥς τινες ἑθδομάδα τὴν ἁγίαν 
τῶν Πάσχων ὑπερτιθέμενοι διετέλουν, ἄλλοι δὲ διὰ 
δύο ἑαθίοντες, ἄλλοι δὲ xal καθ) ἑσπέραν. "Hv δὲ τῷ 
ἀνδρὶ πάντα ταῦτα πεπραγµατευµένα εἰς τὴν περὶ 
κἰστεώς τε xai πολιτείας τῶν Χριστιανῶν ὑπόθεσιν. 
Ὡς οὖν τότε ἐχαλοῦντο Ἰεσσαῖοι, ἐπ᾽ ὀλίγῳ χρόνῳ 


μετὰ τὴν ἀνάληψιν τοῦ Σωτῆρος, χαὶ Μάρχου τῇ 
εῶν Αἰγυπτίων χώρᾳ κηρύξαντος, κατὰ τοὺς χρόνους 
εινὲς ἐξςληλύθασι πάλιν, τῶν ἀποστόλων δῆθεν ἀχό- 
λουθοι, λέγω δὲ οἱ ἐνταῦθά qot δηλούμενοι Ναζω- 
ραῖοι, ὄντες μὲν χατὰ τὸ Ὑένος Ἰονυδαῖοι, xal τῷ 


xdi θεραπευτὴς πνευμάτων. Que omnia comiter 
accipienda sunt, non ut ab lácaa0a. deductum τοῦ 
"Insoó vocabulum dixerint Patres, sed ut notione 
3€ significatione Grzecum nomen cum Hebreo con- 
venire demonsirent. 

(60) Εὔροις & ἂν, ὦ φι.Ίολόγε. Hinc ille laery- 
ma. Scripsit Philo Judzus de Esssis, vel Essenis 
libros aliquot. Quorum unus inscribitur : Περὶ τοῦ, 

a σπουδαῖον εἶναι ἐλεύθερον alius, Περὶ 
θεωρητικοῦ, ἢ Ἱχετῶν ἀρετῶν. In iis duo Esseno- 
yum genera constituit : unum τῶν πρακτικῶν, qui 
in oppidis socialem vitam instituunt, nuptiarum ex- 
pertes ; alierum τῶν θεωρητικῶν, qui eontemplationi 
totos sese tradiderant, ac procul ab urbano strepitu 
in agris, ac presertim ad Mareotidem, in σεµνείοις 
el µοναστηρίοις degerent. Postremos istos Eusebius 
Christianos fuisse credidit lib. Histor. n1, cap. 11, 
eademque Hieronymi ce:eterorumque Patrum opinio 
fuit, quam Epiphanius secutus est. Sed hoc unum 
addit ex conjectura, Jesszxos illos ab Jesse Davidis 
patre nominatos. Quod postremum minus verisimile 
puto. Neque enim, opinor, usquam legitur, Jesszo- 
rum nomen Christianis attributum, et Esszeos illos, 
Bon Jesszos a Philone appellatos esse constat. Sa- 
ne si Jesssi unquam Christiani vocati sunt, mul— 
tum id ad receptam illam ac veterem opinionem 
asscverandam faciet, quae Esseorum nomine Ghri- 


βίου D 


ctatum, quisquis es studiosus in Philonis commen- 
tariis invenies, eoque libro quem de Jessais inscri- 
psit: ubi illorum vitz disciplinam, ac preconia ce- 
lebrans, eorumque monasteria, qua ad Marianam 
paludem circumquaque posita eunt describens, non 
de aliis ullis, quam de Christianis ista narravit. 
Nam cum eam regionem lustrasset (Mareotes hic 
vulgo locus dicitur ) atque ad ipsos, eorumque mo- 
nasteria divertisset, magnam ab iis utilitatem ac- 
cepit. Etenim cum ipsis Paschalibus feriis illuc ac- 
cessisset, omnem eorum vitz rationem diligenter 
inspexit, observavitque nonnullos totam illam sa- 
crosanctam hebdomadem sine ullo cibo transigere; 
alios alternis illum diebus capere; quosdam vero 
sub vesperam. Quamobrem quascunque toto illo 
opere a Philone tractata sunt, ea Christianorum ad 
fidem vivendique rationem omnino pertinent. Cun 
igitur Jesszi tunc temporis dicerentur, paulo posi 
ascensum Christi Domini, postquam Marcus in &gy- 
ptodivinum verbum praedicavit, nonnulli tunc prod- 
ierunt apostolorum assecle, Nazarai videlicet isti, 


$lianos a Philone comprehensos statuit. Ac profecto 
fieri istud potuit, ut cum ánte Christiane religio- 
nis ortum Ésseni his moribus, eoque vitz instituto, 
quod in priore libro Philo przdicat, in /Egypto 
orerent, atque inter Judzos et essent et haberen- 
tur sanctissimi ; posteaquam auctore Marco Chri- 
stianorum genus exstitit, quorum vitz ratio pri- 
mis illis temporibus cum Essenorum disciplina ma- 
Enopere congruebat , ab Alexandrinis gentilibus 
sseni sint vocati. Quos enim et Judzos, tunc qui- 
dem, omnes viderent, et Essenorum communem 
illam vitz» rationem, atque ab omni luxu, et ambi- 
tione remotam complectentes cernerent cum et alio- 
ui ex Essenorum Judaica factione plerique se ad 
hristianos aggregassent, quodnam iis aliud nomen 
uam Essaeorum afífingerent? Nam et diu postea 
Christiani omnes a Graecis ac Romanis Judaei no- 
minati, et pro Judzis habiti sunt, ut non absurdum 
sit Philonianos illos Esszos θεωρητικούς, Christia- 
nos fuisse. Quz autem adversus ea magno cum 
strepitu ac stomacho disputantur, cum aut levia 
sint, aut facile dissolvi possint, nihil erit, quod nos 
vetustissima illius opinionis, ac tantorum Patrum 
auctoritatis et consensionis poeniteat. Vide qug de 
his eruditissimg Serrarius noster lib. 11 Triheresii 
adversus Scaligerum ac Junium disserit. " 





399 


S. EPIPHANII 


400 


de quibus presens institutus est sermo. Erant jlli A νόμῳ δὲ προσανέχοντες, xal περιτομὴν κεκτηµένοι 7 


genere quidem Judzi, atque ad legem et οἰγουπιοί- 
sienem adbzserant: sed quemadmodum qui e spe- 
cula procul ignem aspiciunt, neque cujus rei gratia, 
quemve ad usum hoc incendium excitatum fueril 
sciunt, utrumnam ad obsonia 191 coquenda, ci- 
bosque victui praeparandos, 8η ut eremia aridaque 
. virgulta, ut assolet, concremarent; sic illi istud ipsum 
imitati semetipsos incendio consuinpserunt. Siqui- 
dem solo Jesu nomine audito, conspectisque qua 
ab apostolis fierent portentis ac miraculis, in illum 
et ipsi quoque crediderunt. Quem cum Nazareti 
ecirent in Virginis utero genitum, atque in Josephi 


domo nutritum, et idcirco Jesum Nazarenum in 


Evangelio nominari, quemadmodum apostoli loquun- 
tur: Jesum Nazarenum virum approbatum | signis 
ac prodigiis*, ex eo nomen sibi istud imponunt, ut 
Nazarsi vocentur, oon Nazirei, que vox sanctifi- 
catum significat. Hic enim quondam primogenitis, 
Deoque consecratis dignitatis honor est habitus: 
quorum e numero Sampson, aliique post ipsum, vel 
ante ipsum complures exstiterunt. Imo et Joannes 
Baptista ex illo dedicatorum Deo hominum genere 
fuit; qui vinum aut siceram non bibit. Fuit enim 
hominibus ejusmcdi eorum dignitati consentanea 
vivendi ratio constituta. 

VI. Sed alii Nazarzos seipsos appellant. Quippe 
Nazareorum secta Christum antecessit, nec eum 
cognovit. Verum Christiani, ut initio monui, ab 
omnibus Nazarei nuncupati sunt , quemadmodum 


ἁλλ᾽ ὥσπερ ἀπὸ σχοποῦ τινες θεασάµενοι πῦρ, χαὶ 
μὴ νοῄσαντες δι ἣν αἰτίαν οἱ τὴν πυρὰν ταύτην 
ἑξάψαντες. f) χρησιμότητα, τοῦτο ποιοῦσιν, ἢ τὰ τῆς 
ζωῆς ἑαυτῶν ὀφώνια πρὸς ἑδωδὴν διὰ τῆς πυρᾶς 
χατασχευάζοντες, ἢ ἐπὶ ἀφανισμῷ τινων χαυστιχῶὼν 
ξύλων 1| φρυγάνων τῶν ὑπὸ πυρὸς εἰωθότων &va- 
λίσχεσθαι ΄ οὕτω xai αὐτοὶ µιμησάµενοι, nop ἀνά- 
φαντες, ἑαυτοὺς ἐνέπρησαν. ᾿Αχούσαντες γὰρ µόνον 

ὄνομα Ἰησοῦ, χαὶ θεασάµενοι τὰ θεοσήμεια τὰ διὰ 

χειρῶν τῶν ἁποστόλων γινόμενα, xaX αὐτοὶ εἷς ἸΊτ- 

σοῦν πιστεύουσι. Γνόντες δὲ αὐτὸν Ex Ναζαρὲτ ἓν ΄ 
γαστρὶ ἐγχυμονηθέντα, xal ἓν οἴχῳ Ἰωσὴφ ἀνατρα- 

φέντα, χαὶ διὰ τοῦτο ἓν τῷ Εὐαγγελίῳ Ἰησοῦν τὸν 

Ναξωραῖον χαλεῖσθαι, ὡς xaX οἱ ἁπόστολοί φασιν, 

'"Incovx τὸν Ναζωραῖον ἄνδρα ἀποδεδειγμένον Er 

τε σηµείοις καὶ τέρασι, καὶ τὰ ἑξῆς, τοῦτο τὸ 

ὄνομα ἐπιτιθέασιν αὑτοῖς, τὸ χαλεῖσθαι Ναζωραίους, 

οὐχὶ δὲ Ναζιραίους, τὸ ἑρμηνευόμενον ἡγιασμένους. 

Τοῦτο γὰρ τοῖς τὸ παλαιὸν (T) πρωτοτόχοις γαὶ 

Θεῷ ἀφιερωθεῖσιν ὑπῆρχε τὸ ἀξίωμα, ὧν elc ὑπηρ- 

xev ó Σαμψὼν, χαὶ ἄλλοι pes! αὐτὸν, xat πρὸ αὐτοῦ 

πολλοί. ᾿Αλλά xai Ἰωάννης ὁ Βαπτιστῆς τῶν αὐτῶν 

ἀφηγησαμένων * τῷ θεῷ xaY αὐτὸς ec ὑπῆρχε, xat 

οἵνον xal σίχερα οὐκ ἔπινεν. Ὥριατο γὰρ τοῖς 

τοιούτοις αὕτη ἁρμόδιος τῷ ἀξιώματι d) πολιτεία. 

Q'. "Άλλοι δὲ Νασαραίους» (8) ἑαυτοὺς ἐχάλεσαν. 
"Hy γὰρ ἡ αἴρεσις τῶν Νασαραίων πρὸ Χριστοῦ, xal 
Χριστὸν οὐχ ᾖδει. ᾽Αλλὰ χαὶ πάντες ἄνθρωποι τοὺς 
Χριστιανοὺς Ναζωραίους ἐχάλουν, ὡς προεῖπον, ὡς 


illi dixerunt, qui Paulum apostolum accusarunt: (; λέγουσι χατηγαροῦντες Παύλου tuU ἁποστόλου: Τοῦ- 


Hunc , inquiunt , hominem invenimus pestiferum , et 
corrumpentem populum, et auctorem secte Nazarere- 
rum *. At sanctus Apostolus neque nomen istud 
ejurat, tametsi ab. illorum hzresi abhorreret, et 
quod sibi adversariorum improbitate propter Chri- 
stum impositum erat vocabulum , libenter admisit. 
Jta enim ante tribunal dixit : Neque in templo in- 
venerunt me cum aliquo disputantem , aut concursum 
(acientem turbe , neque quidquam eorum quibus me 
accusant ad misi. Confiteor autem. hoc tibi, quod se- 
cundum seciam, quam dicunt heresin , sic deservio : 
credens omnibus quc in lege et prophetis scripta 
sunt *. Neque vero mirum est, Apostolum semet- 
ipsum Nazarenum confiteri, cum universi tunc eo 
nomine Christianos vocarent, ab oppido Nazaret , 
nec ullus alterius esset vocis usus illis temporibus, 
1929 qua eos qui Christo nomen dederant possent 
exprimere. De quo sane scriptum est, quoniam Na- 
aarenus vocabitur *. Nam et hodie hzreses omnes, 
Manichaei scilicet, Marcionisi:e , Gnostici, czeterique 
qui Christiani non sunt , Christianorum tamen ab 
omnibus nomine comprehendi solent ; et unaqua- 


| tov τὸν ἄνθρωπον εὕρομεν «οιμὸν, καὶ διαστρέ- 


φογτα τὸν «Ἰαὸν, πρωτοστάτην τε ὄντα τῆς τῶν 
Ναζωραίων αἱρέσεως. Ὁ δὲ ἅγιος Απόστολος οὐχ 
ἀρνεῖται μὲν τὸ ὄνομα, οὐχὶ τὴν τούτων αἴρεσιν ὁμο- 
λογῶν, ἀλλὰ τὸ ὄνομα τὸ ἀπὸ τῆς τῶν ἀντιλεγόντων 
xaxovolag διὰ τὸν Χριστὸν ἐπενεχθὲν αὐτῷ ἀσμένως 
χαταδεχόµενος. Φησὶ γὰρ ἐπὶ τοῦ βήµατος' Οὔτε àv 
τῷ ἱερῷ εὕρόν µε πρός τινα διαλεγόμενον, ἢ ἐπι- 
σύστασίν τινα ὄχ.ου ποιοῦντα, οὐδὲ ὧν µου 
κατηγορούσυ’ οὐδὲν πεποίηκα. 'Ομολογῶ δέ σοι 
τοῦτο, ὅτι κατὰ τὴν ὁδὸν, ἦν αἴρεσιν οὗτοι gá- 
Cxovctr, οὕτω «Ἰατρεύω ' πιστεύων πᾶσι τοῖς ἐν' 
τῷ νόμῳ, καὶ ἐν τοῖς αροφήταις. Καὶ οὗ θαῦμα, 
ὅτι ὁ Απόστολος ὁμολογεῖ ἑαυτὸν Ναζωραῖον, πάντων 


D καλούντων τοὺς Χριστιανοὺς τότε τούτῳ τῷ ὀνόματι 


διὰ Ναξαρὲτ τὴν πόλιν, ἄλλης μὴ οὕὔσης χρήσεως 
τῷ ὀνόματι πρὸς τὸν xatpbv, ὥστε τοὺς ἀνθρώπους 
καλεῖν τοὺς τῷ Χριστῷ πεπιστευχότας, Περὶ οὗ γέ- 
Ύραπται. "Οτι ΙΝαζωραῖος κ.Ἰηθήσεται, Καὶ γὰρ 
καὶ νύν ὁμωνύμως οἱ ἄνθρωποι πάσας τὰς αἱρέσεις, 
Μανιχαίους τὲ qnc καὶ Μαρχιωνιστὰς, Γνωστιχούς 
τε xai ἄλλους Χριστιανοὺς τοὺς μὴ ὄντας Χριστια- 


! Act, 11, 23. 3 Act. xxiv, δ. * ibid. 12-14. * Matth. n, 35. ΣΕ. αὑτοὺς ἀφιερωσαμένων — * vo. Αλλ' 


οὗ δὲ Νασόραίους. 

T) Τοῦτο γὰρ τοῖς τὸ πααιόν. Si ae primoge- 
nitis omnibus intelligat, falsum erit. Neque enim 
prunogeniti omnes Nazarzai fuerunt, sed ἀορί- 
στως, et de quibusdam accipe, ut de Sampsone, et 


si qui alii ejusdemmodi fuerint. 
(8) "Α.11οι.δὲ Νασαρπίους. De his egimus ad 
hzresin Nazarzorum, quz est in lib. 1, ordine χιπ. 


un 


ADVERSUS HJERESES LIB. I. TOM. ll. — ILERES, XXIX. 


403 


νοὺς χαλοῦσι’' χαὶ ὅμως ἑχάστη αἴρεσις, χαΐπερ ἅλ- A que secta, licet alio nomine censeatur, id sibi no- 


λως λεγοµένη , χαταδέχεται τοῦτο χαίρουσα, ὅτι διὰ 
του ὀνόματος χοσμεῖται. Δοχοῦσι γὰρ ἐπὶ τῷ τοῦ 
Χριστοῦ σεμνύνεσθαι, ὀνόματι, οὗ μὴν τῇ πίστει xai 
τοῖς ἔργοις. Οὕτω καὶ οἱ ἅγιοι τοῦ Χριστοῦ μαθηταὶ 
τότε μαθητὰς Ἰησοῦ ἑαυτοὺς ἐχάλουν, ὥσπερ οὖν xal 
σαν ἀκούοντες δὲ παρὰ ἄλλων Ναζωραῖοι, οὐκ 
Ἱναίνοντο, τὸν σχοπὸν θεωροῦντες τῶν τοῦτο αὐτοὺς 
χαλούντων, ὅτι διὰ Χριστὸν αὐτοὺς ἐχάλουν ' ἐπειδὴ 
xii αὐτὸς ὁ Κύριος Ἰησοῦς Ναζωραῖος ἐχαλεῖτο, 
ὥσπερ ἔχει τὰ Εὐαγγέλια, χαὶ αἱ Πράξεις τῶν ἆπο- 
στόλων’ διά τὸ ἐν τῇ πόλει Ναζαρὲτ αὐτὸν, χώμῃ δὲ 
τὰ vuv οὔσῃ, ἀνατετράφθαι ἓν οἴχῳ Ἰωσὴφ, γεννη- 
θέντα χατὰ σάρχα ἓν Βηθλεὲμ ἀπὸ Μαρίας τῆς ἀει- 
παρθένου τῆς μεμνηστευμένης Ἰωσὴφ τῷ ἐν τῇ αὐτῇ 
Ναξαρὲτ µετῳκηχότι, μετὰ τὸ ἀπὸ Βηθλεὲμ αὐτὸν 
µεταναστάντα ἐν τῇ Γαλιλαίᾳ κατοιχισθῆναι. 


7’. Οὗτοι δὲ οἱ προειρηµένοι αἱρεσιῶται, περὶ ὧν 
ἐνταῦθα τὴν ἀφήγησιν ποιούμεθα, παρέντες τὸ ὄνομα 
τοῦ Ἰησοῦ, οὔτε Ἱεσσαίους ἑαυτοὺς χεχλήχασιν, οὔτε 
τῶν Ἰουδαίων ἔμειναν ἔχοντες τὸ ὄνομα, οὔτε Χρι- 
"στιανοὺς ἑξαυτοὺς ἑἐπωνόμασαν, ἀλλὰ Ναζωραίους, 
ὅτθεν ἀπὸ τῆς τοῦ τόπου, τῆς Ναζαρὲτ ἐπωνυμίας. 
Τὰ πάντα δέ εἰσιν Ἰουδαῖοι, xa οὐδὲν ἕτερον. Χρῶν- 
ται δὲ οὗτοι οὗ µόνον Νέᾳ Διαθήχῃ, ἀλλὰ καὶ Παλαιᾷ, 
χαθάπερ xaY οἱ Ἰουδαῖοι. Οὐ γὰρ ἀπηγόρευται παρ’ 
αὐτοῖς νοµοθεσία καὶ προφῆται xal Υραφεῖα, τὰ 
παρὰ Ἰουδαίοις (9) χαλούµενα Βιδλία, ὥσπερ παρὰ 
τος προειρηµένοις * οὐδέ τι ἕτερον οὗτοι φρονοῦσιν, 
ἀλλὰ κατὰ τὺ χήρυγµα τοῦ νόµου, xaX ὡς οἱ Ἰουδαῖοι 
πάντα χαλῶς ὁμολογοῦσι, χωρὶς τοῦ εἰς Χριστὸν δη- 
δεν πεπιστευχέναι. Παρ αὐτοῖς γὰρ xoi νεκρῶν 
ἀνάστασις ὁμολογεῖται, xaX Ex θεοῦ τὰ πάντα γεγεν- 
νησθαι. "Eva δὲ θεὺν χαταγγέλλουσι, καὶ τὸν τούτου 
λαΐδα Ἰησοῦν Χριστόν. Ἑδραϊκὴν δὲ διάλεχτον ἄχρι- 
δῶς εἶσεν ἠσχημένοι. Παρ αὐτοῖς γὰρ πᾶς ὁ νόμος, 
χαὶ ol προφῆται, χαὶ τὰ Γραφεῖα λεγόμενα, φημὶ δὲ 
τὰ Στιχήρη, xaX αἱ Βασιλεῖαι, xai Παραλειπόμενα, 
καὶ Αἰσθὴρ, xai τἄλλα πάντα Ἑθραϊχῶς ἀναγινώ- 
σχεται, ὥσπερ ἀμέλει xa παρὰ Ἰουδαίοις. Ἑν τούτῳ 
& µόνον πρὸς Ἰουδαίους διαφέἑρονται xal Χριστια- 
νούς» Ἰουδαίοις μὲν μὴ συμφωνοῦντες, διὰ τὸ εἰς 
Χριστὸν πεπιστευχέναι᾿ Χριστιανοῖς δὲ μὴ ὁμογνω- 


minis libenter asciscit, quod hoc esse sibi decori 
atque ornamento judicat. Quippe solo Christi voca- 
bulo, non fide atque operibus gloriari videntur, Eo- 
dem modo sancti Christi discipuli sese tum id quod 
erant Jesu discipulos vocabant; neque tamen cum 
ab aliis Nazareni dicerentur, nomen istud recusa- 
bant, cum ad eorum , a quibus sic appellabantur, . 
finem scopumque respicerent, qui hoc sese nomine 
Christi causa donabant; quandoquidem et Jesus 
ipse Nazarenus appellatus est, ut in Evangeliis et 
apostolorum Actibus legitur: pro eo quod in oppido 
Nazareli , qui hodie pagus est, in sedibus Josephi 
fuerit educatus, posteaquam Bethlehemi de Virgine 
Maria secundum carnem natus est, que quidem Jo- 


B sepho desponsa fuerat, qui Nazareti tunc habitabat, 


cum relicto Bethlehemo in Galilea domicilium col- 
locasset. 

ΤΗ. Quod vero ad bzreticos illos attinet, ue qui- 
bus modo serraoneim instituimus , omisso Jesu no- 
mine, neque 2698308 seipsos vocant, neque Ju- 
deorum vocabuluim retinent, neque se Christianos, 
sed Nazarenos de illa loci appellatione nuncupant, 
cum interim meri ipsi Judai , neque aliud preterea 
sint. Porro non solum Novo , sed et Veteri Testa- 
mento Judzorum instar utuntur. Neque enim apud 
illos legis libri, prophetz», aut bagiographa prohi- 
bentur, quz Judazi Biblia nuncupant, ut et a Judziis 
approbantur, a quibus Nazarsxi nulla in re dissen- 
tiunt, qui ad legis prescriptum ac Judaeorum more 
omnia sua dogmata profitentur, nisi qued in Chri- 
stum credunt. Nam et mortuos excitari putant, et 
a Deo universa producta. Unum esse Deum , ejus- 
que Filium Jesum Christum przdicant. Hebraice 
vero linguz scienlissimi sunt: ac cum universa lex 
apud illos, tum prophetz , et hagiograpba, hoc est 
libri illi qui versibus dístincti sunt, et prophete, 
193 Paralipomena , Esther, ceteraque id genus 
Hebraice ut et a Judzis leguntur. Hoc igitur uno 
tam a Judais, quam a Chrisdanis differunt : ab tllis 
quidem, quod in Christum credant ; a Christianis 
vero, quod Judaicis adhuc ritibus implicentur, velut 
circumcisione , Sabbato , aliisque cz:remoniis. De 
Christo vero certo illud affirmare nequeo, utrum 


μοῦντες, διὰ τὸ ἔτι νόµῳ πεπεδῆσθαι, περιτομῇ τε p) Cerinthi vel. Merintbi impietate illa decepti, simpli- 


λαὶ Σαθθάτῳ xai τοῖς ἄλλοις. Περὶ Χριστοῦ δὲ οὐκ 
ὅἶδα εἰπεῖν, εἰ χαὶ αὐτοὶ, τῇ τῶν προειρηµένων περὶ 
Κήρινθον xat Μήρινθον µοχθηρίᾳ ἀχθέντες, φιλὸν 
ἄνθρωπον νοµίζουσιν * 3, καθὼς ἡ ἀλήθεια ἔχει, διὰ 
Πνεύματος ἁγίου γεγεννῆσθαι ἐκ Μαρίας διαθεδαι- 
οῦνται. "Ecvt δὲ αὕτη fj αἴρεσις ἡ Ναζωραίων £v τῇ 
Βεροιαίων περὶ τὴν Κοίλην Συρίαν, xai ἓν τῇ Aexa- 
πόλει περὶ τὰ τῆς Πέλλης µέρη, xai ἐν τῇ Βασανἰ- 
τδι τῇ λεγομένῃ Κωκχάθδῃ, Χωχάθῃ δὲ Ἑθραϊστὶ λε- 
Ἱομένῃ. Ἐκεῖθεν γὰρ ἡ ἀρχὴ γέγονε μετὰ τὴν ἀπὸ 
τῶν Ἱεοοσολύμων µετάστασιν, πάντων τῶν μαθητῶν 


(9) Καὶ γραφεῖα, τὰ παρὰ ᾿]ουδαίοις. Que ἁγιό- 
Ίβαφα dicuutur, Atque hic triplicem sacrorum li- 
brorum partitionem complectitur, quie est ΤΠ, 


cem illum hominem asseverent, an, uti sese res 
habet, per Spiritum sanctum de Maria Virgine ge- 
nitum esse fateantur. C'eterum hzec. Nazareorum 
secta in Bero»ensi civitate potissimum viget, ad Coe- 
len Syriam, atque etiam in Decapoli, juxta Pellam, 
et in Basanitide, in ea qua vulgo Cocabe, Hebraice 
Chochabe dicitur, Hinc enim, post illam ab Hiero- 
solymis secessionem, illorum initia profecta sunt, 
cum Pelle discipuli omnes habitarent, a Christo de 
relinquenda Hierosolymorum urbe tgrandoque 
premoniti, qued ejus immineret obsidio. Qua qui- 


hoc est lex; D'N'23 prophete ; et O*2' ro ἀγιόγραφα, 
sive Υραφεῖα. De quo vide Hieron. Prologo galeato ; 
Eliam in Thisbt, verbo aro. 


405 S. ΕΡΙΡΗΑΝΙΙ 4U4 


dem occasione factum est, uL in Perza iis quibus A τῶν Ev Πέλλῃ ᾠχηχότων, Χριστοῦ φῄταντος κατα- 
. diximus locis degerent. Indeque Nazareorum hzre-  Aeljat τὰ Ἱεροσόλυμα, xai ἀναχωρῆσαι, ἐπειδὴ 
. $is sunt deducta primordia. ἥμελλε πάσχειν πολιορχίαν. Καὶ Ex τῆς τοιαύῦτης 

ὑποθέσεως τὴν Περαίαν οἰχήσαντες, ἐχεῖσε, ὡς ἔφην, διέτριδον. Ἐντεῦθεν ἡ κατὰ τοὺς Ναζωραίους αἴρεσις 
ἔσχε τὴν ἀρχήν. 

Vill. Verum et isti nibilominus aberrant, cum Fr. Πεπλάνηνται δὲ xai οὗτοι, περιτομὴν αὐχοῦν- 
de circumcisione gloriantur : et exsecratione etiam τες" xaX ὅτι οἱ τοιοῦτοι ὑπὸ χατάραν εἰσὶ, μὴ δυνά- 
nunc obstricti sunt, quod legem penitus observare Ἅµενοι τὸν vópov πληρῶσαι. Πῶς γὰρ δυνῄσοντα: 
nequeant. Quomodo enim legis observare manda- απληροῦν τὰ iv τῷ vójup εἰρημένα, ὅτι Ίρὶς τοῦ 
tum istud poterunt: Ter quotannis opparebis coram Έτους ὀφθήσῃ ἐγώπιον Κυρίου τοῦ 8509 σου, 
Domino Deo tuo per Asymorum dies, et Scenopegiam, κατά τε τὰ "Αζυμα καὶ Σχηνοπηγίαν καὶ τὴ» 
ei Pentecosten , in. Hierosolymitano loco* * Cum Πεντηκοστὴν, ἓν τῷ τόπῳ "IspocoAUpor. "A Tco- 
enim lex interclusa sit, et quce ab ea prescribun- Ἅµκλεισθέντος γὰρ τοῦ νόµου, xai τῶν ἓν τῷ vópap. μὴ 
tur perfici amplius non possint, cuilibet prudenti δυναµένων πληροῦσθαι, παντὶ τῷ νοῦν ἔχοντι σαφὲς 
perspicuum est, advenisse Christum, non ut legem B ἂν εἴη, ὅτι Χριστὸς ἦλθε πληρωτὴς τοῦ νόµου, οὐ 
everteret, sed ut eam ipsam impleret, et eam exse- — «by vópov καταλύσων, ἀλλά τὸν vópov πληρώσων , 
crationem solveret , quze. contra violatze legis cri- — xai ἀφελεῖν τὴν χατάραν τὴν χατὰ τῆς παραδάσεως 
men fuerat constituta. Posteaquam enim Moyses «o0 νόµου ὁρισθεῖσαν. Μετὰ 7àp τὸ ἐντείλασθαι τὸν 
universam legem promulgavit, ad flnem voluminis ἹΜωῦσέα πᾶσαν ἐντολὴν, ἦλθεν ἐπὶ τὸ τέρμα τῆς Bl» 
pervenit, ac sub maledicto cuncta conclusit: Male- — 6109, xaX συνέχλεισε τὸ πᾶν εἰς χατάραν, λέγων; 
dicius omnis qui non permanserit in omnibus que Ἅ᾿Επικατάρατος πᾶς ὃς οὐκ ἐμμένει πᾶσι τοῖς 
scripta sunt in libro hoc, ut. faciat ea*. Eo itaque «όγοις τοῖς γεγραμµέγοις ἐν τῷ βιδ1ίφ τούτῳ, 
Christus advenit, ut. quz dire cujusdam vinculis τοῦ ποιῆσαι αὐτούς. Ἡλθεν οὖν λύων μὲν τὰ πε- 
imprecationis erant obstricta solveret. 19, Qui Ἠπεδηµένα δεσμοῖς τοῖς τῆς χατάρας, χαριζόµενος δὲ 
quidem pro exiguis illis, quze perfici non poterant, ἡμῖν ἀντὶ τῶν μικρῶν τῶν μὴ δνναµένων πληροῦσθαι 
nobis magna concessit, in quibus exsequendis nibil, «X μείζονα, xai οὐ µαχόμενα θάτερον θατέρῳ πρὸς 
ut in prioribus illis, est quod cum altero repugnet. — «hv τοῦ ἔργου πλήρωσιν, ὡς τὰ πρὀτερα. .Οὕτως Yàp 
Atque hoc fere modo in omni confutanda hzresi,  xack πᾶσαν αἴρεσιν φθάνοντες, ἓν τῇ περὶ σαθδατι- 
quz Sabbati, vel circumcisionis, vel alterius hujus- αμοῦ, xal περιτομῆς, καὶ τῶν ἄλλων πολλάκις ὄπειρ- 
modi ritus observationem przscriberet, istud ipsum C γασάµεθα, πῶς 6 Κύριος ἡμῖν τὰ ἐντελέστερα χεχά- 
demonstrare studuimus, Dominum nobis qux es- µῥρισται. lg οὖν οἱ τοιοῦτοι δυνῄσονται ἀπολογίαν 
sent perfectiora tribuisse. Ecquidnam igitur ad sui ἔχειν, μὴ «ip Πνεύματι τῷ ἁγίῳ ὑπακούσαντες, τῷ 
excusationem afferre illi poterunt , qui Spiritui διὰ τῶν ἁποστόλων εἰρηχότι τοῖς ἓξ ἐθνῶν πεπιστευ- 
sancto parere detrectant, ei inquam Spiritui , qui — xóov, μὴ βάρος ἐπιτίθεσθαι, πλὴν τῶν ἑπάναγκες, 
per apostolos edixerit, ne gentilibus ad Christianam ἀπέχεσθαι αἵματος xai πνιχτοῦ xol πορνείας xai 
religionem traduetis onus imponeretur aliud, quam εἰδωλοθύτου; Πῶς δὲ οὐχ ἐκπεσοῦνται τῆς τοῦ θεοῦ 
bec necessaria: ut a sanguine, et suffocato, et for- χάριτος, λέγοντος Παύλου τοῦ ἁγίου ἀποστόλου, ὅτι 
micatione et idolis immolato sese continerent 37 ᾿Εὰν περιτἐµμνησθε, Χριστὸς ὑμᾶς οὐδὲν ὠφε.ξή- 


Annon divina eos excidere gratia necesse est, cum Ἅσει ol τυες ἐν »όμῳ καυχᾶσθθ, τῆς χάριτος ἐξ- 
ita sanctus Paulus apostolus scripserit: Si circum- επέσατε; 


cidamini, Christus nihil vobis proderit ; quicunque in 
lege gloriamini a gratia excidistis *? 

ΙΧ. Quamobrem centra hanc etiam hzresin bre-.—— 6. "Apxéstt ouv καὶ ἓν ταύτῃ τῇ α.ρέσει 1j διὰ τῆς 
vis illa nostra disputatio sufficiet. Facile enim isti p cuvtoplag παρ) ἡμῶν διάλεξις. Εὐθυέλεγχτοι γὰρ ol 
refelli convincique possunt, ac Judei potius, quam Ἅτοιοῦτοι, xal εὐάλωτοι, καὶ Ἰουδαῖοι μᾶλλον, xod 
cujusvis alterius generis sunt, tametsi Judzis sint οὐδὲν ἕτερον. Πάνυ δὲ οὗτοι ἐχθροὶ τοῖς ᾿Ιουδαίοις 
inimieissimi. Neque enim Judzorum posteri solum ὑπάρχουσιν. Οὖ µόνον γὰρ οἱ τῶν Ἰουδαίων παῖδες 
capitali illos. odio prosequuntur; sed et mane, ac πρὸς τούτους κέκτηνται µῖσος, ἀλλὰ ἀνιστάμενοι 
meridie, et ad vesperam, ter de die, cum insynagogis ἔσωθεν * (10), xoi µέσης μέρας, καὶ περὶ τὴν 
suls ad orandum: conveniunt diris illos devovent, ἑαπέραν, τρὶς τῆς ἡμέρας, ὅτε εὐχὰς ἐπιτελοῦσιν ἐν 
ac solemni imprecatione proscribunt. Ac Nazarzos, «aig αὐτῶν συναγωγαῖς, ἑπαρῶνται αὐτοῖς, xaX áva- 
inquiunt, Deus exsecretur. In hos enim offensiore θεματίζουσι φάσκοντες, ὅτι Ἐπικαταράσαι ὁ θεὺς 
οἱ acerbiore animo sunt , quod cum e Judeorum τοὺς Ναζωραίους. Καὶ yàp τούτοις περισσότερο 


* Exod. xxn; 47. * Deut. xxvir, 360. * Act. xv, 28, 29. * Galat. v, 2, 4. ' F. ἕωθεν. 


(10) 'AA4à ἀνιστάμενοι ἔσωθεν. Non dubito — transfert. lta. enim ille ad sa. Lu : Et. sub πο 
win scribendum sit ἕωθεν. Quod autem Judaicas — mine, ut sepe dixi, Nazarenorum ter in die in Chri- 
illas imprecationes in Nazarzeos hzreticos conferri — stianos congerunt maledicta. 
&cribit Epiphanius, lljeronymus ad Christianos 


-— 


«3 ADVERSUS ILERESES LIB. 1 TOM. ll. — HJERES. XXX. 


8 


406 


ἐνέχουσε, διὰ τὸ ἀπὸ Ἰουδαίων αὐτοὺς ὄντας, Ἰησοῦν A numero sint, nihilominus Jesum esse Christum 


χηρύασειν εἶναι Χριστὸν, ὅπερ ἑστὶν ἑναντίον πρὸς 
τοὺς ἔτι Ἰουδαίους, τοὺς Χριστὸν μὴ δεξαµένους. 
Ἔχουσι δὲ τὸ χατὰ Ματθαῖον (11) Ἐὐαγγέλιον πλη- 
ῥέστατον Ἑδραϊστί. Παρ) αὐτοῖς γὰρ σαφῶς τοῦτο, 
χαθὼς ἐξ ἀρχῆς ἐγράφη Ἑθραϊχοῖς γράµμµασιν , ἔτι 
θύζεται. Οὐκ οἶδα δὲ, εἰ xal τὰς γενεαλογίας τὰς 
ἀπὸ τοῦ ᾿Αδραὰμ ἄχρι Χριστοῦ περιεῖλον. ᾽Αλλὰ xal 
ταύτην φωράσαντες, ὡς βληχρὸν xat ὀδύνης ἐμποιη- 
τιχὸν διὰ τοῦ ἰοῦ σφηχἰον, χαταθλἀσαντές τε τοῖς τῆς 
ἀλτθείας λόγοις, ἐπὶ τὰς ἑξής ἴωμεν, ὦ ἐπιπόθητοι, 
παρὰ θεοῦ αἱτοῦντες τὴν βοήθειαν. 


ΚΑΤΑ ΕΒΙΩΝΑΙΩΝ, 
Δεχάτη, ἡ xal τριαχοστή. 

A'. Ἐδίων, ἀφ᾿ οὗπερ Ἐθιωναῖοι, καθεξῆς ἆχο- 
λουθῶν, χαὶ τὰ ὅμοια τούτοις φρονῄήσας, πολύμορφον 
τεράστιον, χαὶ, ὡς εἰπεῖν, τῆς μυθευοµένης πολυχε- 
φάλου Ὕδρας ὀφιώδη μορφὴν Ev ἑαυτῷ ἀνατυπωσά- 
ενος, πάλιν ἑπανέστη τῷ Bit, Ex τῆς τούτων μὲν 
σχα]Ώῆς ὑπάρχων, ἕτερα δὲ παρὰ τούτους χηρύττων 
xii ὑφηγούμενος. Ὡς γὰρ ecl τις συνάξειεν ἑαυτῷ 
ix διαφόρων λίθων τιµίων xócpov, xaX ποιχίλης 
ἐσθῆτος Évbupa, xat διαφανῶς ἑαυτὸν χοσµήσει ' 
οὕτω xaX οὗτος, τὸ ἀνάπαλιν πᾶν ὁτιοῦν δεινὸν xal 
ὀλετήριον xal βδελυχτὺν χήρυγµα, ἅμορφόν τε xal 
ἀπίθανον, ἀζηλίας ἔμπλεων παρ᾽ ἑχάστης αἱρέσεως 
ὰαθὼν, ἑαυτὸν ἀνετύπωσεν εἰς ἁπάσας. Σαμαρειτῶν 
μὲν γὰρ ἔχει τὸ βδελυρὸν, Ἰουδαίων δὲ τὸ ὄνομα, 
Ὁσσαίων δὲ καὶ ἹΝαζωραίων χαὶ ἹΝασαραίων τὴν 
νώμην, Κηρινθιανῶν τὸ εἶδος, Καρποχρατιανῶν τὴν 
καχοτροπίαν, καὶ Χριστιανῶν βούλεται ἔχειν τὴν προσ- 
ηγορίαν. Οὐ γὰρ δήπουθεν τὴν τε πρᾶξιν xal τὴν 
γνώµην xai τὴν Ὑνῶσιν, καὶ τὴν τῶν Εὐαγγελίων 
χαὶ ἁποστόλων περὶ πίστεως συγχατάθεσιν. Μέσος 
δὲ, ὡς εἰπεῖν, ἁπάντων τυγχάνων, οὐδὲν πέφυχεν, 
ἀλλὰ ἐπ αὐτῷ πληροῦται τὸ γεγοαμμένον’ Παρ) 
ὁλίρον ὀγεγόμην àv παντὶ xaxQ, µέσον "ExxAn- 
σίας xal συγαγωγῆς. Σαμµαρείτης μὲν οὖν ὧν διὰ 
τῆς βδελυρίας, τοῦὔνομα ἀρνεῖται Ἰουδαῖον δὲ ἑαυ- 
σὺν ὁμολογῶν, Ἰουδαίοις ἀντίχειται, καἰτοι συμφωνῶν 
αὐτοῖς &v µέρει, ὡς ὕστερον ἓν ταῖς περὶ τούτου 


praedicent , quod iis qui Φιάφθογαπι adhue ezxremo- 
rias colunt, inprimig est contrarium, qui Christum 
videlicet repudiant. Est vero penes illos Evangelium 
secundum Mattheum , Hebraice.scriptum , et qui- 
dem absolutissimum. Hoc enim certissime prout 
Hebraicis litteris initio scriptum est, in hodiernum 
tempus usque conservant. Verum illud nescio, num 
genealogias illas amputarint, quz? ab Abrahamo ad 
Christumusque perducta? sunt. Postremo cum illam 
haresin sic tanquam imbecillem quemdam et ve- 
nenatum crabronem deprehenderimus , ac veritatis 
oratione obtriverimus, nos ad alias deinceps, o cha- 
rissiui, divino freti przsidio conferamus. 


125 ADVERSUS EBIONJEOS, 
Que est heresis X, vel XXX. 


IJ. Nazarzos Ebion, a quo Ebionitz dicti, proxime 
consequitur, eademque cum illis dogmata profite- 
tur : quod horrendum monstrum ac multiplex, et, 
ut ita dicam, fabulosz illius, ac multorum capitum 
hydre serpentinam in sese figuram exprimens, 
rursus ad exitium humani generis erupit. Ac licet 
ex illorum disciplina prodierit, nonnulla tamen 
preter quam ab illis doceantur, asseruit atque 
proposuit. Ut enim si quis variis ex lapillis orna- 
tum sibi aliquem conficiat, aut variegatam colori- 
bus vestem induat, atque exquisitam quamdam 
elegantiam adhibeat; sic ille contra, omnibus un- 
dique perniciosis ac  pestiferis dogmatibus arcessi- 


C iis, quidquid unaquaeque heresis horrendum in- 


primis, et exitiabile ac detestandum asserit, turpe, 
inquam, et absonum absurditatisque plenum et 
odiosum e singulis dogma concinnans, omnium in 
se formas speciesque transtulit. Nam Samaritano- 
rum impuram superstitionem affectavit. Α Judzis 
porro,nomen accepit; ab Osssis, Nazareis et ΝΑ. 
sarmis dogmata. Cerinthianorum deinde formam, 
Carpocratianorum nequitiam, Christianorum deni- 
que appellationem usurpare contendit. Neque enim 
ab his postremis cum nomine, facta ipsa pariter, 
ac mentem cognitionemque, et Evangeliorum at- 
que apostolorum de fide consensionem expressit. 
Qui cum medius sit, ut ita dicam, inter omnes, 


ἀποδείξεσι, xal τοῦ xav' αὐτῶν ἐλέγχου παραστήσο- , proprie nullus est, in eoque quod scriptum est im- 
μεν, θεοῦ ἐπιθοηθοῦντος. pletur : Paulo minus versatus sum in omni malo, in 
medio Ecclesi& et Synagoge *. lgitur cum revera Samaritanus ob exsecrandam nequitiam sit, istius- 
modi tamen appellationem rejicit; et cum se idem Judeum faciat Judzmis refragatur, quanquam 
cum his aliqua ex parte consentit, uti postea, cum ad ejus rei probationem, et hereticorum | ejusmodi 


confutationem perventum fuerit, Deo adjuvante monstrabimus. 


! Prov. v, 14. . 


(1) Ἔχουσι δὲ τὸ κατὰ Ματθαῖον. Quod et 
Hieronymus Graece reddidit, et citat ipse saepius. 
Neque vero purum putum Matthaei Evangelium fuit, 
ut existimasse videtur Epiphanius , sed ab illis de- 
pravatum, quod et Evangelium χατὰ 'E6paiouc ap- 
pellat Eusebius lib. ui Histor., cap. 19. Hieron. in 
cap. xiu. Matth., cap. 435 : Ini Evangelio, quo utun- 
tar Naaareni Ebionitz, quod nuper in Graecum de 
Hebreo sermone transtulimus, et quod vocatur a ple- 
tique Matthei authenticum, homo iste, qui aridam 


habet manum, cementarius scribitur. Idem in Script. 
eccles. de Matthzeo. agens, hujus Hebraicum ipsum 
in Cassariensi bibliotheca asservatum zetate $ua nar- 


rat, cujus sibi a Nazarsis exscribendi facultas fue- 


rit. Nazarzeorum Evangelium nequaquam Mat- 
thei germanum fuit. Postremo num Hebraica vete- 
ri puraque lingua, an Syriaca, sive Hierosolymita- 
na vulgarique Matthzus Evangelium sseripserit, 
monnisi ex conjecturis pronuntiari potest. Nihil 
enim certi exploratique ab auctoribus discas. 


, 


407 S. EPIPHAMI 2053 
II. Siquidem Ebion iste priorum illorum xqualis A Β’. Οὗτος γὰρ ὁ Ἐθίων σύγχρονος μὲν τούτον 


fuit, et eamdem cum ipsis originem accepit. Ac 
primum e virili concubitu ac semine, puta Tosephi, 
natum esse Christum asseruit, ut ante significavi- 
mus, cum ita diximus : hunc 196 cateris in re- 
bus eadem cum aliis sentientem, bac una re dis- 
crepare, quod Judzorum ritus ac ceremonias am- 
plexus sit, veluti, Sabbatum, ac circumcisionein, 
aliaque jid genus, perinde atque a Judemis ac Sa- 
maritanis observantur. Quin etiam plura iste quam 
Judei Samaritanorum imitatione complectitur. 
Nam et hoc adjecit, ut ab externorum hominum 
lactu sese contineret, utque diebus singulis quo- 
ties mulierem attigisset, ab ejusque complexu sur- 
geret, aqua sese prolueret, sicubi ejus esset copia, 


ὑπῆρχεν, ἀπ᾿ αὐτῶν Ob σὺν αὐτοῖς ὁρμᾶται Τὰ 
πρῶτα 6b ix παρατριθῆς xol σπέρµατος ἀνδρὸς, 
τουτέατι τοῦ Ἰωσὴφ, τὸν Χριστὸν γεγεννῆσθαι ἔλεγεν, 
ὡς xal ἤδη ἡμῖν προείρηται, ὅτι Τὰ ἴσα τοῖς ἄλλοις 
àv ἅπασι φρονῶν, ὃν τούτῳ µόνῳ διεφέρετο, ἐν τῷ 
τῷ νόµῳ τοῦ Ἱουδαϊσμοῦ προσανέχειν χατὰ σαθΡα- 
τισμὸν, καὶ κατὰ τὴν περιτομὴν , xal χατὰ τὰ ἄλλα 
πάντα, ὕσαπερ παρὰ Ἱουδαίοις καὶ Σαμαρείταις 
ἐπιτελεῖται, "Ext δὲ πλείω οὗτος παρὰ τοὺς Ἰου- 
δαίους ὁμοίως τοῖς Σαµαρείταις διαπράττεται. Ἡροα- 
έθετο γὰρ τὸ παρατηρεῖσθαι ἅπτεσθαί τινων τῶν ἆλ- 
λοεθνῶν * xa0' ἑχάστην δὲ ἡμέραν, εἴ ποτε vuvavxt 
συναφθείη, xaX ἀπ᾿ αὐτῆς ἀναστῇ, βαπτίξεσθαι &v 
τοῖς ὕδασιν, εἴπου δὲ ἂν εὐποροίη fj θαλάσσης 7) &A- 


marine videlicet aut allerius generis. Quod si ab B λων ὑδάτων. ᾽Αλλὰ xal εἰ συναντὴσειέ τινι ἀνιὼν 


illa lotione ae mersione rediens in quempiam in- 
currat, denuo ad abluendum sese, s:pe etiam cum 
ipsis vestimentis regreditur. Hodie vero virginitas 
apud illos et castitas omnino probibetur, id quod 
el caeterae omnes ejusmodi hzreses usurpant. Nam 
olim de virginitate gloriari solebant, nimirum ob 
Jacobum fratrem Domini : adeoque libros suos ad 
seniores et virgines inscribunt. Sed bujus factionis 
exordium post Hierosolymitane urbis excidium 
copit. Quo tempore Christiani omnes cum in Perza 
degerent, atque in urbe Pella potissimum, quz in 
Decapolitana provincia est, cujus exstat in Evan- 
gelio mentio *, prope Batanzam ac Basanitidem : 
eum illic, inquam, domicilium collocassent, bine 
Ebioni data est propagandi erroris occasio. Qui in 
pago quodam Cocabe in regione Carnaimorum, 
Arnemi et Astarotharum, et Basanitidis tractu ha- 
bitare cepit, quemadniodum vetus ad nos usque 
fama pertulit. Inde igitur pessimi praedicandi do- 
gmatis initium sumpsit, unde et impios Nuzarenos 
cepisse docuimus. Ambo enim collatis inter se 
capitibus suam alter cum altero improbitatem ac 
nequitiam communicavit. Atque etsi quadamtenus 
ase muluo dissideant, in excogitando tamen pra- 
vissimo dogmate sese invicem expresserunt. Czte- 
rum memini me aliis in locis, cum adversus alias 
bsreges contenderem, de Cocaborum situ atque 
Arabia disputasse. 


&nb τῆς τῶν ὑδάτων χαταδύσεως xal βαπτισµοῦ. 
ὡσαύτως πάλιν ἀνατρέχει βαπτίζεσθαι, πολλάχις xat 
σὺν τοῖς ἱματίοις. Τὰ vuv δὲ ἀπηγόρευται παντάπασι 
παρ) αὑτοῖς παρθενία τε xai ἑἐγχράτεια, ὡς xat 
παρὰ ταῖς ἄλλαις ὁμοίαις ταύτῃ αἱρέσεσι. Ποτὲ γὰρ 
παρθενίαν ἐσεμνύνοντο, δῆθεν διὰ τὸν Ἰάχωδον τὸν 
ἁδελφὸν τοῦ Κυρίου, χαὶ τὰ αὐτῶν συγγράµµατα 
πρεσθυτέροις καὶ παρθένοις Υράφουσι. Γέγονε δὲ ἡ 
ἀρχὴ τούτου (12) μετὰ τὴν τῶν Ἱεροσολύμων ἅλωσ:ν. 
Ἐπειδὴῃ Υὰρ πάντες οἱ εἰς Χριστὸν πεπιστευχότ:ς 
τὴν Περαἰαν κατ ἐχεῖνο xatpou χατῴχησαν τὸ πλέον 
ἐν Πέλλῃ τινὶ πόλει καλουµένῃ τῆς Δεχαπόλεως τῖς 
ἐν τῷ Εὐαγγελίῳ γεγραµµένης, πλησίον τῆς Βατα- 
γαίας καὶ Βασανίτιδος χώρας, τὸ τηνιχαῦτα ἑχεῖ 
µεταναστάντων, xal ἐχεῖσε διατριθόντων αὐτῶν, Υξ- 
γονεν ἐχ τούτου πρόφασις τῷ Ἐθίωνι. Καὶ ἄρχεται 
μὲν τὴν χατοίχησιν ἔχειν ἓν Κωχάθῃ sw κώμη ἐπὶ 
τὰ µέρη τῆς Καρναῖμ, Αρνὲμ, xat ᾿Ασταρὼθ, ἐν τῇ 
Βασανίτιδι χώρα, ὡς ἡ ἐλθοῦσα εἰς ἡμᾶς γνῶσις 
περιέχει. Ἔνθεν ἄρχεται τῆς χαχῆς αὐτοῦ διδασχα- 
λίας, ὅθεν δῇθεν καὶ οἱ Ναζαρηνοὶ ol. ἄνομοι προδε- 
δήλωνται. Συναφθεὶς γὰρ οὗτος ἐχείνοις, xal ἐχεῖνοι 
τούτῳ, ἑχάτερος ἀπὸ τῆς ἑαυτοῦ µοχθηρίας τῷ ἑτέρῳ 
µετέδωχε. Καὶ διαφέρονται μὲν ἕτερος πρὸς τὸν ἔτε- 
pov κατά τι, ἓν δὲ τῇ καχονοίᾳ ἀλλήλους ἀπεμάξαντο- 
δη δὲ µοι καὶ ἐν ἄλλοις λόγοις, xat χατὰ τὰς ἄλλας 
αἱρέσεις περὶ τῆς τοποθεσίας Κωχάδων, xal της 
Αραδίας διὰ πλάτους εἴρηται. 


Ill. Principio igitur Ebion, ut dixi, Christum ep  I*. Καὶ τὸ μὲν πρῶτον (19) ὁ Ἐδίων, ὡς ἔφην, 


viri semine, nimirum Josephi, genitum affirmabat. 
! Matth, iv, 25; Marc. v, 20, et vij, $1. 


(12) Γέγονε δὲ ἡ ἀρχὴ τούτου. At Chron. Ale- 
παπά. p. 597, refert anno Trajani viri, Candido οἱ 
Quadrato coss. Ebionitarum eniersisse sectam. 

(15) Kal τὸ μὲν πρῶτον. Duplex Ebionitarum 
factio fuit; nam alii merum ac simplicem hominem 
asserebant esse Jesum, atq'ie a Josepho Mariaque 
genitum; alii e saneto Spiritu a Virgine susceptum 
ila fatebantur, uti Deum ac Verbum esse, aut ex- 
slilisse antea negarent, Eusebius lib. 1i, cap. 21. 
Origenes contra Celsum tom. u : Ἐδίων τε yàp ó 
πτωχὸς παρὰ Ἰουδαίοις χαλεῖται, xai ᾿Εδιωναῖοι 
χρηµατίξουσιν οἱ ἀπὸ Ἱουδαίων τὸν Ἰησοῦν ὡς Xpt- 
στὸν παραδεξάµενοι. Quorum genera illa duo t. (n 
commemorat : Οὗτοι δέ εἰσιν οἱ διττοὶ Ἐθιωναῖοι, 


Χριστὸν ἐκ σπέρματος ἀνδρὺς, τουτέστι τοῦ Ἰωσὴφ., 


ᾖτοι ἐκ Παρθένου ὁμολογοῦντες ὁμοίως ἡμῖν τὸν "In- 
σοῦν, ἡ οὐχ οὕτω γέγενησθαι. ἀλλ ὡς τοὺς Αοιποὺς 
ἀνθρώπους. Verum Ebionzorum nomen latius ex- 
tendisse videri potest Origenes, ut Ebionzos illos 
appellet , qui cum alioqui de Christi divinitate recte 
sentirent, eum Christiana religione Judaicas czre- 


. monias amplectendas crederent. Quod quidem to- 


mo 11 sub initium significare videtur. Theodoretus 
de Ebionzis : Τὸν δὲ Κύριον Ἰησοῦν Χριστὸν ἐξ Ἰω- 
aho καὶ τῆς Μαρίας ἔφησε γεγενῆσθαι, ἄνθρωπον μὲν 
ὄντα. ἀρετῇ δὲ xal χαθαρότητι τῶν ἄλλων διαςέρον- 
τα, iac δὲ τὸν Μωσαϊχὸν πολιτεύοντα νόµον. Lego 
πολιτεύονται, neque ad Christum referri puto. 


009 ADVERSUS HJERESES LIB. 1. TOM. II.— ILERES. XXX. . 40 
ὡρίσετο ἐκ χρόνου δέ τινος xat δεΌρο οἱ αὐτοῦ, ὡς A Verum aliquanto .ab hinc tempore in hodiernum 


εἰς ἀσύστατον xal ἆἀμήχανον τρέψαντες τὸν ἴδιον νοῦν 
ἅλλοι ἄλλως παρ) αὐτοῖς Χριστοῦ διηγοῦνται, Τάχα 
δὲ οἶμαι ἀπὺ τοῦ συναφθΏναι αὐτοῖς Ἠλξαῖον τὸν 
»ευδοπροφήτην, τὸν παρὰ τοῖς ᾽Αμϕηνοῖς * καὶ Ὁσ- 
σηνοῖς xa Ἐλκεσσαίοις χαλουµένοις, ὡς ἐχεῖνος 
ραντασίαχν τινὰ περὶ Χριστοῦ διηγεῖται, xal περὶ 
Πνεύματος ἁγίου. Τινὲς γὰρ ἐξ αὐτῶν καὶ ᾿Αδὰμ τὸν 
ριστὸν εἶναι λέγουσι, τὸν πρῶτον πλασθέντα τε xal 
ἐμφυσηθέντα ἀπὸ τῆς τοῦ θεοῦ ἐπιπνοίας. "Αλλοι δὲ 
ἐναὐτοῖς λέγουσιν ἄνωθεν μὲν ὄὕντα, πρὸ πάντων δὲ 
χτισθέντα πνεῦμα ὕντα, xal ὑπὲρ ἀγγέλους ὄντα, 
πάντων τε χυριεύοντα, xal Χριστὸν λέγεσθαι, τὸν 
ἐχεῖσε δὲ αἰῶνα κεχληρῶσθαι. Ἔρχεσθαι δὲ ἐνταῦθα 
ὅτε βούλεται, ὡς xai ἓν τῷ ᾿Αδὰμ $366, xal τοῖς 


usque diem, qui ejus errorem secuti sunt, animis 
eorum in absurda ac perplexa 197 qusedam 
abreptis, alii aliter de Christo pronuntiant. Ac 
suspicari sane licet, ab eo tempore quo se illis 
Elxzus adjunxit falsus quidam propheta, qui apud 
Sampsenos et Ossenos atque Elcesszos exstitit, ab 
eodem edoctos confíictum de Christo ac Spiritu 
sancto nescio quid effutire ccepisse. Nonnulli enim 
ex iis Adamum fuisse Christum pradicant, illum 


inquam Adamum, qui primus a Deo formatus ejus- 


dem est animatus afflatu. Alii e coelo Christum esse 


confitentur, sed ante omnia creatum, ac spiritum 


esse quemdam, angelisque przstare, atque omnium 
rerum dominatum tenere, appellari porro Chri- 


ςατριάρχαις ἐφαίνετο ἑνδυόμενος τὸ σῶμα ᾿ πρὸς p stem. Qui cum perpetuam illic habitationem sorti- 


ἸἈθραάμ. τε ἐλθὼν xal "Icaóx χαὶ Ἰαχὼδ, 6 αὑτὸς 
ix ἐσχάτων τῶν ἡμερῶν 30e, xaX αὐτὸ τὸ σῶμα 
«o3 ἸΑδὰμ ἑνεδύσατο, xal ὤφθη ἄνθρωπος, xai ἑσταυ- 
ρώθη, xat ἀνέστη, xaX ἀνῆῃλθεν. Πάλιν δὲ ὅτε βούλον» 
ται λέχουσιν, Οὐχὶ, ἀλλὰ εἰς αὐτὸν 30e τὸ Πνεῦμα, 
ὅπερ ἐστὶν ὁ Χριστὸς, xaX ἑνεδύσατο αὑτὸν τὸν Ίη- 
σοῦν χαλούμενον. Καὶ πολλὴ παρ᾽ αὑτοῖς σχότωσις, 
ἆλλοθι ἄλλως χαὶ ἄλλως αὐτὸν ὑποτιθεμένοις. Καὶ 
δέχονται: μὲν χαὶ αὗτοὶ τὸ χατὰ Ματθαῖον Εὐαγγέλιον' 
τούτῳ Ὑὰρ xal αὐτοὶ, ὡς xat οἱ χατὰ Κήρινθον 
χρῶνται µόνῳ * χαλοῦσι δὲ αὐτὸ κατὰ Ἑδθραίους, ὡς 
τὰ ἀληθή ἐστιν εἰπεῖν, ὅτι Ματθαῖος µόνος 'Εθραϊστὶ 
xai Ἑθραϊχοῖς Υράµµααιν ἐν τῇ Καινῃ Διαθήκη 
ἐποιῄσατο τὴν τοῦ Εὐαγγελίου ἔχθεσίν τε xal xf;- 


tus sit, quoties libuerit in hac infima delabitur, 
quemadmodum in Adamo descendit et patriarchis 
corpore circumfusus apparuit ; velut cum ad Abra. 
hamum, Isaacum, et Jacobum adiit. Idem denique 
postremis temporibus venit, Adami corpore con- 
tectus, et homo visus est, in crucem sublatus re- 
surrexit, οἱ ascendit in coelum. Rursus ubi libuerit 
ila sese rem habere negant; in eumque duntaxat 
sese sanctum infudisse Spiritum, qui est ipse Chri- 
stus, eumque qui Jesus vocatus est induisse. 
Quamobrem densissima quzdam illis est offusa ca- 
ligo, dum alias aliter de Christo opinione sua sta- 
tuunt. Atque Evangelium illi quidem secundum 
Matthaeum adiittunt, quo solo Cerintbianorum vel 


ρυγµα. "Ἡδη δέ που xal τινες πάλιν ἔφασαν, καὶ ἀπὸ C Merinthianorum instar utuntur, idque ipsum se- 


τῆς Ἑλληνικῆς διαλέκτου xat τὸ χατὰ Ἰωάννην µε- 
ταληφθὲν Ἑδθραΐδα ἐμφέρεσθαι ἓν τοῖς τῶν Ἰουδαίων 
γαζοφυλαχκίοις, φημὶ δὲ τοῖς ἐν Τιθεριάδι, καὶ ἐν- 
αποχεῖσθαι ἂν ἀποχρύφοις, ὥς τινες τῶν ἀπὸ Ἰουδαίων 
κεπιστευκότων ὑφηγήῆσαντο ἡμῖν κατὰ λεπτότητα. 
02 μὴν ἀλλὰ xai τῶν Πράξεων τῶν ἀποστόλων τὴν 
βίθλον ὡσαύτως ἀπὸ Ἑλλάδος γλώσσης εἰς 'E6patóa 
μεταθληθεῖσαν λόγος ἔχει, χαὶ ἐχεῖσε χεῖσθαι ἓν τοῖς 
Ἰαιοφυλαχίοις, ὡς χαὶ ἀπὺ τούτου τοὺς ἀναγνόντας 
Ἰουδαίους τοὺς ἡμῖν ὑφηγησαμένους εἰς Χριστὸν 
πεπιστευχέναι. 


cundum Πεῦγφος appellant. Etenim vere illud αί- 
firmare possumus, unum ex omnibus Novi Testa- 
menli scriptoribus Matthzium Hebraice, ac litleris 
Hebraicis evangelicam historiam texuisse. Nec de- 
fuere qui de Joannis Evangelio confirmarent, illud 
Hebraice translatum Tiberiade in Judeorum gazo- 
phylaciis asservari, et in secretioribus quibusdam 
penetralibus recondi : id quod nonnulli mihi, qui 
se ad Christi fidem e Judaismo transtulerant, accu- 
ratissime declararunt. lmo et apostolorum Actus 
in Hebraicum sermonem perinde conversos e 


Grace iisdem in thesauris haberi multorum sermone percrebuit : qui nobis ista narrabant indidem 
Uhristianz amplectendz fidei occasionem acceperunt. 


À'. "Hv δὲ τις αὐτῶν Ἰώσηπος, οὐχ 6 συγγραφεὺς, D 


xai Ἱἱστοριογράφος, xaX παλαιὸς ἐχεῖνος, ἀλλ᾽ ὁ ἀπὸ 
Τιθεριάδος, ὁ ἐν χρόνοις τοῦ µαχαρίτου Κωνσταντίνου 
τοῦ βασιλεύδαντος, τοῦ γέροντος * ὃς xai παρ) αὐτοῦ 
τοῦ βασιλέως ἀξιώματος χοµήτων ἔτυχε, xat &Eov- 
σίαν εἴληφεν Ev τῇ aot] Τιθεριάδι Ἐχχλησίαν Ἆρι- 
στῷ ᾿δρῦσαι, xal v Διοκαισαρείᾳ, xdi tv Καπερ- 
ναουμ., καὶ ταῖς ἄλλαις ' ὃς xal πολλὰ πέπονθεν ὑπ' 
αὐτῶν τῶν Ἰουδαίων, πρὶν f| τῷ Βασιλεῖ ἐμφανι- 
οθῆναι. Οὗτὸς γὰρ ὁ Ἰώσηπος τῶν παρ αὐτοῖς 
ἀξιωματικῶν ἀνδρῶν ὀἐναρίθμιος ἣν. Εἰσὶ δὲ οὗτοι 
μετὰ τὸν πατριάρχην (14) ἁπόστολοι καλούμενοι" 


! F. Σαμφηνοῖς. 


(14) Εἰσὶ δὲ οὗτοι μετὰ τὸν πατριάρχη». Tam 
patriarcharum , quam apostolorum dignitates ac 


IV. Fuit ex illorum numero Josephus quidam 
non historie ille scriptor 198 antiquus, sed Ti- 
beriadensis alter, qui beate memoriz Constantini 
senioris imperatoris zate vixit : a quo etiam Co 


mitivam accepit, cum ea potestate, ut cum in urbe - 


ipsa Tiberiadis, tum Dioczsarez, Capharnauimi ac 
vicinis aliis in oppidis Ecclesias in Christi hono- 
rem exstrueret. Qui quidem priusquam ad impera- 
toris notitiam pervenisset, quamplurima ab ipsis 
Judsis est passus. Etenim hic ipse Josephus ex il- 
lorum erat ordine, qui apud Judzos principem 1o- 
cum dignitatis obtinent : quos quidem secundum 


vocahula apud Judaos nonnisi post urbis excidium 
usurpata videntur. De patriarchis in Theod, cod 





οι 


S. EPIPHANII 


A9 


patriarcham apostolos nominant. Assident hi pa- A προσεδρεύουσι δὲ τῷ πατριάρχῃ, καὶ αὖν αὐτῷ πολ- 


triàrche et cum eo szpius diu noctuque versan- 
&ur : quod eidem a consiliis sint, ac de iis refe- 
rapti, qux& ad legem pertinere videntur. Erat tum 
patriarch:e nomen Ellel. (Ita enim et a Josepho 
nominari solitum arbitror, nisi me ob temporis 
longinquitatem fallit memoria.) ls e stirpe Gama- 
lielis originem traxerat, qui patriarchatum apud 
illos tenuit. Quem etíam suspicari merito possu- 
mus, ut a plerisque proditum est, e primi illius 
Gamalielis genere esse prognatum, qui sub Christi 
Domini passionem auctor ejus consilii Juda-is fuit, 
ut a persequendis apostolis abstinerent. Moriens 
E!lel vicinum episcopum Tiberiensem arcessit, ab 
eoque lotione sacra sub vitz exitum per medicina 


λάχις xai ἐν νυχτὶ καὶ ἓν ἡμέρᾳ συνεχῶς διάγουσι, 
διὰ «b συμθουλεύειν καὶ ἀναφέρειν αὐτῷ τὰ χατὰ 
τὸν vópov. 'O δὲ πατριάρχης xav' ἐχεῖνο χαιροῦ 
"EX τοὔνομα ἣν (νομίζω γὰρ, ὅτι οὕτως τὸ ὄνομα 
αὐτοῦ Ἰώσηπος ἔλεχεν, el μὴ ἀπὺ τοῦ χρόνου σφάλ- 
λομαι). Ἐκ γένους δὲ Γαμαλι]λ ἐτύγχανε, τοῦ παρ) 
αὐτοῖς γενοµένου πατριάρχου. Ἔστι δὲ διανοηθῆνας, 
ὡς xal ἄλλοι οὕτως ὑπέθεντο, τοῦτον εἶναι γένος 
ἐχείνου τοῦ πρώτου (45) Γαμαλι]λ, τοῦ ἐπὶ τοῦ Σω- 
τῆρος τοῦ χατὰ Gebv συμθουλεύσαντος ἀποσχέσθαε 
τῆς κατὰ τῶν ἀποστόλων ἐπιθουλῆς. Τελευτῶν δὲ ὁ 
Ἐλλὴλ Ἠξίωσε τὸν χατ ἐχεῖνο καιροῦ ἐπίσχοπον 
πλησιόχωρον τῆς ἸΤιθερίων ὄντα, χαὶ ἑχομίσατο παρ) 
αὐτοῦ τὸ ἅγιον λουτρὸν ἐπὶ τῇ ἐξόδῳ διὰ προφάσεως 


speciem expiatur. Cum enim episcopum per Jose- B τῆς ἰατριχῆς ὑποθέσεως. Μεταστειλάμενος γὰρ αὐτὸν 


phum velut medicum evocasset, facessere jussis 
omnibus, supplex illum interpellat his verbis : 
Quzso te, inquit, mihi ut Christi signum imper- 
tias. Tum accitis ministris aquam inferri jubet, 
tanquam zgrotanti patriarche morbi quoddam ex 
aqua remedium parare vellet. llli quid strueret 
ignari, imperata faciunt. Inde verecundiam simu- 
lans, et universos abire jubens patriarcha sacro 
baptismate ac divinis mysteriis initiatus est. 


V. Mihi vero hzc, uti dixi, omnia Josephus ipse 
narrabat. Hec, inquam, non aliunde quam ex 
ipsomet illius ore didici, cum affecta jam state {ο- 
rel, ac Lxx plus minus annum ageret. Ad hunc 
Scythopoli diverteram, quo se Tiberiade ille contule- 
rat, ibique splendida quzdam :edificia sibi compara- 
verat. Tum enim 199 Eusebius Vercellensis in 
jtalia episcopus, a Constantio ob fldei integritatem 
exsulare jussus, ab illo hospitio erat exceptus. Cujus 
invisendi gratia cum ego et fratres quidam alii 
venissemus, iisdem nos zdibus recepti fuimus. 
Ubi cum Josepho familiariter versati, deque eo 
sciscitati quid ipsi demum accidisset, quod eum 
apud Jud:eos illustrem fuisse sciremus, quive 
gest rei esset orde, ac quemadmodum ad Chri- 
stianos transisset, haec ab illo omnia auditione 


! For. Βεοχέλλα”. 


lib. xvi, tit. 8, frequens est mentio, Et quidem 
apostoli patriarchzx velut assessores ex communi 
et usitata vocis notione dicti sunt, quod ad exigen- 
das a Synagogis pecunias ab illo mitterentur, ut 
ex cod. l'heod. patet lib. xiv, de Judzis. Qui locus 
quod ad Epiphanium illustrandum inprimis confert, 
hic ascribendus est : Superstitionis, inquit, indigne 
est, ut. archisynagogi, sive presbyteri Judeorum, vel 
quos ipsi apostolos vocant, qui ad exigendum a&rum 
atque argentum α patriarcha. certo tempore dirigun- 
tur, a. singulis Synagogis exactam summam atque 
susceptam ad eumdem reportent. (ua de re omne 
quidquid considerata temporis ratione confidimus esse 
collectum, fideliter ad nostrum dirigatur erarium. 
De cetero autem nihil predicto decernimus esse mit- 
tendum. De iisdem patriarchis quod Fpiphanius in- 
dicat, non delectu, sed generis successione digni- 
latem adeptos, ac plerumque luxu ac deliciis cor- 


D ruptos, Hieronymi auctoritate confirmari 


διὰ τοῦ προειρηµένου Ἰωσήπου, ὡς ἰατρὸν ὄντα, xa* 
ποι]σας πάντας ἔξω Ὑενέσθαι, παρεχάλεσε τὸν 
ἐπίσχοπον, λέγων ΄ Δώρησαί µοι τὴν ἐν Χριστῷ 
σφραγῖδα. Ὁ δὲ, μεταχαλεσάμενος τοὺς ἔξυπηρετου- 
pévouc, προσέταξεν ὕδωρ ἑτοιμασθῆναι, ὡς τῆς νόσου 
ἕνεχα βοήθημά τι προσφέἑρειν µέλλων δι ὑδάτων 
νοσοῦντι βαρέως τῷ πατριάρχῃ. Οἱ δὲ ἐποίησαν τὰ 
ἐπιτεταγμένα. Οὐ γὰρ ἐγνώχεισαν. Albouc δὲ χάριν 
προφασισάµενος, τοὺς πάντας ἔξω ποιῄσας ὁ πα- 
εριάρχης τοῦ λουτροῦ χαταξιοῦται. xal μυστηρίων 
ἁγίων. 

E'. Ὁ δὲ Ἰώσηπος ἐμοὶ αὐτῷ διηλέχθη. "Ex στό- 
µατος γὰρ αὑτοῦ ἀχήχοα πάντα ταῦτα, xaX οὐχ ἀπὸ 
ἄλλου τινὸς, ἓν τῇ Υηραλέᾳ αὐτοῦ ἡλιχίᾳ, ὡς περὶ 
που ἑτῶν ἑόδομήχοντα γεγονότος αὐτοῦ, ἢ xaX πλειό- 
νων. Παρ αὐτῷ γὰρ χατήχθην &v Σχυθοπόλει’ µετα- 
στὰς γὰρ τῆς Τιθεριάδος, κτίσεις ἐχεῖ ἓν Σχυθοπόλει 
διαφανεῖς ἐχτήσατο. Ἐν γὰρ τῇ οἰχίᾳ αὐτοῦ µαχα. 
ρίτης Εὐσέθιος ὁ τῆς Ἰταλίας ἐπίσχοπος Βριγγἑλ- 
λας ! (16) πόλεως, ἐξορισθεὶς ὑπὸ Κωνσταντίου, διὸ 
τὴν πίστιν τῆς ὀρθοδοξίας ἐξενίζετο. Καὶ ἐπὶ τὴν 
ἐπίσχεψιν τούτου ἐγώ τε χαὶ οἱ ἄλλοι ἀδελφοὶ ἐχεῖσε 
γενόµενοι, xat αὑτοὶ παρ᾽ αὐτῷ κατήχθηµεν. Συντυ 
χόντες δὲ τῷ Ἰωσήπῳ ἐπὶ τῆς αὐτοῦ οἰχίας, xat τὰ 
κατ᾽ αὐτὸν ἐρωτῶντες, χαὶ Υγνόντες, ὅτι τῶν ἐμφανῶν 
ὑπῆρχε παρὰ Ἰουδαίοις, ἀνετάζοντες xai τὴν xax' 
αὐτὸν ὑπόθεσιν, xal πῶς τὸν εἰς Χριστιανιαμὸν µετ- 


test, 
qui in comm. in cap. 1n. Isa. ad hzc verba: Et 
effeminati dominabuntur eis, ita scribit : Considere- 
mus patriarchas Judaeorum, et juvenes, sive pueros, 
effeminatosque ac deliciis affluentes, et impletam pro- 
phetiam esse cernemus. 

(48) Τοῦτον εἶναι γένος ἐκείνου τοῦ πρώτου. 
Qui Christianus fuit, ut ex Actis Inventionis sanct 
Stephani constat. Nec recte Judaicz religionis tena- 
cissimus, ac Christiani nominis osor acerrimus a 
quibusdam fuisse proditur, quod ab eo Saulus 
utrumque, hoc est Judaicam legem et Christiano- 
rum odium didicerit : quz conjectura levis est. 
Quid enim necesse est, a praeceptore postremum 
hoc hausisse Saulum, ac non potius suapte sponte, 
et aliorum bortatu exemploque suscepisse? 

(16) Ἐπίσκοπος BperyéAAac. Corn. Fregelle per- 
peram reddidit. 


A3 


ADVYERSUS HJERESES LIB. 1. TOM. li. — RJERES. XXX. 


414 


Ἰλθεν. ἀχηκόαμεν ταῦτα πάντα σαφῶς, xai οὐχ ἀπὸ Α certa, non aliena fide explorata didicimus. Qui 


ἑνηχίέδεως ἑτέρου τινός. Όθεν xai ἀξιομνημόνευτα 
εἰς οἰχοδομΏν πιστῶν νοµίσαντες τὰ χατὰ τὸν ἄνδρα 


πραγµατευθέντα, διὰ τὴν αἰτίαν τῶν ἐν τοῖς γαζο- 
φυλαχίοις εἰς Ἑθραΐδα µετατεθέντων, οὗ παρέργως 
«i» πᾶσαν αἰτίαν τοῦ προειρηµένου Ἰωσήπου παρ- 
εθέµεθα. "Ην γὰρ ὁ ἀνὴρ οὗ µόνον Χριστιανὸς, πιστὸς 
χαταξιωθεὶς γενέσθαι, ἀλλὰ xal ᾿Αρειανοὺς σφόδρα 
στηλιτεύων. Ἐν yàp] πόλει ἑχείνῃ, Σχυθοπόλει 
φτμὶ, µόνον οὗτος ὀρθόδοξος ὑπῆρχε, πάντες δὲ 
Ἄρειανοί. Καὶ εἰ μὴ ὅτι χόµης fv, καὶ «b τοῦ xó- 
µητος ἀξίωμα ἐχώλνεν àv αὐτοῦ τὸν τῶν ᾿Αρειανῶν 
ἑωγμὸν, oux ἂν ὑπέστη xàv ἐν τῇ πόλει διατρίδειν 
ὁ &àvhp, μάλιστα ἐπὶ Πατροφίλου τοῦ Αρειανοῦ ἔπι- 
σχόπου., τοῦ πολλὰ ἰσχύσαντος πλούτῳ τε xal αὐστη- 


pla, καὶ «fj πρὸς τὸν βασιλέα Κωνστάντιον γνώσει B 


τε xal παῤῥησίᾳ. "Hv δὲ καὶ ἄλλος τις νεώτερος ἐν 
τὴ πόλει ἀπὸ ὙἙθραίων ὀρθῶς πιστεύων, ὃς οὐχ 
ἑτόλμα κατὰ *b φανερὸν, ἀλλά χαὶ χρυφαίως ἡμᾶς 
ἐπεσχέπτετο. Πιθανὸν δέ τι ὁ Ἰώσηπος xat γελοιῶδες 
ὑφηγεῖτο * οἶμαι δὲ ταῦτα, ὅτι xal ἠλήθευεν. Ἔφα- 
exe γὰρ, ὅτι, τελευτησάσης τῆς αὐτοῦ συµθίου, δε» 
duo; µή πη &pa ἁρπάζωσιν αὐτὸν οἱ ᾿Αρειανοὶ, xat 
χαταστήσωσι χληριχόν. Πολλάχις γὰρ χολακεύσαντες 
αὐτὸν πεισθῆναι τῇ αἱρέσει, ὑπισχνοῦντο µείξονας 
προχοπὰς, εἰ δέον xal ἐπισχοπῆς αὐτὸν χαταζξιούν. 
Ὁ δὲ ἔφασχε τούτου χάριν συνῆφθαι xai ἑτέρᾳ 
Τυναιχὶ, ὅπως διαδράσοι τὰς αὐτῶν χειροτονίας. 


Q'. ᾽Αλλὰ ἐπάνειμι τὴν ὑφήγησιν τῆς κατὰ τὸν (c 


πατριάρχην ὑποθέσεως, xai αὐτοῦ τοῦ Ἰωσήπου εἰς 
τοὐμφανὲς χατὰ λεπτότητα τοῖς βουλοµένοις ἐντυγχά- 
νειν διὰ τῶν ὑπ ἐχείνου λόγων ἐμοὶ εἰρημένων 
ποιησόµενος. Καὶ Ίδη μὲν ὡς ἐχεῖνος ὑφηγεῖτο, τοῦ 
πατριάρχου λουτροῦ καταξιουµένον, διὰ τῶν Ev ταῖς 
θύραις ἁρμογῶν clo παρακύπτων, φησὶ, χατενόουν 
τὰ ὑπὸ τοῦ ἐπισχόπου τῷ πατριάρχη Υινόμενα, εἰς 
νοῦν τε ἔλαθον, xal παρ ἑμαυτῷ ἑταμιευόμην. Καὶ 
χρυσίου ὀλχήν τινα ἑχανωτάτην ἔχων παρὰ χεῖρα ὁ 
αὐτὸς πατριάρχης, ἑχτείνας τὴν χεῖρα ἐπέδωχε τῷ 
ἐπισχόπι, φάσχων, ὅτι Πρόσφερε ὑπὲρ ἐμοῦ. Γέγρα- 
πται γὰρ, διὰ τῶν ἱερέων τοῦ Θεοῦ δεσµεύεσθαι καὶ 
λύεσθαι ἐπὶ τῆς γῆς, καὶ ἔσται ταῦτα λελυμένα καὶ 
δίδεµένα kv τῷ οὐρανῷ. Ὡς οὖν ταῦτα ἐπράχθη, 


cum ad fidelium utilitatem memoria digna cum- 
primis arbitremur, propter 608 libros qui in Ju- 
deorum thesauris servantur Hebraico sermone 
translati, qux& ad Josephum illum pertinerent ac- 
curatius exsequi voluimus. Nam is non modo 
Christianus erat, eamque fidem susceperat , sed et 
Arianos summa infamia traducebat. Quippe unus 
ipse rectam ac sinceram fidem Scythopoli retine- 
bat, cum reliqui essent Áriani. Quod nisi comitis 
dignitate fuisset praeditus, ut hic eum honor ab 
Arianorum violentia tueretur, ne in ipsa quidem 
urbe vir ille constitisset, presertim sub Patro- 
philo Ariano episcopo, qui et opibus οἱ crudeli- 
tate, et apud imperatorem Constantium familiari- 
tate atque audacia plurimum poterat. In eadem 
etiam urbe quidam erat ztate junior, qui e Judzeo 
traductus ad Christum sinceram fidem retinebat ; 
isque quod minime palam auderet, clanculum ad 
nos veniebat. Sed Josephus lepidum quiddam no- 
bis ac ridiculum narrabat, nec dubito quin sit 
verissimum. Aiebat enim mortua conjuge veritum 
se ne ab Arianis violenter abreptus clericus fieret ; 
spe euim blande illum adeuntes, ut ad suam fa- 
ctionem transiret hortabantur, ac majoris spe pro- 
cessus alliciebant, ut velsi necesse foret episcopa- 
tum ostenderent. Horum igitur metu alterum se 
matrimonium iniisse dicebat, quo se ab illa ma- 
nuum impositione liberaret. 

Vl. Sed ad patriarchz historiam, etipsius adeo 
Josephi redeanius : quam in lectorum gratiam iig- 
dem, quibus ille referebat verbis, accurata fide re- 
presentabimus, Cui itaque patriarcha baptismo 
hunc in modum initiaretur, ego, inquiebat, 130 
per januz commissuram furtim introspectans om- 
nia quz ab episcopo patriarche fierent observa- 
bam, ac diligenter animo retinebam. Ubi inter cz- 
tera patriarcha vim quamdam auri non medio- 
crem tenens hanc episcopo porrexit : et, Pro me, 
inquit, offerto. Scriptum est enim, a sacerdotibus 
Dei alligari solvique in terris omnia, et eadem in 
ceclo soluta fore vel alligata !. Post hzc apertis 
foribus sciscitantibusque de patriarcba qui ad- 
erant, quemadmodum ex eo remedio valeret, per- 


φησὶ, καὶ Ίνοίγησαν αἱ θύραι, tputáco ὑπὸ τῶν ἐπι- D commode se habere respondit : quid enim diceret 


σχεπτοµένων ὁ πατριάρχης, πῶς ἔχοι διὰ τοῦ βοη- 
θήµατος * xal ὡμολόχει καλλίστως ἔχειν. Καὶ γὰρ 
ἴδει à ἔλεγεν. Ἔπειτα δὲ ἡμέρας δύο !| τρεῖς τὸν 


ἀριθμὸν, πολλάχις τοῦ ἐπισχόπου ἐπισχεπτομένου 


αὐτὸν ἐν ἰατροῦ προφάσει, ἐκοιμήθη ὁ πατριάρχης 
μετὰ χαλῆς ἀποθέσεως, παραδοὺς τὸν ἴδιον υἱὸν xo- 
μιδῃ νέον ὄντα Ἰωσήπῳ τε xoi ἄλλῳ τινὶ ἔπιειχε- 
στάτῳ. Τὰ πάντα τοίνυν ἑπράττετο διὰ τῶν δύο τού- 
των, διὰ τὸ ἔτι τὸν πατριάρχην maiba ὄντα νηπιάζειν, 
καὶ ἐν χερσὶν αὐτῶν ἀνατρέφεσθαι. Ἐν τούτῳ τῷ 
χαιρῷ τῆς διανοίας τοῦ Ἰωσήπου ἑνοχλουμένης πολ- 
Ἰάχις διὰ τῶν γενοµένων μυστικῶν, ἐν τὰ χατὰ τὸ 


! Matth. xvin, 48. 


praclare noverat. Biduo debinc vel triduo, adeunte 
sepius per medici speciem episcopo, felici ex hae 
vita exitu patriarcha decessit, cum prius Josepho, 
et alteri cuidam honestissimo viro tenerrimz adhuc 
statis filium commisisset. Quocirca omnia ab illis 
ambobus administrabantur, quod esset patriarcha 
adhuc xtate puer ac propemodum infans, et inter 
illorum manus educaretur. Per idem tempus Jose- 
phi animum sollicitum habebat eorum recordatio, 
qui in baptismo fieri mystica arcanaque viderat : 
et quidnam ageret anxie cogitabat. Commodum il 
lic gazopbylacii cella quaed»m erat obsignata (gaza 


412 S. EPIPIIANU 418' 


porro tebraice fhesaurwm significat). Cujus sigilli A λουτρὸν ὑποθέσει Σσχέπτετο vl ἂν πράξειε" xaX Tv 
gratia plerisque varia de eo gazophylacio suspican- ἐχεῖσε γαζοφυλαχίου τις οἶχος ἑσφραγισμένος. (Γάζα. 
tibus, Josephus clam ausus aperire nihil pecunia- δὲ ἑρμηνεύεται (17) κατὰ τὴν 'E6patba θησαυρός.) ᾿ 
rum reperit, sed libros duntaxat pecuniis omnibus Πολλῶν δὲ πολλὰ διανοουμένων περὶ τοῦ γαζοφυλα- 


prestantiores. Quos dum evolvit, forte in illud in- 
cidit, de quo dictum est, Joannis Evangelium e 
Greco in Hebraicum translatum, una cum aposto- 
lorum Actibus. Ád hac Matthai quoque Hebrai- 
cam genealogiam invenit. Quibus perlectis, rursus 
ejus animus cruciari ccpit ; et Christianam quidem 
fidem capessere molestum ei videbatur. Sed hec 
duo nihilominus, et librorum lectio, et patriarche 
initiatio vehementer hominem angebant. Qui obdu- 
rato tamen, ut assolet, animo permansit. 


Vil. Inter bzc adolescente jam Ellelis filio pu- 
pillo, qui ad spem patriarchatus educabatur (neque 
enim magistratus apud Judzos ullus przripit, sed 
parentibus filii succedunt) , mox ut statis 131 
florem ac vigorem attigit, ad ejus familiaritatem 
wquales quidam perniciose ohrepunt otiosi adole- 
scentes, ac moribus corrupti (Judas, opinor, pa- 
triarchze nomen erat, neque tamen tanto intervallo 
probe commemini). Hi varia illurn ad corruptelz 
flagitiorumque genera pertrahebant, mulierum stu- 
pra, nefandas libidines, magicas przstigias, quibus 
ad cupiditates explendas illum adjuvabant; et 
amatoriis illecebris atque carminibus ad ejus 
complexum matronas ingenuas vi quadam adige- 
bant. Át Josephus, et alter pupilli curator senex 
puerum sequi coacti sane id permoleste ferre, et 
objurgare nonnunquam verbis, et hortari. llle 
sequàlibus suis multo magis obsequi, flagitia par- 
tim dissimulando, partim inflciando tegere. 'Neque 
enim tutores criminari ac vulgare scelera palam au- 
debant, sed quasi erudiendi gratia opportuna mo- 
nita suggerebant. Forte Gadara ad Thernjas profi- 
ciscuntur. Frequens illic mercatus quotannis cele . 
bratur; ad quem undique lavandi causa dies ali- 
quot confluunt, variorum ad morborum remedium, 
idque callidissimo dz:monis consilio geritur. Nain 
quecunque loca divinis sunt celebrata prodigiis, in 
iis ex adverso exitiosas suas plagas tendere cona- 
tus est. Atque illic viri cum mulieribus promiscue 


v7) Γάζα δὲ ἑρμηγεύεται. Que vulgo Persica 
vox dicitur, eadeni et ab Hebrzis usurpata. Ezech. 
xxvn, 24 Qrv3 sunt TYry*«. 

18) Τὸ κατὰ Ματθαϊῖο» Ἑθραϊκὸν φυτόν. Nisi 
vitii aliquid ei Joco subsit, φυτόν appellari puto 
Christi Domini genealogiam, qux arboris instar 
eonformari vulgo solet. 

(19) Παραγίνογται γοῦν εἰς Γάδαρα. Meminit 
Gadarenarum thermarum  Eunapius in Jamblicho : 
Μετὰ δὲ χρόνον τινὰ δόξαν αὐτοῖς ἐπὶ τὰ Γάδαρα, 
θερμὰ δέ ἐστι λουτρὰ τῆς Συρίας, τῶν Ye μετὰ τὴν 
Ῥωμαϊκὴν ἐν Βαΐαις δεύτερα” ἐχείνοις δὲ οὐχ ἔστιν 
ἕτερα παραδάλλεσθαι' πορεύονται δὲ χατὰ τὴν ὥραν 
εἰς τὰ Γάδαρα «ou τους, elc. Ubi et fontes duos in 
eo loco fuisse meminit, quorum alteri Ἔρως, alteri 
'Avc£pux; nomen fuit, ex quibus puerulos duos cu- 
jusmodi videlicel amores (ünguntur , Jamblichus 
unagus excivil. Ut. intelligas quantopere ille locus 


χίου τούτου διὰ ctv σφραγῖδα, 6 Ἰώσηπος λελτθότως 
τολµήσας fjvot£e * xal εὗρεν οὐδὲν χρημάτων, πλὲν 
βίόλους τὰς ὑπὲρ χρήματα. Αναγινώσχων δὲ Ev ταύ- 
ταις, ὡς Ίδη ἔφην, τὸ χατὰ Ἰωάννην Εὐαγγέλιον à 
Ἑλλάδος εἰς Ἑθραΐδα φωνὴν μεταληφθὲν ηΌρετο, 
χαὶ τὰς τῶν ἁποστόλων Πράξεις. Οὐ μὴν ἀλλά xal 
4b χατὰ Ματθαῖον 'E6paixbv (18) φυτὸν ἐκ τούρων - 
ἀναγνοὺς, πάλιν τὴν διάνοιαν ἑτρύχετο, ἀσχάλλων µέν 
πως περὶ τῆς πίστεως τοῦ Χριστοῦ ἤδη δὲ ix δύα 
ὑποθέσεων ὑπονυττόμενος, τῆς τῶν βιθλίων ἀναγνώ- — 
σεως καὶ τῆς τοῦ πατριάρχου µυσταγωγίας, ὅμως 


B τῇ χαρδίᾳ ἐσχληρύνετο ofa γίνεται. 


Z'. Ὡς δὲ iv τούτοις κατετρἰδετο, ἀδρύνεται ὃ — 
παῖς ὁ χαταλειφθεὶς ὑπὸ Ἐλλῆλ εἰς πατριαρχίαν τρε- — 
φόμενος * οὐδεὶς γὰρ ἄλλος ἁρπάζει τὰς ἀρχὰς παρὰ 
τοῖς Ἰουδαίοις, ἀλλὰ υἱὸς πατέρα διαδέχεται. Ὡς οὖν 
ἐπὶ τὸ ἀχμαῖον τῆς ἡλιχίας ὁ νέος Ίρχετο, προσ» 
εφθείροντο αὐτῷ τινες ἥλιχες ἀργοὶ xax ἐθάδες χα- 
κῶν (τάχα δὲ, οἶμαι, Ἰούδας οὗτος ἐχαλεῖτο οὐ 
πάνυ δὲ σαφῶς ἑπίσταμαι διὰ τὸν χρόνον). Μετέφε- 
pov οὖν αὐτὸν οἱ συνηλιχιῶται νεώτεροι εἰς πολλὰς 
χαχῶν ἐπιτηδεύσεις, φθοράς τε γυναικῶν, xal λα- 
γνείας ἀνοσίους, µαγγανείαις τισὶ μαγιχαῖς ἔπιχει- 
ροῦντες αὐτῷ συνεργεῖν εἰς τὰ τῆς ἀχολασίας, ἀγώ- 
γιµά τινα ἐπιτελοῦντες, xal διὰ ἑπαοιδῶν βιαξόµενοι 
γυναΐῖχας ἐλευθέρας πρὸς τὴν τούτου φθορὰν ἑξ 
ἀνάγχης ἄγεσθαι. Ὁ δὲ Ἰώσηπος xal ὁ οὖν αὐτῷ 
πρεσθύτης, ἀνάγχην ἔχοντες τῷ παιδὶ συνέπεσθαι, 
βαρέως μὲν ἔφερον, πολλάχις δὲ xaX ἐγχλήματα προτ- 
έφερον διὰ λόγων, χαὶ παρῄνουν. Ὁ δὰ μᾶλλον τοῖς 
νέοις ἑπείθετο, χρύπτων τὰ αἰσχρὰ, xaX ἀρνούμενος. 
Οὔτε γὰρ ἑτόλμων ol περὶ Ἰώσηπον ἐξειπεῖν τὰ xaz' 
ἐχείνου φανερῷ τῷ λόγῳ, ἀλλὰ δι’ ἐπιστήμην παρ- 
ᾖνουν. Παραγίνονται γοῦν εἰς Γάδαρα (19), εἰς τὰ 
θερμὰ ὕδατα. Πανήγυρις δὲ ἐχεῖ κατ ἔτος ἄγεται. 
Απέρχονται γὰρ πανταχόθεν ol βουλόμενοι λούσα- 
σθαι ἡμέρας τινὰς, νοσημάτων δῆθεν ἁποδολῆς ἕνε- 
Χεν, ὅπερ ἐστὶ διαθολιχὸν στρατήγηµα. Ἔνθα γὰρ τὰ 
παρὰ τοῦ θεοῦ (20) θαύματα γεγένηται, προῦὔλαδεν 
ὁ δὺ ἑναντίας θεῖναι αὐτοῦ τὰ ὀλετήρια δίχτνα.' Αν- 


p δρόγυνα γὰρ” ἐχεῖσε (21! λούονται. Κατὰ συγχυρἰαν 


amatoriis illecebris ac libidinibus opportunus fue- 


rit. 
(20) "Ev0a τὰ παρὰ τοῦ θεοῦ. Eodem dz- 
monis artificio factum est, quod narrat Hieron. 


* ep. 185 : Ab Adriani temporibus usque ad imperium 


Constantini, per annos circiter CUxxx, in loco Resur- 
reclionis simulacrum Jovis, in Crucis rupe statua ex 
marmore Veneris a gentibus posita colebatur ; existi- 
mantibus persecutionis auctoribus, quod tollerent no- 
bis fidem Resurrectionis et Crucis, si loca sancta per 
idola polluissent. Nam et Gadarenus ager Christi 
Domini przsentia ac miraculis celebratus est (Luc. 
virt, 7 ), que sunt. illa τὰ παρὰ τοῦ θεοῦ θαύμα- 
τα. Quanquam et ad medicam aquarum vim mor- 
bopumque remedia possit veferri 

(21) ΑἈνγδρόγυνα γὰρ ἐχεῖσε. Mira vocis usur 
palio, qua promiseuas utriusque sexus balneas 
fuisse siguificat. Est enim ἀνδρόγννον λούεσθαι, idem 





Mu 


ADVERSUS RJERESES LIB. |. TOM. II. — HAERES. XXX. 


A8 


(i γυνή τις ἑλευθέρα ἔτυχεν ἐν τῷ λουτρῷ, χάλλει Α lavare solent. Ac tum forte erat in balneis ingenua 


ἑαπρέπουσα εὐμορφίας. Καὶ ὁ νεώτερος, θελχθεὶς 
τῷ ἔθει τῆς αὐτοῦ ἀκολασίας, διιὼν ἓν τῷ ἀέρι (22), 
παρενέτριψεν αὑτοῦ τὴν πλευρὰν τῇ πλευρᾷ τοῦ γυ- 
ναίου. Ἡ δὲ ἑαυτὴν ἑσφραγίσατο (25) εἰς ὄνομα Ἆρι- 
ποῦ, οἷα δὴ Χριστιανὴ οὖσα" fj οὔτε ἀνάγκη ἣν παρ- 
ανμεῖν, καὶ ἀνδρογύνως λούεσθαι. Συµθαίνει δὲ 
za τοῖς ἀφελέσι xal ἰδιώταις ἀνθρώποις, παρὰ 
την τῶν διδασκάλων ῥᾳθυμίαν μὴ ἀσφαλιξομένων διὰ 
εἲς διδασκαλίας. Ὅμως ἵνα δείεῃ ὁ θεὺὸς τὰ αὑτοῦ 
βευμάσια, τοῦ ἐπιχειρήματος τὸ μειράχιον ἀπέτυχε, 
στμὶ δὲ ὁ πατριάρχης. Διεπέμψατο Υὰρ πρὸς αὐτὴν, 
χ3ὶ δῶρα ἑτάξατο. Ἡ δὲ τοὺς διαπεµφθέντας ἐξ- 
υάρίσασα, οὐκ ἐχάμφθη τῇ τοῦ ἀχολάστου µαταιο- 
εργίᾳ. 

H. Ἐντεῦθεν οἱ συνεργοῦντες αὐτῷ, Ὑνόντες τὴν 
τοῦ xad ὀδύνην, ἣν εἰς τὸ γύναιον ἀπημπόλησεν, 
ἐπιχειροῦαιν αὐτῷ τινα μείζονα μαγγανείαν χατα- 
σχευάσαι, ὡς αὑτὺς Ἰώσηπός pot χατὰ λεπτότητα 
ὑφηγήσατο. ᾿Απάγουσι yàp τὸν ἅθλιον παῖδα μετὰ 
is ἡλίου ἓν τοῖς πλησιαίτερον τύµδοις. Πολυάν- 
ép δὲ ἆστιν οὕτως ἓν τῇ πατρίδι χαλούµενα σπἠ- 
iua, ἓν πέτραις ὀρυχτὰ χατεσχευασµένα. Ἐκεῖ πα- 
ραλαθόντες τὸν προειρηµένον ol ἅμα αὐτῷ Υόητες, 
ἐπωδάς τινας, καὶ ἐφορχισμοὺς, xal ἐπιτηδεύματα 
ἀσεθείας ἔμπλεα εἰς αὐτὸν ἑἐποιοῦντο, καὶ εἰς ὄνομα 


ac promiscue. Sic in Const. apost. lib. 1, c. 9,'Av- 
ὁρόχυνον Yuvh πιστὴ μὴ λουέσθω. Quod impurissimi 
perdiissimique genus exempli Rome etiam ali- 
quando fuit. Adrianus autem, auctore Spartiano, 
lrscra pro sexibws separavit : quod idem ab Ale- 
xandro postea revocatum. Lampridius : Balnea mi- 
μα Rome exhiberi prohibuit; quod quidem jam ante 
prohibitum | Heliogabalus fieri permiserat. Quanto 
prudentius moderatiusque Romani illi veteres? A 
quibus hoc manavit institutum, & filii cum paren- 
tibus puberes, vel generi non lavarentur, ne palerna 
reverentig auctoritas minueretur , ait Ambros. 1 Off., 
cap. 18, et Cic. » Off. At vero non Christiani modo 
uilibet, sed etiam, quod mirandum ac detestan- 
um magis est, clerici ipsi cum mulieribus pleruimn- 
que lavare consueverant. Qus flagitiosa licentia 
cum in Christianis omnibus, tum in posterioribus 
istis canonum severitate coerceri opus habuit. In 
Laod. can. 30 : "Ott οὐ δεῖ ἱερατικοὺς f] χληρικοὺς, 
1 ἀσχητὰς by βαλανείῳ μετὰ γυναιχκῶν ἀπολούεσθαι, 
μτδὶ πάντα Χριστιανὸν 1| λαϊχόν. ldem et in Trulla- 
ΠΟ velitum est can. 77. Quod sequitur, χατά συγ- 
χυρίαν imposuit Cornario, qui Sycyriam locum esse 
credidit; nam συχυρίαν antea legebatur, non tamen 
Συχυρίαν majusculo Z, ut quidam asserit. 

(22) Διιὼν ἐν τῷ dpt. Cornar., deambulans irt 
atre, Sed ὁ áfjp balnei pars est, ut ex Galeno ad 
Galauc. pridem observatum ab eruditis hominibus ; 
etsi non satis liquet qua pars illa sit. Nos interiin 
solium reddidimus. 

(35) Ἡ δὲ ἑαυτὴν ἐσφραγίσατο. Hic illustrissi- 
mum Annalium conditorem insectatur Casaubonus , 
quod salutaris illius signi virtute Christianam mu- 
lerem e tanto castitatis periculo liberatam ab Epi- 
pbanio dici putet. Quod Epiphanium voluisse ne- 
fa^; sed nec ullam in signo crucis ad eflicienda mi- 
racula propriam inesse virtutem : neque vero aliter 
quam ut piam czeremoniam adhibitam in Ecclesia 
veleri, quae orationi adjuncta animos fidelium ad 
Curisti crucem eveheret. Tun ita subjicit : Quis 
mgare. audebit aliud hoc esse, quam quod. scribit 
Baronius dicere Epiphanium, signi crucis virtute il- 


mulier eximia corporis venustate ac specie : quam 
adolescens inveteratz libidinis aculeo percitus ad- 
amavit, ac per balnearum solium ambulans latus 
suum ad mulieris latus affricuit. Illa in nomine 
Christi semet obsignat; nam Christiana erat : quo 
minus peccare eam, aut lavare cum viris attine- 
bat. Sed hzc plane imperitis atque idiotis ob igna- 
viam doctorum accidere solent, qui ejusmodi ho- 
mines nullis documentis premuniunt. Verum ut sua 
Deus miracula demonstraret, omnibus suis conati- 
bus patriarcha ille adolescens excidit, cum et ad 
eam misisset, et muneribus sollicitasset, illa vero 


: et internuntios contumeliose a se dimisisset, nec 


impudici amatoris artibus eessisset. 

VII. Igitur socii, comperto juvenis moerore, 
quem ex vehementi mulieris amore ceperat, po- 
tentiores quasdam prestigias adornant, ut mihi ipse 
Josephus 132 accuratissime narrabat. Nam post 
solis occasum vicinos ad tumulos infelicem pue- 
rum adducunt. Ibi enim sepulcra sunt, quas po- 
lyandria vocantur, caverne nimirum rupibus in- 
cisze. Quo cum illum adduxissent, magica quzeedam 
carmina et exsecrationes, atque impietatis plenis- 
simas artes adolescentis causa, concepto etiam 
nomine mulieris, expediunt. Interim divino nutu 


lam mulierculam fuisse periculo ereptam ? Hzec ille. 


Sed quam iniqua sit, ut in plerisque aliis, Casau- 
boni illa castigatio, quamque oscitanter hanc Epi- 
phanii historiam legerit, ex eo satis apparet, quod 
num. 8 scripsit Epiphanius : Ὡς οὖν χατίσχυσαν ol 
γόητες * διὰ γὰρ τῆς σφραγῖδος τοῦ Χριστοῦ xal πἰ-. 
στεως ἐδοηθήθη ἡ γυνἠ ΄ τοῦτο τρίτον τῷ Ἰωσήπῳ 
κατηχήσεως ἔργον ἐγίνετο ὅτι οὐκ ἴσχυσεν. ἕνθα ὄνο- 
pz Χριστοῦ, καὶ σφραγὶς σταυροῦ, Φαρµακχείας δύ- 
ναµις. Quid aliud Epiphanius narrat, quam crucis 
precipue signum οἱ invocatiohem nominis Christi 
mulieri presidium attulisse ? Infinita sunt antiquo- 
rum PP. testimonia, quibus illud, quod Casaubo- 
nus negat, efficitur, veterem Ecclesiam vim quam : 
dam salutari crucis signo tribuisse. Czetera ut omit- 
tam, unus omnium instar erit Nazianzeni locus ex 
orat. uj contra Julianum, ubi perfidum illum trans- 
fugam narrat, summo suo in metu ac discrimine ad 
erucis confugisse signum, eoque daemones fugasse : 
Ἐπὶ τὸν σταυρὸν καταφεύγει, xal τὸ παλαιὸν φάρ- 
Xov, xal τούτῳ σημειοῦται χατὰ τῶν φόδων, καὶ 
nb ποιεῖται τὸν διωχόµενον, xal τὰ ἕξης φριχω- 
έστερα' ἴσχυσεν ἡ σφραγίς ' ἠττῶνται οἱ δαίµονες * 
λύονται οἱ φόθοι. Nec absimile eo, quod de sancta 
Justina proditum est, quz cum a juvene quodam 
ad libidinem Cvpriani magi artibus pelliceretur, 
jmmissum sibi dzdemonem eodem crucis signo repu- 
lit : quod ex Eudocie Auguste orat. De sancto Cy- 
priano refert Photius num. 484 : Τούς τε Ρβιαιοτά- 
τους xal χαλεπωτάτους τῶν δαιμόνων πέµψας ἐπὶ 
τὴν παρθένον, καὶ ἠσχυμμένους, xal νενιχηµένους 
τοῦ σταυροῦ τῷ τύπῳ ἐξ αὐτῶν ἐχείνων ἀναμαθών. 
Igitur tou σταυροῦ τῷ τύπῳ perinde ut altera illa, 
Justina d:&emonem fugavit. Neque crucis duntaxat 
expressa figura, sed etiam, B. Mariz Virginis in- 


. vocatione, ut Nazianzenus orat. xvii acriptum reli- 


quit : Καὶ τὴν παρθένον Μαρίαν ἱκετεύουσα ηθη- 
σαι παρθένῳ κινδυνευούσῃ΄ Et virginem Mariam 
rogans, ut periclitanti virgtni opem ferret. Quz tanti 
Patris auctoritas bodierna sectze imperitiam impte- 
tatemque condemnat. 


49 


S. EPIPHANH  * 


420 


factum est, ut hec seni alteri, qui cum Josepho A τῆς προειρηµένης Υνναιχός. "Ex θεοῦ δὲ βουλήσεως 


erat, in animum venerint. Qui re cognita omnia 
cum Josepho communicat. Ác primum calamita- 
tem suam deplorans : O nos, frater, miseros, in. 
quit, ac vasa perdita! cuinam appositi custodes 
sumus? Quid rei esset sciscitatus Josephus, nihil 


ante verbis ab eo didicit, quam manu prehensum . 


senex in eum locum eduxit, ubi cum adolescente 
nefaria illa manus inter mortuorum busta, malefi- 
cii causa, convenerat. Ergo illi foris ad ingressum 
stantes omnia, quz ab iis fierent, exaudiunt, iis- 
demque abeuntibus se subducunt. Neque enim ad- 
modum advesperascebat : sed utpote sub occasum 
solis dubia luce [discerni adbuc oculis aliquid po- 
terat. Mox sceleratis illis a sepulcro digressis, cum 


€ollega Josephus ingreditur. lbi maleficiorum in- B 


BLrumenta reperiunt in humum abjecta, qus, ut 
aiebat, humano potu ac sanguine aspersa, immisto 
pulvere discedentes reliquerant. Tum vero com- 
pertze illorum insidie, cognitumque cujus hzc mu- 
lieris causa molirentur ; itaque quantum artes ille 
possent exspectabant. Cui nihil venefici isti promo- 
vissent, ac se mulier et Christi signo, et fidei prz- 
sidio defenderet, cognitum est, adolescentem tres 
integras noctes illius allicienda: gratia substilisse, 
ac demum spe sua frustratum cum impostoribus 
jurgio contendisse. Tertium hoc Josephus docu- 
mentum Christiane religionis habuit, quo nihil 
adversus Cbristi nomen crucisque signum valere 
maleficia comperit, neque propterea Christianus ut 
esset in animum induxit. 

IX. Secundum hzc Christus ei se in somnis ob- 
jicit: Et, Ego, inquit, sum Jesus, quem majores 
tui in. crucem. egerunt : proinde in me credito. At 
Josephus ne ita 133 quidem perpulsus vehementem 
in morbum ac desperatum incidit. Tum Dominus 
ei rursus apparens ut in se crederet hortatur, ita 
valetudinis compotem futurum. Hoc ubi facturum 
recepit ac repente convaluit, in eadem animi obsti- 
natione perstitit. Quare secundo in morbum dela- 
psus, ac perinde desperatus, cum jam instare tem- 
pus extremum Judsai illius cognati crederent, quod 
ab iis secreto fleri solet mysterium zger audiit. Et- 
enim ex legisperitis quidam natu grandis accedens 


εἰς νοῦν ταῦτα Ίλθε τοῦ ἄλλου πρεσθυτέρου, τοῦ σὺν 
Ἰωσήπῳ τυγχάνοντος. 'O δὲ, αἱσθόμενος τῶν Υ:νο- 
µένων, τῷ Ἰωσήπῳ ἀναχοινούται. Καὶ πρῶτον μὲν 
καλανίσας ἑαυτὸν, ἔφη᾽ Τάλανες, φησὶν, ἡμεῖς, ἀδελφξ, 
xaX ἀπωλείας σχεύη, τίνι προσεδρεύοµεν ; ὁ δὲ Ἱώστ- 
πος, thv αἰτίαν ἑρωτήσας, οὗ πρότερον Ίχουσε παρ' 
αὐτοῦ διὰ λόγων, πρὶν, αὐτοῦ λαθόµενος τῆς χειρὸς ὁ 
πρεσθύτης, ἀπήγαγε τὸν Ἰώσηπον, ἔνθα τὸ ἄθροισμα 
οἱ φθοριμαῖοι μετὰ τοῦ veutépou Ev τοῖς µνήµασι µαγ- 
Υανείας ἕνεχα ἐποιοῦντο. Καὶ ἔξω μὲν τῆς θύρας 
στάντες, τὰ map' ἐχείνων γινόμενα χατηχροάσαντο; 
ἐχείνων δὲ ἑξιόντων, ὑπεχώρησαν. Οὕπω γὰρ 70231 
ἑόπέρα fv, ἀλλὰ ὡς πρὸς αὐτὴν τὴν ἡλίου δύσιν, ἔτι 
δυναµένου ὀφθαλμοῦ ἁμαυρῶς ἰδεῖν. Μετὰ οὖν iv 
τῶν ἀσεθεστάτων ἔξοδον ἀπὺ τοῦ μνημείου οἱ περὶ 
Ἰώσηπον εἰσῃηλθον ' καὶ χαταλαµμθάνουσι xal ἄλλα 
τινὰ ἐπιτηδεύματα περιερτίας χαμαὶ ἑῤῥιμμένα, οἷς 
προσχενώσαντες οὖρα xaX αἷμα, µίξαντες χόνιν, ὡς 
ἐχεῖνος ἔφη, ἐξῆλθον. Ἔγνωσαν δὲ τὴν ἐπιθουλῆν, 
διὰ ποίαν γυναῖχα αὐτοῖς ἑχαχουργῆθη ταῦτα, xal 
παρετηροῦντο el χατισχύσουσιν. Ὡς οὖν o0 κατίσχυ- 


σαν οἱ Ὑόητες (διὰ γὰρ τῆς σφραγΐδος τοῦ Ἀριστοῦ 


χαὶ πίστεως ἐδοηθήθη ἡ vov) ) , ἔγνωσαν τὸν νεώτε- 
pov &v τρισὶ νυξὶ διὰ τὴν τοῦ γυναίου ἄφιξιν προσχαρ- 
τερῄσαντα, εἰς ὕστερον δὲ μαχεσάμενον τοῖς την πε- 
ριεργίαν ποιησαµένοις, ὅτι οὐχ ἑπέτυχε. Τοῦτο 
τρίτον τῷ Ἰωσήπῳ κχατηχήσεως Épyov ἐγίνετο, ὅτι 
οὐκ ἴσχυσεν, Évüa ὄνομα Χριστοῦ xal σφραγὶς σταυ- 
ροῦ, φαρµαχείας δύναµις. O0 μὴν δὲ ἐπείσθη Χρ:- 
στιανὸς γενέσθαι. 

8'. Ἔπειτα φαίνεται αὐτῷ ἐν ὕπνοις ὁ Κύριος, 
φάσχων, ὅτι Ἐγώ εἰμι ᾿Ιησοῦς, ὃν ol col γογεῖς 
ἑσταύρωσαν ' àAAdà πἰστενε εἰς ἐμό. Ὁ δὲ, οὐδ 
οὕτω πεισθεὶς, ὑπέπεσε νόσῳ µεγάλη, xai ἀπηγο- 
ρεύθη. 'O δὲ Κύριος πάλιν ὁπτάνεται αὐτῷ, «fca; 
αὐτῷ πιστεύειν, xal ἰαθήσεσθαι. Ὁ δὲ ἐπαγτγειλά- 
µενος ἀνέσφηλε, xai πάλιν ἑνέμενε τῇ σχληραυχείᾳ. 
El; δευτέραν δὲ πάλιν ὑποπίπτει νόσον, καὶ ὡσαύτως 
ἀπηγορεύθη. Ὑ ποληφθεὶς δὲ τελευτᾷν (34) ὑπὸ τῶν 
συγγενῶν αὐτοῦ Ἰουδαίων, τὸ παρ αὐτῶν ἀεὶ µ»- 
στηριωδῶς Υινόµενον παρὰ τούτων fjxoucs. Τῶν γὰρ 
νομομαθῶν ἀνήρ τις πρεσθύτερος ἐλθὼν εἰς τὸ οὓς 
αὑτοῦ ἁπήγγειλε λέγων ὅτι, Πίστευε ἸΙησοῦν τὸν 


illius hzec auribus insusurrabat : Crede, inquit, Je- p ἑσταυρωμέγον ἐπὶ Πονγτίου Πωλάτου ἡγεμόνος, 


sum sub Pontio Pilato cruci affixum Dei Filium, et 
ex Maria postea genitum, Christum esse Dei, et a 
mortuis excitatum : et ad mortuos vivosque judican- 
dos esse venturum, Omni ego asseveratione con- 
frmo hzc mihi Josephum ipsum in rei gestze expo- 


(24) Ὑποληφθεὶς δὲ τελευτᾷν. Antea legebatur 
ὑπολειφθείς. Vertit. enim Corn.  relictusque velut 
moriturus. Nos ex Regio codice ὑποληφθείς resti- 
tuimus. Quod et narrationis series postulat. Neque 
enim moribundum Judzorum, cognati deseruerant ; 
quos mysticum illud insusurrasse dicit. Hic Epipha- 
nium otiosus quidam nugalor nimiz credulitatis 
accusat, quod falsa Judzi unius aut alterius narra- 
tione inductus existimaverit, morituris omnibus my- 
steriumillud in aurei immurmurari ; scribit enim τὸ 


Υἱὸν θεοῦ ὄντα, καὶ éx Μαρίας ὕστερον γεγενγη- 
µένον, Χριστὸν δὲ ὄντα θεοῦ, xal éx νεχρῶν ἀγα- 
στάντα καὶ ὅτι αὐτὸς ἔρχεται κρῖναι ζώντας 
xal νεκρούς. Ταῦτα ὁ αὐτὸς Ἰώσηπος iv τῇ ὑφη- 
(foe: caque pot ἀνήγγειλεν, ὡς φιλαλήθως ἔστιν 


παρ) αὐτῶν ἀεὶ μυστηριωδῶς µινόµενον [μυζόμενον]. 
Verum ut hzc mera fabula sit, nullam omnino saun- 
ctissimus Pater culpam hac in re sustinet ; qui quod 
3 fide dignis hominibus acceperat, simpliciter, uti 
narratum sibi erat, nullo suo interposito.judicio re- 
tulit. Quid est autem cur de Christo plerosque i 

sibi Judaeorum persuasisse non putemus? Neque 

enim mentitum füisse Josephum comitem vel Cal- 
viuianus iste nisi impudenter finxerit. . 


A21 


ADVERSUS H/ERESES LIB. 1. 10M. 1l. — HAERES. XXX. 


422 


εἰπεῖν. ᾽Αλλὰ Καὶ παρ) ἄλλου τινὸς τὸ τοιοῦτον ἤχουσα A nenda serie narrasse. Quod insuper ab alio quo- 


ἔτι δνίος Ἰουδαίου διὰ τὸν τῶν Ἰουδαίων φόδον, &va- 
μέσον δὰ Χριστιανῶν πολλάχις διατρίδοντος, xal 
Χοριστιανοὺς τιμῶντός τε xal ἀγαπῶντος, συνοδεύ- 
σαντός µοι ἐν τῇ ἑρήμῳ τῆς Βαιθὴλ καὶ Ἐφραϊμ ἐπὶ 
thv ὀρεινὴν ἀνερχομένῳ ἀπὸ τῆς Ἱεριχοῦς, καὶ ἀν- 
τιδάλλοντι πρὸς αὐτὸν περὶ τῆς τοῦ Χριστοῦ παρου- 
σίας, xaY αὐτοῦ μὴ ἀντιλέγοντος. θαυμάζοντι δέ pot, 
χαὶ ἐρωτῶντι αὐτὸν τὴν αἰτίαν (ἣν γὰρ καὶ νοµοµα- 
en; xa δυνάµενος ἀντιλέχειν), τίνος χάριν οὐχ ἀντι- 
μέχει, ἀλλὰ πείθεται περὶ Χριστοῦ Ἰησοῦ τοῦ Κυρίου 
Lady, ἁκούων τὰ τοσαῦτα" ἀπεχάλυψέ μοι xal οὗτος, 
ὡς μέλλων τελευτᾷν Ίχουσε map" αὐτῶν εἰς ἀχοῆν 
ὑτίου Ev φιθυρισμῷ, ὅτι Ἰησοῦς Χριστὸς ὁ σταυρω- 
θεὶς Υἱὸς τοῦ Θεοῦ μέλλει σε Χρίνειν. 'AXM& ταῦτά 


gu περὶ τούτων, καὶ κατὰ τοῦτον τὸν λόγον ἐνταῦθά B 


μοι ἐξ ἀληθινῆς ἀχοῆς παραχείσθω. 


P. "Exc δὲ ὁ Ἰώσηπος ἓν νόσῳ ἣν, xat ἀχουσας 
παρὰ τοῦ πρεσθυτέρου, ὡς προεῖπον, μετὰ τῶν ἅλ- 
v, ὅτι Ἰησοῦς Χριστός σε χρινεῖ, ἔτι ἐσχληρύνετο. 
Ὅ δὲ Κύριος πάλιν πρὸς αὐτὸν κατὰ τὴν αὐτοῦ φίλ- 
ανθρωπίαν δι ὁράματος ἑνυπνίου, Ἰδοὺ, φησὶν, 
γῶμαί σε’ ἀλλὰ ἀναστὰς πἰστενε. ᾽Αναστὰς δὲ πάλιν 
ἀπὸ τῆς νόσου, οὐκ ἐπίστευσεν. Ὑγιαίνοντι δὲ αὐτῷ, 
φαίνεται ὁ Κύριος πάλιν xav ὄναρ, ὀγχαλῶν αὑτῷ 
δ fjv αἰτίαν οὐκ ἐπίστευσεν. Ἐπαγγέλλεται δὲ αὐτῷ 
λέγων 6 Κύριος ὅτι, Εἰς πληροφορίαν πίστεως, εἴ τι 
βούλει kv ὀνόματί µου θεοσήµειον ἐργάσασθαι, ἔπι- 
χάλεσαι, κἀγὼ ποιήσω. Μαινόμενος δέ τις ἣν ἐν τῇ 


πόλει, ὃς γυμνὸς τὴν πόλιν περιῄει, φημὶ δὲ ἓν Τι- C 


6εριάδι, xai πολλάχις ἐνδιδυσκόμενος τὴν ἐσθητα 
διεῤῥήγνυεν, ὡς ἔθος τοῖς τοιούτοις. 'O οὖν Ἰώσηπος, 
βουλόμενος bv πείρᾷ γενέσθαι τοῦ ὁράματος, διστάλ 
ζων δὲ ἔτι, ἄῑδοί χατείχετο. Παραλαμδάνει γοῦν 
εώτον ἕἔνδον, xal ἀποχλείσας τὴν θύραν, ὕδωρ τε λα- 
θὼν εἰς τὴν χεῖρα, xaX σφραγίσας αὐτὸ, ἑῤῥάντισεν 
ἐπὶ τὸν ἐμμανή ἄνθρωπον, φῄσας * Ἐν ὀνόματι τοῦ 
Ἱπσοῦ Ναζωραίου τοῦ σταυρωθέντος ἔξελθε , τὸ δαι- 
µόνιον, ἀπ᾿ αὐτοῦ, xai ὑγιῆς γένηται. Ὁ δὲ ἄνθρω- 
πος, ἀναχράξας μέγα, xal χαμαὶ πεσὼν, ἀφρίσας 
πολλὰ xa σπαραχθεὶς, ἔμεινε πολλὴν ὥραν ἀχίνητος. 
Ἰώσηπος δὲ ὑπενόησε τὸν ἄνθρωπον τεθνάναι. Ὁ δὲ 
μετὰ ὥραν , διατριφάµενος τὸ πρόσωπον, ἀνέστη ' 


piam accepi, qui Judzeus adhuc ob illorum metum 
erat, atque inter Christianos perszpe degebat, eo8- 
que et ebservabat plurimum et amabat: qui per 
Bethelis Ephraimique solitudinem ab urbe Hieri- 
chuntis ad imontium juga tendenti mihi comitem se 
itineris adjunxit. Huic ego cum de Christi Domini 
adventu nonnulía proponerem, nulla in re contra- 
dicebat. Qua re plurimum admiratus, quid causs 
tandem esset hominem interrogavi (et erat alioqui 
legis sux peritus, ac disputandi sane non expers), 
cur, inquam, mihi nihil responderet, ac de Christo 
Jesu Domino nostro mibi consentiret. Ad quz ille 
subjecit, moribundum se quandoque a Judsis in- 
susurrari sibi in aurem leviter audisse, Jesus Chri- 
3tus crucifixus Dei Filius de te judicabit. Sed h:ec 
bactenus, quod ad rem presentem attinet, revera 
ut accepimus dicta sunto. 

X. Redeo jam ad Josephum. Is cum in morbo 
adhuc esset, et a seniore inter alia hec qux» dixi- 
mus jinaudisset, Jesus Christus de te judicabit, ani- 
mum nihilominus ob(irmabat. Jgitur Dominus pro 
ingenti sua erga bomines misericordia iterum ei 
se in somnis objicit, Teque, ait, sanitati restituo; 
surge, modo, δὲ nunc demum credito. Verum ubi 
convaluit, ne tum quidem credidit. lterum ergo 
recuperata jam sanitate per visum ei Dominus of- 
fertur, et quod nondum credidisset accusat. 1344 
Inde amplissima quzdam promittens sic alloquitur : 
Ut tibi, inquit, de religionis mez fide constet, si 
quod in nomine meo prodigium efficere volueris, 
meipsum invoca, ego tibi prestabo. Erat in urbe 
Tiberiade furiosus quidam, nudo corpore circeum- 
cursans, qui cum szpius indueretur, ut ejusmodi 
hominum mos est, vestes suas lacerabat. ln eo 
Josephus quz per visum acceperat experiri gestiens, 
dubitare tamen nonnihil, ac pudure retardari. Con- 
firmato tandem animo intra z:des adducit; et oc- 
clusis foribus aquam manibus hauriens, et amentem 
illum cruce consignatum aspergens : In nomine, 
inquit, Jesu Nazareni cruciflxi exi, dzemon, ab hoc 
homine, isque sanus esto. Ád hzc ille vociferans 
et humi procumbens, atque ex ore spumas egens, 
seseque dilanlans diu permansit immobilis, ut 


xai? θεώμενος τὴν ἰδίαν γύμνωσιν, ἑαυτὸν " ἔχρυψε, y mortuum jam esse Josephus crederet, donec inter- 


xai τὰς χεῖρας ἐπὶ τῇ αἰσχύνῃ ἐπετίθει, µηκέτι φέ- 
ρων ἰδεῖν τὴν ἰδίαν γύµνωσιν. Ἱμάτιον δὲ παρ᾽ αὖ- 
τοῦ τοῦ Ἰωσήπου , ἐξ ὧν εἶχεν, ἀνδυθεὶς, εἰς χατά- 
στασιν συνέσεως xat σωφρονισμοῦ ἑλθών, τῷ τε ἀνδρὶ 
πολλὰ εὐχαριστήσας καὶ θεῷ, γνοὺς, ὅτι δι’ αὐτοῦ 
ἔτνχε τῆς σωτηρίας, Ev τῇ πόλει διεφήµιζε τὸν ἄν- 
δρα, xa γνωστὺν ἐγένετο τοῖς ἐχεῖσε Ἰουδαίοις τοῦτο 
τὸ σημεῖον. θρύλλος δὲ πολὺς Ἰκολούθησεν ἐν τῇ 
πόλει, λεγόντων * ὅτι Ἰώσηπος τὰ γαζοφυλάχια &v- 
οἶξας, xai εὑρὼν γεγραμμένον τὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ, 
xal ἀναγνοὺς, σημεῖα μεγάλα ἑἐργάζεται. "Hv δὲ 
ἀληθὲς τὸ ὑπ) αὐτῶν λεγόμενο», οὐχ ὡς δὲ αὐτοὶ ὑπ- 


* γρ. θεασάµενος. 3 vp. ἔχρυπτε. 


jecto hore spatio vultum perfricans surrexit. Tum 
se nudum animadvertens occultare, ac manibua 
pudenda protegere, eo se habitu corporis esse per- 
moleste ferre. Denique veste ab Josepho ex iis qua- 
rum copia erat injecta, sibi restitutus animoque 
compositus magnas illi secundum Deum gratias 
egit, cujus se beneficio liberatum agnosceret: eum- 
demque tota urbe pervulgavit. lta Judzeorum om- 
nium qui istic erant aures miraculi illius fama 
pervasit. Ex quo rumor ingens percrebuit, ita illis 
jactantibus : Josephus aperto gazophylacio scri- 
ptum Dei nomen invenit, eoque lecto mirifica pore 





495 


S. EPIPHANII 


425 


tenta ac prodigia facit. Neque falso ista differeban- A ενόουν. Ἔτι δὲ ἐπέμενεν Ἰώσηπος σχληρυνόµενος τῇ 


tur, etsi non'eo quo illi suspicabantur modo con- 
tigerant. Interim Josephus inveterata pertinacia 
obduruerat. Sed clementissimus Dominus, qui sese 
diligentibus przcclara quzdam offert consequend:e 
salutis presidia, eadem illis impertit, quos zeternae 
vitz felicitate dignari constituit. 

XI. Per idem tempus cum jam patriarcha Judas 
(ita entm forte vocabatur) ad robustam statem per- 
venisset, Josephum praemii loco apostolatus (digni- 
tatis id nomen est) honore ac commodis exornat. 
Inde cum litteris in Ciliciam proficiscitur. Quo cum 
accessisset, unoquoque ex oppido decumas 135 
ae primitias a provincialibus Judzis exigebat. Ac 
(tum casu contigit, ut nescio qua in urbe in vicina 


χαρδίᾳ. ᾽Αλλά 6 φιλάνθρωπος θεὸς, προφάσεις ἀεὶ — 
διδὺς σωτηρίας τοῖς ἀγαπῶσιν αὐτὸν ἀγαθὰς, 
ταύτας παρέχει τοῖς εἰς ζωὴν καταξιουµένοις ἀνθρώ- 
ποις. 


ΙΑ’. Συµδέδηχε γὰρ αὐτὸν τὸν Ἰώσηπον μετὰ τὸ 
ἀδρυνθηναι Ἰούδαν τὸν πατριάρχην, ὃν προείποµεν 
(τάχα γὰρ οὕτως ἑλέγετο), ἁμοιθῆς ἕνεχα γέρας τῷ 
Ἰωσήπῳ τῆς ἀποστολῆς δοῦναι τὴν ἐπιχαρπίαν. Καὶ 
μετ ἐπιστολῶν οὗτος ἁποστέλλεται εἰς τὴν Κιλίχων 
γῆν. "Oc, ἀνελθὼν ἐχεῖσε, ἀπὸ ἑχάστης πόλεως τῆς 
Κιλιχίας τὰ ἐπιδέχατα xal τὰς ἀπαρχὰς παρὰ τῶν 
ἐν τῇ ἐπαρχίᾳ Ἰουδαίων εἰσέπραττεν. Ἐν τούτω δὲ 


ecclesi: domo diversaretur. Exinde contracta cum B τῷ χαιρῷ κατάγεται πλησιαίτερον τῆς ἐκχλησίας, 


episcopo familiaritate clam ab eo Evangeliorum li- 
brum postulat, ac legit. Et quoniam pro ea quam 
gerebat apostoli functione (ita enim, ut diximus, ea 
dignitas vocatur) summam pre se gravitatem, atque 
in constituenda disciplina severitatem ferebat, cui 
rei prestanda fuerat electus, ac plerosque synago- 
gis prefectos, et sacerdotes, ac presbyteros et 
Azanitus, quo nomine diaconos aut ministros ap- 
pellant, bomines improbos in ordinem redegerat ac 
dignitate privarat, multorum in se convertit odia: 
qui ul eum ulciscerentur, curiosius explorare οἱ 
quz. ab illo gererentur inquirere summopere cupie- 
bant. Ob eas igitur causas aculissime tandem 
oderati ex improviso impetum in aedes faciunt, at- 
que in ipsa Evangeliorum lectione Josephum oppri- 
munt. Hic libro de manibus erepto bominem corri- 
piunt, et ad terram allisum vociferantes, maximis- 
que contumeliis vexantes in synagogam abducunt, 
virgisque caedunt. Primum hoc ab illo legitimum 
certamen pro fide susceptum. Ad hac accurrit urbis 
episcopus, eumque ex illorum manibus eripit. Alias 
deinde cum iter agentem offendissent, sic enim ipse 
narrabat, in Cydnum abjiciunt ; atque illum impetu 


(luminis abreptum ac sub aquas demersum periisse. 


rali magnopere gavisi sunt. Sed is servatus postea 
coelesti lavatione dignatus est. Hinc ad comitatum 
provectus ad Constantini imperatoris amiciliam per- 
venit, eique quidquid sibi acciderat exposuit ; prin- 


οὐχ οἵδ' εἰπεῖν ἓν ποίᾳ πόὀλει. Φιλιοῦται δὲ τῷ ἐχεῖος 
ἐπισχόπῳ, ὃς λεληθότως ᾖτησε παρ) αὑτοῦ τὰ Εὔὐαγ- 
γέλια, xaX ἀνέγνω. Ἐπεὶ οὖν, ola ἁπόστολος (οὕτως 
γὰρ παρ) αὐτοῖς, ὡς ἔφην, τὸ ἀξίωμα καλεῖται ), 
ἑμόριθέστατος xaX χαθαρεύων δήθεν τὰ εἰς χατάστα. 
σιν εὐνομίας , οὕτως ἐπιτελεῖν προθαλλόμενος (25), 
πολλοὺς τῶν χαχῶν κατασταθέντων ἀρχισυναγώγων, 
xai ἱερέων, xat πρεσθυτέρων, xai ᾽Αξανιτῶν τῶν 
παρ) αὐτοῖς (26) διαχόνων ἑρμηνενομένων f) ὑπτρε- 
τῶν, καθαιρῶν τε xal μεταχινῶν τοῦ ἀξιώματος ὑπὸ 
πολλῶν ἐνεχοτεῖτο , οἵτινες ὥσπερ ἀμύνασθαι αὐτὸν 
πειρώμενοι πολυπραγμονεῖν τοῦτον xai ἰχνηλατεῖν 
τὰ παρ) αὑτοῦ γινόμενα οὗ μιχρῶς ἑσπούδαζον. Aux 
τοιαύτην δὲ αἰτίαν πολυπραγµονῄσαντες, ἀθρόως 
εἰσέρρησαν οἴχαδε εἰς τὸ αὐτοῦ ἐφέστιον, χαὶ χατα- 
λαμθάνουσιν αὐτὸν τὰ Εὐαγγέλια διερχόµενον τν 
τε βίθλον χατέχουσι, τὸν δὲ ἄνδρα ἁρπάζουσι, σύρον 
εες χαμαὶ , xai βοῶντες, xat αἰχίας ἐπιφέροντες o) 
τὰς τνχούσας, ἀπάγουσι μὲν εἰς τὴν δυναγωγὴν, xat 
µαστίζονσι τοῦτον, καὶ χατὰ τὸν νόµον οὗτος αὐτῷ 
πρῶτος ἁγὼν γένεται. Ἐπέστη δὲ ὁ ἐπίσχοπος «r4 
πόλεως, xal ἀφείλετο αὐτόν. "Άλλοτε δὲ χαταλαμδά- 
νουσιν αὐτὸν ἐν ὁδοιπορίᾳ τινὶ, ὡς ἡμῖν ὑφηγήσατο, 
καὶ ῥίπτουσιν αὐτὸν εἰς Kübvov τὸν ποταµόν. Tq δὰ 
ῥεύματι αὐτὸν" ἁρπαγέντα ἑτύπασαν, µή πη ἄρα 
ὕλωλεν ὑποθρύχιος γενόμενος τοῖς ὕδασι ' xal ἔχαι- 
pov ἐπὶ τούτῳ. Ὁ δὲ μικρῷ ὕστερον λουτροῦ ἁγίου 
χαταζιοῦται ' ἐσώθη váp. "Άνεισι δὲ ἐπὶ «b. χοµη- 


cipem se Judzeos inter dignitatis locum habuisse; p τᾶτον, χαὶ .βασιλεῖ Κωνσταντίνῳ φιλιοῦται, xal ἂν- 


sed visa sibi frequentia divinitus oblata, invitante 
Domino, ut ad fidei cognitionisque suz sanctissi- 
mam sortem ac salutem sese transferret. At opti- 
mus imperator, Christique revera servus, et divino 
quodam inter principes ardore post Davidem, Eze- 
chiam, et Josiam :stuans, boc illi dignitalis prz- 
mium, quod pavlo ante retulimus, contulit, comi- 
temque fecit, jubens insuper ut quidquid vellet 
optaret. 136 !lle nihil aliud nisí hoc unum maxi- 


1Υρ. ἀφαρπαγέντα. 


(35) Οὕτως ἐπιτελεῖν προδθα-.Ἰόμεγος. Variis 

modis explicari verba isla possunt : sive eo sensu, 
uem reddidimus ; sive quem Cornarius expressit : 
ic enim se facere vretendebat. 


έθετο αὐτῷ τὰ χαθ᾽ ἑαυτὸν ἅπαντα, ὡς Tiv τῶν χατ' 


.Ἰουδαίους ἐξοχωτάτης ἀξίας, xai ὡς αἱ θεοπτίαι 


αὐτῷ πάντη ἐφαίνοντο, Κυρίου αὐτὸν προσχαλουµέ- 
νου εἰς τὴν ἁγίαν χλῆσιν καὶ σωτηρίαν τῆς κατ αὖ- 
τὸν πίἰστεώς τε xal γνώσεως. Ὁ 66 ἀγαθὸς βασιλεὺς, 
δοῦλος ὧν Χριστοῦ ἐν ἀληθείᾳ, xai τὸν xavà Gebv 
ζῆλον tv βασιλεῦσι μετὰ Δαθὶδὸ xal Ἐξεχίαν καὶ 
Ἰωσίαν χεχτηµένος Ὑέρας αὐτῷ δίδωσιν, ὡς ἤδη 
προεῖπον, ἀξιώματος ἓν τῇ αὐτοῦ βασιλεία. Κόμητα 


(26) Kal Αζανιτῶν τῶν παρ᾽ αὐτοῖς. Judzi m 
vocan synagoge ministrum, vel adituum. Vide 
Eliam in Thisbi, 





a AUVERSUS IIAMRESES LIB. I. TOM. Π. — HAERES. XXX. 


426 


γὰρ αὐτὸν χατεστησε (27), φήσας αὐτῷ αἱτεῖν πάλιν A mi beneficii loco postulavit, sibi ut in Jud:»orum 


6 βούλεται. Ὁ δὲ οὐδὲν ᾖτήσατο πλὴν τοῦτο µέγιστον 
χάρισμα τυχεῖν παρὰ τοῦ βασιλέως, τὸ ἐπιτραπῆναι, 
χαὶ διὰ προστάγµατος βασιλιχοῦ οἰχοδομῆσαι Χριστῷ 
ἐχχλησίας ἐν ταῖς πόλεσι xal χώμµαις τῶν Ἰουδαίων. 
Ἔνθα τες οὐδέποτε ἴσχυσεν οἰχοδομῆσαι ἐχχλησίας, 
διὰ τὸ μήτε Ἕλληνα µήτε Σαμαρείτην μήτε Χριστια- 
vhv μέσον αὐτῶν εἶναι. Τοῦτο δὲ µάλιστα ἐν Τιθε- 
ρ4δι, καὶ. ἓν Διοχαισαρείᾳ, τῇ χαὶ Σεπφουρὶν, καὶ 
ἓν Ναζαρὲς, χαὶ ἐν Καφαρναοὺμ., φυλάσσεται παρ) 
αὐτοῖς τοῦ μὴ εἶναί τινα ἄλλου ἔθνους. 

IB Ααθὼν δὲ ὁ Ἰώσηπος τὰ γράμματα xai τὴν 
ἐξονσία) μετὰ τοῦ ἀξιώματος ἐπὶ τὴν Τιθεριάδα 
ἔχεν, ἔχων xal ἐπιστολὰς ἀπὸ τῶν βασιλικῶν ἀναλί- 
σχειν, ἀλλὰ xal αὐτὸς ὀφωνίοις παρὰ τοῦ βασιλέως 


pagis omnibus et oppidis exstruendarum in Christi 
honorem ecclesiarum potestas imperatoris edicto 
fieret. Quibus in locis nemo unquam ecclesias zdi- 
ficare potuerat ; quod nullus inter eos neque gen- 
tjlis, neque Samaritanus, neque Christianus habi- 
taret. Presertimque Tiberiade, Dioczsarez, quz ct 
Sephurim dieitur, Nazareti, Capbarnaümi, ubi di- 
ligenter hoc observant, nemo ut gentis alterius do- 
micilium illic habeat. 


XII. At Josephus acceptis cum ea potestate ac 
dignitate litteris Tiberiadem perrexit, unaque et 
diplomata secum attulit, quibus impensas e fisco 
caperet, cum privatim ipse stipendia ex eodem ac- 


τετιµηµένος. ᾿Αρχεται γοῦν iv Τιθεριάδι κτίζειν. p ciperet. Igitur Tiberiade ecclesiam zedificare cepit. 


Nah; δὲ μέγιστος ἓν τῇ πόλει mpoünmpys* τάχα, 
οἶμαι, ᾿Αδριάνειον τοῦτο ἐχάλουν. ᾿Ατελὲς δὲ τοῦτο 
«) Αδριάνειον διαµένον τάχα οἱ πολίται εἰς δηµόσιον 
λουτρὸν ἐπειρῶντο ἐπισχευάσαι. "Όπερ εὑρὼν ὁ Ἰώ- 
σηπος ix τούτου τὴν πρόφασιν ἔσχε. Καὶ ὡς fn 
εὗρε διὰ τετραπήχων λίθων τετραπέδων, ἕως ὕψους 


τινὸς ἀνεγηγερμένον, ἐντεῦθεν ἄρχεται ποιεῖσθαι τῆς ᾿ 


ἐχχλησίας τὴν ἐπιμέλειαν, ᾿Ασθέστου δὲ ἣν χρεία xal 
τῖς ἄλλης ὕλης. Καμίνους τοίνυν ἔξωθεν τῆς πόλεως 
πολλὰς προσέταξε γενέσθαι, τάχα τὸν ἀριθμὸν Emxá- 
φούρναχας δὲ ἐπιχωρίως ταύτας χαλοῦσιν. Οἱ δὲ 
δεινοὶ, xal πρὸς πᾶν ἐπιχείρημα εὔτολμοι Ἰουδαίοι, 
τις παρ) αὑτοῖς ἀεὶ γινοµένης µαγγανείας οὐχ ἁπ- 
εἰχοντο. Μαγείαις γάρ τισε καὶ περιεργίαις τὸ πῦρ 
χαταδτσαι ol γεννᾶδαι Ἰουδαῖοι ἀπετρίθησαν' ἀλλ᾽ 
οὐχ εἰς τέλος ἴσχυσαν. "Hpvet γοῦν τὸ πῦρ, χαὶ oóx 
ἕπραττεν, ἀλλὰ τῆς ἰδίας, ὡς εἰπεῖν, φύσεως ἐχτὸ; 
ἐγένετο. Ὡς δὲ οἱ «ty χαυστικἣν Όλην παραθάλλειν 
τῷ πυρὶ ἐπιτεταγμένοι, φημὶ δὲ ῥώπαχας, εἴτ οὖν 
φρύγανα, παραθέντες οὐχ ἐνήργουν, τῷ Ἰωσήπῳ τὸ 
πραχθὲν ἐσήμαναν. Δηχθεὶς οὖν τὴν φρένα ὁ &vhp, 
καὶ ζήλῳ ἀρθεὶς τῷ πρὸς τὸν Κύριον, ἕδραμεν ἔξω 
vh; πόλεως ᾽ xai ὕδωρ χελεύσας ἐνεχθήναι ly ἄγγει, 
ἐν χαμΦάχῃ φημὶ, χαχούθιον δὲ τοῦτο (28) οἱ ἐπι- 
χώριοι χαλοῦσι, λαθὼν τὸ αὐτὸ ἄγγος τοῦ ὕδατος Ev- 


(297) Κόμητα γὰρ αὑτὸν κατέστησε. Comitum 
dignitas nudus sine magistratu ac functione plerum- 
que titulus fuit ; ut ex Theodosiano codice constat. 
llanc Constantinus: plerisque, ut refert Eusebius, 
concessit. Eadem per honorarios codicillos a prineipe 
conferehatur. Qua de re ad Themistii orat. iv plu- 
ribus disputavimus, ubi ejusniodi codicilli δέλτοι 
cqupfiato: appellantur a Themistio. In quo ridicula 
est anonymi conjectoris, qui de suburbicariis nuper 
scripsit, oscitantia cum pari impudentia conjuncta. 
Seripserat Themistius oratione illa τν, pag. edit. 
nostrz? 117, se, cum posset omnibus illis ex impe- 
ratoris liberalitate commodís, ac voluptatibus, de- 
liciisque perfrui, 4xósa ταῖς δέλτοις ἀχολουθεῖ ταῖς 
σφυρηλάτοις, hoc est, (πώ tabulas illas consequuntur 
malleo ductiles, communibus illis fructibus fuisse 
contentum, quos cives cateri publicis tesseris at- 
que imperatoris largitione consequerentur, Hoc in 
loco 6A touc σφυρηλάτους conjector nihil aliud quam 
lesseras esse contendit. Verum quid esse potest 
absurdius, quam ex tesseris illis frumentariis cre- 
ere μακρόν illum χατάλογον τῆς τρυφῆς, xal τῆς 
εὐπαθείας redundare posse? Pr:sertim cum, uti 


P^TBOXV. GR. XLI. 


Erat in eadem urbe templum ingens olim οχοίγι- 
ctum, quod Adrianium, nisi fallor, appellabant. 
Quod cum imperfectum hactenus mansisset, oppi- 
dani publicas in balneas commutare studebant. 
Hoc Josephus nactus, ad jid quod animo concepe- 


"ται accommodare instituit. Et ut quadrato lapide 


quaternum cubitorum certam ad altitudinem ere- 
ctum jnvenerat, veteri structure novaa) ecclesi:e 
molem imponere statuit. Ad id calce viva opus erat, 
reliquaque omni materia. lgitur caminos extra ur- 
bem fieri non paucos imperat, septenos circiter, 
quos vulgo fornaces nominant. Sub hzc Judsi ad 
audenda qualibet projeeti ad usitata ei genti male- 
ficia confugiunt Etenim magicis carminibus ac 
prestigiis vim ignis impedire egregii bomines ag- 
gressi sunt; sed non perpetuo potuerunt. Al initio 
tamen cessabat ignis, nihilque coquebat, naturz 
sue velut officio destitutus. Tum qui suppeditando 
igni pabulo, virgultis scilicet ac fruclicibus eraut 
appositi, cum nihil se proficere animadverterent, 
rem ad Josephum deferunt. Pupugit ea res homi- 
nem, statimque covesti in Dominum ardore suc- 
census extra urbem advolat ; aquam postulat ; af- 
fertur in 4160 vase, quod caumpsocen vulgo, illic 
cacubium vocant. Eo coram omnibus accepto (nam 


dixi, tesserarum illa commoda, qu: cum cseteris 
communia caperet, illis opponat, qua ταῖς δέλτοις 
ἀχολουθεῖ ταῖς σφυρηλάτοις. Àge vero ; cum orat.vi, 


p Pag. 166, negat. x^ ἐχείνῃ τῇ δέλτῳ, qua πολιαρ- 


χίαν, hoc est urbis praefecturam, obtinuerat, gloriari 
sese; sed de alia potius, ἣν οὐκ &molncav ἐλε- 
φαντουργοὶ οὐδὲ χρυσοχόοι, hoc est imperatoris filio, 
quem parens fidei sux commiserat, estue ut fru- 
mentariam tesseram conjector bic semniet? Ut ad 
Josephum redeam, confer cum hoc loco quz Euse- 
bius 1 et i De vi/a Constantini refert, quanto hic 
constituendarum ubique ecclesiarum studio flagra- 
verit, utque easdein publicis sumptibus exezdificari 
voluerit. 

(28) Καχούόδιον δὲ τοῦτο. Forte Κουχούμιον, 
Habes bic aquz? benedictione consecrata usum in- 
signem atque fructum. Cui, cum hac scriberem, 
afline quiddam ac geminum occurrit apud Photium, 
nuin. 96, ex Georgio Alexandrino im Actis sancti 
Chrysostomi. Ubi inter czttera Euclize cujusdam fi- 
lium refert a. B. Chrysostomo aqua, cui signum 
crucis impresserat, aspersione desperatissiumo a 
morbo liberatuin. 


15 


&21 


S. EPIPHANII 


4?8 


ad hoc spectaculum Judaeorum turba convenerat, À ὧπιον πάντων (συνηθροίσθη δὲ πλῆθος Ἰουδαίων ἐτ) 


ut rei eventum, ac quid tandem Josephus ageret 
viderent), 137 crucis signum super illud digito 
ducit, ac Jesu nomen invocans magna voce sic lo- 
quitur : [n nomine Jesu Nazareni, quem mei pari- 
ter atque horum omnium, qui hic astant, majores 
in crucem egerunt, hzc aqua vim liabeto ad magi- 
cas artes, maleficiaque omnia restinguenda, quie 
isti compararunt, ab eadeuque vis igni sua resti- 
tuatur, quo Domini domus absolvi possit. His di- 
ctis, fornacibus singulis aquam aspergit. Ita disso- 
lutis przstigiis coram omnibus, ignis efferbuit. Quo 
miraculo commota turba magnis vocibus exclama- 
vit : Unus est Deus, qui Christianos adjuvat ; itaque 
discessit. Ac szpe alias vexantibus Jud:eis tandem 
veleris templi partem exstruxit, in eaque parvani 
ecclesiam condidit, Post inde discedens Scythopoli 
consedit. Diocxsares porro aliisque in oppidis 
postremo ecclesias zdificavit. Ad hzc obiter nar- 
randa digressi fuimus, eorum occasione librorum, 
qui apud Judzos translati reperiuntur, cujusmodi 
est Joannis Evangelium, et apostolorum Aclus 
Hebraice conversi. Sed de hac historica relatione 
hactenus. 


ΧΙΙ. Nunc ad inchoatam de Ebionitis narratio- 
nem Tegrcedior. Siquidem ob Matthei Evangelium 
eo delapsa est oratio, ut ad eam qus a4 aures 
nostras pervenerat historiam enarrandam necessa- 
rio sese converteret. Igitur in eo, quod penes illos 
cst, Matthei Evangelio, quanquam ne integrum 
quidem illud habent, sed adulteratum ac mutilum, 
idque ipsum Hebraicum vocant, ita scriptum est : 
Fuisse certum hominem, nomine Jesum, annorum 
circiter triginta, qui nos elegerit ; qui Capharnaum 
veniens in Simonis, cognomine Petri, «des ingres- 
sus est, apertoque ore suo dixit : Cum secundum 
Tiberiadis locum transirem, Joannem et Jacobum 
Zebedai filios elegi, et Simonem, et Andream, et 
Thaddzum, et Simonein Zeloten, et Judamscarioten, 
et te Mattheum adtelonium sedentem vocavi, ac me 
ipse secutus es. Volo itaque duodecim vos apostolos 
esse ad testimonium ]sraelis. Et erat Joannis 


τὴν θέαν, τὸ ἀποθησόμενον ἰδεῖν σπουδάζοντες, xa! 
ó τι ἐπιχειρήσειεν Ἰώσηπος πράττειν), µεγάλη st 


᾿φωνῇ 6 ἀνῆρ σταυροῦ σφραγῖδα ἐπιθεὶς τῷ ἄγγει διὰ 


τοῦ ἰδίου δακτύλου, καὶ ἐπιχαλεσάμενος τὸ ὄνομα 
Ἰησοῦ, εἶπεν οὕτως Ἐν ὀνόματι Ἰησοῦ τοῦ Να:ω- 
ραίου, οὗ ἑσταύρωσαν οἱ πατέρες µου καὶ τούτων 
πάντων τῶν περιεστώτων, Υένηται δύναμις Ev τούτῳ 
τῷ ὕδατι εἰς ἀθέτηχιν πάσης φαρμακείας καὶ µα- 
γείας, ἧς οὗτοι ἔπραξαν, xat εἰς ἐνέρχειαν δυνάμεως 
τῷ πυρὶ εἰς τὸ ἐπιτελεσθΏῆναι τὸν οἶκον Κυρίον. Kal 
οὕτως λαμθάνει τὸ ὕδωρ ἐν τῇ χειρὶ, καὶ ῥαΐνε, 
ἑχάστῳ φούρναχι ἐχ τοῦ ὕδατος. Καὶ ἀνελύετο μὲν τὰ 
φάρμακα, τὸ πὂρ δὲ ἐνώπιον πάντων ἀνεθλύὺστανεν. 
Οἱ δὲ παρόντες ὄχλοι, χραυγάσαντες, Εἰς e: ὁ 
βοηθῶν τοῖς Ἀρ.στιανοῖς, ἀνεχώρησαν. Ἠολλάκις δὲ 
χαχούντων τὸν ἄνδρα ἐχείνων, εἰς ὕστερον µέρος τ 
τοῦ ναοῦ ἐν Τιδεριάδι olxobop Aca; , χαὶ μιχρὰν ἐχ- 
χλησίαν ἀποτελέσας, οὕτως ἐκεῖθεν ἀνξχώρησεν. Ἐν 
Σχυθοπὀλει δὲ ἐλθὼν, χατέµεινεν. Ἐν Διοχαισαρεία 
δὲ xal ἄλλαις τισὶ τελείως ᾠχκοδόμησε. Ταῦτα δὲ 
πραχθέντα., xaX ἑνταῦθά μοι ἐπιμνησθέντα Ένεχεν 
τῆς τῶν βῥίθλων ἑρμηνείας, πῶς ἀπὸ Ἑλληνίδος τὸ 
χατὰ Ἰωάννην Ἐὐαγγέλιον εἰς Ἑθραϊδα µετέπεσε, 
xai αἱ Πράξεις τῶν ἁποστόλων, ἕως ὧδε τὰ τῆς 
ἑστορίας καὶ ὑφηγήσέως ἑχέτω. 

II". Ἐπάνειμι 65 τὴν χατὰ ᾿Εθίωνος ποιούμενος 
ἀχολουθίαν. Διὰ γὰρ τὸ χατὰ Ματθαῖον Εὐαγγέλιον 
προϊὼν ὁ λόγος τὴν ἀχολουθίαν εἰς ἡμᾶς ἐλθούῦσης 


C Υνώσεως παραθέσθαι Ἠνάγκασεν, "Ev τῷ γοῦν map 


αὐτοῖς Εὐαγγελίῳ κατὰ Ματθαϊῖον ὀνομαζομένῳ, οὐχ 
ὅλῳ δὲ πληρεστάτῳ, ἀλλὰ νενοθευµένῳ, xal ἔχρω- 
τπριασµένῳ, Ἑδραϊχὺν δὲ τοῦτο χαλοῦσιν, ἐμφέρ:- 
ται, ὅτι Ἐγένετό τις &vhp ὀνόματι Ἰηπσοῦς, xat αὐτὸς 
ὡς ἐτῶν τριάκοντα, ὃς ἐξελέξατο ἡμᾶς. Καὶ ἐλθὼν 
εἰς Καφαρναοὺμ, εἰσῆλθεν εἰς τὴν οἰχίαν Σίμωνος 
τοῦ ἐπικληθέντος Πέτρου, xal ἀνοίξας τὸ στόμα 
αὑτοῦ εἶπε, Ἡαρερχόμενος παρὰ τὴν λίµνην Τ:6ε- 
ριάδος ἐξελεζξάμην Ἰωάννην χαὶ Ἰάχωθον υἱοὺς Ζε- 
έεδαίου, χαὶ Σίμωνα, καὶ ᾿Ανδρέαν, καὶ θαδδαῖον, 
καὶ Σίμωνα τὸν Ζηλωτὴν, xai Ἰούδαν τὸν "boxa- 
ρ,ώτην, xaí σε τὸν Μα-θαῖον χαθεζόμενον ἐπὶ τοῦ 
τελωνίου ἐκάλεσα, καὶ χολούθησάς po: Ὑμᾶς οὖν 
βούλομαι εἶναι δεχαδύο ἁποστόλους, εἷς μαρτύριον 


baptizans, et exierant ad eum Pharisei, 148 et D τοῦ Ἱσραήλ. Καὶ ἐγένετο Ἰωάννης βαπτίζων, xai 


baptizati sunt, et omnis Ilierosolyma. Ipse autem 
Joannes habebat vestimentum de pilis camelorum 
et zonam pelliceam circa lumbos suos : et cibus 
ejus erat mel silvestre, cujus sapor erat mannz 
similis, velut lagani frixi cum oleo. Quod eo faciunt, 
ut veritalis sermonem in mendacium commutent, 
et pro eo quod est ἀχρίδας, hoc est locustas, &y- 
xpibac, hoc est epichyta mellita substituant. Porro 
, Evangelium illorum sic incipit: Factum est in die- 
bus Herodis regis Judex, ut veniret Joannes ba- 


(29) Οὗ ἡ yevetc ἦν τοῦ μάννα. Qui tam ab- 
surda interpretatione fucum huic loco faciebant 
hzretici, ad ea respiciebant, qux Exod. xvi et Num. 
xu, de monna leguntur : cujus gustus fuisse dici- 


ἐξηλθον πρὸς αὐτὸν Φαρισαῖοι, xat ἐθαπτίσθησαν, xai 


. &üca Ἱεροσόλυμα. Καὶ εἴχεν ὁ Ἰωάννης ἔνδυμα ἀπὸ 


τριχῶν καµήλου, καὶ ζώνην δερµατίνην περὶ civ 
ὁσφὺν αὐτοῦ. καὶ «b βρῶμα αὐτοῦ, croi, μέλι 
ἄγριον, οὗ ἡ γεῦσις ἣν τοῦ μάννα (29), ὡς ἑἐγχρὶς 
ἐν ἐλαίῳ * ἵνα δηθεν µεταστρέφωσι τὸν τῆς ἀληθείας 
λόγον εἰς ψεύδος, χαὶ ἀντὶ ἀχρίδων ποιῄσωσιν Eyxpi- 
δας ἓν µέλιτι. Ἡ δὲ ἀρχὴ τοῦ παρ) αὐτοῖς Εὐαγγε- 
λίου ἔχει, ὅτι Ἐγένετο ἐν ταῖς ἡμέραις ᾿Ηρώδου τοῦ 
βασιλέως τῆς Ἰουδαίας, Ἠλθεν Ἱωάννης βαττί-ων 


tur, ὡς ἐγχρὶς Ey ἐλαίῳ. Sed nec minus ridicule no- 
stri temporis hzretici quidam vocem ἀχρίδας de- 
pravare conati sunt. 


429 


ADVERSUS ILERESES LIB. I. TOM. Π. — HJERES XXX. 


455. 


βάπτισμα µετανοίας Bv τῷ Ἱορδάνῃ ποταμῷ, ὃς Α plizans baptjsmo peenitenti» in Jordane fluvio, 


ἑλέγετο εἶναι ἐκ γένους ᾿Ααρὼν τοῦ ἱερέως, παῖς 
Ζαχαρίου καὶ Ἐλισάδετ, καὶ ἐξήρχοντο πρὸς αὐτὸν 
πάντες. Καὶ μετὰ τὸ εἰπεῖν πολλὰ, ἐπιφέρει, ὅτι, 
Too λαοῦ βαπτισθέντος, ἦλθε xai Ἰησοῦς, xal ἐδα- 
πτίσθη ὑπὸ τοῦ Ἰωάννου, Καὶ ὡς ἀνῆλθεν ἀπὸ τοῦ 
ὕδατος , ἡνοίγησαν οἱ oüpavol, xai εἶδε τὸ Ἠνεῦμα 
τοῦ θεοῦ τὸ ἅγιον ἐν εἴδει περιστερᾶς κατελθούσης 
xal εἰσελθούσης εἰς αὐτόν. Καὶ φωνὴ ἐγένετο Ex τοῦ 
οὐρανοῦ, λέγουσα Σύ µου EL ὁ Υἱὸς ὁ ἁγαπητὸς, év 
col ηὑδόχησα ' καὶ πάλιν "Eri σήμερον γεγέγ- 
γηχά σε. Καὶ εὐθὺς περιέλαµψε τὸν τόπον φῶς μέγα. 
Ὅ ἰδὼν, φησὶν, ὁ Ἰωάννης λέγει αὐτῷ EU τίς εἶ, 
Κύριε; Καὶ πάλιν φωνὴ ἐξ οὐρανοῦ πρὸς αὐτόν Οὗ- 
tóc ἐστιν ὁ Ylóc µου à ἀγαπητὸς., ἐφ᾽ ὃν ηὐδό- 


χησα. Καὶ τότε, φησὶν, ὁ Ἰωάννης προσπεσὼν αὐτῷ 5 


Dzyvs- Δέομαί σου, Κύριε, σύ µε βάπτισο», Ὁ δὲ 
ἑχώλυεν αὐτῷ, λέγων * "Ἂφες, ὅτι οὕτως baci πρέπον 
πληρωθῆναι πάντα. 


ΙΑ’. "Opa δὲ τὴν παρ) αὐτοῖς παραπεποιημένην 


κανταχόθεν διδασκαλίαν, πῶς πάντα χωλὰ, λοξὰ, xal 
οὐδεμίαν ὁρθότητα ἔχοντα. 'O μὲν γὰρ Κήρινθος xa 
Καρποχρᾶς, τῷ αὐτῷ χρώμµενοι δῃθεν παρ αὐτοῖς 
Εὐαγγελίῳ ἀπὺ τῆς ἀρχῆς τοῦ κατὰ Ματθαῖον Εὐ- 
αγγελίου διὰ τῆς γενεαλογίας, βούλονται παριστᾷν 
ix σπέρµατος Ἰωσὴφ xat Μαρίας εἶναι τὸν Χριστόν. 
Οὗτοι δὲ ἄλλα τινὰ διανοοῦνται. Παραχόψαντες γὰρ 
τὰς παρὰ τῷ Ματθαίῳ γενεαλογίας, ἄρχονται τὴν 
ἀρχὴν ποιεῖσθαε, ὡς προεῖπον, λέγοντες, ὅτι Ἐγένετο, 


φησὶν, £v ταῖς ἡμέραις Ἡρώδου βασιλέως τῆς "lou- C 


δαίας ἐπὶ ἀρχερέως Καϊάφα, $206 τις Ἰωάννης 
ὀνόματι βαπτίζων βάπτισμα µετανοίας &v τῷ πο- 
ταμῷ Ἰορδάνῃ, xaX τὰ ἑξῆς. Ἐπειδὴ γὰρ βούλονται 
τὸν μὲν Ἰησοῦν ὄντως ἄνθρωπον εἶναι, ὡς προεῖπον, 
Χριστὸν δὲ ἐν αὐτῷ γεγενῆσθαι τὸν ἓν περιστερᾶς t 
χαταθεθηχότα, χαθάπερ fón καὶ παρ᾽ ἄλλαις αἱρέ- 
σεσιν εὑρίσχομεν συναφθέντα αὐτῷ, xal εἶναι αὐτὸν 
τὸν Χριστὸν Ex σπέρματος ἀνδρὸς καὶ γυναιχὸς γε- 
γενηµένον. Πάλιν δὲ ἀρνοῦνται εἶναι αὐτὸν ἄνθρωπον 
δῆθεν ἀπὸ τοῦ λόχου, οὗ εἴρηχεν ὁ Σωτὴρ ty τῷ 
ἀναγγελῆναι αὐτὸν, ὅτι Ἰδοὺ ἡ µήτηρ σου xal οἱ 
áó£lpol σου ἔξω ἑστήκασο», ὅτι Τίς µου ἐστὶ 
µήτηρ xai µου dósAgol ; Καὶ ἑκτείνας ἐπὶ τοὺς 
μαθητὰς ti χεῖρα, ὄφη * Οὗτοί εἶσω' οἱ ἆδε.Ἴφοί 
µου xal ἡ µήτηρ, οἱ ποιοῦγτες τὰ θελήµατα τοῦ 
Πατρός µου. Ἐντεῦθεν, ὡς ἔφην τῆς πάσης χυ- 
θείας µεμεστωµένος ὁ Ἐθδίων διὰ πολλῶν μορφῶν 
ὑποφαίνει ἑαντόν' ὡς εἶναι τεράστιον χατὰ τὰ ἄνω 
μοι προδεδηλωµένα. 

IE. Χρῶνται δὲ χαὶ ἅλλαις τισὶ (60) βίόλοις , δη- 
θεν ταῖς Περιόδοις χαλουµέναις Πέτρου, ταῖς διὰ 
Κλέµεντος Υραφείσαις, νοθεύσαντες μὲν τὰ ἐν αὐ- 
ταῖς, ὀλίγα δὲ ἀληθινὰ ἑάσαντες, ὣς αὐτὸς Κλήμης 
αὐτοὺς χατὰ πάντα ἑλέγχει, ἀφ ὧν ἔγραφεν Ἔπι- 


!* Supple εἴδει. 3 Matth. xi, 47-50. 
(30) Χρῶνται δὲ καὶ ἄ-λαις τισἰ. De libro, qui 


Περίοδοι Πέτρου inscriptus erat, meminit Athan. 
ia Syn. eL inter apocrypha cum aliis recenset. Vel- 


quem ferebant ex genere esse Aaronis sacerdotis, 
filius Zacharie et Elizabethz, et egrediebantur ad 
illum omnes. Tum longe postea subjungit: Bapti- 
zato populo venit et Jesus, et a Joanne baptizatus 
est. Cumque ascendisset ex aqua, aperti sunt coeli, 
et vidit Spiritum Dei sanctum columbz species de- 
scendentis εἰ intrantis in sese. Et vox reddita de 
colo dicens : Tw es Filius meus dilectus, in te 
mihi complacui. Et iterum : Ego hodie genui te. Sta- 
timque eo in loco lux ingens affulsit. Qua conspecta 
Joannes sic eum alloquitur : Tu quis es, Domine? 
Rursumquelapsa vox de ccelo : Hic est Filius meus 
dilectus, in quo mihi complacui. Ad hzc Joannes ad 
ejus pedes accidens: Queso, inquit, Domine, tu me 
ipse baptiza. At ille prohibebat eum dicens : Sine; 
ita enim decet nos implere omnia. 


XIV. Vide quam sit eorum undequaque depra- 
vata doctrina; quam claudicantia, distortaque sint 
oninia, nec recti quidquam contineant. Cerinthus 
enim et Carpocrates eodem Matiliei, ut quidem vo- 
lunt, Evangelio freti, ex ejus initio Christique ge- 
nealogia probare nituntur, Christum e Josephi et 
Marie semine esse procreatum. llli contra aliud 
omnino statuunt. Nam omni illa genealogia ampu- 
tata, inde unde diximus initium deducunt : Factum 
esl in diebus Herodis regis Juda, sub principe 
sacerdotum Caipha, ut veniret quidam, Joannes 
nomine, baptizans baptismo poenitentiz in Jordane 
fluvio, etc. Quandoquidem Jesum, ut diximus, merum 


, hominem exstitisse putant, in eoque 139 rese- 


disse Christum, qui columbz specie sit illapsus, 
cum eoque conjunctus ; id quod aliis insuper hzre- 
sibus placuisse reperio ; ita Jesum ipsum esse Chri- 
stum ex utriusque parentis semine prognatum. Rur- 
sum vero non hominem esse Christum ex hoc ejus 
responso colligunt, quod, e&m renuntiatum e:set : 
Ecce mater tua et [rgtres tui [oris stant, hunc in 
modum reddidit : Que est mater mea, et fratres mei? 
et exiendens manum in discipulos dizit : Hi sunt fra- 
tres mei, et maler mea, qui faciunt voluntatem Pa- 


- tris mei*. Hinc ille przstigiis instructus Ebion να- 
D rias se in larvas atque effigies deformat, ut ex iis 


qua» initio dicta sunt tetrum οἱ horribile quoddam 
esse monstrum appareat. 


XV. Sunt et alii libri quibus utuntur, velut Pe- 
tri circuitus a Clemente conscripti, quo in libro 
paucis veris relictis czetera supposuerunt : quein- 
admodum Clemens ipse omnibus íllos modis redar- 
guit iis Epistolis circularibus, qua ab eo scripta in 


uti sunt Περίοδοι Πετρου, ΠἹερίοδοι Ἰωάννου, Περί- 
οδοι θωμᾶ, Ἐὐαγγέλιον. κατὰ θωμᾶ, Διδαχὴ ἁπτοστό 
Moy, Κληµεντια, etc. [Vide Pair. Gr. t. d et 11.] 


401 


S. EPIPHANII 


£52 


sacrosanctis ecclesiis leguntur. Ex quibus constat A στολῶν ἐγχυν.ίων τῶν ἓν ταῖς ἁγίαις bomatas 


. longe ab iis quz in Cireuitibus illis sub ejus no- 
mine adulterina exstant, illius fidem ac sermonem 
abhorruisse. Etenim virginitatem Clemens edocuit, 
isti repudiant : ille Eliam Davidem et Sampsonem 
omnesque prophetas commendat; Ebionitz dete- 
stantur. Quare in Circuitibus istis suum ad institu- 
tum accommodarunt omnia, ac de Petro plurima 
mendacia confinxerunt. Cujusmodi est inter cztera, 
quotidie illum castimoniz causa lavisse, quod isli 
facere consueverunt. Tum ab animatis omnibus et 
carnibus, reliquoque omni, quod carne constet, abs- 
tinuisse; quoniam ab iis tam Ebion olim, quam 
hodie Ebionitz:e omnes abhorrent. Cumque aliquem 
ex illis interrogaveris, cur tandem ab animatis sese 


contineat, aliud nibil prater hoc imperitum et in- b 


sulsum excipiet, quod illa e corporum coilu concu- 
bituque gignantur, se idcirco non vesci. Ex quo il- 
.ud eonsequens est, hos ipsos qui ex eodem viri 
feminzque complexu nati sunt, abominandos esse, 
si vera sunt qux ex ore suo stulte ac ridicule vo- 
muerunt. 

. X Vl. Ceterum baptismo quoque prater quotidia- 
nüunmillum iniliantur, et ex Christianorum Eccle- 
sieque imitatione mysteria quzdam quotanuis ce- 
lebrant, 1440 in quibus panes azymos, et ad alte- 
ram mysterii partem meram aquam adhibent. Duos, 
ut jam dixi, a Deo constitutos asserunt, Christum 
et diabolum. Quorum illi futuri, huic presentis 
seculi potestas est commissa, idque adeo Omnipo- 
teutis illius mandato ad cujusque postulationem 
esse factum. Ob id Jesum ex virili semine produ- 
ctum affirmant, et electum ; itaque Dei Filium ap- 
pellatum ab eo Christum, qui in ipsum columbz 
figura de ccelo delapsus est. Negant vero a Dco il- 
lum esse Patre genitum, sed tanquam unum erx ar- 
changelis creatum, et iis tamen majorem; qui et 
angelis, et universis quz sunt ab Omnipotente 
condita dominetur, et in hunc orbem venerit, atque 
hoc, quod est in illorum Evangelio, docuerit : Ego, 
inquit, ad abroganda sacriflcia veni, et nisi sacri- 
ficare desieritis, Dei in vos ira non cessabit : Ejus- 
modi ergo illorum instituta sunt. Preterea aposto- 
leruin alios Actus circumferunt, in quibus plurima 


ἀναγινωσχομένων , ὅτι ἄλλον ἔχει χαραχτῆρα ἡ Eav- 
τοῦ πἰστις xal ὁ λόγος παρὰ τὰ ὑπὸ τούτων εἰς bvo- 
pax αὐτοῦ ἐν ταῖς Περιόδοις νενοθευµένα. Αὐτὸς γὰρ 
παρθενίαν διδάσχει, καὶ αὐτοὶ οὗ δέχονται. Αὐτὸς 
γὰρ ἐγχωμιάξει Ἡλίαν xat Δαθὶδ xol Σαμγὼν χαὶ 
πάντας τοὺς προφῄτας, οὓς οὗτοι βδελύττονται. Ἐν 
ταῖς οὖν Περιόδοις τὸ πᾶν εἰς ἑαυτοὺς µετήνεγχαν 
χαταφευσάµενοι Πέτρου χατὰ πολλοὺς τρόπους, ὡς 
αὐτοῦ καθ) ἡμέραν βαπτιξοµένου ἁγνισμοῦ ἕνεχεν, 
καθάπερ καὶ οὗτοι ἐμφύχων τε τὸν αὑτὸν ἀπέχεσθαι 
καὶ κρεῶν, ὡς καὶ οὗτοι , xai πάσης ἄλλις ἐδωδῖς 
τῆς ἀπὸ σαρχῶν πεποιηµένης λέχουσιν, ἐπειδ[περ 
χαὶ αὐτὸς Ἐθίων καὶ Ἐδιωνῖται παντελῶς ἀπέχον- 
ται τούτων. "Όταν δὲ ἐρωτήσῃς ἕνα τῶν αὐτῶν , τί 
vos ἕνεχεν ἐμφύχων οὐ µεταλαμθδάνουσι, μὴ ἔχοντές 
τι διηγήσασθαι, ἀποχρίνονται ἀσυνέτως, xal λέγουτι, 
Δίὰ τὸ £x συνουσίας xol µίέξεως σωμάτων εἶναι αὖ- 
τὰ, οὐ µεταλαμθάνομεν * ὡς εἶναι αὐτοὺς ὅλους τοὺς 
ἀπὸ ἐπιμιξίας ἀνδρός τε xal γυναιχὸς βδελυχτοὺς, 
χατὰ τὰ ὑπὸ τοῦ στόματος αὐτῶν ληρωδῶς ἕξεμε- 
θέντα. 

IG'. Βάπτισμα δὲ χαὶ αὐτοὶ λαµδάνουσι χωρὶς ὧν» 
καθ ἡμέραν βαπτίξονται. Μυστήρια δὲ δῆθεν τε- 
λοῦσι χατὰ μίµησιν τῶν ἁγίων Ev τῇ Ἐχχλησίᾳ ἀπὸ 
ἐνιαυτοῦ εἰς ἐνιαυτὸν διὰ ἀζύμων , καὶ τὸ ἄλλο µέ - 
poc τοῦ μυστηρίου δι’ ὕδατος µόνου. Δύο δέ τινας, 
ὡς ἔφην, σννιστῶσιν ἐχ Θεοῦ τεταγµένους, ἕνα μὲν 
τὸν Χριστὸν, ἕνα δὲ τὸν διάθολον * χαὶ τὸν μὲν Xpi- 


( στὸν λέγουσι τοῦ μέλλοντος αἰώνος εἱληφέναι τὸν 


χληρον , τὸν δὲ διάθολον τοῦτον πεπιστεῦσθαι tiv 
αἰῶνα, Ex προσταγῆς δήθεν τοῦ Παντοχράτορος χατὰ 
αἴτησιν ἑχατέρων αὐτῶν. Καὶ τούτου ἕνεχα Ἰησοῦν 
γεγεννηµένον ἐχ σπέρματος ἀνδρὸς λέγουσι, xal 
ἐπιλεχθέντα, χαὶ οὕτω χατὰ ἐχλογὴν Yibv θεοῦ χλτ- 
θέντα. ἀπὸ τοῦ ἄνωθεν εἰς αὐτὸν ἤχοντος Χριστοῦ 
ἐν εἶδει περιστερᾶς. OU φάσχουσι δὲ £x. Θεοῦ Πατρὺς 
αὐτὸν γεγεννῆσθαι , ἀλλὰ ἑχτίσθαι , ὡς ἕνα τῶν &py- 
αγγέλων , μείζονα δὰ αὐτῶν ὄντα ' αὐτὺν δὲ xv- 
ριεύειν xal ἀγγέλων xal πάντων ὑπὸ τοῦ Παντοχρά- 
τορος πεποιηµένων, xat ἑλθόντα xal ὑφηγησάμενον, 
ὡς τὸ παρ᾽ αὐτοῖς Εὐαγγέλιον χαλούμενον περιέχει, 
ὅτι ΗἨλθον καταλῦσαι τὰς θυσίας, xaX ἐὰν μὴ παύ- 
σησθε τοῦ θύειν, οὗ παύσεται ἀφ᾿ ὑμῶν dj ὁργί. 


sunt impietatis illorum vestigia ; hujusque potissi- D Καὶ ταῦτα xat τοιαῦτά τινά ἐστι τὰ παρ᾽ αὐτοῖς Ezi- 


mum auctoritate libri ad oppugnandam veritatem 
armantur. Quippe certos illic gradus, in iisque Ja- 
cobi narrationes quasdam explicant, quibus adver- 
sus templum et sacrificia, ignemque qui est in al- 
tari declamans inducitur. 


Accedunt el alia quamplurima longe stolidissima. 
Ut vel Paulum ipsum illic accusare non erubuerint 
mendacissimis quibusdam sermonibus, quos falso- 
rum ex tllo grege apostolorum error atque impro- 
bitas excogitavit. Siquidem Tarsensem illum no- 


* Del. forte τά. 


κηδεύµατα, Πράξεις δὲ ἄλλας χαλοῦσιν ἁποστόλων 
εἶναι, ἐν olg πολλὰ «ng ἀσεθείας αὐτῶν ἔμπλεα, 
ἔνθεν τὰ ' οὗ παρέργως χατὰ τῆς ἁληθείας ἑαντοὺς 
ὥπλισαν. ᾿Αναθαθμοὺς γάρ τινας χαὶ ὑφηγήσεις ὅτ- 
θεν tv τοῖς ἀναθαθμοῖς Ἰαχώθου ὑποτίθενται, ὡς 
ἐξηγουμένου χατά τε τοῦ ναοῦ xai τῶν θυαιῶν, xará 
τε τοῦ πνρὸς τοῦ Ev τῷ θυσιαστηρίῳ. 

Καὶ ἄλλα πολλὰ χενοφωνίας ἔμπλεα * ὡς xol wo 
Παύλου ἐνταῦθα κχατηγοροῦντες οὐκ αἰσχύνοντα" 
ἐπιπλάστοις τιαὶ τῆς τῶν Ψευδαποστόλων αὐτῶν 
χαχουργίας xaX πλάνης λόγοις πεπο'ηµένοις' Ταρσέᾶ 
μὲν αὐτὸν, ὡς αὐτὸς ὁμολοχεῖ, xal οὐχ ἀρνεῖται, }έ- 


y 


ADVERSUS H/ERESES LIB. I. TOM. li. — HERES. XXX. 


NT. 


ἵοντες ΄ ἐξ Ἑλλήνων δὲ αὐτὸν ὑποτίθενται, λαδόντες A náànant ; id quod ipse non negat, imo palam pro- 


τὴν πρόφασιν ἓκ τοῦ τόπου διὰ τὸ φιλάληθες ὑπ 
αὑτοῦ ῥηθὲν, ὅτι Ταρσεύς slju , ovx ἀσήμου xó- 
«εως πολίτης. Elsa φάσχουσιν αὐτὸν εἶναι Ἕλληνα, 
xai Ἑλληνίδος μητρὸς xai Ἕλληνος πατρὸς παῖδα. 
Ἀναδεθηχέναι 6k εἰς Ἱεροσόλυμα, xai χρόνον Ext 
μεμενηκέναι * ἐπιτεθυμηχέναι δὲ θυγατέρα τοῦ 
ἱερέως πρὸς v&gow ἀγαγέσθαι , xal τούτου ἕνεχα 
προσήῄλυτον γενέσθαι, xal περιτμηθῆναι, Εἶτα μὴ 
λαθόντα τὴν κόρην ὠργίσθαι, xal κατὰ ἐπιτομῆς 
γεγραφέναι, xal χατὰ Za66ávou xa νομοθεσίας. 


17. ᾽Αλλὰ κατὰ πάντα τρόπον συχοφαντεῖ ὁ δειγὸς 
ὄφις οὗτος, χαὶ πτωχὸς τῇ διανοίἰᾳ. Ἐδίων γὰρ ἔχει 
ἀπὸ 'Efpaixi εἰς Ἑλλάδα φωνὴν τὴν ἑρμηνείαν xco- 
χός. Ητωχὸς γὰρ ὡς ἀληθῶς χαὶ τῇ διανοίᾳ xa τῇ ἐλπί- 
δι χαὶ p ἔργῳ, Χριστὸν ἄνθρωπον φιλὸν νοµέσας, καὶ 
οὕτως Ev πτωχείᾳ πίστεως τὴν ἑλπίδα περὶ αὐτοῦ 
χἐχτηµένος. Αὐὑτοὶ δὲ δῄᾳθεν σεμνύνονται , ἑαυτοὺς 
φάσχοντες πτωχοὺς, διὰ τὸ, φασὶν , ἓν χρόνοις τῶν 
ἀποστόλων πωλεῖν τὰ αὐτῶν ὑπάρχοντα , καὶ τιθέ- 
ναι παρὰ τοὺς πόδας τῶν ἁποστόλων , xal εἰς πτυ- 
χείαν χαὶ ἁποταξίαν µετεληλυθέναι. Καὶ διὰ τοῦτο 
χαλεῖσθαι ὑπὸ πάντων φασὶ πτωχοί. Οὐδὲ τοῦτο δὲ 
ἀληθὲς παρ ἀὑτοῖς, ἀλλὰ φύσει τῷ ὄντι Ἐδίων 
ἐχαλεῖτο, χατὰ προφητείαν, οἶμαι, ὁ πτυχὸς χαὶ τά- 
Jag, τὸ ὄνομα Ex πατρὸς αὐτοῦ καὶ μητρὸς αὐτοῦ 
χεχληρωµένος. Πόσα δὲ ἄλλα δεινὰ καὶ παραπε- 
ποιηµένα, xal µοχθηρίας γέµοντα παρ) ἀὐτοῖς ἐπι- 
τηδεύεται; "Όταν γάρ τις ἐξ αὐτῶν f| νόσῳ περιπέ- 
σοι, ἢ ὑπὸ ἑρπετοῦ δηχθείη, χάτεισιν εἰς τὰ ὕδατα, 
χαὶ ἐπιχαλεῖται τὰς ἐπώνυμίας τὰς Ev τῷ Ἠλξαϊ τοῦ 
τε οὐρανοῦ καὶ τῆς γῆς, τῆς τε ἁλὸς χαὶ τοῦ ὕδατος, 
τῶν τε ἀνέμων καὶ ἀγγέλων τῆς δικαιοσύνης, φασὶ, 
xai τοῦ ἄρτου xai ἑλαίου. Καὶ ἄρχεται λέχειν, Βοη- 
θητέ pot, xal ἁπαλλάξατε ἀπ᾿ ἐμοῦ τὸ ἄλγημα. 


Ἠδη δέ µοι χαὶ ἀνωτέρω προδεδήλωται , ὡς ταῦτα 
μὲν Ἐθίων οὐχ δει, μετὰ καιρὸν δὲ οἱ σὺν αὐτῷ 
συναφθέντες τῷ ἩἨλξαϊ ἐσχήχασι μὲν τοῦ Ἐδίωνος 
τὴν περιτομὴν xal τὸ Σάόθατον καὶ τὰ ἔθη᾽ τοῦ δὲ 
Ἠλξαϊ τὴν φαντασίαν ὥστε νοµίζειν μὲν τὸν Ἀριστὸν 
εἶναί τι ἀνδροείχελον ἐχτύπωμα ἁόρατον ἀνθρώποις, 
μιλίων ἐνεγηχονταξξ τὸ μῆχος, δῆθεν σχοΐνων εἰχο- 


fitetur. Addunt et a gentilibus oriundum esse, cu- 
jusdam occasione loci, in quo ipse quod res erat 
ingenue proponit. Tarsensis, inquit, ego sum, nee 
urbis obscura civis *. Ex quo gentilem fuisse colli- 
gunt, et utroque parente genüli procreatum. Cum- . 
que Hierosolymum accessisset, et ibidem aliquan- 
diu mansisset, pontificis filiam ducere statuisse. 
Quare proselvtum se fecisse, ac circumcisionem 
usurpasse. Pustea quod ab eo conjugio excidisset, . 
iratum adversus circumcisionem et Sabbatum, le- 
gemque scripsisse. 

XVII. Sed apertam calumniam struit callidus ille 
serpens, animoque 1 4]. mendicus. Ebion quippe lle- 
braica vox Grzca lingua mendicum sonat, Est autem 


D wereticus iste revera mente, spe factisque mendicus, 


utpote qui Christum merum esse hominem: existimet, 
in eoque spem cum quadam fidei mendicitate collo- 
cet. At enim isli de ea re gloriantur, seque mendicos 
praedicant, quod apostolorum, inquiunt, tempore 
mos esset bona sua distrabere, et ad illorum pedes 
abjicere *. Itaque se illorum exemplo ad mendicita- 
tem redigi, ac bonis omnibus abdicare, proindeque 
passim mendicos appellari. Sed hoc ab illis ex inge- 
nio confictum est ; nam Ebioni proprium hoc erat 
nomen, non sine vaticinio tamen aliquo, quo men- 
dicus infelixque fore significaretur, cum a parenti- 
bus id nominis accepisset. Quam vero alia multa 
et perperam affectata, et scelerata ac nefaria eorum 
instituto geruntur! Quoties enim aliquis illorum in 
morbum incidit, aut a serpente morsus est, ad 
aquas descendit. lbi appellationes omnes, qua El- 
xai complexus est, invocat, coeli videlicet ac terra, 
salis et aque, ventorum et angelorum, ut vocant, 
justitie; panis item et olei. Deinde solemne hoc 
carmen concipit : Adeste mihi, et hunc a me dolo- 
rem depellite. 

Jam hoc antea declaravimus, omnia haec Ebio- 
nem nescisse; ejusque discipulos aliquanto post 
cum Elxai coalescentes ab Ebione circumcisionem 
ac Sabbatum, aliosque ritus accepisse. ΑΌ Elxai 
vero somnium illud, ut Christum formam esse 
quamdam humanz similem, neque hominibus aspe- 
ctabilem esse fingerent; longitudine millium xcvi, 


σιτεσσάρων, τὸ δὲ πλάτος σχοίνων ES, μιλίων εἶκοσι- ῃ qui sunt schoeni quatuor et viginti ; latitudine schoe- 


τεσσάρων τὸ πάχος δὲ χατὰ µέτρησιν ἄλλην τινά. 
Ανειχρὺ δὲ αὐτοῦ ἑστάναι xaX τὸ ἅγιον Πνεῦμα ἓν 
εἶδει θηλείας ἁοράτως * xal «b αὑτὸ τοῦ αὐτοῦ µέ- 
«pou. Καὶ πόθεν , φησὶν, ἔγνων τὰ µέτρα; Ἐπειδὴ, 
φησὶν, εἶδον &nb τῶν ὀρέων, ὅτι αἱ χεφαλαὶ ἔφθανον 
αὐτῶν  χαὶ τὸ µέτρον τοῦ ὅρους χαταμαθὼν , ἔγνων 
Χριστοῦ τε xat τοῦ ἁγίου Πνεύματος τὰ µέτρα. δη 
δέ µοι περὶ τούτων εἴρηται ἐν τῇ κατὰ 'Oacalov ai- 
ῥρέσει. "Ev παρεξόδῳ δὲ ταῦτα πεποίηµαι νῦν, ἵνα 
ph τὰ παρ ἑχάστῳ ἔθνει τε χαὶ αἱρέσει ὄντα, εὗρι- 
σχόμενα δὲ xal παρ᾽ ἑτέροις, νοµισθείη κατὰ λ/θην 
ὑφ᾽ ἡμῶν εἱρῆσθαι. 


'! Aci. 3, 99. ? Act. av, o4. 


norum vi, hoc est millium xxiv; crassitudini deni- 
que aliam mensuram attribuunt. Prope ipsum vero 
stare Spiritum sanctum muliebri figura, ita tamen 
ut videri nequeat ; ejusdemque esse mensur:e. Ro- 
ges unde eas mensuras acceperint. E montibus, in- 
quiunt, observatas babemus, quorum ad verticem 
illorum capita pertingebant ; quare montium altitu- 
dinem dimensi, Christi ac sancti Spiritus magnitu- 
dinem comperimus. Verum de his in Ossaeorum hz- 
resi jam ante disputavimus. Et nunc obiter ea per- 
surinximus, ne quod penes unamquamque nationem 
ac sectam reperitur, id si in aliis quoque cerneretur, 
alieno loco per oblivionem commemoratum putares. 





439 ! 


ma errorem suum disseminaverit, nihilominus spi- 
nosorum suorum germinum stolonumque radices 
' ex Nabathza atque Paneade potissimum trahit, nec- 
non et Moabitide, Cochabisque, quod Basanitidis 
oppidum est trans Adraos : et in insula Cypro. Est 
lioc illis insuper jn more positum, ut adolescentulos 
citra maturam.zetatem ad nuptias compellant, idque 
adeo a magistris potestate facta. Habent enim pre- 
sbyteros suos, ac synagoge principes; nam syna- 
gogam conventus suos, non ecclesiam nominant, ac 


Christi solum nomen pre se ferunt. Neque vero , 


unis duntaxat nuptiis affinitates inter se conjun- 
gunt, sed si cui divortium facere libuerit, ac no- 
vum inire matrimonium, ad tertias εἰ septimas usque 
nuptias permittunt. Quidvis enim apud illos agere 
conceditur. Porro Abrahbamum, et Isaacum, ac Jaco- 
hum, et Moysen, atque Aaronem admittunt, una cum 
Jesu, filio Nave, qui Moysis duntaxat successor, 
neque quidquam amplius fuerit. Secundum hos nul- 
jum ajium ex prophetis asciscunt, sed cum exse- 
cratione proscribunt ac derident, puta Davidem et 
Salomonem, atque Isaiam, Jeremiam, Danielem, 
Ezechielem ; quibuscum Eliam at4ue Eliseum re- 
pudiant. Neque enim illorum vaticiniis assentiuntur, 
sed iis maledicentissime detrahunt ; sed neque aliud 
preter Evangelium recipiunt. Quod ad Christum 
spectat, veritatis hunc esse prophetam sentiunt, et 
Christum Dei Filium progressione quadam virtutis, 


S. EPIPHANII 
1442 XVII. Ergo Ebion tametsi in Asia, ac Ro- A 


436 

IH'. 00xc; μὲν οὖν 6 Ἐθίων χαὶ αὐτὸς ἓν τῇ ᾿Ασίᾳ 
τὸ 3 εἶχε χ{ρυγµα καὶ Ῥώμη, τὰς δὲ ῥίζας τῶν ἆχαν- 
θωδῶν παραφυάδων ἔχουσιν ἀπό τε cnc Nafa- 
τέας (351) xai Πανεάδος τὸ πλεῖστιν , Μωαθί- 
τιδός τε χαὶ Κωχάδων τῆς ἐν τῇ Βασανίτιδι γῇ 
ἐπέχεινα ᾿Αδραῶν' ἀλλὰ χαὶ ἓν τῇ Κύπρφ. 'Avay- 
χάζουσι δὲ, χαὶ παρ) ἡλικίαν ἐχγαμίζουσι τοὺς νέους, 
ἐξ ἐπιτροπῆς δῃηθεν τῶν παρ᾽ αὐτοῖς διδασχαλίων. 
Ἡρεσθυτέρους Y&p οὗτοι ἔχουσι xaX ἀρχισυναγώγους. 
Σνυναγωγἣν δὲ οὗτοι χαλοῦσι τὴν ἑαυτῶν ἐχχλησίαν, 
καὶ οὐχὶ ἐχκλησίαν ' τῷ Χριστῷ δὲ ὀνόματι µόνον 
σεμνύνονται ' xal οὐ µόνον ἑνί τινι γάµμῳ τὰς σνν- 
αφείας ποιεῖσθαι, ἀλλ εἰ χαὶ θελἠσειό τις τοῦ πρώτου 
γάμου διαζεύγνυσθαι, ἑτέρῳ δὲ συνάπτεσθαι, ἐπιτρέ- 
πουσιν ἄχρι καὶ δευτέρου xal τρίτου xal ἑδδόμου 
γάμου. Ἡάντα γὰρ παρ αὐτοῖς ἁδεῶς πράττεται. 
'A6paàp δὲ ὁμολογοῦσι xoi Ἰσαὰχ xoY Ἰαχώθ' 
Μωῦσην τε xat ᾽Ααρὼν, Ἰησοῦν τε τὸν τοῦ Νανη, 
ἁπλῶς διαδεξάµενον Μωῦσέα , οὐδὲν δὲ ὄντα. Μετά 
τούτους δὲ οὐχέτι ὁμολογοῦσί τινα τῶν προφητῶν, 
ἀλλὰ xaX ἀναθεματίζουσι xal χλενάξουσι , Δαθίδ τε 
xai τὸν Σαλομῶνα, ὁμοίως δὲ τοὺς περὶ "Haatay xal 
Ἱερεμίαν xaX Δανιῆλ καὶ Ἰεζεχιήλ' Ἠλίαν τε xal 
Ἐλισσαῖον ἀθετοῦσιν. Οὐ γὰρ συντίθενται, βλασφτ- 
μοῦντες τὰς αὐτῶν προφητείας ' ἀλλὰ µόνον τὸ Εὖὺ- 
αγγέλιων δέχονται. Τὸν δὲ Χριστὸν προφήτην λέγουσι 


"enc ἀληθείας , καὶ Χριστὸν Ylbv Θεοῦ xav& mpoxo- 


πὴν, καὶ κατὰ συνάφειαν ἀναγωγῆς τῆς ἄνωθεν πρὸς 
αὑτὸν γεγενηµένης. Τοὺς δὲ προφῄτας λέγουσι συν- 


et conjunctione cum Deo factum, quatenus ad sub- C έσεως (52) εἶναι προφήτας, xa οὐκ ἀληθείας. Ab- 


limia colestiaque provectus est. Prophetas vero 
non veritatis, sed intelligentiz: esse prophetas arbi- 
trantur. Proinde Jesum solum prophetam et homi- 
nem, Deique Filium esse, licet merus homo sit, ut 
lam diximus. Qui ob egregiam virtutem Dei Filius 
appellari meruerit. Neque vero Moysis Pentateu- 
chum integram admittunt, sed quzdam verba cir- 
cumscribunt. Quod si de esu animatorum illud ob- 
Jicias : Cur Abrahamus vitulum cum lacte angelis 
apposuerit!; aut cur Noemus illa comederit, et di- 
vinitus responsum acceperit, Macta et manduca * : 
quidve insuper Isaacus et Jacobus, ac Moyses simi- 
liter in solitudine sacrificaverint : negat Ebionita se 
illis eredere. Et quid mea refert, inquiunt, ubi semel 


1193 Evangelimn allatum est, qui 'in lege conti- D 


nentur evolvere? Ündenam igitur tenes quas ad 
Moysen, Abrahamumque pertinent? Novi enim a 
vobis justos illos praedicari, iisque vos parentibus 


! Gen. xvii, 59... * Gen. 1x, 3. ? Leg. fortasse τε. 


(51) 'Azxó ve cnc Ναδατέας. Corrupta vox est Na- 
6ατέας. Neque enim iis in locis Nabatea ulla, nisi fal- 
lor. Nabathea quidem, sive Nabatzea Arabiz Felicis 
regio est, aut ei certe proxima, hoc est Petre 
pars. Quare non dubito quin Batanea hoc loco 1e- 
gendum sit, Qua est Syri regio, Palmyrenz vi- 
cina, et Paneadi ; Ptolem, Steph. : Βατανέαι συνοικία 
Συρίας, f| xai Βατανέα ἑνικῶς. Adde et in Og regno 
fuisse. Hinc pro eo, quod Hebrzi, Grzcique Og re- 
gem Dasan appellant, Chaldaus 132 habet, quod 


τὸν δὲ µόνον θέλουσιν εἶναι προφήτην, xaX ἄνθρωπον, 
καὶ Υἱὸν Θεοῦ, xaX Χριστόν * καὶ φιλὸν ἄνθρώπον, 
ὡς προείποµεν, διὰ δὲ ἀρετὴν βίου ἤχοντα εἰς τὸ 
καλεῖσθαι Yibv Θεοῦ. Οὔτε γὰρ δέχονται τὴν Πεντά- 
τευχον Μωῦσέως ὅλην , ἀλλά τινα ῥήματα ἀποθάλ-- 
λουσιν, Όταν δὲ αὐτοῖς εἴπῃς περὶ ἑμφύχων βρώ- 
σεως * Πῶς οὖν ᾿Αθραὰχμ παρέθετο τοῖς ἀγγέλοις τὸν 
µόσχον xal τὸ γάλα ; f| πῶς ἔφαγε Nos, xal ἤχουσεν 
ἀπὸ θεοῦ λέγοντος, θῦσον καὶ φάγε; πῶς δὲ Ἰσαὰχ 
καὶ Ἰαχὼθ ἔθυσαν τῷ θεῷ , ὁμοίως δὲ χαὶ Μωῦσῆης 
ἐν τῇ ἐρήμῳ; ἐκχείνοις μὲν ἀπιστεῖ, xal. φησι’ Τίς 
χρεία µε ἀναγινώσκειν τὰ ἓν τῷ νόμῳ, ἑλθόντος 
τοῦ Εὐαγγελίου; Πόθεν σοι τοίνυν τὰ περι Μωῦσέως 
καὶ ᾽Αθραὰμ εἰδέναι; Οἶδα γὰρ, ὡς ὁὀμρλογεῖτε αὖ- 
τοὺς εἶναι δικαἰους, xal πατέρας ἑαυτῶν ἐπιγρά- 
φεσθε. Εἶτα ἀποκχρίνεται, καὶ λέγει, ὅτι Χριστός 
pot ἀπεχάλυψε * xaX βλασφημεῖ τὰ πλείω τῆς νοµο- 
θεσίας, xai τοὺς περὶ Σαμφὼν xai Aa6 καὶ 


ad Batanexw vocabulum accedit, ut ad xu Jos. Ma- 
sius observat. In eodem Basanitico tractu fuit et 
Edrai *yw, Grece 'A5pat. Quam Adram Ptolem. 
putat idem Masius. Qu:se in Ceelesyria a Ptolem. nu- 
meratur. 

(53) Τοὺς δὲ προφήτας «έγουσι συγέσεως. 1n- 
teliigentiz prophetas, non veritatis, appellatos ideo 
credideriw, quod tametsi rerum altissimarum in 
telligentia essent sapientiaque prediti, non tamen 
mendacio omni caruerint. 


o1 
Ἠλίαν xai Eapouh) xaX Ἐλισσαῖον xai τοὺς ἄλλους. 


ADVERSUS HJERESES Lip. I. 


TOM. II. — ILERES. XXX. 
gloriari. Ad hzec ita respondent : Sibi id a Christo 


patefactum. Ergo bonam legis partem contumeliose traducunt, et. Sampsonem ac Davidem, liam, 


Eliseum czterosque respuunt. 


I&'. Ἑλέγχεται δὲ πανταχόθεν ὁ ἀγύρτης ὑπὸ τοῦ A — XIX. Sed 4 Christo Domino penitus impostor 


Σωτῆρος, διαῤῥήδην xai ὡς 6v συντόµῳ, ἀπὸ μιᾶς 
λέξεως τὸ πᾶν αὐτοῦ ἑλέγχοντος τῆς ἁπατηλῆς δι- 
ἑασχαλίας, xai λέγχοντος' Ἡ θε Ἰωάννης ἐν 
ὁδῷ (35) δικαιοσύνης μήτε ἐσθίων, µήτε πίνων, 
xul Aérovci, Δαιμόγιον ἔχει. " HAOsv. ὁ Ylóc τοῦ 
ἀγθρώκου ἐσθίων xal πίνων. Καὶ οὐ πάντως, ὅτι 
xiv τὸ τυχὸν οὐχ Ἠσθιεν ὁ Ἰωάννης, ἢ πᾶν ὁτιοῦν 
Ίσθιεν ὁ Σωτὴρ, ἵνα τις ὑπολάέοι καὶ τὰ ἀπηγορευ- 
μένα. Ἡ Γραφὴ δὲ τὴν ἔμφασιν δηλοῖ τῆς ἀληθείας, 
ὡς τὸ φάγον αὐτὸν εἶναι καὶ οἱνοπότην οὐδὲν ἕτερόν 
ἐστιν ἢ τὸ ! χρἐα Σσθίειν καὶ οἴνον πίνειν» καὶ τὸ, 
μὴ ἐσθίων, μήτε πίνων, ὅτι χρεῶν οὐ µετείληφε καὶ 
οἵνου, ἀλλ' f) ἀχρίδων µόνων ὁ Ἰωάννης χαὶ µέλι- 
τος µετελάμδανε, δῆλον δὲ, ὡς καὶ ὕδατος. Τίς δὲ 


ille manifesteque refellitur, qui depravatam omnem 
ejus doctrinam paucis verbis redarguit, cum ita lo- 
quitur : Venit Joannes in via justitie non mandu- 
cans, neque bibens, εἰ dicunt, Demonium habet. 
Venit Filius hominis manducans et bibens?*. Quod 
perinde non est accipiendum ac si Joannes nulla 
emnino re, Christus omnibus promiseue, adeoque 
prohibitis, vesceretur. Sed Scriptura vim veritatis 
expressit, ut, non manducans et bibens, idem sit ac : 
Joannem carnibus vinoque non usum, nibil prater 
Jocustas ac mel edisse, ut aquam interim adhibuisse 
credatur. Ecquis nescit Christum Dominum excita- 
tum a mortuis comedisse ; quemadmodum veritatis 
Evangelia continent? Oblatum ei panem ac piscis 


οὐκ οἶδε τὸν Σωτῆρα ἀναστάντα ix νεκρῶν xal φα- B essi particulum, de quibus cum manducasset, aposto- 


όντα, χαθάπερ ἔχει τὰ ἅγια Εὐαγγέλια τῆς ἆλη- 
θείας, ὅτι Ἐπεδόθη αὐτῷ ἄρτος καὶ µέρος ὁπτοῦ 
ἐχθύος ' xal λαδὼν ἔφαγε, xal ἔδωκε τοῖς µαθη- 
ταις’ ὣς καὶ ἐπὶ τῆς θαλάσσης τῆς Τιθεριάδος πε- 
ποίηχε, καὶ φαγὼν, καὶ διαδούς. Καὶ πολλὰ ἔστι 
περὶ τούτου λέγειν. Acl δέ µε χατὰ λεπτότητα εἰς 


lis suis reliquias impertiit *. Id quod ad Tiberiadts 
mare fecit, edit, inquam, ac distribuit *. Qua dere 
plurima dicenda nobis occurrunt. Sed ad putidos 
illos absurdosque sermones, qui ab ipsis instituun- 
tur, singillatim refellendos atque evertendos trans- 
ferenda nobis est oratio. 


τὸν τούτων τῶν ῥημάτων τῶν ἑώλων τε xal σαθρῶν παρ) αὐτοῖς χηρυττοµένων Ίχειν ἔλεγχον, xal τὴν 


αὐτῶν ποιεῖσθαι ἀνατροπὴν. 

K'. Καὶ πρῶτον μὲν περὶ τοῦ Χριστοῦ, ὅτι οὐ 
φιλὸς ἄνθρωπος ῥητέον. Οὐ δύναται γὰρ ὁ γεννηθεὶς 
κατὰ πάντα ἄνθρωπος σημείου ἕνεχα τῷ κόσµῳ ὃδο- 
θήσεσθαι" ὡς περὶ αὐτοῦ προεθέαπιζε τὸ ἅγιον 


Πνεύμα, ὅτε τῷ Αχὰς ἔλεγεν' Αἴτησαι σεαυτῷ C 


σηµεῖον. Κἀάκείνου μὴ αἰτήσαντος, τότε qnoi) ὁ 
προφήτης Αὐτὸς Κύριος δώσει ὑμῖν σημεῖον" 
Ἰδοὺ ἡ παρθένος ἐν γαστρὶ ἔδει. Παρθένος δὲ 
οὐ χαλεῖται (04) ἡ συναφθεῖσα ἀνδρὶ, xat γαμηθεῖσα 
γυνή παρθένος δὲ ἐχείνη χυρίως λέχοιτ᾽ ἂν dj ἄνευ 
ἀνδρὸς τὴν σύλληψιν τοῦ θεοῦ Λόγου χατὰ ἀλήθειαν 
ἐσχηχυῖα ΄ ὡς χαὶ αὐτὸς Ἡσαῖας (55) ἓν ἄλλῳ τόπῳφ 
φησί’ duri κραυγῆς ἑχ πόλεως, φωνη ἑχ vaob, 
φωνὴἡὴ Κυρίου ἀγταποδόσεως, ἁγταποδιδόντος 
τοῖς ἀντιχειμέγοις. Πρὶν ἢὴ τὴν ὡδίγουσαν ce- 
xg, πρὶν ἢ éA0sw τὸν πόνο» τῶν ὡδέίνων, ἑἐξ- 
έρυγε, xal ἔτεκεν ἄρσεν. Τίς ἤκουσε τοιοῦτον; 
ἡ τίς ἑώρακε τοιαῦτα; El ὥδιγε γη ἐν µιᾷ ἡμέρᾳ, 
xal ἔτεχεν ἔθγος εἰς ázat ; ὅτι ὥδινε xal ἔτεχε 
Lui τὰ παιδία αὐτῆς. ᾿Εγὼ 66 ἔδωκα τὴν προσ- 


δοκίαν ταύτην, καὶ οὐκ ἐμνήσθησαν., «έγει Κύ- D 


! 1ρ. χρέας, 


* Matth. xi, 18,19. 
6-10. 


5 Luc. xxiv, 42. 


(93) Ἡ.10ε» Ἰωάννης àv ὁδῷ. Hec verba ἓν 
ὁδφ διχαιοσύνης, vel ab Epiphanio inserta, vel li- 
brariorum vitio intrusa sunt. 

(54) Παρθένος δὲ οὗ xaAsitai, Vide omnino qux 
erudite ad jllum Isai9e locum disserit Hieron. de 
voce : in qua calumniari Judei solent. Sed et 
Basilius ad vit Isa. eodem argumento adversus Ju- 
deos utitur, quo Epiphanius Ebionitos redarguit. 
Quod, nisi parituram virginem propheta significas- 
δρυ, frustra tanquam signum illud ipsum regi de- 


XX. Ac primum de Christo, non merum homi- 
nem esse demonstrabimus. Neque enim qui nihil 
omnino sit preter hominem, signi instar exhiberi 
mundo potest: quod Spiritus sanctus de Christe 
predixit, cum ita Achazo locutus est: Pete iib: 
signum. lllo vero petere detrectante, propheta sub- 
jecit : Ipse Dominus dabit vobis signum : Ecce virgo 
concipiet *. Virginis porro nomine non ea mulier 
signiflecatur qux nupserit, et cum viro conjuncta 
sit, sed ea demum proprie virgo, dicitur, qux divi- 
num Verbum in se absque ullo viri complexu ge- 
nuerit. Quemadmodum 1444 lsaias alio in loco te- 
statur : Voz * clamoris ex urbe, vox e templo, voz 
Domini retributionis, retribuentis inimicis. Ante- 
quam perluriens pareret; antequam veniret dolor 
parius, e[fugit, et. peperit masculum. (uis audivit 
unquam tale? et quis vidit Inic simile? NunquM par- 
turiit terra die una : et peperit. gentem simul? quia 
pariurivit et. peperit Sion filios suos. Ego vero dedi 
hanc exspectationem, et non recordati sunt, dicit Ρο: 
minus. Quenam jgitur ea est exspeclatio? quinam 


* Joan. xxu, sqq. 5 1sa. vii, 10 sqq. * Isa. rxvi, 


nuntiasset, 

(95) 'Qüc καὶ αὐτὸς 'Hcatac. Hunc 1saiz locum, 
quem de Christi Domini generatione, ac sacrosan- 
che Virginis partu intelligit Epiphanius, Patres 
omnes ad spiritalem Ecclesi: partum referunt ; 
quz sine ullo dolore, pene momento infinitos Chri 
sto filios peperit, paritque quotidie. ]1ta D. Hieron., 
Theodoretus, Cyrillus, Euseb. lib. 4 Fecles. histor., 
cap. 4, aliique complures. 


* 


458 . 





459 


5$. EPIPHANII 


40 


hi lii, nisi quod citra parturiendi laborem Virgo A ριος. Ποία δὲ προσδοκία, xaX ποῖα παιδία, ἀλλ f) τὸ 


pepererit, quod nusquam antea contigerat? quod- 
que is qui illius est causa productus, Joannes ος di- 
vina promissione Elizahetha, prognatus sit, licet 
illum antequam pareret mater parturierit ? Quanam 
ergo fronte nudum hominem fuisse Salvatorem au- 
dent asserere? quod si verum esset, nonne cogni- 
tione comprehendi posset, contra quam de eo Hie- 
remias testetur? Hono, inquit, est, et quis cognoscet 
ipsum ! ? Etenim de eo loquens propheta istud usur- 
pat : Quis cognoscet ipsum? Atqui simplicem si ho- 
mínem intelligat, omnino vel eum pater ipse, vel 
mater, cognatique omnes, ac vicini, tum contuber- 
nales ac cives cognoscerent. 

Jam vero quoniam ita Mariz ille fetus exstitit, 
idem ut Dei Verbum e ccelo prodierit : neque virili 
de semine, sed coelesti patre genitus, sine tempore 
initioque ullo, postremis temporibus in uterum in- 
sinuare se Virginis, forimatamque ex ea carnem in- 
duere voluit : propterea, JTomo quidem est, ait, sed 
quis cognoscet ipsum? quandoquidem Deus e ccelo 
descendit, unigena Filius, ac Deus Verbuin. Sed 
incredibilis quzedam est aberrantium a veritate isto- 
run infelicitas, qui prophetarum, angelorumque 
testimoniis relictis ad haereticum Ebionem adhzere- 
scere maluerunt, qui ex animi sui libidine Judaica 
instituta complexus sese tamen a Judais abaliena- 
vit. Quippe Gabriel cum nuntium suum ad Virgi- 
nerm perferret, occurrente illa : Quomodo fiet istud, 
quoniam virum non cognosco ? quo securitati consu- 
leret adjecit : Spiritus Domini superveniet in te, et 
virus Altissimi obumbrabit te : ideoque et quod na- 
scsiur ex le sanctum, vocabitur Filius Dei *. Ubi 
per haec verba, 14B quod nascetur, ab ipsa car- 
nem, et quidquid ad humanam naturam attinet 
duxisse significat : tum virtutem Altissimi, ac Spi- 
ritum sanctum e ccelo sauctam Virginem obum- 
brasse ; unigenamque Dei Filium ac Deum Verbum 
jn terras delapsum, hominem esee factum, ac de 
beata Virgine revera procreatum. Quam multa sunt 
istiusmodi testimonial Ego vero quemadmodum 
pollicitus sum, ne longior hoc in opere esse cogar, 
latius evagari non soleo. 

XXI. Venio nunc ad ea quz de Petro ac ceteris 


IIzpü£vov γεννῆσαι ἄνευ ὠδίνων, ὅπερ οὐδαμοῦ γε- 
γένηται; xal τὸ τὸν δι αὐτὸν ἀπὸ Ἐλισάθετ χατὰ 
ἐπαγγελίαν ἩὙεννηθέντα Ἰωάννην maia, ei xai 
Ἰωάννης δι ὠδίνων γεγέννηται; Πῶς οὖν οὗτο. Ex 
σπέρματος ψιλὸν ἄνθρωπον ὁρίζονται τὸν Σωτῆρα ; 
πῶς δὲ οὐ γνωσθῄήσεται, ὡς καὶ Ἱερεμίας περὶ αὑ- 
τοῦ (36) φησιν, ὅτι "Αγθρωπός ἐστι, xal cic Tvo- 
σεται αὐτόν; Διηγούμενος γὰρ ὁ προφήτης περὶ 
αὐτοῦ ἔλεγε' Tíc Υ»ώσεται αὐτόν; El δὲ περὶ da- 
λοῦ ἔλεγεν ἀνθρώπου, πάντως ἂν xal ὁ πατὴρ αὑ- 
τὸν ἑγίνωσχε, χαὶ ἡ µήτηρ, συγγενεῖς τε χαὶ γείτο- 
VEG, Φὐσχηνοί τε xat συμπολῖται. 


Ἁλλ' ἐπειδὴ £x Μαρίας μέν ἐστι τὸ γέννημα, 


D ἄνωθεν δὲ ἆλθεν ὁ Θεὸς Λόγος, οὐχ ἀπὸ σπέρµατος 


ἀνδρὸς, ἀλλ &x πατρὸς μὲν, ἄνωθεν γεννηθεὶς ἐν 
ἀληθείᾳ ἀχρένως xal ἀνάρχως, ἐπ᾽ ἑσχάτων δὲ των 
ἡμε ρῶν εὐδοχήσας ἐν μήτρᾳ γενέσθαι Παρθένου, καὶ 
ἐξ αὐτῆς ἀναπλάσαι εἰς ἑαυτὸν τὴν σάρχα. Ad 
τοῦτο, φησὶ, xai ΄Αγθρωπος μέν ccc tle δὲ γνώ- 
σεται αὐτόν; ὅτι Geb; ἄνωθεν Ίλθεν, ὁ  povoré.ts 
Geb; Λόγος. Πολλὴ δὲ ταλαιπωρία τῶν πεπλανηµέ- 
νων, τῶν χαταλειφάντων μὲν προφητῶν μαρτυρίας 
xai ἀγγέλων, xaX ἀνασχομένων Ἐθδίωνος τοῦ πε- 
πλανηµένου, τοῦ τὴν ἑαυτοῦ ἡδονὴν βουλοµένου πλη- 
ροῦν, xal τὰ Ἰουδαϊχά μεταχειριζομένου, xa ἀπὸ 
Ἰουδαίων Ἠλλοτριωμένου. Ὡς ὁ μὲν Γαθρι]λ, ὅτε 
τῇ Παρθένῳ εὐηγγελίζετο, αὐτῆς λεγούσης, Πως 
ἔσται ταῦτα, ὅτι ἄνδρα οὐ γινώσκω; τὸ ἀσφαλὲς 
ὑποτιθέμενος ἔφη: Πνεῦμα Κυρίου ἐπελεύσεται 
ἐπὶ σὲ, xal δύναμις 'Υψίστου ἐπισκιάσει cot. 
Διὸ xal τὸ γεγνώμενον ἐκ coU ἅγιον κ.ηθήσεται 
Yióc θεοῦ. Ἐν τῷ γὰρ εἰπεῖν τὸ γεν ὦώμενον, 
ἔδειξε μὲν τὴν σάρχα ἀπ᾿ αὐτῆς, καὶ τὴν ἄλλην 
ἐνανθρώπησιν, ἄνωθεν δὲ ἀπ οὐρανῶν τὴν δύναμιν 
τοῦ Ὑψίστου, καὶ τὸ ἅγιον Πνεῦμα ἐπισχιάσαι τῇ 
ἁγίαᾳ Παρθένῳ, καὶ ἄνωθεν χαταθεθηχέναι τὸν µο- 
νογενῆ Θεοῦ Θεὸν Λόγον, xal ὡς ἐνηνθρώπησε, xai 
ὡς ἀπ᾿ αὐτῆς bv ἀληθείᾳ ἐγεννήθη. Πόσα δὲ ἄλλα 
ἐστὶ τοιαῦτα! Ἐίωθα δὲ, ὡς ὑπεσχόμην, ph διὰ 
πλάτους φέρεσθαι, ἵνα μὴ εἰς ὄγχον πολὺν ἀγάγω 
thv πραγµατείἰαν. 

ΚΑ’. Περὶ δὲ τῶν ἄλλων ££; διηγήσοµαι, ὧν τε 


apostolis mentiuntur. Petrus, inquiuut, lavabat p κατὰ Πέτρου xal τῶν ἄλλων ἁποστόλων χαταφεύδον- 


quotidie, priusquam cibum sumeret. In quo circu- 
latorum ejusmodi incredibilem calumniam, ac va- 
ferrimum in ea tradenda disciplina consilium in- 
tuere. Etenim quod inquinautur szpius, ac per 
lasciviam pleraque in vita peccant, quo sibi certam 
spem ac fiduciam concilient, aqua largius utuntur, 
ut seipsos decipiant, dum repetitis hisce lavationi- 
bus puros se esse posse confidunt. Atque haec per 


! Jerem. xvii, 9. * Luc. 1, 94, 55. 

(56) Ὡς xa! ᾿Ἱερεμίας περὶ αὐτοῦ. Neque hic 
locus ad Christóm proprie perlinet : tametsi pleri- 
que PP. ad eum sensum traxerint ; quos reprehen- 
dit Hieronymus. Cujus quidem interpretationis cau- 


ται. "Ότι, qnolv, ὁ Πέτρος xa0' ἑχάστην ἡμέραν 
βαπτισμοῖς ἐχέχρητο, πρὶν fj xai ἄρτου αὐτὸν µε- 
ταλαμθάνειν. Καὶ ὅρα τὸ αὐτῶν συχοφάντηµα, xal 
τὸ ὕπουλον τῆς ἀγνρτώδους αὐτῶν διδασχαλίας. λὸ 
τοῦ γὰρ αὐτοὺς µεμµιάνθαι, xal λαγνὰστέρως πολλά- — 
χις πολλὰ πράττειν ἐπὶ vh γῆς, εἰς πεισμονὴν της 
ἑαυτῶν πληροφορίας τῷ ὕδατι δαψιλῶς χρῶνται, ἵνα 
δῆθεν ἑαυτοὺς ἁπατήσωσι, διὰ βαπτισμῶν ἔχειν τὴν 


sam attulit LXX lectio : qui ab Hehrzo et Vulgata 
discrepant. Nam Hebraica vox UN, inscrutabile , 


sive desperabile significat. At illi Ὁ ἩΝ hioc est homo, 
legerunt. 


8t ADVERSUS ILERESES LIB. 1. TOM. 1I. — ILERES. XXX. 


A3 


χάθαροιν νοµίζοντες. Καὶ ταῦτα εἰς τοὺς ἀποστόλους Α summam: contumeliam in apostolos transferre hon 


ἐμπαροινεῖν οὐχ αἰσχύνονται. Καΐτοι τοῦ Κυρίου 
ἑλέγχοντος αὐτῶν τὴν καχοτροπίαν, v τῷ «τὸν Πέ- 
τρον εἰρηχέναι, ὅτε Ίλθε τοὺς πόδας αὐτοῦ νίψαι, 
ὅτι OD μὴ γης τοὺς πόδας µου εἰς τὺν αἰῶνα, 
χαὶ τὴν ἀνθυποφορὰν ὑπὸ τοῦ Σωτῆροςξιέναι, ὅτι 
Ἐὰν μὴ »ίψω σου τοὺς πόδας, οὐκ ὄχεις µέρος 
μετ ἐμοῦ. Κἀχείνου πάλιν ἀνταποχρινομένου, ὅτι 
0v µόνον τοὺς πόδας, ἀ.1.λὰ καὶ τὴν χεφα.λἡν, 
φπαὶν ὁ Κύριος, ὅτι Ὁ «ἰουσάμενος ἅπαξ οὐ 
xpelav ὄχει τὴν χεφα.ὴν, εἱ μὴ τοὺς πόδας µό- 
γον" ἔστι γὰρ xa0apóc ÓAoc. "Έδειξεν οὖν, ὅτι 
οὐ χρὴ ῥβαπτισμοῖς χρῆσθαι, xal ἔθεσιν ἀνωφελέσε, 
χαὶ ἐντάλμασιν ἀνθρώπων, χα) διδασκαλίαις, ὡς 
χαὶ ἓν ἑτέρῳ Εὐαγγελίῳ συνῳδὰ τῷ προφήτῃ λέγει" 


"0 Jaóc οὗτος τοῖς xslAscl µε cui, ἡ δὲ καρδία D 


αὐτων πόῤῥω ἀπέχει dx! ἐμοῦ. Μάτην δὲ σέ- 
6orral µε, διδάσκοντες iac xa (ac, ἐντά ἃματα 
ἀνθρώπων. Ἐτεὶ χατὰ ποίαν αἰτίαν ὀμέμφετο 
τοὺς Φαρισαίους xal γραμματεῖς «οὺς βαπτισμοῖς 
χρωµένους ξεστῶν xol ποτηρίων xai τῶν ἄλλων, 
καὶ πυγμῇ τὰς χεῖρας νιπτοµάνους, xaX τελείως 
ἀποφαίνεται, ὅτι «b ᾽Αγίαπτοις χερσὶν ἐσθίευ οὐ 
χοιγοῖ τὸν ἂνθρωπον; Ὥστε οὐ µόνον τὸ βαπτἰ- 


erubescunt. Quanquam Dominus illorum nequi- 
tiam manifeste redarguit, cum ad Petri Javandos 
pedes accedens, eo dicente : Non lavabis milli pedes 
in eternum, subjecit illico : Nisi lacero pedes tuos, 
non habebis partem mecum *. Αά quie Petro respon - 
dente : Non solum pedes, sed et caput ; Dominus 
adjecit : Qui lotus est semel, non opus est, ut caput 
lavet, sed pedes duntaxat: est enim. mundus totus *. 
Quibus verbis declaravit lavationibus ejusmodi, ac 
supervacaneis ritibus, hominumque mandatis ac 
doctrinis uti nihil attinere. Cui quidem consenta- 
nea sunt, qua a quodam propheta dicuntur : Popu- 
lus iste labiis me honorat, cor autem ipsorum longe 
est a me; [(rustra vero colunt me, docentes doctri- 
nas, mandata hominum *. Quid est enim quod 
Phariseos ac scribas arguebat, quod baptismos 
adhiberent urceorum et calicum, ac csterorum id 
genus *, et crebro manus abluerent ? cum ita de- 
mum pronuntiat : Jllotis manibus mandecare non 
inquinare hominem ". Quare non eorum modo lo- 
tiones damnavit, 149 sed et manus abluere su- 
pervacaneum esse docuit, neque [íraudi cuiquam 
esse, quod manus nolit eluere, 


ζεσθαι τούτων ἀνέτρεψεν, ἀλλὰ χαὶ τὸ νίφαι χεῖρας περιττὸν εἶναι ἔδειξε, xal τῷ βουλομένῳ τὰς χεῖ- 


ῥας (91) νίπτεσθαι μὴ εἶναι βλάθην. 

ΚΒ’. Πῶς δὲ περὶ χρεωφαγίας οὐχ εὐθὺς ἡ αὖὐ- 
τῶν ἄνοια ἑλεγχθήσεται; Πρῶτον μὲν τοῦ Κυρίου 
ἑσθίοντος τὸ πάσχα τῶν Ἰουδαίων" πάσχα δὲ τῶν 
Ἰουδαίων πρόδατον fjv xai ἄζυμα, κρέα προδάτου 
ὁπτὰ πυρὶ ἑἐσθιόμενα, ὡς xal οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ λέ- 
Ίουσι' Ποῦ θέΊεις ἐτοιμάσωμέ» σοι φαγεῖν τὸ 
χάσχα; Καὶ αὐτὸς ὁ Κύριος λέγει’ ᾽Απέλθετε εἰς 
τὴν xóAm, καὶ εὑρήσετε ἄνθρωπον» βαστάζοντα 
κεράµιον Όδατος, καὶ ἀχο.ουθήσατε αὐτῷ ὅπου 
ὑπάτει, καὶ εἴπατε τῷ οἱκοδεσπότῃ' Ποῦ ἐστι 
Γὸ κατά.Ίυμα, ὅπου ποιήσω τὸ πάσχα μετὰ τῶν 
μαητῶν µου ; Καὶ δεἰξει ὑμῖν ὑπερῷον ἑστρωμό- 
γον. &xet ἑτοιμάσατε. Πάλιν δὲ αὐτὸς ὁ Κύριος 
λέχει Ἐπιθυμίᾳ ἐπεθύμησα τοῦτο τὸ πάσχα 
ραγεῖν μεθ ὑμῶν. Καὶ οὐκ εἶπεν ἁπλῶς πάσχα, 
ἀλλὰ τοῦτο τὸ πάσχα, ἵνα µή τις μεθοδεύσῃ εἰς τὴν 
ἑαυτοῦ ὑπόνοιαν. Πάσχα δὲ ἦν, ὡς εἶπον, χρέα ὁπτὰ 
πνρὶ, καὶ τὰ ἄλλα. Αὐτοὶ δὲ, ἀφανίσαντες ἀφ᾿ ἑαυ- 
των τὴν τῆς ἀληθείας ἀχολονθίαν, ἤλλαξαν τὸ ῥητὸν, 
ὅπερ ἐστὶ πᾶσι φανερὸν ix τῶν συνεζευγµένων 
λέξεων. Καὶ ἐποίησαν τοὺς μαθητὰς μὲν λέγοντας ’ 
Ποῦ θέλεις ἑτοιμάσωμέν σοι τὸ πάσχα φαγεῖν; 
xil αὐτὸν δῃθεν λέγοντα. Μὴ ἐπιθυμίᾳ ἐπεθύμησα 
χρέας τοῦτο τὸ πάσχα φαχεῖν μεθ ὑμῶν; Πόθεν δὲ 
οὐ φωραθήσεται fj αὐτῶν ῥᾳδιουργία, τῆς ἀχυλουθίας 
χραζούσης, ὅτι tb μῦ xal τὸ ἧτά ἐστι προσθετά. 
Ἀντὶ τοῦ γὰρ εἰπεῖν, Επιθνμίᾳ ἐπεθύμησα, αὐτοὶ 
προσέθηχαν τὸ μὴ ἑπίῤῥημα, Λὐτὸς δὲ ἁληθῶς De- 
T^ Ἐπιθυμίᾳ ἐπεδόμησα τοῦτο τὸ πάσχα ga- 


ΧλΙΗ, Jam quod ad usum carnium spectat, 
nonne corum statim amentia convincitur? Primt 
quod Dominus Judzorum pascha comederit. Con- 
stabat autem pascha Judeorum agno, ac sine fer- 
mento subactis panibus : agni porro carnibus 
vesci mos erat assatis igni, qued οἱ apostoli ipsi 
testantur. Ubi vis, inquiunt, paremus tibi comedere 
Pascha ? Quibus Dominus respondit : Ite in civita- 
tem ; et invenietis hominem amphoram aqua porian- 
tem, sequimini eum quocunque ierit, et dicite patri- 
familias : Ubi est diversorium, ubi pascha cum di- 
scipulis meis faciam? Et ostendet vobis cenaculum 
siratum : etibiparate*. Ierumque Dominus: Desiderio, 
ait, desideravi hoc pascha manducare vobiscum Ἱ. Ne- 
que pascha simpliciter dixit, sed hoc pascha ; ne 
quis dictum illud subdole ad opinionem sua.u ac- 
commodaret. Ac pascha illud carnes erant, uti 
diximus, igni tostsee, cum aliis quibusdam. At illi 


D veritatis serie ex ingenio sublata, verba illa mu- 


tarunt, quod est ex conjunctis dictionibus unicui- 
que perspicuum. Quare discipulos ita loquentes fa- 
ciunt : Uri vis paremus tibi comedere pascha ? Chri- 
stum vero ad ea respondentem : Nunquid desiderio 
desideravi comedere carnem hoe pascha vobiscum ? 
Atqui facile est sceleratam hanc illorum fraudem 
detegere, cum ea qua sequuntur aperte clamitent, 
ambo esse elementa perperam addita, videlicet µ 
el η. Nam pro eo quod est, desiderio desideravi, 


edi, p, id est, num, adverbium adjunxerunt, 


! Joan, xii, 6 sqq... * Isa. xxix, 10. * [sa. xxix, 15; Matth, xv, 8,9. * Marc. vit, 8. 5 Mattb, xv, 20. . 


* Matth.;xxvi, 47..." Luc. xxii, 15. 


(5 Kal τῷ βουΊομέγῳ τὰς χεῖρας. Lege τῷ μὴ βουλομένῳ. 


ανα 


S. ΕΡΙΡΗΑΝΗ 


4” 


Christus porro verissime dixit, Desiderio desideravi A vei μεθ’ ὑμῶν. Αὐτοὶ δὲ, ἐπιγράφαντες τὸ χρέἑας, 


hoc pascha manducare vobiscum. Quibus insuper 
vocabulum hoc, carnem, addiderunt, seque ipsos 
iniserrime deceperunt, cum per summum scelus 
adulterata Scriptura hunc in modum extulerunt : 
Num desiderio desideravi hoc pascha carnem man- 
ducare vobiscum? Atqui palam illud ostenditur, 
Christum Dominum et pascha celebrasse, et. ear- 
nes edisse, quemadmodum dixi. Praeterea ex eo 
viso possunt redargui, quod beato Petro monstra- 
tum est; cum linteum illud aspexit, in quo fera- 
rum ac pecudum et reptilium ac volucrum genera 
omnia continebantur. Secundum qua Dei illa vox 
est audita. Surge, occide, εἰ manduca. 147 Re- 
spondente Petro : Absit Domine : nihil enim com- 
nune vel immundum intravit in os meum ; Dominus 
subjecit : Quod Deus purificavit, tu commune ne 
dixeris '. Siquidem utroque modo confirmari veri- 
tas polest. Sive enim dixerint, ad omnia esculen- 
torum genera Petri dictum illud pertinere, cum 
dicit, Nihil unquam commune vel immundum ; ut et 
boves, capras, oves ac volucres communes esse 
veluerit, statim illos prior ejus vivendi ratio refel- 
lit. Ducta quippe jam uxore cum et liberos habe- 
ret et socrum, a Judaeorum ceremoniis sese ad 
Christum aggregavit. At Judei carnibus vescuntur, 
xec earum usus apud illos exsecrabilis est aut 
prohibitus. Cum igitur initio carnibus uteretur, sal- 
tem ad id usque tempus, quo in Christum Domi- 
num incidit, manifestum est nihil illum, quod com- 
mune non essel, pro communi habuisse : non enim 
omnes cibos communis immundique voce complexus 
est, sed quos ejusmodi esse lex ipsa definierat. Cum 
igitur constet, non de omni carnium genere locutum 
esse Petrum, ut omnes 6556 communes diceret, sed de 
iis quas esse communes immundasque lex edixerat, 
Deus sanct: Christi Ecclesi: notam formamque prz- 
scribens, commune quidquam appellare prohibuit. 
Omnia quippe pura sunt, si cum actione gratiarum, 
Deique benedictione sumantur. Quin etiam vocatio- 
nem gentium visum illud adumbrabat, ne przputio 
praeditos communes impurosque censeret. Quan- 


ἑαυτοὺς ἐπλάνησαν, ῥᾳδιουργήσαντες χαὶ εἰπόντες * 
Μἡ ὀπιθυμίᾳ ἐπεθύμησα τοῦτο τὸ πάσχα κρέας 
φαγεῖν μεθ ὑμῶν; Σαφῶς δὲ δείχνυται, ὅτι xa 
πάσχα ἐπετέλεσε, καὶ χρέα βέδρωχεν, ὡς προεῖπον. 
'AM καὶ ἀπὸ τοῦ ὁράματος ἐλεγχθήσονται τοῦ 
ἀποχαλυφθέντος τῷ ἁγίῳ Πέτρῳ διὰ τῆς ὀθόνης τῆς 
ἐχούσης πάντα ἐν αὑτῇ θηρία τε xal κτήνη, ἑρπετὰ 
xal πετεινὰ, καὶ φωνῆς Κυρίου λεγούσης, Αγα- 
στὰς, θῦσον, καὶ φάγε. Καὶ τοῦ Πέτρου λέγοντος * 
Μηδαμῶς, Κύριε * οὐδὲν κοινὸν ἢ ἁχάθαρτο» εἰσ- 
ᾖ.60εν slc τὸ στόµα µου ' qno ὁ Κύριος: "A ὁ 
θεὸς ἑχαθάρισε, σὺ μὴ xolvov. Ἑὐρεθήσεται γὰρ 
Ex δύο τρόπων τῆς ἁληθείας fj σύστασις. El μὲν γὰρ 
ἐροῦσι κατὰ πάντων βρωµάτων διεξεληλυθένα: λό- 
γον τὸν ἅγιον Πέτρον, xaX λέγειν, ὅτι Οὐδέποτε κοι- 
γὸν ἢ ἀκάθαρτον. ὡς καὶ βόας, xal αἶγας, xa 
πρόδατα, xaX ὄρνεις, χοινὰ λέγεσθαι παρ) αὐτῷ " 
εὐθὺς ἐλεγχθήσονται Ex τῆς προτέρας αὐτοῦ ἆνα- 
στροφῆς. Μετὰ Τὰρ τὸ γῆμαι xal τέχνα κεχτῖσθαι, 
xai πενθερὰν ἔχειν, συνέτυχε τῷ Σωτῆρι ἐξ Ἴου- 
δαίων ὁρμώμενος. Ἰουδαῖοι δὲ χαὶ σάρχας ἐσθίουσε, 
xoi χρεωφαγία παρ) αὐτοῖς οὑκ ἑἐθδέλυχται, οὐδὲ 
ἀπηγόρευται. "Apa oov αὐτοῦ βεθρωχότος ἀπ' 
ἀρχῆς, εἰ xaX ἕως τοῦ συναντῆσαι τῷ Σωτῖρι εἴ- 
ποιμ ἂν, δειχθήσεται, ὅτι οὐδὲν χοινὸν ἠγήσατο 
τῶν οὐ χοινῶν λεγομένων, Καὶ γὰρ οὗ χατὰ πάντων» 
διεξήγαγε τὸ χοινὸν καὶ ἀχάθαρτον, ἀλλὰ περὶ ὧν 
ἔλείεν ὁ νόμος χοινῶν xal ἀχαθάρτων. Ἠάλιν δὲ 


C τούτου δειχθέντος, ὅτι οὐ περὶ πάντων τῶν κρέων 


αὐτῷ ἔλεγεν, ὡς χοινῶν πάντων ὄντων, ἀλλὰ περὶ 
τῶν ἓν τῷ νόμῳ χοινῶν τε χαὶ ἀχαθάρτων, 6 Θεὺς 
τῆς ἁγίας Χριστοῦ Ἐκκλησίας τὸν χαραχτηρα τα- 
ραδιδοὺς, ἔλεγεν αὐτῷ μηδὲν xowby ἡγεῖσθαι. Πάντα 
γάρ tax. χαθαρὰ, μετὰ εὐχαριστίας καὶ Ἐὐλογίας 
Θεοῦ λαμθανόμενα. ᾽Αλλὰ xal περὶ τῆς χλήσεως 
τῶν ἐθνῶν τὸ αἴνιγμα εἶχεν, ἵνα μὴ ἠγήσηται τοὺς 
&y ἀχροδυστίᾳ κοινοὺς ἢ ἀχαθάρτους. Ὅμως ἡ ἔμπα- 
σις τοῦ Πέτρου οὐ περὶ ἀνθρώπου εἶχε τὴν ὑπόνοιαν, 
ἀλλὰ περὶ τῶν By. τῷ νόµῳ ἀπηγορευμένων, ὡς xat 
παντί τῳ σαφὲς ἂν er * xaX ἐξέπεσεν αὐτῶν παντα- 
χόθεν ὁ ληρώδης λόγος. 


quam objecta illa Petro species non ad significandos homines, sed ad ea quz lege erant interdicta spectabat ; 
jd quod constare cuilibet potest. Ita undique nugatoria ac levis illorum opinio concidat necesse est. 
XXII. lidem apostolorum nomina, quo faci- D — KI". Τῶν δὲ ἀποστόλων τὰ ὀνόματα elg τὴν τῶν 


lius sectatores suos pelliciant, per simulationem ad- 
mittunt, quibus etiam confictos quosdam a se li- 
bros ;nscribunt, velut a Jacobo, Mattlizo, ac reli- 
quis discipulis editos. Inter qus Joannis etiam 
apostoli nomen admiscent, quo eorum vecordia 
possit ex omni parte deprehendi. Nam non eo so- 
lum illos arguit, quod dixit: In principio erat Ver- 
bum, et Verbum erat apud Deum, et Deus erat Ver- 
bum * : verum. etiam. quod quibus 14$ in locis 
sancti Spiritus instinctu qux a Christo Domino de 
quolibet argumento prolata sunt, accurate prose- 
quitur; divinorum prophetarum testimoniis uti- 


! Act. x, I8 sqq. * Joan. 1, 4. 


ἡπατημένων ὑπ αὐτῶν πειθὼ προσποιητὠς δέχον- 
ται, βίθλαυς τε ἓξ ὀνόματος αὐτῶν πλασάμενοι àv- 
εγράψαντο, δᾷθεν ἀπὸ προσώπου Ἰακώδου, xa Ματ- 
θαΐου, xaX ἄλλων μαθητῶν. Ἐν ofc ὀνόμασι xat τὸ 
ὄνομα Ἰωάννου τοῦ ἀποστόλου ἐγχαταλέγουσιν , ἵνα 
πανταχόθεν φωρατὴ γένηται ἡ αὐτῶν ἄνοια. Ob μό- 
voy γὰρ ἐλέγχει αὐτοὺς κατὰ πάντα τρόπον, λέγων, 
ὅτι Ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος, καὶ ὁ Λόγος ἦν αρὺς 
τὸν θεὸν, xal θεὸς ἦν ὁ Λόγος * ἀλλὰ xai ὅτι τὰς 


' «y ἁγίων προφητῶν μαρτυρίας, ἓν ᾧ ἐκ Πνεύματος 


ἁγίου ὁρμώμενος, xal τὰ ὑπὸ τοῦ Σωτήρος εἰρημένα 
καλῶς ἀκοιθολογήσας περὶ ἑχάστης ὑποθέσεως της 


s 


M5 


ADVERSUS ILE RESE3 ΗΒ. I. TOM. Il. — HERES, XXX. 


440 


si; Ἄριστὸν πληρωθείσης, ὡς εἴπον, τὰς μαρτυρίας A tur ; quos illi a. seipsis abjudicarunt. Hoc enim 


Σξέθετο” ἀφ' Gv προφητῶν οὗτοι ἑαυτοὺς ἀπηλλο- 
ερίωσαν. Καὶ εὐθὺς ἔδειξεν, ὡς τοῖς πρὸς Ἰωάννην 
τὸν Βα «τιστὴν ὑπὸ τῶν Φαρισαίων πεμφθεῖσιν αὐ- 
τὰς ᾿Ἰωάννης ἀποχρίνεται, λέγων "Eq φωνὴ βοῶν- 
tcc ἐν τῇ ἑρήμῳ Εὐθύνατε τὴν ὁδὸν Κυρίου" 
χαθὼς εἶτεν Ησαΐας ὁ προφήτης. Καὶ πάλιν αὖ- 
tz ὁ Ἰωάννης λέγει, ἀπὸ τῶν προφητῶν λαθὼν τὴν 
μαρτυρίαν, φημὶ 5$ ἀπὸ τοῦ Δαθὶδ, ὅτε ὁ Κύριος 
τὰς τραπέζας τῶν χολλυδιστῶν κατέστρεφε, χαὶ 
εἶπε. Mid ποιῆτε τὺν οἶκον τοῦ Πατρός µου οἶκον 
ἑμπορίου " ΕἘμνήσθησαν, ὅτι ἣν γεγραμμµένον. ο 


sialim initio demonstrat, Joannem Baptistam iis 

«quos ad se Pharisei miserant respondisse : Ego vox 
clamantis in deserto : Dirigite viam Domini : sicut 
dicit Isaias propheta *. Deinde iisdem ex prophetis 
aliud testimonium Joannes adducit, nimirum ex 
Davide, cum Dominus nummulariorum mensas ever- 
tit, ac dixit : Nolite facere domum Patris mei do- 
mum negotiationis *. Meminisse enim ait apostolos 
quod erat scriptum : Zelus domus tuc comedit me *. 
Ác rursum idem Joannes sic loquitur : Vidit Isaias 
in Spiritu sancto *. : 


(Joc τοῦ olxov cov xatégayé µε. Καὶ πάλιν αὐτὸς Ἰωάννης εἶπεν, ὅτι 'Hoalac εἶδεν' ὢν àv. ἴνεύ- 


pact ἁγίῳ. 


K Y. Πάλιν δὲ ὁ αὐτὸς (58) ἅγιος Ἰωάννης χηρύτ- B. XXIV. Preterea cum in Asia predicando Dei 


των Ev τῇ "Acla ἱστορεῖται παράδοξον ἔργον τι πε- 
ποιηχὼς εἰς ὑπογραμμὸν τῆς ἀληθείας. Πολιτείαν 
γὰρ ἔχων θαυμασιωτάτην xai συμπρέπουσαν αὐτοῦ 
τῷ ἀξιώματι τῆς ἀποστολῆς, xal unb ὅλως λουόµε- 
vos, ἠναγχάσθη ὑπὸ τοῦ ἁγίου Πνεύματος προελθεῖν 
ἕως του βαλανείοι, εἰπὼν, ὅτι Λάδετέ poi τὰ πρὸς 
BaJavstov. Καὶ τῶν συνεπομένων θαυμαζόντων, 
ἆλθεν εἰς αὐτὸ τὸ λουτρόν. Καὶ γενόμενος πρὸς τὸν 
εἰωθότα ὑποδέχεσθαι τῶν λονομένων τὰ ἱμάτια, 
ἔρετο τίς ἕνδον ἐστὶν Ev τῷ βαλανείῳ' 6 δὲ ὀλεά- 
ρ-ος (59), ἐπὶ τῷ φυλάττειν ἱμάτια προσκαρτερῶν 
(ἐν τοῖς YXp γυµνασίοις ἔργον τοῦτό τισιν ὑπάρχει 
πορισμοῦ ἕνεχα τῆς ἐφημέρου.(τροφῆς), ἔφη τῷ ἁγίῳ 
Ἰωάννη," ὃτι Ἐθίων ἕνδον ἐστίν. Ἰωάννης δὲ, εὐθὺς 
συνεὶς τὴν τοῦ ἁγίου Πνεύματος ὁδηγίαν, δι ἣν αἰτίαν 
προὐτρέψατο αὐτὸν ἕως τοῦ βαλανείου ἦχειν, ὡς 
ἔφην, µνήµης ἕνεχα τοῦ χαταλιπεῖν ἡμῖν τὴν τῆς 
ἀληθείας ὑπόθεσιν, ὅτι τίνες εἰσὶν οἱ δοῦλοι Χριστοῦ 
xai ἁπόστολοι xaX υἱοὶ τῆς αὐτῆς ἁἀληθείας ! * τίνα δέ 
ἐστι τὰ σχεύη τοῦ πονηροῦ, xal πύ.αι ᾖδου μὴ 
κατισχύουσαι τῆς πέτρας, καὶ τῆς ἐπ᾽ αὐτῆς 
οἰχοδομηθείσης ἁγίας Θεοῦ Εκκλησίας. εὐθὺς 
ταρᾶξας ἑαυτὸν, xai οἱμώξας Ἱρέμα εἰς τὸ πάντας 
ἀχοῦσαι, el; μαρτύριον παραστάσεως ἀχράντου δι- 
δασχαλίας, Σπεύσατε, ἀδελφοὶ, ἔφη, ἑξέθωμεν 
ἐγτεῦθε», μὴ πέσῃ τὸ BaAarsior, xal ἁπαλώμεθα 
μετὰ ᾿Εόίωνος τοῦ ὄγδον ày τῷ βαλανείῳ διὰ 
τὴν αὐτοῦ ἀσέθειαν. Καὶ μηδεὶς θαυμαξέτω ἐπὶ 
tip ἀχοῦσαι Ἐθίωνα Ἰωάννῃ συντετυχηχέναι. Πολυ - 
χρόνιος γὰρ καταμείνας τῷ Blo ὁ µαχάριος Ἰωάννης, 
ἔέρχεσεν ἄχρι τῆς τοῦ Τραϊανοῦ βασιλείας. Πάντες 
6 οἱ ἁπόστολοι ὅτι ἁπαλλοτριοῦσι τὴν τοῦ ᾿Εδίωνος 
πίστιν, xal ἀλλοτρίαν ἡγήσαντο τοῦ αὐτῶν χηρύ- 
γµατος, χαὶ τοῦ ἁποστολιχοῦ χαρακτῆρας, παντί «ctp 
$51óv ἐστι. 


ΚΕ’. Περὶ δὲ τοῦ ἆγιου Παύλου, ὡς βλασφημοῦντες 


! qp. τῆς ἁληθείας. — * Joan. 1, 23. 
* Matth. xvi, 18. , 


(58) HáAm. δὲ ὁ αὐτός. Hanc Joannis historiam, 
quam a Polycarpo acceperat, refert Iren. lib. 11, 
3ap. S, et Euseb. lib. i1 Histor., cop. 20. Sed Ce- 
nutum, non Ebionem hzreticum illum fuisse con- 
sentiunt omnes. Quare μνημηνικάν est σφάλµα Bpi- 


phanii nostri. 


δ Joan. n, 16. 


verbo idem Joannes insisteret, ut quanti veri- 
tas fleri deberet exemplo suo posteris prewscribe- 
ret, mirum quiddam et inusitatum egisse prodi— 
Iur. Cum enim vitze institutum teneret plane admi- 
rabile, eique quam gerebat apostolice dignitati 
consentaneum : adeo ut. nunquam omnino lavaret, 
aliquando tamen sancti Spiritus impulsu ad bal- 
neas prodiens : Capite, inquit ad suos, que ad bal- 
neum necessaria sunt. Mirantibus illis ad lavationem 
perrexit. Tum ad eum qui lavantium vestimenta 
servabat accedens, quis intra balneum esset, inter- 
rogavit. At olearius idemque vestium custos (hanc 
enim operam plerique victus quotidiani gratia in 
gymnasiis prastant) Joanni respondit Ebionem in- 
tus esse. Quo audito, statim intellexit. quorsum il - 
lue ipsum Spiritus sanctus adduxisset, et ut bal- 
neas adiret esset hortatus : nitnirum ad commen- 
dandam, ut dixi, ejus rei memoriam ; ac verissi- 
mum illud dogma rclinquendum ; ut quinam essent 
Cliristi servi et apostoli , ac veritatis filii discernere 
possemus ; quinam e contrario mali damonia in. 
strumenta, inferorumque porte, qua neque petram, 
neque in ea fundatam auc stabilitam Ecclesiam su- 
perare possent *. lgitur Joannes repente conturba- 
tus, atque ingemiscens leniter, ut ab omnibus ta- 
men exaudiri posset, idque integre ac sincer:e do- 


, ctrinze testimonium exstaret : 149  Properate, fra- 


tres, inquit, abeamus hinc, ne balneg concidant, et 
cum Ebione, qui intus est, οὐ ejus. impietatem ob- 
ruamur. Neque vero mirari quisquam debet, dum 
Ebion occurrisse Joanni dicitur. Hic enim diu ad- 
modum vixit, et ad Trajani pervenit imperium. 
Porro non Joannes modo, sed et omnes prorsus 
apostoli Ebionis fidem repudiant, ei a suis dogma- 
tibus, atque apostolico illo charactere alienam judi- 
cant : id quod unicuique perspicuum est. 

XXV. Quod vero ad beatum Paulum attinet, in 


* ibid. 17; Psal. xvii, 10. * Joan. xui, 41. 


: (39) Ὁ δὲ ὁ λεαριος. Ergo olearius appellatus est 
vestimentorum custos, ἐματιοφύλαξ. Απ idem et 
oleum przbebat, et vestimenta servabat? Àn σπολ(- 
Ρριον legendum? Nam et ἀποδυτήριον, Latine spolia- 
rim. In veteri Lex. : Spoliaria, exteriores balneorum 
cellula. 


4 


S. ΕΡΙΡΗΑΜΗ 


418 


quem illi maledicta conjiciunt, multa a me comme- Α αὐτὸν λέγουσι, πόσα ἔχω λέχειν; Πρῶτον μὲν γὰρ 


morari possunt. In primis Gracum illum fuisse, 
atque ex gentilibus oriundum praedicant; postea 
vero proselytum esse factum. Verum quinam ista 


λέγουσιν αὐτὸν "EX)nv& τε xal ἐξ ἐθνῶν ὑπάρχειν, 
προσήλυτον δὲ γεγονέναι ὕστερον. Πῶς οὖν αὐτὸς 
λέγει περὶ ἑανυτοῦ: ᾿Εόραῖος ἐξ Εόραίων, ἐκ σπἑρ- 


conveniunt, cum de se ita scripserit : Hebreus ez µατος 'A6paóp, gvAnc Βεγιαμὶν, κατὰ νόµο» Φε- 


llebreis, e semine Abrahe, de tribu Benjamin *, 
secundum legem Phariseus *, abundantius emulator 
exsistens. palernarum mearum traditionum *? Tum 
alio loco : Israelite sunt, et ego : semen Abrahe 
sunt, et ego. Addit postea : Circumcisto octavo die : 
et educatus ad pedes Gamalielis, et Hebreus ex He- 
bris *. Proh lethiferorum serpentium mortiferos 
gemitus, ac sibilos! o sermonis inanissimi virus 
acerbum! Cujus ego testimonio stare potissimum 
debeo? Ebionis, ejusque factionis hominum , an 
Petri hunc in modum loquentis : Quemadmodum 
scripsit vobis frater noster Paulus, qua ejus verba 
profunda sunt, explicatuque difficilia, .que indocti 


et inslabiles per suam ignorantiam depravant *? Sed. 


et Paulus vicissim de Petro testatur his verbis : Et 
Jacobus, et Joannes, et Cephas, qui videbantur esse 
columna, dextras dederunt mihi et Barnaba socie- 
tatis *. Quod vero Tarsensem se fuisse narrat, 
nulla idcirco vocum captatoribus ad suam, fauto- 
rumque suorum perniciem ea re abutendi datur 
occasio. Nam et Barnabam, qui Joseph antea di- 
ctus, Barnabas postea nominatus est, quod nomen 
consolationis filium significat, Levitam fuisse re- 
fert (Lucas) genere Cyprium ". Neque tamen quod 
Cyprius esset, eo minus e tribu Levitica fuit. Velut 
apostolus Paulus, licet Tarso oriundus esset, ab 
Israelitica gente minime erat alienus. Cum enim 
150 sub Antiocho Epiphane, aliisque tempor.bus, 
quibus bellum exarserat, plerique per captivitatem 
obsidionemque dispersi forent, captivi quidem cer- 
tis locis constiterunt. At qui vitandz obsidionis 
causa fugerant, quo quisque delatus fuerat, ibi 
commorati sunt, uti de Israelitico populo dicebat 


Hieremias; cui ut ante hostem fugeret persspe 


contigit : Si, inquit, ad Cittimos abieris, mec illic 
quidem quietem habebis. 

Nemo autem ignorat Citium Cypriorum insulam 
appellari. Nam Citiorum nomine Cyprii continen- 
tur et Rhodii. Imo et in Macedonia Cypriorum et 


τὰ δεινὰ χωχύμµατα, xa τὰ δραχοντοει 
καὶ τῆς χενοφωνίας τὰ δηλητήρια ! Τίνος δὲ λήσοµαι: 
τὴν µαρτυρίαν; Ἐδίωνος, xal τῶν xav' αὐτὸν, ἣ τοῦ 


ρισαῖος, περισσοτέρως utc ὑπάρχων»ν των 
πατρικῶν µου παραδόσεων; Καὶ £v ἄλλῳ τόπερ λέ- 
χει Ισραη.ιταί slot, κἀγώ' σπέρμα Ἀδραάμ εἴἶσι, 
κἀγώ' xal φησι’ Περιτομὴ ὀκταήμερος" καὶ ἆνα- 
τεθραμµένος παρὰ τοὺς zóóac Γαμαλιὴ, xal 


'E6paioc ἓξ ᾿Εδραίων. Καὶ ὢ τῶν δεινῶν ἑρπετῶν 
συρίγµατα. 


ἁγίου Πέτρου τοῦ λέγοντος Ὡς ἔγραφεν ὑμι» ὁ 
ἀδεΛφός µου IIavAoc, ἄτινά ἐστι βαθέα xal δυσ- 


ερµήνευτα, d οἱ ἀμαθεῖς καὶ ἀστήριχτοι δια- 


στρέφουσι τῇ ἑαυτῶν ἀγνωσίᾳ; Πάλιν δὲ xat ὁ 
ἅγιος Παῦλος μαρτυρεῖ tai αὐτὸς τοῖς περὶ Πέτρον, 
λέγων Καὶ ἹἸάκωδος, καὶ Ἰωάννης, xal Kngac, οἱ 
δοχοῦντες στύ.λοι εἶναι, δεξιὰς ἔδωκαν ἐμοὶ xal 
Βαργάόᾳ κοιωνίαξ. Κἄν τε γὰρ Ταρσέα ἑαυτὸν 
εἴποι, οὐχ ἀπὸ τούτου πάντως δέδοται πρόφασις τοῖς 
λεξιθηροῦσι * τὰ εἰς ἑαυτῶν χαταστροφὶν καὶ τῶν 
πειθοµένων οὕτως ἔχειν. Καὶ γὰρ xai Βαρνάδαν 
λέγει Ιωσήφ ποτε χαλούμενον, Βαρνάθαν δὲ µετα- 
κληθέντα (40), υἱὸν παρακ.1ήσεως ἑρμηνευόμενον , 
Λευΐτην, Κύπριον τῷ γένει. Καὶ οὗ πάντως ἐπειδη 
Κύπριος Tv, οὐχ ἣν ἀπὸ τοῦ Acut* ὡς xal ὁ ἆγιος 
Παῦλος, εἰ xat ἀπὸ Ταρσοῦ ὠρμᾶτο, οὐχ ἣν ἀλλό- 


πριος τοῦ Ἱσραήλ. Διασπαρέντων γὰρ πολλῶν Ev τοῖς 


χρόνοις Αντιόχου τοῦ ᾿Ἐπιφανοῦς, xol bv χρόνοις 
ἄλλοις, εἴποτε συνέδαινε πόλεμος, αἰχμαλωτισθέντων 
καὶ δοθέντων εἰς πολιωρχίαν, οἱ μὲν αἰχμάλωτο: ἀρ- 
θέντες ἐπέμειναν Év «tot τόποις, οἱ δὲ ἀπὸ τοιαύτης 
αἰτίας ἀναχωρήσαντες χατῴχουν ἕχαστος ἔνθα * χατ- 
εἴληφεν, ὡς xat ἅγιος Ἱερεμίας ἔλεγε περὶ τοῦ 
Ἱσραήλ: καθάπερ πολλάχις τοῦτο αὐτὸ συµθέδηχε, 
τὸ ἀποδιδράσχειν ἀπὸ προσώπου τῶν πολεμίων, ὅτι 
Kal εἰς Κιτιεῖς àày. ἀπέλθῃς, οὔτε ἑκεῖ σοι ἀγά- 
πανυσις ἔσται. 

Παντλ 5$ τῳ 556v ἐστι (M), ὅτι Κίτιοῦ 1 Κυπρίων 
νῆσος χαλεῖται, Κίτιοι γὰρ Κύπριοι καὶ ἙῬόδιοι. 
᾽Αλλὰ xai ἐν τῇ Μακχεδονίᾳ τὸ γένος κατῴχησε Ru- 


Rhodiorum genus habitavit, unde ct Alexander p πρίων τε xat Ῥοδίων. "0θεν 0t καὶ ᾿Αλέξανδρος ὡρ- 


Macedo prodiisse dicitur. Quz causa est, cur in 
Machabzorum libris scriptum sit, e Cittiensium 


! Philipp. i1, 5. 
* Galat. P 9. 


(40) Βαρνάδαν δὲ uszaxAn0évta, Barnabas pro- 
phee vel prophetie filium &onare videtur. Sed a 

yriaca voce ΝΤ deducitur, quie est consolari. lta- 
que Syrus Paraph. «v1 x73 reddidit. 

(41) Παντὶ δὲ cq 6nAóv ἐστι. Οία, vel Cetim 
nomine Cyprios propemodum omnes intelligunt. Sed 
et Macedones eadem voce comprehendi putant. Sa- 
ne quidem Citium oppidum Macedoniz fuit, apud 
T. Liv., lib. xiu. Quin et Cilicia : qued verius non- 
nulli suspicantur. Postremo Romam atque Italiam 
eodem illo vocabulo complectuntur. Mihi probabile 
*videtur Celim, aut. Citizos proprie Cilicas essc, et 
ah iis propagatos Cyprios; nam Cetis ct Citia Cili- 


* Galat. 1, 14. 


* [[ Cor. τι, 39. 
7 Act. 1v, $6. * λέξεσι θηροῦσι. 3 γρ. ὅπου. 


μᾶτο ὁ Μακεδών. Καὶ τούτου ἕνεχα ἐμφέρεται ἐν 
τοῖς Μακκαθαίοις, ὅτι ἐξήλθε σπέρµα ix γῆς Κι- 


* Philipp. πι, 5; Act. xxii, δ. * li Petr. 11, 15. 


cie regiones duz sunt apud Ptol. Quod antem per 
Cyprum, aut Ciliciam Graci Romanique in Syriam 
ac Palzestinam tendereut, ideo de terra Cetim egres- 
sum dici in I Machab. 1, 4, Alexandrum, quod e 
Cilicia, ubi et Darium vicit, in Syriam exercitum 
duxisset, Ad hzc cum Citisi illi proprie dicti ac 
vicini, Occidentalium essent omnium Syris nolissi- 
mi, fieri potest, ut hoc ipsum Cittizorum nomen 

lerisque aliis Grzeciz: populis accommedaverint. 
Ouemadmodum ludorum appellatio a majoribus ιο” 
stris ad reinutos omnes ab orbe nostro populos csi 
translata. ; 


419 


ADVERSUS ILERESES .IB. 1. TOM. Ἡ. — HAERES. XXX. 


45e 


τιέων. Καὶ γὰρ Ex σπέρματος τῶν Ἑλλήνων 'AXÉ- A terra genus quoddam esse propagarum ^. Nam e 


£xv6poc ὁ Μακεδών. ᾽Αλλὰ γενόμενος πάλιν ἓν τῷ 
τότειρ, διχ τὸν ἑμπεσόντα λόγον διεξηλθον τὴν περὶ 
τούτων ἑστορίαν. Πλην ὅτι ἀπὸ τῆς µετοιχήσεως πολλοὶ 
ἄλλας χώρας οἰχήσαντες τοῦ Ἱσραὴλ σαν σπέρµα- 
τος κατὰ δ-αδοχἠν. Ἐλέγοντο γὰρ xai ἑχάστης χώρας 
πατριῶται: ὡς xol αἱ θυγατέρες τοῦ Ἰοθδρ τὴν ἀντί- 
Àwptv τοῦ Μωῦσέως τῷ πατρὶ ἀπήγγειλαν, ὡς ἆπο- 
στήσας τοὺς ποιμένας ἐπότισεν αὐτῶν τὰ πρόδατα, 
χαὶ πορευθεῖσαι περὶ τούτου ὑφηγοῦντο τῷ ἰδίῳ πα- 


toL. Τοῦ 5k λέγοντος, Tl. ἐταχύγατε σήμερον (42) 


τοῦ ἐ.θεῖν ἐπ αὐτόν; ἔφασαν, ὅτι ᾽Αγἡρ Αἱγύ- 
πτ:ος ἑρύσατο ἡμᾶς ἀπὸ τῶν ποιμένων, xal fjv- 
τησε, xal ἐπότισεν ἡμῶν τὰ Opéunuara. Καὶ 


εὐθὺς ὁ αὐτὺς ἔφη πρὸς αὑτάς͵ Διὰ cl obx ἡγάγετε 
αὐτὸν ὧδε, ἵνα φάγη ἄρτον; Tíc δὲ οὖκ οἵδεν, ὅτι 


Μωῦστς υἱὸς μὲν γίνεται τοῦ ᾽Αμρὰμ, χαὶ τῆς Ἰω- 


χαθὲτ, ᾽Αμρὰμ δὲ τοῦ Καὰθ, Καὰθ δὲ τοῦ Λεν!, 
Λευῖ δὲ τοῦ Ἰαχὼδ, Ἰαχὼδ δὲ τοῦ 'Icaàx, Ἰσαὰκ δὲ 
*,U Αβραάμ; Καὶ οὖκ ἀπὺ τοῦ καλεῖσθαι τὸν Μωῦ- 
σέα Αἰγύπτιον, πάντως ἡ τῆς εὐγενείας xal τοῦ 
σπέρματος διέπεσεν ἀχολουθία. Οὐχοῦν οὗτοι, xata- 
λεέψαντες τὴν ὁδὸν, οἱ ἀπὸ τοῦ Ἐθδίωνος πεπλανημµέ- 
vot, ἐπὶ πολλὰς διεστραμµένας ὁδοὺς καὶ ἀνάντη 
ερίόθον τὸν νοῦν ἐχδεδώχασιν. 


KQ'. Αὐχοῦσι δὲ πάλιν περιτομὴν ἔχοντες, xal 
σεμνύνονται δῆθεν εἶναι ταύτην σφραγῖδα ἡγούμενοι, 
xai χαρακτΏρα τῶν τε πατριαρχῶν xat διχαίων τῶν 
χατὰ τὸν νόµον πεπολιτευµένων, δι οὓς ἐξισοῦσθαι 
ἐχείνοις νοµίζουσι, xa δῆτα ἀἁπ᾿ αὐτοῦ τοῦ Χριστοῦ 
τὴν σύστασιν ταύτης βούλονται φέρειν, ὡς xa οἱ 
περὶ Κήρινθον. Φασὶ γὰρ χαὶ οὗτοι χατὰ τὸν ἐχείνων 
ληρώδη λόγον 'Apxetór τῷ µαθητῇ εἶναι ὡς ὁ δι- 
δάσκα-Ίος. Περιετμήθη γὰρ, φησὶν, ὁ Χριστὸς, καὶ 
σὺ περιτµμήθητι. Καὶ ἵνα χατὰ πάντα τρόπον χαται- 
σχύνηται τῆς πλάνης τὰ σπέρµατα, χαθάπερ χαλι- 
wh; (45) τῇ θαλάσσῃ ἐκ Θεοῦ ὁρισθεὶς χλεῖθρα xal 
πύλαι Ψάμμον ὅριον *, καὶ πρόσταγμα τὸ, Εως τού- 
του ἐλεύσῃ, καὶ οὐχ ὑπερδήσῃ * àAAÓ ér σεαυτῇ 


συντριδήσονταί σου τὰ κύματα, φησίν' οὕτω xal 


οὗτοι ἓν ξαυτοῖς χαταδαπανηθήσονται. ᾿Αλλὰ ἐχεῖ μὲν 
ix θείου προσιάγµατος εἰς εὐταξίαν θαλάσσης ix 
θεοῦ εἴρηται ὁ τοῦ ὅρου λόγος, ἐνταῦθα δὲ ἀφ᾽ Eav- 


Grzcorum genere Alexander orium acceperat. Ve- 
rum quoniam iterum mnarrande hujus bistoriz 
oblata nobis occasio est, in eam sum fortuito 
delatus. Eo vero pertinebat istud, ut complures 
ostenderemus in ea migratione varias occupasse 
sedes, qui ex Israelitica gente originis erant suc- 
cessione derivati. Qui quidem ab ea ubi habitabant 
regione cognominari solebant. Quemadmodum cum 
filia Jethro allatam sibi a Moyse opem parenti re- 
nuntiarent, narrarentque depulsis a se pastoribus, 
suos illum greges adaquasse, hoc, inquam, cum 
domum reverse parenti dixissent, sciscitante ni- 
mirum eo : Cur hodie venistis velocius solito ? Πο- 
sponderunt : Vir /Egyptius liberavit nos de mauu 


B pastorum, insuper et hausit aquam , potumque dedit 


ovibus nostris, Statinque dixit illis : Cur non huc 
illum adduzistis, ut comederet panem *? Quis autem 
nescit ÀAmrami οἱ Jochabetze filium exstitisse Moy- 
sen; Ámramum Caathi, Gaathum Levi, hunc Ja- 
cobi, cujus pater Isaacus, Isaaci Abrahamus fuerit ? 
Weque tamen, pro eo quod /Egyptius appellatur 
Moyses, ideo nobilitatis illius ac stirpis est series 
exstincta. Hoc igitur modo Ebionis discipuli, velut 
aberrantes ac devii, varias se in ambages ac flexus 
abruptaque itinera commiserunt. 

XXVI. Atenim circumcisionem pre se ferunt; 
eaque re plurimum gloriantur, utpote quam patriar- 
charum, aliorumque qui legis tempore vixere ju- 
storum, 151 notam ac signum exstitisse putent ; 
quo etiam nomine adzquari se cum illis arbitran- 
tur : adeoque Christi ipsius exemplum ad illam 
comprobandam accommodant, ut et Cerinthiani 
faciunt. Quorum ineptissime accommodatam illam 
sententiam usurpant : Suffcil discipulo, si sit sicul 
magister ejus *. Christus enim, aiunt, circumcisua. 
est : tu igitur circumciditor. Atque ut erroris se- 
mina magno cum illorum pudore profligentur, non 
secus ac frepgando mari velut repagula quzdam ae 
porte, arevarum a Deo moles objecta est, ejusdem 
que mandatum istiusmodi : Hucusque venies, et 
non procedes amplius. Sed in te coufringentur flu. 
ctus tui (ait Scriptura *). Sic eliam illi in semet. 
ipsos relapsi peuitus consumentur. Quanquam hoc 


τῆς ἡ χαχία xaX ἡ πλάνη τυφλώττουσα τὸν νοῦν, χαὶ py intereat, quod illic ad coercenda maria divino im 


τὸν εὐσεδή λογισμὸν ἁποστρεφομένη, προῦλαθε χαθ᾽ 
ἑαυτῆς, ὥσπερ xüpata ἐγείρουσα, τὰ σχέτλια τῶν 
προαπαγγελλοµένων αὐτοῖς ὑπολήψεων, ἑτέροις κἌ- 
µασιν ἑαυτῇ συγχρούονσα, xal Ev. ἑαυτῇ ἀεὶ συντρι- 
ζομένη ἑαυτὴν διαλύειν!»» 3] χαθάπερ ἑρπετὸν δεινὸν 
ἑαυτῷ λυμαινόμενον xal ἀντιστρεφόμενον ἀπὸ τῆς 
χέρχου, xaX ἑαυτὸ χατεσθίον, αὐτὸ ἑαυτοῦ ἀναλωτιχὸν 
γίνεται. Τοῦτο γάρ φασι γεγενῆσθαι χαιρῷ ὑπὸ ἁσπί- 


perio terminus ille constitutus est; hic autem ipsa 
per sese nequitia, atque exczecata mentis error a 
sensu pielolis abhorrens infelicissima illa, quz 
ante protulimus, dogmata, velut quosdam In se flu- 
clus excitavit prius, ac contrariis fluctibus illisit, 
el semetipsum in se conversus confractusque dis- 
sipavit. Aut ut exitialis serpens sese conficiens 
ipsum, et a cauda replicans ac revolvens suum 


ΣΕ. ψάμμος ὅριον. '" Legendum διαλύει. * [ Mach. 1, 1... * Exod. it, 18 sqq... * Mah. x, 35. 5 Job 


xxxvini, 11. 


(42) Ti à&caxórvacs σήμερον. Exod. i1, com. 18, 
Διότι ἐταχύνατε τοῦ παραγενέσθαι τηµερον; Apud 
Epiphanium voculz ἰδίω ἐπ᾽ αὐτόν commodum nul- 


lum sensum red«unt, nisi ἐς αὐτὸν ἔφασαν substituas. 
(43) Καθάπερ yaAuwéc, etc. Leviter depravatus 
hic locus est. Foriasse legendum cst ὠρίσθη 


451 
corpus adedit, et. absumit. ld enim olim aspides A 
fecisse narrant, quarum, cum incluse doliis essent, 
alteram altera devoravit. Tum quz ferocior ac cru- 
delior erat sola remanens, enectaque fame, seipsam 
a cauda incipiens paulatim consumpsit : idque 
ipsum in ZEgypto contigisse a nonnullis, qui de 
rerum natura scripserunt, proditum est. Unde et 
ob Gorgoneum veluti caput, Aspidogorgonis merito 
ei est nomen impositum. Similiter ineptus ac sto- 
lidus Ebion, Ebionisque fautores concidere seipsos 
anteverlerunt, eaque quibus potissimum gloriantur 
jnitio sustulerunt. Non enim Christus, utpote cum 
infans adhuc esset, semetipse circumcidit. Sed 
laudandus propterea misericors Dominus est, quod 
ita se Ebion imprudens objecerit, ut minime vera 


S. EPIPHANII 


45z 


&ov συγχλεισθεισῶν ἐν πίθοις, xal ἑχάστης την Evé- 
pa» χαταναλωσάσης, τὴν δὲ ἰταμωτέραν καὶ χαλς- 
πωτέραν εἰς ὕστερον µεμενηχέναι µόνην κατα)2-ε:- 
φθεῖσαν , καὶ εἰς πεῖναν ἑλθοῦσαν, ἀπὸ τῆς ἔξίας 
χέρχου ἀρξαμένην ἑαυτὴν καταδεθρωχέχαι, ἱστορουσί 
τινες φυσιολόγοι κατὰ τὴν Αἰγυπτίων χώραν. "OOzv 
καὶ ἁρμοδίως τὸ ὄνομα αὑτῇ ἐπέθεντο, διὰ τὴν xe cpax- 
λην τῆς Γοργόνος xai ταύτην ᾿Ασπιδογοργόνα χα- 
λοῦντες. Οὕτω καὶ ὁ µαταιόβρων Ἐδίων, xa οἱ ἅμερ᾽ 
αὐτὸν προὔλαθον ἑαυτοὺς χατατέµνοντες, xai ἆναιε- 
ροῦντες &m' ἀρχῆς ἐχεῖνα, ἐφ᾽ οἷς καὶ σεμνύνυνταε. 
Χριστὸς γὰρ ἑαυτὸν ob περιέτεµε' παιδίον γὰρ Tiv. 
Δόξα δὲ τῷ ἐλεήμονι θεῷ, ὅτι ἑαυτὸν προὔθαλεν 6 
Ἐθίων, ἵνα τὰ ἀληθινὰ μὴ ὁμολογήση, εἰς τὸ 2εαἳ 
ἔλεγχον αὑτῷ γενέσθαι. El μὲν γὰρ ἔλεγεν αὐτὸν 


confessus, convincendi sui ansam nobis obtruderet. B Θεὸν ἄνωθεν ἥχοντα περιτετμῆσθαι τὴν ὀχταήμερον 


Si enim Deum illum esse, colitusque delapsum 
assereret , octavoque die a Maria cireumcisum , 
tum quidem quatenus et Deus foret, et id ultro ac 
voluntate permisissel , speciosum quiddam ac pro- 
babile ad circumcisionis commendationem circum- 
foraneo 1542 isti prabuisset. Jam vero cum 116- 
rum illum hominem esse, atque ab hominibus cir- 
cumcisum fuisse sentiat, nequaquam puero illi 
velu& auctorí tribuendum est, quod octava sit luce 
circumcisus. Neque enim semetipsum pracidit, sed 
id ab aliis passus est : quod sibi ipsis pueri non 
faciunt, neque circumcisiónis auctores ipsi, sed 


ὑπὸ τῆς Μαρίας, τὸ τηνικαῦτα, θεὸς ὧν, καὶ συγχω- 
Qv κατὰ ἰδίαν εὐδοχίαν, παρεῖχεν ἄν τῷ ἀγύρτῃ ττις 
περιτομῆς πιθανολογίαν' ὁπότα bt φιλὸν ἄνθρωπον 
αὐτὸν γεγενῆσθαι * ὑπ ἀνθρώπων παρεισφἑρει Tc6— 
ριτετμῆσθαι, οὐχέτι αἴτιός ἐστιν ὁ malc, εἰ xaX την 
ὀχταήμερον περιτομὴν περιετµήθη. Οὐ γὰρ ἑαυτὸν 
περιέτεµεν, ἀλλ ὑπὸ ἀνθρώπων περιετμήθη. Καὶ 
γὰρ οἱ παῖδες οὐχ ἑαυτοὺς περιτέµνουσι, xal οὗ δὲ 
αἴτιοί clot τῆς ἑαυτῶν περιτομήῆς, ἀλλ᾽ οἱ αὐτῶν Υο- 
νεῖς, "Exsivot γὰρ βραχεῖς ὄντες, νηπιάζουσιν ἆγνο- 
οῦντες, χαὶ οὐδὲ οἴδασι τί αὐτοῖς ὑπὸ τῶν Ὑονέων 
γίνεται. 


eorum potius parentes babendi sunt. Etenim pusiones illi prz: infantia quid sibi a parentibus fiat 


?gnorant. 


XXVII. At nos et Deum illum e cclo descendisse C KZ'. Ἡμεῖς δὲ χαὶ θεὸν αὐτὸν λέγομεν àv οὖρα- 


dicimus, et in Mari Virginis utero legitimo tem- 
pore permansisse, quanto scilicet gestari czteri 
infantium solent, donec ex illo Virginis utero pro- 
fusus, perfecto jam hominis quod induerat corpo- 
re, gusceptam a se salutis nostrai procurationem 
aggredi instituit. In qua et ad diem ectavum non 
specie tenus, sed reipsa circumcisus est. Venit 
enim ut legem ac prophetarum impleret oracula, 
uen everteret *; atque ut alienam non fuisse legem 
ostenderet, sed a seipso concessam ad suum usque 
tempus sub quibusdam figurarum velut umbraculis 
perstitisse : quo in sese ac per sese quodcunque 
legi deerat postremo suppleret ; eadeinque illa figu- 
rarum involucra ad spiritalem perfectionem, ac ve- 


νοῦ ἑλθόντα, xa Ev µήτρᾳ Παρθένου Μαρίας τὸν 
χρόνον τῶν ἐγχυμονουμένων παἰδων παραµεµενη- 
Χότα, ἕως τελείως ἀπὸ τῆς παρθενιχῆς μήτρας dy 
ἔνσαρχην ἑνανθρώπησιν ἑαυτῷ xat οἰχονομίαν oixo- 
γομήσῃ, ἐν T] xal περιετμήθη ἀληθινῶς, καὶ οὐ δο- 
χήσει ἡμέρᾳ τῇ ὀγδόῃ. "Ἡλθε γὰρ πληρῶσαι τὸν νό- 
μον xai τοὺς προφήτας, xaX οὗ χαταλῦσαι : καὶ οὗ 
τὸν νόμον ἀλλότριον ἀποφῆναι, ἀλλὰ ἐξ αὑτοῦ μὲν 
δεδωρηµένον, ἕως δὲ αὐτοῦ Ev τύποις µεμενηχότα, 
ὅπως £v αὑτῷ χαὶ δι’ αὑτοῦ πάλιν ὅπερ ἐνέλιπεν ἐν τῷ 
γόμῳ πληρωθῆ, ἵνα οἱ τύποι εἰς πνευματιχὴν τελείω- 
σιν ἑλθόντες ἐν ἁληθείᾳ, ὑπ) αὐτοῦ τε xal τῶν αὐτοῦ 
ἀποστόλων χηρυχθῶσιν, οὐχέτι ὄντες τύποι, ἁλλ' 
ἀλήθεια. "Exi τούτῳ γὰρ ἐπληροῦτο τὸ ἐν τῷ νόµῳ 


ritatem perducta figuras esse desiisse, atque ad D εἰρημένον, ἕως αὐτοῦ τοῦ χρόνου διαρχέσαν, xal £v 


veritatem Iransiisse, tam ipse quam ejus apostoli 
pradicarent. In illo quippe quod scriptum erat in 
lege, perfectum est, id, inquam, quod ad ejus usque 
tempora perduravit, et in ipso jam absolutum im- 
pletumque desiit, nimirum quod Sephora dicebat : 
Stetit sanguis circumcisionis filii mei *. Non dixit : 
Circumcidi filium meum. Neque enim id agebat 
angelus, ut circumcisio fieret, neque sanguinis 


! Matth. v, 17... * Exod. ιν, 25. 35 Deest xai 


(44) "Oxep ἔφη ἡ Xexgopa. Mirifica est loci 
istius. interpretatio, quam Epiphanius affert, que 
ex LXX lectione petitur; nam lebrzi et Latini 


αὑτῷ ἀφιστάμενον, εἰς πλήρωμα δὲ μεθιστάµενον, 
ὅπερ ἔφη ἡ Σεπφώρα (AM): ὅτι "Ecc τὸ αἷμα τῆς 
περιτομῆς τοῦ παιδίου µου. Καὶ οὐχ εἶπεν, ὅτι 
Πτριέτεμόν µου τὸ παιδίον. Οὐ γὰρ ᾠχονόμει ὁ 
ἀποσταλεὶς ἄγγελος, ἵνα περιτομὴ γένηται ἀλλὰ 
οὐδὲ τὸ αἷμα τῆς περιτομῆς φοβηθεὶς ἀπέστη' ἀλλὰ 
ὑπομνήσέως χάριν τοῦ μέλλοντος παιδίου τὸ αἷμα 
τῆς περιτομῆς lavdv: ὅπερ ἀχούσας xal οἰχονομή- 


codices : Sponsus sanquinum tu mihi es, ob circun- 
cisionem , habent. LXX vero longe alia reddide: 
runt. 


«3$ 


σας ἀπέστη. Καὶ ποίου παιδίου, ἄχουε. Αλλ' fj περὶ Α 


οὗ εἶπεν ὁ προφήτης, ὅτι θελήσουσιν εἰ ἐγένον- 
το (15) πυρίκαυστοι. Ὅτι παιδίον ἐγεγν ἠθη ἡμῖν, 
καὶ υἱὸς ἐδόθη ἡμῖν. Τὸ μὲν γεννηθὲν παιδίον δει- 
χνὺς ἐν ἀληθείᾳ, ὅπως σηµάνῃ ctv ἀληθινὴν ἑναν- 
θρώπησιν ' τὸ δὲ, υἱὸς ἐδόθη ἡμῖν, ὅπως δείξῃ τὸν 
ἄνωθεν Θεοῦ Λόγον, καὶ Υἱὸν Θεοῦ αὐτὸν δειχθέντα, 
καὶ iv µήτρᾳ Ὑενόμενον ἐνανθρωπήσαντα, ἔχοντα 
ἀμφότερα θεὸν χαὶ ἄνθρωπον, αὐτὸν θεὸν, αὐτὸν ἄν- 
θρωπον, αὐτὸν υἱὸν ἄνωθεν δοθέντα, αὐτὸν παιδίον 
γευνηθέντα, Ἐφ' οὗ ἕστη λοιπὸν τὸ αἷμα τῆς περι- 
τομῆς, ὡς καὶ iv τῷ Εὐαγγελίῳ λέγει" "Oe ἦλθον 
Ἕλληνες βουλόμενοι αὐτὸν θεάσασθαι' xa ἦλθον 
epe Φίλιππον, xal λέγουσιν αὐτῷ, Δεῖξον ἡμῖν τὸν 
Ἰησοῦν" καὶ ὁ Φίλιππος τῷ ᾿Ανδρέᾳ, xai ὁ Ανδρέας 


ADVERSUS HAERESES LIB, Ι. TOM. Η. — HAERES. XXX. 


45b 
metu recessit, sed ut eum infantem, a quo circum- 
cisionis eruor inhibendus erat, in memoriam re- 
vocaret. Quare mox ut illud audivit ac przestitit, 
e medio se subduxit. At quisnam ille futurus esset 
infans, accipe. 15 enim erat de quo propheta locu- 
tus est : Et volent esse igne combusti. Quoniam 
parvulus nalus est nobis, et filius datus est nobis *. 
Quibus verbis primum natum revera parvuluni de- 
monsiravit, ut vere susceptam ab eo naturam ho- 
minis significaret. Deinde subjecit, filius dais est 
nobis; ut eumdem Dei esse Verbum e ccelo dela- 
psum, Deique Filium declaratum ostenderet , et in 
utero genitum, hominemque factum, ita 153 ut 
duplicem in se naturam, Dei videlicet, hominisque 
contineret , proindeque Deum pariter atque homi- 


τῷ Ἰησοῦ ἔφη, ὅτι Τιγὲς "EAAnvec βού.λονταί σε B nem, et eumdem divinitus oblatum filium, ac pue- 


βεάσασθαι. Καὶ εὐθὺς ὁ Κύριος ἀποχρίνεται, λέ- 
γιων" Νῦν ἔφθασεν fj δόξα τοῦ θεοῦ΄ ἵνα δείδῃ περι- 
«ouhv μὲν παρερχοµένην τὴν ἔνσαρκον, xol τύπῳ 
ὑπηρετήσασαν ἄχρι χρόνου, τὴν δὲ ἐν σαρχὶ áxpo- 
δυστίαν ἓν πνεύματι ἔχουσαν μείζονα περιτομὴν, 
θεωροῦσαν Χριστὸν, xal αὐτὸν ἐν ἀληθεία κατειλη- 
φυϊαν. | 

gloria Dei, ut circumcisionem carnis 


rulum natum. In quo circumcisionis deinceps cruor 
stetit, ut in Evangelio ipse testatur. Cum enim 
gentiles videndi ejus desiderio accessissent ; et ad 
Philippum adeuntes dixissent : Ostende nobis Je- 
sum ; ac Philippus id Andres, Andreas Christo re- 
tulisset his verbis : Gentiles quidam videre te cp- 
piunt *, Dominus illico respondit : Nunc pervenit 


proteriisse jam doceret, et ad certum tempus figure serviisse, 


earnis vero preputium spirituali ac prestantiori circumcisione praeditum contemplari Christum, 


ejusque reipsa compotem fieri. 

KH'. El δὲ βούλονται οὗτοι λέγειν, Πῶς οὖν Xpt- 
στὸς περιετµἠθη ; ἀχούσονται , ὅτι "Ηδη μὲν οὖν, ὦ 
πεπλανηµένοι, ἐδείξαμεν ὑμῖν δι ἣν αἰτίαν περι- 
ετμήθη. Περιετμήθη γὰρ διὰ πολλοὺς τρόπους. Καὶ 
πρῶτον, ἵνα Belen ἐν ἀληθείᾳ σάρχα ἑαυτὸν ἀνειλη- 
φέναι, διὰ Μανιχαῖον xal τοὺς λέγοντας &v δοχήσει 
πεφηνέναι" ἔπειτα, ἵνα δείξῃ, ὡς οὐχ ἦν ὁμοού- 
σιον (46) τὸ σῶμα τῇ θεότητι, ὡς φησὶν Απολινά- 
guo; * ἀλλ᾽ οὔτε ἄνωθεν αὐτὸ κατενήνοχεν, ὡς λέγει 
ὑὐαλεντῖνος : xat ἵνα βεθαιώσῃ ἣν πάλαι ἔδωχε περι- 
τομὴν διχαἰως ὑπηρετήσασαν ἕως τῆς αὐτοῦ παρου- 
alae, xa διὰ τὸ μὴ ἔχειν τοὺς Ἰουδαίους ἀπολογίαν. 
E) γὰρ μὴ περιετµήθη, εἶχον λέγειν O0x Ἠδυνά- 
µεθα Χριστὸν δέξασθαι ἓν ἀχροθυστίᾳ. "Άλλως τε καὶ 
ἔδει αὐτὸν ἐντειλάμενον τῷ ᾿Αθραὰμ περιτμηθῆναι, 
σφραγῖδος ἕνεχα φαινοµένης, εἰς τύπον δὲ ἀληθινῆς 
yai &epátou δοθείσης, νῦν περιτμηθῆναι ταύτην ! 


βεθαιῶσαι. Ἐχγένετο γὰρ 1| φαινοµένη περιτομὴ ἕνε- p 


χεν δισταγμοῦ τοῦ ᾿Αθραὰμ, ὅτε εἶπεν ὁ ἅγιος xal 
δίχαιας ὡς tv δισταγμῷ' El τῷ ἑχατογταέτοι" υἱὸς 
γενήσεται; καὶ εἰ Σάῤῥα ἡ πρεσθῦτις γεγγήσει 
εἱόν; Καὶ εὐθὺς ὁ Κύριος" Λάδε poi κριὸν τριετί- 
(oca (41), καὶ αἶγα καὶ 6dpaJurv, καὶ τὰ ἑξῆς. 
Καὶ περὶ τὴν τοῦ ἡίου δύσιν, ὡς εἶδε ᾽αμπάδας 


!o Mp. χαὶ ταύτην. 3 ἐἑχατονταέτῃ. 3 15. nx, D, 6. 


(45) Ὅτι θελήσουσιν αἱ ἐγέγοντο. Neque hic 
eum Hebrzo LXX consentiunt. Vulgata nostra : Et 
estimentum mistum sanguine erit in combustionem, 
et cibus ignis. Pro quo Graeci, καὶ θελήσουσιν elvat 
πυρίκαυστοι. 

(46) Ἔπειτα ἵνα δείξῃ, ὡς οὐκ ἦν ὁμοούσιογ. 
Apollinaris carnem Christi ab zterno fuisse, nec 
ex Virgine natam asseruit, Gregor. Nazianz. orat. 
xLvi : Διαθεθαιοῦται γὰρ μὴ Emixvnrov εἶναι την 


ΧΧΥΠΙ. Quod si istud nobis objiciant : Cur igi- 
tur circeumcisus est Christus? ita a nobis audient: 
Jamdudum quidem, o boinines opinione falsa ducti! 
causam vobis cur esset circumcisus ostendimus. 
Multis enim id de causis sustinuit. Primum, ut se 
carnem revera induisse monstraret, propter Ma- 
nichzeum, cxterosque, qui similitudine quadag ac 
specie duntaxat apparuisse docuerunt. Deinde ut 
corpus divinitati consubstantiale non esse demon- 
s$traret, ut Apollinaris existimat ; nec e e«lo dela- 
tum in terras, qui Valentini error fuit. Tum ut 
cujus olim circumcisionis auctor fuerat, eam ad 
adventum usque suum observatam [fuisse merito 
comprobaret, atque ut omnem Judzis excusatio- 
nem eriperet. Nisi enim circumcisus foret, hoc ad 
gui purgationem afferre potuissent : Nos Christum 


praputio preditum probare nequivimus. Przterea 


vero eum oportebat, qui Abrahamo circumcidendi 
sui mandatum ediderat, ut ad veri et aspectum 
fugientis adumbrandam imaginem apparens illud 
signum el aspectabile pra se ferret, ratum illud 
&ua circumcisione facere. Nam externa illa circum- 
cisio Abrahamo ob ejus hzsitationem imposita 
fuit; cum vir sanctus ac justus velut dubitando 


* Joan. xn, 21. 


σάρχα xax οἰκονομίαν ὑπὸ τοῦ μονογενοὺς Y lou προσ- 
ληφθεῖσαν ἐπὶ µεταστοιχειώσει τῆς φύσεως ἡμῶν, 
ἀλλ) ἐξ ἀρχῆς ἐν τῷ Yl τὴν σαρχώδη ἐχείνην φύσιν 
εἶναι, etc. 

(41) Λάδε σοι τόμον χάρτου. Vox χάρτου abest 
a vulgata LXX interpretum editione. Sed in aliis 
olim, ut apparet, lecta. Basilius autem τόµον xav 
νοῦ µεγάλο». 


455 


6. EPIPHANII 


456 


dixisset : ΑΛ centenario. nascetur filius? eu Sarra A πυρὸς xol xA6avor, καὶ ἄλλα. Φῄσας αὐτῷ ó 


jam «nus filium pariet *. Statimque Dominus : 
Sume, inquit, mihi arietem annorum trium, et ca- 
pram, et vaccam, eic. Cumque sol occumberet, cum 
lampades ígnis et clibanum vidisset, etc., ejus casti- 
gandi causa Deus edixit : Peregrinum erit semen 
tuum in serra aliena, et subjicient eos servituti qua- 
dringentis annis *. Quamobrem stabilitatis cujusdam 
ac (irmitaüs gratia, pro 196, eo quod nonnihil 
addubitans dixisset : Num centenario nascetur filius ? 
ne ejus posteri in(idelibus idolorumque cultoribus 
AEgyptiis in servitutem dati, ad' eosdem quos ct 
illius majores venerati fuerant, deos sese transfer- 
yent, tam Abrahamo ipsi, quam ejus stirpi cir- 
cumcisionem illam carnis inussit, ut ejus aspectu 


θεὺς xav' ἐπιτίμησιν ' Πάροικον ἔσται τὸ σπέρια 
σου ἐν yi dAAocpig, xal χαταδονΛἠώσουσι avro 
Étn τετρώκόσια, ἀσφαλείας Évexa διὰ τὸν δισταγ pv, 
δι᾽ ὃν εἶπεν, El τῷ ἑχατονταέτῃ vióc γενήσεται; 
ἵνα μὴ χαταδουλωθὲν τὸ σπέρµα ὑπὸ εἰδωλολατρῶν 
xai ἀπίστων Αἰγυπτίων ἐπιλάθηται θεοῦ τῶν πατέ- 
piov αὐτοῦ, ἐπέθηχεν αὐτῷ xat αὐτοῖς τὴν Évaa pxov 
περιτομὴν, ἵνα ὁρῶντες ὑπομιμνήσχωνται, xat δυσ- 
ωπῶνται, καὶ μὴ ἀρνῶνται αὐτόν. Καὶ διήρχεσεν 
ἄχρι Χριστοῦ τοῦτο καὶ τούτου ἕνεχα xal αὐτὸς 
εὐδοχεῖ περιτμηθῆναι' xal ἄνθρωπος γέγονεν Ev 
ἀληθείᾳ, ἄνωθεν ἐλθὼν Ex Πατρὸς θεὺς Λόγος, xat 
οὐχ ἀποθέμεγος τὴν θεότητα ᾽ ἀλλὰ σάρχα φορέσας 
ἐν ἀληθείᾳ, τελείαν τε ἐνανθρώπησιν ἔχων περιτέ- 


commonitos reverentia quzdam numinis subiret, B µνεται, τὰ πάντα οἰχονομῶν ἐν ἀληθείᾳ, ἵνα καὶ 


quo münus ejurare illud auderent. Ea porro ad 
Christum usque permansit : ideoque et ultro cir- 
cumcidi ipse vojuit, et homo reipsa factus est, idem 
qui et Deus Verbum a Patre de eolo lapsum, non 


eam quam habebat divinitatem deposuit, sed vere 


carnem induens, atque ex perfecta hominis natura 


Ἱουδαῖοι, ὡς προεῖπον, ἀναπολόγητοι ὄντες, καὶ 
Μανιχαῖοι, χαὶ ἄλλοι ἐλεγχθήσωνται, xal ἵνα περι- 
τμηθεὶς εὐλόγως χαταλύσῃ τὴν περιτομὴν, χαὶ ἄλλην 
μείζονα δείξῃ᾽ οὐχ ὡς μὴ ἔχων, χαὶ ἑαυτῷ συνιστά- 
ενος, ἀλλὰ ἔχων μὲν, δειχνὺς δὲ, ὅτι ταύτης οὔὗχ- 
έτι ἑστὶ χρεία, ἀλλὰ τῆς μείζονος. 


coalescens, circumcisionem usurpavit. Quod totum ex rei veritate gestum est, ut et Judzi, quemad- 
modum dictum est, et Manichzi omni tergiversatione sublata, convinci facillime possent, ac cir- 
cuucisus ipse abrogata merito cireumcisione majorem quamdam induceret. Non quasi priore illa 
careret, minimeque suscepisset in sese; sed ut ea perfunctus nihil jam esse necessariam ostenderet, 


Sed aliam longe illa preestantiorem. 
XXIX. Quod autem subinde in lucem editus Deus 
fuerit, non homo duntaxat, a magis aperte com- 


K6'. Καὶ ὅτι μὲν εὖθὺς γεννηθεὶς θεὸς fv, xal 
οὐ ψιλὺς ἄνθρωπος, οἱ µάγοι σαφῶς δεἰξουσι, Μετὰ 


probatum est. Siquidem elapso jam biennio, quod C γὰρ δύο ἑτῶν χρόνον, ὡς ἔδειξαν τῷ Ἡρώδῃ τὸν χρό- 


ipsum stellz tempus Herodi significarunt, a biennio 
videlicet atque infra*, Hierosolymam venientes, 
interrogantesque magi, cum Bethlehemi nasci Chri- 
stum oportere didicissent, ab urbe digressi sunt, 
eademque duce stella Bethlehemum aspirarunt. lbi, 
posteaquam introgressi sunt, Christum cum Maria 
matre repererunt ; et procidentes adoraverunt eum, 
obtaleruntque munera. Quamobrem cuim statim 
adoretur qui naius est, non nudus est homo, sed 
Deus : neque post annos triginta, vel baptismum, 
Christus efficitur: sed subinde Christus e Maria 
Virgine Deus pariter atque homo natus est. Pro- 
pterea statim angeli coeleste carmen «concinunt : 
Gloria in excelsis Deo, et in terra pax, hominibus 
propensa volunias *. Sed et felici illo nuntio pasto- 
res impertiuntur : Natus est nobis, inquiunt, hodie 
Christus Dominus in civitate David *. Neque hoc 
solum, infelix Ebíon! de Christo comprobatur, 
verum etiam anno ztatis duodecimo sedens inter 
sacerdotes ac seniores repertus est, cum eos inter- 
rogaret, 155 ac cum illis inquireret : adeo ut 
mirarentur in verbo gratie, quod procedebat de 
ore ejus. Non hoc anno demum tricesimo faciebat, 
ut dicere possis, ex quo Spiritus in eum sanctus 
illapsus est, Christum esse cepisse; sed a duode- 
cimo statim, uti diximus, estque a [πολ in Evan- 
gelio proditum *. Quin etiam paulo ante cum, ut 


! Gen. xvii, 12 


* Gen. xv. 12 sqq. * Mattb. τι, 168q3.. * Lue. τι, 14. * ibid. 41 


voy τοῦ ἁστέρος, ἀπὸ διετοῦς χαὶ χατωτέρω ἑλθόντες 
εἰς Ἱερουσαλὴμ, xai ἐρωτήσαντες οἱ αὐτοὶ μάγοι, 
xai Ὑνόντες, ὅτι ἐν Βηθλεὲμ Χριστὸς γεννᾶταε; ἑξῆλ- 
θον πάλιν τοῦ ἁστέρος ἡἠδηγοῦντος αὐτοῖς, καὶ Ύλθον 
ἀπὸ Ιεροσολύμων εἰς Βηθλεέμ. Καὶ εἰσελθόντες εἷ- 
pov αὐτὸν μετὰ τῆς μητρὸς αὐτοῦ Μαρίας: καὶ 
πεσόντες προσεχύνησαν αὐτῷ, xal προσήνεγχαν τὰ 
δῶρα. El τοίνυν εὐθὺς προσχυνεῖται, οὗ 05; ἄνθρω- 
πος ὁ γεννηθεὶς, ἀλλὰ θεός ΄ χαὶ οὐ μετὰ τριάχοντα 
Ec, χαὶ οὗ μετὰ τὸ βάπτισμα ΧἈριστὸς γίνεται, ἀλλὰ 
εὐθὺς Χριστὸς ἐγεννήθη ἀπὸ Μαρίας Παρθένου Θεὸς 
καὶ ἄνθρωπος. Ad xal οἱ ἄγγελοι εὐθὺς ὑμνοῦσι, 
λέγοντες Δόξα ἐν ὑψίστοις Θθεῷ, xal ἐπὶ γῆς 
εἱρήνη, ἐν ἀνθρώποις εὐδοχία. Καὶ εὐαγγελίζονται 
τοὺς ποιμένας, λέγοντες' Ἐγεννήθη ἡμῖν Χριστὸς 
Κύριος σήμερον ἐν πὀ.Ίει Δαδίδ. Καὶ οὐ µόνον 
τοῦτο, ὦ ἡπατημένε Ἐδίων, δείχνυται, ἀλλὰ xai às) 
ζωδεχαετοῦς εὑρίσχεται καθήµενος ἀναμέτον τῶν 
ἱερέων χαὶ πρεσδυτέρων, ἑρωτῶν αὐτοὺς, xat ζττῶν 
μετ) αὐτῶν * καὶ ἐξεπλάττοντο ἐπὶ τῷ λόγῳ τῆς χά- 
ριτος, τῷ ἐχπορευομένῳ Ex τοῦ στόµατος αὐτοῦ. Καὶ 
οὐχὶ μετὰ τὸ τριαχοστὸν ἔτος ἐποίει τοῦτο, ἵνα εἴτῃς, 
ὅτι, ἀφ᾽ οὗ Ίλθε τὸ Πνεῦμα εἰς αὐτὸν, Χριστὸς ἐγέ- 
veto, ἀλλὰ εὐθὺς ἀπὺ δωδεχαετοῦς, ὡς προεΐπον, à; 
γέγραπσται ἓν τῷ χατὰ Λουκᾶν Εὐαγγελίῳ. ἸΑλλὰ 
χαὶ ἔτι ἀγωτέρω, ὅτε νηπιάζοντος ἀνῆλθον, φησὶν, 
ol περὶ Ἰωσὴφ καὶ Mapiáu εἰς Ἱεοουσαλὴμ προσχυ- 


* Luc: iv, 93. 


121 


ADVERSUS HJERESES LID. I. TOM. 1I. — HAERES. XX. £22 


νησαι Ey τῇ ἑορτῇ, xaX ἀνέχαμπτον, ἔμεινεν 'Insoog * A adorandi gratia Hierosolymam festo dic peirres:s- 


καὶ ἔζῆτουν αὐτὸν kv τῇ ὁδοιπορίᾳ, χαὶ ἓν τοῖς συγ- 
γενέσιν αὐτῶν, xal οὐχ εὕρισχον. Εἴχε γὰρ ἡ Μαρία 
συγγένειαν. ᾿Αναχάμψασα δὲ xal εὑροῦσα αὐτὸν, ἔφη 
αὐτῷ Τί ἡμῖ' ἐποίησας, τέκνον; Ἰδοὺ ἑγὼ xal 
ὁ πατήρ cov ὀδυνώμεγνοι ἐζητοῦμέν σε. Ἐν τάξει 
Yip πατρὸς ὁ Ἰωσὶφ αὐτῷ ὑπῆρχεν οὐ γὰρ fv 
αὐτῷ παττρ xatà φύσιν. Εἶτα ὁ Κύριος πρὸς αὐτὴν" 
Tí ὅτι ἐζητεῖτξ µε; οὐκ ᾖδειτε, ὅτι ἐν τοῖς τοῦ 
Πατρός µου δεῖ elval µε; σηµαίΐνων, ὅτι ὁ vab; εἰς 
ὄνομα θεοῦ Πατρὸς ᾠκοδομήθη. El τοίνυν ἀπὸ νηπίου 
oio: τὸν ναὺν χαὶ τὸν Πατέρα, οὐχ ἄρα ψιλὸς ἄνθρω- 
πος ὁ γεννπθεὶς Ἰησοῦς, οὐδὲ μετὰ τὸ τριαχοστὸν 
ἔτος, μετὰ τὸ ἑλθεῖν εἰς αὐτὸν τὸ εἶδος τῆς περι- 
ατερᾶς, Υἱὸς καὶ Χριστὸς ἐχαλεῖτο, ἀλλὰ εὐθὺς ἐν 


sent, redeuntibus illis, remansit Jesus; quei iu 
itinere, et apud cognatos illi quzeritabant, ncc :c- 
perire poterant. Maria quippe cognationem ha». - 
bat. lgitur cum.ad urbem revertisset, ac. tandein 
illum offendisset, sic eum al'oquitur : Fili, quid 
[ecisti nobis? Ecce ego et pater tuus dolentes qu«- 
rebamus te. Josephus enim loco ei patris erat, non 
naturalis pater. Ad hzc Dominus : Quid est, inqvit, 
quod quarebatis me? nesciebatis quod in. iis qua 
Patris mei sunt. oportet me esse*? Quo. responso 
significabat, templum in Dei, hoc est Patris sui, 
nomen fuisse constructum. Quamobrem si ab ipsa 
propemodum infantia templum, Patremque cogno- 
verat, utique non merus homo natus ille Jesus ex- 


τοῖς τοῦ Πατρὸς αὐτοῦ δεῖν αὐτὸν εἶναι ἑδίδασχεν. Β stitit, neque post annum demum xxx, cum se in 


Ὅτι δὲ ὁ Ἰωσὴφ οὐχὶ zathp αὐτοῦ ἣν, ἀλλὰ ἐν τάξει 
πατρὸς, ἄχουε τοῦ αὐτοῦ εὐαγγελιστοῦ λέγοντος, τοῦ 
Ὑράχαντος ἀπὸ προσώπου Μαρίας, ὅτι Ἐγὼ xal ὁ 
πατήρ σου ὀδυγώμενοι ἑξητοῦμέν σε’ πάλιν πῶς 
Υράφει λέγων. "Hy δὲ Ἰησοῦς ἀρχόμενος εἶναι 
ὡς ἐτῶν  τριάχεντα, àv. υἱὸς. ὡς ἑγομίζετο, 
Ιωσήφ. Ἐν δὲ τῷ εἰπεῖν, ὡς ἐνομίζετο, ἔδειξεν 
αὐτὸν μὴ εἶναι αὐτοῦ υἱὸν, ἀλλὰ νοµἰκεσθαι. 


eum columbz specie Spiritus sanctus insinuasset, 
Filius ac Christus appellari ccepit ; sed subinde iu 
his quie ad Patrem suum atinerent, versari se 
oporlere docuit. Quod vero Josephus non illius 
pater esaet, sed vicem patris gereret, audi ex illo 
eodem evangelista, qui Mariam ita loquentem facit : 
Ego et pater tuus dolentes qugrebamus te, Àudi, in- 
quam,quid alio loco scripserit: Erat autem, inquit, 


Jesus incipiens esse quasi annorum xxx, qui erat, ut putabatur, Josephi filius*. Ubi cum eas voces  ad- 
didit, «t putabatur, non ipsius revera fuisse filium, sed ita duntaxat babitum fuisse demonstrat. 


A'. Ἐπιλείφει δέ pot ὁ χρόνος δ.ηγουμένῳ εἰς 
παράστασιν τῆς ἀληθείας, καὶ εἰς ἔλεγχον τῆς µα- 
ταιορροσύνης Ἐβίωνος, xal τοῦ αὑτοῦ παραπεποιη- 


156 XXX. Deficiet me tempus,si ad comprubandam 
veritatem, ac tam Ebionis, quam absurdissim:ze illius 
schole refellendam amentiam, pluribus disputare 


µένου µαταιόφρονος διδασχαλείου!'. Πόθεν γὰρ οὐ ϱ YOoluero. Quis enim facile non intelligit Josephum 


$135; ἂν εἴη, ὅτι οὐ mathp ἣν ἹἸωσὴφ, ἀλλ ἐν τάξει 
πατρὸς ἑνομίκετο; ᾿Ιδοὺ γὰρ, φποὶν, ἡ παρθένος ἐν 
Ταστρὶ ἕξει, καὶ τέξεται υἱόν. Καὶ οὐχ εἶπεν : 
Ἱδυὺυ ἡ vx. Καὶ πάλιν à» ἑτέρῳ τόπῳ λέγει" 
Καὶ τέξεται ἡ δἀἆµαΊις, καὶ ἑροῦσιν' OU cécoxev. 
Ἐτειδὴ γάρ τινες τῶν Μανιχαίων xai Μαρχιωνιστῶν 
λέγουσιν αὐτὸν μὴ τετέχθαι, διὰ τοῦτο τέξεται, xal 
épovctvr* OU τέτοκεν» ἐπειδὴ οὐ τέτοχεν ἡ Μαρία 
ix σπέρµατος ἀνδρός. Καὶ οὗτοι µανέντες λέγουσι 
φευδῶς Ex σπέρματος ἀνδρὸς αὐτὴν γεγεννηχέναι, 
Γεγέννηχεν οὖν fj δάµαλις θεὸν, ἄνθρωπον ἐν ἆλη- 
θείᾳ. Καὶ ὅτι μὲν δάµαλις ἡ Παρθένος χαλεῖται, χαὶ 
τὸ ταύτης λείφανον καθαρισμὸς ἣν τῶν χεχοινωµέ- 
νων, ἄχουε τοῦ νόµου λέγοντος * Λάδε pou OápaAiw 
Zvffár ἵνα δείξη τὸ ἐχλεχτὸν σχεῦος τῆς Μαρίας, 
διὰ τὸ πυροειδὲς τῆς τοῦ Σωτῆρας θεότητος χωρηθὲν 
ἐν τῇ Παρθένῳ. Πὺρ γὰρ ὁ θεὺς, φησὶ, xacar- 
aAiexor. Καὶ φησὶν ὁ νόμος δἀμα.ιν’ πυῤῥἁν, ἓφ᾽ ᾗ 
ζυγὸς ovx ἀἁγαδέδηκεν» ἐπὶ τὸν cpdyndov- ἵνα 
ὀείξη τὶν ΠἩαρθένον δάµαλιν, μὴ Υνοῦσαν ζυγὸν 
Ἱάμου ἀνδρός. ᾽Αλλὰ τί pot τὰ πλεῖστα διαλέγεσθαι; 
ὡς πάλιν Ησαΐας ἔφη ἐχ προσώπου τοῦ Κυρίου; ὅτι 
Λάέε σοι τόµον χάρτου καιγοῦ pneráAov * τόμον 
διὰ τὸ εἶναι μὲν τὴν Παρθένον ἐκ σπέρματος ἀνδρὸς, 
ςετμῆσθαι δὲ ἀπὸ µίξεως ἀνδρῶν, καὶ τὸ τμηθῆναι 
ἀπὸ τῆς τῶν ἀνθρώπων χατὰ φύσιν συνηθείας. Πάν- 


minime illius parentem, sed parentis loco habitum 
fuisse? Ecce enim, inquit, virgo concipiet, et pariet 
filium *. Non dixit : Ecce mulier. Ac rursum alio 
loco : Et pariet vitula, et dicent : Non peperit. Nam 
cum Manicheorum ac Marcionistarum quidam ne- 
gent illum partu in lucem editum, ob id, pariet, 
inquit, et dicent: Non peperit, quoniam de viri semine 
Maria non peperit. At furiosi isti de viri semine 
falso illam peperisse dictitant. ]gitur vitula homi- 
nem eumdem ac Deum vere illa quidem peperit ; 
vitule porro nomine Virginem nominari, ejusque 
reliquias ad eos qui impuri essent, expiandos ad- 
hiberi consuevisse, quemadmodum lex ipsa teste- 
tur, accipe : Sume, inquit, vitulam rufam *. Ut 


D electum vas Mariz significaret, propter igneam in 


Salvatore vim divinitatis, quam virgo capiebat. Deus 
enim, inquit, ignis consumens est*. Ait igitur lex 
vitulam rufam , cujus collo nondum impositum est 
jugum "; ut Virginem illam esse vitulam signi- 
ficet, que nuptiarum jugo cervicem nonduin su.- 
miserit. Verum quid hic pluribus disputare necesse 
est? aut illud ipsum commemorare, quod sub Do- 
mini persona dixit lsaias : Accipe segmentum charte 
recentis ac majoris *? Ubi segmenti usus est voca- 
bulo, quod etsi e virili semine propagata sit Virz', 
eadem tamen sit ab humano concubitu naturaliqu 


' ματαιοφροσύνης διδ. *Luc. n, 48 sqq. ? Luc. 11, 25. * Isa, vi,14.. * Num. xix, 2. * Hebr. x: 


399. * Num. xix, 2. 8 Ίδα. vini, 4, 


ParnoL. Ga. XLI. 


15 


r 
* piam hominis stylo; neque, Scribet in eo honio, 


450 


S. EPIPrnAnmNaL 


460 


hominum consuetudine velut secta. Universi quippe À τες yàp ἄνθρωποι ix σπέρματος ανοβὸς γεννῶνται, 


liomines e virili semine gignuntur. At Christi ge- 
neratio uti naturaliter ex muliere, Maria scilicet 
Virgine, naturam duxit humanam, ita preter na- 
turam ab originis humanas consuetudine resecta 
*€st : id quod. Jacobus de eo pronuntiat his verbis : 
Ex germine, fili mi, ascendisti *. Non dixit : E semine 
ascendisti. Atque idcirco Isaias propheta, sive po- 
tius Isai:& Dominus hunc iu modum locutus est : 
Sume tibi charte segmentum. Quo quidem usitatum 
bominibus scribendi morem.ac rationem expressit : 
quo pertinet illud e psalmo cxxxviu : /n libro tuo 
omnes scribentur, dies [ormabuntur, el nemo in εἰς". 
Nam cum libro uterum comparavit. Propterea : 
Imperfectum, ait, meum viderunt oculi tui *: hoc 
est, Proseminatum me antequam (ingerer cognosi : 
imo etiam antequam proseminatus forem. 


XXX]. Sed Hebraica vox expressius quiddam 
sonat. Pro eo enim quod legimus : Imperfectum, 
babent illi, Golme, quod idem est atque alica, sive 
granum simile, quod videlicet nondum in panem 
coaluit, ac subaetum est, 197 sed e contuso fru- 
menti grano velut medulla quadam crassior, ac 
minuti calculi instar est. Sic igitur ea voce idipsum 
quod in semine hominis inest simillimum accura- 
tius exprimere voluit, cum dixit : /mperfecium, id 
est informe jam tum ex utero, imo ante uterum, 
viderunt oculi tui. Novit enim omnia Deus antequam 
fiant, u£ est scriptum *. Ac libri, segmentive no- 
mine maternus uterus indicatur. Neque vero ita 
locutus est: Sume tibi librum, vel Sumetibi char- 
tam : verum tomum, hoc est segmentum, propter 
illam, qux in consuetudine hominum apparet, si- 
militudinem. Sed addidit, charte, ut illam in utero 
velut scribendi vim declararet. Postremo, πουᾳ, 
subjecit, ob recentem inviolatumque castitatis in 
Virgine florem. Magna quippe coram Deo pariter 
et hominibus Maria Virgo exstitit. Quis enim non 
eam nagnam predicet, que illum qui capi nullo 
modo potest, ceperit, eum, inquam, qui caelo terra- 
que contineri nequit? Qui ejusmodi cum esset, 
Sponte sua ac voluntale, non necessitate compre- 
hendi se passus est. Ergo magnum illud volumen 


Ἡ δὲ τοῦ Χριστοῦ γέννησις χατὰ φύσιν μὲν Ύυναι- 
κὸς Παρθένου Μαρίας τὴν ἐνανθρώπησιν ἔσχηχε, 
παρὰ φύσιν δὲ ἐτμήθη ἀπὸ τῆς xarà τὶν ἀνθρωπέό- 
τητα ἀχολουθίας * ὡς xal Ἰαχὼθ περὶ αὐτοῦ λέχει’ 
Ἐκ. βάαστοῦ, υἱέ µου, ἀνέδης' xoY οὐκ εἶπεν 
Ἐκ σπέρματος ἀνέθης. Καὶ τούτου χάριν φησὶν ὁ 
ἅγιος 'Ἡσαῖας ὁ προφίτης, μᾶλλον δὲ ὁ- Κύριος αὐτῷ 
λέγει’ Λάδε σεαυτῷ »όμον χάρτου ’ τὸ εἶδος τῆς 
συνηθείας σηµαίνων, £v i τὰ πάντα γράχουσιν via 
τῶν ἀνθρώπων, ὡς χα) Ev τῷ ἑχατοστῷ τριαχοστῷ 
ὁγδόῳ φαλμῷ λέγει 'Ezl τὸ fi6Aiovr. σου πάντες 
γραφήσονται, ἡμέρας π.Ἰασθήσονται, καὶ οὐδεὶς 
ἐν αὐτοῖς. Βιδλίῳ γὰρ ἀπείχασε «τὴν µήτραν. Ai 
τοῦτο ὁ Δαθὶδ λέγει" Τὸ ἀχατέργαστόν µου εἶδον 


B oj ὀφθα.μοί cov* τουτέστι, Σπαρέντα πρὶν ἄπει- 


κονισθήναί µε ἔγνως µε’ πρότερον, πρὶν τοῦ στα- 
ρΏναί µε. 

ΛΑ’. 'Ὁ δὲ Ἑθραϊχὸς θαυμαστῶς τὸ ῥῆμα σαςρτ- 
viet. Τὸ ἀκατέργαστον γὰρ γοιμὴ (18) ἐχάλεσαν, 
ὅπερ ἑρμηνεύεται χόνδρος, Ἄ σεµιδά.Ίεως xóxxoc, 
δήθεν τὸ µηδέπω εἰς ἄρτον συνελθὸν xal φυραθὲν, 
ἀλλ᾽ ὡς ἀπὸ κόχχου σίτου τμηθὲν χόνδρον 1] χονδρίτης, 
ἡ λεπτὴ dgio, fivc ἐχ σεµιδάλεως γ/νεται. ὐὕτως 
τὸ ἱσότυπον τοῦ εἴδους τὸ τεμνόμενον ἐξ ἀνθρώπου 
εἰς τὴν σπορὰν ἀχριθολογῶν ἀπέδειξε, καὶ φησὶν, εἷς 
Ἑλλάδα διάλεκτον ἑρμηνενομένου τοῦ λόγου, Τὸ 
ἁχωτέργαστο», τουτέστι τὸ ἅπλαστον ἔτι ἐν χοιλίᾳ, f) 
πρὸ χοιλίας εἶδον οἱ ὀφθα.ὶμοί σου. Οἶδε γὰρ πάντα 
θεὸς πρὶν γενέσθαι, ὡς γἐγραπται. Πλὴν βιθλίον xal 
τόµος μήτρα ἐστὶν fj σηµαινοµένη. Καὶ οὐχ εἶπε' 
Λάθε σεαυτῷ βιθλίο, 1| Λάδε σεαυτῷ χάρτην, 
ἀλλά τόµον, διὰ τὸ ἰἱδιάζον παρὰ τὴν τῶν ἀνθρώπων 
συνῄθειαν. Χάρτου, διὰ τὸ γραφικὸν τῆς μήτρας. 
Καιγοῦ, διὰ τὸ χαινὸν τῆς Παρθένου, xal ἄχραντον. 
Μεγάλη γὰρ ὡς ἀληθῶς Μαριὰμ ἡ ἁγία Παρθένος 
ἐνώπιον θεοῦ xat ἀνθρώπων. Πῶς γὰρ οὐχ ἂν εἴπο- 
pev ταύτην μεγάλην, χωρῄσασαν τὸν ἀχώρητον, ὃν 
οὑρανὸὺς καὶ YT, χωρεῖν οὐ δύνανται; Αὐτὺς δὲ, ἀχώ- 
ρητος ὧν, χατὰ ἰδίαν προαἰρεσιν xaX εὐδοχίαν ὄχω- 
ρήθη βουλόμενος, xa οὐ κατὰ ἀνάγχην. Διὸ µέ- 
γας ὁ τόμος xal χαινός ' μέγας διὰ τὸ θαῦμα * 
χαινὸς, ὅτι παρθένος. Καὶ, Γράψφον, rol, ἐν acto 
γραφἰδι ἀνθρώπου. Καὶ οὐχ εἶπε' Τράψει ἐν αὐτῷ 


est ac recens. Magnum, ob miracului» : recens, p τις Υραφίδι ἀνθρώπου" οὐδὲ εἶπε Τράψει £v αὐτῷ 


quia virgo fuit. Deinde: Scribe, inquit, in eo 
z(ylo hominis. Nom dicit : Scribet, in eo quis- 


- be quam inde Ebion occasionem arriperet. Nam si 


Ma dixisset, Scribel in eo homo, colligere ex eo 
posset, satorem fuisse Josephum, Chrjstumque vi- 


! Gen. xvix, 4. * Psal. cxxxviri, 10. ? ibid. 

(48) Τὸ ἀκατέργαστον γὰρ γολμή, Mirum unde 
banc Hebraicze vocis notionem acceperit 2513 magi- 
siris est "T3 Moi πμ 55 Ὦ PhD mu, ut ait 
Kimchius. ltem vas nondum perfectum. Unde et 
per translationem ΠΟΠ T2 p"! omn, Homo sa- 
pientic inanis, ac fatuus. Radix ipsa glomerare, et in 
massam redigere signilicat. Quo sensu Ώ 11 pro mas- 


ἄνθρωπος, ἵνα μὴ εὕρῃ πρόφασιν ὁ Ἐδίων. El γὰρ 
εἶπε, Γράψει ἐν αὐτῷ ἄνθρωπος, εἶχεν εἰπεῖν, ὅτι 
ἄνθρωπος Ἰωσὴφ ἔσπειρε, xai ix σπέρματος ἀνδρὸς 
ἐγεννήθη Χριστός. Τῷ δὲ Ἡσαῖᾳ πρὸ ἑπταχοσίων (49) 
πεντηκοντατριῶν ἑτῶν πλείω T] ἑλάσσω ἔλεχε, Γρά- 
ΨΟΥ, ἵνα ἀπὸ τοῦ χαιροῦ τοῦ διαστηµατος ὀφθῇ dca 


* Dan. xii, 49. 


sa incondita : unde Latina vox glomus. Sed pro χόν- 
ópt, atque alicze, simila ve grano nunquam legi. 
49) Τῷ δὲ Ἡσαϊᾳ πρὸ ἑπτακοσίων. Quam chro- 
nologiam adliübuerit Epiphanius, equidem nescio. 
Eusebius vero ab anuo Achaz ix, in quem vatici- 
nium illud conjicit noster, ad Natalem Christi an- 
nos colligit 748; nam nonus Achaz ascribitur anno 
1208 , Natalis Christi 2015, intervallum | anui 


| 


461 


ἡ ἀλήθεια, ὅτι οὐδεὶς Ἠλύνατο πρὸ ἑπταχοσίων πεν- 
εηχοντατριῶν ἐτῶν σπεῖραι τὸν μέλλοντα γεννᾶσθαι. 
"Apa οὖν µάτην λέγει τῷ Προφήτῃ, Γράφουν; Ούχε 
ἀλλὰ ἵνα δείξῃ τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον τὸ Ev τῷ προφήτῃ 
αὐτὸ ἐνεργητιχὸν Υενόμενον τῆς συλλήψεως τῆς ἓν- 
σἆρχου Χριστοῦ παρουσίας Ev ἀληθείᾳ. Πνεύμα γὰρ 
ἅγιον ἐπελεύσεται ἐπὶ σὲ, φησὶν ὁ ἄγγελος Γαδριὴλ 
«i Μαρία, xa τὰ ἑξῆς. Τὸ δὲ, γραφἰδι ἀνθρώπου, 
τουτέστιν εἰχόνι ἀνθρώπου. "Ανθρωπος δὲ Χριστὸς 
Ἰησοῦς, μεσίτης θεοῦ καὶ ἀνθρώπων, ἐπειδῆ ἄνωθεν 
ἕλθε Θεὸς Λόγος, ἐκ Μαρίας δὲ ἄνθρωπος, οὐχ ἀπὸ 
σπέρματος ἀνδρὸς γεγεννηµένος. Καὶ διὰ τοῦτο εὐθύς 
φησιν ὁ Προφήτης, Καὶ εἰσῆλθε πρὸς τὴν προφη- 
cer, ἵνα δείξη προφῆτιν τὴν Μαρίαν (50), καὶ οὐχὶ 
τὶν γυναῖχα "Αχαξ, ὥς τινες πλανῶνται, διὰ τὸν 


ADVERSUS ILERESES LID, I. TOM. Il. — ΠΕΒΕΣ. XXX. 


A vili ex semine procreatum. Verum Isai: ante pcaLit 
: plus minus annos dixit : Scribe, ut ex toto illo tem- 


403 


poris intervallo de rei veritate constaret; quod ne- 
mo ante hos annos pcc. eum qui nasciturus erat 
satu propagare posset. Num igitur frustra Propheta 
dixit : Scribe? Minime vero. Sed ut ille idem, qui 
prophete inerat, Spiritus sanctus ostenderet, gene- 
ralionis se Christi, quatenus carne constabat, vere 
auctorem et efficientem ,esse. Spiritus enim sqn- 
ctus superveniet in te, ait Marie Gabriel angelus *, 
etc. Jam quod subjicit Isaias stylo hominis, ad 
hominis similitudinem adumbrandam pertinet. Si- 
quidem homo Christus Jesus est, mediator Dei et 
bominum *, quandoquidem Deus Verbum e celo 
descendit ; atque ex Maria natus est homo, non ex 


Ἐζεχίαν εἰρῆσθαι. "Hàn γὰρ ὁ Ἐξεχίας ἔνδεχα Ec, B humano satu productus. 158  Proindeque statim 


elye γεγεννηµένος. Τῷ γὰρ ἑνάτῳ ἔτει (51) τῆς τοῦ 
πατρὸς αὐτοῦ βασιλείας τὸ ῥῆμα προεφητεύετο’ ὅτι 
Ἰδοὺ ἡ παρθένος ἐν γαστρὶ ἕξει. Καὶ μετὰ τὸ ἆπο- 
θανεῖν τὸν "Ayat; βασιλεύσαντα δεχατέσσαρα ἔτη, καὶ 
τελευτέσαντα. εὐθύς Φησιν ἡ Γραφή’ Καὶ é6aciAsv- 
σεν Ἑζεκίας, καὶ ἦν εἴκοσι ἑτῶν ἐν τῷ βασιλεύει» 
αὐτόν. Πῶς οὖν ἓν τῇ βασιλείᾳ τοῦ πατρὺς αὐτοῦ 
τεσσαραχαίδεχα ἔτη αὑτοῦ βασιλεύσαντος, προφη” 
τευοµένου τοῦ Ex Παρθένου Ὑενοµένου Ἐμμανουὴλ, 


Ἑζεχίας γεννηθήσεται, ὁ εἴχοσιν ἑτῶν βασιλεύσας , 


μετὰ τὸν αὐτοῦ πατέρα; καὶ οὐχὶ μᾶλλον φανῄήσεται 
τοῖς συνετοῖς, ὅτι ἤδη ὑπῆρχε Υεννηθεὶς, ὅτε ὁ mpo- 
φήτης προεφήτευε τὸ ῥῆμα ἐπὶ τῆς τοῦ "Aya, πα- 
τρὸς τοῦ Ἐζεχίου, βασιλείας; μάλιστα οὐδὲ προ- 
φέτιδος οὕὔσης τῆς τοῦ "Αχαζ γυναικὸς, ὡς παντί τῳ 


δῆλόν ἐστι. Μαρία δέ ἐστιν fj εἰποῦσα xat προφητεύ-. 


σασα, ὅτι Ἀπὸ τοῦ νῦν μακαριοῦσί µε πᾶσαι αἱ 
qereal τῆς γῆς. Πρὸς fjv εἰσῆλθε Γαθριὴλ, xol 
εὐηγγελίσατο, ὡς τὸ Πνεῦμα ἐλεύσεται Ev αὐτῇ ', τὸ 
iv Ἡσαῖᾳ λαλῆσαν' xal γεννήσει υἱὸν, τὸν Κύριον 
ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστὸν, διὰ Πνεύματος ἁγίου, xai 
οὐχ àxb σπέρματος ἀνδρὸς, ὡς οὗτοι ἀφραίνοντες 
xal σφαλλόμενοι βλασφημοῦσιν. 


Propheta subjecit: E! ingressus est ad prophetissam, 
ut prophetissam Mariam esse monstraret, non Achaz 
uxorem, de qua nonnulli dictum illud propter Eze- 
chiam falso suspicantur. Quo enim illa Lempore 
pronuntiata sunt, xijam annos natus erat Ezechias. 
Nam ix, imperii patris ejus anno vaticinium illud 
editum fuit: Ecce virgo concipiet. Ac mortuo de- 
mum Achazo, postquam annos xiv regnavit, mox 
Scriptura prodit : Et regnavit Ezechias, eratque xx 
annorum cum regnare cepisset *. Qui igitur consen- 
taneum est, ut, eum regnuonte adhuc illius patre, 
qui annis xiv imperavit, de Emmanuele ex virgine 
nascituro prophela responsum illud cecinerit, Eze- 
chiam oriundum esse przdixerit, qui xx annos na- 


C tus parentis imperio successit? Nonne prudens 


quisque potius facile perspiciet tum illum natum 
fuisse, cum ita propheta vaticinaretur, Ácbazo re- 
gnante, qui Ezechix» regis pater fuit? Presertim 
cum ne prophetissa quidem Achazi conjux fuerit, 
de quo duhitare nemo potest. Ejusmodi vero Maria 
Virgo fuit, quz celeste illud oraculum protulit : 
Ex hoc nuuc beatam me dicent omnes. generationes 
terre *. Ad quam ingressus Gabriel felicem hunc οἱ 


nuntiom attulit; fore ut in eam se Spiritus insinuaret, qui per Jsaiam locutus, ac fllium pareret, 
Dominum nostrum Jesum Christum, qui de Spiritu sancto, non ex virili semine progenitus est, ut 
amentes illl ac fanatici per simmam blasphemiam predicant. 


* Luc. n, 55. ?*U Tim. in, 5. 


! γρ. Ev αὐτὴν. 


(50) 
utputa Aben Ezra, et David Kim. in hunc locum, 


prophetissam illam [φαί uxorem interpretantur, . 


que, quod prophetam virum habuerit, prophetissa 
nuncupetur. Hieron, partim per prophetissam Spi- 
ritum sanctum, partim B. Virginem intelligit, quod 
εἰ Basilius, aliique sequuntur. 

(51) TQ γὰρ ἐνάτῳ ἔτει. Multa hoc loco adver- 
sus et rationem temporum, et Scripturam com- 
missa sunt, sive librariorum vitio, sive auctore 
ipso aliud agente. Isai vaticinium illud anno 1x 
Achaz editum fuisse putat. Eumdem porro annos 
regnasse xiv, ac tum Ezechiam, cum Isaías vatici- 
hatus est, annos xi habuisse. Quod si verum est, 
bimulum fuisse oportet Ezechiam, cum pater ipsius 
regnum écpit. Atqui ut is xiv duntaxat annos re- 
gnaverit, non plus xvi annis habuit Ezechias, quem 
(amen Xx annos natum, cum regnare cepit, fuisse 
paulo post scribit. Revera autem xxv habuit, IV 


* JV. Reg, xvii, 2. 


5 Luc. 1, 48. . 


"Iva. δείξῃ τὴν Mapiav. ebrei quidam, D Reg. xviii, et HI Par. xxix. Quare postremum illud 


manifeste cum Scriptura pugnat. Ut et illud quod 
asserit Achaz annos regnasse xiv, cui xvi Scriptura 
tribuit, JV Reg. cap. xvi, 2. Neque vero minus cze- 
tera falsa sunt. Hoc enim oraculum, quod Isaiz vn 
legitur : Ecce virgo concipiet, eic., sub illud tem- 
pus pronuntiatum est, quo Rasin rex Syris, et 

hacee fllius Romelie rex Israel adversus Achaz 
exercitum duxerunt. Jam vero Achaz anno Phacee 
xvii regnare ccpit, IV Reg. xvi, 2. lgitur mortuus 
est Phacee anno Achaz iv; qui Joatham xx, cap. xv, 
dicitur, hoc est ab exordio regni Joathan : qui an- 
nis xvi regnavit, eod. cap. comni. $3. Paulo vero 
pest vaticinium illud , Teglathphalasar Assyriorum 
rer, cujus opem Achaz imploraverat, vastata Syria 
Rasin interfecit, cap. xvi. Diu itaque ante 1x Achaz 
illud ab Isaia predictum est; atque, uti credibile 
est, sub illius exordium, aut saltem uno alterove 
post anno. 


- 


463 


S. EPIPITANII 


464 


XXXII. Non minus ineptissimi bominis Sabbati Α ΛΕΒ’. Ἐλήλεγχται δὲ τοῦ µαταιόψρονος xat 6 σαζ- 


ille cultus, ac circuincisio, ususque baptismi quoti- 
dianus refellitur. Etenim id potissimum studuisse 
Christus videtur, ut ipsis Sabbati diebus plerosque 


curarel :egrotos! ; neque curavit solum, sed duplici 


id ratione perfecit. Nam quos Sabbati die sanave- 
ral, grabatum iis iollere atque ambulare jussit, 
Quinetiam eodem die lutum macerans, caeci oculis 
illinit *, Atqui opus quoddam est illa luti tempera- 
tio. Unde etiaui apostoli cum ex ejus convictu dis- 
&iplinaque abrogatam esse Sabbati legem haud 
ignorarent, vulsas per Sabbatum spicas atterunt, 
ac vescuntur 5. Erat autem tum secundo primum 


! Joan. v, 4. *Joaun. i5, 6, ?* Luc. vi, 4. 


(52) "Hy δὲ Σάδδατον δευτερύπρωτον.. Vetus illa 
questio est, quid sit Σάθθατον bzuvepónpuvov: de 
qua sanctorum PP. varie sunt, ac discrepantes 
sententis : sed in primis Isidori Pelusiotze eptst.110, 
lib. i1, Chrysostomi Bomil. 39 in Matth. εἰ Epi- 
phanii cum hoc loco, tum bzresi Lt, num. 951. Quo- 
rum quidem opiniones uteunque cum rei veritate 
consentanex sunt, ab recentioribus quibusdam pa- 
rum fideliter expresse suut. Nam ut ab Isidoro ex- 
ordiar, in Aanalibus ecclesiast. anno Christi 32, 
num. 92, Isidori hzc refertur, approbaturque sen- 
tentia : Σάθθατον δευτερόπρωτον illam [uisse diem, 
quce post primam Azymorum moz sequitur; sicque 
dictum Sabbalum secundoprimum ,. seu. sabbatum 
ex Sabbato ; adhuc insuper, quod eadem dies incidis- 
set in Sabbatum hebdomadarium, duorum festorum 
conjunctione dictum | esse Sabbatum — sabbatorum. 
Subjicit deinde, eaindem esse οἱ Epiphanii senten- 
tiam : imo et Suidae , duin ait. fiisse eam diem se- 
cundam Paschatis , quam tamen nominat. primam 
Azymorum. Sed in iis verbis duo sunt ex Isidoro 
contra lsidori mentem, et orationem allata. Alte- 
rum : Sabbatum secundoprimum diem illam ap- 
peilari, quas post primam Ázymorum mox sequi- 
tur. Isidorus enim perspicue primam ipsam Azy- 
morum diem Sabbatum ait esse δευτερόπρωτον * 
quod Sabbatum ideo vocatur, quia Judaei festa 
oninia Sabbati nomine complecti solent. Δευτερό- 
πρωτον vero propterea dicitur, quod secunda sit a 
Paschate, et Azymorum prima. Isidori verba sunt : 
Δευτερόπρωτον εἴρηται ; ἐπειδὴ δεύτερον μὲν ἣν τοῦ 
Πάσχα, πρῶτον δὲ τῶν ᾽Αξυμων' ἑσπέρας γὰρ 
θύοντες τὸ Πάσχα, τῇ ἑξῆς τὴν τῶν ᾽Αξύμων ἕπανη- 
γύριζον ἑορτὴν, ἣν xaX δευτερόπρωτον ἐχάλουν διὰ 
τὸ, ὡς ἔφην, δευτέραν μὲν εἶναι τοῦ Πάσχα, πρώτην 
δὲ τῶν ᾽Αξύμων. Manifeste primam ipsam Azyuo- 
rum diem δευτερόπρωτον nominat, eam videlicet, 
sub cujus priorem vesperam immolatum est Pascha, 


θατισμὸς xai fj περιτομὴ, xai οἱ καθ) ἡμέραν £a- 

τισμοὶ ὑπ᾿ αὐτοῦ γινόµενοι. Ἐν γὰρ Σαθθάτῳ φιλο- 
ειμεῖται τὰ πλεΐστα θεραπεύειν Ἰησοῦς' xal οὐ pó- 
vov ὅτι θεραπεύει, ἀλλὰ χαὶ χατὰ δύο τρόπους ἰᾶται. 
Παραγγέλλει γὰρ τοῖς ἰατρευθεῖσιν ἐν τῷ Σαθβάτῳ 
αἴρειν τὸν χράθθατον, xai βαδίζειν. ᾽Αλλὰ καὶ ἐν 
Σαθθάτῳ πηλὸν φυράσας ὀπέθηχε τοῖς τοῦ τυφλοὺ 
ὁφθαλμοῖς. "Epyov δέ ἐστι πηλὸν φυρᾶσαι. "Οὔ0εν 
γνόντες οἱ ἁπόστολοι, ὅτι λέλυται τὸ Σάθθατον ἀπὸ 
τῆς αὐτοῦ ἅμα αὐτοῖς συνδιατριθῆς xaX διδασχαλίας, 
τίλλουσι στάχνας Σαθθάτῳ, καὶ φώχουσι, xat ἐσθίου- 
σιν. "Hy δὲ Σάθθατον δευτερόπρωτον (59), ὡς ἔχει τὸ 


B alias potuisse, cum Sabbata sabbatorum vocaren- 


C 


non ab jlla secundam ac proximam. Isidori verba : 


suo more Suidas exscripsit. Alterum, quod ab lsi- 
dori sententia abhorrere dixi , illud est : Quod in 
eamdem diem Sabbatum legitimum, et heb 'oma- 
darium incidisset, ob id Sabbatum sabbatorum ap- 
pellatum fuisse. Sed ejuswodi nihil ab Isidoro di- 
citur. Hoc unum, ut rotionein redderet, cur Sab- 
batum prima illa dies Azymorum nuncupetur; 
subjunxit : Sabbatum a Judais fesium omnem 
diem vocari; indeque loquendi genus illud ma- 
nasse, Xá66axa σαθθδάτων. quoniam accidebat in- 
terdum, ut alicujus festi principium, aut finis in 
hebdomadarium Sabbatum incideret : quemadmo- 
dum apud Christianos Natalis Christi, hoc est 
Epiphania, in Dominicum incurrit. Οὕτω xoi παρ᾽ 
αὐτοῖς ἡ xai ἡ πανῄγυρις τῷ Σαθθάτῳ συνέπιπτε, 
Σάθέωτα σαθδθάτων ἐχαλεῖτο. Corrigendum εἰ xa 
1. Quare non eo anno, quem Lucas commemorat, 
concursum illum incidisse scribit Isidorus; sed 


D 


tur. Isidori locus necessario ascribendus est. Ei δὲ 
Σαθθάτῳ εἴρητα:, pij θαυμάσῃς. Σάθθατον γὰρ πᾶ- 
σαν ἑορτὴν χαλοῦσι, xal διὰ τοὺτ) εἴρηται, Σάδθδατα 
σαδθάτων, ἐπειδὴ ἔσθ᾽ ὅτε, ἢ ἡ ἀρχὴ «rc πανηγὺ- 
fee im τέλος συνέπιπτε τῷ τῆς ἑόδομάδος La6 
àv». Nec miuus hallucinatus est Scal., qui lib. ii 
1sag. canon., Isidorum refert. Sabbatum δευτερύ- 
πρωτον opinari tertiam esse Azymorum diem. Nam 
diserte primam Azymorum definit Isidorus : secun- 
dam vero offerendo novarum frugum manipulo 
constituit, quam tertiam a Paschale vocat, uti 
primam Ázymorum, quam et δευτερόπρωτον nomi- 
nat, secundam. Si quidem Paschatis primam diem 
totum ipsam Parascevem appellat, cujus ad vespe- 
ram agnus immolabatur. Proxima est Chrysostomi 
sententia. Hic homil. 39 in Matth. : Τί δέ ἐστι, in- 
uit, δευτερόπρωτον; "Όταν διπλη fj ápyla ᾗ xai τοῦ 
θθάτου τοῦ Κυρίου, χαὶ ἑτέρας ἑορτῆς διαδεχο- 
µένης. Σάθθατον γὰρ ἑκάστην ἁργίαν χαλοῦσι. Mal- 
donatus ad. Matth. xii. Chrysostomum existimasse 
scribit : Sabbatum secundoprimum esse, qued pro- 
xime eequeretur festum aliquod, quod in feriam vi 
incidisset. Verum econtrario Sabbatum illud esse 
censet Chrysostomus, quod festum aliud antecedit, 
id quod Grzca illa demonstrant, και ἑτέρας ἑορτῆς 
διαδεχοµένης. Quanquam Theoph. ad Lxc. cap. vi 
Chrysostomi sententiam eodem, quo Maidonatus, 
modo intellexisse videtur, si, uti solet, Chrysosto- 
mum secutus est, Tertius est Epiphanius noster ; 
quem eodem loco Maldonatus asserit Sabbatum 
δευτερόπρωτον statuisse viij diem Azymorum. Sed 
hoc quidem loco longe aliud docet Epiphanius. 
Ltenim Sabbatum illud, quod ab Azymorut prima 
die proximum est, δευτερόπρωτον Sabbaium dici 
putat. At hzeresi Li, num. $1, aliter statuit, tametsi 
perobscure loquitur. lbi enitn cum duplex Sabbati 
genus esse dixisset , alterum heb.omadarium, ct 
antiquum, quod πρῶτον vocat : alterum legitimum; 
sive festivum, quod δεύτερον putat, cujusuodi 
Azymorum dies fuit, paulo pest audit δεύτερον illud 
in septem revolutum appellari πρῶτον. Ubi nescias 


. uirum Ázymorum vii diem Sabbatuin δευτερόπρωτον 


esse deliniat, an festum ip-uimn Pentecostes, quod 
et Maldonatus ceteris omnibus prafert: de quo suo 
loco dicemus, Jam vero nulius proprie Azymorum 
dies vini fuit; cum celebris ipsa intra septenos dies 
Stelerit, ul ex Levit. ασ, et Exod. xii constat. 
Nisi forte, uti Paschatis octo dies interdum nume. 
rari solent, eo quod Parasceve ipsa, cujus, sub 
vesperam agnus iuimmolatur , primus Paschatis dies 
habetur, quod ex isidoro supra monuimus; sic 
etiam ÁAzymorum prima dies eadem. illa Parasceve 
censeatur. Qua ratione Joseph. lib. n Orig., cap. v, 
AÁzymorum [estum diebus viu celebrari dixit, llud 
Maldonati satis mirari non possu:n, quod de eadem . 
quastione ex sua opinione illo in loco disserit. le- 


«05 


ADVERSUS HJERESES LIB. |. TOM. 1l. — HERES. XXX. 


406 


Εὐαγγέλιον. Σάόθατα γὰρ διάφορα ὥριζεν 6 νόμος A Sabbatum, ut Evangelium docet; nam Sabbatorum 


τὸ μὲν χατὰ ἑδδομάδα ἀναχυχλούμενον φύσει Σάθδα: 
τον, εὺ δὲ διὰ τὰς ὑποπιπτούσας τῆς χατὰ σελήνην (55) 
νεοµηνίας, χα) τὰς χαθεξἠς ἑορτὰς, οἷον ἡμέρας Σχηνο- 
πηχίας, χαὶ ἡμέρας Πασχῶν, ὅτε τὸ πρόδατον θήουσι, 
xai ἄξυμα λοιπὸν ἁσθίουσιν. "Ecc δὲ τὴν µίαν νη- 
στείαν (934) νηστεύουσι τοῦ ἔτους, τῆν λεγοµένην µεγά- 
λην, xa τὴν ἄλλην fjv λέγουσι µιχράν. "Occ γὰρ ἐμπί- 
fellit enim Epiphanii , aliorumque sententiam , qui 
Sabbatum secundoprimum, diem aliquem Azymorum 
interpretantur. Nec enim die xv, aut xx. Martii spice 
mature esse poluerunt. Quod. enim quidam adnota- 
rerunt, in Palestina eo tempore propter vehementem 
calorem segetes solitas malurescere, fictum esse arbi- 


tror; nam [festum Primitivorum celebratur quinqua- 
gesimo die post Pascha ; celebratur autem simul at- 


varia genera lege przfinita sunt. Ac quod septenum 
dierum orbe revoluto celebratur, proprie Sabbatum 
dicitur. 159 Sed aliud est quod vel ineurrentibus 
noviluniis, vel ob alios festos dies indicitur, puta Ta- 
bernaculorum, vel Paschatis ferias, quibus mactare , 
agnum azymisque vesci legitimum est.. Ad Ίος so- S: 
Ίππο quoddam jejunium quotannis observant, quod - 


γινώσχειν οὐχ ἐπίστανται, λατρεύοντες ἀγγέλοις, χαὶ 
ἀρχαγγέλοις, μηνὶ , καὶ σελήνῃ ΄ xat ἑὰν μὴ σελήνη 
φανῇ , Σάθδατον οὐχ ἄγουσι τὸ λεγόµενον zpocor * 
οὔτε νεομηνίαν ἄγουσιν , οὔτε "Αζυμα, οὔτε ἑορτὴν, 
οὔτε μεγάλην ἡμέραν. Ουαῶείι Casaub. Exercit. xiv, 
n. 4, quid sit Sa batum primum : idque obscurum 
videri sibi fatetur. 1n quo Scaligeri interpretatio- 
nem tacite refellit, qui lib. ur Isag. can. pag d 

abba- 


que prima (alz in messem miltebatur. Non ergo po- p sublatis his vocibus, τὸ λεγόμενον πρῶτον, 


terant in. festo Ázymorum , id est quinquaginta ante 
diebus, segetes esse mature. Hec ille. Negat itaque 
ipsis Azymorum diebus maturas fuisse segeles, 
cum quinquagesimo primum postea die falcem im- 
miserint. Quae quidem non falso tantum dicta, sed 
ei Scripturz manileste contraria sunt. Quis nescit 
secunda Azymoruin die novarum frugum manipu- 
lum oblatum fuisse? quemadmodum Levit. xxii, 2 
precipitur, n2un mno; hoc esi sequenti post 
Sabbatum (sive festum, id est Azymorum primam) 
die, τῇ ἑπαύριον τῆς πρώτης, ut recle LXX reddi- 
derunt. Ab hoc vero die, hoc est a ΙΙ Ázymorum, 
vu bebdomadas numerabant : quibus evolutis, 
quinquagesimu demum die non spicas, aut mani- 
pulos; sed primitivos panes offerebant : eumque, 
ΤΩΝ, hoc est clausulam appellabant, sive postre- 
wam celebritatis diem. In. quo Josephus errat; qui 
lib. r3. Ἀρχ., cap. 10 ita scribit : T?) Πεντηχοστῇ, 
f$» 'E6paiot Ἀσσαρθὰ χαλοῦσε, σημαίνει δὲ τοῦτο 
πενττχοστήν. Ássartlia, hoc est ΝΠ ΣΥ πεντηχοστην 
interpretatur, haud recte. De segetum maturitate, 
guod objicitur, refellit Isidorus bis verbis; Ἐν ἑχεί- 
νῳ γὰρ τῷ xatpip póvtp χαρηθαροῦσιν οἱ ἀστάχυες, 
χαὶ χέκλινται ὑπὸ τοῦ χαρποῦ, xai τῆς πρὸς ἅμητον 
ὥρας, οἱονεὶ την δρεπάνην ἐφ᾽ ἑαυτοὺς xalouvteq. 
Quanquam non desunt, qui de hordei messe dun- 
laxat illud accipiant. Utcunque sit, «fj δευτέρα τῶν 
'Acopaov, "19, hoc est manipulus oblatus est. In 
quo corrigendus est Isidorus, qui τῇ τρίτῃ τῶν ᾽Αζύ- 
pov, hoc est tertia, manipulum oblatum fuisse 
narral. Scripsit eniin, aut scribere certe debuit, 
τῇ τρίτη τοῦ Πάσχα, hoc est tertio a Paschate die, 
quod xiv dic celebrabatur. Hie sunt. przcipuz ve- 
terum PP. de Sabbato δευτεροπρώτῳ sententie, Ex 
quibus verisimillima est Epiphanii prior illa, quam 
hoc loco tradit , Sabbatum illud, quod primam Azy- 
morum incidit, δευτερόπρωτον, dici. Vera autem 
procul dubio illa est, que in νι De emend. temp. et 
in Isag. can. explicatur : ósutepózt.c:ov. Σάθύατον 
primum esse Sabbatum , quod ἀπὸ τῆς δευτέρας 
τῶν ᾽Αξύμων. Nam secunda die Azymorum nova- 
rum frugum manipulum offerebant. Α quo die 
deinceps vit hebdomadas computare jussi sunl. 
Quarum Sabbata ἀπὸ τῆς δευτέρας τῶν ᾽Αξύμων, 
id est ab Omer cognomiuata sunt. Veluti primum 
Sabbatum, quod proxime τὴν δευτέραν τῶν ᾽Αξύμων 
sequilur, vocatur δευτερόπρωτον. Secundum δευτε- 
ροδεύτερον, tertium δευτερότριτον, atque ita dein- 
ceps. Quod uberius explicatum habes in [sag. can 
pag. 281. Hac eniin interpretatione melior alflerri 
nui!a potest. 

(55) TO δὲ διὰ các ὑποπιαπτούσας τῆς xacà σε- 
Τ1ήνη». Judaeorum lesta Sabbata οἱ ab iis et ab 
ethnicis aj pellata, ne.ini dubium est. De iis lucu- 
lentus est apud Clem. Alex. locus Siro. vi, ex Pe- 
tri concione quadaià : Mrj& κατὰ τοὺς Ἰουδαίους 
Gi65c06* xal γὰρ ἐχεῖνοι μόνοι οἱόμενοι τὸν θεὸν 


tum hoc loco pro: νεοµηνίᾳ, Evi xaX νέᾳ, adeoque 
festis omnibus usurpari scripserat. Quod est ab- 
surdum. Nam Sabbatum illud τὸ λεγόµενον πρῶτον, 
aliud esse debet ab ordinariis Sabbatis ac Neome- 
niis. Equidem Sabbatum illud primum esse suspi- 
cor, Neomeniam Tisri, qu: majori, quam ceeterc 
omne& Neomeniz, cultu ac religione celebrabatur. 
Erant quidem Neomenize mensium omnes solemnes 
ac feste ; sed eatenus, ut in iis precipua quaedam 
sacra, ac ez:remonias obirent; non ut ab opere fe. 
riati essent. Sola Tisri Neomenia, quod et festum 
Tubarum , clangorisque vocatum est, ΠΤΙ, ab 
servili opere nominatim excipitur Levit. xxi, 24: 
Mense septimo, prima die mensis, erit vobis Sabba- 
tum, memoriale clangentibus tubis, et vocabitur san- 
cium, Omne opus servile non facietis in eo, et offe- 
relis holocaustum Domino. Quare eadcm fuit illius 
diei ratio, quz priinze ac secunde Azymorum Pen- 
tecostes, Scenopegiz, quibus quidem nullum opus 
servile lieri licebat, tametsi qua ad victum neces- 
saria forent, preparare fas fuit. Quod de Azymorum 
festo diserte cautum est Exod. xi, 46 : Dies prima 
erit sancta , atque solemnis, et dies septima eudem 
festivitate venerabilis. Nihil operis facietis in eis, 
exceplis iis que ad. vescendum pertinent. Sabbatis 
vero ne ea quidem parare fas erat, quie ad victum 
pertinerent. ut ex cap. xxi Exodi, com. 29, et 
xxxv, 5 colligitur. Vide Tract. απο Ov ΠΙΟ , in 
] Par. Jad Rambain. Mirum est igitur quod Tertull. 
lib. contra Judcos, cap. 4, praeceptum de obser- 
vando Sabbato, quod Exod. xx, et Deuter. v scisci- 
tur, ita concipit : Memento diem Sabbatorum san- 
clificare eum. Omne opus servile non facietis in eo, 
preterquam. quod ad animam pertinet. Sed primum 
iilud. de βίος diei Ázynorum observatione cum 
altero de Sabbato imprudens permiscuit. 

(54) Ἔτι δὲ civ. µία» »ηστείαν. Jejunia in lle- 
brieoruin kalendario notantur xxvi. Sed neque festa, 
neque ab opere vacua, ac Sabbata fuerunt, preter 
x Tisri, quo die festum mr» sive expiationis. 
cum jejunio celebratum est ; Levit. xxvi, 91. Atque 
h:ec est µεγάλη νηστεία, quam inter Sabbata refert 
Epiphanius. Tui enim operis nihil faciebant : 
com. 29. De minore jejunio nondum certam ratio- 
nem expedire potui. In kalendario Hebraeorum, 
quod Sigonius ac Torniellus ediderunt, die Adar xiv 
jejuniuin. Esther cum Mardocbzi festo , quod erat 
Phurim, hec est Soriium minus, incidit. Quod pro- 
inde jejunium minus existimari possit. Verum 
submovendum hoc jejunium in xin Adar, ut a 
Munstero et Genebrardo factum est : quod el Scri- 
piura auctoritate constat. Nam. Esther cap. 1x, 22, 
AIV εἰ xv mensis Adar inter Judicorum festa san- 
ciuntur, uti sint dies illi epilarum ac. leiitie. Non 
igitur xiv die jejunabant. Quare de minore illo je 
junio, quod una et festum, sive Sabbatum sit, am. 
phus quxrendurm videtur. 


467 . 


S. EPIPHANII 


1055 


magnum vocant, nec non et alterum quod parvum A πτονσιν αὗται αἱ ἡμέραι, fito. ἐν δευτερᾳ Za66á- 


- appellant. Quoties igitur dies ejusmodi in secundam 
post Sabbatum diem, vel tertiam, aut quartam in- 
cidunt, istud ipsum illorum instituto Sabbatum 
censetur. Quare secundum Azymorum festum, de- 
finitumque Sabbati diem, eo Sabbato, quod et pro- 
prie ita dictum est, et ÀAzymorum diem sequitur, 
qua et ipsa pru Sabbato censetur, forte iter per sata 
fecerunt, ac vulsas spicas affricuerunt, atque come- 
derunt, ut vincula illa Sabbati sanctione astricta 
soluta esse njonstrarent magni illius accessione 
Sabbati, hoc est Christi Domini, qui ut a peccatis 
nostris quiesceremus indulsit. Cujus insuper figu- 
ram Noemus olim praetulit, is quem natum pater 
ut vidit, prophetico quodam afflatu Noemum appel- 
lari voluit: Quoniam, inquit, ipse requiem dabit no- 
bis a peccalis nostris*, hoc est laboriosis nostris 
operibus. Atqui Noemus nullam a peccatis requiem 
attulit, ut intelligas de Christo vaticinatum esse 
Lamechum, in quem etiam ipsa nominis ratio con- 
venit. Noenius enim requiem significat, ut et Sebeth, 
que vox tam istud ipsum quam Sabbatum expri- 
mit, Quod apprime Christo congruit, in quo Pater 
eum Spiritu sancto requiescit; requieveruntque 
sancii ad unum omnes, posteaquam a peccato de- 
stiterunt. Hic est magnum sempiternumque Sabba- 
tum, cujus parvum illud exemplar fuit; ad illius 
adventum usque in usum adhibitum, et ab ipso lege 
constitutum ; ab eodemque solutum, et in Evange- 


των (95), ἢ ἐν τρίτῃ, ἢ &v τετράδι, XZá66axov χαὶ αὐτὸ 
αὐτοῖς ὀρίξεται. Ad) μετὰ τὴν τῶν Αξύμων Yevopévny 
ἡμέραν, χαὶ ὁρισθεῖσαν ἡμέραν Σαθθάτον, τῷ Σαθθάτι ᾿ 
φύσει τῷ μετὰ τὴν ἡμέραν τῶν Αξύμων εἰς Σάθθατο; 
λελογισµένην, εὑρέθησαν διαθαίνοντες διὰ τῶν σπορί 
pov, χαὶ ἔτιλλον στάχνας, χαὶ Éjwyov, xat ἤσθιον, 
δεικνύντες, ὅτι λέλυται ὁ δεσμὺς ὁ ἐν τῷ Σαθθάτῳ 
ὁριζόμενος, ἑλθόντος τοῦ μεγάλου Σαθθάτου, τουτέστ: 
Χριστοῦ, τοῦ ἀναπαύσαντος ἡμᾶς ἀπὸ τῶν ἅμαρτη- 
µάτων ἡμῶν, οὗ τύπος ἦν ὁ Νῶε, ὃν ὁ πατὴρ αὐτοῦ 
γεννηθέντα ἑωραχὼς κατὰ προφητείαν, ἐπέθετο 
αὐτῷ ὄνομα Νῶε, λέγων "Oti οὗτος ἀναπαύσει 
ἡμᾶς ἐκ τῶν ἁμαρτιῶν ἡμῶν, Ἠτοι σχληρῶν ἔργων 
ἡμῶν. Ὁ Νῶε δὲ ἀπὸ ἁμαρτιῶν οὐχ ἀνέπαυσεν, ἀλλὰ 
εἰς Χριστὸν προεφήτευσεν ὁ Λάμεχ τὴν προφητείαν 
«à 3 Νῶε ἑρμηνευόμενον ἓν ἀληθείᾳ. Noe γὰρ ἀνά- 
πανυσις ἑρμηνεύεται, xaX Σεθὲθ,ὅπερ ἀνάπαυσις xa 
Zd66arov ἑρμηνεύεται, 6 ἑστιΧριστὸς, ἐν ᾧ ἀνατέ 
παυται ὁ Πατὴρ. καὶ τὸ ἅγιον Πνεῦμα αὐτοῦ, χαὶ 
πάντες ἅγιοι ἄνθρωποι ἐν αὐτῷ ἀνεπαύσαντο, παυ. 
σάµενο: ἀπὸ ἁμαρτημάτων. Οὗτός ἐστι τὸ μέγα Σά6- 
6ατον xat ἀῑδιον, οὗ τύπος ἣν τὸ μιχρὸν Σάθδατον 
ἑξυπηρετούμενον ἄχρι τῆς αὐτοῦ παρουσίας, προσ- 
παχθὲν ὑπ αὐτοῦ χατὰ τὸν νόµον, καὶ ἐν αὐτῷ λυ- 
θὲν, καὶ πληρωθὲν ἐν τῷ Εὐαγχελίῳ. Οὕτως γὰρ 
εἶπεν, ὅτι Κύριός ἐστι ὁ Υἱὸς τοῦ ἀγθρώπου x«l 
τοῦ Σαδόάτου. "Όθεν θαρσαλέως οἱ µαθηταὶ λύουσι 
τὸ Σάθθατον' ἐπειδὴ χαὶ οἱ πρὸ αὐτῶν ἱερεῖς EAuoy -ὸ 


lio demum impletum. Ita enim ille dixit : Dominus ϱ Σάθθατον θύοντες, χαὶ θεῷ θυσίας προσφέροντες, ἵνα 


est Filius hominis eliam Sabbati *. Ex quo factum 
est, ut audacter discipuli Sabbatum solverent, pre- 
sertim cum et sacerdotes ante illos idem sacrifi- 
cando, offerendoque facerent, ne juge illud quoti- 
dianumque sacrificium intermitterent. Ac non sa- 
cerdotes solum hoc ipso, quod ne Sabbato quidem 
essent feriati, solutum illud iri diu ante prznuntia- 
bant ; sed et circumcisio ipsa solvebat. 160 Cum 
enim Sabbato puer s:epenuimero nasceretur, ejus 
diei religionem circumcisio tollebat ; atque ita dua- 
bus illis rebus Sabbati abrogatio significata ante 
videtur. Hoc enim constalL , eos qui natum in Sab- 
bato puerum circumciderent, sive octavum diem 
accurate observare vellent, quod is in Sabbatum 


μὴ ἀργήσῃ θυσία 4 ἐνδελεχῆς, xoi χαθ) ἡμέραν 
προσφεροµένη. Ob µόνον δὲ αὐτοὶ προεφήτενον ot ἴε- 
psi; λνυθῄήσεσθαι τὸ Σάδθατον διὰ τοῦ μὴ ἀργεῖν' 
ἀλλὰ καὶ αὐτὴ fj περιτομὴ ἕλυε «5 Σάθδατον. Γεννω- 
µένου δὲ παιδὸὺς πολλάχις ἐν Σαθθάτῳ, ἀναίρεσις Σα6- 
6&xou διὰ περιτομῆς ἐγίνετο. Οὕτω ταῖς ἀμφοτέραις 
ἡ λύσις προεθεαπίζετο. Δείχνυται γὰρ, ὅτι οἱ περι- 
τέµνοντες αὐτὸ τὸ γεννηθὲν ἐν Σαθθδάτῳ, ἐὰν θελή- 
σωσιν ἀχριθολογήσασθαι τὴν ὀγδόην ἡμέραν, εὑρί- 
σχοντες ἑμπίπτουσαν àv Σαθθάτῳ, xa περιτεµόντες, 
ἔργον εἱἰργάσαντο xal τὸ Σάθθατον ἕλυσαν. Ἐὰν δὲ 
ὑπέρθωνται διὰ τὸ μὴ λῦσαι τὸ Σά6δατον, ἐνάτῃ λοι- 
πὸν περιτέµνουσι τὴν περιτοµήν' xai ἔλυσαν τὴν 
περιτομὴν, xal τὸν περὶ αὐτῆς τῶν ὀχτὼ ἡμερῶν 


incurrisset, eodem ipso circumeidisse, ac proinde D ὅρον τοῦ πραστάγµατος, 
operis aliquid egisse, Sabbatumque violasse. Sin ahrogandi Sabbati metu differrent, nono demum die 
circumcisionem adhibuisse, atque hujus adeo legem, pr:estitutumque dierum octo numerum minime 


tenuisse. 

XXXIH. Sed ne ipsa quidem prima erat perfecta 
circumcisio, verum signi instar ad eorum quz 
postea consequebantur recordationem concessa : 
ac prasertim ob Abrahami, uti diximus, hasitatio- 
neu, cum illum Deus redarguit : tum ad majoris 


* gen, v, 29. * Math. χι, δ. ? F, τὀν. 

(55) Ἔτοι ἐν 06evcépa Σαθθάτων. Tres duntaxat 
hebdomadis ferias commemoravit, 2, 5 et 4. Sed 
una etiani exteras συνεχδοχιχῶς complexus est. Ne- 


que enim est ulla ratio, cur a cieteris ei soleini- 


ΛΓ’. ᾽Αλλὰ οὔτε ἣν τελεία ἡ πρώτη περιτομὴ, 
ἀλλὰ σημείου χάριν ἑδόθη, clc τε ὑπόμντσιν αὐτῶν 
μετὰ ταῦτα. xa διὰ τὸν δισταγμὸν τοῦ ᾿Λλόραὰμ, ὡς 
προείρηται, ἐπιτιμηθέντος, xal τύπου ἕνεχα τῆς µε- 
γάλης τῆς τὰ πάντα κατ ἱσότητα πληρούσης ky τοῖς 


tates arceantur. Nam certorum dierum superstitio ' 
illa, quam Jud:xi observant, et in Jad Rambam ex- 
posuit, nihil ad hunc locum facit, De qua alias 
disseremus. 


469 


ADVERSUS ΠΑΠΕΣΕΣ LIB. I. TOM. Il. — HAERES. XXX. 


: 410 


χαταξιουµένοις. "Exelvn μὲν γὰρ εἰ fv ἁγιστίας ἕνεχα, A illius, atque zqualiter in iis, qui quidem digvati 


χαὶ χληρονοµίας οὐρανῶν βασιλείας χάριν, ἄρα ἑστέ- 
ρηται Σάῤῥα τῆς βασιλείας, xal Ῥεθέχχα, xaX Λία, 
xai ᾿Ῥαχὴλ, xal Ἰωχαδὲθ, xoi Μαρία ἡ ἁδελφὴ 
Μωῦσέως, χαὶ πᾶσαι αἱ ἅγιαι γυναῖχες, xai οὐ δυν/- 


eovta: κληρονομεῖν βασιλείαν οὐρανῶν, μὴ δυνηθεῖσαι - 


itv περιτομὴν τοῦ ᾽Αδραὰμ ἔχειν, ἣν θεὸς αὐτῷ 
δεδώρηται, χατὰ τὸν τούτων λόγον’ εἰ,δὲ οὐχ ἑστέ- 
ρηντα: αὗται τῆς βασιλείας τῶν οὐρανῶν, χαίτοι οὐ 
μετεσχηχυῖαι περιτομῆς, οὐδὲν ἄρα ἰσχύει dj vuv 
ἔνσαρχος περιτομή. TL δὲ χαυχᾶται Ἐδίων περιτο- 
μὴν, ὁπότε καὶ οἱ εἰδωλολάτραι (56) xaX μιαιρεῖς ! 
τῶν Αἰγνπιίων περιτομἣν ἔχουσιν; Αλλά xa οἱ Σα- 
ραχηνοὶ, of καὶ Ἰσμαηλῖται, περιτομὴν ἔχουσε, xat 
Σαμαρεῖται, καὶ Ἰουδαῖοι, xal Ἱδουμαῖοι, καὶ Όμη- 


fuerint, omnia perficientis, adumbrandam imagi- 
nem. Etenim si ingenerandz sanctitatis, ceelestisve 
regni velut hereditario jure conferendi gratia esset 
instituta, congequens esset, Saram ac Rebeccam, 
et Liam ac Rachelem, et Jochabetam ac Mariam 
Moysis sororem, czteràsque sanctas mulieres eo 
esse regno privatas, nec coelestem illam hzredita- '. 
tem posse capessere : propterea quod Abrahami 
circumcisionem usurpare nequiverint, quam, ut isti 
volunt, Deus illi largitus est. Quod si ccelesti illa 
regno, tametsi cireumcise non fuerint, minime 
caruerunt, nibil igitur modo carnis illa circumcisio 
prodest. Et vero quid est, quod Ebion adeo de eir- 
cumcisione sua glorietur, cum et idolorum cultores, 


ρἶται. Τούτων δὲ ol πλείους ob διὰ νόµον τοῦτο ποιοῦ- D et sacerdotes AEgyptii seipsos quoque circumcidant? 


σιν, ἀλλὰ ἁλόγῳ vi συνηθείᾳχ. — 


Quod et Saraceni, et lsmaelitz, ac Samaritani, 


Judei, lJumzi et Ηο μετ] faciunt. Quorum id plerique non aliqua lege, sed consuetudine quadam 


citra ullam rationem suscipiunt. 

Καὶ ἁπλῶς πολὺν χρόνον ἀναλώσω κατατριθόµενος 
εἰς τὴν τούτου ληρῳδίαν, διὰ τὸ ἑπερείδεσθαι αὐτὸν 
µάτην τῷ ῥητῷ ᾧ εἴρηχεν ὁ Σωτήρ' Apxstóv τῷ 
µαθητῇ εἶναι ὡς ὁ διδάσκαλος. ἵνα καὶ αὐτὸς σε- 
μνύνηται τὴν ἰδίαν περιτομὴν διὰ τὴν τοῦ Χριστοῦ 
περιτομὴν τὴν £v αὐτῷ καλῶς περιτμηθεῖσαν. "Ὅμως 
ἐπειδὴ βούλεται ὁ χτηνώδης διὰ τὴν πρὸς τὸν Χριστὸν 
μίµησιν λαμθάνειν τοῦτον τὸν λόγον, οὐκ ὀχνήσω 
δεῖξαι, ὅτι οὗ διὰ τοῦτο εἴρηται. Εὐθὺς γὰρ φράξει 
ὁ Κύριος, λέγων, ὅτι οὗ διὰ τοῦτο εἶπεν, ἀλλὰ διὰ 


τοὺς διωγμοὺς, καὶ τὴν τῶν Ἰουδαίων εἰς αὐτὸν παρ- c 


οινίαν. Καὶ φησιν’ El ἐμὲ ἑδίωξαν, καὶ ὑμᾶς διώ- 
έουσι" el ἐμὲ ἐμίσησαν, xal ὑμᾶς µισῄσουσιν. Obx 
ἐμὲ Aépece χύριον xal διδἀσκαΊον;, Καὶ καῶς 
JAérere: εἰμὶ γάρ. El οὗν τὸν οἱχοδεσπόση» BesA- 
ᾖδοὺ.ἲ ἑκάλεσαν, πόσῳ ve μᾶ-λον τοὺς οἰχεια- 
κοὺς αὐτοῦ; xai, Οὐ δύναται δοῦος εἶναι ὑπὲρ 
τὸν κύριον αὐτοῦ , οὐδὲ µαθητὴς ὑπὲρ τὸν διδά- 
oxaAor αὐτοῦ. Ὥτω δὲ κατηρτισµένος κατὰ πάἀν- 
τα d µαθητὴς, ὣς ὁ διδάσκαΆος, τουτέστιν ἔτοιμος 
εἰς διωγμὸν, Χαὶ χαχολογίαν, καὶ πᾶν ὁτιοῦν ἔπιφε- 
ῥόμενον. Όθεν xaX ὁ ἅγιος Παῦλος, Μιµηταί µου 
1ίνεσθε, καθὼς κἀγὼ Χριστοῦ. Καὶ οὐχ ὅτι ἐχεῖνος 
ἐμιμεῖτο τὸν αὐτοῦ δεσπότην ὡς οὐκ ἔδει. 0ὐδὲ γὰρ 
ἔλεγεν, ὅτι θεός εἰμι, f) Υἱὸς θεοῦ εἰμι, f) Λόγος 


Denique plurimum a me temporis insumi necesse 
sit, si in refellendis illius nugis inhzrere voluero, 
qui hoc uno Salvatoris dicto frustra nititur: Sufficit 
discipulo si sit. sicut magister ejus*; ut et ipse 
propter eam, quam in se merito Christus expressit, 
circumcisionem suam arroganter ostentet. Verum- 
tamen quoniam ob Christi imitationem ea se sen- 
tentia pecus illa defendit, dicere baud verebor n^ 
quaquam illam eo pertinere. 161 Statim enim 
Dominus adjecit, non se ideo ita dixisse, sed ob 
ingruentes exagitationes, Judzorumque in se con- 
tumelias. Ac, Si me, inquit, persecuti sunt, et vos 
persequentur*; si me oderunt, et vos odio habe- 
bunt *. Nonne me Dominum dicitis ας magistrum? 
Kt recte dicitis, sum etenim *. Si igitur patrem[a- 
milias Beelzebub vocaverunt, quanto magis domesticos 
ejus ** Ei, Non potest servus major esse domino 
suo ' ; neque discipulus magistro; sed esto perfectus 
in omnibus discipulus sicul magister *, hoc est ad 
omnem vexationem, ac maledicentiam, et adversa 
qu:elibet sustinenda comparatus. Unde et Paulus : 
]mitatores, inquit, mei estote, sicut et ego Christi *, 
Neque vero qua non decebat ratione dominum ille 
suum imitatus est. Non enim Deum esse se dixit, 
aut Dei Filium, aut Deum Verbum. Sed, Ego sum, 


θεός εἰμι. Λέγει γὰρ, ὅτι Εγώ εἰμι ὁ ἑλάχιστος p inquit, minimus apostolorum '*; et, Tanquam abor- 


τῶν ἁποστόλων" χαὶ, Ὡσπερεί cq ἑκερώματι ὤφθη 
xápol. ) 

ΑΔ’. El δὲ σὺ, Ἐδίων, λαµθάνεις τὸ ῥητὸν τοῦτο ἐπὶ 
µιµήσει Χριστοῦ xal ἀπὸ τῆς περιτομῆς, ἦς µα- 
ταίως φρονεῖς, θέλεις εἶναι ὡς ὁ διδάσχαλος, μᾶλλον 
δὲ ὡς ὁ Κύριος, μὴ ἐν τῇ περιτομῇ αὐτῷ ὁμοιοῦ' οὗ 
γάρ es ὠφελήσει. Παρήνεγχε γὰρ ὁ Κύριος τὸν ταύ- 
εης χρόνον, ὡς διὰ πολλῶν μαρτύρων σαφῶς ἐπεδεί- 


! Ε. ἱερεῖς.-. * Matth. x, 25. Ὁ Joan. xv, 20. 
αν, 2ὺ. * Luc. νι, 40. *1 Cor. x), 4. 


. (80) Οπότε xal οἱ sibuJoAázpa:. Hieron. ad 

cap. Jer. x: Multarum, inquit, ex quadam parte 
gentiun, et maxime, que Judae Palestinaque con- 
fines sunt, usque hodie populi cireumciduntur, εἰ 


* ibid. 18. 
1* [ Cor. xv, 9. !* ibid 


tivo visus est et mihi '*. 


XXXIV. Quod si tu, Ebion, Christi ad imitatio- 
nem dictum illud usurpas, et ob circumcisionem, 
qua tu frustra te jactitas, magistri esse simils vcl 
Domini potius affectas, noli circumcisione ei si- 
milis esse; neque enim tibi proderit, cum illius 
tempus Dominus ipse circumscripserit, quemad- 


, Joan. xui, 3. 'Matth. x, 35. * joan. 


precipue AEgyptii et [ἀμπισὶ, Ammonita εἰ Moa- 
bite, et omnis Το Sarracenorum. De Agyptiis id 
testatur Herodotus, Meiminit et Ürig. 1. cont. Gels, 


41 


S. EPIPHANII 


4T 


modum idoneis multis testibus evidenter osten- A ζαμεν. "HA0e, xat ἐἑπλήρωσε δοὺς τὴν τελείαν περιτο- 


di..us. Venit enim, veteremque complevit, perfecta 
demum per sua mysteria circumcisione concessa. 
Quam 4on una eorporis parte definiri voluit, sed 
eadem totum corpus obsignavit, atque a peccato 
circumcidit : neque unam duntaxat populi partem, 
puta viriiem sexum, sed universam Christianorum 
gentem reipsa servavit: viris, inquam, et. mulie- 
ribus signum illud impertiit. Quippe ad regni cce- 
Jestis adeundam h:sreditatem cumulate omnibus, 
ncn anguste virorum uni generi, illam ipsam notar 
imponi, velut imbecillam, statuit. Adeoque tam per 
eam, quam per mandata sua, egregiamque doctri- 
nam coeleste regnum Christiano toti populo patefe- 
Cit. Ae si tu Domini similis esse, hoc est Magistri 
cisiune ista similitudinem illius exprimere. 

Verum ageJum a monumento Lazarum arcesse, 
aut aliuy. quempiam mortuum excitato : 1692 aut 
infect. ,:pra repurga; cxcis visum, nervorum 
resolu':,ne laborantibus sanilatem, si potes, re- 
sL;itue. Sed ideo non potes, quod infidelitate, carnis- 
que vinculis, ac legis imperfectis czremoniis illi- 
gatus contraria illi omnia facis. Atque ut przstare 
maxime posses, id quod propter depravatam fidein 
tuam minime poles assequi, non instar Christ 
dico (heque enim corruptioni obnoxius atque 
errore implicatus bomuncio conferri cum Deo pe. 
tes), sed neque Christi nomen ad edenda prodigia 
potes invocare; aut si tamen invocaveris, efficies 
quidquam. Sed etsi paralytico suscitando aliquid 
efficeres, idem utique, qui per Jesu nomen exsurge- 


ret, ab co ipso quadam posset sapientie luce per- € 


fundi, ne se tuam ad Sabbati observationem ac- 
coimnmodaret ; ac per ejus a quo esset sanatus, no- 
men boc disceret : Tolle grabatum tuum, et vade in 
domum tuam Sabbato !. Caeterum hoc a nobis antea 
commeimoraluum est, qui ez illa secta sunt, eos 
varie de Christo sentire. Nam quod ad Ebionem 
ipsum pertinet, merum illum hominem ex humano 
concubitu putat esse prognatum. At qui Ebionzi de 


μὴν τῶν αὐτοῦ μυστηρίων, οὐκ ἐν 6X µέλει µόνῳ» 
ἁλλ᾽ ὅλον σῶμα σφραχγίσας, xai περιτεμὼν ἀπὸ ἆμαρ-- 
τίας * χαὶ οὐχ ἓν µέρος λαοῦ σώζων, τουτὲστιν ἄνδρας 
μόνους, ἀλλὰ xa ὅλον λαὸν τὸν τῶν Χριστιανῶν xav 
ἀλήθειαν, ἄνδρας τε xal γυναῖχας ὁμοῦ σοραγίνων, 
καὶ εἰς οὐρανῶν βασιλείας Χληρονομίαν ἀφθόνως, 
καὶ οὐχ ἑλλιπῶς ἑνὶ τάγµατι τῶν ἀνδρῶν μόνον κατὰ 
ἀσθένειαν τὴν σφραγῖδα παρέχων, ἀλλὰ λαφ ὁλο- 
τελεῖ διὰ τῆς σφραγῖδος xal ἐντολῶν xal ἆγαθῖτς 
διδασχαλίας τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν ἆποχα- 
λύπτων. Εἰ δὲ ὡς ὁ Κύριος βούλει εἶναι, ὁ Ἐδίων, 
τουτέστιν ὡς ὁ Διδάσχαλος, πολὺ Ἡπάτησαι. Mh ἐν 
τῇ περιτομῇ ἀπειχάξον. . 


vis, Ebion! vehementer aberras. Noli enim circum- 


'AXÀà χάλεσον τὺν Λάξαρον ἀπὸ μνημείου, f 
ἄλλον νεχρὺν ἔγειρον, λεπροὺς χαθάρισον, fj τν- 
φλοῖς χάρισαι τὸ βλέπειν, f παραλυτιχὸν laca, εἰ 
δύνῃη. Οὐ δύνη δὲ, ὅτι ἑναντίως πράττεις ἀπιστίᾳ κατ- 
εχόµενος, xal δεσμοῖς σαρχὺς, xat διχαιώµασι 
νόµου ἀπλτρώτοις. Ei δὰ ταῦτα Ἰδυνίθης ποιῆσαι, 
ὅπερ οὗ δύνῃ διὰ τὴν χαχοπιστίαν σου, οὗ λέγω ὡς ὁ 
Χριστὸς (οὐ γὰρ δύνῃ ἀπειχασθῆναι θεῷ, φθαρτὸς iv 
ἄνθρωπος xal Ἱπατημένος), ἀλλ οὔτε τὸ ὄνομα 
Χριστοῦ ἐπὶ θεοσηµείοις δύνασαι ἐπικαλέσασθαι’ x&v 
τε ἐπιχαλέσῃ, οὐχ ἐνεργήσεις. El δὲ χαὶ ὅλως ἐνεργεῖς 
παραλυτικὸν ἀναστῆσαι, εἶχεν ἂν, διὰ τοῦ ὀνόματος 
τοῦ Ἰησοῦ ἀναστὰς, xal σύνεσιν παρ᾽ αὐτοῦ λαθεῖν 
ἵνα σου μὴ ἀνάσχηται σαθδατίκειν, ἀλλὰ διὰ τοῦ 
ὀνόματος τοῦ ἱασαμένου μαθεῖν, ὅτι ᾿Αρον τὸν 
κρἀδέατόν σου, xal πορεύου elc τὸν οἶκόν σου éx 
Za66ácq. "Ηδη δέ µοι εἴρηται, ὡς διαφόρως ἕχαστος 
αὐτῶν περὶ Χριστοῦ ὑποθάλλει' ποτὲ μὲν ὁ αὐτὸς 
Ἐθίων λέγων ἐχ παρατριθής φιλὸν ἄνθρωπον αὐτὸν 
γεγενῆσθαι ἄλλοτο δὲ οἱ ἀπ᾿ αὐτοῦ Ἐθιωναῖοι, ἄνω 
δύναμιν Ex. Θεοῦ κεχτῆσθαι Yibv, xal τοῦτον χατὰ 
καιρὸν τὸν ᾽Αδὰµ ἐνδύεσθαί τε xoi ἐχδύεσθαι. "fv 
τὰς διαφόρους γνώµμας bv δυνάµει θεοῦ ἀνετρά- 
ψαμεν. 


illo vocati sunt, nescio quam in ccelo virtutem divinitus obtinuisse filium, eumdemque suo se tem- 
pore in A^ "ium insinuasse, exuisseque postea. Quorum omnium discrepantes sententias divina ope 


freti lactenv . evertimus. 
Quamobi ei: quid ego diutius importuosis illis in 


Καὶ τί µοι ἔτιδιατρίθειν ἓν ἀλιμένοις xat ἁμπώ- 


locis ac velut :estuariis commoror, qus inundari p τεσι τόποις, th μὲν ἐπικλυζομένοις, vh δὲ χαταξη- 


alias, alias exsiccari solent; ae piscium copiam 
ssepius in littus ejicere, inter quos venenati quidam, 
cujusmodi suut pastinace, draczuz, canicule, mu- 
rene, eorum qui ad oram illam ambulant pedes 
exitiali veneno, uti diximus, infestant? Hunc 
igitur locum ingentes Deo gratias agens preleribo, 
quod bic insuper a nobis propulsata sit heresis, 


! Joan. v 8. 


* (51) Τρυγόνας δέ φημι, xa δρακαίνας. Plin. 
lib. 1x, cap. 48: /Eque pestiferum. animal araneus ; 
spine in dorso aculeo noxius. Sed nullum usquam 
exsecrabilius , quam radius super caudam eminens 
irygonis, quam nostri pastinacam appellant , quin— 
euuciali magnitudine. &lianus 1. u. De anim.,c. 50, 


patvoptévote* ἐξ Ovmep ἰχθύων ἐχθδράσματα πολλάχ.ς 
γίνεται, xal τοῖς ποσὶ τοῖς τὰς ὄχθας τούτων µετ- 
ιοῦσι τῶν τόπων, Ex τοῦ ἀναμέσον τῶν Ιχθύων τινὰ 
ἰοβόλα εἶναι, τρυγόνας δέ quus xat δραχαίνας (57), 
xai καρχαρίας, xai σµυραίνας, ὡς ἤδη προείρηται, 
βλάδην ἑἐμποιεῖ ; Παρελεύσομαι τοίνυν τὸν τόπον 
αὖθις, θεῷ εὐχαριστῶν, ὅτι καὶ ταύτην τὴν αἴρεσιν 


venenatos pisces commemorat, gobium, dracenem. 
hirundinem , quorum tamen virus minime letale 
sit, AL pastinacg presenlissimum esse docet. De 
mur:znis Plin. lib. xxau, cap. 4, muragnea morsus 
ipsarum capitis cinere sanantur. 


Ν 





i15 


ADVERSUS HAERESES LiB. 1. TOM. II. — HJERES. XXXI. 


&14 


εἰς τοὐπίσω ἑτρέφαμεν, οὗ παρέργως, ἀλλὰ xat ἔπι- À quam non obiter solum, sed suiuuia cum diligentia 


μελῶς ἑλέγξαντες. 'Ez' ἄλλας δὲ καθεξής ἑαυτοὺς 
ἐπιδῶμεν, ἀγαπητοὶ, θεὸν αἱτούμενοι βοηθὺν, ὅπως τῆς 
ἐπαγγελίας τὸ πλήρωμα αὐτὸς BU ἡμῶν τελειώση. 


KATA OYAAENTINQN (58), TON ΚΑΙ ΓΝΩΣΤΙΚΩΝ, 


Τριακοστὴ πρώτη. 

A'. Mztà τούτους τοὺς Ἐδιωναίους, καλουμµένους, 
ὧν τὴν μοχθηρίαν διοδεύσαντες, ἐπαγγειλάμενοί τε 
06:03 δυνάµει τὰς ἑξής ἑτέρων θτρῶν poppe, xal 
ἰους ἑρτξετῶν, δὐυματά τε xaX δηλητήρια ἐχούσας, ὡς 
ἐν ταῖς αὑτῶν διδασχαλίαις, ὡς ἀπὺ χάσµατος ἰδεῖν 
ἕνεττι, πυρβόλου ἡ ἑρπετοῦ δεινοῦ xal βασιλίσχου 
χεχ»ημένας, ἐπ τὴν τῶν Οὐαλεντίνων αἴρεσιν 
διέξειμι, τὸν ἔλεγχον αὑτῶν χατὰ δύναμιν ποιού- 


refellimus. Nunc ad alias transeamus, dilecti, ac Dei 
presidium imploremus, ut quod hoc opere suscepi- 
mus cumulate per nos ad exitum finemque perducat. 


CONTRA VALENTINOS, SIVE GNOSTICOS, 
Qwe est heresis XXXI. 


1691. Posteaquam Ebionitarum nequitiam impro- 
bitatemque percurrimus, cum eateras aliorum ser- 
pentium formas, ac venena tradituros nos esse 8i- 
mus polliciti, quorum et exitiales sunt morsus , ut 
ex illorum dogmatibus velut rictu quodam apparerc 
potest, et igniti cujusdam, teterrimique anguis aul 
basilisci instar editi sunt, ad Valentinorum qui se 
Gnosticos appellant , refutandam hzresim me con- 


µενος, τῶν 5h καὶ Γνωστιχῶν ἑαυτοῖς ἐπιθέντων D feram, quod quidem pro virili parte conabor effi- 


ὄννμα, ὧν διαφροραὶ μέν εἰσι δέχα Ev μιᾷ πληγῇ τῆς 
αὐτῶν ὀνειροπολίας συζυγιῶν τε xal ὀγδοάδων, xal 
ἀῤ2ενοθηλειῶν αἰωνίων !* ἀλληνάλλως ἱσοῤῥόπως πε- 
πληγµένων’ οὐχέτι μὲν χατὰ χρόνους τάττων διαδοχῆς 
τὸν αὐνταξιν, ἀλλὰ χατὰ πρόσθασιν ἀφ' ἑτέρας εἰς 
ἑ-έραν δ.ερχόµενος. "Ev ἑνὶ γὰρ χρόνῳ οὗτοι πάντες 
ὡς μύχττες Ex γῆς ἀνεθλάστησαν, χαὶ ὥσπερ xaxó- 
p:x:a xal δυσώδη βοτανῶν βλαστήματα , χαὶ χόρτος 
ἀχανθώδτς, χαὶ ὡς σωλεὺς πολλῶν σχορπίων, ἐξ ἑνὸς 


cere. Illorum itaque decem omnino divortia sunt. 
Sed omnes tamen uno velut ictu profligatis nescio 
quibus parium, et ogdoadum, atque mariuin et. fe- 
minarum 2onuni temere confictis sonmiis zequaliLer 
feriuntur. Neque vero in illorum eonfutandis erro- 
ribus temporum est rétinenda successio; sed ab 
una progredi ad alleram haresin necesse est ; quo- 
niam eodem e terra te.npore omnes fungorun instar 
eruperunt. Atque ut noxia fetidaque quzdam her- 


rie; χαιροῦ τῷ βίῳ ἐθλάστησαν xal, ὡς προεῖπον, ,barum germina, vel dumis ac sentibus obsitum gra- 


δίχτν μυκήτων τῇ àpoovíg ὑπὸ μίαν θίξιν πεφήνασιν, 
ὡς xai τῷ ἁγιωτάτω Εἱρηναίῳ Ίδη περὶ αὐτῶν 
προείρτται. Σύγχρονοι γὰρ γεγόνασιν οὗτοι πάντες! 


ἕκαστος δὲ ἀπὸ τοῦ ἑτέρυ τὴν καχὴν πρόφασιν c fungi inusitata quadam foeditatle eodem momento 


ἐρανισάμενοι, ἄλλος ἀπὸ ἄλλου ἔτι περισσότερον 
ἐτιξειξίας βουλόμενος χάριν, ἑαυτῷ προετύπωσε δια- 
ᾳορὰν χαχῆς ἐξευρέσεως, Καὶ πάντες Γνωστιχοὺς 
ἑαυτοὺς ὠνόμασαν, Οὐαλεντῖνός τε, φημὶ, χαὶ οἱ 
πρὸ αὐτοῦ Γνωστικοί’ ἀλλά χαὶ Βασιλείδης, xat Σα- 
τορνίλος, xal Κολορθασὺς, Πτολεμαῖός τε xai Σὲ- 
χοῦνδος, Καρποχρᾶς, xaX ἄλλοι πλείους. ᾽Αλλὰ τὰς 
πᾶσας ἐνταῦθα ὀνομάσαντες διὰ τὴν ἓν ἑνὶ χαιρῷ 
σὐσχεσι» πάντων τῆς ἀναδύσεως, xal καχοθλάστου 
ὁμοῦ «hv ἑχάστου σπορᾶς xaxovofav ἰδία ἀφηγησό- 
μεθα. Τέως δὲ ἐπὶ τὸν προχείµενον αἱρεσιάρχην. xai 
τραγωδοποιὸν ἑλευσόμεθα: φημὶ δὲ Οὐαλεντῖνον, xat 
τὸν αὐτοῦ διδασκαλίαν, τὴν ἀπὸ τῆς μεγάλης ταύτης 
Γνωστιχὴν ἐπαγγελίας ὑπάρχουσαν, χαταγνωστικῆς 


men, vel denique uti plures ex eodem cavo scorpii, 
ita illi omnes eodem tempore in banc vitam efflorue- 
runt; ac, quod paulo ante dictum est, tanquam 


universi proruperunt, quemadmodum de illis oin 
Irenaeus przeclara vir sanctitate pronuntiavit. A&qua- 
les enim illi omnes exstiterunt, sic, ut quilibet 
pessimam ab altero disciplinam ac dogma mutuatus 
fuerit; alius, inquam, velut exortus 98 altero, quo 
se amplius ostentaret, scelestissimi commenti dis- 
crepantem quamdam formam ac rationem excogi- 
tarit. Qui se omnes Gnosticos communi appellatione 
dici voluerunt. Cujusmodi Valentinus fuit, et qui 
illum Gnostici praecesserunt. Itemque Basilides , ac 
Saturnilus, et Colorbasus, ac Ptolen:eua. et Secun- 
dus, Carpocrates, aliique complures. Quibus omni- 
bus sectis, quod eodem prodiere tempore, simul 
recengitis, nunc cujusque velut satus labem ac per- 


δὲ ληρωδίας, ὡς τοῖς συνετοῖς χαταγινωσχοµένη εὐ- D niciem singillatim exponam. Sed ipsum in primis 


ῥίσχεται xal χαταγἐλαστοςο 


haereseos caput ac tragediz auclorem aggrediar : 


Valentinum intelligo, Valentinianaque dogmata, quz ab speciosa illa Gnosticorum professione 164 
prodierunt, quas catagnosticas polius nugas, hoc est damnatas, appellare licet, uti pridem sapiente 


eas condemnarunt, ac ludibrio dignas habuerunt. 
B. Οὐαλεντῖνος μὲν οὖν οὗτος ypóvo διαδέχεται 
τοὺς πρὸ αὐτοῦ προτεταγµένους, Βασιλείδην τε xal 
Σατορνῖλον, Ἐδίωνά «s xal Κήρινθον χαὶ Μήρινθον, 
xai τοὺς ἀμφ᾽ αὐτούς. Οὗτοι γὰρ πάντες ἐν EV χαιρῷ 
τῷ βίῳ χαχῶς ἐφύησαν, ὀλίγῳ δὲ πρόσθεν μᾶλλον οἱ 
περὶ Κήρινθον xat Μλρινθον χαὶ Ἐδίωνα. "Αμα γὰρ 
τοῖς δη por πρὸ αὐτῶν δεδηλωµένοις ἀνεφύησαν. 
! For. αἰώνων. 


ll. lgitur Valentinus iste prioribus illis a me 
antea commemoratis tempore est posterior, Basilide 
nimirum, ac Saturnilo, Ebione, Cerintho ac Merin- 
tho, eorumque sociis. Siquidem omnes uno tempore 
4d humani generis exitium profusi sunt; quanquam 
Cerinthus ac Merinthus et Ebion paululum ante 
gressi sunt; ac cum iis, quos ante illos percensui, 


(58) Οὔαλεντίνων. De Valentinianorum nugis prater lrenzum, aliosque veteres, ex recentioribus 


diligentissime disputavit Pamielius ad Tertull. 


rt 


«1$ 


S. EPIPHANII 


5 


prodire cceperunt. Valentini porro patriam ac stir- A Την μὲν οὖν αὐτοῦ πατρίδα, 1| πόθεν ουτος Yerévi 


pem plerique nesciunt. Non enim locum ipsum, 
unde oriundus esset, scriptorum ullus expressit. 
Verum ad nos auditione sola quzdam ejus rei fama 
pervenit ; quam quidem praetereundam, patriamque 
omnino dissimulandam non arbitror; tametsi ve- 
ritas in ambiguo posita videtur. Nos quidquid acce- 
pimus ea de re, proferemus. Sunt qui Phrebonitem 
slum faciant ex Agypti quadam ora ; unde Álexan- 
driam profectus sit, ibique Grecorum artibus inst- 
tutus. À quibus et lHesiodie Theogoni», ac xxx 
illorum deoruin, quos ibidem ille recensuit, ac gen- 
tilium fabularum in animo suo exemplum infor- 
mavit. Tum ab iis, qui vel suo tempore, ve] ante 
se a veritate recesserant, mutuatus errorem, eadem 


cum Hesiodo, mutatis duntaxat nominibus, excogi- B 


tata ad eirceumveniendum humanum genus invexit. 
Etenim deos ille xxx et zonas, celestesque toti— 
dem orbes constituit. Quorum prímus est Bythus, 
ut buic insano videtur; quemadmodum etiam au- 
ctor ejus opinionis ac conditor Hesiodus prius oin- 
nibus diis Chaos esse dixit. Atqui Chaos et Bython 
idem omnino significare nemo est qui nesciat. Sed 
circumforanei nebulonis tragice decantatam fabu- 
lam, ac nefariam doctrinam considera. Triginta 
enim, ut est. dictum, ones statuit, quos ctiam 
deos appellat, quindecim mares, totidemque femi- 
nas. Sed zonem quemlibet par maris ac femine, 
tam ipse quam ejus discipuli vocant, uL binarii 
sint xv, quas syzygias, hoc est duorum collegia, 
nominant. Hinc zones xxx numero consurgunt, 
quorum femina quxlibet e mare &uo Consequentes 
aeones progenerat, Quorum omnium; nomina suhje- 
cimus ; eaque sunt ejusmodi, 1655 ut unicuique maris 
appellationi suum feminz nomen ex adverso respon- 
deat. Ampsiu, Auraan ; Bucua, Thartuu; Ubucua, 
Thardeadie ; Merexa, Atarbaba; Udua, Cesten; 
Udu, Vae; Eslen, Ampbain; Essumen, Vanauin ; 
Lamer, Tarde; Athames, Susin, Allora, Buciatlia ; 
Danaddaria, Allora ; Dammo, Oren ; Lanapbech, Au- 
damphech ; Emphibochebaud ; Assiovache, Delin ; 
Dexariche, Maseimo. Hic illorum ordo est, dum per 
marium feminarumque conjugia recensentur. Alio- 
quin hzc illorum secundum successionem series 


ται, οἱ πολλοὶ ἀγνοοῦσιν, OO γάρ τινι τῶν συγγραφέἑωι 
µεμέληται τούτου δεῖξαι τὸν τόπον. El; ἡμᾶς δὲ i 
ἐνηχήσει τις ἐλήλυθε φήμη’ διὸ οὐ παρελευσόµεθα xai 
τὺν τόπον τούτου μὴ ὑποδειχνύντες, ἐν ἀμφιλέχτι 
μὲν ἤδη τὰ ἀληθῃ !* λέχειν, ὅμως τὴν tie jux 
ἑλθοῦσαν φάσιν οὐ σιωπῄσομεν. Ἔφασαν γὰρ αὗτόι 
τινες (59) γεχενησθαι Φρεθωνίτην τῆς Αἰγύπτου παρ- 
αλιώτην' Ev ᾽Αλεξανδρείᾳ δὲ πεπαιδεῦσθαι τὴν sor) 
Ἑλλήνων παιδείαν. "O0cv xal τὸ µίµημα τῆς κατὰ 
«bv Ἡσίοδον θεογονίας τῶν παρ αὐτῷ τῷ ἩἨτσιόῳ 
αριάχοντα θεῶν λεγομένων, καὶ αὐτὸς τὴν ἐθνόμ.θον 
ποίησιν εἰς τὸν ἑαυτοῦ νοῦν λαθών, xaX ἀπὸ τῶν σὺν 
αὐτῷ καὶ πρὺ αὐτοῦ τῆς ἀληθείας ἐκπεπτωκότων 
τὴν ὑπόνοιαν κτησάµενος, xal αὐτὸς τὰ [oa τῷ 
Ἡσιόδῳ ἀπὺ ἑτέρων ὀνομάτων εἰς ἕτερα µετα- 
ποιῄσας, ἠθέλησε φαντάσαι τὸν κόσμον. Τρ:άχοντα 
γὰρ καὶ οὗτος θεοὺς χαὶ αἰῶνας, χαὶ οὐρανοὺς βού- 
λεται παρεισάγειν' ὧν ὁ μὲν πρῶτός ἐστι Πυθὸς , ὡς 
xai αὐτὸς ἔφη ἀφραίνων τῇ διανοίᾳ’ ὁποῖα ἀμέλει xal 
ὁ αὐτοῦ προθολεὺς τῆς ἐννοίας 'Ἡσίοδος Χάυς πρὸ: 
τιστα θεῶν ἔφη. Χάος δὲ χαὶ Βυθὸς τίνι οὐχ ἂν σαςὲς 
εἴη, ὡς «b ὁμώνυμον χέχτηται; "Opa δὲ την τοῦ 
ἀγύρτου τετραγῳδηµένην µυθοποιίαν, xaX μοχθτρὰν 
διδασκσλἰαν. Τριάκοντα γὰρ οὗτος, ὡς ἔφην, αἰώνας 
βούλεται παριστᾷν, οὓς χαὶ θεοὺς ὀνομάζσει, ὄεχα- 
πέντε ἄῤῥενας, xat θήλειας τοσαύτας εἶναι λέγων. 
Ἕκχαστον δὲ αἰῶνα :ἀῤῥενόθηλυν, xai ζεῦγός crat 
αὐτὸς xaX οἱ αὐτοῦ. Δεχαπέντε 65 δυάδας φασὶν εἶναι, 
ἃς συζυγίας καλοῦσι΄ τὸν ἀριθμὸν δὲ εἶναι τριάχοντα 
αἰῶνας, ἑχάστην δὲ θήλειαν γεννᾷν ἀπὸ τοῦ ἄῤῥενος 
τοὺς χατεξης αἰῶνας. Εϊναι δὲ τούτους, ὡς ὑποτέ- 
ταχται χατὰ ἀντιπαράθεσιν ἑχάστου ἀῤῥενικοῦ ὀνό- 
µατος τεταγµένου ἄντιχρυς τοῦ θηλυχοὺ ὀνόματος. 
καὶ ἔστιν' ᾽Αμϕιοῦ, Λὐραάν (60)* Βουχούα, θαρδονοὺ' 
Οὐδουχούα, θαρδεαδείη᾽ Μερεξᾶ, ᾿Αταρθαθᾶ: 0ὐ- 
δοῦα, Κέστην' Οὐδοῦ, Οὐάκ' Ἐσλὴν, ᾽Αμϕαίν' Ἐσ- 
σουμὲν, Οὐαναυῖν' Λάμερ, Τάρδε' ᾿Αθαμὲς, Σουσίν’ 
᾽Αλλωρᾶ, Βουχιαθά' Δαναδδαρία, ᾽Αλλωρᾶ' Δαμμῶ, 
'otv* Λαναφὲχ, Λύδαμφέχ' Ἐμφιθοχεδαῦδ' "Ac- 
σιούαχὲ, Βελίμ' Δεξαριχὲ, Μασεμῶ. Καὶ οὕτως μὲν 
σύγχεινται ὡς κατὰ συξυγίαν ἀῤῥενρθήλεος, Ev δὲ τῇ 
ἀχολουθίᾳ κατὰ διαδοχὴν οὕτως ᾽Αμϕιοῦ, Αὐραὰν, 
Βουχούα, θαρδονοῦ, Οὐθουχούα, θαρδεαδείη. Μερεςᾶ, 


est : Ampsiu, Auraan, Bucua, Tharduu, Όδιιουα, p Λὐταρδαρθᾶ, Οὐδοῦα, Κέστην, Οὐδουοῦα, 'Eskh» 


Thardeadie, Merexa, Autabarba, Udua, Cesten, 
Uduua, Eslen, Amphaim, Essumen, Vanauin, La- 
mertade, Athamessumin, Allora, Cubiatha, Thamo- 
dan, Saddarias, Oren, Lanaphecudaphech, Emphi- 
boche, Bara, Asi, Ücbabe, Belin, Dexariche, 


* yp. τὴν ἀληθη. 


(59) Ἔφασαν γὰρ αὐτόν τινες. Phrebonitem no- 
mum aut Jrefecturam neque apud Ptolemeum, 
neque apud diligentem earum rerum Ortelium re- 
perio; sed, qui vocabulo proximus, Pharbztiten, 

aud procul mari. 

(60) Auyuov, Αὐραάν. Barbara hzc sunt zo- 
num nomina : haud scio an ex /gyptiorum lingua 
profecta; an temere, atque ad terrorem conficta. 


᾽Αμϕαὶν, Ἐσσουμὲν, Οὐαναυῖν, Λαμερτάδε, '"Aüa- 
"'"μεσσουμὶν, ᾽Αλλωρᾶ, Κουθιαθὰ, Λαμωδὰν, Σαδὸα- 
plac, Ὡρὴν, Λαναφεχουδαφὲχ, Ἐμφιδοχὲ, Βαρᾶ, 
Ασὶ, Οὐχαθὲ, Βελὶμ, Δεξαριχὲ, Μασεμών. Al τῶν 
ὀνομάτων ἑρμηνεῖαί εἶσιν αἴδε Βυθὸς, Σιγὴ (61), 


Duplex horum series est. In priore paria, ac συζν- 
γίας copulasse videtur ; in posteriore sine ulla co- 
pula singillatim percensuisse. Cumque nonnulis 
sit utrobique certorum nominum differentia, po 
steriorem ideo veriorem arbitror, quod xxx dun- 
taxat vocabula, quot videlicet ZEones sunt, cunii- 
neat; altera xxxii. 

(61) Ρυθὸς, Σιγή. Legenaum omnino Βυθὸς, xz 







71 
aoc καὶ Αλήθεια, Λόγος xaX Ζωὴ, "Άνθρωπος xal 
᾿Ἐχχλησία, Παράχληπος xa Πίστις, Πατριχὸς xai 
PELA, Ἀξητριχκὸς xal ᾽Αγάπη, ᾿Αείνους καὶ Σύνεσιςι 
θελητὸς ὁ xal Φῶς, καὶ Μαχαριότης' Ἐκκλησιαστιχὸς 
χχὶ Σοφία, Εύθιος χαὶ Μίξις, ᾿Αγήρατος xai Ἕνωσις, 
Λύτοφυῆς xal Σύγχρασις, Μονογενῆς καὶ 'Ἑνότης, 
Αχένητος xai Ἡδονή. 

Καᾳ-ὰ δὲ ἀριθμὸν διαδοχΏς χαὶ ἀχολουθίας ἀπὸ τοῦ 
ἀνωτάτω ἀχατονομάστου Πατρὸς xaX Βυθοῦ παρ) αὖ- 
τοῖς ὀνομαζομένου ἕως τούτου τοῦ καθ) ἡμᾶς οὖρα- 
 vo9 6 τῶν τριάχοντα ἀριθμὸς οὕτως ἔχει' Βυθὸς, 
OXeh, Νοῦς, ἸΑλήθεια, Λόγος, ζωὴ, "Άνθρωπος, 

Ἐχχλησία, Παράχλητος, Πίστις, Πατριχὸς, Ἐλπὶς, 
Μητριχὸς, Αγάπη, ᾿Αείνους, Σύνεσις, θελητὸς, ὁ 
χα) Φῶς, Μαχαριότης, Ἐκχκλησιαστιχὸς, Σοφία, Bó- 
θιος, Μίξις, ᾽Αγήρατος, Ἕνωσις, Αὐτοφυὴἃς, Σύγχρα- 
σς, Μονογενὴς, Ἑνότης, ᾽Αχίνητος, Ἡδονή. 

Iv. Καὶ αὕτη μὲν dj τῶν τριάχοντα αἰώνων παρ 
αὐτοῖς μυθοποιουµένη τραγῳδία, καὶ ἡ κατὰ συζν- 
γίαν πνευματικοῦ δήθεν πληρώματος κενοφωνία, ἣν 
ἐὰν τις αυγχρίνων τῇ παρὰ Ἡσιόδῳ, καὶ Στησιχόρῳ, 
χαὶ τοῖς ἄλλοις ποιηταῖς τῶν Ἑλλήνων παράθηται, 
εὗροι ἂν ἐχ παραλλήλου τὰ αὐτὰ ὄντα. xal οὐδὲν 
ἕτερον, xal Ex τούτου γνώσεται, ὡς οὐδὲν ἕτερον θαν- 
μαστὸν οἱ τῶν θαυμάτων αἱρεσιάρχαι μυστηριωδῶς 
ἐπαγγέλλονται λέγειν. 0ὐδὲν γὰρ ἄλλο, dj Ἑλλήνων 
ἀπεμάξαντο τὴν ἐπίπλαστον ijv τῆς ἐθνομύθου 
πλάνης xai διδασχαλίας, οὐδὲν ἀλλοιώσαντες, πλὴν 
τῆς παρ᾽ αὐτοῖς παραπεπριηµένης βαρδαριχῆς ὀνο- 
µατοποιίας. Οὕτω áp Φφασι xol οἱ περὶ Ἡσίο- 
δον (62). Πρῶτον πάντων γίνεται Χάος, ἵνα εἴπωσι 
Dj0óv- εἶτα Νὺξ, Ἔρεδος, Γῆ, Αἰθὴρ, Ἡμέρα, 
Ἔρως, Μήτις, Μόρος, 'Otzuc, Πότμος, Νέμεσις, 
Moy, Φιλότης, θάνατος, Δυσνομίαι Ε ήρως, ΄Ατη, 
Ἴμερος, Λήθη, Ὕπνος, Ὑσμίνη, Λυσιμελῆς, Ὕδρις, 
Ευφρόνιος, Αἴγλη, Παυσιμέριμνος, Απάτη, 'Hóv- 
pu, "Epi. Καὶ οὗτος ὁ μὲν ἀριθμὸς χατὰ ἀχολου- 
θίαν ἀῤῥενοθέλεος οὕτως ἔχει τὴν τριαχοντάδα * εἰ 
& τις θελήσειεν ἰδεῖν, πῶς πλαττόμενοι οὗτοι cuv- 
ἀπτουσιν ἓν πρὺς τὸ Ev, εὗροι ἂν οὕτως συναπτό- 
µενα xai συνεξευγµένα ἀλλῆλοις, ἃ τοῖς ποιηταῖς 
ἵδοξεν, ὡς «bv μὲν Βυθὸν Nuxti τε xai Σιγῇ συν- 
άναντες ἐποίησαν Γήν γεννᾶσθαι ΄ ἄλλοι δὲ Οὗρα- 
νν, ὃν δη xai Ὑπερίονα κεχλήχασι. Τὸν δὲ αὐτὸν 
τῇ Y] συναρθέντα φασὶ Ὑγεγεννηχέναι ἄρσενάς τε 
χαὶ θηλείας, χαὶ τοὺς χαθεξῆς ὁμοίως ἕως τῆς πάσης 
αὐτῶν ποιήσεως, ὡς ἔχει dj ἁπέραντος τοῦ Βνυθοῦ 
ληρώδης φλυαρία. Εὔροις δ' ἂν οὕτως σνναπτόµενά 
τε χαὶ συζευγνύµενα, xai δυνάµενα οὕτω συντίθε- 
cüz:* Χάος, Νὺξ, Ἔρεθος, Γή, Αἱθὴρ, Ἡμέρα, 
Ἔρως, Μήτις, Μόρος, Οϊξὺς, Πότμος, Νέμεσις, 
Μῶμος, Φιλότης, θάνατος, Δυσνομία, Γήρως, "Att, 
Ἴμερος, Λήθη, Ὕπνος., Ὑαμίνη, Λυπτιμελῆς, Ὕδρις, 
Εὐφρόνιος, Αἴγλη, Παυσιμέριμνος, Απάτη, Ὥδυμε- 
khe, Ἔρις. El δὲ προσέχοι τις τῷ αὐτῶν πλάσµατι, 


* 


D^, ut in cxteris paribus. Ac cum tota illa series 
3 lrenzeum et Tertullianum legatur, quid apud 
singulos diversum sit suo loco docebitur. 

(62) Οὕτω ydp φασι καὶ οἱ περὶ cov Ἡσίοδον. 


ADYERSUS HJERESES LIB. 1. TOM. 1I. — HAERES. XXXI. 


418 

A Masemon. Quorum hse est interpretatio, Bythos, 
Sige: Nus et Veritas: Logos et Vita: Homo, Eccle- 
sia: Paracletus, Fides : Paternus, Spes : Maternus, 
Charitas: Ainus, Synesis: Theletus,quod et Lumen 
dicitur, Beatitudo : Ecclesiasticus, Sapientia: By- 
thius, Mixis : Ageratus, Unio: Autophyes, Tempe- 
2419: Unigenita, Unitas : Immobilis, Voluptas. 

Quod si successionis ordine numerare velis, a 
suprenio illo nec effabili Patre, quem Bython no- 
minant, ad citimum usque colum, tricenarius πιι-- 
merus hoc modo colligitur : Bythus, Sige, Nus, 
Veritas, Logos, Vita, Homo, Ecclesia, Paracletus, 
Fides, Paternus, Spes, Maternus, Charitas, Ainus, 
Synesis, Theletus, sive Lumen, Beatitudo, Eccle- 
siasticus , Sapientia, Bythius, Mistio, Ageratus, 

D Unio, Autephyes, Temperatio, Unigena, Unitas, 
knmobilis, Voluptas. 

]ll. Ejusmodi est celebris illa triginta zeonum 
fabula, inanissimaque spiritalis, ut vocant, comple- 
menti copjugia. Qu:esi qnis cum Hesiodi, Stesichori, 
aliorumque Grzcorum poetarum fahulis, conferat, 
eadem cum illis penitus esse, neque ulla in re 
discrepare comperiet : indidemque cognoscet, nihil 
aliud esse aduiiratione dignum, quod isti miriflca- 
rum hereseon conditores, velut arcana quxdam ac 
mysteria, penes se esse profitentur. 166 Nihil 
enim aliud, nisi Grecorum poeticas nugas, ac gen- 
tilium deliria, et inanem scientiam expresserunt, 
neque quidquam przter voces innovarunt, quas 
illi barbaris appellationibus perperam detorserunt. 

C a enim vel ipse philosophatur Hesiodus. Primum 
omnium Chaos exstitisse, pro quo illi Profundum 
substituunt. Secuta est Nox, Erebus, Terra, Αίμου, 
Dies, Ainor, Consilium, Fatum, AEruwna, Casus, 
Nemesis, Momus, Amicitia, Mors, Licentia, Sene- 
ctus, Áte, Desiderium, Oblivio, Somnus, Pugna, 
Lysimeles, Contumelia, Euphrunios, /Egle, Cura- 
rum solatium, Fraus, Hedymeles , Lis. Hic ille 
numerus est, qui marium feminarumque conti- 
nuata serie tricenarium efficit. Quod si quis ani- 
madvertere velit, quemadmodum isti uniuscujusque 
cuim altero copulationem instituant, ita composita 
coniparataque inter se illa cognoscet, quemadmo- 
dum a poetis constitutum legimus. Velut cum ex 

p Dythi cum Nocte ac Sileutio conjunctione procrea- 
tam esse Terram affirmant, vel, ut alii, Coelum, 
quem et Hyperionem vocant. Eurnudemque cum terra 
copulatum mares feminasque genuisse, atque ita 
per totam fabulam omnibus accidisse reliquis ; 
cujusmodi plane est nugatoria illa Dythi atque 
inextricabilis bistoria. Possunt vero hunc in mo- 
duin fereilla inter sese per conjugia copulari:Chaos, 
Nox, Erebus, Terra, /Ether, Dies, Amor, Consilium, 
Fatum, AZrumna, Casus, Nemesis, Momus, Concu- 
bitus, Mors, Licentia, Senectus, Ate, Desiderium, 


Cum vocabula ipsa, tum ordo illorum ac series 
plurimum ab Hesiodio illo catalogo discrepant. Sed 
in nugis μιχρολογεῖν nutidum cst 





479 


. Euplironios, Splendor, Curaram solatium, Fraus, 
Medymeles, Lis. Ac quicunque ad illas fabulas 
animum adjecerit, ac cognoscere istud voluerit ; 
quemadmodum ab exteris, ac Grzecanicis commen- 


5. EPIPHANH 
Oblivio, Somnus, Pugna, Lysimeles, Contumelia, A καὶ βουληθείη γνῶναι, ὡς ἀπὸ τῶν χοσμικῶν, xc 


“µάτην ἐνθουσιῶντες ἃ μὴ δεῖ, εἰς µαταιοπονίαν "| 
xai χάµατον ἀνωφελῆ, εὕροι ἂν αὐτοὺς 09927 


«| 


Ἑλληνικῶν ποιῄσεων !, ἐξ ὧν οὗτοι ἐνεδροντήθησα: 





μᾶλλον πεπλανηµένους. 


tis, unde illi frustra fanatico velut furore ad indigna qu:zedam incitati sunt, in irritos conatus, vaniss| 


iamque animi contentionem inciderint, longe eos Grzecis ipsis turpius aberrasse reperiet 


IV. Ab iis primordiis altius indagando sublati, 
aliud quoddam genus quod Hysterema, hoc est 
defectum vel penuriam vocant, furiosis suis ingeniis 
invenisse se putaverpnt. Hunc defectum alias O:n- 
nipotentem, atque Opificem vocant, naturarumque 
conditorem : a quo et posteriorem ogdoadem post 
septenos orbes coeli ad prioris ogdoadis exemplat 
effictam asserunt; 1467 cum in ogdoade censeatur 
ipse, ac septem post se alios orbes produxerit. Eidem 
Hysteremati sincerum nescio quem zonein, ac dete- 
rioris sexus experlem conantur adjungere; qui eo 
ad complementum venerit, ut animam requireret, 
qua a materna Sapientia ex alto descenderat. Jam 
vero etiam Achamoth ficto nomiae commenti sunt, 
quem et Salvatorem, εἰ Terminum, et Crucem , et 
Finitorem, et Transductorem, et Jesum appellant, 
qui per Mariam velut tubum fistulamque permearit. 
Hunc esse lumen a superiore Christo diffusum, ob 
idque patrio nomine Lumen ob illud celeste uo- 
minari, ac de superiore Christo, Verboque Chri- 
stum itidem et Verbum, sed et Mentem praterea, 
ac Salvatorem vocari. Eumdem porro Parente:n 
suum , hoc est Conditorem transcendere : 
sibi fiJem haheant, ad suprema illa pleromatis 
collegia secum evehere. O nugas anilesque fabulas ! 
Ego vero nihilominus ea, uti sum pollicitus, expo- 
nam; uíque ipsi ad poetarum ac gentilium com- 
menta deliria sua propius accommodarint. Przter 
haec, secundum Tricenarium illum, medium uni- 
cum nomen ac sine feminz consortio solitarium 
excogitarunt; tuin aliam rursum a Conditore pro- 
ductam, ac perinde in paria digestam Ogdoadem. 
Cujus hzc sunt vocabula: Exepaphus, Porphyrio, 
Clotho , Rbuaces, Lachesis, Epiphaon, Atropos, 
Hyperion, Asterope, Ejusmodi poetarum istorum 
est sceia, quz et alias quamplurimas deorum, ut 
vocant, appellationes continet, marium ac lemina- 
rum, quz aliter ab aliis concept:e ad cccrxv per- 
veniunt. Quin etiam ad aliarum hzreseon quz sibi 
tragieam istiusmodi pompam asciscunt, propagau- 
das origines, nova quaedam addidere somuia. 


Etenim postsuperiorailla nomina Hesiodus, Orpheus 
οἱ Stesichorus natosesse dicunt Coelum et Tartarum, 
Saturnum ac Rheam, Jovem et Junonem, Apollo- 
nem, Neptunum, atque Plutonem, aliosque, quos 
singillatim recensent, innumeros. Fecundus enim 
illorum error est, ac multiplez, qui absurda nescio 
qua vocabulorum monstra parturiens, atque exco- 
gitans, infinitam fabularum segetem profudit. Qua 


! qp. ποιητῶν. 3 V. Codex ἐχτίσθαι λέχουσι. 


Δ'. "0θεν καὶ ἔτι ὑψηλοτέρως ἑξερευνῶντες sas 
ᾠήθησαν, xai Ὑστέρημα τῷ lbi αὐτῶν δα:µονι. 
σθέντι διανοήµατι ἐξευρεῖν, ὅπερ Ὑστέρτμα xal 
Ηαντοκράτορα καὶ Δημιουργὸν χαλοῦσι, καὶ χτέσττ) 
οὐσιῶν: ἀφ' οὗπερ πάλιν καὶ ὑστέραν ὀγδοάδα μετ 
ἑπτὰ οὐραναοὺς χαλοῦσι χατὰ τὴν πρὠτην ᾿ΟὈγδούξα 
ἀφομοιωθεῖσαν ἑχτίσθαιὶ, αὐτοῦ ὄντος ἓν τῇ 
'Oyboábt, xaX ἑπτὰ οὐρανοὺς μετ αὐτὸν πεποιηχότος, 
Ὥσπερ Ὑστερήματι βούλονται συνάπτειν μὲν ἁμιγῆ 
τινα αἰῶνα καὶ ἀθήλυντον ' εἰς πλήρωμα δὲ ἔντανθα 
ἑλθόντα, xal ἀναζήτησιν τῆς φυχῆς τῃΏς ἄνω-εν 
ἀπὸ τῆς μγτρικΏς Σοφίας ἐλθούσης. Ηδη καὶ "Aya- 
μῶθ βούλονται τὸ ὄνομα ἀνατυποῦντες xal σελάττειν, 
ὃν 6h xai Σωτῆρα χαλεῖ, xoi "Opov, xal Σταυρὸν, 
xai Ὀροθέτην, xai Μεταγωχέα, xal Ἰησοῦν τὸν διὰ 
Μαρίας, ὡς διὰ σωλῆνος, παρελθόντα. Εἶναι δὲ αὐτὸν 
φῶς ἀπὺ τοῦ ἄνω Χριστοῦ, xal διὰ τοῦτο πατρω- 
νυμιχῶς καλεῖσθαι Φῶς διὰ τὸ ἄνω quc, xat Χρι- 
στὸν διὰ τὸν ἄνω Χριστὸν, xal Λόγον διὰ τὸν ἄνω! 
Λόγον, xaX Νοῦν ὡσαύτως Σωτῆρα λέγεσθαι. "Aci δὲ. 
ὑπερθαίνειν τὸν αὐτοῦ πατέρα, τὸν Δημιουργόν "σων- 
αναφἑρειν δὲ τοὺς αὐτῷ πειθοµένους ἅμα αὐτῷ πρὸς 


ac qui C τὰς ἄνω συζυγίας τοῦ πληρώματος. Kali τῆς τού». 





των ληρῳδίας xat τοσαύτης µαταιολογίας ! Παραθή- | 
σοµαι δὲ, ὡς προεῖπον, xal ὡς αὐτοὶ συνέζευζαν τοῖς 
ποιητιχοῖς xal ἐθνομύθοις πλάσμασι thv αὐτῶν 
ληρολογίαν. Μετὰ τῆν Τριαχοντάδα δὲ τὸ Ev ὄνομα 
μέσον χαὶ ἀθήλυντον, καὶ μετ αὐτὸν την κατὰ - 
συξυγίαν πάλιν Ογδοάδα εὑρεθεῖσαν ἀπὸ τοῦ Árn- 
μιουργοῦ πάλιν δυναµένην καὶ οὕτω σνντίθεσθαι. 
Καὶ ἔστι τὰ ὀνόματα τάδε' πρῶτος Ἐξέπαρος, Πορ- 
φυρίων, Κλωθὼ, Ῥύαχος, Λάχεσις, Ἐπιφάων, "Ατρο- 
πος, Ὑπερίων, ᾿Αστεροπή. Καὶ αὕτη μὲν ἡ τῶν 
πο,ητῶν τούτων σχηνὴ , ἔχουσα xal ἄλλας πολλὰς 
ὀνομασίας, θεῶν παρ᾽ αὐτοῖς ὀνομαζομένων ἀῤῥένων — 
«s xai θηλειῶν, ἄλλως παρά τισι λεγομένων, δυνα- 
µένων ποιῆσαι xal τριακοσίων ἐξηχονταπέντε ἀρι- 
θμὸν, xa ἔτι εἰς πρόφασιν τῶν ἄλλων αἱρέσεων τῶν 
ταύτην πάλιν τὴν τραγικὴἣν ὑπόθεσιν ἑνστησαμένων — 
ὀνειρωττόντων. 





Μετὰ γὰρ τὰ προειρηµένα ὀνόματα φασιν οἱ περὶ 
Ἡσίοδον χα) Ὀρφέα καὶ Στησίχορον γεγεννῄσθαι Οὐ- 
ρανόν τε καὶ Τάρταρον, Κρόνον τε xat Ῥέαν, Δία τε 
xài Ἠραν, xai Απόλλωνα, Ποσειδῶνά τε xa Πλο»- 
τωνα, xal µυρίους λοιπὺν τοὺς παρ αὐτοῖς ὀνομα- 
ῥαμένους. Πολλὴ γὰρ τοὔῦτων fj &xavr ἐξ ὑπονοίας 
πλάνη, fj τις χενοφωνίαν ἑγχισσήσασα, χαὶ ἔξευμα- 
μένη πολλοὺς μύθους ἐποιητεύσατο. Καὶ αὕτη ἐστὶν 


? F. ἀπὸ πληρώματος 56, et xav' ἀναζήτησιν. 





i31 


ADVERSUS HJERESES LIB. 1. TOM. Η. — ILERES. XXXI. 


432 


& 5oxc 532. φαντάνειν τὴν τῶν ἁπατωμένων τούτων A una res 168 miserorum illorum animos falsa spe- 


διανοιαν. 

Γελοῖνν δὲ εὐθὺς πᾶσιν εὑρίσχεται ταῦτα τοῖς xav 
θεὸν τὸν νοῦν πεφωτισµένοις. Παρελθὼν δὲ ταῦτα 
αὖθις, ταῖς ἀπὸ τῶν βιθλίων αὐτῶν ἀχολουθίαις πρὺς 
Ézo; χαὶ χατὰ λέξιν τὴν παράθεσιν τῆς παρ) αὐτὸῖς 
ἀναγνώσεως, λέγω δὴ τῆς αὐτῶν βίθλου, ἐνταῦθα 
ποιέσομαι, xai ἔστι. 

Az) τῶν Οὐα1εντίνου. 

E. Τάδε παρὰ φρονίµοις (65) * παρὰ δὲ ψυχιχοῖς, 
παολ δὲ σαρκχικοῖς, παρὰ δὲ κοσμιχοῖς, παρὰ δὲ τῷ 
μεγέθει Νοῦς ἀχατάργητος τοῖς ἀχαταργήτοις χαί- 
pz». ᾽Ανονομάστων ἐγὼ xal ὑπερουρανίων µνείαν 
πποῦμαι πρὸς ὑμᾶς *, οὔτε ὀρχαῖς, οὔτε ἐξονσίαις, 
vos ὑποταγαῖς, οὔτε πᾶσι περινοηθῆναι δυναµένων, 


eie deludit. 

Sed iis quorum divina luce collustrata mens 
est, inepta hzestatim ac ridicula videntur. Quibus 
modo praetermissis, quee illorum libris contiuen- 
tur, prout ad verbum seripta leguntur, boc loco 
proponam. Sunt bzc ejusmodi. 


Ez Valentiniano libro. 

V. Haec apud sapientes ; sed apud animales, apud 
carnales, apud mundanos, apud exaggeratam animi 
vim, Nus nunquam desinens perpetuis ac nanquam 
desinentibus , salutem. Equidem eorum qu: nequo 
neminari, nec explicari oratione possunt, quique 
celestibus ipsis superiora sunt, mentionem apud 


póvr δὲ «fj τοῦ ᾽Ατρέπτου ἑννοίᾳ πεφανερωµένων. B vos instituam : qua neque principatus, neque po- 


Οὗτε γὰρ ἀρχῆς 6 Αὐτοπάτωρ (64) αὐτὸς kv ἑαυτῷ 
περιεῖχε τὰ πάντα ὄντα iv ἑαυτῷ bv ἀγνωσίᾳ, ὃν 
χαλοῦσέ τινες Αἱῶνα ἀγήρατον, ἀεὶ νεάξοντα, ἀῤῥε- 
νότλων, ὃς πάντοτε περιέχει τὰ πάντα, καὶ οὖχ 
ἑυπεριέχεται. Τότε ἡ ἐν αὐτῷ Έννοια" (Ἠθέλησεν 
ἐχείνην, fjv τινες Ἔννοιαν ἔφασαν, ἕτεροι Χάριν οἱ- 
χξείως διὰ τὸ ἐπιχεχορηγηκέναι αὐτὴν θησαυρίσµατα 
του Μεγχέθους τοῖς ix τοῦ Μεγέθους ' οἱ δὲ ἀληθεύ- 
ααντες Σιγὴν προσηγόρευσαν, ὅτι δι ἐνθυμήσεως 
χωρὶς λόχου τὰ πάντα τὸ Μέγεθος ἑτελείωσεν ') ὡς 
97v προεΐπον, ἡ ἄφθαρτος αἱωνία (65), βουληθεῖσα 
ἑεσμὰ ῥηξαι, ἐθήλυνε τὸ Μέγεθος ἐπ᾽ ὀρέξει ἀναπαύ- 
σεως αὐτοῦ. Καὶ αὕτη αὐτῷ μιγεῖσα, ἀνέδειςε τὸν 
Πατέρα τῇ, ἀληθείας, ὃν οἰχείως οἱ τέλειοι "AvOpo- 
τον ὠνόμασαν, ὅτι ἣν ἀντίτυπος τοῦ προόντος ᾽Αγεν- 
ví:59. Νετὰ τοῦτο δὲ ἡ Σιγὴ (06) φυσιχὴν ἑνότητα 
cw); προενεγχαµένη σὺν τῷ ᾽Ανθρώπῳ (fv δὲ αὖ- 
τῶν f$ συνέλευσις τὸ θέλειν), xal ἀναδείχνυσι τὴν 
Ἀλίέθειαν. ᾽Ἀλήθεια δὲ ὑπὸ τῶν τελείων οἰχείως ὦνο- 
µάσθη, ὅτι ἀληθῶς ὁμοία ἣν τῇ ἑαυτῆς μητρὶ Σιγῇ, 
τῆς Σιγτς τοῦτο βουλομένης *, ἀπὸ μερισμῶν φώτων 
τοῦ τε ἄῤῥενος xai τῆς θηλείας (cov εἶναι, ὅπως δι 
ἑαυτῶν xal dj &v αὐτοῖς φανερωθῇ τοῖς ἐξ αὐτοῦ ἐν 
αὐτῷ εἰς αἰσθητικὰ φῶτα μερισθεῖσα. Μετὰ τοῦτο ἡ 
Ἀλίέθεια, μητριχὴν προενεγχαµένη Προυνειχίαν (07), 
ἐθίλυνε τὸν πατέρα ἑαυτῆς εἰς ἑαυτήν)' χὰὶ συν- 
(εσαν ἑαυτοῖς ἀφθάρτῳ µίξει, xal ἁγηράτῳ συγχρά’ 
σει. Καὶ ἀναδείχνυσι εετράδα πνευματικὴν ἁῤδενό- 


! V. Cod. µυστήριον πρὸς ὑμᾶς. 


testates, nec. quz illis subjecta sunt, neque aliud 
quidquam intelligentia potest consequi, solique ejus, 
qui eat imnutabilis, sunt cognitioni patefacta. Prin- 
cipio siquidem rerum omnium is qui per se ipsum 
Pater est, universa in semetipso obscura ignotaque 
continebat; quem nonnulli AEonem senectutis 
expertem, semperque florentem, et marem femi- 
namque vocant; qui omnia complexus nulla re ipse . 
comprehenditur. Tunc quse in illo inerat Mens : 
(ità. enim quidam appellant, alii proprio nomine 
Gratiam, quod Magnitudinis thesauros, in eos qui 
ex Magnitudine erant insumpserit ; sed melius ab 
aliis Silentium vocatur, quoniam citra sermonis 
usum omnia Maguitudo cogitatione sola perfecit :) 
sed, ut. dixi, cum incorrupta hse ex onum nu- 
mero femina, vinculis expedire sese vellet, Magni- 
tudinem libidinis illecebris ad sui consuetudinem 
inflexit. Ex qua veritatis Pater procreatus est, quem 
qui perfecti sunt proprie Hominem appellant, quod 
ejus qui prior est, nec ab ullo estgenitus, similitu- 
dinem referat. Deinde Sige naturalem luminis uni- 
tatem cum Homine producens (horum vero con- 
junctio voluntate sola perfecta est) Veritatem 
edidit. Quz eo nomine merito a perfectis donata 
est; quod matri suz Sige reipsa similis esset, quie 
ex divisionibus luminum, tam maris quam femi- 
n2, idipsum x«quale esse voluerat, ut in sensibus 
exposita lumina dispersa, per illa ipsa, et in ipsis, 


* V. Δουληθείσης. 


(05) Τάδε παρὰ φρογίμοις. Obscura et intricata D genuisse Veritatis, tum vero cum eodem illo quem 


Valentini νου est oratio. Priora quidem illa inscri- 
ponis formulam praferunt. Caierum hoc ipsum 
fragmentum neque a Valentino scriptum , neque 
purum ac putun i illius dogma complectitur ; sed ab 
ejus discipulis interpolatum, ut ex Tertull. colli- 
pir. 

64) Οὔτε γὰρ ἀρχῆς ὁ Αὐτοπάτωρ. Legendum 
arbilror, 0:2 γὰρ ἐξ ἀρχῆς. 

(65) Ἡ ἄρθαρτος ἀἰωνία. Lege alov pro αἱωνία. 
Nan et feminas /Eones Valentinus nominabat. 
Teriull. conira. Valent. cap. 9: Novissima natu 
Eon : viderit solecismus, Sophia enim nomen est. 

(06) Μετὰ τοῦτο δὲ ἡ Σιγή. Quantum in tene- 
bricosis implicatisque fabulis dispici potest, hoc 
ipsum significare videtur, Sigen e Bytho patrein 


genuerat copulatam , Veritatem edidisse. Quod ali- 
ter apud Iren. et Tertull. legitur ; nam ex Bytho et 
Sige ambos illos Zonas, Patrem, sive Nun, et Ve- 
ritatem susceptos asserunt. 

(607) Μητρικὴν προεγεγκαµένη Προυνεικίαν. 
Forte Προυνικίαν pro libidinis illecebris sumpsit, ui 
ή, ἀπὸ τῆς μήτρας, deductuin sit. Ürigenes in 

elsum, tom. vi : Προυνικὴν δέ τινα aoglav οἱ ἀπὸ 
Οὐαλεντίνου ὀνομάνουσι, χατὰ τὴν πεπλανημένην 
ἑαυτῶν σοφίαν" ie σύμθολον εἶναι βούλονται καὶ δώ- 
δεχα ἔτεσιν αἱμοῤῥοοὺσαν. Sed unam quamdain ac 
singularem Ἱρούνιχον a Valentinianis appellatam 
non puto, cuin Προυνίχους v&ones omnes nuncupa- 
verit, hoc euidem in libro. 


4835 


Postea Veritatis maternam pruniciam proferens 
parentem suum. ad 169 sui amorem pertraxit. 
Quare ambo incorrupta copulatione, ac nunquam 
seuescente conjunctione commisti sunt. Unde spi- 
ritalis marium ac feminarum quadriga prodiit, 
prioris alterius similis, qux iis quatuor, Bytho, 
Sige, Patre, ac Veritate constabat. Posterior vero 
illa ex Patre ac Sige producta hxc est: Homo, 
Eeclesia, Sermo, Vita. Tunc comprehendentis 
omnia Bythi voluntate Homo atque Ecclesia pater- 
norum sermonum memores invicemque congressi 
Prunicorum marium ac feminarum Dodecadem 
procrearunt : mares videlicet istos, Paracletum, 
Paternum, Maternum, Ainum, Theletum, quod 


S. EPIPHANII | 
iis qui ex ipso et in 1pso sunt, sese patefaceret. A OnAuv ἀντίτυπον τής προσούσης * Τετράδος, τις Tv 


488 


Βυθὸς, Zor5, Πατὴρ, Αλήθεια. Αὕτη δὲ fj Ex τοῦ 
Πατρὸς xai τῆς Σιγῆς Τετρὰς, ΄Ανθρωπος, Ἔκκλη- 
σία, Λόγος, Ζωή. Τότε τοῦ πάντα περιέχοντος Βυθου 
θελήµατι ὁ "Άνθρωπος xol d Ἐχχλησία πατριχῶν 
μνησθέντες λόγων συνῄεσαν ἑαυτοῖς, xaX &vaGetxvust 
Δωδεχάδα Ἡρουνείχων ἀῤῥενόθηλυν, Οἱ οὖν ἄῤῥενές 
εἰσι Παράχλητος, Πατριχὸς, Μητριχὸς. ᾿Αείνους, 
θελητὸς, ὅ ἔστι Φῶς, Ἐχχλησιαστικός. Αἱ δὲ θήλεισι 
Πίστις, Ἐλπὶς, Αγάπη, Σύνεσις, Μακαρία, Σοφία. 
μετέπειτα δὲ Λόγος xai Ζωή. Καὶ αὗτοι τὸ της 
αἰνέσεως ἀναπλάσαντες δώρηµα, ἑαντοῖς ἐχοινώντ- 
σαν. "Hy δὲ ἡ κοινωνία αὐτῶν τὸ θέλημα. Καὶ συν- 
ελθόντες ἀνεδείξαντο Δεχάδα ἩΠρουνείχων, καὶ αὐτῶν. 
ἀῤῥενοθηλειῶν, "Qv οἱ μὲν ἄῤῥενές εἶσι Βύθιος,. 





idem est ac Lumen, Ecclesiasticum ; feminas vero, B ᾿Αγήρατος, Αὐτοφυὴς, Μονοχενὴς, ᾽Αχίνητος. Οὗτοι. 


Fidem, Spem, Charitotem, Intelligentiam, Fortuna- 
tam, Sapientiam. Deinde Sermo ac Vita etiam ipsi 
laudis munus eflingentes, secum invicem consociati 
sunt. Quz quidem consociatio voluntate sola peracta 


τὴν προσωνυµίαν τὴν * δόξαν τοῦ πάντα περιέχοντος. 
ἐποιῄσαντο. At δὲ θήλειαι, Μίξις, Ἔνωσις, Σύγχρα- 
ew, Ἑνότης, 'Hóovf xa αὗται τὴν προσωνυµμίαν 
εἰς δόξαν τῆς Σιγῆς περιεποιῄσαντο, 


est. Ergo inter sese commisti Prunicorum decadem ex maribus perzque ac feminis constantem  genue- 
runt. Cujus hi sunt mares: Bythius, Ageraius, Autophyes, Unigena, Immobilis. Hi ad centinenus 
omnis contestandam gloriam sibimet ejus appellationem indiderunt. Feminz vero sunt Mistio : Unio, 
Temperatio, Unitas, Voluptas. Qus omnes ad honorem Siges pertinentia vocabula similiter usur- 


parunt. 

Vi. Cum igitur absolutus hoc modo Veritatis pa- 
rentis Tricenarius fore, quem terreni homines 
ignorantes numerant , et cum ad ipsum pervene- 
rint, nullo amplius reperto numero, iterato in sese 
retexunt. Ejusmodi autem ille est : Dythus, Sige, 
Pater, Veritas, llomo, Ecclesia, Sermo, Vita, Pa- 
ternus, Maternus, Paracletus, Ainus, Theletus, Ec- 
clesiasticus , Fides , Spes, Charitas, Intelligentia, 
Fortunata , Sapientia, Bythius, Ageratus, Auto- 
phyes, Unigena, Immobilis, Mistio, Cognitio, Tem- 
peratio, Unitas, Voluptas. Tum qui universa summa 
8ua sapientia continet Ogdoadem alteram loco prio- 
ris illius ac primariz appellandam esse statuens , 
qua in Tricenario permanet (ncque enim ingentes 
Magnitudinis spiritus coerceri ullo se numero sine- 
bant), pro maribus mares alios substituit, Unum, 
Tertium, Quintum, Septimum : totidemque feminas, 
Binarium, Ternarium , Senarium , Octonarium. 


Q'. Τετελειωµένης οὖν τῆς χατὰ Πατέρα ᾽Αληθείας 
Τριακάδος, ἣν οἱ ἐπίγειοι μὴ ἐπιστάμενοι ἀριθμοῦσε, 
xaX ὁπόταν ἕλθωσιν ἐπ᾽ αὐτὴν, µηχέτι ἀριθμὸν εὖ- 
ρίσχοντες, ἀναχυχλοῦσι πάλιν ἀριθμοῦντες abf. 
"Ectt δὲ Βυθὸς, Σιγἡ, Πατὴρ, ᾿Αλήθεια, "Άνθρωπος, 
Ἐχχλησία, Λόγος, Ζωὴ, Πατριχὸς, Μητριχὸς, Παρά- 
Χλητος, Αείνους, θελητὸς, Εκχλησιαστιχὸς, Ἠίστις, 
Ἐλπὶς, Αγάπη, Σύνεσις, Μαχαρία, Σοφία, Εύθιος, 
Ἀγήρατος, Αὐτοφυὴς, Ὁλογενὴῆς *, 'Axivntoc, Μίέξις, 
Γνῶσις, Σύὐγκρασις, Ἑνότης, Ἡδονή. Τότε 6 πάντα 
περιέχων συνέσει τῇ ἀνυπερθλήτῳ, δογµατίσας τε 
κληθηναι ἑτέραν ᾿Ογδοάδα avit τῆς προούσης αὖθεν- 
τικῆς ᾿Ογδοάδος, ἥτις ἐν τῷ ἀριθμῷ τῆς Τριακάδος 
μένει (οὐ γὰρ ἣν Μεγέθους φρόνηµα εἰς ἀριθμὸν 
πίπτειν)' ἀντέστησεν ἀντὶ τῶν ἁρσένων τοὺς ἄρσε- 
vac, Μόνον, Τρίτον, Πέμπτον, "Εβδομον ' xai τὰς 
θηλείας, Δνάδα, Ἱετράδα, Ἑξάδα, ᾿Ογδοάδα. Aot! 
οὖν ἡ Ὀγδοάς ἐστιν ἡ ἀντιχληθεῖσα ἀντὶ τῆς προού- 


170 Hec est Ogdoas illa, qua superioris Ogdoa- p σης ᾿Ογδοάδος Βυθοῦ, Πατρὸὺς, ᾽Ανθρώπου, Λόγου, 


dis nomen ad sese transtulit : Bythi, Patris, Homi- 
nis, Sermonis, Siges, Veritatis, Ecclesi, Vita. 
Qua quidem conjuncta Luminibus est, et absolu- 
tus Tricenarius evasit, ac prior Octonarius quie- 
scens, cum et Bythus per Magnitudinis fulcimentum 
exiit, ut cum Tricenario sese copularet. Vere enim 
et Veritatis Pater cum Ecclesia congressus est, ε’ 
Maternus Vitam sortitus est, et Paracletus Unita 

tem, et Unitas cum Veritatis Parente copulata est, 
et cum Sige Veritatis ille Parens fuit. At spiritalis 


! F. προούσης. * F. εἰς «tv. * Cor. Μονογενίς. 


xaX Xcyte, Αληθείας, Εκκλησίας, ζωῆς. Vets ἠνώθη 
τοῖς Φωσὶ (68), καὶ ἐγένετο Τριαχὰς ἀπηρτισμένη, 
xat à προοῦσα ᾿Ὀγδοὰς ἀναπανομένη, ὃ τε Bub 
ἐξῆλθε Μεγέθους στηρίγµατι ἑνωθῆναι τῇ Τριαχάδι 
αὑτῃ Qv ». Tj γὰρ ἁληθείᾳ xai ὁ Πατὴρ τῆς ᾽Άλη- 
θείας συνήρχετο τῇ ᾿Εχκλησίᾳ., καὶ ὁ Μητρικὸς εἶχε 
τὴν Ζωὴν, χοὶ ὁ Παράκχλητος τὴν Ἑνάδα, καὶ ἡ Ἐνὰς 
ἡνοῦτο τῷ Πατρὶ τῆς Αληθείας, χαὶ ὁ Πατὴρ 55; 
Αληθείας fjv μετὰ τῆς Σιγῆς. Ὁ Λόγος δὲ ὁ πνευµα:ι- 
χὸς ἐκοινώνει Πνεύματι, καὶ ἀφθάρτῳ συγχράσει cou 


* F. ἡ Τριαχὰς αὕτη ην, sed hiec corrupta. 


(68) τις ἡνώθη τοῖς Φωσί. Quid si αἰῶσι pro φωσί legendum si? Sed qua sequuntur perplexa 


8unt admodum, et obscura. 


«52 ADVERSUS HJERESES LIB. 1. TOM. Il. — IL/ERES. ΧΧΣΙ. 486 
τὸ τέλας τοῦ Αὐτομήτρος *, ἀδιχοτόμητον τὴν ἑαυτοῦ A Sermo cum Spiritu incorrupta quadam commi- 


ἀνάπαυσιν. Ἡ οὖν Τριακὰς, ἁπαρτίσασα βύθια µυστή- 
ρια, τελείως ἄγαμον * ἓν ἀφθάρτοις ἀπέδειξε φῶτα 
ἄφθαρτα, ἅτινα Ἑνότης * ὠνομάσθησαν τέχνα, xal 
ἀχαρακτήριστα. "Hoav οὖν μικροῦ μὴ παραχειµένου 
ἐχτὸς Φρονῄσεως ἀναπαυόμενα χωρὶς Ἐννοίας. Περὶ 
Tio οὗ τις πράσσει, ἐὰν μὴ vof] χαθολικῶς, οὐ πράσσει. 
Τότε γενοµένων τῶν φώτων, ὧν τὴν πολυπλήθειαν πρὸς 
ἀριθμὸν ἐξειπεῖν οὐχ ἀναγχαῖον, περινοεῖν δέ’ (Exaatov 
γὰρ τὸ ἴδιον ὄνομα χεχλήρωται δι ἐπίγνωσιν ἀἁῤῥήτων 
μυστηρίων") ἡ οὖν Σιγἡ, βουληθεῖσα εἰς ἐἑχλογὴν γνώ- 
σεως ἅτεαντας Goat, συνηγε τῇ δευτέρᾳ ἀντιτεθείσῃ 
Ὀγδοάδι ἀφθάρτῳ µίξει, νοῖχῇ δὲ βουλήσει. "Hv δὲ 
αὐτῖς ἡ νοϊχὴ βούλησις Πνεῦμα τὸ ἅγιον, τὸ ἓν µέσῳ 
τῶν ἁγίων Ἐκχχλησιῶν. Τοῦτο οὖν εἰς τὴν δευτέραν 


stone conjunctus est, οἱ Autometoris finem, hoc 
est perennem, nec interruptam quietem suam effe- 
cit. Quamobrem ubi Tricenarius profunda illa my- 
steria peregit, sine ullis omnino nuptiis, ut incor- 
rupto sempiternoque generi convenit, incorrupta 
itidem lumina, qux Unitas appellantur, tanquam fi- 
lios produxit, et quidem informes. Jacebant igitur 
propemodum intelligentia omni destituta , ac sine 
ulla animi notione quiescebant. Quidquid enim a 
quopiam agitur, ab eo, nisi universe intelligat, 
agitur hihil. Hunc in modum procreatis luminibus, 
quorum multitudinem numerando percensere nihil 
necesse est, animo vero comprehendere oportet 
(nam unumquodque suam appellationem sortitum 


Ὀγδοάδα πέµφας *, ἔπεισε xal αὐτὴν ἑνωθῆναι αὐτῇῃ. B est, quse ex orcanorum mysteriorum cognitione de 


Γάμος οὖν ἑτελειοῦτο Ev τοῖς τῆς Ὀγδοάδος µέρεσιν, 
ἐνουμένου τοῦ ἁγίου Πνεύματος τῷ Μόνῳ, xai τῆς 
Δυάδος τῷ Τρίτῳ, xaY τοῦ Τρίτου τῇ Ἑξάδι, xat τῆς 
Ὀγδοάδος τῷ ᾿Εθδόμῳ, καὶ τοῦ Ἑθδόμου τῇ Auábt, 
χαὶ τῆς Ἑξάδος τῷ Πέμπτῳ. "Όλη δὲ d$ ᾿ὈΟγδοὰς 
συνῖλθε μετὰ ἡδονῆς ἀγγράτου χαὶ ἀφθάρτου µίξεως. 
05 γὰρ ἂν χωρισμὸς ἀλλήλων' ἣν δὲ σύγχρασις us" 
ἑδνΏς ἁμώμου, xal ἀνέδειξε Πεντάδα Ἡρουνείκων 
ἀθτλύντων, ὧν τὰ ὀνόματά ἐστι ταῦτα Καρπιστὴς, 
Ὀροθέτης, Χαριστήριος, ΄Αφετος, Μεταγωγεύς. θὗ- 
τοι τῖς Μεσότητος ὠνομάσθησαν υἱοί. Βούλομαι δὲ 
ὑμᾶς γινώσχειν, ᾽Αμϕίου, Λὁρὰν, Κουχουᾶἁ, 8ap- 
672090, Οὐδουχουὰ, θαρδεδδεῖν, Μερεξὰ, ᾿Ατὰρ. Bap- 
fà*, Οὐδουχὰ, Κέστην, Οὐδουὰχ, Ἐσλὴν, ᾽Αμφϕὲ, 
Ναισουμὲν, Οὐανανὶν, Λαμεταρδὲ, ᾿Αθαμεσσουμὴν, 
᾽Αλλωρὰ, Κουδιαθὰ, Ναδδαρία, Δαμμὰ, Ὠρὴν, Aa- 
νακὲχ, Οὐδανφὲχ, Ἐνφοιθιθοχὲ, Βαῤῥὰ, ᾿Ασσιουαχὲ, 
Β5λὶμ, Δεξαριχὲμ, Μασέμ. 


promitur) : ad scientie delectum perpellere uni- 
versos Sige cupiens, ad secundam substitutamque 
illam loco alterius Ogdoadem adjunxit , corruptela 
omnis experte conjunctione, sed voluntate ejus- 
modi quz sub intelligentiam caderet. Cujusmodi 
voluntatis impetus Spiritus sanctus est, qui in me- 
dio sanctarum Ecclesiarum residet. Quem cum se- 


. cundam ad Ogdoadem allegasset, ei persuasit secum 


ut ipsa copularetur. Quocirca in singulis Ogdoadis 
partibus celebrate nuptize sunt. Siquidem cum Uno 
Spiritus sanctus conjunctus est : cum Tertio Dyas, 
Tertius cum Hexade , et cum Septimo Ogdoas, Se- 
ptiinus cum Dyade, cum Quinto Hexas. lta Ogdoas 
universa wunquam marcescente voluptate, atque in- 
tegra jncorruptaque mistiohe conjungitur. Nulla 
quippe ab invicem separatio fuit : sed mutua om- 
nium cum honestissima voluptate temperatio. 171 
Ex qua Prunicorum muliebri sexu carentium Quis 


narius exoritur, cujus hac sunt. vocabula : Carpistes, Horothetes, Charisterius, Aphetus, Methago- 
reus, Hi Mediocritatis filii vocati sunt. Velim autem a vobis cognosci, Ampsiu, Auran, Cucua, Thardus, 
Ubucua, Thardeddin, Merexa, Atar, Barba, Uduca, Cesten, Uduach, Eslen, Amphe, N:esumen, Yana- 
uin, Lametarde, Athamessumen , Allora, Cubiatha, Naddaria, Damma, Oren, Lanaphec, Udanphech, 
Lippheethiboche, Barra, Assiovache, Belim, Dexarichem, Masem. 


Πεπ.1ήρωται cà ἀπὸ τῶν OvaAevcivov. 


7’. Καὶ ταῦτα μὲν ἀπὸ µέρους τῶν βιθλίων ab- 
τῶν παρατεθέντα ἕως (bé por εἱρήσθω. Ἐποιήσατο 
ὃ οὗτος τὸ χήρυγµα xal ἐν Αἰγύπτῳ, ὅθεν δὴ καὶ 
ὡς λείφανα &ylbvnc ὁστέων ἔτι ἓν Αἰγύπτῳ περιλεί- 
πεται τούτου ἡ σπορὰ, Év τε τῷ ᾿Αθριθίτῃ, χαὶ Ἡροσ- 
ωπίτῃ, xal ᾿Αρσενοϊτῃ, xai Θηθαϊδῃ, xai τοῖς κάτω 
µέρεσι τῆς παραλίας, χαὶ ᾽Αλεξανδρειοπολίτῃ. ᾽Αλλὰ 
χα ἐν 'Ῥώμῃ ἀνελθὼν κεχήρυχεν. El; Κύπρον δὲ 
ἐληλυθὼς, ὡς ναυάγιον ὑποστὰς φύσει σωματικῶς, 
τῆς πίστεως ἑξέστη, xat τὸν νοῦν ἐξετράπη. Ἐνομί- 
ζετο γὰρ πρὸ τούτου µέρος ἔχειν εὐσεθείας χαὶ ὀρθῆς 
πίστεως ἐν τοῖς προειρηµένοις τόποις. Ἐν δὲ τῇ 
Κύπρῳ λοιπὸν εἰς ἔσχατον ἁσεθείας ἑλήλαχε, xal 
ἐθάθυνεν ἑαυτὸν iv ταύτῃ τῇ χαταγγελλομένῃ ὑπ' 
αὐτοῦ µοχθηρίᾳ. 

Λέχει δὲ αὐτός τε xal οἱ αὐτοῦ τὸν Κύριον ἡμῶν 
Ἰησοῦν Χριστὸν, ὡς ἔφην, xot Σωτῆρα xai Χριστὸν, 


Hactenus ex illorum libris εα deprompsimus. 


VII. Preterea in Agypto quoque dogmata illa sua 
prorogavit. Ex quo tempore, sic tanquam viperie 
norum ossium reliquie, quedam illic semina il- 


p ius relicta sunt, praesertim in Athribitide , Prose- 


pitide, Arsenoitide, ac Thebaide prsefectura ; uec 
non in inferiori ac maritima, adeoque Alexandrina 
regione. Quin etiam Romam profectus errorem 
suum in ea urbe dissipavit. Sed ad Cyprum dela- 
tus, fidei naufragium, velut corporis fecisset, ibi- 
dem passus, animum omnino depravavit. Siquidem 
hactenus partem pietatis aliquam, sincerzque fidei 
retinere illis in locis videbatur. ]n Cypro vero ad 
extremum impietatis prolapsus est, seque in eam 
quam tuetur flagiliorum disciplinam altius im- 
mersit. 

Est autem hzc illorum opinio : Jesum Christum 
Dominum nostrum Salvatorem esse, uti diximus, 


$E. Αὐτομήτορος. * F. τελειώσασα γάμον. 3 F. Ἑνότητος, * F. πἐµψασα. * V. Αταρδαθά. 


481 


S. EPIPIANII 


£23 


ac Christum, ct Verbum ; ac TraJuctorem ; et Fini- A xai Λόγον, xai Ezavpbv, xal Μεταγωχέα, καὶ Ὅρο- 


" torem ac Terminum. Eumdein corpus e ου detu- 
lisse, ac tanquam aqua per fistulam , sic illum per 
, Mariam transisse Virginem, neque quidquam ex 
ejus utero sumpsisse, sed e ccelo traxisse corpus. 
Neque vero primum illum Verbum esse censent, 
neque proximum ab eo Christum, qui in ccelo su- 
prenwus inter &ones residel; sed ejus unius causa 
productum , ut. in terras delapsus spiritale genus , 
quod e ccelo duxit originem , liberaret. Mortuorum 
resurrectionem inficiantur : de qua ridiculam quam- 
damn fabulam texunt; 179 non hoc ipsum resur- 
gere corpus, sed alterum ex eodem ortum, quod 
spiritale nuucupant: neque tamen omnium, sed 
eorum duntaxat, quos illi spiritales nuncupant, 
atque eorum etiam, quos animales vocant, dummo- 
do juste honesteque se gerant. C:eteros , qui mate- 
riales ab iis, et cum carne concreti ac terreni 
appellantur, interire funditus, neque ulla sui parte 
servari. Porro naturam quamque, eo unde prodierit, 
reverti. Velut que cum materia concreta est, in 
eam ipsam refundi;. ex carne vero terraque com- 
pactam in terram recedere. Etenim tres illi hominum 
ordines constituunt, spiritalium , animalium, atque 
carnalium. Ex quibus primum se ordinem facere 
dictitant, uli et Gno-ticos, qui neque laboris ullius 
indigeant, preterquam cognitionis , appellationis - 
que mysteriorum , quz penes illos sunt , et quidvis 
impune facere pro arbitrio possint. Fieri enim non 


posse , quin omnino eorum ordo, utpote spiritalis , C 


salutem obtineat. Secundum hominum qui in mun- 
do sunt ordinem, quem animalem vocant, per sese 
salutem assequi posse negant, nisi laboribus, re- 
cteque factis sibi eam vindicel. At qui materialis 
hominum ordo dicitur, eum neque capacem cogni- 
tionis esse putant; neque tamelsi velit, recipere 
eam posse qui ex illo genere slt : proindeque tam 
anima quam corpore penitus interire. Quod vero 
cotum ad suum pertinet, cum spiritalis sit, una 
cum altero quodam interiori corpore servari sen- 
tiunt, quod ipsi spiritale corpus inani peruasione 
nuncupaut. Animales porro post diuturnam exer- 


citationem , ubi Conditorem transcenderint, sür-. 


sum evectos angelis Christi comitibus attribui, 


θέτην, xai "Opov. Φασὶ δὲ ἄνωθεν χατενηνοχέδαι τὸ 
σῶμα, xal ὡς διὰ σωλῆνος ὕδωρ, διὰ Μαρίας της 
Παρθένου διεληλυθέναι. Μηδὲν δὲ ἀπὸ τῆς παρθε- 
νιχῆς μήτρας εἱληρέναι, ἀλλὰ ἄνωθεν τὸ σῶμα ἔχειν, 
ὡς προεΐπον. Mt εἶναι δὲ αὐτὸν τὸν πρῶτον Λόχον, 
μηδὲ τὸν μετὰ τὸν Λόγον Χριστὸν, τὸν ἄνω ὄντα Ev 
τοῖς ἄνω αἱῶσι. Τοῦτον δὲ φάσχουσι προθεθλησθα. 
δι) οὐδὲν ἕτερον f| µόνον εἰς τὸ ἐλθεῖν xal ἀναστώ- 
σασθαι ' τὸ γένος τὸ ἄνωθεν πνευματιχόν. Τὴν δὲ 
τῶν νεκρῶν ἀνάστασιν ἀπαρνοῦνται, φἀσκοντές τι 
μυθῶδες καὶ ληρῶδες, μὴ τὸ σῶμα τοῦτο ἀνίστασθαι, 
ἀλλ ἕτερον μὲν ἐξ αὐτοῦ, ὃ δὲ πνευματιχὸν χαλοῦσι’ 
μόνον δὲ ἐχείνων τῶν παρ᾽ αὐτοῖς πνευματικῶν, xat 
τῶν ἄλλων ψυχιχῶν χαλουµένων, ἐάν γε οἱ φυχικοὰ 
δικαιοπραγἡσειαν. Toug δὲ ὑλικοὺς xal σαρχιχοὺς 
xal Ὑπίνους Χαλουμένους παντάπασιν ἀπόλλυσθαι, 
xai uno ὅλως σώζεσθαι. Χωρεῖν δὲ ἑχάστην οὐσίαν 
πρὸς τοὺς ἰδίους αὐτῆς προθολέας, την μὲν ὑλικτν 
τῇ ὕλῃ ἐχδιδομένην, xai τὸ σαρχικὸν Υῆινον τῇ γή. 
Tola γὰρ τάγματα χαλοῦσιν εἶναι ἀνθρώπων ᾿ πνεν- 
ματικῶν, φυχικῶν, σαρχικῶν. Τὸ δὲ τάγμα τὸ mvéu- 
ματικὸν ἑαυτοὺς λέγουσιν, ὥαπερ xol Γνωστικοὺς, 
xai µήτε χαµάτου ἐπιδεομένους, 1] µόνον τῆς γνώ- 
σεως, χαὶ τῶν ἐπιῤῥημάτων τῶν αὐτῶν μυστηρίων. 
Πᾶν δὲ ὁτιοῦν ποιεῖν ἀδεῶς ἕκαστον αὐτῶν, xol µη- 
δὲν πεφροντιχέναι, Ἐξάπαντος Υάρ φασι σωθήσεσθα: 
πνευματικὸν ὃν, τὸ αὐτῶν τάγμα. Τὸ δὲ ἕτερον τά- 
pa. τῶν ἀνθρώπων ἓν χόσµ.’», ὅπερ ψυχικὸν χαλοῦ- 
σιν, ἀφ᾽ ἑαυτοῦ σώζεσθαι μὴ δυνάµενον, εἰ µή τι ἂν 
καµάτῳ χαὶ δικαιοπραγίᾳ ἑαυτὸ ἀνασώσειε. Τὸ 5 
ὑλιχὸν τάγμα τῶν ἐν τῷ χόσμῳ ἀννρώπων μήτε δὺ- 
νασθαι χωρεῖν τὴν γνῶσίν qaot, µήτε δέχεσθαι ταύ - 
την, x&v θέλοι ὁ ἐχ τούτου τοῦ τάγματος ὁρμώμενος' 
ἀπόλλυσθαι δὲ ἅμα σὺν φυχῇ xci σώματι. Τὸ δὲ 
ἑαυτῶν τάγμα, πνευματιχὸν ὃν, σώτεσθαι σὺν gu- 
µατι ἄλλῳ ἑνδοτέρῳ τινὶ ὄντι, ὅπερ αὐτοὶ σώμα 
πνευματιχὸν χαλοῦσι φανταζόµενοι. Τοὺς δὲ Ψὺχι- 
χοὺς, χεχμηχότας πολὺ xal ὑπεραναθεθτχότας τὸν 
Δημιουργὸν, ἄνω δίδοσθαι τοῖς ἀγγέλοις τοῖς ἅμα 
Χριστῷ οὗὖσιν, οὐδέν τι τῶν σωμάτων χοµιζομένους, 
ἀλλὰ µόνον τὰς ψυχὰς ἐν πληρώματι εὑρεθείσας τῆς 
αὐτῶν γνώσεως, καὶ τὸν Δημιουργὸν ὑπερθεθγχυίας 
δίδοσθαι τοῖς μετὰ τοῦ Χριστοῦ ἀγγέλοις εἰς νύμφας. 


neque quidquam suorum efferre corporum, sed animas solas absolutum statum cognitionis ade- 
ptos , Conditore superato , Christi stipatoribus angelis in matrimonio collocari. 
Vill. Ejusmodi fere est illorum fabula; etsi plu- D — H'. Τοιαυτη ἐστὶν ἡ xax' αὐτοὺς τραγωδία, ἔχουτα 


τις insuper nugis contexta sit. Ego vero ea 
duntaxat proposui, quz in medium proferri opor- 
tere duxi, quorum ad nos notitia pervenerit , nimi- 
run undenam oriundus iste fuerit, quo tempore 
vixerit ; unde erroris argumenta sumpserit, quz sit 
ilius doctrina, qua in re tantum malum terrarum 
urbi pullularit, 173 sed quod ad doctrinam spe- 
[ctat, eam, ut dictum est, duntaxat ex parte decla- 
ravimus ; cetera per me subtilius explicare nolui , 
| cum adversus hereticum eumdem elucubratam a 


! qup. ἀνασῶσαι, 


μὲν xal πλείω τούτων ἐγὼ δὲ µόνον ἄτινα φύσει 
ἀναγχαῖον εἶναι ἡγησάμην εἰς τοὀμφανὲς ἐλθεῖν, 
ταῦθ᾽ ὑπηγόρευσα, ὡς ἡ εἰς ἡμᾶς γνῶσις ᾖλθε, τοῦ 
πόθεν ὡὠρμᾶτο, ἓν ποίοις δὲ χαιροῖς ὑπῆρχε, xal 
ἀπὸ ποίων τὰς προφάσεις εἴληφε, xai τίς αὐτοῦ ἡ 
διδασχαλία, ἅμα τε τίσιν ἑδλάστησε τῷ βίῳ χαχὺὸν, 
ἀπὸ µέρους τε, ὡς ἔφην, τῆς τούτου διδασκαλίας 
ἐμνημόνευσα. Τὰ δὲ λοιπὰ τῆς αὐτοῦ λεπτολογίας 
οὐχ ἠθουλήθην ἀπ᾿ ἐμαυτοῦ συντάξαι, εὑρὼν παρὰ 
τῷ ἁγιωτάτῳ Εἰρηναίῳ τῷ ἀρχαίῳ τὴν κατ αὗτου 


489 


ADVERSUS HLERESES LIB. I. TOM. 1l. — HAERES, XXXI. 


490 


εεραγµατείαν γεγενημένην. Ἔως δὲ τούτου τὰ ὀλίγα A sanctissimo lrenzo disputationem inveniam. Quo- 


ταῦτα διεξελθὼν, τὰ ἑξῆς ἀπὸ τῶν τοῦ προειρηµέ- 
νου ἀνδρὸς δούλου θεοῦ, Εἱἰρηναίου δέ quu, τὴν πα- 
pà0:oty ὁλοσχερῶς ποιἠσοµαι. Ἔχει δὲ οὕτως" 


Ἕκ τῶν τοῦ ἁγίου (09) Εἱρηγναίου. 

Θ’. Ἐπὶ τὴν ἀλήθειαν παραπεμπόμενοίτινες, ἔπεισ- 
άγουτι λὀγὸυς φευδεῖς xai γενεαλογίας µαταίας, at- 
τινες ζητήσεις μᾶλλον παρέχουσι, καθὼς 6 Απόστολός 
φησιν, 7| οἰχοδομὴν θεοῦ τὴν ἓν πίστει ' καὶ διὰ τῆς 
πανούργως συγχεκροτηµένης πιθανότητος παράγουσι 
τὸν νοῦν τῶν ἀπειροτέρων, xat αἰχμαλωτίζουσιν αὖ- 
τοὺς, ῥᾳδιουργοῦντες τὰ λόγια Κυρίου, ἐξηγηταὶ χα- 
xoi τῶν χαλῶς εἱἰρημένων Ὑινόμενοι, xal πολλοὺς 
ἀν ατρέπουσιν ἀπάγοντες αὐτοὺς προφάσει γνώσεως 
ἀπὸ τοῦ τόδε τὸ πᾶν συστησαµένου xal χεχοσμηχό- 
τος, ὡς ὑψηλότερόν τι, καὶ μεῖζον ἔχοντες ἐπιδεῖξαι 
τοῦ τὸν οὐρανὸν, xaX τὴν γῆν, καὶ πάντα τὰ Ev αὐτοῖς 
πεποιηχότος θεοῦ - πιθανῶς μὲν ἐπαγόμενοι διὰ λόγων 
τέχνης τοὺς ἀχεραίους εἰς τὸν τοῦ ζητεῖν τρόπον, ἁπι- 
θάνως δὲ ἀπολλύντες αὐτοὺς ἓν τῷ βλάσφημον xal 


ἀσεθή τὴν γνώµην αὐτῶν κατασχευάζειν εἰς «bv Δη-- 


μιουργὸν, μηδὲ &y τῷ διαχρ/νειν 1 δυναµένων τὸ ψεῦδος 
ἀπὸ τοῦ ἀληθοῦς, fj γὰρ πλάνη καθ’ αὐτὴν μὲν οὐχ 
ἐπιδείχνυται, ἵνα μὴ γυμνωθεῖσα γένηται κατάφωρος: 
πιθανῷ δὲ περιθλήµατι πανούργως χοσµουµένη, xal 
αὗτης τῆς ἀληθείας ἀληθεστέραν ἑαυτὴν παρέχειν 
φαίνεσθαι 3 διὰ τῆς ἔξωθεν φαντασίας τοῖς ἀπειροτέ- 
otc * χαθὼς ὑπὸ τοῦ χρείττονος ἡμῶν εἴρηται ἐπὶ τῶν 
τοιούτων, ὅτι Λίθον τὸν τίµιον σμάραγδον ὄντα, xal 
πολυτίμητόν τισιν ὕαλος ἑνυθρίζειν διὰ τέχνης παρο- 
µοιουμένη, ὁπόταν μὴ παρῇ ὁ σθένων δοχιµάσαι, xat 
τέχνῃ διελέγξαι τἣν πανούργως Ὑενοµένην' ὅταν δὲ 
ἐπιμιγῇ ὁ χαλχὸς εἰς τὸν ἄργυρον, τίς εὐχόλως Gu- 
γήσεται τοῦτον ἀχεραίως δοχιµάσαι; 


C 


circa paucis huc usque a me commemoratis, reliqua 
ex illius ipsius Dei servi opere pertexam; atque 
ipsamet Irenzi verba, ne mutata quidem syllaba, 
subjiciam. Sunt hzec ejusmodi : 


Ez sancto Irenco. 


IX. Cum plerique veritate contempta falsas quas- 
*dam narrationes et inanes genealogias obtrudant, 
quz qusstiones prestant magis, ut Apostolus loqui- 
tur *, quam zdificationem Dei, que est in fide : atque 
iidem illi callida artificiosaque oratione imperitorun 
animos decipiant, ac velut captivos abripiant ; dum 
et oracula divina depravant, et recte dicta perperam 
interpretantur: tum vero quam plurimos ab hujus 
universi conditore et ordinatore Deo, falsa quadam 
abductos specie cognitionis, in perniciem trahant; 
quasi sublimius aliquid ac majus eo demonstrare 
possint, qui ccelum terramque, ac qu:e iis conti- 
nentur omnía procrearit: adeo ut simplices mini- 
meque malos bomines fucatis sermonibus ad veri- 
tatis indagationem blande admodum illiciant, neque 
tamen blande illos in exitium impellant, dum ad- 
versus rerum opificem pronam ad maledicendum 
impiamque mentem injiciunt, quod verum a falso - 
discernere quibuscum agunt nequeant : non enim 
falsitas nuda ac simplex proponitur, ne suis inte- 
gumentis evoluta deprehendi facile possit ; sed spe- 
ciosis involucris miro artificio perpolita, ut externa 
pompa atque cultu veritate ipsa quodammodo ve- 
riorem sese rudiorum oculis subjiciat: quemadmo- 
dui ab aliquo longe quam nos przstantiore de ejus- 
modi pronuntiatum est: Exquisite gemm:e ac pre- 
Liosissime smaragdo similem ab artificibus fieri 
vitreum lapillum, non sine quadam illius injuria ; 
nisi praesto sit, qui discernendi peritia valeat, qui- 


que arte sua fretus adulterinam illam gemmam simulatamque dignoscat: sed cum zs argento mi- 


scetur, quis hoc facile sincereque discernat? 

"Iva οὖν ph τὴν ἡμετέραν αἰτίαν συναρπάξωνταί 
τινες, ὡς πρόθατα ὑπὸ λύχων, ἁγνοοῦντες αὐτοὺς διὰ 
τὴν ἔξωθεν τῆς προθατείου δορᾶς ἐπιθουλὴν *, οὓς 
φυλάσσειν παρήγγελχεν ἡμῖν ὁ Κύριος, ὅμοια μὲν 
λαλοῦντας, ἀνόμοια δὲ φρονοῦντας * ἀναγχαῖον ΊΥη- 
σάµην, ἐντυχὼν τοῖς ὑπομνήμασι τῶν, ὡς αὐτοὶ λέ. 
γουσιν, Οὐαλεντίνου μαθητῶν, ἑγίοις δ' αὐτῶν xaX συµ- 
θαλὼν, xai χαταλαδόµενος τὴν γνώµην αὐτῶν, µη- 
vocat σοι, ἀγαπητὲ, τὰ τερατώδη χαὶ βαθέα µνστήρια, 
& οὐ πάντες χωροῦσιν, ἐπεὶ μὴ πάντες τὸν ἐγχέφαλον 
ἑξεπτύχασιν, ὅπως xal cb, μαθὼν αὐτὰ, πᾶσι τοῖς 
μετὰ coU φανερὰ ποιῄσης, xaX παραινέσῃς αὐτοῖς φυ- 
λάξασθαι τὸν βυθὸν τῆς ἀνοίας, xal τῆς εἰς Χριστὸν 
βλασφηµίας ' xai, χαθὼς δύναμις ἡμῖν, τὴν τε γνώ- 
μην αὐτῶν τῶν νῦν παραδιδασχόντων, λέγω δὴ τῶν 
περι 1]τολεμαῖον, ἀπάνθισμα οὖσαν τῆς Οὐαλεντίνου 


! Jren. μὴ διαχρίνειν. 3 ΕΒΕ. παρέχει vel φαίνεται. 


(69) Ἑκ τῶν τοῦ ἁγίου. Plurimum vei hoc uno 
nomine de omni posteritate meritus est Epiphanius, 
quod ejus studio factum est, ut [renzi fragmenta 
quaedam ex tanto illius operum naufragio super- 
essent. Nos ea cum Latina veteri interpretatione, 


PATROL Gn. XLI. 


Quamobrem ne qui culpa nostra tanquam oves a 
lupis, sic ab illis'abripiantur, 17/4 quos ovium pel- 
libus tectos ignorarint; cujusmodi cavendos esse 
Dominus praecipit, quorum similis sermo, dissimilis 
est animus : necessarium putavi, cum in Valentini, 
ut asserunt, discipulorum commentarios inciderim, 


p cum aliquot etiam ex illorum numero congressus 


fuerim, tibi, o charissime, portentosa illa ac pro- 
funda significare mysteria; qux quidem non ad 
captum omnium faciunt, quod non omnes cerebrum 
exspuerint, ut et tu cognilis iis, universis qui teeum 
sunt eadem declares, ac moneas, uti altissimum 
illum stultitie atque in Christum blasphemiz gur- 
gitem devitent. Itaque, quoad in me situm erit, 
eorum qui erroris hodie magistri sunt, nimirum 
Piolemzi, ejusque sectatorum, qui ex Valentini 


5 F. ἐπιδθολήν. * E Tim. 1, 4. 


quod olim Billius fecerat, diligenter contulimus, et 
nostras Billiique conjecturas ad marginem ascri- 
psimus, neque quidquam nisi ex veterum manu 
exaratorum fide in contextu ipso mutavimus. 


16 


491 S. ΕΡΙΡΗΑΝΗ 492 
schola effloruerunt, sententiam accurate ac breviter Α σχολῆς, συντόµως xaX σαφῶς ἀπαγγελοῦμεν, xat ἆφοιρ- 


exponam; et ad eam refutandam idonea ,pro mei 
captus exiguitate argumenta suggeram : quibus qux 
ab illis dicuntur perabsurda minimeque veritati 
consentanea esse demonstrabitur, tametsi neque 
scriptis quidquam elueubrare consueverim, neque 


. dicendi sit a me facultas exercitatione quzesita. Sed 


me charitas hortatur, ut ea tibi tuisque dogmat4d 
patefzciam, qus ad hunc occultata diem divina 
modo gratia prompta omuibus apertaque supt. Nihil 
enim est occultum, quod non reveletur, εἰ abscondi- 
ium, quod non sciatur '. 

X. EnimCfero nihil erit cur a nobis, qui inter Gallos 
degimus, atque in barbare linguz meditatione pluri- 
mum occupati sumus, oratoriam exigas facultatem, 
quam nunquam didicimus ; neque scribendi peritiam, 
cui nunquam studuimus ; neque dictionis ornatum ac 
fucum, quem penitus ignoramus. Quin potius quaa 
nobis simpliciter, ac vere vulgarique serimone ad te 
ex charitate scribuntur, ea ex charitate suscipies, 
alque utpote magis ad id praestandum idoneus, sic 
tanquam semina quzedan et initia a nobis acceperis, 
nova apud te accessione locupletiora facies, et in 
mentis Luz? &patiosum sinum recondita, quz paucis 
a me perstricta sunt, uberiore fructu compeusabis : 
ac denique quidquid a me parum viriliter explica- 
tum fuerit, apud tuos nervose forliterque disputabis. 
Atque ut ego tibi illorum sententiam perdiscere cu- 
pienti, non eam modo declarare studui, 1'75 sed 


idonea quoque presidia ad illam convincendam at- C 


tuli: ità et tu pro ea quz tecum a Deo communi- 
cata gratia est, ceterorum impense rationibus et 


μὰς δώσομεν xavà τὴν ἡμετέραν µετριότητα, p^ 
τὸ ἀνατρέπειν αὐτὴν. ἀλλόχοτα xai ἀνάρμοστα τη 
ἀληθείᾳ ἐπιδειχνύντες τὰ ὑπ αὑτῶν λεγόμενα, µέτε 
συγγράφειν εἰθισμένοι, µήτε λόγων τέχνην ἠσχηχό- 
τες ' ἀγάπης δὲ ἡμᾶς προτρεποµένης σοί τε xal πᾶσε 
τοῖς μετὰ σοῦ μηνῦσαι τὰ µέχρι μὲν νῦν χεχρυμµένα. 
ἤδη δὲ χατὰ τὴν χάριν τοῦ θεοῦ sli; φανερὸν ἕληλυ-- 
θότα διδάγµατα. Οὐδὲν γάρ ἐστι κεκαλυμμµένον’. 
ὃ οὐκ ἀποκα.υφθήσεται, καὶ κρυπτὸν, ὃ οὐ Ίνω- 
σθήσεται. 


V. Οὐκ ἐπιζητήσεις δὲ παρ᾽ ἡμῶν (70) τῶν ἐν Κελ- 
τοῖς διατριθόντων, xai περὶ βάρθαρον διάλεχτον τὸ 
πλεῖστον ἀσχολουμένων λόγων τέχνην, fiv οὐχ. ἐμά- 
θοµεν, οὔτε δύναμιν συγγραφέως, ἣν οὐκ ἠσχήσαμεν, 
οὔτε χαλλωπισμὸν λέξεων, οὔτε πιθανότητα, ἣν οὖκ 
οἴδαμεν. ᾽Αλλὰ ἁπλῶς καὶ ἀληθῶς χαὶ ἰδιωτιχῶς τὰ 
μετὰ ἀγάπης σοι Υραφέντα, μετὰ ἀγάπης σὺ προσ- 
δέξῃ, xax αὐτὸς αὐξήσεις αὐτὰ παρὰ σεαυτῷ, ἅτε [x3- 
γώτερος ἡμῶν τυγχάνων, οἱονεὶ σπέρµατα καὶ ἀρχὰς 
λαθὼν παρ᾽ ἡμῶν, xaX ἐν τῷ πλάτει σου τοῦ νοῦ ἐπὶ πολὺ 
χαρποφορήῄσεις τὰ δι’ ὀλίγων ὑφ' ἡμῶν εἱρημένα, χα) 
δυνατῶς παραστῄσεις τοῖς μετὰ coU τὰ ἀσθενῶς ὑφ᾽ 


"ἡμῶν ἐπηγγελμένα. Καὶ ὡς ἡμεῖς ἐφιλοτιμήθημεν, 


πάλαι ζητοῦντός σου μαθεῖν τὴν γνώμην αὐτῶν, μὴ 
µόνον aot ποιῆσαι φανερὰν, ἀλλὰ καὶ ἐφόδια δοῦναι 
πρὸς τὸ ἐπιδειχνύειν αὐτὴν φευδη᾽ οὕτω δὲ xai σὺ 
φιλοτίµως τοῖς λοιποῖς διαχονῄσεις, κατὰ τὴν χάριν 
τὴν πρὸς τοῦ Κυρίου σοι δεδοµένην, εἰς τὸ µηχέτι πα- 
ρασύρεσθαι τοὺς ἀνθρώπους ὑπλ τῆς ἐχείνων πιθανο- 
λογίας οὕσης τοιαύτης᾽ 


utilitali servies, ne in posterum quisquam, blanda illorum orationecapiatur. Quz in bunc modum sese habet : 


Principio in sublimitatibus illis, αι neque visu 
percipi, neque appellatione ulla comprehendi pos- 
sunt, perfectum inesse quemdam /Eonem asserunt, 
quem et primum Parentem, et Bythum nominant. 
Hunc cum nullo loco contineri nec videri posset, 
sempiternum nec genitum in quiele atque otio infi- 
nitis perseverasse saculis. Quocum Enncam ex- 
stitisse pariter, quam isti Gratiam ac Sigen vocant. 
Ac fuissetempus aliquando, cum Bythus ille omnium 
ex sese primordia producere voluerit, ac tanquam 
semina, qua in Sigen :qualem ac comparem suam 
quasi matricem infudit. Eam porro semine illo ex- 
cepto gravidam, demum similem genitori suo, Nun, 
equalemque peperisse, qui solus Parentis magnitu- 
dinem caperet. Eunidem Nun etiain Unigenam nomi- 
nant, et Patrem, et Principium rerum omnium ; 
quocum una procreata sit Veritas. Hanc esse pri- 
mam ac priucipem illam Pythagorzorum quadrigam, 
quam et universorum radicem appellant. Sunt autem 
Bythus ac Sige; tum Nus ac Veritas. Postea, cum 
quibus de causis productus esset Ünigena sensisset, 


Λέγουσι γὰρ τινὰ εἶναι ἓν ἀοράτοις xaX ἀκατονομά- 
στοις ὑψώμασι τέλειον Αἰῶνα προόντα ΄ τοῦτον δὲ καὶ 
Προπάτορα *, xaX Βυθὸν χαλοῦσιν. Ὑπάρχοντα δ' αὑτὸν 
ἀχώρητον xal ἀόρατον, ἁϊδιόν τε xat ἀγέννητον, ἓν 
ἠσυχίᾳ, καὶ ἠρεμίᾳ πολλῇ γεγονέναι ἐν ἀπείροις 
αἰῶσι χρόνων. Σννυπάρχειν δ' αὐτῷ xal Ἔννοιαν, ἣν 
δὴ xa Χάριν, καὶ Σιγὴν ὀνομάζουσι * χαὶ ἐννοηθῖναί 
ποτε ἀφ᾽ ἑαυτοῦ προθαλέσθαι τὸν Πυθὸν τοῦτον ἀρχὴν 
τῶν πάντων. xal χαθάπερ σπέρµα τὴν προξολὴν ταύ- 
την, ἣν προθαλέσθαι ἑνενοήθη, xaX χαθέσθαι, ὡς ἓν 
μήτρα (71), τῇ συνυπαρχούσῃ ἑαντῷ Σιγῇ. Ταύτην 


p δὲ ὑποδεξαμένην τὸ σπέρµα τοῦτο, xal ἐγχύμονα Υε- 


νοµένην ἀποχυῆσαι Νοῦν ὅμοιόν τε xal [oov τῷ προ- 
θαλόντι, καὶ µόνον χωροῦντα τὸ μέγεθος τοῦ Πατρός. 
Τὸν δὲ Νοῦν τοῦτον χαὶ Μονογενῆ χαλοῦσι, xai Πα- 
τέρα, xai. ᾿Αρχὴν τῶν πάντων συμπροθεθλῆσθαι δὲ 
αὐτῷ Ἀλήθειαν. Καὶ εἶναι ταύτην πρῶτον  χαὶ ἀρχέ- 


- Yovov Πυθαγοριχὴν τετραχτὺν, ἣν xal ῥίζαν τῶν 


πάντων χαλοῦσιν. "Ἔστι γὰρ Βυθὸς xai Σιγὴ, ἔπειτα 
Νοῦς xat ᾿ΑἈλήθεια. Αἰσθόμενόν τε τὸν Μρνογενῆ τοῦ- 
τον ἐφ᾽ ofc προεθλήθη, προθαλεῖν xaX αὐτὸν Λόγον 


* Matth. x, 260. * Iren. xat προαρχὴν, xal. Λη πρὠτην Ἱ 


(70) Οὐκ ἐπιζητήσεις δὲ παρ) ἡμῶν. Quod per- 
peram antea Δέλφοις pro Κελτοῖς legebatur, ex Keg. 


cod. auctoritate sustulimus. 
(74) Kal καθέσθαι ὡς &r μήτρᾳ. Expung. xal. 


493 


ADVERSUS ILERESES LIB. I. TOM. Π. — HJERES. XXXI 


494 


χαὶ Ζωὴν πατέρα πάντων τῶν μετ αὐτὸν ἔσο- A mox ipsum vicissim Sermonem, Vitamque propa- 


µένων, xaX ἀρχὴν», xaX µόρφωσιν παντὸς τοῦ πλτρώ- 
µατος. "Ex 6h τοῦ Λόγου xai της Zw; προθεβλη- 
σθαι χατὰ συζυγίαν ΄Ανθρωπον xat Ἐχχλησίαν. Καὶ 
εἶναι ταύτην ἀρχέγονον ᾿Ὀγδοάδα, ῥίζαν xal ὑπό- 
στασιν τῶν πάντων, τέτρασιν ὀνόμασι παρ) αὐτοῖς 
χαχουμένων', Βυθῷ, καὶ No, καὶ Λόγῳ, χαὶ Ανθρώπῳ. 
Εἴναι γὰρ αὐτῶν ἕκαστον (12) ἀῤῥενόθηλυν οὕτως" 
πρῶτον τὸν Προπάτορα ἠἡνῶσθαι χατὰ σνυξυγίαν τῇ 
ἑαυτοῦ Ἐννοίᾳ' τὸν δὲ Μονογενῆ, τουτέστι τὸν Νοῦν, 
τζ Ἀλτθείᾳ ΄ τὸν δὲ Λόγον τῇ Ζωῇ ’ καὶ τὸν "Ανθρω- 
πον τῇ Ἐχχλησίᾳ. Τούτους δὲ τοὺς Λἱῶνας εἰς δόξαν 
τοῦ Πατρὸ- προθεθληµένους, βουληθέντας καὶ αὐτοὺς 
δ.ὰ τοῦ lütou δοξάσαι τὸν Πατέρα, προθαλεῖν προθο- 
λὰς ἑνσυσυγίᾳ; τὸν μὲν Λόγον καὶ τηνιζωὴν (T2*) μετὰ 
τὸ προδαλέσθαι τὸν ΄Ανθρωπυν καὶ τὴν Ἐκχλησίαν, 
ἄλλους δέχα Αἰῶνας, ὧν τὰ ὀνόματα λέγουσι ταῦτα * 
Βύθιος καὶ Μίξις, ᾽Αγήρατος καὶ Ἕνωσις, Αὐτοφυῆς 
χαὶ 'Hóovh, ᾽Αχίνητος xal Σύγχρασις, Μονογενὴς xat 
Μαχαρία. Οὗτοι δέχα Αἱῶνες, οὓς χαὶ φάσκουσιν ἐκ 
Λόγου χαὶ Ζωῆς προθεθλήσθαι. "Toy δὲ "Ανθρωπον 
xat αὐτὸν προθαλεῖν μετὰ τῆς Ἐκκλησίας Αἰῶνας 
δώδεχα, olg ταῦτα τὰ ὀνόματα χαρίζονται' Παρά- 
χλητος χαὶ Πίστις, Πατριχὸς καὶ Ἑλπὶς, Μητριχὸς 
xai Αγάπη, . Αείνους xal Σύνεσις, xal  Exxin- 
σιαστικχὸς xat Μαχαριότης, θελητὸς καὶ Σοφία 
(75). | 

Οὗτοί slow οἱ τριάχοντα Αἱῶνες τῆς πλάνης 
αὐτῶν, οἱ σεσιγηµένοι xal μὴ γινωσκόµενοι. Τοῦτο 
τὸ ἀόρατον xal πνευματικὺν xav' αὐτοὺς πλήρωμα, 
τριχῆ διεσταµένον εἰς ὀγδοάδα, xal δεχάδα, χαὶ δωδε- 
χάδα. Καὶ διὰ τοῦτο τὸν Σωτήρα λέγουσιν (οὐδὲ γὰρ 
Κύριον ὀνομάζειν αὐτὸν θέλουσι) τριάκοντα ἔτεσι 
xatà τὸ φανερὸν μηδὲν πεποιηχέναι, ἐπιδειχνύντα τὸ 
μυστέριον τούτων τῶν Λἱώνων. Αλλά χαὶ ἐπὶ τῆς 
παραθολης τῶν εἰς τὸν ἀμπελῶνα πεµπομένων ἑργα- 
τῶν φασὶ φανερώτατα τοὺς τριάχοντα τούτους Αἱῶνας 
μεμηνύσθαι. Πέμπονται γὰρ οἱ μὲν περὶ πρώτην 
ὥραν, οἱ δὲ περὶ τρίτην, οἱ δὲ περὶ ἕκτην, οἱ δὲ περὶ 


ἑνάτην, ἄλλοι δὲ περὶ ἑνδεχάτην. Συντιθέµεναι οὖν. 


αἱ προειρηµέναι (pat εἰς ἑαυτὰς, τὸν τῶν τριάκοντα 
ἀριθμὸν ἀναπληροῦσι. Μία γὰρ xa τρεῖς xal ἓξ xal 
tvvéa xal ἔνδεχα τρ:άκοντα Ὑίνονται. Διὰ δὲ τῶν 


! [ren. χαλουμένην. 3 Matth, xx, 15sqq. 


(72) Εἶναι γὰρ αὐτῶν ἕχαστον. Utrum /Eonum 
quemlibet hermaphroditum esse voluerit Valenti- 
nus, an paria ipsa potius intelligat ex mari femina- 
que constautia, dubitari haud immerito sane po- 
test. Par quidem ipsum ἀῤῥενόθηλυ hoc loco nomi- 
nari, docent ea que subjiciuntur. Cum enim 
dixisse, εἶναι γὰρ αὐτῶν ἕχαστον ἀῤῥενόθηλυν 
οὕτως, [quomodo id fiat ostendit in sequentibus ; 
quod et Pater cum Eunea, et mares cxteri cum 
$uis comparibus conjuncti sint. ltaque ἀῤῥενόθηλυν 
klcireo nominat, quia conjuges sunt. Atqui Valen- 
liniani ipsi ἀῤῥενόθηλυν Βνθόν /Eonum principem, 
et originem in libro suo vocant n. 5. Et cum Tetra- 
dem posteriorem , Decadem ae Dodecadem nume- 
rant, ἀῤῥενόθηλυν utramque appellant, non quod 
singuli A;ones hermaphbroditi essent, sed quod pa- 
ria ἐν τῇ ὁμάδι marium feminarumque contineren- 
tur. Quocirca nihil ad hunc [rens locum, ut opi- 


gasse, eoruim quz post ipsum futura essent omnium 
parentem, ac principium, et pleromatis totius ex- 
politionem. Jam ex Sermone Vitaque par unum 
exortum, Hominem atque Ecclesiam. lta primige- 
niam esse conflatam Ogdoadem, owmnium rerum 
. fundamentum ac radicem, que quidem quaternis 
nominibus constat, Bytho, No, Sermone, Hominc. 
Quodlibet enim par marem ac feminam continet. 
Ας primum sane summuinque Parentem cum En- 
noa sua iniisse conjugium; Unigenam vero sive 
Nun eum Veritate; Sermonem cum Vita; Hominem 
cum Ecclesia. Post ones istos Parentis ad decus 
gloriamque genitos, cum ad ejus gloriam refundere 
aliquid cuperent, ascito sibi conjugio novam susce- 


D pisse sobolem. Velut Sermonem Vitamque 176 


post Hominem Ecclesiamque genitos, decem alios 
JEones edidisse; quorum hzc nomina commenti 
sunt : Bythium, Mistionem, Ageratum, Henosin, 
Autophye, Voluptatem, Immobilem, Syncrasin,Uni- 
genam et Macariam. Hi sunt /Eones decem, quos ex 
Sermone Vitaque productos narrant. Hominem 
deinde et Ecclesiam /Eones duodecim genuisse, 
quibus hzec imposita sunt nomina : Paracletus, Fides, 
Paternus, Spes, Maternus, Charitas, Ainus, Intelli- 
gentia, Ecclesiasticus, Felicitas, Theletus, Sapientia. 

Hi sunt illorum opinione conf(icti "ones triginta, 
qui tandiu in silentio et obscuritate jacuerunt. 
Hoc illud spiritale neque aspectabile complementum, 
quod ab istis constituitur trifariam distributum in 
ogdoadem, decadem et dodecadem. Atque hanc 
ipsam esse causam statuunt, cur Salvator (neque 
enim Dominum appellare volunt) tricenos totos 
annos palam egerit nihil, ut hoc /Eonum mysterium 
indicaret. Quin etiam in operariorum qui ad vitem 
colendam mittuntur parabola*, triginta eosdem /Eones 
perspicue significatos asserunt. Etenim alii circiter 
horam primam missi sunt; alii tertiam, sextam 
alii, ac nonam, ac postremo undecinam. Que 
omnes in sese conflat: tricenarium efficiunt. Nam 
una et tres, et sex, ac novem eum undecim triginta 


p complént. Quibus horis totidem JEones indicari 


censent: eaque demum esse magna illa et admi- 


nor, pertinet quod e Tertull. affertur, lib. cont. Va 
lent. cap. 54 : Alii contra magis ei masculum , et 
feminam dicunt, ne apud solos Lunenses hermaphro- 
ditum, existimet Annalium commentator Fenestella. 
Hxc enim non ex Valentini, sed ejus discipuloruin 
sententia, a Tertulliano commemorantur. 

(73 Tóv μὲν Aóyov, xal τὴν Ζωήν. Confer h»c 
cum Valentinianorum narratione n. 5. Animadver- 
tes, aliter hiec ab lrenzo, Tertull. czterisque, 
quam a Valentinianis exposita. Piget enim nugas 
istas, ineptissimaque deliria scrupulosius per- 
gequi. 

(76) θε 1ητὸς καὶ Σοφία. Theletum, non Teletum 
scribendum esse Γῶσα ipsa, cum veteri lrenzi in- 
terprete persuadeut. Nec audiendus Pammelius, 
qui Teletus mavult, quasi perfectum dicas , quod 
nulla grammatice ratio patitur. Telestus enim non 
Teletus dicendum fuerat. 





&95 


S. EPIPHANII 


496 


' randa arcanaque mysteria, quem suum veluti !ru- A ὡρῶν τοὺς Αἰῶνας μεμηνύσθαι Üfkoust* χαὶ ταῦτ 


ctum proferuut;; ac si quid aliud est, quod in sacris 
Litteris certo numero comprehensum ad futilem com- 
mentitiamque fabulam accommodari possit. 


X1. Hisita constitutis, primum illumParentem abUni- 


gena solo, quem is produxit, qui idem et Nus dicitur, 


cognosci definiun! ; ab reliquis omnibus neque videri 
posse, neque animo intelligentiaque comprehendi. 
Quamobrem cum Parentis contemplatione sese ille 
unus oblectaret, atque immensa illius magnitudine 
cognoscenda vehementer exsultaret, statuisse reli- 
quis JEonibus Parentis aperire magnitudinem ; quan- 
tus hic, quamque admirabilis foret ; utque et prin- 
cipio careret, et nullo spatio ac cognitione capi 


posset. Sed id quo minus praestaret, Sigen de Pa- D 


rentis repressisse consilio: quod ille 177 υπερ 
omnes summi ad Parentis notitiam desideriumque 
perducere niteretur. Ac ceteri quidem ex /Eonum 
grege auctorem satoremque suum, hoc est stirpem 
illam radicemque principii expertem omnis, nosse 
comiter ac moderate cupiebant. Sed Sapientia ulti- 
mus natuque minimus Eon ex illa Dodecade, quze 
ab Homine Ecclesiaque propagata est, longe cxteris 
intemperantius sese extulit. Itaque sine Theleti con- 
jugis copulatione affectionem in se quamdam susce- 
pit, quz in Mente ac Veritate coepta prius, in infe- 
licein illum οἱ aberrantem /Eonem incubuit: quae 
specie quidem charitatis excitata, revera temeritatis 
atque audacis fuit, quod cum perfecto Parente com- 
municata minime fuerat, Erat autem haec animi 
commotio, Parentis inquirendi studium, cujus, ut 
aiunt, magnitudinem cognitione assequi contende- 
bat. Verum frustra laborabat, quod eam rem concu- 
piverat, quz obtineri nullo modo posset. Itaque cum 
jn summa contentione el anxietale versaretur ; 
ac propter et infinitam altitudinem, et Parentis na- 
turam ejusmodi, ut ad eam nullis vestigiis perve- 
Direl, el ob suam in illum denique charitatem, prae 
ejus suavitate semper ultra procurreret, postremo 
nihil esse propius facium, quam ut in universam 
absorpta naturam se resoluta vanesceret ; nisi in 


εἶναι τὰ μεγάλα xal θαυμαστὰ xal ἀπόῤῥητα µυστή- 
ρια, ἃ χαρποφοροῦσιν αὗτοὶ. xal εἴ πού τι τῶν Ev 
πλέθει εἰρημένων ἓν ταῖς Γραφαῖς δυνηθείη προσ- 
αρµόσαι, καὶ εἰχάσαι τῷ πλάσματι αὐτῶν. 

ΙΑ’. Tv μὲν οὖν Προπάτορα αὐτῶν γινώσχεσθαι µόνῳ 
λέγουσι τῷ ἐξ αὐτοῦ γεγονότι Μονογενεῖ, τουτέστι τῷ 
Νῷ, τοῖς δὲ λοιποῖς πᾶσιν ἀόρατον xal ἀχατάληπτον 
ὑπάρχειν. Μόνος δὲ ὁ Noug κατ αὐτοὺς ἑτέρπετο 
θεωρῶν τὸν Πατέρα, xai vb μέγεθος τὸ ἀμέτρητον 
αὐτοῦ κατανοῶν, Ἰγάλλετο, xai διενοεῖτο xai τοῖς 
λοιποῖς Αἱῶσιν ἀναχοινώσασθαι τὸ μέγεθος τοῦ Πα- 
τρὸς, ἠλίχος τε χαὶ ὅσος ὑπῆρχε. Καὶ ὡς ἣν ἄναρχός 
τε xal ἀχώρητος, χαὶ οὐ καταληπτὸς ἰδεῖν. Κατέσχε 
δὲ αὐτὸν dj ΣιΥ}] βουλήσει τοῦ Πατρὸς, διὰ τὸ θέλειν 
πάντας αὐτοὺς εἰς ἔννοιαν xaX πόθον δητήσεως τοῦ 
προειρηµένου Προπάτορος αὐτῶν ἀγαγεῖν. Καὶ οἱ μὲν 
λοιποὶ ὁμοίως Alves ἡσυχῇ πως ἐπεπόθουν τὸν προ- 
βολέα τοῦ σπέρματος αὐτῶν ἰδεῖν, καὶ την ἄναρχον 
ῥίζαν ἱστορῆσαι ' προῄλατο δὲ πολὺ ὁ τελευταῖος xal 
νεώτατος τῆς Δωδεχάδος ἑῆς ὑπὸ τοῦ ᾽Ανθρώπου xat 
τῆς Ἐχχλησίας προθεθληµένος Αἱὼν,τουτέστιν ἡ Σοφία. 
Καὶ ἔπαθε πάθος ἄνευ τῆς ἐπιπλοχῆς τοῦ ζυγοῦ ! τοῦ 
Θελητοῦ:. à ἐνήρξατο μὲν iv τοῖς περὶ τὸν Nouv καὶ 
τὴν Ἀλήθειαν, ἀπέσκηφε δὲ εἰς τοῦτον τὸν παρατρα- 
πέντα, πρόφάσιν μὲν ἀγάπης, τόλµης δὲ διὰ τὸ μὴ 
κεκοινωνῆσθαι τῷ Πατρὶ τῷ τελείῳ, καθὼς xai ὁ Νοῦς. 
Τὸ δὲ πάθος εἶναι ζήτησιν τοῦ Πατρός. "Ηθελε γὰρ, 
ὣς λέγουσι, τὸ μέγεθος αὐτοῦ χαταλαθδεῖν ' ἔπειτα μὴ 
δυνηθῆναι, διὰ τὸ ἁἀδυνάτῳ ἐπιθαλεῖν πράγματι, xol 
by πολλῷ πάνυ ἀγῶνι γενόµενον, διά τε τὸ μέγεθος 
τοῦ βάθους, xa τὸ ἀνεξιχνίαστον τοῦ Πατρὸς, xal ctv 
πρὸς αὐτὸν στοργὴν ἑχτεινόμενον ἀεὶ ἐπὶ τὸ πρόσθεν 
ὑπὸ τῆς γλυχύτητος αὐτοῦ, τελευταῖον ἂν χατατε- 
πόσθαι, xaX ἀναλελύσθαι si; τὴν ὅλην οὐσίαν, εἰ μὴ 
τῇ στηριξούσῃ χαὶ ἑχτὸς τοῦ ἀῤῥήτου μεγέθους φυλασ- 
σούσῃ τὰ ὅλα συνέτυχε δυνάµει. Ταύτην δὲ τὴν δύνα- 
ιν xat Ὅρον καλοῦσιν, ὑφ' Tic ἐπεσχῆσθαι καὶ ἔσττ- 
ρίχθαι, xaX µόγις ἐπιστρέφαντα εἰς ἑαυτὸν xa πει- 
σθέντα, ὅτι. ἁκατάληπτός ἐστιν ὁ Πατὴρ, ἀποθέσθαι 
τὴν προτέραν ἐνθύμησιν σὺν τῷ ἐπιγινομένῳ πάθει 
ix τοῦ ἐχπλήχτου ἐχείνου θαύματος. 


eam Virtutem incidisset, cui corroborandorum, et inexplicabilem extra magnitudiuem conservandorum 
omnium munus erat attributum. Eam porro Virtutem alio nomine Horum appellant. Ah hac co- 
hibitam contfirmatamque Sapientiam zgre ad semetipsum rediisse, demumque persuasum habentem 


non posse Parentem suum cognitione comprehendi, priorem cogitationem cum posteriori commotione, 
qui ex stupore illo et admiratione nata fuerat, exuisse. 


XII. Sed istorum quidam illam Sapientis per- D 


turbationem, ac restitutionem quibus nugis invol- 
vunt? Nimirum cum ejusmodi aliquid appetisset, 
quod ejus potestatem cognitionemque superaret, 
informem quamdam atque inconditam edidisse sub- 
stantiam, ejusdemque, quam babebat, naturz femi- 
nam peperisse. Quam ut animadvertit, primum ob 


ΣΕ. συζύγου. *F. πῶς aut interrog. adhibenda. 


φέλος ἔχῃ. 


(14) Uiav φύσιν εἶχε θή.1ειαν τεχεῖν. Assensus 
ου R. P. Frontoni Duceo, qui in notis ad bunc 


IB', Ἔνιοι δὲ αὐτῶν müg* τὸ πάθος τῆς Σοφίας 
καὶ τὴν ἐπιστροφὴν μυθολογοῦσιν, ἀδυνάτῳ χαὶ ἀχα- 
ταλήπτῳ πράγματι αὐτὴν ἐπιχειρήσασαν τεχεῖν οὐ- 
σίαν ἄμορφον, otav φύσιν εἴχε θήλειαν 3 τεχεῖν (74), 
ἣν xaX xazavofjsacav πρῶτον μὲν λυπηθῆναι διὰ τὸ 
ἀτελὲς τῆς γενέσεως" ἔπειτα φοθηθῆναι μηδὲ αὐτὸ 
εἶναι τελείως ἔχειν» εἶτα ἑχστῆναι xal ἀπορῆσαι 


* ]r. F. θήλεια. * Ε. μ] καὶ αὐτὸ τὺ εἶναι 


srenzei locum hane, quam expressimus, sententiam 
probat. Sec nec prenitenda vulgata altera lectio. 


497 


ADVERSUS HJERESES LIB. ]. TOM. Il. — H/ERES. XXXI. 


498 


ζητοῦσαν τὴν αἰτίαν, καὶ ὄντινα τρόπον ἀποκρύψει Α mancam | inchoatamque generationem animo do- 


τὸ γένος. Ἐγκαταγενομένην δὲ τοῖς πάθεσι λαθεῖν 
ἐπιστροφὴν, καὶ ἐπὶ τὸν Πατέρα ἀναδραμεῖν πειρα- 
αθῃναι, xal µέχρι τινὸς τολµήσασαν ἐξασθενῆσαι, 
xai ἰχέτιν τοῦ Πατρὺς γενέσθαι. Συνδεηθῆναι δὲ αὐ- 
τῇ xal τοὺς λοιποὺς Αἰῶνας, μάλιστα 6E τὸν Νοῦν. 
Ἔντεῦυθεν λέγουσι πρώτην ἀρχὴν ἐσχηχέναι τὴν οὐ- 
σίαν Ex τῆς! ἁγνοίας, xal τῆς λύπης, καὶ τοῦ φόδου 
καὶ τῆς ἐχπλήξεως., Ὁ δὲ Πατὴρ τὸν προειρηµένον 
Ὄρον ἐπὶ τούτοις διὰ τοῦ Μονογενοῦς προθάλλεται ἓν 
εἰχόνι ἰδίᾳ ἀσύζυγον, ἀθήλυντον. Τὸν γὰρ Πατέρα 
ποτὲ μὲν μετὰ συζυγίας τῆς Σιγῆς, ποτὲ δὲ καὶ ὑπὲρ 
ἄῤῥεν, καὶ ὑπὲρ θῆλυ εἶναι θέλουσι. Τὸν δὲ "Opov 
τοῦτον χαὶ Σνλλυτρωτὴν 3 xai Καρπιστὴν καὶ 'Opo- 
θέτην xat Μεταγωχέα χαλοῦσι. Διὰ δὲ τοῦ Ὅρου τού- 


luisse : tum vereri coepisse, ne vel ipsa esse omni- 
no desineret, Proindeque attonitam et hzsitan- 
tem causam indagare instituisse, ac quemadmodum 
fetum suum occultare posset. Ergo in pristina illa 
commotione perseverantem converlisse sese, et ad 
Parentem studuisse recurrere. 178 Quod cum ali- 
quanto tempore contendissel, succubuisse demum, - 
atque ad Parentem sese supplicem abjecisse ; ad- 
fuisse et advocatos Jonas reliquos, ac Mentem 
in primis. Atque hanc primam substantiz originem 
exstitisse, quz ex ignorantia, et dolore, ac metu et 
stupore prodierit. At Pater Horum, sive Terminum, 
quem diximus, post illos omnes suam ad effigiem 
produxit comparis ac feminei sexus expertem. Hunc 


του φασὶ χεχαθάρθαι καὶ ἑστηρίχθαι τὴν Σοφίαν, xa y enim. ipsum Parentem alias cum Sige copulant, 


ἁποκατασταθῆναι τῇ συξυγίᾳ. Χωρισθείσης Y&p τῆς 
Ἐνθυμήσεως ἀπ᾿ αὐτῆς σὺν τῷ ἐπιγινομένῳ Πάθει, 
αὐτὴ» μὲν ἐντὸς πληρώματος εἶναι, τὴν δὲ Ἐνθύμη- 
σιν αὐτῆς σὺν τῷ Πάθει ὑπὸ τοῦ “Όρου ἀφορισθῆναι 
xai ἀποστερηθῆναι»’ xal ἐἑχτὸς αὐτοῦ γενοµένην εἷ- 
ναι μὲν πνευματιχκὴν οὐσίαν, φυσικἠν τινα Αἱῶνος 
ὁρμὴν τυγχάνουσαν, ἅμορφον δὲ χαὶ ἀνείδεον διὰ τὸ 
μτδὲν χαταλαθεῖν. Καὶ διὰ τοῦτο χαρπὺν ἀσθενῆ καὶ 
θήλυν αὐτὸν λέγουσι. 


alias supra maris ac feminz conditionem extollunt. 
Horum vero etiam Redemptorem, ac Carpisten, et 
Horotheten, ac Circumductorem vocant. Α quo per- 
purgatam ac confirmatam Sapientiam narrant, et 
conjugio restitutam. Posteaquam enim Enthymesis, 
hoc est cogitatio, ab illa est cum superveniente 
Commotione secreta: tum ipsa quidem intra ple- 
«oma recepta, Entliymesis vero cum Commotione 
ab Horo relegata, et in. cruce suffixa, atque extra 


Complementum procul amandata constitit, ut substantia illa quidem spiritalis esset, utpote naturalis 
qu:edam vis /Eonis et impetus, sed rudis eadem et informis, quod nihil esset omnino consecuta. Ob 
idque precocem illum fructum atque imbecillum, et muliebris conditionis esse memorant 


IP. Μετὰ δὲ τὸ .ἀφορισθῆναι ταύτην ἑχτὸς τὸῦ 


ΧΗΙ. Czterum ubi hzc a Pleromate depulsa est, 


πληρώματος τῶν Αἰώνων, τὴν τε Μητέρα αὐτῆς ἀπο- C Mater vero ad conjugium suum postliminio reversa, 


κατασταθῖναι τῇ ἰδίᾳ συζυγίᾳ, τὸν Movoyey? πάλιν 
ἑτέραν προθαλέσθαι συζυγίαν κατὰ προµήθειαν τοῦ 
Πατρὸς, ἵνα μὴ ὁμοίως ταύτῃ πάθῃ τις τῶν Αἰώνων, 
Χριστὸν xa Πνεῦμα ἅγιον εἰς πῆξιν καὶ στηριγμὸν 
τοῦ πληρώματος, ὑφ) ov καταρτισθῆναι τοὺς Αἱῶ- 
vac. Τὸν μὲν γὰρ Χριστὸν διδάξαι αὐτοὺς συζυγίας 
φύσιν, ἆγεννήτου κατάληψιν γινώσχοντας, ἰχανοὺς 
εἶναι, ἀναγορεῦσαί τε ἐν αὐτοῖς τὴν τοῦ Πατρὸς ἐπί - 
γνωσιν, ὅτι τε ἀχώρητός ἐστι xal ἀχατάληπτος, xal 
οὐκ ἔστιν οὔτε ἰδεῖν οὔτε ἀχοῦσαι αὐτὸν, ἢ διὰ μόνου 
τοῦ Μονογενοῦς Υινώσχεται. Καὶ τὸ μὲν αἴτιον τῆς 
αἰωνίου διαμονΏῆς τοῖς λοιποῖς τὸ πρῶτον καταλη- 
πτὺν ὑπάρχειν (75) τοῦ Πατρὸς , τῆς δὲ γενέσεως 
αὐτοῦ xat μορφώσεως τὸ χαταληπτὸν αὐτοῦ, ᾧ 
65 * (co; ἐστί. Καὶ ταῦτα μὲν ὁ ἄρτι προθληθεὶς 
Χριστὸς Ev αὐτοῖς ἑδημιούργησς ΄ τὸ δὲ ἓν Πνεῦ- 
pa τὸ ἅγιον ἐξισωθέντας αὑτοὺς πάντας εὐχαρι- 
στεῖν ἑδίδαξε , xal τὴν ἀληθινὴν ἀνάπανσιν ἡγή- 
cavo. Οὕτως τε μορφῇ καὶ γνώμῃ ἴσους κατασταθη- 
ναι τοὺς Λἰῶνας λέγουσι, πάντας Ὑενοµένους Nóac, 
xai πάντας Λόγους, xal πάντας ᾽Ανθρώπους, xal 
πάντας Χριστούς ' xal τὰς θηλείας ὁμοίως πάσας 
Ἰλληθείας, xat πάσας Ζωὰς, xal Πνεύματα, χαὶ 'Ex- 
χλησίας. Στηριχθέντα δὲ ἐπὶ τούτῳ τὰ ὅλα, xai àva- 


νίός. 


tum de Parentis consilio, ne quid simile posthac 
JEoni alicui contingeret, fulciendo, firmandoque 
pleromati novum par ferunt ab Unigena productum, 
Christum ac Spiritum sanctum ; quorum opera /Eo- 
nes ordinatos ac compositos esse. Quippe Christum * 
conjugii natura atque Ingeniti comprehensione co- 
gnita docuisse contentos esse illos oportere : Pa- 
trisque inter illos przedicasse notitiam; nimirum 
bunc neque circumscribi locorum spatio, neque co- 
gnitione posse percipi, ac ne visu quidem vel au- 
ditu contrectari, sed per Unigenam duntaxat intel- 
ligi. Ac quod primum inest in Patre, quod compre- 
hendi non potest, id causam esse czteris, cur in 
sempiternum tempus permaneant ; quod vero in illo 
ipso comprehendi potest, ortus eorum ac formatio- 
mis esse causam, boc est Filium. Hzc sunt que 
Christus recens in illis editus molitus est. At Spi- 
ritus sanctus omnes ad szqualitatem redactos gra- 
tias habere perdocuit, ac veram 179 quietem com- 
monstravit. Ita demum ejusdein et formae et animi 
Jones esse factos, ut universi pariter et Mentes 
essent, et Sermones, et Homines, ac Christi ; simi 
literque feminz omnes ex :equo, οἱ Veritates et 
Vite forent, ac Spiritus, et Ecclesie. Secundum 


! [ren. τῆς ὕλης. 3 F. σταυρὸν xai λυτρωτήν. ?* F. ἀποσταυρωθῆναι. 3" Iren. ἑαυτούς. 5 ]ren.$ δη 


(715) Τὸ πρῶτον χαταληκτὺν ὑπάρχειν. la im edit. Basil, οἱ in Regio. Sed ἀκατάληπτον CX Irenax 


inte-preie et Tertull. legendum. 


- 


499 


S. EPIPHANII 


500 


hoc solidatis corroboratisque omnibus, ac quiete A παυσάµενα τελέως μετὰ μεγάλης χαρᾶς φησι» ὑμνη- 


olioque constituto , vehementi illos cum gaudio 
summum Parentem laudibus extulisse, qui ex ea re 
ingentem animi fructum ac voluptat»m ceperit. Tgi- 
tur ut ei grati: aliquid referrent, de communi om- 
nium decreto 96 sententia, suffragante Christo ac 
Spiritu, Patre vero comprobante, factum, ut singuli 
 pieromatis 9165, quod in se prxestantissimum ac 
florentissimum haberent, id in medium afferrent ac 
contribuerent. Quibus omnibus scite compositis at- 
que eleganter contextis, novum quemdam fetum ad 
Bythi decus et gloriam protulisse, hoc est absolu- 
tissimam pulchritudinem, ac sidus, perfectum ple- 
romatis fructum, Jesum scilicet, qui et Salvator sit 
dictus, et Christus, et Verbum, ac denique paternis 


σαι τὸν Ἡροπάτορα, πολλῆς εὐφρασίας µετασχόντα. 
Καὶ ὑπὲρ τῆς εὐποιίας ταύτης βουλῇ μιᾷ xat γνώµη 
τὸ πᾶν πλήρωμα τῶν Αἱἰώνων, συνευδοχοῦντος τοῦ 
Χριστοῦ xai τοῦ Πνεύματος, τοῦ δὲ Πατρὸς αὑτεων 
συνεπισφραχιζοµένου , ἕνα Exaavoy τῶν Αἰώνων , 
ὅπερ εἴχεν ἓν ἑαυτῷ κάλλιστον xat ἀνθηρότατον συν- 
ενεγχαµένους xal ἑρανισαμένους, xal ταῦτα ἆρμο- 
δίως πλέξαντας, καὶ ἐμμελῶς ἑνώσαντας, προδθαλέ- 
σθαι προθλήµατα δ εἰς τιμὴν xa δόκαν τοῦ Buon, 
πελειότατον Χάλλος τε xal ἄστρον τοῦ Πληρώματος 
τέλειον καρπὺν τὸν Ἰησοῦν, ὃν xaX Σωτῆρα προσαγο- 
ρευθῆναι, χαὶ Χριστὸν, καὶ Λόγον πατρωνυμικῶς, 
χαὶ (κατὰ) πάντα, διὰ τὸ ἀπὸ πάντων εἶναι, δορυφό-- 
ρους τε αὐτῶν εἷς τιμὴν τὴν αὐτῶν ὁμογενεῖς ἀγγέ- 


JAonum omnium nominibus insignitus, quod ab B λους συμπροθεθλῆσθαι. 
omnibus pariter sit in lucem editus. Sed et honorarios ejus satellites, ejusdem cum illo generis ange- 


los eodem tempore productos. 

XIV. Hoc igitar fere totum est interius Pleroma- 
tis instrumentum ; hec male affecti, ac. propemo- 
dum exstincti. /Eonis calamitas, dum in inquisitio- 
nem sese Patris intendens multiplicem in materiam 
dispergitur. Hzc sexangula Termini, Styli, Redem- 
ptoris, Carpiste, Finitoris ac Traductoris compa- 
ctio. Hzc prioris Christi sanctique Spiritus ex poe- 
nitentia Patris cxteris Aonibus setate posterior 
generatio : ac secundi Christi, quem et Salvatorem 
nominant, ex collecta stipe molitio. Ου omnia, 
pro eo quod non omnes ad cam cognitionem idonei 


IÀ'. Αὕτη μὲν οὖν ἐστιν dj ἑντὸς πληρώματος ὑπ) 
αὐτῶν Aeyopévr πραγματεία, χαὶ ἡ τοῦ πεπονθότος 
Αἱῶνος, xai μετὰ μικρὸν * ἁπολωλότος, ὡς Ev πολλῇ 
ὕλῃ διὰ ζήτησιν τοῦ Πατρὸς συμφορὰ, καὶ dj τοῦ 
Ὄρου, xai Στύλου, καὶ Λυτρωτοῦ, χαὶ Καρπιστοῦ, 
καὶ Ὁροθέτου, καὶ Μεταγωγέως[(70) ἐξάγωνος σύμ- 
Trete, xal fj τοῦ πρώτου Χριστοῦ σὺν τῷ Πνεύματε 
τῷ ἁγίῳ £x µετανοίας ὑπὸ τοῦ Πατρὸς αὐτῶν µετα- 
γενεστέρα τῶν Αἱώνων Ὑγένεσις, xal ἡ τοῦ δευτέρου 
Χριστοῦ, ὃν καὶ Σωτῆρα λέγουσιν, ἐξ ἐράνου σύνθετος 
χατασχευἠ. Ταῦτα δὲ φανερῶς μὲν μὴ εἰρῆσθαι, διὰ 


forent, non aperte significata, sed obscure duntaxat ϱ τὸ μὴ πάντας χωρεῖν τὴν γνῶσιν, μυστηριωδῶς δὲ 


ac per z:nigmata iis qui intelligere possent a Salva- 
tore adumbrata praedicant, ad eum videlicet mo- 
dum. Primum triginta illos /Eones totidem, ut di- 
ximus, annorum indicari numero, quibus nihil pa- 
Jam gestum a Salvatore dicunt, in vinitorum para- 
bola demonstratum *. Deinde Paulum apertissime 
eosdem 1&0 illos /Eones, ac persepe nominasse, 
atque his etiam verbis eorum ordinem servasse : In 
: emnes generationes. scculorum seculi *. Prxterea 
cum in gratiarum actione nos ita dicimus, In κα» 
cula seculorum, nullos alios /Eoues significare : 
omninoque quoties /Eon JEonesve commeinoran- 
tur, suos ad illos referri censent oportere. Illam 
vero dodecadis /onum propagationem duodenario 
annorum indicari numero, quoL annos cum natus 
esset. Dominus cum legis doctoribus disputabat 3, 
Quibus et apostolorum delectum adjiciunt, siqui- 
dem illi duodecim exstiterunt *. Reliquos porro /Eo- 
nes duodeviginti in eo repraesentari, quod ab resur- 
reectione sua totidem, ut asserunt, menses cum di- 
scipulis- commoratus est. Imo et prioribus dua- 
bus illius nominis litteris ι et η manifeste octode- 
cim Aones exprimi. Nam illam /Eonum decadem 
primo nominis elemento aduimnrari putant : ideo- 


' Matth. xx, Ίδᾳᾳ. * Ephes. i1, 20. ? Luc. i, 46. * Mattb. x, 2 sqq. 


ὑπὸ τοῦ ΣωτΏρος διὰ παραθολῶν μεμηνύσθαι τοῖς 
συνιεῖν δυναµένοις οὕτως. Τοὺς μὲν γὰρ τριάχοντα 
Αἰῶνας μεμηνύσθαι διὰ τῶν τριάχοντα ἑτῶν, ὡς προ- 
ἐφαμεν, bv ofc οὐδὲν Ev φανερῷ φάσχουσι memos - 
ναι τὸν Σωτῆρα, xal διὰ τῆς παραθολΏς τῶν ἐργατῶν 
τοῦ ἀμπελῶνος. Καὶ τὸν Παῦλον φανερώτατα Aéyouct 
τούὐσδε Αἱῶνας ὀνομάζειν πολλάχις, ἔτι δὲ xal τῶν 
τάξιν αὐτῶν τετηρηχέναι οὕτως εἱπόντα ' Elc πάσας 
τὰς γεν εὰς cov αἰώνων τοῦ αἰῶνος. Αλλὰ χαὶ ἡμᾶς 
ἐπὶ τῆς θοὐχαριστίας λέγοντας, Elc τοὺς αἰώνας τῶν 
αἰώνω», ἐχείνους τοὺς Αἰῶνας σηµαίνειν. Καὶ ὅπου 
Λἱὼν f| Αἰῶνες ὀνομάζονται, τὴν ἀναφορὰν εἰς Evzl- 
νους εἶναι θέλουσι * τὴν δὲ τῆς δωδεχάδος τῶν Αἱώ- 
νων προθολὴν μηνύεσθαι διὰ τοῦ δωδεκαετῆ ὄντα τὸν 


n Κύριον διαλεχθῆναι τοῖς νοµοδιδασκάλοις, xaX διὰ τῆς 


τῶν ἀποστόλων ἑκλογῆς. Δώδεχα γὰρ ἀπόστολοι. Καὶ 
τοὺς λοιποὺς δεχαοκτὼ Λἱῶνας φανεροῦσθαι διὰ τοῦ 
μετὰ τὴν Ex νεχρῶν ἀνάστασιν δεχαοχτὼ prol λέ- 
γειν διατετριφέναι αὐτὸν σὺν τοῖς μαθηταϊῖς. Αλλὰ 
καὶ διὰ τῶν προηγουμένων τοῦ ὀνόματος αὐτοῦ δύο 
γραμμάτων, τοῦ τε ἰῶτα xal τοῦ fx, τοὺς ὄεχα- 
οχτὼ Αἰῶνας εὐσήμως μηνύεσθαι. Καὶ τοὺς δέχα 
Ἀϊῶνας ὡσαύτως διὰ τοῦ Loca γράμματος, ὃ προ: 
Πγεῖται τοῦ ὀνόματος αὐτοῦ, σηµαίνουσι λέγεσθαι " 


ΣΕ. πρόθληµα. " Ε. χατὰ 


μικρόν. Ὁ Iren. καὶ αἰώνων. σύμπ. ΄ 5 F. σηµαίνεσθαι λέγονσι. 


(76) ᾿Εξάγωνος σύμαηξις. Vetus lven. interpres χαὶ Αἰώνων legisse videtur. Forle ἔξω τῶν Αἰώνων 


αύμπηξις. Nam de /£onibus paulo ante. dietum. est. 


50t ADVERSUS HJERESES LIB. f. TOM. If. — H/ERES. XXXI. 502 


καὶ διὰ τοῦτο εἱρηχέναι τὸν Σωτῆρα. Ἰ]ῶτα ὃν 3) & que a Salvatore dictum : lota unum, aut unus apex 
ειία κεραία οὗ μὴ παρέΆθῃ, ἕως ἂν πάντα γέγηται. non prateribit, donec omnia fiant*. 

Ἑὸ 5t περὶ τὸν δωδέχατον Alüva γεγονὸς πάθος Jam vero duodecimi ZEonis calamitatem prodi- 

ὑττοσημαίνεσθαι λέγουσι τῆς ἁποστασίας διὰ Ἰούδαν', — tione διά, quii apostolorum duodecimus fuit, 
ὃς δωδέχατος ἦν τῶν ἁποστόλων, γενομένης προδο- — commode declarari; velut etiam in eo quod duode- 
σίας δείχνυσθαι Xérouct* καὶ ὅτι τῷ δωδεχάτῳ μηνὶ — cimo mense passus est. Uno enim duntaxat, post- 
ἔπαθεν. Ἐνιαυτῷ γὰρ ἑνὶ βούλονται αὐτὸν μετὰ τὸ — quam baptizatus est, anno divini verbi przedicatione 
βάπτισμα αὐτοῦ κεχηρυχέναι. Ἔτι τε ἐπὶ τῆς Alpop- — functum esse statuunt. Sed perspicue cumprimis 
ῥοούσης σαφέστατα τοῦτο δηλοῦσθαι' δώδεχα γὰρ illud in ea muliere demonstratum, quz sanguinis 
ἔτη καθοῦσαν αὐτὴν ὑπὸ τῆς τοῦ Σωτῆρος παρουσίας profluvio laborabat. Quze cum duodecim jam annos 
τεθεραπεῦσθαι, ἀφαμένην τοῦ κρασπέδου αὐτοῦ. Καὶ eo morbo confliclaretur, Salvatoris adventu, ubi 
διὰ τοῦτο εἰρηχέναι τὸν Σωτῆρα" Τίς µου ἤψατο;  fimbriam ejus attigit, salutem recuperavit. Quam 
Διδάσχοντα τοὺς μαθητὰς τὸ γεγονὸς bv τοῖς Al: ob causam Salvator dixerit : Quis me tetigit? ? ut 
μυστήριον, τὴν ἴασιν τοῦ πεπονθότος Αἰῶνος. Ἡ γὰρ — discipulos mysterium illud quod in /Eonibus conti- 
παθοῦσα δώδεχα ἔτη, ἐχείνη ἡ δύναµις ἐχτεινομένης ,. gerat, atque illam affecti /Eonis curationem doce- 
αὐτῆς, χαὶ εἰς ἄπειρον ῥεούσης τῆς οὐσίας, ὡς λέ- ^ ret. Etenim mulier qu: annis duodecim ?egrotavit, 
Ύουσιν, εἰ μὴ ἔφαυσε τοῦ φορήµατος αὐτοῦ, τουτέστι — virtus illa propterea est, quod extenta atque in in- 
τῆς ἀληθείας τῆς πρώτης τετράδος, ttg διὰ ποῦ — finitum dissipata substantia foret, nisi gestamen il. 
χρασπέδου µεμήνυται, ἀνελύθη ἂν εἰς τὴν οὐσίαν ab- — lius attigisset : hoc est Veritatem, que in prima 
τῆς. ᾽Αλλὰ ἕστη xai ἐπαύσατο τοῦ πάθους. Ἡ γὰρ — Tetrade numeratur, et per fimbriam ostenditur. Sed 
ἐξελθοῦσα δύναμις τούτου", εἶναι δὲ ταύτης τὸν Ὅρον — substitit nimirum, atque ab eo morbo convaluit. 
θέλουσιν, ἐθεράπευσεν αὐτὴν, καὶ τὸ πάθος ἐχώρισεν — Quippe virtus a filio progressa, quem Iloron inter- 
&r' αὐτῆς. Τὸ δὲ Σωτῆρα τὸν ἓκ πάντων ὄντα τὸ πᾶν — pretantur, medicinam attulit, οἱ ab omni ineommo- 
εἴναι διὰ τοῦ λόγου τοῦ, Πᾶν ἄῤῥεν διανοἴγον µή- ἀο liberavit. Quod autem Salvator ipse, qui ab om- 
τραν, δηλοῦσθαι λέγουσιν. "Oc, τὸ πᾶν Ov, δινοιξετὴν — nibus ortum accepit, natura omnium constet, cet- 
µήτραν τῆς Ἐνθυμήσεως (77), τοῦ πεπονθότος Αἱῶνος, ligi ex his 181 verbis existimant : Omne masculi- 

καὶ ἑξορισθείσης ἐχτὸς τοῦ πληρώματος, ἣν δὴ καὶ — num adaperiens. vulvam*. Hic euim omnia pariter 
δευτέραν Ὀγδοάδα καλοῦσι, περὶ ἧς μικρὸν ὕστερον — exsistens, Enthymeseos, hoc est Cogitationls matri- 
ἐροῦμεν. Καὶ ὑπὸ τοῦ Παύλου δὲ φανερῶς διὰ τοῦτο — cem aperuit, affecti scilicet onis, et a. pleromate 
εἰρῃσθαι Aéyouct* Kal αὐτός ἐστι τὰ πάντα” xax (, proscripti, quam et secundam Ogdoadem vocant, de 

πάλιν" Πάντα εἰς αὐτὺν, καὶ ἐξ αὐτοῦ τὰ πάντα" — «qua paulo post agemus. Quo et Paulum ipsum ma- 

καὶ πάλιν Ἐν αὐτῷ κατοικεῖ πᾶν v0 π.Ίήρωμα —nifeste respexisse, cum dixit : Et ipse est omnia* ; 

τῆς θεότητος ' καὶ τὸ, ΑγαχεφαΊαιώσασθαι δὲ τὰ rwsumque : Omnia in ipsum, el ex ipso omnia'* ; 

πάντα àv τῷ Χριστῷ διὰ τοῦ Θεοῦ, ἑρμηνεύουσιν — atque iterum : In. ipso habitat omnis plenitudo dirvi- 

εἰρῆσθαι, xai εἴ τινα ἄλλα τοιαῦτα. nitatis 1» imo illud: Instaurare omnia in Christo pef 

' Deum !*, ab ea. mente dictum accipiunt, ac si qua 

sunt hujus generis alia. 

ΙΕ’. Ἔπειτα περὶ τοῦ Ὅρου αὐτῶν, ὃν δὴ xoi XV. Quod vero ad Horum pertinet, quem pluri- 
πλείοσιν ὀνόμασι χσλοῦσι, δύο ἐνεργείας ἔχειν αὐτὸν — bus nominibus appellant, cuique duo officiorum ge- 
ἀποφαινόμενοι, τὴν ἑδραστικὴν καὶ τὴν peotovtyfv: — nera tribuunt, sustentandi videlicet atque par- 
xai χαθὰ μὲν ἑδράζει xol στηρίζει, Σταυρὸν εἶναι, — tiendi, ita ut quatenus fulcit ac sustinet, Crux, 
χαθὸ * δὲ µερίσει xal διορίζει, "Opov: τὸν μὲν Σταυ- — quatenus partitur ac dividit, Horus, hoc est 
pv * οὕτως λέγουσι µεμηνυχέναι τὰς ἑνεργείας aó- — Terminus nominetur ; bujus ergo functiones hoc 
τοῦ. Καὶ πρῶτον μὲν τὴν ἑδραστικὴν ἐν τῷ εἰπεῖν. modo a Salvatore significari predieant : nain 
Ὃς οὐ βαστάᾶι τὸν σταυρὸν αὐτοῦ, καὶ ἀκο.ῖου- D illam. stabiliendi fulciendique vim crucis imagine 
θεῖ µοι, μαθητὴς ἑμὸς o0 δύναται γενέσθαι. xaX, — demonstrari, cum dicitur : Qui non bajulat crucem 
"Apac τὸν σταυρὸν (18) αὐτοῦ ἀκο.λουθεῖ μοι. τὴν — suam eisequitur me, discipulusesse meus non potest "3: 
δὲ διοριστιχἡὴν αὐτοῦ ἐν τῷ εἰπεῖν. Οὐκ ᾖίθον βα- — et, Tollens crucem suam sequitur me '^. Alteram, qua 
1ειν εἰρήνην, dAAà µάχαιραν. Καὶ τὸν Ἰωάννην ó& discernit ac dividit, his verbis : Non veni mittere 
λέγουσιν αὐτὸ τοῦτο μεμηνυχέναι, εἰπόντα "Τὸ ατύὐο» — pacem,sed gladium**, Quod ipsum a Joanne declara- 


! F.-Ààà τῆς ἁποστασία τῆς Ἰούδα. 3 Iren. τοῦ υἱοῦ. Mox ταύτην.  ' xai. * F. Σωτῆρα. 
* Mauth. v, 48. *Matth. xxvi, 14 sqq... " Luc, vin, 39. * Luc. (1, 25; Exod. xin, 2. ? Coloss. i, 11. 
* ibid. 3 ibid. 9. '!* Ephes. 1, 140. !* Luc. xiv, 27. ** Matth. xvi, 24. '* Matth. x, 54. 


(17) Διήνοιξε τὴν μήτρα» τῆς Ἑνθυμήσεως. que a pleromate proscripta fuerat, matricem ope- 
Enthymesis, nisi fallor, inter Zonas minime re- — ruit. Non enim Sophia ipsa extra Pleroma penitus 
censetur; sed fetus quispiam est /Eonis, hoc est — amandata, sed ejus ἐνθύμησις εἰ Ἰιάθος. 

Sophig;. Quare post Ἐνθυμήσεως , sublata distin- (18) "Apac τὸν σταυρόν. Leg. ἀχολούθει got. 
ctione, et particula xa£ ante ἐξορισθείσης, ita locus — Sequere me, ut est apud lren., sed nos Graeca ipsa 
ille interpretandus est : Cogitationis affecti onis, | immutare noluimus. 


503 


S. EPIPHANII 


ος 


ium cum diceret : Ventilabrum in. manu ejus et A év τῇ χειρὶ αὐτοῦ, καὶ διακαθαριεῖ τὴν ἅἄἔωναςν 


ourgabit aream, et congregabit triticum in horrea, 
paleas autem comburet igni inexstinguibili *. Quibus 
proprium Hori munus exprimitur. Nam ventilabrum 
iMud esse crucem interpretantur : qua crassa om- 
nia, et cum materia concreta, velut atipulas flamma, 
consumit ; eos vero qui salutem adipiscuntur, uti 
vannus frumenta, perpurgat. Ad hzc Paulum quo- 
que de ea cruce mentionem fecisse 11ο loco nar- 
rant : nam crucis predicatio pereuntibus quidem 
stultitia est, iis autem qui salvantur, ut nobis, vir- 
tus Dei * ; ac rursum : Mihi vero absit gloriari nisi 
in cruce Jesu, per quem mihi mundus crucifixus est, 
εἰ ego mundo *. Ejusmodi sunt quz de pleromate 
$u0, ac commentitia fabula communiter ab omnibus 
traduntur; quibus pessime a se excogitatis pre- 
elare ab aliis dicta violenter accommodant. Neque 
ex evangelicis solum apostolicisque 184 scriptis, 
quorum interpretationes detorquent, ac sensus 
adulterant, rationes et argumenta conquirunt ; 
verum eliam ex lege ac prophetis arcessunt, utpote 
quorum libri parabolis et allegoriis referti sunt, 
quarum anceps ambiguaque sententia ad diversa 


potest explicando derivari. Cum interim alii iisdem? 


illis callide ac veteratorie ad nugarum suarum pa- 
trocinium abutantur, eosque qui in Deum Patrem 
omnipotentem, et unum Dominum Jesum Christum 
Filium Dei stabilem firmamque fldem non custo- 
diunt, a veritate velut captivos avertant. 


XVI. Jam quz extra pleroma sunt ab illis hoc c 


modo constituuntur : Enthymesin, hoc est Cogita- 
tionem, coelestis illius Sapientixz ferunt, quam et 
Acbamoth nuncupant, a pleromate cuni perturha- 
tione segregatam in umbrosa et inania loca violen- 
ter ejectam fuisse. Siquidem extra lumen ac ple- 
roma, velut abortus quidam, informis atque iinpo- 
lita constiterat, qued nihil omnino percipere po- 
tuisset. Hujus misericordia permotum Christum, ac 
per crucem suamet virlute porrectum, eam natura 
tenus non itidem cognitione flgurasse ; eaque re per- 
fecta, ac virtute sua contracta, statim evolasse, 


cum ita eam reliquisset, ut calamitatis suae sensui ' 


capiens, quod a pleromate esaet extorris, przstan- 
tiorum cupiditate teneretur, cum jam odore quo- 


xal συγάξει τὸν σῖτον εἰς τὴν ἀποθήχην αὐτοῦ - 
τὸ δὲ ἄχυρον κατακαύσει πυρὶ ἀσθέστφ. Καὶ διὰς 
τούτου τὴν ἐνέργειαν τοῦ "Opou μεμηνυχέναι. Πτύον 


γὰρ ἐχεῖνον * τὸν σταυρὸν ἑρμηνεύουσιν εἶναι, ὃν 


δὴ καὶ ἀναλίσχειν τὰ ὑλιχὰ πάντα, ὡς ἄχυρα πὺρ” 
καθαἰρειν δὲ τοὺς σωςοµένους, ὡς τὸ πτύον τὸν σξ- 


τον. Παῦλον δὲ τὸν ἆπόστολον xai αὐτὸν ἐπιμιμνή-- 


σχεσθαι τούτου τοῦ σταυροῦ λέγουσιν οὕτως ' Ὁ λόγος 
γὰρ ὁ τοῦ σταυροῦ τοῖς μὲν ἀπολλυμένοι µωρία 
ἐστὶ, τοῖς δὲ σωζοµένοις ἡμῖν δύναμις sou * xai 
πάλιν "Epol δὲ μὴ γένοιτο ἐν μηδενὶ καυχᾶσθαι 
εἰ μὴ ἐν τῷ σταυρῷ τοῦ Ἰησοῦ, 6t οὗ ἐμοὶ κό- 
σµος ἑσταύρωται, κἀγὼ τῷ κόσμφ. Τοιαῦτα μὲν 
οὖν περὶ πληρώματος αὐτῶν xal τοῦ πλάσματος πάν- 
τες λέγουσιν, ἐφορμίζειν * βιαζόμενοι τὰ χαλῶς εἰρη- 
μένα τοῖς χακῶς ἐπινενοημένοις ὑπ αὐτῶν. Καὶ οὐ 
µόνον ἐκ τῶν εὐαγγελικῶν καὶ τῶν ἀποστολιχῶν πει- 
ρῶνται τὰς ἀποδείξεις ποιεῖσθαι, παρατρέποντες τὰς 
ἑρμηνείας, καὶ ῥᾳδιουργοῦντες τὰς ἐξηγήσεις " ἀλλὰ 
xai £x νόµου xal προφητῶν, ἅτε πολλῶν παραθολῶν 
καὶ ἀλληγοριῶν εἱρημένων, xat εἰς πολλὰ ἕλχειν δ»- 
ναµένων τὸ ἀμφίδολον διὰ τῆς ἐξηγήσεως. Ἕτεροι 
δὲ, δεινῶς τῷ πλάσματι αὐτῶν xal δολίως ἐφαρμό- 
ζοντες, αἰχμαλωτίζουσιν ἀπὸ τῆς ἀληθείας τοὺς pl 
ἑδραίαν τὴν πίστιν εἰς ἕνα Θεὸν Πατέρα παντοχρά- 
τορα, xa εἰς ἕνα Κύριον Ἰησοῦν Χριστὸν Ylbv τοῦ 
θεοῦ διαφυλάσσοντας. 


IG'. Τὰ δὲ ἐχτὸς τοῦ πληρωµατος λεγόμενα ὑπ' 
αὐτῶν ἐστι τοιαῦτα τὴν Ἐνθύμησιν τῆς ἄνω Σο- 
φίας, ἣν xaX ᾽Αχαμὼθ καλοῦσιν, ἀφορισθεῖσαν τοῦ 
πληρώματος σὺν τῷ πάθει λέγουσιν ἐν σχιαῖς xal 
σχηνώµατος * τόποις ἐχθεθράσθαι χατὰ ἀνάγχην. 
Ἔξω yàp φωτὺς ἐγένετο xai πληρώματος ἄμορφος 
καὶ ἀνείδεος, ὥσπερ ἔχτρωμα, διὰ τὸ μηδὲν κατει- 
ληφέναι, Οἰχτείραντά τε αὐτὴν τὸν Χριστὸν ', χαὶ 
διὰ τοῦ σταυροῦ ἐπεχταθέντα τῇ ἰδίᾳ δυνάµει, pop- 
φῶσαι µόρφωσιν τὴν χατ᾽ οὐσίαν µόνον, ἀλλ᾽ οὗ τὴν 
χατὰ γνῶσιν ᾿ καὶ πράξαντα τοῦτο, ἀναδραμεῖν συ: 
στείλαντα αὑτοῦ τὴν δύναμιν xa χαταλιπεῖν, ὅπως . 
αἰσθομένη τοῦ περὶ αὑτῆν πάθους διὰ τὴν ἁπαλλα- 
4h» τοῦ πληρώματος, ὀρεχθῇ τῶν διαφερόντων, 


' Éyouc& τινα ὁδμὴν ἀφθαρσίας, ἐγχαταλειφθεῖσαν αὖὐ- 


dam esset immortalitatis afflata, quem in ea Chri- p τὴν τοῦ Χριστοῦ * xoi τοῦ ἁγίου Πνεύματος. Διὸ χαὶ 


stus ac Spiritus sanctus reliquerant. Ob id utrisque 
appellari nominibus. Nam et Sapientiam paterna 
appellatione dici, quod ejus Parens Sapientia vo- 
cetur : et Spiritum sanctum, ab eo qui eum Christo 
conjunctus est Spiritu. À quibus eflicta, intelligen- 
tiaque decorata, sed eo subinde, quod in illa nec 
aspectabile inerat, Verbo, hoc est Christo, spoliata, 
ad luminis illius quod evanuerat inquisitionem om- 
pem impetum contulisse; sed ab Horo probibitam 
kihil consequi potuisse. Quo tempore contigisse, 


. Matth. in, 19; Luc. m, 10. 
* [ren. χενώµατος. " Iren. τὸν ἄνω Xp. 
πι ράτως. 


3 | Cor. 1, 25. — i 
*[r. καταλιπ. αὐτὴν. * F. αὐτῇῃ Dub τοῦ Χριστοῦ. 


αὐτὴν τοῖς ἀμφοτέροις ὀνόμασι καλεῖσθαι, Σοφίαν τς 
πατρωνυμικῶς, ὁ yàp Πατῆρ αὐτῆς Σοφία χληΐζεται, 
xa Πνεῦμα ἅγιον ἀπὸ τοῦ περὶ τὸν Χριστὸν Πνεύμα 
τος. Μορφωθεῖσάν τε αὐτὴν, xoi ἔμφρονα Ὑενηθεῖσαν, 
mapaucixa δὲ χενωθεῖσαν τοῦ &opáxou!* αὑτῇ συνόν 
τος Λόγου, τουτέστι τοῦ Χριστοῦ, ἐπὶ ζήτησιν ὀρμῖ- 
σαι τοῦ χαταλιπόντος αὑτὴν φωτὸς, xal μὴ δυνηθῇ- 
ναι καταλαθεῖν αὐτὸ, διὰ τὸ χωλυθῆναι ὑπὸ τοῦ 
Ὅρου. Καὶ ἐνταῦθα τὸν "Üpov κωλύοντα αὑτὴν τῆς 
εἰς τοὔμπροσθεν ὁρμῆς εἰπεῖν "lao * ὅθεν τὸ Ἰαά 


^ Jr. ἐχεῖνο. — 5 F. ἐφαρμόνευ. 


* Gal. vi, 14. I en: 





505 


ADVERSUS HJERESES LIB. I. TOM. Π. — HAERES. XXXI. 


ὄνομα (19) γεγενῆσθαι φάσχουσι. Mh δυνηθεῖσαν δὲ A ut cum illam, ne ultra contenderet, Ilorus coercere 


ὃ δεῦσαι τὸν Ὅρον, διὰ τὸ συμπεπλέχθαι τῷ πάθει, 
κα. µόνην ἀπολειφθεῖσαν ἔξω παντὶ µέρει τοῦ πἀ- 
θους, ὑποπεσεῖν πολυμεροῦς xal πολυποιχίλου ὑπάρ- 
χοντος, xai παθεῖν λύπην μὲν, ὅτι οὗ κατέλαθε' φόδον 
G, μὴ χαθάπερ αὐτὴν τὸ φῶς, οὕτω xal τὸ ὅῆν ἔπι- 
Ἡπη, ἁπορίαντε ἐπὶ τούτοις, Ev ἀγνοίᾳ δὲ τὰ πάντα, 
χαὶ οὗ καθάπερ ! fj µήτηρ αὐτῆς fj πρώτη Σοφία xat 


| Al&v, ἑτεροίωσιν Ev. τοῖς πάθεσιν εἶχεν, ἀλλά ἕναν- 


τώτητα. Ἐπισυμθεθηχέναι δ᾽ αὐτῇ χαὶ ἑτέραν διάθεσιν 
τν τῆς ἐπιστροφῆς ἐπὶ τὸν ζωοποιῇσαντα * ταύτην 
σύστασιν χαὶ οὐσίαν τῆς ὕλης γεγενῆσθαι λέγουσιν, 


. ἓξ fc 68e 6 χόσμος συνέστηκεν. Ἐκ μὲν γὰρ τῆς 


ἐπιατροφΏῆς τὴν τοῦ χόσµου καὶ τοῦ Δημιουργοῦ πᾶ- 
σαν  συχὴν τὴν γένεσιν εἰληφέναι, ἐχ δὲ τοῦ φόδου 


vellet, /ao vocabulum proferret; ex quo vocis ori- 
ginem profectam. Cum igitur perrumpere Horum 
nequisset, ideo quod perturbatione implicata deti- 
neretur, 383 ac sola extra remansisset, pertur- 
bationis hujus qux multiplex erat ac varia, parti- 
bus omnibus succubuisse; affectamque dolore 
primum, quod nihil assecuta sit; tum metu, ne ut 
ipsam lumen, ita vita deflceret : deinde consilii 
inopia, ac demum ignorantiz penitus immersam. 
Neque enim, ut ejus Mater prima illa ex JEonum 
collegio Sapientia, alternorum duntaxat diversitate 
motuum, sed contrariorum  dissidio laborasse 
Quin et novam insuper eidem affectionem contigisse, 
conversionis ad eum scilicet qui: sibi vitam imper- 


xai τῆς λύπης τὰ λοιπὰ τὴν ἀρχὴν ἐσχηχέναι. "Amb B tierat. Hanc vero materie molem ac substantiam 


Tip τῶν δαχρύων αὑτῆς Ὑεγονέναι πᾶσαν ἔνυγρον 
οὐσίαν" ἀπὸ δὲ τοῦ γέλωτος τὴν φωτεινὴν ' ἀπὸ δὲ 
τῆς λύπης xal τῆς ἐκπλήξεως τὰ σωματιχὰ τοῦ xó- 
σµού στοιχεῖα. Ποτὲ μὲν γὰρ ἔχλαιε καὶ ἑλνπεῖτο, ὡς 
λέχουσι, διὰ τὸ χαταλελεῖφθαι µόνην v τῷ σχότει xal 
τῷ χενώματι ΄ ποτὲ δὲ slc ἔννοιαν ἤχουσα τοῦ χατα- 
λιπόντος αὐτὴν φωτὸς, διεχεῖτο xal ἑγέλα * ποτὲ δ᾽ 
αὖ πάλιν ἐφοθεῖτο. ἄλλοτε δὲ διηπόρει, xai ἑξίστατο. 


esse, ex qua mundus iste coaluit. Etenim ex ipsa 
conversione, mundi et Conditoris, adeoque aliam 
omnem animam esse genitam; csetera ex metu ac 
dolore initium accepisse. Nam e lacrymis humidum 
omne, e risu lucidum, e dolore ac stupore corporea 
mundi elementa manasse. Accidisse nimirum, ut 
collacrytnaret interduin. ac doleret, quod se solam 
in tenebris et inanitate relictam animadverteret. 


Nonnunquam vero mox ut illius luminis, quod sese reliquerat, veniret in memoriam, risu se ac volu- 
ptate perfudisse; interdumque rursus ad metum rediisse, alias anxiam, consiliique inopem et atto- 


nitam fuisse. 

IZ". Καὶ τί γάρ; Τραγῳδία πολλὴ λοιπὸν fy &v- 
θ4δε, xaY φαντασία ἑνὺς ἑχάστου αὐτῶν, ἄλλως xal 
ἄλλως σοθαρῶς ἑἐχδιηγουμένου Ex ποταποῦ πάθους, 
ἐχ ποίου στοιχείου ἡ οὐσία τὴν γένεσιν εἴληφεν, ἃ 
xai εἰχότως δοχοῦσί µοι μὴ ἅπαντας θέλειν ἐν φα- 
γερῷ διδάσχειν, ἀλλ' f) µόνους ἐχείνους τοὺς xat µε- 
γάλους μισθοὺς ὑπὲρ τηλικούτων μυστηρίων τελεῖν 
δυναµέγους. Οὐχέτι γὰρ ταῦτα ὅμοια ἐχείνοις, περὶ 
ὧν ὁ Κύριος ἡμῶν efprxe* Δωρεὰν &Ad6ece, δωρεὰν 
δότε ἀλλὰ ἀναχεχωρηκότα, xa τερατώδη καὶ βαθέα 
µυστέρια μετὰ πολλοῦ χαµάτου περιχινόµενα τοῖς 
φιλοψευδέσι. Τίς γὰρ οὐχ ἂν ἑχδαπανήσειε πάντα τὰ 
ὑπάρχοντα αὐτοῦ, ἵνα µάθῃ, ὅτι ἀπὸ τῶν δακρύων 
τῆς Ἐνθυμήσεως τοῦ πεπονθότος Αἱῶνος, θάλασσαι, 
x3i πηγαὶ, xai ποταμοὶ, xal πᾶσα ἔνυδρος οὐσία τὴν 
γένεσιν εἴληφεν, ἐκ δὲ τοῦ γέλωτος αὐτῆς τὸ φῶς, 
καὶ ἐχ ττς ἐχπλήξεως xal τῆς ἁμηχανίας τὰ σωµα- 
τιχὰ τοῦ κόσμου στοιχεῖα; Βούλομαι δὲ καὶ αὐτὸς συν- 
εισενεγχεῖν τι τῇ χαρποφορίᾳ αὐτῶν. Ἐπειδὴ γὰρ 
ὁρῶ τὰ μὲν γλυχέα ὕδατα ὄντα, olov πηγὰς, καὶ πο- 
ταμοὺς, xai ὄμόρους, καὶ τὰ τοιαῦτα, τὰ δὲ ἐπὶ ταῖς 
θαλάσσαις ἀλμυρά ἐπινιῶ μὴ πάντα ἀπὸ τῶν δα- 
χρύων αὐτῆς προθεθλῆσθαι, διότι τὸ δάχκρυον ἆλμυ- 
ρὺν τῇ ποιότητι ὑπάρχει. Φανερὸν οὖν, ὅτι τὰ ἁλμυρὰ 
ὕδατα ταῦτά ἐστι τὰ ἀπὺ τῶν δαχρύων. Εἰχὸς δὲ αὐ- 
thv ἐν ἀγωνίᾳ πολλῇ χαὶ ἁμηχανίᾳ γεγονυῖαν καὶ 
ἱδρωχέναι. Ἐντεῦθεν δὴ χατὰ τὴν ὑπόθεσιν αὑτῶν 


XVII. Quid tum inde? Maximas deinceps illi tra- 
godias faciunt; ac pro suo quisque capite aliter 
atque aliter summa cum arrogantia disputat : qua» 
nam ex perturbatione, aut ex quonam elemento na- 
tura profluxerit. Quorum mihi merito videntur non 
palam omnibus disciplinam velle committere : sed 
jis solum, qui luculentam mercedem pro tantis 
mysteriis representare possint. Neque enim ista 
eorum similia sunt, de quibus a Domino dictum 
est : Gratis accepistis, gratis date* : sed ab omni 
remota sensu, ac prodigiosa, profundaque arcana 
illa sunt, quie a falsitatis amatoribus magno labore 
comparantur. Quis enim non omnia bona sua liben- 
ter in illud impendat, ut discat, quemadmodum ex 
Enthymeseos lacrymis, affecti, inquam, illius ZEo- 
nis, maria, fontes ac flumina, humorque omnis 
effluxerit : similiterque et ex risu lumen; et ex stn. 
pore ac mentis inopia corporea mundi elementa 
profecta sint? 184, Volo equidem nonnihil illorum 
inventis pro virili conferre. Quoniam enim aqua- 
rum dulces alias video, utpote fontes et flumina, 
pluvias, et id genus reliquas; alias, volut marinas, 
salsas, suspicor non ex ejus lacrymis omnes eru- 
pisse, quod natura salsz sint lacrymz, proindeque 
salsas duntaxat aquas ex ejus lacrymis enatas esse. 
Cum interim consentaneum sit, eamdem vehementi 
animi angore ac consilii inopia preditam sudore 


' [r. ἀγνοοῦσα δὲ τὰ πάντα, ob καθ. * Post ζωοποῄσαντα distinguendum. 3 Iren. καὶ πᾶσαν. * Mauh. 


I, 8. 


(T9) "00&v τὸ "Iac ὄνομα. Quem Liberum patrem, et. Solem ethnici scriptores appellarunt. (Ma- 


«rob. lib. 1, cap. 10.) 





$07 
manasse. Ex quo consequens est, fontium ac flumi- A 
num liquores, ac si quid aliud est duleioris aqua, 
minime ex ejus lacrymis fluxisse. Kst enim perab- 
surdum, cum unà simplexque sit lacrymarum qua- 
litas, salsum non minus humorem, quam dulcem, 
ad eamdem originem referre; cum multo sit proba- 
bilius, quasdam e lacrymis aquas, e sudore alias 
excitatas, Et quoniam calida quoque alicubi sunt, 
ei acidze, videndum porro, quid agens illa, quave 
ex parle istiusmodi aquas profuderit. Tales enim 
quxstionum nugz, velut dignissimi fructus, illorum 
inventis argumenlisque congruunt, 

Sed ut ad Matrem ipsam redeam, ferunt, illam, 
cum jan ommia perturbationum genera percurris- 
set, zegre tandein. emersam ad illud lumen, a quo 
destituta fuerat, exorandum sese converiisse, vide- D 
licet Christum. ls in. pleroma conscendens, ac de- 
scendere ipse denuo gravatus, vicarium sibi Para- 
cletum submisit, quem et Salvatorem vocant ; cum 
omnis in ipsum vis esset congesta, universaque 
ejusdem potestati tam a Patre, quam ab /Eonibus 
pomenissa, ut per ipsum tam qua videri oculis pos- 
sent, quam qua aciem effugerent, universa conde- 
ventur ; nimirum throni, divinitates, dominationes. 
Accesserunt et Paracleto comites zequales illius an- 
geli. Ad cujus adventum Áchamoth pudore perfusa 
capiti velum obduxit. Tum ubi illum cum omni suo 
proventu conspexit, ex.bujus przsentia conlirmata 
ad eum accurrit. A quo elaborata et efficta cum for- 
man cognitionis, tum animi morborum omnium re- 
media percepit. Quos quidem morbos ita ille se- € 
crevit, ut non penitus negligeret. Neque enim velut 
prioris illius deleri funditus poterant, quod usu 
confirmati corroboratique jam occalluissent. 185 
Ergo illos secretos confudit ac densavit, et ab experte 
corporis affectione in eorpoream materiam conver- 
tit. Deinde naturam indidit, idoneamque fecit, ut 
conflari atque corporari posset, naturasque duas 
elliceret, alteram affectionum 1nalam, conversionis 
alteram, eamque perturbatione preditam. Quam ob 
ێausam Salvatori, si vim functionis illius eonside- 
res, Conditoris partes attribuunt. Jam Achamoth 
ab omni perturbatione libera, cum luminum, quie 
cum ipso erant, hoc est comitum angelorum, con- 
templationen: cum ingenti gaudio concepisset, at- 


S. EPIPHANII 


ὑπολαμθάνειν δεῖ πηγὰς xal ποταμοὺς, χαὶ εξ τινα 
ἄλλα γλυχέα ὕδατα ὑπάρχει, τὴν γένεσιν μὴ ἑσχτηκέά- 
ναι ἀπὸ τῶν δαχρύων αὑτῆς. ᾽Απίθανον γὰρ. pide 
ποιότητος οὕσης τῶν δαχρύων, τὰ μὲν ἀἁλμυρὰ, τὰ 
δὲ γλυκέα ὕδατα ἐξ αὐτῶν προελθεῖν. Τοῦτο δὲ πεθα - 
γώτερυν, τὰ μὲν εἶναι ἀπὸ τῶν δακρύων, τὰ δὲ à rb 
τῶν ἱδρώτων. Ἐπειδὴ ! xat θερμά xal δριµέα τινὰ 
ὕδατά ἐστιν ἐν τῷ xóa up, vosty ὀφείλεις, τί ποισασαι, 
xai ἓχ ποίου μορίου προήχατο ταῦτα. ᾽Αρμόξδουσι 
γὰρ τοιοῦτοι χαρποὶ τῇ ὑποθέσει αὐτῶν. 


Διοδεύσασαν οὖν πᾶν πάθος «hv Μητέρα αὐτῶν, 
χαὶ µόγις ὑπερχύφασαν, ἐπὶ ἱχεσίαν τραπῄναε τοῦ 
χαταλιπόντος αὑτὴν φωτὸς, τουτέστι τοῦ Χριστοῦ. 
λέγουσιν. "Oc, ἀνελθὼν μὲν εἰς τὸ πλήρωμα, αὐτὸς 
μὲν εἰχὸς, ὅτι ὤχνησεν ἓχ δευτέρου χατελθεῖν, τὸν 
Παράκλητον δὲ ἐξέπεμφεν αὐτὴν 3, τουτέστι τὸν Σω- 
τῆρα, ἑνδόντος αὐτῷ πᾶσαν τὴν δύναμιν τοῦ Πατρὸς, 
καὶ máy ὑπ ἐξουσίαν παραδόντος, xal τῶν Αἱἰώνων 
δεόµενος 3, ὅπως ἐν αὐτῷ τὰ πάντα χτισθῇ τὰ ὁρατὰ 
καὶ τὰ ἁόρατα, θρόνοι, θεότητες, χυριότητες. "Ex- 
πέµπεται δὲ πρὸς αὐτὴν μετὰ τῶν ἡλιχιωτῶν αὐτοῦ 
τῶν ἀγγέλων. Τὴν 68 ᾿Αχαμὼθ ἑντραπεῖσαν αὐτὸν 
λέχουσι, πρῶτον μὲν χάλυµµα ἐπιθέσθα,. δι aio, 
μετέπειτα δὲ ἰδούσαν αὐτὸν σὺν ὅλῃ τῇ χαρποφορίᾳ 
αὐτοῦ, προσδραμεῖν αὐτῷ, δύναμιν λαθοῦσαν Ex. ττς 
ἐπιφανείας αὐτοῦ, Κάχεῖνον μορφῶσαι αὐτὴν póp- 
φωσιν τὴν χατὰ γνῶσιν, καὶ ἴασιν τῶν παθῶν ποιῄσα- 
σθαι αὐτῆς. Χωρίσαντα δ᾽ αὐτὰ αὐτῆς, μὴ ἀμελή- 
σαντα δὲ αὐτῶν ' οὐ γὰρ ἣν δυνατὰ ἀφανισθῆναι, cx 
τὰ τῆς προτέρας, διὰ τὸ ἐχτιχὰ ἤδη xaX δυνατὰ εἶναι, 
ἀλλὰ ἀποχρίναντα χωρήσει τοῦ συγχέαι ’ xal πῆδαι, 
καὶ ἐξ ἀσωμάτου πάθους εἰς ἀσώματον * τὴν ὃλτν 
µεταθαλεῖν αὐτά. El0' οὕτως ἐπιτηδειότητα xal φύ- 
σιν ἐμπεποιηχέναι αὐτοῖς, ὥστε εἰς συγχρίµατα xal 
σώματα ἐλθεῖν πρὸς τὸ γενέσθαι δύο οὐσίας, τν 
φαύλην τῶν παθῶν, τήν τε τῆς ἐπιστροφῆς ἐμπαθη. 
Κα διὰ τοῦτο δυνάµει τὸν Σωτῆρα δεδεμιουργηχέναι 
φάσχουσι’ τήν τε ᾿Αχαμὼθ ἑχτὺς πάθους γενοµένην, 
xai συλλαθοῦσαν τῇ χαρᾷ τῶν ἐν αὐτῷ * φώτων τὴν 
θεωρίαν, τουτέστι τῶν ἀγγέλων τῶν μετ) αὑτοῦ, καὶ 
ἐγχισσήσασαν αὗτοὺς, xexunxévat χαρποὺς χατὰ τὴν 
εἰχόνα διδάσχουσι, χύημα πνευματιχὸν xa0* ὁμοίωσιν 
Υεγονότως 7 τῶν δορυφόρων τοῦ Σωτῆρος 


que ad illorum consuetudinem exarsisset, ad eorum exemplar fetum nescio quem spiritalem parturiit, 
qui ad stipatorum Salvatoris esset similitudineim expressus. 


XVIII. Quamobrem triplici jam substantia con- D 


$ituta, prima quz ex perturbatione prodiit, quz 
est maleria ; secunda ex conversione, quod 
«οί animalium; tertia spiritali, quam postremam 
peperit, tum se denique ad eadem ellingenda 
contulit. Quanquam quod spiritale erat, utpote 
ciusdem cum ipsa nature, figurare minime po- 
tuit. Unde se animatam ad substantiam , que ex 
ipsius conversione profecta fuerat, perpoliendam 


! Iren. ἐπεὶ 6 


ΣΕ, αὐτῃ. 
* |ren. σὺν αὐτῷ. 


' ]|ren. γεγονός. 8 F. αὐτήν. 


8 Jr. δὲ ὁμοίως, pro δεόµενος. 


IH'. Τριῶν οὖν ἤδη τούτων ὑποχειμένων κατ αὐ- 
τοὺς, τοῦ μὲν ἐχ τοῦ πάθους, ὃ ἣν ὕλη: τοῦ δὲ ix 
τῆς ἐπιστροφῆς, ὃ ἣν τὸ ψυχικόν * τοῦ δὲ ὃ ἀπεχύησε, 
τουτέστι τὸ πνευματιχὸν, οὕτως ἑτράπη ἐπὶ τὴν µόρ- 
φωσιν αὐτῶν. ᾽Αλλὰ τὸ μὲν πνευματιχὸν μὴ δεδυ- 
νῆσθαι αὑτῇ * μορφῶσαι, ἐπειδὴ ὁμοούσιον ὑπῆρχεν 
Go]: τετράφθχι δὲ ἑπὶτὴῆν µόρφωσιν τῆς Υενοµέ- 
pne ἐκ τῆς ἐπιστροφῆς αὐτῆς φυχιχῆς οὐσίας, προ- 
θαλεῖν τε τὰ παρὰ τοῦ Σωτῆρος µαθήµατα. Καὶ 


* F. χωρὶς συγχέαι. Ὁ ἵτεη. ἐνσώματο. 






x3 Δημιουργὸν αὐτὸν, χαὶ Πατέρα  xaAobot* 


ἔγωωσι τὸν Πατέρα χαὶ βασιλέα πάντων, τῶν τε 
μοουσίων αὐτῷ, τουτέστι τῶν φυχικῶν, ἃ δὴ δεξιὰ 
χαλοῦσι, χαὶ τῶν Ex τοῦ πάθους xal τῆς ὕλης, & δὴ 
ἀριστερὰ κχαλοῦσι. Πάντα γὰρ τὰ κατ αὐτὸν ' φἀ- 
*x5)51 μεμορφωχέναι, λεληθότως κινούμενον ὑπὸ 
τς Ἠττρὸς, ὅθεν καὶ Μητροπάτορα, χαὶ ᾿Απάτορα, 
τῶν 
μὲν δεξιῶν πατέρα λέγοντες αὐτὸν, τουτέστι τῶν 
ζυχικῶν, τῶν δὲ ἀριστερῶν, τουτέστι τῶν ὑλικῶν, δη- 
μιουργὸν, αυμπάντων δὲ βασιλέα. Τὴν γὰρ Ἐνθύμη- 
7» ταύτην, βουληθεῖσαν εἰς τιμὴν τῶν Αἰώνων τὰ 
πάντα ποιΏσαι, εἰχόνας λέγουσι πεποιηχέναι αὐτῶν, 
μᾶλλον δὲ τὸν Συτῆρα δι αὐτῆς, καὶ αὐτὴν μὲν ἐν 
εἰχόνι τοῦ ἀοράτου Πατρὸς τετηρηχέναι μὴ γινωσχο- 


ADVERSUS HJERESES LIB. 7. TOM. Il, — ILERES. XXXI. 
ρῶτον μεμωρφωκέναι αὐτὴν ἐκ τῆς ψυχιχῆς οὐσίας A convertit, ad idque qux a Salvatore tradita fuerant 


socumenta transtulit. Ác primum narrant ex ani- 
mata substantia formatum ab illa Patrem ac Regem 
Uviunium, tam eorum scilicet, qua& eadem cum ipso 
nalura constant, hoc est animatorum, quae illi 
dextra nuncupant, quam eorum quz ex affectione 
ac materia confpouuntur, que sinistra vocant. 
Nam universa, quz post ipsum exstiterunt, ab eo 
dicunt effiota, cum a Matre tacite ad id esset impul- 
sus : ac propterea Metropator, et Apator, εἰ Condi- 
tor ac Parens appellatur. Dextrorum videlicet, id 
est anima predilorum, Parens ; Sinistrorun voro, 
hoc est concretorum cum Materia, Conditor; ac 
Rex demum universorum. Siquidem Enthymesin 
illam produnt, cum ad /Eonum honorem et gloriam 


 Wévrv ὑπὸ τοῦ Δημιουργοῦ, τοῦτον δὲ τοῦ µονογε- B moliri omnia cupere!, certas eorum imagines edi- 


vou; YioU, τῶν δὲ λοιπῶν Αἰώνων τοὺς ὑπὸ τούτων 3 
Ἱεγονότας ἀρχαγγέλους τε χαὶ ἀγγέλους. 


effugit, retinuisse, ut eam minime Conditor cognosceret ; 


disse, vel per ipsam polius id egisse Salvatorem, 
adeoque illam in effigie Patris qui oculorum visum 
hunc vero ad unigeng Filii : ad ceterorum 


£onum similitudinem, factos ab iis 196 archangelos angelosque prodiisse. 


Πατέρα οὖν xaX Θεὺν λέγουσιν αὐτὸν γεγονέναι τῶν 
ἐχτὸς τοῦ πληρώματος, ποιητὴν ὕντα πάντων ψυχι- 
χὼν τε xal ὑλικῶν. Διαχρίναντα γὰρ τὰς δύο οὐσίας 
συγχεχυµένας, xal ἐξ ἀσωμάτων σωµατοποιήσαντα, 
ῥεδημιουργηχέναι τά τε οὐράνια xaX τὰ fva, xal 
«εχονέναι ὑλιχῶν xal φυχιχῶν, δεξιῶν καὶ ἀριστε- 
(àv δημιουργὸν, κούφων xat βαρέων, ἀνωφερῶν xal 
χατωφερῶν. Ἑπτὰ γὰρ οὐρανοὺς χατεσχευαχέναι, 
ὧν ἑπάνω τὸν Δημιουργὸν εἶναι λέγουσι’ χαὶ διὰ 


Quamobrem Patrem illum ac Deum omnium con : 
slituunt, qux: extra pleroma collocantur, ompium- 
que itidem anima vel materia preditorum. Ubi enun 
duas illas naturas inter sese confusas ac promiscuas 
segregavit, corporibusque carentes redegit in cor- 
pora ; tum demum ccelestia pariter ac terrena con- 
didisse, ac materialium et animatorum, dextrorum 
ac sinistrorum, levium ac gravium, corum denique 
qus sursum aut deorsum feruntur opiflcem exsti- 


τοῦτο Ἑθδομάδα xaAoücty αὐτὸν, τὴν δὲ μητέρα τὴν C tisse. Septenos quippe celestes orbes fabricasse : 


Ἀχαμὼθ Ὀγδοάδα, ἀποσώζουσαν τὸν ἀριθμὸν τοῦ 
ἀρχεγόνου *, καὶ πρὸ τῆς τοῦ πληρώματος ωγδοά- 
δος. Τοὺς δὲ ἑπτὰ οὐρανοὺς * οὐχ εἶναι νοητούς φασιν. 
Ἁγγέλους δὲ αὐτοὺς ὑποτίθενται, χαὶ τὸν Δη μιουργὸν 
δὲ καὶ αὐτὸν ἄγγελον Θεῷ ἑοιχότα ' ὡς χαὶ τὸν παρά- 
δεισον ὑπὲρ τρίτον οὐρανὸν ὄντα, τέταρτον ἄγγελον 
λέτουσι δυνάµει ὑπάρχειν, καὶ ἀπὸ τούτου τι εἰλη- 
έναι τὸν ᾿Αδὰμ.διατετριῳότα ἓν αὐτῷ. Ταῦτα δὲ 
τὸν Δημιουργὺν φάσχουσιν ἀφ᾽ ἑαυτοῦ μὲν ᾠῆσθαι 
κα-ασχενυάδειν, πεποιηχέναι δ' αὐτὰ τῆς ᾽Αχαμὼθ 
προδαλλούσης οὐρανὺν πεποιηχέναι μὴ εἰδότα τὸν 
οὐρανὸν’ xal ἄνθρωπον πεπλακέναι μὴ εἰδότα τὸν 
ἄνθρωπον" γῆν τε δεδειχέναι μὴ ἐπιστάμενον τὴν 
Tiv. Καὶ ἐπὶ πάντων οὕτως λέγουσιν ἠγνοηχέναι αὐ- 


supra quos Conditorem collocant ; atque ob hanc 
causam Ilebdomadem eum nominant: uti matrem 
Achamothb, Ogdoadem, quo primigenia ac primz de 
pleromate Ogdoadis numerum observent. Orbes il- 
los vero septem spiritales esse memorant, adeoque 
angelos, ut et Conditorem ipsum angeluu Dei gimi- 
lem faciunt ; ac paradisum quoque qui supra tertium 
ccelum eminet, quartum vi quadam esse calum de- 
finiunt, ab eoque nonnibil Adamum, cum apud 
jpsum degeret, accepisse. Caeterum omnia ista Con- 
ditorem putasse vi se propria ac sua perfecisse : cum 
interim Acbamoth universa produceret, ille vero ita 
celum moliretur, ut celum omnino nesciret ; ita 
hominem formaret, ut hominem ignoraret : ignarus- 


*üv* τὰς Ἰδέας ὧν ἐποίει, xai αὐτὴν τὴν Μητέρα. Ὁ que ierre demum, terram nihilominus efficeret ; 


Αὐτὺν δὲ µόνον ᾠῆσθᾶει πάντα εἶναι. Αἰτίαν δ' αὐτῷ 
Tsyovévat τὴν Μητέρα τῆς οἱήσεως ταύτης φάσχου- 
σι, thv οὕτω βουληθεῖσην προαγαγεῖν αὐτὸν, χεφα- 
λὲν μὲν xa ἀρχὴν τῆς ἰδίας αὐσίας, x χύριον δὲ τὴς 
Gre πραγµατείας. Ταύτην δὲ τὴν Μητέρα xai 
Ὀγδοάδα χαλοῦσι, χαὶ Ῥοφίαν, xai Την, xai Ἱερου- 
σαλημ, xai ἅγιον Πνεῦμα, xai Κύριον ἀρσενικῶς, 
Έχειν δὲ τὸν τῆς µεσότητος τόπον αὐτὴν, χαὶ εἶναι 
ὑπεράνω μὲν τοῦ Δημιουργοῦ, ὑποχάτω δὲ, ἡ ἔξω 
τω πληρώματος μέχρι συντελείας. 


'jren. μετ αὐτόν.  *F. τούτου, 


αὐτόν. 


5 γρ. τοὺς ἀρχεγόνους. 


atque hoc pacto in omni rerum genere eorum qua 
faceret Ideas, ipsamque adeo Matrem minime cogno- 
visse; se vero unum complecti omnia persuasum lia- 
buisse. Cujus illi arrogantize causam a. Matre praebi- 
qam fuisse, quae hoc illum modo procreare voluerit, 
ut propriz natura caputac princeps, totiusque domi- 
nus operis exsisteret. Eamdem insuper Matrem et 
Ogdoadem voeant, et Sapientiam, et Terram, et 
Hierusalem, οἱ Spiritum sanetum, et maseulino ge- 
nere Dominum. Cui in media regione stationem at- 
tribuunt, ut Conditore superiorem, sic infra, vel 
extra pleroma ad, mundi flnem usque constitutain. 


.Ε. 


* Τγομ. οὐρανοὺς εἶναι νοητούς. 








XIX. fgitar quandoquidem naturam illam quse A 
materia constat, triplici perturbatione contineri 
asserunt, metu, dolore ac mentis inopia; ex metu 
ac conversione animalia quzeque componunt. Nam 
ex conversione Conditorem genitum ex metu reli- 
quam 187 omnem animalem substantiam existi- 
mant : cujusmodi sunt ratione carentium bestiarum, 
et ferarum atque hominum animae. Propterea cum 
ad spiritalia quedam pernoscenda imbecillior fo- 
ret, solum se esse Deum arbitratum, ac per pro- 
phetas edixisse : Ego Deus, preter me nullus aliws 
est !. Ex reliquo porro perturbationum genere, spi- 
ritualia nequiti:e procreata : indeque et diabolum 
exorium, quem moderatorem mundi faciunt, una 
cum dxmoniis et angelis, czteraque omni spiritali 
nequitize substantia. Verum Conditorem ipsum ani- 
malem Matris filium esse dicunt, moderatorem vero 
mundi quoddam ópus Conditoris. Ac mundi sane 
rectorem qua supra se sint, utpote nequitiz spiri- 
tum, intelligere; Conditorem, quod animalis sit, 
jgnorare defendunt. Quorum etiam Matrem supra 
celum habitare medio quodam loco ; Conditorem 
vero in ipso coelo, nimirum in hebdomade. Mundi 
rectorem denique in hoc inferiore mundo nostro- 
que versari. Jam vero e stupore ac consilii inopia, 
tanquam ex ignobiliore, corporea, ut ante diximus, 
mundi elementa prodiisse. Ita ex attonita mentis 
Statu terram : aquam e lacrymis quas metus er- 
cusserat, aerem ex doloris concretione, ignem de- 
nique omnibus ingeneratum, velut mortem atque 
exitium, perinde atque tribus perturbationibus in- 
sertam ignorantiam docent. 

Ad hxc, absoluta mundi fabrica, luteum hominem 
a Conditore fictum, non ex. sicca illa tamen humo, 
sed ex visum fugiente substantia, cum ex diffusa 
liquidaque materie parte sumpsisset, et in eum 
hominem animalem alterum inspirasset. Huncque 
adeo ipsum illum esse, qui ad imaginem ac simili- 
tudinem sit expressus. Naih ad imaginem eum esse 
factum, qui materia constat, quique ita Dei similis 
sit, ut eamdem cum ipso naturam miniine sortiatur ; 
animalem vero ad similitudinem effictum ; unde 
etiam vitz: spiritum ejus appellari substantiam, quz 
ex spiritali quadam fluxione profecta sit. Postremo 


S8 ΕΡΙΡΗΛΝΗ 


id 


18’. Ἐπεὶ οὖν τὴν ὑλιχὴν οὐσίαν bx τριῶν τα 
θῶν συστῆναι λέγουσι, φόδου τε xal λύπης xat à 
plac, &x μὲν τοῦ φόδου καὶ τῆς ἐπιστροφΏῆς τὰ de 
χιχὰ τὴν σύστασιν εἱληφέναι, ἐκ μὲν τῆς ἔπιστρο 
φῆς τὸν Δημιουργὸν βούλονται τὴν γένεσιν ἐσχηχέ- 
ναι, ἐκ δὲ τοῦ φόδου τὴν λοιπὴν πᾶσαν φυχικτν ὑτό- 
στασιν, ὡς φυχὰς ἁλόγων ζώων, xal θηρίων, καὶ 
ἀνθρώπων. Διὰ τοῦτο ἀτονώτερον αὐτὸν ὑτεάρχοντα 
πρὸς τὸ γινώσχειν τινὰ πνευματιχὰ, αὑτὸν vevopuxz- 
ναι µόνον εἶναι Θεὸν, xai διὰ τῶν προφητῶν εξρτχέ- 
ναι Ἐγὼ θεὸς, ziv ἐμοῦ οὐδείς. Ex δὲ ττς 
λοιπῆς τὰ πνευματιχὰ τῆς πονηρίας διδάσκουσι τε- 
γονέναι' ὅθεν τὸν διάδολον τὴν γένεσιν ἐσχηκένα:, 
ὃν χαὶ χοσµοκράτορα xaAoucd, καὶ τὰ δαιμόνια xai 
τοὺς ἀγγέλους, καὶ πᾶσαν τὴν πνευματιχὴν τῆς 70- 
γηρίας ὑπόστασιν. ᾽Αλλὰ τὸν μὲν Δημιουργὸν υἱὸν * 
τῆς Μητρὸς αὐτῶν Aéyoust* τὸν δὲ χοσμοχράτορα 
κτίσμα τοῦ Δημιουργοῦ. Καὶ τὸν μὲν χοσµοχράτορα 
γινώσχειν τὰ ὑπὲρ αὐτὸν, ὅτι πνεῦμά ἐστι της πο- 
νηρίας * τὸν δὲ Δημιουργὸν ἀγνοεῖν ἅτε doyte X **. ὑπ- 
άρχοντα. Οἰκεῖν δὲ τὴν µητέρα αὐτῶν εἰς τὸν ὑπερ- 
ουράνιον τόπον, τουτέστιν ἐν τῇ µεσότητι. | Tov 
Δημιουργὸν δὲ εἰς τὸν ὑπερουράνιον * (80), τουτέστιν 
ἐν τῇ ἑδδομάδι ' «by δὲ παντοχράτορα * ἐν τῷ xaü' 
ἡμᾶς κὀσμφ. Ἐκ 6b τῆς ἐχπλήξεως xai της ἁμτ- 
χανίας, ὡς Ex τοῦ ἀσημοτέρου τὰ σωματιχὰ, χαθὼς 
προείπαµεν, τοῦ χόσµου στοιχεῖα γεγονέναι, την μὲν» 
xatà τῆς ἐχπλήξεως στάσιν, ὕδωρ δὲ χατὰ τὴν τοῦ 
φόδου (τῶν δαχρύων) κχίνησιν, ἀέρα τε χατὰ «kv 
λύπης πῆΏξιν. Τὸ δὲ πῦὂρ ἅπασιν absol; ἐχπεφυχένα: 
θάνατον xaX φθορὰν, ὡς xa τὴν ἄγνοιαν τοῖς τρισὶ 
πάθεσιν ἐγχεχρύφθαι διδάσκουσι. —— 

Δημιουργήσαντα 5h τὸν χόσμον πεποιηχέναι xal 
toy ἄνθρωπον τὸν χοϊχόν οὐχ ἀπὸ ταύτης δὲ τῆς 
ξηρᾶς γῆς, ἀλλ᾽ ἀπὸ τῆς ἁοράτου οὐσίας, ἀπὸ τοῦ 
χεχυµένου xai ῥευστοῦ τῆς ὕΌλης λαδόντα, xal εἰς 
τοῦτον ἐμφυσῆσαι τὸν ψυχιχὸν διορίσοντα:. Καὶ τοῦ- 
τον εἶναι τὸν χατ εἰκόνα xal ὁμοίωσιν γεγονότα᾿ 
χατ᾽ εἰχόνα μὲν τὸν ὑλιχὸν ὑπάρχειν, παραπλήσιον 
μὲν, ἆλλ᾽ οὐχ ὁμοούσιον τῷ θεῷ' xa0' ὁμοίωσιν 6E 
τὸν ψΨυχικόν * ὅθεν xal πνεῦμα ζωῆς τὴν οὐσίαν ab- 
τοῦ εἱρῆσθαι, ἐκ πνευματικῖς ἀποῤῥοίας οὖσαν. 
Ὕστερον 65 περιτεθεῖσθαι λέγουσιν αὐτῷ τὸν δερμά- 
τινον χιτῶνα. Τοῦτο δὲ τὸ αἱσθητὸν σαρχίον εἴναι 


pelliceam illi tunicam, hoc est carnem illam quam D λέγουσι. Τὸ δὲ χύηµα τῆς Μητρὸς αὐτῆς τῆς "Aya- 


cernimus, esse circumdatam. Quod vero ad Matris 
Achamoth fetum alium pertinet, quem ex angelo- 
rum Salvatoris comitum contemplatione peperit, 
estque spiritalis, atque ejusdem cum Matre naturz, 
188 etiam hunc ignotum fuisse Conditori putant, 
ac clam ipso nesciente in eumdem demissum, ut 
per hunc in profectam ab eo animam corpusque, 
quod cum materia concretum est, satum, ab iisdem- 
que velut utero gestatum atque auctum, ad id quod 
perfectum est recipiendum idoneum redderetur. 
lgitur admirabili quadam, aiunt, providentia factum 


ιχὸν υἱόν. 
όγου. 


! 194. σινι, 9. * Hr. 


ν 
ei lel. δαχρύων! Ir. sádic ' F. "Av8puro;. 


1 ἅτε φυχιχόν ? ? F. ἐπουράνιον. 


μῶθ, ὃ χατὰ τὴν θεωρἰαν τῶν περὶ τὸν Σωτῆρα àr- 
γέλων ἀπεχύησεν, ὁμοούσιον ὑπάρχην τῃ Μητρὶ 
πνευματιχὸν, xal αὐτὸν ἠγνοηχέναι τὸν Δημιουργὸν 
λέγουσι, xaX λεληθότως κατατεθεῖσθαι εἰς αὐτὸν, ui 
εἰδότος αὐτοῦ, ἵνα δι αὐτοῦ εἰς τὴν ἀπ᾿ αὐτοῦ qu- 
yl» σπαρὲν, καὶ εἰς τὸ ὑλιχὸν τοῦτο σῶμα χνοφορτ- 
θὲν ἐν τούτοις xai αὐξηθὲν, ἔτοιμον γένηται εἰς 
ὑποδοχὴν, τοῦ τελείου. Ἔλαθεν οὖν , ὣς φασι, τὸν 
Δημιουργὸν ὁ συγχατασπαρεὶς τῷ ἐμφυσήματι αὐ- 
τοῦ ὑπὸ τῆς Σοφίας πνευματικὸς ἀνθρώπων ' àp- 
ῥήτῳ προνοίᾳ *. Ὡς Υὰρ τὴν μητέρα ἠγνοηχέναι, 


* ]r. χοσµοχράτορα. 3 FK. γῆν μέν, 


* |ren. δυνάμει χαὶ προνοίχ. 


(Δ΄) Tór Δημιουργὸν δὲ εἰς τὸν ὑπερουράνιον. Corr. ἐπονράν:ον. 


9D 


ADVERSUS IHLERESES LIB. 1. TOM. Il. — H/ERES. XXXI. 


514 


οὕτω καὶ «b σπέρµα αὐτῆς, 0 δὴ xal αὐτὸ "Exxr- A est, spiritalis ut hoino Conditorem lateret, eum una 


σ/αν«εῖναι λέγουσιν, ἀντίτυπον τῆς ἄνω "ExxXnatag. 
Καὶ τότε εἶναι τὸν by αὑτοῖς ἀξιοῦσιν !, ὥστε ἔχειν 
αὐτοὺς την μὲν ψυχὴν ἀπὸ τοῦ Δημιουργοῦ, τὸ δὲ 
σῶύμα ἂπλ τοῦ χοὺς, καὶ τὸ σαρχιχὸν ἀπὸ τῆς ὕλης, 
c» Ek πνευματιχὸν ἄνθρωπον ἀπὺ τῆς μητρὸς τῆς 
Ἀχαμώθ. 


Κ΄. Τριῶν οὖν ὄντων, τὸ μὲν ὑλιχὸν, ὃ xo ἀρι- 
στερὸν χαλοῦσι, χατὰ ἀνάγχην ἀπόλλυσθαι λέγουσιν, 
ἅτε µτδεμίαν ἐπιδείξασθαι * πνοὴν ἀφθαρσίας ὃν- 
νάµμενον” τὸ δὲ φυχιχὸν, ὃ χαὶ δεξιὸν προσαγορεύ- 
εωσιν, ἅτε μέσον ὃν τοῦ τε πνευματικοῦ xa ὑλικοῦ, 
ἐχεῖσε κωρεῖν, ὅπου ἂν καὶ την πρόσχλισιν ποιῄση- 
τα." τὸ δὲ πνευματιχὸν ἐχπεπέμφθαι, ὅπως ἐνθάδε 
τῷ Φυχικῷ συζυγὲν μορφωθῇ, συμπαιδευθὲν αὑτῷ 
ἐν tfj ἀναστροφῃ. Καὶ τοῦτ' εἶναι λέγουσι τὸ ἅλας, 
χαὶ τὸ φῶς τοῦ χόσµου. Ἔδει γὰρ τῶν ψυχιχῶν 3, 
xal αἰἱσθητῶν παιδευµάτων. Δι) ὧν καὶ χόσμον xaz- 
ἐσχευάσθαι λέγουσι, xal τὸν Σωτῆρα δὲ ἐπὶ τοῦτο 
παραγεγονέναι τὸ duytxóv , ἐπεὶ xal αὐτεξούσιόν 
ἐστιν, ὅπως αὐτὸ αώσῃ. "Qv γὰρ Ίμελλε σώζειν, τὰς 
ἀπαρχὰς αὐτῶν εἱληφέναι φάσχουσιν, ἀπὸ μὲν τῆς 
Ἀχαμὼθ τὸ πνευματιχὸν, ἀπὺ δὲ τοῦ Δημιουργοῦ 
ἐνδεδύσθαι τὸν ψυχιχὸν Χριστὸν, ἀπὸ δὲ τῆς olxovo- 
μίας.περιτεθεῖσθαι σῶμα Ψψυχικἣν ἔχον οὐσίαν, χατ- 
εσχευαασµένον δὲ ἁῤῥήτῳ τέχνῃ, πρὸς τὸ χαὶ ἀόρα- 
τον, xa ἀφηλάφητον *", xal παθητὸν γεγενῆσθαι. 
Καὶ ὑλωὼὸν δὲ οὐδ' ὁτιοῦν εἱληφέναι λέγουσιν αὐτόν * 
μὴ γὰρ εἶναι τὴν Όλην δεχτιχην σωτηρίας. Τὴν δὲ 
συντέλειαν ἔσεσθαι, ὅταν μορφωθῇ xal τελειωθῇ 
γνώσει πᾶν τὸ πνευματικὸν, τουτέστιν οἱ πνευµατι- 
xo. ἄνθρωποι, οἱ τὴν τελείαν γνῶσιν ἔχοντες περὶ 
θεοῦ xaX τῆς ᾽Αχαμώθ. Μεμυημµένους δὲ μυστήρια 
εἶναι τούτους * ὑποτίθενται. Ἐπαιδεύθησαν γὰρ τὰ 
Ψυχιχὰ οἱ Ψυχιχοὶ ἄνθρωποι, οἱ δι ἔργων χαὶ πί- 

στεως ψιλῆς βεθαιούμενοι, καὶ μὴ τὴν τελείαν γνῶ- 

σιν ἔχοντες. Εΐναι δὲ τούτους ἀπὸ τῆς Ἐκκλησίας 
ἡμᾶς λέχουσι; δι χαὶ ἡμῖν μὲν ἀναγχαῖον εἶναι τὴν 
ἀγαθὴν πρᾶξιν ἀποφαίνονται' ἄλλως γὰρ ἀδύνατον 
σωθΏναι" αὐτοὺς δὲ μὴ διὰ πράξεως, ἀλλὰ' διὰ τὸ 
φύσει πνευματικοὺς εἶναι, πάντη τε χαὶ πάντως σω- 
θήσεσθαι δογµατίζουσιν, Ὡς γὰρ xb χοϊχὸν ἀδύνατον 


per ejus afflatum a Sapientia eonsereretur. Ut enim 
ignota illi Mater fuit, sic etiam fetus illius, quam 
Ecclesiam vocant, Ecclesie alterius ac coelestis 
iaginem expressam. Atque hunc ipsum hominem 
illum esse censent qui in ipsis exsistat : adeo ut 
animam Conditori, corpus humo, carnem materi, 
spiritalem hominem Matri Achamoj acceptum re- 
ferant. 

XX. Ex iis tribus, quod materia constat, sini» 
strumque vocatur períre necessario praedicant, ut- 
pote quod ne minimum quidem immortalitatis af- 
flatum possit recipere ; animale vero, sive dextrum, 
quod medium inter spiritale ac materia praedituio 
interjacet, illuc quo suopte nutu propenderit pro- 


D ficisci. Quod autem spiritale sit idcirco mitti, ut 


hic cum animali copulatum, cum eoque in vivendi 
ratione pariter eruditum fingi formarique possit. 
Atque bunc demum salem illum, ac mundi lucem 
esse dictilànt : de quibus Evangelia loquuntur ', 
etenim animale externa sensuum disciplina opus 
habuit. Quam ob causam et mundum fabricatum 
esse contendunt : atque ad animale istud, quando- 
quidem libertate prreditum est, quo ei salutem af- 
ferret, Salvatorem esse delapsum. Nam eorum quae 
servare decreverat, omnium in sese ferunt illum 
habuisse primitias : puta ab Achamoth spiritum ; 
animalem a Conditore Christum : ac functionis sue 
administranda gratia corpus animali natura con- 
stans induisse, et quidem incredibili quadam arte 
sic elaboratum, ut videri, contreetari patique pos- 
set. Quare nihil eidem cum materia fuisse com- 
mune: quippe cum materia consequendz saluti 
nequaquam idonea sit. Preterea tum rerum omnium 
finern atque exitum flore, cum quidquid spiritale 
est, id est spiritales hoinines, qui perfectam de Deo- 
scientiam habent, et ab Achamoth mysteriis initiati 
sunt. Cujusmodi se esee ipsos asserunt. 389 Et- 
enim animales homines animali quadam disciplina 
institutos esse, qui quidem operibus ac simplici fide 
stabiliuntur, neque perfectam scientiam adepti 
sunt. Ejusmodi nos esse, qui in Ecclesie grege nu- 
meramur; ideoque recte factis opus esse nobis 
przdicant, neque aliter posse nos salutem obtinere ; 


σωτηρίας μετασχεῖν οὗ Ὑὰρ εἶναι λέγουσιν αὐτοὶ py se vero non ullius actionis beneliciu, sed quod na- 


ó:x:ixby αὐτῆς ' οὕτως πάλιν τὸ πνευματιχὸν θέλου- 
σιν οἱ αὐτοὶ * εἶναι ἀδύνατον φθορὰν χαταδέξασθαι, 
χᾶν ὁποίαις συγχαταγένωνται πράξεσι.. Ὃν γὰρ 
τρόπον χρυσὺς ἓν βορθόρῳ κατατεθεὶς οὐχ ἀποθάλλει 
thy χαλλονὴν αὐτοῦ, ἀλλὰ τὴν ἰδίαν φύσιν διαφυλάτ- 
τει, τοῦ Ρορθόρου μηδὲν ἁδικῆσαι δυναµένου τὸν 
χρυσόν. οὕτω δὲ xaX αὐτοὺς λέγουσι, xXv by ποίαις 
ὑλικαῖς ποάςεσι χαταχένωνται, μηδὲν αὐτοὺς παρα- 
θλάπτεσθαι, μηδὲ ἀποθάλλειν τὴν πνευματιχὴν ὑπό- 
στασιν. 


tura spiritales sint, omnino salutis compotes fore 
confidunt. Nam uti, quod terrenum est, servari 
nullo modo potest, neque natura ad id idoneum 
est ; sic contra quod est spiritale, cujusmodi se esse 
volunt, utcunque sese gesserit, corrumpi nequaquam 
posse, Αι quemadmodum aurum in cenum abje- 
ctum pulchritudinem non amitlit, sed citra ullam 
decoris injuriam maturam retinel ; ita semetipsos| 
asserunt, tainetsi quibusvis in actionibus, adeoque 
concretis cum materia, versentur, nullum ex eo de- 


timentum capere, neque spiritalem substantiam posse perdere, 


'iren. xal τοῦτον εἶναι τὸν ἐν αὐτοῖς ἄνθρωπον. "Iren. ἐπιδέξασθαι. ? Tren. τῷ ψυχιχῷ,θί mox. διό, 


lren. ὁρατὸν, 


Ἶρισιν αὐτοί. ' Matt. v, 10. 


λαφητόν. * ren. ὑπὸ τῆς ἸΑχαμ. puspon. τὰ po. ἑαντοὺς δὲ τούτ. * τει. ὃ θέ- 





δι» 


S. EPIPHANII 


δα: 


XXI. Quocirca qui iuter illos perfectissimi cen- A ΚΑ’. Aib. 85 xal τὰ ἀπειρημεῖα πάντα ἀδεῶς ο 


aentur, illicita omnia, legibusque vetita licenter 
.perpetrant, de quibus Lilterze saerz testantur ; qui 
ejusinodi conmittant, ab hzreditate regni coelestis 
excidere *. Igitur et quie idolis immolata sunt nullo 
discrimine comedunt, nihilqueex ea re contagionis ad 
sese derivari putant; el ad omnia gentilium festa, 
quai ad idolorum cultum instituta sunt, prins om- 
nium accurrunt : ut neque ab eorum, qui cum be- 
stiis depugnant, aut gladiatorum f«dis iliis, ac Deo 
pariter atque hominibus exsecrandis parricidiique 
plenis spectaculis quidam illorum abstineant. Alii 
dum in voluptatibus corporis ac libidinibus assidue 
volutantur , carnalia se carnalibus, ac spiritalibus 
spiritalia reddere, profitentur. Quamobrem non- 
nulli clam stupra cum mulierculis disciplina hujus 
su: alumnis exercent, id quod plerzque olim ab 
illis deceptze, ac postremo ad Ecclesiam Dei reverse 
inter alios errores persaepe confessz sunt. Sunt et 
qui pudore omni posito, quascunque mulieres ad- 
anarint, palam a viris abductas pro legitimis uxo- 
ribus habent. Sed alii, qui se principio sororum 
illas 190 loco honestius habere simulaverant pau- 
latim detecti sunt, ac pregnans denique soror ex 
contubernio fratris inventa, Diei non potest quam 
impia ac detestanda alia flagitia committant ; qu: 
dum faciunt, nos scilicet, qui prz Dei timore ne 
cogitatione vel sermone quidem scelus ullum ad- 
mittere studemus , tanquam idiotas atque imperitos 
derklent, se vero mirifice praedicant, ac perfectos 
homines , electamque stirpem nominant. Nos enini 
velut mutuo gratiam ad usum accipere, eaque 
propterea spoliandos affirmant ; sibi velut peculia- 


τελειότατοι πράττουσιν αὐτῶν, περὶ ὧν ai Ε ραςραὶ 
διαθεθαιοῦνται, τοὺς ποιοῦντας αὐτὰ βασιλείαν 8:01 


μὴ κληρονομήσει». Καὶ γὰρ εἰδωλόθυτα διαρόρως | 
ἐσθίουσι, μηδὲ μολύνεσθαι ὑπ αὐτῶν ἠγούμενοι: xai 
ἐπὶ πᾶσαν ἑορτάσιμον τῶν ἐθνῶν τέἐρφιν εἷς τιµτν 
τῶν εἰδώλων γινοµένην πρῶτοι συνίασιν, ὡς μτδὲ τῖς 
παρὰ θεῷ xal ἀνθρώποις μεμισηµένης τῆς τῶν ϐτ- 
ριομάχων χαὶ μονομαχίας ἀνδροφόνου θέας ἀττιέχεσθαι 
ἑνίους αὐτῶν. Οἱ δὲ καὶ ταῖς τῆς σαρχὸς ἡδοναξς κα- 
ταχόρως δουλεύοντες τὰ σαρχιχὰ τοῖς σαρχικοῖς, xat 
τὰ πνευματικὰ τοῖς πνευματιχοῖς ἀποδίδοσθαι }έ- 
γουσι. Καὶ οἱ μὲν αὐτῶν λάθρα τὰς διδασχοµένας ὑτς 
αὐτῶν τὴν διδαχὴν ταύτην γυναῖχας διαθεέρουσιν, 
ὡς πολλάκις ὑπὸ ἑνίων αὐτῶν ἐξαπατηθεῖσαι, ἔτειτα 


D ἐπιστρέψασαι γυναῖχες εἰς τὴν Ἐχχλησίαν τοῦ 8205 


σὺν τῇ λοιπῇ πλάνῃ, καὶ τοῦτο ἐξωμολογήσαντο. Οἱ 
δὲ καὶ κατὰ τὸ φανερὸν ἀπερυθριάσαντες ὧν ἂν ἐρα- 
σθῶσι γυναιχῶν, ταύτας ἀπ᾿ ἀνδρῶν ἀποσπάσαντες, 
ἰδίας γαμετὰς Ἠγήσαντο. "Αλλοι δὲ ab πάλιν, σεμνῶς 
χατ᾽ ἀρχὰς ὡς μετὰ ἀδελφῶν προσποιούµενοι σωνο:- 
χεῖν, προϊόντος τοῦ χρόνου Ἰλέγχθησαν, ἐγχύμονος 
τῆς ἁδελφῆς ὑπὸ τοῦ ἀδελφοῦ γενηθείσης. Καὶ ἄλλα 
δὲ πολλά μυσαρὰ χαὶ ἄθεα πράσσοντε, ἡμῶν μὲν 
διὰ τὸν φύδον τοῦ Θεοῦ φυλασσομένων καὶ μέχρις 
Evvofac χαὶ λόγου ἁμαρτεῖν χατατρἑἐχουσιν, ὡς ἔδιω- 
τῶν, καὶ μηδὲν ἐπισταμένων, ἑαυτοὺς ὃξ ὑπερ- 
υψοῦσι, τελείους ἀποκαλοῦντες, xal σπἑρµατα ἔκλο- 
γῆς. Ἡμᾶς μὲν γὰρ ἐν χρήσει τὴν χάριν λαμθάνεν 
λέγουσι' διὸ καὶ ἀφαιρεθήσεσθαι αὑτΏης: αὐτοὺς δὲ 
ἰδιόχτητον ἄνωθεν ἀπὸ τῆς ἀῤῥήτου χαὶ ἀνονομά στου 
συςυγίας συγκατελτλυθνῖαν ἔχειν «hv χάριν’ χαὶ διά 
τοῦτο προστεθΊσεσθαι αὑτοῖς. 


rem accidisse possessionem, qu:e de celesti conjugio, quod neque verhis exprimi, neque nominari 
potest, una in sedescenderit; ideo novam etiam ad eam quam habent accessionem futuran. 


Interesse igitur sua plurimum, ut quacunque ra- 
tione possunt conjugii mysterium illud exerceant, 
idque ipsuin stolidis hominibus his fere verbis per- 
suadent. Quicunque cum in mundo esset mulierem 
non amaverit, ul eam ad amorem suum pelliceret, 
a veritate alienus est, nec ad eam perveniet. Sed 
quisquis ortus e mundo muliebri non est amore 
eorreptus, ne ipse quidem ad veritatem perveniet, 
quod non mulieris cupiditate flagraverit. Nos itaque 
quos animales nominant, esseque de mundo sta- 
tuunt, temperantia, et honestis actionibus ixdi. 
gere, quibus mediocrem ad regionem efferamur, 
cum ipsimet, utpote spiritales ac perfecti, nihil ho- 
rum requirant. Non enim actionem ad pleroma 
provehere, sed semen ipsum , quod illinc tenerum 
ac velut infans demissum, hic apud nos absolutum 
redditur. Atque ubi semen omne perfectum fuerit, 
tum ipsorum Matrem Achamoth ex media illa sede 
transferri, et intra pleroma recipi oportere : nec 
non el sponsum suum recuperare, Salvatorem illum, 
quia ab umversis in lucem est editus : ut Salvatoris, 
et Sapientis Achamoth conjugium instituatur. Id- 


Διὸ xai Ex παντὸς τρόπου δεῖν αὐτοὺς ἀεὶ τὸ τος 
συςυγίας μελετᾷν µυστήριον’ καὶ τοῦτο πείθουσι τοὺς 
ἀνοήτους αὐταῖς λέξεσι λέγοντες οὕτως' "Og ἂν ἐν 
χόσµωῳ γενόμενος γυναῖχα οὐκ ἐφίλησεν, ὥστε αὖὐττν 
κρατηθῆναι, οὐκ ἔστιν ἐξ ἁληθείας, καὶ οὗ χωρίσει 
εἰς ἀλήθειαν. Ὁ δὲ ἀπὸ χόσµου γενόμενος *, pt xpa- 
τηθεὶς γυναιχὶ, οὗ χωρίσει εἰς ἀλίθειαν, διὰ τὸ μὴ 
ἐν ἐπιθυμίᾳ κρατηθήναυ γυναιχός. Διὰ τοῦτο οὖν 
ἡμᾶς χαλοὺς Ψψυχιχκοὺς * ὀνομάξοενσι, xaX Ex κόσμου 


D εἶναι λέγουσι, καὶ ἀναγχαίαν ἡμῖν τὴν ἐγκράτειαν 


xaX ἀγαθὴν πρᾶξιν, ἵνα δι’ αὐτῆς ἔλθωμεν εἰς τὸν rc 
µεσότητος τόπον, αὐτοῖς δὲ πνευματιχοῖς τε xal τε- 
λείοις χαλουµένοις μηδαμῶς. Οὐ γὰρ πρᾶςις εἰς πλῆ- 
popa εἰσάγει, ἀλλὰ τὸ σπέρμα vb ἐκεῖθεν νῄτιον 
ἐχπεμπόμενον, ἑνθάδε τελειούμενον. "Όταν δὲ πᾶν 
τὸ σπέρµα τελειωθῆ, τὴν μὲν ᾽Αχαμὼθ τὴν Μητέρα 
αὐτῶν μεταθῆναι τοῦ τῆς µεσότητος τόπου λέγουσι, 
χαὶ ἑντὸς πληρώματος εἰσελθεῖν, xal ἁπολαθεῖν τὸν 
νυμφίον αὐτῆς τὸν Σωτήρα, τὸν Ey, πάντων γεγονότα" 
ἵνα συκυγία Υένηται τοῦ ΣωτΏρος καὶ τῆς Σοφίας τῆς 
"Ἁχαμώθ. Καὶ τοῦτο εἶναι νυμφίον xaX νύμφτν, νυµ- 
φῶνα δὲ τὸ πᾶν πλήρωμα. Teo; δὲ πνευματικοὺφι 


* Rom. 1, 92, 3 lren. ἁδιαφόρως. 3 yp. ἀπὸ χόσµου ὤν. * Iren. ἡμῖν οὓς Φυχ 


5877 ADVERSUS H/ERESES LIB. ]. TOM. 1l. — ILERES. XXXI. 518 
ἀτοδυσαμένους τὰς φυχὰς xal πνεύματα νοερὰ γε- A que adeo sacris in. Litteris sponsum ac sponsam 


νοµένους, ἀκρατήτως xal ἀοράτως ἑἐντὸς TOrpupa- 
τος εἰσελθόντας, νύμφας ἀποδοθέσεσθαι τοῖς περὶ τὸν 
Σωτηρα ἀγγέλοις. Τὸν δὲ Δημιουργὸν μεταθῆναι xal 
αὐτὸν εἰς τὸν τῆς Μητρὺς Σοφίας τόπον, τουτἑστιν 
ἐν τῇ µεσότητι. Τάς τε τῶν δικαίων ψυχὰς ἀναπαύ- 

σεσθαι χαὶ αὐτὰς ἓν τῷ τῆς µεσότητος τόπῳ’ μηδὲν 
Tip φυχικὸν ἐντὸς πληρώματος χωρεῖν. 


diamque regionem  occupaturum 191 existimant. 


significare , thalamumque pleroma ipsum esse. At 
spiritales homines , postquam animas exuerint , et 
ad spirituum , purarumque inentium conditionem 
evaserint, ac nullo detinente, nec aspectabiles in 
pleroma penetraverint Salvatoris comitibus angelis 
collocari. Quod ad Condilorein spectat, eum quo- 
que Sapientie Matris in locum successurum , ne- 
Eodemque loco justorum animas otio ac quiete 


P tituras esse, quod ad pleroma nihil animale perveniat. 


KB'. Τούτων δὲ γενοµένων οὕτως, τὸ ἐμφωλεῦον τῷ 
χόσμῳ πΌρ, ἐχλάμψαν xal ἐξαφθξν, xaX κατεργασά- 
μενον πᾶσαν ὕλην, συναναλωθήσεσθαι αὐτῇ, xat siq 
τὸ yr xév^ εἶναι χωρήσειν διδάσχουσι. Τὸν δὲ Δημιουρ- 
Y» μτδὲν τούτων ἐγνωχέναι à: ποφαίνονται πρὸ τῆς 

79) ΣωτΏρος παρουσίας. Εἱσὶ δὲ οἱ λέγοντες προθα- 
λέσθα: αὐτὸν xal Χριστὸν υἱὸν ἴδιον, ἀλλά (καὶ) φυ- 
χιχόν. Περὶ τούτου διὰ τῶν ! προφητῶν λελαληχέ- 
vit εἶναι δὲ τοῦτον τὸν διὰ Μαρίας διοδεύσαντα, xa- 
θάπερ ὕδωρ διὰ σωλῆνος ὁδεύει, χαὶ εἰς τοῦτον ἐπὶ 
του ῥαττίσματος κατελθεῖν ἐχεῖνον τὸν ἀπὸ τοῦ πλη- 
Ρώματος Ex πάντων Σωτήρα iv εἴδδι περιστερᾶς. 
Γεγονέναι δὲ ἐν αὐτῷ καὶ τὸ αὑτὸ τῆς ᾿Αχαμὼθ σπἑρ- 
pa πνευµατιχόν. Τὸν οὖν Κύριον ἡμῶν ἐκ τεσσάρων 
εούὐτων σύνθετον γεγονέναι φάσκουσιν, ἀποσώζοντα 
τὸν τύπον τῆς ἀρχεγόνου xal πρώτης τετρακτύος, Éx 

€ τοῦ πνευματικοῦ, ὃ ἣν ἀπὸ τῆς ᾿Αχαμὼθ, χαὶ ἐχ 
το φυχεχοῦ, ὃ ἣν ἀπὸ τοῦ Δημιουργοῦ, xat Ex τῆς 
οἰχονομίας, à fiv κατεσχευασμένον ἀῤῥήτῳ τέχνη, xal 


XXII. His peractis, ignem illum, qui in mundi 
latebris delitescit, erupturum ac conflagraturuim 
esse, donec omni consumpta materia, cum eadem 
εἰ ipse consumptus, atque in nihilum redactus fue- 
rit. Quorum omnium nihil ante Salvatoris adven- 
tim Conditori fuisse eognitum. Nec desunt, quibus 
placeat, etiam ab illo peculiarein filium Christum, 
sed animalem, productum, de quo per prophetas 
locutus sit. Ilunc illum esse qui sic tanquam aqua 
per fistulas, 3tà per Mariam transierit; in eumque 
postea, cum baptizaretur, sub columba deszendisse 
specie alterum illum de pleramate Salvatorem ex 
omnibus conflatum : imo etiam et eidem Achaimotlis 
spiritale semen insitum fuisse. Unde.quatuor ex 
illis compositum esse Dominum asseverant, ut pri- 
mariz illius ac primigenix: Tetradis similitudinem 
exprimeret : nimirum e spiritali, quod ab ÁAcha- 
mothe derivatum est, ex animali, quod a Condi- 
lore, ex incarnatione , quod inexplicabili quodam 


ἐχ τοῦ Σωτῆρος, ὃ jv χατελθοῦσα εἰς αὐτὸν περιστερά. (, €5t arlificio contextum : ac demum eSalvatore, uoc 


Καὶ τοῦτο * piv ἁπαθῃ διαμεμενηχέναι’ οὐ γὰρ Ev- 
εξέχετο παθεῖν αὐτὸν ἀχράτητον xaY ἀόρατον ὑπιάρ- 
χοντα. Καὶ διὰ τοῦτο Ἴρθαι προσαγοµένου αὐτοῦ τῷ 
Πιλάτῳ, τὸ εἰς αὐτὸν κατατεθὲν Πνεῦμα Χριστοῦ. 
'AXA' οὐδὲ τὸ ἀπὸ τῆς Μητρὸς σπέρµα πεπονθέναι 
Ἰέγουσιν ἀπαθὲς γὰρ xal αὐτὸ τὸ πνευματικχὸν, xal 
αὐτῷ τῷ Δημιουργῷ. Ἔπαθε δὲ λοιπὺν κατ’ αὐτοὺς 
ὁ ψυχιχὸς Χριστὸς, χαὶ ὁ £x τῆς οἰχονομίας χατ- 
ἐσχεωασµένος μνστηριωδῶς, ἵν ἐπιδείξῃ αὐτοῦ * ἡ 
Κήττρ τὸν τύπον τοῦ ἄνω Χριστοῦ, ἑκείνου τοῦ ἐπ- 
εχταθέντος τῷ Σταυρῷ, xa µορφώσαντος τὴν Άχα- 
μὺθ µόρσωσιν τὴν κατ οὐσίαν' πάντα γὰρ ταῦτα 
εὗπους ἐχείνων εἶναι λέγωσι. Τὰς δὲ ἑσχηχυίας τὸ 
στέρµα τῆς ᾿Αχαμὼθ ψυχὰς ἀμείνους λέγουσι γεγο- 
Ἰένα. τῶν λοιπῶν' διὸ xal πλεῖον τῶν ἄλλων ἠγαπῆ- 
σθαι ὑπὸ τοῦ Δημιουργοῦ, μὴ εἰδότος τὴν αἰτίαν, 
ἀλλὰ παρ᾽ αὐτοῦ λογιζοµένου εἶναι τοιαύτας. 


Δι χαὶ εἰς προφήτας, qaot, ἕτασσεν αὐτοὺς, xal 
ipsis, καὶ βασιλεῖς' xai πολλὰ ὑπὸ * τοῦ σπέρµατος 
τούτου εἰρῆσθαι διὰ τῶν προφητῶν ἐξηγοῦνται, ἅτε 
ὑγτλοτέρας φύσεως ὑπαρχούσας δ. Πολλά δὲ xal τὴν 
Μττέρα περὶ τῶν ἀνωτέρω εἰρηκέναι λέγουσιν, ἀλλὰ 
χαὶ διὰ τούτου xaX τῶν ὑπὸ τούτου γενοµένων φυχῶν. 
Καὶ λοιπὸν τέµνουσι τὰς προφητείας, τὸ μέν τι ἀπὸ 
της Μττρὸς εἰρῆσθαι θέλοντες, τὸ δέ τι ἀπὸ τοῦ σπἐρ- 


est columba illa de collo delapsa. Atque huuc qui- 
dem patibilem nunquam fuisse, quoniam pati omni- 
no nequeat, quod neque contineri , neque oculis 
usurpari possit. Proindeque cum ad Pilatum per- 
ductus est, demissum in eum Christi Spiritum evo- 
lasse. Sed neque maternum illud semen quidquam 
esse perpessum : quod nihilo magis patibile sit, 
utpote spiritale, nec vel ipsi Conditori quidem aspe- 
ctabile. ltestat igitur ut illorum opinione animalis 
ille Christus sit passus, itideique et alter qui ex 
incarnatione conflatus est. Quod non sine myste- 
rio perfectum est, ut summi illius Christi per eum. 
Mater imaginem exhiberet, qui in Cruce distentug 
Achamothem substantie informatione perpolivit : 


D hzc enim omnia superiorum illorum figuram con- 


tinere. Que vero anim Achamothis semine sint 
aspers, eas Czlerís esse meliores, atque inipen- 
sius a Conditore diligi : qui ejus tamen rei causam 
non intelligens ex sese illas ejusmodi esse putet. 

Quamobrem prophetasex iis, vel sacerdotes, 199 
vel reges instituit ; ac pleraque a prophetis pro-. 
nuntiata de isto semine interpretantur, quasi illo- 
rum animae nature cujusdam sublimioris exstite- 
rint. Quin etiam de coelestibus multa disputasse 
Matrem, deque animis quos vel ille, vel qui ab ilio 
oriundi sunt produxerunt. Unde e& prophetarum 
vaucinia ita parliuntur, quaedam ut effata Matris 


! F. τούτευ δέ. * F. τοῦτου, 3 jren. δι αὐτοῦ. 3 Cor. ὑπέρ. " ]ren. ὑπάρχοντος 


519 


S. FPITHANII 


529 


esse velint, alia ab semine, alia a Conditore pro- A µατος, τὸ δέ τι ἀπὸ τοῦ Δημιουργοῦ. Ἀλλὰ καὶ τὸν 


fecta. Ipsum etiam Jesum partim a Salvatore tra- 
dita, parti a Matre; partim denique a Conditore 
dixisse, id quod in sequentibus ostendemus. Con- 
ditorem vero eorutu qui supra se erant ignarum, 
iis sane qu:& commemoravimus fuisse commotum , 
sed eadem contempsisse nihilominus, et alias aliam 
esse causam, existimasse, sive prophetico afflatu 
preditum Spiritum, quod proprio quodam motu 
cietur; sive hominem, sive deteriorum complexio- 
nen. In eaque tandiu ignoratione versatum, quoad 
Dominus advenerit. Simul enim ac Salvator acces- 
sit, abeo cuncta didicisse putant, et ad eum liben- 
ter cum omnibus suis copiis transisse; eumque il- 
jum esse centurionem , qui in Evangelio ita Salva- 
torem alloquitur : Nam et egoin mea potestate lia- 
beo milites, et servos, et quodcunque imperavero 
perficiunt'. Addunt mundi illuin procurationi ad 
idoneum usque tempus przfuturum, prosertim ob 
Ecclesi: administrationem, ejusque pramii cogni- 
tionem, quod eidem est constitutum, nimirum ut 
ad Matris sedem evehatur. 

XXIII. tlominum porro tria genera statuuntur, 
spiritale, terrenum, animale, quae in Caino, Abele 
ac Setho cernuntur. À quibus totidem naturz non 
jam in singulis, sed per genera propagatze sunt. Ex 
iis terrenum corruptione dissolvi ; animale vero, 
sise potioribus dediderit, mediocri in regione con- 
quiescere , sin deteriora eligat, ad similia trans- 
ferri. Spiritalia denique quz: quidem Achamoth 
conseverit, ex illo tempore in hodiernum usque pia- 
rum animarum discipline commissa et educata , 
quod adhuc infantia missa sint; postea ubi per- 
fectionem adepta fuerint, Salvatoris angelis ma- 
trimonio collocari, cum interim animx 193 ipse 
cum Conditore necessario medio in loco sese con- 
tineant. Praeterea animas iterum hoc modo divi- 
dunt. Quasdam enim natura bonas, alias natura 
malas esse. Bonas ejusinodi esse, qux ad exci- 
piendum semen idonee sint: quod mal» nullo 
modo possunt percipere. 

XXIV. Hac est illorum doctrina, quam neque 
prophetz? pradiearunt, neque Dominus tradidit, nec 
apostoli reliquerunt. Qua quidem "minime scripta 
ex auditione sic arrepta , ut quod in proverbio est, 
Funem ez arena texere conentur ; plus se cseteris de 
universorum natura scire gloriantur. Ad ea vero 
quz diximus comprobanda, quzdam e sacris Lit- 
teris accommodant :. cujusmodi sunt usurpat a 


Domino parabole, aut propheticz senlentiz , aut 


apostolorum verba, ne confictse ab iis fabulze pror- 
sus testimonio carere videantur. Quanquam divi- 
norum oraculorum ordinem seriemque conturbant, 
ac quoad in ipsis situm est, veritatis, ut ita dicam, 
meinbra dissolvunt. Nam in alienum locum trans- 
lata ac commutata pleraque, et alia ex aliis facta 


Ἰησοῦν ὡσαύτως, τὸ μέν τι ἀπὺ τοῦ ΣωτΏρος t!pn- 
χέναι, τὸ δέ τι ἀπὸ τῆς Μητρὺς, τὺ δέ τι ἀπὸ του 
Δημιουργοῦ, χαθὼς ἐπιδείξομεν προϊόντος ἡμῖν του 
λόγον. Τὸν δὲ Δημιουργὸν, ἅτε ἀγνοοῦντα τὰ ὑπὲρ 
αὐτὸν, χινεῖσθαι μὲν ἐπὶ τοῖς λεγομένοις, χατατε- 
φρονηχέναι δὲ αὐτῶν ἄλλοτε ἄλλην αἰτίαν νοµ.έσαντα, 
f$ τὸ Πνεῦμα τὸ προφητεῦον ἔχον, xal αὐτὸ ἐδίαν 
τινὰ χίνησιν, ἢ τὸν ἄνθρωπον, 7| τὴν προσπλοχὴν zov 
χειρῶν *. Καὶ οὕτως ἁγνοοῦντα διατετελεχέναι ἄχρι 
τῆς παρουσίας τοῦ Κυρίου. Ἐλθόντος δὲ τοῦ Συ-τρος 
μαθεῖν αὐτὸν παρ) αὐτοῦ πάντα λέχουσι, xal ἄσμε- 
yov αὐτῷ προσχωρήσαντα μετὰ πάσης τῆς δυνάμεως 
αὐτοῦ, xaX αὐτὸν εἶναι τὸν ἐν τῷ Εὐαγγελίῳ ἑχατόν- 
ταρχον, λέγοντα τῷ Σωτῆρι' Καὶ (áp ἐγὼ ὑπὸ Tv 


B ἑμαυτοῦ ἐξουσίαν ἔχω στρατιώτας xa δούλους, καὶ ὃ 


ἐὰν προστάξω ποιοῦσι. Τελέσειν δὲ αὐτὸν τὴν κατὰ 
τὸν κόσμον οἰχονομίαν µέχρι τοῦ δἐοντος καιροῦ, μᾶ- 
λιστα δὲ διὰ τὴν τῆς Ἐγκλησίας ἐπιμέλεια», ἁλλὰ 
xaX διὰ τὴν ἐπίγνωσιν τοῦ ἑτοιμασθέντος αὐτῷ ἑτά- 
θλον, ὅτι εἰς τὸν τῆς Μττρὸς τόπον χωρήσει. 


KT". ᾽Ανθρώπων δὲ τρία γένη ὑφίστανται, πνεν- 
ματιχὸν, χοϊχὸν, Ψψυχιχὸν, χαθὼς ἐγένοντο Κάῑν, 
"A6c2, Σή0’ xaX Ex τούτων τὰς τρεῖς φύσεις *, οὐχέτι 
χαθ᾽ £y, ἀλλὰ κατὰ γένος. Καὶ τὸ μὲν χοϊχὸν εἰς «θο- 
ρὰν χωρεῖν, xal τὸ φυχιχὸν, ἐὰν τὰ βελτίονα Ἑληται:, 
ἐν τῷ τῆς µεσότητος τόπῳ ἀναπαύεσθαι' ἐὰν δὲ τὰ 
χείρω, χωρήσειν xal αὐτὸ πρὸς τὰ ὅμοια. Τὰ δὲ 
πνευματικὰ, ἃ ἂν χατασπείρη f) ᾿Αχαμὼθ, ἔχτοτε ἕως 
τοῦ νῦν διχαἰίαις ψυχαῖς παιδευθέντα ἐνθάδε xa Ex- 
τραφἑντα, διὰ τὸ νήπια ἐκπεπέμφθαι, ὕστερον τελειό- 
τητος ἁἀδιωθέντα, νύμφας ἁποδοθήσεσθαι τοῖς τοῦ 
Σωτῆρος ἀγγέλοις δογµατίζουσι, τῶν ψυχῶν αὐτῶν Ev 
µεσότητι xav ἀνάγχην (ἐν µεσότητι) μετὰ τοῦ Az- 
μιουργοῦ ἀναπανυσαμένων εἰς τὸ παντελές. Καὶ αὐτὰς 
μὲν τὰς ψυχιχάς πάλιν ὑπομερίζοντες λέγουσιν ἃς 
μὲν φύσει ἀγαθὰς, ἃς δὲ φύσει πονηράς: xai τὰς μὲν 
ἀγαθὰς ταύτας εἶναι, τὰς δεχτικὰς τοῦ σπέρματος 
γινοµένας᾽ τὰς δὲ φύσει πονηρὰς µηδέποτε ἂν ἐπιδέ- 
ξασθαι ἐχεῖνο τὸ σπέρµα. 

ΚΔ’. Τοιαύτης δὲ τῆς ὑποθέσεως αὐτῶν οὔστς, 
ἣν οὔτε προρΏται ἐχήρυξαν, οὔτε ὁ Κύριος ἐδίδαξεν, 
οὔτε ἁπόστολοι παρέδωχαν, fjv περὶ τῶν ὅλων αὖ- 


D χοῦσι πλεῖον τῶν ἄλλων ἐγνωχέναι, ἐς ἀγράφων &va- 


γινώσχοντες, xaX τὸ δη λεγόμενο, Ἐξ ἄμμου 
σχοινία π.Ίέκειν ἐπιτηδεύοντες , ἀξιοπίστιως προσ” 
αρμόζειν πειρῶνται τοῖς εἰρημένοις, τοι παραδς- 
λὰς Κυριακὰς, ἢ ῥήσεις προφητικὰς, 1] λόγους ἀπο- 
στολικοὺς , ἵνα τὸ πλάσμα αὐτῶν μὴ ἁμάρτυρον εἷ- 
ναι δοχῇ, τὴν μὲν τάξιν xal τὸν εἰρμὸν τῶν Γρα- 
φῶν ὑπερθαίνοντες, xal ὅσον ἑἐφ᾽ ἑαυτοῖς λύοντες τὰ 
µέλη τῆς ἁληθείας. Μεταφέρουσι δὲ καὶ µεταπλάτ- 
τουσι, καὶ ἄλλο ἐξ ἄλλου ποιοῦντες ἐξαπατῶσι πολ- 
λοὺς τῇ τῶν ἐφαρμοζομένων Κυριαχῶν λογίων xa- 
κοσυνθέτῳ σοφίᾳ. "Όνπερ τοόπον εἴ τις βασιλέως 


* Matth. vir, 9. * lren. χειρονων. * Iren. ἵνα ἐπιδείξωσι καὶ. * Iren. ψυχάς. 


531 


ADVERSUS H.ERESES LIB. 1. TOM. 1l. — ILERES. XXXI 


239 


εἰχόνος χαλῆς χατεσκευασµένης ix Φηφίδων bxtof- A sic. proferunt , ut divinarum sententiarum, quas 


pov ὑπὸ σοφοῦ τεχνίτου, λύσας τὴν ὑποχειμένην τοῦ 
ἀνθρώπου ἰδέαν, μετενέγχῃ τὰς φηφίδας ἑχείψας xat 
µεθαρμότοι xal ποιῄσει μορφὴν χυνὸς ἡ ἁλώπεχος, 
χαὶ ταύτην φαύλως κατεσχευασµένην, ἔπειτα διορί- 
ζοιτο, xal λέγοι ταύτην εἶναι τὴν τοῦ βασιλέως 


εχείνην εἰχόνα τὴν χαλἣν, ἣν ὁ σοφὸς τεχνίτης χατ- 


εσχεύασε, δειχνὺς τὰς φηφῖδας τὰς καλως ὑπὸ τοῦ 
τεχνέτου τοῦ πρώτου εἰς τὴν τοῦ βασιλέως εἰχόνα 
συντεθείσας , χκαλῶς δὲ ὑπὸ τοῦ ὑστέρου εἰς χυνὸς 
μερφὴν µετενεχθείσας, xai διὰ τῆς τῶν ψηφίδων 
φαντασίας μεθοδεύοι τοὺς ἀπειροτέρους, ταὺς xatá- 
inptv βασιλιχήῆς μορφῆς οὐχ ἔχοντας, xal πείθοι, 
πι αὕτη fj σαπρὰ τῆς ἁλώπεχος ἰδέα ἐχείνη ἑστὶν ἡ 
χαλὴ τοῦ βασιλέως εἰκών' τὸν αὐτὸν δὴ τρόπον xai 


Jot γραῶν μύθους συγκαττύσαντες, ἔπειτα ῥήμα- B 


t1 xai λέξεις xal παραδολὰς ὅθεν χαὶ πόθαν dmo- 
σπῶντες, ἐφαρμόζειν βούλονται τοῖς μύθοις αὐτῶν 
τὰ λόγια τοῦ Θεοῦ. Καὶ ὅσα μὲν iv τοῖς τοῦ Πλη- 
ρώματος ἑφαρμόζουσιν, εἰρῆχαμεν. 


ΚΕ’. "Oca δὲ xài τοῖς ἐχτὸς τοῦ Πληρώματος αὖ- 
τῶν προσοιχειοῦν πειρῶνται Ex τῶν Γραφῶν , ἔστι 
τοιαῦτα. Τὸν Κύριον bv. τοῖς ἑσχάτοις τοῦ χόσµου 
χρόνοις διὰ τοῦτο ἐληλυθέναι ἐπὶ τὸ πάθος λέχουσιν, 
ἵν ἐπιδείξη τὸ περὶ τὸν ἔσχατον τῶν Αἰώνων γεγονὸς 
πάθος, xài δι αὐτοῦ τοῦ τέλους ἑμφήνῃ τὸ τέλος 
τῆς περὶ τοὺς Αἰῶνας πραγµατείας. Τὴν δὲ δωδε- 
χαετή παρθέἑνον ἐχείνην τὴν τοῦ ἀρχισυναγώγου 8u- 
Ἱατέρα, ἣν ἐπιστὰς ὁ Κύριος &x νεχρῶν ἤγειρε , τύ- 
πον εἶναι διηγοῦνται τῆς ᾿Αχαμὼθ , fjv ἐπεχταθεὶς ὁ 
Χριστὸς αὐτὸν ' ἑμόρφωσε, xa εἰς αἴσθησιν fva ve 
τοῦ χαταλιπόντος αὐτὴν φωτός. Ὅτι δὲ αὐτῇ ἐπέφα- 
wy ὁ Σωτὴρ ἐχτὸς οὔσης '' τοῦ Πληρώματος £y ἑχτρώ- 
µατος polpa , τὺν Παῦλον λέγουσιν εἱρηκέναι &v τῇ 
αρὸς Κορινθίους ᾿"ΕσχατοΡ δὲ πάντων ὡσπερεὶ 
τῷ ἐκτρώματι ὤφθη κἀμοί. Tfj» τε μετὰ τῶν ἡλι- 
χιωτῶν τοῦ Σωτῆρος παρουσίαν πρὸς τὴν ᾿Αχαμὼθ 
ὁμοίως πεφανερωχέναι αὐτὸ, ἓν τῇ αὑτῇ Ἐπιστολῇ 
εἰπόντα. Δεῖ τὴν γυναῖχα χάλυµµα ἔχειν ἐπὶ τῆς 
χεφαλῆς διὰ τοὺς ἀγγέλους. Καὶ ὅτι, ἤχοντος τοῦ 
Σωτῆρος πρὸς αὐτὴν, 5v αἰδὼ χάλυµµα. ἐπέθετο ἡ 
Ἀχαμὼθ, Μωσέα πεποιηχέναι φανερὸν , χάλυµµα 
θέμενον ἐπὶ τὸ πρόσωπον αὐτοῦ. Καὶ τὰ πάθη δὲ 
αὐτῆς. ἃ ἔπαθεν, ἐπισεσημειῶσθαι τὸν Κύριον φά- 
σχουσιν iv τῷ σταυρῷ. Καὶ àv. μὲν τῷ εἰπεῖν, Ὁ 
θεός µου, εἰς ti ἐγκατέλιπές µε; μεμηνυχέναι αὖ- 
ὧν, ὅτι ἀπελείφθη ἀπὸ τοῦ φωτὸς ἡ Σοφία , καὶ 
ἐχωλύθη ὑπὸ τοῦ Ὅρου τῆς εἰς τοὔμπροσθεν ὀρμης' 
thy δὲ λύπην αὐτῆς, ἓν τῷ εἰπεῖν' Περί λυπός ἐστιν 
ἡ ψυχή µου ἕως θανάτου * τὸν δὲ φόδον , Ev τῷ εἰ- 
πεῖν' Πάτερ, εἰ δυνγατὸν , παρελθέτω àx' ἐμοῦ τὸ 
αιτήριον * καὶ τὴν ἁπορίαν δὲ ὡσαύτως, Ev τῷ clpn- 
xivav* Καὶ cl εἴπω οὐκ οἶδα. Τρία δὲ γένη ἀνθρώ- 
tuy οὕτω δεδειχέναι διδάσχουσιν αὐτόν: τὸν μὲν 
ὑλαὸν, &v τῷ εἰπεῖν τῷ ἐρωτήσαντι  Ἀχοουθήσω 

' [ren. αὐτῶν. !* Fort. οὔση. 
93. * Matth. xxvii, 40: Marc. xv, M. 

Ῥλτκαοι.. Gn. XLI. 


* Luc. vii, 41 sqq. 
? Matth. xxvi, 58. 


accommodant , callido quodam artiticiosoque con. 
textu multos in errorem inducant. Quemadmodum 


'si imperatoris imago pulcherrimis ex tesserulis 2 


perito quodam artifice fuerit elaborata; ac quis 
piam, hominis effigie dissoluta, ac transpositis, ali- 
terque collocatis tessefulis , canis aut vulpecule 
speciem exprimat , ne eam quidem recte composi- 
tam ; tum affirmet hoc ipsum esse egregium impe- 
ratoris simuiacrum , ab eximio artifice affabre fa- 
ctum; ostendat et illas ab eodein ad referendam 
principis figuram coagmentatas tesserulas, a se vero 
postea caninam in formaia translatas, atque ejus- 
modi tesserularum specie imperitis illudat , qui 
principis imaginem nondum animo conceperint, 
persuadeatque quam illi vident turpem vulpis «ffi- 
giem, praeclaram illam imperatoris esse statuam. 
Sic isti ad ridiculas anilesque quas consuunt nu- 
gas, corrogata hinc eL illinc verba, el parabolas 
trahunt, ac divina responsa fabulis suis illigare 
contendunt. Ex quibus qua ad Pleroma pertinere 
videntur paulo ante retulimus. 

194 XXV. Qus vero ad ea qux extra Pleroma 
8unt sacris ex Litteris accommodant, ejusmodi ferc 
sunt. Christum Dominum postremis mundi tempo- 
ribus patiendi gratia advenisse dicunt, ultimi ut 
AEonis casum ac calamitatem ostenderet, ac totius 
JEonum negotii exitum δυο illo exitu declararet. 
Deinde virginem illam archisynagogi flliam duo- 
decim annos natam, quam Dominus accedens a 
morte revocavit * , Achamotbis imaginem referre, 
quam extendens sese illorum Christus e(finxit , et 
luminis quod eam destituerat sensum indidit. Et 
quoniam buic adhuc extra Pleroma positz , velut 
abortivo cuidam, Salvator apparuit, Paulum putant 
ad Corinthios scribentem hzc usurpasse : Novissi- 
me autem omnium velut abortivo visus est et mihi *. 
Sed et eadem in Epistola Salvatoris cum zqualibus 
suis ad Achamothem accersum significasse, cum 
dixit : Oportet mulierem velato esse capite, propter 
angelos * Eamdem illam Achamothem ad adven- 
tum Salvatoris pudore affectam velo caput obdu- 
xisse, declaratum a Mose , cum faciem obtegeret *. 
Nam illas quas est perpessa calamitates animique 
commotiones Dominum ferunt in cruce demon- 
sirasse. Velut cum dixit: Deus meus, quare dereli- 
quisti me *? ostendisse Sapientiam a lumine desti- 
tutam , et ab Horo ne ultra pergeret prohibitam. 
Ejusdem vero dolorem cum dixil: Tristis est anima 
mea usque ad morlem " ; timorem, cum ita Patrem 
allocutus est: Pater,si possibile est, transeat a me 
caliz iste *. la consilii inopiam his verbis: Et 
quid dicam nescio. Quod ad tria spectat hominum 
genera, sic illum indicasse contendunt ; materie 
quidem affixum, cum interroganti : Num te sequar? 
respondit : Non habet Filius hominis ubi caput 
reclinei * ; animalem autem , cum ei qui dixerat: 

*] Cor. xv, 8. *lI Cor. xi, 10. 5 Exod. xxxiv, 
* ibid. 59. ? Luc. 1x, 57, 53. 

11 


t95 


S. ΕΡΙΡΗΛΝΙΙ 


52; 


Sequar te : sed permitte mihi prius ut renuntiem iis qug & 00i ;— Ovx ἔχει ὁ Ylóq τοῦ ἀνθρώπου ποῦ τὴν ze- 


in domo mea sunt * ;italocutus est : Nemo mittens ma- 
num ad aratrum, et aspiciens retro, aptus est regno Ρεἱ ". 


, Hunc enim medis conditionis esse dicunt. 195 Si- 


militer eum qui se plerasque justitiz partes implesse 
dixerat, sed sequi noluerat, et quo minus perfectus 
esse vellet, divitiarum cupiditate fuerat infractus, 
hunc ipsum ex animali genere fuisse volunt. Spirita- 
lem demum eo dicto comprehensum : Sine morttos se- 
pelire mortuos suos ; tu autemabiens predica regnum 
Dei*; item cum Zacchzo publicano dixit: Festinans de- 
scende, quiu hodie in domo (wa oporlet me ma- 
nere *. Istos enim omnes e spiritali genere exsti- 
tisse narrant. Quin etiam fermenti parabolam, quod 
abscondisse mulier in farinz satis tribus legitur 5, 


gaAQv xAivat* τὸ δὲ ψυχιχὸν, ἐν τῷ εἰρηχέναι τῷ 
εἰπόντι, Ἀχολουθήσω σοι ὀπίτρεγον δέ µοι πρῶ- 
tov ἀποτάξασθαι τοῖς ἐν τῷ olxq µου * — Οὐδεὶς 
ἐπ᾽ ἄροτρον τὴν χεῖρα ἐπιδα]ὼν, καὶ εἰς τὰ ὁπί- 
σω β.1έπων, εὔθετός ἐστιν àx τῇ βασιωλείᾳ τῶν 
οὐρανῶν. Τοῦτον γὰρ λάγουσι τὸν μέσον εἶναι. Κά- 
χεῖνον 0b ὡσαύτως τὸν τὰ πλεῖστα µέρη τῆς ὃι- 
καιοσύνης ὁμολογήσαντα πεποιηκέναι, ἔπειτα μὴ θε- 
λήσαντα ἀχολουθῆσαι, ἀλλὰ ὑπὸ πλούτου ἠττηθέντα, 
πρὸς τὸ μὴ τέλειον γενέσθαι , xal τοῦτον τοῦ φυχι- | 
χοῦ γένους γεγονέναι θέλουσι. Τὸ δὲ πνευματιχὸν, iv 
τῷ εἰπεῖν ' "Αφες τοὺς νεχροὺς θάγαι τοὺς ἑαυ- 
τῶν νεκρούς σὺ δὲ πορευθεὶς διάγγελε τὴν 
Φασιλείαν τοῦ Θεοῦ: xài ἐπὶ Ζακχαίου τοῦ τελώ- 


triplex illud genus indicare. Siquidem mulierem B νου εἰπών' Σπεύσας κατάδηθι, ὅτι σήμερον ἐν 


istam Sapientiam ; farine sata, tria hominum esse 
genera , spiritale, animale, terrenum. Fermenti 
porro nomine Salvatorem ipsum appellari. Sic 
etiam terrenos, animales ac spiritales a Paulo ho- 
mines esse commemoratos, partim his verbis : 
Qualis terrenus, tales et terreni * ; partim istis : 
Animalis homo non percipit ea que sunt spiritus " ; 
partim denique cum ait: Spiritalis omnia dijudicai*. 
Ex quibus primum illud, Animalis non percipit ea 
qum sunl spiritus , ad Conditorem putant perti- 
nere: qui cum sit animalis , neque Matrem utpote 
spiritalem cognoscit, neque stirpem ipsius , nec 
JEones illos, qui Pleromate continentur. Quod au- 
tem eorum , quibus salutem erat allaturus , primi- 


τῷ olxo σου δεῖ µε μεῖναι ' τούτους γὰρ πνευµα- 
τιχοῦ γένους χαταγγέλλουσι γεγονέναι. Καὶ τὴν τῆς 
ζύμης παραθολὴν, ἣν fj γυνὴ ἐγχεχρυφέναι λέγεται 
εἰς ἀλεύρου σάτα τρία, τὰ τρία γένη δηλοῦν λέγουσι, 
Γυναῖκα μὲν γὰρ τὴν Σοφίαν λέγεσθαι διδάσχουσιν ’ 
ἀλεύρου σάτα, τὰ τρία γένη τῶν ἀνθρώπων» πνευµα- 
τιχὸν, ψυχιχὸν, χοϊκόν. Ζύμην δὲ αὐτὸν τὸν Σωτηρᾳ 
εἰρῆσθαι διδάσχουσι * καὶ τὸν Παῦλον διαῤῥήδην εἰ- 
ῥηχέναι χοϊχοὺς , Φυχιχοὺς, πνευματιχούς" ὅπου 
μὲν, Oloc ὁ χοϊκὸς , τοιοῦτοι xal οἱ xotxol * ὅπου 
δὲ, Ῥυχικὸς δὲ ἄνθρωπος οὐ δἐχεται τὰ τοῦ απνεύ- 
µατος ' ὅπου δὲ, Ilvevpacixóc ἀνακρίγει πάντα. 
Τὸ δὲ, Ῥυχικὸς οὗ δέχεται τὰ τοῦ πνεύματος, 
ἐπὶ τοῦ Δημιηυργοῦ φασιν εἱρῆσθαι » ὃν ψυχικὸν ὃν- 


tias Salvator susceperit, ob id pronuntiasse Pau- C τα μὴ ἐγνωκέναι μήτε τὴν Μητέρα πνευματιχὴν οὗ- 


lum, Etsi primitie sancte, et. massa * ; ubi primi- 
tias ad id quod est spiritale referunt: massam ad 
nos , hoc est animalem Eeclesiam ; cujus massam 
ab illo susceptam , in illoque contractam , quando- 
quidem erat ipse fermentum. 


δὲ ἡμᾶς, τουτέστι τὴν Φψυχικὴν Ἐνγχλησίαν , fg «b 


συνεσταλχέναι, ἐπειδὴ ἣν αὐτὸς ζύμη. 

XXVI. De Achamothe porro, eam extra Pleroma 
aberrantem a Christo fuisse formatam, et ab eodem 
quixesitam, ipsummet ostendisse, cum dixit, venisse 
sead ovei) quz erraverat 19. Esse enim errantem 
ovem Matrem illam suam interpretantur, a qua 
nostra hzc Ecclesia consita fuerit. Errorem vero, 
illius inter perturbationes ipsas extra Pleroma com- 
morationem, unde materiz originem arcessunt Nam 
mulierem 196 illam que domum everrit, et dra- 
chmam invenit ad coelestem Sapientiam transferunt, 
qua Enthymesin quam 2miserat postea repurgatis 
omnibus prc adventum Salvatoris recuperavit: ob 
idque Pleromati censent esse restitutam. Simeonem 
illum preterea, qui Christum in ulnis gestaverit, 
eique gratias his verhis egeril : Nunc dimittis ser- 
Μπ (uum, Domine , secundum verbum (uum. in 
pace !! : Conditoris imaginem referre dicunt qui, 
adveniente Salvatore, ipsius transportationem didi- 


! Luc. ix, 61. * ibid. 63. * ibid. 60. 
n, 15. * ibid. 44.  * Rom. σι, 16. 
πεπλανηµμ. πρόθατον. Πρό6. μὲν váp. 


* Luc. xix, 3. 
'? Luc. xv, 4 sqq. 


σαν, μήτε «b σπέρµα αὐτῆς, µήτε τοὺς àv τῷ Πλη- 
popa, Λἰῶνας. "Ότι ἰδὼν f* Ίμελλε σώζειν ὁ Σωτὴς 
τούτων τὰς ἀπαρχὰς ἀνέλαθδε, τὸν Παῦλον εἰρηχένα:: — 
Καὶ fjv ἡ ὁπαρχὴ ἁγία, καὶ τὸ φύραμα * ἀπαρχὶν 
μὲν τὸ πνευματιχὸν εἰρῆσθαι διδάσχοντες, qupapa - 
φύραμα ἀνειληφέναι λέγουσια αὐτὸν, xal ἐν αὐτῷ — 


Kq'. Καὶ ὅτι ἐπλανήθη fj ᾿Αχαμὼθ ἐχτὸς τοῦ — 
Πληρώματος, xat ἐμορφώθη ὑπὸ τοῦ Χριστοῦ , xat 
ἀνεζητήθη ὑπὸ τοῦ Σωτῆρος, μηνύειν αὐτὸν λέγου- 
σιν Ev τῷ εἰπεῖν αὐτὸν ἑληλυθέναι ἐπὶ τὸ πεπλανη- 
µένον 15. Πρόδατον μὲν γὰρ πεπλανημένον τὴν Mr. 
τἐρα αὐτῶν ἐξηγοῦνται λέγεσθαι, ἐξ fic τὴν ὧδε Oi. 
λουσιν ἑσπάρθαι Ἐχκλησίαν ᾽ πλάνην δὲ τὴν ἑχτὸς 


D Πληρώματος ἓν τοῖς πάθεσι διατριθὴν, ἐξ ὧν γεγο- 


νέναι τὴν Όλην ὑποτίθενται. Τὴν δὲ γυναῖχα τὴν σα- 
ροῦσαν τὴν οἰχίαν, καὶ εὑρίσχουσαν την δραχμὴν, 
τὴν ἄνω Σοφίαν διηγοῦνται λέγχεσθαι, ἥτις, ἁπολέ- 
caca τὴν Ενθύμησιν αὐτῆς , ὕστερον, χαθαριαθἑν- 
των πάντων διὰ τῆς τοῦ Σωτήρος παρουσίας, εὑρί- 
axe αὐτήν * διὸ χαὶ ταύτην ἁποχαθίστασθαι χατ᾽ αὖ- 
τοὺς ἑντὸς πληρώματος. Συμεῶνα τὸν εἰς τὰς ἀγχά- 
λας λαθόντα τὸν Χριστὸν, xai εὐχαριστήσαντα αὐτῷ, 
xal εἰπόντα. Νῦν ἀπολύεις tóv δοῦ.Ίόν cov , Aé- 
σποτα, κατὰ τὸ ῥῆμά σου ἐν εἰρήγῃ ' τύπον eivai 


5 Matth. xiu, 35.. * I Cor. στ, {δ. " f Cor. 
! Luc, n, 29.  !*]ren.óv( δὲ ὧν. !* lren. 


525 


ADVERSUS HJERESES LiB. |. TOM. Il. — ILERES. XXXI. 


536 


τοῦ Δημιουργοῦ λἐγουσιν., ὡς !, ἑλθόντος τοῦ Σωτῆ- A cerit, ac Bytho gratias egerit. Ad hzc per Annam 


pos, ἔμαθε τὴν µετάθεσιν αὐτοῦ, xal ηὐχαρίστησε τῷ 
Βυθῷ. Καὶ διὰ τῆς àv τῷ Εὐαγγελίῳ χηρυσσοµένης 
προφήτιδος , ἑπτὰ ἔτη μετὰ ἀνδρὺς ἑζηχυίας, τὸν δὲ 
λοιπὸν ἅπαντα χρόνον χήρας μενούσης , ἄχρις οὗ τὸν 
Σωτῆρα ἰδοῦσα ἑπέγνω αὐτὸν, χαὶ ἑλάλει περὶ αὐτοῦ 
πᾶσι, Φανερώτατα τὴν ᾽Αχαμὼθ μηνύεσθαι διορίζον- 
ται" Ἆτις, πρὸς ὀλίγον ἰδοῦσα τὸν Σωτῆρα μετὰ 
τῶν ἡλιχιωτῶν αὐτοῦ, τῷ λοιπῷ χρόνῳ παντὶ μὲν 
953a? ἓν τῇ µεσότητι προσεδέχετο αὐτὸν, πότε πάλιν 
ἐλεύσεται, xal ἁποχαταστήσει αὐτὴν τῇ αὑτῆς συ- 
ζυγίᾳ. Καὶ τὸ ὄνομα δὲ αὐτῆς μεμηνύσθαι ὑπὸ τοῦ 
ΣωτΏρος ἐν τῷ slgnxévat ' Καὶ ἐδικαιώθη ἡ σοφία 
ἀπὸ τῶν τέχνων αὑτῆς. Καὶ ὑπὸ Παύλου δὲ οὕτω * 
Σορίαν δὲ «Ἰανοῦμεν àv τοῖς τελείοις. Καὶ τὰς 


illam , qux prophetissa in Evangelio predicatur, 
quaque septem annos cum viro vixisse, reliquum 
vero tempus omne in viduitate egisse dicitur , do- 
nec Salvatore conspecto et ipsum agnoverit, οί 
apud omnes de eo locuta sit, manifestissime Acba . 
mothem adumbrari confirmant : que ubi Ῥα]ναίον 
rem cum ejus aqualibus raptim aspexisset , dein- 
ceps toto insequenti tempore media in regione 
censistens dum iteruni rediret exspectaverit, ac se 
conjugio suo restitueret. Cujus etiam nomen a Sal- 
valore hisce verbis expressum: Et justificata esl 
sapientia a filiis ejus *. Velut a Paulo cum scripsit : 
Sapientiam loquimur inter per[ectos *. Quem insuper 
conjugiorum quae inira Pleroma sunt mentionem 


συζυγίας δὲ τὰς ἑντὸς Πληρώματος τὸν Παῦλον elpn- p in uno fecisse, cum de hominum inter se copula- 


χέναι φάσχουσιν ἐπὶ ἑνὸς δείξαντα. Περὶ γὰρ τῆς 
στρὶ τὸν βίον συζυγίας γράφων ἔφη ' Τὸ μυστήριον 
τοῦτο µέγα ἑστίγ ' ἐγὼ δὲ «λέγω εἰς Χριστὺν καὶ 
τὴν Εκκ.ησίαν. | 

KZ'. Ἔτι το Ἰωάννην τὸν μαθητὴν τοῦ Κυρίου 
διδάσχουσι τὴν πρὠτην Ὀγδοάδα μεμηνυχέναι αὖ- 
ταῖς λέξεσι, λέγοντες οὕτω ' Ἰωάννης ὁ μαθητὶς 
τοῦ Κυρίου, βουλόµενος εἰπεῖν την τῶν ὅλων Υένεσιν, 
χαθ ἂν τὰ πάντα προέθαλεν ὁ Πατὴρ, àpyfjv τινα 
προτίθεται τὸ πρῶτον γεννηθὲν ὑπὸ τοῦ Θεοῦ , ὃν 68 
xai Yiby μονογενῆ χαὶ 'Θεὸν χέχληχεν, ἐν ᾧ τὰ 
πάντα ὁ Πατὶρ προέθαλε σπερματικῶς. Ὑπὸ δὲ τού- 
το) φησὶ τὸν Λόγον προδεθλῆσθαι, xaX ἓν αὑτῷ τὴν 
ὅλην τῶν Αἱώνων οὐσίαν, ἣν αὐτὸς ὕστερον ἐμόρ- 
ῴωσεν ὁ Λόγος. Ἐπεὶ οὖν περὶ πρώτης Ὑενέσεως 
λέγει χαλῶς ἀπὸ τῆς ἀρχῆς, τουτέστι τοῦ θεοῦ xal 
τοῦ Λόχου, τὴν διδασχαλίαν ποιεῖται. Λέγει δὲ οὔ- 
τς. Ἐν ἀρχῇ ἦν d Λόγος, καὶ ὁ Λόγος ἦν πρὸς 
τὸν θεὸν , xal θεὸς ἦν ὁ Λόγος * οὕτως "v. ἐν 
ἀρχῃ «πρὸς τὸν θεό». Πρότερον διαστείλας τὰ τρία, 
θεὺν, χαὶ ἀρχὴν, xai Λόγον, πάλιν αὐτὰ Evol, ἵνα 
xat την προθολὴν ἑχατέρων αὐτῶν δείξῃ, toU «e Υοῦ, 
χαὶ τοῦ Λόγου, χαὶ τὴν πρὸς ἀλλήλους ἅμα , χαὶ 
την πρὸς τὸν Πατέρα ἔνωσιν. "Ev γὰρ τῷ Πατρὶ, 
xal Ex τοῦ Πατρὺὸς ἡ ἀρχὴ, xai ἐκ * τῆς ἀρχῆς ὁ 
Λόγος. Καλῶς οὖν εἶπεν, Εν» ἀρχῃ (mr ὁ Λόγος " 
ἦν γὰρ iv τῷ Yup: Καὶ ὁ Λόγος ἦν πρὸς τὸν 
θεό» καὶ γὰρ ἡ àpyf)* Καὶ θεὸς ἦν ὁ Λόγος, ἆχο- 
Ἰρύθως τὸ γὰρ &x θεοῦ γεννηθὲν Θεός ἐστιν. Οὗτος 
ἦν ἐν ἀρχῃ πρὸς τὸν θεόν * ἔδειξε τὴν τῆς mpofo- 
λῆς τάξιν. Πάντα δι αὐτοῦ ἐγένετο, καὶ χωρὶς αὐ- 
tov ἐγένετο οὐδὲ Bv : πᾶσι γὰρ τοῖς μετ αὐτὸν 
Αἰώσι μορφῆς xat Υενέσεως αἴτιος ὁ Λόγος ἐγένετο, 
Αλλὰ, “Ο γέγονεν ἐν αὐτῷ, qnot, ζυή ἐστι", ἑν- 
θάδε xai συξυγίαν ἐμήνυσε. Τὰ μὲν γὰρ ÓJa ἔφη 
δὺ ἑαυτοῦ γεγενῆσδαι. τὴν δὲ ζωὴν à αὐτῷ. 
Αὕτη οὖν ἡ ἐν αὑτῷ γενοµένη οἰκειοτέρα ἐστὶν ἐν 
αὑτῷ τῶν δι’ αὐτοῦ γενοµένων. 

Σύνεστι γὰρ αὐτῷ, καὶ δι αὐτοῦ χαρποφορεῖ. 
Ἐπειδὴ γὰρ ἐπιφέρει, Καὶ ἡ ζωὴ τὸ oc τῶν àv- 


5 Jren. ὃς. 


' Joan. 1t, 1 sqq. 


C 


tione hunc in modum scripsit: Sacramentum hoc 
magnum est: ego vero dico in Christo et Ecclesia * 


XXVII. Joannem Domini discipulum affirmant 
primam Ogdoadem nominatim demonstrasse. Sic 
enim disputant. Joannes Domini discipulus omnium 
rerum originem explicare cupiens, qua a Patre 
universa procreata sunt, principium statuit a Deo 
genitum, quem et Filium unigenitum et Deum ap- 
pellat, per quem omnia Pater quodam veluti satu 
propagavit. Ab hoc productum esse Verbum asserit; 
per istud vero totam onum naturam quam ipsum 
postea Verbum informavit. Cum igitur de prima 
generatione sermonem instituat , recte a Princi- 
pio, hoc est Deo, Verboque docendi initium 197 
fecit. Ita porro scribit : 1n principio erat Verbum 
et Verbum erat apud Deum, et Deus erat Verbum. 
Sic eral in. principio apud Deum *. Postquam tria 
illa discrevit, Deum, Principium et Verbum , rur- 
sus in unum connectit, ut utriusque Filii videlicet 
ac Verbi, productionem , amborumque cum inter 
se, tum cum Patre conjunctionem declaret. Siqui- 
dem in Patre, atque ex Patre Principium est: ex 
Principio Verbum. Prgciare igitur dixit : In princi: 
pio erat Verbum ; erat enim in Filio : Et Verbum 
erat apud Deum; erat enim et principium : Et Deus 
erat Verbum. Consentanee omnino dictum : quod 
enim a Deo genitum est, Deus est. Sic erat in 
principio apud. Deum , productionis ordinem osten- 
dit. Οπιπία per ipsum facta sunt, et sine ipso factum 
est nihil ; etenim Verbum omnibus, qui post se sunt, 
JEonibus informationis ac propagationis auctor 
exstitit. Verum , Quod factum est, inqui&, in ipso 
vita erat; ubi et. conjugium indicat. Nam omnia 
per ipsum facta esse dicit ; vitam autem in ipso. Hxc 
igitur qu: in illo facta est , propius ad illum in 
ipso pertinet, quam ea quz per ipsum facta sunt. 

Cum illo quippe versatur, ac per ipsum fructus 
emittit. Nam quia statim subjicit : Et vita erat lux 


* Forte µένουσα., * Iren. iy ἀρχῇ δὲ, καὶ ἐκ. ' Luc. vir, 58... * I Cor. r1, 6. * Ephes. v,22, 


sel 


S. EPIPHANTI 


hominum, eo ipso quod Hominem commemorat, A ὀρώπων, "Av8puroy εἰπὼν ἄρτι, xal την Ἐχχλησίαν 


eadem voce et Ecclesiam complectitur, ut conjugii 
societatem intelligas. Nam ex Verbo Vitaque Homo 
atque Ecclesia nascuntur. 


Ceterum lucem hominum idcirco vitam nomi- 
navit, quod ab ea illi collustrati sint, quod idem 
est ac figurari et manifestum fleri. Quod Paulus 
ipse testatur: Omne, inquit, quod manifestatur [u- 
then est 1. Quare cum Hominem atque Ecclesiam 
Vita patefecerit ac genuerit, merito eorumdem 
jux esse dicitur. Quocirca perspicue Joannes his 
verbis cum alia, tum alterum quaternionem ape- 
ruit, Verbum et Vitam, Hominem atque Ecclesiam. 
Nec minus tamen priorem quaternionem indicat. 


ὁμωνύμως τῷ ἀνθρώπῳ ἐμήνυσεν, ὅπως διὰ τοῦ ἑνὸς 
ὀνόματος δηλώσῃ τὴν τῆς συξυγίας χοινωνίαν. "Ex 
γὰρ τοῦ Λόγου xaX τῆς Ζωῆς, "Ανθρωπος Υίνεται xat 
Ἐκκληνία. 

Φῶς δὲ εἶπε τῶν ἀνθρώπων τὴν ζωὴν, διὰ τὸ πε- 
φωτίσθαι αὐτοὺς ὑπ) αὐτῆς, ὃ δή ἐστι μεμορφῶσθαι 
xal πεφανερῶσθαι. Τοῦτο δὲ xai Ó Παῦλος λέγει’ 
Πᾶν γὰρ τὸ φαγερούμεγον φῶς ἐστιν. Ἐπεὶ 
τοίνυν ἑφανέρωσε χαὶ ἐγέννησε τόν τε ΄Ανθρωπον 
xai τὴν Ἐχχλησίαν fj Zoh, qoc εἱἰρῆσθαι αὐτῶν. 
Σαφῶς οὖν δεδήλωχεν, ὁ Ἰωάννης διὰ τῶν λόγων 
τούτων τά τε ἄλλα χαὶ τὴν τετράδα τὴν δευτέραν, 
Λόγον καὶ Ζωὴν, "Ανθρωπον χαὶ 'Exxinstav. ᾽Αλλὰ 


μὴν καὶ τὴν πρώτην ἐμήνυσε τετράδα. Διηγούμενος 


Cum enim de Salvatore disserit, omniaque qua D γὰρ περὶ τοῦ Σωτῆρος, xai λέγων πάντα τὰ ἐχτὺς 


exira Pleroma sunt ab ipso esse formata scribit, 
totius illum Pleromatis fructum esse commonstrat. 
Nam illum lucem esse dixit, qu: lucet in tenebris, 
nec ab ipsis comprehenditur; eo quod cum omnia, 
qui ex comniotione ortum habuerant, composuis- 
set, ab illis nequaquam est agnitus. 1968 Sed et 
' Filium eumdem ac Veritatem,et Vitam, et Verbum 
quod caro factum sit appellat. Cujts, inquit, gloriam 
vidimus : eratque gloria ejus quasi Unigeniti eidem a 
Patre concessa, plena gratia et veritatis. Hoc enim 
modo scribit : Et Verbum caro factum est, et ha- 
bitavit in nobis, et vidimus gloriam ejus, gloriam 
quasi Unigeniti a Patre, plenum gratie et veritatis, 
Quo in loco primum quaternionem accuratissime 
descripsit : cum Patrem nominavit, et Gratiam, et 
Unigenitum, 9ο Veritatem, {ία plane Joannes de 
prima, adeoque.matre omnium ZEonum Ogdoade 
locutus est. Igtos enim nominatim concepit, Pa- 
trem, Gratiam, Unigenam, Veritatem, Verbum, Vi- 
tam, Hominem, Ecclesiam. 

XXVIIL Vides, charissime, artem illam ac frau. 
dem, qua sibimetipsis illudunt hzretici, dum sa- 
cris Litteris per calumniam abutuntur, ut ex illa- 
rum testimonio fabulis suis pondus et auctoritatem 
concilient. Quamobrem consulto illorum in medium 
verba protuli, ut mirificum ipsorum calliditatis 
arliücium atque erroris pravitatein animadverteres. 
Primum enim, si Joanni supremam illam Ogdoa- 
dem declarare propositum fuisset, procreationis 
ordinem servaret, ac priorem illum, uü asserunt, 
auguslissimugique quaternionem, in prima nomi- 
num serie collocaret; tum secundum subjiceret, 
ut per vocabulorum ordinem Ogdoadis ordo de- 
IDonstraretur : neque tanto intervallo, velut oblitus 
4ο denuo recordatus, quaternionem primum ulti- 
mum in locum conjiceret. Deinde $i conjugiorum 
mentionem facere vellet, nunquam Ecclesie nomen 
pretermitterel, Sed vel csteris etiam in paribus 
recensendis solos duntaxat mores nominasset : 
cum et ipsi similiter una intelligi possint; ut in 
omnibus similitudinem squalitatemque servaret. 


! Ephes. v, 12. . * For. f εἰ. 


τοῦ Πληρώματος δι) αὐτοῦ μεμορφῶσθαι, χαρτὸν εἷ- 
ναί φησιν αὐτὸν παντὸς τοῦ Πληρώματος. Καὶ γὰρ 
φῶς εἴρηχεν αὐτὸν τὸ ἓν τῇ σχοτίᾳ φαινόµενον, xal 
μὴ καταληφθὲν ὑπ' αὐτῆς ' ἐπειδῃ πάντα τὰ γενό- 
µενα kx τοῦ πάθους ἁρμόσας Ἰγνοήθη ὑπ' αὐτῖς. 
Καὶ Yiby δὲ, καὶ ᾿Αλήθειαν, xaX Ζωὴν λέγει αὐτὸν, 
καὶ Λόγον σάρχα vevópevoy* Ob τὴν» δόξαν ἔθεα- 
σάµεθα, φησί. xal ἦν ἡ δόξα αὐτοῦ ota ἦν ἡ 
τοῦ Μονογεγοὺς ἡ ὑπὸ τοῦ Πατρὸς δοθεῖσα αὐτῷ, 
π.λήρης χάριτος xal ἀ.ληθείας. Λέχει δὲ οὕτω" 
Καὶ ὁ Λόχος σὰρξ ἐγένετο, καὶ ἑσχήνωσεν à» 
ἡμῖν. xal ἐθεασάμεθα τὴν δόξα» αὐτοῦ, δόξαν 
ὡς Μονογεγοῦς παρὰ Πατρὸς, πλήρης χάριτος 
καὶ ἀἸηθείας. ᾿Αχριδῶς οὖν xal τὴν πρώτην ἐμί- 
ννσε τετράδα. Πατέρα εἰπὼν xal Χάριν, xai τὸν 
Μονογενη, xai ᾿Αλήθειαν. Οὕτως ὁ Ἰωάννης περὶ 
τῆς πρώτης xal μητρὸς τῶν ὅλων Αἰώνων Ὀγδοάδος 
εἴρηχε. Πατέρα γὰρ εἴρηχε xoi Χάριν, xoi Movo- 
γενῆ, xat ᾽Αλήθειαν, xal Λόγον, xai Ζωὴν, καὶ 
΄Ἀνθρωπον, xat Ἐκχλησίαν. 

KH', 'Opdc, ἀγαπητὲ, τῃν µἐθοδον, ᾗ οἱ χρώμενοι 
φρεναπατοῦσιν ἑαυτοὺς, ἑπηρεάζοντες τὰς Γραφὰς, 
τὸ πλάσμα αὐτῶν ἐξ αὐτῶν συνιστάνειν πειρώµενοι, 
Διὰ τοῦτο γὰρ xai αὐτὸς παρεθέµην αὐτῶν τὰς 
λέξεις, ἵνα ἐξ αὐτῶν κατανοῄσῃς τὴν πανουργίαν τῖς 
µεθοδείαφ, καὶ τὴν πονηρίαν τῆς πλάνης. Πρῶτον 
μὶν γὰρ εἰ προέχειτο Ἰωάννῃ τὴν ἄνω ᾿Ὀγδοάδα 
μηνύσειν, τὴν τάξιν ἂν τετηρήχει τῆς προθολῆς, 


p xai την πρώτην Τετράδα σεθασμιωτάτην οὖσαν, xa- 


θὼς λέγουσιν, ἐν πρώτοις ἂν τεθείχει τοῖς ὀνόμασι " 
καὶ οὕτως ἐπεζεύχθη τὴν δευτέραν, ἵνα διὰ τῆς 
τάξεως τῶν ὀνομάτων fj τάξις δειχθῃ τῆς Ὀγδοάδος * 
xaX οὐχ ἂν μετὰ τοσοῦτον διάστηµα, ὡς ἔχλελη- 
σµένος, ἔπειτα ἀναμνησθεὶς Em ἐσχάτῳ πρώτης ἐμέ. 
µνητο Τετράδος. "Έπειτα δὲ xal τὰς συξυγίας ση” 
μᾶναι θέλων, χαὶ τὸ τῆς Ἐχχλησίας οὐχ ἂν παρ- 
έλιπεν ὄνομα. Αλλ᾽ f| χαὶ ἐπὶ τῶν λοιπῶν συζυγιῶν 
ἠρχέσθη τῇ τῶν ἀῤῥένων προσηχορίᾳ, ὁμοίως δυνα»- 
µένων χἀχείνων συνυπακούεσθαι, ἵνα τὴν ἑνότητα διὰ 
πάντων fj πεφυλαχὼς, εἰ * τῶν λοιπῶν τὰς συζύγους 
χατέλεγε, xal τὴν τοῦ ᾽Ανθοώπου ἂν μεμηνύχοι 


028 


P 





. 
$39 


ADVERSUS ILERESES LIB. 1. TOM. 1l. — HAERES. XXXI. 


5350 


σύξυγον, χαὶ οὐχ ἂν ἀφῆχεν ἐκ µαντείας ἡμᾶς λαµ- Α Vel si reliquorum conjuges enumeraret, etiam Ho- 


θάνειν τοὔνομα αὑτῆς. Φανερὰ οὖν ἡ τῆς ἐξηγήσεως 
παραποίησις. 


Too γὰρ Ἰωάννου ἕνα Θεὸν παντοχράτορα, xai 
ἕνα μονογενη Χριστὸν Ἰησοῦν χηρύσσοντος, δι οὗ 
τὰ πάντα γεγονέναι λέχει, τοῦτον Yióv Θεοῦ, τοῦτον 
Μονογενη, τοῦτον πάντων ποιητὴν, τοῦτον góc 
ἀ.1ηθινὸν, φωτίζογτα πάντα ἄνθρωπον, τοῦτον 
κόσµου ποιητὴν, τοῦτον εἰς τὰ ἴδια ἑλη.νόότα, 
τοῦτον αὐτὸν σάρκα γεγογότα, xal ἑσχηνωκότα 
ἐν ἡμῖν, οὗτοι, παρατρέποντες χατὰ τὸ πιθανὸν τὴν 
ἐξήγησιν, ἄλλον μὲν τὸν Μονογενη θέλουσιν εἶναι 
κατὰ τὴν προδολὴν, ὃν 6b καὶ ᾿Αρχὴν καλοῦσιν. "Αλ- 
λον δὲ τὸν Σωτήρα Υεγονέναι θέλουσι, xat ἄλλον τὸν 
Λόγον υἱὸν τοῦ. Μονογενοῦς, xal ἄλλον τὸν Χριστὸν 
εἰς ἐἑπανόρθωσιν τοῦ Πληρώματος προθεθληµένον. 
Καὶ Bv ἔχαστον τῶν εἰρημένων ἄραντες ἀπὸ τῆς 
ἀληθείας, καταχρησάµενοι τοῖς ὀνόμασιν, εἲς τὴν 
ἰδίαν ὑπόθεσιν µετήνεγχαν. Ὥστε κατ αὐτοὺς bv 
τοῖς τοσούτοις τὸν Ἰωάννην τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χρι- 
στου µνείαν ! ποιεῖσθαι. El γὰρ Πατέρα εἴρηχε, xai 
λάριν, xal Μονογενη, xai Αλίθειαν, xal Λόγον, 
xii Zehv, xai "Ανθρωπον, xa Ἐκχκλησίαν, χατὰ 
την ἐχείνων ὑπόθεσιν, περὶ τῆς πρώτης Ὀγδοάδος 
εἴρηχεν, bv fi οὐδέπω Ἰησοῦς, οὐδέπω Χριστὸς ὁ 
τοῦ Ἰωάννου διδάσχαλος. Ὅτι δὲ οὐ περὶ τῶν συζν- 
Tuv αὐτῶν ὁ Απόστολος εἴρηχεν, ἀλλὰ περὶ τοῦ 
Νυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὃν xai Λόγον οἵδε 
τοῦ Θεοῦ, αὐτὸς πεποίηχε φανερόν. ᾿Αναχεφαλαιού- 
µενος Ὑὰρ περὶ τοῦ εἰρημένου αὐτῷ ἄνω tv ἀρχῇ 
λόγου ἐπεξηγεῖται' Καὶ ὁ Λόγος σὰρξ ἐγένετο, 
xal ὁσκήνωσεν ἐκ ἡμῖν. Κατὰ δὲ τὴν ἐχείνων 
ὑπόθεσιν oby ὁ Λόγος σὰρξ ἐγένετο, ὃς e οὐδὲ $506 
πητε ὀχτὸς Πληρώματος, ἀλλὰ ὁ τῆς οἰχονομίας µε- 
ταγενέστερος τοῦ Λόγου Σωτήρ. 


K8'. Μάθετε οὖν, ἀνόητοι, Ἰησοῦς ὁ παθὼν ὑπὲρ 
ἡμῶν, ὁ χατασκηνώσας ἐν ἡμῖν, οὗτος αὐτός ἐστιν ὁ 
Λόγος τοῦ Θεοῦ. El μὲν γὰρ ἄλλος τις τῶν Αἰώνων 
ὑπὲρ τῆς ἡμῶν αὐτῶν σωτηρίας σὰρξ ἐγένετο, εἰχὸς 
fv περὶ ἄλλου εἰρηχέναι τὸν ᾿Απόστολον: εἰ δὲ ὁ 
Λόγος ὁ τοῦ Πατρὸς ὁ χαταθὰς, αὐτός ἐστι χαὶ ὁ 
ἀναθὰς, ὁ τοῦ μόνου Θεοῦ μονογενὴς Υἱὸς κατὰ τὴν 


minis attigisset ; neque divinandi illius nominis ne- 


cessitatem nobis attulisset. Est igitur minime 


obscura illius interpretationis calumnia. 

Cum enim Joannes unum Deum omnipotentem, 
unumque Christum Jesum illius unigenitum pra- 
dicet, per quem facta esse omnia confirmat : atque 
bunc esse Dei Filium, hunc Unigenam, hunc 
Conditorem omnium, hunc veram lucem, que illu- 
minat omnem hominem, hunc mundi fabricatorem, 
199 hunc qui in propria venit ; qui caro factus est, 
et habitavit ἐπ nobis, esse testetur; isti callida ac 
malitiosa interpretatiune detorquentes, alium pro- 
ductione fingunt Unigenam exstitisse, quod et Prin- 
cipium vocant, alium Salvatorem, aliud Verbum 


D Unigens filium, alium Christum corrigendi causa 
. Pleromatis exortum. Sicque eorum quas dicuntur 


Singula a veritate promentes, ac nominibus ab- 
utentes, ad usum suum opinionemque transferunt. 
Ex qua illorum sententia sequitur, tet in verbis 
Joannem Jesu Christi mentionem ne littera qui- 
dem attigisse. Licet enim Patrem nominarit, οἳ 
Gratiam, Unigenitum, et Veritatem, ac Verbum, 
Vitam, Hominem et Ecclesiam ; hzc illi censent 
de prima Ogdoade esse dicta : in qua nondum Je- 
sus, nondum Christus Joannis magister continetur. 
Yerum longe abesse ut de conjugiis illis Apostolus 
loqui voluerit, deque Christo Jesu Domino nostro 
intelligendum esse, quod et Verbum solet appellare 
Dei, non obscure ipse declarat. Etenim cum de 
Verbo illo, quod antea in principio fuisse dixerat, 
summatim disputata colligeret, ita pronuntiare 
pergit: Et Verbum caro factum est, ei habitavit. in 
nobis. At istorum opinione Verbum neque caro fa- 
cium est, neque unquam a Pleromate discessit, 
sed Salvator quidam alius procurandze causa salutis 
editus, Verboque recentior. 

XXIX. Quamobrem discite tandem aliquando, 
8tulti! discite Jesum illum qui nostra causa pas- 
sus est, qui habitavit in nobis, eumdem Dei esse 
Verbum. Nam si alius ex onum numero salutis 
nostre gratia carnem induisset, equum erat de 
alio quoque mentionem ab Apostolo fieri. Sin idem 
Patris Verbum, quod e coelo delapsum est, eodem 


τοῦ Πατρὸς εὐδοχίαν σαρκωθεὶς ὑπὲρ ἀνθρώπων, οὗ D postliminio rediit, unius, inquam, ille Dei unicus 


περὶ ἄλλου τινὸς, οὐδὲ περὶ ᾿Ὀγδοάδος τὸν λόγον 
ἐμπεποέηται, ἀλλ d περὶ τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χρι- 
στοῦ. Οὐδὲ γὰρ ὁ Λόγος xat' αὐτοὺς προηγουµέ- 
νως σὰρς Ὑέγονε. Λέγουσι δὲ τὸν Σωττρα ἐνδύσα- 
σθαι σῶμα Φφυχιχὸν ἐκ τῆς οἰχονομίας χατεσχευασµέ- 


voy ἁῤῥήτῳ προνοίᾳ, πρὸς τὸ ὁρατὸν γενέσθαι, χαὶ 


Φπηλαφητόν. Σὰρξ δέ ἐστιν ἡ ἀρχαία ἐχ τοῦ χοῦ χατὰ 
τὸν 'Aóàp ἡ γεγοννία πλάσις ὑπὸ τοῦ Θεοῦ, fjv ἆλη- 
θῶς Ὑεγονέναι τὸν Λόγον τοῦ Θεοῦ ἐμήνυσεν ὁ 
Ἰωάννης. Καὶ λέλνται αὐτῶν ἡ πρώτη χαὶ ἀρχέ- 
Ίονος Ὀγδοάς. Ἑνὸς γὰρ χαὶ τοῦ αὐτοῦ δειχνυµένου 
Λόγου, xai Μονογενοῦς, xal ζωῆς, χαὶ Φωτὸς, xal 


- Deest οὗ. 


Filius ex benevolo Patris affectu hominum causa 
carne vestitus, non de alio quopiam, non de illa 
neseio qua Ogdoade, sed de Jesu Curisto Domino 
nostro sermonem instituit. Neque euiu Verbum 
isti precipue censent carnem esse factvin. Sed 
Salvatorem feruni animale quoddam induisse cor- 
pus, quod incarnatione ipsa inexplicapili sapientia 
constitutum est, ut videri contrectarique posset. 
Ceterum caro vetus illud opus Dei esi, jam tum 
ab Adami temporibus ex humo formatum quam 
Dei Verbum 900 fuisse verissime Joannes predi- 
dit. Ita prima illerum et antiquissima 0Ράο38 in 


551 


S. EPIPHANII 


552 


nihilum recidit. Quoniam enim uni eidemque con- Α ΣωτΏρος, xai Χριστοῦ, xaX Yloó Θεοῦ, xal τούτου 


venire monstratum est, ut et Unigenitus, et Vita, 
et Lumen, et Salvator, et Christus, et Dei Filius 
esset, et is ipse nostra causa carnem indueret, 
tota illa Ogdoadis fabula dilapsa concidet. Qua 
discussa, universam ruere pariter dogmatum illo- 
rum structuram necesse est, quam illi sibi velut 
per somnium effingentes, sacras Litteras depravant, 
dum eas ad argumentum suum accommodare stu- 
dent. Deinde sparsas dictiones, ac vocabula pas- 
sim reperta colligentes, ab nativo sensu et proprio 
in alienum, ut diximus, per vim transferunt. 
Quemadmodum iij faciunt, qui qualibet materia 
proposita, depromptis eY Homero versibus, sic eam 
tractant atque expoliunt, ut imperitis persuadeant, 
de recenti illo suo argumento Homerum ista ceci- 
nisse : ac plerisque series ipsa corminum ac con- 
textus imponat, quasi h»c in eum modum fuerint 
ab Homero digesta. Sic ille nescio quis, qui Her- 
culem ab Eurystheo ad infernum canem extraben- 
dum missum Homericis versibus ita descripsit 
(uihil enim exempli gratia prohibet ista comme- 
morari, cum par idemque sit amborum institutum) ; 


Sic ait, et tectis gemebundum eztrusit ab altis * 
Magnanimum Alciden factorum laude potentem * 
Perseide Eurystheus Stheneli clarissima proles * , 
Infernum ut superas custodem efferret in auras * 
Ergo ille intrepidus montani more leonis 3 

Urbe ruens ἰοία, sociis com&antibus ibat. 


Hunc juvenes, miserique senes, casteque puelle " 
Deducunt longo gemilu, ceu morte propinqua '. 
Tum se Mercurius comitem cum: Pallade jungit *. 
Quam non fraterni casus curaque latebant *. 


Quem non simplicem minimeque malum hominem 
versus isti decipiant, ut eos quemadmodum audit, 
de hoc argumento ab Homero scriptos assentiatur ? 
Λι qui Homeri lectione tritus est, facile ista 901 
discernet; nec jignorabit horum partim de 
Ulysse dieta, partim de Hercule, partim ad Pria- 
mum, partim ad Menelaum et Agamemnonem per- 
ünere. Quibus inde translatis ac suo loco restitu- 
tis, totum illud opus dissolvet. Sic omnino, qui 
veriatis regulam neutram in partem inflexam, 
quam in baptismo acceperit, apud se retineat, de- 
prompta sacris e Litteris vocabula, ac dictiones, et 
parabolas agnoscat; contumeliosum hoc vero in 
Deum argumentum repudiet, atque in tesserulas 
animadvertet, nunquam ut vulpeculam pro impe- 
ratoris effigie obtrudi sibi patiatur. Verum unum- 
quodqué eorum qua dicta sunt ordini suo reddens, 
ac veritalis velut corpori accommodans, illorum 
nugas detegat atque inanes esse demonstret. 

XXX. Postremo quia jam velut in scena, peracto 


αὐτοῦ σαρχωθέντος ὑπὲρ ἡμῶν, Ἀλέλνται ἡ τῆς 
Ὀγδοάδος σχηνοπηγία. Ταύτης δὲ λελυµένης, δια- 
πέπτωχεν αὐτῶν πᾶσα d ὑπόθεσις, fiv φευδῶς ὀνει- 
ῥώττοντες χατατρέχουσι τῶν Γραφῶν, ἰδίαν ὑπόθεσιν 
ἀναπλασάμενοι. Ἔπειτα λέξεις χαὶ ὀνόματα σπορά- 
δην χείµενα συλλέγοντες, µεταφέρουσι, χαθὼς προ- 
ειρήχαμεν, Ex τοῦ χατὰ φύσιν εἰς τὸ παρὰ φύσιν 
ὅμοια ποιοῦντες τοῖς ὑποθέσεις τὰς τυχούσας αὐτοῖς 
προθαλλοµένοις, ἔπειτα πειρωμµένοις ἓχ τῶν "Ouf- 
ρου ποιημάτων μελετᾷν αὐτὰς, ὥστε τοὺς ἀπειροτέ- 
ρους δοχεῖν ἐπ᾽ ἑχείνης τῆς ἐξ ὑπογυίου µεμελετη- 
µένης ὑποθέσεως Ὅμηρον τὰ ἔπη πεποιηχέναι, xaX 
πολλοὺς συναρπάζεσθαι διὰ τῆς τῶν ἐπῶν συνθέτου 
ἀχολουθίας, μὴ ἄρα ταῦθ) οὕτως Ὅμηρος efr, πεποιη- 
χώς, ὡς ὁ τὸν Ἡραχλέα ὑπὸ Εὐρυσθέως ἐπὶ τὸν 
ἐν τῷ "Abr χύνα πεμπόμενον διὰ τῶν ᾿Ομηριχῶν 
στίχων γράφων οὕτως (οὐδὲν γὰρ χωλύει παρα- 
δείγματος χάριν ἐπιμνησθηναι xal τούτων, ὁμοίας 
xai τῆς αὐτῆς οὕσης ἐπιχειρήσεως τοῖς ἄμφο- 
τέροις) * 


Ὡς εἰπὼν, ἀπέπεμπε δόµων βαρέα στενάχοντα 

Φῶθ) Ἡρακ.ῆα, µεγά ων ἑἐπιίστορα Éprov, 

Εὐρυσθεὺς, Σθενέλοιο πάϊς Περσηιάδαο 

Εξ Ἐρέδεος ἄξοντα xóva στυγεροῦ ᾿Αἴδαο. 

Βῆ p' ἵμεν, ὥστε Aéwr ὀρεσίτροφος d-ÀAxl πεποιθὼςι 

Καρπα./μως ἀνὰ ἅὅστυ, glAoc δ' 1 dvà πάντες 
[ἔποντο, 


C Νύμφαι c ἠϊθεοί τε, πολύτλητοί τε Ἰόέροντες, 


Οἵκτερ' ὁλοφυρόμεγοι, ὡσεὶ θἀάνατόν τε κιόντα. 


"Ερμείας δ ἀπέπεμπεν ἰδὲ γναυκῶπις ᾿Αθήνη. 


"Ηδεε γὰρ xatà θυμὸν ἀδελφεὸν ὡς ἐπογεῖτο. 


Τίς οὖχ ἂν τῶν ἀπανούργων συναρπαγείη ὑπὸ τῶν 
ἐπῶν τούτων, xal νοµίσειεν οὕτως αὐτὰ "Όμηρον 
ἐπὶ ταύτης τῆς ὑποθέσεως πεποιηχέναι; 'O ὃ ἕμ- 
πειρος τῆς Ὁμηριχῆς ὑποθέσεως ἐπιγνώσεται ᾖ", 
εἰδὼς, ὅτι τὸ µέν τι αὐτῶν ἐστι περὶ Ὀδυσσέως εἰ- 
pnuévov, τὸ δὲ περὶ αὐτοῦ τοῦ Ἡραχλέος, τὸ δὲ 
περὶ Πριάμου, τὸ δὲ περὶ Μενελάου καὶ ΑἈγαμέμ- 
νονος. "Αρας δὲ αὐτὰ, xal Év ἕχαστον ἀποδοὺς τῇ 
ἰδίᾳ ** ἐχποδὼν ποιήσει τὴν ὑπόθεσιν. Οὕτω δὲ xai 
6 τὸν χανόνα τῆς ἀληθείας ἀκλινῆ ἐν ἑαυτῷ χατ- 
έχων, ὃν διὰ τοῦ απτίαµατος εἴληφε, τὰ μὲν Ex τῶν 
Γραρῶν ὀνόματα, xai τὰς λέξεις, xal τὰς παραθο- 
λὰς ἐπιγνώσεται, τὴν δὲ βλάσφημον ὑπόθεσιν ταύ- 
την οὐκ ἐπιγνώσεται. Καὶ γὰρ εἰ τὰς φηφίδας γνω- 
ρίσει, ἀλλὰ τὴν ἀλώπεχα ἀντὶ τῆς βασιλιχῆς εἰχόνος 
οὐ παραδέξεται. "Ev ἔχαστον δὲ τῶν εἰρημένων ἀπο- 
δοὺς τῇ ἰδίᾳ τάξει, xai προσαρµόσας τῷ τῆς ἆλη- 
θείας σωµατείῳ 5 γυµνώσει, καὶ ἀνυπόστατον ἔπι- 
δείξει τὸ πλάσμα αὐτῶν. 

Λ’. Ἐπειδὴ !* τῇ σχηνῇ ταύτῃ (91) λείπει ἡ ἆπο- 


! Od. x, 76. * 0d. φ, 36. * ΙΙ. «, 135. * 110, 3568. * Od. C, 15. * 0d, 2, δ8. H. ω, 538. * Od. 
A, 625. * I1. B, 409. '* Leg. ápa. | Iren. μὲν τὰ ἔπη, τὴν δὲ ὑπόθεσιν οὐχ ἐπιγ. * For. τῇ ἰδίᾳ τάξει vel 


Βίδλῳ. — !! For. σώµατι. !* Deest δέ, 


(81) Ἐπειδὴ εῇ σκη»ῇ ταύτῃ. ᾽᾿Απολύτρωσιν bic redemptionem. esse credit Billius, de qua lrenzus 


535 


ADVERSUS HJERESES LIB. I. TOM. Π.-- HJE£RES. XXXI. 


53u 


λύτρωσις, ἵνα τις τὸν μῖμον αὐτὸν περαιώσας τὸν A fabulz exodio, dimittendi tempus est, consultum 


ἀνασκευάζοντα λόγον ἐπενεγχεῖν ?, χαλῶς ἔχειν ὑπ- 
ελάδοµεν ἐπιδεῖξαι πρότερον, Ev οἷς οἱ πατέρες αὐτοὶ 
τουδς τοῦ θυμοῦ * διαφέρονται πρὸς ἀλλβλους, ὡς Ex 
διαφόρων πνευμάτων τῆς πλάνης ὄντες. Kat Ex τούτου 
Υὰρ ἀκριθῶς συνιδεῖν ἔσται, καὶ πρὸ τῆς ἁἀποδείξεως 
βεθαίαν τὴν ὑπὸ τῆς Ἐχχλησίας χηρυσσοµένην ἁλή- 
Octav, xai τὴν ὑπὸ τούτων παραπεποιηµένην Ψευδη- 
χορίαν. 'H μὲν γὰρ Ἐκκλησία, χαἰπερ xa0* ὅλης τῆς 
οἰχουμένης ἕως περάτων τῆς Υῆς διεσπαρµένη, παρὰ 
δὲ τῶν ἁποστόλων xal τῶν ἐχείνων μαθητῶν παρα- 
λαθοῦσα τὴν εἰς ἕνα θεὸν Πατέρα παντοχράτορα τὸν 
πεποιηχότα τὸν οὐρανὸν xai τὴν γῆν, καὶ τὰς θα- 
λάσσας, xai πάντα τὰ Ev αὐτοῖς, πίστιν, χαὶ εἰς ἕνα 
Χριστὸν Ἰησοῦν τὸν Υἱὸν τοῦ θεοῦ τὸν σαρχωθέντα 
ὑπὲρ τῆς ἡμετέρας σωτηρίας, xai εἰς Πνεῦμα ἅγιον 
τὸ διὰ τῶν προφητῶν χεχηρυχὸς τὰς οἰχονομίας, xal 
τὰς ἑλεύσεις, xal τὴν Ex παρθένου γέννησιν, xal τὸ 
κάθος, xai τὴν ἔγερσιν ἐχ νεχρῶν, καὶ τὴν ἔνσαρχον 
εἰς τοὺς οὐρανοὺς ἀνάληψιν τοῦ ἠγαπημένου Χριστοῦ 
Ἰησοῦ τοῦ Kuplou ἡμῶν, xat τὴν ἐχ τῶν οὐρανῶν ἐν 
τῇ δόξη τοῦ Πατρὸς παρουσἰαν αὐτοῦ, ἐπὶ τὸ άναχε- 
φαλαιώσασθαι τὰ πάντα, καὶ ἀναστῆσαι πᾶσιν σάρχα 
πάσης ἀνθρωπότητος, ἵνα Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ 
ἡμῶν, xal co καὶ Σωτῆρι χαὶ βασιλεῖ χατὰ τὴν εὖ- 
δοχίαν τοῦ Πατρὸς τοῦ ἀοράτου πᾶν γόνυ κάμψη 
ἐπουρανίων, καὶ ἐπιγείων, καὶ καταχθογίω», καὶ 
πᾶσα γΑῶσσα ἐξομολογήσηται αὐτῷ, καὶ κρἰσιν 


διχαἰαν ἓν τοῖς πᾶσι ποιῄσηται τὰ μὲν πνευματιχὰ 


τῆς πονηρίας, καὶ ἀγγέλους τοὺς παραθεθηχότας, xal 
ἐν ἁποστασίᾳ γεγονότας, καὶ τοὺς ἀσεθεῖς, xat ἁδί- 
κους, xal ἀνόμους, καὶ βλασφήµους τῶν ἀνθρώπων 
εἰς τὸ αἰώνιον πΏρ πέμψῃ * τοῖς δὲ διχαίνις, καὶ ὁσίοις, 
χαὶ τὰς ἐντολὰς αὐτοῦ τετηρηχόσι, xal ἐν τῇ ἀγάπῃ 
αὐτοῦ δ.αμεμενηχόσι τοῖς àm' ἀρχῆς, τοῖς δὲ ix 
µετανοίας * Gwhv χαρισάµενος, ἀφθαρσίαν δωρῄσηται, 
χαὶ δόξαν αἰωνίαν περιποιήσῃ. 


ΑΛΑ’. Τοῦτο τὸ χήρυγμα παρειληφυῖα, xaX ταύτην 
τὴν πίστιν, ὡς προέφαµεν, ἡ Ἐχκλησία, καίπερ ἓν 
ὅλῳ τῷ xóaptup διεσπαρµένη, ἐπιμελῶς φυλάσσει, ὡς 
ένα olxov οἰχοῦσα" xai ὁμοίως πιστεύει τούτοις, ὡς 
μίαν ψυχὴν xal τὴν αὐτὴν ἔχουσα καρδίαν’ χαὶ συµ- 
φώνως ταῦτα χηρύσσει, xa διδάσχει, καὶ παραδίδω- 
σιν, ὡς. ἓν στόµα χεχτηµένη. Καὶ γὰρ αἱ χατὰ τὸν 
χόσμον διάλεχτοι ἀνόμοιοι * à) ἡ δύναµις τῆς παρα- 
δόσεως µία xai dj αὐτή ΄ χαὶ οὔτε αἱ ἓν Γερµανίαις 
δρυµέναι Ἐκκλησίαι ἄλλως πεπιστεύχασιν, fj ὄλλως 
παραδιδόασιν, οὔτε ἐν ταῖς Ἰθερίαις, οὔτε ἐν Κελ- 
εοῖς, οὔτε χατὰ τὰς ἀνατολὰς, οὔτε ἓν ᾽Αἰγύπτῳ, οὔτε 
iv Λιθύῃ, οὔτε αἱ χατὰ µέσα τοῦ χόσµου ἱδρυμέναι * 
ἀλλ ὥσπερ ὁ ἥλιος τὸ χτίσµα τοῦ θεοῦ ἓν ὅλῳ τῷ 
κόσµῳ εἷς xal ὁ αὐτός' οὕτω καὶ τὸ χήρυγµα τῆς 
ἀληθείας πανταχῆ φαίνει, καὶ φωτίζει πάντας ἀνθρώ- 
πους τοὺς βουλομένους εἰς ἀπίγνωσιν ἀληθείας ὁλ- 


fore duximus, si ad illorum confutandum errorem 
aliquid subjiceremus. Sed prius tamen ostenden- 
dum illud est, quibus in rebus fabulz illius aucto 
res a se invicem dissideant, quos diversi velut fal- ΄ 
sitatis spiritus contrarias in partes abripiunt. Hoe 
enim ex capite vel citra probationem ullam certis- 
sime constabit, cum solidam ac stabilem esse veri- 
tatem illam, quam Ecclesia przdicat, tum adulte- 
rinam ac mendacem illorum esse doctrinam. Siqui- 
dem Ecclesia toto licet. orbe ad extremos usque 
terrarum limites dispersa, cum ab apostolis eo- 
rumque discipulis fidem acceperit in unum Deum 
Patrem omnipotentem, qui colum, terramque ac 
maria, curn universis quz in illis comprehenss 
sunt, condidit ; et in unum Jesum Filium Dci, qui 
pro nostra salute carnem induit; atquein Spiritum 
sanctum, qui omnem illam unice dilecti Christi 
Jesu Doinini nostri administrationem, et adventum, 
ertumque de Virgine per prophetas prznuntiavit ; 
necnon et perpessionem ac resurrectionem, et in 
ccelum ascensionem cum cofpore ; futurumque oliin 
indidem paterna cum majestate descensum, ut in 
summam velut universa contrahat, et omnium ho 
minum corpora revocet ad vitam ; atque ut Christo 
Jesu Domino nostro ac Deo et Salvatori regique de 
illius qui videri non potest, voluntate Patris, omne 
2098 genu flectatur celestium, terrestrium. et in- 
fernorum, et omnis ipsum lingua confiteatur *; uti- 
que rectum in omnes judicium exerceat, ac spiri- 
talia nequitie, boc est desertores angelos ac re- 
belles, et impios omnes, ac sceleratos, et facinoro- 
609, ac contumeliosos in Deum homines sempiter- 
mis flammis addicat; justis vero, sanctisque; qui 
mandata sua diligenter observaverint, et in ejus 
charitate sive jam inde ab initio, sive post peeni- 
tentiam perseveraverint, vitam immortalitatemque 
largiatur, atque :ternam illis gloriam impertiat. 

XXXI. Cum igitur Ecclesia doctrinam ejusmodi, 
fidemque, uti diximus, acceperit, eam vel orbe 
toto diffusa studiose conservat, quasi in una qua- 
dam domo habitans, ac similiter omnibus illis ag- 
sentitur, tanquam anima una, eodemque corde prz- 
dita; eademque concordissime sic, quasi unum os 


p liabeat, docet ac przedicat. Etenim tametsi bominum 


linguz sint dissimiles, eadem tamen traditze doctrinze 
vis est ubique : neque aut constitute in Germania 
Ecclesi& credunt aliter, ac suos perdocent; aut 
αυ in Hispaniis ac Galliis, aut ad Orientem, aut in 
JEgypto, vel Lybia, mediove orbe stabilita. Sed 
quemadmodum sol nobilissimum Dei opus unus in 
tolo mundo atque idem est semper; sic veritatis 


' praedicatio ubique ferrarum illucescit ac mortales 


omnes illustrat, qui quidem illius ad notitiam per. 
venire voluerint. Adeo ut neque is qui inter Eccle. 


! For. ΕπΕνεγχη. * For. τοῦ δὲ μύθου, 3 For. τοῖς µέν.  * Philipp. n, 10, 11. 


eap. 18. Nos autem aliud esse hoc quidem loco 
suspicabamur, nempe exordium fabulae. Non enim 


de ἀπολυτρώσει tlla hereticorum aliorum verba fa. 
cit Irenzus. 


BS 


8. EPIPHANII 


526 


siarum antistites dicendi facultáte pollet, ab illis A θεῖν. Καὶ οὔτε 6 πάνυ δυνατὸς ἓν λόγψ τῶν ἓν Tac 


diversa profiteatur. Nemo enim est przeceptore 8uo 
superior. Neque qui infans est et indisertus de tra- 
dita sibi disciplina quidquam diminuat. Quoniam 
enim una est eademque fides; neque qui de ea co- 
piose potest dicere plus aliquid obtinet, neque mi- 
nus, qui pauca duntaxat eloqui potest. Quod autem 
plus minusve nonnulli intelligentia ac scientia con- 
sequantur, nibil boc ad immutandam doctrinam 
^ pertinet : neque idcirco Deum alium przter condi- 
torem excogilant, atque hujus universitatis artificem, 
et altorem, quasi minime sint altero illo contenti ; 
neque porro Unigenitum alium. 

Sed in id duntaxat illorum elaborat industria, ut 
quz xnigmatum quibusdam involucris obtecta sunt, 


exspoliant atque explicent, et ad communis fidei in- B 


stitutum accommodent ; sive ut $03 divinum illud 
in hominum salute procuranda negotiuin, admini- 
strationemque omnem exponant; idque ipsum de- 
clarent, quomodo illam rebellium spirituum defe- 
ctionem  bominumque contumaciam Deus patien- 
tissime tulerit ; quid caus:e sit, cur unus idemque 
Deus alia temporaria, alia sempiterna fecerit: 
itemque ccolestia quaedam, alia terrena ; cur qui 
oculis aspici nequit, prophetis non una specie vi- 
sendum se przebuerit, sed aliis alio modo quz vellet 
significaverit. Cur Testamenta plura sint bominibus 
condita, quxve utriusque note ac propria veluti 
lineamenta sint, Ut illud etiam inquirant, cur omnia 
Deus perduellione concluserit, ut omnium mise- 
reri posset; atque ob id insupergratias agant, quod. 
Verbum Dei caro factum, ac supplicio est affectum : 
illud etiam edisserant, cur in extrema tempora Filii 
Dei adventus inciderit, hoc est cur omnium sese 
Principium in fine prodiderit. Ad hac de mundi 
exitu, futurisque rebus quacunque sacris reperiun- 
tur in Libris, excutiant ; nec illud taceant, cur de- 
speratz prius gentes in idem cum sanctis jus hzre- 
vitatis, ac veluti corpus et societatem a Deo fuerint 
ascite. Qui fleri possit, ut mortalis ista caruncula 
immortalitatem et incorruptibile hoc incorruptio- 
nem induat ; aut quemadmodum dicturus sit : Non 
populus populus erit, et non dilecta, dilecta *; quo- 
modo plures deserte, quam virum habentis sint filii *. 


Ἐχκλησίαις προεστώτων ἕτερα τούτων ἑρεῖ οὐδεὶς 
γὰρ ὑπὲρ τὸν διδάσχαλον ' οὔτε ὁ ἀσθενὴς kv τῷ λόγερ 
ἑλαττώσει τὴν παράδοσιν * μιᾶς γὰρ καὶ τῆς αὗττης 
πίστεως οὔσης, οὔτε ὁ πολὺ περὶ αὐτῆς δυνάµενος 
εἰπεῖν ἐπλεόνασεν, οὔτε ὁ τὸ ὀλίγον ἠλαττόνησε. TO 
δὲ πλεῖον f| ἔλαττον χατὰ σύνεσιν εἰδέναι τινὰς οὔτε 
ἐν τῷ τὴν ὑπόθεσιν αὐτὴν ἀλλάσσειν vlvevas, καὶ 


ἆλλον Θεὺν παρεπινοεῖν παρὰ τὸν δημιουργὸν, καὶ 


ποιητὴν, καὶ τροφέα τοῦδε τοῦ παντὸς, ὡς μὴ ἄρχου.-- 
µένους τούτους", J| ἄλλον Χριστὸν, Ἡ ἄλλον Movo- 
χενη. 


Ἰλλλά ἐν τῷ τὰ ὅσα ἓν παραθολαῖς εἴρηται προσ- 
επεργάζεσθαι, xal οἰχειοῦν τῇ τῆς πίστεως ὑποθέσει" 
xai bv τῷ τὴν τε πραγµατείαν xaX οἰκονομίαν το» 
θεοῦ τὴν ἐπὶ τῇ ἀνθρωπότητι γινοµένην ἐχδιηγεῖσθαε, 
καὶ ὅτι ἑμαχροθύμησεν à θΘεὸς ἐπί τε τῇ τῶν παρα- 
θεθηχότων ἀγγέλων ἀποστασίᾳ, xaX ἐπὶ τῇ mapaxori 
τῶν ἀνθρώπων σαφηνἰζειν ' καὶ διὰ τί τὰ μὲν πρὀσ- 
χαιρα, τὰ δὲ αἰώνια, xal τὰ μὲν obpávia, καὶ τὰ 5k 
ἐπίγεια εἷς καὶ ὁ αὐτὸς θεὺς πεποίηχεν, ἁπαγγέλλειν" 
xaX διὰ τὲ ἁόρατος ὢν ἑφάνη τοῖς pofita ὁ θεὸς. 
οὐκ ἑν'μιᾷ ἰδέᾳ, ἀλλὰ ἄλλως ἄλλοις, συνιεῖν’ καὶ διὰ 
πί Διαθῆκαι πλείους Υεγόνασι τῇ ἀνθρωπότητι, pm 
νύειν, καὶ τίς ἑχάστης τῶν Διαθηχῶν ὁ χαραχτὲρ, 
διδάσκειν» καὶ διὰ τί συνἐχλεισε πάντα εἰς ἀπείθειαν 
ὁ θεὺς, ἵνα τοὺς πάντας ἐλεήσῃ, ἑξερευνᾷν, χαὶ διὰ 
«L6 Λόγος τοῦ θεοῦ σὰρξ ἐγένετο, χαὶ ἔπαθεν, εὖ- 
χαριστεῖν' καὶ διὰ vl. bm! ἑσχάτων τῶν χαιρῶν f 
παρουσία τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, τουτέστιν bv τῷ τόλει, 
ἐφάνη ἡ ἀρχὴ”, ἀπαγγέλλειν * xal περὶ τοῦ τέλους xat 
τῶν µελλόντων, ὅσα τε χεῖται by ταῖς Γραφαῖς, ἆνα- 
πτύσσειν  χαὶ τί ὅτι τὰ ἀπεγνωσμένα ἔθνη συΥΧλη- 
ρονόµα xa σύσσωμα, καὶ συμµέτοχα τῶν ἁγίων πε- 
ποίηχεν ὁ θεὺς, μὴ σιωπᾷν ᾿ καὶ πῶς τὸ θνητὸν τοῦτο 
σαρκίον ἐνδύσεται ἀθανασίαν, xal τὸ φθαρτὸν ἆφθαρ- 
σίαν, διαγγέλλειν' πῶς τε ἐρεῖ, Ὁ ob Aaóc Jaóc, xal 
ἡ οὐκ ἡγαπημέγη ἡγαπημένη καὶ πῶς α.λείογα 
τῆς ἐρήμου τὰ τέχνα uà AAor ἢἣ τῆς ἐχούσης cór 
ἄνδρα, κηρύσσειν. Ἐπὶ τούτων γὰρ καὶ ἐπὶ τῶν ὁμοίων 
αὐτοῖς ἐπεθόησεν ὁ Απόστολος - Ὢ βάθος πλούτου 
xal σοφίας καὶ Ίγώσεως θεοῦ { ὡς ἀνεξερεύγητα 
τὰ κρίµατα αὑτοῦ, καὶ ἀνεξιχνίαστοι αἱ ὁδοὶ ab 


Nam de his ac similibus exclamat Apostolus : O p τοῦ. ᾽Αλλὰ οὐκ ἐν τῷ ὑπὲρ τὸν χτίστην xai Δημιουρ- 


altitudo divitiarum ac εαρεκίία, el scientie Dei! 
quam incomprehensibilia sunt judicia ejus, et inve- 
stigabiles vie ejus *! Non'id autem agunt, ut supra 
Creatorem ac Conditorem, horum Matrem, ac vagi 
/Eonis Cogitationem: male comminiscantur, ac tam 
insignem Deo contumeliam faciant; neque ut PPle- 
roma nescio quod illa superius modo xxx duntaxat 
/Eonibus deflniant, modo infinitam illorum natio- 
nem constituant, ut egregii illi magistri ac divina 
Sit, ut diximus, toto orbegermans Ecclesica fides. 

XXXll. Age vero videamus modo quanta sit 


* Osce, 1, 10. 3 Isa. uiv, 1. 3 tom. 1!, 92. 
»5Y αὐτῶν. Ἱ For. τότε μὲν τριάκοντα. 


plane scientia destituti faciunt : 


* For. τούτῳ. 


γὸν Μητέρα τούτων *, xaX αὐτοῦ Ενθύμησιν Αἱἰῶνος 
πεπλανηµένου παρεπινοεῖν, καὶ εἰς τοσοῦτον ἤχειν 
βλασφημίας " οὐδὰ «b ὑπὲρ ταύτην πάλιν Πλήρωμα 
τὸ μὲν ἕνα Ἰ, νῦν δὲ ἀνήριθμον φῦλον Αἰώνων ἔπι 
ψεύδεσθαι, χαθὼς λέγουσιν οὗτοι οἱ ἁληθῶς ἔρημο 
θείας συνέσεως διδάσχαλοι, τῆς οὕσης Ἐκκλησίας 
πάσης µίαν καὶ «hy αὐτὴν πίστιν ἐχούσης οἰς πάντο 
τὸν χόσµον, χαθὼς προέφαµεν. 

cum una eademqiu 


AB. Ἴδωμεν voy καὶ τὴν τούτων ἄστατον γνώμη’ 


5 |ren. xai οὐχ àv ἀρχῇ. ϐ Iren. ξοὐτου 


537 


ADVERSUS HJERESES LIB. Ι. TOM. II. — H.ERES. XXXI. ' 


538 


530 rov καὶ τριῶν ὄντων, πῶς περὶ τῶν αὐτῶν οὗ τὰ A duorum vel trium istorum inconstantia, atque de 


αὐτὰ λέγουσιν, ἀλλὰ τοῖς πρόγµασι xal τοῖς ὀνόμασιν 
ἐναντία ἁποφαίνονται. Ὁ μὲν γὰρ πρῶτος ἀπὸ τῆς 
λεχγομένης ΓνωστιχΏς αἱρέσεως τὰς ἀρχὰς εἰς ἴδιον 
χαραχτΏηρα διδασχαλείου ! µεθαρµόσας Οὐαλεντῖνος 
οὕτως ἐξηροφόρησεν (82), ὁρισάμενος εἶναι Ανάδα 
ἀνονόμαστον, Ti; τὸ μέν τι χαλεῖσθαι "Αῤῥητον, τὸ 
£5 Σιγἠν. Ἔπειτα Ex ταύτης Δυάδος δευτέραν Δνάδα 
προβεθλῃησθαι, ἧς τὸ μέν τι Πατέρα ὀνομάκει, τὸ δὲ 
Ἀλίέθειαν. Ἐχ δὲ τῆς Τετράδος ταύτης χαρποφο- 
ρεῖσθαι λόγον καὶ Ζωὴν, ΄Ανθρωπον xal Ἐχχλησίαν. 
Εἶναί τε ταύτην ᾿Ογδοάλα πρώτην. Καὶ ἀπὸ μὲν τοῦ 
Λόχου χαὶ τῆς ζωῆς δέχα δυνάµεις λέχει προθεθλῆ- 
σθαι, καθὼς προειρήκαµεν * ἀπὸ δὲ τοῦ ᾿Ανθρώπου 
χαὶ τῆς Ἐκκλησίας δώδεχα, ὧν µίαν ἁποστᾶσαν τὴν 


iisdem non eadem pronuntient ; sed et rebus ipsis 
et vocabulis a se invicem dissentiant, Etenim qui 
a Gnosticorum haeresi deprompta 90/& quedam 
initia primus peculiaris ad secte formam transtulit, 
Valentinus ita ἀοθηίίι. Binarium quemdam sine 
nomine constituit, ex Arrheto et Sige constantem. 
Ab hoc secundum propagatum esse Binarium, quo 
Pater, ac Veritas continetur. Tum ex quaternario 
Verbum et Vitam, Hominem, Ecclesiamque pro- 
diisse : hanc esse primam Ogdoadem. Inde ex Verbo 
ac Vita decem profluxisse virtutes, quas antea 
retulimus. Ab Homine et Ecclesia duodecim ; a qui- 
bus una deficiens, ordinemque deserens reliquum 
omne opus absolvit. Adjecit et Horosduos : alterum 


^or» πραγµατείαν πεποιῆσθαι. Ὅρους τε δύο ὑπ- P qui Bythum inter ac Pleroma reliquum intercedit, 


έλετο, ἕνα μὲν μεταξὺ τοῦ Βυθοῦ χαὶ τοῦ λοιποῦ 
Ηαηρώματος, διορίζοντα τοὺς γεννητοὺς Αἰῶνας ἀπὸ 
«o9 ἀγεννῆτου Πατρὸς, ἕτερον δὲ τὸν ἀφορίζοντα 
αὐτῷ * την Μητέρα ἀπὸ τοῦ Πληρώματος. Καὶ τὸν 
Ἀριστὸν δὲ οὐχ ἀπὸ τῶν tv τῷ Πληρώματι αἰώνων 
προθεθλῆσθαι, ἀλλὰ ὑπὸ τῆς Μητρὸς ἔξω γενομένης 
χατὰ τὴν γνώµην τῶν χρειττόνων ἀποχεχυῆσθαι μετὰ 
σχιᾶς τινος. Καὶ τοῦτο μὲν ἅτε ἄῤῥενα ὑπάρχοντα 
ἁποχόφαντα ἀφ᾿ ἑαυτοῦ τὴν σχιὰν, ἀναδραμεῖν εἰς τὸ 
Πλίρωμα " τὴν δὲ Μητέρα ὑπολειφθεῖααν μετὰ τῆς 
οχιᾶς, χεχενωμένην τε τῆς πνευματικῆς ὑποστάσεως, 
ἔ.εωον υἱὸν προενέγχασθαι ΄ καὶ τοῦτον εἶναι τὸν 
Δγμιουργὸν, ὃν χαὶ παντοκράτορα λέγει τῶν ὕποχει- 
µένων *. Συμπροθεθλῆσθαι δὲ αὐτῷ καὶ ἄριστον ν 
ἄρχοντα ἑδογμάτισεν ὁμοίως τοῖς ῥηθησομένοις ὑφ' 
Ἱαῶν φευδωνύμως Γνωστιχοῖς. Καὶ τὸν Ἰησοῦν ποτὲ 
p-v ἀπὸ τοῦ συσταλέντος ἀπὸ τῆς Μητρὸς αὐτῶν συν- 
αναχυθέντος τοῖς ὅλοις προθεθλῆσθαί φασι, τουτέστι 
τοῦ θελητοῦ΄ ποτὲ δὲ ἀπὸ τοῦ ἀναδραμόντος εἰς τὸ 
Ἡλ{ρωμα, τουτέστι τοῦ Χριστοῦ * ποτὲ δὲ ἀπὸ τοῦ 
Ανθρώπου χαλτῆς Ἐχχλησίας. Καὶ τὸ Πνεῦμα 65 τὸ 
ἅνιον ὑπὸ τῆς Ἐχχλησίας φησὶ προθεθλῆσθαι εἰς 
ἀνάχρισιν καὶ χαρποφορίαν τῶν Αἰώνων, ἀοράτως 
τὰ Qut τῆς ἀληθείας. 

Πεπ.1ήρωνται τὰ Εἱρηναίου κατὰ Οὐύαλεντίνων, 


AT". Καὶ ταῦτα μὲν xal τὰ τοιαῦτα ὁ προειρηµένος 
à»hp πρεσθύτης Εἱρηναῖος, ὁ κατὰ πάντα ix Πνεύ- 


et genitos /Eonas ab ingenito Patre dirimit; alte- 
rum qui Matrem illorum a Pleromate secernit. 
Christum porro non a Pleromatis JEonibus editum, 
sed ab extorri Matreex meliorum recordatione cem 
quadam umbra procreatum. Eunidemque, cun esset 
masculus, abjecta a semet umbra ad Pleronma recut- 
risse; Matrem vero cum umbra relictam, ac spiri- 
tali substantia exhaustam, alium procreasse filium, 
videlicet Conditorem, cui in omnia, qux quidem 
ipsisubjecta sunt, dominatum ac potestatem tribuunt. 
Cum boc et alium productum esse sinistrum princi- 
pem arbitratus est : perinde ut Gnostici illi, falso ita 
dicti, de quibus postea dicemus. Jesum porro non- 
nunquam a Theleto illo genitum affirmat, qui ab 
ipsorum Matre contractus, unaque cum Universitate 
profusus est; interdum ab eo, qui se ad 'leroma 
receperit, scilicet Christo. Alias a Christo et Ec- 
clesia. Spiritum denique sanctum ab Ecclesia ori- 
ginem traxisse putat, et ad examinandos ac fecun- 
ditate donandos Aonas editum, cum in illos ita 
subiisset, ut aspici nullo modo posset ; cujus adeo 
ipsi beneficio veritatis stirpes emittunt. 
εἰς αὐτοὺς elotóv* δι οὗ τοὺς Alüvag καρποφορεὶν 


Παείεπις lrenius contra Valentinianos. 


XXXIII. Hzc atque his similia optimus ille senex 
lren:us totidem verbis de vanissiwis illorum opi- 


µατος ἁγίου χεκοσµημµένος, ὡς γενναῖος ἀθλητῆς ὑπὸ D nionibus disseruit, 905 vir omnino Spiritus sancti 


του Κυρίου προθεόληµένος, xaX ἐπαλειφθεὶς τοῖς 
ἱπουρανίοις χαρίσμασι τοῖς κατὰ τὴν ἀληθινὴν πίστιν 
χαὶ γνῶσιν, χαταπαλαίσας τε xol χαταγωνισάµενος 
την πᾶσαν αὐτῶν ληρώδη ὑπόθεσιν, διεξήλθε χατὰ 
λόγον τὰ ὑπ) αὐτῶν κενοφωνούμενα. ᾿Αχρότατα δΣ 
αὐτοὺς kv τῷ ἑξῆς δευτέρῳ αὐτοῦ λόγῳ xa vot; ἄλλοις 
διλεγξε περιττοτέρως, βουλόμενός πως τὸν χαμαὶ 
ῥιφέντα, xal εἰς Ίτταν τραπέντα σὔραι, καὶ ἐνώπιον 
πάντων θριαμδεῦσαί τε xal φωράσαι τὴν ἐν αὑτῷ 
t) ῥιφέντι ἀναίσχυντόν τε xal ἀσθενη προὔχλησιν 
ματαιοφροσύνης. Ἡμεῖς δὲ, ἀρχεσθέντες τοῖς τε 


donis instructissimus, ac tanquam fortis atbleta 
productus a Domino, et coelestibus ornamentis, ut 
ita dixerim, ad certamen perunctus; qui sincere 
fidei ac scientie presidiis illorum prostravit ever- 
titque mendacia. Quod in secundo libro ac sequen- 
tibus aliis potissimum perfecit, ubi illos uberiore 
stylo confutavit : cum velut humi abjectum ac su- 
peratum adversarium trahere, ac quodammodo 
wiumphare visus est velle, et profligati nugatoris 
impudentem magis quam fortem ad próvocandum 
audaciam palam omnibus detegere. Nos autem par- 


! |ren. ἁρχαίας διδασχ»λίας. * Iren. αὐτῶν. 3 Iren. ἀποχειμ. αὐτῷ. — * Iren. ἀριστερόν. 


(82) Οὕτως ἐξηροφόρησεν. Corrupta voz, in qua divinationem ezperiri non vacat. 


059 


S. EPIPHANII 


540 


tim iis, qua 9 nobis breviter sunt disputata, partim Α παρ) ἡμῶν λεχθεῖσιν ὀλίγοις, xal τοῖς ὑπὸ τῶν τΏς 


αυ ab aliis sinceris id genus scriptoribus elucu- 
brata sunt, contenti, cum nonnullos quoque vi. 
deamus de hoc argumento scripsisse, przesertimque 
Clementem, Irenzum οἱ [lippolytum, aliosque com- 
plures, qui admirabili quadam facultate illorum 
dogmata refutarunt, non multum in eo, ut dictum 
est, elaborare studuimus, satis superque illorum 
opera factum arbitrati : idque ipsum apud nos exi- 
stimantes, neminem esse paululum intelligentem, 
cui velex ipsis illorum libris ac dogmatibus non 
ea facile occurrant, quie ad illos refellendos idonea 
sint. : 

XXXIV. In primis quod opinionum a se invicem 
varietate dissentiant, alterque alterius decreta con- 


ἀληθείας συγγραφέων τούτων λεχθεῖαί τε καὶ συν- 
ταχθεῖσι, xal ὁρῶντες, ὅτι ἄλλοι πεπονΏχασι, φημὶ 
δὲ Κλήμης xai Εἱρηναῖος καὶ Ἱππόλντος, xai ἄλλοι 
πλείους, ol xal θαυμαστῶς τὴν κατ αὐτῶν τε- 
ποίηνται ἀνατροπὴν, οὗ πάνν τι τῷ καµάτῳ προσ- 
θεῖναι, ὡς προεῖπον, Ἰθελήσαμεν, ἰχανωθέντες τοῖς 
προειρηµένοις ἀνδράσι, χαὶ αὐτὸ τοῦτο διανοηθέντες., 
ὅτι παντὶ συνετῷ xaX ἐξ αὐτῶν τῶν ἐν τοῖς διδάγµα- 
σιν αὐτῶν λόγων ἡ ἀνατροπὴ αὐτῶν κατ αὐτῶν ᾧϱσ- 
νήσεται. 


ΑΔ’. Πρῶτον μὲν ὅτι διάφορα παρ' αὐτοῖς τὰ opovf,- 
µατα, xa ἕτερος τὰ τοῦ ἑτέρου καταλύειν ἐἑπαγγέλλε- 


vellere sese profiteatur. Deinde quod tales sint B «at: δεύτερον δὲ, ὅτι ἀσύστατα τὰ παρ) αὐτοῖς µυθοτεοι- 


illorum fabule, ut coh:rere nullo modo possint, 
cum neque in sacris Litteris, nec in Mosis lege, 
neque apud Mose recentiores prophetas illarum 
exstet ulla mentio; neque a Salvatore quidquam, 
vel ejus evangelistis, aut denique apostolis de iisce 
sit proditum: nam si veritati illa consentanea 
forent, certe Dominus, qui ad illuminandum orbem 
venerat, et ante illum prophete, tum apostoli, qui 
falsorum. deorum superstitionem, ac flagitiorum 
scelerumque genus omne redarguerunt, nec impiam 
omnem contrariamque doctrinam scriptis suis pro- 
fligare sunt veriti ; illi, inquam, aperte nobis illa 
significassent , prasertim cum Salvator ita ipse 
dixisset : Cateris quidem in parabolis, vobis autem 
xarabolg ad regni celestis enarrationem edisserende 
sunt *. Quocirca quzecunque in Evangelio parabola 
ab eo proposite sunt, statim illarum sensum ape- 
ruisse videtur. 206 Nam et granum sinapis quid 
sibi vellet exposuit, quid fermentum, (νο mulier 
esset illa, quie in tria farinz sata fermentum immi- 
serit; quid illa vitis, ac ficus; quis ille qui semi- 
nat, quaeve oplima sit terra. Itaque frustra illi 
64960 daemonis impetu conciti rapiuntur; de quibus 
merito sanctus Paulus ita loquitur : Novissimis 
temporibus avertent se quidam a doctrina, intenden- 
les fabulis et doctrinis demonum *. Cui οἱ Jacobus 
astipulatur, de ejusmodi dogmatibus ita loquens: 
Non est enim ista sapientia desursum descendens ; 
sed terrena, animalis, diabolica. Quae autem desur- 
sum est sapientia primum quidem pudica est, deinde 
»acifica, modesta, suadibilis, bonis consentiens, plena 
ulsericordia et fructibus bonis *, etc., cujus ne 
(inimus quidem in his quos comimemoravimus 
fructus cernitur. Quippe apud illos inconstantia 
ac nefaria omnia facinora, demonumque fetus, 


ἡματα, οὔτε που Γραφῆς εἰπούσης, οὔτε τοῦ Μωῦσέως 
νόµου, οὔτε τινὸς προφήτου τῶν μετὰ Μωῦσέα, ἆλλ' 
οὔτε τοῦ Σωτῆρος, οὔτε τῶν αὐτοῦ εὐαγγελιστῶν, 
ἀλλ᾽ οὔτε μὴν τῶν ἁποστόλων. El γὰρ ταῦτα ἆληθινὰ 
ὑπῆρχεν, 6 ἐλθὼν φωτίσαι τὴν οἰχουμένην Κύριος, 
καὶ πρὸ αὐτοῦ οἱ προφῆται, ἔπειτα δὲ xal οἱ ἁτιό- 
στολοι οἱ ἑλέγξαντες τὴν εἰδωλολατρείαν, πᾶσά» τε 
παράνοµον πρᾶξιν, χαὶ μὴ δειλιάσαντες γράφειν χατὰ 
πάσης παρανόµου διδααχαλίας xai ἐναντιότητος, σα- 
φῶς ἂν τὰ τοιαῦτα ἡμῖν κατήγγελλον  χαὶ μάλιστα 
αὐτοῦ τοῦ Σωτῆρος λέγοντος, ὅτι Τοῖς μὲν ἔξω £r 
παραδο.αῖς, ὑμῖν δὲ τὰς zapa6oAàc εἰς ἐπίλυσιν 
Βασιλείας οὐρανῶν ῥητέον. Ὅσας γοῦν ἓν Εὐαγ- 
γελίοις παραθολὰς εἴρηχεν, εὐθὺς ἐπιλύσας φαίνεται. 
Αμέλει xaX τίς ὁ χόχχος τοῦ σινάπεως, χαὶ τίς ἡ 


opm: καὶ τίς βαλυῦσα τὴν ζύμην εἰς τὰ τρία σάτα, 


τίς ὁ ἀμπελὼν, τίς dj συχή, τίς ὁ σπορεὺς, τίς ἡ 


᾿καλλίστη Y. Καὶ µάτην οὗτοι ἐνθουσιῶνται ὑπὸ 


δαιμόνων ἐλαυνόμενοι: περὶ ὧν φησιν ὁ ἁγιώτατος 
ἀπόστολος Παῦλος. Ἐν ὑστέροις χαιροῖς ἁποστή- 
corcal τινες τῆς διδασκαΊίας, προσέχοντες μµύ- 
θοις xal διδασκαᾶίαις δαιμόνων. Καὶ πάλιν ὁ 
ἅχιος Ἰάχωθος λέγων περὶ τῆς τοιαύτης διδασχα- 
λίας, ὅτι Οὐκ ἔστιν ἄγωθεν ἡ αὐτὴ σοφία xacsp- 
χοµέγη, àAA' ἐπίγειος, ψνχικὴ, δαιμογιώδης. Ἡ 
δὲ ἄνωθεν σοφία πρῶτον μὲν ἁγγή ἐστιν, ἔπειτα 
εἱΙρηγιχὴ, εὐπειθὴς, ἁδιάκριτος, µεσεὴ ἑ.έους, 
xal χαρπῶν ἀγαθῶν, xa τὰ ἑξῆς. "Hg οὐδὲ εἷς 


D Χαρπὸς ἐν τοῖς προειρηµένοις εὑρίσχεται. Παρ᾽ ab 


τοῖς γὰρ ἁχαταστασία, xa πᾶν παράνοµον πρᾶγμα, 
δαιμόνων τε χυήµατα, xal συρἰγµατα ὁδραχόντων, 
ἄλλοτε ἄλλως xal ἆλλο ἑχάστου αὐτῶν λαλοῦντος, 
Παρ᾽ οἷς οὐχ ἔλεος, οὐχ οἶχτος εὑρίσκεται, ἀλλὰ δια 
χρίσεις xa διαφοραὶ, xaX οὐδαμοῦ ἀγνεῖαι, οὐδαμοῦ 
εἰρήνη, οὐδαμοῦ ἐπιείχεια. 


et serpentum sibili reperiuntur. Aliter aliis temporibus, atque aliud unusquisque predicat. Nulla illic 
misericordia, vel clementia, sed dissensiones ac discordie; nulla usquam castimonia, nulla par, 


vquitas animi nulla. 
XXXV. Ac mihi sonelibet, quoniam ad id sermonis 


et argumenti me necessitas impellit, tametsi finem fa- 


cere constijueram, paucaex illorum decretis ad refu- 


! Luc. vij, 10. * d Tim iv, 4. 


? Jac. ni, 15-17. 


ΛΕ’. Βούλομαι δὲ πάλιν ἀναγκαζόμενος ὑπὸ coi 
λόγου, εἰ xal παύσααθαι ὑπεσχόμην, ὀλίγων παρ 
αὐτοῖς εἰρημένων μνημονεύσας ἀνατρέφα.. Οὐ và 


911 


ADVERSUS IL£HESES LIU. I TOM. 1f. — HJERES. XXXI. 


242 


τοῦ χατὰ τέχνην µοι λόγου µέλει, ἀλλὰ τής τῶν ἓν- A tandum seligere. Neque enim orationis artificio, sed 


τυΥγχανόντων ὠφελείας. Aévouct τοένυν, ὅτι ὁ δωδέ- 
χατος Αἰὼν 6 £y ὑστερήματι γενόμενος παντελῶς τοῦ 


ἀριθμοῦ τῶν δώδεχα ἐξέπεσε, xa ἀπόλλνται ὁ pt- 


Ope ὁ δωδέχατος. Τοῦτο δὲ φασι γεγενῆσθαι τῷ τὸν 
Ἰούδαν ὄντα δωδέχατον ἐχπεπτωχέναι, χαὶ οὕτω τὸν 
δωδέχατον ἀριθμὸν ἡφανίσθαι. Ὁμοίως δὲ χαὶ περὶ 
τες αἱμοῤῥοούσης, xa τῆς τὴν µίαν ὁδραχμὴν ἀπὸ 
τῶν δέχα ὁδραχμῶν ἀπολεσάσης. Δείχνυται δὲ, ὅτι 
cte ὁ δωδέχατος Αἱὼν πρόσωπον Ἰούδα ἔχειν δυνἠ- 
σεται, ὡς τῷ ἁγιωτάτῳ Εἰρηναίῳ προείρηται Ἰού- 
bx; μὲν γὰρ παντελῶς ἀπόλωλεν *- Ó δωδέχατος λεγό. 
µενος Alóv χατὰ τὸ αὐτῶν πλάσμα οὐκ ἐχενώθη : 
ἕστη γὰρ ἐνώπιον αὐτοῦ ὁ Μεταγωχεὺς, f| 6 'Opo0£- 
της, φῄῆσας πρὸς αὐτὸν, Ἰαώτ' ὡσαύτως φασὶ, xal 


lectorum utilitati mihi serviendum arbitror. Aiunt 
igitur duodecimum /Eonem, cum defecisset, a duo- 
denario illo numero penitus excidisse, atque ita 
duodecimum hunc numerum esse sublatum. Hoc 
autem tum contigisse, cum Judas apostolorum duo- 
decimus exclusus est; sicque duodecimus-numerus 
ille periit. Similiter et in muliere illa, quze sangui- 
nis profluvio laborabat, et in alia, qux decem ex 
drachmis, unam perdiderat. Atqui demonstrari illud 
potest, onem illum duodecimum Judz personam 
minime posse sustinere; etenim Judas funditus 
periit; duodecimus autem Aon ille, vel ut ipsi- 
met fictis iisce fabulis docent, non penitus exstin- 
etus est. Stetit enim, aiunt, ex ejus adverso Meta- 


οὕτως ἑστερεώθη * οὔτε ἡ δώδεχα ἔτεσιν αἱμοῤῥοοῦσα D gogeus, hoc est traductor, qui et Horotheta, sive 


τῷ αὐτῶν ὁρᾶματι ὁμοιωθήσεται ' ἐσώθη γὰρ μετὰ 
δώδεχα ἔτη, àv ol; τῷ αἵματι τῆς ῥύσεως ἑφέρετο" 
εὖ γὰρ Ev τοῖς ἔνδεχα ἔτεσιν ἀπαθῆς διετέλει, xol 
ἓν τῷ δωδεχάτῳ 0b σέσωσται' οὔτε ἡ τὰς δέχα 
δραχμὰς χεχτηµένη ἀπώλεσε τὴν µίαν εἰς τέλος, ἵνα 
ὁ Aly τῆς ὕλης ἁπολωλὼς μνθεύηται παρ᾽ αὐτοῖς. 
*Hkpe γὰρ τὸν λύχνον, χαὶ nope τὴν δραχµήν. 


Deflnitor dicitur, et ad eum Jaot inclamans, hac 
illum voce firmavit. Neque vero duodecimum jam 
annum sanguine fluens mulier ad istorum fabulam 
convenit; quz vertente demum anno duodecimo, 
postquam (oto illo tempore profluvio sanguinis 
laborasset, repente consanuit. 207 Non enim 
undecim annis expers morbi, duodecimo demum 


sanitatem obtinuit. Ac neque mulier illa, quz denas drachmas habebat, unam ex iis amisit om- 
nino, quo commentitius ille ac materie concretus /Eon constare possit. Accendit enim lucernam, et^ 


drachmam reperit. 

AG". "Ex τοίνυν τῶν δύο λόγων τούτων ἢ τριῶν 
τὰ πάντα αὐτῶν εὐθὺς ἐλεγχθέντα χαταλειφθήσεται 
δραµατουργήµατα, xai ἁδρανη, xal ἔωλα τοῖς τῆς 
φρονῄσεως υἱοῖς xai τέχνοις τοῖς τῆς ἁγίας τοῦ θεοῦ 
καθολιχΏς Ἐχχλησίας. "Iva γὰρ pt χατὰ τῶν αὐτῶν 
φερόμενος εἷς μῆχος ἄπειρον ἑλάσω τὴν πραγµατείαν, 
ἕως τῆς ἐνταῦθα ὑφηγήσεως ποιησάµενος τὴν ὑπό- 
µντσιν, xal ἐπιθεὶς πέρας τῇ τοσαύτῃ αὐτῶν µοχθη- 
£2, ἐπὶ τὰς EG βαδιοῦμαι, Θεὸν ἐπιχαλούμενος 
ὁδεγόν τε χαὶ ἐπίχουρον τῆς ἡμῶν ἀσθενείας, εἰς τὸ 
σωθῆναι ἀπὸ ταύτης xaX τῶν προειρηµένων αἱρέσεων, 
xai τῶν μελλουσῶν ἀναδείκνυσθαι τοῖς φιλολόγοις, xat 
βουλοµένοις τὰ ἀχριθῆ εἰδέναι τῶν ἓν τῷ χόσμῳ xevo- 
φωνιῶν τε xal ἁἀσυστάτων δογμάτων. Εἰς πολλοὺς 
γὰρ οὗτος τὴν ἑαυτοῦ ὀνειροπολίαν ἐπισπείρας, Γνω- 
στιχὸν ἑαυτὸν χαλέσας, πολλοὺς, ὡς εἰπεῖν, axop- 
πίους ὡς μίαν ἄλυσιν συνέδησεν, ὡς ἡ παλαιά xal 
tvapyhc παραθολὴ ὑπάρχει, ὅτι, ἅλυσίν τινα οἱ 


XXXVI. Quamobrem duobus hisce tribusve ver- 
bis illorum discussa somnia quam putida et imbe- 
cilla sint, facile prudens quilibet, et sanctae ac 
catholic:e Dei Ecclesie filius animadvertet. Jam 


.enim veritus ego, ne si pluribus in eam sectam 


invectus fuero, in infinitum abeat oratio, ad hunc 
usque locum progressus modum adhibebo refel- 
lends illorum nequilize, meque ad cateras redar- 
guendas conferam. Sed primum vix mihi ducem, 
et imbecillitatis adjutorem mex Deum invocabo, 
uti me et ab hujus sect:e, superiorumque omnium, 
et ab insequentium contagione liberet, quas in 
eruditorum hominum gratiam, qui absurda illa et 
inania dogmata, qux in hunc orbem eruperunt, 
accuratius explorare student, deinceps perseque- 
mur. Siquidem Valentinus iste suls in quamplu- 
rimos diffusis communicatisque somniis, cum sese 
Gnosticum appellari maluisset, multos, ut ita dixe- 


σχορπίοι (83) ἀπὸ ἑνὸς εἰς τὸν ἕτερον δεσμοῦντες, D rim, scorpios in unam catenam constrinxit; id 


ἕως δέχα jf) xai πλείους ἀπὸ στέγης Ἡ δώματος 
ἑαυτοὺς χαλῶσι, χαὶ οὕτως μετὰ δόλου τὴν λύμην 
τοῖς ἀνθρώποις ἑργάζονται. Οὕτως xat οὗτος, καὶ οἱ 
αὐτοῦ χαλούμενοι Γνωστιχοὶ τῆς πλάνης ἀρχηγέται 
Γεγόνασι, καὶ παρ) αὐτοῦ τὰς προφάσεις ὑπειληφότες, 
ἑτερος ὑφ᾿ ἑτέρου μαθητευθεὶς μετὰ τὸν διδάσκαλον 
προαθήχην τῆς πλάνης εἰργάσατο, χαὶ ἑτέραν αἴρε- 
σιν εἰστγήσατο, ἐχομένης " τῆς προτέρας. Καὶ οὕτω 
κατὰ τὴν δ.αδοχὴν εἰς διαφόρους αἱρέσεις αὐτοὶ οἱ 
εληθέντες Ενωστιχοὶ ἐμερίσθησαν παρὰ Οὐαλεν- 


! For. ἐχομένην. 


quod vetus, ac testata similitudo declarat. Nimirum 
scorpios ad decem pluresve catenz instar alios ab 
aliis, suspensos sese ex tecto ac solario demittere, 
sicque ex insidiis bomines opprimere. Sic ille, po- 
sterique ejus omnes Gnostici falsi dogmatis auctores 
exstitere, et abillo erroris argumenta nacti, ac 
successione quadam invicem edocti, ad eam quam 
à 1nagistro acceperat suam quilibet opinionem ad- 
jecit, novamque sectam cum priore cohzrentem 
invexit, Qua re factum est, ut Gnostici varià hzre- 


(83) "Or, dAvcír tiva. οἱ gxopzioi,  Elianus lib. v1 Hist., an. 123. 


549 


S. EPIPHANH 


bi 


seon divortia paulatim fecerint ; qui quidem omnes A τίνου µεντοι, ὡς ἔφην, καὶ τῶν πρὸ αὐτοῦ τὰς -τρο- 


» Valentino, ut diximus, iisque insuper, qui eo 
Superiores exstilerant, initium acceperunt. Nunc 
universe pariter veritatis doctrina prostratz: ac 
proculcate pretereundze sunt, quo eadem Dei ope 
ac virtule freti reliquas perscrutemur 
208 ADVERSUS SECUNDIANOS, 
Αά quos sese Epiphanes et Isidorus applicarunt, que 
est huresis X1] sive XXXII. 

]. Posteaquam Valentiniana hzresi defuncti sumus, 
εἰ in ejus dumetis ac vepribus maguopere labora- 
vimus, deinceps incredibili cum stüdore aec cujus- 
dam velut agriculture molestia ad reliquas illius 
evellendas spinas, ac telras serpentum effigies pro- 
fligandas veniemus. Sed in primis Spiritus sancti 


opem a Christo postulabimus, ut hujus illum inter- B Χριστοῦ, el; τὸ δι’ αὐτοῦ ἐπισπάσαι ταῖς ψυχαῖς τῇ 


ventu per celestem doctrinam religiososque sef- 
mones in bominum animos elicere, ab iisque, qui 
id ultro voluerint, pestiferum virus extrahere pos- 
simus. Sequar vero in iis exponendis atatum ordi- 
nem, ac cujus quisque successor exstiterit in illis 
recensendis aperiam, qui ab illo profecti diversa 
quadam doctring semina sparserunt. 

Horum igitur e numero Secundus quidam fuit, 
qui plus aliquid quani czteri sapere studens, etsi 
cadem qua Valentinus asserit omnia, ampliore ta- 
men sonitu furiosorum aures opplevit. Hic eodem 
quo Valentinus tempore eumdem ipsum novo ali- 
quo invento superare gestiens, primam Ogdoadem 
ex Tetrade dextra ac sinistra conflari docuit, qua- 
rum alteram Lumen, Tenebras alteram appellari 
voluit. Jam vero Virtutem illam quz defecisse, et 
ad inopiam fuisse redacta dicitur, negat ex trice- 
nario illo numero ZEonum exstitisse, aed inferioris 
cujusdam ordinis, ex eorum videlicet grege fuisse, 
qui infra aliam Ogdoadem collocantur. De Christo 
aliisque dogmatibus eadem cum auctore veneni sui 
ac ministratore Valentino statuit. Quare cum haud 
ita multa sint ab isto diversis ac peregrinis expli- 
cala vocibus, pauca hasc qus dicla sunt sufficere 
putavi, quie per seipsa salis ad refellendum argu- 
mentorum suppeditant. Sed de illo tamen breviter 
quoque disputandum est, ne ideo, quod contra 
ipsum afferre nihil possemus, prztermisisse videa- 


mur. lgitur sí Tewades ex illorum opinione dexirz p ζητούμενον μέσον τοῦ τε δεξιοῦ xat τοῦ ἀριστεροῦ: πᾶν 


sunt ac sinistre, medium inter eas quiddam assi- 
gnari oporlet,: propterea quod quidquid dextros 
babet ac sinistros ordines, in eorum medio collo- 
cari necesse esti; 909 neque dextra vel sinistra 
uspiam esse possunt, nisi ex interjecio corpore 
utriusque parlis discriünen petatur. Quamobrem, 
stolidissime mortalium Secunde, vosque Secun- 
diani omnes, medium erit unum aliquid, cui sini- 
stra dextraque quz dicuntur subjecla sint : neque 
ab uno illo alienum id esse poterit, quod ei sub- 
jicitur dextrum aut sinistrum : atque ita ad unam 
quamdam naturam universa referentur, qua nibil 


φάσεις οἱληφότες, ὅμως al προειρηµέναι σὺν τῇ 
τούτου τοῦ Οὐαλεντίνου τῇ τῆς ἀληθείας διδασκαλία 
καταπατηθεῖσαι ὑφ᾿ ἡμῶν παρείσθωσαν. Ἡμεῖς 6€ 
τὰς ἑξῆς ἓν τῇ τοῦ θεοῦ δυνάµει διασκοπῄσωμµεν.- 


ΚΑΤΑ ΣΕΚΟΥΝΔΙΑΝΩΝ, 
Oc συνήφθη Ἐπιφάνης καὶ Ἱσίδωρος, δωδεκἀάτη, 
ἡ καὶ τριακοστὴ δευτέρα. | 
Α’, Παρελθόντες δὲ τὴν τοῦ Οὀὐαλεντίνου αἴρεσιν, 
xai πολλὰ µοχθήσαντες iv τῇ ἀχανθώδιε αὗτου 
σπορᾷ, διὰ. πολλοῦ, ὡς εἰπεῖν, χαµάτου καὶ γεωργι- 
χῆς χαχοπαθείας ἐπὶ τὰ λείψανα τῆς ἀχανθώδου. 
αὐτοῦ σπορᾶς καὶ ἑρπετώδους αὐτοῦ θηριοµορφίας 
ἑλευσόμεθα, τὸ ἅγιον Πνεῦμα αἰτησάμενοι παρὰ 
ἐν θεῷ διδασχαλίᾳ χαὶ σεμνῷ λόγῳ, xal τοὺς ους 
ἀνασπάσαι δυνηθῆναι ἀπὸ τῶν οὕτω ποειρηµέ- 
νων (84). "ἄρξομαι δὲ περὶ τούτων λέγειν χατὰ ὅδια- 
δοχὴν, τίς τίνος διάδοχος γεγένηται τῶν ἐξ αὐτοῦ 
ὁρμωμένων, xal ἑτέραν παρὰ τὴν ἐκείνου σπορἀν 
διδασχόντων. | 


Σεχοῦνδυς τοίνυν τις ἐξ αὐτῶν (v, xat περισσότε- 
ρόν τι βουλόμενος φρονῆσαι, πάντα μὲν τὰ κατὰ τὸν 
Οὐαλεντῖνον ἑξηγεῖται, περισσότερον δὲ ἦχον εἰς 
ἀχοὰς τῶν ἐμθεθροντηµένων ἐξήχησεν. Οὗτος Yàp - 
κατὰ Οὐαλεντῖνον ὧν, ὡς προεῖπον, ὑπὲρ δὲ Οὐάλεν- — 
τῖνον φρονῶν, λέχει εἶναι τὴν πρώτην Ὀγδοάδα Τε- — 
τράδα δεξιἀν, xal Τετράδα ἀριστεράν οὕτω παρα- — 
διδοὺς καλεῖσθαι τὴν μὲν µίαν Φῶς, τὴν δὲ ἄλλην 
Σχότος , τὴν δὲ ἀποστᾶσάν τε xal ὑστερήσασαν δύ- 
ναµιν μὴ εἶναι ἀπὸ τῶν τριάχοντα Αἰώνων, ἀλλὰ 
μετὰ τοὺς τριάχοντα Λἰῶνας, ὡς εἶναι ἀπὸ τῶν μετὰ 
τὴν Ὀγδοάδα τὴν ἄλλην χατωτέρω γενοµένων. Τὰ δὲ 
πάντα περὶ Χριστοῦ xax τῶν ἄλλων δογμάτων ὡσαύ- 
τως τῷ ἰδίῳ χορηγῷ τῷ loo xal δοτῆρι τοῦ δηλη- 
τηρίου Οὐαλεντίνῳ δογµατίδει. Μη πολλῶν δὲ ὄντων 
t&v ὑπὸ τούτου διαφόρως ξενολεχτουµένων, ἀρχα- 
αθῆναι μὲν ἡγησάμην δεῖν τοῖς προειρηµένοις, ἔχουσι 
καὶ ἀφ᾽ ἑαυτῶν τὴν ἀνατροπὴν, ὅμως ὃ᾽ οὖν xal περὶ 
αὐτοῦ ὀλίγα λέξω, ἵνα μὴ δι ἁπορίαν παρελτλν- 
θέναι τι κατ αὐτὸν δόξω. El γὰρ Τετράδες δεξιαὶ 
xai εὐώνυμοι παρ' αὐτοῖς τάσσονται, εὑρεθήστταί τι 





γὰρ ὁτιοῦν δεξιὰς ἔχον χαὶ εὐωνύμους τάξεις μέσον 
ἕστηχε τῶν εὐωνύμων -αὑτοῦ xal δεξιῶν ' καὶ οὖδα- 
μοῦ δυνήσεται εἶναι δεξιὰ f| ἀριστερὰ, εἰ µή τι ἂν ἐχ 
µεσολαθοῦντος σώματος ἑχατέρου µέρους ἡ διάχρισις 
γένηται, "Apa οὖν, ἀνόητε Σεχοῦνδε, καὶ οἱ ἀπὸ cov 
Ἱπατημένοι, τὸ µεσαίτατον, ἂφ᾽ οὗπερ χαὶ ἀριστερὰ 
καὶ δεξιὰ ὑποπίπτουσιν, ἔσται ἓν τι, xaX οὗ δυνηἠ- 
σεται ἀλλότριον εἶναι τοῦ ὄνός τινος τὸ ἐξ αὗτοῦ 
ὑποπίπτον δεξιόν τε xal εὐώνυμον ᾿ χαὶ ἑξανάγχης 
ἀναχθήσεται τὸ πᾶν εἰς τὸ Bv ὃν, οὗ ἀνώτατον οὐδὲ 
Ey ἑατιν, οὔτε ὑποβεθηχὸς, οὔτε χατώτατον, εἰ μὴ 
τα ὑπ αὐτοῦ ἐχτισμένα  χαὶ ἔσταυ τοῦτο φανερὺν 





(88) Απὸ τῶν οὕεω προειρηµέγων. Cor. προῃρημένων, 





515 


ADVERSUS HJERESES LIB. I. TOM. Il. — H/ERES, XXXII. 


546 


τος *hv ἀλήθειαν χαταµανθάνουσιν, ὅτι sí; Θεός A neque superius sit, neque inferius, infüimumve, 


ἐστιν, ὁ Ἡατὴρ, xal Ὑἱὸς, xat ἅγιον Ἠνεῦμα. El δὲ 
εἷς Θεός ἔστιν, ἐξ οὗ τὰ πάντα, οὔτε τι ἀριστερόν 
ἐστιν ἓν αὐτῷ, οὔτε ἑλάττωμα ἕτερον, οὔτε τι ὑπο- 
δεδηχὸς , πλὴν τῶν ὑπ' αὐτοῦ ἐκτισμένων. Τὰ δὲ 
μετὰ Πατέρα, χαὶ Υἱὸν, καὶ ἅγιον Πνεῦμα πάντα 
χαλῶς ἑχτισμένα, xai εἰς σύστασιν ὑπ' αὐτοῦ ἀφθό- 
νως εὖ προεληλυθότα. 


B. EL δὲ xoi πάλιν ἐρεῖ ὁ τοιοῦτος ἡμῖν προελ- 
θὼν ἕτερος ὄφις, ὅτι τὰ μὲν δεξιὰ καὶ εὐώνυμα ix 
τοῦ ἑνὸς ὑπάρχει, αὐτὸς δὲ µεσαίτατός ἐστι, xat ἔαυ- 
τῷ μὲν προσάχγεται τὰ δεξιὰ, xal χαίρει τούτοις, δε- 
EX δὲ χαλεῖ xal φῶς ' τὰ δὲ εὐώνυμα ὡς ἀλλότρια 


preterquam qua& ab eo condita suni; eritque veri- 
tatis gnaris haud obscurum, unum Deum esse, 
Patrem, Filium et Spiritum sanctum. Jam si unus 
Deus est, a quo sunt omnia : nibil neque sinistrum, 
neque alia ratione deficiens inerit ipsi, neque infe- 
rius preter illa qua» procreavit. Cetera post Pa 
trem Filium, Spiritumque sanctum praclare ab 
eo producta sunt, ac citra ullam invidiam egregio 
constitula. 

II. Quod si ejusmodi quidam nobis e latebris edu- 
ctus serpens objiciat, ab uno esse dextra pariter et 
sinistra, quod ipsum in eorum medio versetur, si- 
bique que dextra sunt asciscat, iisque gaudeat, 
e& eadem dextrorum ac luminis appellet. nomine, 


αὐτοῦ. καὶ ἐπὶ ἀριστερὰ χείµενα ἁπωθεῖται * λεγέτω p contra vero sinistra tanquam a se aliena, et in lze- 


pot πόθεν λαμθάνει ταύτην τὴν γεωμετρίαν, ἵνα xa- 
λῶς ῥυθμίσῃ ἁμετάστατον δεξιάν τε χαὶ εὐώνυμον. 
Παρ᾽ ἡμῖν γὰρ δεξιὰ εἰχότως ὀνομάζεται, ἤτοι ἀριστε- 
ρὰ, ἀπὸ τῶν ἐν τῷ σώματι πεπηγµένων μελῶν, ἐν 
o'c οὐδέποτε ἐναλλαγὴ γίνεται. Τὰ δὲ ἐχτὸς ἡμῶν δύ- 
vacat εἶναι ποτὲ μὲν δεξιἀὰ, ποτὲ δὲ εὐώνυμα. Παντὶ 
μὲν ΥὰΧρ τῷ ὁρῶντι κατὰ ἀνατολὴν νότος, εἴτ οὖν µε- 
ατµθρέα, δεξιὰ κληθήσεται' τὸ χλίµα δὲ τὸ βόρειον, 
ἔτοι ἀρχτῷον, ἀριστερόν. Τὸ δὲ ἀνάπαλιν ἐπὶ τὰ ὃυ- 
τικὰ µέρη ἀναστραφέντος ἀνθρώπου τινὸς, εὑρεθήσε- 
ται ἑτερωνύμως τὰ χλίµατα, ὅπερ πρὸ ὥρας δεξιὸν 
ὑπᾶρχε, νότιόν τε μεσημθρινὸν, εἰς ἀριστερὰ αὖθις 
μεταδαλλόμενον ” xaX τὸ εἰς ἀριστερὰ τοῦ τινος xe- 


χλιμένον ἀνθρώπου, εἴτ) οὖν ἀρχτῷον, εἴτ' οὖν βό-. 


va parte collocata repudiet; dicat, 4119999, unde illam 
geometriam hauserit, ut dextram sinistramque sine 
ulla mutatione constantem commode metitur. Nam 
apud nos dexira sinistrave quorumdam ratione 
membrorum, qua fixa sunt, merito vocantur, qui 
permutari invicem nequeunt. Qus vero extra nos 
sunt, alias dextra flunt, alias sinistra. Etenim qui 
se ad orientem obverterit, hic ad dexteram austrum 
sive meridiem habebit, septentriones ad sinistram. 
Sin occidentem versus sese converterit, mundi ílli 
cardines diversis nominibus officientur; quseque 
paulo ante dextra fuerat meridies, in sinistram mu- 
tabitur : quz ad sinistram vergere dicebatur ho- 
minis aquilonaris regio, ad dexteram esse dicetur. 


ρειον κλίμα, εἰς δεξιὰν αὑτοῦ µεταδαλλόμενον. Ποῦ C Übinam ergo veterator iste suam illam modulando 


τοῖνυν ὁ ἁπατεὼν ἐφεῦρεν ἑαυτῷ τὴν χατὰ θεὸν γεω- 
µετρίαν; Καὶ ὢ τῆς τοιαύτης πολλῆς ληρολογίας, 
της τὰ πάντα συγχεούσης! Φάσχει δὲ μετὰ τὸ ὑστέ- 
pra (85) τοῦ τριάχοντα  Αἱῶνος γεγενῆσθαι. Πόθεν 
ἄρα τὴν τοῦ ὑστερῆματος φύσιν χατείληφας, ὦ οὗτος, 
$ ἀποστᾶσαν δύναμιν, λέγε; El μὲν γὰρ εὗρες ταύτην 
ἀπὸ βλαστήµατος τῶν ἄνω, οὐ χτιατὴν, ἁλλὰ γεννη- 
τὴν, ἐπειδὴ σοί τε χαὶ τῷ σου ἐπιστάτῃ οὐκ ἐχτισμέ- 
να τὰ χτιστὰ ὀρίξεται, ἀλλὰ γεννητά᾽ xaX ἀπὸ µετ- 
ουσίας ἑχάστης φύσεως παρ) ἑχάστης λαθούσης τὰ 
αὖθις γεννώµενα ἀναφῦναι. Apa γε χατὰ τὸν αὐτοῦ 
λόγον xatà& σαυτοῦ ὁπλίζη. El γὰρ ἀπὸ τῶν ἄνω καὶ 
ἡ ὑστέρα δύναμις, xaX fj ἁποστασία γεγένηται, ἔφυ 
δὲ, ὡς εἰπεῖν, xal ἐθλάστησε' µἐτέχει ἄρα τῶν ἄνω 
χαρισµάτων;' ἐπειδὴ ἐπικοινωνεῖ τῷ Πληρώματι ἡ 
ὑστέρα, xat τὸ Πλήρωμα τῇ ὑστέρᾳ' xat οὐδὲν προσ- 
ενεχθήσεται τοῦτο πρὸς ἐκεῖνο, οὔτε ἐχεῖνο πρὸς τοῦ- 
το, ἑχατέρων xatà τὰ τέρµατα ἀλλήλοις ἐπικοινω- 
γούντων. Καὶ ἓκ παντὸς λόγου διελεγχθἠσῃ ἐξ ἔπι- 
σπορᾶς δαίµονος ἔχων τὴν τῆς πλάνης σου χόσμησυ, 
πάντων ἐλεεινῶν ὀλεεινότατα | 


I". "Iva δὲ uh παραλείφωμαἰ τι τῶν παρά τισι χι- 
νομένων τὲ χαὶ λεγομένων, χᾶν τε ἐν ἑχάστῃ πολλοὶ 


! For. τοῦτο, el : τοῦ ἐκ τῶν τριαχ. 


Deo geometriam reperit? O incredibilem futilita- 
tem, atque universa miscentem ! Quod vero post tri- 
ginta illos /onas defecLum exstitisse narrat, libet de 
eo sciscitari : 210 Heus tu! Putes dicere undeillius 
defectus naturam ac desciscentem virtutem cogno- 
veris? Si enim a superioribus pullulasse dieas, non - 
creatam, sed genitam : cum, ex tua ac magistri tul 
sententia , quz& condita sunt, non creata fuerint, 
sed genita : ae quivis natura quadam ab altera 
communicatione transfusum id quod habet acce- 
perit, atque in lucem prodierit; jam ipse confes- 
sione tua induaris oportet. Etenim si a superiori- 
bus posterior illa virtus ac defectus exstiterit, indc- 
que, ut ita loquar, pullularit, erit plane coelestium 
ornamentotum particeps , quandoquidem commune 
aliquid cum Pleromate habet illa posterior, et cum 
posteriore Pleroma ; neque aliud ab altero dissi- 
debit, cum utraque communibus invicem terminis 
copulentur. Quamobrem hominum infelicissime | 
non aliunde quam ex dzmonis instinctu totam il- 
lam errorum hausisse structuram omni ex parte 
convinceris. 

Ill. Sed ne quid a nobis pretermittatur, quod 
a quoquam dicatur aut fiat, cum presertim p'ureg 


(85) Φάσχει δὲ μετὰ τὸ ὑστέρημα. Leg. omnino, φάσχει δε τὸ ὑστέριμα μετὰ τοὺς «piáx. αἰῶνας. 


Hauc eaim Secundi fuisse sententiam docuit n. 4. 


σε] 


S. EPIPHANII 


548 


sint in eadem secta principes, qui diversis concin- A «Tcv οἱ ἔξαρχοι, καὶ αὐχοῦντες ἕτερα &vO' ἑτέρων ὑπὲρ 


nandis fabulis magistros etiam ipsos superare sese 
gloriantur, volo in iis commemorandis, qui in ea- 
dem hzresi sunt, sed alia quzdam insuper asse- 
runt, paulisper immorari. Epiphanem atque Isido- 
rum intelligo : qui cohortationum ac preceptorum 
specie in profundiorem sese infelicitatis voraginem 
immersit. Et cum a Carpocrate parente suo revera 
falsi dogmatis initium acceperit, ad Secundi tamen 
opiniones adhaesit, et ad Secundianos ascriptus 
est. In primis enim magna est aberrantium istorum 
hominum a se invicem dissensio, et inanissimse lo- 
quacitatis incondita quadam ac perturbata varie- 
tas. Nàm, ut ab Epiphane ordiar, Carpocratis iste 
filius, ex Alexandria matre, hoc enim ci nomen 


τοὺς αὐτῶν διδασχάλους μµυθοποιεῖσθαι, ἔτι ἐπιμένων ' 
ὑφηγούμενος τοὺς ἐν αὐτῇ τῇ αἱρέσει ὄντας, ἕτερα 
δὲ παρὰ τούτων λέγοντας, φημὶ δὲ περὶ Ἐπιφάνους 
τοῦ Ἰαιδώρου ἐκ προφάσεως παραινετιχῶν ῥημάτων 
ἑαυτὸν ἔτι εἰς περισσότερο» βυθὸν ταλαιπωρἰας χατ- 
αγαγόντος. Τάλιθη μὲ: οὗν, ἀπὸ Καρποχράτους τοῦ 
ἰδίου πατρὸς χατὰ σάρκα εἰληφότος τὰς προφἀσεις. 
συνηµµένου δὲ τῇ αἱρέσει τοῦ προειρηµένου Σεχοῦ»- 
δου, καὶ αὐτοῦ τῶν Σεχουνδιανῶν ὑπάρχοντος. Ποκλὴ 
γὰρ ἑχάστηυ τῶν πεπλανηµένων πρὸς τὸν ἕτερον δια- 
φορὰ, καὶ συρφετώδης, ὡς εἰπεῖν, πολυµιξία xevo- 
φωνίας. Οὗτος γὰρ ὁ Ἐπιφάνης (86), ὡς ἔφην, υἱὸς 
ὢν Καρποκράτους, μητρὸς 6b ᾽Αλεξανδρείας οὕτω 
χαλουµένης, τούτοις, ὡς προεῖπον, συνάπτεται, ἀπὸ 


fuit, ad illos, uti diximus, aggregatur, qui ex Ce- B Κεφαλληνίας μὲν τὸ πρὸς πατρὸς γένος üv, ἑπταχα:- 


phallenia paterno genere oriundus, cum ad ivit 
etatis annum pervenisset, immatura morte przre- 
ptus est. Nimirum sceleratos homines Deus sic tan- 
quam spinas evulsit, humanoque generi melius ali- 
quid providit. Post illius obitum iis qui ab eo de- 
cepti fuerant plaga illa letalis adbzesit. Et in hanc 
usque diem in insula Samo divinis honoribus afficitur. 
Nam incole templum ei condiderunt , 911 et in- 
eunte mense sacra qusedam ac cezrremonias obeunt : 
nec non artes et museum ad detestandi illius no- 
minis memoriam consecrarunt ; Epiphanis quippe 
Museum appellant. Cephallenii, inquam, eo vecor- 
die progressi sunt, ut et ei sacrificia ac libationes 
offerant, et in fano illius epulum przbeant, et 
bymnos in ejus honorem concinant. Habuit vero ad 
infelices illos decipiendos, ac non modo ad eam 
sectam, sed et ad aliud genus erroris, hoc est si- 
mulacrorum superstitionem traducendos magnam 
illecebram exquisita quaedam hominis eruditio , et 
cum in omni humanitalis genere, tum in Platonicis 
dogmatibus apprime versata. Qui quidem Epipha- 


δεχαέτη βιώσας χρόνον, θᾶττον τὸν βίον χατέστρεΨε, 
τοῦ Κυρίου ὥσπερ ἀχάνθας τοὺς φαύλους ἁπαλλάσ- 
σοντος, χρεῖττόν τι περὶ τῆς οἰχουμένης προνοοῦντος. 
Μετὰ δὲ τὴν αὐτοῦ τελευτὴν οἱ πρὸς αὐτοῦ πεπλανη- 
µένοι τῆς àv αὐτοῦ πληγῆς οὐχ ἀπέσχοντο. Ἐν Σάμῳ 
γὰρ ὡς θεὸς (87) ἔτι καὶ εἰς δεῦρ» τιμᾶται. Τέμενος 
γὰρ αὐτῷ ἱδρύσαντες οἱ ἐπιχώριοι, θυσίας καὶ τελε: 
τὰς ἐπιτελοῦσι χατὰ νεοµηνίαν, βωμοὺς δὲ αὐτῷ ἕστη- 
σαν, χαὶ μουσεῖον εἰς ὄνομα αὐτοῦ περίπτυστον ἀν- 
εστήσαντο, τὸ δὴ Ἐπιφάνους μουσεῖον χαλούμενον. 
Θύουσι γὰρ αὐτῷ οἱ Κεφαλλῆνες εἰς τοσαύτην π)ά- 
νην ἑληλαχότες, xal σπένδουσι, xa iv τῷ ἱδρυμένῳ 
αὐτοῦ τεµένει εὐωχοῦνται’ ὕμνους δὲ αὐτῷ ἅδουσι. 
«Δι ὑπερθολὴν δὲ τῆς ἐχείνου παιδείας ἐγχυχλίου τε 
xaX Πλατωνιχῆς ἡ πᾶσα τοῖς προειρηµένοις χατά τε 
τὴν αἴρεσιν xal χατὰ τὴν ἑτέραν πλάνην, λέγω τὶν 
εἰς εἰδωλομανίαν τοὺς ἐπιχωρίους τρέφασαν, γέγονεν 
&v' αὐτοῦ ἁπάτη. Συνείπετο γοῦν οὗτος 6 Ἐπιφάνης 
Σεχούνδῳ xal τοῖς ἀμφ' αὐτόν. Τὴν γὰρ αὐτοῦ lo6o- 
λίαν ἀπεμάξατο, λέγω τὴν τῆς ἑρπετώδους φθορᾶς 
περιττολογίαν. 


nes ad Secundum se atque ejus fautores applicavit; illiusque in se virus, hoc est imbutam venenaia 


quadam peste loquacilatem expressit. 

]V. lsidorum vero narrant quibusdam Coborta- 
tionum libris nequitize suae fundamenta jecisse. Sed 
uirum eadem is ex secta, atque iisdem opinioni- 
bus exstiterit, an ex pbilosopkorum disciplina ce- 
hortationum artifex esse didicerit, certi nihil ex- 
plorare docuimus. Utcunque se res habeat, in eo- 
dém omnes consuendo dogmate versantur. 

In primis Epipbanes illud cum Patre , eodemque 
haresis conditore Carpocrate decrevit, promiscuas 


! For. ἐπιμενῶ. Addo xai τοῦ. 


(86) Οὗτος γὰρ ὁ Ἐπιφάνης. Ex Clement. Alex. 
m Strom. bxc descripta sunt ; tametsi ab auctore 
ipso diversa quzdam tradiderit. Clementis verba 
necessario hic attexenda sunt : Ἡπιφάνης οὗτος, οὗ 
καὶ τὰ συγγράµµατα χοµίζεται, υἱὸς ἣν Καρποχρά- 
toJc, xal μητρὸς ᾽Αλεξανδρίας τοῦὔνομα, τὰ μὲν πρὸς 
παιρὺς ᾽Αλεξανδρεὺς, àmb δὲ μητρὸς Κεφαλληνευς * 
ἔξησε δὲ τὰ πάντα ἔτη ἑπταχαίδεκα, καὶ θεὸς iv 
Ῥάμη τῆς Κεφαλληνίας τετίµηται’ ἔνθα αὐτῷ ἱερὸν 
ῥυτῶν λίθων, ouo , τεμένη, μουσεῖον ᾠχοδόμηταί 
€£ xai χαθιέρωται" xal συνιόντες εἰς τὸ ἱερὸν οἱ 


A'. Ἰσίδωρον δὲ φάσχουσιν (88) ἓν παραινέσεσι τῆς 
αὐτοῦ µοχθηρίας αἴτιον γεγενῆσθαι. El δὲ xa αὐτὸς 
τὰ ἴσα φρονῶν, xat ἐξ αὐτῶν ὁρμώμενος ἐτύγχανεν. 
fj ἐκ φιλοσόφων μαθὼν παραινετιχός τις xal αὐτὺς 
ὑπῆρχεν, οὗ πάνυ σαφῶς περὶ τοῦ Ἱσιδώρου γνῶνα; 
ἡδυνήθημεν. Πλὴν οὗτοι πάντες χαττύουσι τὴν ἴσην 


πραγµατείαν. 
Πρῶτον μὲν ὅτι ἑνομοθέτει αὐτὸς ὁ Ἐπιφάνης σὺν 


πῷ αὐτοῦ πατρί τε xal πρωτοστάτῃ τῆς αἱρέσεως 


Κεφαλλῆνες χατὰ νουµηνίαν, Υενέθλιον ἆποθέωσιν 
θύουσιν Ἐπιφάνε:, σπέἐνδουσἰ τε, εὐωχοῦνται, xal 
ὕμνοι λέγονται ' ἐπαιδεύθη μὲν παρὰ τῷ πατρὶ vij 
τε ἐγχύχλιον παιδἰίαν, xat τὰ Πλάτωνος, etc. Hax 
ille. Αι Epiphanius a patre Cepliallenium fuisse, 
non Alexandrinum docet. 

(87) Ἐν Zdápo γὰρ ὡς θεός. Qua et Same di- 
citur : 

Dulychiumque, Sameque et Neritos ardua saxis. 

(88) Ἱσίδωρον δὲ φάσκουσι. De Isidoro me 
minit idem Clemens Alexand. lib. v1 Strom. 


5:9 
Καρποκράτει xal τοῖς ἀμφ᾽ αὐτὸν χοινὰς εἶναι τὰς 
τῶν ἀνθρώπων γυναῖχας, Éx τε τοῦ Πλάτωνος Πο.ι- 
τειῶν πρόφασιν λαδὼν, xal τὴν ἰδίαν ἐπιθυμίαν 
ἐχτελῶν. Ἐντεῦθεν δὲ τὴν ἀρχὴν ποιεῖται, λέγων, ὡς 
ἐν τῷ Εὐαγχελίῳ ἐμφέρεται τοῦ Σωτῆρος φάσχοντος 
τρεῖς μᾶν εὐνούχους εἶναι, τόν τε ἐξ ἀνθρώπων εὖνου- 
χι-όμενον, xai τὸν Ex γενετῆς, xal τὸν κατά τὴν βα- 
σιλείαν τῶν οὑρανῶν ἑαντὸν ἐχουσίως εὐνουχίσαντα. 
Καΐ φησιν " Οἱ τοίνυν κατὰ ἀνάγχην οὐ χατὰ λόγον 
εὐνοῦχοι γίνονται. Οἱ δὲ ἕνεχα τῆς βασιλείας τῶν οὗ- 
ρανῶν ἕἑαυτοὺς εὐνουχίσαντες διὰ τὰ Ex τοῦ γάμου 
συμθαξνοντά φασι τὸν ἐπιλογιαμὸν ! τῶν ἐπιτηδείων 
ἀπχολίαν δξδιότες. ΒέΊτιο' γαμῆσαι ἢ πυροῦσθδαι, 
ah εἰς Top ἐμθάλῃς τὴν duyfjv σου, φησὶ λέγειν τὸν 
Ἀπόστολον, ἡμέρας xat νυχτὸς ἀντέχων, xal φοθού- 
ενος ph τῆς ἐγχρατείας ἁποπέσῃς. Πρὸς γὰρ τὸ 
ἀντέχειν γινοµένη φυχἠ µερίζεται τῆς ἑλπίδος. 'Ax- 
έχου τοίνυν, óc ἤδη προεϊπον, τῆς παραικέσεως, 
εἰς μέσον φέρων τὸν λόγον, orat κατὰ λέξιν ὁ Ἰσί- 
ὄωρος &v τοῖς Ἠθικοῖς , µαχίµης γυγαικὸς, ta μὴ 
ἀποσπασθῇς τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ. Τότε zip 
ἀποσπερματίσας εὐσυνειδήτως προσεύχου. Ὅταν 
δὲ, φησὶν, ἡ εὐχαριστία σου εἰς αἴτησιν ὑποπέ- 
σοι, xal στῇς τὸ «Ἰοιπὸν, οὗ κατορθώσας μὴ σφα- 
Agra. Tduncov. Εἶτα πάλιν φησἰν' Ἀ.1ὰ νέος 
cic 7) πένης ἐστὶν, f) καταφερὴς, τουτέστιν ἀσθε- 
vc. xal οὐ θέλει γῆμαι κατὰ τὸν «όγον, οὗτος 
τοῦ ἆδε.1φοῦ μὴ χωριζέσθω Αἰσχρὰς δὲ τινας ὑπο- 
νοίας ἑαυτῷ προσποριζόµενος δραματυυργεὶ ὁ τά- 
Aag. Λε]έτω, qnoi τοίνυν, ὅτι Εἱσελήλυόθα ἐγὼ 
εἰς τὰ ἅγια, οὐδὲν δύναμαι παθεῖν. Εὰν δὲ ὑπό- 
φοιαν ἔχῃ, εἰπάτω.΄ Ἀδε.ἰφὲ, ἐπίθες μοι χεῖρα, 
ἵνα μὴ ἁμαρτήσω, καὶ «λήψεται βοήθεια», καὶ al- 
σθητην, καὶ νοητήν. ΘεΊησάτω µόνον ἀπαρτίσαι 
ζὸ κα.ὸν, καὶ ἐπιτεύξεται. Εἶτα πάλιν φησίν' 'Ev- 
ίοτε τῷ μὲν στόµατι Aéropey, οὗ 06Aopev. ἆμαρ- 
τῆσαι, ἡ δὲ διάνοια ἔγχειται elc τὸ ἁμαρτάνειν. 
Ὁ τοιοῦτος διὰ φόδον οὐ ποιαῖ ὃ θἐ1ει, ἴνα μὴ ἡ 
χόλασις αὐτῷ ἑλάογισθῃ' ἡ δὲ ἀγθρωπότης ἔχει 
ἀναγκαῖά τινα xal φυσικὰ μόνα” ἔχει τὸ περι- 
δἀ.1.1εσθαι τὸ ἀναγκαῖον xal φυσικόν' φυσικὸν 
δὲ τὸ τῶν ἀφροδισίων. 
quedam sunt ac. naturalia duntaxat. Nam vestibus 
venerea voluptas. 
Ε’.Αναγχαίως δὲ ταύτας (89) παρεθέµην τὰς φωνᾶς, 
ὁ χατὰ τούτων γράφας ἔλεγχον, μὴ βιούντων ὀρθῶς 
καὶ Βασιλειδιανῶν, xol Καρποκρατιανῶν, χαὶ τῶν 
ἀπὸ Οῥαλεντίνου, xai τῶν Ἐπιφάνους χαλουµένου, ᾧ 
δη συνἠφθη Σεχοῦνδος ὁ προτεταγµένος. Ἐξ ἀλλήλων 
γὰρ ἕχάστος fjvot οὗτος ἐχείνῳ μεταδοὺς, f| ἐχεῖνος 
τούτῳ τὰ δεινὰ ἀπεμπολήσαντες, χαὶ els τι πρὸς ἆλ- 
λέλους διαφερόµενοι, ὅμως Ev μιᾷ αἱρέσει ἑαυτοὺς 
χατέθεντο * ὥστε xal ἔχειν ἐξουσίαν ἐδογμάτισαν, xal 


! Ex. Clem. Alex. iu Strom. ita. legendum, τὸν 
τῶν ἑπιτ. 3 Matth. xix, 192. * 1 Cor. vii, 9. 


(89) Αναγκαίως δὲ caícac. Apud Clem. Alex. 
kec cum praecedentibus copulata jta leguntur : 
Φυσιχὸν δὲ τὸ τῶν ἀφροδισίων, οὐκ ἀναγχαῖον δέ. 
Tum subjicit: Ταύτας παρεθέµμην τὰς φωνὰς εἰς 


ADVERSUS ILERESES LIB. 1. TOM. Il. — ILERES, XXXII. 


990 


A esse conjuges oportere; partim quod ita Plato in 
libris De republica statuisset, partim ul privatani 
libidinem expleret. Sed inde disputandi initium fa- 
cit. Tria eunuchorum esse genera, quod a Salva- 
tore dictum Evangelia sacra testantur * : nam alios 
esse qui ab hominibus exsecli sunt, alios ita a na- 
tura factos, alios qui celestis regni gratia sponte 
sese castrarunt. Qui igitur, aiunt, tales necessitate 
Sunt facti, non id certo eonsilio ac ratione susce- 
perunt. Qui se vero propter coeleste regnum castra- 
verunt , id ad declinandas conjugii molestias ege- 
runt, quod illud procurande rei familiaris. onus , 
ac sollicitudinem timerent, Melius est nubere, quaw 
wri *: proinde cave animam tuam in ignem immit- 
tas (sic enim ab Apostolo przceptum esse dicunt), 

B dum noctes diesque resistis, ac ne a castitate exci- 

das pertimescis. Siquidem animus noster, dum in 

repugnando obsistendoque totus est a spe sua dis- 
sipatus, abstrahitur. Patienter. igitur. tibi ut paulo 
ante cohortando 919 monui (hzc in Ethicis Isidori 

verba sunt) contumacis uxoris mores sustinendi sunt , 

ne Dei gratiam amittas : tumque una cum semine 

libidinis flammam  ejeceris, tum te optima fretus 
conscientia ad orandum converte. Sed cum in postu- 
lationem gratiarum actio tua delapsa fuerit, ac dvin- 
ceps stare coperis, neque id tamen obiinueris, ul labi 
prorsus ac titubare desinas ad nuptias confugito. 
Pergit deinde : Sed juvenis aut pauper est aliquis aut 
proclivior, hoc est imbecillus, neque ez apostolico 
pra cepto ducere ei libet uxorem , hic a fratre mini- 
me discedat. Tum exsecrandorum flagitiorum ex- 
cogitatas rationes afferens, miras infelix trageedias 
facit. Dicat, inquit : Ingressus sum in' sancta, pati 
nihil possum. Quod si cogitatio eum aliqua subeat, 
dicat : Frater, impone mihi manum, ne peccem; et 
confestim presentem cum in. corpore ipso , tum in 
menle opem ezperietur. Velit modo quod honestum 
est perficere, et voti compos exsistet. Post hoc ila 
loquitur : Nonnunquam ore tenus dicimus , peccare 
nolumus, sed animus in peccata propendet. Qui ejus- 
modi est, quod vult propter metum non facit, ne ei 
pona constituatur. ΑΙ hominum | generi necessaria 
ui nalurale simul ac necessarium est ; naluralis esi 


D V. Hec illorum in medium afferre verba sum 
€coaclus, ut eos redarguerem sceleratos homines et 
impios, Basilidianos, inquam, et Carpocratianos, ac 
Valentini Epiphanisque discipulos, ad quem Secun- 
dus prius a nobis commemoratus adjungitur. Et- 
enim illi a se invicem propagati : sive iste alteri, 
sive alter isti velut malas merces , ita pestiferam 
doctrinam communicaverint. Ác licet aliqua in re 
.dissideant, in eadem tamen liesere secta; ut vel 


ἐπιλ. τοῦτον λαμβάνουσιν, τὴν περὶ τὸν πορισμὸν 


ἔλεγχον τῶν μὴ βιούντων ὀρθῶς Βασιλεινιανῶν, etc. 
Neque tamen mutare quidquam in Epiphanio no- 
stro volui. Fieri quippe potest, ut aliauid Je suo 
sciens ac volens inseruer!t, 


S51 S. ΕΡΙΡΗΑΝΙ | 552 
peccare sfbi propter vitz perfectionem licere di- A τὸ ἁμαρτάνειν διὰ τὴν τελειότητα, T] πάντων γε" σιυ- 


cerent : ex qua fit, ut, quantumvis modo delique- 
rint, tamen quod naturaliter ad consequendam $sa- 
lutem delecti sint, insita quadam ipsos oporteat 
necessitate servari. Neque vero primi dogmatum 
erehitecti eorumdem perpetrandorum ipsis pote- 
statein faciunt. 

Sed ut ad illos revertar, dum se ad id quod subli- 
mius atque in Cognitione illa sua prestantius est, 
acrius contenderunt, primam videlicet Tetradem, 
ita disputant : Ante omnia primum est, inquiunt , 
Principium quoddam, primumque intelligentiam 
omnem superans, quod πες explicari verbis, nec ap- 
pellatione declarari potest, quam ego unitatem nu- 
mero. Cum hac Virtus. quadam exstitit, quam et 


θησοµένων φυσικῶν *, x&v τε νῦν ἁμάρτωσι διὰ τὸν 
ἔμφυτον ἐχλογήν. Ἐπεὶ μηδὲ τὰ αὐτὰ αὐτοῖς πρά-- 
τειν συ/χωροῦσιν οἱ προπάτορες τῶν δογμάτων τού- 
τών. 


Φασὶ δὰ xal οὗτοι (90), ὡς ἐπὶ τὸ ὑψηλότερον xot 
γνωστιχώτερον ἐπεχτεινόμενοι τὴν πρώτην Τετρᾶδα, 
οὕτως, Ἔστι εις πρὸ πάντων προαρχὴ, προανε»- 
νόητος, ἄῤῥητός τε xal ἀνογόμαστος, ἦν ἐγὼ 
porócnca ἁἀριθμῶ. 1αύτῃ τῇ µονότητι συνυπάρ- 
χει δύναμις, diy xal αὐτὴν ὀνομάζω ἑγότητα. Δ.ξκ- 
τη ἡ évócnc, fj τ8 µονότης τὸ ἓν οὖσαι προήκαν-- 
to, μὴ προέµεναι ἀρχὴ» ἐπὶ πάντων vontipv 


singularitatem 3 Ἡ 3 voco. Ambe porro cum unum B ἀγένγγητόν τε καὶ ἀόρατο», ἣν Ἀρχὴν ὁ Aóroc 


aique idem sint, Principium quoddam omnium rerum, 
quod intelligentia sola percipitur, neque genitum est, 
aul aspectabile, citra productionem ullam ediderunt : 
quod Principium in sacris Litteris Unitas dicitur. 
Cum hac unitate ejusdem swbstantie alia virtus ex- 
stitit, quam et ipsam unum appello. Que quidem 
unum : reliquas onum origines propagarunt. 

VI. Verum quam hzc a veritate abhorreant omnia, 
egregii quidam scriptores editis adversus eos com- 
mentariis demonstrarunt, precipue vero Clemens 
Alexandrinus, quem Atheniensem alii faciunt, ac 
sanctus ]lrenzus: qui postquam illos derisit, tra- 
gicam illam exclamationem subjicit : 

Heu! heu! Proh! prob! merito siquidem illud de 


Μον δα xaJsi. Ταύτῃτῇ µονάδι συνυπάρχει δύ- 
γαμις ὁμοούσιος αὐτῇ, flv xal αὐτὴν ὀνομάζο τὸ 
£v. Αὗται αἱ δυγάµεις, fj τε µονότης καὶ éxótnc, 
porác τε καὶ τὸ ἓν προήκαγντο τὰς «Ίοικὰς xpoto- 
Ade τῶν Αἱώνων. 

virtutes, unitas, inquam, οί αἰπρμίαγίίαε, monas, οί 


' Q'. Εἶτα ol καλῶς υγγραφάµενοι, xat ἀλήθειαν 
τούτων By τοῖς σφῶν αὐτῶν συγγράµµασιν Ίλεγξα», 
Κλήμης τε, ὃν φασί τινες ᾽Αλεξανδρέα (91), ἕτερ»: 
δὲ ᾿Αθηναῖϊον * ἀλλὰ xaX ὁ ἱερὸς Εἰρηναῖος χαταγελῶ» 
αὐτῶν τὸ τραγιχὸν ἐχεῖνο, ὃ ἐπὶ τοῖς προειρηµένοις 
εἰς μέσον φέρων fxev * 

Ἰοῦ, loó* καὶ φεῦ, φεῦ (92) * τὸ εραχγικὸν Υὰρ, ὡς 


scena depromptum ad eam transferri calamitatem C ἀληθῶς ἐπειπεῖν ἔστιν, ἐπὶ τῇ τοιαύτῃ συμφορᾷ τῶν 


potest, quam portentosis vocibus, ac tam effrenata 
audacia nugarum illi scriptores invehunt; qui men- 
daciis suis ficta quadam nomina impudenter affin— 
gunt. Nam cum ita scribit : Ante omnia primum 
quoddam est principium, ac primum, intelligentiam 
omnem superans, quod ego monadem appello ; ac 
rursum : Gum hac monade virtus exsistit, quam et 
ipsam singularitatem voco ; manifeste fatetur, esse 
hac qui proposiia sunt omnino conficta, seque 
fabul huic imposuisse nomina, qus» ab nemine 
hactenus usurpata fuerant. Proindeque Πποπήπε 
dubium est, quin hzc ille primum indiderit, ac nisi 
ipse in vita exstilisset aliquando, veritas utique 


* Clem. f) πάντως.  * Clem. φύσει. 


(90) Φασὶ δὲ xa. οὗτοι. Tertull. lib. contra Va- 
lent. c. 51: Accipe alia ingenia cicuria Εππίαπα, 
insignioris apud eos magistri ; qui ex. pontificali sua 
auctoritate in hunc modum ceusuit, elc. 

(91) Κ.ιήμης τε, ὃν φασί τινες 'AAcCavópéa 
Qui Clementem patria Atheniensem esse diceret 
preter Epipbanium ex veteribus vidi neminem. 
Quanquam ne is quidem alfirmat ; sed. contrarias 
duntaxat opiniones affert. Mirum igitur est, quo 
fretus auctore vir eruditus Clementem Athenis 
oriundum , sed quod Alexandria: perdiu docuerit, 
Alexandrinum fuisse tam asseveranter scripserit. 
Qui ob eam causam addit a majoribus (ut auctor 
est Epiphanius) tum Alexandrinum, tum etiam 
Atheniensem esse nominatum. Atqui nusquam id, 


τὰ γελοιώδη ταῦτα γεγραφότων τῆς τοιαύτης ὀνοματο- 
ποιίας καὶ «fj τοσαύτῃ τόλµῃ, ὣς ἀπερυθριάσας τῷ 
Ψεύσματι αὑτοῦ, ὄνομα τέθειχεν. Ἐν γὰρ τῷ λέγειν, 
"στι τις προαρχἡ πρὸ πάντων προαγεγγόητος. 
4v ἑγὼ µονάδα xaAo, xa πάλιν. Ταύτῃ τῇ µο- 
»ἀδι συνυπάρχει δύναμµις, ἣν καὶ αὐτὴν ἑνότητα 
ὀνομάξζω: σαφέστατα, ὅτι τε πλάσμα αὑτοῦ ἐστι τὰ 
εἰρημένα, ὡμολόγηκχε, καὶ ὅτι αὐτὸς ὀνόματα τέθειχε 
τῷ πλάσματι ὑπὸ μηδενὸς πρότερον ἄλλου τεθειµένα. 
Καὶ σαφές ἐστιν, ὅτι αὐτὸς ταῦτα τετόλµηχεν ὄνομα- 
τοποιῆσαι ᾿ χαὶ εἰ μὴ παρΏν τῷ βίῳ αὐτὸς, οὐκ ἂν 1 
ἀλήθεια εἶχεν ὄνομα. Οὐδὲν οὖν χωλύει xal ἄλλον 
τινὰ ἐπὶ τῆς αὐτῆς ὑποθέσεως οὕτως ὁρίσασθαι ἑνό- 


D tum etiam Atheniensem a majoribus nominatum 
esse Clementem asserit, quod Athenis ortus, 
Alexandrie docuisset. Sed de patria duntaxat varie 
guosdam sensisse narrat. 

(93) "Iob, iov , καὶ pev, φεῦ. Ad hzc lrenzi 
verba respexit Tertull. : In scholis Carthaginiensi- 
bus (uit quidam rigidissimus rhetor Latinus, Phos- 
phorus nomine. Cum virum [fortem peroraret : Veni^, 
inquit, ad vos, optimi cives, de prwlio cum victoria 
mea, cum felicitate vestra , ampliatus, gloriosus, 
fortunatus , maximus, triumphalis. Et Scholasiici 
statim. familie Phosphori φεῦ acclamant : Audisii 
Fortunatam, et Hedonem, et Acinetum, et Teleium : 
acclama familie Ptolemei φεῦ. Quanquam qtu apud 
Iren. σχετλιαστιχόν, apud Tertull. θαυμαστικόν est. 


quod ille putat, Epiphanius tum Alexandrinum, - 


ADVERSUS H/ERESES LIB. I. TOM. Il. — HAERES, XXXII. 


554 


gata. Εἶτα λοιπὸν εἰς ταῦτα αὐτὸς ὁ µαχάριος ἐπί- A proprio nomine caritura fuerit. Quid igitur pro- 


σχοπος Ἐιρηναῖος, ὥς γε προείπαµεν, γελοιώδη ῥή- 
µατα xal αὑτὸς προεΐπεν, ἑἕτερωνυμίαν ἀφ᾽ ἑαυτοῦ, 
ὡς ἀντάξια τῆς αὐτῶν ληρῳδίας χαριεντιζόµενος, 
πεπόνων γένη, χαὶ σιχύων, xal κολοχυνθῶν, ὡς ἐπὶ 
ὑποχειμένων τινῶν ἐπιπλασάμενος, ὡς τοῖς φιλολό- 
To« σαφὲς ἂν εἴη &g' ὧν προανέγνωσαν. 


hibet alium quemlibet in eadem materia certa 
vocabula constituere? Quare sanctus jepiscopus 
Irenzus, ut diximus, ridicula quzedam nomina, ac 
per jocum a seipso composita subjicit, tanquam 
illorum nugis consentanea: cujusmodi sunt pepo- 
num ac Cucurbitarum, aut colocyntharum genera, 


quorum ap[ellationes certis rebus attribuit: id quod eruditi homines facile ex iis quz antea legerint, 


animadvertent, 


Z'. "Αλλοι δὲ πάλιν αὐτῶν τὴν πρώτην xol ἀρχέγο- 
vov Ὀγδοάδα τούτοις τοῖς ὀνόμασι κεχλήχασι' πρῶ- 
τον Προαρχὴν, ἔπειτα ᾿Ανενόητον’ τὴν δὲ τρίτην ἅῤ- 
ῥπτον, xai τὴν τετάρτην ἀόρατον χαὶ ἑχ μὲν τῆς 
πρώτης Προαρχῆς προθεθλήσθαι πρώτῳ καὶ πέμπτῳ 


ΤΗ. Ceterum nonnulli ex illis primam atque 
antiquissimam Ogdoadem iisce nominibus insi- 
gniunt. Primam enim esse statuunt Proarchen, hoc 
est primum omnium Principium ; tum Anennoetum, 
sive quod intelligentia capi non potest ; tertium 


ἀρχὴν !, kx & (τῆς ἀρχῆς [9ὅ]) τῆς ᾿Ανενοήτου δευ- p jnexplicabile ; quartum Aoratum, id est «specium 


τέρῳ xat ἔχτῳ τόπῳ ἁχατάληπτον. Ἐκ δὲ τῆς ἀῤῥήτου 
τρίτῳ καὶ ἑθδόμῳ τὀπῳ ἀνονόμαστον, Ex bà τῆς 
Ἀοράτου ᾽Αγέννητον πλήρωμα τῆς πρώτης * Ὀγδοά- 
do. Ταύτας βούλονται τὰς δυνάµεις προὔπάρχειν 
τοῦ Βυθοῦ xal τῆς Σιγῆς, ἵνα τελείων τελειότεροι φα” 
γνώσιν ὄντες, xal γνωστιχῶν γνωστικώτεροι’. πρὸς 
οὓς διχαίως ἄν τις ἐπιφωνήσειεν΄ Ὢ ληρολόχοι σο- 
φισταί[! Καὶ γὰρ περὶ αὐτοῦ τοῦ Βυθοῦ πολλαὶ xal 
διάφοροι γνῶμαι παρ᾽ αὐτοῖς * οἱ μὲν γὰρ αὐτὸν ἄξν- 
γον λέγουσι, μήτε ἄῤῥενα, μήτε θήλειαν, μήτε ὅλως 
Άντα τι" ἄλλοι δὲ ἀῤῥενόθηλυν αὐτὸν λέγουσιν εἶναι, 
ἑρμαφροδίτου φύσιν αὐτῷ περιάπτοντες. Σιγὴν δὲ 
πάλιν ἄλλοι συνευνέτιν αὐτῷ προσάπτουσιν, ἵνα vé- 
γηται πρώτη συζυγία, καὶ Ex τούτου xal ix ταύτης 


fugiens. Jam a Proarche primo, ac quinto loco, 
214 principium exortum. À principio vero, quod 
Ànennoetum vocant, secundo sextoque loco pro- 
ductum Acataleptum, hoc est incomprehensibile. Ab 
inexplicabili deinde tertio loco ac septimo Anono- 
mastum, sive innominabile. Demum ab Aorato 
Agennetum, sive Ingenitum prodiisse prim: illius 
Ogdoadis complementum. Has illi virtutes ante 
Bython ac Sigen exstitisse censent, αἱ perfectis 
perfectiores, atque intelligentibus intelligentiores 
esse videantur. O nugacissimi vanissimique so- 
phiste! Sic enim eos jure quispiam appellet, 
Nam et de Bytho plures sunt apud illos alioqui, ac 
discrepantes sententie. Quidam enim njugem 


tà χατάλοιπα οὕτω ὁραµατουργῄήσωσι. Καὶ πολλή τις C illum esse deflniunt, nee marem scilicet, nec femi- 


ἐν αὐτοῖς ἡ εἰς ὕπνον βαθὺν τὸν νοῦν αὐτῶν χαταφέ- 
pov3& ληρολόγος ὀνειροπολία. 


nam, neque omnino alterius generis aliud quidquarm. 
Alii utrumque ei sexum attribuunt, et Androgy- 


num faciunt. Sigen porro alii conjugem illius esse dicunt, ut. hoc par sit omnium antiquissimum: ex 
quo cztera ad eum modum velut scenicam fabulam pertexunt. lta summa est apud ipsos nugarum 
ac somniorum licentia, quibus corum mens altissimo quodam veterno ac sopore detinetur. 


Καὶ τί µοι ἐπὶ τὸ πολὺ χατατρίθεσθαι, φωρατῆς 
οὔσης τῆς xav' αὐτοὺς ὑποθέσεως, καὶ τοῦ xav' αὖ- 
τοὺς ἑλέγχου xal ἀνατροπῆς ἀπὸ τῶν προειρηµένων 
καντὶ τῷ βουλοµένψ τῆς ζωῆς αὐτοῦ ἔχεσθαι, xaX μὴ 
ἀπατᾶσθαι χενοῖς μύθοις; ᾽Αλλὰ ταῦτά poc περὶ τού- 


twv εἰρήσθω. Παρελθὼν δὲ ταύτην, ἐπὶ τὰς ἑξῆς . 


διασκοπήσω, ὁδὺν ἐμαντῷ ἀσφαλῆῃ xa τρίδον λείαν, 
ὅπως, τὰς τούτων µοχθηρίας διεξιών τε xal ἑλέγχων, 


Quanquam quid bic ego diutius immoror; cum 
ipsum per sese illorum argumentum omne facile 
prodatur, appareatque vel ex iis qu: dicta sunt 
quemadmodum everti convincique possit? Sit is 
medo quispiam, qui inbsrere vite cupiat, nec 
inanissimis nugis ac mendaciis decipi. Sed de iis 
hactenus. Nos hac hsresi prziermissa, tutum ad 
esteras iter, ac planum prospiciemus, ut in illo- 


ἐμαντόν τε xal τοὺς ἀχούοντας ἓν τῇ τοῦ Θεοῦ δυνά- D rwn recensenda  confutandaque nequitia cum 


pst διασώσω διὰ τῆς τοῦ Κυρίου ἡμῶν διδασχαλίας 
xai ἀληθινῆς θεωρίας, ὡς Μύαγρον ταύτην τὴν ἔχι- 
ὄναν, τὴν πολλαῖς ἑτέραις ἐχίδναις ἑοιχυῖαν, τῷ ὑπο- 
δείγµατι 5 τοῦ Εὐαγγελίου (94) χαταπατήσαντες, τὰς 
ἑξῆς διασχοκήσυµεν. 


nobismetipsis, tum aliis quoque divina ope freti 
consulere possimus. Quam ad rem Domini nostri 
doetrinam ac notissimam veritatis contemplationem 
adhibebimus, ut illam Myagron viperam, qua 
plurimaram aliarum similis est, velut evangelico 
calceo proculcantes, czeteras aggrediamur. 


Ίδη. «és: ἀρχ. Hiec autem (τῆς ἀρχῆς) τῆς ἀνεννοήτου nom habet. * Iren. τετάρτῳ, xat ὀγδόῳ τόπῳ. 


ΣΕ, ὑποδή 


ματι. 


'Ex δὲ τῆς ἀρχῆς. Leg. £x δὲ τῆς ἀνενοήτου 
terio. etc., ut rods Mie, ic ἀρχῆς , parenthesi 
inclusz ascititie videantur. Cujus contrarium ab 
operis est factum tam in contextu ipso, quam in 
pagiuz limite. Si quidem Irenaeus tx δὲ τῆς ἀνενοή- 


ParROL. Ga. XLI. 


του legit. 
(94) TQ ὑποδείγματι τοῦ Εὐαγγελίου. Conjicie- 
m ὑποδήματι substituendum esse. Quod si cui 
recepta jam lectio magis arriserit; ὑπόδειγμα hoc 
loco pro mandato et precepto accipiendum est. 


18 


v 


555 
ADVERSUS PTOLEMAITAS, 


Que est heresis XIII, sive XXX11I. 


I. Secundusigitur atque Epiphanes lsidorí cohor- 
tationes ad usum sect suz opinionisque transtu- 
lerunt. Successit 915 iis Ptolemeus, qui licet 
Gnosticorum qui ita dicuntur, haresin, ac Valen- 
linianorum, necnon et aliorum quorumdam sit 
amplexus, nonnulla tamen ad ea qux a magistris 
hauserat, adjecit ; cujus etiam nomine sectatores 
quidam ejus gloriantur, quos Ptolem:os nominant. 

Hic ille cum suis Ptolemaeus longeiis quos prz- 
eeptores habuit, eruditione prestitit, et illorum 
doctrinam magna accessione cumulavit. Etenim 
Deo, quem illi Bython appellant, conjuges duas a se 
inventas attribuit, quas et Affectiones vocavit, 
Cogitationem — videlicet ac Voluntatem. Quarum 
prior in illo semper exsistens ac cogitans aliquid 
produxerit ; altera vero postea recentior accesserit. 
Primum enim, inquit, de procreando cogitavit, 
deinde voluit. Quocirca duabus iis Affectionibus, 
sive Virtutibus, nam et Virtute: easdem vocat, 
Cogitatione ac Voluntate, velut invicem commistis, 
Unigene Veritaisque par est exortum. Quas qui- 
dem duarum  paternarum affectionum, tanquam 
qua videri nequeunt, aspectabiles figuras ac simu- 
lacra prodiisse sentiunt: Voluntatis scilicet. Veri- 
tatem, Cogitationis vero Mentem. Ac per Volunta- 
tem quidem ingenita Cogitationis masculam effigiem 
exstitisse: ipsiusmet veroVoluntatis femineam fuisse. 
Voluntas ergo Cogitationis administra 
Siquidem bxc tametsi de productione apud se 
cogitaret, minime tamen per se ipsam proferre 
cogitata potuit, Sed ut Voluntatis vis accessit, 
tum quod cogitabat produxit. 

II. O stultas anilesque fabulas! Nemo enim qui 
paululum judicii babeat, ne de homine quidem, 
nedum de Deo quidquam audeat ejusmodi statuere, 
Mihi vero etiam Homerus prudentior illo fuisse 
videtur, dum sollicitum Jovem, curisque confectum 
. et iratum, insomnem noctem egisse descripsit, de 
Grzcorum pernicie cogitantem : cum esset rogatus 
a Thetide, ut ad ulciscendam Achillis injuriam tam 
a Gra'corum principibus, quam Grecis ipsis poenas 
repeteret, Nihil enim Ptolem:zus de illo suo 


S. EPIPHANII 


ΚΑΤΑ IITOAEMAITÓON, 


Τρισχαιδεκάτη, ἡ xal τριακοστὴ τρίση. 


Α’, ToU περὶ Σεχοῦνδον xaX τὸν ὀνομασθέντα Ἐκ:-- 
φάνην ἐξ Ἰσιδώρου τὴν παραίνεσιν εἰς ἑαυτῶν ὑτό- 
νοιαν ἀπεμπολήσαντος, Πτολεμαῖος διαδέχεται, τῆς 
μὲν αὐτῶν τῶν χαλουμένων Γνωστικῶν ὑπάρχων 
αἱρέσεως, xa τῶν χατὰ Οὐαλεντῖνον σὺν ἑτέροις τι-- 
σὶν, ἕτερα δὲ παρὰ τοὺς αὐτοῦ διδασχάλους ὑποτιθέ-- 
μενὸς, οὗ καὶ τὸ ὄνομα αὐχοῦσιν οἱ αὐτῷ πειθόµενοι, 
Πτολεμαῖοι καλούμενοι. 

Οὗτος τοίνυν ὁ Πτολεμαῖος (85), xal οἱ σὺν αὐτῷ, 
ἔτι ἐμπειρότερος ἡμῖν τοῦ ἑαυτῶν διδασκάλου προ- 
ελήλυθε, τῇ ἐχείνων ὑφηγήσει προσθήκης τινὸς ὕπερ- 
θολὰς ἐξευρών. Δύο γὰρ οὗτος συζύγους τῷ θεῷ τῷ 
παρ᾽ αὐτοῖς Βυθῷ χαλουμένῳ ἐπενόησέ τε χαὶ ἔχα - 
plaato* ταύτας δὲ xal Διαθέσεσιν ἐχάλεσεν *, "Ev- 
νοιάν τε χαὶ θέληµα * xat τὴν μὲν Ἔννοιαν ἀεὶ συν- 
υπάρξασαν kv αὐτῷ, ἔννοου µένην ἀσὶτό τιπροδαλέσθα:ε, 
τὸ δὲ θέλημα iv αὐτῷ ἐπιγινόμενον. Ἡρῶτον γὰρ 
ἐνενοήθη προθαλεῖν, εἶτα, φησοὶν, ἠθέλησε. Διὸ καὶ 
τῶν δύο Αιαθέσεων τούτων, f| χαὶ Δυνάμεων (Δυνά- 
µεις γὰρ αὐτὰς πάλιν καλεΏ, τῆς Ἐννοίας xai τῆς 
Θελήσεως, ὥστε συγχραθεισῶν el; ἀλλήλας τῇ προ- 
θολῇ * τοῦ Μονογενοῦς xax τῆς ᾽Αληθείας, χατὰ συζυ- 
γίαν ἐγένετο. Οὕστινας τύπους χαὶ εἰχόνας τῶν δύο 
Διαθέσεων τοῦ Πατρὸς προελθεῖν τῶν ἀοράτων ὁρατὰς, 
τοῦ μὲν θελήµατος τὴν ᾿Αλήθειαν, τῆς δὲ Ἐννοίας 
τὸν Nouv, καὶ διὰ τούτου τοῦ θελήµατος ὁ μὲν ἅῤῥτν 
εἰχὼν τῆς ἀγεννήτου Ἐννοίας γέγονεν, ὁ δὲ θῆλυς τοῦ 


vis fuit. ᾳ θελήµατος. Τὸ θέλημα τοίνυν δύναμις ἐγένετο τῖς 


Ἐννοίας. Ἐνενόει μὲν γὰρ t$) Ἔννοια τὴν προθολἠν ; 
οὗ µέν τι προδαλεῖν αὐτὴ καθ) ἑαυτὴν ἠδύνατο ἃ &v- 
ενόει. Ὅτε δὲ ἡ τοῦ θελήµατος δύναμις ἐπεγένετο, 
τότε ὃ ἕνενόει προέδαλε. 

B'. Καὶ φεῦ τῆς τοιαύτης τοῦ µαταιόφρονος ληρ- 
ᾠδίας 1 Τοῦτο γὰρ οὐκ ἂν οὐδὲ ἐπὶ ἀνθρώπου λαµθά- 
νοιτο παρά τινι τῶν ἑχόντων ἑῤῥωμένην τὴν διάνοιαν, 
µήτιχε ἐπὶ θεοῦ. Δοχεῖ 66 µοι φρονιμώτερος αὐτοῦ 
ὑπάρχειν "Όμηρος, Ey τῷ τὸν Δία φροντίδα παρ᾽ αὐτῷ 
ποιούµενον ἀναγράφεσθαι, μεριμνῶντά τε xal χαλε- 
παίνοντα xal ἄῦπνον παννύχως διατετελεχότα, τὸ 
πῶς τοῖς ᾽Αχαιοῖς ἐπιδουλεύσει, τῆς θέτιδος αὐτὸν 
ἀξιωσάσης, εἰς τὸ δίχην τῖσαι τοὺς τῶν Ἑλλήνων 
ἐξάρχους τε xai αὐτοὺς τοὺς Ἕλληνας, διὰ τὴν πρὸς 


omnium parente, quem Bythum nominat, aptius D τὸν ᾽Αχιλλέα ὕδριν. 0ὐδὲν γὰρ οὗτος ὁ Πτολεμαῖος εἰς 


excogitavit, quam est ab Homero de Jove confi- 
ctum. Sed Jovis 416 ipsius, qualem ab Homero 
didicerat, notionem informasse videtur. Imo vero 
tantam ad expromendam audaciam Homericum illud 
de Jove, Grzecisque commentum tolerabilius usur- 
paret, quam ita de communi omnium Donino 
 disputaret. Qui simul atque animo concepit 
aliquid, statim quidquid voluerit efficit; statim- 
que ac voluit, animo concipit quod voluit : 


δόξαν τοῦ παρ᾽ αὐτοῦ Πατρὸς τῶν ὅλων, τοῦ xal Bu- 
θοῦ χαλουµένου, εὐλογώτερον τῶν παρὰ Ὁμήρου εἰς 
τὸν Δία εἱρημένων ἐπενόησεν, 'AX)' αὐτὸν χατείληφε 
μᾶλλον τὸν Δία, ὡς παρὰ Ὁμήρον λαθὼν τὴν "Ev- 
νοιαν. Μᾶλλον γὰρ τὴν ᾽ὑμηριχὴν χατάληψιν περὶ 
Διὸς χαὶ ᾽Αχαιῶν εἰχότως ἂν φῄσειεν, τὴν ἑοσαύτην 
αὐτοῦ τόλµαν ἐξεμέσας, f| περὶ τοῦ τῶν ὅλων Δεσπό- 
του "ὃς ἅμα τῷ νοηθῆναι καὶ ἐπιτετελεχέναι * τοῦῦ᾽ 
ὅπερ ἠθέλησε, xal ἅμα τῷ θελῆσαι xal ἐννοεῖται 


χρ. Διάθεσιν. Iren. Διαθέσεις. * Iren. Ἡ προθολἠ. 3 F. ἐπιτετέλεχε 


(95) Οὗτος τοίνυν à Πτολεμαῖος. [Hxc ex ἵτεπφο ad verbum descripta sunt, lib. t, cap. 6. 








551 


ADVERSUS HJERESES LIB, ]. TOM. 1l. — IIERES. XXXIII. 


558 


τοῦθ) ὅπερ xaX ἠθέλησε, τοῦτο ἐἑννοούμενος 9 xal θέ- A ac (um cogitans cum vult volensque cum cogitat. 


λει *, xaX τότε θέλων ὅτε ἐννοεῖται, ὅλος ἔννοια ὧν, 
ὅλος θέληµα,ιδλος νοῦς, ὅλος ὀφθαλμὸς, ὅλος xot, 
ὅλος πηγἡ πάντων τῶν ἀγαθῶν, καὶ οὐδενὸς ἰσοπα- 
θοῦς 3 περιέχεται. Geb, γὰρ, χαὶ οὗ φροντίζων, xal 
ἀπορῶν ὡς Βυθὸς, ἤτοι ὁ Ζεὺς, περὶ οὗ λέγοντα "Ὅμη- 
(^» Πτολεμαῖος περὶ Βυθοῦ λέγων ἐμιμήσατο. Εἰς δὲ 
περ:στότερον ἔλεγχον τοῦ ἁπατεῶνος χαθ᾽ ἕξης ύπο- 
τάξας, “αραθήσομαι τὰ ὑπ αὐτοῦ φύσει Πτολεμαίου 
Φλώρᾳ 5t γυναιχὶ γραφέντα, ἐἑπαγωγά τε χαὶ δηλη- 
τέρ.α ῥήματα, ἵνα µή τις νοµίσειεν ἡμᾶς ἓξ ἀχοῆς 
μόνον τὸν ἁπατεῶνα EXE (yet, μῇ πρότερον ἐντυχόν- 
-ας τῇ παρ) αὐτοῦ παραπεποιηµένῃ διδασχαλίᾳ. Πρὸς 
γὰρ τοῖς εἰρημένοις xal τὸν νόµον τοῦ θεοῦ τὸν διὰ 
λωῦσέως βλασφημῶν οὐχ αἰσχύνεται' ἃ xal ἔστι 
ταῦτα" 
Πτοεμαίου πρὸς dAopav. 

D'. Τὸν διὰ Μωῦσέως τεθέντα vópov, ἁδελφή µου 
«αλὴ Φλώρα, ὅτι μὴ πολλολ προχατελάδοντο, µήτε 
cv θεµέλιον αὑτὸν ἐγνωχότες, µήτε τὰς προστάξεις 
αὐτῶν, ἀχριδῶς ἡγοῦμαι xal σοὶ «εὐσύνοπτον ἔσεσθαι 
µαθούσης * τὰς διαφωνούσας γνώµας περὶ αὐτοῦ. Ol 
μὲν Υὰρ ὑπὸ τοῦ θεοῦ xai Πατρὸς νενομοθετῆσθαι 
τούτοις λέγωυσιν ' ἕτεροι δὲ τούτοις τὴν ἑναντίαν ὁδὸν 
τραπέντες, ὑπὸ τοῦ ἀντικειμένου φθοροποιοῦ διαθό- 
λου τεθεῖσθαι τοῦτον ἰσχυρίζονται, ὡς xal τὴν τοῦ 
χόσµου προσάπτουσιν αὑτῷ δηµιουργίαν, Ἡατέρα 
xai Ποιητὴν τοῦτον λέγοντες εἶναι. Τοῦτο δὲ τοῦ 
παντὸς διέπταισαν οὗτοι διαδόντες ἀλλήλοις, χαὶ Exá- 


τεροι αὐτῶν διαµαρτόντες παρὰ σφίσιν αὐτοῖς τῆς ᾳ 


τοῦ προχειµένου ἀληθείας * οὔτε γὰρ ὑπὸ τοῦ τελείου 
θεοῦ xai Πατρὸς φαίνεται τοῦτον τεθεῖσθαι. ἑπόμε- 
vo; * γάρ ἐστιν ἀτελῆ τε ὄντα, xal τοῦ σφετέρου 
πλγρωθῆναι (96) ἐνδεῃ, ἔχοντά τε προστάξεις ἆνοι- 
χείας τῇ τοῦ τοιούτου Θεοῦ φύσει τε καὶ γνώμῃ’ οὔτ) 
αὖ πάλιν τῇ τοῦ ἀντιχειμένου ἁδιχίᾳ νόµον προσ- 
άπτειν 5 ἁδιχεῖν αἱροῦντος, τῶν τε ἑξῆς τί μὴ συν- 
ορώντων τὰ ὑπὸ τοῦ Σωτῆρος εἱρημένα. Οἰχία γὰρ f| 
πόλις μερισθεῖσα ἐφ᾽ ἑαυτὴν, ὅτι μὴ δύναται στῆναι, 
ὁ Σωτὴρ ἡμῶν ἀπεφήνατο. "Ecc γε τὴν τοῦ χόσµου 
δηµιουργίαν ἰδίαν λέγει εἶναι ἅ τε * πάντα δι’ αὐτοῦ 
γεγονέναι, xai χωρὶς αὐτοῦ γέγονεν οὐδὲν, ὁ ἁπό- 
στολος προαποστερῄσας (97) τὴν τῶν ψευδηγορούντων 
ἀνυπόστατον σοφίανι xat οὗ φθοροποιοῦ θεοῦ, ἀλλὰ 
δικαίου xal µισοπονήρου. ᾽Απρονοήτων δέ ἐστιν ἀν- 
θρώπων τῆς προνοίας τοῦ Δημιουργοῦ ph αἰτίαν 
λαμθανομένων, καὶ μὴ µόνον τὸ τῆς ψυχῆς ὅμμα, 
ἀλλὰ xai τὸ τοῦ σώματος πεπηρωµένων. Οὗτοι μὲν 
οὖν ὡς διηµαρτήχασι τῆς ἀληθείας, δηλόν aol ἐστιν 
ἐχ τῶν εἰρημένων. Πεπόνθασι δὲ τοῦτο ἰδίως ἑχάτε- 
pos αὐτῶν, οἱ μὲν διὰ τὸ ἀγνοεῖν τὸν τῆς διχαιοσύνης 


1 Iren. τότε ἐννο. ὅτε θέλει. 


* F. εἴσω πάθους. 
τάτε. ^" Matth. xu, 25. 


* Joan. 1, 5. 


(96) Kal τοῦ σφετέρου πάηρωθῆναι. Uteunque 
sensus jis ex verbis erui possit, quod nonnisi vio- 
lenter fieri potest. Longe mihi aptius videtur. xat 
τοῦ ὑφ) ἑτέρου πληρωθῆναι. Nec dubito quin hoc 
Epiphanius scripserit. 

(97) Ὁ ἁπόσπολος προαποστερήσας. Aposto: 


ΣΕ. μαθούσῃ. ϱ F. ἑπόμενον. 


Nimirum totus ipse cogitatio est, totus voluntas, 
totus mens, totus lumen, totus oculus, totus audi- 
tus, totus bonorum omnium fons, prorsusque ab 
omni perturbatione remotus; non sollicitus, non 
snxius, velut Bythus ille, vel Jupiter, de quo qua 
ab Homero scripta sunt, Ptolemzus ad Bythum 
transtulit. Atque ut improbissimus hic planius magis 
magisque refellatur, juvat hoc loco ea subjicere, 
que ad Floram quamdam mulierculam scripsit, 
plena illa quidem illecebra ad persuadendum, ac 
pestifera, ne quis forsitan putet, me ex auditu solo 
centra nebulonem hunc egisse, nullumque depra- 
vate ejus doctrine vestigium antea pervidisse. Et 
quidem przeter ea quie diximus, Mosaicam etiam legem 


B maledictis incessit. Est autem ejusmodi haec epistola. 


Ptolem«ei ad Floram epistola. 

IIl. Legem illam qux a Mose tradita est, Flora 
Soror amantissima, neque perspectam baberi quam- 
plurimos, neque ejus velut fundamenta vel prse- 
scripta cognoscere, facile te intellecturam existimo, 
6i quam variz de illa sint opiniones didiceris. Sunt 
enim qui illam a Deo putant ac Patre fuisse consti- 
tutam. Alii contrariam viam ingressi, ab ejus zsemulo 
nefario dzemone latam affirmant, a quo et mundum 
fabricatum asserunt, et eumdem Conditorem ac 
Patrem esse dictitant. Verum illi, qui ejusmodi 
dogmata sibi invicem communicarunt, vehementer 
hallucinati sunt, etab eo quem sibi proposuerant, 
scopo veritatisaberrarunt. Nam nec a perfecto Deo 
ac Patre stabilita videtur, utpote minus perfecta, 
et ad sui absolutionem plura desiderans ac man- 
data quzdam continens, quz Dei natura ac decreto 
sunt aliena, Neque vero adversarii $17 improbi- 
tati tribuenda lex est, cujus proprium sit inique 
facere; quique ia statuunt, que a. Salvatore dicta 
sunt nequaquam animadvertunt. ]ta enim illepro- 
nuntiavit, stare dumum vel civitatem non posse, 
qus in seipsam divisa sit *. Preterea mundum a 
se fabricatum asserit; omniaque per ipsum facta, 
et sine ipso nihil esse factum*, Quibus verbis apo- 
stolus mendacissimorum hominum minime solidam 
sapientiam refellit, nec pestifero alicui Deo, sed 
justo, et improbitatis omnis inimico illarum rerum 
auctoritatem concedit. Sed temerariorum hominum 
illa judicia sunt, neque Conditoris providentiz 
causas intelligentium, quique non animi solum, sed 
etiam eorporis oculis videantur esse capti. Quanto- 
pere igitur illi a veritate dissidesnt, ex iis qua 
dicta sunt abunde potes cognoscere. Sed utrosque 
proprium quiddam ac peculiare ad ita sentiendum 


5 Deest χρῃ. *F. 


nomine Joannem intelligere videtur, ut ad λέγει 
paulo ante positum referatur, hoc sensu : Preterea 
mundum ab ipso fabricatum; omniaque per ipsum 
facia, et sine ipso nihil esse factum testatur Αροείο- 
[us; ac mendacissimorum hgminum, etc. 


$59 


8. EPIPHANÜ 


562 


induxit. Alios quidem, quod auctorem justitie Deum A θεὸν, ol δὲ διὰ τὸ ἀγνοεῖν τὸν τῶν ὅλων Πατέρα, ὃν 


ignorarent, alios quod universorum parentem per- 
seque nescirent, quem ille solus adveniens qui solus 
norat aperuit. Nobis vero quibus utrumque Dei 
beneficio eognitum est, reliquum illud est, ut de 
lege certi aliquid exploratique doceamus, cujusmodi 
videlicet illa sit, εἰ a quonam legislatore sancita; 
ita tamen ut quidquid a nobis allatum fuerit, id non 


póvoc ἐλθὼν 6 μόνος εἰδὼς ἐφανέρωσε. Περιλείπεταε 
δὲ ἡμῖν ἀξιωθεῖσί τε τῆς * ἀμφοτέρων τούτων ἐχφῆ- 
val σοι καὶ ἀχριθῶσαι αὑτόν τε τὸν νόµον, ποταπός 
τις £l, xal τὸν ὑφ᾽ οὗ τέθειται τὸν νοµοθέτην, ῥη- 
θησοµένων ἡμῖν τὰς ἁποδείξεις Ex τῶν τοῦ Σωτῆρος 
ἡμῶν λόγων παριστῶντες, δι ὧν µόνον ἔστιν ἁπταί- 
στως ἐπὶ τὴν κατάληψιν τῶν ὄντων ὁδηγεῖσθαι. 


aliunde quam ex ipsis Salvatoris verbis probetur. His enim solis velut itineris ducibus adhibitis, ad 


rerum cognitionem sine errore perducimur. 

IV. In primis igitur sciendum est, universam 
illam legem, quz» quinque Mosis voluminibus con- 
tinetur, non ab uno esse legislatore profectam, 
solo videlicet Deo; sed admista quzeedam hominum 
esse mandata, ut, quemadmodum Salvator ipse 


A'. ΠἩρῶτον οὖν µαθητέον, ὅτι 6 σύμπας ἐχεῖνος 
νόμος ὁ περιεχόμενος τῇ Μωσέως Πεντατεύχῳ οὗ 
πρὸς ἑνός τινος νενοµοθέτηται, λέγω δὴ, οὐχ ὑπὸ 
μόνου θεοῦ, ἀλλ᾽ εἰσέ τινες αὐτῶν προστάξεις xol 
ὑπ ἀνθρώπων τεθεῖσαι, xal τριχή τοῦτον διαιρεῖ- 


docuit, trifariam lex sit omnis distributa. Quaedam p σθαι οἱ τοῦ Σωτῆρος λόγοι διδάσκουσιν ἡμᾶς. Εῖς τε 


enim ad ipsum Deum ejusque sanctiones pertinent ; 
alia Mosi tribuenda sunt, non quidem quatenus 
aliquid a Deo illius interventu decretum est, sed 
quatenus per sese ac suapte sponte nonnulla con- 
stituit; aliorum denique seniores qui in populo 
erant auctores exsliterunt, ac primi illi privata 
quaedam precepta inserere sunt ausi. Quod quem- 
admodum sese habeat, ex ipsis Salvatoris verbis 
intelliges. Hic enim quodam in loco ad eos verba 
faciens, qui de repudii libello secum disputabant, 
quod permissione legis licebat, sic illos allocutus 
est : Moyses ad duritiam eordis vestri permisit vobis 
dimillere uxores vestras. Ab. initio autem non [vit 
sic!. 418 Deus enim, inquit, conjugium hoc copu- 


Javit ; et : Quod Deus eonjunzit homo non separet *. C 


Ubi aliam esse Dei legem ostendit, qux uxorem a 
viro sejungi prohibeat, aliam Mosis, qui ob duri- 
tiem cordis par illud dissociari permittat. 


In quo Moses quiddam Deo contrarium tulit, ei 
scilicet cautioni, qua dissolvi matrimonia vetuerat. 
Sed si legislatoris ipsius mentem, qua ad illud de- 
cernendum inductus eat, accurrate consideremus ; 
inveniemus procul dubio non id eum sponte sua, sed 
necessitate fecisse: quo corum quibus przscribebat 
imbecillitati consuleret. Qui cum divinum illud de- 
cretum de retinendis uxoribus suis tolerare non 


γὰρ αὐτὸν τὸν θΘεὸν, καὶ τὴν τούτου νοµοθεσίαν” 
διαιρεῖται δὲ xol el; τὸν Μωσέα, o0 χαθ᾽ αὑτὸ * δι 
αὐτοῦ νομοθετεῖ ὁ θεὸς, ἀλλὰ χαθὰ ἀπὸ τῆς ἰδίας 
ἑννοίας ὁρμώμενος χαὶ ὁ Μωσῆς ἑνομοθέτησέ τινα - 
xai εἰς νοὺς πρεσθυτέρους τοῦ λαοῦ διαιρεῖται, xat 
πρῶτοι εὑρίαχονται ἐντολάς τινας ἑἐνθέντες ἰδίας. 
Πῶς οὖν τοῦτο οὕτως ἔχον ix τῶν τοῦ Σωτῆρος 
δείχνυται λόχων, µάθοις δ' ἂν δη. Διαλεγόμενός 
που ὁ Σωτὴρ πρὸς τοὺς περὶ τοῦ ἁποστασίου ον- 
ζητοῦντας αὐτῷ, ὃ δὴ ἀποστάσιων ἐξεῖναι ἔνενομο- 
θέτητο, ἔφη αὑτοῖς, ὅτι Μωῦσῆς πρὸς τὴν σκ.Ίη- 
ῥροκαρδίαν (98) ὑμῶν ἑπέτρεψε τὸ ἀπολύει τὴν 
Tvvaixa αὑτοῦ. Ἆπἀρχῆς γὰρ οὗ γέγονεν οὕτως. 
Θεὺς γὰρ, qnot, συνέξευξε ταύτην τὴν συζυγίαν 
καὶ, ὸ συ»νέζευξεν ὁ Κύριος, ἄνθρωπος μὴ χωριζό-, 
τω, ἔφη. Ἐνταῦθα ἕτερον μὲν τοῦ θεοῦ δείχνυσι νόµον, 
τὸν χωλύοντα χωρίξεσθαι γυναῖχα ἀπὸ τοῦ ἀνδρὺς 
αὐτῆς, ἕτερον δὲ τὸν τοῦ Μωῦσέως, τὸν διὰ τὴν σχλη- 
ροχαρδίαν ἐπιτρέποντα χωρίζεσθαε τοῦτο τὸ ζεῦγος. 

Καὶ δη χατὰ τοῦτο ἑναντία τῷ Ost νομοθετεῖ ὁ 
λωσῆς. Ἐναντίον γάρ ἐστι τῷ μὴ διαζευγνύναι. 
Ἐὰν μέντοι χαὶ τὴν τοῦ Μωῦσέως γνώµην, xa0* ἣν 
τοῦτο ἐνομοθέτησεν, ἐξετάσωμεν, εὑρεθῄσεται τοῦτο 
οὐ χατὰ προαἰρεσιν ποιῄσας τὴν ἑαυτοῦ, ἀλλὰ κατὰ 
ἀνάγχην διὰ τὴν τῶν νενομόθετηµένων ἀσθένειαν. 
Ἐπεὶ γὰρ τὴν τοῦ 8600 γνώµην φυλάττειν οὐκ ἡδύ- 
ναντο οὗτοι, ἐν τῷ μὴ ἑἐξεῖναι αὐτοῖς ἐχδάλλειν τὰς 


possent, ac moleste quidam earum consortia susti- p γυναῖχας αὐτῶν, αἴἵτινες * αὐτῶν ἀηδῶς συνῴχουν, 


nerent, periculum ut esset, ne ea se occasione gra- 
vioribus sceleribus obstringerint, quibus extremam 
in perniciem ruerent, ut hoc incommodum devitaret 
Moyses, quod ad illorum interitum spectabat , 
secundam quamdam repudii legein privata aucto- 
ritate constituit; minusque ex ea occasione malum 
cum majore compensavit, ut si minus priorem 
illam servare possint, hanc saltem retineant, neque 
seinflagitia sceleraque committant, per quz ulti- 


καὶ ἐχινδύνευον ix τούτου ἐχτρέπεαθαι πλέον εἰς 
ἀδιχίαν, καὶ kx ταύτης εἰς ἀπώλειαν, τὸ ἀηδὲς τοῦτο 
βουλόµενος ἐχχόφαι αὐτῶν ὁ Μωῦσῆς, δι οὗ χα) 
ἀπόλλυσθαι ἐχινδύνενον, δεὐτερόν τινα ὡς κατὰ 
περίστασιν Άντον xaxby ἀντὶ µείεονος ἀντικαταλλασ- 
σόµενος, τὸν τοῦ ἁποστασίου vóuoy ἀφ᾽ ἑαυτοῦ ivo- 
µοθέτησεν αὐτοῖς» ἵνα, ἐὰν ἐχεῖνον μὴ δύνωνται qu- 
λάττειν, x&v τοῦτόν Y& φυλάξωσι, xaX μὴ εἰς ἁδιχίας 
xai xax(ag ὀἐχτραπῶσι, δι ὧν ἀπώλεια αὐτοῖς 


! Matth. xix, 8. * ibid. 6. * Deest γνώσεως. ) F. οὗ xa0à αὐτός. * F. αἷς τινες. 


(98) Ὅτι Μωῦσῆς αρὸς τὴ» σκἈηροκαρδία». 
Quonam pacto Moyses id Judzis permiserit, et 
.-quatenus Christianis divortium facere liceat, plu- 


ribus catholici interpretes ad Mattn. xix disputare 
solent : quorum commentarios consulere quisque 
potest. 


5el 


ADVERSUS RLERESES LIB. 1. TOM. 1I. — HJERES. XXXIII. 


Εμελλε τελειστάτη ἑπακολουθήσειν. Αὕτη μὲν fj τού- Α mum exitium consequatur. Hac illius ratio fuit, 


του γνώµη, xa0' ἣν ἀντινομοθετῶν εὑρίσχεται τῷ 
8:9. Πλὴν ὅτι γε Μωσέως αὐτοῦ δείχνυται ἐνταῦθα 
ἕτερος ὧν παρὰ τὸν τοῦ θεοῦ νόµον, ἀναμφισθήτη- 
τόν ἐστι, xÀv δι ἑνὸς τὰ νῦν ὤμεν δεδειχότες. "Oct 
δὲ χαὶ τῶν πρεσδυτέρων slal τινες συμπεπλεγµέναι 
παραδόσεις kv τῷ νόμῳ, δηλοῖ xal τοῦτο ὁ Σωτήρ. 
Ὅ γὰρ θεὸς, φησὶν, εἶπε' Τίμα τὸν πατέρα σου 
xal τὴν μητέρα σου, ἵνα $5 σοι γένηται. ᾿χμεῖς 
δὲ, qois, εἰρήκατε, τοῖς πρεσδυτέροις λέγων. Δῶ- 
por τῷ θεῷ (99) ὃ ἐὰν ὠφε.ηθῇς ἐξ ἐμοῦ. καὶ 
ἡκυρώσατε τὸν όµον τοῦ θεοῦ διὰ τὴν παρἀἆδο- 
cu τῶν πρεσδυτέρων» ὑμῶν. Τοῦτο δὲ 'Hoatag 
ἐξεφώνησεν, εἰπών' 'O JAaóc οὗτος τοῖς xelJscl 
μα τιµᾷ, ἡ δὲ καρδία αὐτῶν πόῤῥω ἀπέχει dz' 


propter quam contrarium quiddam Deo statuisse 
cernitur. Enim vero diversam híc a divina, Moysis 
legemexstitisse, extra omnem controversiam est ; 
etsi id in uno tantum decreto probatum sit. Eidem 
vero legi traditas a senioribus illigatas esse regulas, 
non obscure Salvator ostendit. Deus enim, inquit, 
dixit: Honora patrem (uum, et matrem. (tuam, ut 
bene sit tibi, Vos autem dixistis, seniores inquit 
alloquens: Munus Deo quodcunque ex me tibi pro- 
derit ; et irritam fecistis legem Dei propter traditio- 
mes seniorum vestrorum *. Hoc ipsum pronuntiavit 
Isaias, dicens: Populus hic labiis me honorat, cor 
antem eorum longe δεί a me. Sine causg autem 
colunt me, docentes doctrinas et mandala hominum *. 


ἐμοῦ. Mdtnv δὲ σέδογταἰ µε, διδάσκοντες δι- p Ex iis liquet. omnem illam esse legem divisam in 


δασκα.ίας, ἐντά.Ίματα ἀνθρώπων. Ῥαφῶς οὖν ἐκ 
τούτων εἰς τρία διαιρούµενος ὁ σύμπας ἐχεῖνος 
δείχνυται νόμος. Μωῦσέως τε γὰρ αὐτοῦ, xal τῶν 
πρεσθυτέρων, xal αὐτοῦ τοῦ θεοῦ εὕρομεν νοµοθε 


partes tres ; in eaque et Mosis ipsius, et seniorum, 
el Dei mandata contineri. 91394 Atque hzc uni- 
verse legis a nobis instituta partitio illius nobis 
veritatem ostendit. 


eíay ἓν αὐτῷ. Αὕτη μὲν οὖν ἡ διαίρεσις τοῦ σύμπαντος ἐχείνου νόμου ὧδε ἡμῖν διαιρεθεῖσα τὸ iy αὐτῷ 


ἁληθὲς ἀναπέφαγχεν. 

Ε’. Πάλιν δὲ 05 τὸ ἓν µέρος, ὁ αὐτοῦ τοῦ sob νόμος, 
δ.αιρεῖται εἰς τρία τινὰ, el; τε τὴν καθαρὰν νοµοθε- 
σίαν, την ἀσύμπλοχον τῷ xaxíp, ὃς καὶ χυρἰως νό- 
pos λέχεται, ὃν οὐχ $208 χαταλῦσαι ὁ Σωτὴρ, ἀλλά 
πληρῶσαι οὗ γὰρ ἣν ἀλλότριος αὐτοῦ ὃν ἑπλήρω- 
σεν. οὗ γὰρ εἶχε τὸ τέλειον» καὶ εἰς τὸ συµπε- 
πλεγμένον τῷ χείρρνι, χαὶ τὴν ἁδιχίαν (1), ἣν ! ἀνεῖ- 
λεν ὁ Σωτὴρ, ἀνοίχειον ὄντα τῇ ἑαυτοῦ φύσει. Διαι- 
ρεῖται δὸ χαὶ elg τὸ ευπιχὸν, xal συμδολιχὸν τὸ 
κατ) εἰκόνα τῶν (xat' εἰχόνα 3) διαφερόντων νοµοθε- 
επθὲν ' ὃ µετέθηχεν ὁ Σωτὴρ ἀπὸ αἰσθητοῦ xol φαι- 
νοµένου ἐπὶ τὸ πνευματιχὸν xal ἁόρατον. Καὶ ἔστι 
μὲν ὁ τοῦ θεοῦ νόµος ὁ χαθαρὺς καὶ ἀσύμπλοχος τῷ 


1 FP.8y. *F.«b κατ εἰχόνα τῶν πνευματιχῶν xat διαφερόντως, ut infra. 


wu, 40,14. * Isa. xxix, 13. * Matth. v, 17. 


(99) Δῶρον τῷ 8s. Hic est difflcillimus ille ex 
Matibzi ac Marci Evangelio locus quem pro diversa 
interpunctione varie interpretes acceperunt; nam 
aut verbum ὠφεληθῆς cum antecedentibus copula- 
tur, hoc modo : Δῶρον ὃ ἐὰν ἐξ ἐμοῦ ὠφεληθῆς' 
apud Marcum vero : Κορθὰν (6 ἐστι δῶρον ).ὃ ἐὰν 
31 ἐμοῦ ὠφεληθῆς aut inter ἐμοῦ, et ὠφεληθῇῆς , 
distinctionis nota ponitur. Posteriorem hanc lectio- 
nem vulgo Graci codices babent, eamque Latinus 
interpres sequitur. Nam ita vertit, Munus quod- 
cunque est ex me, tibi proderit : perinde ac si ita 
scriptum esset, ὃ ἐὰν ἐξ ἐμοῦ 1, ὠφεληθῆς. Existi- 
mabant enim , ac prz se ferebant ex Pharisseorum 
disciplina filii, se cum Deo aliquid pro se ac, pa- 
rentibus suis offerrent, abunde officio suo satisfe- 
ciase; neque quidquam dependere amplius debere. 
Sed priorem lectionem , quz ὠφεληθῆς superiori- 
bus annectit, Epiphanius, Chrysostomus, aliique 
Grzci, nec non et Syrus paraphrastes exprimunt. 
Epiphanius quidem in primis, cum ORO et Chad. 

ς inserit : δῶρον τῷ θεῷ, v ὠφεληθῇῆς ἐξ ἐμοῦ. 
a Chrysost. tib. I in Matth. homil. declarat : 
Ἐπαίδευσαν τοὺς νέους εὐσεθείας oyfjuatt χατα- 
φρονεῖν τῶν πατέρων. Πῶς, xai τίνι spemo: Et τις 
γονέων εἶπε τῷ παιδὶ, Δός µοι τὸ πρόθατον τοῦτο ὃ 
ἄχεις, ἢ τὸν µόσχον, ἡ ἄλλο τι τοιοῦτον, ἔλεχον' Δῶ- 


?" 


V. Sed ea pars legis, que a Deo profecta est, 
tria rursum in membra dividitur. Alia enim sunt 
sincera precepta, et ab omni mali permistione 
secreta, qua proprie lex appellatur, quam Salvator 
non venit solvere, sed adimplere *. Non enim a seerat 
aliena quam adimplevit; alioqui perfici implerique 
non posset. Alia sunt deterioribus implicata, qualis 
injustitia est, quamSalvator abhorrentem a natura 
sua funditus sustulit, Postremo alia sunt qua ty- 


C pica ac symbolica vocantur, hoc est umbrz qua- 


dam przstantiorum et imagines; quod genus 
Salvator ab eo quod sensibus expositum est el 
externum, ad spiritale nec aspectabile convertit. 


* Matth. xv, 4-6; Marc. 


v ἐστι τοῦτο τῷ Θεῷ, ὃ θέλεις ἐξ ἐμοῦ Ogr9f- 
νά καὶ οὗ δύνασαι Ἑλαδεῖν. Verum soleas a 
votorum formula, quam ex magistrorum commen- 
tariis ad vt Josue cap. Masius profert, mibi certis- 
sima videtur. Nam cum aliquis ap 1d alterum ex hac 


formula votum edidisset, 9ο rom? πω ὃν Πρ, 


Anathema, et res devota esto, quidquid illud sit, quo 
ego tibi prosum, nefas arbitrabantur illum beneficii 
genere ullo prosequi, ne parentem quidem ipsum ; 
ne quod Deo gcilicet devotum est, id humanis com - 
modis serviat. Hac Masius. Sane quidem para- 
phrastes Syrus iisdem verbis locum illum reddidit, 
que apud babbinos leguntur. At Scaliger in viru- 
lento illo Triheresii elencho ellipticam loquendi ra- 
tionem ita supplet : Δῶρον, ὃ ἐὰν ἐξ ἐμοῦ ὠφεληθῆς 
πάσης µε πρὸς σὲ τιμῆς ἐλευθεροῖ. Sed hoe ες opi- 
nione sua confictum , non ex auctore ullo deprom- 
ptum , divinationi ac conjecturz potius est, quan 
certe ac liquidze veritati tribuendum. Postremo in 
hoc eodem Evangelii loco ellipsis alia manilesta 
est; nimirum , quicunque hoc dixeril patri suo, 
nulla adversus illum obligatione constringetur ; 
vel nulla re ei commodabit : quod num, 9 Epipha. 
nius insinuat. 

(1) Τῷ χείρονι, καὶ τὴν ἁδικίαν. For. τῇ ἁδικίᾳ. 


565 S. ΕΡΙΡΗΑΝΙΙ 562 


Jam vero pura illa sinceraque lex Dei nec cum A χείρονι αὑτὴ ἡ Δεκάλογος, οἱ δέχα λόγοι ἐχεῖνοι, οἳ 
deteriore conjuncta, Decalogus est ipse,sive decem ἐν ταῖς δυσὶ πλαξὶ δεδιχασµένοι, εἴς τε ἀναίρεσεν 
illa precepta duabus "distincta tabulis, quibus aut τῶν ἀφθέγχτων * xat εἰς πρόσταξιν τῶν ποιητέων, 
cavenda prohibentur, aut facienda?mandantur.Qus — ol, χαίπερ καθαρὰν ἔχοντες τὴν νοµοθεσίαν, μη 
etsi pura sint ac liquida, tamen quod nondum per- ἔχοντες δὲ τὸ τέλειον, ἑδέοντο τῆς παρὰ τοῦ Σωτῆρος 
fecta sint, impleri a Salvatore debuerant. Ad illud πληρώσε ως ὁ δὲ ἐστι συμπεπλεγµένος τῇ ἁδ.χίᾳ, 
vero genus, quod injustitie aliquid habet, leges οὗτος ὁ κατὰ τὴν ἄμυναν xat ἀνταπόδοσιν τῶν προ- 
ille referende sunt, quibus injuriarum persecutio, αδιχησάντων κείµενος, ὀφθαλμόν ἀντὶ ὀφθαλμου, 
eorumque qui priores nosleserint, vindicatio prz- — xai ὀδόντα ἀντὶ ὁὀδόντος ἐχχόπτεσθαι χελεύων» 
scribitur. Velut cum oculum pro oculo, dentem xa φόνον ἀντὶ φόνου ἀμύνασθαι. 0ὐδὲν yxp ἧττον 
evelli pro dente*, ac ezedem ezde compensari prz- — xal ὁ δεύτερος ἁδικῶν ἀδιχεῖ, τῇ τάξει µόνον διαλ- 
cipit. Neque enim minus injuste agit, qui id post Ἱλάσσων, τὸ αὐτὸ ἑργαζόμενος Épyov. Τοῦτο δὲ πρόσ-- 
alterum perpetrat, eum solius ordinis intersit, ταγµα δίκαιον μὲν ἄλλως xal ἦν xai ἔστι, διὰ την 
atque idem omnine facinus committat. Sed illud ἀσθένειαν τῶν νοµοθετηθέντων iv. παρεχθάσει του 
preceptum alioqui justum erat, et est modo, pro- καθαροῦ νόµου τεθὲν, ἀνοίκειον δὲ τῇ τοῦ Πατρὸς 
pter eorum infirmitatem, quibus editum fuit, cum Ὁ τῶν ὅλων φύσει τε χαὶ ἁγαθότητι" ἴσως Ó& τούτο 
sit adversus sincerioris legis violationem prascri- κατάλληλον, ἑπάναγχες δὲ μᾶλλον. 'O γὰρ xai τὸν 
ptum, licet à communis omnium parentis natura, ἕνα φόνον οὗ βουλόμενος ἔσεσθαι ἐν τῷ λέγειν, OD 
ac bonitate sit alienum: vel consentaneum potius φονεύσεις, προστάξας τὸν φονέα ἀντιφονεύεσθαε, 
est, sed necessitate quadam expressum. Nam qui δεύτερον νόµον νομοθετῶν, καὶ δυσὶ φόνοις ῥραθεύων 
vel unicum homicidium vetat fieri, dum ita statuit: ὁ τὸν ἕνα ἁπαγορεύσας, ἔλαθεν ἑαυτὸν ὑπ' ἀνάγχης 
Non occides *, cum postea caedis auctorem vicissim ἍἉκχκλαπείς. Διὸ δὴ ὁ ἀπ ἐχείνου παραγενόµενος Υἱὸς 
interfici jubet, ac secundam legem ferens dupli- τοῦτο τὸ µέρος τοῦ νόµου ἀνῄρηχεν, ὁμολογήσας xat 
cem cadem imperat, qui unam prohibuerat, ad ea αὐτὸς εἶναι τοῦ Θεοῦ, ἕν τε τοῖς ἄλλοις χαταριθμεῖ- 
necessitate coactus et imprudens decurrisse vide- ^ «a: (2) τῇ παλαιᾷ αἱρέσει, καὶ ἐν olg ἔφη ὁ θεὺς 
tur. Atque ideo missus ab illo Filius eam legis par- εἰπών" 'O xaxoAoyüv πατέρα 3 μητέρα θανάτῳ 
tem antiquavit, quam quidem a Deo latam et ipse ᾖτελευτάτω. 
confessus est; qux: cum in ceteris ad antiquam hzresin ascribitur, tum in iis quz: Deus hisce verbis 
statuit: Qui maledixerit patri vel matri, morte moriatur *. 

Ad illud vero genus quod typicum, sive adum- C Tb δέ ἐστι µέρος αὐτοῦ τυπιχὸν, τὸ κατ εἰχόνα 
bratum dicitur, id omne pertinet, 89) quod spi- τῶν πνευματικῶν, xol διαφερόντως * χείµενον, τὸ 


ritalium atque excellentium rerum figuras continet; 
cujusmodi sunt sacrorum offerendorum exremoniz, 
circumcisio, Sabbatum, jejunium, Pascha, azyma, 
aliaque similia lege prescripta. Quse omnia cum 
nihil aliud pezeter figuras atque imagines forent, 
patefacta: veritate translata sunt ; iuo vero quod ad 
externam speciem attinet, usumque corporeum sub- 
lata, spiritali quadam ratione retenta sunt. lisdem 
quippe manentibus adhuc nominibus, rerum est 
facta mutatio. Nam offerre quidem sacra Dominus 
instituit: at non mutarum pecudum, aut id genus 
suffituum ; sed spiritalis potius laudis ac przedica- 
tionis, et eucharistle; tum in hominum genus 
liberalitatis ac beneficentig. ldem circeunicidi pra- 
terea non corporis, sed cordis animique praputium 
jubet. Itemque servari Sabbatum, ut a pravis dun- 
(axat actionibus feriemur. Jejunare porro cum 
imperat, non illam corporis inediam, sed animi 
vemperantiam decernit, ut a flagitiis omnibus abs- 
dpDeamus. (Quanquam a nostris exercitiis illud 
quoque jejunium adhibetur, quatenus ad animorum 
atilitatem confert aliquid, si cum ratione suscipias; 
aon imitandi cujusquam studio, non consuetudine, 


! Levit. xxiv, 20. * Exod. xx, 15. 


(3) "Ev τε τοῖς d.Llote καταριθμεῖται. Wc minus expedita ας liquida mibi videntur : 


cuuque sententiam expressimus. 


! Levit. xx, 9. 


ἐν προσφοραῖς, λέγω, καὶ περιτομῇ, xat Σαθθάτῳ, 
xai νηστείᾳ, xai Πάσχα, xai ἀζύμοιςν xoi τοῖς 
τοιούτοις νοµοθετηθέντα. Πάντα γὰρ ταῦτα εἰχόνες 
xai σύμβολα ὄντα, τῆς ἀληθείας φανερωθείσης, 
µετετέθη ΄ χατὰ μὲν τὸ φαινόμενον xal σωµατιχως 
ἐχτελεῖσθαι ἀνῃρέθη, χατὰ δὲ τὸ πνευματιχὸν ἀνελῆ- 
qÜn* τῶν μὲν ὀνομάτων τῶν αὑτῶν µενόντων, 
ἑνηλλαγμένων δὲ τῶν πραγμάτων. Καὶ γὰρ προσ- 
φορὰς προσφέρειν προσέταξεν ἡμῖν ὁ Σωτήρ ἁλλ' 
οὐχὶ τὰς δι ἀλόγων ζώων, ἢ τούτων τῶν θυµιαµά- 
«uy, ἀλλὰ διὰ πνευματικῶν αἴνων, καὶ δοξῶν, xax 
εὐχαριστίας, καὶ διὰ τῆς εἰς τοὺς πλησίον χοινωνίας 
xai εὐποιίας. Καὶ περιτομῇ περιτετμῆσθαι ἡμᾶς 


D βούλεται, ἀλλ᾽ οὐχὶ τῆς ἀκροδυστίας τῆς σωματικῆς. 


ἀλλὰ καρδίας τῆς πνευματιχῆς ' xal τὸ Σάδδατον 
φυλάσσειν  ἀρχεῖν γὰρ θέλει ἡμᾶς ἀπὺ τῶν ἔργων 
τῶν πονηρῶν καὶ νηστεύειν δὲ, ἀλλ οὐ τὴν σω- 
ματικὴν βούλεται νηστείαν ἡμᾶς νηστεύειν, ἀλλὰ 
τὴν πνευματιχὴν, ἓν fj ἐστιν ἀποχὴ πάντων τῶν 
φαύλων. Φυλάσσεται μέντοι Ye xal παρὰ τοῖς ἡμε- 
τέροις dj κατὰ τὸ Φφαινόμενον νηστεία. ἀπεὶ xai 
φυχῆῇ τι συμθάλλεσθαι δύναται αὕτη, μετὰ λόγου 
Ywopévr* ὁπότε μηδὲ διὰ τὴν πρός τινας µίμησιν 


* F. ἀφεχτέων. 5 F. διαφερόντων. 


tamelsi ui- 


S05 


ADVERSUS3 HARRESES LIB. J. TOM. Π.-- HJERES. XXXIII. 


506 


γίνεται, μήτε διὰ τὸ ἔθος, µήτε διὰ τὴν ἡμέραν, ὡς A non certarum dierum religione, vel definito aliquo 


ὡρισμέντς τούτο μέρας (5)* ἅμα δὲ xaX εἰς ἀνά- 
νησιν τῆς ἀληθινῆς νηστείας, ἵνα οἱ µηδέπω ἐχε[. 
νην δυνάµενοι νηστεύειν ἀπὸ τῆς χατὰ τὸ φαινόμε- 
vov νηστείας ἔχωσι τὴν ἀνάμνησιν αὑτῆς. Καὶ τὸ 
Πάσχα δὲ ὁμορίως, xai τὰ ἄξυμα, ὅτι εἰχόνες σαν, 
δηλοῖ xaX Παῦλος ὁ ἁπόστολος : Τὸ δὲ Πάσχα ἡμῶν, 


λέγεται, ἐτύθη Χριστός" xal, "Ira ἦτε, φησὶν, ἅζυ- 


por, μὴ µετέχοντες ζύμης (ζύμην τε νῦν τὴν «a- 
χίαν λέγει), d.Lt' ἦτε véov φύραμα. 

Q*. Οὗτος γοῦν χαὶ αὑτὸς ὁ τοῦ θεοῦ εἶναι νόµος ὁμο- 
λογούµενος εἰς τρία διαιρεῖται, efc τε τὸ πληρού- 
µενον ἀπὸ τοῦ Σωτῆρος” τὸ γὰρ, OD φονεύσεις, 
Ob µοιχεύσεις, Οὐκ ἐπιορκήσεις, ἓν τῷ, Κηδ' 
ὁργισθῆναι, μηδὲ ἐπιθυμήσεις * , περιείληπται" 


διαιρεῖται δὲ χαὶ εἰς τὸ ἀναιρούμενον τελείως. Τὸ D 


γὰρ, Οφθα.ἰμὸν ἀντὶ ὀρθαΛμοῦ, xaX ὁδόγτα ἀντὶ 
ὀδόντος, συμπεπλεγμένον τῇ ἀδιχίᾳ, xai αὐτὸ 
ἔργον τῆς ἁδιχίας ἔχον, ἀνῃρέθη ὑπὸ τοῦ Σωτῆρος 
διὰ τῶν ἑναντίων. Τὰ δὲ ἑναντία ἀλλήλων εἰσὶν 
ἀναιρετιχά. "Evi γὰρ Aéro ὑμῖν μὴ ἁἀντιστῆναι 
à loc τῷ πογηρῷ, ἆ-].1ὰ ἑάν clc σε ῥαπίσῃ, στρέ- 
ver αὐτῷ καὶ τὴν ἄνιλην σιαγόγα. ᾽Αλληγορεῖται 
δὲ χαὶ εἰς τὸ μετατεθὲν, χαὶ ἐναλλαγὲν ἀπὺ τοῦ 
σωματιχοῦ ἐπὶ τὸ πνευματιχὸν τὸ συμθολιχὸν τοῦτο, 
χατ εἰχόνα τῶν διαφερόντων νενομοθετημένον. Al 
γὰρ εἰχόνες xai τὰ σύμόδολα, παραστατιχὰ ὄντα ἑτέ- 
pov πραγμάτων , χαλῶς Σγίνοντο µέχρι μὴ παρῆν 
ἀλήθεια. Παρούσης δὲ τῆς ἁληθείας, τὰ τῆς ἀληθείας 
δεῖ ποιεῖν, οὐ τὰ τῆς εἰχόνος. Ταῦτα δὲ xaY οἱ µα- 
θηταὶ αὐτοῦ, xal ὁ ἁπόστολος ἔδειξε Παῦλος: τὸ 
μὲν τῶν εἰχόνων, ὡς Ἡδη εἴπομεν, διὰ τοῦ Πάσχα 
xai τῶν ἁξύμων δείξας δι ἡμᾶς. τὸ δὲ τοῦ συµ- 
πεπλεγµένου νόµου τῇ ἁδιχίᾳ, εἰπὼν τὸν vópoy τῶν 
ἐντολῶν ἓν δόγµασι κατηργῆσθαι «b δὲ τοῦ ἆσυμ- 
πλόχου τῷ χείρονι, 'O. μὲ γόµος, εἰπὼν, ἅγιος, 
xal ἡ ἐντολὴἡ ἁγία, καὶ δικαία καὶ ἁγαθή. 

7’. Ὡς μὲν οὖν συντόμως ἔστιν εἰπεῖν, αὑτάρχως 
οἶμαί σοι δεδεῖχθαι, xaX τὴν ἐξ ἀνθρώπων παρεισδύ- 
σασαν νοµοθεσίαν, χαὶ αὐτὸν τὸν τοῦ θεοῦ νόµον 
τριχή διαιρούµενον περιλείπεται δὲ ἡμῖν τί ποτέ 
ἔστιν οὗτος ὁ Orb; ὁ τὸν νόµον θέµενος. ᾽Αλλὰ xol 
τοῦτο ἡγοῦμαί σοι δεδεῖχθαι ἐπὶ τῶν πρρειρηµένων, 
εἰ ἐπιμελῶς ἀχήχοας. El γὰρ µήτε ὑπ αὐτοῦ τε- 


tempore: prsesertim cum veri jejunii memoriam 
refricet, ut qui nondum illud assecuti fuerint, ab 
exleriore commonefacti, alterius recordentur. Si- 
militer et Pascha, azymaque figuras exstitisse quas- 
dam Paulus ipse declarat: Pascha, inquit, nostrum 
immolatus est Christus? ; et: Ut sitis, ait, asymi non 
habentes [fermentum — (fermentum vero malitiam 
appellat), sed sitis nova conspersio 3. 


VI. Sic igitur lex ipsa, quam a Deo manasse (a- 
tentur omnes, trifariam dividitur: in eam partem 
quam Salvator implevit. Hxc enim omnia, Non occi- 
des, non machaberis, non pejerabis* , in iisce con- 
tinentur, Non irasceris, non concupisces". In eam 
qui penitus sublata est. His enim preceptis, Ocu- 
lum pro oculo, dentem pro dente *, qux cum inju- 
stitia permisia sunt, ejusque secum aliquid trahunt, 
contrariis legibus derogatur : contraria porro sese 
invicem perimunt : $991 Ego enim dico vobis omni- 
mo non resistere malo. Sed sí quis le percusserit in 
mazillam, praebe illi et alteram". Quod quidem ad 
excellentium rerum adumbrandam speciem consti- 
tutum, et a corporeis ad spiritalia translatüm ac 
mutatum per allegoriam exponitur. Etenim effigies 
ac signa aliis rebus declarandis adhibita tantisper 
opportunitatem habuerunt, quoad nondum veritas 
affulserat. Qua succedente, non qui imagini, sed 
quie veritati congruunt facere convenit. ldque 
ipsum cum reliqui omnes discipuli, tum apostolus 
Paulus ostendit. Qui figuratum illud genus - propter 
nos, ut diximus, in Paschate azymisque demon- 
strat. De altero vero quod implicatum injustitia est, 
loquitur, cum legem maudatorum ait in dogmatibus 
abrogatam *. De tertio denique, quod deterioris est 
expers : Lez, inquit, sancta est, et mandatum san- 
clum, et justum et bonum ο. 

VII. Quamobrem satis superque tibi, quantum 
breviter comprehendi potest, declaratas eas leges 
arbitror, qu: ex auctoritate hominum irrepserunt ; 
ipsamque Dei legem trifariam esse divisam. Super- 
est ul quis ille sit Deus legis auctor dicendum 
videatur. Atqui istud etiam ex iis, quae hactenus 
disputata sunt, si attente audieris, puto tibi demon- 


A:[ou Θεοῦ τέθειται οὗτος, ὡς ἐδιδάξαμεν, µήτε μὴν D stratum, Nam si neque a perfecto illo Deo posita 


ὑπὸ τοῦ διαδόλου, ὃ μηδὲ θεµιτὀν ἔστιν εἰπεῖν ' ἔτε- 
ρός τίς ἔστι παρὰ τούτους οὗτος ὁ θέµενος τὸν vó- 
pov. Οὗτος δὲ δημιουργὸς xai παιητὴς τοῦδε τοῦ 
παντός ἐστι χόσµου, xal τῶν iy αὐτῷ, ἕτερος ὢν 
παρὰ τὰς τούτων οὐσίας, µέσος τούτων καθεστὼς 
ἑνδίχως, xat τὸ τῆς µεσότητος ὄνομα ἁποφέροιτο &v. 
Καὶ εἰ ὁ τέλειος θεὸς ἀγαθός ἐστι χατὰ τὴν ἑαυτοῦ 
φύσιν, ὥσπερ xaX ἔστιν (ἕνα γὰρ µόνον εἶναι ἀγαθὸν 
. ibid. 


! Cor. ἐπιθνμῆσαι. 3 B Cor. v, 7. 


* Exod. xx, 15, 14, 16. 


lex est, uti docuimus ; neque vero a diabolo, quod 
dictu etiam nefas est; alius sit oportet, qui eam 
legem stebilierit. Hic est igitur totius ille mundi 
eorumque qua in eo continentur artifex et condi- 
tor, ab illorum natura diversus, et in eorum medio 
suo jure collocandus: qua ex mediocritate peti ejus 
appellatio potest. Quod si perfectus ille Deus na- 
tura sua bonus est, ut est. revera (unum enim bo- 


* Matth. v, 92, 98. * Exod. xxi, 


94; Levit. xxiv, 20. " Matth. v, 59. * Epbes. i1, 15. * Rom. vir, 12. 


(3) Ὡς ὡρισμένης τοῦτο ἡμέρας. Leg. εἰς τοῦτο, 
Caxterum  videaut hujus tewporis hzretici , quem- 
Dam sibi pervicacissimi, ac vanissimi erroris: ma- 


gistrum ac patronum asciverint : dum jejunia sta 
lis temporibus indicta, ac certorum dierum »eligio- 
nem damnant, ) 


5067 


S. EPIPHANII 


pum esse Deum ac parentem suum Salvator asse- A θεὸν τὸν ἑαυτοῦ Πατέρα ὁ Zerho ἡμῶν ἀπεφήνατον 


ruit*, quem et hominibus patefecit); est autem et 
contraria natura przditus, malus videlicet ac pra- 
vus, qui injustitia velut propria nota circumscribi- 
tur; qui inter ambos illos interjectus est, ut neque 
bonus, neque malus sit aut injustus, peculiari 
quadam ratione justus appellari potest, quatenus 
justitia quam habet moderatione fungitur. Atque 
et perfecto Deo minor, et justitie illius impar sit 
idem ille Deus oportet, utpote non ingenitus, sed ge- 
neratione productus, Unus est enim ingenitus Pater, 
2999 aquo proprie sunt universa, cum ab eo 
apta sint et suspensa: erit tamen adversario illo 
altero major ac praestantior, tametsi diversam sit 
ab utroque naturam substantiamque sortitus, Nain 


ὃν αὐτὸς Egavípusev)* ἔστι δὲ xal ὁ τῆς τοῦ ἄντε- 
κειµένου φύσεως χαχός τε xai πονηρὸς, ἐν ἀδεσεέαι 
χαραχτηριζόµενος. Τούτων δὲ οὖν µέσον χαθεστωὼς, 
xaX µήτε ἀγαθὸς (v, μήτε μὴν xaxb;, μήτε ἄδεσεος» 
ἰδίως τε λεχθείη ἂν δίχαιος, τῆς χατ σὐτὺν bocerco - 
σύνης ὧν βραθευτἠς.'Καὶ ἔσται μὲν xazabelots poc 
τοῦ τελείου θεοῦ, χαὶ τῆς ἐκείνου διχαιοσύνης ἑλώτ- 
των οὗτος ὁ θεὸς, ἅτε δὴ xal γεννητὺς v, xat οὖν 
ἀγέννητος (clc γάρ ἔστιν ἀγέννητος ὁ Πατὴρ, ἐξ cu 
τὰ πάντα ἰδίως, τῶν πάντων ἠρτημένων ἀπ' αὐτοῦ)" 
μείζων δὲ xal χυριώτερος τοῦ ἀντιχειμένο, χαὶ 
ἑτέρας οὐσίας τε xal φύσεως πεφυχὼς παρὰ την 
ἑχατέρων τούτων αὐσίαν. Τοῦ μὲν γὰρ ἀντιχειμένου 
ἐστὶν fj οὐσία, φθορά τε xal σχότος, ὑλιχὸς γὰρ οὗτος 


adversarii natura corruptio est ac tenebra, cum B xal πολυσχεδής: τοῦ δὲ Πατρὸς τῶν ὅλων τοῦ ἆγεν-- 


materia quippe concretus est ac multiplex. At Pa- 
rentis omnium ingeniti natura corruptionis est 
expers, luxque ipsa per semet exsistens, simplex 
et uniusmodi. Horum natura duplicem sane Virtu- 
tem peperit; sed Conditor tamen ipse imago prz- 
stantioris est. Neque vero ea te res perturbet, scire 
cupientem, quomodo cum unum sit, et esse fatea- 
mur ac credamus, rerum onmium Principium 
generalionis aeque ac corruptionis expers, idemque 
bonum, ambae hz nature constare potuerint, cor- 
ruptionis nimirum, et mediz cujusdam conditionis, 
qua a se invicem natura discrepent, cum id bono 
insitum sit, ut sibi quam simillima, ejusdemque 
secum nature gignat ac proferat. Tu enim, opitu- 
lante Deo, hujus principium ac generationem animo 
perceipies, ubi traditam quamdam ab apostolis 
docirinam audieris, quam nos successione quadam 
ad nos usque propagatam accepimus : cum eo qui- 
dem ut quidquid afferetur in medium, id ad Salva- 
toris doctrinam velut regulam exigatur. Hzc apud 
te, Flora soror charissima, paucis comprehendere 
ac disputare potui, summatimque przscripsi : ita 


νήτου ἡ οὐσία ἐστὶν ἀφθαρσία τε χαὶ φῶς αὐτόον» 
ἁπλοῦν τε xai µονοειδές. Ἡ δὲ τούτων οὐσία διττην 
μὲν τινα δύναμιν προῄγαγεν ' αὐτὸς δὲ τοῦ χρείττο- 
νός ἐστιν εἰχών. Μηδέ os τὰ νῦν τοῦτο θορυθείτω, 
θέλουσαν μαθεῖν, πῶς ἀπὸ μιᾶς ἀρχῆς τῶν ὅλων οὔ-- 
σης xai ὁμολογουμένης ἡμῖν, xai πεπιστευµένης, 
τοῦ * ἀγεννήτου, καὶ ἀφθάρτου, xal ἀγαθῆς, συν-- 
έστησαν καὶ αὗται αἱ φύσεις, fj τε τῆς φθορᾶς xal 
τῆς µεσότητος ἀνομοούσιαι αὗται χαθεστῶσαι, τοῦ 
ἀγαθοῦ φύσιν ἔχοντός τὰ ὅμοια ἑαντοῦ xai ὁμοούσια 
γεννᾷν τε xaX προφἑρειν. Μαθήσῃ Υὰρ, Θεοῦ διδόν- 
τος, ἑξῆς καὶ τὴν τούτου ἀρχὴν τε xai Υέννησιν, 
ἀξιουμένη τῆς ἀποστολιχῆς παραδόσεως, fjv ἐκ δια- 
δοχῆς καὶ ἡμεῖς παρειλήφαμεν, μετὰ xal τοῦ xavo- 
νίσαι πάντας τοὺς λόγους τῇ τοῦ Σωτῆρος διδασκα- 
Mq. Ταῦτά σοι, ὦ ἁδελφή µου Φλώρα, δι’ ὀλέχων εἴ- 
ρηµένα οὐχ ἠτόνησα (4), xat τὸ τῖς συντοµίας προ- 
ἐχραφα:. ἅμα μὲν τὸ προχείµενον ἀποχρώντως E&- 
έφηνα, ἃ καὶ εἰς τὰ ἑξῆς τὰ μέχιστά σοι δυµθα- 
λεῖται, báv γε, ὡς χαλὴ γη xai ἀγαθὴ, Ὑονίμων 
σπερµάτων τυχοῦσα, τὸν δι᾽ αὐτῶν χαρπὺν &va- 
δείξῃς. 


tamen ut quod erat propositum , quantum satis esset, explicarim. Quam rem deinceps magno tibi 
usui fore confido : si modo, perinde ac bonus ager et fecundus, excepta semina fruciuum ubertate 


compenses. 
Hactenus Ptolemai ad Floram epistola. 


ΤΗΙ. Quis ejusmodi verborum, ac circumforanei 
hujus, asseclarumque ejus, Ptolemzeum ac socios 
intelligo, vesaniam possit sustinere, qui ineptissi- 


1048 fabulas ita confundunt ac consuunt? Non enim- 


quisquam ex antiquis illis tragceediarum scriptori- 
bus, aut ex posterioribus mimis, qualis Philistio, 
et Diogenes fuit, qui incredibilia scripsit: aut e 
reliquis omnibus fabularum aut rhapsodiarum 
auctoribus, tam immania comminisci mendacia 
potuerunt, 9493 qualia nebulones isti propriam in 
perniciem exsecrabilia horrendaque fabricarunt : 
quibus sectatorum animos stultissimis quzstionibus, 


! Mauh. xix, 17, * Cor. τῆς. 


Πεκλήρωνται τὰ Πτο.εμαίου zpóc Φώραν. 


H'. Τίς δὲ τούτων τῶν ῥημάτων, καὶ τῆς τοῦ γόη- 
τος τούτου, χαὶ τῆς τῶν σὺν αὐτῷ ἀνέξεται qpsvo- 
6λαθείας, Πτολεμαίου τε, φημλ, xai τῶν áp! αὐτὸν 
εἰς τοσοῦτον χυχώντων χαὶ χαττυόντων πλάσματα; 
Οὔτε γὰρ τῶν παλαιῶν τραγῳφΔοποιῶν τις, οὔτε οἱ 
χαθεξῆς μιμηλοὶ τὸν τρόπον, οἱ περὶ Φιλιστίωνα, 
xai Διογένη, τὸν τὰ ἄπιατα γράψαντα, 3] οἱ ἄλλοι 
πάντες, οἱ τοὺς μύθους ἀναγεγραφότες xai ῥαφ- 
ᾠδῄήσαντες, τοαοῦτον ψεῦδος ἠδυνήθησαν ἑχκτυπῶσαι, 
ὡς οὗτοι τολμηρῶς φερόμενοι,μετὰ τῆς ἑαυτῶν ζωῆς 
δεινὰ ἑαυτοῖς χατεσκεύασαν, xal τὸν νοῦν τῶν Πειθο- 


µένων αὐτοῖς ἀνθρώπων εἰς μωρὰς ζητήσεις περι- 


(4) Ad ὀλίγων εἰρημένα ox ἠτέγησω. Forte ἐφθάνησα, 


αμα 


569 ADVERSUS H/ERESES LIB. J. TOM. 1I. — HJERES. XXXIII. 570 


έδαλον, καὶ ὙΥενεαλογίας ἀπεράντους, αὑτοὶ τὰ iv A acgenealogiis interminabilibus* implicarunt, cum 
xtp9t μὴ ἐπιστάμενοι, καὶ τὰ ἑπουράνια ἐπαγγελλό- — ne ea quidem scirent, quz in manibus sunt posita, 
μενοι µέτροις τιν ὁροθετεῖν, xal τινων μαιωτικῶν — et certis interim mensuris celestia se definire pro- 
μη τρῶν, ὡς ἔπουρανίων μητρῶν, ὡς ὑπαρχουσῶν ',  fiterentur, atque obstetricantium quorumdam ute- 
ἑπιστήμας ἀναδεχόμενοι. ᾿Αχούσας δέ τις παρὰ τούὺ- — porum velut coelestium πιαιγίουτη, rei plane com- 
των, εἰ μὲν τῶν ἀφρονεστάτων εἴη, τῷ ψεύδει νοµί- — mentiti, sic tanquam — verz solidzeque scientiam 
vov τι * παρ᾽ αὐτοῖς µετάρσιον ἑγνωχέναι, ῥᾳδίως — pra seferrent. Cujusmodi qui ab illis audiat, si 
Ünay0forcav "Ort πᾶν ὄργεον κατὰ γένος συν- paulo insipientior sit, sublime quiddam se apud 
άγεται, καὶ τῷ ópolo κολληθήσεται dvhp, φησὶν — illos didicisse ratus, facile mendaciorum lenoci- 
Ἡ Γραφή. EL δέ τις τύχοι αὐτοῖς τῶν συνετῶν, xal — niis inducetur : Quoniam avis omnis;secundum genus 
τὸν εὔλογον λογισμὸν χεχτηµένων, καταχελάσει μὲν — sum congregatur, et omnis. homo aimili οί socia- 
τῆς τοσαύτης ληρῳδίας, ἀπ᾿ αὑτῆς δὲ τῆς ὑποθέσεως — bitur, ait Scriptura *, Sin paulo intelligentior ali- 
τών παρ᾽ αὐτοῖς λεγομένων τὴν ἀνατροπὴν εἴσεται. — quis, ac recto judicio przditus occurrat, nugas 
Ἐλέγχονται yàp οὗτοι παντάπασι καθ’ ἑαυτῶν ὁπλι- — illas deridendas putabit, atque ex illis ipsis quz 
φόμενοι τὰ φεύδη τῆς αὐτῶν µαταιοπονίας. ' disputant quemadmodum refutari possint perspicit. 
B Si quidem suis ipsi vanissimis mendaciis contra se 
armati esse penitus arguuntur. 
Volo enim mihi respondeatis, o Ptolemei omnes 
ac Piolemaxe! unde ille vobis Bythi mensurz, ac 


Πόθεν γὰρ ὑμῖν, ὦ οὗτοι Πτολεμαῖοί τε xaX Πτολε- 
μαῖαι, τοῦ Ῥνθοῦ τὰ µέτρα, καὶ αἱ µαιώσεις τῶν 
τοχετῶν, xci γεννητικῶν ὑποθέσεων ἡ Ὑνῶσις; Ὡς — partuum  obstetricationes, et. variarum generatio- 
TÀp παρόντες, xol τῶν ἑπουρανίων τὰς Φύσειςθεα- — pam cognitio. Sic enim tanquam prasentes inter- 
σάµενοι, xal ὡς αὐτοὶ προόντες τοῦ παρ ὑμῶν Bu- fueritis, ac coelestium naturam contemplati sitis, 
θοῦ χαλουµένου, ἐπαγγέλλεσθε τὴν εἴδησιν ἡμῖν óxo-.— imo Dythum illum vestrum antecesseritis, earum 
δειχνυναι, οὐδενὸς πώποτε τῶν προφητῶν τοῦτο el- — pobis rerum scientiam ostenditis. Atqui nullus id 
Ρηχότος, οὐχ αὐτοῦ Μωῦσέως, οὗ τῶν πρὸ αὐτοῦ, ob unquam eprophetarum numero dixit: non Moyses 
τῶν μετ' αὐτὸν, οὐ τῶν εὐαγγελιστῶν, οὗ τῶν ἀπο- ipse; non Moyse prior aliquis vel posterior, non 
στόλων” εἰ μὴ ἄρα τὰ ἐθνόμυθα ποιήματα εἴποις — evangelistarum, non apostolorum denique quispiam. 
Tuv περὶ Ὀρφέα τε xoi Ἡσίοδον, καὶ Στησίχο- — Nisi forte ad gentilium poemata confugias, qualia 
gov (5), παρ' οἷς al τῶν ἀνθρώπων Ὑενεαὶ µετ- — gunt Orphei, Hesiodi, Stesichori, apud quos homi- 
εποιήθησαν εἰς θεῶν ἐπωνυμίας, καὶ τὰ ἓν ἀνθρώ- |, num generationes ad deorum appellatiopes trans- 
mew, τετελεσµένα πηιητικῶς ἑδραματουργήθη. Ká- "|ate sunt, eaque quz inter mortales gefta fuerant 
χεῖνοι Υὰρ οὕτως ἑνόμισαν, ἐχθειάσαντες τοὺς περὶ poetico more conformata. Fuit enim bujuscemodi 
Δία, καὶ Ῥέαν, xai Μραν, xaX ᾿Αθηνᾶν, καὶ Απόλ- — illorum opinio, cum Jovem, ac Rheam, et Juno- 
ova, xal ᾿Αφϕροδίτην, xai τὰς τούτων xaxlac* γονὰς — pem , Palladem, Apollinem Veneremque divinis 
τιµήσαντες, εἰς φαντασίαν πολυθεῖας xal εἴδωλολα- — honoribus consecrantes, eorumque pessimam sobo- 
τρείας Ὃν κόσμων ἑνέδαλον. ᾿Αλλὰ οὐχέτι pot πολλή — lem venerati, totum. orbem variorum deoram ae 
τες χρεία Ὑενήσεται εἰς τήν σου, ὦ Ἡτολεμαῖς, ἄνα- — simulacrorum inanium erroribus imbuerunt. Mihi 
τροπήν τε καὶ ἔλεγχον, καὶ τῶν κατὰ σὲ, Ίδη τῶν — vero ad tuam, o Ptolemse, tuorumque confutalio- 
eu» προπατόρων τὸν ἔλεγχον ἱκανῶς εἰληφότων. Διὰ — nem nihil idcirco magnopere requirendum est, quod 
τῶν προειρηµένων τὴν χατὰ σοῦ αἰσχύνην συστησά- ^ majores tuos abunde jam refellimus. Quare cum 
µενος, διέξειµι τὴν τῶν ἑτέρων πλάνην, Θεὸν ἔπιχα- ος iis qua dicta sunt, quam pudenda sint tua illa 
λούμενος ἐπίχουρον τῆς ἡμῶν µετριότητος, ὅπως — dogmata declaratum fuerit, implorata 99A prius 
την παρ) ἑχάστῳ ἔθνει χαχῶς ἐπινενοημένην ὑπό- ope Numinis, uti meg tenuitati succurrat, ad alio- 
θεσιν φωράσω τε xal θριαμδεύσω, ἐπὶ τῇ ἔπαγγε- — rum discutiendos errores me conferam, ut qua in 
Ma τῆς σπουδῆς παρὰ θεοῦ αἰτούμενος τὴν χάριν. — D unaquaque gente pestiferz opiniopes inyente sunt, 
eas detegam ; ac de omnibus quodammodo triumphem. Quod, institutum a me propositumque stu- 
dium ut exsequar, colestem mihi favorem gratiamque postulabo. 


&'. Ἵνα δὲ μὴ ἁδασάνιστα ᾗ τὰ «pla σου Astel- IX. Verum ut pauea illa verba interim expenda- 
δια, ἃ δη πρὸς Φλώραν τὸ Ὑγύναιον ἐπιστέλλων mus, qua ad Floram ingenti cum fastu arrogantia- 
ἑχομπάσω, ὦ Πτολεμαῖε (ἀεὶ γὰρ αἱ ὀφιώδεις διδα- que scripsisti (solent enim  onuste peccatis 
σχαλίαι yovatxd pua σεσωρευµένα ἁμαρτίαις ἆπα. — muliereuls , ut. ait Apostolus *, vipereis ejusmodi 
τῶσι, κατὰ τὸν τοῦ Αποστόλου λόγον), καὶ αὐτὰς δὴ dogmatibus decipi); tuas ipsas, Ptolemse, voces hoc. 
tà; λέξεις χυρίως ἐνταῦθα παραθήσοµαι, xal τὴν οσο proponam, easque necessitale coactus, ne qua 


. "i οὐκ οὐσῶν. —* F. νοµίζωντι. 9 Reg. καχίας µονάς. ϐ { Tim. 1, &. * Eccle. xi, 20. * ll Tian. 
ui, G. 


R o καὶ Σεησίχορον. Steeichorus fabulosas deorum prosapias descripserat, ut alibi ἰωάΐσαι Epi 
uil 
e 


p S. EPIPHANII 575 


infelicis folii radix supersit, cougruo ordine refel- A αὐτῶν ἀνατροπὴν ἀναγχαίαν οὗσαν, εἰς τὸ μὲ] κατα- 
lem. — λειφθῆνα: ῥίκαν τῆς ζιζανιώδους σου σπορᾶς, ἕξις 
ἀχολούθως Tof sopa. 

Φάσχεις γὰρ, ὦ οὗτος, τὸν vópov put) διηρῆσθαι. 
xal «b μὲν ἔχειν τι £x τοῦ θεοῦ, τὸ δὲ ix Μωῦσέως. 
tb δὲ ἐκ τῶν πρεσθντέρων. Καὶ ὅτι μὲν Ex τῶν 
πρεσθυτέρων οἴει, Yeypap.uévoy οὐκ ἔχεις τοῦ &zvo- 
δεῖξαι, τοῦτό ἐστι δηλον. Οὐδαμοῦ γὰρ ἐν νόμῳ &x- 
φέρονται αἱ τῶν πρεαθυτέρων παραδόσεις. ᾿Αλλὰ 
ἀγνοῶν xal τὰς βίθλους, xai τὴν ἀληθείαν «αν- 
τάζη συχοφαντῶν, χαὶ τὰς ἀχολουθίας ἀγνοῶν Exá- 
στης ἀχριδοῦς εἰδήσεως. AL yip παραδόσεις των 
πρεσθυτέρων, δεντερώσεις παρὰ τοῖς Ἰονδαίοις 2£- 
γονται. Eloi δὲ αὗται τἐσσαρες (0)* µία μὲν, dj εἷς 
ὄνομα Μωῦσέως φεροµένη ΄ δευτέρα δὲ, ἡ τοῦ χαλου- 


Legem asseris trifariam esse divisam, ut partim 
a Deo, partim a Moyse, partim a senioribus mana- 
rit. De senioribus porro cur ita sentias, nihil, ut 
apparet, afferre potes in Scripturis expressum. 
Nusquam enim in lege tradita illa a senioribus 
decreta memorantur. Sed sacrorum Librorum 
pereque ac veritatis ignarus calumniari sciens 
instituis, accuratxque singulorum notiti:e conse- 
quenttam non vides. Nam seniorum traditiones 
δευνερώσεις a Judmis vocantur. Quatuor autem 
illarum sunt genera. Primum est, quod sub Mosis 
nomine circumferuut ; secundum est, quod Rabbi 


Akibs»e tribuunt, tertium Adda, sive Jude, quar- 
tum ad Asamonzi filios refertur. Cedo igitur, 
homo contentiosissime ac levissime , quonam in 
Pentateuchi divinsque legis volumine illam potes 
demonstrare sententiam, quam in Evangelio Chri- 
stus attulit : Qui dixerit patri suo Corban, quod est 
donum, nihil ipsi proderit*, quod mihi nunquam 
ostendes. Quamobrem friget illa tua disputatio, 
cum id nullo Pentateuchi loco scriptum exstel ; ac 
misere illi muliereule nequidquam  imposuisti. 
Cseterum qux a Mose sancita sunt, a Deo minime 
sunt aliena, a quo, Moyse sequestre atque inter- 
prete, tradita sunt: quod et. ipsum Salvatoris judi- 
cium evidenter approbat, adeoque quibus uteris 
testimoniis, ea contra temetipsum protulisti. Sic 
enim in Evangelio Dominus loquitur: Moyses hec 
scripsit ad duritiem cordis vestri *. 

Jain quod Moyses scripsit, non citra Dei volunta- 
tem scripsit; sed sancto Spiritu impellente 995 
constituit, Mox enim Salvator in eodem Evangelio, 
Quod Deus, inquit, conjunxit, homo mon separet. 
Quemadmodum vero conjunxerit, verba ipsa, ut 
intelligeremus, adjecit : Propter hoe relinquet homo 
patrem suum, et adharebit uxori sum, et erunt duo 
ín carnem unam. Tum infert: Quod ergo Deus con- 
junzit, homo non separet. Atqui nunquam illud 
Dominus, cum Adamum Evamque formaret, usur- 

. passe legitur; sed lioc solum: Faciamus ei adjuto- 
. rium simile sibi*: istud vero ab Adamo dicium est, 
qvi à somno  expergefaetus, Hoc nunc os, ait, ex 
óssibus meis, et curo de carne mea: hec vocabitur 
virago, quia ex viro sumpta est. Pergit deinde : 
Propter hoc relinquet homo patrem. οἱ matrem, et 
adharebit uxori sug, et erunt duo ín carnemunam. 


Cum igitur non hoc Deus, sed Adamus dixerit, et . 


ea ipsatamen Dei esse verba Dominus in Evangelio 
testetur, satis res ipsa declarat, tum hec Adami 


µένου Ῥαθδιαχιθά * τρίτη, ᾿Αδδὰ, τοι Ἰούδα" τε- 
τάρτη, τῶν υἱῶν ᾿Ασαμωναίου. Ἐπεὶ ποῦ ἔχεις, et- 


λόνειχε xal ἀχατάστατε τὴν γνώµην, δεῖξαι kv. ταῖς 


πέντε βίθλοις τῆς Πεντατεύχου xai θεοῦ νομοθεσίας, 
ὅτι ἑῤῥήθη ὁ λόγος, ὁ παρὰ τῷ Σωτῆρι εἰρημένος * 
ν Ἔρεῖ τῷ πατρὶ αὐτοῦ Κορδὰν., ὅ ἐστι. δώρο», οὖκχ 
ὠφεληθήσεταί τι ἓξ αὐτοῦ; 'AXY obx ἔχεις δεῖξαι. 
"Δρα γοῦν ἐξέπεσέ σου ὀλόγος, τοῦ ῥήματος οὔδαμου 
τῇ Πεντατεύχῳ ἐμφερομένου, xaX µάτην τὴν ὑπὸ σου 
Ἱπατημένην Φλώραν ἐφάντασας. Τὰ δὲ ὑπὸ Μωῦ- 
σέως οὐχ Extbg τοῦ Θεοῦ xal αὐτὰ ἐνομοθετήθη, 
ἀλλὰ ἐχ τοῦ θεοῦ διὰ Μωῦσέως, ὃ xal ἐξ αὐτῆς ττς 
τοῦ Σωτῆρος ἐπιχρίσεως δείχνυται. Αὐτὰς γὰρᾶς παρ- 
ἠγαγες μαρτυρίας, χατὰ σαυτοῦ ἐπισυνήγαγες. Φά- 
σχἒι γὰρ ὁ Κύριος tv τῷ Εὐαγγελίῳ, ὅτι Μωῦσῆς 
ἔγραψε κατὰ τὴν σχ.1ηροκαρδίαν ὑμῶν. 


0 δὲ ἔγραφε Μωῦσῆς, οὖν ἑχτὸς βουλήσεως θεοῦ 
ἔγραφεν᾽ ἀλλὰ ix Πνεύματος ἁγίου ἑνομοθέτησε. 
Λέχει γὰρ ὁ Κύριος ἐν τῷ Εὐαγχελίῳφ' “Ὁ ὁ θεὲς 
συνέζευξε», ἄνθρωπος μὴ χωριζέτω. Καὶ πῶς 
συνέζενξε, διεξηλθε τὸ ῥῆμα, ἵνα µάθωμεν, λέγων ᾿ 
ἸΑ»τὶ τούτου καταείνψει ἄνθρωπος τὸν πατέρα 
αὑτοῦ, καὶ κο..1ηθήσεται τῇ Υνγαικὶ αὐτοῦ, xal 
ἔσονται οἱ δύο εἰς σάρκα μίαν. Εἶτα ἐπιφέρει, 
λέγων; *O οὗ» à θεὸς συγέζευξεν, ἄνθρωπος μὴ 
χωριζότω : καἰτοι γε οὐδαμοῦ τοῦ Κυρίου τοῦτο εἰρη- 
Χότος, ὁπηνίχα τὸν 'Aóàp xal τὴν Εὔαν ἔπλασξν, 
ἡ µόνον. Ποιήσωμεν αὐτῷ xac αὐτὸν βοηθόν. 


p ᾽Αλλὰ τοῦτο ὑπὸ τοῦ 'Αδὰμ εἴρηται' ὅτι ἀνέστη ix 


τοῦ ὕπνου, xal cime: Τοῦτο νῦν ὁστοῦν àx τῶν 
ὁστῶν µου, xal σὰρξ éx τῆς σαρκός µου᾽ αὕτη 


«ληθήσεται γυνἡ, ὅτι ἐκ [τοῦ ἀγδρὸς αὐτῆς ἑλή- 


φθη αὕτη. Εἶτά φησιν. Αγτὶ τούτου κατα λείψει 
ἄνθρωπος τὸν πατέρα αὐτοῦ καὶ τὴν μητέρα αὐ- 
τοῦ, καὶ καΛληθήσεται τῇ γυναικὶ αὐτοῦ, xal 
ἔσονται ol δύο εἰς σάρκα µία». 0) τοῦ θεοῦ τοίνυν 


! Marc. vir, 143... * Math. xix, 88qq.. * Gen. 1, 8 sqq. * Deest &. 


(6) Εἰσὶ δὲ αὗται τέσσαρες. Quatuor apud. Ilc- 
brzeos Δευτερώσεων, sive traditionum genera per- 
censet : 1 est quod Movsi inscribitur; 2 Rabbi 
Akiba; 9 R. Adda, sive Juda; & Assamonzorum. 
Fingant autem Moysen 40 illis diebus, quibus iu 
monte constitit , przter lcgem , legis interpretatio- 


nem.accepisse, eamque LXX Senioribus, hos [pro- 
plUetis, hos Synagoge tradidisse. Hanc legio cor- 
ruptelam potius, quam interpretaticaem appellant 


"D 5gaum rcm, legem que. ore tradita sit, tantique 
faciunt , ut ipsi Dei verbo preferendam censeant. 


573 


δὲ ἐπιμαρτυροῦντος ἓν τῷ Εὐαγγελίῷῳ θεοῦ εἶναι 
τὸ ῥῆμα, tb διὰ τοῦ Αδὰμ εἰρημένον, ἀπ᾿ αὐτῆς 
τῆς ὑποθέσεως ἔδειξεν, ὅτι ἐχεῖ μὲν ᾿Αδὰμ εἴρηχε, 
Θεοῦ δὲ βούλησις ἐφθέγγετο. Καὶ ὧδε ὁ Μωῦσῆς £vo- 
µοθέτησε, Θεοῦ αὐτῷ χαταγγείλαντος τὴν νοµοῦς- 
σίαν. Καὶ αὗται μὲν ἤδη αἱ δύο σου λέξεις διέπεσον, 
xxi οὗ πόῤῥωθεν, ἀλλὰ àn' αὐτῆς τῆς χρήσεως. Καὶ 
ὅτι μὲν νοµοθεσία θεοῦ ἐστι, τοῦτο δηῃλον. Παντα- 
χοῦ δὲ Θεὸς νομοθετεῖ τὰ μὲν εἰς χρόνους, τὰ δὲ εἰς 
τύτους, τὰ δὲ εἰς ἁποχάλυψιν τῶν µελλόντων ἔσε- 
σθαι ἀγαθῶν, ὧν ἐλθὼν ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χρι- 
στὸς ἔδειξε τὴν πλήρωσιν Ev τῷ Εὐαγγελίῳ. 

FK. TX δὲ τῆς παρὰ ao ἑτέρας θεῶν διαιρέσεως 
τριχη πάλιν διαιρεθείσης ἐἑπαναλαδὼν, καὶ αὐτὰ 
δείξω παρὰ col σεσυχοφραντηµένα, xol οὐκ ἄλλο τι 
ἂν ἀλλὰ γόητος τὸ ἔργον. Ποῖος γὰρ ἡμῖν τρίτος Θεὸς 
πάρεστιν, ix. 500 συσταθεὶς ὁμοιομάτων, χαὶ οὔθ' 
ἕτερος ὢν τῶν δύο, οὔτε τὴν xaxlav ἔχων καὶ ἁδικίαν, 
ὥς ἔφης, οὔτε τὴν ἀγαθότητα xal φωτεινῆν οὐσίαν, 
µεσαίτατος δὲ ὢν δίχαιος; Καὶ γὰρ ἀληθῶς ἀλλότριος 
ὢν πάσης δικαιοσύνης, εἰκότως ἀγνοεῖς τί ποτέ ἐστι 
δικαιοσύνη, ἑτέραν αὐτὴν παρὰ τὴν ἀγαθότητα νοµί- 
ζων. Πολὺ δὲ ἐλεγχθήση, ὦ ῥᾳδιουργΣ xal ἀλλότριε 
ττις ἀληθείας. 0ὐδχμόθεν γὰρ Ύίνεται τὸ δίχαιον, ἀλλ᾽ 
ἐξ ἀγαθότητος" χαὶ οὐδὲ ἄλλως τις γενῄσεται ἀγαθὸς, 
εἰ μὴ fj δίχαιος. "0θεν καὶ Κύριος, ἐπαινῶν τὴν νο- 
µοθεσίαν xal τοὺς αὐτῆς διχαίους, ἔλεχε΄ Κοσμεῖτε 
τοὺς τάφους τῶν προφητῶν, καὶ οἰκοδομεῖτε τὰ 
μνημεῖα τῶν δικαίων, xal οἱ πατέρες ὑμῶν ἁπ- 
έχτειναν αὐτούς. Πόθεν δὲ γεγόνασι προφῆται xal 
δίκαιοι ἀλλ᾽ ἡ ἀπὸ τῆς τοῦ Πατρὸς ἀγαθότητος; Καὶ 


ἵνα δείξῃ, ὅτι ἓν τῷ μέρει τῆς ἀγαθότητος ὁ δίκαιος . 


ἕστηχεν, Deyev* Ὅμοιοι γόνεσθε τῷ Πατρὶ ὑμῶν 
τῷ àx τοῖς οὐραγοῖς, ὅτι ἀν ατέ.11ει τὸν T Avv. αὐ- 
τοῦ ἐπὶ ἀγαθοὺς καὶ πογηροὺς, καὶ βρέχει ἐπὶ 
δικσίους καὶ ἀδίκους' ἵνα δείξῃ τὸ δίκαιον ἀγαθὸν, 
χαὶ τὸ ἀγαθὸν δίχαιον, καὶ τὸ πονηρὸν ἅδιχον, καὶ 
τὸ ἄδιχον πονηρόν. 

Τὴν δὲ ἐπιπλοχὴν ἣν ἔφης τοῦ νόµου, οὐ δύνασαι 
ἀποδεῖξαι. Ἑάλως Υὰρ συκοφαντῶν τὸν νόµον, ἔπι- 
πλοχήν τινα αὐτῷ προσάπτων, Di τὸ εἰρηχέναι τὸν 
vógov* Ὀφθαλμὸν ἀντὶ ὀφθαλμοῦ, καὶ ὀδόγτα 
ἀντὶ ὁδόντος. καὶ ἐπειδὴ φονεύει ὁ νόµος τὸν qo- 


νευτήν. ἸΑλλὰ ἓξ αὐτῆς τῆς τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ p 


Χριστοῦ πραγµατείας δειχθήσεται, ὅτι οὐχ ἐπιπλοχή 
εις fjv, ἀλλ᾽ ἡ αὐτὴ ἣν νοµοθεσία, χαὶ τὸ αὐτὸ ἔνερ- 
γεῖ τῇ ὑπὺ τοῦ Σωτῆρος εἰρημένῃ ἐντολῇ, τὸ, Ἐάν 
εἰς σε τυατήσῃ εἰς τὴν δεξιὰν σιαγόνα, σερέψον 
αὐτῷ καὶ τὴν ἄλλην. Καὶ ὁ νόμος πάλαι τοῦτο 
χατεσχεύαζε, λέγων ὈφθαΛμὸν ἀντὶ ὀφθαλμοῦι 
τουτέστι στρἐφον αὐτῷ τὴν σιαγόνα. "Iva. yàp δια- 
φύγοι ἃ πάθοι ἂν, εἰ πλήξει, παρεῖχε τὴν σιαγόνα 
τῷ τύπτοντι, εἰδὼς, ὅτι, εἰ ἀφέλοι ὀφθαλμὸν, τὰ αὐτὰ 
πείσεται διὰ τόν νόμον. 7 


ΙΑ’. Ὡς γὰρ 6 Πατ]ρ βούλεται παιδεύειν va τέχνα, 


ADVERHSUS ΗΡΟΟΕΣ LIB. 1. TOM. Η. — ILERES. XXXIII. 
τοῶ-ο εἰπόντος, τοῦ Bb "AbXu. εἰρηχότος, τοῦ Κυρίου A quidem ore, sed Dei esse voluntate prolata. Similiter 


576 


et Moyses legem edidit, quam, dictante Domino, di- 
dicerat. Quare duo illa tamen verba non procul 
arcessitis rationibus, sed usu propemodum ipso, 
ac prolatione conciderunt. Etenim illam a Deo pro- 
fectam esse legem nemini obscurum arbitror. 
Idem ille vero ubique decernere solet, partim quie 
temporibus congruunt, partim quas certis rebus 
adumbrandis serviunt, partin. quibus futura bona 
declarantur; qux in Evangelio demum adventu 
suo Christus Jesus Dominus noster implevit. 


X. Venio jam ad alteram illam institutam a te 
deorum triplicem differentiam, quam eadem ratione 


D calumniose confictam esse, teque id quod plani 


hominis ac nebulonis est egisse perspicue com- 
probabo. Ecquis enim tertius ille nobis deus est 
duplici ex similitudine conflatus, qui nec alter sit e 
duobus, nec infuscatus malitia, vel injustitia, ut ais, 
ulla, neque bonitate, lucidaque natura praeditus, 
sed medii cujusdam sit ordinis justus? Αο merito 
tu quidem ab omni remotus justitia quid ea sit 
ignoras, cum hanc ipsam a bonitate sejungis. In 
quo, hominum nequissime, ac veritatis inimicissi- 
me! manifesti erroris argueris. Non enim aliunde 
quam ex bonitate quod justum appellamus oritur; 
neque quisquam , nisi idem bonus sit, 226 esse 
justus poterit, Ideoque Dominus Mosis legem suo 
preconio commendans aiebat :|Ornatis sepulcra 


C prophetarum et edifizatis monimenta justorum , et 


patres vestri occiderunt illos *. Unde igitur prophete, 
justique nisi a Parente bonitatis exstiterant ? Atque 
ul intelligeres justum in bonitatis parte versari : 
Similes, ait, estote Patri vestro qui in colis est, qui 
oriri [acit solem suum super bonos et malos , et pluit 
super justos εἰ injustos * : ut. et justum, esse bo- 
num, et bonum justum , et improbum injustum, et 
injustum improbum esse monstraret. 

Nam quod implicatam et perplexam legem esse 
eontendis, id omnino demonstrare non potes : ac 
per summam ut oppareret calumniam hanc ei 
labem aspergis ex eo quod ita lex precipiat : 
Oculum pro oculo, dentem pro dente * ; simul etiam 
quod parricidam jubet interfici. Verum que a Do- 
mino Jesu dum viveret gesta, administrataque sunt, 
manifestissime deinonstrant, nihil in lege esse per- 
plexum aut implicitum in sese, idemque prestare 
prorsus quod illa Salvatoris lex efficit ': Si quis 
percusserit te in dextram mazillam, prebe illi et alte- 
ram *. Quod ipsum lex olim obtinere studebat, cum 
ita preciperet : Oculum pro oclo, ete., hoc est, 
praebe illi maxillam. Nam ut eas ponas effugeret, 
ob quas si perculteret Iucre oporteret, verberanti . 
maxillam prebuit : baud ignarus si oculum eryis- 
set, idem sibi ex lege esse sustinendum, 

Xl. Atque ut Pater liberos sic instituit, ut ad 


! Matib, xxn, 99. * Mattb, v, 49. * Exod. xxi, 24; Levit. xxiv, 90. ν Matth. v, 99. 


[75 


NEMESII EPISCOPI EMESENI 


576 


uirumque absurdum est: non ergo nunc anime A Karéxavcev ὁ θέὸς ἀπὸ πάντων τῶν ἔργων ao- 


fiunt. Nam illud : Pater meus operatur*, Ώου de 
creatione, sed de providentia dictum esse, etiam 
ipsi Eunomio videtur, Apollinarius vero putat ani- 
mas ab aniinis gigni, ut a corporibus corpora. Pro- 
gredi enim, ut propagationem corporum, ita ani- 
mam per propagationem primi hominis in omnes, 
qui ex illo generantur. Neque enim sepositas esse 
el conditas animas, neque nunc gigui. Eos enim, 
qui hoc dicant, Deum mochis operam navantem 
facere, propterea quod ex his pueri nascantur. 
Mendacii etiam convinci illud : Cessavit Deus ab 
omnibus operibus suis, φις capit facere, siquidem 
uunc etiam facit animas. Verum, si omnia, qua 
per propagationem ex ortu mutuo gignantur, osten- 


τοῦ * ἄτοπα δὲ ἀμφότερα" οὐκ ἄρα νῦν al φυχαὶ (41) 
γίνονται. Τὸ γὰρ, Ὁ Πατήρ µου ἑργάάταε., οὖκ 
ἐπὶ τοῦ χτίζειν (42), ἀλλ᾽ ἐπὶ τοῦ προνοεῖν et prisa, 
xai αὐτῷ δοχεῖ. Απολιναρίῳ δὲ (405) δοχεῖ, τὰς ὁν- 
χὰς ἀπὸ τῶν φυχῶν τίκτεσθαι (44), ὥσπερ dco τῶν 
σωμάτων τὰ σώματα. Ἡροῖέναι yàp τὴν ᾧυχην 
χατὰ (45) διαδοχὴν τοῦ πρώτον ἀνθρώπου εἲς τοὺς 
ἐξ ἐχείνον πάντας [τεχθέντας], καθάπερ (46) «rv 
σωματιχὴν διαδοχἠν. Μήτε γὰρ ἀποχεῖσθαι duy Xe (47), 
μήτε νῦν κτίζεσθαι (48) [φησί]. Τοὺς γὰρ ταῦτα λέ- 
Ύοντας, συνεργὸν ποιεῖν τὸν Θεὸν τοῖς μοιχοξς  χαὶ 
γὰρ ἐκ τούτων παιδία τίχτεται (49) ' ψεῦδος δὲ εἵναι 
xai τὸ, Κατέπαυσεν ὁ θεὸς ἁπὸ πάντων τῶν Ép- 
Tur αὐτοῦ, ὧν ἤρξατο ποιεῖν, εἴπερ ἴτι καὶ vuv 


s3 sunt esse mortalia. (propterea enim generant et B ψυχὰς δημιουρχεῖ. Ἰλλ’ εἰ πάντα τὰ χατὰ δι«δοχἩν 


generantur, ut. caducorum genus permaneat), ne- 
cesse est, etiam Ἰδίυπ aut mortalem dicere esse 
animam, cum fiat ex ortu mutuo, aut non per pro- 
pagationem istiusmodi ortu gigni animas. Nam de 
ils qui ex adulterio nascuntur, providentia: rationi, 
que incognita nobis est, relinquamus. Verumta- 
men, si aliquid de providentia conjiciendum est, 
plane cognoscit id, quod gignitur, aut vitz homi- 
num, aut sibi ipsum utile futurum, ideoque animam 
subire corpus perwittit. Cujus abunde magnaum ar- 
gumentum licet arripere Salomonem, qui ex Uriz 
uxore et Davide natus est. 


* Joan. v, 17. 


YAR. LECT. 


(M) Οὐκ dpa νῦν al ψυχαί. Al abest, A. 9. 
Nvv omittit Con. Mox, Πατήρ μου ἕως ἄρτι ἐργά- 
δεται, N. 'O Πατήρ μον ἔτι ier φεται, A, 5 ; quod 
mihi quidem non displicet. "En; ἄρτι ex Evangelio 
interpositum arbitror. Ἔτι elegantius videbatur 
Nemesio. Usque modo, Con. 

(42) Οὐκ ἐπὶ τοῦ κτἰζδιν, x. τ. λ. Cono ita : Non 
de creatione, ut illi videtur, sed provisione et ut bene 
stnt, accipiendum est, Equidem plane acquiesco in 
Grzeco, quod Valla etiam expressit. 

(45) Καὶ αὐτῷ 6oxsi. Sic ex correct., antea αὑτό, 
D. 1. Καὶ αὐτῷ δοχεῖ ᾽Απολιναρίῳ, τὰς φυχάς, N. 
Αὐτῷ refertur ad Eunomium. 

(44) 'AxoJwapl δέ. ᾿Απολινάριος δὲ, D. 4. 
Apollinarius autem. censet, Vall. Ubique in optimis 
codd. ᾽Απολινάριος, uno λ inveni. Mox, τὰ σώματα, 
ante προϊέναι abest, N. 

(45) Tov yrvxàv. τἰκτεσθαι. Τῶν φυχῶν κτίζε- 

αι, ΑΛ. $. 

(40) Ἐξ ἐχείνου πάντας, addere: Ἐςξ ἐκείνονυ 
πάντας τεχθέντας, χαθάπερ, D. 1. Ἐξ ἐχείνου τε- 
(Qereae; καθάπερ, A. 3, N. Qui ez illo descenderunt, 

- Τεχθέντας non agnoscit Vall. 

(47) Ἀποχεισθαι ψυχάς. Intellige, ἐξ ἀρχῆς 
χτισθέντας. Res enim dicitur ἀποχεῖσθαι , qua ad 
futurum usum reconditur et servatur. Cono reddi- 
dit, constitui; Vallo, residere. 

(48) Μήτε νῦν κτἰζεσθαι. Μήτε νῦν κτίζεσθαί 
φησι, D. 1. Paulo post, & ἤρξατο ποιεῖν, N. 

(9) Παιδία τίκτεται. Malin, παιδία τίχτεσθαι. 
Va a Quod ex his filii procreentur. Παιδία είχτον- 
ται, Α. 3. 

M ορ) Ανάγκη xal τοῦτον. ᾽Ανάγχη χαὶ τούτων, 


ἐξ ἀλληλογονίας γεννώµενα δέδειχται θνητὰ (διά γὰρ 
τοῦτο Ὑεννᾷ xal γεννᾶται, ἵνα τῶν φθαρτῶν ὅδια- 
µείνῃ τὸ γένος), ἀνάγχη καὶ τοῦτον (50), & θνητὰν 
εἶναι λέγειν την φυχὴν, ἐξ ἀλληλογονίας vtvopé- 
νην (51), ἡ μὴ χατὰ διαδοχἣν ἐξ ἀλλήλων γεννᾶ- 
σθαι (52) τὰς ψυχάς. Τὸ γὰρ ἐπὶ τῶν kx µοιχείας 
γεννωµένων (55), τῷ τῆς προνοίας λόγφ χαταλέπιυ- 
μεν (54), ἁγνώστῳ παρ᾽ ἡμῖν ὄντι. El 6$ τι δεῖ xai 
τῆς προνοίας χαταστοχάσασθαι, πάντως οἵδε, τὸ τι- 
χτόµενον 3] τῷ Bl, f) ἑαυτῷ χρῄήσιµον ἑσόμενον"” xal 
διὰ τοῦτο συγχωρεῖ τὴν ἐμφύχωσιν Ὑίνεσθαι (55). 
"Ixavby δὲ τεχµμήριον τούτου λαμδάνοµεν, τὸν Ex τῆς 
τοῦ Οὑρίου |γυναικὸς] xai τοῦ Δαυῖδ γεννηθέντα 


C Σολομῶνα (ὅθ). 


ET ANIMADY. 


(51) Ἐξ áAAnJororiac γινόμενα. Γεννώ 
loco γινόμενα, D. 1, A. 1, 2. Genita, Con., Yall. Γε- 
νόµενα, pro Ytvópg.., ΑΛ. 5. Mox : διὰ τοῦτο γὰρ γεννᾷ, 
Ν. Deinde : Καὶ τούτων f] θνητήν, idem. Καὶ του ἢ 
θνητή», A. 5. Τοῦτον refertur ad Apollinarium. 
8 Κατὰ διαδοχὴν ἐξ ἁο Ἰηϊογονίας γεν νᾱ- 
σθαι. Κατὰ διαδοχὴν ἐξ ἀλλήλων γεννᾶσθαι, D. 4, 
Α. 4, 2. 3. Paulo ante γενοµένην, loco vtv,, Α. 3. 
Ex se invicem, Con. Successione alterne generationis, 
Vall. Αλληλογονίας servat et paulo aute yevvtopé- 
νην, loco vtvopévny habet Ν. 
(53) Ἐκ μοιχείας γεγγωµόγων., Ἐκ µοιχ. γιν»- 
PS) Ar xaradi Λόγῳ καταλεί 
54) Λόγῳ καταίπωμεν. χαταλείποµεν, 
p AN. Et mox: δεῖ χατὰ τῆς προνοίας, N. A πάν: 
τως ita pergit Valla : Undecunque novit Deus 
omnia, novit partum aut vitz ejus, aut sibi utile fu- 
turum: et ob hoc animam coucedit. Vite εἶκε non 
est in Graeco. Vulgo reddunt, vit communi. Bío; 
sunt lomines certo tempore una viventes. Ma Thu- 
cyd. vi, 16, ó χατ ἐμὲ Bloc, homines, qui meo tempore 
vivunt, Adde Xenoph. QEcon. v, 13, ἐπιμέλεια — 
ὠφέλιμος εἰς τὸν βίον, id cst, siilis vitae humana. 
Mw qoc0- Bau. Ἓ Lveatas. D 
(959) Ἐμψύχωσηυ' γίνεσθαι. "Eus. γίγνεσθαι, D. 
; À. 9. Mox, doro laufivopev, Ν 
(56) Τῆς τοῦ Obplov —  ZoJouora. Σολομῶντα, 
loco Σολομῶνα, À. ὅ. τῆς ὑὑρίου γυναιχὸς xal τοῦ 
Δαυῖδ Σολομῶνα γεννηθέντα, D. 1. Tr; Οὐρίου vv- 
ναιχός exhibet etiam A. 2. Too, ante Δαυῖδ, abest. 
N. Idem posi Σολομῶνα addit: Ὡς χατὰ νόμον τὸν 
θεῖον τικτοµένῳ ὡς καὶ ἐπὶ Σολομῶντι ttp Aauti 
εννῶνται τὰ γεννώµενα. Editor tamen hsc inclusit. 
ος, ἐπισχεφόμεθα, D. 1. 


H7 ADYVERSUS HJERESES LIB. ?. TOM, 11. "5 
ἔφερες ἡμῖν, αἆλλον δὲ σαυτῷ xal τοῖς ὑπὸ σοῦ ἦπα- , bato, ceterisve disputat. Atquo. utinam ventatem 


τηµένοις ! 


18’. Νομίζω δὲ χαὶ àv τῷ παρόντι ὶχανῶς πρὸς τάς 
600 λέξεις, ὦ ἀγύρτα, εἱἰρῆσθαι. "Qv ποιῄσας τὸν 
ἔλεγχον, ἐπὶ τὰς ἑξῆς αἱρέσεις βαδιοῦμαι, τὸν αὐτὸν 
θεὸν συνήθως ἐπιχαλούμενος ἐπικουρῆσαι τῇ ἡμῶν 
µετριότητι, εἰς τὸ φωρᾶσαι ἑχάστης αἱρέσεως παρα- 
πετοιηµένης τὸν ἔλεγχον. "Οτι μὲν γὰρ συρίγµασιν 
ἑαυτοῦ. ὣς ἀπὸ θαλάσσης ἀνελθὼν (8) xapyaplac, xat 
ἔχιδναν προσχαλούµενος τὴν Φλώραν διὰ τῶν γραµ- 
µάτων, αὐτήν τε καὶ ἄλλους σὺν αὐτῇ Ἱκάτησε, δέ- 
δειχται ἐν τοῖς εἰρημένοις: Ev δὲ τῇ τῆς ἀληθείας 
σαγένη. ἧς τὸ αἴνιγμα ὁ Κύριος àv. τῷ Εὐαγγελίφ 


in omnibus retineres, neque tertium nescio quem 
deum ac medium , qui nullus est nobis, vel tibi po- 
tius ac tuis obtruderes! 

998 Xll. Sed impurissimam illam tuam vocem 
satis in prsesentiam compressam arbitror, impru- 
dentissime nebulo! Cujus convicta falsitate ante- 
quam reliquas ad hereses progrediamur, divinam 
pro eo ac solemus, opem implorabimus, ut ad illas 
jugulandas tenuitati nostr: vires suppeditet. Satis 
enim ex iis qux diximus intellectum opinor , Ριο- 


lemaeum , marini canis instar, qui e pelago pro- : 


siliens viperam sibilis suis evocat, sic illum Flo- 
ram litteris excivisse, ac tam eam, quam caeteros 
in fraudem impulisse. Nos autem posteaquam veri- 


βασιλείαν οὐρανῶν ἀπεφήνατο, ἐνειλήσαντες, xol B tatis. hune sagena,. cujus similitudine celeste in 


τῶν πονηρῶν ἰχθύων ἕνα ὄντα αὐτὸν ἑλέγξαντες, τῷ 
τὰ μοχθηρὰ ῥήματα αὐτοῦ φωρατὰ ποιῆσαι, τῇ τῆς 
ἀληθοῦς πίστεως διδασχαλίᾳ ἠτὴσαμεν. Ἐν τῇ τοῦ 
Θεοῦ τοίνυν δυνάµει συντρίφαντες τοῦτον, αὐτοὶ 
μὲν θεῷ εὐχαριστήσωμεν, ἐπὶ δὲ τὰς ἑξῆς ὁμοίως, 
ὡς προεῖπον, προέρχεσθαι ἐπιδαλώμεθα. 


Evangelio regnum Dominus expressit, irretitum 
tenuimus, atque e malorum piscium esze numero 
demonstravimus, dum sincere fidei doctrina im- 
puras illius voces elisimus; obtrito Dei ope pro- 
fligatoque menstro , primum illi quantas possumus 
gratias habemus; deinde ad caeteras eodem , ut 
diximus, pede gradum faciemus. 





Φ9Θ TAAE ΕΝΕΣΤΙ EN TQ TPITQ TOMQ 
TOY ΠΡΩΤΟΥ BIBAIOY, 
Ἑν d εισιν αἱρέσεις δεκατρεῖς. 


zNDICULUS HJERESEON Οὓ IN III TOMO LIBRI I CONTINENTUR, 


SUNTQUE NUMERO Iiil. 


Μαρκώσιοι. Μάρχος τις Ὑεγένηται Κολορδάσου C 


συμφοιτητὴῆς, δύο ἀρχὰς χαὶ αὐτὸς παρεισάγων. 'A0c- 
τεῖ δὲ νεχρῶν ἀνάστασιν. Φαντασίας δέ τινας δι 
ἐχπωμάτων ἐξ ἑπαοιδῆς εἰς χυάνεον χρῶμα xal πορ- 
φύρεον μεταδαλὼν , ἐμυσταγώγει τὰς ἁκατωμένας 
γυναῖχας. Καὶ αὐτὸς δὲ τῶν εἰχοσιτεσσάρων στοι- 
χείων βούλεται τὰ πάντα ἡγεῖσθαι ὁμοίως Οὐαλεντίνῳ. 


Κολορδάσιοι. Καὶ οὗτος ὁ Κολόρδασος ὡσαύτως τὰ 
αὐτὰ διηγούµενος, χατά τι δὲ διαφερόµενος πρὸς τὰς 
ἄλλας αἱρέσεις, φημὶ δὲ πρὸς τὰς περὶ Μάρχον χαὶ 
Οὐαλεντῖνον, τὰς προθολὰς καὶ Ὀγδοάδας ἑτέρους ! 
ἰδίδαξε. 

Ἡρακ.2εωνῖται. Καὶ αὐτοὶ τῇ τῶν Ὀγδοάδων φέ- 


Marcosii. Marcus quidam exstitit Colorbasi condis- 
cipulus.Is duo similiter principia constituit. Mortuo- 
rum resurrectionem negabat; utebatur presligiisejus- 
modi, ut certis carminibus poculorum liquorem in 
esruleum purpureumque colorem verteret : qvibus 
sacris infelices mulierculas initiare solebat. ldem 
ad xxiv elementa perinde ac Valentinus universa 
revocare nititur. 

Colorbasii. Colorbssus easdem fere epiniones am- 
plexusest. Sed nonnulla tamen sunt, in quibus ab aliis 
heresibus discrepat, Marci ac Valentini potissimum. 
Siquidem propagationes onum et Ogdoaldas alio 
modo tradidit, 

Heracleonites. Etiam isti commentitias Ogdoadas 


βονται guBoloríg * ἑτέρως δὲ παρὰ τὸν Μάρχον, καὶ p retinuerunt. In quibus explicandis a Marci, et Pto- 


Πτολεμαῖον, καὶ Οὐαλεντῖνον , χαὶ τοὺς ἄλλους. 
"à xai πρὸς τῇ τελευτῇ τοὺς παρ᾽ αὐτοῖς τελευ- 


! Leg. ἑτέρως. 


(8) Ὡς απο 0aAdcenc ársA0dv. Καρχαρίας He- 
ch. est θαλάττιος χύων. Canem vero marinum 
viperas evocare sibilis, aut cum iis cunsuescere 
nunquam legi. Sane murznas a serpentibus ad 


v 


lemzi, ac Valentini es:eterorumque opinione disces- 
serunt. Suos porro sub ipsum vita exitum perinde 


coitum evocari sibilis seribit Plin. xzxit, cap. 2: 
Ob id sibilo a piscatoribus , tanquam serpe:tibus, 
evocari, et capi. Kapyaplav aliud esse quam eanem 
hoc quidem loco necesse cat. 


p ^3 


b19 


stratos in salutem asserunt ; unaque voces quasdam 
llebraicas in ejus qui expiatur caput insusurrant. 


Ophite. Hi serpentem venerantur ac predicant ; 
eumque esse Christum asserunt. Ob id verum in 
cisla serpentem asservant. 

Caiani. Veterem legem, et eum qui illius legis 
tempore locutus est, repudiant. Resurrectionem 
carnis abnegant, Cainum commendant; quem 
prastantioris cujusdam virtutis fuisse [predicant. 
Sed et Judam divinis honoribus afflciunt; necnon 
et Core, Dathan, et Abiron, ac Sodomitas. 


990 Setiani. Hi Sethum laudibus efferunt. 


n S. ΕΡΙΡΗΑΝΗ 
ο &c Marews instituit, oleo, opobalsamo, et aqua lu- A τῶντας ὁμοίως τῷ Μάρκῳ λνυτροῦνται δι EXatov, 


988 


ὁποθαλσάμου, xal ὕδατος , ἐπιχλήσεις τινὰς "Ebpai- 
xal; λέξεσιν ἐπιλέγοντες ἐπὶ τῇ χεφαλῇ tou ὅτθεν 
λντρουµένου. 

ἸΟὈφίται. Ὀφῖταί εἶσιν οἱ τὸν Uv δοξάζοντες, xai 
τοῦτον τὸν Χριστὸν ἠγούμενοι * ἔχοντες δὲ φύσει τὸ 
ἑρπετὸν ἐν χίστη τινί. 

Καϊανοί. Καὶ Καϊανοὶ ὡσαύτως ἅμα τῶν πρότερον 
τὸν νόµον , καὶ τὸν λαλήσαντα tv νόµῳ ἀθετοῦντες, 
σαρχός τε ἀνάστασιν ἀρνούμενοι, τὸν Κάῑν δοξά»ου- 
σι, λέγοντες αὐτὸν τῆς ἰσχυροτέρας εἶναι δυνάμεως. 
"Αμα δὲ χαὶ τὸν Ἰούδαν ἐχθειάζουσιν , ὁμοῦ τε xal 
τοὺς περὶ Κορὲ xai Δαθὰν xal ᾿Αδειρὼμ , ἀλλά xat 
τοὺς Σοδοµίτας. 

»Σηθιανοἰί. Οὗτοι πάλιν τὸν Σὴθ δοξάζουσι, φάσχον- 


Quem a suprema Parente procreatum putant; cum B τες αὐτὸν εἶναι ἐκ τῆς ἄνω Μητρὸς µεταμεληθείστς, 


eam paniteret, quod Cainum edidisset. Quo ejecto, 
Abeloque interfecto cum summo Paire congressa 
sinceram stirpem, videlicet Sethum, protulit : a quo 
universum genus hominum manavit. Postremo 
principia, οἱ potestates, czleraque ut alii omnia 
statuunt. 


Archontici. Plures isti ad principes universa re- 
ferentes, quaecunque facta sunt ab illis orta defl- 
niunt, Habent et foedigsimz: quoddam libidinis ge- 
vus. Carnis resurrectionem respuunt. Vetus Testa, 
mentum calunniose rejiciunt. Quanquam et hoc, et 
Novo insuper nonnunquam utantur : ex quibus sin- 


gulas voculas callide ad mentem suam accommo- C 


dant, 

Gerdoniani. A Cerdone orti sunt, qui quem ab 
Heraclio errorem hauserat novis inventis adauxit. 
Ac cum Romam e Syria profectus esset, Hygini 
pape temporibus sua dogmata disseminavit. Duo 
porro principia contraria invicem affirmat. Negat 
Christum esse genitum. Mortuorum excitationem 
cum Vetere Testamento rejicit. 


Marcionicte. Marcio oriundus ex Ponto episcopo 
patre natus est : a quo ob virginis stuprum ejectus 
ex Ecclesia Romam aufugit. Ubi cum ab iis, qui 
tum Ecclesi: przeeraut, poenitentiam frustra postu- 
lasset,catholicam fidem oppugnare instituit. Quam- 


ig' ἧς' τοὺς περὶ τὸν Κάῑν προεθάλετο * εἶτα µε-ὰ 
τὸν 3 Κάῑν ἀποθληθῆναι, xal τὸν ’Α6ελ ἀποχτανθῖ- 
vat , συνελθούσης τῷ ἄνω Πατρὶ , xat χαθαρὸν σπὲρ- 
μα τὸν Σὴ0 ποιησάσης ’ ἐξ οὕπερ λοιπὸν χατήχθη τὸ 
πάντων ἀνθρώπων Ὑένος. Καὶ αὑτοὶ δὲ ἀρχὰς, xal 
ἑξουσίας, καὶ ὅσα οἱ ἄλλοι δογµατίζουσιν, ἐδογμά- 
τισαν. | 
Ἀρχοντιχοί. Οὗτοι πάλω εἰς πολλοὺς ἄρχοντας τὸ 
πᾶν ἀναφέρουσι, xal τὰ γενόµενα Ex τούτων Yeyc- 
γῆσθαι λἐγουσιν. ᾽᾿Αλίσχονται δὲ xaX ἐπὶ αἰσχρότητί 
τιν, Σαρχὺς δὲ ἀνάστασιν ἀθετοῦσι, xai Παλαιὰν 
Διαθήχην διαθάλλουσι. Κέχρηνται δὲ xal Παλαιᾷ 
παὶ Νέᾳ Διαθήχῃ, ἑχάστην λέξιν εἰς τὸν ἑαυτῶν νουν 
µεθοδεύοντες, 


Κερδωνιανοἰ. Οἱ ἀπὸ Κέρδωνος ἀπὸ Ἡραχλείου 
δεξάµενοι ὃ τὴν μετοχην τῆς πλάνης , προσθέντος 
δὲ τῇ ἁπάτῃ. "Og, ἀπὸ τῆς Συρίας εἰς Ῥώμην µετ- 
αναστὰς, τὸ χήρυγµα αὐτοῦ ἐξέθετο ἐν Ἐχρόνοις 
Ὑγίνου ἐπισχόπου. Δύο δὲ ἀρχὰς χηρύττει οὗτος 
ἑναντίας ἀλλήλαις. Mt εἶναι δὲ τὸν Χριστὸν γεννη- 
τόν. Ὁμοίως τε νεκρῶν ἀνάστασιν ἀθετεῖ, χαὶ τὰ 
χατὰ τὴν Παλαιὰν Διαθήχην. 

Μαρχκιωγισταἰ. Μαρχίων ὁ ἀπὺ Πόντου ὁρμώμενος 


«ἐπισχόπου μὲν ἣν υἱός' φθείρας δὲ παρθένον ἁπ- 


έδρα, διὰ τὸ ἐξεῶσθαι ὑπὸ τοῦ ἱδίου πατρὸς d τς 
Ἑχχλησίας. ᾿Ανελθών τε εἷς Ῥώμην, xai αἰτῆσας 
µετάνοιαν τοὺς χατ᾽ ἐχεῖνο καιροῦ, xai μὴ τυχὼν, 


obrem tria esse principia dixit, bonum, justum οἱ D ἐπαρθεὶς χατὰ τῆς πίστεως, ἐδογμάτισε, τρεῖς ἀρ- 


malum. Novum Testamentum a Vetere ejusdemque 
auctore alienum esse docuit. Carnis resurrectionem 
sustulit. Non unum baptisma duntaxat, sed etiam 
tria post. delictum indulget. Pro mortuis illorum 
catechumenis bapüsmunm αἱ auscipiunt. Mulic- 
ribus conferre baptismum eine ullo discrimine per- 
mittit. 

Lucianis(g. Lucianus his antiquior, non alter 
ille qui Constantino imperante floruit, in omnibus 
Marcionis vestigiis inhzsit. Etsi quibusdam ad- 
jectis cumulaüus aliquid docere studuit. 


*F. to vig. *F. τὸ όν. 3 V. δεξαμένου. 


χὰς εἰσηγησάμενος, ἀγαθόν τε xaX δίχαιον xat ca» 
λον * εἶναί τε Καινην Διαθήχην ἀλλοτρίαν τῆς [Ia- 
λαιᾶς xaX τοῦ ἐν αὐτῇ λαλήσαντος. ᾿Ανάστασιν capx^; 
ἀθετεῖ, Βάπτισμα δίδωσιν οὐ µόνον ἓν, ἀλλὰ xal 
ερία μετὰ τὸ παραπεσεῖν. Ὑπὲρ δὲ τῶν τεθνεώτων 
χατηχουµένων ἄλλοι παρ αὐτοῖς βάπτίζονται. ᾿Αδεῶς 
δὲ xal γυναιξὶν ἐπιτρέπει δήθεν λουτρὸν διδόναι. 

Λουκιανισταἰ. Λουχιανός τις ἀρχαῖος, οὐχ ὁ voy 
ἐν χρόνοι Κωνσταντίνου γενόμενος, πάντα κατὰ 
Μαρχίωνα ἑδογμάτισε. Πρὸς δὲ τούτους xal ἕτερὸ 
τινα παρὰ τὸν Μαρχίωνα, xal αὐτὸς δῃθεν περισ 
σοτέρως δυγματίζει, 


581 


ADVERSUS ILERESES LIB. 1. TOM. Ill. — HERES. XXXIV. 


£823 


Ἀπελληανοί. Καὶ οὗτος 6 ᾽Απελλῆς τὰ ὅμοιαΑ 93] Apelliani. Apellessimiliteratque Marcioet Lu- 


Μαρχέωνι xaX Λουχιανῷ καχίζει τὴν πᾶσαν ποίησιν, 
xai τὸν πεποιηκότα. Οὐχ ὁμοίως δὰ τούτοις τρεῖς 
ἀρχᾶς εἰσηγήσατο, ἀλλὰ μίαν μὲν ἀρχὴν , xat ἕνα 
Θεὸν ὄντα ἀνώτατον xaX ἀχατονόμαστον * αὐτὸν δὲ 
τὸν ἕνα πεποιηχέναι ἄλλον. Καὶ οὗτος ὁ γεγονὼς, 
πονηρὸς εὑρεθεὶς, ἀποίησεν iv τῇ αὑτοῦ φαυλότητι 
τὸν χόασμον. | 

Σευηριαγοί. Σευηρος πάλιν τις τῷ "Ame συν- 
επόμενος, τὸν μὲν οἶνον ἀποθάλλεται καὶ τὴν ἄμπε- 
λον , Ex τε τοῦ δραχοντοειδοῦς Σατανᾶ καὶ Tc µυ- 
θολογῶν πεφυχέναι, συνελθόντων ἀλλήλοις. Τὴν τε 
γυναῖκα παραιτεῖται, φάσχων ἁἀριστερᾶς δυνάµεως 
αὖ- ἣν ὑπάρχειν. Ὀνομασίας τέ τινας ἀρχόντων, xal 
Bi6Xouc τινὰς ἀποκρύφους παρεισάχει. Τὰ ὅμοισ δὲ 


cianus 'quidquid conditum est cum ipso Conditore 
vituperat. Non tamen tria ut illi principia, sed 
unum tantum invexit: itidemque Deum unum ac 
supremum, et nominis expertem, qui singularem 
alterum procreaverit, Qui eum malus evasisset, 
mundum sua illa improbitate condidit. 


Severiani. Severus hic Appellis asseela vinum 46 
vitem penitus damnat. Quse ex Satanz serpentis et 
Terre congressu propagata fingit. Muliebrem quo- 
que sexum repudiat, quod ad sinistram Virtutem 
pertineat. Principum vocabula quedam, atque apo- 
eryphos libros inducit. In mortuorum resur- 
rectione, Veterique Testamento refellendo cum 


ταῖς ἅλλαις τὴν capxho ἀνάστασιν ἀθετεῖ , xal Πα- B aliis hzresibus consentit. 


λαιὰν Διαθήχην. 

Τατιανοί. Οὗτος συνἠχµασεν Ἰουστίνῳ τῷ µάρ- 
τυρι, ttp ἁγίῳ xal φιλοσόφῳ. Μετὰ δὲ τὴν τοῦ μάρτυρος 
Ἱουστίνου τελευτὴν, τοῦ xai φιλοσόφου, προσεφθάρη 
τοῖς τοῦ Μαρχίωνος δόγµασι, μαθητευθεὶς τῷ αὐτῷ, 
τὰ τε ἴσα αὐτῷ ἑδογμάτισε, xal ἕτερα προαθεὶς παρ᾽ 
ἐχεῖνον. Ἐλέγετο δὲ ἀπὸ Μεσοποταμίας ὁρμᾶσθαι. 


Tatiani. Tatianus primum cum sancto Justino 
martyre ac philosopho floruit. Post cujus obitum 
contagione Marcionis dogmatum afflatus , ejus di- 
scipulus fuit; ad eaqueque cum eo commuaiter 
tenuit nova insuper addidit. Ferunt e Mesopotamia 
oriundum hune fuisse. 





ΤΟΜΟΣ ΤΡΙΤΟΣ TOY ΠΡΩΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ. 
LIBRI I TOMUS III. 


* KATA-MAPKOZLIQN, 


Teccapsoxadsxácn , ἡ καὶ τριακοστὴ τετάρτη. C 


Α’. Μάρχος δέτις, ἀφ᾽ οὗπερ οἱ Μαρχώσιοι χαλούµε- 
νοι, ἀπὸ τούτων ὁρμώμενος, xai ἕτερα παρὰ τού- 
τους τολµήσας, χαχὰ τῷ xócpup ἐξήμεσε. Τούτους 
γὰρ διαδέχεται τοὺς περὶ Σεχοῦνδον, xal Ἐπιφάνη, 
καὶ Πτολεμαῖον , χαὶ Οὐαλεντῖνον ' εἰς περισσοτέραν 
δὲ ἁγυρτώδη συνάθροισιν ἐπήρθη. Γύναια γὰρ xal 
ἄνδρας ὑπ᾿ αὐτοῦ πεπλανηµένα τε xal πεπλανηµέ- 
νους ἐπηγάγετο, ὑποληφθεὶς ὁ ἐλεεινὸς διορθωτὴς εἷ- 
ναι τῶν προειρηµένων ἁπατεώνων, μαγιχῆς ὑπάρ- 
yov χυδείας ἐμπειρότατος. ᾽Απατήσας δὲ τοὺς προει- 
ρηµένους πάντας xal τὰς προειρηµένας , προσέχειν 
αὐτῷ ! ὡς γνωστιχωτάτῳ, χαὶ δύναμιν τὴν µεγίστην 
ἀπὺ τῶν ἁοράτων xat ἀχατονομάστων τόπων ἔχοντι, 
ὡς πρόδρομος Qv ἀληθῶς τοῦ ᾿Αντιχρίστου ἁποδέ- 


δειχται. Τὰ γὰρ Αναξιλάου (9) παίγνια τῇ τῶν λε- D 


γοµένων μάγων πανουργίᾳ συµµίξας , δι αὐτῶν 
φαντάζων τε xal µαγεύων, εἰς ἔχπληξιν τοὺς ὁρῶν- 
τάς τε χαὶ πειθοµένους αὐτῷ περιέδαλεν' ὡς xai οἱ 
ὑπ) αὐτοῦ ἔτι χαὶ εἰς δεῦρο τοῦτο ἐπιτελοῦσιν. Οἱ 


δὲ τὰ ἀπὸ περιεργίας ὁρῶντες, δοχοῦσε δυνάµεις . 


* Deest ἐποίησε, aut ἔπτει. 


9) Τὰ γὰρ Ἀγαξωάου zabyvus. Qusnam ista 
uudicra sint, sparsim indicat Plinius, ut lib. xxxv, 
cap. 15 : Lusit et Anazilaus eo (de sulphure loqui- 
tur) candens in calice novo, prunaque subjecta cir- 
cam[erens exardescentis repercussu pallorem dirum, 
velut. defunctorum ,. offundente conviviis. Scripsit 


939. CONTRA MARCOSIOS, 
Haresis XIV, sive XXXIV. 


- |. Mareus vero quidam, a. quo Marcosiorum secta 
pullulavit, a prioribus illis profectus, ac diversa 
quadam ab illis sentiens, pestiferum in orbem virug 
evomuit. Hic enim Secundo, atque Epiphanio ei 
Ptolemzo, Valenüinoque suecedens, insaniores ad 
nugas, ac velut circulatorum fabulas asserendas 
progressus est. Et quidem mulierculas virosque 
fraudibus suis circumventos induxit, superiorum 
illorum impostorum corrector habitus, cum magica- 
rum esset artium apprime peritus. Compluribus 
igitur utriusque sexas se ut potissimum audirent 
persuasit, utpote scientissimum, maximaque ex no- 
mine carentibus visumque fugientibus locis pote- 
state preditum ; ex quo reverase Antichristi pre- 
cursorem ostendit. Anaxilai ludicra quippe somnia 
cum eorum, quos magos nominant, versutia con- 
jungens , atque iisce prestigiis et artibus illudens , 
Speclatores omnes ac fautores suos in stuporem 
admirationemque convertit : 933 quod ipsum ad 
hodiernam usque diem sectatores illius faciunt. 


iste, nisi fallor, de arcanis quibusdam naturx ae 
miris operibus, ut ex eodem Plinio licet colligere, 
lib. xix , cap. 4, lib. xxvi, cap 14 et lib. xxxin, 
cap. 10. Quin et s:pius libro primo in auctorum 
indiculo citatur. | 


EsS 


S. RPIPHANII 


584 


Cujusmodi magicse artis fallacias qui vident, ul ab A τινὰς ἓν χεραὶν αὐτοῦ ἐπιτελεῖσθαι χαὶ τῶν παρ᾽ | 


illo quondam dum viveret, sic ab illius modo secta- 
toribus miracula fleri arbitrantur. Cum enim mente 
etiam ipsi capti sint, ut ista discernere omnino ne- 
queant, magicis cantionibus ludicra, ut uno verbo 
dicam, ejusmodi tribuenda non vident. Falsa quippe 
opinione decepti hebetes atque attoniti redduntur. 
Ferunt enim tria apud illos candidissimo ex vitro 
vasa comparari, in quz album vinum infusum, dum 
illam quam putant Eucharistiam, revera autem in- 
cantementa, peragunt, subito commutatur : ut 
aliud sanguinei, purpurei aliud, aliud czrulei colo- | 
ris appareat. 

Ego vero, neactum agere videar satis esse mihi 
persuasi, si iis uterer quae contra Marcum hune, 
ejusque discipline studiosos a sanctissimo, bea- 
tissimoque lreneo disputata leguntur : quas qui- 
dem ad verbum hic ascribenda censui. Sunt autem 
ejusmodi, qua& in illorum recensendis dogmatibus 
pertexuit. 


Eg sancto lrenao. 


lh. Pocula vino temperata, gratiarum actionem 
. Simulans, et solemnem precationis formulam lon- 
giorem adhibens, purpurea rubraque ut appa- 
reant efficit ; adeo ut supernam illam, cclestemque 
gratiam ad ejus'invocationem suum in illa vasa 
sanguinem instillare putes; atque astantium nemo 
sit, qui non liquorem bunc gustare vehementer 
appetat, quo ejus animum divina illa, quam magus ρ 
implorat, gratia uberrime perfundat. Przterea mu- 
lieribus temperata illa vasa porrigens, coram se 
benedicere jubet. Tum aliud poculum eo cui bene- 
dictionem mulier impertiit longe capacius profe- 
rens, et in id e minore illo transfundens, ita prse- 
fatur : Gratia Dei, qua ante omnia est, neque animo 
concipi, aut explicari potest, interiorem (uum homi- 
nem compleat, ac suam in (6 cognitionem augeat, 
granum synapis in bonam terram demittens. His 94, 
dictis, statim infelicem illam in furorem vertit, et 
prestigiarum se artificem comprobat. Repente enim 
majus illud poculum, in quod minus defusum est, 
gic repletur, ut sese liquor superfundat. Hxe e iis 
similia pleraque faciens compluribus illusit, ac se- 


αὐτοῖς ταῦτα ποιούντων. Τὸν γὰρ νοῦν xal αὐτοὶ 
ἀπαλέσαντες, οὐχ ὁρῶσι μὴ γινώσχοντες δοχιµάσαι, 
ὅτι ἀπὸ µαχείας dj σύστασις τοῦ παρ αὐτοῦ παι- 
γνίου, ὡς ἔπος εἰπεῖν, ἐπιτελείται. Λὑτοὶ Υὰρ ἑἐμ- 
θρόντητοι παντάπασι γεγόνασιν , ὑπαχθέντες xaxij 
τινι ὑπονοίᾳ. Φασὶ γὰρ τρία ποτήρια λενχῆς ὑάλου 
παρ) αὐτοῖς ἑτοιμάζεσθαε, xexpapéva λευχῷ οἵνῳ 7 
καὶ £y τῇ ἐπιτελουμένῃ παρ᾽ αὐτοῦ ἐπωδῇ, τῇ νοµι- 
ῥομένῃ Εὐχαριστίᾳ, µεταθάλλεσθαι εὐθὺς τὸ μὲν Epu- 
θρὺν ὡς αἷμα, τὸ δὲ πορφύρεον, τὸ δὲ χνάνεον. 


Ἐγὼ τοίνυν, ἵνα μὴ εἰς δεύτερον χάµατον ἐχυτὸν 
ἐπιδῶ, ἀρχεσθῆναι δεῖν ἡγησάμην τοῖς ἀπὸ τοῦ µα- 
χαριωτάτου xal ἁγιωτάτου Elpnvalou χατ᾽ αὐτοῦ τοῦ 
Mápxou xai τῶν ἐξ αὐτοῦ ὁρμωμένων πραγµατευ- 
θεῖσιν' ἅτινα ἐνταῦθα πρὸς Exo; ἐχθέσθαι ἑσποῦ- 
ὅασα ᾿ xal ἔστι τάδε. Φάσχει γὰρ αὐτοῖς' Εἱρηναῖος 
ὁ ἅγιος ἐν τῷ ὑποφαίνειν τὰ ὑπ αὐτῶν λεγόμενα, 
λέγων οὕτως 


᾿Εκτοῦ ἁγίου Εἰρηναίου. 

B'. Ποτήρια οἵνῳφ χεχραμένα (10) προσποιούµενος 
εὐχαριστεῖν, xal ἐπὶ πλέον ἑχτείνων τὸν λόγον 
τῆς ἐπιχλήσεως, πορφύρεα χαὶ ἐρυθρὰ ἀναφαίνεσθαι 
ποιεῖ ὡς δοχεῖν τὴν ἀπὸ τῶν ὑπὲρ τὰ ὅλα χάριν 
αἷμα τὸ ἑαυτῆς στάζειν ἓν τῷ ἑκείνῳ ποτηρίῳ διὰ 
τῆς ἐπιχλήσεως αὐτοῦ, xal ὑπεριμείρεσθαι τοὺς 
παρόντας ἐξ ἑἐχείνου γεύσασθαι τοῦ πόµατος, ἵνα xal 
εἰς αὐτοὺς ἑπομθρήσῃ ἡ διὰ τοῦ μάγου τούτου κληϊ- 
ῥομένη χάρις. Πάλιν δὲ γυναιξὶν ἐπιδοὺς ἐχπώματα 
χεχραµένα, αὑτὰς εὐχαριστεῖν ἐγχελεύεται παρεστῶ- 
τος αὐτοῦ. Καὶ τούτου γενοµένου. αὐτὸς ἄλλο ποτή- 
prov πολλῷ μεῖζον ἐχείνου, οὗ ἡ ἑξηπατημένη ηῦχα- 
ῥίστησε, προσενεγκὼν, xal μεταχενώσας ἀπὸ τοῦ 
µιχροτέρου τοῦ ὑπὸ τῆς γυναικὸς πὐχαριστημένου 
εἰς τὸ ὑπ αὐτοῦ κεχοσμημένον ", ἐπιλέγων ἅμα ob- 
τως' 'H πρὸ τῶν ὅλων, ἡ ἀνενγόητος καὶ ἄῤῥη- 
τος χάρις x Anpocac σου τὸν ἔσω ἄνθρωπον., καὶ 
ἄ.ληθύγαι ἐν col τὴν γνῶσιω αὐτῆς. ἑγκατα- 
σπείρουσα τὸν xóxxov tov σῳάάπεως εἰς τὴν 
ἀγαθὴν γην. Καὶ τοιαῦτά τινα εἰπὼν, xai ἐξοιστρή- 
σας τὴν ταλαέπωρον, θαυματοποιὸς ἀνεφάνη., τοῦ 
μεγάλου πληρωθέντος Ex τοῦ μιχροῦ ποτηρίου, ὥστε 


cum abduxit. Credibile est adesse illi dsemonem D xa ὑπερεκχεῖσθαι ἐξ αὐτοῦ. Καὶ ἄλλα «và τούτοις 


! F, αὐτός. 3 χεχομιαµἐνον. 

40) Ποτήρια olv χεκραµένα. Veterem lrenzi 
Interpretem secutus εὐχαριστεῖν gratias agere, non 
consecrare Latine reddidi. Quanquam ille ipsis in- 
terpres parum commode : Pro calice entm vino 
misto fingens se gratias agere. Nostro autem sensu 
post χεχραµένα apponenda distinctio est. Neque 
vero Billii ratio minus placet ; qui εὐχαριστεῖν con- 
secrandi significationem habere boc loco putat; 
Dam et ea notione apud Justinum in Apol. sumitur 
insigni illo in loco, qui haeresis bodiernz jugulum 
petit : Εὐχαριστῄααντος δὲ τοῦ προεστῶτος xal ἔπευ- 

µήσαντος παντὸς τοῦ λαοῦ , οἱ χαλούμανοι παρ᾽ 
Tu διάχονοι διδόασιν ἑχάστῳ τῶν παρόντων µετα- 
λαθεῖν ἀπὺ τοῦ εὐχαριατιθέντος ἄρτου., xal οἴνου, 
χάὶ ὕδατος, xal τοῖς παροῦσιν ἀποφέρουσι ' καὶ d) 


τροφὴ αὐτὴ χαλεῖται παρ) ἡμῖν Εὐχαριστία. Ft 
paulo pan | O0 γὰρ ὡς Ms áptoy^ HA χοινὸν 
πόµα ταῦτα λαμθάνοµεν, ἀλλ’ ὃν τρόπον διὰ λόγον 
Θεοῦ σαρκοποιηθεὶς Ἰησοῦς Χριστὺς ὁ Σωτὴρ ἡμῶν 
καὶ cápxa xal αἷμα ὑπὲρ σωτηρίας ἡμῶν ἔσχεν, 
οὕτω xal τὴν δι) εὐχῆς λόγου τοῦ παρ᾽ αὐτοῦ εὖχα- 
ριστηθεῖσαν τροφὴν, ἐξ fic αἷμα χαὶ σάρχες χατὰ 

ταθολὴν τρέφονται ἡμῶν, ἐχείνου τοῦ σαρχοποιη- 
έντος Ἰησοῦ xai σάρχα, xax αἷμα ἐδιδάχθημεν 
εἶναι. Sic paulo post εὐχαριατεῖν τὸ ποτήριον bene- 
dicere poculo, quod idem est consecrare. Nam 
idem est apud Evangelii scriptores εὐλοχεῖν, quod 
εὐχαριστεῖν. De quo erudite Maldon. noster ad 
c. x1v1 Matth. 


ADVERSUS HERESES LIB. 1. TOM. lil. — HARES. XXXIV. 


παραπλήσια ποιῶν ἑξηπάτησε πολλοὺς, xal ἁπ- A quemdam, cujus opera et vaticinari videatur, et 


ηΥήοχεν ὀπίσω αὐτοῦ. Eixbg δὲ αὐτὸν δαίμονά τινα 


πάραδρον ἔχειν, δι οὗ αὐτός τε προφητεύειν δοχεῖ, 
καὶ ὅσας ἀξίας ἡγεῖται μετόχους τῆς χάριτος αὐτοῦ, 


προφητεύε.ν Tout, Μάλιστα γὰρ περὶ γυναῖκας 
ἀσχολεῖται, καὶ τούτων τὰς εὐπαρύφους, καὶ περι- 
xaX πλουσιωτάτας, ἃς πολλάχις ὑπ. 


πορφύρους., 
άγεσθαι πειρώμενος χολακεύων φησὶν αὐταῖς ' Μετα- 
δοῦναί σοι θέλω τῆς ἑμῆς χάριτος, ἐπειδὴ ὁ 
Πατὴρ τῶν ὅλων τὸν ἄγγείόν σου διαπαντὸς 
β.ὲέπει πρὸ προσώπου αὐτοῦ. 'O δὲ τόπος τοῦ 
μεγέθους ἐν ἡμῖν * ἐστι δὺ ἡμᾶς ἑγκαταστῆσαι. 
Λάμόανε πρώτον àx' ἐμοῦ καὶ δι ἑμοὺ τὴν 
Ζάρι’. Εὐτρέπισον σεαυτὴν, ὡς νύμφη ἑκδεχο- 
μένη τὸν νυμφίον ἑαυτῆς, ἵνα ἔσῃ ὃ ἐγὼ, xal 


quas esse dignas censuerit, eamdem illis divinandi 


*vim tribuat. Nam cum mulieribus potissimum 


versatur, eisdemque eleganti ornatu, ac purpurá 
pratextatis, et locupletibus, quas ut ad sese pelli- 
ciat, sic eas blandiens alloquitur : Libet gratie tibi 
mer aliquid aspergere, quoniam rerum omnium Pa- 
rens angelum tuum assiduo coram sese videt. Locus 
porro magnitudinis tue in nobis est. In unum coa- 
lescere nos oporlet : primum igilur a me ac per me 
gratiam accipe. Prepara te, tanquam — sponsa 
sponsum suum ezspecians, ut et tw idipsum sis quod 
ego sum, el ego sim quod tu es. Age, lucis semina 
in thalamo (uo colloca. Accipe 8 sme sponsum, eum- 
que cape, et ab eo capere. Ecce descendit in te gra- 


ἐγὼ ὃ σύ. Καθίδρυσον ἐν τῷ νυμφῶνί cov τὸ B tía; aperi os tuum, el vaticinare. Ad bac respon- ’ 


σπέρµα τοῦ φωτός. Λάδε xap' ἐμοῦ τὸν νυμϕίον, 
καὶ χώρησον αὐτὸν, xal χωρήθητι ἐν αὐτφ. Ἰδοῦ 
ἡ χάρις xatnA0sr ἐπὶ σέ’ ἄνοιξον τὸ στόµα σου, 
xal προφήτευσο». Τῆς δὲ γυναιχὸς ἀποχρινομένης, 
O» απροεφήτευσα πώποτε, καὶ οὐχ οἶδα προφη- 


dente femina : Nunquam vaticinata sum, neque va- 
ticinari scio : ille certas invocationes proferens, 
rursum ut stolidz illí stuporem injiciat: Aperi, 
inquit, os tuum, et quidquid volueris loquere, ete» 
ticinaberis. 


τεύειν, ἐπιχλήσεις τινὰς ποιούµενος, ἐκ δευτέρου εἰς χατάπληξιν τῆς ἁπατωμένης, φησὶν αὐτὴ" 
"Arot£or τὸ στόμα σου, AdáAqoor ὅ τι δήποτε, καὶ προφητεύεις. 


Ἡ δὲ, χαυνωθεῖσα, xaX χεπφωθεῖσα ὑπὸ τῶν προ- 
ειρηµένων, διαθερμανθεῖσα τὴν φυχὴν ὑπὸ τῆς προσ” 


δοχίας τοῦ μέλλειν αὐτὴν προφητεύειν, τῆς καρδίας. 


πιχέον τοῦ δέοντος παλλούσης, ἀποτολμᾶᾷ λαλεῖν λη- 
Ρώδη, xai τὰ τυχόντα πάντα χενῶς καὶ τολμηρῶς, 
ἅτε ὑπὸ χενοῦ τεθερµασµένη πνεύματος ' χαθὼς ὁ 
χρείσσων ἡμῶν ἔφη περὶ τῶν τοιούτων "Ότι τολ- 


Illa istiusmodi inflata verbis, elataque, ac pro- 
phetici illius afflatus exspectatione inflammata, 
palpitante plus solito pectore, nugas quasdam ef- 
futire, ac quidquid in buccam venerit effundere 
non dubitat, non minus vane quam temere, utpote 
iani spiritu calefacta. Nam, ut quidam nobis 
multo przstantior de hominibus ejusmodi dixit, 


μηρὸν xai ἀναιδὲς φυχὴ κενῷ ἀέρι θερμαινοµένῃ * C audax et. impudens est animus inani aere calefa- 


χαὶ ἀπὸ τούτου λοιπὸν προφἠτιδα ἑαυτὴν µεταλαμ- 
θάνει *, χαὶ εὐχαριστε Μάρχῳ τῷ ἐπιδιδόντι τῆς 
ἰδίας χάριτος αὐτῇ. Καὶ ἀμείόεσθαι αὐτὸν πειρᾶται 
οὐ µόνον χατὰ τὴν τῶν ὑπαρχόντων δόσιν, ὅθεν xal 
χρημάτων πλῆθος πολὺ συνενήνοχεν, ἀλλὰ xal κατὰ 
«hv τοῦ σώματος χοινωνίαν, χατὰ πάντα ἐνοῦσθαι 
αὐτῷ προθυμουµένη. ἵνα σὺν αὐτῷ χατέλθῃ εἰς τὸ 
Ev. δη δὲ τῶν προτέρων * τινὰς γυναιχῶν τῶν 
ἐχουσῶν τὸν φόδον τοῦ θεοῦ, καὶ uh ἑξαπατηθεισῶν, 
ἃς ὁμοίως ταῖς λοιπαῖς ἐπετίδευσε παραπείθειν, 
κελεύων αὐταῖς προφητεύειν, xal χαταφυσῄσασαι 
xd καταθεµατίσασαι αὐτὸν, ἐχωρίσθησαν τοῦ τοιού- 
του θιάσου ἀχριθῶς εἰδνῖαι, ὅτι προφητεύειν οὐχ 
ὑπὸ Μάρχου τοῦ μάγου ἐγγίνεται τοῖς ἀνθρώποις, 
ἀλλ of; ἂν ὁ θεὺς ἄνωθεν ἐπιπέμφῃ τὴν χάριν αὐτοῦ, 
οὗτοι θεόσδοτον ἔχουσι τὴν προφητείαν, xal τότε 
λαλοῦσιν ἔνθα χαὶ ὁ πότε Bebo βούλεται, ἀλλ᾽ οὐχ ὅτε 
Μάρχος χελεύει. Τὸ γὰρ κχελεῦου τοῦ κχελενομένου 
μεῖζόν τε xai χυριώτερον. Ἐπεὶ τὸ μὲν προηγεῖτας, 
τὸ δὲ ὑποτέτακται. El οὖν Μάρχος μὲν κελεύει, 1) 
ἄλλος τις, ὡς εἰώθασιν ἐπὶ τοῖς δείπνοις τοῦ χλήρου 
οὗτοι πάντοτε παίδειν, xaX ἀλλήλοις ἐγχελεύεσθαι τὸ 
προφητεύειν, xal πρὸς τὰς ἰδίας ἐπιθυμίας ἑαυτοῖς 
μαντεύεσθαι. ἔσται ὁ χελεύων μείζων τε xal xv- 


ριώτερος τοῦ προφητιχοῦ πνεύματος, ἄνθρωπος iov, 


cíus, Ex jllo deinceps tempore vatem se muliee 
existimat, et Marco, qui de sua in ipsam virtute 
transfudit, gratias agit, itaque referre studet, ut 
non fortunas modo suas ei largiatur; unde pece- 
niarum ingentem ille vim collegit; verum etiam 
corporis sui potestatem faciat, cum eoque penitus 
copulari cupiat, ut in unum cum ipso coalescere 
possit. Sed accidit interdum, nonnulle ut fideliores 
935 femine ac timore Dei przeditz, nec ab illo de- 
cepi, tametsi perinde eas ut reliquas in fraudem 
tentaret impellere, ac vaticinari jussisset, hunc ip- 
sum nihilominus respuerent, ac detestarentur, se- 
que ab illo ccetu segregarent : haud ignare quin 
prophetandi vis non a Marco derivaret in howmi- 
nes, sed iis potius, quibus divinitus munus illud 
esset oblatum, singulari quodam beneficio contin- 
geret ; qui non simul atque Marcus imperasset, sed 
ubicunque ac quandocunque Deus vellet, loqueren- 
tur. Nam quod alteri jubet aliquid, id eo cui jube- 
tur majus est ac praestantius ; quoniam illud prima- 
rium, hoc inferius est ct subjectum. Igitur si Mar- 
cus imperat, aliusve quis, uti mos est in conviviis 
sortito ac per ludum facere, seque invicem ad di- 
vinandum, ac sibi ipsi vaticinandum, ut quemque 
libido fert, impellere, erit is qui jubet homo pro- 


! jren. σου ἐν fj. et. mox δεῖ ἡμᾶς ἓν κατασ. 3 For. ὑπολαμθάνει, —  lren, πιστοτέρων. 


PATROL. GR. XLI. 


19 


581 


S. EPIPHANII 


588 


phetico spiritu potior, et. excellentior, quod fieri A ὅπερ ἀδύνατον. ᾽Αλλὰ τοιαῦτα χελευόµενα ὑπ' αὐτῶν 


omnino non potest. Quamobrem spiritus isti, qui 
illorum jussu concitati quoties iisdem ipsis libue- 
rit, loquuntur, nihili sunt et imbecilles ; licet te- 
merarii impudentesque sint, atque, a Satana ad 
eos cireumveniendos perdendosque missi, qui non 


constanter fidem illam retinuerint, quam inilio sus- . 


ceperunt. 

lil. Jam vero etiam philtra et amatorías | illece- 
bras, ad contumeliam corporum a Marco quibus- 
dam mulieribus oblata, non tamen omnibus, ipsa- 
met ad Ecclesiam reversz persepe fasse sunt; se 
ab illo constupratas esse, et ipsius amore illece- 
brisque captas. Adeo ut diaconus quidam e no- 


stris in Ασία cum hospitio illum excepisset, in B 


eam calamitatem inciderit, ejusque conjux egregia 
forma mulier et aniio et corpore a mago illo cor- 
rupta longo eum tempore sectata sit ; donec magno 
cum labore adnitentibus fratribus ad meliorem 
frugem conversa reliquum vite tempus in poeni- 


tentia traduxit, moerens ac vehementer deplorans,. 


quod a mago corrumpi se ac vitiari sivisset. 
Quin etiam discipuli quidam illius varia oppida 
peragrantes compluribus mulierculis iisdem ar- 
tibus illuserunt : cum perfectos se esse jactarent, 
neque quemquam posse secum scienlie copia 
conferri, 246 non si Paulum Petrumque nomi- 
nes, aut ex apostolorum numero quemlibet : plura 
enim se solos omnibus intelligere, solos inexplica- 
bilis illius virtutis hausisse magnitudinem. Quo- 
circa supra virtutem omnem sublimes attolli se- 
se, atque idcirco libere omnia facere metus omnis 
expertes. Nam ob redemptionem , quam adepti 
sunt, minime se a judice comprehendi, ac ne vi- 
deri quidem posse. Quod si forte sibi manus inji- 
ceret, tum vero cun) redemptione illa sua coram 
eo talia dicturos : O Dei ac mystice ante. secula 
Siges assessor, quo duce ac conciliatore magnitudi- 
nes ee, qud Patris faciem perpetuo contuentur, vul- 
tus suos. in celum subirahunt : vulius, inquam, 
€os, quibus nimium audaz illa conspectis ob summi 
boni'atem Parentis nos velut effigies produxit, cum 
celestium cogitationem velut per. somnium conce- 
pisset : en judex appropinquat, ac me praeco causam 


πνεύματα, χαὶ λαλοῦντα ὁπότε βούλονται αὐτοὶ, ἑτιί-- 
σαθρα χαὶ àábpavr ἐστι" τολμηρὰ δὲ χαὶ ἀναιδη ὑπὸ 
τοῦ Σατανᾶ ἐχπεμπόμενα πρὸς ἑξαπάτηαιν καὶ ἁπ- 
ὤλειαν τῶν μὴ εὔτονον τὴν πίστιν, ἣν ἀπ' ἀρχῆς διὰ 
τῆς Ἐκχλησίας παρέλαθδον, φυλασσόντων. 


I*. Ὅτι δὲ φίλτρα xo ἀγώγιμα πρὺς τὸ xal τοῖς 
σώµασιν αὐτῶν ἐνυδρίζειν ἐμποιεῖ οὗτος ὁ Μάρχος 
ἐνίαις τῶν γυναικῶν, εἰ xal μὴ πάσαις, αὗται πολ- 
λάχις ἐπιστρέψασαι εἰς τὴν ᾿Εχχλησίαν τοῦ Θεοῦ 
ἐξωμολογήσαντο, xat χατὰ τὸ σῶμα ἢχρειῶσθαι ὑπ 
αὐτοῦ, xal ἑρωτιχῶς πἀνυ αὐτὸν πεφιληχέναι ’ ὥστε 
xai διάχονόν τινα τῶν Ey τῇ ᾿Ασίᾳ τῶν ἡμετέρων 
ὑποδεξάμενον αὐτὸν εἰς «bv olxoy αὐτοῦ περιπεσεῖν 
ταύτῃ τῇ συμφορᾷ, τῆς γυναικὸς αὐτοῦ εὐειδοῦς 
ὑπαρχούσης, xai τὴν γνώµην xai τὸ σῶμα διαφθα- 
ρείσης ὑπὸ τοῦ μάγου τούτου, καὶ ἐξαχολουθησάσης 
αὐτῷ πολλῷ τῷ χρόνῳ» ἔπειτα μετὰ πολλοῦ χόπου 
τῶν ἀδελφῶν ἐπιστρεφάντων, αὐτὴ τὸν ἅπαντα ypó- 
vov ἐξομολογουμένη (11) διετέλεσε, πενθοῦσα xol 
θρηνοῦσα ἐφ᾽ f| ἔπαθεν ὑπὸ τοῦ μάγου διαφθορᾷ. Καὶ 
μαθηταὶ δὲ αὐτοῦ τινες περιπολίζοντες Ev τοῖς αὐτοῖς 
ἑξαπατῶντες Yuvatxápux πολλὰ διέφθειραν, τελείους 
ἑαυτοὺς ἀναγορεύοντε, ὡς µμηδενὸς δυναµένου 
ἐξισωθῆναι τῷ µεχέθει τῆς γνώσεως αὐτῶν, μηδ᾽ ἂν 
Παῦλον μηδ᾽ ἂν Πέτρον εἴπῃς, μηδ ἄλλον τινὰ τῶν 
ἀποστόλων * ἀλλὰ πλείω πάντων ἑγνωχέναι, χαὶ τὸ 


C μέγεθος τῆς Υνώσεως τῆς ἀῤῥήτου δυνάµεως μόνους 


χαταπεπωχέναι” εἶναί τε αὐτοὺς Ev Όψει ὑπὲρ πᾶσαν 
δύναμιν. Διὸ xal ἑλευθέρως πάντα πράσσειν, µη- 
δένα ἐν μηδενὶ φόδον ἔχοντας. Auk γὰρ τὴν ἆπο- 
λύτρωσιν ἀχρατήτους xal ἀοράτους Ὑίνεσθαι τῷ 
χριτῃ. Ei δὲ xal ἐπιλάθοιτο αὐτῶν, παραστάντες 
αὐτῷ μετὰ τῆς ἀπολυτρώσεως τάδε εἴποιεν' "Q 
πάρεδρε Θεοῦ xal µυστικῆής πρὸ αἰῶνος *! Σε: 
γῆς, ἣν τὰ µεγέβη διαπαγτὸς BAézorca τὸ πρόσ- 
exor τοῦ Πατρὸς ὁδηγῷ σοι καὶ προσαγωγεῖ 
xpopsüa *, ἀνγασπῶσι ἅνω τὰς αὐτῶν µορ- 
φὰς, dc ἡ μµεγα-ότολμος ἐκείνη, φαγτασιασθεῖϊ- 
σα, διὰ τὸ ἁγαθὺν τοῦ προπάτορος προεθάλετο 
ἡμᾶς τὰς εἰκόγας, τότε ἐνθύμιον τῶν dvo ὡς 
ἐνύπνιον' ἔχουσα ἱδοὺ ὁ χριτὴς ἑγγὺς, καὶ o 


jubet agere. Tu igitur, utpote μα res utriusqueprobe D κηρύξ µε xsAsist ἁπο.ογεῖσθαι. Σὺ δὲ, ὡς ézi- 


teneas, communem judici pro utroque nostrum ora- 
tionem expromito. Quibus statim auditis Mater Ho. 
mericam Plutonis galeam illis impenit, uti se ju- 
dicis aspectui subductos eripiant. Tum sine mora 
sursuim evectos, et in thalamum introductos spon- 
sis suis restituit. Hzc illi dictis factisque profiten- 
tes, vel in hoc nostro Rhodani tractu plerasque 


! |ren. αἰώνων. 3 For. χρώµενα.  * For. αὐτῶν. 


(11) Ἅπαντα τὸν χρόνον é&EopoAoyovuérn. Ve- 
tus interpres : Omne tempus in exhomologesi con- 
summavit. Est autem exhomologesis hoc quidem 
loco no» ipsa tantum peccati confessio, quz est 


σταµέγη τὰ ἁμφοτέρων, τὸν ὑπὲρ ἁμφοτέρων 
ἡμῶν «λόγον ὡς ἕνα ὄντα, τῷ κριτῇ παράστησον. 
Ἡ δὲ µήτηρ, ταχέως ἀχούσασα τούτων, τὴν Ὅμη- 
ριχἣν "Aibog χυνέην αὐτοῖς περιέθηχε, πρὺς τὸ 
ἀοράτως ἐχφυχεῖν τὸν αχριτήν. Καὶ παραχρΏημα 
ἀνασπάσασα αὐτοὺς, εἰς τὸν νυμφῶνα εἰσήγαγε, xoi 
ἀπέδωχε τοῖς ἑαυτοῦ * νυµφίοις. Τοιαῦτα 6b λέγοντες 


Ραηῄίθηιία. pars, sed poenitentia ipsa ; quatenus οἱ 
confessionem, et luctuosas poenitentium serdes, et 
Cetera mororis ac ταπεινώσεως indicia complecti- 
tur : de quihus dicetur ad Novatian. haresin. 





559 


xal π 
Ῥοδανουσίας (19), πολλὰς ἑξηπατήχασι vuvalxag* 
αἵτινες χεχαυτηριασµέναι τὴν συνείδησιν, αἱ μὲν 
xai εἷς φανερὸν ἐξομολογοῦνται, αἱ δὲ, δυσωπού- 
µεναι τοῦτο, ἡσυχη δέ πως ἑαυτὰς ἁπηλπιχυῖαι (15) 
τῆς ζωῆς τοῦ Θεοῦ, ἔνιαι μὲν εἰς τὸ παντελὲς ἁπ- 
ἑστησαν, ἔνιαι δὲ ἑπαμφοτερίζουσι, xa τὸ τῆς παρ- 
οιµίας πεπόνθασι, µήτε ἔξω µήτε ἔσω οὖσαι, ταύτην 
ἔχουσαι τὴν ἐπιχαρπίαν τοῦ σπέρµατος τῶν τέχνων 
τῆς γνώσεως. 

A'. Οὕτως ὶ Μάρχος µήτραν (14) xai ἐχδοχεῖον 
τῆς Κολορθάσου εἰσηγῇσατο, αὐτὸν μονώτατον γΕΥο- 
νέναι λέγων, ἅτε μονογενῆς ὑπάρχων αὐτῷ, τὸ τοῦ 
ὑστερήματος κατατεθὲν * εἰς αὐτὸν ὧδέ πως ἁπ- 
εχύησεν. Αὐτὴν τὴν πανυπερτάτην &nb τῶν ἀοράτων 
χαὶ ἀχατονομάστων τούτων Τετράδα χατεληλυθέναι 
extat γνυναιχείῳ πρὸς αὑτόν. Ἐπειδὴ, φησὶ, τὸ 
ἄῤῥεν αὑτῆς ὁ xócpog φἐρειν οὐχ ἠδύνατο, xal 
μηνῦσαι αὐτὴ 3 τίς ἣν, καὶ τὴν τῶν πάντων Υένεσιν, 
fjv οὐδενὶ πώποτε οὐδὲ θεῶν οὐδὲ ἀνθρώπων ἀπεχά- 
λυφε, τούτῳ µονωτάτῳ διηγἠσασθαι, οὕτως εἰποῦ- 
σαν Ὅτε «b πρῶτον ὁ Πατὴρ ὥδινεν * ὁ ἀνεννόητος 
xai ἀνούσιος, ὁ μήτε ἄῤῥεν µήτε θῆλυ, Ἠθέλησεν 
αὐτοῦ τὸ ἄῤῥητον γεννηθῆναι, χαὶ τὸ ἀόρατον µορφω- 
θῃναι, ἤνοιξε τὸ στόµα, καὶ προῄκατο λόγον ὅμοιον 
αὐτῷ. "Uc παραστὰς ὑπέδειξεν αὐτῷ ὃ Tiv, αὐτὸς 
τοῦ ἀοράτου μορφὴ Φανείς. Ἡ δὲ ἐχφώνησις τοῦ 
ὀνόματος ἐγένετο τοιαύτη' Ἑλάλησε λόγον τὸν πρῶ- 
φον τοῦ ὀνόματος αὐτοῦ, fi ἣν ἀρχὴ, καὶ ἣν ἡ 
συλλαθὴ αὐτοῦ στοιχείων τεσσάρων. Ἐπισυνηψε τὴν 
δευτέραν xai ἦν xal αὑτὴ στοιχείων τεσσάρων. 
"Ege ἑἐλάλησε τὴν τρίτην" xal fjv xai αὐτὴ στοι- 
χείων δέχα. Καὶ τὴν μετὰ ταῦτα ἑλάλησε' xa ἣν 
xat αὑτὶ στοιχείων δεχαδύο. Ἐγένετο οὖν ἡ ἐχφώ- 
νηαις τοῦ ὅλου ὀνόματος στοιχείων μὲν τριάχοντα, 
συλλαθῶν δὲ τεσσάρων. Ἕχαστον δὲ τῶν στοιχείων 
ἴδια γράμματα, χαὶ ἴδιον χαραχτήρα, xat ἰδίαν ἐχ- 
σώνησιν, χαὶ σχήματα, καὶ εἰχόνας ἔχειν, xaX μηδὲν 
αὐτῶν εἶναι, ὃ τὴν ἑχείνου καθορᾷ μορφῆν, οὗπερ 
αὐτὸς στοιχεῖόν ἐστιν: ἀλλὰ οὐδὲ γινώσχει αὐτὸν, 
οὐδὲ μὲν τὴν τοῦ πλησίον αὐτοῦ ἕχαστον ἐχφώνησιν 
πολιορχεῖ *, ἀλλά ὁ αὐτὸς ἐχφωνεῖ, ὡς τὸ πᾶν ἐχ- 
φωγνοῦντα, τὸ ὅλον ἡγεῖσθαι ὀνομάξειν. Ἔκχαστον γὰρ 
αὐτῶν, µέρος ὃν τοῦ ὅλου, τὸν ἴδιον χον ὡς τὸ πᾶν 


ADVERSUS ILERESES LID. 1. TOM. lij. — IJERES, XXXIV. 
ες, xai ἓν τοῖς καθ) ἡμᾶς χλίµασι τῆς A mulieres in errorem traxerun?, Que cauteriatam 


590 


habentes conscientiam * partim id perfricta (ronte 
prz se ferunt, partim verecundia ducte, ac. paula- 
Aim tamen in vitz celestis desperationem impul- 
sz, tandem aut ab veritate se penitus abstraxerunt, 
aut adhuc dubitando fluctuant, atque, ut Prover- 
bio fertur, nec intra nec extra consistunt, (alem- 
que ex illa scientissimorum hominum velut se- 
mente fructum referunt. 


IV. * Ceterum Mareus iste Colorbasice Siges 
uterum ac conceptaculum unum se ac singularem 
fuisse prz dicabat, ut qui unigena eidem fuerit : 
ac defectus semen, quod in se receperat, hoc fere 
modo peperit. Quippe summam illam Tetradem ex 
iis locis quze videri nominarigue nequeunt, ad sese 
muliebri specie descendisse. : quoniam, inquit, 
quod in ea masculini sexus erat sustinere mundus 
non poterat : deinde se quanam esset aperuisse, 
universorumque generationem, 9377 quam nemini 
deorum unquam -hominumque patefecerat, soli 
ipsi iisce verbis exposuisse. Cum primum Pater is 
qui neque cogitatione capi potest, et naturz» om- 
nis est expers, neque porro mas est, aut femina, 
parturire cepit, quod in se erat inexplicabile gi- 
gni, quod inaspectabile, formari cupiens, os ape- 
ruit, similemque sui sermonem edidit. Qui quidem 
astans ei quidnam esset ostendit, cum inaspecta- 
bilis illius velut effigies appareret. Ejusmodi porro 
nominis illa pronuntiatio exstitit, Primum appel- 
lationis suxe vocabulum elocutus est: hoc autem 
&pytj, sive principium erat, cujus syllaba quatuor 
clementis constabat. Mox alteram syllabam adje- 
cit, qua et ipsa elementa continebat quatuor. Inde 
tertiam decem ex elementis compositam. Mox 
quartam elementorum duodecim. lta nominis to- 
tius appellatio ex tricenis est elementis, syllabis 
vero coagmentata quatuor. Ita tamen, ut et elemen- 
tum quodlibet proprias litteras, propriosque cha- 
Tacteres, et. pronuntiationem propriam habeat, (i- 
guram denique effigiemque propriam ; neque quid- 
quam sit, quod illius formam, cujus elementum 
est, aspiciat, imo ne cognoscat quidem. Neque 
porro vicini sibi quodlicet elementi pronuntiatio- 


ὀνομάζειν, xat μὴ παύσασθαι Ἰχοῦντα, μέχρις ὅτου [) nem novit; sed sic ille pronuntiat, ut totum profe- 


ἐπὶ τὸ ἔσχατον γράµµα τοῦ ἑχάστου στοιχείου µονο- 
γλωσσῄσαντος χαταστήσαι ". Τότε δὲ xa τὴν ἆπο- 


' ren. οὗτος et mox Κολορδάσ. σιγῆς ἑαυτόν. 3 Iren. ὑστερὴμ. σπἐρ. Mox pro τούτων, τόπων. 
* Jr. addit ἁπάτως. 5 [ren.. ἑἐπίσταται. ϐ Ώρ. μονογλωσσήσαντα. Iren. ἑσχάτου στοιχείου scri- 
im. 1v,-2. *Iren. c. 10. 


ἑαυτήν. 
psit, et χαταστῆναι. 71 


(19) Ἐν τοῖς καθ' ἡμᾶς κ.ίμασι τῆς ἜῬοδα- 
φουσίας. Rhodani tractum Rhodanusiam vocat. Ut 
et in vet. inscript. Rhodanici Rhodani accolae no- 
minantur. Quanquam Stephanus Ῥοδανουσίαν ur- 
bem esse dicat ἐν Μασσαλίᾳ. Huc vero Hieron. lo- 
cus pertinet ad Lxiv Isa. caput, quem et Fronto 
Duczus noster ad hunc locum observat : ubi 
Gnosticos ait, per Marcum /Egyptium Galliarum 
primum circa Rhodanum, deinde Hispaniarum nobi- 
les feminas decepisse, miscentes  [abulis | volupta- 


rens, nominare universum existimet. Singula 
quippe, cum universi sint partes, peculiarem sibi 


3 ren. 


tem et. imperitie sue nomen scientie venditantes. 
(15) 'Ἡσυχῆ 66 xoc ἑαυτὰς ἀπη.Ἀπικυῖαι. Plana 
et integra lectio, neque quidquam addendum; ta- 
metsi quidam verbum χωρίζουσι desiderari putet. 
14) Οὕτω Μάρκος µήτραν. De Colorbaso Ter- 
tull. meminit l. De prescript. c. 50. Qua sequun- 
tur Marci somnia, quod non minus perplexa, et in- 
trieata, quam slolida, inaniaque sint, in iis excu- 
tiendis tempus operamque consumere supervaca- 
neum duxi. [Vide Prolegg. ad Ireueum, ΒΡΙΤ.] 


ΕΙ 


S. EPIPHANII 


532 


souwm velut totum efferre, nec prius ab edendo A χατάστασιν τῶν ὅλων ἔφη γενέσθαι, ὅταν τὰ πάντα 


desistere, quam ad extremam extremi elementi lit- 
teram singulariter pronuntiando lingua pervenerit. 
Δο tum demum restitutum irj omnia definit, cum 
nuntiatione resonabunt. 

Hujus vero pronuntiationis simile quiddam aiebat 
exsistere, cum omnes pariter amen dicimus. Sonos 
esse vero, quibus nature ac generationis expers 
Eon ille informetur, eosdemque formas esse , qui- 
bus angelorum nomen a Domino tributum cst , quie 
Patris faciem assidue contuentur *. Jam vero ele- 
mentorum nomina, que quidem exprimi fas est, 
suntque communia , /Eones, et sermones, ac radi- 
ces, semina, pleromata, ac fructus appellabat. Qus 
4utem singillatim cujusque sunt propria, ea Eccle- 


χατελθόντα εἷς τὸ Ev γράμμα, μίαν xat τὴν αὗτῖν 
ἐχφώνησιν Ἠχήσῃ. 


omnes in unam redacts litter» un» eademque pro- 


TH; ἐχφωνήσεως εἰχόνα τὸ ἁμὴν ὁμοῦ λεγόντων 
ἡμῶν ὑπέθετο εἶναι. Τοὺς δὲ φθόγγους ὑπάρχειν, τοὺς 
µορφουντας τὸν ἀνούσιον xal ἀγέννητον Αἰῶνα, xal 
εἶναι τούτους μορφὰς, ἃς ὁ Κύριος ἀγγέλους εἴριχε. 
Τὰς δὲ διηνεχῶς βλεπούσας τὸ πρόσωπον τοῦ Πατρός. 
T& δὲ ὀνόματα τῶν στοιχείων τὰ ῥητὰ καὶ χοινὰ Alva; 
xaX λόγους, xat ῥίζας, xat σπέρµατα, καὶ πληρώματα, 
xai χαρποὺς ὠνόμασε. Τὰ δὲ χαθ᾽ ἕνα αὐτῶν xai 
ἑχάστου ἴδια ἐν τῷ ὀνόματι τῆς Ἐκκλησίας ἔμπερι- 
εχόµενα, νοεῖσθαι ἔφη, ὡς στοιχείου * τὸ Όστερον 


sim vocabulo comprehensa intelligi significabat. B γράμμα φωνἣν προήκατο τὴν αὐτοῦ ' οὗ ἦχος ἐξελθὼν 


Quorum elementorum extrema ultimi littera νο- 
cem suam emisit, cujus 49$ sonus exiens ad ele- 
mentorum similitudinem propria elementa produ- 
xit; a quibus inferiora hzc ordinata, superiora vero 
genita esse censuit. Addit vero litteram, cujus so- 
nus sonum iníra consequebatur, a syllaba sua sur- 
sum evectam ad universum explendum ; sonum 
autem ipsum velut foras abjectum in inferioribus 
hzsisse. Eleraentum porro, cujus illa littera est, 
cum pronuntiatione sua deorsum descendit : idque 
litteris coustare tricenis asserit, quaruin singulz 
alias im se litteras complex: sint, quibus littere 
nomen appelletur. Easdemque rursum litteras aliis 
noninari littefis, qua iterum aliis et ipse nuncu- 
pentur, ut in infinitum illa litterarum multitudo 
procedat. Qua omuia facilius hoc modo perci- 
pies. 

V. Elementum Delta quinque litteras continet , 
nimirum D, E, L, T, κ. Qua litter: aliis insuper lit- 
teris scribuntur : et hze vicissim aliis. Igitur si id, 
in quo ipsius delta natura consistit, in fnfinitum 
excurrit, et ab aliis alia propagantur , invicemque 
succedunt ; quanto magis ipsiusmet elementi majus 
erit litterarum velut pelagus ? Et si adeo infinita sit 
una duntaxat littera, vide totius nominis quam im- 
mensa sit profundaque congeries ; ex quibus pri- 
mum illum constare Parentem Marci Sige perdo- 
cuit. Propterea cum Parens ipse comprehendi se 


xac' εἰχόνα τῶν στοιχείων στοιχεῖα ἴδια ἐγέννησεν ἐς 
ὧν τά τε ἐνταῦθα καταχεκοσμἢῆσθαί φησι, καὶ τῶν 
πρὸ ὃ τούτων γεγεννήσθαι. Τὸ μέντοι γράµµα αὐτὸ 
τὸ Ίχος τῷ Ίχει, οὗ ὁ Ίχος ἣν συνεπακολουθῶν τῷ 
Ίχει, xaX τὸ ὑπὸ τῆς συλλαθῆς τῆς ἑαυτοῦ ἀνειλῆφθαι 
ἄνω λέγειν εἰς ἀναπλήρωσιν τοῦ ὅλου, µεμενηχέναι 
δὲ εἰς τὰ χάτω τὸν yov, ὥσπερ ἔξω ῥιφέντα. Τὸ δὲ 
στοιχεῖον αὐτὸ ἀφ᾿ οὗ τὸ γράμμα σὺν τῇ ἐχφωνήσει 
τῆς ἑαυτοῦ συγχατῆλθε κάτω, ὃ γραμμάτων εἶναί 
qat τριάχοντα, xal Ev ἕχαστον τῶν τριάχοντα γραµ- 
µάτων, by ἑαυτῷ ἔχειν ἕτερα γράµµατα, δι’ οὗ 9 τὸ 
ὄνομα τοῦ γράμματος ὀνομάζεται. Καὶ ao πάλιν τὰ 
ἕτερα δι ἄλλων ὀνομάζεσθαι γραμμάτων, xai τὰ 
ἅλλα δ.᾽ ἄλλων ' ὡς εἰς ἄπειρον ἐχπίπτειν τὸ πλῆθος 
τῶν γραμμάτων. Οὕτω ὃ ἂν σαφέστερον µάθοις τὸ 
λεγόμενον" 


Ε’. Τὸ Δέλτα στοιχεῖον γράµµατα Ey. ἑαυτῷ ἔχει 
πέντε, αὐτὸ δὲ τὸ * δέλτα, χαὶ τὸ E, xal τὸ Λάμδα, 
καὶ τὸ Ταῦ, xat τὸ "Άλφα. Καὶ ταῦτα πάλιν τὰ γράµ - 
µατα δι’ ἄλλων γράφεται Υραμµάτων, xal τὰ ἄλλα 
δὺ ἄλλων. El οὖν ἡ πᾶσα ὑπόστασις τοῦ δέλτα εἰς 
ἄπειρον ἐχπίπτει, ἀεὶ ἄλλων ἄλλα γράµµατα vevwov- 
των, xaX διαδεχοµένων ἄλληλα * πόσῳ μᾶλλον ἐχείνου 
τοῦ στοιχείου μεῖζον εἶναι τὸ πέλαγος τῶν γραμμάτων. 
Καὶ εἰ τὸ ἓν γράµµα οὕτως ἄπειρον, ὅρα ὅλου τοῦ 
ὀνόματος τὸν βυθὸν τῶν γραμμάτων * ἐξ ὧν τὸν Προ- 
πάτορα ἡ Μάρκου Σιγὴ συνεστάναι ἐδογμάτισε. Διὸ 


non posse sciret, elementis hoc tribuisse, quos et p xol τὸν Πατέρα ἐπιστάμενον τὸ ἀχώρητον αὐτοῦ, δε- 


JEonas vocat, ut quilibet pronuntiationem suama 
magno clamore proferret , quod totum unus efferre 
minime posset. Hzc cum Tetras ei omnia decla- 
rasset, adjecit : Volo et ipsam tibi Veritatem os- 
tendere, quam e celestibus domiciliis adduxi, 
nudam ut eam inspiceres, ejusque pulchritudinem 
agnosceres, imo et loquentem audires, et pruden- 
liam obiupesceres. Sursum itaque capul intuere 
A et D, cervicem vero B et T, humeros manusque 


δωχέναι τοῖς στοιχείοις, & xal Αἱῶνας χαλεῖ, ἑνὶ Exá- 
στῳ αὐτῶν τὴν ἰδίαν ἐχφώνησιν ἐχδοᾷν, διὰ τὸ μὴ 
δύνασθαι ἕνα τὸ ὅλον ἐκφωνεῖν. Ταῦτα δὲ σαφηνίσασαν 
αὐτῷ τὴν Τετραχκτὺν εἰπεῖν θέαν " δἠ σοι χαὶ αὐτὶν 
ἐπιδεῖξαι τὴν ᾿Αλήθειαν. Κατήγαγον γὰρ αὐτὴν tx 
τῶν Όπερθεν δοµάτων, ἵν᾽ ἑσίδῃς αὐτὴν γυμνὴν, xol 
χαταµάθοις τὸ χάλλος αὐτῆς. ἀλλὰ xal ἀχούσῃς αὐ- 
τῆς λαλούσης καὶθαυμάσῃς τὸ φρόνηµα αὐτῆς. "Opa 
οὖν χεφαλὴν ἄνω τὸ "AJqa xoi τὸ Ω, τράχηλον δὲ B 


* Matth. xviii, 10. 3 Iren. ων στοιχείων «b τοῦ ἑσχάτου ὕστατον vp. * Iren. καὶ πρὀ. 3 ren. Υράµ- 
Y ου τὸ Ίχος ἦν συνεπαχολουθοῦν τῷ Ίχει κάτω ὑπὸ τῆς σὐλλαδ, et pro λέγειν, λέγει. * Iren, δὲ ὧν. 
9 


r. αὐτό τε. "ren. pro θέαν, θέλω. 


$35 


ADVERSUS ILERESES LIB. J. TOM. Ill. — HERES. XXXIV. 


59b 


xài V, ὤμους ἃμα χεροὶ T xo X, στήθη A xaX $, A T οἱ X, pectora A et 6, septum transversum Ε οι 


δ.ἀφραγµα E xaX Y, νῶτον Z xoVT, κοιλίαν Ἡ χαὶ Σ, 
μηροὺς 9 καὶ P, γόνατα I χαὶ II, χνήµας K xai 0, 
σφυρὰ Λ χαὶ E, πόδας M χαὶ N. Τοῦτό ἐστι τὸ σῶμα 
τῆς χατὰ τὸν μάγον ᾽ΑἈληθείας. Τοῦτο τὸ σχῆμα τοῦ 
στοιχείου, οὗτος ὁ χαρακτὴρ τοῦ γράμματος. Καὶ καλεί 
zb στοιχεῖον τοῦτο "Ανθρωπον ! εἶναί τε πηγἠν φησιν 
αὑτὸ παντὺς λόχου, xal ἀρχὴν πάσης φωνῆς. xal 
παντὸς ἀῤῥήτου ῥῆσιν, xal τῆς σιωπωµένης Σιγῆς 
στόμα. Καὶ τοῦτο μὲν τὸ σῶμα αὐτῆς. Σὺ δὲ, µετάρ- 
σιον ἑγείρας διανοίας νόηµα, τὸν αὐτὸν γεννήτορα 
καὶ πατροδότορα ' Λόγον, ἀπὸ στοµάτων ᾿Αληθείας 
&xovs. 

Q'. Ταῦτα δὲ ταύτης εἰπούσης, προσθλέφασαν 
αὐτῷ τὴν ΑἈλήθειαν, ἀνοίξασαν τὸ στόµα λαλῆσαι 


Λόχον τὸν δὲ Λόγον ὄνομα γενέσθαι, xaX τὸ ὄνομα Β 


γενέσθαι τοῦτο, Ó γινώσχοµεν χαὶ λαλοῦμεν, Χριστὸν 
Ἱησοῦν * ὃ καὶ ὀνομάσασαν αὐτὴν παρ) αὑτῇ καὶ σιω- 
«ἰν (15). Προσδοχῶντος δὲ τοῦ Μάρκου πλεῖόν τι μέλ- 
λειν αὐτὴν λέγειν, πάλιν ἡ Τετρακτὺς, παρελθοῦσα 
εἰς τὸ µέσον, φησίν. Ὡς εὐχαταφρόνητον ἠγήσω τὸν 
λόγον, ὃν &nb στοµάτων τῆς ᾽Αληθείας Ίχουσας ! O0 
τοῦθ) ὅπερ οἶδας xal δοχοῖςὶ παλαιόν ἑστιν ὄνομα. 
Φωνὴν γὰρ µόνον ἔχεις αὐτοῦ, τὴν δὲ δύναμιν ἁγνοεῖς. 
Ἰησοῦς μὲν Υάρ ἐστιν ἐπίσημον ὄνομα, ἓξ ὢν γράµ- 
µατα, ὑπὸ πάντων τῶν τῆς χλήσεως γινωσχόμενον’ 
τὸ δὲ παρὰ τοῖς Αἰῶσι τοῦ Πληρώματος πολυμερὲς 
τυγχάνον ἄλλης Eat μορφῆς καὶ ἑτέρου τύπου, γι- 
νωσχόμενον ὑπ' ἑχείνων τῶν συγγενῶν, ὧν τὰ µε- 
γέθη παρ᾽ αὐτῶν * ἐστι διαπαντός. Ταῦτ᾽ οὖν τὰ παρ᾽ 
ὑμῖν εἰχοσιτέσσαρα γράμματα ἁποῤῥοίας ὑπάρχειν 
γίνωσχε τῶν τριῶν δυνάµεων εἰχονιχὰς, τῶν περι- 
εχουσῶν τὸν ὅλον τῶν ἄνω στοιχείων τὸν ἀριθμόν' τὰ 
μὲν γὰρ ἄφωνα γράμματα ἑννέα νόµισον εἶναι, τοῦ 
Πατρὸς xai τῆς ἸΑληθείας, διὰ τὸ ἀφώνους αὐτοὺς 
εἶναι, τουτέστιν ἀῤῥήτους καὶ ἀνεχλαλήτους ' τὰ δὲ 
ἡμίφωνα ὀχτὼ ὄντα τοῦ Λόγου xaX τῆς Ζωῆς, διὰ τὸ 
µέσα ὥσπερ ὑπάρχειν τῶν τε ἀφώνων χαὶ τῶν φω- 
νηέντων ΄ xai ἀναδέχεσθαι τῶν μὲν ὕπερθεν τὴν ἀπόρ- 
ῥοιαν, τῶν δ᾽ ὑπὲρ αὐτὴν τὴν ἀναφοράν ' τὰ δὲ φω- 


γίεντα xal αὐτὰ ἑπτὰ ὄντα τοῦ ᾽Ανθρώπου xa τῆς ᾽ 


Ἐκκλησίας, ἐπεὶ διὰ τοῦ Ανθρώπου φωνὴ προελθοῦσα 
ἑμόρφωσε τὰ ὅλα. Ὁ Υὰρ Ίχος τῆς φωνῆς μορφὴν 
αὐτοῖς περιεποίησεν. 


Ἔστιν ὁ μὲν Λόγος * ἔχων χαὶ ἡ Ζωὴ τὰ ὀκτὼ, ὁ δὲ D 


Ανθρωπος xaX ἡ Ἐκχλησία τὰ ἑπτὰ, ὁ δὲ Πατὴρ xai 
ἡ Αλήθεια τὰ ἑννέα. Ἐπειδὴ τοῦ] ὑστερήσαντος (16) 
Λόγου ὁ ἀφεδρασθεὶς Ev τῷ Πατρὶ πατῆλθε, πεμφθεὶς 
ἐπὶ τὸν ἀφ᾽ οὗ ἐχωρίσθη ἐπὶ διορθώσει τῶν πραχθέν- 
των, ἵνα d] τῶν Πληρωμάτων ἑνότης ἱσότητα ἔχουσα 


Y, dorsum Z et T, venirem H et Σ, femora 8 et 
P, genua I et II, tibias K et O, talos A et E, pedes 
M et N. Ejusmodi, ut magus ille fingit, Veritatis 
est corpus; bec elementi figura ; hic littere cba- 
"racter. 439 Sed elementum ipsum hominem vocat, 
fontemque sermonis omnis esse dicit, ac vocis 
omnis principium, et ejus omnis quod explicari 
verbis nequeat, dictionem tacitssque Siges os quod- 
dam. Ac tale quidem illius corpus exstitit. Tu vero, 
inquit illa, mentis tuz cogitationem sursum attol- 
lens sui ipsius genitorem  Patrisque datorem, 
Verbum scilicet , ex ore Veritatis audias. 

ΤΙ. Qux cum dixisset, tum illum Veritas intuens, 
el os aperiens Verbum eloquitur ; hoc deinde nomen 
factum ; nomen, idipsum quod cognoscimus, lequi- 
murque, Christum Jesum : quem cum nominasset, 
illa repente conticuit. Marco vero plura ut diceret 
exspectante, rursum Tetractys in medium proce- 
dens : Quam parvi , inquit, sermonem eum facis, 
quem ab ore Veritatis audisti. Non est illud quod 
nosti, aut habere te putas nomen antiquum. Vo- 
cem enim illius duntaxat percipis, vim autem 
ignoras. Ἰησοῦς quippe eximium nomen est, sex 
litteris comprehensum , quod vocati a Deo omnes 
intelligunt. lllud vero quod apud Pleromatis ZEo- 
1146, multiplex est, alterius est form:e, diverszeque 
figurz, quod cognati illius intelligunt, quorum ma- 
gnitudines apud ipsum perpetuo sunt. Quamobrem 


6 viginti quatuor vestras litteras scito derivationes 


esse quasdam, ac trium imagines Virtutum, qux 
totum superiorum elementorum numerum conti- 
nent. Mutas enim litteras novem ad Patrem ao 
veritatem perlinere ex eo putare debes, quod mwu- 
t» sumt, hoc est efferri pronuntiarique nequeant. 
Semivocales octo Verbo, Vitzteque tribuendz sunt, 
eo quod medii cujusdam generis sunt, mutas inter 
ac vocales : atque et superiorum profluentiam, et 
inferiorum habitudinem ad sese recipiunt. Vocales 
deinde septem Homo atque Ecclesia sibi vindicant, 
quoniam vox ab Homine prodiens universa finxit. 
Vocis enim sonus certam eis formam attribuit, 


Igitur octo Verbo et Vite conveniunt, Homfni 
atque Ecclesie septem, Patri ac Veritati uovem. 
Quod autem ratio nor satis constaret, is qui in 
Patre stabilitus erat deiapsus est, ad eumque, a 
quo sejunctus fuerat, eorum qus facta essent con- 
stituendorum gratia dimissus, Q/&Q ut pleroma- 


* ren. αὐτογεννήτορα et πατροδότορα, e& mox στόματος. * lren. δοχεῖς ἔχειν. * |ren.. συγγεν. αὐτοῦ. 


* Jren. αὐτῷ. * lren. ὑπ' αὐτά, *lren. ἔστιν οὖν.  lren. àx 


(45) Παρ’ αὐτῇ καὶ σιωπήν. Lego cum Billio 
et Vet. interprete παραυτίχα σιωπῆσαι. 

(16) Ἐπειδὴ τοῦ ὑστερήσαντος. Interpres Iren.: 
Er minori autem computatione qui erat apud  Pa- 
trem. descendit emissus. illuc unde fuerat. separa- 
fus, eic. Ex quibus recte conjiciebat Bi'lius leg. 
ix δὲ τοῦ ὑστερήσαντος. Cum, inquit, ralio non $a 


δὲ του. 


tis constaret ; boc est cum par in tribus non ines- 
sei litterarum numerus; propterea quod Λόγος & 
Ἐχχλησία vit litteris constarent ; "Ανθρωπος Ἐν 
χλησία vir, Pater et Veritas ix; tum demum uG 
paria facerent, de novem Patris, οἱ Veritatis 
itteris una ad Hominis et Ecclesie septem illas 
accessit. 


E95 S. EPIPHANII 555 
tom unitas zqualititem habens unam in omnibus A χαρποφορῇ μίαν £v πᾶσι τὴν bx πᾶντων δύναμιν 7 αἱ 


virtutem, atque ex omnibus velut fructum emitte- 
ret, tum demum qui septenas babebat octonarum 
vim obtinuit; ae loca ipsa tria numerorum sunt 
facta similia, hoc est Ogdoades, qux» quidem loca 
cum in se tria concurrissent, numerum viginti qua- 
"μου effecerunt. Sed elementa tria, quz: totidem vir- 
tutibus conjugata esse dicit, qus:e sunt numero sex : 
a quibus viginti quatuor elementa profluxerunt, 
quadrifariam inexplicabilis tetradis ratione mul- 
tiplicata, eumdemque cum ipsis numeruu efficiunt, 
qua ejus quod nominari nequit propria esse dixit. 
Ea porro a tribus portari virtutibus, ad inaspecta- 
bilis exemplar : quorum elementorum imagines 
duplices esse litteras nostras, qua» quatuor et vi- 
ginti litteris annumerataee eum numerum conflant, 
qui triginta proportione respondet. 

Vll. Cujus rationis administrationisque fructum 
similitudine quadam exstitisse censet illum , qui 
post dies sex in. montem quartus ascendit, el sextus 
est faetus * : qui descendit, et in hebdomade de- 
tentus est, qui idem illustris ectenarius est : et 
omnem in sese numerum elementorum compleeti- 
tur : quem , cum baptismi causa venisset columbae 
allapsus ostendit *, qu: est Q et A. Numerus enim 
ilius est nccct. Quas causa sit, eur Moyses sexto 
die creatura hominem scripserit : imo etiam cur 
sexto, hoe est. Parasceves, die postremus homo ad 
instaurandam prioris hominis generationem suam 
illam functionem obierit : cujus initium ac finis 
hora sexta fuerit, qua ligno sit affizus. Perfectam 
quippe mentem, cum in senario numero elficiendi 
instaurandique vim inesse non ignoraret, filiis lu- 
cis iteratam illam declarasse generationem, qua 
per insignem ipsum apparentem, in euun numerum 
exslilerit. Unde et duplices litteras insignem con- 
tinere numerum docuit. Insignis enim numerus 
cum quatuor et viginli permistus elementis, tri- 
g.Ata litterarum nomem conficit. Sed numerorum 
septem magnitudine tanquam administra utityr, vt 
Marci Sige narrabat, ut a sua voluntate profecti 
consilii fructus appareat. 

Ceterum insignem hune numerum eum, inquit, in- 
tellige , qui ab insigni formatus est , quique $4] vel- 


οὕτως ὁ τῶν ἑπτὰ τὴν τῶν Ὀχτὼ ἔχομίσατο δύναμ.εν - 
xai ἐγένοντο οἱ τόποι ὅμοιοι * τοῖς ἀριθμοῖς Ὀγδοάδες 
ὄντες, οἵτινες τρεῖς. ἓφ᾽ ἑαυτοὺς ἑλθόντες, τὸν τῶν 
εἰχοσιτεσσάρων ἀνέδειξαν ἀριθμόν. Τὰ μέντοι τρία 
στοιχεῖα ἀφίησιν * αὐτὸς τῶν τριῶν bv συζυγίᾳ δυνά- 
µεων ὑπάρχειν, ἅ ἐστιν ἔξ * ἀφ᾽ ὧν ἀπεῤῥύη τὰ εἔχο- 
σιτἐσσαρα στοιχεῖα τετραπλασίασθέντα τῷτης ἀῤῥήητου 
Τετράδος λόγῳ, τὸν αὐτὸν αὐτοῖς ἀριθμὸν ποιεῖ, ἅπερ 
qot τοῦ ἀνονομάστου ὑπάρχειν, Φορεῖσθαι δὲ αὐτὰ 
ὑπὸ τῶν τριῶν δυνάμεων, εἰς ὁμοιότητα τοῦ ἀοράτου" 

ὧν στοιχείων εἰχόνες [εἰχόνων] τὰ παρ) ἡμῖν διπλᾶ 

γράµµατα ὑπάρχειν, & συναριθμούμενα τοῖς εἶχοσε - 


«πέσσαρσι στοιχείοις δυνάµει τῶν χατὰ * ἀ)αλοχία" 


τῶν τριάκοντα ποιεξ ἀριθμόν . 


Z'. Τούτου τοῦ λόγου xal τῆς οἰχονομίας ταύτης 
καρπὀν φησιν ἓν ὁμοιώματι εἰχόνος πεφυχέναι 9, 
ἐχεῖνον τὸν μετὰ τὰς 8E ἡμέρας (17) τέταρτον ἀναθάντα 
εἰς τὸ ὄρος, χαὶ γενόµενον Éxvov, τὸν χρατηθέντα”, 
xaX χαταθάντα y τῇ ἑθδομάδι (18), ἐπίσημον ὀγδοάδα 
ὑπάρχοντα, xal ἔχοντα ἐν ἑαυτῷ τὸν ἅπαντα τῶν 
στοιχείων ἀριθμὸν, ἐφανέρωσεν ἑλθόντος αὐτοῦ ἐπὶ 
τὸ βάπτισμα di τῆς περιστερᾶς χάθοδος, ἥτις ἐστὶν 
ϱ χαὶ Α. 'O γὰρ ἀριθμὸς αὐτῆς µία χαὶ ὀχταχόσιαι. 
Καὶ διὰ τοῦτο Μωῦσέα ἐν τῇ Extr, τῶν ἡμερῶν εἰρη- 
χέναι τὸν ἄνθρωπον γεγονέναι. Καὶ viv. οἰχονομίαν 
δὲ ἐν τῇ Extr) τῶν ἡμερῶν, Ἶτις ἑστὶ Παρασχευἡ(19), 
τὸν ἔσχατον ἄνθρωπον εἰς ἀναγέννησιν τοῦ πρώτου 
ἀνθρώπου πεφηνέναι * ἧς οἰχονομίας ἀρχὴν xai τέλος 


καὶ τὴν ἕκτην ὥραν, ἓν f] προσηλώθη τῷ ξύλῳ. Τὸν 


γὰρ τέλειον νοῦν ἐπιστάμενον, τὸν τῶν ἓξ ἀριθμὸν 
δύναμιν ποιήσεως καὶ ἀναγεννήσεως ἔχοντα, qaveptu- 
σαι τοῖς. υἱοῖς τοῦ φωτὸς τὴν δι᾽ αὐτοῦ φανέντος ἔπι- 
σήµου el; αὐτὸν * δι αὐτοῦ γενομένην ἀναγέννησιν. 
Ἔνθεν xal τὰ διπλᾶ γράμματα τὸν ἀριθμὸν ἐπίσημον 
ἔχειν φησίν. 'O γὰρ ἐπίσημος ἀριθμὸς, συγχραθεὶς 
τοῖς εἰχοσ,τέσσαρσι στοιχείοις, τὸ τριαχονταγράµ- 
µατον ὄνομα ἀπετέλεσε. Κέχρητα! δὲ διαχόνῳ τῷ τῶν 
ἑπτὰ ἀριθμῶν µεγέθει, ὥς φῃσιν dj Μάρχου ΣιγἩ, 
ἵνα τῆς αὐτοθουλήτου βουλῆς φανερωθῇ ὁ χαρπός. 
Τὸν μέντοι ἐπίσημον τοῦτον ἀριθμὸν ἐπὶ τοῦ παρ- 
όντος, «roi, τὸν ἐπὶ τοῦ ἐπισήμου * µορφωθέντα 


ut divisus et bipartitus est, forisque reinanet ; qui sua f) νόησον, τὸν ὥσπερ µερισθέντα T) διχοτοµηθέντα, καὶ 


virtute ac prudentia, eflicientiaque propria inundum 
hunc ad septenarij virtutis imitationem septem 
virtutibus comprehensam. animavit ; ejusque omnis, 
quod aspectabile est, animam constituit. Hoc igitur 
opere, velut sponte a se facto, ipsemet utitur. Alia 
yero, eum sint imitationes quaedam non imitabi- 


ἔξω µείναντα "ὃς τῇ ἑαυτοῦ δυνάµει τε xat qpovtast 
διὰ τῆς ἀπ᾿ αὑτοῦ προθολῆς τοῦτον τὸν τῶν ἑπτὰ δυνά- 

εων, xat μίμησιν τῆς ἑθδομάδος δυνάµεως, ἑφύχωσε 
xócpov, xat ψυχὴν ἔθετο εἶναι τοῦ ὁρωμένου παντός. 
Κέχρηται μὲν οὖν χαὶ αὐτὸς οὗτος τῷδε τῷ ἔργῳ, ὡς 
αὐθαιρέτως ὑπ αὐτοῦ γενομένῳ τάδε!» διαχονεῖ µι- 


* Matth. xvi, 1 δα * Mattb. 111, 16. 5 Iren. τρεῖς τόποι. * ἵνεπ, ἅ φησιν. " Iren. τοῦ χατά. *lren. 
πεφηνέναι. Iren. τὸν χαταθάντα, xal χρατ. 3 Iren. αὐτὸν ἀριθμόν. Ὁ Iren. ἀπὸ τοῦ ἐπί. !* Iren. τὰ δὲ 


(AT) Ἐκεῖνον τὴν μετὰ τὰς ἓξ ἡμέρας. Chri- 
stum Dominum, qui post vt dies in eum montem, 
ubi traastiguratus est, cum tribus discipulis quar- 
tus ascendit, ibique adjunctis Elia, ac Moyse sextus 
est factus. Matth. xvii. - 

(18) Tór κρατηθέντα, καὶ xata6árca ἐν τῇ 


9 


ἑδδομάδι. Xidetur ad vi1 diem alludere, quo Chri- 
stus in sepulcro jacuit, et apud inferos mansit. 

(19) Ἐν τῇ ἔκτῃ τῶν ἡμερῶν, ἥτις ἐστὶ Παρα- 
σχευή. Cenam puram vertit interpres lren. ld 
quod erudit viri pridem observarunt. 











597 


ADVERSUS HJERESES LIB. Ἱ. TOM. Ill. — HAERES. XXXIV. 


598 


μήµ.ατα ὄντα τῶν ἁμιμήτων τὴν Ἐνθύμησιν τῆς Μη- A lium, Cogitationi Matris servitint. Itaque primum 


τρός. Καὶ ὁ μὲν πρῶτος οὐρανὸς φθέγγσται τὸ Α, ὁ 
δὲ μετὰ τοῦτον τὸ E, ὁ δὲ τρίτος Η τέταρτος 6b xai 
µέσος τῶν ἑπτὰ τὴν τοῦ D δύναμιν ἐχφωνεῖ, ὁ δὲ 
τεέµιτετος τὸ O0, ὄχτος δὲ τὸ Y - ἕδδομος xat τέταρτος 
ἀπὸ μέρους! τὸ Ω στοιχεῖον ἐχθοᾷ, χαθὼς ἡ Μάρχου 
Σ«ΥἩ, ἡ πολλὰ μὲν φλυαροῦσα, μηδὲν δὲ ἀληθὲς λέ- 
γουσα, διαθεθαιοῦται. Αἴτινες δυνάμεις, ὁμοῦ, qat, 
πᾶσαι εἰς ἀλλήλας συμπλαχεῖσαι, ἠχοῦσι χαὶ δοξά- 
ζουσιν ἐχεῖνον, ὑφ) οὗ προεθλήθησαν. Ἡ δὲ δόξα τῆς 
focis ἀναπέμπεται εἰς τὸν Προπάτορα. Ταύτης μέντοι 
τῆς δοξολογίας τὸν ἆγον εἰς τὴν γῆν φερόμενόν φησι 
πλάστην γενέσθαι, χαὶ Ὑεννήτορα τῶν ἐπὶ τῆς γῆς. 

T£v δὲ ἀπόδειδιν φέρει ἀπὸ τῶν ἄρτι γεννωµένων βρε- 
φῶν, ὧν ἠχὴ ἅμα τῷ &x μήτρας προελθεῖν ἐπιδοᾷ 


ἑνὸς ἑχάστου τῶν στοιχείων τούτων τὸν yov. Καθὼς B 


οὖν ai ἑπτὰ, φησὶ, δυνάµεις ᾿δοξάζουσι τὸν Λόγον, 
οὕτω καὶ fj φυχἠ ἓν τοῖς βρέφεσι, χλαίουσα καὶ θρη- 
νοῦσα Μάρχον, δοξάσει αὑτόν. Διὰ τοῦτο δὲ καὶ τὸν 
Δαθὶδ εἰρηχένα:' Ἐκ στόματος νηπίων καὶ θη3α- 
ζόντων κατηρτίσω αἶνον ' xaX πάλιν Οἱ οὗρανοοὶ 
(τῶν οὐρανῶν) " διηγοῦνται δόξαν θεοῦ. Καὶ διά 
τοῦτο Éy τε πόνοις xal ταλαιπωρίαις ψυχἠὴ Ὑενομένη 
εἰς δωλισμὸν αὐτῆς ἐπιφωνεῖ τὸ Ω εἰς σημεῖον alvé- 
σεως (20), ἵνα, γνωρἰσασα fj ἄνω φυχἠ τὸ συγγενὲς 
αὐτῆς βοηθὸν αὐτὴ χαταπέµφῃ. 

H'. Καὶ περὶ μὲν τοῦ παντὸς ὀνόματος τριάκοντα 
ὄντος,γραµμµάτων τούτου, xal τοῦ βυθοῦ τοῦ αὔξοντος 
£x τῶν τούτου γραμμάτων, ἔτι τε τῆς Ἀληθείας σώ- 
µατος δωδεκαμελοῦς bx δύο γραμμάτων συνεστῶτος 2, 
xal τῆς φωνῆς αὐτῆς, ἣν προσοµιλήσασα *, xat περὶ 
τῆς ἐπιλύσεως τοῦ ph λαληθέντος ὀνόματος, χαὶ περὶ 
τῆς τοῦ χόσµου duync χαὶ ἀνθρώπου, καθὰ ἔχουσι 
τὴν χατ᾽ εἰχόνα οἰχονομίαν, οὕτως ἐλήρησεν ' ἑξῆς 
C: ὡς ἀπὸ τῶν ὀνομάτων ἱσάριθμον Δύναμιν ἐπέδει- 
ξεν ἡ Τετραχτὺς αὐτῷ ἁἀπαγγελοῦμεν' ἵνα μηδὲν 
λάθῃ σε τῶν cl; ἡμᾶς ὑπ αὐτοῦ λεγομένων ἔληλυ- 
βότων, ἀγαπητὲ, καθὼς πολλάχις ἀπῄτησας map 
ἡμῶν. 


Οὕτως ουν ἀπαγγελλει ἡ πάνσοφος αὐτῷ Σιγἡ τὴν 
γένεσιν τῶν εἰχοσιτεσσάρων στοιχείων, τῇ µονότητι 
συνυπάρχειν ἑνότητι 5. "EG ὧν δύο προθολαὶ, καθὰ 


celum A pronuntiat ; secundum E; tertium H; quar- 
tum et medium vocalis I vim effert; quintum O; 
sextum Y; septimum et quartum elementum e 
medio proclamat , ait Marciana Sige, qux magnas 
nugas effutiens veri nihil eloquitur. Virtutes illae 
porro simul omnes invicem consertz resonant, in- 
quit, ac pr:dicant eum, a quo productze sunt. Cujus 
sonitus collaudatio primum in Parentem confertur : 
idemque sonus delatus in terram , omnium . qua 
sunt in ea flelor ac precreator est factus. Quod ex 
recens editis infantibus demonstrare nititur, qui 
simul atque matris ex utero prodierunt , vagitu suo 
uniuscujusque elementorum istorum sonum expri- 
munt. Ut igitur septenz Virtutes , ait, Verbum lau- 
dibus efferunt : ita οἱ Mareum ipsum plorans in 
infantibus ac morrens anima predicat. Ideo quoque 
David cecinit : Ez ore infantium et lactentium per- 
fecisti laudem *; ac rursum : Coli celorum enar- 
rant gloriam Dei *. Hinc est quod inter labores et 
srumnas, ut sit quodammodo defzcatior anima, 
litteram ω pronuntiat, quod est laudationis indie 
cium, ut colestis anima quod sibi cognatum est 
agnoscens opitulatorem submittat. 


VIII. De toto igitur ille nomine, quod xxx ex 
litteris componitur; Bytbo qui iisce ex litteris in- 
crementum capit; nee nom et Veritatis corpore 
membris constante duodecim, quorum singula dua- 
bus e litteris conflata sunt; ipsiusque voce quam 
minime eloquens est elocuta : tum de minime pro- 
lati resolutione nominis; ac de mundi et hominis 
anima, quatenus ad similitudinem expressa provi- 
denti; administrationique respondent; loc ille 


modo nugatus est. 9/49 Quemadmodum vero ex 


nominibus aequalem numero Virtutem ei Tetractys 
ostenderit, deinceps explicabimus : ne quid eorum 
te, charissime, lateat, quze ab illo dicta ad nostram 
memoriam pervenerunt, id quod a uobis sspe 
postulasti. 

* Που itaque modo sapientissima Sige xxiv eie- 
mentorum illi generationem exposuit, Nimirum 
cum singularitate unitatem exsistere. Áb iis pro- 


προεέρηται, µονάς τε xal τὸ By ἐπὶ δύο οὖσαι τέσ- pj pagata duo, monadem atque unum quatuor im- 


capa ἑἐγένοντο. Δὶς yàp δύο τέσσαρες. Καὶ πάλιν αἱ 
δύο καὶ τέσσαρες εἰς τὸ αὐτὸ συντεθεῖσαι τὸν «ῶν ἓξ 
ἐφανέρωσαν ἀριθμόν. Οὗτοι δὲ οἱ 'ἓξ τετραπλασια- 
σύέντες τὰς εἴχοσι τέσσαρας ἀπεχύησαν µορφάς. Καὶ 
τὰ μὲν τῆς πρώτης Τετράδος ὀνόματα ἅγια ἁγίων 
νοούµενα, καὶ ph δυνάµενα λεχθήναι, γΥινώσχεσθαι 
ὑπὸ µόνου τοῦ Υοῦ: ἃ ó Πατ]ρ oiós τίνα ἐστί» τὰ 
δὲ σεμνὰ xal μετὰ πίστεως ὀνομαζόμενα παρ αὐτῷ 
ἔστι ταῦτα * "Αῤῥητος xai Σιγἡ. Πατήρ τε καὶ AMi- 


! ren. ἀπὸ μέσου. 


οὗ προσωµἰλησε, et ἀναλύσεως, non ἐπιλύσεως. 
* [ren. c. 12. 


} ren. τῶν οὐρανῶν non habet. 
5 ren. ἑνότητα, 


plesse. Bis enim duo quatuor efficiunt. Rursumque 
duo conjuncta cum quatuor senarium ostenderunt. 
Hic quater in sese ductus xxiv formas effecit, Ae 
primz quidem Tetradis nomina sanctissima , qua 
intelligentia sola percipi possunt, verbis explicari 
non possunt; soli putat Filio cognita, qux cujus- 
modi sint Pater intelligit. Qux vero sic augusta 
sunt, ut cum fide pronuntiari possint, hunc in mo- 
dum recenset. Arrbetus, et. Seige, Pater et Veritas. 


3 Iren. ἑχάστουσυν. 


* ]ren. ον 5 σομηλήσασα, 
* Psal. 


vin, 9. sal. xvi, 2 


(0) Elc σημεῖον alvéceoc. Legeram ἀνέσεως pro αἰνέσεως, sed laud&tionis pro relaxationis malo 
ζωη 


Jet. interprete. 


899 S. EPIPHANII 


Hujus Teiradis numerus omnis xxiv elementa A θεια. Ταύτης δὲ εῆς Τετράδος ὁ εύμπας ἀριθμός 


eolligit. Nam Arretus septem in se litteras com- 
plectitur ; Seige v, Pater v, et Veritas τι; qus in 
unum composita bis quinque, bisque septem xxiv 
efficiunt. Ita et secunda Tetras, Logus, Zoe, Anthro- 
pus, et Ecclesia eumdem exbibent elementorum 
numcrum. Jam Salvatoris nomen, quod efferri fas 
est, hoc est, Ἰησοῦς, litterarum esse sex. Quod 
vero pronuntiari nequit, litteras habere xxiv. Ita 
Christum Filium literarum esse vit : quod veroin 
Christo nec effabile est, litterarum xxx. ldeoque 
À et Q seipsum nominat, ut columbam significet. 
Huic enim avi numerus iste convenit. 


ΙΧ. Quod ad Jesum pertinet; Lanc, ait, genera- 
tionem quas explicari verbis nequit, sortitus est. 
Etenim ab universorum Matre prima illa Tetrade 
filig instar secunda Tetras exorta, et Ogdoas est 
facta ; a qua Decas processit. Itaque Deeas οἱ 0gdoas 
progress sunt. Tum Decas cum-Ogdoade copulata, 
ac decies illam multiplicans Octogenarium nume- 
ντ effecit. Quem deeies insuper multiplicans ad 
ectingenta perduxit. Ut omnis ille 9/493 litterarum 
numerus ab Ogdoade progressus ad Decadem sit 
H et Π et Q quse sunt »cccLxxxvin.. Siquidem 
Jezi nomen ob eum numerum, quem litterze red- 
dunt, pcccLxxxviu conficit : ac perspicue coelo, 
ut putant, ipso sublimioris Jesu generationem 


ἐστι στοιχείων εἱκοσιτεσσάρων. 'O γὰρ "Δῤῥητος 
ὄνομα γράμματα ἔχει ἓν ἑαυτῷ Emcá- ἡ δὲ ΣΕΥΣ 
πέντε (24), χαὶ ὁ Πατὴρ * καὶ ἡ Ἀλήθεια ἑπτὰ. ἃ, 
συντεθέντα ἐπιτοαυτὸ, τὰ δὶς πέντε xal δὶς ἑπτὰ, τὸν 
τῶν εἰκοσιτεσσάρων ἀριθμὸν ἀνεπλήρωσεν. Ὡσαύτως 
δὲ καὶ ἡ δευτέρα Τετρὰς, Λόγος χαὶ Zwh, ΄Ανθρωτουος 
xai Ἐκχλησία, τὸν αὐτὺν ἀριθμὸν τῶν στοιχείων 
ἀνέδειξαν. Καὶ τὸ τοῦ Σωτῆρος δὲ ῥητὸν ὄνομα (sce 
xai δέχα 3) γραμμάτων (22) ὑπάρχειν t£: «bv δ * 
ἄῤῥητον αὐτοῦ γραμμάτων εἰκοσιτεσσάρων' Υὲὸς 
Χριστὸς γραμμάτων δώδεχα"' τὸ δὲ tv Χριστῷ ἄῤῥη- 
τον γραμμάτων τριάχοντα. Καὶ διὰ τοῦτό φησιν αὖ- 
τὸν Α καὶ D, ἵνα τὴν περιστερὰν μηνύσῃ, τοῦτον 
ἔχοντος τὸν ἀριθμὸν τούτου τοῦ ὀρνέου. 

6. 0 δὲ Ἰησοῦς ταύτην ἔχει, φηαὶ, τὴν ἄῤῥητον 
γένεσιν. "Arb γὰρ τῆς Μητρὸς τῶν ὅλων τῆς πρώ- 
τῆς Τετράδος ἓν θυγατρὸς τρόπῳ προῇλθεν qi δευτέρα 
Τετρὰς, xai ἑγένετο Ὀγδοὰς, ἐξ fic προῄλθε Δεχάς * 
οὕτως ἐγένετο Δεχὰς xai ἸὈγδοάς. Ἡ οὖν Δεχὰς, 
ἐπισυνελθοῦσα «fj Ὀγδοάδι, xaX δεχαπλασίονα αὐτὶν 
ποιῄσασα, τὸν τῶν ὁγδοήχοντα προεθίθασεν ἀριθμόν. 
Καὶ τὰ ὀγδοήχοντα πάλιν δεχαπλασιάσασα, τὸν τῶν 
ὀχχαχοσίων ἀριθμὸν ἐγέννησεν. Ὥστε εἶναι τὸν ἅπαντα 
τῶν γραμμάτων ἀριθμὸν, ἀπὸ Ὀγδοάδος εἰς Δεχάδα 
πρρελθόντα, H καὶ IE xai 2, 6 ἐστι * δεκαοκτώ (23). 
Τὸ γὰρ Ἰησοῦ ὄνομα xaY τὸν ἐν τοῖς vpáp pacte 
ἀριθμὸν Ω ἐστὶν ὀγδοηχονταοκτώ ' ἔχει σαφῶς xat 
τὴν ὑπερουράνιον τοῦ H χαὶ τοῦ Σ * χατ’ αὐτοὺς γέ- 


continet. Unde et in Graecorum alphabeto monades  νεσιν. Διὸ καὶ τὸν ἀλφάδητον (24) τῶν Ἑλλήνων ἔχειν 


ecto, totidem decades, atque hecatontades reperiri 
dicunt; ut bcccLxxxvi« numerum praebeat, hoc 
est Jesum, ex omnibus numeris contextum ; ob 
idque sese Α et Q nominasse ; quo illam ex omnibus 
sui produetionem exprimeret. Quod hoc rursum 
modo perfectum est. Primus qualernarius per nu- 
meri progressionem in sese redactus, denarium 
produxit. Nam unum, et duo, tria, et quatuor 
simul composita decem faciunt; quod ipsum esse 
Jesum existimant. Sed et Christus, inquiunt, octo 
ex litteris contextus primam ógdoadem demonstrat, 


|. *lren. Πατὴρ πέντε: 
el mox pro Υἱὸς Χριστός, leg. καὶ Χριστὸς 


* Absunt Ίο uncis inclusa ab lr. pro quibus nomen Jesus habet. 
pap. ἑπτά. 


µονάδας ὀχτὼ, xo δεχάδας ὀχτὼ, xai ἑχατοντάδας 
ὀκτὼ, τὴν τῶν ὀχταχοσίων ὁγδοηχονταοχτὼ (ἔπειτα 9) 
δειχνύοντα, τουτέστι τὸ EIH, τὸν ἐχ πάντων συν- 
εστῶτα τῶν ἀριθμῶν' καὶ διὰ τοῦ " "Άλφα xal Ω óvo- 
µάξεσθαι αὐτὸν, τὴν ἐχ πάντων γένεσιν σηµα[νοντα. 
Καὶ πάλιν οὕτως, Τῆς πρώτης τετράδος xatà πρόσ- 
6ασιν ἀριθμοῦ εἰς αὑτὴν συντιθεµένης 6 τῶν δέχα 
ἀνεφάνη ἀριθμός. Μία γὰρ χαὶ δύο xaX τρεῖς xaX τέσ- 
σαρες, ἐπιτοαυτὸ συντεθεῖσαι, δέχα Ὑίνοῦται xal 
τοῦτ᾽ εἶναι θέλουσε τὸν Ἰησοῦν. ᾽Αλλὰ χαὶ ὁ Χρι- 
ατὸς, φησὶ, γραμμάτων ὀχτὼ ὧν, τὴν πρώτην oY- 


* [ren. τὸ δέ 


Iren. 6 ἐστιν Ἰησοῦς. 5 Iren. τοῦ Ἰησοῦ. 


* Abest vox ἔπειτα ab Iren. qui etiam habet τὸν Ἰησοῦν pro τὸ e', t η’. " Ιγοπ. habet xa διὰ τοῦτο. 


Na Ἡ δὲ Σιγὴ nérce.. Falsum est , nisi σειγἠ D 
28 


g . 

(22) Ὀκτὼ xal 6éxa ypappáctcov. Scripserat Iren. 
v. pro Ἰησοῦς. Librarii numerum esse rati locum 
depravarunt. Scribe igitur Ἰησοῦς» quod nomen 
senas habel literas. Sic et ea qux sequuntur, ex 
lrenei interprete, pro eo alque ad marginem 
ascripsimus emendanda sunt, 

(27) H, xal Π, xal Q , 6 ἐστι δεκαοκτώ. Leg. 
$ ἐστιν Ἰησοῦς. Nam numerus ipse ncccL xxxvii lit- 
teris illis tribus expressus est Q, Il, H. Qui et in 
nominis 'Iqcou; litteris continetur. 

(34) Διὸ xal τὸν dAgd6ncor. la ex Vet. resti- 
tuimus. Ceterum quod alphabeti litteris ita distri- 
buit, uti viit sint ironades ; decades ΥΗΙ, et heca- 
toniades vii, sic accipe. 


Monades. Decades. —Hecatontades. 


Φα ο» 
zonzz»m- 
E uev RIP 


Quz R. P. Fronto Duczus olim observabat, ut οἱ 
illud de Jesu nomine e Pseudosibyllinis. 

"xci γὰρ µονάδας, τόσσας δεχἀδας ἐπὶ τούτοις, 
Ἠδ' ἑχατογτάδας ὀκτὼ, ἀπιστοκόροις ἀγθρώποις 
ὀὔγομα δηλώσει. 





' 6M 


ADVERSUS HJERESES LIB. t. TOM. lil. — HAERES. XXXIV. 


' δοἆδα σηµαίνει, fits, τῷ δέχα συμπλαχεῖσα (25), τὸν A quie cum decem conjuncta Jesum peperit. Dicitur * 


Ἰησοῦν ἀπεχύησε. Λέγεται δὲ, φησὶ, xal Υἱὸς Χρι- 
στὺς, τουτέστιν fj δωδεχάς (26). Τὸ γὰρ υἱὸς ὄνομα 
γραμμάτων avt τεσσάρων * τὸ δὲ Χριστὸς ὀχτὼ (27), 
ἅτινα συντεθέντα τὸ τῆς δωδεκάδος ἐπέδειξαν µέγά- 
θος. Πρὶν μὲν οὖν, qnot, τούτου τοῦ ὀνόματος τὸ ἐπί- 
crmov φανῆναι, τουτέστι τὸν Ἰησοῦν, τοῖς υἱοῖς, ἓν 
ἀγνοίφ πολλῇ ὑπῆρχον οἱ ἄνθρωποι xal πλάνῃ : ὅτε 
δὲ ἐφανερώθη τὸ ἐξαγράμματον ὄνομα, ὃς σάρχα πε- 
ῥιεθάλλετο, ἵνα εἰς τὴν αἴσθησιν τοῦ ἀνθρώπου κατ. 
έλθῃ, ἔχων ἐν ἑαυτῷ αὐτὰ τὰ LE χαὶ τὰ εἰχοσιτές- 
σαρα” τότε Ὑνόντες αὐτὸν ἑπαύσαντο τῆς ἀγνοίας. 
'Ex θανάτου δὲ εἰς ζωὴν ἀνῆλθον, τοῦ ὀνόματος αἎ- 
τοῖς ὁδοῦ ! γεννηθέντος πρὸς τὸν Πατέρα τῆς ἆλη- 
θείας. Τεθεληχέναι γὰρ τὸν Πατέρα τῶν ὅλων λῦσαι 


τὴν ἄγνοιαν, xai χαθελεῖν τὸν θάνατον. ᾽Αγνοίας δὲ B 


λύσις ἡ ἐπίγνωσις αὐτοῦ ἐγίνετο. Καὶ διὰ τοῦτο 
ἐχλεχθῆναι τὸν κατὰ τὸ θέληµα αὐτοῦ xat' εἰχόνα 
τῆς ἄνω δυνάµεως οἰκονομηθέντα ἄνθρωπον. 

I'. Απὺ Τετράδος γὰρ προῆλθον οἱ Αἰῶνες, "Hy δὲ 
bv τῇ Ἐετράδι ΄Ανθρωπος καὶ Ἐκκλησία, Λόγος xai 
Ζωή. ᾽Απὺ τούτων οὖν δυνάμεις, φησὶν, ἀποῤῥυεϊ- 
σαι, ἑγενεσιούργησαν τὸν ἐπὶ γῆς φανέντα Ἰησοῦν. 
Καὶ τοῦ μὲν Λόγου ἀναπληρωχέναι τὸν τόπον ἄγγελον 
]αδριῇλ, τῆς δὲ Ζωῇς τὸ ἅγιον Πνεῦμα * τοῦ δὲ Αν- 
θροώπου τὴν δύναμιν τοῦ Υἱοῦ ?, τὸν δὲ τῆς Έκκλη- 
σίας τόπον 1| Παρθένος ἐπέδειξεν, Οὕτω τε ὁ κατ) 
οἰχονομίαν διὰ τῆς Μαρίας Ὑενεσιουργεῖται παρ 
αὐτῷ ἄνθρωπος, ὃν ὁ Πατὴρ τῶν ὅλων διελθόντα διὰ 
μήτρας ἐξελέξατο διὰ Λόγου εἰς ἑπίγνωσιν αὐτοῦ. 
Ἐλθόντος δὲ αὐτοῦ εἰς τὸ ὕδωρ, χατελθεῖν εἰς αὐτὸν 
ὡς περιστερὰν τὸν ἀναδραμόντα ἄνω, xal πληρώ- 
σαντα τὸν δωδέκατον ἀριθμόν.' ἐν d ὑπάρχει τὸ 
σπέρµα τούτων τῶν συσπαρέντων αὐτῷ, xal συγχα- 
ταθάντων, xaX συναναβάντων. Αὐτὴν δὲ «hv δύναμιν 
χατελθοῦσαν σπέρµα φησὶν εἶναι τοῦ Πατρὺς, ἔχον ἐν 
ἑαυτῷ xat «by Πατέρα. καὶ τὸν Yibv, τήν τε διὰ τού- 
των ὙΥινωσχομένην ἀνονόμαστον δύναμιν τῆς Σιγῆς 
xaX τοὺς ἅπαντας Αἱῶνας. Καὶ τοῦτ' εἶναι τὸ Πνεῦμα 
τὸ λαλῆσαν διὰ τοῦ Ἰησοῦ 5*, τὸ ὁμολογῆσαν ἑαυτὸν 
Υἱὸν ἀνθρώπου, xaX φανερώσαντα τὸν Πατέρα, χατ- 
ελθὺν μὲν εἰς τὸν Ἰησοῦν, ἡνῶσθαι δ᾽ αὐτῷ. Καὶ 
καθεῖλε μὲν τὸν θάνατον, φησὶν, ὁ Ex τῆς οἰχονομίας 
Σωτὴρ, ἐγνώριαε δὲ τὸν Πατέρα Χριστόν. Εἶναι οὖν 


quoque Υἱὸς Χριστός, aiunt, hoc est dodecas. Nam 
Υἱὸς litteras habet iv, Christus octo : quz collecta 
dodecadis effecere magnitudinem. Sed antequam 
nominis bujus episemum, hoc est Jesus, filiis ap- 
pareret, in summa homines ignorantia, et errore 
versati sunt. Posteaquam vero sex litterarum no- 
men est patefactum, quod ideo earnem induit, ut 
sex ipsas ei xxiv litteras comprehendens ad sensus 
hominum sese demitteret; tum. demum eo cognito 
ab errore destiterunt, et ad vitam emerserunt a 
morte : cum ad veritatis patrem ductoris instar 
ipsis nomen illud exstitisset, Placuisse siquidem 
omnium Parenti ut ignorantiam discuteret, mor- 
temque tolleret. lgnorantim porro discussio ipsius 
cognitio fuit. Proindeque delectus is est homo, qui 
de illius voluntate ad celestis Virtutis exemplar 
singulari est providentia constitutus. 


X. Nam /Eones a Tetrade profecti sunt. Jn qua 
isti censebantur. Homo et Ecclesia, Verbum et 
Yita. Ab iis profluentes quzdam virtutes Jesum 
illum procrearunt, qui in terris apparuit. Ceterum 
in Verbi locum, angelum Gabrielem ; Vite vero, 
Spiritum sanctum esse substitutum asserunt ; sicut 
Hominis 94/4 partes altissimi Virtus, Ecclestw 
vero Virgo sustinuit. Sic ille peculiari providentia 
editus de Maria natus est Homo : quem per uterum 
egressum sui ad cognitionem per Verbum omnium 
Parens elegit. Cumque ad aquam abluendus venis- 
set, in eum columb:z descendisse specie illum ipsum 
narrant, qui sursum recurrens duodenarium nu- 
merum implevit; in quo semen imest eorum qua 
cum illo sata pariter et descenderunt el ascende- 
runt. lpsam vero delapsam e ccelo Virtutem semen 
Patris definit esse, quod in se Patrem ac Filium, 
eamque Siges Virtutem, qua per illos cognita 
nomine caret omni, ac reliquos ZEones complecti- 
tur. Huneque Spiritum esse sanctum, qui per Jesum 
loculus, cum eoque conjunctus eat. Jam vero mor- 
tem, inquit, Salvator ex illa providentia natus sus- 
tulit, Christumque Patrem hominibus patefecit. 
Jesum itaque nomen ejus esse proprium hominis . 
statuit, quem singularis; illa providentia submisit, 


τὺν Ἰησοῦν ὄνομα μὲν τοῦ Ex τῆς οἰχονομίας ἀνθρώ- ῃ sed ad alterius similitudinem ac configurationem im- 


που λέγει, τεθεῖσθαι δὲ εἰς ἑξομοίωσιν, καὶ µόρφωσιν 
τοῦ μέλλοντος εἰς αὐτὸν κατέρχεσθαι ᾿Ανθρώπον, τὸν 
χωρήῄσαντα αὐτόν. Ἐσχηχέναι δὲ αὐτόν * τε τὸν ἄν- 


: [ren. ὁδηγοῦ. 3 ren. 'Ὑψίστου. * Tp. τοῦ στόµατος τοῦ Ἰησοῦ. 


ναι αὐτόν τε τ. 


(25) τις τῷ δέκα συμπ.ακεῖσα. Perperam 
bic legi τὸν Ἰησοῦν ἀπεχύησε, Billius adnotat : et 
pro LXrzxvit, quod Vetus interpres babebat , legit 
νι, quia x et viii non Lxxxvit, sed xviu pro- 
creant. Sed castigatiora lrenzi exemplaria, et a 
Feuardentio restituta pccctxxxviir habent, Qui nu- 
merus ab vii gignitur bis per decadas ducto, ac 
tertio repetito; hunc in modum : viu per x multi-, 
plicatus Lxxx producit. Duc x in Lxxx, fiunt pccc; 
adde postremo ipsum viui, collectis omnibus, nasci- 
iur DCCCLXXXVU) , qui nemerus in litteiis nominis 


positum esse, qui in ipsum erat aliquando lapsurus. 


-Quem cum excepisset, una et hominem ipsum, et 


Verbum, ac Patrem, et Árrbetum, ac Sigen, Verita 


* [ren. ὃν χωρήῄσαντα αὐτὸν ἐσχηχά- 


Ἰησοῦς comprehenditur. Quare idem est ἀπεχύησ: 


'πὸν Ἰησοῦν, atque ἀπεχύησε τὸν H, II, Q, neque 


mutandum in Grzco quidquam arbitrarer, nisi Ve- 
tus interpres aliter legisset. 

(26) Kal vióc Χριστὸς, τουτέστι ἡ δωδεχάς. 
Quod Yió; quaternis litteris constet , expedita ratio 
est. Χριστός aulein , nisi Χριστός scribas, vi1 om- 
nino continet. Sane Christum plerique e gentilibus 
appellavere Chrestum. 

(21) Τὸ δὲ Χρισεὸς óxto. Proinde Χριστός leg. 
Nam οἱ Clirestum quidam Ghristum appellarunt. 


A 


5035 S. ΕΡΙΡΗΛΝΗ 600 
' tem. item, et Ecclesiam, Vitamque comprehen- A θρωπυν, αὐτόν το τὸν Λόγον, xai τὸν Πατέρα, καὶ 


d isse, 


XI. Qux» omnes illorum fabule ejusmodi sunt, 
ut iis deplorandis nullum heu ! heu! vel proh! ne- 
que ulla prorsus tragica vox ac lamentatio possit 
eu(ficere. Quis enim non talium mendaciorum infe- 
licem artificem oderit, cum "Veritatem ipsam in 
inane simulacrum a Marco deformatam videat; et 
quod gravius est, alphabeti litteris tanquam 
stigmatibus inustam : ut quod nuper admodum 
alque heri, ut aiunt, et nudiustertius accidit, quasi 
jam tum olim exstitisset, venditare studuerit: Greci 
quidem xvi a Cadmo litteras primum accepisse se 
memorant; tum a se progredientibus temporibus 


τὸν "Αῤῥητον, xaX τὴν Zeyhy, καὶ τὴν 'AXOstav, xal 
Ἐχχλησίαν, καὶ Ζωὴν. 

ΙΑ’. Ταῦτα δὴ ὑπὲρ τὸ ἰού! xal τὸ φεῦ ! xat ὑπὲρ 
τὸ πᾶσαν τραχιχὴν φώνησιν ' καὶ σχετλιασµόν ἐστι. 
Τίς γὰρ οὐχ ἂν µισήσειε τῶν τηλικούτων ψφευσμάτων 
χαχοσύνθετον ποιητὴν, τὴν μὲν ᾿Αλῄθειαν ὁρῶν cour 
λον ὑπὸ Μάρχου γεγοννῖαν, καὶ τοῦτο τοῖς τοῦ dAza- 
6ήτου γράµµασι χατεστιγµένην νεωστὶ πρὸς τὸ dz 
ἀρχῖς (28), «b δὴ λεγόµενον χθὲς xal πρώην, "EAAs- 
vec ὁμολογοῦσιν ἀπὺ Κάδμου πρῶτον &E καὶ δέχα ταρ- 
ειληφέναι: εἶτα μετέπειτα προθαινόντων τῶν χρύ- 
νων αὑτοὶ ἐξευρηχέναι ποτὸ μὲν τὰ δασέα, ποτὰ δὲ τὰ 
διπλᾶ. Ἔσχατον δὲ πάντων Παλάμήδην qaot τὰ µα- 
χρὰ 3 τούτοις προστεθειχέναι. Πρὸ τοῦ οὖν Ἕλλησι 


alias aspiratas, alias duplices invenias. Postremo a B ταῦτα γενέσθαι, οὐκ fjv ᾿Αλήθεια. Τὸ γὰρ σῶμα αὖ- 


Palamede i1najores adjunctas. Quare priusquam 
Grxcis illa traderentur, nusquam Veritas esse po- 
tuit. Corpus enim ipsius, ut ais, Marce, Cadmo est, 
iisque qui illum antecesserunt recentius, c:zeterisque 
adeo qui elementareliqua repererunt, ac teetiam ipso. 
9 A5 Tu enim solus eam, quam Veritatem appellas, 
nescio quod in simulacrum detraxisti. Ecquem 
vero putas tuam illam usque eo loquacem Sigen 
posse sustinere, que eum nominet, qui nominari 
nequeat, el inexplicabilem explicet, et qui mullis 
vestigiis deprehendi potest, investiget? Quid quod 
aperuisse dicit os illum, quem tu omnis et corporis 
expertem, et figure pradicas; sermonemque sie 
tanquam compositum quodpiam animal edidisse ? 


τῆς χατὰ σὲ, Μάρχε, µεταχενέστερον μὲν Κάδιου 
καὶ τῶν πρὸ αὐτοῦ, µεταγενέστερον δὲ τῶν τὰ λοιτὰ 
προστεθειχότων στοιχεῖα, µεταγενέστερον δὲ xal σᾳ»- 
τοῦ. Σὺ yàp µόνον εἴδωλον * κατήγαγες τὴν ὑτὸ 
σοῦ λεγομένην ᾿Αλήθειαν. Τίς δ᾽ ἀνέξεταί σου την 
τοσαῦτα φλυαροῦσαν ΣιγΏν, f τὸν ἀνονόμαστον ὀνο- 
µάζει, χαὶ τὸν ἄῤῥητον ἐξηγεῖται, χαὶ τὸν ἀνεξιχνία- 
στον ἐξιστορεῖί, Καὶ djvotyévat τὸ στόµα  Qrstv 
αὐτὸ», ὃν ἀσώματον xai ἀνείδεον λέχεις' χαὶ mpo- 
ενέγχασθαι λόγον, ὡς ἓν τι τῶν συνθέτων ζώων ΄ τόν 
σε λόγον αὐτοῦ ὅμοιον ὄντα τῷ προδαλόντι, xaX µορ- 
φὴν τοῦ ἀοράτου γεγονότα, στοιχείων μὲν εἶναι τριά- 
χοντα, συλλαθῶν δὲ τεσσάρων ; Ἔσται οὖν χατὰ city 
ὁμοιότητα τοῦ Λόγου ὁ Πατ]ρ τῶν πάντων, ὡς GU 


Quem etiam Sermonem ejus, a quo productus est, C φῄς, στοιχείων μὲν τριάχοντα, συλλαθῶν δὲ τεσ- 


similem, effigiemque nec aspectabilis Parentis ele- 


σάρων. 


mentorum triginta, syllabarunrquatuor esse docuit, Quamobrem universorum parens ille, perinde ac Ser- 
mo, ut asseris, tricenis elementis ac syllabis quatuor constabit. 


Quis illud vero patienter ferat, in figuras ac 
uumeros, alias triginta, alias xxiv, nonnunquam 
vi, conditorem omnium, et artificem  Tabricato- 
remque Dei Sermonem a te redactum, atque con- 
strictum; dum hunc in syllabas iv, triginta vero 
elementa concidis? Qui Dominum omniunt, a quo 
coelestes illi orbes fundati sunt, in, PcccLxxxviin 
numerum includis, quasi similein alphabeti natu- 
ram obtineat. Qui summum Parentem, a quo com- 
prchenduntur omnia cum a nemine ipse compre- 
hendatur, in tetradeim, ogdoadem, decadem dode- 
cademque distinguis. Quique hac multiplicandi li- 
centia hoc ipsum, quod in Patre nec explicari ver- 
bis, nec animo concipi posse predicas, oratione 
declaras ; et quem corporis naturzque facis exper- 
tem, ejus et naturam οἱ substantiam pluribus ex 
lineis, quarum alie ex aliis gignantur, coagmen- 
tari disputas : in quo suprema virtutis illius fal- 
sissimum te D:dalum ac pessimum fabricatorem 
esse commonstras. Qui eamdem virtutem, quam indi- 


! For. ἐκφώνησιν. 3 p. μικρά. 3 deen. µόνος εἰς εἴδωλον. 9 Iren. αὐτόν. 


Καὶ αὐτὸν τὸν πάντα χωρ. * lren. τῇ δούτου. 


ἛἩ πάλιν εἰς ἀνέξεταί σου εἰς σχήµατα xat ἁἀρι- 
θμοὺς, ποτὲ μὲν τριάχοντα, ποτὲ δὲ εἰχοσιτέσσαρα, 
ποτὰ δὲ BE µόνον συγχλείοντος τὸν τῶν πάντων χτί- 
στην, xal δημιουργὸν, χαὶ ποιητὴν Λόγον τοῦ Θεοῦ, 
καταχερµατίζοντος αὐτὸν εἰς συλλαθὰς μὲν τέσσαρας, 
στοιχεῖα δὲ τριάχοντα, xa τὸν πάντων Κύριον τὸν 
ἑστερεωχότα τοὺς οὐρανοὺς εἰς Q II Η΄ χατάγοντος 
ἀριθμὸν, ὁμοίως τῷ ἀλφαδήτῳ αὐτὸν γεγονότα ", 
πάντα χωροῦντα Πατέρα, ἀχώρητον δὲ ὑπάρχοντα εἰς 
τετράδα, xal ὀγδοάδα, xaX δεχάδα, xal δωδεχάδα ὑπο- 


b µερίξοντος ; Καὶ 6tà τῶν τοιούτων πολυπλασιασμῶν 


τὸ ἄῤῥητον xaX ἀνεννόητον, ὡς σὺ φὴς, τοῦ Πατρὸς 
ἐχδιηγουμένου, χαὶ ὃν ἀσώματην χαὶ ἀνούσιον ὀνομά- 
ζεις, τὴν τούτου οὐσίαν xai τὴν ὑπόστασιν Ex πολλῶν 
γραμμάτων ἑτέρων ἓξ ἑτέρων γεννωµένων χατα- 
σχευάζεις, αὐτὸς Δαίδαλος ψευδῆς, καὶ τέχτων χαχὺς 
γενόμενος τῆς προπανυπερτάτου δυνάµεως, καὶ fv 
ἀμέριστον φὴς εἶναι εἰς ἀφώνους, καὶ φωνῄεντας, 
xaX ἡμιφώνους φθόγγους ὑπομερίζων τὸ ἄφωνον αὐ- 
τῶν τῷ τῶν πάντων Πατρὶ, xai τῇ τοῦ Υἱοῦ * ἔννοίᾳ 


δ [ren. ἀλφαθήτῳ γεγρνότα, 


(28) Νεωσεὶ πρὸς τὸ ἁπαρχῆς. Vet. interpres legisse videlur. ὡς τὸ dm., sod, ne sic quidem satis 
explicata sententia esi, quam utcunque perpolivinus. 


605 ADVERSUS H/ERESES LIB. T. TOM. Ἠ].--- IL/ERES. XXXIV. 606 


Επι Φευδόμενος, εἰς τὴν ἀνωτάτω βλασφημίαν xal µε- A viduam statuis, in mutos, vocales, ac semivocaleg 
γίστην ἁσέδειαν ἐμδέδληχας ἅπαντας τούς σοι πει- — sonos dividis : quodque mutum in illis est, Pa- 
θοµένους. Διὸ xal δικαίως xax ἁρμοζόντως τῇ τοιαύτῃ — rénti omnium, ejusque cogitationi falso tribuens, 
σου τόλμη ὁ θεῖος πρεσθύτης xai χΏρυξ τῆς ἁλη- extremam in blasphemiam, atque insignem impie- 
θείας ἐμ.µέτρως ἐπιθεθόηχέ σοι, εἰπὼν οὕτως ' tatem sectatores tuos impulisti. Quamobrem jure 


ac merito in hane tuam adeo projectam audaciam divinus ille senex, ac przco veritatis his versibus 
invectus est: 


El&«.t1ozci£ Mápxs, καὶ τερατοσκόπε, fdola fingens, Marce, monstrorum artifex, 
Αστρο-λογικῆς ὄμπειρε xai µαγικῆς τέχνης, Fraudisque gnare πιαθὶε(δ, et astrorum sciens, 
Δι c αρωτύνεις της xAárne τὰ 6drpgaca, Erroris unde dogma pesti[erum siruis, 
Σημεία δεικγὺς τοῖς ὑπὸ cov zAavropévote, 246 Portenta cece ficta dum turbe exhibes, 
Ἀποστατικῆς δυγάµεως ἑγχειρήματα, er le rebellis qualia aggreditur manus. 

"A σὺ χορηγεῖς oc* (29) πατήρ. Σατανᾶ. el ^. Riec tu illa Satana fretus auzilio patris 
Acdy-reAxnc'óvrdpsoc (ἐγχειφήματα)Ζαζηλ ποιεῖν — Ázaaelisque mira designas ope, 

Ἔχων σε πρόδροµον ἀντιθέου παγουργίας. Pracursor olli fraudis in superos datus. 


Καὶ ταΌτα μὲν ὁ θεοφιλὴῆς πρεσθύτης. Ἡμεῖς δὲ τὰ Hzc pius ille senex cecinit, Nunc reliqua isto- 
λριπὰ τῆς µυσταγωγίας αὐτῶν μαχρὰ ὄντα πειρασό- B rum mysteria, quamvis longissima sint, quam po- 
psOa βραχέως διεξελθεῖν, xal τὰ πολλῷ χρόνῳ xc- tero brevissime pertexam, eaque qua jamduduin 
κρυμμένα εἰς φανερὸν ἀγαγεῖν. Οὕτω γὰρ ἂν Ὑένοιο — occultata fuerunt in apertum proleram. Sic enim 
εὐξλεγχτα πᾶσι. oinnibus ad convincenduim erunt facillima. 
IB'. Τὴν οὖν γένεσιν τῶν Αἰώνων αὐτῶν, xai τὴν Xll. lgitur ἄνυπιπι) generationem, aberrantem- 
πλάνην τοῦ προθάτου, xal ἀνεύρεσιν ἑνώσαντες ἔπι- que primum, deinde recuperatam ovem in unum 
τοαυτὸ, μυστικώτερον ἐπιχειροῦσιν ἁπαγγέλλειν οὗτοι — confuudentes, mysiice interpretantur ii, qui ad nu- 
oi εἰς ἀριθμοὺς τὰ πάντα χατάγοντες, Ex µονάδος, καὶ — IDeros universa referunt; et ex unitate ac binario 
65ábos φάσχοντα τὰ ὅλα συνεστηχέναι’ καὶ ἀπὸ μονά- componi arbitrantur omnia : atque ab uno ad quàa- 
δος ἕως τῶν τεσσάρων ἀριθμοῦντες οὕτω γεννῶσι τὴν «που numerando progressi decadem efficiunt. Ünum 
δεχάδα. Μία γὰρ, xal δύο, xal τρεῖς, xai τέσσαρες — quippe, ac duo, tria, quatuor, simul collecta de- 
συντεθείσαι ἐπιτοαυτὸ τὸν τῶν δέχα Αἰώνων ἀπεχύησαν — cem onum numerum pepererunt. Deinde bina- 
ἀοιθμόν. Πάλιν δ' ab dj δυὰς &áz' αὐτῆς προελθοῦσα ἕως — rius per se ad senarium procedens, hoc est duo, 
τοῦ ἐπισήμου, οἷον δύο xai τέσσαρες xal EG, τὴν δω- — quatuor et sex, dodecadem composuit. Rursus a 
δεχάδα ἀπέδειξε. Καὶ πάλιν ἀπὸ τῆς δυάδος ὁμοίας binario eodem modo nuuerantibus ad decem usque 
ἀριθμούντων ἡμῶν ἕως τῶν δέχα, ἡ X ἀνεδείχθη, ἓν C triginta conflantur, in quibus insunt octo, decem, 
ᾗ ὀχτὼ καὶ δέχα xal δώδεχα. Τὴν οὖν δωδεχάδα, διὰ 30 duodecim. Ob id dodecadem, quod senarium 
τὸν ἐπίσημον συνεσχηχέναι, διὰ τὸ συνεπαχολουθήσα- numerum comitem habuerit, ob senarium illum 
σαν αὐτῇ τὸ ἐπίσημον πάθος Xéyouct?. Καὶ διὰ τοῦτο, — Passionem appellant ; eademque de causa cum ad 
περὶ τὸν δωδέχατον ἀριθμὸν τοῦ σφάλματος γενοµέ- duodenarium numerum error adhwsisset, aberran- 
νου, τὸ πρόδατον ἀποσκιρτῆσαν πεπλανῆσθαι: ἐπειδῃ — tem a grege ovem longius evagari ccepisse; quo- 
τὴν ἁπόστασιν ἀπὸ δωδεχάδος Υεγενησθαι φάσχουσι. — niam ab duodenario discessionem illam putant ac- 
Tip αὐτῷ τρόπῳ xal ἀπὸ τῆς δωδεχάδος &mócvacw? — Cidisse. Sic etiam ab duodenario desciscentem Vir- 
μίαν ἁπολωλέναι μαντεύονται' χαὶ ταύτην εἶναι τὴν lutem periisse, fingunt; eamque mulierem illam 
γυναῖχα «hv ἀπολέσασαν τὴν δραχμὴν, xal ἄφασαν — esse, qua amissa drachma lucernam accendit, at- 
λύχνον, xai εὑροῦσαν αὐτὴν. Οὕτως οὖν xal (ἐπὶ) que eam reperit *. Hoc itaque pacto reliquis innu- 
τοὺς ἀριθμοὺς τοὺς χαταλειφθέντας, ἐπὶ μὲν τῆς 6pa- — meris; in drachma quidem, novem; in ove unde- 
χμῆς τοὺς ἑννέα, ἐπὶ δὲ τοῦ προθάτου τοὺς ἔνδεχα — cim, si in sese ducantur, xcix efficere, Nam novies 
ἐπιπλεχομένους ἀλλήλοις τὸν τῶν ἐνενηχονταεννέα τσι numerum hunc producunt, Quare et in voce 
τίχτειν ἀριθμόν. Ἐπεὶ ἑννάχις τὰ Évüsxa ἔνενηχον-  ᾽Αμήν eumdem reperiri dicunt. 
ταεννέα Ὑίνεται. Διὸ χαὶ τὸ ᾽Αμὴν τοῦτον λέγουσιν 
ἔχειν τὸν ἀριθμόν. | 


1! Iren. & σοι χορηγεῖ σός, etc. Mox Σατὰν ἀεί, for. leg. * Iren. διὰ τὸ ἐπίσημον ἐσχηχέναι συνακολου- 
Βήσαντα αὐτῇ διὰ τὴν bmw. 5 Ε6μ. ἀποστᾶσαν. * Lue. xv, 8. ολο AX 


(39) *A σὺ xopnyeic. lambicos| istos ex Vet. fide — hominis sycophantize, quas in auctores Colon. illius 
restituimus. Sed hi duo, & σὺ χωρηγεῖς, elc., et — editionis conjicit, et mendacia erassiasima. Quod 
δι ἀγγελιχῆς., etc., mendosi sunt. Fortasse iia — enim cerebrum habuit, cum in eadem editione, 
concipi possunt. ἔμμετρος pro ἐμμέτρως scriptum esse dixit, et 

"A σοι χωρηγεῖ cóc zachp Σαταγικὸς [Sealiger, ἔμμετρον χήρυχα  preconem? Sane falso in illos 

Zacüv dsl] ista jactavit. Nam et ἐμμέτρως illie editum est; et 

Ar' ἀγγελιχῆς 6vrápeoc "ACaChA ποιεῦ». Billius recte ita vertit : Veritatis praco versibus ita 
De Azazele meminit e Cabala Reuchlinus tib. 11. én te exclamavit. Cum autem eorrupti plerique ver- 
Atqui illos ipsos iambicos esse versus diu ante Sca- — sus essent, non male idem ille eruditissimus Billius 
dgerum Irenzi editores agnoverani : quos ille Py- — pedum rationem non haberi dixit. Porro virulenta illa 
"phlegetontas , et Cercopas appellat, editionem — Scaligeri reprehensio non in Colonienses editores, 
rero ipsam Coloniensem, conviciorum, et sycophan- — sed in Cornarium, et Galasium Scaligeri synimistas 
: darum cloacam, ad Eusebii a. 9156. Scd mere sunt. cadit : quorum uterque χῆρυξ ἔμμετρος legit. 


&01 S. EPIPHANII 608 


Sed et aliter ista declarant, quod non pigebil A Οὐκ ὀχνήσω δὲ σοι xal ἄλλως ἐξηγουμένων αὐτῶν 
exponere , ut cujusmodi sit illorum fructus ex omni ἁἀπαγγεῖλαι, ἵνα πανταχόθεν χατανοῄσῃς τὸν xa grrcbv 
parte cognoscas. Etenim B'elementum cum epi- αὐτῶν. Τὸ γὰρ στοιχεῖον τὸ H (50) σὺν μὲν τῷ ἔπι- 
Semo, ocionarium esse .volunt, quod octavum a σήµῳ ὀγδοάδα εἶναι θέλουσιν ἀπὸ τοῦ πρώτου ὀγδόου 
prima littera locum habet. Inde omisso rursus Ἅκχείµενον τόπου !. Εἶτα πάλιν ἄνεν τοῦ ἐπισήμου CTI 
episemo, [et ipsorum elementorum 944/7 subducio φίζοντες τὸν ἀριθμὸν αὐτῶν τῶν στοιχείων, χαὶ ἔτει- 
numero atque composito usque ad octo, tricena- συνθέντες µέχρι τοῦ Η’, τὴν τριαχοντάδα ἔπιδειχνῦου- 
rium perficiunt. Nam qui ab Α΄ coeperit, et in Ἡ de- — otv. ᾿Αρξάμενος γὰρ ἀπὸ τοῦ "Αλφα, xal τελευτῶν, εἲς 
sierit, elementa numerando, dempta tamen senarii — «5 H, τῷ ἀριθμῷ τῶν στοιχείων, ὑπεξαιρούμενος δὲ 
nota, ac litterárum in unum progressione conflata, — 5 ἐπίσημον, καὶ ἐπισυντιθεὶς τὴν ἐπαύξησιν τῶν 
triginta reperiet. Quoniam ad E' usque xv consur-  Ypappázov, εὐρήσει τὸν τῶν τριάχοντα ἀριθμόν. 
gunt. His adjuncta vit, xxn faciunt. Quibus H', hoc Μέχρι γὰρ τοῦ & * στοιχείου πεντεχαίδεχα yivovcat. 
est octo, si accesserint, admirabilem illum tricena- Ἔπειτα προστεθεὶς αὐτοῖς ὁ τῶν ἑπτὰ ápiüpbc, BY 
riem implebunt. Hiuc 4Eonum triginta matrem — xai K' ἀπετέλεσε. Προσελθὼν τούτοις τὸ H', ó ἔστιν 
Ogdoadem constituunt. Et quoniam tribus Virtuti- — ὀκτὼ, τὴν θαυµασιωτάτην τριαχοντάδα ἀνεπλήρωσε. 
bus tricenarius componitur, ter in sese ductus B Καὶ ἐντεῦθεν ἀποδειχνύουσι τὴν ὀγδοάδα μητέρα τῶν 
nonaginta producit. Ter enim triginta ad nonaginta τριάκοντα αἰώνων. Ἐπεὶ οὖν ἐν τριάχοντα” δυνάµεων 
perveniunt. Sed et ternarius quoque ducius in se Ένωται ó τῶν A' ἀριθμὸς, ερεῖς * αὐτὸς γενόμενος, τὰ 
novem efficit. Sic Ogdoas xcix numerum apud il. ἐἑνενήχοντα ἐποίησε. Τρεῖς γὰρ τριάκοντα ἐνενήχοντα- 
los peperit. Cumque duodecimus JEon deflciens Καὶ αὐτὴ δὲ ἡ τριὰς, Eg" ἑαυτῆς συντεθεῖσα, tvv£a 
surgun) xi reliquerit, in Λόγου, hoc est Verbi, fi- ἐγέννησεν. Οὕτω δὲ ἡ óyboX; τῆς τῶν ἑννέα" παρ' 
gura consentaneam litterarum formam adhibitam αὐτοῖς ἀπεχύησεν ἀριθμόν. Kal ἐπεὶ ὁ δωδέχατος 
putant. Etenim undecima ordine litterarum est A, — Alioy ἀποστὰς κατέλειψε τοὺς ἄνω * ἔνδεχα, κατάλ- 
qui tricenarius est numerus, et ad exemplar οῷ- ἍΆηλον λέγουσι τὸν τύπον τῶν γραμμάτων τῷ σχἡµατι 
kstis providentix& posita. Quandoquidem si ab Α’ τοῦ Λόγου χεῖσθαι. Ἑνδέχατον γὰρ τῶν γραμμάτων 
ad A' usque, dempto tamen episemo, continua lit- κεῖται τὸ A', ὅ ἐστιν ἀριθμὸς τῶν A', χαὶ χατ) εἰχόνα 
terarum addirione numerum earum colligas, com- ἉΧεῖσθαι, τῆς ἄνω οἰχονομίας, Ἐπειδῃ ἀπὸ τοῦ "Άλφα 
prehenso simul A nonaginta novem prodeunt. Cce- χωρὶς τοῦ ἐπισήμου αὐτῶν τῶν γραμμάτων ὁ ἀριθμὸς 
terum A ipsum quod ordine est undecimum, ad ἕως τοῦ Λ΄ συντιθέµενος κατὰ τὴν παραύξησιν τῶν 
quaerendum sui simile descendisse, ut duodecimum ϱ Τραμµάτων σὺν αὐτῷ τῷ A' τὸν τῶν ἐνενηχονταεννέα 
impleret : idque eo reperto consecutum esse, satis ποιεῖτα, ἀριθμόν. "Ότι δὲ τὸ A' ἑνδέχατον ὃν τῇ τάξει 
ipsam elementi figuram arguere. Quippe A ad sui ἐπὶ τὴν τοῦ ὁμοίου αὐτοῦ xatT0s ζήτησιν, ἵνα &va- 
similis inquisitionem adveniens, cum illud invenis- πληρώση τὸν δωδέχατον ἀρώμὸν, xa εὑρὸν αὐτὸν, 
set, οἱ ad sese rapuisset, duodecimi locum imple- ἐπληρώθη, φανερὸν εἶναι ἐξ αὐτοῦ τοῦ σχήµατος τοῦ 
vit. Unde et M asserunt ex duplici AA esse con- στοιχείου. Τὸ γὰρ A' ὥσπερ ἐπὶ τὴν τοῦ ὁμοίου αὐτῷ 
textum. Proptereaque nonaginta novem regionem κζήτησιν παραγενόμενον, xal εὑρὸν, χαὶ εἰς ἑαυτὸν 
ipsos cognitione fugere, defectum scilicet, ac sini- ἁρπάσαν αὐτὸν, τὴν τοῦ δωδεχάτου ἀνεπλήρωσε χώ- 
stre manus figuram: unum vero consectari, quod — av, τοῦ M' axotyeíou ἐκ δύο A' συγχειµένου. Διὸ xal 
ad xcix additum dextram ipsos ad manum transtu- φεύγειν αὐτοῦ ' διὰ τῆς Υνώσεως thv τῶν VU χώραν, 
lerit. τουτέστι τὺ ὑστέρημα (51) τύπον ἀριστερᾶς χειρός” 

µεταδιώχειν δὲ τὸ ἓν, ὃ προστεθὲν τοῖς ἔνενηχονταεν- 
νέα, εἰς τὴν δεξιὰν αὑτοῦ * χεῖρα µετέστησδ. 

Xlll. Cum tu ista, cbarissime! percurres, non ΙΓ’. Σὺ μὲν ταῦτα διερχόμενος, ἀγαπητὲ, εὖ o ba, 
dubito quin hasce vanissimas ineptias magnopere D ὅτι γελάσεις πολλὰ τὴν τοιαύτην αὐτῶν οἑησίσοφον 


! Iren. ὀγδόῳ τόπῳ. 3 Iren. τοῦ Ε’. 3 lren. τριῶν. * Ίγθη. τρίς. — * lren. ἑνενήχοντα ἑννέα. * ἴτοι. 
ἄνω τούς. EL mox. καταλλήλως el ἐν τῷ σχἠμ. "Iren. αὐτούς. ὃ Iren. αὐτοὺς. 


(0) Τὸ γὰρ στοιχεῖον τὸ |Η. Insignis, hoc est — ut ad episemum redeam; proprie ἐπίσημον insigne 
ἐπίσημος numerus, est vi, sive Q'. Sic apud Hier. — est, sive uota senarii numeri , hoc est figura ipsa 
comment. ad psal. Lxxvi, quem locum Fronto Du-  c- de quo vide quae Scaliger observat ἐπ Eusej. 
czus ad Iren. attulit. Scriptum est, inquit, in Μαι- p. 105. At lrenzus ἐπίσημον numerum appellat 
theo, €t Joanne, quod Dominus nosler hora εεπία 1psum , quod episemon Vetus interpres reddidit. 
crucifizus sit. Rursum scriptum est in Murco, quia — Nos insignem nominare possumus : nam insigne 
hora tertia crucifixus sit. Hoc videlur esse diversum, — notam ac figuram significat : unde insignis nume- 
sed non est diversum. Error scriptorum (uit. Et in. rus, qui insigni, hoc est. episemo, aive nota ος- 
Marco hora sexta fuit. Sed multi episemum Graecum — primi solet. 

Q pulaverunt esse Ὦ, sicul et ibi error. (uit scripto- (31) Τουτέστι τὸ ὑστέρημα. lec ex Deda De 
rum, ul pro Ásoph, Isaiam scriberent. Jam si lite- — [oquela per gestum intelliges. Ubi veteres docet ad 
ras omnes ordine percenseas, ez ad H usque xxx xcix usque sinistre manus dogilis nurmerasse; 
conficiunt, excluso videlicel c, quis est senarii centum vero reliquosque deinceps centenarios dei- 
nota : H porro in. litterarum serie octavum locum — tra coimputasse. 

obtinet, si ς adjeceris, dempto eo scptimum. Sed 


609 


ADVERSUS HJERESES 118. I. 


TOM. III. — ILERES. XXXIV. 610 


µωρίαν. "Άξιοι δὲ πένθους ol τηλικαύτην θεοσέδειαν, A derideas. Sed deplorandi nihilominus sunt, qui 


καὶ ch μέγεθος τῆς ἀῤῥήτου δυνάµεως, xa τὰς τοσ- 
αὗὖτας οἰχονομίας τοῦ Θεοῦ, διὰ τοῦ Ἄλφα, xal τοῦ 
ῬΒητα, χαὶ δι ἀριθμῶν οὕτω ψυχρῶς xai βεθιασµέ- 
νως διασύροντες. Όσοι δὲ ἀφίστανται τῆς Ἐκκλη- 
αίας, xai τούτοις τοῖς Υραώδεσι μύθοις πείθονται, 
ἁληθῶς αὐτοχατάχριτοι' οὓς ὁ Παῦλος ἐγχελεύεται 
fuite μετὰ µίαν xaX δευτἐραν νουθεσἰαν παραιτεῖσθαι. 
Ἰωάννης δὲ ὁ τοῦ Κυρίου μαθητὴς ἐπέτεινε τὴν χα- 
ταδίχην αὐτῶν, μηδὲ χαίρειν αὐτοῖς ὑφ᾽ ὑμῶν Aéye- 
σθαι βουληθείς. Ὁ γὰρ «Ίέγων αὐτοῖς, qnot, χαίρει» 
κοιν ωναί τοῖς ἔργοὶς αὐτῶν τοῖς πογηροῖς. Καὶ 
εἰχότως. Obóx ἔστι γὰρ χαίρει» τοῖς ἀσεδέσι, λέγει 
Κύριος. ᾿Ασεθεῖς δὲ ὑπὲρ πᾶσαν ἀσέθειαν οὗτοι, οἱ 
τὸν ποιητὴν οὐρανοῦ καὶ γῆς µόνον θεὸν παντοχρά- 


tam sacrosanctam religionem, vereque inexplicabi- 
lis potentizt? magnitudinem, tantam denique divini 
Numinis providentiam per illud suum alpha, beta, 
czxterosque numeros tam frigide violenterque tra. 
ducant. Ae quicunque se 44$, ab Ecclesia segre- 
gant, ut ad aniles hasce fabulas adhzrescant, sane 
suometipsi judicio damnati sunt : quos secundum 
vnam alteramque correptionem devitare Paulus 
hortatus est*. Joannes vero Christi discipulus ma- 
jore illos pena condemnavit, cum ne salutari 
quidem 2 nobis patiatur. Qui enim, inquit, ave illis 
dizerit , communicat operibus illorum malignis. 
. Merito sane. Neque enim pax est impiis, dicit Do- 
minus *. At istorum impietas impietatem omnem 


τορα, ὑπὲρ ὃν ἄλλας Geb, οὐκ ἔστιν, ἐξ ὑστερήματος, p superat : qui cceli terrzeque fabricatorem, ac solum 


καὶ αὐτοῦ ἐξ ἄλλου ὑστερῆματος Ὑεγονότος, προθε- 
δλῃσθαι λέγοντες' ὥστε xacv' αὐτοὺς εἶναι αὐτὸν προ- 
θολην τρίτου ὑστερήματος. "Hv γνώμµην ὄντως χατα- 
Φυσῄσαντας, xaX χαταθεµατίσαντας, δέον πόῤῥω που 
μαχρὰν φυγεῖν ἀπ᾿ αὐτῶν, xai f| πλέον διισχυρἰ- 
ζονται, xal χαίρουσιν ἐπὶ τοῖς παρευρέµασιν αὐτῶν, 
ταύτῃ μᾶλλον εἰδέναι πλέον αὐτοὺς ἐνεργεῖΐσθαι ὑπὸ 
τῃς ὀγδοάδος τῶν πονηρῶν πνευμάτων. χαθάπερ οἱ 
εἰς φρενίτιδα διάθεσιν ἐμπεσόντες, ᾗ πλέον γελῶσι, 
xaX ἰσχύειν δοχοῦσιν, χαὶ ὡς ὑγιαίνοντες πάντα πράτ- 
τουσι, Évta δὲ καὶ ὑπὲρ τὸ ὑγιαίνειν, ταύτῃ μᾶλλον 
καχῶς ἔχουσιν. Ομοίως δὲ καὶ οὗτοι, T] μᾶλλον ὑπερ- 
φρονεῖν δοχοῦσι, xai ἐχνευρίζουσιν ἑαυτοὺς, ὑπέρ- 
τονα τοξεύοντες, ταύτῃ μᾶλλον οὗ σωφρονοῦσιν. 
Ἐξελθὸν γὰρ τὸ ἀχάθαρτον πνεῦμα τῆς ἀγνοίας, 
ἔπειτα σχολάζοντας αὐτοὺς ob sip, ἀλλὰ χοσμιχαῖς 
ζητήσεσιν εὑρὸν, προσπαραλαθὸν ἕτερα πνεύματα 
ἑπτὰ πονηρότερα ἑαυτοῦ, χαὶ χαυνῶσαν αὐτῶν τὴν 
γνώµην, ὡς δυναµένων τὰ ὑπὲρ τὸν θεὸν ἐννοεῖν, xal 
ἐπιτήδειον εἰς ὑπερέχκρουσιν * χατασχευάσαν, τὴν 
ὀγδοάδα τῆς ἀνοίας " τῶν πονηρῶν πνευμάτων εἰς 
αὐτοὺς ἑνεθήχωσε. 


ΙΔ’. Ῥούλομαι δὲ σοι χαὶ ὡς αὐτὴν τὴν χτίσιν 
κατ᾽ εἰχόνα τῶν ἁοράτων ὑπὸ τοῦ Δημιουργοῦ , ὡς 
ἀγνοοῦντος αὐτοῦ, κατεσχενάσθαι διὰ τῆς Μητρὸς 
λέγουσι, διηγἠσασθαι. Ἡρῶτον μὲν τὰ τέσσαρα 
στοιχεῖά φασι, πῦρ, ὕδωρ, Υῆν, ἀέρα, εἰχόνα προ- 


omnipotentem Deum, supra quem nullus alius est 
Deus, ex defectu, qui et ipse ex alio sit ortus de 
fectu, derivatum existimant, ut ex illorum opi- - 
nione tertio quodam ex defectu prodierit. Qua qui- 
dem explosa damnataque sententia, procul ab illis 
fugiendum est : ac quanto sunt in errore pertina- 
ciores, inventisque pessimis impensius delectantur, 
tanto eos magis putandum est ab scelestissimorum 
daemonum Ogdoade concitari. Uti phreneticis acci- 

. dit, qui quo amplius rident, ac vegeto esse corpore 
videntur, omniaque ceu valentes ac sani, ac non- 
nulla etiam aliquanto, quam si sani essent, robu- 
sius gerunt, eosese deterius babent. Similiter isti 
quo vehementius sapere videntur, seque ipsos ener- 
vant, dum intento velut acrius arcu sagittas emit- 
tupt, eo majore vesania tenentur. Impurus quippe 
ignorantis spiritus egrediens , eosque non Deo, sed 
profanis quxstionibus implicatos reperiens , ad- 
hihitis septem aliis seipso nequioribus ", inflatisque 
vana persuasione illorum animis, quasi vel supra 
Deum ipsum attollere se cognitione possint; ubi 
idoneos opportunosque fraudibus suis reddiderit, 
quamdam stoliditatis improborum spirituum Ogdoa- 
dem in illos immittit. 

XIV. Age vero illud insuper exponamus, quem- 
admodum creatas res omnes ad eorum, quz videri 
nequeunt, similitudinem a conditore sic productas. 
asserant, ut eo quid ageret nesciente, beneficio 
Matris exstiterint. Priucipio elementa illa quatuor, 


θεδλῆσθαι τῆς ἄνω πρώτης Τετράδος. Τάς τε ἑνερ- D ignem, aquam, terram, aerem, ad summ: primz- 


γείας αὐτῶν συναριθµουµένας, olov θερµόν τε xal 
Φυχρὸν, ξηρόν τε καὶ ὑγρὸν, ἀχριθῶς ἐξεικονίζειν 
τὴν Ὀγδοάδα. Ἑξςῆς δέχα δυνάµεις οὕτω κχαταρι. 
θμοῦσιν, ἑπτὰ μὲν σωματιχὰ * χυχλοειδῃ, ἃ χαὶ ob- 
ῥανοὺς χαλοῦσιν᾽ ἔπειτα τὸν περιεχτικὸν αὐτῶν χύ- 
χλον, ὃν xaX ὄγδοον οὐρανὸν ὀνομάξουσι΄ πρὸς δὲ τού- 
τοις Ἠλιόν τε χαὶ σελήνην. Ταῦτα, δέχα ὄντα τὸν 
ἀριθμὸν, εἰχόνας λέγουσιν εἶναι τῆς ἀοράτου Δεχά- 
$og τῆς ἀπὸ Λόγου xal Ζωῆς προελθούσης, τὴν δὲ 
δωδεχάδα μηνύεσθαι διὰ τοῦ ῥωδιακοῦ τοῦ χαλουµέ- 


! For. ὑπέχκρουσιν, ren. ἀγνοίας. 5 Iren. σώματα. 


'' Maub. xii, 45. 


que Tetradis effigiem esse constituta narrant. Quo- 
rum ad agendum efficacitates, puta calorem, fri- 
gus, siccitatem, et humorem, exactam Ogdoadis 
imaginem referre. Tunr decem hoc modo virtutes 
enumerant. Primum septem corporeos orbes, 949 
quos colos appellant. Deinde majoren illum reli- 
quos ambientem, quod octavum celum nominant. 
Praterea solem et junam. Quz omnia denario com- 
preheusa numero Decadis illius, que a Verbo Vita- 
que nec aspectabilis profluxit, figuram esse dicti- 
5 |I Joan, 11. 


* Tit. ini, 10. * [sa. ΕΥ, 21. 


οι! 


monstrari : quod duodecim in eo signa manifestis- 
sime illam Hominis Ecclesizque filiam Dodecadem 
exprimant. Quoniam autem ad vehementissimum 
illum universitatis impetum moderandum ex ad- 
verso Saturnus adjunctus est, qui immense moli 
proximus rapiditatem illam inhibet, ac sua tarditate 
compensat, sic ut annorum triginta spatio a puncto 
ad.punctum rediens circuitus suos absolvat, id qui- 
dem Horo mirifice congruere, qui ipsorum matrem 
triginta vocabulis insignitam complectitur. 


Ad hzc lunam, qua triginta diebus orbem suum 
conficit, hoc ipso numero /Éones adumbrare toti- 


dem. Solem vero duodenis circeumvolutum mensi- . 


bus, conversionesque suas eo intervallo terminan- 
tem, horum numero mensium Dodecadem referre. 
Dies porro duodecim horarum spatio definitos si- 
mulacrum quoddam lucide illius esse Do:lecadis. 
Velut hora, quz duodecima diei pars est, tricenis 
est instructa partibus, quz Tricenarii similitudinem 
gerunt. Quin eliam signiferi illius orbis ambitum 
partibus constare οσους, Nam unumquodque si- 
gnum xxx complectitur. Ita in boc etiam circulo 
servatam esse dicunt ejus necessitudinis imitatio- 
nem, quz» duodenarium inter ac tricenarium inter- 
cedit. Deinde terra duodecim in climata regiones- 
que divisa, et in singulis demissam e celo Virtutem 
aut perpendiculum excipiens, eique Virtuti , unde 
derivata illa est, simillimos fetus pariens, Dodeca- 
dem, ut aiunt, ipsam, ejusque liberos, manifeste 
reprasentat, Przter hzc Conditorem narrant, cum 
suprema Ogdoadis infinitatem, :eternitatem , ac 
temporis locique circumsceriplione carentem condi- 
tionem imitari cuperet, neque quod in illa stabile 
est ac sempilernum possel exprimere, eo quod 
fructus esset. penurix ac defectus aliquis, in tem- 
pestateg ac tempora, eti multiplices annorum nu- 
meros aternitalem illam distrihuisse , existimas- 
seque posse se temporum coacervata multitudine 
illius infinitatem 95 adipisci. Ex quo factum il- 
lud arbitrantur, ut cum ei se Veritas subtraxisset, 
repente sit falsitas consecuta. Ideoque completis 
temporibus illius opus esse solvendum. 


. XV. * Cum hzc . igitur 'sit illorum de creatione 


: S. EPIPHANII 
. tant. Nam Dodecadem orbe illo signifero de- A νου χύχλου. Τὰ γὰρ δώδεχα ζώδια φανερωτατα τὴν 


τοῦ Ανθρώπου xal τῆς Ἐκκλησίας θυγατέρα δωδε- 
χάδα σχιαγραφεῖν λέγουσι. Καὶ ἐπεὶ ἀντεπεζεύ- 
χθη (52), φασὶ, τὴν τῶν ὅλων φορὰν ὠχυτάτην ὑπάρ. 
χουσαν, οὗπερ ὁ χρόνος ὁ πρὸς * αὐτῷ τῷ χύτει βαρύ- 
νων, xal ἀντιταλαντεύων τὴν ἐχείνων ὠκύτητα τῇ 
ἑαυτοῦ βραδυτῆτι, ὥστε αὐτὸν Ev τριάχηντα ἔτεσι τὴν 
περίοδον ἀπὸ σημείου ἐπὶ σημεῖον ποιεῖσθαι, eixóva 
λέγουσι αὐτὸν τοῦ "Opou τοῦ τὸν τριαχοντώνυµον Μτ- 
τέρα αὐτῶν περιέχοντος. 


Thy σελήνην τὲ πάλιν ἑαυτῆς οὐρανὸν ἆμπεριεχο- 
µένην  τριάχοντα ἡμέραις διὰ τῶν ἡμερῶν τὸν ἀρι- 
θμὸν τῶν τριάχοντα Αἰώνων ἐχτυποῦν. Καὶ τὸν Ώλιον 
δὲ ἐν δεκαδύο μησὶ περιεχόµενον, καὶ τερµατίζοντα 
τὴν χυχλικῆν αὑτοῦ ἁποχατάστασιν, διὰ τῶν δώδεχα 
μηνῶν τὴν δωδεχάτην φανερὰν ποιεῖν. Tác δὲ ημέρας 
δεχαδύο ὡρῶν (25) τὸ µέτρον ἐχούσας τύπον τῆς 


«φαεινῆς Δωδεχάδος εἶναι. ᾽Αλλά μὴν xal τὴν ὥραν 


φασὶ τὸ δωδέχατον τῆς ἡμέρας ἐχ τριάχοντα μοιρῶν 
πεχοσμἢσθαι διὰ τὴν εἰχόνα τῆς Τριαχοντάδος. Καὶ 
αὐτοῦ δὲ τοῦ ζωδιαχοῦ χύχλου τὴν περίµετρον εἶναι 
μοιρῶν τριαχοσίων ἑξήχοντα. "Exaovov γὰρ ζώδιον 
µοίρας ἔχει τριάκοντα. Οὕτω δὲ καὶ διὰ τοῦ χύχλου 
τὴν εἰχόνα τῆς συναφείας τῶν δώδεχα πρὺς τὰ τριά- 
χοντα τετηρῆσθαι λέγουσιν. "Ext μὴν καὶ τὴν εἰς δώ- 
δεχα χλίµατα (54) διηρῆῄσθαι φάσχοντες, xa καθ) 
ἕχαστον χλίµα δύναμιν Ex τῶν οὐρανῶν χατὰ κάθετον 
ὑποδεχομένην, ἑοιχότα τίκτουσαν τέχνα τῇ χατα: 
πεμπούσῃ τὴν ὑπόῤῥοιαν δύναμιν *, τύπον εἶναι τῆς 
Δωδεχάδος xai τῶν τέχνων αὐτῖς σαφέστατον bia- 
θεθαιοῦνται. Πρὸς δὲ τούτοις θελἠσαντά qaot τὸν Ar. 
μιουργὸν τῆς ἄνω Ὀγδοάδος τὸ ἁπέραντον xaX αἰώ- 
νιον, καὶ ἀόριστον, xax ἄχρονον µιµήσασθαι, καὶ μὴ 
δυνηθέντα τὸ µόνιμον αὐτῆς xal ἀῑδιον ἔχτυ πῶσαι, 
διὰ τὸ χαρπὸν εἶναι ὑστερήματος, εἰς χρόνους xal 
χαιροὺς, ἀριθμούς τε πολυετεῖς τὸ αἰώνιον αὐτῆς 
χατατεθεῖσθαι, οἱόμενον ἓν τῷ πλήθει τῶν χρόνων 
µιµήσασθαι αὐτῆς τὸ ἁπέραντον. Ἐνταῦθά τε λέγου- 
σιν ἐχφυγούσης αὑτὸν τῆς Ἀληθείας ἐπηχολουθτ- 
χέναι τὸ φεῦδος. Καὶ διὰ τοῦτο χατάλυσιν πληρω- 
θέντων τῶν χρόνων λαθεῖν αὐτοῦ τὸ ἔργον. 


ΙΕ’. Καὶ περὶ μὲν τῆς κτίσεως τοιαῦτα λέγοντες, 


sententia, quolidie tamen singuli prout quisque po- D xa9' ἑχάστην ἡμέραν ἐπιγεννᾷ ἕχαστος αὐτῶν χαθὼς 


«est, novi aliquid excogitant, ut nemo sit inter eos 
denique perfectus, qui non insigne aliquod men- 
dacium velut fructum proferat. Nunc quas ex pro- 
phetarum oraculis ad suos sensus accommodare 


! [ren. c. 15. * For. ὑπερὼν χρόνος. 
ρόν τι, 


(33) Kal ἐπεὶ ἀντεπεζεύχθη. Quo sincerior hic 
locus exsis(at, scribo προς τὴν τῶν ὅλων. 

(66) Tac δὲ ἡμέρας δέκα δύο ὡρῶν. Hora spud 
Εριρ]ιαηίαπι duas zquinoctiales continet, ut et alio 
loco evidentius indicat. Jam quod hore xxx μοίρας 
tribuit; sic intelligi potest. Sol diebus singulis hoc 
est xii horis, vel xxiv, circulum describit, qui in 


* 


5 [ren. ὀχπεριερχομένην. 


δύναται χαινότερον 9. Τέλειος γὰρ οὐδεὶς ὁ μὴ μεγάλα 
φεύσματα παρ᾽ αὑτοῖς χαρποφορῄσας. Ἐκ δὲ τῶν 
προφητικῶν ὅσα μεταμορφάζουσιν, ἀναγχαῖον, μηνύ- 
σαντα, τὸν ἔλεγχον αὐτοῖς ἐπάχειν. Ὁ γὰρ Most, 


* [ren. δυνάµει.  ᾗὉ Tren. Χαινότε- 


xu partes tricenarias divisus, gradibus constat 
CcccLx. Quamobrem singulis horis squinoctialibus 
Xv gradus ; duabus horis, sive Σι diei parte xxt 
gradus conficit. 

(54) Elc δώδεχα xAipara. Nam totidem venlo- 
rui regiones. Vide Gell. lib. 11, cap. 24. 


615 


ADVERSUS ILERESES LIB. 1. TOM. Ill, — HAERES. XXXIV. 


614 


Φφασὶν, ἀρχόμενος τῆς χατὰ τὴν Χτίσιν πραγµατείας A testimonia solent, commemoranda primum, deinde 


εὐθὺς ἐν ἀρχῇ τὴν Μητέρα τῶν ὅλων ἐπέδειξεν, εἰἷ- 
πων" Ἐν ἀρχῇ ἐποίησεν ὁ θεὸς τὸν οὐρανὸν καὶ 
τὴν γην. Τέσσαρα οὖν ταῦτα ὀνομάσας, θεὸν, καὶ 
&pyihv, οὐρανν, xaX γῆν, τὴν Τετραχτὺν αὐτῶν, ὡς 
αὐτοὶ λέγουσι, διετύπωσε. Καὶ τὸν ἁόρατον δὲ καὶ 
τὸν ἀπόχρυφον αὑτῆς μηνύοντα εἰπεῖν' Ἡ δὲ γή ἦν 
ἁόρατος καὶ ἁκχατασκεύαστος. Τὴῆν δευτέραν Τε- 
τράδα, Ὑέννημα πρώτης Τετράδος, οὕτως΄ αὐτὸν εἰ- 
ρηχέναι θέλουσιν, "Αθυσσον ὀνομάζοντα xal Σχότος 
ἐν σφίσιν  αὐτοῖς xaX Ὕδωρ, xax τὸ ἐπιφερόμενον 
τῷ Όδατι Πνεῦμα" μεθ) fiy τῆς δεχάδος μνημονεύοντα 
φῶς λέγειν xai ἡμέραν xal νύχτα, στερέωµά τε 
xal ἑσπέραν, xai ὃ χαλεῖται πρωῖ, ξηράν τε xal 
θάλασσαν, ἔτι τε βοτάνην, xav δεχάτῳ τόπῳ ξὺ- 


Δἰῶνας µμεμηνυχέναι. Της δὲ δυοδεχάδος οὕτως ἑξει- 
χονίαθαι παρ᾽ αὐτῷ τὴν δύναμιν. Ἡλιον γὰρ λέγειν 
xal σελήνην, ἁστέρας τε χαὶ χαιροὺς, ἑνιαντούς τε 
xai χήτη, ἰχθύας xai ἑρπετά, πετεινὰ xal τετρά- 
ποδα, θηρία τε καὶ (πετεινἀ που τόῖς 3) δυοδέχατον 
τὸν ἄνθρωπον. Οὕτως ὑπὸ τοῦ Πνεύματος τὴν 
τριάχοντα } διὰ Μωῦσέως εἰρῆσθαι διδάσχουσιν. "AM 
λὰ μὴν xal τὸν πλαστὺν ἄνθρωπον κατ’ εἰχόνα τῆς 
ἄνω δυνάµεως ἔχειν ἓν αὑτῷ τὴν ἀπὸ τῆς μιᾶς πη- 
Tj» 5. Ἱδρῦσθαι δὲ ταῦτα ἓν τῷ χατὰ τὸν ἐγχέφαλον 
τόπῳ: ἆγ T ἀποῤῥεῖν δυνάµεις τέσσαρας, xat 
εἰχόνα τῆς ἄνω Τετράδος χαλουµένας ' τὴν μὸν ὅρα- 


refellenda sunt. Moyses enim, inquiunt in ipso sta- 
tim operis aditu, quo de rerum creatione disputat, 
omnium Matrem commemorat, his verbis : In prin- 
cipio creavit Deus celum et terram *. Ubi cum qua- 
tuor ista nominarit, Deum, principium, ccelum ac 
terram, suam asserunt. comprehensam esse Tetra- 
dem. Quod autem occulta eadem illa nec aspecta- 
bilis sit, id sequentibus verbis attigisse : Terra a&- - 
tem erat invisibilis el informis. Secundam vero Te- 
tradem, qui prioris est fetus, sic Moysen expres- 
sisse declarant cum abyssum, et tenebras ; aquam, 
atque incubantem aquis Spiritum nominavit : postea 
Decadis quoque mentionem ibidem fieri, cum lux, 


dies et nox, firmamentum, vespera, mane, arida, 
Aov. Οὕτω δὲ διὰ τῶν δέχα ὀνομάτων τοὺς δέχα Ὦ 


mare, herba, ac decimo tandem loco lignu:n pro- 
penitur. His enim vocabulis decem totidem /Eones 
intelligi. Nam Dodecadis vim hoc illum adumbraese 
modo sentiunt.- Quippe solem et lunam, sidera, 
tempestates, annos, cete, pisces, reptilia, volucres, 
quadrupedes, feras : ac postremo loco duodecimum 
bominem proposuisse; eoque modo tricenarium a 
Moyse commemoratum existimant. Hominem porro 
ad supremz Virtutis exemplar effictum, manantem 
3b uno fonte vim in sese continere. Eamque in ce- 
rebro collocatam esse, a quo facultates quatuor 
profectz coelestem iliam Tetradem  adumbrant. 
Sunt autem hac : Visus, auditus, olfacius et gustus. 


atv, thv δὲ ἀχοὴν, τὴν δὲ τρίτην ὄσφρῆσιν, xai τὴν πετάρτην γεῦσιν. 
Έὴν δὲ Ὀγδοάδα φασὶ μηνύεσθαι διὰ τοῦ ἀνθρώ- ᾳ Ogdoadem vero sic liominem referre statuunt : 


που οὕτως ἀχοὰς μὲν δύο ἔχοντας ", xat τοσαύτας 
ὁράσεις, ἔτι τε ὀσφρήσεις δύο, xaX διπλην γεῦσιν, 
πιχροῦ τε xaX Ὑλυχέως. Ὅλον δὲ τὸν ἄνθρωπον 
πᾶσαν τὴν εἰχόνα τῆς Τριαχοντάδος οὕτως ἔχειν δι- 
δάσχουσιν. Ἐν μὲν ταῖς χερσὶ διὰ τῶν δαχτύλων τὴν 
Acxába βαστάζειν' ἐν ὅλῳ δὲ τῷ copa εἰς δεχαδύο 
µέλη διαιρουµένῳ τὴν Δωδεχάδα. Διαιροῦσι δὲ αὐτὸ 
χαθάπερ τὸ τῆς ἀληθείας διῄρηται παρ᾽ αὐτοῖς (τοῖς) 
σώμασι , περὶ Ἱ οὗ προειρήχαµεν. "Tfjv τε οὖν 
Ὀγδοάδα, ἄῤῥητόν τε xal ἁόρατον οὖσαν, kv τοῖς 
σπλάγχνοις χκρυθομένην νοεῖσθαι. 

Iq'. "Hity δὲ πάλιν «bv µέγαν φωστηρα ἓν τῇ 
τετάρτῃ τῶν ἡμερῶν γεγονέναι διὰ τὸν τῆς Τετράδος 
ἀριθμὸν φάσχουσι. Tf; τε σχηνῆς τῆς ὑπὸ Μωῦσέως 
χατασχευασθείσης al αὐλαὶ, Ex βύσσου, xat ὑαχίνθου, 
xai πορφύρας, xai χοκχίνου γεγονυῖαι, τὴν αὐτὴν 
παρ αὐτοῖς ἐπέδειξαν εἰχόνα. Τόν τε τοῦ ἱερέως πο- 
δίρη, τέσσαρσι στοιχείοις 9 λίθων πολυτελῶν χεχο- 
σμηµένον, τὴν Τετράδα σηµαίνειν διορίδονται ' xal 
εἴ τινα τοιαῦτα χεῖται Ev ταῖς Γραφαῖς, εἰς τὸν τῶν 
τεσσάρων δυνάµενα ἄγεσθαι ἀριθμὸν διὰ τὴν Τε- 
τρακτὺν αὐτῶν φασι Ὑεγονέναι. Thy δὲ ᾿Ὀγδοάδα 
πάλιν δείχνυσθαι οὕτως Ἐν τῇ ὁγδόῃ τῶν ἡμερῶν 
πεπλάσθαι λἐγουσιτὸν ἄνθρωπον. Ποτὲ μὲν γὰρ αὐτὸν 
τῇ Extr) βούλονται Υεγονέναι, ποτὲ δὲ τῇ ὁγδόῃ, εἰ 
μὴ τὸν μὲν χοϊχὸν Ev τῇ ἕχτῃ τῶν ἡμερῶν ἑροῦσι πε- 


quod et aures duas habeat, oculosque (totidem, 
pares item ad olfaciendum duas, ac duplicem gu- 
stum, amari videlicet ac dulcis, nam 951 totum 
ipsum hominem universam Tricenarii similitudinem 
hunc in modum exprimere. Primum in digitis De- 
cadem circumferre. Tum in corpore toto Dodeca- 
dem, quod xi; in membra dividitur. Ita enim hoc 
distribuunt , ut et Veritatis corpus, de quo antea 
diximus. Ogdoadem denique, qux nec explicari 
sermone, nec oculis potest percipi , in visceribus 
latentem intelligi. 

XVI. Prziter hzc solem, luminare illud magnum, 
ad indicandum Tetradis numerum quarto die pro- 
creatum putant. Quod ipsum Mosaici tabernaculi 


D aulza reprzesentasse, ex bysso, hyacintho, purpura 


coccoqu& contexta !*. Itidemque sacerdotis talarem 
tunicam quatuor lapillorum ordinibus distinctam t*. 
Ac si qua sunt ejusdemmodi, quz in sacris Litte- 
ris ad quaternarium numerum accommodari pos- 
sunt, suam ad Tetradem pertinere confirmant. 
Ogdoadem rursus hoc fere modo demonstrari. Et- 
enim octavo die formatum hominem asserunt , 
quem alias sexto potius productum volunt; nisi 
forte terrestrem hominem sexto, carnalem octavo 
die fabricatum intelligunt. IIz2c enim* apud illos 
distincta sunt, Sed nonnulli diversum illum fa- 


! Iren. τὸ ἀό . et, τὸ ἀπό. 3 Iren. ἓν ofc εἰσι καὶ τὀ. 3 Iren. ἐπὶ πᾶσι τούτοις. 3 Iren... Τριαχοντάδα 


5 ]ren. 


γῆς δύναμιν. Mox pro ταῦτα, ταύτην. 3 ΕΟΓ. ἔχοντος. " ΙΓ6Π. σῶμα περί. 3 Iren. στοίχοις, 


* Gen. 1, 1... * Exod, Xxvi, 1, !! Exod, x1viii, 4 sqq. 


S. EPIPHANII 


ciunt, qui ad imaginem, similitudinemque creatus A πλάσθαι, τὸν δὲ capxixby ἓν τῇ ὀγδόῃ. Διέσταλται — 


est Dei, quem androgyoum constituunt, ab alio, 
qui ex humo formatus est. Quin et arca illius di- 
luvii tempore, dispositionem , in qua homines octo 
liberati sunt *, manifeste salutarem ad Ogdoadem 
spectare pronuntiant, ut et Davidem ipsum , qui 
octavo post fratres loco in lucem est editus *. Ad- 
dunt et circumcisionem octavo die susceptam coe- 
lestis Cgdoadis citcumcisionem ostendere *. Atque, 
ut uno verbo dicam, quscunque sacris iu libris 
reperiuntur, qux ad octonarium numerüm trahi 
utcunque possunt, ad conüiciendum Ogdoadis my- 
slerium usurpant. Enimvero Decadem per decem 
illas nationes indicari non dubitant , quarum pos- 
sessionem Deus Abrahamo promiserat *. Eodemque 
Sare consilium applicant, cum post annos decem 
ancillam illi suam Agarem concessit, liberos ut ex 
ea. susciperet. Quin et Abrahami servus ad Re- 
beccam missus, qui armillas ei decem aureas ad 
454 puteum obtulit *, necnon fratres illius, qui 
decem dies eam retinuerunt. Itemque Jeroboamus, 
cui decem tribus assignata *. Tabernaculi quoque 
cortinze decem ; columnzque cubitorum decem ; ac 
Jacobi totidem filii coemendi frumenti causa in 
AEgyptum profecti : decem insuper apostoli, qui- 
bus absente Thoma Dominus post resurrectionem 
apparuit ", hi, inquam, omnes Decadem illam, qus 
videri nequit, ex illorum opinione declararunt. 


XVII. At vero Dodecadis, in qua defectus illa 
calamitas ac mysterium contigit , qua ex cajami- 
tate omnium quas videntur originem manasse de- 
finiunt, ubique clara ac manifesta vestigia repe- 
riri preedicant. Cujusmodi sunt duodecim Jacobi 
filii, a quibus duodecim propagate sunt tribus ; et 
rationale opere vario contextum *, cui duodecim la- 
pides assuti, ac tintinnabula totidem. Adde lapi- 
des duodecim a Moyse sub monte collocatos, pa- 
rique numero partim medio in flumine, partim in 
ulteriore ripa ab Josue positos * : quique Testa- 
menti arcam sustinuerunt : atque illos insuper, 
quos in vituli holocausto Elias supposuisse legi- 
tur 9. Quibus et apostolorum numerus accedit. De- 
nique ubicunque duodenarii numeri aspersa men- 


γὰρ ταῦτα παρ᾽ αὐτοῖς. Ἔνιοι δὲ ἄλλον θέλουσι τὸν 
κατ εἰχόνα xa ὁμοίωσιν θεοῦ γεγονότα ἀρσενόθηλνν 
ἄνθρωπον, xai τοῦτον εἶναι τὸν πνευματιχόν * ἄλλον 


δὲ τὸν ix τῆς γῆς πλασθέντα. Καὶ τὴν τῆς χιθωτοῦ 


δὲ οἰχονομίαν ἓν τῷ χαταχλυσμῷ, ἓν f| ὀχτὼ ἄνθρω- 
vot διεσώθησαν, φανερώτατά quot τὴν σωτήριον 


Ὀγδοάδα μηνύειν. Τὸ αὐτὸ δὲ xal τὸν Δαθὶδ ὕγδοον — 


ὄντα τῇ γενέσει τῶν ἁδελφῶν αὐτοῦ σηµαίνειν. "En 
μὴν καὶ τὴν περιτομὴν ὀχταήμερον γινοµένην τὸ 
περίτµηµα τῆς ἄνω Ὀγδοάδος δηλοῦν. Καὶ ἁπλῶς 
ὅσα εὑρίσχεται ἐν ταῖς Γραφαῖς, ὑπάγεσθαι δυνάἀ- 
µενα εἰς τὸν ἀριθμὸν τῶν ὀκτὼ, τὸ µυστήριον της 
Ὀγδοάδος ἐχπληροῦν λέγουσιν. Αλλά xal τὴν δεχάδα 
σηµαίνεσθαι διὰ τῶν δέκα ἐθνῶν ὧν ἐπηγγείλατο ὁ 
θεὸς τῷ ᾿Αόραὰμ, εἰς χατάσχεσιν δουναι λέγουσι. Kat 


τὴν περὶ Σάῤῥαν δὲ οἰχονομίαν, ὡς μετὰ ἔτη δέχα — 


δίδωσιν αὐτῷ τὴν ἑαυτῆς δούλην "Αγαρ, ἵνα EZ αὐτῆς 
τεχνοποιήσηται, τὸ αὐτὸ δηλοῦν. Καὶ ὁ δοῦλος & 
Αδραὰμ πεμφθεὶς ἐπὶ Ῥεθέαχαν, xal ἐπὶ τῷ φρέατι 
διδοὺς αὑτῇ ψέλια χρυσῶν δέχα, xat οἱ ἁδελφοὶ αὐτῃς 
χατέχοντες αὐτὴν ἐπὶ δέχα ἡμέρας ἔτι Ob 'Ῥοδοὰμ 
ὁ τὰ δέχα σχΏπτρα λαμθάνων, xai τῆς σχηνῆς αἱ 
δέχα αὐλαῖαι, χαὶ οἱ στύλοι ol δεχαπήχεις, χαὶ οἱ δέχα 
υἱοὶ Ἰαχὼθ, ἐπὶ τὴν ὠνὴν τοῦ σίτου τὸ πρῶτον εἰς 
Αἴγυπτον πεµφθέντες, xat οἱ δέχα ἁπόστολοι, οἷς 
φανεροῦται μετὰ τὴν ἔγερσιν ὁ Κύριος, τοῦ θωμᾶ 
μὴ παρόντος, τὴν ἀόρατον διετύπουν χατ᾽ αὐτοὺς Δε- 
xába. 

IZ'. Τὴν δνοδεχάδα 65, περὶ ἣν xat τὸ μνατήριον 
τοῦ πάθους τοῦ ὑστερήματος γεγονέναι, ἐξ οὗ πάθους 
τὰ βλεπόμενα χατεσχενάσθαι θέλουσιν, ἑπισήμως 
καὶ φανερῶς πανταχῆ κχεῖσθαι λέγουσιν. Ὡς τοὺς 
δώδεχα υἱοὺς τοῦ Ἰακὼθδ, ἐξ ὧν χαὶ δεχαδύο φυλαὶ, 
xai τὸ λόχιον τὸ ποιχιλτὺν δώδεχα λίθους ἔχον, xol 
τοὺς δώδεχα χώδωνας ' xaX τοὺς ὑπὸ Μωῦσέως τε- 
θέντας ὑπὸ τὸ ὄρος δώδεχα΄ λίθους * ὡσαύτως δὲ xal 
τοὺς ὑπὸ Ἰησοῦ ἓν τῷ ποταμῷ, xai ἄλλους εἰς τὸ 
πέραν, xal τοὺς βαστάζοντας τὴν χιθωτὸν τῆς Δια- 
θήχης, καὶ τοὺς ὑπὸ 'HAla τεθειµένους ἐν τῇ ὁλο- 
καυτώσει τοῦ µόσχου καὶ τὸν ἀριθμὸν δὲ τῶν ἆπο- 
στόλων * καὶ πάντα ἁπλῶς ὅσα τὸν δωδέχατον ἀριθμὸν 
διασώξαι, τὴν Δωδεχάδα αὐτῶν χαραχτηρίζειν λέ- 
Ύουσι. Thy δὲ τούτων πάντων Ένωσιν ὀνομαζομένην 


tio est, id tanquam Dodecadis sux flguram arri- D Τριαχοντάδα διὰ τῆς τριάκοντα πηχῶν τὸ ὄψος ἐπὶ 


piunt. Jam tricenarium , qui ex illorum omnium 
conjunctione nascitur, ejus arc», quam Noemus 
exstruxit, tricenum cubitorum altitudo demon- 
strat !'. Deinde Samuel qui Saulem supra triginta , 
quos adepulum invitarat, jussit accumbere !*. Tum 
insuper David, quatenus triginta totos dies in agro 
delituit *? ; ut et illi qui ad ipsum se in speluncam 


! Gen. vi, [4 sqq... * T Reg. xvi, 14. 


151 Reg. ix, 292. !* [ Reg. xx, 15. 


(55) Ἐν τοῖς τριάκοντα xAmntotc. Tricenos ad 
convivium adhibitos Hebr. acVulg. codices habent ; 
Graci Lxx. 

(36) Καὶ διὰ Δαδὶδ, ὅτε ἐπὶ τριάκοντα ἡμέραις. 


* Gcn. xvii, 10. 
Xi, 94. "Joan. xx, 26. * Exod. xxvi, ἆ sqq. Ὁ ὀ06. iv, 5. 


Νῶε χιθωτοῦ, xai διὰ Σαμουὴλ χαταχλίναντος τὸν 
Σαοὺλ Ev τοῖς τριάκοντα χλητοῖς (59) πρῶτον, καὶ διὰ 
Δαθὶδ, ὅτε ἐπὶ τριάκοντα ἡμέραις (36) ἐχρύδετο ἐν 
τῷ ἀγρῷ, xal διὰ τῶν αννεισελθόντων αὑτῷ εἰς τὸ 
σπήλαιον (Ἱσραῇλ) * xat διὰ τοῦτο, τὸ μΏχος Ὑίνεσθαι 
τῆς ἁγίας Σκηνῆς τριάκοντα πηχῶν. Καὶ sf τινα 
ἅλλα ἱσάριθμα τούτοις εὑρίσχουσι, τὴν Τριαχοντάδα 
* Gen. xvi, 9... * Gen. xxiv, 55, 55. * III Reg. 
!* Jl] Reg. xvin, 51. !! Gen. vi, 15. 


Ubi scriptum illud exstet mihi non occurrit. Sed in 
nugis ac somniis frustra constantiam ac rationem 
exigas. 


617 


αὐτῶν διὰ τῶν τοιούτων ἐπιδειχνύναι φιλεριστοῦσιν. 


ADVERSUS FLERESES LiB. Ἱ. TOM. Ill. — HARES. XXXIV. 


$18 
aggregarunt. Quam etiam ob causam triginta cu- 


bitos tabernaculi longitudo patuit. Ac si qua sunt alia pari. comprehensa numero, suum ad tricena- 


rium accommodanda esse àcerrime contendunt. 


IH'. Αναγχαῖον ! ἡγησάμην προσθεῖναι τούτοις À XVIII. Quibus omnibus adjungenda Scriptura 


xai ὅσα περὶ τοῦ Προπάτοροφ αὐτῶν, ὃς ἄγνωστος 
Tv τοῖς πᾶσι πρὸ τῆς τοῦ Χριστοῦ παρουσίας, ἐχλέ- 
γοντες Ex τῶν Γραφῶν πείθειν ἐπιχειροῦσιν, ἵν &mi- 
δείξωσε τὸν Κύριον ἡμῶν ἄλλον κατφγγέλλοντα Ἱα- 
τέρα παρὰ τὸν ποιητὴν τοῦδε τοῦ παντός * ὃν, καθὼς 
προέφαµεν, ἀσεδοῦντες, ὑστερήματος χαρπὸν εἶναι 
λέγουσι. Τὸν γοῦν προφήτην “Ἡσαῖαν εἰπόντα, 
IcpanA δέ µε οὐκ ἔγνω, καὶ ὁ Aaóc µε οὗ cvy- 
Qqx6, τὴν τοῦ ἀοράτου Βυθοῦ ἀγνωσίαν εἰρηχέναι 
µεθαρμόζουσι. Καὶ διὰ Ὡσηὸ τὸ εἰρημένον, Οὐχ 
ἔστιν ἐν αὐτοῖς ἀλήθεια οὐδὲ ἐπίγνωσις Θεοῦ, εἰς 
τὸ αὐτὸ συντείνειν βιάζονται. Καὶ, Οὐκχ ἔστιν ὁ 
curi, ἢ ἐχζητῶν τὸν θεόν. Πάντες ἐξέκλιναν, 
dpa ἠἡχρειώθησαν, ἐπὶ τῆς τοῦ Βυθοῦ ἀγνωσίας 
τάττονσιε. Καὶ τὸ διὰ Μωῦσέως δὲ εἰρημένυν, Οὐδεὶς 
ἔφεται τὸν θεὺν, καὶ ζήσεται, εἰς ἐχεῖνον ἔχειν πεί- 
9oust τὴν ἀναφοράν. Τὸν μὲν γὰρ Ποιητὴν ἐπιψευδό- 
µενο;ι ὑπὸ τῶν προφητῶν ἑωρᾶσθαι λέγουσι: τὸ δὲ, 
Οὐδεὶς ὄψεται τὸν θεὺν, καὶ ζήσεται, περὶ τοῦ 
ἀοράτου μεγέθους καὶ ἀγνώστου τοῖς πᾶσιν εἰρῆσθαι 
θέχουσι. Καὶ ὅτι μὲν περὶ τοῦ ἀοράτου Πατρὸς xai 
ποιητοῦ τῶν ὅλων εἴρηται τὸ, Οὐδεὶς ὄγεται τὸν 
Θεὸν, πᾶσιν ἡμῖν φανερὀν ἐστιν ὅτι δὲ οὐδὲ περὶ 
τοῦ ἐπὶ τούτων παρεπινοουµένου Βυθοῦ, ἀλλὰ περὶ 
τοῦ Δημιουργοῦ, xat αὐτός ἐστιν ὁ ἀόρατος, θεὸς, 
δειχθήσἒται τοῦ λόγου “τροϊόντος. Καὶ τὸν Δανι]λ δὲ 
τὸ αὐτὸ τοῦτο σηµαίνειν ἐν τῷ ἑπερωτᾷν τὸν ἄγγελον 
τὰς ἐπιλύαςεις τῶν παραθολῶν, ὡς μὴ οἰδότα. ᾽Αλλὰ 


xai τὸν ἄγγελον ἁποχρυπτόμενον ἀπ αὐτοῦ τὸ µέγα ϱ 


μυστήριον τοῦ Βυθοῦ εἰπεῖν αὐτῷ  Ἀπόερεχε, Aa- 
yuji: οὗτοι γὰρ ol. Aóyot ἐμπεφραγμένοι εἰσὶν, 
ἕως οἱ συνιέντες συγιῶσι, καὶ οἱ Asvxol Aevxary- 
θῶσι (31) καὶ αὐτοὺς εἶναι τοὺς λευκοὺς, xal εὖ 
αυνιέντας αὐχοῦσι. 


Πρὸς δδ τούτους ἀμύθητον πληθος ἀποχρύφων 
χαὶ νόθων γραφῶν, ἃς αὐτοὶ ἔπλασαν, παρεισφέρουσιν 
elc χατάπληξιν τῶν ἀνοήτων, καὶ τὰ τῆς ἀληθείας 
ph ἐπισταμένων γράμματα. Ἡροσπαραλαμθάνουσι 
üb εἰς τοῦτο κἀχεῖνο τὸ ῥᾳδιούργημα, Oc τοῦ Κυ- 
ῥρίου τὰ διὰ τοῦ διδασχάλον 5 αὐτῷ φῄήσαντος, καθὼς 
ἕθος ἐστὶν, Εἰπὲ ἄλφα, ἁποκρίνασθαι τὸ ἄλφα. Πάλιν 
τε τὸ βῆτα τοῦ διδασχάλου χελεύσαντος εἰπεῖν, àmo- 
χρίνασθαι τὸν Κύριον * Σύ uot πρότερον εἰπὲ τί ἐστι 
τὸ ἄλφα, xal τότε σοι Epi, εἰ ἐστι τὸ βῆτα. Καὶ τοῦτο 
ἑξηγοῦνται, ὡς αὐτοῦ µόνου τὸ ἄγνωστον ἐπισταμέ- 
νου, ὃ ἐφανέρωσεν àv τῷ τύπῳ τοῦ ἄλφα. "Ἔνια δὲ 
χαὶ τῶν bv τῷ Εὐαγγελίῳ κειμένων εἰς τοῦτον τὸν 
χαραχτηρα μεθαρμόξουσιν ὡς τὴν πρὸς τὴν µη- 
τέρα αὑτοῦ δωδεχαετοῦς ὄντος ἀπόχρισιν 9 Οὐκ οἵ- 


! Adde δέ. 


* [ren. οὗ περὶ τοῦ ὑπό. 
θάνοντος, xal τοῦ διδασ. 


* [sa. 1, ὂ, ^ Ose. iv, 1. 


testimonia putavi, quibus sua illa de supremo 
Parente somnia stabilire conantur , qui antequam 
Christus adveniret, omnibus erat ignotus. lloc enim 
demonstrare student : Patrem alium, quam universi 
conditorem, a Christo Domino fuisse praedicatum ; 
quem eliam, ut ante diximus, ex defectu tanquam 
fructum effloruisse contendunt, 959 Quod enim 
Isaias propheta dixit : Israel vero me non cognovit, 
et populus me non intellexit *, id ad illius Bythi, qui 
discerni oculis nequit, ignorationem accommodant. 
Tum illud, quod est apud Oseam : Non est in ipsis 
veritas , neque cognitio Dei *, eodem referendum 
existimant. Item : Non est qui intelligat, aut requi- 
rat Deun. Omnes declinaverunt, simul inutiles facti 


B sunt *; ad eamdem Bythi ignorationem transferunt. 


Mlud insuper eo pertinere censent, quod apud Moy- 
sen legitur : Nemo videbit Deum, et vivet *. Etenim 
Conditorem illi duntaxat a prophetis conspectum 
fuisse perperam volunt. Istud vero : Nemo videbit 
Deum, et vivet , de majestate illa qux nec aspici 
possit, et ignota sit omnibus pronuntiatum affir- 
mant. Yerum de summo illo, qui videri non po- 
test, atre ac Conditore omnium illud ipsum usur 
pari : Nemo videbit Deum, facile omnes intelligunt. 
ldem vero non ad confictum illum ab istis Bythum, 
sed ad rerum omnium opificem convenire, eum- 
que nec aspeclabilem esse Deum, a nobis postea 
demonstrabitur. Addunt id etiam significasse Da- 
nielem, cum ab angelo parabolarum interpretatio- 
nem velut ignarus postulat. Angelum vero nia- 
gnum Bythi mysterium celare cupientem ita re- 
spondisse : Vade, Daniel ; quia clauss sunt,signatique 
sermones , quousque intelligentes intelligant , et albi 
dealbentur *. 96 enim albos illos et intelligentes 
esse gloriantur. 

Apecrypharum preterea, et adulterinarum scri- 
pturarum, quas ipsimet commenti sunt, inüni- 
tam multitudinem obtrudunt, quibus imperitis ac 
germanarum Scripturarum ignaris stuporem obji- 
ciant. Quin illud scelerate conflictum proferunt in 
medium : Christum, puer cum esset , litterasque 
disceret, Jubenti, ut assolet, przeceptori, Dic alpha, 
Alpha, respondisse. Rursum ut beta diceret praci- 


D pienti, respondisse Dominum: Tu mihi primum 


quid sit alpha dicito, tum ego quid sit beta re- 
spondebo. Quod illi sic interpretantur, quasi solus 
quod erat ignotum intelligeret; idque sub littere 
alpha specie declarare vellet. Nonnulla quoque 
que in Evangelio leguntur, ad eamdem formam 
applicant. Velut quod matri suz duodecim natus 


* Supplendum ex Iren. παιδὸς ὄντος, xal γράμματα pav- 


* Psal, xiij, 9. 7. Exod, xxxi, 20... 9 Dau. ΧΙΙ, 9. 


(37) Kal ol Jsvxol «ευχαγθῶσι. In 6reco est Καὶ ἐχλευχανθῶσι, 


PATROL. GR. XLI 


20 





619 


S. EPIPHANII 


€30 


annos respondit : Nesciebatis quod ín iis que Pa- A δατε, ὅτι ἐν τοῖς τοῦ Πατρός µου δεῖ µε εἶναις 


trís mei sunt, oportet me esse *? 954 Quem enim 
nesciebant, inquiunt, Patrem illis nuntiabat. Quam- 
obrem ut ignotum hactenus Patrem predicarent, 
duodecim ad tribus misisse illum discipulos asse- 
runt, Deinde cum alius, Praeceptor bone! dixisset, 
eum qui vere bonus est Deum diserte confessum 
fuisse. Quid me, inquit, dicis bonum ? Unus est bo- 
nus, Pater qui in coelis est *. Collorum porro no- 
mine JEonas modo accipiendos esse. Quod autem 
percontantibus : In qua potestate hoc [acis *? ve- 
spondit nihi! , sedaliam ejus quzstionem proposuit ; 
declaratum illud eo silentio putant, summum Pa- 
trem nullis posse verbis explicari. Velut etiam ita 
cum locutus est : Sepe ego desideravi unum ez illis 
sermonibus audire, nec qui diceret habui, aperte, in- 
quiunt, unum ostendit esse Deum, quem minime 
illi cognoscent. Ad hzc cum Hierusalem accedens 
flevit super eam, et dixit : Si cognovisses »t tu , :t 
quidem in hac die, que ad pacem sunt tibi : nunc 
autem. abscondila sunt. tibi * : vocabul» isto, 15«- 
condita sunt, occultari. Bythi naturam a2bstiusam- 
que demonstravit, Quemadmodum et hisce verLis : 
Venite ad me omnes qui laboratis, et onerati estis, 
et ego reficiam vos * ; et : Discite a me *, e.c., Verita- 
tis Parentem indicasse confirmant. Quod enim igno- 
rabant, inquiunt, hoc se illos edocturum recepit. 
Postremo hanc velut arcem probationis suz ac 
fastigium proferunt, quod idem Dominus dixit : 
Confiteor tibi, Pater Domineceoli ac terre, quia abs- 
condisti a sapientibus et prudentibus, et revelasti 
“θα parvulis. 11a, Pater, quoniam coram te beneplaci- 
tum est mihi. Omnia mihi tradita sunt a Patre meo : 
εἰ nemo novit Patrem nisi Filius, et Filium nemo 
movit nisi Pater et cui voluerit Filius revelare". Qui- 
bus verbis evidenter hoc ab illo declaratum existi- 
mant, quem ipsi Veritatis Parentem temere com- 
menti sunt , hunc antequam Christus venisset ne- 
mini fuisse cognitum; contra vero istud colligi , 
Conditorem ac Creatorem perpetuo manifestum 


"Ov οὐχ ᾖδεισαν, φασὶ, Ἡατέρα xacfjrye)oev αὐτοῖς ' 
καὶ διὰ τοῦτο ἐχπέμφαι τοὺς μαθητὰς εἰς τὰς box 
δεχα φυλὰς, χηρύσσοντας τὸν ἄγνωστον αὐτοῖς θεόν. 
Καὶ τῷ εἰπόντι αὑτῷ, Διδάσκα.ἲ9 ἀγαθὲ, τὸν ἁληθὼς 
ἀγαθὸν Θεὸν ὡμολογηχέναι, εἰπόντα, Τί µε Aéreic 
ἀγαθόν; Elcéccivr. ἀγαθὸς, d Πατὴρ ἐν τοῖς obpa- 
γοἵς. Οὐρανοὺς δὲ νῦν τοὺς Αἰῶνας εἱρτσθαι λέγουσι. 
Καὶ διὰ τὸ ph ἀποχριθῆναι τοῖς εἰποῦσιν αὐτῷ, Ἐν 
ποίᾳ δυγἀἆµει τοῦτο ποιεῖς; ἀλλὰ τῇ ἀντεπερωτή- 
cet ἀπορῆσαι αὐτοὺς *, τὸ ἄῤῥητόν τοῦ Πατρὸς, ἓν 
τῷ εἰπεῖν 19, δεδειχέναι αὐτὸν ἑξηγοῦνται. ᾽Αλλὰ xal 
ἓν τῷ εἰρηχέναι, Πολ.Ίάχις ἐπεθύμησα (58) áxcv- 
σαι ἔγα τῶν «Ἰόγων τούτων, xal obx ἔσχον τὸν 
ἐροῦντα, ἑἐμφαίνοντός qaot δεῖν διὰ τοῦ ἑνὸς τὸν 


B ἀληθῶς ἕνα Gebv, ὃν οὐχ ἐγνώχεισαν. Ἔτι iv τῷ 


προσχὀντα αὐτὸν τῇ Ἱερουσαλὴμ, δαχρῦσαι ἐπ᾽ αὐ- 
cór, καὶ εἰπεῖν". El ἔγγως καὶ σὺ σήμερον τὰ 
πρὸς εἱἰρήνην ' ἑχρύδη δέ σου ἵ, διὰ τοῦ ἑχρύέη 
ῥβωατος τὸ ἁπόχρυφον τοῦ Βυθοῦ δεδηλωχέναι. Καὶ 
πάλιν εἰπόντα' Δεῦτε πρός µε, πάντες οἱ χοπιῶντες 
xal πεφερτισµόνοι, χἀγὼ ἀνάπαύσω ὑμᾶς' xax, Má- 
θετε ἀπ᾿ ἐμοῦ, καὶ τὰ ἑξῆς' τὸν τῆς ἀληθείας Πατέρα 
χατηγγελκέναι. "O γὰρ οὐχ Ίδεισαν, qnot, τοῦτο αὖ- 
τοῖς ὑπέσχετο, διδάξειν !* δὲ τὴν ἀνωτάτω. Καὶ olovel 
χορωνίδα τῆς ὑποθέσεως αὐτῶν φἑρουσι ταῦτα" 
Ἐξομο.]ογήσομαί σοι, Πάτερ Κύριε τῶν οὐρανῶν' 
xal τῆς γῆς, 6t. ἀπέκρυγας ἁπὸ σοφῶν καὶ evr- 
ετῶν», καὶ ἀπεχάυγας αὐτὰ νηπίοις. !'* Obà ὁ 
Πατήρ µου, ὅτι ἔμπροσθέν σου εὐδοχία uot ἐγέ- 
veto. Πάντα µοι παρεδόθη ὑπὸ τοῦ Πατρός µου' 
καὶ οὐδεὶς ἔγνω τὸν Πατέρα εἰ μὴ à Υἱὸς, καὶ τὸν 
Υἱὸν εἰ μὴ ὁ Πατὴρ, καὶ ᾧ ἂν à Ylóc ἁποκα λύγῃ. 
'Ev τούτοις διαῤῥήδην φασὶ δεδειχέναι αὐτὸν, ὡς 
τὸν ὑπ᾿ αὐτὸν 1* παρεξευρημένον Πατέρα ᾽Αληθείας 
πρὸ τῆς παρουσίας αὑτοῦ μηδενὸς πώποτε ἑγνωχό- 
τος xal κατασχευάζειν θέλουσιν, ὡς τοῦ Ποιητοῦ 
xai Ἐτίστου ἀεὶ ὑπὸ πάντων ἑγνωσμένου. Καὶ ταῦτα 
τὸν Κύριον εἰρηχέναι περὶ τοῦ ἁγνώστου τοῖς πᾶσι 
Πατρὸς, ὃν αὐτοὶ χαταγγέλλουσι. 


omnibus fuisse. Hzc enim omnia de ignoto illo Parente, quem ipsi praedicant, a Christo pronuntiata 


non dubitant. 
XIX, * Quod autem ad Redemptionem pertinet , 


16’. Thy δὲ τῆς ᾽Απολυτρώσεως αὐτοῖς παράδοαιν 


eam neque aspici, neque comprehendi animo posse 3 συµθέθηχεν ἁόρατον εἶναι xol ἀχατάληπτον, ct 


deüniunt ; utpote, qux eoruin mater sit, qua per- 
seque contineri ac videri nequeant. Quare cum in- 
constans atque instabilis sit, non unaillam ac sim- 
plex oratio complecti potest ; quoniam ab unoquo- 
que illorum pro suo nutu ac voluntate traditur. 
255 Quot enim sunt illius dogmatis ac mysteriorum 
antistites, totidem et redemptiones ess» dicunt. Enimn- 
vero totam illam speciem atque pompam ejurandi 
baptismatis iteratzque illius a Deo generationis 
gratia, et abjiciendz fidei à Satana contictam esse, 


! Luc. u, 49. * Matth. xix, 17... ? Luc. xx, 2. 


* Luc. xix, 42. 


τῶν ἀχρατήτων xal ἁοράτων μητέρα ὑπάρχουσαν. 
Καὶ διὰ τοῦτο ἄστατον οὖσαν, οὐχ ἁπλῶς, οὐδὲ ἑνὶ '' 
λόγῳ ἀπαγγεῖλαι ἔστι διὰ τὸ Ev ἕχαστον αὐτῶν, χαθ- 
ὡς αὐτοὶ βούλονται, παραδιδόναι αὑτῃν. "σοι γάρ 
εἰσι ταύτης τῆς γνώμης μυσταγωχγοὶ, τοσαῦται xal 
ἀπολυτρώσεις. Καὶ ὅτι μὲν εἰς ἐξάρνησιν τοῦ βαττὶ- 
σµατος τῆς εἰς Ocbv ἀναγεννήσεως, xal πάστς τῆς 
πίστεως ἀπόθεσιν, ὑποθέθληται τὸ εἶδος τοῦ !* 075 
toU Σατανᾶ, ἐλέγχοντες αὐτοὺς ἀπαγγελοῦμεν Év τῷ 
προσῄκοντι τόπῳ. Λέχουσι δὲ αὐτὴν ἀναγχαίαν εἶναι 


* Matth. xi, 2. * ibid. 29." Luc. 


x, 21, 22. * Iren. c. 15. * For. πρὸς αὐ. | dren, uj] εἰπεῖν. !! lren. ἀπὸ σοῦ. !* ]ven. ὑπέσχετο 5ói- 


ξειν. Απόδειξιν. !! Lucas ναί habet. 


(58) Ilo.LAdxic ἐπεθύμησα. Nusquam h:ec sententia ín sacris Litteris reperitur. 


ΙΝΕ, αὐτῶν. 


15 F. Eva. 19 Leg. τοῦτο. 


cet ADVERSUS IHLERESES LiB. 1. TOM. ΠΙ. — HAERES. XXXIV. 


0f4 


τοῖς τὴν τελεῖαν γνῶσιν εἰληφόσιν, ἵνα εἰς τὴν ὑπὲρ A suo loco, cum illos refutabimus, osténdetur, Sed 


πάντα δύναμιν ὥσιν ἀναγεγεννημένοι. "Αλλως γὰρ 
ἀδύνατον ἑντὸς Πληρώματος εἰσελθεῖν ' ἐπειδὴ αὕτη 
ἐστὶν dj εἰς τὸ βάθος ' χατάγουσα αὐτούς. Τὸ μὲν γὰρ 
βάπτισμα τοῦ φαινομένου Ἰησοῦ ἀφέσεως ἁμαρτιῶν, 
«hv δὲ ἀπολύαρωσιν τοῦ by αὐτῷ Χριστοῦ κατελθόν- 
τος εἰς τελείωσιν καὶ τὸ μὲν φυχιχὸν, τὴν δὲ πνευ- 
ματικὴν εἶναι ὑφίστανται. Καὶ τὸ μὲν βάπτισμα ὑπὸ 
Ἰωάννου χατηγγέλθαι εἰς µετάνοιαν, τὴν δὲ ἁπολύ- 
τρωσιν ὑπὸ Ἰησοῦ χεχοµίσθαι εἰς τελείωσιν. Καὶ 
τοῦτ) εἶναι περὶ οὗ λέγει. Καὶ dAAo βάπτισμα 
ἔχω βακπτισθηναι, xal zárv ἐπείγομαι elc αὐτό. 
'AXAX χαὶ τοῖς υἱοῖς Ζεθεδαίου, τῆς μητρὸς αὐτῶν 
αἱτουμένης τὸ καθίσαι αὐτοὺς Ex δεξιῶν xal ἁριατε- 
pov pez! αὐτοῦ εἰς τὴν βασιλείαν, ταύτην προσθεῖναε 


ilam neces:ariam omnino redemptionem iis esse 
statuunt, qui perfectam scientiam adepti sunt, ut 
ἂν supremam omnium virtutem denuo gignantur. 
Aliter enim omnem ad Pleroma aditum intercludi ; 
cum hec ila sit, quz eos ad Bythi profunda perdue 
cat. Nam baptismum apparentis illius Jesu*, con- 
demnationem duntaxat pre se ferre criminum; red- 
emptionem vero Cbristi, qui se in Jesum insinua- 
verat, perfectum ad statum absolutumque spe» 
ctare. Illum animaleni esse, hanc vero spiritalem, 
Preterea baptismum a Joanne capessende poenie 
tentie causa denuntiatum, redemplionem a Jesu 
obtinendz gratia perfectionis invectam. Atque hoc 
esse, quod his verbis testatum reliquerit : Baptismo 


τὴν ἀπολύτρωσιν τὸν Κύριον λέγουσιν, simóvca* AU- D alio habeo baptizari, et ad. illum emnino fesiino?*. 


xac0s τὸ βάπτισμα βαπτισθῆγναι, ὃ ἐγὼ uéAAo 
βαπτίζεσθαι; Καὶ τὸν Παῦλον ῥητῶς φάσχουσι τὴν 
Ev Χριστῷ Ἰησοῦ ἀπολύτρωσιν πολλάχις µεμηνυχέ- 
ναι" xai εἶναι ταύτην τὴν ὑπ αὐτῶν ποιχίλως xal 
ἀσυμφώνως παραδιδοµένην. 


hno etiam Zebedzi (liis, cum eorum mater a 60 
postulasset, ut eos secum ad dextram sinistramque 
Suam in regno considere juberet, eamdem illam 
redemptionem proposuisse Dominum putant, his 
verbis : Potestis baptismate baptizari, quo ego ba- 


plizandus sum *? Paulum insuper redemptionem in Christo Jesu perszepe commemorasse przdicant 
quam eamdem ipsam esse volunt, de qua varia secumque minime coherentia disputant 


K'. Οἱ μὲν γὰρ αὐτῶν νυμφῶνα χατασχευάζουσι, xat 
μυσταγωγίαν ἐπιτελοῦσι μετ ἐπιῤῥησεών τινων τοῖς 
τελειουμένοις  χαὶ πυευματιχὺν γάμον φάσχουσιν 
εἶναι τὸ ὑπ αὐτῶν γινόµενον χατὰ τὴν ὁμοιότητα 
κῶν ἄνω συζυγιῶν ' οἱ δὲ ἄγονσιν ἐφ᾽ ὕδωρ, χαὶ βα- 
πτίζοντες οὕτως ἐπιλέγουσιν Εἰς ὄγομα ἀγγώστου 
Πατρὸς τῶν ὅλων, εἰς ἀ.λήθειαν" μητέρα πάντων, 
&lc τὸν κατελθύγτα εἰς Ἰησοῦ», εἰς ἔνωσιν καὶ 
ἁἀπο λύτρωση καὶ χοινωγίαν τῶν δυνάμεων." Άλλοι 
δὲ Ἑδραϊχά τινα ὀνόματα ἐπιλέγουσι, πρὸς τὸ μᾶλ- 
λον χαταπλήξασθαι τοὺς τελειουµένους, οὕτως * Ba- 
σεμὰ χαμοσσὴ (58) βααιαγορὰ µισταδίω ῥουαδὰ 
κουστὰ βαδοφὸρ κα.-αχθεῖ. Τούτων δ fj ἑρμηνεία 
law τοιχύτη» '"Yxép πᾶσαν δύναμιν» τοῦ Πατρὲς 


! Ίγεπ. βάθος τοῦ Βυθοῦ. 3 Matth. 115. * Luc. 


(59) Βασεμὰ χαµοσσή. Paulo aliter bxc verbo- 
vum formula apud Irenzi interpretem concepta le- 
gitur lib. 1, c. 18 : Basyma eacabasa canaa, irrau- 
risa dyarbada cacotaba [odor camelanthi. Apud 
Nicetam vero : Camosi, bae, anoora mysiada rhuda 


C 


xit, οὐ. 


XX. Nam alii thalamum nescio quem construunt, 
eosque quos suas ad ceremonias admittunt certis 
ritibus ac carminibus initiapt ; 46 quod ipsi gerunt, 
spiritales nuptias appellant, ad ccelestium conjugio- 
rum iuitationem expressas. Alii ad aquam perdu- 
ctos tingunt hac verborum formula : In nomise 
ignoti Patris omnium, in veritate omnium matre, in 
eo qui in Jesum delapsus est; in unione, et redem- 
piione, communioneque virtutum. Sunt et qui He- 
braicas voces proferant, quo majorem initiatis hor- 
rorem injiciant, hoc modo: Basema, chamosse, baea- 
nora, mistadia, rhuada, custa, babo, hor, kalachthei. 
Quorum hzc est sententia : Supra omnem virtutem 
Patris, Lumen quod vocatur imploro : necnon et 


* Mattb. xx, 22. 


sensu longe illi Patres abhorrent. Verum ut carmi- 
nis hujus initio solemnis illa formula, In nomine 
Patris, et Filii, et Spiritus sancti, prescripta sit ; 
czlera tamen ad eam sententiam, quam lrenzus 
expressit, revocari poterunt, si leviter emenden- 


cusiaba, phogor calathi. Qus sic interpretatur : 0 D tur. Ac fortassis hunc aut similem ad modum 


qui es super omnem virtutem Patris, te. invocamus, 
qui lumen, et Spiritus bonus et vita nomtnaris , quo- 
niwm in corpore regnasti. Hebraica porro illa esse 
verba !renzus narrat, sive ejusmodi revera sint, 
sive pro Hebraicis a circumforaneis istis apud 
imperitos jactata. Sane quidem tametsi depravata 
ea sint, Hebraismmus tamen in plerisque haud 
obscure pellucet, ut mirum sit lrenzi scholiasten 
pium et eruditum hominem tam confidenter id as- 
severare, ea vocabula nec a Gr«ca , nec ab Hebraa, 
Chaldaica, Syra, aut Arabica lingua petita esse. Pro- 
indeque magica εἰ barbara magis portenla esse quum 
nomina. Atenim Epiplanium , et lrenzeum nuper- 
rime sectarius quidam redarguit, quod hac ipsa 
verba perperam acceperint; cum ita scribenda 
sint : Basern bacceados, Áb, Ben, Arruach, Όρη Qua 


mm -3«. Hoc est : ln nomine sancto Pa- 
tris, et Filii, et Spirilus sancti. À quo quidem 


conformari possunt : ΝΟΥ N2N Ny 5y, etc., ΝΟ} 
Πο N2u23  ΝΠ N25 Nim NOID NT. 
Que quidem Hebraice, et Aramza inflexione 
eumdem plane sensum reddunt, quem lrenzi 
Greca praferunt. Sunt 64 vero partim e Grzco, 
partim e veteris interpretis Latino concinnata. 
Quod utcunque tentare , multo prudentius ac mo- 
destius est, quam temere veteres Patres inscitize 
atque erroris arguere. Quis nescit Hebraica voca- 
bula Grace olim scripta, que ex Origenis Ηετα. 
plis, Octaplis que apud Ghrysostomum aliosque Pa- 
wes leguntur, tam ab Hebrais absona esse, ut 
illa, nisi hac haberemus, nulla assequi divinatio 
potuerit. Causa hujus varietatis est. Hebraicarum 
vocum diversa, nec ad aliarum linguarum usum 
satis modulata prolatio. Quo minus admirari con- 
venit in paucis illis Marcosiane formule vocibus 
pene omnem illarum originis vestigium exstinctum. 


025 


S. EPIPRANII 


021 


Spiritun bonum, et Vilam quoniam in corpore re- A ἐπικαλοῦμαι dic ὀνομαίζόμενον, καὶ Πνεύμα áya- 


gnasli. Quidam 456 ita redemptionem concipiunt. 
Arcanum e$ occultum ab omni divinitate domina- 
tuque ac veritale nomen, quod Jesus Nazarenus 
induit, in vitis luminis Christi, Christi, inquam, 
viventis per Spiritum sanctum, in redeuptionem 
angelicam, nomen restitutionis : Messias, uphareg, 
namempsacman, chaldean, mosomedaca, acphrane, 
psaua, Jesu nasaria. Quz hoc modo interpretari 
possumus : Non. divido Spiritum, Cor, Viriutemque 
celo subli.niorem, misericordem : macte sim nomine 
tto, Salvator veritatis. Hiec dum ab anlistitibus pro- 
Jata sunt, tum qui sacris initiatur ita respondet : 
Confirmalus sum, ac redemptus : et anima mea ab 
hoc seculo omnibusque que ab eo sunt, redimitur im 


θὺν, xal Ζωήγ * ὅτι ἐν σώματι ἐδασίᾶενσας. "*AX- 
λοι δὲ πάλιν τὴν λύτρωσιν ἐπιλέγουσιν οὕτως τὸ 
ὄνομα τὸ ἀποχεχρυμμένον ἀπὸ πάσης θεότητος, χαὶ 
χυριότητος, xat ἀληθείας, ὃ ἐνεδύσατο Ἰησοῦς ὁ Να- 
ζαρηνὸς by ταῖς ζωαῖς τοῦ Φωτὸς τοῦ Χριστοῦ, Χρι- 
στοῦ ζῶντος διὰ Πνεύματος ἁγίου εἰς λύτρωσιν &y- 
γελιχὴν, ὄνομα τὸ τῆς ἀποχατασιάσεως. Μεσσία, 
οὐφαρὲγ (40), »αμεμγαιμὰν, χαδαίαν, µοσοµη- 
δαέα, ἀκφραναὶ, ψαούα, Ἱησοῦ ναζαρία. Καὶ 
τούτων δὲ fj ἁρμηνεία ἐστὶ τοιαύτι Οὐ διαιρῶ τὸ 


"Πγεῦμα, τὴν Καρδίαν, καὶ τὴν" ὑπερουράγιον 


Δύγαμιν, τὴν’ olxcipuora* ὀγαίμη» τοῦ ὀνόματός 
σου, Σωτὴρ ἀληθείας. Καὶ ταῦτα μὲν ἐπιλέγουσιν 
οἱ αὐτοὶ τελοῦντες, ὁ δὲ τετελεσµένος ἀποχρίνεται * 


nomine Jao, qui ipsius redemit animam in redemptio- B ᾿Εστήριγμαι, xal Asivt ρωμαι, καὶ λυτροῦμαι τὴ» 


nem in Christo vivente. Ad hec praesentes omnes 
subjiciunt: Paz omnibus in quibue nomen istud requie- 
scit. Deinde opobalsamo initiatum perungunt, quod 
unguenti genus fragrantissimi illius odoris, qui su- 
pra omnia est, imaginem esse censent. 


Ψυχή» µου ἀπὸ τοῦ αἰῶνος τούτου xal πάντων 
τῶν παρ᾽ αὐτοῦ ἐν τῷ ὁὀνόματι zoo Ἰαὰ, ὃς ἐλυ- 
τρώσατο τὴν Yvyhr αὐτοῦ εἰς ἁπολύτρωσιν ἐν 
tQ Χριστῷ τῷ ζῶντι. El! ἐπιλέγουσιν οἱ παρόντες; 
Ειρήνη πᾶσιν, ép" οὓς τὸ ὄνομα τοῦτο éxara- 


παὐεται. Ἔπειτα μυρίζουσι τὸν τετελεαµένον τῷ ὀπῷ τῷ ἀπὸ βαλσάμου (M). Τὸ γὰρ µύρον τοῦτο 


κύπον τῆς ὑπὲρ τὰ ὅλα εὐωδίας εἶναι λέγουσιν. 

Nou desunt inter illos, qui ad aquam perducere 
supervacaneum arbitrantur; sed oleum aqua tem. 
peratum cum solemnibus ejusmodi carminibus, 
qualia nos paulo ante retulimus, initiatorum capi- 
tibus inspergant : idque demum redemptionem no- 
minent; quanquam balsamo ipsi etiam inungunt. 
Alii contra repudiatis iis omnibus negant ejus vir- 
tutis, αυ nec oculis cerni, nec sermone declarari 
possit, mysterium per aspectabiles corruptibilesque 
creaturas posse perfici ; eorum, inquam, quz cogita- 
fionem omnem fugiunt, corporisque sunt expertía, 
ad ea quz sensibus percipiuntur, corporeaque sunt, 
oportere demitti. Perfeetam itaque redemptionem 
ipsam esse magnitudinis inexplicabilis notitiam. 
Cum enim defectus omnis et perturbatio ab igno- 
rantia proflciscatur, quidquid ex ea conflatum est, 
illa ratione destrui, adeo ut cognitio interioris sit 
hominis redemptio 1 ac neque corporea sit, cor- 
pus enim corruplionis capax esl : nec animalis, 
quod anima ex defectu prodierit, sitque velut Pa- 


Ἔνιοι ὃ αὐτῶν τὸ μὲν ἄγειν ἐπὶ τὸ ὕδωρ περισ- 
σὸν εἶναι φάσχουσι" µίξαντες δὲ ἔλαιον xal ὕδωρ 
ἐπιτοαυτὸ ues! ἐπιῤῥήσεων ὁμοιοτρόπων, alc πτροει- 
pfxapev, ἐπιθάλλουσι τῇ χεφαλῇ τῶν τελειουµένων. 
Καὶ τοῦτ) εἶναι τὴν ἀπολύτρωσιν θέλουσι. Μυρίζουσι 


6 δὲ xal αὗτοὶ τῷ βαλσάμῳ. "Αλλοι δὲ, ταῦτα πάντα 


παραιτησάµενοι, φάσχουσι μὴ δεῖν τὸ τῆς ἀῤρήτου 
xaX ἀοράτου δυνάµεως µυστήριον δι ὁρατῶν xal 
φθαρτῶν ἐπιτελεῖσθαι χτιαµάτων, xal τῶν &vev- 
νοῄτων xaX ἁσωμάτων δι’ αἰσθητῶν xal σωματικῶν. 
Εἶναι δὲ τελείαν ἀπολύτρωσιν αὐτὴν τὴν ἑπίγνωσιν 
τοῦ ἀῤῥήτου μεγέθους. Ὑπ' ἀγνοίας γὰρ ὑστερήμα- 
τος καὶ πάθους γεγονότων διὰ γνώσεως, χαταλύεσθαι 
πᾶσαν τὴν Ex τῆς ἀγνοίας σύστασιν ὥστε εἶναι τὴν 
γνῶσιν ἀπολύτρωσιν τοῦ ἕνδον ἀνθρώπου xat µήτε 
σωματικὴν ὑπάρχειν αὐτὴν * φθαρτὸν γὰρ τὸ σῶμα - 
μήτε φυχικήν  ἐπεὶ καὶ d) ψυχὴ £& ὑστερήματος 
xat ἔστι τοῦ Πατρὸς ὥσπερ οἰκητήριον. Πνεν ματικὴν 
οὖν δεῖ καὶ τὴν λύτρωαιν ὑπάρχειν. Ἀνυτροῦαθαι γὰρ 
διὰ Μωῦσέως τὸν ἔσω ἄνθρωπον τὸν πνευµατιχὀν. 


rentis domicilium. Quare et spiritalis redemptio D Καὶ ὀρχεῖσθαι αὐτοὺς τῇ τῶν ὅλων ἐπιγνώσει' καὶ 


sit oportet. Etenim per Moysen interior homo ac 
spiritalis redimitur. Proinde universorum se esse 
dicunt cognitione contentos ; eamque germanam 
redemptionem appellant. Hactenus Irenzus. 

957 ΧΧΙ. Hanc beatissimus ille senex [renzus 
erroris istius accuratam inquisitionem instituit, 
omnemque commentitii dogmatis seriem ordinem- 
que proposuit, Quamobrem , ut initio przfati 


! V. C. ταῦκα. 


(40) Mscc'la οὐφαρέγ. Nova iterum vocum pro- 
digia, in quibus conflictari neque otium , neque 
operz pretium est. Apud lren. interpretem non 
eodem atque hic modo leguntur. Ex quo supplenda 
apud Épiphanium vocula est in Grza verborum 
interpretatione. Scribe igitur, 00 διαιρῶ τὸ IHysopa 


ταύτην εἶναι λύτρωσιν 03. "Ecc ὧδε τὰ ὑπὸ 
Εἰρηναίου. 


KA'. Ταύτην τὴν πᾶσαν ἀχριθη ἔρευναν ὁ μαχά- 
proc πρεσθύτης Εἱρηναῖος ἐποιῄσατο, καθ εἱρμὺν 
μὲν πάντα ! ἐνθέμενος τῆς αὐτῶν πάσης παραπε- 
ποιηµένης διδασκαλίας. Διόπερ δὴ, ὡς καὶ ἤδη pot 


Χριστοῦ. 

(44) Μυρίζονσι δὲ καὶ αὐτοὶ τῷ βασὰμῳ. Ex 
Ecclesi: catholice ritu, quem simii isti retinc- 
bant, nam post baptismum inungi solebant neo- 


phiyti. 


v35 


ADVERSUS H.ERESES LiB. ]. TOM. lll. — HAERES. XXXIV. 


626 


προδεδήλωται, ὅτι, τοῖς ὑπ αὐτοῦ ἑσπουδασμένοις Α sumus, iis contenti, qua ab illo magno studio sunt 


ἀρχεσθέντες, πάντα πρὸς ἔπος ὡς map αὐτῷ ἐμ- 
φέρεται, παρεθήχαμεν. ᾿Ανατραπήσονται γὰρ ἐξ 
αὐτῶν τῶν παρὰ τοῦ ἁγίου ἀνδρὸς εἰς ἀντίθεσιν τῆς 
αὐτῶν µοχθηρίας εἰρημένων. "Ἡμεῖς γὰρ πιστεύο- 
μεν, ὡς πάντη fj ἀλήθεια ὑποφαίνει, χα) ὁ εὔλογος 
λογισμὸς ὑποτίθεται, xai τῷ τῆς εὐσεθείας χανόνι 
συμπεφώνηται, τῷ τε νόµῳ χαὶ τοῖς προφήταις, xal 
τοῖς ἁπὸ τῶν ἀνέχαθεν πατριάρχαις χατὰ àxolou- 
θίαν, τῇ τε αὐτοῦ τοῦ Σωτῆρος διδαχῇ , xai τῶν αὖ- 
τοῦ ἁποστόλων σαφῶς ἡμᾶς διδασκόντων ἕνα ὁμολο: 
γεὲν Θεὸν Πατέρα, παντοκράτορα τῶν ὅλων, xaX τὸν 
Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστὺν, χαὶ τὸ ἅγιον αὐτοῦ 
Πνεῦμα, play ἁγίαν Τριάδα ἄχτιστον, τῶν ἄλλων 
ἁπάντων ἐξ οὑχ ὄντων γενοµένων μετὰ Πατέρα xal 
Y'iv καὶ ἅγιον Πνεῦμα. Οὕτως τε παρὰ πάντων τῶν 
προειρηµένων ἁγίων προφητῶν τε χαὶ εὐαγγελιστῶν 
xai ἁποστόλων σαφῶς ὡμολογημένων καὶ πεπιστευ- 
µένων , οὐχ ἂν δυνηθείη χυθευτιχἠ τις ὀπίνοια áv- 
τισχεῖν πρὸς τὴν ἀχτῖνα τῆς ἀληθείας ' ὥς Ye ἡμῖν 
πολλάκις χατὰ πλάτος εἴρηται bv τῇ πρὸς ἑχάστην 
αἴρεσιν ὑποθέσει,. Ὡς ἑξάπαντος φωρᾶσθαι xal τοῦ- 
τον ἀγύρτην χαὶ θανατοποιὸν ἰσοτύπως ταῖς προειρη- 
µέναις, ἐπιδείξεως χάριν καὶ περιεργίας τὰ µεγά- 
λα ταῦτα χαττύσαντά τε xal μηχανησάμενον. 


KB'. Παρελθόντες δὲ xai τὴν τούτου µοχθηρίαν, 
xai τῶν ἀπ᾿ αὐτοῦ Μαρκωσίων λεγομένων , ἐπὶ τὰς 
ἑξῆς σπεύσωµεν, ὦ ἐπιπόθητοι, τὰς αὐτῶν ῥίζας 
πάλιν ἀνερευνῶντες, xal τῶν χαρπῶν αὐτῶν τὴν 
πιχρίαν ἀφανίζοντες, vfjv τε ἀνατροπὴν xal τὰ κατ' 
αὐτοὺς πάντα ἐπιδειχνύντες , οὐχ εἰς βλάδην τῶν 
ἑντυγχανόντων, ἀλλὰ slg ἀποτροπὴν, πρὸς τὸ μὴ 
«λησιάσαι μιᾷ τῶν προειρηµένων αἱρέσεων, ἢ τῶν 
µετέπειτα * ἀλλὰ ἀναγνόντας τὰ γεγραμμένα map' 
αὐτοῖς, xal γνόντας τὰ ἀδόμενα, xol χαταγνόντας 
τῆς ἑχάστης αὐτῶν πλάνης τε xaX ἑρπετώδους µοχθη- 
pias, ἀποφεύγειν τε xai, ὡς εἶπον , μὴ πλησιάχειν. 
Διγάδα áp τινα ἔχιδνάν φασιν οἱ ἱστορήσαντες loo 
λύμην τοιάνδε ἐμποιεῖγ. Ἐν τόποις Yáp τισιν ὅπου 
πύελοι by ταῖς πέτραις f| λιθάδες εἷσὶ μιχραὶ ἀπὸ 
πετρῶν χεόµεναι el; ὑποδοχήν τινα, ἡ αὐτὴ διφὰς, 
ὕδωρ εὑρίσκουσα, χαὶ πιοῦσα, τὸν ἰὸν ἐμθάλλει μετὰ 
4b πιεῖν εἰς τὰς προειρηµένας στάσεις τῶν ὑδάτων, 


ὥστε πᾶν ζῶον πλησιάσαν, xal ποτοῦ κορεσθὲν , δο-- 


χεῖν μὲν ὠφελεῖσθαι ἐκ τοῦ μεταλαθδεῖν, εὐθὺς δὲ 
παρὰ τὸ ὑποδόχον τῶν ὑδάτων, Ex τοῦ ὶοῦ τῆς διφά- 
6o; ὑποδεξάμενον, χαταπίπτειν xa θνῄσχειν. ᾽Αλλὰ 
xai sf τινα πλήξειεν dj αὐτὴ διψἁς, ἀπὸ τοῦ περισ- 
σοτέρως Ev αὑτῇ χκαυστικοῦ lou ἐπὶ ὄρεξιν δίψης xol 
πόµατος προτρέποιτο πάθος τῆς ἀλγηδόνος, προσφέ- 
ρεσθαί τε ἀεὶ χαὶ πίνειν ἐρεθίζειν, ἹΝομίζει δέ τι 
ὠφελεῖσθαι πρὸς τὴν λύμην ὁ πληγεὶς, ὁσάχις τῆς 
τοιαύτης θανατηφόρου ἀλγηδόνος λαμδάνει. ᾽Αλλά ἐν 
αὐτῷ τῷ τόπῳφ πληρωθείσης τῆς Υαστρὸς, xai µη- 
χέτι ὑποδεχομένης, ὕστερον σὺν τῷ πόµατι τὸ πνεῦ- 


elaborata, cuncta prout in ejus opere continentur 
ad verbum exscripsimus. Facile enim ex ijs, qux 
2 sanctissimo viro ad illius refellendam improbi- 
tatem prodita sunt, everti profligarique poterunt. 
Nos enim id quod veritas ipsa pre se omnino fert, 
quodque et prudens ratio persuadet, εἰ veritatis 
regule consentaneum est, legi, ac prophetis, et 
patriarchis, qui sibi invicem successerunt, nec 
non tam Salvatoris ipsius, quam apostolorum 
doctrine credimus ; 4 quibus manifeste didicimus, 
unum con(iteri Deum universorum Patrem omni- 
potentem, ac Dominum nostrum Jesum Christum , 
et Spiritum sanctum, unam sanctam increatamque 
Trinitatem , cum csetera post Patrem, et Filium, 
et Spiritum sanctum ex nihilo producta sint. Quae 
quidem omnia cum iis, quos commemoravi, san- 
clissimis viris, prophetia, evangelistis el apostolis. 
sine ulla ambiguitate eredila confessaque fuerint, 
nullz ejusmodi erunt artes ac presligie, qua ve- 
ritatis laci ac splendori possint obsistere ; quem- 
admodum in singulis refutandis haresibus sepe 
ac copiose monsiravimus. Ádeo ut eadem qua in 
csteris ratione detectum $it, nebulonem illum ac 
pestiferum hominem sola ostentatione sui ac cu- 
:iositate duclum ad tam immania portenia fin-. 
genda fabricandaque venisse. 

XXIl. Nunc illius 4ο Marcosiorum impietate- 
praeterita, ad alias transeamus; earumque et evel- 
lamus radices, et amarissimos fructus tollamus e- 
medio, ac quemadmodum refelli possint, quzque 
ad ipsos pertinent universa referamus; non ut 
legentibus fraudi ista sint, sed ut ab illis abhor- 
reant ; neque ad unam aliquam 'earum, quas ex- 
posuimus, aut insequentium accedant; sed ubi. 
quae ab illis scripta sunt legerint, e:piusque de- 
.antata cognoverint, illorum erroribns, ac vene- 
nata improbitate damnata fugiant procul, 956 ac 
propius $e conferre vereantur. Dipsadem quamdam 
e viperarum genere esse memorie proditum est, 
qua istiusmodi virus immittat. Cum enira excava- 
tis in rupibus, quz stüllantem e saxis liquorem ex-- 
cipiunt, aquam uacta biberit, eam poslea veneno 
suo sic inficit, ut si quod animal deinceps ex es- 


p Potaverit, eum juvari ac situn relevare visum fue- | 


rit, ad venenatum ipsum aquis receptaculum su- 
bito moriatur ac concidat. Quod οἱ quem illa mo- 
morderit, ignea veneni vis vehementius grassansg 
ingentem sitim affert, et ad assidue potandum 
intolerabili cum dolore compellit. Cui quidem leti- 
fero dolori dum ita se remedii afferre aliquid ezi- 
stimat, in eodem loco ventre distento, nec humoris 
quidquam amplius capiemte, cum potu mox ani- 
mam profundit. Sic ille cum inexhausta potus avi- 
ditate suis exitium consciscit. Sed nos ab eo 
veneno divina ope liberat, reliquas ad hzreses 
transeamus. 


pa ἀφίησιν. Οὕτω χαὶ οὗτος ὑπὸ πόµατος τὸν θάνατον τοῖς παρ) αὐτοῦ ἡπατημένοιφ ἐξεργάζετα". Qi« 
περ Ιοῦ ἐν δυνάµει θεοῦ ῥυσθέντες, ἐπὶ τὰς ἑτῆς ἵωμεν. 


* 


61 
CONTRA COLORBASIOS, 
Qua est heresis XV, sive XXXV. 


I. Sequitur Colorbasus, qui ab iisdem Marci prz- 
stigiis suas ineptias corrogavit. Quin et ex Ptole- 
mei radicibus sentium ae apinarum instar erum- 
pens novas quasdam opiniones commentus est, qui- 
bus velut aculeis bomines infestaret, dum majores 
Rugas ac somnia velut e colo delapsus effutiit. 
Kuit ei primum cum Marco societas dogmatum- 
que eonsensio, ut eorum secta, tanquam biceps 
auguis, bipartita videretur. Postea velut caput a 
serpentis corpore divulsum, ac spirans adhuc, plu- 
rimis exitio fuit; cum majus quiddam non modo 
zqualibus suis, sed et majoribus, ac doetius af- 
ferre crederetur. Ogdoadem enim censet non gra- 
datim unius /Eonis ab altero procreatione propa- 
gatam fuisse; sed sex reliquos JEonas pariter, 
eodemque momento a supremo Parente, et ejus 
959 Ennoa, hoc est cogitatione, manasse, quod 
iste sic tanquam obstetricis partes egisset, affirmat. 

uare non υἱ alii e Verbo Vitaque, Hominem et 

lesiam ; aut ex Hornine, ut quibusdam placet, 
et Ecclesia Verbum ac Vitam prodiisse cum suis 
ille statuit. Sed id alia ratione definiunt : nimi- 
rum quod supremus ille parens producere cogita- 
vit, hoc vocabulo Patris appellatum. Idem porro 
Veritas cum esset, Veritatis insignitum nomine. 
Quamobrem cum ostentare se vellet, idipsum Ho- 
iàinem nominatum. Quos autem cum produceret 
prius animo reputarat, his Eeclesi* nomen attri- 
butum. Homo vero Verbum produxit; atque hic 
primogenitus est Filius. Sed Verbum Vita conse« 
quitur. Atque ita Ogdoas prinia conficitur. 

Porro magna est inter illos de Salvatore dissen« 
8i0. Quidam enim ex omnibus conflatum existi- 
mant: atque ideo Eudocetum, hoc est benepla- 
centem vocatum, quod eum Pleroma omne com- 
muni sit affectu ac benevolentia prosecutum. Alii 
solis ex ZEonibus decem, qui a Verbo Vitaque deri- 
vali sunt, profectum illum asserunt, et eorum, a 
quibus ortum accepit, retinuisse nomina. Sunt qui 
Quodecim ex /Eonibus , quos Homo ac Vita genue- 
rint, profluxisse sentiant : ob idque filium Homi- 
nis vocari, quasi Hominis nepotera. Nonnullis pla- 


S. EPIPHANTI 


623 
ΚΑΤΑ KOAOPBAZIQN , 
Πεντεκαιδεκάτη, ἡ xal τριακοστὴ πέμπτη. 
A'. Κολόρδασος τούτοις ἔπεται, ἀπὸ τῆς τοῦ πρρει- 
ρηµένου Μάρχου Ὑγοητείας τὸν ἔρανον ποιησάµενος. 
ἸΑλλὰ xai ἀπὸ τῆς τοῦ Πτολεμαίου ῥίζης σχολόπων 
δίχην ἀναφύσας , ἕτερα πάλιν παρὰ τνούτοις ἐνοχλεῖν 
τῷ χόσµῳ κέντρων δίχην ἐπενόησε, δᾳθεν µείδονα 
φαντασίαν, ὡς ἄνωθεν ἤχων , μηχανώμενος * xal τὰ 
μὲν πρῶτα σὺν τῷ Μάρχῳ ὑπάρχων ὁμοιογνώμονι 
αὐτῷ , δίχην διχεφάλου ὑπαρχούσης τῆς αὐτῶν αἱρέ- 
σεως * ὕστερον δὲ ὡς χεφαλὴ ἀπὸ σώματος ἑρπετοῦ 
ημηθεῖσα , xai ἔτι ἐμπνέουσα , πολλους ἀφανίσας 
ἠδίχησεν, ὡς δῆθεν μεῖζόν τι xaX ἐμπειρότερον παρὰ 
τῶν ! σὺν αὐτῷ xai τοὺς πρώτους δειχνὺς. Λέγει 


B Ὑὰρ τὴν πρώτην ᾿Ογδοάδα οὐ καθ’ ὑπόδασιν ἄλλων 


ὑπὸ ἄλλου Αἱῶνα προδεθλῆσθαι, ἀλλ ὁμοῦ xot εἰς 
ἅπαξ τὴν τῶν ἐξ Αἰώνων 3 προδολὴν ὑπὸ τοῦ Προ- 
πάτορος xa τῆς Ἐννοίας αὐτοῦ τετέχθαι, ὡς αὐτὸς 
µαιωσάµενος, διαθεθαιοῦται. Καὶ οὐχέτι Ex Λόγου 
xaX Ζωῆς "Ανθρωπον xax Ἐκκλησίαν, καὶ t£ ᾿Ανθρώ- 
που, ὡς οἱ ἄλλοι, xal Ἐκχλησίας, Λόγον xaX Ζωήν 
φασι τετέχθαι αὐτὸς xal οἱ αὐτοῦ * ἀλλὰ ἑτέρῳ τρό- 
πῳ τοῦτο λέγουσιν * ὅτι ὅπερ ἐνενοήθη προθαλεῖν ὁ 
ΠἩροπάτωρ, τοῦτο Πατὴρ ἐχλήθη. Ἐπεὶ δὲ πρηεθά- 
λετο Αλήθεια ἦν, τοῦτο ᾿Αλήθεια ὠνομάσθη. "Ότε 
οὖν ἠθέλησεν ἐπιδεῖξαι αὐτὸν, τοῦτο "Ανθρωπος * 
ἐλέχθη. Οὓς δὲ προελογίσατο ὅτε προέθαλε, τοῦτο 
Ἐχχλησία ὠνομάσθη * χαὶ ὁ “Ανθρωπος τὸν Λόγον " 
οὗτός ἔστιν ὃ πρωτότοχος Yióc. Ἐπακολουθεῖ δὲ τῷ 


C Δόγῳ xoi fj Ζωή. Καὶ οὕτως πρώτη ᾿Ὀγδοὰς συν- 


ετελέσθη. 


Πολλὴ δὲ µάχη παρ) αὑτοῖς χαὶ περὶ τοῦ Σωτῆρος. 
Ul μὲν γὰρ αὐτὸν Ex πάντων γεγονέναι λέγουσε, διὸ 
xaX Εὐδοχητὸν χαλεῖσθαι, ὅτι πᾶν τὸ Πλήρωμα ηὑδό- 
κησεν ΄ ol δὲ ἐχ µόνων τῶν δέχα Αἰώνων τῶν ἆπ 
Λόγου χαὶ Ζωῆς προθεθλήῆσθαι αὐτὸν λέγουσε, τὰ 
προγονιχἁ ὀνόματα [τὰ] διασώζοντα * οἱ δὲ ἐκ τῶν 
δεχαδύο Αἱἰώνων τῶν ἐκ τῶν τοῦ Ανθρώπου xal 
Ζωῆς γενοµένων * xal διὰ τοῦτο υἱὸν ᾿᾽Ανθρώπου 
ὁμολογεῖ, ὡσανεὶ ἀπόγονον ᾿᾽Ανθρώπου. Οἱ δὲ ὑπὸ 
τοῦ Χριστοῦ, xal τοῦ ἁγίου Πνεύματος εἰς στἠριγµα 
τοῦ Ηληρώματος γεγονέναι λέγουσιν αὑτόν * xai διὰ 


cet eumdem a Christo et Spiritu sancto ad susten- D τοῦτο Χριστὸν λέγεσθαι αὐτὸν τὴν τοῦ Πατρὸς, ἀν' 


tandum Pleroma genitum : ideoque Christum ap- 
pellatum, ut ejus, a quo ortum acceperat, nomen 
obtiberet, Alii ex illorum numero, ut ita dicam, 
Frhapsodi summum — universorum Parentem, ac 
primum Principium, primumque cogitatione majus 
Hominem vocari definiunt ; idque magnum illud et 
arcanum esse mysterium, quod illa czeteris omni- 
bus antecellens omniaque continens virtus Ho- 
minia appellatione censeatur ; et idcirco Salva. 
torem semetipsum Hominis nominare fllium. 

Ἡ. Ejusmodi est inepta illa ac commentita Co- 
lorbasi doctrina, quam magno verborum strepitu 


1E, τούς. ! Cor. £g Αἰώ. * F. Άν]ρωπον 


οὗ προεθλήθη , διασώζοντα προσηχορίαν. "Άλλοι δὲ, 
ὡς εἰπεῖν , τινὲς ἓξ αὐτῶν ῥαψῳδοὶ τὸν Προπάτορα 
τῶν ὅλων , xat προάρχην, xal προανεννόητον "Av- 
θρωπον λέγονσι χαλεῖσθαι * χαὶ τοῦτ) εἶναι τὸ μέγα 
χαὶ ἁπόχρυφον µυστήριον ' ὅτι ἡ ὑπὲρ τὰ ὅλα δύνα- 
ptg καὶ ἐμπεριεκτικὴ τῶν πάντων "Άνθρωπος χαλεῖ- 
ται * χαὶ διὰ τοῦτο υἱὸν ᾿Ανθρώπου ἑαυτὸν λέγειν τὸν 
Σωτῆρα. 


B'. Αὕτη καὶ ἡ τοῦ Κολορθάσου µάταιος τῷ Bio 
καὶ φαντασιώδης διὰ ψοφηµάτων κενοφωνία . fv ἐὰν 


029 


ADVERSUS HAERESES LIB. 1. TOM. Ill. — HAERES. XXXV. 


050 


χαταµαθοι τις, εἴσεται bx τῶν πρὸ αὐτοῦ , ὡς φιλο- A atque pompa in homines invexit. Quim si quis di- 


τ.µία ἐστὶ τῆς ἑχάστου τοὔτων ὑπονοίας. Κενοδοξῶν 
Υὰρ ἕχαστος, xal βουλόμενος ἑαυτῷ συνάγειν ἄθροι- 
Gua, ὥστε αὐτῷ ἔπεσθαι, ἃ ὑπεισῆλθε τῇ ἑαυτοῦ 
ἐννοίᾳ ἐφευδολάγησεν , οὔτε χατὰ προφητείαν φθεγ- 
Ὑόμενος (οὐ γὰρ Πνεῦμα ἅγιον ἑλάλησεν ἐν αὐτοῖς), 
οὖτς ἀτὸ τῆς τῶν προφητῶν xal Εὐαγγελίων ἆλη- 
θείας xàv μίαν πρόφασιν ἐσχηχώς. ᾿Ανατροπὴ δὲ 
τούτων πάντων τῶν τῆς ψευδωνύμου γνώσεως ὁ ab- 
τὸς ἁληθείας χατὰ τῶν πρώτων ῥηθεὶς λόγος. Τῆς 
Υὰρ Οῥαλεντίνου σχολῆς xai τῶν πρὸ αὐτοῦ οὗτοι 
πάντες ὑπάρχοντες, καὶ τὸν νοῦν ἐχεῖνον ! ἄλλος 
ἄλλως ἐξηγησάμενο: , τὴν ἴσην αὑτοῖς ὀφλήσουσιν 
αἰσχύνην. Μεγάλην γὰρ ἡμῖν ἁπάτην χενοφωνίας xal 
οὗτος ὁ Κολόρδασος fixe φέρων. Ἐξέθετο γὰρ ἡμῖν 


ligenter animadvertat, facile ex superioribus hx- 
reticis intelliget, omnem illam opinionum varietatem 
ab ambitione arrogantiaque profectam. Etenim 
unusquisque glorix studio succensus, ac sectatores 
sibi, velut peculiarem quemdam gregem, conciliare 
cupiens, quidquid mendaciorum in animum incidit, 
temere quasi vaticinium quoddam et oraculun 
9460 profudit. Neque enim Spiritus sanctus per 
eos locutus est; neque ex prophetis, aut veritalis. 
Evangeliis vel levissimam ansam et occasionem 
nacli sunt. Ád istorum vero falsam scientiam re- 
fellendam pertinet illa a me contra priores insti» 
tuta verissima disputatio. Nam e Valentinl Valen. 
tinoque superiorum bzreticorum schola omnes illi 


ποριητευσάµενος τῷ ἀχαταλήπτῳ, καὶ ἀοράτῳ, xai D. profecti, sic ut illius mentem alii aliter interpre- 


ἁγίῳ cQ τῷ Πατρὶ τῶν ὅλων ὄνομα "Ανθρωπος * ἵνα 
συζεύξῃ τῇ ἑαυτοῦ πλάνη τὸν τοῦ Σωτῆρος λόγον, 
Φάσχοντος ἑαυτὸν Υἱὺν ᾽Ανθρώπου , xal µεταγάγῃ 
τὴν διάνοιαν τῶν αὐτῷ χρησαµένων ἀπὸ τῆς ἀληθι- 
vi, καὶ ἑναργεστάτης τοῦ Χριστοῦ περὶ αὐτοῦ ὁμο- 
λογίας, εἰς ἁμηχανίαν xal χενοφωνίαν τοῦ ζητεῖν, 
ὑπολαμδάνοντας Ey τοῖς ἑπουρανίοις εἶναι ὃ μὴ ἔστι. 
Δῶμεν γὰρ αὐτὸν, διὰ τὸ τὸν αὐτοῦ Πατέρα "Ανθρω- 
πον χαλεῖσθαι, Υἱὸν ᾿Ανθρώπου ἑαυτὸν ὀνομάζειν, 
καὶ οὖχ ἀπὸ τῆς σαρχὸς, ἧς ἔλαδεν ἀπὸ παρθενι- 
«ὓς μήτρας, τουτέστιν ànb Μαρίας τῆς ἁγίας γεν- 
νηθεὶς διὰ Πνεύματος ἁγίου , κατὰ «by τοῦ ἐλεεινοῦ 
Κολορδάσου τούτου λόγον * τί ἂν εἴποι περὶ οὗ ὁ αὐ- 
εὓς Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός φησιν, ὡς τοῖς 
Ἰουδαίοις ἔλεγε. Nvv 06 µε ζητεῖε ἁἀποκτεῖναι 
ἄγθρωπον , ὃς τὴν ἀ.λήθειαν ὑμῖν .ε.1ά.Ίηκα , ἡν' 
ἤχουσα παρὰ τοῦ Πατρός µου; Καὶ οὐχέτι ἐνταῦθα 
εἶπε, τοῦ Ανθρώπου Πατρός µου’ ἀλλὰ περὶ μὲν 
Πατρὸς ὁμολογῶν, θεὸν τὸν τῶν ὅλων ἐσήμανε 
περὶ 65 ἑαυτοῦ , ὅτι ἐνηνθρώπησεν , ἓν ἁληθείᾳ &v- 
θρωπον ἑαυτὸν ἔφασχεν, ὡς χαὶ οἱ ἆἁπόστολοί φασιν, 
ἵνα 1j ἀλήθεια πανταχόθεν συσταθῇ, καὶ γνωσθῇ, 
πόθεν ἐστὶ τὰ τῷ Κυρίῳ ὀνόματα συναφθέντα ' "In- 
σοῦν ἄνδρα ἀποδεδειγμέγον εἰς ἡμᾶς σηµείοις 
χαὶ τέρασι, xai τὰ ἑξῆς. 


tarentur, pari omnes ignominia notandi sunt. Sed 
haud mediocres sane ad cavillandum nugas Color- 
basus iste nobis attulit, Siquidem poetico more 
ludens Parenti omnium ac Deo sanctissimo, quem- 
nemo comprehendere aut asurpare oculis potest, 
Hominis nomen affinxit, ut ad errorem suum Sal- 
valoris sermonem adjungeret, qui se filiam Homi- 
nis esse dixit; ac familiarium suorum animos a 
sincera et perspicua Christi de seipso confessione 
ad perplexas οἱ implicatas ineptias conferret : dum 
in cox'estibis illis locis ea qux nusquam sunt. 
Sibi esse persuadent. Ut enim demus illud, ex eo 
quod hujus pater Homo sit dictus, Hominis semet 
appellasse filium, non ob eam carnem, quam ex 
utero Virginis accepit, lioc est beat» Ματίς, ex 
qua per Spiritum sanctum natus est, ut infelici 
Colorbaso placuit ; quid de altero illo dicet ser- 
mone Domini, cum sic Judxos affatus est? Nunc 
me quaerilis interficere, hominem qui veritatem vobis. 
locutus sum, quam audivi a Patre meo *. Non enim 
ab Homine Patre meo dixit, sed Patrem suum 
priedicans, universorum Deum indicat. Se vero, 
qui naturam hominis suscepisset, vere bominem 
appellat, ut οἱ apostoli testantur; quo undique 
veritas corroboretur, intelligaturque unde illa 
Domino sunt attributa cognomina : Jesum, inquit,. 
virum approbatum in vos signis ac prodigiis *, elc. 


T! τοίνυν πρὸς ταῦτα φαίης ἂν, ὢ πάντων ἀνθρώ- D Quid ad hzc hiscere audebis, infelicissime mor-. 


σων ἐλεεινότατε | ἐπειδὴ ἄνωθεν χεις φέρων ἡμῖν 
χαινὰς ὀνομασαίας, xal σεμνύνῃ , ἐφ᾽ οἷς τὸ τοῦ 'Av- 
θρώπου ὄνομα αὐτῷ τῶν πάντων Δεσπότῃ καὶ Πατρὶ 
τῶν ὅλων προσάψαι ἑτόλμησαν *; Ὡς Ex τούτου xa- 
λεῖσθαι τὸν Κύριον Υἱὸν ᾽Ανθρώπου, διὰ τὸ τὸν Πα- 
τέρα “Ανθρωπον χαλεῖσθαι. Εὑρὲ ἡμῖν xai τινα ἄλλην 
πρασηγορίαν τῷ Πατρὶ ἀρμόξουσαν, τὸ, ἄνδρα àxo- 
δεδειγµένον. ᾽Αλλ' οὐχ ἂν εὗροις ποτέ. El γὰρ καὶ 
ἀνῆρ ἄνθρωπός &ctt, xaX πρὸς ἀντιδιαστολὴν τῆς 
γυναικὸς τὸν ἄνθρωπον ἄνδρα χαλοῦμεν , ὅμως oUx 
ἂν xaX Ey τούτῳ µηχανήσασθαί τι δυνηθείης. "Άνευ 
(3p σχημάτων χαὶ μελῶν, χρυφίων τε xat ὁρατῶν 
àvhp οὐ δυνήσεται χαλεῖσθαι. Λέγομεν γὰρ καὶ τὴν 

! F. Σχείνου. 


* F. ἑτόλμησας. ? Joan, vir, 40, 


talium ! qui nova queJam inaudita nomina velut 
e colo nobis allata venditas, teque ijnsolenter 
ostentas? Quoru.n vocabulorum gratia Hominis. 
nomen Domino omnium 4ο Parenti tribuere non 
dubitas : quasi Dominus idcirco Filius hominis sit 
dictus, quod ejus Pater Homo nuncupetur. Doce 
et alteram appellationem, Virum probatum , Patri 
congruere. 461 Atqui nunquam illud ostendes. 
Tametsi enim vir omnis homo sit, hominemque, 
uL a muliere discernatur, appellenius virum, nullam 
inde tamen calumniandi ansam potest arripere. 
Etenim sine certa specie habituque corporis ac 
partim occultis, parti patentibus membris nun- 


* Act. 11, 22, 


€t 


S. EPIPHANII 72 


quam virum nominamus. Mulieri porro non viri, À γυναῖχα ἄνθρωπον, à) οὐκ ἄνδρα. Διὸ xa ὁ ἄνθρω- 


sed hominis vocem tribuimus. Quare utroque ge- 
nere hic et hzc homo proferre solemus. Sed ubi 
generum est distinguenda proprietas, feminam 
mulieris, marem viti nomine declaramus. His enim 
duobus vocabulis ,. generum habitudine separata, 
sexus utriusque diversitas exprimitur. Δι hominis 
vox nonnisi ὁμωνύμως et ambigue virum ac mu- 
lierem complectitur 

Ill. Quz euim ita se bapeant, adeste, quxeso, servi 
Dei omnes et veritalis amatores; planum illum et 
nebulonein Colorbasum vehementius deridete, vel 
lugete potius eos qui decepti sunt, cum seipsos, 
tum alios quam plurimos perdiderunt. Nos autem 
Deo gratias agamus, quod mediocribus simplici- 


busque verbis filios suos veritas rectam in viam P 


soleat deducere; contra vero misera illa arrogan- 
tizque plena dogmata, et exquisito fucata lenocinio 
dissipet, ac pacate leniterque progrediens evertat 
funditus οἱ exstinguat ; ut ex prophelz testimonio 
manifeste colligitur. Qui nonnullos impia quzedam 
curiosius adsciscentes, ac scelerata nescio qua 
suam ad fraudem excogitantes sic alloquitur: Pro 
eo quod abjecistis aquam Siloe, qug vadit cum silen- 
tío, adducet super vos Dominus aquam fluvii, regem 
Assyriorum!. Nam aquam Siloe Missi doctrinam 
interpretari licet. Quis ille vero alius est prater 
Jesum Dominum nostrum a Deo Patre missum, et 
quidem quiete: quod nihil insolens aut fucatum 
perstrepat; sed vere ac sincere sanctissimam 
Sponsam edoceat, quam in Saloinonis Canticis co. 
lumbam ob animalis simplicitatem et mansuetudi- 
nem puritatemque : cognominat *? Et, quod est 
admiratioue dignius, 262 reliquas omnes, qux cum 
alienz sit, nomen ipsius usurpant, concubinas aec 
reginas appellat, ob regium Christi nomen, quod 
unaquzque sibi insolenter arrogare contendit. Sed 
cisi concubine sint octoginta, hoc est haereses ; 
tum, puelle quarwn, inquil, non. est numerus, una 
tamen est columba mea, per[ecta mea*: nimirum 
sancta et catholica Ecclesia. Quz columba quidem 
est, ut diximus, ob hujus avis mansuetudinem et 
innocentiam ac sinceritatem ; perfecta vero, quod 
perfectam a Deo scientiam, absolutamque ab ipse 


πος λέγομεν, καὶ ἡ ἄνθρωπος, Διαιροῦντες δὲ τὸ 
γένος ἱδιαζόντως, τὴν μὲν θήλειαν γυναῖχα καλοῦ- 
pev , τὸν δὲ ἄῤῥενα ἄνδρα. Αὕτη γὰρ διἀκρισίς ἐστι 
τοῦ γένους ἄῤῥενος xai θηλείας, τὸ ἀνῆρ xaX vuv, 
διαιρουµένης τῆς τῶν γενῶν σχέσεως. Ὁμωνυμιχκῶς 
65 ἄνθρωπος καὶ ὁ ἀνὴρ καὶ fj ovi) καλεῖται. 


I". Τούτων τοίνυν οὕτως ἑχόντων, Ἠχετέ pot, 
πάντες Θεοῦ δοῦλοι, οἱ τῆς ἀληθείας ἑρασταί * xal 
γελάσατε τὸν ἁπατεῶνα xal ἀγύρτην Κολόρθασον' 
μᾶλλον 65 πενθήσατε τοὺς ἁπατηθέντας, xaX ἑαυτοὺς, 
xai πολλοὺς ἁπολέσαντας. Λὐτοὶ δὲ θεῷ εὐχαριστί- 
σωµεν, ὡς διὰ μικρῶν xal ἁπλῶν λόγων d) ἀλήθεια 
τοὺς ἑαυτῆς εἰς ὁδὸν εὐθεῖαν ὁδηγεῖν εἴωθε - xaX τὰ 
σχέτλια xa πολύχομπα, διὰ πολλῆς μηχανΏς χαλλω- 
πισθέντα , διασκεδάννυσιν , ἀνατρέπει χαὶ ἀφανίξει 
ἠσυχῆ Baívouca* ὡς σαφῶς ἔστιν ἰδεῖν ἀπὸ τοῦ προ- 
φητικοῦ λόγου. Ἐγχαλῶν γὰρ ὁ προφήτης τοῖς τὰ 
δεινὰ περιεργαζοµένοις, xal * πολύφημα ἐπινοουσιν, 
εἰς ἑαυτῶν ἁπάτην , ἔλεγε' Διὰ τὸ μὴ θέΊει’ ὑμᾶς 
τὸ ὕδωρ τοῦ Σιλωὰμ τὸ πορευόµεγον ἠσυχῆ, àv- 
άγει ἐφ᾽ ὑμᾶς Κύριος và ὕδωρ τοῦ ποταμοῦ, τὸν 
βασιωέα τῶν. Ασσυρίων. Ὕδωρ γὰρ Σιλωὰμ, ἐστὶ 
διδασκαλία τοῦ ἀπεσταλμένου. Τίς δ ἂν ctm οὗτος 
&))' ἡ ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς, 6 ἀπὸ τοῦ θεοῦ Πα- 
τρὸς αὑτοῦ ἀπεσταλμένος, Ἱσυχη δὲ διὰ τὸ μπὸξν 
χαινόφωνον, uius ἐπίπλαστον, d bv ἀληθείᾳ civ 
ἁγίαν αὐτοῦ νύμφην τὴν παρ) αὑτοῦ περιστερὰν xa- 
λουμένην, διὰ τὸ ἄχαχον καὶ Άμερον xaX χαθαρώτα- 
τον τοῦ ζώου, iv τοῖς "Ασμασι τοῦ Σολομῶνος; Καὶ 
ἔστι θαυμάσαι ", τὰς μὲν ἄλλας μὴ οὔσας αὐτοῦ, El 
δὲ τῷ ὀνόματι αὐτοῦ ἑαυτὰς χεχληχυίας παλλαχίδας, 
ὠνόμασε καὶ βασιλίσσας διὰ «b βασιλεῦον ὄνομα, ὁ 
ἑχάστη Χριστὸν ἐπιγραφομένη ἑαντῇ σεμνύνεται. 
Ἁλλ) εἰ xaX ὀγδοήχοντά clot παλλαχαὶ, αἴτινές claw 
αἱ αἱρέσεις' ἔπειτα δὲ, γεάνιδες, ὧν οὐκ ἔστιν 
ἀριθμὸς, φησὶ, µία àccl περιστερά pov, τελεία pov: 
τουτέστιν αὐτὴ ἆγ-α νύμφη, χαὶ χαθολιχὴ Ἐχχλησία. 
Περιστερὰ μὲν, ὡς ἔφην, διὰ τὸ ἤμερον, χαὶ &xaxov, 
xai καθαρὸν τοῦ ζώου ’ τελεία δὲ, διὰ τὸ τὴν τελείαν 
ix θεοῦ λαθεῖν χάριν, xal γνῶσιν παρ) αὐτοῦ τοῦ 
Σωτῆρος διὰ Πνεύματος ἁγίου. Αὐτὸς οὖν ὁ νυμµφίος, 


Salvatore per Spiritum sanetum — cognitionem D ὁ ᾽Απεσταλμένος ἑρμηνευόμενος, τουτέστι Σιλωὰμ, 


adepta sit. Igitur sponsus ipse, quem Miesum inter- 
pretari licet, hoc est. Siloam, aquam habet leniter 
scaturientem, doctrinam scilicet non ingenti cum 
sirepitu ac fragore procipitem, nec inani se 
pompa et ambitione jactantem. Cujus sponsa mitis 
instar columba veneno caret ; neque molares den- 
tes aut aculeos gerit, cujusmodi serpentes habent 
isti qui veneno scatent, quorum singuli precipuum 
aliquod mortalium generi virus conantur immit- 
fere, ac sectatores suos corrumpere. Quorum e 
numero ille est ipse, quem divino verbe cclestique 
presidio fretus detegere studui, ac phalangii instar 


! dea. viu, 6. * Cant. ii, 10, 14; v, 2; τι, 8. 


! Cant. vi, 7,8. 


ὕδωρ ἔχει πορευόµενον ἡσυχῆ , τουτέστι διδασχαλίαν 
ἄδουπον, xal ἀφοφροποιὸν, xal ἀφαντασίαστον, xal 
ἀχόμπαστον. Ἡ δὲ αὐτοῦ νύμφη xai αὐτὴ Ίσυχος 
περιστερὰ, μήτε ἱὸν ἔχουσα, μήτε μυλοστομίδας, 
μήτε χέντρα, ὡς οὗτοι πάντες ol ἑρπετόμορφοι, xal 
ἰὸν ἀναθλυστάνοντες, ἕχαστος φιλοτιμησάμενος δη- 
λητήριόν τι τῷ xócpup κχατασκευάσαι, xat λυµήνασθαι 
τοὺς αὐτῷ πεισθέντας ὧν xal οὗτος elg (v τυγχά- 
vet, ὁ ἐνταῦθά µοι σπουδασθεὶς φωραθῆναι διὰ θείου 
λόγου καὶ βοηθείας τῆς ἄνωθεν, xaX συντριξῖναι δί- 
χην φαλαγγίου τετραγνάθου ἑρπετοῦ καλουμένου, ἡ 
ὡς ἀπὸ ἀμφισδαίνης τῆς διχεφάλου ἐχίδνης τμηθεῖσα 


ΝΕ, παλίµφημα. * Deost ὡς 


653 


ADVERSUS HJERESES 148. 1l. TOM. Ill. — (1/ERES. XXXVI. 


634 


χεφαλὴ iv συντοµίᾳ χαταχλασθῆναι. Παρελθὼν δὲ A ob!erere, quod tetragnathum, hoc est quatwor 


τοῦτον πάλιν, τὰς ἑξτς Ouoxomfion* xal ταύτας 
διεξιὼν, BV εὐχῆς αἰτήσω, τὰ μὲν xav' αὐτὰς χατὰ 
ἀλ/θειαν ἐξειπεῖν , µηδένα δὲ θλάφαι, f] αὐτὸς βλα- 


malis preditum vocant: aut velut. amphisbsence 
bicipitis viperz desectum caput confringere. Sed 
hoc omisso reliquas persequamur. Quod dum aggre- 
dior, supplex a Deo postulo, ut quz ad illas perti- 


nent, ita ex rei veritate proferam, nulla ut in quemquam atque adeo meipsum ex eo fraus ac pet- 


nicies redundet. 
ΚΑΤΑ ΗΡΑΚΛΕΩΝΙΤΟΝ, 
Εξκαιδεκάτη, ἡ xal τριακοστὴ ἔχτη. 

Α’. Ἡραχλέωντις τοῦτον τὸν Κολόρδασον διαδέχεται, 
ἀφ᾽ οὗπερ ol Ἡραχλεωνῖται καλούμενοι, οὐδὲν Έττον 
τῆς παρὰ τοῦτον χενοφωνίας Ἰσχημένος. Καὶ ὅσα 
μὲν ἐχεῖνοι λέγουσι, xal οὗτος ὀρίζεται χατὰ πάντα 


CONTRA HERACLEONITAS, 
Que est luzresis XVI, vel XXXVI. 


I. Colorbaso succedit fleracleon, à quo Heraclio- 
Mitarum secta nominatur, nihilominus qoam cze- 
teri nugis ac mendaciis instructus. Quidquid enim 
ab illis asseritur, hie tuetar ac defendit omnia: 


τρόπον, οἷα δὴ ἐξ αὐτῶν ὁρμώμενος, καὶ παρ αὐτῶν Β utpote qui ab tilis ortum pariter ac venenatam fuem 


τὸν iby ἁπομαξάμενος, περιδσότερον δὲ δηθεν ὁπὲρ 
ἐχείνους ἓν ἑαυτῷ ἀνατυπωσάμενός τινα, βούλεται 
ἐχείνους  ὑπεραίρειν, ἵνα xaX ξαυτῷ συναγωγὴν 
ποιῄσηται τῶν ἡπατημένων. Οὗτοι γὰρ πάντες, εἰς 
ἑχατονταχέφαλον ἑαυτοὺς ἀνατνπώσαντες σῶμα, ἢ 
ἑχατοντάχειρον, τόν Tots μυθευόµενον παρὰ τοῖς 
τῶν Ἑλλήνων ποιηταῖς ἐμιμήσαντο Κόττον ἡ Βριά- 
pev, ὃν xat Αἰγαίωνα χαλοῦσιν, f| Γύγην, ἢ τὸν χα- 
λούμενον "Αργον τὸν πολυόφθαλμον, οἵους ἐχεῖνοι ἐν 
«alg ἑαυτῶν ῥαψφδίαις τερατεύονται, ποιητευόµενοι, 
καὶ λέγοντες ἔχειν τὸν μὲν ἑχατὸν χεῖρας, καὶ ποτὲ 
μὲν πεντήχοντα κεφαλὰς, ποτὸ δὲ ἑχατόν ' τὸν δὲ 
ἑχατὸν ὀφθαλμούς. Καὶ τούτου ἕνεχα φασὶ «y. 'Ep- 
μην χαλεῖσθαι ᾽Αργειφόντην, ὡς τὸν "Apyov τὸν πο- 
λυόφθαλμον πεφονευκότα. Οὕτω xol τούτων ἕχαστος, 
βουλόμενος ἑαυτῷ ἀρχὴν προστἠσᾶσθαι, χεφαλὴν 
ὠνόμασεν ἑαυτὸν, ἕτερα ὑπεισφέρων παρὰ τὴν τῶν 
διδασχάλων αὐτοῦ µαταιοπονίαν καὶ µανιώδη διδα- 


traxerit. Sed nonnulla tamen a se excogitata et 
conficta ad eorum opiniones adjiciens, superare 
illos, ac propriam sibi scholam vindicare studuit. 
Etenim omnes isti centiceps se in corpus ac centi- 
manum transformantes, gigantem illum hescio 
quem e Graecorum fabulis exprimere voluerunt, 
Cottum opinor, aut Briareum:; quem et /Egeona 
dixerunt, aut Gygen, aut Argum infinitis 969 
oculis preditum, cujusmodi portenta, suis illi car- 
minibus solent describere, ut centum alteri manus, 
cum quinquaginta, vel etiam centenis capitibus ; 
centum oculos alteri tribuant. Quam ob causam 
Mercurium ferunt Argiphontem esse dictum, quod 
multis luminibus preditum Argum occiderit. Sic 
iterum quilibet principatum affectans, seipsum 
esprit appellat, οἱ a praeceptorum insanis ac furiosis 
dogmatibus diversa quzdam exoogitat. Verum ne 
in prefando sim longior, ad rem ipsam aggrediar. 


σχαλίαν. Ἵνα δὲ μὴ εἰς molo µῆχος ἑλάσω τοῦ προο鵴ου τὴν σύνταξιν, ἑλεύσομαι εἰς τὸ προχείµενον. 


Β’. Ἡραχλέων τοίνυν οὗτος, xaX οἱ ἀπ᾿ αὐτοῦ 'Hpa- 
χλεωνῖται, ὥς προεῖπον, ὁμοίως Μάρχῳ xal τισι τῶν 
πρὸ αὐτοῦ περὶ τῶν ᾿ΟὈγδοάδων φάσχει, τῆς ἄνω 
σαμὶ καὶ τῆς χάτω. Έπειτα δὲ xal τὰς συξυγίας τῶν 
πριάχοντα Λἱώνων ἴσως δοξάδει. "Άνθρωπον Cb καὶ 
αὐτὸς φάσχει εἶναι τὸν ἄνω τῶν ὅλων Πατέρα, ὃν καὶ 
Bo0by προσηγόρευσε. Ῥούλεται δὲ αὐτὸν καὶ αὐτὸς 
λέγειν μήτε ἄῤῥεν μήτε θήλυ. ἐξ αὐτοῦ δὲ εἶναι τὴν 


τῶν ὅλων μητέρα, ἣν καὶ Σιγὴν ὀνομάζει καὶ Ἁλή- D 


θειαν. Απ΄ αὐτῆς δὲ εἶναι τὴν δευτέραν μητέρα τὴν 
ἐν λήθη γενοµένην, ἣν xal ᾽Αχαμὼθ χαὶ αὐτὸς xa- 
Aet * ἐξ ς λοιπὸν τὰ πάντα ἓν ὑστερήματι χατέστη. 
Βούλεται δὲ πλείονα τῶν πρὸ αὐτοῦ xai οὗτος λέγειν, 
ἅτινά ἐστι τάδε. Τοὺς τελευτῶντας ἀπ) αὐτῶν, xol 
ἐπὶ αὐτὴν τὴν ἔξρδον φθάνοντας, ἀπὸ τοῦ πρρειρη- 
µένου Mápxou τὰς προφάσεις εἰληφὼς , οὐχέτι κατ) 
ἐχεῖνον λυτροῦται , ἀλλὰ ἄλλως οὗτος µεταχειρίνε- 
ται, λυτρούμενος δῆθεν (42) πρὸς τῇ τελευτῇ τοὺς 
ὑπ αὐτοῦ ἁπατηθέντας. Ποτὲ γάρ τινες ἐξ αὐτῶν, 
ἔλαιον Ὁδατι µίξαντες, ἐπιθάλλουσι τῇ χεφαλῇ τοῦ 


! Transposita ista sunt. Lege χεῖρας. τὸν δὲ Exazbv 


M. Heracleon igitur cum suis, ut diximus, eadem 
cum Marco, aliisque qui Marcum antecesserunt, 
de Ogdoadibus, superiore nimirum et inferiore, 
sent&. Deinde triginta /ZEonum paria haud absimili 
ralione constituit, Hominem quoque supremum 
omnium Parentem pronuntiat, quem et Bythum 
nominat. Eumdem nec marem esse nec feminam 
putat, a quo universorum mater exsistat, quam οἱ 
Sigen, οἱ Veritatem appellat. Ab hac secundam 
matrem, qua in oblivione posita esL, originem 
traxisse, quam Ácbamoth perinde ut alii nuncupat, 
a qua deinceps in defectu constituta sunt omnia. | 
Sed amplius quiddam quam superiores omnes in 
opinione sua posuit. Etenim qui ex eorum grego 
morituri sunt, occasionem nactus a Marco, non 
eodem tamen quo jste modo redimit; sed aliam 
quamdam ejusmodi in salutem vindicandi ratio- 
nem Observat. Sunt enim ex ipsis aliqui, qui 
oleum aqua temperatum capiti morientis aspergunt ; 
unguentum alii, quod opobalsamum vocant, ef 


0:50, καὶ ποτὸ uév. 


(43) Αυτρούμενος δῇθεν. Λύτρωσις illa baptismus erat εἰς λυτρωσιν ἁμαρτιῶν. 


. 645 


S. EPIPHANII 


626 


aquam, invocatione quidem eadem utuntur, quam A E&eX86vcoc* οἱ δὲ µυρον, τὸ λεγόµενον οποθάλσαµον, 


et Marcum adhibuisse docuimus, paucissimis voca- 
bulis adjunctis. Ea porro est hujusmodi : Mesia, 
uphar, egnawempso menchaldia, mossome, dace, 
acpharam, epseuva, Jesu nazaria. Qux quidem eo 
consilio faciunt, ut qui sub exitum vitz talibus 
comprecationibus instructi fuerint cum aqua et 
oleo, sive unguento commistis , a superioribus 
principatibus ac potestatibus coerceri viderique 
nequeant; atque ul interior ipsorum homo sur- 
Sum possit a nemine conspectus evadere. 964 
Quippe corporibus ists censent cum reliqua 
omni creatura relictis, evolantes hinc ipsorum 
animas Conditori qui in defectu versatur, assistere, 
ibidemque apud illum commorari. Sed interiorem 
hominem, qui anima ipsa corgoreque magis inti- 
mus est, altius efferri; quem ex superiori Plero- 
mate derivatum existimant. 

lll. Ceterum quos ad eum modum illuserint, ita 
cohortari solent, Ubi, inquiunt, ad principatus et 
potestates post obitum evolaris, memento hzc uti 
verba proferas : Ego filius a Patre, et eo Patre, qui 
ante omnes exsistit, ac prasenli tempore filius veni, 
"t omnia tam aliena, quam privata cernerem, nec 
omnino tamen aliena ; sed ad Achamoth pertineniia, 
qua cum femina sit, sibi ista fabricavit. Origo porro 
mea est ab eo ducta, qui ante omnes exsistit, eoque 
rurswn, unde ortus sum, regredior. Quse cum dixe- 
rit, subinde e potestatibus ereptum, ad Conditorem, 
ejusque stipatores adusque primam  Ogdoadem 
efferri. Siquidem post Creatorem etiam isti infe- 
riorem esse volunt hebdomadem, ipsumque in 
septenario octavum esse, sed in defectu et igno- 
Fantia constitutum. Jubent igitur eum, qui ex hac 
vita discesserit, Creatorem ejusque comites hunc 
in modum alloqui : Vas ego sum pretiosum magis, 
quam femina illa que vos condidit. Si radicein 
suam vestra mater ignorat, ego novi me ipsum, et 
unde sim scio; atque iucorruptam sapientiam in- 
voco, qua inest in Patre, matrisque vestre maler 
est, ejus que matrem non habet, ac ne conjugem 
quidem marem; sed e femina nata femina vos 
produxit, matris ignara sus, seque esse solam 
existimans. At ego matrem ejus appello. Quibus 
auditis Creatoris factionem magnopere perturbari, 
atque originem suam, matrisque damnare genus; 
ipsum vero qui ista dixerit, abjectis vinculis suis, 
et angelo, sive anima, propriam in sedem trans- 
ferri. Existimaut enim secundum corpus et ani- 
mam tertium quiddam in homine reperiri. Atque 
bsc sunt, quz de illorum redemptione comperire 
potuimus. 

IV. Porro quisquis judicio valet, ubi inanissimas 
hasce nugas audierit, sic tanquam mimos fabulas- 


que ridebit. Hoc enim illorum quisque suscipit, ut 


ab aliorum dogmate diversum quiddam pro volun- 
tatis suz libidine sentiat ; nec ulla res 4655 ipsum 


! F. τούτου. * Corr. ἑλήλυθε, 


xaX Όδωρ' τὴν μέντοι ἐπίχλησιν κχοινὴν ἔχοντες, ὡς 
63 χαὶ ὁ πρὸ αὑτοῦ Μάρχος ἐποιεῖτο, μετὰ προσθήχης 
πινῶν ὀνομάτων. Ἡ δὲ ἐπίχλησίς ἐστιν αὕτη. Με- 
cía , οὐφὰρ, ἐγγαμεμ/ὰ, µεχχα.δία, γοσσομὴ, 
δαὲχ, ἀχφαρὰν , ἑψευούα, Ἰησοῦ νγαξιρία. Τοῦτο 
δὲ ποιοῦσιν, ἵνα δῆθεν οἱ λαµθάνοντες ἐπὶ τῇ ἑξόδῳ 
ταύτας τὰς ἐπιχλήσεις, τὰς μετὰ τοῦ ὕδατος xa 
ἑλαίου, τοι μύρου, ἀναμεμιγμένων, ἀχράτητοι γέ- 
νωνται, xal ἁόρατοι ταῖς ἄνω &pyalg xaX ἐξουσίαις., 
εἰς τὸ ὑπερθῆναι ἀοράτως τὸν ἔσω αὐτῶν ἄνθρωπον, 
φασὶν, ὡς τῶν σωμάτων τούτων ἐν τῇ χτίσει χατα- 
λιμπανομένων’ τῆς δὲ ψυχής αὐτῶν παρισταμένης 
τῷ Δημιουργῷ ἄνω τῷ ἓν ὑστερήματι γεγονότι, 
ὥστε xa ἐχεῖσε χαταμένειν παρ αὐτῷ. Ὑπερανα- 
θαΐνειν δὲ, ὡς ἔφην , τὸν ἔσω ἄνθρωπον ἑσώτερον 
φυχῆς xat σώματος ' ὃν δὴ θέλουσι λέγειν ἐκ τοῦ 
ἄνωθεν Πληρώματος χατεληλυθέναι. 

I'. Ἐγχελεύονται 65 τοῖς οὕτω παρ) αὐτοῖς ἐμ- 
πεπαιγµένοις, ὅτι φτσίν’ Ἐὰν ἕλόῃς ἐτὶ τὰς ἀρχὰς 
xaY ἐξουσίας, Eye iv µνήµῃ váüs εἰπεῖν μετὰ civ 
ἐντεῦθεν τελευτήν. ᾽Ε]ὼ υἱὸς ἀπὸ Πατρὸς, Πατρὸς 
προόγτος, υἱὸς δὲ àx τῷ παρόντι, 400r. πάντα 
ἰδεῖν τὰ dAAócpia xal τὰ ἴδια" xal οὐχ ἆ.ὶ Ιότρια 
δὲ παντεῶς, ἁ-κὰ τῆς ᾽Αχαμὼθ , ῆτις ἐστὶ θή-- 
Agua, xal ταῦτα ἑαυτῇ ἐποίησε. Κατάγω δὲ τὸ 
γένος éx τοῦ προόντος , xal πορεύοµαι πάν εἰς 
τὰ ἴδια, ὅθεν ἑ.λή.Ίυθα. Καὶ ταῦτα εἰπόνια, δια- 
φεύγειν τὰς ἐξουσίας, ἔρχεσθαι δὲ ἐπὶ τοὺς περὶ τὸν 


C Δημιουργὸν ἄνω περὶ τὴν πρώτην Ὀγδοάδα. Βού- 


λονται γὰρ xal αὐτοὶ μετὰ τὸν Δημιουργὸν κά-ω εἷ- 
vat ἑθδομάδα ' αὐτὸν δὲ εἶναι Ev τῷ ἑθδόμῳ ὄγδοον, 
ἐν ὑστερήματι δὲ xal ἀγνωσίᾳ * καὶ λέγειν ix τῶν 
τοῦ βίου ἐξελθόντα τοῖς περὶ τὸν Δημιουργόν * Σχεῦός 
εἰμι ἔντιμον, μᾶλλον παρὰ τὴν θήλειαν τὴν ποιῄσασαν 
ὑμᾶς. Ei fj µήτηρ ὑμῶν ἀγνοεῖ τὴν ἑαυτῆς ῥίζαν, 
ἐγὼ οἶδα ἐμαντὸν, καὶ γινώσχω ὅθεν εἰμί: καὶ ἐπι- 
καλοῦμαι τὴν ἄφθαρτον Xoplav, τις ἐστὶν ἓν τῷ 
Πατρὶ, µήτηρ δὲ τῆς μητρὸς ὑμῶν τῆς μὴ ἐχούσης 
μητέρα, ἁλλ᾽ οὔτε σύζυγον ἄβῤῥενα, θήλεια δὲ ὑπὸ 
θηλείας γενοµένη ἐποίησεν ὑμᾶς, ἀγνοοῦσα xol τὴν 
μητέρα αὐτῆς, xal δοχοῦσα ἑαυτὴν εἶναι µόνην. Ἐγὼ 
δὲ ἐπιχαλοῦμαι αὐτῆς τὴν μητέρα. Τούτους ! δὲ τοὺς 
περὶ τὸν Δημιουργὸν ἁκούσαντας σφόδρα ταραχθῃ- 


D ναι, καὶ καταγνῶναι αὐτῶν τῆς ῥίζης, καὶ τοῦ γένους 


τῆς μητρός. αὐτὸν δὲ πορενυθῆναι εἰς τὰ ἴδια, ῥί- 
Ψαντα τὸν δεσμὺν αὐτοῦ, xaX τὸν ἄγγελον, τουτέστι 
τὴν ψυχἠν, Οἴονται μὲν γὰρ μετὰ σῶμα xa ψυχῆν 
εἶναί τι xai ἕτερον ἐν ἀνθρώπῳ. Καὶ περὶ μὲν τῆς 
ἀπολυτρώσεως ταῦτά ἐστιν ὅσα εἰς ἡμᾶς συνεληλύ- 
θαμεν ". 


A', Οἱ δὲ συνετοὶ, κατακούσαντες τῆς περισσοτέ- 
pa; αὐτῶν χλεύης, χαταγελάσειεν τῆς µιµολογίας, 
ὡς ἕχαστος αὐτῶν ἕτερα παρὰ τὸν ἕτερον νομοθετεῖ, 
ὡς βούλεται, xal τῆς τόλµης ἑαυτοῦ οὐχ ἀναχόπτε- 
ται ' ἀλλὰ ὄσαπερ δύναται ἕχαστος ἐπινοεῖ. Καὶ τῶν 


651 


ADVERSUS HJERESES LIB. I. TOM. III. — HAERES. XXXVI. 


6:8 
*- 


ἔτι εἰς δεῦρο Υεννωµένων παρ) αὐτοῖς xal ἐπιφυομέ- A a tanta temeritate deterreat ; sed quz»cunque potest 


γων οἱ χαθ᾽ ἡμέραν ebplaxousl τι χαινὸν εἰπεῖν, xai 
φαντάσαι τοὺς ἐπαγομένους, χαλεπόν ἐστι πάντα τὰ 
τούτων δητῆσαι fj ἐξειπεῖν. "Όθεν ἀρχεσθήσομαι πά- 
My τοῖς καὶ περὶ ταύτης τῆς αἱρέσεως εἰρημένοις, 
ἅτινα xai εἰς ἡμᾶς ᾖλθεν ὑποδεῖξαι. Ἡ δὲ τοιαύτη 
διδασχαλία τίνι οὐχ ἂν σαφἢς efr, ὡς μῦθός ἐστι xot 
χλεύη τὸ πᾶν; Πόθεν γὰρ, ὦ οὗτος σὺ, f] οἱ πρὸ 
σοῦ, τὸ σῶμα εἱλήφατε; τὴν δὲ ψυχὴν πόθεν; τὸν δὲ 
ἐσώτατόν σου ἄνθρωπον πόθεν; Καὶ εἰ μὲν ἄνωθεν 
ἀπὸ τοῦ ἄνω πνευματικοῦ, ὡς Myers δραματουργῶν, 
xai ἐπαγγελίᾳ ἐλπίδος χεπφώσας τοὺς ὑπὺ σοῦ Ίπα- 
τηµένους, ἵνα σκοπῷ τινι ἐπαρθέντες ὑποσύρωσι ' τῇ 
c? γεγοητευµένῃ δραµατουργίᾳ λέγε, τίς 1j χοινω- 
vía του ὄνω πνευματιχοῦ πρὸς τὸ ὑλιχόν ; τίς δὲ ἡ 


τοῦ ὑλιχοῦ πρὸς τὸ φυχικόν; πῶς δὲ ὁ Δημιουργὸς B 


τὰ μὴ ἑαυτοῦ ἐδημιούργει; πῶς δὲ ὁ ἄνω τὴν παρ) 
αὐτοῦ δύναμιν πνευματιχὴν παρέσχε τῷ μὴ χαλῶς 
ἑργασαμένῳ Δημιουργῷ; Πόθεν δὲ ὁ Δημιουργὸς, 
ἀναμίξας τὸ ἑαυτοῦ ψφυχικὸν μετὰ τοῦ ὑλικοῦ, τῇ 
Όλη μᾶλλον ἠθέλησεν ἑγχαταδῆσαι τὴν ἑαυτοῦ δύνα- 
μιν; El 6e τὴν ἑαυτοῦ δύναμιν βούλεται ἐγχαταμίξαι, 
oux ἅἄρα ἀλλοτρία ἡ ὕλη. El δὲ xai ἔστιν ἆλλο- 
τρία, εἰς αὐτῷ τῆς Όλης παρέσχε τὴν ἑξουσίαν; Καὶ 
πρῶτον λέγε por, ὦ ἀπατεὼν , πότερον μισῶν τὴν 
quyhv κατέδησεν αὐτὴν τῇ 035, ἡ ἀγνοῶν τὸ ἐσόμε- 
vov. ᾽Αλλ' οἶδα, ὅτι. οὐδέτερον τούτων ἑἐρεῖς. Ὕλην 
Υὰρ οὐ λέγομεν τὸ σῶμα, μὴ Υένοιτο 1 οὐδὲ τὰς τοῦ 
8:09 χτἰσεις. ᾽Αλλὰ Όλην τινὰ οἶδεν ἡ Γραφὴ μετὰ 
εαύτην τὴν φαύλην, εἰς δὲ χατασχευὰς ἑχάστῃ τέχνη 
xal ἐργασίας προχειµένη *, ἄ)λην τινὰ, λέγω δὴ τὴν 
&x διανοίας φυοµμέάνην ῥυπαρὰν ἐνθύμησιν, xa βορ- 
θορώδεις λογισμοὺς τῆς ἁμαρτίας. Φύονται γὰρ ὡς 
ἀπὺ πηλοῦ δυσοδµίας τε xal ἀχάθαρτος ἀποφορὰ, 
λοιμώδης τε xai βορθορώδης ' ὡς ὁ µακάριος Δαθὶδ, 
διωχόµενος καὶ διαδαλλόµενος [ὧς] ὑπὸ πονηρῶν 
ἀνθρώπων, ἔλεχεν ' Ἐγεπάγη» εἰς» ὕ την (45) βυθοῦ, 
xai τὰ ἑξης. 


impune comminiscitur.Ac cum in hodiernum usque 
diem ab illis multa proferantur, nascanturque por- 
tenta, qui quotidie novi aliquid ad illudendos homi- 
nes confüngunt, diffücile est exiricare omnia, vel 
oratione complecti. Quare qua de bac hzresi 
disputata sunt, iis contenti esse debemus, quze ad 
nostram memoriam pervenerunt. Atque hanc 
omnem illorum doctrinam quis non meras esse 
fabulas ac ludibria perspiciat? Cedo enim, heus tu! 
majoresque tui, unde corpus accepistis? unde 
animam? unde interiorem illum hominem? Si a 
superiore illo nescio quo ac spiritali babere te 
dixeris, pro eo ac mentiri soles, el spei cujusdam 
ostensione illusos a te homines inflare, quo ejus- 
modi proposito sibi scopo tuas ad prestigias pro- 
lectentur ; dic, obsecro, qua sit ccelestis illius ac 
spiritalis cum materiz concrelo societas, aut hujus 
cum animali; aut quo tandem pacto Creator que 
ad se pertinebant nihil condiderit. Cur supremus 
ile spiritalem suam vim Conditori, qui minus 
recte molitus erat, attribuerit. Cur idem ille Con- 
ditor animale suum eum materiali commiscens 
materix quam habebat vim illigare maluerit. Quod 
si vim ille suam immiscere cupit, nop erit aliena 
materia. Sin est aliena, quis ei jus in materiam 
potestatemque concessit? AÁc primum illud volo 
mihi dicas, impostor, utrum anima inductus odio. 
an quod futurum erat ignorans, materia illam 
astrinxerit. Non dubito quin horum asserere neu- 
trum audeas. Procu] enim absit, materiam ut cor- 
pus appellemus, aut res a Deo conditas. Sed alte- 
rius cujusdam materie Scriptura meminit post 
vilem hanc et abjectam, quz cuilibet arti operique 
proponitur. Cujusmodi est ille, qui ex animo pullu- 
lat, inquinatus animi motus, ac lutulentz peccati 
cogitationes: quae er fetidissimo ceno, velut 
telerrimus "vapor ac pestilens spiritus, exhalat. 


Quam ob causam beatus ille David, cum eum conscelerati homines persequerentur ac calumniis 
incesserent, Infixus sum, inquit, in materia profundi *, ctc. ' 


E'. Ἐπειδὴ δὲ σοι δοχεῖ, Ἡραχλέων, τοῦτο λέγε- 
σθαι ὕλην, τῶν ἀνθρώπων τὰ σώματα, xat τὸν Ev- 
θάδε xócpoy ἅπαντα ἐπὶ Tol σχοπῷ τὴν ἑαυτοῦ 
ψυχὴν 6 Δημιουργὸς τῇ ὕλῃ ἐγχατέμιξεν; El. μὲν τὸ 
πονηρὸν ἀγνοῶν, ob δύναται δημιουργεῖν ὁ μὴ γινώ- 
σχων ὃ βούλεται δημιουργῆσαι. Οὔτε γὰρ ἡμεῖς τι 
πράττοµεν χαθ᾽ ἑχάστην τέχνην ἐργαζόμενοι, ὅπερ 
οὐ νοοῦμεν. Καὶ προενθυμούμεθα γὰρ ὃ ἐπιτελεῖν 
βουλόμεθα, χαὶ οἵδαμεν πρὶν ποιῆσαι ὃ ἐπιτελέσαι 
προηρήµεθα. Καΐτοι γε ἡμεῖς ἀσθενεῖς ὄντες, xal 
πολλὰ ἀποδέοντες τῆς τοῦ Θεοῦ δυνάµεως * διὰ δὲ τῆς 

π᾿ αὐτοῦ χεχαριαµένης συνέσεως τοῖς ἀνθρώποις, 
οἴδαμεν xal νοοῦμεν. Συµθέδηχε δέ ὅοι, ὦ 'Hpa- 
χλέων, ἡ ix Θεοῦ σύνεσις εἰς βλάδην * ὅτι μὴ χατὰ 
θεὺν αὐτὴν πραγμαβεύῃ, ἀλλὰ κατὰ πονηρὰν ἐπιτί- 


V. Verum quandoquidem, o Heracleo , placet 
tibi materiam hominum esse corpora, totumque 
istud universum : quaro abs te quibus de causis 
966 animam, suam materie Creator inseruerit. 
Si malum ignoravit , qui quod moliri vult ignorat, 
efficere omnino nihil potest. Neque enim nos in 
singulis artibus molimur quidpiam , quod non in- 
telligimus. Quidquid autem perficere volumus, id 
diu ante meditamur et quod faciendum suscepi- 
mus, animo ante et cognitione complectimur. Atqui 
imbecilles ipsi sumus, et longe a divina potestate 
vincimur; et tamen pro insita ab illo generi bu- 
mano solertia novimus istud et mente percipimus. 
Tibi autem nimirum, Heracleo, concessa illa divi- 
nitus intelligentia fraudi fuit, quod non ex Dei pre- 


! Corr. ὑποσυρῶσι. Corr. προχειµένην. ?F.850sobpía. * LXX ἱλύν scripserunt, * Psal. rxvim, X 


λύν. 


45) Εγεπάγην εἰς ὕ.η». Viio ο codice usus est Epipban. Nam ὕλην haud dubie corrup.u ϱτ 


* et 


Y 


059 


5. ΕΡΙΡΗΑΝΗ 


610 


Scripto, sed ex pessimo animi tui studio exercere A δευσιν. Έτι 6b πάλιν Epio, πόθεν ἡ τοῦ πνευματιχοῦ 


illam institueris! Hoc unum insuper velim mihi 
respondeas, undenam spiritalis illius , quem tu in- 
teriorem bominem vocas, cum animali ac materia- 
li, sive secundo ac tertio, exteriorique adeo ho- 
mine conjuncti, sit faeta concretio. Si de suprema 
virtutis, hoc est Parentis omnium, quem Bythum 
etiam vocas , voluntate gestum dixeris, non erunt 
igitur, ut dictumest, create iste infirmzque res 
omnis cum superioribus communionis expertes ; 
idipsumque de supremi Parentis consilio, ae ece- 
litus delapsa illa scintilla consequentur ; qui est 
intimus ille opinione tua ac spiritalis homo. Sin 
Conditorem mavis in defectu atque egestate con- 
Stitutum, aut ejus matrem, quam Áchamoth no- 


µίξις τῷ ψυχιχῷ τε χαὶ ὑλιχῷ, ὃ λέγεται παρὰ aot 
ἔσω ἄνθρωπος, τῷ δευτέρῳ xal τρίτῳ ἔξω ἀνθρώπαιῳρ 
συνημμένῳ !, φημὶ 65 ψυχῇ χαὶ σώματι; Καὶ εἰ μὲν 
Ex βουλήµατος τῆς ἄνω δυνάµεως τοῦ τῶν ὅλων Ἡα- 
πρὸς, φημὶ δὲ τοῦ χατὰ σὲ Βυθοῦ, ἄρα γε οὐκ áxot- 
νώνητος τοῖς ἄνω, ὡς ἔφην, fj ἐνταῦθα περὶ ἡμᾶς 
χτίσις συγκαταμιγνυµένη διὰ τῆς τοῦ Πατρὺὸς ἄνω 
εὐδοχίας xal τοῦ ἄνωθεν παρ) αὐτοῦ χαταπεμφθέντος 
σπινθηρος * ὅ ἐστιν ὁ πνευματιχὸς χατὰ σὲ xal ἐσώ- 
τατος ἄνθρωπος: εἰ δὲ Ayer; τὸν Δημιουργὸν τὸν 
£y ἑλαττώματι xal ὑστερήματι, fj τὴν μητέρα, fv 
λέγεις ἄχαμὼθ, εἰληφέναι ἄνωθεν δύναμιν, τουτέστι 
τὸ πνευματικόν. οὐχέτι ἓν ὑστερήματι καὶ ἀγνοίᾳ 
ἐστὶν ὁ Δημιουργὸς, οὔτε fj χατὰ σὲ µήτηρ καλουµέ- 


minas, vim illam hausisse de celo, hoc ipsum p vr. Πῶς γὰρ ἄν τις ἓν ἀγνοίᾳ εἴη τούτου, οὗ ἔπιθυ- 


videlicet quod spiritale est, sequitur neque Con- 
ditorem, neque quam tu matrem illius nuncupas, 
in defectu amplius ignorantiaque versari. Qui enim 
ignorare aliquis potest cujus cupiditate ducitur? 


pet. El γὰρ ὅλως τοῦ κρείττονος ὀρέγεται, olbz τὸ 
χαλὸν xai ἀγαθόν. Καὶ ὁ τὸ ἀγαθὸν ἐπιστάμενος, 
xai μὴ στυγῶν τοῦτο, ἀλλὰ ὁρεγόμενος, οὐχ ἔστιν 
ἁλλότριος τοῦ ἀγαθοῦ.’ 


Nam si omnino, quod praestantius est desiderat, quod honestum est bonumque cognoscit. Qui au- 
tem et bonum eognitione capit, neque odit illud, sed appetit, a bono nequaquam alienus est. 


Vi. Sed ne in persequendis importuni illius ne- 
bulonis fraudibus diutius hzream, iis quae propo- 
sita sunt ero contentas. Cum presertim vel ex hoc 
uno illius evanescant somnia, quod nemo est quin 
universorum Dominum bonum esse omniaque et 
previdere, et moliri posse sentiat, totamque rerum 
. paturam ab illo conditam preclare omnino fabri- 


Σ. Καὶ ἵνα μὴ χατατρίδωμαι περὶ τὰς μηχανὰς 
τοῦ ἀγύρτου ἀσχολούμενος, τούτοις ἀρχεσθήσομαι, 
Πᾶσα γὰρ αὐτοῦ ἔπεσεν ἡ ληρῳδία ἀπὸ τοῦ τῶν πάἀν- 
των Δεσπότην πᾶσι σαφῶς ὁμολογηθῆναι ἀγαθὸν ὄντα 
xal προγινώσχοντα, xal δυνάµενον τὰ πάντα ποιεῖν ΄ 
xai ὡς ὑπ αὐτοῦ vica φύσις ὑπάρχουσα χτιστὴ χα- 
λῶς γεγένηται. Οὔτε γὰρ δυνατὸν ἄνευ τοῦ Θεοῦ τι 


catam existimet. Nihil enim absque Deo potest exsi- C εἶναι, ἀλλ f µόνον fj ἁμαρτία οὐκ ἔχουσα ἀρχὴν ῥί- 


stere, preterquam peccatum , cujus radix et origo 
principio caret; neque perpetuo manet, sed in 
nobisipsis adventitium inest et extrinsecus adscitum, 
$67 cta nobis rursum habet ut esse desinat, 
quemadmodum cum singillatim adversus hzreses 
disputarem ubique monstravi : Unum videlicet 
esse Deum, a quo facta conditaque sint omnia, 
Patrem Domini nostri Jesu Christi ; unum itidem 
esse Filium ejus Unigenitum Dominum nostrum, 
Salvatorem ac Deum; unum quoque Spiritum san- 
ctum ; unam sanctam, consubstantialemque Trinita - 
fem, a qua recte sunt universa procreata : non 
aliqua mala, sed omnino bona, prout bonitatis illius 
voluntas tulit. Eadem porro e nihilo ut essent ali- 


ζης, οὐδὲ εἰς τέλος µένουσα, ἓν ἡμῖν δὲ ἐπεισάχτως 
γινοµένη, χαὶ ἀφ᾿ ἡμῶν πάλιν πανοµένη, ὡς xal 
πανταχοῦ κατὰ πασῶν τῶν αἱρέσεων ποιούµενος τὸν 
λόγον ἀπέδειξα᾽ ὅτι εἷς ἐστιν ὁ Θεὺς ὁ τὰ πάντα 
ποιῄσας xal δηµιουργἠσας, ὁ Πατὴρ τοῦ Κυρίου 
ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ» xai εἷς ὁ μονογενὴς αὐτοῦ 
IIaiz, ὁ Κύριος ἡμῶν χαὶ Σωτὴρ καὶ θεός * καὶ ἓν τὸ 
ἅγιον αὐτοῦ Πνεῦμα ' ula Τριὰς ἁγία xaX ὁμοούσιος, 


AE; τὰ πάντα καλῶς ἐκτισμένα, οὗ πονηρά τινα, 


ἀλλὰ ἀγαθὰ, κατὰ τὴν οὕτως εὐδοχήσασαν ἀγαθότη- 
τα, ἐξ οὐχ ὄντων κεχληµένα εἰς τὸ εἶναι. Q Θεῷ δό- 
£a, χαὶ τιμῆ, χαὶ κράτος Πατρὶ £v Ylp, Υἱῷ ἐν Πα- 
τρὶ, σὺν ἁγίῳ Πνεύματι εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. 
Αμήν. 


quid evoezta sunt. Cuiquidem Deo gloria, honor et imperium sit, Patri in Fiuo, Filio in Patre, 
cum Spiritu sancto, in ssecula sequlorum. Amen. 
Hac igitur hzresi.paucis in hunc modum eversa, D ἍΤαύτης 66 πᾶλιν ποιησάµενος τὴν ἀνατροπὴν δὰ 


ad reliquas pergendum : quas singillatim prout in 
nobis situm erit, refellemus, ac perniciosissimzilla- 
rum nequitie modum adhibebimus. Seps enim 
merito ille nominari potest. Quod bestie genus 
non tam serpens , quam reptile quadrupes est, stel- 


p. συνηµµένου. 3 Ε. ὄφις, et mox τετράπουν. 


(M) Σὴψ. γὰρ οὗτος ἂν Aéroico. Seps alius ser- 
pens , alius lacerta. Posterior Chalcis, vel Chalci- 
dica; quod quibusdam lineis zris speciem geren- 
tibus distinguatur. De hoc genere loquitur Epipha- 
nius. Unde χαλχέα vox aut ab erudito quodam ad 
oram codicis adnotata. aut suo loco mota. Seriem 


βραχέων, ἐπὶ τὰς ἑξῆς βαδιοῦμαι, τὸν πρὺς ἑκάστην 
χατὰ δύναμιν ποιούµενος ἔλεγχον, καὶ οὕτως ἐπιτε- 
λῶν τὴν ἀνατροπὴν τῆς αὐτῶν λυμαντιχῆς µοχθι- 
ρίας. ΣΏΨ γὰρ οὗτος ἂν λέγοιτο (44) δικαίως, ὁ ox 
ὀφθεὶς *, ἀλλ ὥς φασι, [χαλχέα, ὃς ] ἐστι τετραπλοῦν 


widem ipsam orationis interrumpit. Jam quod 
Epiphanius asserit, morsum haud adeo exitiale 
egse, sed sputo confice?e, cum iis pugnare videtur, 
que Aristot. scribit, morsu suo vel interimere se 
pas, vel acerrimum dolorem infligere. De sputo 
nihil apud alium legi. 


64 


ADVERSUS HJERESES LIB. I. TOM. Ill. —HAERES. XXXVII. 


612 


ἑρπετὸν, ἀσχαλαθώτῃ ἑοιχώς * οὗ ἡ μὲν τοῦ δήγµα- A lionis specie; qui cum morsu nihil admodum no- 


εος βλάθη εἰς οὐδὲν λογίζεται, τὸ δὲ πτύσμα, f) ἐν 
βρώματι, ἢ ἐν ποτῷ ἀχοντισθὲν, θάνατον εὐθὺς τοῖς 


μεταλαθοῦσιν ἐργάζεται ' ota xal f) τούτου διδασχα- - 


Aia, ᾽Αλλὰ χαὶ τούτου τὸν ἰὸν φωράσαντες, καὶ τῇ τοῦ 
Κυρίου δυνάµει ἀπὸ φαρύγγων f) χειλέων τῶν µελ- 
λόντων βλάπτεσθαι ἁπομάξαντες, τὰς ἑξῆς διέλθω- 
pav, ὡς προεῖπον, τῆς αὐτῶν βλάθης παιαῦντες τὸν 
Ελεγχον. 
ΚΑΤΑ ΟΨΙΤΩΝ, |. 
Ἑπκπτακαιδεχάτη, ἡ xal τριικοστὴ ἑδδόμη. 

Α΄’. Ὡς οὖν τῇ τοῦ θεοῦ δυνάμει ἐπαγγειλάμενο:, 
Θεοῦ βοηθοῦντος, xal τῇ ἑξῆς ταύτης ὑφηγησόμεθα 
ταῖς πρότερον ἀχολουθήσασαν ματαιοφροσύναις Ὀφι- 
. τῶν, τὰ μὲν κατὰ τὰ αὐτὰ φερομέντν, τὰ δὲ διηλ- 
λαγμένην. Λεγέτω bb! τοῖς ἤθεσι καὶ σχήµασι τῶν 
χρωµένων αὐτῇ ᾿ ἵνα ἀπὸ τῆς µετεώρου πλάνης τῆς 
τούτων διαφωνίας παντί τῳ δῆλον ἔσηται, ὅτι πλάνη 
ἄγονται, xal οὐκ ἀληθείᾳ. Φωραθήσεται δὲ νῦν τῷ λό- 
T9 xai ἐλεγχθήσεται ἡ xav' αὐτοῦ * ἄνοια, 


οἱ Ὀφῖται μὲν γὰρ, ὣς προεῖπον, τὰς προφάσεις 
εἴλήφασιν ἀπὸ τῆς τοῦ Νιχολάου, xai Γνωστιχῶν, 
xaX τῶν πρὸ τούτων αἱρέσεων * Ὀφῖται δὲ καλοῦνται 
δι) ὃν δοξάζουσιν ὄφιν. ΆΑτοπα yàp xal οὗτοι ἐρεύ- 
γονται, ὡς ἀπὸ τῆς προειρηµένης βρώσεως τῆς δυσ- 
οδμίας ἐμπεπλησμένοι ' xat ὣς xevà δαιμόνια ἆπα- 
τηθέντες οὗτοι τὸν ὄφιν, ὡς προεῖπον, δοξάζουσι, 
Καὶ ópa εἰς ὅσην προέθη χαχομηχανίαν ὁ τούτους 


ceat, spulum ipsum si in cibum aut potum eliserit, 
presens iis qui adhibuerint exitium afferre dici- 
tur. Ejusmodi est. illius doctrina. Nos autem hujus 
quoque veneno patefacto , ac divina ope ex illorum, 
quibus jamjam nociturum erat, faucibus aut labris 
absterso, ad crzteras transeamus, et eas, ut dictum 
est, oratione nostra confutemus. 


ADVERSUS OPHITAS, 
Que est heresis XVII, vel XXXVII 
I. Quod igitur divino freti przsidio suscepimus, 
Ophitarum hzresin, qu: superioribus illis insanis 
stolidisque sectis proxima est, aggredimur. Quz 


p quidem partim cum illis convenit, partim discre- 


pat, pro eorum qui illam secuti sunt, moribus 
habituque dissimili, ut vel inanis illa et erroribus 
implicata discordia magno omnibus argumento 
sit, falsitate illos esse non veritate subnixos. Nunc 
ilaque eorum oratione nostra detegenda ac con» 
vincenda vesania est. 

208 Nan Ophits, quemadmodum diximus, a 
Nicolao, et Gnosticis, ac prioribus aliis sectis efflo- 
ruerunt. Quos Ophitas, hoc est anguineos , ab an- 
gue illo quem celebrant, appellare solent. Sed 
horrenda sane sunt quz homines isti, ut ita dicam, 
eructant, ex illo esu velut tetro quodam odore re- 
feri. Serpentem quippe novi cujusdam instar nu- 
minis venerantur. Ας vide quantis eos fraudibus 


&navísag ὄφις. Καθάπερ yàp EE ὑπαρχῆς τοὺς περὶ (; ille, a quo circumventi sunt, serpens irretitos te- 


Εὔαν xai τὸν ᾽Αδὰμ ἡπάτησεν, οὕτω xal νῦν χρύ- 
πτων ἑαυτὸν ἕν τε τῷ παρόντι xal ἂν τῷ χρόνῳ τῶν 
Ἱουδαίων, ἄχρι τῆς τοῦ Χριστοῦ παρουσίας. Εἶτα καὶ 
προθαινόντων τῶν χρόνων λίχνους ὄντας τοὺς ἀνθρώ- 
πους τῇ δι αὐτοῦ ἐκ τῆς παραχοῆς ληφθείσῃ βρώ- 
σει, ἔτι ὑπονοθεύων χαὶ ἐρεθίζων, εἰς περισσοτέραν 
ἁπάτην ἀπὸ τοῦ ὄντος Θεοῦ ἀφίστησι, πολλὰ μὲν 
ὑπισχνούμενος ἀεὶ, ὡς xat ἐξ ἀρχῆς ΄ xal γὰρ χαὶ 
τότε πάτησε, λέγων ' Ἔσεσθε ὡς θεοί * εἶτα προϊὀν- 
των τῶν χρόνων, τὴν πολύμορφον xaX τερατώδη φαν- 
τασίαν ἀὑτοῖς ἑξειργάσατο. Απὺὸ γὰρ τοῦ ἑνὸς xal 
τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ ἁἀποστήσας αὐτοὺς, ἐνεχίσσησε 
πάλαι τὴν τῆς εἰδωλολατρείας xaX πολυθεῖας βλά- 
σφημον χενοφωνίαν. Οὐδέποτε γὰρ Ίσαν θεοὶ, ὥσπερ 
οὐδὲ εἰσὶν,ἁλλὰ 6 θεός. 


neat, Nam ut Evam. olim et. Adamum fefellit ; ita 
modo seipsum tegeus ac dissimulans, adeoque antea 
Judeorum temporibus , ad adventum usque Chri- 
sti, mortalibus imposuit. Tum progredientibus zta- 
tibus esca illa, quam contra Dei interdictum usur- 
pare ausi fuerant, prolectatos homines, et avidi- 
tate correptos ab obsequio Dei callidioribus ma- 
chinis abstraxit, vehementius itdenidem adulterans 
et instigans, ac multaruri rerum spem , ut iuitio 
fecerat, ostendens. Nam et tunc ita illos decepit 
cum diceret : Eritis sicut dii *. Tum paulatim va- 
rias ac porlenti simillimas eis species objecit, Cum 
enim ab uno veroque Deo illos avertisset, idolo- 
latria multipliciumque deorum ineplissimis reli- 
gionibus velut fetu quodam implevit. Siquidem 


dii nunquam erstilerunt, uti nec exsistunt modo , sed Deus duntaxat. 
Ἡροεχίσσα δὲ τὴν εἰδωλομανίαν, καὶ πολυθεῖαν, D — Verum insanum simulacrorum cultum, ac deorum 


xai ἁπατηλὴν διάνοιαν. Οὐκ dv δὲ αἴτιος µόνος 
ὁ φαινόµενος τότε ὄφις, ἀλλὰ ὁ ἓν τῷ ὄφει bon 
λαλήσας, «nul δὲ διάδολος, καὶ τὴν ἀχοὴν τοῦ 
ἀνθρώπου ταράφας διὰ τῆς Ὑυναιχός. Καὶ οὐδὲ 
τὸ ξύλον ἣν ἁμαρτία. θεὸς γὰρ οὐδὲν πονηρὸν qu- 
«eóet, Γνῶσιν δὲ ἑνεποίησε τὸ ξύλον τοῦ εἰδέναι ἀγα- 
θόν τε xai φαῦλον. Kal οὐχὶ διὰ τὸ εἰδόναι ὁ θάνα- 


τος, ἀλλὰ διὰ τὴν παραχοήν. Καὶ γὰρ ἡ πᾶσα τοῦ 


ἐχθροῦ τότα συσκενῆ οὐχ ἕνεκεν τοῦ βρώματος γέγο" 


ΣΕ γω δὲ. 3 F. αὐτοὺς. * Gen. in, 5. 


^multitudinem , et (fraudulenta consiliadudum apud 
se conceperat. Neque vero solus ille , qui extrinse- 
cus apparebat, serpens tanti mali causam attulit ; 
sed qui per eum loquebatur alius serpens , hoc est 
diabolus, qui auditum viri mulieris usus opera 
perturbavit, Neque lignum ipsum peccatum fuit ; 
nihil enim a Deo mali seritur, sed boni malique 
cognitionem lignum illud attulit. At non ex ea 
scientia mors est, scd ez contumacia profecta. Nam | 


65 


S. EPIPHANII 


641 


tota hostis ílla calliditas non ad escam pertinebat ; Α vev, ἀλλ’ ἕνεχεν τοῦ ἐργάσασθαι αὐτοῖς την παρα- 


sed eo potissimum spectabat, ut illos ad violandum 
Dei mandatum impelleret. Ex quo tunc accidit , ut 
lege contempta e paradiso pellerentur, meritoque 
castigarentur, non odio ullo, sed Dei erga illos 
cura providentiaque singulari. Sic enim Dominus 
ipsos alloquitur : T'erra es, et in terram reverteris *. 
Siquidem rationi consentaneum fuit, ut ille verus 
artifer, figuli instar, operis ejus ac vasis, quod 
manibus finxerat, curam gerens, idipsum ex prz- 
cepti violatione immunitum, quandiu molle adhuc , 
909 ut ita dixerin, lutum erat, atque ex fissura 
quadam ac rima perfluere coeperat, non ita desti- 
tueret, sed in pristinam massam redigeret, ut in 
instaurata illa generatione, hoc est mortuorum 


excitatione, vas illud priorem ad pulchritudinem B 


nitoremque revocaret; imo aliquid ei insuper ad- 
jiceret. Quod de eorum corporibus accipiendum 
est, qui post horrenda scelera poenitentia ducti, et 
a delictis revocati, in Jesu Christi Domini nostri 
cognitione perfecti suut, ut illa de terra massa de- 
nuo resurgat, argille instar, qux artificis manu 


κοήν. Όθεν παραχούσαντες τότε, τοῦ μὲν Παραδείσου 
ἔξωθεν γίνονται, ἐπιτιμηθέντες διχαιότατα, οὗ χατὰ 
μῖσος, ἀλλὰ χατὰ ἐπιμέλειαν τοῦ Θεοῦ. Φησὶ γὰρ 
πρὸς αὐτοὺς ὁ Κύριος. Γή εἶ, καὶ εἰς γη» dx- 
εἰεύσῃ. Ἔδει γὰρ τὸν ὄντως ὄντα τεχνίτην, χεραµέως 
δίχην ἐπιμελόμενον τοῦ ἰδίου διὰ χειρῶν πεπλασµμέ- 
νου αὐτοῦ πλάσματός τε xat ἄγγους, τοῦτο ὕστερον 
ἐν ἑλαττώματι γεγονὸς διὰ τῆς παραχοῆς, xat, ὡς 
εἰπεῖν, ἔτι πηλοῦ ὄντος, χαὶ ὡς ὑπὸ ῥαγάδα ἁπόῤῥυ- 
μα γεγονότος τοῦ ἄγγους, ul] ἑάσαι οὕτως, ἀλλὰ 
μεταθαλεῖν εἰς τὸ ἀρχαῖον φύραμα": ἵνα αὖθις ἓν «1j 
παλιγγενεσίᾳ ἀνασκευάσῃ τὸ ἄγγος bv τῇ ἀναστάσει 
εἰς τὴν ἀρχαίαν φαιδρότητα, χαὶ ἔτι περιττότερον" 
τουτέστι τὰ σώματα τῶν τὰ ἀδιχώτατα πραξάντων, 
xai µετανοησάντων, xal ἁποστάντων τῶν ἰδίων σφαὶ- 
µάτων, xal tv τῇ γνώσει τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ 
Χριστοῦ τελειωθέντων ' ἵνα γένηται τοῦ φυράματος 
1j ἀνάστασις Ex τῆς γῆς, ὡς φύραµα μαλαχθὲν παρὰ 
τοῦ τεχνίτου, xal αὖθις εἰς τὴν &pyalav, xaX ἔτι βελ- 
τίω ἀνατύπωσιν χατασχευασθῃ. Τοιαύτη μὲν ἂν ἡ 
ἐπιθονλὴ τοῦ ὄφεως πρὸς τὴν Εὔαν. 


mollitur ac subigitur; eoque modo in antiquam vel etiam prestantiorem speciem  reforme- 


tur. Tales adversus Evam fuere serpentis insidiae. 


Il. Etenim jam tum ab initio natura bominum 
novitatis cupida, vanis dogmatum somniis el ina- 
nibus promissis solet abripi. Et quidem principio 
latens ille ac sensim obrepenus, ictus venenati exi- 
tum dissimulabat. Postea cum Salvator assumpto 
eorpore venisset, virus omne suum ac nefarii sce- 
leris improbitatem evomere ac despuere coepit. Nam 
semetipsum infelicium illorum mentibus Dei instar 
babendum celebrandumque proposuit. Sed idem 
serpens, qui per alumnos disciplinz suz postea, 
olim per aspectabilem illum serpentem, homines 
circumvenit; diabolum enim Scriptura serpentem 
nominat; non quod ea sit ejus figura, sed quod ex 
omnibus bestiis sit ille tortuosissimus, quodque 
primam omnium fraudem sub serpentis involucro 
molitus fuerit. Quamobrem apud eos, qui veritatis 
haud ignari sunt, ridiculum est illius dogma, non 
minus quam qui eidem acquiescentes numinis 
instar serpentem colunt. Diabolus quippe, cum vi- 


Β’. Ἐξ ἀρχῆς γὰρ λίχνος fj ἀνθρωπεία φύσις, xat 
ὑπαγομένη ἀεὶ τοῖς τῆς χενοφωνίας δόγµασι xat χε- 
ναῖς ὑποσχέσεσι. Καὶ πάλαι μὲν χρυπταζόµενος ὁ 
αὐτὸς οὑκ ἑἐδήλου τῆς αὑτοῦ ἰοθολίας τὸ πέρας ' 
ὕστερον δὲ μετὰ τὴν ἔνσαρχον Χριστοῦ παρουσίαν 
ἑξήμεσέ τε χαὶ ἀπέπτυσε τὴν πᾶσαν αὐτον lor xal 
μοχθηβὰν ἐπίνοιαν τῆς χαχονοίας. Οὗτος γὰρ προ- 
εθάλετὀ ἑαυτὸν &v τῇ τῶν ἡπατημένων διανοἰᾳ δοξά- 
ζεσθαι ὡς θεὸς χαὶ προνοεῖσθαι 5. Γινώσχεται ὃξ ὁ 
αὐτὸς ὄφις διά τε τῆς αὑτοῦ σχολῆς ταύτης, χαὶ 
δι) ὄφεως τοῦ αἰσθητοῦ την ἁπάτην ἐμποιῶν. Ὄφιν 
δὲ δηθεν ἡ θεία Γραφὴ χαλεῖ τὸν διάδολον, οὗ πάν- 
τως ὄντα τοιοῦτον τῇ μορφῇ, ἀλλὰ διὰ τὸν φαινό- 
µενον τοῖς ἀνθρώποις σχολιώτατον, καὶ τὸ ἓν πρώτοις 
by Eget ἐνεργηθὲν τῆς ἁπάτης σχευώρηµα. Παρὰ τοῖς 
τοίνυν τὴν ιἁλήθειαν ἐπιγινώσχουσι χαταγέλαστον 
τούτου τὸ δόγµα, xal οἱ αὐτῷ προσανέχοντες, τὸν 
ὄφιν ὡς Θεὸν δοξάζοντες. Μηχέτι γὰρ δυνάµενος ὁ 
διάθολος τὴν ἀνδρείαν διάνοιαν τὴν ἀπὸ τοῦ Κυρίου 


rilem animum veritatis a Deo cognitione roboratum D λαθοῦσαν τὴν δύναμιν τῆς ἀληθείας ἁπατᾷν, τρέπε- 


decipere non posset, ad mulierem sese convertit, 
hominum videlicet ignorantiam ; et quoniam forti- 
bus ingeniis nequit illudere, eos quibus ignorantie 
€xcitas obducta est, ad sese conatur allicere. Nam 
muliebribus perpetuo cogitationibus adhzrescit , 
voluptati nimirum et cupiditati , hoc est effeminatze 
in bomin'sus ignorantiz ; firma vero ac constantia 
ingenia reformidat, αμ rerum omnium consenta- 
neam ac congruam notitiam informant, ac Deum 
ipsum ex nature lege discernunt. Christum enim 
se illorum esse serpens praedicat; 976 vel minime 
ipse quidem, neque enim loqui potest ; sed qui ta- 


! Gen. im, 19. * Ε, καὶ ἀπορ. ? F. προσχυνεῖσθχι, 


ται ἐπὶ τὸ θῆλυ, τουτέστι τὴν τῶν ἀνθρώπων ἄγνοιαν, 
xai πείθει τοὺς ἐν τῇ ἀγνοίᾳ, ἐπειδὴ οὐ δύναται τὸν 
στερεὸν λογισμὸν ἁπατῆσαι. θηλυχοῖς γὰρ ác δ.α- 
νοήµασι προσπελάνει., ἡδονῃ τε xaX ἐπιθυμίᾳ, τουτ- 
ἐστι τῇ £v. ἀνθρώποις θηλυνοµένῃ, xal οὐχὶ τῷ στε- 
pei» λογισμῷ, τῷ εὐλόγως τὰ πάντα νοοῦντι, xal θεὸν 
&nb τοῦ χατὰ φύσιν νόµου ἐπιγινώσχοντι. Λέγει γὰρ 
ἑαυτὸν εἶναι Χριστὸν ὁ παρ᾽ αὐτοῖς ὄφις μᾶλλον δὲ 
οὐχ αὐτὸς (οὐ γὰρ δύναται φθέγξασθαι), ἀλλὰ 6 τὶν 
αὐτῶν ἔννοιαν οὕτω φρονεῖν παρασχευάσας διάύολος. 
Τίς τοίνυν, ἰδὼν τὸν bow, οὐκ ἑπιγνώσεται τὸν ἐχθρὸν, 
καὶ φεύξεται; Τούτου γὰρ ἕνεκεν καὶ ὁ Κύριος αὐτὸν 


645 


. ADVERSUS H/ERESES LIB. I. TOM. 11Il.— HAERES. XXXVII, 


τοῦτον τὸν ὄφιν εἰς ἐχθρίαν κατέστησε τοῦ τῶν àv. Α lem istorum mentibus comtationem injecit diabolus, 


θρώπων γένους" ἐπειδῆ ὅλως σχεῦος διαθόλου γέγονε, 
χτηνος v, xat δι) αὐτοῦ ἁπάτησε διάθολος τὸν ἄν- 
θρωπον ky τῷ παραδείσῳ * ἵνα, ἰδόντες τὴν τούτου 
ἐχθρίαν τοῦ αἰσθητοῦ ὄφεως, ἀποδιδράσχωσι τῆς ἁπά- 
σης τὴν ἐπιθουλὴν, xal µισήσωσιν, ὡς εἰπεῖν, θεά- 
σχσθαι xai τὸ εἶδος. 


Ecquis vero statim ac serpentem viderit, non ho- 
slem animadvertat ac fugiat? Hanc enim ob causam 
Dominus serpentem inter hominumque genus hosti- 
les inimicitias immisit; quod omnino diabolus 
bestize genus istud velut instrumentum adhibuisset, 
hominemque intra paradisi septa decepisset, ut qui 


externi serpenlis hostilem speciem conspicati fuerint, ab ejus insidiis caveant, ac vel ipsum, ut ila 


dicam, conspectum illius exhorrescant. 

I". ᾽Αποδιδόασι δὲ xai οὗτοι οἱ Ὀφῖται καλούμενοι 
τούτῳ τῷ ἔθει ! τὴν πᾶσαν γνῶσιν, λέγοντες, ὅτι ob- 
τος ἀρχὴ γέγονε γνώσεως τοῖς ἀνθρώποις' μυθωδῶς 
παρεισφέροντες τὰ παρ αὐτοῖς νοµιζόµενα µυστή- 
put, μιμολογήµατα δὲ ὕντα, xat χλεύης ἔμπλεα καὶ 
ματαιοφροσύνης' μῦθοι γὰρ ὡς ἀληθῶς οὗτοι. bá- 
σχουσι γὰρ ἀπὺ τοῦ ἄνω Λἱῶνος προθεθλῆσθαι Αἱῶνας, 
xai χατώτερον γεγενῆησθαι ὁ Ἰαλλαθαώῦθ ** τοῦτον 
δὲ προθεόλῆσθαι χατὰ ἁδράνειαν, καὶ ἄγνοιαν τῆς 
ἰδίας μητρὸς, τουτέστι τῆς ἄνω Προυνείχου *. Ταύτην 
γάρ qaot τὴν Προύνειχον κατεληλυθέναι εἰς τὰ ὕδατα, 
xai μιχθηναι αὐτοῖς, xaX μὴ δεδυνῆσθαι εἰς τὰ ἄνω 
χωρεῖν, διὰ τὸ µεμµίχθαι τῷ βάρει τῆς ὕλης, ἔπιμε- 
μίχθαι δὲ αὐτὴν τοῖς ὕδασι καὶ τῇ ὕλῃ, xat µηχέτι 
δυντθῆναι ἀναχωρεῖν. Ἐπῆρε δὲ ἑαυτὴν χατὰ βίαν 
εἰς τὰ ἀνώτερα, xaX ἐξέτεινεν ἑαυτὴν' xol οὕτως 
γέγονεν ἀνώτερος οὐρανός. Καὶ ὡς παγεῖσα εὕρηται, 
µηχέτι δυναµένη μήτε ἄνω ἀναθῆναι, μήτε κάτω xas- 
ελθεῖν' ἀλλὰ elg τὸ µεσαίτατον παγεῖσά τε καὶ ἔχτε- 
ταµένη ἔμεινε. Κάτω μὲν γὰρ κατενεχθΏναι οὐχ 


Ἰδύνατο, ὅτι o0x ἣν συγγενής ΄ ἄνω δὲ οὐκ ἠδύνατορ 


χωρεῖν, διὰ τὸ βαρεῖσθαι Ex τῆς ὕλης ἧς προσέλαθε. 
Κατὰ δὲ τὴν αὐτῆς ἄγνοιαν προθληθεὶς ὁ Ἰαλθαθαὼθ, 
ᾖλθεν εἰς τὰ χατώτατα " καὶ ἐποίησεν ἑαυτῷ ἑπτὰ 
υἱοὺς, οἵτινες ἑαυτοὺς οὐρανοὺς ἑπτὰ ἑποίησαν. Αὐ- 
τὸς δὲ ἀποχλείσας τὰ ὑπὲρ αὐτὸν ἀπέχρυπτεν, ἵνα οἱ 
ὑπ' αὐτοῦ viol προθληθέντες ἑπτὰ μὴ] γινώσκωσι τὰ 
ὑπὲρ αὐτὸν, κατώτεροι ὄντες αὐτοῦ, ἀλλ᾽ αὐτὸν uo- 
νωτάτως καὶ οὗτός ἐστι, φασὶν, ὁ θεὸς τῶν Ίου- 
taíov ὁ ἸἹαλδαδαώθ. 'AJ)' οὐκ ἔστιν οὕτως. μὴ 
γένοινο] ᾽Αλλὰ μέλλει χρίνειν αὐτοὺς ὁ θεὸς ὁ παν- 
τοχράτωρ, θεὺς iv χαὶ Ἰουδαίων, χαὶ Χριστιανῶν, 
xaY πάντων * xal ὁ " Ἰαλδαδαώθ τις ὧν κατὰ τὴν αὖ- 
τῶν ληρώδη μυθολογίαν. 


A. Εἶτά φασιν ᾽Αποχεχλεισμένων τῶν ἄνω διὰ p 


τῆς τοῦ Ἰαλδαθαῶθ ἐπινοίας, οὗτοι οἱ ἀπ᾿ αὑτοῦ.γε- 
γεννηµένοι ἑπτὰ νἱοὶ, ἤτοι Αἰῶνες, Ἠτοι θεοὶ, τοι 
ἄγγελοι (χαλοῦσται γὰρ παρ᾽ αὐτοῖς ὀνόμασι διαφό- 
pots), χατὰ τὴν εἰδέαν τοῦ αὐτῶν πατρὸς Ἰαλδαθαὼθ 
ἔπλασαν τὸν ἄνθρωπον, οὐ ῥᾳδίως, οὐδὲ ταχέως, ἀλλὰ 
τῷ αὐτῷ τρόπῳ, ᾧ καὶ αἱ τρότεραι αἱρέσεις ἐμηχα- 
νάσαντο ἐν τῇ αὑτῶν χενοφωνίᾳ. Φασὶ γὰρ καὶ οὗτοι" 
*Hy ἑρπετὸν ὁ ἄνθρωπος (45) ὡς σχώληξ, μὴ δυνά- 
µενος µήτα ἀναχύφειν, μήτε ὀρθοῦσθαι. Πρὸς ἐπι- 


He voces τῷ ἔθει δωρθγναου sunt nisi τῷ ὄφει substituas. 


* F. xai οὐχ. 


(45) "Hv. ἑρπετὸν d ἄνθρωπος. Qus de hominum 
origine commenti sunt et hi , et Gnosticorum plc- 


Jl. Ophit» vero huic scientiam omnem tri- 
buunt, itaque profitentur : serpentem hominibus 
scienti: omnis auctorem exstitisse ; indeque fabulas 
meras quas pro mysteriis babent commenü suut : 
eum nihil aliud prater mimorum ludicra ridicula 
prorsus et inania sint. Etenim ab /Eone summo 
propagatos /Eonas existimant : e quibus inflmus est 
Jaldabaoth, quem ex imbecillitate ignorantiaque 
δι mairis exortum referunt; hoc est illius 8u- 
prema, quam Prunicum appellant. Hanc enim nar- 
rant in aquas delapsam, iisque commistam evolare 
minime potuisse, quod materie gravitate esset 
implicita; cui quidem périnde ut aquis inserta re- 
cedere ultra nequiverit. Ac cum se violenter ef- 
ferret, atque extendendo niteretur, coelum illud su» 
perius effectum esi. !psa vero ubi defixa semel est 
hzsit in eodem statu, neque aut attolli sursnm, aut 
deorsum descendere potuit ; sed in medio immobilis 
extentaque permansit. Non enim inferiorem in lo- 
cum vergeret, quo cum ei affine nihil esset ; sursum 
autem emergere non poterat; cum eam materia illa 
cui se adjunxerat, suopte pondere gravaret. lgitur 
ex hujus ignorantia editus Jaldabaoth ad infima 
subsidit; septemque sibi liberos genuit, qui toti- 
dem coelestes orbes condiderunt. At ille quz» supra 
se erant interclusit, suorumque subtraxit oculis, ne 
septem illi quos susceperat, quidquam, quod se 
ipso superius esset, preter se unum agnoscerent. 
Hunc Jaldabaoth Judaeorum esse Deum asserunt. 


. Quod absit ut esse verum putemus. Imo ille ipse 


est, a quo judicandi sunt, omnipotens 971 Deus, 
Judzorum, inquam, ut et Christianorum, adeoque 
communis omnium Deus, non ille nescio quis ex 
commentitiis istorum nugis depromptus Jaldabaoth. 
De quo ita narrare pergunt, 

IV. Cum, ut dictum est, Jaldabaotbis calliditate 
aditus esset ad superiora preclusus, septem illi ab 
eo geniti liberi, sive /Eoues, sive dii, sive demum 
angeli; diversa enim ab illis nomina tribuuntur : 
ad parentis sui Jaldabaothis imaginem hominem 
producunt, ne id quidem facile vel celeriter; sc 
ad eumdem modum, quo τόσες reliqua sioli- 
dissime finxerunt. Sic enim pronuntiant : Hominem 
principio vermis instar humi reptantem sursum 
erigi aut attolli nequisse ; coelestem deinde marem, 


ΣΕ. τὸν Ἰαλ. * Leg. Προυνίχου. 


rique, ex veterum philosophorum opinionibus ma- 
narunt, de quibus Diodorus , Eusebius 1 De prap. 


647 


S. EPIPHANII 


618 


que et Prunicus appellatur, adversus Jaldabaoth A θουλὴν δὲ τοῦ Ἰαλδαθαὼθ ἡ ἄνω µήτηρ ἡ χαλουµένη 


tale quid esse machinatam, ut ei vim illam quam 
eidem impertierat, auferret : ideoque in Hominem, 
quem illius liberi finxerant, vim ipsius transfun- 
dere, ac scintillam quamdam, hoc est animam in- 
fuudere voluisse. Tunc, inquiunt, pedibus suis 
Homo constitit, atque octo celestes orbes cogita- 
tione transcendens, Patrem illum Jaldabaotlie su- 
periorem agnovit, ac laudibus extulit. At Jalda- 
baotbh sgre ferens ea qui supra se erant cujus- 


Προύνειχος,βουλομένη χενῶσαι τὸν 'IaX0a6a000 ἀπὺ τῖς 
αὐτῆς µετέσχεν, ἐνῤργησεν ἐν αὐτῷ cl, τὸν "Άνθρωπον 
τὸν ἀπὸ τῶν τέχνων αὐτοῦ πεπλασμένον χενῶσαι τὴν 
αὐτοῦ δύναμιν, xal ἀποστεῖλαι ἁπ' αὐτοῦ σπινθηρα 
ἐπὶ τὸν ἄνθρωπον, τὴν φυχὴν δηθεν διανοούμενοι 3. 
Καὶ τότε, φησὶν, ἕστη ὁ ἄνθρωπος ἐπὶ τοὺς πόδας, 
xaY ὑπερθέδηχε τῇ διανοίᾳ τοὺς ὀχτὼ οὐρανοὺς, xal 
ἐπέγνω, xal Ίνεσε τὸν ἄνω Πατέρα τὸν ἑπάνω τοῦ 
Ἰαλδαθαώθ. Καὶ τότε ὁ Ἰαλδαθαὼθ, πόνῳ φερόµενος, 


quam ad notitiam perveuisse, stomachi plenus ad- διὰ τὸ ἐπιγνωσθῆναι τὰ ἀνώτατα αὐτοῦ, ἐπέθλεφε 


materi» facem demisit oculos, et virutem quanm- 
dam serpentis specie genuit, quem ejus filium vo- 
caut; idemque sic immissus Evam f[cfellit. :lHuic 
euim auscultans illa tanquam Dei filio, facile ut 
de arbore scienti: vesceretur in animum induxit. 


V. Deinde pestquam aniles istas nugas ac riJicule 
affectatas fabulas hoc modo proposuerunt, tragicum 
quemdam istiusmodi actum, sive comicum polius 
iustituentes, nonnulla ad fictos illos deos compro- 
. bandos in medium afferunt. Nonne, inquiunt, et in- 

testina nostra, quibus vivimus et alimur, serpentis 

elligiein referunt? Addunt et alia pleraque, quz ad 
errorum ac deliriorum suorum íaciendam fidem 
sectatoribus suis ebjiciunt. Propterea euim, in- 
quiunt, serpentem colimus , quod Deus iste multi- 
tudini hominum scienti: ac coguitioni causam at- 
tulit. Jaldabaotrsuprenie Matris ac Parentis me- 
moriam 4"749  exstipnctam inter homines esse cu- 
piebat. Sed iis persuasit serpens, ac scientiam im- 
portavit, totamque adeo diviborum mysteriorum 
cognitionem cum viro ac muliere communicavit. Ob 
jd ivatus Pater Jaldabaoth, ac derivatam in illos 
ejusmodi scientiam iniquo amimo ferens, e ccelo 
idum deturbat. Inde regem e celo delapsum ser- 
pentem esse diclilant ii, qui nan alterius se quam 
serpentis partibus addixerunt. lgitur propter hane 
ab illo concessam scientiam venerari se serpentem 
fatentur, eique panem insuper objiciunt. Verum 
quippe serpentem in eista nutriunt ; quem niyste- 
riorem tempore stipatis ad ejus cavernam in mensa 
panibus invitant. Isque aperto foramine e latebris 
orumpit. Atque ubi pro sua calliditate stoliditatem 
illorum agnovit, mensam conscendens, circum pa- 
nes unplicatur. Haec absolutiseimum esse sacri- 
ficium censent. Unde ut a quodam accepi, non 
modo panes istos, quibus cireumvolutus est serpens, 
frangunt ac distribuunt; sed etiam quilibet admoto 
ore serpentem exosculatur, sive cantionibus quibus- 
dam ad mansuetudinem bestia mollitur, sive alio 
demonis artificio innocua redditur, Hanc quidem 
adorant miseri, et Eucharistiam vocant, cum appo- 
3ilos panes tortuosis flexibus, ac circumvolutioni- 
bus ambierit. Ac demum supremum Paren:em per 


! F. διανοουµένη. 3 Vet. ὑπόθεαιν. 


χάτω ἐν πιχρίᾳ πρὸς τὴν ὑποστάθμην τῆς ne xat 
γεγέννηχε δύναμιν ὀφιόμορφον εἶἰδέαν ἔχουσαν, ὃν xal 
υἱὸν αὐτοῦ καλοῦσι * xal οὕτως οὗτος, φησὶν, ἀπεστάλη 
xai Ἱπάτησε τὴν Εὔαν. Ἡ δὲ ἤχουσεν αὐτοῦ, xal 


D ἐπείσθη ὡς υἱῷ θεοῦ, καὶ πεισθεῖσα ἔφαγεν ἀπὸ τοῦ 


ξύλου της γνώσεως. 

Ε’. Εἶτα ὅταν ταύτην τὴν µωρίαν διηγήσωνταιε, xat 
τὸ Υελοῖον τῆς ἐπιτηδεύσεως, ταύτην τὴν τραγιχὴν, 
ὡς εἰπεῖν, ποιησάµενοι συµφωνίαν *, xal τὸ χωμιχὸν 
τοῦτο 6pdpa, ἄρχονταί τινα ἡμῖν ὑποφαίνειν εἰς πἆ- 
ράστασιν τῶν παρ᾽ αὐτοῖς λεγομένων ψευδῶν θεῶν. 
"Oct οὐχὶ xal τὰ ἔγχατα ἡμῶν, δι ὧν ζῶμεν, xal 
τρεφόµεθα., ὀφιοειδῃη ὑπάρχει; "Αλλα δὲ ὅτα τοῖς 
Ἱπατημένοις παρεισφέρουσιν εἰς τὴν ἑαυτῶν πλάνην 
χαὶ ληρώδη ὑπόνοιαν. Διὰ τοιαύτην δὲ αἰτίαν, φασὶ, 
τὸν ὄφιν δοξάζοµεν, ὅτι ὁ Bebo αἴτιος τῆς Υνώσεως 
γεγένηται τῷ πλήθει, Ὁ δὲ Ἰαλδαθαώὼθ, φασὶν, οὐκ 
Ίθελε μνησθῆναι τὴν ἄνω Μητέρα, οὔτε τὸν Πατέρ: 
τοῖς ἀνθρώποις. Ἔπεισε δὲ ὁ ὄφις, καὶ γνῶσιν Ἠνεγ- 
xev, ἐδίδαξό τε τὸν ἄνθρωπον xal τὴν vuvolxa τῶν 
ἄνω μνστηρῖων τὸ πᾶν τῆς γνώσεως. Διὸ ὁ Πατὴρ 
ὀργισθεὶς, τουτέστιν ὁ Ἰαλδαθαὼθ, δι ἣν ὑτέδειξε 
τοῖς ἀνθρώποις γνῶσιν, χατέδαλεν αὐτὸν ἀπ' οὖρα- 
νοῦ. Καὶ ἔνθεν βασιλέα τὸν ὄφιν ἀπ᾿ οὐρανοῦ λέγου- 
σιν οἱ τὴν µερίδα τοῦ ὄφεως xal οὐδὲν ἕτερον χεκτη- 
μένοι. Δοξάζουσιν οὖν αὐτὸν διὰ τὴν τοιαύτην, φησὶ, 
Ύνωσιν, χαὶ ἄρτον αὐτῷ προσφέρουσιν. Ἔχαυσι γὰρ 
φύσει ὄφιν τρέφοντες Ev χίστῃ «wt, ὃν πρὸς τὴν ὥραν 
τῶν αὐτῶν Μυστηρίων τοῦ φωλεοῦ προσφέροντες, χαὶ 
στιθάξοντες ἐπὶ τραπέζης ἄρτους, προσχαλοῦνται τὸν 
ὄφιν. ᾿Ανοιχθέντος δὲ τοῦ φωλεοῦ, πρόειαι. Καὶ οὕτως 
ἀνελθὼν χατὰ τὴν αὑτοῦ φρόνησιν ὁ ὄφις xal πα- 
γουργίαν ἤδη γινώσχων (46) τὴν αὐτῶν µωρίαν, ἄνει- 
σιν ἐπὶ την τράπεξαν, καὶ ἐνειλεῖται τοῖς ἄρτοις. 
Καὶ ταύτην φασὶν εἶναι εελείαν θυσίαν. Ὄθεν xai, 
ὡς ἀπό τινος ἀχήχοα, οὐ µόνον χλῶσι τοὺς ἄρτους, 
ἐν οἷς ὁ αὐτὸς ὄφις εἱλήθη, xal ἐπιδιδόασι τοῖς λαι. - 
Gávouctv * ἀλλὰ xal ἕκαστος ἀσπάζεται τὸν ὄφιν ix 
στόματος, fitov γοητείᾳ τινὶ ἑπᾳσθέντος τοῦ ὄφέως 
εἰς ἡμερότητα, f| ἐξ ἑτέρας ἑνεργείας διαδόλου πρὶς 
ἁπάτην τούτων ὑποκοριζομένου τοῦ ζώου. Ἡροσχ». 
γουσι δὲ τὸν τοιοῦτον, καὶ εὐχαριστίαν ταύτην ἐτι- 
φηµίζουσει τὴν δι αὐτοῦ ἐνειληθέντος γεγενηµέντν. 
Καὶ αυὖθις δι αὐτοῦ, ὥς qaot, τῷ ἄνω Πατρὶ ὕμνον 


(46) Καὶ πανουργίαν γιώσκων. Corr. χατὰ aiv. 


Li 


640 


ADVERSUS fLERESES LIB. 1. TOM. Ill. — HARES. XXXVII. 


650 


ἀναπέµποντες, οὕτως τὰ μυστήρια αὐτῶν ἔπιτε- A illum, ut alunt, celebrantes, mysteria sua perfi- 


λοῦσι. 

G'. Μωρίαν δὲ εἴποι τις ἂν χαὶ χλεύης ἔμπλεων * 
χαὶ οὔτε ἀνατροπῆς ἀπὸ θείας Γραφῆς ἐπιξητουμέ- 
vn; elg τοῦτο, ἀλλ αὐτὸ καθ) ἑαυτὸ τῷ τὸν νοῦν 
ἔχοντι ἑῤῥωμένον κατὰ 8sbv γελοιῶδες δειχθήσεται. 
Εὐθὺς γὰρ πᾶσα ἡ αὐτῶν χενοφωνία ληρώδης τις εὖ- 
ρεθ/σεται. El γὰρ Προύνεικόν φασιν εἶναι, πῶς ἀπ᾿ 
αὐτοῦ τοῦ ὀνόματος οὐ τὸ σαθρὸν τῆς διανοίας αὐτῶν 
φωραθήσεται, ὡς ἤδη προεΐπον; Ἡᾶν γὰρ τὸ πρου- 
νειχευόµενον, ἄχρηστον. Εἰδὲ ἄχρηστον, καὶ tv τοῖς 
προχριτέοις «ταχτέον. Καὶ πῶς ἐπαινετὸν εἴη τὸ 
ἄχρτστον; Πῶς δὲ οὐχὶ μυθῶδες τὸ λέγειν, ὅτι ἡ 
Προύνειχος τὸν Ἰαλδαδθαὼθ ἑχένωσε, καὶ ὁ σπινθὴρ 
εἰς τὰ χάτω χατῆλθεν ἀπὺ τοῦ χενωθέντος», Ἐν δὲ 


ciunt. 

VI. Quas quidem ineptias vanissimas esse, ludi- 
brioque dignissimas nemo non dixerit : neque vero 
divinis ex Scriptura depromptis testimoniis acrius . 
refellendas ; cum per sese cuilibet, qui sit nonnullo . 
ingenio preditus, quam ridiculum sit totum illud , 
negoijum, demonstrari possit. Nihil enim preter - 
contemptissimas fabulas ac deliria continere facile 
deprehenditur. Nam si Prunicum esse aliquam exi- 
stimant, quis ex ipso statim vocabulo non animad- 
vertat, quam imbecillum ac leve sit, quod isti pro- 
fllentur, ut jam ostendimus. Quidquid enim Pru- 
nicum fleri dicitur, id inutile est ; adeoque minime 
inter eximia numerandum. Qui enim lauderi ροΐερε 


τῷ ἄνω γεγονὼς ἑπέγνω τὸν ἀνώτερον τοῦ χεχενω- Β quod inutile sit? Quam est praterea stolidum, 4 


µένου. Καὶ θαῦμα µἐγιστον, ὡς ὁ ἄνθρωπος, tv ᾧ ὁ 
ἐχάχιστος σπινθὴρ, ἐπιγινώσχει ὑπὲρ τοὺς πεπλαχό- 
τας ἀγγέλους ἱ Οἱ γὰρ πεποιηχότες τὸν ἄνθρωπον &y- 
γελοε, εἴτουν υἱοὶ τοῦ Ἰαλδαθαὼθ, οὐκ ἑπέγνωσαν τὰ 


ἐπάνω τοῦ Ἰαλδαδαώθ.. Ὁ δὲ ὑπ αὐτοῦ γεγενηµένος « 


διὰ τοῦ σπινθῆρος ἑπέγνω. Λὐτοὶ τοίνυν ἑαυτοὺς ἄνα- 
τρέπουσε διὰ τῶν ἰδίων δογμάτων, πῆ μὲν τὸν ὄφιν 
δοξάκοντες, Tij δὲ ἁπατηλὸν αὐτὸν πρὸς τὴν Εὔαν 

εγενημένον φάσχοντες, ἓν τῷ εἰπεῖν ' Ἡπάτησε τὴν 
Εὔαν' καὶ Tt, μὲν Χριστὸν αὐτὸν χαταγγέλλουσι, πῆ 
δὲ τὸν υἱὸν τοῦ ἀνωτέρου Ἰαλδαθαὼθ, τοῦ τοὺς υἱοὺς 
ἁδιχήσαντος, Ev τῷ ἀποχλεῖσαι ἀπ᾿ αὐτῶν τὴν ἄνω 
γνῶσιν, xai τὴν μητέρα ἀθετίσαντος, xai τὸν ἄνω 
Πατέρα, εἰς τὸ μὴ ἐᾷν δοξάξειν τοὺς ὑπ' αὐτοῦ Υεγεν- 


Prunico exhaustum esse Jaldabaothem , ab ecq' 
scintillam ad in(ima illa excussam arbitrari ! Πίου - 
que, qui in sublimi collocatus esset, eum agnovisge 
qui exhausto esset illo $73 superior. Enimvero 
quale illud miraculum est, ut homo cui tenuissima 
quedam sit aspersa scintilla, majorem illis ipsis, 
a quibus productus est, angelis cognitionem adeptus 
fuerit! Si quidem auctores isti hominis ac fabrica- 
A4ores angeli, sive Jaldabaothis filii quee Jaldabaothe 
superiora erant ignorarunt. Qui autem ab illis for- 
matus est, scintillee beneficio cognovit. Quamobrem 
guis illi se dogmatibus induunt et evertunt, cum 
partim serpentem venerari instituant; partim Evam 
illius fraudulentia deceptam existiment; partim 


νηµένους υἱοὺς τὸν ἀνώτερον αὐτοῦ Πατέρα. Πῶς οὖν C Christum eumdem esse velint; partim superioris 


βασιλεὺς ἑπουράνιος ὁ ὄφις, εἴπερ κατὰ τοῦ Πατρὸς 
ἐγήχερται; Πῶς δὲ, εἰ τὴν γνῶσιν δίδωσιν, ἓν ἁπάτῃ 
χαταγγέλλεται ἡπατηχέναι τὴν Εὔαν ; Ὁ δὲ 60 ἁπάτης 
γνῶσιν ἐνθεὶς οὐχέτι γνῶσιν δίδωσιν, ἀλλὰ ἀντὶ γνώ- 
σεως ἀγνωσίαν. Ὡς καὶ ἁληθές ἐστιν ἰδεῖν, ὅτι τοῦτο 
ἐν αὐτοῖς τελειοῦται. ᾽Αγνωσίαν γὰρ ἔχοντες, γνῶσιν 
ταύτην νοµἰζουσιν, ἓν τούτῳ ἀληθεύοντες, Ev τῷ τὴν 
ἑαυτῶν ἁπάτην χαὶ ἀγνωσίαν γνῶσιν λέχειν. 


illius Jaldabaothis filium, qui interelusa celestium 
contemplatione summam liberis suis injuriam im- 
posuit, matrem repudiavit ac contempsit, non minus 
quam supremum Parentem, quem ab iis quos ge 
nuerat coli ac praedicari minime sit passus. Qui 
vero serpentem convenit ccelestem esse regem, cum 
adversas parentem insurrexerit? Αυῖ quomodo, si 
cognitionem impertiat, Ev» imposuisse dicitur? 


Nam qui fraude aliqua scientiam affert, non is scientiam, sed pro ea ignorationem communicat. 
uod illis accidere certissima ratione conficitur. Cum enim summa in inscitia versentur, eam  nihilo- 
minus scientiam esse putant, Qua in re vehementer hallucinantur, dum errorem suum 46 ignorantiam 


3rienti; appellatione dissimulant. 
Z'. Φέρουσι δὲ καὶ ἄλλας μαρτυρίας λέγοντες, ὅτι 


VII. Sed alia quedam insuper testimonia profe- 


xai Ἁϊωῦσῆς ὃν τῇ ἐρήμῳ «bv ὄφιν τὸν χαλχοῦν p runt; veluti Moysen zneum serpentem in deserto 


Ἄψωσε, προστησάµενος, ἵνα ἵαμα τοῖς ὑπὸ ὄφεως 
ὁαχνομένοις γένηται, Elvat γὰρ τοῦτο τὸ εἶδος ἰατι- 
κὺν τοῦ δήγµατος λέγουσι. Πάλιν δὲ καθ) ἑαυτῶν 
ταῦτα ὁρίζονται. El γὰρ ὄφεων fjv τὰ δήγµατα, βλα- 
θερὰ δὲ ταῦτα * ἄρα ὁ ὄφις οὐχ ἀγαθόν. Τὸ δὲ ὑψω- 
θὲν ὑπὸ Μωῦσέως τότε, διὰ τῆς θεωρίας τὴν ἴασιν 
ἐποιεῖτο, οὗ διὰ τὴν τοῦ ὄφεως φύσιν, ἀλλὰ τὴν τοῦ 
θεοῦ εὐδοχίαν, δι’ ὄφεως ὥσπερ ἀντίδοτον τοῖς τότὲ 
δεδηγµένοις ἐργαξομένου. Οὐδὲν δὲ θαυμαστὸν 

ὁι ὧν τις ἐθλάδη, διὰ τούτων θεραπείας ὄτυχε. Καὶ 
4fj τις χαχιξέτω τὴν τοῦ θεοῦ κτίσιν. ὡς ἄλλοι πλα- 
φύμενοι πάλιν λέγουσι, Πρρετυποῦτο δὲ τοῦτο τοῖς Ev 


* Num. xxi, 8 sqq. 
ParnoL. Gn. XLI. 


sustulisse, palamque propostisse, ut illis remedio 
esset, quos serpens momorderst 1. Hoc cnim ipsum 
presentem vim contra venenatos morsus habere 
jactitant. Sed vel illud contra se manifeste pronun- 
tiant. Si enim morsus illi serpentium erant, iidem- 
que perniciosi, consequitur minime bonum esse 
serpentem. Quod vero tum a Moyse est erectum, 
sola sui contemplatione medebatur : hon utique 
quod ita serpentis natura ferret; sed quod ita Deo 
visum esset, qui quos serpentes pupugerant, iis 
«per serpentem mali remedium paraverat. Neque 
vero mirum esse cuiquam oportet, si unde quispiam 


651 


S. ΕΡΙΡΗΑΝΗ 


6523 


lesus fuerat, inde medicinam acceperit. Nec est A τῇ ἑρήμῳ διὰ τὴν alzlav, fjv ἐλθὼν ὁ Κύριος λέγει 


quod idcirco conditz res a Deo vituperentur, quod 
nonnulli rursus incredibili errore faciunt. Illud 
enim figur:x instar Judais in solitudine degentibus 
ostensum est; ob eam ipsam rationem, quam in 
Evangelio 3:76, Dominus expressit. Nimirum : Sicut 
ezaltavit Moyses serpentem in deserto, ita. exaltari 
oportet Filium hominis !, quod postea contigit. Nam 
Judei Christum Dominum velut serpentem ignoiai- 
niose tractantes, ipsimet serpentis insidiis, hoc est 
diaboli, veliementer offensi sunt. Sed ut erecto sec- 
pente, ii qui morsu erant appetiti, repente liberati 
sunt : ita, Christo in crucem sublato, anima nostre 
a peccati morsibus sunt exempta. Atque hanc ipsam 
Domini sententiam ad erroris sui patrocinium affe- 
runt. Nonne yides, inquiunt, ita pronuntiasse Chri- 
stum : (uo modo exaltavit Moyses. serpentem in de- 
serito, iia exaltari oportet Filium hominis J, Pro- 
pterea et alio loco sic precipit : Estote prudentes 
ul serpentes, etsimplices sicut columbe *. Sic igitur 
przclare Deus transtulit, ea ad dogmatum suorum 
VIII. Siquidem Jesus Christus Dominus noster, 
idemque Deus Verbum, a Patre ante szcula omnia 
sine principio ac tempore ullo genitus, nequaquam 
est serpens, procul absit utita sentiamus, sed con- 
tra serpentem advenit. Qui si quandoque dixerit : 
Estote prudentes ut. serpentes, et simplices sicut co- 
lumbe, illud interrogare nos, ac cognoscere par est, 
ους illa duo, columbam scilicet ac serpentem, nobis 
erudiendis proposuerit. Nullum enim in serpente, 
prater duplex illud, prudenti: specimen apparet : 
primum quod appetitus ab aliquo, cum in capite 
vitam omnem suam residere sentiat, velut inter- 
dictum illud veritus, quod propter hominem Deus 
olim in sese pronuntiavit : Caput ab ipso custodies, 
ille a te calcaneum * : toto in caput complicato cor- 
pore, illudque protegens et occultans, summa cal- 
liditate reliquum corpus opponit. Sic nos unigena 
Dei Filius a Patre progressus, sive hoste perse- 
quente, sive, quavis ingruente calamitate, jubet 
nostra omnia ferro ac flammis exponere, solumque 
tutari caput, hoc est minime abnegare Christum. 
Quoniam caput omnis viri est Christus, vir autem 
mulieris caput est, caput vero Christi Deus, ut 
Apostolus loquitur *. Inest vere et alterum in ser- 
pente prudentie genus, ut de eo physiologi testan- 
tur. Cum enim e cavea sitiens ad aquam bibendi 
gratia prorepit, virus secum non 975 effert, sed 
latibulo relinquit ; itaque ad potum egreditur. 
Quod quidem nobis imitandum proponitur : ut 
cum ad sanctam Dei Ecclesiam oraudi gratia, vel 
ad Usurpanda Dei mysteria convenimus, nullum 
nobiscum scelus, voluptatem nullam, nullas cum 
quoquam simultates, nullum denique in animis no- 


Joan. n, 14. * Matth. x, 16, * Gen. i51, 16. 


(41) Ἕτερον xáAw ἔχει φρογιμώτητος. Ambr. 
serm. in fer. n post Dom. 1 Quad. : Serpens cum 
venerit ad bibeniwn aquam, priusquam bibat, extra 


* [ Cor. xi, 15. 


ἐν τῷ Ἐὐαγγελίῳ, ὅτι Ὡς ὕψωσε Μωῦσῆς τὸν 
δριν ἐν τῇ ἐρήμῳ, οὕτως ὑψωθῆναι δεῖ τὸν Υἱὲν 
τοῦ ἀγθρώπου, ὃ καὶ γέγονε. Δίχην γὰρ ὄφεως ἁτι- 
µάσαντες τὸν Σωτῆρα , ἀπὸ ἐπιθουλῆς τῆς τοῦ ὄφεως 
ἡδικοῦντο, φημὶ δὲ τοῦ διαθόλον. Καὶ καθάπερ ἐν τῷ 
ὑψώματι τοῦ ὄφεως ἴασις ἐγίγνετο τοῖς δεδηγµένοις, 
οὕτως ἐπὶ τῇ τοῦ Χριστοῦ στανρώσει λύτρα γέγονε 
ταῖς ἡμῶν ὀφνχαῖς ἀπὸ τῶν iv ἡμῖν γενοµένων 
δηγµάτων τῆς ἁμαρτίας. Φέρουσι δὲ xat αὑτὸ τοῦτο 
τὸ ῥητὸν πρὸς μαρτύρίαν οἱ αὐτοὶ λέγοντες, ὅτι Οὐχ 
ὁρᾷς, ὡς εἶπεν ὁ Σωτὴρ, "Ov τρόπο» ὕνωσε 
Μωὺσῆς τὸν ὄφιν ἐν τῇ ἐρήμῳ, οὕτως ὑψωθῆναι 
δεῖ τὸν Ylór τοῦ ἀνθρώπου ; Καὶ διὰ τοῦτο xai ἐν 
ἄλλῳ τόπῳ, φασὶ, λέγει * , ὅτι Γίεσθε Φρόνιμοι ὡς 


D à ὄφις, καὶ ἀχέραιοι ὡς περιστεραἰ. Καὶ τὰ si; 


σύμδολα διδασκαλίας ἐκ Θεοῦ καλῶς τεταγµένα, 
οὗτοι εἰς τὴν ἑαυτῶν ἐπίνοιαν τὴν ἡπατημένην 
φἑρουσιν. 


isli quas imagines ac signa ccelestem ad doctrinam 
falsitatem  asserendam impudenter accommodant. 


H'. Ὁ γὰρ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς xaX θεὺς 
Λόχος, ὁ &x Πατρὸς πρὸ πάντων τῶν αἰώνων ἀνάρ- 
yo καὶ ἀχρόνως γεννηθεὶς, οὐχ ὄφις, μὴ Υένοιτο! 
ἀλλὰ χατὰ τοῦ ὄφεως αὑτὸς ᾖλθεν. Ἐὰν δὲ εἴσῃ. 
Γίγνεσθε φρόγιµοι ὡς ὁ ὄφις, xal ἀχέραιοι ὡς αἱ 
περιστεραί. δεῖ ἡμᾶς ἑρωτᾷν καὶ γινώσχειν, διά «i 
τὰ δύο ταῦτα πρόσωπα ἡμῖν εἰς διδασχαλίαν παρεισ- 


4γαγε, τῆς τε πξριστερᾶς xol τοῦ ὄφεως. 0ὐδξν 6t 


ἐν τῷ ὄφει φρόνιµον πλὴν δύο τούτων”. ὅτι ἐν τῷ 
διώχεσθαι γινώσκων, ὅτι Ev τῇ χεφαλῇ αὐτοῦ fj πᾶσα 
ζωὴ αὐτοῦ τυγχάνει, χαὶ δεδιὼς τὴν ἀνωτέραν πρὺν 
αὐτὸν εἰρημένην ἀπὸ τοῦ θεοῦ διὰ τὸν. ἄνθρωπο, 
προσταγὴν, ὅτι Φυλάξεις αὐτοῦ χεφαλὴν, αὐτὸς δέ 
σου πτέρναν’ ὅλον τὸ σῶμα ἐνειλήσας ἐπὶ τὴν χεφα- 
λὴν αὐτοῦ, χρύπτει μὲν τὸ χρανίον ἑαυτοῦ, παραδί- 
δωσι δὲ τὸ ἄλλο σῶμα ἓν ὑπερθολῇ πανουργίας. Οὕτω 
θέλει ἡμᾶς ὁ μονογενὴς θεὸς ὁ Ex Πατρὸς προξλθὼν 
ἐν χαιρῷ διωγμοῦ xal Ev χαιρῷ Πειρασμοῦὺ τὰ πάντα 
ἡμῶν παραδιδόναι µαχαίρᾳ τε xal πυρὶ, φυλάττειν 
δὲ ἑαυτῶν τὴν χεφαλὴν, τουτέστι Χριστὸν μὴ ἀρνεῖ- 
σθαι. Ἐπειδήπερ χεφαλὴ παντὸς ἀνθρώπου Χριστὺς, 
χεφαλὴ δὲ γυναιχὸς ὁ ávhp, χεφαλὴ δὲ Χριστοῦ ὁ θεὸ», 
χατὰ τὸν ᾿Απόστολον. Ἕτερον πάλιν ἔχει φρον:μώτα- 
τον (47) ὁ ὄφις, ὥς φασιν οἱ φυσιολόγοι περὶ τούτου 
τοῦ ζώου. Ὅταν γὰρ διψήσας ἀπὸ τοῦ φωλεου προ- 
ἐλθοι ἐπί τι ὕδωρ ἵνα mp, οὐ συμπαραλαμδάνει τὸν 
ἐν μεθ) ἑαυτοῦ, ἀλλὰ ἐν τῷ quisi χαταλιµπάνει᾽ 
καὶ οὕτως ἐλθὼν λαµόάνει τὸ πόµα τῶν ὑδάτων. 
Καὶ αὐτοὶ οὖν τοῦτο μιμησώμεθα, ἵνα, ὅταν ἐρχώ- 
µεθα ἐπὶ τὴν ἁγίαν τοῦ θεοῦ ᾿Ἐχχλησίαν, Ἡ εἰς εὖ- 
hv, ἡ εἰς τὰ τοῦ Θεοῦ μυστήρια, μὴ φέρωμεν μεθ' 
ἑαυτῶν xaxiav, 3| ἡδονὴν, fj ἔχθραν, f, τι ἕτερον ἐν 
ταῖς διανοίαις αὑτῶν. Ἐπεὶ πῶς ἂν ἔχωμεν δυνατῶς 


5 qp. λέγει φασίν. 


fontem evomit venenum suum, et postea bibit. Ita ri 
nos quando ad altare Dei communicatury accedimus, 
deponamtus venenum pessimum, etc. 





053 


ADVERSUS HJERESES LIB. I. TOM. IIl. — HERES. XXXVIII. 


od 


καὶ τὴν περιστερὰν µιµήσασθαι, uh ἐχτὸς γενόµενοι A stris. improbitatis vestigium — efferamus. Alioqui 


xaxíaz; καίτοι γε τοῦ γένους τῆς περιατερᾶς Ev πολ" 
lol; πράγµασιν οὐκ ἐπαινουμένου. ᾿Αχόλαστον Υὰρ 
Ὑένος περιστερᾶ:ς, χαὶ πολυµιξίας pd ἀναχωπτόμε- 
νον, AáYvov τε xai xa0' ὥραν ἡδινῃ προσανἀχείµε- 
ον. Πρὸς δὲ τούτοις ἄτονον xai βληχρόν. Auk δὲ τὸ 
ἄχαχον xii μαχρόθυμον xai ἀμνταίχακον τοῦ ζώου, 
ἔτι μὴν xal διὰ τὸ Ev εἶδει περιστερᾶς πεφάνθαι τὸ 
ἅγιον Ηνεῦμα, µιµήσασθαι ἡμᾶς βούλεται à θεῖος 
λόγος τοῦ ἁγίου Πνεύματος τὴν βούλησιν, xal τῆς 
ἀχάχου περιστερᾶς τὴν ἀχαχίαν, ὄντας μὲν ἡμᾶς 
Φρονίµους εἰς τὸ ἀγαθὸν, ἀχεραίους δὲ εἰς τὸ κακόν. 
Καὶ λέλυται ἡ τούτων πᾶσα ὁραµατουργία. ΒΕὐθὺς 
γὰρ ὁ ἅγιος Απόστολος τὸ πανοῦργον καὶ ἁπίθουλον 
οὖχ ὀρίζεται περισσοτέρως, ἀλλὰ xavà τοῦ διαδόλου 


quomodo columbam imitabimur, nisi malitiee simus 
expertes? Quanquam genus illud avium non omni 
ex parte laudabile sit. Est enim propensius in li- 
bidinetn, ac coitu frequentius utitur, utpote salacis- 
simum et voluptuosum animal. Adde imbecillum 
et ignavum. Sed quod idem minime malum , pa- 
tiensque sit, nec injuriz meminerit, tum vero quod 
columba specie Spiritus sanctus 9pparuerit ; idipsum 
quod Spiritui sancto gratum ac jucundum est, in- 
mocentis columbz simplicitatem imitari nos Dei 
Verbum admonuit, ut quod ad bonum attinet, pru- 
dentes et callidi, ad malum vero simplices esse vi- 
deamur. Qua ratione omnis illorum machinatio dis- 
solvitur. Nam et Apostolus veteratoriam callidita- 


xal τοῦ ὄφεως, λέγων * Φοθοῦμαι δὲ µή πως, ὡς ὁ B tem et malitiam abundantiorem nulli quam diabolo 


ὄφις ἠπάτησεν Εὔαν, ὃν τῇ xarovpríg αὐτοῦ, 
φθαρῇ τὰ νοήματα ὑμῶν ἀπὸ τῆς ἁπ.]όζητος xal 
ἀγνείας Χριστοῦ καὶ δικαιοσύνης. Ορᾷς, ὡς φθο- 
ρὰν ἀπέφηνεν ὁ ᾿Απόστολος, xal πανουργίαν δεινὴν, 
καὶ ἁπάτην τὰ ὑπὸ τοῦ ὄφεως πρὸς τὴν Εὔαν πε- 
πραγµατευµένα, χαὶ οὐχ ἑπαινετόν τι παρὰ τοῦ αὐτοῦ 
γεγενηµένον ὑπέδειξε; 

Θ’. Πανταχόθεν τοίνυν qupath xat ἔχδηλος ἡ τού- 
των ἄνοιά ἐστι παντὶ τῷ βουλομένῳ εἰδέναι τὴν τῆς 
ἁληθείας διδασχαλίαν, χαὶ Πνεύματος ἁγίου γνῶσιν, 
"Iva δὲ μὴ ἀναλίσχω χρόνον, xat ταύτην διασεισάµε- 
voc τὴν χαλεπὴν xai δύσπλουν τοῦ πελάγους ζάλην, 
ἐπὶ τὰς ἑτέρας θαλαττίους ποντοπορίἰας τὸ σχάφος 
ὀπλίσομαι, ἐπιμελῶς τοὺς αὐχένας κρατῶν by τῇ τοῦ 


θεοῦ δυνάµει xal εὐχαῖς ἁγίων, ὅπως παραπλέοντες C 


χατοπτεύσωμεν τῶν ἀγρίων χυµάτων τὴν χύρτωσιν, 
χαὶ τῶν ἐν τοῖς πελάγεσι θηρίων ἰοθόλων τὰς µορφάς. 
΄Απληχτοι δὲ ἀπὸ σμυραινώδους lou χαὶ τρυγόνος, 
χαὶ δρακαίνης. χαὶ χαρχαρίου, xat σχορπαϊνης περά- 
σαι, xal τοῦ εὐδίου τῆς ἀληθείας λιμένος OU εὐχῆς 
χαὶ ἱχεσίας ἐπιτυχεῖν δυνηθείηµεν ' πληρουµένου xol 
ἐν ἡμῖν τοῦ ῥητοῦ, τοῦ, Οἱ χαταθαίνοντες εἰς θά- 
ἰασσαν, τὰς ἀρετὰς τοῦ Κυρίου διηγήσονται. Ἐφ' 
ἑτέραν τοίνυν ταύτην καθεξἠς τὴν πορείαν ποιῄσομα: 
πρὸς διἠγησιν., 
ΚΑΤΑ ΚΛΙΑΝΩΝ, 
Ὀκτωκαιδεχάτη, ἡ xal τριακοστὴ ὁὀγδόη. 


A'. Καϊανοί τινες ὀνομάξονται, ἀπὸ τοῦ Κάῑν εἰλη- 
φότες τὴν ἑἐπωνυμίαν τῆς αἱρέσεως. Οὗτοι γὰρ τὸν 
Κάῑν ἐπαινοῦσι, χαὶ πατέρα ἑαυτῶν τοῦτον τάττουσι, 
xaX αὐτοὶ, ὡς εἰπεῖν, ὡς ἀπὸ διαρορᾶς ἑπαναστάσεως 
χυµάτων ὁρμώμενοι, οὐχ ἔξω ὄντες τοῦ αὐτοῦ σάλου 
xai χλύδωνος ᾿ xal ὡς ἆπο ἀχανθώδους ὕλης προχύ- 
Ψαντες, οὐχ ἐχτὸς ὄντες παντὸς τοῦ σωροῦ τῶν &xav- 
θῶν, εἰ καὶ διάφοροι τῷ ὀνόματί εἶσιν. ᾽Αχανθῶν μὲν 
γὰρ γένη πολλὰ, ὅμως £v ἅπασι τὸ μοχθηρὸν τῆς χεν- 
πρώδους ἁδιχίας ἕνεστιν. 

υὗτοί φασι τὸν Κάῑν ἐκ τῆς ἰσχυροτέρας δυνάµεως 
ὑπάρχειν xal τῆς ἄνωθεν αὐθεντίας' ἀλλὰ xal τὸν 
Ἡτσαῦ, καὶ τοὺς περὶ Κορὲ, χαὶ τοὺς Σοδοµίτας ' τὸν 


ΕΠ (05, xi, 5. * Eccli, xrui, 26. 


D 


ac serpenti tribuit : Timeo, inquit, ne sicut serpera 
Evam seduzit astutía sua, ita corrumpantur senstis 
vestri, et excidant a. simplicitate, ϱΡ castitate Christi 
ac justitia *. Vide ut quz contra Evam a serpente 
structa sunt, corruptelai et nequissimam astutiam 
ac fraudem Apostolus esse pronuntiet, neque laude 
dignum quidpiam ab illo perpetratum definiat. 

IX. Quocirca omni ex parte illorum constringitur 
ac declaratur amentia, si quis veritatis doctrinam, 
ac Spiritus sancti scientiam velit percipere. Sed ne 
tempus ultra conteram, hac. velut difficili ac p'ri- 
culosa pelagi tempestate perfunclus, scapham ad 
alios navigationum cursus expediam: adeo ut fauces 
ipsas studiose teneam, divina vi, ac sanctorum pre- 
cibus confisus, ut et vehementes irati maris fluctus, 
ei venenatarum ibidem bestiarum species przter- 
eundo videamus : nihilque nobis interim murzna- 
rum, aut pàastinace, aut. dracznz, aut carcharii, 
vel scorpene virus exitii afferat : 4ο demum ad 
felicem veritatis portum precibus et orationibus 
freti navigium appellamus ; ut hec in nobis vera 
276 sit Scripture sententia : Qui navigant mare, 
virtutes. Domini narrant *. Ad alteram igitur dein- 
ceps, ut id narrare possimus, profectionem accin- 
gimur. 


ADVERSUS CAIANOS, 
Que est heresis XVIII sve XXXVIII. 


I. Qui Caiani vulgo nuncupantur, bzresin suam 
a Caino cognominarunt. Hunc enim przdicant, et 
parentem suum appellant. Qui quidem variis, ut 
ita dicam, e fluctuum jactationibus emersi, eodem 
in salo et procella conflictantur ; ae velut e spinis 
et vepribus eminentes, unaque spinarum strue 
comprebensi duntaxat appellationibus discrepant. 
Nam spinarum genera quidem varia sunt ; sed ad 
pungendum rfbcendumque vis omnibus est commu- 
niter insita. 

Igitur Caiani a potentiori quadam virtute ac ca- 
lesti auctoritate derivatum esse Cainum predicant, 
necnon et Esau, ct Core cum suis, itemque Sodo- 





555 


S. EPIPHANII 


656 


mitas; Abelum vero ab imbecilliori virtuteprodiisse. A δὲ "Αδελ Ex τῆς ἀσθενεστέρας Duvápetog νπάρχειν. 


Quamobrem illos omnes opinione sua laudandos, 
ac secum necessitudine conjunctos asserunt, deque 
ejusmodi cum Caino et Sodomitis, Core et Esau 
cognatione gloriantur, ac perfecte sublimiorique 
scienti» illos ascribunt. Ideo mundi hujus opificem 
putant, cuum, ad eos funditus prolligandos incum- 
beret, nocere nibil omnino potuisse. Ab eo quippe 
semetipsos occultasse, et in supremum ZEonem esse 
commulatos : unde et fortissima illa virtus est. 
Nam illos ad sese Sapientia utpote necessarios ad- 
misit. Propterea Judam accurate omnia hec ha- 
buisse perspecta memorant. Quem quidem alfinem 
esse suum jactitant, eidemque excellentem quam- 
dam vim cognitionis attribuunt. Quod usque adeo 
defendunt, ut ejus nomine inscriptum opusculum 
circumferant, quod Jude Evangelium appellant. 
Cui similia quadam alia volumina confinxerunt 
adversus Hysteram, hoc est uterum : quo nomine 
totius universitatis, hoc est cceli terrzque fabrica- 
torem vocant. Negant porro liberari ullos posse, 
nisi per omnia transierint, quod et Carpocrates 
opinatus est. 

2777 ΙΙ. Quilibet enim illorum hujus occasione 
dogmatis nefaria quzedam perpeirans, seque exse- 
crandis in libidinibus ac flagitiorum genere omni 
volutans, singulorum angelorum nomina , tam ve- 
rorum, quam ab ipsis confictorum invocans , uni- 
cuique detestandum aliquod facinus , 46 peccatum, 
velut praecipuum attribuit: ac qualecunque suum 
scelus certi cujuspiam ad angeli nomen accommo- 
dat. Cum enim ejusmodi aliquid committunt , hunc 
in modum prafari solent : O angele N., tuum opus 
exerceo. O0 potestas N. , actione tua fungor. Atque 
istud ipsum «st, quod ab illis absoluta cognitio di- 
eitur; quandoquidem ut per nefanda omnia flagi- 
tiorum genera impune ita volitarent, a superioribus 
sectis velut parentibus, Gnosticorum videlicet , ae 
Nicolai, iisque affinium Valentinianorum et Carpo- 
eratis dogmatibus eccasionem nacti sunt. 

Pervenit et ad nos cerius eorumdem liber, in quo 
sceleratissima nescio que& vocabula commenti sunt, 
in eoque ista €ontinentur. Hic est, inquit, angelus, 
a quo Moyses exczcatus est , iique angeli sunt, a 


Εἶναι δὲ τούτους πάντας παρ αὐτοῖς ἐπαινετοὺς, καὶ 
τῆς αὐτῶν συγγενείας. Σεμνύνονται γὰρ συγτενεῖς 
εἶναι τοῦ Κάῑν, καὶ τῶν Σοδομιτῶν, xaX Ἡσαῦ, xa? 
Κορέ’ χαὶ οὗτοι, φασὶν, clo τῆς τελείας xa ἄνωθεν 
γνώσεως. Διὸ χαὶ τὸν ποιητὴν τοῦ χόσµου τούτου 
φησὶ, περὶ τὴν τούτων ἀνάλυσιν ἐἑσχολαχότα, μηδὲν 
δεδυνῆσθαι αὐτοὺς βλάφαι. Ἐχρύθησαν γὰρ ἀπ᾿ αὐτοῦ 
xaX µετεθλήθησαν εἰς τὸν ἄνω Alva, ὅθεν f ἰσχυρὰ 
δύναµίς ἐστι. Πρὸς ἑαυτὴν γὰρ ἡ Σοφία αὑτοὺς 
προσῄχατο, ἰδίους αὐτῆς ὄντας. Καὶ τούτου ἕνεχεν 
τὸν Ἰούδαν ἀχριθῶς τὰ περὶ τούτων ἐπεγνωχέναι 
λάγουσι. Καὶ τοῦτον γὰρ θέλουσιν εἶναι συγγενῆ 
ἑαυτῶν, καὶ ἓν γνώσεως ὑπερθολῇ τὸν αὐτὸν χατ- 
αριθμοῦσιν. Ὥστε xaY συνταγµάτιὀν τι φέρειν ἐξ óvó- 
ματας αὐτοῦ, ὃ Εὐαγγέλιον τοῦ Ἰούδα καλοῦσι. Καὶ 
ἄλλα τινὰ συγγράµµατα ὡσαύτως πλάττονται χατὰ 
τῆς Ὑστέρας ἣν Ὑστέραν τὸν ποιητὴν τοῦ παντὸς 
τούτου τοῦ χύτους, οὐρανοῦ τε xai γῆς, χαλοῦσι. 
Καὶ μὴ δύνασθαί φασδι σωθήἠσεσθαί τινα, ἐὰν μὴ διὰ 
πάντων χωρῄσωσιν, ὡς xa ó Καρποχράτης λέγει. 


B'. Ἔχαστος γὰρ αὐτῶν δηθεν διὰ τὴν πρὀφασιν 
ταύτην ἄῤῥητα ποιῶν, xal αἰσχρουργίας ἐπιτελῶν, 
ἁμαρτήματά τε ὅσα Ec πράττων, ἐπιχαλεῖται ἑχά - 
στου ἀγγέλου ὄνομα, τῶν πε ὄντων ἀγγέλων, xal 
νῶν παρ) αὐτοῖς πλαστῶς λεγομένων’ xal ἑχάστου * 
φούτων προσάπτει τι ἔργον ἀθέμιτον τῶν ἐκὶ γης 
ἁμαρτημάτων, τὴν πρᾶξιν τὴν ἰδίαν εἰς. ὄνομα οὗ 
βούλεται ἀγγέλου ἀναφέρων. Καὶ ὅταν ταῦτα πράτ- 
τωσιν, οὕτω λέγουσιν' 'O δεῖνα ἄγγελε, χαταχρῶ- 
pal σου τὸ ἔργον. ἡ δεῖνα ἑξουσία, πράττω σου 
τὴν πρᾶξιν. Καὶ τοῦτο γνῶσις τελεία παρ) αὐτοῖς 
ἔστι λεγόμενον ἐπειδὴ ἁδεῶς ἐπὶ τὰς ἀθεμίτους 
αἰσχρουργίας ὁρμᾷν τὰς προφάσεις δηθεν ἀπὸ τῶν 
προειρηµένων µητέρων xal πατέρων αἱρέσεων, φημὶ 
ΓΣνωστικῶν καὶ Νικολάου, xaX τῶν σὺν αὐτοῖς Οὐα- 
λεντίνου τε χαὶ Καρποχράτους, ἐσχῆχασιν. 


"δη δὲ διῆλθεν εἰς ἡμᾶς xai βιθλίον, ἐν ip ἑπλά- 
σαντο ῥήματά τινα ἀνομίας πληρη, οὕτω περιέχον ΄ 
ὅτι, φησὶν, Οὗτός ἑστιν ὁ ἄγγελος ὁ τὸν Μωῦσέα 
τυφλώσας, xal οὗτοί εἰσιν οἱ ἄγγελοι οἱ τοὺς περὶ 


quibus Core, Datban et Abiron, eorumque secta- p Κορὲ, καὶ Δαθὰν, xat ᾿Αδειρὼν κρύψαντες, xai µε- 


tores occultati subtractique sunt. Quin alium insu- 
per Pauli apostoli nomine libellum excogitarunt, 
prepostera libidine refertum, quem et ii, quos Gno- 
sticos vocant, adhibere solent, quod Pauli Anaba- 
. ticum vocant : eujus supposititii operis ansam ex eo 
ceperunt, quod Apostolus ipse testetur , se in ter- 
tium usque conscendisse ccelum, et qrcana ibidem 
audisse verba, qua non licet homini loqui !. Hzc 
autem, inquiunt , arcana illa verba sunt. Quz qui- 
dem omnia, iisque similia ita, quemadmodum mo- 
nuimus , docent, ut et malis honorem habeant , et 
bonos repudient. Nam Cainum fortioris cujusdam 


! li Cor. xu, &.. !* Cor. ἑχάστῳ, 


ταστήσαντες. Πάλιν δὲ ἄλλο συνταγµάτιον πλάττου- 
σιν ἓξ ὀνόματος Παύλου τοῦ ἁποστόλου, ἁῤῥητουρ- 
γίας ἔμπλεων, ᾧ xal ol. Γνωστικοὶ λεγόμενοι χρῶν- 
ται, ὃ ᾽Αναθατιχὸν Παύλου καλοῦσι, τὴν πρόφασιν 
εὑρόντες ἀπὸ τοῦ λέγειν τὸν ᾿Απόστολον ἀναθεθηγέ- 
ναι ἕως τρίτου οὐρανοῦ, καὶ ἀχηχοέναι ἄῤῥητα ῥή- 
pata, ἃ οὐχ ἐξὸν ἀνθρώπῳ λαλῆσαι. Καὶ ταῦτα, 
φασὶν, ἐστὶ τὰ ἄῤῥητα ῥή pasa] Διδάσχουσι δὲ ταῦτα 
xai τὰ τοιαῦτα, τοὺς πονηροὺς τιμῶντες, xal τοὺς 
ἀγαθοὺς ἁπαγορεύοντες. Εἶναι yàp, ὡς προεῖπον, 
τὸν Κάῑν της ἰσχυροτέρας δυνάµεως, καὶ τὸν "Αδελ 
τῆς ἀσθενεστέρας. Ταύτας δὲ τὰς δυνάµεις τῇ E02 


651 ADVERSUS ILERESES LIB. I. TOM. Inl. — HERES, XXXVII. e58 
προσπλαχείσας Ὑεγεννηχέναι τὺν «Κάῑν xal τὸν Α esse virtutis, et Abelum infirmloris sentiunt. Quas 


"A6c * xaY εἶναι τῆς μὲν τὸν Κάῑν, τῆς δὲ τὸν "A66, 
Εἶναι δὲ τὸν ᾽Αδὰμ xai τὴν Εὔαν nb τῶν τοιούτων 
δυνάµεων, εἴτουν ἀγγέλων γεγεννηµένους  χαὶ τοὺς 
γεννηθέντας παΐδας, Κάῑν ^£ φημι χαὶ "Αδελ, ἑρί- 
σαι πρὸς ἀλλήλους, xal τὸν γεγεννημένον ἀπὸ ἰσχυ- 
ρᾶς δυνάµεως πεφονευχέναι τὸν ἀπὸ τῆς ἥττονος 
δυνάµεως χαὶ ἀσθενεστέρας. 


IV. Τὰ δὲ αὐτὰ μυθώδη καὶ οὗτοι παραπλεχουσι 
τῇ περὶ τῶν αὐτῶν δηλητηρίων τῆς ἀγνωσίας δόσει, 
τοῖς πειθομένοις ἐπιδουλεύοντες' "Ὅτι δεῖ πάντα 
ἄνθρωπον ἑαυτῷ ἑλέσθαι τὴν ἰσκυροτέραν δύναμιν, 
καὶ τῆς ἥττονος καὶ ἀτόνου ἁποχωρίζεσθαι, τουτέστι 
τῆς τὸν obpavov ποιησάσης, xal τὴν σάρχα, xai τὸν 


ipsas virtutes cum Eva congressas utrumque ge- 
nuisse sic affirmant, ut alterius Abelus sit, Cai- 
nus alterius. Quin Adamum atque Evam iisdem a 
virtutibus, sive angelis originem traxisse : quosque 
genuere postea liberos, Cainum, inquam, et Abelum, 
secum invicem rixatos esse, et qui fortiori ab vir- 
tute propagatus fuerat inferioris imbecilliorisque 
sobolem occidisse. 

278 ΙΙΙ. Hec omnia mendaciorum portenta in 
tradendis pestileris ignoranti» sus mysteriis ad 
Sectatorum perniciem aspergunt, idque admonent : 
debere quemlibet fortiorem sibi adoptare virtutem, 
atque ab inferiori et imbecilliori secerni , ea vide- 
licet, qux» et coelum et carnem, οἱ mundum fabrica- 


xógpov* καὶ ὑπερθαίνειν εἰς τὰ ἀνώτατα διὰ τῆς B verit: sicque ad süperiora per Christi evolare sup- 


τοῦ Χριστοῦ σταυρώσεως. Διὰ γὰρ τοῦτο, φησὶν, 
ἆλθεν ἄνωθεν, ἵνα ἐν αὐτῷ ἐπιτελεσθῇ δύναμις 
ἰσχυρὰ, χατὰ τῆς ἀσθενεσξέρας δυνάµεως τὸ τρό- 
παιον λαθοῦσα, καὶ τὸ σῶμα παραδοῦσα. Καὶ οἱ 
μὲν αὑτῶν τοῦτο λέγουσιν, ἄλλοι δὲ ἄλλα. Οἱ μὲν 
γὰρ λέγουσι, διἁ τὸ πονηρὸν εἶναι τὸν Χριστὸν, 
παραδοθηναι αὐτὸν ὑπὸ τοῦ Ἰούδα, βουλόµενον δια- 
στρέφειν τὰ χατὰ τὸν vópoy. Ἐπαινοῦσι γὰρ τὸν 
Κάῑν xai τὸν Ἰούδαν, ὡς ἔφην, καὶ λέγουσι ' τούτου 
ἕνεχεν παραδέδωκεν αὐτὸν, ἐπειδὴ ἠθούλετο χατα- 
λύειν τὰ καλῶς δεδιδαγµένα. "Άλλοι δὲ [τῶν] αὐτῶν 
obyl φᾶσιν, ἀλλὰ ἀγαθὸν αὐτὸν ὄντα παρέδωχε κατὰ 
την ἐπουράνιον γνῶσιν. Ἔγνωσαν γὰρ, φησὶν, οἱ 
ἄρχοντες, ὅτι ἐὰν ὁ Χριστὸς παραδοθῇ σταυρῷ, 
χενοῦται αὑτῶν 1j (ἀσθενῆς) δύναµις. Καὶ τοῦτο, 
qnot, γνοὺς ὁ Ἰούδας ἔσπευσε, xaX πάντα ἐχίνησεν, 
ὥστε παραδοῦναι αὐτὸν, ἀγαθὺν ἔργον ποιῄσας ἡμῖν 
εἰς σωτηρίαν. Καὶ δεῖ ἡμᾶς ἐπαινεῖν, καὶ ἀποδιδόναι 
αὐτῷ τὸν ἔπαινον, ὅτι δι) αὐτοῦ χατεσχευάσθη ἡμῖν 
ἡ τοῦ σταυροῦ ὄωτηρία, χαὶ ἡ διὰ τῆς τοιαύτης 
ὑποθέσεως τῶν ἄνω ἀποχάλυψις. 

Κατὰ πάντα δὲ τρόπον οὗτοι Ἱπάτηνται, οὐκ ἆγα- 
θόν τινα τιμῶντες f] ἐπαινοῦντες. Δῆλον δὲ, ὅτι ix 
τοῦ διαθόλου αὐτοῖς ταῦτα ὑπέσπαρται, τὰ τῆς 
ἀγνοίας λέγω xal ἁπάτης. Πληροῦται δὲ ἐπ᾽ αὐτοῖς 
τὸ γεγραμμένον' Οὐαὶ τοῖς «έγουσι τὸ καλὸν 
πογηρὸν, καὶ τὸ Δογηρὸν ἀγαθόν' οἱ τιθέντες 
τὸ σχότος φῶς, καὶ τὸ φῶς σκότος ' οἱ Aéyovcec 
τὸ TÀvxb πιχρὺν, καὶ τὸ πικρὸν γάυκύ. Πάντη 


plicium. Hanc enim fuisse causam volunt, cure 
coelo delapsus sit ; nimirum ut fortis in ipso soli- 
djorque virtus per(iceretur, ac de infirmiore trium- 
phum referret , corpusque traderet. Πο nonnulli 
ex ipsis, alii vero alia predicant. Quidam enim 
Christum, quod malus esset, ac legis instituta vio- 
lare auderet , a Juda proditum existimant. Cainum 
enim, ut diximus, Judamque venerantur ; ejusque 
rei gratia, inquiunt, illum prodidit, quod praeclare 
tradita antiquare vellet. Alii vero aliter sentiunt, 
ut tametsi bonus esset , ex celesti quadam cogni- 
tione sit proditus. Norant enim, aiunt, principes, 
si Chrístus in crucem tolleretur , ipsorum exhau- 
stum iri potentiam omnem; quod eum Judas non 


C ignoraret, maturavit, omnemque lapiden movit, ut 


eum Judaeis traderet, Qua in re egregie saluti no- 
sire consuluit. Àc propterea laudibus eum remu- 
nerari nos oportet, cujus opera crucis nobis salus 
est illa comparata, necnon colestium rerum 
eadem ex occasione communicata cognitio. 


Sed cum isti minime bonum aliquem honore ac 
laude prosequantur, toto coelo , quod aiunt, aber- 
rant. Neque obscurum illud est, hzc ignorantisz 
fraudisque semina ipsis a diabolo aspersa fuisse. 
In quibus illud est e Scriptura profectum. Ve qui 
dicunt bonum malum , et malum bonum : qui po- 
nunt tenebras [ucem , ei lucem tenebras : qui dicunt 
dulce amarum εἰ amarum dulce *. Nam in Veteri 


γὰρ ἐχφωνεῖ Παλαιὰ xaX Kath Διαθήκη, τοῦ Κάῑν D et Novo Testamento Caini impietas aperta ac clara 


ch» ἀσέθειαν ἐπικηρυχενομένη. Οὗτοι δὲ, τοῦ σχή- 
τους ὄντες ἐρασταὶ, xal τῶν χαχοποιῶν μιμηταὶ, 
τὸν "Αδελ μισοῦσι, τὸν δὲ Κάῑν ἀγαπῶσι, καὶ τῷ 
Ἰούδᾳ τὸν ἔπαινον διδόασι. Φθοριμαίαν δὲ γνῶσιν 
ἔχουσι, δύο τάττοντες δυνάµεις, ἀσθενεστέραν τε 
xai δυνατωτέραν, ἀντιμαχομένας δὲ πρὸς ἀλλή- 
λας, ποιούσας δὲ Ey τῷ κόσμῳ οὗ γνώμης ἀλλοίωσω, 
ἀλλὰ τῶν γεγενηµένων, τοὺς μὲν χατὰ φύσιν ἀπὺ 
χαχίας τὴν οὐσίαν ἔχειν, τοὺς δὲ ἀπὸ ἀγαθότητος. 
Ωὐδένα δὲ κατὰ γνώµην ἀγαθὸν f] φαῦλον λέχαυσιν, 
ἀλλά χατὰ φύσιν. λ 


! Jsa. v. 20. 


voce priedicatur. llli autem tenebrarum amatores, 
ac maleficoram imitatores Abelum oderunt, el Cai- 
num amant, et Judam przeonio suo celebrant. 
Sed et perniciosissime sentiunt, dum virtutem du- 
plicem constituunt , imbecillam , el firmiorem , que 
secum invicem dissideant, ac non voluntatum in 
mundo varietatem inferant: 379 sed illud perfi- 
ciant, ut qui in lucem prodeunt, alii primam a 
malo nature originem, alii a bono derivatam acci 
piant. Neminem enim illi ex animi deliberatione 
bonum esse vel malum, sed natura ipsa definiunt. 


689 


S. ΕΡΙΡΠΑΝΗ 


600 


IV. Sed de Caino primum quid Vetere in Testa- A — A'. Καὶ πρῶτον ἴδωμεν περὶ τοῦ Κάῑν, ὡς ἡ μὲ» 


mento scriptum sit inspiciamus. Maledictus, inquit, 
eris α terra, qua aperuit os suum, el suscepit sangui- 
nem fratris tui de manu tua : (47) erisque gemens et 
(remens super terram !. Quibus ea consentiunt, quo 
d: eodem Dominus in Evangelio loquitur , cum Ju- 
dai dixissent, Patrem habemus Deum *. Sic enim 
Dominus occurrit : Vos filii estis patris vestri dia- 


boli, quoniam mendaz est ; quoniam pater ejus men- — 


daz est. llle homicida [uit ab initio, et. in veritate 
non stetit. Cum loquitur, mendádcium ex proprio (o- 
Quitur , quoniam et pater ejus. mendax erat. Ex 
quo εἰ bzreses alize cum hanc vocem audiunt , Ju- 
diorum patrem diabolum esse dicunt, cui et alius 
git pater, huicque itidem alius. Sed exczcata rente, 


effrenataque lingua ista jactitant. Siquidem ad B 


universorum Dominum, ac Judzorum, et Christia- 
norum, adeoque omnium Deum illius cognationem 
referunt: eumque patrem esse parentis illius pu- 
tant, qui Moysi legem prescripserit, ac tam multa 
prodigia patraverit. Sed longe se res aliter habet, 
ο charissime. Nam subinde Dominus nostri in 
omaibus curam gerens, ne pro aliis alia subdole 
fingeremus , aut illorum patrem revera existima- 
remus esse diabolum, ita discipulos suos alloqui- 
iur : Nonne duodecim vos elegi , et unus. ex. vobis 
diabolus es1* ? non eum natura , sed animo diabo- 
lum esse significans. Iterum alio in loco : Pater 
Domine celi ac terre , serva eos quos. dedisti mihi. 
Cum eram cum ipsis, servabam eos, et memo ez 
illis periit, nisi filius perditionis *. Alias item : Opor- 
Aet. Filium hominis tradi, sicut. scriptum est de eo. 
Ve auiem ei per quem tradetur. Bonum enim erat 
ei, si naius non fuisset homo iile *, Οἱ caetera. 


Παλαιὰ Διαθήκη φησίν' ᾿Επικατάρατος σὺ ἀπὸ 
τῆς γῆς, ἥτις ἔχανε τὸ στόμα αὐτῆς δἐξασθεε 
τὸ alua τοῦ ἁδε.1φοῦ σου ἐκ τῆς χειρὀς σου” 
x«i πάλιν. ᾿Επικατάρατος σὺ iv τοῖς Épyoec 
σου, καὶ ἔσῃ στένων xal τρέµμων ἐπὶ τῆς Tüc. 
Συνῳδὰ δὲ τῇ Παλα:ᾷ Διαθήχῃ ὁ Κύριος ἐν τῷ Εὐαχ- 
γελίῳ περὶ τούτου λέγει, ὅτε ᾿Ἰουδαῖοι ἔλεγαν ^ 
Ἡμεῖς Πατέρω ἔχομεν τὸν Θεόν. Ὁ δὲ Κύριος 
πρὸς αὐτοὺς ἔφη, ᾿Υμεῖς viol ἐστε τοῦ πατρὸς 
ὑμῶν τοῦ διαξόΊου , ὅτι φεύστης ἑστίνγ' ὅτι ὁ 
πατὴρ αὐτοῦ ψεύστης ἦν. "Exsivoc ἀἁνθρωπο- 
xtóvoc ἦν, καὶ ἓν τῇ ἀ.1ηθείᾳ οὐκ ἔμεινεν. Ὅταν 
JaAei, τὸ ψεῦδος ἐκ τῶν ἰδίων  AaAst * ὅτι xal ὁ 
πατὴρ αὐτοῦ ψεύστης ἦν. "Όθεν καὶ αἱ ἄλλαι at- 
ρέσεις, ἀχούουσαι τὸ ῥῆμα τοῦτο, πατέρα μὲν τῶν 
Ἰουδαίων φάσχουσιν εἶναι τὸν διάδολον, ἔχειν τα 
πατέρα λλον, xal τὸν αὐτοῦ πατέρα πάλιν πατέρα. 
ἸΑλλὰ ἀθυρογλώττως φθέγγονται, τὴν δ:άνοιαν τυ- 
φλώττοντες. Καὶ γὰρ ἐπὶ τὸν πάντων Δεσπότην, θεὸν 
Ἰουδαίων τε xat Χριστιανῶν xaX πάντων, την ουγ- 
γένειαν ἐχείνῳ * ἀνάγουσι, τοῦτον Πατέρα τοῦ ἐχεί- 
vou Πατρὸς εἶναι λέγοντες, τὸν νοµοθετῄήσαντα διὰ 
Μωῦσέως, xat τοσαῦτα θαυμάσια πεποιηχότα. Oox 
ἔστι δὲ τοῦτο, ὦ ἀγαπητέ *. Λὐτὸς γὰρ εὐθύς φησιν 
ὁ Κύριος, ἓν ἅπασιν ἡμῶν τὴν ἐπιμέλειαν ποιοᾷ- 
µενος, ἵνα μὴ £v παρεχθάσει Τενώμεθα τοῦ προχει- 
µένου, ἕτερα ἀνθ᾽ ἑτέρων σοφιζόµενοι χαὶ διανοοῦ - 
μενοι, λέγει, πατέρα αὐτῶν εἶναι τὸν διάδολον, λὲ- 
γων πρὺς τοὺς µαθητάς;, Οὐχὶ τοὺς δώδεκα ὑμάς 
ἐξελεξάμην», xal εἷς ἐξ ὑμῶν διάθολος: οὐχὶ 
διάδολος λέγων φύσει, ἀλλὰ χατὰ γνώµην. Háw δὲ 
ἐν ἑτέρῳ τόπῳ λέγει’ Πάτερ, Κύριε οὗρανοῦ xal 
γῆς, τήρησον τυύτους οὓς δἐδωκἁς po. "Ora 


ἤμη» usc αὐτῶν, ἑφύβαξα αὐτοὺς, xal οὐδεὶς ἐξ αὐτῶν ἀπώλετο, εἰ μὴ ὁ υἱὸς τῆς ἁπω.είας. 
Πάλιν ἄλλοτε λάγει, ὅτι -Aet τὸν Υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου παραδοθηναι κατὰ τὸ γεγραμμένον περὶ 
αὐτοῦ. Οὐαὶ δὲ δι οὗ παραδοθήσεται. Συνέφερε γὰρ αὐτῷ εἰ οὖκ ἐγενγήθη, xai τὰ ἑξῆς. 


290 Hoc igitur manifeste cognovimus de Juda 
intellexisse cum Judzis loqueretur. A quo enim 
uuisque superatus est, hujus et servus est ; ac cui- 
cunque aliquis óbsequitur, hunc et patris loco 
babet, εἰ obsequii sui auctorem agnoscit. Quare 
ideo üisce verbis Dominus utitur: Vos filii patris 
vestri diaboli estis, quod Judz Christi loco paruerint, 
quemadmodum olim Eva a Domino desciscens ser- 
penti morem gessit. Deinde quod non solum men- 
dax esset, sed et etiam fur; pro eo atque in Evan- 
gelio legimus * : Ob id loculos ei tommisit, ne 
quam haberet excusationem , cum Dominum suum 
in hominum: manus ob pecunie cupiditatem tra- 
deret. Ecquis vero pater hujus alius est, qui ante 
ip:um mendax fuerit preter Cainum , quem Judas 
imitatus est? llle eiquidem fratri suo mentitus cha- 
ritatis eum fraterna specie decepit, ac mendacio 
persuasit ; et in agrum seducens violentas illi ma- 


! Gen. iv, 11, 19. * Joan. vir, 4 Sqq. 
xt. 6. "Ε. ἐχείνου. * γρ. ἀγαπητοί, 


(47*) Hic interpres aliquid omisit. Epit. PATR. 


* Joan. vi, (1. 


"Apa γοῦν ἑξάπαντος ἔγνωμεν, ὡς περὶ τοῦ Ἰούδα 
ἔλεγε τοῖς Ἰουδαίοις' ᾧ vYáp τις ἧττηται, τούτῳ 
καὶ δεδούλωται ' καὶ ᾧ τις πείθεται, τοῦτον πατέρα 
ἔσχηχε, χαὶ ἀρχηγὸν τῆς αὐτοῦ πειθοῦς. Φησὶν οὖν 
ὁ Κύριος Ὑμεῖς υἱοὶ τοῦ πατρὸς ὑμῶν τοῦ δια- 
6όΊου ἐστέ", ἐπειδὴ ἀντὶ τοῦ Χριστοῦ τῷ Ἰούδᾳ 
ἐπείσθησαν, χαθάπερ ἀπὸ θεοῦ ἐχχλίνασα ἡ Εὔα τῷ 


D ὄφει ἐξ ἀρχῆς ἐπείσθη. Ἔπειτα ὅτι χαὶ ψεύστης ἓν 


οὗ µόνον, ἀλλὰ xal χλέπτης, χατὰ τὸ ἐν τῷ Εὐαγ- 
γελίῳ εἰρημένον * Διὸ xat αὐτῷ παρέδωχε τὸ γλωσ- 
σόχοµον, ἵνα ἀναπολόγητος fj, διὰ φιλαργυρίαν τὸν 
ἴδιον Δεσπότην παραδοὺς εἰς χεῖρας ἀνθρώπων. Τὶς 
οὖν ὁ τούτου πατ]ρ, ὁ πρὸ αὐτοῦ ψεύστης ὑπάρχων, 
&) fj ὁ Κάῑν, οὗ μιμητὴς ὁ Ἰούδας; Ἐκεῖ Υὸρ 
φευσάµενος τῷ ἀδελφῷ, ὡς Ev φιλαδελφίᾳ ἡπάτησε, 
xai παρέπεισε διὰ τοῦ φεύδους, καὶ ἐξαγαγὼν αὐτὸν 
ἐν τῷ πεδίῳ, ἐπάρας τὴν χεῖρα ἀπέκχτεινεν. Οὕτω 
καὶ ὁ Ἰαύδας, Τί θέ.ετό µοι, φησὶ, δοῦναι, xal 


* Joan. xvii, 19. 5 Matth. xxvi, 24. * (oan. 


661 


ADVERSUS HJERESES LIB. I. TOM. IIl. — HAERES. XXXVIII. 


"662 


Zyx» abróv παραδώσω ὑμῖν; xal, Ὃν ἂν φιήσω, A nus attulit. Neque aliter Judas: Quid vultis, inquit, 


«ὐτός ἐστι κρατήσατε αὐτόν. Καὶ ἐλθὼν 6 προ- 
δύτης, Xaips, 'Pa66h, ἔλεγε' τοῖς χείλεσι τιμῶν, 
πιαρδίαν δὲ πόῤῥω ἀπέχουσαν θεοῦ χεχτηµένος. 


E. "Δρα Yo)» οὗτος ὁ Ἰούδας, πατὴρ αὐτῶν γε- 
νόµενος, κατὰ τὴν ἀρνησιθεῖαν καὶ προδοσίαν Σατα- 
νᾶς ὑπάρξας xoi διάδολος, οὗ τῇ φύσει, ἀλλὰ τῇ 
γνώμµῃ, υἱὸς γεγένηται οὗτος τοῦ Κάῑν χατὰ μίµησιν 
τοῦ ἀνθρωποχτόνου xal φεύστου ἐπειδὴ χαὶ ὁ πα- 
τὴρ αὑτοῦ πρὸ αὐτοῦ ψεύστης fjv, οὐχ ὃ Ἀδὰμ, 
ἀλλ’ 6 διάδολος * οὗ τὴν µίµησιν ἔσχεν Ey τῇ ἁδελ- 
Φοχτονίᾳ, µίσει, xat τῷ φεύδει, xaX πρὸς θεὺν ἆν- 
εελογίᾳ, τῷ λέγειν, Mf) φύ.]αξ εἰμὶ τοῦ ἆδελφοῦ 
qsov ; Οὐκ οἶδα zov ἔστιν. Οὕτω xal ὁ διάδολος τῷ 
Kupi qnot * M] δωρεάν σέδεται ᾿]ὼδ τὸν Θεόν; 
Ἐπειδὴ γὰρ αὐτὸς ὁ διάδθολος τῷ φεύδει ἁπατᾷ τὴν 
Ἐὔαν καὶ τὸν ᾿Αδὰμ, ἕτερα ἀνθ᾽ ἑτέρων λέγων, xal 
φιλίαν προσποιητὴν ἐνδειχνύμενος, ὅτι Ἔσεσθε ὡς 
θεοὶ, καὶ obx ἀποθανεῖσθε' τοῦτον μιμούμενος ὁ 
Κάῑν, προσχήµατι φιλαδελφίας ἡπάτα τὸν ἁδελφὸν, 
λέγων * Διέἐθωμεν &lc τὸ πεδίον. Διὰ τοῦτο χαὶ ὁ 
Ἅγιος Ἰωάννης εἶπεν, '0 μισῶν τὸν dógAgór av- 
τοῦ, οὗτος οὗ τετε.είωται ἐν τῇ ἁγάπῃ, ἀ 14 ἐκ 
του Kdiv ἑστίν» ὅτι ἀπέχτεινε τὸν ἀδε.φὸν ab- 
τοῦ. Καὶ διὰ τί αὐτὸν ἀπέκτεινεν ' "Οτι ἦν πο- 
ηρὰ τὰ ἔργα αὐτοῦ *. xaX ἐζήλωσε τὰ ἔργα αὐτοῦ, 
ὅτι fjv xalá. Οὕτω καὶ οὗτοι, μᾶλλον φθονοῦντες τῷ 
"Αδελ, τῷ χαλὰ ἔχοντι ἔργα, τὸν δὲ Κάῑν τιμῶντες, 
πῶς οὐχ: ἑλέγχονται, διαῤῥήδην τοῦ Σωτῆρος λέγον- 
τος, Χαὶ ἁπότομον ἀπόφασιν ὁρίζοντος αὐτοῖς, ὅτι 
Ζητηθήσεται ἀπὸ τῆς T&vsüc ταύτης πᾶν αἷμα 
δίκαιον ἀπὸ "A684 τοῦ δικαίου τὸ ἀπ ἀρχῆς éx- 
Σεχυμένον ἕως Ζαχαρίου τοῦ προφήτου, οὗ ἁπ- 
εχτείγατε μέσον τοῦ vaov καὶ τοῦ θυσιαστηρἰου, 
χαὶ τὰ ἕξης: 

«’. Οὐκ ἄρα τοίνυν, ὡς οὗτοί φασι, διὰ γνῶσιν ὁ 
Ἰούδας παρέδωχε τὸν Σωτῆρα" οὐδὲ Ἰουδαῖοι μισθὸν 
ἔχουσι σταυρώσαντες τὸν Κύριον, χαἰτοι γε διὰ σταυ- 
ροῦ ἑχόντων ἡμῶν τὴν σωτηρίαν. Οὔτε γὰρ παρέδω- 
xev αὐτὸν ὁ Ἰούδας, ἵνα γένηται ἡμῖν elg σωτηρίαν' 
ἀλλὰ κατ ἄγνοιαν, ζῆλον, xal φιλαργυρία» ἀρνησι- 
θεῖας. K&v τε γὰρ εἴπῃ fj Γραφὴ τὸν Χριστὺν μἐλ- 
λοντα σταυρῷ παραδίδοσθαι, 7| xXv εἴποι fj θεία Γρα- 


mihi dare, et ego eum. vobis tradam * ? Et, Quetn- 
cunque osculatus (uero ipse est, tenete eum *. Et ac- 
cedens traditor, Ave, inquit, Rabbi *, labiis hono- 
rans , cor autem longe a Deo remotum gerens *. 

V. Quamobrem hic ille Judas est, qui et ipsorum 
parens, et propter Numinis abnegationem  prodi- 
tionemque Satanas fuit, et voluntate non natura dia- 
bolus, idemque mendacis ac parricide Caini dun- 
taxat imitatione filius; quandoquidem et ejus ante 
ipsum pater mendax fuit non Adamus, sed diabolus: 
cujus in fraterna ezede, odioque ac mendacio simi- 
litudinem expressit: tum eo insuper ipso quod his 
verbis Deo contradixit : Num custos fratris mei ego 
sum? Ubi ait nescio". Quemadmodum et Domino 
diabolus loquitur : Num frustra Job timet Deum '? 
Quoniam enim diabolus ipse Evam et Adamum suis 
in fraudem mendaciis impulerat, falsa pro veris 
usurpans, ac simulatam amicitiam objiciens: Eritis, 
inquit, sicul dii, et non moriemini*; hunc zemulatus 
Cain fraternz charitatis specie germanum decepit, 
his verbis alloquens: Egrediamur foras'*. ldcirco 
beatus Joannes ita scribit : Qui odit fratrem suum, 
98] hic in charitate perfectus. non est, sed est ex 
Caino; quoniam fratrem. suum occidit. Et propter 
quid occidit eum? Quoniam opera ejus malignaerant !*; 
et illius invidit operibus, quoniam erant honesta. 
Sicilli Abelo potius invidentes, cujus opera bona 
sunt, et Cainum honorantes, nonne vel ipsis Salva- 


C, toris verbis manifeste redarguuntur: qui in illos se- 


vere ac sine ulla tergiversatlone sententiam hoc 
medo tulit: Requiretur ab hac generatione sanguis 
omnis justus, qui effusus est ab Abcl justo a principio 
usque ad Zachariam prophetam, quem occidistis intor 
templum et altare!?? etc. 


VI. Falsum igitur est, quod isti jactitant, Judam 
ob cam quam habebat scientiam Salvatorem pro- 
didisse : adeoque nec ipsi Judzi Christo in cruce 
suffixo mercedem consecuti sunt, quamvis erucis 
nobis beneficio salus obvenerit. Non enim ut salu- 
tem nobis afferret, Judas illum tradidit; sed partim 
ignorantia, partim invidia, et avaritia ductus, quam 
cum Dei ;abnegatione conjunxerat. Etenim licet in 


qh τὰ ἓπ᾽ Eoyátp! τῶν ἡμερῶν δι ἡμῶν ἐπιτελού- D crucem actum iri Christum Scriptura pradixerit ; 


μενα ἀἁτοπήματα, οὐ πάντως εὗροι ἄν τις ἡμῶν τῶν 
τὰ παράνομα πραττόντων ἀπολογίαν, τὴν τῆς Γραφῆς 
μαρτυρίαν προφέρων, προθεσπιζούσης ταῦτα ἔσεσθαι. 
Οὐ γὰρ ὅτι εἶπεν fj Γραφὴ, ποιοῦμεν' ἀλλ’ ὅτι ἐμέλ- 
λομεν ποιεῖν, προεῖπεν ἡ Γραφὴ, διὰ τὴν τοῦ Θεοῦ 
πρὀγνωσιν, xal ἵνα θεὺς, ἀγαθὺς ὑπάρχων, ἐπιφέρων 
δὲ τὴν ὀργὴν κατὰ τῶν ἁμαρτανόντων, μὴ ὑποληφθῇ 
πάθει συνεχόµενος. Ἡ γὰρ xa0' ἕχαστον τῶν &pap- 
τανόντων παρὰ θεοῦ ὀργὴ οὐχ ἀπὸ πάθους ὁρμᾶται. 
Απαθὲς γὰρ τὸ θεῖον * ἐπιφέρει δὲ τὴν ὀργὴν χατ᾽ 
ἄνθρωπον 3, οὗ πάθει ληφθὲν ἁἀγανακτήσεως, οὐδὲ 
ὁργῇ ἡτνηθὲν χαὶ χρατούµενον. Δείχνυσι γὰρ τὸ ἆπα- 


ac que postremis temporibus a nobis committenda 
sunt scelera diu ante signiflcarit, nullam, si male 
quidpiam egerimus, ex iisce Scripturz testimoniis, 
qu:e id futurum prenuntiant, excusationem habe- 
bimus. Neque enim quod Scriptura pradixerit, 
idcirco ea facimus ; sed quod facturi eramus, Sceri- 
ptura predixit, ob antecedentem Dei videlicet co- 
gnitionem, atque ut Deus ipse, qui bonus est, cum 
adversus peccatores iram exércet, non perturha- 
tione aliqua commotus esse videatur. Dei siquidem 
adversus peccatorea quoslibet indignatio non ab 
ulla animi perturbatione proficiscitur ; caret enim 


* FK. ἑσχάτων. * F. ἀνθρώπων, 3 Mattb. xxvi, 15. ^ Marc. zw, dá. "ibid. 45. ϐ [δα. xxix, 16. 


* Gen. 1v, 9. *Job 1,9. *Gen. 11,4, 3. 


19 Gen, iv, 8. 


110 Joan. 11, £13; n) 12. !* Matth. xxui, $5. 





638 


S. EPIPHANII 


σου 


"ο! perturbatione Deus. Sed iram more hom!num A θὲς ὁ θεὸς, προειπὼν τὴν ἐσομένην χρίσιν, xai ch» 


emercere dicitur, non ullo sensu doloris affectus, 
nec iraeundia superatus. Imo vero quantopere ea 
vacet hoe ipso declarat, quod futurum judicium, 
ac justissimam animadversionem denuntiat, ut.se 
commotionis omnis expertem esse demonstret. Hoc 
igitur futurorum prescia Scriptura significat, utj 
cauliores nos reddat ac condocefaciat, ne inexpia- 


διχαίαν παρ᾽ abxo0 τιµωρίαν γινοµένην’ ἵνα τὸ &max - 
θὲς σηµάνῃ τῆς φθεότητος. Προεῖΐπε τοίνυν ἡ l'as], 
χατὰ πρόγνωσιν προασφαλιζοµένη, xai διδάσχλυσα., 
ἵνα μὴ ἐμπέσωμεν εἰς ὀργὴν ἀνήχεστον θεοῦ, τὴν οὗ 
πάθει ὁρισθεῖσαν, οὐδὲ συµθαίνουααν ἀπὸ ἵττης ἀλλὰ 
διχαιότατα τοῖς τὴν ἁμαρτίαν ἐχτελοῦσιν ἀνθρώποις 
προετοιμασθεῖσαν, xat μὴ μετανοοῦσιν ἐξ ἀληθείας. 


bilem Dei in offensionem incurramus qua non perturbatione definitur ulla, nec velut victo ac suc- 
cumbenti accidit; sed hominibus iis quos scelerum 282 qux commiserunt vere atque animo non 


poenitet, preparata dicitur. 

ΤΗ. ldem et de crucis supplicio cogitare debe- 
mus. Non enim propterea quod ita fore Scriptura 
praedixit, Christus aut in crucem a Judzis est actus, 
aut À Juda proditus : scd quod et proditurus eum 
Judas esset, οἱ in crucem acturi Judzi, ob id tam 
.án Vetere Testamento Scriptura, quam in Evangelio 
Dominus ipse futurum aliquando pronuntiavit. 
Quamobrem non ex certa singularis illius beneficii 
scientia quod in mundum ex eo derivaret * Domi- 
num Judas prodidit, ut illi mentiuntur; sed ita 
potius ut et suum esse Dominum sciverit, et quam 
ilipsum mundo salutare esset ignorarit. Fierine po- 
test is ut salutis hominum curam gerat, qui ab ipso- 
met Salvatore perditionis filius appellatus fuerit ' ; 
et illud audierit? Bonum ei erat, δὲ natus non fuissel 
homo ille? ; item: Amice, ad quid venisti *? et, Unus 
ex vobis me traditurus est * ; et, Qui manducat me- 
cum panem, levavit contra me calcaneum", ut e 


e 

Z'. Οὕτω xal ἐπὶ τοῦ σταυροῦ’ οὐχ ὅτι εἶπεν fj θεῖα 
Γραφὴ, ἑσταύρωσαν ol Ἰουδαῖοι, καὶ παρέδωχεν 
Ἱούδας τὸν Σωτῆρα' ἀλλ ὅτι ἔμελλε παραδιδόναι 
Ἰούδας, xa Ἰουδαῖοι σταυροῦν, τούτου Évexa πρα- 
εἶπεν fj θεία Τραφὴ ἓν τῇ Παλαιᾷ Διαθήχῃη, xat ὁ 
Κύριος ἓν τῷ Εὐαγγελίῳ. "ave οὖν οὐχ ἐν γνώσει 
τῆς ἐσομένης εὐεργεσίας τῷ xócjup παραδέδωχε τὸν 
Κύριον ὁ Ἰούδας, ὡς ἐχεῖνοι λέγουσιν’ ἀλλ εἰδὼς 
μὲν, ὅτι ὁ αὐτοῦ Δεσπότης ὑπῆρχεν, ἀγνοῶν δὲ, ὅτε 
σωτηρία ἔσται τῷ κόσμῳ. Πῶς γὰρ ἂν εἴη σωτηρίας 
ἀνθρώπων ἐπιμελόμενος ὁ παρ) αὐτοῦ τοῦ ΣωτῖΏρος 
ἀχούων ἁπωλείας υἱός; xal τὸ,. Συμφέρει αὐτῷ, et 
οὐκ ἐγενγήθη' χαὶ τὸ, Ἔτα]ρε, ép" ὃ πάρει; xaX τὸ, 
Elc ἐξ ὑμῶν παραδώσει μα χαὶ τὺ, Ὁ ἐσθίων usz* 
ἐμοῦ τὸν ἄρτον, ἐπῆρε κατ ἐμοῦ απτέρναν!., ὡς 
ἔχει τὸ Εὐαγχέλιον &x προαγούσης μαρτυρίας τοῦ 
Ψαλτηρίου καὶ, Oval δι οὗ ὁ Υἱὸς τοῦ ἀγθρώπου 
παραδἰδοται. Αὐτὸς γὰρ Ἰούδας περὶ ἑαυτοῦ τὸ πᾶν 


Psalmorum libro * Evangelium expressit. ltem : Ve (; ὑπέφηνε, χαὶ τὴν τῶν ἐπαινούντων αὐτὸν ἄνοιαν xat 


ei per quem Filius hominis tradetur". Etenim Judas 
hzc in se comprobavit omnia, atque et laudatorum 
suorum et suammet ipse dementiam vel invitus 
ostendit. Nam posteaquam tamen triginta illos 
argenteos accepit, poenitentia ductus pecuniam 
. jilam restituit, tanquam mali aliquid perpetrasset, 
eum sibi, tum iis qui cruci Christum affixerunt. 
Dominus vero per se quod nobis atque universo 
bonum erat efficiens, seipsum tradidit, ut saluti 
omnibus esset. Non igitur proditori Judzm, sed 
benignissimo Salvatori gratias agimus, qui animam 
pro nobis, ovibus videlicet suis, exposuit, ut οἱ 
Ápse dixit *. Quomodo enim is qui boni aliquid mo- 
liri se crederet, postea dixit : Poenitet me, quod 
tradiderim sanguinem justum ? Et retulit argen- 
teo8 *; pro eo ac propbetze * de eo scripserant : Et 
retuli triginta argenteos pretium appretiati a filiis 


* Matth. xxvi, 94. 


. .$ Joan. xvi, 19. 
'd4. ο Joan. x, 45. * Zach. xi, 43. 


* Matth. xxvi, 24. 


* ibid. 50. 


ἑαυτοῦ Ίλεγξεν, εἰ xal ἅχων ἀλλ ὅμως μετὰ τὸ 
λαθοῖν τὸ τίμημα τὰ τριάκοντα ἀργύρια, ὕστερον 
μεταμεληθεὶς, χαὶ ἀποστρέψας τὰ ἀργύρια, ὡς xa- 
Xóy τι πεπραχὼς, xaxbv μὲν ἑαντῷ, xaxby δὲ xai 
τοῖς σταυρώσασιν. Ὁ δὲ Κύριος, ἀγαθὸν δι ἑαυτοῦ 
ἐπιτελῶν ἡμῖν τε xai τῷ χόσµῳ, ἑαυτὸν παραδέδω- 
xsv, ἵνα γένηται ἡμῖν σωτηρία. "Αρα οὖν οὐχὶ τῷ 
Ἰούδᾳ τῷ προδότῃ ὁμολογοῦμεν τὴν χάριν, ἀλλὰ τῷ 
ἐλεήμονι Σωτῆρι, τῷ τὴν quyhv θέντι ὑπὲρ ἡμῶν 
τῶν ἰδίων αὐτοῦ προθάτων, καθὼφαὐτὺς εἶπε. Ilo 
γὰρ 5 νοµίσας ἀγαθὸν ἐπιτελέσαι ὕστερον λέγει, ὅτι 
Μεταμεμέλημαι, παραδεδωχὼς αἷμα ἀθῶον; Καὶ 


: ἀπέστρεφε τὰ ἀργύρια, καθὼς ἣν περὶ αὑτοῦ Ys- 


γραμμένον (48) ἐν τοῖς προφήταις. Καὶ ἀπέστρεςς 
τοὺς τριάχοντα ἀργύρους, τὴν τιμὴν τοῦ τετιµηµένου 
παρὰ τῶν νἱῶν Ἱσραῇβλ' xal πάλιν ἓν ἄλλῳ προφή- 
τῃ (49)' El δἰκαιόν ἐστι ὑμῖν, δότε τὸν µισθόν 


* ibid. 21. * Joan. xut, ἐδ. * Psal. xz, 10. 


9 vp. πτερνισµὀν. 


(48) Καθὼς ἦν περὶ αὐτοῦ γεγραμµένον. Ta. D buerit Epiphanius, non Jeremis vocabulum. Sed 


metsi hec ex Matth. xxvii. capite sumpseril, ubi 
Jeremias neminatim laudatur ; caute tamen ἐν τοῖς 
«pogftotig dixit, quod hic locus apud Jeremiam 
non cxstat. Suspicatur Euseb. l. x τῆς Ἀποδειξ. 
hzc, qux evangelista commemorat, apud Jeremiam 
olim lecta, sed a Judzis delracta fuisse; aut pro 
Zacharie nomine, Jereiniam librariorum irrepsisse 
culpa. In quod postremum magis inclinat Hieron. 
ad Math, xxvn, eisi in. Jeremiz apocrypho quo- 
dam hac a Matthaeo citata se legisse referat. Quare 
videndum an in codice suo, &v τοῖς προφήταις. ha- 


nonnulla aliter protulit, quam apud Mattheum aut 
Zachariam reperiuntur. Velut εἰ δίχαιόν ἐστιν ἡμῖν 
pro quo LXX, εἰ χαλόν ἐστιν ἐνώπιον ὑμῶν. 

. (49) Kal πάλιν ἐν &.11o προφήτῃ. Frustra alium 
hie prophetam esse dicit; cum sit idem ille, qui 
proxime citatus est, Zacharias, Quod ad posteriora 
verba spectat. Nam priora illg, xai ἔδωχαν τὸ ἀργύ- 
ριον τὴν vp toU τετιµηµένου , ex Matth. desum- 
pta apud Zachariam non exstant. Posireme pro 
ὑτὸ τῶν υἱῶν, LXX πέρ, Hebr. cyvoyo. Vulg. a 

iia. , 


663 


ADVERSUS BJERESES LIB. !. TOM. Ill. — HAERES. XXXIX. ' 


666 


µου, ἢ ἀπείπησθε χαὶ div ἓν ἄλλῳ προφήτῃ' Kat A Israel *.. Ktem apud alium prophetam : Sí justum 


ἔδυχαν τὸ ἀργύριον τὴν τιμὴν τοῦ τετιµηµένου. Καὶ 
εἶπε' Κάθες αὐτὸ εἰς τὸ χωνευτήριόν' ἴδε εἰ δόχιµόν 
ἐστιν, ὡς ἐδοχιμάσθην ὑπὸ τῶν ! υἱῶν Ἱσραήλ. 


* H. Καὶ πὖσα ἐστὶν ἀπὸ τῆς θείας Γραφής ov - 
Υΐιν περὶ τῶν τελειωθέντων Ev τῷ Κυρίφ ἡμῶν, οὗ 
χατὰ τν Ἰούδα πρὸς τὸ ἀγαθὸν ἐνέργειαν, ἀλλὰ χατὰ 
τὴν τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν xal Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ 
του θεοῦ ὑπὲρ ἡμῶν, οὐ xav' ἀνάγχην, ἀλλὰ Ex προ- 
αιρέσεως ἑαυτοῦ παράδοσιν xal οἰχονομίαν τοῦ σταυ- 
ροῦ ὑπὲρ τῆς ἡμῶν σωτηρίας; Οἶδα δὲ εἰς πολὺν 
ὄγχον ἄγων τὰς μαρτυρίας ὡς λέγει πάλιν ἄλλος 
προφήτης Γεγέσθω ἡ ἔπαυνλις αὐτοῦ ὄρημος, 
καὶ τὴν ἐπισχοπὴν αὐτοῦ «άδοι ἕτερος. "Oc 


est vobis, date mercedem meam, aut abdicate 8, 
ltem alius propheta : Dederunt argentum pretium 
appretiati. Et dixit : Mitte in fundibulum, et vide 
an probum sit, ut probatus sum a filiis Israel. 
283 VIII. Quam multa possumus e Scripturis 
sacris afferre, de lis qua in Christo Domino 
perfecta sunt, non ea quidem ab Juda ex ulla 
commodandi voluntate profecta, sed ex eo nimi- 
rum quod Salvator noster ac Dominus Jesus Chri- 
stus Deus pro nobis sese non necessitate compul- 
sus, sed sponte sua tradidit, et administranda sa- 
lutis nostre. causa crucem subiit. Ego vero non 
ignoro quam infinitum sit testimonia omnia perse- 
qui. Velut quod ab alio prophetascriptum est: Fiat 


πρηνἡς γενόμενος &Adxnce µέσος, καὶ ἐξεχύθη B habilatio ejus deserla, et episcopatum ejus accipiat 


stárca τὰ ἔγκατα * αὐτοῦ. Καὶ τὸ πἐρας, ἀγχόνη 
γρησάµενος, ἔδειξε «b πᾶν τῆς αὑτοῦ σωτηρίας δι- 
ολέσας, τῷ διαπεσεῖν τῆς ἑλπίδος, χατὰ τὴν αὑτοῦ ἅτα- 
ντου xai προπετῇ χατὰ τοῦ Δεσπότου αὐτοῦ ἔπιδου- 
)3yv, xaX Ένεχεν φιλαργυρίας ἐπ᾽ ἀρνησιθεῖαν' ὡς xal 
et ἀπόστολοι ἀντ᾽ αὐτοῦ εἰς τὸν αὑτῶν ἀριθμὸν Ματ- 
θίαν κατέστησαν, λέγοντες "Ag" οὗ παλἐδη Ἰούδας, 
ἀπε1θεῖν εἰς τὸν τόπον τὸν ἴδιον. Ποῖον δὴ τοῦτον, 
ἁλλ᾽ ἡ ὃν ἀπεφήνατο αὐτῷ ὁ Σωτὴρ, λέγων, ὅτι ἔστιν 
υἱὸς ἀπωλείας ; Ἔνθα ἔσχεν ἀντὶ µερίδος μερίδα, xal 
ἀντὶ ἐπισχοπῆς ἁποστολικῆς τὸν τόπον τῆς ἀπωλείας. 


alter *. Qui suspensus crepuit. medius ; diffusa sunt 
emnia viscera ejus". Ác postremo laqueo gulam 
frangens, quid egisset ostendit, cum omni se salute 
&poliasset, eo ipso quod ob subitam illam ac temere 
susceptam contra Dominum perfidiam ab zeternita- 
tis spe in divini Numinis abnegstionem incidisset. 
Unde et apostoli ejus loco Matthiam in numerum 
suum allegerunt, dicentes : Es quo Judas prava- 
ricatus est, ut abiret in locum suum *. Quemnam, 
obsecro; nisi quem Salvator eidem ostenderat, 
cum eum perditionis fliüium appellavit* ? Hic enim 


illi perditionis auributus est locus: in quo partis loco partem alteram, hoc est illam pro apostolico 


episcopatu exitii sedem adeptus est. 


Περὶ τούτου δὲ ἰχανῶς ἔχειν τὰ εἰρημένα νοµίσαν- 6 De quo eum satis superque, quantum opinor, 


τες, χαθεξῆς πάλιν ἐφ᾽ ἑτέραν ἴωμεν, ὦ ἀγαπητοὶ, 
τὰ σχολιὰ πάλιν χαὶ θηριώδη διδάγµατα * xaX ἱοδόλα 
ἁποχαλύπτοντες τῶν παρὰ ταῖς λοιμαῖς ἐξ ἐπιπλά- 
στου διαδολιχῆς ἐπινοίας τῷ xósQup λύμης ἕνεχα 
ἑαθεθροντημένων. Τῶν γὰρ τοιούτων τὴν γνώµην 
τῶν τοῦ χείρονος ὀρεγομένων, ἑφχυῖαν τῷ γένει τοῦ 
βουπρήστου κανθάρου (50), ἁποχαλύψαντες, οὗσάν τε 
ἐπιθδλαθῆῃ ἐν τῇ τοῦ Θεοῦ δυνάµει χαταθλάσαντες, τὴν 
τῶν ἄλλων ἔρευναν τὸν νοῦν ἐπιθδαλόμενοι, τὸν Θεὸν 
ἁρωγὸν ἐπιχαλεσώμεθα, ὦ Χριστοῦ παϊῖδες. 


ΚΑΤΑ ΣΠΘΙΑΝΩΝ, 
Ἑννεαχαιδεχάτη, ἡ καὶ τριαχκοστὴ évrdtn. 


Δ’. Σηθιανοὶ πάλιν αἴρεσις ἑτέρα ἐστὶν, οὕτω χα- 
λουµένη. Οὐ πανταχοῦ δὲ αὕτη εὑρίσχεται, οὔτε ἡ 
πρὸ ταύτης fj τῶν Καϊανῶν λεγομένη. Τάχα δὲ ἤδη 
xa αἱ πλείους τούτων ἐξεῤῥιζώθησαν &x τοῦ χόσμον. 
Τὸ γὰρ οὐκ ix θεοῦ ὃν οὗ σταθήσεται, ἀλλὰ χαιρῷ 
μὲν ἀχμάξζει, εἰς τὸ παντελὲς δὲ διαρκῶς οὐχ ἔμπα- 
ραμάνει. Τάχα δὲ οἶμαι ἐν τῇ τῶν Αἰγνπτίων χώρᾳ 
συντετυχηχέναι xal ταύτῃ τῇ αἱρέσει, 0ὐ γὰρ &xpi- 
θῶς τὴν χώραν µέμνημαι, iv fj αὐτοῖς συνέτυχον. 


5 γρ. ἀπὸ τῶν. 3 rp. σπλάγχνα. * Vet. δήγµατα. 
! Act. 1, 18 * ibid. 25. * Joan. xvn, 12. 


50) To) βουπρήστου κανθ . ZElianus l. vt, 
c. 35, Plinius |. xxxx, c. 4 : Buprestis animal est 
rarum, in. [talia , simillimum scarabao lonqipedi : 


hactenus a nobis disputatum sit, ad aliam bzresim 
transeamus : ac tortuosa, venenataque illorum 
dogmata detegamus, qui ceteris in sectis callido 
daemonis instinctu sic tanquam fulmine quodam 
perciti, et communem ad orbis pestem ac perni- 
ciem afflati sunt. Posteaquam enim istiusmodi 
hominum, qui deterioribus quibusque delectaitur, 
opinionem , buprestarum generi similem ( scara- 
beorum ea species est) patefecinius, penitusque 
mortiferam. divina ope comminuimus, κά inqui- 


 rpendas csxteras eamdem, o Christi filii, Numinis 


opem ac presidium imploremus. 
98/4 CONTRA SETHIANOS, 
Que est heresis XIX sive XXXIX. 


I. Alia est Sethianorum hzresis, quz non ubique 
reperitur, üti nec Caianorum, conira quam proxime 
disputavimus. ΑΟ nescio an non pleraeque sectarum 
istiusmodi radicitus exstirpatz sint. Quidquid 
enim a Deo non est, consistere non potest, sed 
etsi aliquanto tempore vigeat, perenne nihilominus 
esse nequit. Quod nisi me fallit memoria, puto me 
cun in /£gypto essem in eam bzresin incidisse, 
neque enim penitus lori recordor, ubi cum istis 


* Matth. xxvii, 5-9. 9 Zach. x1,19.. *Psal. cvt11, 8. 


fallit inter herbas borem maxime ; unde el nomen 
invenit ; devoratuwnque tacto felle ita inflammat , ul 
sumpa'., 


* 


07 


' S. EPIPHANII 


668 


l'óngropsus sum. Quamobrem qua ad e.s pertinent A Καὶ νὰ μὲν χατὰ ἱστορ:αν φύσει αὐτοψίᾳ περὶ va2-ms 
partim oculis ipsis usurpavimus, partim ex illorium — Eyvopev, τὰ δὲ Ex συγγραμμάτων 


inonimentis percepimus. 

lgitur Sethiani a Sethu Adami filio genus se tra- 
Jisse gloriantur. Quem quidem magnopere pradi- 
fant; eique qui ad virtutem ac justitiam pertinent 
hPmnia, earumque signa, ac csetera generis hujus 
'tiribuunt. Eumdemque Christum nominant, et 
Ipsummet Jesum fuisse confirmant. Atque hunc in 
modum suum jllud dogma declarant. Ab angelis 
snim, non a superiore vi, producta esse dicunt 
omnia. 

Il. Nam cum superiore Caianorum hzresi hac ex 
parte consentiunt, quod asserunt, duos ab initio 
nomines exstitisse, a quibus Cainus et Abelus 


Οὗτοι γὰρ οἱ Σηθιανοὶ ἀπὸ Zh0 τοῦ υἱοῦ ᾿Αδάμ 
σεμνύνονται τὸ Ὑένος χατάγειν. Αὐτὸν δὲ δοξάζουσε, 
xaX εἰς αὐτὸν πάντα ὅσαπερ ἀρετῆς elvat! ἀναφέ- 
pouct, τά τε τῆς ἀρετῆς τεχµήρια xal διχαιοσύνης, 
χαὶ ὅσα τοιαῦτα ὑπάρχει. Οὐ μὴν δὲ ἁλλὰ xal Ἆρι- 
στὸν αὐτὸν ὀνομάζουσι, xal αὐτὸν εἶναι τὸν Ἰησοῦν 
διαθεθαιοῦνται. Διδάσχουσι δὲ αὐτῶν τὴν διδασχαλίαν 
οὕτω" "Οτι, φησὶ, ἓξ ἀγγέλων γεγένηται τὰ πάντα, 
καὶ οὐχ &x τῆς ἄνω δυνάµεως. 

B'. Οὗτοι γὰρ συνῳδὰ λέγουσι τῇ πρώτῃ αἱρέσει 
τῶν Καϊανῶν κατὰ τοῦτο τὸ µέρος γεχενησθαι ἐξ 
ὑπαρχῆς εὐθὺς δύο ἀνθρώπους, xal ἐκ τῶν δύο εἶναι 


exorti sunt. De quibus inter se dissidentes angeli D τὸν Κάῑν καὶ τὸν ᾿Αδελ. Περὶ τούτων τε στασιάσαν- 


contra se mutuo venerunt : idque perfecerunt, ut 
Abelum fratrem Calnus occideret. Siquidem de 
amborum illorum hominum generationibus, a qui- 
bus Cainus et Abelus producti sunt, pugnantibus 
angelis, acris est coorta contentio. Sed enim vi- 
etoria penes vini illam superiorem fuit quam ma- 
wem esse, feminamque definiunt. Quippe matres 
2b his in celo, et femine, maresque collocantur ; 
ac propemodum etiam generis necessitudines, stir- 
piumque capita. Posteaquam igitur, ut aiunt, vicit 
illa mater ac femina, et Abelum interfectum esse 
cognovit, secum animo cogitans, Sethi generatio- 
nem procuravit, eique vim suam indidit. Proinde 
285 vis illius superioris semina quedam asper- 
sit, ac scintillam immisit, quz& ad primam illam 
seminis propagationem constitutionemque lapsa 
de colo fuerat. Quam quidem justitixv constitutio- 
nem 46 seminis electionem fuisse jactant, quo 
utriusque beneficio angelorum vires everterentur, 
qui ei mundum fabricaverant, et duos homines 
initio produxerant. Quas ob causas Sethi genus 
separatim ab illa origine deductum. est, utpote 
electum et ab reliqua stirpe sejunctum. Progre- 
dientibus deinceps temporibus, et utraque sobole 
in unum conflata, hoc est Caino et Abelo conve- 
nientibus invicemque permistis , omnium mater 
ea re animadversa generis humáni semina integra 
ac sincera reprasentare constituit, cum, uti dixi- 
mus, Abel esset occisus. In Sethum illud delegit, 
et ab omni labe purum ostendit. In eumque solum 
eclestis illius vis ουῶ ac sinceritatis genus inm- 
misit. 

lil. Rursum vero cum promiscuam perturbatio- 
nem, et angelorum hominumque temerarios impe- 
tus cerneret, quod commista simul genera illa duo 
fuissent,.qua ex confusione nova quedam essent 
genera constituta, eadem illa parens femina progre- 
Jiens aquarum eluvione contrariam omnem factio. 
nem funditus exstiuxit, ut incorrupta ac justa Sethi 
sUrs ad ecleste genus. scintillamque justitize con- 
£** ;.min terris sola retineretur. Verum clam ipaa 


! Deest ?oxeT, vel ἐστί leg. * Ε, χαταθαλοῦσα. 


τας τοὺς ἀγγέλους, εἰς ἀλλήλους fixetv: οὕτω τε πε- 
ποιηχέναι ἀποχτανθΏναι τὸν "Αδελ ὑπὸ τοῦ Κάῑν. 
"Hy γὰρ ἡ στάσις τοῖς ἀγγέλοις, ἀγωνιζομένοις περὶ 
τῶν γενεῶν τῶν ἀνθρώπων τούτων τῶν δύο, τοῦ TE- 
γεννηχότος τὸν Κάῑν xal τοῦ γεγεννηχότος τὸν ᾿Αθελ. 
Κεχρατηχέναι δὲ τὴν ἄνω δύναμιν, ἣν Μητέρα qá- 
σχουσι, καὶ θήλειαν. Δοχεῖ γὰρ αὐτοῖς εἶναι xat µη- 
τἐρας ἄνω, xaX θηλείας, χαὶ ἄρσενας' ὀλίγου δὲ δεῖν 
καὶ συγγενείας xal πατριἀρχίας λέγειν. Ἐπεὶ οὖν 
χεχράτηκχε, φασὶν, ἡ Μήτηρ.χαὶ θήλεια χαλουµένη, 
γνοῦσα, ὅτι ἀπέχτανται “Αδελ, ἐνθυμηθεῖσα, ἑποίησε 
γεννηθΏναι τὸν Σὴθ, χαὶ ἓν τούτῳ ἔθηχε τὴν αὗτης 
δύναμιν. «Καὶ χαταλαθοῦσα 3 ἐν αὑτῇ σπέρμα τῆς 
ἄνωθεν δυνάµεως, xai τὸν σπινθῖρα τὸν ἄνωθεν 


C πεμφθέντα εἰς πρώτην χαταθολὴν τοῦ σπέρµατος καὶ 


συστάσεως. Καὶ εἶναι ταύτην σύστασιν τῆς διχαιο- 
σύνης, καὶ ἐχλογὴν σπέρματος xa γένους ὅπως διὰ 
τῆς ταύτης συστάσεως, καὶ τούτου τοῦ σπέρματος 
καθαιρεθῶσιν αἱ δυνάµεις τῶν ἀγγέλων τῶν τὸν χό- 
σµον πεποιηχότων xal τοὺς δύο ἀπ) ἀρχῆς ἀνθρώ- 
πους. Διὰ ταύτην οὖν τὴν αἰτίαν xat τὸ γένος τοῦ Et 
ἀφορισθὲν ἐντεῦθεν χατάγεται, ἐχλογῆς ὃν xaX διαχε- 
κριμένον τοῦ ἄλλου γένους. Ἡροθαινόντων δὲ τῶν 
χαιρῶν, φασὶ, xai ὁμοῦ ὄντων τῶν δύο γενῶν, τοῦ τε 
Κάῑν xat τοῦ "Αδελ εἰς τὸ αὐτὸ συνελθόντων, διά xa- 
xlav πολλην, καὶ ὁμοῦ µιχθέντων, ἀποθλέψασα f 
πάντων Μήτηρ, καθαρὸν τὸ σπέρµα τῶν ἀνθρώπων 
Ἠβουλήθη ἀπεργάσασθαι, ὡς προεῖπον, διὰ τὸ τὸν 
"A6c). ἀπεχτάνθαι. Καὶ τοῦτον τὸν Σὴθ ἐξελέξατο, xol 
καθαρὺν ἔδειξε. Καὶ ἐν τούτῳ 'τὸ γένος uóvip τῆς αὖ- 
τῆς δυνάµεως χαὶ χαθαρότητος χατέθετο. 


ΙΓ. Ἰδοῦσα δὲ πάλιν πολλὴν ἐπιμιξίαν, xaX ἄταχτον 
ὁρμῆν τῶν ἀγγέλων xal τῶν ἀνθρώπων, slg µίξιν 
τῶν δύο γενῶν ἑλθόντων, xal συστάσεις γενῶν τινας 
τὴν αὐτῶν ἀταξίαν E μποιῄσασαν, πορευθεῖσα πάλιν ἡ 
αὐτὴ Μήτηρ τε xaX θήλεια χαταχλυσμὸν fiveyxe, xat 
ἁπώλεσε πᾶσαν στάσιν ἀνθρώπου παντὸς γένους ἕναν- 
τίου * ἵνα δῆθεν τὸ χαθαρὸν γένος τὸ ἀπὸ τοῦ Σὴθ, xoi 
δίχαιον, μόνον µείνῃ v xóspup, εἰς σύστασιν τοῦ ἄνω- 
θεν γένους τε καὶ σπινθΏρος τῆς δικαιοσύνης. Ελα- 


669 


ADVERSUS HJERESES LIB. 1. TOM. iil. — HAERES. XXXIX. 


610 


0ov δὲ αὐτὴν πάλιν οἱ ἄγγελοι, xai εἰσέδυσαν τὸν A rursus angeli Chamum e genere [suo prognatum in 


Χὰμ slg τὴν χιθωτὸν, ὄντα τοῦ αὐτῶν σπέρµατος. 
Ὀχτὼ γὰρ ψυχῶν σωθεισῶν ἓν τῇ τότε λάρναχι τοῦ 
Nie, ἑπτὰ μὲν εἶναι τοῦ καθαροῦ γένους φασί" τὸν 
δὲ ἕνα εἶναι τὸν Χὰμ τῆς ἄλλης δυνάµεως ὑπάρχοντα, 
ὃν εἰσδῦναι λαθόντα τὴν ἄνω Νητέρα. Ὑπὸ τῶν ἀγ- 
γέλων δὲ τὸ τοιοῦτο συσχευασθὲν, οὕτως ἀποτελεσθῆ- 
ναι. Ἐπειδὴ vào, φασὶ,ἔγνωσαν οἱ ἄγγελοι, ὅτι μέλλει 
πᾶν τὸ σπέρμα αὐτῶν ἁπαλείφεσθαι ἐν τῷ χαταχλυ- 
σμῷ, πανουργίᾳ τινὶ τὸν προειρηµένον Χὰμ εἰς δια- 
τήρησιν τοῦ ὑπ' αὐτῶν χτισθέντος γένους τῆς xaxlac 
παρεισέδαλον. Καὶ Ex τούτου λήθη καὶ πλάνη περὶ 
τοὺς ἀνθρώπους, xaX ἄτακτοι φοραὶ ἁμαρτημάτων, 
χαὶ πολυµιξία χαχίας iv τῷ χόσµμῳ γεγένηται. Καὶ 
οὕτως ὁ χόσµος εἰς τὸ ἀρχαῖον τῆς ἀταξίας αὖθις &v- 
ἐκαμφε, xaX ἐνεπλήσθη χαχῶν, ὡς ἐξ ἀρχῆς πρὸ τοῦ 
χαταχλυσμοῦ. Απὸ δὲ τοῦ Σῃθ χατὰ σπἑρµα χαὶ κατὰ 
διαδοχὴν γένους ὁ Χριστὸς ἦλθεν αὐτὸς Ἰησοῦς, οὐχὶ 
χατὰ γένη. ἁλλὰ θαυμαστῶς £v τῷ κόσµῳ πεφηνώς * 
ὃς ἐστιν αὐτὸς ὁ Σὴθ, ὁ τότε xal Χριστὸς νῦν ἐπιφοι- 
τήσας τῷ γένει τῶν ἀνθρώπων, ἀπὸ τῆς μητρὸς ἄνω- 
0:v ἀπεσταλμένος. 


À'. Ταῦτα πάντα οὕτω γεγενῆσθαί Φφασιν ἐχεῖνοι. 
Mop δὲ, xal ἁδρανῃ, χα) κενοφωνίας ἔμπλεα τὰ 
τοιαῦτα κηρύγματα, ὡς παντί τῳ δήλόν ἐστιν. Οὐ 
γὰρ δύο ἄνθρωποι ἐπλάσθησαν, ἀλλὰ εἷς ὁ Αδὰµ., 
γ-αὶ Ex τοῦ ᾿Αδὰμ ὅ τε Κάῑν xal "Λδελ, καὶ Σήθ. Καὶ 
«ὐχέτι Ex δύο ἀνθρώπων, ἀλλ’ ἐξ ἑνὸς ἕως τοῦ χατα- 
γλυσμοῦ τῶν γενῶν ὅλων τοῦ ᾽Αδὰμ ἑχόντων τὰς Éav- 
τῶν συστάσεις ἓν τῷ χόσμῳ. Απὸ δὲ τοῦ χαταχλυ- 
σμοῦ ἐχ τοῦ Νῶε πάλιν τοῦ ἑνὸς ἀνθρώπου, καὶ οὐκ 
ἐχ διαφόρων, ἀλλά ἀπὸ ἑνὸς τοῦ Νῶε, τοῦ κατὰ δια- 
δυχἣν ἐκ σπέρματος τοῦ Σὴθ, πᾶν γένος τῶν ἀνθρώ- 
πων, οὐχεὶς δύο αἱρούμενον !, ἀλλὰ εἰς By γένος. "Ac" 
οὗπερ xal Noe, καὶ ἡ αὐτοῦ γυνὴ, καὶ Zhu, καὶ Χὰμ, 
xai Ἰάρεθ, οἱ τούτου παῖδες xai τρεῖς γυναῖχες τῶν 
αὐτοῦ παίδων ἁπὺ τοῦ Σὴθ τὸ γένος κατάγουσι πάν- 
τες, χαὶ οὐχὶ ἀπὸ δύο ἀνθρώπων τῶν μὴ γενοµένων 
κατὰ τὴν τούτων µυθοποιίαν. - 


E'. Βίόλους δέ τινας συγγράφηντες ἐξ ὀνόματος 
μεγάλων ἀνδρῶν, ἐξ ὀνόματος μὲν EO ἑπτὰ λέγοντες 
εἶναι βίδλους * ἄλλας δὲ βίόλους ἑτέρας ἀλλογενεῖς 
οὕτω καλοῦσιν ' ἄλλην δὲ ἐξ ὀνόματος ᾿Αθραὰμ. fiv 
καὶ Αποχάλυψιν φάσκουσιν εἶναι, πάσης χαχίας ἕμ- 
πλεων’ ἑτέρας δὲ ἐξ ὀνόματος τοῦ Μωῦσέως, xai ἅλ- 
Aag ἄλλων. Εἰς µωρίαν δὲ πολλὴν τὸν νοῦν ἑαυτῶν 
κατάγοντες, γυναϊχά τινα Ὡραίαν λέγυυσιν εἶναι τοῦ 
Σ40. Ὅρα δέ pot, ἀγαπητὲ, τὴν τούτων ἄνοιαν, ἵνα 
κατά πάντα τρόπον χαταγνῷς τῆς αὐτῶν ὅραµατουρ- 
γία-, xaX μυθώδους ματαιοφροσαύνης, xal ἐπιπλάσ-ου 
ληρολοχίας. Εἰσὶ μὲν γὰρ ἄλλαι τι)ὲς αἱρέσεις, αἴτι- 
νες δύναμί. τινα εἶναι λέγουσιν, ἣν καλοῦσιν ὀνομα- 
στικῶς Ὡραίαν. Thy παρ᾽ ἄλλοις τοίνυν νοµιζομένην 
δύναμιν, Ὡραίαν τε xeXoupévnv, οὕτω Yuvalxa τοῦ 
$h0 λέχουσιν. Ὅθεν δυνάµεθά τε ἀποδεῖξαι, ὡς ἴστε, 


8. διαιρούµενα:. 


arcam introducuht. Nam ex octo capitibus illis, 
qua in Noemi arca servata leguntur, sincerioris 
generis septena fuisse przedicant, octavum vero no- 
mine Chamum ab aliena vi productum latuisse cce- 
lestem matrem, et in arcam irrepsisse; et id ipsum 
angelorum fraude ac consilio esse perfectum. Cum 
enim, ut aiunt, didicissent illi, genus omne suum 
diluvii aquis exterminandum, mira calliditate, quo 
mali generis, cujus auctores erant, reliquias fove- 
rent, Chamum in arcam inculcant. À quo in huma- 
num genus error, et oblivio, atque inconsiderati 
flagitiorum impelus, et scelerum varietas multiplex 
in orbem terrarum erupit. Atque itla mundus ad 
pristinam perturbationem 9&6 denuo revolutus, 


B perinde atque ante diluvium, malorum copia re- 


dundavit. Caeterum a Setho continuata generis 
successione Jesus Christus prodiit, non ipse qui- 
dem generis stirpe procreatus, sed in hunc mun- 
dum admirabiliter introductus. ldem enim qui illis 
temporibus Sethus fuit, modo Christus appellatus 
4 coelesti matre de ccelo missus ad homines de- 
scendit, 

IV. Hoc modo ílli universa statuunt. Verum quam 
&tolida, quam porro imbecilla, ac vana sint quz ab 
illis jactantur, nemo non videt. Neque enim duo 
conditi sunt bomines, sed unus duntaxat Adamus : 
4 quo Cain, et. Abel, Sethusque geniti. Tum reli- 
que deinceps ad diluvium usque generationes non 
a duobus hominibus, sed ex uno solum capite, ni- 
mirum Adamo, profecta sunt. Sed et ab uno rursus 
Noemo post diluvium, non a diversis insequentium 
origo deducitur; a Noemo, inquam, qui e Sethi 
prosapia fuit, genus hominum omne derivatum est, 
non bifariam divisum, sed una stirpe comprehen- 
sum. Ex qua tam Noemus, quam ejus uxor prodiit, 
eorumque liberi Sem, Cham, Japhet : necnon et 
singulorum conjuges ; qui quidem omnes unius e 
Sethi genere procreati sunt, non a duobus homíi- 
mibus producti : qui nunquam in terris fuerunt, 
quemadmodum isti fabulantur. 

- V. Atenim certos libros clarissimorum virorum 
nominibus inscriptos cireumferunt. Ex quibus se- 
ptem omnino Setho tribuunt ; alios vero ἀλλογενεῖς, 


hoc est, generis alterius nuncupant. Est et alius li- 
D g P 


ber falso Abrahami nomine, quem pro Apocalypsi 
venditant, omni nequitia refertus. Przter quem al- 
terum a Moyse, reliquos ab aliis editos esse met- 
tiuntur. Α hzc, qua est illorum stoliditas ac ve- 
cordia, uxorem Sethi Hoream nescio quam nomi- 
natim vocant. In quo vide, quxeso, quam inepti sint, 
ut illorum velut scenica commenta, stultissimas- 
que fabulas ac temere confieta mendacia omni ex 
parte condemnes. Nam cum nonnulie sint hazre- 
ses quie vim quamdam esse statuunt, qux Horea 


.hominetur : illi vim ejusmodi, .Horzamque Setlii 


conjugem exstitisse praedicant. Ex quu demenstrari, 


611 . S. EPIPHANII €72 


ut videtis, illud potest, hominem fuisse Sethum A ἀγαπητοὶ, καὶ φύσει ἄνθρωπον τὸν Σῇθ, xaX οὐχὶ 
illum; nec ab 287 aliis origine diversum, utpote — &vo0£v τι παρηλλαγμένον, ἀδελφὸν δὲ ὄντα φύσει τοῦ 
Caini et Abeli germanum, ab iisdemque parentibus — K&iv καὶ "Αδελ ἐξ ἑνὸς πατρὸς xai μιᾶς μητρός. 
in lucem editum. Cognovit enim, ut Scriptura dicit, — "Erv« γὰρ, φησὶν, Ἀδάμ Εὔαν τὴν Tvraixa αὐτοῦ. 
Adam uxorem suam Evam ; qua concepit, et peperit καὶ συ..Ίαδοῦσα ἔτεκε τὸν Κάῑ-: χαὶ ἐπέθετο ab- 
Cain *. Hoc enim ei nomen imposuit, quod posses- — «ip ὄνομα Κάῑν, ὅπερ ἑρμηνεύεται κείσις. λέγων 7 
sionem signifleat, dicens : Possedi filium per Domi- — 'Extncápymv υἱὸν διὰ Κυρίου 650v * xal πάλιν τὸν 
num Deum *. Àc rursus Abelum peperit. Cognovit, — "A61" Ἔγνω Ἀδὰμ Εὔαν τὴν rvraixa αὐτοῦ, zat 
inquit, Adam Ecam conjugem svam: qug conce- — cvAAa600ca ἔτεχεν υἱὸν, xal àxdAsce τὸ ὄνομα 
pit, et. peperit filium; quem Abelum vocavit *. Tum αὐτοῦ "A684. Καὶ μετὰ πολλὰ μετὰ τὸ ἀποθανεῖν τὸν 
multis interjectis, post Abeli mortem: Cognovit, in- "Α6ελ' Kal Erro Ἀδὰμ Εὔαν τὴν Tvraixa αὐτοῦ. 
quit, Adam uxorem Evam, que concepit, et peperit — xal cvAJAa6oUca ἔτεκεν υἱὸν, καὶ éxdAso& τὸ 
filium, et vocavit Sethum, quod compensationem so- ὄνομα αὑτοῦ Σὴθ, ὅπερ ἑρμηνεύεται drca AJarys - 
nat. Excitavit/ enim, inquit, mihi Deus stirpem pro — 'Av£ctnc& γάρ pot ὁ 8sóc σπόρµα árcl "A6e.1, ὃν 
Abelo, quem interfecit Cain *. Jam cum italoquitur: ἀπέχτευε Κάὺ'. Τὸ δὲ, Ἑκτησάμην διὰ θεοῦ, xa, 
- Possedi hominem per Deum; et, Excitavit mihi Deus ; " Ἁγέστησέ µοι ὁ θεὸς, ἕνα Θεὺν δείχνυσι τὸν πάν- 
unum esse Deum indicat, qui et universa condide- των ποιητην, καὶ δότην τῶν γεγεννηµένων. Ὅτε δὲ 
rit, et eos ipsos qui geniti sunt benigne concesserit, οὗτοι ἔσχον γυναῖχας, 6 τε Κάῑν xal à Σὴθ, 6nAov. 'O 
Quod vero uxores ambo illi, Cainus ac Sethus, ha- ^ yàp "Αδελ νεώτερος ἀπεχτάνθη, µηδέπω γήµας. 
buerint, minime est obscurum. Nam Abelus matura nondum ztate sublatus est e medio: neque se ma- 
trimonio conjunxerat. 

Vl. Exstant in Jubilzis, qui liber Genesis Parva G'. Ὡς δὲ iy τοῖς Ἰωθηλαίοις εὑρίσχεται, «fj, xa 
dieitur, uxorum Caini Sethique nomina, ut qui — Aervoyevécet χαλουµένῃ, xal τὰ ὀνόματα τῶν γυναι- 
eonfictas illas fabulas in hominum vitam invexe- Xv τοῦ τε Κάῑν xal τοῦ Σὴθ ἢ βίθλος περιέχει - ἵνα 
runt, pudore omnino suffundantur. Etenim eum — xatà πάντα τρόπον οὗτοι χαταισχυνθῶσιν, οἱ τοὺς 
Adamus utriusque sexus liberos suscepisset, ne- [ὖύθους τῷ βίῳ ῥαφφδήσαντες. Too γὰρ ᾿Αδὰμ γεν- 
cesse per illa tempora fuit, ut filii matrimonia cum νήσαντος υἱοὺς xal θυγατέρας, ἀνάγχη. γέγονε xac 
sorori.us inirent. Neque id erat interdictum : pro- — Exelvo χαιροῦ ἁδελφαῖς ταῖς ἰδίαις συναφθῆναι τοὺς 
pterea quod genus aliud erat hominum nullum. παΐῖδας. Οὐ γὰρ fjv παράνοµον τὸ τοιοῦτον * ἐπεὶ µη- 
Quin etiam Adamus ipse cum sua, ut ita dicam, filia C δὲν ἕτερον γένος fjv. Καὶ γὰρ καὶ αὐτὸς, ὡς ἔπος si- 
conjugio sociatus est, quam de ejus corpore Deus — Tiv, ὁ ᾿Αδὰμ τῇ ἰδίᾳ θυγατρὶ σχοδὸν τῇ Ex του σώ- 
effinxerat : nefas enim illud non erat. Et ex illius µατος αὐτοῦ πλασθείσῃ συνήφθη, κατὰ συζυγίαν αὖ- 
liberis, Cainus sororem natu majorem duxit, Savem τῷ Ex θεοῦ πεπλασµένῃ, καὶ οὐχ fj» παράνοµυν - ot 
nomine. Sethus porro Adami filiorum terlius post — te τούτου υἱοὶ συνήφθησαν ὁ μὲν Κάῑν τῇ ἀδελφῃ τῇ 
. Abelum genitus cum alia sorore Azura conjunctus µείζονι Σαυἡ, οὕτω χαλουµένῃ, ὁ δὲ Et0 τρίτος υἱὸς 
est. Fuerunt et alii Adamo liberi, ut in Parva Μία μετὰ τὸν "A662. γεννηθεὶς τῇ λεγοµένῃ αὐτοῦ ἁδελφῆ 
Genesi scriptum est, novem scilicet secundum ᾿Αζουρᾷ. Γεγόνασι δὲ τῷ ᾽Αδὰμ καὶ ἄλλοι υἱοὶ, cz f$ 
priores illos tres, ut in totum filias duas, mares duo- Λεπτὴ Γένεσις περιέχει, ἑννέα μετὰ τοὺς τρεῖς τού- 
decim susceperit; e quibus occisus unus; undecim — touc * ὡς εἶναι αὐτῷ δύο μὲν θυγατέρας, ἄῤῥενας 65 
superstites relicti sunt. Quz omnia in mundi Origi- — 6exa50o* ἕνα μὲν ἁποχτανθέντα, ἔνδεχα δὲ περιλει 
nibus, ac primo Mosia volumine his verbis signiül- «φθέντας τῷ βίῳ. Ἔχεις δὲ xal τούτων τὴν ἔμφασιν ἐν 
cantur : Et vixit. Adam annis. nongeniis. triginta, εί τῇ Γενέσει τοῦ κόσμου, χαὶ πρώτῃ βίδλῳ παρὰ Μωῦ- 
genuit filios et filias, et mortuus est *. σεῖ οὕτω φασχούσῃ' Καὶ ἔζησεν Ἀδὰμ ἔτη ivva- 

' ἁόσια τριάκοντα, καὶ ἐγέγγησεν υἱοὺς xal θυγα 
τέρας, καὶ ἀπέθαγε. 

288 VII. Ceterum amplificato hominum genere, Z'. Πλατυνθέντων δὲ τῶν ἀνθρώπων (51), χαὶ τῆς 
auctoque posterorum Adami numero, honestissimi ^ yevcdg τοῦ ᾿Αδὰμ ἐπεκτεινομένης, dj ἀχρίδεια d) κατ) 
matrimonii pudori accuratioribus paulatim legibus est Ὁ τὸν γάμµον τὸν σεμνὸν ἐπλατύνετο χαθεξής προδα(- 
consultum. Ubi enim Adamo filii ac nepotes obtige- νουσα. Καὶ ἐπείπερ γεγόνασι παῖδες τῷ ᾽Αδὰμ, xal 
runt;ex iisque filie generis àuccessione procreat:? ; µπαῖδες malbuv ΄ θυγατἑρες δὲ ix τούτων χατὰ διαδο- 
tum demum sorores in matrimonio habere nonlicuit. χὴν γένους ἐγεννήθησαν ' λοιπὸν οὐχέτι τὰς αὐτῶν 
liaque vel ante scriptam a Moyse Legem honesia- ἀδελφὰς πρὸς γάµμον Ἠγοντο. Αλλὰ εἰς εὐνομίαν κατ- 


! Gen. 1v, 1. * ibid. *ibid. 2. * ibid. 90. *Genu. v, 4. 


(91) Π.ατυγθέγτων δὲ τῶν ἀνθρώπων. Hec — dubitant, quod et Abrabamus ipse, Gen. xt, diserte 
quidem Epiphanii sententia est , quam et Augusti- — profitetur. Imo vero et Davidis tempore fortasse li- 
nus lib. xxn cont, Faust, cap. 55, et Hieron. cont. — cuit. Alioqui Thamar Amnon fratri suo non dice- 
llelvid. tuentur : Abrahami tempore nefas fuisse — ret, ut se conjugem a parente postularet , 1I. Reg. 
sorores ex altero parente ducere. Sed reclamant — xxm. Quanquam scio hzc aliter accipi. 
plerique , qui Saram Abrahami sororem fuisse non 








R73 


ADVERSUS H/JERESES LIB. 1. "TOM. lil. — IlL/ERES. XXXIX. 


*16 


ἑστη, xai πρὸ τοῦ διὰ Ἄξωῦσέως Σγγράφου νόµου ó A rum nuptiarum status optimis decretis constitutu 


κατὰ τὸν σαμνὸν γάμον Üccpóc* καὶ £x τῶν πατρα- 
δέλφων αὐτῶν «τὰς Υαμετὰς ἑαυτῶν Ἠγοντο. Καὶ οὔ- 
τω τελατυνοµένων ἄρτι τῶν ἀνθρώπων ἐμίγη τὰ δύο 
γένη, τοῦ τε Κάῑν πρὸς τὸ γένος τοῦ Σθ, xal τοῦ 
Z£n9 τερὸς θάτερον, xal τὰ ἄλλα τῶν υἱῶν τοῦ ᾽Αδὰμ 
γένη. Ἐντεῦθεν λοιπὺν τοῦ χαταχλυσμοῦ ἄρδην τὸ πᾶν 
της στάτσεως τῶν ἀνθρώπων ἀπολέσαντος, διαπεφύ- 
λασςτταε μόνος Νῶε εὑρὼν χάριν παρὰ τῷ θεῷ, δίχαιος 
εὑρεθεὶς ἐν τῇ xav! ἐχεῖνο χαιροῦ γενεᾷ. Λάρναχα δὲ 
χα τὰ τὰ ἤδη πρότερον ἡμῖν εἰρημένα κατεσχεύασεν 
ἑαυτῷ ἐχ προστάγµατος θεοῦ, ὡς ἔχουσιν αἱ ἀληθι- 
vat ΣΕ ραφαί[. Ἐν fj διασεσῶσθαι ἡ αὐτὴ φάσχει τῆς 
᾽Αληθείας βίόλος αὑτόν τε xal τὰς προειρηµένας αὖ- 
τῷ ἅμα ἐπιὰ φυχάς ' φημὶ δὲ τήν τε ἰδίαν σύζυγον, 
xaX τοὺς τρεῖς υἱοὺς, γυναϊχάς τε τούτων ὁμοίως 
τρεῖς. Ἐχ τούτου δὲ λείφανα γεγενησθαι τῆς χατὰ 
τὸν ἄνθρωπον συστάσεως ἐν χόσμῳ πάλιν ἡ ἀλήθεια 
συνἑστησιν. "O0cy χατὰ γενεὰν προδαινόντων, xal 
χατὰ διαδοχὴν υἱοῦ πατέρα διαδεχοµένου, εἰς γενεὰς 
πέντε ὁ αἰὼν ἑλήλαχε. 

Καὶ Υέγονε κατ’ ἐχεῖνο χαιροὺ ἡ τῆς Βαθυλῶνος 
xtate ἓν τῇ τῶν Ασσυρίων γῇ, xaX ó ὑπ αὐτῶν ol- 
χοδομηθεὶς τότε πύργος. σαν δὲ χατὰ τοῦτον τὸν 
χαιρὸν, ὡς Ίδη ἐν ταῖς πρότερον αἱρέσεσι διηγησά» 
µην, χατὰ τὸν εἰρμὸν τῶν ἄνω poc γενεῶν πραγµα- 
τευθεισῶν οἱ πάντες ἑθδομηχονταδύο ἄνδρες τὸν ἀρι- 
θµμὸν, ἀρχηγοί τε xaX χεφαλαιῶται, τοῦ μὲν X3j γέ- 
νους τριαχονταδύο, καὶ τοῦ Zhu δεκαπέντε, τοῦ δὲ 

Ἰάφεθ εἰχοσιπέντε!. Καὶ οὕτως ὁ πύργος xal 1j Ba- 
6υλὼν ἐγένετο. Ἐχ τούτων διεσπάρησαν ἐπὶ πᾶσαν 
τὴν γῆν φυλαί τε χαὶ γλῶσσαι. Καὶ ἐπείπερ οἱ ἐ6δο- 
μηχονταδύο τότε τὸν πύργον οἰχοδομοῦντες ταῖς 
γλώσσαις διξσχεδάσθησαν συγχυθέντες, xaX ἀπὸ μιᾶς 
ἧς δεσαν ἐμπνευσθέντεας àx Θεοῦ βουλήῄσεως, ἄλλος 
ἄλλην ἐσχήχασιν. Ἐξ ὤνπερ καὶ µέχρι δεῦρο fj σύατα- 
Gig τῶν λαλιῶν ἑνέστηχεν' ὥστε βουλομένῳ ἕἔνεστιν 
εὑρεῖν ἕχαστον ἀρχηγὸν ἑχάστης γλώσσης ' ὡς Ἰωνὰν 
μὲν τὴν Ἑλληνίδα ἔσχεν, ἐξ οὗπερ xai Ἴωνες χέ- 
χληνται, οἱ τὴν παλαιὰν γλῶσσαν τῶν Ἑλλήνων ἔχον- 
τες Θήρας δὲ τῶν θρᾳχῶν' Mocby τὴν Μωσσυνοί- 
xtoy γλῶσσαν * θωθὲλ τὴν τῶν θετταλῶν * Ἐλοὺδ τὴν 
Λυξδῶν ' Γεφὰρ τὴν Γασφηνῶν ' Μιστρὲμ τὴν τῶν AL 
γυπτίων. Ῥοῦς τὴν τῶν ᾽Αξουμιτῶν’' ᾽Αρμὼτ τὴν 


est. Ergo consobrinas ducere mos fuit. Qua ratione 
factum est ut, multiplicatis hominibus, duo in unum 
genera miscerentur, Caini videlicet ac Sethi; tum 
deinceps reliquae filiorum Adami stirpes promiscue 
jungerentur. Postea cum aquarum exundatio hu- 
mani generis statum funditus delevisset, unus ex 
omnibus Noemus servatus est, qui gratiosus apud 
Deum exstiterat, quod ztate sua justus esset in- 
ventus. Hic, ut ante memoravimus, arcam sibi Όσα 
jubente fabricatus est, quemadmodum germana 
divine legis monimenta testantur. Qua quidem iu 
arca servatam Noemum in eodem sincerg Scripturz 
volumine proditum est, cum eoque septem, qua 
ante nominavimus, capita, hoc est conjugem ipsius 


D cum tribus liberis, ac totidem eorum uxoribus. 


, 


Quamobrem generis humani reliquias in hunc mun- 
dum a Noemo productos esse veritalis ipsius testi- 
monio constat. Ex quo multiplicata prole, perpe- 
tuaque sobolis successione quinque in terris stir- 
pium sunt facta divortia. 

Quo tempore Babylon in Assyria'ab iisdem illis 
exstructa, qui et turrim condiderunt, Erantque 
tum, uti in superioribus hzresibus ex generationum 
a nobis iustituta serie demenstratuim est, bomines 
ferme xxxn stirpium auctores, et capita. Nimirum ex 
Chami progenie xxxi ; e genere Sem, xv; e Japheti 
vero stirpe xxv, cum turris illa cum Babylone con- 
deretur. Ab his in universum orbem nationes om- 
mes ac lingue dissipatze sunt. Posteaquam septua- 
ginta illi duo, qui turrim moliebantur, confusis 
linguis, huc illucque dispersi sunt et pro una quam 
callebant alius aliam ex afflatu Dei ac voluntate 
Sortitus est. Ex quo ad hanc usque diem lingua- 
rum omnis est conflata varietas, quarum 289 
uniuscujusque licet auctorem nullo negotio depre- 
bendere. Sic enim Javan Greci sermonis prin- 
ceps exstitit, a quo sunt Jones cognominati, pencs 
quos veteris est Grece linguz possessio. Α Thera 
Thracum lingua profecta est, Mossynoecorum a Mo- 
socho : a Thobese Thessalorum. Elud porro Lydo- 
rum sermonis auctor fuit ; uti Gasphenorum Gephar, 
AEgyptiorum Mistrem, Psus Axumitarum, Armot 
Arabum; ac deinceps, ne singillatim percenseam, 


τῶν 'Apá6ov* χαὶ τῶν λοιπῶν ἕκαστος, ἵνα μὴ xa- p suse cujusque linguse reliquis est impertita scientia. 


θένα λέγω, ἱδίαν ἐνεπνεύσθη γλῶσσαν. Καὶ οὕτως᾽ 


ἑχάστης γλώσσης ἡ διαδοχὴ Ev τῷ χόσμῳ πεπλάτυν- 
ται. 

H'. Πόθεν τοίνυν οὗτοι ἐφευδηγόρησαν αὑτῶν τὰ 
ῥήματα, παρενθέντες τὴν ἑαυτῶν µνθοποιίαν φαντα- 
ζόμενοι, χαὶ ὀνειροπολοῦντες τὰ μὴ ὄντα ὡς ὄντα, 
xai τὰ ὄντα τῆς ἑαυτῶν διανοίας διασχεδαννύντες: 

* "AXAX τὸ πᾶν τοῦ διαθόλου βούλημα τοῦτο ἑνεχίσ- 
σησε ταῖς τῶν ἀνθρώπων Φφυχαῖς. Ἔστι δὲ ἰδεῖν xal 
θαυμάσαι (52), ὡς àv. πολλοῖς μὲν ἀτοπήμασι τὸν 


Atque ita singularum successio est paulatim in 
orbe dilatata, progressaque longius. 


ΤΗ. Qus cum ita sint, unde, queso, Sethiani 
falsas illas narrationes acceperunt, dum et fictas 
fabulas obtrudunt, et quae nunquam facta sunt pro 
veris velut somniantes effutiunt? Qux autem vera 
solidaque sunt, procul a suis ipsi mentibus reji- 
ciunt. Sed nimirum totum istud ex mali voluntate 
dainonis afflatuque conceptum humanis ingeniis 


! Cor. τοῦ δὲ Ἰάφεθ δεχαπέντε, τοῦ δὲ Zhp εἰχοσιπέντε. 
52) "Ecc: δὲ ἰδεῖν xal θαυμᾶσαι. Hec de ἀδ- — Vide Euseb. Histor. lib. w, ο, A7. Qus tamen vulgo 


monibüs sententia a Justino primum manavit : 
eamque postea lrenzeus amplexua est lib. v, c. 


non nrobatur. 


675 S. EPIPHANII 076 
gdhasit. yua( re non minus considerandum illud A ἄνθρωπον Ἱπάτησε, xaX εἰς παρανομἰαν χατέσπα σεν, 


quam admirandum venit, quemadmodum ille cum 
homines in absurda indignaque quamplurima [rau- . 
dulenter pellexerit, atque in scelus pertraxerit, 
stupra videlicet, adulteria, libidines, idolorum su- 
perstitiones ac przestigias, profusiones sanguinum, 
rapinas et insatiabiles cupiditates, aleam, voraci- 
tatem, aliaque id genus flagitia, nunquam tamen 
ante Christi Servatoris adventum, contumeliosam 
in Dominum suum jactare vocem, vel rebellare sit 
ausus, Exspectabat siquidem duni Christus adveni- 
ret, ut vel ipse profitetur, bis verbis : De te scri- 
ptum est : Quoniam angelis suis mandabit de te, et 
in manibus portabunt te *. lllud enim perpetuo a 
prophetis nuntiatum audierat, Cliristi Domini prz- 
sentiam eorum redemptionem fore, qui peccassent, 
ac penitentiam susciperent. Quare el ipse miseri- 
cordix nonnihil se consecuturum sperabat. Verum 
ubi suam ad obtinendam salutem conversionem 4 
Christo repudiari infelix animadvertit, os illico 
contra Dominum aperuit, ac maledicentiam omnem 
evomuuit. Quin eam mentem hominibus injecit, ut, 
vero contempto Deo, alium qui nuspiam esset in- 
quirerent. Hoc igitur modo Sethianos in fraudem 
impulsos esse undequaque constabit. Siquidem Se- 
thus olim mortuus est, suntque ejus ztalis anni 
perscripti. Nam cum annos vixisset xi! supra DCccc, 


- Elg τε πορνείας xai µοιχείας, xol ἀσελχείας, εἴδιωλο 
µανίας τε xal Ὑοητείας, xaX αἱματεχχυσίας, ἄρτα- 
γάς τε xal ἁπληστίας, χυθείας τε xal ἁδηφαχίας. 
xai ὅσα τοιαῦτα  οὐδαμοῦ δὲ πρὸ τῆς τοῦ Χριστοῦ 
παρουσίας ἑτόλμησεν εἰς τὸν ἑαυτοῦ Δεσπότην «ϱθόγ- 
ξασθαι βλάσφηµόν τινα λόγον, Ἡ ἄνταρσιν ivvor, aat. 
Ανέμενε γὰρ τὴν τοῦ Χριστοῦ παρουσἰαν, ὡς λέγει - 
Περὶ coU γέγραπται, ὅτι τοῖς ἀγγέῖοις αὑτοῦυ 
ἐντεεῖται περὶ σοῦ, καὶ ἐπὶ χειρῶν ἁἀροῦσέ σε- 
"Hxous γὰρ ἀεὶ τῶν προφητῶν καταγγελλόντων ctv 
Χριστοῦ παρουσίαν, λύτρωσιν ἑσομένην τῶν ipsa p- 
τησάντων, xal διὰ Χριστοῦ μετανοούντων " ἑνόμι-σέ 
τε τεὐξασθαί τινος ἑλέους, "Ove δὲ εἶδεν 6 τάλας τὸν 
Χριστὸν μὴ δεξάµενον αὐτοῦ τὴν περὶ σωτηρίας ἔπι- 

B στροφὴν, ἀνοίξας τὸ στόµα κατὰ τοῦ ἰδίου Δεσπότο», 
«hv βλασφημἰαν ἐξήμεσε, τοῖς ἀνθρώποις ὑπόνοιαν 
ἐμθαλὼν, ἀρνεΐσθαι μὲν τὸν ὄντα, τὸν δὲ μὴ ὄντα 
ζητεϊν, Οὕτω τοίνυν xal οὗτοι ἑλέγχονται χα τὰ 
πάντα τρόπον Ἡπατημένοι. 'O γὰρ Σὴθ τέθνηχε, xat 
τὰ ἔτη αὐτοῦ ἀναγέγραπται. Βιώσας γὰρ ἔτη ἕννα- 
χόσια δεχαδύο, τὸ χρεὼν ἀπέδωχε, γεννήσας υἱοὺς 
xaX θυγατἐρας, ὥς φησιν ἡ θεία Γραφή. Κατὰ δια- 
δοχν δὲ ὁ τούτου παῖς (Ἐνὼς δὲ ἣν τούτῳ ὄνομα), 
καὶ αὐτὸς βιώσας ἔτη ἐνναχόσια πέντε, ὑπήλλαξε 
τὸν καθ᾽ ἡμᾶς βίον, γεννήσας υἱοὺς xaX θυγατέρας, 
ὡς ἔχει dj αὐτὴ βίόλος τῆς ἁληθείας. 


ex hac vita discessit, ubi sexus utriusque liberos suscepit, ut divinis Litteris proditum est. Successit pa- 


gi filius, 990 Enos nomine : qui annos vixit pcccv, et prole sexus utriusque similiter auctus vi- 
vendi finem fecit, ut eadem illa verissima scripta testan/ur. 


ΙΧ. Quznam ergo ratio patitur Sethum istum, 
qui et illo tempore mortuus est, el filios reliquit , 
qui suum quoque vitz tempus obierunt, Christum 
esse Dominum, qui representandz bominum vie 
ac $alutis desiderio de Virgine sit Maria natus, 
cum idem ante omne tempus esset a Patre genitus, 
apud quem perpetuo inanet, Deus ipse, Verbumque 
subsistens? Qui postremis temporibus venit in 
mundum, et ex Virginis Matris utero eflicta sibi 
carne atque circumfusa , tum assumpta simul anima 
numeris omnibus absolutus homo factus est. Post- 
ea vero quam vite nobis mysteria predicasset', 
justitiz in agendo cultores discipulos constituit : 
ac tum per sese, tum per illos humanum genus di- 
sciplins sux documentis erudiit. Neque tamen aut 
Sethianorum illa dogmata tradidit, aut sibi ipsi 
Sethi nomen imposuit : id quod strenui illi nugato- 
res, ac velut ebrii mendacissime przdicaut. 

Verum cum hodie summam ad paucitatem hzre- 
sis ista redacta sit, non necesse habui uberiori il- 
lam oratione refellere; proindeque quas hactenus 
sunt dicta sufficiant. Presertim quod illorum amen- 
tia expugnari facile potest, seque adeo ipsam con- 
vincit ac detegit : non solum quod ad educendi 
Christi rationem attinet. nlenissimamque illam ca- 


! Psal. το, 11. 


C €. Ποθεν τοινυν ὁ Σὴθ ὁ τότε τελευτήσας, οὗ καὶ 
υἱοὶ κατὰ διαδοχἣν βιώσαντες του Ρίου ἐπαύσαντο, 
εὑρεθῄσεται Κύριος ὁ ἀπὺ Μαρίας γεννηθεὶς της 
ἀειπαρθένου, εὐδοκήσας ἐπὶ ζωῇ τῶν ἀνθρώπων, ὁ 
γεννηθεὶς ἀχρόνως, ὁ ὢν πρὸς τὸν Πατέρα ἁςὶ, ἓν- 
υπόστατος Ocho Λόγος, ἑλθὼν δὲ ἐπ ἑσχάτου τῶν 
ἡμερῶν, καὶ εἰς ἑαυτὸν ὃξ ἀναπλασάμενος ἀπὸ 
μήτρας παρθενιχῆς σάρχα, xal duytv τὴν ἀνθρω- 
κείαν εἰληφὼς, οὕτως ἐνηνθρώπτσε τελειότατα, χη- 
ρύξας ἡμῖν ζωῆς τὰ μυστήρια, δικαιοσύνης τε ἐργά- 
τας τοὺς αὑτοῦ μαθητὰς χαταστήῄσας, xat τὴν αὑτοῦ 
διδασχαλίαν δι) ἑαυτοῦ τε xal δι αὐτῶν παιδεύσας 
τὸ γένος τῶν ἀνθρώπων; οὐ τὰ τῶν Σηθιανῶν ἀπο- 
χαλύψας, οὐδὲ Σὴθ ἑαυτὸν ὀνομάσας ' ὡς οὗτοι λη- 
ροῦντες, xaX µέθῃ τινὶ συνεχόμενοι, ἀπὸ τῆς ἆλη- 

D θείας ἐχπεπτώχασι, 


Τὰ óc νυν συντόμως (09) οὕὔσης τῆς αἱρέσεως, 
οὗχ ἐνδεηθεὶς ἑἐπεχτεῖναι τὸν χατ αὐτῆς ἔλεγχον, 
ἀρχοῦμαι τοῖς παροῦσι µόνοις. Εὔτρωτος γὰρ ἡ 
τούτων ἄνοια, xol ἑαυτὴν δυναµένη τε ἑλέγξαι xal 
φωράσαι οὗ µόνον περὶ τῆς τοῦ Χριστοῦ ἁγωγῆς, 
xaX σεσυχοφαντηµένης διδασκαλίας τοῦ τὸν Ση0 αὖ- 
τὸν νοµίζειν τε xal διαθεθαιοῦσθαι εἶναι, ἀλλὰ καὶ 


(02) Τὰ δὲ νῦν συντόμως. Decsse quidpiam ad hujus loci integritatem suspicor 


€71 ADNERSUS ILERESES LIB. J. TOM. Iil.— HAERES. XL. 678 


εἲς την περὶ τῶν δνο ἀνθρώπων ὑπόθεσιν. El γὰρ A lumniz doctrinam, qua Sethum eumdem esse 7: m 
αξ δυνάμεις ἄνωῦεν ἐσχήχασι τὴν ἀρχὴν, οὖκ ἂν Christo statuunt, ac pertinacissime tuentur : νε- 
ἄνευ vn ".ιᾶς, Ἄν.δῃ καὶ Μητέρα φάσχουσι τῶν ὅλων — rum etiam quod de duobus illis hominibus aeseve- 
εἵναι, ἐγένετό τε xal Er páy Om τὰ ὑπὸ τῶν δύο πρα- rant. Nam si mentes ille, quas δυνάµεις vocant, 
χθέντα. Εὑρίσχεται γὰρ ἡ µία αἰτία τῶν δύο δυνά- — superiorem aliquam originem agnoscunt, profecto 
µεων, χαὶ ἄνευ αὐτῆς μηδὲν τῶν γενοµένων Ύεγο- — qus a duabus sunt gesta, non sine unius auxilio, 
νέναι. Καὶ ἀναδραμοῦνται πάλιν ἐπὶ τὸ ὁμολογεῖν — quam omnium matrem esse definiunt, fleri perfi- 
Ἑνα εἶναι δεσπότην τῶν πάντων, xal δημιουρχὸν, — cique potuerunt. Ab una quippe causa ambz illae 
χαὶ οετίστην τῶν ὅλων, ἅπαξ μιᾶς δειχνυµένης ἀρχῆς. — mentes profectze sunt, sine qua nihil omnino ex iis 
"AXAX χαὶ περὶ ταύτης τῆς αἱρέσεως ταῦτα φήσαν- — qua sunt produci potuit. lta tandem eo necessa- 
τες. xa ἀἁποχαλύψαντες τὸν ἰὸν τῆς ἑρπετώδους αὐτῶν — rio recurrent, unum ut Dominum rerum omnium, 
&x γένους ἀσπίδων Υονῆς, ἐφ᾽ ἑτέραν πάλιν ἴωμεν, — et auctorem, ac conditorem universorum admit-.- 
ἁγα-εητοὶ, τῇ αὐτῇ ἀχολουθίᾳ τῆς πραγµατείας. tant, ubi semel principium unicum esse comproba- 
tum fuerit. His adversus hanc heresim disputatis, 49 pestifero illorum velut aspidum veneno detecto. 
ad aliam deinceps, quo nos instituti operis series vocat, convertenda rursus oratio. 


ΚΑΤΑ ΑΡΧΟΝΤΙΚΟΝ, R 9291 ADVERSUS ARCHONTICOS, 


Εἱκοστὴ , ἡ και τεσσαρακοστή. 

Α’. ᾽Αρχοντικῶν τις αἴρεσις τούτοις ἔπεται ' οὐχ ἐν 
πεολλοῖς δὲ τόποις αὕτη φαίνεται, ἢ µόνον ἐν τῇ Πα- 
λαιστίνων ἑπαρχίᾳ. Μετήνεγχαν δὲ τὸν αὐτῶν ἰὸν 
Ὥδη που xai εἰς τὴν μεγάλην ᾽Αρμενίαν. ᾽Αλλὰ καὶ 
ἓν τῇ μικρᾷ ᾽Αρμενίᾳ τοῦτο τὸ ζιζάνιον ἤδη ἕσπαρ- 
ται ὑπὸ ἀνδρός τινος ἐπιδημήσαντος τῇ Παλαιστίνων 
YT ἀπὸ. Αρμενίας ἐν χρόνοις Κωνσταντίου, περὶ τὴν 
αὐτοῦ τελευτὴν, Εὐτάκτου ὀνόματι, μᾶλλον δὲ ἁτά- 
πτου τὸν τρόπον, καὶ µαθόντος τὴν χαχοδιδασκαλίαν 
ταύτην, εἶτα ἐπανελθόντος εἰς τὰ οἰχεῖα xa διδάξαν- 
τος. Μετέλαθε δὲ, ὡς ἔφην , v Παλαιστίνη ὡς ὑπὸ 
ἁσπίδος iby ἀπὸ Πέτρου τινὸς Ὑέροντος, ἀναξίως 


Que est heresis XX vel XL. 


I. Proxima huic est Archonticorum hzresis, quae 
tamen haud plerisque extra Palzstinam in locis 
cernitur. Quanquam virus suum in majorem etiam 
Armeniam diffuderunt. Imo et in Armenia minore 
lolium istud certo ab homine disseminatum est, qui 
paulo ante Constantii imperatoris obitum ex Arme- 
nia in Palestinam profectus est, Eutactus nomine, 
sive Ataclus potius, hoc est moribus perturbatus. 
Qui cum infelix illud dogma combibisset, in pa- 
uiam reversus profiteri ccpit quod  didicerat- 
Ejusmodi porro velut ab aspide venenum, a sene 
quodam hauserat, nomine Petro, sed minime hac 


Πέτρου χαλουµένου , ὃς χατῴχει iv τῇ τῆς Ἐλευ- C appellatione digno : qui in Eleutheropolis, et Hie- 


θεροπόλεως Ἱερουσαλὴμ ! ἑνορίᾳ, ἐπέχεινα τῆς 
Χεβρὼν (54) σηµείοις τρισὶ, Καδαρθαριχὰ τὴν πόλιν 3 
χαλοῦσιν. Οὗτος ὁ γέρων τὰ πρῶτα ἔνδυμα εἶχεν 
ἔχπληκτον. ὑποχρίσεως Ὑέμον. Ἔξωθεν μὲν γὰρ 
ἀληθῶς Χχώδιον προδάτου ἠμφίεστο, Ἡγνοεῖτο δὲ 
ἔνδοθεν λύχος ὑπάρχων ἅρπαξ. ᾽Αναχωρητῆς γὰρ 
ἐδόχει εἶναι, ἓν σπηλαίῳ τινὶ χαθεζόμενος. "Oc πολ- 
λοὺς δήθεν συνήγαγεν εἰς ἁπόταξιν * καὶ πατ}ρ δῃθεν 
διά τε τὸ γῆρας xa τὸ σχΏμα ἐχαλεῖτο. τά τε αὑ- 
τοῦ ὑπάρχοντα πτωχοῖς διένειµε, xal xaO ἡμέραν 
ἐλεημοσύνας ἐποίει. Ἐν δὲ τῇ πρώτῃ ἡλιχίᾳ αὑτοῦ 
ἐν πολλαῖς αἱρέσεσιν ἐξητάσθη. Ἐπὶ ᾿Αετίου δὲ τοῦ 
ἐπ.σχόπου χατηγορηθεὶς, xai ἐλεγχθεὶς τότε τὴν τῶν 
Γνωστικῶν μετιὼν αἴρεσιν, χαθῃρέθη ἀπὸ τοῦ πρε- 
σθυτερίου. "Hv γὰρ κατασταθείς ποτε πρεσθύτερος 
τοῦ (τε) τόπου. 

Μετὰ δὲ «bv ἔλεγχον ὑπὸ ᾽Αετίου ἑἐδιώχθη, xal 
ἀπελθὼν χατῴχησεν &y τῇ ᾿Αραθίᾳ ἐν Κωχάδῃ, ἔνθα 
αἱ τῶν Ἑδιωναίων τε καὶ Ναζωραίων ῥίξαι ἑνήρ- 
ξαντο, ὡς xai ἓν πολλαῖς αἱρέσεσι περὶ τοῦ τόπου 
τούτου ἐσήμανα. Ὕστερον δὲ, ὡς σωφρονισθεὶς πρὸς 
τὸ γΏρας, πάλιν ἑπανῆλθε φέρων ἑαυτῷ ταύτην τὴν 
ἰοθολίαν κρύθδην. Καὶ παρὰ πᾶσιν ἀγνοούμενος, ἕως 
ὅτε εἰς ἔσχατον, ἀφ᾽ ὧν εἰς ὥτά τινων ἐφιθύρισε 


* F. xat Ἱερουσ. ὁ Vet. καὶ Βαρθαριχὰ τὴν κώμην. 


rosolymorum finibus babitabat, tertio ab Hebrone 
lapide, oppido quod Cabarbaricha nominant. Huic 
porro seni vestitus erat initio asperitate ipsa hor- 
ribilis, et ad simulationem affectatus : ac cum ex- 
trinsecus ovis pelle esset indutus, lupus erat intus 
rapacissimus et occultus. Anachoreta quippe esse 
videbatur in spelunca degens. Qui quidem pleros- 
que abdicats fortunis omnibus ad sese pertraxit, 
Paterque vulgo cum ob statem, tum ob habitum 
ipsum appellari solebat. ldem quidquid habebat in 
egenos distribuere, ac quo:idie stipem erogare. Sed 
ab ineunte ziale variis se haresibus addixerat. 
Postea ad Aetium episcopum delatus, ac Gnosti- 
corum hsresis convictus, a sacerdotio exauctoratus 


D est, lilius quippe loci creatus olim fuerat pre- 


sbvter. ! 

Deprehensus itaque, et ab Aetio pulsus, in Co- 
chaben Arabie oppidum profectus est : ubi Ebio- 
naorum ac Nazoreorum semina pullulare cope: 
rant, ut in multis refutandis haeresibus antea mc 
nuimus. Postremo velut zetatis maturitate sapientio, 
factus, postliminio rediit, abditum -illud virus in 
pectore ferens, et ignotus omnibus, donec tandem 
nonnullis e sermonibus, quos in aliquorum aures 


(94) ᾿Επέχεινα τῆς Χεθρών. Chebron Eleutheropolis vulgo esse creditur. 


C19 


S. EPIPHANTI 


680 


insusurrabat, pro hzretico compertus a nobis ex- A ῥημάτων, ἐλεγχθεὶς τοιοῦτος ὑφ) ἡμῶν ἀνεθεματί- 


€ommunicatus, et mediocritatis postre opera con- 
victus est. Unde in speluncam deinceps abscessit, 
omnium exsecratione damnatus, et tam a fratribus 
derelictus, 999 quam a plerisque a quibus ne- 
cessaria vite presidia suppetcebant. Δά hunc ita- 
que senem ille, quem dixi, Eutactus, si hoc nomine 
vocaudus est, cum ex /Egypto venisset, ab eoque 
impiis dogmatibus esset imbutus, ialem pestem 
velut exquisitas merces secum in patriam revexit. 
Erat hzc, ut diximus, Armenia minor in vicina Sa- 
tale regione. Quo cum esset reversus, contagione 
sua quamplurimos illic infecit. Nam se in locuple- 
tum quorumdam, ac senatorii erdinis feminz, 
aliorumque primariorum amicitiam insinuans, per 


σθη, xax ἑλῤλεγχται διὰ τῆς ἡμῶν βραχύτητος. Koi 
ἐκάθισεν ἐν τῷ σπηλαίῳ λοιπὺν βδελυχθεὶς ὑπὸ πάν- 
των, xai μονωθεὶς ἀπὸ τῆς ἁδελφότητος, xal ἀπὸ 
πλείστων τῶν τῆς ζωῆς ἑαυτῶν ἐπιμελουμένων. 
Πρὸς τοῦτον τὸν γέροντα χαταχθεὶς ὁ προειρηµένος 
Εὔταχτος, εἴγε Εὔταχτος, ἀπὸ τῆς Αἰγύπτου διερχό- 
µενος, xat μεταλαδὼν τῆς τοῦ γέροντος xaxobibaoxa- 
λίας, ὡς μεγάλην ἐμπορίαν τὸ δηλητήριον τοῦτο λα- 
θὼν, εἰς τὴν ἑαυτοῦ πατρίδα ἀπεχόμισεν. "Hv γὰρ ἀπὸ 
τῆς μ.χρᾶς ᾽Αρμενίας, dc ἔφην, ὁρμώμενος, τῶν Σα- 
τάλης πλησίον τόπων. Ἐπανελθὼν εἰς τὴν ἑαυτοῦ 
πατρίδα, πολλοὺς ἔχρανε τῆς αὐτῆς μιχρᾶς Ἂρμε- 
νίας, προσφθαρείς τισι πλουσίοις, συγχλητικῇ τέ τινι 
xai: ἄλλοις περιθλέπτοις, δι ὧν διαφανῶν ἀνξρῶν 


eos utpote principes viros infinitis bominibus exi- B πολλοὺς ἐχεῖσε ἁπώλεααε. Τάχιον δὲ αὐτὸν ὁ Κύριος 


tium attulit. Sed eum Dominus celeriter e medio 
sustulit, cum jam zizania sua sparsisset. 

Jl. Ceterum isti apocryphos quosdam [libros 
finxerunt. E quibus duo sunt Symphonia nomine, ma- 
jor videlicet ac minor. Prater quos nonnullos alios 
iis quibuscum agunt percensere solent, ul erro- 
rem suum multis auctoritatibus affirmare ac pro- 
bare videantur. Habent et quos Αλλογενεῖς, hoc 
est alienigenas vocant, sic inscriptos libellos. ltem 
ex Anabstico Isaiz, et id genus apocryphis arga- 
menta depromunt. Sed eo libro, cui. Symphenie 
noz4en est, uti potissimum solent : in quo calestes 
crbes octo vel septem esse definiunt. Horum n 
sirqulis residere principes : ita ut per septenos or- 
bes distributi sint, atque unus in quolibet princeps 
exsistat. Certos porro unicuique principi ordiwes 
esse descriptos. Supra quos omnes octavo in coelo 
lucidam Matrem ceterarum hareseon more con- 
$tituunt. Sed eorum aliqui fedissimis libidinibus 
corpora sua contaminant. Alii jejunia simulantes 
monachorum specie simplicioribus illudunt, ac se 
bonorum omnium abdicatione venditaut. Jam vero 
in unoquoque, ut dictum est, ccelo principem et 
potestatem cum angelis aliquot apparitoribus col- 
locant. Quemlibet enim principem suos sibi ge- 
nuisse 49 procreasse satellites. Carnem negant 
resurgere, idque soli anima tribuunt. Baptismum 
damnant : tametsi inter eos sint. qui baptismo an- 
tea initiati fuerint. Mysteriorum communionem 'ac 
bonitatem repudiant, tanquam alienam, et in no- 
mine 96993 Sabaoth repertam. Hunc enim, ut οἱ 
alia quaedam hzreses, septimo in orbe versari, ac 
tyrannidem exercere predicant, ccLerosque vio- 
lenter opprimere. Principatuum potestatumque ci- 
bum animam appellant, sine qua vivere illos non 
posse, quod a coelesti rore procreata vegetet illos 
0 foveat. Qu: cum ad cognitionem pervenerit, ac 
baptismum Ecclesi: nomenque Sabaoth, qui au- 
€f legis est, effugerit, ad singulos evolare c«- 


! F. βεθαίων. — * Ε. χεχραμµένοι. 


(95) Zitéva, δὲ καθ’ &xaccor, F. εἶναι; 


τοῦ βίου ἐξήλειψε, πλὴν ὅτι ἔσπειρε τὸ ἑαυτοῦ ζιζά- 
νιον. 

. B. Καὶ οὗτοι δὲ ὅμως βίδλους ἑαυτοῖς ἑπλαστο- 
γράφησάν τινας ἀποχρύφους, ὧν τὰ ὀνόματά ἐστι 


«ταῦτα. Τὸ μὲν γὰρ Συμφωνία», μιχρὸν δηθεν βεθλίον 


καλοῦσι, τὸ δὲ µέγα Συµφωνίαν. ᾽Αλλὰ xol ἄλλα τινὰ 
βιδλία ἑαυτοῖς ἐπισωρεύουσιν, οἷς ἐὰν συντύχωσιν, 
ἵνα δόξωσι τὴν ἑαυτῶν πλάνην διὰ πολλῶν βεθαιοῦν! 
ἐπισυνεισφέρεσθαιν. "Hàn δὲ χαὶ τοῖς ᾽Λ.ὶλογενέσι 
καλουμένοις χέχρηνται’ βίθλοι γάρ elotv οὕτω χα- 
λούµεναι. Λαμθάνουσι δὲ λαδὰς ἀπὸ τοῦ ᾿Αναθατιχοῦ 
Ἡσαῖου ’ ἔτι δὲ χαὶ ἄλλων τινῶν ἀποχρύφων "τὸ δὲ 
πᾶν ix τοῦ Συμφωνία καλουµένου βιθλίου: iv ᾧ 
ὀγδοάδα τινὰ λέγονσιν εἶναι οὐρανὸν, xaX ἑθδομάδα. 
Εἰδέναι δὲ καθ᾽ ἕχαστον (55) οὐρανὸν ἄρχοντας xal 
τοὺς μὲν εἶναι τοὺς ἑπτὰ οὐρανοὺς, χαθ᾽ ἕνα οὐρανὺν 
ἕνα ἄρχοντα * τάξεις δὲ εἶναι ἑχάστῳ ἄρχοντι. Καὶ 
την Μητέρα τὴν φωτεινὴν ἀνωτάτω ἐν τῷ ὀγδόφ 
ἐἶναι, χαθάπερ αἱ ἄλλαι αἱρέσεις. Καὶ τινὲς μὲν 
αὐτῶν κατὰ τὰ σώματα xsypappévoy?* ἀσελγείᾳ 
τυγχάνουσιν * ἄλλοι δὲ δηθεν προσποιητὴν νηστείαν 
ὑποκρίνονται' ἁπατῶσι δὲ τοὺς ἀφελεστέρους àv- 
θρώπους προσχἠήµατι µοναζόντων, ἁποταξίαν τινὰ 
σεμνυνόµενοι. Pact δὲ εἶναι χαθ᾽ ἔχαστον οὐρανὺν, 
ὡς προεῖπον, ἀρχὴν καὶ ἐξουσίαν, xal ἀγγελιχάς 
τινας ὑπηρεσίας, ἑχάστου ἄρχοντος ἑαυτῷ ΊεΥεννη- 
χότος xa πεποιηχότος ὑπηρεσίαν. ΜΗ εἶναι δὲ σαρ- 
xóg ἀνάστασιν, ἀλλὰ µόνον φυχῆς. ᾽Αναθεματίτουσί 
τε τὸ λουτρὸν, x&v τε εἶέν τινες ἓν αὐτοῖς προειληµ- 
µένοι xal βεδαπτισµένοι. Τήν τε τῶν μυστηρίων 
μετοχὴν xat ἁγαθότητα ἀθετοῦσιν, ὡς ἀλλοτρίαν 
οὗσαν, xai εἰς ὄνομα Σαθαὼθ γεγενηµένην’ τοῦτον 
γὰρ θέλουσιν εἶναι κατά τινας τῶν ἄλλων αἱρέσεων 
by τῷ ἑθδόμῳ οὑρᾶνῷ τυραννοῦντα , xal χατὰ τῶν 
ἄλλων χατισχύοντα. Βρῶμα δὲ λέγουσιν εἶναι ἀρχῶν 
xat ἐξουσιῶν τὴν φυχἠν. "Άνευ δὲ αὐτοῦ μὴ δύνασθαι 
αὐτοὺς ζᾖν, διὰ τὸ ἀπὸ τῆς ἄνωθεν ἱχμάδος αὐτὴν 
Εἶναι, xal δύναμιν αὐτοῖς παρέχειν. Ἐν γνώσει δὲ 
ταύτην γενοµένην, xal φυγοῦσαν τὸ Βάπτισμα th 


€81t 


ADVERSUS ILERESES LIB. 


|. TOM. III. — ILERES. XL., 682 


Ἐκκλησίας, χαὶ τὸ ὄνομα τοῦ Xa6ai0 τοῦ τὸν νόµον A lestes orbes, seque apud unamquamque potestatem 


ὃςδιωσκότος, ἀνιέναι χαθ᾽ ἕχαστον οὐρανὸν, xai ámo- 
λογίαιν διδόναι ἑκάστῃ ἐξουσίᾳ' καὶ οὕτως ὑπερδαί- 
νεεν πρὺς τὴν ἀνωτέραν Μητέρα καὶ Πατέρα τῶν 
ὅλων, ὅθεν δὴ κατῆλθεν εἰς τόνδε τὸν χόσµον. "Hr 
6k εἴπον, ὡς ἀναθεματίζουσι τὸ βάπτισμα. ὡς µυῖαι 
όν ατοῦσαι σαπριοῦσαι σκευασίαν &Aulov ἡδύ- 
σµατος"' ὣς ἐπὶ τούτων xal τῶν ὁμοίων αὐτοῖς fi 
παραθολὴ τῷ Ἐχχλησιαστῇ εἴρηται. Mutat Υάρ εἶἰσιν 
ἀληθῶς θανατοῦσαι, χαὶ θάνατον ἐμποιοῦσαι, xal 
σατερίζουσαι τὸ μυρεφιχὸν ἔλαιον τοῦ ἡδύσματος, τὰ 
ἅγια τοῦ θεοῦ μυστήρια τὰ Ey τῷ λουτρῷ ἡμῖν εἰς 
ἄφεσεν ἁμαρτιῶν χεχαρισµένα. 

E". θαυμάσει δ ἄν τις εὑρὼν xol παρὰ τοῖς qu- 
στολόχγοις τινὰ ὠφελείας ἔμπλεα, ἀπεικασθεὶς τῇ τῆς 


μελἔττης συνέσει, τῆς ἐφ᾽ ἅπαντα μὲν τὰ βλαστή- B 


pata ἐφιζανούσης, τὰ χρήσιμα δὲ ἑαυτῇ ἔπισυν- 
αγούσης. 'O γὰρ συνετὸς ἄνθρωπος οὐδαμόθεν ζη- 
μεοῦται, ἀλλ fJ) πανταχόθεν χερδαίνει ' ἀσύνετος δὲ 
ζημιωθήσεται, ὡς xat ὁ ἅγιος προφήτης λέχει ' Τίς 
ςυνεςτὸς, καὶ συνήσει ταῦτα; xal ὁ Aóyoc Κυρίου 
ἐστὲ, καὶ γγώσεται αὐτὰ, ὅτι εὐθεῖαι al ὁδοὶ 
Kuplov* ἁσεθεῖς 98 ἀσθενήσουσιν ἐν avtaic; 
Εὔρομεν Υὰρ xal παρὰ τοῖς καλουμένοις φυσιολό- 
γοις, μᾶλλον δὲ ἡμεῖς αὐτοὶ ὁρῶμεν, ὣς τὸ τῶν 
κανθάρων Ὑένος (56) τὸ παρά τισι βυλάρον χαλούμε- 
vov , συνήθειαν ἔχει ἓν τῇ δυσωδίᾳ καὶ κόπρῳ àva- 
χυλίεσθαι , xal αὕτη αὐτοῖς τροφή τε xaX ἐργασία * 
ἆλλοις δὲ τὴν αὐτὴν τούτου βορδορώδη τροφὴν, εἰς 
μὲν ἐπάχθειαν xal δυσοδµίαν. Καὶ µελίσσαις μὲν 
αὕτη dj χόπρος xai δυσωδία θάνατος, βυλάροις δέ 
ἐστιν ἐργασία καὶ τροφῇ xai πραγματεία. Tal; δὲ 
µελίσσαις τοὐναντίον 1j εὐοδμία χαὶ τὰ ἄνθη, καὶ τὰ 
µύρα εἰς ἀναφυχὴν, Χτίσιν τε xol ἑδωδὴν , el, ἐρ- 
γασίαν τε xaX πραγµατείαν ' τοῖς δὲ χανθάροις τοῖς 
προειρηµένοις , εἴτ' οὖν βυλάροις, ἑναντία τὰ τοιαῦ- 
τα. 'O γὰρ βουλόμενος τούτους δοχιµάσαι, ὣς φασιν 
οἱ φυσιολόγοι, ἀπὸ µύρου, φημὶ δὲ ὁποδαλσάμου , ἢ 
νάρδου λαθὼν, καὶ προσενέγχας τοῖς χανθάροις, θά- 
νατον αὐτοῖς ἐμποιεῖ. Εὐθὺς γὰρ τελευτῶσι, μὴ φέ- 
ῥοντες τὴν εὐωδίαν. Οὕτω καὶ οὗτοι, τῆς μὲν γαλή- 
νης 1, xai πορνείας , xaX καχίας ὀρεγόμενοι , εἰς τὰ 
πονηρὰ ἔχουσι τὴν ἑαυτῶν ἑλπίδα - πλησιάσαντες δὲ 
τῷ ἁγίῳ λουτρῷ xai τῇ εὐοδμίᾳ, ἀποθνῄσχουσιν , εἰς 
τὸν Θεὸν βλασφημοῦντες, καὶ τὴν αὐτῶν κυριότητα 
ἀθετοῦντες. 

Δ'. Ἐκ μιᾶς δὲ fj δύο μαρτυριῶν αὐτοὺς ἀνατρέ- 
Φομεν. El γὰρ χαὶ ἀρχαὶ καὶ ἐξουσίαι καλούµεναι, 
οὐχ ἑχτὸς θεοῦ αὗται γεγόνασι , μάλιστα ἐν τοῖς οὐ- 
ρανοῖς. Οἵδε γὰρ fj Γραρὴ λέγειν ἀγγέλους xat ἀρχ- 
αγγέλους, οὐχ εἰς ἑναντιότητα τεταγµένους, ἀλλὰ 
λειτουργιχὰ πνεύματα εἰς διαχονίαν ἀποστελλόμενα 
διὰ τοὺς μέλλοντας χληρονομεῖν σωτηρίαν. Καὶ γὰρ 
tz τῆς γῆς καθ) ἑχάστην βασιλείαν πολλαὶ ἀρχαὶ, 


! Suspecta mihi vox est γαλήνης. 3 Eccle. x, 1. 


excusare : sicque ad supremam Matrem atque 
omnium pervenire Parentem, a quo in hunc mun. 
dum delapsa sit. Diximus baptismum ab illis re- 
jici. Nam musce morientes perdunt. suavitatem un- 
guenti : quod de istis, eorumque similibus prover- 
bii specie Ecclesiastes pronuntiat *. Muscx quippe 
sunt mortifere, qui conditum a seplasiariis un- 
guentum inficiunt, divina videlicet mysteria, quz 
ad peccatorum condonationem nobis in baptismo 
collata sunt. 


lll. Enimvero mirari quispiam illud poterit, 
quam multa in naturalium rerum scriptoribus uti- 
litatis plena reperiat, si apis velit imitari pruden- 
tiam, quz flosculis omnibus insidens undecunque 
sibi utilia colligit. Etenim vir prudens ac perspicax 
nulla ex re detriinentum capit, sed ex omni occa- 
sione lucratur; imprudens contra incommodum 
ac damnum percipit, utisanctus propheta testatur : - 
Quis sapiens, et intelliget hec ? et verbum Domini est, 
el cognoscet ista ? quoniam recte vie Domini : impii 
autem infirmabuntur in eis ** Apud illos igitur, quos 
dixi, naturalium rerum scriptores invenimus, vel 
ipsimet potius cernimus ; scarabzorum genus, quod 
a quibusdam bylarum vocatur, in fetore ac ster- 
core volutari solere, unicunque illis ipsis et alimen- . 
tum et opus esse, cum aliis dirus ac sordidus ille 
cibus molestiam ac nauseam pariat. Nam qui apes 
fimus ac fetor interficit, scarabsais alimentum ac 
materiam praebet operis, ut illis flores et odorum 
fragrantia, atque unguentorum suavitas : quibus 
omnibus ad oblectationem, et mellificium, ac cibum 
et operis exercitationem utuntur. Scarabeis vero 
longe hec contraria sunt. 99/4 Qui enim pericu- 
lum facere voluerit, ut. physiologi tradunt, si un- 
guentum, puta opobalsamum, aut nardum scara- 
bzis admoveat, letum illis affert. Statim enim 
suavitate odoris enecahtur. Sic heretici illi stupco- 
rum ac libidinum, et nequiti:& omnis appetentes, 
pessimis in rebus spem suam collocant ; mox autem 
ut ad sacrum baptismum el fragrantiam illain ac- 
cesserint, moriuntur, blasphemantes Deum, ac do- 
D minationem ejus spernentes. 


e 


IV. Quos quidem uno vel altero testimonio jugu- 
lapimus. Nam si quos principatus ac potestates vo- 
camus, sine Deo minime constituuntur, id in cc- 
lis ipsis locum habere maxime debet. Angelos enim 
et archangelos Scriptura commemorat, non ejus- 
modi ut contrarii Deo sint : sed administratorios 
spiritus ad ministerium missos, propter eos qui bhze- 
reditateih capiunt salulis *. Si quidem el in terra 


δ Ose. x1v, 10. * Flebr. 1, 14. 


(56) ᾿Ως τὸ τῶν xax0dpur γένος. Non displicet Cornarii lectio, qui Philularium legit. Nam Βύλαρον 


illud non expedio, 
Ρλτποι.. GB. XLI, 


22 


Cas 


S. ΕΡΙΡΗΑΝΙΙ 


684 


quodlibet regnum plures habet principatus uni regi A ἀλλὰ ὑπὸ ἕνα βασιλέα. Αἱ γὰρ οὖσαι ἐξουσίαε £x 


subjectos. Que enim potestates sunt, a Deo ordinate 
. sunt, ait Apostolus *. Itaque qui potestati resistit, Dei 
ordinationi resistit. Nam principes non sunt contra 
bonum, sed pro bono : neque sunt contra veritatem, 
sed pro veritate. Vis autem non timere potestatem ? 
Bonum fac, et habebis laudem ez illa. Non enim sine 
causa gladium portat. Dei enim minister ad hoc ipsum 
adversus scelerate quidpiam gerentem a Deo constitu- 
tus. Videsne ut Ίο mundi potestas a Deo stabilita 
sit, gladiique jus obtineat? Neque vero id aliunde, 
quam a Deo ad vindicandum accipit. Ceterum quod 
ejusmodi sint in mundo principatus ac potestates, 
nemo illorum regem propterea regem esse negave- 
ti; sed ita principatus illos ac potestates in mundo 


θεοῦ τεταγµέναι, ὡς λέχει 6 ᾿Απόστολς. "oca 
οὖν ὁ ἀνθιστάμενος τῇ ἐξουσίᾳ, τῇ τοῦ Θεοῦ 
διαταγῇ ἀνθέστηκεν. Οἱ γὰρ ἄρχοντες οὐκ εἴσὶ 
κατὰ τοῦ ἀγαθοῦ, ἀ. ὑπὲρ τοῦ ἀγαθοῦ * καὶ 
οὐκ εἰσὶ κατὰ τῆς dAnOslac , A1 ὑπέρ της ἆ- 1η- 
θείας. θέ.Ίεις δὲ, φησὶ, τὴν ἐξουσίαν μὴ «Φοδεί- 
σθαι; Τὸ ἀγαθὸν 3 ποίειν καὶ ἕξεις ἔπαινον ét 
αὐτῆς. Ob γὰρ εἰκῆ φορεῖ τὴν µάχαιραν. Acdxo- 
voc γάρ ἐστιν εἰς αὐτὸ τοῦτο éx θεοῦ τεταγµέ- 
voc τῷ τὸ χακὸν πράττοντι. Καὶ ὁρᾷς , ὡς ἡ ἔξδου- 
cla αὕτη t χοσμιχὴ ἐκ θεοῦ τέτακται, καὶ µαχαίρας 
ἔλαθε τὴν ἐξουσίαν; Οὐχ ἀλλαχόθεν δέ ποθεν , ἁλλ᾽ 
Ex θεοῦ, εἰς ἐχδίχησιν. Καὶ οὗ δυνάµεθα λέγειν, 
διὰ τὸ εἶναι ἀρχὰς καὶ ἐξουαίας ἓν κόσµῳ, τὸν βασι- 


esse fatebitur, ut interim illorum esse regem agno- B 14a τούτων ul εἶναι βασιλέα * ἀλλὰ εἶναι τὰς ἀρχὰς 


scat. Igitur hoc ipsum, quod in terris accidit, de- 
monstravimus ; non esse regi principatus contrarios, 
sed ad imperii totius administrationem terrzque 
moderationem subjectos; ubi czdes videlicet ac 
prelia sint, ignorantizque ac disciplince, observatio 
denique legum ac transgressio. Cujus rei gratia po- 
testates institut: sunt, ut ad aptam tolius orbis 
compositamque gubernationem praeclare a Deo con- 
slituantur ac regantur universa. Idem et in coelo 
quoque contingere necesse est eoque magis, quod 
illic nec invidia, nec amulatio, neque legum viola- 
' tio, nec seditio ulla sit; non jusjurandum, non 
295 rapina, non aliquid ejusmodi. Quare alterius 
negotii eausa polestates stabilize sunt. Cujusnam 
vero? Nimirum propter divinarum laudum concen- 
tum, et immortalem illam numiuis przdicationem. 
Cujus gratia summus ille Deus ac princeps omnis 
expers invidi: suum cuique illorum, quos produxit, 
ornamentum ac decus attribuit, ut. imperii sui 
splendor, atque sempiterna dignitas, perpetuo cele- 
bretur. Quocirca vehementer ,errant isti, qui Dei 
gratiam ignorant. 

V. Mlud vero insuper affirmant, quod a me antea 
dictum est, diabolum septima potestatis, hoc est 
Sabaoth, esse filium. Sabaoth porro Judaeorum esse 
Deum, cujus malus filius sit diabolus : qui in terra 
consistens Parenti suo reluctetur. Eumdem vero 
Parentem neque ejusmodi, hoc est malum, esse, 
neque Deum tamen illum esse, qui comprehendi 
nequeat. Sed ad sinistram potestatem pertinere. 
Addunt et aliam istiusmodi fabulam. Diaboluu ad 
; Evam acecedentem cum ea perinde ac vir cum mu- 
iere solet, consuetudinem Habuisse deque ea Cai- 
num et Ábelum suscepisse. Ex quo factum asse- 
runt, ut in alterum unus insurgeret, pro ea videli- 
cet invidia, qua in se mutuo concitabantur : ac non 
ideo quod Abelus Deo esset acceptior; uti se res 
liabet ; sed novo quodam mendacio veritatem dissi- 
mulant. Ambos enim aiunt sororis amore flagrasse. 
Ideo Cainum in Abelum concitatum ipsum intere- 

! Rom: xin, 13qq.— * Vat. «b χαλόν 
Corr. χῆς. 


/ 


* Vet. δέδειχται γὰρ. 


xai τὰς ἐξουσίας ἐν χόσµῳ, εἶναι δὲ xal τὸν τούτων 
βασιλέα. Ὡς οὖν ἐπὶ γῆς ὁρῶμεν (δέδειχται * οὐκ 
ἑναντίας τὰς ἀρχὰς τῷ βασιλεῖ, ἀλλ ὑποτεταγμέ- 
νας εἰς διοίχησιν παντὸς τοῦ βασιλείου, καὶ εἰς εὖτα- 
ξίαν γῆς ἕνθα φόνοι , χαὶ µάχαι , ἄγνοιαί τε καὶ δι- 
δασχαλίαι , εὐνομίαι τε xal παρανοµίαι χαὶ τούτου 
χάριν εἰσὶν ἐξουσίαι, ἵνα εἰς εὔτακτον σύνταξιν της 
τοῦ παντὸς χόσµου διοικήσεως τὰ πάντα ix θεοῦ xa- 
λῶς χαταταχθῇ xat οἰχονομηθῇ), οὕτω xal ἐν οὖρα- 
v, μάλιστα δὲ ἐξαιρέτως Excel - ἕνθα o0 φθόνος , οὗ 
ζήλος , οὐ παρανομία , οὐχ ἑναντιότης , οὐ στάσις, 
οὑχ ὄρχος, οὐχ ἁρπαγὴ, οὐδέ τι ἕτερον τῶν τοιούτων, 
ἐξουσίαι τεταγµέναι εἰσὶ δι ἄλλην πραγµατείαν. 

Ποίαν δέ φηµι, à) f| διὰ τὸν ῥυθμὸν τοῦ ὕμνου, 

διὰ τὴν ἄνω ἀχήρατον δοξολογίαν , bv fjv ἠθέλησεν ó 

ἄφθονος ἡμῶν θεὸς xaX βασιλεὺς χαρίσασθαι ἑχάστῳ 

τῶν ὑπ αὐτοῦ γεγεννηµένων δόξαν προσῄχου-αν * 

ἵνα τῆς αὐτοῦ βασιλείας τὸ φαιδρὸν xal ἀχατάπλῃ- 

κτον * ἀεὶ δοξάζηται;, Σαφῶς τοίνυν ἐχεῖνοι πεπλἀ» 

νηνται, τὴν χάριν τοῦ coU ἀγνοῄσαντες. 


E'. Φαοὶ δὲ οὗτοι, ὡς καὶ ἄνω pot προδεσηκωται, 
τὸν διάδολον εἶναι υἱὸν τῆς ἑθδόμης ἑξουσίας, τουτ- 
έστι τοῦ Σαθαώθ. Εΐναι δὲ τὸν Σαθαώθ τῶν Ίου: 
δαίων * τὸν δὲ διάδολον πονηρὸν αὐτοῦ vlóv* ὄντα δὲ 
ἐπὶ τῆς 5 ἐναντιοῦσθαι τῷ ἰδίῳ Πατρί. Καὶ τὸν a5- 
τοῦ Πατέρα μήτε τοιοῦτον εἶναι, μήτε πάλιν εἶναι 
τὸν ἀχατάληπτον θεὸν, ὃν Πατέρα φασίν ' ἀλλὰ ἁρι- 
στερᾶς εἶναι ἐξουσίας. "Exepov δὲ πὰλιν μῦθον λέγον- 
σιν οἱ τοιοῦτοι * "Ότι, φησὶν , ὁ διάδολος, ἑλθὼν 
πρὸς τὴν Εὔαν , συνήφθη αὐτῇῃ ὡς àvhp γυναιχὶ, 
καὶ ἐγέννησεν ἐξ αὐτοῦ τόν τε Κάῑν χαὶ τὸν "Αθελ. 
Διὸ ἐπανέστη ὁ εἷς τῷ EX διὰ ζῆλον ὃν εἶχον πρὸς 
ἀλλήλους , οὐχὶ διὰ τὸ [ὡς] εὐηρεστηχέναι τὸν ᾿Λδελ 
Θεῷ, ὡς ἔχει ἡ ἀλήθεια, ἀλλά ἕτερον πλαζόμενον 
λόγον λέγουσιν. Ἐπειδὴ, φασὶν , ἑρῶντες ἦσαν ἁμ- 
φότεροι τῆς ἁδελφῆς αὐτῶν τῆς ἰδίας , τούτου yáow 
ἐπανέστη ὁ Κάῑν τῷ "Αδελ, val ἀπέχτεινεν αὐτόν. 


ΣΕ. ἀχατάληχτον. * Vet. ἐπὶ τῆς σης. 


C85 


Ψύσεε γὰρ αὐτούς φασιν Ex τοῦ aníppatog; τοῦ διλ- 
6£Xoo , ὡς προεῖπον, γεγεννῆσθαι. 

Φέρουσι δὲ μαρτυρίας, ὅταν θελἠσωσιν ἁπατᾷν 

τινας, ἀπὸ τῶν θείων βιθλίων , ὡς xal tv ἄλλη µοι 
αἱρέσει τοῦτο εἴρηται ΄ ὁ Σωτὴρ πρὸς τοὺς Ἰου- 
δαίους ἔλεγεν' Ὑμεῖς éx τοῦ Σατανᾶ ἐστε"' καὶ, 
Ὅετεεν «ἰα1ῇ τὸ ψεῦδος, ἐκ τῶν Ιδίων AaAsc* ὅτι 
πει} ὁ πατὴρ αὐτοῦ ψεύστης ἦν * ἵνα δήθεν εἴπωσι, 
τὸν διάδολον εἶναι τὸν Κάῑν' ἐπειδὴ εἴρηχεν , ὅτι 
"Asx' ἀρχῆς ἀνθρωποκτόνος ἦν xaX ἵνα δείξῃ πα- 
τέρα μὲν αὑτοῦ εἶναι τὸν διάδολον * τοῦ δὲ διαθόλου 
εἴναι πατέρα τὸν ἄρχοντα τὸν φεύστην , ὃν βλασφη- 
μοῦντες χατὰ τῆς ἑαυτῶν χεφαλῆς , φασὶν αὐτὸν εἷ- 
vat τὸν Σαδαὼθ ol ἀνόητοι, νοµίζοντες ὄνομα εἶναι 
τοῦ θεοῦ τινὲς ! τὸν Σαθαώθ , ὡς ἤδη xal ἐν ταῖς 
πρότερον αἱρέσεσι διὰ πλάτους ἡμῖν πεπραγµάτευ- 
cut περὶ ἑρμηνείας τοῦ Σαθαῶθ , xaX ἄλλων ὀνομα- 
Stc), τοῦ τε 'HA) xai τοῦ Ε.λωῖ, τοῦ τε Ισραὴ., 
καὶ τοῦ Σαδαῖ, τοῦ τε Ἐ.11ιὼν , τοῦ τε "Pu66ovl, 
τοῦ τε Ἰὰ, τοῦ τε ΑἈδωγαὶ , τοῦ τε Ἰάδε (57). Ὡς 
ὀνομασίαι εἰσὶ δοξολογιῶν ἅπασαι ἑρμηνευόμεναι, 
xai οὐχ ὀνόματά ἐστὶ θετὰ, ὡς εἰπεῖν, τῇ θεότη- 
ct. "Άτινα xaX ἐνταυθοῖ σπουδασθῄσονται, ἕρμηνευ- 
Θέντα χεῖσθαι * τὸ Ἱσραὴ.ἲ θεὸς, τὸ ᾿Ε.λωεὶμ θεὸς 
Ws, τὸ 'HAL θεός µου, τὸ Σαδδαἳ ὁ ἱκανὸς , τὸ 
Ῥαδδωνὶ ὁ Κύριος, τὸ 'Ià Κύριος, τὸ ᾽Αδωναῖ ὁ 
ὢν Κύριος, τὸ Ἰάδε, ὃς ἣν χαὶ ἔστι χαὶ ἀεὶ ὤν ' ὡς 
ἑρμηνεύει τῷ Μωῦσῇ, Ὁ ὢν ἀπέστα.κέ µε, ἑρεῖς 
πρὸς αὐτοὺς ᾽ xal τὸ Ε.λιὼν Όψιστος, καὶ τὸ Σα- 
€ai9 δυνάµεων ἑρμηνεύεται. Κύριος οὖν Σαδαῶὼθ, 
Κύριος τῶν δυνάµεων. Παντὶ * γὰρ πρόσχειται ὅπου 
τοῦ Za6a00 ὄνομα λέγει ἡ Γραφή. Οὐ µόνον ? ἔχφω- 
νεῖ λέγουσα * Εἶπό µοι Σαθαώθ; 1, Ἐλάλησε Σαθαώθ; 
dXX εὐθὺς λέχει, Κύριος Σαθαώθ. Οὕτω γὰρ 1 
Ἑόθραῖς φάσχει. Αδωναὶ Σαθαώθ * ὅπερ ἑρμηνεύε- 
ται Κύριος τῶν δυνάμεων. 

Q'. Καὶ μετὰ τὴν * παρ᾽ αὐτοῖς τε xal τοῖς ὁμοίοις 
κατὰ τὴν τύφλωσιν τῆς διανοίας αὐτῶν τὰ χαλῶς 
εἰρημένα συκοφαντεῖται. Οὔτε γὰρ περὶ διαβόλου τῷ 
Σωτῆρι ἓν τῷ πρὸς Ἰουδαίους λόγῳ εἴρηται, ὡς 
παντί τῳ σαφὲς εὑρίσχεται τῷ τῇ ἀληθείᾳ ἄκολου- 
θοῦντι ἀλλά διὰ τὸν Ἰούδαν αὐτοῖς ἔλεγε τὸ ῥῆμα. 
Οὑχ σαν γὰρ τέχνα τοῦ ᾿Αθραὰμ, τοῦ αὐτὸν ἀποδε- 
ξαμένου ὑπὸ τὴν δρῦν τὴν Μαμθρὴ πρὸ τῆς Evoáp- 
xou αὐτοῦ παρουσίας ' ἀλλὰ υἱοὺς ἑαυτοὺς χατεδίχα- 
σαν γενέσθαι τῆς τοῦ Ἰούδα προδοσίας, τοῦ ὑπὸ τοῦ 
Κυρίου Σατανᾶ xai διαθόλου ὀνομαξομένου, ὡς λέ- 
χει’ Οὐχὶ δώδεχα ὑμᾶς ἐξελεξάμην , καὶ elc ἐξ 
ὑμῶν ἐστι διάδοΊος: Καὶ τούτου ἕνεχα τὰ τῆς 
αὐτοῦ καχοτροπίας ὁ Κύριος ἑρμηνεύων ἔλεγεν , ὅτι 
"Οταν JaAg τὸ ψεῦδος, àx τῶν ἰδίων AaAst* ὣς 
xai ἀλλαχοῦ τὸ Εὐαγγέλιον λέγει ' "Οτι α.Ιέπτης 
ᾖν, xal τὸ γάωσσόκομον αὐτὸς ἑδάσταζεν. Οὗ - 
τος οὖν ὁ διάθολος χληθεὶς Ἰούδας , πατέρα ἔσγε τὸν 


! Corr. τινός. 3 F. πάντη. 


3 F. 1| οὐ pot. 
5 Exod. 15, 4. * Joan. vi, 74. 


!! Joan, xu, 6 


(97) To? τε Ἰά6ε. Pro Jehova. 


ADVERSUS HJERESES LIiD. !. TOM. Ill. — HAERES. XL. 


* Corr. µάτην, 


638 


A missc. Nam utrumque diaboli e stirpe procreatum, 
ut diximus, affirmant. . 

' Neque desunt illis testimonia sacris e Litteris de- 
, prompta, quibus ad illudendos homines abutuntur. 


Cujusmodi istud est in alia a me h:resi commemo- 


ratum, quod Judsis Salvator dixit : Vosex Satana 
estis *. Et : Quando loquitur mendacium, ex propriis 
loquitur : quoniam et pater ejus mendaz est *. Ut ni- 
mirum diabolum esse Cainum efficiant; ex eo quod 
dixerit : Homicida est ab initio : atque patrem ejus 
esse diabolum ostendant ; diaboli vero patrem men- 
dacem illum principem, quem in caput suum bla- 
sphemantes ipsum esse Sabaoth stolidissimi homi- 
nes putant; quod nomen Dei cujusdam proprium 
esse volunt. De qua re in superioribus haeresibus 
abunde disputavimus ; ubi et Sabaoth aliorumque no- 
minum interpretationem attulimus, velut Eli, et Eoi, 
2996 Israel, Sadadai, Ellion, Rabboni, la, Adonai, 
Jabe. Quas quidem voces si recte interpretemur, 
varias ad prazdicandam Dei gloriam appellationes 
esse, non ipsi divinitati significandz imposita no- 
mina docuimus. Ac nos illas iterum hoc loco tepe- 
temus. Est igitur Jsrael Deus : Eloim, Deus semper : 
Eli, Deus meus : Saddai, sufficiens : Rabboni Domi- 
nus : Ia Dominus : Adonai qui est Dominus : Jabe, 
qui erat, el est, et semper exsistit; quemadmodum 
Moysi ipse declarat : Qui est misit me ad vos, dices 
ad illos * : Ellion altissimum sonat : Sabaoth, exer- 
cituum. Quare Dominus Sabaoth, idem est ac Do- 
minus exercituum. Qux vox Dominus, addi perpe- 
[uo solet, ubicunque Sabaoth nomen exprimitur. 
Non enim sola Sabaoth dictio ponitur, puta, Dixit 
mihi Sabaoth : aut,Locutus est Sabaoth; sed statim 
adjungitur, Dominus Sabaoth. lta enim Hebraice 
scriptum, Adonai Sabaoth, hoc est Dominus Sa- 
baoth. 

Vl. Sed qus przclare omnino dicta sunt, hzc ab 
illis, et illorum similibus frustra prx animi cscitate 
per calumniam ac malitiam depravantur. Etenim 
Salvator noster in eo quem ad Judzos habuit ser- 
mone, nequaquam de diabolo locutus est, ut nemo 
non aperte videt, qui inhzrere veritati studeat ; 
sed propter Judam id ab eo usurpatum est. Non 
enim Abrahami lilii erant, qui se antequam carnem 

D indueret sub illa Mambre quercu olim exceperat, 
sed perfidie Jude filios, ut ita dicam, sua se sen- 
tentia declaraverant, quem Dominus Satanam ac 
diabolum nominat, his verbis : Nonne duodecim vos 
elegi, εἰ unus ex vobis diabolus est*? Cujus etiam 
rei causa Dominus ejusdem improbitatem exagge- 
rans : Cum loquitur, inquit, mendacium, de propriis 
loquitur. Quo pertinet illud, quod in alio Evangelii 
loco scriptum est, quoniam fur erat, et loculos por - 
tabat !*. Hic igitur diaboli insignitus nomine Judas 

' ibid. 


* Joan. vii, 4. * ihid. 


6g S. EPIPHANII ess 


Cainum patrem habuit, qui Abelum fratrem men- A Kátv, διὰ ψεύδους ἁπατήσαντα τὸν ἀδελφὺν αὐτοῦ 
dacio suo circumscripsit, et occidit. Qui etiam in- τὸν "A6EA, xal ἀποχτείναντα. "Oc xal Epurcco pus vog 
terroganti Domino : Ubi est Abel frater tuus? men- — ómb τοῦ Κυρίου * Ποῦ "A684 ὁ d2eApóc σου; Φευ- 
titus respondit : Nescio. Merito itaque etiam iste, δόµενος ἔλεγεν ' Οὐκ οἶδα. Εἰχότως οὖν καὶ οὗτος, 
qui verum diabolum moribus est imitatus, ejus li- — «bv φύσει διάθολον μιμησάµενος τοῖς τρόποις , vibz 
lius Domini ore pronuntiator. Α quo enim quisque αὐτοῦ χατ᾽ ἀξίαν ἀνηγόρευται ὑπὸ τοῦ Σωτῆρος. 'Q 
superatus est, ei et servit. Ác nos adeo quodcun- γὰρ Πττηταί τις, τούτῳ xal δεδούλωται. Καὶ ἡμῶν 
que demum egerimus, eos patres habebimus, quo- δὲ ἕχαστος, ὁτιοῦν ἂν ἐπιτελέσῃ , τοὺς τοῦτο προτε- 
rum exempla iisdem factis expressimus. 297 Quo- Ἠτελεχότας πατέρας ἕξει μιμησάµενυς. Σαφῶς τοίνυν 
circa perspicue jam illa Domini est declarata sen- ἐφράσθη ἡ παρὰτοῦ Κυρίου λεχθεῖσα ῥῆσις' ὅτε Ὑμεῖς 
tentia: Vos estis filii diaboli. Item, Cum loquitur — céxya éccà τοῦ διαθόου * καὶ πάλιν" "Οταν «ἲα- 
mendacium, ex propriis loquitur, quoniam pater ejus — Ag τὸ qevOoc , ἐκ τῶν ἰδίων Aadsi* ὅτι ὁ πατλρ 
mendaz est. Quibus verbis Judam οἱ Cainum iuntel- αὐτοῦ ψεύστης éotív ' ἵνα εἴπῃ Ἰούδαν xoi Κάῑν ᾿ 
ligit. lllud vero : Nam et pater ejus mendax est, ad εἴἶτα, Καὶ γὰρ ὁ πατὴρ αὐτοῦ γψεύστης ἐστεὶν. 
diabolum referendum est, quod ad ejus imitationem — tya εἴπῃ αὐτὸν τὸν διάδολον, διὰ τὰ ὁμοίως πετρᾶ- 
ab illis sint perpetrata nonnulla. siquiaem per os ? Υµατευµένα ἑκάστῳ τούτων. Ἐμπνεύσας γὰρ Ev στό- 
serpentis inspirans diabolus falsa omnia locutus µατι τοῦ ὄφεως, φευδῆ πάντα λελάληχεν ὁ διάθολος; 
est : sicque tunc Evam fefellit. Atque bunc ia mo- — xat οὕτως τότε ἑξηπάτησε τὴν Εὔαν. Καὶ ἀνῄήρηται 
dum tota ab istis conficta fabula penitus evanescit. παρὰ τούτοις ἡ πεπλανηµένη µυθοποιία. Κὰν λέγει 
Quod vero de Caino Scriptura testatur, illum fra- — 14 Γραφὴ, ὡς 6 Κάῑν ἀπέχτεινε τὸν ἁδελφὸν αὐτοῦ, 
trem occidisse suum, quod esset ex diabolo, id ὅτι ix τοῦ διαθόλου fv- ἐδείχθη γὰρ παντάπασιν, 
omnino demonstratum est; non ex diaboli satu οὐχὶ διὰ τὸ τὴν Εὔαν Ex τοῦ σπέρματος τοῦ διαδόλου 
conceptum ab Eva fuisse fetum aliquem; ita ut vel- συλλαθοῦσαν, ὡς χατὰ συζυγίαν γάμου καὶ συν- 
ut conjugio quodam congressis copulatisque corpo- ἀφειαν σωμάτων γεγεννηχέναι τὸν Κάῑν xal τὸν "A622, 
ribus Cainum et Abelum pepererit, ut istis placuit; ὡς τούτοις ἔδοξεν * ἀλλὰ διὰ τὸ ὀμότροπον xa µί- 
sed ob morum similitudinem, expressamque imita- . µημα τῆς τοῦ διαδόλου χαχοτροπἰας vibe αὐτοῦ 
tione diaboli nequitiam filium ejus appellari. ἤχουσε. 

YII. Quin illud etiam ab istis asseritur, Adamum 7. Πάλιν δὲ λέγουσιν οἱ αὐτοὶ, τὸν Αδὰµ., συναφθέντα 
ex Ένα conjuge Sethum germanam suscepisse so- τῇ Εὔᾳ τῇ ἰδίᾳ Υαμετῇ, Υεγεννηχέναι τὸν Σὴθ, φύσει 
bolem. Tum vero supremam illam virtutem ferunt |, ἴδιον αὐτοῦ υἱόν. Καὶ τότε φασὶ τὴν ἄνω δύναμιν σὺν 
eum administris Dei melioris angelis delapsam τοῖς ὑπουργοῖς τοῦ ἀγαθοῦ Θεοῦ ἀγγέλοις καταδεόθη- 
Sethum ipsum rapuisse, quem et ἀλλογενῆ, hoc est —xévat, xa ἡρπακέναι αὐτὸν τὸν Σὴθ, ὃν xai ἀλλογενῆ 
alienigenam vocant, Quem cum sursum aliquem in καλοῦσι. Καὶ ἀνενηνοχέναι ἄνω που, xai ἀναθρέψαι 
locum sustulisset, ac diuturno tempere, ne forte — xpówp ἱχανῷ, ἵνα uh ἀποχκτανθῇ' χαὶ μετὰ χρόνον 
interficeretur, aluisset, longo demum intervallo in Ἅπολὺν χατενηνοχέναι εἰς τόνδε τὺν χόσµον, xal πνευ- 
hunc orbem intulisse, simulque et spiritalem et µματιχὸν ἀπεργάσασθαι αὐτὸν, xal σωματιχὸν, εἰς 
corporeum reddidisse, ne a Caino, vel czteris — 5 μὴ χατισχύειν τὀν τε xav' αὐτοῦ *, xat τὰς ἄλλας 
Conditoris mundi potestatibus ac principatibus ῥὀδουσίας, xa ἀρχὰς τοῦ κοσμοποιοῦ θεοῦ. Μηχέτι 
opprimeretur. Eumdem porro Creatorem atque δὲ αὐτόν qaot λελατρευχέναι τῷ Ποιητῇ τε xal Δη: 
Opificem desiisse venerari, et illam agnovisse Vir- µμιουργῷ, ὀπεγνωχέναι δὲ την ἀκατονόμαστον δύναμιν, 
tutem, qux nullo comprehendi nomine potest : nec — xai τὸν ἄνω ἀγαθὸν θεόν’ τοῦτο λελατρευχέναι, xal 
non adversus auctorem mundi, ejusque principatus χατὰ τοῦ ποιητοῦ τοῦ χόσµου, xal ἀρχῶν, xai ἔξου- 
el potestates pleraque detexisse. Hiuc etiam libros — ctv πολλὰ ἀποχεχαλυφέναι. "Q δὴ xai βίδλους τινὰς 
aliquot ediderunt Sethi nomine inseriptos, quos ῥἐἑξετύπωσαν εἰς ὄνομα αὐτοῦ τοῦ Σὴθ γεγραµµένας, 
3b eo traditos ac relictos affirmant. Item alios cum B παρ᾽ αὐτοῦ αὐτὰς δεδόσθαι λέγοντες. "Adag δὲ εἰς 
illius, tum seplem ejus liberorum noinine. Toti- ὄνομα αὐτοῦ, καὶ τῶν ἑπτὰ viv αὐτοῦ. Φασὶ Υὰρ 


dem enim 3b eo procreatos volunt, quos dà3Ào- 
γενεῖς nominant, ut in aliis hzresibus , Gnosti- 
corum scilicet, ac Sethianorum, ostendimus. 
Cseterum isti prophetas alios commemorant; Mar- 
tiadem nescio quem, et Marsianum, quos in coelum 
raptos tertio die descendisse fingunt. Addunt et 
alias plerasque commentitias ac ridiculas fabulas, 
et in verum atque onnipotentem 998 Deum Pa- 
trem Domini nostri Jesu Christi contumeliose 
multa jactitant. Principem hunc, et inventorem 
omnis esse nequitie, ut vel ipsa sua confessione 
[ugulentur. 


* Gen. iv, 9. * F. Káiy. 


αὐτὸν γεγεννηχέναι ἑπτὰ ἀλλογενεῖς χαλουµένους, 
ὡς xai tv ἄλλαις αἱρέσεσιν εἰρήχαμεν, Γνωστιχῶν 
φημι xal Σηθιανῶν. Οὗτοι δὲ xal ἄλλους pota 
φασὶν εἶναι, Μαρτιάδην τινὰ, χαὶ Μαρσιανὸν, ἆρπα” 
γέντας εἰς τοὺς οὐρανοὺς, χαὶ διὰ ἡμερῶν τριῶν χατα- 
θεθηχότας. Καὶ πολλά ἐστιν ἃ μυθοποιοῦντες πλᾷ 
στῶς ἐχτυποῦσι βλάσφηµά τα πλάττοντεος χατὰ τοῦ 
ὄντος θεοῦ παντοχράτορος, Πατρὸς τοῦ Κυρίου ἡμῶν 
Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὡς ἄρχοντος ὄντος, xa πονηρία: 
εὑρετοῦ, ὡς ἀἁπ᾿ αὐτῶν τῶν παρ᾽ αὐτοῖς λόγων àX- 
σχονται. 


- 


689 ADVERSUS HJERESES LIB. I. TOM. lil. — HERES. XL. 620 


E γὰρ πονηρῶν kozty εὑρετῆς xal χαχοποιὸς, πῶς À — Nam si malorum inventor is 40 maleficus esi, 
εὐθὺς οὑχ ἀγαθὸς εὑρεθείη, ὡς χαὶ bv ταῖς ἄλλαις — nonne bonus vel eo ipso comprobabitur , ut aliis 
αξρξσεσιν εἴπαμεν, χατὰ πορνείας, xaX µοιχείας, καὶ — haeresibus objecimus, quod contra stupra, adulte- 
ἁρτειαγῆς, xal πλεονεξίας νοµοθετῄσας; θεὺν γὰρ — ria, rapinas ac cupiditates et injurias decreta multa 
"αὐτὸν τῶν Ἱουδαίων xa αὐτοὶ λέγουσι. Τοῖς 'fou- —condiderit? Nam Judaeorum illum esse Deum con- 
δαίοις δὲ τὸν νόµον ἔδωχεν, ἓν ᾧ πάντα ταῦτα ἁπ- — fltentur. Judsis porro legem illam tulit, qua sunt 
πηγόρευσεν, ὧν εὑρετὴν αὐτὸν λέγουσιν εἶναι. Πῶς δὲ ϐϱς omnia prohibita, quorum inventor ab illis asse- 
Tuto τοῦ Σατανᾶ χληθείη, ὁ xav! αὐτοῦ τὰ τοσαῦτα — ritur. Satane vero pater qui demum appellari 
ὑτεοδείξας xal εἰ ἀἁλλότρίός ἐστι τοῦ ἄνω παρ) αὐτος — potest, qui tam multa adversus illum ediderit, si ab 
).&Yopévou θεοῦ, χαὶ οὐχ αὐτός ἐστιν ὁ Θεὸς ὁ παντο- — illo summo, quem Deum nominant, alienus est; 
κράτωρ, ó βασιλεὺς xaX Κύριος ἡμῶν | Ἰησοῦς Χρι- — nec idem est omnipotens, ille Deus, rex et Domi- 
στὸς]., ὁ kv νόµῳ, xaX ἐν Εὐαγγελίοις, χαὶ ἓν προ- — nus noster, qui in lege, et Evangeliis ac prophetis, 
φῄταις, xal ἀποστόλοις αὐτὸς θεὸς Κύριος, Πατὴρδὲ — et ab apostolis celebratur, Dominus Deus, ac Pater 
τοῦκυρίου ἡμῶν Ιησοῦ Χριστοῦ, ὡς αὐτὸς διδάσχει — Domini nostri Jesu Christi*? ut idem aperte Chri- 
σαφῶς ἡμᾶς ὁ Κύριος ἓν Εὐαγγελίῳ, λέγων’ Εὐχα- — stusin Evangelio testatur his verbis : Confiteor tibi, 
ρεστῷῶ σοι, Πάτερ Κύριε otparór xal γῆς" ἵνα ? Pater Domine celi ac terre*, quibus Patrem suum 


δεέξῃ τὸν αὑτοῦ Πατέρα θεὸν τὸν πάντων. universorum Deum esse signiflcat. 
H'. Καὶ περὶ νεχρῶν ἀναστάσεως ὑποφαίνων ἔσε- ΥΠ. Mortuorum vero resurrectionem aperte 


σθαι, πάλιν φησί’ Λύσατε τὸν vaóy τοῦτον, xal — futuram denuntiat, cum ita loquitur : Solvite tem- 
&» ερισὶν’ ἡμέραις ἑἐγερῶ αὐτόν. Ναὺν δὲ ἔλεγε τὸ — plum hoc, et in tribus diebus excitabo illud *, Tem- 
ἴδιον σῶμα, Avópsvov μὲν διὰ χειρῶν ἀνθρώπων, plum enim corpus suum vocabat, quod hominum 
τουτέστιν ἀποχτεινόμενον. Τὸ δὲ uh bv σῶμα, ἀλλὰ — manibus evertebatur, hoc est. interficiebatur. Nam 
δοχήσει φαινόµενον, ὡς οὗτοι πάλιν λέγουσιν, οὐκ ἂν — quod verum corpus non esset, sed epecie duntaxat 
t6óvato εἰς χεῖρας ἔρχεσθα:, ἐγείρεσθαί τε τῇ τρίτη — appareret, cujusmodi illi fuisse statuunt, nequa- 
tpépz, χἀθὼς ἐπηγγείλατο. Δέδειχται τοίνυν σαφῶς — quam hostium in manus venire, aut, ut pollicebatur, 
διὰ τῆς τοιαύτης οἰκονομίας ἀναντίῤῥητος fj τῶν ve- — excitari die tertia potuisset. Hec igitur Dei admi- 
χρῶν &vácvacig xal οὔτε χρεία ἐστὶν ἀπολογίας τῇ —nistratio perspicue declarat, mortuos ad vitam sine 
Φυχῇ, ἵνα λαλήσῃ πρὸς ἑχάστην ἐξουσίαν" πλάτ- ulla controversia reslitui ; nec anima purgatione 
τονται γὰρ οὗτοι καὶ τοῦτο, ὡς εἴρηται' ἀλλὰ διὰ τῆς — ulla opus esse, aut apud singulas potesLates causam 
τοῦ Κυρίου εδεργεσίας τῆς διὰ τῶν ἔργων, xal τῆς (t illisuam esse perorandam: quod isti, uti dictum 
πίστεως συνισταµένης, ὡς λέγει ὁ ἁγιώτατος Παῦλος, — est, temere preedicapt ; sed uno Dei beneficio dun- 
γράφων Τιμοβέῳ διὰ τούτων τῶν Xóvov* Ὅπως *t-.— taxat indigere, quo cum fide recte facta conjungat : 
γώσχοις πῶς δεῖ ἐν οἴκῳ Κυρίου περιπατεῖν, ἥεις — ut ad Timotheum scribens Apostelus bisce verbig 
ἐστὶν δκκλησία Θεοῦ τοῦ ζῶντος, στύ.ος καὶ — wstatur : Ut ecías quomodo te oporteat in domo Dei 
ἑδραίωμα τῆς ἀληθείας ἣν οἱ xoAAo) ἀφέντες, | ambulare, que est. Ecclesia Dei vivi, columna et 
εἰς µύόους, xal µωρολογίας ἐξετράπησα», μὴ — firmamentum veritatis*: quam multi relinquentes, ad 
νοοῦντες μήτε d Aérovct, µήτε περὶ τίγων διαδε- — fabulas et ineptias diverterunt* : non intelligentes nec 
δαιοῦνται' ὧν ἐστι dópeAAoc xal 'Epuoyérne. — que dicunt, nec de quibus afirmant*; ex quibus est 
Ἁλλό xal ἓν τῇ δευτέρᾳ Ἐπιστολῇ, Ὑμέναιον καὶ — Phygellus et Hermogenes'. Sed et in secunda Epi- 
Φιλητὸν περὶ τὴν ἀλήθειαν ἡστοχηχέναι λέγει’ οἵτινες — stola Hymenzum ac Philetum excidisse a veritate 
καὶ atre, τῇ αἱρέσει ἐξηχολούθησαν, ἄλλον Osby χατ- — scribit*: qui quidem et ipsi in haresin prolapsi 
αγγέλλοντες xai γενεαλογίας ἀπεράντους, xal τλἀ- sunt; alium 499  predicantes Deum, ac genealo- 
» vnv ἐπισπείροντες τοῖς ἀνθρώποις, xal λέγοντες ph —gias interminabiles*, erroremque infer bomines 
£x θεοῦ γεγενῆσθαι τὸν χόσµον, ἀλλὰ ὑπὸ ἀρχῶν xaX . disseminantes cum a Deo negarent fabricatum esse 
ἐξουσιῶν. Τὴν δὲ ἀνάστασιν Ίδη γεγενῆσθαι διὰ τῶν " mundum, sed a principatibus ac potestatibus condi- 
γενοµένων τέχνων ὑπὸ ἑχάστου τῶν γεννώντων. Thy — tum assererent. Resurreciionem demum accidisse 
δὲ τῶν νεχρῶν o0 λέγουσιν ἔσεσθαι. Καὶ ὁρᾶτε, ἆδελ- — jam dicerent, illis ipsis producendis liberis, quos 
eot, τὸν χαραχτῆρα τῆς ἀληθείας, xal τὸν ἔλεγχον — parentum quisque genuiesel; [nec aliam mortuo- 
τῆς τούτων παρανοµίας. rum exspectandam esse resurrectionem. ον autem 
quzso, fratres, animadvertite, cujusmedi propria sit veritatis neta, et ad illorum convihcendam im- 
. probitatem certa ratio. 


Ὑπολαμθάνω δὲ καὶ περὶ τούτων ἰχανῶς εἱρῆσθαι. Equidem satis superque adversus illos disputa- 
"U0sv ταύτην παραλιπὼν, ἐπὶ τὰς ἑξῆς τὴν mopelay — tum a me esse judico. Quare hac omissa reliquas 
ποιῄσομαι, ἐχεῖνο µόνον εἰπὼν, ὡς πάνυ φαξνεται &o-.— persequar, et id unum attexam, illam mibi heresin 
χυῖα αὕτη διὰ τῆς πολυωνύμου ἀρχοντιχῆς ὀνομασίας — ob multiplicem archonticorum appellationem varia 
τᾗ πολυπλόκῳ ἑρπετώδῃ Χοχοηθείχ. Τρόπον γάρ ac ρῶ ρίοσα serpentum imprubitati quam similli- 


* lf 0ος. 1, 5. * Matth. xi, 95. 3 Joan. 15, 19. * I Tim. m, 45. ^ Hl Tim. iv, ᾱ. * E Tim. », 7. 
* ]l Tim. 1, 15... * Il Tim. 1, 11. * HE Tim. 1, 4. 


691 


S. EPIPIJANIE, 692 


mam videri. Nescio enim quo pacto sic Llanquau Α τινα Ex πολλῶν ἑρπετῶν ἀναμὶξ τῆς ἑαυτῶν πλάντς 


multis ex anguibus confusis in unum ac promiscuis, 
pestiferi illius erroris venena coiflata sunt. UL in 
illis partim draconis insit audacia, partim physali 
talliditas, partim spirilus quz& est in bztone sup- 
pressio, partim acontiz agilitas, partim ostracitze 
prona lubricitas. Quorum omnium eliso eapite, ac 
veritatis doctrina contrito, ad reliquas transibi- 
mus, ac singularum falsitatem arguere Deo opitu- 
lante conabimur. 


ADVERSUS CERDONIANOS, 
Quo est heresis XXI vel XLI. 


l. Tam his quam Heracleoni quidam Cerdo suc- 
cessit, ab eadem schola profectus, et a Simone ac 
Saturnilo erroris nactus initia. Qui cum e Syria 
Momam peregrinandi causa miser accessisset, sui 
juxta ac sectatorum suorum labes quedam ac 
pernicies fuit. Miserrima quippe tunc est homi- 
num natura, cum Dei viam relinquens, et a divina 
se vocatione segregaus, longius aberrat. Quibus 
illud de canis fabula contingit, qui in ejus quod in 
ore gestabat umbram intentus, el in aquam despi- 
ciens, dum eodem cibd quem mordicus ferebat 
majorem umbram esse suspicatur, diducto rictu 
illum ipsum qui verus erat perdidit. Sic illi reperta 
via, dum ejus umbre, quam in falsa opinione 
circumfer:nt compotes fieri student, non modo 
divinitus concessum illud, quod 800 ore, ut ita 
dixerim, ferunt, alimentum amiserunt, sed insuper 
exitium sibi ipsis attulerunt. 

lgitur Cerdo Hygini pape; temporibus fuit, qui in 
apostolorum Jacobi, et Petri Paulique successione 
nonum locum tenebat. Cujus dogma cum reliquo- 
rum, quos enumeravimus, hereticorum nugis con- 
sentiens licet idem esse videatur, nonnihil tamen 
discrepat, et est hujusmodi. 


Duo perinde atque alii principia statuit, ac deos 
videlicet duos : bonum alterum, et ignotum omni- 
bus, quem et Patrem Jesu nominavit ;, alterum 
creatorem, malum et cognitum : qui et in lege lo- 
cutus, et prophetis apparuit, ac se videndum s»pe- 
numero prebuit. Christum negat a Maria genitum, 
aut carne revera fuisse vestitum. Sed ejusmodi 
specie tenus exslitisse, et apparuisse talem ac 
specie sola universa fecisse. Idem corporum resur- 
recionem repudiat ; Vetus Testamentum, quod per 
Moysen, ac prophetas traditum est, tanquam alie- 
num a Deo rejicit. Christum e celo, atque ab 
ignoto Patre descendisse ideo putat, wt hie mundi 
conditoris atque opificis imperium ac tyrannidem 
everteret: id quod ali» plereque haereses existi- 


! Corr. Éyacov. 


(58) Συµδέδηκε γὰρ τούτους. lrenzus, 1. 11, c. 12, 
eumdem apologum Valentinianis accommodat. 

(59) Tov ἕνα τὸν xAnpor. Certissima est emen- 
dalio nostra, Évatoc pro ἕνα τόν. Nonus enim pon- 
ticum Romanorum ordine fuit Hyginus, si Cletum 


συνηγµένη ἐστὶν ἡ lo6oA(a * olov τὸ θρασὺ ἔχονσα 
τοῦ δράκοντος, τὸ δολερὸν τοῦ φυσάλου, τὴν ἀνθέλκυ-- 
σιν τῆς πνοῆς τοῦ βαίτωνος, τὸ γαῦρον τοῦ ἁχοντίου, 
τὸ προπετὲς τοῦ ὀστραχίτου. Τούτων δὲ πάντων την 
χεφαλὴν καταπατήσαντες τῇ τῆς ἀληθείας ὑποθέσει, 
ἐπὶ τὰς λοιπὰς διέλθωµεν, ἐπιπόθητοι, τὸν ἑχάσττις 
πλάνην ἀποχαλύψαι ἓν θεῷ πειρώµενοι. 


ΚΑΤΑ ΚΕΡΔΩΝΙΑΝΩΝ, 


Εἱκοστὴ πρώτη ἡ xal τεσσαρακοστὴ πρώτη 
Α’. Κέρδων τις τούτους χαὶ τὸν Ἡρακλέωνα διαδέ- 
χεται, ἐκ τῆς αὐτῶν σχὸλῆς ὧν, ἀπὸ Σἰμωνός τε xal 


B Σατορνίλου λαδὼν τὰς προφάσεις. Οὗτος μετανάστης 


γίνεται ἀπὸ τῆς Συρίας, καὶ ἐπὶ τὴν Ῥώμην ἐλθὼν, λυ- 
μεών τις πέφηνεν ἑαυτῷ τε xaX τοῖς αὑτῷ πειθοµένοις 
ὀἐλεεινότατος. Ἐλεεινὴ γὰρ ἡ φύσις τῶν ἀνθρώπωνιδταν 
χαταλείφασα τὴν τοῦ θεοῦ ὁδὸν πλανᾶται, χαὶ ἀπὸ «Tc 
τοῦ θεοῦ χλήσεως ἑαυτὴν ἀφορίσασα. Συµθέδθτχε γὰρ 
τοῖς τοιούτοις (58) ἡ τοῦ χυνὸς παροιμία, ὃς τῇ σχιᾷ 
προσέχων οὗ κατεῖχεν ἐν τῷ στόµατι, ἐμθλέπων εἰς 
ὕδωρ, καὶ νοµίσας τῷ ὕδατι σχιὰν μείζονα εἶναι τῆς 
iv τῷ στόµατι αὐτοῦ ἑδωδῆς, ἀνοίξας τὸ στόµα, xo 
τὴν οὖσαν ἀπώλεσεν. Οὕτω καὶ οὗτοι, τὴν ὁδὺν cÓ- 
ρόντες, xaX βουλόμενοι σχιᾶς περιγενέσθαι τῆς ἓν τῇ 
ὑπονοίᾳ αὐτῶν γενομένης, τὴν οὖσαν Ev τῷ στόματι 
αὐτῶν, ὡς εἰπεῖν, ἐκ Θεοῦ τροφὴν χεχαρισµένην οὐ 
µόνον ἀπώλεσαν, ἀλλὰ xal ὄλεθρον ξἑαυτοῖς ἐπεσπά- 
σαντο. 

Οὗτος τοίνυν ὁ Κέρδων ἓν χρόνοις ὙὙίνου γέγονεν 
ἐπισχόπου, τοῦ ἕνα «bv! χλΏρον (9) ἄγοντος ἀπὸ τῆς 
τῶν περὶ Ἰάχωδον xat Πέτρον xat Πανλον ἁποστόλων 
διαδοχῆς. Τὸ δὲ χήρυγμα αὐτοῦ, τῆς τῶν προειρῃ- 
µένων αἱρεσιαρχῶν φλυαρίας µετέχον, τὸ αὐτὸ μὲν 
εἶναι δοκεῖ, παρήλλαχται 6b παρ᾽ αὐτῷ τοῦτον ἔχον 
«by τρόπον. 

Δύο καὶ οὗτος ἀρχὰς κεχήρυχε τῷ βίῳ, χαὶ ὅτθεν 
θεοὺς δύο, ἕνα ἀγαθὸν, xaX ἕνα ἄγνωστον τοῖς πᾶσιν, 
ὃν xax Πατέρα τοῦ Ἰηαοῦ xéx)nxs* xai ἕνα τὸν Δη- 
μιουργὸν πονηρὸν ὄντα xaX γνωστὸν λαλήσαντα ἐν 
τῷ νόµῳ, xal ἓν τοῖς προφήταις φανέντα. xat ὁρατὸν 
πολλάκις γενόµενον. Mh εἶναι δὲ τὸν Χριστὸν γεγεννη- 
µένον &x Μαρίας, μηδὲ ἐν σαρχὶ πεφηνέναι, ἀλλὰ ὃο- 
χῄσει ὄντα, καὶ δοχήσει πεφηνότα, δθχήσει δὲ τὰ ὅλα 
πεποιηχότα. Καὶ αὐτὸς σαρχὸς ἀνάστασιν ἀπωθεῖται. 
Παλαιὰν δὲ ἁπαγορεύει Διαθήχην ' τὴν δὲ διὰ Μωῦ- 
σέως (60) xat τῶν προφητῶν ὡς ἀλλοτρίαν οὖσαν θεοῦ. 

Ἐληλνθέναι δὲ τὸν Χριστὸν ἀπὸ τῶν ἄνωθεν Ex τοῦ 
ἀγνώστου Πατρὸς, εἰς ἀθέτησιν τῆς τοῦ χοσμοποιοῦ 
xai Δημιουργοῦ ἐνταῦθα, φησὶ, ἀρχῆς καὶ τυραννίδος". 
ὥσπερ ἀμέλει καὶ πολλαὶ τῶν αἱρέσεων ἐξεῖπαν. 


numeres. At Ireneus Hyginum octavum Romz 
episcopum nominat ]. 1Η, cap. 4; sed hae alil" 
discussa. 

(00) Τήνδε διὰ Μωῦσέως. Leg. Διαθήχην i; 
διά, e'c. 


6255 ADVERSUS ILERESES LIB. 1. TOM. IIl. — HJERES. XLI. 024 
"DA Ev δὲ ici χρόνῳ οὗτος Ev Ῥώμῃ γενόμενος, µετα- A mant. Roma igitur brevi ille tempore commoratus 


δέδιωχεν αὐτοῦ τὸν (bv Μαρχίωνι. Διόπερ τοῦτον ὁ 
Ἁάα exi διεδέξατο. 

Ir. Της δὲ αἱρέσεως ὡσαύτως φωρατῆς οὕὔσης, ἐν 
σωντόμῳ περὶ ταύτης ἡμῖν ἔσται λόγος. ᾿Αρξόμεθα 
δὲ πεάλιν τῆς κατ) αὐτοῦ ἀνατροπῆς ἀπ᾿ αὐτῶν τῶν 
αταρ᾽ αὐτοῦ λεγομένων. "Ost μὲν γὰρ δύο ἀρχὰς ἔπι- 
τοαυτὸ εἶναι ἀδύνατον, δηλον. El! γὰρ αἱ δύο ἐκ μιᾶς 
£l GE τινος, 7] ἡ μὲν ἔστι δευτέρα, ἡ δὲ τῆς δευτέρας 
αξΕτία χαὶ ἀρχή. Ζητηθήσεται οὖν ἠτοι αἰτία τῶν δύο, 
Ὦ πατέρα τούτων ἀρχὴ οὖσα τῆς ἑτέρας, ὡς ἔφην: 
3cxY οὕτως ix παντὸς τρόπου ἐπὶ τὴν µίαν ἀνακτέον 
τν διάνοιαν, τὴν εὑρισχομένην πρώτην, ἐξ fic καὶ f$ 
δε ωτέρα, τοι ἀμφότεραι, χαθὼς δέδεικται, ὡς ἔφην. 

"Ε πιτόαυτὺ δὲ ἀδύνατον τὰς δύο ἀρχὰς ὑπάρχειν' ἀλλ᾽ 


suum Marcioni virus aspersit, quem etiam succes- 
sorem habuit. 

Il. Verum cum non minus cseteris heresis ista 
deprehendi ac redargui facile possit, paucis quz 
ad eam pertinent complectar, ejusque refellendz ab 
Wlisipsis eorum decretis initium arcessam. Etenim 
duosimul rerum esse principia nequaquam posse 
manifestum est. Nam aut duo ab uno manarunt 
aliquo, aut unum secundum est, alterum secundi 
causa rursus ac principium. Quarendum igitur 
est, quzeenam amborum causa sit, aut quod ex illis 
principium sit alterius, ut diximus; sicque ad 
unum omnino referenda cogitatio, quod primum 
Occurrit, a quo secundum, aut ambo illa profleisci 


025b διαφέρεσθαι τὴν µίαν πρὸς τὴν ἄλλην δυνατόν. B demonstravimus. Duo porro simul ut principia 


X v&p διαφέρονται, εἰσὶ μὲν δύο. Τῷ δὲ δύο ἀριθμῷ 
εὈρισχόμεναι, τὸν ἕνα ἀριθμὸν ὑπερθεθήχασι. Too 
δὲ ἑνὸς xaX πρώτου ἀριθμοῦ ζητουµένου, αἱ δύο τῷ 
ὃν ἁἀριθμῷ xal ἀνωτέρω ὑπόχεινται τῷ alti τῶν 
δύ» ὄντι. Οὐ γὰρ αἱ δύο αἱ μετὰ τὸν ἕνα ἀριθμὸν, 7) 
τὴν µίαν ἀρχὴν xaX πρώτην, αἰτίαι ἑαυτῶν δύνανται 
εἶναι, τοῦ ἐνιχοῦ ἀριθμοῦ καὶ ἀνωτάτου ἀεὶ ζητου- 
pévov. Ei γὰρ αἱ δύο εὑρεθήσονται μιᾶς οὕὔσης συµ- 
Φωνίας, xaX συγχαίρουσαι, xat συμφωνοῦσαι ἀλλή- 
Ἆλαις, Ev τῷ τὴν μὲν μίαν παραμένειν τῆς ἑτέρας εὖ- 
δοχούσης, καὶ τῆς ἄλλης δὲ χαιρούσης, τῇ τῆς ἑτέ- 
ῥας συζυγίᾳ, d) στάσις τίς ἐστιν ἀναμέσον ἁμφοτέρων 3. 
Et δὲ στασιάζουσι χαὶ ἰσχύουσιν ἅμα ἀμφότεραι 
πρλς ἀλλήλας ἐπ᾽ ἴσης, οὐχέτι Χριστὺς ὁ ἐλθὼν διὰ 
τὴν ἀθέτησιν τῆς μιᾶς δυνῄσεται χαταλῦσαι τὴν ταύ- 
την τυραννίδα, αὐτῆς ἀντεχούσης, καὶ δυναµένης πρὸς 
τὴν ἄνω ἁόρατον xai ἀχατονόμαστον ἀγωνίζεσθαι, 
ἀντέχειν τε xal µηδέποτε δύνασθαι καταλύεσθαι. 


sint, fleri penitus non potest ; sed nec unum potest 


. ab altero differre. Si enim differunt, duo sint opor- 


tet. Duo vero si numerentur, singularem numerum 
excedunt. Cum autem unicus iste ac primus nume- 
rus queratur, 901 duo illa principia uni ac su- 
premo subjicientur, a quo velut a causa duo reli- 
qua pendeant. Nequeenim duoilla post singularem 
numerum, atque unicum primumque principium - 
sui esse causa possunt ipsorum, cum singularis ac 
supremus nihilominus numerus inquiratur. Finga- 
musenim ejusmodi esse duo ut inter sese con- 
sentjant, ac communiter gaudeant, sibique consen- 
tanea sint invicem: ita ut uno volente ac libente 
adhaereat alterum ; et ipsum quoque alterius cop- 
junctione delectelur, quanam esse potest inter 
utrumque dissensio? Sin mutuo reluctantur, ae 
sibi :equaliter resistunt, non poterit Christus, qui 
adjlterum exstinguendum accessit, tyrannicum ejus 


dominatum evertere : utpote quod acriter obsistat, et. adversus supremum illud, quod nec veri, nec 
nominari potest, sic pugnet, ac refragetur, nulla ut vi dejici sese patiatur. 


F'. Λέχει δὲ ὁ ἡλίθιος xal τὸν νόµον xoi τοὺς 
προφήτας τῆς φαύλης xal ἑναντίας εἶναι ἀρχῆς, τὸν 
δὲ Χριστὺν τῆς ἀγαθῆς. Πόθεν οὖν οἱ προφῆται τὰ 
εἰς Χριστὸν τετυπωµένα πρυανεφώνησαν, εἰ μὴ µία 
fv καὶ dj αὐτῇ δύναµες, dj λαλήσασα ἐν νόµῳ καὶ 
&v προφήταις καὶ Εὐαγγελίοις; καθάπερ λέγει Ὁ 
λα.λῶν ἐν τοῖς προφήταις ἰδοὺ πάρειµι, xoX τὰ 
&£r;. Πόθεν δὲ καὶ ὁ Κύριος ἐν τῷ Εὐαγγελίῳ προ- 


Ill. Quod autem insanus ille tegem ac propne- 
tas existimat a deteriori ac contrario esse princi- 
pio, a meliore vero Christum; si id verum est, 


quomodo qus ad Christum attinebant prophete 


certis figurarum involucris obtecta vaticinati sunt, 
nisi una eademque vis esset, qua in lege pariter 
ac prophetis, atque Evangeliis locuta sit? Quem- 
admodum dicit : Qui loquebar; in prophetis , ecce 


ανεφώνει, λέγων Ei Μωῦσεῖ ἐπιστεύετε, xal Ὦ adsum *, etc. Preterea cur Dominus in Evangelie 


ἐμοὶ ἂν ἐπιστεύετε * ἐχεῖγος γὰρ περὶ ἐμοῦ ἔγρα- 
y 6; Καὶ πολλά pov ἔστι περὶ μαρτυριῶν λέγειν, 
χαθὼς συναχείρας σχολὴν ἑαυτῷ ἐποίησεν ὁ ἐπὶ 
συγκυρήµατι πονηρῷ τῷ χόσμῳ ἐπιδλαστήσας, xal 
πλανήσας τοὺς ὑπ αὐτοῦ πεπλανηµένους, Παρελεύ- 
σοµαι δὲ xal ταύτην, ὡσεὶ µέμυχος 3 xal πεµφρη- 
δόνος (61) τῶν ὁδυνοποιῶν Ex πετεινῶν χνωδάλων 


predicaret? Si Moysi crederetis, crederetis forsitan 
et mihi : de me enim ille scripsit *. Plura equidem 
de ejusmodi testimoniis in medium afferre possem, 
quibus accumulatis scholam ille sibi conflavit, qui 
infelici quodam fato communem ad orbis perni- 
ciem effloruit, ac sectatores suos in fraudem im- 
pulit. Sed hanc ego quoque prstermittam, post- 


ΣΕ. 5. ?Cuminterrogatione leg. ἀμφοτέρων; * F. µύρμηχος. *lsa. 11, 6. * Joan. v, 46. 


(61) 'Qce; pépuxocs xal xe&uopnóóvoc. Quod 
μή genus sit µέμυξ viderint eruditi. Suspicor 
leg. βέµθυχος * In vocabulum cum pemphredone 
conjungit Nican er Aleziph. v, 185 : 


MéAuwccai, 
Πεμφρηδὼν, σφἠκές τε καὶ ἐκ Béu6vxsc ὄρειαι. 


Vide Scholiasten. Qui Bén6uxa σφηκοειδὲς quiddam 
esse dicit, µέλαν χατὰ τὴν χροιὰν, κέντρῳ ypupsvoy 
ὡς οἱ σφῆχες. Sed et τὴν τενθρήνην, sive τενθρη- 
δόνα a nonnullis βέμόθνχα vocari. Hec Stephanus 
in Thesauro, 


. 695 . 


S. EPIPHANH, 


695 


quam eam memycis cujusdam, ac pemphredonis A ὁρμωμένων ὑπὸ μίαν 856v ἐχπετασθέντων τὸν &v- 


(quod vespz genus est) instar, qux et ictu dolo- 
rem incutiunt , et ex pénnatorum insectorum genere 
supt, uno contactu obtrituque profligavi, efficacis- 
sima Dei fide ac salutari Domini nostri Jesu Chri- 
sti doctrina subnixus, qui dixit: Videte me deci- 
piamini !*. Multi enim venient pseudoprophete 3. 
Cumque et Apostolus de iisdem ementitis christis 
ac magistris, falsisque fratribus locutus cauliores 
nos reddiderit, ad reliquas, prout ordine sese offe- 
runt, transferenda nobis est oratio. 


309.CONTRA MARCIONISTAS, 
Que esi heresis. XXII vel XLII. 


]. Marcion, a quo Marcioniste nominati sunt, 
4 Cerdone illo novi dogmatis occasionem arripiens, 
ingens et ipse coluber in orbem terrarum invectus 
est. Qui infinita hominum multitudine variis arti- 
bus ad hoc usque tempus illusa, ludum erroris 
aperuit. Atque liec hzresis hodie non modo Romz 
et in Italia reperitur, sed el /Egyptum ac Palzsti- 
nam, nec non Arabiam ac Syriam, Cyprum ac 
Thebaidem, imo etiam Persidem, aliasque regio- 
nes longe est lateque pervagata. Quibus in locis 
plurimum nequissimus demon calliditate sua ac 
fraudulentia profecit. ) 


Fuit iste genere Ponticus, ex ea parte qu» He- 
lenopontus dicitur, oppido Sinope, quemadmodum 
frequenti de eo fama percrebuit. Qui initio vitse 
scilicet castitatem prz se ferens monaehorum in- 
siluta professus est, parente natus catholicae com- 
munionis episcopo. Postea cum virginem quam- 
dam adamasset, ac fraudibus pellexisset, ab spe 
vits coelestis illam juxta ac semetipsum dejecit. 
Ob hunc igitur incestum Ecclesia ab ipso parente, 
pulsus est, viro comprimis religioso, ac veritatis 
amore flagrantissimo, et in hac episcopalis mune- 
τς administratione przstaunti. Cui cum Marcio diu 
multumque supplicasset, ac poenitentiam postu- 
lasset , hanc a patre precibus nullis obtinuit, 
Vehementem siquidem ex ea re dolorem optimus 
senex et episcopus ceperat, quod non ille solum 
excidisset , sed et ignominiam sibi ac dedecus 
imposuisset. Ergo ubi se nullís artibus eblaudiri 
posse quod cuperet animadvertit, popularium 
suorum probra ac ludibria non sustihens, clam ab 
oppido secessit, ac Romam post Hygini papa obi- 
tum sese contulit, qui a Petro Pauloque apostolis 
nonus Ecclesiz prizfuerat. Eo statim ac Marcion 
pervenit ad seniores adiens, qui ab apostolorum 
discipulis edocti adhuc supererant, ut in commu- 
nionem admitteretur ab iis frustra petiit. Quam- 
obrem exstimulatus invidia, quod non principem 


! Luc. xx:, 8. * Marc. xui, 22. 


. (62) Οὗτος τὸ γένος. Ponticus genere fuit Mar: 
cion: quem ideo ἨΠοντιχὸν λύκον vocat Eusebius 
l. v Hist., c. 15 hoc est Ponticum (upum. Male 
enia) interpres Ponticum lycum. Scripsit autem ad- 


ἁλωσιν ποιησάµενος διὰ τῆς τοῦ θεοῦ ἐνεργεστάττς 
πίστεώς τε xal σωτηριώδους διδασκαλίας τοῦ K υρίου 
ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, τοῦ εἰπόντος' Βλέπετε μὴ 
π.]αγηθῆτε. IloAAo| γὰρ ἑἐλεύσονται ψευδορο- 


. φῆται. Καὶ τοῦ ᾽Αποστόλου περὶ τῶν αὐτῶν ᾧῴευδο- 
᾿χρίστων, xat φευδοδιδασχάλων, xai ψευδαδέλφων φἠ- 


σαντος, xat ἡμᾶς ἀσφαλισαμένου, ἐπὶ τὰς ἑξης, χατὰ 
τὴν ἀκολουθίαν προθαινόντων τῶν ἄλλων, Tot) goat 
την ὑφήγησιν. 


ΚΑΤΑ ΜΑΡΚΙΩΝΙΣΤΩΝ, 
Εἰκοστὴ δευτέρα, ἡ καὶ τεσσαρακοστὴ δευτέρα. 
A'. Μαρχίων, ἀφ' οὗπερ Μαρχιωνισταὶ, ἐχ τούτου 


B τοῦ προειρηµένου Κέρδωνος τὴν πρόφασιν εἰληφὼς, 


xaX αὐτὸς μέγας ὄφις προῆλθε τῷ βἰῳ. Πολὺ δὲ πλη- 
θος ἐξαπατήσας ἔτι εἰς δεῦρο εἷς πολλοὺς τρόπους 
προεστήσατο διδασκαλεῖον. Ἡ δὲ αἴρεσις ἔτι xal vov, 
Éy se Ῥώμῃ xai &v τῇ Ἰταλίᾳ, £v Αἰγύπτῳ τε xai 
ἐν Παλαιστίνῃ, ἐν 'Apa6(g τε xol ἐν τῇ Συρία. Ev 
Κύπρῳ τε χαὶ θηθαῖδι, οὗ μὴν ἀλλά xat ἐν τῇ Περ- 
σίδι, xaX ἓν ἄλλοις τόποις εὑρίσχεται. Μεγάλως γὰρ 
ὁ πονηρὸς ἐν αὐταῖς χατίσχυσε τὴν ἁπάτην 


Οὗτος τὸ γένος (62) Ποντιχὸς ὑπῆρχεν, 'EXevo- 
πόντου δέ qut, Σινώπης δὲ πόλεως, ὡς πολὺς περὶ 
αὐτοῦ ἄδεται λόγος. Τὸν δὲ πρῶτον αὐτοῦ βίον παρ- 
θενίαν δηθεν Ίσχει' µονάζων γὰρ ὑπῆρχε, xaX υἱὸς 
ἐπισχόπου τῆς ἡμετέρας ἁγίας καθολικῆς Έχκλη- 
σίας. Χρόνου δὲ προϊόντος προσφθεἰρεται παρθένῳ 
vt, καὶ ἐξαπατήσας τὴν παρθένον, ἀπὸ τῆς ἑλπίδος 
αὐτὴν τε xal ἑαυτὸν κατέσπασε' xai τὴν φθορὰν 
ἀπεργασάμενος, ἐξεοῦται τῆς Ἐκκλησίας ὑπὸ του 
ἰδίου πατρός. "Hv γὰρ αὐτοῦ ὁ πατὴρ δι ὑπερθολὶν 
εὐλαθείας τῶν διαφανῶν, xxi σφόδρα τῆς ἀληθείας 
ἐπιμελομένων, διαπρέπων ἐν τῇ τῆς ἐπισχοπῆς λει- 
τουρχίᾳ. Πολλά δηθεν ὁ Μαρχίων χαθιχετεύσας, καὶ 
αἰτῆσας µετάνοιαν, οὐκ εἴληφε παρὰ τοῦ ἰδίου ma- 
τρός. Πόνος γὰρ εἶχε τὸν ἀξιόλογον γέροντα καὶ 
ἑπίσχοπον, ὅτι οὗ µόνον ἐξόπεσεν ἐχεῖνος, ἁλλ᾽ ὅτι 
xai αὐτῷ τὸ αἴσχος ἔφερεν. Ὡς τοίνυν οὐχ ἔτυχε 
παρ᾽ αὐτοῦ διὰ τῆς xoAaxelag ὧν ἑδέετο, μὴ φέρων 
τὴν ἀπὸ τῶν πολλῶν χλεύην, ἁποδιδράσχει τῆς πό- 
λεως τῆς αὐτῆς, xal ἄνεισιν εἰς τὴν Ῥώμην αὐτὴν, 
μετὰ τὸ τελευτῆσαι Ὑγῖνον τὸν ἐπίσχοπον Ῥώμητς. 
οὗτος δὲ ἕνατος ἣν ἀπὸ Πέτρου χαὶ Παύλου τῶν ἆπο- 
στόλων ' xal τοῖς ἔτι πρεσθύταις περιοῦσι, καὶ ἀπὸ 
τῶν μαθητῶν τῶν ἁποστόλων ὁομωμένοις σνµθα- 
λὼν, fiet συναχθῆναι, χαὶ οὐδεὶς αὐτῷ συγχεχώ- 
pnxe^ ζήλῳ λοιπὺν ἐπαρθεὶς, ὡς οὐκ ἀπείληφε τὴν 
προεδρίαν τε (63) xaX τὴν εἴσδυσιν τῆς Ἐχκλησίας, 


versus nefandum hunc hereticum v libros Tertiul. 
Vide qu: de ejus tempore ad hzr. xLvi, n. 1, dispu- 
tamus, 


(65) Ὡς οὐκ àzsi4ngs ev aposópíar «s. Προ- 








697 


ADVERSUS HJERESES LIB. 1. TOM. Ill. — HAERES. ΧΙΙ. 


M 098 


ἐπινοεῖ ἑαυτῷ καὶ προσφεύγει τῇ τοῦ ἁπατεῶνος A illic locum, ac ne Ecclesie quidem aditum impe- 


Κέρδωνος alp£sti. 


Β’. Καὶ ἄρχεται, ὡς εἰπεῖν, ἐξ αὐτῆς τῆς ἀρχῆς 
xai ὡς ἀπὸ θυρῶν τῶν ζητημάτων προτείνειν τοῖς 
χατ ἐχεῖνο χαιροῦ πρεσθυτέροις τοῦτο τὸ ζήτημα 
λέγων” Επατέ pot, τί ἐστι τὸ, Οὐ βά..1ουσιν ol- 
vor véor εἰς ἁσκοὺς πα.αιοὺς, οὐδὲ ἐπίθβημα 
ῥάκους ἀγγάφου ἐπὶ ἱματίῳ πα.ῖαιφ ' el δὲ µήγε, 
xal) τὸ πλήρωμα αἴρει, xul cp παναιφ οὐ cvp- 
φωνήσει. Μεϊζον γὰρ γεν ήσεεαι σχίσμα; Καὶ ὡς 


«oUto ἤχουσαν οἱ ἐπιειχεῖς xai πανάγιοι τῆς ἁγίας 


τοῦ θεοῦ Ἐχχλησίας πρεσθύτεροι χαὶ διδάσχαλοε, 
4by τῆς ἀχολουθίας xaX ἁρμονίας ἀποδιδόντες λόγον, 
καὶ φράζοντες αὐτῷ μετὰ ἐπιειχείας, ἔλεγον' Téxvov, 


τοῦτό ἔστιν ἁἀσχοὶ παλαιοὶ, αἱ τῶν Φαρισαίων xap- Β 


δίαι χαὶ γραµμμµατέων, παλαιωθεῖσαι ἓν ἁμαρτήμασι, 
«αἱ μὴ δεξάµεναι τὸ χἠρυγµα τοῦ Εὐαγγελίου": xai 
cb ἑμάτιον τὸ παλαιὸν, ὡς καὶ ὁ Ἰούδας παλαιω- 
θεὶς ἓν φιλαργυρίᾳ οὐκ ἐδέξατο τοῦ χαινοῦ xal ἁγίου 
καὶ ἑπουρανίου μυστηρίου χἠρυγµα, τὸ τῆς ἑλπίδος. 
Κωαΐτοι συναφθεὶς τοῖς ἔνδεχα ἁποστόλοις, καὶ χληθεὶς 
ὑπ᾿ αὐτοῦ τοῦ Κυρίου, περισσότερον Χτίσμα ἔσχε 
δι ἑαυτοῦ, μηδενὸς αὐτῷ αἰτίου vevou£vou* ἐπειδὴ 
ἣ διάνοια αὐτοῦ οὐ συμπεφώνηχε τῇ ἄνω ἐλπίδι xat 
ἑπουρανίῳ χλήσει τῶν µελλόντων ἀγαθῶν, ἀντὶ τῶν 
ἐνταῦθα χρημάτων τε xal κόμπου, xaX φιλίας παρ- 
ερχοµένης ἑλπίδος τε xax ἡδονῆς. 

'O δὲ, Οὐχ οὕτως, φησὶν, ἀλλὰ ἄλλα foci παρὰ 
ταῦτα, ἀντιλέγων ὁ Μαρχίων ' ἐπειδὴ μὴ Ἠθέλησαν 
αὐτὸν δέξασθαι Τοῦτο οὖν φανερῶς αὐτοῖς ἔλεγε 
Τί μὴ ἠθελήσατὲ µε ὑποδέξασθαι; Τῶν δὲ λεγόντων, 
ὅτι 00 δυνάµεθα ἄνευ τῆς ἐπιτροπῆς τοῦ τιµίου 
πατρός σου τοῦτο ποιῆσαι. Μία γάρ ἐστιν dj πίστις, 
χαὶ µία ὀμόνοια, χαὶ οὗ δυνάµεθα ἑναντιωθῆναι τῷ 
χαλῷ συλλειτουργῷ, πατρὶ δὲ σῷ. Ζηλώσας λοιπὸν, 
xal εἰς µέγαν ἀρθεὶς θυμὸν καὶ ὑπερηφανίαν, τὸ 
σχίσμα ἐργάζεται ὁ τοιοῦτος, ἑαυτῷ τὴν αἴρεσιν 
προστησάµενος, καὶ εἰπὼν, ὅτι Ἐγὼ σχίσω τὴν Ἐκ- 
κλησίαν ὑμῶν, καὶ βαλῶ σχίσμα kv αὑτῇ εἰς τὸν 
αἱῶνα. Ὡς τἀληθή μὲν σχίσμα ἔδαλεν o0 μικρὸν, 
οὗ τὴν Ἐκχχλησίαν σχίσας, ἀλλ’ ἑαυτὸν xai τοὺς αὐτῷ 
πειαθέντας. 

IJ". Ἔλαθε δὲ «hv πρόφασιν Ex τοῦ προειρηµένου 
Κέρδωνος, γόητος xai ἁπατηλοῦ. Καὶ αὐτὸς μὲν γὰρ 
δύο χηρύττει ἀρχάς. Προσθεὶς 6E πάλιν ἐχείνῳ, φημὶ 
τῷ Κέρδωνι, ἕτερόν τι map! ἐχείνου 1 δείχνυσι, λέ- 
γων τρεῖς εἶναι ἀρχάς , µίαν μὲν τὴν ἄνω ἀχατονό- 
Ηαστον xaX ἀόρατον, ἣν xaX ἀγαθὸν θΘεὸν βούλεται 
λέγειν, μηδὲν δὲ τῶν Ev. τῷ χόσμῳ χτίσασαν. "Αλλον 
δὲ εἶναι ὁρατὸν Θεὸν, xal χτίστην, xal δηµιουργὀν. 
Διάδθολον δὲ τρίτον, ὦ, εἰπεῖν, xal μέσον τῶν δύο 
πούτων, τοῦ τε ὁρατοῦ xaX τοῦ ü»pátou. Τὸν δὲ 
χτίστην xat δημιουργὸν καὶ ὁρατὸν, θΘεὸν εἶναι τῶν 


Ἰουδαίων, εἶναι δὲ αὐτὸν xptrvfv. Παρ) αὐτῷ δὲ τῷ 


3 Ε. ἐχεῖνον. * Matth. ix, 16, 17. 


εδρίαν ad communionem clericorum refero, quse 
laica opponitur, que ut ait Balsaino ad can. Lxx 


trasset, ad $03 impostoris Cerdonis heresin con- 
fogere in animum induxit. 

Π. Tum ab ipso principio ipsisque, ut ita dixe- 
rim, quzstionum foribus exorsus, presbyteris, qui 
tunc temporis erant cepit ista proponere : Cedo, 
inquit, quid hoc sibi vult : Non mittunt vinum no- 
vum in utres veleres neque commissuram panni rau- 
dis in vestimentum vetus, alioqui tollit plenitsdi- 
mem, neque veteri congruet : major enim ecisswra 
fit ** quod candidi illi ac sanctissimi Dei Ecclesise 
presbyteri ac doctores audientes, hunc in modum 
respondebant : Fili, veteres illi utres nibil! aliud 
sunt, quam Pharisseorum, Scribarumque corda, 
qu:e peccatis inveteraverant, nec Evangelii dociri- 
nam admiserant. Eodemque vetus illud vestunen- 
tum pertinet. Cujusmodi Judas exstitit, qui in 
avaritia. tanquam vetustate quadam obsoleverat ; 
neque novi ac ssnctissimi colestisque mysteni 
predieationem accepit; tametsi ad undecim apo- 
s$tolos esset aggregatus, et ab ipso Domino voca- 
tus, ex quo majorem scissuram nón alio quam 
ipsomet sibi auctore conscivit: propterea quod 


. ejus animus caducis his opibus ac fastu, fluxaque 


homínum amicitia, ac spe voluptateque comtemptig, 
nequaquam 5e cclestem ad spem, ac futurorum 
bonorum vocationem accommodaverat. 


Ad hee contradicere Marcion, ac longe secus 
id habere se dicere, pro eo quod admittere sese 
detrectassent, Quare palam eos alloquens : Cur me, 
inquit, recipere noluistis? Responderunt illi : No- 
bis injussu venerandi patris tui facere istud non 
licet. Una siquidem fides est, et animorum una 
consensio, neque contra spectatissimum collegam 
patrem tuum moliri quidpiam possumus. Át ille 
vehementius excandescens, ac superbia invidia- 
que percitus schisma conflavit, ac privatim bzeresin 
architectatus est: et Ecclesiam, ait, vestram ego 
dissociabo, in eamque schisma sempiternum im- 
mittam. Quod ille revera nec mediocre quidem 
injecit : non ita tamen ut Ecclesiam, sed ut ge po- 
tius ac suos discinderet. 

ΜΗ. Cujus ei schismatis argumentum nebvlo ille 
et impostor Cerdo prebuit. Nam et duo ipse prin- 
cipia constituit. At 80$ Marcio tertium ad illius 
dogma principium adjecit, ut. omnino tria sint, 
quorum unum sit supremum, quod neque nomine 
comprehendi, neque visu percipi possit, quem εἰ 
bonum Deum appellat, a quo nihil sit eorum qua 
in mundo sunt conditum. Alterum vero Deum esse 
dicit aspectabilem ac creatorem. Tertium denique 
diabolum inter ambos illos, aspectabilem scilicet, 
et eum qui aspici nequit interjeclum. Ex iis qui 
creator est et opifex viderique potest, Jud:eorum esse 


Basilii, dabatur laicis ἑκτὸς τοῦ βήματος. illa vero 
ἑντός. Credibile est enim Marcioneai clericum fuisse. 


S. EPIPHANII. 


706 


Deum, eumdemque judicem. Czeterum virginitas a A Μαρχίωνι καὶ παρθενία χηρύσσεται. Νηστείαν δὲ 3ca* 


Marcione przedicatur. Jejunium et Sabbato obser- 
vari precipit. Mysteria catechumenis cernentibus 
apud illum celebrantur. Ad hzc. vero mysteria 
aquam adhibet. Sabbato ob eam causam jejunium 
sanxit. Cum enim, ait, Judaeorum Dei, qui hunc 
mundum fabricavit, illa sit requies, cum die vi 
requieverit, eadem nos jejunare instituimus, ne 
Jjudxorum Dei ritibus uti videamur. Carnem negat 
resurgere, idque habet plerisque cum haeresibus 
commune. Animz duntaxat resurrectionem ac vi- 
tam unius οἱ salutem asserit. 

Baptismo non serel, sed tertio apud illos initian- 
tur. Quod fieri idcirco concessit, quod a discipulis 
Suis, quibus fuerat cognitus, ob delictum illud, ac 
virginis stuprum, ludibrio esset habitus. Nam cum 
virginem in patria constuprasset , et ingentis 
flagitii convictus  aufugisset , alterum sibi cir- 
cumforaneus iste bapüsmum  ascivit ; licere 
pronuntians ter omnino aliquis elui, ac baptismo 
peccatorum ad eondonationem expiari : ut si quis 
post usurpatum priorem peccaverit, ad secundum 
cum poenitentia confugiat, similiterque tertium, si 
post secundum iterum se delictis . obstrinxerit. 
Quod ad infamis sus remedium excogitavit, quo 
serursum post facinus purgatum, et inter inno- 
centes numerandum esse persuaderet. Ad quod 
etiam falso testimonium quoddam accommodat, 
. quod specie ipsa probabile possit videri : etsi non 
eo quo vult pertineat : síc enim asserit: Dominum 


τὸ Σά6δατον (64) χηρύττει. Μυστήρια δὲ δῃθεν max ^ 
αὐτῷ ἐπιτελεῖται, τῶν κατηχουµένων ὁρώνιεων. 
Ὕδατι δὲ οὗτως ἐν τοῖς µυστηρίοις χρῆται. Τὸ δὲ 
Σάθδατον νηστεύει διὰ τοιαύτην αἰτίαν. "Enc, 
qnot, τοῦ Θεοῦ τῶν Ἰουδαίων ἐστὶν ἡ ἀνάπανσις του 
πεποιηχότος τὸν xóspov, χαὶ ἓν τῇ ἑόδδόμῃ ἡμέρᾳα 
ἀναπαυσαμένου, ἡμεῖς νηστεύσωμµεν ταύτην, ἵνα pef 
πὸ καθήχον τοῦ Θεοῦ τῶν Ἰουδαίων ἐἑργαζώμεθα. 
Τὴν τής σαρχὸς δὲ ἀθετεῖ ἀνάστασιν, χαθάπερ πολ- 
ÀaX τῶν αἱρέσεων. Ψυχῆς δὲ ἀνάστασιν εἶναι λέχες. 
καὶ Quy καὶ αωτηρίαν µόνης. 


Οὐ µόνον δὲ παρ αὐτῷ ἓν λουτρὺν δίδοταε, ἀλλὰ 


καὶ ἕως τριῶν λουτρῶν, καὶ ἐπέχεινα ἔξεστι διδόναε 
παρ) αὐτοῖς τῷ βουλοµένῳ, ὡς παρὰ πολλῶν ἀκὴ- 
B xoa. Συµδέθηχε δὲ τοῦτο γενέσθαι αὐτῷ, τὸ ἐφίεσθαε 
τρία λουτρὰ δίδοσθαι, δι fiv ὑπεῖχε χλεύην παρὰ 
τῶν αὐτὸν ἐγνωχότων μαθητῶν αὐτοῦ Ex παραπτώ- 
µατός τε xal φθορᾶς τῆς εἰς τὴν παρθένον γεγενηµέ- 
νης. Ἐπειδὴ φθείρας ἐν τῇ ἑαυτοῦ πόλει τὴν παρ- 
θένον, καὶ ἁποδράσας μὲν Ev παραπτώµατι μεχάλῳ 
εὑρέθη, ἀπενόησεν ὁ ἀγύρτης ἑαυτῷ δεύτερον λου- 
τρὸν, φῄσας, ὅτι Ἔξεστιν ἕως τριῶν λουτρῶν, τουτ- 
έστι τριῶν βαπτισμῶν, εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν δίδο- 
σθαι * ἵν el τις παρέπεσεν εἰς τὸ πρῶτον, λάδῃ δεύ- 
«ερον µετανοῄσας, xal τρίτον ὡσαύτως, ἐὰν ἓν παρα- 


πτώµατι μετὰ τὸ δεύτερον γένηται. Φέρει δὲ δήθεν, 
ἵνα τὴν ἑαυτοῦ χλεύην ἀνασώσῃ εἰς παράστασιν αὖ- 
τοῦ: ὅτι τὸ μετὰ τὸ αὐτοῦ.παράπτωµα πάλιν ἔχαθα- 
ρίσθη, χαὶ λοιπὺν kv ἀθώοις ὑπάρχει, μαρτυρίαν 


postquam a Joanne baptizatus est, dixisse discipu- C περὶ τούτου ψευδηγορῶν , ὡς πιθανὴν, δυναµένην 


lis : Baptisma habeo baptizari, et quid volo nisi ut 
perficiam ipsum '? 305 Ac rursum : Calicem ha- 
beo bibere: et. auid volo, nisi ut. impleam illum? 
Unde plures illos baptismos commentus est. 
Ποτήριον ἔχω πιεῖν' καὶ τί θέλω ἤδη π.Ίηρώσω 
γµάτισεν. 

IV. Praeterea legem ac. prophetas omnes abjicit ; 
quos principis illius afflatu, qui hunc orbem con- 
didit, vaticinatos existimat. Christum vero ideo de 
colo delapsum illo a Parente, qui nec videri nec 
nominari potest, ut et animas liberaret, et Judzo- 
rum ac legis, et prophetarum, atque istiusmodi 
czeterorum Deum redargueret. Imo ad inferos usque 


ἐξαπατῆσαι, οὐ τοῦτο δὲ σηµαίνουσαν, ὃ αὐτὸς λέγεε, 
ὅτι φησί’ Βαπτισθεὶς ὁ Κύριος ὑπὺ τοῦ Ἰωάννου, 
ἔλεγε τοῖς μαθηταῖς' Βάπτισμα Exo βαπτισθηναε | 
xal ci θέλω εἰ ἤδη τετέεχα αὐτό; καὶ πάλιν» 


αὑτό ; καὶ οὕτω τὸ διδόναι πλείω βαπτίσµατα ἐἑδο- 


Δ’. Οὐ µόνον δὲ τοῦτο,ἀλλὰ καὶ τὸν νόµον ἁ ποθάλλει, 
καὶ πάντας προφήτας, λέγων ἐκ τοῦ ἄρχοντος τοῦ 
τὸν χόσμον πεποιηχότος τοὺς τοιούτους προπεφητευ 
x£vat. Χριστὸν δὲ λέγει ἄνωθεν ἀπὸ τοῦ ἀοράτου xa* 
ἀκατονομάστου Πατρὸς χαταθεθηχέναι ἐπὶ σωτηρίφ 
τῶν ψυχῶν, καὶ ἐπὶ ἑλέγχῳ τοῦ Θεοῦ τῶν Ἰουδαίων, 
xal νόµου, καὶ προφητῶν, xai τῶν τοιούτων. Καὶ ἄχρ. 


descendisse Dominum, ut et Caino, et Core, ac Da- p ἅδου χαταθεθηχέναι τὸν Κύριον, ἵνα σώσῃ τοὺν περὶ 


thani, et Abironi, nec non Esau, ac nationibus 
omnibus, quibus Judeorum Deus fuerat ignotus, 
$alutem afferret. Abelum vero, Enochum, Noemum, 
Abrabamum, isaacum, Jacobum, Moysem, Davidem 
ac Salomonem illic relictos; quoniam Judseorum 
Deum, inquiunt, agnoverunt, qui universitatis con- 
ditor ac fabricator est, ejusque leges et instituta 
seculi sunt: ac non se polius alteri illi Deo, qui 
videri oculis nequit, addixerunt. Jam mulierculis 
baptizandi potestatem facit. Nihil est enim apud 


! Luc. xu, 50. 


Κάῑν, xat Kop, καὶ Δαθὰν, καὶ ᾿Αθηρὼν, Ἡσαῦ τε xal 
πάντα τὰ ἔθνη τὰ μὴ ἐπεγνωχότα τὸν Θεὸν τῶν "lov 
δαίων. Toug δὲ περὶ "Αθελ, καὶ Ἐνὼχ, καὶ Nos, χαὶ 
ἸΑβραὰμ, xat Ἰσαὰχ, xai Ἰαχὼδ, xat Μωῦσέα, Δα- 
6ίδ τε xai Σαλομῶνα ἑχεῖ χαταλελοιπέναι’ διότι 
ἐπέγνωσαν, qnot, τὸν Θεὸν τῶν Ἰουδαίων, ὄντα 
ποιητὴν xai κτίστην, καὶ τὰ χαθήχοντα αὐτοῦ πε 
ποιῄχασι xal οὐχὶ τῷ Oei τῷ ἀοράτῳ ἑαυτοὺς προσ- 
ανέθεντο. Δίδωαι xai ἐπιτροπὴν Ύυναιξι βάπτισμα 
διδόναι. Παρ᾽ αὐτοῖς γὰρ πάντα χλεύης ἔμπλεα, xz 


(64) Νηστείαν δὲ καὶ τὸ Σάδέατον. Leg. κατὰ τὸν X46. Nam Sabbato jejunari contra Orientalis Eccle- 


siz morem jubebat Marcio. 


701 


ADVERSUS ILERESES LIB. 1. TOM. Ill. — ILERES. XLII. 


102 


οὐδὲν ἕτερον * ὁπότε xal τὰ μυστήρια ὀνώπιον κατ- À illos nisi ludibrio ac risu dignissimum, cum vel 


ηχουµένων ἐπιτελεῖν τολμῶσιν. ᾿Ανάστασιν δὲ, ὡς 


εἶπον, οὗτος λέγει οὐχὶ σωμάτων, ἀλλὰ φυχῶν : καὶ 


σωτηρίαν ταύταις ὀρίζεται, οὐχὶ τοῖς σώμασι. Καὶ 
μεταγγισμοὺς ὁμοίως τῶν φυχῶν, xal µετενσωµα- 
τώσεις ἁπὸ σωμάτων εἰς σώματα φάσχει. 


Ε’. Πανταχόθεν δὲ πίπτει ἡ αὐτοῦ µαταία χενο- 
φωνία, ὣς ἤδη µοι ἓν ἄλλαις αἱρέσεσι πεπραγµά- 
τευται. Πῶς γὰρ ἀνσστήσεται fj uf πεπτωχυῖα quy; 
᾿Ανάστασις δὲ πῶς αὐτῆς χληθήσεται, τῆς μὴ πε- 
σούσης φυχης, Πᾶν γὰρ τὸ πίπτον ἀναστάσεως δεῖ- 
ται. Πίπτει δὲ οὐχ fj doyh, ἀλλὰ σῶμα. Ὄθεν xal 
δικαίως πτῶμα αὐτὸ ἡ συνήθεια εἴωθε χαλεῖν, χαὶ 
αὐτὸς ó Κύριος εἰπὼν, ὅτι Ὅπου τὸ πτῶμα, ἐχεῖ 


mysteriis ipsis astantibus catechumenis, operari 
non dubitent. Quod ad resurrectionem attinet, hanc 
ille corporum esse negat, uti monuimus : anima- 
rum concedit, quibus solis salutem, non item cor- 
poribus circumscribit. Animarum denique ab aliis 
in alia corpora migrationes ac transitus statuit. 
V. Yerum inanis ac ridicula hzc opinio omni ex 
parte concidit, ut in aliis h::resibus antea doeui- 
mus. Qui enim resurgere anima illa potest, qua 
nunquam corruit? Quomodo, inquam , ei, qux non 
cecidit, resurrectio tribuetur? Quidquid enim cadit, 
resurrectione opus habet. Cadit autem non anima, 
sed corpus. Quod idcirco πτῶμα, hoc est cadaver, 
consuetudo communis appellat, adeoque Dominus 


συναχθήσονται xal οἱ ἀετοί. Καὶ γὰρ ἐν τοῖς p ipse, cum sic loquitur : Ubicunque est πτῶμα, id 


pvfjpaoty οὐ χαταχλείοµεν φυχὰς (65), ἀλλὰ σώματα 
κατατιθέαµεν, Ev vf) καταχώσαντες, ὧν ἡ ἀνάστασις 
£lg ἐλπίδα ἔχει τὸ χήρυγµα, καθάπερ ὁ τοῦ σίτου 
χόχχος. ὡς xai ὁ ἅγιος ᾿Απόστολος τὴν μαρτυρίαν 
ἄνεγχε περὶ τοῦ χόχχου τοῦ αίτου καὶ τῶν ἄλλων σπερ- 
µάτων χαὶ αὐτὸς 65 ὁ Κύριος ἐν τῷ Εὐαγγελίῳ; ὅτι 
Εὰν πεσὼν ὁ xóxxoc τοῦ σίτου ἀποθάνῃ, uóvoc 
µόνει. Ὁ δὲ ἅγιος ᾿Απόστολόςφησιν ' ἄφρονα γὰρ 
καλεῖ τὸν ἄπιστον τὸν ὅλως ἀμφιθάλλοντα, xaX M- 
Ύοντα. Πῶς ^» ἀνάστεασις γίνεται; ποίῳ δὲ cà- 
ματι ἔρχονται; Καὶ εὐθὺς πρὸς τοὺς τοιούτους φη- 
σίν "Αφρων, σὺ 0 σπείρεις οὐ ζωογονεῖται, ἐὰν μὴ 
ἁποθάνῃ. Καὶ ἑξάπαντος ἔδειξεν ἡ Γραφὴ τοῦ 
κπεπτωχότος χόχχου, τουτέστι τοῦ σώματος τοῦ θα- 
πτομένου, xai οὐ ψυχῆς τὴν ἀνάστασιν γίνεσθαι. 
Πῶς δὲ doyh ἐλεύσεται μόνη; πῶς δὲ βασιλεύσει 
μόνη tj ὁμοῦ σὺν σώµατι ἑργασαμόένη τὸ δίχαιον ἢ τὸ 
φαῦλον ; ἔσται γὰρ ἑναντία χαὶ οὐ δικαἰα ἡ Χρίσις. 


est corpus, illic congregabuntur εἰ aquile *. Neque 
enim sepulcris animas includimus, sed corpora 
humi defossa componimus : quibus divini proedi- 
eatione verbi spes resurrectionis ostenditur : quom- 
admodum in frumenti grano, czterisque semimibus 
accidit : ex quibus Apostolus ad fidem faciendam 
exempla producit, ut et ipsemet iu Evangelio Do- 
minus : Nisi, inquit, granum frumenti cadens in ter- 
ram mor(uum fuerit, ipsum solum manet *. 306 At 
Apostolus cum idem argumentum pertractat, iusi- 
pientem eum appellat, qui non credit, aut omnino 
heesitans interrogat: Quomodo fit resurrectio ? quali 
eutem corpore venient? Àc statim contra illos sic 
disputat : /nsipiens, tu quod seminas non vivificatur, 
nisi prius moriatur *. Qua ex Seripturs auctoritate 
plane illud intelligimus, grano illi quod cecidit, 
hoc est consepulto corpori, non anims, resurre- 
clionem esse vindicandam. Etenim quomodo anima 


sola veniret, aut regnare sola posset, que cum corpore quod justum ,vel malum est communiter 
exercuit? Esset quippe justitie minime consentaneum et alienum. 


G*. Πῶς δὲ συσταθήσεται ὁ nap" αὐτῷ Mapxiovt 
τριῶν ἀρχῶν λόγος, Πῶς δὲ ὁ ἀγαθὸς εὑρεθήσεται 
ἓν τοῖς τοῦ φαύλου µέρεσιν ἔργον ἐπιτελῶν ἡ σωτη- 
ρίας, f) τῶν ἄλλων; El γὰρ οὐκ αὐτοῦ τυγχάνει ὁ 
χόσμος, ἀπέστειλε δὲ αὑτοῦ τὸν Μονοχενη εἰς «by 
κόσμον λαδεῖν ἐκ τοῦ κόσμου τοῦ ἀλλοτρίου, & μὴ αὐτὸς 
ἔσπειρε, μηδὲ ἐποίησεν’ εὑρεθήσεται ἢ τῶν ἀλλοτρίων 
ἐφιέμενος, f] πενίαν ὑφιστάμενος, xax ἴδια μὴ ἔχων, 
ἐπὶ τὰ ἁλλότρια ἑαυτὸν ἐπιδιδοὺς, ὅπως ἑαυτῷ προσ- 


VI. Nam triplex illud Marcionis principium co- 
berere quo demum pacto poterit? Qui autem fleri 
potest, ut qui bonus sit, in deterioris partibus opus 
moliatur ullum, quod ad salutem et id genus alia 
pertineat? Si enim non ipsius peculiaris est mun- 
dus, et in eumdem unigenam suum nihilominus im- 
misit, ut ex alieno mundo quod nec severat, nec 
fecerat, auferret : necesse est illum vcl alienorum 
cupiditate, vel penuria laborare : ut cum propriis 


q02lonvat & μὴ πρότερον ἔχει. Πῶς δὲ χριτὴς ἀναμέσον D careat, in ea quz alterius sunt, manus immittat, 


ἀμφοτέρων γενήσεται ὁ Δημιουργός: Εἶτα «(vac ἔχει 
xpivat; El γὰρ τῶν ἀπὸ τοῦ ἄνω σχενῶν διχαστὴς 
προκαθένεται, Ισχύει ὑπὲρ τὸν ἄνω ἐπειδὴ φέρει εἰς 
μέσον τῶν αὑτοῦ χριτηρίων τὰ τοῦ ἄνω ὑπάρχοντα, 
ὡς τῷ Μαρχίωνι ἔδοξε. Καὶ εἰ ὅλως χριτὴς τυγχά- 
vet, δίχαιός ἐστι. Δείξωμεν δὲ ἀπὺ τοῦ διχαίου ὀνόμα- 
τος, ὅτι ταυτόν ἐστι τὸ ἀγαθὸν xaX τὸ δίχαιον. Πᾶν γὰρ 
b δίκαιόν ἐστι, τοῦτο xal ἀγαθόν. ᾽Απὺ γὰρτοῦ ἀγα- 
θὸν εἶναι τὸ ἀγαθὸν χαρίζεται δικαίως μετὰ ἁλη- 


! Luc. xvii, 57... * Joan. xti, 24. 


quo sibi quz antea non habebat usurpet. Conditor 
porro quomodo inter utrosque judicabit, aut quo- 
rum omnino causam disceptabit? Si enim de iis, 
qua in supremi illius possessione sunt, judicium 
exerceat, erit supremo illo potentior : utpote qui 
qui ejus sunt suum ad tribunal cognitionemque 
transferat, ut quidem Marcioni videtur. Quod si 
judex est, omnino justus itidem sit oportet. Atqui 
ex ipso justi nomine bonum ac justum idem esse 


3 | Cor. xv, $55, 90. 


(65) Οὐ κατακΆείομεν s-vydc. Quod ethnici certis ritibus faciebant. line m ZEneM. : 
Animamque senulcro 


Coudimus. 


4 


703 


S. ΕΡΙΡΗΑΝΙ. 


108 


demonstrabimus. Quidquid enim justum est, id A θείας τῷ ἀγαθὰ δράσαντι' xaX οὐχέτι ἔσται πρὸς τὸ 


eiiam est bonum. Ες eo quippe quod bonum sit, 
hoe habet, ut ei qui bona fecerit, juste ac reipsa 
bonum rependat. Quare quod bonum est bono con- 
trarium non erit ; illad scilicet, quod et bono bo- 
num ex justitia tribuat, et malo debitas penas 46 
supplicia constituat. Vicissim vero nec ille bonus 
erit, qui eum qui malus sit in fine praemiis afficit, 
nisi forte resipuerit; quamvis modo super bonos ac 
malos oriri solem suum faciat, atque imbrem suum 
largiatur * : propter eam qux in malis perinde ac 
bonis cernitur arbitrii libertatem. Neque enim bona 
ejus esse nalura potest, qui in futuro s:culo scele- 
rato cuipiam mercedem salutis conferat, nee quid- 
quid malum est potius exsecretur. Nam 307 ter- 


ἀγαθὸν ἑναντίως τῷ ἁγαθῷ, χατὰ διχαιοαύνην τὸ 
ἀγαθὸν τῷ ἀγαθῷ παρέχων, καὶ τῷ φαύλῳ τὴν Ez:- 
τιµίαν τῆς τιμωρίας. 0ὐδὲ πάλιν ἀγαθὸς ἂν εἴη ó 
τῷ πινηρῷ τὸν ἀγαθὰν μισθὸν ἐπὶ τῷ τέλει &moci- 
δοὺς, μὴ μετανοοῦντι' el xal ἐν τῷ παρόντι ἀν ατέ-ἲ- 
Aoi. αὐτοῦ τὸν ἤ.ιον ἐπὶ ἀγαθοὺς xal φαύ.ϊους, 
xal τὸν ὑετὸν αὑτοῦ παρέχοι, διὰ τὸ νῦν αὐτεξοῦ- 
σιον, τοῖς τε πονηροϊῖς χαὶ ἀγαθοῖς ἀνθρώποις. Ἀγαθὴ 
γὰρ οὐχέτι ἔσται φύσις, χαὶ διχαία τοῦ τῷ πονηρῷ µι- 
σθὸν ἐν τῷ μέλλοντι αἰῶνι σωτηρίας παρέἐχοντος, xat 
οὗ μᾶλλον μισοῦντες τὸ πονηρὸν xaX φαῦλον. Ὁ δὲ 
τρίτος εὑρισχόμενος παρ) αὐτῷ πονηβὸς, εἰ ἔχει τὴν 
ἐξουσίαν τὰ πονηρὰ ἐργάζεσθαι, καὶ χατισχύειν τῶν 
iv τῷ χόσμῳ, f] τῶν ἄνωθεν ἀγαθῶν, Y) τοῦ µέσου 


tius ille, qui a Marcione ponitur malus, si male B διχαίου, εὑρεθήσεται ἰσχυρότερος οὗτος δύο θεῶν τῶν 


agendi potestate prxditus est, atque eos qui im 
mundo sunt, aut e ccelo delapsi sunt, bonos, aut 
mediocrem justum expugnare potest, duobus reli- 
quis diis erit potentior, quippe qui aliena per vim 
possit eripere. lsti vero, si eum illo comparentur, 


παρὰ Μαρχίωνι Aevogévov* ἐπειδὴῇ ἐξουσιάζει &p- 
πάζειν τὰ ἀλλότρια. Καὶ ἁδρανεῖς λοιπὸν χαταψηφι- 
σθῄσονται οἱ δύο παρὰ τὸν ἕνα πονηρὸν, οἱ μὴ δυνά- 
µενοι ἀντέχειν, χαὶ ῥύεσθαι ἀπὸ τοῦ ἁρπάξοντος 
τὰ αὐτῶν ὄντα, xaX εἰς πονηρίαν µεταθάλλοντος 


ignavi et imbecilles- habendi sunt : qui quidem resistere nequeant, suaque ab illius, qui ea rapiat, et 


insita sibi pravitate corrumpat, injuria vindicare. 
VII. Verum ut improbi nebulonis inanes ac ridi- 
culas fabulas magis magisque refellamus, alia istud 
ratione considerandum es!. Etenim si malus ille pe- 
nitus malus est, et a bono nihilominus bonos au- 
ferat, justos a justo, solos sui similes relinquat, 
utique malus esse desinel, qui malus dicitur, cum 
bonorum desiderio teneatur, eosdemque sibi quasi 
meliores asserere studeat. Sin de suis quoque ju- 
dicium instituat, ab iisque qui injuriam fecerint 
poenas exigat, non jam malus erit utpote malorum 
judex : atque lioc modo tota jllius doctrina per 
sese penitus labefacta concidet. Nunc illud velim 
mihi respondeas, unde tria illa principia idipsum 
«quod sunt oblinuerint : aut quis singula suis finibus 
ac regionibus descripserit. Nam si deorum quilibet 
suo loco definitur, non amplius perfecta illa tria 
censentur, quz certis comprehensa sunt ac circum- 
scripta spatiis : estque idipsum quod continel eo 
quod continetur majus ; neque quod cjusmodi ambitu 
cengitur, Dei appellationem meretur, sed spatium 
illud utique, quo suis ipsum limitibus complectitur. 
ALenim cum in unum coiissent,separali postea sedes 
8uas occuparunt, ac propria quisque contentus ne- 
quaquam invadit in alterum, aut impressionem 
facit. Igitur non amplius contraria invicem erunt 
illa principia, nec ullum esse malum poterit, cum 
suas res comiter ex aequo bonoque ac summa con- 
stantia modcretur, nec ultra progredi quam fas sit 
appetat. Sed si malus a supremo vincitur, ac vio- 
lenter opprimitur; cum et ab eo scjunctus sit, et 
propriam sedem obiineat, qux boni illius ac supre- 
mi ni*!! intersit, neque quidquam in ea que in 


Z'. "λλλως δὲ πάλιν νοήσωµεν, ἵνα τὴν χλεύην τοῦ 
ἀγύρτου φωράσωμεν τῆς ματαιοφροσύνης. El γὰρ 
Bog ὁ πονηρὸς ὑπάρχει, ἁρπάζει δὲ τοὺς ἀγαθοὺς 
ἀπὸ τοῦ ἀγαθοῦ, χαὶ τοὺς διχαίους ἀπὸ τοῦ διχαίου, 
ἰδίους δὲ οὐχ ἁρπάξει μόνους * εὑρεθήσεται ὁ πονηρὸς 
οὐχέτι πονηρὺς, τῶν ἀγαθῶν ὀρεγόμενος, καὶ ἔπι- 


 δικαζόµενος ὡς βελτιόνων. El δὲ xai τοὺς ἰδίους 


κρίνει, τιμωρἰαν δὲ τοὺς ἀδιχήσαντας ἀπαιτεῖ  οὐχέτι 
πονηρὸς ἔσται ὁ πονηρῶν δικαστῆς ὑπάρχων"' xal 
εὑρεθήσεται xarà πάντα τρόπον ἡ αὐτοῦ ὑπόθεσις 
ἑαυτὴν ἀνατρέπουσα. Ἠόθεν δὲ εἰλήφασι τὸ εἶναι al 
τρεῖς ἀρχαὶ, πάλιν λέγε" τίς δὲ Ó ταύταις ὁρισμὸν 
συστησάµενος; Ei μὲν Ὑάρ ἕχαστος Ey τῷ ἰδίῳ τόπῳ 
περιορίζεται, οὐχέτι τέλεια τὰ τρία εὑρεθήσεται ὁρι- 
ζόμενος * Év τισι περιεχτικοῖς τόποις’ εὑρεθήσετα; 
δὲ τὸ περιεκτιχὸν ' μεῖζον τοῦ περιεχοµένου * xal 
οὐχέτε τὸ περιεχόµενον θεὺς ἂν χληθείη, ἀλλὰ μᾶλλον 
fj περιεχτιχὴ ὀροθεσία. El δὲ καὶ εἰς ταυτὸν ἀλλήλοις 
γενόµενοι ἕχαστος κατὰ δίεσιν τὸν ἴδιον ἐκληρώθτ 
τόπον, καὶ ἕχαστος, iv τῷ ἰδίῳ ὧν, τῷ ἑτέρῳ οὗ» 
ἐντρίθεται. οὐδὲ ἐπέρχεται ' οὐχέτι αἱ ἀρχαὶ ἀλλή- 


D jai ἑναντίαι, οὐδέ τις αὐτῶν φαύλη εὑρεθήσεται, 


(à τὸ χατὰ «b δίχαιον, xai Ἴσυχον, καὶ εὐσταθὲς 
τῶν ἰδίων ἐπιμέλεσθαι, καὶ μὴ περαιτέρω βαίνειν 
ἐπιδαλλόμενον. El δὲ ὁ μὲν πονηρὸς ὑπὸ τοῦ ἄνω 
χατισχύεται, xal βιάζεται, καὶ καταπονεῖται µεμε- 
ρισµένος Gv, xaX ἓν ἰδίῳ τόπῳ ὑπάρχων, οὗ τόπου 
t ἄνω ἀγαθῷ οὐδὲν προσήχει, οὐδέ τι ὑπ αὐτοῦ 
κεκτῆσθαι τῶν ἐνταῦθα λέγω ἐν τῷ τοῦ πονηροῦ 
τόπῳ' τυραννικώτερος μᾶλλον εὑρεθῄσεται ὁ ἄνω, 
xaX οὐκέτι ἀγαθὸς, τὸν ἴδιον Y'lov, εἴτουν Χριστὸν, ἆπο- 
ὀτΣίλας, ἵνα τὰ ἀλλότρια 25m. 


mali domicifio sunt, juris habeat, tyrannicis magis erit moribus supretnus ille minimeque bonus, qui 
Filium suum, nempe Christum miserit,ut usurparetaliena. 


! Matth. v, 45. * F. ὁριρόμενα. 





108 


ADVERSUS HLERESES LIB, I. TOM. IH. — HAERES. XLII. 


100 


Ka ποῦ ὁ ὄρος ὁ διορίζων τὰς τρεῖς ἀρχὰς κατὰ Α 308 Quo quidem constituto, ubi ille terminuà . 


τὸν τοῦ ἀγύμρτου τῆς ὑποθέσεως λόγον; Ζητηθήσεται 
(Xp τέταρτός τις ἐπιειχέστατος, xal τῶν τριῶν σο- 
Φώτερος, ὁριογνώμων τε χαὶ ἐπιστήμων, ὃς τὰ µέτρα 
Ἑχάστῳ διένειµέ τε xal τοὺς τρεῖς εἰρηνοποίησεν. 
Ei δὲ ph! στασιάσαιεν πρὸς ἀλλήλους, μηδὲ εἰς τὰ 
ἄλλου ἄλλος ἀποατέλλει. Καὶ οὗτος μὲν, πείσας τὰς 
τρεῖς ἀρχάς, εὑρεθήσεται τέταρτος xal σοφώτερος, 
καὶ ἐπιειχέστερος  χαὶ αὐτὸς δὲ ἐν ἰδίῳ τόπῳ πάλιν 


ζητηθήσεται, ἀφ᾽ οὗπερ εἰς µέσον ἦλθε τῶν τριῶν, 


καὶ ἑχάστῳ τὸ µέρος σοφῶς διώρισεν, ἵνα μὴ εἰς 
ἀλλήλους ἁδιχοῖεν. El δὲ ἐν τοῖς τοῦ ἑνὸς, λέγω δὴ 


τοῦ δημιουργοῦ, αἱ δύο ἀρχαί claw ἑμπολιτευόμεναν, 


ὃ τε πονηρὸς ἐν τοῖς τοῦ δημιουργοῦ χώραις τε χαὶ - 


χώροις, xai ὁ τοῦ ἀγαθοῦ ΧἈριστὸς ἐπιδημήῆσας * 
οὐκέτι ἄρα χριτὴς καὶ δημιουργὸς µόνον εὑρεθήσεται, 
ἁλλὰ xal ἀγαθὸς, συγχωρῶν τοῖς δυσὶν εἰς τὰ ἴδια 


ποιεῖν ὃ βούλονται’ ἡ ἁδρανῆς εὑρεθήσεται, xaX μὴ 


ἰσχύων χωλῦσαι τῶν ἱδίων τοὺς ἀλλοτρίους ἅρπαγας. 
Εἰ δὲ χαὶ ἥσσων τῇ δυνάμει ἐστὶν, οὐχέτι εὑρεθήσεται 
Ἡ δηµιουργία συνεστῶσα * ἀλλ ἑξέλιπεν ἔχπαλαι 
ἁναρπαζομένη xaÜ' ἑχάστην ἡμέραν ὑπό τε τοῦ 
ποντροῦ εἰς τὸ ἴδιον µέρος, καὶ ὑπὸ τοῦ ἀγαθοῦ εἰς 
τὰ ἄνῳ. Καὶ ποῦ ἔτι ἡ δηµιουργία σταθήσεται; El 
ók ὅτι χρόνῳ λήξει, λέγεις, xa δυνατὸν ταύτην ὅλως 
λέγειν διὰ τῆς τοῦ ἀγαθοῦ ἐπιμελείας οὐχοῦν ὁ 
ὀγαθὸς αἴτιος τίς βλάδης ἔσται ὁ μὴ πάλαι ποιῄσας, 
ὅπερ ὕστερον ἀγαθὺν ἔδοξεν ἐπιτελεῖν, µήτε μὴν 
πεποιηχὼς ἀπὸ τῶν ἀνέχαθεν, πρὶν τοὺς πλείους 
ἁδιχηθήναι, xal ἐγκαθέξει 3 αὐτοὺς γενέσθαι τοῦ 
χριτοῦ, xal χάτω pepevnxévat, — 


erit a quo ex imposloris illius opinione tria sunt 
ΙΙ principia separata? Quaerendus nimirum erit 
quartus aliquis zquissimug, ac tribus sapientior, 
velut limitum fniumque regendorum peritus, qui 
suum cuique modum attribuit, ac pacem inter illos 


. Stabilivit, ut ne amplius a se mutuo dissiderent, 


aut alter satellites suos in stationem alterius im- 
mitteret : atque ille quidem pace inter tria principia 
constituta quartus numerabitur, czteris prudentior 
ac justior ; et idem tamen ipse proprio ac certo in 
loco quierendus est, a quo trium in medium pro- 
gressus unicuique partem suam scite ac perite tri- 
buerit, ne mutuo sibi injuriam importarent. Jam 
vero si in unius pufa creatoris possessione duo 


B principia versentur ; malus nimirum, qui in hujus 


regionibus locisque resideat, et a bono missus ibi- 
demque commorans Christus; consequens est) non 
illum modo judicem ac conditorem, sed et bonum 
esse, qui ambobus quodcunque apud se cuperent 
agere permiserit ; aut sane perquam erit imbecillus, 
qui alienorum direptores coercere nequiverit. lgi- 
tur demus illum viribus imparem esse, nusquam 
fabricatum opus ab eo constare poterit; sed jam- 
pridem interciderit oportet, cum diebus singulis 
decerptum indidem aliquid parlim a malo propriam 
in regionem, pattim a bono in superiora transfe- 
ratur. Ubinam ergo demum illud opificiuin consi- 
stet? Si paulatim desiturum respondeas, ac boni 
cura studioque finem aliquando consecuturum; 


C nonne illati damni culpam bonus iste sustinebit : 


qui quod boni fecisse postea visus est, non diu ante, adeoque initio perfecerit, antequam plerique 
injuriam acciperent, et in judicis potestate detenti, inferiore loco remanerent? 


Β’. Πάλιν δὲ τὰ τῆς θείας Γραφῆς οὐχ ὀρθῶς νοῶν 
προοφέρει, xal τοὺς ἀχεραίους ἐξαπατᾷ διαστρέφων 
τὸ τοῦ Αποστόλου ῥητὸν, ὅτι Χριστὸς ἡμᾶς ἑἐξ- 
ηγόρασεν àx τῆς κατάρας τοῦ όµου, γεγόµεγος 
ὑπὲρ ἡμῶν κατάρα. Kal φησιν ' El μεν αὐτοῦ, οὐκ 
ἂν τὸ ἑαυτοῦ ἠγόραςεν. ᾿Αγοράσας δὲ εἰς ἀλλότριον 
χόσμον Ίλθεν ἡμᾶς ἀγοράσαι τοὺς οὐχ ὄντας αὐτοῦ. 
Ποίημα γὰρ Ἴμεν ἑτέρου, xai διὰ τοῦτο ἡμᾶς σὐτὸς, 
ἠγόραζεν εἰς τὴν ἑαυτοῦ ζωήν. ᾿Αγνοεῖ δὲ ὅλως ὁ 
ᾖλίθιος, ὅτι οὔτε Χριστὺς κατάραν τὴν διὰ τῆς ἆμαρ- 
τίας [μῶν ἀφεῖλεν, ἑαυτὸν σταυρύσας, xai γενό- 
µενος θάνατος θανάτῳ διὰ τὰς ἁμαρτίας ἡμῶν, xat 


ΤΗΙ. Jam quod e sacris depromptum Litteris 
afferi, eo perperam intellecto, atque Apostoli de- 
pravata sententia, rudioribus fucum objicit : cum 
ita loquitur Apostolus : Christus nos a maledicto 
redemit, pro nobis factus maledictum *. Ex quo istud 
colligit; si ipsius essemus, non utique quod jam 
suum erat redempturum fuisse. Cum igitur rede- 
misse dicatur, necesse est alienum in mundum pe- 
dem posuisse, ul nos qui illius non essemus, redi- 
meret. Opus enim eramus alterius, ideoque nos 
vitam ad suam transportandos redemit. Verum illud 
hominum stolidissimus ignorat, nequaquam Chri- 


κατάρα αὐτὸς τῇ χατάρᾳ vYevóuevog. Δι οὐκ ἔστι [) stum maledictum fuisse, absit ut ejusmodi quiddam 


Χριστὺὸς Χατάρα, ἀλλὰ τῆς χατάρας λύσις’ εὐλοχία 
δὲ πᾶσι τοῖς εἰς αὐτὸν ἀληθῶς πεπιστευχόσιν. Οὕτω 
xai τὸ, ἐξηγόρασεν, οὐχ εἶπεν, ἠγόρασεν. Οὔτε γὰρ 
εἰς ἀλλότριον Ίλθεν ἁρπάσαι f) ἀγοράσαι. El γὰρ 
ἠγόρασεν, μὴ ἔχων ἠγόρασε, xai ὡς πτωχὸς X μὴ 
εἶχεν ἑκτήσατο. Καὶ 3? χεχτηµένος ἡμᾶς πέπραχεν, 
ἀπορῄσας πέπραχεν, ἀπό τινος ἄρα δανειστοῦ ἔλαυ- 
νόµενος. Ἁλλ' οὐχ ἔχει οὕτως. Οὔτε γὰρ εἶπεν, Ίγό- 
ρασεν, ἀλλ᾽, ἐξηγόρασεν. "Όμοιον δὲ τούτῳ ὁ αὐτὸς 
ἅγιος ᾽Απόστολός φησιν. ᾿Εξαγοραζόμενοι τὸν 
καιρὸν, ὅτι αἱ ἡμέραι zornpal εἰσι. Καὶ οὐχ ἡμέ- 

ΣΕ, ἵνα ifj. 


* F. ἐν χαθέξει. * Cor, ὅς. 


arbitremur ; sed cum ultro crucem &ubiissel, con- 
tractum a nobis ex peccato maledictum abstulisse, 
309 ut mors quodammodo mortis esset culpa no- 
sira suscepte, ipsiusque maledicti maledictum. 
Quare maledictum Christus non est, sed dissolutio 
maledicti; contra vero benedictio omnibus est in 
euni vere ac sincere credentibus. Unde et redemit 
scriptum est, non emit. Neque enim in alienam 
possessionem diripiendi vel emendi gratia venit. 
Nam si emeret, quod ante non habebat, emeret, «6 
mendici instar quibus caruerat sibi compararet, 


* Galat, iu, 10. 


?01 


S. ΕΡΙΡΙΗΛΝΙΗ 798 


Cujes autem in peculio eramus, omnino egestate À pzc ἀγοράζομεν, οὐδὲ τιμὴν ἡμερῶν δίδυµεν dX 


nos oppressus aliqua vendidissel ; quasi a creditore 
quopiam coactus. Longe vero sese aliter res habet. 
Non enim emendi verbo usus est, sed redimendi. 
Cui simile est illud, quod idem Apostolus alio loco 
dixit: Redimentes tempus, quoniam dies mali sunt. 
Atqui neque dies emuntur a nobis, nec pro illis 
pretium ullum persolvimus, sed ad patientiam, ac 
tolerantiam, animique constantiam exprimendam 
eam loquendi rationem adhibuit. Quocirca redi- 
mendi verbum totum illud suscepti pro salute no- 
stra corporis, adventusque negotium significat ; 
quo quidem pati nostra causa dignatus est. Deus, 
qui pati nihil alioqui poterat, cum in eodem statu 


τὸ δι ὑπομονὴν, καὶ τὸ μελλητικόν τε μαχροθυμίας 
σηµαίνων, τοῦτο ἔφη. Ὥστε τὸ, ἐξηγόρασε, τὴν O75 
θεσιν ἀπέφηνε τῆς ὑπὲρ ἡμῶν ἀναδοχῆς Ev χόσμῳ 
ἑνσάρχου παρουσίας ' ἧς ἀνεδέξατο ὑπὲρ ἡμῶν παθεῖν 
ὁ ἁπαθὴς ὢν θεὺς, µένων ἐν τῇ ἰδίᾳ ἁπαθείᾳ της 
αὑτοῦ θεότητος" xal αὐτὸ ὃ ἀνεδέξατο ὑπὲρ ημων 


᾿παθεῖν, οὐχ ἀγοράζων ἡμᾶς ἀπ᾿ ἁλλοτρίων, ἀλλά τὸν 


ὑπόθεσιν ὑπὲρ ἡμῶν τοῦ σταυροῦ ἀναδεξάμενος 
προαιρέσει, χαὶ ob μετ) ἀνάγκης. Ὅθεν ἑλήλεγχται 
χατὰ πάντα τοῦ Μαρχίωνος ὁ λόγος. Καὶ πολλά Eact 
τὰ πρὺς ἀνατροπὴν τῆς. τούτου μηχανῆς xai τραγ- 
ᾠδίας, && εὐσεθοῦς λογισμοῦ xaX εὐλόγου ὁρμώμενα 
ἐμφάσεως Ev τῇ πρὸς αὐτὸν ἀντιῤῥήσει 


divinitatis, patiendi videlicet, nihilominus persisteret, Quod vero perpeti aliquid pro nobis voluit, non 
id emendi nostri gratia prestitit, quasi alieno mancipio teneremur; sed uno duntaxat nostri studio et 
amore ductus crucis supplicium non necessitate ulla, sed voluntate sustinuit. Ex quo Marcionis 
vota illa ratio funditus labefactatur. Sed ad ejus machinam omnem ac tragediam evertendam, multa 
gunt a nobis in illius refutationem congesta, eademque religiosa ex mente, animique recta ratione praediti 


significatione profecta. 


]X. Jam enim ad ejus scripta, vel potius scele- B — 8. Ἐλεύσομαι δὲ εἰς τὰ om αὐτοῦ γεγραμμένα» 


rate commissa , me confero. Nam iste solum Luca 
Evangelium amplectitur, amputato tamen ejus ini- 
tio, quod ibi Salvatoris in utero generationem , et 
ejusdem adventum cum corpore perspicue comme- 
moret. Nec initium modo circumscripsit ille sui 
potius quam Evangelii corruptor; sed et ex initio 
pariter ac medio plerasque veritatis sententias sus- 
fuit, aliasque pro illis substituit. Hanc unam 
porro Evangelii formam, quod a Luca scriptum 
admittit. Epistolas preterea Pauli apostoli decem, 
quibus solis utitur, nec iis quidem integris , sed 
alia ex illis capita detrahit, alia commulat. Atque 
hos duos libros duntaxat pro canonicis habet : 
prater quos alia insuper a 86 elucubrata volumina 
erroris 410 sui studiosis obtrusit. Epistulz vero, 
qu: ab illo probantur, hzesunt : prima est ad Galatas ; 
ui ad Corinthios prima ; 11 ad Corinthios secunda; 
ιν ad Romanos ; v ad Thessalonicenses prima ; v1 ad 
Thessalonicences secunda ; vit 3d Ephesios ; viii ad 
Colossenses; ix ad Philemonem; x ad Philippen- 
ses. Habet et ad Laodicenses Epistole particulas 
aliquot. Qua ex ipsa, quam retinet, Evangelii, 
Epistolarumque forma, planum hunc et imposto- 
rem esse demonstrare Deo opitulante possumus, 
plenissimeque refellere. Etenim ex iis ipsis libris , 
quos germanos esse confitetur, procul dubio re- 
darguetur. Ex iis inquam quas adsciscit ac serval 
Evangelii, Epistolarumque reliquiis, apud eos qui- 


μᾶλλον δὲ ἐῤῥᾳδιουργημένα. Οὗτος γὰρ ἔχει Εὐαγγέ. 
λιον µόνον τὸ χατά Λουχᾶν, περιχεχομµένον ἀπὸ τῆς 
ἀρχῆς διὰ τὴν τοῦ Σωτῆρος σύλληψιν xal τὴν ἕνσαρ 
xov αὐτοῦ παρουσίαν. Οὐ µόνον δὲ τὴν ἀρχὴν ἀπέτε. 
μεν ὁ λυμηνάµενος ἑαυτὸν περ τὸ Εὐαγγέλιον ' ἀλλὰ 
xal τοῦ τέλους xa τῶν µέτων πολλὰ περιέχοψε τῶν 
τῆς ἀληθείας λόγων ' ἄλλα Bb παρὰ τὰ γεγραμμένα 
προστέθειχε. Móv δὲ χέχρηται τούτῳ τῷ χαρακτῖρε 
τῷ χατὰ Λουχᾶν Εὐαγγελίῳ. Ἔχει δὲ xal Ἐπιστολὰς 
παρ᾽ αὐτῷ τοῦ ἁγίου ᾿Αποστόλου δέχα, alg µόναις 
χέχρηται, οὗ πᾶσι δὲ τοῖς ἐν αὐταῖς γεγραμμµένοις, 
ἀλλά τινα αὐτῶν περιτέµνων, τινὰ δὲ ἀλλοιώσας xc- 
φάλαια. Ταύταις δὲ ταῖς 603i βίθλοις xéxpntat." Axa 
δὲ συντάγματα ἀφ' ἑαυτοῦ σννέταξε τοῖς ἁπ᾿ αὐτοῦ 
πλανωμµένοις. AL δὲ Ἐπιστολαὶ αἱ παρ᾽ αὐτῷ λεγόμε- 
ναί εἶσι' πρώτη μὲν πρὸς Γαλάτας, δευτέρα δὲ 
πρὸς Κορινθίους, τρίτη πρὸς Κορινθίους δευτέρ:, 
τετάρτη πρὺς Ῥωμαίους, πέµπτη πρὸς θεσσα- 
λονικεῖς, ἕχτη , πρὸς θεσσαλονιχεῖς δευτέρα, ἑδδύ- 
μη πρὸς Ἐφεσίους, ὀὁγδόη pb; Κολωσσεῖς, ἓν- 
γάτη πρὸς Φιλῆήμονα, δεκάτη πρὸς Φιλιππησίους. 
Ἔχει δὲ xoi τῆς πρὸς Λαοδιχείας λεγομένης µέρη. 
Ἐξ οὗπερ χαραχτῆρος τοῦ παρ) αὐτοῦ σωζοµένο», 
τοῦ τε Εὐαγγελίου, καὶ τῶν Ἐπιστολῶν τοῦ ᾽Αποστό - 
λου, δεῖξαι αὐτὸν ἓν θΘθεῷ ἔχομεν ἁπατεῶνα xal Τε- 
πλανημένον, χαὶ ἀχρότατα διελέγξαι. Ἐξ αὐτῶν γὰρ 
ἀναμφιθόλως τῶν παρ) αὐτοῦ ὁμολογουμένων &vazpa- 
πῄσεται. Ἐκ γὰρ τῶν αὑτῶν ἔτι παρ αὐτοῦ λευνά- 


dem, qui sapienti: paululum habeant, maniieste p) νων, τοῦ τε Εὐαγγελίου καὶ τῶν Ἐπιστολῶν εὗρισκο- 


probabimus , nequaquam a Vetere Testamento 
Christum , aut ab eo cum carne veniente prophe'as 
abhorrere. Quin etiam resurrectionem corporum ab 
Apostolo predicari , e& in eorum qui salutem con- 
sequuntur numerum  Abrahamum ab eodem et 
Jsaacum Jacobumque referri ; nec non reliqua de- 
monstrabuntur omnia, qus sancta Dei Ecclesia 


* Ephes. v, 10. 


µένων, δειχθἠσεται ὁ Χριστὸς τοῖς συνετοῖς pt] ἀλλή- 
τριος εἶναι Παλαιᾶς Διαθήκης, xaX οἱ προφῆται οὗ» 
οὐχ ἁλλότριοι ὄντες τῆς τοῦ Kuplou ἑνδημίας, χαὶ ὅτι 
ἀνάστασιν σαρχὺς ὁ Απόστολος χηρύττει, xat δικαίως 
τοὺς προφήτας ὀνομάξζει, χαὶ ἓν σωζομένοις ὑπάργον- 
τας τοὺς περὶ ᾿Αθραὰμ, xat Ἰσαὰκ, καὶ Ἰακὼ, xat 
πάντα ὅσα ἐστὶ τῆς ἁγίας τοῦ θεοῦ Ἐκχλησίας (τε) 


709 


ADVERSUS HJERESES LIB. 1. TOM. Ili. — HAERES. XLI. 


710 


σωτῄῆρια xaX ἅγια καὶ 6x Θεοῦ ἑστηριγμένα, Ev τε τῇ A. profitetur, salutaria illa quidem, ac saneta, Deique 


πίστει καὶ ky τῇ γνώσει, xat ἐν ἐλπίδι, χαὶ διδασχα- 
^a 

. Ἡαραθήσομαι δὲ xaX fjv ἑποιησάμην χατ) αὐτοῦ 
πραγμα, πρὶν τοῦ ταύτην pou τὴν σύνταξιν 
ἐἑσπουδαχέναι διὰ τῆς ὑμῶν τῶν ἁδελφῶν προτροπῆς 
ποεῄσασθαι "Anb ἑτῶν ἰχανῶν ἀνερευνῶν ! τὴν τούτου 
τοῦ Ἀδαρχίωνος ἐπινενοημένην Φευδηγορίαν καὶ λη- 
ϱύδη διδασχαλίαν, αὐτὰς 03 τὰς τοῦ προειρηµένου 
βίθλους, ἃς χέχτηται μετὰ χεῖρας λαθὼν, τό τε παρ 
αὐτῶν λεγόμενον Εὐαγγέλιον xal ἀποστολιχὸν χαλού- 
μενον παρ) αὑτῷ, ἐξανθισάμενος, E ἀναλεξάμενος 
καθ εἰρμὸν ἀπὸ τῶν προειρημένών δύο βιθλίων τὰ 
ἐλέγξαι αὐτὸν δυνάµενα, ἑδάφιόν τι συντάξεως ἑποιη- 
ςάμην, ἀχολούθως τάξας χεφάλαια, καὶ ἐπιγράφας 


auctoritate roborata, qux communi fide', scientia, 
spe, doctrinaque comprehendit. 

X. Libet vero disputationem quamdam hic inse- 
rere, quam adversus haereticum istum elucubra- 
veram, antequam opus istud hortatu vestro susci- 
perem. Nam cum multis abhinc annis Marcionis 
hujus commentitias fabulas, et inanissima dogmata 
perscrutatus essem , quosque ille libros pro cano- 
nicis comprobat; puta Evangelium quod ipsi vo- 
cant , et apostolicum ab iisdem nominatum evol- 
vens, selectiora inde nonnulla , quz ad illum refu- 
tandum pertinent, continuata serie decerpsissem, 
uberioris cujusdam operis fundamenta posui; ac 
singulorum capitum ordinem ita distribui, ut uni- 


Ex&acr ῥήσει πρώτην, δευτέραν, tplenv* xal οὕτως B cuique sententie , prima, secunda, tertia, ac sic 


ἕως τέλους διεξηλθον, ἐν οἷς φαίνεται ἡλιθίως χαθ' 
ἑαυτοῦ ἐπὶ ταύτας τὰς παραμεινάσας τοῦ τε Σωτῇ- 
pec καὶ τοῦ Αποστόλου λέξεις φυλάττων. AL μὲν γὰρ 
αὐτῶν παρηλλαγμένως ὑπ αὐτοῦ ἐῤῥᾳδιουργήθησαν, 
xaX ὡς οὐχ εἶχε τῷ κατὰ Λουχᾶν Εὐαγγελίῳ τὸ áv- 
τίγραφον, οὔτε fj τοῦ ἀποστολιχοῦ χαρακτῆρος ἔμφα- 
σις” ἅλλα δὲ φύσει ὡς ἔχει καὶ τὸ Εὐαγγέλιον καὶ ὁ 
"Απόστολος, μὴ ἀλλαγέντα ὑπ) αὐτοῦ, δυνάµενα Ok 
αὑτὸν διελέγχειν, δί ὧν δείχνυται Παλαιὰ Διαθίκη 
συμφωνοῦσα πρὸς τὴν Νέαν, χαὶ fj Καινὴ πρὸς τὴν 
Παλαιὰν Διαθήχην. Αλλαι δὲ πάλιν λάξεις τῶν αὑτῶν 
βιθλίων ὑποφαίνουσι Χριστὸν ἓν σαρχὶ ἐληλυθέναι, 
xa &v ἡμῖν τελείως ἐνηνθρωπηκέναι. Αλλά καὶ ἄλλαι 
πάλιν ὁμολογοῦσαι τὴν τῶν νεχρῶν ἀνάστασιν, καὶ 


εὺν Θεὸν ἕνα ὄντα Κύριον πάντων παντοκράτορα, C 


αὐτὸν ποιητὴν οὐρανοῦ xat γῆς, xaX πάντων τῶν ἐπὶ 
γῆς Ὑενομένων, xal οὔτε παραχαράσσουσαι τοῦ 
Εὐαγγελίου τὴν χκλῆσιν, οὔτε μὴν ἀρνούμεναι τὸν 
ποιητὴν καὶ δημιουργὸν τῶν πάντων, ἀλλὰ δηλοῦσας 
τὸν σαφῶς ὡμολογημένον ὑπὸ τοῦ χαρακτῆρος τοῦ 
ἁποστολικοῦ καὶ τοῦ εὐαγγελικοῦ χηρύγματος. Καὶ 
ἔστι τὰ ἡμῖν πεπραγµατευµένα ἓν ὑποχειμένοις πα- 
ρατιθέµενα, ἅτινά ἐστι τάδε. 


Προοιμιο» τῆς περὶ τῶν Μαρκίωνος βιδΛίων 

ὑποθέσεώς τε καὶ ἐλέγχου. 

ΙΑ’. "Oct φίλον ἑστὶ τὰς τοῦ ἁπατηλοῦ Μαρχίω- 
vos νόθους ἐπινοίας ἀχριθοῦν, xal τὰς ἐπιπλάστους 
τοῦ αὐτοῦ βοσχήµατος μηχανὰς διαγινώσχειν τουτῳῖ 
τῷ συλλελεγμένῳ πονήµατι ἐντυχεῖν μὴ χατοχνείτω. 
Ἐκ γὰρ τοῦ παρ᾽ αὐτοῦ Εὐαγγελίου τὰ πρὸς ἀντίῤ- 
ῥησιν τῆς πανούργου αὐτοῦ ῥᾳδιουργίας σπουδάσαν- 
τες παρεθέµεθα” ἵν οἱ τῷ πονήµατι ἐντυχεῖν ἐθέ- 
λοντες, ἔχωσι τοῦτο γυμνάσιον ὀξύτητος πρὸς ἔλεγχον 
τῶν ὑπ) αὐτοῦ ἐπινενοημένων ξενολεξιῶν. Ὁ μὲν γὰρ 
χαρακτὴρ τοῦ χατὰ Aouxdv σηµαίνει τὸ Εὐαγγέλιον' 
ὡς δὲ ἠχρωτηρίασται μήτε ἀρχὴν ἔχων, μήτε µέσα, 
μέτε τέλος, ἱματίου βεθρωμένονυ ὑπὸ πολλῶν σητῶν 
ἐπέχει τὸν τρόπον. Εὐθὺς μὲν γὰρ ἐν τῇ ἀρχῇ πόντα 
τὰ ἀπ ἀρχῆς τῷ Λουχᾷ πεπραγµατευµένα, του:έστιν 


* For. ἰχα)ῶν áp. 


deinceps prxscriberem : et ad finem usque singula 
notarem, in quibus istas Salvatoris aut Apostoli 
sententias contra se videtur stultissime retinuisse. 
Quaedam enim ex illis ab eo commutate deprava- 
tzque sunt; 911 non ea fide representate , qua 
aut in Evangelii secundum Lucam exemplaribus 
leguntur, aut apostolicus ipse stylus pre se ferre 
videatur. Alias integras et incorruptas reliquit ; 
cujusmodi sincero in Evangelio et Apostolo repe- 
riuntur ; ex quibus illius convinei mendacia pos- 
sunt; utpote qu: Veleris Testamenti cum Novo, 
bujus vicissim cum illo consensionem ac concor- 
diam declarant. lnsunt in his libris et alia loca, 
quibus assumpta carne venisse Christum ostendatur, 
ac perfectum inter nos hominem fuisse versatum. 
Accedunt ea quoque, quibus mortuorum predica- 
tur excilatio; idemque Deus et universorum Do- 
minus omnipotens , coeli ac terre, oniniumque quae 
sunt in terra conditor perhibetur. Qux nec evan- 
gelicam vocationem adulterant , nec totius univer- 
sitatis auctorem ae molitorem abnegant; sed eume 
dem ipsum referunt , qualem et apostolicus stylus, 
et evangelica praedicatio profitetur. Quse igitur hunc 
in modum elaboravimus suis argumentis digesta, 
deinceps proponenda sunt. 


De Marcionis libris opusculi , sive re[utationis 
proomiun. 


XI. Si quis adulterina Marcionis inventa con:pre- 


p hendere penitus studet , ac pecudis illius versutias 


omnes et artificia cognoscere, hoc quod a me con- 
einnatum opus est percurrat. Nam ex ejus Evan- 
gelio que contra calliditatem ipsius scelere impli- 
calam opponi queant studiose selegimus , ut qui 
nostram hanc lucubratiunculam in manus sumer2 
voluerint, in ea quamdam acuminis exercitationem 
habeant, quo peregrinarum vocum ab illo reperta- 
rum novitatem redarguant. Et quidem Marcionis 
ille liber Evangelium secundum Lucam stylo ipso 
referre videtur, ut autem ab eo mutilatus est , ini- 
tio, mceilio ac fine decurtatis, corrosi a.tinels un- 
dique vestimenti simillimus est. Etenim ab ipso 


i11 


S. EPIPHANTI 


statim initio, ea unde Lucas exorsus est, nimirum : Α ὡς λέχει' Ἐπειδήπερ zxoAJol ἐπεχείρισαν., xa* τὰ 


Quoniam quidem multi conati sunt. ordinare narra- 
lionem , eic. *, uno cum Elizabethze et angeli Mariz 
Virgini nuntium afferentis historia, Joannis item ac 
Lachariz, 319adeoque nati apud Bethlehem Domini, 
cum ejusdem genealogia , 56 baptismate : hzec, in- 
quam, omnia circumcidens ac transiliens, inde 
Evangelium exorditur, Anno xv Tiberii Cesaris *, 
cte. Hoc igitur illius initium est. Neque tamen 
ecetera ordine pertexit ; verum quadam, ut diximus, 
2mnputat , addit alia, susque deque, quod aiunt, 
omnia perturbans, nec recta gradiens, sed mali- 
tiose huc illucque cursitans. Ea porro sequuntur : 

1. Abiens ostende te sacerdoti , et offer pro expia- 
lione (tua, sicut precepit Moyses, ut sit hoc testimo- 


ἑξῆς' xa τὰ περὶ τῆς Ἐλισάθετ, xal τοῦ ἀγγέλου 
εὐαγγελιζομένου τὴν Μαρίαν Παρθένον, Ἰωάννου τε 
xai Ζαχαρίου, xaX τῆς ἓν Βηθλεὲμ γεννήσεως yevea- 
λογίας, xai τῆς τοῦ βαπτίσματος ὑποθέσεως * ταῦτα 
πάντα περιχόψας ἀπεπῄήδησε, χαὶ ἀρχὴν τοῦ Εὐαγ- 
γελίου ἔταξε ταύτην, Ἐν τῷ πεντεκαιδεχάτῳ ἔτει 
Τιδερίου Καΐσαρος, καὶ τὰ ἑξης. Ἐντεῦθεν οὖν οὗτος 
ἄρχεται, χαὶ οὐ χαθ) εἱρμὸν πάλιν ἐπιμένει, ἁλλὰ τὰ 
μὲν, ὡς προεῖπον, παραχόπτει, τὰ δὲ προστίθησιν 
ἄνω χάτω, οὐχ ὀρθῶς βαδίζων, ἀλλὰ ἑῤῥᾳδιουργημέ- 
νως πάντα περινοστεύων. Καὶ ἔστιν ’ 


a'. ᾽ΑπεΙθὼν δεῖξον σεαυτὸν τῷ ἱερεῖ, xal προσ- 
ἐνεγκε περὶ τοῦ χαθαρισμοῦ σου, καθὼς Xpoc- 


nium vobis, pro eo quod a Salvatore dictum est, B écace Μωῦσῆς, ἵνα ᾗ μαρτύριο» τοῦτο ὑμῖν. "Avo" 


ín testimonium ipsis * 

9. Ut autem sciatis, quia potestatem habe! Filius 
hominis dimittendi peccata in terra *. 

9. Dominus est Filius hominis etiam Sabbati *. 


À. Judam Iscariothem , qui fuit proditor. Pro eo 
quod est, Descendit cum ipsis, habet Descendit in 
έρεοε *. 

5. Et omnis turba querebat eum tangere Ἱ. 

6. Et ipse elevatis oculis suis. Secundum hac ea- 
«em faciebant prophetis patres vestri 5, 


7. Dico autem ? Tantam fidem neque in. Israel in- 
veni *. 


οὗ εἶπεν ὁ Σωτὴρ, elc μαρτύριον αὐτοῖς. 

β’. "Iva δὲ εἰδῆτε, ὅτι ἐξουσίαν ἔχει ὁ Υἱὸς τοῦ 
ἀνγθρώπου ἀφιέναι ἁμαρτίας ἐπὶ τῆς γῆς. 

Y. Κύριός ἐστιν ὁ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου καὶ τοῦ 
Σαόδάτου. 

6. Ἰούδαν» ᾿Ισκαριὼθ, ὃς ἑγέγετο προδότης. 
Αντὶ τοῦδε, Κατέθη μες αὐτῶν, ἔχει, Κατέδη ἐν 
αὐτοῖς. 

€. Καὶ πᾶς ὁ ὄχ.ος ἐζήτει ἅπτεσθαι αὐτοῦ. 

ς’. Καὶ αὐτὸς ἑπάρας τοὺς ὀφθααμοὺς αὐτοῦ. 
Κατὰ τὰ αὐτὰ ἑποίουν τοῖς προφήταις ol πατέρες 
ὑμῶν. 

ζ. Λέγω δέ. Τοσαύτη» πίστυ’ οὐδὲ by τῷ "Ic. 
pant εὗρον. 


8. Depravatum est ab eo : Beatus qui non fuerit C — ». Παρηλλαγμένον τὸ, Μακάριος ὃς ἐὰν μή 


scandalizatus in me '*. 

9. Nam ad Joannem ista referebat : Hic est de quio 
scriptum est : Ecce ego mitto angelum meum ante fa- 
ciem tuam *!, 

10. Et ingressus in. domum Pharisei discubuit. 
Mulier vero stans retro, peccatrix secus pedes , la- 
crymis pedes κά. εί unzit, et osculata est '*, 


11. Et rursus : Hec lacrymis rigavit pedes meos, 
el unxit, et osculata. est '*. 

12. Non habet ista : Mater ipsius , et [ratres 
ipsius; sed hoc solnm : Mater tua. et fratres tui 1». 


45. Narigantibus ipsis obdormivit. At ille surgens 
increpavit ventum et mare !*, 

319 14. Et contigit dum iret, ut a turbis com- 
primeretur. Et mulier cum tetigisset ipsum, sanata 
esi a fluxu sanguinis. Et ait Dominus : Quis me 
letigit? Ac rursum : Tetigit me aliquis. Nam ego 
novi virtutem de me exisse '*. 

10. Suspiciens in celum benedicebat ipsis !". 


16. Dicens : Oportet Filium hominis multa pati, 
et occidi, εἰ post tres dies resurgere 19. 


! Luc 1, 14. 
90. *Luc. vn, 9. 
!5 Luc, viii, 41-40. 


3 Luc. ni, 4. ? Luc. v, 44. 
1ο ibid. 97. 
* Luc. ix, 10. 


!! jbid. 27. 
!5 ibid. 92, 


* ibid. 23. 
1. jbid. 56. 


cxavóaAw0n àv ἐμοί. 

9'. Elye γὰρ ὡς πρὸς Ἰωάννην, Αὐτός ἐστι περ) 
οὗ γέγρασται" ᾿Ιδοὺ ἐγὼ ἀποστέλλω τὸν ἄγγελ]όν 
µου πρὸ προσώπου σου. 

v. Καὶ εἰσεῖθὼν elc τὸν οἶκον τοῦ Φαρισαίου 
κατεχ.1θη. Ἡ δὲ ord, στᾶσα ὀπίσω ἡ ἁμαρτω- 
Aóc παρὰ τοὺς πόδας, ἔδρεξαε τοῖς δάκρυσι τοὺς 
πόδας, καὶ Asus, xal xaceglAst. 

ια’. Καὶ πάλιν. Αὕτη τοῖς δάκρυσιγ ἔδρεξέ'μου 
τοὺς πόδας, καὶ ἠ.1ει/ε, καὶ κατεςρί-ει. 

ιβ’. Οὐκ εἶχεν, 'Η µήτηρ αὐτοῦ καὶ οἱ ἀδεΊφοὶ 
αὐτοῦ, ἀλλὰ µόνον: Ἡ µήτηρ σου καὶ οἱ ἀδελφοί 
σου. 

v". Πεόνγτων αὐτῶν ἀφύπνωσεν, Ὁ δὲ ἐγερ- 


D θεὶς ἐπετίμησε τῷ ἀνέμῳ xal τῇ 0aAdcoq 


ιδ. Ἑ γέγετο δὲ ἐν τῷ ὑπάγει αὐτὸν ovr- 
ἐπνιγον αὐτὸν ol 6xAoi. Kal γι ἀφαμέγη αὐτοῦ 
ἰάθη τοῦ αἵματος. Καὶ εἶπεν ὁ Κύριος" Τίς µου 
ἤψατο; xaX πάλιν Ἡψατό μού τις; Καὶ γὰρ 
ἔγνων δύνγαμυ ἐξεΊθοῦσαν àx' ἐμοῦ. 

ιε, ᾽Αγαδ.έψας εἰς τὸν οὐρανὸν εὐ.όγησε 
éx' αὐτούς. 

tc". Αέγων’ Aci τὸν Υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου xoAlà 
παθεῖν, xal ἀποκτανθῆναι, καὶ μετὰ τρεῖς ἡμέ- 
pac ἐγερθηγαι. 


σ Luc. vi, 5. * ibid. 16. 7 


. ibid. 419. — * ihid. 
15 jbid. 44. !* Luc. vini, 99. 


15 μιά. 24 


7JA3 


'HAlac xul Μωῦσῆς ἐν δόξῃ. 

επ’. Ex τῆς vegéAnc φωνή" Οὗτός ἐστιν d Ylóc 
µου Ó εἐταπητός. 

0’. ᾿Εδεήθην» τῶν μαθητῶν cov. Ἐϊχε δὲ παρὰ . 
τὸ, Obx ἠδυνήθησαν ἐχέα.εῖν αὐτό. Καὶ πρὸς 
αὐτούς- *Q γεγεὰ ἄπιστος! ἕως ἀνέξομαι ὑμῶν, 


x'. Ὁ γὰρ Yióc τοῦ ἀγθρώπου μέ-λει παραδί- 
δοσθαε εἰς χεῖρας ἀλθρώπωγ. 


χα’. Οὐδὲ τοῦτο ἀνέγγωτε, εἰ ἐποίησε Δαθίδ' * 


Εἰση.1θεν εἰς τὸν οἶκον τοῦ θεοῦ. 

x&. Εὐχαριστῶ σοι, Κύριε τοῦ οὐρανοῦ. Οὐχ 
εἶχε δὲ, xal τῆς γῆς. Οὔτε, Πάτερ, εἶχεν. Ελέγ- 
χεται δέ' χάτω γὰρ εἶχεν, Nai ὁ Πατήρ. 


ADVERSUS ΠΑ ΠΕΡΕΣ 118. J. TOM IIl. — HAERES. ΧΙΙ. 
t. Kal ἰδοὺ δύο ἄνδρες cvreAádcur αὑτῷ, Α 


112 


17. Et ecce duo viri loquebantur cum eo, Elias et 
Moyses in gloria !*. 
18. E nube voz : Hic es Filius meus dilectus *. 


19..Rogavi discipulos tuos. Quod in codice suo 
habebat, preterquam : Non potuerunt ejicere ipsum. 
Et ait ad ipsos : O generatio incredula! quandiu 
vos sustinebo * ? 

20. Filius enim hominis tradendus est in manus 
hominum *. 

21. Neque hoc legistis, quid fecerit David : In- 
gressus est iu domum Dei *. 

93, Gratias ago tibi, Domine cali ; deerat, et ter- 
γα; sed el vox, Pater, aberat. Sed ex eo redargui- 
tur, quod paulo post habeat, Etiam Pater *. 


xyY'. Είπε τῷ νομιχῷ' Ἐν τῷ vópQ τί γέγρα- D ο, Dixit legisperito : In lege quid scriptum est? 


ata; Καὶ ἀποκριθείς. Μετὰ τὴν ἀπόχρισιν τοῦ νο- 
μικοῦ εἶπεν, Ὀρθῶς εἶπες. Τοῦτο ποίει, καὶ ζήσῃ. 

χδ’. Καὶ εἶπε: Τίς ἐξ ὑμῶν ἕἔξει «{.1οΥ, καὶ πο- 
ῥρεύσεται πρὸς αὐτὺν µεσογυκτίου, αἰτῶν τρεῖς 
ἄρτονς ; χαὶ λοιπόν. Αἰτεῖεε, xal δοθήσεται. Τίνα 
γὰρ ἐξ ὑμῶν τὸν πατἐρα υἱὸς αἰτήσει ἐχθὺν, καὶ 
ἀντὶ Ιχθύος δρυ ἐπιδώσει αὐτῷ; 7) ἁγτὶ ὡοῦ 
σχορπίογ; El οὖν ὑμεῖς, πονηροὶ ὄντες, οἴδατε 
δόµατα ἁγαθὰ, πόσῳ μᾶ-Ίον ó Πατήρ»; 

χε’. Ἱεριχέχοπται τὸ περὶ Ἱωνᾶ τοῦ προφἠτου. 
Elye γάρ. Ἡ γεγεὰ αὕτη, σηµεῖον οὗ δοθήσεται 
αὐτῃ. Οὐκ εἶχε 6h περὶ Νινευή χαὶ βασιλίσσης vó- 
του, xai Σαλομῶνος, - 

xg'. 'Àw τοῦ, llapípyscUS τη» »wpuciv τοῦ 
θεοῦ, εἶχε, Παρέρχεσθε τὴν xAnou τοῦ 850. 

χζ’. Oval ὑμῖν, ὅτι οἰκοδομεῖτε τὰ µνήµατα coy 
προςητῶ», χαὶ οἱ πατέρες ὑμῶν ἀπέκτειυαν αὐ- 
τοὺς. 

xn'. Οὐχ εἶχε' Διὰ τοῦτο εἶπεν ἡ Σοφἰα τοῦ 
θεοῦ, Αποστε.ῶ εἰς αὐτοὺς προφήτας' x3t περὶ 
αἵματος Ζαχαρίου καὶ ᾿Αθελ τῶν προφητῶν "Οτι 
ἐχζητηθήσεται éx τῆς }εγεᾶς ταύτης. 

χθ’. 
τῶν ἁποχτεινόγτων τὸ σῶμα' φοθηθῆτε δὲ τὸν 
μετὰ τὸ ἀποκτεῖναι ἔχοντα ἐξουσίαν ϱβα.λεῖν εἰς 
γέενναν. Οὑκ εἶχε bé: Οὐχὶ πέντε στρουθία ἁσ- 
σαρίων δύο πω.οῦνται, καὶ ὃν ἐξ αὐτῶν οὐκ 
ἔστιν éxiAe Anc uévov évoziov τοῦ Θεοῦ. 

X. Αντὶ τοῦ, ΟμοΔογήσει ἑγώπιο τῶν ἀγγέ- 
«ων τοῦ Θεοῦ, ὀνώπιον τοῦ 8500 λέχει. 

λα’. Οὐκ ἔχει τό. 'Ὁ θεὺς ἀμφιέγγυσι τὸν χόρ- 
tor. 

λβ’. ᾿Υμῶν δὲ ὁ Πατὴρ οἶδεν, ὅτι χρῄζετι τού- 
των τῶν σαρχιχῶν δή. 

ΣΥ. Ζητεῖτε δὴ τὴν βασιλείαν τοῦ 8600 , xal 
ταῦτα απἀντα προστεθήσεται ogty. 

AN. ἸΑντὶ τοῦ, ὁ Πατλρ ὑμῶν, ὁ Πατήρ εἶχεν. 


λε’. ᾽Αντὶ τοῦ, δευτόρᾳ ἢ τρἰτῃ φυακῇ, εἶχεν, 
ἑσπερο"ἡν φυ.λαχήν. 
! Luc.ix, οἱ. * ibid. 55. 5 ibid. 40. 


bsqq. *ibid. 20. | ibid. 42. — '' ibid. 47. 
το ibid. 28. ''ibid. 20. 15 ibid. 51. — '* ibid. 30. 


PATROL. 068. XLI. Ξ 


Αέγω τοῖς φίλοις µου Mi φοθηθῆτε ἀπὸ 


* ibid. 44. * Luc. νι, ὃ 
5? ibid. 49. 
0 ibid. 58. 


Et respondens. Post legisperiti responsum, dixit : 
Recte dixisti. Hoc fac, et vives Ἱ. 

94. Et dixit : Quis vestrum habebit amicum ,. «t 
ibit ad illum media nocte, postulans tres panes ? Ας 
deinceps : Petite et dabitur. Quis enim ex vobis est 
pater, a quo filius petat piscem, el pro pisce serpen- 
tem dabit illi? aut pro ovo scorpionem 7 Si ergo ros 
cum sitis mali, nostis dona bona, quanto magis Pa- 
ter ?? 

25. Ampulata erant ea qua ad Jonam pertine- 
bant. Sic enim habebat : Generatio hac, signum nos 
dabitur ei *. Desiderabantur etiam illa, quibus ce 
Ninive, et regina Austri, ac Salomone fit mentio. 

30. Pro his verbis, Preteritis Dei judicium **, 
rescripserat, Prateritia Dei vocationem. 

27. Ve vobis, quoniam edificatis sepulcra prople- 


tarum, et paires vestri occiderunt illos 13. 


28. Deerat: Propterea et Sapientia Dei dizit : Mit. 
tam ad illos prophetas '* : et de sanguine Zachariz 
et Abel prophetarum: 314 Quoniam requireiur e 


| generatione hac. 


29. Dico amicis meis : Nolite timere eos, qui ος. 
cidunt corpus ; timete vero eum qui postquam occi- 
derit, habet potestutem. mittendi-in gehennam '*. Nec 
habebat illud : Nonne quinque passeres veneunt di- 
pondio, et unus ex ipsis non est in oblivione coram 
Deo :*? 

50. Pro his verbis, Confitebitur coram angelis 
Dei, rescribit, coram Deo '*. ' 
. 91. Non habet ista : Deus vestit fenum '*. 


22. Pater vester novit , quoniam his opus habe- 
tis *' ; haud dubie qu:e ad carnem attinent. 

99. Quaerite autem regnum Dei, et hac omnia ad- 
jicientur vobis "9. 

54. Pro eo quod est, Pater vester, habebat, Pa- 
ter '*. 

35. Pro his vero, secunda aut tertia custodie, 
substituerat, vespertinam custodiam ^. 


.. * Luc. x, 921. 
5 Luc, xi, 4, 5. 


' jbid. 27. 
'* jbid. 8 


? Tuc. xt, 
{π ihid. 8. 


715 


S. EPIPHANTI 


τις 


906. Veniet Dominus servi istius, et secabit eum, A Ac". ΗἨξει ὁ Κύριος τοῦ δού.Ίου ἐχείνου, xod 


et partem ejus ponet cum infidelibus *. 


97. Ne [orte trahat te ad judicem; et judex tra- 
dal te exactori *. 

$8. Sustulerat ex illo loco : Venerunt quidam nun- 
tiantes ipsi de Galileis, quorum sanguinem miscue- 
rat Pilatus cum sacrificiis eorum, usque ad ea, qui- 
bus de octodecim illis est sermo, qui ruina turris 
oppressi sunt. ltem, Nisi penitentiam egeritis, us- 
que ad parabolam ficus, de qua dixit agricola : 
Fodiam, et mittam atercora : et si non Jecerit, ez- 
' cide 5. 

99. Hanc autem filiam Abrahe alligavit Sata- 
nas *. 


40. Ttem illud ademit : Tunc videbitis Abraham, n 


]saac, et Jacob, et omnes prophetas in regno Dei *. 
Pro quo rescripsit : Cum omnes justos videritis in 
regno Dei, vos autem exclusos. Adjecit vero, deten- 
tos foris, et, illic est fletus, et stridor dentium. 


4. ftem illud sustulit : Venient ab Oriente et 
Occidente, et recumbent in regno. Tum illud : Erunt 
novissimi primi, Item : Accesserunt. Pharisai dicen- 
les : Exi et vade, quoniam Herodes vult te interficere. 


* 


διχοτοµήσει αὐτὸν, καὶ τὸ µέρος αὐτοῦ μετὰ vow 
ἁἀπίστων θήσει. 
AP. Μήποτε κατασύρῃ σε πρὸς τὸν κριήν” 


xal à κριτὴς παραδώσει σε τῷ πρᾶκτορι. 


Aw. "Hv παρακεχομμένον ἀπὸ τοῦ. 'Ἡ 16όν ει- 
yec ἀγαγγέν.Ίοντες αὐτῷ περὶ τῶν Γα.λιλαίων", 
àv τὸ αἷμα συνέµιξε Πιᾶτος μετὰ τῶν θυσεῶών' 
αὐτῶν, ἕως ὅπου λέχει περὶ τῶν ἐν τῷ Σιλωὰμ δε- 
καοχτὼ ἁποθανόντων ἐν τῷ πύργῳ» xo ὅτι Εάν 
μὴ µετανὀήσητε, xaX ἕως τῆς παραθολῆς τῆς συ- 
xi, περὶ fic εἶπεν ὁ γεωργὸς, ὅτι Σχάπτω, καὶ 
βάλω κόπρια ' καὶ Σὰν μὴ ποιήσῃ., ἔκκογψον. 

λθ'. Ταύτην» δὲ θυγατέρα ᾿Αθραὰμ ἔδησεν ὁ 
Σατανᾶς. | 

p^. Παρέχοφε πἀλιν' Τότε ὄψεσθε ᾿Αδραὰμ, καὶ 
'Icaáx, xal 'laxó6, xal πάντας τοὺς αροφήτας 
ἐν τῇ βασιΛείᾳ τοῦ θεοῦ. "Avo δὲ τούτου ἐποίτ- 
σεν’ Ὅτε πάντας τοὺς δικαίους ἴδητε ἐν τῃ βα- 
σιείᾳτοῦ θεοῦ, ὑμᾶς δὲ ἐχόα.1Ίομένους. Ἐποίτη- 
σε δὲ, κρατουμένους ἔξω. καὶ, ἑκει ἐστι Ó 
χ.Ἰαυθμὸς xal à Ββρυγμὸς τῶν ὁδόγτων. 

μα’. Παρέχοφε πάλιν τὸ. Ἡξουσυ ἀπὸ draro- 
JAov καὶ δυσμῶ»ν, xal ἀναχλιθήσονται ἐν cq θα- 
σιάείᾳ * χαὶ τό» Οἱ ἕσχατοι ἔσονται πρῶτοι"' xal 


πό Προσήη.Ίθον οἱ Φαρισαῖοι «Ίέγοντες' ᾿Ἔξε.θε 


Necnon et istud : Dixit : Abeuntes dicite 815 


eulpi huic, usque ad ea, Non capit prophetam oc- 
cidi extra Hierusalem. Ilud etiam : Hierusalem, Hie- 
rusalem, qua occidis prophetas, et lapidas eos qui 
'ad te missi sunt. ltem : Sepe volui congregare, sie- 
ut gallina pullos suos; et, Relinquetur vobis domus 
vestra; et, Non me videbitis, donec dicatis, Bene- 
dictus *. 


42. Ad hzc integram abscidit duorum flliorum 
parabolam, ejus videlicet, qui bonorum partem abs- 
tulerat, et alterius ". 

48. Lez et prophete usque ad Joannem, et omnis 
ín illud vim facit *. 

44. De divite, et Lazaro mendico, quemadwmo- 
dum delatus est ab angelis in sinum Abrahami *. * 


45. Nunc vero fic consolatur Lazarus . 


xal sxopsvov, ὅτι Ἡρώδης σε θέλει áxoxtstvac: 
xa τό. Εἶπε' Πορευδέντες εἶἴπατε τῇ ἀ Ἰώπεχι 
ταύτῃ, ἕως ὅτου εἶπεν, Οὐκ ἐνδέχεται προφήτην 


C ἁπολ]έσθαι ἔξω Ἱερουσαλήμ. '5 Ἡ ἁποκτείνουσα 


τοὺς προφήτας, καὶ .ΊιθοδοΆοῦσα τοὺς ἀπεστα-ἲ - 
µένους * χαὶ τό. HloAAdxic ἠθέάησα ἐπισυνάξαι. 
ὡς ὄρνις τὰ τέκνα σου’ xaX τὸ, ᾽Αφίεται ὑμῖν é 
οἶκος ὑμῶν ' xaX «b, Οὐ μὴ ἴδητέ µε, ἕως εἴπητε' 
Εὐάογημέγος. 

uf. Πάλιν ἀπέχοψε τὴν παραδολὴν πᾶσαν τῶν δὺς 
vlüv, τοῦ εἴληφότος τὸ µέρος τῶν ὑπαρχύντων, καὶ 
τοῦ ἄλλου. 

ΜΥ’. Ὁ νὅμος καὶ ol προφηται ἕως ᾿]ωάνγου, 
xal πᾶς elc αὐτὴν βιάζεται. 

µδ’. Περὶ τοῦ πλουσίου, xat Λαζάρου τοῦ πτωχοῦ. 
ὅτι ἀπηνέχθη ὑπὸ τῶν ἀγγέλων εἰς τὸν χόλπον τοῦ 
Αόραάμ. . 

με’. Nov δὲ ὧδε xapaxaAsica: ὁ αὐτὸς Λάζα- 


. D poc. 
46. Dixit Abraham : Habent Moysem et prophe- µς’. Εἴπεν 'ABpaáy: Ἔχουσι Μωῦσέα καὶ τοὺς 


(as, ipsos audiant : quandoquidem neque si quis a 
mortuis resurrexerit, audient '*. 


4T. Sustulit ista : Dicite : Quoniam servi inutiles. 


sumus; quod debuimus facere, fecimus **, 

48. Quando occurrerunt leprosi. Quo in loco 
multa resecuit : atque ita scripsit : Et misit eos 
dicens : Ostendite vos sacerdotibus !* : ac pro aliis 
alia suhjecit, ita concipiens : Multi erant leprosi in 
diebus Elismi prophete, et nemo curatus. est. nisi 
Naaman Syrus '*. 


! [.nc, xir, 46. 
5 Luc. xvi, 10. * ibid. 92.24. 
tv, 27. '* Adde Ἱερουσαλὴμ. 


LI 
^» 


* ibid. 50. 3 Luc. xm, 4. * ihid. 16. * ibid. 98. *ihid. 99-55. 
ο ibid. 95. ''ibíd. 99.  !* Luc. xvit, 10. 


προφήτας ἁκουσάτωσαν αὐτούς ' ἐπεὶ οὐδὲ του 
Ἀγειρομέγου àx νεκρῶν ἀχούουσο». 

pP. Παρέχοψε τό. Λέγετε' Ὅτι ἀχρεῖοι GovAol 
ἐσμεγ' ὃ ὠφεί.ῖομεν» ποιῆσαι πεποιἠκαµεν. 
 un'- Ὅτε συνήντησαν οἱ δέχα λεπροίἰ. ᾿Απέχοψε 
Ob πολλὰ, χαὶ ἐποίησεν’ ᾿Απέστειλεν αὐτοὺς A£- 
TOY Δείξατε ἑαυτοὺς τοῖς ἱερεῦσι' xaX ἄλλα 
ἀντὶ ἄλλων ἑποίησε, λέγων, ὅτι Πο..ἱοὶ Asspo! 
ἦσαν iv ἡμέραις Ε.ισσαίου τοῦ προφήτου, καὶ 
οὐκ ἑκαθαρίσθη sl μὴ Νεεμὰν d Σύρος. 


' uc. xv, 19 4ηᾳ. 


1» 19«anq&.— !* Lee 


717 


ἑδεξν ulav τῶν ἡμερῶν τοῦ YloU τοῦ ἀνθρώπου. 
| w. Elr£ τις πρὸς αὐτόν. Διδάσκαλε ἀγαθὲ, cl 
ποιήσας ζωὴ» αἰώγιον κ.Ἱηρογομήσω; Μή µε Aé- 


75τε ἀγαθόν. Elc ἐστιν ἁγαθός. Ἡροσέθηκε τὸ, ὅτι ᾿ 


ὁ Πατήρ. Καὶ ἀντὶ τοῦ, Tác ἐντοὰς οἶδας, λέχει, 
Tétc ἐντοιὰς οἶδα. 

να’. Ἐγένετο δὲ v. cQ ἐγγέζειν τῇ Ἱεριχὸ, ευ- 
9JAóc $608 * 'Incov υἱὲ Δαθὶδ, àAéncór µε. Καὶ 
€cs ld0n, φησί’ 'H πίστις σου σἐσωκέ σε. 


vf. Παρέχοψε τό. Παρα ἰαδὼν τοὺς δώδεκα ἔλε- 
τον Ιδοὺ ἁναδαίνομεν sic Ἱεροσόᾶᾷυμα, καὶ τε- 
«εσθήσεται πάντα τὰ γεγραµµένα àv. τοῖς προ- 
εήῄταις περὶ τοῦ Yio0 εοῦ ἀνθρώπου ' παραδοθή- 
σεται, ἀποχτανθήσεται, καὶ τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ ἀνα- 
στήσεται. Ὅλα ταῦτα παρέἐχοψε. 

vr. Ἡαρέχοψε «b χεφάλαιον τῆς ὄνου, xal Βηθ- 
φαγὴ, καὶ τὸ περὶ τῆς πόλεως, καὶ τοῦ ἱεροῦ. "Ort 
Terpappévoy ἦν Ὁ olxóc µου olxoc προσευχῆς' 
καὶ ποιεῖτε αὐτὸν σπή.Ίαιον Ἀῃστῶν. 

wy. Καὶ ἐζήτησαν ἐπιδα.ἰεῖν ἐπ᾽ αὐτὸν τὰς χεῖ- 
pac, καὶ ἐφοθήθησω,. 

νε’. Πάλιν ἀπέχοψε τὴν τοῦ ἀμπελῶνος * «00 ix- 
δεδομένου γεωργοῖς. Καὶ τὸ, TL οὖν ἐσειτό. Αίθον 
ὃν ἀπεδοκίμασαν οἱ οἰκοδομοῦνεες; 

νς’. ᾽Απέχοψε τό. Ότι δὲ ἐγείρονται οἱ vexpol, 
Μωῦσῆςιἐμήνυσε περὶ τῆς βάτου, καθὼς Aérec: 
Κύριον τὸν .Θεὸν ᾿Αδραὰμ, καὶ ᾿Ισαὰκ xal 'Iaxo6. 
Θεὸς δέ ἐστι ζώντων, καὶ οὐ χὶ vexpów. 

νο. Οὐκ εἶχε ταῦτα. "Occ δὲ ἐγείρονται οἱ νε- 
xpol,.xal Μωβσῆς ἐμή»νσε, «λέγων 860v Ἀόραὰμ, 
xal Θεὸν ᾿Ισαὰκ, xal θεὸν "Iaxi6, Θεὸν ζύντων. 

vn. Πάλιν παρέχοψε τό" θρὶξ éx τῆς χερα.ῆς 
ὑμῶν ob μὴ ázxóAncat. 

vt. Πάλιν παρέχοψε ταῦτα" Τότε οἱ ἐν τῇ Tov- 
δαίᾳ φευγέτωσαν sic τὰ ὄρη, χαὶ «à ἑξῆς * διὰ τὸ 
ἐπιφερόμενον' ἕως π.Σηρωθῃ πάντα τὰ Terpaupéra. 

E. Συνε.]ἀλησε τοῖς στρατηγοῖς. Καὶ τὸ, Πῶς 
αὐτὸν παραδῷ αὐτοῖς. — 

ξα’. Καὶ εἶπε τῷ Πέτρῳ xal τοῖς Aoizoic* 'AzxsA- 
θόντες ἑτοιμάσατε, ἵνα φάγωμεν τὸ πάσχα. 

ξβ’. Καὶ ἀνέπεσε, xal οἱ δώδεκα ἀπόστολοι σὺν 
αὐτῷ' καὶ εἶπεν: Ἐπιθυμίᾳ ἐπεθύμησα τοῦτο τὸ 
πάσχα φαγεῖν μεθ’ ὑμῶν, πρὸ τοῦ µε παθεῖν. 

ΕΥ’. Παρέχοψε τό. Λέγω γὰρ ὑμῖν, Ob μὴ φάγω. 
αὑτὸ ἁπ' ἄρτι, ἕως π.Ίηρωθῇ ἐν τῇ βασιωείᾳ τοῦ. 
θεοῦ. 

ζδ. Παρέχοψε τό' "Orts ἀπέστειῖα ὑμᾶς, µή τι- 
voc ὑστερήσατε; καὶ τὰ ἑξῆς ΄ διὰ τό» Καὶ τοῦτο 
τὸ γεγραμµένον δεῖ τελεσθῆναι, có, Καὶ μετὰ 
ἀνόμων συνε.λογίσθη. 

Ee. Ἀπεσπάσθη ἀπ αὐτῶν ὡσεὶ «Ἰίθου oJ), 
xal θεὶς τὰ γόνατα προσηύχετο. 

£c'. καὶ ἤγγισε καταφιάῆσαι αὐτὸν, καὶ εἶπεν. 


ADVERSUS HJERESES LIB. |. ΤΟΝ. Ill. — H/ERES. XLII. 
pU. Ἐ Ιεύσοκται ἡμέραι, ὅταν àziüvpslonte A. 49. Venient. dies, 


118 


quando desiderabitis videre 
unum ez diebus Filii hominis *. 

50. Dixit ei quidam : Magister bone, quid faciens 
vitam eternam possidebo ? Nolile me dicere bonum. 
Unus est bonus *. Adjecit vero, Pater. Sed et pro 
eo quod est : Mandata nosti *; scripsit ille, Man- 
data novi. 

51. Factum autem. est cum appropinquaret Jeri- 
cho, cecus. clamabat : Jesu fili David, miserere 
mei. Et cum curatus esset ait ; Fides tua te saloum 
[ecit *. 

52. Mutilavit ista : Assumptis duodecim ail : Ecce 
ascendimus Hierosolymam, et consurimabuntur om- 
nia qua scripla sunt per prophetas de Filio homi- 
nis : tradetur, occidetur, et tertia die resurgef *. 
Hec omnia sustulit. 


55. Expunxit et caput illud de asino, Bethphage, 
et urbe, ac templo : 816 Quoniam scriptum est : 
Domus wea domus orationis vocabitur ; et facitis eam 
speluncam latronum *. 

δᾷ. Et quesierunt injicere : manus in illum, et ti- 
muerunt *. 

55. Item illum induxit locum, quo de vite illa 
agitur agricolis locata. Atque hoc insuper : Quid 
est igitur ; Lapidem quem reprobaverunt edificantes *? 

56. Delevit illud : Quia vero mortui resurgunt, 
Moyses ostendit secus. rubum , sicut dicit, Dominum 
Deum Abraham, et Isaac, et Jacob. Deus autem est 
vitorym, non mortuorum **. 

57. Ista quoque prsetermisit : Quia vero resurgant 
mortui, et Moyses ostendit, dicens Deum Abraham, 
et Deum 1lsaac, et Deum Jacob, Deum vivorum. 

58. Illud insuper omisit : Capillus de capite vestro 
non peribit **. 

59. Iterum hzc amputavit : Tunc qui in Judes 
sunt, fugiant ad. montes, etc., ob ea qus sequun- 
tur, donec consummentur omnia qua scripta sunt **, 

60. Locutus est cum magistratibus,'et, quemadmo- 
dum illum traderet **, etc. 

61. Ei dizit Petro et reliquis : Euntes preparate, 
*t manducemus pascha !*. 

62, Et recubuit, et duodecim apostoli cum illo : 
el dixit : Desiderio desideravi hoc pascha manda- 


D care vobiscum, antequam patiar 33. 


63. Preterea hec ab eo detracta sunt : Dico enim 
vobis, Non edam illud amplius donec impleatur. in 
regno Patris mei '*. 

. 64. Item illud : Quando misi vos, nunquid defuit 
vobis? etc. Ob ea que sequuntur : Et hoc quod 
scriptum est oportet. impleri : Et cum iniquis depu- 
tatus est *". 

65. Avulsus est ab illis, quantum jactus est lapi- 
dis : Et positis genibus orabat !*. 

66. Et accessit, ut oscularetur eum, et dixit !*. 


! For. τὰ τοῦ ἁμπ. "μις. xvi, 22. ? Luc. xviii, 18. í* ibid. 20. * ibid. 55. — * ibid. 34. " Luc. 
xix, 29 sqq. — * Luc. xx,.19. * ibid. 9. — '* ibid. 27. — !! Luc. xxi, a '* ibid. 21 sqq.; '* Luc. 
εκει, ^h. t^ ibid. S. '*jbid. 15. ο ibid. 16. ibid. 25. '*ibid. 11. !* ibid. 47. 


119 


S, EPIPHANII 


2720 


67. Recidit id quod a Petro gestum est, cum A  &. Παρέχοψε τὸ, '*invinoe Πέτρος, ὅτε ἑπάταςε, 


percussit, οἱ amputavit auriculam *. 

63. Et qui tenebant. illudebant, cedentes, e! per- 
cutientes dicebant : Prophetiza ; quis est qui te per- 
.' cussit *? 

69. Post ista : Hunc invenimus subvertentem gen- 
tem nostram *, addidit, εἰ destruentem. legem εί 
prophetas. 

317 70. Aliud quoque post h:xc verba : Et pro- 
hibentem tributa dare *, subjecit : et averlentem 
uxores et [ilios. 

71. Ei venientes in locum qui dicitur Calvarie lo- 
cus, crucifixerunt eum, el diviserunt vestimenta, et 
sbscuratus est sol *. | 

79. Που abstulit : Jodie mecum eris in paradiso *. 


73. Et clamans voce magna exspiravit ". 

74. Et ecce vir nomine Joseph depositum corpus 
involvit, et posuit in monumenlo exciso ". 

"5. Et recertentes. εἰ [μυ Sabbu'o. secundum 
mandatum *. 

76. Dixerunt quierant in veste alba ; Quid queriis 
viventem cum mortuis? Surrexit. llecordamini que 
locutus est, cun adlucesset : Quoniam oportet Filium. 
hominis pati εἰ (radi !*. 

T1. Quin ea subtraxit, que Cleoph:, eLejus socio 
dicta sunt, cum illis occurrit : O stuliiet tardi corde 
ad credendum in omnibus qua locuti sunt prophete | 
Nonne hec oporiuit pati? Ac pro his omnibus que 


xaX ἀφείλετο τὸ o9. 

ξη’. Οἱ cvréxortec ἐγέπαιζον, δέροντες, zal c. 
Άτοντες ἔ.εγον᾽ Προφήτευσον" τίς ἐστω ὁ παί- 
σας σε; 

&0'. Προσέθετο μετὰ τοῦτο Τοῦτον εὕρομεν δια 
στρέφοντα τὸ ἔθνον, — καὶ κατα Ἰύογεα τὸν 
}όµο» xal τοὺς προφήτας. | 

9. Προσθήκη μετὰ τὸ, Κεεύογτα φόρους μὴ 
δοῦγαι, — xal ἀποστρέφογτα τὰς γννακας 2) 
τὰ τέκνα. 

ρα’. Kal ἐ.θόντες εἰς τόπον Aerópsvor. Κρανίου 
τόπον, ἑσταύρωσαν αὐτὸν, xal διεμερίσαντο cà 
ἱμάσια, ' ἑδκοείσθη ὁ fJuoc. 
νο. Παρέχυψε τό Σήµερον μετ ἐμοῦ ἔσῃ ἐν' τῷ 


. &apaósioq 


οΥ’. Kal φωνήσας φωνῃ nerádn, ἐξέπνευσε. 
οὗ. kal lob árp ὀγόματει Ιωσὴὰὴφ, xa0s. τὸ 


σῶμα éveti £e, καὶ ἔθηχεν ἐν μνήματι ἀαξευτῷ. 

ος. Kal ὑποστρέψωσαι ἡἠσύχασαν τὸ Σἀάδδαξον 
κατὰ τὸν νόµον. « 

ος’. Εἶπαν οἱ ἐν ἐσθητι Aauzpa- Τί ζητεῖτε cv 
ζῶντα μετὰ τῶν γεχρῶν; ΗἩγέρθη. Μνήσθητε ὅσα 
ἑλάλησεν ἔτι ὤν' "Occ δεῖ τὸγ Ylór τοῦ ἀνθρω" 
που παθαεῖν, καὶ παραδοθήγαι. 

ος’. Παρέχοψε τὸ εἰρημένον πρὸς Κλεόπαν xal «tv 
ἄλλον, ὅτε συνήντησεν αὐτοῖς, τὸ. Ὢ dvónro: καὶ 
βραδεῖς τοῦ πιστεύειν ἐπὶ πᾶση οἷς &AdAncar 
οἱ προφήῆται/ Οὐχὶ ταῦτα ἔδει παθεῖν; Καὶ ἀντὶ δὲ 


locuti sunt prophet", ecripsit, in. omnibus, que lo- (, τοῦ, ἐφ᾽ clc ἐλάλησαν οἱ προρῆται, — &y' οἷς ἐά- 


cuius sum vobis. Sed ex eo redarguitur, quod cum 
panem fregit, apcrti sunt oculi, et eogboverunt. 

18. Quid turbatis estis ? Videte manus, el pedes : 
quoniam spiritus 015a. non. habet, sicut me videtis 
habere '*. 

Preter hae, quee sequuntur contra haereseos au- 
ctorem istum, huic a nobis instituto adjunganius 
operi. Qux quidem apud eumdem invenimus hunc 
in finem usurpata, ut Epistolarum Pauli aposteli 
speciem pre se ferrent. Quas tamen non ornnes, 
sed certas duntaxat aeciscit ; quarum in ealce to- 
tius operis nomina subscripsimus, cujusmodi in' 
Aponolico àb illis inscripto libro reperiuntur. Atque 
illas ipsas insuper usitato illo suo flagitio mutilatas 


Anc'a ὑμίχ. Ἑλέγχεται δὲ, ὅτ., ὅτε ἔχλασε «bv ἄρτον, 
Ἰνεφχθησαν οἱ ὀφθαλμοὶ, xal ἑπέγνωσαν. 

on. Tí τεταραἈμάνοι ἑστέ; Ἴδετε τὰς χεῖρας 
καὶ τοὺς πόδας". ὅτι πγεῦμα ὁὀστέᾳ οὓκ ἔχει, 
χαθὼς ἑἐμὲ θεωρεῖτε Éyorca. 

"Evi δὲ xal ταῦτα συνάπτοµεν' χατὰ τοῦ προει- 
pnuévou αἱρεσιάρχου ταύτῃ τῇ ἡμῶν κατ αὐτοῦ πε- 
πραγματευμένῃ σχέσει' ἅτινα παρ αὑτῷ muy 
ἐφεύρομεν, ὡς bv ἐθελοδοχήσει τῶν τοῦ ἁποστόλου 
Παύλου Ἐπιστολῶν * οὐχ ὅλων, ἀλλ' ἑνίων, ὧν ἐν τῷ 
τέλει τῆς πάσης πραγµατείας αἱ ὀνομασίαι 6o n pov 
ἐνετάχθησαν, ὡς map' αὐτῷ τὸ ᾿Αποστολιχὸν ἐμφέ- 
βεται. Καὶ αὐτῶν δὲ ἠκρωτηριασμένων συνήθως τῇ 
αὐτοῦ ῥᾳδιουργίᾳ ' ὡς xal ἓν τῷ προταχθέντι ὀνόματι 


proposuit : quemadmodum in alterum illum librum, D Εὐαγγελίῳ λείψανα μὲν τοῦ ἀληθινοῦ Εὐαγγελίου, 


cui Evangelio nomen imposuit, ut quod res est dicam, 
germani Evangelii reliquias conjecit, ae nihilomiuus 
tamen oinnia malitiose callideque depravavit. 


318 Ex Epistola ad Romanos, quz apud illum IV 
est, in. Apostolico 1. 

4. Quicunque sine lege peccaverunt, sine lege et per- 
ibunt, ei quicunque in lege peccaverunt, per (egem ju- 
dicabuntur. Non enim auditores legis justi sunt 
apud Dewm, sed faciores legis justificabuntur !*. 


* Luc. xxi, 50. * ibid. 65. * Luc. xxur, 3, * ibid. " ibid. 22, 45. * ibid. 24. [ibi 
tbid. 50. !* Luc. xxuv. 5. !! ibid. 25-51. !! ibid, ὃν. 15 Hour. n, 49, "n t did: 46. 


εἰ δεῖ τἀληθῃ λέγειν ὅμως δὲ τὰ πάντα δεινῶς µη- 
χανευσάµενος ἑνόθευσεν 


Της «pb; Ῥωμαίους παρ' αὐτῷ Δ’, £y δὲ τῷ "Aco- 
στολιχῷ Α’. | 
a'. "Όσοι ἀνόμως Ώμαρτον, ἀνόμως xal ἀπ] 
ολοῦνται' καὶ ὅσοι ἐνγόμως fiuapror, διὰ νόµου 
κριθήσονται. O0 γὰρ οἱ ἀχροαταὶ τοῦ νόμου &- 
χαιοι παρὰ τῷ 669, dA οἱ ποιηταὶ τοῦ γόµου 
δικαιωθήσογται. 


5 ibiq. 50, 
! Sunle xal, 


721 AvUVERSUS ΗΜΕΡΕΣ LIB. 1. TOM. llf. — HAKRES. XLI. 729 


P. Περιτομὴ μὲν γὰρ ὠφεεῖ, ἐὰν vóuor zpác- 4 — 9. Circuncisio quidem prodest, si legem obierves. 
σῃς᾽ ἐὰν» δὲ zapatárzqc νόµου ᾗς, ἡ περιτομή — Si aulem. prevaricator legis sis, circumcisio tuo 


cov ἁκροδυστία yéryovev. preputium facta est 3. 

Tr. "Exor:a τὴν póppociw τῆς yrócsuc, xal 9. Habentem. formam cognitionis, el verilatis in 
της ἁ Ἰηθείας ἐν τῷ νόμῳ. lege 3. 

δ. "Ert γὰρ Χριστὸς ὄντων ἡμιῶν ἁἀσθενῶν ἔτι 4. Adhuc enim Christus, cum adhuc. infirmi esse- 
κατὰ καιρὸν ὑπὲρ ἀσεθῶν ἀπέθανε. mus, serundum lempus pro impiis mortuus est *. 

ε’. "Docs ὁ μὲν γόµος ἅγιος, xal ἡ éxcoAfi ἁγία, 5. Unde lex quidem sancta, et mandatum sanctum, 
καὶ δικαία, xal ἁγαθή. el justum, el bonum *. 


c'."Ixacó δικαίωµα τοῦ νόµου π.Ίηρωθῇ ἐν ἡμῖν. 6. Ut justificatio legis impleatur in nobis 8. 

v- Téloc γὰρ νόµου Χριστὸς εἰς Óixavomóynv —— 71, Finis enim legis Christus ad. justitiam omni 
παντὶ tQ πιστεύοντι. credenti ". 

η’. '0 Τὰρ ἁγαπῶν τὸν zAnclor, rópor πεπ.]ή- 8. Qui enim diligit proximum, legem implevit 8. 

poxs. " 

Πρὸς Θεσσαλονιχεῖς Α’, παρ) ἡμῖν δὲ H'* πρὸς 8ea- i 7 ad 
σαλονιχεῖς Dr, παρ᾽ MUR πρὸς Ἐφεσίους zB M rhessalonicenses Ó i que eut Pind nos 1X ! ad 
παρ᾽ ἡμῖν δὲ E. Ephesios VII, apud nos V. 

α’. Μγημονεύοντες ὑμεαῖς ποτε τὰ ὄθνη, οἱ «1εγό- 4. Memores estote, quod aliquando vos eratis gen- 
µενοι ἀχροδυστία ὑπὸ τῆς Aeyopgéync περιτομῆς — tes, qui. dicebamini preputium, ab ea qua! dicitur 
ἐν c'apxl χειροποιήτου, ἦτε τῷ καιρῷ ἐκείνῳ χω- — circumcisio in carne manu facta. Eratis illo in tem - 
ρὶς Χριστοῦ, áxnAAocpuopévor τῆς πολιτείας toU — pore sine Christo, alienati a. conversatione Israel, et 
'IcpanA, xal ξένοι τῶν Διαθηκῶν τῆς ἐπιωγγε- — hospites Testamentorum promissionis, spem non ha- 
Jac, ἑλπίδα μὴ ἔχοντες xal ἄθεοι ἓν τῷ κόσμφ. — bentes, et sine Deo in mundo, Nunc autem in Christo 
Νυνὶ δὲ iv Χριστῷ ᾿Ιησοῦ ὑμεῖς ol ποτὲ ὄντες — Jesu vos qui aliquando eratis longe, facti estis prope 
μακρὰν ἐγενήθητε ἐγγὺς ἐν τῷ αἵματι αὑτοῦ. — in sanguine ipsius. lpse enim paz nostra, qui fecit 
Avtóc γάρ ἐστιν ἡ εἱρήνη ὑμῶν, ποιήσας τὰ ἆμ- utraque unum *, etc. 
gócepa ὃν, καὶ τὰ ἑξῆς. 

β’. Διὸ λέχει "Eveipe, ὁ καθεύδων, καὶ ἐπιφαύὐ- 9, Ideo dicit : Surge, aui dormis, et illuminubit te 
σει σοι ὁ Xpw tóc. Christus «9 ' 

Υ. Ἀντὶ τούτου, καταλείψει ἄνθρωπος τὸν πα- δ. Propter hoc, relinquet homo patrem saum, et 
τέρα αὐτοῦ, καὶ τὴν μητέρα, καὶ κολληθήσεται " matrem suam, et adheerebit uxori, et. erunt. duo in 
τῇ γυναικχὲ, καὶ ἔσονται οἱ δύο εἰς σάρκα lav, — carnem unam *!, dempta voce uzori. 
παρὰ τὸ, τῇ Υυγαικ/. 

Πρὺς Κολοσσαεῖς H', παρ᾽ ἡμῖν δὲ 7. 319 Ad Colossenses ΥΠ], apud nos VII. 


Mh οὖν τι ὑμᾶς κριέτω ὃν βρώσει, 7) ἐν Nemo ergo vos judicet in cibo, el potu, aul. in 
πόσει, ἢ ἐν µέρει ἑορτῆς, 3) Νεομηνίας, καὶ Za6- — parie diei, aut Neomenie, aut Sabbatorum, quod 
έάτων, ὅ ἐστι σχιὰ τῶν usAAÓP cov. esi umbra fwurorum !*, 

Πρὸς Φιλήμονα 8, παρ’ ἡμῖν δὲ ΙΓ’, ἢ καὶ IA^ πρὸς — Ad Philemonem IX, qui apud nos est XIiI, vel XIV; 
Φιλιππησίους r, παρ) ἡμῖν 5i e πρὸς Λαοδι- ad Philippenses X, apud nos Yl; ad Laodice- 
χεῖς ΙΑ’, .nos XI. 

Εἷς Κύριος, µία πἰστις, ἓν βάπτισμα, elc θεὸς Unus Dominus, una fides, unum baptisma, unvs 
xalllathp πάντων, ὁ ἐπὶ πάντων, καὶ διὰ xár- Deus et Pater omnium, qui est super omnia, et per 


ζω”, xal àv sücu. omnia, et in omnibus '*. 

Απὸ τῆς πρὸς Γαλάτας Α΄, map! ἡμῖν A καὶ Α’ !. Ex Epistola ad Galatas 1, apud nos IV. 

α.. Μάθετε δὲ, ὅτι δίχαιος ἐκ πίστεως ζήσεται. 4. Discite autem, quia justus ex fide vivit. Quot- 
"σοι γὰρ ὑπὸ νόμο», ὑπὸ xavápar εἰσίν, Ὁ δὲ — quot enim sub lege sunt, sub maledicto sunt. Qui an- 
ποιήσας αὐτὰ ζήσεται ἐν αὐτοῖς. tem fecerit isia, vivet in eis 1". 

β’. Ἐπικατάρατος πᾶς ὁ xpeudperoc ἐπὶ ξύ.ου. 9. Maledictus omnis qui pendet in ligno. Qui autem 

0 δὲ ἐκ τῆς ἐπαγγε.ἒίας διὰ τῆς ἑλευθέρας. et promissione est, ex libera 5. 


Y'- Μαρτύρομαι δὲ πἀ.ιν, ὅτι ἄνθρωπος περι- 9. Testificor rursum, quoniam homo circumcisns 
τετµηµένος ὀφει.λέτης ἐστὶν 0Aov τὸν γόµον π.Ίη- — debitor est universe legis implenda !*. 
ρώσαι. : 

8. Αντὶ τοῦ, Μιχρὰ ζύμη OAoy. có φύραμα ζυμοῖ, 4. Pro eo quod est, Modicum (ermentum | totam 
ἐποέησε, Óo.loí. massam corrumpit ο”, rescripsit, adulterat. 


! For. tollenda ista καὶ α’. * Rom. 1. 25. * ibid. 20. * Rom. v, 6. * Rom. vu, 12. * Rom. vin, 4. 
' Rom. x, 4. * Rom. xiu,8.— * Ephes, w, 41-14. !* Ephes. v, 14. ο ibid, 541. !* Coloss. 11, 16. 
9 Ephes. ww, 5. !* Galat in, 10. 15 ibid. 14. !* Galat. v, 9. "' ibid. 9. 


125 


5. Omnis enim lex. vobis impletur. Diliges proxi Α 


mu&m tuum sicut leipsunt '. 

6. Manifesta sunt. autem opera carnis, que suni 
fornicatio, immunditia, luxuria, idolorum servitus, 
veneficia, inimicitiee, contentiones, emulationes, ira, 
yize, dissensiones, secte, homicidia, ebrietates, co- 
messaliones, que praedico vobis sicut predixzi, quo- 
niam qui talia agunt, regnum Dei non possidebunt *. 


7. Qui autem Christi, carnem. crucifixerunt cum 
viliis et concupiscentiis 3. 

8. Neque enim qui circumciduntur, legem custo- 
diunt *. 


920 Ad Corinthios l, quse est apud Marcionem ut 
εἰ apud nos Il. 


|. Seriptum est enim : Perdam | sapientiam sapien- B 


tium, et prudentiam prudentium reprobubo 5, 

2. Ut, quemadmodum scriptum est, qui gloriatur 
in Domino glorietur *. 
, 9. Principum hujus seculi, qui evacuantur ", 


4. Scriptum. est. enim : Comprehendam sapientes 
in astutia eorum *. Et iterum : Dominus novit cogi- 
tationes hominum, quia vana sunt *. 


5. Etenim. pascha nostrum. immolatus est. Chri- 
etus !*. 

6. Nescitis quod qui adheret  méretrici, unum 
corpus est? Erunt enim, inquit, duo in carnem. 
snam !*, 


S. EPIPHANII 


£', Ὁ γὰρ πᾶς vópoc ὑμῖν πεπλήρωται. 
πήσεις τὸν π.Ίησίον σου ὡς σεαυτόν. 

ς’. Φαγερὰ δὲ ἐστι τὰ ἔργα τῆς capxóc, ἄτηωά 
ἐστι πορνεία, ἀκαθαρσία, doéAyeia, εἰδω.ο.ϊα- 
τρεία, φαρμακεία, ἔχθραι, ἔρεις, ζπ.οι, θυμοὶ, 
ἐριθείαι, διχοστασίαι, αἱρέσεις, φόνος, µέθαι, 
κῶμοι, d προ έχω ὑμῖν, καθὼς καὶ προεϊπον., ὅτι 
οἱ τὰ τοιαῦτα πράσσοντες. βασιἀείαν θεοῦ οὐ 
x Anporogiicovcu. 

ζ. Οἱ δὲ τοῦ Χριστοῦ, τὴν σάρκα ἑσταύρωσαν 
σύν τοῖς παθήµασι xal ταῖς ἐπιθυμίαις. 

η’. Οὔτε γὰρ οἱ περιτεμγόµεγοι αὐτοὶ νόμον ϱφνυ- 
«Ἰάσσουσι. 


Πρὸς Κορινθίους Α’, παρ' να Μαρχίωνι B', xai 
παρ 


a". l'ippascat yáp: Ἀπολῶ τὴν σοφίαν τῶν 
σοφῶν, καὶ τὴν σύνεσιυ τῶν συνετῶν ἀθετήσω. 

f. "Iva, καθὼς γέγραπται, ὁ χκαυχώμεγος ἐν 
Κυρίφ καυχἀάσθω. 

Υ.Τῶν dpxórcur τοῦ αἰῶνος τούτου τῶν xarap- 
youpévov. 

9. Γέγραπται γάρ 'O δρασσόµεγος τοὺς σο- 
φοὺς àv τῇ πανουργίᾳ αὐτῶν * χαὶ πάλιν' Κύριος 
γινώσχει τοὺς δια λογισμοὺς τῶν» ἀνθρώπων, ὅτε 
εἰσὶ µάταιοι. 

&. Kul γὰρ τὸ πάσχα ἡμῶν ἐτύθη Χριστός. 


ς’. Obx οἴδατε, ὅτι d κο Ἰώμεγος τῇ πόρ»ι, ἓν 
σῶμά éctuv; Ἔσονται γὰρ, Φφησὶν, ol δύο sic 
cápxa µίαν. 


7. Mutatus est locus, nam pro eo quod est: EL C C. Μετηλλαγμένος: ἀντὶ γὰρ τοῦ, Καὶ à νόμος 


lex hec non dicit, habet !*ille, Etsi lex Moysis hec 
mon dicit. 

8. Nunquid de bobus cura est Deo 123 

9. Nolo enim vos ignorare, fratres, quoniam patres 
mosiri sub nube [uertnt, el omnes mare transierunt, 
et omnes eamdem escam spiritalem mandaucaverunt. 
Bibebant enim de spiritali consequente eos petra ; 
petra autem erat Christus. Sed non in pluribus eorum 
beneplacitum εεί Deo. Hoc. autem in. figura. facta 
sunt nostri, ut non simus concupiscentes malorum , 
sicut illi fuerunt. Neque idolorum cultores efflciamini, 
sicat quidam ex ipsis, quemadmodum scriptum est : 
Sedit populus manducare εἰ bibere, et surrexerunt 
Iudere. Neque tentemus Christum, usque ad ea verba : 
Hac autem omnia in figura contingebant ipsis, '* eic. 


40. Quid ergo dico? Quod idolis immolatum ali- 
quid sit ? Sed que immolant demoniis, et non Deo !5. 

11. Vir comam non nutriat ; gloria enim et imago 
Dei est **. 

49. Sed Deus temperavit corpus !*. 

45. Perperam istam concepit : Sed in Ecclesia 
volo quinque verba sensu meo loqui !*. Aliter enim 
ille scripsit; et ob legem, addidit. 


! Gal. v, 14. 
Jer «x. 23. 
* [ Co: τι, 10. 
1* | Cor. xi, 14. 


* ibid. 19. 
Cor. n. 6. 
. | Cor. ix, 8. 
! ] Cor. xi, 24. 


* ibid. 94. 
ο ibid. 9. 


* Galat. vt, 43. 
* | Cor. ur, 19; Job v, 2. 
151 Cor. x, 1 sqq.: Exod. xxxi. 6. 
!* [ Cor. xiv, 19. 


ταῦτα οὐ «Ἔέγει, φησὶ ἐχεῖνος, "El xal ὀγόμος Μωῦ- 
σέως ταῦτα ob «Ἰέχει. 

η’. MÀ. τῶν βοῶν péAst τῷ θεῷ; 

ϐ’. Οὐ θέΊω γὰρ ὑμᾶς ἀγνοεῖν, dósApol, ὅτι ol 
πατἑρες ἡμῶν ὑπὸ τὴν vegéAnv ἧσανι καὶ πάντες 
διὰ τῆς θα.Ίάσσης διῆθον, καὶ πάντες «à αὐτόδ 
αγευματιλὸν ἔφαγον βρῶμα. "Exwor γὰρ ἐκ £rvsv- 
µατικῆς ἀἁκολουθούσης πέτρας" ἡ δὲ πέτρα yv ἆ 
Χριστός. AAA οὐκ ἐν τοῖς α-λείοσιν» αὐτῶν πὺδό- 
xnc6. Ταῦτα δὲ τύποι ἡμῶν ἐγεγήθησω”, πρὸς τὸ 
μὴ εἶναι ἡμᾶς ἐπιθυμητὰς κακῶν, καθὼς πἀκεῖγοι 
ἐπεθύμησαν. Μηδὲ εἰδωΔοάτραι γΥεσθθ, καθώς 
τιες αὐτῶν, ὡς γέγραπται' Ἑκάθισεν ὁ Jaóc 
φαγεῖν xal πιεῖν, καὶ ἀνέστησαν παίζει. Μηδὲ 


᾿ἐχπειράζωμεν τὸν Χριστὸν, ἕως ὅπου λέγει’ Tavzo 


δὲ τυπικῶς σννέδαινεν ἡμῖν, χαὶ τὰ ἑξῆς. 

v. ΤΙ οὖν φημι; Οτι ἱερόθυτόν εἰ ἐστιν ' Ἀ 13 
ότι d θύουσι δαιµονἰοις, καὶ οὗ θεῷ. 

τα. Ἀνάρ οὐκ ὀφείδι χομᾷν, δόξα καὶ εἰκὼν 
θεοῦ ὑπάρχωκ. 

(β’.. AAA ὁ θεὸς συνεκέρασε τὸ σῶμα. 

v. Πεπλανημένως ᾽Αάὰ ἐν Ἑλκλησίᾳ θέλω 
πέντε «Ἰόγους τῷ vot µου «λαλῆσαι. Ἑτέρως δὲ, 
διὰ τὸν vópor. 

* [ Cor. 1, 31 ; 


1ο 1 Cor. v, 7. 
13 | Cor. x, 19. 


* [ Cor. 1, 19; Isa. xxix, 14. 
* [ Cor. 11, 19; Psal. Χο, 11. 


1$ Vet. 3) εἰδωλόθυτον. 





ος 


ADVERSUS HILERESES LIB. 1. TOM, Π:, — W,ERES. χι. T'6 


Ub. Ἐν τῷ νόμῳ γέγραπται. "Ort àv érepoydóc- A 3941 4. In lege scriptum «t : Quovciara in. alfis 


€Otc , xal ἐν ysldsc*. ἑτέροις .Ία.ήσω πρὸς τὸν 
Je» τοῦτον. 

εξ’. AF γυναίκες ἑν ταῖς ἑχκ.λησίαις σιγάτω- 
σαν’. Οὺ γὰρ ἐπιτέτραπται αὐταῖς JaAsir- ἆ 11 
ὑιεοτςασσέσθωσαν, καθὼς καὶ ὁ νόμος «Άέγει. 

ες”. Περὶ ἁναστάσεως νεχρῶν' Γνωρίζω δὲ piv, 
ἆδε ool, τὸ Εὐαγγέλιον, ὃ εὐηγγεΔισάκην ὑμῖν, 
καὶ ὅτι, El ὁ Χριστὸς οὐκ ἑγήγερται, µάταιον, καὶ 
τχ ὃἕξῆς. Οὔτως «ηρύσσομε», xal οὕτως ἐπι- 
στεύσαµεν. ὅτι Χριστὸς ἀπέθανε, καὶ ἐτάφη, 


seul ἐγήγερταε ερίτῃ ἡμέρᾳ. "Όταν δὲ τὸ θνητὸν. 


τοῦσο ἑνδύσηται ἀθανασίαν, τότε γεγήσεται à 


JAóTroc ὁ γεγραμµένος"' Κατεπόθη ὁ θάνατος εἰς 
*'xoc. 


linguis, et labiis loquar populo hvic *. 


15. Mulieres in. ecclecíis. taceant. Non enim per- 
miltitur eis. loqui, sed. subditas esse, sicut ei lez 
dicit *. 

16. De resurrectione mortuorum : Notum autem 
vobis facio, fratres, Evangelium , quod predicavi 
vobis *. ltem : Si Christus ποπ resurrexit, ina- 
mis, elc. Sic proadicamus, et sic credidimus, quo- 
niam Christus mortuus est, et sepultus, el resurre- 
dit tertia die. Cum autem. mortale hoc induerit im- 
mortalitatem, tunc fiet sermo qui scriptus est : Ab- 
φοτρία est mors in victoria *. 


nobis est llt, 


T πρὸς Κορινθίους B', παρ) αὐτῷ δὲ xat παρ' B gx Epistola If ad Corinthios, quz tam iHi quam 
ἡμῖν T. | 


^. Ὅσαι γὰρ ἐἑπαγγελίαι 8200, ἓν αὐτῷ τὸ 
val * διὸ καὶ δι αὐτοῦ τὸ ἁμὴν τῷ 869. 

Β’. Ov γὰρ ἑαυτοὺς χηρύσσοµε», ἁ1.1ὰ Κύριον 
“Σησοῦν Χριστὸν, ἑαυτοὺς δὲ δού.Ίους ὑμῶν διὰ 
᾿Σησοῦ Χριστοῦ. "Οτι d θεὸς ὁ εἰπὼν ἐκ σχότους 
gxoc «Ίάμγαι. 

Υ. Ἔχοντες δὲ τὸ αὐτὸ Πνεῦμα τῆς πίστεως 


zal ἡμεῖς πιστεύοµεν καὶ AaAo)per. Ἐξέχοψε δὲ 


τὸ xarà τὸ γεγραμµένο». 

Αὕτη ἡ νεναθευµένη τοῦ Μαρχίωνος σύνταδις, 
ἔχουσα. μὲν χαραχτῆρα xal τύπον τοῦ κατὰ Aouxdy 
Εὐαγγελίου, καὶ Παύλου τοῦ ἀποστόλου οὐχ ὅλον, 


1. Quotquot enim promissiones Dei sunt, in illo 
est : ideo et per. ipsum amen Deo ". 

2. Non enim nosmetipsos pre'dicamus, sed Domi- 
num Jesum Christum ; nos autem servos vesiros per 
Jesum Christum. Quoniam Deus qui dixit de tene- 
bris lucem splendescere *. 

9. Habentes autem. eumdem spiritum fidei et noa 
credimus εί loquimur *. Ubi voces illas sustulit, 
sicut scriptum est. 


Hzc est Marcionis adulterina illa lucubratio. - 


Que tam Evangelii secundum Lucam, quam Epi- 
stolarum Pauli apostoli formam speciemque re- 


οὗ πασῶν τῶν αὐτοῦ Ἐπιστολῶν, ἀλλὰ póvoy τῆς C Presentat; nec earum tamen omnium, sed illius 


πρὸς Ῥωμαίους, καὶ τῆς πρὸς Ἐφεσίους, xai πρὸς 


Ἰκωλοσσεῖς, xai τῆς mpb; Λαοδιχεῖς, xal ἀπὸ τῆς 
πρὸς Γαλάτας, xai τῆς πρὸς Κρρινθίους πρώτης 
χαὶ δευτέρας, καὶ τῆς πρὺς θεσσαλονικεῖς πρώτης 
χαὶ δευτἐρας, χαὶ τῆς πρὸς Φιλήμονα, xal Φιλιππη- 
σίους, xal τῆς πρὺς Τιμόθεον πρώτης χαὶ δευτέἑρας, 
xai πρὸς Tícov, xal τῆς πρὺς Ἑόραίους τῶν ἔμφε- 
ῥομµένων παρ) αὐτῷ, ὡς oà πληρεστάτων οὐσῶν, ἀλλὰ 
ὡς ἐν παραχαράξει' πανταχόθεν δὲ τὴν αὐτὴν σύν- 
ταξιν ἑῤῥᾳδιουργημένην, xal Ev τισι λέξεσιν ἐπι- 
ποιήτως προσθήχην ἔχουσαν, οὐχ εἰς ὠφέλειαν, ἀλλὰ 
εἰς fjocovac καὶ ἐπιθλαθεῖς ξενολεξίας κατὰ τῆς 
ὑγιοῦς πίστεως, Ex τοῦ αὐτοῦ ἐμθεθροντημένου voü 
βοσχήµατος. 


duntaxat quz ad Romanos est scripta ; et ad Ephe- 
$108, et. ad Colossenses : necnon ad Laodicenos, et 
ad Galatas, et ad Corinthios prima ac secunda: 
item ad. Thessalonicenses, prima οἱ secunda; ad 
Philemonem ; ad Philippenses ; ad Timotheum prima 
el secunda; ad Titum, et ad Hebreos. Quas. 
omnes non integras, sed depravatas ac mutilatas 
complexus est. Adeo quidem, totum ut illud opua 
mala fide vitiatum, et quibusdam dictionibus insu» 
per additis interpolatum fuerit. Quod non commu- 
nis utilitatis gratia, sed ad vocum periculosissi- 
mam novitatem affectandam, furiosa illa bellua 
facere instituit. 


Ταῦτα δὲ ἡμῖν πεπάνηται καὶ πεπολυπραγµόνη- p 84212 Hec autem emnia ex eo, quem commemo- 


ται &x τῆς παρ᾽ αὐτοῦ ! προλελεγµένης γραφῆς Απο 
ατόλου τα χαὶ τοῦ χατὰ Λαυχᾶν Εὐαγγελίου: εἰδέ- 
ναι * ἔχοιεν πάντες οἱ πειρώμενοι ἀντιλέχειν τῇ 
αὐτοῦ πλάνῃ., ὅτι τὰ μὲν παρηλλαγμένα ῥήματα 
"κατὰ ῥᾳδιουργίαν ἑντέταχται' ὅσα δὲ οὐχ ἑμφέρεται 
ἐν τοῖς οἰχείοις τόποις συληθέντα ὑπάρχει ὑπὸ τῆς 
αὐτοῦ τόλµης. Ταῦτα γὰρ ἑδόχει ὁ κτηνώδης µόνα 
ἑναντία εἶναι, ἀντιλέτειν τῇ αὐτοῦ ἐπιπλάστῳ ἔπι- 
yolg. 
Ἔστι δὲ τρίτον ἡμῶν τῆς φιλοκαλίας τὸ συναγα- 
γεῖν ὅσα παρ αὐτῷ τε xal παρ) ἡμῖν εὕρηται συν- 


! y. παρ αὐτῷ.  * For. ἵνα εἶδ. 


xn, 14. I Cor. 1, 20. 85Η Cor. 1v, 5,6. 


? Cor. xiv, 21. * ibid. 34. 
* ibid. 15. 


ravimus , Apostoli, Evangeliique Luce libro, quo 
is ulitur, excerpere ac seligere studuimus, Ut qui- 
cunque adversus illius errorem disputare fuerint 
aggressi, prius intelligant quedam ab eo commu- 
tala vocabulo, ac per fraudem ac malitiam inserta. 
Qus vero suis locis minime reperiuntur, ejusdem 
sunt audacia subtracta. Hzc enim homo stupidus 
sola esse judicavit commentitiis illis suis opinioni- 
bus contraria. 

Tertius vero praterea susceptus a nebis est labor, 
ut in unum conferremus omnia, de quibus cum 


^] Cor. xv, 4. * ibid. 44 sqq.; Use. 


121 


S. EPIPHANH pr^. 


|nter nos atque illum conveniat, ea tamen sunt A άδοντα, καὶ ἔχοντα ἕμφασιν ἐνσάρχου παρουσίας ες 


ejusmodi, ut Salvatorem nostrum assumpta carne 
venisse manifeste significent. Tum quas Veteris 
Novique Testamenti consensiohem ostendunt ; aul 
ipsiusmet Dei l'ilii confessionem, qua Deum esse 
cali terraque conditorem, et in lege prophetisque 
locutum, ac denique Patrem esse suum affirmat. 
: De hoc igitur argumento brevem illum commenta- 
rium velut scholia quzdam elaboravimus ; totum- 
que istud upus e Marcionis libris ad verbum ex- 
cerptum, sic tanquam majoris alicujus solum ac 
fundamentum, premisimus. Sed ne si quid in e» 
est ad intelligendum difficile quibusdam ignorantiz 
tenebris lectorum obducat animos, placet deinceps 
singula a me proposita suisque titulis inscripta ca- 


τοῦ ZwApo; xai μαρτυρίας αυμφωνίας τῆς Καυῖς 


"πρὸς Παλαιὰν Διαθήχην, καὶ ὁμολογίας τοῦ Ylou τοῦ 


θεοὺ ἐν τῷ Εὐαγγελίῳ ὁμολογοῦντας τὸν θεὸν ποιτ- 
την οὐρανοῦ τε xal τῆς γῆς, αὐτόν τε λαλήσαντα tv 
νόμῳ xal ἐν προφήταις ' ἴδιον δὲ τοῦτον εἶναι α- 
τέρα αὐτοῦ. Καὶ αὕτη τῆς προειργµένης ὑμῶν ὑπο- 
θέσεως d) σχολιοποιηθεῖσα σύντομος ὑπομνηματικῇῃ 
ἐξ ἀντιγράφων τοῦ Μαρχίωνος σύνταξις πρὸς ἔπος, 
ὡς ἑδάφιον ἡμῖν γεγραμµένη. "Iva Ox μὴ τὰ Ev αὐτῇ 
δυσνόητα παρά τισι σχοτεινῶς ἀγνοούμενα ἑἐμφέ- 


Ὄρηται, αὖθις πάλιν τοὺς ἀριθμοὺς τῶν ἐπιγραφῶν, 


πρώτου φημὶ xal δευτέρου xal τρίτου χεφαλαίου 
καθ) εἰρμὸν ἐπιλύσω, δι ἣν αἰτίαν ἑχάστη λέξις 
ἀνελέχθη, xal ἐνταῦθα µετεθλήθη. "Αρξομαι ob του 


vita, primum, secundum ac tertium explicando B λέγειν οὕτως. 


tractare, causamque demonstrare, propter quam 
igitur disputandi initium faciam. 


Scholion ex Evangelio quo Marcio utitur. 


1. Vade, ostende te sacerdoti, et offer pro purga- 
tione tua, sicut precepit Moyses, ut" sit testimonium 
hoc vobis '. 


Refutatio 4. Potuitne Dominus, si contra legem, 
legisque Deum suain haberet, ut asseris, compara- 
tem doctrinam, curatis a. se hominibus, veluti le- 
proso huic, istiusmodi mandatam edere : Vade et 


unaquzque delecta vox est, et ab. illo mutata. Hine 


Σχόλιον ἀπὸ τοῦ Εὐαγγελίου τοῦ παρ᾽ αὑτῷ τῷ Μαρ- 
χίωνι. 

a'. Ἀπελθὼν δεῖξον σθαυτὸν» τῷ ἱερεῖ, καὶ 
xpocéverxs περὶ τοῦ καθαρισμοῦ σου, χκαθὼς 
προσέταξε Μωῦσῆς, Ua ᾗ μαρτύριο τοῦτο 
ὑμῖν. 

Ἔλεγχος a'. Πῶς ἠβύνατο ὁ Κύριος ὁ χατὰ τοῦ 
νόµου xal κατὰ τοῦ θεοῦ τοῦ νόµου ἔχων τὴν αὐτοῦ 
διδασχαλίαν, ὡς σὺ qc, λέγειν τοῖς ὑπ αὑτοῦ Όερα- 
πευοµένοις, φημὶ δὲ τῷ λεπρῷ' Ἀπε.θὼν δεῖξον 


ostende te sacerdoti (ubi cum sacerdotem commemo- C σεαυτὸν τῷ ἱερεῖ (ἱερεῖ γὰρ λέγων, οὑχκ ἀθετεῖ 


rat, legis sacerdotium non abrogat) et offer pro pur- 
gatione tua? Ac licet vocem illam, munus, inducas 
ex offerendi verbo, nihilominus constat, de munere 
illum esse locutum. 393 Pro purgatione tua, sicut 
precepit Moyses. Quod si Moysis precepto jubet 
obtemperari, legis Deum minime condemnat, aut 
ei maledicit. Sed tam semetipsum, quam Deum 
Patrem suum legem Moysi tradidisse confirmat. Tu 
vero, Marcio, Scriptur:ze verba depravasti. Nam pro 
eo quod est, ín testimonium ipsis, in testimonium 
vobís, ausus es rescribere. Quod in tuum caput per- 
spicue mentitus es. Si enim in testimonium vobis 
dixerit, testificatione illa comprobavit, non venisse 
se legem solvere, vel prophetas, sed adimplere *. 
Scholion 2. Ut autem sciatis quia potestatem 
habet Filius hominis dimittendi peccata in terra *. 


Refut. 2. Cum itaque Filium se hominis appel- 
let unigena Dei Filius, hominem se esse non negat, 
früstraque apud te canitur, specie illum tenus ap- 
paruisse. Item £i votestatem habet in terra, non erit 
térra ab illius, ac Patris ipsius operibus aliena. 

Schol. 5. Dominus est Filius hominis, eliam Sab- 
bati *. 

! Luc. v, 14. 


* Matth. v, 17... ? Luc. v, 24. 


(66) Kdv τε ἁποχόψηῃς. Aliud egit Epiphanius, 
cum vocem δῶὣρον mala fide a Marcione sublatain 
credidit. Neque enim apud Lucam, aut Marcum re- 
peritur. Atque, ut opinor, loci alterius similitudine 


«hv τοῦ νόµου ἱερωσύνην) xal spocéveyxe περὶ 
τοῦ καθαρισμοῦ σου; Κἄντε ἀποχόφῃς (66) τὸ, δῶ- 
pov, φανῄσεται bx τοῦ, προσένεἸχε, ὅτι περὶ δώρου 
λέχει. Περὶ τοῦ χαθαρισμοῦ σου, καθὼς προσέταξε 
Μωὺσῆς. Ei γὰρ xou. Μωῦσέως τὸ πρόσταγμα συµ- 
θουλεύει γενέσθαι, οὐχ ἀθετεῖ, οὐδὲ βλασφημεῖ τὸν 
Θεὸν τοῦ νόµου. ᾽Αλλὰ ὁμολογεῖ καὶ αὐτὸν, xai τὸν 
αὑτοῦ Πατέρα θεὸν τὸν νόμον τῷ Μωῦσεϊ δεδωχέναι. 
Διέστρεφας δὲ τὸ ῥητὸν, ὦ Μαρχίων. ᾽Αντὶ δὲ τοῦ 
εἰπεῖν, elc. μαρτύριο αὐτοῖς, µαρεύριογ, λέγων. 
ὑμῖν. Καὶ τοῦτο σαφῶς ἑψεύσω χατὰ τῆς σαυτοῦ 
χεφαλῆς. El γὰρ μαρτύριο» ὑμῖν ἔλεχεν, ἐμμάρτυ- 
pov αὐτὸν ἑἐποίει, ὅτι οὐχ $306 χαταλῦσαι τὸν νόμον 
fj τοὺς προφήτας, ἀλλὰ πληρῶσαι. 

Σχόλιον β’. "Iva δὲ εἰδῆτε , ὅτι ἑξουσίαν ὄχει 
ó Υιὸς τοῦ ἀνθρώπου ἁἀφιέγαι ἁμαρτίας ἐπὶ τῆς 
τῆς. 

"EXeyy. β’. El οὖν Υἱὸν ἀνθρώπου ἑαυτὸν καλεῖ, 
obx ἀρνεῖται τὴν ἐνανθρώπησιν ὁ Μονοχενής, xat 
µάτην παρὰ cot ἄδεται τὸ δοχῄσει πεφηνέναι. Καὶ 
εἰ ἔχει ἐξουσίαν ἐπὶ τῆς γῆς, οὐχ ἀλλοτρία ἡ vt 
τῶν αὐτοῦ ποιημάτων καὶ τοῦ αὑτοῦ Πατρός. 

Σχόλ. Υ’. Κύριός ἑστυ ὁ Ylóc τοῦ ἀνθρώπου, 
καὶ τοῦ Σαθδάἀτου. 


* Luc. vi, 5. 


deceptus, qui est Matth. v, 95: Si offers munus ttum 
ad aliare, θίο., δώρου, sive. muneris vocem alteri 
quoque illi tribuit. 


759 kDVERSUS ILERESES LIB. 1. TUM. UI. --ΗΑΙΒΕδ. ΧΗΙ. το 
Ἐλεγχ. Υ’. Ao εὐθὺς ἐν ταυτῷ, καὶ 1v ἀνθρώ- A — Refut. 3. Duo simul hoc in loeo Salvator de - 


5-00, Χαὶ χύριον Xa66árou ἑαυτὸν ὁ Σωτὴρ ὁμολοχεῖ, 
δ.δάσχων, ἵνα μὴ τὸ Xá66acoy ἀλλότριον τῆς αὐτοῦ 
{οἳἳσεως νοµίζηται΄ x&v τε ἔσχατον ! Υἱὸς ἀνθρώ- 
που ἀπὸ τῆς ἑνσάρχου παρουσίας κληθῇ. 

Σχόλ. δ. Ιούδων Ἰσκαριώτη», ὃς ἐγένετο προ 
δύτης. ᾽Αντὶ δὲ τοῦ, χατέθη μετ αὐτῶν, κατέέη 
ἐν «ὐὑτοῖς. 

"Ee ry. ὃ. ]ούόας Ἱσκαριώτης, ὃς ἐγένετο προ 
δότης. Τίνος λέγε; Πάντως τοῦ συλληφθέντος, val 
μην καὶ ἑσταυρωμένου, xal πολλὰ πεπονθότος. Πῶς οὖν 
σωλληφθεὶς σταυροῦται, ὁ μὴ ὑπὸ ἀφὴν ὑποπίπτων 
χατὰ τὸν σὸν λόγον, ὦ Mapxluv ; Δόχησιν γὰρ εἶναι 
λέχεις. Ἐλεγχθίσεται δὲ ἡ ὑπόνοιά σου, ἀντὶ τοῦ γε- 
γράφθαι. Ἰούδαν προδότην. Ἡροέδωχε γὰρ xai παρ- 


seipso profitetur : nimirum Filium hominis se esse, 
Sabbatique dominum, ne Sabbatum a molitione sua 
abhorrere crederetur; etiamsi quod postremum est, 
Filius hominis ob assumptam carnem appelletur. 

Schol. 4. Judam Iscarioten, qui fuit proditor *. 
Pro eo vero quod est, descendil cum ipsis *, descen. 
dit in ipsos, legit. 

Refut. 4. Judas Iscariotes, qui fuit proditor. Cu- 
jusnam obsecro? Nimirum illius, qui comprehen: 
sus, imo οἱ in crucem sublatus multaque perpes. 
sus est. Quanam igitur ralione comprehensus af 
figi cruci poterit, qui contrectari manibus, ut 
existimas, non potest, o Marcio? Nibil enim pra- 
ter inanem speciem tribuis. Sed hzc tua opinio fa- 


έδωχεν εἰς χεῖρις ἀνθρώπων τὸν ἑαυτοῦ Δεσπότην. D cile convincitur, ex eo quod scriptum est, Judam 


Οὐδὲν δέ σε ὤνησε τὸ, Κατέδη ἐν αὐτοῖς λέγειν, 
ἀντὶ τοῦ, μετ αὐτῶν. Οὐ γὰρ δύνασαι φαντασίαν 
ὀρίφειν, τὸν παρὰ col xaxóv* τι ὕστερον ὑπὶ ἀφὴν 
πέτετοντα δειχν΄αενον. 


E40. ε’. Καὶ απᾶς ὁ ὅχ.ος ἐζήτει ἅπτεσθαι 
αὐτοῦ Καὶ αὐτὸς ἑπάρας τοὺς ὀφθα.]μοὺς αὐτοῦ, 
καὶ τὰ ἑξῆς, 

Ἐλεγχ. ε’. Πῶς πάλιν ὁ ὄχλος Ἠδύνατο ἄφασθαι 
τοῦ ἀφὴν uh ἔχοντος, ἩΠοίους δὲ ὀφθαλμοὺς ἐπῆρεν 
£g οὐρανοὺς ὁ Ex σαρχὸς μὴ ἡρμοσμένος; 'AXX ἵνα 
δείξη, ὅτι μεσίτης θεοῦ καὶ ἀνθρώπων ἄνθρωπος 
Χριστὸς Ἰησοῦς, ἔχων τὰ ἀμφότερα, ἐδ ἀνθρώπων 
μὲν τὴν σάρχα, ἐκ δὲ Θεοῦ Πατρὺς τὴν ἁόρατον 
οὐσίαν. 


Σχόλχ. ς’. Κατά τὰ αὐτὰ ἑποίουγ τοῖς προφή- 
ταις οἱ πατέρες ὑμῶν. 

Ἐλεγχ. ς’. El προφητῶν μέμνηται, οὐχ ἀρνεῖται 
προφήτας ’ εἰ ἐχδιχεῖ τὸν τῶν προφητῶν qóvov, καὶ 
ὀνειδίζει τους πεφονευχότας τε xal διώξαντας , οὐχ. 
ἁλλότριος προφητῶν τυγχάνει, ἀλλὰ θεὺς αὐτῶν 
ὑπάρχει, ὁ τὴν σύστασιν αὐτῶν ποιούµενος. 

Σχόλ. C. Λέγω ὅμιν' Τοσαύτην απἰστι οὐδὲ ir 
τῷ ᾿]σραὴ. εὗρον. 

Ἐλεγχ. C. El οὐδὲ ἐν τῷ Ἰσραὴλ τοιαύτην πίστιν 
εὗρεν, ὡς ἓν τῷ ἀπὸ ἐθνῶν ἐλθόντι ἑκατοντάρχῃ, 


proditorem. Revera quippe Dominum suum prodi- 
dit, εἰ in mapus hominum tradidit. Neque vero 
causam tuam sublevat, quod, Descendit in ipsos, 
nen, cum ipsis, substitueris. Neque enim cassa ad 
umbrataque specie definire potes illum, quem ta- 
«tu. perceptum fuisse fateare ipse vel invitus. 

924, Schol. 5. Et omnis turba querebat eum tan 
gere. Et ipse, elevatis oculis suis *, etc. 


Refut. 5. Qui tandem tangere illum turba potuit, 
qui tactum omnem effugeret? Quosnam vero ip 
celum oculos sustulit, qui ininime ex carne con- 
staret? Sed ut planum faceret, mediatorem Dei 
el hominum hominem esse Christum Jesum 7, qui 
«umque complecteretur, atque ab bominibus car. 
nem, a Deo vero Patre naturam accepisset, qua 
oculorum aciem fugeret. 

Schol. 6. Secundum hec eadem faciebant pro- 
phetis paires vestri *. 9 

Refut. 6. Cum prophetarum mentionem faciat, 
prophetag non repudiat. Cumque illorum cedem 
wiciscatur, iisque qui occiderunt ac persecuti sunt, 
istud ipsum exprobret, non a prophetis alienus, se& 
eorumdem Deus erit, a quo illi originem traxerunt. 

Schol. 7. Dico vobis , Non inveni tantam fidem 
neque in Israel *. 

Refut. 7. S? ne in Israel quidem tanta est ab illo 
fides inventa, quanta in centurione illo gentili, non 


ἄρα οὐ ψέγει τὴν τοῦ Ἱσραὴλ πἰστιν. El yàp ἀλλό- y igitur Israelis fidem condemnat. Qui 8i a Deo alie- 


τριον * θεοῦ ὑπῆρχε, xal οὐκ αὐτοῦ xal τοῦ αὐτοῦ 
Πατρὸς, οὐχ ἂν ταύτης ἐποιεῖτο τὸν ἔπαινον. 

Σχόλ. η’. Παρηλλαγμένον τὸ, Μακάριος ὃς οὐ μὴ 
σχανδα.ισθῇ ὃν ἐμοί. Elye γὰρ ὡς πρὸς ἸΙωάν- 
νην (61). 

«C ᾿Βλεγχ. η’. Κἄντε πρὸς Ιωάννην ἔχοι, κἄντε πρὺς 
αὐτὸν τὸν Σωτῆρα, µακαρίζει τοὺς μὴ σχανδαλ.- 
ζομένους τοι Ev αὐτῷ, ἤτοι ἓν Ἰωάννῃ ' ἵνα μὴ ἃ 
μὴ ἀχούωσι παρ) αὐτοῦ ἑαυτοῖς πλάσσωνται. Ἔχει 


! For. τὸ ἔσχατ. «3 Corr. κἄχουτι. 3 For. ἀλλότρι ;. 


n, 5. 3 Luc. vi, 25. ? Luc. vi, 9. ** ibid. 25. 


(67) Postrema verba, εἴχε γὰρ ὡς πρὺς Ἰωάννην, 
sapra in locorum indiculo eum schotio 9 copulan- 


nus esset, neque aut ad $e, aut ad Patrem suum 
attineret, nequaquam illamgj praedicaret. 

Schol. 8. Mutatum istud est : DBealus qui nom 
[serít scandalizatus in ime *. Quippe ad Joanuem 
referebatur. 

' Refut. 8. Sive ad Joannem, sive ad ipsum Sal- 
valorem perüineat, beatos illos esse pronuntiat, qui 


. scandalizali non fuerint in se, vel in Joanne, ne e» 


sibi fingant, qua a se non audierint. Sed inest quiid- 


* Luc. νι. 16. * ibid. 17. * ibid. 19. "I Tim 


tur. Scripserat, nisi fallor, Marcio, ὃς οὗ axav52- 
λισθήσεται ἐν αὐτῷ. 


751 S. EPIPHANIT 


753 


dam attentiori consideratione dignum ; cujus gratia A δὲ μείζονα θεωρίαν, δι’ flv, φησὶῖν, εἴρηχεν ὁ Σωτήρ 


illa sunt a Salvatore dicta : ne quis videlicet Joan- 
nem, quo inter natos mulierum majorem esse ne- 
minem dixerat, Salvatori etiam ipsi anteponendum 
putaret, quod is natus esset e muliere. Ob id con- 
sulto istud adjecit : Et beatus qui non fuerit scan- 
dalizatus in me. Unde etiam subjicit : Qui autem 
minor est in regno, majot est ipso ". Erat quippe 
Dominus illo, quod ad carnis originem spectat, se- 
mesiri spatio minor; sed in regno tamen major, 
utpote qui et jillius esset Deus. Nihil enim Unige- 
nitus clam dicturus, aut falso przedicaturus advenit. 
895 In occulto, inquit, locutus sum nihil, sed pa- 
lom *. Siquidem veritas est, ut asserit : Ego sum 
via et veritas *. Quare nec errorem habet via, nec 


ἵνα µή τις τὸν μείζονα ἓν γεννητοῖς γυναικῶν ὑπ 
αὐτοῦ ταχθέντα Ἰωάννην xai αὐτοῦ τοῦ ΣωτΏρος 
μείζονα νοµίσῃ, διὰ τὸ καὶ αὐτὸν Ex γυναιχὸς Ye y ev 
νῆσθαι, ἀσφαλίξεται χαὶ λέγει τό. Καὶ µακάρεος 
ὃς ἑὰν μὴ σκανδα.ισθῇ ἐν ἐμοι. "Όθεν λέγε Ὅ 
δὲ μικρότερος (68) ἐν τῇ βασιλείᾳ µείίων αὐτοῦ 
ἐστι». "Hv γὰρ ὁ Σωτὴρ τῷ χρόνῳ κατὰ τὴν ἁττὸ 
σαρχὸς Ὑέννησιν μικρότερος αὐτοῦ ἑξαμηνιαίῳ' μεῖ- 
ζων δὲ ἐν τῇ βασιλεἰχ, διλον ὡς θεὸς αὐτοῦ. θὺδὲν 
γὰρ Ίλθεν ὁ Μονοχενὴς ἐν χρυφῇ λαλῆσαι, ἢ χατα”- 
Ψεύσασθαί τι τοῦ ἰδίου κηρύγματος. Φάσχει γὰρ, ὅτι 
Ἐν «pug AsAdAnxa οὐδὲν, d.L4à μετὰ xappn- 
clac. ᾿Ἀλήθεια γάρ ἐστιν, ὥς λέχει' ᾿Ετὼ ἡ ὁδὸς 
xal ἡ ἀ.ϊήθεια. 0Οὐδὲ τοίνυν fj ὁδὸς πλάνην ἔχει, οὔτε 


veritas semetipsam dissimulans mendacium pro- B ἡ ἀλήθεια κρύπτουσα ἑαυτὴν λαλεξ τὸ quls. 


fert. 
Schol. 9. Hic est de quo scriptum est : Ecce ego 
mitto angelum meum ante faciem tuam *. 


Refut. 9. Si Joannem unigenitus Dei Filius 
agnoscit, consequens est, ut ante cognoverit. Hoc 
ipso vero quod ante cognoverit, veritatis studiosis 
ilum esse demonstrat, de quo scriptum sit : Mitto 
angelum meum ante faciem tuam *. Quamobrem qui 
ita scripsit, et dixit : Mitto angelum meum ante fa- 
ciem tuam, sempiternus, inquam, ille Deus, qui in 
prophetis ac lege locutus est, a Jesu Christo Filio 
$uo nequaquam abhorret; cum illius ante faciem, 
nimirum Filii apud Patrem honoratissimi, suum 
angelum miserit. Neque enim angelum suum ad 
alien obsequium allegaret; presertim si, ut ais, 
Marcio, eidem foret contrarius. 


Schol. 10. E: ingressus in domum  Pharisci, 
discubuit. Mulier autem peccatriz. retro. stans ad 
pedes, lacrymis rigavit, et unzit, et osculabatur *. 


Refut. 10. Hoc ipsum, quod ingressus est, bha- 
buisse corpus ostendit. Domum quippe ac mensu- 
ram corporis significat. Tum accumbere nulum ad 
alterum pertinet, quam ad eum, cujus accumbens 
corpus mole sit preditum. Item quod mulier lacry- 
mis pedes irrigat, ncn simulacra fuisse pedum 


Σχόλ. 0. Αὐτός ἐστι περὶ οὗ Térpaztau* Ἰδοὺ 
ἀποστάλΊω τὸν ἄγγελόν µου «πρὸ προσώπου 
σου. | 
Ἐλεγχ. θ’. El Ἐπιγινώσχει ὁ μονογενὴς Ylb; τοῦ 

Θεοῦ τὸν Ἰωάννην, xal προγινώσχει, προγινώσχων 

δὲ ὑποδείχνυσι τοῖς βουλοµένοις εἰδέναι τὴν ἁλήῆ- 

θειαν, ὅτι οὗτός ἐστι περὶ οὗ Ὑέγραπται, Άπο- 
στέἐἁ.Ίω τὸν ἄγγελόν µου πρὸ προσώπου σου" 

&pa ὁ γράψφας, καὶ slmov* Ἀποστέλω τὸν dT- 

qTeAóv µου πρὸ προσώπου σου, 6 θεὸς ὁ αἰώνιος, 

ὁ ἐν τοῖς προφήταις λαλῆσας χαὶ Ev νόµῳ, οὖχ ἀλλό- 

τριος ἣν τοῦ ἰδίου7 Ἰησοῦ Χριστοῦ. ᾽Αποστέλλει γὰρ 

αὐτοῦ τὸν ἄγγελον πρὸ προσώπου αὑτοῦ, πρὸ προσ- - 

* oou Υοῦ £x Πατρὸς τιµωµένου. 06 γὰρ ἀπέστελλς 
τὸν αὐτοῦ ἄγγελον ἀλλοτρίῳ ἐξυπηρετησόμενον, st- 
περ χαὶ ἀντίθετος fv αὐτοῦ, κατὰ τάἀν σου, ὢ Μαρ- 
χίων, λόγον. 

Σχόλ. v. Kal εἰσελθὼν slc τὸχ olxor τοῦ Φα- 
ρισαίου xatexA(0n. Ἡ δὲ γυνἡ, στᾶσα ἀπίσω ἡ 
ἁμαρτωλὸς παρὰ τοὺς πόδας, ἕδρεξε τοῖς δε- 
λρυσι, καὶ Π.1ειφε, xal xateglAst. 

Ἔλεγχ. v. Τὸ, «εἰσεθὼν', σῶμα δείχνυσιν' οἶκαν 

"γὰρ δείχνυσι καὶ µέτρον αώματος. Καὶ 9b χαταχλι- 
θῆναι οὐδενός ἔστιν ἁλλ' f] σῶμα ὀγχηρὸν τὸ χατα- 
κείµενον 5. Καὶ τὸ τὴν γυναῖχα βρέξαι τοῖς δάχρυσ. 
τοὺς πόδας, οὗ φαντασίας πόδας, οὐδὲ δοχήσεως. 

Ἠλειγψε γὰρ, καὶ ἔόρεξε, καὶ κατερίἆει, τῆς ἀφῆς 


inania demonstrat. Ünzit enim, εἰ rig.vit, et oscu- p τοῦ σώματος αἰαθανομένη 


lata est, corpus aliquod procul dubio contrectans. 
Schol. 11. Et iterum :*Hec lacrymis rigavit pedes 
meos, et unzit, et osculata est 


. Refut. 14. Ne ita putares, o Marcio, sola homt- 
num opinione Salvatoris pedes rigasse, unxisse, 
atque oscilatam esse mulierem, id.m ipse Dominus 
astipulator accedit; ac non opinione istud accidisse 
sola, sed reipsa demonstrat; et non ad Phariseum 


Σχόλ. τα’. Καὶ πάλι Αὔτη τοῖς δἀάκρυσιν 
ἔδρεξε τοὺς πόδας µου, καὶ Πάειψε, καὶ xaz- 
εφι1ει. 

᾿Ελεγχ. ια’. "Iva. μὴ νοµίσῃς, ὦ Μαρχίων, µόνον 
νοµίζεσθαι παρὰ ἀνθρώποις τὴν ἁμαρτωλὸν γυναῖχα 
τοὺς πόδας τοῦ Σωτήρος βρέξαι τε xa ἀλεῖψαι, 
xai χαταπεφιληχέναι, αὐτὸς ὁ Σωτὴρ ἐπιδεδαιοῖ, οὐ 
χατὰ δόχησιν ταῦτα Ὑεγενῆσθαι διδάσχων, ἀλλὰ ἐξ 


! Luc. vii, 28. ?*Joan. xvii, 8... * Joan. xiv, θ. * Luc. vii, 27; Malach. 1, 1. * Luc. vit, 36, 


* Luc. viu, 44. " Deest vox Υοῦ. 3 Deest ἔχοντος. 


(68) "20sv Z&yet, ὁ δέ μικρότερος. Quod mino- 
rem «e Christus appellat jn regno colorum, ad 
et:tem refert ου Epiphanio Chrys. : μικρότερος 


κατὰ τὴν tpuxiay xai κατὰ τὴν τῶν πολλῶν δόξαν, elc. 
Necnon et Beda, aliique complures. 


153 ADVERSUS H/ERESES LIB. T. TOM. Ill. — HAERES. XLI. 156 


ἀληθείας, πρὸς ἔλεγχον τοῦ Φαρισαίου, καὶ σοῦ τοῦ A modo, sed ad te, o Marvio, tuosque redarguendes 
Μαρκίωνος, xal τῶν χατὰ σὲ, διισχυριζόµενος, xat — istud affirmat ac praedicat: Hec, inquit, uxzit pedes 
λέγων Abrn εοὺς πόδας µου Ίμειψε, καὶ xar- meos, et osculata. est. Quosnam, obsecro, pedes, - 
SrCisu. Ἠόδας δὲ ποῖους ἀλλ ἡ «obo; Ex σαρχᾶς, καὶ — nisi ex carne, ossibus, ceterisque partibus compo- 
ὀστέων, xal τῶν ἄλλων ὑπάρχοντας; sitos? 

Σχόλ. ιβ’. Οὐχ ciytv- Ἡ µήτηρ αὐτοῦ καὶ ol Schol. 12. Deerat in illius eodioe : Mater ejus, 
dós.Apol αὐτοῦ ' ἀλλὰ μόνον Ἡ μµήτηρ cov xal εἰ fratres ejus; sed solum erat : Mater ἵνα et [πο 
ol dóeJgol σου. tres tui 3. 

"Ἔλεγχ. τβ’. Κἄν τε ἀνωτέρω παραχόφῃης, ὥ 336 Refut. 12. Tametsi. evangeliee sententiae 
Mapxíov, τὸ ῥητὸν τοῦ Εύὐαγγελίου, ἵνα movfjoy; — superiora illa recidas, o Marcio, ut ne Evangelii 
τὸν εὐαγγελιστὴν μὴ αυντιθέμενον τῇ ὑπό τινων — scriptor huic quorumdam voci suffragari videatur, 
ῥηθείσι λέξει; ὅτι Ἡ µήτηρ σου καὶ οἱ ἁδε.φοί — Mater iua, et. [ratres. tui, veritatem nihilominus 
σου ' οὗ δύνασαι ὑπερδαῖΐνειν τὴν ἀλήθειαν, Auk — ipsam prelerire non potes. Cedo enim cur non 
τί γὰρ μὴ πολλὰς ἐχάλεσε μητέρας; διὰ τί μὴ plerasque matris appellavit nomine ? cur nom plures 
TnÀAàg εἶπε πατρίδας; Πόσοι πόσα λέγουσι περὶ — habuit patrias? Quam varia de Homero dicuntur a 
"Opufpoo! "Αλλοι μὲν Αἰγύπτιον φάσχοντες, ἄλλοι B multis! Quem Egyptum alii faciunt, alii Chium, 
$E Xiow, ἄλλοι Κολοφώνιον, ἄλλοι Φρύγα, ἄλλοι —Colophonium aliqui, nonnulli Phrygem ; alii Sinyr- 
Σμυρναῖον, Μέλιτος * xat Κριθηίΐδος (69). 'Aónvatov — nzum, Meletis, et Critheidis filium. Atheniensem 
δὲ αὐτὸν οἱ περὶ ᾿Αρίσταρχον ἀπεφήναντο" ἄλλοι δ — fuisse prodit Aristarebus. Alii Lydum e Mzeonia; 
Λυδὸν Maxóvoz* ἄλλοι δὲ Κύπριον προποδιάδος (10) — alii denique Cyprum, e suburbano Salaminis agro, 
περιοιχίδος τῆς Σαλαμινίων περιµέτρου, χαἰτοιχε — qui ad montis radices circum(usus est. Atqui homo 
ἅ :θρωπον. Διὰ δὲ «b ἓν πολλαῖς πατρίσι Ὑεγενῆσθαι, — ille quidem exstitit. Verum quoniam oppida multa 
ποολλοὺς εἰς διάφορον ὑφήγησιν ἑλήλαχεν. ὋὭδε δὲ — peragravit, plerosque varias in sententias,. opinio- 
περὶ Θεοῦ λέγοντες xal Χριστοῦ, οὐ πολλὰς ὑπέλα- — nesque disiraxit. Hic autem cum de Deo Christo. 
6ov μητέρας, ἀλλὰ τὴν µίαν τὴν ὄντως αὑτὸν γεγεν- — que mentionem haberent, non plures ejus matres, 
νηχυῖαν. Καὶ οὐ πολλοὺς ἁδελφοὺς, ἀλλὰ τοὺς υἱοὺς sed unam duntaxat commemorarunt, à qua .eseset 

"Iwceho ἐκ τῆς ὄντως αὐτοῦ ἄλλης vuvaixóc* xal οὐ — ille revera genitus; neque fratres multos, sed 
δύνασαι χατὰ τῆς ἀληθείας ὀπλίζεσθαι. Καὶ μη cs Josephi solum liberos, quos.ex alie germana conjuge 
πλανάτω ὁ λόγος, ὃν εἶπεν ὁ Κύριος. Tíc gov ἡ  Susceperat : ut ex eo.contra veritatem armari mi- 
μήτηρ xal οἱ ἀδεΊφοί; Οὐ yàp ἀρνούμενος τὴν (. nime possis. Αο ne te Domini responsum illud in 
μητέρα ταῦτ' ἔφη, ἀλλὰ τὸ ἄχαιρον ἀνατρέπων τοῦ — errorem impellat , Que est mater mea, et fratres 
εἰπόντος, τοσούτου ὄχλου περιεστῶτος, xal τῆς αὐτοῦ — scito non his verbis negatam esse matrem, sed ejue 
μὲν σωτηριώδους διδασχαλίας προχεοµένης, xa αὐ- — importunitatem repressam, qui tanta multitudine 
τοῦ ἐπὶ τὰς ἰάσεις xal τὸ χήρυγµα ἁσχολουμένο.  Circumfusa, dum salutaris doctrina profunditur, 
ΑἈπασχόλησις γὰρ ἑδόχει εἶναι τὸ τὸν εἰπόντα ἐχ- — ipseque adeo in curandis corporibus, ac prsdi. 
χόφψαι αὐτόν ' διὰ τὸ εἰπεῖν: "Iob ἡ µήτηρ σου, cando Dei verbo totus occupatur, sic eum ausus 
καὶ ol áésAgol cov: xaX εἰ ph ὅτι διὰ χαρᾶς est alloqui. Interpellasse quippe visus est, qui biunc 
ἔσχεν, οὐχ ὡς ἀγνοῶν, ἅτι ἤχασι, xob τοῦ àxnxoé- in modum interruperat : Ecce mater tua , et fratres 
ναι, ἀλλὰ προγιγνώσκων, ἅτι ἔξω ἑστήχασιν. ἐπεὶ — (ui. Quod nisi gratus ac jucundus illorum adventus 
ἂν psv. ἐπιτιμίας τὴν ἄχαιρον τοῦ εἰπόντας φωνὴν — ipsi fuisset, non quod antequam audiret, venisse 
ἀνέτρεψεν * ὡς xal τῷ Πέτρῳ ποτὲ ἔφη ᾽Απόστα — nesciret, sed quod adesse foris antea cognovisset, 
dx' ἐμοῦ, Σατανᾶ ' ὅτι οὐ φρονεῖς τὰ τοῦ Θεοῦ, — acérbiori quidem increpatione intemnpestivam ho 
d.Llà τὰ τῶν ἀνθρώπων. minis vocem excepisset; velui cum Petro respon- 

dit : Discede a me, Satana, quoniam non sapis qua 

D Dei sunt, sed que hominum ?, 

Σχόλ. ιΥ’. Il.teóycow αὐτῶν ἀφύπγωσεν. 'O δὲ Schol. 15. Navigantibus illis obdormivit. Exper- 
ἐγερθεὶς ἐπετίμησε τῷ ἀνέμῳ, καὶ τῇ 0aAdcocq. — gefactus vero increpavit ventum et mare *. 

"EM. ιΥ. Τίς ὕπνωσε; Mys- περὶ τῆς θεότητος Refut. 15. Age vero quisnam obdormiisse dicitur? 


! Leg. Μέλητος” et οἱόν deest, velsubaudiendum est. * Luc. vni, 20. ! Matth. xvi, 25. * Luc. vin, 25,-94. 


(69) MéJicoc, xal Κριθηΐδος. Ut se habent bxc perisse, ac terea Melesigenem appellasse 
duo nomina, locorum, oppidorumve propria esse Pinlostr., H Todrum in. Melete, Critheidem Meletis 
videntur. Sed desunt in primis aliqua : tum Μέλη- — amore captam introducit, ab eoque Homerum geni- 
τος legendum, ut. Homeri parens uterque comme- — tum. Ubi Critheis non fontis ullius, ut Ortelius cxi- 
moretur; Meles, et Critheis. Meles fluvius est, qui — stimat, sed ipsiusmet Homeri matris nomen est. 
. Smyrnam allnit,, Homeri patriam. Strabo |. xtv. Vide Suidam. 

Stephanus Μελήτου κόλπου meminit, ὃς Eyopyato; —— (70) "AJAo: δὲ Κύπριο προποδιάδος. Haud 
ἐχαλεῖτο, ἀπὸ Μελίτου ποταμοῦ. Quare Μέλητος etiam — scio an proprium sit oppidi nomen, an eum agrum 
pro Μέλης. Herod. in Homeri itd'Criheidem ait significet, qui est πρὸ ποδός montis alicujus. 
*lomerunm ex furtivo concubitu ad Meigtem fluvium 





175b 


S. EPiPITANIT 


26 


Divinitatem ipsam ne tu quidem audebis dicere. A οὐ τολµήσεις λέγειν. Ei δὲ xàv εἴποι, χατὰ τῆς 


Atque ut maxime audeas, tuum in caput, exse- 
crande, maledicta ista recident, Sed nemo est, qui 
non intelligat eum, qui homo revera sit factus, 
somno propter corpus indigenten obdormiisse. 
Nam qui illum excitarunt, non larvam aliquam, sed 
veram hominis naturam contuebantur. 397 Unde 
et manibus concultientes, compellantesque, sese 
ilum expergefecisse testantur. Surgens enim, in- 
quit, ille ipse qui dormierat, carne preditus Deus, 
e cclo delapsus, propter nos carne vestitus, tan- 


αὐτοῦ κεφαλῆς, Ücfjate, βλασφημήσεις. Παντὶ δέ 
τῳ δηλόν ἔστιν, ὅτι ὁ ἐν ἀληθείᾳ ἐνανθρωχτήσας», 
ὕπνου χρήζων, διὰ τὸ σωματιχὸν ὕπνωσεν. Ot γὰρ 
αὐτὸν διυπνίσαντες οὐ δόχησιν εἶδον, ἀλλὰ ἑνανθ ρ- 
πησιν ἀληθινὴν. ᾽Αμέλει χεραὶ χινοῦντες, xal qox 
νήσαντες μαρτυροῦσιν, ὅτι ἤγειραν. ᾽Αναστὰς Tp, 
φησὶν, ὁ χοιμηθεὶς θεὸς σαρχοφόρος, ὁ ἀπ᾿ οὐρανοῦυ 
κατελθὼν, xal σάρχα δι ἡμᾶς ἀμφιεσάμενος, Ἰγέρθη 
μὲν ὡς ἄνθρωπος, ἐπετίμησε 6k ὡς θεὺς τῇ 6α- 
Aáco'q, καὶ &xolnos Ἱ. 


quam homo suscitatus est, sed utpote Deus increpavit mare , totumque illud admirandum opu$ 


prestitit. 

Schol. 14. Et contigit cum iret, ut a turbis com- 
primeretur. Εἰ mulier cum tetigisset ipsum sanala 
est a fluxu sanguinis. Et ait Dominus : ()uis me te7 
tigit? Ac rursum : Tetigit me aliquis, Nam ego novi 
. virtutem de me exisse |. 

Refut. 14. Cum iret. Non dixit, cum irent, ne 
aliter illum, quam caeteri iter facientes solent, ha- 
buisse crederes. Quod vero scriptum est, comprime- 
batur a turbis, utique spiritum comprimere turbz 
non poterant. Sed et mulier, quz: tetigit ac sanata 
est, non aerem, sed humanum quiddam quod con- 
trectari posset attigit. Ut enim ostenderet mulierem 
corpus illius non specie sola tetigisse , istud ipsum 
responsione sua declarat : Quis me tetigit? Nam et 
ftovi virtutem a me exisse. 

Schol. 15. Suspiciens in coelum — benedicebat 
ipsis 3. 

Πείαι. 15. Si in colum suspexit, ac benedixit 
ilis, oculorum membrorumque reliquorum formas 
non specle tenus przferebat. 

Schol. 16. Dicens : Oportet Filium hominis multa 
pati, et occidi, et pos! tres dies resurgere 3. 


Beíut. 16. Cum hominis Filium, hoc est seipsum, 
ei pati et inter(ici Unigenitus Dei Filius affirmet, hzec 
nimirurm iila contra te securis est, qux radices tuas 
omnes amputat, o Marcio de eépinis exorte, nubes 
sine aqua, arbor in[ruciuosa, et autumnalis *. Nam 
et statim subjicit : Et post tres dies resurgere. Quid 
est autem quod resurgere dicitur, nisi corpus illud 
quod passuin est, atqui in monimento sepultum ? 
Umbra enim, aut ventus, aut spiritus, aut larva ne- 


que funus ac sepulturam, nec resurrectionen capere D 


potuisset. 
. Schol. 17. Et ecce viri cum io loquebantur, Elias 
et Moyses in gloria 5. 

Refut. 17. Quantum equidem opinor hisce xerbis 
falx illa, quam Zacharias commemorat *, adversum 
te significatur; 398 qua tua omnia contra legeu 
ο prophetas mendacia succidat. Etenun quoniam 
emersurus eras aliquando, qui lege prophetisque 
repudiatis, a Salvatore ejusque gloria, ac c«lesti 


! Luc. vin, 42 sqq. ' ibid. 93. 


επα»σε. 
11) Τί δὲ τὸ ἐγερθῆναι, Corr. ἐγαρθέν. 


* Luc. ix, 16. 


Σχόλ. ιδ. Ελέγετο év τῷ ὑπάγειν αὐτὸν, cvy ^ 
ἐπνγιγον αὐτὸν οἱ ὄχ.Ίοι. Καὶ vy] dyaygéri exo-— 


B τοῦ ἰάθη τοῦ αἵματος. Καὶ εἶπεν ὁ Κύριος. Tíc 


µου ἤψατο; xaX πάλιν" "Ἠψατό μού τις. Καὶ γὰρ 
ἔγνων δύναμιν ἑξε]θοῦσαν ἀπ᾿ ἐμοῦ. 

"Ελεγχ. ιδ. Ἑν τῷ ὑπάγει αὐτόν" καὶ οὐχ εἶπεν, 
ἐν τῷ ὑπάγειν αὐτοὺς, ἵνα μὴ ἑτέρως αὐτὸν σχτ- 
µατίσει παρὰ «hv τῶν ὁδοιπορούντων ἀχολουθίαν. 
Τὸ δὲ, συγέπνιγον αὐτὸν οἱ ὄχ.οι, πνεῦμα οὖχ 
Ἠδύναντο συμπνίγειν oi ὄχλοι, Tov δὲ ἀφαμένη xat 
ἰαθεῖσα, οὐχ ἀέρος Ἠφατο, ἀλλὰ Agr ἀνθρωπείας. 
"Iva γὰρ δείξῃ, ὅτι οὐχὶ δοχήσει µόνον dj ἀφὴ τοῦ 
σώματος αὐτοῦ ὑπὸ τῆς γυναιχὸς Ὑεγένηται, διδά- 
σχει λέγων ' Tíc µου ἤψατο; Καὶ yáp ἔγνων δύ- 
ναμυ éCeA0ovcax ἀπ ἐμοῦ. 

Σχόλ. τε’. ΑἈγαθ.λέγας εἰς τοὺς οὐραν οὓς, ηύ- 
ἑἑόγησεν αὐτούς. 

᾿Ελεγχ. τε’. El ἀνέδλεψεν εἰς οὑὐρανοὺς, xai τύ- 
λόγησεν ἐπ᾽ αὐτοὺς, οὐ δοχἠσει εἶχε τῶν τε ὀφθαλ- 
μῶν καὶ τῶν ἄλλων μελῶν τὰ σχήματα. 

Σχόλ. τς’. Aéqur* Aci τὸν Ylór τοῦ ἀνθρώπου 
zoAAà παθεῖν, καὶ ἀποκτανθῆναι, καὶ μετὰ ερεῖς 
ἡμόρας ἐγερθήῆγαι. 

ἜἘλεγχ. tc". El Υἱὸν ἀνθρώπου xai παθεῖν xal ἆπο- 
χτανθῆναι ξαυτὸν ὁμολοχεῖ ὁ μονογενῆς Yibg τοῦ 
θεοῦ, χατὰ σοῦ ἀξίνη ἐστὶν αὕτη ἑκτέμνουσά σου 
πᾶσαν τὴν ῥίζαν, ὦ ἐξ ἀχανθῶν γεγεννημένε Μαρ- 
κίων, καὶ vegéln ἄννυδρε, δέγΥδρον τε ἄχαρπον 
καὶ φθινοπωρι»ό». Καὶ γάρ φησι πἀλιν' Καὶ μετὰ 
τρεῖς ἡμέρας ἐγερθῆναι. Τί δὲ τὸ ἐγερθῆναι (71), 
ἀλλ) ἡ αὐτὸ τὸ πεπονθὸς xol ταφὲν Ev τῷ µνημείῳ; 
Δόχησις δὲ, ἡ ἄνεμος, 1] πνεῦμα, fj φαντασία, χηδείαν 
xai ταφἣν οὖκ ἑνεδέχετο, καὶ ἀνάστασιν. 


Σχόλ. τζ.. Καὶ l8ob ἄνγδρες cvrsAdAovyr abt, 
Ἡλίας xal Μωυσῆς ἐν δόξῃ. 

"Ελεγχ. wu. Τάχα, οἶμαι, διὰ, τῶν λόγων τούτων, 
τὸ παρὰ τῷ ἁγίῳ Ζαχαρίᾳ δρέπανον χατὰ σοῦ, i» 
Ναρχίων, ἀνατετύπωται, ἑκτέμνον σου πᾶσαν τὴν 
κατὰ νόµου καὶ προφητῶν ἐπινενοημένην φευδηγορίαν. 
"Ἐπειδὴ γὰρ ἔμελλες ἀθετεῖν vópoy xoi προφήτας, 
ἀλλοτρίους αὐτοὺς φάσκων τοῦ Σωτῆρος xai τῆς α-- 
* Zach. v, 2. «ἳ For. 


* Jul. 9. * Luc. ix, 51. 


-- 


7517 


ADVERSUS ILERESES LID. !. TOM. Ilf. — HAERES. XLI. 158 


εοῦ δόξης, xat τῆς αὐτοῦ ἐνθέου διδασχαλίας, ἁμ- A doctrina. alienos 905 esse contenderes, utrunque 


φοτέρους fyrave μεθ) ἑαυτοῦ ἐν τῇ ἰδίᾳ αὐτοῦ δόξη, 
καὶ ἔδειξς τοῖς αὐτοῦ μαθηταῖς, xai οἱ μαθηταὶ 
ἡμῖν χαὶ τῷ χόσμῳ, τουτέστι παντὶ ἀνθρώπῳ βου- 
λομένῳ ζην ^ ἵνα διὰ μὲν τοῦ πρώτου, ὡς &v ἀξίνῃ, 
σοῦ τέµῃ τὰς ῥίζας, διὰ δὲ τοῦ δευτέρου, ὡς διὰ 
δρεπάνον τοῦ λόγου τῆς ἀληθείας, ἑκτέμῃ σου τοὺς 
κλάδους, τοὺς τὸ χώνειον xal θανάσιµον τοῖς àv- 
θρώποις ἐχποιοῦντνας γλοιώδη ὁπὸν βλασφημίας. El 
Υὰρ ἀλλότριος ἣν Μωῦσῆς ὁ ὑπὸ τοῦ Χριστοῦ Ἰτάλαι 
πιστευθεὶς τὸν vópov, καὶ οἱ προφήται ἦσαν ἀλλό- 
τριοι, οὐκ ἂν αὐτοῖς σὺν αὐτῷ iv τῇ ἰδίᾳ αὐτοῦ 
δύξη ἀπεκάλυπτε. Βλέπε γὰρ «b θαῦμα, ὅτι οὐδὲ ἐν 
τῷ µνήµατι τούτους ἔδειξεν, οὐδὲ παρὰ «bv σταυ- 
p^»^ ÀXX ὅτε τὸ µέρος τῆς αὑτοῦ δόξης ὡς εἰς ἀῤ- 
ῥαθῶνα ἡμῖν ἀπεχάλυπτε, τότε τοὺς ἁγίους, Μωῦσέα 
*£ φημι xal Ἡλίαν, ἅμα αὑτῷ Ἠγαγεν, ὅπως συγ- 
κληρονόμους τῆς αὐτοῦ βασιλείας αὐτοὺς ὑποδείξη. 


Σχόλ. uy. "Ex τῆς εφέ Ίης φωνή ' Οὗτός ἐστιν 
ὁ Yióc µου ὁ ἁγαπητός. 

Ἐλεγχ. vy. Παντέ τῳ δῆλόν ἐστιν, ὅτι ἡ νεφέλη 
οὐχ ἔστιν ἀνωτάτη, οὔτε ὑπὲρ οὑρανὺν ὑπάρχει, 
ἀλλὰ ἐν τῇ xa0' ἡμᾶς χτίσει’ ὅθεν fj quvh πρὸς τὸν 
Σωτῆηρα Ἰνέχθη. Βὶ τοίνυν ὁ Πατὴρ καὶ ἐν νεφέλῃ 
λαλεῖ, ὑποδειχνύων τοῖς μαθηταῖς τὸν αὐτοῦ Yibv, 
οὐχ ἄλλος ἑἐστὶν ὁ Δημιουργὸς, ἀλλὰ ὁ αὐτὸς, ὁ καὶ 
διὰ νεφέλης τῷ ἱδίῳ Yl µαρτυρήσας, xal ob τῶν 
ὑπὲρ οὐρανὺν µόνων δεσπόζων, ὡς αὐτὸς φάσχεις. 


Σχόλ. τιθ’. Εδεήθην τῶν μαθητῶν σου. Εἶχε δὲ 
παρὰ τὸ, οὐκ ἠδυγήθησαν éx6aAsiv αὐτὸ, xal 
πρὸς αὐτούς ' "D γεγεὰ ἄπιστος, ἕως πότε ἀγέξο- 
μαι ὑμῶν; 

Ἐλεγχ. (θ’. Τὸ, ἕως πότε, ἑνσάρκου παρουσίας 
yoóvoo ko: σηµαντιχόν. Καὶ τὸ, "OQ γεγνεὰ ἅπι- 
στος ὡς τῶν προφητῶν ἐπὶ τῷ ὀνόματι αὐτοῦ θεο- 
σήµεια ἑργασαμένων xal πεπιστευκότων, ὡς ὁ 
Ἠλίας εὑρίσκεται ποιῶν καὶ Ἐλισσαῖος. xai οἱ 
ἅλλοι. - 

Σχόλ. x'. Ὁ γὰρ Υἱὸς τοῦ ἀνβρώπου μέ..1ει 
κπαραδίδοσθαι εἰς χεῖρας ἀνθρώπωγ. 

Ἔλεγχ. κ’. Ylou ἀνθρώπου, xai παραδοθηποµένου 
εἰς χεῖρας ἀνθρώπων, οὐ δοχήσεως ἡ ἔμφασις, οὐδὲ 
Φαντασίας, ἀλλὰ σώματος xal μελῶν θεωρία. 


Σχόλ. χα’. Ουδὲ τοῦτο ανέγγωτε, τί ἐποίησθ 
Δαθίδ; Εἰσῆ-θεν εἰς τὸν οἶκον τοῦ Θεοῦ. 

"EXsyg. κα. E! oixov θεοῦ φάσχει τὸν olxov τῆς 
παρὰ Μωῦσέως γενομένης σχηνοπηγίας, οὐχ ἆθε- 
τεῖ τὸν νόµον, οὐδὲ τὸν Θεὸν τὸν λαλήσαντα iv τῷ 
νόμφ. θεὺν γὰρ αὐτὸν φάσχει, ὃς ἐστιν αὐτοῦ Πα- 
tho, ἡ αὐτὸς Μονογενής. Είωθε γὰρ Τριὰς, Πατῆρ 
καὶ Ὑἱὸς καὶ ἅγιον Ἠνεῦμα. ἑἐνεργεῖν Ev τε νόµῳ 
xai προφήταις xai Εὐαγγελίοις, xal ἐν ἀποστό- 


λας. 


* Luc. ix, 35... * ibiJ. 40, 11. *ibid. 44. 


* Luc 


ad illud gloriz sus ac majestalis speciem adhibujt, 
ac discipulis suis ostendit ; discipuli porro nobis, 
ac toti adeo mundo significarunt, hoc est cuilibet 
homini, qui vitze ae salutis desiderio teneatur. Ni- 
nirum ut qui primo loco menioratus est, asciz sit 
instar, qua radices (uas excidat; alter sic 
tanquam veritatis falx ramos tuos amputet, ex qui- 
bus cicut» similis ae lethifer ille succus, viscique 
more sequacissimus exprimitur. Nam si alieuus 
esset Moyses ille, cui legis est a Cliristo quondam 
mandata provincia, si alieni in*uper prophelz, nun- 
quam eos secum sua illa in gloria reprzsentaret. 
In quo quid mirabile contigerit, animadverte, Neque 
enim illos in sepulcro , aut ad crucem apparere 


B voluit; sed tunc solum, cum splepdoris sui parti- 


culam nobis velut arrliabonem ας pignus aepergeret. 
Tum cnim sanctos illos sceum Moysen et Eliom 
adduxit, ut ejusdem secum regni participes, ac $0- 
cios esse monstraret. 

Schol. 18. E nube vox: llic est Filius meus di- 
lectus *. 

Refut. 18. Manifestum cuivis eat, opinor, nubem 
neque suprema in regione, neque supra coelum 
esse ; sed in hac infima conditarum rerum statiune 
versari ; unde vox est ad Salvatorem delapsa. Igitur 
si de nube locutus Pater, Filium suum diecipulig 
ostendit, non alius esse potest Conditor, quam is 
ipse qui per nubem Filio suo testimonium praestitit s 
nec in ea solum, qua colo superiora sunt, domi- 
natum obtinebit. 

Schol. 19. Rogavi discipulos tuos. Habebatque 609 
tera, prterquam, non potuerunt ejicere illud, εἰ ait 
ad ipsos : Generatio incredula, quandiu vos patiar *1 


Refut. 19. Vox illa, quandiu , tempus illud signi- 
ficat, quo Christus in terra cum carne vergalus est. 
Hoc autem , Generatio incredula, eo nimiruin refer- 
tur, quod in ipsius nomine prophetz prodigia quee- 
dam ediderint, eique crediderint ; cujusmodi Elias, 
Elis:us, aliique fecisse leguntur. 

Schol. 90. Filius enim hominis futurum est ui 
tradatur in manus hominum *. 

3929 Refut. 20. Hominis ille Filius, qui in ma- 


p hus erat tradendus hominum, non opinione, spe- 


cieque sola, sed corporis ac niembrorum babitu ac 
confirmatione talis exstitit. 

Schol. 91. Neque hoc legistis, quid fecerit David, 
cum ingressus est in domum Dei *? 

Refut. 21. Cum tabernaculum illad Moyse collo- 
catum Dei domum appellet , nequaquam legem aut 
Deum ipsum, qui in lege locutus est, abjicit. Hunc 
quippe Deum nominat, qui ejus Pater est, aut ejus- 
dem Unigenitus. Solet epim sancta Trinitas, Pater 
et Filius, et Spiritus sanctus, non in lege solum 
εἰ prophetis, sed Evangeliis atque apostolis opera 
sua perficere. 


. VI, 5. 


129 


S. EPIPHANII 


4, 


Schol. 29, Gratias ago. t:bi, Domine celi. Nec A ὭΣχόλ. χβ’. Εὐχαριστῶ σοι, Κύριε, τοῦ obparot, 


ageripsit, et terre ; neque etiam, Pater. Sedex eo ta- 
aen revineitur, quod infra sequitur : Etiam Pater *. 
Refut. 22. Domino itaque cceli gratias agit; li- 


ret, terre , sustuleris; licet Patris vocem sub- 


lraxeris, Marcio, ne Patrem a Christo suum, pro- 
nuntiari Conditorem ostenderes. Vivunt adhuc et 
spirant veritatis illa a te relicta membra. Voculz 
ille nimirum, quas tu velut in reliquiis neglectas 
per oblivionem retinuisti : Etiam, Puter 1 Ex quibus 
plane istud conficitur ; proprio Patri gratias egisse 
Christum Dominum, eumdemque cceli Dominum 
appellasse, ut singularem in te quamdam inesse 
amentiam oporteat, qua liberam veritatis vocem 
non agnoscas. 


Οὐχ εἶχε δὲ, καὶ τῆς γῆς" οὔτε, Πάτερ, εἶχεν. 
Ἐλέγχεται 567 χάτω γὰρ εἶχεν, Nal, à Πατήρ. 

Ἐλεγχ. χβ. Ἐδχαριστεῖ Κυρίῳ τοῦ οὑρανοῦ, xà» 
περιέλῃς, τῆς γῆς, χἂν παραχόψῃς t5, Πάτερ, tva 
ph Πατέρα αὐτοῦ ὑποδείξῃς, Μαρχίων, τὸν Χριστὸὺν 
λέγοντα τὸν Δημιουργόν. Μένει γὰρ τῆς ἀληθείας τὰ 
µέλη ζῶντα. Ὥσπερ Ὑὰρ àv λειφάνῳ κατὰ λήθην 
εἴασας, ὦ Μαρχίων, τὸ, Nal, ὁ Πατήρ. ᾽Αποδέδει- 
χται τοίνυν ἑξάπαντος τῷ ἰδίῳ Πατρὶ εὐχαριστεῖν τὸν 
Χριστὸν, xal οὐρανοῦ Κύριον αὐτὸν ὀνομάζειν' xol 
πολλή σου φρενόθλάδεια, μὴ χατανοοῦσα τῆς ἆλη- 
θείας τὴν ἐλευδερίαν.». 


Schol. 37. Dizit legisperito : In lege quid scri- B. — Ey. xy. Εἴπε τῷ νομικῷ' Ἑν τῷ νόμῳ εἰ 


pt-m est? Et respondens. Post legisperiti verba, 
dixit : Recte dixisti. Hoc fac, et vives *. 


Refut. 25. Cum Dei Filius ipsamet veritas esset, 
neminem eorum qni se de vita consequenda inter- 
rogarent, fefellit. Si quidem ut vitam humano ge- 
neri conciliaret, advenit. Quare cum et vit» nostre 
curam gesserit, et ei qui legem servaret, adfuturam 
vitam ostenderit; sed et eum, qui cum lege ipsa 
co1sentanee responderat, preclare dixisse testatus 
fuerit, quis erit tam vecors ac stupidus, Marcioni 
wt inhereat, qui Deo illi maledicat, a quo non 
modo lex in homines, sed et Evangelii est gratia 
derivata, ut se hominis illius erroribus addicat, qui 
neque ex lege, neque ex Spiritu sancto ullam do- 
eirinz sus particulam expresserit ? 

390 Schol. 24. Et dizit : Quis vestrum habebit 
amicum, et ibit ad. illum media nocte, postulans tres 
panes? Λο deinceps : Petite, et dabitur. Quis enim 
, €x vobis est pater, a quo filius. pelat piscem, εἰ pro 
pisce serpentem dabit illi? aut pro ovo scorpionem? 
Si ergo vos cum sitis mali, nostis bona data, quanto 
magis Pater?? 

Refut. 2&. Ex hoc loco vafri hominis supersti- 
$osa el affectata religio convincitur. Non enim 
optimee alicujus mercedis gratia, auL spe conse- 
quende immortalitatis inductus, sed ex impietate 
4ο pestiferg opinionis falsitate ciborum temperan- 


γάγρααται; Καὶ ἁποκριθείς. Μετὰ τὴν ἀπόχρισιν 
τοῦ νομικοῦ εἶπεν, Ὀρθῶς εἶπας. Τοῦτο ποίει, 
xal ζήσῃ. 

Ἐλεγχ. ΧΥ’. Αλήθεια ὧν ὁ ὙΥϊὸς τοῦ Θεοῦ, οὐδένα 
ἐπλάνα τῶν περὶ ζωῆς ἐρωτώντων. Διὰ γὰρ τὴν τῶν 
ἀνθρώπων ζωὴν ἐλήλυθε. Ζωῆς τοίνυν ἐπιμελομέ- 
νου αὐτοῦ, καὶ ὑποδειχνύντος τὸν νόµον τῷ φυλάτ- 
τοντι xal ποιῄσαντι ζωὴν ὑπάρχειν, xal τῷ κατὰ 
νόµον ἀποχριθέντι φῄσαντος ὀρθῶς λελαληχέναι, 
καὶ Οὕτως ποίει καὶ (fion. τίς οὕτως ἑμθρόντητος 
ἂν εἴη, ὡς πείθεσθαι μὲν τῷ Μαρχίωνι βλασφη- 
μοῦντι εἰς τὸν Θεὺν, τὸν xal νόµον χαὶ τὴν χάριν 
τοῦ Εὐαγγελίου τοῖς ἀνθρώποις χεχαρισµένον, αὐτῷ 
δὲ συναπάγεσθαι τῷ µήτε ix νόµου. µήτε ἀπὸ Πνεύ- 
µατος ἁγίου ἔχοντί τι τῆς διδασχαλίας ; 


Σχόλ. xN. Καὶ εἶπε. Tic ἐξ ὑμῶν ἕξει glor, 
xal πορεύσετα: πρὸς αὐτὸν uscorvxtlov, αἰτῶν 
τρεῖς ἄρτους; xaX λοιπόν Αἰτεῖτε, xal δοθήσετα.. 
Τίνα γὰρ ἐξ ὑμῶν τὸν πατέρα υἱὸς αἰτήσας 
ἰχθὺν, καὶ ἂν τ) ἰχθύος Og ἐπιδώσει αὐτῷ; καὶ 
ἀντὶ ὡοῦ σχορπίἰον ; El οὗν ὑμεῖς πονηροὶ οἴδατε 
δόµατα ἁγαθὰά, πόσῳ μᾶ.Ίον à Πατήρ; 

Ἐλεγχ. xD. Ἐλήλεγχται δὲ τοῦ ἁπατηλοῦ ἡ ἐθε- 


“λοθρησχεία τῆς πολιτείας ἀπὸ τούτου τοῦ ῥητοῦ. 0) 


γὰρ αὐτῷ δι’ ἐγχράτειαν f) πολιτεία, οὐδὲ διὰ μισθὸν 
ἀγαθὸν καὶ ἑἐλπίδα ἀγῶνος' ἀλλὰ διὰ ἀσέδειαν xa- 
χοτροπἰαν χαχῆς ὑπονοίας. Διδάσχει γὰρ οὗτος ἐμ- 


siam adhibuit. Animatis enim vesci prohibet, ac D Ψύχων μὴ µεταλαμδάνειν, φάσχων ἑνόχους εἶνα: τῇ 


reos esse judicio putat illos qui carnes degustent, 
tanquam animas comedant. Quod quidem in primis 
est absurdum. Neque enim caro est, sed in carni- 
bus inest anima. Neque vero brutorum animam 
perinde atque hominum pretiosam esse dicimus, 
sed ad vitam duntaxat animalibus concessam. At 
ille miserrimus cum sectatorihus suis eamdem ho- 
mínum esse, qua in reliquis animantibus cernitur, 
animam existimat, Quod ei dogma plerisque cum 
aliis est hseresibus commune. Nam et Valentinus, 
οἱ Golorbasus, οἱ Gaostici omnes, ac Manichzi tra- 
lsctones q'i3s8dam animarum, atque in varia cor- 


! Luc. x, 24. ? Luc. x, 21, 28. 


M ] ue. XA, 5 sq. 


χρίσει τοὺς τῶν χρεῶν µεταλήπτορας, ὡς ἂν φυχὰς 
ἑσθίοντας. Ἠλίθιον δέ ἐστι τὸ πᾶν. Οὐ γὰρ τὰ κρέα 
ἡ φυχὴ, ἀλλ’ tv τοῖς χρέασιν d) ψυχή. Καὶ οὔτε dw- 
χἠν φαμεν εἶναι τὴν Ev. τοῖς ζώοις, ὡς τὴν τῶν àv- 
θρώπων τιµίαν, ἀλλὰ ψφυχὲν εἰς vb ζῆν µόνον τὸ 
ζῶον. Νομίζει δὲ ὁ ἐλεεινὸς οὗτος ἅμα τοῖς obtw 
φρονοῦσιν, ὅτι ἡ αὐτὴ droyh ἐν τοῖς ἀνθρώποις xal 
ζώοις ὑπάρχει. Τοῦτο γὰρ παρὰ πολλαῖς τῶν πεπλα- 
νηµένων αἱρέσεων µάτην ὑπολαμθάνεται. Καὶ γὰρ 
xai Οὐαλεντῖνος xai Κολόρδασος, Γνωστικοί τε πάν- 
τες xai Μανιχαῖοι καὶ μεταγγισμοὺς εἶναι φυχῶν φά- 
σχουσι, xal μετενσωματώσεις τῆς Φφυχῆς τῶν ἐν 


* Yet. ὁδοιπορία». 





τα 


ADYERSUS HJERESES LIB. 1. TOM. ΠΠ. — ILERES. XLI. 


743 


ἀγνωσίᾳ ἄνθρωπων, ὡς αὗτοί φασι χατά τινα µυθο- A pora transitus esse definiunt; quod ad eos qu'dein 


ποιίαν’ * ταύτας φασὶν ἐπιστρέφειν, xol µετενσωµα- 
τοὺσθαι εἰς ἕχαστον τῶν ζώων, ἕως ἂν ἐπιγνῷ, καὶ 
οὕτω κχαθαρθεῖσα xai ἀναλυθεῖσα µεταστῇ εἰς τὰ 
ἑπουράνια. 


Καὶ πρῶτον μὲν ἑλήλεγχται αὐτοῦ 1j µάταιος 
πᾶσα τοῦ μύθου χατασχενἠ. Τούτων γὰρ thv ἀχρί- 
δειαν οὐδεὶς ἄλλος δύναται εἶδέναι ὑπὲρ τὸν Κύριον 
ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστὸν, τὸν ἑλθόντα διὰ τὸ πρόδατον 
τὸ ἁπολωλὸς, τουτέστι διὰ τὰς φυχὰς τῶν ἀνθρώ- 
πων». ὃς τῶν αὐτῶν Ἐπιμελούμενος ἐθεράπευσε Ψυ- 
χιχῶς xai σωματικῶς, σώματός τε xal Ψυχῆς δεσπό- 
ζων, χαὶ τῆς ἐνταῦθα ζωῆς παρεχτιχὸς ὧν, xaX τῆς 


μελλούσης τοῦ uv τελευτῄσαντος *, φημὶ δὲ Λάζα- B 


pov. xai τὸν υἱὸν τῆς χήρας, xat τὴν θυγατέρα τοῦ 


ἀρχιαυναγώγου ἀπὸ νεχρῶν ἐγείρας, οὐκ εἰς πονηρὸν 


αὐτοὺς φέρων, ὡς αὐτοὶ τὸ σῶμα φυλαχὴν clvat 
δογματίζονσιν, ἀλλὰ ἀγαθὸν ποιῶν, xal γινώσχων, 
ὅτι καὶ fj ἐνταῦθα ἓν σαρχὶ παραμονὴ ὑπ' αὐτοῦ ὥρι- 
σται, xai ἡ μέλλουσα σαρχὸς xaX φυχῆς ἀνάστασις. 
Wai εἰ πάλιν ᾖδει, ὅτι µία φυχἠ ἐστιν ἡ ἐν Quot; 
xai ἐν ἀνθρώποις, φυχής δὲ Ίλθε ποιῄσασθαι τὴν 
σωτηρίαν, οὐχ ἔδοι αὐτὸν tva χαθαρίσαντα δαιµο- 
νιῶντα, λέγω δὴ τὸν ἀπὸ τῶν μνημείων ἐξερχόμενον, 
χελεῦσαι τοῖς δαίµοσιν ἀπελθεῖν, xal ἀποχτεῖναι 
δισχιλίους χοίρους, εἰ ἴσαι Ίσαν αἱ φυχαὶ τῶν ἀνθρώ- 
QV xai τῶν χοίρων. Πῶς γὰρ jid; ἐπιμελόμενος 
δισχιλίων ἐποίει ὄλεθρον; El δὲ πάλιν ὡς bot; σχο- 
λιεύει μηχανώμενος, xai λέγων, ὅτι ἔλυσεν αὐτὰς 
&rb τῶν σωμάτων, ἵνα ἀνέλθωσιν * ἔδει τὸν Λάξαρον 
λυθέντα τοῦ σώματος μὴ ἐπιστρέφαι πάλιν εἰς τὸ 
σῶμα μᾶλλον δὲ καὶ αὐτὸν τὸν δαιμονιῶντα Xucat 
τοὺς δεσμοὺς τοῦ σώματος’ ἀλλ᾽ οὐκ ἐποίησεν οὕτως ' 
προενόευ δὲ μᾶλλον οὕτω τοῦ σώματος εἰδὼς τὸ 
συμφέρον. 


Διέπεσεν ὁ περὶ ψυχῆς σου λόχος, à Μαρχίων, 
xai τῶν ἀπὸ coU xai τῶν ἄλλων αἱρέσεων ὁρμωμέ- 
νων. Καὶ περὶ τῆς προσποιητῆς σου πολιτείας αὖθις 
Epi), διὰ τὸ λέγειν σε πονηρὸν εἶναι xal ἀθέμιτον τὸ 
σαρχῶν µεταλαμδάνειν. Ἕλέγχει δέ σε ὁ Σωτὴρ 


homines attinet, qui in ἱρπογαίίοπθ versantur. Be 
quibus nescio quam fabulam commenti sunt, re- 
dire videlicet animam, ac se in unumquodque 
animantium induere, donec cognitionem adepta sit, 
atque ila purgata, dissolutaque in ccelestia loca 
commigret. 

Sed in primis vanum illud somnium nullo nego- 
tio convincitur. Etenim quid reipsa geràtur scire 
nemo melius potest, quam Jesus Christus Dominus 
noster, qui recuperandz ovis perdite gratia de- 
scendit, hoc est ut animas liberaret hominum, quo- 
rum utilitati ac rationibus serwiens, tam illis quas 
dixi, quam corporibus ipsis remedium attulit ; ut- 
pote corporis pariter, animzsque dominus, ac tam 
presentis quam futurz vitse largitor. Hic enim post 
corporis obitum, Lazarum, el vidua filium, ac ϐγ- 
nagog:e principis filiam excitavit a mortuis, non ut 
in malum quiddam los subire compelleret : cu- 
jusmodi ergastulum isti animz corpus esse sta- 
luunt, sed bonum utique 331 molitus, ac probe 
istud intelligens, tam illam in corpore commoratio- 
nem a se, quam futuram carnis el anima resurre- 
ctionem esse definitam. Ac si reliquorum animan- 
lium eamdem atque hominum esse putaret ani- 
mam, cum anime servanda causa venisset, nequa- 


- quam oportebat arreptilio uno persanuato, qui e 


monumentis exibat, abire demones jubere, ac por- 
corum millia duo perimere, si in porcis et homiui- 
bus ezdem anima resideant. Cur enim unius cu- 
ram cum duorum millium commutabat exitio? Ad 
hzc si serpentis instar obliquis flexibus callide ir. 
repat, ac dicat, ideo a corporis illas vinculis exso 
lutas, sursum ut evolare possent; etiam Lazaruin 
par erat corpore solutum, ad corpus iterum minime 
reverli, adeoque illum ipsum quem diximus arre- 
ptiium corporis vinculis eximere : quod. quidem 


' facere noluit, sed corpori potius hoc modo provi-. 


dit, haud ignarus quid potissimum expediret. 
Quamobrem ruit illa tua, Marcio, tuorumque, nee- 
non et ceterorum de anima haereticorum opinio. 
De símulata vero illa tua vitz? integritate nunc pau- 
cis agenduin est; deque eo quod sceleratum atque 
exsecrabilem usum carnium esse contendis. Sed 


πλέον σου ἐπιστάμενος, xal διδάσχων τὸ χάλλιον D nimirum te Salvator ipse condemnat, qui cum 


ἀπὸ τοῦ τοιούτου ῥητοῦ. Λέχει γάρ᾽ Τίνα ὁ υἱὸς 
αἰτήσῃ ἰχθύν; μὴ ὄφυ ἐπιδώσει αὐτῷ; ἢ ἀγτὶ 
ὡοῦ σκορπἰον ; Καὶ Ὁστερόν φησιν * El οὖν ὑμεῖς, 
xornpol ὄντες, οἴδατε δόµατα ἁγαθὰ διδόναι τοῖς 
τέχγοις ὑμῶν, πόὀσφ pnüllor ὁ Πατὴρ ὑμῶν ὁ 
ἐπουράνιος ; El τοίνυν δόµατα ἀγαθὰ χέχληχεν ἰχθὺν 
xaX d)bv, οὐ πονηρὺν τὸ μετ εὐχαριστίας &x θεοῦ 
χαρισθὲν µεταλαμθανόμενον, καὶ ἐλήλεγχταί σου ἡ 
χακοτροπία πανταχόθεν. 


Σχόλ. xs'. Παραχέχοπται τὸ περὶ Ἰωνᾶ τοῦ προ- 
φἠτου. Elys γάρ᾽ Ἡ Tersà αὕτη σημεῖον ?, οὐ 


Scientia longe antecellit, tum quid melius esset hae 
sententia complexus est : Quisnam est, a quo filius 
pelat piscem ; num serpentem dabit illi aut pro ovo 
scorpionem ? Quibus ista subjecit : Si ergo vos cum 
sitis mali nostis bona data dare filiis vestris, quanto 
magis Pater vester. celestis? Igitur cum dala bona 
piscem ovumque nominet, malum non est illud, quo 
cclitus concesso cum gratiarum actione perfrui- 
mur ; adeoque tua ex omni parte fraus impietasque 
detegitur. 

Schol. 25. Detractum illud erat, quod ád pro- 
Ρλείαιη Jonam pertinet. Sic enim habebat : Gene- 


* For. xal. * For. τοὺς μὲν τελευτήσαντας. ) Adde αἰτεῖ, καὶ σημεῖον. 





145 ' 


S. EPIPLIAND 


7445 


ralio hec, signum non dabitur εἰ. Desiderabantur A δοθήσεται αὐὑτῇ. Ὀὺκ εἶχε δὲ περὶ βασιλέσσης νό- 


et illa, quibus de Ninive et Salomone fit mentio. 
Refut. 25. Nec in illis quidem locis quz muti- 
lando corrumpis, Marcio, vim potes veritatis effu- 
gere. Tametsi enim totum illud de Jona propheta 
subirabas, quo Salvatoris administratio illa omnis 
exprimitur; auferas etiam ea qux ad Austri regi- 
nam ac Salomonem spectant, una cum salutari i:la 
Ninlves mentione, àc Jonz predicátione, nihilomi- 
nus vel illa, quam proposui, jugulat te Salvatoris 
332 oratio. Sic enim loquitur : Generatio: ha:c si- 
gnumn querit; et signum non dabitur ei. Quibus in- 
dicat generationes illas, quz hanc antecesserant, 9 
Deo prodigia ceitus esse consecutas. Cujusmodi 
praestitum est ab Elia, cum ignis e ccelo lapsus sa- 
€rificia consumpsit *. Moyses vero mare dividit? ; 
percusso silice aquas elicit ^; atque e caelo manna 
demittit *. Jesus Nave filius solem sistit ac Junam 5. 
Unde quantumvis qux scripta sunt impostor dissi- 
mulet, nihil veritati nocere polerit : sed ab ea se 
maygis alienabit. 
Sehol. 26. Pro eo quod est, Preteritis Dei judi- 
cium, rescripserat, Preteritis Dei vocationem". 
Refut. 26. Quid est quod ad te refellendum non 


valeat ? aut unde non arcessi contra te testimo- 


nium queat? Prima enim cum posteriorihus con- 
sentiunt : ut scelerata illa tua convincatur audacia. 
Cum enim dicit : Tenetis traditiones seniorum, et 
preteritis misericordiam et judicium Dei ; disce, so- 
des. ex quotempore hzc illos observantes arguat ; 
&c quandonam seniorum ista traditio co»perit. In- 
venies profecto. eam quz FPavidis inscribitur post 
reditum e Babylonia : Akibz vero paulo ante Daby- 
lonicam captivitatem initium habuisse. Ássamo- 
nsorum porro traditionem Alexandri εἰ Ántiochi 
cepisse temporibus, annis ante Christum 190. Ita- 
que jam tum per legen) vocatio, ac per prophetas 
erat oblata misericordia, ut circulatoris istius ratio 
funditus evertatur. 

Schol. 27. V« vobis, quoniam cdificatis sepulcra 
prophetarum, et patres vestri occiderunt illos *. 


Refut. 27. Quandoquidem prophetas cure sibi 
esse significat, uf eorum necem interfectoribus 
exprobret, apparet minime ab eo alienos exstitisse, 
sed servos, qui et advenienti illi viam quodammodo 
munierint, et Novo 'l'estamento testimonio suo suf- 
fragati fuerint. Quod Moyses his precipue verbis 
praestitit : Prophetam vobis suscitabit Dominus Deus 
e ([rairibus vestris sicut me *. Sed. et ante Moysen 
Jacob, dum ita loquitur : E. germine, fili mi Juda, 


! Luc. xi, 15. * Wl PA xvin, 58. 
e 


ibid. 42. 8 ibid. 47. * Deut. xviui, 15, 


* (74) Πρὸ τῆς τοῦ Χριστοῦ ἐνδημίας. Non parva 
hic hallucinatio est : Assamonzi filii, hoc est Ma- 
chabzi, post Antiochum Epiphaneim prodierunt. Qui 
cepit auno Grecorum 157, 1 Machab. 1, hoc est 
per. Jul. 4558, annis ante vulgarem Christi Nata- 


δ Exo. xiv, 21. 
!* Deest οὐ. 


του xai Σαλομῶνος. . 

"EXeqy. κε’. Καὶ ἓν αὐτοῖς olg δοχεῖς παρα κότετειν͵, 
οὐ δύνασαι, ὦ Μαρχίων, λαθεῖν τὴν ἀλήθειαν. Kàv 
ἀφέλης γὰρ περὶ Ἰωνᾶ τοῦ προφήτου ὃ τὴν  oixovo- 
µίαν σηµαίνει τοῦ Σωτῆρος, ἀφέλῃς δὲ xal τὸ cp. 
τῆς βασιλίσσης τοῦ νότου xal Ῥαλομῶνος, xai TT; 
Νινευῖ τὴν σωτηριώδη ὑπόθεσιν, xai τοῦ Ἰωνᾶ τὸ 
χήρυγµα, αὑτὺς ὁ προχείµενος λόγος τοῦ Σωττρος 
ἑλέγχει. Λέχει γάρ' Ἡ γεγεὰ abt σηµεῖον αξτει, 
xal σημεῖον οὐ δοθήσεται αὑτῃ. Ὡς τῶν τερὸ αὓ- 
της τῆς Υενεᾶς καταξιωθεισῶν σημείων παρὰ sos 
ἁπ᾿ οὐρανοῦ. Ὦ, ὁ μὲν Ἡλίας σημεῖον ἐποίει διὰ 
τοῦ ἀπ' οὐρανοῦ πυρὸς χαταθεθηχότος, xal λαθόν- 
τος τῆν θυσίαν ΄ xai Μωῦσης τέμνει τὴν θάλασσαν, 


B xa τὴν πέτραν νύσσει, xal προχέει ὕδωρ, xat μάννα 


ἀπ' οὐρανοῦ φἑρει’ καὶ Ἰησοῦς ὁ τοῦ Νανυῃ Uto: 
τὸν Ίλιον, xal τὴν σελήνην. Καὶ κατὰ πάντα τρόπον 
xàv χρύψῃ τὰ γεγραμμένα ἀπατεὼν, οὐδὸν βλάψει «kv 
ἀλήθειαν, ἀλλ' ἑαυτὸν ἁπαλλοτριοῖ τῆς ἀληθείας. 


Σχόλ. xc'. ᾽Αντὶ τοῦ, Παρέρχεσθε τὴν αρίσιν’ τοῦ 
θεοῦ, — Παρέρχεσθε τὴν κ.ῆσιν τοῦ θεοῦ. 

Ἔλεγχ. xc'. Πόθεν οὐκ ἑλέγχη; πὀθεν δὲ '* xa 
coU συναχθῇ ἡ μαρτυρία; Τὰ «pia γὰρ συνάδει τοῖς 
μετέπειτα, ἐλεγχομένης τῆς παρὰ σοῦ ῥᾳδιουργίας. 
Ἐὰν γὰρ εἴπῃ, Κατέχετε τὰς παραδόσεις τῶν 
πρεσθυτέρων ὑμῶν, xal παρέρχεσθε τὸ ἔἐεος, 
xal τὴν κρίσι’ τοῦ Θεοῦ: µάθε ἀπὸ ποίου χρό- 
νου αἰτιᾶται αὐτοὺς τοῦτο ἐπιτελοῦντας. Πότε δὲ ἡ 
παράδοσις αὐτοῖς γέγονε τῶν πρεσθυτέρων; xal t! εἴ- 
ῥεσις, ὅτι τοῦ μὲν Δαθὶδ μετὰ τὴν ix Βαθυλῶνος 
ἐπάνοδον, τοῦ δὲ ᾽Αχιθᾶ xal mpb τῶν Βαθυλωνιχῶν 
αἰχμαλωσιῶν γεγένηται. Τῶν δὲ υἱῶν ᾽Ασσαμωναίου 
tv χρόνοις ᾽Αλεξάνδρου xai ᾿Αντιόχου, πρὸ τῆς τοῦ 
Χριστοῦ ἑνδημίας (72) ἑκατὸν ἑνενήχοντα ἔτεσιν. 
"Apa γοῦν xal ἕχτοτε διὰ νόµου ἣν d χλῆσις, χαὶ 
διὰ προφητῶν τὸ ἔλεος, xal πανταχόθεν ἐχπίπτει ὁ 
ἀγνρτώδης σου λόγος. 

Σχόλ. κζ’. Oval ὑμῖν, ὅτι οἰκοδομεῖτε τὰ urn- 
µεῖα τῶν προφητῶν, καὶ οἱ πατέρες ὑμῶν ἆπ- 
ἐκτειαν αὐτούς. 

"EXeyy. κς’. El τῶν προφητῶν ποιεῖται τὴν φρον- 
τίδα, τοὺς ἁποχτείναντας ὀνειδίζων, οὖχ ἁλλότριοι 
αὐτοῦ σαν οἱ ἐροφῆται , ἀλλὰ δοῦλοι, [xat προξτοι- 
µασταὶ τῆς ἑνσάρκου αὐτοῦ παρουσίας, οἱ χα) µαρτυ 
ρήσαντες τῇῃ Καινῇ Διαθήκη Μωῦσῆς μὲν λέγων: 
Προφήτη» ὑμῖν ἀναστήσει Κύριος d θεὸς ἐκ τῶν 
ἆδε.ἰρῶν ὑμῶν, ὡς éué. Καὶ πρὸ αὐτοῦ Ἰακὼό 
λέγων "Ex β.]αστοῦ, υἱέ µου Ἰούδα, dsé6nc, 
ἀγαπεσὼν ἑκχοιμήθης. Obx ἐκ.είψει ἄρχων ἑξ 


* Num. xx, 11. * Exod. xvi, 14. * Jos. x, 19, 
!! For. εὑρῆσεις. | 


lem 115. Nisi forte Antiochum τὸν µέγαν intelligat : 
qui coepit per. Jul. 4490. Sed Assamonxorum tra- 
ditio a Machabzis initium habuit. Quare iníra Epi- 
phanis initium ceeperit necesse est. 


745 


Jox4a* xoY μετ ὄλίγα': Ἔως EA0n 
psra* xal αὐτὸς προσδοκία ἐθνῶν. Kal &x' ab- 
τὸν ἕθνη ἐλπιοῦσι. Ἡσαῖας δὲ. Ἰδοὺ ἡ παρθέ- 
νος év γαστρὶ ἕξει. Ἱερεμίας δὲ’ Καὶ ἀνθρωπός 
ἐσει, καὶ τίς )ώσεται αὐτόν ; Μιχαίας ' Καὶ σὺ, 
Bn0Asén: χαὶ μεθ) ἕτερα' "Ex coU pot ἐξελεύσε- 
ται ἡγούμενος, χαὶ τὰ ἑξῆς. Ὁ δὲ Μαλαχίας  Ἐξ- 
αἴρντης εἰς τὸν ναὸν "£e. Κύριος" 6 δὲ Δαθίδ’ 
Εἶπεν ὁ Κύριος τῷ Κυρίῳ µου, καὶ τὰ ἑξής. Καὶ 
πολλὰ ἔστι λέχειν, χαὶ αὐτοῦ λέγοντος τοῦ Σωτήρος. 
ΕΙ Μωῦσῇ ἐπιστεύετε, ἐπιστεύετε ἂν καὶ àpol. 
"Exstroc γὰρ περὶ ἐμοῦ ἔγπρανςε. 


Σχόλ. κη’. Οὐκ εἴχε᾽' Διὰ τοῦτο εἶπεν ἡ σοφία τοῦ 


ADVERSUS HJERESES L/B. 1. TOM. Ill. — HUERES. XLI. 


748 


ᾧ τὰ áxoxel- A ascendisti. Requiescens accubuisti. Non deficiet prin- 


ceps ex duda * :etc. Ac. paulo post : Donec veniat 
cui reposila sunt; et ipse exspectatio geutium : et in 
ipsum gentes sperabunt**. 333 Isaias vero: Ecce, 
inquit, virgo concipiet *; Jeremias item : Et homo 
est, ei quis cognoscet illum ? Michieas : Et tx Beth- 
lehem, etc.; et paulo post : Ex te mihi egredietur 
dus *, etc. At Malachias : Statim in templum veniet 
Dominus *. Nam quod ad Davidem spectat, hzc 
ilius est predictio : Dirit Dominus Domino 
meo*, etc. Possum et innumera alja percehsere, 
cum prsesertim a Domino sit dictum : Si Moysi cre- 
deretis, crederetis forsitan et mihi. De me enim ille 
scripsit *. 

Schol. 98. Deerat : Propterea et sapientia Dei 


Θεοῦ- Αποστέλλω εἰς αὐτοὺς προφήτας" καὶ περὶ B. dixil: Mittam αά illos prophetas " ;et de sanguine 


αἵματος Ζαχαρίου xaX “Αδελ xaX τῶν προφητῶν, ὅτι 
ἐκζητηθήσεεαι ἀπὸ τῆς γεγεᾶς ταύτης. 

Ἔλεγχ. xn. Καὶ ἐν τούτῳ σοι πολλὴ αἰσχύνη, ὦ 
Μαρχίων, toU χαρακτῆρος τῆς ἀληθείας σωζομένου, 
xai τῆς παρεχτομῆς τῶν χλεμμµάτων σου ἐὑρισχομέ- 
νης, ἀπὸ τοῦ ἀντιγράφου τοῦ χατὰ Aouxdv Εὐαγγελίου 
τῶν τόπων εὑρισχομένων, xal τῶν παρὰ σοῦ ἆφαιρε- 
θέντων ἑλεγχομένων. 

Σχόλ. xU. Λόγω δὲ τοῖς φἰᾶοις µου Mi Φοδη- 
θῆτε ἀπὸ τῶν ἁποκτει όντων τὸ σῶμα' φοδήθητε 
δὲ τὸν μετὰ τὸ ἀποκτεῖναι ἔχογτα τὴν ἐξουσίαν' 
βα ες εἰς γέενγαν. Οὐκ εἶχε δέ. Οὐχὶ xércs 
στρουθία ἁσσαρίων δύο πω.εῖται, καὶ ἓν ἐξ ab- 
τῶν οὐκ ἔσειν éxi As Ano uéror ἐγώπιον τοῦ θεοῦ; 


Ἐλεγχ. x0'. Tb, Αόγω ἐγὼ τοῖς (Aoc pov: Mi C 


φοδηθητε dxó τῶν ἀπυκτειγόντων τὸ copa: qo- 
6ήθητε δὲ τὸν Éyorca ἑξουσίαν τὸ, μετὰ τὸ áxo- 
χτεῖναι τὸ σῶμα, τὴν yvxtyr Badsir εἰς γέεγγαν, 
ἀναγχάζει σε, ὦ Μαρχίων, καὶ τὰ ἕξης τῆς mapa- 
60), ὁμολογῆσαι. "Άνευ γὰρ τοῦ θεοῦ οὐδὲν γίνεται, 
χἂν ἑπάρῃς τὸ περὶ τῶν στρουθίων. ᾿Απολόγησαι 
οὖν περὶ τῶν ἐν τῷ ῥητῷ χαταλειφθέντων ὑπὸ coU, 
ὦ Μαρχίων. Καὶ ἀπόχριναι ἡμῖν τί διανοῃ περὶ τοῦ 
ἐξουσίαν ἔχοντος. El γὰρ φαίης αὐτὸν εἶναι τὸν Πα- 
τέρα τοῦ Χριστοῦ, τὸν xal παρὰ coi ἀγαθὸν λεγόµε- 
voy θὲὸν, el χαὶ χαχῶς διαιρεῖς, ὅμως, ἐπειδὴ ἔχει τὴν 
ἐξουσίαν, δέδωχας αὐτὸν χκριτὴν ὄντα, xal ἑχάστῳ 
νέµοντα τὸ xav' ἀξίαν. El δὲ οὗ τοῦτο λέγεις, ἀλλὰ 


eos qui occidunt corpus : 


Zá^charie, et Abel, et. prophetarum , quoniam re- 
quiretur a generatione hac *. 

Refut. 28. Enimvero summam hic tibi, Marcio, 
locus ignominiam inurit, cum veritatis adhuc in- 
tegra forma relicta sit, ac furtim a te sublata mutí- 
lataque loca facile reperiantur; ac qu: desunt, in - 
Evangelii secundum Lucam exemplaribus legantur 
omnibus, ut quz abs te sunt interversa prodantur. 

Schol. 29. Dico autem amicis meis : Nolite timere 
: timete vero. eum, qui post- 
quam occiderit habet. potestatem mittendi in gehen- 
nam *. Nec habebat illud : Nonne quinque passeres 


veneunt dupondio, et unus ez illis non est in oblivione 
coram Deo '*? 


Refut. 29. δε ipsa verba : Dico ego amicis meis: 
Nolite timere eos qui occidunt corpus : timete vero 
eum qui postquam occiderit corpus, habet potestatem 
mittendi animam in gehennam , parabole etiam re- 
liqua fateri te cogunt. Etenim, sine Dei nutu nihil : 
omnino geritur, quamvis quod de passeribus scri- 
ptum est auferas. Igitur de iis quz in hac sententia 
dicuntur reddenda tibi ratioest, o Marcio. Ac velim 
mibi respondeas, quid de eo censeas, qui potestatem 
habere dicitur. Si enim Patrem illum Christi esse 
dixeris, eumdemque, quem tu bonum esse Deum 
predicas ; etsi male tu quidem separas, tamen quo- 
niam potestate praditus est, judicem esse confi- 
teris, qui pro meritis suis unumquodque compenset. 


τὸν Δημιουργὸν τὸν παρὰ σοὶ φύσει χριτὴν ἀδόμενον, p Aut si alium esse quempiam judicas, Couditorem 


λέγε µοι τίς τούτῳ δέδωκε τὴν ἐξουσίαν. El γὰρ ἀφ᾿ 
ἑαυτοῦ ἔχει, ἄρα μέγας ἐστὶ, χαὶ ἐξουσίαν ἔχει, El 
δὲ τοῦ κχρίνειν ἑξουσίαν ἔχει, xaX τοῦ σώζειν. Ὁ 
γὰρ δυνάµενος χρίνειν δύναται καὶ ἀπολύειν. Καὶ ἅλ- 
λως' El, τοῦ χριτοῦ βάλλοντος τὰς ψυχὰς εἰς γέεν- 
wav, ὁ Geb; ὁ ἀγαθὸς οὐ ῥύεται αὑτὰς, ὁ πανταχόθεν 


τῶν αὐτῶν ἐπιμελούμενος ψυχῶν πῶς ἂν εἴη ἀγαθός ; 


$ γὰρ ὅτι ἰσχυρότερος αὐτοῦ ἐστι, xat οὗ δύναται Ex 
χειρὸς ῥύεσθαι f| ὅτι δύναται μὲν, οὗ βούλεται δέ. 
Καὶ ποῦ f| ἀγαθότης» El δὲ, ὀπτειδὴ αὐτὸς ἔχτισεν, 
ἐξουσίαν ἔχει χαὶ χρἰνειν πῶς ὁ ἄνω θεὸς ὁ ὑπὸ σοῦ 


66. xuLix, 9. 


1’ jhid. sqq 
v, 46. 


' Luc. xi, 49. * ibid. 51. 
ParRoL. Cn. XLI. 


! [sa. vir, 14. 
* Luc, xu, 4, 5. 


* Mich. v, 2 
19 jbid. 6 


scilicet, quem tu proprie judicem constituis, cedo 
quis ei potestatem commiserit. Hanc enim si habet 
ipse pet sese, magnus utique est, ac potestate prz- 
ditus. Quod si judicandi penes eum facultas est, 
erit et servandi. Qui enim jurisdictionem exercere 
potest, potest et absolvere. Przterea, $3/$ si cum 
judex im gehennam przcipites immittit animas, 
bonus ille Deus, qui tantam animarum curam gerit, 
non eas liberat, baberi bonus qui poterit? aut enim 
ille fortior est, nec ex ejus manibus extorquere 
potest ; aut ut facultas suppetat, deest tamen libe- 


! Malach. 11, 1, * Psal. cix, 1... * Joan. 


9, ' 


141 


8. EPIPHANTI 


748 


randi voluntas. Ubinam igitur illa bonitas est? Sin A µυθευόµενός τινας μεριχῶς σώζει; El μὲν ἀπὺ τῶν 


quoniam alter ille condidit, ideo et judicandi pote- 
βίας οἱ tribuitur, quomodo supremus ille, quem 
fingis, Deus nonnullos ex aliqua parte liberare di- 
citur? Sive enim aliena rapiens conservat, injuriam 
cupiditate sua facit alteri : sive propterea negas inju- 


ἁλλοτρίων λαμθάνων σώζει, πλεονεχτεῖ ἁλλοτρίων 
ἐρῶν * εἰ δὲ οὐ φάσχεις πλεονεξίαν εἶναι, διὰ τὸ εἰς 
ἀγαθὸν τὸ ἔργον γίνεσθαι χαὶ σωτήριον, προσωπολή- 
πτην αὐτὸν ποιεῖς, μὴ τὸ ἀγαθὸν ἴσως πᾶσιν, ἀλλὰ 
μερικῶς ποιοῦντα. 


riam esse, quod ad bonum alicujus ac salutem referat, personarum illum babere rationem judicas, qui 
non benede omnibus zequaliter, sed certis duntaxat mereri studeat. 


Schol. 30. Prohis verbis: Gonfitebitur coram un- 
gelis*, rescripsit, coram Deo. 

Refut. 30. Apparet omnino, nequaquam illum 
secundum Deum ambulare, licet veritatem vel 
exiguo vocabulo commutet. Qui enim eorum quz 
sunt initio scripta partem aliquam corrumpere non 
dubitat, a via: veritatis aberrat. 


Σχόλ. X. ᾽Αντὶ τοῦ Ὁμοογήσει ἐνώπιον τῶν 
ἀγγέ.ὰω», ἐχεῖνος τοῦ 8500 λέγει. 
Ἔλεγχ. X. Πανταχόθεν ἑλέγχεται μὴ xavà θεὸν 


πορευόµενος, x&v τε ἐν βραχυτάτῳ Aor παραλλάξη 
τὴν ἀλήθειαν. Ὁ τολμῶν Υάρ τι παραλλάσσειν τῶν 
γεγραμµένων ἀπαρχῆς οὐκ ἐν Cii ἀληθείας ἵσταται, 


Schol. 51. Non babet ista : Deus vestit fenum *. Ὦ Ey6X. λα’. Οὐχ ἔχει τό 'O θεὸς ἀμφιέγνυσι τὸν 


Refut. 31. Licet ea qux scripta sunt non ea fide 
referas, qua a Salvatore pronuntiata sunt, eadem 
tamen illa Joca in Evangelio, quo Ecclesia catho- 
lica utitur, integra servantur : quantumlibet Deum 
illum abneges, qui Verbo suo condidit universa, 
eademque cura sua providentiaque complectitur, 
ne feno quidem excepto ; quem insuper Deum Sal- 
vator sua voce confessus est. 


Schol. 32. Pater vester novit. corporeis iisce vobis . 


opus esse? 

Refut, 59, Novit Pater discipulos corporis indi- 
gere commoditatibus , quas idcirco procurat ; non 
jn alio quodam quam in hoc seculo; neque in aliena 
possessione, sed in iis rebus quarum ipse conditor 
est, servos suos singulari providentia gubernans. 

Schol. 93. Quaerite regnum Dei, et hec omnia ad- 
Jicientur vobis *. 


Refut. 33. Si alienis sustentamur opibus, estque 


alius ccelestis regni Deus, quid potest in hoc esse 
sermone consentaneum? Nain aut ad illum tam infe- 
riora jsta pertinent, quam cceleste regnum, ideoque 
inferiora bac omnia, que sua G3B sunt, pro la- 
bore illo, quem regni sui desiderium afferre solet, 
hominibus rependit; aut ita regnum futurumque 
seculum ad illum pertinet, ut hzc infima Condi- 
tori tribuendasint; ex quo sequitur Conditoris ipsius 
voluntatem ad supremi illius regnum aecommoda- 
tam esse, cum ijis omnibus gratificetur et faveat, p 
quijustitiam ipsius ac regnum requirant. Quod si 
voluntatis nulla dissensio, sed summa quadam con- 
cordia sit, non jam duo sunt, triave principia. Vere 


cnim Deus unus est, qui universa condidit; et quidem bene, non contrario modo condidit. 
atque in eligendo fugiendoque aberrare. 


Vero nostrum est, 
Schol. $4. Pro eo quod est: Paler vester *, habe- 
bat, Pater. 

. Refut. 54. Nihil causz nostrz. ne hoc loco quidem 
oflicis, sed eam magis sublevas, dum horum infe- 
riorum curam a Patre suo geri confitentem Salva- 
torem inducis, 


* Luc. xu, 28. 
$ Υάρ. 


3jbid. 8. "ibid. 50. 


* ibid. 94. 


χόρτο». 

Ἔλεγχ. λα’. El καὶ μὴ ἑᾷς τὰ γεγραμμµένα, ὡς εἷ- 
χεν ὑπὸ τοῦ Σωτῆρος εἱρημένα, ἀλλ) οὕὖνγε σώζονται 
οἱ τόποι ἓν τῷ Εὐαγγελίῳ τῆς ἁγίας Ἐχκχλησίας' x&v 
ἀρνήσῃ σὺ τὸν θεὸν τὸν πάντα πεποιηχότα, χαὶ πάν- 
των ἐπιμελόμενον τῷ Λόγῳ αὐτοῦ. ἄχρι xat v0 χόρ- 
του, χαὶ ὑπὸ τοῦ Σωτῆρος ὁμολογούμεγον. 


Σχόλ. λ6’. Ὑμῶν δὲ ὁ Πατἡρ olüer. ὅτι χρήξετα 
τούτων τῶν σαρκικῶν. ^ 

"Ελεγχ.λβ’. 0ἶδεν ὁ Πατὴρ, ὅτι χρῄζουσιν οἱ μαθηταὶ 
τῶν σαρχικῶν χρειῶν, xa προνοξῖ τῶν τοιούτων’ προ- 
νοεῖ δὲ οὐχ ἐν ἄλλῳ αἰῶνιε, ἀλλ᾽ ἐνταῦθα, οὐκ ἐν τοῖς 
ἀλλοτρίοις τὴν πρόνοιαν τῶν ἑαυτοῦ δούλων ποιού- 
µενος, ἀλλ᾽ ἐν τοῖς ὑπ αὐτοῦ ἐχτισμένοις. 

Σχόλ. AY. Ζητεῖτε ttv βασιείαν τοῦ θεοῦ, καὶ 
ταῦτα πάἆντα προστεθήσεται ὑμῖν. 

Ἐλεγχ. λΥ’. El τῶν ἄλλου * τρεφόµεθα, xai ἄλλος 
Gc, τῆς βασιλείας τῶν οὐρανῶν ὑπάρχει, πῶς ἔτι ὁ 
λόγος συμφωνήσει; El γὰρ 7 αὐτοῦ ἔστι τὰ ἐνταῦθα, 
xai αὐτοῦ ἐστιν dj βασιλεία διὸ προστίθησι πάντα 
τὰ ἐνταῦθα ὄντα αὐτοῦ διὰ τὸν χάµατον τοῦ πόθου τῆς 
αὐτοῦ βασιλείας f] αὑτοῦ μὲν ἡ βασιλεία, καὶ ὁ ἐχεῖ 
αἰὼν, τοῦ δὲ Δημιουργοῦ τὰ ἐνταῦθα χαὶ συνευδοχεῖ 
ὁ Δημιουργὸς τῇ τοῦ ἄνω βασιλείᾳ, ἀντιλαμθανόμε- 
νος τῶν τὴν δικαιοσύνην τοῦ ἄνω χαὶ βασιλείαν ζη- 
τούντων. Μιᾶς δὲ οὕσης εὐδοχίας, καὶ οὐχὶ διαφερο- 
µένης, οὐχέτι δύο ἀρχαὶ fj τρεῖς τῷ yàp ὄντι εἷς 
ἐστιν ὁ θεὸς, ὁ τὰ πάντα ποιῄσας" ποισας δὲ χαλῶς, 
xaX οὐχ ἑναντίως. Ἡ μῶν δέ ἐστι τὸ ἁμαρτάνειν, xol 
σφάλλεσθαι ἐν τῷ θέλειν, xal ἓν τῷ μὴ θέλειν. 
Peccare 


Σχόλ. MY, ᾽Αντὶ τοῦ. 'O Πατὴρ ὑμῶν, ὁ Πατὴρ 
εἶχεν., 

Ἐλεγχ. λδ’. Καὶ ἓν τούτῳ οὐδὲν ἡμᾶς ἁδιχήσεις, 
ἀλλὰ ἔτι ἐπιδεθαιώσεις. Τὸν γὰρ αὗτου Πατέρα προ- 
νοεῖν τῶν ἐνταῦθα ὡμολόγησας τὸν Σωτῆρα εἱρηχέ- 
ναι, 

' Corr. 


5 ibid. 50. — * Corr. ix τῶν ἄλλου. 


749 


ADVERSUS ILERESES LIB. i. TOM. Ill. — ILERES. ΧΙΙ. 


150 


Σχόλ. λε’. "Awti τοῦ, δευτέρᾳ ἢ τρίτῃ φυἀκῇ, A — Scbol. 55. Pro eo quod est, secunda, vel tertia 


εἶχεν, ἑσπεριῃ gvAaxq. 

Ἔλεγχ. λε’. Ἐλήλεγχται ὁ χτηνώδης, µεταστρέψας 
τοὺς θείους λόγους ἀνοήτως πρὸς τὴν ἑαυτοῦ ὑπό- 
νοιαν. O0 γὰρ ἡμεριναὶ γίνονται (15) φυλαχαὶ, ἀλλὰ 
νυκτεριναὶ, ἀπὸ ἑσπέρας εἰς τὴν πρώτην φυλαχὴν 
Ἱεροχοπὴν τῆς ἐπεχτάσεως ἔχουσαι, xal οὖχ ἀπὸ τῆς 
ἕω εἰς τὴν ἑσπέραν, ὡς οὗτος ἁλίσχεται ῥᾷδιουρ- 
γῆσας. 

Σχόλ. λς’. Ἔξει ὁ Κύριος τοῦ δού.ου ἐκείγου, 
xal δεχοτοµήσει αὐτὸν, xal τὸ µέρος αὐτοῦ μετὰ 
τῶν ἁπίστων θήσει. 

"Ἐλεγχ. λς’. Τίς ὁ διχοτομῶν τὸν δοῦλον ; λέχε. El 
μὲν ὁ Δημιουργὸς xai χριτὴς παρὰ σοῦ λεγόμενος 
Θεός ἐστιν ὁ τοῦτο μέλλων πράσσειν, ἄρα αὐτοῦ εἰσιν οἱ 
πιστοί’ ἐπιτιμῶν γὰρ τῷ μὴ χαλῶς πράττοντι δούλῳ, 
tó µέρος αὐτοῦ μετὰ τῶν ἀπίστων τίθησυ" εἰ δὲ 
ὁ Πατὴρ τοῦ Χριστοῦ ἐστιν, αὐτὸς ὁ Χριστὸς ὁ μέλ- 
λων touto ἐπιτελεῖν, σαφῶς τὴν μαρτυρίαν παρὰ 
σαυτῷ φυλάττεις κατὰ ge) οὔσαν' ὁμολογῶν γὰρ f) 
Χριστὸν fj τὸν αὐτοῦ Πατέρα τοῦτο πράττειν µέλ- 
λοντα ἀναμφιδόλως, ὡμολόγησας τὸν αὐτὸν χριτὴν, 
χα) τὸν αὐτὸν ἀγαθὸν, χαὶ ἕνα ὄντα, τῶν ὧδε xa τῶν 
ἔχει πῥονοούμενον. 

Σγόλ. M7. Mi] ποτε κατασύρῃ σε πρὸς τὸν xpi- 
tijv, xal ὁ κριτὴς παραδώσε: σε τῷ πρἀκχεορι. 

Ἔλεγχ. MP. Κριτὴν λέχειτὸν Δημιουργὺν, πράκτορα 
δὲ Exactov τῶν αὐτοῦ ἀγγέλων, μέλλοντας ἀπαιτεῖν 
τοὺς ἁμαρτωλοὺς τὰ πεπραγμένα. Ποῖα δὲ ἀλλ f) τὰ 
αφάλματα xoi ἁμαρτήματα, & xal ὁ Ἰησοῦς βδελύσ- 
σεται, ἃ xal cu ἁἀπαγορεύειν λέχεις; El τοίνυν ἃ 6 
ἀγαθὸς θεὸς βδελύσσεται, xal ὁ χριτῆς, χαὶ ó Δη- 
μιουργὸς τὰ αὐτὰ βδελύσσεται, εἷς ἐστι xal ὁ αὑτὸς 
ἀπὸ τοῦ ἔργου δειχνύµενος, xal τῆς μιᾶς εὐδοχίας. 

Σχόλ. lw. "Ην παρακεχομμµένον ἀπὸ τοῦ, Ἡ.1θόν 
τιες ἀναγγό1Ίογτες αὐτῷ περὶ τῶν l'aAclalov, 
ὧν τὸ αἷμα συνέµιξε Πιλᾶτος᾽ μετὰ τῶν θυσιῶν 
αὐτῶν, ἕως ὅπου λέχει περὶ τῶν Ev τῷ Σιλωὰμ δέχα 
xai ὀχτὼ ἁποθανόντων ἐν τῷ πύργῳφ' xai ὅτι Ἑάν 
μὴ µεγτανοήσητε’ χαὶ ἕως τῆς πα ραθολῆς τῆς συχῆς, 
περὶ ἣν ἐἶπεν ὁ γεωργὸς, ὅτι Σκάπτω, καὶ £á4Ao 
κόπρια, xal ἑὰν μὴ ποιήσει, ἔχκογον. 

Ἐλεγχ. λη. Τούτων πάντων ἑποιῄσατο τὴν ἀφαί- 
ρεσιν ὁ συλητὴς, χρύφας ἀφ᾿ ἑαυτοῦ τὴν ἀλήθειαν, 
διὰ τὸ τὸν Κύριον συμπεφωνηχέναι τῷ χαλῶς διχά- 
σαντι τοὺς τοιούτους Πιλάτῳ' xat ὅτι χαλῶς οἱ Ev τῷ 
Σιλωὰμ ἀπέθανον ἁμαρτωλοὶ ὄντες, xal ὑπὸ θεοῦ 
οὕτως τιµωρηθέντες. Ὅταν δὲ ῥᾳδιουργήσωσί τινες 
βασιλιχὰ ροστάγµατα, ànb τῶν ἀρχαίων τὰ ἀντί- 
Ύραφα (74) προφερόµενα Ἡσφαλισμένως ἔχοντα ἑλέγ- 
χει τοὺς ἄφρονας. Οὕτως καὶ ἀπὸ τοῦ βασιλιχοῦ οἵ- 
xou, τουτέστι τῆς ἁγίας τοῦ θεοῦ Ἐχχλησίας, rpo- 
φερόμενον τὸ Εὐαγγέλιον ἑλέγχει τοὺς ἀφανιστὰ” τῶν 
καλῶν ἑνδυμάτων μῦας. 

Σ Luc. xi, 98. 3 ibid. 20. διά. 58. 
(73) O5 γὰρ "spiral γένονται. Apud. Xenoph. 


lamen ἡρεροσκόπας est. . 
(14) Απὸ τῶν ἀρχαίων τὰ ἁγτί aga. Corr. τῶν 


^ Luc. xin, 1-4. 


custodia !, scripserat, vespertina custodia. 

Refut. 355. Ex hoc loco manifeste bellua ista con- 
vincitur divina ad opiniones suas oracula depra- 
vasse. Neque enim diurnae sunt custodie, sed 
noclurna, qua a vespera primam ad custodiam 
prorogantur, non a matutino diluculo ad vespe- 
ram, quemadmodum iste lagitiose substituit. 


Schol. 36. Veniet Dominus servi illius, et secabit 
eum, et partem ejus ponet cvm infidelibus *. 


Refut. 56, Quis istius servi sector est, agedum di 
rito. Si enim ille ipse Creator, quem tu judicem ac 
Deum statuis, boc omnino facturus est, ad hunc 


B plane fideles pertínebunt. Etenim servum ille haud 


recte sese gerentem increpans partem illius cum infi- 
delibus ponit. Quod si Pater ipse Christi, vel etiam 
Christus idipsum przstiturus est, perspicuum habe* 
contra te testimonium, Cum enim Christum, vel 
ipsius Patrem citra ullam controversiam facturum 
id esse fateare, eumdem pariter et judicem et bo- 
pum, et unicum tam infímorum quam colestiura 
moderatorem constituis. 

Schol. $7. Ne forte trahat te ad judicem, et judez 


. tradat te exactori *. 


336 Refut. 57. Judicem hic Creatorem appellat, 
exactorem porro ipsius angelorum quemlibet, qui 
factorum rationem a peccatoribus exigent. Qua au- 
tem illa facta, nisi delicta et peccata sunt, quz 
Jesus detestatur, et, ut fateris ipse, prohibet? Ergo 
cum eadem illa, αμ. bonus Deus exsecratur, judex. 
detestetur et. conditor, unus idemque opere ipso, 
ac voluntatis consensione declaratur. 

Schol. $8. Sustulerat ex illo loco : Venerunt qui- 


dam nuntiantes ipsi de Galilmis, quorum sanguinem 


miscuerat Pilatus cum sacrificiis eorum, usque ad 
ea, quibus de octodecim illis est sermo, qui in Si- 
loam ruina turris oppressi sunt *. ltem : Nisi pen? 
tentiam egeritis, usque ad parabolam ficus, de qua 
dixit agricola : Fodiam, et mittam stercora, et si non 
fecerit, excide *. 

Refut. 38. Ἡωο ideo nefarius praedo subtraxit ac 
semetipsum veritate fraudavit, quod Dominus Pilati 


D sentenüam qua homines istos jure damnaverat, 


approbarit ; quodque alteri illi, qui in Siloam per- 
lerant, merito eas penas dedisse videantur, utpote 
peccatores, et ejusmodi a Deo suppliciis affecti. 
Sed ut imperatoris edicta si qui corrumpere ac 
depravare conentur, prolata ex archivis fidelissima 
exemplaria insanos illos redarguunt : sic e palatio, 
boc est Ecclesia sancta, depromptum Evangelium 
egregiarum, ut ita dicam. vestium arrosores mures 
facile detegit. 


5 ibid. 5-8. 
ἀρχείων, ex Archivis. Ignatius epist. νι, ad Philad. 


fxouca γάρ τινων λεγόντων, ὅτι, Ἐὰν μὴ ἐν τοῖς 
ἀρχείοις εὕρω τοῦ Εὐαγγελίου, o0 πιστεύω. 


451 


S. EPIPHANII 


T 


Schol. $9. Hanc autem filiam. Abrahae, quàm alli- & — Xy01. λθ, 'Ταύτην δὲ θυγατέρα ᾿Αδραὰμ, ἣν ἔδη- 


gavit Satanas . 

Refut. 59. Cum veniens Dominus Abrahami filie 
curam susciplat, non erit ab eo alienus Abraha- 
mus. Quem hoc ipso placuisse sibi declarat, quod 
ejus fllie misericordia moveatur. 

Schol. 40. ltem illud ademit: Tunc videbitis 
Abraham, Isaac, et Jacob, et omnes prophetas in 
regno Dei *. Pro quo rescripsit : Cum omnes justos 
videritis in. regno Dei, vos autem exclusos. Adje- 
citque, detentos foris. Et. Πίο est fletus et stridor 
dentium. 


337 Refut. 40. Quomodo veritatis vestigia pro- 
duntue | Viam enim occultare nemo potest. 
Αο licet homines ab ea revocare, et in errorem 
possit abducere, aut ignaris dissimulare, idem 
tamen itinerum peritis fleri nequit; quia terra, in 
qua sit impressa via, tolli funditus e medio non 
potest. Et quamvis illam obscuret quispiam , cum 
idem tamen hujus locus remaneat, qui eam depra- 
vaverit a peritis baud difffcile coarguitur. Quam- 
obrem orationis ipsius vestigia et consequentia 
respice. Illum enim ipsum sermonem ad quemnam 
alium preterquam ad Judzos habuit? Quod si Ju- 
deos alloquebatur, jam eos intus fuisse deimon- 
strabat, et a justorum consortio segregatos. Αὲ vero 
quinam ii sunt, nisi Abraham, Isaac, Jacob, et 
prophete ? Non enim ait: Videbitis justos intran- 
fes : vos autem non intrantes ; sed , videbitis justos 


in regno, vos autem ejectos. Ubi quod ejectos dicit, ' 


quasi futurum denuntiat; justos vero jam ibidem 
versari signiflcat, qui neque carne, neque vocatione 
ab illis alieni sunt, sed communiter vocati ante 
Christi Salvatoris adventum justitiam adepti sunt. 
Sed.illi foris manent scilicet, dum intus eorum patres 
resident. Quod nisi futura corporum est resurrectio , 
undenam dentium illestridor in judicio esse potest 
homo stolidissime | 

Schol. 4. lllud item sustulit : Venient ab. oriente 
et. occidente, εἰ recumbent in. regno. Tum illud : 
Erunt novissimi primi. Item : Accesserunt. Pharisei 
dicentes : Exi, εἰ vade ; quoniam Herodes vult te 
interficere. Nec non et istud : Abeuntes dicite vulpi 


huic, usque ad ea, non capit prophetam occidi ez- D 


- tra Hierusalem, Wlud etiam : Hierusalem, Hieru- 
lem , que occidis prophetas et lapidas eos qui ad te 
missi sunt : Item : Sepe volui congregare , sicut gal- 
lina pullos suos, et : Relinquetur vobis domus vestra ; 
et : Non me videbitis, donec dicatis : Benedictus *. 


τέχνα σου καὶ τό" Ἀφίεται ὑμῖν ὁ olxoc ὑμῶν. 


μένος. 

Refut. 41. Vide hominis audaciam, ac quantum 
ex Evaugelio subtrabat. Quemadmodum si quis 
animali quopiam in duas partes dissecto, dimidium 
ejus imperitis ostendaí, ac persuadere conetur, 
ejusmodi totum animal esse, nec ci ouidouam 
ademptum. 


* ibid. 29. 


! Luc. xii, 16. ! bid. 29 sqq. 


σεν ὁ Xactavüc. 

Ἔλεγχ. λθ.. El τῆς θυγατρὸς τοῦ ᾽Αθραὰμ ἔπιμε- 
λεῖται ἐλθὼν ὁ Κύριος, οὐχ ἀλλότριος αὐτοῦ ἐστιν 
᾿Αθραάμ. Ὁμολογεῖ γὰρ αὐτὸν αὐτῷ εὐπρεστηχέναι, 
οἴχτον εἰς τὴν αὐτοῦ θυγατἐρα ἐνδειχνύμενος. 

Σχόλ. w'. Παρέκοψε πάλιν τό Τότε cóc 
Ἀόραὰμ, καὶ ἹἸσαὰκ, xal Ἰακῶδ, καὶ πάντας 
τοὺς προφήτας ἐν' τῇ βασι.εἰᾳ τοῦ sov: àv 0x 
τούτου ἐποίησεν Ὅτε πάντας τοὺς διχαίους ἴδητε 
ἐν τῆ βασιΆείᾳ τοῦ θεοῦ, ὑμᾶς δὲ ἐκδα..Ἰομένους. 
Προσέθηχε δὲ, χρατουµένους ἔξω. ἐχεῖ ἔσται ὅ 
χ.αυθμὸς, καὶ ὁ βρυγμὸς τῶν ὁδόγτων,. 

Ἔλεγχ. µ’. Πῶς τὰ ἴχνη τῆς ἀληθείας φαίνεται ! 
Οὐ γάρ τις ὁδὸν δύναται ἀποχρύψαι. Πλανῆσαι μὲν 
γὰρ ἀνθρώπους δύναται ἐξ αὐτῆς, xal ἀποχρύψαι αὐ- 
τὴν ἀπὸ τῶν ἁγνοούντων * ἀπὸ δὲ τῶν Ev πείρᾳ αὐτῆς 
γεγονότων ἀδύνατον. Οὐ γὰρ δύναται τὴν γῆν, ἔνθα 
fj» fj ὁδὺς, ἀφανίσαι, κἄν τε αὐτὴν ἁμαυρώσῃ- τοῦ τε 
τόπου παραμἑνοντος τῆς ὁδοῦ ὑπὸ τῶν γινωσχόντων 
ἑλέγχεται ὁ τὴν ὁδὸν ῥᾷδιουργήσας. "Opa δη τὰ ἴχνη 
τῆς ἀχολουθίας. Τὸν γὰρ λόγον τοῦτον πρὸς τίνα ἕλε- 
εν, ἀλλ f| πρὸς τοὺς Ἰουδαίους; Καὶ εἰ πρὸς τοὺς 
Ἰουδαίους, Ίδη ἔδειξεν αὐτοὺς ἔνδον, χαὶ ἐχθαλλομέ- 
νους ἁπὸ τῶν διχαίων. Τίνες ὃ ἂν εἶεν, ἀλλ᾽ Ἡ οἱ αὑ- 
τῶν πατέρες, Λθραὰμ, xai Ἰσαὰχ, xoi Ἰαχὼδ, xat 
προφῆται; O0 γὰρ εἶπεν, Ὄψεσθε δικαίους εἶσερ- 
xopérove, καὶ ὑμᾶς μὴ εἰσερχομένους"' ἀλλ, Ὄνε- 
σθε τοὺς δικαίους ἐν τῇ βασιαείᾳ, ὑμᾶς δὲ ἐκδα.ἲ- 


C ἀομένους. Καὶ περὶ μὲν τοῦ ἐχδαλλοµένους µελλη- 


τιχῶς ἀπεφήνατο": τοὺς δὲ διχαίους ἤδη ὄντας ἀπέδει- 
ξεν οὐχ ἀἁλλοτρίους τούτων χατὰ τὴν σάρχα, οὐδὲ 
χατὰ τὴν χλῆσιν, ἀλλὰ μετὰ τούτων χληθέντας τοὺς 
ἤδη δεδιχαιωµένους πρὸ τῆς ἑνσάρχου αὐτοῦ παρου- 
σίας. Ei δὲ xal ἔξω μένοντας, ὡς τῶν πατέρων ἔσω 
ὄντων. Ἠόθεν δὲ βρυγμὸς ὁδόντων γίνεται Ey τῇ xpi- 
σει, à ἡλίθιε, ἐὰν μὴ ἀνάστασις σωμάτων γένηται; 


Σχόλ. μα. Παρέκοφε πάλιν τὸ Ἔξουσιν dà 
ἁνατολῶν xal δυσμῶν, xal ἀναχλιθήσονται 2» 
τῇ βασιλείᾳ. καὶ τὀ' Οἱ ἔσχατοι ἔσονται πρῶ- 
τοι ' xal τό’ Προσήἀθον Φαρισαῖοι Aérorrec* 'Ἐξ- 
εἀθε, xal xopsvov: ὅτι Ἡρώδης σε θέ.ει ἆπο- 
χτεῖναι' χαὶ τό: Πορευθέντες εἴπατε τῇ dAóaexi 
ταύτῃ, ἕως ὅπου εἶπεν: Οὐκ ἑνδέχεται προφήτην 


᾿ἀπολέσθαι ἔξω Ἱερουσαλήμ. καὶ τό. Ἱερουσα- 


Ahi, Ἱερουσα.ἡμ, ἡ ἀποκτείψουσα τοὺς προφή- 
τας xal «ιθοδοἱοῦσα τοὺς ἀπεστα]μένους * xai 
τό’ ΠοΛλάχις ἠθέλησα ἐπισυνάξαι ὣς ὄρνις τὰ 


xai τὸ, Οὐ μὴ ἴδητέ µε, ἕως οὗ εἴπητε' Εὐ Ίογη- 


"EXevy. µα’. "Opa τὴν τοσαύτην τόλμαν, πόστν 
ποιεῖται ἀφαίρεσιν τοῦ Εὐαγγελίου. Ὡς εἴ τις λάδῃ 
(Gov, καὶ ἐχτέμῃ αὐτὸ, xal τὸ ημισυ τοῦ σώματος, 
καὶ ἐν τῷ ἡμίσει τοὺς ἀγνοοῦντας πειράσεται πεῖ- 
θειν, τοιοῦτο εἶναι τὸ ζῶον λέγων, καὶ μηδὲν ἀπ' αὖ- 
τοῦ ἀφαιρεῖσθαι. | 











193 


ADVERSUS ILERESES LIB. 1. TOM. lil. — HERES. XLI. 


158 


Σχόλ. kp. Πάλιν παρέχοψε πᾶσαν τὴν παραδολν A 3438 Schol. 42. Ad hzc integram abscidit duo- 


τῶν δύο vliv, τοῦ εἰληφότος τὸ µέρος τῶν ὑπαρχόν- 
των, xaX ἀσώτως δαπανἠσαντος, xat τοῦ ἄλλου. 
Ἐλεγχ. µβ’. 0ὐδὲν διοίσει τὸ ἀχόλουθον τῆς ῥᾳ- 
διουργίας ἀπὸ τῶν πρότερον ἑαυτῷ τετολμηµένων, 
Ἑαυτῷ δὲ τὸ ἐπιξήμιον ἐπάγεται, μενούσης τῆς κατὰ 
Θεὸν ἀληθείας. 
Σχόλ. py'. 'O vópoc καὶ ol προρῆται ἕως Ἰωάν- 
νου. . . καὶ πᾶς εἰς αὐτὴν βιάζεται. 
᾿Ελεγχ. py'.. El vópov τάσσει, xai προφήτας ἆπο- 
χαλεῖ, καὶ οὐχ ἀνομίαν δηλοὶ τὸν νόµον, οὐδὲ ψευδο- 
προφήτας φάσχει τοὺς προφήτας, σαφῶς ὁμολογεῖται 
μεμαρτυρηχέναι τὸν Σωτῆρα τοῖς προφήταις καὶ 
δέδξειχται, ὡς περὶ αὐτοῦ προεφήτευσαν. 


rum filiorum parabolam, ejus videlicet qui bo- 
norum partem abstulerat, et alterius !. 

Refut. 12. Simillimum maximequegeminum novum 
hoc facinus est iis quz in eodem ante genere com- 
misit. Quod huic uni duntaxat fraudi fuit, eum ea—- 
dem divina veritas nihilominus perseveret. 

Schol. 45. Lex ei prophete usque ad Joannem... 
et omnis in illud vim facit *. 

Refut. 43. Si legem percenset, 40 prophetas 
commemorat, neque aut illi pravitatem ascribit, 
aut istos falsos prophetas appellat , necessario fa- 
tendum est, Christum Dominum prophetas testi- 
monio suo comprobasse : quos ex eodem loeo de 
Christo vaticinatos esse colligitur. 


Σχόλ. pb. Περὶ τοῦ πλουσίου, καὶ Λαζάρου τοῦ D — Schol, &4, Do divite , et Lazaro mendico, quem- 


πτωχοῦ, ὅτι ἀπηνέχθη ὑπὸ τῶν ἀγγέλων εἰς τὸν χόλ- 
«0v ᾽Αόραάμ. 

"Ἐλεγχ. pb. Ἰδοὺ xat ἓν δῶσι xal μαχαριζομένοις, 
xai ἓν χληρονοµίᾳ ἀναπαύσεως ὁ ᾽Αθραὰμ. ὑπὸ τοῦ 
Κυρίου ἐγκατελέχθη, xa Λάζαρος kv χόλποις αὐτοῦ 
χατηξίωται. Μηχέτι τοίνυν, Μαρχίων, τὸν ᾿Αθραὰμ 
βλασφήμει, τὸν ἐπιγνόντα τὸν ἑαυτοῦ Δεσπότην, xoi 
εἰπόντα αὐτῷ' Κύριε, d xplrov πᾶσαν τὴν Tür. 
Ἰδοὺ γὰρ ὑπ' αὐτοῦ τοῦ Κυρίου ἐμαρτυρήθη εἶναι 
δίχχιος, xal οὐχ ἀλλότριος τῆς παρὰ τοῦ Σωτῆρος 
ἐπαινουμένης ζωῆς. 

Σχόλ. µε. Nür δὲ ds παρακα.εῖται ὁ αὐτὸς 
Λάζαρος. 


᾿Ελεγχ. µε’. Ei παραχαλεῖται Λάζαρος ἐν χόλποις C 


Αθραὰμ, οὐχ ἐχτὸς τῆς παρακλῄήσεως τῆς ζωῆς 
ὑπάρχει ὁ ᾿Αθραάμ. 

Σχόλ. µς’. Εἶπεν 'A6padu* Ἔχουσι Μωῦσέα 
καὶ τοὺς προφήτας ' ἁχουσάτωσαν αὐτῶν ' ἐπεὶ 
οὐδὲ τοῦ ἐγειρομέγου ἀπὸ γεχρῶν ἀκούσουσιν. 

᾿Ελεγχ. µς’. Οὐχ ὡς ἔτι ἓν τῷ κόσµῳψ ὧν, xal ὡς 
Ἱπατημένος ᾽Αθραὰμ. μαρτυρεῖ τῷ νόµμῳ Μωῦσέως 
xal τοῖς προφήταις, οὐδὲ ὡς οὐκ εἰδὼς τὰ Ex τούτων 
ἀποθησόμενα, ἀλλὰ μετὰ τὸ ἓν πείρᾷ γενέσθαι τῆς 
ἐχεῖ ἀναπαύσεως.  Μετὰ γὰρ τελευτῆν μαρτυρεῖται 
ὑπὸ τοῦ Σωτῆρος ἐν τῇ παραθολῇ τοῖς τοῦ νόµου 
δόγµασι xai προφήταις τὴν συτηρίαν χτησάµενος * 
χαὶ ταῦτα πρὸ τοῦ νόµου πράξας. Ὁμοίως δὲ xal τοὺς 
μετὰ ταῦτα τὸν νόµον φυλάξαντας, xa προφήταις 


admodum delatus est ab angelís in sinum Abra- 
he *. 

.Refut. 44. Viden' ut inter vivos ac beatos in 
illa felici sempiterne qviétis hareditate Abraha- 
mus a Domino numeretur, et in ejus sinu Lazarus 
acquiescat ? Desine igitur, Marcio, Abrahamo ma- 
ledicere , qui Dominum agnovit suum , eumque sic 
allocutus est : Domine , qui judicas wniversam ter- 
ram *. Ecce tibi justum hunc [fuisse testatus est 
Dominus, nec ab ea vita, quam Salvator ipse com- 
mendat, alienum. 

Schol. 45. Nunc vero hic consolatur Laaarus *. 5. 


Refut. 4. Cum Lazarus in Abrabami sinu con- 
soletur, sequitur ne Abrahamum quidem ipsum 
solatii esse hujus expertem. 

Schol. 46.' Dixit Abraham : Habeut Moysen εί 
propheias ; illos audiant ; alioqui neque si a mortuis 
quis resurrexerit, audient *. 

Refut. 46. Non tanquam in boc mundo adhuc sit, 
et in errore versetur Abrabamus , legi Moysis, ac 
propheüs testimonium perhibet, nec sic tanquam 
ea qui futura postea sunt ignorei; sed postea- 
quam cujusmodi quies illa foret experientia didi- 


cit. Post obitum enim Salvater in parabola testa- 


tur ilium per legis dogmata prophetasque salutein 
esse consecutum ; Lamelsi ante legem illa factis 
expressisset.Similiter 839 eos qui legem postea ser- 


ὑπαχούσαντας εἰς τὸν χόλπον αὐτοῦ εἶναι, xai εἰς D vassent ac prophelis obtemperassent in sinu ejus 


vhv ζωὴν μετ) αὐτοῦ ἀπιέναι' ὧν εἷς jy Λάζαρος, ó 
6:à νόµου χαὶ προφητῶν καταξιωθεὶς ζωτικοῦ χόλπου 
τῆς τοῦ ᾿Αθραὰμ µαχαριότητος. 


Σχόλ. μξ. Παρέχοψε τὸ, Αέγετε. ἈΑχρεῖοι δοῦ- 
οί ἐσμεγ' ὃ ὠφεί.Ίομεν ποιῆσαι πεποιήκαµεν. 

Ἔλεγχχ. pi. Καὶ τὸ ἀσφαλὲς τῆς τοῦ Κυρίου δι- 
δασκαλίας οὗ παραδέχεται. Ἐπασφαλιζόμενος vip 
τοὺς ἑαντοῦ μαθητὰς, ἵνα μὴ διὰ τῆς ὑπερηφανίας 
ἀπρλέσωσι τὸν μισθὸν τοῦ ἔργου, ταπεινοφρονεῖν 
ἑνουθέτει. Οὗτος δὲ οὐ παραδέχεται * τύφῳ γὰρ κατὰ 
κάντα ἐπήρθη, καὶ οὐχ ἀληθείᾳ. 


acquiescere, οἱ ad vitam cum ipso pervenire. Quo- 
rum e numero Lazarus fuit, qui legis prophetarum- 
que beneficio in vitalem beatitudinis illius, qua 
Abrahamus fruitur, sinum receptus est. 

Schol. 47. Hzc verba przetermisit : Dicite : Servi 
inutiles sumus : quod debuimus facere, fecimus Ἱ. 

Refut, 47. Etiam illam, quam doctrina Domini 
proscribit, eautionem repudiat. Etenim Christus 
cautos ac prudentes reddere discipulos studens, ne 
ob superbiam operis sui mercede priventur , ad 
bumilitatem erudiebat. Quod iste documentuni re- 
jicit, utpote elatus arrogantia, non veritate sub. 
nixus. 


! Luc, xv, 12. * Ly. xvi, 16. ? ibid. 22. * ὅσα. xvii, 25, " Luc. xvi; 39. * ibid. 29, Ἱ Luc. xvi, 10. 





795 


S. EPIPHANII 


156 


Schel. 48. Quando occurrerunt decem leprosi. A ἍΣχόλ. µη’. "Ore συνήντησαν ol δέχα λεπροῖ. Ἆτ - 


Quo in loco. multa resecat. Itaque scribit : Et misit 
eos dicens : Ostendite vos sacerdotibus * ; ac pro 
aliis alia supposuit, ita concipiens : Multi erant le- 
prosi in diebus Elismi prophete, et nemo curatus 
esl nisi Naaman Syrus *. 

Refut. 48. Hoc in loco prophetam Dominus Eli- 
82um nominat, seque adeo demonstrat ea quz ab 
illo signis et involucris zqualiter adumbrata fue- 
rant, reipsa complesse, quo Mareionem, ac cz- 
teros omnes prophetarum contemptores  refel- 
leret. 

Schol. 49. Venient dies , quando desiderabitis vi- 
dere uuum ex diebus Filii hominis *. 

Refut. 49. Cum et dies numeret, et certum 
tempus indicet, et Filium se hominis appellat, sane 
mensuram quamdam aetatis signiflcat, ac przedica- 
tionis su: definitum diem constituit. Quare, non 
expers carnis est Verbum, sed in corpore benevo- 
lum illud est Dei consilium perfectum. 

Schel. 50. Dizit ei quidam : Magister bone ! quid 
faciens vitam .eternam possidebo? At ille : Nolite 
me dicere bonum : unus est. bonms Deus. Adjecit 
ille, Pater. Sed et pro eo quod est, Mandata no: 
sti* , scripsit ille, Mandata novi. 

Refut. 50. Ne mandata antea perscripta fuisse 
monstroret, iia substituit : Mandata nevi. Sed 
integrum capul illud ex ipsa sermonis est conse- 
quentia manifestum. Et quoniam Patrem bonum 


έχοψε δὲ πολλὰ, xaX ἐποίησεν. Ἀπέστει1εν αὐτοὺς. 
«λέγων  Δείξατε ἑαυτοὺς τοῖς ἱερεῦσι' xa ἄλ]α 
ἀντ᾽ ἄλλων ἑποίησε, λέγων, ὅτι Πο. 1οἱ Aszxpol ἧσαν- 
ἐν ἡμέραις Ἑαισσαίου τοῦ προφήτου, xal ovx 
ἐκαθαρίσθη εἰ μὴ Νεεμᾶν ὁ Σύρος. 

Ἐλεγχ. µη’. Καὶ ἐνταῦθα προφήτην τὸν Ἔλισ- 
σαῖον χαλεῖ ὁ Κύριος, καὶ ἑαυτὸν πληροῦντα τὰ ἴσο-- 
τύπως παρ᾽ ἐχείνου προγεγενηµένα, ἵνα ἐλέγχη Μαρ- 
Χίωνα, xal πάντας τοὺς ἀθετοῦντας θεοῦ προφήτας- 


Σχόλ. p9^. Ἐ.εύσονται ἡμβραι, ὅταν ἐπιθυμή-- 
ence play τῶν ἡμερῶν τοῦ Υοῦ τοῦ ἀνθρώπου. . 

᾿Ελεγχ. p0'. El ἡμέρας ἀριθμεῖ, καὶ χρόνον ση- 
palvev, χαὶ ὙΥἱὸν ἀνθρώπου λέγει ἑαυτόν' ἄρα xat 
µέτρον ἡλιχίας ὑπέδειξε, χαὶ ἡμερῶν τοῦ χηρύγµα- 
τος ὑπόδειγμα. Οὐκ ἄσαρχος οὖν ὁ Λόγος, ἁλλ' Ev 
σώματι ἡ εὐδοχία. 


Σχόλ. v. Εἶπέ τις πρὸς abtóv* ΔιδάσκαΊε ἆγα- 
46 1 cl ποιήσας ζωὴν αἰώγιον κ.Ἰηρογομήσω; Ὁ 667 
M µε Aére dya0óv* slc ἐστιν ἀγαθὸς à Θεός. 
Ilpoc£0eco ἐχεῖνος' Ὁ Πατήρ. Καὶ ἀντὶ τοῦ” Τὰς 
ἐντο.δὰς οἶδας, λέγει, Tác évcoAàc οἶδα. 

"EAeyy. V. "Iva μὴ δείξῃ τὰς ἐντολὰς ἤδη προχε- 
γραµµένας, λέχει᾽ Τὰς ἐντολὰς οἶδα. Τὸ δὲ ὅλον χε-- 
φάλαιον φανερὸν ὑπάρχει ἀπὸ τῆς ἀχολουθίας. Καὶ ct 
Πατέρα ἀγαθὸν φάσχει, xal 8cbv ὀνομάζει, χαλῶς 


appellat, ac Deum, preclare illud ostendit; quem- ϱ ἀπὸ τοῦ νόµου τοῦ Πατρὸς αὐτοῦ διδάσχει τὸν βουλό- 


libet ex Patris sui lege, velut quoddam vita patri- 
monium posse 39/40 consequi ; nec illam condemuat, 
aut rejicit : sed eos potius quiin lege vixerunt, im- 
inortalem. vitam sorlitos esse testatur, Moysen vi- 
delicet, ac prophetas caeteros. 


Schol. 51. Factum autem est cum appropinquaret 
. Jericho, cecus clamabat : Jesu, fili David, miserere - 


mei. Et cum curatus esset, ait : Fides tua te salvum 
fecit 5. 

Refut. 51. Nallum inest in fide mendacium. Nam 
si inentitur, fides non est. At ille cum dixisset , fili 
David, a Cbristo laudatur; nomenque confessus 
quod petierat impetrat. Non ille increpatur ut men- 
dax, sed przdicatur ut fidelis. Non carnis igitur 


µενον τὴν ζωὴν κληρονομῆσαι xat οὐχ ἀθετεῖ, o20& 
ἁπωθεῖται' ἀλλὰ μᾶλλον ἐπιμαρτυρεῖ τοὺς ἐν νόμῳ 
πολιτενσαµένους ζωὴν αἰώνιον χεχληρονοµηχέναι, 
Μωῦσέα τε καὶ τοὺς ἄλλους προφῄήτας. 


Σχόλ. να’. 'Evérsto δὲ ἓν τῷ ἑγγίῶο αὐτὸν en 
Ἱεριχὼ, τυφ.ἒὸς ἐδόα". Ἰησοῦ vià Δαθὶδ, ἐλέησόν' 
µε. Καὶ ὅτε ἰάθη, φησίν' Ἡ πίστις σου σέσωκέ 
σε. 

"Ελεγχ. να’. Ἐν πίστει οὐχ ἔνι φεῦδος" εἰ rip 
φεύδεται, οὐ πίστις. Λέχει γοῦν Υἱὲ Δαδὶδ, xai 
ἐπαινεῖται, χαὶ χοµίζεται τὸ αἴτημα ὁ τὸ ὄνομα ὅμο- 
λογήσας. Καὶ οὐκ ἀπετιμήθη ὡς φεύστης, ἀλλ' ὡς 
πιστὸς ἑμακαρίσθη. Οὐχ ἄρα ἄσαρχος ὁ διὰ τὴν ἐτεῖ- 


erat expers qui ob illam nominis invocationem D χλησιν τοῦ ὀνόματος χαρισάµενος τῷ τυφλῷ τὸ βλέ- 


cxco visum restituit. Quippe non vana duntaxat 
specie, sed reipsa secundum carnem e stirpe Davi- 
dis originem duxerat de beatissima Virgine Maria 
natus, et a sancto Spiritu formatus. 

Schol. 52. Mutilavit ista : Assumptis duodecim 
ait : Ecce aseendimus Hierosolymam , ei consumma- 
buntur omnia que scripta επί per prophetas 
de Filio liominis : tradetur, eccidetur, et tertia die 
resurget *. Hec omnia sustulit. 


Refut. 54. Ut nusquam reeta gradiatur. Quan- 
quam illius obliquitas ac mala in omnibus fides 


* Luc. xvi,14.. * Luc. iv, 37... * Luc. xvii, 93. 


παιν. Αληθινῶς γὰρ fjv, xat οὐ δοχῄσει, Ex τοῦ σπέρ- 
µατος Δαθὶδ χατὰ σάρχα, ἀπὸ Μαρίας τῆς ἁγίας 
Παρθένου, xa διὰ Πνεύματος ἁγίου γεγεννηµένος. 


Σχόλ. vf. Παρέγοψε τό. Παραβαδὼν τοὺς δώ- 
δεχα, EAeyev* Ἰδοὺ ἀναδαίνομεν eic Ἱεροσόλυμα, 
καὶ τεεσθήσεται πάντα τὰ γεγραμµέγνα ἐν τοῖς 
προφήταις περὶ τοῦ Υἱοῦ τοῦ ἀγθρώπου. Παραδο- 
θήσεται yàp, xal ἀποχεανὐήσεται, καὶ εῇ τρίεῃ 
ἡμέρᾳ ἐγερθήσεεαι. Ὅλα ταῦτα παρέχοψε. 

Ελεγχ. νβ’. "Iva ἐν μηδενὶ ὀρθοποδήσῃ. Mh ὀρθο- 
ποδῶν δὲ ἑλέγχεται ῥᾳδιουργῶν κατὰ πάντα τρόπον. 


* Luc. xvii, 18 sqq... " ibid. 93. * ibid. 51. 


151 


ADVERSUS ILERESES LIB. I. TOM. Π. —— HAERES. ΧΗΠ. 


758 


"Ἔχρυφε γὰρ τὰ ῥητὰ, ἵνα δῆθεν τὰ περὶ τοῦ πάθους A reprehendi potest. Verbaenim illa dissimulavit ideo, 


Ἄρνῆσηται. Yavepoy δὲ ὁμολογοῦντι αὐτὸν ἑστανρῶ- 


-θαι, el; µάταιον αὐτῷ ὁ πόνος τῆς ῥᾳδιουργίας 
Ἑσται. 


Σχόλ. vy'. Παρέχοψε τὸ χεφάἆλαιον τὸ περὶ τοῦ 
ὤνου, xaX Βεθφαγὴ, καὶ τὸ περὶ τῆς πόλεως xal τοῦ 
εεροῦ. Διότι γεγραμµένον ἦν 'Ó olxóc µου olxoc 
πτροσευχῆς κηθήσεται * xal ποιεῖτε αὐτὸν σπι- 
Ααιον Anctóv. 

Ἐλεγχ. vy'. Tov ἔλεγχον ἑαντῆς ἡ κακία οὐχ ὁρᾷ " 
τυφλώττει γάρ. Οἴεται δὲ δύνασθαι ἀποχρύπτειν τὴν 
της ἀληθείας óbóv- ὅπερ ἑστὶν ἀδύνατον. Εὐθὺς γὰρ 
ἀνεπήδησε, παραλιπὼν ὅλα τὰ χεφάλαια τὰ προειρη- 
péva διὰ τὸν µαρτυρηθέντα τόπον τοῦ ναοῦ ὄντα αὖ- 


ut quz: ad Christi Passionem attinent negaret. Sed 
cum deinde crucifizum eumdem esse confitetur, 
frustra est omnis &b eo depravandi illius loci sus- 
ceptus labor. . | 

Schol. 53. Expunxit et caput illud de asino 
Bethphage, et urbe, atque templo '. Quoniam 
scriptum est : Domus mea domus orationis vocabi- 
tur. Et facitis eam speluncam latronum *, 


Refut. 55. (03868 est improbitas omnis; nec ea 
videt quibus redargui possit, ac se quod fieri ne- 
quit omnino, veritatis viam occultare sperat posse. - 
Sic iste; prstermissis iis omnibus quas dixi capiti- 
bus, abrupte transiliit, ut illud de templo testi- 


τοῦ ἴδιον, καὶ εἰς ὄνομα αὐτοῦ ᾠχοδομημένον. Καὶ B monium vitaret, quo peculiare sibi illud esse, ac 


ἀπὸ τῆς Ἱεριχὼ καταλιπὼν πᾶσαν τὴν ἀχολουθίαν 
τῆς ὁδοιπορίας, πῶς τε Ἴλθον εἰς Βηθανίαν καὶ εἰς 
Ῥηθφαγή. Φύσει Υὰρ λεωφόρος Tv παλαιὰ, ἄγουσα 
εἲς Ἱερουσαλὴμ διὰ τοῦ ὅὄρους τῶν Ἐλαιῶν, οὖκ 
ἄγνωστης οὖσα τοῖς xa τὸν τόπον ἱστοροῦσιν. "Iva δὲ 
ἐλεγχθῇ ἀπὸ τοῦ ἰδίου στόματος, φησίν ' Ἐτέγετο ἐν 
pug τῶν ἡμερῶν διδάσκοντος αὐτοῦ ἐν τῷ ἱερῷ, 
ἐζήτησαν ἐπιθδαλεῖν' àx' αὐτὸν τὰς χείρας, xal 
ὀφοδήθησαν, ὡς ἔχει μετὰ τοῦτο τὺ χεφάλαιον vU. 
Πῶς οὗν ἀπὸ Ἱεριχὼ ἐγένετο kv τῷ ἱερῷ, ἀπὸ τῆς 
αὑτῆς ὁδοιπορίας γνωσθήσεται, xal τοῦ τῆς ὁδοῦ δια- 
στήµατος. ΑἉλλ' ἵνα ὀφθῇ ὁ ῥᾳδιουργὸς παρακρύψας 
τὰ ἐν τῇ ὁδῷ γενόµενα, xat ἐν τῷ ἱερῷ ῥηθόντα ὑπ' 
αὑτοῦ τοῦ Σωτῆρὸς πρὸ τούτου λόγου, λέγω δή. Ὁ 
οἶκός µου olxoc προσευχῆς κχ.ηθήσεται, xal «à 
ἑξῆς, ὡς ἔχει ἡ προφητεία. 

Σχόλ. νδ. Καὶ ἐζήτησαν ἐπιδα.1εῖν τὰς χεῖρας 
ἐπ᾽ αὐτὸν, xal ἐφοθήθησα». 

Ἐλεγχ. νδ. Ἐθεωρήθη καὶ ἡρμηνεύθη ἐν τῷ πρὸ 

«τούτον ἑλέγχῳ σὺν τῇ φράσει, μετ ἐπιτομῆς τῆς 
^ προσηχούσης. 

Σχόλ. νε’. Πάλιν ἀπέχοψε τὰ περὶ τοῦ ἀμπελῶνος 
τοῦ ἑἐχδεδομένου γεωργοῖς ΄ καὶ τό» Τί οὖν ἐστι τὸ, 


Λίθον ὃν ἀπεδοχίμασαν οἱ οἰκοδομοῦντες; . 


Ἔλεγχ. νε’. 0ὐδὲν ἡμᾶς ἁδικήσει τοῦτο, Κἄν τε γὰρ 
αὐτὸ περιχόψη, οὐκ ἀφ᾿ ἡμῶν ἀπέχοψεν, ἀλλὰ ἑαυ- 
τὸν καὶ τοὺς αὐτοῦ ἐζημίωσεν. Ἱχανῶς γὰρ ὁ κατ) 
αὐτοῦ Ελεγχός ἔστι, διὰ πλειόνων μαρτυριῶν. - 


Σχόλ. vg. 'Améxoje τό’ "Οτι δὲ ὀγείρογται οἱ ve- 
xpol, Μωῦσῆς ἐμήνυσε περὶ τοῦ βάτου (15), ὡς 
1έγει Κύριο», τὸν θεὺν Αδραὰμ καὶ Ἱσαὰκ, xal 
Ἰακώδ. sóc δ᾽ ἐστὶ ζώντων, xal οὐχὶ γεχρῶν. 

'Ἐλεγχ. vc". θαυμάσαι ἔστιν ἀπὶ τῇ ἀνοίᾳ τοῦ μα» 
ταιόφρονος, πῶς οὐχὶ νοεῖ, ὅτι ἴση αὕτη ἡ μαρτυρία 
τυγχάνει τῇ τοῦ Λαζάρου τοῦ πτωχοῦ, καὶ τῇ παρα- 
θολῇ τῶν μὴ συγχωρουµένων εἰς τὴν βασιλείαν εἰσελ- 
θεῖν' ων παραθολῶν τὰ λείφανα εἴασε, χαὶ οὗ παρ- 
έχοψεν, ἀλλὰ ἐπὶ τῇ αὐτοῦ αἰσχύνῃ χαταλέλοιπε τὸ, 

Luc. xix, 20. 


* ibid. 46. ? Luc. xx, 19. 


* ibid. 17; psal. cxvii, 22. 


nomini suo constitutum significat. Ac deinceps ab 
Hierichuntis mentione totam itineris seriem omit- 
tit , utque Bethaniam ac Bethphage pervenerit. 
Vetus enim erat via, qux per Oliveti montem 
Mierosolyma ducebat, 8&1 quam haud ignorant, 
qui ea loca peragrant. Verum ut suo ipsius ore 
consincatur : Factum est, inquit, ín una dierum 
docente illo in. templo , questerunt injicere in. il- 
[um manus, et. timuerunt , ut sequenti capite 54 
declaratur. igitur quemadmodum  Hierichunte in 
templum venerit ex eodem illo itinere ac viz intet- 
vallo cognoscitur. Sed eo res adducta est , ut impro- 
bus ille veterator qux invia gesta sunt et in templo 
a Salvatore ante hunc sermonem suut dicta dissimu- 
lasse videatur. Nimirum : Domus mea domus ora- 
tionis vocabitur, etc., ut in prophetia leguntur. 

Schol. 54. Et quaesierunt injicere manus in illum, 
et timuerunt *. 

Reíut. 54. Qua ad hunc-locum speciant, ea pro- 
xima refutatione cum ipsa loquendi ratione, quam 
fieri potuit brevissime expensa sunt et explicata. 

Schol. 55. Item illum induxit locum, quo de vite 
illa agitur agricolis locata, Atque hoc insuper : Quid 
est igitur, lapidem quem reprobaverunt &dificantes*? 

Refut. 55. Nihil id quidem nocere nobis potest. 
Tamelsi enim locum istum exemerit, non ullo id 
nostro damno sustulit, sed sibi ipsi suisque fraudi 
potius fuit. Compluribus enim testimoniis satis su- 


p Perque refellitur. 


Schol. 56. Delevit illud : Quia vero mortui resur- 
gunt, Moyses ostendit secus rubum, sicut dicit Do- 
minum Deum Abraham, Isaac et Jacob, Deus autem 
est vivorum, non mortuorum ". 


Refut. 56. Admirandus plane. insani hominis 
stupor. Quid enim? non illud animadvertisse, par 
istud esse testimonium altero illi de mendico La- 
7350, necnon et eorum parabole quibus regDi 
aditus intercluditur?- Quarum quidem parabolarum 
reliquias servawit, nec ut alia pleraque sustulit. Ita 


! Luc. xx, 97, 958. 


(Τὸ) Περὶ τῆς βἀάτου. Apud Lucam lege. ἐπὶ τῆς βάτου. 


159 


lllic erit, fletus e stridor dentium 1. Caeterum quud 
et digitus post obitum in aquam immergitur, et 
aqua linguam refrigerat, uti de Lazaro dives Abra- 
liaimo dicebat; quodque dentium stridor est ac fle- 
Lus, argumento est resurrectionem esse corporum: 
quantumvis ea quie de mortuorum resurrectione 
vere sunt a Domino prolata pecus illa sustulerit. 

3/42 Schol. 57. Ista quoque praetermisit : Quia 
tero resurgant. mor(ui εἰ Moyses ostendit, dicens, 
Deum Abraham, et Deum Isaac, εἰ Deum Jacob, 
Deum vivorum *. 

Refut. 57. Quoniam bis eadem a Salvatore repe- 
lita parabola est, ideo big eam proposuimus, ne, ut 
circumforaneus isle Marcio, quidquam eorum qus 


S. EPIPHANII . 
sumina sua cum ignominia vcrba illa dereliquit : A "Exec ἔσται ὁ xAavOpóc καὶ ὁ βρυγμὸς τῶν 006» — 


160 


twr. Δαχτύλωυ δὲ ἑμθρεχομένου εἰς ὕδωρ μετὰ την 
ἐντεῦθεν ἁπαλλαγὴν, xai γλώσσης χαταφυχομένες 
ὕδατι, ὡς ὁ πλούσιος ἔφη τῷ ᾿Αθραὰμ δ.ἀ τὸν Λάια- 
pov, xaX βρυγμοῦ ὁδόντων, χαὶ χλαυθμοῦ γινοµένοι»» 
ἀναστάσεως σωμάτων bowl σημεῖον, xÀy παραχόντι 
ὁ κτηνώδης τὰ ὑπὸ Κυρίου περὶ ἀναστάσεως νεχρὼν 
ἀληθῶς εἰρημένα” 

«Σχόλ. vt. Obx εἴχε ταῦτα ' «Οτι δὲ ἑγείρονται ed 
φεχροὶ, καὶ Μωὺσῆς ἐμήνυσε έχω», θεὸγ Ἀθραὰμε 
καὶ θεὸν Ἰσαὰκ, καὶ θεὸν "laxo6, 65v ζώντων. 


Ἐλεγχ. vt. Auk τὸ δευτερῶσαι τὸν Σωτῆρα τὴν πα- 


ραθολὴν, διττῶς παρ’ ἡμῶν ἑντέταχται ' ἵνα μὴ ἄπει- 


καζόμανοι τῷ ἀγύρτῃ Μαρχίωνι, ἡμεῖς παραλείψω- 


scripta sunt prieteriisse videamur. Ceterum in su- B μέν τι τῶν γεγραμµένων. "Ηδη ἓν τῷ ἀνωτέρῳ ἑλέγχῳ 


periori refudatione improbitatem illius ac calume 
njam abunde diluimus. 

Schol. 58. lllud ademit preterea : Capillus de 
capile vestro non peribit *. 

Refut. 58. . . . . . ο . ο ν ο ὁ ο 

Schol. 59. Iterum hac abstulit : Tunc qui in Ju- 
dea sunt fugiant ad montes, etc., ob ea quse sequun- 
tur, donec eonsummentur omnia que acripia sunt *. 


Refut. 59. Obliviosus hic homo czeteros sui esse 
similes, hoc est stolidos, existimat. Nec intelligit, 
$i vel minimam voculam reliquerit, eam ad sese 
convincendum faeere. Quanto igitur magis cum 
plurima verba de sententia detrahit? Quamobrem 


γεγένηται ἡ χατὰ τῆς αὐτοῦ ῥᾳδιουργίας ἀντίῤῥησις. 


Σχόλ, νη’. Πάλιν παρέχοψε τό' θρὶξ àx τῆς χο- 
gaAnc ὑμῶν οὐ μὴ ἀπόληται. 

Ἔλεγχ. v. . « « ο c 9 ο ο ο ο «ο 

Σχόλ. νθ’. Ἡάλιν παρέχοψε ταῦτα". Τότε ol ér τῇ 
Ἰουδαίᾳ φευγέτωσαν elc τὰ ὅρη, καὶ τὰ ἑξες ’ 
διὰ τὰ ἐπιφερόμενα ἐν τῷ ῥητῷ, ἕως π.ἔηρωθῃ cà 
verpappéva. 

Ελεγχ. νθ’, Δοκεῖ λήθην χεντηµένος τοὺς ἅπαντας 
ἴσους αὐτῷ ἀνοήτους εἶναι. Καὶ οὐκ οἵδεν ὅτι xàv 
μιχρὸν ῥητὸν ὑπ' αὐτοῦ καταλειφθῇ, ἔλεγχαν ποιεῖται. 
Πόσῳ μᾶλλον καὶ πολλῶν ῥητῶν ὑπ αὐτοῦ παραχο- 
πέντων; Οὑδὲν τοίνυν χωλύει τὸν βουλόμενον παρα- 


licet. mutilatis iis ab illo testimoniis alia quzdam C θεἶναι ταύταις ταῖς παραχεκομµέναις μαρτυρίαις τὰ 


que ipsemet admittit opponere. Que cum sublatis 
ab eo reliquis omnino consentanea esse constabit. 
Ejusmodi suit illa, in quibus Abrahamus post neor- 
tem ita loquens inducitur : Habent Moysen et pro- 
phetae; ipsos awdiani*. Qus enim prophetz ae 
Moyses dixerunt, a Deo sunt Patre profecta, et ab 
ipsomet Dei Filio Domino nostro, necnon et Spi- 
ritu sancto; quse quidem mandata scriptis impleri 
penitus oportuit. 

Schol. 60. Locutus est eun magistratibus, quem- 
üdmodum illum iraderet eis *. 

Refut. 60. 0 Marcionis incredibilem amentiam ! 
Quis enim alius preter Judam locutus est? aut quid 
tandem facturus aliud, nisi Salvatorem traditurus? 
Jam vero si Salvator traditur, profecto non inane 
quoddam spectrum erat, sed solida hominis natura 
constabat. Nam si nihil preter spiritum foret, carne 
preditis hominibus tradi neutiquam posset. Idetn 
ergo Deus cum esset, assumplía carne contrectan- 
dum 86e praebuit, hominumque manibus sponte per- 
misit. Sed Mli adeo stulli sunt, seeum ut oratioue 
sta pugnent. Ác memini me aliquando 343 cum 
Marcionis quodam discipulo disputantem, cum ex 
Evangelio locum illum objicerem, quo in loco du- 
ctus in desertum a spiritu dieitur, ut tentaretur a 


! Luc. xii, 28. 
Y mp. τὸ τὶ ποιῖνδαι, 


παρ αὑτοῦ ὁμολογτθέντα. Δειχθήσεται γὰρ σύµφωνα 
ὄντα τούτοις τοῖς ὑπ ἐχείνου περικοπεῖσιν, ἓν οἷς 
ἔλεγεν ὁ ᾿Αόραὰμ μετὰ τὴν τελευτἠήν' Ἔχουσι Μωὺῦ- 
céa xal τοὺς Δροφήτας  ἀχουσάεωσαν αὐτῶν. 
"À ἔλεγον γὰρ οἱ προφῆται xal Μωῦσῆς, Ex Θεοῦ Πα- 
τρὸς ἣν, xat ἐξ αὐτοῦ τοῦ Κυρίου Υἱοῦ τοῦ θεοῦ, xal 
τοῦ ἁγίου Πνεύματος, & ἔδει γεγραμµένα ὄντα π)λη- 
ροῦσθαι. . 

Σχόλ. &. ZvvsJd.mecs τοῖς στρατη]οις τὸ, xoc 
αὐτὸν παραδῷ αὐτοῖς. 

Ἔλεγχ. £. Ὢ φρενοθλᾶδεια τοῦ Μαρχίωνος! Z;v- 
ελάλησε; τίς f) Ἰούδαςἳ, τί ποιῆσαι, ἁλλ᾽ T) παραδοῦναι 
τὸν Σωτήρα; Παραδιδοµένου δὲ τοῦ ΣωτΏρος, οὐχέτι 
δόγησις ὁ παραδιδόµενος, ἀλλὰ ἀλήθεια. EL γὰρ 
πνεῦμα fv µόνον, σαρχικοῖς ἀνθρώποις οὗ παρεδίδοτο. 
Αλλά cog ὧν ὑπὸ ἀφὴν γέγονε, cápxa ἑδυσάµενος 
εἰς χεῖρας ἀνθρωπίνης φύσεως ἑαυτὸν ἑχὼν παρ- 
εδίδου. Τάναντία χαὶ ἑαυτοῖς ὑπὸ ἀνοίας φθέγγονται. 
Καὶ γὰρ xai ποτε, διαλεγόµενός τισι τῶν αὐτοῦ µα- 
θητῶν Μαρχιωνιατῇ τινι, καὶ λέγων, ὡς ὃν τῷ Εὐ- 
αγγελίῳ ἔχει, ὅτι παρέλαδεν αὐτὸν εἰς τὴν ἔρημο) 
τὸ πνεῦμα πειρασθῆναι ὑπὸ τοῦ διαδόλου, fxouca 
παρ᾽ αὐτοῦ, ὅτι Πῶς ἐδύνατο Σατανᾶς τὸν ὄντα θεὺν, 
xai µείξονα αὐτοῦ ὑπάρχοντα, xaX Κύριον αὐτοῦ, ὡς 


* Luc. xx,57, 98. 3 Luc. xxi, 19. * ibid. 914 99. * Luc. xvi, 39. * Luc. xxi, l. 





761 


ADVERSUS ILERESES LID. I. TOM. lll.— HAERES, ΙΙΙ. 


102 


ὑμεῖς Myeve, πειράσαι, τὸν Ἰησοῦν τὸν αὐτοῦ Δε- A diabolo? ejusmodi de illo abstulisse responsum : 


σποότην;, Ἐγὼ 6b, bv τοῦ θεοῦ βοηθείᾳ ἐξ ὑπογυίου 
λαθὼν σύνεσιν, ἀπεχρινάμην αὐτῷ, λέγων: O0 πι- 
στεύετε, ὅτι ἑσταυρώθη ὁ Χριστός: Ὁ δὲ ἔφη: Na, 
καὶ obx ἠρνήσατο. Τίνες οὖν αὐτὸν ἑστἀύρωσαν; Ὅ 
δὲ ἔφη’ "Ανθρωπηι. Εἶτα ἔφην αὐτῷ' Tíc δυνατώτερος, 
ὁ ἄνθρωπος, f| ὁ διάδολος; 'O bb ἔφη. Ὁ διάδολος 
Εσχυρότερος. Ὅτε τοῦτο εἶπεν, ἀπεκρινάμεβα. El 
ὁ διάδολος ἰσχυρότερος ἀνθρώπων ὑπάρχει, ἄνθρω- 
τοοι δὲ οἱ ἀσθενέστεροι Χριστὸν ἑσταύρωσαν * οὗ θαῦμα 
εξ χαὶ ὑπὸ τοῦ διαθόλου ἐπειράσθη. Πάντα γὰρ θέ- 
λων, xa οὐ μετὰ ἀνάγχης ὑπὲρ ἡμῶν ἑαυτὸν δέδωχεν 
ὁ Ἁριστὸς πάσχων ἐν ἀληθείᾳ, o0 κατ’ ἀασθένειαν, ἀλλὰ 
κατὰ προαἱρεσιν εἰς ὑπογραμμὸν ἡμῶν, xoi τὰ πρὺς 
τὸν διάθολον, καὶ εἰς σωτηρίαν ἡμῶν &v τῷ πάθει τοῦ 
στανροῦ, εἰς χατάκρισιν ἁμαρτίας, καὶ ἀθέτησιν τοῦ 
θανάτον. 
ejus imbecillitate factum, sed voluntate susceptum ; 
plicio salutem nobis afferret, davinaret peccatum, 
Σχόλ. ξα’. Καὶ εἶπε τῷ Πέερῳ, καὶ τοῖς Aoutoic* 
Ἀπελθόντες ἑτοιμάσατε tra φάγωμεν τὸ Πάσχα. 
Ελεγχ. ξα’. Νέφος βελῶν κατὰ σοῦ ἓν tid. µαρτν- 
pta. τὸ ῥητὸν περιέχει, ὦ Μαρκίων. El γὰρ προστάσσει 
ἑτοιμάζεσθαι αὐτῷ φαγεῖν τὸ Πάσχα, Πάσχα δὲ mob 
τοῦ παθεῖν τὸν Χριστὸν ἀπετελεῖτο: πάντως ὅτι ἀπὸ 
νόµου τὴν σύστασιν εἶχα. Κατὰ νόµον δὲ τοῦ Χριστοῦ 
πολιτευοµένου, σαφὲς ἣν, ὅτι οὐ νόµον Ίλθε καταλῦσαν, 
ἁλλὰ πληρῶσαι. Eb δὲ vópov βασιλεὺς οὐ χαταλύει, 
οὐ καθοσίωτος! ἡ bv τῷ νόµῳ (76) διάταξις, οὐδὲ τῷ 


Qui fieri potest, ul Satanas Deum verum, ac seipso 
longe prestantiorem, Dominumque suum, ut dici- 
lis, Jesum scilicet, tentaverit? Ego vero Dei fretus 
auxilio, quod e re nata mihi in animum inciderat, 
ad ista subjeci : Creditis, inquam, Christum esse 
crucifixum? Nos vero, inquit, credimus ; nec fateri 
dubitavit. À quibus ergo crucifixus est? rogavi. Ab 
hominibus, respoadit. Tum ego: Quis amborum 
potentior est, homo, an diabolus? Diabolus, inquit 
jlle, longe przstat hominibus. Ego vero ad hzc ista 
subjeci : Si ab hominibus, qui longe imbecilliores 
sunt, crucifixus est Christus, quid mirum est eum- 
dem a diabolo esse tentatum? Ad hze enim omnia 
vere ac nostra causa toleranda, adeoque illum cum 


B diabolo eongressum non coactus a quopiam, sed 


ultro se Christus objecit: quod quidem non ulla 


suo ut nos exemplo condocefaceret, crucisque sup- 
mortem denique profligaret. 


Schol. 61. Et dixit Petro, et reliquis : Euntes, 
preparate ut manducemus Pascha *. 

Refut. 64. Ingentem contra te telorum nubem 
unius hojusce testimonii auctoritas continet, Mar- 
cio. Cam enim preparari sibi Pascha jubeat, idque 
antequam Christus pateretur est celebratum, pro- 
fecto lege istud ipsum praescriptum fuerat. Quare 
cum ex legis mandato Christus vitze suz rationem 
componeret, manifestum est non illum solvends 
legis, sed implendz gratia venisse. Jam quoties le- 


* For. εὐχαθοσίώτος ut mox, * Mattb. iv, 1 sqq. * Luc. xzir, 8 sqq. 


(76) O0 καθοσἰίωτος ἡ àv τῷ νόμῳ. Antequam C et alibi sepe. Quin etiam in eodem concilio Chalced. 


Epiphanii locum hunc attingam, pauca de vi ac, po- 
testate vecabuli τῆς χαθοσιώσεως dicenda sunt. Est 
igitur χαθοσιῶσαι idem ae consecrare, dicare. Hine 
καθοσίωσις., devotio, et χαθωσιωµένος. devotus. con- 
secraneus, Quare qui se principi devovent, ac reli- 
gione aliqua consecrant, χαθωσιωµένοι dicebantur, 
ut milites. Capitolinus in Maximino : Commilitones 
sacrati ; imo vero consecranei. Ejusmodi fuere Gal- 
lorum veterum devoti, quos illi soldurios appella- 
bant, ait Casar lib. 1 Comment., hoc est χαθωσιω- 
pévot* quod aptius mibi videtur, quam quod Grzcus 
juterpres reddidit, συνωµόται * tamelsi idem fere est, 
quia in jusjurandum adigi solebant. Egregium τῆς 
χαθοσιώσεως exemplum refert Dio lib. Lin, ad an- 
num Urbis 725. Ubi Sextum quemdam Pacuvium, 
sive Apudium trib. plebis narrat semelipsum Au- 
gusto in senatu devovisse, idemque ut alii senato- 
res facerent auctorem fuisse : Ἐν γὰρ τῷ συνεδρίῳ 


διὼς «b τῆς χα 


act. ὄ, d σχολὴ τῶν καθωσιωµένων μαγιστριανῶν. 
Item Veronicianus ibidem 6 χαθωσιωμµένος Σηχριτά- 
poc τοῦ θείου Κονσιστωρίου. At vero e contrario 
καθωσιωμµένος in concilio Sardic. can. 17, idem est 
ac condemnatus, exauctoratus, ut Zonaras et Bal- 
samo interpretantur. Quemadmodum sacer apud 
Latinos mediz significationis est. Quem ad Sardi- 
censem canonem [fortasse Suidas respexit, dum χαθ- 
οσίωσιν ait esse διχαίωσιν, χατάχρισιν, παρὰ τὸ 
κατὰ τοῦ ὁσίου γίνεσθα:ι, fiot τοῦ Βασιλέως. Sed in 
eo valde est hallucinatus. Nam et exempla duo 
profert, quae non intelligit. Quorum alterum ex So- 
crate depromptum est, lib. v, c. i) : Ἐπὶ θεοδοσίου 
βασιλέως Ῥωμαίων Σύμμαχος ἀπὸ ὑπάτων εἰς τὸν 
τύραννον Μάξιμον ασιλικὸν λόγον διεξηλθε, χαὶ δε- 

ὁοσιώσεως τοῖς τῶν ἐχχλησιῶν σηχοῖς 
εροσκατα θεύγεν. Alterum nescio cujus scriptoris de 
Christo : Tol; γὰρ Υινοµένοις (corr. νόµοις) αὐτὸν παρ- 


ἑαυτόν τε οἱ τὸν τῶν Ἰδήρων τρόπον χαθωσίωσε, xal p εδώχαµεν xal εἰς καθοσίωσιν οὐχ ἡμάρτομεν. Ve- 


τοῖς ἄλλοις συνεθούλευε τοῦτο ποιῆσαι. Sed Augusto 
reclamante, trib. pl. prosiliens ad populum obvios 
quosque, ac c:eteros deinde cives coegit χαθιερῶσαι 
σφᾶς τῷ Αὐγούστῳ. 'Aqg' οὗπερ xal νῦν προτρεπό- 
p.svot τὸν χρατοῦντα, λέγειν εἰώθαμεν, ὅτι τοι χαθω- 
σ.ώμεθα. Hinc καθωσιωµένων appellatio ἐπιθετιχῶς 
ex lormula plerisque imperialibus ofliciis ac mini- 
stris attributa ; maxime, uti dictum est, militaribus. 
Augustinus, ]l. i1 contra. epist. Parmen. : Neque ullo 
Ῥιυάο per devotum militem, quod a privatis usurpa- 
tum est, signum regale violabitur. Protectores itein 
óoinestici in cod. Theod. De domesticis el protect., 
devoussimi nominantur. [n concilio Ephesino par- 
te 1t, act. 1, Candidianus vocatur Κόμης τῶν χαθ- 
ωσιωμένων δοµεστίχων, ut ct in Chalced, act. 1, 


rum utrobique χαθοσίωαις majestatis criinen signilfi- 
cat. Gloss. Vetug : Καθοσίωσις, Devotio, dicalio, 
majestas, Sic in Chalced. conc. act. 9, in libello 
Theodori Alexandrini adversus Dioscorum : Τὰ γὰρ 
εἰς αὐτὴν τὴν χαθοσίωσιν παρ αὑτου xatacxsua- 
σθέντα, τὰ πεπραγμένα ἐπὶ διαφόρων ἀρχόντων ὃδι- 
δάξει τὴν ὑμετέραν ὁσιότητα. Idem εἰ in libello 
Ischyrionis diaconi : Ότι γὰρ xaX εἰς αὐτὴν χαθο- 
σίωσιν ἁμαρτῆσαι τὰ μέγιστα o0 παρῃτήσατο. Inter- 
pres, devotionem. Melius omnino majestatem. Theo- 
doretus in comment. in Danielem, cap, vi, ad haee 
vetba com. 4, Querebant occasionem, etc. Touzíavt 
πάντα ἑπραγματεύοντο εἰς τοὺς τῆς βασιλείας νόμους 
πλημμελοῦντα αὐτὸν εὑρεῖν ἐφείμεγοι, αὐτοὶ του την 
καλουµένην κτθοαίωσιν πλέδαι αὐτῷ βουλόμενοι 


769 


S. EPIPHANII 


764 


gem princeps non abrogat, constitutionis quz in A βασιλεῖ ἀπειρημένη. Εὐχαθοσιώτου Bk ὄντος cou véptou, 


lege est integra manet sanctio, nec edicto revoca- 
tur. Quandiu vero legis sanctio perseverat, estque 
firma constitutio, si quid ad eam princeps cumu- 
landi doni gratia velit adjicere, ab ejusdem pote- 
813te accessionis illius benignitas hifaritasque di- 
manat. Sed cum ab uno eodemque legis illa latio 
eccessioque beneficentiz profecta sit, facile quivis 
intelligit, non euim adversari legi, qui ad eam ali- 
quid adjiciendum putarit. Quamobrem demonstra- 
πο 3A illud est, nihil Vetus Testamentum, ac 
prophetarum seriem cum Evangelio pugnare. Tu 
vero, Marcio, multiplex contra te argumentum attu- 
listi, quod ut faceres ipsa te veritas vel invitum 
coegit. Vetus enim Pascha nihil preter agni macta- 
tionem , esumque carnium, et animatorum, necnon 
arymorum habuit. Quid te igitur impulit, ut ne 
locam illum, qui ad tui refutationem tantopere per- 
tinet, auderes eradere, nisi vis, uti diximus, ipsa 
veritatis? Quem enim detestaris carnium usum, 
eum Dominus eum discipulis adhibuit tum cum 
Pascha ex legis prescripto celebravit. Nec est quod 
dicas mysterium hoc ab illo, quod erat peracturus, 
fuisse nominatum, cum ita dicerei : Volo mandu- 
care Pascha vobiscum. Nam υἱ pudorem tibi omni 
ex parte veritas faciat, non ei mysterio prius ope- 
rari voluit, ne inficiandi occasionem baberes; sed 


xa τῆς διατάξεως ὁμολογουμένης, εἶτι προσθείη Ba- 
σιλεὺς τῇ διατάξει ἐπὶ µείζονι δωρεᾷ, κατ ἑξουσίαν 
ἡ φαιδρότης γίνεται τῆς προσθήκης. Ἑνὸς δὲ xoi τοῦ 
αὐτοῦ τῆς νομοθεσίας οὕσης, xaX τῆς xacà προσθή- 
χην δωρεᾶς, παντί ctp δἠλόν ἐστι xal σαφὲς, ὡς οὖκ 
ἐναντιοῦται τῷ νόµῳ ὁ τὴν προαθήχην ποιησάµενος. 
Αποδέδειχται τοίνυν ἑναντία οὖσά τις fj Παλαιὰ Δια- 
θήχη τοῦ Εὐαγγελίου, οὐδὲ τῆς τῶν προφητῶν kxo- 
λουθίας. Κατὰ σαυτοῦ δὲ, ὦ Μαρχίων, ἐπήγαχες πο- 
λυτρόπως τὸν ἔλεγχον, μᾶλλον δὲ ὑπ αὐτῆς τῆς dÀn- 
θεἰας ἀναγχαζόμενος. Πάσχα yàp τὸ παλαιὸν οὐδὲν 
$v, ἀλλ᾽ ἡ προθάτου θῦμα, xax χρεῶν ἑδωδὴ, ἐἑμφύχου 
τε µετάληψις καὶ ἀζύμων. Καὶ τίς σε ἠνάγχασε μὴ 
ἀφανίσαι τέλεον τὸν χατὰ coU ἔλεγχον, f] ὡς εἶπον, 
αὐτὴ ἀλήθεια; "Hv γὰρ σὺ βδελύττει σαρκοφαγίαν, 
ὁ Κύριος Ἰησοῦς μετὰ τῶν αὐτοῦ μαθητῶν βέθρω- 
xsv, ἑπατελῶν τὸ Πάσχα τὸ χατὰ νόμον. Καὶ μὴ λέχε, 
ὅτι 8 ἔμελλε µυστήριον ἐπιτελεῖν, τοῦτο προωνόµαξζε, 
λέγων * 8&1 μεθ᾽ ὑμῶν φαγεῖν τὸ Πάσχα. "Iva γὰρ 
κατὰ πάντα τρόπον καταισχύνῃ σε ἡ ἀλήθεια, οὐκ Ev 
τῇ ἀρχῇ ποιεῖ τὸ µυστήριον, ἵνα uh ἀρνήσῃ ΄ ἁλλά 
φησι μετὰ có δειπνῆσαι, «ναθὼν τάδε-καὶ τάδε, καὶ 
&Izxs* Τοῦτο ἐστι τάδε xal τάδε (71): xai οὐκ εἴασε 


“τόπον τῇ ῥᾳδιουργίᾳ. "Έδειξε γὰρ, ὅτι μετὰ «b βε- 


6ρωχέναι τὸ Πάσχα, τὸ χατὰ τοὺς Ἰουδαίους, τουτ- 
έστι μετὰ τὸ δειπνῆσαι (78), χεν ἐπὶ τὸ µυστήριον. 


cum conasset, inquit, accipiens hzc et illa, dixit : Hoc est hac et illa; nullum ut. cavillandi calumnian- 
dique locum relinqueret, Ostendit enim ipsum posteaquam Judaicum Pascha comedit, hoc est secun- 


dum cenam, ad celebrandum accessisse mysterium. 


Schol. 62, Et recubuit, et duodecim apostoli cum C ἍΣχόλ. &9. Kal ἀνέπεσε, xal οἱ δώδεκα ἀπόστολοι 


illo ; et. dixit : Desiderio desiderovi hoc Pascha man- 
, &ucare vobiscum, antequam patiar *. 

Refut. 62. Recubuit Salvator, o Marcio! cum eo- 
que discipuli duodecim. Si tam ille recubuit, quam 
una isti recubuerunt, non potest eidem voci diversa 


! Luc. xxii, 15. 


ἀλλὰ διῄµαρτον τοῦ σχοποῦ. Ita in (τοῖς nondum 
editis, quz sunt penes R, P. Frontonem Duczum. 
Nam Latinus intefpres hzec omisit. Ergo χαθοσίωσις 
est majestas, vel crimen majestatis, ex eoscilicet 
quod milites aliique sacramento se rincipi ob- 
slringant ac devoveant. In quo alius 
occurrit; qui apud Herodianum καθοσιούµενος in- 
terpretatur πληροφορῶν. Herodiani verba sunt : Ὁ 


δὲ ἀγανακτήσας ἐπὶ τῇ τῆς ἀρχῆς παραλύσει, τῷ το 


uide error 


σὺν αὐτῷ, καὶ εἶπεν Ἐπιθυμίᾳ ἐπεθύμησα τοῦτο 
τὸ Πάσχα φαγεῖν μεθ’ ὑμῶν πρὸ τοῦ us παθεῖν. 
"EXeyy. &Q'. ᾿Ανέπεσεν ὁ Σωτὴρ, à Μαρχίων, xai 
οἱ δώδεχα ἁπόστολοι μετ αὐτοῦ. El ἀνέπεσε, xal συν- 
ανέπεσον, οὐ δύναται µία λέξις τὴν σηµασίαν ἔχειν 


των. ΝΠι ἀχαθοσιώτους appellat majestatis reos, et 
imperatoris obsequio minime devotos, Ut in actis 
conciliabuli Ephesini, in Relatione ad Theodosium 
imp. de Cyrillo Alexandrino : Πρῶτον μὲν εἰς τὸ 
γαληνὸν xaX εὐσεδὲς ἡμῶν παρηνόµησε θέσπισµα διὰ 
πάντων τὸ ἀχαθοσίωτον αὐτοῦ δειχνύς. Tanti fuit 
raram illam vocabuli hujus notionem extricare, ut 
jn eo pluribus immorandum fuerit. Nam χαθοσίω- 
σιν illo sensu nullus, quod sciam, Lexicen et voca- 


Μαξιμίνῳ καθοσιούµενος, ἀθροίσας στρατὸν Ίγεν ἐπὶ p bulariorum concinnator exposuit. 


τὴν Kagyrbóva. Quo in loco καθοσιούµενος cst deto- 
(us, obstrictus. Preterea χαθοσίωσις, ut opinor, in 
legibus idein est ac sanctio, hoc est poenz 'consti- 
tutio. Justinianus lib. u Instit. cap. 1: Ideo autem 
ΠΙΝΓΟΣ sanctos dicimtus,-quia pena capitis constituta 
666 in eos qui aliquid. in muros deliquerint. Ideo et 
legum eas partes, quibus penas constituimus adver- 
€us 605. qui contra leges fecerint, sanctiones vocamus. 
Ex iis Epiphanius noster illustrari test; apud 
quem pro οὐκ ἁθοσιώτου suspicamur legendum εὐ- 
καθοσιώτου. Erit autem εὐχαθοσίωτος poc, cujus 
imegra sanctio manet, quzque poma etiamnum 
. sancilur. Nisi forte aptius sit οὐχ ἀχαθοσίωτον, quod 
. eumdem sensum habet. Tametsi ἀχαθοσίωτος aliter 
usurpatur ab eodem Epiphanio in Catharorum 
her. Lix, n. 5, ubi distringi gladium a magistralti- 
bus ait κατὰ γοήτων, xa βλασφηµων, χα «αθοσιώ. 


(1) Kal εἶπε' Τοῦτό ἐστι τάδε καὶ τάδε. Eadem 
cautione gacramenti Eucharistiei formam dissimu- 
lat, qua. et hujus et exterorum vulgare plerique 
Patrum veriti sunt. Innocentius epist. 1 Ad Decent. 
de Confirmatione disputans : Verba vero dicere non 
possum, ne magis prodere videar, quam ad consulta- 
tionem respondere. 

(78) Τουτέστι μετὰ τὸ δειπνῆσαι. Nam. δε[πνου 
Ὑενομένου, hoc eat peracta coena, ut ait Joan. ο. xu, 
nova legis nysterium est, non in ipsa cana. Ex quo 
illud apparet, frustra hoc ex capile caen appelia- 
tione sacramentum illud Dominici corporis et san- 


. guinis censeri. Nam Matthzeus, οἱ Marcus ἐσθιόντων 


αὐτῶν dixerunt, presenti usi pro preterito, nisi, ut 
olim Scaliger arbitratus est, ἑσθιόντων aoristus sit 
secundus, 








"UD 


ADVERSUS HJERESES LIB. I. TOM. 1ll.— HJERES. XLII. 


165 


ἅτέραν xol ἑτέραν, x&v τε τῇ ἀξίᾳ καὶ τρόπῳ ἔχοι A notio ac potestas affingi, tametsi quod ad dignita- 


τὴν διαφοράν. "H γὰρ δώσεις xaX τοὺς δώδεχα δοχήτει 
ἀναπεπτωχέναι, ἣ καὶ αὑτὸν ἀληθείᾳ σάρχα ἔχοντα 
ἀληθινῶς ἀναπεπτωχέναι. Καὶ ἐπιθυμίᾳ ἐπεθύμησα 
eovro τὸ Πάσχα φαγεῖν' μεθ’ ὑμῶν πρὸ τοῦ µε 
«παθεῖν, ἵνα δείξῃ Πάσχα (19) πρὸ τοῦ πάθους αὑτοῦ 
ἓν τῷ vójup προτυπούµενον, καὶ Υινόμενον τὸ βέδαιον 
αὐτοῦ τοῦ πάθους, xat ἐντελέστερον προσχαλούμενον" 
xaX ὑποδειχνύων, ὡς xal ὁ ἅγιος ἁπόστολός φησι" 
ΕΙαιδαγωγὺς ἡμῖν γἐγονενῖ ὁ νόμος εἰς Ἀριστόν. E! 
δὲ παιδαγωγὸς ὁ νόμος εἷς Apure οὐχ ἁλλότριος 
Χριστοῦ ὁ νόμος. 


Σχόλ. ΕΥ’. Hapéxoje tó* Aéro vptr - Ot μὴ φἀάγω 


tem ac modum attinet nonnihil intersit. Aut igitur 
fatendum tibi est, duodecim quoque discipulos spe- 
cie tenus »ccubuisse, aut ipsum qui vere carnem 
induerat, vere idipsum egisse. Qui sic ideo locutus 
est : Desiderio desideravi hoc Pascha manducare 
vobiscum antequam patiar, ul et Pascba illud ante 
passionem suam figurate in lege constitutum 
ostenderet ; et alterum successisse monstraret, quod 
et ad astruendam Passionem suam spectaret, et 
perfectius appellaretur. Simul illud indicans : quod 
apostolus Paulus docuit, legem pxdagogi nobis in- 
star in Christo fuisse *. Quod si pzedagogus noster 
lex in Christo fuit, a Christo minime erit aliena. 
Schol. 65. Preterea hzc ab illo detracta sunt. 


αὐτὸ ἁπάρτι, ἕως ἂν xAnpo0j ἐν τῇ βασιΛείᾳ τοῦ B Dico enim vobis : Non edam illud amplius, donec im- 


Θεοῦ. 

΄Ἐλεγχ. &'. Τοῦτο περιεῖλε, χαὶ ἑῤῥᾳδιούργησεν, 
ἵνα δηθεν μὴ ποιήσῃ ἓν τῇ βασιλείᾳ τοῦ θεοῦ βρωτὰ 
3 ποτά οὐχ εἰδὼς ὁ χτηνώδης, ὅτι ἀντιμίμημα τῶν 
ἐπιχείων δύναται εἶναι πνευματιχὰ xal ἑπουράνια, 
µεταλαμθανόμενα ὡς ἡμεῖς οὐχ οἵδαμεν. Μαρτυρεῖ 
ràp πάλιν ὁ Σωτὴρ, xat λέγει, ὅτι Καθίσεσθε ἐπὶ 
τῆς τραπθζης nov, ἐσθίοντες καὶ πίνοντες ἐν τῇ 
Φασιεείᾳ τῶν οὐρανῶν. Ἡ παρέχοψε πάλιν ταῦτα, 
ἵνα δἢθεν ποιῄσῃ τὰ ἓν τῷ νόμῳ μὴ ἔχοντα τόπον ἓν 
τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν. Πόθεν οὖν Ἡλίας καὶ Μωῦ- 
σῆς ὤφθησαν μετ) αὐτοῦ by τῷ ὄρει kv. δόξη; ἸΑλλ' 
οὐδὲν δυνῄσεταἰ τις πρὸς τὴν ἀλήθειαν. 


Σχόλ. ξδ'. Παρέχοψε τό: "Ore ἐπέστειλα ὑμᾶς, µή €. 8οἱοΙ. 64. Item illud induxit : 


τινος ὑστερήσατε, xai τὰ ἑξῆς ' διὰ τό' Καὶ τοῦτο 
τὸ Τεγραμµένον δεῖ τεἸεσθῆναι, τό. Καὶ μετὰ 
ἀνόμων cvovsAorícón. 

"EXcyy. GU. Κὰν παραχόψῃης τὰ ῥήματα, ἀπὺ τοῦ 
ἔργου φαίνονται αὐτῶν οἱ τόποι, προάγοντος τοῦ vó- 
µου, xal προχηρυττόντων τῶν προφητῶν, xal Ku- 
ρίου πληροῦντος. 


Σχόλ. ξε’. ᾽Απεσπάσθη ἁπ' αὑτῶν ὡσεὶ «θου . 


βοΛήν' καὶ θεὶς τὰ γόνατα προσηύχετο. 

Ἑλεγχ. ξε’. θεὶς τὰ Ὑόνατα, ὁρατῶς ἔθηχε, xal 
αἰσθητῶς ἐπετέλεσεν. El δὲ αἰσθητῶς χατὰ τὸ εἶδος 
τὸ ἔργον ἐποίησε τῆς Υονυχλισίας, o0x ἄρα ἄνευ σαρ- 
χὺς ἐνεδήμησεν ὁ Μονοχενῆς. Αὐτῷ γὰρ χάμγει πᾶν 
yórv éxovparlev, xal ἐπιγείων, xal καταχθο- 
rior. 'Ezxovpaviur, πνευματικῶν * ἐπιγείων, αἱσθη- 
τῶν” καταχθο»ίων, τῷ ἰδίῳ εἴδει. Ὥδε δὲ τὰ πάντα 
ἐν ἀληθείᾳ ἑπετέλει ὀρώμενος, xal ὑπὸ ἀφὴν τοῖς 
μαθηταῖς εὑρισχόμενος, xaX μὴ φαντάζου 3. 


pleatur in regno Dei*. 

| 945 Refut. 65. Mala ista fide subtraxit, ne 
scilicet ullum in regno Dei potum ac cibum bir 
verbis pateretur exprimi, Nec illud bomo stupidus 
agnovit , terrenorum simile quiddam in spiritalibus 
ac celestibus inesse, quorum participandorum . 
occulta nobis est ratio. lta enim et Salvator ipse 
testatus est, ac dixit : Sedebitis in mensa mea 


-etlentes. et bibentes in regno celorum. Sed et pro- 


pterea jstà sustulit, nullum ut iig quie ad legem 
pertinent in regno cclorum locum tribueret. Un- 
denam igitur Elias ac Moyses in monte cum ipse 
apparuerunt ín gloria? Sed nemo est qui contra 
veritatem virium quidquam habeat. 

Quando misi vos, 
nanquid defwit vobis ", etc. Ob ea que sequuntur : 
Et hoc quod scriptam est, ovortet impleri : εἰ cum 
iniquis deputatus est *. 

Refut.:64, Quantumvis verba subducas, .res ipsa 
tamen proprios ipsorum locos aperiet. Siquidem 
antegressa lex est, ac propheta nuntiarunt ; at ipse 
tandem Dominus implevit. 

Schol. 65. Avwisus est ab illis, quantum jactus 
est lapidis : ει positis genibus orabat ". 

Refut. 65. Positis, inquit, genibus. lta posuit, ut 
id videri posset, idque ipsum sensibili modo pre- 
stitit. Quod si genua ita flexit, ut sentiri posset, 
adeoque ut actionis hujus natura postulabat, pro- 
fecto non sine carne Salvator in hoc terrarum orbe 
versatus est. Huic enim omne genu flectetur, co- 
lestium, terrestrium. εἰ infernorum ὃς Calestium 
porre, hoc est spiritalium ; terrestrium, hoc est 
eorum qux sub sensus cadunt; infernorum deni- 


que, eo modo qui illorum est proprius. Hic autem ex rei veritate faciebat omnia, cum et cerneretur 
oculis, et a discipulis contrectarelur, neque spectri instar illuderet. 


Σχόλ. Ec'. Kul ἤγγισε χαταφιλῆσαι αὐτὸν 'Too- 
δας. xal εἶπεν. 


* 1ρ. γένοιτο. 3 For. φαντάξων. 
Lun, 12. "Luc, xxn, 841. 3 Philipp 11, 10. 


(79) "Ίνα δεἰξῃ Πάσχα. Subobscurus hic locus 
est. Sed, ut mihi videlur, Pascha illud legiti- 
mum προτυπούµενον fuisse dicit, hoc est εἰς τύπον, 
ac figuram alterius adhibitum; cui successit τὸ βέ- 
6αιον αὐτοῦ πάθους, hoc est pereone ac perpetuum, 


3 Galat. ri, 94. 


Schol. 66. Et accessit ut oscularetur eum, et 
dizit *. 
* Luc. xxn, 16. 


*jbid. 25. — * ibid. 57; Isa. 


, Luc. xxi, 48 


quod passionis suz figuram, et sacramentum con- 
tinet; sive malis, quod eamdem ipsam passiouem 
atfirmaret, ejusque fructum, usum, ac recordatio- 
nem ratam facerct, e ad sempiternam memoriam 
propagaret. 


761 


S. EPIPHAN'I 


: 768 


Refut. 66, Ad Dominum ac Deum carnem factum A Ελεγχ. &c'. Ἠγγισε σαρχὶ ὄντι Δεσπότη χαὶ ed, 


Judas accessit, cum ille éorpus induisset; nimi- 
rum vera ut oscularetur labia, non quz ejusmodi 
duntaxat apparerent, ac ludificarent oculos. 

Schol. 67. Recidit id quod a Petro gestum dici- 
tur, cuin percussit, et amputavit auriculam !. 

3468 Refut. 67. Quamvis ut honori Petri con- 
&uleret, suppressisse ista videatur, hoc ipso tamen 
quod revera gestum est, et ad Salvatoris decus 
gloriamque pertinet, oceultare conatus est. Verum 
nihil omnino perfecit. Nam etsi ille mentionem 
hujus rei sustulerit, Dei tamen miracula cognosci - 
anus. ÁAbscissa igitur auricula, eam subinde Do- 
minus accipiens in integrum restituit, ut Deum se 
esse ac divinum opus edidisse monstraret. 

Schol. 68. Ei qui tenebant. illudebant, cadentes 
et. perculientes dicebant : Provlietisa owis est aui te 
percussit *? 


Refut. 68. H;c omnia, qui tenebant, et illudebant; 
item, cedere οἱ percutere; et, Prophetiza nobis quis 
est qui te percussit; hxc, inquam, non adumbra- 
tam duntaxat speciem referunt, sed contactum 
quemdam ac corpoream carneamque substantiam 
significant. idque adeo manifesto cuivis apparet : 
tamelsi pre ea que in te est animi caritate, 
Marcio, persoicuam JD) veritatem confiteri de- 
trectes. 

Scbol. 69. Post ista: Hune invenimus subvoerten- 
tem gentem nostram *, addidit et destruentem leoem 
ac prophetas. 

Refut. 69. Nonne vias Domini pervertere * undi- 
que deprehenderis ac convinceris? Nam cum huic 
loco quod minime scriptum est adjicis, 3c tibimet- 
ipsi, neque enim Domino dixerim, calumniam fa- 
cis, íta scribens : Hunc invenimus | evertentem — le- 
gem ac prophetas, eontraria te buie Salvatoris, in- 
sane, jugulabit oratio : Non veni solvere legem, aut 
prophetas, sed implere*. Non igitur potest idem 
19, quí se non evertendi gratia venisse testatur, 
accusari quod everterit. Neque vero ita in Evange- 
lio legimus, sed potius : Hunc invenimus subverten- 
tem populum, dicentem se Christum regem 


Schol. 70. Aliud quoque post haec verba: Ei 
prohibentem tributa dare *, subjecit: Et avertentem 
uxores ac liberos. 

Hefut. 70, Quis seipsum .n prseceps impellit im- 
pletque quod scriptum est : Qui sibi nequam est, cui 
bonus erit 11 Εδί enim boc inauditee cujusdam temeri- 
fatis ac flayitii, sive periculose salebrosmque viz 
evidens argumentum, delere qua scripta sunt, qua 
.nusquam scripta erant addere : idque in Evange- 
lio potissimum 3447 cómmittere, quod in ster- 
num stabile ac firmum esse oporteat. Adde quod 
illa ipsa qux» sunt addita neque locum habent, 
neque snigmatis inslar aliquid significant, Neque 


enim Christus uxores avertit aut liberos, cum ipse 
! Luc. xxi, 50, ?* ibid. 05. 


* Luc. xvi, 2. 
* Eccli. xiv, 5 


* Act. xii. 10. 


σῶμα λαθόντι, χαταφιλῆσαι ἀληθινὰ χείλη, xal οὐ 
δοχᾗσει ὄντα xal φαντάζοντα. - 


Σχόλ. &y'. Παρέχοφψε ὃ ἑποίησε Πέτρος, ὅτε &xá- 
αξε, xal ágslAeco τὸ οὓς τοῦ δού.λου τοῦ ἀρχιε- 
ρέως. 

"Eleyy. 5C. Δοχῶν elc τιμἩν Πέτρου ὁ ἁπατεὼν 
χρύπτειν τὸ ἐν ἀληθείᾳ γενόµενον τῆς δοξολογίας του 
Σωτῆρος, τὸ ῥητὸν τεμὼν ἀπέχρυψεν. 'AXJ)à οὐδὲ 
ὠφελήσει. Κἄντε γὰρ αὑτὸς ἀποχόψῃ, ἡμεῖς οἴδαμεν 
τὰ θεοσηµεια. Μετὰ γὰρ τὸ ἀποχόψαι τὸ ὡτίον, 5 
Κύριος πάλιν λαδὼν ἰάσατο, ἵνα ἀποδειχθῇ, ὅτι θεός 
ἔστι, xal θεοῦ ἔργον ἐπετέλεσεν. 


B Σχόλ. ξη. Ol συνέχοντες ἐγέπαιζον, δέροντες, 


τύπτοντες, xal Aévorzec * Προφήτενυσον, τίς ἐστο" 
ό παίσας σε; 

Ἔλεγχ. £5. Ότι τὸ, συγ έχοντες, xax τὸ, ἐνέπαι- 
ζο», xat τὸ, δεῖραι, xa τὸ, εύψαι, χαὶ τὸ, προφή- 
τευσον εἰς ὁ παἰσας σε ' τοῦτο οὗ δόχησις ἦν, ἀλλὰ 
ἀφῆς ἐστι xal σωματιχῆς καὶ ἑνσάρχου ὑποστάσεως 
δηλωτικόν. Καὶ παντί τῷ δἠλόν ἐστι, χᾶν τε σὺ τυ- 
φλωθεὶς, Μαρχίων, μὴ θέλοις ὁμολογεῖν τὴν ἐναργῃ 
θεοῦ ἀλήθειαν. 


Σχόλ. £0'. Προσέθετο μετὰ τοῦτο Τοῦτον εὕρομεν' 
διαστρέφοντα τὸ ἔθνος, xal xacaAvovra τὸν vó- 
por καὶ τοὺς προφήτας. 

Ἐλεγχ. 60’. Πόθεν οὗ φωραθήσῃ, πόθεν οὖκ ἐλεγ- 
χθήσῃ, διαστράφων τὴν ὁδὸν Κυρίου; Ὅταν γὰρ ἓν - 
ταῦθα προσθείης τὸ uh γεγραμμµένον, συχοφαντῶν 
σεαυτὸν, (οὐ γὰρ ἂν εἴποιμι τὸν Κύριον,) λέγων, ὅτε 
1οῦτον εὕρομεν καταλύογτα τὸν νόµον xal τοὺς 
προφήτας ' τὸ ἀντίζυγον τούτου ἑλέγξει σε, ὦ µα- 
ταιόπονε, αὐτοῦ τοῦ Σωτηρος λέχοντος 'Οὐκ ᾖ.ῖθον' 
χατα.]ῦσαι τὸν vópnor ἢ τοὺς προφήτας, ἀ.1λὰ 
π.1ηρῶσαι. Οὐ δύναται τοίνυν ὁ αὐτὸς λέγων, Οὑχ 
ἦλθον χαταλῦσαι, διὰ τὸ χαταλύειν χατηγορεῖσθαε, 
Οὐ γὰρ εἶχεν οὕτως τὸ ῥητὸν, ἀλλὰ Εὔὕρομεν τοῦτον 
διαστρέφοντα τὸν «Ἰαόν, Aérorza ἑαυτὸν Χριστὸν 
βασιέα. 

Σχόλ. c, Προσθήχη τό. Κελεύογτα φόρους μὴ 


n δοῦναι, τὸ, ἁποστρέφογτα τὰς yvraixac xal τὰ 


céxva. 

"EXevy. ο. Τίς αὐτῷ κρημνὸν περιποιεῖ πληρῶν «b 
γεγραμμένον, τό, Ὁ ἑαυτῷ πογηρὸς τίνι ἀγαθὸς 
ἔσται; Πάσης γὰρ τόλµης xal πονηρίας ὑπόδειγμά 
ἐστι, καὶ χινδυνώδους ὁδοιπορίας, τὸ τὰ μὲν γεγραμ- 
μένα παραχόπτειν, & δὲ μὴ γέγραπται προστιθέναι, 
μάλιστα ἐν Εὐαγγελίῳ ἁἀχαταλύτῳ ὄντι εἰς τοὺς 
αἰῶνας. Καὶ αὐτὰ δὲ τὰ τῆς προσθήχης οὔτε τόπον 
ἔχει, οὔτε αἴνιγμα. Οὐ γὰρ ἀπέστρεφεν Ἰησοὺς Υυ- 
ναῖχα ἢ τἐχνα. Αὐτὸς γὰρ ἔφη ' Τίμα τὸν πατέρα 
xal τὴν μητέρα: χαὶ "A à θεὸς συνέζευξεν, ἄν- 
θρωπος μὴ χωριζέτω. 'AXÀà κἂν εἴπῃη' ᾿Εὰν μή 


* Mattb, v. 17. * Luc. xxiu, 23. 





769 ADVERSUS ΠΑΠΕΡΕΣ L!D. 1. TOM. Ill. — ILEBES. XLII. 710 


πες κατα]είγῃ πατέρα, xal μητέρα, καὶ ἀδελφοὺς, Α dixerit: Honora patrem. et matrem * ; item : Que 
3εεε}λ γυγαῖχα, καὶ τέκνα, χαὶ τὰ ἑξῆς, oox ἔστι Όεια conjunzit, homo non separet ?. Ác tametsi ita 


45v μαθητής: οὐχ ἵνα μισῶμεν πατέρας, ἀλλ᾽ ἵνα udj,— pronuntiarit : Si quis non reliquerit patrei et ma- 
b τ-αγώμεθα πατέρων ! ἐπιταγὴν ἑτέρας πίστεως (80), 


TY) τρόπῳφ παρὰ τὴν τοῦ Σωτῆρος διδασχαλίαν. 


trem, εί [ratres, et uxorem et filios, etc., non potest 
meus esse discipulus * ; non ideo tamen usurpavit, 


wt parentes odio habendos preciperet ; sed ut ne ad alienam fidem capessendam, quidpiamve Salva- 
&oris discipline contrarium parentum nos imperium atque auctoritas provocaret. 


Σχόλ. oad'. Kal ἑ.θόγτες εἰς τόπον «Ίεγόμενον 
F«g»ariov τόπος, ἑσταύρωσαν αὐτὸν, xal διεµερί- 
«eco τὰ ἱμάτια αὐτοῦ, καὶ ἐἑσκοτίσθη ὁ ἤ.Ίιος. 

Ἔλεγχ. oa'. Δόξα τῷ ἐλεήμονι θεῷ, τῷ συνδήσαντί 
συ τὰ ἅρματα, ὦ Φαραὼ Μαρχίων ! Καὶ βουλομένου 
40v ἁποδράσαι, χατεπόντισεν αὐτὰ ἓν τῇ θαλάσσῃ. 
ΓΕροφασιζόμενος γὰρ τὰ πάντα, οὐχ ἕξεις ἐνταῦθα 


Schol. 71. Et venientes in locum, qui dicitur Cal- 
varie locus, crucifixerunt eum, el diviserunt vesli- 
menta, et obscuratus est sol". 

Refut. 71. Gratias misericordi Deo, qui currus 
tuos alligavit, o Pharao Marcio! illosque dum fu- 
gam moliris in mare demersit *. Nam cum omnem 
tergiversandi occasionem captes, nihil hic quo te 


οὐδεμίαν πρόφασιν. 'O γὰρ qid σάρκα ἔχων, οὔτε B excuses afferre poteris. Etenim qui carne non con- 


σταυρωθῆναι δύναται. Πῶς οὐχ ἔφυγες τὸ μέγα 
τ2ῦτο ῥητόν; Πῶς οὐχ ἐπεχείρησας χρύψαι τὴν µε- 
γάλην ταύτην πραγµατείαν, τὴν λύσασάν σου πᾶσαν 
την t£ ἀρχῆς μεμηχανημµένην xaxovponiav; El. γὰρ 
ὅλως ἑσταυρώθη, πῶς οὗ βλέπεις τὸν ἑσταυρωμένον 
ἀφἣν ἔχοντα, xal fiot; τὰς χεῖρας πηγνύμενον xal 
ατόδας; Οὐκ ἂν δὲ Ἠδύνατο δόχησις τοῦτο εἶναι f) 
φάντασμα, ὡς σὺ λέγεις, ἀλλὰ σῶμα ἀληθῶς, ὃ ix 
Μαρίας εἴληφεν ὁ Κύριος, cápxa, φύσιν τὴν ἡμετέ- 
ῴαν, καὶ ὁστέα, xaX τὰ ἄλλα * ἐπειδὴ ὁμολοχεῖται καὶ 
τεαρὰ col σταυρῷ προσπαχεὶς ὁ Κύριος. 


Σχόλ. οβ’. Παρέχοψε τό’ Σήµερο» μετ ἐμοῦ ἔση 
&y εῷ παραδείσῳφ. 

"EXeyx. οβ’. Καλῶς τοῦτο καὶ ἁρμοδίως παρέχοψας, 
& Μαρχίων  ἐπῆρες γὰρ àmb σεαυτοῦ τὴν εἴσοδον 
τοῦ παραδείσου. Οὔτε γὰρ σὺ εἰσελεύσῃ, οὔτε τοὺς 
σὺν σοὶ ἑάσεις. Φύσει γὰρ vd ὄντι μισοῦσι τὸ άγα- 
θὺν οἱ πλανῶντες xal πεπλανηµένοι, 


Σχὀλ. oy. Καὶ φωνήσας φωνῇ µετά ῃ éC- 
ἐπγευσεγ. 

Ἐλεγχ. οΥ’. El ἐξέπνευσεν, ὦ Μαρχίων, καὶ φωνὴν 
μεγάλην ἀπέδωχε, πόθεν ἐξέπνεεν, T] τί τὸ ἐχπνέον ; 
Δῆλον δέ ἐστι, χᾶν σὺ μὴ λέγεις. Voyh σὺν τῇ θεό- 
τητι ἀπὸ σώματος ἐχπορευθεῖσα, τοῦ σώματος ἄπνου 
µείναντος, ἔχει dj ἀλήθεια. 


Σχόλ. οὗ. Ἰδοὺ àv p ὀνόματι ᾿Ιωσὴφ καθε.ὼν 
τὸ σῶμα ὀνετύ.ιξε σιδόνι, καὶ ἔθηκεν ἐν µγη- 
psp «αξευτῷ. 

ἜΕλεγχ. οὗ”. El τὸ, καθελὼν, xot ἐγτυάίξας. xal 
τὸ, θεῖναι ἐν µνήματι .λαξευτῷ, οὐ πείθει σε, ὦ 
Μαρκίων, τίς σου ἠλιθιώτερος: Τί δὲ ἄλλο σαφέστε- 
pov 1j Γραφὴ εἶχε δεῖξαι, ὁπότε καὶ τὸ μνῆμα, καὶ 
τὸν τόπον, xal τὸ εἶδος ἔδειξε, xal τοῦ σώματος τὴν 
τριῆµερον θέσιν, xa τὸ εἴλημα τῆς σινδόνος, ἵνα 
δείξῃ τὴν πᾶσαν ἀλλθξιαν 


1! Deesse videtur nonnihil. * Matth. xv, 4. 
1w, 21. 


(80) Ἐπιταγὴν ἑτέρας π.σῖεως, Corr, ἐπιταγῇ. 


3 Matth, xix, 6. * Lic. xiv, 20. 
' Lue. xxii, 45. 8 Luc. x1, 52. * Luc. xxii, 40. 


Stat, ne aífigi quidem cruci potest. Quomodo igitur 
tam illustrem sententiam minime devitasti? aut in- 
gens hoc negotium callide dissimulare non es ag- 
gressus, quo tua fraus omnis el improbitas fundi- 
tus labefactata concidit? Nam si omnino cruci esi 
affixus, cur non illud vides, eum qui crucifixus est 
altrectari, ejusque manus ac: pedes clavis perforari? 
Quare non hac inanis larva, vel species esse po- 
tuit, ut asseris; sed verum corpus, quod e Maria' 
Christus accepit, carnem videlicet nosteam, et ossa, 
ezteraque corporis membra : quandoquidem cruci 
affixum esse Dominum ne ipse quidem dilliteris. 

Schol. 72. Hoc insuper abstulit : Hodie mecum 
eris in paradiso". 

Refut. 72. Recte hoc et consentanee qvidem sub- 
traxisti, Marcio. Paradisi enim tibi aditum inter- 
clusisti, ut neque tute ingrediare, neque tuos pa. 
Liaris ingredi *. Ita enim comparatum est, ut qucd 
bonum est oderint tam qui in errorem inducunt, 
quam qui induci se permittunt, 

Schol. 75. Et exclamans voce magne ezspi- 
ravit*. 

Refut. 75. Cum ezspirarit, o Marcio! Christus, 
et in ingentem vocem eruperit, quinam exspirare 
potuit, aut quid tandem exspiravit? Nimirum quam- 
libet 8448 taceas, manifestum istud est : animam 
fuisse, qua cum divinitate a corpore discesserit ; 
cum interim anima illud expers maneret, ut veri- 
tas ipsa continet. * 

Schol. 74. Ecce vir, nomine Joseph, depositum 
corpus involvit, et posuil in monumento exciso '^. 


v 

Refut. 74. Si he voces, depositum, et tnvolvens, 
el ponere in monumento exciso, persuadere tibi ne- 
queunt, Marcio, quid te fingi potesl amentius ? Quid 
autem clarius indicare Scriptura potuit, cum et 
monumentum, et locum, et ejus formam ac de- 
scriptionem expresserit; addiderit insuper tridua- 
nam illam in sepulcro commoralionem, cum sindo- 
nis involuero, utj totam rei veritatem ostenderet ? 


5 Luc. xxi, 99. * Exod. 
!* ibid. 55. to. 


7 S. EPIPIIANIH | 7:2. 
Schol. 75. Et revertentes mulieres siluerunt Sab- A Σχόλ. οε’. Kal ὑποστρέψασαι al vyaixec qc v— 


bato secundum mandatum !. 

Refut.. 75. Unde, quzso, mulieres reversz sunt? 
aut cur demum siluisse narrantur, nisi ut illaruin 
testimonia, quibus insania tua redarguitur, Scri- 
ptura declararet? Ecce tibi mulieres testantur, et 
apostoli, et Judzi, et angeli, et Joseph ipse, qui 
tractabile corpus e cruce demisit, et obvolvit. Ve- 
rum quis eum corrigat, qui seipsum suo judicio ac 
voluntate pervertit * uti scriptum legimus?. 

Schol. 76. Dixerunt qui erant in veste alba : Quid 
quaritis viventem cum mortuis? Surrezit. Recorda- 
mini qug loculus est, cum adhuc esset : Quoniam 
oportet filium hominis pati et tradi *. 


Refut. 76. Fidem tibi facere ne angeli quidem B 


isti possunt, o Marcio! dum ipsum triduo inter mor- 
tuos versatum esse przdicant, eumdemque postea 
redivivum, nec amplius mortuum; qui divinitate 
quidem ipsa perpetuo vivat, neque mortem sit 
exp rtus aliquando, carne vero triduo mortuus ja- 
cuerit, ac denuo vivere ceperit. Sic enim mulieres 
alloquuntur : Surrezit; non est hic. Quid autem 
aliud surgendi vox, nisi eum dormiisse significat? 
. Quod quidem manifestius postea declarant. Recor- 


χασαν τὸ cá66azov κατὰ τὸν vópor. 

Ἐλεγχ. ος’. Πόθεν ὑπέστρεφαν αἱ γυναῖχες, διὰ τί 
δὲ καὶ τὸ ἠσύχασαν γέγραπται; ἀλλ ἵνα δείζῃ Ἡ 
Γραφὴ τὴν αὐτῶν µαρτυρίαν, ἑλέγχουσάν σου την 
ἄνοιαν, ὦ Μαρχίων. Ἰδοὺ γὰρ xaX γυναῖχες µαρτυ- 
ροῦσι, καὶ ἁπόστολοι, xai Ἰουδαῖοι, xoi ἄγγελος, 
xaX Ἰωσὴφ ὁ φηλαφητὸν ὄντως σῶμα χαθελὼν, xat 
ἐνειλήσας. Τίς δὲ κυοσµήσει τὸν αὐτοκαταχρίτως 
ἑαυτὸν διαστρέφοντα; ὡς ἔστι γεγραμμἐνον. 

Σχόλ. ος’. Εἶπαν οἱ ἐν ἐσθητι «Ίαμπρᾳ . Τί ὅι- 
τεῖτε τὸν (orca μετὰ τῶν νεκρῶν; Hyé£p0n. Mrrj- 
σθητε ὅσα ἑλάησεν ἔτι ὢν μεθ ὑμῶν" "Οτι δεῖ 
τὸν ΥἸὸν τοῦ ἀγθρώπου xoAAó παθεῖν, xal παοα- 
δοθήγαι. 

Ἐλεγχ. ος’. 0ὐδὲ οὗτοί σε πείθουσιν οἱ ἄγγελοι, 4 
Ἱαρχίων, ὁμολογοῦντες μὲν αὐτὸν τριήµερον μεταξὺ 
νεχρῶν γεγενῆσθαι, ζῶντα δὲ λοιπὸν, χαὶ οὐχέτι νε- 
xpóv* ἀεὶ μὲν ζῶντα bv τῇ θεότητι, xal μτδ' ὅλως 
γεχρωθέντα, νεχρωθέντα δὲ κατὰ σάρχα τὸ τριῄµε- 
pov, xaX πάλιν ζῶντα. Λέγουσι γὰρ αὐταῖς' Αγέστη" 
οὐχ ἔστιν ὧδε. Τὸ δὲ ἀνέστη τί ἐστι el μὴ ὅτι xat 
ἐχοιμήθη; Σαφέστερον γὰρ αὐτὸ διηγοῦνται. Μνή- 
σθητε γὰρ, φησὶν, ὅτι ἔτι περιὼν ταῦτα ἔεγεν 
ὑμῶν "Οει δεῖ παθεῖν τὸν Υὸν τοῦ ἀἁνθρώπου. 


damini enim , inquiunt, guoniam cum adhuc viveret talia locutus est vobis : Quia oportet pati Filium ho 


minis. 
Schol. 77. Quin ea sustulit, quie Cleophz ejus- 


Σχόλ. ο”. Παρέχοψε τὸ εἰρημένον πρὸς Κλεόπαν xa? 


que socio dicta sunt, eum illis occurrit : O stulti et ϱ τὸν ἄλλον, ὅτε συνήντησεν αὐτοῖς, τό: Ὢ ἀνόητοι 


tardi corde ad credendum in omnibus que locuti 
&unt prophete! Nonne hec oporiuit pati*? Λο pro 


his, in omnibus que locuti simt. prophete , scripsit, - 


ín 3/9 omnibus que locutus sum vobis. Sed ex eo 
redarguitur, quod cum panem fregit, aperti. sunt 
oculi eorum, et cognoverunt illum *. . 

Μο[υι. 77. Unde illa panis fractio?" dic, sodes 
Marcio. Num ab inani aliqua forma; an a corpore 
mole aliqua constante, ac revera istud agente pro- 
fecta est? Cum enim resurgeret a mortuis, cum eo- 
dem illo sanctissuno corpore reipsa surrexit. Tu 
vero pro his verbis : Nonne hec sunt qua locuti sunt 
prophete? Rescribere ausus es : Nonne hec sunt 
qua locutus sum vobis? Atqui si hoc illis dixisset : 


καὶ βραδεῖς τοῦ πιστεύει’ züctv oic ἐλάλησαν 
οἱ προφήται/ οὐχὶ ταῦτα ἔδει παθεῖν; χαὶ ἀντὶ 
τοῦ, ἐφ᾽ οἷς ἐά.ησαν οἱ προφήται, ἐποίησεν, ép" 
οἷς éAdAnc'a - ὑμῖν. Ἑλέγχεται δὲ, ὅτι, ὅτε ἔλΊασς 
τὸν ἄρτον, ἡἠνοίχθησαν αὐτῶν οἱ ὀφθα.1μοὶ, xal 
ἑπέγγωσαν αὐτόν. 

Ελεγχχ. οὗ. Ἠόθεν fj χλάσις τοῦ ἄρτου ἐγένετο; 


᾿λέγε, ὦ Μαρχίων, Ἀπὸ φαντασίας ἢ ἀπὸ σώματος 


ἑνεργοῦντος ὀγχηροῦ χατὰ ἀλήθειαν;, ᾿Αναατὰς γὰρ 
ἐχ τῶν νεχρῶν, y αὐτῷ τῷ ἁγίῳ σώματι ἀνέστη Ev 
ἀληθείᾳ. Ἐποίηδας δὲ, & Μαρχίων, ἀντὶ τοῦ OO 
ταῦτά ἐστι ἃ ἑλά1ησαν ol προφηται; Ob ταῦυτά 
ἐστι’ ἃ ἐ.άλησα ὑμῖν; El δὲ εἶπεν αὐτοῖς' "EJd- 
Ίησα ὑμῖν, πάντη ἑγίνωσχον αὐτὸν ἂν ἀπὸ τοῦ 


Locutus sum vobis, ex iis utique verbis ipsum co- D λόγου τοῦ &Ad.Anca ὑμῖν. Πῶς οὖν Ev τῇ χλάσει τοῦ 


guoscere debuerant. Cur igitur in frangendo pane 
subjicit, Aperti sunt Hlorum oculi, et cognoverunt 
eum : et evanuit ? Ita quippe Deum decebat, qui cor- 
pus suum in spiritale convertisset, verum quidem 
illud ostendere, sed quoties tamen libuisset morta- 
lium oculis subtrahere : quando nihil est quod illius 
potestatem effugiat. Nam et Είδες propheta cum 
esset, et a Deo beneficio ejusmodi esset affectus, ab 
eodem postulavit, ut qui se quzrerent, cseci repente 
ferent : quod ita gestum est, ut eum illi cujusmodi 


erat videre non possent *. Quinetiam Sodomis an- 


geli Loti ostium subducere oculis potuerunt, adeo 
ut intueri illud Sodomitz nequiverint*. Utrumnàm 


! Luc. xxii, 56, * Eccle, 1, 45. * Luc. xxiv, 5. 


Gen. xix, 115qq. 


ἄρτου λέγει, Ἡνοίχθησαν αὐτῶν ol ὀφθα.μοὶ, 
καὶ ἐπέγνωσαν αὐτόν: καὶ ἄφαντος ἐγένετο; 
Ἔπρεπε γὰρ αὑτῷ θεῷ ὄντι, xai μεταδάλλοντι αὐτοῦ 
τὸ σῶμα elg πνευμᾶτιχὸν, Φειχνύναι μὲν αὐτὸ σῶμα 
ἀληθινὸν, ἀφαντοῦσθαι δὲ ὅτε ἐδούλετο" ὅτι πάντα 
αὐτῷ δυνατά. Καὶ γὰρ χαὶ Ἑλισσαῖος προφήτης àv, 
καὶ &x θεοῦ λαθὼν τὴν χάριν, Ίτησε παρὰ θεοῦ τοὺς 
αὐτὸν ζητοῦντας παταχθῆναι ἀορασίᾳ καὶ ἕπα- 
τάχθησαν, xal οὐκ ἔδθλεπον αὐτὸν τοιοῦτον ὄντα olo; 
fv. ᾽λλλὰ χαὶ ἐν Σοδόµοις τὴν θύραν τοῦ Λὼτ ἁπ- 
ἐχρυψαν οἱ ἄγγελο., xaX οὐκ ἔδλεπον αὐτὴν οἱ Zobo- 
μῖται. Mi χαὶ dj θύρα τοῦ Λὼτ δόχησις fv, à Μαρ- 
χίων; οὐχ ὑπολείπεται δέ σοι ἀντιλογία οὐδεμία. 


* jbid. 19 sqq." ibid. 51. * IV Reg. vi, 18 sqq. 





TIS 


ADVERSUS HJERESES 0. !. TOM. Ill. — IIERES. XLIT. 


1.4 


"ExAacs τὰρτὺν ἄρτον σαφῶς, καὶ διέδωχε τοῖς αὑτοῦ A igitur Loti janua vana quaedam species fuit, o Mar- 


μαθηταῖς. 


Σχόλ. ow. Τί τεζαραγµένοι ἑστέ; Ἴδετε τὰς χεῖ- 
ράς µου καὶ τοὺς πόδας µου ὅτι πνεῦμα ὀστᾶ 
οὐχ. ἔχοι, χαθὼς ἐμὲ θεωρεῖτε ἔχοντα. 

Ἐλεγχ. on. Τίς oóx ἂν καταγελάσῃ τοῦ λήρου, 
ἐν ἀφροσύνῃ ἑαυτὸν xal ἑτέρων φυχὰς χατασπῶντος 
εἰς &&nv; El μὲν γὰρ οὐχ «ὠμολόγητο παρ αὐτοῦ 
$j πλάνη, xal συγγνώµην εἶχον οἱ ὑπ αὐτοῦ Ίπατι- 
pévot νῦν δὲ ἐπειδὴ ἐχεῖνος ὡμολόγησε, xoi οὐ 
περιηρε τὰ ῥητὰ ταῦτα, ἀναγινώσχουσι 55 αὐτὰ xol 
ol αὐτοῦ, ἡ ἁμαρτία αὐτοῦ xaX τῶν αὐτῶν μένει, xaX 
ἁπαραίτητον τὸ αὐτοῦ χαὶ τὸ αὐτῶν πῦρ, ἀναπαλο- 


γέτοις οὖαι: σαφῶς τοῦ Σωτῆρος διδάξαντος, μετὰ B 


« 


ἀνάστασιν ὁστᾶ xaX σάρχα ἔχει *, ὡς αὐτὸς ἐμαρτύ- 
ῥρησε λέγων, Ὡς ἐμὸ ὁρᾶτα Éyorca. 


Αὕτη icu ἡ xav! αὐτοῦ ἀπὸ τῶν λειψάνων τῶν 
παρ) αὐτῷ σωζ2µένων Ex τοῦ Εὐαγγελίου ὑπόθεσις 
της ἡμῶν πεποιηµένης δι’ αὐτὸν πραγµατείας, Gc χε 
νομίζω ἰχανῶς ἔχειν πρὸς ἀντίθεσιν τῆς αὐτοῦ ἁπά» 
της. Ἐλεύσομαι δὲ χαὶ εἰς τὰ ἑξῆής τῶν ἁποστολικῶν 

τῶν παρ αὐτῷ ἔτι σωµαζοµένων, καὶ OU ἡμῶν 

πάλιν οὕτως ἀναλελεγμένων. Ἐν πρώτοις δὲ ἡμῖν 
καὶ καθ) εἱρμὸν 5h ὅλου οὕτως προταχθέντων ἀπὸ 
της πρὸς Γαλάτας ἐπιστολῆς. Αὕτη γὰρ map' αὐτῷ 
πρώτη χεῖται. "Hpeig δὲ τὴν ἀναλογὴν τότε ἐποιησά- 
µεθα, οὐχ ὡς παρ) αὐτῷ, ἀλλ᾽ ὡς ἔχει τὸ ἁποστολι- 
xbv ῥητὸν, τὴν πρὸς Ῥωμαίους τάξαντες πρώτην ' 
ὧδε δὲ χατὰ τὸν αὐτοῦ χαραχκτῆρα, οὕτως παρατι- 
θέμεθα. | 


Ἀπὸ τῆς αρὸς τοὺς l'adcac Ἐπιστοίῖῆς. 

Σχόλ. a'. Μάθετε, ὅτι ὁ δίκαιος ἐκ πίστεως ζή- 
σεται. "Όσοι γὰρ ὑπὸ vópor, ὑπὸ κατάρα» elcív. 
Ὁ δὲ ποιήσας αὐτὰ ζήσεται àv. αὐτοῖς. 

᾿Ελεγχ. α’. Τὸ, Μάθετε, ὅτι ὁ δίκαιος àx πίστεως 
ζήσεται, χατὰ τὰ ὑπὸ τοῦ Αποστόλου εἱρημένα Γρα- 
φῆς ἐστι Παλαιᾶς δεχτικά. "Ατινά ἔστι παρὰ τοῦ 
Αποστόλου εἰς ἡμετέραν ζωὴν ἀπὸ τοῦ νόµου καὶ 
τῶν προφητῶν εἱρημένα περὶ Καινῆς Διαθήχης, xal 
σύζυγα ὄντα τῆς ἡμῶν ἐλπίδος. Καὶ τὸ, ὑπὸ κατά- 
pav &lcol, φησὶν, ὅτι ἓν τῷ νόµῳ ἀπειλὴ ετύγχανε 
χατὰ τῆς τοῦ ᾿Αδὰμ παρακοῆς, ἕως ὅτε ἦλθεν ὁ ἄνω- 
θεν ἐλθὼν, xal ἑαυτὸν ἀπὸ τοῦ ᾽Αδὰμ φυράµατος 
σῶμα ἀμφιάσας, µετέδαλε τὴν κατάραν εἰς εὖλο- 

iav. 

' Σχόλ. β’. Ἐπικατάρατος πᾶς ὁ κρεµάµενος ἐπὶ 
ξὐλου. Ὁ δὲ ἐκ τὴς ἑπαγγελίας διὰ τῆς ἐλευ- 
θέρας. 

Ἐλεγχ. β’. Δειχνὺς πάλιν ὁ ἅγιος ᾿Απόστολος τὴν 
οἰχονομίαν τῆς ἐνσάρχου παρουσίας xai τοῦ σταυροῦ 
ἐπὶ τῇ λύσει τῆς χατάρας γινοµένην, ταύτῃ δὲ προσ- 


cjo? Non video quid contra liec hiscere possis. Si- 
quidem panem manifeste Ííregit, et in discipulos 
suos distribuit. 

Schol.78. Quid turbati estis? Videte manus meas, 
et pedes meos, quia spiritus ossa non habet, sicut me 
videtis habere. 

Refut. 78. Quis nugacissimum hunc non irrideat,: 
qui stoliditate sua cum semetipsum, tum ceeterorum 
animas ad inferos detrudat? Nam nisi hze ille con- 
fiteretur omnia, haberet ejus error colorem aliquem, 
ac venia digni utcunque forent, qui se ab illo decipi 
paterentur. Nunc cum et iste verba illa pro germà- 
nis habeat, nec ea sustulerit : et ab ejusdem disci- 
pulis legantur, cum utrorumque delictum, tum vero 
ignis ille manet, quem nulla tergiversatio possit ef - 
fugere : utpote quibus omnis adempta sit excusatio. ' 
Nam id aperte Salvator edocuil; post resurrectio- 
nem ossibus se ac carne constare, quod haec ipsius 
verba demonstrant : Sicut me videtis habere. 

Atque hoc illius operis argumentum est, quod ad- 
versus Marcionem elaboraveram, quodque ex illis 
Evangelii 350 reliquiis, quas adbuc retinet, car- 
ptim se legeram. Quod quidem ad refutandum illius. | 
errorem sufficere arbitror. Venio nuncad reliquas apo- 
toli sententias, quas perinde adsciscendas putavit : 
ego vero vestra causa potissimum excerpsi, in iisco 
proponendis eumdem quo ille usus est, ordinem se- 
riemque tenui, ut ab ea qux ad Galatas scripta est 
initium facerem. Hanc enim primo ille loco propo- 
$uit, Sed nos olim excerpta nostra sic instituera- 
118, non ut illius ordinem sequeremur, sed eum 
quem apostolica scripta reprzsentant, nimirum pri- 
mum ut locum ea qua ad Romanos scripta est ob- 
tineret. Nunc autem omnia ad illius nos formam et 
ezemplum accommodata proponemus. 


Ex Epistola ad Galatas. 


Schol. 1. Discite quia justus ex fide vivet. Quot- 
quot enim sub lege sunt, sub maledicto sunt. Qui au- 
tem [ecerit ista, vivel in eis?. 

Refut. 1. Hac ipsa verba: Discite quia justus ex 
fide vivet, ab Apostolo usurpata Testamentum Vetus 
comprobant. H:ec enim ab illo sunt ex lege'ac pro- 
phetis ad vitam nobis conciliandam de Novo Testa- 
mento pronuntiata, et quidem cum spe nostra con- 
sentanea. Quod autem sub maledicto esse dicit, eo 
referendum est, quod adversus Adami delictum Dei 
comminationes in lege continebantur, donec e co- 
lo missus adveniret Christus, qui ex Adami massa 
formatum sibi corpus induens maledictum in bene- 
dictionem convertit. 

Schol. 2. Maledictus omnis qui pendet in ligno. 
Qui autem ex repromissione est, ez libera *. 


Refut. 2. Cum hoc loco rursus Apostolus signifi- 
cet, suscept:e carnis administrationem omnem, 36 
crucem ad tollendum maledictum pertinuisse ; id- 


1 For. ἔχειν, vel ὅτι ἔχει. * Luc. xxiv, 50, ? Galat. 11, 10 sqq... * ibid. 14; Deut. xxi, 25. 


715 


S. EPIPHANII 


710 


que ipsum et in lege an:ea &criptum ac predictum A Υέγραπται 5 dy τῷ vigo καὶ προπεφητεῦσθαι ἑσομέ- 


fuisse ; ac demum in Salvatore perfectum, haud ob- 
scure declarat, non alienam a Salvatore esse le- 
gem, utpote qux ab illo gerenda omnia vaticinata. 
fuerit, ac testimonio corroborarit. 7 
Schol. 8. Testificor rursum, quoniam homo cir- 
cumcisus debitor est universe legis implenda. 


$51 Refut. 5. Quod ait, debitor est, non tan- 
quam de re quapiam prohibita dixit, sed de gra- 
wore quodam onere, quod sublevari polest. Sed 
Xa, unus ut sit Dominus, qui et onerare possit, οἱ 
de onere detrahere, pro eorum voluntate, qui ob- 
latam per ejus gratiam ipsius adventu salutem mi- 
hime repudiaverint. 

Schol. 4. Pro eo quod est : Modicum fermentum 
folam massam corrumpit *, rescripsit adulterat. 

Refut.. 4. Ne quod sit apud illum veritatis vesti- 
gium, nusquam fere Scripturas attigit, quin mali- 
tiose aliquid immutaret; sed ex eo quod sequitur 
jrationis series ipsa manifesta redditur. Nam fer- 
mentam , velut forma qusedam, masse subacta 
»pus est, et fermentatio ipsa e subacta massa fit ; 
aeque primigeniam formam destruxit, qui pruder- 
-*er similitudinem illam comparationemque trans-- 
;ulit. 

Schol. 5. Omnis enim lex in eo vobis implelar : 
Diliges proximum tu&m sicut teipsum*, 

Retut. 5. Quid attinebat Apostelum legem adbi- 


Υην, εἶτα τελεσθεῖσαν ἐπὶ τῷ Σωτῆρι, ἐπέδειξε σαφῶς. 
ὅτι οὐχ ἀλλότριος ὁ νόμος τοῦ Σωτῆρος. Προεφή-- 
τευσε γὰρ xa ἑμαρτύρησε τοῖς ὑπ' αὐτοῦ µέἔλλουσι 
γίνεσθαι. 

Σχόλ. Υ. Μαρτύρομα:ι δὲ xádr, ὅτι ἄνθρωπος 
περιτεμγόµενος ὀφειβότης ἐστὶν ὅλον τὸν νόμον | 
&Anpocat. | 

Ἐλεγχ. Υ. Τὸ, ὀφειλέτης ἐστὶν, οὗχέτι ὣς περὶ 
ἀπειρημένου λέγει, ἀλλὰ περὶ βαρυτέρου φορτίου 
δυναµένου ἑλαφρυνθῆναι. Ἑνὸς δὲ ὄντος Δεσπότου, 
δυναµένου xal βαρύνειν xal ἐλαφρύνειν διὰ «nc 
προαιρέδεως τῶν μὴ παραιτησαµένων καταδέξασθαι 
τὴν διὰ τῆς χάριτος αὐτοῦ ἐν τῇ ἑνσάρχφ αὐτοῦ 
παρουσίᾳ σωτηρίαν. 

Σχόλ. δ. "Avi τοῦ, Μιχρὰ ζύμη δλον τὸ φύραµα 
ζυμοῖ, ἀποίησε *, δο.λοῖ. 

Ελεγχ. 0. Ἵνα μηδὲν ἀληθὲς παρ᾽ αὐτῷ εὑρεθείᾳ, 
οὐδαμοῦ σχεδὸν ἄνευ ῥᾳδιουργίας ταῖς Γραφαῖς προσ- 
ενῄνεχται. ᾽Αλλὰ ἀπ᾿ αὐτῆς τῆς ἀχολουθίας ἡ φανέ- 
βωσις τοῦ λόγου γίνεται, Ἡ γὰρ ζύμη τὸ εἶδος φυρά- 
µατος Épyov* χαὶ ἀπὸ τοῦ φυράµατος τὸ ζυμοῦσθαι» 
χαὶ οὐκ ἓν τοῖς πρωτοτύποις τὸ εἶδος ἡφάνιζεν ὅ 
συνετῶς τὴν παραθολὴν τοῦ αἰνίγματος ποιησά- 
μενος. 


Σχόλ. e. Ὁ | γὰρ πᾶς vópoc ὑμῖν πεπ.Σήρωται: 
 ᾽Αγαπήσεις τὸν π.λησίον σου ὡς σεαντὀν. 
᾿Ελεγχ. ε’. Τίς ἐστι χρεία τῷ ἁγίῳ Αποστόλῳ νόµῳ |. 


bere, si a veteribus mandatis -Novum Testamen- (* χρῆσθαι, el. ἀπηλλοτρίωτο Καινὴ Διαθήχη τῆς πα- 


mum abhorreret ? Sed uL aperte monstraret dao illa 
Festamenta ab uno eodemque auctore Deo manasse, 
summa:nque amborum esse concordiam, utrobique 
proximorum charitate legem impleri significatur, 
sus perfectum omnibusque numeris absolutum 
bonum efficiat. Ideo perfectionem legis Apostolus 
charitatem esse definit. 

Schol. 6. Manifesta sunt autem opera carnis, qua 
sunt fornicatio, immunditia, luxuria, idolorum ser 
vitus, veneficia, inimicitie , contenliones, emulatio- 
nes, ire, rixe, dissensiones, secte, homicidia, ebrie- 
tales, commessationes : qug pradico vobis sicul pra 
lizi, quoniam qui talia agunt regnum .Dei non possi- 
debunt *. 


Refut. 6. Ο admiranda Dei mysteria, ac Marcio- D 
nis erroribus adversa dogmata! Etenim mala om- 


nia carni tribuuntur. Ea porro perpetuo non exstilit ; 
sed sexto demum die, tum cum Adamus formatus est, 
esse caepit. Ex quo illi refelluntur, qui malum ab ini- 
lio ac semper exstitisse predicant. Atqui neque simul 
ac formata caro est, peccatum admisit, ne peccatj 
auctor qui illam finxerat haberetur ; quasi peccati 
ream carnem molitus esset; neque maluiu opus 
psum antecessit. Verum aliquanto 3549 post tem- 
gore a Dei obsequio desciscens Adamus ac libertate 
5rediius, per scse, ac sponte sua certoque copsi- 
* jbid. 14. 


! Galat. v, 2. * ibid. 9. 


Deest ἐν τῷ. 


* ibid. 19-21. 


λαιᾶς νομοθεσίας; 'AXX' ἕνα Belen, ὅτι τοῦ ἑνὸς Θεοῦ 
αἱ δύο Διαθῆχαι, χαὶ ἡ συμφωνία τὸ πληρωτιχὸν τοῦ 
νόµου διὰ τῆς ἀγάπης τοῦ πλησίον ἱσοῤῥόπως v ταῖς 
δύο Διαθήχαις Ὑνωρίζεται, τὸ τέλεον ἑργαζομένου 
τὸ ἀγαθὸν, νόµου τελείωσιν εἶπεν εἶναι τὴν ἀγάπην. 


Σχόλ. c'. Φαγερὰ δέ ἐστι τὰ ἔργα τῆς σαρχός: 
ἄτιωά ἐστι πορνεία, ἀχαθαρσία, ἁσέλγεια, εἶδω- 
ολατρείαι, φαρμακεῖᾶε, ἄχθραι, ὄρεις, ζη.1οι, 
θυμοὶ, ἐριθεῖαι, διχοστασίαι, αἱρέσεις, φθόνοι, 
µέθαι, χώμοι ' καθὼς καὶ προείπον, ὅτι οἱ τὰ 
τοιαῦτα πράσσοντες βασιἀείαν Θεοῦ οὗ xAnporo- 
µήσουσυ". 

"Ελεγχ. €'. Ὢθαυμασίων μυστηρίων χαλἀντιθέτων 
θεοῦ ὑποδειγμάτων. Tfj γὰρ σαρχὶ περιήψε τὸ 
πάντα δεινά. Ἡ σὰρξ δὲ οὐκ ἀεὶ ἣν ' ἀλλ' ἐν τῇ Exc 
ἡμέρᾳ τὴς χοσµοποιίας, τοῦ ᾿Αδὰμ πλασθέντος, ἡ 
σὰρξ ἔχτοτς ἔσχε τὴν ἀρχὴν, φημὶ τῆς πλάσεως * 
ἵνα ἐλεγχθῶσιν οἱ λέγοντες del καὶ ἐξ ἀρχῆς εἶναι 
τὸ χαχόν. Καὶ γὰρ οὔτε ἑξύτε ἐπλάσθη ἡ σὰρξ ἥμαρ 
"ev, ἵνα μὴ ὁ πλάστης αἴτιος νομισθῇ ἁμαρτίας, 
πλάσας σάρχα ἁμαρτωλὴν * οὔτε προῦπῆρχε τοῦ 
πλάσματος τὸ χαχόν. Μετὰ χρόνον δὲ Ev παραχιῇ ἑ 
Αδὰμ γεχονὼς, ἔχων τὸ αὐτεξούσιον, προαιρέσε' 
ἰδίᾳ &g' ἑαυτοῦ τὴν ἁμαρτίαν εἰς ἑαυτὸν διανοτθεὶς 


5 For. ταύτην el προγεγράφθα:,  1ρ. ἐποίησαν, 








711 


ADVERSUS ILERESES LIB. 1. TOM. !il. — HAERES. XLII. 


118 


ἑτραξε ' φημὶ δὲ, τὴν ἀθέτησιν τοῦ αὐτοῦ Δεσπότου A lio peccato se obstrinxit, dum per animi contuma- 


διχ τῆς παραχκοῖς ποιησάµενος. Ποῦ τοίνυν ἣν τὸ 
«ακὸν, πρινὴ την σάρχα εἶναι; Πῶς δὲ εὐθὺς πλα- 
σθεῖσα οὗ τὸ χαχὸν εἰργάσατο, ἀλλά χρόνῳ µετ- 
έπειτα; "Apa γοῦν ἀνήρηται ὁ περὶ τῆς χαχίας ἀἁρχῆς 
λόγος. O0 γὰρ δύναται ἀρχαῖζειν, ἐπειδὴ Ev τῇ σαρχὶ 
t? µεταγενεστέρᾳ τὸ Ὑίνεσθαι Έχει dj χαχία, ἣ μὴ 
Υίνεσθαι * καὶ οὔτε ἡ σὰρξ má) ἀχληρονόμητής ἔστι 
τῶν ἑπονρονίων. Καὶ µή ειςλάδηται τοῦ ἁγίου "Amo- 
στόλου εἰπόντος ' Σὰρξ καὶ αἷμα βασιλείαν θεοῦ 
οὗ «.ληρονομήσουση'. O0 γὰρ πᾶσαν σάρχα αἱ- 
τιᾶται. Hox« γὰρ αἰτικθήσεται σὰρξ, ἡ μὴ πράξασα 
τὰ προειρηµένα; Καὶ ἐξ ἑτόρων δὲ ἁ ποδείξεων παρα- 
στῄσω τὸ ζητούμενον. Τίς γὰρ, φηδὶν, ἐγχαλέσει 
xarà ἕἑκ.1εκτῶν Θυοῦ; Hoc οὐ κληρονομήσει Μαρία 


ciam Domini sui majestatem imminuit. Ubinam 
ergo rerum, antequam caro prodiisset, peccatum 
fuit? Aut quanam ratione non simul atque condita 
est, sed aliquanto postea intervallo malum commi- 
sit ? Quamobrem omnis illa de principio mali sen- 
tentia corruit. Non enim antiquum esse potest nma- 
lum, quod in recentiori caro habet ut sit, aut non 
sit omnino. Neque vero a calesti possessione caro 
dejicitur. Nec est quod Apostoli auctoritate abuta- 
tur quispiam, dum ait : Caro et sanguis regnum Dei 
non possidebunt '. Nam non carnem omnem accu- 
sat. Cur enim accusetur ea qui? nihil eorum qua 
anteà commemorata sunt adiniserit? Sed οἱ aliis 
quoque rationibus quod αιτίων evidenter osten- 


$ ἁγία μετὰ σαρχὺς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν, ἡ B ditur. Quis, inquit, accusabit adversus electos Dei?? 


ui πορνεύσασα, ph ἁσελγήσασα, μὴ μοιχενθεῖσα, 
Φηδέν ει «iov ἀνηχέστων σαρχὸς ἔργων ἑργασαμένη, 
ἁλλὰ ἄχραντος µείνασα; Οὐκ &pa τοίνυν περὶ σαρχὸ» 
λέγει μὴ πληρονομεῖν βασιλείαν οὐρανῶν, ἀλλὰ περὶ 
σαρχιχῶν ἀνθρώπων τῶν τὰ φαῦλα διὰ τῆς δαρχὺς 
πρατνόντων τινά ἐστι πορνεία, εἰδωλολατρεία, xat 
τὰ τούτοις ὅμοια. Καὶ ἑξάπκαντος ἑλλεγχταί σου Ί 
σχευωρία, & Μαρχίων πεπλανηµένε, τῆς ἀληθείας 
πάντη πραλαδούσης, καὶ τὸ στερεὸν τοῦ κηρύγματος 
τῆς ζωῆς ἀσφαλιῤομένης. 


Nonne sanctissima Virgo Maria cum ipsa carne 
coeleste regnum capesset ; cui neque vitium est un- 
quain oblatum ; nec libidine est ulla, aut adulterio 
foedata; neque quidquam ex nefariis illis carnis 
operibus admisit, sed integra inviolataque persli- 
tt? Non igitur utcunque de carne loquitur, cum 
eam negat coeleste regnum possidere; sed de carni 
Immersis hominibus, qui adminiculo carnis scele- 
sta quzdam perpetrant : cujusmodi sunt fornicatio, 
idololatria, etc. Unde tua, Marcio, fraus atque cal- 


liditas omnino detegitur, eum omnes erroris editus jamdudum veritas occuparit, pradicatjonisque ejus, 
que vitem affert, &ürmitatem stabilitatemque munierit. 


Σχόλ. P. Οἱ δὲ τοῦ Χριστοῦ τὴν σάρκα ὁσταύ.ςᾳ — Schol. 7. Qui autem. Christi sunt caruem oruoifá - 


poca σὺν τοῖς παθήµασι καὶ ταῖς ἐλιθυμίαις. 

Ἐλευχ. Q. El. ἑσταύρωσαν τὴν σάρκα οἱ τοῦ 
Χειστοῦ, ὦ Μαρχίων, δῆλον fjv, ὅτι οἱ τοῦ Χριστοῦ 
δοῦλοι guv ταῖς ἐπιθυμίαις xal τοῖς παθήµασι χαθα- 
àv τὴν σάρχα ἀπέδειξαν ' καὶ ἐμιμήσαντο τὸν Χρι- 
στὺν, δείξαντες αὐτὸν σάρχα ἑσταυρωχέναι. Δι xal 
αὐτοὶ, «à ἴσα τῷ Δεσπότῃ αὐτῶν φρονήσαντες, τὴν 
σάρχα ἑφταύρωσαν. Καὶ εἰ την σάρκα ἑσταύρωφαν, 
ἀνένδεχνον τὴν δάρκα ὑπὲρ Χριστοῦ παθοῦσαν μὴ 
σὺν Χριετῷ βασιλεύοιν» χαθὼς καὶ Ev ἅλλῳ βητῷ 
δείχννσιν ὁ ἅχγιας ᾿Απόστολος λέγων, ὅτι Καθάπερ 
χοωνοί ἐστε εῶν παθηµάτων τοῦ Χριστοῦ, οὔ- 
τως καὶ τῆς δόξης. 

Σχόλ. η’. Οὔτε γὰρ οἱ ποοιτοµνόµενοι αὐτοὶ ό- 
pov φυ.]άσσουσυ'. 

"EAeyy- η’. O0x ἁπηγόρευτο τοίνυν ἡ περοτέρα περι- 
τομὴ ἐν τῷ ἱδίῳ χαιρῷ, εἰ νόµον ἑφύλαξε. Νόμος δὲ 
Χριστὺν κατήγγελλεν ἐρχόμενον vópov ἐλευθερίας 
παρασχέσθαι, χαὶ οὐχέτι dj περιτομὴ bv σαρχὶ τῷ 
χρόνῳ τοῦ Χριστοῦ ἐξυπηρετήσειεν. Ἠλθε γὰρ dj διὰ 
Χριστοῦ ἀληθινὴ, ἧς τύπος ἐχείνη Tv. Οἱ δὲ ἔτι ἐν 
ἐχείνῃ σφραχιζόµενοι, xv τε πάντα τὸν νόµον φνλά- 
ξωσιν, οὐχέτι αὐτοῖς λογισθῄσεται νόµου φύλαξις. 
Ἐτειδῇ γὰρ ὁ νόμος ἔλεγε περὶ Χριστοῦ, ὅτι Προ- 
φήτην ἐγερεῖ ὑμῖν Κύριος ὁ θεὸς àx τῶν dósA- 
gov µου ὡς épgé* αὐτοῦ ἀκούσετε ' αὐτῶν δὲ τοῦ 
Χριστοῦ μὴ ἀχουσάντων, fj περιτομὴ ἀκροθυστία 
γίνεται αὐτοῖς, xaX dj φύλαξις «o0 νόµου οὐχέτι 


!ICor. xv, 50. 3 Rom. vit, 65. 2 Galat. v 94. 


PaTRoL. Gn. XLI. 


terunt cum vitiis et concupiscentiis * 

Refut. 7. Si qui Christi sunt, carnem crucifiserunt, 
Marcio, perspicuum est .Christi servos circumcisis 
cupiditatibus et affectionibus purgatissimam car- 
hem s&uam reddidisse, imitatosque esse Christum, 
dum ipsum carnem suam cruci affixisse declarant. 
Unde et illi eodem quo Dominus suus consilio car- 
nem in cruce defigunt. Jam vero si carnem suam 
crucifixerint, fleri non potest quin caro pro Chri- 
sto perpessa cum Christo pariter regnet : id quod 
alio in loco his verbis demonstrat Apostolus : Sicut 
socii passionum Christi estis, ita εἰ glorie *. 


Schol. 8. Neque enim qui circumciduntur ipsi 
legem custodiunt *. 

359 Refut. 8. Non igitur suo tempore prohibita ve- 
tus illa circumcislo fuit, si quidem legem custodiret. 
Porro: lex Christum nuntiabat idcirco venientem, 
ut Ἱερόηι libertatis afferret, cujus illa figuram ex- 
pressit. Quicunque vero adhuc in illa* signantur, 
tametsi legem omnem observent, non tamen jis 
observatio ista legis imputabitur. Cum enim lex de 
Christo przedixerit : Prophetam suscitabit vobis Do- 
minus Deus ε fratribus meis sicut me; ipsum audie- 
tis * : qui ex illis Christum non audierint, horum 
circumcisio preputii instar zstimatur, ipsaque le- 
gis observatio, observatio esse desinit. Est igitur 
bona quidem lex, bonaque circumcisio : per quas 


ΜΗ Cor. 1, 7. *Galat. v1, 15. * Deut. xvin, 15. 
23 


* 19 


S. EPIPHANI 


ει 


Christum Christique perfectiorem legem, ac circum- A φύλαξις. Καλὸς τοίνυν ὁ νόμος, xaX χαλὴ fj τερι- 


tisionem cognovimus. 


Es Epistola ad Corinthios, quam isti perinde ac nos 
secundo loco numerant. 

Schol. 4 et 9. Scriptum est enim : Perdam sa- 
pientiam sapientum, et. prudentiam prudentium re- 
probabo 3. 

Refut. 4 et 9. Quandoquidem ex iis qux» a pro- 
phetis scrinta sunt Apostolus ad veritatis sincera- 
que doctrinx faciendam fidem, auctoritates arcessit, 
nequaquam a veritate, nec a bono, bonaque illius 
disciplina propheize segregandi sunt. 

Schol. 9 et 10, Ut, quemadmodum scriptum est : 
Qui gloriatur, in Domino g:orietur *. 

Refut. 2 et 10. Cum is qui gloriatur in Domino 
apud prophetas laude dignus habeatur, Dominum 
porro Scriptura eum intelligat, qui legis sit Deus, 
quem tu, Marcio, judicem et creatorem, ac justum 
nominas; non potest hic alius esse quam «christi 
Pater, cujus discipulus est Paulus; quandoquidem 
e prophet: doctrina gentium institutus a Christo 
magister Paulus, ex iisdem, inquam, doctrinz fon- 
tibus velut clarissimam aquam hauriens, commis- 
sam sibi perfandit Ecclesiam. 

Schol. ὅ et 141. Principum hujus seculi, qui eva- 
cuantur *. 

95/5 Refut. 3 et 14. Si hujus szculi principes surt 


τομὴ, ἀφ' οὗ xal àg' f. ἔγνωμεν Χριστὸν, xal τὸν 
ἐντελέστερον αὐτοῦ vópov, xaY τὴν ἐντελεστέραν 
αυτοῦ περιτοµήν. 

᾽Απὸ τῆς πρὸς Κοριγθἰίους Επιστοίῆς' αυτη γὰρ 

' παρ) αὐτοῖς δευτέρα καὶ παρ ἡμῖν. 

« καὶ ϐ’ σχὀλ. Γέγραπται γὰρ Ἀποῶ τὴν σο- 
φίαν τῶν σορῶν, xal τὴν σύνεσιν τῶν συν ετῶ 
ἀθετήσῳ, 

α’ xaX ϐ’. ἔλεγχ. El ἀπὸ τῶν γεγραμµένων ἐν τοῖς 
προφῆταις ἀναλέγεται ὁ ᾿Απόστολος μαρτυρίας εἰς 
παράστασιν ἁληθείας xaX ἀγαθῆς δ:δασχαλίας, οὗ» 
ἀλλότριοι οἱ προφῆται τῆς ἁἀληθείας, xai τοῦ ἀγαθοῦ, 
xai τῆς ἀγαθῆς αὐτοῦ διδασκαλίας. 

β’ xaX v σχὀ.. Kal ἴνα, καθὼς γέγραατα:ι, 'O 
xauxopnevoc, ἐν Κυρίφ καυχάσθω. 

B' καὶ v ἔλεγχ. El ἐπαινετὸς ὑπάρχει ὁ καυχώµενος, 
ἐν Κυρίῳ παρὰ τοῖς προφἠταις, Κύριον 6b olóc τὸν 
Θεὺν τοῦ νόµου τὸν παρὰ σοὶ, ὦ Μαρχίων, xal χρι- 
τὴν, χαὶ δημιουργὸν, xai δέχαιον καλούμενον, οὐχ 
ἄλλος ἐστὶν οὗτος παρὰ τὸν τοῦ Χριστοῦ Πατέρα, οὗ 
μαθητὴς ὑπάρχει Παῦλος: ἐπειδήπερ ἀπὸ τῆς του 
προφῄτου διδασχαλίας ὁ διδάσχαλος κατασταθεὶς cuv 
ἐθνῶν ὑπὸ Χριστοῦ Παῦλος, ἀπὸ τῶν ὁμοίων χαὶ τῶν 
αὐτῶν διδασχαλιῶν ἀνιμώμενος ὡς καθαρὸν ὕδωρ, 
ἁρδεύει ἣν πεπίστευται Ἐχκλησίαν. 

Y' καὶ τα’ σχὀ.. Tor ἀρχόγτων toU αἰώνος τού- 
του τῶν καταργουµένγων. 

Υ καὶ ια’ λεγχ. El ἄρχοντες τοῦ αἰῶνος τούτου 


multi, qui quidem evacuantur, non trium amplius C πολλοὶ, καταργοῦνται δὲ οἱ τοιοῦτοι, ἀναγχασθήσῃ, 


principiorum, Marcio, stirpes ac radices indagare 


cogeris; sel aliam comminisci fabulam, atque 


ad multorum principiorum, et radieum, et ingentis 
alicujus tragedie inquisitionem te convertere. 
Cumque nescio quid calumniose struxeris; neque 
enim invenire poteris quemadmodum verba illa, 
qui evacuantur , accommodes, ex hoc ipso evacuandi 
vocabulo ruat illa necesse est, quam fingis, princi- 
piorum radix carens ipso principio. Quidquid enim 
desinit aliquando, sempiternum esse non potest; 
sed si principium aliquod unde esse capit habuerit, 
finem insuper obtinebit. Fieri quippe nequit ut 
quod principium habet perenne sil ac perpetuum. 


ὦ Μαρχίων, οὐχέτι τριῶν ἀρχῶν * ζητεῖν τὰς ῥίζας " 
ἀλλ᾽ ἐρευνήσας ἄλλον μῦθον πολλῶν ἀρχῶν xal πολ- 
λῶν ῥιζῶν, xal πολλῆς τραγῳδίας. Καὶ ὅταν συχο- 
φαντῶν πλάσῃς ' οὗ γὰρ εὕροις συναντῆσαί σοι τὸ, 
καταργουµέγων * Ex δὲ τοῦ λόγον τοῦ λέγοντος 
καταργουµέγων ἀναιρεθήσεται dj παρὰ aeo φαντα- 
ζομένη ἄναρχος τῶν ἀρχῶν pita. 1ᾶν γὰρ τὸ λῆγον 
οὐχ ἀῑδιον ὑπάρχει' ἀλλὰ εἰ ἀρχὴν ἔσχε τοῦ εἶνα:, 
καὶ τέλος ὑφέξει. ᾿Αδύνατον γὰρ τὸ ἀρχὴν ἐσχηχὺς 
διαιωνίζειν ἀῑδίως ' εἰ ifj τι ἂν θέλοι τὸ ὃν αἴτιον 
γενόμενον τουμή ποτε ὄντος, ἀρξαμένου δὲ τοῦ 
εἶναι. Τὸ δὲ ὃν ἐστὶ Πατὴρ, καὶ Yübc, καὶ ἅγιον 
Πνεῦμα : τὸ 55 μὴ ὃν ἐστὶ πάντα τὰ χεχτηµένα *, 


Alioqui quid illud sibi vellet quod dicitur: id quod ἀρχὴν ἑἐσχηχότα τοῦ εἶναι, ἐν οἷς ἂν xai τὸ λεγό- 
cst ejus esse causam, quod aliquando non fuerit, et D µεγον κακόν: χαὶ ὃν χαχὲν ἀπὸ ἀνθρώπων ἀρξάμενον 


esse demum c«eperit? idipsum porro quod est, 
Pater est et Filius, et Spiritus eanctus. Cetera 
omnia, quas condita sunt, non esse dicuntur, quz a 
principio quodam ortura habuerunt; inter que ma- 
lum etiam quod dicitur referendum est. Malum, in- 
quam, quod ab hominibus jam in. lucem editis tan- 
quam a principio manavit : cum et ipsi quandoque 
non fuerint, et tum esse malum ceperit, cum et 
homo, qui antea non erat, originem accepit. Quare 
veniet tempus cum malum amplius non erit; cum 
princtpi ipsi minime istud placuerit, quod ortum a 
principio ipsum in malorum numero »tgue ordine 


! [ Cor. 1, 19; Isa. xxix, 14 
9 F. κεχτισµένχ. 


* Cor. 1, 51; Jer. ix, 95, 94. 


τῶν γενοµένων, οὐχ ὄντων mock, ἀρχὴν δὲ τοῦ xaxoi 
ἐσχηχότος, ἑξότε xal ὁ ἄνθοωπος ὁ οὐκ loy ποτε, 
οὐχέτι ἔσται «5 xaxóv. ᾿Αναμφιδόλως γὰρ ἄναιρε- 
θήσεται, διὰ τὸ μὴ συνευδοκεῖν τὸν ἄρχοντα τῷ 
ἀρχὴν ἑσχηκότι, χαὶ ἓν φαύλοις ἐπυοὸν χαταστί- 
σαντι' παυθῄήσεται γὰρ μετὰ τὴν ἀνάστασιν οὗ pó- 
νον, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τῖς τοῦ νόµου χηρύξεως, xal 
ποὸ τοῦδε νόµου ἀπὸ πολλῶν τῶν χατὰ τὸν φυσιχὺν 
νόμον πεπολιτευµένων" καὶ ἔτι γε περισσοτέρως 
ἀπὸ τῆς τοῦ Χριστοῦ ἑνσάρχου παρουσίας" τελειό- 
τατα δὲ ἀπὸ τῆς τῶν νεκρῶν ἀναστάσεως. Ἐτειδῆ σπεί- 
ρογται ἐν φθορᾷ, ἐγείροντοι ἐν ἀφθαρσίᾳ, μηχέτι 
^ I Cor. 1, 6. * το. ἀογήντνην 


7231 ADVERSUS II/ERESES LIB. I. TOM. ΠΙ. — HJERES. XLII. 188 


τὸ xeaxby ἑργαζόμενοι, µηχέτι ἀποθνήαχοντες. Kat A collocarat. Igitur non soluin post corporum resur- 
ὅτε δὲ παυθήῄσεται, µαρτυρήσει 6 αὐτὸς λόγος τοῦ — rectioue: desinet, sed jamdudum ab ipsa legis pro- 
᾿Α πεοστόλου φάσκων' Τῶν ἀρχόγτω» τοῦ αἰῶνος —mulgatione; imo ante legem ipsam in plerisque 
χφοὔὗτου τῶν καταργουµέγων. Καὶ ἀνῄρηται παντα- — desiit, qui vilam suam ex naturalis legis przscripto 
χόθεν ἡ χατὰ σὲ, ὼ Μαρχίων, ὑπό-εσις, φαντασιώδης — temperarunt. Sed multo magis post Christi Salva- 
τες οὖσα xai φευδῆς, xal ἄστατος, xal ἄλογος. tori3 adventum ; ac denique post mortuorum resur- 
rectionem longe id cumulatius accidet. Quandoquidem seminantur in corruptione, surgunt. autem. ig 
istcorruptione?*, nec malum amplius perpetrant, neque moriuntur. Ac cessaturuim quidem omnino malum 
eadem illa Apostoli testatur oratio : Principum hujus scculi, qui evacuantur. Ex quo vanum tuum 
illud dogma concidit, Marcio, quod opinione sola con(ictum, inendax, inconstans, ralionique minime 


CcoOnsentaneum esl. 

ὃ xal σχὀ.. Γέγρυπται vdp* Ὁ δρασσόµεγος 
τοὺς σοφοὺς ἐν τῇ xarovpríg αὐτῶν * καὶ πάλιν: 
Ες ύριος Υινώσκει τοὺς δια. Ἰογισμοὺς τῶν ἀνθρώ- 
3ECUY, ὅτι εἰσὶ µάταιοι. 

ὃ xaX i9' ἔλεγχ. Τὸ, έγραπται, εἰς χρΏαιν προφε- 
Οόμενον, καὶ τὸ, γιώσχει Κύριος, ὁμολογούμενον, 
oOx ἀλλότριον ὑπάρχει τῷ ἀναλεξαμένῳ τὸ ῥητὸν 
τοῦ λόγου ' φημὶ δὲ τῷ ἁγίῳ ᾿Αποστόλῳ, παρ᾽ ᾧ ἡ 
χρῆσις ἐμφέρεται. Ἐξ fic χρήσεως ὁ χαρακτὴρ φα- 
νεῖται οὐχ ἀἁλλοτρίου τοῦ χηρύγματος τοῦ ᾽Αποστόλου 
ἀπὸ τῆς Παλαιᾶς Διαθήχης. ὅθεν αὐτῷ ἡ μαρτυρία 

σνυνέστη. 

€' χαὶ ιΥ΄ σχὀλ. Καὶ γὰρ τὸ Πάσχα ημῶν ἐτύθη 
Xpurvóc 

ε’ xat ιΥ’ Deyy. El Πάσχα 6 ᾽Απόστολος ὁμολογεῖ, 
xat τυθέντα τὸν Χριστὸν οὐχ ἀρνεῖται, οὐχ ἀλλότριον 
τὸ Πάσχα τοῦ Χριστοῦ, τοῦ χατὰ νόµον Πάσχα πρό- 
6ατον θύοντος ἀληθινῶς, xal οὐ δοχἠήσει, οὐ ! προθά- 


Schol. à et 19. Scriptmu est. enim : Qui «υπι- 
prehendit sapientes in astutia. eorum *. 355 Et ite- 
rum : Dominus novit cognitiones hominum, quia 
vane suni * 

Refut. 4 et12. Istud ipsum, Scriptum est, etc., 
ad usum translatum ; itemque, novit Dominus, οἱο., 
hae autoritate comprobatum, alienum ab eo mi- 
nime censetur, qui bane e Scriptura sententiam 
protulit, Apostolo videlicet, a quo ista collecta 
Sunt. Atque hoc ex usu locorum salis apparet, 
apostolice doctrine formam nihil a Vetere Testa- 
mento dissidere, cujus ille testimonium adhibuit. 

Schol. 5 et 12. Etenim Pascha nostrum immolatus 
est Christus *. 

Refut. 5 et 13. Cum et Pascha Apostolus 
agnoscat, et immolatum Christum non neget, non 
est abalienandum a Cbristo Pascha qui ex Paschatig 
lege verum Agnum non specie lenus immolat : cu 


του τύπος fj» οὐ δοχήσει θυόµενος Χριστὸς, οὐδὲ ϱ jus agni formam non specie item sola immolatus 


ἄνευ σαρκὺς πάσχων. Πῶς γὰρ Ἰδύνατο πνεῦμα 
θύεσθαι, Δῆλον οὐχ hbovato* μὴ δυναµένου δὲ ἄνευ 
δαρχὸς τυθῆνα:, τνθέντος δὲ ἐν ἀληθείᾳ (81) ópoXo- 
γεῖται διὰ τῆς τοῦ ᾿Αποστόλου ἀναμφιλέχτου ὁμολο- 
γίας. Οὐκοῦν kx παντὺς σαφῶς ἀποδέδειχται οὖχ 
ἀλλότριος ὁ νόμος εύπῳ φερόµενος χρόνῳ μέχρι τοῦ 
ἐντελεστέρου xal ἐναργοῦς προδάτου τυθέντος ἓν 
ὀληθείᾳ Χριστοῦ, οὗ προῆγεν ἐν τοῖς παλαιοῖς χρό- 
νοις ἄλλοις θυόµενον τὸ πρόθατον τὸ αἰσθητόν, Ἡμῶν 
δὲ τὸ Πάσχα ἐτύθη Χριστός. 


ς’ καὶ d σχόλ.. Oóx οἴδατε, ὅτι ὁ κπολλώμενγος 
τῇ πόρνῃ ἓν σῶμά ἐστι; "Εσονται γὰρ οἱ δύο 
sic σάρκα plar. 

c' xal i Evry. El οὐχ ἁληθὴς 6 νόμος, τίνι τῷ 
λόγῳ οἱ ἀληθεῖς τὰς μαρτυρίας ἀπὸ τοῦ vópov λαμ- 
θάνουσιν»; ὧν cic ὑπάρχει ὁ ἅγιος Θεοῦ ἀπόστολος 
ἩἨαῦλος, ὁ τὴν μαρτυρίαν ταύτην μετὰ xal πολλῶν 
ἄλλων λαθὼν εἰς ἑναργή παράστασιν ἀληθείας xaX 
κηρύγματος ἀγαθοῦ θεοῦ. 

Q xai w' σχό.. Μετηλλαγμένως; ἀντὶ γὰρ τοῦ, ἐν 
τῷ νόμῳ, λέγει, ἐν τῷ Μωῦσέως νόμφ. λέγει δὲ 
πρὸ τούτου" αἱ καὶ ὁ vóuoc εαῦτα οὐ .Ἰέγει. 


! F. ου oo. In Vat. leg. τυπος ἣν ο δοχἠσει. 
χο, 11. * E Cor. v, 7. * I Cor. vi, 10. 


* ] Cor. xv, 43. 
' Gen. 1, 24; Μαιν. xix, 9. 


Christus nec sine carne passus expressit. Qui enim 
mactari spiritus posset? Sane fleri istud omnino 
nequit; sed neque sine carne potest occidi. Occi- 
sum autem esse revera, haud dubia Apostoli 0089 
fessione declaratur. Quamobrem necessaria illud 
ralione colligitur : non alienam esse legem, quss 
adumbratis rebus ac figuris tandiu constabat, do- 
nec perfectior, idemque manifestus agnus succe- 
deret, hoc est Christus reipsa mactatus, quem 
priscis teinporibus antecessit alter ille qui immola- 
batur agnus, quique sensu percipi poterat, Nostrum 
vero Pascha immolalus est Christus 

Schol. 6 et 44. Nescitis quod qui adheret smere- 
trici, unum corpus est *.. Erunt enim, inquit, duo in 


D carnem unam *. 


Refut. 6 et 14. Nisi vera lex sit, quid est tandem 
quod qui veritati student suctoritates ex illa depro- 
munt? cujusmodi sanctus Dei apostolus est Paulus 
qui cum aliis innumeris hoc etiam testimoniuin ad 
veritatem bonique Dei preedicationem cvidenter as- 
severandam non dubitavit afferre. 

Schol. 7et 45. Mutatus est locus. Nam pro eo 
quod est, Inm lege*, scripsit, in. Moysis lege. Sed 
antea dixerat, tametsi lex ea nen dicat, 


* | Cor. 1, 19; Job v, 15. * Psal, 


* ] Cor. 1x, 9. 


(81) Τυθένζος δὲ ἓν à4n0. Deesse nonnibit ad integritatem huius loci videtur. 


183 


orationis immulaveris, Marcio, atque ex eo quod in 
lege Moysis scripseris, hac voce, Moysis, alienum a 
lege Deum ostendi putaveris posse, tamen superior 
illa conjunctio vesaniam tuam redarguit, tametsi 
lez 15ta non dicat. 856 1n lege quippe scriptum est : 
Non alligabis os bovi trituranti *. Ceterum quod tu 
legem Moysis scribere maluisti, nihil nobis omnino 
nocuisti, sed profuisti potius, ac luculentius contra 
te testimonium obfirmmasti, ut vel imprudens con- 
firerere Moysis legem a Ώου derivatam, hoc ipso 
quod, in lege Mosis, scripseris. Jtem, (ex dicit. 
Astipulatur enim et Apostolus postea subjiciens : 
Nunquid de bobus cura est. Deo? Àn propter nos 
ulique dicit *? Quod si propter apostolos tam Ίος 
quam qui in lege locutus est Deus ista dixerunt, 
eterque profectó apostolorum Christi curam δις- 
cipi, dum illis os alligari prehibet; sive a pra- 
dicanda Christi doctrina impediri vetat; sive quo- 
tídiana ipsis alimenta suppeditari populorum libe- 
ralitate precipit. Itaque nec alienos a divinitate 
$uà apostolos ille putat, nec isti alienum ipsum esse 
statuunt. Ex hoc vero communi omnibns testimonio 


S. EPIPHANI 
Refut. 7 et 15. Licet in secunda sententia formam A — Q' καὶ ιε’ ξλεγχ. Κἄν τε ἓν τῇ δευτἐρᾳ &vocáast 


B 


sic colligit Apostolus : Nunquid de bobus cura est . 


Deo? Sed propter apostolos dixit. 


Quare si propter apostolos usurpavit, hominum 
porro pecudumque conditor est, e. quibus boves 
sunt ac passeres, serpentes, Lestise, pisces, ani- 
mantiaque reliqua, consequens ést curam illum 
ómnium pró cujusque retione capessere. Nam 
et universorum οἱ curam esse satis er εο 
quod scriptum est ostenditur : Homines et ju- 
menia sateabis, Domine *. Kem ex eo : Quis dedit 
corvo cibum *? el : Pulli corvorum ad Dominum cla« 
mant cibos postulantes * ; δι Dabis ορρογίκηαηι 
escam. omnibus *. Neque. vero boum in obterendis 
frugibus obstringi capistris ore simpliciter prohibet : 
alioqui Deum conditís & se animantibus prebere 
alimenta non posse monstraret : peque aliter quam 
ope hominum et auxilio pecorum pabalo wwoviderc. 
Sed illud Apostolus declarat, won cibariorum inopia 
Deum bobus tritare tempore consultum voluisse, 
atque obligari vetuisse; verum hoe snigma totum 
ad apostolos quadam babitudine referendum. At 
vero infima omnia, qus &ensu percipi possuht, 
Deus providentia sua complectiter, et universorum 
curam bporiter suscipit. Non enim Salvatori eon. 
traría scripsit Apostetus, &t hanc sibi plerique ex- 
cusatiónis latebrem quaerant. Etenim longe bobus 
minores sunt passeres, de quibus a Salvatore dictum 
est : Quinque passeres veneunt dipondio*. Et rursum : 
Nonne 9) «κο passeres. asse veneunt, et unus 


ex ipsis non cadet in laqueum sine Patre vestro qui i 


celis est ** Sic igitur universa Deus providentia 
£ua gubernat. Quas vero rmoajora sunt, altiore qua. 


! Deut. xxv, &.. * I1 Cor. ix, 9, 10. ? Psal. xxv. 1. 


CcxLiv, 45. ' Luc. xn, 6. * Maub. x, 29. 
στρουθία πωλεῖται ἁσσαρίου ἑνός 


ΣΕ. ἐπιχουρουμένων 


7δε 


ἀλλάξῃς τὸ εἶδος, ὦ Μαρχίων, καὶ νοµίσης ἀπὸ τοῦ 
πεποιηχέναι σε, év τῷ γόμφ Μωῦσέως, ἁπαλλο- 
τριοῦν διὰ τὸν Μωῦσέα Θεοῦ τὸν νόµον, ἄνωθε»ν ὅ 
σύνδεσμος ἑλέγχει σου τὴν ἀφροσύνη», ὅτι, εἰ καὶ à 
γόµος ταῦτα οὗ «Ίέγει. Ἐν γὰρ τῷ νόμῳ γέγρα- 
πται OO φιμώσεις βοῦν ἁλοῶντα. 0ὐδὲν δὲ ἡμᾶς 
Ἠδίχησας, κἄν τε προσθεὶς τὸ ὄνομα Μωῦσέως' ἀλλὰ 
ἡμᾶς μὲν ὠφέλησας, κατὰ σαυτοῦ δὲ τὴν μαρτυρία» 
ἔσφιγξας., πανταχόθεν δὲ ὡμολόγησας, ἀγνοῶν «οῦ 
Θεοῦ εἶναι τὸν Μωῦσέως νόμον ἀπὸ τοῦ, €» τῷ 
φόμῳ Μωῦὺσέως. Καὶ, ὁ γόµος «έγει. Ἐπαχολουθεῖ 
γὰρ ὁ Απόστολος αυντιθέµενος Ev τῷ μετέπειτα 
εἰρηχέναι' Mi) τῶν βοῶν µέ-λει τῷ 06 ; Ἡ πάἀν- 
τως δι ἡμᾶς εἴρηκεν; El δὲ διὰ τοὺς ἁποστόλους 
εἴρηχεν ὁ νόμος, xal ὁ ἐν τῷ νόμῳ Ocho λαλῄήσας, 
ἐπιμελεῖται ἄρα τῶν ἁποστόλων «o0 Χριστοῦ ἐν τῷ 
pA φιμοῦν αὐτοὺς παραχελεύεσθαι, τοι τοῦ λαλεῖν 
εν τοῦ Χριστοῦ αὐτοῦ διδασκαλίαν, τοι «hv. ἐφ- 
Ίμερον τροφὴν παρὰ τῶν λαῶν ἀνενδεῶς αὐτοὺς 
ἔχειν. Οὐχ ἄρα ἀλλοτρίους τοὺς ἁἀποδτόλους ἑαυτοῦ 
τῆό θεότητος οἶδεν, οὐδὲ οἱ ἀπόστυλοι ἀλλότοιον 
αὐτὸν θεὺν ἡγοῦνται. Ἐξ ἧσπερ ὑπὲρ πάντων µαρ- 
τυρἰας 6 ἅγιος Απόστολος ἀποδέδωχε ctoac* Mi] 
περὶ τῶν βοῶν μέ.ει τῷ θεῷ; Αλλά διὰ τοὺς ἆπο- 
στόλους εἴρηχε. 

Καὶ εἰ διὰ τοὺς ἁποστόλους εἴρηχε , κτίσττς δέ 
ἐστι ἀνθρώπων καὶ χτηνῶν , ἐξ ὧν βόες τε χαὶ 
στρουθοὶ, ἑρπετά τε xal χνώδαλα, ἐνάλιά τε καὶ τὰ 
ἄλλα. ἄρα μέλει αὐτῷ περὶ πάντων xazX «hy ἑχά- 
ότου ἀναλογίαν. Καὶ µέλει μὲν αὐτῷ περὶ πάντων ἐν 
7p λέχειν' Ἁγθρώπους καὶ κτήνη σώσεις, Κύριε - 
καὶ &v τῷ εἰρηχέναι. Τίς δέδωκε κάραχι Bopár ; 
καὶ' ΝΨεοσσοὶ κοράχων πρὸς Κύριον κεχράγασι, cà 
citu ζηεοῦντες' xal, Δώσεις τὴν τροφὴν εὔκαιρον 
τοῖς Wüctr, ᾽Ἀλλὰ οὐκ ἐν €ip ἁλοᾶν τοὺς βοῦς παρ- 
εκελεύετο μὴ φιμοῦν βοῦν ἁλοῶντα * ἐτεὶ ἑδείχννεν 
ἂν p δύνασθαι τὸν Θεὺν τρέφειν αὐτοῦ τὴν κτῆσιν» 
ἀλλὰ εἰ καὶ μὴ διὰ τῆς τῶν ἀνθρώπων τοῖς κτένε- 
σιν ἐπικουρουμένους 9 τροψΏς. Έδειξε δὲ ὃ ἅχιος 
Απόστολος οὗ δι’ ἁπορίαν τροφῆς τὸν Θεὸν διὰ τοῦ 
ἁλοητοῦ ἐπιμέλεσθαι βοῶν, Ev τῷ παραχελεύεσθαι μὴ 
φιμοῦν «οὺς τοιούτους" ἀλλὰ διὰ τοῦ αἰνίγματος 
περὶ τῶν ἀποστόλων σηµαίνεσθαι τὴν σχέσιν. Tov 


p Υὰρ κατὰ τὸ !* αἰσθητῶν πάντων ποιεῖται τὴν αρό- 


νοιαν, xal ὁμοίως µέλει αὐτῷ περὶ πάντων. 00 γὰρ 
ἀντιθέτως ὁ ᾿Απόστόλος mph; τὸν Σωτῆρα ἔγραφεν, 
ἵνα οὕτως προφασίσωνται οἱ πολλοί. Μικρότερα γὰρ 
τῶν βοῶν à στρουθία, περὶ ὧν ὁ Σωτὴρ ἔλεγεν, ὅτι 
Πέντε σερονθία πωβεῖται ἀσσαρίων δύο" xal 
πἀλιν' Οὐχὶ δύο στρουθία πωβεῖται ἁσσαρίου 
ἐνός; *! καὶ ἓν ἐξ αὐτῶν οὐ πεσεῖεαι εἰς παγίδα 
ἄνευ τοῦ Πατρὺς ὑμῶν τοῦ ἐν τοῖς οὐρανοῖς. 
Ὁμοῦ μὲν πάντων προνοεῖ ' τῶν δὰ µειζόνων ἔπι- 
μελεῖται, χατὰ τὸ μεῖζον εἶδος τῖς πνευματιχΏς 
ἀχολουθίας. "Ωστ' οὖν ix παντὸς ὁμολογεῖται τὸν 


5 Psal. ονενι, 9. * Psal. 


* Job. xxxv . 
1 vu, 4! 5 | Bi. 
Ε, κάτω. γαι. addit Ei οὖν δύο 


855 


αὐτὸν ποιητὴν, xaX δημιουργὸν, xaX νοµοθέτην Ἡα- 
λαιᾶς xai Καινης Διαθήχης ὄντα, θεὺν ἀγαθόν τε 
καὶ δίχαιον xal τῶν πάντων Κύριον. 


T, xaX tc^ σχόλ. Μἡ τῶν βοῶν µέλει τῷ θεῷ; 


Y, xaX τς’ ΕλεΥγχ. "Ηδη διαπεπραγµάτευται, χαὶ διὰ 
πλάτους ἡρμήνευται ἓν τῷ πρὸ αὑτοῦ ῥητῷ. Aw 
πτεεριττὸν ἡγησάμενος αὖθις περὶ αὐτοῦ λέγειν, ἩἹρ- 
κέσθην τοῖς προειρηµένοις.͵ 

ϐ’ καὶ ιζ σχόλ. Οὐ θ6.ω γὰρ ὑμᾶς ἀγγοεῖν, ἆδελ- 
$761, ὅτι ol πατέρες ὑμῶν ὑπὸ τὴν γεφέΊην ἧσαν», 
xal πάντες διὰ τῆς θαλάσσης διη-θον, xal zár- 
τες τὸ αὑτὸ πγευματιχὸν ἔφαγον βρῶμα, xal 
«σάντες τὸ αὐτὸ πγευματιχὸν ἔπιον πόµα. "Επι- 
2.0ν γὰρ Éx πνευματικής ἀχοθουθούσης πέτρας" 
73) δὲ πέτρα ἦν ὁ Χριστός. Α.13 οὐκ év τοῖς 
στ.1είοσιν αὐτῶν ηὑδόκησε. Tavra δὲ τύποι ἡμῶν 
Σγενήθησα», μὴ πρὸς τὸ εἶναι ἡμᾶς ἐπιθυμητὰς 
κακών, καθὼς καὶ ἐκεῖγοι ἐπεθύμησαν" μηδὲ 
εἶἰδω.1ο1άτραι ήΐνεσθε, καθώς τινες αὐτῶν, xa- 
θὼς γέγχραπται Ἐκάθισεν ὁ «Ἰαὸς φαγεῖν xal 
πιεῖν, xal ἀνέστησαν παίζειν. Μηδὲ ἐχπειράζω- 
{ιεν τὸν Χριστόν * ὅπου λέχει ' ταῦτα δὲ τυπικῶς 

συνέδαινεν ἐκείγοις' ἐγράφη δὲ ἡμῖν, xa τὰ 
ἑξῆς. 

0' χαὶ d? Ελεγχ. Ὢ πολλῆς φρενοθλαθείας: Τίς 
ἔχων ὀφθαλμοὺς, ἡλίου ἀνατέλλοντος, ἑαυτὸν ἀπὸ 
τοῦ φωτὸς πλανήσει; El γὰρ πατέρας 'ἑαυτοῦ τοὺς 
τότε λέχει ὁ ἅγιος Απόστολος, xal ὑπὸ νεφέλης, 
xai διὰ θαλάσσης διεληλυθέναι, xal πνευματιχὸν 
βρῶμα xa πόµα εἶναι, βεδρωχέναι δὲ καὶ πεπω- 
χέναι kx πνευματικῆς ἀχολουθούσης πέτρας, Ἁριστὸν 
δὲ εἶναι τὴν πέτραν φάσκει τίς πεισθήσεται Μαρ- 
χίωνος τῇ ἀπονοίᾳ, τοῦ σχοτίζαντος ἑαυτοῦ τὸν νοῦν 
καὶ τῶν ἀχουόντων αὐτοῦ, ἀλλότριον φάσκειν τὸν 
Χριοτὸν τῶν ἓν νόµῳ γενοµένων, ὁμολογουμένων δὲ 
παρὰ τοῦ ᾿Αποστόλου iy ἀληθείᾳ, καὶ οὐχ ἐν δοχή- 
cet; Φάσχει δὲ ὁ ἅγιος ᾿Απόστολος, μὴ ἐν τοῖς 
4.1είστοις τὸν Χριστόν πὐδοχηκέναι, πάντως διὰ 
παράνοµον πρᾶξιν τῶν αὐτῶν. El δὲ οὐχ ηὐδόχησεν 
ἐν τοῖς χατὰ τὸν νόµον παράνομα ἑργασαμένοις, ἄρα 
ἀγανακτεῖ πρὸς τοὺς τοιούτους, ὡς αὑτοῦ δεδωχότος 
τὸν νόµον, xal διδάσχει ἑαυτοῦ τὸν νόµον ὑπάρχειν, 
χαιρῷ δοθέντα xal δικαίως ἐξυπηρετηθέντα, ἄχρι 
τῆς ἐνσάρκου αὐτοῦ παρουσίας. Ἡρέπον γάρ ἐστιν 
οἰχοδεσπότῃ καθ) ἔχαστον χαιρὸν ἁρμοδίως ἐπιτάσ- 
σειν τοῖς ἑαυτοῦ οἰχέταις τὰ πρέποντα. Εὐθὺς δὲ 
ἐπιφέρει, λέγων ' Τωῦτα δὲ τύποι ἡμῶν ἐγενήθη- 
cav, zpóc τὸ uh εἶναι ἡμᾶς ἐπιθυμητὰς xaxów, 
χαθὼς κἀχεῖνοι ἐπεθύμησαν * μηδὲ εἰδω-ο,λάσραι 
1ένεσθε, καθώς τινες αὐτῶν ' οὐχὶ κατὰ πόντων 
τὴν ψηφον διεξιών. Καὶ πόθεν οἴδας ταῦτα, ὦ «Από- 
στολε; Ἐπιφέρει, Ὡς γἐγραπεᾶι, φήσας' Εχκάθι- 
σεν ὁ Aaóc φαγεῖν xal πιεῖῦν, xal ἀνέστησαν 
παίζεη». 


uU 


ADVERSUS HJERESES LID. I. TOM. lll. — HAERES. XLI. 


186 


A dam cura et spiritali, quz illorum naturam conse- 
quitur, administrat. Concludendum igitur est, eum- 
dem conditorem, et opiflcem, ac legislatorem esse 
Veteris ac Novi Testamenti , Deum bonum, et ju- 
stum, universorumque Dominum. 

Schol. 8 et 16. Nunquid de bobus cura est 
Deo !*. 

Refut. 8 et 46. Abunde tractatus hic locus est, 
et in superiori capite a nobis expositus. Ideoque 
supervacaneum rati eadem denuo repetere, iis quz 
dicta sunt contenti esse debemus. 

Schol. 9 et 17. Nolo enim vos ignorare, fratres, 
quoniam patres nosiri sub nube fuerunt, et omnes 

qnare transierunt, et omnes eamdem escam spiritalem 

manducaverunt , et omnes. eumdem potum — spiri- 
talem biberunt, Bibebant enim de spiritali conse- 
quenle eos petra; pelra autem. erat. Christus. Sed 
non in pluribus eorum beneplacitum est Deo. llec 
autem ín figura facia sunt noatri, ut non simus con- 
cupiscentes malorum, sicut illi fuerunt ; ueque ido- 
lorum cultores. efficiamini, sicut quidam ex ipsis, 
quemadmodum scriptum est: Sedit populus mandu- 
care et bibere, el surrexerunt ludere. Neque tente- 
mus Christum, usque ad illa verba : Hec autem 
omnia in figura coniingebant illis, scripta sunt au- 
tein. nobis 3, eic. 


Refut. 9 et 17. 0 inauditam amentiam! Quis, 
oriente sole, si modo oeulos liabeat, a luce possit 
C aberrare? Num si patres sues veleres illos À posto 
lus nominat, et sub nube fuisse, ae mare transiisse 
predicat; si spiritalem escam el potum comme- 
morat : itemque manducasse ac bibisse de spiritali 
ceonsequente illos petra, eamque petram Christum 
esse seribit ; quis Marcionis insanis fidem adhibeat : 
qui suam ac sectatlorum suorum mentem tantis 
tenebris implicat, ut Christum ab iis qui in lege 
versati sunt abalienare eontendat : quos quidem 
Apostolus revera, non fieta quadam specie, com- 
mendavit? Qued autem i» plerisque scribit idem 
non fuisse placitum Christo, plane 886 ad illorum 
scelera pertinere putandus est. Jam vero si in iis 
qui in lege scelerate se gesserunt nequaquam illi 
placitum est, ideo illis succensuerit oportet, quod 
D legem ipse tulerit; quam omnino susm esse 
confirmat, qui pro temporis opportunitate con 
cessa, taudiu functionem auam est administratio- 
nemque sertita, donec ille carne preditus advenit. 
Nam et psterfamilias servis suis consentaneg 
euique tempori debet mandata prescribere. Sub. 
inde vero ista subtexuit : Ilec autem in figura nosir 
conligerunt , ne simus coancupiscentes malorum, 
sicul illi conceupierunt ; neque idolerum cultores effi 
ciamini, sicut quidam ez ipsis. In quo non oinnes 
sententia sua condeninavit, Sed undenam, obsecro 
hzc, Apostole, nosti? Sicut scriptum est, inquit : 
Sedit populus manducare et bibere, et surrexerun 
ludere. 


! Cor. 1x, 9. * I Cor. x, 4 sqq. ; Exod. xxxi, 0. 


781 S. EPIPHANH 188 
Vera est itaque Scriptura, de qua ad convincen- A — "Apa γοῦν ἀληθὴῆς ἡ Γραφὴ, ἐξ Ti; xal τὸν ἔλεγχον 


dos improbos Paulus argumenta colligit. Deinde 
rursus : Neque tentemus Dominum. Marcio vero pro 
Domino Christum substituit. Sed idem est plane 
Christus ac Dominus, etsi Marcioni aliter visum 
git, cum Christi appellatio subjecta sit iu iis verbis: 
Petra autem. erat. Christus; et, non in plerisque 
illorum beneplacitum est Deo. Post hzc Apostolus 
ubi totum illud argumentum percurrit, subjicit: 
Hec autem. in figura contingebant. illis; scripta 
aunt autem. ad. correptionem nostram. Cum igitur 
quz illis in figura contingebant ad correptionem 
nostram scripta sint, qui ea. que tum acciderunt 
ad correptionem nostram praescripsit, illis baud 
dubie consulere studuit, quos corrigere atque ad- 
monere cupiebat, ne malorum concupiscentes 
essemus. Quamobrem bonus idem, non malus 
fuerit oportet. Quibus enim affectus est, iisdem uw 
prediti esse velimus hortatur, bonus jlle nimirum 
Deus, ac justus; ac tam eorum quos ante scripse- 
rat Deus, quam posteriorum, qui correpti sunt, 
conditor; communis denique auctor omnium ac 
legislator; qui et Evangelia largitus est, et aposto- 
lorum dux ac moderator exstitit. 


Schol. 10 et 18. Quod ergo dico? Quod in tem- 
plo immolatum aliquid sit, aut idolothytum aliquid 
sit? Sed qua immolant demoniis, et non Deo *. Ubi 
Marcio in sacris immolatum adjecit. 

Refut. 10 et 48. Quid ergo dico? Idolis 859 im- 
molatum aliquid est? Sed que immolant demoniis 
et non. Deo. Non prisca illa patrum tempora con- 
demnavit Apostolus, qua» ad setatem usque suam, 
adeoque quandiu stetere Hierosolyma, fluxerunt, 
eum eos dixit, qui idolis immolarent daemoniis 
immolare, non Deo. Non illos, inquam, damnare 
voluit, qui Deo sacrificarent, quo tempore sacrifi- 
cari oportuit, Sed eos duntaxat accusat, qui idolis 
immolant, non ob hoc ipsum, quod immolant, sed 
quod idolis istud ipsum pro Deo prostant. Non 
enim ideo sacrificant, ut alimenta divinitus ad 
usum concessa sibi comparent, sed dzmonibus, ac 
vanissimis numinibus sacra faciunt. Tu vero, Mar- 
eio, vocem illam, ἐπ templo immolatum, adjecisti, 
exeoratus, quod duo hsc vocabula, templum et 
idola, permista invicem forent, ainbarum quoque 
rationum habitudines posse confundi. Sed longe 
opinione tua falleris. Etenim si postquam Novum 
Testamentum illatum est, privatim Christo adhuc 
immolaretur, et in ejus nomine offerrentur anima- 
lia, probabiliter abs (6 mendacissimze ill: calum- 
nix reperiz viderentur, ut et qui hoc tempore Deo 
sacrificarent, et hoc olim Hierosolymitano in tem- 
plo fecissent el idolis immolarent, in unum misce- 
rentur omnes, ac dz:moniis, non Deo sacra facere 
dicerentur.. Sed cum animalia nemo Christo post 
ejus adventum ac Novum Testamentum conditum 


xatà τῶν ἀνόμων ὁ 'Amóctolo, AapÓávet. Εἶτα πάἀ- 
Aw* Μηδὲ πειράζωµεν τὸν Κύριον. Ὁ δὲ Μαρχμων 
ἀντὶ τοῦ, Κύριο», Χριστὸν ἐποίησε. Χριστὸν δὲ xal 
Κύριον ταυτὸν ὑπάρχειν, κἂν μὴ δοχοίη τῷ Μαρ- 
χίωνι, προποτεταγμένης τῆς τοῦ Χριστοῦ ἔπωνυ- 
µίας, tv τῷ εἰπεῖν. Ἡ πέτρα ἦν ὁ Χριστός" xat, 
Οὐκ ἐν τοῖς π.ἱείοσι αὐτῶν ηὐδόχησε. Διεξιὼν 
δὲ πάλιν ὁ ἅχιος Απόστολος πᾶσαν τὴν τοῦ χεφα- 
λαίου ὑπόθεσιν, φησί’ Ταῦτα δὲ τυπικῶς συνέἐδαι- 
γεν ἐχείνοις * émpágn δὲ ἡμῖν εἰς vovüecíav. Et 
τοίνυν τὰ τυπικῶς ἐχείνοις συµδεθηχότα ἐγράφη 
ἡμῖν εἰς νουθεσίαν, ὁ Υράφας τὰ γεγονότα τότε εἰς 
νουθεσἰαν ἡμῶν ἐπεμελεῖτο ὧν καὶ τὴν νουθεσίαν. 
ἐποιεῖτο, τὸ μὴ Υίνεσθαι ἡμᾶς ἐπιθυμητὰς χαχῶν. 

B ϱ δὲ μὴ θέλων καχῶν ἐπιθυμητὰς ἡμᾶς εἶναι, ἄρα 
ἀγαθὸς ὑπάρχει, xal οὗ xaxóg. Ἐν οἷς γὰρ ὑπάρχεε, 
Ey τούτοις προτρέπεται ἡμᾶς εἶναι, ὁ αὐτὸς ἀγαθὸς 
θεὸς ὧν καὶ δίχαιος, ὁ τῶν προγραφέντων chc, xat 
τῶν μετέπειτα νουθετουµένων κτίστης ὧν, τῶν 
πάντων xai δημιουργὸς xal νοµοθέτης, xal δωρη- 
πιχὸς τῶν Εὐαγγελίων, καὶ καθοδηγὸς τῶν ἆπο- 
στόλων. 


ὁ χαὶ ej σχὀλ. Τί οὖν φηµι; "Οτι ἱερόθυτόν ct 
ἐστιν, ἢ εἰδωλόθυτόν τἰ éccir ; 'AAI ὅτι d 
θύουσι δαιµογίοις, xal οὗ 86d. Ἡροσέθετο δὲ ὃ 
Μαρχίων τὸ, ἱερόθυτον. 

v καὶ τη Σλεγχ. Τί οὖν gnju ; Εἰδωόθυτόν cl 

C ἐστιν; "AAA" ὅτι ἃ θύουσι δαιµονίοις, καὶ οὗ 
Θεῷ. Οὐκ ἁπηγόρευσε τὸν παλαιὸν τῶν πατέρων 
χρόνον ὁ ᾽Απόστολος ἕως αὐτοῦ, xal ἕως ἀνέσττχεν 
Ἱερουσαλὴμ, ἀπὸ τοῦ εἰπεῖν τοὺς εἰς τὰ εἴδωλα 
θύοντας δαιµονίοις θύειν, καὶ οὗ θεῷ. Οὺχ ἄρα 
κατέχρινε τῷ Θεῷ θυσάντων, ὅτε χρεία θυσιῶν fjv. 
Καταχρίνει δὲ τοὺς θύοντας εἰδώλοις, οὐ διὰ θύειν, 
ἀλλὰ διὰ τὸ ἀντὶ θεῷ * εἰδώλοις θύειν. Οὔτε γὰρ 
θύουσιν, ἵνα τροφὴν ἑαντοῖς &x θεοῦ χεχαρισμένην 
εἰς µετάληψιν ἐργάσωνται, ἀλλά δαίµοσι θύοντες xal 
ματαιοφροσύνῃ. Σὺ δὲ, ὦ Μαρχίων, προσέθηχας τὸ 
ἱερόθυτον, νοµίσας ἀπὸ τοῦ µεμίχθαι τὰ δύο ὁὀνό- 
µατα, ἱεροῦ τε xal εἰδώλου, σννάπτεσθαι τῶν Oo 
τρόπων τὴν σχέσιν. Καὶ οὐχ ἔστι τοῦτο. El μὲν 
γὰρ, μετὰ τὸ ἐλθεῖν τὴν Καινὴν Διαθήχην, ἐθύετο 

Ὁ τῷ Χριστῷ xav ἰδίαν, χαὶ εἰς ὄνομα αὐτοῦ Qua 
ἀνεφέρετο * πιθανὸν ἄν σοι εὑρίσχετο τὸ τῆς συχο- 
φαντίας ψεῦδος’ ὡς τῶν νῦν Oei θυόντων 5, τῶν δὲ 
τότε θυσάντων ἐν τῷ ἱερῷ Ἱεροσολύμων, xal τῶν 
τοῖς εἰδώλοις θυόντων ὁμοῦ συναπτοµένων, χαὶ δη- 
µοσιευόντων *, καὶ οὐχὶ θεῷ. Μηδενὸς bb θύσαντος 
ζῶα Χριστῷ ἀπὸ τῆς Χριστοῦ ἑνδημίας χαὶ Καινῆς 
Διαθήχης, φανερὰ fj παρὰ σοὶ προσθήκη. Ei δὲ xai 
φύσει ἔχειτο d) λέξις Ev. τῷ Αποστόλῳ περὶ ἱεροθύ- 
των xai εἰδωλοθύτου, ὁμοῦ Bv καὶ τὸ αὑτὸ ἔχρινε ἳ 
παρὰ τοῖς εὔλογον λογισμὸν χεκτηµένοις, xataypn- 
στικῶς λεγομένης τῆς λέξεως ὑπὸ τοῦ ᾿Ἀποστύλου 


ΣΤ Cor. x, 19. * F. τοῦ θεού. — * Ταν. addit., Χριστῷ θυόντων. ὉΕ δαιµονίοις θνόντων. ! FF. 


κρίνετο. 


* 


730 ADVERSUR H/ERESES LIB. I. TOM. ΠΠ. — HJERES. ΧΙΙ. 190 


5:X τὴν τῶν ἀνθρώπων συνἠθειαν, τῶν ἀεὶ τὸ εἴδω- A immolarit, illud te addidisse manifestum est. Quod 
λον Ἱερὸν χαλούντων. licet ista dictio ita ut concipis, ab Apostolo esset 
expressa, atque ἱερόθυτον ad εἰδωλόθυτον adjunxisset, unum tamen idemque esse  judicarent ii qui 
rationis paululum haberent: sic ut abusione quadam vocis illud usurpasse crederetur Apostolus, 


quod homines idolum ἱερόν, hoc est sacrum, appellare solent. 


Ka. πανταχοῦ διἐπεσέ σου ἡ ψευδηγόρος διάνοια, 
ἁ τεοδειχθείσης «nc ἁἀληθείας ὅτι οἱ θύοντες εἰδώλοις, 
Έτοε χατὰ τὸν αὐτῶν λόγον ἱερόθυτον ὃ ἑποίουν f) 
αοοτοῦσι, φεῦδος ἐργαξόμενοι, δαιµονἰοις θύουσι, xal 
οὔχὶ Χριστῷ. ᾽Αλλ’ οὐχ ol ποτε χατὰ νόµον θύσαν- 
τες δικαώτατα. Νῦν δὲ τούτου µηχέτι Ὑενοµένου, 
αὐτοῦ θέλοντος * ὡς xal ἀπὸ τῶν ἀνέχαθεν διὰ Ἱερε- 
μ.ἔου τοῦ προφήτου ἔλεχεν ' "Iva ci µοι «Ίίδαγον ἐκ 
Σαόᾶ «φόρεις, xal κιν ἁμωμον) ἐκ γῆς paxpo0sr ; 


Quocirca falsa illa tua ratio concidit, cum ιά 
verissime $i patefactum , qui idolis immolant, 
quod ἱερόθυτον isti vocant, quique hoc se menda- 
cio obstringi passi sunt, aut adhuc patiuntur, de- 
moniis immolare, non Christo. Quod quidem longe 
ab illis aberat qui ex lege tum justissime sacrifl- 
^cabant. Quod ipsum tamen eodem volente fieri 
desiit : quemadmodum jam olim per prophetam 
Jeremiain vaticinatus es; Ut quid mihi thus de Saba 


xa πάλιν’ AL θυσίαι σου οὐχ ἤδυνάν uou: xaX B affers, εἰ cinamom&m de terra longinqua *? Kem : 


ἄλλοτε' "Apórv σου τὰς θυσἰας, 'IopatA, xal gá- 
Ίατε xpía. O) γὰρ ἐνετειλάμην τοῖς &atpáciur 
ὑμῶν ἐν ἡμέρᾳ ἐπιλαθομέγον µου τῆς χειρὸς 
αὐτῶν, ἐξαγαγεῖν αὐτοὺς éx γῆς Αἰγύπτου, περὶ 
θυσιῶν' ἁ1ὰ τοῦτο ἐνετειάμην» αὐτοῖς, &xa- 
στον ποιβαῖν διχαιοσύγην πρὸς τὸν π.]ησίον. Αὺ- 
τοῦ δὲ λέχοντος, ὅτι Οὐκ ἐγετειάμη», καὶ αὐτοῦ 
ἓν τῷ νόµῳ λέγοντος τῷ Μωῦσῇ, ὅτι Ἕκαστος τῶν 
viov Ἱσραὴ.ἰ, ἑὰν προσενέγκῃ θυσίαν éx Boor 
3| xpo6dáterv, ἄρσεν ἅμωμον προσφερέτω * καὶ 
πάλιν. Εάν τις ἁμάρτῃ, καὶ γένηται Ér. tii 
zaAnpusAsig, zxpocayáyy πρόέατον  χαὶ πάλιν ᾿ 
'Eàx ἁμάρτῃ ὁ Aaóc, προσενέγκῃ µόσχον * ἔδειξε 
μὲν εὐπροσδέχτως αὐτὸν χοµίζεσθαι τὰς ὑπὲρ σω- 
τηρἰας τοῦ λαοῦ ποτε τελεσθείσας θυσίας ' οὐκ αὖ- 
τοῦ ἐπιδεομένου τούτων, οὐδὲ θέλοντος ταῦτα, ἀλλὰ 
συγχαταθαἰνοντος αὐτῶν τῇ ἀσθενείᾳ, xal τῇ της ἀν- 
θρωπότητος προλήψει’ ἵνα ἀπὸ τῆς πολυθεῖας εἰς 
τἣν τοῦ περὶ ἑνὸς Θεοῦ γνῶσιν μετενέγκῃ τὴν τῶν 
ἀνθρώπων διάνοιαν. 

. Ἐπειδὴ vàp ἰσχυρῶς ἐτεθεμελίωτο fj διάνοια αὖ- 
τῶν ἓν τῇ θυσίᾳ, ὡς εὐσεθείᾳ τῇ ὑπὲρ ἱλασμῶν Eav- 
τῶν xai σωτηρίας εἰδώλοις προσφεροµένῃ εἰς δὲ 
τὸ μὴ ἅπας (82) χαλεπῶς φἑρει 1, διὰ τὴν συνήθειαν 
τοῦ ἀποστρέψαι, τοῦτο ποιεῖν ἕως χαιροῦ εἰς ὄνομα. 
&zb τῆς πολυθέου φαντασίας ἠθέλησα 'ὶ τὰ κατ 
ἔτος αὐτοῖς γινόμενα εἰς τὸν µεταλλάξαι ἵνα λοιπὸν 
γνόντες τὸν ἕνα, xal πιστεύσαντες ἀσφαλῶς τῷ £V 


Victime tue non placuerunt mihi *. 360 Et alibi: 
Tolle victámas tuas, Israel, et comedite carnes. Non 
enim praecepi patribus vestris in die qua apprehendi 
manum eorum, ut educerem eos de terra /Egypti, de 
victimis ; sed hoc precepi illis, unumquemque facere 
justitiam cum prozimo suo *. Cum igitur dieit : 
Non precepi illis ; et idem tamen ín lege Moysi 
precipit : Quilibet filiorum Israel, si offerat sacri- 
ficiwn de bobus aut ovibus, masculum wmmaculatem 
offerat *. Àc rursum : Si quis peccaverit, et. in- ali- 
quo inventum est delictum, offeret agnum, Item : δὲ. 
peccaverit populus, offeret vitulum : his omnibus 
grata sibi fuisse sacrificia declarat, qute tum pro 
salute populi istius oblata sunt : non quod illis in- 
digeret, aut admodum cuperet, sed ut ad eorum se 
Wmbecillitatem et anticipatam humanz mentis opi- 
nionem aceommodaret, atque ut a plurimorum 
cutu numinum ad unius Dei cognitionem illorum 
amimos traduceret. — 


Etenim quoniam in sacrificiis vehementer ipso- 
rum defixa inens erat, tanquam pietatis haec essent 
officia, qu: idolis pro expiatione sua ac salute 
praestarent, simul ne ob consuetudinem extorqueri 
subito sibi ista omnia molestius ferrent; suo in 
nomine fleri ista aliquanto tempore voluit, quo a 
pluriam deorum inani cultu annuas illas czeremo- 
nias ad obsequium suum transferrent ; atque ut 


παρ᾽ αὑτοῦ ἀχούσωμεν * Mi) φά]ομαι κρέα ταύρων», y uno demum cognito Deo, corroborataque in illum 


ἢ αἷμα τράγων πίοµαι; xai, M). τεσσαράκοντα 
ἔτη θυσία» προσηγέγκατό µοι ἐν ἑρήμῳ, οἶκος 
Ισραής ; 


Καίτοιγε πολλῶν Οθωσιῶν τότο προσενᾶεχθεισῶν 
86), ἵνα δείξῃ, ὅτι οὐχ αὐτῷ προσέφερον. Καί- 


1 Cor. φἑρειν. !* Pro ἠβέλησα, leg. Ἠθέλησε. ?*Jer. vi, 20, * ibid. 


τσ, 19. * Psal. xcix, * Auios v, 25. 


(82) Εις δὲ τὸ μὴ ἅπαξ. Vitium hujus loci nemo 
non videt. Quod ego ex trajectione vocum irre- 
psisse suspicor. Vide igitur num ita conformari 
jebeat. Eig δὲ τὸ μὴ ἅπαξ χαλεπῶς Φφέρειν, διὰ τὴν 
συνήθειαν, τοῦτο ποιεῖν ἕως χαιροῦ εἰς ὄνομα αὐτοῦ 


fide nostra, deinceps ab eodem audiamus : Ναπ- 
quid manducabo carnes taurorum, aut sanguinem 
hircorum potabo *?: Item : Nunquid quadraginta an- 
nis sacrificium oblulistis mihi ín deserio , domus 
Israel"? | 

Quanquam infinita jam erant oblata sacrificia; 
sed ut ostenderet sibi hac oblata non fuisse : tam- 


* Jerem. xxxi, 92 6ᾳᾳ. " Levit, 


Ἠθέλησε . τοῦ ἀποστρέψαι à τῆς πολυθέου φαντα- 
σίας, καὶ τὰ κατ ἔτος αὐτοῖς γινόμενα εἰς ἑαυτὸν 
µεταλλάδαι, 

(85) Καΐτοιγε πο ῶν θυσιῶν τότε προσενε- 
χθρισῶν. Toto illo spatio, quo in deserto lsraelita . 


191 S. EPIPHANII . 7923 
etsi et acciperet ipse, et in nomine ejus offerrent. A τοιγε αὐτοῦ δεχοµένου, xa εἰς ὄνομα αὐτοῦ αὐτῶν 


(uod quidem ob inveteratam istiusmodi in rebus 
illorum consuetudinem est factum, donec a plu- 
rium deorum usu paulatim in unius cultus refor- 
matos perduceret ; et ab illo deinceps intelligerent, 
nihi) hunc ejusmodi ritibus opus babuisse, nec 
habere : atque ita dem wm per Christi sui adven- 
tem, totum iilud sacrificiorum negotium circum- 
seriberel : postquam unicum ac singulare sacrifi 
cium antecedentia omnia consummasset ; nimi 


rum Christi sacrificium. Quoniam, ut scriptum . 


est, Pascha nostrum immolatus est Christus *. Hu- 
jus porro sacrificii, et Paschatis, et doctrinz pz- 
dagogus lex fuit, 861 que» per figurarum adum- 
brationes deduceret, et ad aliud discipline genus 
conferret. 

Schol. 44 et 19. Vir comam non nuiriat, gloria 
et imago Bei cum sit *. 

Refut. 14 et 19. Non solum Dei tmaginem, sed 
€ gloriam Apostolus hominem esse definit. Co- 
mam vero ulique corpoream, non anims propriam 
eum nominst, non alienum a bono Deo opus illud 
esse signilicat, eo quod qux in Vetere Testamento 
continebantur in Novo impleta esse fateatur. 

Schol. 42 et 20. Sed Deus temperavit corpus ?. 


Refut. 12 et 20. Si corpus a Deo temperatum 
.e8t, nec alium quam verum Deum Apostolus pre- 
dicat, eumdem porro Deum corporis membra tem- 
perasse ac formasse coníitetur; non alium pre- 
fecto Deum, quàm Conditorem ipsum, et quidem 
honum, et creatorem, et justum, et conditorem 
Ominium agnoscit. Quibus ex omnibus homo cen- 
sendus est ab eodem apte suis partibus membris- 
que temperatus. 

Schol. 15 et 21. Perperam ista concepit : Sed ín 
Ecclesia volo quinque verba sensu meo loqui* ; ali- 
ter enim scripsit et ob (legem, adjecit. 

Refut. 13 et 21. Lingus igitur a Spiritus sancti 
gratia derivantur. Ejusmodi porro, de quibus Apo- 
$iolus loquitur, linyus sunt, ut non Hebraeicas 
modo voces comprehendant, quz in singulis voca- 
bulis preeclaram quamdam ac sapientem varietatem 
exbibent; sed et alia quoque idiomatum discri- 


προσφερόντων ἀλλὰ διὰ τὴν αὐτῶν Ey τοῖς τοτο΄- 
τοις ἀναχθεῖσαν συνῄθειαν, ἕως μεταλλεύσῃ (84) 
χαθελχύσας ἀπὺ συνηθείας (τοιαύτης τῶν πολλὼν *) 
εἰς τὺν ἕνα, xal τοῦ ἑνὸς λοιπὸν µάθωσιν, ὅτι οὓτς 
ἔχρῃξεν οὔτε χρῄζει» χαὶ λοιπὺν ἀποχόφψῃ διὰ της 
ἑνσάρχου παρουσίας τῆς τοῦ Χριστοῦ αὐτοῦ τὸ TV 
τῆς ὑποθέσεως τῶν θυσιῶν, τῆς μιᾶς θυσίας τελετω- 
σάᾶσης τὰς προῦπαρξάσας πάσας Ἶτις ict θ»σία 
Χριστοῦ. Ὅτι Τὸ Πάσχα ἡμῶν ἐτύθη Χριστὸς. 
κατὰ τὸ γεγραμµένον. Ἡς θυσίας, καὶ Πάσχα. καὶ 
διδασκαλίας παιδαγωγὸς ἐγένετο ὁ νόµος, ἀδηγῶν 
διὰ τὸν τύπον, xal ἁποχαθιστῶν εἰς τὸν ἑτέρων δι- 
δασκαλίαν 


ια’ xa i0 σχὀλ. ᾽Α»ἡρ obx ὀφεί.λει πορᾷν, δόξα 
xal εἰχὼν θεοῦ ὑπάρχων. 

τα’ καὶ 00 ἔλεγχ. Elxóva οὗ μόνον τὸν ἄνθρωπον 
Θεοῦ ὀρίζεται ὁ ᾿Απόστολος, ἀλλά χαὶ δύδαν. Thv κό- 
μην δὲ ὑποτιθέμενος αωματιχὴν οὖσαν xaz' ἰδίαν. ἓν 
σώματι, χαὶ οὑχ ἐν doyfj. θὐχ ἀἁλλότριον ἄρα θεοὺ τὸ 
ποίηµα ὀρίζεται τοῦ ἀγαθοῦ. διὰ τὸ ὁμολογεῖν αὐτὸν 
τὰ ἀπὸ Παλαιᾶς £y Καινῃ πληρούμενα Διαθήχῃ 

ιβ καὶ κ’ σχὀλ. ᾽Α.1λὰ ὁ θεὸς συγεκέρασε τσ 
σῶμα. 

(β) καὶ x' Ελεγχ. El ὁ θεὸς συνεχέρασε 45 σῶμα, 
οὖχ ἄλλον δὲ Θεὺν ὁ ᾽Απόστολος κηρύσσει, ἀλλὰ τὸν 
ὄντα * ὁμολογεῖ δὲ τὸν Θεὸν τὸ σῶμα τοῖς µέλεσι χε- 
χεραχέναι οὐχ ἄλλον οἵδε θεὸν ἁλλ᾽ $ «bv δηµιουρ: 
"χὸν αὐτὸν ἀγαθὸν, xaX χτίστην, xai δίχαιον, πάντων 
ποιητήν ' ὃξ ὧν πάντων Bv ἔργον ὑπάρχει ὁ ἄνθρω- 
πος, ὁ τοῖς µέλεσιν ὑπ) αὐτοῦ καλῶς κεχερασμµένος. 


tf! χαὶ xa' σχόλ. Πεπλανημένως ὁ Mapximy * Αα Σ{ὰ 
ἐν Ἐκκλησίᾳ θέλω πέντε «Ίόγους τῷ vol pov Aa- 
Aca ' ἑτέρως δὲ διὰ τὸν vópov. 

vi! καὶ χα ΕλεΥχ. "Apa xe al γλῶσσαι Ex τοῦ χα» 
ρίσµατος τοῦ Πνεύματός cle. Γλώσσας 0k ὁποίας M- 
γει ὁ Απόστολος, ὅπως γνῷ οὗ τὰς φωνὰς τὰς "E6oat- 
δας τὰς διαφόρως xal ποιχίλως ἓν ἑχάστῃ λέξει χα- 
λῶς μετὰ σοφίας ποικιλθείσας, ἀλλὰ xal τὴν χομπώ- 
δη γλῶσασαν τῶν Ἑλλήνων αὐχοῦντες, τὸ ἀττιχίδειν 


mina, que nonnulli Grace lingues periti, cui insi- p καὶ αἰολίζειν, καὶ Δωριχῶς φθέγγεσθαί τινες τὸν 


(us quidam fastus ac vanitas est, gloriose jacta- 
bant: qualis est Attica, /Eolica, ac Dorica pro- 
prietas, quarum freti scientia nonnulli turbas illas 
Corinthi ac seditiones excitarant : ad quos ideo 
banc Apostolus Epistolam dedit. In. qua primum 


ΣΙ Cor. v,7. *I Cor. xi, 14. *I1 Cor. xu, 24. 


jeu Sunt, sacra quidem obtulisse Deo putat 
piphanius; sed quod ea per sese minime ipsi 
placerent, quodque ut ab idololatria eos averteret 
potius, quain quod illis afficeretur, offerri sibi pas- 
$us esset, ideo negare sibi hec oblata fuisse per 
proplietam existimat. At Hieron. comment. ad Amos 
scribit Israelitas toto illo quo in deserto fuerunt 
tempore, non Deo, sed idolis immolasse. Et quod 
, 9eslea , inquit, quedam Domino eos. legimus obiu- 


παρὰ τοῖς Κορινθίοις τὰς πτύρσεις xai σνάσεις έργα- 
σαµένων, οἷς ἡ Ἐπιστολὴ ἐπετέλλετο. Καὶ ὡμολόγησε 
μὲν χάρισμα εἶναι πνευματικὸν τὸ ταῖς '"E6paixats 
λέξεσι χεχρῆσθαί τε καὶ «bv νόµον διδάσχειν * οὐ. μὴν 
ἀλλὰ xai τὰ ἄλλα χομπώδη καθελὼν τῆς τῶν Ἑλλή- 


* [| Cor. xiv, 19. * Aberan. hzc a Vatic. 


lisse, non voluntate, sed penarum fecerunt metu, et 
eorum interfectione qui propter idola corruerunt. 
Dominus autem non ea qua offeruntur, sed volunta- 
tem respicit offerentium. Cyrillus yero ad v cap. Amos 
ita statuit : Deum in illud duntaxat tempus cele- 
branda prascripsisse sacrificia, quo promissam 
terram occuparent, sed illos nec postulaate nec cu- 
rante Deo, in deserto nihilominus obtulisse. 
(84) Ἔως μετα.νἰεύσῃ. For. µεταλλάξῃ. 





165 ADVERSUS HJERESES LIB. I. TOM. fij. — HJERES. XLI. 794 


valo Ὑλεώσσης, ἔφησεν μᾶλλον γλὠσσαις αὐτὸν αὐτῶν A Singularis cujusdam esse beneflcii docet, Hbraiels 
λαλοῦντα, διὰ τὸ εἶναι αὑτὰν Ἑδραῖον ἐξ Ἑδραίων, uti vocabulis posse, ae legem docere. Deinde ut 
σπρὰ «obe πόδας Εαμαλι]λ ἀνατεθραμμένον. ὧν — Greci sermonis Wmorem arrogantiamque eompri- 
(Ἑδραίοις!) τὰ γράμματα ἓν ἑπαίνοις τίθησι, καὶ τῆς — meret, 6686 Imguarum illorum usu insiructiorem 
του ΣΕνεύματος δωρεᾶς ὄννα χαρίσματα. Διὸ περὶ τῶν Ἠδίε ipsis esso. monuit, quod Hebreus ab Bebreis 
αὐτῶν καὶ Τιμοθέῳ γράφων, ἔλεγεν' ὅτι Απόὸ νεόπι- — esset. eriundus, et ad pedes Gamalielis institutus. 
τος lzpà Γράμματα ἔμαθῃς. "Ότι δὲ προστιθεὶς — Ka Hebraice Ἀηριο scientiam in laude posui, et 
τους ἀπὸ Ἑλλήνων ποιητῶν xal ῥητόρων ὁρμωμέ- — inter Spirins sancti beneficia numeravit. 962 
νους τὰ [sa φάσχων, ὁμοίως ἔφη ' Πάντων xAéor — Unde et ad Timotheum de iisdem scribens : T«, 
fed» Ae γλώσσαις, ἵνα δείξῃ καὶ τῆς Ἑλληνι- inquit, ab adolescentis sacras Literas. didicisti *. 
κῆς παιδείας αὐτὸν ἐν πεέρᾳ ὑπερθαλλόντως γεγενή- — Quod vero sd illam cruditionem polieres queque 
σθαι. Καὶ γὰρ χα) ὁ χαρακτὴρ αὐτοῦ σηµαίνει aütbv — Graecorum litteras, hoc est poeticas ac rhetoricas, 
ὑπάρχειν ἓν zponauiia, οὗ οὐχ ἠδυνήθησαν Ἐπικού- — adjecerit, iisce verbis expressit : Abundantius vobis 
petoc καὶ Στωϊκοὶ ἀντιστῆναι, ἀνατρεπόμενοι διὰ τῆς — omnibus linguis loquor, uii. se Graecarum. diseipli 
λογέως παρ᾽ αὐτῷ ἀναγνωσθείφης τοῦ βωμοῦ ἔπιγρα- — marum excelleoüori quodam usu preditwm esse 
φῖς τῆς ἐπιγεγραμμένης τῷ Θεῷ ἀγνώστως "', Ὦ monstraret. Nam et scribendi genus ipsum quo 
ῥητοριχῶς ἀναγνωσθείσης παρ) αὐτοῦ, xai εὐθὺς  wiitur, humonilstis iem studiis haud mediocriter 
μεταφραστικῶς ῥηθαίσης' "Ov ἁἆγνοοῦντες εὐσε-  mbutum fuisse declarat, ut pe Epicurei quidem 
θείες, τοῦτον ἐγὼ xacayyéAAo ὑμῖν. καὶ máy — ipsi Stoicivo possent resistere ; quos. ompes oun 
vsavi Εἶπά τις ἴδιος αὐτῶν προφήτης: are Μις inecriptionem ejusmodi, Jgnote Beo*, 
erudite legisset, summa cum eloquentia arüficieseque refutavit, id ipsumque ita declaravit : Quem 
ignorantes colitis, hune annuntie vobis *. Item illud alio loco dixit, Dixit quidam proprime illorum 
propheta! : 
Κρητες deb ψεῦσται, κακὰ θηρία, γαστόρες ápyal* — Üretensessemper mendaces, mule bestie ventres pigri. 


ἵνα τὸν Ἐπιμενίδην δείξη (85), ἀρχαῖον ὄντα φιλάσο- — Epimenidem veterem philosophum intelligens, Mi- 
Φον, xai Μίθρα τοῦ παρὰ Κρησὶν εἰδώλου *.'Ag' οὗ- — thrz: cujusdam apud Cretenses idoli sacerdotem. 
περ xal Καλλίμαχος ὁ Λίδυς τὴν μαρτυρίαν eig ἑαυ- De quo et Callimachus Libycus poeta idem testi- 
τὸν συνανέτεινε, φευδῶς περὶ Διὸς Aéquv* monium falso ad institutum suum transtulit, cum 
ita de Jove cecinit : 
ntec dsl revocat. Kal γὰρ τάφον, ὦ dva, cto ; ; . 
Roreet iredejrerro ο Prob Mir" decimo fra ene tree ο i ort li adir 
Καὶ ὁρᾷς πῶς διηγεῖται περὶ γλωσσῶν 6 ἅγιος 'Anó- —— Vides quorsum ille de linguis Apostoli sermo perti- 
στολος * 'A..1à 054 πέντε «Ἰόγους ἐν Ἀκκ.λησίᾳ εῷ — neat: Volo quinqueverbain Ecclesia sensu meo, hoc est 
vot µου, τουτέστι διὰ τῆς ἑρμηνείας, φράσαι. óc ὁ — cum interpretatione, loqui. Quemadmodum propheta 
προφήτης, £v Πνεύματι ἁγίῳ εἰς τὸν νοῦν πρΟχεχο- — eu: sibi sancti Spiritus afflatu in animum immissa 
ρηΥηµένα φέρων εἰς φῶς, διὰ τῆς προφητείας ὦφε- — fueriut in medium proferens, auditoribus suis per 
Act τοὺς ἀχούοντας. Οὕτως κἀγὼ, qnot, λαλῆσαι elg — prophetiam illam affert utilitatem, ita ego, inquit, 
ἀχοὴν τῆς Ἐχκλησίας xat olxobophv, xat μὴ διὰ τοῦ lequi sic cupio, ut me Ecclesia emnis audiat, et 
γόµπου Ἑλληνίδος τε xat 'Efpatbo; ἑαυτὸν oixobo- :ediflcari possit, non ut Grecs aut Ilebraice lingue 
μεῖν τὸν εἰδότα, xal οὐχὶ τὴν Ἐχκλησίαν, δι fic ἐπί- scientia elatus me unum, qul eam scilicet intelli- 
σναται γλώσσης. Σὺ δὲ προσέθηχας, & Μαρχίων, τὸ, — gam, non Ecclesiam ipsam, sdifleem. Tu vero Ἡ- 
διὰ τὸν vópov* ὡς τοῦ ᾽᾿Αποστόλου λέγοντος Θόΐω — lud addidisti, Marcio, ob legem, quasi ita seripse- 
πόντο Aóyovc ἐν Ἐκκλησίᾳ διὰ τὸν vópor. Αἰδέ- D rit Apostolus : Volo quinque verba in. Ecclesia peo- 
σθητι, Βαθυλὼν δευτέρα, xai xav) Σοδόµων πολυµι- — pter legem. Pudeat te, secunda Babylon, ac Sodomo- 
ξία. Ἔως πότε cuvéyet;! τὰς γλώσσας; Ἔως πότε τολ- — rum nova confusio. Quousque linguas istas con- 
μᾶς κατὰ τῶν ὑπὸ coo μηδὲν ἁδιχουμένων; Ζητεῖς — fundes? Quousque contra eos quibus nocere nihil 
γὰρ βιάσασθαι ἀγγελιχὰς δυνάµεις, ἐχθαλὼν τοὺς ÀÓ- — potes tuam armabis audaciam? Nam angelis vim 
γους τῆς ἀληθείας ἀπὸ τῆς Ἐκχχλησίας φάσχων λὼτ — moliris afferre, et ab Ecclesia veritatis sermones 
τῷ ἁγίῳ' Ἐξάγαγε τοὺς ἄνδρας. Καὶ ὃ ἐπιχειρεῖς, — abjudicas, 363 quasi ita sanctum Lot alloquare; 
κατὰ σεαυτοῦ ἐπιγειρεῖς' τοὺς δὰ λόγους τῆς ἆλη- — Educ viros illos. Verum tuus in te conatus recidet ; 
θείας οὐκ ἐχδαλεῖς, ἀλλὰ σεαυτὸν πατάσσεις ἓν ἀορα- — nec ideo veritatis illos sermones ejicis, sed tibi- 
σίᾳ, xal iv νυκτὶ ὀζοφωμένῃ διάχεις, Φηλαφῶν τὴν πιθιῖροὶ czcitatem infligis, atque in densisslma no« 


! l'orte ὧν (Ἑδραίων). - !* F. ἀγνώστῳ. * Tp. εἰδωλίου. ὃ F. συγχεῖς. * ll Tim. pt, 15. * Act, xvy, 
25. *ibid. " Tit. », 12. 


(88) "Ira τὸν Ἐπιμονίδην δείξῃ. Mithrz sacer- — mini legere, neque verum arbitror. De Broverbit 
dotem bunc fuisse scribit Epiphanius, quod apud illius origine Κρῆτες ἀεὶ φεῦσται, vide Photium, 
Cretenses idolum fuerit. Quod apud alium non me- — n. 190, pag. 249. 


195 


donec sol ortus fuerit, tuque judicii diem aspicias, 
in quo mendaciis tuis viadex ignis occurrat. Nam 
hic te, uti vides, exspectat. Ceterum apud Aposto- 
lum non legitur, propter legem ; sed illud a te per- 
peram est adjectum. Quod si istud addidisset, con- 
sentaneum ei foret, quod ab ejus Domino fuerat 
dictum: Non venisse se ut legem solveret, sed ut 
adimpleret !. 


Schol. 14 οἱ 92. In lege seriptum est : Quoniam: 


in elis linguis et labiis aliis loquar populo huic *. 


Refut. 44 οἱ 22. Nisi illa quae in lege praeaicta 
fecerant Dominus implesset, quid attinebat Aposto- 
lum ea commemorare, qua ex lege veteri fuerant 


"in Neve Testamento perfecta? Quemadmodum et B 


Selvater ipse demonstrat, eumdem se esse, qui tum 
ja lege lecutus est, in hunc modum interminsatus : 
]dso offonsue [ui generationi hwic, et dini : Semper 
hierrant corde * ; et : duravi εἰ introibunt in requiom 
meam *. Propterea im aliis linguis locuturum se 
esse denuntiavit, ut et locutus est ; nec ingressi Kili 
sunt. Hujusmodi enim quiddam discipulis | suis 
dixisse legitur : Vobis daium est nosse mysteria re- 
gni Dei ; illis autem in parabolis, «ut videntes Mon 
videant *, etc. Cum itaque in Novo Testamento ea 
ubique sint impleta, quai in Vetere continebantur, 
dubitare nemo potest, quin ejusdem ambo Testa- 
menta Dei sint, non alterius ac diversi. 

Schol. 15 et 925, Mulieres in ecclesia taceant. 
Non enim permittitur illis loqui; sed subditm siu, 
sicul el lex dicit *. 

Refut. 15 et 25. Si ex legis prascripto sanctis- 
simus Dei Apostolus Ecclesie ordinem ac discipli- 
nam constituit, non erit lex ordinis expers, e qua 
ordinem Apostolus transtulit; neque ab alieno Deo 
proficiscelur, que viro feminam esse subjectam 
precipit. Hoc enim et Apostolo in condendis Ec- 
clesie legibus placuit, ut ipse testatur, 3644 Sicut 
et lex dicit. Sed ubinam demum ista lex dicit? Ni- 
mirum eo in loeo, ubi ita Dominus Evam alloqui- 
tur : Ad virum erit conversio tua, et ipse dominabi- 
tur tibi*. Nam, etsi plerisque aliis in locjs idem 
repetitum fuerit ; illic tamen primum est usurpa- 
tum. Jam cum ex illo tempore deinceps mulier di- 
vino mandato viro subjecta esse ceperit, et id se- 
cutus Apostolus eamdem subjecerit, nec illi Deo, 
qui virum feminamquecondidit contrarium quiddam 
preceperit, plane istud indicat, ejusdem se Dei 
apostolum ac legislatorem esse, a quo lex ipsa Ve- 
tusque est Testamentum omne derivatum : cui No- 
vum eliam, adeoque utrumque Testamentum tribui 
oporteat, quod mulierem, ut olim, ita et nunc ob 
piam atque zquabilem moderationem viro subdi- 
tam esse praecipiat. 

Schol. 16 et 24. De resurrectione mortuorum. 
Notum autem vobis facio, [ratres, Evangelium, quod 


* Matth. v, 17. 


$1. * Cor. xiv, δὲ. ' Gen. 11, 16. 


8. EPIPHANII 


ctis caligine versaris, fores palpans, nec inveniens, A θύραν, xal μὴ εὑρίσχων ἕως ἀνατείλῃ ὅ fuos, καὶ 
ἵδῃς τὴν ἡμέραν τῆς χρίσεως * kv fj καὶ «b πῦρ ἆπαν 
τήσεται τῇ σῇ Φευδηγορίᾳ. Τοῦτο γάρ σε ἑχδέχεται, 
ὡς ὁρᾷς. Οὔτε γὰρ κεῖται παρὰ τῷ ᾽Αποστόλῳ, διὰ 
τὸν νόµον, xaX παρὰ col τοῦτο πεποιήτευται. Εἰ δὲ 
καὶ ἔλεγεν ὁ Απόατολος, διὰ τὸν vópor, συναδόντως 
Deve τῷ ἑαυτοῦ Κυρίῳ: Οὐχ ἵνα χαταλύσῃ τὸν νόμον, 
ἀλλ) ἵνα πληρώσῃ. 


5] Cor. xiv, 24 ; lsa. xxvir, 11. 


1796 





JJ xai χβ’ σχό.. "Ev τῷ νόμῳφ Téypazcat, ὅτι Ἐν 


ἑτερογάώσσοις, xal χεί-Ίεσιν' ἑτέρος «ἑαλήσω 
. πρὸς τὸν «Ἰαὸόν τοῦτον. 


ιδ καὶ κβ ἔλεγχ. El μὴ ἐπλήρωσε Κύριος τὰ ἐν 


τῷ vópap προειρηµένα, τίς ἣν χρεία τὸν ᾽Απόστολον 
ὑπομνῆσαι τὰ ἀπὺ νόµου ἐν Καινῇ Διαθήχῃ πληρού- 
μενα; Ὡς καὶ ὁ Σωτὴρ ἔδειξεν, ὅτι αὐτὸς ἣν 5 καὶ 
τότε kv νόµῳ λαλήσας, χαὶ χατὰ ἀπειλὴν ὀρίσας αὖ- 
τοῖς λέγων ' Διὸ προσώχθησα τῇ γονεᾷ ταύτῃ. xal 
εἶπον. Ααἱ π.λανῶντεαι τῇ καρδίᾳ * καὶ, Ὅμοσα εἰ 
εἰσελεύσονται εἰς τὴν κατάπανσίν µου. Ad καὶ. 
ἐν ἑτερογλώσσοις ἑπηγγείλατο λαλῆσαι αὐτοῖς, ὡς xal 
ἑλάλησε ' xol obx εἰσῆλθον. Τοῦτο γὰρ εὑρίσγεται 


λέγων τοῖς αὐτοῦ μαθηταῖς' Ὑμῖν δεδοται .1α.λῆσαι 


τὰ μυστήρια τῆς βασιωείας ' ἐχείγοις δὲ ἐν' παρα 
6oAaic, tva β.Ἰέποντες μὴ β.έπωσι, καὶ τὰ ἔἕςξης. 


Πανταχοῦ τοίνυν ἐν τῇ Καινῇ τὰ ἀπὸ Παλαιᾶς 7n 
ρούμενα, παντί τ σαφές ἐστιν, ὅτι οὐχ ἑτέρου Θεοῦ 
καὶ ἑτέρου, ἀλλὰ τοῦ αὐτοῦ αἱ δύο Διαθῆχαι συνίσταν- 
ται. 

w' xal κΥ’ σχὀλ. Al γυναῖκες ἐν ἑκκ.λησίᾳ σε 
γάτωσα». OU γὰρ ἐπιερέπεται αὐταῖς JAadsir, d.l- 


Jà ὑποτασσέσθωσα»ν, χαθὼς xal ὁ νόμος JéTst. 


wu! καὶ ΧΥ ἔλεγχ. El χατὰ τὸν νόµον διατάσσετα’ 
ὁ ἆχιος τοῦ Θεοῦ Απόστολος τὴν εὐταξίαν τῇ &yG 


τοῦ θεοῦ Ἐκκλῆσίᾳ, οὐχ ἄτακτος 6 νόμος, dg" οὗπερ 
τὴν εὐταξίαν µεταχομίζεται΄ οὐδὲ ἀλλοτρίου Θεοῦ ὑπ- 


άρχει ὁ νόμος, τὴν γνναΐχα καθυποτάξας τῷ ἀνδρί. 
Συναρέσχει yàp xai ᾽Αποστόλῳ τοῦτο ἐν τῇ τῆς Ἐχ- 
χληαίας νοµοθεσίᾳ, ὥς φησι Καθὼς καὶ ὁ γόµος 
Aérea. Ποῦ δὲ ὁ εἶπεν ὁ νόμος; ᾽Αλλὰ ἐν τῷ εἰπεῖν 
τὸν θεὸν πρὸς τὴν Εὔαν εὐθύς - Πρὸς τὸν ἄνδρα σου 
ἡ ἁποστροφή σου, xal αὐτός σου ανριεύσει. Ei 
γὰρ xai ἐν ἄλλοις τόποις, ἀλλὰ ἐντεῦθεν ἡ ἀρχή. Ei 
τοίνυν ἁπὸ τότε d) Ὑυνὴ ὑπετάγη Ex προστάγµατος 


D θεοῦ τῷ ἀνδρὶ, xa ἀχολούθως ὁ ᾿Απόστνολος χαθυπο: 


τάσσει ταύτην * οὐχ ἀντιθέτως τῷ ποιῄσαντι τὸν ἄν- 
θρωπον xal τὴν γυναῖχα θεῷ αὑτὸς χελεύων, δείχνν' 
σιν ἑξάπαντος, ὅτι τοῦ αὐτοῦ θεοῦ ὑπάρχει ὁ Απύ- 
στολος νομοθέτης θεοῦ, οὗ xaX ὁ νόμος fjv, xat f κᾶσα 
Παλαιὰ Διαθήκη xai τοῦ αὐτοῦ dj Καινη Διαθήχη, 
τουτέστιν αἱ δύο Διαθῆκαι, αἱ τὴν γυναῖχα τότε xal 
νῦν καθυποτάξασαι τῷ ἀνδρὶ δι’ εὐσεθῆ καὶ ἀντίῤῥν 
πον εὐταξίαν. 


tc' χαὶ κδ' σχὀλ. Περὶ ἀναστασεως νεχρῶν. lro- 
plo δὲ ὑμῖν, ἀδεφοὶ, τὸ Εὐαγγέόλιοῦ ὃ εὐηϊτε 
5 Psal. xciv, 10 * ibid. 1. * Matth. xut, 


197 


ται, ptátator, καὶ τὰ ἑξῆς. Obroc χηρύσσομε», xal 
οὕτως ἐπιστεύσατε' "Ort. Χριστὸς ἀπέθανε, xal 
'érd pn, καὶ ἐγήγερται τῇ ερἰτῃ ἡμέρᾳ. Ὅταν δὲ cà 
'θνητὸν' τοῦτο ἐγδύσηται ἀθαγασίαν, τότε γενήσε- 
ται ὁ Jóroc ὁ γεγραµµένος. Κατεπόθη à θάνα- 
τος. 
ες’ καὶ χδ Σλεγχ. Γνωρίζω δὲ ὑμῖν, ἁδεφοὶ , 
τὸ Εὐαγτέλιον, ὃ εὐηγγεᾶισάμη» ὑμῖν. Εἰ εὐηγ- 
Υγελέσατο, xal αὐτὸ πάλιν γνωρίξει, οὐκ ἄλλοθεν 
Εὐαγγέλιον, οὔτε ἄλλη γνῶσις μετὰ τὴν µίαν, καὶ τὸ 
ἐν ᾧπερ ἐντυγχάνει! διὰ τῶν τεσσάρων Εὐαγγελίων, 
xai τῶν ἁποστόλων' ἵνα ἑλέγξῃ τὸν Μαρχίωνα τὸν 
μετὰ τοσαῦτα ἔτη ἤχοντα, μετὰ χρόνους τοῦ χαλου- 
µένου ᾿Ανικήτου, τοῦ Ῥωμαίων ἐπισχόπου, τοῦ χατὰ 





διαδοχην ἑνάτου Γενοµένου ἀπὸ τῆς τῶν ἀποστόλων P 


Πέτρου xai Παύλου τελειώσεως. Διὸ ἑπασφαλιζόμενος 
ὁ αὐτὸς ᾿Απόστολος, Deva: Κἄν τε ἡμεῖς, ἢ Bryeoc 
εὐαγγελίσηται ὑμῖν παρ᾽ ὃ παρε.άδετε, ἀνάθεμα 
ἔστω ᾿ γινώσχων Ἠνεύματι ἁγίῳ, ὅτι μέλλει Μαρ- 
χίων xai οἱ κατ αὐτὸν διαστρέφειν τὴν ὁδὺν τὴν xa- 
λῶς ἑδραιωμένην. Ὅθεν οὐχέτι εἶπεν Εὐαγγα/ζομαι 
μη” ἀλλὰ, Γνωρίζω ὑμῖν τὸ Εὐαγγέλιον οὐκ ἄλλο 
ὃν, ἀλλὰ ὃ ἤδη εὐηγγελισάμην ὑμῖν, οὗ τὴν ὑπόμνη- 
σιν ὑμῖν ποιοῦμαι. Γνωρίζω ὑμῖν τίνι My εὐηγγελι- 
σάµην ὑμῖν, εἰ xatéyere ^ ἐχεὺς al μὴ εἰχῆ ἐπι- 
στεύσατε. El. μὴ γὰρ χατέχετε, ὡς ἐχήρυξα ὑμῖν, 
χωρὶς αὐτοῦ εἰχῃ ἐπιστεύσατε. Εὐηγγελισάμην γὰρ 
ὑμῖν, ὅτι Χριστὸς ἀπέθανεν ὑπὲρ τῶν ἁμαρτιῶν ἡμῶν 
κατὰ τὰς Γραφὰς, καὶ ὅτι τῇ τρἰτῃ ἡμέρᾳ ἐγήγερ- 
ται χατὰ τὰς Γραφὰς, χαὶ οὐ χατὰ μῦθον, χαὶ οὐδὲ 
χατὰ τὴν διδασχαλίαν τῶν µελλόντων &o' ἑαυτῶν λα- 
λεῖν ἃ μὴ γέγραπται. Οἱ μὲν γὰρ Ἰουδαῖοι ἀφ᾽ ἑαυτῶν 
λέγουσι μὴ ἐγηγέρθαι. Μαρχίων δὲ χαὶ οἱ ἄλλοι λέ- 
Ύουσιν ἀφ᾽ ἑαυτῶν δοχἠσει πεπηνθέναι, χαὶ τεθάφθαι. 
Ἐγὼ δὲ χατὰ τὰς Γραφὰς ἀσφαλίζομα: ὑμᾶς. Εὐθὺς 
Tip ἐπιφέρει, λέγων. Obroc κηρύσσομε», xal οὔ- 
τως ἐπιστεύσατε, ὅτι Χριστὸς ἀπέθανε, καὶ ἐτά- 
gn, xal ἐγήγερται τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ: καὶ εὐθύς * 
ΕΙ vexpol οὐκ ἐγείρονται, οὐδὲ Χριστὸς ἐγήγερ- 
ται" xal εἰ Χριστὸς οὐκ ἐγήγερται, µάταιον τὸ 
κήρυγμα ἡμῶν * xaX μετὰ ταῦτα πάντα ' Δεῖ γὰρ τὺ 
θνητὸν τοῦτο ἐνδύσασθαι ἀθαγασίαν, καὶ τὸ 
φθαρτὸν τοῦτο ἐγδύσασθαι ἀφθαρσίαν. 


Καὶ οὐκ εἶπε, Τὸ θνητὸν τοῦτο χωρῆσαι τὴν ἆθα- 
νασίαν, Ἡ τὸ φθαρτὸν τοῦτο χωρῆσαι τὴν ἀφθαρσίαν' 
ἁξλὰ τὸ θνητὸν χαὶ ἄφθαρτον ἐνδύσασθαι ἀφθαρσίαν 
καὶ ἀθανασίαν. Ποῖον δὲ ἐστι θνητὸν ἀλλ᾽ ἢ τὸ σῶμα 
τὸ οὗ χωρῆσαν Ev αὐτῷ µόνον ἀθανασίαν, ἀλλὰ xal 
οἰχῆσαν , χαὶ μέλλον ἑνδύεσθαι τὴν ἀθανασίαν , οὐ 
τοῦ σώματος ἀποθαλλομένου, xal τῆς φυχῆς τῆς μὴ 
ἀποθνησκούσης, ἑνδυομένης ἀθανασίαν, ἀλλὰ τοῦ 
θνητοῦ ἑνδυομένου τὴν ἀθανασίαν , χαὶ τοῦ φθαρτοῦ 
ἀφθαρσίαν , τουτέστι τοῦ σώματος; Αὐτοῦ γὰρ xoX 
θάνατός στι καὶ φθορὰ πρόσχαιρος διά τὴν λύσιν 


ΡΕ. τὸ By ὅπερ By τυγχάνει. * LCor. xv, 3 sqq. ; 056. xui, 14. 


ADVERSUS HJERESES LIB. I. TOM. ΠΙ. — ΕΦΕΕ. ΧΙ. 
Auecdpey gi * xot, ὅτι El Χριστεὸς οὐκ ἐγήγερ- Α predicavi vobis. ltem : Si. Christus non. resurgesit, 


198 


inanis, etc. Sic predicamus, et sic credidistis : Quo- 
niam Christus mortuus est, et sepultus, et resurrexit 
tertia die. Cum autem mortale hoc induerit immor- 
talitatem , tunc fiet sermo, qui scriptus est : Abeor- 
pta est mors in victoria ?. 


Refut. 16 et 94. Notum autem vobis facio, fra- 
tres, Evangelium quod predicavi vobis. Si ali- 
quando przdicavit, et id ipsum nolum facit, nullum 
aliunde derivatum Evangelium est, aliave cognitio 
preter unam illam, unumque illud, quod in qua- 
tuor Evangeliis et apostolis omnibus unicum est. 
Ex quo Marcio refellitur, qui tanto intervallo pro- 
dierit; nimirum post Aniceti Romani pontificis 
tempus, qui ab apostolorum Petri ac Pauli passione 
nonus ordine numeratur. Quocirca ut nos idem 
premuniret Apostolus, aiebat : Etiamsi nos, aui an- 
gelus evangelizaverit vobis preter quam quod accepi- 
&tis, anathema sit*, Sancti quippe Spiritus instinctu 
noverat venturum aliquando cum discipulis Mar- 
cionem, qui egregie munitam viam niterentur per- 
vertere. Quare non iterum dixit, Evangelizo gobis, 
sed, Notum vobis [αείο Evangelium ; non aliud ab eo 
utique quod jam predicavi vobis, ac denuo vobis 
in memoriam revoco. Notum vobis faeio, quanam 
ralione evangelizaverim vobis, 96D si. retinetis, 
misi forte frustra. eredidistis. Nisi enim retinetis 
quemadmodum predicavi vobis, sine illo frustra 
credidistis. Hoc enim nuntiavi vobis : Christum pro 
peccatis nostris secundum Scripturas obiisse mor- 
tem, ac secundum easdem tertia die resurrexisse, 
non secundum fabulam aliquam, vel eorum doctri- 
»em qui ex sese que minime scripta sunt profe- 
rent. Etenim Judei ex sese Christum surrexisse 
negant, Marcio ac cateri perinde er sese specie te- 
nus esse passum ac sepultum przdicant. Ego vero 
ex Scripturarum vos auctoritate confirmo. Ac sub- 
inde scribit : Sic predicamus, et sic credidistis, (κο- 
niam Christus moriuus est, et. sepultus, et resur- 
rexit tertia die. Et paulo post : Si mortui non resur- 
gunt, neque Christus resurrexit. Et si Christus non 
resurrexit, inanis. est praedicatio nostra. Tum post 
hzc omnia : Oportet enim mortale hoc induere im- 


D mortalitatem, οἱ corruptibile hoc induere incorrs- 


ptionem. 

Nec ita dixit : Mortale hoc capere immortali- 
litatem aut corruptibile hoc capere jncorruptio- 
nem, sed mortale et corruptibile induere incorru- 
ptionem et immortalitatem. Quod est autem mortale 
illud nisi corpus, quod immortalitatem non induat 
modo, sed ineo etiam habitet: quod immortalita- 
tem, inquam, illam sic induat, ut non rejecto cor- 
pore, anima sola quz mortis est expers , immorta 
litatem induat; sed ut id ipsum quod mortale est 
immortalitatem, et corruptibile incorruptionem in 
duat : boc est corpus ipsum; cujus propria mors 


3 Galat. 1, 9. . 





299 


" 8. ΕΡΙΡΕΛΝΗ 


ec, 36 temporaria illa eorruptio, díssolutioque ob A τὴν ἐπενεχθεῖσαν αὐτῷ ΦΔιὰ ες τοῦ 'Αδὰλµ παρανοῖς. 


Adami contumaeiam ae acelus inflicta? Jam vero 
de futuris olim beneficiis, quo in corpus derivanda 
sunt, Apostolum loqui, ex eo patet, quod pollicita- 
tionis formula id quod eidem contingero debet 
expresserit. Tunc, inquit, fiet sermo, qui scriptus est : 
Absorpta 6ε mors in vicloria. Quibus verbis futu- 
ram tunc mortuerum resurrectionem sigbifleat.Quan- 
doquidem ex aliqua parte in Christi resurrectio- 
ne, eorumque qui cum Christo sunt ad vitam exci- 
tali, abserpta mors est. Mulla enim sanctorum cor- 
pora surrezerunt , uL in. Evangelio proditum est !, οί 


"Qv δὲ περὶ τῶν μελλουσῶν φησιν tv αὐτῷ τελειοῦ- 
σθαι εὐεργεσιῶν, διὰ τῆς ὑποσχέσεως *b Ίπληρο»- 
σθαί µε * σηµαίνει λέγων ' Τόξα γεν ήσεται ὁ «Ἔόγος 
ὁ γεγραμµένος ' Κατεπόθη à θάνατος elc. »1χος 
ἵνα σηµάνῃ τὴν τότε μέλλουααν ἔσεαθαι νεχρῶν ἀνά- 
στασιν. Ἐπειδὴ χατεπόθη ὁ θάνατος ἀπὸ µέους "ἓν 
«fj τοῦ Χριστοῦ ἁναστάσει τῶν xal σὺν αὐτῷ i42- 
στάντων’ ᾽Αγέστη γὰρ πο. 1Λὰ σώματα cor ἁγέωςσ”, ὥς | 
φησι τὸ Εὐαγγέλιον, xal συνεισῆθον αὐτῷ εἰς εἡν 
ἁγίαν πόλιν. Τότε δὲ εἰς νῖχος χαταπίνεται, ὅτε 
&nà πάντων χαθολιχῶς ἀφαντοῦται. 


eum 60 ingressa suut in. sanotam οἰψίίαίειι. Sed tum absorbetur in ,victoria, cum ab omnibus omnino 


depulsa corporibus evanescit. 
366 Ex Epistola H ad Corinthios. 


Hanc Marcio tertiam ordine collocavit, idque 
commutata serie. Qux enim ad Galatas scripta est, 
eam primo loco posuit. 

Schol. 4 et 25. Quotquot enim promissiones Dei 
sunt in illo est : ideo et per ipsum Amen Dei *. 


Refut. 1 et 25. Aperi oculos et salvare, Marcio. 
Quod si facere istud modo non potes, eo quod 
obieris, illi saltem aperiant, quos tu in errorem 
impulisti, teque, ut venenatum serpentem , et ap- 
propinquantibus noxium devitent. Nam si quotquot 
promissiones Dei sunt, in illo etiam ; promissiones 
porro Dei eas Apostolus intelligit, qua lege ac pro- 
phetis continentur, sequitur, eliam illud implenda- 
rum prophetiarum proprium in Christo confirma- 


tum fuisse. Quare nec a veteri lege, neca prophe- 
tis, alienus est Christus , nee a Deo , qui et in lege 


Jocutus est, et sua in Christo promissa perfecit. 


: Sed neque Deo illi qui legem ac prophetas dedit 
idem ille Christus adversatur. Nam pro eo quod 
illius pollieitationes in ipso representate sunt, et 
per ipsum , inquit, Amen Dei. Deus enim Pater pro- 


misit, Christus vero Dominus rata illa fecit, et 
Amen adhibuit illis quos illa promissio confirma- 


vit : quique Patrem illum suum agnoverunt, qui 
in lege locutus est, ac credentibus salutaria dona 


contulit. His enim ille verbis usus est : lta, Pater, 
quia ita placitum est ante te *. 


Schol. 2 et 26. Non enim nos ipsos praedicamus, 


sed Christum Jesum , nos ipsos vero servos vestros 
per Jesum. Quoniam Deus aui divit de tenebris lu- 


cem splendescere *. 


Refut. 2 et 26. Non seipsos, sed Jesum Chri- 
stum Dominum nostrum predicant apostoli. Quare 
neque secta est ulla, neque Ecclesia apostolorum 
insignita nomine. Nec unquam Petraos ullos , aut 
P'aulianos, aut Bartholomeos, aut Taddzos audivi- 
mus, sed una jam tum initio fuit apostolorum 
emnium praedicatio : quz non ipsosmet illos, sed 
367 Dominum Jesum Christum tantummodo ce- 


! Matth.ekxvn, 52, 53. * Ἡ Cor. 1, 20. 


? Matth. χι 26. 


Azó τῆς πρὸς Κοριωθίους δευτέρας. 

Αὕτη δὲ τρίτη χεῖται παρὰ τῷ Μαρχίωνε, Mescr)- 
λαγμένως δὲ, διὰ τὸ πρώτην παρ) αὐτῷ τετάχθαι τὲν 
πρὸς Γαλάτας. 

a' καὶ xe' σχὀλ.. Πᾶσαι γὰρ αἱ ὁπαγγελίαε Θεοῦ 
ἐν αὐτῷ τὸ ναί * διὸ καὶ δι αὐτοῦ τὸ Ἁμὴν τῷ 
θεῷ. 

α’ καὶ χε Σλεγχ. Διάναιξον τοὺς ὀφύαλµους σου 
xai σώθητι, o Μαρχίων. Ei δὲ σὺ οὐχέτι δύναστι 
(τετελεύνηχκας Υὰρ), ol ἀπὸ coU. ἁπατηθέντες ἀνοιξά- 
τωσαν τοὺς ὀφθαλμοὺς αὐτῶν , χαὶ φυγέτωσαν ἀπὸ 
σοῦ, ὡς ἀπὺ ἑρπετοῦ δεινοῦ, xal λυµαινοµένου τοὺς 
ἑγγίζοντας. El γὰρ ὅσαι ἑπαγγείαι 8800, ἓν αὐ- 
τῷ τὸ vat, ἐπαγγελίας δὲ Βεοῦ οἶδεν ὁ ᾽Απότστολος 
διὰ τοῦ νόµου καὶ τῶν προφητῶν ' ἄρα ve ἐν Χριστῷ 
45 val τῶν ἐπαγγελιῶν τοῦ πληρώματος ἐθεδαιοῦτο. 
Οὐχ ἁἀλλότριος οὖν ὁ Χριστὸς τοῦ παλαιοῦ νάµου xal 
τῶν προφητῶν, οὐδὲ τοῦ θεαῦ τοῦ λαλήσαντος ἓν τῷ 
νόµῳ, xal &v Χριστῷ τὰς αὑτοῦ ἐπαγγελίας πεπλτ- 
ῥωχότος. ᾽Αλλ' οὐδὲ ἀντίθετος ὁ Χριστὸς τῷ θεῷ 
τῷ δεδωχάτι νόµου καὶ προφήτας. Aux γὰρ «b ἐν αὐ- 
τῷ τὰς ἐπαγγελθείσας ὑποσχέσεις { εἶναι) γίνεσθαι, 
διὰ τοῦτό φησι’ Καὶ δι αὐτοῦ τὸ "Aud τῷ 669^ 
θεοῦ piv Πατρὸς ἐπαγγειλαμένω , Χριστοῦ 6b τοῦ 
xai βεθαιοῦντος, καὶ Κυρίου τὸ ᾽Αμὴν περιποιουµέ- 
νου, δι αὐτοῦ ἓν τοῖς OV αὐτοῦ τῇ ἐπαγγελίᾳ βε- 
θαιωθεῖσι καὶ ἐπιγνωσθεῖσι τὸν Πατέρα αὐτοῦ iv 
νόµῳ λελαληχότα, xal ἓν Εὐαγγελίῳ ταῖς πδπιστευ- 
Χόσι δεδωρηµένον τὰ σωτήρια τῶν λεγόντων Ov αὖ- 
τοῦ λέγοντος Χριστοῦ * Nal d πατὴρ, ὅτι οὕτως 
ἐγένετο ἡ εὐδοκία ἐνώπιόν σου. 

β xat x€' σχὀ.. OU γὰρ ἑαυτοὺς χηρύσσομε, 
dAAà Χριστὺ» Ἠισοῦν , ἑαυτοὺς δὲ δού.ους 
ὑμῶν διὰ "Incov. "Οτι θεὺς ὁ εἰπὼφ ἑκ σχότοιυς 
φῶς Aápyat. 

β’ xaX κς’ ἔλεγχ. Ou χηρυσσουαιν ἑανυτοὺς οἱ ἁτού- 
στολο,, ἀλλὰ Χριστὸν Ἰησοῦν Κύριον. Διὸ οὐχ Évi 
αἴρεσις, οὐδὲ Ἐκκλησία εἰς ὄνομα ἁποστόλων àv- 
ηγορευµμένη. Οὐδέποτε γὰρ ἠχούσαμεν ἡ Πετρίους, 1 
Παυλίους, ?| Βαρθολομαίους , 1| θαδδαίους * ἀλλὰ 
ἀπαρχῆς Ev χἠρυγμα πάντων τῶν ἁποστόλων, οὖχ 
αὐτοὺς χηρύσσον, ἀλλὰ Χριστὸν Ἰησοῦν Κύριον. At 
καὶ ὄνομα τῆς Ἐχχλησίας οἱ πάντες ἔθεντο Ev, οὐχ 


* JI. Cor, 11, 5... * F. µέλλον. 





ADVERSUS HJERESES LIB. 1, TOM. It]. — H/ERES. XLI. 


802 


αυτῶν , ἀλλὰ τοῦ Κυρίου αὐεῶν "inco Χριστοῦ, A lebrarct. Ob id Ecclesie nomen uhunt omnes im- 


ἀπὸ ᾿Αντιοχείας ἀρξαμένων Χριστιανῶν xoAetoÜat* 
í7sp bey ἡ μόνη χαθολικὴ Ἐκχχλησίαι οὐχ ἄλλο τι 
ἔχουσα, ἀλλὰ Χριστοῦ, Χριστιανῶν οὖσα Ἐκκλησία, 
o) Κριστῶν, ἀλλά Χριστιανῶν * τοῦ μὲν ἑνὸς ὑπάρ- 
χόντος, τῶν δὲ ἀπὸ τοῦ ἑνὸς Χριστιανῶν χαλουµένων, 
Mazczà ταύτην δὲ χαὶ τοὺς αὐτῆς χέρυχας πᾶσαι οὗ - 
χέτι τοῦ αὐτοῦ χαραχκτῆρος φαινόµεναι διὰ τῶν ἐπι- 
θέτων δνομάτων Μανιχαίων, χαὶ Σιμωνιανῶν , καὶ 
Οὐαλεντίνων, xxl Ἐδιώναίων ' ὧν εἷς καὶ σὺ, Map- 
χίων, ὑπάρχεις. Kal σου τὸ ὄνομα ἐπιχέχληνται ol 
025 σοῦ ἠπατημένοι, Gd σεαυτὸν χηρύξαντος, xal 
οὐχὶ Χριστόν. Εἶτά qastv , ὅτι Ὁ θεὸς ὁ ἐϊπὼν ἓκ 
σκέτους góc άμψ'αι. Ὁ θεὺς δὲ ποῖος ἀλλ᾽ ὁ εἷς 
ὁ ἐν τῷ προφήῃ δείξας kx σχότους φῶς, τουτέστιν 


ἀπὸ τῆς τῶν ἀνθρώπων ἁπιστίὰς καὶ ἀγνωσίας φῶς B Tum demum inquiunt 


xaX Ὑνῶσιν ἐν Χριστῷ λᾶμφαν  ἓν ταῖς χκαρδίαις 
fuv τῶν ποτε ἐθνῶν εἰδωλολατρούντων, νῦν δὲ 
Εεὸν τὸν τότε ἓν τῷ τροφήτῃ προεπαγγειλάμενον τὸ 
φῶς ἑαυτοῦ Ev τῷ κόσμῳ λάβψαι ; ὡς οὐχ ἀλλοτρίου 
ἔντος Παλαιᾶς xo Καινῆς Διαθήχηὸ, ὡς ἡμῖν ἔθος 
γέγονε πείθει σε, ὦ Μάαρχίων, ἀφ ὧν ἔχεις γεγραµ- 
µένων λειφάνων τοῦ Ἠθαγγελίου , καὶ uh ὑπὸ coU 
ἁπατᾶσθαι. 


posuerunt, ποῦ suum utique, sed Christi Jesu, cum 
Antiochie primum appellari Christiani eeperunt. 
Quod quidem solam ad catholicam Ecclesiam con- 
venit , quz nullo alio quam Christi nemine przdito 
Christianorum Eeclesia, non Cbristorum , dicitur : 
adeo ut cum unus ille sit, plures tamen ab eo 
Christiani nominentur. Ab hac Ecclesia ejusque 
preconibus ubi discesseris, reliquz& omnes baud 
eadem nola constant, qua adjunctis nominibus 
atque epithetis vocantur; Manichzorum videlicet , 
Simonianorum , Valentimorum , Ebioneorum , qui- 
bus et tu, Marcio, annumerandus es : cujus nomen 
ihscribunt ii sibi , quos tute in errorem induxeris : 
dipote qui teipsum, non Christum przdicaveris. 
: Deus qui dixit de tenebris 
splendescere lucem. Quis hic Deus est. nisi unus ille 
qui apud prophetas e tenebris lumen ostendit ? hoc 
est ex hominum infidelitate et inscitia, per Chri- 
stum lucem ac scientiam in cordibus nostris exci- 
tàvit. Qui cum olim inter gentes numeraremur simu- 
làcri$ addictas, Deum illum modo veneramur, qui 
per prophetam lucem suam illaturum sese mundo 
promiserat, ut intelligas eumdem neque a Veteri 


neque a Novo Testamento dissidere : id quod certis tibi rationibus suadere, Marcio, solemus, ex illis 
ipsis Evangelii reliquiis, qui apud te script? reperiuntur , neque fraude tua nos circumveniri pati- 


mur. 

Υ΄ καὶ κό σχόλ. "Éyorrec δὲ và αὐτὸ πγεῦμα τῆς 
xlotsoc xal ἡμεῖς πιστεύοµεν " διὸ xal Aadov- 
psv. Ἐξέχοψε δὲ τὸ, χατὰ τὸ Ὑεγραμμένον. 

Υ’ xà χζ’ Ελεγχ. 05 δοθήσεταί σοι τόπος Ev οἷς ἂν 
τολμάσειας. Κἄν τε γὰρ ἐἑκχόψῃς τὸ, χατὰ τὸ γε- 
1ραµιµένον, φαίνεται ἡ τῆς προγεγραµµένης λέξεως 
ἀχολουθία. ᾽Απὸ τοῦ γὰρ, Ἐπίστευσα , διὸ καὶ 
&iéinca, εὐθὺς τὰ ἴσὰ ἑπενέγχας ὁ Απόστολος 
ἔφη: Ἔχοντες τὸ αὐτὸ π)εῦμα τῆς πίστεως xal 
ἡμεῖς πιστεύαµε», 
τω σαφές ἆστι τοῦτο, ὅτι ἐν τῷ ἑχατοστῷ πεντεχὰι- 
δεχάτω φαλμῷ ἐν τῷ τὴν ἐπιγραφὴν 'AJAAnAovta 
ἔχονει, τῆς δὲ τοῦ Δαθὶδ β(θλοὺ ὄντι, χαὶ ὑπ αὐτοῦ 
προκεφητευµένῳ, ὁ λόγος τοῦ, Επίσχευσα ἐστὶ ve- 
γραμμένος. "Όθεν xal ὁ ᾿Ἀπόστολός ἔλαθε τὸ ῥητὸν, 
xdi ἁμοίως ἔφη τὸ, Διὸ πισζεύοµεν καὶ ἡμεῖς xal 
Ja ov ey, «Ic (ov «06 ἀριθμοῦ τῶν ἁποδτόλων. "O0sy 
eb λέγει * Ach. xaX ἑπίστευσα, xaX 61áXnea: ἀλλὰ, 
Ἡμεῖς πιστεύοµεν, διὸ «al Aadobpev, ἵνα ἑαυτὸν 
μετὰ τῶν ἄλλων ἀποστόλων συνάψῃ. Kal φησιν; 
Ἔχοντες δὲ τὸ αὐτὸ πνεῦμα ἵνα δείξη «b ἐν τῷ 
Δαδὶδ λαλῆσαν Πνεῦμα τὸ αὑτὺ ὃν Πνεῦμα χαὶ Ev τοῖς 
ἁποστόλοις, ἀφ οὗπερ τότε ἐχεῖνος προφητεύων 
ἐπίστευεν. ἐν ᾧ ἹΠνεύματι xal αὐτοὶ ὄντες πι- 
στεύουσι καὶ λαλοῦσι. Πολλὴ δὲ ἁδιχία xal πλεον- 
εξία, ὡς εἰπεῖν, διὰ νοημάτων". Too γὰρ ᾿Αποστόλου 
ἓν xaX τὸ αὐτὸ Πνεῦμα φάσχοντος, πῶς f) τοῦ Map- 
χίωνος ἄνοια, ἁμολογοῦσα τοῦτον τὸν λόγον τὸν ἅγιον 
Ἀπόστολον εἰρηχέναι , τολμᾶ λέγειν ἄλλο εἵναι τότε 
τὸ Πνεῦμα, χαὶ ἄλλο τὸ ἐν τοῖς ἁ ποστόλοις ;' 


! F. λάµψας, sed deest aliquid. 


διὸ «ol Jajdobpsv. Ylaw δὲ c 


D numero unus exstitit. 


* F. δ,ανοηµάτων. 


Schol. $ et 27. Habentes autem eumaem spiritum 
(dei et nos credimus, propter quod et loquimur ?, 
Ubi voces illas sustulit, sicut scriptum est,— 

Refut. 5 et 27. Quocunque audaciam tuam con- 
verteris, nullum quo te inseras aditum invenies. 
Sive enim illa verba, sicut scriptum est, deleas, 
antecedentium. verborum ipsa series apparet. Post 
hxc enim verba : Credidi, propter quod locutus sum, 
subinde ::qualia subjungens ait Apostolus : Haben- 
tes eumdem spiritum fidei et nos credimus, propter 
quod loquimur. Nemo autem illud ignorat e psalmo 
cxv, cui inscriptum est Alleluia, quique in Davidis 
libro legitur, et inter ejus oracula censetur , verba 
illa esse deprompta, Credidi, ete. Unde et Aposto- 
lus ejusmodi sententiam transtulit , ac similiter.ex- 
pressit : Propter quod credimus et 308 nos et lo- 
quimur ο ille inquam Paulus, qui ex apostolorum 
ldcireo non dixit : Propter 
quod et credidi, ct locutus sum, sed , Nos credimus 
propter quod εἰ loquimur, ut se cum reliquis apo- 
stolis conjungeret. Quare ita scripsit, Habentes 
eumdem spiritum, ut ostenderet illum ipsum, qui 
pert Davidem lequebatür, pet apostolos quoque 
Spiritum esse locutum : cujus ille quondam impulsu 
vaticinans credidit, et ad eumdem pertinentes isti 
modo credunt et loquuntur. Versatur autem in-hoc 
loco intelligendi ac disputendi perversa qusdam 
ac fraudis plena ratio. Nam cum Apostolus unum 
eumdemque Spiritam esse delniat, qua fronte 
vecors ille Marcio, qui illam germanam Apostoli 


805 


S. EPIPHANH 


£$i 


rationem esse negat, alium tunc Spiritum fuisse, quam qui apostolis deinceps sdfuerit, ausus esi 


profiteri ? 
Epistola ad Romanos, que est ordine 1V. 


Hoc enim ordine a Marcione ponitur : ne quid 
rectum apud illum ac germanum reperiatur. 
Schol. { et 28. Quicunque sine lege peccaverunt , 


Sine lege et peribunt. Et quicunque in lege peccuve- 


runt, per legem judicabuntur, Non enim auditores legis 
justi apud Deum , sed factores legis justificabuntur *. 


Refut. 1 et 28. Si quicunque sine lege peccarunt, 
sine lege perituri sunt, profecto lex salutem obser- 
vata conciliat, nec eos qui servant perire permittit. 
[tem si qui in lege peccarunt, per legem judicandi 
sunt, judex igitur transgressionum lex esti, qua 
non interitum affert ex sese, sed legitimum judi- 
cium exercet, deque iis qui mandata violarint ju- 
stam cognitionem instituit. Non enim auditores le- 
gis justi apud Deum , sed [uctores legis justificabun- 
tur. Jam vero cum lex factis prestita factorem 
ipsum justificet , non injusta , neque poenitenda lex 
erit, propter quam justi fiunt , qui ei obtemperant. 
C»terum ad legem attinet fldes etiam in Christum 
in eadem lege pradicta , sine quo justificari nemo 
potest; et ei insuper quicunque crediderit, absque 
legis illo testimonio justificari nequit; quoniam 
Christus legis complementum est, ut Apostolus his 
verbis declarat : Plenitudo legis Christus est ad justi- 
tiam *. 369 Quibus illud indicat, sine lege atque 
Christo nullam esse justitiam. Neque enim Jud:ei qui 
Christum repudiant, sine eo justificabuntur ; neque 
tu justificabere, Marcio, qui legem abnegas. 

Schol. € et 29. Circumcisio enim prodest εἰ legem 
facias ; si autem pravaricator sis legis , circumcisio 
tua preputium [acta est *. 

Refut. 2 et 29. Quandoquidem profuturam cir- 
eumcisionem Apostolus pronuntiat, quis frucLuosis 
rebus calumniam struere audeat? Hunc quidem 
serpentis similem oportet esse, a quo neque tu 
abborres, Marcio. Siquidem ille Dei verba deter- 
quens Evam persuasione sua decepit, ita compel- 
jans : Nequaquam moriemini *. Etenim Apostolus 
legem ad circumcisiouem astrinxit, et circumcisio- 
nem.legi consentaneam esse monstravit, ejusdem- 
que mandatum esse Dei, qui et circumcisionem 
olim instituit, et legem prasidii causa tulit, cujus 
bene(icio ereditus Christus credentibus perfecta 
quaque dicere ac facere concedit. 


Schol. $ οἱ 50. Habentes informationem cogni- 
tionis ex veritatis in lege". 

Refut. 5 et 30. Si cognitio informationem conti- 
net , forma vero ab informatione oritur; Aposto- 
li porro cognitione ac veritate przditi ex legis in- 
formatione formam ipsam obtinent, hoc est cogni- 
tionem ac veritatein, sequitur legem a cognitione et 
veritate minime alienam videri. Per legis enim in- 


A Tüc πρὸς ᾿Ῥωμαίους τετάρτης Ἐπιστο.ξῆς. 


Οὕτως γάρ ἔστι παρὰ τῷ Μαρχίωνι χειµέντ, ἵνα 
μηδὲν ὀρθὸν παρ) αὑτῷ εἴη. | 

α xai κη’ σχὀ.. "Όσοι ἀνόμως ἤμαρτον., áré- 
poc καὶ ἀπο]οῦνται: καὶ ὅσοι ἐν νόμῳ ἥμαρτον, 
διὰ vóyov. κριθήσονται. OU γὰρ οἱ ἀκροιταὶ vc- 
µου δίκαιοι παρὰ τῷ θεῷ, &AV οἱ ποιηταὶ νό- 
µου δικα(ωθήσονται. | 

α καὶ xn' ἔλεγχ. El ὅσοι ἀνόμως ἤμαρτον, ἀνόμως 
καὶ ἀπολοῦνται , σωτηρίας ὁ νόμος παραΐτιος φυλατ- 
τόµενος, xal μὴ ἑῶν τοὺς φυλάττοντας ἀπόλλυσθα:, 
Καὶ εἰ οἱ διὰ νόµου ἁμαρτήσαντες διὰ νόµου κρ:0έ- 
σονται, ἄρα κριτῆς τῶν παραθάσεων ὁ νόμος, οὖχ 
ἁπωλείας iv, ἀλλὰ διχαιοχρισίας, ὁσίως χρίνων τοὺς 
παραθεθηχότας. Οὐ γὰρ οἱ ἀκροαταὶ νόµου δίκαιοι 
παρὰ θεῷ, ἀ.1. οἱ ποιηταὶ γόµου διχαιωθήσονται. 
Et δὲ ποιούμενος ὁ νόμος δικαιοῖ τὸν ποιῄσαντα, οὐχ 
ἅἄδιχος ὁ νόμος, οὔτε φαῦλος, δι ὃν οἱ τελοῦντες τὸν 
νγόμον δίχαιοι καθίστανται. Ἐκ δὲ τοῦ νόµου ἐστ 
καὶ ἡ εἰς Χριστὸν προφητευοµένη mío: χωρὶς οὗ 
οὗ δικαιωθήσεται οὐδεὶς, xal tv. ᾧ πιστεύσας παρὰ 
τὴν τοῦ νόµου προφητενυοµένην µαρτυρίαν , οὗ δύνα- 
ται πάλιν δικαιοῦσθαε, (ὃ xai) ὡς πληρώματος ὄν- 
τος τοῦ Χριστοῦ τοῦ νόµου χατὰ τὸ παρὰ τῷ 'Amo- 
στόλῳ εἰρημένον, ὅτι Πήρωμανόμου Χριστεὸς εἰς 
διχκαιοσύνην , δεικνύντι, ὅτι ἄνευ νόµου xai Χρι- 
στοῦ οὐκ Éw δικαιοσύνη. Οὔτε γὰρ ἹἸουδαῖοι ἄνευ 
Χριστοῦ δικαιωθήσονται μὴ λαθόντες Χριστὸν, οὔτε 
σὺ, Μαρχίων , δικαιωθήσῃ ἀπαρνούμενος τὸν νόµον. 


β’ καὶ x0' σχό.. Περιτομὴ μὲν γὰρ ὠφελεῖ, ἐὰν 
vóuor πράσσῃς ' ἐὰν δὲ παραδάτης νόµου ᾗς, 
περιτομή σου ἀχροδυστία γέγχονεν. 

B' καὶ x0' Ελεγχ. El ἀποφαίνεται ὁ ἅγιος Απόστολος 
τὴν περιτομὴν ὠφελήσειν, τίς Ev τοῖς ὠφελοῦσι μῶ- 
pov θήσειεν ; ᾽Αλλὰ εἰ ἄρα ὅμοιος τῷ ὄφει γενήσεται’ 
ἔοιχας γὰρ τούτῳ, ὦ Μαρχίων. Kdxstvoc γὰρ, ἀντι- 
στρέφων τὰ παρὰ so! εἰρημένα, παρέπειθε τὴν Κύαν 
λέγων’ Ob Oavdto ἀποθανεῖσθε. Νόμον γὰρ τῇ 
περιτομῇ συνέδησε, καὶ τὴν περιτομὴν τῷ νόµῳ avpe 
πρέπουσαν ἐπέδειξε, xal τοῦ αὐτοῦ Θεοῦ τὺ πρὀς. 
ταγµα ὑπάρχειν ὑπέφηνε τοῦ τὴν περιτοµήν ποτε 
δεδωχότος, xal vópov εἰς βοῄθειαν δεδωχότος: ἀφ' 
οὗπερ Χριστὸς πιστευόµενος τὰ τέλεια τοῖς πιστε ύουσι 
λαλεῖν τε καὶ ποιεῖν παρέχεται. 


γ΄ xa X σχὀλ.. Ἔχοντα τὴν µόρφωσι τῆς Trà- 
σεως, xal τῆς ἀ-ϊηθείας éx τῷ rópo. 

Υ xaX Y Ελεγχ. El dj γνῶσις µόρφωσιν ἔχει, ἀπὺ 
δὲ τῆς μορφώσεως τὸ εἶδος φαίνεται, οἱ δὲ τὴν γνῶσιν 
καὶ τὴν ἀλήθεαν ἔχοντες ἀπόστολοι xai οἱ τούτων 
μαθηταὶ οἴδασιν ἀπὸ τῆς µορφώσεως τοῦ νόμου τὸ 
εἶδος χεχτῆσθαι, τουτέστι τὴν γνῶσιν χαὶ τὴν df, 
θειαν ’ οὐχ ἄρα ἁλλότριος ὁ νόμος τοῦ νόµου 1 xat τῆς 


| ^ hom. n, 1. * Rom, x, 4... * Rom. Ἡ, 3δ. * Gen. ui, 4, * Rom. u, 20. * Ε. τῆς γνώσεως. 





5ο ADVERSUS ILERESES LIB. 
ἀ «πΠθεξας. Au γὰρ τῆς Ev αὐτῷ µορφώσεως ἐπέγνω- 


σαν οἳ κχήρυχες τῆς ἀληθείας τὴν γνῶσιν καὶ τὴν 


Qf Octav. 
€ τνεοεὶ λα’ σχό.. "Ert yàp. Χριστὸς ὄντων ἡμῶν 
ας Oty-ów, ἔτι κατὰ χαιρὸν ὑπὲρ ἀσεδῶν ἀπέθανεν. 


€ ai λα ξλεγχ. Τὸ, ἔτι καὶ ἀπτέθανεν, οὗ δοχη- 
σεις», ἁλλὰ ἁληθείας ἑστὶ σηµαντικόν. El γὰρ δόχησις 
Y». τὲς χρεία τοῦ ὄτι λέγεσθαι, δυναµένου τοῦ Χριστοῦ 
στα ντοτε xai νῦν δοχἠσει φαίνεσθαι, xol μὴ λέγεσθαι, 
ἔσε ὄντων ἡμῶν ἀσθενῶν; Απὺ τοῦ γὰρ, ἔτι, τὸ τότε 
0Οανεῖν ἀπέδωχε, καὶ δικαίωσε τῷ θανάτῳ ' ἵνα µηχ- 
Éct χρείαν ἔχῃ θανεῖν ὁ ὑπὲρ ἁμαρτωλῶν ἅπαξ ἆπο- 
θανεων, χαὶ δι ἑαυτῶν µτχέτι ἀποθνήσχων. 
just;ficasse, nec amplius mori necesse sit illum, 
nom anplius moriatur. 


I. TOM. ill. — HERES. ΧΙΙ. 806 


A formationem veritatis prscones cognitionem ac 
veritatem sunt adepti. 


Schol. ἆ et $1. Adhuc enim Christus cum esse 
mus infirmi, adhuc in lempore pro impiis mortuus 
est *. 

Refut. 4 et 51. Vocabula hzc, adhuc, et mor- 
(uus est, non nudam speciem, sed veritatem ar- 
guunt. Si enim sola species exstitisset, quid eam 
particulam, adhuc , exprimere opus erat, cum omni 
tempore adeoque nunc specie tenus possit appa- 
rere Christus, neque tatnen adjicere necesse sit, 
cum adhuc infirmi essemus? Mae eniin voce, adítuc, 
tum illum mortem obiisse significat, ac morte sua 

qui pro peccatoribus semel est mortuus, ac per sese 


ε’ ναὶ λβ’ σχό. "Dore d μὲν γόµος ἅγιος, κα ἡ B. 970 Schol. 5 et 32. 1deo lex sancta εἰ manda- 


ἐντο-λὴ ἁγία, καὶ δικαία καὶ ἁγαθή. 

& καὶ λβ ἔλεγχ. Συντίθεται τῷ νόµῳ «b ἅγιον 
αὖ τὸν εἶναι, καὶ τῇ Ev αὐτῷ ἔντολῇ Υενομένῃ, τρισὶ 
µσρωτυρίαις ἀσφαλισάμενος ταύτην, ἆγ.αν αὐτὴν λέ- 
Ye xai δικαίαν xal ἀγαθήν' ἵνα Σλέγξῃ σε, Μαρ- 
χω», xci ἡμᾶς διδάξη τοῦ ἁγίου εἴναι τὸν νόµον, 
οὗ καὶ ἡ ἑντολὴ ἁγία, καὶ αὐτὸν τὸν ἅγιον εἶναι 
καν ἀγαθόν. Aib ἀγαθου οὖσα ἐντολὴ, ἀγαθὴ καλεῖ- 
«σι * xal ἁγίου οὖσα, ἁγία bovi* xal δικαίου ὑπάρ- 
χουσα, δ.χαΐα ἐντολὴ καλεῖτα., ἑνὸς ὄντος τοῦ τότε 
καὶ vuv, τοῦ ὄντος ἁγίου xal δικαίου xal ἀγαθοῦ. 
Atb xax fj αὐτοῦ ἐντολὴ, dj ἀπὸ τότε καὶ νῦν ἓν vópup 
xat iv Καινῃ Διαθήχῃ, ἁγία ὑπόρχει xal διχαία χαὶ 
ἁγαθή. 


fum sanctum et justum, et bonum *. 

Refat. 5 et 352. Legi hoc Apostolus tribuit, ut 
sancta sit, ejusdemque mandato : qued triplici 
testimonio confirmat, sanctum esse praedicans, et 
justum, et bonum, ut te, Marcio, condemnet , n0s 
vero ipsos edoceat, legem auctoris esse sancti, 
cujus mandatum sanctum sit; eumdemque qui 
sanctus est, esse bonum. Propterea cum mandatum 
a bono profectum fuerit, bonum dicitur; «t a 
sancto, sanctum ; et a justo derivatum , justum etiam 
appellatur ; cum unus idemque modo sit, qui quon- 
dam exstitit, sanetugs, justns ac bonus. Unde et 
mandatum ipsius tam quod olim, quam quod modo 
est édilum , in utroque videlicet Tesiamente, 


C sanctum , justum ac bonum existimandum est. 


ς’ καὶ y σχόλ. "Iva τὸ δικαίωμα τοῦ vépnov xn- 
ρωθῇ ἐν ἡμῖν. 

ς’ καὶ 1Υ Ελεγχ. El iv τοῖς ἁποστόλοις χαὶ ἓν ἡμῖν 
τὸ δικαίωµα τοῦ νόµου πληροῦται, πῶς οὗ, (0 Μαρ- 
xiu», τολμᾶᾷς λέγειν τὸν νόμον ἀλλύτριον τῶν κατὰ 
τὸ πλήρωμα τοῦ νόµου δικαιουµένων ἀποστόλων τοῦ 
θεοῦ; | 

9 καὶ M! σχόλ. TéAoc γὰρ vópov Χρισεὺς elc δι- 
xacoórm παντὶ τῷ αιστεύοντι. 

ζ καὶ My Davy. Βἰ εἰς διχαιοσύνην Χριστὸς ἑλήλυθε 
ααντὶ τῷ πιστεύοντι, οὐ τοῦ νόµου τελειουμένου, εἰ 
μὴ Χριστὸὺς τελειώσῃ τῇ ἑαυτοῦ παρουσίᾳ * οὐχ ἄρα 
τελειωθήσεσθε, ὦ Ἰουξαΐοι, &v νόµμῳ µένοντες, ἐὰν 
μὴ Χριστὸν ἑνδημήσαντα πιστεύσαντες ὑποδέξησθε, 


Schol. 6 οἱ 35. Ut iusti4catio legis impleatur in 
nobis * 

Refut. 6 et 55. Si in apostolis et in nobis justi- 
ficatio legis impletur, qua istud . fronte pronuntiere 
audes, Marcio, legem ab apostolis Dei , qui ex le- 
gis complemento justificantur, aBenam videri? 


Schol, 7 et $4. Finis enim legis Christus ad justi- 
tiam omni credenti 9. 

Refot. 7 et δὲ. Si ad credentium omnium justi- 
tiam Christus advenit , ita ut perfici lez aliter ne- 
queat, nisi eam Cbristus suo adventu perficiat, per- - 
fici ves, Judzi, mullo medo potestis, si in lege 
maneatis, nisi Christum , qui jam venit, credentes 


Αλλὰ οὐδὲ σὺ, Μαρκίων, δυνῄσῃ σωθῆναι ἐν Χριστῷ, D in eum velitis recipere. Sed nec tu , Marcio , salu- 


τοῦ χηρύγµατος τὴν ἀρχὴν καὶ τὴν ῥίζαν ἀποδαλλό- 
µενος, ὅπερ ἑστὶ νόμος, ἀφ᾿ οὕπερ Χριστὸς γινωσκχό- 
µενος τελειοῖ τὸν μὴ τὸν νόµον βδελυσσόµενον ὡς ἀλλό- 
τριον Χριστοῦ ὑπάρχοντα. 

η’ xa λε’ σχόλ. Ὁ γὰρ ἀγαπῶγ τὸν z Anctor, vó- 
μυ» πεπ.λήρωχε. 

η’ καὶ λε’ Ελεγχ. El διά τοῦ ἀγαπᾷν τὸν πλησίον 
νόμος πληροῦται, οὐκ ἀλλότριος Χριστοῦ xal θεοῦ 


tem in Christo potes adipisci, cum fidei principium 
ac radicem abjeceris, nimirum legem, e qua eogni- 
tus Christus eum perfcit qui legem minime ut 
alienam a Christo repudiat. 

Schol. 8 et 55. Qui enim diligit proximum, legem 
implevit *. 

Refut. 8 et 55. Cum per amorem proximi lex im- 
pleatur, non est a Christo et Deo Patre Domini 


Πατρὸς τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ xai θεοῦ - nostri Jesu Christi abalienanda lex, quo diligere 


! Rom, v, 6, * Rom. vu, 12. ? Rom. vii, 4. 


* fom. x, 4. 


5 tom. xii, 8. 





qux» ab ipso praedicantur, omnia eodem perpetuo 
modo praedicantur, jam tum olim scilicet, et nunc, 
et in Veteri Novoque Testamento. 

3713 Ex Epistola ad Thessalonicenses, quam 
Marcio septimo loco ponit, ut Apostolus octavo, 
nihil ideirco selegimus, quod integra illa a Mat- 
cione depravata sit. 

Qüemadmodum neque ex secunda ad Thessalo- 
nicenses Epistola, quam Marcio ordine sextam 
collocat, Apostolus vero nonam, excerpsinmus, eo 
quod penitus ab eodem ilo corrupta sit. 


Ex Epistola ad Ephesios, que est Marcioni VII, 
Apostolo vero V , ista collegimus. 


Schol. 4 et 36. Memores estote, quod aliquando B 


ves. gentes , qui dicimini prapuiuwn, ab. ea que di- 
citur circumcisio in carme manu[acta , quia eratis illo 
in tempore sine Christo, alienati contersatione [srael, 
et hospites testamentorum promissionis, epem. non 
habentes , ei sine Deo in. hoc mundo. Nunc autem in 
Christo Jesu, vos qui aliquando eratis longe , faci 
estis prope in sangaiue ipsius, Ipse enim est paz. no- 
&tra, qui (ocit utraque unum *, elc. 


Refut. 1 et 50.'Vox illa, Memoras estote, speciem 
habet temporis. Tum íeta, qui dicimini, et qua 
dicitur, rerwm figures exprimunt. Hom illud, in 
carne, eo apeetat, ut. inustal. carni notam atque 
imeginem ostendat, qui ventum Spiritus teropus 
ezepectaret, ut ez figura perfectiora significet. Et- 
.enim sine Christo precul ab Israelis conversatione 
Beperstum eret preputium; ae prolude a preinis- 
sione ac testamento peregrinum. Ác qui illa con- 
dRione cemsebastur, omni apo carebant, el sine 
Deo erent {η lioe mundo, ut Αφοοιοὶὶ verba decla- 
rent, Sed nih vides, nihil audis, Marcio : alioqui 
illud animedverteres, quamta ab lege boBa manasse 
dicat Apostolus, quz singulari Dei providentia illis 
temporibus administrata eunt, Nam üvChristo Jesu, 
qui olim longe erant, nunc prope sum, i&. sangwine 
*ilius. Ipse enim est pax nosir&, qui fecit utraque 
sum. Qued si uvam utraque fecit, adeo wt altero 
desirecto minime alteram oenetituerit, non igitur 
prius a se aliemum exstitit, neque 979 posterius 


a priore separavit; sed in unum mnbo illa confla- D 


vit, non quoquo medo, vel specie tenus aliqua, 
, sed perspicue in songuime suo, quemadmodum certa 
&c solkia Apostoli doctriaa demonstrat. 

Schel, 9 οἱ 57. Ideo dicit ;: Surge, qui dormis, 
el resurge a mortuis , εἰ iliwminabit te Christus ?. 


Refut. 2 et 57. Undenam illa verba, Ideo dicit, 
depronipsit Apostolus? Non aliunde utique, quam 
ex Testamento Vetere, Hxc enim apud Eliam le- 
guntur. Jam vero quo ex grege Elias exstitit? Non- 
ne e prophetis unus, qui ex legis prescripto vixe- 
runt, ut οἱ ille legi ac prophetis inhzsit? Quod si 


8. EPIPHANII 
proximwm jubet. Quoniam Deus charitas est *,. et A ὁ νόμος, 6 χελεύων &ya.tolie «bv πλησίον. Διότι ὁ Θεὺς — 


ἀγάπη àctl, καὶ πάντα τὰ ὑπ αὐτοῦ κηρυττόµενα 

ὁμοίως ἀεὶ χηρύττεται, xai τότε, xaX vuv, xat £v ἴα- 

λαιᾷ χαὶ Καινῇ Δια)4χῃ. 

Tic πρὸς θεσσαλονιχεῖς πέµπτης ἐτιστολῆς * οὕτω 
γὰρ χεῖται ἐν τῷ΄Μαρκίωνι, ὀγδόης 65 οὔσης παρὰ 
πῷ Αποστόλῳ, τὰ πάντα τοῦ Μαρχίωνος διεστραµ- 
µένως ἀπ᾿ αὐτῆς ἔχοντας, οὐδὲν ἐξ αὐτῆς παρεθέµεθα. 

τής πρὸς θεσσαλονικεῖς δευτέρας, ἕχτης δὲ κει- 
µένης παρὰ τῷ Μαρχίωνι, ἑνάτης δὲ οὔσης παρὰ τῷ 

Ἀποστόλῳ, ὁμοίως διαστραφείσης ὑπ) αὐτοῦ τοῦ Map- 

χίωνος, πάλιν οὐδὲν ἐξεθέμεθα. 

Τῆς πρὸς Ἐφεσίους, ἑδδόμης οὔσης παρὰ τῷ Μαρ- 
χίωγι, πάμπτης δὲ παρὰ τῷ Azoctóldqo χειµέ- 
νης, τάδε’ 

α’ xaX λς’ σχόλ. Μγημογεύετε ὑμεῖς ποτε τὰ ἔθ»η, 
οἱ Ἰεγόμενοι ἀχροδυστία, ὑπὸ τῆς ὀεγομέγης πε- 
ριομῆς ἐν σαρκὶ χδιροποιήτῳ, ὅτι ἦτε τῷ καιρῷ 
ἐχείνῳφ χωρὶς Χριστοῦ, ἀπη»λοτριωµέγοι τῆς xo- 
A«aslac τοῦ "lopatA, καὶ ξένοι τῶν διαθηκχῶν της 
ἐπαγγε.ίας' ἑλπίδα μὴ ἔχοντες, xal ἄθεοι ἐν τῷ 
κόσμφ. Nvyl δὲ ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ ὑμεῖς οἱ zocé 
ὄντες μακρὰν ἐγενήθητε ἐγγὺς τῷ αἴματι αὐτοῦ. 
Αὐσὺς γάρ ἑστυ ἡ εἰρήγη ἡμῶν, ὁ ποιήσας τὰ ἁμ- 
gócepa, xaX τὰ ἑξῆς. 

α΄ xaX Ac! Ελεγχ. Τὸ, Μνημογεύετε, χαιρου σημαί- 
νει τὸ εἶδος. Καὶ, οἱ «Ἔεγόμεγοι, ἀπὸ τῆς .Ἱδγομέγη», 
πῶν πραγμάτων τοὺς τύπους σηµαίνει. Καὶ τὸ, ér 
capxl, ἵνα δείξῃ τὸν τύπον τὸν ἓν τῇ σαρχὶ ἀπεχὸς- 
χόμενον τὸν τοῦ Πνεύματος χαιρόν" ἵνα τὰ ἑντελέ- 


C στερα ἀπὺ τοῦ τύπου δείξῃ. Χωρὶς yàp Χριστοῦ πο- 


λιτείας τοῦ ᾿Ισραὴλ ἡ ἀχροθνστία ἁπηλλοτρίωτο" 
ἀπηλλοτρουμένη δὲ ξένη v ἑπαγγελίας xal διαθέχτς᾽ 
καὶ οἱ ἀπὸ ταύτης ὁρμώμενοι ἐλπίδα οὐκ. εἴχον, ἀλλ' 
ἄθεοι ἦσαν £v. τῷ κόσμῳ, ὡς ἀποδέδεικται ἀπὸ τῶν 
«oj Αποστόλου ῥημάτων. Αλλά σὺ, Μαρκίων, οὔτε 
ὁρᾷς, οὔτε ἀχούεις' ἐπεὶ ἂν ἑνόεις πόσων ἀγαθῶὼν 
παραέτιὀν τὸν νάµον φάσκει ὁ ἅγιος ᾿Απόστολος, τῶν 
ἐν τῷ νόμῳ πρὸς τὸν τότε χαιρὸν πεπολιτευµένων. 
Ἐν γὰρ Χριστῷ Ἰησοῦ οἱ zoté μακρὰν evr ἑγγὺς 
àr τῷ αἵματι αὐτοῦ. Αὐςὸς qp ἑστω 1) εἰρήνη 
ἡμῶν, ὁ ποιήσας τὰ ἁμφότερα &r. El δὲ τὰ ἀἁμφύ- 
περα ἐποίησεν Ev, καὶ οὐ «b μὲν ἀνεῖλα, τὸ δξ ἕτερον 
συνεσεῄσατο' ἄρα γε οὐδὲ τὸ πρότερον ἀλλότριον 
αὑτοῦ, οὐδὲ τὸ δεύτερον διεῖλεν ἁπὸ τοῦ πρώτου ' ἀλλὸ 
τὰ ἀμφότερα εἰς ἓν σννήγαγχεν, οὐχ ἁπλῶς, οὗ δοχή- 
σει. ἀλλὰ ἑναργῶς ἐν eo αἵματι αὐτοῦ, ὡς ἡ ἀσφαλῆς 
&00 Αποστόλου ὑποδείχνυσι διδασκαλία. 


' καὶ ὰζ' σχὀλ. Au. Aéyec Ἔγειρε, ὁκαθεύδων, καὶ 
ἀνάστα ἐκ τῶν vexpov, καὶ ἐπιφαύσει σοι ὁ Χρι- 
στός. 

β’ χαὶ AP Σλεγχ. Πόθεν τῷ ᾿Αποστόλῳ τὸ, Διὸ καὶ 
λέγει, ἀλλὰ ἀπὸ τῆς Παλαιᾶς δηλον Διαθήχης ; Τουτο 
δὲ ἐμφέρεχαι παρὰ τῷ 'Ἡλίᾳ. Πόθεν δὲ ὡρμᾶτο ὁ 
Ἡλίας; Αλλά elc ἣν τῶν προφητῶν, τῶν κατὰ νόμον 
πεπολιτευµένων, ἁπὸ νόµου καὶ προφητῶν ὁρμώ" 
µενος. El δὲ &y Χριστῷ προεφήτευσε τὸ, Ἔγειρε, ὁ 


! [ Joan. 1v, 8. 3 Ephes. i1, 11 seqq. * Ephes. v, 11. 


8568 





ἐ9θ 


φαύσει σοι ὁ Χριστός" ἄρα vs τὸ πρωτότυπον διὰ 
Λαζάρου xai τῶν ἄλλων ἐπεπλέρωτο΄ περὶ ὧν ol 
αὐτοὶ (εἰς)ὰμφέδαλλον Μάρθα xa Μαρία λἐγουσαυ δη 
ὄζει εεταρταϊός ἐστι, xaX τῶν τοῦ ἀρχισ»ναγώγου 
λεγόντων  Μηχέτι σχύ.1.1ετε τὸν Ói0doxaAor* καὶ 
αὐτοῦ Aéyovto;* M^) φοθδεῖσθε * οὗ γὰρ ἀπέθανεν, 
ἆ 1 1ὰ καθεύδει. Σαφῶς γὰρ Extoze τὸ κήρυγμα ἑχά- 
λει ἀνάστασιν διὰ Χριστοῦ ἔσεσθαι. Καὶ τὸ ἑξουσια- 
στιχὸν τῆς εὐχερείας ὑπεδείχν»εν, ἵνα τὸ δυνατὸν τοῦ 
Χριστοῦ ὑποδείξῃ, ὅτι, ὡς τῷ ἀνθρώπῳ εὐχερὲς, οὐ 
τὸν ἁποβανόντα, ἀλλὰ τὸν χαθεύδοντα διὰ φωνῆς ἐγεῖ- 
pat, οὕτως xal τῷ Χριστῷ ἣν ἑτοιμότατα τὸ εἰπεῖν : 
Λάζαρε, δεῦρο ἔξω, χαὶ τὸ, Kovpl, χουμὶ τα.ιθὰ, 
τουτέστιν, Α»ἀστηθι, ἡ zaic. (Kat) δι’ ὧν bvapqov 


ADVERSUS ILERESES LIB, I. TOM. Ill. — HJERES. XLII. 
καθεύδων, καὶ ἀνάστα ἐκ τῶν γεχρῶν, xal ἔπι- A Ma in. Christo vaticinatus est 


810 
: Surge qui dormis , 
et resurge a mortuis, et illuminabit te Christus , plaue 
ipsum exemplar, quod figuris illis adumbratum est, 
in Lazaro, czterisque id genus impletum est. De 
Lazaro quidem Martha ac Maria dubitantes ita lo- 
cute sunt : Jam fetet, quatriduanus est *. At syna- 
gog:e principis comites : Nolite, inquiebant, fati- 
gare magistrum; sed Dominus ista subjecit : Nolite 
timere ; non ením mortua est, sed dormit 3. Jam 
tum enim futura per Christum resurrectio divini 
verbi preconio celebrabatur. Sed et potestatem 
ilius, agendique facilitatem expressit, ut quam 
potens esset Christus ostenderet , ex eo quod uti 
homini facillimum est non mortuum , sed dormien- 
tem voce suscitare, ita Christo promptissimum 


ἀποδείξεων Σσήμανεν 6 λόγος τὴν ἡμῶν χλῆσιν ἀπὸ B erat. dicere : Lazare, veni foras *; tum, Kumi, 


νεχρῶν ἔργων, xal ὕπνου βαρέως, ἡμῶν τῶν ποτε 
χαθευδόντων ἀνεγείροντα τὸν Χριστὸν, xal διὰ τῆς 
χλῆσεως φωτίζοντα ἡμᾶς * fict; γέγονε δεντέρα αὕτη 
σχέσις. Τὸ δὲ τέλειον xal χαθολικὸν προσδοχώµενον, 
ὅταν ὁ αὐτὸς ὁ λέγων, Ἐγώ εἰμι ἡ ἀνάστασις, πάν- 
τας χαλέσῃ xa ἐγείρῃ σώματι χαὶ ψυχῇ, xai φω- 
τίσῃ ἐν τῇ αὐτοῦ μελλούση παρουσίᾳ. 

cum Anfmirum ille ipse qui dixit : 


Kumi Talitha, hoe est, Surge, puella *.lisque mani- 
festissimis argumentis Dei verbum vocationem in- 
dicabat nostram, Christumque Doininum ab ope- 
ribus mortuis, et altissimo quo tenebamur somno 
nosmetipsos excitantem, ac vocatione sua colláà- 
strantem : quz? quidem secunda fuit habitudo. Nam 
perfectum ac generale illud exspectandum est, 


Ego sum resurreciio, universos evocaverit, et corpore ac mente 


pariter excitarit, atque in futuro adventu sua luce perfuderit. 


Υ xa λη’ σχόλ. Αντὶ τοῦ, Kacaetyrs. ἄνθρωπος 
τὸ πατέρα αὐτοῦ καὶ τὴν μητέρα, καὶ xoAAg- 
θήσεται τῇ Tvraux(* xal ἔσονται οἱ δύο εἰς σάρκα 
εαν, παρὰ τὸ, τῇ γυναικί. 

Y! χαὶ λη’ ἔλεγχ. ᾿Αποδέδειχται πολλάχις μὴ ἁλλό- 
τρια εἶναι τὰ ἓν τῷ νόμῳ τοῖς ἀπὸ τοῦ ᾽Αποστόλου 
διδασχοµένοις. x&v τε σὺ, à Μαρχίων, παραχόψῃς 
τὸ, χυναικχί. 'Avb τοῦ γὰρ, ἔσονται elc σάρκα µία», 
δίλη σου ἔσται ἡ πᾶσα ῥᾳδιουργία. 
τῆς yd Κολοσσεῖς ὀγδόης παρὰ τῷ Μαρχίωνι 

µένης, παρὰ δὲ τῷ Ἀποστόλῳ ἑδδόμης χει- 
ς. 

d καὶ λθ’ σχόι.. M3) οὗν τις ὑμᾶς κριέτω &v 
βρώσει, ἢ &v πόσει, ἢ ἓν &opeg, 7) àv γεοµη»ίᾳ 
καὶ Σαθδάτῳ, 6 ἐστι oxi τῶν μεὰ.Ἰόγτων. 

x xai A9 Ελεγχ. Οὐδαμόθεν ὑποπίπτει σχιὰ, ὦ 
Μαρχίων, ἀλλ᾽ fj ἀπὸ σώματος". xol σῶμα οὐ δύνα- 
ται εἶναι, σχιᾶς ἀπ᾿ αὐτοῦ μὴ φαινοµένης. θεν 
πεισθΏναι ὀφείλουαιν οἱ ἀπὸ coU ἡπατημένοι διὰ τῶν 
ἔτι παρὰ σοῦ φυλαττομένων τῆς ἀληθείας τῶν θείων 


Schol. ὅ et 38. In eo quod scriptum est : Relin- 


quet homo patrem. suum εἰ mairem , et adharrebit 


«xori; el erunt duo in carnem unam *, vocabulum 
wxori sustu-il. 


Refut. 5 et 58. Szepenumero docuimus, haud aliena 


C esse que in lege sunt 373 ab iis qux Apostolus 


tradidit; etsi, Marcio, nomen uxoris expunxeris. 
Etenim illa ipsa verba, erunt in carnem unam, 
(raudem tuam satis superque detegunt 


Ex Episola ad Colossenses. quam octavam Marcio 
collocat, Apostolus vero 11 


Schol. 4 οἱ 59. Nemo ergo vos judicet in cibo, 
aul in potu, aut in festo, aut in Neomenia, et Sab- 
δαίο, qua est umbra futurorum *, 

Refut. 1 οἱ 59. Neque aliuade quam a corpore 
umbra spargitur; neque corpus esse potest, quin 
ab eo umbra promanet. Quamobrem ex illis ipsis 
veritatis ae sacrarum Litterarum reliquiis, quas 
apud te retines, discere circumventi abs te homi- 


Γραφῶν λειφάνων, ὅτι, µελλόντων ἀγαθῶν άποχα- D nes debent, ab iis bonis qux retegenda olim erant, 


λύπτεσθαι, οὐχ ἀλλότρια Tiv τὰ τότε δικαιώµατα 
προσκαίρως προστεταγµένα περὶ βρώσεως xal πό- 
σεως, xal µέρους ἑορτῶν xal νευμηνιῶν xat Za66á- 
των, ὧν ἀγαθῶν σχιὰ σαν τὰ προειρηµένα ' δὲ ὧν 
σκιῶν τὸ σῶμα χατειλήφαμεν τῶν ἑνεστώτων ἀγα- 
θῶν kv νόµῳ μὲν σχιαγραφηθέντων, ἐν Χριστῷ δὲ 
Ἐελειωθέντων. 


Πρὸς Φιήμογα ἑνάτης. 

Οὕτως γὰρ παρὰ τῷ Μαρκίωνι χεῖται. Ἡαρὰ δὲ 
t Αποστόλῳ ἑσχάτη χεῖται' ἓν τρισὶ δὲ ἀντιγρά- 
* Marc. v, 55. 59. 
Βλταοι. Gn. XLI. 


! Joan. xi, 99. 


* Joan. τι, 43. 


mandata illa nequaquam abborruisse, qua de cibo 
ac potu, festis, ac Neomeniis, et Sabbalis pro tem- 
poris ratione praescripta sunt : quarum nos um- 
brarum beneficio presentium bonorum, ut ita di- 
cam, corpus adepti sumus, qux in lege adumbrata 
postremo in Christo perfecta sunt. 


De Epistola ΙΧ, qu«e est ad Philemonem. 


Hoc illam ordine Marcio collocavit, cum Apo- 
stolus ultimo loco posuerit. Sed in nonnullis codi- 


* Marc. v, 41. " Ephes. v, 51. * Coloss n, 16. 


20 


811 


numeratur. Alia rursus exemplaria Epistolam ad 
Hebreos decimam ponunt, aute 1. et 1I ad Timo- 
theum, ad Titum, et Philemonem. Sed quidquid 


est integrorum ac fide dignorum codicum primam | 


ad Romanos Epistolam collocat, non eam qua ad 
Galatas est, quam tu primam esse, Marcio, voluisti. 
Czterum nihil ex Epistola ad Philemonem adnota- 
vimus, quod apud illum omnino depravata legitur. 


Ex Epistola ad Philippenses X. 

Hec enim apud Marcionem decima est 374 et 
ultima, apud Apostolum sexta. ΑΟ hac, quod vi- 
tiata penitus esset ac corrupta, nihil seligendum 
duximus. 


8. EPIPHANII 
cibus XIII ante Epistolam ad IHebr:os, qu:e est XIV, A φοις τρισχαιδεκάτη «ph τῆς πρὺς 'E6paloug τες- 


σαρεσκαιδεχάτης τέταχται, "Αλλα δὲ ἀντίγραφα ἔγει 
τὴν πρὸς 'E6palou; δεκάτην mpb τῶν δύο τῶν πρὺς 


Τιμόθεον, xal Τίτον, xai Φιλήμονα. Πάντα δὲ τὸ 


ἀντίγραφα τὰ σῶα xal ἀληθη τὴν πρὸς Ῥωμαίους 
ἔχαυσι πρώτην, οὐχ ὡς có, Μαρχίων, τὶν πρὸς Τα. 
λάτας ἔταξας πρὠτην. Ὅμως ἀπὸ ταύτης τῆς πρὸς 


815 





Φιλήμονα οὐδὲν παρεθέµεθα, διὰ τὸ ὁλοσχαρῶς αὐτῖν — 


διαστρόφως παρ) αὐτῷ χεῖσθαι. 


Πρὸς ΦιΛιππησίους δεκάτης. 

Οὕτως γὰρ κεῖται παρὰ τῷ Μαρχίωνι ἐσχάτη 
χαὶ δεκάτη, παρὰ δὲ τῷ ᾿Αποστόλῳ ἕκτη. Ὡσαύτως 
οὐδὲ &m' αὐτῆς, διὰ τὸ διαστρόφως παρ᾽ αὐτῷ xsi- 
σθαι, οὐδὲν ἐξελεξάμεθα, 


Hactenus Marcionis opus ex Evangelii 1.10, et B ἍµΑὔτη πεπλήρωται dj τοῦ Μαρχίωνος σύνταξις à) 


Apostoli scriptorum, ac denique sacrorum volumi- 
num reliquiis contextum. Ex quibus ab eo relictis 
particulis, quze ad illum convincendum facere po- 
terant delegimus. Prater hzc. vero ex ea qua ad 
Laodicenses inscripta est Epistola, quzedam in eum 
librum, quem Apostolicum vocat, transtulit. 

Schol. 4 et 40. Unus Dominus, una fides, unum 
baptisma, unus Christus, unus Deus et Pater om- 


nium : qui super omnia et per ommia el in omnibus*. 


Refut. 1 et 40. Consentiunt cum iis quz in Epi- ' 


stola adE phesios leguntur, qu: ex Epistola ad Lao- 
dicenos (sic enim inscribitur) contra te testimonia 
protulisti, ut in fine tandem quz ad te pertinent 
legendo discamus, tuasque res intelligendo tria illa 
temere abs te excogitata principia principio caren- 
tia, eta se invicem diversa damnemus. Longe 
enim alia est Apostoli doctrina, ac dogma firmis- 
simum, quod a nugis tuis ac fabulis magnopere 
dissidet. Etenim perspicue unum Dominum definit 
esse, unam fidem, unum baptisma, unum Deum 
eumdemque Patrem omnium, qui super omnia et 
in omnibus est, tam in lege quam in prophetis, et 
in apostolis omnibus, ac deinceps czeteris. 

Hzc igitur e sacrarum Litterarum reliquiis, quae 
apud Marcionem adhuc reperiuntur, a nobis colle- 
cta si quis consideret, divine providentie magni- 
ficentiam obstupescet. Cum enim quelibet res tri- 
bus testimoniis approbari, et haberi pro comperta 
soleat, singulari est Dei beneficio, et administra- 
tione, uti diximus, factum, ut hoc in negotio octo 
nobis ac septuaginta testimonia ex Evangelio sup- 
peterent, ex Apostolo quadraginta, Quz: omnia ad 
hanc usque diem apud illum servata, nec in con- 
troversiam adducta sunt, adeo ut centum ommno 
&tque octodecim exstent. Qux quidem Marcionis 
opinionibus contradicunt : sic tanquam ex persona 
Domini prolata sint. Sed et aliud insuper additum 
est preter Evangelii, 375 Apostolicue testimo- 


τοῦ χατὰ Aouxdy Εὐαγγελίου, xal τοῦ Αποστόλου 
σωζοµένων λειψάνων, λόγων τε ὑποθέσεως' ἀφ' f; 
ἀναλεξάμενοι τὰ κατ αὐτοῦ ἀπὸ τῶν παρ αὐτοῦ 
σωζοµένων, τοὺς ἑλέγχους παρεθέµεθα. Ἡροσέθετο 
δὲ ἐν τῷ ἰδίῳ (86) Ἀποστοιικῷ χαλουµένῳ xai τῆς 
χαλουµένης πρὸς Λαοδιχέας. 

a' καὶ µ’ σχὀ.. Εἷς Βύριος, µία πίστις, ἓν 
βάπτισμα, slc Χριστὺς, slc Θεὸς xal Πατήρ 
πάντων, ὁ ἑπὶ πάνζων xal διὰ πάντων καὶ ἐν 
πᾶσιν. 

a' xa p' ἔλεγχ. Συναδόντως μὲν τῇ πρὺς 'Eg:- 
σίους, à Μαρχίων, xai ταύτας τὰς κατὰ σοῦ µαρτ.- 
plac ἀπὸ τῆς λεγομένης πρὸς Λαοδικέας συνίγαχες 
χατὰ σοῦ μαρτυρίας ' ἵνα ἐπὶ τῷ τέλει τοῦ σφρα- 
γίσµατος µάθωμεν ἀναγνόντες τὰ παρὰ col, xoi 
γνόντες τὰ χατὰ σὲ, χαταγνῶμεν τῶν διᾶ σοῦ ἀἆλλο- 
πρίως ἐπινενοημένων τριῶν ἀνάρχων &pyov διαφο- 
pic πρὸς ἀλλήλας ἐχονσῶν. Οὐχ οὕτως γὰρ ἔχει ἡ 
τοῦ ἁγίου ᾽Αποστόλου ὑπόθεσις xai Ἱσφαλισμένον 
χἠρυγμα, ἀλλὰ ἄλλως, παρὰ τὸ σὸν ποιήτευµα. Σ- 
φῶς γὰρ ἔφη ἕνα Κύριον, µίαν πίστιν, ἓν βάττισμ:, 
ἕνα θεὸν τὸν αὐτὸν Πατέρα πάντων, τὸν αὐτὸν ἐπὶ 
πάντων, xal ἐν πᾶσι διά τε νόµου xoi προφητῶν, 
xaX ἓν πᾶσιν ἁποστόλοις, xa ἐν τοῖς χαθεξῖῆς. 

Αὕτη μὲν ἡμῶν dj προθεωρηθεῖσα Ev τοῖς προει- 
ρηµένοις ἀναλεχθεῖσιν ἀπὸ τῆς παρ᾽ αὑτῷ τῷ Μαρ- 
Χίωνι ἔτι σωζοµένης Γραφῆς, εἰς * τὴν ἀνάλεκιν 
σχοπῄήσας τις ἐχπλαγείη τὰς µεγαλοδώρους θεοῦ ol- 


p Ἀονομίας. Ἑχάστου yàp πράγµατος διὰ τριῶν paf 


τυριῶν ἐπιθεθαιουμένου, xal συνισταµένου, ὡς Ev- 
ταῦθα φιλῶς ὁ θΘεὺς ἑχαρίσατο συνάψαι, ὡς ἔφην, 
ἡμᾶς xa' οἰκονομίαν ἑθδομήχοντα μὲν xal ὀχτὼ 
μαρτυρίας &nb τοῦ Εὐαγγελίου , τεσσαράχοντα üà 
ἀπὸ τοῦ ᾽Αποστόλου, xai ταύτας map' αὐτῷ εἰς ἔτι 
xai δεῦρο σωζοµένας τε xai ἀμφιθαλλομένας 3: ὥς 
εἶναι τὰς πάσας ἑκατὸν δεχαοκτώ * ἀντιλεγούσας δὲ 
πάσας τῇ αὐτοῦ Μαρχίωνος γνώµῃ, ὡς ἀπὸ προσ: 
ώπου ὀνόματος Κυρίου *, διὰ τῶν δεχαοχτὼ, xal τη: 
αὐτοῦ ἑνδεξίου εὐλογίας διὰ τῶν ἑχατόν. ᾽Αλλὰ χα' 


'! Ephes. 1v, 9. * For. ης. * Leg. οὐχ ἀμφ. * Mendosa hzc. 


4 (86) Προσάθετο δὲ ἐν τῷ ἰδίφ. De Epistola ad Laodicenses accurate disputat Baron. an. GU. 


£15 


ADVERSUS ILERESES LiB. I. TOM. III. —ILERES. XLII. 


814 


ἐπ᾽ ἄλλης περιασῆς πρὺς ἐπὶ τούτοις ἑχτὸς τοῦ Eóay- A nium. Neque enim infelici Marcioni visum est ex 


γελίου xai τοῦ ᾽Αποστόλου. Οὐ γὰρ ἔδοξε τῷ ἔλεεινο- 
τάτῳ Μαρχίωνι ἀπὸ τῆς πρὸς Ἐφεσίους ταύτην τὴν 
""μαρτυρίαν λέγειν, ἀλλὰ τῆς πρὸς Λαοδιχέας, τῆς μὴ 
οὔσης ἓν τῷ ᾽Αποστόλῳ' οἷς μὴ ἑντυγχάνων ἡλιθίως 
ὁ χτηνώδης, xai ἓν πολλοῖς πεσὼν ὁ τάλας, οὐχ ὁρᾷ 
τὴν xat' αὐτοῦ ἀνατροπὴν xaÜ' ἑχάστην ὁμολογου- 
µένην. Καὶ μηδεὶς θαυμαξέτω περὶ τούτου. Πῶς 
γὰρ Ἰδύνατο οὗτος, ἐπαγγειλάμενος ἔχειν τι τοῦ 
Εὐαγγελίου xal τοῦ ᾿Αποστόλου, μὴ οὐχὶ χκᾶν ὀλίγα 
τῆς Γραφῆς σώζειν ῥήματα: Ὅλου γὰρ τοῦ σώμα- 
τος σώζοντος 3, ὡς εἰπεῖν, τῆς θείας Τραφῆς, ποῖον 
εὗρισχε µέλος νεχρὺν κατὰ τὴν αὐτοῦ γνώµην, ἵνα 
παρεισαγάγῃ φεῦδος κατὰ τῆς ἁληθείας; Αλλοίως 3 
εἰπεῖν ἑλώδησε, xal ἀχροτηριάσας παρέχοψε πολλὰ 


Epistola ad Ephesios auctoritatem illam afferre ; 
sed ex ea ad Laodicenos, quae nusquam apud Apo- 
stolum cernitur. Qux cum pecus illa per summain 
stoliditatem minime legerit, in plerisque lapsa 
quam manifeste in singulis convinci ac redargui 
posset nequaquam animadvertit. Neque vero cui- 
piam mirum illud videri debet. Qui enim Evangelii 
aliquid et Apostoli habere se profiteretur, flerine 
potuit, ut non pauca saltem Seripturz verba reti- 
neret? Quippe cum totum Scriptura vivum sit, 
ut ita dixerim, corpus, potuitne mortuum ullum 
membrum pro animi sui libidine reperire, quod ad 
stabiliendum mendacium contra veritatem profer- 
rei? Quare corpus ipsum mutilare, ac pleraque 


τῶν μελῶν, κατέσχε δὲ ἔνιά τινα παρ) ἑαυτῷ. Καὶ D membra resecare instituit, quorum nonnulla ad 


αὑτὰ δὲ τὰ χατασχεθέντα ἔτι ζῶντα o0 δύναται νε- 
χροῦσθαι: ἀλλ ἐχεῖ μὲν τὸ ζωτιχὸν τῆς ἑμφά- 
σεως, Xy. τε µυρίως παρ᾽ αὐτῷ χατὰ λεπτὸν ἆπο- 
τµηθείη. 


II". "Ext δὲ μετὰ ταῦτα πάντα ἐπεμνήσθημεν, ὥς 
τινες ἀπὸ τῶν αὐξῶν Μαρχιωνιστῶν, el; βυθὸν BAac- 
φΦημίας παραπελτωχότες, xal ἀπὸ τῆς ἑαυτῶν δαι- 
μονιώδους διδασχαλίας ἑμθρόντητοι παντάπασι γε- 
γονότες, xal οὗ ἐδόχουν Κυρίου µόνου xàv δι) óvó- 
µατος μνημονεύειν, καὶ αὑτοῦ ἀθυρογλώσσως ἑτέρως 
τὴν αὐτοῦ θεότητα ἁποστρέφοντες, τὸ ὄνομα τῆς ἄνω- 
θεν γεννήσεως χαχίζειν οὐχ ἑντρέπονται. Τινὰς γὰρ 
αὐτῶν τετολµήχασιν, ὡς ἔφην, αὐτὸν τὸν Κύριον εἷ- 
vat υἱὸν τοῦ Πονηροῦ λέγειν, οὐχ αἰσχυνόμενοι. ”Αλ- 
λοι δὲ οὐχὶ, ἀλλὰ τοῦ χριτοῦ τε xal Δημιουργου 
ἀσπλαγχνότερον * γεγονότα, χαὶ ἀγαθὸν ὄντα, χατα- 
λεῖφαι μὲν τὸν ἴδιον αὐτοῦ Πατέρα χάτω, πὴ μὲν 
λεγόντων τὸν Δημιουργὸν, ἄλλων δὲ τὸν Hoynpóv* 
ἄνω δὲ ἀναδεδραμηχέναι πρὸς τὸν kv ἀχατονομάστοις 
τόποις ἀγαθὸν θεὸν, xal αὐτῷ προσχεχολλῆσθαι., 
Πεμφθέντα δὲ ὑπ) αὐτου εἰς τὸν χόσµον, xal πρὸς 
ἀντιδιχίαν τοῦ ἰδίου Πατρὸς ἑλθόντα τὸν Χριστὸν, 
χαὶ καταλύοντα αὐτοῦ τὰ πάντα, ὅσα ^ χατὰ φύσιν 
Πατὴρ αὐτοῦ ἑνομοθέτει, Ἠτοι ὁ λαλήσας iv τῷ 
νόμῳ, Ἠτοι ὁ τῆς χαχίας θεὺὸς, ὁ παρ᾽ αὐτῶν ἐν τῇ 
τρίτῃ ἀρχῇ ταττόµενος. "Άλλως γὰρ xai ἄλλως ix- 
είθενται, ὡς ἔφην, ἄλλος μὲν τὸν Δημιουργὸν, ἄλλος 
& τὸν Πονηρόν. 


Ταῦτα δὲ δηλα παντι τῷ σύνεσιν χεχτηµένῳ ὑπάρ- 
χει, ὅτι ἀχαθάρτου πνεὐματός ἔστιν ἡ φρόνησις xat 
i διδασχαλία» xal οὔτε χρεία ἣν περὶ ταύτης τῆς 
ὑποθέσεως ἀπολογεῖσθαι, ἡ ἔλεγχον παριστᾷν xaz' 
ἀντιχρὺ Μαρχίωνος, τοῦ ἑαυτοῦ χατὰ πάντα τὴν ἔπι- 
λησμονὴν τῆς ζωῆς ποιησαµένου. Φωραθήσεται γὰρ 
παρὰ πᾶσι τοῖς συνετοῖς τὸ βλάσφημον αὐτοῦ xsvo- 
φώνημα, xal τολμηρὸν τῆς ἁἀπωλείας ἑνέργημα. 
'A22*. ἐπειδὴ εἰώθαμεν μὴ ἐἑᾷν ἀχανθῶν τόπον, ἀλλὰ 
ἐχτέμνειν τῇ τοῦ θεοῦ µαχαίρᾳ, τῇ ὑπὲρ πᾶσαν 
µάχα:ρα» δίστοµον, καὶ διικνουμένῃ ἄχρι µερι- 
* Forte ἀλλ' ὡς. 


! Forte ζῶντος. » Forte ἔχει. 


usum suum retinuit. Qux quidem ab illo reservata, 
et adhuc spirantia penitus exstingui nequeunt, sed 
vitalis ille declarandz veritatis vigor remanet, ia- 
metsi minutissimas in partes infinite secta, divisa- 
que fuerint. 

ΧΗΙ. Prater illa vero omnia .hoc insuper com- 
memoravimus : nonnullos e Marcionistarum grege 
im altissimum blasphemiz gurgitem immersos, at- 
que ex pestifera illa demonum doctrina velut fu- 
rore et amentia percitos, quem unum vel nomine 
tenus Dominum memoria retinuisse videbantur, 
hujus ipsius divinitatem inaudita quadam linguz 
petulantia pervertisse; nec ccelestis illius genera- 
tionis nomen vituperare fuisse veritos. Quidam 
enim ex illis Dominum ipsum mali filium esse 
sine ullo pudore jactitant. Quod alii minus probant, 
quibus placet judice illum ae Creatore natum esse. 
Qui cum in misericordiam esset propensior, ac na- 
tura bonus, Patre suo, quem alii Creatorem, alii 
malum existimant, inferiori sede relicto, sursum 
ad illum bonum evolasse Deum, qui inexplicabili- 
bus in locis residet, et eidem inhzsisse. Α quo in 
hunc orbem demissum, 6t ut Patri euo resisteret 
delapsum in terras Christum, omnia illa abrogasse 
decreta, quz ab. naturali suo Patre fuerant consti- 
tuta, sive is est qui in lege locutus dicitur, sive 
malitie Deus ille, quem inter principia tertio loco 
statuunt. Nam aliter, uti dictum est, atque aliter 
ista declarant. Itaque alius opificem, alius malum 
esse statuit. 

376 Qus cum ita sint, manifestum esse cuili- 
bet potest, qui ingenii ac prudenti: aliquid habeat, 
totam illam doctrinam atque dogma ab impauris-. 
simo spiritu promanasse. Quocirca nihil erat ad- 
modum necesse in eo argumento tractando ac pro- 
pugnanda fide morari diutius, aut vero Marcionem 
refellere, qui juxta sui ipsius ac vitze esse videtur 
oblitus. Nemo siquidem est, qui nonnulla sit intel- 
ligentia przeditus, quin contumelia in Deum plenas 
illius fabulas, ac temerarios et perniciosos conatus 
detegat. Verum quoniam nullum spinis obsitum lo- 


* Forte εὐσπλαγχνότερον. 


succidere solemus universas, qui quidem penetra- 
bilior est omni gladio ancipiti, et pertingens wsque 
ad d.visiones anime εί apiritus, compagum quoque 
de ea re dicere non gravabinur. 

XIV. Ac primum illud opponendum est, si e 
malo bonus fieri potuerit, totam illam principio- 
rum rationem everti. Potest enim et illius Pater, 
$i malus est (quod absit ut unquam dicamus : bo- 
nus enim est), commutare animum, quemadmodum 
ejus est immutatus Filius. Deinde si ut servaret 
bominum genus Unigenitus ille descendit, el ut 
latronein in paradisum introduceret, ac publicanum 
e telonio vocarel ad poenitentiam, ac meretricis il- 


lius qua pedes suos unxit, sanaret nequitiam ; pr- ῃ 


terea si commodare omnibus studet idem ille, qui 
bonus Deus est, ac misericors, et benignus : multo 
magis erga parentem adhibenda misericordia fuit, 
ut hunc primum omnium revocaret ad salutem, eo- 
que pre cteris ad meliora converso perfectze bo- 
nitatis specimen praberet, dum parentis sui mise- 
ratione moveretur, quemadmodum scriptum est : 
Bene facere omnibus oportere, maxime vero dome- 
slicis fidei* : quanto igitur magis parentum misereri 
convenit ? : 

Sed aliud est, quod ad hanc Marcionis refutatio- 
nem addendum videtur. Nam si, cum alterius essel 
ille filius, sese ad alterum contulerit, ne huic ipsi 
quidem fldem prastiturus videtur. Qui enim fide- 


S. EPIPHANII 
cum non repurgatum esse patimur, sed Dei gladio A σμῶν γνυχῆς xal πνεύματος, ἁρμῶν τε καὶ µυε- 


816 


Aóv, χατὰ τὸ γεγραμμένον ὀλίγα xaX εἰς touto 
εἰπεῖν οὐχ ἁποχνήῆσομεν. 


ac medullarum *, ut Scriptura loquitur, ideo pauca 


IA. Πρῶτον μὲν γὰρ ὅτι, εἰ ἀγαθὸς 6x. πονηροῦ 
γεγένηται, οὐχέτι τῶν ἀρχῶν σταθῄσεται ὁ λόγος. 
Δύναται γὰρ xai ὁ αὐτοῦ Πατὴρ, εἰ πονηρὸς ὑπάρ- 
χει (ὅπερ μὴ Υένοιτο, ἀλλὰ ἀγαθός ἔστι), µεταθλη- 
θῆναι τὴν γνώµην, ὥσπερ ὁ ὑπ' αὑτοῦ γεγεννηµένος 
µεταθέδληται. Τὸ δὲ ἕτερον, εἰ ὅλως ἦλθεν ὁ Movo- 
γενὴς ἀνθρώπους σῶσαι, xal λῃστὴν εἰσαγαγεῖν εἰς 
παράδεισον, xal τελώνὴν χαλέσαι ἀπὸ τελωνίου ti; 
µετάνοιαν, xai πόρνην ἀλείφουσαν αὐτοῦ τοὺς πόδας 
ἰάσασθαι ἀπὸ πονηρίας * ἔτι δὲ χαὶ ἀγαθὰ πράττει 
θεὺς, ἀγαθὸς ὑπάρχει, χαὶ εὔσπλαγχνος, καὶ ἑλεί- 
µων  πολλῷ οὖν μᾶλλον ἔδει ἐπὶ τὸν ἴδιον αὗτοῦ 
Πατέρα «bv οἴχτον ἀναλαθεῖν, χαὶ αὐτὸν πρῶτον µε- 
ταθεῖναι εἰς τὸ σωτηριῶδες . ἵνα, πρῶτον τὸν Πα- 
τέρα αὐτοῦ μεταθαλὼν, τελείως ἐνδείξεται τὴν τε- 
λείαν ἀγαθότητα, τὺν Πατέρα αὐτοῦ οἰχτείρας, ὡς 
xaX γέγραπται - Ποιεῖν τὸ ἀγαθὸν πρῶτον sic τοὺς 
olxelovc τῆς πίστεως ' πόσῳ Ye μᾶλλον ἑλεεῖν 
τοὺς ἑαντῶν πατέρας; 


Τὸ δὲ ἕτερον ἔστι * προστέθεικα τῇ φράσει, xai 
τῷ ἐλέγχῳ τῷ πρὸς «bv Mapxiova* ὅτε, εἰ μὲν 
τοῦ ἑνός ἐστι υἱὸς, χαὶ πρὸς τὸν ἕτερον προσέφυγεν, 
οὐ πιστὸς παραδειχθἠσεται παρὰ τῷ ἑτέρῳφ. 'O γὰρ 


lem se erga pareutem minime prebuit, ex iis quz  συνείδησιν εἰς τὸν ἴδιον αὐτοῦ Πατέρα μὴ φυλάξας 


antea gessit, ne apud alterum quidem fide dignus 
habebitur. Ad hac alio licet argumento errorem 
tuum, Marcio, convincere, ex eo videlicet capite, 
quod ob alicujus qui mitteretur inoplam negas ser- 
vare bonum Deum illos potuisse, quos servari opor- 
tuit, 377 et quibus per Christum misericordiam 
tribuit. Nisi enim Christus ad supremum iliuin 
Deum ex Marcionis sententia confugisset, quem 
ille bonus mitteret, habuisset neminem, si non in- 
ter Patrem ac Filium Christum offensionis aliquid 
intervenisset. Deinde si Creatori& est filius, idem- 
que crealioni ipsi ac paternis operibus est inimi- 
cus, simulatque in hunc orbem delapsus est, hu- 
manum in primis genus exterminare debuit, ut 
conditum illud opus a Patre funditus deleret, 
utpote paternarum molitionum hostis acerrimus. 
Aut ut persanandi ac curandi servandique vim 
usurpare vellet, hoc ipsum humanitatis officium 
parenti ante exteros omnes exhibendum fuerat, 
eique persuadendum, fllii ut esse similis mallet, ut 
tam ipse sibi quam Patri bonus, et humano generi 
salutaris esset, atque ita una et eadem bonitas 
exsisteret, Atqui longe isla sese aliter habent, 
quam illius fert conficta ac fabulosa narratio. Ne- 
que enim tria sunt principia, nec alius est Christi 
Pater, nec ille nequitize soboles exstitit, absit ut id 


οὐδὲ παρὰ τῷ ἑτέρῳ πιστευθήσεται ἀπὸ τῶν παρ) 
αὐτοῦ προαγόντως πεπραγμένων. ᾽Αλλὰ xa ἄλλως 
πάλιν, ὢ Μαρχίων, δι’ ἁπορίαν τοῦ πεμποµένου μὴ 
δυνηθέντος σῶσαι τοὺς παρ᾽ αὑτῷ σωξοµένους, xai 
παρ) αὑτοῦ διὰ Χριστοῦ ἑλεηθέντας. El μὴ γὰρ 
ἀπέφυγε κατὰ τὸν τοῦ Μαρχίωνος λόγον ὁ Χριστὸς 
πρὸς τὸν ἄνω Gaby, οὐχ ηὐπόρει ὁ ἀγαθὸς θεὸς τινὰ 
ἀποστεῖλαι, εἰ μὴ ἐν προσχρούσει ὁ τοῦ Χριστοῦ Πα- 
τὴρ, ὡς ὁ Μαρχίων λέγει, πρὸς τὸν ἴδιον αὐτοῦ ΥΣὸν 
γεγένηται, Καὶ ἄλλως δὲ, εἰ τοῦ Δημιουργοῦ υἱός 
ἐστιν, ἀντίχειται 65 τῇ δηµιουργίᾳ καὶ τῷ τοῦ Πα- 
τερὸς ἔργῳ, πρῶτον μὲν ἐλθὼν εἰς τὸν χόσµον, τοὺς 
ἀνθρώπους πρῶτον εἶχεν ἐξολοθρεῦσαι " ἵνα ἀφανίση 
τὸ ἔργον τὸ ἀπὸ τοῦ ἱδίου Πατρὸς δεδηµιουργηµέ- 
vov, ὡς ἀντίδιχος γενόμενος τῆς τοῦ Πατρὸς διαθέ- 
ceux. "H πάλιν λαδὼν δύναμιν ἱάσεως xai θεραπείας 
xaX σωτηρίας, ὤφειλεν ἑγδείξασθαι εἰς τὸν ἴδιον a: 
τοῦ Πατέρα πρὸ πάντων τὴν τῆς φιλανθρωπίας Ep- 
γασίαν, xai πρῶτον πεῖσαι τὸν Πατέρα αὐτοῦ xac 
αὐτὸν γενέσθαι ' ἵνα, γενόμενος αὐτῷ τε χαὶ τῷ Πα. 

τρὶ αὐτοῦ ἀγαθὸς, τῆς πρὺς ἀνθρῴπους σωτηρία, 
ἡ µία καὶ ἡ αὐτὴ ἀγαθότης γένηται. 'AXX oy οὔ- 
τως ἔχει, ὡς ὁ τούτου χενοφωνούμενος µυθώδης λό 

ος. Οὔτε γὰρ «pel; ἀρχαὶ, οὔτε ἄλλος Πατὴρ Χρι- 

στοῦ, οὐδὲ xaxíac ἐστὶ γέννημα, μὴ γένοιτο! eri 

χἀρ' ἘΕγὼ ἐν τῷ Πατρὶ, καὶ ὁ Πατὴρ ἐν ápol. 


unquam existimemus. lta enim ipse testatur; Ego in Patre, et Pa:er in me est*. 


! Hebr. 1v, 19. * Galat. vi, 12... * Joan. xiv, 10. 


* For. ἔτι. 








911 ADVERSUS HJERESES LIB. 


1. TOM. IIl. —ILERES. ΧΕΙ. $19 


Καὶ εἰ μὲν νόθως λέγει πατέρα ἔχειν, οὗ δύναται A — Quod si adulterinum illum parentem intelligeret, 


αὐτοῦ ὁ νόθος Πατ]ο καλούμενος ἓν αὐτῷ εἶναι, οὐδὲ 
αὐτὸς Ev τῷ Πατρἰ. 'O δὲ χατὰ φύσιν αὐτοῦ Πατέρα 
&sY ἀγαθὸν, xaX θεὸν ἀεὶ, χαὶ πάντων Δημιουργὸν, 
ἑαυτῷ δὲ ὄντα xal σὺν αὐτῷ ὑπάρχοντα διδάσκων, 
καὶ ἀληθεύων, χατὰ τοῦ Μαρχίωνος τὴν ἀπειλὴν 
διεξέρχεται τοῦ λέγοντος !* Ὁ μὴ τιμῶν τὸν Υἱὸν, 
ὡς τιμᾷ τὸν Πατέρα, ἡ ὀργὴ τοῦ θεοῦ ἐπ αὐτὸν 
μένει. "Hr, δὲ ἓν πολλαῖς µαρτυρίαις ἐδείξαμεν τὸν 
Ένα ὄντα θεὸν, τὸν Πατέρα τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ 
Χριστοῦ, ἀγαθὸν ὄντα, καὶ ἀγαθὸν γεννήσαντα. ἀγά- 
«nv ὄντα, xal ἀγάπην γεννήῄσαντα, πηγὴν ὄντα, καὶ 
ζωῆς πηγὴν γεννήσαντα ( Παρὰ col γὰρ πηγη 
ζωῆς, φησὶν fj Γραφή)’ ἀλήθειαν ὄντα, xal ἀλήθειαν 
Ύεννησαντα, φῶς ὄντα, χαὶ φῶς γεννήσαντα, ζωὴν 
ὄντα, xaX ζωὴν γεννῄήσαντα, ἀνάρχως xal ἀῑδίως xat 
ἀχρόνως. Καὶ ἑλήλεγχται χατὰ πάντα fj τοῦ Μαρ- 
πίωνος πλάνη. —— 


Τούτων τοίνυν οὕτως ἑχόντων, καὶ τῆς χατὰ τοῦ 
ἁπατεῶνος ἀνατροπῆς διὰ πολλῆς xai ἀληθινῆς συ- 
στάσεως ἐν θεῷ ἡμῖν χατεργασαμένης, πᾶλιν ἐπὶ τὰ 
ἑξης' ταύτης τῆς νυνὶ ὡς μεγάλης ἁσπίδος χαταπατη- 
θείσης διὰ τοῦ ἀφευδοῦς λόγου τοῦ Σωτῆρος τοῦ 
εἰπόντος  Δέδωκα ὑμῖν πατεῖν ἐπὶ ὄφεις xal ἐπὶ 
πᾶσαν τὴν δύναμιν τοῦ ἐχθροῦ". ἴωμεν χαὶ τὰς 
φῶν ἄλλων ματαιοφροσύνας διασχκοπεῖν τε xai ὃι- 
ελέγχειν (ἀπιχαλούμενοι) Θεὺν βοηθὸν, ἐν ἅπασιν 
ἐπιχαλούμενοι. 

ΚΑΤΑ ΛΟΥΚΙΑΝΙΣΤΟΝ, 

Εἰκοστὴ ερίτη. ἡ xal τεσσαραχοστὴ τρίτη. 

Α΄’. Λουχιανός τις ἀρχαῖος, οὐχ 2 νῦν 6v χρόνοις 
Κωνσταντίνου τοῦ γέροντος γεγονὼς, ὃν δηθεν οἱ 
Ἀρειανοὶ ἐν µάρτυσιν ἐπιψηφίζονται. "Hy γὰρ xal 
οὗτος ὁ Λουχιανὸς πρὀσφατος, φημὶ, προσανέχων τῇ 
τῶν ᾿Αρειανῶν αἱρέσει, περὶ οὗ ὕστερον by. τῇ χατ' 
αὐτὸν ἀνατροπῇ λέξοµεν. Νῦν δὲ πρὸς τὸν εἰρημένον 
ἀρχαῖον Λουκιανὺν ἀποτείνεται ὁ λόγος. Οὗτος γὰρ, 
συνεπόµενος τῷ προειρηµένῳ Μαρχίωνι, xal ἀπὸ 
πούτου ἀποσχίσας, καὶ αὐτὸς ἄθροισμα ἑαυτῷ ποιη- 
σάµενος, αἱρέσεως προέστη, ἀφ᾽ οὗπερ οἱ Aouxta- 
νισταὶ ἀρχαῖοι χαλούμενοι. Κατὰ πάντα μὲν οὖν 
χατὰ τὸν Μαρχίωνα δογµατίζει ΄ χέχρηται δὲ, ὡς ὁ 
tig ἡμᾶς ἐλθὼν λόγος, xoi dj περὶ αὐτοῦ ἔμφασις. 
᾿Αρχαίων γὰρ τούτων ὄντων, xal θἄᾶττον χατασθε- 
σθέντων, δυσχερὲς γεγένηται ὑμῖν, ὡς ἀληθῶς ἔστιν 
ἰδεῖν, ἡ xav' αὐτοὺς ἔρευνα. "A δὲ ἀπὸ µέρους ἔγνω- 
μεν τῶν αὐτοῦ, ἔστι τάδε. 


Μετὰ τὸ συστῆναι ἔηθεν ἕτερον μὲν τὸν Δημιουρ- 
γὸν, χαὶ χριτὴν, xaX δίχαιον ΄ ἕτερον δῆθεν ἀγαθὸν 
ὡσαύτως, xal ἕτερον τὸν πονηρόν  βούλεται χρῆσθαι 
καὶ µαρτυρίαις τιοὶ xazà τὸν Μαρχίωνα, χατὰ τὴν 
αὐτοῦ ὑπόνοια» ἀπὸ τῆς τῶν προφητῶν Γραφῆς" 
φημὶ δὲ τὸ, Μάταιος ὁ δου.λεύων Κυρίφ' xaX τὸ 
εἰρημένον  Ἀγτέστησαν 659, xal ἐσώθησα». 
Τέλειον δὲ οὗτος παρὰ τὴν τοῦ διδασκάλου αὐτοῦ 


! Deest, opinor, aliquid, λέγων scribendum. 
 Malach. n1, 14. * ibid. 15 


! Joan, v, 25; i, 26. * Psal xxxv, 10. 


non potestis qui adulterinus Pater dicitur in illo 
esse, nec ille in. Patre. Sed cum germanum illum 
suum, ac naturalem parentem semper bonum, sem- 
perque Deum, omniumque conditorem, atque et 
apud semetipsum, et cum Filio exsistentem veris- 
sime doceat, idem Marcionem horum verborum 
comminalione perstringit: Qwi non honorificat Fi- 
lium, ut honorificat Patrem, ira Dei in illo manet*. 
Αο nos plerisque jam testimoniis ostendimus, 
unum esse Deum, ac Patrem Domini nostri Jesu 
Christi, qui bonus est, bonumque genuit ; charitas 
item est, et charitatem genuit ; fons est, et fontem 
vita produxit (Apud 1e enim est fons vite , ait 
Scriptura *). Idem et Veritas est, et Veritatem ge- 
nuit; similiterque lumen est, et lumen genuit; 
vita est, et vitam propagavit ; idque sine ullo prin- 
cipio, ab aterno, citraque tempus. Qua ratione 
Marcionis error omnis evertitur. | 
Qua cum ita se habeant, ac nebulonis istius 
multis et certissimis rationibus sint convicta men- 
dacia, ac negotium 378 omne confectum, ad alia 
transeamus ; et hac velut immani quadam aspide 
verissimis Salvatoris verbis obtrita, qui dixit: 
Dedi vobis calcare super serpentes, εἰ scorpiones, et 
super omnem polestatem. inimici * ; ad ceterorum 
nos contemplanda ac refutanda deliria referamus : 
sic ut Dei in omnibus opem ac przsidium implo- 
remus. 


CONTRA LUCIANISTAS, 
Que est haeresis XXIII vel XLITI. 


l. Lucianus quidam antiquior : non ille qui 
setate nostra sub Constantino seniore vixit, quem 
Ariani inter martyres ascribunt. Fuit enim Lucia- 
nus iste junior Arianorum erroribus infectus, de 
quo postea, cum refutandus erit, acluri sumus : 
nunc adversus majorem illum Lucianum susci- 
plenda nobis est disputatio. Hic igitur Marcionis 
ante sectator, post ab eodem divulsus, privatum 
sibi gregem contrahens nova sectze factus est con- 
ditor ; ab eoque Lucianist:? veteres nomen accepo- 
runt. Porro Marcionis ille dogmata penitus οὐπι- 
plexus est. Quibus perinde est usus, ut ad nes 
fama est et auditione perlatum. Nam cum antiquis 

D illi temporibus exstiterint, et quam citissime re- 
etincti sint, difficillima nobia, ut intelligi ab om- 
nibus potest, illorum inquisitio fuit. Sed qua 
de illo utcunque comperire potuimus, $unt ejus- 
modi. 

Nam posteaquam alius ab eo constitutus est 
Creator ac judex, et justus ; bonus alius; itemque 
malus tertius, nonnullis Marcionis exemplo testi- 
moniis utitur, qua ex prophetarum scriptis ad 
erroris, ut ille, sui patrocinium adducit. Cujus- 
medi istud est : Vanus est qui servit Domino; 
item : fiesiiterunt Deo, et salvi facti sunt *. Ad haec 
omnja prxter magistri sui dogmata nuptias ille 


* Luc. x, 19. 


819 


S. EPIPHANII 


$20 


condemnat, et castimoniam profitetur, non hujus A διδασχαλίαν απαρνεῖται τὸν vapov, xai ἀγνξίαν 


amore virtutis, sed ut opera Creatoris evertat. 
Quare conjugiis interdicit, Ex quibus, inquit, pro. 
pagata sobole major in mundo Conditori ubertas ac 
copia suppetit. Hoc igitur in opificis ac Conditoris 
odium suscipit, ne ex liberorum procreatione 
379 illius opes augeantur. Verum hujus error 
nulo negotio detegetur ac refelletur ex ea confu- 
tatione, quam contra ipsius preceptorem ante pro- 
posuimus. Cujus opiniones pluribus disputando 
convicimus; idque ipsum ostendimus, cujusmodi, 
ac quam, multa sint, in quibus summa est Evange- 
li Velerisque Testamenti conseusio. Quemadmo- 
dum etiam Dominus ipse fateatur suam esse 
mundi fabricationem, ac quidquid conditum est 


ἀσχεῖ ' οὐ Ov ἁγνείαν, ἀλλ᾽ ἵνα ἀθετήσῃ τὰ ἔργα 
τοῦ Δημιουργοῦ, διδάσχων μὴ συνάπτεσθαι γάμῳ. 
Ἆφ' οὗ γάμου εὐθηνία, φτοὶ, διὰ τῆς παιδοποιίας 
ἐν χόσμῳ τῷ Δημιουργῷ Υγίνεται, πρὸς ἀντίθεσιν τῆς 
τοῦ Δημιουργοῦ xal Κτίστου διὰ τῆς παιδοποιίας Ev 
τῷ χόσμῳ εὐθηνίας. Φωραθήσεται δὲ ὁ τοιοῦτος, xat 
διελεγχθήσεται, ἀπὺ μὲν τῆς ἤδη πρὸς τὸν αὑτοῦ 
ἐπιστάτην ἀντιθέσεως, διὰ πολλῶν ποιησαµένων 
ἡμῶν τὴν πρὸς αὐτὸν ἀντιλογίαν τε καὶ ἀνατροπὴν, 
ἓν ὁποίαις τε καὶ ὁπόσαις συνάδει τὸ Εὐαγγέλιον τῇ 
Παλαιᾷ Διαθήχῃ * χαὶ ὡς αὐτὸς ὁ Κύριος ἡμῶν ὁμο- 
λογεῖ τὸ ποίηµα τοῦ χόσµου εἶναι ἴδιον χαὶ αὑτοῦ, 
χαὶ τοῦ Πατρὸς εἶναι τὴν χτίσιν» ὥς ys μάλιστα 
συνελόντι φράσαι χορυφαιότατόν τι ῥῆμα παρὰ τῷ 


Patri suo tribuendum. Quod quidem przstantissi- B ἁγίῳ Ἰωάννῃ εἰρημένον, τὸ, 'Ev ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος, 


mis hisce verbis summatim Joannes complexus 
est : In principio erat Verbwun , et Verbum erat apud 
Deum, et Deus erat Verbum. Omnia per ipsum 
[acta sunt, et sine ipso [actum est nihil, quod factum 
est *, etc. 

IJ. Atqui statim ille facillime confutabitur. Nam 
si respondere ita velit, se ut iis qux» Conditoris 
hic esse propria dicuntur, obsisteret ac destrueret, 
nuptiarum damnare copulas, ne Conditori suffra- 
gari videatur, atque ut ab ejus opere sese omnino 
prestet alienum, nonne a ratione prorsus hzc 
abhorret opinio, ejusque deprehendi falsitas, ac 
redaryui facile potest? Ecce tibi conditis a Crea- 
tore rebus, veluti cibis, ac vestibus, et unguentis, 
ac potu, et eduliis miserrimus iste circulator uti- 
tur; nec effugere aliter potest, quin se iis uti fa- 
teatur. Deus enim est Dominus omnium ac condi- 
tor qui curam omnium gerit ac solem suum super 
bonos et malos oriri facit *. Tum vero in eos pari- 
ter, qui se contumeliis afficiunt, et qui ipsum lau- 
dant ac predicant, pluviam demittit, atque. alit 
universos. Quod non temeraria aliqua, citraque 
rationem ac sensum definita lege constitutum est, 
sed ideo nimirum, quod penarum ab illo tempus 
in futurum judicium reservatum est, patienter ex- 
spectat, ac privatis legibus, et sapientia cuncta 
moderatur, quemadmodum beneflcam illam erga 
omnes providentiam decet, ut si qui poenitentiam 
susceperint, scelerum omnium oblivionem ab illo 
nacti, salutem adipiscantur. Sin contumeliosis illis 
divinum in Numen opinionibus, atque erroribus, 
quorum Deus auctor non est, insistant ; tum me- 
rita supplicia post hanc vitam expendant, cum non 
amplius voluntatis in eis libertas manebit. Veruimn 
neque animi quadam impotentia futurum illud 
judicium instituit; nec ventura illa mala iracundia 
ulla ductus infligit. Hxc 380 enim omnia pro 
ea qua preditus est ab omni perturbatione, libera 
divinitate denuntiat. Sed ob eam videlicet causam, 


xaló Λόγος ἦν πρὸς τὸν θεὸν, xal θεὸς ἡν ὁ 
Λόγος. Πάντα δι αὐτοῦ ἐγέγετο, xal χωρὶς αὖὐ- 
τοῦ ἐγέγετο οὐδὲ ἓν, ὃ Τόγογε, καὶ τὰ ἑξῆς. 


ΑἉλλά γε ὁ τοιοῦτος εὐθὺς ἀνατραπήῄσεται. El γὰρ 
βούλοιπο λέγειν, ὅτι ἀντιθέσεως χάριν χαὶ καθαιρὲ- 
σεως τῶν ὑπὸ τοῦ Δημιουργοῦ ἐνταῦθα λεγομένων 
ἡ τοῦ γάμου αὐτῷ σννάφεια ἀθετεῖται , ἵνα μὴ τῷ 
Δημιουργῷ συµπράξειεν, ὥστε ἀπέχεσθαι παντά - 
πασι τοῦ ἔργου τοῦ Δημιουργοῦ/: πῶς οὐχὶ ἄλογος 
αὐτῷ fj ὑπόθεσις 3, xal φωρατὴ, xai εὐθυέλεγκτος ; 
Ἰδοὺ γὰρ ἀπὸ τῆς χτίσεως χαὶ τῆς τοῦ Δημιουργοὺ 
δημιουργίας, χαὶ τῶν ἑδωδῶν, χαὶ τῶν ἀμφίων, xal 
τῆς χρήσεως ποµάτων µέτειτιν ὁ γόης xaX ὁ ἀγύρ- 
της’ xai ἄλλως οὗ δυνἠήσεται ἐχφυγεῖν, χαὶ μὴ οὐχ 
τούτοις χρῄσθαι. θεὺὸς γὰρ ὁ πάντων Δεσπότης xal 
δημιουργὸς, πάντων ἐπιμελόμενος, xal ἐπὶ τοὺς 
πογηροὺς xal ἁγαθοὺς ἁνατέλλει αὑτου tór 
ἤ λιον, xaX ἐπὶ τοὺς αὐτὸν βλασφημοῦντας, xal ἐπὶ 
τοὺς αὐτὸν δοξάζοντας πέµπει αὐτοῦ τὸν ὑετὸν, xol 
πάντας τρέφει, οὐχ ἁλόγῳ toV xal ἀναισθήτῳ ὁρι- 
σμῷ, ἀλλὰ ἐχδιχίᾳ τῇ παρ' αὑτοῦ ὁρισθείσῃ ἐν τῇ 
μελλούσῃ χρίσει μαχροθυμῶν, xai ὁρισμοῖς ἰδίοις 
καὶ σοφίᾳ τὰ πάντα διοικῶν. ὡς ἔστι πρέπον τῇ 
αὐτοῦ εἰς πάντας ὠφελείᾳ * ἵν' οἱ µετανοῄσαντες, τῆς 
παρ᾽ αὐτοῦ ἁμνηστείας τυχόντες, τὸ σωτῆριον κτή- 
cotyto* εἰ δὲ ἐπιμένοιον ταῖς αὐτῶν βλασφἡὴμοις xal 
ὑπονοίαις καὶ ματαιοφροσύναις ταῖς ph kx θεοῦ 
αὐτοῖς δοθείσαις, τὸ τηνικαῦτα μετὰ τὴν ἐντεῦθεν 
ἁπαλλαγὴν, τοῦ αὐτεξουσίου µηχέτι αὐτοῖς συµπαρα- 
µένοντος * ἀλλὰ οὔτε διὰ θυμὸν αὐτοῖ τὴν τότε 
ἑσομένην Χρίσιν, οὔτε ὡς iv ὀργῇ ἐπιφέρων τὰ 
ἑσόμενα. "Ολα γὰρ * προεθέσπισε διὰ τὴν οὐχ εἴσω 
παθῶν περιεχομένην αὐτοῦ θεότητα" ἀλλὰ δι ἣν 
ἔχασίος τῶν ἐπὶ BAG m ἑαυτοῦ τι ἐργαζόμενος, ἑαυτῷ 
παραίτιος γεγένηται, τοῦ θεοῦ ἀναιτίου ὄντος τῆς 
καθ) ἡμᾶς παρεχτροπῆς τε xal τῆς ἐκ ταύτης καθ) 
ἡμῶν μελλούσης ἔσεσθαι χαταδίχης. 


quod unusquisque suam in fraudem aliquid ,moliens, ultro capiti suo malum arcessit, cum interim 


! Joan. 1, 1 sqq. * Matth. v, 45... ? 79. ὑπόνοια. * Decsse videtur aliquid. Cor. ἐπιφέρων. Τὰ is$. 


γόρ ὅλα. 


821 


ADVERSUS HAERESES LIB. 1. TOM. Ili. — HAERES. XLIV. 


822 


corruplele hujus nostre, damnationisque, que illinc sequitur, culpam Deus nullo modo  suslie 


neat. 


"Ev ἅπασιν οὖν καὶ οὗτος φωραθήσεται, ταῖς πρὀ- A. — Quamobrem ubique se prodet ipsum prioribus 


τερον xal μετέπειτα ἐγχαταμιχθεὶς αἱρέσεσιν , Ex 
τοῦ ἀριθμοῦ τῶν τῆς ἀπωλείας τέχνων ὑπάρχων 
δηλούστς τῆς ᾽ΑἈληθείας, χαὶ τοῦ φωτὸς τοῦ Εὐαγγε- 
λίου φωτεινῶς τὴν πᾶσαν οἰκουμένην καταυγάζοντος, 
καὶ σώξοντος τοὺς υἱοὺς τῆς ἁληθινῆς πίστεως ἓν 
&xnOcla. Ὡς οὖν Ex συντόµου σχοποῦ ὄφιν παρακχύ- 
Ψαντα διὰ μιχροῦ τινος σχεύους ἀνελόντες, θανατω- 
θεῖσαν ταύτην χαταλελοιπότες, ἐπὶ τὰς ἑξής ἴἵωμεν, 
κατὰ τὴν ἐπαγγελίαν τὴν τοῦ θεοῦ συμπαραλαθόν- 
τες βοῇθειαν, cl; τὸ παραστῆσαι τὴν αὐτοῦ ἁλή- 
θειαν. 


ΚΑΤΑ ΑΠΕΛΛΗΙΑΝΩΝ (87), 


Εἰκοστὴ τετάρτη, ἡ xal τεσσαρακοστὴ τετάρτη. p 
A'. Τοῦτον τὸν προειρηµένον Λουχιανὸν διαδέχεται c 


ΟΑπελλῆς * οὐχ ὁ ἅγιος ἐχεῖνος 6 ὑπὸ τοῦ ἁγίου "Amo- 
στόλου συνιστάµενος, ἀλλ ἕτερος, ἐξ οὗπερ Άπελ- 


ληϊανοὶ, ὧν xax αὐτὸς συσχολαστὴς αὐτοῦ Λουχιανοῦ, ' 


xai μαθητὴς τοῦ προειρηµένου Μαρχίωνος * ὡς Ex 
μιᾶς ῥίζης πολλῶν ἀχανθῶν ὑλομανῆσασαι παρα- 
φυάδες. Ἕτερα δὲ οὗτος παρὰ τοὺς ἄλλους βούλεται 
δογµατίἰζειν,. Καὶ χατὰ μὲν τοῦ ἑαυτοῦ διδασχάλου 
ὁπλισάμενος ἑαυτὸν, xal χατὰ τῆς ἀληθείας, εἰς τὸ 
σνναγείρειν ἑαυτῷ xal αὐτὸς σχολὴν πεπλανηµένων 
ἀνθρώπων, τὰ τοιαῦτα βούλεται δογµατίζειν ' φάσχων 
μὲν, ὅτε οὐχ οὕτως, φησὶ, Υεγένηται" ἀλλά πεπλά- 
νηται Μαρχίων ' ἵνα πανταχόθεν ἑαυτῷ (88) ἑλέγ- 
χουσά τε 1j ἄνοια, xaX ἡ ἀνομία ἐν ἑαυτῇ συντρι- 


ac posterioribus sectis implicatum, ac see perdi- 
tionis flliorum numero esse monstrabit, cum id 
manifeste Veritas ipsa declaret; ipsumque lumen 
Evangelii totum terrarum orbem suo splendore 
eollustret, ac sincere religionis filios ad salutem 
beneficio veritatis adducat. Postquam igitur bre- 
vissimo illo proposito nobis ad disputandum argu- 
mento emersum e latebris serpentem velut exiguo 
telo confecimus, atque emorluam haresin illam 
reliquimus, ad reliquas progrediamur, Dei, ut szepe 
professi sumus, implorata prius ope, quo illius 
veritatem explicare possimus. 


CONTRA APELLEIANOS, 
Que est heresis XX1V sive XLIV. 


I. Lucianum proxime sequitur Apelles: non 
ílle sanctus, et ab Apostolo commendatus ; sed di- 
versus ab eo quidam, a quo Apelleiani cognomi- 
nati sunt. Hic Luciani condiscipulus, et Marcio- 
nis auditor fuit, quemadmodum sspe fit, ut spi- 
nosi frutices multi ex una radice luxuriantes pul- 
lulent, Quanquam ille diversa ab aliis quamplu- 
rima statuit. Nam et adversus magistrum suum, ei 
adversus veritatem ipsam armasse se videlur, 
quo in errore versantium hominum privatim sibi 
ipse scholam quaeret. Ejusmodi sunt autem ejus 
dogmata. Negat ita, uti Marcio definit, sese rem 
habere; proindeque illum opinione lapsum, ui 
confutata per seipsam insania, collisa secum con- 


θοµένη φανῄσεται, xal xa0' ἑαυτῆς τὴν ἀνατροπὴν C fractaque videatur impietas, et ad semetipsaum 


ἐπεγείρουσα, τῆς ἀληθείας ἀεὶ ἑδραίας οὔσης, xoi 
(hh χρείαν ἐχούσης βοηθείας, ἀλλὰ αὑτοσυστάτου 
οὔσης, χαὶ πἀὰρὰ θεῷ τῷ ὄντως ἀεὶ συνισταµένης. 


Φάσχει γοῦν οὗτος ὁ προειρηµένος ᾽Απελλῆς xal 
ol ἁπ᾿ αὐτοῦ , ὅτι οὑκ slot τρεῖς ἀρχαὶ, οὔτε δύο, ὡς 
τοῖς περὶ Λουχιανὸν xal Μαρχίωνα ἔδοξεν. ᾽Αλλὰ, 
φησὶν, εἷς ἐστιν ἀγαθὸς Θεὸς, xa µία ἀρχὴ, xai 
µία δύναμµις ἀχατονάμαστος. "Q EY 8e, ἤγουν μιᾷ 
ἀρχῇ, οὐδὲν µεμέληται τῶν ἐνταῦθα Ev. τῷ χόσμῳ 
τούτῳ Υεγενηµένων. ᾽Αλλὰ ὁ αὐτὸς ἅγιος θεὸς xol 
ἀγαθὸς, ὁ ἄνωθεν θεὸς xal ἀγαθὸς , ἐποίησεν ἕνα 
ἄλλον θεόν. Ὦ δὲ γενόμενος ἄλλος θεὸς ἔχτισε τὰ 
πάντα, οὐρανὸν, xal γῆν, xaX πάντα τὰ ἐν τῷ 
χόσµῳφ. ᾿Απέδη δὲ οὐχ ἀγαθὸς, xal τὰ ὑπ' αὐτοῦ 
γενόµενα, φησὶν , οὐχ ἀγαθῶς εἱργασμένα' ἀλλὰ 
κατὰ τὴν αὐτοῦ φαύλην διάνοιαν τὰ ὑπ' αὐτοῦ ἕἔχ- 
τισται. 

B'. Τίς δὲ ἀνέξεται τῶν τοιούτων λόγων , καὶ οὗ 
μᾶλλον καταγελάσειε τῆς τοιαύνης µαταιοπονίας ; 
Κατὰ γὰρ δύο τρόπους εὑρεθήσεται οὐχ ἁρμοδίως 
πράττων, χρώµενος τῇ τοιαύτῃ ὑπονοίᾳ. Καὶ διὰ 

(97) 'AzeAAmtavov. De Apelle meminit inter 


alios Pacianus epist. 1, cujus et corrigendus locus, 
in quo Marcionitas, Apollinaricos, Cataphrygas, et 


evertendam velut quadam conspiratione concitata : 
cum interim veritas stabilis et firma permaneat, 
nec auxilio cujusquam indigeat; utpote quae per 
sese cobzreat, et apud Deum, qui revera sempi- 
ternus est, perpetuo consistat. 

381 !gitur Apelles, ejusque factio omnis ita 
sentit: Non esse principia tria, neque duo, ul 
Luciano ac Marcioni videtur, sed *unum esse 
bonum Deum, unumque principium, ac virtutem 
unam nominis expertem, Qui quidem Deus unus, 
unumque principium nullam eorum qua in boc 
mundo geruntur curam suscipit. Ceterum idem 
ille sanctus, bonusque Deus, qui a principio Deus 
est, ac bonus, alium produxit Deum. Àb hoc uni- 
versa condita sunt, celum videlicet ac terra, c:ele- 
raque quz in hoc mundo cernimus , sed hie minime 
bonus evasit, ejusque opera omnia non bene facta, 
ac pro ala illius mente sunt ab illo fabricata. 


II. Verum quis illa dogmata patienter audiat, nec 
insaniam illam potius et amentiam irrideat? Duobus 
quippe modis hac quidem in opinione minime con- 
sentanea videtur asserere. ltaque sic illum tanquam 


Novatianos recenset, Leg. Apelleianos pro Avoili 
naricos ] 
(88) "Ira πανταχόθεν ἑαυτῷ. Lege ἑαυτν. 





$2, 


8. EPIPHANH , 


824 


presentem alloquar : Dic mibi, sodes, Apelles. Hoc Α τοῦτο πρὸς αὐτὸν ὡς πρὸς παρόντα ἐρῶ" Λέγε µοε, 


enim dabis, opinor: aut illum supremum Deum fu. 
tura nescientem, hunc quem dicis opera sua male 
fabricasse, effiuxiase Deum ; aut cum talem fore 
cognosceret, ideo produxisse, ut eorum esset ipso- 
rum causa, qui male postea condidit. Ex quo cos- 
sequens est, supremum illum Deum plane Creato- 
rem esse, qui unum illum procrearit, a quo condita 
sunt omnia. Quare causa erit etiam ille; non qui 
res creatas edidit, sed summus ipse Creatoris auctor, 
quí sil universorum opifex 


Hoc vero insuper affirmas, postremis temporibus 
adfuisse Christum, supremi nimirum ac boni Dei 
Filium, ejusque Spiritum sanctum, ad eorum simili- 


ὦ οὗτος. Δώσεις γὰρ, ὦ ᾿Απελλη, f| τὸν θεὺν ἄγνω- 
στον τῶν μΜελλόντων πεποιηχότα «hv , ὃν φάσχεις 
τὰ ποιήματα χαλῶς ! δεδημιουργηχέναι' Ἡ προχι- 
νώσχοντα μὲν, ὅτι τοιοῦτος ὁ ὑπ αὐτοῦ χτιζόµενες 
θεὸς ἀπέθη τούτου χάριν αὐτὸν πεποιηχέναι, ἵνα af- 
τιος γένηται τῶν χαχῶς ὑπ' αὐτοῦ δεδηµιουργηµέ- 
νων. Καὶ ἕἔσται ἑξάπαντος ὁ ἄνω θεὸς αὐτὸς Δη- 
μιουργὸς , ποιᾗσας τὸν ἕνα τὸν τὰ πάντα πεποιηχό- 
τα * xai ἔσται οὐχέτι αἴτιος ὁ τὰς χτίσεις παποιηχὼς, 
ἀλλὰ ὁ ἄνω θεὸς ὁ τὸν Κτίστην ποιῄσας. xal iv αὐ- 
τὺς τῶν πάντων δηµ.ουργός. 

Χριστὸν δὲ Ίχειν qi; ἐπ) ἑσχάτων τῶν χαιρῶν, 
υἱὸν ὄντα τοῦ ἄνω ἀγαθοῦ θεοῦ, xai τὸ ἅγιον αὑτοῦ 
Πνεῦμα ὡσαύτως ἐπὶ σωτηρίᾳ τῶν εἰς γυῶσιν αὗτονυ 


tér salutem, qui ad ipsius notitiam pervenirent. B ἐρχομένων * xaX ἑλθόντα οὐ δοχῄσει πεφηνέναι, ἀλλὰ 


Eumdem porro non specie apparuisse sola, sed re- 
vera carnem sumpsisse : non de Maria tamen Vir- 
gine illam expressisse, sed tamelsi vera carne ac 
corpore esset proditus, neque ex virili semine, ne- 
que ex muliere virgine sibi illud ascivisse; sed 
veram aliunde earnem sibi comparasse. Quod qür- 
dem hunc in modum explicat. Cum, inquit, e celo 
delapsus esset in terram, corpus sibi quatuor ex 
elementis effinxit. Verum nonne ad id etiam festi- 
nare videtur iste, ut impia 389 ejus scelerataque 
sententia ad veterum poefarum Graecorum somnia 
ac nugas ascribenda videatur? Eadem enim plane 
eum illis, ac magis etiam ridicula proponit, Chri- 
stum sibimetipsi fabricasae corpus. lta e sicco 
siccum expressit, e calore calidum, bumidum ex 
humore, e frigore frigidum. E quibus omnibus 
formato sibi corpore, vere ín terra visus est, ac 
codestium rerum nobis scientiam importavit, ut et 
: Conditorem aspernaremur, e( ejus abnegareinus 
opera , ita ut nobis illud indicaret, quznam in $a- 
cris Litteris vel se ipso pronuntiata forent, vel a 
Conditore prolata, Sic enim, ait, in Evangelio dixit : 
Estote probi argentarii. Utere, inquit, omnibus, ex 
Scriptura quavis utilia seligens. Deinde, Christus, 
ait, semetipsum in corpore ad patiendum supplicium 
obtulit, ae revera in cruce suflisus est, eamque 
ipsam carnem discipulis ostendit. Postea humanam 
illam quam sumpserat naturam resolvens, unicui- 


ἐν ἀληθείᾳ σάρχα εἰληφέναι , οὐχ ἀπὸ Μαρίας cnc 
Παρθένου, ἀλλὰ ἀληθινὴν μὲν ἐσχηχέναι τὴν aágxe 
xaX σῶμα , οὔτε ἀπὸ σπέρµατος ἀνδρὸς , οὔτε ἀπὸ 
γυναιχὸς παρθένου * ἀλλ᾽ ἔσχε μὲν σάρχα ἀληθινὸν 
οούτῳ τῷ τρόπψ. Kal φησιν Ἐν τῷ ἔρχεσθαι ἀπὸ 
τῶν ἐπουρανίων, Ίλθεν εἰς τὴν γῆν , xai συνήγαγεν 
ἑαυτῷ ἀπὸ τῶν τεσσάρων στοιχείων σῶμα. Καὶ πῶς 
καὶ οὗτος οὐκ ἐπείγεται εἰς τὸ φωραθῆναι αὐτοῦ ἂν 
ἀνομίαν ἀχολουθοῦσαν ταῖς τῶν παλαιῶν Ἑλλήνων 
ποιητῶν περὶ τῆς χενοφωνίας ταύτης δόξαις ; Φάσχει 
γὰρ xai οὗτος ὡς ἐχεῖνοι, xai ἔτι φυχροτέρως παρ 
ἐχείνους λέγων τὸν Σωτῆρα ἑαυτῷ ὑποστήσασθαι τὸ 
σῶμα. ᾽Απὺὸ γὰρ τοῦ ξηροῦ τὸ ξηρὸν, xal ἀπὸ τοῦ 
θερμοῦ τὸ θερμὸν, xaX ἀπὸ τοῦ ὑγροῦ τὸ ὑγρὸν, xal 
ἀπὸ τοῦ ψυχροῦ τὸ φυχρόν. Καὶ οὕτως πλάσας ἑαυτῷ 
σῶμα, ἀληθινῶς πέφηνεν iv xócqup, xaX ἑἐδίδαξεν 
ἡμᾶς την ἄνω γνῶσιν , χαταφρονεῖν τε τοῦ Άημιουρ- 
γοῦ , xat ἀρνεῖσθαι αὐτοῦ τὰ ἔργα, ὑποδείξας ἡμῖν 
ἐν ποίᾳ Γραφῇ ποῖά ἐστι τὰ φύσει ἐξ αὐτοῦ εἰρημέ- 
να, xal ποῖά ἐστι τὰ ἀπὸ τοῦ Δημιουργοῦ. Οὕτως 
γὰρ, φησὶν, ἔφη àv τῷ Εὐαγχελίῳ;: Γἰίνεσθαι δό- 
χιµοι εραπεζιται. Χρῶ γὰρ, φησὶν, ἀπὸ πάσης ΤΓρα- 
φῆς ἀναλέγων τὰ χρήσιμα. Elvá φησιν * Ἔδωχεν ὁ 
Χριστὸς ἑαυτὸν παθεῖν bv αὐτῷ τῷ σώματι, χαὶ 
ἑσταυρώθη iv ἀληθείᾳ, xai ἔδειξεν αὐτὴν τὴν 
σάρχα τοῖς ἑαυτοῦ μαθηταῖς. Καὶ ἀναλύσας , φη- 
σἷν, αὐτὴν τὴν ἐνανθρώπησιν ἑαυτοῦ, ἀπεμέρισε 
πάλιν ἑχάστῳ τῶν στοιχείων «b. ἴδιον ἀποδοὺς , €) 


que elemento quod proprium erat restituit ; velut p θερμὸν τῷ θερμῷ , τὸ quypbv τῷ φυχρῷ, τὸ ξηρὸν 


calido calidum, frigidum frigido, siccum sicco, hu- 
midum hurido. lta corpore illo quod carne consta- 
bat resoluto, in caelum, unde venerat, ascendit. 
Wl. O mendaces talia jactantium fabulas! qui, ut 
nemo non intelligit, mimorum ludum atque offici- 
nam aperire potius quam vitae Consequendsas pro- 
fessionem, aut intelligentize formam obtinere viden- 
tur. Etenim si omnino quod asciverat' sibi corpus 
dissolvit, cur id initio fabricavit? Quod si ad usum 
fabricavit aliquem, hoc ipso usu perfunctus relin- 
quere illud in terris debuit; presertim cum ex 
vesira sententia forma ipsa resurrectionis carnis 


! Forte χαχῶς. 


τῷ ξηρῷ, τὸ ὑγρὸν τῷ ὑγρῷ » xal οὕτως διαλύσας 
ἀπ' αὑτοῦ πάλιν τὸ ἔνσαρχον αὤμα, ἀνέπτη εἰς «iv 
υὐρανὸν , ὅθεν χαὶ ἦχα. 

I". Καὶ à πολλῆς ὁραµατουργίας τῶν «ὰ τοιαῦτα 
λεγόντων { ὡς παντί τῷ σαφὲς εἴη, µίμων μᾶλλον 
ἐργαστήριον Ίπερ ἐπαγγελίας ζωῆς fj αυνέσεως ya- 
ῥαχτῆρα χεχτηµένων. El γὰρ ὅλως ἕλνεν αὐτὸ τὸ 
σῶμα, ὅπερ εἴληφε, «ive τῷ λόγῳ ἀπ᾿ ἀρχῆς αὐτὸ 
ἑαυτῷ χατεσχεύαζεν; El δὲ χατεσκεύαξε διά τινα 
χρῆσιν , ἀπετέλεσε δὲ τὸ ἔργον τῆς χρήσεως - ἔδει 
καταλεῖφαι αὐτὸ ἐν τῇ vj), μάλιστα καθ᾽ ὁμᾶς τῆς 
χατὰ thv ἀνάστασιν τῆς σαρχὸς ἑλπίδος εἴδους ui, 





825 


ADVERSUS ΠΑΡΕΕΣ LB. I. TOM. Ill. — ILERES, XLIV. 


826 


χρείαν ἔχοντος τελειωθῆναι. ᾽Αλλὰ ἀνέστησεν αὐτὸ A perfici nullo pacto desideret. Atqui illud eteitavit 


πάλιν, ἵνα εἰς χάµατον ἑαυτὸν τὸν μείζονα ἐμθάλοι, 
ἵνα μηδὲν ὠφελήσῃ χατασχενάζων, χαὶ ἓν μνήµατι 
ἀποτιθέμενος, xai διαλύων , xal µερίζων ἑχάστῳ 
τῶν στοιχείων, ὅπερ παρ᾽ αὐτοῦ εἴληφεν, ὡς εὐγνώ- 
pov χρεοφειλέτης. Καὶ εἰ ὅλως ἑχάστῳ ἀπεδίδον, 
τουτέστι τὸ φυχρὺν τῷ φυχρῷ, xaX τὸ θερμὸν τῷ 
θερμῷ, Ἰδύνατο ταῦτα μὴ ὁρᾶσθαι τοῖς αὐτοῦ µαθη- 
sai," ἀλλ' οὐ μὴν τὸ σῶμα τὸ ξηρόν. Πάντως γὰρ 
τὸ ξηρὸν σῶμά ἐστι, σλρξ καὶ ὁστέα. Καὶ τὸ ὑγρὸν 
πάντως ἰχῶρές slot, xal σὰρς elg ὑγρότητα διαλνο- 
µένη. ΄ΆΑτινα πάντως τοῖς ἁἀποστόλοις φανερώτατα 
ἀποτιθέμενος, ἐσήμανεν , ὡς xal τὸ πρῶτον , ὅτε 
ἐθάπτετο τὸ αὐτοῦ copa, κατηξιοῦτο Ἰωσὴφ ὁ ἀπὸ 
Ἀριμαθαίας ἐντυλίξαι αὐτὸ kv σινδόνε, xal ἁποθέσθαι 
bv μνήµατι. "Apa δὲ xal αἱ γυναῖκες εἶχον ἰδεῖν ποῦ 
χατελείφθη τὰ λείφανα, ἵνα αὐτὰ τιµήσωσι διὰ μύ- 
ρων χαὶ ἀρυμάτων, ὡς τὸ πρῶτον. ᾽Αλλ’ οὐδαμοῦ τὸ 
δεῦδος ὑμῶν τοῦτο δεδήλωται, ὦ ᾿Απελληϊανοὶ, ἀπὸ 
ἑνὸς τῶν ἁγίων ἀποστόλων. Οὐ γάρ ἐστιν. ᾽Αλλὰ τοὺς 
μὲν ἀοράτους ὁρατῶς εἶδον δύο ἄνδρας, xa αὐτὸν εἰς 
οὐρανὸν ἀνερχόμενον , xai ὑπὸ νεφέλης φωτεινῆς 
ὑπολαμβανόμενον, λείφανον δὲ αὑτοῦ οὐδαμοῦ χατα- 
λελειμμένον. Οὺ γὰρ ἐχρῆν , οὐδὲ ἑνεδέχετο. Καὶ 
φεύδεται ᾽Απιλλῆς, xal οἱ ἀπ αὐτοῦ ᾽Απελληΐανοί. 


denuo, quo majorem sibi laborem imponeret ; idque 
sine ullo fructu contextum, atque in sepulcrum 
depositum postea retexeret, atque, ut wquissimus 
debitor, quod ab unoquoque elemento sumpserat, 
eisdem optima fide restitueret. Jam ut sua cuique 
reddiderit, puta frigido frigidum, et calido calidum, 
potuit id latere quidem discipulos, ipsum tamen 
corpus siccum minime potuit, Siccum «nim plane 
corpus 83 est, caro, inquam, οἱ ossa. Similiter 
et humidum sanies est, et caro quz in humorem 
extabescit. Quz omnia cum manifeste deponeret, 
apostolis suis omnino signiflcasset, ul antea fe- 
cerat, cum ejus corpus sepulero mandatum est. 
Tum enim Josepho Arimathzensi permissum, sin- 


B done ut illud obvolveret, atque in monumento de- 


poneret. Praterea mulieres locum illum animad- 
vertere potuissent, cui reliqui commendate forent, 
ut eas unguentis et aromatibus honorifice condi- 
rent. Sed hoc vestrum, Apelleiani, mendacium ne 
unus quidem ex apostolis commemoravit. Quippe 
nunquam ita gestum illud est. Verum duos quidem 
per sese minime aspectabiles, externa tamen specie 
apparentes viros intuiti sunt, ipsumque in celum 
ascendentem, ac lucida nube eireumfusum *, reli- 


quias vero nusquam terrarum relictas viderunt. Neque enim fleri istud oportebat, aut vero poterat. 
Quare tam Apelles ipse, quam Apelleiani mentiti. sunt. 


A. Τὰ ὅμοια δὲ τῷ ἑανυτοῦ ἐπιστάτῃ Μαρχίωνι 
περί τε τῆς ἄλλης σαρχὸς καὶ τῶν ἄλλων ὁμοίως 


ἑδογμάτισε' φάσκων μὴ εἶναι ἀνάστασιν νεκρῶν, καὶ € 


τὰ ἄλλα, ὅσαπερ ἐπὶ τῆς γῆς ἔδοξεν ὁμοίως δογµατί- 
ζειν. ΑἈνατραπήσεται δὲ ὁ αὐτοῦ λογισμὸς ληρός τις 
ὧν καὶ χατὰ πάντα τρόπον πεπλανηµένος. Οὔτε γὰρ 
ἰσχύσει σχότος ἔνθα τὸ φῶς παραφαίνεται , οὔτε τὸ 
φεῦδος οταθήἠσεται οὔσης τῆς ἀληθείας. El γὰρ ὅλως 
χέχρησαι ταῖς Γραφαῖς, à ᾽Απελλῆ xol οἱ ἀπὸ σοῦ 
Ατελληϊανοὶ , ἐξ αὐτῶν τῶν Γραφῶν εὑρεθήσεσθε 
ἐλεγχόμενοι * πρῶτον μὲν, ὅτι xav' εἰχόνα θεού 
ἐποίησεν ὁ θεὸς τὸν ἄνθρωπον  ὁ δὲ ποιῄσας ἔφη" 
Ποιήσωμεν ἄνθρωπον κατ εἰκόνα ἡμετέραν καὶ 
καθ ὁμοίωσυ". Ὡς εἴ τις ἀπὸ τῆς σοῦ πεπλανηµέ- 
γης αἱρέσεως ἐπιστρέψειε πρὸς τὴν ἀλήθειαν, ὡς ἀπὸ 
σχότους ἀποδράσας xaX àmb νυχτὺς ἀναστὰς, εὗροι 


IV. Cetera porro cum praeceptore suo Marcione 
consentanea profitetur, qui? ad aliorum carnem, 
sc reliqua id genus pertinent. Negat enim corpo- 
rum esse resurrectionem, czteraque ad eumdem 
modum, quo ille cum in vivis ageret in opinione 
$ua posuit, Sed opinionum ill: παρα ae mendacia 
manifeste redarguentur. Neque enim virium quid- 
quam habent tenebrs, ubi splendor lucis emicat ;. 
nec aperiente se veritate falsitas consistit. Quod. 
εἰ sacrarum Litterserum uti testimonio placet, 
Apelles, vosque Apelleiani, illae ipse sua vos au- 
etoritate convincent. Primum, qudd ad imaginem 
Dei homo a Deo factus est. Ac qui illum fecit :. 
Faciumus, inquit, hominem ad imaginem et simili- : 
tudinem. nostram *. Quocirca si quis a faleissims. 
tua heresi sese ad veritatem converterit, et tan- 


ἂν τὸ φῶς αὐτῷ ἀνατεῖλαν τῆς τοῦ Θεοῦ γνώσεως p quam e nocte ae tenebris emerserit, in divina 


ἡλίου δίχην καὶ ὑπὲρ ἡλιον. 


Φανῄσεται γὰρ παντὶ τῷ τὸν εὔλογον λογισμὸν 
χεχτηµένῳ , ὅτι ὁ εἰπὼν, Ποιήσωμεν ἄνγθρωπον», 
ὁ θεάς ἐστιν ὁ τῶν ὅλων Πατήρ. Σνγχαλεῖται δὲ μεθ) 
ἑαυτοῦ τὸν ἀεὶ ὄντα σὺν αὐτῷ θεὸν Λόγον Ylby µονο- 
γενη , ἐξ αὐτοῦ ἀνάρχως χαὶ ἀχρόνως γεγεννηµένον, 
ἅμα δὲ xal τὸ ἅγιον αὐτοῦ Πνεῦμα, τὸ οὐχ ἆλ- 
λότριον αὐτοῦ οὐδὲ τοῦ αὐτοῦ ἰδίου Υἱοῦ, El γὰρ ἅλ- 
λος ἣν ὁ πλάσας τὸν ἄνθρωπον , xat τὸν χόσμον κτί- 
σας, ἄλλος δὲ ὁ ἄνω ἀγαθὺς θεὺς , παρ οὗ χατῃλ- 
θεν ὁ Χριστός ' οὖχκ ἂν ὁ Χριστὸς ἐἑλάμόανεν -ἑαυτῷ 


σῶμα, καὶ ἔφλασα €hv εἰκόνα τοῦ Δημιουργοῦ εἰς 


! Act. 1, 0 sqq. * Gen. n), 20. 


gcientize lumen incurret, quod ei solis instar vel 
etiam sole ipso clarius illucescet. 

Nam illud cuilibet, qui rationis nennihil habeat, 
evidens erit, Deum esse parentem omnium, qui ita 
locutus est : Faciamus hominem. Qua quidem voce 
eternum illum Deum, Verbum, inquam, Filium 
suum unigenam complexus est : quem ex seipso 
sine initio omni ac tempore genuit ; nec non et Spi- 
ritum sanctum, qui nec ab illo, nec ab 884 ejus 
Filio sit alienus. Si enim alius foret hominis fabri- 
cator, mundi conditor; alius supremus ac bonus 
Deus, a quo Christus descendit, nunquam Christus 
sibi corpus affingeret, aut figoram in se Creatoris 


337 


hominis mundique esse conditorem, quem ita 
Pater alloquitur : Faciamus hominem ad imaginem 
et similitudinem nostram. Atque hoc ex uno opere 
manifestus erit artifex, neque alius intelligetur 
fuisse, qui tum hominem procreaverit, et Adami 
corpus e terra molitus fuerit, eumdemque in viven- 
tem animam fecerit. Cui quidem rei beatus 
Joannes in Evangelio suo suffragatur his verbis : 
In principio erat. Verbum, et. Verbum erat apud 
4eum, el Deus erat Verbum. Hoc erat in principio 
apud Deum. Omnia per ipsum facta sunt, et. sine 
ipso (actum est nilil *, etc. 

Quod si in ipso facta sunt, et per ipsum facta, 
ille et Adamum fabricavit, et ex Maria Virgine sibi 


S. EPIPHANII | 
exprimeret. Quare perspicuum est, hunc ipsum À ἑαυτὸν ἀνατυπῶν ἀλλὰ Onov, Oct αὐτός ἐστιν ὁ — 


, 


Δημιουργὸς τοῦ ἀνθρώπου xal τοῦ χόσµου , (p Etzzy 


ὁ Πατήρ ' Ποιήσωμεν ἄνθρωπον κατ’ εἰκόγα ἡμε- 


τέραν καὶ xa0* ὁμοίωσιυ'. 'Azb δὲ τοῦ ἑνὸς ἔργον 


σταθήσεται φανερὺς γινόµενος ὁ τεχνίτης, ὅτι οὗτός 


ἐστιν ὁ τότε τὸν ἄνθρωπον πεποιηκὼς, πλάσας τε Ex 


γῆς τὸ τοῦ ᾿Αδὰμ σῶμα, xat ποιῄσας αὐτὸ εἰς duy? 
ῥῶσαν. Aib xal ἐμαρτύρησεν ὁ ἅγιος Ἰωάννης ἐν — 
τῷ ἁγίῳ Εὐαγγελίῳ , λέγων , ὅτι Ἐν ἀρχῃῇ qv ὁ 


Λόγος, xal ὁ Λόγος ἡν πρὸς τὸν θεὸν, καὶ θεὲς 
ἦν ὁ Λόγος. Οὗτος ἦν ἐν ἀρχῇ πρὸς τὸν Gecr. 
Πάντα δι αὐτοῦ ἐγένετο, καὶ χωρὶς αὐτοῦ ἐγέ- 
veto 0008 Éy , χαὶ τὰ ἕξης. 

Ei δὲ £v αὐτῷ ἐγένετο, χαὶ ὑπ' αὐτοῦ ἐγένετ», 
αὐτὸς τότε τὸν ᾿Αδὰμ ἔπλαπε, xai αὐτὸς πάλιν τὸ 


corpus effinxit, ac totam denique sibi naturam ho- B σῶμα ἀπὸ Μαρίας τῆς Παρθένου εἰς ἑαυτὸν ἀνεπλά- 


minis adjunxit, quam a se illo tempore conditam," 


demum arctissime sibi copulavit. Jam vero si alie- 
nw opus usurpavit ejus, qui creatas res male 
condidit, ac malus opinione tua fuit; si, inquam, 
4nalis operibus usus est, qux a malo sunt artifice 
»rofecta, Creatoris se nequitia implicaverit oportet, 
usu illo ac bene(lcio : tum ejusdem imagine capes- 
senda; quod fieri omnino non potest. Etenim si 
hominis naturam induit, non carnem modo, sed et 
animam suscepit. Neque enim obscurum illud est. 
Qui enim alioqui diceret : Potestatem habeo accipere 
animam meam, el ponere eam * ? Quamobrem totum 
illud opus assumens, quam Creator imaginem ap- 
pellat, totum illud, inquam, ex corpore animaque 
conflatum , quibus bomo partibus constat, divinum 
sibi Verbum adjunxit. Quod si ita est, veneni tui 
eflicacitas omnis exstinguitur, ac tumultuosum per- 
turbatumque dogma concidit : quod nullo funda. 
mento stabilitum, nulla veritatis firmitate ac soli- 
ditate nititur. 

V. Ceterum cum e sacris Litteris quidquid 385 
placuerit eligas, aut rejicias, plane judicem te 
legum non interpretem faeis, ac delectorem om- 
nium qua ex animi tui sententia minime scripta 
&unt ; quz elsi verissima sint, (also a te nihilominus 
commutantur, et ad iuum ac tuorum errorem ac- 
commodantur. Quod si malus quidam artifex infe- 
riora hzc, ac mundum adeo istum molitus est, cur 
4 bono Paire missus buc ille descendit? Si ut ho- 
minum genus eriperet, horum scilicet tanquam 
suorum curam suscepit, nec alius jam conditor 
esse putandus est. Sin alienos curavit, eaque qus 
nihil ad se pertinebant, usurpare ac servare voluit ; 
aut adulatorem fuisse necesse est, qui alienis 
adbaserit; aut glorie cupidum, qui ut Conditore 
se prestantiorem ostenderet, prz alienis que ser- 
vare instituerat, suorum minime desiderio tene- 
yetur : ex quo verus ac sincerus esse desinet. Sed 
neque moderatione animi przeditus, qui cum crea- 
tam rem nullam propriam habeat, aliena concu- 
piscit, et intervertere studet, hoc est animas , qua 


σχτο” xal τελείως την πᾶσαν αὐτοῦ ἑνανθρώπτσιν 
συνήνωσε , τὴν ὑπ αὐτοῦ τότε πλασθεῖσαν , xaX vov 
ἓν ἑαυτῷ συνενωθεῖσαν. El δὲ ἀλλοτρίαν ἐργασία» 
εἰς ἑαυτὸν ἔλαθε τοῦ χαχῶς τὴν πλάσιν πλάσαντος, 
xai χαχοῦ ὑπάρχοντος κατὰ τὴν aou διδασχαλίαν, xal 
εἰ ὅλως χέχρηται τοῖς χαχοῖς ποιῆµασιν , οἷς ὁ χατὰ 
σὲ χαχὸς ποιητὴς εἰργάσατο * ἅῥα ἐπεμίγη τῇ xaxía 
τοῦ ποιητοῦ χρήσει τε xal εὑεργεσίᾳ, xa τῇ ἰδίᾳ 
αὐτοῦ εἰκόνι * ἀλλ' οὐχ ἑνδέχεται. El. γὰρ ἑνηνθρώ- 
πησεν, οὗ µόνον σάρκα εἴληφεν, ἀλλὰ xal qoyfiv. 
Δῄλον γὰρ ἔσται τοῦτο. Ἐπεὶ πὀθεν ἔλεχεν * "EEov- 
σίαν ἔχω Aa6siv τὴν ψυχή» µου, xal θεῖναι αὐ- 
τήν; Thv πᾶσαν τοίνυν πραγµατείαν ἀναλεξάμενος. 
τἣν ῥηθεῖσαν ὑπὸ τοῦ Δημιουργοῦ εἰχόνα, πᾶσαν 
πραγµατείαν ἀνεδέξατο, Ev τῷ σώματι xal Ψυχῇ ἑλ- 
θὼν ὁ Λόγος, χαὶ ἓν ὁποίοις ἅπασίν ὲστιν ὁ ἄνθρω- 
πος. Τούτων δὲ οὕτως τελεσθέντων , ἑξάπαντος 
ἡμαύρωταί σου τὸ δηλητήριον, xaX ἔπεσέ σου tj στά- 
σις fj ἀθεμελίωτος, μὴ ἔχουσα πῆξιν ἑδραιώματος 
ἀληθείας 
Ε’. El δὲ xaX & βούλει λαμβάνεις ἀπὺ τῆς θείας 
Γραφῆς, xst ἃ βούλει χαταλιµπάνεις  ἄρα γοὺν 
χριτῆς προχαθίσας *, οὐχ ἑρμηνευτῆς τῶν νόμων, 
ἀλλὰ ἐχλογεὺς τῶν οὐ χατὰ τὸν νοῦν σου Ὑραφέν- 
πων, ἀλλὰ ὄντων μὲν ἀληθινῶν, παρὰ σοὶ δὲ µετα- 
ποιηθέντων φευδῶς, xaX χατὰ τὸν νοῦν τῆς σης ἀπά- 
της, xaX τῶν ὑπὸ σοῦ Ἱἡπατημένων. El δὲ xax ὅλως 
καχὸς ποιητὴς τὰ ἐνταῦθα εἰργάσατο, φημὶ b by 
χόσμον, τίνος ἕνεχα Έλθεν ὁ ἀπὸ ἀγαθοῦ Πατρὸς εἰς 
τόνδε τὸν αἰῶνα; Καὶ εἰ μὲν ἵνα σώσῃ ἀνθρώτους. 
ἄρα τῶν ἰδίων ἐπεμελήσατο, xal οὐχέτι ἄλλος εἴη ὁ 
δημιουργός εἰ δὲ οὗ τῶν ἱδίων προενόει, βούλεται 
δὲ ἐν τοῖς ἀλλοτρίοις ἐπεμθαίνειν, xal τά οὐχ ὄν-α 
αὐτῷ διασώζει ^ d χόλαξ ἑστὶ col;  ἀλλοτρίοις 
προσλιπαρῶν, f) χενόδοξος , ἵνα χρείττων τοῦ Κτὶ- 
στου φανῇ, πρὸς τὰ ἀλλότρια ἃ διασώζειν πειρᾶται, 
τῶν ἰδίων μὴ ἐφιέμενος ' καὶ οὐχέτι ἔσται ἀληθινός' 
j| ὅτι µέτριός ἔστι κατὰ σὲ, ὦ ἀγύρτα», χαὶ μὴ ἔχων 
κτίσιν ἑαυτοῦ , τὰ ἀλλότρια ἐπιθυμῶν, ταῦτα ovv 
πειρᾶται, ἀπὸ τῶν ἀλλοτρίων ἑαυτῷ περιποιούμενος 
Φφυχὰς τὰς οὐχ οὔσας αὐτοῦ xai τοῦ αὐτοῦ Ἱ[ατρός. 


* Joan. 1, 1, 2.. * Joan. σ, 186. ? Forte προὐχόθισας. 


895 











39 ADVERSUS ILERESES LID. Ι. TOM. 1If. — ILERES. XLIV. 830 
Κι δὲ αὐτοῦ μέν εἶσιν αἱ ψυχαὶ , xaX ἄνωθεν ἑλθοῦ. A nihil ad se vel Parentem suum pertinent, contra 


σαι φαίνονται , ἄρα elc ἀγαθὸν χόσμον ἁ πεστάλησαν 
παρὰ τοῦ ἄνωθεν χατὰ σὲ ἀγαθοῦ θεοῦ, καὶ οὖχ εἰς 
πονηρὸν ἔργον. El δὲ ἁἀπεστάλησαν , διά τινα μὲν 
χρῆσιν, ἣν τάχα μυθοποιεῖς , εἰσελθοῦσαι δὲ µετ- 
έπεσον εἰς ἑτέραν ΄ τουτέστιν ἵνα δέχκαιόν τι πράξωσι, 
ποντρὸν δὲ εἰργάσαντο, ὀφθήσεται ὁ ἐπιστείλας αὐ- 
τὰς πρόγνωσιν ἂν μὴ ἔχων. Ἐπειδὴ γὰρ ἀπέστειλεν 
αὐτὰς δι ἕτερον , xaX ἕτερόν τι εὑρέθησαν ἑργασά- 
µεναι. Ἡ πάλιν ἐὰν εἴπῃς, ὅτι οὗ χατὰ τὴν αὐτοῦ 
βούλησιν ἀληλύθασιν, ἀλλὰ χατὰ τυραννίδα τοῦ 
ἀμαρπάξοντος" ἄρα ἰσχυρός ἔστιν ὁ χτισθεὶς ὑπὸ τοῦ 
ἀγαθοῦ Θεοῦ πονηρὸς δημιουργὸς παρὰ τὸν ἀγαθὸν 
6:5v, ὅτι τὰ αὐτοῦ ὑπάρχοντα ἀφαρπάξας ἐχρῆσατο. 
Πόθεν δὲ οὗ διελεγχθήση, αὐτοῦ τοῦ Σωτῆρος φά- 


jus fasque vindicare. Quod si proprie sunt ejus 
animae, atque e ccelo delapsze videntur, consequens 
est, eas a supremo bonoque Deo missas, et in bo- 
num mundum introductas fuisse. Atque ut missas 
illas ad usum aliquem fateare, quem tute confinxe- 
rís, ubi autem ingresse sunt aliorsum deflexisse, 


"pula ut juste aliquid agerent immíssas, sceleris 


quidpiam perpetrasse; qui eas allegavit nibil om- 
nino previdisse videbatur, cum alterius rei gratia 
miserit, e: vero contraria omnia przstiterint. Sin 
eo confugias, ut illius injussu, ac raptoris Lyran- 
nide coactas venisse pronunties, plane creatus ille 
a bono Deo malus artifex bono ipso Deo fortior 
censendus est, qui qux ad illum pertinebant vio- 


σχοντος, Ott Εξουσίαν «ἔχω τὴ» ψυχή» µου θεῖ- B Jenter erepta ad usus suos transtulit, Verum nonne 


γαι, καὶ Aa6sir αὐτήν * ὡς αὐτοῦ μὲν ψυχὴν εἶλη- 
eóroc , xal θέντος, χαὶ πάλιν λαδόντος, οὐχ ἆλ- 
λοτρίαν εἶναι τὴν Φυχὴν , xai ἑτέρου δημιουργοῦ. 


Πάλιν δὲ εὑρεθήσεται ἀγαθὸν σῶμα φορῶν. Ob γὰρ 
ἂν πεισθῄσεται ἀγαθός τις χρῆσθαι πονηρῷ ἔργῳ, 
ἵνα μὴ ἀπὺ τοῦ µετέχειν µέρους τοῦ πονηροῦ xal αὖ- 
τὸς χρανθήσεται τῇ τῆς ἐπιμέξεως πονηρία. Ei δὲ 
xai αὐτὸς ἀνέστησε, λέγε µοι, τί ἵνα ποιῄσῃ μετὰ 
ἀνάστασιν χαὶ αὐτὸ πάλιν χαταλέλοιπε µερίσας τοῖς 
τέσσαρσι στοιχείοις, τῷ θερμῷ τὸ θερμὸν, χαὶ τῷ 
Φωχρῷ τὸ Ψυχβὸν, καὶ τῷ ξηρῷ τὸ ξηρὸν, χαὶ τῷ 


te vox ipsa Salvateris evidenter coarguit : Potesta- 
tem habeo ponendi awimam meam, et sumendi — 
éllam? quasi animam ille sumpserit, ac posuerit, 
denuoque receperit; ut non aliena esse anima, aut 
alteri opifici tribuenda videatur. 


Illud etiam sequitur, bonum illud habuisse corpus. 
Neque enim persuaderi bono cuipiam potest, 386 
malum ut opus ad usum adhibeat : ne dum mali fit 
particeps, improbitatis ac nequitiae contagione pol- 
juatur. Jam vero, sí ipsemet corpus excitavit 
suum, cedo quid eo post resurrectionem facerc 
decreverat ? aut cur iterum illud reliquit, atque in 
quatuor elementa partitus est, adeo ut calidum ca- 


ὑνρῷ τὸ ὑγρόν; El γὰρ Ίγειρεν αὐτὸ, ἵνα πάλιν αὑτὸ ϱ lido, frigido frigidum, sicco siccum, humidum hu- 


7501, ρα δραµατουργίας τὸ ἔργον τοῦτο cfr, xal οὐχ 
ἀληθείας. Ἴχγειρε δὲ αὑτὸ ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς 
Ἀριστὸς, xal συμπαρέλαθεν ἑαυτῷ, ὅπερ ἀνεπλάσατο 
&ig ἑαυτὸν cupa σὺν φυχῇ xat πάσῃ ἐνανθρωπήσει 
τελειωτάτως. Ἐπειδὴ γὰρ συνεχάθισε, χατὰ τὸν ἆπο- 
στολιχὸν λόγον, ὅτι Ὁ θεὸς ἤγειρε, καὶ συνεχἀθισε» 
ἐν τοῖς éxovparíoic * ὡς μαρτυ ροῦσιν οἱ δύο οἱ ἓν 
ἐσθητι λαμπρᾷ ὀφθέντες ἁποστόλοις, ὡς λέγουσιν " 
Ἄνγδρες Γαλιλαῖοι, c ἑστήκατε ἀτενίζοντες εἰς 
ccr οὐρανόν; Οὕτως ἐ.εύσεται, br τρόπον ἐθεά- 
σασθε αὐτὸν ἀνα λαμόαγόμεγον. 


QG*. Καὶ ἵνα μὴ πάλιν δοθῇ σοι πρόφασις πονηρίας 
χατὰ τῆς ἀληθείας, μετὰ χρόνον πολὺν τῆς τοῦ Σω- 
τρος ἡμῶν ἀναλήφεως, Στέφανος ὁ ἅγιος τοῦ θεοῦ 
μάρτυρ λιθαζόμενος ὑπὸ τῶν Ἰουδαίων ἀπεχρίνατο, 
λέγων’ "dob ὁρῶ tóv οὐρανὸν ἀνεφγχμένον, xal 
τὸν Yióv τοῦ ἀνθρώπου ἑστῶτα àx δεξιῶν τοῦ 
Πατρός” ἵνα δείξῃ αὐτὸ τὸ σῶμα ἓν ἀληθείᾳ εἰς πνευ- 

τικὸν ἀνιστᾷν σὺν θεότητι τοῦ Μονογενοῦς, ὅλαν 
εἰς πνευματιχὸν ἑνωθὲν, xat εἰς θεότητα συνηνωµέ- 
voy." Avo δὲ αὐτὸ τὸ ἅγιον σῶμα σὺν τῇ θεότητι ὅλος 

5, εἷς Υἱὸς ὁ ἅγιος τοῦ Θεοῦ, χαθεζόµενος ἐν δεξιᾷ 
τοῦ Πατρός ' ὡς ἔχει καὶ τὸ τοῦ Μάρχου Εὐαγγέλιον 
xat τῶν ἄλλων εὐαγχελιστῶν * Καὶ ἀνηΊθεν εἰς οὐ- 


! Ephes. Ἡ, 6. * Act. 1, 11. ὁ Act. vii, 59. 


mido restitueret ; nam si illud excitabat ideo, ut 
iterum dissolveret, per ludum hoc fecisse, non se- 
rio ac bona fide videbitur. Enimvero Dominus Je. 
sus Christus idipsum excitavit; corpus, inquam, 
ipsum quod formarat sibi una cum anima czele- 
risque quibus hominis natura constat, perfectis - 
siine rursus assumpsit. Cum, ut Apostolus loquitur, 
consederit, quandoquidem, Deus illum revocavit ad 
vitam, et in celestibus consedit!, id quod ambo illi, 
qui in veste splendida apostolis videndos sese prz- 
buerant, hisce verbis testati sunt : Viri Galilei, 
quid statis aspicientes ín celum ? Sic veniet, quem- 
admodum vidistis eum ascendentem 3. 


VI. Atque ut omnis tibi calumniandz veritatis 
occasio przcluderetur, diu post ascensionem Do- 
mini sanctus ilie Dei martyr Stephanus, cum a 
Judeis lapidibus obrueretur, ita locutus est : Vi- 
deo cadum apertum, εἰ Filium hominis stantem a 
dextris Patris *, ut ostenderet eorpus ipsum &ur- 
rexisse, vere in spiritale mutatum, ac cum Unigeniti 
divíniate conjunctum. Quod idem sacrosanctum 
in ccelo corpus cum ipsa divinitate totus Deus est, 
et unus sanctusque Dei Filius, ad Patris dextram 
considens, quemadmodum tam Marci, quam cato- 
rorum Evangelia testantur : Et ascendit in. colos, 
et sedit in dextera Patris *. lta tua illa tuorum- 


* Marc. xvt, 19: Luc. xxiv, οἱ. 





851 
litur. 


Quod vero mortuorum ad resurrectionem spe- 
etat, audi quid Apostolus dicat. Oportet, inquit, 
corruplibile hoc induere incorruptionem, et. mortale 
hoc induere immortialilatem *. Nisi enim quod mor- 
tale est immortalitatem indueret aliquando, et in-. 
corruptionem quod est corruptibile, nunquam ad 
obeundam mortem imniortalis accessisset, ut 
Corpore suo poenas expenderet, ac defunctus ter- 
tia die 387 resurgerct, ct cum divinitate sua, ac 
glorie splendore pariter illud efferret, ut ex be- 
nigno illo convictu, prxsentiaque sua, quam nobis 
hactenus impertierat, veram spem solidamque 


S. EPIPHANII 
que falsissima sententia ex omni parte convel- A ρανοὺς, xal ἑκάθισεν iv δεξιᾷ τοῦ Latpóc. Kai 


δὲ 


πανταχόθεν διαπεσεῖταί σου xal τῶν ὑπὸ σοὺ :ετλα- 
νηµένων ὁ ἀγύρτης λόγος. | 

Καὶ περὶ νεχρῶν ἁἀναστάσεως ἄχουε τοῦ ᾿Αποστέ- 
λου, λέγοντος, ὅτι Ást τὸ φθαρτὸν τοῦτο ἐνδύσα- 
σθαι ἀφθαρσίαν, καὶ τὸ θνηεὸν τοῦτο ἐνδύσα- 
σθαι ἀθανασίαν. El μὴ γὰρ ἔμελλε τὸ θνητὸν ἑνδύ- 
σασθαι ἀθανασίαν, xa τὸ φθαρτὸν ἑνδύσασθαι ἆφθαρ- 
σίαν, ox ἂν ὁ ἀθάνατος θανεῖν ᾖλθεν, ἵνα ἓν αὐτῷ 
πάθη, xat χοιμηθεὶς τὸ τριηµερον ἀναστὴῆ., καὶ συν- 
ανενέγχῃ iv αὐτῷ 5 τῇ θεότητι xal τῇ αὑτοῦ δόξη - ἵνα 
ix τῆς αὐτοῦ ἀγαθῆς πρὸς ἡμᾶς ἑνδημίας τὴν πᾶσαν 
ἐλπίδα χατάσχωμµεν iv ἀληθείᾳ, ὑποδειχνὺς ἑαυτὸν 
τύπον ἡμῖν, καὶ ἁῤῥαθῶνα εἰς ἐλπίδα τῆς πάσις 
ζωῆς πραγµατείας. 








conciperemus , cum 6066 nobis ad eam vitae immortalitatisque fiduciam. corroborandam velut exem- 


plar, et arrhabonem probuisset. 


τή. Πως cum ita sese habeant, eoque a nobis B 7’. Too:wv δὲ οὕτως ἑχόντων xal ῥηθέντων, τίς 


modo disputata sint, quid attinet in vilissimo illo 
crabrone, quem z0pyrum vocant, profligando, vel 
aliter occupando ingenio hzrere diutius? Suum 
cnim per sese aculeum perdidit; ac contictum 
velut a circulatore dogma, nec ab aliorum $0om- 
niis diversus error sbunde demonstratus est. Fe- 
runt enim molestissimum illud crabronis genus, 
quod zopyrum appellant, aculeo quodam armatum 
esse, venenato illo quidem, sed exiguo, quique 
haud multum doloris incutiat, et ex suo nihilomi- 
nus genere sit venenatus. Ac si quis forte przter- 
eundo latebras illius nidumque diruat ; quem in- 
ter frutices ac densiores herbas favi instar, tan- 
quam in alveari, construit, ibique semine iminisso 
fctus excludit : sed si quis viator baculo vel virga 
favos, uti diximus, demoliatur, furens illico pro- 
rumpit acer ille quidem, sed irmbecillus crabro. 
Tum vicinum aliquod saxum lignumve nactus, ira 
exaestuans eo cum impetu fertur, ac silicem tundit, 
au lignum. Quibus cum noceat nihil, ac ne bho- 
mini quidem, quantumvis pungat, aliud prater 
levissimum dolorem ἱηίογαί, saxum vero nibil 
obliedat, aculeum sibi interim excutit, itaque mo- 
ritur. Sic illa simillima zopyri erabronis bzrosis, 
levi dolore inflicto, in petram, hoc est veritatem, 
incurrens, et aculeum in(ringens enecabitur. Hane 
igitur prztergressus, ad alias orationem conferam, 
certa Dei fiducia frelus, institutum me opus ad 
exitum esse perducturum. 


388 CONTRA SEVERIANOS, 

Qua est haresis XXV sive XLV. 
l. Qui superioribus illis proxime a me subji- 
ciendus est, vel iisdem temporibus vixit, vel sal- 


tem est state seuppar; neque enim tempus ipsum 
accurste commemorare possum, nisi quod vicini 


D 


ἔτι pov χρεία ἐστὶ χκατατρίθεσθαι περὶ τούτου το 
ζωπύρου σφηχίου, xat οὐδενὸς ὄντος ἀνατροττῆς Evc- 
xa, ἣ ἄλλης τινὸς πραγµατείας; Αφ' ἑαυτοῦ γὰρ «b 
κέντρον ἀπώλεσε᾽ xal ἁπαράλλαχτον αὑτοῦ τὸ τῖς 
πλάνης παραπεποιηµένον δύγµα xal ἁἀγυρτῶδες C- 
δειχται. Φασὶ Υὰρ τὸ ὀδυνηρὸν σφηχίον, ὃ ζώπυρον 
τινὲς χεχλήχασιν, ἔχειν μὲν χεντρίον ἰοθόλον βραχὺ, 
περιωδυνίαν πολλὴν οὐ χεχτηµένον, ἁλλὰ χατά chi 
αὑτοῦ δύναμιν ἰοδόλον ὃν ἐἑπὰν δέ τις διερχόμενος 
τὸν αὐτοῦ quisby fj καλιὰν καθέλοι ’ ἐν Y&p θάμνοις 
βοτανῶν ποιεῖται xal χηρίου δίχην ἑαυτῷ σίµόλους 
τινὰς, ἓν ofc σίµόθλοις ἐγχατατίθεται τὴν αὑτοῦ γο- 
vhv, xal ποιεῖται ἑαυτῷ τὰ γεννήµατα ΄ εἰ δέ τις 
διερχόμενος ῥά6δῳφ f) ξύλῳ νύξας τὺ χηρίον, ὡς ἔφτν,. 
χαταθάλοι, ἐξέρχεται θυμούμενον αὐτὸ δὴ τὸ δει» 
μὲν, βληχρὸν δὲ σφηκίον * χαὶ ἐὰν εὕρῃ πέτραν π)η- 
σίον f| ξύλον, ἀπὸ τοῦ ἐμπλήσαντος αὑτὸν θυμοὺυ foi- 
ζῳ μὲν ἐφίσταται xal ὁρμᾷ. xal παίει τὴν πέτραν ' 
χαὶ τὴν μὲν πέτραν οὐδὲν ἁδιχεῖ, οὔτε τὸ ξύλον, οὖτε 
μὴν τὸν ἄνθρωπον, x&v τε δάχοι, ἀλλὰ πρὸς ὁδύνιν 
ὀλίγην οὐδὲν ἁδιχεῖ, μάλιστα την πέτραν, ἀλλὰ τὸ 
μὲν χέντρον ἀπόλλυσι, xat οὕτω φθείρεται, ἡ 6 πέ- 
τρα οὐδὲν ἀδικηθήσεται ὑπὸ τοῦ τοιούτου. Οὕτω xal 
αὕτη fj σφηχιώδης ζωπύρου δίχην μικρὰν ἔχουσα εἰν 
περιωδυνίαν ἀνατραπήσεται τῇ πέτρᾳ συντυχο-σ., 
τουτέστι τῇ ἀληθείᾳ, xal τὸ χέντρον ἀπολέσασα. Taj 
την δὲ διελθὼν, ἐπὶ τὰς ἑτέρας πάλιν βαδιοῦμαι, χατὰ 
τὴν θεοῦ ἑλπίδα πιστεύων, ὅτι τὸ ἐπάγγελμα iy θὲψ 
πληρωθήσεται. 
ΚΑΤΑ ΣΕΥΗΡΙΑΝΩΝ, 
Εἰχοστὴ πέµπτη, ἡ xal τεσσαραχοστὴ πέμπτη. 

A'. Τούτοις χαθεξής ἔπεται τοι σύγχρονος, fra 
παρὰ τὸν χρόνον ' οὐκ ἔχω γὰρ περὶ τοῦ χρόνου αὖ- 
τῶν ἀσφαλῶς λέγειν, πλὴν σύνεγγυς ἀλλήλων ἧσαν. 
Ὡς δὲ τὰ εἰς ἡμᾶς ἑλθόντα διηγήσοµαι. 


sibi invicem exstiterunt. Que vero ad memoriam nostram pervenerunt, quam  fidelissime co 


plectar. 
Severus quidam, a quo Severianis nomen indi- 


ΣΤ Cor. xv. 55 


ΣευΏρός τις ἀνέστη, ἓξ οὕπερ ol Σευηριανοὶ καλο”, 





ADVERSUS H/ERESES LIB. I. TOM. ΗΙ. — HERES, XLV. 


854 


µενοε, χαθεξής σννεπόµενος τῷ προειρηµενῳ Απελ- A tum. est, post. Apellem illum prodiit, Cujus hzc 


ruzwt. Τὰ δὲ παρ᾽ αὐτῷ μνθολογήµατα ταῦτά ἔστιν, 

τινα miu λέχειν. Βούλεταί τε xat αὐτὸς ἀρχαῖς τε 
καὶ ἐξουσίαις προσάπτειν τὴν καθ ἡμᾶς χτίσιν͵ εἷ- 
αἱ τε Ev ἀχατονομάστῳ τινὶ ἀνωτάτῳ τε οὐρανῷ xal 
αἰῶνι ἆγαθόν τινα θεόν. Τὸν δὲ διάδολον υἱὸν εἶναι 
φάσχει τοῦ μεγάλου ἄρχοντος τῆς τῶν ἐξουσιῶν τά- 
(sz, (p ὄνομα τίθεται πὴ μὲν Ἰαλδαδαὼθ, τὴ δὲ Σα- 
δαώθ. Ἔοὔτον δὲ γεννηθέντα ἐξ αὐτοῦ εἶναι ὄφιν ' ἀπὸ 


δὲ τῆς ἄνω δυνάµεως χαταθεθλῆσθαι εἰς.τὴν γῆν, xat. 


χατεληλυθότα ὀφιείχελον ὄντα, εἰς οἵστρον ἑληλαχέ- 
ναι, καὶ τῇ Γή µεμίχθαι ὥσπερ γυναικί * xal ἀπ᾿ ao- 
τοῦ τοῦ σπέρµατος ἀποσπερματίσαντος τῆς Υονῆς τὴν 
ἄμπελον βεβλαστηχέναι. Δὸ δὴ μυθολογῶν εἰς παρά- 
στασιν τῆς αὐτῶν ληρῳδίας, τὸ ὀφιείχελον τῆς ἁμπέ- 


ου περιφερὲς ἐχτυποῦν, λέγων διὰ τὸ σχαληνὸν τοῦ B 


ουτοῦ εἶναι αὐτὸ ὄφεως δίχην - καὶ τὴν μὲν λευχὴν 
εἶναι ὡς ὄφιν, τὴν δὲ µέλαιναν ὡς δράκοντα. Εἶναι 
δὲ χαὶ τὰς ῥάγας τῆς ἁμπέλου ὥσπερ lou ῥαθάμιγ- 
γας, εἴτουν σταγόνας, διὰ τὸ χυχλοειδὲς, ἡ τὸ µείου- 
gov xaX διαμφὲς ἑχάστου ῥαγὸς στρογγυλώσεως τὸν 
& οἵνον ix τῆς ὑποθέσεως ταύτης ὄντα τὸν νοῦν 0o- 
λοῦν τῆς ἀνθρωπότητος. Καὶ vh μὲν εἰς θέλξιν ἄφρο- 
δισίων ἄγειν, πὴ δὲ εἰς οἵστρον ἐγείρειν * ἣ δ᾽ αὖ πά- 
ιν ὀργὴν ἀμποιεῖν διὰ τὸ χεπφοῦσθαι τὸ σῶμα ἐκ 
τῆς ἀπὸ τοῦ οἴνου δυνάµεως, xal τοῦ lou του προειρ]- 
μένου δράχοντος. 00εν ἀπέχονται οἵνου παντελῶς οἱ 
τοιοὔτοι, | 
B'. Φάσχουσι δὲ xoi τὴν γυναῖχα εἶναι ἔργον τοῦ 
Σχτανᾶ, καθάπερ xat οἱ ᾽Αρχοντικοὶ τοῦτο ἔφασαν * 
διὸ τοὺς γάμῳ πλησιάζοντας, τοῦ Σατανᾶ τὸ ἔργον 
πληροῦν λέγουσιν. Ἁλλὰ xal τοῦ ἀνθρώπου τὸ μὲν 
ἥμισυ εἶναι τοῦ θεοῦ, τὸ δὲ Άμισυ τοῦ διαθόλου. Απ΄ 
ὀμφαλοῦ γὰρ xaX ἀνωτάτω εἶναι τῆς τοῦ θεοῦ δυνά» 
µεως λέγει τὴν πλάσιν ' ἀπὸ δὲ ὀμφαλοῦ xai κατω- 
τάτω, τῆς πονηρᾶς ἑἐξουσίας τὴν πλάσιν. Διόπερ qnot 
πάντα καθ) ἡδονὴν καὶ οἵστρον χαὶ ἐπιθυμίαν ἀπ' ὁμ- 
φαλοῦ χαὶ χατωτάτω γίνεσθαι. ᾽Αλλὰ xaX αἱ ἄλλαι αἱ- 
βέσεῖς τοῦτο ἔφασαν εἶναι. 


"O0zv καὶ οὗτος ἁλίσχεται χατὰ πάντα τρόπον τοῖς 
ἄλλοις ἐπαχολουθῶν ἀγύρταις, τοῖς τὰ δηλητήρια τῷ 
Bip κατασκευάσασιν. ᾿Ανατραπήσεται γὰρ ῥᾳδίως. 


05 γὰρ πολλοῦ ἐπιδεηθήσεται χαµάτου fj πρὸς αὑτὸν - 


ἀνατροπή. "Όλον γὰρ τὸ σῶμα συγχεχραμένον τοῖς 


sunt fabulis ae mendaciis referta dogmata : Mundi 
originem principiis nescio quibus ac potestatibus 
tribuit; esse vero preterea supremo in ccelo ac 
saeculo, qued nominari non potest, bonum quem- 
dam Deum. Diabolum magni principis filium esse, 
qui potestatibus presidet, cujus nomen partim 
Jaldabaoth, partim Sabaotb appellat, a quo geni- 
tus ille serpens primum fuit; inde ab celesti vir- 
tute dejectus in terram ac delapsus, serpentis for- 
mo, libidinis stimulis percitus cum Terra ceu mu- 
Here quadam coiit. Quo ex satu vitis pullulavit. 
Unde ad conciliandam nugis suis fidem, sinuosos 
vitium flexus, ac rotundos, et cujusmodi serpen- 
tium spirz sunt, obliquos, ad illud significandum - 
referunt. Nam albam sane vitem serpentis simili- 
tudinem exprimere; nigram draconis ; acinos porro 
tanquam veneni guttas ac stillas esse, propter 
rotunditatem, ac singulorum discrimina, adeo ut 
orbiculi ipsi a se invicem avulsi separatione cer- 
nantur. Indidemque et vinum bominum pertur- 
bare mentes ac partim veneris illecebra concitare, 
partim furoris agitare stimulis, partim denique ad 
iracundiam provocare; quod ea vini vi, hoc est 
draconis illius veneno, leve . (iat efferaturque cor- 
pus. Quam ob causam qui hanc sectam profitentur 
ab omni usu vini penitus abstinent. 


li. Mulierem preterea Satanz opus esse dicunt, 
id quod et Archonticis placuit : 389 ideoque qui se 
nuptiis copulant, Satans opus per(ücere. Imo et 
hominis altersm partem Dei, alteram diaboli esse 
confirmant. Nam quod ab umbilico sursuim porri- 
gitur, divine molitionts esse; quod infra umbili- 
cum, à mala potestate conditum statuunt. Ob id 
inquiunt, voluptatum titillationes omnes ac libi- 
dines ab umbilico atque inferioribus partibus 
excitantur. ldem et aliarum hzreseon dogma 
fuit. 

Ex quo liquet nihil bunc nisi planorum c:etero- 
rum inbzsisse vestigiis, qui perniciosa ac letifera 
venena in hominum genus effuderunt. Sed nullo 
plàne- negotio, nec operoso admodum labore con- 
futabitur. Corpus enim universum ex iis qu» a 


χαλῶς kv αὐτῷ Υεγονόσιν Ex. θεοῦ, φημὶ δὲ ὀρέξεσιν, D) Deo recte fabrieata sunt, hoc est, naturalibus est 


οὗ 67 &corlay Ex θεοῦ γενοµέναις, ἀλλὰ διὰ χρῆσιν 
ἀγαθὴν xal ἀνσγχαίας χρείας τάξιν * λέγω δὲ τὸ 
ὀρέγεσθαι ὕπνου, βρωτῶν, πόµατος, ἑνδύσεως, xal 
τῶν ἄλλων πάντων τῶν εἰς τὰ ἴδια xai θεῷ εὐάρεστα 
ἡμῖν συμθαίνοντα * ὡς καὶ αὐτὴν τὴν δρεξιν τῆς χατὰ 
τὸ σῶμα ἐπιθυμίας οὐχ ἄτοπον οὖσαν παραστή- 
σαιμ ἄν. Ἔστι γὰρ πρὸς παιδοποιίαν ἐν σεµνότητι 
Ὠθεῖσα, xa εἰς δόξαν τοῦ ποιῄσαντος τὰ πάντα, 
χαθάπερ τῇ Υῇ τὰ σπέρματα εἰς ἐπίχυσιν πλήθους 
των ὑπὸ Θεοῦ ἐχτισμένων χαλῶν γεννηµάτων cé 
vn&t xal ἀχροδρύων. Οὕτως xa τῇ ἀνθρωπότητι 


! For. Απειλεί. 


appetitionibus conflatum : quas non absurdum ali- 
quem ad usum, sed honestum ac necessarium Deus 
indidit, nimirum ut et somnum appetamus, et ci- 
bum, ac potum, vestitum, ac caeteras opportunita- 
tes, que quidem Deo haud ingrate nobis usuveniunt, 
adeo ut vel ]psam a ratione minime abhorrere ve- 
neris cupiditatem demonstrare liceat. Est enim ad 
honestam sobolis propagationem et ad Conditoris 
omnium decus et honorem concessa , quemadnio- 
dum semina ad eorum bonorum quz Deus creavit, 
germinum videlicet ac fructuum ubertatem ac co- 





ν 


t55 


S. ΕΡΙΡΗΑΝΙ - ex 


piam instituta sunt. Sic humano generi ad illud A εἰς τὸ πληρῶσαι τὸ, Αὐξάνεσθε, xal 4.2η06ύνεσθε 


prestandum : Crescite, et mwltiplicanini , et replete 
terram *, infiniti sunt illi voluptatis aculei. 
Ceterum *apocryphis quibusdam libris uti illos 
accepimus; ac partim etiam publicis ac receptis , 
ex quibus ea sola deligunt, qus pro animi sui li- 
bidine commutata adulterataque depravant. Enim- 
vero vitis nequaquam est e diabolo consita , neque 
ex serpentis: semine procreata , uti facile quivis 
intelligit. Qui enim fleri posset istud, cum aperte 
. Salvator ipse contraria omnia testetur iis verbis : 
Non bibam hoc de genimine vitis istius , donec bibam 
illud novum in regno celorum *. Et quoniam veritas 
suos ubique radios diffundens, pro ea quam Deus 
habet imminentium malorum notitia, sermones suos 


καὶ zAnpocars τὴν Tüw. 


͵ 

Κέχρηνται δὲ οἱ τοιοῦτοι xal ἀποχρύφοις τισὶν, ὥς 
ἀχηχόαμεν ' ἀλλὰ xai ἐν µέρει ταῖς ῥηταῖς βίθλοις, 
λετιθηρώντες ἐχεῖνα μόνα, ἅτινα χατὰ τὸν νούν 
αὑτῶν παραπλἐχοντες ἑτέρως µεταχειρίζονται. Οὔτε 
γὰρ ἡ ἄμπελος ix διαθόλου πεφύτευται, οὔτε ἐξ 
ὄφεως ἔσχε τὴν σπορἀν, ὡς παντί «wy δηλόν ἐστι. 
Πῶς γάρ ἐστι τοῦτο; αὐτοῦ τοῦ Κυρίου ἔπιμαρτ.- 
ροῦντος, xal λέγοντος, ὅτι OO μὴ πίω ἐκ τοῦ Tev- 
νήματος tnc ἁμπέλου ταύτης, ἕως ἂν xíw αὐτὸ 
κοινὸν μεθ ὑμῶν ἐν τῇ βασιωείᾳ τῶν obparor. 
Καὶ ἐπειδὴ fj ἀλήθεια, τὰς ἑαυτῆς ἀχτῖνας ἀποστίλ- 
6ουσα εἰς τὸ Ππαντελὲς κατὰ πρόγνωσιν Θεου τῶν 


ad convincendos errores accommodavit, inde factum D ἐπιφερομένων χαχῶν, εἰς ἔλεγχον προετύπου τοὺς 


390 est, passim ut sacrz Litterz eorum qui contra 
veritatem insurgerent occasum atque interitum pre- 
dixerint. Sic enim aperte quodam in loco Dominus, 
ut infelicem illum et impostorem Severum argueret, 
vitem se esse pronuntiat. Ego sum, inquit, vitis 
vera *. Atqui si viluperanda prorsus vitis esset ap- 
pellatio, nunquam hujus ad se similitudinem trans- 
ferret. Quin et apostoli in eo libro , qui Διάταξις, 
hoc est Constitutio vocatur, Dei stirpem ac vineam 
esse catholicam Ecclesiam produnt. Et, quod am- 
plius est, Dominus ipse rursum in Evangelio idem 
expressit, ubi illam vinea parabolam proposuit : 
Homo quidam paterfamilias habebat vineam : et 
locavit illam agricolis; et misit quaerens fructum, 


et non dederunt *. ltem : Homo quidam paterfa- C 
, &prelova, ἐξῆλθε ζητῶν ἑἐργάτας εἰς τὸν άμτε- 


m4lias habens vineam exiit quaerens operarios iu 
vineam : et circa tertiam horam, et sextam, οἱ 
nonam, et undecimam *. Ut ex omni parte vafri 
hominis fraus οἱ improbitas veritatis oratione sau- 
cietur. Nam ut absente luce utcunque appareant 
tenebre, simulatque vel minima scintilla micare 
coeperit, evanescunt illa continuo , penitusque dis- 
sipantur. Ego vero ideo leviter lianc heresim per- 
curri, quod cum, ut initio monui , refutatu sit fa- 
cilis, non magno labore contraria possit veritas 
affirmari. Accedit οἱ illud, quod vel nulle hodie 
supersint illius secLe reliquie, vel exiguz adiuo- 
dum superioribus in provinciis relictz. 

Quamobrem nos ee praetermissa, velut scorpio 
quodam subito proculcato, caeteras aggrediamur. 
Sed divinum ante omnia implorandum auxilium, 
quo el veta possimus eloqui, neque nobis ipsis 
fraudi sit earum rerum tractatio, presertim cum 
tam nefariam et atrocem pestiferorum dogmatum 
improbitatem persequi studeamus. 


CONTRA TATIANOS, 
Que est heresis XXV] sive XLVI. 


Ι. Tatianus quidam post illos exstitit, qui sive 
eodem penitus tempore, 391 sive paulo post 


* Gen. 1, 98. * Matth. xxvi, 29. 


αὐτῆς λόγους πανταχοῦ * προεθέσπισε τὸ Ücicy 
γράμμα τὴν ἀναίρεσιν τῶν µελλόντων χατὰ τῆς ἁλτ- 
θείας ἐἑπεγείρεσθαι ' ὡς διαῤῥήδην αὑτός που ὁ K5- 
ριος, εἰς ἔλεγχον΄ τοῦ ἑλεεινοῦ xal πεπλανηµένου 
Σευήρου, φάσχει αὐτὸς ἑαυτὸν τὴν ἅμ-ελον, λέγων ᾿ 
Εγώ εἰμι ἡ ἅμπελΊος ἡ ἁνῑηθινή. El δὲ ὅλως 
ψεκτὸν ἣν τὸ τῆς ἀμπέλου ὄνομα, οὐχ ἂν τοῦ ὁνύ- 
µατος εἰς ἑαυτὸν ἐποιεῖτο τῶν ὁμοιότητα. ᾽Αλλὰ xal 
οἱ ἁπόστολοί (89) φασιν ἐν τῇ Διατάξει τῇ χαλουµένγ, 
ὅτι φυτεία θεοῦ xat ἀμπελὼν ἡ χαθολιχὴ Ἐκκλησία. 
Αλλά xal αὐτὸς ὁ Κύριος πάλιν ἐν τῷ Εὐαγγελίῳ 
ποιούµενος τὴν τοῦ ἀμπελῶνος παραθολὴν, ὅτι Ανίρ 
τις οἰχοδεσπότης εἶχεν ἀμπελῶνα, xal ἐξέδοτο ausi 
γεωργοῖς, xai ἔπεμψε ζητῶν χαρπὸν, χαὶ οὐχ ἔδω- 
xay. Αλλὰ xal πάλιν’ ᾽Ανήρ τις οἰχοδεσπότης ἔχων 


λῶνα, xaX ἐπὶ τρίτην (pav, καὶ ἔχτην, xal ἐννάττ», 
xaX ἑνδεχάτην. Ὡς ἑξάπαντος τὸ τῆς ἐπιττδεύσεως 
σχευώρηµα xal τούτου τοῦ ἁπατεῶνος πανταχόθεν 
ἔχειν τὸ τιτρώσκεσθαι λόγῳ τῆς ἀληθείας. Ráv -: 
γὰρ ἐπιφαίνεται τὸ σχότος φωτὸς μὴ παρήύντος, δι 
ὀλίγου οπινθηρος ἡ αὐτοῦ ἀφάντωσις τῆς ἀνατροπης 
γενἠσεται. Συντόµως δὲ χέχρηµαι τῇ αἱρέσει, δ:ὰἀ «ὁ 
ἤδη ἐξειπεῖν, ὅτι εὐάλωτος ὑπάρχουσα οὗ πολὰτ; 
δεῖται ἐργασίας, πρὸς σύστασιν τῆς κατ αὐτῖς ἁλτ- 
θείας" μάλιστα δὲ, ὅτι τάχα οἶμαι χαὶ μηχέτι ἐκ. 
ταύτης ὑπάρχειν τινὰς, ἀλλ εἰ ἄρα σπανίως £v ἄνω- 
τάτω µέρεσιν. 

'Arb ταύτης δὲ παρελθόντες, ὥσπερ σχορτίον 


δεινὸν καταπατήσαντες ἀθρόως, τὰς ἑξῆς διάσχο- 


πῄσοµεν, θεοῦ τὴν δύναμιν ἐπιχαλούμενοι εἰς Bot- 
θειαν, τοῦ τε τὸ ἁληθὲς εἰπεῖν, xai τοῦ αὐτὸν ipi. 
μὴ βλάπτεσθαι, μάλιστα περὶ τῆς τοιαύτης δεινης | 
xaX ὁλετηρίου τῶν δογµάτων μέλλοντα ὑποφαίνειν 
καχοτροπίας. 

ΚΑΤΑ ΤΑΤΙΑΝΩΝ 


Εἰκοστὴ ἔχτη, ἡ καὶ τεσσαρακοστὴ ἔκτη. 
A'. Τατιανός τις ἀνέστη, τούτους διαδεξάµενος. 
ftot χατὰ τοὺς αὐτῶν χρόνους ὧν, ἢ usv' αὐτοὺς, 


* Joan. xv, 1. "μυς. xx, 9 sqq. * Matth. xx, { sqq. 


(89) 'A-L1à καὶ οἱ ἀπόστολοι. Locus exstat in c. 1, l. 1 Constit. 





331 


ADVERSUS H/ERESES LIB. 1. TOM. JI]. — HAERES. XLVI. 


858 


πάλιν thv ἑαυτοῦ τῆς χενοφωνίας ᾿ διδασχαλἰαν προ- Α emerserit, novam vanissima doctrine schelam in- 


στησάµενος. Καὶ τὰ μὲν πρῶτα, οἷα δὴ ἀπὸ Ἑλλήνων 
παιδείας ὑπάρχων, συναχιιάζει Ἱουστίνῳ τῷ φιλο- 
σόφῳ, ἀνδρὶ ἁγίῳ καὶ φίλφ θεοῦ, τῷ ἀπὸ Σαµαρει- 
τῶν εἰς Χριστὸν πεπιστευχότι (90). Οὕτος γὰρ ὁ ου. 
στῖνος Σαµαρείτης ἣν τὸ γένος, εἰς Χριστὸν πεπι-- 
στευχὼς, χαὶ µεγάλως ἐξασχηθεὶς, ἀρετῆς τε βίον 
ἑνδειξάμενος, τὸ τέλος ὑπὲρ Χριστοῦ µαρτυρῄσας, 
τελείου στεφάνου χαταξιοῦται $v τῆς Ῥωμαίων ἐπὶ 
Ῥωστικοῦ ἠἡγεμόνος xai ᾿Αδριανοῦ (91) βασιλέως, 


(90) TQ ἀπὺ Σαμαρειτῶν εἰς Χριστὸν πεπιστευ- 
x6ti. Scaliger ad Eusebii Chron. an. 2157 : Errat, 
inquit, Epiphanius, qui a Samaritis ad Christianos 
Justinum transiisse scribit. Certe enim  Samarites 
nom erat, sed Samariensis, quanquam eti Samarites 
domo, non religione dici potest. Causam affert ; 
quod Sainaritanorum religionem minime sit secu- 
tus, sed Grecorum superstitioni inhzserit. Ideo 
non vere de eo dici potuil, ἀπὸ Σαμαρειτῶν εἰς 
Χριστὸν πεπιστευχέναι, sed àq' Ἑλλήνων. Sed si 
Σαµαρείτης domo, non religione, dici potuit Justi- 
nus, cur non ἀπὸ Σαμαρειτῶν credidisse dici po- 
tuerit, non video, hoc est e Samaritanorum populo 
ac civilate. | 

(91) Ἐπὶ Ῥωστικοῦ ἠἡγεμόνος καὶ Ἀδριανοῦ. 
Manifesta est hallucinatio et quidem duplex. Nam 
neque Adriano imperante mortuus est Justinus, 
sed M. Aurelio et L. Vero, ut Eusebius asserit 
lib. 1v [list. eccles. ο. 15, et tricenario major fuerit 
oportet, ut ex temporis ratjone, quo apologias pro 
Christianis edidit constare potest. Quanquam diffi- 
cile est statuere, quandonain ille, aut quo demum 
ordine scripiz sint. Eusebius libro Hist. ιν duas 
omnino scripsisse Justinum refert, quarum priorem 
Antonino Pio obtulit, ut cap. 8 et 10 testatur. Ubi 
etiam Justini verba quedam ex ea qu» secunda 
nuneratur, apologia citat, in quibus de Antinoo, 
Mareione ac Judaico bello mentionem fecit : et, 
quod caput est, hujus etiam initium subjicit ca- 
pite 43. At vero cap. 15, sive 16, alteram apolo- 
giam sub M. Aurelio et L. Vero scriptam aflirmat : 
Κατὰ τοὺσδε xai ὁ μιχρῷ πρόσθεν ἡμῖν δηλωθεὶς 
Ἱουστῖνος δεύτερον ὑπὲρ τῶν καθ ἡμᾶς δογμάτων 
βιθλίον ἀναδοὺς τοῖς δεδηλωµένοις ἄρχουσι, θείῳ 
χαταχοσμεῖται µαρτυρίφ. Sub Aurelio igitur οἱ 
Vero, quos cap. 15, sive 14, Antonino Pio succes- 
sisse significaverat, secundam apologiam obtulit, 
οἱ passus est Justinus. Eusebio assentitur Hieron. 
in Script. eccles. , et Photius. Hodie Justini duse 
exstant apologix. Harum prior ad senatum inscri- 
bitur; posterior eumdem prefert titulum , quein 
prima apologi» Eusebius attribuit, nempe Αὐτο- 
χράτορι Τίμῳ Αἱλίῳ ᾿Αδριανῷ ᾽Αντωνίνῳ Εὐσεδεῖ, 
Σεθαστῷ Καΐσαρι, xai Οὐηρισσίμῳ υἱῷ φιλοσόρῳ, 
xai Λουχίῳ φιλοσόφῳ Καΐσαρος φυσει υιῷ, καὶ Eo- 
σεθοῦς εἰσποιήτῳ. Neutra harum soli Antonino est 
inscripta. Ροττὸ quz posteriore loco censetur, ea 
prima ex duabus oblatis a Justino videri non im- 
merito polest : primum quia priorem, ex Eusebii, 
Hieronymi et Photii auctoritate Antonino Pio ; po- 
steriorem post ejus mortem Aurelio ae Vero impp. 
exhibuit. Deinde quoniam Eusebius cap. 15, verba 
quadam ex posteriore apologia commemorat, qui- 
bus mortem sibi a Crescente Cynico impendere 
dixit ; quz quidem in ea leguntur, qua hodie primo 
loco ponitur. Przterea qux» secunda vulgo nomina- 
tur, ineunte Antonini imperio scripta videtur, ac 
subinde post Adriani mortem : quippe Antonini velut 

recens consecrati in illa memniniL, του νυν Ύεγενη- 
µένου * item Judaici belli, quod perinde vov Yeyevn- 
ένον appellat : cujus belli ac defectionis auctor 
fuit Barcbochebas. Ad hac inscriptio ipsa, quami 
paulo ante protulimus , idipsum suadere potest; 


stituit. ls primum , utpote Grzcis eruditus artibus, 
Justini philosophi sanctissimi, ac religiosissimi viri 
consuetudine est usus, qui e Samaritanis ad Chri - 
sli fidem transierat. Justinus enim genere Samari- 
tanus, cum in Christum credidisset , multa virtu- 
tum exercitatione perpolitus, vitaque ad omnem 
honestatem instituta, tandem pro Christo martyrio 
perfunctus, perfectissimam coronam adeptus est 
Rome, sub Rustico prefecto, Adriano imperante, 


nam Aurelium, quem Verissimum appellat, non- 
dum Cesarem vocat. Cum tamen Lucii Veri pa- 
trem, qui ab Adriano primum adoptatus fuerat, eo 
nomine insignial. Atqui post Adriani mortem Aure- 
lius Czesaris nomen obtinuit. Quocirca statim post 


B Adriani necem paulo antequam Csesar appellaretur 


C 


Aurelius, priorem apologiam (quas perperam se- 
cundo loco ponitur) habuisse videtur. Apparel in- 
super Verissimi nomen etiam post virilem togam 
penes Marcum Aurelium resedisse, tametsi, Capi- 
tolinus antequam virilem togam sumeret, Verissi- 
mum; ea usurpata, Ánnium Verum deinceps nomi- 
natum esse scripserit. Virilem autem togam sumpsit 
quintodecimo clalis anno , ut idem testatur. Quod 
superstite adhuc Adriano factum. Siquidem mor- 
tuus est Adrianus Camerino et Nigro coss. Vi ld. 
Jul. anno urbis 891. Marcus vero natus est Vero 
et Augure coss. anno 874. lgitur annum agebat 
xvii cum Adrianus excessit. Qux de apologize 
utriusque tempore, atque ordine diximus, dubia 
non erant, nist quedam ex Eusebio et aliis inter- 
venirent, qui negotii aliquaptum facerent, Ac 
primum Eusebius cap. 16, sive 17 Christiane mu- 
lieris historiam quamdam ex priore Justini apologia 
recenset , quz in prima hodierna continetur. De- 
inde idem ipse Justinus apol. i1, ante annos CL, ab 
eo anno quo defensionem istam scribebat, Chri- 
stum esse natum inemorat, Cum ergo 138 Christi 
anno Antonius Pius inierit, coss. Camerino ac Ni- 
gro, consequens est anno Antonini xi, hanc qua 
secunda numeratur, quique a nobis prior consti- 
tuitur, apologiam esse scriptam. Przterea Marcio- 
nis bzretici duobus in locis meminit. Hunc autem 
sub Antonino Pio, post annos ab obitu Christi 116 
fere emersisse Tertullianus confirmat lib. 1 contra 
Marcion. c. 19. Non potuit igitur primo Antonini 
imperatoris anno defensio illa 2b Justino esse scripta. 
Sed ut ex iis tricis utcunque se veritas explicet ; 
mihi admodum probabile videtur, nisi plures dua- 
bus pro Christianis apologias Justinus ediderit, 
omnino primam esse qux vulgo secunda numera- 
tur; adeoque sub initium Antonini imperat. scri- 
ptam fuisse; quod ex iis argumentis conjicimus, 

qua sunt antea proposita. ÁLqui cL annos a Christi 
ortu ad iliud teuipus elapsi numerantur. Jta quidem 

Justinus : sed cum paulo fortasse plus οχι, annis 
fluxissent, rotundo, ut assolet, numero ante anuos 
CL dixit. De Eusebio expedita res erit, si aut ipsius, 

aut librarii culpa τῇ δευτέρᾳ pro τῇ προτέρᾳ irre- 
psisse dicamus. Nam perspicue τὴν ósuzépav illam 

esse significat, quam nos primam Jacimus ; priinam 

aulem , qua» nobis est secunda. Postremum atque 
omnium difficillimum est, quod de Marcione nobis 

objicitur. Quem, ut consentanea loquamur, aflir- 

mandum est non Antonino demum imperante, sed 

sub Adriano cepisse. Atque haud scio an duu 

illius distinguenda sint tempora, uL in plerisque 

hzresibus accidit, ita sub Adriano primum erupe- 

rit, postea vero sub Antonino longe lateque pro- 

pagaus erroribus celebre sibi nomen *pepererit. Ac 

Tertullianus profecto etsi sub Antonine Marcionem 

errorem exhalasse scribat, negat tamen scire se 

quoto ejus anno ceperit. Quoto quidem anno, Αλ», 


mr 


LE dba 


839 


S. EPIPHANII 


in Ipso flore juventutis, anno videlicet setatis tri- A ἑτῶν τριάκοντα ὑπάρχων bv καθεστώσῃη ἠλιχίᾳ. Too 


cesimo. Huic cum se Tatianus initio dedisset, quan- 
diu cum sancto martyre vixit, cum cseteris in rebus 
honestissime se gessit, tum egregia fuit ac con- 
stanti flde preditus. Sed illo mortuo perinde ac 
si c:ecus ab altero deductus a ductore destituatur, 
in praceps sese committens, prx czecitate deorsum 
ita fertur, ut cohibere ipsum nequeat, donec in 
exitium ruat : ita Tatiano contigit. 

"Erat hic, quemadmodum accepimus, natione 
Syrus. Qui primum in Mesopotamia novam sectam 
condere aggressus est, circa annum xir Antonini 
Pii. Quippe post sancti Justini martyrium Roma 
profectus in Orientem, et ibidem habitans in ab- 
surdas opiniones incidit : 4ο nescio quos sonas e 
Valentinianis fabulis, ac principia quedam ac pro- 
pagationes commentus est. Sed Antiochia pr:eser- 
tim, que ad Daphnen est, illius dogma derivatum 
in Cilicia ac Pisidia cumprimis coaluit. Hinc enim 
Encratitarum orta successio est, quibus venenum 
illud aspersum., Ferunt opus illud quod ex iv Evan- 
geliis contextum est , quodque secundum Πι brzos 
nonnulli vocant, ab eo conscriptum. 


IL. Ceterum eadem fere cum antiquis bsresibus 
defendit. Ac primum Adamum negat esse salvum. 
Deinde continentiam cslibemque vitam przdicat. 
Nuptias adulterium esse merum 40 corruptelam 
existimat; nec ab illa discrepare penitus, sed idem 


et unum esse. Qua quidem continentis ac pudici- C 


tie 393 specie, velut illecebra proposita, homo 
vafer obrepsit, tanquam rapax quidam lupus pel- 
lem ovis induens, eoque cultu, quem ad tempus 
susceperat, miseros homines in fraudem pelliciens. 
Similiter et mysteria quzdam ad Ecclesizx sanctse 
imitationem instituit; sed ad ea tamen nibil przter 
aquam adhibuit. Verum ne ille quidem poterit ra- 
tione ulla consistere, cujus tam imbecillum mini- 
meque cohzrens est dogma. 

Ας, nisi fallor, hoc tempore cum omni schola sua 
exstinctus intercidit. Quid enim ad illum refutan- 
dum afferri non potest? Sed illud valet in primis, 
quod adversus similes haereses antea proposuimus, 
fieri omnino nen posse plura ut principia sint eo- 


* Deest εἰ. 


quit, Anlonini majoris de Ponto suo exhalacerit aura 
canicularis , non curavi investigare. Epiphanius in 
Marcionitarum heresi, scribit Marcionem cum a 
patre suo pulsus pacem ac veniam eblandiri nullis 
precibus posset, Romam se post Hygini obitum 
contulisse. Cumque nihilo magis quod cupiebat 
ilic obtineret, (πι demum publicata hzresi sua 
Ecclesiam oppugnasse. Hygini obitus confertur in 
annum Antonini xvii; aute. quod tempus Marcio- 
nem heresim suam disseminasse necesse est, cum 
Justinus, qui Antonino, et quidem imperii ejus 
initio, apologiam obtulit, Marcionis meminerit. 
Quare duplex , uti conjiciebamus, Marcionistarum 
ortus esse debet. Nam primum in Ponto Asia dun- 
taxa nefarium dogma przdiesvit, idque Adriano 


6 προειρηµένος Τατιανὸς συναχµάσας τὰ πρῶτα χα: — 
λῶς φερόµενος, καὶ τῇ πίστει ἑῤῥῥωμένος ἐτύγχανεν, 
ὅσον ἣν σὺν τῷ ἁγίῳ Ἰουστίνῳ τῷ µάρτυρι. "Ove δὲ 
ἑτελεύτα Ἰουστῖνος ὁ ἅγιος, ὥσπερ ! τυφλὸς χειραγω- 
γούμενος ὑπὸ τοῦ χειραγωγοῦ χαταλειφθείέη, χαὶ χα- 
ταλειφθεὶς ἐπὶ χρημνὸν ἑαυτὸν ἐχδοὺς διὰ τὴν προσ- 
οὔσαν αὐτῷ τύφλωαιν, χαταφέρεται ἀνεπισχέτως, 
ἕως el; θάνατον κατενεχθείη * οὕτω χαὶ αὐτός. 

Καὶ fjv μὲν Σύρος τὸ γένος, ὡς fj εἰς ἡμᾶς ἑλθοῦσα 
γνῶσις περιέχει’ τὸ δὲ αὐτοῦ διδασχαλεῖον προεστή- 
σατο ἀπ ἀρχῆς μὲν iv τῇ Μέσῃ τῶν ποταμῶν ὡς 
περὶ τὸ δωδέκατον ἔτος (92) ᾽Αντωνίνου τοῦ Εὐσεδοὺς 
Καίσαρος ἐπικληθέντος. Απὺὸ Ῥώμης vàp μετὰ τὶν 
τοῦ ἁγίου Ἱουστίνου τελείωσιν διελθὼν ἐπὶ τὰ «7; 
Δνατολῆς µέρη, καὶ ἐχεῖσε διατρίδων, χαχῇ διανοίαᾳ 
περιπεσὼν, αἰῶνάς τινας χατὰ τοὺς μύθους θὐὖαλεν- 
τίνου, καὶ ἀρχάς τινας, xa προδολὰς xaX αὗτὸς slo- 
ηγήσατο ΄ τὸ δὲ πλεῖστον τοῦ αὐτοῦ χηρύγµατος ἀπὸ 
Αντιοχείας τῆς πρὸ, Δάφνην, xal ἐπὶ τὰ τῶν Κιί- 
xtv µέρη, ἐπὶ πλεῖον δὲ ἐν τῇ. Πισιδίᾳ ἐχράτυνεν. 
Ἀπὸ τούτου γὰρ κατὰ διαδοχὴν οἱ Ἐγκρατῖται λεγό- 
µενοι τοῦ Ιοῦ µετεσχηχότες ὑπάρχουσι. Λέγεται δὲ 
τὸ διὰ τεσσάρων Εὐαγγελίων ὑπ αὐτοῦ γεγενῆσθαι, 
ὅπερ χατὰ 'Efpalouc τινὲς χαλοῦσι. 

Β’. Τὰ αὐτὰ δὲ ταῖς παλαιαῖς αἱρέτεσι χαὶ οὗτος 
δογµατίζει. Καὶ πρῶτον μὲν φάσχει μὴ σώζεσθαι 
τὸν ᾿Αδάμ. Ἐγχράτειαν δὲ οὗτος χηρύττει. Tbv δὲ 
άμον πορνείαν καὶ φθορὰν ἡγεῖται' φάσχων μτδὲν 
διαλλάττειν πορνείας τὸν γάµον, ἀλλὰ τὸ αὐτὸ εἶναι. 
"O0ev àv. τῷ προσχήµατι τῆς ἑγχρατείας καὶ τοῦ 
ἐγχρατητιχοῦ füouc χυθευτιχὴν ἔσχε τὴν ἀγωγήν' 
ὡς λύχος ἅρπαξ ἑνδυόμενος προθάτου χώδιον, xal 
πλανῶν τῷ προσχήµατι τοὺς ἁπατωμένους. Μυσττ- 
plot, δὲ ὡσαύτως κχέχρηται χατὰ µίµησιν τῆς ἁγίας 
Ἐκκλησίας * ὕδατι δὲ µόνῳ χρώμενος ἐν τοῖς αὑτοῖς 
αυστηρίοις. Πεσεῖται δὲ χαὶ οὗτο; κατὰ πάντα τρό- 
Tov, ἀσύστατον ἔχων τὸ χήρυγµα. 


δη δὲ καὶ οὗτος χατασθεσθεὶς, οἶμαι, ἔληξε xat 
τὸ τούτου διδασχαλεῖον. Πόθεν γὰρ οὐκ ἐλεγχθήσεται 
ὁ τοιοῦτος; Πρῶτον μὲν γὰρ κατὰ τὰ ἄνω ἡμῖν πρ;- 
δεδηλωμένα, χαὶ πρὸς τὰς οὕτω φασχούσας αἱρέσεις, 
ὅτι ἀδύνατον εἶναι πολλὰς ἀρχὰς γεννητιχκὰς τῶν 


D imperante. Postea sub Antonino majores trabens 


spiritus vehementius in eosdem illos errores capit 
incumbere. Hygino vero demum mortuo primitus 
dogma Cerdonis interpolasse Marcionem nutlo modo 
censeo. Hzc de Justini ac Marcionis temporibus 
habui qu:e dicerem. Dicent alii fortasse meliora; 
nam nostris illis non adeo confidimus, ut non aí- 
ferri certiora posse speremus. 

(92) 'Qc περὶ τὸ δωδέκατον ἔτος. Consentanens 
error est ei, quem paulo antea rcfutavimus, sub 
Adriano passum esse Justinum. Quod cum falsum 
sit, perinde falsum est sub Antonino Pio, videlicet 
post Justini obitum, scholam erroris aperuisse Ta- 
tianum, quod sub Marco Aurelio facere potuit, 








841 


ADYERSUS HAERESES LIB. i. TOM. Il. Πες, XLVI. 


812 


χατὰ Gusboyhv Υεννωμένων. AL γὰρ οὖσαι πολλαὶ καὶ A rum que successione generantur. Plura siquidem 


µία ix τῆς μιᾶς ὑπάρχουσαι, ἐκ τῆς οὕὔσης μιᾶς 
αἰτίας τῶν παθῶν ! εὑρεθήσονται * χαὶ οὐχέτι πολλαὶ 
ἀρχαὶ, ἀλλ ἡ µία ἡ τούτων αἰτία γεγονυῖα xai 
ἀναχθήσεται πάντα εἰς τὴν µίαν povapyiav* xoa 
διέπεσεν ἡ τοῦ τοιούτου πιθανολογία, xal οὑχ ἁλή- 
θεια, οὔτε τὴν πιθανολογίαν δυνναµένη ἔχειν. Μωρὸν 
Υὰρ τὸ ὅλον κήρυγμα. Καὶ εἰ ὁ ᾿Αδὰμ οὐ σώζεται, 
τὸ φύραμα, οὐδέ τι τοῦ φυράµατος σώζεται ". El 
γὰρ ὁ πρωτόπλαστος xai ἐξ ἀθίχτου γῆς γενόμενος 
σωτηρίας οὐ µεθέξει, πῶς τὰ ἐξ αὐτοῦ γεγεννηµένα 
μεθέξει σωτηρίας; 

terra formatus, salutis minime est particeps, qua 
tinebunt? 

Γ’. Κατὰ γὰρ δύο τρόπους εὑρεθήσεται xa0' ἑαυ- 
τοῦ λέγων ' φάσχει γὰρ τὸν γάµον εἶναι οὐκ Ex τοῦ 
θεοῦ, ἁλλὰ πορνείας εἶναι αὐτὸν xal μῦσος, καὶ 
ἑαυτὸν γάμου ὑπάρχοντα, xai ἐκ γυναιχὸς γεγεννη- 
µένον, καὶ Ex σπορᾶς ἀνδρῶν ἡγεῖται σώζεσθαι. "Apa. 
οὖν πάλιν ἀνέλυσε τὴν αὑτοῦ χατὰ τοῦ γάμου βλασ- 
φημίαν. El γὰρ οὗτος ἐκ γάμων ὑπάρχων σωτηρίαν 
ἔξει, ἄρα οὗ βδέλυγµα ὁ γάµος, ὁ γεννῶν τοὺς τῆς 
σωτηρίας μετέχοντας. οἵῳ δ᾽ ἂν θέλοι τρόπῳ λέχειν. 
El ὃδ συσταίη χατ᾽ αὐτῶν λόγος, "Οτι ἀθέμιτός ἐστιν 
ὁ γάμος ἄρα μᾶλλον ὁ ᾿Αδὰμ σωθήσεται, μὴ ἀπὸ 
γάμου ὁρμώμενος, ἀλλ’ ἐν χειρὶ Πατρὸς xol Υἱοῦ 
καὶ ἁγίου Πνεύματος πεπλασμένος, χατὰ τὸ γεγραμ- 
pévov ? ὑπ αὑτοῦ τοῦ ἁγίου Πατρὸς πρὸς τὸν Ylby, 
ὅτι Πομίσωμε» ἄγθρωπον κατ εἰκόνα ἡμετέρα» 


xal καθ ὁμοίωσυ". Πῶς δὲ οὐ σώζεται ὁ ᾽Αδὰμ, ὁ C 


παρὰ Gol ἀπελπιζόμενος, ὁπότε αὐτὺς ὁ Κύριος 
ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς, ἐλθὼν εἰςτὸν κόσμον, νεκροὺς 
μετὰ τὴν τελευτὴν ἐγείρει ἐν αὐτῷ τῷ atat, ὡς 
τὸν Λάζαρον, xal υἱὸν τῆς χήρας, xai τὴν θυγατέρα 
τοῦ ᾽Αρχισυναγώγου ; Καὶ εἰ αὐτὸς οὐχ ἦν ὁ τὸν Αδὰμ 
πλάσας ix χοὺς ἀπ ἀρχῆς, πῶς πτύσας χαμαὶ 
ἐποίησα πηλὸν, xal ἐπέθετο ἐπὶ coU, ὀφθαλμοὺς τοῦ 
τυφλοῦ τοῦ Ex γενετῆς, χαὶ ἀποίησεν αὐτὸν βλέπειν; 


Ἵνα δείξη ἑαυτὸν μὲν εἶναι τὸν Πλάστην σὺν τῷ Πα- 


τρὶ xal τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, xaX τὸ ἑλλιπὲς µέρος ἐν 
τῷ ἀπὸ γενετῆς Υεγεννηµένῳ τυφλῷ διὰ τοῦ πηλού 
προστιθεὶς τῷ λείποντι τόπῳ' διορθώσεως γὰρ &ve- 
χεν τοῦ λείποντος μέρους φαίνεται τοῦτο πεποιηκέ- 
ναι. El ób πάλιν αὐτός ἐστιν ὁ Κύριος 'Αδὰμ πλάσας, 
xaX αὐτὸν τὸν πρωτόπλαστον ἀπολλύει, τοὺς δὲ ἄλλους 
σώζει, ὦ πολλή σου ματαιοφροσύνη, Τατιανέ!] 'Αδυ- 
ναμίαν γὰρ τῷ Κνυρίῳ κατὰ δύναμιν προσάπτεις, τῷ 
δυναµμένῳ τὸν πρωτόπλαστον αὐτοῦ, διὰ µίαν παρα- 
χοὴν ἐχθεθλημένον τοῦ παραδείσου, καὶ παιδείας οὐ 
τῆς τυχούσης µετασχόντα, ἓν ἱδρῶτ (xal χαμάτῳ 
ὑατετελεχότα, χαὶ κατέναντι τοῦ παραδείσου χατ- 
ᾠχηχότα, ὅπως μνημονεύοι τῆς ἀγαθης διὰ τῆς εἰς 
µνέμην µετανοίας σώζειν’ Ἡ δυναμένῳ μὲν, μὴ 
ἑλεοῦντι δέ. Ac ἣν τοῦ νῦν αἰτίαν * ἄχρι τῶν χατα- 
χθονίων Χριστὸς χατῆλθε; Tivt τῷ λόγῳ τὸ τριῄμε- 
pov χοιμηθεὶς πεπονθὼς ἀνέστη ; Πῶς δὲ πληροῦται, 


1! F. πάντων. 
πένα δὲ αἰτίαν. 5 Gen. 1, 260. * Joan. ΧΙ, 45. 


PATROL. Gh. XLI. ’ 


illa, et unum, ab uno profecta, ab una omnium 
causa, manasse reperiemus, ]ta non jam multa 
principia, sed unum erit, a quo czetera dependent, 
et ad unius imperium universa referentur : sicque 
fallax ac fucosa illius oratio concidet, nihil ipsa 
quidem veritatis habens, ac vel omni probabilitate 
destituta. Stulta quippe tota hzc est opinio, Nam 
si Adamus salutem minime est adeptus, hoc est 
ipsa quodammodo generis massa; nec ulla massz 
hujus particula servari poterit. Si enim qui pri- 
mus omnium conditus est, et ex integra adhuc 


ab eodem orta sunt quo tandem pacto salutem ob- 


B 


* Deest repetitum οὐ σώξεται, n leg. οὗ ὃς τὸ φυράµατος. 
uc. vil, 


Ill. Quamobrem duobus modis secum ipse pu- 
gnat : quod et nuptias auctori Deo tribuendas ne- 
gat, easque flagitium et adulterium nominat, et 
seipsum nihilominus e muliere prognatum atque 
ex virili satu  procreatum servari posse confidit, 
Qua quidem ratione priorem illam, quam nuptiis 
imposuerat, contumeliam rescidit. Si enim ille ipse 
originem trahens a nuptiis salutem consequitur, 
non igitur detestandze sunt nuptie, quas eos gi- 
gnant, quibus salus tribuenda sit, quamcunque 
partem eligant. Quod si vera sit eorumdem sententia , 
Ut illicitze sint nuptiz ; lanto magis Adamum ipsum 
par est salutis compotem fieri, qui nullis propaga- 
tus nuptiis, Patris ac Filii, et Spiritus sancti 
manu est effictus : quemadmodum Scriptura te- 
statur, cum ila Pater Filium alloquens introduci- 
tur : F'aciamus hominem ad. imaginem et similitudi- 
nem nostram *. Qui porro convenit Adamum, quem 
393 pro desperato habes, asalute alienum esse, cum 
Dominus ipse noster Jesus Christus, in hunc mundum 
veniens, vita jam defunctos homines corpore ipso 
suscitarit, uti Lazarum *, ac vidue filium ", et 
Synagoge principis filiam *? Nam si is nequaquam 
Adamum initio de terra formasset, cur in humum 
despuens lutum facerel, ejusque qui czecus natus 
fuerat oculis illineret, eique visum redderet *? 
Quo facto, Conditorem seesse cum Patre ac Spi- 
ritu sancto manifeste declaravit, cum partem illam, 
qus 0360 nato deerat , asperso luto, mutilato cor- 
poris membro restituit; ut enim mancum istud 
membrur corrigeret , hoc egisse vidctur. Jam vero 
$i Adamum Dominus ipse fabricavit, ac primum 
illud suum opus nihilominus exterminat , dum re- 
liquos interim servat; quanta hac, Tatiane , stulti- 
tia est ! Imbecillitatem enim Domino quantum in te 
est affingis; qui cum hominem, quem ante omnes 
efünxerat, ob unicum violati mandati crimen e pa- 
radiso depulsum, nec mediocri animadversione - 
eastigatum , ut ztatem suam perpetuo sudore ac 
labore transigeret , atque e paradisi regione dege- 
ret, quo ex felicis domicilii recordatione vehemen- 
tereum poeniteret; hunc, inquam, servare minime 


ΣΕ, εἰρημένον. ! Ε. διὰ 
* Joan. 1x, 1 sqq. 


21 


5 Marc, v, 41. 


813 


5, EPIPHANII 


50 


potuerit, aut ut potuerit, misericordiam ei nullam A "Ira καὶ vexpowv καὶ ζώντων κχυριεύσῃ ; Ποίων δὲ 


adhibnerit. Quid eniin cause fuit cur Christus ad 
inferos usque descenderet ; aut triduo sepultus 
post passionem resurgeret ? Qui porro istud im- 
pletur : Ut mortuis vivisque dominetur *? Qui sunt 
vivi illi mortuique, nisi qui tam infra quam supra 
terram ope illius indigebant ? Possunt vero qus ex 
niassa illa decerpta sunt esse sancta, nisi massa 


ζώντων xal νεχρῶν, àÀX' 7) τῶν χρηξόντων τῆς αὖ- 
τοῦ ἄνω xal χάτω ἐπιχουρίας; Πῶς δὲ ἔσται τὰ ἀπὸ 
φυράματος ἅγια, el αὑτὸ τὸ φύραμα οὐχ ἔστιν ἅγιον, 
ὡς καὶ παρὰ τῷ ἁγίῳ Αποστόλῳ ἐμφέρεται ; Φάσχει 
γὰρ καὶ περὶ Εὔας ὁ αὐτὸς ἀπόστολος, ὅτι Σωθή- 
σεται διὰ τῆς τεκγογογίας, δὰν µείγωσιν év 
πίστει xal δικαιοσύγῃ. 


ipsa sit sancta , ut apud sanctum Apostolum legimus? Qui de Eva loquens : Salvabitur, inquit, per libe- 
rorum generationem ; si in fide ac justitia permanserint *. 


IV. Innumera sunt que de eodem argumento 
disputari possunt : ex quibus prudenti cuilibet 
comperta esse potest Tatiani, Tatianorumque te- 
meraría blasphemandi licentia, animique czceitas. 
De quibus ita breviter disseruimus, ut illorum vcel- 
u£ culicum noxiis morsibus, adhibita iis qui icti 
fuerant Domini doctrina, tanquam olei cujusdam 
illitu, medicinam fecerimus, illius veritate 394 
ac potentia freti, qui dixit : Non veni nisi ad 
oves qug perierant domus Israel *. Unde et in 
parabola dixit : Homo quidam descendit ab Hie- 
rusalem in Jericho *: quem in latrones inci- 
disse narrabat, ut et ovem, et hominem qui ab 
H&erusalem in Jericho descenderat, illum ipsum 
doceret esse, qui ab ampliori dignitate ceciderat, 
et ab uno pastoris sui mandato divulsus erraverat. 
Ex quo sanctum Adam:a parentem nostrum inter 
vivos numeramus, propter quem et nos omnes ejus 
posteros Christus advenit, ut iis qui ipsum olim 
cognoverant, nec a divinitate ejus aberraverant, et 
ob nonnulla delicta sua apud inferos detinebantur, 
injuriarum oblivionem concederet, eainque οἱ ad- 
huc viventibus per penitentiam, et apud inferos 
degentibus per misericordiam ac salutem tribueret. 


V. Est profecto quod intelligenti mirum videa- 
tur, jd quod e librorum monimentis didicimus, 
Dominum nostrum Jesum Christum in Golgotha 
esse crucifizum, nimirum in eo potissimum loco, 
jn quo Adami corpus jaceret. Hic enim e paradiso 
digrediens, diu ex adverso illius habitavit. Deinde 
longo postea tempore in illum, quem dixi Hieroso- 


lymorum, locum secessit, ubi et vita funetns in. 


Golgotha sepultus est. Qua ex re merito locus ipse 
nomen accepit, ut calvarie interpretando dicere- 
tur. Cujus appellationis nulla in eo loco similitudo 
cernitur. Nam nec in clivo aliquo situs est, ut pro- 
pterea calvarie vocabulo nominetur : cujusmodi 
capitis in humano corpore sedes est; neque figu- 
ram habet edite cujuspiam speculz ; ac ne ceteris 
quidem circeumjacentibus locis altius consurgit. 
Quippe ex adverso est Oliveti mons editior; sed 


! Rom. riv, 9. 


(93) ἝἜνεκεν δὲ σφαΊμάτων ὃν ᾷδῃ. Notanda 
Epiphanii sententia: veteres Patres ante Christum, 
qui salva fide peccaverant, propterea apud iníeros 
deientos esse, donec a Christo liberarentur. 

(94) Διὸ καὶ θαυμάσαι ἔστι τὸν εἰδότα. Tritam 
de Golgothze sive (2ἱγαΓἱῶ appellatione sententiam 


A'. Καὶ πολλὰ ἔστι περὶ τούτων JMyetv, ὡς παντὶ 
πῷ σύνεσιν κεχτηµένῳ φανήσεται dj πρίχειρος βλασ- 
φημία, xai ἑσχοτωμένη διάνοια τοῦ Τατιανοῦ χαὶ 
τῶν ἀπ αὐτοῦ Τατιανῶν χαλουμένων. Περὶ ὧν 
συντόμως διεξελθόντες, τὰ xav' αὐτοὺς βλαδερὰ xat 


B χωνώπων δίχην δήγµατα, ἑλαίου ἰχμάδα τῆς τοῦ 


Κυρίου διδασχαλίας τοῖς δεδηγµένοις ὑπὸ τῶν Ta- 
πιανοῦ λόγων ἐπιθέμενοι, ἰασάμεθα διὰ τῆς του 
Κυρίου ἁληθείας, xal δυνάµεως αὐτοῦ λέγοντος, ὅτι 
Οὐκ ἦμθον εἰ μὴ εἰς có πρόδατον τὸ zezAarvn- 
µένον οἴχου Ἱσραή-ι. Διὸ καὶ àv. παραθολαῖς Ελε- 
εν, ὅτι "AvOpoxóc τις κατέδαιγεν ἀπὸ ἹἹερου- 
σαλἡμ εἰς Ἱεριχώ ὃν δὴ καὶ λῃαταῖς περιπεσεῖν 
διηγεῖτο, ἵνα δείξῃ τὸ πρόδατον, xaX τὸν ἀπὸ Ἱερου- 
σαλὴμ χαταθεθηχότα, τὸν ἀπὸ τῆς δόξης τῆς µείζο- 
νος εἰς ἑλάττωσιν χατενεχθέντα, καὶ τὸν ἀπὸ τῆς 
μιᾶς ἐντολῆς τοῦ ἰἱδίου ποιµένος ἁποαπασθέντα xe: 
πεπλανημένον * ὅθεν xal τὸν ἅγιον Αδὰμ τὸν πα- 
τέρα bv ζῶσι πεπιστεύχαµεν ^ δι ὃν χα τοὺς ἀπ' 
αὐτοῦ ἡμᾶς πάντας Χριστὸς ἢλθε, τοῖς μὲν πάλαι 
αὐτὸν γινώσχουσι, xal μὴ πλανηθεῖσιν ἀπὸ τῆς αὖ- 
τοῦ θεότητος, ἕνεχεν δὲ σφαλμάτων ἓν ὅδῃ (95) κατ- 
εσχηµένοις ἀμνηστίαν χαρίσασθαι τοῖς μὲν ἔτι iv 
κόσμῳ διὰ µετανοίας, τοῖς δὲ ἓν dp δι ἑλέους xai 
σωτηρίας. - 

E'. Aib χαὶ θαυµάσαι ἔστι τὸν εἰδότα (94), ὡς xai 
ἓν βίθλοις ηὑρήχαμεν, τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν 
Χριστὺν ἐν τῷ Γολγοθᾷ ἑσταυρῶσθαι, οὐκ ἄλλῃ που 
ἀλλ' ἡ ἔνθα ἔχειτο τὸ τοῦ ᾿Αδὰμ σῶμα. Ἐξελθὼν 
γὰρ ἐκ τοῦ παραδείσου, χαὶ χατῳκηχὼς κατέναντι 
αὐτοῦ πολλῷ τῷ χρόνῳ, καὶ διὰ πολλῶν τῶν ἡμερῶν 
διελθὼν, ὕστερον $306 xal ἓν τῷ τόπῳ τούτῳ, Ἰε- 
ῥοσολύμων δέ qug, τὸ χρεὼν ἀποδεδωχὼς, χα) 
ἐχεῖσε ἑτάφη ky τῷ τόπῳ τῷ Γολγοθᾷ. "Όθεν εἰχότως 


p τὸ ἐπώνυμον ὁ τόπος ἔσχε, κρανίου ἑρμηνευόμενακς 


τόπος, ἧς ὀνομασίας τὸ σχῆμα τοῦ τόπου ἐμφέρειάν 
τινα οὐχ ὑποδείχνυσιν. Οὔτε γὰρ ἐν ἄχρᾳ τινὶ χεῖτας, 
ἵνα χραγίον τοῦτο ἑρμηνεύηται, ὡς ἐπὶ σώματος 
χόφαλὴ τόπος λέγεται, οὔτε σχοπιᾶς' xai γὰρ οὔτε 
ἐν ὕψει χεῖται παρὰ τοὺς ἄλλους τόπους. "Αντιχρυς 


. Yáp ἐστι τὸ τοῦ Ἐλαιῶνος ὄρος ὑψηλότερον, χαὶ 


ἀπὸ σημείων ὀκτὼ fj Γαδαὼμ ὑψηλοτάτη. ᾽Αλλὰ καὶ 


Σ1 Tim. i, 15. ὃ Matth. xv, 24. * Luc. x, 50 8qq. 


sequitur, ut ab Adami sepulto cadavere, ac cran» 
deducta sit. At Cyrillus catech. xii prophetice sie 
à Christo noniinatum existimat hunc locum, quo, 
ut ait Apostolus, caput viri sit Christus, Chrizii 
autem Deus (1 Cor. χι, 5). 


845 


ADVERSUS HJERESES LIB. 1. TOM. I. 


846 


ᾖ-ἄκρα ἡ ποτὲ ὑπάρχουσα ἓν Σιὼν, νῦν δὲ τμηθεῖσα, A in primis arduus est Gabaonis mons octavo inde 


xai αὐτὴ ὑψηλοτέρα ὑπῆρχε τοῦ τόπου. Πόθεν οὖν ἡ 
ἐπωνυμία τοῦ χραγίου; Αλλ' ἐπειδὴ τοῦ πρωτο- 
πλάστου ἀνθρώπου ἐχεῖ «b Χρανίον εὕρηται, xaX 
ἐχεῖ τὸ λείφανον ἐναπέχειτο, τούτου ἕνεχα χραγίου 
τόπος ἐπεχέχλητο * ἐφ᾽ οὗ σταυρωθεὶς ὁ Κύριος ἡμῶν 
Ἰησοῦς Χριστὸς, διὰ τοῦ ῥεύσαντος àv αὐτοῦ ὕδα- 
τος xat αἵματος, διὰ τῆς νυχθείσης αὐτοῦ πλευρᾶς, 
αἰνιγματωδῶς ἔδειξε τὴν ἡμῶν σωτηρίαν, &nb τῆς 
ἀρχΏης τοῦ φυράµατος ἀρξάμενος ῥαντίδειν τὰ λεί- 
daya τοῦ προπάτορος, ἵνα καὶ ἡμῖν ὑποδείξῃ τὸν 
ῥαντισμὸν τοῦ αὐτοῦ αἵματος, εἰς χάθαρσιν τῆς 
ἡμῶν κχοινώσεως χαὶ φυχῆς µετανοούσης, xal εἰς 
ὑπόδειγμα φυράσεως xat χαθαρισμοῦ ῥύπου τῶν 
ἡμετέρων ἁμαρτημάτων γενόµενον, τὸ ἐχχυθὲν ὕδωρ 


ἐπὶ τὸν ὑποχείμενον τῷ τόπῳ, xal τεθαμμένον εἰς B 


ἐλπίδα αὐτοῦ τε καὶ ἡμῶν τῶν ἓξ αὐτοῦ γεγεννη- 
µένων. Aib. καὶ ἐνταῦθα ἐπληροῦτο τὸ εἰρημένον " 
"Εγειρε, ὁ καθεύδων, xai ἀνάστα àx τῶν vexpaw, 
«αἱ ἐπιφαύσει σοι ὁ Χριστός. El yàp καὶ περὶ 
ἡμῶν λέγει τῶν νενεχρωμµένων τοῖς ἔργοις, xal τῶν 
χαθευδόντων ἐν βάθει Όπνου τῆς ἀγνωσίας * ἁλλ᾽ οὖν 
γε ἐχεῖθεν fj ἀρχὴ τῆς αἰνίξεως περιέχει τὸν τρόπον, 
χαὶ οὐχ ἁπλῶς, οὐδὲ ἀργῶς' Ανέστη γὰρ, φησὶ, 
πο 1ὰ σώματα τῶν ἁγίων (ὡς ἔχει τὸ Εὐαγγέλιον), 
καὶ εἰσῆ,θον σὺν αὐτῷ εἰς τὴν ἁγίαν πόὀ1ιν, 
xai τὰ ἑξῆς. 


lapide distans. Postremo clivus etiam ille, qui in 
Sione quondam exstitit, sed excisus bodie est, fuit 
Golgotbz illo loco sublimior. Undenam igitur cal- 
varie nomen obtinuit? Quod nimirum primi hom- 
nis illic calvaria reperta sit, ejusque reliquis de- 
fosse, οὗ id calvarie locus appellatus est. In quo 
Dominus noster Jesus Christus sublatus in crucem, 
per aquam illam et sanguinem ex ejus perforato la- 
tere profluentem, velut imaginem quamdam, totum 
salutis nostre negotium 395 adumbravit, dum 
primi parentis reliquias ab ipso masse principio 
rigare cepit, ut ad detergendam labem fceditatem. 
que nostram, ac peenitentis anims repurgationen 
sui sanguinis aspersionem ostenderet, atque ad 
subactionem quamdam commistionemque signifi- 
candam, ac nostrarum sordium, hoc est scelerum, 
expiationem, aquam illam in subjectum hominem 
ibidemque sepultum destillasse monstraret ; ac tam 
ipsum, quam nos ejus posteros ad spem conse- 
quende salutis erigeret. Quocirca illic Seripturae 
dictum illud impletum est : Surge, q«i dormis, et 
excitare a. mortuis, et illuminabit te Christus!. Li- 
cet enim ad nos istud pertineat, qui et malis factis 
mortui sumus, et altissimo ignoranti: somno con- 
sopiti, nihilominus illinc figurate hujus sententie 
arcessendum est initium, ut non temere, nec otiose 


pronuntiata videatur : Surrexerunt enim multa. corpóra sanctorum (αἱ in. Evangelio scriptum est), et 


introierunt cum ipso in sanctam civitatem *, etc. 


Πανταχόθεν τοίνυν ἀποχρουσάμενος τοῦ χώνωποςσς απ igitur culicis istius morsus divine miseri- 


κούτου τὰ δήγµατα, δι ἑλαίου τῆς τοῦ θεοῦ φιλαν- 
θρωπίας, xat Κυρίου ἡμῶν ἑνδημίας, xa φωτὸς τοῦ 
Εὐαγγελίου τῆς ἀληθείας, ἐπὶ τὰς ἑξῆς χατὰ τὸ 
εἰωθὸς πάλιν προελθεῖν bf τοῦ Θεοῦ δυνάμεὶ σπου- 
δάσωμεν. 


1 Ephes. v, 14. * Matth. xxvi, 53. 


cordie oleo, ac Domini nostri Salvatoris adventu, 
et veritatis evangelicze luce propulsaverim, ad aliksg 
haereses, divina, pro eo ac soleo, fretus ope patro- 
cinioque progrediar. 


SEI — ' J—— ————————————————— ——RUÁÁÁÁ—————MÁ— 38 


TAAE ΕΝΕΣΤΙ ΚΑΙ EN TQ TPITQ TOMQ TOYTQ TOY AEYTEPOY BIBAIOY 
TETAPTO AE ONTI, 


Κατὰ τὴν ἀπ ἀρχῆς τῶν τόμων τοῦ ἀριθμοῦ ἀχολουθίαν * àv ᾧ sicw αἱρέσεις δεκαοκτώ. 


396 SYNOPSIS TOMI ΠΠ LIBRI IH, 
Qui in tomorum initio constituta serie quartus est, continetque hereses XVIII. 


A'. "Evxpaticat* οἳ ἁπόσπασμα τυγχάνουσι Ta- D 


«wxyo0, τὸν γάµον ἀποθάλλουσι, τοῦ Σατανᾶ φάσχον- 
τες τοῦτον εἶναι, Πᾶσαν δὲ ἁπαγορεύουσιν ἔμφνυχο- 
φαγίαν. 

B. Καταφρυγαστῶν, καὶ Μοντανιστῶν, καὶ 
Τασκογδρουγιτῶν ' οἵτινες Παλαιὰν xai Νέαν Δια- 
θήχην δέχονται’ ἑτέρους δὲ προφήτας παρεισφέρουσι 
μετὰ τοὺς προφήτας, Μοντάνον τινὰ αὐχοῦντες, xal 
Βρίσχιλλαν, καὶ Μαξιμίλλαν, 

T. Πεπουζανοὶ, οἱ καὶ KvtreilAiayol, οἷς συν- 
ἁπτονται Αρτοτυρῖται. Ἐκ τούτων μέν εἰσι τῶν κατὰ 


I. Encratite, Tatiani quedam velut appendix. Hi 
nuptias damnant, quas Satanz tribuunt. Ab ani- 
matorum omnium usu abstinendum esse sentiunt. 


Il. Cataphrygaste, Montaniste et Tascondrugito, 
qui utrumque Testamentum approbant ; sed novos 
prophetas ad receptos et antiquos adjiciunt; ac 
Montanum quemdam, et Priscillam, ac Maxlmillain 
praedicant. 

Hl. Pepusiani, qui et Quintilliani dicuntur, qui- 
bus accedunt et Artotyrita, superioribus quidem 





811 


iilis, hoc est Cataphrygibus, 
ab iis tamen diversa nonnulla sentiunt. Ας Pepu- 
zam desertum quoddam oppidum Galatiam inter et 
Cappadociam situm divinis honoribus extollunt , 
eamque Hierosolymam esse dicunt. Mulieribus sa- 
eros magistratus ac sacerdotia deferunt. Certis ini- 
tiantur mysteriis, quibus puerulum confodiunt. Fin- 
gunt Pepuz:e Christum olim Quintille videndum se 
praebuisse muliebri specie. Tam Vetus quam No- 
vum Testamentum adhibent, ita tameu ut pleraque 
pro animi libidine commutent. 

IN. Tessarescadecatite, qui stato anni die Pascha 
celebrant. Ut quamcunque in diem xiv lunz incur- 
rerit, sive Sabbatum, sive Dominica fuerit, ea die 
jejunent, ac pervigilia celebrent. 


V. Alogi à nobis ita nominati, qui Joannis 
Evangelium, ac Λόγον, hoc est Verbum Deum a 
Patre semper genitum, coeelitusque 397 demissum, 
cujus in Evangelio illo mentio fit, repudiant; nec 
Joannis duntaxat Evangelium, sed et Apocalypsin 
rejiciunt. . 

VI. Adamiani ab Adamo nescio quo vivente sic 
dicti, ridiculum potiusquam verisimile dogma pro- 
firentur. Nudi quippe, quales ex utero matris egressi 
sunt, viri perinde ac mulieres conveniunt, atque 
ita lectionibus, orationibus ac czeteris religionis 
officiis funguntur; et videlicet monachorum ac 
continentium instituta sectantur, nuptiasque con- 
demnant. Ecclesiam vero suam paradisum nuncu- 
pant. 

VIL. Sampsei sive Elcesei ad hane diem in Αγα- 
bia degunt, supra Mortuum mare, Elx: cujusdam 
pseudoprophelze discipuli. E cujus stirpe Marthus 
et Marthina, feminae duae state nostra prodierunt ; 
quas dearum instar hzresis ista coluit, Eadem 
porro cum Ebionzis omnino sentiunt. 


XIII. Theodotiani a Theodoto Coriario Byzantino | 


dicti. Qui Graecis artibus adprime fuit institutus. 
Hic cum aliis quibusdam in ea quà tum sa:viebat, 
persecutione comprehensus, cum socii ejus omnes 
martyrium obiissent, solus fidem ejuravit. Ob id- 
que probris appetitus, id excogitavit, ut Christum 
nudum esse hominem assereret, ne crimini sibi 
istud verteretur, quod ejus divinitatem negasset. 

IK. Melchisedeciani Melchisedecum ita veneran- 
tur, ut virtutem esse quamdam jactitent, non ho- 
minem duntaxat : et in ejus nomine facere ac di- 
cere omnia nequaquan dubitant. 

X. Bardesianistem. Bardesianus iste e Mesopota- 
mia oriundus sinceram fidem initio complexus est, 
ο sapientia prestitit. Sed a veritate postea rece- 
dens eadem cum Valentino docuit, preter pauca 
quadam, in quibus ab illo discrepat. 


ΧΙ. Noetiani. Noetus bic Smyruensis ex Asia 


* fuit. Qui in altum sublatus cum aliis quibusdam, , 


«ΡΕ. ἅρματι. 


S. EPIPHANII 
annumerandi sunt. Sed A θρύγας ἕτερα δὲ παρ bxefvouc δογµατίζουσι, ἨΠέ- 


8:8 


πουζάν τινα πόλιν ἔρημον ἀνὰ μέσον Γαλατίας χαὶ 
Καππαδοχίας ἐχθειάζοντες, xai Oh ταύτην Ἱερου- 
σαλὴμ. ἡγούμενοι * γυναιβὶ δὲ ἀποδιδόντες và ἄρχειν 
τε xai ἱερατεύειν. Μυοῦνται δὲ, τινὰ παῖδα χατα- 
χεντοῦντες νέον. Καὶ δὴ τῇ ΚυῖϊντΏλῃ Ἄριστὸν 
ἐχεῖσε bv Πεπούζῃ ἀποχεχαλύφθαι ἓν ἰδέᾳ θηλεία- 
μυθοποιοῦνται. έχρηνται δὲ ὡσαύτως Ἡαλαιᾷ xci 
Καινῇ Διαθήκη, χατὰ τὸν νοῦν τὸν ἴδιον μεταποιού- 
μενοι, 


N. Τεσσαρεσκαιδεκαεῖται, οἳ μίαν ἡμέραν του 
ἔτους τὸ Πάσχα ἐκτελοῦντες,. Ἔν ὁποίᾳ δ ἡμέρᾳ 
ἐμπέσῃ d τῆς σελήνης τεσσαρεαχαιδεχάτη, Ἆτοι Ev 
Σαθθάτῳ Ἠτοι bv Κυριαχῇ, ἐχείνην τε νηστεύοντες 


B καὶ ἀγρυπνοῦντες ἑορτάξουσιν, 


E. “Α.Ίογοι àQ' ἡμῶν κληθέντες, οἱ τὸ Εὐαγγέ- 
λιον Ἰωάννου xat τὸν ἓν αὐτῷ ἄνωθεν ἀπὸ Πατρὺς 
ἀεὶ Θεὺν Λόγον παρεχθάλλοντες, τὸ Εὐαγγέλιον αὐτὸ 
δὴ {ὸ κατὰ Ἰωάννην μὴ δεχόµενοι, µήτε τὴν αὗτου 
᾽Αποχάλυψιν. 


G*. Ἀδαμιανοὶ ἁπό τινος "Abk. ζῶντος χαλούμε- 
vot, χλεύης 7| ἀληθείας μᾶλλον τὸ δόγµα ἔχοντες. 
Γυμνοὶ γὰρ, ὡς ἐκ μητρὸς, ἄνδρες τε xat γυναῖχες 
ἐπὶ τὸ αὐτὸ συνάγονται, καὶ οὕτως τὰς ἀναγνώσεις, 
καὶ εὐχὰς, καὶ πᾶν ὁτιοῦν ἐπιτελοῦσι" ὅπθεν µονά- 
ζοντές τε καὶ ἐγχρατευόμενοι ὄντες, xai γάμον μὴ 
δεχόµενοι, οἱ τὴν αὑτῶν Ἐχχλησίαν παράδεισον 

C ἠγούμενοι. 


: Z'. Σαμγαῖοι, οἱ χαὶ 'EAxecaiot, ἔτι δεὮρο «ty 
λραβίαν (οἱ). κατοιχοῦντες, καθύπερθεν τῆς Νεχρᾶ- 
θαλάσσης κειμένην χώραν ΄ οἵτινες ἀπὸ τοῦ "Hija 
τινος Φευδοπροφήτου ἡπατημένοι" οὗ ἔτι δεῦρο ix τοῦ 
γένους ὠρμᾶτο Μαρθοῦς x«t Μαρθίνη, γυναῖχες δύο, 
προσχνυνούµεναι ὑπὸ τῆς αἱρέσεως, ὡς Oral" παρα- 

- πλησίως τῶν Ἐθιωναίων τὰ πάντα ἔχοντες. 

H'. θεοδοτιανοὶ, οἱ ἀπὸ τοῦ θεοδότου Σχυτέως, τη. 

- ἀπὸ Βυζαντίου. Οὗτος Ev παιδείᾳ Ἑλληνικῇ Υ2Υονεν 
ἄχρος. "Άμα δὲ ἄλλοις τισὶν ἓν ἡμέραις τοῦ τότε Υε- 
νοµένου διωγμοῦ μόνος ἐκπεσὼν, ἐχείνων µαρτυρή- 
σάντων, διὰ τὸ ὀνειδίζεαθαι, ἐπινοήσας φιλὸν ἄνθρω- 
πον λέχειν τὸν Χριστὸν, ἵνα μὴ ὑπὸ ἔγχλημα τέντται 

D 8cbv ἀρνησάμενος. οὕτως ἐδίδαξεν. 

θ'. Μελχισεδεχιανοὶ, ol τὸν Μελχυσεδὲχ γεραί- 
ροντες, τινὰ δύναμιν αὐτὸν φάσχοντες, xaV μὴ ἄν- 
θρωπον qv, καὶ εἰς τὸ τούτου ὄνομα πάντα ἀνάγειν 
καὶ λέγειν τετολµηχότες. 

y. Βαρδησιαγισταί. Βαρδησιανὸς οὗτος ix ες 
Μεσοποταμίας ὠρμᾶτο, τὰ πρῶτα μὲν τῆς ἀλιθινῆς 
πίστεως ὑπάρχων, xal ἓν σοφίᾷ διαπρέπων ᾿ ἐχκλίνας 
δὲ τῆς ἀληθείας, παραπλησίως Οὐαλεντίνῳ ἐδογμά- 
τισε, χωρὶς ἑνίων ὀλίγων,.ὧν διαφέρεται πρὸς Οὐα- 
λεντῖνου. 

ΙΑ’.«Νοητιανοί. Νοητὸς οὗτος ἀπὸ Σμύρνης ὑπῆρχὲ 
τῆς Ασίας. Ἐν ἅρματι ' δὲ ἐνεχθεὶς σὺν ἄλλοις τισὶν, 








849 7 


ADVERSUS HJERESES LIB. IL, TOM. I. HERES. XLVII. 


850 


Υϊοπάτορα «by Χριστὸν ἑδίδαξε, τὸν αὐτὸν εἶναι Πα- Α Patrifilium asserere Christum ausus est ; eumdem- 


τέρα xal.Yiàv xai ἅγιον Πνεῦμα. 'Εαντὸν δὲ ἔλεγε 
ΣΙωῦσέα, xal «by αὐτοῦ ἁδελφὸν ἔλεγεν εἶναι τὸν 
"Aa pay. 

18’. Οὐαλήσιοι. Οὗτοι, χαθὼς ὑπειλήφαμεν, τὴν 
Βάκαθον χατοιχοῦντες, µητροχωµίαν ᾿Αραθίας τῆς 
Φιλαδελφίας, οἱ τοὺς παρατυγχάνοντας ἁποτέμνοντες. 
Πλείους δὲ αὐτῶν εὐνοῦχοι ὑπάρχουσιν ἀποτετμημένοι. 
Τινὰ δὲ ἕτερα διδάσχουσιν αἱρέσεως ἔμπλεα, ἀφανί- 
ζοντες τὸν νόµον καὶ τοὺς προφήτας ἰ, xal τινας 
αἰσχρουργίας ἑτέρας παρεισφέροντες. 


IT*.1Ka0apol, οἱ ἅμα Ναθάτῳ συναρθέντες τῷ Ῥω- 
µαίῳ, xai τοὺς διγάµους παντελῶς ἀποθαλλόμενοι, 
καὶ µετάνοιαν μὴ δεχόµενοι. 


que Patrem ac Filium, et Spiritum sanctum esse 
profiteri. Se vero Moysen, fratrem suum Áaronem 
dicere. 

ΧΙΙ, Valesii. Hi, quantum suspicor, Bacathi ba- 
bitant, qui est Arabie Philadelphensis primarius 
vicus, lidem accedentes 398 ad sese castrare so- 
lent. Ac plerique inter illos eunuchi sunt et exse- 
eti. Habent et alia quedam erroris plenissima do- 
qmata, atque inler alia legem ac prophetas reji- 
ciunt. Postremo innumerabiles ad illa foeditates 
adjiciunt. ] 

XIII. Cathari. Novatum Romanum secuti sunt. 
Hi digamos penitus proscribunt; poenitentiam re- 
pudiant. 


ΙΔ’. ΑΥγελιχοί. Οὗτοι παντελῶς ἐξέλιπον. Αὐχοῦν- g — XIV. Angelici. Hi nusquam hodie reperiuntur. 


τες δὲ σαν ἀγγελιχὴν ἔχειν τάξιν» f] διὰ τὸ τοὺς 
ἀγγέλους προσχεχλῆσθαι. 

ΙΕ’. Ἀποστο.λικοὶ, ol χαὶ Αποτακτικοὶ καὶ αὐτοὶ, 
ot περὶ τὴν Ἠισιδίαν µόνον, ἁποταχτιχοὺς δεχόµενοι 
χαθ) ἑαυτούς. Παραπλησιάζουσι δὲ τοῖς Ἐγχρατίταις * 
ἄλλα δὲ παρ᾽ αὐτοὺς φρονοῦσιν. 


IQ". Σαδε1Λ 1ιαν ο), ol τὰ ὅμοια Νοητιανῶν δοξάζον- 
τες’ παρὰ τὸν Νοητὸν Πατέρα} πεπονθέναι λέγοντες, 
προ-οριχὸν πάλιν ἀναχεόμενον τὸν Λόγον, 


IZ'. Ὡριγεγιαγο), τινὸς Ὠριγένους. Αἰσχροποιρὶ δὲ 
οὗτοί εἰσιν, ἀῤῥητοποιοῦντες, χα) τὰ ἑαυτῶν σώματα 
φθορᾷ παραδιδόντες. 


Angelici vero ordinis se esse profitebantur; aut 
certe quod angelos invocarent. . 

XV. Apostolici, qui et Apotactici, sive Renuntiato- 
res in Pisidia duntaxat inveniuntur. Hi solos illos 
admittunt, qui se bonis omnibus abdicaverint. Ca- 
terum Encratitarum similes sunt, etsi diversa 
qusedam ab illis statuunt. 

XV]. Sabelliani cum Noetianis in omnibus pro- 
pemodum consentiunt, nisi quod Patrem ipsum 
negant esse passum; ab eoque prolatitium dun- 
taxat manare Verbum. 

XVII. Origeniani à quodam Origene derivati. 
Turpissimi isti sunt, ac nefariam et preposteram 
Mbidinem exercent, suaque corpora corrumpunt. 


1Η’. Ὡριγενιανοὶ ἄλλοι, Ὠριγένους τοῦ χαὶ Ἄδαμαν- 6 XVIII. Origeniani alii ab Origene Adamantio 


lou, τοῦ συντάκτου, οἱ τὴν τῶν νεχρῶν ἀνάστασιν ἆπο- 
θαλλόμενοι. Χριστὸν δὲ χτίσµα, καὶ τὸ ἅγιον Πνεῦμα 
εἰσηγούμενοι, παρἀδεισόν τε χαὶ οὐρανοὺς, xal τὰ ἄλλα 
πάντα ἀλληγοροῦντες * Χριστοῦ δὲ τὴν βασιλείαν πε- 
παῦσθαι ληροῦντες, xál ὁμοῦ τοὺς ἀγγέλους παυθή- 
σεσθαι. Χριστὺν δὲ σὺν διαθόλἸῳ βασιλευθησν- 
μένῳ». 


scriptore. Hj mortuorum resurrectionem negant ; 
tam Christum, quam Spiritum sanctum creatis in 
rebus numerant; paradisum, ac colos, cxteraque 
omnia ad allegorias referunt :: Christi regnum ter- 
minsndum esse, desiturosque similiter angelos de- 
cent ; eumdemque cum diabolo Christum alterius 
esse regno subjiciendum. 


! qp. σαφηνίζοντες τοῦ νόµου καὶ τῶν προφητῶν.  * Corr. παρὰ τοῦτο µόνον" «by Πατ. * F. βασιλευθη- 


σόμενον. 





ΤΟΜΟΣ IIPOTOX ΤΟΥ ΔΕΥΤΕΡΟΥ BIBAIOY. 


* 


ΚΑΤΑ ETKPATITON, 
KZ 1) καὶ MZ. 

ΑΔ’, Ἐγχρατῖταί τινες οὕτω χαλούμενοι, οὗτοι τὸν Ta- 
τιανὸν διαδέχονται, φύσει ὑπ αὐτοῦ πεπλανημένοι τε 
χαὶ ἡπατημένοι” ἕτερα δὲ παρὰ τοῦτον φρονῄσαντες, 
xa εἰς μείζονα πάλιν ἐρεσχελίαν ἑαυτοὺς ἐχδεδωχότες. 
Πληθύνουσι δὲ οὗτοι xal εἰς δεῦρο ἐν τῇ Πισιδίᾳ, xat 
ἐν τᾗΦρυγίᾳ τῇ Κεχαυμένῃ (95), οὕτω λεγομένῃ. Ἴσως 

(95) Ἐν τῇ Φρυγίᾳ τῇ χεκαυµένῃ. Ea est apud 
Strabonem |. 1111 Lydorum, Mysorumque regio ad 


M:eandrum. At Stephanus Καταχεχαυµένην χώραν 
ait esse τῆς Ἐφεσίας ex xiu Strabonis libro, Cateri 


LIBRI II TOMUS I. 


399 ADVERSUS ENCRATITAS, 
Quae est haeresis XXVII sive XLVII. 

Ι. Qui Eneratite vocantur, Tatiano successe- 
runt, cujus erroribus imbuti sunt, eosdemque ne- 
vis opinionibus cumularunt, et majores nugas ac 
deliria commenti sunt. Horum ingens est hodie 
numerus in Pisidia, eaque Phrygie parte, qus» 
Adusta dicitur. Quod ei regioni nomen certo Del 
Phrygiam esse censent. Invenio et Laodiceam co- 


gnomento κατακεκαυμένην in Lycaonia, sive Ga- 
latia, haud procul ab Isauria. 





£51 


S. EPIPHAN(I 


852 


consilio forsitan inditum est, quod talis ac tanti A Y&p κατὰ θεοῦ οἰκονομίαν * xal οὕτως f; πατρὶς τοῦ- 


erroris pravitate illius incole quodammodo confla- 
graverint, Est enim hzresibus adprime referta. 
Preterea vero in Asi» provinciis, et in Isauria, 
Pamphylia, Cilicia, Galatia, Encratite propagati 
sunt ; imo et in Romano tractu, et Antiocheno in 
"Syria, licet non ubique pervaserit. 


A&OQ Principia etiam illi plura constituunt, et 
inter ex diabolum referunt, quem Dei operibus ad- 
versari, nec illi esse subditum volunt, sed przci- 
pua quadam potestate praeditum agere qua libue- 
rit, non malitia depravatum. Cum Ecclesia quippe 
minime consentiunt, sed a veritatis doctrina lon- 


νοµά εἴληφε χαλεῖσθαι Ey τῷ xóstup, διὰ τὸχεχαῦσθαι 
τοὺς οἰχήτορας ἀπὸ τῆς διαστροφῆς τῆς τοιαύτης 
καὶ τοσαύτης πλάνης. Πολλαὶ γὰρ αἱρέσεις Ey τῷ xe» 
pip. Εἰαὶ δὲ xol tv µέρεσι τῆς ᾿Ασίας, χαὶ ἐν τῇ 
Ἱσαύρων, καὶ Παμφύλων, καὶ Κιλίχων ΥΠ. καν Ev 
Γαλατίᾳ.' Ίδη δὲ καὶ ἐπὶ τὸ τῶν Ῥωμαίω. µέρος " 
ἀλλὰ xa ἐπὶ τῆς τῶν ᾿Αντιοχέων τῆς Συρίας. Οδ 
παντὶ Ἱ δὲ ἡ τοιαύτη αἴρεσις. 

Φάσχουσι δὲ καὶ οὗτοι ἀρχάς τινας slvat, cf,» τε 
τοῦ διαδόλου ἀντιχειμένην πρὸς τὰ τοῦ θεοῦ ποιη- 
µατα, xol gh ὑποτασσομένην θεῷ' ἀλλὰ ἰσχύοντα 
xai πράττοντα, ὡς κατὰ ἰδίαν ἐξονσίαν, χαὶ οὐχ ὡς 
ἐν παρεχτροπῇ γενόµενον. OO γὰρ χατὰ τὴν Ἐχχλη 
σίαν λέγουσιν, ἀλλὰ ἄλλως παρὰ τὸ τῆς ἁἆληθείας χη- 


gius aberrant. Inter primarias Scripturas habent B ρυγμα. Κέχρηνται δὲ Γραφαῖς πρωτοτύπως ταῖς λε- 


Andrez ac Joannis Acta, necnon Thom, et apo- 
cryphos alios. E Vetere Testamento qua libuerit 
eligunt. Nuptiarum auctorem diabolum manifeste 

| conatituunt. Animatis vesci prohibent, non tempe- 
rantiz studio, neque peculiari ex instituto vita, 
sed falso quodam et affectato metu, ne ob anima- 
torum usum sibi ipsi damnationem arcessant. 
Aquam ad mysteria solam adhibent. Nam vino 
penitus abstinent, et diabolicum appellant; quod 
quí bibant, eove utantur, improbos et peccatores 
esse statuunt. Mortuorum resurrectionem appro- 
bant, adeo ut furiosz cujusdam insani plena haee 
esse videatur heresis. Est illud sane cujuslibet sa- 
pientis οἱ observatione et admiratione dignum, ex 
omnibus qua ab bereticis dici flerique cernimus, 
nihil sibi constans ac consentaneum esse, aut ulla 
veritatis specie probabile. 


Il. Etenim si tam Vetus, quam Novum Testamen- 
tum recipiunt, quomodo diversa illa principia po- 
nentur, cum ambo inter se Testamenta de singu- 
lari divinitate consentiant, ejusque cognitionem 
praedicent? Ad hec, si. mortuorum est futura re- 
surrectio, qui tandem honest» nuptiz tribui dia- 
bolo possunt, cum preserü(m Deus edixerit : Cre- 
scite et multiplicamini  ; et in Evangelio Dominus 
ita preceperit : Que Deus conjunxit homo non se- 
paret * ; &ed et. Apostolus: Honorabiles nuptie, el 


γοµέναις ᾿Ανδρέου xaX Ἰωάννου Πράξεαι, χαὶ θωμᾶ, 
xai ἀποχρύφοις τισὶ, χαὶ οἷς βούλονται λόγοις τῆς 
Παλαιᾶς Διαθήκης. Τὸν δὲ γάµον σαφῶς τοῦ διαδόλον 
ὁρίζονται. Ἔμψυχα 6k βδελύσσονται ἁπαγορεύοντες, 
οὐχ ἕνεχεν ἐγχρατείας, οὔτε πολιτείας, ἀλλὰ κατὰ 
φόδον, χαὶ ἱνδαλμὸν τοῦ μὴ χαϊαδιχασθῆναι ἆπὶ 
τῆς τῶν ἑμφύχων µεταλήφεως. Κέχρηνται δὲ xov 
αὐτοὶ µυστηρίοις δι ὕδατος. Οἴνον δὲ ὅλως οὗ µετα- 
λαμδάνουσι" φάσχοντες εἶναι διαδολικόν: xal τοὺς 
πίνοντας, xal τοὺς χρωµένους ἀνόμους εἶναι xa 
ἁμαρτάδας. Πιστεύουσι δὲ xaX νεχρῶν ἀνάστασιν. 
'Q; εἶναι παρὰ τοῖς οὕτω πεπλανημένοις τὰ πάντσ 
μανίας ἔμπλεα. Καὶ γὰρ ἔστιν ἰδεῖν χαὶ θαυµάσας, 
xaX εἰς ἔχπληξιν ἐλθεῖν τὸν ἄνθρωπον περὶ πάντων, 
ὧν οἱ ἀλλάτριοι λἐγουσί τε xal πράττουσιν * ἀσυστά- 
τως τῶν πάντων παρ) αὐτοῖς λεγομένων τε καὶ γι- 
νοµένων, xal µηδεµίαν ἔμφασιν ἀληθείας ἔπιδεχο- 
μένων. 

B'. El γὰρ χἐχρηνται Παλαιᾷ χαὶ Νέα Διαθήχῃ, πῶς 
ἀρχαὶ διάφοροι εὑρεθήσονται,τῶν δύο Διαθηχῶν συµφω- 
νουσῶν περὶ μιᾶς θεότητος, xaX τὴν γνῶσιν χηρυττου- 
σῶν }: El δὲ etr) xat νεχρῶν ἀνάστασις, πῶς ἔτι ὁ σεμνὸς 
γάμος τοῦ διαδόλου εὑρεθῄσεται , ὁπότε θεὺς λέγει ᾿ 
Αὐξάνεσθε καὶ π.Ἰηθύνεσθε' καὶ τοῦ Κυρίου Ev τῷ 
Εὐαγγελίῳ λέγοντος "A ὁ θεὸς συνέζευξεν, ἄν- 
θρωπος μὴ χωριζέτω᾽’ xaX τοῦ ᾿Αποστόλου λέγοντος * 
Tíjuoc ὁ γάμος, xal ἡ κοίτη ἁμίαντος; Εἰς ἑαυτών 
δὲ γνώµην χαὶ παράστασιν μυθολογίας καὶ τῶν ὃ πι- 


torus immaculatus *. Verum ad opinionem suain, p νόντων τὸν olvoy, ἐπιλαμθάνονταί τινα θηρολεκτοῦν- 


sive potius fabulam asserendam, eosque damnan- 
dos, qui vinum adhibent, nonnullis abutuntur Scri- 
pturz locis, ac voces aucupantur, quibus a demone 
profectum istud ipsum demonstrent. Nam et Noe- 
Anus, inquiunt, posteaquam vinum bibit, nudatus 
est *. Lot ebrius cum filiabus suis imprudens con- 
cubuit *. Eadem ad fabricandum vitulum ebrietas 
impulit *. Quo illa Scripturz verba pertinent : Cui tu- 
multus? cui pugua ? cui molestie ac [abulationes ? 
eui AO contritiones frustra? cujus lividi sunt 
oculi? Nonne eorum qui commemorantur in vino? 


! Gen, 1, 28 ; ix, 14. atth 
4. "'F. πἀντη. 8 Dcest aliquid. 


* Mattb. xix, 0. 
. F. 


γατλ τῶν. 


? Hebr. xit, 4. 


τες, Χαί φασιν ἐκ τοῦ πονηροῦ τὸ τοιοῦτον εἶναι τέλος. 
Ἔπιε ΥΣρ, qnot, Νῶε ἀπὸ τοῦ οἴνου, xal ἐγυμνώθγ. 
Καὶ Ax, φησὶ, μεθυσθεὶς, θυγατράσιν ἰδίαις χατὰ 
ἄγνοιαν συνεµίγη. Καὶ διὰ µέθης γέγονεν fj µοσχο- 
ποιία. Καὶ φῃσιν ἡ Γραφή Τίγι θόρνδος ; τίνι μά- 
χαι; civ. ἀηδίαι καὶ «Ἰέσχαι; «lvi συντρίµµατα 
διαχενης; τίνος πε.ιδγοὶ οἱ óg0aAuol ; Οὐ tow 
χρονιζόντων ἐν οἴνοις; οὐ τῶν ἐξιχγευόντων ποῦ 
πότοι γίνονται; Καὶ ἄλλα τοιαῦτά τινα ἐξιχνεύοντες 
συσσωρεύουσι διὰ τὴν ἑαυτῶν πιθανότητα * οὐχ εἰδό - 
τες, ὅτι πᾶν τὸ ἅμετρον πανταχοῦ λυπηρὸν, xal Ego 


* Gen. mr, 241. * Gen. xix, ὅ5. * Exod. xxxii, 





853 ADVURSUS ILERESES LIB Il, TOM. 1. ILERES. XLVII. ast 
τοῦ προχειµένου ἀπηγορευμένον ὑπάρχει. Καὶ γὰρ Α nonne eorum qui perquirunt ubi compotationes fiani "Ἱ 


οὗ µόνον ἐπὶ οἵνῳ τοῦτο εἴποιμ' ἂν, ἀλλὰ xal ἐπὶ 
σπολλῇ ἁπληστίᾳ. Τοῦτο γὰρ καὶ ὁ Κύριος ἑδίδασκε 
Φφάσχων; Mi) βαρυγἐσθωσαν ὑμῶν, φησὶν, αἱ καρδία: 
ἐν κραιπά.ῃ xal µερίμναις βιωτικαῖς ' καὶ τὸ, El 
ἁπ.Ίηστότερος εἶ, μὴ ἐπιθύμει τῶν τοῦ π.ουσίονυ 
βρωµάτων ταῦτα γὰρ ἔχεται ζωῆς γευδοῦς. Πε- 
βισσοτέρως δὲ ὁ ἅγιος Απόστολος, ἀπλήῄστους xal 
ἀδηφάγους σχώπτων, λαιµάργοις ἐπιθυμίαις ἑπαρώ- 
µενος, ἔφη Τὰ βρώματα τῇ κοιάίᾳ, xal ἡ χοελία 
τοῖς βρώμασιν' ὁ δὲ θεὸς καὶ ταύτη» καὶ ταῦτα 
καταργήσει. Αλλὰ xol Ἡσαῦ τὰ πρωτοτόχια $0 
ἑφέματος πυροῦ ! (90) ἁπώλεσεν, ὥς φησιν fj Γραφὴ, τὸ 
αὐτὸ χαλοῦσα ἕψεμα πυροῦ καὶ φαχῆς. Οἶμαι δὲ τάχα, 
ὅτι οὖχκ ἀπὸ πυροῦ, τουτέστιν ἀπὸ σίτου ἣν, ἀλλὰ 
τάχα ὡς Ίδη ἐφημένον λείφανον φαχοῦ, καὶ ἔτι ἔπι- 
τεθὲν πυρὶ, τὸ αὖθις πυρωθὲν fj Γραφὴ πυροῦ διηγή- 
cato, διὰ «b ἐπιθερμανθῆναι μετὰ τὸ ψυχρωθῆναι. 
Καὶ ὡς ἐχεῖνος 6 οἴνον ἐγυμνώθη, μηδὲν ἁδικηθεὶς, 
οὕτως μᾶλλον διὰ πεῖναν καὶ ἁπληστίαν τὰ πρωτοτό- 
χια ἀπολέσας, μᾶλλον ὑπὲρ τὸν οἴνον ἠδίχηται. Καὶ 
οὐδὲν ἰσχύει ἐγγὺς τῆς ἀληθείας παραπεποιηµένη 
λέξις, οὐδὲ μυθώδης τις ἐπινενοημένη δραματουργία. 


Hec et alia id genus loca perscrutantes conge- - 
runt, quo suam opinionem suadeant, nec illud in- 
telligunt, non in eo solo de quo agitur, sed ubique 
quidquid modum excesserit, molestum, el extra id 
quod propositum est prohibitum esse. Neque enim 


. id de vino solum, sed de ciborum nimia saturitate 


dici potest.. Atque hoc est quod in Evangelio Do- 
minus admonuit : Ne graventur corda vestra. cra- 
pula, οἱ ebrietate, ei curis hujus seculi*. Item : Si 
insatiabilis es, ne concupiscas divitis cibos ; hi enim 
eite meudaci conjuncti sunt *. Sed idem longe copio- 
sius ab Apostolo declaratum : qui edaces et hel- 
luones deridens, ac gule cupiditates detestans : 
Esca ventri, inquit, et venter escis; Deus aulem et 
hunc et illas destruet*. Preterea Esau primogenita 
Sua frumenti pulticula vendidit, ut Scriptura nar- 
rat*, que eamdem et frumenti ct lentis pulticulam 
vocat. Quanquam id ego verisimilius arbitror, non 
ex frumento eam sorbitionem fuisse ; sed jusculi ex 
lente residuum, quod igni rursus imposilum, ac 
recoctum, propterea πυροῦ a Scriptura vocatum est, 
quoniam cum reírixisset denuo calefactum est. Ut 


igitur ob vinum ille nulla a quoquam accepta injuria nudatus est; sic alter ob famem ae voracita- 
tem primogenitis amissis, majus quam ex vino damnum atque injuriam accepit. lta nihil omnino 
virium habet ad simulandam veritatem compositus sermo, vel ab illis fabulz instar ercogitata nar- 


ratio. 
I". Σεµνυνονται δὲ δήθεν ἑγχράτειαν, σφαλερῶς τὰ 


lll. Quod vero continentiam gloriose jactitant, 


πάντα ἑργαζόμενοι, μέσον γυναικῶν εὑρισχόμενοι, c lubricum est. illorum quidem ac periculi plenum 


xaX Yuvalxag πανταχόθεν ἁπατῶντες, γυναιξὶ δὲ συν- 
οδεύοντες, χαὶ συνδιαιτώµενοι, καὶ ἓξυπηρετούμενοι 
ὑπὸ τῶν τοιούτων, ἔξω μὲν τῆς ἀληθείας ὄντες, µὀρ- 
quoi δὲ μᾶλλον χεχτηµένοι, τὴν δὲ δύναμιν αὐτῆς 
τῆς εὐσεθείας ἠρνημένοι. Ὁποίου γὰρ ἄν τις ἔργου 
χαταλείφη µέρος, τὸ πᾶν πλήρωμα ἀφῆχε διὰ τοῦ 
ἑνὸς µέρους τοῦ καταλελειμμένου. "Όθεν τὰ παρ) 
αὐτοῖς µυστήρ.α δι ὕδατος µόνον γίνεται, χαὶ οὔτε 
μυστήρια ὄντα, ἀλλά κατὰ µίμησιν τῶν ἁληθινῶν τὰ 
ψευδή γινόμενα. ΄'0θεν καὶ ἓν τούτῳ ἐλεγχθήσονται 
ἀπὸ τοῦ εὐθέως τοῦ Σωτῆρος λόγου τοῦ λέγοντος Ob 
ph πίω ἀπὸ τοῦ γεγγήματος τῆς ἁμπέ.ου ταύτης, 
ἕως ἂν πίω αὐτὸ xawór ἐν τῇ βασιείᾳ τῶν ob- 
ρανῶν μεθ’ ὑμῶν. - 


facinus. Nam inter mulierculas versantur assidue, 
quas undecunque pelliciunt, cum iis iter faciunt, 
ac communiter vivunt, earumque ministeriis utun- 
tur. Quare cum a veritate longius absint, nibil 
preter ementitam illius speciem ostentant ; vim 
ipsam sincere pietatis abnegant. Etenim cujuscun- 
que officii partem aliquis prztermiserit, ea ipsa 
quam omisit parte, totum preteriisse censendus 
est. Sic illorum mysteria, qus aqua solum- 
modo constant mysteria non sunt ; sed ficta atque 
fallacia, verorum ad imaginem expressa. In quo 
planissima illos Salvatoris sententia redargu&: 
Non bibam /&Q09) de hoc genimine vitis , donec 
bibam illud novum in regno celorum vobiscum *. 


Hó&Atv ὡς ταύτην παρωσάμενοι χειρὶ χραταιᾷ τῆς p — Quamobrem posteaquam hanc heresim validis- 


ἀληθείας, ὡς χνώδαλον ὀδυνηρὸν ὁδόντων ἀφῃρημέ- 
voy, ἐπὶ τὰς ἑξῆς ἵωμεν, συνῄθως τὸν θεὸν τῶν ὅλων 
ἐπιχαλούμενοι, ὁδηγόν τε xai ἁμυντῆρα τῶν δεινῶν, 
ἐπίχουρόν τε τῆς φρονῄσεως, δότην τε ὄντα αὐτὸν τῆς 
σοφίας’ ἵν ἡμεῖς, παρ) αὐτοῦ τἀληθή µανθάνοντες, 
τὰς τῶν ἄλλων ἀποχαλύπτειν δυνηθείηµεν, χαὶ τὴν 
xaz' αὐτῶν ἀντίδοτον ἰατριχὴν &x πολλῶν μυρεφιχῶν 


! LXX. πυῤῥοῦ scripserunt. * Prov. xxiu, 29, 50. 
* Gen. xxv, 90. " Matth. xxvi, 29. 


(96) Δι ἑψέματος πυροῦ. Mirum est quid sibi 
voluerit Epiphanius , aut quid in animo bábuerit, 
cum hzc scriberet, ἑφέματος πυροῦ idem esse, ac 
ferventis aut recocte sorbitionis. Nam quod πυροῦ 
frumentaceam primo loco interpretatur, est illa 
quidem tolerabilior, sed contra Hebraeorum Grae- 


sima veritatis manu propulsavimus , ac velut im- 
portune cuidam bestia: dentes excussimus, ad reli- 
quas transeamus. Sed Dei primum, ut solemus, 
implorandum nobis erit auxilium, qui et vie dux, 
malorumque depulsor, et prudentim adjutor, et 
sapientiz largitor est, ut ab ipso veritatem edocti 
reliquarum hareseon errores patefacere, atque ex 


* Luc. xxi, 64. * Prov. xxii, ὁ. * E Cor. vi, [5. 


corumque codicum fldem usurpata lectio. Etenim 
LXX cum Hebreo consentientes πυῤῥοῦ, hec est 
rufa, scripserunt, non πυροῦ. Quznam vefo gram- 
matiea ratio πυροῦ pro πυρωθέντος dici patiatur, 
quasi genitivus sit a nomine πυρόεις πυρουςἳ quod 
miniine procedit, 





855 S. EPIPHANII 856 
ipsis veritatis vocibus, quasi ex multis seplasiario- A εἰδῶν ἀπὸ τοῦ λόγου τῆς ἀληθείας χατασχενάσαι τοῖς 


rum simplicibus corporibus, velut antidotum con- 
ficere possimus, in eorum qui jam icti fuerint gra- 
tiani, u$ vel iisce nostris perlectis remedium illis 
adhibeatur ; velsi nullam adhuc ejus rei notitiam 
habuerint, ea demum percepta cavere sibi possint, 
Deo premium ac mercedem conciliet, 


CONTRA PHRYGASTAS, 


Sive Montanistas aut Tascodrugitas heresis X X V111 
vel ΧΙ ΥΠ. 

I. Ab his alia rursum efflorescit heresis, ας Phry- 
gum dicitur, sub idem fere producta tempus, eique 
successione proxima. Nam isti sub Antonii Pii, 
qui post Adrianum imperavit, annum xix emergere 
ceperunt. Marcio vero, Tatianus et Encratitz ho- 
rum discipuli sub Adriano, ac post Adrianum pro- 
dierunt. 

Phryges itaque (sic enim appellant) tam Vetus 
quam Novum Testamentum asciscunt. Mortuorum 
resurrectionem approbant. Sed Montanum quem- 
dam prophetam, cum Priscilla et Maximilla pro- 
phetissis praedicant; quibus inhzrentes a recta 
via deflectunt. Nam de Patre, et Filio, ac Spiritu 
sancto eadem cum Ecclesia catholica sentiunt. Sed 
ab ejus se communione separarunt, quod erro- 
ris spiritus ae doctrinas demonum sequantur. 
Nos enim, inquiunt, celestia oportet dona recipere. 
Sua quidem et Ecclesia catholica dona divinitus 
accipit, sed qux vera dona sunt, et Spiritus 


AS sancti, ac prophetarum, et apostolorum, G 


Dominique ipsius auctoritate comprobata, Joan- 
nes siquidem apostolus sic in Epistola sua nos ad- 
monet : Probate spiritus, si ez. Deo sunt!. Et rur- 
sum : Audistis quia Antichristus venit ; et. nunc 
Antichristi multi sunt. E nobis exierunt, sed non 
erant e nobis. Si enim e nobis fuissent, mansissent 
wtique vobiscum; sed ut. manifesti fiant, quoniam 
non sunt e nobis, idcirco scribo vobis, filioli *, etc. 
Quocirca verum est illos e sanctorum grege non 
esse. Ab iis enim contetidendi studio recesserunt, 
et erroris ac fabularum auctores spiritus consectati 
sunt. 

Η. Ecce tibi vel eo ipso, quod sibi propositum 
habent, aperte convincuntur, nequaquam istud 
ipsum, quod contentiosa illa ambitione prz se 
ferunt, obtinere posse. Nam si coelestia illa dona 


* 


* [ Joan. αν, {. 3 1 Joan. iut, 18 sqq. 


(97) Κατὰ Φρυγαστῶν. Phryges sive Phrygastee 
roprie dicti, quod e Phrygia primum prodierint. 
fidem tamen nonnunquam Cataphryges et Cata- 
phryge, quasi Evangelium esset, vel dogma κατὰ 


ύγας. 

(08) Οὗτοι γὰρ γεγόνασι περὶ τὸ ἐΥγγεαχαιδέ- 
κατον. Consentanea sunt quae de hujus hzresis 
exitu ac tempore disserit, cum iis ϱυΦ supra do- 
«uit, nimirum Justinum Adriani tempore mortuum 
esse; secundum quem paulo post Tatianus prodie- 
Fit, a quo Encratite originem acceperint sub Αη- 
toniuo Pio : quo eodem imperante, atque anno il- 
lius xi Montanus exstiterit, Sed cum ex. iis que 


* Ε, xa προσ. 


ἤδη πεπληγµένοις, εἰς ἵασιν xa θεραπείαν τοῖς ἓν- 
τυγχάνουσι, xat τοῖς µέλλουσι γινώσχειν, ἃ μὴ Γδει- 
σαν, εἰς παθῶν προχατάληψιν, χαὶ ἡμῖν εἰς σωυ-τ- 
piav, καὶ Θεοῦ μισθὸν, ἀφθόνως δωρηθησόµενον. 


idemque ipsum et salutem nobis, et uberrimum a 


ΚΑΤΑ ΦΡΥΤΑΣΤΩΝ (97), 


Εἴτ οὖν Μοντανιστῶν κα.ουμένων, ἢ xal Tacxo- 
δρουγιτῶν KH', ἢ καὶ ΜΗ’. 

Α’. Ἀπὸ τούτων ἑτέρα Πάλιν αἴρεσις ἀναχύπτεε, 
τῶν Φρυγῶν καλουµένη, σύγχρονος γενομένν τούτοις, 
χαὶ αὐτοὺς διαδεχοµένη. Οὗτοι γὰρ γεγόνασι περὶ τὸ 
ἐννεαχαιδέχατον ἔτος (98) Αντωνίνου τοῦ Εὐσεδοῦς 


B μετὰ ᾿Αδριανόν. Καὶ ὁ Μαρχίων δὲ, καὶ οἱ περὶ Τα- 


τιανὸν, xal ἀπ αὐτοῦ διαδεξάµενοι Ἐγχρατῖται ἐν 
Χρόνοις ᾿Λδριανοῦ, χαὶ μετὰ ᾿Αδριανόν. 

Οὗτοι γὰρ οἱ χατὰ Φρύγας καλούμενοι, δέχοντα: 
χαὶ αὐτοὶ πᾶσαν Γραφὴν, Παλαιὰν χαὶ Νέαν Διαθή- 
χην’ xat νεχρῶν ἀνάστασιν ὁμοίως λέγουσι. Μοντα- 
νὸν δέ τινα προφήτην αὐχοῦσιν ἔχειν, xat ἩΠρίσκιλ- 
λαν, xa Μαξιμίλλαν προφήτιδας' olg προσέχοντες 
τὸν νοῦν ἐξετράπησαν. Περὶ δὲ Πατρὸς, xai Yioo, 
xai ἁγίου Πνεύματος ὁμοίῶς φρονοῦσι τῇ ἁγίᾳ χαθο- 
Au] Ἐκχλησίᾳ. ᾽Απέσχισαν δὲ ἑαυτοὺς, προσέχουσιν” 
πνεύµασι πλάνης xaX διδασχκαλίαις δαιμόνων, λέγον- 
τες, ὅτι Δεὶ ἡμᾶς, φτοὶ, xai τὰ χαρίσματα δέχεσθαι. 
Καὶ ἡ ἁγία τοῦ θεοῦ Ἐχχλησία ὁμοίως τὰ χαρίσματα 
δέχεται’ ἀλλὰ τὰ ὄντως χαρίσματα, xat τῇ ἁγίᾳ θεου 
Ἐχχλησίᾳ διὰ Πνεύματος ἁγίου δεδοχιµασμµένα παρὰ 
τε προφητῶν xal ἁποστόλων, xai αὐτοῦ τοῦ Ku- 
plou* φάσχοντος ἀποστόλου Ἰωάννου ἓν τῇ Ἔπιστο- 
λῇ, ὅτι Δοχιμάζετε τὰ πγεύµατα, εἰ ἔστιν ἐκ θεοῦ. 
Πάλιν δὲ λέγοντος, ὅτι Ἠχούσατε, ὅτι Ἀγτίχριστος 
ἔρχεται, xal yv. Ἁγτίχριστοι zoAAol γεγόγασιν. 
Ἐξ ἡμῶν ἐξῆθον' dAA οὐκ ἧσαν ἐξ ἡμῶν. El 
γὰρ ἦσαν ἐξ ἡμῶν, µεμενήκεισαν ἂν μεθ ἡμῶν" 
ἀ.1.1) Tra γγωσθῶσιν, δει οὐκ εἰσὶν' ἐξ ἡμῶν, τού- 
του χάριν γράφω ὑμῖν, cexv(a, καὶ τὰ ἑξης. Αληθῶς 
οὖν ὅτι οὐχ εἰσὶν ἐξ αὐτῶν τῶν ἁγίων. Ἐκέθησαν 
γὰρ τῇ ἑαυτῶν φιλονεικίᾷ, προσανέἐχοντες καὶ πνεύ- 
µασι πλάνης xal μυθολογίας. 

B'. Ἰδοὺ γὰρ ἐξ αὐτῆς τῆς ὑποθέσεως ἐλέγχονται 
μὴ δυνάµενοι πληροῦν τὰ ἑαυτῶν Ev. φιλονειχίᾳ ὑπ- 


D ισγνούµενα. El γὰρ δεῖ χαρίσματα δέχεσθαι, xat ὃςῖ 


ἐν Ἐκχλησίᾳ χαρίσματα’, πῶς οὐχέτι μετὰ Μοντανὸν, 
* Deest. ἔχειν vel εἶναι. 


paulo ante disputata sunt, constet Justinum non- 
nisi sub Marco Aurelio passum esse, Tatianum vero 
aliquanto etiam postea hxresim suam condidisse, 
manifesta hie est temporum perturbatio. Quod ad 
Cataphrygas spectat , Eusebius in Citron. anno M. 
Aurelii x1 scribit Cataphrvgum hzresim , auctore 
Montano, et Priscilla, ac Maximilla, exordium ha- 
buisse. Tum anno sequente Encratitas Tatiano duce 
prodiisse. Quz si vera sunt, "latiani et. Encratita: 
rum bszresi priorem oportet esse Catapbrygum 
hieresim ; contra institutum ab Epiphanio ordinem, 
ac sub Aurelio duntaxat imperatore exst;tisse, 


8357 


ADVERSUS H/ERESES LIB. Π. TOM, 1. HERES. XLVIII. 


7858 


καὶ Πρίσχιλλαν, xai Μαξιμίλλαν, ἔχουσι προφήτας; A recipienda sunt, iisque przeditam Ecclesiam esse 


"Αρα ἤργησεν ἡ χάρις; Ox ἀργεὶῖ δὲ ἡ χάρις ἐν ἁγίᾳ 
Ἐκκλησίᾳ μὴ γένοιτο! Ei δὲ ἕως τινὸς προεφήτευ- 
σαν οἱ προφητεύσαντες, xaX οὐχ ὅτι προφητεύουσιν’ 
ᾱλλὰ οὕτς Πρίσχιλλα, οὔτε Μαξιμέλλα προεφήτευσαν 
μετὰ τὰς προφητείας τὰς διὰ τῶν ἁγίων ἁποστόλων 
ἐν τῇ ἁγίᾳ Ἐκκλησίᾳ δοχιµασθείσας. Κατὰ δύο οὖν 
τρόπους ἐλεγχθήσεται fj αὐτοῦ ἄνοια. Ἡ γὰρ δείξω- 
σι, εἶναι προφήτας μετὰ Μαξιμίλλαν, ἵνα μῇ ἀργήση 
παρ᾽ αὐτοῖς λεγοµένη χάρις. | οἱ περὶ Μαξιμίλλαν 
φευδοπροφῆται εὑρεθίσονται μετὰ τὸν ὅρον τῶν προ- 
φητικῶν χαρισµάτων τολµήσαντες οὐχ ἀπὸ τοῦ ἁγίου 
Πνεύματος, ἀλλ ἀπὸ πλάνης δαιμόνων ἐνθουσιααθή- 
να:, χαὶ φαντάσαι τοὺς ἀχούοντας αὐτῶν, χαὶ ὅπως 
ἐξ αὐτῶν τῶν παρ) αὐτοῖς λεγομένων ὁ Έλεγχος πρὸς 


αὐτοὺς ῥηθίσεται. Φάσχει γὰρ dj παρ' αὐτοῖς λεγο- B 


µένη Μαξιμίλλα Ἡ προφῆτις, ὅτι, φησὶ, Μετ) ἑμὲ 
χροφητις οὐκέτι ἔσται, ἀᾱ.1λὰ συντέἍεια. Ἰδοὺ δὲ 
πάντοθεν φαίνεται τὸ πνεῦμα τῆς πλάνης. "Όσα γὰρ 
οἱ προφήηται εἰρήκασι, xal μετὰ συνέσεως παραχο- 
λουθοῦντες ἐφθέγγονςεο, καὶ ἑτελέσθισαν τὰ παρ᾽ 
αὐτῶν εἱρημένα, καὶ ἔτι πληροῦται, Αὕτη δὲ εἶπε 
μετ) αὐτὴν εἶναι συντέλειαν' xal οὕπω συνΣτελέσθη, 
μάλιστα τοσούτων βασιλέων γενοµένων, χαὶ τοσούτου 
χρόνου ὑπερθεθηχότος. Ἕτη γάρ slow ἔχτοτε (99) 
πλείω f| ἑλάσσω διαχόσια ἐννενήχοντα ἕως τοῦ ἡμε- 
ετέρου χρόνου, δωδεχάτου ἔτους Οὐαλεντινιανοῦ, χαὶ 
ὑ0»άλεντος, καὶ Γρατιανοῦ βασιλείας. χαὶ οὔτε 1) auv- 
τέλεια κατὰ τὴν ἠχήσασαν ἑαυτὴν προφήτιδα, μὴ 
γνοῦσαν μήτε τὴν ἡμέραν τῆς αὑτῆς τελευτῆς. Καὶ 
ἰδεῖν ἔστι, πῶς πάντες οἱ ἀπὺ τῆς ἀληθείας ἑαυτοὺς 
ἀλλοτριώσαντες, οὐκ ἐν εὐσταθείᾳ τινὶ λόγου µεμενή- 
χασιν ἁλλ ὡς νήπιοι ὑπὸ τοῦ del πλανῶντος ὄφεως 
παραπεποιηµένοι, εἰς ἁπώλειαν ἑαυτοὺς ἐχδεδώχασι. 
Καὶ εἰς τὸ γενέσθαι χατάθρωµα τοῦ λύχου, Ex τῆς 
µάνδρας αἱρεθέντες παρελχυσθῆναι, xat οὕτως ἆπο- 
λέσθαι, μὴ] κρατοῦντες τὴν ἀρχὴν, ἀλλά χαταλεί- 


όαντες τὴν ἀλήθειαν, £v ναναγίῳ ἑαυτοὺς χαὶ ἐν: 


πλύδωνι τῆς πάσης πλάνης παραδεδώχασιν. El γὰρ 
λέξει Μαξιμίλλα, ὅτι προφήτης οὐχέτι ἔσται, ἄρα 
ἀναιρεῖ τὸ εἶναι map! αὐτοῖς τὸ χάρισμα, xat εἰς ἔτι 
δεύρο φέρεσθαι. El δὲ ἕως αὐτῆς, ὡς προεῖπον μὲν, 
τὸ χάρισμα, ὅρα xal αὐτὴ οὐ µετέσχε τῶν χαρισμά- 
των. 


convenit, cur post Montanum, ac Priscillam, et 


Maximillam nullos habent amplius prophetas ? 
Divinumne est munus exhaustum ? At in Ecclesia. 


catholica minime id quidem est exhaustum. Absit! 
Quod si aliquo tenus prophetze vaticinati sunt, et 
vaticinari modo desinunt, consequens est ne 
Priscillam quidem atque Maxiimillam, secundum 
apostolorum vaticinia, quie in Ecclesia recepta 
sunt, oraculum ullum edidisse. Quamobrem utrin- 
que illorum insania constringitur. Nam aut pro- 
phetas pos! Maximillam aliquos ostendant ; ne ea, 
quam illi jactitant, gratia exstincta videatur; aut 
Maximilla cum suis false vatis nomine censenda 
8unt, qua post prescriptum prophetici doni offi- 
ciique tempus, non sancti Spiritus, sed immissi a 
daemonibus erroris aífflatum admittere non sunt 
verit, ac suis auditoribus illudere. Eninivero ex 
iis ipsis que asserunt, eorum mendacia refellen- 
tur. Sic enim vates illorum Maximilla preedicat : 
Post me nulla amplius erit propheiissa, sed finis 
sequetur. Vides ut undique se prodat erroris spiri - 
tus. Nam quacunque prophete locuti sunt, ea 
scientes intelligentesque dixerunt : planeque uti 
nuntiata sunt acciderunt, et hodie perficjuntur. 
At illa post se rerum omnium exitum fore pra- 
dixit; quod hactenus nondum accidisse cernimus : 
presertim cum tot sibi imperatores successerint, 
ac tantum sit temporis interlapsum. Anni 404 si- 
quidem ad hoc tempus, qui est Valentiniani, ac 
Yalentis, et Gratiani imperatoris annus xi plus 
minus ccxc numerantur ; el tamen hic ille pradi- 
ctus ab inani seseque ostentante prophetissa non- 
dum rerum exitus advenit : que quidem diem 
obitus sui minime compertum habuit. Hine illud 
videre licet, omnes qui se a veritate segregant, 
nullam in sermonibus habere constantiam : sed, 
infantium more, ab impostore serpente deceptos, 
ultro se in exitium perniciemque committere ; 
nam cum ut alupo devorentur, a caula longius aber- 
rare ac perire voluerint, non retemto principio *, 
sed repudiata veritate, in naufragium errorumque 
omnium tempestatem sese conjecerunt. Nam si hoc 
Maximilla dixerit, prophetam amplius neminem 


futurum, divinum hoc illis inunus funditus eripit, ut ad hodiernum tempus minime perseveret. Quod 
si ad illam usque, υἱ ante diximus, eadem propagata gratia est, ne ipsa quidem ejusmodi dono- 


rue compos est faeta. 


Γ’. Πεπλάνηται Y&p. Ἑσφράγισε γὰρ ὁ Κύριος τὴν D 


Ἐκχλησίαν, καὶ ἐπλήρωσεν αὑτὴ τὰ χαρίσματα. 
Ὅτε γὰρ fv χρεία, &v προφήταις &v ἀληθινῷ πνεύ- 
µατι, καὶ ἑῤῥῥωμένῃ διανοίᾳ, xai παραχολουθοῦντι 
νῷ, οἱ αὐτοῦ ἅγιοι τὰ πάντα προεφῆτευσαν' ἐμπι- 
πλώμενοι Πνεύματος ἁγίου, χατὰ τὴν ἀναλογίαν τῶν 
ἐκ Πνεύματος χαρισµάτων ἑχάστῳ διδομένων, καὶ 


! F. αὐτῃ. * Coloss. n, 19 

(09) Ἔτι γάρ εἰσιν éxcoce. Vitium in numeris 
esi. Annus Antonini xix congruit anno Christi 146 ; 
anaus vero Valentiniani xu. convenit Christi 379. 


ilk Sed nimirum vehementer errat. Etenim 
Deus Ecclesiam suam velut obsignavit, ac divina 
illa munera complevit. Quandiu enim prophetis 
opus fuit, et veri Spiritus instinctu, cum animi 
firmitate, atque constantia, et eorum qua loque- 
rentur intelligentia sanctissimi viri sua omnia 
responsa et oracula dederunt, iidenique pro cujus- 


Discrimen est annorum 990, [taque pro ó:axóotd 
ἐννενήχοντα, scribendum fuit διακόσια εἴχοσι. 


—— 


biais / 


. B d - 


859 


fidei ratione, communem ad utilitatem illo ipso 
Spiritu. repleti. sunt. Quid igitur ab illis est ad 
hominum utilitatem przdictum, aut qux babita 
fidei ratio? Nonne ejusmodi potius habendi illi 
sunt, de quibus lotutus cst Dominus : Attendite a 
falsis prophetis, qui veniunt ad vos ín vestimentis 
ovium, intrinsecus. autem. sunt. (upi rapaces '! Age 
vero que ab illis dicuntur cum iis qua in utro- 
que Teaíamento revera continentur, quzque cer- 
tissime gesta ac praedicta sunt, comparantes, dis- 
cernamus quae sit vera, quzque falsa prophetia. 


j Verus quippe propheta cum sui compos, tum ea 


| 


Ld 


quz dicebat intelligens, futura nuntiabat ; proque 
eo ac Spiritus sanctus impulerat, precipuo quodam 


animi robore vaticinari solebat. Sic servus ille Dei 


Moyses, ac fidelis δή) in domo?*. Unde et videns in 
Vetere Testamento propheta dicitur *. Visio, inquit, 
quam vidit Isaias filius Amos propheta. Vidi Do- 
minum sedentem. super thronum ezcelsum et eleva- 
(um. Et vidi seraphim et cherubim ; et audivi vocem 
Domini dicentem ad me : Vade, dic populo huic: 
Auditu audietis, et non intelligetis ; et videntes vide- 
bitis, et non aspicietis *. Quz: cum audisset a Domino, 
tum ad populum accedens ita narrabat : Hec dicit 
Dominus. 

Videsne intelligentis Ίο esse quz dicat, non 
ejus qui extra potestatem exierit? Nam ejusmodi 
vox nullam fuisse mentis perturbationem significat. 
Ita sanctus Ezechiel propheta dicente Domino ; Fac 
libi panem in stercore humano, respondit : Absit, Do- 
mine! nihil unquam commune et immundum intra- 
vit in os meum *. Cum enim minitandi gratia sibi 
a Domino dictum illud animadverteret, non velut e 
mentis statu dejectus, statim facere istud aggressus 
est; sed constanti auimi robore praeditus, ac sibi 
presens ita respondit ; Absit, Domine ! Hzc enim 
prophetarum revera propria suut, qui firmam ac 
stabilem in Spiritu sancto mentem retinent, ac do- 
cendi discernendique facultatem. Nam Daniel ipse 
nonne plenus omni sapientia fuisse, quzeque animo 
conceperat plane intellexisse videtur *? qui et Na- 
buchodonosoris snigmata dissolvit, et quae ei per 
somnium oblata fuerant, sed illum ipsum qui vide- 
rat effugerant, non aliter in memoriam reduxit : et 
cum eadem animi firmitate, ac coelesti illo dono 
uberrime perfusus citra ullam moram interpretatus 
est, cum prudentia intelligentiaque cazteris homi- 
nibus antecelleret, ob eam scilicet qua przditus 
erat Spiritus sancti gratiam, quz non modo pro- 
phetam informat, sed et nos omues, quibus illius 
adminiculo Deus doctrinam veritatis impertit. At 
contra quz isti vaticinare se Jactitant, neque certa 
cum animi firmitate praedicant, nec quas dicunt in- 


S. EPIPHANII 
que concessorum 2 sanctio Spirilu donorum, ac A κατὰ τὴν ἀναλογίαν τῆς πίστεως πρὸς τὸ συµςξριι. 





Τί οὖν συμφέρον οὗτοι εἰρήχασιν; f] ποῖον ἀνάλογοι 
τῆς πίστεως; Πῶς δὲ οὐχὶ μᾶλλον οὗτοί clot, περὶ 
ὧν εἶπεν ὁ Κύριος, ὅτι Προσέχετε ἀπὸ τῶν Ψευδο- 
προφητῶν, olzusc ἔρχονται πρὸς ὑμᾶς ἐν ἐγδύ- 
pact zpo6ücov, ἔσωθεν δέ εἰσι «ὐχοι ἄρπαχγες; 
Συγκρίνοντες γὰρ τὰ παρ) αὐτῶν εἰρημένα, xat κατὰ 
τὴν Παλαιὰν Διαθήχην καὶ Καινὴν ἓν ἁληθείᾳ ὄντα, 
xat àv ἀληθείᾳ γενόµενα, καὶ προπεφητευµένα, ὃν- 
Χιµάσωμεν Tola προφητεία τυγχάνει, xaX «ola qeu- 
δοπροφητεία,. Ὁ προφήτης μετὰ καταστάσεως λο- 
γισμῶν, xal παραχολουθήῄσεως ἑλάλει, χαὶ ἐφθέγγετο 
&x Πνεύματος ἁγίον, τὰ πάντα ἑῤῥῥωμένως λέγων; ὡς 
Μωὺσῆς ὁ θεράπωγ τοῦ θεοῦ, xal πιστὸς &x ele. 
Ὁ βέπων ἑλέγετο ὁ προφήτης, tv τῇ Παλαιᾶ Δια- 





B 65x». Ὅρασις, φησὶν, ἣν εἶδεν Ἡσαῖας υἱὸς Ἁμὼς 


ó τροφήτης. Elóor, φησὶ, τὸν Κύριον καθήµενον 
ἐπὶ θρόνου ὑγηλοῦ, xal ἐπηρμένου. Καὶ εἶδον 
cspaglp καὶ χερουδἰμ’ καὶ ἤχουσα φωνης Κυρίου 
«λεγσύσης πρός µε Βάδιζε, εἶπον τῷ Aa τούτφ 
Ἁχοῇ ἀκούσητε, xal οὐ μὴ µάθητε"' καὶ β.1έπογ- 
τες βΛέψητε, καὶ οὗ μὴ ἴδητε. Καὶ ἀχούσας παρὰ 
τοῦ Κυρίου, ἐλθὼν πρὸς τὸν λαὺν ἔφη᾽ Τάδε .Ιέγει 
Κύριος. 


Οὐχ ὁρᾷς, ὅτι παρακολουθοῦντος ὁ λόχος, xal οὐχ 
ἐξισταμένου, οὕτε ὡς ἐξισταμένης διανοίας ἡ oorr, 
ἀπεδίδοτο; Ὡσαύτως δὲ xai Ἰεζεχιὴλ ὁ ἅγιος χαὶ 
προφήτης, ἀκούων παρὰ Κυρίου, ὅτι Ποίησον σεαυ- 
τῷ ἄρτον ἐπὶ xóxpov ἀνθρωπείας, Έλεγε. Μηζα- 
μῶς, Κύριε" οὐδέποτε κοινὸν zal ἁκάθαρτον εἰσ- 
ἤ.1θεν εἰς τὸ στόμα µου. Γινώσχων γὰρ τὴν δι 
ἀπειλὴν (1) λεγομένην πρὸς αὐτὸν ῥῆσιν ὑπὸ Κυρίου, 
καὶ οὐχ, ὡς ἓν ἑχστάσει διανοίας φερόµενος, ἐπεδάλ- 
λετο τοῦτο πράττειν' ἀλλ Ἠξίου ἑῤῥωμένην ἔχων 
τὴν διάνοιαν, καὶ παραχ»λουθοῦσαν, xai Deve  Μη- 
δαμῶς, Κύριε. Ταῦτα γὰρ ἀληθῶς προφητῶν Ev ἁγίῳ 
Πνεύματι ἐῤῥῥωμένην ἑχόντων τὴν διάνοιαν, xal τῇν 
διδασχαλίαν, xal τὴν διαλογἠν. Ὁ δὲ Δανι]λ οὐχ εὖ- 
ῥίσχεται πάσης συνέσεως ἔμπλεως, xal τοῖς φρον/- 
µασι παρακολουθῶν; ὃς τὰ αἰνίγματα τοῦ Na6ouyolo- 
νόσωρ ἑπέλυσε, χαὶ ἃ ἐχεῖνος δι’ ὀνειράτων ἐθεάσατο, 
xaX ἀπέστη ἀπ αὑτοῦ τοῦ ἑωρακότος, οὕτως ὑπομι- 
μνῄαχει' χαὶ τὴν ἐπίλυσιν εὐθὺς ἑπέφερεν ἐῤῥῥωμένῃ 
χαταστάσει, xai ὑπερθολῇ χαρίσµατος, περιττοτέρως 
τὴν φρόνησιν ἔχων ὑπὲρ πάντα ἄνθρωπον διὰ τὸ χά- 
ρισµα τοῦ ἁγίου Πνεύματος, τὸ σοφίζον ὄντως τὸν 
προφήτην, xal τοὺς διὰ τοῦ προφήτου τῆς διδασχα- 
λίας τῆς ἀληθείας χαταξιουµένους. *À δὲ οὗτοιέπα- 
γἆλλονται προφητεύειν, οὐδὲ εὐσταθοῦντες φανοῦνται, 
οὔτε παρακολουθίαν λόγου ἔχοντες. Λοξὰ γὰρ τὰ παρ 
αὐτῶν ῥήματα, xa σκαληνὰ, καὶ οὐδεμιᾶς ὀρθότητο; 
ἑχόμενα. 


telligentia consequuntur. Sed obliqua sunt illorum ac perplexa verba, nec recti omnino quidquam 


effutiunt. 
! Matth. vii, 15. * Num. xij, 7; Hebr. in, 9. 
* Dan. 11, 37 sqq. 
(4) Γιωώσλχων 


vinitus edito prophet:e mandato consule αι a sa- 


Τὰρ τὴν 9c ἀπειλήν. De hoc di- 
1 


* | Reg. 1x, 9. ^ f[sa. 1, 1; vi, 41 sqq. " Ezech. i, 15. 


crorum Librorum interpretibus uberrime dispu- 
tantur. 


S615 
Δ’. 
-τος ὡσεὶ JA0pa* κἀγὼ ἵαπταμαι ὡσεὶ π.1κτρον. Ὁ 
«Ἐ, όρωπος κοιμᾶται ' κἁἀγὼ γρηγορῶ. Ιδοῦ Κύριός 
ἐστιν ὁ ἑκοτάνων ! χαρδίας ἀνθρώπω», καὶ διδυὺς 
2cexpólac ἀνθρώποις. Τίς τοίνυν τῶν παρακολουθούν- 
τεοων, χαὶ μετὰ συνέσεως δεχοµένων τὸν τῆς ὠφελείας 
λόγον, xaX τῆς ἑαυτῶν ζωῆς ἐπιμελομένων, οὗ κατα- 
Ὑνώσεται τῆς τοιαύτης παραπεποιηµένης ὑποθέσεως, 
3€2xt τοῦ λόγου τοῦ αὐχοῦντος ἑαυτὸν ἓν προφήταις χα- 
ταλέγχεσθαι, μὴ δυναµένου τὰ ὅμοια λέγειν προφή- 
ταις: Οὔτε γὰρ Πνεῦμα ἅγιον ἑλάλησεν £v αὐτῷ. Τὸ 
Ὑὰρ εἰπεῖν. ᾽Βφίαταμαι, καὶ π.ήσσω, xaX ypn- 
γΥπυρῶ, xai ἐξιστᾷ Κύριος χαρδίας, ἑχστατιχοῦ ῥή- 
ματα ὑπάρχει ταῦτα, xal οὐχὶ παρακολουθοῦντος, 
ἁ λλὰ ἄλλον χαραχτῆρα ὑποδειχνύοντος παρὰ τὸν χα- 


ADVERSUS ILERESES LIB. Il. TOM. 1. ILERES. ΧΙ ΤΠ. 
Εὐθὺς γὰρ 6 Μοντανός φησιν’ Ιδοὺ ἄνθρω- Α 


IV. Sic enim Montanus, exempli gratia, loquitur : 
Ecce homo tanquam lyra, ego vero ceu plectrum volo, 
Homo dormit ; ego vero vigilo. Ecce Dominus est, - 
qui corda hominum in. stuporem vertit, et corda dot 
hominibus. Quis est igitur, qui si utilissimam fidei 
doctrinam percipiat, intelligentiaque &06 com- 
prehendat, ac vit» su» nonnullam curam habest, 
non argumentum istiusmodi ab otioso homine con- 
fictum, et arrogantiz plenam ejus orationem con- 
demnet, quise prophetarum numero insolenter aseri- 
bat, eum interim eadem dicere, quz olim prophetse 
nequeant ? Non enim Spiritus sanctus in illo lo- 
cutus est. Atque hzc ipsa verba: Volo, οἱ percu- 
tio, et vigilo, εἰ Dominus corda in stuporem vertit, 
furiosi hominis verba sunt, minimeque qua loqui- 


paxc-1pa τοῦ &víou Πνεύματος, τοῦ àv προφήταις Ae- D tur assequentis : in quo alia prorsus nota figuraque 


λαληχότος. 


Ei δὲ θελήσουσι παραπλέχειν τῇ ἁληθείᾳ τὸ φεῦ- 
Sog, xaX ἀγνοεῖν τὸν νοῦν τὸν τῆς ἀκχριδείας ἐπιμε- 
λόμενον, ἑαυτοῖς δὲ ἐπισωρεύειν λόγους, δι ὧν πα- 
ῥαποιητεύονται τὴν ἑαυτῶν πλάνην, ὁμοίαν τινὰ ἆπο- 
«ελέσαι παραστήσουσιν ἀπὸ τοῦ τὴν ἁγίαν Γραφὴν 
εἰρηχέναι' Ἐπέδαλεν ὁ θεὸς ἔκστασυ ἐπὶ τὸν 
'Αδὰμ, xal ὕπγωσε: καὶ οὐχέτι ὅμοιον τοῦτο Excl- 
νου. Οὐ γὰρ xai ἐνταῦθα σῶμα ἔμελλε πλάσσειν ὁ 
Θεὸς, ἀφ᾽ οὗ εἰς ἔχστασιν ἔφερεν, ἵνα τὰ ὅμοια ἑπ- 
£véyxy δι ὑπερδολὴν τῆς φιλανθρωπίας. τῷ γὰρ 
᾿Αδὰμ ἐπήνεγχε τὴν ἔχστασιν τοῦ ὕπνου, οὐκ ἔχστα- 


σιν φρενῶν. Ἔκστασις δὲ χατὰ διαφορὰς πολλὰς ἔχει C 


τὸν τρόπον. Ἔκστασις δι’ ὑπερδολὴν θαύματος λέ- 
γεται. Ἔχστασις λέγεται ἡ µανία, διὰ τὸ ἐχστῆναι 
τοῦ προχειµένου. Ἐχείνη δὲ ἡ τοῦ ὕπνου ἔχστασις 
κατὰ ἄλλον τρόπον ἑῤῥέθη, κατὰ τὴν φυσιχὴν ἑνέρ- 
Υβιαν΄ μάλιστα δὲ τῷ βαθυτάτως αὐτὴν ἐπενηνέχθαι 
τῷ ἁγίῳ ἸΑδὰμ, xal iv χειρὶ θεοῦ πεπλασμένῳ. 


cernitur, quam qus Spirilus sancti, qui per pro- 
phetas olim Jocutus est germana videatur ae pro- 
pria. 

Quod si veritati mendacium admiscere voluerint 
et aceuratum sacrarum Litterarum dissimulare sen- 
sum, ac loca quaedam accumulare, quibus errorem 
suum procudant, et divinis oraculis quam similli« 
mum reddant, puta quod Scriptura dixerit : Misit 
Deus Exataow,.hoc est. soporem, in Adam, εἰ dor- 
miit *, sciant longe aliam hic esse, quam in illorum 
negotio rationem. Non enim quod ad istos attinet, 
novum quoddam corpus a Deo designabatur; cujus 
gratia, quod olim Adamo fecerat, pro sua benigni- 
tate stuporem immitteret. Nam Adami stuporem 
ille, somni quidam torpor exstitit, non mentis in 
sania, Stuporis porro vocabulum pluribus modis 
usurpari solet. Alius enim est, quem vehemens 
quadam parit admiratio. Alias pro furore et inga- 


ia sumitur, exeo quod animus a proposito ἑχστῃ- 


vat, hoc est aberrare, dicitur. Αἱ illi somno stupor 
alio, nimirum ad naturales functiones referendus 


est, presertim cum Adamo viro sancto, ae Dei manibus perpolito altissimus sit ille stupor in- 


jectus. 

E'. Καὶ γὰρ ἀληθῶς ἔστιν ἰδεῖν, ὡς δικαίως ἕχστα- 
σιν ταύτην 1j θεία Γραφὴ βέθληχεν '. Ἐν τῷ γὰρ 
ὑπνοῦν τὸν ἄνθρωπον μεθίστανται πᾶσαι αἱ αἰσθὴσεις 
εἰς ἀνάπαυσιν εραπεῖσαι. Ὡς oley εἰπεῖν, παροῦσα 
ἡ διορατιχὴ οὐχ ὁρᾷ' ἀποχέχλεισται γὰρ τὸ ὄμμα᾽ 
ἡσυχάζει τὸ χινοῦν ἐν τῷ ἀνθρώπῳ πνεῦμα, e οὖν 
ψυχἠ * δυσοδµίας οὔσης ἓν oDup, καὶ εὐοδμίας, καΐτοι 
γε παρούσης τῆς ὀσφραντικῆς αἰσθήσεως, οὐχ ἀντι- 
λαμθάνεται; ἑξέστη γὰρ dj τοιαύτη αἴσθησις εἰς ἀνά- 
«aum εραπεῖσα. Πικρῶν ὄντων χυμῶν ἐν τῷ στό- 
µατι, fj ἁλμυρῶν, fj Ὑλνχέων, τὸ Ὑευστικὸν οὐκ 
αἰσθάνεται * ἐπειδήπερ ἓν ἑχστάσει τῆς ἀναπαύσεως 
κεῖται μὴ ἐνεργοῦν, ὅπερ ἐν τῷ ὕπαρ ἑνήργει. ᾿᾽Αχοὴ 
πάρεστιν’ ἀλλ᾽ ἀργεῖ τὸ ἀκουστιχὸν χατὰ τὴν αἴσθη- 
ctv" xaX πολλάχις τῶν λαλούντων ἓν οἴχῳ, el. μή τι 
διυπνισθῇ ὁ ἄνθρωπος, οὐχ ὑπαχούει τῶν παρά τινων 
ῥηθέντων, διὰ τὸ ἁποστῆναι τὴν ἑνέργειαν πρὸς τὴν 
ὥραν. Τινῶν κνωδάλων διερχοµένων διὰ τοῦ ἡμετέ- 


! Reg. ἑτάζων. 3 Corr. κέχληκεν, / 3 Gen. n, 21. 


V. Constat enim quam merito stuporis hoe no- 
men a Scriptura fuerit usurpatum. Quandoquidem 
bomine consopito sensus omnes ad quietem sese 
transferunt. Sic videndi facultas, exempli gratia, 
tametsi praesens adsit, clausis oculis nibil omnino 
discernit : propterea quod tum ille, quo movemur, 
spiritus sive anima requicsvit. Sic quantavis domi 
fragrantia sit, aut fetor, nihil tamen odoratu, qui 
sane presens est, percipere possumus; eo quod 
sensui illi ad quietem composito velut quidam tor- 
por obrepsit. ltem licet amarus in ore sit sapor, 
aut falsus, aut dulcis, nihil gustatu sentitur, eo 
quod siupidus hic sensus, ac 47 sopitus fun- 
ctionem nullam exercet, cujusmodi prastare vigi- 
lans solebat. Manet et auditus ipse, sed audiendi 
est facultas otiosa : adeo ut plerumque domi lo- 
quentibus nonnullis, uisi qui dormit expergefactus 
fuerit, qua ab iis dicuntur non audiat, quod omnis 


865 


S. ΕΡΙΡΗΑΝΗ 


eo tempore intercepta sit actio. Postremo cum quas- A ρου σώματος, οὐχ αἰσθανόμεθα τῆς αὐτῶν περὶ τὸ 


dam per corpus oberrent bestize, harum contactus 
minime tum a nobis percipitur nisi forte vebe- 
mentius pupugerint. Cujus ea eausa est, quod sen- 
sus nostri domicilium in illa somni quiete ab omni 
actione cessaverit. Quod quidem sensus instru- 
mentum, cum sit natura terrenum, animaque ni- 
hilominus excellenti przditum : quod ita Deus uti- 
litatis nostra causa constituit ; suum habet somno 
tempus attributum, per quod ab acerrima sentiendi 
functione, in quietem torporemque resolvitur. In- 
teriin anima pars illa. precipua inteligendique vis 
ejusmodi est stuporis expers. Sepe enim semet- 
ipsam sibi quasi vigilantem objicit, ambulans, 
agens aliquid, navigans; atque in pluribus, et ma- 
joribus negotiis versari per somnium existimat. 
Quanquam longe istud alio modo, quam a furioso 
ac fanatico, geritur ; qui corpore animoque vigilans 
atrocia quzdam perpetrat, et cum sibi tum caeteris 


σῶμα ἡμῶν ἀφῆς, εἰ µή τι βαρέως ἐπιθῶνται Ἁμῖν 
τὰ χνώδαλα * ὡς τοῦ παντὸς ὀργάνου διὰ τὴν ἀνάτανυ- 
Gv τοῦ ὕπνου ἑχστάντος ἀπὸ τῆς ἐνεργείας. Τὸ μὲν 
γὰρ ὄργανον φύσεως ὃν γηῖνης, χαν περὶ τὴν * voytv 
ἔχον, διὰ τὸ οὕτως Ex θεοῦ τῶν χρησίµων ἡμῖν ve- 
γενῆσθαι, ἀποδίδοται τῷ ὕπνῳ καιρὸς, μεθιστῶν αὐτὸ 
ἀπὸ τῆς ἐνεργεστάτης αἰἱσθήσέεως εἰς µετάστασιν 
ἀναπαύσεως. Αὐτὴ δὲ dj ὀνχὴ οὐχ ἐξέστη τοῦ ἡγεμ»- 
νικοῦ οὐδὲ τοῦ φρονήµατος. Πολλάχις γὰρ φαντάτεται 
ἑαυτὴν ὡς ἓν γρηγορήσει, χαὶ περιπατεῖ, και E pv, cca, 
καὶ πονταπορεῖ, xaX Ev πλείοσι xat µείζοσι τούτων 5c 
ὀνειράτων ἑαυτὴν θεωµένη * t$. μὴν χατὰ τὸν ἀφραί- 
νοντα, xai ky ἐχστάσει γινόµενον ἑχστατιχὸν ἄνθρω- 
πον, τὸν τῷ σώματι καὶ τῇ ψυχῇ ἐγρηγρρότα, τὰ δεινὰ 
µεταχειριζόµενον, καὶ πολλάχις ἑαυτῷ δεινῶς χρώ- 
µενον xal τοῖς πέλας. ᾿Αγνοεῖ γὰρ ἃ φθέγγεταί τε 
xai πράττει ἐπειδήπερ ἓν ἑχστάσει γέγονεν ἆφρο- 
σύνης ὁ τοιοῦτος. 


| 


omnibus infestus est; nescit enim quid dicat aut faciat, quoniam a rationis statu dejectus et in fu. 


rorem versus est. 

VI. Hzc nos omnia illius oecasione loci: Immisit 
Deus stuporem in Adamum, et dormiit, necessario 
dispulavimus, ac diversos stuporis modos propo- 
suimus ; atque illud ipsum explicsvimus ; cujus rei 
gratia sumnus ille injectus a Domino stupor appel- 
letur. Nimirum hoc singulari Dei cautione ac beni- 
gnitate perfectum, quam generi hominum impertiit, 
quo se ad. somni requiem a quotidiana negotiorum 


cura ac sollicitudine traduceret. Quanquam illic C 


potiori jure stuporis vocabulum illud adhzserit, eo 
quod aliquanto illum tempore ab omni sensu do- 
loris exemit, cum ei costam detracturus esset, 
quam in mulierem converteret. Non erat ille mentis 
aut animi stupor. Nam statim atque expergefactus 
est, quod gestum erat agnuvit, ac dixit : Hoc nunc 
os ez ossibus meis el caro de carne mea : hec voca- 
bitur virago, dwia ex viro suo sumpta est *. 08 
Vides, opinor, quemadmodum tam priora, quam 
posteriora noverit, ac futura praedicat. Etenim 
priora quidem intellexit, que dormiente se gesta 
fuerant, ut ex iis illis verbis colligitur : Os ex os- 
sibus meis. Prassentia vero, ac inulieris procreatio- 
nem subsecuta cognovit; quippe de suo corpore 


Φ. Ταῦτα δὲ πάντα διά τὸ, Ἐπέδαῖε Κύριος 
ἔκστασιω ἐπὶ τὸν ᾿Αδὰμ, καὶ Όπνωσεν, ἀνάγχην 
ἐσχήχαμεν, ὦ ἐπιπόθητοι, συναγαγεῖν τὰς διαφορὰς 
τῶν τρόπων τῆς ἑχσατάσεως " xal ἐφράσαµεν δι fv 
αἰτίαν ἐχεῖ παρὰ Κυρίου ἕκστασις εἴρηται ἡ τοῦ Όπνου 
µετοχη ' ὅτι διὰ τὴν τοῦ θεοῦ φειδὺ χαὶ φιλανθρω- 
πίαν, ἣν πᾶσι μὲν ἀνθρώποις ὁ αὑτὸς δεδώρτται, ci 
τὸ µεταφέρεσθαι τὺν ἄνθρωπον ἀπὸ μµερίµνης εἰς 
ἀνάπαυσιν ὕπνου xai τῶν τῷ βίῳ χρειωδῶν «pav uá- 
των. 'Exei δὲ περιττοτέρως ἐχείνην ἔχστασιν xi- 
ΧλΊΧΕ, διὰ τὸ ποιησαι αὐτὸν πρὸς τὴν ὥραν μὴ αἰ- 
σθάνεσθαι πόνου, δι ἣν ἔμελλε λαμθάνειν πλευρὰν 
ἀπ αὐτοῦ, xal πλάττειν αὐτὴν αὐτῷ cic γνναῖχα. 
Αλλὰ οὖκ ἦν ἔχστασις φρενῶν xai διανοηµάτων. 
Εὐθὺς γὰρ ἀναστὰς ἐπέγνω, καὶ εἶπε' Τοῦτο vir 
ὁστσῦν ἐκ τῶν ὁστῶν µου, καὶ σὰρξ éx τῆς σαρ- 
xóc μου αὕτη χ.ηθήσεταιγνγ}], ὅτι &x τοῦ dvópóc 
αὐτήςὲἐ.1ήφθη αὕτη. Καὶ Σπίσταται γάρ, ὡς ὁρᾶς, χαὶ 
τὰ πρῶτα, καὶ τὰ παρόντα χαὶ προφητεύει περὶ τῶν µελ- 
λόντων. Ἰδοὺ γὰρ ἐπέγνω τὰ πρῶτα, ὅτε ἣν ἐν Όπνῳ, 
λέγων, ὅτι ᾿Οστοῦν ἐκ τῶν ὁστῶν µου. Καὶ ἑτέγνω 
τὰ παρόντα, μετὰ «b πλασθῆναι τὴν γυναῖχα, ix 
γνοὺς αὐτὴν ἀπὸ τοῦ σώματος ἡρμένην. Καὶ προεφή” 


translatam illam animadvertit. Postremo futura D τευσε περὶ τῶν ἑσομένων, ὅτι Ἔφεκεν τούτου xa- 


quoque valicinatus est, cum ita pronuntiavit : 
Propter hoc relinquet. homo patrem suum et matrem 
suam; el adherebit uxori sue, et erunt ambo in car- 
nem unam *. Hxc igitur non fanatici hominis sunt, 
non quid dicat ignorantis; sed animi robore ac fir 
mitate prediti. 

ΤΗ. Jam vero ut deloco illo : Ego dixiin excessu 
meo : Omnis homo mendaz *, aliquid dicamus ; alia 
quedam hujus verbi notio est, non ea videlicet, 
qua amenti ac furioso tribuitur. Absit ut id in ani- 
mum índucamus. Sed hominem incredibilem in 
modum obstupescentem significat, et usitatis ac 


! Gen. 1, 25. . * ibid. 24. * Psal. cxv, 11. 


* Corr, reperzfv..— Corr. οὐχ ἣν. 


vraAsl reu ἄνθρωπος τὸν πατέρα αὐτοῦ, xal τὴν 
μητέρα αὐτοῦ, xal προσκο.ἰ1ηθήσεται τῇ Τυναιχὶ 
αὐτοῦ, καὶ ἔσονται οἱ δύο εἰς σάρχα αν. Ταῦτα 
δὲ οὐχ iv * ἑχστατικοῦ ἀνδρὸς, οὐδὲ ἁπαραχολουθίέτο», 
ἀλλὰ ἐῤῥωμένην ἔχοντος τὴν διάνοιαν. 


'Z'. El δὲ καὶ περὶ τοῦ, ᾿Εγὼ εἶπον ἓν τῇ ἑκστά- 
cet µου’ Πᾶς ἄνθρωπος ψεύστης, λεχτέον, ἑτέρα 
πάλιν αὕτη d δύναµις, οὐχ ὃν τρόπον τινὸς ἀρραί- 
νοντος ἀνθρώπου xal ἐχστατικοῦ , μὴ γένοιτο! ἀλλὰ 
ὑποθαυμάζοντος, χαὶ διανοουµένου ὑπὲρ τῶν * χατὰ 
τὴν συνῄθειαν λογισμῶν τῶν συµµέτρως ὁρωμένων 


6 F. τό. 


865 


της, διὰ θαυμασμὸν ἐνταῦθα λέγει. Γεγόνασι δὲ Ev 
ἑχκστάσει οἱ προφῆται, οὐχ ἐν ἑχστάσει λογισμῶν. 
Γέγονε γὰρ xat Πέτρος ἓν ἑχστάσει, οὐχὶ μὴ παρα- 
χολουθῶν τῷ λόγῳ, ἀλλ' ὁρῶν χαθημερινῆς ἆχολου- 
θέας ἕτερα παρὰ τοῖς ἀνθρώποις ὁρώμενα. Εἶδε γὰρ 
cOc»mnv χαθιεµένην, καὶ πάντα τὰ τετράποδα, καὶ 
ἐραετὰ, καὶ τοῦ οὗρανοῦ τὰ πετειὰ ἐν αὐτῇ. 
"Opa δὲ, ὅτι παραχολουθεῖ, χαὶ οὐχ ἣν ἓν ἑχστάσει φρε- 
vtov ὁ ἅγιος Πέτρος: ὅτε γὰρῄκουσεν, ᾿Αγάστα, θῦσον, 
xal φάγε, οὐχ ὡς μὴ τὸν νοῦν ἑῤῥωμένος ἐπείσθη - 
ἁλλὰ φησὶ πρὸς τὸν Κύριον’ Μηδαμῶς, Κύριε" οὐ- 
δέποτε χοινὸν T) ἀκάθαρτον εἰση.1θεν εἰς τὸ στόμα 
6ου. Καὶ Δαθὶδ ὁ ἅγιος εἶπεν, ὅτι Πᾶς ἄνθρωπος 
α εὔστης. Ὁ δὲ λέγων, Εἶπον ἐγὼ, ἰδίᾳ ἔλεγε, xol 


ADVERSUS ILERESES LIB. 
τε xai πραττοµένων. Ἐπειδὴ γὰρ ἐθαύμασεν προφἠ- A 


1. TOM. I, HERES. ΧΙΤΠΙ. 866 


quotidianis eorum, qui videntur, aut aguntur, co- 
gitationibus majora versantem. Cum enim Propheta 
miraculo esset attonitus, pre admiratione ita lo- 
cutus est.' Quod vero Prophet: extra se rapti le- 
guntur, non sic accipiendum est, quasi rationis 
usum amiserint. Nam et Petrus extra se raptus 
aliquando dicitur, non quod habitum ultro citroque 
sermonem ignorarit; sed quod prxter quotidianum 
usum nonnulla fleri inter homines animadverteret. 
Vidit enim linteum demissum, et omnia quadrupedia, 
ac reptilia, οἱ celi volucres in eo contineri *. Quam 
porro quae dicerentur animo perceperit, nec a statu 
rationis alienus fuerit, ex eo potes discernere; 
quod cum audisset : Surge, occide et manduca, non 
illico velut mentis minime compos obsequitur ; sed 


στερὶ τῶν ἀνθρώπων, ὅτι, ἔλεγε, Ψεύδονται. "Αρα ab- B ita Domino respondet : Absit, Domine! nihil unquam 


τὸς οὐχ ἑφεύδετο. Ἐκπληττόμενος δὲ, xal θαυμάζων 
ti αὑτοῦ φιλανθρωπίαν, χαὶ τὰ αὐτῷ παρὰ τοῦ 
Κυρίου κεχηρυγµένα, ἐθαύμαξε καθ) ὑπερθολήν * xat 
ὁρῶν πάντα ἄνθρωπον ἑνδεόμενον τοῦ ἑλέους τοῦ 
θΘ«οῦ, µόνῳ Κυρίῳ τὸ ἀληθεύειν ἐπέδωχε * πάντα δὲ 
ἄνθρωπον ὑπὸ ἐπιτίμιον ἔγνω * ἵνα δείδῃ τὸ ἀληθινὸν 
Ἠνεῦμα τὸ iy προρήταις λαλῆσαν, xai τὰ βάθη αὓἎ- 
τοῖς ἀποχαλύψαν τῆς τοῦ Θεοῦ γνώσεως καὶ ἀχρι- 
θείας. ᾿ Ἐγένετο δὲ xaX ᾿Αδραὰμ Ev. ἑχστάσει, οὐχ ἐν 
ἑχστάσει φρενῶν, ἀλλὰ ἑχστάσει φόδου. Ἔθλεπε γὰρ 
χλίθανον xal λαμπάδας περὶ τὴν τοῦ dou δύσιν. 
Καὶ ἄλλοι προφῆται ὁρῶντες τὰ ὁράματα ἓν διανοία 
ἑῤῥῥωμένη ἔλεγον, Ὡς ὁ Μωῦσῆς φησιν (3) Ἔμφο- 
6ός εἰμι καὶ ἔγτρομος. Ἔγνω δὲ ᾿Αθραὰμ, τὰ ὑπὸ 
τοῦ Κυρίου λεγόμενα" Γιωώσκων γγώσῃ, ὅτι πάρ- 
οικο» ἔσται τὸ σπέρμα σου ἐν ΥΠ ἁνλοτρίᾳ Éen 
τετρακόσια. Καὶ ὁρᾷς, ὡς ἔστι τὰ πάντα ἓν ἀληθείᾳ 
ἰδεῖν, παρὰ τοῖς προφήταις εἰρημένα, καὶ ἓν ἑῥῥω- 
μένῃ διανοίᾳ, xaX ἓν σώφρονι λογισμῷ, xat οὐχ Ey 
παραπληξία. 


commune vel. immundum intravit in. os meum 3. 
Quod autem ad Davidem attinet, qui dixit : Omnis 
homo mendaz; cum adjecit : Ego dixi, privatim et 
ex sua persona locutus est, ut mentiri homines 
affirmaret, mendacii ipse esset expers. Sed πἰιη]- 
rum Dei benignitatem vehementer admiratus est ; 
tum quod numinis afflatu quamplurima olim ventura 
praedixisset; cumque universis hominibus necessa- 
riam esse Dei misericordiam cerneret, soli Domino 
veritatem attribuit, ac mortales omnes reprehen- 
'sioni obnoxios esse pronuntiavit; ut verum im 
prophetis locutum esse Spiritum ostenderet, cum- 
que iis altissima divine A49 cognitionis accura- 
tzque sclenti&. arcana. communicasse. Abrahamus 
itidem extra se fuisse raptus scribitur, non ut 
animi impotens esset, sed duntaxat timore per- 
culsus. Vidit enim sub solis occasum clibanum eum 
lampadibus. Eodemque modo prophete ceteri, 
cum objecta sibi visa cernerent, in eodem mentis 
vigore perstiterunt. Sic enim Moyses dicebat : 


Timore perculsus sum ac cohorrui *. Abrabamus vero qux a Domino sunt dicta percepit: Scito prc- 
moscens, quod peregrinum futurum sit semen tuum; in. terra. aliena. annis. quadringehtis *. Jam illud 
animadvertere te puto, qua a prophetis pronuntiantur omnia, et cum eadem animi przsentia et 


cum certa ac prudenti ratione proferri. 

H'. El δὲ χαὶ πάλιν θελήσουσι λέγειν Οὺχ ὅμοια 
«X πρῶτα χαρίσματα τοῖς ἐσχάτοις πόθεν τοῦτο 
ἔχουσι δεῖξαι; "Opolog Υὰρ ἀλλήλοις ol ἅγιοι προ- 
grat, xal οἱ ἅγιοι ἁπόστολοι προεφητευσαν. Πρῦ- 
τον μὲν οὖν ἀνερχομένου τοῦ Σωτῆρος tlg τὸν οὗρα- 
νὸν, xat ἰδόντες τοὺς δύο τοὺς ἓν ἑσθήῆσεσι λευχαῖς, 
οὐχ Ev παραπληξίχ ὁρῶσιν' ἁλλὰ Ίχουον ἑῤῥῥωμένῃ 
τῇ διανοίᾳ, ὅτι "Ανδρες Γαιαῖοι, τί ἑστήκατε εἰς 
τὺν obpavór ἁἀτενίζοντες; Οὗτος à "Incovc ἀρρ' 
ὑμῶν εἰς τὸν οὐρανὸν ἀνα.Ἰηφθεὶς, οὕτως ἐ.εύ- 
σεται, καὶ τὰ ἑξῆς. Εἶτα δὲ καὶ ὁ Πέτρος, ὡς ἔφην, 
ἑρῶν xal ἀχούων, xai ἀποχρινόμενος, καὶ λέγων, 
Μηδαμῶς, Κύριε, εὐσταθῶν ἣν τῇ διανοίᾳ. "Ava6o; 
Υὰρ προφητεύων ÉAeye, xol κατὰ σχήματος θαυμα- 


1 Act. x, 5, 6. 3 ibid. 7, 8. 3 Hebr. xiu, 21. 


(2) Ὡς ὁ Μωῦσῆς φησι». Quod tanquam a Moyse 
dictum Paulus ad Hebr. cap.xi commemorat ; neque 
tamen in Vetere Instrumento legitur. Pleraque 


* Gen. xv, 10. 


ΤΗ. Quod si illud objiciant, posterioribus-donis 
. priora non fuisse similia; quibusnam id argumen- 
tis efficient ? Certe enim prophetae omnes, et apo- 


p stoli non dissimili a se invicem ratione vaticinati 


sunt. In primis cum ascendente in ccelum Domino 
duos illos in vestibus albis aspicerent, non amen- 
tes furiosique viderunt; sed integro animi judieio 
suique compotes audierunt : Viri Galilei, quid sta- 
tis aspicientes in celum ? Hic Jesus, qui assumptus 
est a vobis in celum, sic veniet *, etc. Quin et Petrus 
videns, uti dictum est, et audiens atque his verbis 
respondens : Absit, Domine *! eamdem retinebat ani- 
mi constantiam. Agabus similiter afflatu prophetico 
instructus, admirabili quodam babitu gestuque 


5 Act. 1, 14. * Act. x, 14. 


enim, ut observat Hieronymus, in bac Epistola 
quasi de Vetere Testamento proferuntur, qua in 
illo minime reperiuntur. 


861 S. EPIPHANII Ses 
quod futurum erat adumbrare volens, Pauli zonam A στοῦ αἰνιττόμενος, λαθὼν τὴν ζώνην τοῦ Παύλο; 


arripuit eaque pedes suos alligans ita locutus est : 
Virum cujus est ncc zona, ligabunt illum, et abdu- 
ceni in Hierusalem *. Ad hzc Antiochiam prophete 
quidam venisse narrantur, famemque nuntiasse 
toto terrarum orbe futuram. Nec vana praedictorum 
fides fuit. Atque ut veros illos prophetas fuisse 
monstraret, -Scriptura statim adjunxit: Que facta 
est sub. Claudio Casare*. Αἱ Paulus sanctissimus 
apostolus instinctu prophetico dixit : Spiritus au- 
tem manifeste dicit : In novissimis diebus instabunt 
tempora difficilia 3, etc. Item alio in loco : Discedent 
quidam a sana fide , altendentes spiritibus erroris 
el doctrinis demoniorum, I1 prohibentium nubere, 
abstinere a cibis, quos Deus creavit ad percipiendum 


xo δήσας τοῖς ἰδίοις ποσὶ, φησὶν οὕτως. Τόν ἄν- 
δρα οὗ ἐστιν ἡ ζώνη αὕτη, δήσουσι αὐτὸν, καὶ 
ἀποίσουσω εἰς Ἱερουσαλήμ. ᾽Αλλὰ xaX πάλιν iv 
Αντιοχέίᾳ κατῆλθον προφῆται, καὶ χατήγγελλον λ:.- 
μὸν ἔσεσθαι καθ) ὅλης τῆς οἰχουμένης. Καὶ οὗ δι- . 
έπεσεν Ó τούτων λόγος, ᾽Αλλ' ἵνα δείξη αὐτοὺς ἆληθι- 
νοὺς προφήτας, fj Τραφὴ εὐθὺς ἐπιφέρει λέγουσα: 
"Heic ἐγόγετο ἐπὶ KAavólov Καίσαρος. Παῦλος δὲ - 
ὁ ἁγιώτατος ἁπόστολος προφητεύων ἔλεγοε. Τὸ δὲ 
Πγνεῦμα ῥητῶς Aéyec Ἐν ἑσχάταις ἡμέραις ἑἐν- 
στήσονται χαιροὶ χαλεποὶ, καὶ τὰ ἑξῆς. Καὶ κἀ- 
λιν ἄλλοτε, ὅτι Ἀπυστήσονταί τες τῆς ὑύγιαι- 
νούσης διδασκα.Ίίας, προσέχοντες πλάνοις κα) 
διδασκαΆίαις δαιμόνων, χωλυόντων γαμµεῖν, da- 





nobis qui cum gratiarum actione utimur *: id quod D όχεσθαι βρωµάτων, d ὁ θεὸς Extioev αἷς μετά 


in vobis ac vestri similibus esse perfectum res ipsa 
declarat. Etenim plerzque illarum hareseon nuptiis 
alque usu quorumdam ciborum interdicunt, non 
ut sanctioris vite genus inslituant, aut ad prz- 
atantiorem virtutem, ac coelestia premia, et coro- 
Bas comparent ; sed quod detestauda quz» a Domino 
condita sunt existiment. 


IX. At Ecclesia catholica et virginitatem przdi- 
cat, οἱ coelibem vitam, ac castimoniam viduitatem- 
que collaudat; et honestas nuptias colit, et appro- 
bat; stupra vero, adulteria ac libidines prohibet. 
Ex quo veram ac germanam Ecclesie catholiez 
notam, et adulterinos aliorum ritus licet intueri ; 


Amir ἡμῖν, τοῖς μετ εὐχαρισείας ' ὣς σαφῶς 
ἐφ' ὑμῖν xat τοῖς ὁμοίοις ὑμῖν πεπλήρωται ἐξ αὐτῶν 
τῶν προχειµένων. Αἱ γὰρ πλείους τῶν αἱρέσεων to 
των τοῦ ὙΥαμεῖν χωλύουσιν, ἀπέχεσθαι βρωµάτων 
παραγγέλλουσιν, οὐχ Evexev πολιτείας προτρεπόµ:- 
vot, οὐχ Évexev ἀρετῆς μείζονος, xaX βραθείων, καὶ 
στεφάνων, ἀλλὰ βδελυχτὰ τὰ ὑπὸ τοῦ Κυρίου Ύεχε 
νηµένα ἠγούμενοι. 

Ἡ δὲ ἁγία Ἐκχλησία (5) καὶ παρθενίαν δοξάζει, 
xal µονότητα, xal &yvelav xa χηροαύνην ἐπαινεῖ, 
xai γάμον 'σεμνὸν τιμᾷ xal δέχεται. Πορνείαν δὲ 
xat µοιχείαν, χαὶ ἀσέλγειαν ἁπαγορεύςι. "Oüey ἰδεῖν 
ἔστι τὸν χαρακτῆρα τῆς ἁγίας καθολιχῆς Ἐκκχλγ- 
σίας, xal τοὺς παραπεποιηµένους τῶν ἄλλων τρό- 


sac quemadmodum sincere religionis dogmata ab C πους. xai τὰ δοχιµασθέντα ἀποδιδράσχειν ἀπὸ πά- 


emni errore, ac flexuosis ambagibus, et abrupks 
ac salebrosis itineribus declinent. Hoc enim et ante 
monui ab Apostolo esse predictum, et iterum mo- 
nebo, uti nos cautiores efficeret, ac sacrosanctam 
Ecclesiam propriis quibusdam notis ab heretico- 
rum errore discerneret, ita pronuntiasse : Que a 
Deo recte constituta sunt incredibili audacia probi- 
hentes istos privata quzedam decreta sancire. Quod 
ad eos pertinet qui nuptias prohibent, οἱ a cibis 
ahstnere precipiunt. Atqui Deus ipse Verbu m in 
Evangelio moderationem ei rei quamdam apposuit : 
Vis, inquit perfectus esse *? in quo se ad bumanam 
conditionem et imbecillitatem accommodare voluit. 
lis enim delectatur quidem, qui ejusmodi pietaus 


σης πλάνης, xal σχολιᾶς 6500, xai τρίδου ἀνάντη " 
διαχειµένης. Ἔφην γὰρ ἄνω, ὡς ἀπὸ τοῦ ἁγίου 
Αποστόλου προείρηται, xal πάλιν Epio, ὅτι ἀσφαλι- 
ζόμενος ἡμᾶς, χαὶ τὸν χαραχτῆρα τῆς ἁγίας "Exxir- 
σίας διαιρῶν ἀπὸ τῆς τῶν αἱρέσεων πλάνης, ἔφη, ὡς — 
Τολμηρῶς τὰ ἐκ τοῦ θεοῦ χαλῶς τεταγµένα ἆπαγο- — 
ῥεύοντες νομοθετοῦσι, φῄσας περί τινων χωλυόντων 
γαμεῖν, xaX ἀπέχεσθαι βρωµάτων. Καὶ γὰρ συµµε- 
«pla vw ὁ θεὺς Λόγος, £y τῇ Εὐαγγελίῳ φῄσας, θέ- 
εις τέΊδιος γενέσθαι; συγγνωμονῶν τῇ τῶν ἀν- 
θρώπων πλάσει xal ἀσθενείᾳ, χαίρει ἐπὶ τοῖς τὰ 
δοχίµια τῆς θεοσεθείας δυναµένοις ὀνδείχνυσθα:, 
παρθενἰαν ἀσχεῖν αἱρουμένοις, καὶ ἀγνείαν, καὶ ἑγ- 
χράτειαν᾽ τὴν δὲ µονογαμίαν τιμᾷ εἰ xat μάλιστα 


ερεοΐπιθη praslare potuerint, ut virginitatem, ca- D τὰ χαρίσματα τῆς ἱερωσύνης, διὰ τῶν ἀπὸ µονογα- 


&timoniam continentiamque profiteantur; singu- 
lares porro nuptias commendat: cum sacerdotalía 
munera et ornamenta cum iis, qui post unas 
nuptias continentiam servaverint, aut in virginitate 
perstiterint, communicanda esse velut in quodam 
exemplari monstraverit : id quod apostoli, deinde 
ecclesiastica sacerdotii regula honeste ac religiose 


plac ἐγχρατευσαμένων, xaX τῶν ἓν παρθενίᾳ διατε- 
λούντων χοσµήσας προετύπου * ὡς xai οἱ αὑτοῦ ἁπύ- 
στολοι τὸν ἐχχλησιαστικὸν χανόνα τῆς ἱερωσύνης εὖ- 
φάχτως xai ὁσίως διετάξαντο. El δέ τις χατὰ ἀσθέ- 
νειαν ἐπιδεηθέίη, μετὰ τὴν τελευτὴν τῆς ἰδίας γα- 
μετῆς συναφθῆναι δευτἐρῳ vápjap, οὐχ ἁπαγορεύει 
ποῦτο ὁ χανὼν τῆς ἀληθείας, τουτέστι τὸν μὴ ὄντα 


! Act. xxi, 11. 3 ibid. 28. * lI Tim. 1:1, 4. * I Tim. iv, 4-83. * Matth. xix, 34. 3 Ε. ἑναντίω». 


(9) 'H δὲ ἁγία Ἑκκ.ησία, Totum hoc caput in- 
signem habet usum ad catholicum dogma ab hzre- 
ticorum invidia ac calumnia vindicandum : qui ut 
modum nullum, ac moderationem retinent, cum ab 
Ecclesia commendari quidem nuptias, sed virgini- 


tatem continentiamque praeferri vident , exclamant 
illico, et-in conventiculis suis apud imperitos per- 
fidiose ac stolide vociferantur, damnari a Cstho- 
licis nuptias, ac ciborum usu penitus interdici. 


ADVERSUS ILERESES LiB. 


Il. TOM. Ι. HERES. XLVIII. 870 


lzp£a. Οὗτοι δὲ χωλύουσι χατὰ ! εἱρημένον, κωλυόν- A decreverunt. Quod sí quis post uxoris obitum se- 


στων γαμεῖν. Ἐχδάλλουσι γὰρ *bv δευτέρῳ γάμῳ 
συναφθέντα, καὶ ἀναγχάζουσι μὴ δευτέρῳφ γάμῳφ 
συνάπτεσθαι. Ἡμεῖς δὲ οὖὑχκ ἀνάγκην ἐπιτιθέαμεν , 
ἀλλὰ «παραινοῦμεν μετὰ συµθουλίας ἀγαθῆς προ- 
τρεπόµενοι τὸν δυνάµενον» οὐκ ἀνάγχην δὲ ἔπιτι- 
θέαμεν τῷ μὴ δυναμένῳ οὐκ ἐχθάλλομεν αὐτὸν ἀπὸ 
Tz; ζωῆς. Ὁ yàp ἅγιος λόγος παντὶ ἐχήρυξε τὴν 
ἀσθένειαν τῶν ἀσθενούντων βαστάζειν' ὡς xaX αὖ- 
tb; ὁ ἅγιος Απόστολος εὑρεθήσεται λέγων, καὶ 
ἐλέγχων τοὺς τοιούτους μὴ ὄντας τοῦ αὑτοῦ χαρί- 
αματος) ὅτι Νεωτέρας χήρας παραιτοῦ' μετὰ γὰρ τὸ 
καταστρηγιάσαι τοῦ Χριστοῦ, γαμεῖν 0éAovour, 
ἔχουσαι αρῖμα, ὅτι τὴν πρώτη» πίστιν ἠθέτησαν. 
Ab γὰρ ἐπαγγειλάμεναι καὶ ἀθετήσασαι, ἔχουσι 


cundas nuptias pro sua imbecillitate desiderat, 
minime id quidem veritatis regula prohibet, in eo 
duntaxat qui sacerdos non fuerit. At isti prohi. 
bent, adeoque Pauli illa sententia comprehepdun- 
tur , prohibentium nubere. Nam eum, qui secundis 
muptiis illigatus fuerit, expellunt, ac ne facere 
islud audeat vim ac necessitatem adhibent. Nos 
autem neque 411 necessitate ulla constringimus, 
sed suademus ; nec aliter quam honestis preceptis 
ac consiliis eum, qui quidem possit, ad id pra- 
standum impellimus; eum vero qui minus potest, 
nulla vi cogimus, nec a salute prorsus excludimus. 
Nam tenuíorum imbecillitatem ferendam cuilibet 
divino sermone przcipitur. Adque boc sanctus 


xpipga. ALOb uh ἐπαγγειλάμεναι, ἀλλὰ συναφθεῖσαι B Apostolus non dixisse modo reperietur; sed et 


6c ἀσθένειαν, χρῖμα οὐχ ἔχουσιν. Ei δὲ xal χρῖμα 
ἔμελλον ἔχειν, πῶς Eye: Γαμείτωσαγν, olxoós- 
σποτείτωσα» 


istos aperte refellere, et ab ea quain habebat gratia 
alienos ostendere. Adolescentiores , inquit, viduas 
ἀευϊία. Cum enim luxuriate (uerint in. Christo, 


nwbere volunt habentes damnationem quia primam fidem irritam feceruut ^. Si quidem quz castitatem 
professze irritam eam professionem fecerint, damnationem habere dicuntur. Qua vero minime pro- 
fessae fuerint, sed pro infirmitate sua nupseriut, damnationis sunt prorsus expertes. Si enim ulli 
essent obnoxie, cur diceret : Nubant, domui prasint*? 


1’. Ilog* τοίνυν προφητεύων παραχολουθῶν εὑρί- 
σαχεται κἄν τε Ey τῇ Παλαιᾷ Ata0f;xn, x&v τε ἓν τῇ 
Καινᾖ ὡς χαὶ ὁ ἅγιος Ἰωάννης &v τῇ ᾽Αποχαλύψει 
ἔλεχε' Τάδε ἀπεχάλυγε Κύριος τοῖς αὑτοῦ δού.Ίοις 


διὰ τοῦ δού.Ίου αὑτοῦ "Iodrrov * xaX, Τάδε .1έγει 
Κύριος. Ὁ ταῦτα λέγων ἑῤῥωμένην εἶχε τὴν διάνοιαν, 


X. Omnis igitur propheta, tam in Vetere quam 
in Novo Testamento, quz dicit intelligentia comse- 
quitur. Unde et Joannes ita in Apocalypsi lo- 
quitur: H«c revelavit Dominus servis suis per servum 
suum Joannem *; ei: Hoc dicit Dominus. Que qui 
dixit, profecto firmo erat judicio praeditus, ac quid 


xaX παρηχολούθει. Ἰδοῦ τοίνυν, Τάδε .1ἐγει Küpioc* C loqueretur. animo perceperat. Hinc ille formul», 


xal , Ὅρασις fiv εἶδεν. 'O δὲ Μοντανὸς οὗτος ὁ αὐχῶν 
ἑαυτὸν εἶναι προφήτην, xat πλανήσας τοὺς ὑπ ab- 
κοῦ πεπλανηµένους, ἀσύστατα χατὰ τὰς θείας Γρα- 
φὰς διηγεῖται. Λέγει γὰρ ἐν τῇ ἑαυτοῦ λεγοµένῃ 
προφητείᾳ΄ ΤΙ «ἰέγεις τὸν ὑπὲρ ἄνόρωπον σωζό- 
µενογ; Λάμγει γὰρ ὁ δίκαιος, qna, ὑπὲρ τὸν 
ἤ.ἒιον ἑκατογταπάασίονα. Οἱ δὲ μικροὶ ἐν ὑμῖν 
σωζόμενοι, «Ἰάμψουσιν ἑκατογταπ.ασίονγα ὑπὲρ 
τὴν σελήνη». Ὁ δὲ Κύριος ἑλέγχει τὸν τοιοῦτον, ὁ 
ἔχων {τὴν ἐξουσίαν χαρίσασθαι τὸ λάμπειν τὰ πρόσ- 
ωπα τῶν ἁγίων, καὶ φαιδρύνας τὸ πρόσωπον τοῦ 
ἹΜωῦσέως, καὶ μεταδαλὼν τοὺς ἁγίους ἓν τῇ ἁγίᾳ 
αὐτοῦ ἀναστάτει τῶν σωµάτων, τοὺς σπειροµένους 
ἓν τῇ ἀτιμίᾳ, καὶ ἑἐγειρομένους ἐν δόξῃ ᾿ οὖκ ἄλλα 
σώματα παρὰ τὰ ὄντα, ἀλλὰ αὐτὰ τὰ ὄντα ἐγειρό- 
µενα Ola: λαµθάνοντα δὸ δόξαν παρ αὐτοῦ μετὰ 
ἀνάστασιν, παρὰ τοῦ τὴν δόξαν ἀφθόνως παρέχοντος 
«ol; αὑτοῦ ἁγίοις - ἐπειδὴ ἔχει τὴν ἐξουσίαν δοῦναι, 
xai χαρίσασθαι, ὡς Osbg καὶ Κύριος. Ἔχων δὲ τοῦ 
χαρίσασθαι, οὐκ * ἐπηγγείλατο κατὰ Μοντανόν * ἀλλὰ 
φησί: Δάμγει ὑμῶν rà πρόσωπα ὡς ὁ foc. 
El τοίνυν ὁ ἔχων τὴν ἐξουσίαν, καὶ ἀληθῶς ὑπάρχων 
δεσπότης, xal Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὺς, ὡς ὁ 
ἤλιος λέγει τὰ πρόσωπα τῶν δικαίων λάμψειν ᾽ πῶς 
Μοντανὸς ἐπαγχέλλεται περιττότερον ἑκατονταπλα- 
σίονα; εἰ μὴ ἄρα ὅμοιος el ἐχείνῳ τῷ ἔπαγγειλα- 
μένῳ τοῖς περὶ τὸν 'Abàg, ὅτι Ἔσεσθε ὡς θεοὶ, 

* Deest τό. * F. πᾶς. 3 Ε. ἐξουσίαν. — "1 Tim. 
xin, 45. I 


Hac dicit Dominus ; et: Visio quam vidit. Montanus 
vero, qui se prophetam jactital, ae sectatoribus 
illudit suis, ea dicit, qua sacris Litteris nequaquam 
cousentanea videntur. Sie enim in ea quam appel- 
lant, ejus prophetia scriptum est: Quid eum dicis, 
qui supra hominem cum sit, salutem. adipiscitur? 
Justus eni, inquit, ceniuplo quam sol. splendidiori 
luce. (ulgebit. Αι qui inter vos exigui sunt, lunam 
centuplo superabunt. Sed hunc Domini ipsius auoto- 
ritas refellit; penes quem jus omne ac potestas est 
id sanctis suis tribuendi, ut eorum vultus spleu- 
dore collustrentur. Qui Moysis faciem ejusmodi 
luce perfudit: qui eosdem senctos in corporum 
resurrectione commutat; sanctos, inquam, νου, 
qui quadam velut cum ignominia sati, cum gloria 
ac dignitate resurgunt, non ut alia preterquam 
vera propriaque corpora, sed ut eadem , aique 
integra penitus excitentur: ita tamen ut ab eo 
secundum resurrectionem novum quoddam decus 
ac majestatem accipiant, qui sanctis suis incre- 
dibilem glori: ubertatem impertit ; quandoquidem - 
largiendi hujus, utpote Dominus ac Deus, amplis- 
sima est potestate przeditus. Átqui tamelsi summa, 
uti dixi, penes illum sit potestas, nibil tamen ejus- 
modi promisit, quale Montanus finxit; sed hoc 
unum pollicetur : Fulgebunt facies vestra sicut sol". 
44192 Itaque cum is, penes quem omnis est pote- 


v, 11, 12. "ibid. 14. * Apoc. 1, 1. Malth. 


871 


S. ΕΡΙΡΠΑΝΙΙ $72 


stas, quique vere omnium Dominus est, Christus, A φῄσαντι, χαὶ ἀπὸ τῆς ὑπαρχούσης αὗτοῖς δόξης καὶ 


inquam, Jesus Dominus noster, solis instar illu- 
strandos esse justorum vultus definiat, qua fronte 


παραδείσου τρυφῆς παρασχευάσαντι αὐτοῖς τὴν ἐχθο: 
λην γενέσθαι, xat εἰς φθορὰν θανάτου κατενεχθήνει. 


centuplo clariores fore Montanus affirmat ? Nisi forte illius es similis, qui id primis hominibus 


pollicebatur : 


Eritis sicut dii *; quique ut ab ea quam consecuti fuerant gloria, ac paradiso deji- 


cereptur, et in exitii corruptelam incurrerent, calliditate sua perfecit. 


Xl. Sed hzc insuper Montanus adjicit: Ego sum 
Dominus Deus, qui in homine versor. Preclare qui- 
dem nos Scriptura sacra, et consentanea sibi sancti 
Spiritus doctrina commonitione sua comparat, 
ut quas alieni sunt spiritus ad veri imitationem 
confieta dogmata, ac veritali contraria discerna- 
mus. Statim enim ac Montanus hoc dixit, ea nobis 
in memoriam revocavit qu: a Domino pronuntiata 


ΙΑ’. "Ext δὲ προστίθησιν ὅ αὐτὸς Μοντανὸς, οὕτω. 
λέγων Εγὼ Κύριος ὁ θεὸς ὁ παντοκράτωρ xara- 
Υόμενος ἐν ἀνθρώπφ. "Apa οὖν χαλῶς ἡμᾶς f 
θεία Γραφῃ ἐπασφαλίζεται, xal dj ἀχόλουθος τοῦ 
ἁγίου Πνεύματος διδασκαλία, νουθετοῦσα ἡμᾶς, iva 
Υινώσχωμεν ποῖά ἔστι τὰ μιμηλὰ τοῦ ἀλλοτρίου 
πνεύματος, χαὶ τὰ ἀντίθετα πρὺς τὴν ἀλήθειαν" ὅτε 


γὰρ εὐθὺς τοῦτο εἶπε Μοντανὸς, ὑπόνοιαν ἡμῖν δέ- 


leguntur. Ita enim in Evangelio testatus est : Ege B δωχεν ἀναμνησθῆναι τὰ ὑπὸ τοῦ Κυρίου εἰρημένα, 


veni in nomine Patris, et non suscepistis me; alius 
veniet in nomine suo, et talem suscipient *. Quocirca 
Montanum a sacris Litteris dissentire omnino de- 
monstravimus ; idque nemini non perspicuum est, 
qui ejus scripta cum judicio revolverit. Quod si 
ita est, restat ut tam ipse ab Ecclesia catholica 
alienus existimetur, quam ejus haeresis, quz pro- 
phetas ac colestia illa dona penes se esse przdi- 
cat, quz» nequaquam acceperit, sed ab iis potius 
desciverit. Ecquis igitur, si paululum quid dicat 
intelligat, prophetas istos, ac non planos et vete- 
ratores appellandos censeat? Christus enim nos 
docuit : Et Spiritum, inquit, Paracletum mittam 
ad vos?. Necnon miraculis editis aiebat : I/le me 
glorificabit . Quod etiam reipsa contigisse cerni- 
mus, eo quod apostoli, cum Paracletum Spiritum 
accepissent, Christum glorificaverunt. Montanus 
vero suam ipse gloriani celebrat. Dominus Patrem 
suum glorificavit. ldem ille Spiritum quoque glori- 
ficavit, cum veritatis esse Spiritum docuit. Mon- 
tanus unum 56 glorificat, ac Patrem esse dicit om- 
nipotentem, qui in sese habitet: ut illud omnino 
constet, talem eum non esse, qualem se videri 
voluerit ; nec ab coelesti illo Patre missum, nec a 
Christo quidquam accepisse. Nam in Domino com- 
placuit omnem plenitudinem divinitatis habitare 
corporaliter *; A413 et de plenitudine ejus, pro- 
phetz omnes acceperunt, ut Joannes affirmat *. 
Vides sane quemadmodum Christum veteres omnes 
predicarint, tum qui postea secuti sunt Christum 
praeconio suo et confessione celebrarint. At Mon- 
tanus violenter irrupit, mirificum quemdam homi- 


Οὕτω Υάρ φησιν ὁ Κύριος ἐν τῷ Εὐαγχελίῳ: Ἐγὼ 
ᾖ.16ον ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Πατρὸς, xal οὐκ ἐδέ- 
ξασθέ µε. "AAAoc ἐεύσεται ἐπὶ τῷ ἰδίῳ ὀνόματι, 
καὶ δέξονγται τὸν τοιοῦὔτογ. ᾿Ασύμϕφωνος τοΐνυν 
παντάπασιν ὁ τοιοῦτος τῶν θείων Γραφῶν εὑρέθη, ὡς 
παντί τῳ σαφές ἑστιτῷ νουνεχῶς ἐντυγχάνοντι. Ei 
τοίνυν ἀσύμφωνος ὑπάρχει, ἀλλότριός ἐστι τῆς ἁγίας 
καθολικής Ἐκκλησίας, xai dj χατ αὐτὸν αὐχοῦσα 
αἴρεσις προφήτας ἔχειν xal χαρίσματα, ἃ μὴ εἴλη- 
φεν, ἀλλὰ ix τούτων ἀπέστη. Τίς τοίνυν τολμήσει: 
παραχολουθῶν τούτους προφήτας χαλεῖν, xai μὴ 
μᾶλλον πλάνους εἶναι τοὺς τοιούτους; Χριστὸς γὰρ 
ἡμᾶς ἐδίδαξε λέγων, ὅτι Τὸ Πγεῦμα τὸ Παράκ.1ητον 
áxoccéAAo ὑμῖν. Καὶ τὰ σημεῖα διδοὺς ἕλσχεν, 


C ὅτι 'Exsivoc ἐμὰ δοξάσει. Ὡς τὰ ἀληθη ἔστιν 


ἰδεῖν, ὅτι οἱ ἅγιοι ἁπόστολοι, τὸ Παράκλητον Πνεῦμα 
λαθόντες, Χριστὸν ἑδόξασαν. Οὗτος δὲ ὁ Μοντανὸς 
ἑαυτὸν δοξάζει. Ὁ Κύριος τὸν Πατέρα αὑτοῦ i^ 
ξασε. Καὶ ὁ Κύριος πάλιν ὁ Χριστὸς τὸ Ἠνευμε 
ἑδόξασε, λέγων αὐτὸ Πνεῦμα ἀἁληθείας. Ὁ Μοντανὲς 
δὲ ἑαυτὸν δοξάζει µόνον, xal λέγει εἶναι Πατέρα 
παντοχράτορα, χαὶ ἓν αὐτῷ ἑνοιχῆσαι’ ἵνα πανταχό- 
θεν δειχθή οὖχ αὐτὸς (v, οὐδὲ ὑπ) ἐκείνου ἁπεσταλ- 
μένος, οὐδὲ παρ᾽ αὐτοῦ λαμθάνων. Ἐν γὰρ τῷ Κ.- 
plu ηὐδόχησε πᾶν τὸ πλήρωμα τῆς θεότητος χατοι- 
χῆσαι σωματικῶς' καὶ ἀπὸ τοῦ πληρώματος αὐτοῦ 
πάντες οἱ προφῆται εἰλήφασι, χατὰ τὸν τοῦ pio» 
Ἰωάννου λόγον. Καὶ ὁρᾷς πῶς πάντες οἱ παλαιοὶ 
Χριστὸν κατήγγελλον, xaX οἱ μετέπειτα Ἀριστὶν 
ἑδόξασαν' xal αὐτὸν ὡμολόγησαν. Μοντανὸς δὲ εἰσέφρης 
σεν ἑαυτὸν, τινὰ λέγων, ὅπως δειχθῇ, ὅτι οὔτε ἔστιν, οὖτε 
ἀπὶ αὐτοῦ ἁἀπέσταλται, οὔτε παρ αὑτοῦ εἴληφεν. 


f'em se esse jactitans ; ut vel hoc ipso nec ejusmodi esse, nec ab illo missus, nec ab eo quidquam acce. 


pisse monsiretur. 

Pergit Montanus infelix bomuncio : Non angelus, 
inquit, non legatus aliquis; sed egomet Deus Pater 
accessi. Qua sua voce alienus esse deprehenditur, 
qui Christum minime przdicatione sua celebrave- 
rit, quem caleste omne donum divinitus Ecclesiz 
collatum vere semper ac magnifice predicavit. 
Quare οχίτα corpus Ecclesiz, totiusque corporis 
caput esse reperietur : nec cum illo, inquam, co- 


! Gen. 11, 5... * Joan. v, 43. * Joan. xvi, 7. 


* jbid. 14. 


Elta. πἆλιν φησὶ τὸ ἐλεινὸν ἀνθρωπάριον Μοντανὸς, 
ὅτι Οὔτε ἄγγε-ος, οὔτε πρέσδυς, ἀλλὰ ἐγὼ Κύριος 
ὁ θεὺὸς Πατὴρ 700v. Ταῦτα δὲ λἐγωνφωραθήσετα: 
ἀλλότριος ὢν, Χριστὸν μὴ δοξάζων, ὃν πᾶν χάρισμα 
ἐχχλησιαστικὸν Ev Ἐχχλησίᾳ τῇ ἁγίᾳ δοθὲν, ἓν ἀλιθείᾳ 
ἑδόξασεν. Ἑὐρεθήσεται yàp ἑκτὸς εἶναι σώματος 
Ἐκκλησίας, xai χεφαλῆς τοῦ σύμπαντος, χαὶ μὴ 
χρατῶν τὴν χεφαλὴν, ἐξ ἧσπερ πᾶν τὸ σῶμα συν 


* Coloss. 1, 9. * Joan. 1, 10. 





3735 


ADVERSUS HJERESES LIB. 1l. TOM. 1. .— H/ERES. XLVIII. 


874 


αρμο.λογρύµεγον αὔξει, κατὰ τὸ γεγραμμµένον. 'O A hasrere capite, ex quo totum corpus coagmentatwusm 


Υὰρ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς ἑαυτὸν ἔδειξεν 
ὄντως ὃν Υἱὸς ἐν ἀληθείᾳ, Μοντανὸς δὲ ἑαυτὸν xoY 


Πατέρα λέχει. 


IB'. Πῶς τοίνυν, ὦ Φρύγες, ἡμῖν πάλιν ἔπανα- 
στάντες πολέμωι, xal µεμόρφωμένοι εἰς Χριστιανι- 
χὴν ἔτεἔχλησιν, βαρθάρων δὲ ἑπανηρημένοι µάχην, xat 
τῶν Τρώων xai Φρυγῶν μµιμούμενοι τὸ πολέμιον, πῶς 
πε,σθῶμεν ὑμῖν, λέχουσι διὰ χαρίσματα ἀρεστάναι 
της Ἐχχλησίας; Οὐχέτι γὰρ χαρίσματα εἴη τὰ ἀλλό- 
τρια χαρισµάτων ὄντα, χαὶ παρὰ τὸν χαρακτήρα τὸν 
ὑπὸ Κυρίου ὑχισχνούμενα, ὡς οἱ χαθ᾽ ὑμᾶς προφῆται 
Ἰένγουσιν. Εἰσάγεται ' ἡμῖν πάλιν xoi Μαξιμίλλαν " 


crescit, ut. Scriptura loquitur *. Quippe Dominus 
noster Jesus Christus ita semetipsum declaravit, 
revera ul yermanum esse Parentis Filium osten- 
deret. Montanus contra, vel Parentem se esse glo- 
riatur. 

ΧΙΙ. Quas cum ita sint, quo tandem pacto, Phry- 
ges, qui contra nos novi iterum hostes consurgitis, 
et externa quadam specie Christianum ad nomen 
usurpandum illuditis; ac Trojanorum ei Phrygum 
hostile in nos odium imitamini : qui nos, inquam, 
habere fidem vobis possumus, cum ob coelestia 
dona vos ab Ecclesia discessisse jactatis ? Non enim 
cclestia esse dona possunt, quz tantopere sunt ab 
ejusmodi donis aliena; quxque prater institutam a 


καὶ γὰρ xa τὰ ὀνόματα ἡμῶν διηλλαγµένα xaX φοθε- B Domino formam,ac rationem ostenditis, queinadino- 


ρώτατα, xal οὔτε προσηνές τι xat γλυχύτατον ἔχοντα, 
ἀλλὰ ἄγριον χα) βαρθαριχόν. Εὐθὺς γὰρ αὕτη ἡ Ma- 
ξιμίλλα dj παρὰ τοῖς τοιούτοις xavX Φρύγας οὕτω xa- 


ληυμένοις, ἀχούσατε, ὢ παΐῖδες Χριστοῦ, τί λέχει " 
Ἐμοῦυ µὴ ἀκούσητε, ἆ 11ὰ Χριστοῦ ἀκούσατε. 
Καὶ ἓν οἷς ἔδοξε Χριστὸν δοξάζειν πεπλάνηται. El 


γὰρ Rv τοῦ Χριστοῦ, ἔλεγεν ἂν κατὰ τοὺς ἁγίους ἆπο- 
στόλους, ὡς ἕχαστος λέγει ' Πέτρος μὲν πρῶτος λέ- 


Των, ὅτι Ἡμεῖς παρ αὐτοῦ ἠχούσαμεγ * xaX αὑτοῦ 
τοῦ Κυρίου λέγοντος,  'O ὑμῶν ἁχούων, ἐμοῦ 
ἀχούει " χαὶ τοῦ Παύλου λέγοντος Μιμηταί µου 
Υίνεσθε, κπαθὼς κἀγὼ Χριστοῦ. Αὕτη δὲ ἀληθεύει 
Φευδομένη, xai μὴ βονλομένη. Καλῶς δὲ λέγει φά- 
σχουσα, ἀ.1.1ὰ Χριστοῦ. Πολλάχις γὰρ τὰ ἀχάθαρτα 


dum prophete vestri profitentur. Sed Maxiwillam 
nescio quam nobis obtruditis : quippe vel ipsa no- 
mina vestra a communi usu remota surt, οἱ ad 
terrorem composita; neque mite quidquam illis 
inest, aut. jucundum : sed barbarum, et agreste. 
Hac igitur Maximilla, quam Phryges isti przedi- 
cant, audite, Christi filii, quemadmodum loquitur : 
Me quidem non audite, sed Christum audite. Quibus 
verbis, licet Christo honorem habere videatur, iis - 
dem tamen ipsis errorem suum demonstrat. Nam si 
Christi foret, eamdem in loquendo formulam adhi- 
beret, qua apostoli omnes singillatim usi sunt. 
Inprimis Petrus : Nos, inquit, ab illo audivimus *. 
Sed et Dominus ipse dixit : Qui vas audit, me au- 


πνεύματα ἀναγχάζεται ἑαυτὰ χαθαιρεῖν, οὐχ ὄντα C dit *. Paulus item : Imitatores mei estote, sicut. et 


crc ἀἁλπθείας, xai ὑποφαίνειν τὸν Κύριον αὐτῶν, 
θέλοντα, xaX μὴ θέλοντα, 8i ἀνάγχην ' ὡς ἡ παιδίσχη 
ἡ ἔχουσα πνεῦμα Πύθωνος ἔλεχεν * Οὗτοι οἱ ἄνθρω- 
xot τοῦ θεοῦ δοῦ.ἲοι τοῦ ὑγστου slc: xoX τὸ, 
Ti 7402€ xpó καιροὺ βασανίσαι ἡμᾶς; Οἴδαμέν 
σε τἰς εἶ, ὁ "Άγιος τοῦ 8600 * ὡς καὶ αὕτη ávavxa- 
ῥομένη ἔλεγεν αὐτῆς μὴ ἀχούειν, ἀλλὰ Χριστοῦ. 


ego Christi *. At illa mentiendo vel invita verum 
dicit: A1/& recteque istud adjicit, sed Christum. 
Sepe enim impuri spiritus semetipsos coguntur 
evertere, cum a veritate abhorreant, ac Dominum 
suum, velint nolint, necessario declarant. Quem. 
admodum puella ilia Pythonico spiritu predita 
clamabat : Homines isti Dei altissimi servi aunt. ". 


Quo et illud pertiuet : Cur venisti ante, tempus torquere nos? Novimus qui sis : Sancius. Dei *. Wa 
Maximilla vi quadam impulsa audiri se minime vult, sed Christum. 


Πῶς οὖν τοῦτο οἱ παρ᾽ αὐτῆς ἀχηχοότες, χαὶ αὑτῇ 
πεπιστευχότες, βούλονται αὐτῆς ἀχούειν, παρ) αὐτῆς 
µαθόντες μὴ αὑτῆς ἀχούειν, ἀλλά Κυρίου; Καὶ γὰρ 
ἁληθῶς ἐπίγεια φθεγγοµένης αὑτῆς, εἰ παρῆν αὐτοῖς 
αύνεσις, οὐχ ἔδει αὐτὴν ἀχούεσθαι. Καὶ μὴ λέγε, ὅτι 
παργχολούθει. OU γὰρ παρακολουθοῦντός ἐστι τὸ διδά - 
σχειν, xaX ἑαυτὸν ἀνατρέπειν. El γὰρ ὅλως λέχει, MÀ 
ἁκούετά pov, ποῖον T» τὸ Πνεῦμα τὸ λαλοῦν ἐν αὐτῇ ; 
El αὐτὴ ἔλεχεν, 7| * ἄνθρωπος, ἄρα οὖχ ἣν ἓν Πνεύ- 
ματι ἁγίῳ. Ἡ γὰρ λέχουσα, Mj áxovecé µου, δῆλον 
«b ἀνθρώπινον ἔλεχε, χαὶ οὐκ ἣν àv Πνεύματι ἁγίῳ. 
Ἡ δὲ μὴ οὖσα ἐν Πνεύματι ἁγίῳ ἄνωθεν, οὖσα δὲ τοῦ 
ἀνθρωπίνου φρονήµατος, οὐδὲν ἐγίνωσχε. Καὶ οὖκ 
Ἶν ἄρα Πνεῦμα ἅχιον, ἀλλὰ ἀνθρωπίνῳ φρονήµατι 
ἑλάλει χαὶ ἐφθέγγετο. El δὲ Πνεύματι ἁγίῳ ἑλάλει 
καὶ προεφήτευε, ποῖον ἄρα ἣν τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον, 


! F. εἰσάχετε. 3Ε. f. 3 Coloss. n, {9. * Act. 


41ó.  * Math. vii, 29, 
Par&oL. Ga. XLI. 


iv, 90. 


Qui igitur hoc ab illa audierint, eique crediae- 
rint, cur eam diutius audiunt, cum non ipsau., 
sed Christum audiendum ab illamet ipsa didicerini ? 
Et vero cum nonnisi terrena quzdam effutiat, si 
ullus in eis sensus inesset, audire illam nequaquam 
oporteret. Nec est quod objicias banc intellexisse 
quid diceret. Non enim intelligentis esse potest 
conira se docere aliquid, ac sibi ipsi refragari. 
Nam si omnino ita loquitur : Ne me auditote, qua- 
lisnam hic qui iu ea loquebatur spiritus fuit ? 
Quod si per sese ipsa quatenus homo erat, ita pro- 
nuntiavit, non igitur Spiritus eam sanctus afflave- 
rat. Qus enim audiri se probibet, humanum quid- 
dam procul dubio significat, nec impulsu sancti 
Spiritus agitur. Porro qus coelitus bausto illo 
Spiritu minime ducebatur, sed humana duntaxat 


, Luc. x, 46.. * 1 Cor. x1, 1. * Act. avi, 


28 


875 


S. EPIPHANIT 


τὴ 


sapientio, noverat nihil. Non erat igitur in ea Spi- Α τὸ λέγον, Ἐμοῦ μὴ &xoóste; Καὶ πολλἠ στι ος 


ritus sanctus, sed humana, ut dixi, sapientia uni- 
versa pronuntiabat. Alioqui si saneti Spiritus lo- 
queretur ac vaticinaretur instinctu, quis ille de- 
mum spiritus exstitit, qui audiri se nollet? Magna 
profecto mendacii est errorisque czcitas. Magnus 
porro Dei sermo, qui nos omni ratione ad ea dis- 
cernenda instituit, qux aancti Spiritus impulsu 
prolata sunt : quz» partim ex persona Patris, par- 
tim ex persona Filii, partim ex Spiritus sancti 
persona dicuntur. Átqui si ille qui in Maximilla 
fuit Spiritus sanctus exstitisset, nunquam suis 
ipse verbis contradiceret. Unus enim est Spiritus 
sanctus, qui dividit singulis prout vult *. Qui et 
pietatis et Christi Spiritus vocatur, et a Patre pro- 
cedens, et a Filio accipiens, et a Patre ac Filio 
minitne alienus appellatur. Non igitur dixisset : Ne 
me auditote. Qus enim Christi sunt Spiritus ]o- 
queretur. Cbristus quippe Spiritum mittit, et κι 
Spiritu sancto daemones ejicit; Dominus vero qua 
Patris sunt eloquitur * : et Filium Pater sanctificavit, 


ἁπάτης ἡ τύφλωσις, χαὶ péyac kaxty ὁ τοῦ Θεοῦ V- 
γος, ὁ χατὰ πάντα τρόπον ἡμᾶς συνετίζων, ci; ὁ 
εἰδέναι vola, τὰ àx τοῦ Ηνεύματος τοῦ ἁγίου λελαὰς- 
μένα, T μὲν ἐκ προσώπου Πατρὸς, πὴ δὲ &£x spoc- 
ώπου Υἱοῦ, th δὲ ἐχ προσώπου τοῦ ἁγίου Πνεύμπτος. 
Καὶ εἰ τὸ àv Μαξιμέλλῃ Πνεῦμα ἅχιον ἦν, οὗκ ár- 
ηγόρευε τὰ ἴδια ῥήματα. "Ev γάρ ἐστι τὸ ἅγιοσ 
ΗΠνεῦμα, τὸ διαιροῦν ἑκάστῳφ ὡς βού.Ἱεται. Λέγεται 
δὲ Πνεῦμα εὐσεθείας, χαὶ λέγεται εἶναι Πνευμα Xex- 
στοῦ, xai Πνεῦμα παρὰ Πατρὸς ἐχπορευόμενον, 
καὶ τοῦ Yioo λαμθάνον, οὐχ ἀλλότριον Πατρὸς καὶ 
Υἱοῦ bv. "Apa οὖχ ἔλεχε' Mi] ἀχούετέ µου. Τὰ | 
γὰρ Χριστοῦ τὸ Πνεῦμα ἑλάλει (27), xat ὁ Χρεστὺς ὁ 
Πνεῦμα ἁποστέλλει, xat ἐν Πνεύματι ἁγίῳ ἐκθαλ- 


ει τὰ δαιμόνια * xal ὁ Κύριος τὰ τοῦ Πατρὸς λέ- 


χει’ xaX ὁ Πατηρ τὸν Υἱὸν ἡγίασε, καὶ ἀπέ- 
στειΛεν εἰς τὸν κόσµο», Iva γινώσκωσιν αὐτὸν, 
xal δοξάσωσι, καθὼς δοξάζουσι τὸν Πατέρα. Καὶ 
διέπεσε χατὰ πάντα τρόπον ἡ τῶν ἁπαλλοτριούντων 
ἑαυτοὺς διάνοια ἀπὸ τῆς τοῦ Χριστοῦ ἀχολουθίας. 


ac misit in f$] S mundum, wt ϱοφποδοακί ipsum αἱ glorificent. quemadmodum  glorificant Patrem *. 


Sic istorum hominum, qui se a Christi secta ac 

ΧΙ. At enim Maximilla pergit, summa illa intel- 
ligentiz: doctrineque vis, ut id joci obiter asper- 
gam : Dominus me misit, inquit, laboris hujus, ac 
professionis, et (ederis velut secte entistitem, enar- 
ratorem, el interpretem ; et. quidem ad percipiendam 
Dei notitiam, vellem nollem, majori quadam neces- 
sitate compulsum. Hic nos igitur, charissimi, vitae 
nostre solidum et stabile firmamentum, ac viam 
lucis consideremus, neque contrarium insistentis, 
hoc est peregrino spiritu agitat» pecudis ejusmodi 
vocibus in errorem abducamur. Quid enim ille di- 
cat animadverte. Non sua sponte se, sed coactum 
id suscepisse declarat. Atqui Dominus noster in hunc 
orbem haud invitus descendit, nec a Patre ulla adbi- 
bita necessitate missus est. Sed cum communem 
cum Patre voluntatis usum, et cum Spiritu sancto 
largiendi munus habeat, una et ut velit ei cum Patre 
convenit, et ut citra necessitatem ullam, pro sua 
duntaxat incredibili benignitate beneficium hoc in 
universos conferat. Sic quos vocavit, voluntarios 


disciplina segregant, funditus labefactatur opinio- 


II". Φάσχει δὲ πάλιν ἡ αὐτὴ Μαξιμίλλα, ἡ τῆς 
παραχολουθίας καὶ διδασκαλίας γνῶσις, ἵνα χλευα- 
στιχῶς εἴπω, ὅτι Απέστειαέ µε Κύριος τούτου 
τοῦ πόνου, καὶ τῆς ἐπαγγείας, xal τῆς συν θή- 
xnc αἱρετιστὴν, μηνυτὴν, ἁρμηγευτὴν, ἠναγκα- 


c σµένον, θἐλοντα, xal μὴ 06Aorca, μαθεῖν voci — 


8500. Σχοπῄήσωμεν οὖν τῆς ἡμῶν ζωῆς τὴν süscafir, 
βάσιν, xai τὴν ὁδὸν τοῦ φωτὸς, ὦ ἀγαπητοὶ, xal pi 
σφαλῶμεν διὰ τῶν λόγων τῶν τοῦ δι ἑναντίας, xal 
ποῦ βοσχήµατος τοῦ ἀλλοατρίου πνεύματος. "Opa γὰρ 
ἐνταῦθα τὸν οὕτως λαλήσαντα, ἡνα]χασμένον ἑαυτὸν — 
ἀποφήναντα, οὐχ ἐχουσίᾳ γνώµῃ. Ὁ δὲ Κύριος ἡμῶν — 
οὐχ ἄχων ᾖλθεν εἰς τὸν χόσμον, οὐδὲ μετὰ ἀνάγχης 
ἀπὺ Πατρὸς ἀπεστάλη ἀλλὰ ἅμα σὺν Πατρὶ ἔχων τὸ 
θέλειν, xal σὺν ἁγίῳ Ἠνεύμαχι «b παρέχειν, καὶ 
ὡσαύτως ἅμα guy τῷ Πατρὶ τὸ θέλειν ἔχει, xa τὸ 
οὐχὶ μετὰ ἀνάγκης ταύτην τὴν χάριν πᾶσι διδόναι, 
ἀλλὰ δι’ ὑπερθολὴν φιλανθρωπίας. Καὶ οὕτω xat οὓς 
ἐχάλεσε, μετὰ προαιρέσεως χέχληχεν, οὐχ ἀνάγχην 
ἐπιθάλλων, οὐ χλοιὸν ἐπιτιθέμενος. $ácxst γὰρ. ὅτι 


utique vocavit, non ut ullam vim adhiberet, aut D Διγῶντες, ἔλθετε πρὸς pé xaX πάλιν EI τις θέλει 


collo vinculum innecteret. Ita enim loquitur: Omnes 
sitientes, venite ad me *. Item : Si quis vult venire 
ad me, abneget sesnelipsum, et sequatur me *. Quin- 
eliam per Isaiam ita dixit : Si volueritis et audieri- 
lis me *. Ac deinceps, ut quisnam loqueretur pro- 
pheta declararet : 0s enim, inquit, Domini locutum 
est ista *. Jamne vides istos cum sacris Litteris 
nulla ex parte convenire, sed abborrentem a con- 
sentanea divinse fldei doctrina sententiam errorem- 
que defendere? Etenim Maximilla volentes nolen- 
tes cogere se dicebat, ut vel hoc ipso dicto men- 
dacium ejus possit agnosci. Nam που volentes, 


ἔρχεσθαι πρὸς ub, ἀρνησάσθω ἑαυτὸν, xaldxo- 
Λυυθείτω μοι.Καὶ διὰ 'Haotou τοῦτο αὐτὸ φθεγγόµενος, 
ἔλεγεν' ᾿Εὰν θέ.ητε, xal εἰσαχούσητέ µον. Καὶ 
ὕστερον, ἵνα δείξῃ ὁ προφήτης, ὅτι clc ἐστιν ὁ λέγων, 
ἔφη, Τὸ γὰρ στόμα Κυρίου ἑἐλάλησε ταῦτα. Καὶ 
ὁρᾷς χατὰ πάντα τρόπον τὴν πρὺς τὸ θεῖον γράµµα 
τούτων διαφωνίαν, xal τὴν ἀλλοίαν ὑπόνοιάν τε xal 
ὑπόληψιν παρὰ τὴν τοῦ θεοῦ πίστιν xal ἀκολονθίαν, 
Καὶ γὰρ xaX Μαξιμίλλα τοὺς θέλοντας χαὶ μὴ θέλον” 
τας ἔλεγεν ἀναγχάζξειν ' ὡς xal ἐξ αὐτοῦ τοῦ ῥητοῦ 
φεύσεται ἡ τοιαύτη. Οὔτε γὰρ θἐλοντας ἑδίδαξε γνῶ- 
σιν θεοῦ, fiv οὐχ δει, οὐδὲ τοὺς μὴ θέλοντας ἠνάγχα- 


5 1 Cor. xu, 11. 3 Joan. x, 56; v, 92, ? 1sa. Lv, 1. * Matth. xvi, 24. 5192.1, 19. * Isa. runs, 14. 
(5) Forte legendum ἂν ἑλάλει, vel λαλεῖ. Epir. PATROL. 


w 





ETJ 


ADVERSUS HAERESES LIB. 1L TOM. 1 — HAERES. XLVIII. 


y 


παν. Αὐτίχα οὗ πάντες οἱ ἓν τῷ xóspup οἴδασι, τί A Dei, quam non habebat, cognitionem edocuit ;' ne- 


ἁαστεν ὄνομα Ma&upec, οὐδὲ τῶν αὐτῆς λόγων τὸ 
τοι ϱἀφθεγμα. Καὶ χατὰ πάντα τρόπον διέπεσεν f) 
τούτων πεπλανηµένη ἐπίνοια, οὐχ οὖσα τῆς τοῦ θεοῦ 
GÀ v)6Osla;. 


LA'. Τιμῶσι δὲ ol. τοιοῦτοι καὶ τόπον τινὰ ἔρημον 
ἓν τῇ Φρυγίᾳ, Πέπουξάν ποτε χαλουμένην πόλιν, νῦν 
δὲ ἡδαφισμένην. Kal φασιν ἐχεῖσε κατιέναι τὴν ἄνω 
"I« ρουσαλήμ. "Όθεν ἀπερχόμενοι µνυστήριά τινα ἐπι- 
τολοῦσιν ἓν τῷ τόπῳ, χαὶ ἁγιάζουσιν, ὡς ὑπολαμθδά- 
νουσιν. Ἔστι γὰρ xai τὸ γένος ἐν τῇ Καππαδοκίᾳ 
καὶ Γαλατία, xoi àv τῇ προειρηµένη Φρυγίᾳ" ὅθεν 
κατὰ Φρύγας ἡ αἴρεσις χαλεῖται' ἀλλὰ καὶ Ev Κιλικίᾳ, 
καὶ ἓν Κωνσταντινουπόλει τὸ πλεῖστον. 


"Ἵνα δὲ μηδὲν χαταλείφωβεν (4) τῶν πρὸς ὄνομα 
Σχάστης αἱρέσεως ὑφ ἡμῶν προδεδηλωµένης, xaX 
περὶ τοῦ Τασχοδρουγιτῶν ὀνόματος αὖθις ἑροῦμεν. 
Ἔνστι γὰρ τὸ ὄνομα τοῦτο 7| ἐν αὑὐτῇ ταύτῃ, f| ἐν τῇ 
μετὰ ταύτην τῶν Κυϊνειλλιανῶν καλουµένῃη ΄ ἀπ' αὖ- 
τῶν γὰρ τούτων ὁρμᾶται xal τοῦτο τὸ ὄνομα. Ka- 
λοῦνται δὲ διὰ τοιαύτην αἰτίαν Τασκοδρουγῖται. 
Τασκὸς παρ) αὐτοῖς πάσσαλος (5) καλεῖται * δροῦτ- 
Toc δὲ μυκτὴρ, εἴτουν ῥύγχος καλεῖται * xaX ἀπὸ τοῦ 
τιθέναι ἑαυτῶν τὸν δάχτυλον τὸν λεγόμενον λιχανὺν 
&ri vv μυχτῆρα àv τῷ εὔχεσθαι, δῆθεν χατηφείας 
χάριν, χαὶ ἐθελοδιχαιοσύνης, ἐκλήθησαν ὑπό τινων Ta- 
σκοδρουχῖται, τουτέστι Πασσαλορυγχῖται. Ἐν ταύτῃ 
δὲ τῇ αἱρέσει, ἢ ἐν τῇ συζύγῳ ταύτης τῆς τῶν Κυῖν- 
τιλλιανῶν, εἴτουν Πρισχιλλιανῶν, χαὶ Πεπουξιανῶν 
χαλουμένῃ, δεινόν τι χαὶ ἀθέμιτον ἔργον φασὶ vive- 
σθαι., Παῖδα γὰρ χομιδῇ νῄπιον χατὰ ἑορτὴν τινα δι’ 
ὅλου τοῦ σώματος χαταχεντῶντες ῥαφίσι χαλκαῖς, τὸ 
αἷμα αὐτοῦ προσπορίζονται ἑαντοῖς εἰς ἐπιτήδευσιν 
ὅηθεν θυσίας. | 

ΙΕ’. Αρχέσει δὲ ἡμῖν ἃ xat περὶ ταύτης εἰρήχα- 

μεν, ὦ ἐπιπόθητοι. Ἐπηγγειλάμεθα yàp ἀπὸ ἐχά- 
στης τῆς ' μὲν αἱρέσεως μὴ φθονῆσαι, ἀλλὰ ὑποφῆναι 
εἴ τε δι ἀχοῆς, & τε ὑπὸ ἑγγράφων, xal & τε ὑπό 
τινων ἀληθῶς πιστωσαµένων thv ἡμῶν Évvotav χατ- 
ειλήφαμεν * ἵνα, μηδέν τι περιττὸν ὧν (τε) ἔγνωμεν 
ποτησάµενοι, ὑπὸ συνείδησιν δόξωµεν εἶναι, μὴ ὀρθὰ 
xai αὐτοὶ ἐφευρίσχοντες xatà ἀνθρώπων λέχειν, 
ἀλλὰ ὑποπίπτοντες πάθει, ᾧ xai αὐτοὶ ὑπέπεσαν, 
ἀλήθειαν μὴ λέχοντες, ἀλλά χηρύσσοντες ἃ μὴ ἑωρά- 
χασιν, οὐδὲ ἤχουσαν, οὐδὲ παρὰ τῆς ἀληθῶς διδασχα- 
Alag τοῦ ἁγίου Πνεύματος παρειλήφασιν, ᾽Ακριδῶς 
6b πάντα. ὡς ἔφην, διεξερχόµενοι περὶ ἑχάστης αἱρέ- 
σεως, τὸ μὲν δεινὸν ἁποχαλύπτοντες εἰς διόρθωσιν 
τῶν παρεντνυγχανόντων, xal διὰ τῆς ἀνατροπῆς τῶν 
ἀπὸ θείων λόγων, xaX ἐξ ὀρθῶν λογισμῶν ποιούµενοι, 
ἰατιχὸν, ὡς εἰπεῖν, φάρµακον κατὰ διττοὺς τρόπους 
! Del. τῆς, et mox leg. ἅτε δι) ἆχο. 


(4) "Ira δὲ μηδὲν καταλεἰίψωµεν». Theodoretus 
ÀAscodrutas, vel Ascodrupitas , sive Tascodrupitas 
appellat : qui illorum dogmata pluribus exsequitur. 
Philastrius vero Ascodrogitas a Passalorynchilis 
secernit. 


que vim nolentibus attulit. Non enim ompes qui 

toto orbe sunt, Maximille nomen sciunt, saut ejus 

falsa dogmata et sermones audierunt. Sic omnino 
conficta illorum somnia nugseque concidunt, ut 
que nihil babeant cum divina veritate commune. 

A16 XIV. Ceterum iidem illi desertum quemdam 
in Phrygia locum precipue venerantur, ubi Pepuza 
quondam oppidum fuit, quod hodie solo zquatum 
est. Eo siquidem descendere ccelestem Hierusalem 
affirmant. Ergo illo proficiscunter, ac mysteria 
quedam obeunt, sacrisque caeremoniis pro sua 
opinione celebrant. Est enim hominum illa factio 
per Cappadociam, Galatiam, Phrygiamque, quam 
ante commemoravimus, dispersa; unde et secum. 
dum Phrygas secta dicitur. Sed et in Cilicia, et 

B Constantinopoli frequentissima cernitur. 

Postremo ne quid omisisse videamur, quod ad 
singularum comprelrensarum a nobis h:reseon ap- 
pellationem pertinet, de Tascodrugitarum voce 
nonnulla dicenda sunt. Hoc enim nomen vel penes 
hanc ipsam, vel penes sequentem Quintillianorum 
haresin resedit. Indidem enim hoc vocabulum 
originem accepit. lgitur Tascodrugite idcirco co- 
gnominati sunt, quod τασκός illorum lingua pazil- 
lum significat; δροῦγχος vero nasum, sive rosirum. 
Quod igitur inter orandum indicem manus digitum 
naso imponunt, ut animi tristitiam, et affectatam 
quamdam sanctitatem pre se ferant, a nonnullis 
ideo Tascodrugit: nominantur, quasi Paxillonaso- 
mes dixeris. Sed in hac Montani, vel in ejus ger- 
mana Quintillianorum, aut certe Priscillianorum, 
et Pepuzianorum h:resi horrendum quiddam ac 
detestandum fleri dicitur. Nam infantulum per 6ο. 
lemne quoddam festum acubus :ereig toto corpore 
pungentes, exceptum sanguinem sacrificils suis ad- 
hibent. 

XV. Sed de hac heresi satis hactenus. Hoc 
enim in unaquaque suscepimus; nihil ut preter- 
mitteremus, sed ingenue communicaremus, quod 
vel auditione compertum, vel aliorum scriptis prodi- 
tum, vel nonnullorum, qui fldem nobis fecissent, 
testifleatione cognitum haberemus : ne si plura 
quam qua accepimus, mandare scriptis velimus, 
in eam suspicionem merito veniamus, prava nos 
D quadam et absurda eo confinxisse studio, ut ad 

baereticorum invidiam iis ascriberemus, eodemque 

quo illi crimine teneamur, qui veri nihil afferunt ; 
sed qui nunquam aut audierint, aut viderint, aut 
germana Spiritus sancti disciplina didicerint, in 

medium adducunt. Cum igitur accurate, ut dixi- 

mus, omnia quz ὤ 17 ad unamquamque spectant 

bzresin comprehendamus, adeo ut quod in illis 
exitiosum est, ac pestiferum, ad lectorum emenda- 


(5) Τασκὸς παρ αὐτοῖς πάσσαλος, χ.τ.ὲ. Drungus 
vox est a recentioribus Grzcis perinde, ac Latínis 
usurpata, quam a Graeca ῥύγχος detortam innuit 
Epiphanius. Veget. lib. i, ο. 16 et t9'globos ap 
pellat, quema:linodum et euneos caput porcinum., 


- 


σον t E PO 


- 


819 


S. EPIPHANII 


tionem signifücernus ; et ad illud ipsum propulsan- A χαιασκευάξοντες ἓν Κυρίῳ' τοῖς μὲν διερχοµένος 


dum partim e Scripturis, partim ex recta ratione 
velut medicamentum  confecerimus : cujus esset 
epportunitas duplex, ut et qui ea contagione la- 
borarent, iis lectis ab omni penitus morbo, ac tam 
intolerabili cruciatu relevarentur; et qui immunes 
hactenus fuissent, eo ad cautionem uterentur. Hoc, 
inquam, veritatis medicamentum dum prudentibus 


εἰς τὸ ἀνασφῆλαι τῆς νόσου, xal τῆς τοσαύτης ἀλ- 
γηδόνος * τοῖς δὲ μηδὲ παρεμπεσοῦσί ποτε προκατα- 
ληπτικὸν, ὡς εἰπεῖν, τὸ βοῄθηµα, τοῦ τῆς ἀληθείας 
φαρμάχου µεταδιδόντες τοῖς συνετοῖς, μαθηταὶ xal 
αὐτοὶ χληθῶμεν τῶν τοῦ Χριστοῦ μαθητῶν, xai αὗτου 
φοῦ Σιωτῆρος, βοηθοῦ ὑπάρχοντος σωμάτων καὶ 
Φυχῶν. 


representamus, id agimus, ut discipulorum Christi discipuli nominemur, et hujus adeo ipsius, qui est 


corporum animorumque servalor. 

Nunc posteaquam satis superque in bac confu- 
tanda hzresi versati fuimus, opitulante Christo ad 
csleras aggrediamur, earumque virus, boc est ha- 
matos venenatosque dentes, verilatis, que est in 
cruce, velut quodam fuste comminuamus. Quam 
enim subjecimus, hamorrhoesm vipere similis est : 
cujus virus ea vi preditum est, ut eorum quos 
momorderit, omnem e corporibus sanguinem excer- 
nat, itaque conficiat. Quod ipsum Quintillianorum 
praestat haeresis. Innocentis enim pueruli confosso 
corpore, sanguinem omnem excipit, quo in cele- 
brandis participandisque mysteriis ad circumvo- 
niendos homines nefarie abutitur. 

Postremo antequam nos Christi potentia freti ad 
reliquas accingamus, illius veritatem imploremus, 
ut erreris cujusque vestigia subodorati, ejusdein 
comperta disjectaque vi, Deo in omnibus pro eo ac 
solemus gratiam habeamus. 


ADVERSUS QUINTILLIANOS, 


Sive Pepuzsianos, et Priscillianos, quibus accedunt 
et Artotyritg, heresis XX1X, sive ΧΩΧ. 

I. Quintilliani, qui et Pepuziani vocantur, et 
Artotyritz, ac Priscilliani, inter Phrygaa censen- 
tur, et ab iis exorti sunt, sed nonnihil tamen dis- 
crepant. Etenim Phryges isti, sive Priscilliani, 
Quintillam, aut Priscillam, neque enim utra sil 
certo scimus , 4418 sed harum alteram dicunt 
Pepuze aliquando somno correptam. Tuiw ad eam 
descendisse Christum, ac simul cum ipsa ejusmodi 
habitu dormiisBe, ut vana muliercula jactabat : 
Muliebri, inquit, specie, ac veste splendida venit ad 
πιο Christus, mihique sapientiam indidit, aique hwic 
locum sanctum esse significavit; in eumque sanctam 


Ὡς δὲ xal τὴν ἐνταῦθα ἰχανῶς εἰσηγτσάμενος 
περὶ ταύτης τῆς αἱρέσεως ἐργασίαν, σὺν δυνάμει 
Χριατοῦ ἐπὶ τὰς ἑξῆς προθῆναι ἑαντοὺς ἐπιδῶμεν" 
τὸν μὲν Uv, τὰ ἀγχιστροειδῃ τῶν ὁδόντων αὐτῆς 
φάρμαχα iv τῷ τῆς ἀληθείας τοῦ σταυροῦ ξύλφ 
καταθλάσαντες !, τῇ αἱμοῤῥοίᾳ ἑχίδνη ἑοιχυίᾳ, ὃς 
j| λύμη τῶν δεδηγµένων * παντὺς τοῦ σώματος Ex- 
Χρίνει, χαὶ οὕτως * τὸν θάνατον ἐκθάλλει. Αὕτη yàp 
xai ἡ τῶν Κυϊντιλλιανῶν αἴρεσις τοῦτο ἐπιτελεί. 
Αφθόρου γὰρ παιδὸς χατακεντᾷ τὸ σῶμα, xal τὸ 
αἷμα δηθεν εἰς µετάληψιν ἀποφέρεται, εἰς µυστ- 
αγωγίαν ὀνόματος Χριστοῦ τοὺς ἡπατημένους 7Aa- 
γῶσα 

Ἡμεὶς δὲ ἐπὶ τὰς ἑξῆς kv. δυνάµει Χριστοῦ προσ- 
ερχόµενοι, τὴν αὐτοῦ ἀλήθειαν ἐπιχαλεφώμεθα - 
ὅπως, ἑχάστης πλάνης ἰχνηλατήσαντες, τὴν δύνα- 
µιν φωράσαντές τε χαὶ ἑλέγξαντες, θεῷ ἐν πᾶσι 
συνήθως εὐχαριστήσωμεν. 


ΚΑΤΑ ΚΥΙΝΤΙΛΛΙΑΝΩΝ, 


Elv' οὖν Πεπουᾷανῶν, xal Πρισκιλ λιανῶν, cic 
συγέπονται Ἀρτοτυρῖται, K8', ἡ xal,M6'. 

Α’. Κυϊῖντιλλιανοὶ δὲ πάλιν, οἱ xax Πεπουζιανοὶ xa- 
λούμενοι, Ἀρτοτυρῖταί τε καὶ Πρισχιλλιανοὶἱλεγόμενει, 
οἱ αὐτοὶ μὲν ὄντες χατὰ Φρύγας, xat ἐξ αὐτῶν ὁρμώ- 
μενοι’ διῄρηνται δὲ χατά ἔινα τρόπον. Φασὶ γὰρ οὗτοι 
οἱ κατὰ Φρύγας, εἴτουν Πρισκιλλιανοὶ, ἐν τῇ Πεπούνη ἡ 
Κυῖντιλλαν, ἡ Πρίσχιλλαν, οὐχ ἔχω ἀχριδῶς λέγειν, 
μίαν δὲ ἐξ αὐτῶν, ὡς προεῖπον, ἐν τῇ Πεπούζῃ χε- 
καθευδηχέναι,͵ xat τὸν Χριστὸν πρὸς αὐτὴν ἐληλυθέναι, 
συνυπνωχέναι τε αὐτῃ τούτῳ τῷ τρόπῳ, ὡς ἐχείνη 
ἁπατωμένη ἔλεγεν Ἐν ἰδέᾳ, orat, γυναικὸς ἐσχη- 
µατισμέγος ἐν ccoAq «᾽αμπρᾶ 71406 πρὸς μὲ Xpi- 
στὸς, xal ἐγέδα-λεν ἐν ἐμοὶ τὴν» σοφίαν, καὶ ἀπε- 


Hierusalem delabi. Ob id nonnulle ad hodiernum p χάλυγά μοι τουτονὶ τὸν τόπον εἶναι ἄγιον, καὶ ὧδε 


usque teinpus inulieres ac viri eodem iniliari cultu 
solent, ut ibidem excubantes Christum contem- 
plentur. Quainobrem sive apud istos, sive apud 
Phrygas, prophetisse femins nuncupantur, nec 
utrorum id institutum sit satis comperi : propterea 
quod communiter degunt, atque idem dogma pro- 
fitentur. 


ll. Utrumque porro Testamentum adhibent, et 
mortuorum resurrectionem approbant. Quintillam 
vero cum Priscilla auctores suas przdicant, quam 
et Phryges asciscunt. Multas et vanissimas aucto- 


τὴν 'lepovcaAty éx τοῦ οὐρανοῦ κατιέναι. Διὸ, 
qnoi *, xal ἄχρι τῆς δεῦρο μυοῦσθαί τινας οὕτω 
γυναΐῖκας ἑἐχεῖσε £v. τῷ τόπῳ xal ἄνδρας, πρὸς τὸ 
ἐπιμεινάσας αὐτὰς f| αὐτοὺς τὸν Χριστὸν θεωρῆσαι. 
Γυναῖχες οὖν παρ᾽ αὐτοῖς καλοῦνται προφῄτιδες. 00 
πάνν δὲ σαφῶς olba, ἢ παρ αὐτοῖς, ἡ παρὰ τοῖς κατὰ 
Φρύγας. Ὁμοῦ γάρ tici, χαὶ αὑτὸ τὸ φρόνημα 
χέχτηνται. 

B'. Κέχρηνται δὲ οὗτοι Παλαιᾷ xoi Νέᾳ Διαθήκη, 
καὶ ἀνάστασιν νεχρῶν ὁμοίως φάσχονσι. Κυῖντιλλαν 
δὲ ἔχουσιν ἀρχηχὸν ἅμα Πρισκίλλῃ, τῇ xal παρὰ τοῖς 
χατὰ Φρύγας. Φέρουσι δὲ μαρτυρίας πολλὰς µα- 


* Nonnihil desideratur. 3 Deest αἷμα. 3 Cor. εἰς τὸν θάνατ. et ἐμδάλλει. * Ε. φασί, 


σοι ADVERSUS HJERESES LIB. Η. TOM. I.— HJERES. L. 8n 


ταίας, χάριν διδόντες τῇ Εὐᾳ, ὅτι πρώτη 'Bü&puxev A ritates cireumferunt. Singularem Evee gratiam ἐπί» 
ἀπὸ τοῦ ξύλου τῆς φρονῄσεως. Καὶ τὴν ἁδελφὲν τοῦ — buunt, quod prima de scientize fructu comederit. 
Ἀίωῦσέως ὡς προφέτιδα λέγουσιν, el; μαρτυρίαν τῶν — Sororem vero Moysis propbetissam jactitant; eu- 
παρ᾽ αὑτοῖς χαθισταµένων γυναιχῶν ἓν κλήρῳ. Αλλὰ, — jus exemplo suo illi cooptandarum in clerum mu- 
qol, τέσσαρες θυγατέρες ἦσαν τῷ Φιλίππῳ προφη- — lierum instituto suffragantur. Quin et quatuor, 
τεύουσα:. Πολλάχις δὲ ἐν τῇ ἑαυτῶν ἐχχλησίᾳ cis- — inquiunt, Philippus prophetissas filias habuit *. Sae- 
έρχονται λαμπαδηφοροῦσαι ἑπτά τινες παρθένι, — penumero in illorum ecclesiam septem cum facibus 
Acvyelpoves, δῇθεν ἐρχόμεναι, ἵνα προφητεύσωσι τῷ — virgines ingrediuntur, candida veste, ut populo 
λαῷ. AL δὲ τρόπον τινὰ ἑνδειχνύμεναι ἐνθουσιασμοῦ — videlicet oraeula reddant. Hx cum speciem quam- 
τοῖς παροῦσι λαοῖς ἁπάτην ἑργάζονται, χλαίειν τε — dam furoris pre se tulerint, astantibus illudunt, 
ποιοῦσιν, ὡς οἴκτον µετανοίας ἄγουσαι, δάχρυα ysó- et ad fletum provocant, ut is poenitentia luctus 
µεναι, xal σχἠµατί τινι ἐποδυρόμεναι τὸν τῶν ἀν- 5566 videatur. Nam et lacrymas profundunt, et 


θοώπων βίον. Ἐπίσχοποί τε παρ) αὐτοῖς γυναῖχες, 
xa πρεσξύτεροι γυναῖχες, καὶ τὰ ἄλλα ὡς μηδὲν 
δ.αφέρειν φησίν '. Ἕν γὰρ Χριστῷ Ἰησοῦ οὔτε 


toto corporis gestw vitam hominum deplorant. 
Apud eosdem mulieres episcopi suut et presbyteri, 
οἱ ad caeteros gradus allegintur, nullum ut sexus 


ἄρσεν οὔτε OnAv. Ταῦτά ἐστιν, ἃ χατειλήφαμεν. B jiscrimen servetur. Nam in Christo Jesu neque mas 


"Aprotup!va; δὲ αὐτοὺς χαλοῦσιν ἀπὸ τοῦ ἐν τοῖς 
αὑτῶν µυστηρίοις ἐπιτιθέντας ἄρτον xat τυρὸν, xal 
οὕτως ποιεῖν τὰ αὐτῶν μυστήρια. 


I". Πᾶσα δὲ ἀνθρώπων χλεύη ἐν τῷ ἁποστῆναι 
ἀπὸ τῆς ὀρθῆς πίστεως, xai εἰς ἁμηχανίαν τρέ- 
πεσθαι, xat εἰς διαφορὰν ἐνθουαιασμῶν Φε χαὶ ἕνερ- 
γειῶν. Ἐκχδακχευόμεναι γὰρ αἱ διάνοιαι ἀεὶ τοὺς μὴ 
χατέχοντας τὴν ἄγχυραν τῆς ἀληθείας, ἁλλ᾽ ἐπιδι- 
ὀύντας ἑαυτοὺς τῷ φέροντι κατὰ πᾶσαν ὁτιοῦν αἰτίαν. 
Κἄν τε γὰρ γυναῖχες παρ᾽ αὐτοῖς εἰς ἐπισχοπὴν 
xai πρεσθυτέριον καθίστανται διὰ τὴν Εὔαν, 
ἀχούουσι τοῦ Κυρίου λέγοντος" Πρὸς τὸν ἄνδρα 
σου ἡ ἁποστροφή σου, καὶ αὑτός σου κυριεύσει. 
Λέληθε δὲ αὐτοὺς xal ὁ ἁποστολιχὸς λόγος, ὅτι 
Γυναιλὶ οὐκ ἐπιτρέπω AaAsiv, οὔτε αὐθεντεῖν' 
ἀνδρός ' xaX πάλιν 00 γάρ ἐστιν ἀγλρ ἐκ γυναι- 
xóc, ἁ 1.1ὰ γυνὴἡ ἓξ ἀνδρός * xaX, 'O Ἀδὰμ οὐκ 
ἠπάτηται, ἀἆά 1 4 Εὔα πρὠτη ἁπατηθεῖσα àv 
ἁπαραθᾶσει γέγονε. Καὶ ὣ τῆς πολυφόρου πλάνης 
τοῦ χόσµου τούτου | 


Διὸ ὡς νωδόν τι xal ἀφροσύνης ἔμπλεον, ἁσκαλα- 
6ώτου δέχην ταύτην παρελθών, ἐπὶ τὰς ἑξῆς βαδιοῦ- 
pat, ὦ ἀγαπητοὶ, θεὸν ἐπικαλούμενοι * εἰς βοήθειαν 
τῆς ἡμετέρας ταπεινότητος, xai εἰς πλήρωσιν τῆς 
ἡμῶν ἑπαγγελίας. 

ΚΑΤΑ ΤΕΣΣΑΡΕΣΚΑΙΔΕΚΑΤΙΤΩΝ (6), 
Τριαχκοστὴ, ἡ xal πεντηκοστή. 
Α’. "Amb τούτων τῶν δύο αἱρέσεων ὁμοῦ ἀλλήλαις 


! Cor. φύσιν. 3Ε. ἐπικαλούμενος. 
94. *I Cor. x1, 8. *I Tim. "a 14. 


(6) Τεσσαρεσκαιδεκαειτῶν, sive Quartadecima- 
norum hzresis ea proprie dicitur, quz Judaico 
more Pascha luna xiv celebrandum asserit, quam- 
cunque demum in feriam incidat : qua fuit Asia- 
ticorum opinio, qui Joannis auctoritate freti perti- 
naciter ritum íllum, consuetudinemque tenuerunt. 
De quo Eusebius |. v Hist. Addit Augustinus l. De 
heres. eosdem illos xtv luna Martii mensis Pascha 
fixisse. Ubi Martium non Julianum , sed lunarem 
intelligi necesse est, cum plerique paschales men- 
ses etiam Judaici in Aprilem incidereut. Nisi forte 
in ea quidam opinione fuerint, ut Martio mense 


δ Aet. x11, 9, 


est, neque (emina*. Hec sunt qux de illis compe- 
rire potuimus. Ceterum Artotyritas eosdem id- 
circo vocant, quod ad celebranda mysteria sua pa- 
nem e£ caseum adhibent. 

Ill. Verum enimvero ubi ab sincera religione se- 
mel aberratum est, ridicula ac perturbata, quz ab 
hominibus geruntur, esse omnia necesse est, va- 
ría ut inde furoris genera, demonumque in cor- 
pora impresaiones oriantur. Nam qui veritatis 419 
anchoram minirhe retinent, sed ventorum flatibus 
quacunque se occasione permittunt, horum animi 
przcipites amentia feruntur. Quod enim mulierctt- 
las ad episcoporum aut presbyterorum ordinem 
asciscunt, idque ob Evam facere se dictitant, au- 
diunt sane quod a Domino dictum est : Ad virum 
erii. conversio (ua, et. ipse dominabitur tibi *, Quin 
illad iguorant Apostoli prwseriptum : Mulleri wor 
permitto loqui, neque in viros auctoritatem habere *; 
item : Non enim vír est a muliere, sed. mulier ex 
viro'; οἳ : Adam non est. deceptus, sed Ένα prior 
decepta in transgressione fuit*. O mundi hujus va- 
nitatem erroremque multiplicem 

Sed jam, charissimi, edentula hac, et amentia 
plena hzresi stellionis instar preterita, reliquas 
aggrediamur; ac Dei primum imploremus auxi- 
lium, ut is tenuitati nostrse subveniat, quo susce . 
ptum opus ad exitum perducamus. 


CONTRA QUARTADECIMANOS, 
Haresis XXX, aive L. 
Ι. Ex iis duabus inter se commistis Pbrygum, 


* Gulat. 111, 98. * Gen, qu, 16. * 1 Cor. xw, 


perpetuo eelebrandum putarent. Scribit enim Phi- 
astrius Quartadecimanos Pascha mense Martio 
celebrandum asserere. Atque hzc τῶν Τεσσαρεσ- 
χαιδεχατιτῶν vera est, el germana notio, sed et 
alia fuit eodem vocabulo comprehensa depravato- 
rum istorum factio, quz mira quadam abusione, 
Quartadecimanorum nomen meruit. Nonnulli quip- 
pe celebrando Paschati certum in anno Juliano 
diem statuerunt : velut vit. Kal, aut xv, aut x, de 
quibus paulo post. agendum erit : quos omnes Épi- 
phanius ad Quartadecimanos aggregavit. Tertia «74. 
τοῦ Πάσχα διαστροφῆς ratio, atque haresis , ut 3 


S. EPIPHANIL 


et Quintillianorum, sve Priscillianorum sectis, A μιχθεισῶν, χατὰ Φρύγας τς xax Κυϊντιλλιανῶν, $zox 


nova quxdam conflata est, et in orbem introducta 
Quartadecimanorum hzeresis. Qui cxteris in re- 


bus cum Ecclesia consentientes, hoc ipso ab om- . 


nibus aberrant, quod non illius institutis doctri- 
Dzque consentanea quzdam amplexi sunt: nam et 
ludaicis insuper fabulis inbzrent; neque tamen 
paria cum illis eademque sentiunt. Que enim dicunt 
uon norunt, nec de quibus affirmant '. Quippe semel 
quotannis unum Paschatis diem praífracte cele- 
brant. Quanquam de Patre, Filio, ac Spiritu san- 
elo sinceram cum catholicis opinionem relinent ; 
sed et prephetas, et apostolos, et evangelistas ap- 
probant; resurrectionem carnis perinde ut illi fu- 
turam mon dubitant; quemadmodum neque judi- 


eium, vitamque sempiternam. Sed inter hzec tamen B 


20on medioeri ealaimitate conflctantur, eo quod id 
quod lege scriptum est perperam accipiunt : Ma- 
ledicius qui non fecerit Pascha xiv die mensis. 

20 Sunt inter eos nonnulli, qui unam eam- 


* | Tim. |, 7. 


prioribus divers, sic Quartadeeimanorum appella- 
Honem justius, quam posterior hzc, obtinebit ; 
us cum universam olim Ecclesiam, tum przcipue 
identalem exercuit. Hanc qui secuti sunt, 
Pascha illi quidem Dominico die celebrabant; sed 
si xiv luna in eum diem incideret, non ex prascri- 
pto Nicens synodi in xxi diem differebant, sed in 
, termino ipso festum  obibant. Quod in Gallia 
quondam, Hiepenia, ac presertim Britannia pleres- 
«que tenuisse testantur Bed; , Sigeberti ac cztero- 
rum scripta. Vide in primia Bedam lib. u Eccles. 
hist. c. 9, et lib. v, c. 16; tum quz ad Nicephorum 
ante paucos annos adnotavimus. Postremus de ce- 
lebritate Paschatis error Latinorum fuit, qui cum 
in celeris Nicaenum canonem et catholicam regu- 
lam observarent, Judaico tamen ritu citimum ter- 
minum antevertentes primi mensis neomeniam 
v Martii censtituebant, ac dues annos communes 
babebant, quos reliqui emboligmicos : nunirum 
eyelo vini, ac xix. Adversus quos, eorumque signi- 
ferum Victorinum disputat 2 non uno in loco. 
Atque etsi luna. xiv nonnunquam isti Pascha Do- 
mjnicu die celebrarent, nunquam tamen ante 
squinoctium : quod Judaei factitabant, ut alibi 
dicetur. Fuerunt et alit. Quartadecimanorum erro- 
res. Nam inter alia cum Novatiano lapsos repu- 
diarunt, ut refert Theodoretus : q de solis 
Asiaticis asserit Socrates |. v, c. 21, ubi de ritu 
eelebrandi Paschatis, deque Asiaticorum ac Roma- 
porum dissidio pluribus disserit. 
7) Ὅτι ἐπικατάρατος ὃς οὐ ποιήσει. Haud 
scio an locus iste sic expressus uspiam legatur. 
(8) Ἔτεροι δὲ ἐξ αὐτῶν. Quantum ex iis verbis 
eolligitur, non solum fixo ac constanti die, hoc est 
viu Kal. Mart. Pascha peragebant : verum etiam 
eo ipso die jejunabant, contra veterem Ecclesise 
ritum, qua in ipso festo jejunium dissolvebat, ui 
ex epistola Dionysii Alexandrini constat. Sed 
ebscura sunt qua: deinceps Epiphanius disserit : 
neque Tessaresczedecatitarum opinionem satis as&- 
sequi possumus. Cum enim scribit : Καὶ ἐν ἐχείνη 
«f ἡμέρα βοήλονται ἄγειν τὸ Πάσχα, ὁποία ὃ' ἂν 
ἑμπέσῃ ἡ τεσσαρεσχαιδεχάτη τῆς σελήνης, hoc af- 
firmare videtur : hzreticos illos certo ac fixo die, 
vimirum viui Kal. Apr. solemne Paschatis astrin- 
xisse, securos lunz xiv. Cui tamen que sequuntur 
bonnihil repugnant. Subjicit enim Cappadoces 
' eumdem diem vui Kal. Apr. celebrare; quod a 


Πρισχιλλιανῶν, ἀνέχυψε πάλιν τῷ χόσµῳ ἑτέρα at- 
pest, Τεσσαρεσχαιδεκατιτῶν, οὕτως χαλουµένη. Καὶ 
οὗτοι μὲν πάντα ἔχουσιν ὡς dj Ἐκχλησία” σφάλλον- 
ται δὲ ἀπὸ πάντων, διὰ τὸ μὴ τῇ ἀχολουθίᾳ xai «T, 
διδασχαλίᾳ τοῦ θεσμοῦ προσανέχειν, "loubatxol; Exc 
μύθοις προσανέχοντες' xai οὔτε τὰ ἴσα αὗτοῖς i— 
γµατἰζουσιν. OU γὰρ d «ἰέχουσιν οἵδασι', οὖδα 
περὶ τίνγων διαδθεδαιοῦνται. "Arat γὰρ τοῦ ἔτους 
µίαν ἡμέραν τοῦ Πάσχα ol τοιοῦτοι φιλονείχως 
ἄγουσι ' χαίτοιγε περὶ Πατρὸς, καὶ Ylou, καὶ ἁγίου 
Πνεύματος καλῶς xa ἴσως ὄχοντες ' προφήτας δὲ 
δεχόµενοι, xal ἁποστόλους, xal εὐαγγελιστάς ΄ ἀνά- 
στασιν δὲ σαρχὸς ὁμοίως ὁμολογοῦντες, xal xpicte 
ἑσομένην, xaX ζωὴν αἰώνιον. Περιέπεσον δὲ ἁστο- 
χήµατι xal αὐτοὶ οὗ τῷ τυχόντι, δᾳηθεν χεχρηµένος 
τῷ ῥητῷ, ᾧ εἶπεν 6 νόμος: fu Ἐπικατάρατος ὃς 
ov ποιήσει (7) τὸ Πάσχα τῇ τεσσαρεσκαιδεκάτῃ 
ἡμέρᾳ τοῦ µηνός. 

Ἔτεραι δὲ ἐξ αὐτῶν (8), τὴν αὐτὴν μίαν ἡμέραν 


priorum inetituto nrhil discrepat : et tamen poste- 
rius hoc tanquam diversum ac dispar attulit. 
Quamobrem videndum ecquid priores illi, qui ex 
Actis Pilati certum se diem explorasse dicerent, 
xiv lunam observaverint, adeo quidem u& hze de 
viti Kal. interposita mentio nibil in xiv lunz ra- 
tione mutatum significet, sed supervacaneam ἀχρι- 
6ολογίαν contineat. Fieri etiam potest, ut xiv lunam 
eam ad Paschatis celebritatem delegerint, qux vite 
Kal. Apr. vicinior esset : at Cappadoces illam ipsam 
in Juliano anno defixam diem virt Kal. Apr. Sed de 
Tessaresczedecatitarum ex Actis Pilati opinione illa 
dissereus Scaliger 11 De emendat temp. : Perperam, 
inquil, scribit Epiphanius, Γεσσαρεσχαιδεχάτας glo- 
riari solitos se compertum habere ex. Actis Pilati, 
Christum passum fuisse vit Kal. Apr. Quibus ista 
postremo subjicit : Ejusmedi plura exstant apud 
Wlum eruditum Patrem, et alios veteres, presertim 
Eusebium ; ques sane cum delectu sunt legenda. Quid. 
est ista Epiphanii reprehensione vel iniquius, vel 
ineptius ? Itanequotquot hzereticorum falsa dogniata, 
inionesque commemorantur, eorum omnium ve- 
ritas ab illo prestanda fuerit, qui nihil nisi retu- 
lerit? Sed cujusmodi illa sit de passione Demini 
in vin Kal. conveniente Tessaresczdecatitarum ra- 
tio, postea disputabitur. Quse vero adversus illam 
affert Scaliger levia sunt, imo nulla, Neomenia, 
inquit, Nison incidit in xi. Martii, quoties xxv 
Martiiest xiv Nisan. Atqui e&voillo hoc non Εικ εΟΝ- 
lingere, nisi cyclo xiu, idque in anno Hagareno, 
in annis xix, xxxvi , Lvit. periodi. Atqui iunc. Ju- 
deorum neomenim uno die tardiores erant propter 
oemptosin. Non igitur potuit accidere. 1n quo il- 
ud sumit, Judaeos Calippicam anni formam, hoc 
est Syroimacedonum , sive Alexandream tunc tem- 
poris usurpasse , quae cum ccc fere annis Hagare- 
nam periodum antecedat, προήγησιν Bipparcheam 
babet unius diei. Unde tardior est neomenia Ju- 
daica, quam Hagarena ; nam bujus periodus sub 
initium JuJiane forms contexta est, cum novilu. 
nium in Martii xu incideret, quod in Calippica, 
Judaicaque periodo in xiu conveniebat. Qua ra- 
tione cyclo xir, Martii xxv luna fuit xu, Hagarenis. 
vero xiv. Verum Judaeos Calippica anni descriptione 
usos esse, quo Scaligeriana omnis illa doctrina 
nititur, si quis negaverit. progredi ultra non pote- 
rit. Ac nos ad sequentem haeresim cyclum alium 
ludaicum explicabimus, in quo biduo nonpupquam, 


f35 ADVERSUS HJERESES LIB. 1l. TOM. I. — IL,ERES. L. 886 
ἄγοντες, χαὶ τὴν αὐτὴν µίαν ἡμέραν νηστεύοντες, A demque diem observant, et una. eademque jeju 


xai τὰ μυστήρια ἐπιτελοῦντες, ἀπὸ τῶν "Αχτων 
ὅηθεν Πιλάτου αὐχοῦσι τὴν ἀχρίδειαν εὑρηχέναι, tv 
ofc Σμφέρεται, τῇ mpb ὀχτὼ Καλανδῶν ᾽Απριωλίων 
τὸν Σωτῆβρα πεπονθέναι. Καὶ bv. ἑκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ 
βούλονται ἄγειν τὸ Πάσχα, ὁποίᾳ δ ἂν ἐμπέσῃ ἡ 
ἑεΦσαρεσχαιδεχάτη τῆς σελήνης. Οἱ δὲ ἐν τῇ Καπ- 
παδοκία τὴν αὐτὴν µίαν ἡμέραν τὴν πρὸ ὁκτὼ Κα- 
λανδῶν Απριλλίων ἄγουσι. Καὶ ἐν αὐτοῖς δὲ στά- 
σις (9) οὐχ ἡ τυχοῦσα, τῶν μὲν λεγόντων τῇ τεσσα- 
ρεσχαιδεχἀτῃ τῆς σελήνης τῶν πρὺ ὀχτὼ Καλανδῶν 
Ἀκπεριλλίων. "Ett δὲ εὕρομεν ἀντίγραφα ἐκ τῶν Πι- 
λάτου, kw ol; σηµαίνει πρὸ δεχαπέντςε Καλανδῶν 
Απριλλίων τὸ Πάθος γεγενῆσθαι. Τἀληθη δὲ. ὡς ix 
πολλῆς ἀχριδείας ἔγνωμεν, ἐν τῇ πρὸ δεχατριῶν 


nant, ac mysteriis operantur. Nam ex Actis Pilati 
accuratam se hujus instituti rationem didicisse 
gloriantur, in quibus scriptum est vit Kal... Apri- 
lig Salvatorem esse passum. Quamobrem illa ipsa 
die celebrare Pascba volunt, in quamcunque demum 
luns xiv dies incurrerit. At qui in Cappadocia 
degunt, eamdem diem, qu:e est vij Kal. Apr. ce- 
lebrant. Tametsi non mediocris est inter illos dis- 
sensio. Nonnulli enim luuam xiv statuunt. quz 
in vui Kal. Apr. incidit. Nos Actorum ejusmodi 
Pilati exemplaria quedam invenimus, quz ante 
diem xv Kal. Apr. Passionem Christi contigisse 
narrabant. Verum certo et ex rei veritate compe- 
rimus, ante diem xiu Kal. Apr. passum esse Sal- 


Καλανδῶν ᾽Απριλλίων τὸν Σωτῆρα πεπονθέναι κατ- B vatorem. Alii ad x Kal. Apr. rejiciunt. Sed isti à 


τιλήφαμεν. Τινὲς δὲ τῇ πρὸ δέχα Καλανδῶν ἉΑπριλ- 
λέων λέχουσιν. Ἐξέπεσον δὲ xai οὗτοι τοῦ προχει- 
μένον. Δέδια δὲ χαὶ περὶ τούτων ἐπὶ πλεῖστον µη- 
xuvat τὸν λόγον. Πολλὰ γὰρ ἔχομεν λέχειν. 

B'. Πληρώσας γὰρ ὁ νομοθέτης τὸν πάντα νόµον 
Μωσῆς, ix θεοῦ λαθὼν «b πρᾶγμα * ἐν τῇ ἑσχάτῃ 
βί6λφ Δευτερονομίου , νουτέστι τίθησι πάσας τὰς 
χατάρας, οὗ µόνον περὶ Πασχῶν, ἀλλὰ xo περὶ 
περιτομῆς, xai περὶ δεχατώσεως, χαὶ προσφορῶν, 
Ὥστε οὔν, εἰ µίαν χατάραν πεφεύγασιν, εἰς πολλὰς 
ἑαντοὺς ἐνέπειραν. Εὐρεθήσονται Ὑὰρ ἐπικατάρατοι, 
ph περιτεµνόμενοι * ἐπιχατάρατοι, μὴ ἀποδεχκατοῦν- 
τες, xai ἑπιχατάρατοι γίνονται, uh εἰς Ἱερουσαλὴμ 
προσφέροντες. Καὶ ὢ τῶν πολλῶν ἀνθρώπων τῶν 


proposito exciderunt. Verum nolo pluribus ea de re 
disputare. Alioqui multa nobis ad dicendum sup- 
petunt. 


Il. Moyses quidem legislator, cum universam 
legem edixisset, mandato divinitus recepto, ut in 
postremo Deuteronomii libro scriptum est*, impre- 
cationes omnes proposuit; non modo quz ad 
Paschatis celebrationem, sed etiam que ad cir-. 
cumcisionem, ac decimas, et oblationeg specta- 
bant. Quare dum unum imprecationis genus devi- 
tant, in alias complures semetipsos induunt. Exse- 
crabiles quippe eos oportet esse, qui neque cir- 
eumcidantur amplius, neque decimas pensitent, 


εἰς πολλὰς ἑαυτοὺς ἑρεσχελίας ἑμδαλλόντων | Αληθῶς C neque Hierosolyma quidquam offerendi gratia sub- 


γὰρ ἔστιν εἰπεῖν ἐχεῖνο τὸ ῥῆμα τὸ συνετὸν τοῦ "Ex- 
χλησιαστοῦ 3, τὸ ix. Πνεύματος ἁγίου ἡμῖν διεσταλ- 
µένον * ὅτι Τοῦτο ἔγνω ὁ Ἐχχλησιαστὴς, ὅτι ὁ θεὸς 
συνετὸν ἄνθρωπον ἐποίησεν «007 * αὐτοὶ δὲ ἐζήτησαν 
πολλάὰς Σαντοῖς ὁδούς. | 


Πόθεν γὰρ οὗ διαπίσπτει τούτων f) διάνοια, Πρῶ- 
τον γὰρ &v τῇ τεσσαρεσχαιδεχάτῃ τὸ Πάσχα ἄγουσι, 
χρείαν ἔχουσι τὸ πρόθατον λαδεῖν ἀπὸ δεχάτης, xal 
τηρεῖν αὐτὸ ἕως τεσσαρεσχαιδεχάτης * xal οὐχέτι µία 
ἡμέρα ἔσται τῆς νηστείας * ἀλλὰ πέντε, ἢ τῇ" δεχάτῃ, 
καὶ ἑνδεχάτῃ, χαὶ δωδεχάτῃ, xol τρισχαιδεχάτη, καὶ 
τεσσαρεσκχαιδεχάτῃ. Ἐν δὲ πρὸς ἑσπέραν (19) τυθῇ 


mittant. O homines sponte cavillationibus variis 
ac ludibriis opportunos! Hoc enim ab Ecclesiaste 
sapienter dictum, vel potius a Spiritu sancto no- 
stra causa pronuntiatum, ad illos accommodari, 
potest : Hoc novit Ecclesiastes, quoniam Deus pru- 
dentem hominem fecit rectum; illi autem inqui- 
sierunt varias sibimetipsis vias ". 

Annon istorum explodenda merito sententia 
estt Primum enim si Pascha die xiv celebrant, 
jam tum a die x przparandus illis agnus erit, nec 
amplius una erit consecrata jejunio dies ; sed quin- 
que, nimirum decima, undecima, duodecima, de- 
cima tertia et decima quarta. 91 Quod si ad 
vesperam Pascha fuerit immolatum, quod xiv die 


! F. πρόσταγμα. * yp. Ἐχχλησιαστικοῦ. 3 F. ἤγουν. * Deut. xxvi, 48 4η. * Eccle. vit, 50. 


et eo P 
hac quidem raiione Scaligeri argumenta promo- 
veani. Sed ea res suo loco tractabitur. Neque vero 
minor Calviniani alterius est vanitas, qui Epiph. 
credulitatis insimulat ex eo quod variis in locis 
Pilati Acta laudet , neque tamen in falsi suspicio- 
nem adducat. Quod ne refutationem quidem me- 
retur. 
(9) Kal àv αὗτοις δὲ στάσις. Hec verba τῶν 
λεγόντων, etc., aliena ab hoc leco videri pos- 
sunt. Nam priorum illorum sententiam continent, 
qui xiv luna celebrandum Pascha sciverant. Quan- 
quam sepe otiosa ejusmodi repetitio apud hunc 
scriptorem animadvertitur. quid ea tandem 
Sibi volunt? Statuisse illos Pascha xiv luna, quz 
in vin Kal. Apr. incurrat? Eat illud quidem nimis 


lius anticipatz: sint. neomeniz, ut nibil f absurdum, quasi ad eum diem lunz xiv dies possit 


adhzrescere. Quid si πρὸ τῶν ὀχτώ Kal., legas non 
τῶν πρὺ ὀχεώ ? Nam αἱ πρὸ ὀχτώ Kal. idem sunt 
atque αἱ ὀχτώ Kal. Que loquendi formula a Lati- 
nis manavit, quibus ante diem viu Kal. idem est 
atque vii Kal. At si πρὸ τῶν ὀχτώ legas, hunc ha- 
bet sensum, lunam illos xtv constituisse, qua ante 
vit Kal. incideret. Nisi forte xiv lunam τῶν πρὸ 
óx1*) Kal. vocet eam, que huic termino propinquior 
est, quod verum puto. Si quidem et hxc loquendi 
formula, quam pro recepta excusaque substitui 
posse diximus πρὸ τῶν ὀκτώ pro eodem interdum 
solet usurpari, atque altera τῶν πρὸ ὀχτώ. 

(10) Ἐάν πρὸς ἑσπέραν. Vide Aujmad. nostras 
ad hzr. ασ, n. 11. ) 


88; δ. EPIPHANUJ ος 
Ηἱορθοσεηίο geritur, vi dies jejunio tribuendi sunt; A τὸ Πάσχα, fj αὐτὴ τεσσαρεσχαιδεκάτη ἐπιφώσχουσα EZ. 


nec jam unus praefinielur ; sicque οποίο illà de una 
die quaestio per se ipsa corruit, qua esse unica de- 
sinit. Nam et ad illas figurarum umbras, quz ils 
ipsis significantur adamussim congruunt; et 
istos necesse est haud mediocrem divinorum my- 
sterioruim jacturam facere. Christum enim xiv díe 
mactari ex pr:escripto legis oportuit, ut ejus lu- 
men, quod Judzos collustrabat, oriente sole ac lu- 
nam abscondente, desineret. Etenim a xiv die dein- 
ceps luni splendor iuminuitur. Sic in veteri lege, 
post adventum ac passionem Domini, Judaeorum 
obscurata Synagoga, evangelicum lumen affulsit, 
non ut soluta lex sit, sed impleta; neque ut in 
nihilum figura redacta sit, sed ut veritatem exhi- 
buerit. ]ta post Pascha ad Hieriehuntem peractum 
Scriptura statim adjecit : Et comederunt in Galga- 
lis, et de[ecit manna '. Quibus verbis idipsum sa- 
cre Litterze  vaticinando testatze sunt, Dominica 
nece, propter adnegatum ab illis numen, angeli- 
cum, ac celeste pabulum, quod appellabant manna, 
desiturum. 


ΠΙ. Ecclesia porro Catholica, qux ad id myste- 
rium celebrandum necessaria sunt undique con- 
trabens, et in unum conferens, veritatem retinet. 
Nam non solum xiv diem observat ; sed et hebdo- 
madam; hoc est septenos illos Sabbati dies , qui 
perpetue circuitu ac revolutione redeunt, ut ad 
eorum exemplar quz sunt a Domino gesta, resur- 
rectio epulzeque celebrentur. Deinde prster lun: 
xtv diem, etiam cursum solis adbibet, ne duplex 
in eumdem annum Pascha ita committatur, ut 
altero anno ne unum quidem habeatur. Quocirca 
xiv illam diem sic tenemus , ut :quinoctium pre- 
tergrediamur ; ae demum in sanctam Dominicam 
religiosissimi temporis finem conjicimus, sed agnum 
jain tum a. deeimo die sumimus, quoniam in Iota 
litera Jesu nomen agnoscimus; ne quid omnino 
diligentiam nostram effugiat, quod ad ecclesiasti- 
cam et germanam, ac vitae salutisque conciliatri- 
cem Pascbatis celebrationem pertinere videatur. 

A29 Sed jam pestiferum bufonis hujus aíflatum 
Christi potentia velut'obsignatus munitusque pre- 
teribo; ae Dei ope postulata, animum ad reliquas 
convertam. 


ADVERSUS HJENRESIN ILLAM, 


Que Joanais Evangelium et Apocalgprin rejicit, 
quam Amentium appellat, heresis XXXI, sive L1. 


I. Post Cataphrygum, Quintillianorum, et Quar- 
Lidecimanorum sectas, nova quzdam in orbem ter- 
rarum erupit haeresis , velut. imbecillus serpene, 


διατελεῖ ἡμέρας ἐν τῇ, νηστείᾳ΄ xal οὐχέτι µία ἔσταε 
τῆς νηστείας ' xal διέπεσεν ἡ περὶ μιᾶς ἡμέρας 
αὐτῶν ζήτησις, οὗ µία τις οὖσα. Ἔχει γὰρ τὰ τπρε.- 
τότυπα συνεζευγµένα * xal ἑζημίωνται οὐχ ὀλίγτν 
κατὰ θεὸν πραγµατείαν. Ἔδει γὰρ τὸν Χριστὺν ἓν 
τεσσαρεσκαιδεχάτῃ ἡμέρᾳ θύεσθαι χατὰ τὸν vóyuov, 
ὅπως Xen παρ᾽ αὐτοῖς τὸ φωτίζον αὐτοὺς qc χα-ἁ 
τὸν νόµον, τοῦ ἡλίου ἀνατείλαντος, xat σχεπάσαν-ος 
τῆς σελήνης τὸ σέλας. ᾿Απὺ γὰρ τεσσαρεσκαιδεχάτης 
xai χάτω φθίνει τὸ φαεινὸν τῆς σελήνης. Οὕτω καὶ 
ἐν τῷ νόµῳ ἀπὸ τῆς τοῦ Χριστου παρουσίας xav 
πάθους Ἑμαύρωται ἡ Ἰουλαϊχὴ συναγωγὴ, κατηύγασε 
δὲ τὸ Εὐαγγέλιον μὴ χαταλυθέντος τοῦ νόμου, 
ἀλλὰ πληρωθέντος" μὴ χαταργηθέντος τοῦ τύπου, 

D ἀλλὰ παραστῄσαντος τὴν ἀλήθειαν. θὕτω γὰρ χαὶ ἐν 
τῷ πεποιἠχέναι τὸ Πάσχα ἐν τῇ Ἱεριχὼ, εὐθὺς 
ἐπήνεγχεν ἡ θεία Γραφὴ, λέγονσα’ Καὶ ἔφαγον ἐν 
Γα]γάοις καὶ ἑξέ.λιτο τὸ μάννα ' προμαρτυροῦσα 
αὑτοῖς ἡ θεία Fpagh, xai προφητεύουσα, ὅτι τῷ 

. πάθει Κυρίου διὰ τὴν αὐτῶν ἑπαρνησιθεῖαν λήξεε 
παρ) αὐτοῖς ἡ βρῶσις ἡ εὐαγγελιχὴ }χαὶ ἑπουράνιος, 
ὅπερ µάννα παρ) αὑτοῖς χέχληται. 

Γ’. Πανταχόθεν δὲ ἡ ἁγία (11) Θεοῦ Ἐχχλησία 
περὶ τῆς χρείας ταύτης τῆς µυσταγωγίας συλλέγουν - 
σα τὸν σύνδεσμον , οὗ διαπίπτει τῆς ἀληθείας. Ké- 
χρηται γὰρ οὗ µόνον τῇ τεσσαρεσκαιδεχάτῃ, ἀλλὰ καὶ 
τῇ ἑθδομάδι τῇ χατὰ περίοδον ἀναχυκλουμένῃ τάξει 
τῶν τοῦ Σαθδάτου ἑπτὰ ἡμερῶν ' ἵνα χατὰ τὰ 275 
τοῦ Κυρίου γενόµενα xatà τὸ πρωτότυπον, cfr ἀνά- 
στασίς τε xa εὐωχία. Καὶ χέχρηται οὗ µόνον τῇ 
τεσσαρεσκαιδεκάτῃ τῆς σελήνης, ἀλλὰ xal τῷ δρό- 
pup τοῦ deu: ἵνα ph, b ἑνιαυτῷ δύο Πάτχα 
ποιοῦντες, ἐν τῷ ἑτέρῳ μηδὲ Ev Πάσχα τελέσωμεν. 
Aw παρατηρούµεθα μὲν τὴν τεσσαρεσχαιδεχάττν, 
ὑπερθαίνομεν δὲ τὴν ἰσημερίαν, φέροµεν δὲ ἐπὶ τὴν 
ἁγίαν Κυριαχὴν τὸ τέλος τῆς συμπληρώσεως λαμ- 
θάνοµεν δὲ τὸ πρόθατον ἀπὺ δεχάτης, ὄνομα τοῦ Ἰη- 
σοῦ ἐπιγνόντες Qux τὸ losa * ἵνα μὴ λάθη ἡμᾶς µτ- 
δὲν τῶν χατὰ τὴν ἀλήθειαν πᾶσαν τῆς ζωτικῆς ταὺ- 
της τοῦ ΠἩάσγα τῆς ἐχχλησιαστικῆς xal ἀληθινῆς 
πραγµατείας. 

Ὑπερθήσομαι δὲ χαὶ τοῦτο τὸ ἐμφύσημα τοῦ 
βέωνος (12), εἴτουν φυσαλοῦ ὄφεως, διὰ τῆς τοῦ 

D Ἀριστοῦ δυνάµεως ἐπισφραγισάμενος, xal ἐπὶ τὰς 
ἑξης «bv νοῦν προτείνων, Gebv συνήθως ἐπιχαλούμε- 
vec εἰς βοήθειαν. | 

ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΑΙΡΕΣΡΩΣ, 

7] τὰ | v Eva tor, 
Fiere cea qs eren 
εριαχοστὴ πρώτη, ἡ καὶ xevcnxooc) πρώτη. 
Α’. Καθεξῆς δὲ τούτων τῶν αἱρέσεων , μετὰ τὴν 
χατὰ ὀρύγας τε xol Κυϊντιλλιανοὺς, xoi Τεσσα- 
ῥεσχαιδεχατίτας οὕτω καλουµένους, ἀνεφύη τῷ Blo 


! Jos. v, 48. * F. ἀγγελικὴ. * Imo potius ᾽Αλόγων. 


(11) Iavcaxóüer δὲ ἡ dria. Qus ad hunc lo- 
cum adno!anda erant, ea ad her. txx que est Au- 
dian. differemus, ubi plura ad hoc institutum 


Epiph. disputat. 


(13) Τὸ ἐμφύσημα τοῦ βέωνος. Vox ista βέων 
nusquam a me lecta. Atque baud scio an βού- 
€«vos Latino vocabulo scripserit Epiph. 


839 ADVERSUS HJERESES LIB. fl. TOM. 1. — FLERES. LI. | 890 ' 


εἴρεσις ἑτέρα , ὥσπερ ἑρπετὸν ἀσθενὲς, μὴ δυνάµε- A qui dictamni, vel styracis, aut libanitidis, aut abre» 
v6? ἀντισχεῖν πρὸς τὴν ῥσμὴν τῆς δικτάµνου, fot — toni, aut bituminis, aut suffitus, aut gagat:e lapidis, 
στύρακος, f) λιθανίτιδος, i| τῆς ἁδροτόνου, ἢ τῆς — aut denique cerviui cornu odorem non sustinet. 
ὀσμης τοῦ ἀσφάλτου, i| τοῦ θυµιάµατος, f| «oU M- — His enim rebus serpentes ac venenatas bestias abi- 
θου τοῦ γαγάτου (15), f| τοῦ χέρατος τῆς ἐλάφου. gi proditum ab iis est, qui id usu experientiaque 
Φασὶ yXp ol ἓν συνηθείᾳ Ὑεγονότες xal διὰ πείρας — didicerunt. Quod vero ad dictamnum pertinet, inde 
τούτων ταῦτα τὰ εἴδη ἁπελαστιχὰ εἶναι ἑρπετῶν xal — esse dictum plerique censent, quod ad parturien- 
ἐρθόλων. Καὶ τὴν μὲν δίκταμνόν τινες καλοῦσιν ἀπὸ — tium remedia a medicis adhibetur. Quare merito 
τοῦ τοὺς παῖδας τῶν ἰατρῶν χεχρῆσθαι ταύτῃ εἰς — id divino Verbo, Deo, inquam, qui de coelo delapsus 
εἩν τῶν τικτουσῶν γυναικῶν βοῄθειαν. Ὥστε ào' est, et a Patre sine ullo tempore est, aut initio ge- 
ἡμῶν εἰχότως ἀπειχάζεσθαι el; τὸν ἄνωθεν ἑλθόντα nitus, a nobis accommodatur. Quod vero Salomon 
Aórov, θεὺν ἀπὸ τῶν ἐπουρανίων, Ex Πατοὺς ἀχρό- — de stolida 3c nequam muliere dicit, odisse illam 
νως xai ἀνάρχως γεγεννηµένον. nsi γὰρ ὁ Σρλο- securitatis sermonem; hoc ad istos transferri po- 
μὼν περὶ τῆς ἄφρονος xai φαύλης Ύνναιχὸς, ὅτι — test, qui solidam ac constanteni doctrinam penitus 
Mic&t Aóror ácgaAelac. Οὕτως xaX οὗτοι τὰ στε- — oderunt. Terrz siquidem affixi sunt, et a. cclesti- 

sk τοῦ χηρύγµατος pegioixaciw , ἐπίχειοι ὄντες, bus abhorrent. Ideoque vocem illam sancti Spiritus 
καὶ τερὸς tà ἑπουράνια ἀπεχθανόμενοι. "Όθεν δεδι- — perhorrescunt: Voz Domini preparantis cervos ὃν 
τες τὴν φωνὴν τοῦ ἁγίου Πνεύματος, τὴν λέγουσαν — qui quidem servis suis et apostolis dixit : Ecce dedi 
duy 7) Κυρίου καταρτιζοµένη ἑἐλάφους ' τοῦ εἰπόν- — vobis potestatem calcandi super serpentes et scorpio - 
τος τοῖς αὐτοῦ δούλοις xaX ἁποστόλοις' Ἰδοὺ δόδω- — nes, et super omnem virtutem inimici *. Hzc enim 
κα ὑμῖν τὴν ἐξουσίαν πατεῖν ἐπὶ ὕφεις, xal  jla vox erat cervos preparans, qus per sanctos 
σχορπίους , καὶ ἐπὶ πᾶσαν τὴν δύγαμυι' toU — apostolos et evangelistas per orbem est dissipata, 
ἐχθροῦ. Αὕτη γὰρ ἣν ἡ quvh ἡ χαταρτιζοµένη EAá- — uti diaboli hostilis ad repugnandum vis et audacia 
φους . 1j δοθεῖσα εἰς τὸν χόσμον διὰ τῶν ἁγίων ἀπο- — proculcaretur. Sed ex apostolorum numero pre- 
ατόλων xaY εὐαγγελιστῶν, χαταπατῆσαι τὴν τοῦ δια- — cipue Joannes exstitit , qui animum intendens cze- 


6όλου ἑναντιότητα. Ἐξ ὧν ὁ ἅγιος Ἰωάννης áxpó- — corum istorum, ac serpentibus similium potentiam 
cave ἐπέστησε, xai διήλεγξε chv δύναμιν τῶν πε- — reprimeret. : 


πλανηµένων, xal ὀφιομόρφων. 

B'. ᾽Αλλὰ οὐχ ἰσχύουσιν kv τῇ κιδωτῷ οἱ τοιοῦτοι. A493 Il. Quanquam nibil adversus arcam cona- 
Ἐπιτρέπεται yàp ὁ ἅγιος Νῶε κατὰ τὸ ῥῆμα Ku- c Us istorum proficit. Quam ideo munire ac firmare 
plou ἑπασφαλίσασθαι τὴν τοιαύτην, ὡς φησὶ mph. — sanclus Noe divina voce commonetur. Sic enim 
αὐτόν" 'Acgadcócti αὐτὴν ἔσωθε», καὶ ἔξωθεν — Deus precipit: Linies eam bitumine intus et foris ?. 
fva δείξη τὸ εἶδος τῆς ἁγίας (14) τοῦ Θεοῦ Ἐκχλη- Ut sanctze Dei Ecclesi: speciem praeberet, qua bie 
αίας , ἐχούσης τῆς ἀσφάλτου τὴν δύναμιν, τὴν ἄπο- — tuminis vim. habet , qua perniciosa ac letifera ser- 
ξιώχουσαν τὰ δεινὰ χαὶ ὀλετήρια ἑρπετώδη διδάγµα- — pentum dogmata propulsantur. Übicunque enim 
τα. Ὅπου γὰρ θυμιᾶται dj ἄσφαλτος, οὐκ ἰσχύσει — bitumen suffiunt, nullus ibi serpens moratur. Quin 
στΏναι ὄφις. Ἑκάρωσε τοίνυν τούτους «b ἅγιον θυτ etiam sancto styracis nidore sopiuntur, cujus odo- 
µίαµα τοῦ στύραχος, xai παραιτοῦνται τούτου τὴν — rem fugiunt, ut et abrotoni , sive libanitidis vim, 
ὑδμὴν, χαὶ τῆς ἀδροτόνου , εἴτουν λιδανίτιδος 1j δύ- — si supra serpentis latibulum consita fuerit, atque 
ναµις, κατ αὑτοῦ τοῦ ὄφεως ἐπιφύσασα, xat ἑπάνω pullularit. Etenim iisdem illis in locis, in quibus 
τοῦ φωλεοῦ αὐτοῦ ἐχθλαστήσασα. Ἔνθα Ὑὰρ τὸν nudum hominem, et ex utriusque sexus conjun- 
Χριστὸν ix παρατριθῆς ψιλὸν ἄνθρωπον ἐχήρυττεν ὁ ctione satum esse Christum Ebion δὲ Cerinthus 
Ἑδίων καὶ à Κήρινθος, καὶ οἱ ἀμφ᾽ αὐτοὺς, φημὶ cum suis asserere ausi sunt, boc est in Asia, ibi- 
δὲ ἓν τῇ Ασίᾳ, ἐχεῖ τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον ἀνέτειλε . dem Spiritus sanctus illam velut herbam sanctissi- 
τῷ χόσµῳ ταύτην τὴν ἁγίαν βοτάνην, εἴτουν θάµνον, D mam, aut. fruticem in orbem extulit, quo οἱ ser- 
τὴν ἁποδιώξασαν τὸν ὄφιν, xal λύαασαν τὴν τοῦ δια- . pens abigeretur , et tyrannicus diaboli dominatus 
όλου τυραννίδα. "Exet γὰρ 6 ἅγιος Ἰωάννης μεθ) — everteretur, Πίο siquidem beatus Joannes affecta 
ἡλιχίαν γηραλέαν ἐπιτρέπεται ὑπὸ τοῦ Πνεύματος . jam tate priedicare sancti Spiritus hortatu jubetur, 
τοῦ ἁγίου χηρύξαι, xai ἀναχάμψαι τοὺς ἐν τῇ ὁδῷ — eterrantes a via revocare, non ut vi ac necessitate 
πεπλανηµάνους, οὐ μετὰ áváyxmg, ἀλλὰ μετὰ — cogeret, sed ut sponte ac vólentes induceret, iig- 
προαιρέσεως, τοῖς πειθοµένοις ἀποκαλύφας Θεοῦ τὸ — demque postea divinum ccelestis doctrine lumen 


! Pgal. xxvii, 9. * Luc. x, 16. * Gen. vi, 44. 


45) Ἡ τοῦ «Λίθου τοῦ γαγάτου. Eadem fere — 574 Λυχίας εὑρίσκεται' τὰς δὲ Γάγγας πόλιν οὖσαν 
se etum ἁλεξητήρια cecinit Nicander. De gagate τῆς Λυχίας, xaX Εαγγίδα φασίν. Plin. |. xxxvi, c. 19. 
porro : Gagatos, lapis omen κ. loci et amnis Gaugis 

ciz, Diosc. I. v, c. 99. 

"A4Jors δ' ἀζαλέην xalov ἐΥΤάΤιδα πέερην, yr 4) "Iva. δείξῃ τὸ εἶδος τῆς αγίας. Eamdem 

"Hv οὐδὲ κρατεροῖο xvpóc περικαίννται ὁρμή. — arca similitudinem declarat Aug. lib. xu comira 
Ubi Sehol.: Thv γαγγῖτιν A(jov- ἐν Γάγχαις γὰρ — Faust., c. 14 


S. EPIPHANII 


impertiret, Verum quid ego de ea re diutius dis- A φῶς, τὸ iv «fj ἁγίᾳ θεοῦ διδασκαλίᾳ. Ἁλλ' ἕως πότε 


puto? Quicunque enim in eo loco manet, ubi 
abrotonum consitum est, nullus ibi manebit latebit- 
que serpens. Sic ubi vera est Dei doctrina ; nulla 
venenate doctrine latebra vim habebit aliquam, 
sed funditus occidet. 

Il. Hac igitur Alogorum est opinio: nam ejus- 
modi eis nomen imponimus, nec a nobis deinceps 
aliter vocandi sunt. Et vos mecum, o charissimi, 
Alogos illos nominate. Quorum heresis Joannis 
libros repudist. Quamobrem cum Verbum a Joanne 
predícatum respuant, Alogi, hoc est a Verbo alieni 
nuncupandi sunt. Ergo illj a doctrina veritatis fun- 
ditus abhorrentes sinceram fldem abnegant, mec 
Joannis Evangelium, aut. Apocalypsin approbant. 
Atqui si Apocalypsi duntaxat rejecta Evangelium 
admitterent, dici id possent subtili quodam et ac- 
eurato judicio fecisse, ut apocrypha respuerent ; 
quod pleraque in Apocalypsi altissimos et 494 
9bscuros sensus babeant. Sed cum universos Joan- 
nis libros proprie rejiciant, dubitare nemo potest, 
quin ii, eorumque similea, illi ipsi sint, quorum 
in Catholicis Epistolis Joannes meminit : Nosvis- 
sima hora est, inquit, et audistis , quoniam Anti- 
christus venit ; et nunc ecce antichristi multi *, etc. 
Quanquam illi nonnihil ad excusandam suam au- 


daciam conantur afferre. Pudet enim palam beato 


Joanni contradicere, quod et ipsum inter apostolos 
fuisse numeratum , et a Domino przcipue dilectum 
non dubitent ; qui et sacra mysteria pro rei digni- 
tate patefecit , et supra Domini pectus incubuit. 
Quare aliam damnandorum apostoli scriptorum 
causam commenti sunt. Negant hzc Joannis esse, 
et Cerintho tribuunt; nec esse digna putant, quse 
ab Ecclesia probentur. 

(V. Verum vel hoc ipso sui conatus initio con- 
vincuntur, nec quid dicant intelligere, πες de 
quibus affirment *. Qui enim fleri potest , ut hzec a 
Cerintho scripta sint, qui Cerintho potissimum 
repugnent? Hic enim recentem sc nudum hominem 
esse Christum asseruit. Contra Joannes perpetuo 
fuisse Verbum, atque e celo delapsum, et carnem 
esse factum promuntiat. Quocirca statim aditu ipso 
deprebenditur, vanam istorum calumniandi licen- 
tiam meram esee stultitiam, nec unde redargui pos- 
sit satis animadvertere; nam illi nobiscum alioqui 
eadem ac paria sentire videntur. Sed cum ad ejus 
doctrine, quam per beatum Joannem divina nobis 
sapientia providit, soliditatem nequaquam adlizere- 
scant, in iis quz nesciunt contra veritatis scientiam 
insolenter illos efferri cognoscimus. Atque hoc ipsi- 
met intelligere poterunt , si resipiscere modo , ac 
mentem advertere voluerint. Nos enim ea moni- 
menta quibus Spiritus sancti doctrina continetur, 
quae quidem fide digna, probataque sint, nullo mo- 


11 Joan. i, 18. * 1 Tim. i, 7. 


μηχύνω τὸν λόγον; Καὶ γὰρ τῷ µένοντι ὅπου &va- 
quj] ἀθρότονος, ἐχεῖ ὄφις οὐχέτι ἐγχαταμένει, οὔτε 
ἐμφωλεύει. Καὶ ὅπου Θεοῦ ἀληθὴς διδασχαλία, οὗ 
χατισχύσει χατοιχητήριον ἑρπετώδους διδασχαλίας, 
ἀλλὰ διόλλνται. 

I". Φάσχουσι τοίνυν οἱ "Άλογοι' ταύτην γὰρ αὑτοῖς 
τίθηµι τὴν ἐπωνυμίαν. ᾽Απὸ γὰρ τῆς δεῦρο οὕτως 
χληθήσονται * xal οὕτως, ἀγαπητοὶ, ἐπιθῶμεν αὖ- 
τοῖς ὄνομα , τουτέστιν "Αλογοι. Εἶχον γὰρ τὴν αἴρε- 
σιν χαλουµένην, ἀποθάλλουσαν Ἰωάννου τὰς βίδλους. 
Ἐπεὶ οὖν τὸν Λόγον οὗ δέχονται τὸν παρὰ Ἰωάννω 
χεχηρυγµένον, "Άλογοι χληθήσονται. ᾽Αλλότριοι τοί- 
νυν παντάπασιν ὑπάρχοντες τοῦ χηρύγματος τῆς 
ἀληθείας, ἀρνοῦνται τὸ χαθαρὸν τοῦ κηρύγματος, 
xa οὔτε τὸ τοῦ Ἰωάννου Εὐαγγέλιον δέχονται, οὔτε 
εν αὐτοῦ ᾿Αποχάλυψιν. Καὶ εἰ μὲν ἑδέχοντο τὸ 
Εὐαγγέλιον (15) , τὴν δὲ ᾽Αποχάλυψιν ἀπεθάλλοντο, 
ἑλέγομεν ἂν, μὴ mf, ἄρα χατὰ ἀχριδολογίαν τουτο 
ποιοῦνται, ἀπόχρυφον μὴ δεχόµενοι, διὰ τὰ Ev τῇ 
᾽Αποχαλύψει βαθέως xaX σχοτεινῶς εἰρημένα * ὁπότε 
δὶ οὐ δέχονται φύσει τὰ βιδλία.τὰ ἀπὸ τοῦ ἁγίου 
Ἰωάννου κεχηρυγµένα, παντί «p δῆλον sn, ὅτι 
οὗτοί slot xal οἱ ὅμοιοι τούτοις, περὶ ὧν εἶπεν ὅ 
ἅγιος Ἰωάννης ἐν ταῖς καθολικαῖς Ἐπιστολαξς, oa 
᾿Εσχάτη ὥρα ἐστὶ, καὶ ἠκούσατε, ὅτι Ἁντ΄χρι- 
στος ἔρχεται' καὶ νῦν ἱδοὺ ἀντίχριστοι xoJAol, 
καὶ τὰ ἑξῆς. Ἡροφασίζονται γὰρ οὗτοι, αἰσχυνέμενοι 
ἀντιλέχειν τῷ ἁγίῳ Ἰωάννῃ διὰ τὸ εἰδέναι αὐτοὺς 
xai αὐτὸν bv ἀριθμῷ τῶν ἁἀποστόλων ὄντα, χαὶ Ίγα- 
πημένον ὑπὸ τοῦ Κυρίου * ὃς ἀξίως τὰ μυστήρια 
ἀπεχάλυφε , xal ἐπὶ τὸ στῆθος αὐτοῦ ἀνέπεσε. Καὶ 
ἑτέρως αὐτὰ ἀνατρέπειν πειρῶνται. Λέγουσι γὰρ 
μὴ εἶναι αὐτὰ Ἰωάννου , ἀλλὰ Κηρίνθου * χαὶ οὐχ 
ἄξια αὐτά φασιν εἶναι Ev. Ἐχχλησίᾳ. 

— A. Καὶ ἀπ αὐτῆς τῆς ἐπιδολῆς εὐθὺς ἑλέγχονται, 
µήτε ἃ λέγουσιν νοοῦντες, µήτε περὶ τίνων δισθι- 
θαιοῦνται. Πῶς γὰρ ἔσται Κηρίνθου τὰ χατὰ Κηρίν- 
θου λέγοντα; Κήρινθος Υὰρ πρόσφατον xa φιλὸν 
τὸν Χριστὸν ἔχει ἄνθρωπον. Ὁ δὲ Ἰωάννης ἀεὶ 5v- 
τα τὸν Λόγον χεχήρυχε, xai ἄνωθεν ἤχοντα , xal 
σαρχωθέντα. ᾿Απ' αὐτῆς τοίνυν τῆς εἰσθολῆς ἑλήλεγ- 
χται dj τούτων µαταιοσνχοφαντία µωρία τις οὖσα, 
xai μὴ voouca πόθεν διελέγχεται. Δοχοῦσι γὰρ xal 


D αὐτοὶ τὰ ἴσα ἡμῖν πιστεύειν' ph] χατέχοντες δὲ τὰ 


ἀσφαλῆ τοῦ kx Θεοῦ οἰχονομηθέντος ἡμῖν διὰ τοῦ 
ἁγίου Ἰωάννου χηρύγματος, εὑρεθήσονται διελεγ- 
χόμενοι ἓν οἷς ἀγνοοῦσι, πῶς χατὰ τὴν τῆς ἀληθείας 
ἑπαίρονται γνῶσιν. Καὶ k&v γε θελήσωσιν ἀνανῖψαι, 
xai χατανοῆσαι, γνώσονται. Ἡμεῖς γὰρ τὰς ἀπὸ τοῦ 
ἁγίου Πνεύματος διδασχαλίας ἀξιολόγως xal Ίσφα- 
λιαµένως οὔσας οὐχ ἀποδάλοιμεν. Φάσκονσι γὰρ xaü' 
ἑαυτῶν, o) γὰρ εἴποιμι χατὰ τῆς ἀληθείας, ὅτι οὗ 
συμφωνεῖ τὰ αὐτοῦ βιδλία τοῖς λοιποῖς ἀποστόλοις. 
Καὶ δοχοῦσι λοιπὸν ἐπιλαμδάνεσθαι τῆς ἁγίας xol 


(15) Καὶ εἰ μὲν Mi τὸ Κὐαγτά ον. Nam de Apocalypsi nonnihil a ααἰρακάκαι dubitatum, de 


quo accurate in Ann. Baron , Α. (C. 


ADVERSUS ILERESES LIB. ll. TOM. I1. — H/ERES. LI. 


ἐνθέου διδασκαλίας. Καὶ τί, φησὶν, εἶπεν, Ὅτι "Ev A do rejicimus. At. illi contra se potius quam contra 


ἀρχη Jj ὁ Αόγος, καὶ ὁ Αόγος ἦν πρὸς τὐὺν 
Θεόν, xal Θεὸς ἦγ ὁ Λόγος" καὶ ὅτι Ὁ Λόγος 
càpt éTévsio , καὶ χατεσκήνωσεν ἐν ἡμῖν ' xal 
εἴδομαν τὴν δόξαν αὐτοῦ, δόξαν ὡς Μονογεγοῦς 
παρὰ ΣΙατρὸς, xJüpnc χάριτος καὶ ἀ.ηθείας * καὶ 
εὐθέως ' Ὁ Ἰωάννης μαρτυρεῖ, xal κέχραγε, Aé- 
Ίων δει Οὗτός ἐστιν, ὃν εἶπον ὑμῖν ' καὶ ὅτι 
Οὗτός ἐστι ὁ ᾽Αμνὸς τοῦ Θεοῦ, ὁ αἴρων τὴν 
ἁμαρτείαν τοῦ κόσμου. Καὶ καθεξής φησι ' Καὶ 
slzxo» αὐτῷ οἱ ἀκούσαντες' PG660, xo µέγεις; 
"Apa δὲ ἐν ταυτῷ Τῇ ἑπαύριον, φησὶν, ἠθέ1ησεν 
ἑξε.ἐθεῖ» εἰς civ Γαλωαίαν, καὶ εὑρίσχει Φίλιπ- 
Xe» , καὶ έγει αὐτῷ ὁ "IncoUc ' Ἀκο.]ούθει ot. 
Καὶ μετὰ τούτο ὀλίγῳ πρόσθεν φησί’ Καὶ μετὰ cpsic 


veritatem illud afferunt, Joannis libros cum ο1- 
terorum apostolorum scriptis minime consentire, 
Ex quo deinceps sacrosanctam 40 divinam illius 
doctrinam redarguunt. Quid enim, inquiunt, scri- 
psit? In principio erat Verbum , et. Verbum erat 
apud Deum, et Deus erat. Verbum? ; item : Et Ver- 
bum caro [actum est, et habitavit in nobis ; et vidi - 
mus gloriam ejus, gloriam quasi Unigeniti a Patre, 
plenum gratie et veritatis * ; et statim: Joannes (6- 
statur, el clamat dicens: Hic est quem dizi vobis * ; 
Ab et: Hic est Agnus Dei, qui tollit peccata mun- 
di 5. Deinde ita scribit: Et dixerunt illi qui au- 
dierant : Rabbi, ubi manes*? Postea vero: Postera 
die , inquit , voluit abire in Galileam , εἰ invenit 


ἡμέρας Tápoc ἐγένετο ἐν Κανᾷ τῆς Γαλωαίας * B. Philippum ,. et dicit ei Jesus: Sequere me *. Paulo 


καὶ &xAn0n ó "Incovc καὶ ol. µαθηταὶ αὐτοῦ εἰς 
τὸν γάμο», xal ἦν ἐκεῖ ἡ µήτηρ αὐτοῦ. 


Ot δὲ ἄλλοι εὐαγγελισταὶ (16) φάσχουσιν αὐτὸν ἐν 
τῇ ἑρήμῳ πεποιηχέναι τεσσαράχοντα ἡμέρας, πειρα” 
ζόμενον ὑπὸ τοῦ διαβόλου, xal τότε ὑποστρέψφαντα, 
xaX παραλαθόντα τοὺς µαθητάς. Καὶ οὐχ οἴδασιν ol 
ἁπαραχολούθητοι, ὅτι ἑχάστῳ εὐαγγελιστῇ µεμελέτη- 
ται συμφώνως μὲν τοῖς ἑτέροις λαλῆσαι τὰ ὑπ) ἑχεί- 
νων εἰρημένα ἀλλὰ 0h τὰ ὑπ' ἑχείνων ῥηθέντα πα» 
ῥαλειφθέντα οὕτως ἀποχαλύψαι, ὐὐ γὰρ ἣν αὐτῶν τὸ 
θέληµα. ἀλλὰ ix Πνεύματος ἁγίου ἡ διδασκαλία xal 
1j ἀκολουθία. El γὰρ τούτου βούλονται ἐπιλαμθάνε- 
σθαι, µαθέτωσαν, ὅτι οἱ ἄλλοι τρεῖς οὐχ ἀπ' abt; 
ἐνήρξαντο τῆς ἀχολουθίας. Ματθαΐῖος vàp πρῶτος ἄρ. 
χεται εὐαγγελίζεσθαι. Τούτῳ γὰρ ἣν ἐπιτεταγμένον 
τὸ Εὐαγγέλιον χηρύξαι ἀπ ἀρχῆς, ὡς xal ἐν ἄλλῃ 
αἱρέσει περὶ τούτον διὰ πλάτους εἰρήχαμεν ΄ οὐδὲν δὲ 

ἡμᾶς λυπήσει xa αὖθις περὶ τῶν αὐτῶν διαλαµθδά- 
νειν, εἰς παράστασιν τῆς ἀληθείας χαὶ ἔλεγχον τῶν 
πεπλανηµένων. 


Ε’. Οὗτος τοίνυν 6 Ματθαῖος καταξιοῦται τὸ Εὐαγ- 
χέλιον, ὡς ἔφην ' xal διχαιότατα ἣν. Ἔδει γὰρ τὸν 
ἀπὸ πολλῶν (17) ἁμαρτημάτων ἐπιατρέψφαντα, xai 
ἀπὸ τοῦ τελωνείου ἀναστάντα τῷ ἑλθόντι ἐπὶ σωτηρίᾳ 
τῷ γένει τῶν ἀνθρώπων, xat λέγοντι: Ovx ᾖ-λθον 
xu Aécas δικαίους, ἀ.ὶ.1ὰ ἁμαρτωίοὺς εἰς µετά- 
νοιαν, εἰς ὑπόδειγμα ἡμῖν τῶν µελλόντων σώζεσθαι, 
τῷ ἓν τῷ τελωνείῳ ἀναχθέντι, xal ἀπὸ ἁδιχίας àva- 
στρέφαντι παρασχέσθαι τὸ χήρυγµα τῆς σωτηρίας * 
ἵνα ἀπ'᾿ αὐτοῦ µάθωσιν οἱ ἄνθρωποι την τῆς παρου- 
σίας φιλανθρωπίαν. Μετὰ γὰρ τὴν ἄφεσιν τῶν ἆμαρ- 
πιῶν ἑδωρήσατο αὐτῷ xal ἀνάστασιν νεχρῶν, xal 
κάθαρσιν λέπρας, xat ἰαμάτων δυνάμεις, xat ἀπέλα- 
σιν δαιμόνων ' ἵνα μὴ µόνον ἀπὸ τοῦ λόγου πείσῃ 
τοὺς ἀχούοντας, ἀλλὰ xal ἁπ᾿ αὐτοῦ τοῦ ἔργου χηρύ- 


! Corruptus hic locus. * Joan. 1, 1. 
8 joan. u, 1... * Matth, ix, 10. 


(16) Οἱ δὲ &AAo. εὐαγγελιπεαί. Vide August. 
LI. 11 De. cons. ecang., c. 10. 

(47) "δει γὰρ τὸν ἀπὸ που λῶν. Malim τῷ ἐπι- 
ατρέφαντι. et. ἀναστάντι Ὑιεἰοσίπ vero, τὸν ἑλ- 


5 jbid. 14. 


post vero ita prosequitur: Et post triduum παρέα 
facte sunt in. Cana. Galilee ; et vocatus est. Jesus, 
et discipuli ejus ad nuptias, et erat ibi mater. ejus*. 
. Evangelistze vero esteri narrant xL dies illum in 
deserto mansisse, et a diabolo fuisse tentatum ; ac 
tum demum redeuntem discipulorum habuisse de- 
lectum. Nec illud, que eorum inscitia est, animad- 
vertunt : id evangelistarum unumquemque studuis- 
se, ut, que ab aliis essent prodita , ea conseutanee 
cum illis exponeret : interim tamen nonnulla, quz 
ab iisdem essent pretermissa, memoraret. Neque 
enim id in eorum voluntate situm fuit ; sed a Spiritu 
sancto omnis illorum doctrina, scribendique ordo 
profectus est. Nam si reprehendendum illud exi- 
stimant, intelligant tres alios evangelistas non ab 
ipso rerum gestarum initio narrationis suz sum- 
psisse primordia. Mattheus enim primus Evange- 
lium scribere aggressus est. Cui quidem initio pra- 
dicandi Evangelii munus est commissum. De qua 
re in alia hzresi copiose dispulavimus, et nune 
eadem hoc loco repetere cum ad veritatis fidem, tum 
ad illorum couvincendos errores minime pigebit. 
V. Mattbzus igitur primus Evangelii scribendi 
provinciam nactus est, ut. diximus, idque ei jure 
merito conligit. Oportebat enim eum ipsum, qui 
ad conciliandam humano generi salutem advene- 
rat, quique ita dixerat : Non veni vocare justos, sed 
peccatores ad panitentiam * ; ad eorum qui servandi 


p erant exemplum, ei homini potissimum praedicandae 


salutis munus injungere, qui ab innumeris peccatis 
conversus, et a telonio suscitatus fuerat, ac se ab 
omni scelere et injustitia revocarat, ut ab illo 
quanta sibi esset adventu Christi humanitas collata 
mortales discerent. Quippe post peccatorum con- 
donationem , hoc eidem concessit, ut mortuos ex- 
citare posset ad vitam, repurgare lepram, et mor- 
bos depellere, dzemonesque propulsare : ne dieendo 


*jbid. 15. 5 ibid. 29. * ibid. 38. "ibid. 45. 


θόντα , etc. Ut dandi casus Apostolo, accusandi 
Christo tribuatur : quod nos interpretando se- 
quimuür. 


895 | S. EPIPHANII 


" 


solum persuaderet auditoribus , sed evangelicam A ξαι (18) Εὐαγγέλια τοῖς ἀπαλλομένοις, ὅτι εδρεθήσον- 


doctrinam factis etiam ipsis predicaret ; atque et 
perditis hominibus nuntiaret, posse illos peenitendo 


ται διὰ µετανοίας, χαὶ τοῖς πεπτωχόσιν, ὅτι ἀναστί- 
σονται, χαὶ τοῖς τεθνηκόσιν, ὅτι ζωογονηθήσονται. 


recuperari; et iis qui ceciderant, resurreciuros se esse ; ὤ.Ἀθ et qui mortui essent, vitam esse denuo 


consecuturos. 

Hic igitur Mattheus Hebraica lingua scripsit, ac 
przdicavit Evangelium, nec ab ejus initio duntaxat 
exorsus esi; sed primum Christi genealogiam ab 
Abrahamo pertexuit, Abraham, inquit ', genuit 


I3aac,Isaac autem genuit Jacob,etc., usque ad 70869: 


phum et Mariam. Et illud quidem initio praefixit : 
Liber generationis Jesu. Christi filii David ; addit 
deinde, filii Abraham. 'Tum ad id quod instituerat 
progressus : Christi, inquil, generatio sic erat : 


Καὶ οὗτος μὲν οὖν ὁ Ματθαῖος Ἑδραϊχοῖς γράµμ- 
pact γράφει τὸ Εὐαγγέλιον, xat χηρύττει. Καὶ ἄρ- 
χεται οὐκ ἀπ᾿ ἀρχῆς * ἀλλὰ διηγεῖται μὲν τὴν vevsa- 
λογίαν ἀπὸ τοῦ ᾿Αθραάμ. Αόραὰμ, φησὶν, ἐγέννησε 
τὸν Ισαάκ. 'Icaüx δὲ ἐγένγγησε τὸν Ιακῶδ, xo 
τὰ ἑξής, ἄχρι τοῦ Ἰωσὴφ χαὶ Μαρίας. Καὶ &z' ἀρχῆς 
τάττει, λέγων Bí6Aoc γανέσεως 'Incov Χριστοῦ 
vlov ΔαθΙδ * εἶτά φησιν ' viov ΑἈδραάμ. Εἶτα ἐλθὼν 
ἐπ αὐτὸ τὸ ζητούμενον, φησί’ Tov δὲ ᾿Σησοῦ Χρι- 


Cum esset. desponsata maler ipsius Maria Joseph, p στοῦ ἡ γάννησις οὕτως ἦν Μνηστευθείσης της 


antequam convenirent, inventa est in utere habens de 
Spiritu sanclo. Joseph autem, cum esset justus, 
quaerebat occulte. dimillere illam. Et ecce angelus 
Domini apparuit illi in. somnis, dicens : Noli dimit- 
tere conjugem tuam. Quod enim in ipsa est, de Spi- 
ritu sancto est. Ecce enim pariet filium et vocabis 
nomen ejus Jesum. Hic salvabit populum suum a 
peccatis. Et hoc, inquit, factum est, ut impleretur 
quod dicium est a Domino per prophetam dicentem : 
Έεεε Virgo concipiet, etc. Exsurgens autem a somno 
ita fecit Joseph. Et accepit uxorem suam; et non 
cognoscebat eam , donec peperit filium suum primo- 
genitum ; et vocavit nomen ejus Jesum. Pergit dein- 
de * : Cum natus esset. Jerus. in. Bethlehem πάσα 


μµητρὸς αὐτοῦ Μαρίας t ᾿Ιωσὴφ, xpo συνε]- 
θες αὐτοὺς, εὑρέθη ἐν γαστρὶ ἔχουσα ἐπ Πγεύ- 
µατος ἁγίου. Καὶ Ἰωσὴφ, δίκαιος ὢν, ἐζήτει ἆπο- 
Avca. αὐτὴν Ad0pa. Καὶ Ιδοὺ ἄγγεῖος Κυρίου 
épárn αὐτῷ xac ὄναρ Aéror: Μἡ ἀπολύσῃς τὴν 
quvaixá σου ^ τὸ yàp. ér αὑτῃ éx Πγεύματός ἐστο 
ἁγίου. Ιδοὺ γὰρ γενγήσει vlór, xal χα]έσεις τὸ 
ὄνομα αὐτοῦ ᾿[ησοῦν. Οὗτος σώσει τὸν Aaór αὐ- 
τοῦ ἀπὸ ἁμαρτιῶν. Καὶ τοῦτο, qnot, γέγονε», ἵνα 
π.1ηρωθῇ τὸ ῥηθὲν ὑπὸ τοῦ Κυρίου διὰ tov xpo 
φήτου, Aérorvoc* Ιδοὺ ἡ Παρθένος àv γαστρὶ 
ὄξει, καὶ τὰ ἑξῆς. Καὶ ἐγερθεὶς, qnoi, dxó τοῦ 
ὕπνου, ἐποίησεν οὕτως ὁ Ἰωσήφ. Kal xgpélab6e 
th» γυγαῖκα αὐτοῦ ' xal οὐκ ἑγίνωσκεν αὐτὴν. 


in diebns Herodis regis, ecce magi ab Oriente vene- C ἕως οὗ ἔτεχε τὸν υἱὸν' αὐτῆς τὸν xpocótoxor: καὶ 


runt Hierosolymam dicentes : Ubi est qui natus est 
rex Judaeorum ? Vidimus enim stellam ejus in Orien- 
te, ei venimus adorare eum. Ubi igitur est Zacharie 
Mia omnis historia? Übi &unt qu: a Luca narran- 
lor? Ubi visum illud angeli? Ubi Joannis Baptiste 
prophetia ? Ubi increpatio Zachariz, ut loqui ante 
non posset, quam períecta. essent omnia, qux» ab 
angelo erant allata? Ubi sunt qua angelus Marix 
locutus est? Ubi eautio illa ac prudentia, quam 
suo illo ad angelum responso Maria pra se tulit, 
cum ita illum interrogavit * : Quomodo fiet illud, 
quoniam virum non cognosco? aut sincera illa an- 
geli aecurataquo rei gerenda propositio? Spiritus, 
inquit, sanctus superveniet in te, et virtus Altissimi 
obumbrabit tibi, 


ἐχκάλεσε τὸ ὄνομα αὐτοῦ ᾿Ιησοῦν. Too δὲ 'Incov 
γεννηθέντος, φησὶν, ἐν Βηθ0.1εὲμ τῆς Ιουδαίας ἐν 
ἡμέραις Ηρώδαυ τοῦ βασιἀέως, ὶδοὺ μάγοι ἀπὸ 
Αατο.]ῶν παρεγέγοντο εἰς Ἱερουσαλὴμ, Aéror- 
τες Ποῦ ἔστυ' ὀτεχθεὶς βασιβεὺς τῶν ᾿λουδαίων; 
Εἴδομεν γὰρ τὸν dctépa αὐτοῦ ày τῇ 'Aracolq, 
xal fjA0ousv προσχυνῆσαι αὐτφ. Ποῦ οὖν fj πρα- 
γματεία τοῦ Ζαχαρίου; Ποῦ τὰ τῷ Aouxd πεπρα: 
γµατευµένα; Ποῦ $ ὁπτασία τοῦ ἀγγέλου; Ποῦ fd 
προφητεία Ἰωάννου τοῦ Βαπτιστοῦ; Ποῦ τοῦ Zaya- 
ρίου ἡ ἐπιτίμησις, τοῦ μὴ δύνασθαι αὐτὸν λαλεῖν 
ἄχρις οὗ γένηται τὰ ὑπὸ τοῦ ἀγγέλου λελαλημένα: 
Ποῦ τὰ ὑπὸ τοῦ Γαθρι]λ τῇ Παρθένῳ λεχθέντα; Που 
ἡ παράστασις τῆς ἀσφαλείας, τῆς μετὰ συνέσεως 


D τῆς Μαρίας αὐτῷ τῷ ἀγγέλῳ ἀποχριθείσης, ὡς ἡρώ- 


τα, λέχουσα- Πῶς ἔσται τοῦτο, àxs) ἄνδρα ο) γιωώσχω; χαὶ ἡ μετὰ ἀχριδείας χαθαρὰ ὑφήγησις, ὡς 
εἶπεν αὐτῇ.' Πνεῦμα Κυρίου ἐπεεύσεται ἐπὶ σὲ, καὶ δύναµις Ὑγίστου ἐπισχιάσει σοι ; 


εἰ. Quinam ergo factum putabimus, ut quz Lu- 
cas exposuit, ea sint a Matthzo praetermissa? Num 
Matthzeum ab rei veritate discrepare statuemus? 
&27 An contra in primis illis rebus gestis, quas 
Maithzus. perscripsit, Lucam ipsum minime vera 
narrasse? Nonne singulis propria quedam Deus 
auribuit, ut evangeliste quatuor ad praedicandum 
Lvangelium delecti suum quoddam precipuum mu- 


Q". TL οὖν &poopsv ; ἐπεὶ μὴ χατήγγελλεν ὁ Ματ- 
θαῖος τὰ ὑπὸ τοῦ Aouxd ῥηθέντα, ἄρα ἀσύμφωνος 
εἴη ὁ ἅγιος Ματθαῖος πρὸς τὴν ἀλήθειαν; ᾽Αλλ' οὐχ 
ἀληθεύει ὁ ἅγιος Λουχᾶς, εἰπὼν περὶ τῶν πρώτων τῷ 
Ματθαίφ πεπραγµατευµένων ; Οὐχὶ ἑχάστῳ ἐμέρισεν 
ὁ θεὺὸς, ἵνα οἱ τέσσαρες εὐαγγελισταλ, ὀφείλοντες χη- 
ρύξαι, εὕρωσιν ἕχαστος τί ἑργάσωνται; xal τὰ μὲν 
συμφώνως χαὶ ἴσως κηρύδωσιν, ἵνα δειχθῶσιν, ὅτι 


' Math. 1,1 ος. 7 Matth. it, 1sqq.. * Luc. 1, 54, 35. 


(18) Ἆα᾿ αὑτοῦ τοῦ ἔργου κηρύξαι. Aut χηρύξῃ leg., aut τοῦ χηρύδαι:. 





891 


ADVERSUS ILERESES LIB. Π. TOM. I. — HJERES. LI. 


EE αὐτῆς τῆς πηγῆς ὥρμηνται: τὰ δὲ ἑκάστῳ παρα- A nus haberent? lta quidem, ut nonuulla concordi 


ληφθέντα, ἄλλος διηγἠσεται, ὃς ἔλαδε παρὰ τοῦ Πνεύ- 
µατος µέρος τῆς ἀναλογίας. Τί δὲ ποιήσοµεν, Ματ- 


θαίου μὲν χηρύττοντος ἐν Βηθλεὲμ τὴν Μαριὰμ Υε- 
γεννηχέναι, χατὰ τὰς παρ᾽ αὐτῷ Ὑενεαλογίας, ἀπὸ 
᾽Αθραὰμ xaX Δαθὶδ τὴν ἔνσαρκον Χριστοῦ παρουσίαν, 
ὡς οὐχ εὑρίσχεται ὁ ἅγιος Μάρχος ταῦτα λέγων ᾿ 
ἀλλὰ ἀπὺ τῆς iv τῷ Ἱορδάνῃ πραγµατείας ποιεῖται 
τὴν εἰσαγωγὴν τοῦ Εὐαγγελίου, xaX φησίν Apxh 
τοῦ Εὐαγγείου * ὡς γέγραπται ἐν Ἡσαϊᾳ τῷ προ- 
«ήτῃ. duri βοῶντος ἐν τῇ ἐρήμφ. Οὕτω xaX τὰ 
τῷ ἁγίῳ Ἰωάννῃ πεπραγµατευµένα, xai ἐν ἁγίῳ 
Πνεύματι Ἰσφαλισμένα τὴν φροντίδα ἔσχεν οὗ περὶ 
τῶν ἤδη χεχηρυγµένων πολλάκις µόνον λέγειν, ἀλλὰ 
περὶ τῶν ἀναγχαίων ὑπὸ τῶν ἄλλων εἰς αὐτοὺς ! κη- 


ac consentanea voce narrareni, quo se ex eodem 
hausisse fonte monstrarent ; quzdam vero ab sin- 
gulis pretermissa alius exponeret, cui privatim 
illud esset a Spiritu sancto pro rata portione con- 
cessum. Quid igitur faciemus, cum Mattheus Ma- 
riam Bethlehemi peperisse scribat, secundum per- 
scriptam ab eodem genealogiam, qua Christi 
cum carne venientis originem ab Abrahamo ac Da- 
vide pertexuit; Marcus vero nihil habeat ejusmodi, 
sed ab eo quod ad Jordanem gestura est, Evange- 
lium ordiatur, ita scribens : Initium Evangelii : 
sicut scriptum est in Isaia propheta : Vox clamantis 
in deserto *? Sic in iis qua beatus Joannes man- 
davit memoriz, quaeque Spiritu sancto gubernante 


βυγµάτων χαταλειφθέντων. Ἡ yàp πᾶσα τῶν Εὐαγ- B fide omni ac veritate stabilita sunt, id videlicet 


Υελίων ὑπόθεσις τοιοῦτον εἶχε τρόπον. 


actum est, ut non solum ea qua sxpius nunLiata 


fuerant, proponerentur; sed et'necessaria qusedam adderentur dogmata, qux ceteri ante illum minime 
seriptis altigissent. Ejusmodi nempe totum Evangeliorum argumentum fuit. 


Ματθαίου μὲν γὰρ χεχηρυχότος τὸν ἄριστὺν Υεν- 
νηθέντα, xal ix Πνεύματος ἁγίου συλληφθέντα, Ex 
σπέρματος Δαθὶδ καὶ ᾿Ἀθραὰμ χατὰ σάρχα olxovo- 
µηθέντα, πλάνη τιαὶ γεγένηται τοῖς μὴ νενοηχόσιν * 


οὐ τοῦ Εὐαγγελίου αἰτίου ὄντος αὐτοῖς εἰς τὸ πλανη- 


θῆναι, ἀλλὰ τῆς αὐτῶν διανοίας πεπλανηµένης, εἰς 
παράστασιν τῆς περὶ τῶν ' αὐτῶν πληροφορίας, τὰ 
ἀπὸ τοῦ Εὐαγγελίου xax[j ὑπονοίᾳ ἐπινενοημένα. 
Ἔνθεν γὰρ οἱ περὶ Κήρινθον xat Ἐδίωνα ψιλὸν τὸν 
ἄνθρωπον κχατέσχον, xaX Μήρινθον, χαὶ Ἐλεόδιον, 
εἴτουν Κλεόδουλον (19), xaX Κλαύδιον, καὶ Δημᾶν, 
χαὶ "Eppoyévny (20), τοὺς ἀγαπήσαντας τὸν ἐνταῦθα 
αἱῶνα, καὶ χαταλείφαντας τὴν ὁδὸν τῆς ἁληθείας. 
Αντιλέγοντες γὰρ τοῖς τοῦ Κυρίου μαθηταῖς κατ) 
ἐχεῖνο χαιροῦ, ἀπὸ τῆς χατὰ τὸν ᾿Αδθραὰμ χαὶ Δαθὶδ 
γενεαλογίας «hv αὐτῶν ἄνριαν παριστᾷν ἐπειρῶντο" 
οὗ χαλῶς μὲν οἱόμενοι, πλὴν ἐντεῦθεν τὴν πρόφασιν 
θηρώµενοι. Αντέλεγον 3 γὰρ πολλάχις ὑπὸ τοῦ ἁγίου 
Ἰωάννου xdi τῶν ἀμφ) αὐτῶν, Λευχίου xai ἄλλων 
πολλῶν, Παρατρίψασα δὲ ἑαυτῆς τὸ µετώπιον 1j ἆναι- 
σχυντία, ἑαυτῇ χαχὰ ἐπισπάσασθαι ἐφιλοτιμήσατο. 


Εὐθὺς δὲ μετὰ τὸν Μα,θαῖον (21) ἀχόλουθος γενό- 


1 F. αὐτόν. 
5 Jl Tit». 1v, 9. 


Cum Matthzus genitum Christum atque e sancto 
Spiritu conceptum , ac de Davidis οἱ Abrahami, 
quod ad carnem attinet, genere prognatum sua 
narratione descripsisset, nonnullis ignorantibus er- 
roris istud occasionem dedit. Cujus quidem causa 
non Evangelio ipsi tribuenda; sed falsa illorum ac- 
cusanda mens, qui ad id quod certo sibi persuase- 
rant, perperam acceptas ex Evangelio auctoritates 
accommodabant. Hinc enim Cerinthus, et Ebio 
nudum hominem fuisse Christum asseruit, ut el 


C Merinthus, et Cleobius, sive Cleobulus, et Claudius, 


ac Demas, et Hermogenes, qui dilexerunt hoc sz- 
culum, et viam veritatis reliquerunt *. Quippe 
Domini discipulis per id tempus contradicentes illi, 
ex Christi genealogia ab Abrahamo et Davide per- 
ducta insaniam suam corroborare studuerunt. Quod 
elsi perperam in animum induxerant, nibilomiuus 
illinc occasionem nacti sunt. Et Joannes quidem, 
ejusque discipuli, maximeque Lucius, et alii ple- 
rique istorum conatibus sepius 49$ obstiterant. 
Sed nimirum ubi semel frontem euam impudentia 
perfricuit, mala sibi multa deinceps accumulare 
non destitit. 

Itaque post Mattheum statim Marco, qui Romas 


* Deesse videtur nonnibil. * F. ἀντελέγοντο, et mox, ἀμφ᾽ αὐτόν. * Marc. 1, 1 sqq. 


(19) καὶ Κ1εόδιο», εἴτουν KAsó6ovAor. lgna- D potest , uti duo ejusdem nominis Demz fuerint. 


tius ad Trallianos : Φεύγετε, xaX τὰ τοῦ πονηροὺ 
ἔγγονα, θεόδοτον, xaX Κλεόδουλον τὰ γεννῶντα χαρ- 
τὸν θανατηφόρον. Ubi non Nicolaitarum ropagines 
istos fuisse docet, ut est in Annal. , sed του πονη- 
pou ἔγχονα, hoc est d:emonis fetus. Imposuit. Au- 
nalium seriptori Latinus interpres, qui ita reddit : 
Fugite, perversi illius nepotes. 

(20) ampàr, καὶ Ἑρμογένη». Theodoretus ad 
Il Tim. c. iv, eumdem illum Demam esse putat, 
qui Epist. ad Philem. et; Coloss. tv laudatur ; 
quique seculum diligens, relicto Paulo, discessit. 


mutato consilio ad Paulum revertisse quidam : 


existimant, Chrysost. vero post honorificam illam 
de eo mentionem a Paulo sejunctum esse putat, ut 


Hia ad Pbilem. »ote 1l ad Tim. seripta sit. Fieri | 


Apud Ignat. Epist. ad Magnesios nominatur Damas 
Magnesiorum episcopus. 

(21) Εὐθὺς δὲ μετὰ τὸν Ματθαῖον. Ex prava. 
Cornarii interpretatione aut falsa aut dubia ex his 
verbis bistoria colligitur, jussum a Petro Marcum. 
historiam scripsisse. Sic enim Cornarius : Post 
Mattheum secutus est Marcue, jussus a S. Petro 
Rome Evangelium edere. Neutrum horum dicit 
Epiph. aut Petri jussu , aut Romz scripsisse Mar- 
cum, sed hoc tantum, comitem illum Romse fuisse 
Petri, et ἐπιτβέπεσθαι τὸ Εὐαγγέλιον ἐχθέσθαι. Α 
quonam? A Spiritu sancto. Inscio enim Petro ad 
scribendum aggressus est, Romanis id ab ipso 
postulantibus, ut auctor est Hieron. lib. De script. 
eccles., et Euseb. lib. it, c. 14. Quod cum audisse 


S. EPIPHANII 


9900 


- sancti Petri comes fuerat,scribendi Evangelii provin- A µενος ὁ Μάρχος τῷ ἁγίῳ Πέτρῳ tv Ῥώμῃ, ἑπιτρά- 


cia coinmittitur. Quod cum fecisset, a beato Petro 
in Agyptum mittitur. Erat hic unus e Lxx disci- 
pulis, qui ob sermonem illum dispersi sunt, quem 
Dominus elocutus fuerat: Nisi quis manducaverit 
carnem meam, et biberit sanguinem , non est me di- 
gnus *, uti sciunt qui Evangelium legerint. Verum 
ille Petri opera reversus, ac Spiritu sancto reple- 
tus conscribendi Evangelii munus accepit. Inde 
porro illud exorsus est, unde Spiritus eum sanctus 
impulit, et a xv Tiberii Cesaris anno sunipsit ini- 
tium; qui est xxx ab eo, unde Matthaeus narratio- 
uem inchoavit. Quamobrem cum secundus hie Evan- 
gelii scriptor exstitisset; nec de Verbi Dei in terras 
e coelo delapsu perspicue significasset, quanquam 
expresse id omnino declaravit : verum cum minus 
id accurate pertractasset, hinc nove quaedam te- 
nebre illorum, quos paulo ante commemoravi, in- 
geniis oborte sunt; ne eos evangelieus ille ορίοιι- 
Aor illustraret. Sie enim illi jactabant : Ecce tibi 
aovum de Christo proditum est Evangelium, in quo 
dulla de cclesti ilia generatione mentio; sed hoc 
unum memorat: In Jordane descendit Spiritus ín 
illum; et voz : Hic est Filius meus dilectus, in quo 
sihi complacui *. 

VII. Cum igitur iis in rebus tam incredibilis illo- 
tum versaretur amentia, Spiritus sanctus beatum Lu- 
cam occultis quibusdam stimulis cogit, et excitat, 
ut ex altissima illa voragine czcorum hominum 
mentes educeret, et qux fuerant ab aliis przter- 
missa scriptis commendaret, ne quis a veritate 
longius aberrans crederet, Christi generationem 
ab eo velut fictam fabulam fuisse propositam. Sed 
orationem ille suam deinceps effert altius, ac cum 
subtilius exponat omnia, rei gestze seriem accurate 
prosequitur, et ad veritati faciendam fidem testes 
illos proponit In. medium, qui divini verbi fuerant 
administri. Sic enim loquitur * : Quoniam quidem 
multi conati sunt (ut nonnullos, qui id conati fue- 
rant, indicaret, Cerinthum videlicet, Merinthum, 
et alios). Pergit vero : Visum est mihi deinceps 99 
assecuto a. principio diligenter eos qui ipsi viderunt, 
et ministri sermonis fuerunt, scribere tibi , optime 
Theophile : sive ad Theophilum quempiam scri- 


πεται τὸ Εὐαγγέλιον ἐχθέσθαι: xal γράψφας ἀποστέλ- 
Άλεται ὑπὸ τοῦ ἁγίου Πέτρου εἰς τὴν τῶν Αἰγυπτίεσ, 


᾿χώραν. θὗτος δὲ εἷς ἑτύγχανεν (22) ἐχ τῶν ἑθδομπι-- 


6 


χονταδύο τῶν διασχορπισθέντων ἐπὶ τῷ ῥήματι, ep 
εἶπεν ὁ Κύριος: Ἐὰν µή tic µου φάτῃ τὴν σάρκες, 
καὶ πἰῃ τὸ ala, οὐκ ἔστι µου ἄξιος' ὡς sot; τὰ 
Εὐαγγέλια ἀναγνοῦσι σαφὴς ἡ παράστασις. Ὅμως 
διὰ Πέτρου ἀναχάμφας εὐαγγελίζεσθαι χαταξιοῦται, 
Πνεύματι ἁγίῳ ἐμπεφορημένος.΄Αρχεται δὲ χηρύτ- 
τειν, ὅθεν «b Πνεῦμα αὐτῷ παρεκελεύσατο, τὴν ἁρ- 
χἣν τάττων ἀπὸ πεντεχαιδεχάτου ἔτους Τιδερίου 
Καΐσαρος μετὰ ἔτη τριάχοντα τῆς τοῦ Ματθαίου 
πραγµατείας. Δευτέρου δὲ vevopávou εὐαγγελιστοῦ» 
xal uh περὶ τῆς ἄνωθεν χαταγωγῆς θεοῦ Λόχου τη- 
λαυγῶς σηµάναντος ' ἀλλὰ πάντη μὲν ἐμφαντιχῶς, 
οὗ μὴν χατὰ ἀχριδολογίαν τοξδαύτην, víyove τοῖς 
προειρηµένοις, εἰς δεύτερον σχότωσιν τῶν διανοηµά- 
των, τοῦ μὴ χαταξιωθηναι πρὸς φωτισμὸν τοῦ Εὔαγ- 
γελίου, λεγόντων αὐτῶν, ὅτι Ἰδοὺ δεύτερον Εὐαγγέ- 
oy περὶ Χριστοῦ σημαῖνον, χαὶ οὐδαμοῦ ἄνωθεν λέ- 
γων τὴν γέννησιν' ἁλ)ά φησιν. Ἐν τῷ Ἱορδάνῃ 
χατῆ.Ίθε τὸ Πνεῦμα ἐπ᾽ αὐτὸν, καὶ φωνή» Οὗτός 


ἐστι ὁ Ylóc ὁ ἁγαπητὸς, ég' ὃν ηὐδόκησα. 


7’. Ἐπειδὴ δὲ ταῦτα οὕέως Ev τοῖς τοιούτοις ἀνοή- 
τως ἑτελεῖτο, ἀναγχάζει «b. ἅγιον Πνεῦμα, χαὶ ἔπι- 
νύττει τὸν ἅγιον Λουχᾶν, ὡς ἀπὸ βάθους χατωτάτου 
(κατὰ). τὴν διάνοιαν τῶν Ἱπατημένων ἀνενέγχαι, xai 
τὰ ὑπὸ τῶν ἄλλων χαταλειφθέντα αὖθις ἐπιβάλλε- 
σθαι’ ἵνα μὴ τις τῶν πεπλανηµένων ἠγήσεται µυθω- 
δῶς αὐτὸν ἐχφράσαι τὴν γέννησιν. Ἔπειτα ἀνωφερῃ 
τὸν λόγον ἐργάζεται’ διὰ δὲ τὴν ἀχρίδειαν λεπτοµε- 
pc τὴν πᾶσαν πραγµατείαν διέξεισι, xaX εἰς παρά- 
στασιν ἁληθείας ἑμμάρτυρας τοὺς ὑπηρέτας τοῦ λό- 
Υου Ὑγενοµένους παρεισάχει, φάσχων' Ἐπειδήπερ 
zoAAol ἐπεχείρησαν ' ἵνα τινᾶς μὲν ἐπιχειρητὰς 
δείξῃ, φημὶ δὲ τοὺς περὶ Κήρινθον, καὶ Μήρινθον, 
xai τοὺς ἄλλους. Eita τί φησιν; ΄"Εδοξε κἀμοὶ xaó- 
εξῆς παρηκο.ουθηχότι ἄνωθεν toic αὐτόπταις 
xal ὑπηρέταις tov Aóyov γεγοµένοις γχράφαι cot, 
χράτιστε 68098, Ἐἴτουν τιν} θεοφΏλῳ τότε γράφων 
τοῦτο ἔλεγεν, fj παντὶ ἀνθρώπῳ θεὸν ἀγαπῶντι - 
Περὶ ὧν, φησὶ, κατηχήθης Aóyor ti ἀσφάλειαν. 


bens ita dixerit, sive amantem Dei quemlibet allo- D Καὶ τὴν μὲν χατήχησιν προτεταγμένην ἔφασκεν, ὡς 


quatur : eorum, inquit, verborum de quibus erudi- 
tus es veritatem. Ubi nonnullam institutionem 
antecessisse signilicat, qua ab aliis jam erat imbu- 
tus ; sed ab iisdem certi nihil accepisse. Post haec 
rei veritatem exponit: Fuit in diebus Herodis regis 
de vice Abia pontificis sacerdos quidam nomine Za- 


ἤδη ὑπὸ ἄλλων μὲν χεχατηχῆσθαι, οὐχ ἀσφαλῶς δὲ 
παρ) αὐτῶν µεμαθηχέναι. Elsa τὴν ἀχρίδειάν φησιν 
Ἑγένετο ἐν ἡμέραις Ἡρώδου tov βασωϊέως ἐξ 
ἐφημερίας Ἀδιᾶ τοῦ ἀρχιερέως ἱερεύς τις ὀνό- 
ματι Ζαχαρίας, καὶ γυνἡ αὐτοῦ ἐκ τῶν θυγατέ- 
pur. ᾿Ααρὼν, 3 ὄνομα Ἐ.ισάδετ. Καὶ ἄρχεται πρὸ 


! Joan. vi, 54. * Marc. 1, 10, 11. * Luc. 1, 1 seqq. 


Petrus, quod factum erat approbavit. Romz porro 
scripsisse verisimile est : de quo in Anz, plura Ba- 
ron., an. 45, n. 99. 

(22) Οὗτος δὲ slc ἐτύγχανεν. Dissentit Papias 
apud Euseb., et Christum a Marco negat auditum. 

ieron. in Pref. ad Evang. Marci, eumdem ait Le- 
viticum genere, et sacerdotem fuisse, Sed falso hic 


liber Hieron. tribuitur. Qvod autem asserunt non- 
nulli, Marcum non vidisse Dominum, viderit necne 
nihil affirmo : videre quidem potuisse temporum 
ipsa ratio persuadet. Neque vero damnanda est 
kpiphanii sententia , dum illum e Lxxn discipulo- 
rum nuinero fuisse narrat, etsi contrarium alii 
Patres sentiant. 


- — 


991 


ADVERSUS HAERESES LIB. Π. TOM. I. — HAERES..LI. 


eoo Ματθαίου. Ὁ μὲν γὰρ Ματθαῖος ἑσήμανε τρια- À charias,et uxor ejus de filiabus Aaron, nomine Ειέκα- 


«ονταετῆ χρόνον ἀπ᾿ ἀρχῆς ὁ δὲ Μάρκος τὰ μετὰ 
τρ:άχοντα ἕταττεν ἔτη, τὴν Ev τῷ Ἰορδάνῃ γενοµένην 
ἐν ἀληθείᾳ πραγµατείαν., ὅμοια τῷ Ματθαίῳ xal τῷ 
Λουχᾷ ' ὁ δὲ Ματθαῖος ἀπὺ τριακονταέτους χρόνου 
πρὸ τῆς Ev τῷ Ἱορδάνῃ xai τοῦ βαπτίσματος πραγµα- 
τείας τὸ δι”γηµα ἑἐποιεῖτο Λουχᾶς δὲ πρὺ τοῦ χρό- 
νου τοῦ συλληφθῆναι τὸν Σωυτῆρα ἐν γαστρὶ ἀπὸ ἓξ 
μηνῶν τὸν χρόνον ἐδήλου, καὶ ἑννέα μηνῶν πάλιν, 
xa ὀλίγων ἡμερῶν τῆς συλλήψεως τοῦ Κυρίου ' ὡς 
εἶναι τὸν πάντα χρόνον (35) τριάκοντα lv ἔτος, xal 
ἐπέχεινα. Διηγεῖται δὲ xaX τὴν τῶν ποιμένων διὰ τῶν 
εὐαγγελισαμένων ἀγγέλων θεοπτίαν᾿ xal ὡς ἑἁγεννή- 
θη ἐν Βηθλεὲμ, xal ἑσπαργανώθη iv. φάτνη, xa τῇ 
ὀγδόῃ περιετµήθη, καὶ ἐν τεσσαράκοντα ἡμέραις τὰ 
χατὰ τὸν νόμον προσφόρια ὑπὲρ αὐτοῦ ἐπετέλουν * 
xai ὡς ὁ Συμεὼν iv ἁγχάλαις ἐδέχετο' xal ὡς 
"Αννα ἀνθωμολογεῖτο θυγάτηρ Φανουἡλ’ χαὶ ὡς ἐκ 
ἹΝαζαρὲτ ἀπῄει εἰς Ἱερουσαλὴμ ἅμα τοῖς γονεῦσι τε- 
λοῦσιν ὑπὲρ αὐτοῦ χατὰ τὸν νόµον. Ὃν οὐδὲν τῷ Ματ- 
θαίῳ ἐπείργασται, οὐδὲ τῷ Μάρχῳ, ἀλλὰ μὴν οὐδὲ 


τῷ Ἰωάννῃ. 


H'. "ὀθεν xal τινες ἄλλοι ἐξ Ἑλλήνων φιλοσό- 
φων, φημὶ δὲ Πορφύριος, xai Κέλσος, χαὶ Φιλοσαόδ- 
θάτιος (24), ὁ &x τῶν Ἰουδαίων ὁρμώμενος, δεινὸς 


χαὶ ἁπατεὼν ὄφις, εἰς τὴν χατὰ τῆς εὐαγγελικῆς 


πραγµατείας διεξιόντες ἀνατροπὴν, τῶν ἁγίων εὐαγ- 
γελιστῶν χατηγοροῦσι, Φυχιχοὶ xat σαρχιχοὶ ὑπάρ- 
χοντες, χατὰ σάρχα δὲ στρατευόµενοι, χαὶ Θεοῦ εὖ- 


beth. Altius ergo quam Matthaeus exorsus est. Mat- 
thzus enim tricesimum statis annum initio declara- 
vit.Marcus vero qua post tricesimum gesta sunt ex po- 
suit : οἱ inlisque ad Jordanem contigerunt enarran- 
dis Matthzo »c Lucze congentaneus est. SedMatthzeus 
ab anno ipso tricesimo, ante illam omnem bapti- 
smi, ac rerum ad Jordanem gestarum historiam, 
narrationem inchoavit. Lucas porro a sexto men- 
se, ante Salvatoris in utero generationem, princi- 
pium dedüxit : quibus novem deinde menses addit, 
uua cum paucis quibus genitus est diebus, ut supra 
unius ac triginta annorum spatium colligatur. Nar- 
rat preterea quemadmodum pastores ab internun- 
tiis angelis admoniti Deum conspexerint ; utque is 


B Bethlebemi in lucem editus, ac pannis involutus in 


pr&sepi, et octavo die circumcisus fuerit, nec non 
post dies xt pro eodem oblata sint, quz lex prae- 
scripserat. Tum ut eum Symeon in ulnas accepe- 
rit, Phanuelis filia confessa sit; utque Nazareto 
cum parentibus Hierosolymam abierit, qui quod 
lex jusserat illius nomine dependerunt. Qua nec 
Matthzus, nec Marcus, nec Joannes attigerunt. 
VIH. Ex quo factum est, ut gentilea quidam phi- 
losophi, Porphyrius scilicet, ac Celsus, et Philo- 
sabbathius, genere Jud:eus, veterator ac nequissi- 
mus coluber, cum adversus evangelicam bistoriam 
scriberent, sacros evangelistas arguerint : animales 
llli quidem, et carnales homines, ac secundum 
carnem militantes, qui nec Deo placere poterant, 


αρέστησιν ἀδυνάτως ἔχοντες, xal τὰ τοῦ Πνεύματος C nec ea que sunt Spiritus sancti cognoverant. Nam 


ph «νενοηχότες. Ἕκχαστος γὰρ προσχόπτων τοῖς λό- 
γοις τῆς ἀληθείας διὰ τὴν iv αὐτῷ τύφλωσιν τῆς 
ἀγνωσίας, εἰς τοῦτο ἐἑμπίπτοντες ἔλεγον ' Πῶς δύνα- 
ται ἡ αὐτὴ ἡμέρα εἶναι τῆς ἐν Βηθλεὲμ γεννήσεως, 
αὐτὴ xai περιτομὴν ἔχειν ὀχταήμερον, xaX διὰ τεσ- 
σαράχοντα ἡμερῶν ἓν Ἱεροσολύμοις ἄνοδον, xal τὰ 
ἀπὸ Συμεῶνος xai "Άννας εἰς αὐτὸν τετελεσμένα, 
ὁπότε ἓν τῇ νυχτὶ f| ἐγεννήθη, πέφηνεν αὐτῷ, φησὶν, 
ἄγγελος, μετὰ τὸν τῶν μάγων ἔλευσιν τῶν ἑλθόντων 
προσχυνῆσαι αὐτῷ, xal ἀνοιξάντων τὰς πῄήρας, xal 
προσενεγχάντων; ὡς λέγει, φησίν Ὥφόη αὐτῷ 
ἄγγελος «έχων * Ἀγαστὰς «Ἰάδε τὸ παιδίον xal 
τὴν yuvvaixd σου, xal πορεύου εἰς Αἴγυπτον ' 
δει ζητεί Ἡρώδης τὴν yvxhv τοῦ παιδίου. El 


omnes {20 illi ad sermones veritatis οΠεπάδηίος. 
pra inscitiz; czcitate, atque ad ea delapsi jaetare 
identidem solebant : Fierine potest, ut eadem dies 
et Bethlehemi natum viderit, 6ἱ, quod post oeti- 
duum solebat fieri, circumcisum, et post dies σι, 
Hierosolyma deportatum ; ut item Simeonis et 
Anne acia illa in eamdem diem inciderint ; prz- 
sertim eum qua nocte Jesus est in lucem editus, 
Josepho angelus apparuerit, post magorum ad- 
ventum, qui illius adorandi eausa venerant, qui- 
que munera sua apertis sacculis obtulerant? Tum 
enim apparuit, inquit, ei angelus dicens : Surge, ae- 
cipe puerum, et conjugem (uam, et vade ἐπ ,£gs- 
ptum; quoniam  auerit Herodes animam pueri *. 


ποίνυν ἓν ταύτῃ νυχτὶ fj Υεγέννηται, παρελήφθη εἰς D Quamobrem si eadem qua natus est neete in 


AUrusxoy xal ἐχεῖ fv, ἕως ὅτου ἀπέθανεν Ἡρώδης : 
πόθεν τὸ ἐπιμεῖναι, καὶ ὀχταήμερον περιτμηθῆναι ; 
$) πῶς τὸ μετὰ τεσσαράχοντα εὑρίσχεται Λουκᾶς 
Ψευδόµενος; { Ὡς φασὶ βλασφημοῦντες χατὰ τῆς 
ἑαυτῶν κεφαλῆς ') ὅτι φησὶν ἓν τῇ τεσσαραχοστῇ 
ἡμέρᾳ ἀνήνεγκαν αὐτὸν εἰς Ἱερουσαλὴμ, κἀχεῖθεν 
εἰς Ναζαρέτ. Καὶ οὐχ οἴδασιν οἱ ἀγνωσίᾳ χατενό- 
µενοι τοῦ ἁγίου Πνεύματος τὴν δύναμιν. 


* Matth, n, 15. 3 Luc. ui, 22 sqq. 


(45) Ὡς εἶναι τὸν πάντα χρόνον. Tempus ipsum, 
ouo Joannes conceptus ac natus est, el incarnatus 
aique in lucem editus Christus, Lucas complecti- 


AEgyptum delatus est, et illic fuit, donec Herodes 
mortuus est, quomodo permanere in Judaea potuit, 
eLoctavo die circeumcidi? Aut quid tandem post dies 
XL factum esse Lucas mentitus est? (Sic enim per 
summam illi blasphemiam, id quod in eorum caput 
vertat, objiciunt.) Nam quadragesimo (ait Lucas) 
die tulerunt illum in Hierusalem, et inde in Naza- 
τει”. Sed ignari videlicet. homines qua vis sit 
sancti Spiritus nequaquam intelligunt. 


tur : quod tempus mensium est rere xv. 
(24) Kal Φιλοσαόδάειος.. De hoc nihil ha» 
ctenus legt. 


905 


S. EPIPHANII 


904 


ΙΧ. Etením unicuique evangelistarum conces- Α 8'. 'Exástp Ἱὰρ τῶν εὐαγγελιστῶν ἑδωρίθτ 


sum est, ut qui singulis et temporibus et oppor- 
tunitatibus gesta erant verissime perscriberet. Ita- 
que Matthzus, cum id unum exposuisset, de Spi- 
ritu sancto susceptum illum ac genitum, de cir- 
cumcisione tacuit; nec ullam earum rerum attigit, 
quie ante biennium acciderunt; sed magorum de- 
muin enarravit adventum, quemadmoduin verissi- 
mus Dei sermo testatur !, cum scilicet tempus a 
magis exquisivit Herodes, ac de stella quz appa- 
ruerat accurate sciscitatus egt. Ad hzc magorum 
commemorata responsio, de duobus annis, et infra, 
ut diversum ab eo tempus esse constet, quod Lu- 
cas narratione sua complexus est. Hic enim qux 
ante biennium illud gesta sint exponit. At Mat- 


ἑχάστου χρόνου xa χαιροῦ διηγεῖσθαι τὰ kv ἀληθεέᾳ 
πληρωθέντα. Καὶ ὁ μὲν Ματθαῖος, διηγγσάµεναις 
µόνον, ὅτι ἐγεννήθη ἐν Πνεύματι ἁγίῳ, xal ὅτε 
συνελήφθη ἄνευ σπέρµατος ἀνδρὸς, οὐδὲν περὶ της 
περιτομῆς εἶπεν, οὐδὲ mpb τῶν δύο ἑτῶν τι τῶν εἷς 
αὐτὸν γεγενηµένων * ἀλλὰ διηγεῖται τὴν ἔλευσιν τῶν 
μάγων ὡς ἐπιμαρτυρεῖ ὑμῖν ὁ dinh; τοῦ 8:02 
λόγος, ἐρωτῶντος τοῦ Ἡρώδου παρὰ τῶν μάγων τὸν 
χρόνον. Καὶ Ἱχρίδωτο τοῦ γενοµένου ἁστέρος, xat 
τῶν µάγων ἡ ἀπόχρισις, ὅτι ἀπὺ δύο ἐἑτῶν καὶ 
χατωτέρω ὡς ph εἶναι τὸν χρόνον τοῦτον, τὸν cip 
Λουχᾷ πεπραγματευμἐνον. ἸΑλλ' ὁ μὲν Λουχᾶς τὰ 
πρὸ δύο ἑτῶν διηγεῖται Ματθαῖος δὲ, εἰπὼν τὸν 


᾿γέννησιν, ἀπεπῄδησεν εἷς τὸν διετῃ χρόνον, καὶ ἑδί - 


thaus a nativitate statim ad secundum annum se B λωσε τὰ γενόµενα μετὰ δύο ἔτη. Διὸ καὶ ὁ Ἡρώδης, 


contulit, et quz post biennium acciderint declarat. 
Quod Herodes animo reputans, postquam magi 
alia vía discesserunt, in illa infantium turba de- 
prehendi puerulum illum, atque interfici posse cre- 
diderat. Infantes enim omnes, quotquot in agro 
Bethlehemitico forent, a bimatu et infra 431 
jussit occidi, ad íllam usque diem, qua apud se 
magi fuissent. 

Ex quo quis non videat, tum cum magi vene- 
runt, bimulem [fuisse puerum? siquidem ea rei 
gesto narratio veritatem ipsam accuratissime 
demonstrat. Etenim Lucas puerum, simu! ac natus 
est, fasciis involutum esse scribit; et im prasepi 
3c speiuuca jacuisse, quod nullus in diversorio 


διανοηθεὶς τοῦτο μετὰ τὸ ἀπονεῦσαι τοὺς μάγους δι 
ἑτέρας ὁδοῦ, ᾠήθη Ev τῷ πλήθει τῶν παίδων xat αὖ- 
τὸν γεννηθέντα εὑρεθήσεσθαι, xal σὺν αὐτοῖς ἅπο- 
κτίνννσθαι. Εχέλευσε γὰρ τοὺς bv τοῖς ὁρίοις Βη- 
θλεξµ παΐδας ἁποχτανθῆναι, τοὺς ἀπὸ δύο ἑτῶν xal 


κατωτέρω ἕως αὐτῆς τῆς ἡμέρας, fic οἱ μάγοι map" 
αὑτῷ ἐγένοντο. 


Ἔνθεν τίνι ob φανεῖται (25) , ὅτι, ὅτε ἦλθον οἱ 
μάγοι, δύο ἦν ἑτῶν ὁ παῖς Ὑεγενηµένος; Καὶ γὰρ 
xaX ἡ αὐτὴ πραγματεία τὴν πᾶσαν ἀχρίδειαν σαφη- 
νίξει. "O μὲν γὰρ Λουκᾶς λέγει ἑσπαργανῶσθαι civ 
Παΐδα εὐθὺς τετεγµένον, xai χεῖσθαι ἓν φάτνῃ, xai 
ἐν σπηλαίῳ, διὰ τὸ μὴ εἶναι τόπον ἓν τῷ χαταλύ- 


locus esset. Tum enim census habebatur; et qni C paz ἀπογραφὴ Υὰρ ἣν τότε, Καὶ οἱ διασχορπι- 


bellorum temporibus, quse sub Machabais exstite- 
rant, dispersi fuerant, quovis terrarum pervase- 
rant; adeo ut pauci emnino Bethlehemi reinane- 
rent. Quare in quedam evangelistarum exemplari 
Davidis urbs dicitur ; in alio vero vicus: appellatur, 
quod agrum haberet angustissimum. Cum igitur 
Augusti imperatoris edictum esset allatum, qui 
huc illucque dissipati erant, cum familiis suis ad 
illum lecum censendi gratia venire coacti, facile 
compleverunt, ut propter hominum írequentiam 
nihil esset in diversorio loci relictum. Post cen- 
$um vero unusquisque eo, ubi domicilium collo- 
carat, reversus est. Unde laxius ad liabitandum 
spatium fuit, Itaque priore jam anno finito, et al- 
tero insuper, ob eorum quz gesta illic erant, me- 


'! Mati. 1, 78qq.. 3 F. κατά. 


(25) "Ev0sv viv. οὗ ῥανεῖται. Tametsi nihil ex 
Evangelio de magorum adventus tempore liquido 
possitexprimi, probabilior tamen est commuauis, ac 
recepta sententia, quam illa ex Epiphanii ac Eu- 
Sebii Chronicis hausta, biennio post Christum in 
lucem editum magos advenisse. uod ex illis Mat- 
ει! verbis colligi putabant, quibus Herodem narrat 
a bimatu el infra pueros occidisse, secundum tempus 
quod exquisierat a magis (Matth, ii, 16). Sed hunc 
nodum jampridem dissolverunt eruditi sacrarum 
Litterarum interpretes. 

(20) Kal ἀνάγκην ἔσχον οἱ Ówacxopzicpéro:. 
Quantum verba ipsa prae se ferunt, indicare vide- 
tur judzos quolibet terrarum dispersos in Palzsti- 


σθέντες ἀπὸ τοῦ χρόνου τῶν πολέμων τῶν ἐπὶ τοῖς 
Μαχχαθαίοις γεγονότων ἐπὶ τὰ πανταχοῦ γῆς Ov 
εσχορπίσθησαν, xai ὀλίγοι παντελὼς ἔμειναν iv 
Βηθ)εἓμ χατοιχοῦντες. Διὸ Év τινι ἀντιγράφῳ τῶν 
εὐαγγελιστῶν χαλεῖται πόλις τοῦ Δαθίδ' ἐν ἄλλῳ ὃν 
χώμην αὐτὴν χαλοῦσι, διὰ τὸ εἰς ὀλίγην γῆν αὐτὴν 
ἠχέναι. "Ove δὲ γέγονε τὸ χέλευσµα τοῦ βασιλέως 
Αὐγούστου, xal ἀνάγχην ἔσχον ol διεσχορπισμέ 
vot (26), xai τὰ * αὐτῶν γένη, Άλθεν εἰς τὸν τόπον, 
ἵνα ἀπηογραφῶσιν ἐπιῤῥδέοντα τὰ πλήθη, xal Ev 
έπλησε τὸν τόπον, χαὶ οὐχ ἣν τόπος iv τῷ χαταλύ- 
µατι διὰ τὴν συνέχειαν. Λοιπὺν δὲ μετὰ τὴν ἀπρ 
γραφὴν ἀπῆλθεν ἕχαστος, ὅποι γῆς τὴν καταμονὴν 
τῆς χατοιχῄσεως εἶχε. Διὸ xol πλάτος ἐτύγχανεν b 


τῇ ΥΠ. Ἐρχόμενοι δὲ, ὡς εἰπεῖν (27), µνήµης Evexa 


nam coactos esse. Sed commode hze accipienda 
sunt, ut de iis loquatur, qui in Palzstina ipsa, vel 
Syria degerent. Neque enim puto in ltalia, vel 
Gracia, aut /Egypto etiam habitarent, alibi quam 
ibi, ubi erant, fuisse censos. 

(27) ᾿Ερχόμενοι δὲ, Qc εἰπεῖν. Nollem erudito 
Μαἱάοπαιο id in mentem venisset Epiphanio tri- 
buere quod et absurdissimum est, nec ab eo vel 
levissime cogitatum. Scribit enim mirari se, quod 
Epiphanius existimet Josephum et Mariam singulis 
annis eo die ex /Egypto in Bethlehem venire con- 
suevisse ; cumque post duos annos rediissent, magos 
eos invenisse. Hoc vero nunquam scripsit Epipha- 
nius. Quare hallucinatus est eruditissimus ille Evan- 


905 


ADVERSUS H/ERESES LIB. if. TOM. 1. ILERES. LI. 


$05 


τῶν ἐχεῖ γεγεννηµένων, πρώτου éviauto) τελεσθέν- A moriam eo se parentes Nazareto, velut ad eamdem 


τος, xal τοῦ δευτέρου πληρωθέντος, 130ov οἱ γονεῖς 
ἐκεῖσε ἀπὸ Ναφαρὲτ, ὡς εἷς τὴν πανήγυριν ταύ- 
τον (28). Aib xal ἡ ἔλευσις τῶν μάγων γεγένηται 
χαὶ κατὰ τὴν τοιαύτην συγχυρίαν. Οὐκέτι ἴσως τῇ 
καταλύσει τότε τῆς Μαρίας xoi Ἰωσὴφ διὰ τὴν 
ἀπογραφὴν τῇ ὑπὸ τοῦ Λουκᾶ εἱρημένῃη. Οὐ γὰρ 
τΌραν τὴν Μαριὰμ Ev τῷ σπηλαίῳ, ὅπου ἐγέννησεν * 
ἁἆλλὰ ὡς ἔχει τὸ Εὐαγγέλιον, ὅτι ὡδήγει, φησὶν, 
αὐτοὺς ὁ ἁστὶρ ἄχρι τοῦ τόπου, οὗ ἦν ἐχεῖ τὸ 
παιδίον. Καὶ εἷσε 1θόντες εἰς τὸν οἶκον, εὕρον τὸ 
JBSpépoc μετὰ Μαρίας, οὐχέτι Ey. φάτνῃ, οὐχέτι ἐν 
στιτλαίῳ, ἀλλ᾽ £v οἵχῳ' ἵνα γνωσθῇ τῆς ἁληθείας ἡ 
ἀχρίδεια, χαὶ τοῦ. χρόνου τῶν δύο ἑτῶν τὸ διάστηµα, 
τουτέατιν ἑξότου ἐγεννήθη, ἕως ὅτε παρεγένοντο bl 


celebritatem, contulerunt. Quo tempore magorum 
adventus ejusmodi quadam opportunitate contigit. 
Tametsi non in eodem illo fortassis diversorio ver- 
sabantur, in quo Mariam ac Josephum descriptio- 
nis tempore mansisse Lucas testatus est. Neque 
enim Mariam in spelunca, ubi pepererat, repere- 
runt; sed, ut Evangelium narrat, stella illos ad 
eum locum perduxit, ubi erat puer, Et intrantes de- 
mum invenerunt puerum. cum Maria !, non in prz- 
sepi, vel in spelunca, sed in domo scilicet, ut ac- 
curata rei veritas, ac biennii intervallum exprime- 
retur, quod ab ejus natali ad magorum adventum 
effluxerat. Eadem illa vero nocte, duobus a nati- 
vitate annis elapsis, angelus apparuit, ac puerum 


µάχοι. Καὶ κατ’ ἐχείνην τὴν νύχτα μετὰ δύο Écr τῆς B cum matre in terram. Egypti jussit abducere. 1d- 


γεννήσεως ὤφθη ὁ ἄγγελος, xaX εἶπε παραλαθεῖν τὸ 
παιδίον χαὶ τὴν μητέρα εἰς γῆν Αἱγύπτου. Διὸ οὑχ- 
ἔτι Ἰωσὴφ ἀνακάμπτει elg Ναξαρὲτ, ἀλλὰ ἁπολι- 
δράσχει ἅμα τῷ παιδὶ, χαὶ τῇ μητρὶ αὐτοῦ εἰς Αἴ- 
Ὕνυπτον, xat ἄλλα δύο ἔτη ποιεῖ ἐχεῖσε * xai οὕτως 
πάλιν ὁ ἄγγελος μετὰ τὴν τοῦ "Ἡρώδου τελευτὴν 
ἐπιστρέφει τὸν αὐτὸν ἐν τῇ Ἰουδαίᾳ. 

Ι'. Tip γὰρ τριαχοστῷ τρίτῳ (29) ἔτει τοῦ Ἡρώ- 
ὅου γεννᾶται ὁ Κύριος" τριαχοστῷ πέµπτῳ Ἴλθον 
ol μάγοι ' τριαχοστῷ ἑθδόμῳ ἔτει τελευτᾷ ὁ Ἡρώ- 
δης : xaX διαδέχεται ᾿Αρχέλαος υἱὸς αὐτοῦ τὸ βασί- 
Ἄειον, ποιῄσας ἔτη ἑννέα βασιλεύων, χαθάπερ pot 
àv ἄλλοις τόποις εἴρηται. ᾿Ανεχώρησεν οὖν ἀχού- 
σας περὶ ᾿Αρχελάον, xaY ἐλθὼν χατῴκησεν εἰς Na- 
ζαρέτ. Καὶ ἐχεῖθεν πάλιν κατ᾽ ἔτος ἄνῄει εἰς Ἱε- 
ρουσαλἠμ. Ορᾷᾶς ὅση τυγχάνει ἀκρίδεια ἐν τοῖς 
θείοις Ἐὐαγγελίοις περὶ ἑχάστης πραγµατείας; Ol 
$& ἀγνοίᾳ φερόμενοι, τὸν ἑαυτῶν voUv σκοτώσαντες, 
οὐχ ἴσασι τὺ τέλος ἑχάστου λόγου * ἀλλὰ ἁπλῶς χατά 
τών ἁγίων ἑπαίρουσι τὸ στόμα, xal χαλῶσι τὴν 
γλῶτταν, μηδὲν μὲν λέγοντες ἐν ἁληθείᾷχ, ἑαυτοὺς 
δὲ τῆς ζωῆς ἀλλοτριοῦντες. 


Ἔνθεν οὖν 6 Λουκᾶς, μετὰ τὸ διηγἠσασθαι τὰ 
πρῶτα, πάλιν λέγει, πῶς iv τῷ δωδεχάτῳ ἔτει 
ἀντΏλθεν εἰς Ἱερουσαλὴμ΄ ἵνα μὴ παραλείψῃ τόπον 
τοῖς νοµίσασιν αὐτὸν ἁπλῶς ἄνδρα τέλειον kv. χόσμῳ 
πεφηνέναι, xal εἰς τὸν Ἰορδάνην πρὸς τὸν Ἰωάννην 
ἠχέναι ' ὡς ὑπεθλήθη ὑπὸ Κηρίνθου, xal Ἐδίωνος, 
xai τῶν ἄλλων. Δεινὸς Y&p ὄφις σχαληνῶς διαθαίνων 
ἐν μιᾷ γνώµῃ οὐχ ἵσταται ' ἀλλά τοῖς μὲν δοχεῖ ἐκ 
παρατριθΏς καὶ σπέρματος ἀνδρὸς γεγενῆσθαι, τοῖς 
& ἄλλοις ἁπλῶς ἄνθρωπος πεφηνέναι. Ac. χατὰ τὸ 
λεπτὸν τὰ πάντα διηγούμενοι οἱ ἅγιοι εὐαγγελισταὶ 
ἀχριθολογοῦσι. Καὶ φύσεν ὁ Λουχᾶς ὡς ἀπὸ χάτω- 


θεν ἐπὶ τὰ ἄν ἀναφέρων τὴν διάνοιαν φάσκει' "Ην 


* Matth. n, 9, 11. 


geliorum interpres ; nec ideotamen tantum comme- 
ruit, ut a Casaubono tam inclementer ac. puti:le 
notaretur, et virulentissimus, ac maledicentissimus 
scriptor appellaretur in illo opere, quod ipsum ex 
vírulentis calumniis et hzereticis opinionibus con- 
textum adversus Daronianos Annales effudit. 


PATROL. GR. XLI. 


circo non jam Nazaretum Josephus regreditur ; 
sed cum puero ac matre fugit in /Egvptum, ubi 
biennio altero commoratus est ; atque ita rursum 
post Herodis obitum angelus eumdem, ut in Judzam 
rediret, admonuit. 


439 X. Quippe xxxi Herodis anno. natus est 
Dominus, ejusdemque xxxv mogi venerunt. Deinde 
xxxvn imperii anno moritur Herodes, cui succes- 
sit Archelaus, isque novem regnavit annis, ut alio 
a me loco dictum memini. Quare cum de Archelao 
accepisset, recessit Josephus, ac se Nazaretum 
habitandi causa contulit. Unde quotannis Hieroso- 
lymam proficisci consueverat. Vides quanta sit in 
sacris Evangeliis cujuslibet rei narrandz quamque 
accurata diligentia ? At isti ignorantia czeci, quo- 
rum est tenebris obducta mens, uniuscujusque 
narrationis exitum ignorant; sed adversus sacru- 
sancla quique os suum arroganter extollunt, ac 
linguam relaxant, adco ut neque veri quidqua:n 
afferant, et a vita nihilominus ac salute semetipsos 
alienent. 

Post bzc Lucas ubi priora persecutus est, ex- 
ponit quemadmodum anno xii Hierosolyma per- 
rexerit, ne quem illorum errori locum relinqueret, 
qui illum arbitrati sunt perfecta ac virili jam setate 
in mundo repente fuisse conspectum : itaque con- 


D veniendi Joannis gratia ad Jordanem accessisse, 


qui fuit Cerinthi, Ebionis, et aliorum opinio. 
Siquidem callidus ille serpens obliquis flexibus ad- 
repens, nibil unum ac constans asserit. Sed aliig 
placet ex utriusque conjunctione sexus, ac virili 
semine Christum esse procreatum. Alii simpliciter 
hominem apparuisse statuunt. Qua causa fuit cur 
subtiliter accurateque omnia sancli evangelists 


. (28) Ὡς εἰς ev παγηγυριν ταύτην. Quam tandem 
hic πανήγνριν intelligat nescio. Videtur loci illius, 
in quo natus erat Doininus, celebratam memoriau 
παν o appellare. 

(29) TQ τριακοστῷ ερίτφ. De his accuratius 
paulo post agemus. 

29 


£01 


S. EPIPHANII 


narrando complexi sint. Precipue Lucas animum A δὲ Ἰησοῦς ἀρχόμενος εἶναι ὡς ἐτῶν εριάκοντεα, 


ab inferioribus ad superiora referens ita scribit : 
Et erat Jesus. incipiens esse quasi annorum xxx ; 
filius, ut putabatur, Joseph *. Quod autem solum- 
n:0do putatur, minime est reipsa. Sed patris vi- 
cem Josephus gerebat ille quidem, quod ita Deo 
placuerat: pater vero non erat; ut qui nunquam 
se cum Maria copularat; nisi quod illius vir ap- 
pellatus est, quod eam senex duxisset, anno setatis 
plás minus Lxxx, cum jam liberos sex e priori 
conjuge sustulisset ; hanc vero posteriorem singu- 
lari Dei providentia sibi, ut alio loco fusius dispu- 
tamus, ascivisset. Qui igitur nullum cum matre 
tuit? Fieri istud omnino. non potest. 

XI. At enim dices : Cur ergo vir illius appella- 
tus est, nisi eam obtineret? Qi sic dubitat, quid 
lex vetus ferret iguorat : 4433 nimirum enim ex 
quo viro femina desponsa fuerat, sive virgo esset, 
sive paterna adhuc in domo degeret, nomine tenus 
uxor dicebatur. Quare angelus sic Josephum allo- 
quitur : Noli timere accipere conjugem tuam *, Ac 
ne quis errorem in Evangeliis ullum esse suspice- 
tur : est enim plane stupendum hoc mysterium, ac 
supra humanum captum tota ista narratio, et quz 
solis Spiritus sancti filiis clara sit el exposita. 
Erct igitur, inquit, quasi annorum xxx ; filius, ut 
putabatur, Joseph ; qui fuit Eli, qui fuit Matthan *. 
Tum ad Abrabhamum usque generationis seriem 
retexit; a quo Matthzeus exorsus est. Sed et Noe- 
mum superat, et ad Adamum pervenit, ut eum qui 
prknus omnium formatus erat ab eo qui ex illius 


massa, B. nimirum Virgine, propagatus fuerat, ad - 


salutem monstraret esse quaesitum. Nam et hujus 
ipsius, qui fictus est quondam, el posterorum 
ipsius causa descendit ; eorum duntaxat, qui sem- 
piterne vitz horeditatem assequi student. Demum 
vero Àdamum quoque pretergressus ait, qui fuit 
Dei *. 

Inde porro manifesto constat Dei illum exstitisse 
Filium, qui ex Adami semine continuata successione 
carne przditus advenit. Verum ne sic quidem cezci 
homines tantam lucem percipere potuerunt; sed 
ultro a veritate aberrantes, et errorem asciscentes, 


ὢν υἱὸς, ὡς ἐνγομίζδο, τοῦ ᾿]ωσήφ. Τὸ δὲ voni- 
ζεσθαι οὐχ ἀληθῶς ἐστιν * ἀλλὰ ἐν τάξει μὲν πατρ»-ς | 
ἐτύγχανεν ὁ Ἰωσὴφ, διὰ τὸ οὕτως τῷ cip δεδόχθεε - 
οὐκ fv δὲ macho, ὁ μὴ πρὸς τὴν Μαριὰμ ἑσχτχᾶις 
συνάφειαν, T] µόνον ὅτι &vhp ἐχλήθη, διὰ τὸ µεµντ,-- 
στεῦθαι πρεσθύτης (30), ἑτῶν ὀγδοήχοντα τυγγχάνων 
πλείω 3| ἑλάσσω, xal ἔχων υἱοὺς ἓξ ἀπὸ τῆς ὄντως 
αὑτοῦ γαμετῆς πρώτης, τὴν δὲ OU οἰχονομίαν παρεε-- 
ληφὼς, ὡς χαὶ ἄλλῃ που ἀχριθέστερον περὶ τούτου 
διῆλθον, Πῶς οὖν ὁ μὴ ἔχων συνάφειαν πατὶρ αὗτου 
ὑπῆρχεν ; ὅπερ ἀδύνατον, 


consuetudinem habuerat, qui filii pater esse po- 


B IA'. ᾽Αλλ ἑἐρεῖς pov. Πῶς οὖν &vnp αυτης Ex£- 


Χλητο, εἰ μὴ ἔσχε ταύτην; 'O δὲ ταῦτα ἆμφε- 
θάλλων ἀγνοεῖ τὰ κατὰ τὸν νόµον, ὅτι ἑξότε όνο- 
µάξεται γυνἣ ἀνδρὶ, x&v τε παρθένος f, x&v τε Ev 
οἴχῳ πατρὸς ἔτι ὑπάρχει, γυνἣ τοῦ ὀνόματος µόνου 
λέγεται ἡ τοιαύτη. Τούτου ἕνεχα ὁ ἅγιος ἄγγελός 
φησι’ M^ «φοδηθῇς παρα.αθεῖν τὴν γυναῖκά 
σου. Καὶ ἵνα μὴ τις νοµίσῃ, ὅτι πλάνη τις Ev τοῖς 
Εὐαγγελίοις ἔχπληκτον γὰρ τὸ μυστήριον, καὶ d$ 
διήγησις ὑπὲρ ἄνθρωπον ΄ µόνοις δὲ τοῖς υἱοῖς τοῦ 
ἁγίου Ἠνεύματός ἔστι λεία πᾶσά τε xal πεφωτι- 
σμένη. Ην οὖν ὡς ἑτῶν A', ὡς ἐνομίζετο, υἱὸς τοῦ 
Ἰωσὴφ, τοῦ 'HAl, τοῦ Ματθάν. Καὶ ἀναφέρει τὴν 
γέννησιν ἐπὶ τὸν 'Α6ραάμ ’ ὅθεν χαὶ ὁ Ματθαῖος ἑνήο- 
ξατο. Ὑπερδαίνει δὲ τὸν Νῶε, xal φθάνει ἐπὶ τὸν 
Ἀδὰμ, ἵνα τὸν ἀπὸ πρώτης πλασθέντα σηµάνη. ζη- 
τούµενον διὰ τοῦ ἀπὸ τοῦ φυράματος αὐτοῦ ἑἐλθόν- 
τος, τουτέστιν ἀπὸ τῆς ἁγίας Παρθένου Μαρίας. 
"H30e vXp δυ ἐχεῖνον τὸν ποτὲ πλασθέντα, xat τοὺς 
ἀπ᾿ αὐτοῦ γεγεννηµένους, θέλοντας ζωὴν αἰώνιον 
χληρονομῆσαι. Ὑπερθὰς δὲ τὸν ᾿Αδὰμ, λέχει, τοῦ 
θεοῦ. 


Ἐντεῦθεν λοιπὸν (21) ἣν φανέρωσις, ὅτι τοῦ μὲν 
θεοῦ Ίν Υἱὸς, διὰ δὲ τοῦ σπέρµατος τοῦ ᾿Αδὰμ χατὰ 
διαδοχὴν ἓν σαρχὶ παρεγένετο. Αλλὰ οὐκ ἔσχον -ᾱ- 
Àty φωτισμὸν οἱ πεπλανημένοι. Ἀντέλεγον δὲ τῷ λόγω, 
ἑαυτοὺς πλανῶντες ὑπὲρ τὴν ἀλήθειαν. Ἔφασχον δε, 


catholic: doctrine contradicebant. Sie enim obji- p ὅτι Ἰδοὺ τρίτον Εὐαγγέλιον τὸ κατὰ λουκᾶν. Τοῦτο 


ciebant : Ecce tertium jam Evangelium a Luca 
conscriptum. Ea quippe provincia Luce commissa 
uni ex Lxxi discipulis, quos Christi ille sermo 
dissiparat, quem deinde Paulus apostolus revoca- 


! J,uc. in, 22. * Matth. 1, 20. ? Luc. iti, 25 sqq. 


(δ0)Αιὰ τὸ µεμνηστεῦθαι πρεσθύτης. Quod Jose- 
phus decrepita jam etate Mariam duxerit vetus est 
opinie. Quod autem liberos ex priore aliqua conjuge 
susceperit, elsi id Epiphanius aliique veteres memo- 
rie prodiderint, reciamant tamen merito ceteri 
omnes. De qua re Baronius in Appar. 

(81) Ἐντεῦθεν τοίνυν. Hec igitur verba τοῦ 
θεοῦ ad Jesum pertinere credidit Epiph. non ad 
Adamum. 

(82) T Λουκᾷ, ὄντι xal αὐτῷ. Quoa Lucas e 
discipulorum numero fuerit, asserit et Dorotheus in 
Synopsi, quamvis id ipsum ab eo negari Maldonatus 


γὰρ ἑπετράπη τῷ Λουχᾷ, ὄντι xaX αὐτῷ (52) ἀπὸ τῶν 
Ἑθδομήκοντα δύο τῶν δ.ασχορπισθέντων ἐπὶ τῷ τοῦ 
Σωτῆρος λόγῳ, διὰ δὲ Παύλου τοῦ ἁγίου πάλιν ἐπ- 
αναχάµψαντος πρὸς τὸν Κύριον, ἐπιτραπέντος δὲ αὖ- 


* ibid. 38, 


scripserit. Sed contra sentiunt plerique, et id ex 
ipsis Lucze verbis colligunt, cum ait : "Eboze x&p.ol 
παρηχολουθηχότι ἄνωθεν πᾶσιν ἀχριθῶς καθεξής σοι 
ράψαι. Sed tantum abest, ut hzc discipulum Christi 
uisse, ac non pleraque, cum ab eo gererentur, 
oculis usurpasse negent, ut contrarium potius hinc 
elici possit. Verbum enim παραχολουθεῖν nonnun- 
quam ad eam notitiam refertur, quie oculis ipsis, 
ac propria intelligentia comparatur, non aliorum 
sermonibus. Ut cüm Demost., ἐν τῷ Περὶ Παρα- 
πρεσδείας, de /Escline. cujus in legatione comes 
fuerat, sic loguitur : Καὶ 6 τούτου πονηρεύµατα 





309 ADVERSUS HJERESES LIB 
τοῦ αεηρύξαι cb Εὐαγγέλιον καὶ κηρύττει πρῶτον (33) 
ἓν Δαλματίᾳ, καὶ Γαλλίᾳ, καὶ ἓν Ἰταλίᾳ, xat Μαχε- 
δονίέα. Αρχὴ δὲ ἐν τῇ Γαλλίᾳ’ ὡς xal περί τινων τῶν 
αὐτοῦ ἀχολούθων λέγει ἐν ταῖς αὑτοῦ Ἐπιστολαῖς ὁ 
αὗτὸς Παῦλος Κρίσχης, φησὶν, ἐν τῇ Pata (54). 
Q3 γὰρ tv τῇ Γαλατίᾳ, ὥς τινες πλανηθέντες νοµί- 
«ουσεν, ἀλλὰ ἐν τῇ Γαλλία. 

IB*. Πλην ἐπὶ τὸ προχείµενον ἑλεύσομαι. ᾽Ανενέγ- 
καντος Υὰρ τοῦ Λουκᾶ τὰς γενεαλογίας ἀπὸ τῶν χάτω 
E τὰ ἄνω, xai φθάσαντος τὴν ἔμφασιν ποιῄσασθαι 
τῆς ἄνωθεν τοῦ θεοῦ Λόγου παρουσίας, ὁμοὺ τε συν- 
σφθάντος τῇ ἑνσάρχῳ αὐτοῦ οἰχονομίᾳ, ἵνα ἀποτρέ- 
(nva ἀπὸ τῶν πεπλανηµένων τὴν πλάνην, οὐχ Ev- 
£vón cay. Διὸ ὕστερον ἀναγχάζει τὸ ἅγιον Πνεῦμα τὸν 
Ἰωάννην παραιτούµενον εὐαγγελίσασθαι δι εὐλά- 
6ειαν xa ταπεινοφροσύνην ἐπὶ τῇ Υηραλέα αὐτοῦ 
ἑλεχίᾳ, μετὰ ἔτη ἐνενήχκοντα τῆς ἑαυτοῦ ζωῆς, μετὰ 
τὴν αὐτοῦ ἀπὸ τῆς Πάτμου (55) ἐπάνοδον, τὴν ἐπὶ 
ΓΚλαυδίου γενοµένην Καΐσαρος. Καὶ μετὰ ixaváà ἔτη 
τοῦ διατρίφαι αὐτὸν ἀπὸ τῆς ᾿Ασίας ἀναγχάζεται Ex- 
θέσθαι τὸ Εὐαγγέλιον. Καὶ οὐκ ἣν αὐτῷ χρεία περὶ 

της ἐνσάρχου πραγµατείας λεπτολογεῖν ἤδη γὰρ 
{1 σῳάλιστο. ᾽Αλλὰ ὡς χατόπιν τινῶν βαίνων, καὶ ὁρῶν 
αὐτοὺς ἐπὶ τὰ ἔμπροσθεν ὄντας, xai ἐπὶ τὰ τραχύ- 
τερα ἑαυτοὺς ἐχδεδωχότας xal πλάνας xal ἀχανθώ- 
δη, ἀναχαλέσασθαι αὐτοὺς sic εὐθεῖαν ὁδὸν προνοοῦν- 
τος, χαὶ ἀσφαλιζομένου ἐπιχηρυχεύσασθαι αὐτοῖς' 
xa εἶπε Τί πλανᾶσθε ; ποῖ τρέπεσθε; nol πλανᾶσθε, 
Κήρινθε, χαὶ Ἐδίων, καὶ ol. $001; Οὐ4 ἔστιν οὕτως, 
ὡς νομίζετε. Ναὶ ἆγεννήθη ὁ Χριστὸς χατὰ σάρχα, 
δἠλον. Ἰδοὺ γὰρ αὐτὸς ὁμολογῶ, ὅτι Ὁ Αόγος σὰρξ 
ὀγόνετο. ᾿Ἀλλὰ yh, ἑξότε ἐγένετο σὰρξ, νοµίσητε τὸν 
αὐτὸν εἶναι. Οὐχ ἔστι γὰρ ἀπὸ χρόνων Μαρίας µόνον, 
ὡς Έχαστος ἡμῶν ἀφ' ὅτου γεννᾶται ὑπάρχει' πρὶν δὲ 
τοῦ γεννηθῆναι, οὐκ εἶναι. 

fuisse putatote. Neque enim a Marie tempore 


. V. TOM. 1 — ILERES. LI. 910 


Α vit. Huc igitur predicandi Evangelii munus est 
creditum; idque ipse primum in Dalmatia, Gallia, 
Πο]ία et Macedonia prestitit; sed im Gallia pre 
celeris ; ut de nonnullis comitibus suis Paulus in 
Epistolis testatur : Crescens, inquit, in Gallia *. 
Non enim in Galatia legendum esl, ut quibusdam 
immerito placuit, sed in Gallia. 

ΧΙ. Sed ut ad institutum redeam : cum Lucas 
ab inferioribus ad superiora generationes perdu. 
xisset, ac divinum Verbum e coelo delapsum esse 
significasset ; simulque suscepta carnis ab eodera 
mysterium atüigisset, ut czcos homines ab errore 
revocaret, hoc illi tamen assequi nequiverunt. Ob 
id deinde Spiritus sanctus Joannem, invitum licet, 
ac religione quadam et animi moderatione defu- 

B gientem, ad scribendum Evangelium impulit, 49/4 
affecta jam state, utpole qui jam nonsgesimum 
annum excederet, postquam a Patmo insula re- 
versus est, quod quidem Claudio imperante conti- 
git. Quamobrem cum multos jam annos mansisset 
in Asia, Evangelium scribere coactus est. In. quo 
nihil opus habuit accuratius ea mandare litteris, 
qui Christus, quatenus carne erat przditus, edi- 
disset. H»c enim stabilita jam ac constituta fue- 
rant. Sed perinde egit, ac si post alios ambularet, 
quos et antecedentes cerneret, et per confragosa ac 
spinis obsita loca, et diverticula gradientes in viam 
revocare cuperet, et in tutum reducere, ita illis 
denuntians et exclamans: Quid erratis? quo vos 
convertitis ? quos anfractus quiritis, tu Cerinthe, 
tu Marcio, vosque czteri? Non ita se res habet, ut 
creditis. Christus quidem secundum carnem natus 
est, neque hoc obscurum est. Ultro id ego fateor : 
Verbum, inquam, caro factum est *. Verum ne ak 
eo solum tempore que caro factum est, eumdem 

duntaxat exstitit; quemadmodum quilibet nostrum 


tum cum natus est, esse copit; nec antequam nasceretur ullo modo fuit. 


'O δὲ ἅγιος θεὺς Λόγος, Υἱὸς τοῦ Θεοῦ, Χριστὸς 
Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς, οὐχ ἔστιν ἀπὸ χρόνων Μαρίας 
µόνον οὔτε ἀπὸ χρόνων Ἰωσὴφ µόνον, οὔτε Ἠλὶ, 
οὔτε Aeut, οὔτε Ζοροθάθελ, οὔτε Σαλαθι]λ, οὔτε Νά- 


* H Tim. iv, 10. * Joan. 1, 14. 


εἰδὼς, xai παρηχολουθηχὼς ἅπασι κατηγορῶ. Sic 
igitur Lucas ἄνωθεν παρηχολουθηχέναι πᾶσιν &xpi- 
ὥς dicitur, hoc est comperta, explorataque, ac 
spectata etiam habuisse. Ac videri polest, et non- 
nulla hic antithesis esse, ut. cum superiore versu 
dixerit : Quandoquidem multi res a Christo gestas 
Scribere aggressi sunt, χαθὼς παρέδοσαν ἡμῖν ol 
&r' ἀρχῆς; statim subjiciat :"EboZe x&pol παρηχολου- 
θηχότι, hoc est, qui non, ut illi, &x παραδόσεως, 
sed ex propria id scientia compererim. Ceterum 
tametsi ad eum sensum accommodari Luce verba 
nibil prohibet, non idcirco tamen Christi discipu- 
lum fuisse certo pronuntiare ausim, cum huic ad- 
versari sententiz longe plures PP. intelligam. Sed 
ista commemoravi, ut ne Lucz ipsi de se testanti 
refragari quisquam Epiphanium arbitretur. 

(95) Καὶ κηρύττει πρῶτον. Lucam in Gallia pre- 
dicasse, nullus, quod sciam, prodidit. Atque haud 
scio an Galliam Cisalpinam intelligat, per quam in 
Dalmatiam, Greciamque contenderit. 


At sacrosanctus Deus Verbum, ac Dei Filius. 
Christus Jesus Dominus noster, non a Mari:e solum 
tempore esse coepit, neque Joseph, vel Eli, vel Levi, 
vel Zorobabel, vel Salathiel, vel Nathan, vel David ; 


54) Kploxnc, φησὶν, àv τῇ Γαίᾳ. Imo εἰς 
D RAUM Nam vulgo εἰς Γαλατίαν. Que est vetu- 
Slissima et certissima lectio, quidquid affirmet 
Epiphanius. Quam et Eusebius ]. ni Híst., c. 4, 
Chrysost, Ambrosius, Theodoretus, ac Graeci, et 
Latini omnes agnoscunt. Quanquam non desunt, 
qui I Γαλατίαν apud Paulum Galliam intelligant, 
ut Theodoretus. Crescentem vero Galliarum et 
(αι pariter apostolum fuisse, Ado in Martyr. 
v Kal. Jul. in Chronico testatur, ut et Rom. Mar- 
tyr. novum. Vetus enim Galatiz duntaxat meminit. 

t certe dubitari potest, utrum non modo Crescens, 
sed vel alius quisquam per illa tempora Galliis 
Evangelii lucem importarit. 

(35) Μετὰ τὴν αὐτοῦ ἀπὺ τῆς Πάτμου. Non igi- 
tur in Patmo scripsit Evangelium ; sed Ephesi. 
Neque vero sub Claudio, sed £ub Nerva Cocceio 
ab exsilio reversus est, quamvis iterum postea sub 
Claudio revocatum asserit. 


911 A 


S. EPIPHANII 


(12 


neque ab Jacob, aut Isaac, aut ab Adami ac Noemi A θαν, οὔτε Δαθὶδ, οὔτέ ἀπὸ Ἰαχὼδ, οὔτε ἀπὸ Ἰσαὰεε, 


Abrahamique temporibus ; sed nec a die quinta, vel 
quar:a, vel tertia, vel secunda ; imo ne ex eo quidem 
tempore, quo ecelum ac terra mundusque fabricatus 
est : sed In principio erat Verbum, et Verbum erat 
apud Deum, et Deus erat Verbum. Omnia per ipsum 
facta sunt, et sine ipso [actum est nihil, quod [actum 
esi, εἰς. Et Verbum caro (actum est, et habitavit in 
nobis, et vidimus illud. Deinde: Fuit homo missus 
a Deo , cui nomen erat Joannes. Hic venit in. testi- 
monium, ut testimonium perhiberet de lumine, wi 
ommes crederent per illum. Non erat luz, sed αι 
testimonium perhiberet de lumine. Erat luz vera, 
qua illuminat omnem hominem venientem in. lunc 
πιά μπι. In mundo erat, et. mundus per. ipsum 
[actus est, et mundus eum. non cognovit. In pro,ria 
venit, et. sui eum non receperunt. ὧν δω Quotquot 
autem receperunt eum, dedit eis potestatem filios Dei 
fieri : qui non ex sanguinibus et carne, sed €t Deo 
nali sunt. Et Verbum caro factum est, ait, et habita- 
vit in nobis. Joannes testimonium perhibet, et clamat, 
dicens : Hic erat quem dixi vobis ; et de plenitudine 
ejus nos omnes accepimts. Et dicit : Ego rion sum 
Christus, sed vox clamantis in deserto !. 


οὔτε ἁπὸ χρόνων τοῦ ᾿Αδὰμ., οὔτε Νῶε, οὔτε Αδραᾶ::.. / 
οὔτε ἀπὸ τῆς πέµπτης ἡμέρας, οὔτε ἀπὸ τῆς τετά -- 
της ἡμέρας, οὔτε ἀπὸ τῆς τρίτης, οὔτε ἀπὸ τῆς ὃς :-- 
τἐρας, οὔτε ἐξότου οὐρανὸς χαὶ ἡ γή γεγένηται, οὔτε 
ἐξότου ὁ χόσµος' ἀλλὰ "Ev ἀρχῇ ἦν d Λόγος, καὶ € 
Λόγος ἦν πρὸς τὸν θεὸν, xal θεὸς ἦν ὁ Λόγος- 
Πάντα δι αὐτοῦ ἐγένετο, καὶ χωρὶς αὐτοῦ ἐγένετο 
οὐδὲ Ey, ὃ }όγονε, καὶ τὰ ἑξῆς. Kal ὁ Λόγος σὰςξ 
ἐγένετο, καὶ ἑσκήνωσεν ἐν ἡμῖν, xal εἴδομεν αἲ--- 
«τόν. Εἶτα. Ἐγόγετο ἄνὂρωπος ἀπεστα μένος πα- 
. pà θεοῦ, ὄνομα αὐτῷ Ἰωάννης, Οὗτος ᾖ.ῖδεν eic 
µαρτυρίαν, ἵνα µαρτυρήσῃ περὶ τοῦ φωτὸς, ἵνα 
πάντες πιστεύσωσι δι αὐτοῦ. θὐκ 75 ἐκεῖνος zó 
φῶς' dAA' ἵνα µαρτυρήσῃ περὶ coo φωτός. "Hv 


B τὸ góc τὸ ἀηθυὸν, ὃ φωτίζει πάντα ἄνθρωπον 


ἐρχόμενον elc τὸν κόσµο». Ἐν τῷ xócqtup ἦν, xe 
ὁ κόσμος δι αὐτοῦ ἐγένετο, xal d κόσμος abce v 
οὐκ Erro. Elc τὰ ἴδια 94408, xal οἱ ἴδιοι αὐτὸν οὗ 
zapéAa6ov. Ὅσοι δὲ EAa6or αὐτὸν, ὕδωχεν αὐτοῖς 
ἐξουσίαν τέχνα θεοῦ γενέσθαι ol οὐχ ἐξ alpá- 
ζω» καὶ σαρκὸς, ἁ 3.1 &x θεοῦ ἐγενγήθησαν. Καὶ 
ὁό Λόγος σὰρξ ἐγέγετο, Φησὶ, xal χατεσχήκωσεν 
éy ἡμῖν. Ἰωάνγης μαρτυρεῖ, xal χάχραγε «ἐέγων" 


Οὗτος ἦν, ὃν εἶπον ὑμῖν" καὶ ὅτι ἐκ τοῦ π.Ἱηρώματος αὐτοῦ ἡμεῖς πάντες ἑλάδομεν. Καὶ «ένει 
Obx εἰμὶ ἐγὼ ὁ Χριστὸς, ἀᾱ..1ὰ φωνὴ βοῶντος ἐν τῇ ἑἐρήμῳ. 


ΧΙΙ. Quibus expositis, ita deinde prosequitur : 
Hoc in Bethabara facta sunt ?*. ln aliis exemplaribus 
est : Bethania, trans Jordanem. Post h&c narrat 
Joannis discipulos interrogasse : Rabbi, ubi habi- 
tas? Quibus ille cespondit : Venite, et videte. Fi 
abierunt, et apud eum manserunt die illa. Et postera 
die, hora erat quasi decima ; erat. Andreas frater 
Simonis Pelri unus ex duobus qui secuti fuerant 
eum. Invenit hic primus fratrem suum Simonem, et 
dicit ei ;. Invenimus  Messium , qui interpretatur 
Chr:stus. Hic adduxit eum ad Jesum. Intuitus au- 
tem eum Jesus dixit : Tu es Simon filius Jona; tu 
vocuberis Ccphas, quod interpretatur Petrus. In cra- 
^ stinum voluit ezire in Galileam, et invenit Philip- 
pum, οἱ dicii ei Jesus : Sequere me. Erat autem Phi- 
lippus a Bethsaida, civilate Andree et Peiri. Invenit 
Philippus Nathanael , et dicit εἰ: Quem scripsit 
Moyses in lege, et prophete, invenimus Jesum filium 
Joseph α Nazareth. Et dixit ei Nathanael : A Nasa- 
reth potest aliquid boni esse? Dicit ei Philippus : 
Veni et. vide. Videns | autem Jesus Nathanael ve - 
nienlem ad se dixit de ipso : Ecce vere Israelita, in 
quo dolus non esl. Dicit ei Nathanael : Unde me 
nosti? Respondit Jesus, et dixit ei : Priusquam te 
Philippus vocaret, cum esses sub ficu vidi te. Re- 
spondii ei Nathanael, et dixit : Rabbi, tu δε Filius 
Dei, tu es rex Israel. Respondit Jesus, et. dixit ei : 
Quia dixi tibi : Vidi te sub ficu, credis? Majus his 
videbis. F4 dixit ei : Amen, amen dico vobis, υἱάοὐὶ- 

! Joan. 1, 8 sqq... * ibid. 28 sqq. 


($6) Ταῦτα éx Bn0a€Capo. Utraque vox et Detha- 
bara, et Betliania. apud antiquos reperitur. Vide 


ΙΓ’. Καὶ ὅτε διηγεῖται ταῦτα πάντα, λέγει Tavra 
ἐν Βηθαδαρῇᾷ (56) ἐγέγετο. Ἐν ἄλλοις δὲ ἀντιγοά-οις, 
ἐν Βηθανίᾳ, πέραν τοῦ Ἰορδάνου. Καὶ μετὰ ταῦτα 


C. δείχνυσιν, ὅτι εἶπον αὐτῷ οἱ ἀπὸ τοῦ Ἰωάννου µαθτ- 


zat Ῥαέδὶ, ποῦ μένεις; Ὁ δὲ εἶπε Δεῦτε, xal 
ἴδετε. Καὶ ἁπῆ.Ίθον, xal παρ αὐτῷ ἔμειναν τὴν 
ἡμέραν ἐχείνην. Καὶ τῇ αὕριο», ὥρα ἦν ὡς δεκἀάτη" 
jr Ανδρέας ὁ ἀδεΊφὸς Σίμωνος Πέτρου, εἷς ἓκ 
τῶν δύο τῶν ἀκχο.ουθησάντων αὐτῷ. Εὑρίσχει 
οὗτος πρῶτος τὸν ἁδε.1φὸν τὸν' ἴδιον Elpora, καὶ 
λέγει αὐτῷ' Εὐρήκαμεν Μεσσία», τὸν µεθερµη- 
νευόµενον Χριστόν. Οὗτος ἤγαγεν αὐτὸν αρὲς 
τὸν Ἰησοῦ». Ἑμό.έψας δὲ αὐτῷ ὁ "Incovc, εἶπε᾽ 
Σὺ sel Σίµκων vióc Ἰωνᾶ' σὺ κχ.ηθήσῃ Kngac, 
ὃ ἑμηνεύεται Πέτρος. Τῃ ἑπαύριο» ἠθέ-ησεν 
é£eA0ety. εἰς τὴν l'aAulalay, καὶ εὑρίσχει Φί.ιπ- 
πο», καὶ «Ίέγει αὑτῷ à Ἰησοῦς' Ἀχο.ούθει pot. 
"Hv δὲ Φίλιππος ἀπὸ Βηθσαϊδᾶ, ἐκ τῆς πόλεως 


D Αγδρέου καὶ Πέτρου. Εὐρίσχει Φ/Ίιαπος τὸν 


Ναθαγαἡ Ά, xal Aéve: αὑτῷ' Ὃν ἔγραφε ΜΠωθσῆς 
ἐν τῷ γόµῳ, καὶ οἱ προφήται, εὑρήχαμεν "Inocor 
υἱὸν τοῦ "ocho τὺν ἀπὸ Ναζαρέτ. Καὶ εἶπεν 
αὑτῷ NaO0avasA: "Ex Ναζαρὲτ δύναταί τι ἀγαθὸν 
εἶναι; Λέγει αὐτῷ ὁ Φί.Ίιππος' Ἔρχου, ἴδε. Ἰδῶν 
δὲ à Ἰησοῦς τὸν Na0aratA ἑρχόμενον πρὺς av- 
τὸν, «λέγει περὶ αὐτοῦ. Ἴδε ἀ ηθδῶς Ἱσραηάίτης, 
ἐν ᾧ δόΊος οὐκ ἔστι. Λέγει αὐτῷ NaOuraijA: Πό- 
0ev. µε γινώσχεις; Ἀπεκρίθη Ἰησοὺς, xal εἶτεν 
αὐτῷ' Πρὸ cov σεφἰ]ιππον [ρωνῆσαι], ὄντα ὑπὸ 


ux: de hoc loco scripsere Masius et Serrariue is 
osue, Maldon. et Toletus in Evang. 





915 ADVERSUS HJERESES LIB. i], TOM. IJ. — HERES. LI. 9t4 


tv συκην, sldór σε. Ἀπενρίθη αὐτῷ NadavatA, A tis celum. apertum, et. angelos. Dei ascendentes. οἱ 
καὶ εἶπε" Ῥαδδι, σὺ s1ó Ylóc τοῦ Θεοῦ, σὺ βασιΛεὺς — descendentes. super. Filium hominis. El die tertia 
el τοῦ "IoponA. 'Azexplón ὁ Ἰησοῦς, καὶ εἶπεν ab- — nuptie [acte sunt in Cana Galilec !, etc. 

τῷ; "Ort εἶπόν σοι, ΕΙδόν σε ὑποχάτω τῆς συκῆς, πιστεύεις; Μείζω τούτων ὄγει. Καὶ εἶπεν αὐτῷ' 
Aui, ἁμὴν «έχω ὁμῖν, ὄψεσθε τὸν obparór ἀνεφγότα, καὶ τοὺς ἀγγέλους τοῦ Θεοῦ ἀναδαί- 
Ίεντας καὶ καταδαίνοντας ἐπὶ τὸν Υἱὸν τοῦ ἀνθρώπον. Καὶ τῇ ἡμέρᾳ τῇ τρἰτῃ Ἰάμος ἐγένετο ἐν 


ka της Γαλιλαίας, καὶ τὰ ἑξῃς. 


"Iva δείξῃ, μετὰ τὰς τεσσαράχοντα (57) ἡμέρας τοῦ 
πειρασμοῦ, xal μετὰ τὴν ἀπ᾿ αὐτοῦ τοῦ πειρασμοῦ 
ἐπάνοδον χαὶ ὀρμὴν τὴν ἐπὶ Ναζαρὲτ xat Γαλιλαίαν, 
ὡς οἱ ἄλλοι τρεῖς εὐαγγελισταὶ ἔφησαν, πάλιν ἐπὶ 
ον Ἱορδάνην αὐτὸν ijxévav ὡς xal ἀπὸ τοῦ λόγου 
Ἰωάννου δειχθήσεται, φῄσαντος οὕτως Εἰδεν αὐτὸν 
ἐρχόμενον τῇ ἑπαύριον, εἶπεν. Ἴδε ὁ Ἀμνὸς 
τοῦ Θεοῦ, ὁ αἴρων τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου’ καὶ 
πάλιν Τῃ dAAg ἡμέρᾳ, ὡς εἶδεν αὐτὸν περιπα- 
τεῦνγτα, ἔφη Οὗτός ἐστι, περὶ οὗ εἶπον ὑμῖν 
'O ὁπίσω µου ἐρχόμεγος ἐμπροσθέἐν µου γέγονεν, 
ὅτι πρὠτός µου ἦν. Καὶ ἐμαρτύρησε, Φησὶν, 
Ἰωάννης Aérov* "Oti τεθέαμαι τὸ Πγεῦμα ἐν εἴδει 
περιστερᾶς καταέαϊνο», xal ἑρχόμενον ἐπ᾽ αὑτόν. 
Τὸ δὲ, ἀἐμαρτύρησε, xaX ὅτι Οὗτός ἐστιν, ὃν εἶπον' 
ὑμῶν, ὡς Ἡδη περὶ ἄλλου καιροῦ παρῳχημµένου λέγων, 
ἵνα δείξη, οὗ τὸν αὐτὸν εἶναι καιρὸν τοῦτον ἐκεῖνον, 
τὸν τοῦ βαπτίσματος χρόνον, ἀλλὰ ἄλλον παρ) ἑἐχεῖ- 
vov. Οὔτε γὰρ εὐθὺς ἀπὸ τοῦ πειρασμοῦ πρὺς τὸν 
Ἰωάννην ἀφιχνεῖται' ἀλλὰ πρῶτον μὲν εἰς τὴν Γαλι- 
λαΐαν, ἔπειτα δὲ &mb Γαλιλαίας ἐπὶ τὸν Ἰορδάνην, 
ὅπερ ἣν τοῦτο πρὸς τὸν Ἰωάννην. Διὸ λέγει’ Οὗτος 


Ut hoc evidenter ostenderet : Post σι, dies quam 
tentatus fuerat, $3G et ab ea tentatione Nazare- 
tum, et in Galileam reversus, quod alii tres evan- 
geliste commemoraverant , ilerum ad Jordanem 
venisse, ut ex Joaunis oratione constabit, cum ita 
scribit * : Cum vidisset illum venientem sequenti die, 
dixit : Ecce Agnus Dei, qui tollit peccata mundi. 
Item : Alia die cum vidisset illum ambulantem ,. 
dixit : Hic est, de quo dizi vobis : Qui post me ve- 
nil, ante me facius est, quia prior me erat. Et testi- 
monium, inquit, perhibuit Joamnes, dicens : Quia 
vidi Spiritum descendentem columba specie, et ve- 
nientem super eum. Qua verba, testimonium per- 
hibuit, et . Hic est quem dixi vobis, ad aliud et aliud 
significandum tempus usurpat, ut non idem cum 
baptismi tempore, sed diversum esse demonstra- 
ret. Non enim repente post baptismum ad Joaunem 
accessit, sed primum in Galileam, inde ad Jorda- 
nem, hoc est ad Joannem, perrexit. Unde dixit : 
Hic est quem dixi vobis. Ad bec cum Evangelium 
ita narrat : Et testimonium perhibuit Joannes : 
Quia vidi; aliquanto id ante tempore contigisse de- 


ἦν ὃν εἶπον ὑμῖν" xaX ὅτι «b Εὐαγγέλιόν φησι’ Καὶ C clarat; 


ἐμαρτύρησεν Ἰωάνγης:' "Occ τεθέαμαι' ὡς ἤδη τοῦ 
πράγματος πρὸ χαιροῦ τινος γεγονότος. 

IS. Μετὰ ταῦτα ἀρχὴ χλήσεως τῶν περὶ Πέτρον 
ἀπὸ ᾿Ανδρέου σηµαἰνεται. ᾿Ανῆλθε γὰρ παρ) αὐτῷ 
Ανδρέας, εἷς τῶν δύο τῶν ἀχολουθησάντων αὑτῷ, 
µαθγτευομένων μὲν παρ) Ἰωάννου, ἔτι δὲ ἐν τῇ Ta - 
λ,λαίᾳ παραµενόντων, χαιροῦ τῷ Ἰωάννῃ σχολαζόν- 
των. Καὶ εὐθὺς µείναντος ᾿Ανδρέου ἐχείνην τὴν ἡμέ- 
ραν (ὥρα ἣν ὡς δεχάτη), συµδέθηκεν αὐτῇ τῇ ἡμέρᾳ 
ἀπαντῆσαι αὐτὸν τῷ ἰδίῳ ἁδελφῷ Σίµωνι, καὶ εἰπεῖν 


! Joan. 1, 58-51; n, 1. 3 Joan. 1, 29 sqq. 


(57) *Iva δείξῃ, μετὰ τὰς τεσσαράχογτα. | Epi- 


XIV. Post haec vocationis Petri atque Andree 
initium describitur. Ad Christum enim Andreas 
adiit, unus ex ambobus qui eum secuti sunt ; qui- 
que Joannis erant discipuli, et adbuc in Galilea 
manebaut, ac Joanni interim operam dabant. Deinde 
postquam illo die cum Christo moratus est Andreas, 
ac jam hora decima esset, forte accidit, ut eadem 
die in Simonem fratrem incideret, eaque diceret. 


Joannis verba vel minimam ejus significationem 


phanii sententia hzc est : Christum post χι, dierum D dare mihi videntür. Vide num. 16, ubi accuratius 


Jejunium, el tentationem in Galilzam esse pro- 
lectum ;  indidemque ad Joannem et Jordanem 
revertisse : quo tempore Joannes illum intuitus 
rursum de ipso testatus est, Joan. 1, 56. Tum enim 
ambulantem vidisse Jesum scribit Joannes. At Epi- 
phanius 29 et 30 commata cum 25 et 26 confudisse 
videtur, cum ex Evangelio profert : Tf ἄλλῃ ἡμέρᾳ 
ὡς εἶδεν αὐτὸν περιπατοῦντα ἔφη * Οὗτάς ἐστι, elc. 
Qua diversis in commatibus leguntur. Porro pro 
eo quod vulgo scriptum est, Τῇ ἐπαύριον, Epipha- 
nius legit Τῇ ἄλλῃ ἡμέρᾳ» nisi ea potius interpre- 
latio sit. Ut et noster interpres : Altera die. Λί 
prima tesüflcatio paulo post baptismum facia vi- 
detur. Unde inter baptismum Christi, ac primam 
illam testificationem, et apostolorum vocationem, 
profectionem in Galilzam intercessisse putat Epi- 
phanium. Dequa profectione haud scio an interpre- 
tum, docturumve quisquam meminerit. Sed neque 


ea temporum intervalla digeruntur. Post baptismum 
xL dierum jejunium sequitur : tum hebdomades 
fere dus, qnibus Nazareti in patria vixit. Hinc ad 
Joannem revertitur, a quo agnitus ac demonstratus 
est ; ac tunc Andreas illum cum socio secutus est; 
iude Petrus; post Philippus, ac Nathanael ; secun- 
dum quse nuptiis interfuit. Qui omnis duorum a 
baptismo mensium intervallo gesta putat ; hoc est 
usque ad v1 Januarii, quo die nuptiis interfuit, cum 
vi dl. Novemb, ut arbitratur Epiphanius, a Joanne 
baptizatus esset. Colliguntur dies Lx; nimirum xL 
jejunii ; tum xiv, quibus in patria, Galilzea consti- 
tit. Postea biduum quo ad Joannem accessit. tein 
biduum aliud, cum Andreas, inde Petrus sese ad 
eum applicarunt. Altera vero die Philippus, ac Na- 
thanael vocati; denique tertio die post ultimum 
illud biduum, πυρ subsecutm. lta Lx dies εχ- 
plentur. 


015 


S. EPIPHANII 


916 


qus paulo ante commemoravinus : Quia. inveni- A τὰ προειρηµένα" "Ότι εὑρῆχαμεν Μεσσίαν' καὶ &va-- 


mus Messiam; sicque illum ad Christum perduce- 
ret, etc. Secuta sunt illa deinceps, ut ei diceret : 
Tu vocaberis Cephas. In. crastinum voluit, iuquit, 
exire in Galileam, εἰ invenit. Philippum, et dicit 
ei Jesus : Sequere me. Erat autem. Philippus a Beih- 
saida, civitate Andreo et Petri. Vides quemadmo- 
dum cogitandum nobis illud relinquat ; ex duobus 
illis Joannis discipulis, qui Christum seculi sunt ; 
quorum unius nomen, Andres scilicet, expressit, 
alterius tacuit, hunc ipsum esse Philippum, cujus 
nomen est omissum, quod et popularis *ejus esset, 
A&3"7 et contubernalis, et. eamdem artem atque 
opificium exerceret. Nisi forte Joannem mavis, aut 
Jacobum Zebedzi filium. Primos enim vocari illos 


oportuit ; tum deinceps Philippum, quo in Evangc- B 


liis ordine numerantur. Petrus primus , deinde 
Andreas, tum Jacobus, inde Joannes, postea Phi- 
lippus. Sed de iis hactenus. Longius enim patet 
ista disputatio. 


XV. Nunc ad id quod erat in quzstione redeun- 
dum est, nimirum, observandum illud esse, quem- 
admodum illi cum Joannis essent discipuli, eique 
navarent operam, apud Jesum prima die manse- 
Tunt. À quo postridie digressi, iterum ad piscan- 
dum reversi sunt, utt czeterorum evangelistarum 
màrratio continet. Etenim ubi Jesus postera luce 
discessit, statim evangelica illud historia subjicit : 
Die tertia nuptie facte sunt. in. Cana Galilge; el 
erat. mater Jesu ibi. Vocatus est autem et Jesus, et 
discipuli ejus ad nuptias *. Ubi ex enucleatis utrin- 
, Que minuüsque verbis ac sententiis colligitur, 
Christum alios secum adduxisse discipulos, qui 
cum eo remanserant. Cujusmodi forte Nathanael 
fuit, et Philippus, aliique nonnulli; nam Andreas 
Cum suis recesserat. Qui vero apud illum manse- 
Tant, cum eo ad nuptias invitati sunt. Postea cum 
primum iltud prodigium fecisset, in Capharnaiti- 
cum agrum profectus ibidem habitavit : ex quo 
tempore alia deinceps miracula ccpit edere, ut 
cum aridam hominis manum sanitati restituit, Tum 
Petri socrum curavit. Hic enim Bethsaida oriundus 
ex oppido Capharnaum uxorem duxerat, quie duo 


γεῖν αὐτὸν πρὸς τὸν Κύριο», xal τὰ E£rc. Καὶ ὡς ἔχει 
1j ἀχολουθία, ὅτι εἶπεν αὐτῷ' ZU χ.ηθήσῃ Κης-ᾶς. 
Καὶ τῇ ἑπαύριον ἠθέλησε, qnoi, ἐξε.θεῖν εἰς τὴν 
Γαιλαίαν, καὶ εὑρίσχει ΦίΊιππον, xal Aérze 
αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς Ἀκο,ούθει poi. "Hy δὲ Φί.Ίιππες 
ἀπὸ Βηθσαϊδᾶ, éx xóAsuc Ἀγδρέου καὶ Πέτρει. 
Καὶ ὁρᾷς, ὅτι τὸ διανοηθΏῆναι ἡμῖν δίδωσιν, ὅτι τῶν 
δύο τῶν ἀχολουθησάντων μαθητευοµένων μὲν τῷ 
Ἰωάννῃ, ἐξ ὧν ἑνὸς τὸ ὄνομα εἴρηχεν, ὅτι ᾿Ανδρέας 
Tiv, τοῦ δὲ ἄλλου οὐχ εἴρηχεν' ὡς διανοεῖσθαι ἡμᾶς 
τοῦτον εἶναι, οὗ τὸ ὄνομα οὐκ εἴρηχε, διὰ τὸ ὁμόχωρον, 
διὰ τὸ σύσχηνον, διὰ τὸ ὁμότεχνον, διὰ τὸ ὁμοεργές" 
1j τὸν Ἰωάννην εἶναι, 7] τὸν Ἰάχωδον, ἕνα τῶν viov 
Ζεθεδαίου. "Έδει γὰρ τούτους πρῶτον κληθΏνα:: 
ἔπειτα τὸν Φίλιππον, κατὰ τὴν ἀχολουθίαν, ὡς τέτα- 
χται ἓν τοῖς Εὐαγγελίοις' Πέτρος πρῶτος, ἔτειτα Αν- 
δρέας, εἶτα Ἰάκωδος, εἶτα Ἰωάννης, μετὰ τούτους 
Φίλιππος. ᾽Αλλὰ περὶ τούτων τὰ νῦν ἑάσθω λέγειν 
Io γάρ ἐστιν ἡ τῆς πραγµατείας ταύτης ἀχρ- 
λουθία. . 

IE'. Εἰς δὲ τὸ ζητούμενον ἀναχαμπτέον, ὃπερ ἐστὶ 
κατανοῆσαι, ὅτι, χαθάπερ τῷ Ἰωάννῃ ἤδη µαθτ- 
τευόµενοι, xal τῇ µαθητείἰᾳ προσανέχοντες, ὡσαύτως 
xai παρὰ τῷ Ἰησοῦ ποιῄσαντες πρώτην ἡμέραν, τῇ 
ἑξῆς ἀπελθόντες, πάλιν ἓν τῇ ἁλίᾳ ἐσχόλαζον, ὡς 
ἔχουσιν αἱ ἀχολουθίαι τῶν ἑτέρων Εὐαγγελίων. 
Μετὰ γὰρ τὸ τὴν αὗριον ἐξελθεῖν τὸν Ἰησοῦν, εὐθὺς 
ἡ ἀχολουθία φάσχει, ὅτι Τῇ τερίτῃ ἡμέρᾳ γάμος 


C ἐμέγετο ἐν Καγᾷ τῆς l'aAdlalac* καὶ ἦν éxei 1 


μµήτηρ τοῦ Ἰησοῦ. Ελ.1ήθη δὲ καὶ à Ἰησοῦὺς xal 
οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ εἷς τὸν γἁἆμον. ᾿Απὸ δὲ ἑχατέρων 
τῶν τῆς λεπτολογίας ῥημάτων καὶ ὑποθέσεων ἱστέον 
ἑστὶν, ὅτι xal ἑτέρους συµπαρείληφε μαθητὰς, οἵτι- 
νες σὺν αὐτῷ ἔμειναν. Τάχα δὲ οἱ περὶ Ναθανανὶλ, 
καὶ PO ur rov, xal ἄλλοι τινές. Οἱ γὰρ περὶ ᾿Ανδρέαν 
ἀνεχώρησαν. Οἱ δὲ παρ᾽ αὐτῷ µεμενηχότες ἐχλ{θησαν 
καὶ αὐτοὶ εἰς τοὺς Ὑάμους. Καὶ μετὰ τὸ πο:ῆσαι 
τοῦτο πρῶτον σημεῖον, χατελθὼν εἰς τὰ µέρη τῖς 
Καφαρναοὺμ ἐλθὼν χατῴχησε' xol λοιπὺν στημεῖα 
ἐχεῖ (58) ἄρχεται ἑργάξεσθαι ἕτερα" ὅτε τὴν τοῦ 
ξηρὰν ἔχοντος χεῖρα ἰάσατο. Αλλά xat τὴν πενθερὰν 
τοῦ Πέτρου, τοῦ μὲν ἀπὸ Βηθσαϊδᾶ ὄντος, γήµαντος 
65 ἀπὸ Καφαρναοὺμ, μαχρὰν * ὄντων τῶν τόπων τοῦ- 


oppida haud procul a se invieem dissita sunt. So- D των τῷ διαστήµατι, ταύτην ἀπὸ τοῦ πυρετοῦ διασώ- 


crus igitur Petri a febribus liberata repente mini- 
stravit. Sic enim narrationis ordo pertexitur. His 
ita gestis Nazaretum, ubi educatus fuerat, denuo 
revertitur. Tum demum 1saiz prophetz librum le- 
git, quando et occupatione quadam aic illos allocu- 
Lus est : Utique dicetis mihi hanc parabolam : Me- 


* joan. 1, 42 sqq. * Joan. 1, 1 sqq 


(38) Καὶ .Ίοιπὸν σημεῖα ἑκεῖ. Post nuptiarum 
eflicium Christus Capharnaum sese contulit, ubi 
prodigia multa patrata credit Epiphanius, velut cuim 
socrum Petri febrientem curavit, et aridam hominis 
manum restituit. Sed perperam hzc duo miracula 
in idem lempus conjecta. Nam alterum, hoc est 


ζει, xat θεραπευθεῖσα διηχόνει * ὥστα εἶναι ταύτην 
ἀχολουθίαν. Καὶ μετὰ ταῦτα má αὐτοῦ ἀναστρέ- 
ᾧαντος εἰς τὴν Ναζαρὲτ, ὅπου ἣν ἀνατεθραμμένος. 
Τότε ἀνέγνω τὸ βιδλίον Ἡσαῖου τοῦ προφήτου, αὑτοῦ 
λοιπὺν προλαθόντος αὐτοὺς, χκαλλέγοντος, ὅτι Πάντως 
ἐρεῖτό uot τὴν παραθο.ἠν' ᾿Ἱατοὲ, θεράπευσον 


* Deest opinor οὐ µαχρ. 


aridt manus restitutio, longe post prius illud con- 
tigit, nimirum post Pascha ; secundum quod per 
sala cum discipulis transiit. Sed de iis postea ad 
n. XXVII. Imposuit Epiphanio multiplex ac di- 
versus ad Capharnaum aditus Christi. 





917 


ADVERSUS HJERESES LIB. H. TOM. I. — HAERES. LI 


918 


ctevréóy. Ὅσα ἠκούσαμεγχ σημεῖα yevópeva ἐν A dice, cura teipsum. Quanta audivimus signa facta in 


Καςραργναοὺμ, zo(ncor καὶ ὧδε ἐν τῇ πατρίδισου. 
Καὶ ὁρᾷς, ὡς ἔστι τῆς ἀληθείας ἡ ἀχολουθία; Καὶ 
O2x ἁτεοίησε διὰ τὴν ἀπιστίαν αὐτῶν , φησὶν, οὐδέν. 
Κάκετθεν παρελθὼν εἰς τὴν Καφαρναοὺμ πόλιν, κατ- 
ᾧῴκησε. Καὶ ἐλθὼν εἰς τὰ µέρη τῆς θαλάσσης, ὣς 
Φτσι, ὁ Ματθαῖος, εἶδε Σ/µωνα Πέτρον, xal 'Av- 
Opéa» τὸν dósApór αὐτοῦ BáAAorcac τὰ δίκτυα " 
xai πτεάλιν Ἰάχωθον χαὶ Ἰωάννην υἱοὺς Ζεθεδαίου, 
καὶ τὸ τέλεον αὑτοὺς ἐχάλεσε. Καὶ ῥίφαντες λοιπὸν 
τὰ δίσετυα, ἠχολούθησαν αὐτῷ. Ὁ δὲ Λουχᾶς xal τὴν 
ἀχρίθειαν σηµαίνει τοῦ πράγματος, διὸ * xaX ἠχολού- 
Or,cav λοιπὸν ἁμετάτρεπτοι, µηχέτι ἀναθαλλόμενοι 
της κλήσεως, Φήσας, ὅτι ἘἙλθόντος αὐτοῦ ἐπὶ τὴν 
λέαντην Γεννησαρὶθ, εἶδε Σέμωνα καὶ ᾿Ανδρέαν χατ- 
αρτίζοντας τὰ δίκτυα, xal ἀνέθη εἰς τὸ πλοῖον, ὃ 
Y» Σέμωνος, qnoi Πέτρου καὶ Ανδρέου. Τοῦτο δὲ 
gruatvst ὡς f» ὄντος αὐτοῦ Ev τοῖς * ἐν γνώσει. 
Διὸ διὰ τὴν συνήθειαν xol προσήχαντο * xaX ἀνελθὼν 
ἐχάθισεν. Elta λέγει τῷ Πέτρῳ μετὰ τὴν διδασχα- 
λίαν» "Ezavárare εἰς τὸ βάθος, καὶ yaAácace τὰ 
δίκτυα. Οἱ δὲ εἶπον' ᾿Επιστάτα. "Ηδη γὰρ διὰ τὴν 
τοῦ Ἰωάννου μαρτυρίαν ἐπιστάτην αὐτὸν ἐχάλουν οἱ 
τερότερον αὐτοῦ ἀχούσαντες, ὅτι Ιδοὺ ὁ Ἀμνὸς τοῦ 
Θεοῦ, ὁ αἴρων τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου * καὶ ὅτι 
παρ) αὐτῷ ἔμειναν τὴν ἡμέραν, xat εἰς τὴν δευτέραν 
ἐξηλθον. | 
Μετέπειτα Ev τῇ ἄγρᾳ τῶν ἰχθύων θαυμασάντων 
αὑτῶν, χαὶ Πέτρου λέγοντος' "Εξειῖθε ἀπ᾿ ἐμοῦ, ὅτι 


Capharnaum, fac hic in patria tua *. 

Viden' quam sit veritatis censerta continuataque 
series? Caeterum nullum ibi propter illorum incre- 
dulitatem signum edidit. Inde Capharnaum pro- 
feetus, in eo oppido resedit. Post ad maritima loca 
digrediens, 4438 auctore Matthaeo, vidit Simonem 
Petrum, et Andream fratrem ejus. mittentes. retia *. 
Tum Jacobum et Joannem filios Zebedzi, ac per- 
fecte demum illos evocavit. Qui retibus abjectis 
secuti sunt ipsum *. Quam rem accuratissime Lu- 
cas expressit, cur ita secuti sint, nunquam ut am- 
plius discesserint ; nec vocati distulerint. Ita quippe 
scripsit : Cum ad lacum Genesareth venisset, vidit 
Simonem et Andream reficientes retia ; et ascendit 
in navim, que erat Simonis Petri, et Andree *. 
Quod quidem declarat, jam inter ipsos aliquam in- 
tercessisse notitiam. Hunc igitur propter familiari- 
tatem accipiunt, et is conscenso navigio sedit. 
Tum ut docere populum desiit, Petrum ita compel- 
lat : Reduc in altum, et laxate retia. At illi dixe- 
runt : Proceptor *. Jam enim ob Joannis testimonium 
praeceptorem illum vocabant; cum ab eo primum 
audiissent : Ecce Agnus Dei, qui tollit peccatum 
mundi*; et eadem die cum eo commoroali postridie 
Tecessissent. 


Post hzc in piscatu vehementer illum admiran- 
tibus, ac dicente Petro : Discede a me, quia homo 


à» ip ἁμαρτωλός εἰμι, Κύριε (τάχα γὰρ καὶ uezepé- c, peccator sum * (fortassis enim penitebat ipsum, 


λετο διὰ τὸ πρότερον αὐτὸν χεχλῆσθαι, xaX στρέφαι 
ἐπὶ τοὺς ἰχθύας, xal τὴν ἀνεργασίαν τῆς ἀλείας) ' ὁ δὲ 
&Uxe;; Μἡ φοθοῦ * παραθαρσύνων αὐτὸν, ὅτι οὐχ ἁπ- 
ηγορεύθη, ἀλλ’ ὄτιδύναται τῆς χλήσεως ἔχεσθαι. Ὅτι, 
φησὶν, ἀπὸ τοῦ vov ἀνθρώπους ἔσῃ ζωγρῶν' ὅτε 
χαὶ σὺν τοῖς µετόχοις τοῖς ἐν τῷ ἑτέρῳ πλοίῳ ἔνευσαν 
εἰς σύλληφιν "xsv τῆς αὐτῆς ἄγρας. 'Hoav γὰρ 
χοινωγνοὶ, ὥς qnot, τῷ Σίµωνι, καθάπερ ἄνω χὰἁμοὶ 
προδεδήλωται Ex τῆς ὑποθέσεως ταύτης * Δύο μὲν ἆχο- 
λουθησάντων αὐτῷ παρὰ Ἰωάννου ἀχηχοότων, ὧν 
δύο εἷς ἣν ὁ Ανδρέας. 'Eq' ἡμῖν δὲ διανενοηµένοι 
καλλίστως τὸν ἕτερον εἶναι τάχα ἕνα τῶν vlov Ze6c- 
δαίου, διὰ τὸ συνεργὸν xaX µέτοχον xal χρινωνιχόν. 
Καὶ λοιπὸν μετὰ ταῦτα πάντα χαταλείφαντες οἱ τέα- 


quod ab illo vocatus initio ad piscaturam deau? 
rediisset), ità Dominus alloquitur: Noli timere; at 
illum ab eo metu confirmaret ; nec se repudiatum 
omnino putaret esse; sed pristina vocationi inhze- 
rere posse confideret. Quare, ex hoc, inquit, eris 
jam homines capiens !'*. Quo tempore sociis, qui in 
altera navi erant, innuerunt, ut ad convehendum 
piscatum sibi auxilium ferrent. Erant enin Simoni 
$0cii, quemadmodum paulo ante diximus, cum ita 
disputavimus : Duos illos Joannis audita voce Clri- 
stum secutos ; quorum unus erat Andreas. Alterum 
verum unuin e Zebedzi liberis fuisse, propter artis 
societatem, ac communionem rectissima conjectu- 
ra suspicati sumus. Quamobrem relictis deinceps 


σαρες, τά τε πλοῖα, εἰς «hv γῆν ἠκολούθησαν, ὡς ἔχει f) omnibus, adeoque navigiis ipsis, ad terram qua- 


ἡ τοῦ Aouxd μαρτυρία. Ὥστε ἑξάπαντος δείχνυσθαι, 
ὅτι οὐδεμία σκολιότης, οὔτε ἑναντιότης ἐν τοῖς ἁγίοις 
Εὐαγγελίοις, οὔτε παρὰ τοῖς ἁγίοις εὐαγγελισταῖς 
εὑρίσχεται, ἀλλὰ πάντα σαφῆ, χρόνων δέ clot διαστά- 
σεις. Ἐντεῦθεν γὰρ xal ἐπέχεινα (59), τῶν περὶ 
Πέτρον καὶ Ἰωάννην λοιπὸν συναφθέντων, xaX &xo- 
λουθούντων, ἐγένετο διδάσχων ἓν πάσῃ τῇ Γαλιλαίᾳ 
καὶ ἓν τῇ Ἰουδαίᾳ. Καὶ λοιπὸν πλατυνοµένου τοῦ 


! F. 50 6. ? Luc. iv, 20. 
* Joan. :, 29. !* ibid. 10. 


(50) Ἐντεῦθεν γὰρ xal &xéxerva, Ex iis quedisse- 
rit Epiphanius, efficitur paulo post ultimo vocatos, 
»€ sibi adjunctos apostolos, Petrum, Andream et 
ceteros ad praedicationem aggressum, etiam ante- 


ΣΕ, αὐτοῖς. 
Luc. v, 8. 


tuor illi secuti sunt; quod Lucs testatur historia. 
Ex quibus omnibus efficitur, nihil in sacris Evan- 
geliis, eorumque scriptoribus perplexum csse vel 
repugnans; sed plana et expedita esse omnia, si 
temporum intervalla distinguas. llis ita gestis, cum 
jam Petrus ac Joannes czterique penitus adbzsis- 
sent, ac sequerentur ; per totam /539 Galilaeam ac 
Jjudzam docere coepit. Atque ita longe lateque dis- 


* Matth. 1v, 18. * ibid. 20. *Luc. v, 2, 5. " ibid. 4, 5. 


quam Jeannes in vincula conjiceretur. De qua re 
postmodum agetur, ut et de natali Christi ac vere 
aptismi ct passionis anno. 


019 


S. EPIPHANII 


ez) 


sipata Evangelii przedicatione, cztera prodigia per- A Χηρύγματος, τὰ ÉEX;. τῶν θεοσημείων imczEX:i- 


fecit, ut hic subductis omnibus ferum gestarum 
ordo, ac series instituenda sit. 

XVI. In primis baptizatus est, si JEgyptiorum 
mensium rationem habeas, Athyr xii. a. d. vi Eid. 
Novem., hoc est Lx ante festum Epiphaniorum die, 
qua is secundum carnem natus est: id quod ex 
Evangelio Lucz constare potest. Sic enim scribit : 
Erat Jesus. incipiens esse quasi annorum xxx, filius, 
ui putabatur, Joseph *. Nam si accuratam temporis 
yationem ineas, nonnisi xxix annorum erat, ac 
x mensium, cum ad baptismum sese contulit, ut 
trisinta annorum, non tamen plenoruim, fuisse di- 
eatur. Ideoque scriptum est: Iucipiens quasi anno- 
rum xxx. Deinceps xr tentationis dies secuti sunt. 


ὥστε εἶναι τὴν ἀχολουθίαν ἑξάπαντος οὕτως. 


Ισ’. Πρῶτον μὲν βαπτισθέντος αὐτοῦ κατ AiTu- 
πτίους, ὡς ἔφημεν, ᾿Αθὺρ δωδεκάτῃ πρὸ ἓξ Εδω» 
Νοεμθρίων, τουτέστι πρὺ ἑξβήχοντα ἡμερῶν (πλ{ρτς) 
τῆς ἡμέρας τῶν ᾿Ἐπιφανίων, Ἡ ἔστιν ἡμέρα ττς 
αυτοῦ γεννήσεως χατὰ σάρχα, ὡς ἔχει ἡ μαρτυρία 
τοῦ κατὰ Λουχᾶν Εὐαγγελίου, ὅτι Ἡν Ἰησοὺς ἆρ- 
χόµενος εἶναι ὡς ἐτῶν τριάκοντα, àv. vióc, cc 
ἐνομίᾷτο, τοῦ Ἰωσήφ. Ἡν γὰρ τῷ μὲν ὄντι εἶκοσι- 
εννέα ἑτῶν, xat μηνῶν δέχα, ὅτε ἐπὶ τὸ βάπτισμα 
ἦχε, τριάχοντα μὲν ἐτῶν, ἀλλ᾽ ob πλήρης. Διὸ λέγες᾽ 
Ἀρχόμεγος ὡς ἐτῶν τριάκοντα. ΑἈπεντεῦθεν at 
τεσσαράχονΊα τοῦ πειρασμοῦ, xal αἱ δύο ἑθδομάδες 


Tum hebdomades plus minus dux, quas Nazareti D. μικρῷ πλεῖον ai. ἓν Ναζαρὲτ ἀπὸ τῶν ἡμερῶν τοῦ 


post tentationem exegit; tum, apud Joannem pri- 
ma alteraque dies; ae, postquam a Joanne discessit, 
totidem, cum Andreas illum una cum socio secutus 
est, deinde Simon Petrus. Altera vero die, uL et 
nos diximus, et evangelic:e narrationis o1do postu 
lat, Philippus vocatus, ac Nathanael. Tertio postea 
die nuptie facte sunt in Cana Galilee *, post bi- 
duum illud : idijue. primum prodigiorum ouinium 
exstitit; ac tum annorum xxx numerus ab ejus na- 
tali completus est. Eadem quippe die, qua secun- 
dum carnem natus fuerat, primum illud converse 
in vinum aque miraculum edidisse creditur, cum 
, Miginta jam annos solidos ab ortu suo secundum 
carnem, adventuque clausissel : id quod sepe com- 
memoravimus, et ut ad eum modum accipiamus, 
evangelicze narrationis exacta series postulare vi- 
detur. Jam post. primum illud miraculum reliqua 
prodigia subsecuta : nec non etl celestis doctrine 
praedicatio, et id genus extera, quz ad singularem 
in nos humanitatem, Evangeliique mirificam vim, 
ae doetrinam prestandam, ac demonstrandam per- 
tinent. Quod cum a me est non semel dictum, tum 
ob ez:icorum hominum, qui infidelitatis asserendz, 
atque et sancto Spiritui, et Evangeliorum constan- 
tissimo ordini contradicendi occasionem undique 
captant, cogor szpe repetere. 

XVII. Etenim tam enucleata 'accurataque 440 
ratio illos omnes occupando submovet, qui adver- 
sus Evangelium pugnare non dubitant, cum idipsum 
demonstrat ; secundum baptismum ceterarum re- 
rum gestarum initia hunc in modum secuta. Deinde 
qua post baptismum in illa xt dierum tentatione, 
ac deserto contigerunt, non sine sancti Spiritus af- 
flatu a Joanne prztermissa, quod a tribus evange- 
listis antea memorix essent prodita. Quemadmo- 
dum alia alii evangelist: prztereunda ;putarunt, 
quod alterius alter velut subsidio niteretur. Ita ta- 
mien, ut una sit ex omnibus collecta ac subducta 


' Luc. 1Η, 935. * Joan. 1, 4. 
o2páx. ἡμερῶν refertur. 


(40) Περὶ Θεοῦ τῷ Πγεύματι. Preter conjecturam 


posse, περὶ οὗ τῷ Ilv. 


3 Deest nonnihil. 


πειρασμοῦ, xai πρώτη ἡμέρα πρὸς Ἰωάννην xa 
δευτέρα. Καὶ πάλιν ἀπὸ Ἀωάννου πρὠτη καὶ δε»- 
τέρα, ὅτε Ἰχολούθησαν αὐτῷ οἱ περ; ᾿Ανδρέαν, 
ἔπειτα Σίμων Πέτρος. Καὶ τῇ 0m ἡμέρα, ὡς Ecn- 
μεν, καὶ ἔχει ἡ ἀχολουθία τοῦ Εὐαγγελίου, Φὺίπτου 
χλῆσις, xal τοῦ NaOavati. Καὶ λοιπὸν τῇ τρίτη 
ἡμέρᾳ γάμος ἐγένετο ἐν Καγᾷτῆς Γαλιλαίας. μετὰ 
τὰς δύο τὰς προειρηµένας' ὃτερ πρῶτον σημεῖον xat 
πλήρωμα τριάκοντα ἑτῶν ἀπὸ γεννήσεως τῆς ἑνσάρ- 
xou αὐτοῦ παρουσίας. Ἐν αὑτῇ yàp εὑρίσχεται τῇ 
ἡμέρᾳ τῆς αὐτοῦ xatà σἆρχα γεννήσεως πεποιη- 
χὼς τὸ πρῶτον πάλιν σημεῖον τοῦ ὕδατος εἰς οἵνον, 
£v τῷ πληρῶσαι αὐτὸν τριάχοντα ἔτι, ὡς πολλάχις 
εἶπον, ἀπὸ τῆς ἐνσάρχου αὑτοῦ γεννήσεώς τε xai 

παρουσίας * ὡς ὑποτίθεται ἡμῖν συνιέναι xai xa- 

ταλαμθάνειν dj τῶν Εὐαγγελίων ἀκρίθδειά τε xaX àxo- 

λουθία. Καὶ λοιπὸν ἀπὸ τοῦ πρώτου σημείου τούτου 

τά τε ἄλλα σημεῖα , xa τὸ xfpoypa λοιπὸν. και τὰ 

ἄλλα πάντα τῆς θαυμαστῆς αὐτοῦ πληρώσεως της 

φιλανθρωπίας, xal εὐαγγελιχῆς θαυματουργίας τε 

xaX διδασχαλίας, ὡς πολλάκις ἔφην, χαὶ ἀναγχάνομαι 

πλειστάχις λέχειν, * διὰ τὴν τῶν ἁπατωμένων, xai 

προφασιζοµένων Οηρᾶσθαι ἑαντοῖς τὰ τῆς ἀπιστίας, 

χαὶ τοῦ ἀντιλέγειν τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, καὶ τῇ θαυμα- 

στῇ τῶν Εὐαγγελίων ἀχολουθία. 


IZ. Πάντη γὰρ τοὺς ἑναντιουμένους τῷ ἁγίῳ 
Εὐαγγελίῳ προλίξεται à τοσαύτη ἀχριθολοχία, δη- 


p λοῦσα, ὅτι ἀπὸ τοῦ βαπτίσματος ἡ ἀρχὴ τῆς λοιπῆς 


πραγµατείας, ὡς ἔχει οὕτως" ὅτι ἔπειτα xasá τὴν 
ἢμέραν τοῦ βαπτίσματος v τῷ πειρασμῷ γενομένου 
αὐτοῦ, τῶν τεσσαράχοντα ἡμερῶν ἐν τῇ ἑρήμῳ περὶ! 
(θεοῦ) τῷ Πνεύματι τῷ ἁγίῳ (40), διὰ Ἰωάννου, 
οὗ πεφρόντισται σημᾶναι. δη γὰρ fw τοῦτο διὰ 
τῶν τριῶν εὐαγγελιστῶν σηµανθἐν. Ka πάλιν τοῖς 
ἄλλοις εὐαγγελισταῖς περὶ τῶν ἄλλων οὐ πεφρόντ.- 
σται, διὰ τὸ ἔκαστον dg' ἑκάστου βοηθεῖσθαι. Καὶ 
παρὰ πάντων συλλεγοµένη ἡ ἀλήθεια δείχνυται µία 


Ε. πέρι vel £x περιττοῦ. Si πέρι legas. ad τεσ- 


..àm quam modo attezumus, occurrit suribi 


921 


ADVERSUS HJERESES ΙΡ. Il. TOM. I. — HERES. Li. 


923 


τ.ς οὖσα, xal πρὸς ἑαυτὴν μὴ στασιἀζουσα. Ἐχεῖθεν A veritas, nec a se ipsa dissenliat. Nam post bapti- 


"Xp εὐθὺς ἀπὸ τοῦ πειρασμοῦ, ὡς ἔφην, εἰς τὴν Να- 
ταρὲτ ἔρχεται, xol μένει &xel, οὕπω τινὺς μαθητοῦ 
μετ) αὐτοῦ ὄντος. Κάχεῖθεν χατέρχεται πρὸς Ἰωάννην, 
ὅτε εὖθὺς διὰ τοῦ ᾿Ἀνδρέου χκαλεῖται ὁ Πέτρος: εἶτα 
Φίλιππος, καὶ διὰ Φιλίππου ὁ Ναθαναήλ. Μηδεὶς δὲ 
Χχὶ τοῦτο ἀμφιθάλλων περιεργαζέσθω, ὁρῶν, ὅτι 
Ανδρέας πρῶτος ὑπήντησε τῷ Ἰησοῦ, ἔπειτα Πέτρας, 
καὶ δ:᾽ αὐτοῦ ἐχλήθη, καὶ ἄρξηται καὶ περὶ τούτου 
ἀσχάλλειν. Ἡ μὲν γὰρ συνάντησις τῷ ἸἈΑνδρέχ 
τρώτη Ὑεγένηται, µιχροτέρου ὄντος τοῦ Πέτρου τῷ 
4125» τῆς ἡλ'κίας. 

"Ὕστερον γὰρ πάλιν, ὃτε ἡ τελεία αὐτοῖς ἁπόταξις 
Υεγένηται, ἀπὺ τοῦ Πέτρου γεγένηται. Ἐπειδὴ γὰρ 
καὶ αὐτὸς ἁγηγεῖτο τοῦ ἰδίου ἁδελφοῦ. xal ἔτι δὲ 


smum statim iliine Nazaretum, uti dixi, proficisci- 
tur, ibique sine ullis adhuc discipulis mansit. Hinc 
ad Joannem contendit : quo tempore Petrus An- 
drezx vocatus est opera; tum Philippus, et per Phi- 
lippum Nathanael. Nee est quod ista scrupulosius 
exquirens dubitet quispiam, quod Andream primum 
occurrisse Jesu videal; deinde Petrum, qui per 
illum sit vocatus; ob eamque causat succenseat. 
Etenim Andreas prior in Demipum incidit, quo 
Petrus erat zlate junior. 


Postea vero, cum absoluta illa suscepta est 
omnium rerum abdicatio, initium est a Petro fa- 
ctum, Tunc enim et ipse fratri suo przivit. Acce- 


κατὰ τοῦτο, ὅτι θεός ἐστιν εἰδὼς τὰς χλήσεις ! τῶν D git qnod Deus humanorum cordium nutus ac pro- 


χαρδιῶν, xaX γινώσχων tlc ἓν πρώτοις ἄξιος cátvz- 
σθα., καὶ ἐξελέβατο τὸν Πέτρον (41) ἀρχηγὸν εἶναι 
τῶν αὐτοῦ μαθητῶν, ὡς πάντη σαφῶς ἁποδέδειχται. 
Μετέπειτα γὰρ ἑλθόντων αὑτῶν παρ) αὐτῷ, καὶ µει- 
νάντων τὴν πρώτην ἡμέραν, ὡς ἔφην, τῇ δευτέρᾳ 
ὁδευσάντων, τῇ τρίτῃ δὲ ἡμέρᾳ τοῦ θεοσηµείου τοῦ 
πρώτου γενομένου, xal τινων συνόντων αὐτῷ, οὐ τοῦ 
Ἀνδρέου, οὔτε τοῦ Πέτρου, οὐδὲ τοῦ Ἰωάννου, οὐδὲ 
τοῦ Ἰαχώθδου, ἑξῆς μετὰ τὸ ἐλθεῖν αὐτὸν εἰς Κα- 
ςαρναοὺμ, χαὶ ἀνελθεῖν πάλιν εἰς Ναζαρὲτ, χἀχεῖθεν 
πάλιν εἰς Καφαρναοὺμ, χαὶ ποιῆσαι µέρος τι τῶν 
σημείων, τοῦ τὴν ξτρὰν χεῖρα ἔχοντος, xaX τῆς πεν- 
θερᾶς Πέτρου τὴν fact, ἀνελθεῖν πάλιν εἰς Ναναρὲτ, 
xaX ἀναγνῶναι τὸ βιθλἰον 'Hoatou , καὶ χατελθεῖν 
πάλιν tl; Καφαρναοὺμ., ὅτε τότε dj τελεία χλῆσις 
τῶν περὶ Πέτρον καὶ Ἰωάννην γεγένηται. Καὶ οὕτως 
$ πτᾶσα ἀχολουθία ἀναλογεῖτα:, οὐδενὸς ἀντιθέτου 
ὑτάρχοντος, ἀλλὰ πάσης τῆς ἀληθείας τηλαυγεστά- 
της οὕσης, xaX £v ἀληθεία κεχηρυγµένης. Φασὶ vip 
οὕτως οἱ ἄλλοι (49) εὐαγγελισταὶ. ὅτι φυγὰς ᾧγετο 
é&z5 προσώπου 'Ἡούδου, χαὶ μετὰ τὴν φυγὴν ἑλ 

ϱὦν γατέμενεν elg Νακαρέτ. Καὶ μετὰ την Ναξαρὲτ 
Ἰαθὼν τὸ βάπτισμα, ἀπῖΏλθεν εἰς τὴν ἔρημον. Καὶ 
χγρύττειν. 

ΤΗ’. Τὸ δὲ Εὐαγγέλιον τὸ εἰς ὄνομα Ἰωάννου, qaot, 
φεύδεται. Μετὰ γὰρ τὸ εἰπεῖν, ὅτι Ὁ Αόγος σὰρξ 
ἐγένετο. xal ἐσχκήνωσεν ἐν ἡμῖν, καὶ ὀλίγα ἄλλα, 
εὐθὺς λέγει, ὅτι Γάμος ἑγέγετο ἐν Ικανᾷ τῆς Γα.ι- 
«Ἰαίας. Καὶ οὗ μέμνηνται οἱ ἀφροσύνην ἑαυτοῖς ἐπι- 
σπώμµενοι, ὡς Ἰωάννης μετὰ τὸ εἰπεῖν, 'O Λόγος 
σὰρξ ἐγένετο, λέγει, καὶ ἑσκήνωσεν ἐν ἡμῖν, 
τουτέστιν ἄνθρωπον γεγονέναι' καὶ ὅτι Ίλθε πρὸς 
τὸν Ἰωάννην τὸν Βαπτιστὴν £v τῷ Ἰορδάνῃ, xoi 
ἐθαπτίσθη ὑπ αὐτοῦ, Ἰωάννου τοῦ εὐαγγελιστοῦ 
μαρτυροῦντος, μετὰ τὴν πάλιν ἐπάνοδον ἀπὸ τοῦ 
πειρασμοῦ, ὡς τοῦ Βαπτιστου Ἰωάννου λέγοντος, ὅτι 

! F. κλίσεις. 


* Joan. 1, 4. * Joan. ii, 4. 


(41, Kal ἑξε.]έξατο τὸν Πέτρο». Egregius hic 
locus ; ex quo liquet Petrum Audrex ac caeteris apo- 
stolis, non zetatis, aut vocationis ordine, sed prin- 
vipatus ac dignitatis, anteponi. 

(42) Φασὶ γὰρ οὕτως ol ἆ.1.1οι. Mirum est quod 
hoc loco asserit primum llerodem fugisse, postca 


pensiones animadvertit, ac qui git primo loco di- 
gnus intelligit. Quare Petrum discipulorum suorum 
principem elegit, uti perspicue declaratum est. Se- 
cundum lizc igitur, cum ad Christum illi venissent, 
ac prima, ut diximus, die commorati, postera dis- 
cessissent ; ac deinde alii se quidam adjunxissent, 
ab Andrea, Petro, Joanne ac Jacobo diversi : qui- 
bus cum Capharnaum abiens inde Nazaretum per- 
rexit, indidemque rursus Capbarpaum rediit, ac 
miracula quzdam edidit, cujusmodi est arefactze- 
manus ac socrus Petri curatio. Inde Nazaretum 
denuo reversus, Isaie volumen legit, et Caphar- 
naum sese iterum recepit. Tum demum perfecte 
Petrus Joannesque vocati sunt. Atque hic tandem 
totius histori& nexus est, secum ipse consentiens, 
nec ulla parte dissidens, ut et clarissima AAT sit 
gestarum rerum veritas, et certissime przdicatur. 
lta enim evangeliste exteri testantur, metu illum 
Herodis fugisse, ac post fugam venientem bzsisse 
Nazareti. Unde baptismi causa digressus, post hunc 
secessit in desertum. Deinde rediens predicare est 
aggressus. 


μετὰ ταῦτα ἀνέκαμγε. Μετὰ τὸ ἀνακάμφαι Πρδατο 


Χ{ΗΙ. At enim, inquiunt, mendax est cditum., 
nomine Joannis Evangelium. Postquam enim ísta, 
dixit, Verbum caro factum est , et habitavit in no- 
bis *, aliaque nonnulla, statim adjicit: Nuptie. 
facte sunt in Cana Galilec *. Nec intelligunt isti, 
qui eam sibi ultro insaniam arcessunt , Joannem 
post illas voces, Et Verbum caro [actum est, addi- 
disse, et habitavit ín nobis: quod idem est, atque 
hominem exstitisse. Pratterea. ad Joannem Bapti- 
stm et Jordanem accessisse , ab eoque baptiza- 
tum, ut idem ille evangelista commemorat , cum 
post illam tentationem discessisset , cum εἰ istud; 


Nazaretum ; inde ad baptismum accessisse . qua. 
neque cum Evangelio, neque cum superioribus co- 
hzerent. Nam Herodem fugit, duntaxat post Joannis 
necem, qua longe post baptismum accidit. Vide 
quà ad num. XXYIII observamus. 








925 


S. EPIPHANII 


924 


Joannes Baptista pronuntiavit. Hic est de quo dizi A Οὗτος ἐστι, περὶ οὗ εἶπον ὑμῖν. xol πάλιν, ὅτι 


vobis *; item: Vidi Spiritum sanctum descendentem 
ín specie columbe, et manentem super ipsum * ; οἱ : 
Hic est qui tollit peccatum mundi *. Animadvertis 
igitur nihil ab eo per oblivionem esse preteritum, 
sed ea duntaxat relicta , quze jam Matthzeus expo- 
suerat. Quibus cum nihil opus erat amplius , tum 
divina illa adhibenda vox, qua eorum jugulari pos- 
δεί error, qui Christum a Maria tantum, atque ex 
illo primum tempore nominatum crederent, quique 
Dei Filium nudum hominem fuisse dicerent , eum- 
demque cerlis accessionibus et incrementis eo 
progressum , ut Filii Dei appellationem obtineret. 
Ob id Joannes eam sibi partem deposcendam pu- 
tavit, qu:& necessaria videretur. Licet enim magna 


Τεύέαμαι τὸ Πγεῦμα τὸ ἅγιον xaca6airor ἐν εἷ- 
δει περιστερᾶς, καὶ µένον ἐπ᾽ αὐτόν καὶ, Οὗτές 
ἐστι ὁ αἴρων τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου. Καὶ 
ὁρᾷς, ὅτι οὐδὲν κατὰ λησμονὴν ὑφηχεῖται ' παρέλειε 
δὲ τὰ τῷ Ματθαίῳ πραγματευθέντα. O0 γὰρ ἣν χρεία 
ἐχείνων οὐχέτι , ἀλλὰ τῆς θείας φράσεως πρὸς &v- 
τίῤῥησιν τῶν νοµιξόντων ἀπὸ Μαρίας xai δεῦμο 
Χριστὸν αὐτὸν χαλεῖσθαι, xai Υἱὸν Θεοῦ φιλὸν &v- 
θρωπον, χατὰ προχοπὴν δὲ ἠχέναι εἰς τὸ χαλεῖσθαι 
Yiày θεοῦ. Διὸ τῶν ἀναγχαίων ἐπιμελεῖται πάντων 
μὲν οὖν μεγάλων ὄντων xax ἀναγχαίων, περιττότερον 
δὲ ποιούµενος τῶν ἑπουρανίων τὴν ἄνωθεν olxovo- 
μίαν. Λέγονσι δὲ τὸ χατὰ Ἰωάννην Εὐαγγέλ'ον, 
ἐπειδὴ ph τὰ αὐτὰ ἔφη, ἁδιάθετον εἶναι, xai μὴ 


omnia sint ac necessaria, tamen in divinis potis- B δέχεσθαι αὐτοὺς αὐτὸ, χατὰ πάντα παπλανηµένοι, xal 


simum explicandis, ac celesti illa administratione 


τυφλώττοντες τὴν διάνοιαν. 


deflxus est. Quod igitur Joannis Evangelium ob id a Novo Testamento repudiant, nec admittunt, 
ouod non cum aliis baud satis consentiat , summo in errore, ac mentis caecitate versantur. 


XIX. Etenim sanctissimus bic evangelista ordine 
ac successione quartus, ac tametsi primus esset 
omnium, scribendi tamen tempore postremus, qua 
ante se praeclare erant aliorum opera digesta re- 
petere noluit; sed ante ea qux jam dicta fuerant, 
quie non erant dicta proposuit. Matthaeus quidem 
*»b Abrahamo scribendi initio facto , post incuna- 
kula Christi, et alterum a natali ejus annum 442 
narrationem pertexit, Marcus vero ab an. xv Ti- 
berii, circumscriptis medii temporis rebus gestis, 
exorsus est. At Lucas altius ista repetens ab eo 
tempore coepit , quod Christi ortum antecessit; οί 
tam hujus, quam Joannis in Mariz atque Elisa- 
beth utero conceptum exposuit. Joannes deuique 
postremus accedens altissime omnium narrationem 
arcessit, et quz Christi temporaria illa generatione 
priora sunt, stabilire ac munire instituit. Spirita- 
lia enim ferme sunt, quz ille memorie commen- 
davit, cum qu: ad corpus atüinerent abunde es- 
sent aliorum scriptis corroborata. Quamobrem 
spiritalem de divino illo dono narrationem ággre- 
ditur, quod initio carens omni ab coelesti in nos 
Patre transfusum est, et de hujus consilio ac 


I&. Τέταρτος γὰρ χατὰ διαδοχἠν ἐλθὼν 6 µαχά- 
ριος, πρῶτος μὲν ὧν, Ὁστερος δὲ τοῖς ἔτεσιν εὖαγγε- 
λισάμενος τὰ πρὸ αὑτοῦ χαλῶς τεταγµένα, οὐχ ἐμε- 
ρίμνησέν Σχθέσθαι: ἀλλὰ προλαμόθάνει τῶν ῥηθέν- 
των τὰ μὴ ῥηθέντα, Ὁ Ματθαῖος γὰρ ἄρχεται ἀτὸ 
'A6paáp* μετὰ δὲ τὴν ἀρχὴν, xat μετὰ δύο ἔτη της 
γεννήσεως, πάλιν ποιεῖται τὴν ὑφῆγησιν. Μάρχος ὃλ 
ἄρχεται ἀπὸ πεντεχαιδεχάτου ἔτους Τιδερίουν µεσό- 
τητα τῶν μετὰ τὴν ἀρχῆν. Λουχᾶς δὲ ἀρχὴν πρὺ τῆς 
ἀρχῆς ἐπήνεγχε τὴν πρὸ τῆς γεννήσεως ἐν τῇ συλλή- 
vet τῆς Υαστρὺς Μαρίας xat τῆς Ἐλισάδετ γεχονυῖαν. 
Ἰωάννης 6k ἔτι πρότερον, ὕστερος ἐλθὼν, ἑπασφα- 
λίζεται τὴν πρὸ τῆς ἑνσάρχου παρουσίας πραγµα- 
τείαν. Πνευματικὰ γὰρ ἣν τὰ πλεῖστα ὑπ αὐτοῦ 
λεγόμενα, τῶν σαρχικῶν Ίδη ἑπασφαλισθέντων. Ad 
πνευματιχῶς τὴν ὑφήγησιν ποιεῖται τῆς ἄνωθεν ἀπὸ 
Πατρὸς ἀνάρχου δωρεᾶς ἡμῖν ἐλθούσης, χατὰ εὑδο- 
χίαν Πατρὺς ἐν τῇ ἁγίᾳ Παρθένῳ, ἐν μήτρα παρθε- 
νικῇ οἰχονομηθείσης. Καὶ οἱ λοιποὶ 65, τὰ ἴσα τού- 
τοις συμφώνως εἰπόντες, ὧν ἦν χρεία ἐπεμελήσαντο. 
Ὁ δὲ Ἰωάννης xaX τὴν πρόθεσιν (43), ἵνα ἀπὸ τεσ- 
σάρων εὐαγγελιστῶν την πᾶσαν χατά τε τὴν σάρχα 
xaX χατὰ τὴν θεότητα ἀχρίθειαν χατάσχωμεν. 


voluntate in B. Virginem illapsum , atque in virgineo ejus gremio cum carue conjunctum. Ceteri 
porro ita iisdem illis consentanea dixerunt, ut id, quod erat necesse, potissimum spectarent. Joan- 
nes vero ejus, quod sibi proposuerat, rationem habuit. Ita fit ut ex iv Evangeliis eorum qux ad 
Christi carnem et ad divinitatem attinent, accurata nobis veritas ac certissima constet 

XX. Etenim toto ilío baptismi tentationisque D — K'. Τελειωθέντων γὰρ τῶν πάντων τῶν κατὰ τὸ 


negotio perfunctus venit, ac discipulis adjunctis, 
primum illud in Cana Galilez miraculum fecit, 
tertia quam praedicare ceperat die. Non enim ante 
tentationem Christus nuptiis interfuisse dicitur ; 
nec ullum omnino prodigium ante illud tempus 
edidit, nisi si que forsan ludicra fecisse in pueri- 
tia dicitur, quod a nonnullis affirmari video. Atqui 
nonnulla puerilis aetatis argumenta praebere illum 

* Joan. 11, $0. 


* jbid. 52. *ibid. 29. 


βάπτισμα xal χατὰ τὸν metpaspbv αὐτοῦ, εὐθὺς 
ἑλθόντος xal συμπαρειληφότος τοὺς μαθητὰς, τοῦτο 
πρῶτον σημεῖον πεποίηχε τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ τοῦ χηρύ- 
γµατος ἐν Κανᾷ τῆς Γαλιλαίας. Οὔὖτε γὰρ pb τοῦ 
πειρασμοῦ ἐν γάμῳ φάσκει τὸν Χριστὸν Ἠχέναι: 
οὐ γὰρ ὅλως τι τῶν θεοσηµείων xal τοῦ χηρύγµατος 
πρὸ τοῦ πειρασμοῦ ὁ Χριστὸς εἰργάσατο, el µή τι ἃ 
ἄδεται περὶ αὐτοῦ ἓν πιχιδὶ πεποιηχέναι, ὡς Ey παι 


* Mutilus locus. 


(43) Ὁ δὲ Ἰωάννης καὶ τὴν zpó0scir. F. xatk τὴν πρόθεσι». 





$995 


ADVERSUS HJERESES 1195. !l. TOM. I. — HJERES. LI. 


920 


"^fw, ὥς τινες φάσχουσι. Καὶ ἔδει τῷ μὲν ὄντι xoi A oportuit, ne qua hzresibus aliis occasio daretur, 


ακοειδαριχὰ αὐτὸν ἔχειν, ἵνα μὴ πρόφασις γένηται ταῖς 
ἅλλαις αἱρέσεσε, ταῖς λεγούσαις, ὅτι ἀπὸ τοῦ "lop- 
δάνου ἦλθε Χριστὸς εἰς αὐτὸν, ὅπερ ἐστὶν ἡ περι- 
G-rEpá. Aib xal ἓν τῷ δωδεχάτῳ ἔτει σαφῶς δείχνυσιν 
ὃ Λουχᾶς, ὅτι προσδιαλεγόµενος τοῖς ἱερεῦσι καὶ τοῖς 
Στρεσθυτέροις, ἔφη τῇ Μαρίᾳ, ὅτι Οὐκ δειτε, ὅτι ἐν' 
oic τοῦ Πατρός µου δεῖ µε εἶναι; ἵνα πἐσῃ ὁ 
λώγος τῶν λεγόντων, ὅτι ἀπὸ τοῦ χρόνου τοῦ βαπτί- 
ἅματος χατέθη εἰς αὐτὸν τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον, xal 
σαφῶς γνωσθῇ, ὅτι ἄνωθεν ἐπεδήμησεν ὁ Λόγος, καὶ 
ἁ σαρχώθη ἀπὸ Μαρίας, χαὶ ἓν τῷ Ἱορδάνῃ κατῆλθεν 
ἔσπ᾽ αὐτὸν τὸ Πνεῦμα * ἵνα σηµανῇ τίς ἔστιν ὁ µαρ- 
τυρούµενος ἀπὸ τοῦ Πστρὸς, ὅτι Οὗτός ἐστιν ὁ 
XYlóc µου ὁ ἁγαπητός: αὐτοῦ ἀχούετε' καὶ ἵνα 
Ἱένηται τοῦτο ὑπόδειγμα τοῖς µέλλουσιν ἓν αὐτῷ 
«ρωτίζεσθαι, ὅτι χαταξιωθήσονται Πνεύματος ἁγίου 
ἓν τῷ λουτρῷ τῆς δωρεᾶς, καὶ ἀφέσεως ἁμαρτιῶν, 
χάριτος τῆς ὑπ αὐτοῦ δοθείσης. 


ΚΑ’. ᾽Αφότου δὲ τὰ τέλεια ἤρξατο ποιεῖν θεοσή- 
µεια ἓν τῷ χαιρῷ τοῦ κηρύγματος, Τοῦτο αρῶτον 
σηµιεῖον ἐποίησεν ὁ 'Incovc, φησὶν, ἐν Καγᾷ τῆς 
Γα.ιααίας * οὐχὶ πρὸ τοῦ βαπτίσματος, ὡς πολλάκις 
ἔρην, ἁλλ᾽ ὅτε ἀνέχαμφεν ἀπὸ τοῦ πειρασμοῦ , τῇ 
τρίτη ἡμέρᾳ μετὰ τὰς δύο, ἄσπερ ἔμειναν map! αὐτῷ 
οἳ δύο μαθηταὶ τοῦ Ἰωάννου, οἱ ἀχούσαντες, xal &xo- 
λουθῄσαντες αὐτῷ. Ὡς εὐθὺς μετὰ τὰς δύο ἡμέρας, 
ἃς ἐποίησαν παρ) αὐτῷ , ἐπεισάγει λέγων". Kal 
ἐξη.α16εν elc τὴν l'aAulalay, καὶ εὑρὼν Φί.Ίιππον, 
εἶπεν Αχο.λούθει pot. Εἶτα εὐθύς' Τῇ τρίτῃ ἡμέ- 
ῥᾳ γάμος ἐγένετο àv. Κανᾷ τῆς Γα-]ιλαίΐας. Ἔδει 
γὰρ αὐτὸν ἀἁπελθόντα εὐθὺς γάμων τελουµένων εἰς 
την τιμὴν αὐτοῦ χληθῆναι Ev εὐλογίᾳ τοῦ γάμου. 
Kaí φησι’ Γάμος ἐγένετο τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ ἐν Κανᾷ 
της Γαλιλαίας" καὶ ἦν ἡ µήτηρ τοῦ Ἰησοῦ ὀχεῖ. 
Εκἀήθη δὲ καὶ à Ιησοῦς καὶ οἱ naóncal αὐτοῦ 
οἱ μετ αὐτοῦ slc τὸν γἆμον. Καὶ ὑστερήσαντος 
οἵνου, «έχει ἡ µήτηρ τοῦ "Incov* Οἶνον οὐκ 
ἄχουσι. Καὶ «Ίάγει αὐτῇ ὁ Ιησοῦς: 1ί ἐμοὶ καὶ 
Col, yórav; οὕπω ἦκει ἡ ὥρα pov. 

Μετὰ τὸ ἑλθεῖν αὐτὸν ἁπὸ τοῦ πειρασμοῦ, xal 
διελθεῖν διὰ τῆς θαλάσσης xai τοῦ Ἰορδάνου, τὴν 


que Christum ad Jordanem [fluvium in illum 
descendisse columbze specie przdicant. Quare duo- 
decimo ztatis aniio manifeste Lucas id expressit, 
disputantem illum cum sacerdotibus, ac senioribus 
Mariz dixisse: Nesciebatis guod in his que Patris 
mei sunt oportet. me esse * ? Ut eorum rationem 
excluderet, qui ab eo primum tempore, quo lapti- 
zatus est, Spiritum sanctum in illum putant esse 
delapsum ; econtra vero homines intelligerent, 
Verbum ipsum e ccelo descendens carnem e Maria 
traxisse ; cumque ad Jordanem accessisset sanctum 
se in illum infudisse Spiritum : quo et illud decla- 
rari posset, quis esset ille de A449 quo Pater tam 
insigne testimonium dedisset: Hic est Filius meus 
dilectus ; ipsum audite *. lilud vero preterea exem- 
plo esse ac documento voluit iis , qui divina per 
illum luce perfunderentur ; futurum omnino, ut et 
ipsi Spiritum sanctum, nec non coeleste beneficium, 
ac peccatorum veniam, et communicatam ab eodem 
gratiam in baptismo consequerentur. 

XXI. Sed ubi majora illa perfectioraque mura- 
cula predicationis suze tempore est aggressus , Hoc, 
inquit, primum signum fecit Jesus in Cana Gali- 
(lee *. Non ante baptismum, ut spe dixi, sed 
tum primum id accidit, postquam a tentatione 
reversus esL, tertia die post biduum illud, quo 
ambo apud ipsum hssere Joannis discipuli , qui 
et audierunt illum , el secuti sunt. Statim enim 

C post biduum, quo apud illum isti commorati sunt, 
subjicit: Et abiit in Galileam , et inveniens Phitip- 
pum dixit : Sequere me *. Deinde : Tertia die 
nwpiig facte sunt. in Cana Galilee. Siquidem par 
erat illum , cum discederet , commodi mque 
nupti:x celebrarentur, honoris causa ad easden: in- 
vitari, uti nuptiis benediceret. Quare ita rcribit: 
Nuptie facte sunt. tertia die in Cana Galilem. Et 
erat mater Jesu ibi. Vocatus est autem et Jesus , et 
discipuli ejus ad nuptias. Deficiente autem vino, 
dicit mater Jesu: Vinum non habent. Dicit ei Je- 
$55: Quid mihi et tibi, mulier ? nondum venit hora 
mea *. 

Qu: tum gesta sunt, cum post tentationem, mari 
ac Jordane trajecto , iter in patriam convertit , Na- 


ὁρμὴν ἐσχηχότος ἐπὶ τὰ οἰχεῖα, ἀπελθὼν ἕνθα ày- D zaretum scilicet, ubi educatus a matre fuerat. Ubi 


ετράφη πρὸς τὴν μητέρα iv Ναζαρὲτ, xal παρα- 
µείνας δύο ἡμερῶν 3, λοιπὺν ἐπειγομένου εἰς τὴν 
σωτηρίαν τῶν ἀνθρώπων, τοῦ κηρύγματος ἄρξασθαι 
ἐπιμελεῖσθαι. Καὶ ἔμεινε μὲν δύο ἡμέρας, διὰ τὸ διὰ 
χρόνου ἠκέναι, ἔχων μεθ) ἑαυτοῦ οὓς Ἡδη παρείληφε 
μαθητὰς , ἀπολύσας τοὺς δύο τοὺς ἀχολουθήσαντας 
αὐτῷ, εὐθὺς ἐπὶ τὴν Γαλιλαίαν ἐξελθεῖν διὰ τὸ χἠ- 
ρυγµα, χαὶ τὸ ἔργον τοῦ θεοσηµείου, τοῦ ἐν τῷ áp 
ἐπιτελεσθέντος. Ἑλέπε γὰρ πῶς ἑπασφαλίξεται ὁ 
λόγος, ὡς Ἰωάννης ὁ Βαπτιστῆς μαρτυρεῖ, λέγων, ὡς 
παρῳχηχότος Ίδη τοῦ λόγου, ὅτι Κάγὼ οὐκ ᾖδει 
αὐτόν ' ἁν 1ὰ ὁ πἐμνας µε βαπτίζει’ εἶπέ µοι 


cum biduum hssisset , humana salutis studio cu- 
raque succensus predicandi munus obire coepit. 
Biduum igitur ibidem manens, quod longo inter- 
vallo redierat, discipulorum aliquot, quos jam 
asciverat, comitatu sepius, duobus, qui secuti 
erant, remissis , statim in Galileam przdicandi 
causa profectus est: simul ut prodigium illud eue- 
rei , quod in nuptiis ab eo factum legünus. Vide 
quanta cum circumspectione istud ipsum Scriptura 
declaraverit, quemadmodum Joannes tanquam facto 
jam sermone testetur his verbis: Et ego nesciebam 
illum; sed qui misit me baptizare dixit mihi: Super 


ΣΕ. ἡμέρας. 3 Luc. 9, 39. * Matth. xvi, 5. * Joan. ui, 44. * Joan. 5, 43. * Joan. 1, 1 8qq. 


£01 


S. EPIPHANII 9 


narrando complexi sint. Precipue Lucas animum A δὲ Ἰησοῦς ἀρχόμενος εἶναι ὡς ἐτῶν εριάκοντα, 


ab inferioribus ad superiora referens ita scribit : 
Et erat Jesus incipiens esse quasi annorum xxx; 
filius, ut putabatur, Joseph *. Quod autem solum- 
n:0do putatur, minime est reipsa. Sed patris vi- 
cem Josephus gerebat ille quidem, quod ita Deo 
placuerat: pater vero non erat; ut qui nunquam 
se cum Maria copularat; nisi quod illius vir ap- 
pellatus est, quod eam senex duxisset, anno statis 
plás minus Lxxx, cum jam liberos sex e priori 
conjuge sustulisset; hanc vero posteriorem singu- 
lari Dei providentia sibi, ut alio loco fusius dispu- 
tamus, ascivisset. Qui igitur nullum cum matre 
tuit ? Fieri istud omnino. non potest. 

XI. At enim dices : Cur ergo vir illius appella- 
tus est, nisi eam obtineret? Qui sic dubitat, quid 
lex vetus ferret ignorat : 439 nimirum enim ex 
quo viro femina desponsa fuerat, sive virgo esset, 
sive paterna adhuc in domo degeret, nomine tenus 
uxor dicebatur. Quare angelus sic Josephum allo- 
quitur : Noli timere accipere conjugem tuam *. Ac 
ne quis errorem in Evangeliis ullum esse suspice- 
tur : est enim plane stupendum hoc mysterium, ac 
supra humanum captum tota ista narratio, et quz 
solis Spiritus sancti filiis clara sit et exposita. 
Erct igitur, iuquit, quasi annorum xxx ; filius, ut 
putabatur, Joseph ; qui fuit Eli, qui fuit Matthan *. 
Tum ad Abralamum usque generationis seriem 
retexit; a quo Matthzeus exorsus est. Sed et Noe- 
mum superat, et ad Adamum pervenit, ut eum qui 
prAnus omnium formatus erat ab eo qui ος illius 
massa, B. nimirum Virgine, propagatus fuerat, ad 
salutem monstraret esse quaesitum. Nam et hujus 
ipsius, qui fletus est quondam, et posterorum 
ipsius causa descendit ; eorum duntaxat, qui sem- 
piternze vite hereditatem assequi student. Demum 
vero Adamum quoque praetergressus ait, qui fuit 
Dei *. 

Inde porro manifesto constat Dei illum exstitisse 
Filium, qui ex Adami semine continuata successione 
carne przditus advenit. Verum ne sic quidem czci 
homines tantam lucem percipere potuerunt; sed 
ultro a veritate aberrantes, et errorem asciscentes, 


ὢν υἱὸς, ὡς ἐνομίζετο, τοῦ Ἰωσήφ. Τὸ δὲ vou- 
ξεσθαι οὐχ ἀληθῶς ἐστιν ' ἀλλά ἓν τάξει μὲν πατρὺς 
ἐτύγχανεν ὁ Ἰωσὴφ, διὰ τὸ οὕτως τῷ θεῷ δεδόχθαι - 
οὐχ ἦν δὲ πατηρ, ὁ μὴ πρὸς τὴν Μαριὰμ ἐσχιχὼς 
συνάφειαν, T] µόνον ὅτι &vhp ἐχλήθη, διὰ τὸ µεμνη- 
στεῦθαι πρεσθύτης (60), ἑτῶν ὀγδοήχοντα τυγχάνων 
πλείω ἢ ἑλάσσω, xal ἔχων υἱοὺς ἓξ ἀπὸ τῖς ὄντως 
αὑτοῦ γαμετῆς πρώτης, τὴν δὲ δι᾽ οἰχονομίαν παρει-- 
ληφὡς, ὡς καὶ ἄλλῃ που ἀχριθέστερον περὶ τούτου 
διῆλθον, Πῶς οὖν ὁ μὴ ἔχων συνάφειαν πατὴρ αὐτοῦ 
ὑπήρχεν , ὅπερ ἀδύνατον, 


consuetudinem habuerat, qui filii pater esse po- 


B ΙΔ’. ᾽Αλλὰ ἑρεῖς pov* Πῶς οὖν ἀνηρ αυτης ixi- 


Χλητο, εἰ μὴ ἔσχε ταύτην; ' δὲ ταῦτα Ap 
θάλλων ἀγνοεῖ τὰ χατὰ τὸν νόµον, ὅτι ἑξότε Óvo- 
µάζεται γυνὴ ἀνδρὶ, x&v τε παρθένος f, x&v τε ἓν 
οἴχῳ πατρὸς ἔτι ὑπάρχει, γυνὴ τοῦ ὀνόματος μόνου 
λέγεται ἡ τοιαύτη. Τούτου ἕνεχα ὁ ἅχιος ἄγγελός 
φησι’ MA «φοδηθῇς παρα.ἰαθεῖν τὴν γυναϊκά 
σου. Καὶ ἵνα µή τις νοµίσῃ, ὅτι πλάνη τις ἓν τοῖς 
Εὐαγγελίοις" ἔκπληχτον γὰρ τὸ µυστήριον, καὶ ἡ 
διήγησις ὑπὲρ ἄνθρωπον ᾽ µόνοις δὲ τοῖς υἱοῖς τοῦ 
ἁγίου Πνεύματός ἔστι λεία πᾶσά τε xal πεφωτι- 
σµένη. Ην οὖν ὡς ἑτῶν J', ὡς ἑνομίζετο, υἱὸς τοῦ 
Ἰωσὴφ, τοῦ ἩἨ ῑὶ, τοῦ Ματθάν. Καὶ ἀναφέρει τὲν 
Υέννησιν ἐπὶ τὸν ᾽Α6ραάμ ὅθεν καὶ ὁ Ματθαῖος ἑνήο- 
ξατο. Ὑπερθαίνει δὲ τὸν Νῶε, xal φθάνει ἐπὶ τὸν 
Αδὰμ, ἵνα τὸν ἀπὸ πρώτης πλασθέντα σηµάνῃ. ζη- 
τούµενον διὰ τοῦ ἀπὸ τοῦ φυράµατος αὑτοῦ ἑἐλθόν- 
τος, τουτέστιν ἀπὸ τῆς ἁγίας Παρθένου Μαρίας. 
Ἠλθε γὰρ 0v ἐχεῖνον τὸν ποτὲ πλασθέντα, xai τοὺς 
ἀπ᾿ αὐτοῦ γεγεννηµένους, θέλοντας ζωὴν αἰώνιον 
κληρονομῆσαι. Ὑπερθὰς δὲ τὸν Αδὰμ, λέγει, τοῦ 
θεοῦ. 


Ἐντεῦθεν λοιπὸὺν (51) ἣν φανέρωσις, ὅτι τοῦ μὲν 
θεοῦ ἣν Υἱὸς, διὰ δὲ τοῦ σπέρµατος τοῦ ἸΑδὰμ χατὰ 
διαδοχὴν &v σαρχὶ παρεγένετο. ᾽Αλλὰ οὐκ ἔσχον --ᾱ- 
λιν φωτισμὸν οἱ πεπλανημµένοι. ᾿Αντέλεγον δὲ τῷ λόγυ», 
ἑαυτοὺς πλανῶντες ὑπὲρ τὴν ἀλήθειαν. Ἕφασχον ὅξ, 


catholice doctrine contradicebant. Sic enim obji- p ὅτι Ἰδοὺ τρίτον Ἐὐαγγέλιον τὸ κατὰ Λουχᾶν. Τοῦτο 


ciebant : Ecce tertium jam Evangelium a Luca 
conscriptum. Ea quippe provincia Luce commissa 
uni ex Lxxii discipulis, quos Christi ille sermo 
dissiparat, quem deinde Paulus apostolus revoca- 


! duc. ni, 90. * Matth. 1, 20. 


(50)4ià τὸ µεμνηστεῦθαι πρεσθύτης. Quod Jose- 
phus decrepita jam etate Mariam duxerit vetus est 
opinio. Quod autem liberos ex priore aliqua cofjuge 
susceperit, etsi id Epiphanius aliique veteres memo- 
ri: prodiderint, reclamant tamen merito ceteri 
omnes. De qua re Baronius in Appar. 

(91) Ἐντεῦθεν τοίνυν». Hec igitur verba τοῦ 
θεοῦ ad Jesum pcerünere credidit Epiph. non ad 
Adamum. 

(32) T AovxQ, ὄντι καὶ αὐτῷ. Quoa Lucas e 
discipulorum nuinero fuerit, asserit et Dorotheus in 
Synopsi, quamvis id ipsum ab eo negari Maldonatus 


*! Luc. 11, 25 sqq. 


γὰρ ἐπετράπη τῷ Λουκᾷ, ὄντι xal αὐτῷ (32) ἀπὸ τῶν 
Ἑθδομήχοντα δύο τῶν διασχορπισθέντων ἐπὶ τῷ τοῦ 
Σωτῆρος λόγῳ, διὰ δὲ Παύλου τοῦ ἁγίου πάλιν ἐπ- 
αναχάµψαντος πρὸς τὸν Κύριον, ἐπιτραπέντος δὲ ab- 


* ibid. $8. 


scripserit. Sed contra sentiunt plerique, et id ex 
ipsis Luc: verbis colligunt, cum ait : Ἔδοξε χἀμοὶ 
παρηχολουθηχκότι ἄνωθεν πᾶσιν ἀκριδῶς xafeEnc σοι 
΄ράψαι. Sed tantum abest, ut hzec discipulum Christi 
uisse, ac non pleraque, cum ab eo gererentur, 
oculis usurpasse negent, ul contrarium potius hinc 
elici possit. Verbuin enim παρακολουθεῖν nonnun- 
quam ad eam notitiam refertur, qux oculis ipsis, 
ac propria intelligentia comparatur, non aliorum 
sermonibus. Ut εὖπι Demost., ἓν τῷ Περὶ Παρα- 
πρεσθδείας, de /Eschine. cujus in legatione comes 
fuerat, sic loguitur : Καὶ ὁ τούτου πονηρεύµατα 


309 


ADVERSUS HJERESES LIB. ll. TOM. 1 — ILERES. LI. 


. 910 


ςοῦ κηρύξαι «b Εὐαγγέλιον xat κηρύττει πρῶτον (55) A vit. Hwic igitur predicandi Evangelii munus est 


£v Δαλματίᾳ, xa Γαλλίᾳ, xaX ἐν Ἰταλίᾳ, xaX Μακε- 
δονίᾳ. "Apyh 8b ἐν τῇ Γαλλίᾳ' ὡς καὶ περί τινων τῶν 
αὐτοῦ ἀχολούβων λέγει ἐν ταῖς αὑτοῦ Ἐπιστολαϊς ὁ 
αὐτὸς Παῦλος Κρίσκης, qnot, ἐν τῇ Pl'a4A(g (54). 
Q3 γὰρ Ey τῇ Γαλατίᾳ, ὥς τινες πλανηθέντες νοµί- 
φουσιν, ἀλλὰ Ev τῇ Γαλλία. 

18’. Πλὴν ἐπὶ τὸ προχεέµενον ἐλεύσομαι, ᾽Ανενέγ- 
καντος γὰρ τοῦ Λουχᾶ τὰς γενεαλογίας ἀπὸ τῶν χάτω 
ἐπὶ τὰ ἄνω, καὶ φθάσαντος τὴν ἔμφασιν ποιῃσασθαι 
τῆς ἄνωθεν τοῦ θεοῦ Λόγου παρουσίας, ὁμοῦ τε συν- 
αφθέντος τῇ ἔνσάρχῳ αὐτοῦ οἰχονομίᾳ, ἵνα ἁποτρέ- 
deca ἀπὸ τῶν πεπλανηµένων τὴν πλάνην, οὖκ ἐν- 
ενόησαν. Au) ὕστερον ἀναγχάζει τὸ ἅγιον Πνεῦμα τὸν 
Ἱωάννην παραιτούµενον εὐαγγελίσασθαι δι εὐλά- 


6ειαν καὶ ταπεινοφροσύνην ἐπὶ τῇ Υηραλέᾳ αὐτοῦ D 


ἡλιχίᾳ, μετὰ ἔτη ἐνενήχοντα τῆς ἑαυτοῦ ζωῆς, μετὰ 
τὴν αὐτοῦ ἀπὸ τῆς Πάτμου (28) ἐπάνοδον, τὴν ἐπὶ 
Κλαυδίου γενομένην Καίΐσαρος. Καὶ μετὰ ἰχανὰ ἔτη 
τοῦ διατρίφαι αὐτὸν ἀπὸ τῆς ᾿Ασίας ἀναγχάζεται Ex- 
θέσθαι τὸ Εὐαγγέλιον. Καὶ οὐκ ην αὐτῷ χρεία περὶ 
της ἑνσάρχου πραγµατείας λεπτολοχεῖν ἤδη γὰρ 
Σσεράλιστο. ᾽Αλλὰ ὡς χατόπιν τινῶν βαίνων, καὶ ὁρῶν 
αὐτοὺς ἐπὶ τὰ ἔμπροσθεν ὄντας, καὶ ἐπὶ τὰ τραχύ- 
τερα ἑαυτοὺς ἐχδεδωχότας xal πλάνας xal ἀχανθώ- 
δη. ἀναχαλέσασθαι αὐτοὺς elc εὐθεῖαν ὁδὺν προνοοῦν- 
τος, xai ἀσφαλιζομένου ἐπικηρυκεύσασθαι αὑτοῖς' 
xai εἶπε, Tí πλανᾶσθε;, tol τρέπεσθε; nol πλανᾶσθε, 
Κήρινθε, xal Ἐδίων, xat οἱ ἄλλοι; Οὐᾳ ἔστιν οὕτως, 
ὡς νομίζετε. Ναὶ ἐγεννήθη ὁ Χριστὸς κατὰ σάρχα, 
δᾗλον. Ἰδοὺ γὰρ αὐτὸς ὁμολογῶ, ὅτι Ὁ Λόγος σὰρξ 
&Térsto. ᾿λλλὰ μὴ, ἑξότε ἐγένετο σὰρξ, νοµίσητε τὸν 
αὐτὸν εἶναι. Οὐχ ἔστι γὰρ ἀπὸ χρόνων Μαρίας µόνον, 
ὡς ἕχαστος ἡμῶν &g' ὅτου γεννᾶται ὑπάρχει' πρὶν δὲ 
τοῦ γεννηθῆναι, οὐκ εἶναι. 


creditum; idque ipse primum in Dalmatia, Gallia, 
ltalia et. Macedonia prestitit; sed im Gallia pre 
ceteris ; uti de nonnullis comitibus suis Paulus in 
Epistolis testatur : Crescens, inquit, in Gallia *. 
Non enim in Galatia legendum est, ut quibusdam 
immerito placuit, sed in Gallia. 

XII. Sed ut ad institutum redeam : cum Lucas 
ab inferioribus ad superiora generationes perdu. 
xisset, ac divinum Verbum e coelo delapsum esse 
significasset ; simulque suscepte carnis ab eodem 
mysterium attigisset, ut cxcos homines ab errore 
revocaret, hoc illi tamen assequi nequiverunt. Ob 
id deinde Spiritus sanctus Joannem, invitum licet, 
ac religione quadam et animi moderatione defu- 
gientem, ad scribendum Evangelium impulit, 494 
affecta jam state, utpote qui jam nonagesimum 
annum excederet, postquam a Patmo insula re- 
versus est, quod quidem Claudio imperante conti- 
git. Quamobrem cum multos jam annos mansisset 
jw Asia, Evangelium scribere coactus est. In. quo 
nihil opus habuit accuratius ea mandare litteris, 
que Christus, quatenus carne erat praeditus, edi- 
disset. H»c enim stabilita jam ac constituta fue- 
rant. Sed perinde egit, ac si post alios ambularet, 
quos et antecedentes cerneret, et per confragosa ac 
spinis obsita loca, et diverticula gradientes in viam 
revocare cuperet, et in tutum reducere, ita illis 
denuntians et exclamans: Quid erratis? quo vos 
converütis ? quos anfractus quiritis, tu Cerinthe, 
tu Marcio, vosque czteri? Non ita se res habet, ut 
creditis. Christus quidem secundum carnem natus 
est, neque hoc obscurum est. Ultro id ego fateor : 
Verbum, inquam, caro facium est *. Verum ne ak 
eo solum tempore quo caro factum est, eumdem 


fuisse putatote. Neque enim a Marie tempore duntaxat exstitit; quemadmodum quilibet nostrum 
tum cum natus est, esse coepit; nec antequam nasceretur ullo modo fuit. 


Ὁ δὲ ἅγιος θεὸς Λόγος, Yibc τοῦ Θεοῦ, Χριστὸς 
Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς, οὐχ. ἔστιν ἀπὺ χρόνων Μαρίας 
µόνον οὔτε ἀπὸ χρόνων Ἰωσὴφ µόνον, οὔτε Ἠλὶ, 
οὔτε Λεν!, οὔτε Ζοροθάδελ, οὔτε Σαλαθι]λ, οὔτε Ná- 


Ἡ Tim. iv, 10. 3 Joan. 1, 14. 


εἰδὼς, xal παρηχολουθηχὼς ἅπασι κατηγορῶ. Sic 
igitur Lucas ἄνωθεν παρηχολουθηχέναι πᾶσιν ἀχρι- 
ὥς dicitur, hoc est comperta, explorataque, ac 
spectata eliam habuisse. Ac videri potest, et non- 
nulla hic antithesis esse, ut cum superiore versu 
dixerit : Quandoquidem multi res a Christo gestas 
Scribere aggressi sunt, χαθὼς παρέδοσαν ἡμῖν οἱ 
ἀπ' ἀρχῆς; statim subjiciat : Ἔδοςε χἀμοὶ παρηχολου- 
θηχότι, hoc est, qui non, ut illi, &x παραδόσεως, 
sed ex propria id scientia compererim. Caeterum 
tametsi ad eum sensum accommodari Lucz verba 
nibil prohibet, non idcirco tamen Christi discipu- 
lum fuisse certo pronuntiare ausim, cum huic ad- 
versari sententize longe plures PP. intelligam. Sed 
ista commemoravi, ut ne Luce ipsi de se testanti 
refragari quisquam Epiphanium arbitretur. 

(33) Kal χηρύττει πρῶτον». Lucam in Gallia pre- 
dicasse, nullus, quod sciam, prodidit. Atque haud 
scio an Galliam Cisalpinam intelligat, per quam in 
Dalmatiam, Greciamque contenderit. 


Αἱ sacrosanctus Deus Verbum, ac Dei Filius. 
Christus Jesus Dominus noster, non a Marise solum 
tempore esse ccpit, neque Joseph, vel Eli, vel Levi, 
vel Zorobabel, vel Salathiel, vel Nathan, vel David ; 


(34) Κρίσχης, φησὶν., ἐν τῇ Γα1ίᾳ. Imo εἰς 
Γαλλίαν. Nam vulgo εἰς Ταλατίαν. Qus est vetu- 
slissima et certissima — lectio, quidquid affirmet 
Epiphanius. Quam et Eusebius 1. ni Hist., c. 4, 
Chrysost, Ambrosius, Theodoretus, ac Graci, et 
Latini omnes agnoscunt. Quanquam non desunt, 
qui per Γαλατίαν apud Paulum Galliam intelligant, 
ut "Theodoretus. Crescentem vero Galliarum et 
(αι pariter apostolum fuisse, Ado in Martyr. 
v Kal. Jul. in Chronico testatur, ut et Rom. Mar- 
tyr. novum. Vetus enim Galatize duntaxat meminit. 
Et certe dubitari potest, utrum non modo Crescens, 
sed vel alius quisquam per illa tempora Galliis 
Evangelli lucem importarit. 

(35) Μετὰ τὴν αὐτοῦ ἀπὸ τῆς Πάτμου. Non igi- 
tur in Patmo scripsit Evangelium ; sed Ephesi. 
Neque vero sub Claudio, £ub Nerva Cocceio 
ab exsilio reversus est, quamvis iterum postea sub 
Claudio revocatum asserit. 


911 


S. EPIPIANII 


515 


^ | 
neque ab Jacob, aut Isaac, aut ab Adami ac Noemi A θαν, οὔτε Δαθὶδ, οὔτε ἀπὸ Ἰαχὼθδ, οὔτε ἀπὸ Ἰσαὺς, 


Abraharmique temporibus ; sed nec a die quinta, vel 
quar:a, vel tertia, vel secunda ; imo ne ex eo quidem 
tempore, quo coelum ac terra mundusque fabricatus 
est : sed In principio erat. Verbum, et Verbum erat 
apud Deum, et Deus erat Verbum. Omnia per ipsum 
facta sunt, et sine ipso factum est nihil, quod [actum 
est, ele. Et Verbum caro factum est, et habitavit in 
nobis, et vidimua illud. Deinde: Fuit homo missus 
a Deo, cui nomen erat Joannes. Hic venit in. testi- 
monium, ut testimonium perhibere! de lumine, ut 
omxes crederent per illum. Non erat (ας, sed si 
testimonium perhiberet de lumine. Erat lmz vera, 
qug illuminat omnem hominem. venientem in. lunc 
muidum, In mundo erat, εί mundus per. ipsum 
factus est, εἰ mundus eum. non cognovit, In pto; ria 
venil, εἰ sui eum non receperunt. A3 Quotquot 
autem receperunt eum, dedit eis potesiatem filios Dei 
fieri : qui non ex sanguinibus et carne, sed €x Deo 
πα! sunt. Et Verbum caro factum est, ait, et habita- 
vit in nobis. Joannes testimonium perhibet, et clamat, 
dicens : Hic erat quem dizi vobis ; et de plenitudine 
ejus nos omnes accepimus. Et dicit : Ego non sum 
Christus, sed vox clamantis in deserto *. 


οὔτε ἁ πὸ χρόνων τοῦ ᾿Αδὰμ, οὔτε Νῶε, οὔτε Αδραλμ., 
οὔτε ἀπὸ τῆς πέμπτης ἡμέρας, οὔτε ἀπὸ τῆς τετάρ- 
της ἡμέρας, οὔτε ἀπὸ τῖς τρίτης, οὔτε ἀπὸ τῆς ὃς.- 
τέρας, οὔτε ἑξότου οὐρανὸς xaX ἡ γή γεγένηται, οὔτε 
ἑξότου ὁ χόσµος' ἀλλὰ "Ev ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος, καὶ ὅ 
Λόγος ἦν πρὸς τὸν θεὸν, καὶ θεὸς ἦν ὁ Λόγος. 
Πάντα δὲ αὐτοῦ ἐγένετο, xa) χωρὶς αὐτοῦ ἐγένετο 
οὐδὲ Ey, ὃ γέγονε, καὶ τὰ ἑξῆς. Καὶ ό Λόγος catt 
ἐγένετο, καὶ ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν, xal εἴδομεν ai- 


«τόν. Ela: Ἑγέγετο ἄνθρωπος ἀπεστα μένος xa- 
: pà θεοῦ, ὄνομα αὐτῷ Ἰωάννης. Οὗτος ᾖ.ῖδεν εἰς 


μαρτυρία», ἵνα µαρευρήσῃ περὶ τοῦ φωτὸς, Ίνα 
πάντες πιστεύσωσι δι’ αὐτοῦ. Obx ἦν ἐκεῖνος có 
qoc ἁν ἵνα µαρτυρήσῃ περὶ τοῦ φωτός. "Hr 


D τὸ φῶς τὸ dAnOwóv, ὃ φωτίζει πάντα ἄνθρωπον 


ἐρχόμενον εἰς τὸν κόσμον. Ἐν τῷ xécqup ἦν, xal 
ὁ κόσμος δι’ αὐτοῦ ἐγένετο, xal ὁ κόσμος αὐτόν 
οὐκ Erro. Elc τὰ ἴδια ᾖ.1θε, xal οἱ ἴδιοι αὐτὸν οὗ 
παρέλαδον. Ὅσοι δὲ ἔλαδον αὐτὸν, ἔδωκεν αὐτοεῖς 
ἐξουσίαν τέκνα 6200 γεγἐσθαι' ol cox ἐξ aipá- 
των καὶ σαρκὸς, àAA' ἑχ Θεοῦ ἐγενγήθησαν. Καὶ 
ὁ Λόγος σὰρξ ἐγένετο, qno, xal κατεσχήνωσεν 
ἐν ἡμῖν. Ἰωάνγης μαρτυρεῖ, καὶ κόχραγε A£qonr 


Οὗτος ἦν, ὃν εἶπον ὑμῖν" καὶ ὅτι ἐκ τοῦ πιιηρώµατος αὐτοῦ ἡμεῖς πάντες ἑλάδομεν. Kal «Ίένε" 
Obx εἰμὶ ἐγὼ ὁ Χριστὸς, ἀ.].1ὰ φωνἡ βοῶντος ἐν cfi ἐρήμφ. 


ΧΙΗ. Quibus expositis, ita deinde prosequitur : 
Hac in Bethabara facta sunt*. In aliis exemplaribus 
est : Bethania, trans Jordanem. Post hxc narrat 


II". Καὶ ὅτε διηγεῖται ταῦτα πάντα, λέγει’ Tavra 
ἐν Βηδαδαρᾳ (56) ἐγέγετο. Ἐν ἄλλοις δὲ ἀντιγράγοις, 
ἐν Βηθανίᾳ, πέραν τοῦ Ἱορδάνου. Καὶ μετὰ ταῦτα 


Joannis discipulos interrogasse : Rabbi, ubi habi- ϱ δείχνυσιν, ὅτι εἶπον αὐτῷ οἱ ἀπὸ τοῦ Ἰωάννου μαθτ- 


tas? Quibus ille cespondit : Venite, et videte. Ei 
abierunt, et apud eum manserunt die illa. Et postera 
die, hora erat quasi decima ; erat Andreas | [rater 
Simonis Petri unus εὉ duobus qui secuti fuerant 
eum. Invenit hic primus fratrem suum Simonem, et 
dicit ei : Invenimus  Messium, qui interpretatur 
Chr.stus. Hic adduxit eum ad Jesum. Intuitus au- 
tem eum Jesus dizit : Tu es Simon filius Jona; tu 
vocaberis Cephas, quod interpretatur Petrus. ]n cra- 
^ siinum voluit exire in Galileam, et invenit Philip- 
pum, ^i dicit ei Jesus: Sequere me. Erat autem PAi- 
lippus a Bethsaida, civitate Andream et Peiri, Invenit 
Philippus Nathanael , εἰ dicit ei : Quem scripsit 
Moyses in lege, et prophete, invenimus Jesum filium 


Joseph a Naaareth. Et dixit ei Nathanael : A Nasa- p 


reth potest aliquid boni esse? Dicit ei Philippus : 
Veni et. vide. Videns autem Jesus Nathanael ve. 
nientem ad se dixit de ipso : Ecce vere Israeliia, in 
quo dolus non esl. Dicit ei Nathanael : Unde me 
nosti? Respoudit Jesus, et dixit ei : Priusquam te 
Philippus vocaret, cum esses sub ficu vidi te. Re- 
spondit ei Nathanael, et dixit : Rabbi, tu es. Filius 
Dei, tu es rex Israel, Respondit Jesus, et. dixit οἱ : 
Quia dixi tibi : Vidi te sub ficu, credis? Majus his 
videbis. Ei dixit ei : Amen, amen dico vobis, vidwbi- 

! Joan. 1, 1 546. 3 ibid. 28 sqq. 


($6) Ταῦτα ἐν Dn0aCapg. Utraque vox et Betha- 
Ῥαγα, et Bethania. apud antiquos reperitur. Vide 


«al 'Pa661, ποῦ μένεις; Ὁ δὲ εἶπε Δεῦτε, καὶ 
ἴδεεε. Καὶ ἁπῆ.1θον, xal παρ αὐτῷ ἔμειγαν τὴν 
ἡμέραν ἐχείνην. Καὶ τῇ αὔριον, ὥρα ἦν ὡς δεκάση' 
ἦν Ἀγδρέας ὁ ἁδε.Ίφὸς Σίμωνος Πέτρου, εἷς ἔχ 
τῶν δύο τῶν ἀχο.ουθησάντων αὐτῷ. Εὑρίσχει 
οὗτος πρῶτος τὸν ἁἆδε.1φὸν τὸν ἴδιογ Σίµωγα, xal 
λέγει αὐτῷ Εὐρήκαμεν Μεσσία», τὸν µεθερµη- 
γευόµενον Χριστόν. Οὗτος ἤγαγεγ αὐτὸν zpic 
τὸν Ἰησοῦ». Ἐμόλέψας δὲ αὐτῷ ὁ "Incovc, εἶτο' 
Eb sl Σίμων υἱὸς Ἰωγᾶ. σὺ κ.ηθήσῃ Κη:ᾶς, 
ὃ ἑἐρμινεύεται Πέτρος. Τῃ ἑπαύριον ἠθέ.ησεν 
ἐξε.1θεῖν elc τὴν l'aAulalav, καὶ εὑρίσχει Φί.Ίιπ- 
Xov, καὶ «έγει αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς' 'AxoAov0&t pot. 
"Hv δὲ Φί.Ίιππος ἀπὸ Βηθσαϊδᾶ, ἐκ τῆς πόλεως 
Ἀγδρέου καὶ Πέτρου. Εὐὑρίσχει Φ/Ίιππος τὲν 
Na8gavatJ, καὶ «λέγει αὑτῷ' "Oy. ἔγρανφε Μωῦσῆς 
ἐν τῷ »όμῳ, xal οἱ προφῆται, εὑρήκαμε» "Incceor 
viv τοῦ Ἰωσὴφ cóv ἀπὸ Ναζαρέτ. Καὶ εἶπεν 
αὐτῷ Na0ava)A: Ἐκ Ναζαρὲς δύγαταί τι ἀγαθὸν 
εἶναι; Λέγει αὐτῷ ὁ Φί1ιππος' Ἔρχου, ἴδε. Ἰδὼν 
δὲ ὁ Ἰησοῦὺς τὸν Na0aranA ἐρχόμενον πρὸς αὐ: 
τὸ», Aévet περὶ αὐτοῦ. δε ἀ ληθῶς Ἱσραη.ἒίτης, 
ἐν ᾧ δό.Ίος οὐκ ἔστι. Λέγει αὐτῷ Na0aradA- Πέ- 
ϐε» µε yrrooxetc; Ἀπεκρίθη Ἰησοῦς, xal εἶτεν 
αὐτῷ' Πρὸ τοῦ σε φιἰλιππον [φωνῆσαι], ὄντα ὑπὺ 


ux de loc loco scripsere Masius οἱ Serrarius i3 
osue, Maldon. et Toletus in Evang. 


$:5 ADVERSUS HAERESES LIB. 1j. TOM. |. — HERES. LI. 9t4 


τὴν cvonr, εἶδόν σε. Ἀπεκρίθη αὐτῷ NagavahA, Α tis celum. apertum, εἰ angelos Dei ascendentes ct 
καὶ sIxa- 'Pa661, σὺ εἶ ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ, σὺβασιαεὺς — descendentes super Filium hominis. Et die tertia 
εἴ τοῦ Ἱσραή.. 'Azexplón ὁ Ἰησοῦς, xal εἶπεν ab- — nupiie facte sunt in Cana Galilge !, etc. 

τῷ; "Οτι εἶπόν σοι, Εἰδόν σα ὑποκάτω τῆς συχῆς, πιστεύεις; Μείζω τούτων ὄψει. Καὶ εἶπεν abcár 
Aj, ἁμὴν «Ἀόγω ὑμῖν, ὄψεσθε τὸν οὐρανὸν ἀνεφγότα, xal τοὺς ἀγγέλους τοῦ 6600 ἀναθαί- 
rorrac xai χαταθαίνοντας ἐπὶ τὸν Υἱὸν τοῦ ἀγθρώπου. Καὶ τῇ ἡμέρᾳ τῇ τρἰτῃ γάμος ἐγένετο ἐν 


k«avg. τῆς l'aAdaíac, καὶ τὰ ἔξης. 


"Iva δείξῃ, μετὰ τὰς τεσσαράχοντα (51) ἡμέρας τοῦ 
πειρασμοῦ, xal μετὰ τὴν ἀπ᾿ αὐτοῦ τοῦ πειρασμοῦ 
ἐπάνοδον xai ὁρμὴν τὴν ἐπὶ Ναξαρὲτ καὶ Γαλιλαίαν, 
ὡς οἱ ἄλλοι τρεῖς εὐαγγελισταὶ ἔφησαν, πάλιν ἐπὶ 
τὸν Ἰορδάνην αὐτὸν ἠχέναι' ὡς xal ἀπὸ τοῦ λόγου 
Ἰωάννου δειχθἠσεται, φῄσαντος οὕτως, Εἰδεν αὐτὸν 
ἐρχόμενον τῇ ἑπαύριο», εἶπεν Ἴδε ὁ Αμνὸς 
τοῦ θεοῦ, ὁ alpov τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου’ καὶ 
πἀλιν. Tq ἅ-.1ῃ ἡμέρᾳ, ὡς εἶδεν αὐτὸν περιπα- 
τεῦντα, ἔφη Οὗτός ἐστι, περὶ οὗ εἶπον ὑμῖν" 
Ὁ ὁπίσω µου ἑρχόμενος ἔμπροσθέν µου γέγονεν, 
ὅτι πρὠτός µου ἦν. Kal ἐμαρτύρησε, φησὶν, 
Ἰωάννης ἀέγωγ' Ὅτιτεθέαμαι τὸ Πγεὔμα ἐν εἴδει 
περιστερᾶς καταέαϊνον, καὶ ἑρχόμενον ἐπ᾽ αὐτόν. 
Τὸ δὲ, ἐμαρτύρησε, xaX ὅτ, Οὗτός ἐστω", ὃν εἶπον 
ὑμῖν, ὡς δη περὶ ἄλλου χαιροῦ παρφχηµένου λέγων, 
ἵνα δείέξη, οὐ τὸν αὐτὸν εἶναι καιρὸν τοῦτον ἐχεῖνον, 
τὸν τοῦ βαπτίσματος χρόνον, ἀλλὰ ἄλλον παρ᾽ ἐχεῖ- 
voy. Οὔτε γὰρ εὐθὺς ἀπὸ τοῦ πειρασμοῦ πρὸς τὸν 
Ἰωάννην ἀφιχνεῖται' ἀλλὰ πρῶτον μὲν εἰς τὴν Γαλι- 
λαΐαν, ἔπειτα δὲ ἀπὸ Γαλιλαίας ἐπὶ τὸν Ἰορδάνην, 
ὅπερ Tfjv τοῦτο πρὸς τὸν Ἰωάννην. Διὸ λέγει Οὗτος 


ἦν ὃν εἶπον ὑμῖν' xaX ὅτι τὸ Εὐαγγέλιόν φησι’ Kal C 


ἐμαρτύρησεν Ἰωάννης: Ὅτι cs0éagat ὡς Ίδη τοῦ 
πράγματος πρὸ χαιροῦ τινος γεγονότος. 

ΙΔ’. Μετὰ ταῦτα ἀρχὴ κλήσεως τῶν περὶ Πέτρον 
ἀπὸ ᾿Ανδρέου σηµαίνεται. ᾿Ανῆλθε γὰρ παρ᾽ αὐτῷ 
Ανδρέας, εἷς τῶν δύο τῶν ἀχολουθησάντων αὐτῷ, 
μαθητευοµένων μὲν παρ) Ἰωάννου, ἔτι δὲ ἐν τῇ Τα - 
}.λαΐᾳ παραµενόντων, χαιροῦ τῷ Ἰωάννῃ σχολαξόν- 
των. Καὶ εὐθὺς µείναντος ᾿Ανδρέου ἐχείνην τὴν ἡμέ- 
ρα» (ὥρα ἣν ὡς δεκάτη), συµθέθηχεν αὐτῇ τῇ ἡμέρᾳ 
ἀἁπαντῆσαι αὐτὸν τῷ ἰδίῳ ἁδελφῷ Σίμωνι, καὶ εἰπεῖν 


! Joan. 1, 28-51; n, 1. * Joan. 1, 29 sqq. 


(57) "Ίνα 6slEn, μετὰ τὰς ceccapáxorca. Βρὶ- 
phanii sententia hzc 
Jejunium, et tentationem in Galilzeam esse pro- 
fectum ;  indidemque ad Joannem et Jordanem 
reverlisse : quo tempore Joannes illum intuitus 
rursum de ipso testatus est, Joan. 1, 56. Tum enim 
ambulantem vidisse Jesum scribit Joannes. Át Epi- 
pbanius 29 et 50 commata cum 35 et 36 confudisse 
videtur, cum ex Evangelio profert : Tfj, ἄλλῃ ἡμέρᾳ 
ὡς εἶδεν αὐτὸν περιπατοῦντα ἔφη * Οὗτός ἔστι, elc. 
Quz diversis in commatibus leguntur. Porro pro 
eo quod vulgo scriptum est, T?j &xaoprov, Epipha- 
nius legit Tj ἄλλῃ fju£pg.; nisi ea potius interpre- 
tatio sit. Ut et nosler interpres : Allera die. Àt 
prima testiflcatio paulo post baptismum facia vi- 
detur. Unde inter baptismum Christi, ac primam 
illam testificationem, et apostolorum vocationem, 
profectionem in Galileam intercessisse putat Epi- 
phanium. Dequa profectione haud scio an interpre- 
tum, doecturumve quisquam meminerit. Sed neque 


Ut hoc evidenter ostenderet : Post σι, dies quam 
tentatus fuerat, 4&3 et ab ea tentatione Nazare- 
tum, et in Galilzam reversus, quod alii tres evan- 
gelist:e commemoraverant , iterum ad Jordanem 
venisse, ut ex Joaunis oratione constabit, cum ita 
scribit * : Cum vidisset illum venientem sequenti die, 
dixit : Ecce Agnus Dei, qui tollit peccata mundi, 
ltem : Alía die cum vidisset illum ambulantem ,. 
dixit : Hic est, de quo dixi vobis : Qui post me ve- 
nit, ante me factus est, quia prior me erat. El testi- 
monium, inquit, perhibuit Joaunes, dicens : Quia 
vidi Spiritum descendentem columba specie, εἰ ve- 
nientem super eum. Qux verba, testimonium per- 
hibuit, et . Hic est quem dixi vobis, ad aliud et aliud 
significandum tempus usurpat, ut non idem cuni 
baptismi tempore, sed diversum esse demonstra- 
ret. Non enim repente post baptismum ad Joaunem 
accessit, sed primum in Galileam, inde ad Jorda- 
nem, hoc est ad Joannem, perrexit, Unde dixit : 
Hic est quem dixi vobis. Ad bac cum Evangelium 
ita narrat : Et lestimonium perhibuit Joannes : 
Quia vidi; aliquanto id ante tempore-contigisse de- 
clarat. 


XIV. Post hec vocationis Petri atque Andree 
initium describitur. Ad Christum enim Andreas 
adiit, unus ex ambobus qui eum secuti sunt ; qui- 
que Joannis erant discipuli, et adhuc in Galilaea 
manebaut, ac Joanni interim operam dabant. Deinde 
postquam illo die cum Christo moratus est Andreas, 
ac jam hora decima esset, forte accidit, ut eadem 
die in Simonem fratrem incideret, eaque diceret. 


Joannis verba vel minimam ejus significationem 


est : Christum post x, dierum D dare mihi videntür. Vide num. 16, ubi accuratius 


ea temporum intervalla digeruntur. Post baptismum 
xL dierum jejunium sequitur : tum  hebdomades 
fere dus, quibus Nazareti in patria vixit. Hinc ad 
Joannem revertitur, a quo agnitus ac demonstratus 
est ; ac (unc Andreas illum eum socio secutus est ; 
inde Petrus; post Philippus, ac Nathanael ; secun- 
dum qus nuptiis interfuit. Quze omnia duorum a 
baptismo mensium intervallo gesta putat ; hoc est 
usque ad vt Januarii, quo die nuptiis interfuit, cum 
vi d. Novemb, ut arbitratur Epiphanius, a Joanne 
baptizatus esset. Colliguntur dies Lx; nimirum xu 
jejunii ; tum xiv, quibus in patria, Galilzea consti- 
uit. Postea biduum quo ad Joannem accessit. Itein 
biduum aliud, cum Andreas, inde Petrus sese ad 
eum applicarunt. Altera vero die Philippus, ac Na- 
thanael vocati; denique tertio die post ultimum 
illud biduum, nuptim subsecutz. lia Lx dies ex- 
plentur. 


915 


5. EPIPHANII 


916 


qu» paulo ante commemoravimus : Quia inveni- Α τὰ mpoztpnaévax: "Ότι εὑρήχαμεν Mesclav: καὶ &va- 


mus Messiam; sicque illum ad Christum perduce- 
ret, etc. Secuta sunt illa deinceps, ut ei diceret : 
Tu vocaberis Cephas. In crastinum voluit, iuquit, 
exire in Galileam, εἰ invenit Philippum, et dicit 
ei Jesus : Sequere me. Erat autem Philippus a Beth- 
saida, civitate Andree et Petri *. Vides quemadmo- 
dum cogitandum nobis illud relinquat ; ex duobus 
ilis Joannis discipulis, qui Christum secuti sunt; 
quorum unius nomen, Andrez scilicet, expressit, 
alterius tacuit, hunc ipsum esse Philippum, cujus 
pomen est omissum, quod et popularis *ejus esset, 
A3" et contubernalis, et eamdem artem atque 
opificium exerceret. Nisi forte Joannem mavis, aut 
Jacobum Zebed:i filium. Primos enim vocari illos 


oportuit ; tum deinceps Philippum, quo in Evange- B 


liis ordine numerantur. Petrus primus , deinde 
Andreas, tum Jacobus, inde Joannes, postea Phli- 
lippus. Sed de iis hactenus. Longius enim patet 
ista disputatio. 


XV. Kune ad id quod erat in quzstione redeun- 
dum est, nimirum, observandum illud esse, quem- 
admodum illi cum Joannis essent discipuli, eique 
navarent ,operam, apud Jesum prima die manse- 
runt. À quo postridie digressi, ilerum ad piscan- 
dum reversi sunt, uti czterorum evangelistarum 
narratio continet. Etenim ubi Jesus postera luce 
discessit, statim evangelica illud historia subjicit : 
Die tertia nuptie factg sunt. in Cana Galilee ; et 
erat mater Jesu ibi. Vocatus est autem et Jesus, et 
discipuli ejus ad nuptias *. Ubi ex enucleatis utrin- 
que minutisque verbis ac sententiis colligitur, 
Christum alios secum adduxisse discipulos, qui 
cum eo remanserant. Cujusmodi forte Nathanael 
fuit, et Philippus, aliique nonnulli; nam Andreas 
Cum $uis recesserat. Qui vero apud illum manse- 
rant, cum eo ad nuptias invitati sunt. Postea cum 
primum iltud prodigium fecisset, in Capharnaiti- 
cum agrum profectus ibidem babitavit : ex quo 
tempore alia deinceps miracula coepit edere, ut 
cuni aridam hominis manum sanitati restituit. Tum 
Petri socrum curavit. Hic enim Bethsaida oriundus 
ex oppido Capharnaum uxorem duxerat, qu:e duo 


γεῖν αὑτὸν πρὸς τὸν Κύριον, xai τὰ ἑξτς. Καὶ ὡς ἔχει 
jj ἀχολουθία, ὅτι εἶπεν αὐτῷ' Σὺ κ.ληθήσῃ Knzac. 
Καὶ τῇ ἐπαύριον ἠθέλησε, qnoi, ἐξεθεῖν elc τν 
Γα.ι.αίαν», xal εὑρίσχει Φί.Ίππον, xal «ἰένει 
αὐτῷ à Ἰησοῦς' Ἀκο.ούθει poi. "Hy δὲ dila scc 
ἀπὸ Βηθσαϊδᾶ, ix zxóAsoc Ἀγδρέου καὶ Πέτρου. 
Καὶ ὁρᾷς, ὅτι τὸ διανοηθΏναι ἡμῖν δίδωσεν, ὅτι τῶν 
δύο τῶν ἀχολουθησάντων μµαθητευοµένων μὲν τῷ 
Ἰωάννη, ἐξ ὧν ἑνὸς τὸ ὄνομα εἴρηχεν, ὅτι ᾽Ανδρέας 
fv, τοῦ δὲ ἄλλου οὐκ εἴρηχεν' ὡς διανοεῖσθαε ἡμᾶς 
ποῦτον εἶναι, οὗ τὸ ὄνομα οὐχ εἴρηχε, διὰ τὸ ὁμόχωρον, 
διὰ τὸ σύσχηνον, διὰ τὸ ὁμότεχνον, διὰ τὸ ὁμοεργές' 
ἢ τὸν Ἰωάννην εἶναι, f] τὸν Ἰάχωδον, ἕνα τῶν υἱῶν 
Ζεθεδαίου. "Έδει yàp τούτους πρῶτον κληθηνα:" 
ἔπειτα τὸν Φίλιππον, χατὰ τὴν ἀχολουθίαν, ὡς τέτα- 
χται ἓν τοῖς Εὐαγγελίοις' Πέτρος πρῶτος, ἔπειτα Αν- 
δρέας, εἶτα Ἰάχωδος, εἶτα Ἰωάννης μετὰ τούτους 
Φίλιππος. ᾽Αλλὰ περὶ τούτων τὰ νῦν ἑάσθω λέγειν. 
Πολλὴ γάρ ἕστιν ἡ τῆς πραγµατείας ταύτης àxo- 
λουθία, . 

IE'. Εἰς δὲ τὸ ζητούµενον ἀναχαμπτέον, ὅπερ La: 
κατανοῆσαι, ὅτι, χαθάπερ τῷ Ἰωάννῃ Ίδη µαθη- 
τενόµενοι, xal τῇ µαθητείᾳ προσανέχοντες, ὡσαύτως 
xoi παρὰ τῷ Ἰησοῦ ποιῄσαντες πρώτην ἡμέραν, τῇ 
ἑξῆς ἀπελθόντες, πάλιν ἓν τῇ ἁλίᾳ ἐσχόλαζον, ὣς 
ἔχουσιν αἱ ἀχολουθίαι τῶν ἑτέρων Εὐαγχελίων. 
Μετὰ γὰρ τὸ τὴν αὔριον ἐξελθεῖν τὸν Ἰησοῦν, εὐθὺς 
ἡ ἀχολουθία φάσχει, ὅτι Τῇ τρἰτῃ ἡμέρᾳ Τάµος 


CQ ἐγέγετο ἐν Καγᾷ τῆς ΓαλιΛαίας' xal ἦν ἑκεῖ ἡ 


µήτηρ τοῦ Ἰησοῦ. Ἐκλήθη δὲ καὶ ὁ Ἰησοῦὺς xai 
οἱ μαθηταὶ αὑτοῦ εἰς τὸν γάμον. ᾿Απὸ δὲ ἑχατέρων 
τῶν τῆς λεπτολογίας ῥημάτων xal ὑποθέσεων Ιστέον 
ἑστῖν, ὅτι xat ἑτέρους συμπαρείληφε μαθητὰς, οἵτι- 
νες σὺν αὐτῷ ἔμειναν. Τάχα δὲ οἱ περὶ Ναθαναῦλ, 
καὶ Φίλιππον, χαὶ ἄλλοι τινές. Οἱ γὰρ περὶ ᾽Ανδρέαν 
ἀνεχώρησαν. Οἱ δὲ παρ' αὐτῷ µεμενηχότες ἐχλήθησαν 
καὶ αὐτοὶ sig τοὺς Ὑάμους. Καὶ μετὰ τὸ ποιησαι 
τοῦτο πρῶτον σημεῖον, χατελθὼν εἰς τὰ µέρη της 
Καφαρναοὺμ ἐλθὼν χατῴχησε΄ xa λοιπὸν στμεῖα 
ἐχεῖ (58) ἄρχεται ἐργάζεσθαι ἕτερα” ὅτε τὴν τοῦ 
ξηρὰν ἔχοντος χεῖρα ἱἰάσατο. ᾽Αλλὰ καὶ την πενθερὰν 
τοῦ Πέτρου, τοῦ μὲν ἀπὸ Βηθσαϊδᾶ ὄντος, γήµαντος 
δὲ ἀπὸ Καφαρναοὺμ., μαχκρὰν * ὄντων τῶν τόπων τού- 


oppida baud procul a se invicem dissita sunt. So- D των τῷ διαστήµατι, ταύτην ἀπὸ τοῦ πυρετοῦ διασώ- 


erus igitur Petri a febribus liberata repente mini- 
slravit. Sic enim narrationis ordo pertexitur. His 
ita gestis Nazaretum, ubi educatus fuerat, denuo 
revertitur. Tum demum Isaiz prophetz librum le- 
git, quando et occupatione quadam aie illos allocu- 
tus est : Utique dicetis mihi hanc parabolam : Μο» 


* joan. 1, 42 sqq. * Joan. 11, 1 sqq 


(38) Καὶ Joixóv σηµεῖα éxsi. Post nuptiarum 
efficium Christus Capharnaum sese contulit, ubi 
prodigia multa patrata credit Epiphanius, velut cuin 
socrum Petri febrientem curavit, et aridara hominis 
manum restituit. Sed perperam hzc duo miracula 
in idem lempus conjecta. Nam alterum, hoc est 


ζει, καὶ θεραπευθεῖσα διηχόνει * ὥστε εἶναι ταὔτην 
ἀχολουθίαν. Καὶ μετὰ ταῦτα πάλιν αὐτοῦ ἀναστρέ- 
ῴαντος εἰς τὴν Ναζαρὲτ, ὅπου ἣν ἀνατεθραμμένος. 
Τότε ἀνέγνω τὸ βιθλίον Ἡσαῖου τοῦ προφῄτου, αὕτου 
λοιπὸν προλαθόντος αὐτοὺς, χαλλέγοντος, ὅτι Πάντως 
ἐρεῖτέ pot τὴν παραθο.ήν' Ιατοὲ, θεράπευσο 


* Deest opinor οὐ paxop. 


aridx manus restitutio, longe post prius illud con- 
tigit, nimirum post Pascha; secundum quod per 
sala cum discipulis transiit. Sed de iis postea ad 
n. XXVII. Imposuit Epiphanio multiplex ac di- 
versus ad Capharnaum aditus Christi. 


917 ADVERSUS H/JERESES LIB. IJ, TOM. I. — HERES. LI 918 


σεαυτόν. "Oca ἠκούσαμεν σημεῖα Tevópsva ἐν A dice, cura teipsum. Quanta audivimus signa (acta in 
Καφραρναοὺμ, ποίησον xai ὧδε ἐν τῇ zatpióvcov. — Capharnaum, fac hic in patria tua ?. 

Καὶ ὁρᾷς, ὡς ἔστι τῆς ἁληθείας ἡ ἀχολουθία; Καὶ Viden' quam sit veritatis conserta continuataque 
οὖχ ἑποίησε διὰ τὴν ἀπιστίαν αὐτῶν , φησὶν, οὐδέν. series? Caeterum nullum ibi propter illorum inere- 
Κάκεῖθεν παρελθὼν εἰς τὴν Καφαρναοὺμ πόλιν, κατ- — dulitatem signum edidit. Inde Capharnaum pro- 
ῴχησε. Καὶ ἐλθὼν εἰς τὰ µέρη τῆς θαλάσσης, ὥς  feetus, in eo oppido resedit. Post ad maritima loca 
φησι, ó Ματθαῖος, εἶδε Σίμωνα Πέτρο», καὶ 'Av- — digrediens, 4&9 auctore Matthzo, vidit Simonem 
δρέαν' τὸν dOsApór αὑτοῦ BáAAorcac τὰ δίχτυα" — Petrum, et Andream fratrem ejus. mittentes. retia *. 
xai πάλιν Ἰάχωθον xai Ἰωάννην μἱοὺς Ζεθεδαίου, — Tum Jacobum et Joannem filios Zebedzi, ac per- 
xaX τὸ τέλεον αὐτοὺς ἐχάλεσε. Καὶ ῥίφαντες λοιπὸν — fecte demum illos evocavit. Qui retibus abjectis 
τὰ δίχτυα, ἠχολούθησαν αὐτῷ. 'O δὲ Λουκᾶς xaX τὴν — secuti sunt ipsum *. Quam rem accuratissime Lu- 
ἀχρίδειαν σηµαίνει τοῦ πράγματος, 60b! xal Ἰχολού- — eas expressit, cur ita secuti sint, nunquam ut am- 
θησαν λοιπὸν ἀμετάτρεπτοι, µηχέτι ἀναθαλλόμενοι — plius discesserint ; nec vocati distulerint. Ita quippe 
τῆς Χλήσεως, φῄσας, ὅτι Ἐλθόντος αὑτοῦ ἐπὶ τὴν — scripsit : Cum ad lacum Genesareth venisset, vidit 
λίμνην Γεννησαρξθ, εἶδε Σίμωνα xal ᾿Ανδρέαν κατ- — Simonem et Andream reficientes retia ; et ascendit 
αρτίζοντας τὰ δίχτνα, xai ἀνέθη εἰς τὸ πλοῖον, ὃ " in navim, qus erat Simonis Petri, et Andrez *. 
Tv Σέμωνος, qnoi, Πέτρου xai Ανδρέου. Τοῦτοδξ — Quod quidem declarat, jam inter ipsos aliquam in- 
σημαίνει, ὡς Ίδη ὄντος αὐτοῦ ἓν τοῖς * ἓν γνώσει, — tercessisse notitiam. Hunc igitur propter familiari- 
Διὸ διὰ τὴν συνῄθειαν καὶ προσήχαντο * καὶ ἀνελθὼν — tatem accipiunt, et is conscenso navigio sedit. 
ἐχάθισεν. Etta λέγει τῷ Πέτρῳ μετὰ τὴν διδασχα- — Tum ut docere populum desiit, Petrum ita compel- 
λίαν. "Ezarádraye εἰς τὸ βάθος, καὶ χα.άσατε τὰ — lat : Fleduc in altum, et laxate retia. At illi dixe- 
δίχτυα. Οἱ δὲ sInov- "Eziwcdca. δη γὰρ διὰ τὴν runt: Proceptor *. Jam enim ob Joannis testimonium 
τοῦ Ἰωάννου µαρτυρίαν ἐπιστάτην αὐτὸν ἐχάλουν οἱ praeceptorem illum vocabant; cum ab eo primum 
πρότερον αὐτοῦ ἀχούσαντες, ὅτι Ιδοὺ ὁ Ἀμνὸς τοῦ — audiissent : Ecce Agnus Dei, qui tollit peccatum 
sov, ὁ αἴρων τὴν ἁμαρτίαν τοῦ xócov* χαὶ ὅτι — mundi*; et eadem die cum eo commorati postridie 
παρ αὑτῷ ἔμειναν τὴν ἡμέραν, xat εἰς vhvOsuvipav — recessissent. 
ἐξηλθον. 

Μετέπειτα ἓν τῇ ἄγρᾳ τῶν ἰχθύων θαυµασάντων Post hac in piscatu vehementer illum admirar- 
αὐτῶν, xa Πέτρου λέγοντος' "Εξε.θε ἀπ᾿ ἐμοῦ, ótrc.— tibus, ac dicente Petro : Discede a me, quia homo 
ἆν p ápapcoAóc εἰμι, Κύριε (τάχα γὰρ χαὶ µετεμέ- (, peccator sum * (forlassis enim poenitebat ipsum, 
λετο διὰ τὸ πρότερον αὐτὸν χεχλῆσθαι, xal στρέψφαι — quod ab illo vocatus initio ad piscaturam denu:» 
ἐπὶ τοὺς ἰχθύας, xal τὴν ἀνεργασίαν τῆς ἀλείας) * 665 — rediisset), ita Dominus alloquitur : Noli timere; at 
εἶπε᾽. ΜΗ φοδοῦ * παραθαρσύνων αὐτὸν, ὅτι οὐκ ἁπ- — jllum ab eo metu confiriaret ; nec se repudiatum 
Ἠγορεύθη, ἀλλ᾽ ὄτιδύναται τῆς χλήσεως ἔχεσθαι. Ὅτι, — omnino putaret esse; sed pristinz vocationi inhze- 
φησὶν, ἀπὸ τοῦ νῦν ἀνθρώπους ἔσῃ ζωγρῶν' ὅτε — rere posse confideret. Quare, ex hoc, inquit, eris 
xaY σὺν τοῖς µετόχοις τοῖς Ev τῷ ἑτέρῳ πλοίῳ Ένευσαν — jam homines capiens '*. Quo tempore sociis, qui in 
tig σύλληψιν fxetv. τῆς αὐτῆς ἄγρας. 'Hoav γὰρ altera navi erant, innuerunt, ut ad couvehendum. 
κοινωνοὶ, ὥς φησι, τῷ Σίµωνι, χαθάπερ ἄνω xàpol piscatum sibi auxilium ferrent. Erant euim Simoni 
προδεδήλωται kx τῆς ὑποθέσεως ταύτης ' Δύο μὲν ἆχο- — socii, quemadmodum paulo ante diximus, cum ita 
λουθησάντων αὐτῷ παρὰ Ἰωάννου ἀχηχοότων, Ov —disputavimus : Duos illos Joannis audita voce Chri- 
δύο ef; fjv ὁ ᾿Ανδρέας. Ἐφ᾽ ἡμῖν δὲ διανενοηµένοι — stum secutos ; quorum unus erat Andreas. Alterum 
καλλίσίως τὸν ἕτερον εἶναι τάχα ἕνα τῶν vlv Ζε6ε- — verum unum e Zebedzi liberis fuisse, propter artis 
δαίου, διὰ τὸ συνεργὸν καὶ µέτοχον xal Χρινωνικόν. — societatem, ac communionem rectissima conjectu- 
Καὶ λοιπὸν μετὰ ταῦτα πάντα καταλείφαντες ol τέα- — ra suspicati sumus. Quamobrem relictis deinceps 
σαρες, τά τε πλοῖα, εἰς τὴν γῆν ἠχολούθησαν, ὡς ἔχει f) omnibus, adeoque navigiis ipsis, ad terram qua- 
ἡ τοῦ Λουχᾶ μαρτυρία. Ὥστε ἑξάπαντος δείχνυσθαι, — tuor illi secuti sunt; quod Luc: testatur historia. 
ὅτι οὐδεμία σκολιότης, οὔτε ἑναντιότης ἓν τοῖς ἁγίοις — Ex quibus omnibus efficitur , nihil in sacris Evan- 
Εὐαγχελίοις, αὖτ6 παρὰ τοῖς ἁγίοις εὐαγγελισταῖς — geliis, eorumque scriptoribus perplexum esse vel 
εὑρίσχεται, ἀλλὰ πάντα σαφῆ, χρόνων δέ clot διαστά- — repugnans; sed plana et expedita esse omnia, si 
σεις. Ἐντεῦθεν γὰρ καὶ ἐπέχεινα (29), τῶν περὶ — temporum intervalla distinguas. llis ita gestis, cum 
Πέτρον xa Ἰωάννην λοιπὺν συναφθέντων, καὶ ἀχο- — jar Petrus ac Joannes czterique penitus adhssis- 
λουθούντων, ἐγένετο διδάσχων ἐν πάσῃ τῇ Γαλιλαίᾳ — sent, ac sequerentur ; per totam /4,39 Galilaeam ac 
xai ἓν τῇ Ἰουδαίᾳ. Καὶ λοιπὸν πλατυνοµένου τοῦ — Judzam docere coepit. Atque ita longe lateque dis- 


ΣΕ. 866. 3Ε. αὐτοῖς. *Luc.iv, 25.  * Matth. iv, 18. * ibid. 20. *Luc. v,2, 5. " ibid. 4, 5. 
* Joan. 1, 39. * Luc. v, 8, !* ibid. 10. 


(54) Ἐντεῦθεν yàp καὶ ἐπέχεινα. Ex iisquadisse- — quam Jeannes in. vincula conjiceretur. De qua ro 
rit Epiphanius, eflicitur paulo post ultimo vocatos, ostmodum agetur, ut et de natali Christi ac vere 
ο sibi adjunctos apostolos, Petrum, Andream et baptismi ct passionis anno. 
c&teros ad pradicationem aggressum, etiam ante- 


019 S. EPIPHANII 92) 
Bipata Evangelii przedicatione, extera prodigia per- A κηρύγματος, τὰ Egi; τῶν θεοσηµείων ἐπετέλε:” 
fecit, ut hic subductis omnibus ferum gestarum ὥστε εἶναι τὴν ἀκολουθίαν ἐξάπαντος οὕτως. 

ordo, ac series instituenda sit. 

XVI. In primis baptizatus est, si Zgyptiorum IQ". Πρώτον μὲν βαπτισθέντος αὐτοῦ xaz' Alivv- 
mensium rationem habeas, Athyr xi. a. d. v1 Eid. Ἅἡπτίους, ὡς ἔφημεν, ᾿Αθὺρ δωδεχάτῃ πρὸ ἓξ Εἰδῶν 
Novem., hoc est 1x ante festum Epiphaniorum die, ἨΝοεμδρίων, τουτέστι πρὸ ἑξβχοντα ἡμερῶν (πλήρτς) 
qua is secundum carnem naius est: id quod ex τῆς ἡμέρας τῶν Ἐπιφανίων, fj ἐστιν ἡμέρα της 
Evangelio Lucz constare potest. Sic enim scribit: αυτοῦ γεννήσεως κατὰ σάρχα, ὡς ἔχει ἡ μαρτυρία 
Erat Jesus. incipiens esse quasi annorum xxx, filius, — «o0 κατὰ Λουχᾶν Εὐαγγελίου, ὅτι "Hv Ἰησοῦς ἁρ- 
ui putabatur, Joseph *. Nam si accuratam temporis — xópevoc εἶναι ὡς ἐτῶν τριάκοντα, ὢν υἱὸς, ὡς 
yaliouem ineas, nonnisi xxix annorum erat, ac ῥἑνομίζτο, τοῦ Ἰωσήφ. Hv γὰρ τῷ μὲν ὄντι εἶχοσι- 
x mensium, cum ad baptismum sese contulit, ut εννέα ἑτῶν, xal μηνῶν δέχα, ὅτε ἐπὶ τὸ βάπτισμα 
trisinta annorum, non tamen plenorum, fuisse di- — fxe, τριάχοντα μὲν ἐτῶν, ἀλλ᾽ οὗ πλήρης. Αιὸ Mer 
eatur. Ideoque scriptum est: lucipiens quasi anno- — "Apxópevoc ὡς ἑτῶν τριάκοντα. ᾿Απεντεῦθεν at 
rum xxx. Deinceps xr tentationis dies secuti sunt, τεσσαράχοντα τοῦ πειρασμοῦ, xal αἱ δύο ἑθδομάδες 
Tum hebdomades plus minus dux, quas Nazareti B μικρῷ πλεῖον a. ἓν Ναζαρὲτ ἀπὸ τῶν ἡμερῶν τοῦ 
post tentationem exegit; tum, apud Joannem pri- πειρασμοῦ, xal πρώτη ἡμέρα πρὸς Ἰωάννην καὶ 
ma alteraque dies; ae, postquam a Joanne discessit, δευτέρα. Καὶ πάλιν ἀπὸ Ῥωάννου πρὠτη xal δευ- 
totidem, cum Andreas illum una cum socio secutus — *épa, ὅτε txoXoóünozv αὐτῷ ol περὶ ᾿Ανδρέαν, 
est, deinde Simon Petrus. Altera vero die, ut οἱ — Érctcz Σίμων Πέτρος. Καὶ τῇ ἄλλῃ ἡμέρα, ὡς ἔφη- 
nos dixinius, οἱ evangelicee narrationis ordo postu μεν, καὶ ἔχει ἡ ἀχολουθία τοῦ Εὐαγγελίου, Φιλίππου 
lat, Philippus vocatus, ac Nathanael. Tertio postea κλῆσις, xol τοῦ Ναθαναήλ. Καὶ λοιπὸν τῇ τρίτη 
die nuptie facte sunt in. Cana Galilec *, post bi- — *ju£pz γάμος ἐγένετο ἐν Kara eric l'aActaíac, μετὰ 
duum illud : idque primum prodigiorum omnium τὰς δύο τὰς προειρηµένας ' ὅπερ πρῶτον σημεῖον xat 
erslitit; ac tum annorum xxx numerus ab ejus πα- πλήρωμα τριάκοντα ἑτῶν ἀπὸ γεννήσεως τῆς Evaáp- 
tali completus est. Eadem quippe die, qua secun- — xov αὐτοῦ παρονσίας. Ἐν αὐτῇ γὰρ εὑρίσχεται τῇ 
dum carnem natus fuerat, primum illud converse — fjuépa τῆς αὐτοῦ κατὰ σάρχα ὔεννήσεως πεποιη- 
in vinum aque miraculum edidisse creditur, cum — x&g τὸ πρῶτον πάλιν σημεῖον τοῦ ὕδατος εἰς οἵνον, 
, triginta jam annos solidos ab ortu suo secundum ἐν τῷ πληρῶσαι αὐτὸν τριάχοντα Éxr, ὡς πολλάκις 
carnem, adventuque clausisset : id quod sape com- |, εἶπον, ἀπὸ τῆς ἐνσάρχου αὑτοῦ γεννήσεώς τε xai 
memoravimus, et ut ad eum modum accipiamus, ^ παρουσίας * ὡς ὑποτίθεται ἡμῖν συνιέναι καὶ κα- 
evangelicze narrationis exacta series postulare vi- ταλαμθάνειν ἡ τῶν Εὐαγγελίων &xpl6ctá τε χαὶ ἄχο- 
detur. Jam post primum illud miraculum reliqua — Aouüia. Καὶ λοιπὸν ἀπὸ τοῦ πρώτου σημείου τούτου 
prodigia subsecuta : nec non et coelestis doctrine — tá τε ἄλλα σημεῖα , xal τὸ χήρυγµα λοιπὸὺν, xax τὰ 
praedicatio, et id genus cztera, quz ad singularem ἄλλα πάντα τῆς θαυμαστῆς αὐτοῦ πληρώσεως τῆς 
in nos humanitatem, Evangeliique mirificam vim, «Φφιλανθρωπίας, xal εὐαγγελικῆς θαυματουρχίας τε 
ac doetrinam prestandam, ac demonstrandam per- — xaiótbaoxaAag, ὡς πολλάκις ἔφην, xal ἀναγχάνομαι 
tinent. Quod cum a me est non semel dictum, tum Ππλειστάχις λέγειν, 3 διὰ τὴν τῶν ἁπατωμένων, xai 
ob cz:corum hominum, qui inüidelitatis asserendz,, προφασιζομένων θηρᾶσθαι ἑαντοῖς τὰ τῆς ἀπιστίας, 
atque et sancto Spiritui, et Evangeliorum constan- καὶτοῦ ἀντιλέχειν τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, καὶ τῇ θαυμα- 
tissimo ordini contradicendi occasionem undique ατῇ τῶν Εὐαγγελίων ἀχολουθίᾳ. 
captant, cogor sape repetere. 

XVII. Etenim tam enucleata accurataque 4/40 IZ. Πάντη γὰρ τοὺς ἐναντιουμένους τῷ ἁγίῳ 
ratio illos omnes occupando submovet, qui adver- Εὐαγγελίῳ προλήφεται dj τοσαύτη ἀχριθολογία, ὅτ- 
sus Evangelium pugnare non dubitant, cum idipsum p λοῦσα, ὅτι ἀπὸ τοῦ βαπτίσματος 1j ἀρχὴ τῆς λοιπηῆς 
demonstrat; secundum baptismum czeterarum re- πραγµατείας, ὡς ἔχει οὕτως" ὅτι ἔπειτα χατὰ τὶν 
rum gestarum initia hunc in modum secuta. Deinde ἡμέραν τοῦ βαπτίσματος ἐν τῷ πειρασμῷ Υενομένου 
quz post baptismum in illa x dierum tentatione, αὐτοῦ, τῶν τεσσαράχοντα ἡμερῶν ἐν τῇ ἐρήμῳ περὶ 
ac deserto contigerunt, non sine sancti Spiritus af- — (8:09) τῷ Ἠνεύματι τῷ ἁγίῳ (40), διὰ Ἰωάννου, 
flatu a Joanne prztermissa, quod a tribus evange- οὐ πεφρόντισται σημᾶναι, "Hón γὰρ Tv τοῦτο διὰ 
listis antea memorie essent prodita. Quemadmo- τῶν τριῶν εὐαγγελιστῶν σηµανθέν. Καὶ πάλιν τοῖς 
dum alia alii evangelista? pretereunda ;putarunt, ἄλλοις εὐαγγελισταῖς περὶ τῶν ἄλλων οὐ πεφρὀντ- 
quod alterius alter velut subsidio niteretur. lta ta- — atat, διὰ τὸ ἕκαστον ἀφ' ἑκάστου βοηθεῖσθαι. Καὶ 
men, ut una sit ex omnibus collecta ac subducta παρὰ πάντων συλλεγομένη ἡ ἀλήθεια δείκνυται μία 


' Luc. v1, 20. * Joan. Ἡ, 1. 3 Deest nonnihil. —* F. πέρι vel £x. περιττοῦ. Si πἑρι Ιουλ ad τεσ- 
στράἀχ. ἡμερῶν refertur. 


(40) Περὶ Θεοῦ τῷ Πνεύματι. Prater tonjecturam ..am quam modo attezuimus, occurrit suribi 
posse, περὶ οὗ τῷ Πν. 


921 


ADVERSUS HJERESES ΠΡ. II. TOM. I. — HERES. Li. 


922 


τ-5 οὖσα, xal πρὸς ἑαυτὴν μὴ στασιάζουσα. Ἐκεῖθεν A veritas, nec a se ipsa disseniiat. Nam post bapti- 


?Xp εὐθὺς ἀπὸ τοῦ πειρασμοῦ, ὡς ἔφην, εἰς τὴν Να- 
sapis ἔρχεται, xol μένει Exel, οὕπω τινὸς μαθητοῦ 
pet" αὐτοῦ ὄντος. Κάχεῖθεν χατέρχεται πρὸς Ἰωάννην, 
ὅτε εὐθὺς διὰ τοῦ ᾿Ανδρέου χαλεῖται ὁ Πέτρος: εἶτα 
Φίλιππος, xa διὰ Φιλίππου ὁ Ναθαναήλ. Μηδεὶς δὲ 
καὶ τουτο ἀμφιθάλλων περιεργαξἐσθω, ὁρῶν, ὅςσι 
Ανδρέας πρῶτος ὑπήντησε τῷ Ἰησοῦ, ἔπειτα Πέτρας, 
καὶ ài αὐτοῦ ἐχλήθη, xai ἄρξηται καὶ περὶ τούτου 
ἀσχάλλειν. Ἡ μὲν yàp συνάντησις τῷ Ανδρέα 
πρωτη γεγένηται, µικροτέρου ὄντος τοῦ Πέτρου τῷ 
χρόνῳ τῆς ἡλιχίας, 

"Ύστερον γὰρ πάλιν, ὅτε ἡ τελεία αὐτοῖς ἁπόταξις 
γεχένηται, ἀπὸ τοῦ Πέτρου γεγένηται. Ἐπειδὴ γὰρ 
zz αὐτὺς ἀγηγεῖτο τοῦ ἰἱδίου ἁδελφοῦ» xal ἔτι δὲ 


χατὰ τοῦτο, ὅτι Θεός ἐστιν εἰδὼς τὰς χλήσεις ' τῶν D 


χαρδιῶν, xaY γινώσχων tlc ἓν πρώτοις ἄξιος τάττε- 
σθα., xal ἑξελέξατο τὸν Πέτρον (41) ἀρχηγὸν εἶναι 
τῶν αὐτοῦ μαθητῶν, ὡς πάντη σαφῶς ἀποδέδειχται. 
Μετέπειτα γὰρ ἑλθόντων αὑτῶν παρ) αὐτῷ, xal µει- 
άντων τὴν πρώτην ἡμέραν, ὡς ἔφην, τῇ δευτἐρᾳ 
ὁδευσάντων, τῇ τρίτῃ δὲ ἡμέρᾳ τοῦ θεοσηµείου τοῦ 
πρώτου γενομένου, xal τινων συνόντων αὐτῷ, οὐ τοῦ 
Ανδρέου, οὔτε τοῦ Πέτρου, οὐδὲ τοῦ Ἰωάννου, οὐδὲ 
τοῦ Ἰαχώδου, ἑξῆς μετὰ τὸ ἐλθεῖν αὐτὸν εἰς Κα- 
φαρναοὺμ., χαὶ ἀνελθεῖν πάλιν εἰς Ναξαρὲτ, κἀκεῖθεν 
πάλιν εἰς Καφαρναοὺμ, xal ποιῆσαι µέρος τι τῶν 
σηµείων, τοῦ τὴν ξηρὰν χεῖρα ἔχοντος, xal τῆς πεν- 
θερᾶς Πέτρου τὴν ἴασιν, ἀνελθεῖν πάλιν εἰς Νακαρὲτ, 
xaX ἀναγνῶναι τὸ βιθλίον Ἡσαῖου , χαὶ κατελθεῖν 
στάλιν εἰς Καφαρναοὺμ, ὅτε τότε 1| τελεία χλῆσις 
τῶν περὶ Πέτρον χα) Ἰωάννην γεγένηται. Καὶ οὕτως 
$i πᾶσα ἀχολουθία ἀναλογεῖτα:, οὐδενὸς ἀντιθέτου 
ὑπάρχοντος, ἀλλὰ πάσης τῆς ἀληθείας τηλαυγεστά- 
της οὔσης, καὶ iv ἁληθεία χεκηρυγµένης. Pac γὰρ 
οὕτως οἱ ἄλλοι (45) εὐαγγελισταὶ. ὅτι φυγὰς ὤχετο 
ἀπὸ προσώπου 'Ἡοώδου, xal μετὰ τὴν φυγὴν ἑλ' 
Qo» γατέμενεν εἰς Νακαρέτ. Καὶ μετὰ τὴν Ναξαρὲτ 


smum slatim iliinc Nazaretum, uli dixi, proficiaci- 
tur, ibique sine ullis adhuc discipulis mansit. Hinc 
ad Joannem contendit : quo tempore Petrus An- 
dre: vocatus est opera; tum Philippus, et per Phi- 
lippum Nathanael. Nee est quod ista scrupulosius 
exquirens dubitet quispiam, quod Andream primum 
occurrisse Jesu videat; deinde Petrum, qui per 
illum sit vocatus; ob eamque causain succenseat. 
Etcnim Andreas prior in Deminum incidit, quo 
Petrus erat aetate junior. 


Postea vero, cum absoluta illa suscepta est 
omnium rerum abdicatio, initium est a Petro fa- 
ctum. Tunc enim et ipse fratri suo praivit. Acce- 
dit quod Deus humanorum cordium nutus ac pro- 
pensiones animadvertit, ac qui git primo loco di- 
gnus intelligit. Quare Petrum discipulorum suorum 
principem elegit, uti perspicue declaratum est. Se- — 
cundum hzc igitur, cum ad Christum illi venissent, 
ac prima, ul diximus, die commorati, postera dis- 
cessissenL ; ac deinde alii se quidam adjunxissent, 
ab Andrea, Petro, Joanne ac Jacobo diversi : qui- 
bus cum Capharnaum abiens inde Nazaretum per- 
rexit, indidemque rursus Capharnaum rediit, ac 
miracula quzdam edidit, cujusmodi est arefacte- 
manus ac socrus Petri curatio. Inde Nazaretum 
denuo reversus, Isaie volumen legit, et Caphar- 
naum sesc iterum recepit. Tum demum perfecte 
Petrus Joannesque vocati sunt. Atque hic tandem 
totius historie nexus est, secum ipse consentiens, 
nec ulla parte dissidens, ut et clarissima AA] sit 
gestarum rerum veritas, et certissime przedicatur. 
lta enim evangeliste exteri testantur, metu illum 
llerodis fugisse, ac post fugam venientem Lxesisse 
Nazareti. Unde baptismi causa digressus, post hunc 
sccessit in desertum. Deinde rediens predicare est 
aggressus. 


460v τὸ βάπτισμα, ἀπΏλθεν εἷς τὴν ἔρημον. Καὶ μετὰ ταῦτα ἀνέκαμγε. Μετὰ τὸ ἀναχάμφαι ἤρξατο 


χηρύττειν. 

ΤΠ’. Τὸ δὲ Εὐαγγέλιον τὸ εἰς ὄνομα Ἰωάννου, qaot, 
Φεύδεται. Μετὰ γὰρ τὸ εἰπεῖν, ὃτι Ὁ Λόγος σὰρξ 
ἐγένετο, xul ἑσκήνωσεν ἐν ἡμῖν, καὶ ὀλίγα ἄλλα, 
εὐθὺς λέγει, ὅτι Γάμος ἐγένετο ἐν ἵανᾷ τῆς Γα.1ι- 
«Ἰαΐίας. Καὶ οὗ µέμνηνται οἱ ἀφροσύνην ἑαυτοῖς ἐπι- 
απώµενοι, ὡς Ἰωάννης μετὰ τὸ εἰπεῖν, 'O Λόγος 
σὰρξ ἐγένετο, λέχει, καὶ ἑσχήνωσεν ἐν ἡμῖν, 
τουτέστιν ἄνθρωπον γεγονέναι' xaX ὅτι Άλθε πρὸς 
τὸν Ἰωάννην τὸν Ἡαπτιστὴν iv τῷ Ἰορδάνη, xai 
ἐθαπτίσθη ὑπ αὐτοῦ, Ἰωάννου τοῦ εὐαγγελιστοῦ 
µμαρτυροῦντος, μετὰ τὴν πάλιν ἐπάνοδον ἀπὸ τοῦ 
πειρασμοῦ, ὡς τοῦ Βαπτιστοῦ Ἰωάννου λέγοντος, ὅτι 

! F. κλίσεις. 


* Joan. 1, i4... * Joan. n, 4. 


(41; Kal à£eJAé£azo τὸν Ilécpov. Egregius hic 
locus; ex quo liquet Petrum Ándrez ac caeteris apo- 
stolis, non ztatis, aut vocationis ordine, sed prin- 
cipatus ac dignitatis, antepoui. 

(42) Φασὶ γὰρ οὕτως οἱ ἄ-Ί.Ίοι. Mirum est quod 
hoc loco asserit primum  IHlerodem fugisse, postca 


XVII. At enim, inquiunt, mendax est editum, 
nomine Joannis Evangelium. Postquam enim ista, 
dixit, Verbum caro (actum est , et habitavit in no- 
bis *, aliaque nonnulla, statim adjicit : Nuptiie 
facte sunt in Cana Galilece *. Nec intelligunt isti, 
qui eam sibi ultro insaniam arcessunt , Joannem 
post illas voces, Et Verbum caro factum est, addi- 
disse, et habitavit ín nobis: quod idem est, atque 
hominem exstitisse. Preterea. ad Joannem Bapti- 
st:im et Jordanem accessisse , ab eoque baptiza- 
tum, ut idem ille evangelista commemorat , cum, 
post illam tentationem discessisset , cum et istud 


Nazaretum ; inde ad baptismum accessisse . qua. 
neque cum Evangelio, neque cum superioribus co- 
hzerent. Nam llerodem fugit duntaxat post Joannis 
necem, qua longe post baptismum accidit, Vide 
qui: ad num. XXIII observamus. 


925 


S. EPIPHANII 


924 


Joannes Baptista pronuntiavit. Hic est de quo dizi A Obcoc ἐστι, περὶ οὗ εἶπον ὑμῖν" xaX πάλιν, ὅτι 


vobis ! ; item: Vidi Spiritum sanctum descendentem 
ín specie columba, et manentem super ipsum * ; et: 
llic est qui tollit peccatum mundi *. Animadvertis 
igitur nihil ab eo per oblivionem esse preteritum, 
sed ea duntaxat relicta , quz jam Matthzeus expo- 
suerat. Quibus cum nihil opus erat amplius , tum 
divina illa adhibenda vox, qua eorum jugulari pos- 
δεῖ error, qui Christum a Maria tantum, atque ex 
illo primum tempore nominatum crederent, quique 
Dei Filium nudum hominem fuisse dicerent , eum- 
demque certis accessionibus et incrementis eo 
progressum , ut Filii Dei appellationem obtineret. 
Ob id Joannes eam sibi partem deposcendam pu- 
tavit, qu:e necessaria videretur. Licet enim magna 


Τεύέαμαι τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον καταθαῖνον ἐν &l- 
δει περιστερᾶς, καὶ µένον ἐπ᾽ αὐτόν καὶ, Οὗτός 
ἑστω' ὁ αἴρων τὴν ἁμαρτίαν τοῦ xócpov. Καὶ 
ὁρᾷς, ὅτι οὐδὲν χατὰ λησμονὴν ὑφηγεῖται ' παρέλε:φε 
δὲ τὰ τῷ Ματθαίῳ πραγµατευθέντα. O0 γὰρ ἣν χρεία 
ἐχείνων οὐχέτι , ἀλλὰ τῆς θείας φράσεως πρὺς àv- 
τίῤῥησιν τῶν νοµιζόντων ἀπὸ Μαρίας xai δεῦρο 
Χριστὺν αὑτὺν κχαλεῖσθαι, xai Υἱὸν Θεοῦ φιλὸν ἄν- 
θρωπον, κατὰ προκοπὴν δὲ ἠχέναι εἰς τὸ χαλεῖσθαι 
Yiby θεοῦ, Διὸ τῶν ἀναγχαίων ἐπιμελεῖται’ πάντων 
μὲν οὖν μεγάλων ὄντων καὶ ἀναγχαίων, περιττότερον 
δὲ ποιούµενος τῶν ἑπουρανίων τὴν ἄνωθεν olxovo- 
μίαν. Λέγουσι δὲ τὸ χατὰ Ἰωάννην Εὐαγγέλιον, 
ἐπειδὴ μὴ τὰ αὐτὰ ἔφη, ἁδιάθετον εἶναι, xai μὴ 


omnia sint ac necessaria, tamen in divinis potis- B δέχεσθαι αὐτοὺς αὐτὸ, κατὰ πάντα πεπλανηµένοι, xat 


simum explicandis, ac coelesti illa administratione 


τυφλώττοντες τὴν διάνοιαν. 


defixus est. Quod igitur Joannis Evangelium ob id a Novo Testamento repudiant, nec admittunt, 
ouod non cum aliis haud satis consentiat , summo in errore, ac mentis czcitate versantur. 


XIX. Etenim sanctissimus bic evangelista ordine 
ac successione quartus, ac (tametsi primus esset 
omnium, scribendi tamen tempore postremus, qua 
ante se przclare erant aliorum opera digesta re- 
petere noluit; sed ante ea que jam dicta fuerant, 
qua non erant dicla proposuit. Matthzeus quidem 
»b Abrahamo scribendi initio facto , post incuna- 
Yula Cbristi, et alterum a natali ejus annum 4/442 
narrationem pertexit, Marcus vero ab an. xv Ti- 
berii, circumscriptis medii temporis rebus gestis, 
exorsus est. At Lucas altius ista repetens ab eo 
tempore cepit , quod Christi ortum antecessit; el 
tam hujus, quam Joannis in Mari» atque Elisa- 
beth utero conceptum exposuit. Joannes denique 
postremus accedens altissime omnium narrationem 
arcessit, et qua Christi temporaria illa generatione 
priora sunt, stabilire ac munire instituit. Spirita- 
lia enim ferme suut, quz ille memoriz commen- 
davit, cum qua ad corpus attinerent abunde es- 
sent aliorum scriptis corroborata. Quamobrem 
spiritalem de divino illo dono narrationem ággre- 
ditur, quod initio carens omni ab coelesti in nos 
Patre transfusum est, et de hujus consilio ac 


I&. Τέταρτος γὰρ κατὰ διαδοχἣν ἐλθὼν 6 µαχά- 
ριος, πρῶτος μὲν Gv, Ὁστερος δὲ τοῖς ἔτεσιν εὐαγγε- 
λισάμενος τὰ πρὸ αὐτοῦ χαλῶς τεταγµένα, οὐχ ἐμε- 
ρἰμνησέν ἐχθέσθαι, ἀλλὰ προλαμόάνει τῶν ῥηθέν- 
πων τὰ μὴ] ῥηθέντα. Ὁ Ματθαῖος γὰρ ἄρχεται ἀπὸ 
λθραάμ’ μετὰ δὲ τὴν ἀρχὴν, xat μετὰ δύο ἔτη «nc 
γεννήσεως, πάλιν ποιεῖται τὴν ὑφήγησιν. Μάρχος δὲ 
ἄρχεται ἀπὸ πεντεχκαιδεχάτου ἔτους Τιθερίουν µεσό- 
τητα τῶν μετὰ τὴν ἀρχὴν. Λουχᾶς δὲ ἀρχὴν πρὸ τῆς 
ἀρχῆς ἐπήνεγχε τὴν πρὸ τῆς γεννήσεως ἐν τῇ συλλἠ- 
φει τῆς Υαστρὺς Μαρίας xaX τῆς Ἐλισάδετ γεγονυῖαν. 
Ἰωάννης δὲ ἔτι πρότερον, ὕστερος ἐλθὼν, ἐπασφα- 
λίζεται τὴν πρὸ τῆς ἑνσάρχου παρουσίας πραγµα- 
τείαν. Πνευματιχὰ γὰρ fjv τὰ πλεῖστα ὑπ αὐτοῦ 
λεγόμενα, τῶν σαρκικῶν Ίδη ἑπασφαλισθέντων. A3 
πνευματιχῶς τὴν ὑφήγησιν ποιεῖται τῆς ἄνωθεν db 
Πατρὸς ἀνάρχου δωρεᾶς ἡμῖν ἐλθούσης, χατὰ εὐὖδο- 
χίαν Πατρὸς ἐν τῇ ἁγίᾳ Παρθένῳ, ἐν μήτρᾳ παρθε- 
νικῇ οἰχονομηθείσης. Καὶ οἱ λοιποὶ δὲ, τὰ foa. τού- 
τοις συμφώνως εἰπόντες, ὧν ἣν χρεία ἐπεμελήσαντο. 
Ὅ δὲ Ἰωάννης xai τὴν πρόθεσιν (45), ἵνα ἀπὸ τεσ- 
σάρων εὐαγγελιστῶν την πᾶσαν xavá τε τὴν σάρχα 
καὶ χατὰ τὴν θεότητα ἀχρίδειαν χατάσχωμεν. 


voluntate in B. Virginem illapsum , atque in virgineo ejus gremio cum carue conjunctum. Cztcri 
porro ita iisdem illis consentanea dixerunt, ut id, quod erat necesse, potissimum spectarent. Joan- 
nes vero ejus, quod sibi proposuerat, rationem habuit. Ita fit ut ex iv Evangeliis eorum quae ad 
Christi carnem οἱ ad divinitatem attinent , accurata nobis veritas ac certissima constel 

XX. Etenim toto ilío baptismi tentationisque D — K'. Τελειωθέντων γὰρ τῶν πάντων τῶν κατὰ τὸ 


negotio perfunctus venit, ac discipulis adjunctis, 
primum illud in Cana Galilaea: miraculum fecit, 
tertia quam predicare ceperat die. Non enim ante 
tentationem Christus nuptiis interfuisse dicilur ; 
nec ullum omnino prodigium ante illud tempus 
edidit, nisi si que forsan ludicra fecisse in pueri- 
tia dicitur, quod a nonnullis affirmari video. Atqui 
nonnulla puerilis aetatis argumenta przbere illum 
! jbid. 52. 


! Joan. 11, $0. 3 ibid. 99. 


βάπτισμα xal xavà τὸν πειρασμὸν αὐτοῦ, εὖθὺς 
ἑλθόντος xal συµπαρειληφότος τοὺς μαθητὰς, τοῦτο 
πρῶτον σημεῖον πεποίηχε τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ τοῦ χτηρύ- 
γµατος £y Κανᾷ τῆς Γαλιλαίας. Οὔτε γὰρ πρὸ τοῦ 
πειρασμοῦ ἓν γάμῳ φάσκει τὸν Χριστὸν ἠχέναι 
οὐ γὰρ ὅλως τι τῶν θεοσηµείων xal τοῦ χηρύγματας 
πρὸ τοῦ πειρασμοῦ ὁ Χριστὸς εἰργάσατο, εἰ pf; τι ἃ 
ἄδεται περὶ αὐτοῦ bv παιδὶ πεποιηχέναι, ὡς iy σαι 


* Mutilus locus. 


(43) Ὁ δὲ Ἰωάννης xal τὴν πρόθεσι’. VF. χατὰ τὴν πρόθεσιν. 














925 


ADVERSUS HJERESES Lift. !1. TOM. I. — HLERES. LI. 


920 


γνίῳ, ὣς τινες φάσχουσι. Καὶ ἔδει τῷ μὲν ὄντι χαὶ A oportuit, ne qua-heresibus aliis occasio daretur, 


παιδαριχὰ αὐτὸν ἔχειν, ἵνα μὴ πρόφασις γένηται ταῖς 
ἄλλαις αἱρέσεσε, ταῖς λεγούσαις , ὅτι ἀπὸ τοῦ "lop- 
δάνου ἦλθε Χριστὸς εἰς αὐτὸν, ὅπερ ἐστὶν ἡ περι- 
στερά. Διὸ χαὶ ἐν τῷ δωδεχάτῳ Exec σαφῶς δείχνυσιν 
6 Λουχᾶς, ὅτι προσδιαλεγόµενος τοῖς ἱερεῦσι καὶ τοῖς 
πρεσθυτέροις, ἔφη τῇ Μαρίᾳ, ὅτι Οὐκ ᾖδειτε, ὅτι ἐν 
τοῖς τοῦ Πατρός µου δεῖ µε εἶναι; ἵνα πἐσῃ ὁ 
λόγος τῶν λεγόντων, ὅτι ἀπὸ τοῦ χρόνου τοῦ βαπτί- 
σµατος χατέθη εἰς αὐτὸν τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον, xal 
σαφῶς γνωσθῇ, ὅτι ἄνωθεν ἐπεδήμησεν ὁ Λόγος, xat 
ἑσαρχώθη ἀπὸ Μαρίας, καὶ ἓν τῷ Ἰορδάνῃ κατῆλθεν 
ἐπ᾽ αὐτὸν τὸ Πνεῦμα ' ἵνα σημανῇ τίς ἐστιν ὁ µαρ- 
τνρούµενος ἀπὺ τοῦ Ἡστρὸς, ὅτι Οὗτός ἑστω ὁ 
Yióc µου ὁ ἁγαπητός: αὐτοῦ ἀχούετε' xoX ἵνα 
Ἰένηται τοῦτο ὑπόδειγμα τοῖς μέλλουσιν ἓν αὐτῷ 
φωτίζεσθαι, ὅτι χαταξιωθήσονται Πνεύματος ἁγίου 
ἐν τῷ λουτρῷ τῆς δωρεᾶς, καὶ ἀφέσεως ἁμαρτιῶν, 
χάριτος τῆς ὑπ' αὑτοῦ δοθείσης. 


ΚΑ’. ᾿Αφότου δὲ τὰ τέλεια ἥρξατο ποιεῖν θεοσἠ- 
µεια ἓν τῷ χαιρῷ τοῦ κηρύγματος, Τοῦτο zpücor 
σημεῖον ἐποίησεν ὁ 'Incovc, φησὶν, àv Κανᾷ τῆς 
Γα.ιΛαίας * οὐχὶ πρὸ τοῦ βαπτίσματος, ὡς πολλάχις 
ἔφην, ἀἁλλ᾽ ὅτε ἀνέχαμφεν ἀπὸ τοῦ πειρασμοῦ , τῇ 
τρέτῃ ἡμέρᾳ μετὰ τὰς δύο, ἄσπερ ἔμειναν map! αὐτῷ 
ol δύο μαθηταὶ τοῦ Ἰωάννου, οἱ ἀχούσαντες, xal &xo- 
λουθῄσαντες αὐτῷ. Ὡς εὐθὺς μετὰ τὰς δύο ἡμέρας, 
ἃς ἐποίησαν map! αὐτῷ , ἐπεισάγει λέγων". Kal 
ἐξη.1θεν εἰς τὴν l'aAulalay, καὶ εὑρὼν Φίιππον, 
εἶπεν: Αχολούθει pot. Elsa. εὐθύς' Tj τρίτῃ ἡμέ- 
pa γάμος ὀγένετο ἐν Κανᾷ τῆς Γα.ι]αίΐας. Ἔδει 
γὰρ αὐτὸν ἁπελθόντα εὐθὺς γάμων τελουμένων εἰς 
τὴν τιμὴν αὐτοῦ κληθήναι ἐπ) εὐλογίᾳ τοῦ γάμου. 
Kal φησι’ Γάμος ἐγένετο τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ ἐν Kavg 
τῆς l'aAidaíac* καὶ ἦν ἡ µήτηρ τοῦ Ἰησοῦ ἑχεῖ. 
'ExA10n δὲ xal à Ι]ησοῦς καὶ οἱ µαθηταὶ αὐτοῦ 
οἱ μετ αὐτοῦ εἰς τὸν γάμον. Καὶ ὑστερήσαντος 
οἵνου, «Ἰέγει J| µήτηρ τοῦ "Incob* Οἶνον οὐκ 
ἔχουσι. Καὶ «Ίέγει αὐτῇ ὁ ᾿Ιησοῦς"' Τΐ ἐμοὶ καὶ 
Col, Ίύναι, οὕπω ἤχει ἡ ὥρα µου. 

Μετὰ τὸ ἑἐλθεῖν αὐτὸν ἀπὸ τοῦ πειρασμοῦ, xal 
διελθεῖν διὰ τῆς θαλάσσης χαὶ τοῦ Ἰορδάνου, τὴν 


que Christum ad Jordanem [íluvium in illum 
descendisse columbzx specie przedicant. Quare duo- 
decimo zetatis anno manifeste Lucas id expressit, 
disputantem illum cum sacerdotibus, ac senioribus 
Mariz dixisse: Nesciebatis quod in his que Patris 
sei sunt oportet. me esse * * Ut. eorum rationem 
excluderet, qui ab eo primum tempore, quo bapüi- 
zatus est, Spiritum sanctum in illum putant esse 
delapsum ; econtra vero bomines intelligerent, 
Verbum ipsum e ccelo descendens carnem e Maria 
traxisse ; cumque ad Jordanem accessisset sanctum 
se in illum infudisse Spiritum : quo et illud decla- 
rari posset, quis esset ille de 4/49 quo Pater tam 
insigne testimonium dedisset: Hic est Filius meus 
dilectus ; ipsum audite *. Illud vero przterea exem- 
plo esse ac documento voluit iis , qui divina per 
Hlum luce perfunderentur ; futurum omnino, ut et 
ipsi Spiritum sanctum, nec non coeleste beneficium, 
ac peccatorum veniam, et communicatam ab eodem 
gratiam in baptismo consequerentur. 

XXI. Sed ubi majora illa perfectioraque mura- 
cula predicationis δι tempore est aggressus , Hoc, 
inquit, primum signum fecit Jesus in Cana Gali- 


lec *. Non ante baptismum, ut sepe dixi, sed 


tum primum id accidit, postquam a tentatione 
reversus est, tertia die post biduum illud, quo 
ambo apud ipsum hssere Joannis discipuli , qui 
et audierunt illum , et secuti sunt. Statim enim 


C post biduum, quo apud illum isti commorati sunt, 


subjicit: Et abiit in Galileam , et inveniens Phitip- 
pum dixit : Sequere me *. Deinde: Tertia die 
nwptig facte sunt. in Cana Galilec. Siquidem par 
erat illum , cum discederet , commodt mque 
nuptie celebrarentur, honoris causa ad easdeni in- 
vitari, uti nuptiis benediceret. Quare ita. zcribit: 
Nuptie facte sunt. tertia die in Cana Galilee. Et 
erat mater Jesu ibi. Vocatus est autem el Jesus , et 
discipuli ejus ad nuptias. Deficiente autem vino, 
dicit mater Jesu: Vinum non habent. Dicit ei Je- 
sus: Quid mihi et tibi, mulier ? nondum venit hora 
mea *. 

Quae tum gesta sunt, cum post tentationem, mari 
ac Jordane trajecto , iter in patriam convertit , Na- 


ὁρμὴν boynxóvog ἐπὶ τὰ οἰχεῖα, ἀπελθὼν Ey0a ἁν- D zaretum scilicet, ubi educatus a matre fuerat. Ubi 


ετράφη πρὸς τὴν μητέρα iv Ναζαρὲτ, xal παρα- 
µείνας δύο ἡμερῶν 3, λοιπὸν ἐπειγομένου εἰς τὴν 
σωτηρίαν τῶν ἀνθρώπων, τοῦ κηρύγματος ἄρξασθαι 
ἐπιμελεῖσθαι. Καὶ ἔμεινε μὲν δύο ἡμέρας, διὰ τὸ διὰ 
χρόνου ἠχέναι, ἔχων μεθ) ἑαντοῦ οὓς ἤδη παρείληφε 
μαθητὰς , ἀπολύσας τοὺς δύο τοὺς ἀχολουθῄσαντας 
αὐτῷ, εὐθὺς ἐπὶ τὴν Γαλιλαίαν ἐξελθεῖν διὰ τὸ χή- 
ρυγµα, xat τὸ ἔργον τοῦ θεοσηµείου, τοῦ ἐν τῷ γἀμφ 
ἐπιτελεσθέντος. Βλέπε γὰρ πῶς ἑπασφαλίζεται ὁ 
λόχος, ὡς Ἰωάννης ὁ Βαπτιστῆς μαρτυρεῖ, λέγων, ὡς 
παρφχηχότος Ίδη τοῦ λόγου, ὅτι Κάγὼ οὐκ ᾖδει 
αὐτόν ' ἁ νὰ ὁ πἐμνας µε βαπτίζευ εἶπέ µοι 


cum biduum hzsisset , humane salutis studio cu- 
raque succensus praedicandi munus obire ccpit. 
Biduum igitur ibidem manens, quod longo inter- 
vallo redierat, discipulorum aliquot, quos jam 
asciverat, comitatu sepius, duobus , qui secuti 
erant, remissis , statim in Galileam przdicandi 
causa profectus est: simul ut prodigium illud eue- 
ret, quod in nuptiis ab eo factum legimus. Vide 


. quanta eum circumspectione istud ipsum Scriptura 


declaraverit, quemadmodum Joannes tanquam facto 
jam sermone testetur his verbis: £t ego nesciebam 
illum ; sed qui misit me baptizare dixit mihi: Super 


ΣΕ. ἡμέρας. ? Luc.» 49. * Matth. xvi, 5. * Joan. u, 411. 5 Joan. 5, 4$. * Joan. i, 1 8qq. 


1 


S, EPIPHANII 


9:5 


quem videris Spiritum in specie columbe descenden- A 'Eg' ὃν ἂν ἵδῃς τὸ Πνεῦμα ἐν εἶδει περιστερᾶς 


tem, hic est *. Joannem quippe baptizandi gratia 
mittens Pater hoc ei signum praebuerat ; ex 44/4 
quo Salvatorem illum de animis nostris oplime 
meritum agnoscerel, qui de colo missus in bunc 
orbem venisset. Quamobrem ex istiusmodi veritate 
Scripturarum, accurataque ratione id genus homi- 
nes redargui possunt ; ac presertim ex iv evange- 
listarum consensu. Nemo enim qui quidem recte 
sentiat, rejicienda illa sibi persuadebit, quz a Spi- 
ritu sancto in sacrosanctis Evangeliis exactissime 
suut peracta. 

XXI. Ceterum ex alio preíerea capite sanctuin 
evangelistam, vel ipsius potius Evangelium accu- 
sant ; quoniam , inquiunt , Joannes duo ab Christo 


celebrata Paschata commemorat , cum unius dun- B 


laxat exteri. mentionem fecerint. Nec illud ineptis- 
simi homines animadvertunt, non duo solum in 
Evangeliis Pasclata comprebendi , sed ad priora 
illa duo tertium accedere, in quo Salvator est pas- 
$us , ut omnino tria sint toti illi predicationis tem- 
pori tribuenda. Etenim statim ut a Jordane digres- 
&us est, erat, uL a Luca scriptum est, Jesus inci- 
viens esse quasi annorum XXX, filius, ut putabatur, 
Joseph, qui fuit Eli *, etc. Anno quippe Augusti 
imperatoris xi11 natus est. Cliristus, qui erat xxix, 
ex quo Romani sibi Judxos adjunxerant. Siquidein 
Augustus xui annis imperavit, antequam Judaea 
penitus essel Romanis adjuncta. Quanquam post 
snnoa fere, quam imperare ceperat, plus minus 
quatuor fedus inter Romanos ac Judxos initum 
fuerat, auxiliaque submissa. Quin et procurator in 
Judea constitutus, ac nonnihil tributorum quin- 
que propemodum annis indictum , donec Romano- 
rum ditioni cessit penitus , et omnino vectigalis est 
facta, cum jam principes e tribu Judz defecissent, 
et Herodes ex gentibus, sed tamen proselytus, re- 
gnum obtineret. Postea vero Christus Bethlehemi 
Judzz natus est, et ad auspicandam predicationem 
prodiit; quo tempore Christi duces plane de- 


* Joan. 1, 99. * Luc. 115,95. 


(44) Κατηγοροῦσι δὲ πάν. Nullum est in his 
libris argumentum, in quo tractando plus opere 
ac studii navarit Epiphanius, quam in ea quaestione, 
qua Dominici natalis, et passionis annus inquirilur. 
ο nec obscurior usquam Jocus est, aut in quo 
minus interpreti tergiversari, ac dissimulare liceat. 
Tantum abest, ut in eo declarando ne sit longior 
vereri debeat, aut instituta se notarum et animad- 
versionum brevitate defendere. Átque ea sane quaz- 
$tio cum non minus hac tempestate, quam priscis 
illis temporibus, eruditos exerceat, eo denique ad- 
ducta res est, ut qui inscitiam suam ingenue fassus 
fuerit, pudentiorem exitum quaerat, quam si certi 
aliquid, et explorati tenere se posse confidat. Ut 
enim a vetustioribus initium repetam ; quis ante- 
quam Dionysii vulgaris illa ratio pererebuisset, in 


certam, ac constitutam sententiam includi se passus 
est? Longum est, et otiosum veterum Patrum 


opiniones omnes persequi ; idqueab aliis diligenter 
est factum ; presertim a Dekerio nostro τῷ µαχα- 

ίτῃ, et Joanne Keplero mathematico, in erudita 
* Mladissertatione De anno Natali, et in Eclogis chro: 


D 


ἑρχόμεγον ἐπ᾽ αὐτὸν, οὗτός ἐστιν. ᾿Αποστέλλων 
γὰρ ὁ Πατὴρ τὸν Ἰωάννην βαπτίζειν, τοῦτο αὐτῷ τὸ 
σημεῖον ἑδωρήσατο, Tv', ὅταν ἴδῃ, ὁπιγνῷ τὸν ἄνωθεν 
ἐν τῷ χόσμῳ ἁποσταλέντα, Σωτῆρα xal εὐεργέτην 
τῶν ἡμετέρων ψυχῶν. ᾽Ανατρέπονται τοίνυν οἱ τοιοῦ- 
τοι ἀπὸ τῆς ἀληθείας τῶν τοιούτων Γραφῶν xal τῆς 
ἀχριθείας ' µάλιστα ἀπὺ τῆς συμφωνίας τῶν τεσσά- 
ρων εὐαγγελιστῶν. Ob γάρ τις τῶν εὐφρονούντων 
ἀποβάλλοι τὰ τῷ ἁγίῳ Πνεύματι ἓν τοῖς ἁγίοις E5- 
αγγελίοις ἀχριθῶς πάντη πεπραγµατευμένα. 


KB'. Κατηγοροῦσι δὲ πάλιν (44) οἱ αὗτοὶ τοῦ ἁγίου 
εὐαγγελιστοῦ, μᾶλλον δὲ τοῦ «αὐτοῦ Εὐαγγελίου, ὅτι, 
qnatv, ὁ Ἰωάννης ἔφη περὶ δύο Πασχῶν τὸν Σωτῆρα 
πεποιηχότα, οἱ Gb ἄλλοι εὔαγγελισταὶ περὶ Πάσχα 
ἑνός. Καὶ οὐχ οἴδασιν οἱ ἰδιῶται, ὅτι οὗ µόνον δύο 
Ἡάσχα ὁμολογεῖ τὰ Εὐαγχέλια, ἀλλὰ 020 μὲν πρῶτα 
λέχει, χαὶ αὐτὸ δὲ ἐν ᾧ πέπονθεν ὁ Xoxhp, τρἰα 
Πάσχα τῶν ἐν τῷ χηρύγµατι πεπραγµατευµένων. 
Εὐθὺς γὰρ ἀπὸ τοῦ Ἰορδάνου, ὡς ὁ Λουχᾶς φησιν, 
ἦν ὁ ᾿Ιησοῦς ἀρχόμεγνος εἶγαι ὡς ἐτῶν εριά- 
κοντα, Ov υἱὸς, óc ἐγομίζετο, τοῦ Ἰωσὴςφ. τοῦ 
HAl, καὶ ἐπὶ τὰ ἀνωτέρω. Τεννᾶται μὲν γὰρ ὁ 
Σωτὴρ τῷ πτεσσαραχοστῷ δευτέρῳ ἔτει Αὐγούστου 
βασιλέως τῶν Ῥωμαίων ' ὅπερ tv Ῥωμαίων πρὸς 
Ἰουδαίους συναφείας εἰχοστὸν ἕνατον ἔτος. Βασιλεύει 
μὲν γὰρ Αὔγουστος τρισχαίδεχα ἔτη πρινὴ civ. Ἰου- 
δαίαν σνναφθῆναι τελείως Ῥωμαίοις. "Hv ὃξ xai 
ἐξότε ἑδασίλευσεν Λὔγουστος μετὰ ἕτη τέἐσσαρα τῆς 
αὐτοῦ βασιλείας πλείω f] ἑλάσσω, φιλία μὲν "Po- 
µαίων πρὸς Ἰουδαίους, καὶ συμμαχία πεμποµένη, 
xol ἑπίτροπος χαθιστάµενος, χαὶ µέρη φόρων ἐπὶ 
πέντε ἔτεσι πλείω f] ἑλάσσω * ἕως ὅτου τέλεον παρ- 
εδόθη ἡ Ἰουδαία, καὶ ὑπὸ φόρον γεγένηται τελειό- 
tata ληζάντων τῶν ἀπὺ Ἰούδα ἀρχόντων, καὶ 
Ἡρώδου ἐξ ἐθνῶν χατασταθέντος, προσηλύτου µέντοι- 
χε. Elsa Χριστοῦ γεννηθέντος ἐν Βηθλεὲμ τῆς "Iou- 
δαίας, ἑλθόντος τε ἐπὶ τὸ χήρυγμα, ληξάντων xat 
Χριστῶν ἡγουμένων, διαρχεσάντων ἕως Αλεξάνδρου 


nologicis ; ut et de illustrissimi Baronii Annalibus, 
ac czeteris cbrenographis taceam. Quorum omnium 
post tam exquisitam et exactam operam, superva- 


caneum videri poterat, a nobis ea disputari vehe- . 


mentius, quz anxie ab illis sunt, accurateque dis- 
cussa, misi nos ad id etiam invitos Epipbanius 
ipse, ac suscepli muneris fides impelleret. Erit 
autem huic conatui, laborique nostro facilis lector, 
si hoc a me spectatum agnoverit, ut infinitam prope 
controversiam, omniumque judicio difficillimam, 
neque brevius quam res tanta disputari possit, 


' neque longius quam necesse sit, summa vero cum 


facilitate complecterer; et ea quz ab ingeniosis 
doctisque viris de ea re solerter excogitata sunt, 
aceessione aliqua nostra cumulata — proferrem. 
Quare duplex erit hoc loco disputanda quaestio : 
altera de anno ipso, quo natus est Christus ; altera, 
de eo quo passua est. (Que hic de anuo Natali 
Christi εἰ eo quo passus est disputavit Petavius, cum 
proliriora sint ut inter notas locum habeant, ea ad 
Appendicem Dissertationum amandavimus quas Lpi- 
phanii operibus subjecimus. EpiT.) 




















929 


ADVERSUS ILERESES LIB. I. TOM. I. — ILERES. LI. £29 


ἀγουμένου, xal Σααλίνας τῆς καὶ ᾿Αλεξάνδρας * ἄτινα Α sierant; qui quidem ad Alexandrum usque princi- 


ταῦτα πάντα ἐτελεῖτο, ἀρξάμενα ἀπὸ τῆς γεννήσεως 
τῆς £v Βηθλεὲμ £v τεδσαραχοστῷ δευτέρῳ ἔτει τῆς 
πάσης βαοιλείας Αὐγούστου, ὃς ἣν ἕνατος ἐνιαυτὸς 
ἀπὸ τῆς ἐπιτροπῆς Αντιπάτρου τοῦ πατρὸς ΗἩρώδου, 
ὅτε φιλία ἣν Ῥωμαίων πρὸς Ἰουδαίους, xai µέρη 
δοµάτων, καὶ τέταρτον ἔτος χατασταθέντος ὑπὸ Αὐ- 
γούστου. Μετὰ δὲ τὸ τέταρτον ἔτος Ηρώδου, ἔπι- 
τροπῆς τε πέντε ἑτῶν πλείω f| ἑλάσσω ᾿Αντιπάτρου 
τοῦ πατρὸς αὐτοῦ, λοιπὸν παραδοθείσης τῆς Ἰουδαίας 
τελείως, ἕως τριαχοστοῦ τρίτου ἔτους Ηρώδου, τεσ- 
σαραχοστοῦ δευτέρου ἔτους Αὐγούστου πληρώσαντος, 
κρατηθείσης τῆς πάσης Ἰουδαίας, ὡς ἔφην, μετὰ 
τὸ ποιησαι αὐτὴν εἰχοσιεννέα ἕτη ὑπόφορον Ῥω- 
µαίοις, xal μετὰ τὸ χατασταθῆναι ἑπίτροπον τὸν 


ἸΑντίπατρον Ἡρώδου πατέρα, μετ αὐτὸν δὲ Ἡρώ- B 


δην βασιλέα χκατασταθΏναι ὑπὸ Αὐγούστου ἐπὶ τῆς 
Ἰουδαίας. 


A' Ταῦτα δὲ ἑπραγματεύθη iv ὑπατείᾳ Ὀχταυῖου 
Mr τρισχαιδέχατον, xat Σιλανοῦ ὑπά- 
του, Ίντινα ὑπατείαν διεδέξαντο αἱ ὑποτετα- 

γμέναι ὑπατεῖαι ἀχολούθως " οὕτως * 


B' Λεντούλου xai Πίσσωνος τὸ δεύτερον, 

Γ΄ Λουχίου Καΐσαρος χαὶ Παύλου 

A' Οὐϊνδουχίου καὶ θὺάρου, 

Ε΄ Aagpía χαὶ Σερονϊουλίου Χομμίου, 

Μάγνου Πομπηϊου καὶ Οὑαλερίου, 

2' Λεπίδου καὶ ΑἈρουνχίου, 

H' Καΐσαρος xa Καπίτωνος, 

€ Κρητικοῦ xat Νερούᾳ, 

Ψ ἨΚαμίλλον xal Κυῖντιλλιανοῦ, 

Καμήρου xat Σαθίνου, 

Δολαδέλλα καὶ Σιλουανοῦ, 

Λεπίδου καὶ Ταύρου, 

Φλάχχου xaX Σιλουανοῦ, 

Τῶν δύο Σέχστων. 

IQ" Πομπηῖου Μάγνου χαὶ ᾿Απονληῖου, 

Βρούτου καὶ Φλάγχου, 

Ταύρου χαὶ Λίδωνος, 

18’ Κράσσου xai Ῥούφου, 

K' ὮἸιδερίου Καΐσαρο; τὸ δεύτερον, καὶ Δρούσου 
Γερμανοῦ τὸ δεύτερον, 

ΚΑ’ Σιλουανοῦ καὶ Βάλθου, 

KB' Μεσσαλᾶ χαὶ Γράτου, 

KI" Τιδερίου Kaicagos τὸ τρίτον, καὶ Δρούσου Γερ- 

μανοῦ τ τον, 

KA "Abo ἵππου ol Bé boo, 

KE Πολλίωνος καὶ Οὐέτερος, 

κα Kc0fjyou xat Οὐάρου, 

KZ' ᾽Αγρίππου τὸ δεύςε ον xaX Λεντούλου Γάλδου, 

ΚΗ’ Γοτρυλικοῦ χαὶ Σαδίου, 

K6' Κράσσου xat Πείσωνος, 

Λ’ ὭΣιλουανοῦ xal Νερούα, 


ΚΙ’. Καὶ ὁρᾷς, ὅτι τριαχονταετης tovt χρόνος. Au 
ἐφιλοτιμησάμεθα τὰς χαθεξης ὑπατείας ἀχριθῶς θέ- 
σθαι, εἰς τὸ τοὺς διερχοµένους ἰδεῖν, ὅτι οὐχ ἔστι τι 
παραπεποιηµένον ἐν τῷ θείφ δόγµατι τῆς ἁληθείας, 
ἀλλά μετὰ ἀχριδείας τὰ πάντα τῇ Ἐκχλησίᾳ χεχή- 
ρυχται. Τίς γὰρ, ἀριθμήσας τὰς uh δυναµένας σφα- 
λῆναι καθ᾽ εἰρμὸν ὑπατείας, οὗ χαταγνώσεται τῶν 
νομιζόντων διαφωνίαν εἶναι ἐν τῷ τῶν ἑτῶν ἀριθμῷ, 
τῷ παρὰ τοῖς εὐαγγελισταῖς ἁδομένῳ; Διὰ τοῦτο γὰρ 
καὶ ἔπεσαν αἱ πρότερον αἱρέσεις, αἱ μυθωδῷς ἀἆνα- 
γραφάμεναι τοὺς τριάκοντα αἰῶνας, xal τὰ ἀπὸ τῶν 
&p:áxovta ἑτῶν τοῦ ΣωτΏρος παρ) αὐτῶν ἀλληγορη- 
θέντα ΄ ἵνα ὄτθεν δυνηθῶσι τῶν παρ) αὐτοῖς αἰώνων 


pem, et Saalinam, quee οἱ dicta est Alexandra, per- 
stiterunt. Ea vero cuncta ab eo tempore cepere, 
quo Christus Bethlehemi natus est; anno totius 
imperii Augusti xii, qui erat. nonus a procura- 
tione Antipatri Herodis parentis , cum ltomanos 
inter ac Judaos amicitia foret, ac nonnulla tri- 
buta penderentur , 4/4/45 εἰ quarto jam anno 
Herodes esset ab Augusto praepositus. Qui cuin 
annos in ea administratione quatuor excgisset, 
Anüpater vero illius pater quinque fere procura- 
tione perfunctus essel, tandem Jud:ea prorsus Ro- 
manorum potestati cessit, ad Herodis annum xxxi, 
Augusli vero x&u, cum, ut diximus, Judza esset 
omnis occupata , ac jam xxix annis Romanis facta 
vecligalis ; postquam et Antipater Ilerodis parens 
procurationem gessit, et Herodes post illum Judze 
rex ab Augusto creatus est. 


I * Acta hzc sunt Octavio Augusto XHI οἱ Si- 
lano coss., secundum quos hi deinceps 
exstilere consules. 

JI Lentulus οἱ Piso IT, 

| L. Cz»sar et Paulus, 

IV Vinducius et Varus, 

V Lamia et Servilius Nommius , 

VI Magnus Pompeius et Valerius, 

γή Lepidus et Aruntius, 

ΤΗ Casar et Capito, 

IX Creticus et Nerva , 

X Camillus et Quintillianus, 

XI Camerinus et Sabinus, 

C XII Dolabella et Silvanus, 

XI — Lepidus et Taurus, . 

XIV Flaccus et Silvanus, 

XV Sexti duo, 

XVI Pompeius M. et Αρυ]εῖας, 

XVI Brutus et Flaccus, 

XVII Taurus et Libo, 

XIX Crassus et Rufus, 

XX Tiberius Cesar l| et Drusus Germanie 
cus If, 

XXI Silanus et Balbus, 

XXII Messala et Gratus , 

XXII Tiberius Casar ΙΙΙ οἱ Jrusus Germsni- 
cus 

XXIV  Agrippaet Balous, 

XXV X Pollio et Vetus, 

XXVI Cethegus et Varus , 

ΧΧγιί Agrippa Il et Lentulus Galba, 

XX Vill Getulicus et Sabinus , 

D XXIX Crassus et Piso, 

ΧΧΧ Silvanus et Nerva. 


XXII. Annos habes absolutos xxx. Nos autem 
consulatus istos singillatim ideo percensere stu- 
duimus, ut lectores intelligant, nihil in sacro ve- 
ritatis dogmate commeniitium esse, sed ab Ecclesia 
quam  accuralissime universa praedicari. Quis 
enim ad hanc coss. seriem , qua nihil certius est, 
oculos adjiciens, non eos condemnet qui in anno- 
rum numero ab evangelistis expresso discrepantiam 
esse ullam existimant? Propterea nimirum el 
priores ille h:zreses interciderunt, qux illas 2o- 
num triginta fabulas confinxerant, ceteraque id 
genus ex tricenario Salvatoris annorum numero 
allegoriee deduxcrant, quibus ad aàeonum ac princi- 


931 


S. ΕΡΙΡΗΛΝ.Ι 


$51 


patuum nugas illas describendas abuterentur. A χαὶ ἀρχῶν ἀναγράφειν τὴν µυθοποιίαν. Εὐρίσχετα: y Xo 


Anno quippe ab Incarnatione adventuque suo xxxii 
constat unigenam Dei Filium esse passum. Qui 
tametsi pati per sese nihil posset, utpote Verbum 
Dei de ccelo delapsum , nihilominus suscepta pro 
nobis carne mortem perpeti voluit, ut mortis ad- 
versum nos chirographum solveret *. Quocirca 
post eos coss. qui in annum illius xxx incidunt, 
par alind coss. sequitur, Geminorum duorum, 
deinde Rufi ac Rubellionis. Quibus successere 
coss. Vinicius, ac Longinus Cassius ; sub quibus 
Salvator passus est a. d. xii Kal. Apr. Ex quo 
illorum omnium convincitur error, et certissima 
veritatis doctrina monstratur, non duo solum in 
Scripturis Paschata , sed et tria reperiri. 


XXIV. Cum enim Januario mense natus csset, 
vin Id. Jan. qui est apud Romanos Januarii dies 
v ; JEgyptiis porro Tybi xi; Syris sive Graecis Au- 
dynzi v1; Cypriis sive Salaminiis quinti mensis dies 
v; Paphiss Juli^ xiv; apud Arabes vero Aleom xxi; 
Cappadocibus Atart» xiuj;llebreis Tebeth xui; 
Atheniensibus Mzemacterienis v1; omnes illos quos 
supra recensuimus xXxIX integros consulatus per- 
currit. Sub tricesimo deinde consulatu, mense x 
ad. Joannem accessit, ζμ 7 ab eoque baptizatus 
est, anno a natali suo xxx, Athyr secundum ZEgy- 
ptios xui, τι ld. Novem.; Graecis vero Dii vm; Sa- 
laminiis, sive Constantiensibus, tertii Cheac vi; 
Paphiis, Apogonici xv1; Arabibus Angalthabaith 
xxn ; Macedonibus Apellei xvi; Cappadocibus 
Aratats$ xv; Atheniensibus Metagitnionis vir; He- 
breis Marchesuvan vir. Cui quidem sgententiz Lucz 
quoque suffragatur Evangelium ,' in quo ista le- 
guntur : Erat autem Jesus incipiens quasi annorum 
xxx, filius, ut putabatur , Joseph *. Post heec a xit 
die Athyr przdicavit annum acceptabilem Domini, 
quemadmodum  1lsaias propheta przdixerat : 
Spiritus Domini super me; pro eo quod unzii me, 
evangelizare pauperibus misit me ; praedicare capti- 
vis remissionem peccalorum , el c&cis visum; pra- 
dicare annum Domini acceptabilem , εἰ diem retri- 
butionis *. 


ἐν τῷ τριαχοστῷ τρίτῳ ἔτει τῆς αὐτοῦ ἑνσαρχώσεωςν 
παρουσίας πάσχων ὁ Μονοχενὴς, ἀπαθὴς ὢν ἄνωθεν 
Θεὺς Λόγος, σάρχα δὲ ἀναδεξάμενος ὑπὲρ ἡμῶν πα- 
θεῖν κατεδέζατο, ἵνα τοῦ θανάτου τὸ καθ) ἡμῶν χει- 
ρόγραφον λύσῃ. Μετ) ἐχείνην γὰρ τὴν ὑπατείαν ἓν 
τῷ τριαχοστῷ ἔτει αὐτοῦ σημαινομένην ἄλλη ὑτα- 
«ela γέγονε, λεγομένη τῶν δύο Γεμηνῶν * εἶτα ἄλλη 
ὑπατεία Ῥούφου xal Ῥουδελλίωνος. Καὶ οὕτως µε- 
ταζούσης τῆς ὑπατείας τῆς μετὰ τὴν ὑπατείαν "Pou- 
θελλίωνος, ἥτις ὕστερον λθεν Οὐϊννιχίου χαλουµένη, 
χαὶ Λογγίνου Κασσίου, πάσχει ὁ Σωτὴρ ἓν τῇ πρὸ cr 
Καλανδῶν Απριλλίων. Καὶ ἑλήλεγχται τούτων ἁπάν- 
των fj πλάνη, εὑρισχομένης σαφῶς τῆς χατὰ τὴν ἁλή- 
θειαν διδασχαλίας, ὡς οὐ µόνον δύο χρόνων περίοδος 


B Πασχῶν ἓν τοῖς Εὐαγγελίοις ἐμφέρεται, ἀλλὰ xa 


τριῶν. 

ΚΑ’. Γεννηθέντος γὰρ αὐτοῦ περὶ τὸν Ἰαννουάριεν 
uva, τουτέστι πρὸ «ὀκτώ Εἰδῶν Ἰαννουαρίων, fw; 
bot χατὰ Ῥωμαίους πέμπτη τοῦ Ἰαννουαρίου μηνὸς, 
κατὰ Αἰγυπτίους Τυ6ὶ ἑνδεχάτη χατὰ Σύρους, εἴτουν 
Ἕλληνας, Αὐδυνέου ἔχτου' κατὰ Κυπρίους, εἴτονν 
Σαλαμινίους, πέμπτου πέμπτη” κατὰ Παφίους Ἰού- 
λου τεσσαρεσχαιδεχάτη’ κατὰ "Αραθας ᾽Αλεὼμ χα’ 
κατὰ Καππαδόχας 'Araptd ty'* χατὰ Ἑδραίους Ἑι- 
6550 ty'* χατὰ ᾿Αθηναίους Μαιμαχτηριῶνος ς’' παρ 
Έλθε τὰς προειρηµένας ὑπατείας εἰχοσιεννέα πλή, 
ρεις' εἰς δὲ τὴν τριαχοστὴν ὑπατείαν, φημὶ δὲ περὶ 


| ^ov δέχατον uva, Ίλθε πρὸς τὸν Ἰωάννην, xai ἐδα- 


πτίσθη ἓν ἸἹορδάνῃ ποταμῷ τοῦ τριαχοστοῦὺ ἔτους τῆς 
ἑνσάρχου γεννήσεως, τουτέστι χατὰ Αἰγυπτίους ᾿Αθὺ 
δωδεχάτῃ, πρὸ ἓξ Εἰδῶν Νοεμθρίων’ χατὰ Ἕλληνας 
Δίου € * χατὰ Σαλαμινίους, τοὺς xat Κωσταντιαίους, 
τρίτου Xotàx c'* κατὰ Παφίους ᾽Απογονιστοῦ ις’ 

χατὰ "Αραδας ΑἈγγαλθαθαεὶθ χβ’ 'χατὰ Μαχεδόνας Α- 
πελλαίου tc κατὰ Καππαδόχας Αρατατᾶ w'* χατὰ 
Αθηναίους Μεταγειτνιῶνος E666pm* κατὰ Ἑδθραίους 
Μαρεσουὰν ἑθδόμῃ ὡς ἐπιμαρτυρεῖ µου τῷ λόγῳ τὸ 
ἅγιον κατὰ Λουκᾶν Εὐαγγέχιον, ὧδέ πως λέγον» "Hy 
δὲ Ἱησοῦς ἀρχόμενος ὡσεὶ ἐτῶν τριάκοντα, ὢν 
υἱὸς, ὡς ἐνομίζετο εἶναι, τοῦ Ιωσήφ. Καὶ ἁπ- 
εντεῦθεν ὑπὸ ᾿Αθὺρ δωδεχάτη * χηρύττοντος αὐτοῦ τὸν 
δεχτὸν ἐνιαυτὸν Kupíou, χατὰ τὰ iv τῷ προφήτῃ 
Ἡσαῖᾳ προειρηµένα * ὅτι Πνεῦμα Κυρίου ἐπ ἐμὲ, 


οὗ εἴνεκεν ἔχρισέ pe* εὐαγγεῖίσασθαι ατωχοῖς ἀπέσταλκέ µε, χηρύξαι αἰχμα.ώτοις ἄφεσιν, και 
tvgdoic ἀνάθλεψιν, κηρύξαι ἐγιαυτὸν Κυρίου δεχτὸν, καὶ ἡμέραν ἀνταποδόσεως. 


XXV. Plane quidera "annum predicavit accepta- D 


bilem, in quo nemo ei contradixerit. Primum 
enim hunc annum post xxx a nativitate sua prz- 
dicando transegit, approbantibus universis ; cum 
nec Judaei resisterent, nec gentiles, nec Samari- 
οἱ, sed dicentem omnes perlibenter audirent. Quo 
evdem anno Hierosolymam ascendit, posteaquam 
baptizatus est, et dies XL tentationis exegit, ac 
discipulorum delectum habuit, cum ab tentatione 
ad Jerdanem rediit, ac trajecto mari Tiberiadis 
Nazaretum contendens, Hierosolymam pervenit. 


KE. Ὡς ἀληθῶς γὰρ ἐχήρυξεν ἐνιαυτὸν δξχτὸν, 
τουτέστι μὴ ἀντιλεγόμενον, Tov γὰρ πρῶτον ἐνιαυτὺν 
μετὰ τριακοστὸν ἔτος τῆς αὑτοῦ ἑνσάρχου παρουσίας 
ἐχήρυσσε, xal πάντες χατεδέχοντο καὶ οὔτε Ἰουδαῖοι 
ἀντέλεγον, οὔτε ἔθνη, οὔτε Σαμαρεῖται' ἀλλὰ πάντες 
ἡδέως ἤχουον αὐτοῦ. Ἐν ᾧ ἑἐνιαυτῷ ἄνεισιν εἰς Ἱς- 
ροσόλυµα, μετὰ τὸ βαπτισθῆναι, xal διςλθεῖν và: 
τεσσαράχοντα ἡμέρας τοῦ πειρασμοῦ, xat ἐχλέξασθαι 
τοὺς ἑαυτοῦ μαθητὰς, ἀναχάμψας ἀπὸ τοῦ πειρασμοῦ 
ἐπὶ τὸν Ἰορδάνην, xai διελθὼν ἐπὶ τῆς θαλάσσης τῆς 
Τιθεριάδος, ἐπὶ τὴν Ναζαρὲτ πορενόµενος, ἀνέθδη δη- 


! Coloss. u, 14. 3 Luc. 11, 30. * lsa. Όχι, 4 8qq.. * F. ἑνσάοχου. Ὁ Ε, δωδεχάτης. 














953 


ADVERSUS HAERESES LIB. Π. TOM. I. — HJERES. LI. 


9-4 


λονότι εἰς Ἱερουσαλήμ. Καὶ iv µέσῳ τῆς ἑορτῆς A lbi in medio festo vociferatus est dicens : Si quis 


ἐκέχραχε, λέγων ET τις διΨᾷ, ἐρχέσθω πρός µε, 
xal πιγέτω. Καὶ οὕτως ἀπῇτλθεν εἰς Ναζαρὲτ, xai 
εἰς τὴν Ἰουδαίαν, xai εἰς Σαμάρειαν, xal εἰς τὰ 
µέρη Τύρου. Καὶ πληρωθέντος τοῦ πρώτου ἑἐνιαυτοῦ, 
πάλιν ἄνεισιν εἰς Ἱεροσόλυμα. Καὶ λοιπὸν ἐζήτουν 
αὑτὸν πιάσαι by τῇ ἑορτῇ, xal ἐφοδήθησαν. Ἐν f 
ἑορτῇ ἔλεγεν, ὅτι Οὐ καταδαίνω εἰς τὴν ἑορτὴν 
ταύτη». 00 γὰρ ἐφεύδετο, uh Ὑένοιτο ! Μεσούσης 
γὰρ τῆς ἑορτῆς, 11406, φησὶ, xal ἀνέδη εἰς Ἱερο- 
σόΊυνμα” καὶ ÉAsyor * Οὐχ οὗτός ἐστι, ὃν ἑζή- 
τουν πιάσαι; Καὶ ἰδοὺ παῤῥησίᾳ JAa4si* uh dpa 
ἔμαθον οἱ ἱερεῖς, ὅτι οὗτός ἐστιν ὁ Χριστός; 'AAAá 
οἵδαμεν οὗτος πόθεν ἐστι. Μυστηριωδῶς γὰρ xol 
πνευματιχῶς διαλεγοµένου τοῖς αὑτοῦ ἁδελφοῖς, οὐχ 
Έδεισαν ^l ἔλεγεν. 

Έλεγε γὰρ αὐτοῖς uh ἀναθαίνειν εἰς τὸ ἱερὸν ἐν 
τῇ ἑωρτῇ ἐχείνῃ, μηδὲ εἰς τὸν σταυρὺὸν, τοῦ τελειῶσαι 
τέως τὴν οἰχονομίαν τοῦ Πάθους αὑτοῦ, xaX σωτηρίας 
µυστήριον, xal ἐχ νεχρῶν ἀναστῆναι, xal εἰς τὸν 
οὐρανὸν ἀναθῆναι ΄ ἅτινα ἐπλήρου πάντα Ev τῇ ἰδίᾳ 
αὐτοῦ ἐξουσίᾳ. Καὶ μετὰ ταῦτα ὡς πληρωθέντος τοῦ 
δ.ετοῦς χρόνου μετὰ τὸ βάπτισμα, καὶ τὴν αὐτοῦ γέν- 
νησιν, ἀπὸ ἹΝοεμθρίου μηνὸς, xol ἀπὸ Ἰαννουαρίου 
μτνὸς, xal τῶν ἐπέχεινα, λο.πὸν bv τῷ τριαχοστῷ 
τρίτῳ ἔτει τῆς αὐτοῦ ἑνσάρκου οἰχονομίας, μετὰ τὸ 
ὑπερθῆναι αὐτὺν τὰς δύο ὑπατείας, ἃς ἔφημεν, τῶν 
τε δύο Γεμηνῶν καὶ τὴν Ῥούφου καὶ Ῥουθελλίωνος, 
λοιπὸν kv τῇ τρίτῃ ὑπατείφ, ἓν τῷ τρίτῳ μηνὶ αὑτῆς, 


sili, vcniat , et bibat *. Inde Nazaretum perrexit ; 
et in Judam , ac Samariam, ac Tyriorum regionem 
profectus est. Post hzc evoluto jam priore anno, 
Hierosolymam revertitur. Ubi cum eum festo die 
comprehendere vellent , metu repressi sunt. Λο sub 
idem festum ita suis locutus est : Non ascendo ad 
diem festum istum *. In quo absit ut mentitum 
illum arbitremur! Jam enim die [esto mediante 
abiit, inquit, et ascendit in Hierusalem " ; et dice- 
bant : Nonne hic est, quem. quaerebant. compre- 
hendere ? Et. ecce palam loquitur. Nunquid vere co- 
gnoverunt sacerdotes, quia hic est Christus? S.d 
hunc scimus unde sit *. Nam cum mystice, ac spiri- 
taliter fratribus suis loqueretur, quid diceret igno- 
rabant 

A8 Negabat cnim se illo die festo in tem- 
plum, aut in crucem ascensurum, ut Passionis su:e, 
46 nostra salutis administratione fungeretur, atque 
a mortuis excitatus evolaret in calum , quz» omnia 
pro $ua potestate ac voluntate postea prestitit. 
Hinc biennio jam elapso post baptismi ac nativi- 
tatis diem, hoc est, post Novembrem ac Janua- 
rium, et interjectos aliquot dies, anno ab lncar- 
natione sua. xxxi, preteritis jam , quod diximus, 
consulatibus duobus, amborum Geminorum, ac 
Rufi et Rubellionis, tertio demum consulatu, iti- 
demque tertio post Januarium ac Februarium 
mense, qui Martius dieitur, Verbum illud passionis 


μετὰ τὸν Ἰαννουάριον καὶ Φευρουάριον, ἐν Μαρτίῳ (, €mnis expers, passionem jn carne suam nostra 


pr vt, τελειοῖ τὸ τοῦ πάθους µυστήριον ὁ ἀπαθὴς Aó- 
Yos παθὼν iv σαρχὶ δι ἡμᾶς. Μένει δὲ ἓν ἁπαθείᾳ, 
ὡς λέγει Πέτρος Θαγατωθεὶς σαρχὶ, ζωογογνηθεὶς 
δὲ tq απγεύματι. 

Κα. Πάσχει δὲ ἓν τῇ ph δεχατριῶν Καλανδῶν 
Απριλλίων, ὑπερθεθηχότων αὐτῶν μίαν ἑσπέραν, 
τορτέστιν ἐν τῇ τεσσαρεσχαιδεχάτῃ τῆς σελήνης vo- 
χτερινᾗ µέσῃ. Προέλαδον γὰρ xaX ἔφαγον τὸ Ἡάσια, 
ὥς φησι τὸ Εὐαγγέλιον, χαὶ ἡμεῖς πολλάκις εἴπομεν. 
Ἔφαγον οὖν τὸ Πάσχα pb δύο ἡμερῶν τοῦ φαγεῖν, 
τουτέότι τῃ τρἰτῃ ἑσπέρας ', ὅπερ ἔδει τῇ πέμπτη 
ἑσπέρας. Τεσσαρεσχαιδεκάτη γὰρ οὕτως ἦν ἡ πέμπτη. 
Συλλαμβάνεται δὲ τῇ τρίτῃ τῇ αὐτῇ ὀφὲ, ήτις ἦν 
ἑλδεχάτη τῆς σελήνης νυχτερινὴ, πρὸ δεχαὲξ Καλαν- 


causa subiit. Quanquam in sua impassibilitate 
permansit, ut ait Petrus : Mortificatus carne , vivi- 
ficatus. autem spiritu *. 


XXVI. Passus est. xii Kal. Apr., cum illi vespe- 
ram unam antevertissent ; hoc est juna xiv noctur- 
na media. Siquidem ante tempus | illi Pascba co- 
mederunt, ut. Evangelium testatur, ac nos spe 
monuimus. Quare biduo aite legitimum diem epu-- 
lum Paschale celebrarunt. Hoc est feria tertia ad 
vesperam, quod quinta fleri oportuit. lta enimquinta 
in decimam quartam incidebat. Caeterum eadem 
jla feria, die teria ad vesperam compreliensua 
est, qua eratluna Σι nocturna, xvi Kal. Apr.; 


δῶν ᾿Απριλλίων” τετρὰς δωδεχάτη νυχτερινὴ, πρὸ δε- D quarta feria, eademque nocturna lupa xu , xv Kal. 


χαπέντε Καλανδῶν Απριλλίων' πέµπτη τρισχαιδεχάτη 
ἡμερινὴ, νυχτερινὴ δὲ τεσσαρεσχαιδεχάτη, πρὸ δεχα- 
τεσσάρων Καλανδῶν Ἀπριλλίων.' προσάθθατον τεσ- 
σαρεσχαιδεχάτη vuxteptvh, πρὸ δεχατεσσάρων Καλαν- 
δῶν ᾽Απριλλίων' Σάθθατον πεντεχαιδεκάτη νυχτερινἡ, 
πρὸ δεχαδύο Καλανδῶν Απριλλίων' ἐπιφώσχουσα Ku- 
pad πεντεχαιδεχάτη νυκτερινή" ' ὅπερ ἣν φωτισμὸς 
ᾷδου, xal γῆς, xal οὐρανοῦ, xal ἡμέρας, διὰ τὴν 
πεντεχαιδεχάτην σελήνης, xat τὸν ἡλίου δρόµον * xal 
ὅτι ἀνάστασις xal ἰσημερία πρὸ ἕνδεχα Καλανδῶν 
Ἀπριλλίων, δι ἣν πλανηθέντες ὑπέρδθατον µίαν ἡμέ- 


* Vet. τρίτη ἑσπέρᾳ, εἰ πέµπτῃ ἑσπέρᾳ. 
* ibid. 95-27. "I Pet. m, 48. P 


ΣΕ. fjuspivf. 5 Joan. vn, 37. 


Apr.; quinta feria xni diurna, nocturna vero xiv, 
xiv Kal. Apr. ; Porasceve, xiv nocturna , xiv Kal. 
Apr. ; Sabbatum, xv nocturna, xi. Καὶ. Apr. ; de- 
mum Dominica dies illuxit, quz inferos, terram, 
atque caelum sua luce collustravit, propter lunaum 
xv solisque cursum. Tum quod resurrectio el equi. 
noctium in a. d. xi Kal. Apr. incidunt. Quibus de 
causis ballucinati, uno die legitimum tempus prz- 
tergressi sunt, ut ante diximus. Supersunt eniu 
ex illorum ratiociniis hore aliquot appendices, quz 
tertio quoque anno diei apud iilos unius discrimen 


* jbid. δ. * ibid. 14. 


955 


S. EPIPHANIUI 


950 


alferunt. Quippe lunarem ad modum A9 prater A pav ἐποίησαν, ὡς προεῖπον. Ἔχει δὲ ὥρας τινὰς f 


cccLiv dies, horas insuper quaternas adjiciuat, qua 
singulis trienniis diem integrum conficiunt. Ob id 
anni xiv menses postulant intercalares v, eo qued 
de solis cursu, qui est dierum cccrLxv cum horis ut, 
unam horam decerpunt. Nam horis additis, tiunt 
deinde cccLzv dies, una hora minus. Unde illi xiv 
annis sexies multiplicatis, ul .xxxiv anni consut- 
gant, anno Lxxxv mensem unum intercalant : quo 
61 υἱ Lxxxv auni xxxi menses exhauriant ;: cum 
accurata ratio preter menses Xxx, dies praeterea 
xxiv, ac tres horas requirat. 


(go; τῆς λεπτολογίας, Ἶτις ἐμπίπτει διὰ τῶν τριῶν 
παρ᾽ αὐτοῖς διαφωνουµένη fj µία ἡμέρα. Ἡροστιθέασι 
γὰρ τῷ σεληνιακῷ δρόµῳ μετὰ τὰςτριαχοσίας πενττ- 
χοντατέσσαρας ἡμέρας xa ἄλλας κατ ἔτος τέσστ- 
024 ὥρας ' ὡς εἶναι εἰς τὰ τρία ἔτη ἡμέραν μίαν. 
Διὸ παρ᾽ αὐτοῖς πέντε μῆνες τελοῦντα: ἐμθόλιμοι εἰς 
ἔτη δεχατέσσαρα, διὰ τὸ ἀφαιρεῖσθαι ἀπὸ τοῦ ἡλια- 
xou δρόμου τῶν τριακοσίων ἑξηκονταπέντε fuspon 
καὶ ὡρῶν τριῶν τὴν µίαν ὥραν. Ἡροσθεμένων γαρ 
τῶν ὡρῶν, λοιπὸν γίνονται τξε ἡμέραι παρὰ ὥραν 
µίαν. Όθεν αὐτοὶ ἐξάχις πολυπλασιάσαντες τὰ 6zx2. 


τέσσαρα ἔτη τοῦ ὁὀγδοηχοστοῦ τετάρτου ἔτους. ἓν τῷ ἀγδοπκοστῷ πέµπτῳ τ'θέασιν ἑμθόλιμον ἕνα μῖνα, 
εἰς τὸ εἶναι τριάχοντα xai ἕνα μῆνα εἰς τα ὀγδοήχοντα xal πέντε ἔτη, οἵτινος ὤφειλον εἶνα'' κατὰ τν 
ἀχρίδειαν τριαχονταεῖς μὴν, xa εἰχοσιτέσσαρες ἡμέραι, καὶ ὧραι τρεῖς. 


XXVII. Qu» cum illis aberrantüli causa fuisset, B. — KZ'. Ἔνεχεν τοίνυν τούτου τότε σφαλέντες, οὗ μύ- 


non modo perturbantes omnia, biduo legitimum 
Paschatis tempus anteverterunt, sed et uno insu- 
per die pratergressi, magnis se erroribus implica- 
runt. Sed veritatis sapienti quadam moderatione 
facium est ut quam exaclissima ad salutem no- 
siram referrentur universa. Quare post peractum 
Pascha, Salvator in montein secessit, cum hoc 
ipsum Pascha comedisset, quod desiderio deside- 
rasse se dicit *. Proinde Pascha illic Judaicum cum 
discipulis comedit ; nec aliter istud egit ipse, sed 
eodem prorsus modo, quo et illi praestiterunt, ut 
ne legem solveret, sed adimplerei*. Hic itaque cum 
tricesimo anno jam elapso ad baptismum accessis- 
set, ac post. eumdem tricesimum, solidum illum 


νον προέλαδον θορυθούµενοι, τὰς δύο ἡμέρας βεθρω- 
χότες τὸ Πάσχα, ἀλλὰ καὶ τὴν ὑπέρθατον πιροθέντες 
µίαν ἡμέραν, χατὰ πάντα τρόπον αὑτοὶ σφαλέντες. 
Ἡ δὲ οἰχονομία τῆς ἀληθείας ἀχριθέστατα τὰ πάντΣ 
ἡμῖν σωτηριωδῶς elpyácato. "Όθεν xat αὐτὸς ὁ Σω- 
«hp, τὸ Πάσχα τελειώσας, ἐξῆλθεν εἰς τὸ ὄρος µ:τὰ 
4b βεθρωχέναι, ἐπιθυμίᾳ ἐπιθυµήσας ᾽ χαὶ ἐχεῖ 9) 
Πάσχα τὸ Ἰουδαϊκὸν μετὰ τῶν μαθητῶν ἔφαγχεν, olx 
ἄλλως ποιῄᾗσας, ἀλλὰ χαὶ αὐτὸς μετὰ τῶν ποιούντω» 
ἴσως ποιῄσας ' ἵνα μὴ «aca Aio o: τὸν vópor, d.Llà 
π.Ἱηρώσῃ. Καὶ οὗτος μετὰ τὸ ὑπερθῆναι τριακοστὺν 
ἔτος, ὅτε ἐθαπτίσθη, xal μετὰ τὸ τριαχοστὸν Evo; 
χγρύξας πληρέστατον ἐνιαυτὸν δεχτὸν, xal ux; ντι 

λεγόμενον, xa ἕτερον ἀντιλεγόμενον, χαὶ ἓν διωγμῶῷ 


acceptabilem implesset annum, eontradicente ne- C ὄντα, ἐγχοτούμεγόν τε xol μετὰ τὸν ἄλλον ἐνεαυτὸν 


mine, mox alterum addidisset, quo et repugnantes 
Judzos expertus est, et eorum vexationibus atque 
invidia plurimum est exagitatus; ac preterea ter- 
tium jam iniisset annum ab eo die quo natus est, 
hoc est Epiphaniorum, qux in vi Januarii mensis, 
JEgypuis vero Tybi xi incurrunt, ad Lxxiv usque 
dies, qui, ut dictum esl, in xm Kal. Apr. desi- 
nunt, qui est ZEgyptiis Phamenoth xxiv; hoc in- 
quam modo xxxi integros annos, ac dies preterea 
Lxxwwab Epiphaniis implevit, Resurrexit porro, 
prout AEgyptii numerant, Phamenoth xrvi, ipso 


ὑπερδὰς ἀπὸ τῆς τῶν γενεθλίων αὐτοῦ ἡμέρας, τουτ- 
ἐστιν Ἐπιφανίων, Ἆτις τυγχάνει ἕχτη Ἰαννουαρίου 
μηνὸς, κατὰ δὲ Αἰγυπτίους Τν6θὶ ἑνδεχάτη, ἐπὶ ὅλας 
ἑθδομῆχοντα τέσσαρας ἡμέρας, ὡς προείποµεν, ἕως 
τῆς πρὸ δεχατριῶν Καλανδῶν Απριλλίων, xai χατὰ 
Αἰγυπτίους Φαμενὼθ τετάρτῃ xai εἰκάδι, ἑτέλεσε 
τριαχονταδύο ἔτη πληρέστατα, xaX ἑόθδομηχοντατέσ- 
σαρας ἡμέρας ἀπὸ Ἐπιφανίων. Καὶ ἀναστὰς xa 
Αἰγυπτίους Φαμενὼθ ἔχτῃ xal εἰχάδι, ἥτις fiv ἔσημε- 
pla, xaX πρὸια Καλανδῶν ᾿Απριλλίων ’ ἵνα εὑρεθῶσι 
πάντες ψευδόµενοι ol. μὴ ὄντες υἱοὶ τῆς ἀλτθείας. 


JEquinoctii die, sive χι Kal. Apr. Ex quo illorum omnium manifesta mendacia sunt, qui veritatis 


non sunt filii, 


A50 ΧΧΝΗΙ. Horum primus nobis Valentinus D — KH'. Ἐὐθὺς πρῶτος Οὐαλεντῖνος δραµατουργήσας 


occurrit : qui quidem ex tricenario annorum nu- 
mero, ad quem Salvatoris :tatem, ac virile robur 
existimat fuisse perductum, suam illam z:onum tri- 
ginta fabulam confnxit. In quo fugit eum ratio. 
Non enim triginta solos vixit, sed tricesimo anno 
baptizatus est, cum jam decimum mensem su. 
pra xxix annos attigisset, Quem diem ante deflni- 
vimus xii fuisse mensis Athyr, οἱ viii 14. Νου. 
Post hec cum placabilem Domini przedicasset an- 
num, aliumque itidem contradictione plenum, ac 
Lxxiv preterea dies eadem molestia refertos, ab eo 
die, quo olim baptizatus erat ante natalem suum ; 


* Luc. xxu, ls. * Matth. v, 17. 


τριάχοντα ἡμῖν ala vas, ἀπὸ τοῦ τριαχονταέτους νοµί- 
ζων τῆς τοῦ Σωτῆρος ἀναγωγῆς χαὶ ἀνδρώσεως τῖς 
αὐτοῦ ἡλιχίας * οὐχ εἰδὼς, ὅτι οὗ τριάχοντα ἔτη µό- 
vov ἐποίησεν, ἀλλ᾽ Ev τῷ τριαχοστῷ ἐθαπτίσθη, μετὰ 
τὸ πληρῶσαι «εἰχοσιεννέα ἔτη xal δέχα µῆνας, ὡς 
προεῖπον, τῇ δωδεχάτῃ Αθὺρ, πρὸ ὀχτὼ Εἰδῶν Nosy- 
6pluv* καὶ μετὰ ταῦτα χηρύξας ἐνιαυτὸν Κυρίου 
δεχτόν ' καὶ μετὰ τὸν ἐνιαυτὸν ἄλλον ἐνιαυτὸν ἀντι- 
λεγόμενον, xal ἑθδομηχοντατέσσαρας ἡμέρας ἀντιλε- 
γοµένας, ἐξότε ἐδαπτίσθη, πρὸ τῶν αὑτοῦ γενεθλίων 
ὥστε εἶναι τὰ πάντα ἔτη τῆς αὐτοῦ ἑνσάρχου παρ- 
ὀυσίας ἕως τοῦ πάθους ἀπὸ τῆς Ὑεννήσεως τριακογ- 


ADVERSUS HAERESES LIB. Π. TOM. ].— HAERES. Li. 


978 


ταδύο ἔτη, xa οἳ ἡμέρας " ἀπὸ δὲ ἀρχῆς ὑπατείας A ul totum ejus vitze tempus ab ortu ad passionem 


Σιλουανοῦ xal Νερούα δύο ἕτη xai pA ἡμέρας. Καὶ 
ἑλήλεγκται μὲν ἐνταῦθα ὁ προειρηµένος 0ὐαλεντίνος, 
xai οἱ πολλοὶ οἳ χατ αὐτὸν ἀφραίνοντες. Ἠλέγχθη- 
σαν καὶ οἱ ἁποδαλλόμενοι τὸ χατὰ Ἰωάννην Εὐαγγέ- 
λιον, οὓς διχαίως ἁἀλόγους χαλέσομαι, ἐπειδὴ τὸν 
Λόγον τοῦ θεοῦ ἀποθάλλονται, τὸν διὰ Ἰωάννην χη- 
ρυχθέντα, πατρικὸν Θεὸν Λόγον, ἀπ᾿ οὐρανοῦ κατ- 
εληλυθότα, xai σωτηρίαν ἡμῖν ἑργασάμενον, τῆς 
πάσης αὐτοῦ ἑνσάρχου παρουσίας. Ὅτι ἀπό τε τῶν 
ὑπατειῶν, xai ἀπὸ τῶν ἑτῶν, χαὶ ἀπὸ τῆς συστάσεως 
τοῦ προφήτου Ἡσαϊου, xal ἀπὸ τοῦ κατὰ Λουκᾶν 
Εὐαγγελίου, xal ἁπὺ τοῦ χατὰ Ἰωάννην, χαὶ ἀπὸ τοῦ 
χατὰ Ματθαῖον, xat ἀπὺ τοῦ χατὰ Μάρχον, xal ἁπας- 
απλῶς «πανταχόθεν Ἰλέγχθησαν οἱ πεπλανημµένοι 


usque annos xxxi, ac dies εχχιν colligat : οὐ 
ineunte vero Silani ac Mervs consulatu anni dao, 
ac dies cxxxiv fluxerint. lta non modo Valentinus, 
sed et reliqui ejusdem sectatores insanis, erroris 
argugupDiur. Sed et illi ipsi quoque, qui Joannis 
Evangelium abjiciunt, quos ἀλόγους merito nomina- 
mus, quoniam Λόγον, hoc esi Dei Verbum predi- 
catum a Joanne repudiant; Patcis, inquam, Ver- 
bum illud, ac Deum, qui de colo delapsus salutem 
nobis toto illo, quo inter homines versatus est, 
tempore conciliavit. Nam' et consulares illos fasti, 
e£ annorum series ipsa, et Isai» prophete firmis- 
sima probatio, et Luce, Joannis, Matthzei ac Marci 
Evangelia, et, ut une verbo dicam, omnia íllos ra- 


ὅτι οὗ µόνον ἓν Πάσχα μετὰ τὴν ἀρχὴν τοῦ χηρύ- B tionum pondera ac momenta convincunt, idque 


γµατος χατὰ Ἱερίοδον χρόνον ἐνιαυτοῦ ἀπετέλεσεν ᾿ 
ἀλλὰ περιόδους τριῶν ὑπατειῶν παρά τι ἐπλήρωσε 
μετὰ τὸ Ἰωάννου βάπτισµα.. Καὶ ἐξέχεσεν ὁ τῶν 
ἁπαραχολουθήτων λόγος παντάπκασι τῆς πλάνης, καὶ 
ἀνοία-, xaX ἁμαθίας, οὗ µόνον μὴ γινωσχούσης τὴν 
ἑαυτοῦ ζωὴν, ἀλλά xal ψευδῶς κατὰ τῆς ἀληθείας 
µάτην ἐπιστρατευομένης. 


ΚΘ’. Εὑρίσχομεν yàp xal ἐμφερόμενὸν που (45) 
tolg λόχοις τούτοις γεγραμµένον, ὅτι ὁ τοῦ θεοῦ 
ἁγέννητος Λόγος kx τοῦ θεοῦ περὶ vb τεσσαραχοστὸν 
ἔτος Αὐγούστου ,** ὅπερ λέλπθε τὸν γράφαντα, 9) τῆς 
διὰ τοῦ βήτα ψήφου ἀπαλειφθείσης, xat τοῦ μῦ uó- 
νον παραμεμµενηχότος, u! ἐποίησαν μόνα ἕτη. Ti γὰρ 
τεσσαρακοστῷ δευτέρῳ ἔτει Αὐγούστου ἐγεννήθη, Φά- 
σχε. δὲ, ὅτι πρὸ δεχαδύο (46) Καλανδῶν Ἰουλέων ἢ Ἰου- 


* Deest verbum. 


(45) Εὑρίσκομεν γὰρ καὶ ἑμφερόμενόν xov. Qui- 
bus in libris reperisse dicat, non satis declarat. Λη 
de hoc suo opere loquitur Epiphenius, jin quo li- 
brariorum oscitantiam accuset? Verum ex iis quz 
sequuntur, videiur χαθόλου chronologicos, sive 
historicos commentarios intelligere. In quibus si xt 
Augusti annó nalum Salvatorem esse proditum 
fuit, non adeo recens est illa Deckerii assertio quae 
euin ipsum annum tuetur. 

(46) Φάσκει δὲ, ὅτι Δρὸ δεκαδύο. Mendosus 
procul dubio iste locus est. Neque enim opinor, 
asserebant illi, apud quos quadragesimo Augusti 
anno natum Salvatorem reperit, Natalem ejus χι! 
Kal. Junias, vcl Julias accidisse; sed ut sequentia 
demonstrant, de conceptionis die locuti sut, Julias 
accidisse; sed ut sequentia demonstrant, de con- 
ceptionis die loculi sunt. Quare restituendum ver- 
bum est συνελήφθη, quod culpa librarierum effugit. 
Utinani estera tam facile extricare possem, qua 
sunt impeditissima ! In primis cnim par illud coss. 
Σουλπιχίου Καμμαρίνον, et Βηττέω Πομπηϊανοῦ 
ὑπάτων nullis iu fastis reperio (quos fuisse suffe- 
ctos oportet, per illa tempora). Cum igitur aucto- 
res illi, quos citat Epiphanius, natum dixerint 
Cbristura anno Augusli XL, conceptum vero Junio 
vel Julio mense, ac vu. duntaxat menses in utero 
gestatura, si Natalis eumdem cum Egyptiis et 
Epiphanio diem statuerint, convenient hi coss. in 
annum Augusti xxxix. Sed. Augusti imper. anno- 
rum diversa sunt initia, de quibus copiose diclum 
est. Nam aut ab ipsa Julii Cesaris nece, Juliano it 
numerantur, aut a sequenle, Jul. «1. Unde xt Λι- 


PATROL. Gn. XLI. 


ipsum quod volumus efficiunt : non unum Pascha 
duntaxat a przdicationis exordio annuo celebrasse 
circuitu, sed cum tertio insuper consulatu νἰί suas 
ex aliqua saltem parte tempus adwquasse, post- 
quam a Joanne baptizatus est, Unde imperitorum 
hominum ratio omnis excidit, quorum tantus gras- 
&atur error, cum amentia inscitiaque conjunctus, ut 
neque vitam ipsi suam agnoscant, et ad oppugnan- 
dam veritatem frustra suis se mendaciis accingaut. 

XXIX. Sed hoc in hisce libris scriptum inveni- 
mus, s:eternum Dei Verbum anno Augusti xL natum 
c&se. Qus est scriptoris hallucinatio, nisi forte bi- 
narius extrita littera β' sit expunctus, et ita xr se- 
lum anni remanserint. Natum quidem constat esse 
Christum anno 451 Augusti xiu. Addunt xii Kal. 
Julias sive Junias, neque enim certo scio, istud 
accidisse, Sulpítio Camerino et Buteone Pompeiano 


gusti Julianus est vel χει vel Στης in quorum 
alterutrum Natalem Christi scriptores illi conjece . 
rant: conceptum autem asserebant Jul. xL vel xii: 
quorum aliquis suffectos illos coss. habuit. Veruimn 
quoniam Augusti annos ab Epiphauio χατὰ πρό- 
Ànj:v numerari doeuimus a Kal. Jan., ut annas 
illius χω sit Julianus ille, cujus ab Augusto mense 
χμ Augusti inierit. Unde ex ejusdem sensu σι 
Augusti coss. sibi vindicat Aug. xut et Silvanum, 
hac ratione xv Augusti cadit in consulatum C. Cal- 
visii, et L. Passicni, xxxix vero Aug. xii et L. Sul- 
lem coss. habet, quibus suffecti sunt. Sulpicius 
Camerinms, et Pompeianus ille Buteo : de quibus 
circa hos annos nulla in fastis mentio. Sed anno 
demum Juliano tiw Q. Sulpicius Camerinus et 
Poppeus Sabinus coss. ascribuntur. De Βηττέφ 
Πομπηϊανῷ nihil reperio. Quod nomen mendose in 
dandi casu sctiptum est. Corrige itaque Βηττέω 
Πομπηϊανοῦ * quod orationis series postulat, Alioqui 
non sum nescius, quin Latino more coss. nomina 
per dativum interdum expressa legantur. Ut in vet. 
Inscript., Alexand. Chronicon. pag. 497, anno Au- 
gusti XL natum esse Christum memorat, monar- 
ο] xxvii. Sed mendosum esse locum necesse 
est. Quia pag. 453 aunos Augusto tribuit Lvi, men- 
ses vi: ex quibus xiv post Christi Natalem vixit. 
Unde xii agere debuit, quo tempore natus est 
Christus. Ceterum Cornarius pro Βηττέω Tlop- 
πηϊανοῦ, Cn. Pompeiano reddidit. Nos Buteonem 
Bicunque maluimus, quod Fabiorum cognomeu 
uit. 


30 


S. EPIPHANII 


€088. Quin illud etiam animadverti, eos qui conce- A νίων, οὐχ ἔχω λέχειν, ἐν ὑπατείᾳ Σουλπιχίου Kay- 


' ptionis diem ἀεθηίγο conati sunt, quo sanctus Ga- 
briel colestem Virgini nuntium attulit, nonnullo- 
vum inh:ssisse sententie, qui septimo mense Chri- 
stum in lucem editum arbitrati sunt. Siquidem ab 
illo tempore ad x1 Tybi, sive vii Id. Jan., quod die 
vere Theopbania, hoc est apparitio Dei, propter 
Salvatoris ortum, facta sunt, mensium lunarium 
septem, si dies 1v excipias, spatium intercedere. 
Quamobrem si bz»c alicubi forsitan adnotata lege- 
ris, cave ne in errorem incidas. Sane quidem na- 
.* tali Christi fixa dies est χι Tybi. Sed nonnullis 
placet x menses in utero fuisse gestatuin, prater 
dies xiv et horas octo, qui sunt menses 1x, díes xv, 
horz 1v. In quo ad Salomonis dictum illud allusisse 


µαρίου, Βήττέῳ Πομπηϊανῷ ὑπάτοις. Τοῦτο δὲ $3xó- 
πῇσα, ὅτι καὶ οἱ εἰπόντες τὴν ἡμέραν τῆς συλλήγτως, 
καὶ ὡς εὐηγγελίσατο ὁ Γαθριὴλ τὴν Παρθένον, εἶπον 
τὴν ὑπόνοιαν τῶν τινῶν λεγόντων ἓν παραδόσει, ὡς 
ὅτι διὰ ἑπτὰ μηνῶν ἐγεννήθη. Εὐρήχαμεν γὰρ ἀπὸ 
τούτου τοῦ Ἡροπόσωνος 3 (47), ἕως ἐνδεχάτης Τυθι, 
καὶ πρὸ ὀχτὼ Εἰδῶν οἸανουαρίων, ὅτε ἀληθῶς τὰ 
θεοφάνια ἐγένετο, xat ἐγεννήθη, ἑπτὰ μηνῶν χρόνον 
κατὰ τὸν σεληνιαχὸν δρόµον παρὰ ἡμέρας τέσσαρα». 
Ὥστε οὖν, εἰ εὗροις ἓν παρασημειώσεσί που γεγραμ- 
μένα, μὴ σφάλλου περὶ τὴν εἴδησιν. To μὲν γὰρ ὄντι 
ἡ Ὑέννησις τοῦ Χριστοῦ ἡ βεθαία Τυδι ἑνδεχάτη 
ἑττί: τινὲς δέ φασιν, ὡς δέχα μῆνας (48) ἕνεχυμο- 
vifo παρὰ ἡμέρας ιδ xol ὥρας ὀχτώ ᾽ ὡς εἶναι 


videntur : Decem. mensium spatio concretus in san- D ἑννέα µμῆνας xal ἡμέρας δεκαπέντε xal ὥρας τέσσα- 


guine *. Quidquid sit, non dubium est 1v die Tybi, 
secundum /&gyptios, Salvatoris ortum accidisse. 
Sub idem vero postea tempus, tricesimo anno 
vertente, primum in Cana Galilzze miraculum edi- 
dit, tum cum ex aqua vinum est factum. 


* Sap. vii, €. * Suspectus hic mihi locus est. 


(47) Εὐρήκαμε» γὰρ ἁπὸ τούτου τοῦ Προπό- 
«σωγος. Fedissimum hie mendum est, de quo ca- 
pillum non promittain, neque occipiam bariularier. 
Quanquam ex consequentibus quid scribendum 
fuerit elici potest. Etenim ab eo die, quem isti 
Natali przfixerant, ad A. D. vin ld. Jan. menses 
ait interesse vii lunares, minus diebus iv. Atqui vi 
lunares mnienses dies colligunt cLxxvr : quibus 
additi xxvi eflieiunt dies cci ; qui de ccctxxi de- 
tracti, relinquunt dies cLxviri. ltaque cLxix die a 
Kal. Jan., hoc est xiv Kal. Julias, conceptum esse 
Christum, et σοι! postea die, sive v! Jan. natum 
asseverarunt illi, de quibus Epiphanius loquitur. 
Adeo]ue $ic concipiendus hic locus fuit: ἀπὸ τῶν 
πρὸ δέχα δύο Καλανδῶν Ἰουλίων. Vel quia dies est 
Epiphi xxiv, ἀπὸ τῆς τοῦ Ἐπιφὶ κδ. At Cornarius 
πρὸ Πίσωνος legisse videtur. Quod non est impro- 
bandum, ut ita fortassis interpretandum sit : Ab 
anno consulatus Áug. xir et. Plautii, atque a xiv 
Kal. Jul. ejus anni ad x1 Tybi, quo Lentulus et 
Piso coss. fuerunt, vii lunares menses interces- 


sisse. 

(48) Τινὲς δέ paci, ὡς δέκα µῆνας. Si Natalem 
Domini x1 Tybi, sive Jan. vi constituerint opinio- 
nis illius vindices, conceptum ejus ipsis Kalend. 


pas" αἰνιττόμενοι τὸ παρὰ Σαλομῶντι slprpévov* 
Δεκαμηνιαίφῳ χρόνφ παγεὶς ἐν αἵματι. Ὅμως ix 
πανταχόθεν ἑνδεχάτῃ Τυθὶ xav' Αἰγυπτίους ἡ προει 

ρηµένη τοῦ Κνρίου ἓν σαρχὶ γέννησις ἐγένετο. Καὶ 
περὶ αὐτὴν τὴν ἑνδεχάτην (49), μετὰ ἔτη τριάχοντα 
γέγχονε τὸ πρῶτον σημεῖον ἐν Κανᾷ τῆς Γαλιλαίας, ὅτε 
τὸ ὕδωρ οἴνος ἐγένετο. 


recepta traditio est, Christum Dec. xxv natum esse; 
quam nemo prudens temere sollicitaverit. Quare 
ridicula, et expludenda est Scaligeri divinatio, qui 
in Append. operis De emend. temp., et Isag. can. 5, 
ex ephemeriarum, et sacerdotalium functionum 
orbe Natalem Christi conjiciendum asserit in Sept. 
exeuntem. Quod merum somnium est ; neque ulla 
demonstratione, aut certo aliquo firmamento niü- 
tur: primum qua nondum satis exploratum est, 
que fuerit apud Judzos anni, ac mensium dis 
sitio; deinde nec illud certum est, utrum Judas 
Machabzus cum sacrificia, el sacerdotum functio- 
nes instauraret, ἄνωθεν xat ἁπαρχῆς ephemeriarum 
orbem repetierit; an post interruptum ἐνδσλεχισμὸν, 
ἐφημερίαν illam susstituerit, qud? priori, sub qua 
templum ab Antiocho violatum est, successura 
fuerat. Ad hxc Machab. 1, cap. iv, com. 42, sacer- 
dotum delectum habuisse dicitur, eorum sciiicet, 
ui integri immaculatique forent, quales nondum 
ortassis erant prima vicis sacerdotes. Postremo 
baptizatum esse Christum Juliano xxiv, vel aetatis 
absoluto xxx, sumptum a Scaligero, non demon- 
stratum est, ut suo loco probavimus. Quod si quod 
in iMo vitium, et ephemeriarum circuitu momenti 
ad eruendum Christi annum esse videtur, potest 


Aprilis posuerint oportet. A quo die ad v! Jan. D quilibet nonnullis eodem, quo Scaliger, jurc usur- 


menses numerantur ix dies xv, qui sunt dies in 
totum ccLxxxi. Quod si ex commani sententia in 
xxv Dec. Natalem contulerint , conceptus Christi 
cadit in Martii xx. Epiphanius vero pro comperto 
habuit Christum natum esse vi Jan., quie fuit Agy- 
ptiorum opinio. Quanquam utrum ea die sit natus 
dubitasse videntur, ut Cassianus x Coll., cap. 2, si- 
guíificat, Clemens Alexandrinus 1 Strom. varias ea 
de re sententias refert : ut eorum, qui xxv Pachon 
natum dicerent, hoc est Maii xx. Basilidianorum, 
qui Xv Tybi, sive Jan. x ; aliorum denique qui, ut 

piphanius, x1 Tybi. Ipse vero Clemens a Natali 
Domini ad obitum Conimodi »nnos numerat cxciv, 
mensem 1, dies xui. Quod si. veruin esset, Natalig 
Christi conveniret. Athyr xxi, qui est Nov. xvii. 
Commodus enim obiit anno ere Dionysianz cxci 
prid. Kal. Jan. Natus igitur erit Christus Juliano 
ELiJ, Nov. xvii, Sed vetus,-et ab omni Ecclesia 


patis ac positis, quocunque libuerit orbem illum 
ac circuitum deducere; nam et Keplerus ex eadem 
illa serie Natalem Domini in xxv die Decembris 
retinuit. 

Sed ut ad illam revertar, quam Epiphanius a4- 
duxit, nonnullorum rationem, qui ex x mense dies 
aliquot libasse Christum in utero matris existima- 
runt, quod Sap. vii, 2, scriptum sit: Decem men- 
sibus concretus in. sanguine, eodeu argumento Ca- 
tholicus Armeniz usus est in epistola, quam cilat 
Scal. in 1sag. can. pag. 501. ' 

(49) Καὶ περὶ αὐτὴν civ ἐνδεκάτην. Quoniam" 
natum esse Christum vi Jan. arbitratus est, bapii- 
zalum vero viii Nov., facile fuit Epiphanio prinium 
illud mutat& aque miraculum eodem, quo naiu£ 
erat, die factum asserere. Verum cum veteri. Ec- 
clesi:2 consensione non Jan. vi, sed Decemb. x1 
Christi Natalis attributus sit, baptismus vero Jas. 


941 


,ADVERSUS HLERESES LIB. H. TOM. I. —H/ERES. LI. 


ΑΔ. Δι xal ἐν πολλοῖς τόποις (60) ἄχρι τῆς δεῦροα XXX. In cujus rei fidem hodieque pluribus in 


τουτὶ γίνεται τότε τὸ vevópsvoy θεοσήµειον, εἰς µαρ- 
τύριον τοῖς ἀπιστοῦσιν ὥς μαρτυροῦσιν Ev πολλοῖς 
τόποις πηγαί τε xal ποταμοὶ εἰς οἵνον µεταδαλλό- 
µενοι. Κιδύρης μὲν τῆς πόλεως τῆς Καρίας ἡ πηγη, 
καθ fv Ίντλησαν ὥραν οἱ διάχονοι, xa εἶπεν. Δότε 
τῷ ἀρχιερικ.1{νῳ. Μαρτυρεῖ δὲ xax ἡ £v Γεράσῃ τῆς 
Ἀραθίας πηγἡ ὡσαύτως. Πεπώχαμεν ἀπὸ τῆς Κι- 
θύρης ἡμέτεροι δὲ ἁδελφοὶ ἀπὸ τῆς ἓν l'epáar πη- 
γῆς, τῆς Ev τῷ Μαρτυρίφ. Καὶ πολλοὶ δὲ χαὶ ἐν Αἰ- 
γύπτῳ περὶ τοῦ Νείλου τοῦτο μαρτυροῦσι. Διόπερ bv 
τῇ ἐνδεχάτῃ Τυθὶ xav' Αἰγυπτίους πάντες ὑδρεύον- 
ται ὕδωρ, xaX ἀποτιθέασιν ἓν αὑτῇῃ τῇ Αἰγύπτῳ, xal 
Ev. πολλαῖς πατρίσιν. Οὕτως γὰρ εὑρίσχεται μετὰ 
thv δωδεχάτην ᾿Αθὺρ, ἀἁπελθόντος, xaX πειρασθέντος 


locis idem, quod olim factum est, prodigium in- 
stauratur, idque ipsum fontes fluviique testantur 
passim in vina conversi. Cujusmodi ac Cibyram 
Carie oppidum fens est, qui eadem illa hora, qua 
ministri aquam hauserunt, ac Salvator dixit : Date 
architriclino *, in vinum vertitur. Idem et in Gera- 
seno Arabis fonte contingit. Nos ex Cibyre ijlo 
fonte, fratres nostri, ex Gerasene potavimus, qui 
in Martyrio est. Plerique vero idem et de Nilo /Egy- 
pti fluvio confirmant. Quis causa est eur Tybi x1 — 
omnem in /Egypto aquam hauriant, ac reservent, 
idque multis aliis in locis fleri assolet. Igitur, uti 
certo. compertum habuimus, post xi Atbyr abiit 
Christus, ac tentationem χι dies subiit. Inde di- 


τεσσαράκοντα ἡμέρας, xaX ἑλθόντος, xal ἐχλεξαμένου B gressus discipulos aliquot delegit. Tum post σι, 


τινὰς τῶν αὑτοῦ μαθητῶν, xai ἑναρξαμένου μετὰ 
τεσσαράχοντα ἡμέρας τοῦ πειρασμοῦ κηρύττειν. Καὶ 
αὐτοῦ χατελθόντος εἰς τὸν Ἱορδάνην, χαὶ συναντή- 
σαντος τοῖς περὶ Ναθαναλλ, xal παραλαθόντος αὖ- 
τοὺς, ὅτε ἔμειναν παρ) αὐτῷ δύο ἡμέρας, χαὶ αὐτῶν 
ἀναχωρησάντων, χαὶ αὐτοῦ ἐχθεθηχότος εἰς τὴν Τα- 
λιλαίαν ' εὐθὺς διὰ τὰς πρότερον δύο ἡμέρας τὰς 
εἰρημένας ἔφη τὸ Εὐαγγέλιον Τῇ τρίἰτῃ ἡμέρᾳ vá- 
pec ἐγένετο ἐν Κανᾷ τῆς laAtAalac* ὅπερ σύμ- 
6ολον Tj» τῆς Ἐκκλησίας ' ἓν γὰρ τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ 
τῆς ἓν τῇ χαρδίᾳ τής γῆς αὐτοῦ πραγµατείας, Tic 
ἐν τῇ γῇ ἱποίησε, μετὰ τὸ πάθος ἀναστὰς, vápov 
συνήηπτε τῇ Kavd. Κανᾶ γὰρ ἑρμηνεύεται (51) d$ 
κτησαµένη. Ti; δέ ἐστιν dj χτησαµένη ἀλλ᾽ ἡ χλη- 
ῥονόµος, περὶ fic ὁ Ἑαλμῳδὺς ἓν τῷ πέμπτῳφ ψαλμῷ 
ἔλεχεν' Ὑπὲρ τῆς xAnporogovonc, xaX τὰ ἑξῆς ; 
Γάμος γὰρ οὗτος, ὡς ἀληθῶς εὐλογημένος, ἀπὸ τοῦ 
τύπου ἐχείνου λαθὼν τὴν πρόφασιν. Ἐχεῖ μὲν γὰρ 
γάμος Tj» αἰσθητὸς ἐν Κανᾷ τῆς Γαλιλαίας, xai ὕδωρ 
ἀληθῶς οἵνος γεγονώς’ xai ἐχλήθη κατὰ δύο τρόπους, 
ἵνα τὸ ὑδαρὲς τῶν Ev τῷ χόσµῳ ἐχθαχχευομένων 
ἐπιστύφῃ τοῦ γάμου εἰς σωφροσύνην χαὶ εἰς σαµνό- 
τητα, καὶ ἵνα τὸ λοιπὸν ἐπιδιορθώσεται εἰς εὐφρασίαν 
τοῦ λναιπόνου οἴνου καὶ τῆς χάριτος ἵνα χατὰ πάντα 
τρόπον φράξῃ τὰ στόµατα τῶν κατὰ Κυρίου ἔπεχει- 
ροµένων, xaX ἵνα Belen, ὅτι αὐτός ἐστι θεὺς σὺν Πα- 
tpi χαὶ τῷ ἁγίῳ αὐτοῦ Πνεύματι, τὸ ὕδωρ τῇ &p.- 
πέλῳ παρέχων, χροΐζων αὐτὸ ἐν αὐτῇ εἰς οἵνον, xai 


tentationis dies predicationem aggressus ad Jor- 
danem perrexit. Ibi Nathanaeli, et iis qui cum 
9 ου erant, occurrit : quos et secum obduxit, 
cum scilicet biduo apud illum manserunt. Moxque 
ut iidem recesserunt, in Galileam profectus est, 
Quod vero bidui hujus mentionem fecerat, ideo 
stalim Evangelium subjicit : Tertio die nuptie fa- 
cte sunt in Cana. Galile&* : quod ad Ecclesiam 
pertinere putandum est. Etenim tertia die omni 
illa, quam in terre penetralibus post mortem obiit, 
administratione perfunctus, surrexit a mortuis, ac 
nuptias cum Cana conjunxit. Cana porro possiden- 
tem significat. Qux est vero possidens illa nig! 
heres, cujus psalmo quinto David meminit : Pre 
hereditatem capessente *? etc. 


Iz quippe nuptiz sunt ac revera benedicti, quae 
argumentum ex illa figura quodammodo traxerunt. 
Etenim in Cana Galilex externe sunt celebratz 
nupti, ubi in vinum aqua est revera conversa. 
Quare duabus mihi de causis videtur invitatus 
esse Christus. Primum ut aque similem, ac dif- 
fluentem furiosorum hominum in mundo libidinem 
nuptiarum castimonia et honestate constringeret : 
tum ut quod deerat emendaret, ac jucundissimi 


' vini suavitate mulceret et gratia; necnon et eo- 


rum obduraret ora, qui adversus Dominum insur- 
gunt. Atque ut eumdem se cum Patre, et Spiritu 


εὐφρασίαν ἀνθρώπων. "Ev ἄλλῳ δὲ τόπῳ µαχρότερον Ὦ sancto declararet esse Deum, qui humorem viti sup- 


περὶ τούτων Ürnynoóus0a- ἐνταῦθα δὲ ὡς bv παρεχ- 
6άσει διέδραµον τὸν λόγον. "Ὅμως δύο Πάσχα μὲν 


! Joan. n, 8. * ibid. 1. *Psal. v, 1. 


νι, fleri non potest, uL aut. eodem, quo natus est, 
aüt etiam, quo baptizatus est, die aquam in vinum 
verterit, Alioqui perabsurdum est, anno demum 
post baptismum elapso, cum jam, ut ante docui- 
mus, predicationem orsus esset, primum ab eo 
miraculum editum velle. Hoe enim evangelicz hi- 
storie manifeste repugnat : multo vero magis, si 
tria duntaxat Paschata cum veteribus assignemus. 
Quamobrem alio die, quam vi Jan., miraculum istud 
accidit ; tametsi eodem quo baptismus die ab Ec- 
elesia celebretur. De quo vide Perrerium lib. χι 
Com. in Den.. et Baron. in Ánn. 


peditans, in vini colorem ad hominum voluptatem 
oblectationemque commutat, Sed de ea re fusius 


(50) Διὸ καὶ ἐν xoAAoic τόποις. Quod horum 
fontium historiam, et Epiphanii fidem in dubium 
revocavit Calvinista quidam nuperus in Casauboni 
Defensione , facit impudentissime. Sed hunc 'Epi- 
phanii locum pluribus illustravit Heribertus Ros- 
weydus noster in Talione contra Casaubonum , a 
quo injuria notatus erat illustrissimus Annalium 
conditor. 

(51) Κανᾶ γὰρ ἑρμηγεύεται. Vocabuli bujus ork- 
ginem 4 verbo ip dedueit, quod possidere sign» 

cat. 


S. ΕΡΙΡΙΑΝΗ 


944 


alio Joco disputavimus. Hie autem velut obiter di- A κατὰ τὴν ἀρχὴν τοῦ xnpüypavoc ὁ Σωτὴρ ποιεῖται, 


gressi eam orationem attigimus. Verum enimvero 
post predicationis exordium duo a Christo celebrata 
suut Paschata ; tertio est deinde passus, ut confe- 
eta omnia illa sint a me commemorata dierum, 
immensium, ae consulatuum intervaHa. Atque ita falsa 
omnis istorum evanescit ratio, cum sic inter sese 
Evangelia consentiant, nullum ut ab altere discre- 
pare videatur. 

XXXI. Sed ut eo jam redeam, unde digressus 
fueram, scribit Lucas, id quod ad ea confirmanda 
valet, quà sunt a me varie multpliciterque propo- 
sita : Factum esse in Sabbato secundo primo *. Quare 
vox indicat primum esse Sabbatum illud, quod ini- 
Μο prestitutum fuerat, de quo in mundi opificio 


καὶ τῷ τρίτῳ πάσχει ὡς πληροῦσθαι τὰ Ίδη µοι 
κατὰ λεπτὸν εἱρημένα περὶ ἡμερῶν, xal μηνῶν, xal 
ὑπατειῶν. Καὶ πανταχόθεν διέπεσεν ὁ περὶ τούτων 
πεπλανηµένος λόχος, τῶν Εὐαγγελίων σννῳφδὰ πρὸς 
ἄλληλα ἑχόντων, καὶ μηδ' ὁπότερον τῶν Εὐαγγελίων 
ἀντίθετον πρὸς τὸν ἕτερον ἑχόντων. 


ΑΛ’. Ἐλεύσομαι δὲ πάλιν εἰς τὸ προχείµενον. Φά- 
σχει πάλιν ὁ Λουκᾶς (52), μαρτυρῶν µοι τοῖς πολυ- 
μερῶς xai πολυτρόπως εἱρημένοις, ὅτι Ἐγένετο év 
Σαδδάτῳ δευτεροπρώτφ΄ ἵνα δείξη Zá66axov κρῶ- 
τον (53) εἶναι τὸ ἁπ᾿ ἀρχῆς ὁρισθὲν χαὶ ῥηθὲν ὑπὸ 
Κυρίου ἐν τῇ χοσµοποιίᾳ, χατὰ περίοδον ἀπὸ τότε 


locutus est Deminus, quodque ex illo 4empore B ἄχρι τοῦ δεῦρο, χατὰ ἑπτὰ ἡμέρας ἀναχυχλούμενον, 


deinceps ad eam diem septenorum dierum circuitu, 
ac revolutione pervenerat. 459 Secundum vero, 
alterum illud lege constitutum. Ita enim sancitum 
fuisse legimus : Sumes tibi agnum anniculum, im- 
maculatum, masculum (quz figura Salvatoris fuit), 
€ decima mensis. Et servabitur ad xw, et immola- 
bitis eum ad vesperam χιν. Et erit. tibi Sabbatum 
dies sancta. Et comedetis ezyma vu. diebus; et vi 
die facies sanctum Sabbatum, diem. sanctum *. Ubi 
illud animadvertere licet, quemadmodum secundum 
a priore Sabbatum sancta illa Parasceve nomine- 
tur, qux in Sabbatum consecratur; ac sive ea Do- 
minica sit, sive secunda, sive tertia feria. At hoc 
ipsum secundum, septem dierum orbe revoluto, 
primum dicitur. Ut vel istud argumento sit, non 
Joannem modo, sed et Lucam, et cseteros biennii 
psriter, ac trium Paschatis celebritatum mentio- 
nen facere. lta quippe lex praescribit : Numerabis 
tibi vii hebdomadas, ex quo manipulum obtuleris, 
«bea die,qua falcem in segetem miseris : el celebrabis 
septimam hebdomadem diem festum Domino Deo tuo*. 


! Luc. vi, 4. 


(02) édoxs. πάλιν ὁ Λουκᾶς. Quomodo cum 
eateris evangelistis Joagnes consentiat, ex eo de- 
ducit, quod" Pascha primum, Joan. σι diserte nomi- 
natum ab aliis expressum sit, cum Sabbati deute- 
yoproti mentionem faciunt. Hoc enim post primam 
Azymorum incidit. Historiam vulsarum spicarum 
ad primum Pascha merito refert Epiphanius. Ex 
fine num. hujus intelligere potes, quod est harmo- 
nie supra 4 nobis propositze consentaneum. Jam 
vero ex hac eseterorum suffragatione Alogorum, 
Valentinianorum ac ceterorum mendacium convin- 
cit, qui unicum duntaxat Christo Pascba tribue- 
rint. Cum enim eum post primum Pascha vixisse, 
et per sata transiisse constet, falsum est uno Pa- 
schate res ab eo gestas circumscribi debere. 

(53) "Iva δοίξῃ Σάδόατον πρῶτον. De Sabbato 
deuteroproto, vide quss ad ber. xxx, num.22, dispu- 
tavimus ; nam illo loco priorem Epiphanii senten- 
tiam, e£ quidem probabiliorem exposuimus. Qua 
autem hoc ip numero traditur, obscurior est, et 4 
vera vocabuli illius origine 4ο notione remotior. 
Duplex apud Judzos Sabbati genus constituit. 
Unum antiquios, et naturale, quod ab rerum initio 
conditum est; alterum secundum, ei posterioris 
ordinis, quia Judmi festa omnia Sabbata vocabant : 


* Exod. xij, 5sqq.. ? Levit. xxv, 15. 


τοῦτο εἶναι πρῶτον. Δεύτερον δὲ Σάθδατον «b ἀπὸ 
νόµου ὡρισμένον. Φάσχει γὰρ, ὅτι Λήγη σαυτῷ 
πρόδατον ἐνιαύσιον, ἅμωμο», ἄρσεν (ὅπερ fv &v- 
πἶτνπον τοῦ Ῥωτῆρος), ἀπὸ δεκάτης τοῦ µηνός. 


. Kal ἔσται διατετηρηµένον ἄχρι τῆς τεσσαρεσ- 


χαιδεκάτης' καὶ θύσετε abc) ἑσπόρας τῇ τεσσα- 
ρεσκαιδεκάτῃ ἡμέρᾳ. Καὶ ἔσται σοι Σάδδατον' 
ἡμέρα ἁγία, καὶ ἔδεσθε ἄζυμα ἑπτὰ ἡμέρας' xal 
τῇ ἑδδόμῃ ἡμέρᾳ ποιήσεις ἅγιον Σάδέατον, ἡμέ- 
pav ἁγίαν. Καὶ ὁρᾶτε, ὅτι δεύτερον χαλεῖται Σάδ6α - 
τον μετὰ τὸ Σάδόατηον dj τοιαύτη ἁγία τοῦ Προσαξ- 
θάτου (54) ἡμέρα, εἰς Σάδδατον ἁγιασθεῖσα, x&v «sz 
Κυριαχὴ εἴη, χἂν δευτέρα, x&v τς τρίτη χαταντήση. 
Εἰς δὲ ἑπτὰ ἡμέρας πάλιν ἀναχυχλούμενον δεύτερον 
χαλεῖται πρῶτον" ἵνα δείξῃ ἐντεῦθεν , ὅτι οὗ µόνον ὁ 
Ἰωάννης περὶ περιόδου ἡμερῶν ἐνιαυτῶν δύο xal 
τριῶν ἑορτῶν τοῦ Πάσχα ἐσήμανεν, ἀλλὰ xaX ὁ Λου- 
χᾶς, χαὶ οἱ ἄλλοι. Οὕτω γὰρ φάσχει ὁ νόμος. Ἆρι- 
θµήσεις σεαυτῷ ἁπτὰ ἑθδομάδας ἀπ᾿ ἀρχῆς δρά- 
yuacoc, τοῦ BaJsir δρέπανον ἐπ dunt, xal 
ποιήσηῃς ἑόδόμην ἑθδδομάδα ἡμέραν ἁγίαν Κυρίφ. 


quod e Scriptura demonstrat. Mox vere subjicit : 
lg δὲ ἑπτὰ ἡμέρας πάλιν ἀνακυχλούμενον δεύτερον 
χαλέῖται πρῶτον. Ex quibus, ut el ex sequentibus, 
illa Epiphanii sententia posterior elicitur : Sabba 
tum deuteroproton, esse Pentecosten ; in qua δεύτε 

ov illud Sabbatum πρῶτον appelletur. Cur autem 

υτερόπρωτον dicitur, nihil apertum ac liquidum 
ex Epiphanii verbis extricare possum; sed illa 
Maldonati opinioni huic aptissima videtur; quo- 
niam ex primariis tribus festis, sive Sabbatis 
Ázymorum , Primitivorum, et Scenopegis, prorzi- 
mum a priore et δεύτερον sit Pentecostes solemne, 
ideo δευτερόκρωτον appellari. Hzc igitur altera est 
Epiphanii sententia, ac vocis illius interpretatio, 
a superiore longe diversa; et, si verum fateri 
volumus, minus quam illa probabilis. 

(94) Τοιαύτη ἁγία τοῦ Ilpoca66dtov. Prosab- 
batum nihil aliud est quam Parasceve; quo ad 
hunc locum pertinet nihil. Non enim Azymorum vit 
in Parasceven necessario convenit, quam subinde 
in 1 aut 1, aut ui feriam cadere posse declara, 
Aut igitur expungenda ista vox est: mut Προσάδ. 
6ατον pro vi hebdomade diebus, usurpavit, quas 
n, hoc est profanas nominant, quzque Sabbatum 
antecedunt. 


y45 


ADVERSUS HJERESES LIB. l1 TOM. I. — HBJERES. LI. 


946. 


Σηµαίνων περὶ Πεντηκοστῆς. Μετὰ γὰρ τὸ θῦσαιλ — Quibus verbis Pentecosten indicat. Etenim post 


τὸ Πάσχα, εἴσω τριῶν ἡμερῶν, τουτέστι μετὰ τρεῖς 
ἡμέρας τοῦ προδἀάτου, προσέταττε τὸ δράγµα εἰσφέ- 
ῥεσθαι’ ἵνα σηµάνῃ τὸ εὐλογημένον δράγµα ἐγειρό- 
pevoy Ex τῶν νεχρῶν μετὰ τρίτην ἡμέραν, τῆς γῆς 
αὐτὸ προσφερούσης, καὶ αὐτοῦ αὐτὸ πάλιν κοµιζο- 
µένου ἁπ᾿ αὐτῆς Ey τῇ ἀναστάσει τοῦ µνῄµατος, xot 
µένοντος σὖὺν τοῖς μαθηταῖς τεσσαράχοντα ἡμέρας, 
χαὶ ἐπὶ τῷ τέλει τῆς Πεντηκοστῆς εἰσφέροντος αὐτὸ 
εἰς τὰ ἑπουράνια τῷ Πατρὶ τὸ πρωτότοχον τῶν πρω- 
(οτόχων, 1|, ἀπαρχὴ fj ἁγία, τὸ δράγµα, 5 ἑδράξατο 
&rb Μαρίας , Ἡ ἀγκαλισθεῖσα ἓν θεῷ, à χαρπὺς τῆς 
χοιλίας, ἡ ἀπαρχὴ τῆς ἅλω. Οὐχέτι γὰρ μετὰ Πεν- 
τηχοστὴν. τὸ δρέπανον ἀπαρχὴν θεῷ προσφέρει. Οὐκ- 
ἐτι γὰρ Χριστὸς ἀποθνήσχευ, θάνατος αὐτοῦ οὐκ- 


immolatum Pascha, intra tertium diem, efferri. 
manipulum jubebat : ut benedicti. illius manipuii. 
adumbraret imaginem, qui a mortuis excitatus, et. 
3 terra quodaminodo die tertia est oblatus, unde: 
eum in illa de sepulcro resurrectione recuperavit: 
Inde xr diebus cum discipulis moratus, postremo. 
sub finem Pentecostes, eumdem Patri coelestibus. 
in domiciliis obtulit: qui est primogenitus e primo- 
genitis, primitim sanct, manipulus e Maria de. 
sectus, fascis in Deo comprebensus, fructus ventris, 
arez primitive. Neque enim post Pentecosten depu- 
tatze falce primitize offeruntur amplius. Quare πε Με” 
Chrisius jam moritur, mors ei ultra non dominabitur, 
ut scriptum est*. Jamne vides quot in lege myste- 


έτι κυριαύει, χατὰ τὸ γεγραμμένον. Καὶ ὁρᾷς πόσα B. ria significata sint, in Evangelio perfeeta ? Quanta 


tou μυστήρια προετύπου νόμος, xal ἐπλήρου τὸ 
Εὐαγγέλιον; Πόθεν δὲ οὐχ ἔχομεν τούτων δεῖξαι τὴν 
σαφήνειαν ; Διὰ zb. μὴ εἰς πλάτος (55) φέρειν τὸν λό- 
ον, ! διὸ ἐπὶ τὴν ἀχολουθίαν πάλιν ἐπιστρεπτέον, 
Φαίνεται δὲ ἀπό τε τῶν σταχύων χαὶ ἀπὸ τοῦ ἆμῃη- 
τοῦ, καὶ τῶν μαθητῶν, ὡς μετὰ τῶν τεσσαράχοντα 
. $uspov πειρασμὸν ταῦτα πάντα διηγεῖται ὁ Ἰωάν- 
wnc, xai Λουκᾶς, xaX οἱ πάντες. 

AB. O)x αἰδοῦνται ὃξ πάλιν οἱ τοιοῦτοι χατὰ τῶν 
ἀπὸ τοῦ ἁγίου Ἰωάννου εἰρημένων ἑξοπλιζόμενοι, 
νοµέζοντες pf; πη ἄρα δύνανται τὴν ἀλήθειαν &va- 
τρέπειν * οὐχ εἱδότες, ὅτι xa0' ἑαυτῶν μᾶλλον ὁπλί- 
ζονται, περ χατὰ τῆς ὑγιοῦς διδασκαλίας. Φάσχονσι 
δὲ χατὰ τῆς ᾽Αποχαλύψεως τάδε χλευάζοντες' Τί µε, 
φησὶν, ὠφελεῖ ἡ ᾽Αποκάλυψις Ἰωάννου, λἐγουσά pot 
περὶ ἑατὰ ἀγγέόλων, xal ἑαητὰ σα.πίγγων; οὐχ 
εἰδότες, πῶς ἀναγχαία καὶ ὠφέλιμα τοιαῦτα ὑπῆρξεν 
bv τῇ ὀρθότητι τοῦ χηρύγµατος. "Oca γὰρ ἣν νόµμψ 
xa £v προφήταις σχοτεινὰ χαὶ αἰνιγματώδη, ταῦτα 
ὁ Κύριος ᾠχονόμησε διὰ τοῦ ἁγίου Πνεύματος εἰς 
ἡμῶν σωτηρἰαν τῷ δούλῳ αὐτοῦ Ἰωάννῃ ἀποχαλύψαι" 
τὰ ἐχεῖσε σχοτεινὰ ὧδε εἰς πνευματιχὰ xai ἔχδηλα 
χκηρύττων. Πνευματικῶς δὲ ἡμῖν τὰ αὐτὰ ᾠχονόμει. 
Καὶ ix δερμάτων μὲν τότε ατασχενάξει τὴν oxm- 
viv, τῶν δερμάτων ἠρυθροδανωμέγω», καὶ ὑακω- 
θένων, καὶ τὰ ἑξῆς, ἵνα δείξῃ τὴν σκηνὴν ἐχεῖσε σχη- 
vhv μὲν οὖσαν, ἀποδεχομένην δὲ τὴν τελειοτάτην 
σχηνὴν τοῦ Χριστοῦ. Δέρμα γὰρ ἀπὸ σώματος γίνε- 


porro ad eam rem perspicue deeclarandam argu- 
mentorum copia suppetit? Sed ne longius excurrat- 
oratio, ad id quod initio propositum erat redeun-- 
dum nobis est. Igitur quantum ex apicis illis, e& 
messe, ac discipulis conjicere possumus, apparet. 
illam Joannis, Lucse cezterorumque narrationem ad. 
id tempus, quod dierum xL tentationem secutum 
est, esse referendam.. 

Απά XXXH. Atenim iidem illi citra pudorem 
ullum sese adversus Joannis auctoritatem aocingunt, | 
et id unum cogitant, ut aliqua ex parte, si possint; . 
veritatem evertant; nec intelligunt. contra se- 
metipsos potius quam contra sinceram doctrinam,. 
eam se oppugnationem suscipere. Contra Apo- 
calypsin itaque ea jactare per ludibrium solent : 
Quid me, inquiunt, Joannis Apocalypsis juvat, cum. 
mihi septem angelos totidemque tubas commemorat *?^ 
Sed quam hzc necessaria sint, quantumque ad: 
Christiani dogmatis sinceritatem conferant, miseri. 
homines ignorant. Nam quicunque in lege ac pro-- 
phetis erant obscura, wel anuigmatum involucris. 
obducta, hac ad communem nostrum omnium 
salutem Deus servo suo Joanni* singulari quadam: 
providentia detegere voluit, ut qua tenebrosa illic. 
erant et abdita, hic spiritalem ac clariorem in. 
modum conformata proponeret. Siquidem veteres. 
ille omnes imagines propter nos spiritali plane- 
sunt ratione disposit:e. Velut quod &abernaculum: 


ται νεχρὸν ὃν, ὣς σχιὰ σώματος ζῶντος, ἵνα δείξη p €? rubricatis et hyacinthinis pellibus coagmentatum 


σώματα εἶναι «hv axnvhw. τοῦ θεοῦ. Ἐπειδὴ γὰρ àv 
σώμµασιν ἁγίοις κατασκηνοϊ ὁ θεὸς, πληρονµένου τοῦ 
ῥητοῦ, ὅτι Κατασκηγώσω ἐν αὐτοῖς, xal ἑμπερι- 
Φατήσω. 


legimus 5, ac si qua sunt ejus generis alia, eo per- 
Hnent, ut in hujus tabernaculum venturum esse 
monstraret. Pellis quippe mortuis corporibus de- 
trahitur, ac sic tanquam vivorum umbra comes 


est. In quo corpora nostra Dei esse tabernaculum declarat. Cum nimirum in sanctorum corporibus. 
babitet Deus, ac dictum. illud reipsa praestetur : Habitabo.in illis, et inambulabo *. 


Ἔμεχλεν οὖν πλάνη τις Υίνεσθαι Ev πιστοῖς, εἰ μὴ 


1j βίόλος πνευματικῶς ἡμῖν ἀπεχαλύφθη, ἵνα µάθω- 
μεν ph σαλπίγγων εἶναι χρείαν, ἀλλὰ εἰδέναι, ὅτι 
πνευματική ἐστιν ἡ πᾶσα τοῦ Θεοῦ πραγματεία’ ἵνα 


* Deest aliquid. 3 Rom. vi, 9. 


* Apoc. viii, 2. 
B Cor. vi, 16. 


* Àpor. 1, 1. 


Verum haud dubie fidelium mentibus quidam- 
obrepsisset error, nisi spiritalis nobis sensus esse£ 
illus libri patefactus: ut inde disceremus, nihil 
tubis istis opus esse, sed quidquid hic molitur Deus, 


* Exod. κκ, 5. * Levit. xxvi, 12; 


(55) Διὰ τὸ μὴ elc π.άτος.. Scribe: Διὰ δὲ τὸ μὴ εἷς πλάτος φέρειν τὸν λόγον, ἐπὶ τὴν ἀχολονθίαν.. 


941 


$. ΕΡΙΡΠΑΝΗ 


ad spiritalem sensum oportere transferri ; nescslicet A μὴ χατὰ τὰς Ἰουδαῖκὰς χαλκᾶς σάλπιγγας λάδωµεν, 


Judaicarum tubarum ex re argentove eonflatarum 
quiddam nobis simile fingamus, sed spiritali, ut 
dictum est, documento sit istud, eorum dogmatum 
qua» ab Ecclesia traduntur, przdicationem e celo 
manasse, [d quod et alio loco declaratur bis verbis : 
Jn illa die perstrepent tuba magna '. Nam cum tube 
quadam prophetz exstitisse videntur, tum piajor 
illa tuba sanctissima Christi in Evangelio vox fuit. 
. Quamobrem etiam angelis detegendi nobis munus 
est commissum. Canet enim (tuba, inquit, et mortui 
resurgent *. Quod si angelorum vobis tube illz, 
qua in Apocalvpsi leguntur, risu digne videntur, 
sequitur etiam alteram illam apud Apostolum tubam 
non 4555 minus esse ridiculam : Deseendet, inquit, 
decelo in novissima tuba, et mortui resurgent in no- 
wissimo die, in voce archangeli *. Postquam igitur 
cum apostolo Paulo apostolus :eque Joannes in 
Apocalypsi adeo mirifice consentit, quid est quod 
ab illis possit opponi ? Nonne omnis istorum error 
suum Deus testimonium editum esse voluerit? 
XXXIII. Sed iustant illorum aliqui, et, quod in 
Apocalypsi legilur, reprehendendum putant. Dixit 
enim, üunuiunt, in eo libro : Scribe angelo Eccle- 
eie Thyatirerum *. Atqui nulla Thyatiris Christia- 
morum Ecclesia íuit. Qui igitur ad eam, quz 
nusquam erat, Ecclesiam scripsit? Verum ex illis 
lpeis qux adversus veritatem objiciunt, eidem suf- 
ífragari confessione sua coguntur; nam ut illud 
opponamnt, nullam jam esse Thyatiris Ecclesiam, 
plane Joannem afflatu prophetico futura przvidisse 
significant. Cum enim illic tam bzretiel illi, quam 
Phryges habitaverint, et eorum fidelium, qui sim- 
pliciores sunt, animas luporum mere diripuerint, 
oppidum universum ad suam bsresin traduxerunt. 
Qui cum Apocalypsin, atque omnem illam doctri- 
nam respuerent, ad evertendam religionem vires 
&áuas,ac velut exercitus compararunt. Jam vere 
singulari Dei beneficio his temporibus accidit, ut 
post centum ac duodecim annos illie Ecclesia cresce- 
ret, ad quam aliz deinceps accederent. Tunc vere 
Ecclesia omnis sese in Phrygas exhasserat. Quam- 
obrem Spiritus sanctus id aperire potissimum stu- 


* Levit. xxv, 9. 


3| ἀργυρᾶς, ἀλλὰ πνευματιχῶς ἀγνοήσωμεν, ὡς àv 
οὐρανοῦ εἶναι τῆς Ἐχχλησίας τὸ xfipuyua * ὡς xai 
ἄλλῃ που εἶπεν Ἐν ἑχείνῃ τῇ ἡμάρᾳ cadxicov 
cw ἐν τῇ σάἆπιγγι τῇ με)ά1ῃ. Σάλπιγχγες γὰρ 
ἦσαν οἱ προφῆται. Σάλπιγξ δὲ µεγάλη fj ἁγία φωνὴ 
τοῦ Κυρίου ἐν τῷ Εὐαγγελίῳ. Διὰ τοῦτο καὶ ἀγγέ- 
λοις ἐδόθη ἀποχαλύψαι ἡμῖν: Σαπίσει γὰρ, crat, 
xal ol νεκροὶ ἀναστήσογνται. El δὲ χλευάξοντα: 
παρ' ὑμῖν, ὦ οὗτοι, αἱ τῶν ἀγγέλων σάλπιγχες, διὰ 
τὸ ἐν τῇ ᾽Αποχαλύψει γεγράφθαι, χλενάξεται &pa 
xaX ἡ παρὰ τῷ ἁγίῳ Ἀποστόλῳ σάλπιγξ εἰρημένη” 
Καταθήσεται, φησὶν, ἀπ᾿ οὐρανοῦ ér τῇ ἑσχάτῃ 
σά.ἰπιγλι, καὶ ol νεκροὶ ἀνγαστήσονται ἐν τῇ 
ἑσχάτῃ ἡμέρᾳ, ἐν φωγῇ ἀρχαγγέ-ῖου. Σννᾷδοντος 
τοίνυν τοῦ ᾿Αποστόλου τῷ ἁγίῳ ἁποστόλῳ Ἰωάννῃ ἓν 
τῇ Αποχαλύψει, ποία τις ὑπολείπεται ἀντιλογία 
Πῶς δὲ οὐχ εὖθὺς ἑχάστη πλάνη ἐλεγχθήσεται, τοῦ 
θεοῦ ἓν ἑχάστῳ τῶν ἁγίων δεδωχότος µαρτυρίαν; 


subinde dissolvitur, cum ab ambobus bisce sanctis 


ΛΙΓΟ. Εἶτά τινες ἐς αὐτῶν πάλιν (56) ἐπιλαμθάνον- 
ται τούτου τοῦ ῥητοῦ ἐν τῇ ᾽Αποχαλύψει τῇ αὑτῃ. 
Καὶ φάσχουσιν ἀντιλέγοντες, ὅτι εἶπε πάλιν - Γρά- 
Ψον τῷ ἀγγέάφῳ τῆς Εκκλησίας τῷ ἐν Θυατείροις. 
καὶ οὐχ Ev ἐχεῖ Ἐχχλησία Χριστιανῶν àv Θυατείρπ. 
Hex οὖν ἔγραφε τῇ μὴ οὔσῃ; Καὶ εὑρίσχονται οἱ 
τοιοῦτοι ἑαυτοὺς ἀναγχάξοντες ἐξ αὐτῶν ὧν xnp3-- 
τουσι κατὰ τῆς ἀληθείας ὁμολογεῖν. 'Eàv γὰρ εἴπω- 
σιν, Οὐχ Éw νῦν Ἑκχλησία εἰς θυάτειρα, δειχνύουσι 
προπεφητευχέναι τὸν Ἰωάννην. Ἐνοιχησάνταν 100 
τούτων ἐχεῖσε καὶ τῶν χατὰ Φρύγας, δίχην λύχων 
ἁρπαξάντων τὰς διανοίας τῶν ἀχεραίων πιστῶν, µετ- 
ἦνεγχαν τὴν πᾶσαν πόλιν εἰς τὴν αὑτῶν αἴρεσιν, οἵ 
τε ἀρνούμενοι τὴν ᾽Αποχάλυψιν τοῦ λόγου τούτου, 
εἰς ἀνατροπὴν κατ ἐχείνου χαιροῦ (57) ἑστρατεύοντο. 
Này δὲ διὰ τὸν Κύριον ἐν τῷ χρόνῳ τούτῳ (58) us: 
χρόνον ἑχατὸν δεχαδύο ἑτῶν ἔστιν fj Ἐχχλησία, καὶ 
αὔξει, xal ἄλλαι τινὲς ἐχεῖσε τυγχἀνουσι. Τότε δὲ ἡ 
πᾶσα Ἐχχλησία ἑχενώθη εἰς τὴν χατὰ θρύγας. Ao 
xai ἑσπούδασε τὸ ἅγιον Πνεῦμα ἀποχαλύψαι ἡμῖν, 
πῶς ἔμελλε πλανᾶσθαι fj Ἐκκλησία μετὰ τὸν χού- 
voy τῶν ἁποστόλων, τοῦ τε Ἰωάννου xai τῶν xazt- 


3| Cor. xv, 52. *I Thess. iv, 15. * Apoc. ii, 18. 


(66) Eird τινες ἐξ αὐτῶν xd. Objiciebant D Joannem asserit Apocalypsin scripsisse Domitiani 


heretici mendacem fuisse Joannem, qui ad eam. 


Ecclesiam edita sibi a Domino msndata scriberet, 
que nulla tum esset. Respondet Epiphanius , hoc 
jpso constare propheticum hunc esse librum, cum 
ad Ecclesiam scripserit, quam olim futuram cogno- 
sceret, tametsi. quibus scribebat temporibus που- 
dum exstaret ulla. Sed hec Epiphanii responsio 
nisi. ἀντιλεκτιχῶς, et ad hominem , ut. vulgo lo- 
quuntur, accipiamus, baud satis probabilis videtur. 
Ác longe melius est, negare Joannis tempore nul- 
lam Thyatiris Ecclesiam exstitisse, quod impuden- 
ter hzretici mentiti sunt. —— 

(57) Kac' ἐχείνου καιροῦ. Scribe, xaz' ἐχεῖνο. 

(58) Nor δὲ διὰ τὸν Κύριο àv tà 
τούτῳ. Dus. illa quos uuntur note temporum 
vel librariorum vitio , «c.l auctoris ipsius halluci- 
Matione depravate s4nt. Hieron. in Script. eccles. 


xiv, qui iniit Juliano 129, Christi 94, Nonio Aspre- 
nate et Arricino coss. Quare vel hoc ipso anno, 
vel sequenti saltem Joannes, Apocalypsin scripsit. 
À quo tempore ad annum Christi is. quo Ἐν. 
phanius hoc opus elaborabat , anni sunt 281, non 
112, ut habent Epiphanii verba. Deinde falsum est, 
quo tempore scripta est Apocalypsis, Thyatiris Ca- 
taphrygas liereticos fuisse, qui nondum emer- 
serant. Nam ut eos quam antiquissimos faciamus, 
non ante tempus Antonini esse potuerunt; cujus 
anno xix Montanus prediit, ut hzresi 48 scripsit 
Epiphanius: qui annus congruit Cbristi 156. Atqui 
nos ibidem Epiphanium aberrasse docuimus, nec 


ante Aurelii tempus exortos Cataphrygas, ejesque | 


anno xi, ut scribit Eusebius. 


uare longe 
illud tempus amandandi sunt. 


319 


ADVERSUS HJERESES LIB. Hj. TOM. I. — HERES. LI. 


950- 


εξης : ὃς fv χρόνος μετὰ τὴν τοῦ Σωτῆρος ἀνάληψιν (59) À duit : Ecelesiam post apostolorum, hoc est Joannis 


ἐπὶ Eveviyxovca. xal τρισὶν ἔτεσιν, ὡς μελλούσης τῆς 
ἐχεῖσε Ἑκχλησίας πλανᾶσθαι, xai χωνεύεσθαι ἓν τῇ 
χατὰ θρύγας αἱρέσει. Οὕτω γὰρ εὐθὺς διελέγχει ὁ 
Κύριος Γράψον τῷ ἀγγέϊῳ τῆς ἐν θυατείροις 


'ExxAnc(ac * Τάδε .1ἐγει ὁ ἔχων τοὺς ὀφθαλμοὺς 


ὡς φ.ἰόγα πυρὸς, καὶ ob πόδες αὐτοῦ ὅμοιοι xaA- 
xoAi6ávo: Οἶδά σου τὴν πίστιν’, καὶ ἀγάπην, 
xal τὴν διαχογίαν, καὶ ἔτι τὰ ἔσχατά σου π.ἱθίο- 
va τῶν πρώτων. "Έχω δὲ xarà cov, ὅτι ἀφεὶς 
τὴν γυγαῖκα Ἰεζάδελ ἁπατᾷν τοὺς δού.ους µου, 
λέγουσαν ἑαυτὴν προφητιν, διδάσκουσαν φαγεῖν 
εἰδω.όθυτα xal ποργεύει». Καὶ ἔδωκα αὐσῇ xpó- 
vov µετανοῆσαι, καὶ οὐ θά1ει µεταγοῆσαι ἐκ τῆς 
ποργείας αὐτῆς.. 


Οὐχ ὁρᾶτε, ὦ οὗτοι, Utt. περὶ τῶν γυναικῶν λέγει 
τῶν ἐν olfjset προφητείας ἁπατωμένων, xal ἁπατω- 
Gv πολλούς; φημὶ δὲ περὶ Πρισκίλλας, καὶ Μαξι- 
μίλλας, καὶ Κυϊντίλλας, ὧν οὐ λέληθε τὸ Πνεῦμα τὸ 
ἅγιον xax fj αὐτῶν ἁπάτη * ἀλλὰ προεθέσπισε προφη- 
τιχῶς bv τῷ στόµατι τοῦ ἁγίου Ἰωάννου, ὅπερ ἐΥά- 
νετο μετὰ τὴν τοῦ ἁγίου Ἰωάννου χοίµησιν. Αὐτοῦ 
δὲ προφητεύσαντος Ev χρόνοις Κλαυδίου (00) Καΐσαρος 
ἀνωτάτω, ὅτε εἰς τὴν Πάτμον νῆσον ὑπῆρξεν (όμο- 
λογοῦσι yàp xal οὗτοι ἓν Θυατείροις ταῦτα πεπλη- 
ρῶσθαι), ἄρα γοῦν κατὰ προφητείαν ἔγραφε τοῖς ἐχεῖ 
ἐν Χριστῷ κατ ἐχεῖνο πεπολιτευµένοις, ὅτι ἥμελλεν 
ἑαυτὴν γυνὴ προφῆτιν καλεῖν. Καὶ διέπεσεν ὁ κατὰ τῆς 


ac exterorum Lempora, ad errorem esse declina: 

turam annis post uscensum Christi tribus ae nona 

ginta: quo tempore in errorem incidere, atque in 
Phrygum hzresin velut eliquari illius loci deberet. 
Ecelesia. Unde et. coarguendi gratia statim ita Do- - 
minus loquitur : Scribe angelo Ecclesie, que est 
Thyatiris : Hec dicit qui habet oculos sicut flam- 
mam ignis, el pedes ejus similes aurichalco : Nov 
fidem tuam, et charitatem, et ministerium; et opera 
(ua novissima plura prioribus. Sed habeo adversus te, . 
quia permittis mulierem Jesabel seducere servos meos; : 
qua se dicit prophetissam, doceritem manducare ido- 

lothyta, et fornicari. Et dedi illi tempus, ut peni- 

tentiam ageret, e£ non vuli ponitere a fornicatione 

ε.α. 

Num ilud 456 videre tandem potestis, de mu- 
lieribus illum loqui, quz falsa prophetici spiritus 
persuasione decepte, quamplurimos deceperunt,. 
hoc est de Priscilla, Maximilla, ac Quintilla, quarum 
fraus latere Spiritum sanctum minime potuit, sed: 
per beati Joannis os fore ista predixit, quxe post 
ejus obitum acciderunt ? Qui cum olim imperante 
Claudio Czsare vaticinium illud ediderit, cum in: 
Pathmo insula versaretur (istud vero illi quoque 
Thyatiris contigisse non negant), omnino Christia- 
nis, qui tum illic erant, non sine prophetico 
instinctu scripsit, venturam aliquando mulierem, 
qui se prophetissam appellaret. Ex quo omnis illa 


ἀληθείας ἐπεγειρόμενος πανταχόθεν ἀπινενοημένος λό- C ad oppugnandam veritatem comparata ratio corruit: 


γος, δειχνυµένου τοῦ κατὰ την ᾽Αποχάλυψιν λόγου 
προφητιχοῦ ὄντος, Ex Πνεύματος ἁγίου κατὰ ἀλήθειαν, 

ΑΔ’. Ἐπαίρονται δὲ πάλιν τῇ διανοίᾳ οἱ αὐτοὶ λε- 
ξιθηροῦντες ἀπείρως, ἵνα δόξωσι παρεχθάλλειν τὰ 


τοῦ ἁγίου ᾽Αποστόλου βιθλία, φημὶ δὲ Ἰωάννου τό τε 


Ε,ὐαγγέλιον xal τὴν ᾽Αποχάλυψιν, τάχα δὲ xal τὰς 
Ἐνπιστολάς. Συνάδουσι γὰρ xaX αὗται τῷ Εὐαγγελίῳ 
xai τῇ ᾽Αποχαλύψει. Kal φασιν, ὅτι Εἶδον, xal εἶπε 
τῷ dyréAp* Abcor τοὺς τἐσσαρας ἀγγέλους τοὺς 
ἐπὶ τοῦ Εὐρράτου. Kal ἤχουσα τὸν ἀριθμὸν τοῦ 
στερατοῦ, μύριαι μυριάδες, xal χίΊιαι χιλιάδες" 
καὶ ἧσαν ἑνδεδυμέγοι θώρακας πυρίγους καὶ 
θειώδεις, καὶ ὑακυθίνευς. Ἐνόμισαν γὰρ οἱ τοιοῦ- 
τοι, μὴ πη ἄρα Ὑελοῖόν ἐστιν fj ἀλήθεια. Ἐὰν γὰρ 


λέγη τοὺς τέσσαρας ἀγγέλους τοὺς ἐν τῷ Εὐφράτῃ D 


καθεζοµένους, ἵνα δείξῃ τὰς τέσσαρας διἀφορὰς τῶν 
ἐχεῖσε ἐθνῶν χαθεζοµένων ἐπὶ τὸν Εὐφράτην, οὗτινές 


* Apoc. ir, 18-91. * Apoc. ix, 14-17. 


(59) 'Oc ἦν χρόνος Feriis ch» τοῦ Σωτήρος ἀνά- 
Any. Aliud agens Epiphanius hzc scripsit. Non 
enim post ἀνάληήιν, hoc est ascensum Domini, sed 
post ejus γέννησιν et Natalem 93 elapsis annis 
Apocalypsin Joannes attigit. Verum perplexe ad- 
modum loquitur Epiphanius ; εἰ cum antea fateri 
visus sit, Joannis tempore nullum Thyatiris vesti- 
gium Ecclesiz superfuisse , mox idipsum Ee apo- 
stolorum ac Joannis statem contigisse dicit: Διὸ 
χαὶ ἑσπούδασε τὸ ἅγιον Πνεῦμα ἀποχαλύψαι ἡμῖν, 
πῶς ἔμελλε πλανᾶσθαι di Ἐκκλησία μετὰ τὸν χρό- 
vov τῶν ἀποστόλων, τοῦ τε Ἰωάννου, xal τῶν χαθ- 
εξῆς' quod tempus annis 93 μετὰ τὴν τοῦ Σωτῆῇ- 


cum Apecalypsis ille liber prophetici esse generis, 
et a Spiritu sancto verissime profectus ostenditur. 
XXXIV; Pergunt illi vero imperitissimi vocum 
aucupatores, a€ sese impudenter efferunt, ut beati - 
apostoli scripta, boc est Joannis Evangelium et. 
Apoealypsin, non immerito rejicere videantur, 
adeoque et Epistolas ipsas, quz cum Evangelio et: 
Apocalypsi consentiunt. Sic igitur objiciunt : Vidi, 
inquit ille,et dizit angelo: Solve quatuor angelos, qui . 
sunt in Euphrate. Et audivi numerum exercitus decies 
millies dena millia, et millies mille; et habebant »ογὶ- . 
cas igneas, et sulphureas, et hyacinthinas *. At illi ve- 
ritati ipsi subesse ridiculum quiddam suspicati sunt. . 
Atqui cum quatuor angelos ad Euphraten collocat, 
totidem nationes significat, qux ad Euphraten ha- 
bitant. Cujusmodi sunt Assyrii, Babylonii, Medi, 
atque Perss. Hzc enim imperia quatuor apud Da- 


poc ἀνάληψιν definit. Si Cataphrygum hzresis anno 
Ghristi 456, hoc est Antonini xix, initium babuit, 
utcenset Epiphanius, Christus autem passus est, 
et in celum subvectus anuo xxxiv vel xxxin, ad-- 
ditis 102 , fiunt anni circiter 126 , quibus elapsis 
Thyatirorum Ecclesiam iutercidisse putat; quod. 
ne ipsum quidem tempus ad Cataphrygum origi- 
nem convenit. Quare nisi librariorum culpa vitium 
in numerorum notas incurrerit, Epiphanium errare 
necesse est. 

(60) Ἐν χρόνρις KAav6lov. Perperam , ut sue 
pra menuimus: Nam sub Domitiano relegatus es&.. 


8. EPIPHAND 


nielem ordine commemorantur. Quorum primi A εἶσιν ΙΑσσύριοι (61), Ἠαδυλώνιοι, Μῆδοι, καὶ Πέρσαι. 


regnarunt Assyrii. Tum Babylonii, qui Danielis 
tempore rerum potiebantur. Secuti sunt Medi; ac 
postremo Persz, quorum primus rex Cyrus exstitit. 
Gentes porro angelis esse subjects, testis esl 
Moyses Dei servus, qui Danielis. orationem velut 
interpretans ait : Interroga patrem Iuum, et annwun- 
tiabit tibi ; seniores (uos, et dicent tibi : Quando di- 
videbat Altissimus gentes, 9] dispergebat filios 
Adam. Constituit terminos populorum, juxia nume- 
rum angelorum | Dei. Et. fuit. pars Domini populus 
ejus Jacob ; [uniculus hareditatis ejus Israel *. lgitur 
eum angelis nationes subjectz sint, merito dixil : 
Solve quatuor angelos, qui sedent in Euphrate, 
ibique detinentur, ut gentes bellis inter sese com- 
mittant, usque ad tempus patientie Domini, donec 
per illoe sanctos sues vindicari jubeat. Etenim an- 
gell isti, quibus hoc Spiritus edicit, coercebantur 
interim, nec invadendi tempus est illis concessum : 


! Deut. xxxu, 7 sqq... * F. ὧν. 


(61) οἵἴτινές εἰσιν Ασσύριοι. Perse ad Euphra- 
tem minime siti sunt. Sed πλατυκῶς pro Persarum 
hnperio Persas usurpavit. Quatuor monarchise, 
quie Dan. vii capite describuntur, neque recte ab 
Epiphanio numerat: sunt, et ad Apocal. locum 
illum nibil emnino faciunt; nam hec Joannis visa 
ad extrema mundi tempora referuntur; quibus iv, 
hoc est universi demones, vel eorum prazcipui , qui 
hactenus alligati fuerant, soluti vinculis in humani 
generis perniciem grassabuntur. Hzc simplicissima 


Afras γὰρ αἱ τέσσαρες βασιλεῖαι χατὰ διαδοχγν iv 
τῷ Δανιλλ ἐμφέρονται, ὡς » πρῶτοι Ασσύριοι ἐθα- 
αίλευον, xaX Βαθυλώνιοι £v χρόνοις αὐτοῦ. Ἠδτδοι δὲ 
διεδέξαντο, Mex' αὐτοὺς δὲ Πέρσαι, ὧν πρῶτος Υέγονε 
Κῦρος ὁ βασιλεύς. Τὰ γὰρ ἔθνη ὑπὸ ἀγγέλους τετα- 
μένα εἰαὶν, ὡς ἐπιμαρτυρεῖ µοι Μωῦσῆς ὁ ἅγιος τοῦ 
Θεοῦ θεράπων, τὸν λόγον κατὰ ἀχολουθίαν ἑρμηνεύων 
καὶ λέγων: Ἑπερώτησον τὸν πατέρα σου xal 
ἀναγγαλεῖ σοι. zoUc Ἀρεσθυτέρους σου. xa 
ἑροῦσί σοι. Ὅτε διεμέριζαν' ὁ Ὕψιστος ἔθνη, ὡς 
διέσπειρεν υἱοὺς Ἀδάμ. Ἕστησεν ὅρια ἐθνων 
κατὰ ἀριθμὸν ἀγγέλων θεοῦ. Καὶ ἐγενήθη pegic 
Κυρίου Aaóc αὐτοῦ Ἰακὼδ, σχοίνισµα x Anporc- 
µίας αὐτοῦ Ἱσραή.. El οὖν τὰ ἔθνη ὑπὸ ἀγγέλους 


B εἰαὶ τεταγµένα, δικαίως cire  Λῦσον τοὺς τέασαρας 


ἀγγέλους τοὺς kv τῷ Εὐφράτῃ χαθενοµένου:, xdi 
ἐπεχομένους ἐπιτρέπειν τοῖς ἔθνεσιν (03) εἰς πούκς- 
pov ἕως καιροῦ µακροθυµίας Κυρίου, ἕως προστάτει 


borum, tum Babyloniorum presertim luculenta est, 
ac frequens mentio. Sed priores meworantur As- 
&yrii: quorum primus 1V Reg. xv, f9oecarrit Phul, 
qui et Belochus dicitur. Hunc a Medis defecisso 
probabile est. Successit Ten Phalassar ibiJ. 
com. 90. lnde Salmanassar IV fk g. xvii, 5. Tum 
Sennacherib ejas fllius IV eg. xvii, 15. Pustre- 
mus fuit Assar Addon cap. xix. 37 Jam vero pri- 
mus Assyriorum principum Phul sub Manahen 
]sraelis , et Azaria Juda rege collocatur. Azarias 


oci hujus expositio quatuor illas veteres monar- € iniit anno per Julian., ut arbitramur, 5905. Quare 


chias excludit; qua ne ipse quidem ab Epipbanio 
ex historie veritate proponuntur ; nam ut omittam 
Assyriorum imperii , quod jampridem interciderat, 
mentionem apud Danielem fleri nullam , certe pro- 
ximi ab Assyriis Medi sunt, inde Babylonii. Quan- 
uam Assyrios, nisi fallor, non veteres illos intel- 
ligit, quorum ultimus Sardanapalus ab Arbace im- 
rio exutus est, sed posteriores, qui exstincto 
vetere illo amplissimoque regno , ex ejus ruinis 
excitati sunt, ut et Babyloniorum imperium. Sed 
lutroque videntur antiquiora Medorum initia , si 
quid Diodoro, ac csteris omnibus historicis cre- 
ditur. Qua de re ita paucis accipe : Cum ex omnium 
ferme scriptorum auctoritate constet, ante Cyrum, 
t Persas, maxima duo imperia floruisse, Assyrio- 
rum a Nino , et Medorum ; Cyrum autem Olymp, 
55 anno primo, sive ineunte, sive potius labente 
cepisse , demus , id quod alibi demonstrabitur, 
lexeunte anno primo 
vicisse , annus bic erit in Juliana periodo 4155, 
ante Dionysianam seran 560. Ante hunc igitur an- 
inum Assyriorum, Medorumque tempora collocanda 
Sunt ; quz ob vetustatem , scriptorumque dissensio- 
inem parum certa , sic ordinanda putamus : Medo- 
rum imperium Ctesia, et Diodoro testibus 517 
ferme annos obtinuit, Cepit igitur anno per. 
Jul. $858. Assyriorum regno mille ac trecentos 
.circiter a Belo tribuimus, preeunte in Chronicis 
. 'Eugebio. Quamobrem initium Beli convenit anno 
Iper. Julianz 2559. Ex iis consequens est Medorum 
'primordia centum annis Olympiadas anteceseisse, 
Quarum initium annus est in per. Julian. 3958. 
"Constituto Medorum imperio, duo quedam alía 
paulatim effloruerunt ; Assyriorum , ac Babylonio- 
pum; que Assyrii illius maximi ac diuturni velut 
naufragio disjectas ubique tabulas arripuerunt. 
Quorum apud exteros scriptores pertenuis est et 
obscura memoria; in sacris vero Litteris cum ani- 


Assyriorum regnum , quod sub Azaria fumdatum 
est, longe posterius est Medorum initio, videlicel 
annis fere Lxx. Ad ως Ezechias ccpit ος chrono- 
logie nostrae ratiociniis per. Jul. 5957. Ergo annus 
ejus xiv , quo Sennacherib interfectus videtur , est 
per. Jul. 4000 circiter. 

At Babyloniorum regnum, si a Nabonassaro re- 
petas, aliquot annis post Assyriorum init'um ersti- 
tit. Cepit enim Nabonassari zra Babylone per. 
Jul. 3867. Primus autem e Babyloniis regibus in 
Scripturis nominatur Merodach filius Baladan, 1V 
Reg. xx , 12, circa annum Ezechiz xiv, circa per. 
jul. 4000, eodem tempore quo Sennacherib et Ας- 
sar Addon in Assyria regnabant. Quare Merodach 
iste vel idem est cum Nabonassaro, vel potius Ba- 
ladan Merodachi pater: a quo Babylonicum impe- 
rium ad Nabuchodonosorem et posteros usque 
propagatum est, donec a Cyro et Persis exstinctum 


lym. 55 Cyrum Astyagen p est. De posterioribus Assyriis suspicor locetum 


Epiphanium , potiusquam de antiquis illis. Quew 
nos ut ab errore utcunque vindicemus, quatenus 
Medos Babyloniis posteriores posuit , ad Darium 
illum Medum respexisse credimus, qui ex multo- 
rum sententia Medorum postremus rex fuit, el 
cum Cyro, Babylone capta, eamdem solus obtinuit. 
Quod etsi nequaquam probamus [reque enim Da- 
rius ille Danielis Medorum rex fuit) , nibilominus 
ex eo. manavit prz»postera iila regnorum apud Ερὶ- 
hanium distributio, Alioquin certissima est, et ad 

anielis. visionem  accommodatissima  Hieronyni 
sententia: quatuor animalia totidem imperia signi- 
ficare , Babyloniorum, Persarum, Macedonum . ito- 
manorum. 

(02) Ἐπιτρέπειν τοῖς Eürectw εἷς xólsper. 
Ὁ vous * angeli nationum przsides vincti detinen- 
tur, prohibenturque ne subjectos sibi populos ad 
bella provocent. ) 





9353 


ADVERSUS FLERESES LIB. ll. TOM. 1. — HAERES. Lil. 


904 


δ. αὐτῶν ἐχδιχίαν γενέσθαι τῶν αὑτοῦ ἁγίων. "Euga- A quos nondum Dei justitia suvebat, ot eseterz gentes 


τοῦντο Τὰρ οἱ ἐπιτεταγμένοι ἄγγελοι ὑπὸ «οῦ Πνεύ- 
ματο»ς, uh ἔχοντες χαιρὸν ἑπιδρομῆς, διὰ τὸ µήπω 
λύειν αὐτοῖς τὴν δίχην, τοῦ τὰ λοιπὰ ἕθνη λύεσθαι 
ἕνεχεν τῆς πρὸς τοὺς ἁγίους ὕδρεως. Λόονται δὲ οἱ 
τοιοῦτοι, χαὶ ἑπέρχονται τῇ vf, ὡς Ἰωάννης προφη- 
τεύει xal οἱ ἄλλοι προφῆται. Καὶ γὰρ χινούµενοι οἱ 
ἄγγελο. χινοῦσι τὰ ἔθνη εἰς ὁρμὴν ἐχδιχίας. "Οτι ! δὲ 
πευρίνους καὶ θειώδεις, xat ὑαχινθίνους θώραχας ση. 
Μαίΐνει, οὐδεὶς ἀμφιδάλλει. Ἐκεῖνα γὰρ τὰ ἔθνη ἀπὸ 
τῆς τοιαύτης χρόας ἔχει τὴν ἀμφίασιν. Τὰ μὲν γὰρ 
θειώδη μάτια χρόα τίς ἐστι µηλίνη οὕτω καλουµένη 
ἐρέα ᾽ τὰ δὲ πύρινα, ἵνα εἴπῃ τὰ χοχχηρὰ ἑνδύματα, 
xat ὑαχίνθινα, ἵνα δείξῃ τὴν Καλλαίνην ἐρέαν. 

AE'. Αλλὰ οὗτοι, μὴ δεξάµενοι ΗΠνεῦμα ἅχιον, 
ἀναχρίνανται μὲν πνευματιχῶς, μὴ νοοῦντες τὰ τοῦ 
Πνεύματος, καὶ χατὰ τὸν λάγον βουλόμενοι λέγειν, 
xa οὐχ εἰδότες τὰ ἐν τῇ ἁγίᾳ Ἐχχλησίᾳ χαρίσματα, 
ἅτινα ἀληθῶς xal εὐσταθῶς £v παραχολουθήσει xal 
ἑῤῥωμένῳ wp τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον διηγήσατο - of τε 
ἅγιοι προφῄται xat οἱ ἅγιοι ἀπόστολοι’ ἓν οἷς χαὶ ὁ 
ἅγχιος Ἰωάννης διὰ τοῦ Εὐαγγελίου xal τῶν Ἐπιστο- 
Àory xal τῆς ᾽Αποχαλύψεως Ex τοῦ αὐτοῦ χαρίσµατος 
τοῦ ἁγίου µεταδέδωχε. Φθάνει δὲ xal ἐπ αὐτοὺς :ὸ 
εἰρητμένον, ὅτι Ti βαασφημοῦντι εἰς τὸ Hrsbpa τὸ 
ἅγιο», οὖκ ἀμρεθήσεται αὐτῷ οὐδὲ ἐν τῷ vor 
αἰῶγι, οὐδὲ ἐν τῷ uéAAorci. Καὶ γὰρ κατὰ τῶν 
ῥημάτων τῶν ὑπὸ τοῦ Πνεύματος εἰρημένων οὗτοι 
ἑστρατεύσαντο. 


ad persequendam samciorum injuriam solverentur. 
lidem tamen soluti denique terram obeunt, ut 
Joannes ac propheta caeteri vaticinati sunt. Ángeli 
enim dum commoventur, gentes ipsas ad ulciscen- 
dum eommovent. Jam cur loricas ilis igueas, et 
Sulphureas, et byacinthinss tribual, nemini dubium 
est, propterea quod iisce coloribus gentium ilJjarum 
vestes infecta, sunt ; nam quod ad sulpbureas attinet, 
melinus iste color est, 4 quo et lanze quzdam ap- 
pellantur. lgnez porro vestes coccineas indicant, 
quemadmodum hyacinthinarum vocabulo Callaice 
lanz, hoc est ferruginez, significantur. 


XXXV. At illi cum sancti Spiritus expertes sint, 
ejusdem vi Spiritus qus ejus sunt nescire facillime 
judicantur. Qui eum divino verbo consentanea loqui 
videri volunt, celestia illa in Ecclesiam collata dona, 
vaticinia scilicet, ignorant, qua vore ac censtanter 
per eos homines, qui ea 4.19 dicerent intelligerent, 
ac firma et robusia inente praediti erant, Spiritus 
sanctus exposuit. Quales saneti prophetae, et ape- 
&toli (uerunt. Quorum e numero beatus Joannes per 
Evangelium suum, atque Epistolas, et Apocalypein 
idem celeste munus impertiit. Caterum in illos 
quadrat haec. Christi sententia : Qui blasphemaverit 
in. Spiritum sanctum, ei neque in presenti, neque in 
futuro seculo peccatum. remitti *. Nam illi expres- 
sissimis Spiritus sancti verbis aperte repugnant. 


Tv δὲ τοιούτων xat *ocoUttov εἱρημένων xat*kX q — Atque hzc adversus illam hzresim bunc in mo- 


τῇ» τοιαύτης αἱρέσεως, ἱχανῶς ἔχειν νοµίσας, xai 
ὡς σχολόπενδραν, i| ονλον καλούµενον (ἑρπετὸν, mo» 
λύποδα, ὀλίγον μὲν τῇ δυνάµει τῇ περιοδυνία τοῦ ἰοῦ, 
πολύπουν δὲ xal μαχροείχελον) τῇ τοῦ Θεοῦ δυνάμει 
xai ἁληθείᾳ χαταπατῄσαντες, ἐπὶ τὰς ἑξῆς πάλιν 
προδαΐνοντες, σὺν τῇ τοῦ θεοῦ δυνάμει ἴωμεν, ἀγα- 
κητοί. 

ΚΑΤΑ ΑΔΑΜΙΑΝΩΟΝ (65), 

Αἴρεσις AB' ἡ καὶ ΝΒ.. 

Α’. Ασφάλαχα καλοῦσί τι ζῶον ἐν τῇ fj κάτω 
ἐμφωλεῦον, τετράπουν, * ὀρύττει τὴν γῆν, xai ἐν 
τοῖς µυχοτάτοις αὐτῆς ἔχει τὴν οἴκησιν. Τὰ δὲ πάντα 
κου ζώου ὑπάρχει ὡσεὶ μιχροῦ σχύλαχος χυνὸς τὴν 


dum copiose disputata sufficere credimus. Quam 
velut scopolendram, qui et iulus dicitur (serpentis 
id genus est, multipes, imbecillum, cujus virus baud 
magnum affert dolorem, sed et pedes, vt dictum 
est, plures habet, et oblongum est), cum divina vir- 
tute ac veritate protriverimus, 458 asd reliquas, 
charissimi, cum eadem Dei ope progrediamur. 

CONTRA ADAMIANOS, 

Haresis XX XII sive LII. 


I. Talpam genus quoddam animalis nuncupant, 
quadrupes, quod sub terra latebras babet, esque 
effossa, in intimis illius penetralibus domicilium 
collocat, Est autem canino catulo specie quam si- 


περιφέρειαν τῆς ἡλικίας ἔχον, ᾧ οὐδὲ ὅλως ὑπάρχει D millimum, eodemque staturz ambitu constans, sed 


ὅρασις. Ἐρημωτιχὸν δὲ (ὃν τὸ ζῶον, χάτωθεν &xpt- 
ζοῦν πάντα τὰ τῶν ἀνθρώπων, γεωργήµατα, τά τε 
αικυηρὰ τὰ μάλιστα, xal τὰ δριµέα φυτεύµατα, κροµ- 
μύων τε xal σχορόδων, βολδῶν xal τῶν τοιούτων, 
χρίνων τε xai τῶν ἄλλων. Ἐὰν δὲ λαθὸν ἐν τῷ ὁρύτ- 
τειν φθάσῃη ἐπὶ τῆς γῆς ἔξω, εἰς τὸν ἀέρα γενέσθαι, 
3| ἁλοὺς θηρευθείη ὑπὸ τῶν ἀνθρώπων, γἐλοιόν τι 
ἑωποιεῖ πᾶσι τοῖς τοῦτο τὸ ζῶον θηρεύσασιν. Οὕτως 
xat αὐτὸς ἀπιχειρῶ λέχειν περὶ τῆς νυνὶ μετὰ χεῖρας 
αἱρέσεως, ὡς μὲν χατὰ τὴν χαρδίαν τυφλώττει, καὶ 


! Lege ὅτι. * Deestórep. 3 Marc. (n, 29. 


visu penitus caret, ldem agris vastitatem affert, 
et eorum quz hominum labore consita. sunt, radi- 
ces evellit; sed cucumerum iu primis, tum quid- 
quid acriorum est seminum: cujusmodi sunt ορ, — 
allia, bulbi, czteraque id genus; item lilia, at- 
que alia pleraque. Quod si fodiendo demum ad 
exteriorem terre superficiem, apertumque aerem 
pervenerit, aut hominum insidiis captus fuerit, iis 
a quibus captus est, ludicrum de se spectaculum 
prebet. ldem nobis de ea, quam prse manibus ha- 


(63) Ἀδαμιανών. Spurcissimse hujus heresis auctorem Theodoretus facit Prodicumn, cujus me 


uijnit Clem. ni Strom. 


S. ΕΡΙΡΗΛΝΗ 


bemus, hsresi dicendum widetur, qua exescati A ἀνοηταίνει: ἑἐρημίαν δὲ ἑαυτῇῃ ἐργάζεται, καὶ τὸν 


cordis est, ac desipit; sibi vero vastitatem affert ; 
et idipsum, ex quo constat, radicitus excidit. Quin 
etjam radicibus quamplurimis, illis scilicet homi. 
nibus, qui ad se confugerint, perniciem consciscit. 
E contrario vero prudentibus, si in conspectum ali- 
quando venerit, non mediocrem de se risum con- 
citat. Quemadmodum illud, de quo diximus, ani- 
mal, quod, quia ezcum est, nee reeeptum invenire 
ullum potest, ab omnibus illuditur, non absimilis 
est illius hzresis conditio. Quam qui sequuntur, 
Adami nemen usurparunt. Hoc autem, quod a mul- 


σύστασιν ἑαυτῆς κάτωθεν ἀκτέμνει. Ῥιζῶν τε -ολ- 
λῶν, τῶν εἰς αὐτὴν ἐχπεπτωχότων ἀνδρῶν, τω. 
λύμην ἀπεργάζεται. Τοῖς δὲ συνετοῖς εἴ ποτε γέ- 
νοιτο χατοπτευθήναι αὐτὴν, Υέλωτα οὗ τὸν τυ-. 
χόντα παρασκευάζει" ὡς χαὶ τὸ προειῤημµένον ζῶσν, ᾿ 
διὰ τὴν ἑαυτοῦ τύφλωσιν ἐμπαιζόμενον διὰ τὴν 
ἀχρασίαν 3, xal μὴ εὑρίσχον ποῦ τὴν εἰσαγωγῖν 
ποιῄσασθαι, ὡς xal αὐτὴ fj αἴρεσις. Ἐπέθεντο γὰρ. 
ἑαυτοῖς τοῦ ᾽Αδὰμ. τὸ ὄνομα. Τοῦτο δὲ ἀπὸ ἀχοης 
ἀνδρῶν πολλῶν ἀχηχοότες φαμέν" οὐ yàp Ev ουγ- 
γράμµασιν εὕρομεν, f) περιετύχομεν τοιούτοις ttl. 


tig auditione didicimus, de eo hominum genere proponimus, non ullis scriptorum monimentis comper- 
tum, aut cujusquam ex illo grege usu ac consuetudine perceptum. 
Quamobrem cum ea qus dicturus sum plerique Β Πολλῶν οὖν εἰρηχότων, ἄξιον xa αὐτῆς µνησθτ- 


narraverint, merito bujus secte mentionem aliquam 
faciendam esse duximus, ac jure eamdem cum czco 
illo animalculo comparavimus, quod ad hominum 
aspectum haud ita frequenter erumpit, propterea 
quod sub terra delitescit ; indidemque stirpibus 
pestem atque exitium molitur. Sed ridicula in pri- 
mis h:resis illa est. Ας diu sane dubitavi, num ea 
ab e»terarum numero excludenda prorsus, esset. 
Verum, quod ejus' in mundo utcunque sonus exau- 
ditur, non erit auditori sapienti molestum, si lolii 
genera omnia cognoverit, qua in orbe terrarum a 
diabolo £59 disseminata sunt. Sive enim ejus- 
: modi est, qualem accepimus, sive non est, tamen 
cum ita plerosque narrantes audierimus, visum est 


ναι ἑδιχαιώσαμοαν. Διὸ xal διχαίως ταύτην παρεικά- 
capev τῷ προειρηµένψ τυφλῷ ζῶον *, xal ἀνδράσι 
οὐ τάχιον φαινόµενοι, διὰ τὸ κρύδδην Ev τῇ ΥΠ εἶναι, 
xal χάτωθεν τὴν λύμην ἑργάζεσθαι. Περιγέλαστος 
δέ ἐστι καὶ ἑσχεπτόμην unb ὅλως εἰς ἀριθμὸν αὖ- 
τὴν φέρειν. Διὰ δὲ τὸ ὅλως Ίχον αὐτῆς εἶναι ἓν κύ- 
σµῳ, οὐδὲν λυπήσειε τὸν συνετὸν ἀχροατὴν περὶ 
πάντων εἰδέναι τῶν. v τῷ χόαμῳ ὑπὸ τοῦ διαθόλου 
ζιζανιωδῶς ἑσπαρμένων. Εἶτε γάρ ἐστιν ἡ τοιαύτη, 


 &lze μὴ ἔστι, πολλῶν λεγόντων ἀχηχοότες, ἀσφαλείας 


χάριν καὶ περὶ αὐτῆς εἰπεῖν εὔλογόν pot πέφηνε, 
xal μ] παραλεῖψαι, x&v τε χαταλύηται, xai οὐχέτι 
ὑπάρχ]ῃ. 05 γὰρ ἀσφαλῶς ἐπίσταμαι, cl ἔτι ἔστιν, 9. 
μὴ ἔστι. Τί δὲ εἰς μακρὸν ἀποτείνομαι χρόνον τῷ 


securitatis causa non absurdum, si de ea nonnihit C προοιµίῳ χρώµενος πρὸς διῄγησιν; "Άρξομαι cb Υέ- 


ageremus, neque pratermitteremus penitus, tametsi 
jam eversa foret, nec uspiam resideret: utrum enim 
supersit necne, nondum exploratum hahuimue. 
Quid autem attinet in illius narrationis exordio diu- 
. tius immorari ? Age ridiculam illam narrationem, 


λοιον διηγεῖσθαι, μᾶλλον δὲ τὸ πένθος. Πένθος, ὅτι 
πως ὁ διάδολος kvolxnaev by τῇ τῶν ἀνθρώπων δια- 
γοίᾳ, χλευάσαι τὸ πλάσμα τὸ ἐχ Θεοῦ πεπλασμµένον΄ 
γέλοιον δὲ, περὶ τῶν μήτε ὀρώντων, μήτε τὺ συνετὸν 
διανενοηµένων. 


velluctuosam polius aggrediamur. Luctuosam. quidem, quod diabolus in. hominum mentibus sedem 
constituerit, Dei ut opificio posset illudere. Ridiculam vero, quatenus nibil. igti neque vident, neque 


prudenter intelligunt. 

II. In primis enim hzreticos istos ferunt ecclesias 
suas, sive latibula potius, et, cavernas (sic enim hz- 
reticorum libet appellare conventieula), in hypo- 
caustis exstruere. Quippe subter ignem excitant, ad 
eos vaporandos ac fovendos qui in illud cubicu- 
lum conveniunt. In ingressu vestimentorum custo- 
des pro foribus capsariorum instar appositi sunt. 
Tum intrantium quisque tam vir, quam femina, 
foris vestibus exuens sese, toto corpore, perinde 
ut ex utero matris exiit, nudus ingreditur. Sed qui 
principes inter illos habentur, et magistri, perzque 

nudi consident, alii in superiore loco, alii in infe- 
riore, promiscue ac passim. Ad hec nonnulli ex 
eorum numero sunt, qui scilicet Continentes appel- 
lantur, idque prz se ferunt, ac virgines habentur, 


! Cor. ἀορασίαν. * Cor. ζώῳ, et φαινομένῳ. 


(64) Αιὰ τὸ εἶναι ἔθμην. Hes. : Εθμὴ, ἀτμὸς, 
παπνὺς λεπτὸς, ἀτμῃ. 

(65) Δίχην χαμγαρίων. Idem Hes.: Χάμψα, θήχὴ 
Ὑλωσσοχομεῖον, et χαµύία, xavà, χανίαχια. Suidas: 
Κώμνα, xav», fj θήκη. Igitur. Capsarii sunt. ἵμα- 


B'. Πρῶτον γάρ φααι τοὺς τοιούτους τὰς aü-üy 
ἐχχλησίας, τοι φωλεοὺς καὶ σπήλυγγας (οὕτω 
γὰρ εἴποιμι τὰς τῶν αἱρέσεων συνελεύσεις}, ἐν ὑτο- 
καύστοις οἰκοδομεῖσθαι. Ὑποχαίειν δὲ κάτω, ὃνὰ τὸ 
εἶναι ἔθμην (64) εἰς θάλψιν τῶν ἔνδον ἓν τῷ οἰχίσχ» 


D συναγοµένων. "Ev δὲ τῷ εἰσιέναι ἱματιοφύλαχές sist 


τινες πρὸς ταῖς θύραις , δίκην καμφαρίων (65), oz 
αὑτῶν ἐπιτεταγμένοι, xal ἕχαστος εἰσιὼν, ftot ἀνλ”, 
ftot vuv, ἐχδυόμενος ἔξω εἴσεισι γυμνὸς, ὡς ἀπὸ 

μητρὸς, ὅλῳ τῷ σώματι. οἵ τε δοχοῦντες αὐτῶν | 
ἀρχηγοὶ xat διδάσχαλοι, πάντες ὡς ἐκ μητρὸς, χαθεζό 
µενοι, οἱ μὲν ἄνω, οἱ 65 χάτω ἀναμὶξ xat σποράδαν. 
Εἰσὶ δὲ παρ) αὐτοῖς Ἐγχρατεῖς δῆθεν λεγόμενοί τε 
xaX κοµπάζοντες, xal παρθένοι, ὡς ἑαυτοὺς à-a- 
πῶσι. Τάς τε ἀναγνώσεις, καὶ τὰ ἄλλα αὐτῶν τᾶν-ς 


τιοφήλακες, hec est, ut Gloss reddunt, testiarit. 
Supra in Hebion, olearios vocabat. Paulus lib. m 
$ uitim. De offic. pret, Vig. eadem voce capsaric- 
rum appellat. 





901 


ADVERSUS HJEKESES LIB. fi. TOM. 1. — ILERES. Lit. 


958 


γυμνοὶ ὄντες τελοῦσιν. Ei δὲ δόξειε τινὰ, ὡς xal A seque ipsos hunc in modum decipiunt. Jam vero 


*ouco λέγουσιν, ἓν παραπτώµατι Ὑενέσθαι , οὐχέτι 
τοῦτον Guváyouct. Φάσχουσι γὰρ αὐτὸν τὸν ᾿Αδὰμ 
«bv βεθρωχότα ἀπὸ τοῦ ξύλου, χαὶ χρίνουσιν ἐξεῶ- 
αθαι ὡς ἀπὸ τοῦ παραδείσου , τουτέστι τῆς αὐτῶν 
Ἐχχλησίας. Ἡγοῦνται γὰρ τὴν ἑαυτῶν Ἐκχχλησίαν 
εἶναι τὸν παράδεισον, xal αὐτοὺς εἶναι τοὺς περὶ 
“'Αδὰμ xai Εαν. Τίνι οὖν τῷ λόγῳ ὑποχαίουσι τὸν 
οἰχίσχον, ἵνα μὴ τὸ χρύος αὐτῶν ἑφάψηται; "Abg 
γὰρ xai Eba οὐχ ἐν ὑποχαύστῳ obup τὴν δίαιταν εἷ- 
χον, οὔτε ἓν φλογμῷ τινι ὑπεπιέζοντο, οὔτε χρύος 
αὐτοὺς ἐφόρτου ἣν δὲ αὐτοῖς ἀἡρ χαθαρώτατος, xat 
πάσης εὐχρασίας εὐτάχτως tx θεοῦ µεμερηµένος, 
οὔτε ἀπηνότητι ψυχρίας τετονωµέναος, οὔτε ἆηδε- 
στάτῃ ἐχπυρώσει χαύσωνος ἐπηρτημένος διαίταη δὲ 


ἀμθροσία μάλα ἐκ θεοῦ πεποιηµένη: ὁ χῶρος ἑτέ- B 


ταχτο, θυµηδίας χαὶ εὐξζωῖας πεποιηµένος. Καὶ οὔτε 
ῥίγει ὑπέπιπτον οὔτε χαύσωνι, ὡς ἔφην. Τούτων δὲ 
τοιούτων ἐπιδεομένων, µάλα παρ αὐτοῖς ἡ χλεύη 
γίνεται. 


4 


D'. Elta δὲ xai τὸ ἕτερον σχοπήσωµεν, πῶς ἡ 
πᾶσα πλάνη διελέγχεται , ὅτι οὐ µίαν ὥραν ἐχεῖνοι 
ηυμνοὶ σαν , ἀλλὰ διηνεχῶς, καὶ οὐκ ᾖσχύνοντο. 
Τούτοις δὲ οὐ διὰ τὸ μὴ αἰσχύνεσθαι dj γύμνωσις, 
x&v τε οὕτως αὐτοὶ νοµίσωσιν, ἀλλ ἕνεχα ἀκορέστου 
ἁδονῆς , χόραις ὀφθαλμῶν ἑμποιούσης τὴν θέλξιν. 
᾽Αφῄρηται γὰρ ἁπ᾿ αὐτῶν dj albo, ἡ ἐν Πάσαις 
ἁγίαις Γραφαῖς ἑπαινουμένη xat ἀληθῶς πεπλήρω- 


ται τὸ παρὰ τῷ προφἠτῃ εἰρημένον τὸ, "ΟΨις πὀρ- σ 


ης ἐγένετό σοι" ἀπηναισχύγτησας zpóc πάντας. 
Μετὰ δὲ «hv ὥραν ἐχείνην ἔξω ἱματίοις ἀμφιέννυν- 
«at, xat οὐχέτι εἰσὶν ὁ ᾿Αδάμ. Οὔτε γὰρ εὐθὺς ἐχεῖ- 
voc ἐματίοις ηὐπόρησεν * ἀλλὰ πρῶτον μὲν φύλλα 
συχῆς , ἔπειτα δὲ χιτῶνας δερµατίνους , καὶ ὡς μετὰ 
πολὺν χρόνον τῆς αὐτῶν ζωῆς ἡ παμποίχιλος τοῦ 
Θεοῦ σοφία τὴν εἴδησιν αὐτοῖς ἑνέδαλε τῶν ἀμφίων. 
Καὶ κατὰ πάντα τρόπον αὐτοὶ χλευασθήσονται , λέ- 
γοντες ἑαυτοὺς εἶναι τοὺς περὶ ᾿Αδὰμ, χαταφευδό- 
µενοι ἑαυτῶν , xal ἃμα ἀληθεύοντες. "Oct μὲν γὰρ 
οὗτοι Αδὰμ οὐχ ὑπάρχουσι, τοῦτο δῆλον ἐχ πολλῶν 
τεχµηρίων, ὡς xat ὑπεδείξαμεν ' ὅτι δὲ ὑπὸ τοῦ 
νοητοῦ ὄφεως ἑμπαίζονται, τοῦτο δῆλον παρὰ τῆς 
πεποιηµένης αὐτῶν σχηµατουργίας, xaX γυμνώσεως, 
καὶ αἰσχύνης , xal χλεύης. 


Οὐχ ἄξιον δὲ ἡμᾶς περὶ πολλοῦ ποιεῖσθαι τούτων 
τὴν ἀνατροπήν. Οὔτε γὰρ τὸ ὅμοιον αὐτῶν ζῶον 
σχευῶν πολεμιχῶν ἢ μεγάλων ὅπλων ἐπιδέεται πρὸς 
ἀναίρεσιν ' διὰ γὰρ μιχρᾶς ῥάδδου τοῦτο ἀφανίζεται. 
Πολλάχις δὲ, μετὰ τὸ ἀνενεχθῆναι ἐκ τοῦ φωλεοῦ, 
χαταλιµπάνεται µόνον, xai ἑαυτῷ διαφθεἰρεται, Ύε- 
λώμενον, xal ἑμπαιζόμενον, καὶ μὴ εὑρισχόμενον, 
διὰ τῆς παγγελάστου χλεύης, xat ἀσέμνου διαγω- 
γῆς , xai ὑποθέσεως τῆς ληρῳδίας. Τὰς δὲ ἑξῆς δια- 
σχοπῄσαντες , πάλιν εὐξώμεθα θεὸν συνεργεῖν ἡμῖν 

5 Gen. in, 6. 


*]bid.7 Jerem. ui, 5$. 


lectiones ac reliqua id genus obeunt nudi. Quod 
si quis, ut dicere solent, in culpam lapsus esse vi- 
deatur, hune in conventum suum minime amplius 
recipiunt. Adamum enim illum esse dicunt, qui de 
ligno comederit *, atque e paradiso, boc est Ecole- 
sia sua, exterminandum judicant. Nam [Eeclesiam 
$uam paradisum esse statuunt ; seipsos vero Áda- 
mum et Evam. Cur igitur subter eubiculum illud 
ignem excitant, ne frigore infestentur ? Etenim'Ada- 


mus et Eva ueque in hypocausto degebant, neque 


ardore ullo, atque :estu premebantur; nec ullum eis 
frigus erat molestum; sed purissimo aere frueban- 
tur, ae mirifice a Deo temperato, qui nec frigoris 
atrocitate vehementior, nec molestissimo incendii 
ardore vielentus immineret. Victus iisdem ambro- 
sia erat a Deo parata. Locus ipse 490 denique ad 
omnem erat voluptatem jucunditatemque faetus. 
lta ut neque alyori neque «cstui, quemadmodum 
diximus, essent obnoxii. At illi cum istiusmodi vite 
necessitatibus expositi sint, omnino ridicoli sunt. 


HI. Quin illud una considerandum est, quemad- 
modum ex eo refelli omnis istorum error possit. 
Nam primi nostri parentes non una duntaxat hora, 
sed perpetuo nudi sine ullo pudore perseverabant *. 
At isti non quod pudore careant, propterea nudan- 
tur, tametsi ita sibi persuadeant, sed id insatiatze 
libidini tribuunt, quz ejusmodi oculis illecebras ou- 
jicit. Siquidem omnem illi verecundiam deposue- 
runt, quz in omnibus sacris Scripturis est laudata 
sepius. Ac verissime in illis prophetze dictum illud 
knpletur: Frons meretricis facta est tibi, pudorem 
epsd omnes abjecisii *. Caeterum post illam horam 
foris rursum vestes induunt et Adami esse desinunt. 
Neque enim is vesiium subinde copiam habuit ; sed 
primum ficus folia, deinde pelliceas tunicas. lta 
nonnisi longo tempore, quam creati fuerant, vesti- 
mentorum usum divina illos sapientia perdocuit. 
Quamobrem omni explodendi ludibrio sunt boni- 
nes isti, qui sibi Adami conditionem vindicant ; in 
quo partim mentiuntur, partim vera jactitant. Quod 
enim Adami non sunt, multis, ut ostendimus, est 
argumentis perspicuum ; quod autem ab intelligibili 
serpente ludificentur, id vero ex alfectato illorum 


D habitu ac nuditate pudendoque ac ridendo illo in- 


stituto constat. 


Enimvero tanti illorum refutationem facere mi- 
nime convenit. Neque enim animal illud, cui simi- 
les sunt, bellicis machinis aut majoribus armis ex- 
pugüari conficique debet, sed exigua aliqua virga 
profligatur. Sepe etian cum ex foramine emerse- 
rit, si ibidem destitutum fuerit, per sese exstingui- 


. tur risu omnium ac ludibrio vexatum, nec amplius 


reperitur, posteaquam sic illusum fuerit, ac ludicra 
occupationis materiem prebuerit. Jam vero 3d cz- 
teras considerandas hareses divinam opem rursug 


| 


S. EPIPHANII 


imploremus ; quo et illas investigare auque evertere Α εἰς τὴν τῶν ἄλλων εὕρεσέν τε xat ἀνατροκὴν , καὶ 


possimus, et hoc ipsum tam ad nostram, quam ad 
lectorum salutem referatur. 


A81 ADVERSUS SAMPS4EOS , 
Haresis XX XIII sive L11II. 


Y. Sampszorum in ea regione, quz Perza dicitur, 
heresis quedam est, qui et Elceszi vocantur: de 
quibus in superioribus hzresibus mentionem feci- 
mus. Hi ultra Salsum, sive Mortuum mare, habitant 
in Moabitide, ad torrentem Arnon, et in ulteriore 
tractu. ture ac. Nabattide, de quo s»pius jam 
egisse me memini, Jactant enim illi conditorem 
gecíte sux ac magistrum Elxzum. E cujus stirpe 
duas ad hoc tempus mulierculas tanquam deas ad- 


fip xai τῶν ἐντυγχανόντων σωτηρίαν. 


ΚΑΤΑ LAM'TAIQN (66), 
Γριακοστὴ τρίτη, ἡ καὶ πεντηκοστὴ τρίτη. 


Α’. Σαμφαῖοί τινες Ev τῇ Περαίᾳ , περὶ ὧν δη ἐν 
ταῖς ἅλλαις αἱρέσεσιν ἐπεμνήσθημεν, τῶν δὴ xai 


. "EXxesalov καλουµένων  αἴρεσίς τις ὑπάρχει Ev τῇ 


Περαίᾳ οὕτω χαλουμένῃη χώρᾳᾷ πἐραν τῆς Αλυχτς 
τοι Νεχρᾶς χαλουµένης θαλάσσης, tv τῇ Μωαθίτιδι 
χώρᾳ, περὶ τὸν χειµάῤῥουν ᾽Αρνῶν, xal ἐπέχεινα, 
ἐν τῇ Ἱτουρέᾳ xaX Ναδαττίδι, ὡς καὶ fbr uot τολλά- 
Χις περὶ τούτου δεδήλωται, Οὗτοι γὰρ αὐχοῦσι τὸν 
ἩἨλξαῖον αὐτῶν εἶναι διδάσχαλον. "Ett δὲ xaX ci; 


orabant, quod ex benedicto semine essent oriunda. B δεῦρο τοῦ Ὑένους αὐτοῦ ὑπαρχούσας δύο γυναῖκας 


Utuntur hoe eorum libro et Osszi et Ebion:zei, et 
Nazarsei, ut non semel antea dixi; sed Sampszi po- 
tissimum illo nituntur. Qui cum nec Christiani sint, 
nee Judsi, nec gentiles, medii cujusdam generis, 
give potius nihil omnino sunt.Quin etiam alium ha- 
bere se librum przdicant, quem fratri Elxzi tri- 
buunt, Unum esse Deum asserunt, ac certis usur- 
patis baptismis eumdem venerantur. Judzis porro 
in omnibus adhzrescunt. Sunt inter eos, qui ab 
animalis omnibus abstinent, Pro Elxzi vero stirpe 
morti sese commíttere non dubitant. Ceterum per 
id tempus audieram unam e duabus illis feminam 
obiisse, quse Martho nominabatur, superstite adhuc 
Marthana; nisi jain et ipsa decesserit. Ambas illas 
quoties domo progress: aliquo se conferrent, ingens 
Lominum multitudo comitabatur, qui non modo pe- 
dum pulverem, sed et sputa morborum ad remedia 
colligentes, nog sine maguo ludibrio ad amuleta 
et phylactería reservabant. Siquidem error otnnis 
cxcitate primum, tum vanitate et arrogantia labo- 
rat. lidem illi prophetas που minus quam aposto- 
los rejiciunt, et, ut summatim dicam, fraudibus ac 
mendaciis illorum omnia sunt referta. Aquam 
magnopere venerantur, ac propemodum instar nu- 
minis habent, quod ab ea propagatam esse vitam 
asserunt. Christum verbo tenus confitentur, quem 
creaturam esse putant, et identidem apparere. Ac 


- primum Adami corpus fabricasse, rursumque, cum 
ei visum est, induere, 462 Ei Christo nomen esse: p 


hujus sororem bpiritum esse sanctum, muliebri 
videlicet specie. Utrumque vero, tam Christum, 
quain Spiritum sanctum, nonaginta sex milliarium 
altitudine, viginti quatuor latitudine constare. Ad 
hzec innumeras alias nugas adjiciunt. 

IJ. Sed de istiusmodi dogmate cum in aliis hzre- 
sibus crebro mentionem injecerim, quemadmodum 
confutandum esset ostendimus, Quo minus neces- 
sarium existimavi, in eo refellendo magnopere com- 
morari, cum id jam in antecedentibus hazresibus, 


! F. δι. 


προσεχύνουν , ὡς θεὰς δήθεν , διὰ τὸ εἶνα. adc; Ex 
σπέρματος εὐλογημένου. Κέχρηνται δὲ τῇ βίδιῳ 
ταύτῃ χαὶ ᾿Ὀσσαῖοι, xa Ἐδιωναῖοι, xai Ναζωραῖοι, 
ὡς ἤδη πολλάχις εἶπον. Φύσει δὲ οὗτοι οἱ Σαμιμαῖο. ἐξ 
αὐτῆς ὁρμῶνται, οὔτε Χριστιανοὶ ὑπάρχοντες , οὔτε 
Ἰουδαῖοι, οὔτε Ἕλληνες, ἀλλὰ µέσον ἁπλῶς ὑπάρ- 
χοντες οὐδέν εἰσι. Φασὶ δὲ xaX ἄλλο βιδλίον ἔχειν, τλ 


λεγόµενον ἀδελφοῦ τοῦ Ἡλξαῖ. θεὺν δὲ ἕνα λέγουσι» — 


καὶ δῆθεν αὐτὸν σέδονσι βαπτισμοῖς vut χρώμενοι. 
Πρόσχεινται δὲ Ἰουδαίοις ἐν ἅπασιν. ᾽Απέχονται 5t 
καὶ ἐμφύχων τινὲς ἐξ αὐτῶν. Ὑπεραποθνήσχουσι δὲ 
τῶν kx γένους τοῦ Ἠλξαϊ. Καὶ ἐν μὲν τῷ χρόνῳ τού- 
v ἀχηχόειν, ὅτε ! τέθνηχεν ἡ µία γυνὴ ἡ Μαρθοῦς 
καλουµένη * ἔμεινε δὲ χαὶ νῦν Μαρθάνα , el μὴ καὶ 
αὐτὴ τέθνηχεν. KU ποτε δὲ ἔξοδον εἶχον αἱ τοιαῦταί 
Tot βαδίζουσαι, συνεπόµενοι οἱ ὄχλοι αὐτῶν, τὺν 
χοῦν τῶν ποδῶν λαμθδάνοντες ἰάσεως δῆθεν ἕνεχεν, 
τὸν σίελον τῶν πτυσµάτων ὡσαύτως, µεγάλως ἐμ- 
παιζόμενοι ἐχρῶντο ἓν φυλαχτηρίοις τε xai περι- 
άπτοις. Πᾶσα γὰρ πλάνη ἔσχε πρῶτον «iv τόφλωσιν, 
ἔπειτα τὴν χενοφωνίαν. Καὶ οὔτε προφήτας δέχονται 
οἱ τοιοῦτοι, οὔτε ἁποστόλους. Τὰ πάντα δὲ παρ᾽ αὖ- 
τοῖς Ἱπάτηται. Τετίμηται δὰ χαὶ τὸ ὕδωρ, xal «ouro 
ὡς θεὺν ἡγοῦνται, σχεδὺν φάσχοντες εἶναι τὴν ζωὴν 
ἐχ τούτου. Χριστὸν δὲ ὀνόματι ὁμολογοῦσι , χτίσµα 
αὐτὸν ἠγούμενοι, xal ἀείποτε «φαινόμενον. Καὶ 
πρῶτον μὲν πεπλάσθα, αὐτὸν τὸ σῶμα τοῦ "Abi, 
γαλ πάλιν ἐνδύεσθαι, ὅτε βούλεται. Καλεῖσθαι δὲ a5- 
τὸν Ἀριατὺν , xal εἶναι τὸ ἅγιον Πνεῦμα ἁδελφὴν 
αὐτοῦ , θηλυχῷ σχήµατι ὑπάρχουσαν , ἐνενηχοκταξξς 
μιλίων τὸ ῦψος ἕχαστον αὐτῶν ἔχον, ὃ τε Χριστὸς 
xai τὸ ἅγιον Πνεῦμα, xaX τὸ πλάτος εἰχοσιτεσσάρων. 
Καὶ πολλὰ ληρώδη ἕτερα. 


B. Ἠδη δὲ περὶ τούτου πολλάκις ἓν ἄλλαις αἱρέ- 
σεαι διηγαύµενος, τὰς ἀνατροπὰς πεποίηµαι ' διὸ οὐχ 
ἀναγκαῖον ἡγησάμην περὶ πολλοῦ ποιῄσασθαι τὴν 
περὶ τούτων ζήτηαιν τῆς ἀνατροπῆς, ὡς ἤδη ἡμῶν 


ἑργασαμένων si, αὐτὸν τὸν Ἠλξαῖον, εἴτ' οὖν "Hie 


(66) Σαµναίων. De ea jam in soperioribus diximus, ut et de Elxzo, sive Elxai. 











ADVERSUS HJERESES ΠΙΑ, Π. TOM. Y.— HAERES, LIV. 


Est, καὶ φοὺς ἀπ᾿ αὑτοῦ, ἐν ταῖς ἄλλαις προδεδηλω- Α (&m adversus Elxarum, sive Elzai, quam eins se- 


pívatc αἱρέσεσι. Hiat γὰρ φωρατὺς ὁ τοιοῦτος , xal 
ἡ ἐξ αὐτοῦ αἴρεσις, ὅτι ποπλάνηται. Ὡς οὖν σαῦ»- 
pav Ἁλιαχὴν πεπαικότες ῥάόδῳ ἐλπίδος Χριστοῦ xai 
τοῦ σταυροῦ, bmi τὰς dene ἴωμεν. "Αξιον γάρ ἐστιν, 
ᾧ ὀνόματι ἑαντοὺς xal οὗτοι ὠνόμασαν, τῷ αὐτῷ 
χεχρῆσθαι αἰνίγματι εἰς φράσιν τῆς αὐτῶν παράπε- 
ποιηµένης ἑπωνυμίας. Σαμήαῖοι γὰρ ἑρμηνεύονται 
Ἡλιαχοί. Διὸ xa τοῦ Quou ἐπεμνήσθημεν. Ταύτην 
γὰρ σαῦραν οὕτω κχικλήσκουσιν ἡλιαχὴν οἱ ἄνθρω- 
ποι. Χείρων δξ αἴρεσις αὕτη τῆς σαύρας, μηδὲ τὸ 
ἀχαριαῖον τῆς ὠφελείας ἑαυτῆς ἔχουσα. Ἐκείνη γὰρ 
ἀμόθλυωπήσασα χρόνῳ ἀναθλέπει, διὰ ἡλιαχῆς στρο- 
φάλιγγος ἓν φωλεῷ πρὸς ἀνατολὴν προσέχοντι ἑαυτὴν 
προσθλίφασα, χαὶ νηστεύσασα, πρὸς ἀνατολὴν χατα- 


ctaríos sit abunde prestitum. Accedit neminem 
esse, qui non et hunc, et hujus heresim a veritate 
plurimum aberrare cognoscat. Quocirca cum $0la« 
rem illam iacertam spei in Christo e& creeis virga 
percusserimus, ad caeteras pergamus. Estenim rationi 
consentaneum, ut quo nomine seipsos affleiunt, idera 
ad illos adumbrandos, aique cmentitam illam ap- 
pellationem declarandam adhibeamus. Sempesá 
quippe idem ac Solares significant. Unde et iliíus 
animalis meminimus. Nam ejasmodi lacertam so- 
Jarem homines nuncupant. Quanquam longe hee 
hseresis lacerta deterior est, quse ne minimum quie 
dem utilitati sus consulit. At lacerta, cum ocull 
caligare coeperint, aliquanto postea visum solaris 


νοοῦσα. Αὕτη δὲ, φημὶ, 1j αἴρεσις , ἓν ἅπασιν ἄφρο- Β circuitus beneflcio recipit. Nam in angustum fora» 


σύνην χέκτηται 100 ζώου οὗ μὴν xàv τὸ ὀλίγον τοῦ 
ἐπαίνου. Ὡς οὖν xal αὕτη ἡ αἴρεσις, σαῦρα ἡμῖν 
λεχθεῖσα ἡλιαχὴ, xai χαταπατηθεῖσα ὑπὸ τῆς ἁἆλη- 
θείας αὐτοῦ µενέτω, μηδὲν χατισχύουσα περὶ * θεοῦ 
ἀληθείας. ᾿Ἡμεῖς δὲ ἐπὶ τὰς ἄλλας, ὡς εἴπομεν, 
ἐωρμήσωμεν. 


uen, quod ad orientem obvérswm est, subiens, sese 
comprimit, pabuli expers, et ad orientem respiciens, 
Contra hzresis jsta stoliditatem quidem in omni- 
bus animalis hujas exprimit: quod in eo vero-lau- 
dabile est, ne minima quidem ex perte obtinet. Igi- 
tur quz a nobis heresis lacerta solaris appellatur, 


a veritate preculcata modo relinquatur, cum nihil adversus divinam veritatem efficere potuerit, Nos 


interim ad alias, ut dictam est, progrediamur. 
ΚΑΤΑ ΘΕΟΔΟΤΙΑΝΩΝ (67), 
1ριακοστὴ τετάρτη, ἡ καὶ πεντηκοστὴ τετάρτη. 


Α’. Ανέστη πάλιν θεόδοτός τις, ἁπόσπασμα ὑπάρ- 
χων Ex τῆς προειρηµένης ἀλόγου αἱρέσεως, τῆς ἁρ- 
νουµένης τὸ κατὰ Ἰωάννην Εὐαγγέλιον , χαὶ τὸν ἓν 
αὐτῷ ἓν ἀρχῇ ὄντα θεὸν Λόγον, χαὶ τὴν αὐτοῦ Άπο- 
χάλυψιν, ἀλλὰ καὶ ταῖς ἄλλαις αἱρέσεσι ταῖς προει- 
ρημέναις συγγενόμενός τε xal συνυπάρξας, xal χατὰ 
τὸν χρόνον αὐτὰς διαδεξάµενος , ἐξ οὗπερ οἱ Θεοδο- 
τιανοὶ χαλούμενοι. Καὶ εἰ μὲν ὑπάρχει dj αἴρεσις 
ἔτι αὕτη ἀγνοουμένη * * τὰ δὲ εἰς ἡμᾶς ἀπὸ συγγραµ- 
µάτων ἑλθόντα ἑροῦμεν. 


Οὗτος 6 Θεόδοτος ἀπὸ Βυζαντίου μὲν ὡρμᾶτο, τῆς 
νυνὶ χαλουµένης Κωνσταντίνου πόλεως, σχυτεὺς τὴν 
τέχνην, πολυμαθῆς δὲ τῷ λόγῳ. Οὗτος ἅμα tol 
αλείρσιν ἓν χαιρῷ διωγμοῦ ἑνστάντος, οὐχ οἶδα εἷ- 


CONTRA THEODOTÍIANOS, 
Hearesis XXX1V sive LIV. 


T. Theodotus iterum nescio quis emersit, velut 
appendix quzdam illius hzresis, quam Alogorum 
nomine comprehendimus, qux Joannis Evangelium, 
et Deum illum 463 Verbum, quod a principio ibi» 
dem fuisse dicitur, necnon et Apocalypsin respuit. 
Sed et aliarum ante commemoratarum hzreseon 
consuetudine usus est Theodotus, et eodem tem- 
pore vixit, atque illis postea successit, a quo Theo- 
dotiani nomen acceperunt. Jam vero sitne hodie 
superstes hzc lizeresis, plane nescimus: quz quidem 
librorum monumentis ad nostram memoriam com- 


. mendata pervenerunt, ea narrabimus. 


Theodotus igitur ise Byzantio oriundus, qux» 
hodie Constantinopolis dicitur, arte coriarius erat, 
homo apprime litteris eruditus. Qui cum aliis ple- 
risque ineunte persecutione comprehensus (qus- 


πεῖν ἓν τῷ τοιούτῳ * (68) διωγμῷ, ἀπὸ τοῦ τῆς πό- D nam vero ea persecutio fuerit, nondum comperi), 


λεως ἄρχοντος συλληφθεὶς μετὰ πλειόνων, xal ἑξ- 
ετασθεὶς σὺν τοῖς ἄλλοις ὑπὲρ Χριστοῦ, οἱ μὲν ἄλλοι 
πάντες Θεοῦ δοῦλοι, τὸ νῖχος ἀπενεγχάμενοι, βρα- 
θείων ἔτυχον ἑπουρανίων, ὑπὲρ Χριστοῦ µαρτυρή- 
σαντες’ οὗτος δὲ, Χριστὸν ἀρνησάμενος xai παρα- 
πεσὼν τοῦ σκοποῦ τῆς ἁληθείας, ἓν παρεχθάσει ve- 
γένηται  χαὶ ἀπὸ αἰσχύνης πολλῆς ὑπὸ πολλῶν ὀνει- 
διζόµενος, ἀπέδρασε τῆς ἑαυτοῦ πατρίδος. Καὶ ἀνα- 
θὰς εἰς Ῥώμήν, ἐχεῖσε διέτριδεν. Ὑπό τινος δὲ 
! Adde τῆς περἰ. 3 F. ἀγνοοῦμεν. 3 F. ὁποίψ. 
(67) Θεοδοτιανῶν. Theodoti coriarii Byzantini 
meminit Eusebius lib. v Histor., cap. 27, et alii ci- 


tati a Baronio Α. 196. Augustinus Theodotionem 
nominat. Exstant collectanea a Thoqdoti cujusdam 


sed tum ab urbis prefecto cum pluribus correptus, 
cum de omnibus quaestio ob Christi nomen habe- 
retur, exteri quidem Dei famuli, reportata victoria, 
celeste premium conseculi sunt, martyrio pro 
Christo perfuncti. At ille Christum negans, et a 
SCopo veritatis excidens, transgressor est factus. 
Qua ex re, cum probro omnium appetitus pudorem 
sustinere non posset,trelicta patria, profugus Ro- 
mam contendit, et illic habitavit, Sed et Roma 2 


x οἶδα εἰπεῖν ἐν τῷ τοιούτῳ. Correximus 
ὁποίφ. Sub M. Aurelii persecutione istud contigit, 
ut Baron. ibideni asserit. ΐἀ t 


scriptis apud Clem. qu:e non sapiunt Catholicum. 
(65 


cum qui illum ob insignem eruditionem noverant, 
ob id eum incusarent, quod homo excellenti do- 
ctrina preditus a veritate excidisset. Quare ad sui 
excusationem vanum dogma commentus est, atque 
Ka jactare oepit : Ego, inquit, non Deum negavi, 
sed hominem. Interrogatus quem demum homi- 
nem? Christum, inquit, hominem negavi. Hinc 
predicande falss bujus opinionis occasionem ac- 
cepit, ut et Theodotiani, quorum ille auctor ex- 
stitit. Qui nudum hominem esse Christum asserunt, 
atque ex bumano semine genitum. Deinde quae ad 
erroris sui patrocinium accommodata reperit, non 
casto ac sincero mentis judicio, sed ut impietatis 
&us speciem aliquam et colorem. queereret, undi- 


| S. EPIPHANII | 
quodsm agnitus in eamdem ignominiam incidit,  ἐπιγνωσθεὶς τῶν ἓν Ῥώμῃ, καὶ πάλιν καὶ ἐχεῖ τῷ 


αὐτῷ ὀνείδει ὑποπίπτει, διὰ τὸ ἐκχαλεῖσθαι 5 αὐτὸν 
ὑπὸ τῶν αὑτὸν εἰδότων ἕνεχεν τῆς πολυµαθείας, ὅτι 

ἀνὴρ πολυμαθὴς πῶς ἑξέπισε τῆς ἀληθείας; El 
ἑαυτοῦ δὲ δήθεν χαχὴν ἀπολογίαν ἐπινενόηχε τουτὶ 
τὸ χενὸν δόγμα, φῄῆσας, ὅτι θεὺν ἐγὼ οὐχ ἠρνησά- 
µην, ἀλλὰ ἄνθρωπον Ἱρνησάμην. Εἶτα ἐρωτώμενος 





ποῖον ἄνθρωπον, ἀποχρίνεται λέγων Χριστὸν Ίρνη- ' 
σάµην ἄνθρωπον. Ἐντεῦθεν οὕτως ἑαντῷ ἑδογμά- 


τισε δόγμα καὶ οἱ &n' αὐτοῦ συσταθέντες θεοδοτια- 
vot, duy ἄνθρωπον φάσχοντες εἶναι τὸν Χριατόν, 


καὶ àx σπέρματος ἀνδρὸς γεγεννῆσθαι. Εἶτα εἰς κα- ᾿ 


χὴν ἑαυτοῦ ἀπολογίαν ὅσαπερ χρήσιμα εὗρεν, οὐχ 
ἁγνῶς οἰόμενος, ἀλλὰ προφάσει τῆς ἑαυτοῦ παρ- 
οχτροπῆς ταῦτα ἑαυτῷ ἐπισωρεύων συνἠγαγεν. "Oc, 


Que arcessita collegit. Veluti quod a Domino di- B φησὶν, ὁ Κύριος ἔφη ' Nox δὲ Ojteité µε dac- 


ctum est : Nunc autem quaeritis me interficere, ho- 
minem, qui veritatem vobis loculus sum ! : vides, 
inquit, hominem illum esse, 

ll. Verum quod in eodem loco Christus usurpa- 
vit, infelix ignorat : Veritatem quam audivi a Paire 
seo *. Quibus patrem 464A suum appellat Deum, 
non beminem utique, Nam οἱ ab homine illud au- 
diisset, nequaquam veritatis testimonio gloriare- 
tur, ut ab hominibus veritatem se accipere diceret. 
Sed ideo ista dixit, ut esse se Deum ostenderet a 
Patre initio genitum, hominemque nostra causa 
factum, itaque, quod ad carnem attinet, interfe- 
ctum, ut divinitate perpetuo viveret. 

Addebat nullum se in eo peccatum admisisse, 
quod Christum negasset, quandoquidem ita Chri- 
stus ipse locutus est : Omnis blasphemia remittetur 
hominibus, et qui dixerit verbum in Filium hominis, 
remiiteiur εἰ. Qui autem blasphemaverit in Spiritum 
sanctum, non remittetur ei *. Sed nimirum miser- 
rimus bomo non intelligit Christum Dominum, cum 
eorum qui in se olim contumeliosi fuerant, et ad 
poenilentiam sese traduxerant, confirmare salutem 
cuperet, ne ullam adversus eos poenam constitue- 
ret, pro sua incredibili humanitate ac clementia 
oraculum illud edidisse. Quod 'autem nonnullos 
fore cognosceret, qui in Spiritum sanctum insur- 
gerent, ac. blasphemiis appeterent, quique et ad 
servilem conditionem redigerent, el creatum atque 
a Dei natura alienum esse dicerent, quo bunc er- 
rorem excluderet, adjecit : Qui autem blasphema- 
verit in Spiritum sanctum, non remitietur ei, neque 
hic, neque in futuro seculo. In quo non eos qui se 
blasphemarent laudare voluit; sed przscientiam 
suam bhumanitatemque monstravit, qua eorum, 
qui post blasphemiam penitentiam suscepissent, 
stabiliendz saluti consuleret. Etenim idem alio loco 
dixit (69) : Qui negaverit me coram hominibus, nega- 
bitur coram Paire meo *; item : Negabo illum. 
Contra : Qui me confessus fuerit, confitebor. ipsum 
eqram Paire neo. 


' Joan. vir, 40. * ibid. * Matth. xij, 34. 


* Luc. xit, 9. 


κτεῖναι, ἄνθρωπο», ὃς τὴν ἀ Ιήθειαν ὑμιν AeAd- 
Anxa * δρᾷς, φησὶν, ὅτι ἄνθρωπός ἐστιν. 


B. Αλλά οὐκ ἔγνω 6 τάλας, ὅτι bv ταυτῷ ὁ Χριστὸς 
Aye Thy. ἀλήθειαν, ἣν ἤκουσα παρὰ cov Ha- 
tpóc µου. Πατέρα δὲ ἑαυτοῦ λέγει θεόν οὗ γὰρ 
ἄνθρωπον. El γὰρ παρὰ ἀνθρώπου ἀχήχοεν, οὐχ 
ἐχαυχᾶτο τῇ µαρτυρίᾳ τῆς ἀληθείας, λέγων παρὰ 
ἀνθρώπων τὴν ἀλήθειαν ἀχηχοέναι' ἀλλ' ἵνα στ- 
µάνῃ Gcbv αὐτὸν ὄντα Ex Πατρὸς ἄνωθεν γεγεννη- 
µένον, ἄνθρωπον δὲ δι’ ἡμᾶς γενόµενον, χαὶ σαρχὶ 
ἀποχτανθέντα, θεότητι δὲ ἀεὶ ζῶντα. 


Εἶτά φησι μηδὲ ἁμαρτίαν πεποιηχέναι, ἀρντσά- 
µενον τὸν Χριστόν ΄ αὐτοῦ, qat, τοῦ Χριστοῦ εἰπόν- 
10; ' Πᾶσα βάασφημία ἀφεθήσεται τοῖς ἀνθρώ- 
ποις, xal ὁ «έχων Aóyor εἰς τὸν Ylór τοῦ ἀνθρώ- 
που ἀφεθήσεται αὐτῷ. Τῷ δὲ β.ασφημοῦντι slc 
τὸ ἅγιο" Πγεῦμα, obx ἀφεθήσεται αὑτφ. Καὶ 
ἀγνοεῖ ὁ ἐλεεινὸς (69) ἄνθρωπος, ὅτι βουλόμενος ὁ 
Κύριος ἀσφαλίσασθαι τὴν σωτηρίαν, τὴν τῶν «ots 
αὐτὸν βλασφημησάντων, -xaY ἑπαναχαμπτόντων εἰς 
µετάνοιαν, ἵνα μὴ ὁρίαῃ αὐτοῖς χαταδίχην, τὸν λό- 
yov προθεσΊΐζει δι ὑπερδολὴν πραότητος xai φιλαν- 
θρωπίας, καὶ διὰ τὸ εἰδέναι αὐτὸν μέλλοντάς τινας 
ἑπανίστασθαι, xat βλασφημεῖν τὸ ἅγιον Πνεῦμα, xal 
ἓν τάξει δούλου αὐτὸ ὀρίζεσθαι, χαὶ χτιστὸν xal ἁλ- 
λότριον τῆς τοῦ θεοῦ οὐσίας. Διὸ ἑπασφαλιζόμενός 
φησιν ὉὉ δὲ β.ασφημῶν elc τὸ Πγεῦμα τὸ ἅγιον, 
οὐχ ἀφεθήσεται αὐτῷ οὔτε ἐνταῦθα, οὔτε ἐν τῷ 
péAAovci αἰῶγι. Οὐκ ἐπαινῶν τοὺς βλασφημοῦντας 


αὐτὸν, ἀλλὰ τὴν αὑτοῦ πρόγνωσιν, χαὶ τὴν αὐτοῦ 


φιλανθρωπίαν δεἰχνυσι προασφαλιζοµένην τὴν σω- 

τηρίαν, ἀπὸ βλασφηµίας (αὐτοὺς) € μετανοούντων. 

Αὐτὸς γὰρ πάλιν φησαίν' 'O ἀργησάμενός µε Ip- 

προσθεν» τῶν ἀνθρώχων, ἀργηθήσεται ἐνώπιον 

τοῦ Πατρός µου * καὶ πάλιν ᾽Αργήσομαι αὐτόν. 
xai πάλιν. Ὁ ὁμοΛογῶν ày. ἐμοὶ, ὁμοβογήσω at- 

τὸν ἐνώπιον τοῦ Πατρός µου. 


5 F. ἐγχαλεῖσθαι. ϐ Ε. τῶν µε. 


$69) Καὶ ἀγνοεῖ d ἑλεειυός. Vide interpretes, inprimisque Maldon. 


96υ 


& ἣν ἄνθρωπος. Ὁ δὲ Ex θεοῦ ἐγειρόμενος, qnot, 
Χριστὸς οὕτος οὐχ ἣν Gebc, ἀλλὰ ἄνθρωπος ᾽ ἐπειδὴ 
ἐξ αὐτῶν fv, ὡς χαὶ Μωῦσῆς ἄνθρωπος fv. 
Καὶ οὐκ οἶδεν ἐν ἑαυτῷ, ὁ iv παραπτώµατι 
γεγονὼς Geóbotoz, πῶς πάλιν ἑχάστη λέξις ἔχει τὴν 
ἰαυτῆς ἁσφάλειαν. "Ότι μὲν ἐξ ἁδελφῶν αὐτὸν 
Έγειρε Κύριος. διὰ τὸ ix Μαρίας αὑτὸν γεγεννη- 
σθαι, ὡς λέγει’ Ιδοὺ ἡ παρθένος ἐν γαστρὶ ὄξει, 
καὶ τέξεται υἱόν' xol, Παρθένος. µένουσα ἐν' 
γαστρὶ Έξει, οὐχ ix. σπέρματος ἀνδρὺς, xai τέξεται 
υἱὸν, δῃηλον kv σαρχὶ τὸ γέννηµα ἀπὸ παρθένου γεν- 
νώμενον. ᾽Αλλὰ κα.έσουσι τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἐμ- 


ADVERSUS ΗΕΕΘΕΕ LIB. Il. TOM. 1.— HJERES. LIV. 
I". Καὶ πάλιν δὲ ὁ αὐτὸς θεόδοτός φησι’ Καὶ 6 νόµος A 

περὶ αὐτοῦ ἔφη ' Προφήτη» àx τῶν ἀδεβρῶν ὑμῶν 

ἐγερεῖ Κύριος ὡς àpé ' αὑτοῦ ἀἁκούσετεα. Μωῦσης 


HI. Objicit preterea Theodotus : Lex ita de 
Christo narrat : Prophetam e fratribus vestris su- 
scitabit Dominus tanquam me; ipsum audietis '. 
Atqui Moyses homo erat. Quare qui a Deo suscita- 
tus est, Christus iste, non Deus erat, sed'hormo : 
quandoquidem a Judsis ipsis oriundus erat, 
quemadmodum et Moyses homo fuit. Verum nescit 
impius ille desertor Theodotus, quam egregie 
unaqueque dictio sua cautione munita sil, Nam 
quod e fratribus illum Dominus excitavit, eo refe- 
rendum est, quod e Maria sit genitus : quo sensu 
illud accipiendum : Ecce Ag virgo in wtero ha- 
bebit, et pariet filium * ; virgo, inquam, manens, in 
utero habebit, non ex viri semine, filiumque pariet, 
fetum utique carne preditum, et a virgine gepi- 


garovhA, ὃ ἑρμηγεύεται, Θεὸς us0' ἡμῶν. "Ἔστι B tum. Ad hec : Nomen ejus vocabunt. Emmanuel, 


γὰρ θεὸς ἄνθρωπος, ἀπὸ Πατρὺς μὲν γεννηθεὶς 
ἀνάρχως xaX ἀχρόνως, ἄνθρωπος δὲ ἀπὸ Μαρίας διά 
τὴν ἔνσαρχον παρουσίαν. 


' Elta, qnot, χαὶ αὐτὸ τὸ Εὐαγγέλιον (10) ἔφη τῇ 
Μαρίᾳ * Πγεῦμα Κυρίου ὀπελεύσεται ἐπὶ σέ" 
xai οὐχ slme- Πγεῦμα Κυρίου γενήσεται ἐν col. 
Διὸ Ex. πανταχόθεν φιλονεικῶν ὁ ἀνόητος ἄνθρωπος 
ἐχπίπτει τῆς ἀληθείας. ᾽Ασφαλιζομένη γὰρ fj Γραφὴ 
πανταχόθεν τὴν ἡμετέραν ζωὴν, ἵνα Τριάδα δείξῃ 
πάντη τε xal ἓν παντὶ εἴδει συνοῦσαν ἑαυτῇ χαὶ συν- 
εργοῦσαν, ἵνα uf) τινες εἴπωσιν, ὡς xal πολλοὶ προ- 
φασἰζονται ἑανυτοῖς xaxX, ἀλλοτριοῦντες τὸ ἅγιον 
Πνεῦμα τοῦ Χριστοῦ xal Πατρός» τούτου ἕνεχεν ὁ 
ἄγγελος λέχει τῇ Μαριάμ’ Πνεῦμα ἅγιον ἐπελεύ- 
σεται ἐπὶ σὲ, καὶ δύναμις ᾿Υγίστου ἐπισχιάσει 
cot. Αιὸ καὶ τὸ γενγώμεγον ἐκ coU ἅγιον xAn- 
θήσεται Yióc θεοῦ. Καὶ οὐχ εἶπε µόνον, Τὸ vsv- 
γώμενον, ἀλλὰ, Διὸ καὶ τὸ γεγγώμενον * ἵνα δείξῃ 
ἄνωθεν θεὸν Aóyov, xaX ἐν µήτρῳ γεννώμµενον κατὰ 
τὴν ἑαυτοῦ ἐνανθρώπησιν, xal χατὰ τὴν ἑαυτοῦ εὖ- 
δοχίαν. Καὶ δι’ fjv ᾠχονόμησεν ἑαυτοῦ ἐνανθρώπησιν 
εἰς ἡμῶν σωτηρίαν, προστίθησι’ Διὸ xal τὸ γε- 
νώμενον ἅγιον" κ.ηθήσεται Ylóc θεοῦ. El γὰρ 
εἶπε, Πνεῦμα ἅγιον εἰσελεύσεται εἰς σὲ, οὐχέτι 
Y'ibv θεοῦ ἣν ἡγεῖσθαι ἐν σαρχὶ παραγεγονότα, ἀλλά 
Ηνεῦμα ἅγιον ἐν σαρχὶ παραγεγονέναι. "Οτι δὲ ἄνω- 
«δέν ἐστιν ἐλθὼν ὁ Λόγος, Ἰωάννης, σαφηνίσας τὴν 


quod interpretatur, Nobiscum Deus *. Est. eni 
homo Deus a Patre, nullo neque principio, neque 
tempore genitus, et ex Maria factus homo, qua- 
tenus carne przditus advenit. 

Sed et illud opponit, quod in Evangelio Maris 
responsum legitur : Spiritus Domini superveniet in 
te *. Non euim dixit, Spiritus Domini erit in te. 
Huuc in. modum stolidus homuncio ubique studio 
contentionis elatus a veritate desciscit. Etenim 
Scriptura sacra, quo vitam nostram undequaque 
firmaret, utque sacrosanctam Triadem ubique, et 
in omni actionum genere convenire secum ipsam, 
ac communiter efficere declararet, ac ne qui for- 
tasse jactare aliquid possent, quod a pluribus usur- 
patum est, qui pravorum dogmatum occasiones 
sibi captarunt, et a Christo simul (ac Patre Spiri- 
tum sanctum abalienarunt, propterea sic Mariam 
angelum allocutum esse Scriptura commemorat : 
Spiritus sanctus. superveniet in. te, et virius. Altis- 
simi obumbrabit tibi. Ideoque et quod nascetur 634 
te sanctum, vocabiiur Filius Dei *. Nec id solum - 
dixit, Quod nascetur, sed, Ideo et quod nascetur, 
Deum ut Verbum a principio fuisse monstraret, et 
in matris utero genitum, cum naturam hominis 
sponte sua ac voluntate suscepit. Ut igitur salutis 
nosirae gratia totum illud nature suscepte nego- 
tium adminisyatum intelligeres, ista subjecit: Ideo- 
que et quod nascetur sanctum, vocabitur Filius Dei. 


τοῦ ἀγγέλου εὐαγγελιχὴν φωνὴν, λέγε: Ἐν ἀρχῇ D Quod si ita dixisset, Spiritus sanctus ingredietur in 


ἦν ὁ Λόγος, καὶ ὁ Λόγο ἦν αρὸς tórv θεὸν, 
καὶ Θεὺς ἦν ὁ Λόγος. Πάντα δι αὐτοῦ ἐγέ- 
γετο, xal χωρὶς αὐτοῦ ἐγένετο οὐδὲ ἕν' εἶτα 
μετὰ ταῦτα. Καὶ ὁ Λόγος σὰρξ ἐγένετο» xai 
οὐχ εἶπε' Τὸ Πγεῦμα σὰρξ ἐγένετο" οὐδὲ εἶπε 
Κριστύὺς ἄνθρωπος ἐγεννήθη. Ἠάντη γὰρ ἀσφαλι- 
ζομένη ἡ θεία Γραφὴ θΘεὸν χαὶ ἄνθρωπον αὐτὸν 


te, non jam Dei,Filius carne przditus, sed Spiritus 
sanctus venisse crederetur. Quod autem e colo 
Verbum advenerit, Joannes evangelicam illam usur- 
patam ab angelo vocem explicans ita testatur *: 
In principio erat Verbum, εἰ Verbum erai apud 
Deum, et Deus erat Verbum. Omnia per ipsum facta 
sunt, et. sine. ipso. factum est nihil. Deinde paulo 


* Deut. xvin, 15. * 182. vir, 14. * ibid.; Matth. 1, 35. * Luc. 1, 55. * ibid. *Joan. 1, 4 sqq. 


(70) Εἴτα, φησὶ, καὶ αὐτὸ τὸ Εὐαγγέλιον. Vis ista 
ratiocinalionis hujus fuisse videtur. Theodotus ut 
probaret Christum merum , ac simplicem hominem 
esse, Lue2 verbis utebatur, quibus angelus Maris 
dixit, superventurum in eam Spiritum sanctum, 


non autem in ea futurum, vei, ut paulo post loqui- 
tur, in eam ingressurum. Nam illa verba, ἐπελεύ- 
σεται ἐπὶ cé, adventitium aliquid, οἱ extrinsecus 
accedens imdicare videntur. 


961 


5. EPIPHANII 


post : Et Verbum caro [atium est. Non dixit, Spi- A ἐπίσταται' Beby ἀπὸ θεοῦ ἄνωθεν Ίκοντα * ἄνθρωποι 


ritus caro factus esi; ac ne illud quidem : Christue 
homo genitus est. Quippe Scriptura sacra, omni ex 
parte munita stabilitaque eumdem Deum atque 


ἀπὺ Μαρίας ἄνευ σπέρµατος ἀνδρὸς γεγενντµένοι, 
Τῶν δὲ δύο τούτων ἀληθινῶν ὁ Exc; βαίνων οὐχ 


ὑπάρχει τῆς ἀληθείας 


bominem agnoscit: Deum quidem & Deo colitus profectum ; bominem vero sine virili semine a 
Ματία progenitum. Qui extra hzc 486 duo louge verissima graditur, a veritate est alienus. 


IV. Aliud insuper Theodotus opponit, quod de 
ipso *Jeremias pronuntiavit : Homo est, et. quis co- 
gnoscel iium *? Nec intelligit, pro eo atque a veri- 
tate remotus est, unamquamque dictionem notionis 
sut ος potestatis interpretationem babere con- 
junctam. Nam qui homo sit, plane a plerisque 
cognoscitur, quibus haud ignotus esse potest : puta 
ab utroque parente, fratribus, cognatis, contuber- 
malibus, vicinis, civibus, ac servis. At illic Seri- 


Δ’. Προφασίζεται πάλιν ὁ τάλας θεόδοτος :18) λέγων, 
ὅτι xai ὁ Ἱερεμίας περὶ αὐτοῦ ἔφη. ὅτι Ανθρωπός 
ἐστι, καὶ εἰς γ)ώσεται αὐτόν; Καὶ οὐχ οἶδεν 6 
ἑαυτὸν τῆς ἀληθείας ἀποξενώσας, ὅτι, ὣς ἔφην . 
ἑχάστη λέξις ἔχει τῆς ἑαυτῆς δυνάμεως τὴν ἑρμη- 
νείαν. Ὁ γὰρ ἄνθρωπος ὢν πάντως ὑπὸ πολλῶν ve 
νώσχεται τῶν αὐτὸν γινωσχόντων * φημὶ δὲ πατρὸς 
xal μητρὸς, ἁἀδελφῶν τε xal συγγενῶν, συσχ/νων 
τα χαὶ γειτόνων, πολιτῶν τε xal οἰχετῶν. Ἐνταῦθα 


ptura totius ab iilo suscepti negotii mirsculum ex« B δὲ ἡ Γραεφὴ, τὸ θαυμαστὸν διηγουµένή τῆς ὅχης 


plicans, bominem quidem propter assumptam car«- 
nem nominat, iisce porro verbis : Quis cognoscet 
illum ? ad ejus divinitatem, que comprehendi ne- 
quit, declarandam uti voluit. Nam cum filium 
memo novit nisi Pater : neque. Patrem novit ullus, 
nisi Filius, et is cui revelavit *, sequitur, ne ipsu 
quidem, nisi cui revelaverit, ab ullo posse ce- 
gnosci. Ceterum Patris ille sui ac suam adeo di- 
vinitatem et gloriam servis suis per Spiritum san- 
ctum revelat, necnon et foturam illam sempiternam 
vitam, reliquaque mysteria, ac doctrinam, atque 
inter catera veram illam suam incarnationem ; 96 
quemadmodum Deus e ccelo, homo ex Maria pro- 
dierit. 


C 
V. Pergit idem ille Theodotus, et ab Isaia bo- 


minem illum esse affirmari docet, his verbis : Home 
eciens tolerare infirmitatem. Ei vidimus eum percus- 
sum ei male habitum. Et ignominia affectus est, nec 
reputatus *. Verum quomodo iterum redargui possit 
pecus ista non videt. Quippe Isalas eodem in loco 
ita loquitur: Tanquam ovis ad occisionem ductus 
est; et ut agnus coram Londente se mutus, sic non 
aperit os suum, In humilitate ipsius judicium ejus 
sublatum. esi. Subjicit. deinde : Generationem ejus 
quis enarrubit ? quoniam tollitur de terra hominum 
vita ejus. Non dixit, tolliéur vita ejus; sed ez ho- 
minibus adjecit. Cum enim Verbum perpetuo vi- 
vat, atque in sese vitam habeat, eamque iis qui 


αὐτοῦ πραγµατείας, ἄνθρωπον μὲν ἔφη διὰ τὴν Ev- 
σάρχον Ππαρουσίαν τὸ, Τίς δὲ γ}ώσεται αὐτόν; 
ἐσήμανε περὶ τῆς αὐτοῦ θεότῃητος τῆς ἀκαταλήπτου. 
Ἐπειδὴ γὰρ οὐδεὶς οἶδε τὸν Υἱὸν' εἰ μὴ ὁ Πα- 
t^p, καὶ εὐν Πατέρα οὐδεὶς οἶδεν εἰ gs) ὁ Υὲὸς, 
καὶ ᾧ ἐὰν ἀποχαύψῃ ' οὐδεὶς οὖν γνώσεται αὐ- 
τὸν, ἐὰν μὴ αὐτῷ ἀποχαλύψῃ. ᾽Αποχαλύπτει δὲ 
δι ἁγίου Πνεύματος τοῖς αὑτοῦ δούλοις τὴν αὑτοῦ 
xai τὴν τοῦ αὑτοῦ Πατρὸς θεότητα, xai δόξαν, xai 
τὴν αὑτοῦ ζωὴν αἰώνιον τὴν µέλλουσαν, xal τὰ αὐ- 
«oU μυστήρια, xal διδασχαλίαν, xai τὴν αὑτοῦ δε 
ἡμᾶς ἔνσαρχον ἀληθῆ παρουσίαν, ὅτι Osbc ἄνωθεν, 
xai ἄνθρωπος ἀπὸ Μαρίας. 


E. Εἶτα ὁ αὐτὸς πάλιν quoil θεόδοτος, ὅτι xal 
Ἡσκίας περὶ αὐτοῦ ἔφη. ὅτι ἄνθρωπός ἐστιν, οὕτως 
εἰπών. "Ανθρωπος εἰδὼς φέρευ uadAaxiav. Καὶ 
εἴδομεν αὐεὸν ἐν &JÀnvfü xal ἐν καχώσει. Καὶ 
ἠτιμάσθη, καὶ οὐχ ἐὐογίσθη. ᾽Αλλ' οὐχ οἶδε πῶς 
πάλιν ἑλέγχεται ὁ χτηνώδης. Ἐν αὐταῖς γὰρ ταῖς 
λέξεσιν Ησαΐας οὕτως εἶπεν. Ὡς αρόδατον ἑαὶ 
σφαγὴν ἤχθη, καὶ ὣς dgróc ἐναντίον τοῦ κεί- 
ῥαντος αὐτὸν ἄφωνος. οὕτως οὐκ ἀνοίγει và 
στόμα αὐτοῦ. Ἐν τῇ ταπεύώσει αὐτοῦ ἡ xpl- 
Cic αὐτοῦ ἤρθη. Elxá φησι. Th» γενεὰν αὐτοῦ 
εἰς διηχήσεται; ὅτι αἴρεται áxó τῆς γης τῶν 
ἀνθρώπων ἡ ζωὴ αὐτοῦ. Καὶ οὐκ εἶπεν, afpera à 
ζωὴ αὐτοῦ, ἀλλὰ, ἀπὸ ἀνθρώκων. 'As γὰρ à 


sese ament, impertial, ex hominibus est illius qui- D Λόγος ζῶν ὑπάρχων, xal τὸ (fv ἐφ' ἑαυτοῦ έχων, 


! Jerení. xvii, 9. * Matth, τι, 27; Lac. x, 22... ? Isa. cut, S sqq. 


(74) Προφασίζεται πάλιν ὁτά.ῖας θεόδοεος. Jere- 
mix locus ille , quem Theodotus afferebat , ος LXX 
Seniorum editione depromptus est: ᾿"Ανθρωπός 
ἐστι, χαὶ τίς Υνώσεται αὐτόν ; Hebraica vox Ὁ Ὢν 
ambigua significatione occasionem jnterprelationis 
illius dedit, ut animadvertit Hieron. Nam si lega- 
mus UPON, homo dicitur : sí autem Ὁ ων, inscrula- 


bile, sive desperabile; eo guod nullus cor hominum 
valeat. invenire. At sancti. PP. contrarium ejus, 
quod Theodotus pugnabat, ex eodem loco dedu- 
cunt : Christum non simplicem hominem esse, sed 
wna etiam Deum : quod Hieronymus non probat. 
Selent , inquit , quidam nostri. bono quidem voto, 


sed non secundum scientiam , uli hoc loco contra 
Judeos; quod homo sit Dominus cque, aique Sal- 
vator, secundum dispensationem carnis assumpta ; 
nwliusque possit nativitatis ejus scire mysterium, 
secundum 1/lud quod scriptum est: « Generationem 
ejus quis enarrabit P » nisi solus Deus , qui arcana 
rimalur , εἰ reddit unicuique secundum opera saa. 
Melius autem est, ut. simpliciter accipiamus , quod 
nullus cogitationum secreia cognoscat , nisi solas 
Deus. Haec .ille. Ad eumdem sensum refert etiam 
Theodoretus ; Tertul. vero Contra Jud., cap. 14; 
Cyprianus Cort. Jud., cap. 10 ; Lactant. lib. iv, 
cap. 415 ; οἱ alii , quos tacito nomine notat. Hierva. 
ad Christi divinitatem. 


869 ADVERSUS HJERESES LiB. ll. TOM. i. — ILERES. LiV. 9170 
χαὶ ζωὴν τοῖς αὐτὸν ἀγαπῶσι διδούς ' ἐξ ἀνθρώπων A dem vita sublata; ipse tamen nihilominus est vita 


μὲν ἡ ζωῇ αὐτῷ Ἡρθη, ἀφ' ἑαυτοῦ ζωῆ (v. Ζωὴ 
Υὰρ ὁ Λόγος, xal πᾶσι ξωὴν παρέχων τοῖς ἐπ᾿ αὐτὸν 
ἐλπίσασιν ἓν ἀληθείᾳ. Καὶ τὸ, Thv γεγεἀν αὐτοῦ 
εἰς διηγήσεται; εἰ ἣν ἄνθρωπος Ψιλὸς ἀπὺ Μαρίας 
Yersvvnpévoc, εὐδιήγητος ἄρα ἣν ἡ αὐτοῦ γέννησις. 
Ἐπειδὴ δέ ἐστι πρὸ τοῦ Δαθὶδ, πρὸ τοῦ 'A6paág.- 
᾿Αδραὰμ γὰρ ὁ Πατὴρ ὑμῶν», φησὶν, ἐπεθύμησε» 
ἰδειν τὴν ἡμέραν µου. Kal εἶδε, καὶ ἑχάρη. 
Eia αὐτῶν θαυμαζόντων xal λεγόντων: Πενγτή- 
κοντα ἔτη οὕπω ἔχεις, xal τὸν Ἀθραὰμ ἑώραχας; 
ἑλέγχων Θεόδοτον, καὶ τοὺς ἀπίστους, xal ἕπαρνη- 
σιθέους Ἰουδαίους, ἔφη: "Ap, ἁμὴν, Aévo ὑμῖν», 
ὅτι πρὸ ᾿Αδραὰμ ἐγώ εἰμι. "Hy Y&p πρὸ ᾿Αθραὰμ, 
ἀλπθῶς, xal mob Νῶε, καὶ πρὸ Αδὰμ, xal πρὸ τοῦ 
κόσμον, xai πρὸ τοῦ οὐρανοῦ, καὶ πρὸ τοῦ χρόνου 
τοῦ χόσµου, πρὸ παντὸς 5, xal Χτισμάτων. Διὸ ἄχρο- 
νος (v, καὶ ἄφραστος χαταγγἑλλεται ὑπὸ τοῦ ἁγίου 
Πνεύματος διὰ Ἡσαίου, ὅτι Thv γενεὰν αὐτοῦ τίς 
διηγήσεται; "Orc αἴρεται ἐκ τῆς γῆς ἡ ζωὴ 
αὐτοῦ. 

᾽Αλλά, φποὶν, εἶπον οἱ ἁπόστολοι : "Ἄγδρα ἆποδε- 
δειγμένον εἰς ὁμᾶς σηµείοις καὶ τέρασι: καὶ οὐκ 
εἴπον Θεὸν ἀποδεδειγμένον. Ἐλέγχῃ δὲ πάλιν, θεό- 
$ozs (72), ὅτε πάλιν οἱ αὐτοῦ ἁπόστολοι iy αὐταῖς 
Πράξεσιν ἔφησαν, ὡς ὁ µακάριος Στέφανός φησιν’ 
Ἰδοὺ ópà τὸν οὐρανὸν' ἀνεφγμένον, καὶ τὸν Yior 
τοῦ ἀνθρώπου ἑστῶτα ἐν δεξιᾷ τοῦ θεοῦ. 

4’. Πάλιν δὲ προφασίζεται λέγων, ὅτι ἔφη περὶ αὐτοῦ 
ὁ ᾽Απόστολος, ὅτι Μεσίτης θεοῦ καὶ ἀνθρώπων Xpi- 
στὸς Ἱησοῦς. Καὶ οὐκ olóc πάλιν πῶς καθ’ ἑαυτοῦ 
ἐπεγείρει. Ὁ γὰρ εἰπὼν, Μεσίτης Θεοῦ καὶ ἀνθρώ- 
&wuY- Χριστὸς 'Incovc, αὐτὸς ἑσαφήνισε λέγων * 
Ilpoop«c0ércoc Ylov θεοῦ ἐν δυνάμει, κατὰ πγεῦμα 
ἁγιωσύνης, ἐξ ἀναστάσεωςγεκρῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ 
τοῦ Κυρίου ἡμῶν ' καὶ πἀλιν' Γενόμενος ὑπὸ νόμο». 
Τούτων δὲ ποιούµενος τῶν λέξεων τὴν ἀσφάλειαν, 
φησίν ' Εἴπερ εἰσὶ .εγόμενοι θεοὶ πο..οἱ, xal 
χύριοι xo.Llol, ἡμῖν δὲ elc θεὸς, ἐξ οὗ τὰ πάντα, 
καὶ sic Κύριος Ἰησοῦς Χριστὸς, δι οὗ τὰ πάντα. 
ΕΙ δὲ, δι οὗ τὰ πάντα, xoi ἡμεῖς εἰς αὐτὸν, οὐχ ἄρα 
Ψιλὸς ἄνθρωπος εἴη ὁ Μονογενῆς ἀπὸ Μαρίας xai 
δεῦρο, οὔτε ἀπὸ σπέρµατος ἀνδρός. Ἐπεὶ πῶς δι΄ αὐτοῦ 
τὰ πάντα Ἰδύνατο εἶναι, πρὸ αὐτοῦ γενόµενα, χατὰ 
τὸν σοῦ λόγον, εἰ φιλὸς ἦν ἄνθρωπος; "H πῶς εἴη δι) 
αὐτοῦ τὰ πάντα mob αὐτοῦ ἐπιγνωσθέντα xal γενό- 
μενα; Καἱ Ex πανταχόθεν ἐξέπεσε τούτου ἡ ληρῳδία. 
ille nudus exstiterit? Quinam porro per ipsum 
ac producta fuissent? Ex his igitur aniles istius 

Ἐν αὑτῷ δὲ τῷ διαλόγῳ, ἅμα τήν τε περὶ αὐτοῦ 
γνῶσιν εἰπόντες xai τὴν ἀνατροπὴν xa0* ἑχάστην )4- 


: F. πρὸ χόσµου παντός 
n, 5. Ἱ Ro, , 8 Gal. τν, 4. *I Cor. vin, 5. 


(72) ᾿Ε.Ιέγχῃ δὲ máu, θεόδοτε. Ex eo quod 
οὐ Patris dexieram collocatus sit Filius, pari et 
eadem cum illo dignitate ac potestate esse dicen- 
eus est. Ambros. serm. ui De Pentecosie ; Ne 
miremini, inquit , quod ad dexteram Patris residere 
dixi Filium; ad dexteram enim resédet , non quia 
εκα]ο; Patre, sed ne minor Patre 6556 credatur, 


PaTBOL. σα, XLI. 


ΣΕ. αὑτοί. ? Joan. vit, 56 84η. * Act. 1, 22. 5 Act. vit, 55. 


per sese. Verbum enim vila est, omnibusque, quí 
vere in se sperant, vitam largitur. Quod autem 
scriptum est : Gegerationem ejus quis enarrabit? si 
homo nudus esset a Maria genitas, 46 illius 
ulique generatio enarratu facilis esset. Sed quo- 
niam ante Davidem est et Abrahamum, Aáraham 
enim paler vester, inquit, concupivit videre diem 
meum. Vidit, εἰ gavisus est *. Adhec mirantibus 
illis et dicentibus : Quinquaginta annos nondum ha- 
bes, et Abraham vidisti? ad Theodotum una cum 
incredulis Deumque mnegantibus Judzis refellea- 
dum, ita respondit : Amen, Gmen, dico vobia, quo- 
niam ante Abraham 600 sum. Vere Siquidem ante 
Abrahamum ersüitit :imo ante Noemum et Ada- 
mum, àanté mundum ipsum ac celum, ante 
mundi tempus, ante universum, ac quidquid est 
omnino creatum, Quocirca temporis experg οἱ inex- 
plicabilis a Spiritu saucto per Isaiam praedicatur. 
Generationem , inquit, ejus quis emarrabit? Quo- 
niam tollitur e terra vita ejus. 

At enim, inquit, si de illo aposloli loculi sunt, 
Virun probatum in vos signis οἱ prodigiis *, nec 
Deum probatum dixerunt, Sed boc ipsum te rur- 
sus, Theodote, jugulat, quod in iisdem Actis apo- 
stoli dixerunt, ac beatus precipue Stepbanus 
usurpat : Ecce video celum apertum, οἱ Filium ho- 
miwis stantem a dextris Dei". 

YI. Rursum instat biereticus, et objicit : Aposto- 
lus, ait, ita de Cbristo loquitur : Mediator Dei ei 
hominum Christus Jesus*. Sed nimirum ignorat, 
quemadmodum istud ipsum contra se producat. 
Qui enim hoc dixit: Mediator Dei et hominum Jesus 

Christus, ille ipse declaravit his verbis : Qui pra- 
destinatus est. Filius. Dei in virtute, secundum spi- 
ritum sanctificalionis, ex resurrectione THOTÜUOTMIA 
Jesu Christi Domini mostri *; item : Facius sub 
lege *. Quis quidem verba uti firmius stabiliusque 
muniret, ita scripsit : Si sunt qui dicuntur dii mul- 
ti, et domini multi, nobis vero unus Deus, ex quo 
omnia, et unus Dominus Jesus Christus, per quem om- 
nta *. lgitur si Christus est per quem omnia, et nos 
ad ipsum referimur; nudus profecto non est 
homo censendus Unigenitus ille de María natus, 


D atque in hac terra editus, neque ex virili semine 


susceptus. Nam quomodo fleri per illum. omnia 
potuere, quz ipso priora sunt, si, ut asseris, hemo 
omnia esse poluerint, qua anie ipsum cognita 


nugae penitus evanescunt. 


A88 Jam vero cum ea qux ad Theodoti hzre- 
sim cognoscendam, ae singillatim evertendam per- 


«| Tim. 


sicut. lueretici blasphemare consueverunt. Idem col- 
ligit ad psalm. xvin, ex illo psal. cix, loco: Sede 
a dexiris meis. Quibus , et similibus ex locis ap- 
paret, falsam eorum esse sententiam , qui sini - 
δίΓαΙΠ apud veteres honoratiorem dextra fuisse 


conlendunt. Cujus opinionis auctor Nebriss. cap. . 


99 Quinquagena. 
σι 


οτι  - 


S. EPIPHANII 


972 


tinere videbantur, hac in dissertatione proposueri- A £v, ὑπερθησόμεθα κατὰ τὸ ἔθος τῆς ἀχολουθίας, 


mus, ad ea qua deinceps sequuntur more nostro 
transibimus, postquam velut serpentis cujusdam 
partem adhuc. palpitantemn veritatis spe ac fide, 
velut fuste, percussimus atque exstinximus. Pro- 


ὥσπερ τι µέρος ἑρπετοῦ ἔτι σχαρίζοντος, τῇ τῆς ἆλτ- 
θείας ἐλπίδι xal πίστει πεπαιχότες xal ἀνελόντες, τὰς, 
ἑξῆς διασχοπήσωµεν, xaX περιθλέπεσθαι τὰς θηριυ- 
δεστάτας αἱρέσεις σπεύσωμεν. 


inde ad sequentes Ιγθςος belluarum in modum efferatissimas contemplandas tractandasque prope 


remus. 
CONTRA MELCHISEDECIANOS, 
Heresis XXXV vel LV. 

I. Qui Melchisedecianos appellari sese volunt, 
ac, nisi fallor, a Theodotianis avulsi sunt, Melchbi- 
sedecuin illum, de quo in Scripturis mentio fit, 
cum primis celebrant, et praeclaram quamdam 
esse virlutem arbitrantur. Quem etiam in supre- 
mis atque inexplicabilibus locis constituunt. Neque 
solum virtutem illum esse quamdam asserunt, sed 
ipso etiam Christo majorem esse dictitant. Christum 
vero: simpliciter advenisse, atque illius ordine 
dignatum esse narrant, ex illo videlicet Davidis 
dieto : Τα es sacerdos in &lernum secundam ordi- 
nem Melchisedech *. ()uare Melchisedeco djgnitate 
sit inferior. Nisi enim secundum ab eo existimatio- 
nis locum haberet, nequaquam ordine illius indi- 
geret. Jam de eodem illo Melchisedeco ferunt, sine 
matre illum, ac patre, et genealogia fuisse * : idque 
ex Pauli ad Hebreos Epistola affirmare conantur. 
Preterea commentitios quosdam libros ac confictos 
habent, quibus sibimetipsis illudunt. 

Verum ex ipsis Scripture verbis facile est isto- 
yum errorem convincere, Quod enim de Domino a 
Davide pronuntiatum est, cum sacerdotem illum 
secundum ordinem Melchisedec fore praedixit, una 
et Christi sacerdotium iisdem est illis Litteris con- 
signatum. Ac statim illud a divo Paulo subjectum 
legitur : Assimilatus — Pilio Dei manet sacerdos in 
perpetuum? — Jam vero si Dei Filio Melchisedech 
assimilatur, equalis eidem esse non potest. Quo- 
modo enim servus Domino esse possit cmqualis? 
Nam Melcbisedec homo utique fuit. Pairis vero 
ac matris expers dicilur, nou quod ambobus illis 
caruerit, sed quod nulla sit illorum in divinis 
Litteris expressa mentio. Sane quam plurimos 
Scripturarum profunda illustriaque 469 quisque 
humans nature mentem omnem ac cogitationem 
superant, in errorem adduxerunt. Siquidem Ara- 
bie Petrex incole, que regio Rochom ct Edom 
appellatur, Moysem, propter edita 3b illo prodigia, 
pro Deo venerantur, et ejus imaginem adorant ; 


! Psal. cix, 4, * Hebr: vit, 5... * ibid. 


(15) Ἀποσπασθέντες cdya. Α Theodotianis or- 
' tos esse Melchisedecianos censet Epiphanius. Ter- 
tull. vero lib. De prescript., cap. 55, eliam Theo- 
dotum sect? hujus auctorem constituit, non prio- 
rem illum, et Byzantium, sed alteruin, quem ἀργυρ- 
αμοιθὀν Theodoretus fuisse narrat. Eusebius lib. 
v, cap. 27, Theodoti Coriarii discipulum quemdam 
commemorat Theodotum Trapezitam, a quo dece- 
ptus Natalis confessor iusigni miraculo resipuit, 
eujus et Theodoretus meminit. Hic igitur Theodo- 
tus ad magistri sui impietalem hoc adjecit, ut 
Cbristo Domino Meichisedecum  3nteponeret , ut 


ΚΑΤΑ MEAXIXEAEKIANQN, 
AE', ἡ xa) NE. 

Α’. Μελχισεδεχιανοὺς πάλιν ἕτεροι ἑαυτοὺς χαλοῦσιν, 
ἀποσπασθέντες τάχα (75) ἀπὸ τῶν θεοδοτιανῶν χαλου- 
µένων. Οὗτοι τὸν Μελχισεδὲχ τὸν &v ταῖς Γραφαῖς )- 
Υόµενον δ2ξάζουασι μεγάλην τινὰ δύναμιν. Εἶναι & 
αὐτὸν ἄνω ἐν ἀχατονομάστοις τόποις * χαὶ ὡς εἶναι 


B τοῦτον οὐ µόνον δύναμίν τινα, ἀλλὰ καὶ µειζότερον 


τοῦ Χριστοῦ φάσχουσι. Χριστὺν Ob ἡγοῦνται ἁπλῶς 
ἑληλυθότα, xal χαταξιωθἑντα τῆς ἐχείνου τάξεως, 
δήθεν ἐχ τοῦ ῥητοῦ τοῦ εἰρημένου * Σὺ el ἱερεὺς εἰς 
τὸν αἰῶνα κατὰ τὴν cátw Με..χισεδέκ ' ὡς εἶναι, 
φησὶν, αὐτὸν ἔτι ὑποδεέστερον τοῦ Μελχισεδἐχ. El 
μὴ γὰρ ἣν ἐν δευτέρα «tv ἀγωγῇ χείµενος, οὐχ ἂν 
τῆς ἐχείνου τάξεως ἐπεδέετο Περὶ αὐτοῦ δὲ τοῦ Μελ- 
χισεδὲΧ, φασὶν, ὅτι ἁμήτωρ. ἁπάτωρ (74), ἄάγενεα- 
λόγητος, Ex τῆς πρὸς E6palouc τοῦ Παύλου Ἐπιστο- 
Ang παριστᾷν βουλόμενοι. Πλάττουσι δὲ ἑαυτοῖς xai 
βίδλους ἐπιπλάστους, ἑαυτοὺς ἁπατῶντες 


"EG αὐτῶν δὲ τῶν ῥητῶν fj αὐτῶν ἀνατροπὴ Τίνεται. 
Ὡς γὰρ λέγει περὶ τοῦ Κυρίου ὁ Δαθὶδ, προφητεύων 
χατὰ τὴν τάξιν Μελχισεδὲκ ἱερέα αὐτὸν καθίστασθας, 
by ταυτῷ ἔσεσθαι τὸν Χριστὸν ἱερέα διηγεῖται f; θεία 
Γραφή. Εὐρίσχεται δὲ εὐθὺς λέγων’ ᾽Αϕομοιούμεγος 
τῷ Υἱῷ τοῦ θεοῦ, μένει ἱερεὺς εἰς τὸ διηνεχές. E! 
δὲ ἀφομοιοῦται τῷ Υἱῷ τοῦ θεοῦ, οὐχ ἴσος τυγχάνει 
τῷ Υἱῷ τοῦ θεοῦ. Πῶς γὰρ δύναται τὸ δοῦλον εἶναι 
ἴσον τῷ Δεσπότῃ; Ὁ μὲν γὰρ Μελχισεδὲχ ἄνθρωπος 
ἦν. Τὸ δὲ ἁπάτωρ, ἁμήτωρ, o0 διὰ τὸ μὴ ἔχειν αὐτὸν 
πατέρα, f| μητέρα, ἀλλὰ διὰ τὸ μἡ ἐν τῇ θείᾳ Γραφῇ 
χατὰ τὸ φανερώτατον ἑπωνομάσθαι. Πολλοὺς vip 
ἑφαντασίασε τὰ βαθύτατα τῆς θείας Γραφῆς, xaX ἕν- 
δοξα, καὶ ὑπεραίροντα διάνοιαν ἀνθρωτίντς φύσεως. 
Οἱ μὲν γὰρ ἓν τῇ ᾿Αραθίᾳ τῇ Πετραίων Ῥωχώμ τε 
καὶ Ἐδὼμ καλουµένῃ τὸν Μωῦσέα διὰ τὰ θεοσἠµεια 
Θεὺν νοµίζουσι, προσχυνοῦσί τε τὴν αὐτοῦ εἰχόνα, fv 
ἀνατυπωσάμενοι ἀπεπλαν/θησαν ' οὗ τοῦ διχαίου αἎ- 
τοῖς αἰτίου γενομένου, ἀλλά τῆς πλάνης αὐτοῖς διὰ 
τοῦ διχαίου ἓν τῇ ἀγνοίχ φαντασίαν πράγματος αὑτοῖς 


scribit Tertullianus. Theodoretus vero Melchisedec ex 
illius sententia δύναμίν τινα καὶ Oclav, xat µεγίσττν 
exsiilisse xat' εἰχόνα δὲ αὐτοῦ τὸν Χριστὸν ΥεΥε- 
γῆσθαι. Αί Augustinus et Philastrius nullum Mel- 
chisedecianis errorem alium tribuunt, nisi quod 
hominem esse negaverint, sed virtutem Dei esse 
statuerint. Vide Epistolam Hier. 126, ad Evagrium. 

(14) Ἁμήτωρ, ἁπάτωρ. Perperam Erasmus ignoti 
patris oc matris; qua stolida interpretatiene myste- 
Trium omne sustulit, quod in barum notione verum 
Apostolus constituit. 


676 


ADVERSUS HJE£RESES LID. Il. τόμ. I. — HAERES. LV. 


0*4 


συναγούσης * £v δὲ τῇ Σεδαστῇ τῇ ποτε Σαµαρείᾳ χα- A qua elficta, in errorem delapsi sunt. Cujus. qui- 


λουµένῃ, τὴν θυγατέρα Ἰεφθάε θεοποιῄσαντες, ἔτι 
ταύτην τελετὴν xaz' ἔτος (15) ἄγουσιν. Οὕτως καὶ οὗτοι, 
ἀχούοντες τὰ σοφὰ xal ἔνδοξα τῆς Γραφῆς ῥήματα, 
εἰς ἀνοησίαν ἐξέτρεψαν, χαὶ εἰς ὑπέρογχον διάνοιαν 
ἀρθέντες, τὴν ὁδὺν τῆς ἀληθείας κατέλιπον, καὶ μύ- 
ίους ἑαυτοῖς πλασάμενοι, κατὰ πάντα ἐλεγχθἡσονταὶ. 


dem causam non vir ille justus sustinet; sed ho- 
rum dementia potius, que illius occasione veri 
opinionem numinis per ignorantiam excitavit. Se- 
baste vero, quze olim Samaria dicebatur, Jephtlize 
filiam divinis honoribus consecrarunt ; in cujus 
memoriam solemne quotannis festum celebrant. 


Sic hzretici isti, cum sapientis ac dignitatis plenas Scripture voces audiissent, ad vecordiam tra- 
ducti sunt : ac mente insolentius elati veritatis viam dereliquerunt, adeoque nihil illos sibi prater 


fabulas finxisse planissime convincemus. 

Br. Kal γὰρ παράτισι τοῦ Μελχισεδὲκ (76) ὁ macf.o tc 
xa ἡ µήτηρ ἐμφέρεται * ox ἔχει δὲ xazà τὰς ῥητὰς 
Γραφὰς xai ἑνδιαθέτους. Ἐἶπον δέ τινες 'Ἡραχλᾶν 
χαλεῖσθαι αὐτοῦ *atépz, µἠτέρα δὲ ᾿Ασταρὼθ, τὴν 
xaX Αστερίαν. "Ην δὲ οὗτος υἱὸς τῶν ἐπιχωρίων, κατ’ 
ἐχεῖνο χαιροῦ kv τῇ τῆς Σαθῆς πεδιάδι (77) κατοι- 
κούντων. Σαλὴμ δὲ ἡ πόλις (78) ἐχαλεῖτο * περὶ fic 
ἄλλος ἄλλως ἑἐξέδωχε, xal ἄλλος ἄλλως. Οἱ μὲν γὰρ 
λέγουσιν αὐτὴν τὴν νῦν Ἱερουσαλὴμ καλουµέντν, ποτὲ 
δὲ Ἱεθοῦς λεγομένην ' ἄλλοι δὲ ἔφασαν, ἄλλην τινὰ 
Σαλὴμ εἶναι ἓν τῷ πεδίῳ Σικίµων, xoz' ἀντιχρὺς τῆς 
vuv Νεαπόλεως καλουµένης. Εἴτε οὖν ἑἐντεῦθεν, ἡ 
καὶ ἐκεῖθεν, οὗ μαχκρὰν ἀλλήλων διεστήχασιν οἱ τόποι, 
ὅμως ἢ ὑπόθεσις δηλοῖ τὸ ἔργον. Ἐξήνεγκε γὰρ, 
qnt, τῷ ΑἈδραὰμ ἄρτους καὶ οἶνον. Καὶ ἦν ἱερεὺς 
tov Ὑψίστου κατ ἐχεῖνον τὺν χρόνον. "Oc πὐλό- 
Ύησε τὸν ᾿Αθραὰμ, xai δεχάτην ἔλαθε παρ᾽ αὐτοῦ. 
Ἔδει γὰρ τὸν ἱερέα τοῦ ᾿Υψίστου παρὰ δούλου θεοῦ 


τιµηθηναι’ xal πρῶτον μὲν τὸν ᾿Αδραὰμ προσενέγχαι C 


τῷ ἐν ἀχροθυσατίᾳ ἱερεῖ ἱερουργοῦντι ' xal ἐπειδὴ ἐξ 
αὐτοῦ ἤμελλεν ix περιτομῆς Υίνεσθαι dj ἱερωσύνη, 
ἵνα Tdv ὕψωμα ἑπαιρόμενον χατὰ τῆς γνώσεως τοῦ 
Θεοῦ διὰ τῆς γνώσεως χαθαιροΐτο, πρὸς τὸ μὴ αὖ- 
χοῦσαν τὴν περιτομὴν περὶ ἱερωσύνης δύνασθαι ἀντι- 
λέγειν τῇ τῆς ἁγίας Ἐκκλησίας ἱερωσύνῃ. El γὰρ 
᾿Αθραὰμ τῷ Μελχισεδὲχ προσήνεγχε δεχάτην, οἱ δὲ 


ἀπὸ ᾽Αθραὰμ τῷ Λενῖ πρὀσφέρουσι xal τῷ ᾿Λαρών 


μετὰ χρόνον δὲ τοῦ πάλιν εἶναι τὴν ἱερωσύνην Ex περι- 
τομῖῆς διὰ ᾽Λαρὼν xat τῶν vlày αὑτοῦ χαθεξῆς φάσχει 
1 Pag? διὰ τοῦ Δαθὶδ. μετὰ γενεᾶς δεχαδύο (79) 
τῆς τοῦ Λευῖ γεννήσεως, ἑθδόμης δὲ ἀπὸ τῆς ᾿Λαρὼν 


5 Gen. xiv, 18. 


II. Enimvero nonnulli utriusque Melchisedecis 
parentum nomina commemoraruni ; sed ea nus- 
quam expressis Scripture verbis, et in utroquo 
Testamento declarantur. Sunt qui Heraclam pa- 
trem illius appellatum, matrem vero Astarotbh, sive 
Asteriam dicant. Porro filius ille cujusdam ex in- 
digenis ^ewporis illius fuit, qui tum in Sabe pla- 
nitie degebant. Urbem ipsam Salem nominabant, 
de qua aliter est ab aliis traditum. Ae nonnulli 
eam esse censent, qus nunc Jerusalem, olim Je- 
bus vocabatur. Alii Salem alteram in agro Sicimi- 
lico esse putant, qu:e Neapolim ex adverso respi- 
cit. Sed sive hinc, sive illinc venisse dicatur, non 
longe ainbo hec loca a se invicem distant. Ac 
nihilominus quid ab eo gestum sit ipsa historiz 
expositio declarat. Protulit enim, inquit, Abra- 
hamo panes et vinum. Et erat sacerdos Altissimi per 
illud tempus !. Qui Abrahamo benedixit, et ab eo 
decumam accepit. [ta enim fleri decebat, ut a Dei 
famulo Altissimi sacerdos Mhonoraretur; utque 
primus Abrahamus praputiato sacerdoti sacra 
celebranti munus offerret, quandoquidem futurum 
erat aliquando, ut eircumcisionis proprium sacer- 
dotium originem ab illo ipso duceret, quo sublimi- 
tas omnis adversus Dei cognitionem elata, cogni- 
tione deprimeretur ; ac ne circumcisio gloriosius 
sese jactilans, de sacerdotio posset cum Ecclesiae 
sanct sacerdotio contendere. Cum enim Abraha- 
mus Melchisedeco decumarm obtulerit, 470 illius- 
que posteri Levi, et Aaroni deinveps offerrent, ac 
nihilominus postea, cum attributum circumcisioni 


(13) Ἔτι ταύτην τεΛλετὴν κατ Etoc. Τελετή hoc D de Melchisedeci parentibus narrat Epiphanius . 


loco vel solemne festum ac celebritatem significat, 
vel sacrificium Hesych.: TeJecal, ἑορταὶ, θυσίαε, µυ 
στέρια. Orus 'Thebanus apud Etymol. auctorem τελε- 
τάς appellat τὰς µείζους, xat µετά τινος μυστικῖς 
παραδόσεως ἑορτάς. Recte igitur cum Cornario fe- 
stum. bic interpretati sumus. Tametsi de sacrificio 
potuimus accipere, quod Serrario noslro placuit ; 
prasertim cum her. 78 eamdem historiam narrans 
θυσίας vocet. Ἐν Σιχίµοις, τοῦτ' ἔστιν ἐν τῇ Nea- 
πόλει θυσίας οἱ επιχώριοι τελοῦσιν εἰς ὄνομα Κόρης. 
Quod vero ταύτην τελετὴν ἄγουσιν hocloco dixit, 
simpliciter usurpatum pito, pro eo quod est. ritus 
ilos instaurant, vel sacri. illius snemoriam  cele- 
^rait. Potest et ταύτῃ pro ταύτην legi. Nam de hu- 
esi. hostiis, quod suspicatur Serrarius, verum 

. .FbitFur ; przsertim. Epiphanii ἄ.νο, sub Chri- 

ii principibus, qui exsecrandas illas ac dete- 
* nies ezremonias ubique prohibuerunt. 

(16) Kal Ἰὰρ παρά τισι τοῦ ΜεΆχισεδέκ. Quee 


redolent apocryphorum somnia; cujusmodi multa 
sunt hoc in opere hona fide a sanctissimo Patre 
descripta, quz» discutere aut refellere, otiosi ; te» 
mere tidein adhibere, parum prudentis fuerit. 

(77) Ἐν τῇ τῆς Σαθῆς πεδιάδι. Ubinam Sabe 
illa sita sit, divinare utcunque licet. Josue cap. 
xix, 2, in tribu Simeonis recensentur Bersabee et 
Sabee, qui ejusdem oppidi nomina R. lsaias ct 
Mazius esse putant. Quod si verum est, in Bersa- 
beensi agro Melchisedeci parentes habilaverint. 

(18) ZaAnp δὲ ἡ πόις. Antiquissima est illa 
quastio, utrum Hierosolyma, an Sicimorum oppi- 
dum fuerit Salem Melchisedeci domicilium : de qua 
vide qux Perrerius aliique ad Gen. disputant, ct 
novissime Salianus noster in Amnmnalibue, A. M. 
9118. Communis et vera sententia est, llierosolymam 
potius quam Sicimorum urbem fuisse Melchisedeci 
regiam. Quod isti pluribus affirmant. —— 

(79) Μετὰ γεγεὰς δεκαδύο τῆς τοῦ Asvt. A 


975 


sacerdotium adhue penes Aaronem, ejusque stir- À 
pem maneret, divina per Davidem Scriptura, duo- 
decim ab origino Levi generationibus evolutis, ab 
Aaronis vero successione geplem, oraculum illud 
ediderit, argumento illud fuit, sacerdotii dignitatem 
in Testamento Vetere perpeiuo non esse mansuram, 
sed in eum ordinem esse transferendam, qui Levi, et 


S. ΕΡΙΡΗΛΝΙΙ 


ος 


διαδοχῆς * φύσέι ἔδοξεν οὖχ ky τῇ παλαιᾷ ἱερωσύντ 
τὸ ἱερατιχὸν ἴστασθαι ΄ µετατιθεµένης δὲ εἰς τὴν xo 
τοῦ Λευῖ ' xaX πρὸ Ααρὼν χατὰ τὴν τάξιν Μελχισε- 
δὲχ τῆς ἱερωσύνης ' ὅπερ νυνὶ ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ πο- 
λιτεύεται ἀπὸ Χριστοῦ xal δεῦρο, µηχέτι τοῦ σπὲρ- 
µατος χατὰ διαδοχὴν ἐχλεγομένου, ἀλλὰ τοῦ χατὰ ἀρ: 
τὴν τύπου ζητουµένου. 


Aaronem aniecessit. Quod ipsum a Christo ad hodiernum usque diem in Ecclesia factum et administratum 


cernimus : ubi sacerdotalis generis non ex ipsa,slirpe, 
ΗΙ. Etenim primum in preputio sacerdotium 
per Abelem perfectum est, inde per Noemum , ac 
tertio demum per Melchisedecum. Quod autem 
Melchisedee liomo fuerit, sanctus Apostolus in 
eadem Epistola declarat his verbis: Cujus vero 
genealogia narratur ex illis, decimavil patriarcham '. 
Apparet itaque gencrationem ejus non illis annu- 
merari. Verum quam multi sunt, quorum origines 
3perte non produntur, puta Daniel, Sidrac, Misac, 
Abdenago, Elias Thesbites. Quorum qui parentes 
fuerint, nusquam in Scripturis commemoratam 
legimus. Sed ne euiquam erroris ex ea re occasio 
przbeatur, non gravabor ea hoc loco referre, quz 
nonnulloruni: traditione didicimus. lgitur Danielis 
patrem Sabaam fuisse quemdam accepiraus. Quod 
ad Eliam attinet, ejusmodi illius stemma, ac 


* Hebr. τη, 9. 


Levi ad Sadok filium Achitob, qui sub Daviae sum- 
muni sacerdotium tenuit, I1 Reg. cap. viti, 17, γε- 
veaX sunt xi, non xi; ab Aarone non vii, Sed x 
numerantur | Par. cap. vt; quarum Litterculum 


proposuimus. C 
4 Levi 8 Bocci 
9 Kaoth 9 Ozi 
3 Hamram 1*0 Zaraias 
4 Aaron 11 Mer3aioth 
5 Eleazar 49 Amarias 
6 Phinees 13 Achitob 
7 Abisue 14 Sadok 


Sidok x est post Aaronem, post Levi xm. Sed in 
priori numero μετὰ γενεὰς δεχαδύο, inüinite dictum 
ab erroris culpa scriptorem vindicat. Hzc autem, 
ἑθδόμης δὲ ἀπὸ τῆς ᾽Ααρὼν διαδοχῆς, excusari non 
possuut, cum sint x. Ad hac pro ἑδδόμης credide- 
rim ἑπτά scribendum esse, uL ad µετά referatur. 
Nam in arithmetiea nota deceptus est librarius. 

(80) Kal ὅτι μὲν ὁ MeAxice0éx. Quod sit acu- 
men in illa Epiphanii ratiocinatione, vix assequi 
possum. Ut. bominem fuisse Melchisedecum | ex 
Apostolo demonstret, haec illius verba proponit : 
'O δὲ uh γενεαλογαύµαενος ἐξ αὐτῶν Gsbexátuxe τὸν D 
πατριάρχην. Ex quibus jta celligit : Δηλον οὖν, ὅτι 
ἐξ αὐτὼν οὐ γενεαλογεῖται. Quse nibil ad insttutain 
prob:stionem atiinenmt, nec illis omnino verbis ho- 
minein exstitisse docet Apostolus. Quare meudosus 
bic locus videtur, et ita corrigendus : Δῆλον οὔν, ὅτι 
ἐξ ἑτέρων γενεαλογεῖται. Nam ex eo quod Apostolus 
dicat, Melchisedecum οὐ Υγενεαλογεῖσθαι ix τοῦ 
Αθραάμ, aut. ix τῶν Λευϊτῶν, utcunque sequitur 
ἐξ ἑτέρων γενεαλογεῖσθαι. hoc est externz diverga- 
que ab illis stirpis fuisse. 

(81) "HA(ac ὁ Θεσθίτης. Eliam e sacerdotali 
fuisse stirpe Hebrzeorum fert opinio : qui eumdem 
Mium faciunt cum Phineez Eleazarvi filio. [απο 
epinionem refert Künchius ad lib. Hl Reg., cap. 
Xvil, nec inea tamen aequiescit, amplectitur autem 
klias in voce Tliisbi. Neque vero id Hebrzi veteres 
omnes arbitrati sunt. Siquidein ex. eodem Davide 
Goustat, nonnullos e tribu Gad, alios e tribu Ben- 


sed ex virtutis forma ac ratione delectus instituitur. 

I". Πρώτη γὰρ ἱερωσύνη ἓν ἀχροθυστίᾳ διὰ o0" AC-; 
τελεῖται' ἀλλὰ xal χαθεξῃς διὰ τοῦ Νῶε" ερίτη δὲ 
διὰ τοῦ Μελχισεδέχ. Καὶ ὅτι μὲν ὁ Μελχισεδὲχ (80) 
ἄνθρωπος ἣν, αὐτὸς ὁ ἅγιος Απόστολος kv τῇ Ἔτι- 
στολῇ φάσχει οὕτως Ὁ δὲ ϱενεαλογούµενος ἐξ 
αὑτῶν δεδεκάτωχε τὺν πατριάρχη». Δῆλον οὖν, 
ὅτι ἐξ αὑτῶν οὐ γενεαλογεῖται. Πόσοι δὲ ἄλλοι οὗ γε- 
νεαλογοῦνται χατὰ τὸ φανερώτατον ; Δανιλλ, Σεδρὰχ, 
Μισὰχ, Αθδεναγὼ, Ἡλίας ὁ θεσθίτες" χαὶ Ev πάσαις 
ῥηταῖς βίθλοις οὑδαμοῦ ἐμφέρονται τούτων οἱ πατὲ- 
ptc τε xat μητέρες. "Iva δὲ μὴ χατὰ τοῦτο πλάντ τις 
γένηται, οὐδὲν λυπήσει ἃ καὶ Ev παραδόσεσι χατειλ{- 
φαμεν λέγειν. Εὑρήχαμεν γὰρ τοῦ Δανι]λ τὸν πατἐρα. 
Σαθαάν τινα χαλούμενον. Too δὲ Ἠλία φύσει xai 
τὴν πατριαρχἰαν ὡσαύτως εὕρομεν * Ίντινα xaO" εἰρ- 
μὸν ὑφηγήσομαι οὕτως' Ἡλίας ὁ θεσθίτης (81) ὰδελ- 


jamin oriundum putasse. Ipse autem verti nihil af- 
firmat. E Christianis preter Epiphanium, Alexan- 
drinun Chronicon, pag. 376, sacerdotalem Eliz ori- 
ginem ascribit, additque Thisbiten diclum a Thisbi 
sacerdotali urbe in Arabia. Quod ex libro De tita 
prophetarum , qui Epiphanii nomine inscribitur, 
mutuatum videtur. Ἠλίας, inquit, ὁ προφήτης "οὗ 
τος ἦν Ex θεσθῶν , ἐχ γῆς ᾿Αράδων, Ex φυλῆς "Aa- 
ὧν, Λευῖτης, οἰχῶν Ev Γαλαὰδ, ὅτι ἡ θέσδις δόµε 
v tol; ἱερεῦσι δεδυµένη. Quem ad locum Superin- 
lendens nescio quis e Luiheranis qui novissime 
librum illum de prophetis interpolavit, mirttice 
zstuat, ut illas voces, £x γῆς 'Apá6uv, expungat. 
Quas quidem parenthesi inclusit, ui alienas esse si- 
uiticet. Si enim, inquit, Thisben in Arabia colloca- 
imus, non amplius ud cives Gileaditicos, vel ad γε- 
gnum Israeliticum pertinebit. Mic conjecturam suam 
attexit οἱ videlicet quaerenda occasio fuit adversus 
monachos declamandi, «quorum inscitia intrusas 
illas voculas suspicater. Cum enim ἐχ φυλῆς 'Aac- 
ὦν legeretur, aliaque ad marginem adnotata forc 
εοιῖο, ἐχ γῆς ᾿Αράδων, ea. crescente, inquit, mona- 
chorum barbarie in ipsum auctoris contexium rece- 
pta (uit. Sed in ea conjectura summam iste pastor 
imperitiam suau. ac levitatem detexit. Neque enim 
scivit, Arabiam olim latissime paluisse; ut non 
modo Transamnanz seu Perex optimam parteu, 
sed etiam Colesyriam ac Damascum complexa 
sit. Siquidem regio ipsa Basan οἱ Galaaditis Ara- 
bia continebatur, auctore Hieronymo im wu 1sa. 
et in Abdiam, ubi quas prius vocabatur Galaad, 
eam postea nominatsm Arabiam, et postremo suo 
tempere Gerasam, observat. De Damasco Teriuii. 
lib. ni Contr. Marc., cap. 15 : Damascus, inquit, 
Arabic retro deputabalur, antequam transcripta es- 
set in Syrophenicen. Arabie itaque nomine liber 
ille De prophetarum Vita Galaaditidem — intellexit, 
At Kimchius ita nominatum putat : ποσο πο Ὁ 


T7513 24 «5 men nonn m amm hoc est. ab urbe 


in qua primum habitavit; wude postea. in Galaa1 
migravit. Quie quidem. Davidis verba ;Elias levita 
Hebreus doctissimus nequaquam i.tellexit, Ναι 


977 
φὸς Υέἐγονεν "luóat (82) τοῦ ἑερέως, ἐξ ἱερέων δῆλον 
καὶ αὐτὸς ὑπάρχων, υἱὸς δὲ τοῦ ᾿Αχιμαάμ»: ΑἉχιμαὰμ 
δὲ υἱὸς τοῦ Zabux- Σαδὼχ δὲ τοῦ ᾿Αχιτὼδ, τοῦ ᾽Αμω- 
pia  ᾽Αμωρίας υἱὸς τοῦ Μωρία": Μωρία: τοῦ Ζαρᾶ, 
τοῦ "Acta Αξίας τοῦφινεές' Φινεὲς υἱὸς τοῦ Ἐλεάζαρ' 
Ἐλεάζα p υἱὸς τοῦ ᾽Ααρὼν, τοῦ ἱερέως δηλονότι" ᾿Ααρὼν 
υἷδς τοῦ ΑἉμράμ' ᾽Αμρὰμ τοῦ Καάθ; Καὰῦ τοῦ Aevt* 
Asut τρῖτος υἱὸὃς τοῦ Ἰακώθ' Ἰαχὼθδ δὲ ἁδελφὺς 
μὲν Ἡσαῦ, Tai; δὲ τοῦ '[oaáx* Ἰσαὰκ νὶὸς τοῦ 
ΑἈθραάμ. "Ev δὲ ταῖς ῥηταῖς βίθλοις οὗ πάνυ σαφῶς 
ei τούτων γενεαλογίαι ἐμφέρονται, f| µόνον £v ταῖς 
Παραλειπομέναις (85) τῆς κατὰ τὸν Ἡλίαν ὑποθέσεως 
µέρη. Φύσει δὲ τῶν τριῶν παίδων, Σεδρὰχ, Μισὰκ, 
᾿Αθδεναγὼ, οὔτε Ev ἀποχρύφοις οὔτε Ey παραδόσεσιν 
εὔρομεν. Τί οὖν ἐροῦμεν;, Άρα κἀκεῖνοι, οἱ περὶ Σε- 


ADVERSUS HJERESES LIB. Il. TOM. ]. — UARES. LV. 


978 


Α prosapiam reperimus, quam ordine bunc in modum 


pereenseo. Fuit Elias Thesbites Jodax sacerdotis 
frater ; proinde ex sacerdotali stirpe, filius Achi- 
maami, Achimaamus Sadoci, Sadocus Aebitobi , 
hic Amorie, Amorias Moriz, Morias Zare, iste 
Ασία, Azias Phineesi, Phineesus Eleazari, hic 
Aaronis sacerdotis, Aaron Amrami, hic Caathi, 
Caathus Levi, qui tertius. Jacobi filius fuit. At 
Jacobus Esau frater, Isaaci filius, Isaacus Abra- 
hami. Át vero in sacris Littens non omnino per- 
spicue istorum origines indicantur, nisi forte quod 
in libris Paralipomenon nonnulla, que ad Eliam 
pertinent, comprehensa sunt. Quod auiem ad tres 
&7 1 pueros spectat, Sidrach, Misach et Abdenago; 
nihil de iis neque in apocryphis, neque in traditio- 


E nXry λέγω, φαντασιάσουσιν ἡμᾶς λογίζεσθαι ἃ μὴ χρὴ, B nibus invenimus. Quidnam ergo dicemus? An et 


xa ὑπερόγχως θαυμάζειν ὑπὲρ τὸ µέτρον và ἑκάστης 
ὑποθέσεως, ᾽Αλλά μὴ γἐνοιτο! Καὶ ὅροι γὰρ ἑτέθησαν 
1 αν, xal θεµέλιοι, xal οἰχοδομὴ τῆς πίστεως, xat ἆπο- 
στόλων παραδόσεις, xat ΤΓραφαὶ ἅγιαι, χαὶ διαδοχαὶ 
διδασκαλίας * χαὶ &x πανταχόθεν ἡ ἀλήθεια τοῦ Θεοῦ 
Ἱισφάλισται. Καὶ pros; ἁπατάσθω καινοῖς μύθοις. 


Mli tres pueri nos in eum errorem conjicient, ut 
quod nefas est de illis cogitemus, et unamquamque 
rem supra quam par est, et impensius admiremur? 
Absit ut id unquam in animum inducamus! Nam 
et termini prescripti nobis sunt, et fundamenta 
posita, et (idei structura, et apostolorum traditio- 


nes, et sacra Litter, οἱ coelestis doctrinze propagata successio, ac denique divina veritas ex omni 
parte munita est, et constituta. Proinde nemo se inanibus fabulis in errorem abduci patiatur. 


ilius sententiam sic exponit : πσιώ νου V5 prm 
αν λα 2u* Ἕ "mp nv) ποσο yi xm 
του ΠΟΙΟ wopi ΤΟ) C5 ΝΟ dioc est : Π. D. 
Kimchii sic interpretatur. Quod initio habitaverit in. 


biz 1 ex LXX translatione Thisbi, e quo oriundus 
fuisse Tobias asseritur, in Galilea ponitur, supra 
Aser : qua in. Latina minime reperiuntur. Sed et 
Mazius ad χι Josue θηθῆς pro 9:665; scribendum 
existimat. Josephus lib. vii, cap. 7, Thesbunem 


urbe, cujus nomen erat Toschab ; postea vero in C Galaaditidos urbem Eliz patriam esse dicit. 


(zalaad migraverit. Verum non explica quare dictus 
sit ex habitatoribus Galaad. Atqui aliter, nisi fallor, 
himchias accipiendus est. Non enim cen-et nomen 
urbis fuisse 3n, quod absurdum est, sed ibi, in 
ea scilicet urbe, hoc est Thisbi, principio conse- 
disse. Quare legendum est mou non meU. Neque 


verum est, quod Elias subjicit, causam a Davide 
nullam alferri, cnr Eliam Scriptura dicat esse ex 
habitatoribus Galaad, cum expressis verbis hanc 
ipsam siguificet, quoniam Thisbi profectus in Gaa- 
laditidem migraverit. Elias vero levita urbem in 
Galaad Thisbi fuisse docet ; qux cum ab Israelitis 
post illam Gabionitarum cladem, qua Galaaditze pa- 
riter involuti sunt, Jud. xxi, solo esset zquata ; 
plerique, qui czedem illam effugerant reversi, postea 
oppidum instaurarunt; ab eoque casu T9b2^2aunn 
nominati sunt, Quorum unus Elias fuit ; nam illis 
vixisse temporibus argumento est, quod tum su- 

rstes erat Phinees; quem eumdem esse cuum 

lia magistris placet. Hzc Levita. Quse sunt insul- 
sissima. Fingamus enim Eliam esse Phinees ; quo- 
modo is ad necem quzsitus ab [sraelitis, ac fuga 
lapsus credi potest, qui ab illorum partibus stete- 
rit, iisdemque prafuerit? Atqui hanc. eamdem de 
Phinees fabulam, quod idem sit cum Elia, habet 
Hieron. lib. Quest. Hebr. in Paralip., eujus 3ucto- 
ritate fretus Petrus Damianus epist. 1v Ad. Nicol. 
pontificem eamdem pluribus exponit. Quod ne refo- 
lationem quidem meretur. Abulensis sacerdotem 
fuisse negal omnino, sed levissima conjectura ; 
quod Galaaditidis incola nominetur. Imo vero sal- 
tem ex eo contrariz suspicioni locus, quoniam 
Dav ex inquilinis fuit, hoc est non indigena, 
neque ex illa tribu, sed peregriuus, el in alieno 
solo degens. Verum in re dubia utrinque larga 
divinandi ac somniandi copia est. Nos otiosi non 
sumus. Quod ad oppidum vero Thisbi pertinet, de 
ejus situ nemo certi iliquid prodidit, nisi quod To- 


(82) "A6&Agóc γέγονεν Ἰωδαέ. Vic. est Joiadas 
pontifex, qui sub Atlalia e& Joas sacerdotio fun- 
cius est; sub hoc vero mortuus, cum vixisset an 
nos 130. Torniellus anno mundi 3191 mortem il- 
lius, Joas tricesimo quinto fere, consignat. Capit 
autem Joas, ex chronologia nostra, per Jul. 5856 ; 
proinde 55 ejusdem convenit in a per. Jul. 5870, 
e quibus detractis 150, reliqui sunt 5740. ltaque 
anno per. Jul. 2741 preter propter natus est 
Joiadas, Roboami 1 annis post templi conditim 
plus minus xxxi. Quod si Joiade (rater. Elias fuit, 
el Achimaaz filius, consequens est Ázariam eun- 
dem esse cum Joiada. Quippe libri 1! Par., cap. vi, 
a Sadok usque ad templi excidium sacerdotum se- 
ries ista proponitur. 


4 Sadoc 8 Sadoc 
9 Achimaas 9 Sellum 
9 Azarias 10 Helcias 
4 Jo^anan 11 Azarias 
b Azarias 19 Saraias 
6 Amarias 15 Josedec 


1 Achitob 
Fuerit igitur Azarias idem ac Joiadas ; quod nonnul- 


los arbiiratos esse testatur Abul. in hunc locum lib. 


| aralip. Sane periricosa res est Judzeorum pontifi- 
eum-successio ; quorum nomina apud Josephum οὐ 
lis, qua in lib. Paralip. traduntur, diversissima sunt, 
Expeditissima conciliandi ratio est, ut plerosque 
multiplici nomine przeditos affiriemus, Caeterum in 
sacerdotali Elize ac Joiadze stirpe duos preteriisit. 
Epiphanius ; nam Aziam, qui est in Scriptura Ozi, 
filium fuisse Phinees tradit, cum cjus pronepos. 
fuerit. Omisit enim Alssue et Bocci. 

(85) Ἡ µόνον ἐν ταῖς  ΠαραΛειπομέναις. De 
Elix stirpe in Paralipom. libris quod sciam verbua 
nullum. Alioquin sublata: omnis esset illa de Eliz 
stirpe quaestio, si de qua tribu natus essct, vel le: 
vissiie significarct. 


9:9 


B, EPiPHANII 


JV. Redeo jam ad id quod mihi proposueram, ea A — A". Ἐπανελεύσομαι δὲ πάλιν εἰς τὰ προχείµενα, 


videlicet, qux& de Melchisedeco ineptissime confin- 
gunt. Fuit enim justus ille quidem, ac Dei sacerdos, 
et rex Salem ; sed neque in colo fuit, nec e ccelo 
descendit. Nemo enim ascendit in. celum, nisi qui 
de colo descendit, Filius hominis, ait sanctissimus 
verissimusque Deus idem et Verbum* . Illum vero 
Melchisedeci ordinem cum Scriptura sacra con- 
firmat, ac sanctus Spiritus expressis verbis asserit, 
sacerdotii translationem ostendit, quod ab vetere 
Synagoga rituque egregium ac praestantissimum 
in ritum, neque carnali successione devinctum po- 
$tea Lransiit. Etenim sanctus ille Melchisedec nullum 
neque post se successorem habuit, nec οἱ sacerdo- 
tium est abrogatum , sed sacerdos toto vit; suce 
tempore mansit. Quare adbuc in sacris Litteris 
eadem sacerdotii dignitate celebratur, cum neuo 
ei successerit; aut illam sacerdotii functionem, 
qua suo tempore nactus est, everterit. Eodem plane 
modo Dominus noster non,nudus homo, sed ex Deo 
Deus Verhuin, Deique Filius, ab eodem nullo initio 
aut tempore genitus, qui est cum Patre perpetuo, 
sed homo tamen de Maria nostra causa factus est ; 
nec ex virili semine procreatus. Qui quidem sacer- 
dotale Patri suo munus offert, accepta ex natura 
hominum massa, ut pro nobis sacerdos secunduin 
ordinem Melchisedec successione omni carentem 
constituatur. Manet enim, et assidue dona pro no- 
bis offert. In primis quippe semetipsum obtulit, ut 
perfectiore vivaque pro totius mundi salute ma- 
ctata bostja, veteris testamenti sacrificium abole- 
ret. In quo idem ipse victima fuit, ipse sacrificia, 
ipse sacerdos, ipse altare, ipse Deus, ipse homo, 
ipse Rex, 479. ipse Pontifex, ipse ovis, ipse agnus ; 
adeoque omnia ín omnibus * propter nos est factus, 
ul modis omnibus nobis vita suppeteret ; ac sacer- 
dotii sui constantem, et immutabilem firmitatem in 
sempiternum statueret, ut. non jam stirpis habita 
ratione successiones distribueret ; sed ex justifica- 


C 


tione conservari propagarique in Spiritu sancto: 


singulari beneticio vellet. 

V. Aliud preterea nonnulli de eodem Melchise- 
deco somniant. Ejusmodi enim homines carnaliter 
examinati sunt *: cum spiritaliter, ea quz? ab Apo- 
stolo in Epistola ad Hebrzos dicta sunt, nequaquam 
intellexerint. Quamobrem Hierax Melchisedecum 
Spiritum esse sanctum existimat, quod ita de eo 
scriptum sit : Assimilatus Filio Dei. Manet enim 
sacerdos in perpetuum ". Quod et aliis Apostoli 
verbis illustratur. cum dicit : Spiritus vero pro no- 
bis postulat gemitibus inenarrabilibus *. At qui Spi- 
ritus sancli interiores sensus novit, non ignorat 
illum Deo pro electis supplicare. Sed et iste nihilo- 
minus a proposito penitus aberravit. Non enim 
unquam Spiritus sanctus carnem induit. Qua qui- 
dem si caruit, Rex esse Salem, aut illius loci sacer- 
dos non potuit. Verum opportuniori tempore, cuin 


1 Deest verbum. 3 Joan. v1, 15. 


D 


* | Cor. xv, 98. 


ὡς οὗτοι φαντάζονται περὶ τοῦ Μελχισεδἐχ. * "Οτι 
μὲν γὰρ δίχαιος ὑπῆρχε, καὶ ἱερεὺς τοῦ θεοῦ, xai 
βασιλεὺς τῆς Σαλὴμ, ἀλλ᾽ οὐκ iv οὔρανῷ ὑπάρχων, 
xal à«' οὐρανοῦ χαταθεδηχὠς. Οὐδεὶς γὰρ ἀν σέέ- 
6ηκεν εἰς τὸν οὐρανὸν, εἰ μὴ ὁ ἐκ τοῦ οὐρανεὺ 
καταδὰς, ὁ Υἱὸς του ávOpozov, qnot ὁ ἅγιος xa: 
ἀφευδῆς Θεὸὺς Λόγος ' τὴν δὲ τάξιν τοῦ Μελχισεζὲχκ 
χρατύνουσα fj θεία Γραφὴ, xai τὸ Πνεῦμα ῥη-ῶς 
διδάσχον, τὴν µετάθεσιν ἔδειξε τῆς ἱερωσύνης ἁτὸ 
τῆς παλαιᾶς συναγωγῆς xa τοῦ ἔθους εἰς ἔθος κάλ- 
λιστον xal ὑπέρτατον, χαὶ οὐ µέτοχον σαρχιχῖς δ.1’ 
6oync Ἱἠνωμένον. Ὁ γὰρ Μελχισεδὲκ ὁ ἅγιος οὗτος 
οὐχέτι pez! αὐτὸν διαδοχὴν ἔσχηχεν, ἀλλ' οὔτε ἆςαί- 
ρεσιν τῆς ἱερωσύνης ' ἔμεινε γὰρ αὐτὸς ἱερεὺς τὸν 
πάντα χρόνον τῆς αὑτοῦ ζωῆς. Καὶ ἔτι ἓν τῇ Γραςῇ 
ἄδεται ἱερεὺς, μηδενὸς αὐτῶν διαδεξαµένου, fj &vo- 
τρέφαντος τὴν κατὰ τὸν χρόνον αὐτοῦ ὑπηρεσίαν 
τῆς ἱερωσύνης. ὑὕτω καὶ ὁ Κύριος ἡμῶν, οὐχ ὧν 
ἄνθρωπος, ἀλλὰ Ex Θεοῦ ἅγχιος θεὺς Λόγος, YUx 
θεοῦ γεννηθεὶς ἀνάρχυως καὶ ἀχρόνως, ἀεὶ σὺν Πατρὶ 
àv, Ὑενόµενος δι ἡμᾶς Ex Μαρίας ἄνθρωπος, xal 
οὐχ ἀπὸ σπέρματος ἀνδρός. Τὴν δὲ ἱερωσύνην τῷ 
Πατρὶ προσφέρει, ἓξ ἀνθρωπότητος τὸ φύραμα Az- 
θὼν, ἵνα ὑπὲρ ἡμῶν ἱερεὺς καταστῇ κατὰ τὴν τάξιν 
ἨΜελχισεδὲχ, τὴν μὴ ἔχουσαν διαδοχἠν. Μένει γὰρ τὰ 
ὑπὲρ ἡμῶν εἰς τὸ διηνεχὲς δῶὣρα προαφέρων' πρᾶῶ- 
τον μὲν ἑαυτὸν προσενέγχας, ἵνα λύση θυσίαν πα- 
λαιᾶς διαθήχης, τὴν ἐντελεστέραν ζῶσαν ὑπὲρ παν- 
τὸς χόσµου ἱερουργήσας * αὐτὸς ἱερεῖον, αὐτὸς θύμα, 
αὐτὸς ἱερεὺς, αὐτὸς θυσιαστήριον, αὐτὸς θεὸς, αὐτὸς 
ἄνθρωπος, αὐτὸς βασιλεὺς, αὐτὸς ἀρχιερεὺς, αὐτὸς 
πρόθατον, αὐτὸς ἀρνίον, τὰ πάντα ér πᾶσιν ὑτὲρ 
ἡμῶν γενόμενος, ἵνα ἡμῖν ζωὴ χατὰ πάντα τρόπον 
γένηται, xal τῆς ἱερωαύνης αὐτοῦ τὸ ἀμετάστατον 
ἑδραίωμα εἰς τοὺς αἰῶνας ἁπεργάσηται, οὐχέτι χατὰ 
σπέρµα τὰς διαδοχὰς µερίζων, ἀλλὰ χατὰ τὸ ὃ-- 
καίΐωμα φυλάττεσθαι bv Πνεύματι ἁγίῳ δωρούµε- 
νος. 


E'. Φαντάζουσι δὲ ἄλλοι περὶ τούτου τοῦ Μελχι- 
σεδὲχ λέγοντες. Σαρχικῶς γὰρ οἱ τοιοῦτοι ἀνεχρίθτ- 
σαν, πνευμἀτικῶς μὴ νενογχότες τὰ ὑπὸ τοῦ ἁγίου 
Αποστόλου Ey τῇ Ἐπιστολῇ τῇ πρὸς Ἑδραίους εἰρη- 
μένα. Καὶ ὁ μὲν Ἱέραξ τοῦτον νομίζει Μελχισεδὲχ 
εἶναι τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον, διὰ τὸ, Αφομοιούμεγον, 
φησὶ, τῷ Υἱῷ τοῦ Θεοῦ. Μόγει γὰρ ἱερεὺς εἰς τὸ 
διηνεχές ' ὡς ànb τῆς λέξεως, fig εἴπεν ὁ ἅγιος 
ἹἈπόστολος * Τὸ δὲ Πνεῦμα ὑπερεγτυγχάνει στε- 
φαγμοϊῖς ἁ.]α.λήτοις ὁ δὲ ἐπιστάμενος τὸ φρόνημα. 
τοῦ Πνεύματος οἵδεν, ὅτι ὑπὲρ ἐχλεχτῶν ἑντυγχάνει 
τῷ θεῷ. Ἐξέπεσε δὲ xal οὗτος παντελῶς τοῦ προ- . 
κειµένου. Οὐ γὰρ σάρχα ἐνεδύσατο τὸ Πνευμά ποτε. 
Σάρχα ὃξ μὴ ἐνδυσάμενον, οὐκ εἶχεν εἶναι βασιλεὺς 
τῆς Σαλὴμ., xai ἱερεὺς τόπου τινός. Καιρῷ δὲ ὅτε 
περι τούτου τοῦ Ἱέραχος xal τῆς αὐτοῦ αἱρέσεως 
* Rom. viu, 26. 


* HE Cor. i, 4. ^ Hebr. vn, 5. 








e 


S31 


ADVERSUS H/ERESES LIB, H. ΤΟΝ. I.— HAERES. LY. 


989 


την ἀνατροπὴν ποιῄσομαι, τότε ἐν πλάτει περὶ τού. A Hieracis illius hzresim refellam, de iis ipsis ube- 


των διηγήσοµαι. Τῆς δὲ ἀχολουθίας τὰ νῦν ἑἐπιλή- 
«φομαι, πόσα δὲ περὶ τούτου τοῦ Μελχισεδὲκ ἄλλοι 
φαντάζονται. 

C. Σαμαρεῖται μὲν γὰρ τοῦτον (84) νοµίζουσιν 
εἶναι τὸν ! (ulbv τοῦ) Efi. * χαταγέλαστοι δὲ xoi αὐτοὶ 
εὑρεθήσονται,. ᾿Ασφαλιζομένη γὰρ ἡ θεία Γραφὴ 
πάντα μετὰ εὐταξίας, κατὰ πάντα ἀλήθειαν ὠχύρω- 
σεν, οὐχ εἰς µάτην τοὺς χρόνους τάξασα καὶ τὰ ἔτη. 
"Ὅτε γὰρ Αδραὰμ ὑπῆρχεν (85) ὁγδοηχονταοχτὼ 
ἐτῶν, f] χαὶ ἑνενήχοντα, πλείω f) ἑλάσσω, ὁ Μελχι- 
σεδὲχ αὐτῷ ἁπήντα τότε, χαὶ ἐξέδα.1εν αὐτῷ dp- 
τον (86) xal οἵνον, προτυπῶν τῶν μυστηρίων τὰ 
αἰνίγματα, ἀντίτυπα τοῦ Κυρίου ἡμῶν, λέγοντος, 
ὅτι Ἐγώ εἰμι ὁ ἄρτος ὁ (ov * χαὶ ἀντίτυπα τοῦ 


rius disputabo. Nunc ut ordine cztera pertexam, 
quas de Melchisedeco alii fabulas serant, hoc loco 
proponam. 

V]. Igitur Samaritani Sem esse illum arbitran- 
tur. In quo ridiculi plane sunt. Siquidem divina 
Scriptura consentanee cuncta ac congrue slabi- 
liens, corroborande» in omnibus veritati studuit, 
neque frustra lemporura annorumque seriem ex- 
pressit, Cum itaque Abrahamus octuagesiuum 
octavum , vel nonagesimum plus minus aetatis 
annum ageret, ei Melchisedeeus octurrit, ac panem 
ipsi vinumque protulit, *. Quo facto mysteriorum 
significationes aduimnbravit, qux» Domini liguram 
exprimebaut , qui dixit: Ego sum panis vivus *. 


αἵματος τοῦ Ex τῆς πλευρᾶς αὐτοῦ νυχθέντος, xal D Sed οἱ sanguinis illius figuram, qui e perforato 


ῥεύσαντος εἰς χάθαρσιν τῶν χεχοινωµένων, xal ῥαν- 
τισμὸν, xal σωτηρίαν τῶν ἡμετέρων φυχῶν. Ὁ δὲ 
τοῦ ᾿Αθραὰμ πατὶρ (87) θάῤῥα ἑδδομηκοστὸν xaz- 


ipsius latere ad eorum, qui inquinati erant, expia- 
tionem aspersionemque manavit. Jam vero Thare 
septuagesimo ziatis anno Abrahamum genuit *. 


! Ex iis que sequuntur expungendas esse duas illas voces intelliges. * Gen. xiv, 18, * Joan. vi, 51. 


* Gen. xi, 


(84) Σαμαρεῖται μὲν τοῦτον. lta sensisse 
Judzos declarat Hieron. ad Evagrium epist. 126 et 
ex Midrasch Agada docet R. Selomoh ín xiv Gen. 
nec non et Aben Hezra. Nec dubium est, quin ex 
Hebraeorum et Latinorum rationibus congruant tem- 
pora. Nam Abrahamo supervixit Sem annos xxxv. 
At ex LXX Seniorum editione nequaquam conve- 
niunt ; ut recte colligit Epiphanius. Verum de hac 
Juidzeorum aut Samaritanorum opinione, ac cxteris 


de Melchisedeco veterum erroribus pluribus agit C 


Hieron. luco citato ; copiosissime vero recentiores 
sacrarum Litterarum interpretes et cbronologi, ut 
eo minus in hac quaestione. commorari necesse sit. 

(85) Ὅτε γὰρ "A6paàüp ὑπῆρχεν. Falsus est ali- 
quot annis numerus iste. Nam ut ex Genes. cap. 
xvi COnstat , Lxxxv duntaxat annorum erat Abra- 
bamus, cum Agar ancillam duxit, qued posterius 
esL expeditione illa contra reges 1v. 

(86) Kai é&£6a.Aev αὐτῷ ἄρτον. Fgregius hic lo- 
cus ad tuendam ab hzreticorum calumniis commu- 
ncm PP. omnium auctoritatem ac sententiam ; qui 
ex illis Geneseos verbis deducere solent, Melchise- 
decum ad usum sacrificii panem et vinum protu- 


lisse, et eo ipso sacrificio incruentum Christi cor- - 


poris ac sanguinis adumbrasse sacrificium. Quod 


dietum est, propemodum omnes; quorum testimo- 
nia a catholicis scriptoribus jamdudum studiose 
collecta sunt. Sed eximius atque in primis disertus 
est, qui mihi forte nunc occurrit Clementis Alexand. 
locus lib. iv Strom. : Μελχισεδὲκ βασιλεὺς Σαλὴμ. ὁ 
ἱερεὺς τοῦ soU τοῦ ὑγίστου" ὁ τὸν olvov xal «bv áp- 
τον τὴν ἡγιασμένην διδοὺς τροφὴν εἰς τύπον Eoya- 
ριστίας. Vide August. epist. 95. 

(87) Ὁ δὲ τοῦ ᾿Αόδραὰμ πατήρ. Quod Abraha- 
mum anno zlalis sue bxx genuerit Tbare diserte 
Scriptura docet, ac tergiversationem.omnern.exclu- 
dit. Nec aliter velustissimi quique Patees eum. lo- 
cum interpretati sunt, ut vel contrarie opinionis 
patroni fateri coguntur; qui contra Mosis auctori- 
tatem, non Lxx, sed cxxx. Thare anio natum pa- 
triarcham videntur asserere. Viderint illi, quam 
recte tot szeculorum, adeoque PP. oinnium consent 
sum repudient, Nos qua ab illis opponuntur tanti 
esse non credimus, ut propterea lucere meridie ne- 
gandum sit. 

Jam vero hac in generationum descriptione non 
ab Hebraicis modo fontibus, sed etiam a LXX Se- 
niorum numeris, cujusmodi hodie exstant, aberrat 
Epiphanius. Dabo hic Hebrzorum ac Grecorum se- 
riem, ut quz observanda sunt facilius quisque per- 


et Hieron. docet Epistola ad Evagr. et. veteres, uti D cipiat. 


Hebr:eoruin et La- 


Ex editione Vulgata 


Vixerunt post 


Linorum series. ' LXX Seniorum. enerationem. Vita 
Ex llebreis et Latinis. — integra 
Sem post diluvium ge- / 
nuit anno 2 Sem anno 9 500.. 600 
Arphaxad 55 Arphaxad 435 903 $238 
Sala 90 Cainan 430 
Eber 94 Sala 130 403 435 
Phaleg 90 [νο 1354 450 464. 
Reu 92 Phaleg 130 909 209 
Seruch 90 Reu 132 201 959 
Nachor 99 Seruch 130 ᾿ 200 230 
Thare 70 Nacbor 179 119 148 
Abrabam Thare 10 1435 905 
€olliguntur ad Abra- Colliguntur ad Abra- 


hami ortuin anni 292, haini ortum anni 1172. 


Atqui ex Epiphanii ratione colliguntur appi dun- 
taxat 942 a diluvio ad Abrahami ortum. Dyflerentia 
est anporum 250, qui in LXX Seniorum editione 


ex 430 Cainan, et eentenis Nachoris consurgunt, 
Vulgo enim Nachor 179 tribuuntur, ab Epiplianio, 
vero 79. At vero in Praefatione hujus operis, et in. 


985 


B. ΕΡΙΡΗΑΝΗ 


οεἰ 


Colliguatur 479 anni fere centum sexaginta. Na- A άγων ἔτος «bv ᾿Αδραὰμ ἐγέννησε, xa γέγονεν ἔτη 


chor vero Thare genuit annum agens sepluagesi- 
mum nonum. Ita fiaat anni ccxxxix. Seruch Nachor 
genuit anno aetatis cxxx. Colliguntur anni cccuxix. 
Rhagau genuit Seruch anno vitse δι cxxxu. Con- 
surgunt anni pi. Phalee Rhagau genuit anno ztatis 
cxxx. Fiunt anni pcaxxi. Heber porro genuit Phalec 
anno vite sug cxxxiv. Fiunt anni pcctxv. Sale 
genuit Heber, cvm :atis annum ageret cxxr. 
Efüciuntur anni pcccxcv. Arphaxad anno cxaxv 
genuit Sale. Fiunt anni suxxx. Porro Sem, quem 
antea diximus a Samaritanis pro Melchisedece 
haberi, genuit. Arphaxad, :etatis anno centesimo. 
Summa annorum scxxx ad Abrahami tempus, quo 
Melchisedeco obviam venit, reversus a czxde Cho- 


pE πλείω f| ἑλάσσω. Ναχὼρ δὲ ἐγέννησε τὸν Θάῤῥσ 
ἑδδομηχονταεννέα ἑτῶν ὑπάρχων, xal γέγονε αλ ἔτη. 
Σεροὺχ δὲ ἐγέννησε τὸν Nayóp, ρλ ἑτῶν ὑπάρχων, 
xaX γεγόνασιν ἔτη τᾷθ’. Ῥαγαὺ δὲ ἐγέννησε τὸν Σε- 
ροὺχ, ὑπάρχων ϱλῦ’ ἐτῶν, xaX γέγονε πενταχοσιοττὺν 
πρῶτον ἔτος. Φαλὲχ δὲ ἐγέννησε τὸν Ῥαγαὺ. ὧν ἑτῶν 
pX, καὶ Ὑέγονεν yXa' ἔτος. Ἔδερ δὲ γενυᾷ τὸν Φα- 
Aix (88) ἐν ἔτει pb? τῆς αὑτοῦ ζωῆς. xal Υεγόνασι 
Φξε’ ἔτη. Σάλα δὲ γεννᾷ τὸν Ἔδερ, ρλ' ἔτος χατάγων 
εἲς αὑτοῦ ἡλιχίας, xal γέγονεν ote" ἔτη. Ἀργαξὰδ 
δὲ ρχε’ ἐτῶν ὢν ἐγέννησε τὸν Σαλὰ, xo γέγονε αν’ 
ἕτη. Ehp δὲ ἑχατοστῷ ἔτει ὁ προειρηµένος, ὁ xal 
φαντασιαζόµενος παρὰ τοῖς Σαμαρείταις εἶναι Μελ- 
χισεδὲχ, ἐγέννησε τὸν ᾿Αρφαξᾶὰδ, xal ὁμοῦ Τέγονεν 


dollogemor, et Barsa, et Symobor, et Hamarplial B Bc apX ἕως τοῦ χρόνου τοῦ ᾿Άθραὰμ, καθ’ ὃν συν- 


reguin. 


Verum tot annos, quot illorum somnía ferunt, 
Bem minime vixit ; sed centesimo quinto Arphaxad 
genuit, allero post diluvium anno. Secundum quod, 
ut Scriptura testatur, quingentos insuper vixit, 
Genuitque filios εἰ filias, et mortuus est *. Qui igi- 
tur post sexcentos et quinque aetatis annos mor- 
tuus esi, quomodo ad ucxxx usque pervenit ; ut 
qui ante generationes decem Sem Noeini filius vo- 
earetur, iis demum exactis, hoc est gcxxx anno- 
rum intervallo Melchisedecus illorum opinione 
censeretur? O singularem hominum amentiam ! 


Calerum ex aliorum exemplarium supputatione, c 


ab ortu Sem ad illud tempus, quo Abrahamo Mel- 
chisedecus occurrit, id quod octuagesimo vel 
nonagesimo vite illius anno contigit, consurgunt 
anni plus minus pcrxvin. Adeo ut quocunque se 
demum couvertant, ad Abrahami tempus illud , 
«quod diximus, pervenire Sem non potuerit, ut 


* Gen. χι, ᾖ. 


Ancorato num. 116 casdem illas γενεάς pertexens 
Cainan inseruit. Ut illud appareat, LXX Seniorum 
editlonem bac in parte variam el interpolatam fuisse; 
nam alii codices Cainan asciscebant, alii expunge- 
bant. Siquidem apud Eusebium edit. Grzca pag. 9, 
ex Africano, et LXX Interpretibus, nec non ex Sa- 
maritanorum Bebraicis exemplaribus in hujus ge- 
nealogiz: contextu Cainan omissus est; nec anno- 
rum summa 942 excedit a diluvio ad natalem Abra- 
hami : quot videlicet annos Epiphanius hoc loco nu- 
merat. Quare Eusebium hic quidem secutus est. 

De Cainano vetus est quastio, qua a recentiori- 
bus varie disceptari solet. Mibi termiltendus 
omnino videtur, cum nec in Hebraica veritate, nec 
in Latinorum editione exstet uspiam. Quod enim 
vitium in Hebrsos-codices irrepsisse nonnulli sta- 
*uunt; nimis hoc otiose fingitur. Luczx auctoritas 
graviorem facit controversiam. Sed et liuic a piis et 
eruditis viris jampridem satisfactum est. Cum enim 
Gracorum codices vulgo Cainarum exhiberent, Lu- 
cas, qui Graecis scribebat, non aliunde genealogiam 
istam, quam ex illorum libris exscripsit : ideoque 
et Cainanum inseruit, quem si alioqui pretermitte- 
ret, Graecos ipsos offenderet. Quare nihi! alterutram 
ia partem affirmans, quas in Greca editione gceue- 


ήντησε τῷ Μελχισεδὲχ, ἑπανιὼν ἀπὸ «Ti, χοπτς των 
περὶ Χοδολλογομὸρ, καὶ Βάρσα, xai Συμοδὺρ., xa 
᾽Αμαρφϕὰλ τῶν βασιλέων. 

Οὐκ ἔζησε δὲ Zhp τοσαῦτα ἔτη χατὰ viv τούτων 
ληρώδη φαντασίαν' ἀλλὰ pe' ἑτῶν ἐγέννησε «v 
᾽Αρφαξὰδ, ἐν τῷ δευτέρῳ ἔτει μετὰ τὸν χαταχλυσμµόν. 
Καὶ ἔζησε μετὰ ταῦτα φ’ ἔτη, ὥς φησιν ἡ θεία Τρ4- 
qi: Καὶ ἐγένγησεν υἱοὺς, xal θυγατέρας, καὶ 
ἀπέθανε. Τοίνυν αὐτοῦ ζήσαντος ἑξαχόσια πέντε ἔτη, 
καὶ εελευτήσαντος, πῶς ἠδύνατο φθάσαι εἷς αρλ Ecn* 
ἵνα ὁ hp ὁ υἱὸς τοῦ Νῶε πρὸ δέχα γενεῶν χαλού- 
µενος Μελχισεδὲχ παρὰ τούτοις, μετέπειτα μετὰ 
δέχα γενεὰς, καὶ αρλ ἕτη. νοµισθείη; xai ὃ τῆς 
πολλΏς τῶν ἀνθρώπων πλάνης ! Κατὰ δὲ φῆφον ἄλλων 
ἀντιγράφων (89) ἀπὸ τῆς τοῦ Σὴμ ἡλιχίας, ἑξόςς 
γεγέννηται ὁ αὐτὸς Σημ, ἕως τοῦ προδεδηλωμένου 
χρόνου, τῆς τε τοῦ ᾿Αθραὰμ συναντῄσεως τοῦ Μελ- 
χισεδὲκ, fici, ἦν Ev ὀγδοηχοστῷ ἔτει τῆς ζωῆς αὐτοῦ, 
ἡ ἐνενηκοστῷ, γίνεται χχηή ἔτη πλείω f] ἑλάσσω. Ὥστε 
ἑξάπαντος μὴ δύνασθαι εἰς τὸν προδεδηλωµένον τοῦ 
᾿Αδραὰμ χρόνον τὸν Xii. φθάνειν, ἵνα χαὶ Μελχισεδὲκ 


rationes repererat, simpliciter reddidit. Quemad- 
modum si quis Zthiopas catholicam ad fidem per- 
ducere volens, regum iliorum successionem ος 
vulgatis eorum Annalibus excerperel ; tametsi quis- 
iam intrusus in numerum fuisset, non hasc catho- 
ici scriptoris, sed historiarum et Annalium esse 
culpa crederetur. Hoc ego cum  Perrerio nostro, 
Jansenio, Genebrardo, aliisque doctis οἱ piis scri- 
ptoribus probabile censeo. 

(88) Ἔδερ δὲ yevrQ τὺν daJAéx. Mendum est non 
Epiphanii, sed librarii in numerorum nota. Leg. 
itaque ϱρλδ’, ut ex sequenti collectione perspicue 
constat. 

(89) Κατὰ δὲ /ῆφον ἆ 11ων ávci » Quz- 
nam illa sint exemplaria, quz? ab ortu Sem ad 80, 
vel 90 Abrabami, annos putent 828, hoc est a di- 
luvio ad Abrahami ortum 248, comperire non po- 
tui. Neque enim Hebraica aut Samaritana, aut 

ostremo LXX Seniorum editiones iià numerant, 

uocirca vereor ut integr:e sint numerales Epipha- 
nii ποἰ. Secundum Samaritanos, et nonnulla LXX 
nter pretum exemplaria, quz a diluvio ad ortum 
Abrahami annos numerant 942, additis 480, fiuut 
ab ortu Sem ad 80 Abrahami anni 1132. 








985 


ADVERSUS H/AERESES LIB. TI. TOM. 1. —UERES. LV. 


986 


Νομισθεξη. Καὶ διέπεσε πανταχόθεν ἡ τῶν Σαμαρει- A Melchisédecus habeatur. Eoque modo Samaritano 


οῶν χυδαιολογία. 

Z'. ἸΙουδαῖοι πόὀλιν φάσχουσι τὸν κοιοῦτον blxatov 
μὲν εἶναι, xal ἀγαθὸν, xo ἱερέα τοῦ Ὑψίστου, ὡς ἔχει 
ἡ θεία Γραφή διὰ δὲ τὸν υἱὸν εἶναι πόρνης, φασὶ, τὴν 
μητέρα αὐτοῦ μὴ γεγράφθαι, μηδὲ τὸν πατέρα αὐτρῦ 
Υινώσχεσθαι. Ἐξέπεσε δὲ xoi τοὔτων ὁ ληρώδης λό- 
γος. Καὶ 'Ῥαὰθ πόρνη ὑπῆρχε, χαὶ ἔστι γεγραμμένη, 
καὶ Zap6ph πορνεύσας γέγραπται, χαὶ Χασθιθὴ 
μετ αὐτοῦ, καίπερ ἀἁλλοτρία οὖσα, καὶ οὐκ ἀπὸ γέ- 
νους Ἱσραὴλ ἀναγομένη. Καὶ πᾶς ὁ ph διὰ θύρας 
εἰσερχόμενος, ὡς ἔφη τὸ ἅγιον Εὐαγγέλιον, Anoche, 
καὶ οὐκ (v ποιμἠν ὑπάρχει. 


Ἐν δὲ τῇ Ἐκκλησίᾳ φύσει τινὲς διαφόρως τοῦτον 
τὸν Μελχισεδὲχ ὀρίζονται. Ul μὲν γὰρ αὐτοῦ νομἰ- 
ῥουσι φύσει τὸν Yiby τοῦ Θεοῦ ἐν ἰδέᾳ ἀνθρώπου τότε 
τῷ ᾿Αθραὰμ πεφηνέναι’ ἐχπίπτουσι δὲ xai αὐτοὶ τοῦ 
προχειμένου, Οὐ γάρ τις ἑαντῷ ὅμοιος γενήσεταί 
ποτε’ ὡς ἔχει fj θεία Γραφὴ, ὅτι Αφωμοιωμένος 
τῷ Υἱῷ τοῦ Θεοῦ μένει ἱερεὺς εἰς τὸ διηγεχές. 
TQ ὄντι δὲ ὁ μὴ γενεαλογούµενος ἓξ αὐτῶν τὸν 
᾿Αδρσὰμ δεδεχάτωχεν. Ἐπειδὴ γὰρ οὐχ ἐξ αὐτῶν 
τῶν Ἱσραηλιτῶν γενεαλογεῖται, γενεαλογεῖται δὲ ἐξ 
ἄλλων ἀνθρώπων, τούτων ἕνεχα πάντων τὴν ὑπό- 
Kvnste ποιησάμενοι, διὰ τὴν αἴρεσιν ταύτην ὑπ- 
Σµνήσθηµεν, xal ὡς ἐν παρεκδάσει περὶ τούτων δι- 
Ἠγησάμεθα. 

H'. Eig ὄνομα δὲ τούτου τοῦ Ἱελχισεδὲκ ἡ προ- 
ειρηµένη αἴρεσις xal τὰς προσφορὰς ἀναφέρει, xol 
αὐτὸν εἶναι εἰσαγωγέα πρὸς τὸν Θεόν : xa bv αὐτοῦ, 
rot, δεῖ τῷ Θεῷ προσφέρειν ' ὅτι ἄρχων ἑστὶ δι- 
χαιοσύνης, ἐπ) αὐτῷ τούτῳ κατασταθεὶς ὑπὸ τοῦ 
Θεοῦ ἐν οὐρανῷ, πνευματιχός τις Gv, xaX vlog Θεοῦ 
τεταγµένος. Καὶ ὃν * ἡμᾶς αὐτῷ προσφέρειν, φασὶν, 
ἵνα δι αὐτοῦ προσενεχθῇ ὑπὲρ ἡμῶν, xal εὕρωμεν 
δι΄ αὐτοῦ ζωήν. Καὶ Χριστὸς μὲν, φησὶν, ἐξελέγη, 
ἵνα ἡμᾶς χαλέσῃ ix πολλῶν ὁδῶν εἰς µίαν ταύτην 
την γνῶσιν, ὑπὸ Θεοῦ χεχρισµένος, xoi ἐχλεχτὸς 
γενόμενος» ἐπειδὴ ἁπέστρεφεν ἡμᾶς ἀπὺ εἰδώλων, 
xai ὑπέδειξεν ἡμῖν την ὁδόν. "EZ οὗπερ ὁ ᾿Ἀπόστολος 
ἀποσταλεὶς ἀπεχάλυψεν ἡμῖν, ὅτι Μέγας ἐστὶν ὁ 
ΝΙε.Ίχισεδὲχ, xal ἱερεὺς μένει εἰς τὸν. akóra- xai, 
θεωρεῖτε πη.λίλος οὗτος. καὶ ὅτι Τὸ ἔ.Ίασσον àx 
τοῦ μείζονος  εὐ.]ογεῖται. Διὰ τοῦτο, qnot, xal τὸν 
Αδραὰμ τὺν πατριάρχην εὐλόγησεν, ὡς μείζων ὤν" 
οὗ ἡμεῖς ἐσμεν µύσται, ὅπως τύχωμεν παρ αὐτοῦ 
τῆς εὐλογίας. | 

ϐΘ’. Καὶ ὡς µάταιος πᾶσα αἱρέσεων ἡ διάνοια ! Ἰδοὺ 
γὰρ xai αὐτοὶ ἠρνήσαντο τὸν αὑτῶν Δεσπότην, τὸν 
ἀγοράσαντα αὐτοὺς τῷ ἰἱδίῳ αὐτοῦ αἵματι, τὸν οὐκ 
ἀπὸ Μαρίας ἑναρξάμενον, ὡς αὐτοὶ νοµίζουσιν, ἀλλ᾽ 
ἀεὶ ὄντα πρὸς τὸν Πατέρα θεὸν Λόγον, γεγεννημένον 
ἐχ τοῦ Πατρὸς ἀνάρχως γαὶ ἀχρόνως, ὡς πᾶσα Γραφὴ 
διηγεῖτάι.. Φησὶ Yáp- Πειήσωμεν ἄγθρωπον κατ 
sixóra ἠἡμετέραν καὶ καθ) ópolocuv, καὶ οὗ τῷ 
Μελχισεδέχ. Ὁ μὲν γὰρ ἱερεὺς τοῦ θεοῦ ἐστιν τοῦ 

! F. αὐτόν. 3Ε. δεῖ. 


* Josue n, ὃ sqq. 
' ibid. 4. * ibid. T. 


* Gcy. 1, 26. 


* Num. xxv, 44. 


rum undique vanitas convineiLur. 

Vli. Sed Judei justum eumdem ac prebum 
fuisse, et sacerdotem Altissimi fatentur, ut eet in 
sacris Litteris proditum. Quod autem mereuicis 
fllius esset, /4'7/$ neque matris nomen esse scri- 
ptum, neque patris ullo modo cognitum. Atqui nec 
illorum ineptissimus sermo procedit, Nam et Rahab 
meretrix fuit, et ejus nihilominus Scriptura memi- 
nit *. Sed et Zambri et Chasbithzj* adulterium ibidem 
expressum , tametsi aliene stirpis hac esset, nec 
Israelitarum ex genere originem traheret. Enimvero 


omnis, qui per ostium non intrat, fur est, non 


pastor, ut in Evangelio scriptum est *. 
Quod ad Catholicos attinet, non uno modo de 


B Melchisedeco statuitur. Quidam enim Dei Filiuaa 


hune existimant Abrahamo tum humana specie 
-&ese videndum obtulisse. Verum illi penitus aber- 
rasse videntur. Neque enim ibi ipsi similis appel- 
lari quispiam potest, cum de Melchisedeco Scri- 
ptura hunc in modum loquatur : Qui assimilatus 
Filio Dei manet sacerdos. in eternum *. Ceeterum - 
verum illud est, eum, cujus ex ipsis origo minime 
duceretur, decumas ab Abrabamo cepisse: quo- 
niam ex aliis bominibus quam lsraelitis genus 
illius pertexitur. Hzec omnia propter hzresim jstam 
a nobis commemorata sunt, ac velut digressione, 
quadam instituta narratio. 

Vlll. Jam vero in ejusdem Melchisedecis nomine 
etiam oblationes suas eadem secta celebrat, quem 
apud Deum internuntium esse prsdieat. Quam- 
obrem hujus, aiunt, interventu offerre Beo par 
est, eo quod justitize sit princeps, et &d id ipsum 
a Deo in ccelo constitutus, utpote spiritalis ac Dei 
filius. ltaque primum ei debemus offerre, ut per 
eumdem pro nobis reprasenteatur, ac vitam per 
eum consequamur. Etenim Christus, aiunt, ob id 
electus est, ut nos ad unam hanc scientiam ex, 
multiplici viarum divortio revocaret, οἱ idcirco a. 
Deo unctus ei selectus est, quoniam vos a cultu. | 
sinulacrorum averüit «et iter ostendit. Unde et 


Apostolus a Deo missus istud ipsum nobis aperuit, 


magnum esse Melchisedecum, et sacerdotem in 
velernum manere. Inivewmini, inquit", quentus exa 


D ille. Tum, quoniam Quod minus est a majore bene- 


dicitur *. Ob id, inquiunt, Abrahamo patriarcbas. 
benedixit , utpote eo major. Cujus nes mysie 
suinus, ut ab illo benedictionem impetremus, 

ἄ]δ ΙΧ. Sed quam inanis est hereseon omnium 
sensus! Nam et isti Dominum suum abnegarunt, 
qui illossuo sanguine redemit ; quiquenon a Maria, 
ut illi putant, initium traxit; sed apud Patrem. 
semper exstitit, Deus Verbum, a Patre sine ullo 
initio aut tempore genitum, ul universa Scrigunra 
declarat. Sic enim loquitur : Faciamus hominem ad 
imaginem et similitudinem nostram *. Non Melcbi- 
sedeco dixit, qui tametsi Dei altissimi sacerdos 


? loan. x 2.  * Hebr. Vil, 9, 


981 


S, EPIPHANII 


ztate sua fuerit, nec ullum post se successorem ba- A ὐψίατον ἓν τῃ ἰδίᾳ γενεᾷ, xal oix. ἔσχε διάδοχον 


buerit, minime tamen e supremis est, neque e caelo 
descendit. Proinde Scriptura non dixit : Demisit 
Abrabam panem et vinum, sed, protulit *, tam ipsi, 
quam iis qui eum eo erant, ut a regum profliga- 
tione venientem patriarcham exciperet. Huic igitur 
pro ea qua proditus erat, justitia ac fide, et reli- 
gione benedirit, Quoniam in' omnibus probatus 
nulla officii si parte ab justitia patriarcha decide- 
rat. Quin etiam Deum in illa expeditione opitulato- 
rem adwersus hostes habuit, qui in Sodomitarum 
agrum eruperant, indeque fratris filium sanctum 
Lot abduxerant, quem cum omni przda ac spoliis 
incolumem reduxit, At illud quam copiose demon- 
strari potest, Filium cum Patre jperpetuo fuisse? 
In principio, inquit, erat Verbum, et Verbum erat 
apud Deum, et Deus erat. Verbum *. Non dixit : In 
principio erat Melchisedec. Item : Venit igitur Do- 
minus ad Abraham; εἰ pluit. Dominus α Domino 
ignem, et sulphur super Sodoma et Gomorrha *, Prz- 
"terea, Unus Deus, ait Apostolus *, ex quo omnia ; 
et unus Dominus Jesus Christus, per quem omnia. 
Λο ne quis objiceret : Ubi est igitur Spiritus san- 
ctus, cum unius atque unius duntaxat. mentionem 
faciat? Sed Spiritum sanctum sumet ipsius com- 
mendatorem ac pradicatorem esse minime con- 
gruebat. lllud enim Seriptura sacra perpetuo servat, 
ut se nolis exemplaris instar proponat. Quocirca 
hxc in Spiritu sancto loquebatur Apostolus : Unus 


Deus ex quo omnia, el unus Dominus Jesus Christus, C 


per quem omnia. Αἱ qui cum Spiritu sancto ista 
dicebat, neque mancam esse Triadem volebat. 
Ad hzc Dominus ipse perspicue dicit : Euntes bapti- 
zale omnes gentes inuomine Patris, et Filii, εἰ Spiritus 
sancti *. Apostolus quoque : Unus vero esl Spiritus, 
inquit *, dividens 376 unicuique prout vult, ad ejus 
utilitatem. En. igitur Pater, en Filius, en Spiritus 
sanctus; nusquam  Melchisedec. Neque cum de 
celestibus donis mentio fit, impertiri hzc ab 119 
dixit, neque cum de sublimibus disseruit. Proin- 
deque frustra ejusmodi ab illis mendacia ad animo- 
"um offensionem conficta p&edicantur, Qux quidem 


μετ᾽ αὐτόν ' ἀλλὰ οὐκ ἔστιν ἄνωθεν áx' οὐρανοῦ κα- 
ταθάς. Οὐ γὰρ εἶπεν dj Γραφὴ, ὅτι Κατήνεγχε τῷ 
Αθραὰμ ἄρτον καὶ οἶνον ' ἀλλὰ, ἐξέδα.1.1εν αὐτῷ τε 
xal τοῖς μετ αὐτοῦ, ὡς ἀπὺ τῶν βασιλέων ὑποδεξά- 
µενος τὸν ἐρχόμενον πατριάρχην. Καὶ ηὐλόγησεν a5- 
τὸν διὰ τὴν προσοῦσαν αὐτῷ δικαιοσύνην, καὶ τὸ πι- 
στὸν, καὶ τὸ εὐλαθὲς τοῦ ἀνδρὸς, ὅτι ἓν ἅπασι δοχι- 
μασθεὶς, ἐν οὐδενὶ ἐξάπεσε τῆς διχαιοσύνης ὁ πα- 
τριάρχης. Αλλὰ xaX ἐν τούτῳ συνεργὸν ἔσχε τὸν Θεὺν 
κατὰ τῶν ἀληθῶς ἐπελθόντων τῇ τῶν Σοδομιτῶν χώ- — 
pa, xal ἀφελομένων, xal τὸν ἁδελφιδοῦν αὐτοῦ τὸν 
ἅγιον AG, ὃν xal ἀπέστρεψε μὲν μετὰ πάστς τῆς 
σχυλεύσεως xai λαφυραχωγίας. Καὶ πόθεν γὰρ o) 
p ο των, 8 ὅτι ἣν ἀεὶ Υἱὸς σὺν Πατρί;, Ἐν ἀρχῇ Τὸρ 
B $1» à Λόγος, καὶ ὁ “Λόγος ἦν πρὸς τὸν θεὸν, καὶ | 
θεὸς ἦν ὁ Λόγος. Καὶ ox εἶπεν' Ὁ Μελχισεδὲκ 
ἐν ἀρχῇ ἣν xa πάλιν 'Ηδεν οὖν Κύριος αρὸς 
Αόραὰμ, καὶ ἕδρεξε Κάριος παρὰ Κυρίου zip, 
xui θεῖον ἐπὶ Σόδοµα καὶ ΙΓ ὀμοῤῥα. Καὶ 6 ἅγιος 
ἸΑπόστολός φησιν Elc θεὸς, ἐξ οὗ τὰ πάντα "καὶ 
εἷς Κύριος Ἰησοῦς Χριστὸς, δι οὗ τὰ πάντα. 

Καὶ ἵνα uf) τις εἴπῃ' Οὐχοῦν ποὺ ἔστι τὸ Πνευμα, 
ἐπειδὴ περὶ ἑνὸς καὶ ἑνὸς διηγεῖται;, Οὐκ Eu -ὁ 
Πνεῦμα αὑτοσύστατον αὐτὸ γενέσθαι ἑαυτοῦ. "Aet γὰρ — 
φυλάττεται ἡ θεία Γραφὴ ὑπογραμμὸς ἡμῖν Τίνεσθαι. 
Ἐφθέγγετο οὖν ἐν. Πνεύμας t ἁγίῳ ὁ ᾿Απόατολος, καὶ — 
Deyev: Elc θεὸς, ἐξ οὗ τὰ πάντα, καὶ εἷς Κύριος 
Ἰησοῦς Χριστὸς, δὲ οὗ τὰ πάντα. "Hv δὲ σὺν 
Πνεύματι ἁγίῳ λέγων τοῦτα ' οὗ γὰρ ἵνα Aelyp i 
Τριάς. Αὐτὸς δὲ ὁ Κύριος σαφῶς λέχει, ὅτι Ἀπεί- 
θόντες βαπτίσατε πάντα τὰ ἔθνη εἰς ὄνομα Πα- 
τρὸς, καὶ Υἱοῦ, καὶ ἁγίου Πγεύματος. Καὶ πάλιν 
ὁ Απόστολος λέχει'᾽ "Ev δέ ἐστι τὸ Πνεῦμα τὸ 
διαιροῦν ἑκάστῳ ὡς βού.ῖεται πρὸς τὸ συμφέρον. 


. Ἰδοὺ τοίνυν Πατὴρ, ἰδοὺ Ὑἱὸς, ἰδου Πνεῦμα eov. 


Καὶ οὐδαμοῦ Μελχισεδὲχ, οὔτε bv τοῖς χαρίσµασιν 
εἶπεν, ὅτι δωρεῖται, οὔτε ἐν τοῖς ὑφώμασι. Καὶ pá- 
την παρὰ τούτοις ἄδεται τὰ ψενδῃ xal ἐπινενοημένα 
τῶν προσχοµµάτων, οὐκ ἀπὸ τῆς ἁληθείας, ἀλλ᾽ ἐξ 
αὐτοῦ τοῦ συρἰγµατος τοῦ δράχοντος, ὡς ἑκάστην 
ἠδυνήθη ἀπατῆσαί τε xal πλανῆσαι. 


non ex veritate, sed draconis sibilo profecta sunt; pro eo ac quamlibet sectam decipere, atque in er- 


rorem abducere potuit. 


- 


Cum autem abunde jam de illis disputatum sit, D Καὶ περὶ τούτων δὲ ἱκανῶς διαλεχθέντες καταλεί- 


miégos demum faciamus, quos muris aranei instar 
solida ac stabili fide velut lapide percussimus, ac 
letiferum virus evasimus. Hanc enim muris aranei 
naturam esse ferunt, ut e vestigio quidem nullam 
ei, qui morsus est, perniciem inferat ; verum pau- 
latim corpus exstinguat, ac membra ejus omnia 


* Gen. xiv, 18. 3 Joan. 1, 4... * Gen. xix, 24. 


(90) Τὸ γὰρ μυογα1.1ἰδιον. Nicatder Ther. : 
Tug» τε, σµερδνήν τε ἠροτοῖς ἐπὶ ps ἄγουσαν 
Μνγαλέην τροχοῇσιν ἑνὶ θνήσχουσαν ἀμάδαις. 
Scholia docent in rotarum orbitis deprehensum 
miurem araneum, quod czcus sit, illic interfici. At 
Plinius lib. 1£, c. 18 : lidem ubicunque sint, orbi- 


* [ Cor. vii, 6. 


Ψωμεν, ὥσπερ μυογαλλίδιον λίθῳ πεπαιχότες διὰ τής 
στερεᾶς πίστεως καὶ ἑδραι ιώµατοης, xal φυγόντες τὸ 
ἰοθόλον δηλητήριον. Τὸ γὰρ μνογαλλίδιόν (90) φασι 

πρὸς μὲν τὴν ὥραν μηδὲν ἁδιχεῖν τὸν δαχνόµενον, 
χρόνῳ δέ τινι τὸ σῶμα ἀφανίζειν, καὶ εἰς λώθτσιν 


χελεφίας (91) ἕως ὅλων τῶν μελῶν ἄχειν τὸν ἐπιδου- 


5 Matth, xxvi 19. ϐ ECor. xii, 11. 


tam si Iransiere, moriuntur, quasi non obtrilu rota- 
rum, sed vi quadam orbitis ipsis indita confician- 
tur 


(94) Elc .1ώδησι χελεφίας. Diu quid esset χ:- 
λεφίας λώθησις ignoravimus : tamelsi doctissunos 
plerosque viros, ac presertim medicos de ea ve. 


ADVERSUS HJERESES LIB. 1I. TOM. I. — HAERES. LVI. 


990 


λευθέντα. Οὕτω καὶ αὕτη ἡ διάνοια τοῖς εὐθὺς περὶ A labe illa, quam χελεφίαν vocant, inficiat. Sic hzere- 


φούτων ἀχούσασι φαίνεται ὡς οὐδέν * προσεντριδοµέ- 
vn δὲ ἡ τῶν λόγων παρολκὴ, ζήτημα ἐμποιεῖ, xal 
ὥσπερ ἀφανιαμὸν τοῖς ph τυχοῦσι τοῦ βοηθήµατος 
τῆς ἀντιδότου ταύτης. O0 τάχιον δὲ φαίνεται τὸ ζῶον. 
"Ev voxti γάρ ἐστι πορευόµενον, καὶ οὕτω τὴν βλά- 
6ην ἑργάτνεται ' μάλιστα δὲ Ey τῇ τῶν Αἰγυπτίων χώ- 
ϱᾷ- Ὡς ἱστέον ἐστὶ τοῖς τὴν γνῶσιν τοῦ ζώου ἔπιστα- 
µένοις, ὅτι οὗ παρέργως, οὔτε σεσυχοφαντηµένως τῆς 
τοῦ ζώου ὑποθέσεως πεποιἡµεθα τὴν μνήμην’ τοῦτο 
γὰρ αὐτοῦ οὐ δικαίωµα ὑπάρχει (93). Ἐφεξῆς δὲ:βα- 
διοῦμαι ἐπὶ τὰς ἄλλας, ὅπως τὸ ἐπάγγελμα ἐν θεῷ 
T) ηρῶσαι καταξιωθέντες, τῷ θεῷ εὐχαριστήσωμεν. 


ΚΑΤΑ ΒΑΡΑΗΣΙΑΝΙΣΤΩΝ (90), 
.Τριακοστὴ ἕκτη, ἡ καὶ πεγτηκοστὴ ἕκτη. 

A'. Τούτοις καθεξῆς συνέπεται Βαρδησιάνης τις, 
οὕτω καλούμενος. Ὁ δὲ Βαρδησιάνης οὗτος, ἐξ οὕπερ 
ἡ αἴρεσις τῶν Βαρδησιανιστῶν γεγένηται, Ex Μεσο- 
ποταµίας μὲν τὸ γένος fv, τῶν χατὰ τὴν ᾿Εδεσσηνῶν 
πόλιν χατοικούντων. "Og τὰ μὲν πρῶτα ἄριστός τις 
ἀνἣρ ἐτύγχανε * λόγους δὲ οὐχ ὀλίγους συνεγράφατο, 
ἁπηνίχα ἑῤῥωμένην εἶχε τὴν διάνοιαν. Ἐκ γὰρ τῆς 
ἁγίας τοῦ θεοῦ Ἐχχλησίας ὡρμᾶτο, λόγιός τις v 
ἐν ταῖς δυσὶ γλὠσσαις, Ἑλληνιχῇ τε διαλέχτῳ xal 
τῇ τῶν Σύρων quf. Αὐγάρῳ δὲ τῷ τῶν Ἐδεσση- 
γῶν δυνάστῃ ἀνδρὶ ὁσιωτάτῳ ἐξοιχειούμενος τὰ πρῶ- 
κα, xal συµπράττων τε ἅμα, xai τῆς αὐτοῦ µετα- 
σχὼν παιδείας , διῆρχεσε μὲν μετὰ τὴν ἐχείνου 
τελευτὴν ἄχρι τῶν χρόνων ᾽Αντωνίου Καΐσαρος, οὐ 
τοῦ Εὐσεθοῦς καλουµένου, ἀλλά τοῦ 0ὐήρου, ὃς πολλὰ 
Αδειδὰν ' τὸν ἀστρονόμον χατὰ εἱἰμαρμένης λέγων 
συνελογίσατο. Καὶ ἄλλα δὲ κατὰ τὴν εὐσεθῃ πίστιν 
ἐμφέρεται αὐτοῦ συγγρἀµµαία. ᾿Απολλωνίῳ δὲ τῷ τοῦ 
ΑΑντωνίνου(9όὀ]ἑταἰρῳ ἀντῄρει περαινούµενας ἀρνή- 


! F. πρὸς Αδειδάν. 3 Cor. ἀντῆρε. 


consuluissemus. Quare Graecum ipsum nomen in 
Latina interpretatione exprimendum putavimus, et 
ad marginem hzsitationem nostram ingenue pro- 
fessi sumus, Inter omnes, quos adhibui, constabat 
depravatum hoc esse vocabulum. Quibus ne assen- 
tirer obstabat, quod aliis in locis sine ulla varietate 
vox eadem repetita legeretur. Velut heresi 66, n. 9 
et 98, ubi Manichieorum hoc esse decretum asse- 
rit, ut qui hominem occiderit εἰς κελεφοῦ σῶμα, f| 
εἰς pov, fj εἰς ὄφιν transiret post obitum. Tandem 
vero a Grzcis ipsis didici vulgari Graecorum idio- 
tismo χελεφόν appellari τὸν λεπρόν, et χελεφίαν le- 
pram. Qua in significatione vocis acquiescenduin 
arbitror. Neque enim apud scriptorem ullum vox 
hic a me lecta, nec uspiam reperta. Caeterum qui à 
mure araneo icti fuerint, haec ipsa, quie narrantur 
ab Epiphanio, experiri eos auctor est Aetius lib. xir, 
cap. 14. Qui igitur ab eo morsi sunt, ait, his vul- 
nera manifesta [m Quadrifido enim ordine vulnera 
conspicienlur. Et sanguis quidem primum purus pro- 
manat, paulu posl vero saniosus. Animal enim ipsum 
putre[actione occidit. Consueverunt enim bulle exsur- 
gere, quas si quis dirumpat, carnem subjacentem 
[eculentam videbit per fissuras disparaiam. Inflatio 
autem sequilur demorsos. ] 

(92) Τὸ δικαίωµα ὑπάρχει. Webraicum est ozUo 
mos, Consuetudo, vrovrwum quiddam. Jus in Scri- 


sis illius dogma primo statim auditu levissimi esse 
momenti videtur, sed ubi paulatim progressi illo- 
rum sermones irrepserint, quaestiones primum ac 
dubitationes, deinde, exitium afferunt iis qui hoc 
presidio, ac velut antidoto minime sunt instructi. 
Caterum non temere se animal illud ostendit, sed 
nocte grassatur, οἱ illam, quam dixi, perniciem 
consciscil, atque in /Egypto potissimum. Ut qui 
naturam ejus noverint, non dubitent haud abs re, 
neque per calumniam hujus a nobis mentionem esse 
faciam, cum istiusmodi sit natura preeditum, Dein- 
ceps vero ad reliquas progredior, ut, posteaquam 
id quod suscepimus divina ope perfecerimus, eidem 
gratiam vicissim babeamus. 
CONTRA BARDESIANISTAS, 
Heresis XX XVI sive LVI. 

J. Proxime ab illis Bardesianes quidam nume- 
randus est, α quo Bardesianistarum heresis ini- 
tium accepit. Hic e Mesopotamia oriundus, ex urbe 
Edessa, principio longe optimus vir fuit, ac libros 
quamplurimos conscripsit, cum adhuc sana atque 
integra mente esset. Quippe in Ecclesia catholica 
versabatur, utriusque lingus, Grzesm videlicet 
[77] ac Syriaes peritus. Cumque Abgaro Edesse- 
norum regulo viro sanctissimo familiaritate con- 
junctus esset, ac cum eo concorditer se in omnibus 
gereret, et ejusdem disciplinze esset particeps, post 
ejus obitum ad Antonii Caesaris usque tempora 


C perseveravit, non Pii, sed Veri. ldem adversus 


Abidam astrologum contra fatum pluribus disputa- 
vit. Nec alia pauca illius monimenta feruntur rectae - 
fidei consentanea. Quin etiam Apollonio Antoniní 
familiari, ut se Christianum negaret, suadenti, 
acquiescere noluit, ac propemodum inter fidei con- 
fessores relatus est. Etenim pietatis patrocinio 


pturis plerumque redditur, quod tamen adjustitiam 
el zquitatem referre non perpetuo licet. Ut cum 
Ι Reg. cap. vii, 11. Samuel Israelitis regem postu- 
lantibus regni jus exponit : Hoc erit jus regis, qui 
imperaturus est vobis. Τοῦτο ἄσται τὸ δικαίωµα τοῦ 
βασιλέως τοῦ βασιλεύοντος ἐφ᾽ ὑμᾶς. Ubi vox ipsa 
Juris non sic interpretanda videtur, quasi qua se- 
quuntur regibus facere, atque usurpare licuerit ; 
qui magna ex parte iniqua ac nefaria sunt; sed 
jus pro prava consuetudine, et περαχρήσε! sumi- 
tur, quemadinodum HR. Levi, et R. David expli- 
cant : Qna "m2 "o1 | (ait Levi) Z1TIN 
oyrrm ooa! piero Sera ιν "os 09 ey 
πρ» 2ος. 5y ΕΠΟ pua suy? πο 
πι "ozUnD wo voy? ωδν "wv ΠΟΟ 2m) 
Existimo regi nequaquam ea licuisse omnia, qua 
commemoravit. Verum Samuel perierre(acere illos, 
ac metum inculere voluit; et indicavit quenam rex 
facturus esset, ubi semel regnum suum conslitulsset, 
quando durius illis onus imponet, quam ez legis pre- 
&cripto (acere possit. uu 

(95) Βαρδησιανιστῶν. De Barde sane meminit 
Eusebius lib. v, cap. ultimo, August. Philastrius, 
Theodoretus, et alii. Vide Ann. Bar. A. 79. 

94) ᾽Αποιιωγίῳ δὲ τῷ τοῦ ᾽Αντωνίνου. Hic est 
Apollonius Chalcidens:s, de quo Eusebius in C/voa.. 


S. EPIPHANH 


foriissime suscepto sapienter in priiis respondit ; A σασθαι τὸ Χριστιανὸν ἑαυτὸν λέγειν. Ὁ δὲ σχεδὸν ἐν 


aegavitque mortem se timere, cujus, etsi Ἱπιρερᾶ- 
tori non resisteret, sibi nihilominus necessitas im- 
mineret. Ita vir ille preclarissimis ornamentis prz» 
ditus hactenus fuit, donec infelici (ato suum illum 
ju errorem incidit : similiter atque egregia navis, 
que in(lniis onusta mercibus, ad portum illisa, 


aon modo jacturam rerum omnium facit, sed et. 


wecteribus exitium affert. 


U. Nam cum ad Valentinos miserrime sese appli- 
casset, ex eorum improbitate pestiferum tllud virus 
ac lolium contraxit, Multa hic perinde et alia prin- 
cipja, et productiones invexit. Mortuorum resur- 
rectionem sustulit, itaque privatam haeresim con- 
didit. Porro legie ac prophetarum libros, adeoque 
Vetus ac Novum Testamentum, necnon apocryphos 
quosdam adhibet. Verum iste, cum iis omnibus, 
qui eum antecesserunt, aut postea secuti sunt, fa- 
cile confutabitur, ut.qui a veritate seipsum ab- 
alienaverit, ac velut ex ignea splendentique face in 
fuliginem conversus sit. 

Quod enim ad mortuorum excitationem attinet, 
licet de ea sepius in aliis hzeresibus disputatum sit, 
non gravabor iterum paucis ad eum refellendum 
eadem de re disserere. Nam si Vetus Testamentum 
ac Novum admittis, nonne et corrupisse veritatis 
viam, et a verissima Domiui vita abhorrere ma- 
nifeste convinceris? Siquidem princeps ipse Domi- 


τάξει ὁμολογίας χατέστη, λόγους τε συνετοὺς ἁπεχρί- 
vato, ὑπὲρ εὐσεθείας ἀνδρείως ἀπολογοόμενος, θάνα- 
τον μὴ δεδιέναι φῄσας, ὃν ἀνάγκη ἔσεσθαι, x&v τε τῷ 
βασιλεῖ μὴ ἀντείποι. Καὶ οὕτως ὁ &vho τὰ πάντα us- 
γάλως Tu κδχοσμηµένος, ἕως ὅτε τῷ ἀστοχήματι τῆς 
ἑαυτοῦ αἱρέσεως περιέπεσε, δίκην vrbs γεγονὼς xa- 
λίστης, φόρτον δὲ ἀσυνείχαστον (95) ἐμδαλλομένης, 
xai παρὰ τὰς ὄχθας τοῦ λιμένος λακισθείσης. xai 
ἀπολεσάσης τε thv πᾶσαν πραγµατείαν, χαὶ ἑτέροις 
τοῖς ἐπιθάταις θάνατον ἐμποιησάσης. 

B'. Προσφθείρεται γὰρ οὗτος Οὐαλεντίνοις, καὶ ix 
τῆς αὐτῶν µοχθτρίας ἀνιμᾶται τὸ δηλητήριον τούτων 
xal ζιζανιῶδες. Ηολλάς τε χαὶ ἄλλας χαὶ αὐτὸς ἀρχὰς 
xaX προσθολὰς ! διηγἠσατο. Καὶ τὴν τῶν νεχρῶν ἀνά- 


D στασιν ἀρνησάμενος, ἑδογμάτίσε ταύτην thv αἴρεσι». 


Χρῆται δὲ vópup χαὶ προφήταις, Παλαιᾷ τε χαὶ Και 
vi] Διαθήχῃ, xal ἀποχρύφοις τισὶν ὡσαύτως. Ἄνα- 
«ραπῄσεται δὲ xal αὐτὸς μετὰ πάντων τῶν πρὸ αὖ- 
490 τε xal τῶν μετ αὐτὸν, ἁπαλλοτριώσας ἑαυτὸν 
τῆς ἀληθείας, καὶ ὡς ἀπὸ λαμπάδος πυρὺς φωτεινῖς 
εἰς ἀσδόλην µεταδεθλημένος, 


Περὶ μὲν γὰρ νεχρῶν ἀναστάσεως Ίδη ἡμῖν Ev πυλ- 
λαῖς αἱρέσεσιν εἴρηται ' οὐ λυπῄσει δὲ χαὶ αὖθις ἓν 
τῇ πρὸς τοῦτον ἀνατροπῇ χρήσασθαι ὀλίγοις λόγοις. 
El μὲν γὰρ τὴν Παλαιὰν Διαθήκην δέχῃ, ὦ οὗτος, χαὶ 
«ἣν Kathy. ὡσαύτως, πόθεν οὐχ ἐλεγχθήσῃ παρᾖ- 
φθείρων τὴν τῆς ἀληθείας ὁδὸν, χαὶ ἑαυτὸν ἀποξενῶν 
τῆς τοῦ Κυρίον ἐν ἀληθείᾳα ζωῆς; "Ott μὲν γὰρ αὐ- 


nus, uli nobis resurrectionis arrhabo quidem ésset C «b; ὁ Κύριος πρῶτος, ἵνα γέντται ἡμῖν ἀῤῥαθων tr 


ac primogenitus e mortuis, nostra causa mortuus 
est ac resurrexit * ; neque- specie tenus est passus, 
utpote 478 qui sit sepultus, ejusque corpus non- 
nulli gestaverint. Testis est Josephus Arimathoen- 
εἰς. Testes illa muliereg αυ ad monumenium 
unguenta detulerunt *. Testes centum ille aloes 
librz:*, non eam inanem opinionem atque imagineni 
fuisse. Testes denique angeli, qui id mulieribus 
declararint, Surrexit, inquiunt, non est hic. Quid 
quaritis viventem cum mortuis *? Neque vero dixit, 
Non est mortuus ; sed, Surrexit, qui in carne passus, 
spiritu perpetuo vivit, ac secundum divinitatem stam 
perpessionis omnis est expers. Qui e supremis ortus, 
«$a; Patre genitus perpeluo exsistit. ldem tamen no- 
viasimis temporibus ex Maria Virgine hono fieri 
Voluit, ut Paulus testatur his verbis : Factus ex 
gwuliere, factus sub. lege *. Nunquamne illam Scri- 
pture sententiam exaudisti : Oportet. corruptibile 
induere. incorruplionem, εἰ mortale hoc induere im- 
mortalitatem *? Annon tibi lsaias propheta per- 
$ua2sit, cum ita loquitur: Et mortui resurgent, et 
excitabuntur qui in monimentis sunt * ? Ad hec Domi- 
nus ipse : Resurgent, inquit, hi iu vitam eternam, el 


! Leg. προθολάς.  * Col. 1, 28. 
ΣΣΙΤ. 5. 6... " Gal. 1v, 4. * I Cor. xv, 55. 


(95) &cpror δὲ àcvreixacctor. Woc est quod nuila 
conjectura prz copia ac pretio- potest assequi. 
Quod simplicius mihi videtur, quam quod Casaub. 


5 Matth. xxvii, 57. 


ἁἀναστάσεως, καὶ πρωτότοχης Ex τῶν νεχρῶν, καὶ 
ἀπέθανεν ὑπὲρ ἡμῶν, xal ἀνέστη. Καὶ οὐχ ἁπλῶς ὃν 
δοχήσει πέπονθεν. Ἑτάφη Υὰρ, xai τὸ δῶμα αὐτου 
βεδαστάχασι. Καὶ μαρὲνρεῖ μὲν Ἰωσὴφ ὁ ἀπὸ Ἆρι- 
µαθαίας, μαρτυροῦσι καὶ αἱ φέρουσαι μῦρα εἰς τὸ 
μνῖμα, καὶ ἡ τῶν ἐχατὸν λιτρῶν ἁλόης ὀλχὴ, ὅτι οὐ 
ἣν δόχησις, οὐδὲ φαντασία. Μαρτυροῦσι δὲ xal οἱ ἄγ- 
γελοι ταῖς γυναιξὶ πεφηνότες, ὅτι Ανέστη, cix 
ἔστι' ὧδε. Τίζητεῖτε τὸν (orca μετὰ τῶν νεκρών; 
Καὶ οὐκ εἶπεν, ὅτι Οὐὑκ ἀπέθανεν ' ἀλλὰ, Αγέστη, ὁ 
πεπονθὼς iy σαρχὶ, ζῶν δὲ ἀεὶ ἓν πνεύματι. χαὶ 
ἀπαθὴς ὧν Ev τῇ ἰδίᾳ θεότητι, 6 ἄνωθεν ἀεὶ ix [la- 
πρὸς γεγεννηµένος ὑπάρχων, ὁ ἐπ᾽ ἑσχάτων τῶν ἡμε- 
pov εὐδοχῆσας ἀπὺ Μαρίας τῆς Παρθένου γενέσθαε 


D ἄνθρωπος, ὡς paptupst Παῦλος ὁ ἁγιώτατος, λέγων” 


Γενόμενος ἐκ γυναικὸς, γεγόμεγος ὑπὸ rógor. 
"Αρά γε οὕπω ἤχουσας τοῦ ῥητοῦ τοῦ λέγοντος, ὅτι Act 
τὸ φθαρτὸν τοῦτο ἑνδύσασθαι ἀφθαρσίαν, καὶ τὸ 
θνητὸν τοῦτο ἐγδύσασθαι ἀθανασίαν; Ἡ οὐχ 
ἔπεισέ σε Ἡσαῖας ὁ προφέτης, λέγων ' Καὶ dracti- 
σονται οἱ νεκροὶ, καὶ ἐγερθήσονται οἱ ἐν τοῖς 
μνημείοις; Αὐτὸς 65 ὁ Κύριος λέγων , ὅτι Ἐγερθή- 
corta, οὗτοι εἰς ζω1ν alovior, xal οὗτοι εἰς xc- 
* Μαι]. xxviii, 1. 


5 Joan. xix, 39. * Luc. 


5 Ίνα, xxvi, 19. 


placebat ἀνείχαττον, sic enim legit idem esse, alque 
minime congruentem. 


995 


ADVERSUS ILERESES LIB. Hi. TOM. 1. — HERES. LVIL - 


994 


λασο» "H οὐ µέμνησαι τοῦ "Αθ6ελ μετὰ θάνατον τῆς A isti in supplicium * * Non illud denique Abelis post 


πρὸς θεὸν ὁμιλίας, ὡς οὐ τὴν φυχὴν λέγει ἐντνγχά- 
γειν χαὶ βοᾷν πρὸς τὸν θεὸν, ἀλλὰ τὸ αἷμα; Αἷμα 
δὲ οὐ ψυχἠ ὑπάρχει, ἁλλ᾽ ἓν τῷ αἵματι d) ψυχή &azt. 
Σωµα γάρ ἐστι τὸ alga ὁρατόν . ἡ δὲ φυχὴ, ἀόρατός 
τις ὑπάρχουσα, iv τῷ αἵματι ἔχει τὸν χῶρον. Καὶ 
πανταχόθεν ἑλήλεγχταί σου, ὦ Βαρδησιάνη, fj xaxo- 
πιστία, ἀνατρεπομένη ἐξ αὐτῆς τῆς ἀληθείας. 


I'. Περὶ δὲ πολλῶν ἀρχῶν ἐπειδήπερ πολλάχις 
χατὰ τῶν οὕτως λεγόντων πολλὰ εἰπόντες!, ἐνταῦθα 
οὗ πολλὴν ποιοῦμαι τὴν περὶ τούτου διαλογὴν, ἀλλ' 
ὡς ἐν ὑπομνήσει τοῦ ἁγίου Αποστόλου, φάσχοντος, 
ὅτι Ἡμῖν εἷς θεὸς ὁ Hachp, ἐξ οὗ τὰ πάντα, καὶ 
ἡμεῖς εἰς αὐτόν ' καὶ εἲς Κύριος Ἰησοῦς ΧἈριστὸς, 
δι οὗ τὰ πάντα, καὶ ἡμεῖς δι αὐτοῦ. Πῶς οὖν πο-- 
λυθεῖα ἕσται, χαὶ πολλαὶ ἀρχαί; Καὶ slc Κύριος 'In- 
σοῦς Χριστὸς, δι ὃν τὰ πάντα, καὶ δι οὗ τὰ πάν- 
τα, xGi ἡμεῖς δι αὑὐτοῦ."Δρα οὖν εἷς ἐστιν ὁ ποιη- 
τὴς, καὶ οὔτε πολλοὶϊ θεοὶ, οὔτε πολλοὶ αἰῶνες. Ex 
γὰρ, ὅτι Elzep εἰσὶ πο.χἱοὶ θεοὶ «Ἱεγόμενοι. Τὸ δὲ, 
ἐεγόμενοι, ὡς οὐχ ὑπαρχόντων ἀπεφήνατο. Διὰ Gb 
τοὺς τῶν Ῥλλήνων λεγοµένους, οὓς ἐθεοποίησαν, Ίλιον, 
χαὶ σελήνην, ἄσερα τε xal τὰ τούτοις ὅμοια ἀποφη- 
νάµενος, ἀπέχλεισε πάντων τῶν πεπλανηµένων τὴν 
διάνοιαν. 


mortem cum Deo colloquium recordaris, utque non 
illius animam, sed sanguinem supplicare dicat, ac 
Deum clamoribus interpellare *? Sanguis porro ne. 
quaquam anima est; sed in sanguine anima potius 
inest. Quippe sanguis aspectabile corpus est; 
anima vero, cum visttm omnem effugiat, in san 
guine residet. Ha dogmatis tui, o Bardesiane! pra- 


' vitas ipsius vi veritatis eversa penitus concidit. 


Ill. De pluribus vero principiis, quoniam adversus 
alios, qui in eodem errore versantur, jampridem 
multa diximus, longam hoc loco disputationem non 
instituam. Sed illud ex Apostolo duntaxat in me- 
moriam revocabo : Nobis unus est Deus Pater, ex 
quo omnia et nos in ipsum, et unus Dominus Jesus 


B Christus, propter quem omnia, et per quem omnia, 


et nos per ipsum *. Quomodo iyitur deerum illa mul- 
titudo principiorumque constabit? Et unus, inquit, 
Dominus Jesus Christus, propter quem omnia, et per 
quem omnia, εἰ nos per ipsum. Quamobrem unus 
est, tantemmodo eonditor, neque plures dii sunt, 
seonesve plnres. Sic enim dixit : Si sunt multi, qui 
dieuniur. dii 5. Quam particulam, qui dicuntur, 
adjecit ideo, ul non esse revera signifiearet. Sed 
eum propter eos, qui ab ethnicis esse dicuntur, ' 
quosque illi deos constituunt, puta solem, lunain, 


ἆ 79) sidera, reliquaque id genus istud protulerit : nullum aberrantium hominum opinioni locum re- 


liquit. 
Της δὲ ὑγιοῦς πίστεως πανταχόθεν σωζοµένης, 


Ceterum cum sincera fides undique sarta tecla 


ἑδραίωμα οὖσῃς xa sutnplas τῶν πιστῶν, ῥᾳδίως C custodiatur, in eaque fidelium salus ac firmamentum 


ἡ πασῶν τῶν αἱρέσεων ἐπινενοημένη χενολογία προσ- 
ανοτράπη ᾿ ὡς xai οὗτος ἀνατραπεὶς, xal ἐλεεινὸν 
ἑαντὸν χαταστήσας, xaX ἑαυτὸν ἆ ποξενώσας τῆς ζωῆς. 
Φησὶ yàp 6 προφήτης πρὸς τὴν ἁγίαν τοῦ θεοῦ Ἐχ- 
χλησίαν, ὅτι θήσοµαι ἄνόραχα τὸν Al0ov. cov, xal 
τοὺς θεµελίους σου σάπφειρο», xal τὰ τείχη σου 
JMOovc ἐχ.λεκτοὺς, xal τὰς ἑπά.-Ίξεις cov ἵασπιν. 
Εἶτα ὕστερόν φησι. Πᾶσα φωνἡ 7] ἐπαναστήσεται 
ἐπὶ σὲ, πάντας αὐτοὺς ἡττήσεις ἐπὶ δὲ σὲ οὗ 
χατευοδωθήσεται. 0Οὐδὲ γὰρ χατισχύσει πρὸς τὴν 
τῆς ἀληθείας πίστιν’ ἐπειδίπερ ἐπὶ τὴν πέτρα» 
ᾠχοδόμηται, xal πύ.αι (ov ob κατισχύσονσο’ 
αὐτῆς: ὡς ἐπηγγείλατο αὑτῇ ὁ ἅγιος eb; Λόχος, 
ὁ Βασιλεὺς αὐτῆς, xaX Νυμφίος, χαὶ Κύριος αὐτῆς, 


sit positum, facile universarum hareseon conficta 
mendacia dissolvuntur. Quemadmodum et hzreticvs 
jste disjectus est, qui se miserrimum in statum 
redegit, et a vita penitus alienavit. Etenim pro- 
pbeta ita sanctam l'ei Ecclesiam alloquitur : onum 
carbunculum lapidem tuum, et fundamenta, tua sap- 
phirum, et muros tuos lapides electos, et propugna- 
cula tua. jaspidem *. Deinde subjicit : Omnis voz, 
que adversus te consurget, omnes illos vinces ; coutra 
le vero non prosperabitur *. Nihil enim est quod 
veram fidem expugnare possit, quia super petram 
edificata est, εἰ porte inferi non pravalebunt. ad- 
versus illam *. Quod eidem Deus Verbum, Rex, 
inquam, ipsius, ac Sponsus ac Dominus promisit : 


xai Δεσπότης ' ᾧ ἡ δόξα, τιμὴ. χράτος, Πατρὶ ἐν D eui gloria, honor, imperium, Patri videlicet in 


Yi. σὺν ἁγίῳ Πνεύματι εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώ- 
vtov. Αμήν. 

Ταύτης δὲ καὶ αὐτῆς χαταπατηθείσης τῆς αἱρέ- 
σέως. ὡς ἀπὸ τομῆς ὄφεως οὖσα χεφαλὴ, xa ἔτι 
σκαρίζουσα, τῷ ξύλῳ τῆς ζωῆς πιεσθεῖσα, αὐτοὶ θεῷ 
εὐχαριστοῦντες ἐπὶ τὰς ἄλλας πάλιν διασχοποῦντες 
ἵωμεν, ὦ ἀγαπητοί. 

ΚΑΤΑ ΝΟΗΤΙΑΝΩΝ, 
Τριακοστὴ ἑδδόμη, ἡ xal πεντηκοστὴ ἑδδόμη 

A'. Ἕτερος πάλιν μετὰ τοῦτον Νοητὸς ὀνόματι 
ἀνέστη, οὐ mpb ἑτῶν πλειόνων, ἁλλ' ὡς πρὺ χρόνου 


Filio, cum Spiritu sancto, in ssecula saeculorum. 
Amen. 

Postremo cum h:ec a nobis proculeata sit haeresis, 
ac velut. avulsum a trunco serpentis caput adhue 
palpitans quodam quasi vitze fuste comminutum sit, 
superest ut, actis rite Deo gratiis, ad reliquas con- 
templandas haereses transeamus. 


CONTRA NOETIANOS, 
Haresis XXXVII sive LVII. 
]. Post hunc alius quidam hareticus, Noctus πο; 
mine prodiit ; neque multis abhinc annis, sed ante 


t For. εἶπον. * Matth. xxv, 40. ? Gen. iv, 10. * 1 Cor. viui, 6. 'ibid.5. ' Isa. LIV, 41. "ibid. 


9 Matth. xvi. 18. 


995 


S. EPIPHANII 


hos fere centum ac tringinta, in. Asia oriundus, A τῶν τούτων &xatbv τριάχοντα, Πλείω Jj ἑἐλάσσα, 


urbe Epbeso. Qui alicno spiritu afflatus ea dicere 
ac docere ausus est, qu: nec prophete, nec 
' apostoli, nec Ecclesia ab initio tenuit, ac ne cogi- 
tavit quidem. 


Igitur velut quadam elatus insania passum esse 
Patrem non dubitavit asserere. Sed et majori qua- 
^ dam arrogantia ac vecordja elatus sese Moysem, 
fratrem vero suum Aaronem esse dixit. Inter 480 
hac beat e memorie presbyteri ejus rei fama per- 
moti hominem advocant : deque his omnibus inter- 
rogaut, uturumnam tam contumeliosum in Patrem 
dogma proposuisset. At ille coram presbyterorum 
consessu productus inficiari primo, quod ante ipsum 


nemo atrox illud atque exitiale virus evomuisset. B 


Postea vero, cum rabiem suam nonnullis, ut ita 
dicam, aspersisset, ac decem fere homines sibi ad- 
junxisset, majorem in superbiam atque insolen- 
tiam elatus, atque audacior factus, palam haresim 
suam dissemintvit. Proinde rursum idem illi presby- 
teri, tam ipsum, quam qui se ad eum infeliciter ag- 
gregarent, arcessunt, atque iisdem de rebus scisci- 
tantur. llle cum grege suo frontem perfricans au- 
dacler contradicere coepit ; ac, Quid, inquit, mali 
feci ? Unum Deum veneror, unum novi ; nec pweter 
ipsum alterum natum, passum, mortuum. 


Ad quam opinionem cum constanter adhzresce- 
Fet, euro. pariter atque ejus discipulos ab Ecclesia 
pellunt. Moritur deinde paulo post cum fratre suo; 
neque tamen aut ille pari ac Moyses olim, aut ejus 
frater eadem, qua Aaron honorificentia sepulli sunt; 
tanquam enim desertores abjeeli sunt, nec ab ullo 
Catholicorum sepulturz mandati. Post haec qui, cor- 
ruptam ab eo doctrinam hauserant istud ipsum 
dogma corroborarunt, iisdem, quibus ipsorum ma- 
gister initio, verbis adducti ; nam cum presbytero- 
rum concilio percontanti dixissel, unum se Deum 
colere, vere hoc ab illis responsum audiit : Et nos 
unum quoque Deum colimus, sed quemadmodum 
— legitime illum colere novimus. ltidemque Christum 
habemus unum, sed quemadmodum novimus, unum 
Christum Dei Filium ; passum, quomodo passus est; 


Ασιανὸς, τῆς Ἐφέσον πόλεως (06) ὑπάρχων. ὋἝς, 
ἀλλοτρίῳ πνεύµατι φερόµενος, Ἠθέλησεν ἀφ᾽ ἕαυτος 
ἃ µήτε προφῆται, μήτε ἀπόστολοι, µήτε ἐξ ὑπαρχες 
χατέσχεν ἡ Ἐχχλησία, μήτε ἐνενοβθη, λέγειν τε xal 
διδάσχειν. 

Οὗτος, ἀφ᾽ ἑαυτοῦ ἐπ᾽ ἅρμασι ! μανίας ἐπαρθ:ὶς, 
ἑτόλμησς λέγειν τὸν Πατέρα πεπονθέναι. Ἔτι δὲ 
µείζονί τινι τύφῳ xal παραφροσύνῃ ἐνεχθεὶς, ἑαυτὸν 
ἔλεγε Μωῦσέα, χαὶ τὸν ἁδελφὸν αὐτοῦ ᾽Δαρών. "AX 
μεταξὺ τούτων ἀπὸ τῆς περὶ αὐτὸν ἐνηχήσεως, οἱ 
paxépiot πρεσθύτεροι τῆς Ἐκχχλησίας προσχαλεσά- 
μενοι αὐτὸν, ἐξήταζον περὶ τούτων ἁπάντων, xai εἰ 
ταύτην τὴν βλασφημίαν περὶ Πατρὸς προηγάχετο. Ὁ δὲ 
τὰ πρῶτα μὲν ἠρνεῖτο, ἐπὶ τοῦ πρεσθυτερίου ἀγόμε- 
νος, διὰ τὸ µηδένα πρὸ αὐτοῦ (97) ἐξεμέσαι avr 
τὴν δεινην xat ὀλετήριον πιχρίαν * ὕστερον δὲ ἀφ᾽ fc 
εἶχε λύσσης εἴς τινας ἄλλους ἐμθαλὼν, ὡς εἰπεῖν, 
xal σὺν αὐτῷ ὥσπερ δέχα ἄνδρας ἑπαγόμενος, εἰς 
τύφον μείζονα καὶ θράσος ἐπαρθεὶς, τολμηρὸς vero- 
νὼς, παῤῥηόίᾳ λοιπὸν τὴν αἴρεσιν ἑδογμάτιζε. Πάλιν 
6' ab οἱ αὑτοὶ πρεσθύτεροι, προσκαλεσάµενοι αὐτόν 
πε xai τοὺς προσφθαρέντας αὐτῷ ἀνθρώπους, περὶ 
τῶν αὐτῶν πάλιν ἠἈρώτων. Ὁ δὲ ἅμα τοῖς ὑπ αὑτοῦ 
πεπλανηµένοις ὑποτρίψφας τὸ µέτωπον, λοιπὸὺν παῤ- 
ῥησίᾳ ἀντέλεγε, Φφάσκων ᾽ Τί γὰρ καχὸν πεποίηχα ; 
"Eva θεὺν δοζάζω, ἕνα ἐπίσταμαι, χαὶ οὐχ ἄλλον 
πλὴν αὐτοῦ, γεννηθέντα, πεπονθότα, ἀποθανόντα. 

Ὡς οὖν ἓν τούτοις ἔμενεν, ἐξέωσαν αὐτὸν the 
Ἐκκλησίας &pa τοῖς ὑπ αὐτοῦ δόγµα µεµαθητεν- 
µένοις. Τελεντᾷ δὲ ὁ αὐτὸς ἔναγχος ἅμα τῷ ἰδίῳ 
ἁδελφῷ, οὐχ ὡς ὁ Μωῦσῆς tv δόξη, οὐδὲ ὁ αὐτὸ 
ἁδελφὸς ὁ ᾿Λαρὼν ἑτάφη kv τιμῇ. ἑῤῥίφησαν γὰρ ὡς 
παραθάται, καὶ οὐδεὶ; αὗτοὺς τῶν θεοσεδῶν περι- 
έστειλε. Μετὰ τοῦτο οἱ ὑπ) αὐτοῦ τὸν νοῦν φθαρέντες 
ἐχράτυναν τουτὶ τὸ δόγµα, τούτοις τοῖς ῥητοῖς ὑπ- 
αχθέντες, οἷς καὶ ὁ αὐτῶν διδάσχαλος ἐξ ἀρχῆς. Ὅτε 
γὰρ ἑρωτώμενος &nb τοῦ πρεσθντερίου ἔφη ἕνα Gebv 
δοξάζειν, ἤχονε παρ) αὐτῶν φιλαλήθως, ὅτι ἕνα Θεὸν 
δοξάζοµεν xal αὑτοὶ, ἀλλ ὡς οἴδαμεν διχαίως δοξά- 
ειν. Καὶ ἕνα Χριστὸν ἔχομεν, ἀλλ ὡς οἴδαμεν ἕνα 
Χριστὸν ΥἸὸν Θεοῦ, παθόντα καθὼς ἔπαθεν, ἆποθα- 
γόντα χαθὼς ἀπέθανεν, ἀναστάντα, ἀνελθόντα εἰς τὸν 
οὐρανὸν, ὄντα v δεξιᾷ τοῦ Πατρὺς, ἐρχόμενον χρῖνα: 


mortuum, quomodo mortuus est; qui et resurrexit, p ζῶντας xai νεχρούς. Ταῦτα λέγομεν µεμαθηχότες 


el in ccelum ascendit, et ad Patris dexteram manet, 


ἀπὸ τῶν θείων Γραφῶν, ἃ xat ἐπιστάμεθα. 


et venturus est judicare vivos et mortuos. Hac nos ab Scripturis sacris accepta profitemur, qua ci 


novimus. 

It. Hinc Noetiani, velut. ab co avulsi ac propa- 
gati, alque universi ejus asseclae idem dogma pro- 
fitentur, ac fanaticam illam doctrinam ejusmodi 
verbis affirmare conantur, quibus Moysem Deus 
affatus est : Ego sum. Deus patrum vestrorum. &81 


! Cor. ἑπάρμασι. 


(96) Τῆς "Epécov xóA&woc. Theodoretus Smyr- 
nensem facit. 

(97) Διὰ τὸ µηδέ»να πρὸ avtov, eic. Imo diu an. 
tequam Noetus emergeret, idem ille error patronos 


* V 
^ 


B'. 'Ex τούτου oi Νοητιανον., ἀπόσπτασμα ὄντες 
αὐτοῦ, καὶ οἱ ἐξ αὐτοῦ τουτὶ τὸ δόγµα δοξάνουσιν, 
ix τῶν ῥητῶν τούτων πειρώμενοι συνιστᾷν τὴν xat 
αὑτοὺς ἑμμανῆ διδασκαλίαν, ἀφ ἃς εἶπεν ὁ θεός 
πρὺς Μωῦσην ' Εγώ εἰμι ὁ tóc tow κπατέ(ων 


8 


habuerat, ut ex Tertul. Cypriano ορ. 73. lgnatio 
Epist. ad Philipp. colligit Pammelius, et Baronius. 
líos vero Patripassianos appellat Cyprianus, εἰ Ma- 
rius Victorinus 1 contr. Ártum. 


997 


ADVERSUS HLERESES LIB. Il. TOM. 1. — H/ERES. LVILL 


908 


ὑμῶν. Ἐγὼ πρῶτος, καὶ ἐγὼ μετὰ ταῦτα; οὐκ A Ego primus et ego posterior. Non erunt iibi dii 


ἔσονταί σοι θεοὶ ἕτεροι, καὶ τὰ ἑξῆς. Ἔλεγον οὖν * 
Ἡμεῖς τοίνυν αὐτὸν οἴδαμεν µόνον. El τοίνυν ἐλθὼν 
Ἀριστὸς ἐγεννήθη, αὐτός ἔστι Πατὴρ, αὐτὸς Ὑἱὸς, 
ἄρα αὐτός ἐστι θεὸς ὁ ἀεὶ, xaX νῦν ἐλθὼν, ὡς λέχει 
ἡ Γραφή Οὗτος ὁ θεός cov: οὐ «Ἰογισθήσεται 
ἕτερος πρὸς αὐτόν. ἘἙξεῦρε πᾶσαν ὀδὸν ἐπιστή- 
ης, xal ἔδωχεν αὐτὴν Ἰακὼδ.τῷ παιδὶ αὐτοῦ, 
xai 'JcpahA τῷ ἡγαπημέῳ αὐτοῦ. Μετὰ ταῦτα 
ἐπὶ τῆς γης ὤφθη, καὶ τοῖς ἀνθρώποις cvray- 
εστράφη. 'Opds, φησὶ, πάλιν πῶς ἡ θεία Γραφὴ 
ἡμᾶς σννεθίζει, τοῦ μὴ ἄλλον xal ἄλλον θεὸὺν ἡγεῖ- 
σθαι, φάσκουσα, ὅτι αὐτὸς θεός ἐστι μόνος ἐλθὼν, 
χαὶ αὐτὸς πάλιν ὕστερον ὀφθείς; Ἡάλιν δὲ ἄλλῳ 
ῥητῷ κέχρηνται τούτῳ, ὡς λέγει Ἐκοπίασεν AT- 


Ίνπτος, καὶ ἐμπορία Αἰθιόπων, κά) οἱ Σαδαεὶρ Β 


ἄνδρες ὑψη.λοὶ ἐπὶ σὲ διαθήσονται, xal col δοῦ.Ίοι 
ἔσονται. Καὶ πορεύσογται ὀπίσω σου δεδεµέγοι 
χειροχέδαις, xal àv col προσκυγήσουσι, xal ὃν 
σοὶ προσεύξονται" ὅτι ὃν col θεός ἐστι, καὶ οὐκ 
ἔστι θεὸς xA co). Σὺ γὰρ εἶ θεὸς, καὶ οὐχ 
ἴδειμεν, ὁ θεὺς τοῦ Ἱσραὴ.ἲ Σωτήρ. "Ορᾷς, qnot, 
πῶς αἱ θεῖαι Ἱραφαὶ Ένα θεὸν σήµαίνουσι, xal 
χατανγέλλουσιν αὑτὺὸν ἐμφανῆη; Καὶ ὁμολογουμένως 
εἲς ἐστιν, ὁ αὐτὸς ἀεὶ ὤν. Καὶ τούτου ἕνεχα οὐ πολ- 
χοὺς θεοὺς λέγομεν, ἀλλ᾽ ἕνα θεὺν τὸν αὐτὸν ἁπαθῆ, 
αὐτὸν Πατέρα τοῦ Υἱοῦ, αὐτὸν Υἱὸν, xal πεπονθότα, 
ἵνα σώσῃ ἡμᾶς ἓν τῷ ἰδίῳ πάθει, χαὶ οὗ δυνάµεθα 
ἄλλον λέγειν ' δήθεν ἀπὸ τοῦ ἐπιστάτου αὐτῶν µεµα- 


θηχότες ταύτην τὴν ὁμολογίαν, xat τὴν πονηρὰν ταύ- C 


την ὑπόνοιαν, xai λυμαντιχὴν µανίαν. 

Εἶτα ἄλλα ῥητά φασιν εἰς σὐστασιν ἑαυτῶν, ὡς ὁ 
αὐτῶν διδάσχαλος ἔλεγεν, ὅτι xat ὁ ᾽Απόστολος τού- 
τοις μαρτυρεῖ τοῖς λόγοις * "Qv οἱ πατέρες, ἐξ dv ὁ 
Χριστὸς τὺ κατὰ σάρχα, ὁ ὢν ἐπὶ πάντων θεὸς 
εὐ.1ογητὺς εἰς τοὺς αἰῶνας. ᾽Αμήν. Βούλονται δὲ 
διηγεῖσθαι µονοχώλως τοῦτον τὸν τρόπον, ὡς Ocóbo- 
τος * ἐκεῖνος μὲν φύσει ἀχροτάτως ἄνθρωπον φιλὸν 
διηγησάµενος * οὗτος δὲ πάλιν ἄλλην ἀχρότητα µονο- 
τύπως τὸν αὐτὸν Πατέρα xat Υἱὸν xai ἅγιον Πνεῦμα, 
ἐν σαρχὶ πεπονθότα xal Ὑεννηθέντα ἡγησάμενος. 
Οὔτε οὖν ἐχεῖνοι αἱ ἀπὸ θεοδότου τι ἐν ἀληθείᾳ ἔφα- 
" cav, οὔτε οὗτος ὁ Νοητὸς xai οἱ ἀπ᾿ αὐτοῦ, Ανόητος 
δὲ μᾶλλον τῇ δυνάµει, χαθάπερ αἱ θεῖαι Γραφαὶ 
&pRpotípoue xal πάντας τοὺς πεπλανηµένους ὃδι- 
ελέγχουσι. 
ad vim ingenii ac facultatem pertinent, potius est 
4 veritate aberrantes sacr:e Litterze redhrguant. 

I". Πάντη δὲ τῷ τὸν vov εἰς θεὸν χεχτηµένῳ, xai 
ἐν θείᾳ Τραφῇ καὶ ἓν Πνεύματι ἁγίῳ χατηυγασµένῳ 
αυθνέλεγχτος ὁ αὐτῶν λόγος, χαὶ πάσης ἀνοίας ἕμ- 
πλεως «φαίνεται. Ἰόλμης γὰρ τὸ ἔργον, χαὶ τυφλώ-- 
σεως 1j διάνοια, φάσχουσα τὸν αὐτὸν Πατέρα ὄντα, 
καὶ τὸν αὐτὸν Υἱὸν, καὶ τὸν αὐτὸν πεπονθότα’ ὡς 
xaX ἀπὺ ὀρθοῦ λογισμοῦ κριθῄσονται οἱ τὰ τοιαῦτα 
φάσχοντες. Πῶς γὰρ εἴη Πατὴρ ὁ αὐτὸς xoi Ὑϊὸς 
ὑπάρχων; Ei γὰρ Υἱὸς ὑπάρχει, πάντως τοῦ τινος 


* Baruch i, ὀθ-όθ. * Jsa. χιτ. 14, 15. 


? Rom. 


alieri, etc. Ex quibus ita colligebant : Nos ipsum 
novimus solum. Quare si veniens Christus natus 
est, idem ipse Paler est, ct Filius, idem denique 
Deus est, qui et semper fuit, et in przesentia venit, 
ut Seériptura declarat : Hic est Deus tuus; non fepu- 
tabitur alius ad ipsum. Invenit omnem viam scientia, 
ei dedit illam Jacob puero suo, et Israel dilecto suo. 
Post hac in lerra visus est, el cum heminibus con- 
versatus est! Fx his, inquiunt, animadvertere potes, 
quemadmodum Seriptura nos sapienter informet, 
ne alium atque alium Deum arbitremur, cum illum 
Deum esse solum asserit, qui venerit, quique postea 
sit visus, Alia prxterea ex sacris Litteris auctori- 
tale contendunt. Laboravit, inquit, Agyptus, et 
negotiatio /Ethiopum ; et Sabain viri sublimes ad te 
transibunt, et servi tui erunt. Et ambulabunt post ta 
vincti manicis, et in te adorabunt, et in te depreca- 
buntur. Quoniam in te Deus est, et non est Deus 
preter te. Tu enini es Deus, et nesciebamus, Deus 
Israel Salvator *. Vides, opinor, inquiunt, in 
Seripturis unum indicari Deum ac manifeste przdi- 
cari. Adeoque in confesso est unum illum esse, ac 
semper exsistere. Ob idque non plures deos aflir- 
mannus, sed unum duntaxat Deum, qui et pati 
nibil possit, et idem Filii Pater sit ac Filius; qui 
ideo passus sit, ut nos sua perpessione servaret, nec 
alium ab eo pronuntiare possumus. Quani quidem 
fidei professionem, ac depravatam opinionem, vel 
pestiferam potius insaniam a magistro didicerunt. 


Quin etiam alia Scripture verba ad errorem sta- 
biliendum afferunt, quibus οἱ eorumdem przceptor 
utebatur : nimirum his verbis Apostolum sus opi- 
nioni suffragari : Quorum sunt patres ; ez. quibus 
Christus secundum carnem ; qui est super omnia 
Deus benedictus in secula. Amen. Sic. igitur. sim- 
plex quiddam Deo, uniusque formae tribuunt, ac 
Theodotum imitantur; nam ut iste ad unum extre- 
mum declinans, nudum hominem Christum esse 
disseruit; sic ille aliad ad extremum desciscens, 
eumdem esse Patrem, Filium et Spiritum sanctum, 
uniusque personz statuit ; et hunc ipsum passum 
ac natum existimavit. Sed neque Theodoti secta- 


p tores veri aliquid elocuti sunt, neque Noeius, aul 


Noeti discipuli, qui Anoetus, hoc est ínsipiens, quod 


dicendus ; A489 cum utrosque ac cxteros omnes 


Il. Quocirca qui mentem in Deo defixam habeat, 
quique sacrarum Litterarum, ac Spiritus sancti 
splendore illuminatus fuerit, ei tota illorum doctrir.a 
cum facilis ad refellendum, tum anientia omni 
plena videatur. Est enim insignis cujusdam hoc 
audaci facinus, ac n.agnopere excacatam men- 
tem illam oportet. esse , el qu» eumdem Pa- 
trem. esse dicat. eumdem Filium atque eum- 
dem denique esse passum. Que qui garriunt, 


ix, 5. 


999 


S. EPIPHANII 


1090 


satis eos recta ipsa ratio discernet. Étenim qui A Υἱὸς ein, àq' οὗ γεγέννηται. El δὲ Πατέρ ἐστιν, lav 


fieri potest, ut idem Pater sit ac Filius? Nam si 
Filius est, necesse est alicujus sit Filius, a quo sit 
genitus. Sin Pater est, se ipsum generare nibil 
potest. Neque enim id ipsum, quod Filius dicitur, 
se ipsum genuit , sed est a Patregenitus. O incre- 
dibilem bominum amentigm, et absurdum abhor- 
rensque judicium ! Est enim profecto rationi con- 
sentaneum, non quod opinautur isii, sed quod per 
sacras Litteras veritas ipsa demonsirat. Sie enim 
Doiinus loquitur : Ecce intelliget Filius meus di- 
lectus, quem elegi, quem dilexit anima mea; panem 
Spiriium meum in ipso !. Ubi vox illa Patris eum, 
qui proprie sit Filius, manifeste declarat; in quo 
etiam spiritum suum collocat. Deinde unigenitus 
ipse Filius : Glorifica me, Pater, inquit, ea gloria, 
quam habui apud te, priusquam mundus fieret *. Jam 
vero qui sic loquitur, Pater glorifica me, non sese 
Patrem appellat, sed suum Patrem agnoscit. ltem 
alioin loco : Venit voz de celo: Hic est Filius meus; 
ipsum audite *. Non dixit : Ego sum Filius meus, 
audite me : neque, Natus sum Filius. Sed, Hic esi 
Filiys meus, ipsum audite. Praeterea cum dixit, Ego 
€i Pater unum sumus *, non ita locutus est, Ego et 
Pater meus unus sum, sed, Ego et Pater unum sumus. 
Hzc enim vocabula, Ego et Pater, addito articulo, ὁ, 
interjecta copula et, non obscure declarant, Patrcia 
proprie esse Patrem, Filiumque proprie Filium. 
IV. De Spiritu vero sancto sic loquitur : Si ego 


«biero, ille veniet, Spiritus veritatis *. Sed multo. 


illud apertius : Ego vado, et ille venit. Neque vero 
dixit: Ego vado, et ego venio. Sed iisce vocibus, ego, 
et ille, tam Επι. hypostasi sua constare, quam 
Spiritum sanctum itidem sua, demonstrat. Item : 
Spiritus veritatis Ad qui α Patre procedit, de meo 
accipiet *. Quibus verbis oslendil, et hypostasin 
Patri propriam, et Filio et Spiritui sancto esse tri- 
buendam. AdhaecPater ad Jordanem de ccelo locu- 
tus est: Filius vero ad Jordanem descendit ; 
Spiritus sanctus inter utrumque sub columbae 
specie apparuit, et in hunc illapsus est ". Quan- 
quam Spiritus sanctus minime carnem euscepil, 
neque corpus induit. Sed nme Filius cum Spiritu 
sancto coalescere confundique crederetur, sub 
imagiue columbx videndum se prebuit, uti nimi- 
rum Spiritus cum singulari ac propria persona cer- 
neretur. Denique quam multis illud argumentis 
adversus istos demonstrare possumus, qui insanam 
hanc opinionum amentiam in animo suo concepe- 
runt! Etenim si verus est illorum sensus, el oratio, 
absurda ea quidem, minimeque cohzrens, ac nulla 


Isa. σι, 4. * Joan. xvi, 5. ? Matth. rivi, 5. 
n, 16, 17. 


(98) Ἰδοὺ σννήσει ὁ Υἱός µου à ἀγαπητός. 1sa. 
Σω Mà legitur : "1axo6 ὁ παῖς µου, ἀντιλήφομαι αὖ- 
του. Ἰσραὴλ ὁ ἐχλεχτός µου προσεδέξατο αὐτὸν 

μου" δέδωκα τὸ πνεῦμά µου ἐπ᾽ αὐτόν. Ubi 
priora illa, ἰδοὺ συνῄσει, Busquam comparent : qu;e 
ab Epiplianio constanter przefixa sunt, quoties [saie 
locum illum citavit, quod sepius fecit. Nam Ic 


B Πατέρα δὲ τὸν αὑτοῦ γινώσκει. Πάλιν δὲ ἐν 


* Joan. x, 50. 


τὸν γεννᾷν ἀδύνατον. Πάλιν γὰρ τὸ χαλούμενον YU 
ἑαυτὸν οὐχ ἐγέννησεν, ἁλλὰ ἐχ Πατρὰς γεγέννηται 
Καὶ ὢ τῆς τῶν ἀνθρώπων πολλῆς φρενοθλαθείας xat 
ἁχατορθώτου λογισμοῦ | "Ἔστι γὰρ τὸ εὔλαγον οὐχ 
ὡς οὗτοι δοξάζουσιν, ἀλλ ὡς ἡ ἀλήθεια διὰ τῖς 
θείας Γραφῆς ἡμῖν ὑποδείχνυδιν Εὐθὺς Tàg. φάσκει 
ὁ Κύριος, λέχων ' Ἰδοὺ συγήσει ὁ Ylóc µου ὁ ἆγα- 
πητὸς (98), ὃν ἠρέτισα, ὃν ἡγάπησεν ἡ Yvxá 
µου. θήσομαι τὸ Ηνεῦμά pov ἐπ αὐτῷ. Καὶ ὁρᾷς, 
πῶς μὲν φωνὴ Πατρὸς δειχνύουσα φύσει Υἱὸν, ἐφ᾽ ᾧ 
καὶ τὸ Πνεῦμα αὐτοῦ τίθησιν ; Εἶτα δὲ αὐτὺς 6 Μονο- 
γενής φησι’ Δόξασόν' po, Πάτερ, ἐν ᾗ δόξῃ εἶχον 
παρὰ col πρὸ τοῦ τὸν κόσμον γενέσθαι. '0 & 
λέγων, Πάτερ, δόξασόν με, οὐχ ἑαυτὸν Πατέρα xat, 


συ. 


Xo 
τόπῳ * "HA6& φωνὴ àz' οὐριωοῦ, ὄτι Οὗτός &ctiy 
ὁ Yióc pov* αὐτοῖι ἀχούετα. Ἱαὶ οὐχ εἶπεν. Ἐγώ 
εἰμι ὁ Υἱός µου. ἐμοῦ ἀχούσατε ᾽ οὐδὲ πάλιν, Γέ- 
γονα Υἱός - ἀλλὰ, Οὗτος ὁ Yióc µου ' αὐτοῦ ἁκχού- 
cace. Καὶ τὸ εἰπεῖν, Ἐγὼ καὶ ὁ Πατήρ µου &r 
ἐσμε», οὐκ εἶπεν, ὅτι Ἐγὼ xal ὁ Πατήρ µου eic 
εἰμι, ἀλλὰ ᾿Εγὼ καὶ ó Πωτήρ µου &v ἐσμεν. Τὸ 
δὲ, Ε]ὼ καὶ ó Βατὴρ, ὄντος τοῦ ἄρθρου τοῦ ὁ xal τοῦ 
καὶ ἀναμέσον, σηµαίνει Πατέρα φύσει Πα-έρα, xai 
Ylày φύσει Yióv. 


A. Καὶ πάλιν περὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος". "Eàr 
ἀπέθω, éxsivoc ἔρχεται, τὸ ΗΠνεῦμα τῆς dJn- 


C θείας. Πολὺ δὲ σαφἐστατόν ἐστι τοῦτο τὸ, "Eres 


ὑπάγω, xal ἐκεῖνος ἔρχεται. Οὐχ εἶπεν. Ἐγὼ 
ὑπάγω, καὶ ἐγὼ ἔρχομαι ' ἀλλὰ ἀπὸ τοῦ, ἐγὼ, καὶ 
ἐχεῖγος, ἐσήμανεν ἑνυπόστατον τὸν Υἱὸν, ἑνυ κόστατον 
τὸ ἅγιον Πνεῦμα * καὶ πάλιν. Τὸ Πνεῦμα τῆς ἁλη- 
θείας τὸ àx τοῦ Πατρὸς ἑκπορευόμεγο», ἐν του 
ἐμοῦ «Σήγεται ' ἵνα δείξη ἐνυπόστατον «5v Πατέρα, 
ἑνυπόστατον τὸν Yloy, ἑνυπόστατον τὸ ἅγιον Πνευμα. 
Πάλιν δὲ ἐπὶ τοῦ Ἰορδάνου ἄνωθεν ὁ Πατὴρ ἑλάλει ’ 
γἱὸς δὲ ἐν Ἱορδάνῃ κατήρχετο - τὸ δὲ Πνεύμα paoat- 
τατον ἐν εἴδει περιστερᾶς ἐφαίνετο, xo Έλθεν ἐπ) 
αὑτόν  καίτοιγε τοῦ Πνεύματος μὴ φορήῄσαντος 


σάρχα, μὴ ἐἑνδυσαμένου σῶμα. Διὰ δὲ τὸ μὴ vout- ^ 


ζεσθαι συναλοιφὴν εἶναι πρὸς τὸν Ὑἱὸν τὸ ἅγιον 


D Πνεῦμα, σχηματίζεται ἐν εἴδει περιστερᾶς, διὰ οτὸ 


ὁπτάνεσθαι φύσει ἑννπόστατον τὸ Πνεῦμσ. Πόθεν δὲ 
ἀλλαχόθεν οὐκ ἔχομεν δεῖξαι κατὰ τούτων τῶν τὴν 
φρενοθλάθεῶν ἑαυτοῖς ἐγχισσησάντων { Ei μὲν Υὰρ 
ἀληθεύει dj αὐτῶν διάνοια χαὶ ὁ λόγος ὁ ἕωλος, xal 
μὴ ἔχων σύστασιν, μήτε δύναμιν, µέτε αυνέσειως λο- 
γισμὸν 3| ἔμφασιν ' ἄρα οὖν ἐχθλητέαι εἰσὶν Γρα- 


5Joan. xvi, 7. * ibid. 14, 15. Μαη, 


vocabula 'Iaxó6, 'Iopaf) apud LXX obelo notata 
Sunt, et a. cxteris interpretibus emissa, cum iu 
Hebrzeo minime reperiantur, ut testatur Eusebius 
l. ix De demonstr. evang. Jam vero pro his. προσ- 
εδέξατο αὐτόν, etc., quzdam edit, habebant otn £v 
ἠθέτισεν ἡ Ψυχή µου, Al. ὃν ἠρέτισα, εἰς ὃν τὠδόκη- 
σεν, elc. 














1591 


ADVERSUS HJERESES LIB. 11. TOM. 1. — HJERES. LVII. 


101€ 


φαὶ, al Γραφαὶ al πάντη μὲν Πατέρα ἹἩατέρα γινώ- A vi, neque prudenti ratiocinatione, ac ne iinina 


σχουσαι, καὶ Yübw Yübv, xoi ἅγιον Πνεῦμα ἅγιον 
Πνεῦμα. 


Ἰλλλὰ εί φάσχεις, ὦ οὗτος; Mh πολυθεῖαν ἡγή- 
σοιντο οἱ «5 σέδας ἀληθινῶς τῇ Τριάδι προσφέρον- 
τες, οἴτινές εἶσιν υἱοὶ τῆς ἀληθείας, χαὶ τῆς µόνης 
χαθολικῆς Ἐκκλησίας; Καὶ οὐχ οὕτως. Tl; γὰρ οὐ 
χαίρει * ἕνα θεὸν εἶναι τῆς ἀληθείας Πατέρα παντο- 
χράτορα, ἐξ οὗπερ ὁ μονογενὴς Yibo ἐν ἀληθείᾳ 
θιὸς Λόγος, ἑνυπόστατος Λόγος Υεγεννηµένος ἆλη- 
θινὸς ἐξ αὐτοῦ ἀνάρχως χαὶ ἀχρόνως; Διὸ ἕνα θεὸν 
ἀσφαλῶς χηρύττει ἡ Ἐχχλησία, Πατέρα xai Υἱόν. 
Διόει ἑγὼ ὃν τῷ Παειρὶ, xai d Πατλρ ἐν ὁμοί, xav 


0ἱδύο ir. écpsv ' τουτέστι µία θεότης, xat ἓν θέ- B 


λημα , xoi µία χνριότης. "EG αὐτοῦ δὲ «oo Πατρὸς 
xat τὺ Πνεῦμα ἐχπεορεύεται, ἑνυπόστατον ὃν , xal 
ἓν ἀληθείᾳ τέλειον Πνεῦμα τὸ τῆς ἀληθείας , τὸ qu- 
είζον τὰ πάντα, τὸ Ex. τοῦ Υἱοῦ λαμθάνον , vb Πνεῦ- 
pa τῆς ἀληθείας, τὸ Πνεῦμα τοῦ Πατρὺς, τὸ Πνεῦ» 
µα vo) Χριστοῦ. Διὸ µίαν θεότητα οἶδεν ἡ "Exxin- 
Sla * εἷς θεὺς ὁ τῆς ἀληθείας Πατὴρ , Ἱατὴρ τέλειος 
ἑνυπόστατος, Υὸς τέλειος ἑνυπόστατος, xal ἂγων 
Πνεῦμα τέλειον ἑννπόστατον, µία θεύτης, µία ὅν- 
σποτεία, µία χυριότης. Aib πάντη σαφῶς πεχηρύ- 
χασιν αἱ θεῖαι Τραφαὶ ἕνα θεὸν, ταυτέστι Τριάδα 
ὁμοούσιον, às οὖσαν τῆς αὐτῆς ταυτότητος, τῆς 
αὐτῆς χυριότητος. Καὶ διέπεσεν bx πανταχόθεν ὁ τῆς 
ἀνοησίας σου λόγος, ὦ ἀνόητε. Τοΐνυν τούτων tipn- 
µένων, καὶ ἀντένως πρὸς τὰς τοῦ προειρηµένου 
Νοητοῦ φωνὰς σχοπεῖν ἐξ ὑπαρχῆς , xai οὕτως τὰ 
αὐτὰ κεφάλαια ἀνατρέπειν. 


quidem hujus significatione przdita; consequens 
est ut omnes Seriptare repudientur, qu: übique et 
Patrem esse Potrem, et Filium Filium, et Spiritum 
sanctum Spiritum sanctum agnoscunt. 

Tu vero, mi homo, quid tandem affers?* An illad 
vereris, ne deorum illi multitudinem invehant, qui 
sacrosanctis Triadi verum sincerumque cultum 
adhibent, quique "veritatis et uniws catholice 
Ecclesi? sunt filii * Vehementer erras. Quis enim 
non asserat unum Deum esse veritatis Patrem 
omnipotentem, a quo unigenitus Filius vere pro-- 
gressus est, Deus Verbum, Verbum , inquam , in 
propria persena consistens, et a Paire revera 
sine ullo initio ac tempore genitum? Unum itaque 
Deum caute ac prudenter Ecclesia predicat, Patrem 
videlicet et Filium. Quoniam , inquit, ego in Petre, 
εἰ Pater in me est *. Et : Ambo unum «απ ὃ, hoc 
est, una divinitas , et voluntas una, et una domi- 
Datio. Ceterum ez Patre Spiritus quoque procedit , 
suapte constans byposiasi, ac reipsa perfectus 
veritatis Spiritus, qui illuminat omnia ; qui a Filio 
accipit ; veritatis, inquam , Spiritus, Spiritus Pa- 
tris, Spiritus Christi. ltaque unam Ecclesia divi- 
nitatem agnoscit ; esique Deus unus veritatis Pater, 
perfectus Pater, hypostasi sua praeditus ; perfectus 
Filius, suam pereque babens hypostasim ; perfe- 
ctus denique Spiritus sanctus, et suam sibi hypo- 
stesim vindicans : una divinitas, unaque domina- 
tio. Quibus de causis Deum unum sacra ubique 
Litere pronuntiant, nimirum consubstantialem 
Triadem , ac semper exsistentem, cui eadem iden- 
titas, idemque dominatus attribuitur. 48/4 Ex quo 


tur illa, stolidiasime mortaliam, inepta ratio concidit. His animadversis, adversus illas Noeti voces 
epponendum modo aliquid, et ab ipso principio repetendum est, atque eo modo singula capita re- 


fellenda. 

E'. Ἡρῶτον μὲν οὖν ἐπειδὴ παρήγαγε vb χεφά- 
λαιον, ὅτι Elc θεὸς, ἐξ οὗ τὰ πάντα, xal ἡμεῖς 
εἰς αὐτὸν, καὶ εἷς Κύριος ᾿Ιησοῦς Χρισεὸς, καὶ 
ἡμεῖς δὺ αὐεοῦ , δι ὃν τὰ πάντα, καὶ ἡμεῖς δὲ 
αὐτοῦ. oby ὁρᾷς, ὅτι slc Θεὸς, ἐξ o5 cà πάντα, 
καὶ ἡμεῖς εἰς αὐτὸν, πῶς τὴν μίαν ἀρχὴν σηµαί- 
vet ; ἵνα μὴ εἰς πολλὰς ἀρχὰς τρέφῃ τὴν διάνοιαν, 
χαὶ εἰς πολυθεῖαν &yáyn πάλιν τὸν πλανηθέντα νοῦν 


V. Quod igitur in primis illud objicit : Unas est 
Deus ex quo omnia, el nos in ipsum : et unus Do- 
minus Jesus Christus, et nos per ipsum , propter 
quem omnia, et nos per ipsum * ; nonne iis ipsis ver- 
bis (umus Deus ex quo omnia, et mos in ipsum) 
unum significari principium vides? Ne animum 
nostrum ad plura cogitanda principia converteret, 
ac mortalium ingenia vanissima illa deorum multi- 


wv ἀνθρώπων ἐπὶ τῇ χενοφωνίᾳ τῆς πολυθεῖας. D tudine decepta, rursus ad eamdem asserendam 


'Opd; yàp πῶς ἑνὶ ὀνόματι κέχρηται, καὶ μιᾷ óvo- 
µασίᾳ , οὐχ ἀρνούμενος τὸν μονογενῆ Θεόν. Οἶδε γὰρ 
αὐτὸν Κύριον, xai οἶδεν αὐτὸν θεόν. Ai ἀσφαλιζό- 
µενος λέγει * Καὶ slc Κύριος Ἰησοῦς Χρισεὸς, 0v 
οὗ và πάντα, Καὶ ἐπὶ μὲν τοῦ Κύριος ταῦτο λέ- 
Twv οὐ τὸν αὐτὸν ἑσήμανε Πατέρα εἶναι, καὶ τὸν 
αὐτὸν Ylóv- ἀλλὰ ἔδειξε τὸν μὲν Πατέρα Πατέρα 
ὄντα, vày δὲ Ὑν Υἱὸν ἀληθῶς. Ἐπειδὴ τὸ εἰπεῖν, 
εἷς θεὺς ἐπὶ τῷ Πατρὶ, οὐχ ὡς ἀρνούμενος ἐπὶ τῷ 
Yüp τὸ εἶναι Θεός. El γὰρ μὴ θεὺς, οὔτε Κύριος * 
ἐπειδὴ δὲ Κύριος , χαὶ θεός. 'AXX εἰς μίαν ὀνομα- 
σίαν ἀνάγειν ἀναγκαζόμενος ὑπὸ ταῦ ἁγίου Πνεύμα- 


* Cor. οὐχ ἐρεῖ. * Joan. xiv, 40. * Joan. x, $0. 
Ρατκοι.. Gn. XLL 


copiam adduceret. Vides enim quemadmodum uno - 
nemine sit usus, e& appellatione una, non ut unige 
nitum Deum abnegaret. Dominum quippe esse 
illum intelligit, eumdemque Deum. ideo singulari 
quadam cautione illud adjecit , Et unus Dominus 
Jesus Christus per quem omnia. Quod cum voci 
illi, Domixnws, precipue affinzit; non eumdem 
indicavit esse Patrem], eumdemque Filium; sed 
eum qui Pater est, esse Patrem , qui Filius, vere 
Filium esse declaravit. Nam et cum de Patre lo- 
quens unum Deum esse dixit, nequaquam Filio 
divinitatem detraxit. Nam si Deus non est, neqve 


* [ Cor. vii, 6. 
δὲ 


S. ΕΡΕΠΑΝΗ 


o0 


Dominus est. Cum autem Dominus sit, Deus A τος ὁ ἅγις ᾿Απόστολος, ἔφραζεν ἡμῖν τὴν πιατιν, 


Quoque sit oportet. Verum Apostolus , ut ad unam 


ἑναργῶς ἕνα Κύριον σηµαίνων , ἄρα ve xat Geóv. 


;appellationem reduceret, a Spiritu sancto compulsus ita fidei mysterium nobis aperuit, ut unum 


Dominum , proindeque et Deum aperte monstraret. 
| Nec est tamen, quod quisquam existimet , pro 
eo quod unum, atque unum solummodo dixerit, 
Aliquid de Triadis numero essc detractum ; quasi 
Spiritus sancti mentionem nullam fecerit. Etenim 
cum Patrem, et Filium Deum nominavit, ac Domi- 
num, in Spiritu sancto utique nominavit. Nam 
neque cum de Patre agens, unus Deus , inquit , ez 
quo omnia; esse illum Dominum megavit, neque 
contra subjiciens, et unus Dominus Jesus Christus, 
hunc esse Deum inflciari voluit. Sed quemadmodum 
in Patre una appellatione contentus, hoc tantum 
dixit (unus Deus) , qua voce etiam altera (Dominus) 
continetur; ita in Filio, unus Dominus, duntaxat 
expressit ; qua cum voce Dei quoque est appellatio 
conjuncta. Quare cum de Patre ac Filio disserebat 
Apostolus, non Spiritu sancto vacuus erat ; sed in 
eodem loquebatur , ut diximus. 485 Solet autem 
Spiritus sanctus sui minime commendationem fa- 
cere,ne exemplum nobis commendandi nostri prze- 
buisse videatur. Est igitur «nus Deus Paler ex quo 
omnia, et unus Dominus Jesus Christus, per quem 
omnia, sivé propter quem omnia : et unus Spiritus 
sanctus, a Deo nequaquam alienus, qui propriam 
habet personam , quoniam Dei Spiritus est, et veri- 
tatis Spiritus ; Spiritus , inquam, Patris ac Christi. 


Ἁλλὰ μηδεὶς νοµιξζέτω, ἐπειδῃ λέχει ἕνα καὶ 
ἵνα, μὴ ἄρα παρέλικε τὸν ἀριθμὸν τῆς Τριάδος: 
ἐπειδὴ oüx ὠνόμασε τὸ ἅγιον Πνεῦμα. Ὀνομάσας 
γὰρ Ἡατέρα xoi Υἱὸν , θεὸν xai Κύριον, Ev Πνεύ- 
µατι ἁγίῳ ὠνόμασεν. Οὐ γὰρ ἐπειδὴ εἶπεν, elc 
θεὺς, περὶ Πατρὸς, ἐξ οὗ τὰ πάντα, ἠρνήσατο 
αὐτὸν τὸ εἶναι Κύριον’ οὐδὲ πάλιν ἐπειδὴ εἶπε, xal 
εἷς Κύριος Ἰησοῦς Χριστὸς, ἠρνήσατο αὐτὸν τὸ 
εἶναι Θεόν ἀλλὰ χαθάπερ ἐπὶ τῷ Πατρὶ ἠρχέσθη 
ἐπὶ τῇ µόνῃ ὀνομασίᾳ , λέγων εἷς θεὸς , σὺν δὲ τῷ, 
Θεὸς, δηλονότι ἐστὶ xal Κύριος ' οὕτω χαὶ ἐπὶ τῷ 


Β γιῷ ἠρχέσθη τὸ, elc Κύριος" σὺν δὲ τὰ elc Κύριος 


σύνεστι καὶ τὸ, Gadc. Λέγων οὖν κερὶ .Πατρὸς καὶ 
Υἱοῦ, οὐ χοῦὔφος ἦν ἀπὺ Πνεύματος ἁγίου , ἀλλὰ tv 
Πνεύματι ἁγίῳ, ὣς ἔφην , ἐφθέγγετο. Εἴωθε δὲ ἀεὶ 


τὸ ἅγιον Ηνεῦμα οὐ σύστασιν δαυτοῦ ποιούµενον 3, 


ἵνα uh ἡμῖν ὑπογραμμὸν δώσει τοῦ περὶ ἑαυτῶν 
καὶ ἡμᾶς τὴν σύατασιν ποιῄσασθαι. "Αρα οὖν Εἷς 
sóc ὁ Πατὴρ, ἐξ οὗ τὰ πάντα, καὶ slc Κύριος 
Ἰησοῦς Χριστὸς, 07 οὗ τὰ πάντα, f). δι ὃν τὰ 
πάντα, καὶ àv τὸ ἅγιον Πνεῦμα, οκ dAAózpeuor 
θεοῦ, ἑνυπόστατον δὲ ὅν διότι, Πνεῦμα Θεοῦ, καὶ 
Πνεῦμα ἀληθείας, καὶ Πνεῦμα Πατρὺς, καὶ Πνευμα 
Χριστοῦ, 


VI. Quod autem nobis istud objicit : Laboravit (; — €. El δὲ περὶ τοῦ, Εκοπίασεν Αἴγυπτος καὶ 


JEgyptus et negotiatio  /thiopum , et Sabaim viri 
sublimes ad te iransibunt. Wero. illud : Tu es Deus, 
et nesciebamus : εἰ libi servierunt , et ibunt post. te 
vincti manicis , et in te orabunt : quoniam in te Deus 
est, εἰ non est Deus proter te. Tu. enim es Deus , et 
nesciebumus, Deus Israel, Salvator * ; vides, inquit, 
ex iis, quemadmodum unus duntaxat sit Deus ? His 
enim Scripture locis potissimum fretus, ut ante 
diximus, nec illorum sensum intelligens, sed sacras 
Litteras fraudulenter amputans, atque et obliquas 
narrationes instituens, et sacras auctoritates per- 
verso ordine ac nonnullis preteritis ià medium 
afferens , nihil consequenter ac seriatim eloquitur, 
nihil deniqué penitus intelligit tam Noetus , quam 


ἐμπορία Αἰθιόπων, οἱ Σαδαεὶμ ἄνδρες Ov nAcl 
ἐπὶ σὲ διαθήσονταε"' καὶ τὸ, Σὺ sl d θεὸς, καὶ 
οὐκ ᾖδειμεν ' καὶ σοὶ δοῦλοι ἔσονται, καὶ xo- 


ρεύσονται ὀπίσω σου δεδεµένοι χειροκέδαις, καὶ 


ἐν σοὶ προσεύξονται * ὅτι ἐν col θεός ἐστι xal 
οὐκ ἔστι Θθεὸς zi σοῦ. Σὺ γὰρ sl à θεὸς. xal 
οὖκ ᾖδειμεν, ὁ θεὸς τοῦ "IopatyÀ, Σωτήρ οὑχ 
ὁρᾷς, φησὶν , ὅτι cl; Θεός ἐστιν; Ἐκ τῶν τοιούτων 


"γὰρ ῥητῶν, ὡς ὑπεδείξαμεν, οὗ νοῶν τὰ εἰρημένα, 


ἀλλά πανούρχως πὲρικόπτων τὰς Γραφὰς, λοξὰ μὲν 
᾿διηγούμενος , ἀνθυπερθάτως δὲ εἰσάγων τοὺς λόχους, 
οὐκ ἀχολούθως xal περὶ πόδα φθέγγεται, οὔτε χαθ᾽ 
εἰρμὸν διηγεῖται ὃ Νοητὸς , ἣ οἱ ἐξ αὐτοῦ Νοητιανοὶ 
νοοῦσιν. Ὥσπερ γε χαχῷ χυνὶ ὄνομα λέων (99), χαὶ 


qui ab eo Noetiani dicuntur. Atque ut pessimo D τοὺς μηδὲ ὄντως ὁρῶντας καλοῦσι πολλὰ βλέποντας, 


cuidam cani nonnunquam leonis nomen imponitur, 
ac 09006 multa videntes appellant, et fel dulce 
nominatur, et acetum mel a quibusdam vocatum 
est, et denique Purias nonnulli Eumenidas nuneu- 
] parunt : ita in illis accidisse videmus , ut et Noe- 


* ]sa. κιν, 14, 19. *F. τῷ.  * F. ποιεῖν. 

99) Ὥσπερ γε xax xvvl ὄνομα Aor. Insignis 
ad ea indem sententiam locus est ex Helladii Chre- 
stomathiis apud Photium :"Ott τὸ μὴ λέγειν δύσφη- 
µα πᾶσι τοῖς παλαιοῖς μὲν φροντὶς ἦν, μάλιστα δὲ 
τοῖς ᾿Αθηναίοις. Ad xaX τὸ δοσμωτήβιον οίκημα Exá- 
λουν, xat τὸν δήµιον χοινὸν, τὰς δὲ Ἡριννύας Βὐμενί- 
δας, f) σεμνὰς θεὰς, τὸ δὲ μῦσος ἄγος, τὸ δὲ ὄξος 
μέλι, xal την χολὴν γλυχεῖαν, τὸν δὲ βόρθορον ὀχε- 
«9v, etc. lta apud Hebraos r17239 est οβοἱία8, cum 


«καὶ τὰς χολὰς γλυχείας φάσκουσι, xal τὸ ὄξος μέλι 


τινὲς ἐἑπωνόμασαν , καὶ τὰς .Ἐριννύας Εὐμενίδας 
τινὲς ἑπωνόμασαν ' οὕτω xal οὗτος xal οἱ &x' a2- 
τοῦ, Νοητοῦ ἔχων ὄνομα, ἀνόητος ὑπάρχει, xai οἱ 
ἐξ αὑτοῦ ἀνοητοῦντες, μηδὲ ὅλως τὴν ἀκολουθίαν 


et. radium signiflcet a splendore. Quod vero mel 
acetum apud Áuicos dictum sit, id ex Plinio con- 
firmari posse videtur : qui lib. xi, cap. 15, in onn! 
melle quod per se fluit, acetum dici memorat. 
Quanquam nos acerum legendum esse disputavimus 
ad Themistium. (Potius, et vero melius, ailegandum 
erat hoc rabbinorum, "yu 11ο, malius (uce, i. 6. 
cecus, DRACH.) 











1008 : ADVERSUS HJERESES LiB. 11. TOM. 1. — H/ERES. LVII. 1006 - 


ὧν qágxti *, Xol ὧν προδάλλανται νοοῦντες. Ὡς A tug, hoc est intelligens . appellaretur ineptus. et 
καὶ πληροῦσθαι kx' αὐτοὺς τὸ slpnuévov ὑπὸ vou insipiens homo; et boc ipsum nomen perinde 
ἁγίου 'AnocxÓlou* Μήτε d .1ἐγουσινοοῦντες, µήτε — inepli illius discipuli consequerentur. Qui quidem 
περὶ τίγων διαθεδαιοῦνται. eorum qua dicunt, ac palam proponunt, ratione 
eonsequentiamque non intelligunt, ut in his sancti Apostoli dictum illud iinpleatur : Nec que dicunt. iu- 
te igentes, nec de quibus asserunt". 

£'. ὉΟρᾶτε γὰρ, à) ἄνδρες ἀδελφοὶ, πῶς ἀνώτερον Vll. Animadvertite enim, fratres charissimi, 
εἶπεν t θεία Γραφὴ, μᾶλλον δὲ αὐτὸς ὁ Κύριος, ὡς quid ante Scriptura dixerit, seu potius Pominus 
ἔχει ἡ ἀρχὴ τοῦ χεφαλαίου. "O0ev καὶ δειχτέον ἐπὶ — ipse, ut initio capitis scriptum est. Unde ex ve- 
πάσης iv αὐτῷ τῷ χεφαλαίῳ ἀληθείας τε καὶ  rissima illa, qua in toto capite est, narratione 
ὑποθέσεως, ὅτι Ἐρωτήσατέ µε περὶ τῶν viov — argumentoque. Christiana fides est commonstranda. 
pov, xal τῶν Ovyacépur , καὶ τῶν Épyov vov — Sic enim ait : Interrogate me de filiis meis et fi- 
χειρῶν µου ἐντεί.Ίασθέ µοι. ᾿Εγὼ àxolnca , φῆσὶ, — liabus, et deoperibus manuum mearum mandate mihi. 
τὴν Tür, καὶ ἄνθρωπον ἐπ᾽ αὐτῆς. Ἐγὼ τῇ xev — Ego feci, inquit, terram et hominem in ipsa; ego 
ρί µου ἑστερέωσα τὸν οὐρανόν * ἐγὼ πᾶσι τοῖς p manu mea [undavi celum; ego omnibus stellis pre-. . 
ἄστεροις ἐνετειλάμην * ἐγὼ ἦγειρα μετὰ δικαιοσὺ- — cepi ; ego suscitaei cum justitia regem, et ommes via: 
ρης βασιλέα , xal πᾷσαι αἱ ὁδοὶ αὐτοῦ εὐθεῖαι. εἶνε SG recte. Iste. odificabit civitatem meam, 
Οὗτος οἰκοδομήσει τὴν πόλιν µου, xal τὴν al- εί captivitatem converiel, non. cum pretio, non 
xuaAoclay ἐπιστρέψει * οὐ μετὰ Aürpur , οὗ Cum muneribus, ait. Dominus exercituum. Deinde 
μετὰ δώρων, εἶπε Κύριος Za6ad0- εἶτα λοιπόν. — Subdit : Laboravit ZEgyptus, et negotiationes Athio- 
Ἑκοπίασεν Αἴγυπτος, καὶ αἱ ἑμπορίαι Αἰθιόπων, ' pum, et caetera, quoniam in te Deus est. In quo 
καὶ τὰ ἑξῆς : ὅτι àv col Θεὸς ἐστω. Ἐν τίνι δ Yero alio, quam in paterno Verbo Deum inesse 
ealnusv à ἡ $y τῷ πατρῴῳφ Λόγῳ; Καὶ γὰρ ἁλη- dicemus? Vere quippe Deus Verbum Filius est ; 
θῶς θεὺς Λόγος 6 Yibc, καὶ ἓν αὐτῷ ὁ Πατὴρ γινώ- — in eoque cognoscitur Pater, quemadmodum ipse 
σχεται, ὡς λέχει' Ὁ ἑωρακὼς ἐμὲ ἑώρακε τὸν —Vestatur : Qui vidit me, vidit et Patrem *; item : Ego 
Πατέρα : καὶ, Ἐγὼ ἑδόξασά σου τὸ ὄνομα ἐπὶ —glofificavi nomen. tuum. in. terra? ; deinde : Ego 
τῆς γῆς: εἶτα πάλιν, ὅτι Εγὼ ἤγειρα βασωέα. — suscilavi regem. ln quo nonne propriam Patris 
Οὐχ ὁρᾷς, ὅτι φωνή tow Πατρὸς ἡ ἰδιάζουσα, ἡ  VO6em agnoscis, qua: verum ex sese Verbum excitaus, 
ἐγείρουσα ἐξ αὐτῆς τὸν ἀληθινὸν Aóyov βασιλέα ἐπὶ — Regem omnium constituit, eum scilicet, quem vere 
πάντας, τὸν ἐξ αὐτοῦ ἀληθινῶς γεννηθέντα ἀνάρχως (, €X 8e, sine ullo initio ac tempore, genuit? Qui 
καὶ ἀχρόνως, "Oc καὶ ἤγειρε πὰλιν αὐτὸν τὸν βασι- — quidem eumdem rarsus Regem excitavit, ut sanctus 
Aéa , ὡς λέγει 6: ἅγιος ᾽Απόστολος , q&oxwv- El δὲ — Apostolus his verbis expressit: Quod si Spiritus ejus, 
«0 Ηνεῦμα τοῦ ἐγείραγτος Χριστὸν ἔκ νεκρῶν Qui suscitavit Chrisium a mortuis,- habitat in vobis ; 
οἰκεῖ ἐν ὑμῖν, ὁ ἐγείρας Χριωτὸν ἐκ γεκρῶν Ον suscitavit Christum a mortuis, vivificabit οἱ mor- 
ζωοποιήσει xal tà Órqcà σώματα ὑμῶν διὰ τοῦ — talia corpora vestra per. inhabitantem — Spiritum 
ἐνοικοῦντος Ihveüpacoc αὐτοῦ àv ὑμῖν: ὅπως  SEUm im vobis *, ut et. prophetarum oracula cum 
συνάδῃ τὰ προφητικὰ τοῖς ἀποστολικοῖς, xti τὰ apostolicis, et apostolica cum evangelicis, et evan- 
ἀποστολιχὰ τοῖς εὐαγγελικοῖς, καὶ τὰ εὐαγγελιχὰ gelica cum apostolicis , apostolica denique cum 
τοῖς ἀποσπολιχοῖς, xai τὰ ἀποστολικὰ τοῖς mpe-  DTopheticis consentiant. 
φητιχοῖς. 

Εἶτα: Ἴγειρα βασιλέα. Καὶ ὧδε ὁ ἐγείρων Χρι- Sequitur : Suscitavit regem. Et hic declaratur ille, 
στὸν ἐκ vexpüv. Ὁ δὲ", Ἐν col θεός ἐστιν, ὡς — qui Christum a mortuis excitavit. At eum dicit, 
μυστηριωδῶς τὰ πάντα xal θαυμασίως διηγεῖται ἡ — [n te Deus est , quanto cum mysterio, quamque 
θεία Γραφή] Ὥσπερ γὰρ ἐν ναῷ oapxV* προξωρᾶτο, — admirabiliter omnia Scriptura .sacra proponit! Et- 
καὶ προχατηγγέλλετο τῇ τῶν ἀνθρώπων ἐλπίδι, διὰ D enim in carne, velut in templo quodam , preevide- 
τῆς πρὸς τὸν Ocbv ἐπιστροφῆς ἡ θεότης. Ὁ γὰρ — batur, atque hominum ,spei per conversionem ad 
YU τοῦ θεοῦ θεὺς Λόγος, ὡς ἐν πόλει ἁγίᾳ καὶ — Deum ostendebatur divinitas. Siquidem Dei Filius, 
ἐν ναῷ ἁγίῳ, τουτέστιν ἐν τῇ ἁγίᾳ ἑνανθρωπήσει 30 Deus ipse Verbum, quasi in sancta quadam 
xat ἑνσάρχῳ παρουσίᾳ, θεὸς ὢν, Χατοικῶν ἐν vag  'urbe religiosoque templo, nimirum in assumpta 
ἁγίῳ λέγει Αύσατε τὸν vaór τοῦτον, καὶ ἐν — hominis natura et incarnatione Deus exsistens, in 
τρισὶν ἡμέραις ἐγερῶῷ αὐτόν. Διότι μυστικῶς τὰ — sanctissimo, inquam, templo habitans ita loquitur s 
πάντα οἰκονομεῖ θεὸς Λόγος ἀποσταλεὶς ἁπὸ Πνεύ- Φον templum hoc, et in tribus diebus excitabo 
µατος ἐν σαρχὶ, καὶ σύνδεσμον ἀγάπης δειχνὺς ἐφέλ- — illud *. Quoniam per mysterium administrat omnia 
χεται, xal ὁμιχρύνας ἑαυτὸν µέγας Gv θεὸς, αὐτὸς — cum carne missus a Spiritu Deus Verbum, atque 
ὁ Λόγος, ix Παρθένου διὰ Πνεύματος ἁγίου γεννη- — arctissimum charitatis nexum ostendens allicit, 
Oct; Tió; θεοῦ, εἷς ὧν , ἑαυτὸν σαρχὶ καὶ πνεύµατι — cum se presertim. extenuavit magnus ipse Deus, 


! F. φασέ, vel φάσχουσι. — * F. τὸ 66, * F. àv σαρχί. "I Tim. 1, 7. "Isa. x,v, 11 sqq. * Joan. 
xiv, 9. " Joan. vri, 4. " Rom. viu, 14... ? Joan, Ἡ, 19. 


1007 


genitus Dei Filius, qui unus atque idem sese car- 
ne spirituque perfecit. Quo illud pertinet : Qsi de- 
scendil , ipse est et qui ascendit Füius hominis , qui 
est in celo *. 

VII. Quid ad hzc Noetus cum sua stoliditate 
ztque amentia potest objicere? Num in colo caro 
ante versabatur? Minime profecto. Quomodo igitur 
qui descendit de calo, ipse est qui ascendit ? 887 nisi 
illud significare voluit, Verbum ipsum, quod de- 
scenderat, non ex inferiori esse loco , sed e ccelo 
esse delapsum. Posteaquam vero carnem bominis 
assumpsit, non illam quidem e viri semine susce- 
ptam, e spiritu pariter ac carne totum administra- 
tienis sue negotium perfecit. Quamobrem ut divini 


S. EPIPHANII . 
Verbumque de Virgine interventu Spiritus saneti A ἕνα τελέσας, ὡς λέγει. Ὁ xata6àc αὐτός ἐστι καὶ 


ὁ ἀναθὰς, ὁ Yióc τοῦ ἀνθρώπου , d ὢν iv τῷ 
οὐρανφ. 


H'. Τί οὖν ἐρεῖ Νοητὸς ἐν τῇ αὑτοῦ ἀνοησίᾳ ; Mi 
ἐν τῷ οὐρανῷ σὰρξ ἣν; Δηλονότι οὖν fjv. Πῶς οὖν 
Ὁ καταδὰς ἐξ οὑρανοῦ, αὐτός ἐστιν ὁ ἀναδάς; 
Άλλ’ ἵνα τὸν κατελθόντα Λόγον σηµάνῃ οὗ χάτωθεν 
ὄντα, ἀλλὰ ἄνωθεν χατελθόντα. Ἐπεὶ δὲ ἐνηνθρώπη- 
σεν kv σαρχὶ, οὐχ ἀπὸ σπέρµατος ἀνδρὺς , kx πνεύ- 
µατος δὲ xal σαρχὺς ὀτελείωσε τὴν αὐτοῦ οἰχονομίαν 
διὰ τοῦτο, μίαν ἑνότητα σηµαΐνων τῆς τοῦ Λόχο 
συνενώσεως xal τῆς ἀνθρωπήῄήσεως, φάσχει τὸν 
ἄνωθεν Ίχοντα ἄνω ἁνιέναι Ev. τελειώσει θεότητος. 


Verbi humansque nature conjunclionem , et in B Καὶ γὰρ νῦν ὁ μὴ Qv ποτε, σάρξ ἐστιν ἐκ Πνεύματος 


unam eamdemque rem consociationem monstraret, 
illum ipsum dixit, quie coelo venerat , eodem eum 
. absoluta divinitate rediisse, Nune enim, id quod 
ante non erat, caro est, de Spiritu susceptus ac 
Virgine; perfectum nempe Verbum oblatum Patri 
Deo, quod antea caro in coelo noh fuerat. Quid igitur 
in ccelo fuit aliud, preter Verbum e coelo demis- 
sum? Cui in unam divinitatem conjunctio conve- 
niebat, seeundum paternam vim copulata atque 
cenflata. Quo et illud una declararet, in terra 
ceeloque eumdem esse Deum Verbum, conversionis 
omnis ac mulalionis expertem, Erat quippe Verbum, 
Deus erat semper , erat Spiritus, vis erat denique. 
Qui commune illud nomen, quodque homines ca- 
pere possent, in seipsum suscepit, cum hominis 
Filius appellatus est, quamvis Dei Filius esset. Qui 
insuper a prophetis id ipsum , quod in carne non- 
dum erat, esse ante pronuntiabatur, propter id quod 
erat in eo perficiendum. Quare ita Daniel loquitur : 
Vidi quasi Filium hominis venientem in. nubibus *. 
Unde tinerito in ccelo hoc affectum nomine Verbum 


xai Παρθένου, ó προσενεχθεὶς Πατρὶ τέλειος Λόγας, 
ὃς πρὸ τούτου kv οὐρανῷ οὐκ ἣν σἀρξ. Τί οὖν Ἶν 6 
ἐν οὐρανῷ ἀλλὰ Λόγος ὁ ἀπὸ οὐρανοῦ ἀποσταλεὶς, 
ἔχων τὴν εἰς μίαν θεότητα ἕνωσιν , χατὰ δύναμιν 
Πατρὸς συνηνωµένην, ἵνα δείξη , ὅτι ἐπὶ γῆς xaX οὗ- 
pavou ὁ αὐτὸς Θεὸς Λόγος ὑπῆρχεν , ἄτρεπτος ὧν, 
xal ἀναλλοίωτος; Λόγος γὰρ fjv, θεὸς v ἀεὶ, Πνεῦμα 
fv, δύναµις fjv, ὡς 5 τὸ χοινὸν ὄνομα χαὶ παρὰ ἀν- 
θρώποις χωρητὸν ἀνελάμόανεν εἰς ἑαυτὸν, οὕτω xa- 
λούµανος Υἱὸς ἀνθρώπου , Σϊὸς ὧν θεοῦ, xax Ev προ- 
φῆταις προὼν ὠνομάζετο, ὅπερ οὕπω ἓν σαρχὶ ἂν, 
διὰ τὸ µέλλον ἐν αὐτῷ τελειοῦσθαι' ὡς xal Δανι]λ 
Eon: Εἶδον ὡς Υἱὸν ἀγθρώπον ἐρχόμενον ἐπὶ τῶν 
νεφελῶ». AU δικαίως Ev οὐρανῷ τῷ ὀνόματι toutov? 
τὸν Λόγον εἶδε Πνεύματι ἁγίῳ ὁ προφήτης, Yiór 
ὙΥγίστου ἀποχαλῶν. Διὸ τὰ πρῶτα ὕστερα σηµαί- 
vtov ὁ Movoyevhc , φάσχει' Οὐδεὶς ἀναδέδηκεν εἰς 
τὸν obparór, εἰ μὴ d éx τοῦ οὐρανοῦ καταδὰς, ὁ 
Υιὸς τοῦ ἀγθρώπου ' οὐχ ὅτι δὲ ἄνω fjv f$ cà, 
ἀλλὰ ἄνωθεν χατήρχετο, τούτῳ τῷ λόγῳ µέλλων xa- 
λεῖσθαι. 





sancü Spiritus afflatu propheta perspexit; qui Filium Altissimi vocavit. Quocirea qux»? prima sunt 
posteriori ordine declarans unigenitus Dei Filius: Nemo, inquit, ascendit in celum, nisi qui de celo 
descendit , Filius hominis. Non quod caro esset in celo, sed quod e ccelo* descenderet, qui ejusmodi 


esset vocabulo nominandus. 

ΙΧ. Verum quid tandem, mi homo, proferes? 
Scriptum est, inquit : Iste Deus est noster, et non 
eslimabitur. alius*. Preclare vero, quemadmodum 
et Apostolus affirmat : Quorum, inquit, paires, ex 
quibus Christus secundum carnem; qui est super 
omnia Deus*. Qus quidem admirabiliter ab eo 
dicta sun4. Hic enim, qui est, super omnia Deus 
est. Nam cum iis ipse nos verbis doceat : Omnia 
mihi tradita sunt a. Patre meo*: propterea super 
omnia Deus est. Atque ita quoque Joannes testa- 
tur : Quod fsit, inquit, 48$ ab initio, quod audi- 
vimus, et oculis vidimus, εἰ manus nostra contrecta- 
verunt*. Ac rursus in Apocalypsi : Qui est. ab ini- 
tio, ei qui venturus est Omnipotens Ἱ. Egregie plane 
hzc ab illo pronuntiata sunt, Recte, inquam, dixit : 


&, 4. "'Apoc. 1,1 


! joan. 1, 15. * Dan. vu, 13. ? Baruch. i1, 36. * Rom. 1x, 5. 
ὃς.  * F. τούτῳ et εἶπε pro εἶδε. 


8. ᾽Αλλὰ cl ἐστιν ὃ ἐρεῖς, ὦ οὗτος: euolv- 'O 
θεὸς ἡμῶν, καὶ οὐ .Ἰογισθήσεται ἆλλος. Καλῶς 
πἆνυ ἔφη, dx; καὶ ὁ ᾿Απόστολος διαθεδαωῦται, λέγων" 
ων οἱ πατέρες, ἐξ ὧν ὁ Χριστὸς τὸ κατὰ σάρκα, 
ὁ àv ἐπὶ πάντων θεός. θαυμαστῶς διηγεῖται. Οὗ- 
τος γὰρ ὁ ὧν ἐστιν ἐπὶ πάντων θεός. Ἐπειδὴ γὰρ 
αὐτὸς διδάσχει ἡμᾶς, λέγων Πάντα pos παρεδόθη 
ὑπὸ τοῦ Πατρός µου * διὰ τούτο ἐπὶ πάντων ἑἐστὶ 
θεός. Οὕτω καὶ Ἰωάννης μαρτυρεῖ, λέγων». Ὅ ἦν 
ἀπ ἀρχῆς, b ἀκηκόαμεν, καὶ τοῖς ὀφθαλμοῖς 
ἑωράκαμεν, καὶ αἱ χεῖρε ἡμῶν ἐψηλάφησαν. 
Καὶ πάλιν φησὶν ἐν τῇ ᾽Αποχαλύφει: Ὁ ὧν dx 
ἀρχῆς, xal ὁ ἑρχόμεγος Παντοκράτῳρ. Καλὼς 
χατὰ πάντα clms* χαλῶς γὰρ εἶπε. Πάντα pos 
παρεδόθη ὑπὸ τοῦ Πατρός µου" καὶ ἀχριδως 


* Matth. xi, 97;Luc.x, 12. *iJoan. 





ἴδιον αὐτοῦ Πατέρα, àv τῷ λέγειν" Ἀπέρχομαι 
*póc τὸν Πατέρα. Ei δὲ fjv αὐτὸς Πατὴρ, πρὸς 
ποῖον Πατέρα ἄρα ἀπῄει, ὦ ἀνόητε; Πάλιν γὰρ M- 
χει’ "Iva dor dv, ὡς ἐγὼ καὶ σὺ ἕν ἐσμεν. 


T. Δεὶ γὰρ fj Τραφὴ ἀσφαλιζομένη τὰς χατὰ τὸ 
ἄχρον πτώσεις τῶν ἀνθρώπων, ix πανταχόθεν τὸν 
νοῦν συνάγχει ἐπὶ τὴν µέσην τῆς ἀληθείας ὁδόν. Καὶ 
πρὸς τούτους μὲν τοὺς νοµἰζοντας ἀλλότριον εἶναι 
τὸν Yibv τοῦ ἹΠατρὸς, φημὶ δὲ ὡς "Άρειος νομίζει, 
καὶ ἄλλαι αἱρέσεις, λέχει' Ἐγὼ καὶ ὁ Hachp Er 


ἐσμεν ' πρὸς δὲ τοὺς νομίζοντας αὐτὸν εἶναι τὸν - 


Πατέρα, «αἱ τὸν αὐτὸν εἶναι ὙΥἱὸν, διὰ τὸ εἰρηκέναι, 


| ADVERSUS ΗΑΠΕΘΕΡ LIB. ii. TOM. I. — HAERES. ΙΥΙΠ. 
ὑπετίθετο. Ἐπὶ πάντας μὲν οὖν ὢν θεὸς, ἔχων δὲ A Omnia mihi tradita sunt a 


140 


Patre meo, accurateque 
nos docuit. llle itaque supra omnes Deus exstitit, 
cum nihilominus Patrem habeat suum. Qvod iis 
verbis expressit : Vado ad Pairem?. At οἱ Pater 
esset ipse, quem tandem ad Patrem, o stulte, dis- 
cederet? [ta quippe rursus loquitur : Ut sint unum, 
sicut ego εί tu unum sumus *. 

X. Etenim Scriptura hoc potissimum cavens, 
ne homines ad extrema quzque defleetant, medium 
in veritatis iter ubique sensum intelligentiamque 
compellit, Quamobrem ut illis occurrat, qui alie- 
num a Patre Filium esse predicant, quas est Arii, 
οἱ aliarum sectarum opinio, sic loquitur : Ego et 
Pater unum sumus*. Contra vero, ut eos refellat, 
qu eumdem esse Patrem et Filium asserunt, pro 


'"ETó xal ὁ IHathp iv ἐσμεν, Mévev- Ποίησον aó- B eo quod dixit: Ego et Pater unum sumus, ita alio 


τοὺς, ἵνα dot iv, καθὼς ἐγὼ καὶ σὺ iv écysr: 
ἵνα χαταισχύνῃ Νοητὸν καὶ τὴν αὐτοῦ σχολὴν, παρ- 
αγαγὼν εἰς «b µέσον τὴν τῶν μαθητῶν ἕνωσιν. 
Πὼς γὰρ ἠδύνατο Πέτρος xai Ἰωάννης, xoi οἱ χαθ- 
εξῆς εἶναι Ey. ὡς κατὰ συναλοιφἠν; "AX διὰ τὸ εἷ- 
ναι ἓν μιᾷ ἑνότητι θεότητος, καὶ ἓν uud γνώµῃ, χαὶ 
δυνάµει, εἰς τὸ ἀποχρούσασθαι πᾶσαν ὑπόνοιαν χατὰ 
θάτερον τῆς ἀληθείας ἐπανισταμένην. Φίλιππος δὲ ὁ 
ἅγιος ἁπόστολος φάσχει. Δεῖξον ἡμῖν εὖν Πατέρα 
σου. Ὁ δὲ εἶπεν, 'Ο ἑωρακὼς ἐμὲ, ἑώρακχε τὸν Πα- 
τέρα. Καὶ οὐχ εἶπεν ' Ἐγώ εἰμι ὁ Πατήρ. ἀλλὰ τὸ 
ἐμὸ σημαϊνον τὰ ! ἑαυτὸν λέγων τὸ δὲ, éópaxs 
τὸν Πατέρα, οὐχ ἑαυτὸν λέγων. "Άλλο γὰρ τὸ, tr, 
xai ἄλλο τὸ, ἐμέ, χαὶ ἄλλο ἐγὼ, xa ἕτερον τὸ, ἐμό. 


loco precatur : Fac ipsos, ut sint unum, sicut ego et 
κ unum swnus. Quo Noeto ejusque scholae pudo- 
rem incutiat, dum illam discipulorum conjunctio- 
nem in medium adducit. Qua enim ratione Petrus, 
eti Joannes, et ceteri unum esse, velut in unum 
coalescentes confusique, potuerunt? Sed eo nimi- 
rum illa dicta sunt, quod in unius divinitatis con- 
junctione, eademque sententia ac virtute consgi- 
stant, ut error omnis excludatur ac falsitas, quie 
utravis ex parte contra veritatem insurgat. Philip- 
pus vero apostolus hunc in modum Christum allo- 
quitur : Ostende nobis Patrem tuum. Cui ita ve- 
spondit : Qui videt me, videt et Patrem meum *. Non 
dixit: Ego sum Pater : sed me, quod idem est ac 


Ei γὰρ ἦν ὁ αὐτὸς Πατὴρ, ἔλεγεν, Ἐγώ εἰμι. C seipsum, adjecit. ltem, videt, inquil, Patrem, non 


ἐπειδὴ δὲ oóx αὐτός ἔστιν ὁ Πατὴρ, ἀλλὰ 6 Ylbc, 
ἀληθῶς λέγει. 'Ο ἑωραχὼς ἀἐμὲ, ἑώρακε τὸν Πα- 
τέρα ἵνα ἀποκρούσηται τὴν τοῦ Αρείου βλασφη- 
μίαν, τὴν τὸν Υἱὸν ἁπὸ τοῦ Πατρὸς ἀλλοτριοῦσαν. 


u'ique seipsum commemorat. Aliud enim est arti- 
culus ille, «óv, aliud pronomen, &p£, aliud ἐγώ, 
aliud ἐμέ. Nam αἱ ipse Pater esset, diceret profe- 
cto : Ego sum. Quare cum ipse Pater minime sit, 


sed Filius, vere istud usurpavit : Qui videt me, videt εἰ Patrem; ad refutandam Arii blasphemiam, 


quae Filium alienat a Patre. 

Ad τῆς πάσης Γραφῆς σαφῶς περὶ ἁληθείας ἡμῖν 
τὴν ὁδὸν ὑποτιθεμένης, xal τοῦτον τὸν Νοητὸν, xai 
τὴν αὐτοῦ αἴρεσιν, Νοητιανῶν Qnut, σὺν ταῖς ἅλ- 
λαις αἱρέσεσι παρωσάµενοι, ὥσπερ ὁστρακίτην τὸν 
χαλούµενον δράκοντα, τὸν uh δυνάµενον χάµπτεσθαι 
ἓν τῷ καταδιώχειν ἄνθρωπον, µήτε δεξιὰ µήτε εὐώ- 
vupa, ἐχχλίναντες ἀπὸ αὐτοῦ τε xal τῆς ἑαυτοῦ 


Qus cum ita sint, ac cum sacrae omnes Litterz 
viam nobis veritatis certissime demonstrent, post- 
quam Noetum istum, ab eoque propagatam Noetia- 
norum £489 sectam, una cum reliquis repulimus, 
perinde ac draconem illum, qui ostracites, sive 
testaceus dicitur, qui cum hominem persequitur, 
neque in dextram, neque in sinistram portem fle- 


σχολῆς, καὶ µοχθηρίας, ἐπὶ τὰς ἑξῆς δυνάµει Θεοῦ D ctere se ullo modo potest : ab illo demum, ejusque 


τὸν νοῦν ἀχοντίσωμεν πρὸς διἠγησιν xaX ἔλεγχον τῶν 
ἓν αὐταῖς ἐπινενοημένων χατὰ τῆς ἁληθείας ξενο- 
λεξιῶν. 


ΚΑΤΑ ΟΥΑΛΗΣΙΩΝ, 
Τριακοστὴ ὀγδόη, ἡ καὶ πεγτηκοστὴ ὁὀγδόη. 
Α’. Περὶ Οὐαλησίων ἀχούομεν πολλάκις. οὐ μέντοι 
ἔγνωμεν ποῦ, τίς fj πόθεν ὠρμᾶτο, ἡ τί λέγων, 1j 
νουθετῶν, f| φθεγγόµενος ὁ Οὐάλης οὗτος. Τὸ μὲν 
ὄνομα, ᾿Αραδικὸν (1) ὑπάρχον, τινὰ ὑπόνοιαν ἡμῖν 
δίδωσι διανοηθῆναι τοῦτον, xal τὴν αὐτοῦ αἴρεσιν 


schola, et improbitate declinautes, ad ceteras di- 
vina ope freti animum adjiciamus, ut peregrinas et 
absurdas dicendi rationes adversus veritatem in il- 
lis excogitatas pertexere ac redarguere possimus, 


CONTRA VALESIOS, 
Heresis XXAVIII, sive LVIIE. 

J. Sepennmero de Valesiis audivimus, ita ta- 
men ut de illorum auctore Valente, ubinam is gen- 
tium fuerit, aut undenam excitatus fuerit, qus 
illius dicta, quse precepta ac sermones ezxstiterint, 
nondum ecomperire potuerimus. Quanquam ex ejus 


5! Cor. σημαΐνον τὀ, 3 Joan. xvi, 10. 3 Joan. xvi, 22. * Joan. v,90. * Joan. xv, 8, 9. 


(4) Τὸ μὲν ὄνομα ᾿Αραδικόν. lino Latinum — Valens. 


(011 


S. EPIPHANIT 


1011 


4omine, quod Arapicum est, nonnulla nobis Suspi- A εἰσέτι δεῦρο φέρεσθαι, ὡς Ev ὑπονοίᾳ, καθᾶπερ ἔφην 


510 est, in eadem illum opinione fuisse, atque 
ipsius hoc tempore versari sectam, quam esse non- 
uullorum diximus, qui in Bacathis Philadelphenze 
provincie ultra Jordanem habitant. Qui quidem ab 
ejus loci incolis Gnostici nominantur , quamvis 


τινὰς ὄντας ἐν Βαχάθοις τῆς Φιλαδελφηνῆς χώρας 
πέραν τοῦ Ἰορδάνου. Καὶ οἱ μὲν ἐπιχώριοι τούτους 
Γνωστιχοὺς βούλονται λέγειν ΄ οὐχ εἰσὶ δὲ τῶν T'vo- 
στικῶν ' ἕτερα γὰρ τούτων τὰ φρονήματα. Tà ἃ 
elg ἡμᾶς ἑλθόντα περιέχει τοῦτον τὸν τρόπον" 


minime Gnostici sint, et ab iis opinionum varietate dissentiant. Verum qus de illis nosse potui- 


mus, ea fere sunt hujusmodi : 

Principio itaque Ecclesiam plerique frequenta- 
bant, quod eousque tenuit, donec, amplificata dif- 
fusaque illerum insania, ab Ecclesie consortio se- 
gregati sunt. Universi porro castrati sunt. Ac de 
principatibus et potestatibus, czterisque hunc in 
modum sentiunt. Quemcunque vero in suam di- 


Ἐν μὲν τῇ Ἐχχλησίᾳ ol πλείους συνήγοντο ἕως 
καιροῦ τινος, ἕως εἰς πλάτος Ίλθεν fj αὐτῶν ἄνοια, 
xaX ἀπεθλήθησαν τῆς Ἐχχλησίας. Εἰσοὶ δὲ πάντες 
ἁπόχοποι " xal αὐτοὶ δὲ περὶ ἀρχῶν (2), xe ἔξου- 
σιῶν, χαὶ ἄλλων οὕτως δοξάζουσι, Καὶ ὅταν λάδω- 
σιν ἄνθρωπον εἰς µαθητείαν, χαθ᾽ ὅσον μὲν χρόνον 


sciplinam receperint, quandiu nondum οἱ exsecta g οὕπω τῶν μορίων ἀπετμήθη, ἑμφψύχων οὐ µεταλαμ- 


viridia &unt, ab animatis abstinet. Posteaquam au- 
tem sive illi persuaserint, sive violenter exsecue- 
rint, tum demum, quasi ab omni certamine liber, 
atque extra. periculum omne positus, ne ciborum 
ust ad libidinum voluptates inflammetur, quod- 
cuwaque ciborum genus permittitur. Neque vero 
suos eo modo duntaxat afficiunt, sed etiam pere- 
grines sepe transeuntes, el ad sese divertentes : 
quemadmodui frequenti de illis rumore spargitur. 
Hilos enim intus correptos, et manicis, ac vinculis 
alligaetos violenter membris 4&9 suis mutilant. 
Hec sunt que de bisce haereticis accepimus : de 
quibus cum id cognoverimus, quonam in loco do- 
mici'tium habeant, ac quemadmodum frequens sit 


θάνει. ὅταν δὲ πείσωσι τὸν τοιοῦτον, μετὰ ἀνάγ- 
xg αὐτὸν ἁποτέμωσι, τότε πᾶν ὁτιοῦν µεταλαμµ- 
θάνει, ὡς Ίδη πεπαυµένος ἀγῶνος, xaX µηχέτι ἐπι- 
κίνδυνος (v, εἰς τὸ ἑποτρύνεσθαι διὰ τῶν ἐδεσμάτων 
εἰς ἡδονὴν ἦχειν ἐπιθυμίας. Οὐ µόνον δὲ τοὺς ἰδίους 
τοῦτο ἁπαρτίζουσι τὸν τρόπον, ἀλλὰ πολλάχις xal 
ξένους παρερχοµένους, xal παρ᾽ αὐτοῖς ἐπιξενωθέν- 
τας, ταύτῃ διέθεντο τῇ διαγωγῇ, ὡς πολὺς περὶ 
τούτου θρυλλεῖται λόχος. ᾿Αρπάζουσι γὰρ τοὺς 
τοιούτους ἔνδον, χαὶ ἐπὶ συµφαλίοις * δήσαντες (3), 
μετὰ ἀνάγχης τὸ χειῤότευχτον ἑργάξονται τῆς τῶν 
μελῶν ἀφαιρέσεως. Καὶ ταῦτά ἐστιν, ἃ περὶ τούτων 
εἰς ἡμᾶς fjxev* οὕσπερ Ὑνόντες ἐν ποίῳ φόπῳ τὴν 
χαταμονὴν ἔχουσε, xal ὡς τὸ ὄνομα ταῦτο πολὺ 


istud in illis regionibus nomen; cum akerius hz C τυγχάνει kv. τοῖς µέρεσιν ἐχείνοις, xat ὡς τῆς αἱρέ- 


resjs appellationem nullam acceperimus, jure hanc 
eandem esse nobis persuasimus. 

Π. Sed horum insignis quzedam est stultitia. Nam 
si iJud exsequi volunt, quod est in Evangelio scri- 
ptum : δὲ scandalisaverit te-unum ex membris tuis, 
abacinde αὐς te. Expedit enim tibi intrare in regnum 
celorum claudum, aut mancum, aut curvum *, etc. 
Quomodo regnum coelorum ingredi mutilus quis- 
piam potest? Nam si celorum regnum perfecta 
habeat omnia, nihil in se habet imperfectum. Ita- 
que cum hominum corpora resurgent, universa 
simul membra resurgent, sic ut eorum nullum pe- 
nitus relinquatur. Λο si omnino resurgere mem- 
brum aliquod negemus, ne totum quidem corpus 
resurget. Quod si membrum illud unum, quod 
scandalizat, relinquendum sit, consequens est, 
nullum ut prorsus relinquatur. Etenim membra nos 
omnia scandalizaverunt. Quis autem est, qui cor 
suum in omnibus scandalum objiciens avellere at- 
{Πιο amputare possit? Quippe ex interioribus, in- 
quit, exeunt fornicationes, adulteria, libidines *, et 
id genus estera. Ecquis igitur cor suum abrum- 
pet? Ac si, ut nonnullorum fert impietas et amen- 
tia, corpus minime resurgit, quid tandem nostra 


! Matth. xvin, δ. * Matth, xv, 19. 


(9) Kal αὐτοὶ δὲ περὶ ἀρχῶν. Videtur nonnihil 


deesse, quod suspensa sit horum verborum sen- 
tentia, οὕτως δοξάζουσι, 


* Vox ista mihi quidem obscura. 


σέως ἕτερον ὄναμα οὗ χατειλήφαμεν, ἑνομίσαμεν ταύ- 
την εἶναι. 

B'. Πολλὴ δὲ φρενοθλάδεια τῶν τοιούτων. El μὲ, 
γὰρ τὸ iv τῷ Εὐαγγελίῳ βούλονται πληροῦν , τὰ, 
'E&v σκανδα.ἰζῃ σε ὃν τῶν µελῶν σου, ἁπόχο 
ον ἀπὸ coU. Συμφέρει γάρ σοι εἰς εἰ βασι- 
λεία» τῶν οὐραγῶν 1) xoAóv, fj cvpAór, f) κυ-ἲ- 
Aóv. * Πῶς δύναται ἓν βασιλείᾳ τινὰ Ίκρωτηρια- 
σµένον; El γὰρ ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν τὰ πάντα 
ἐἑστὶ τελειοῦσα, οὐδὲν ἀτελὲς ἔχει ἐν ἑαυτῇ. Καὶ 
ὁπότε τοῦ σώματός ἐστιν ἀνάστασις, πάντα τὰ µέλη 
ἁναστήσεται, καὶ οὐδὲ ὁπότερον αὐτῶν χαταλειφθή- 
estat. Καὶ εἰ ὅλως τὸ µέλος οὖκ ἐγείρεται, οὐδὲ πᾶν 
oux ἀναστῄήσεται. Καὶ εἰ τὸ ἓν µέλος τὸ σχανδαλί- 
ζον, αὐτὸ µόνον χαταλιµπάνεται, οὐδὲν ὅλως χατα- 
λειφθήσεται, οὐδὲ ὁπότερον τῶν μελῶν. Πάντα γὰρ 
ἡμᾶς ἐσκανδάλισε. Τίς à& ἀναῤῥήξει αὐτοῦ τὴν xap- 
δίαν πάντα σκανδαλίζουσαν; Ἔσωθεν γὰρ, φησὶν, 
ἐχπορβεύονται πορνεῖαι, μµοιχεῖαι, ἀσέλχειαι, καὶ 
τὰ τούτοις ὅμοια. Τίς οὖν ῥήξει τὴν ἑαντοῦ χαρ- 
δίαν; El δὲ οὐχ ἐγείρεται τὸ σῶμα χατὰ τήν τινων 
ἄνοιαν χαὶ ἀσέδειαν, πῶς ἄρα διοίσει ὁ περὶ τούτων 
ὁριζόμενος λόγος; Τῶν γὰρ μελῶν ἁπάντων μὴ εἰσ- 

“ερχομένων εἰς βασιλείαν οὐρανῶν, τίς ἔτι χρείχ 


* Deest aliquid. 
(6) Καὶ ἐπὶ συμγεΊίοις δήσαντες. Aut. depra- 


vala, aut ignota mihi vox est συµψελίοις. In qua 
divinationibus ac conjecturis ludere facile est. 











4015 


ADVERSUS HJERESES LIB. 1. TOM. I. — HAERES. LVIII. 


1014 


παρὰ ἓν µέλος γίνεσθαι, τῶν ἄλλων μὴ τοῦτο πλη- A refert, quod ab illis asseritur ? Cum enim universa 


ῥούντων ; El δὲ ἐγείρεται τὸ σῶμα (ἐγείρεται yàp), 
πῶς ἑνδέχεται ἔτι ἐν βασιλείᾳ οὐρανῶν λώδησις γί- 
νεσθαι; "H πῶς οὐχ ἔσται ἀπρεπῆς dj βασιλεία. τῶν 
οὐρανῶν, ἐπισινῆη σώματα ἔχουσα πρὸς δόξαν; El δὲ 
ὅλως xal τµηθείη τὸ µέλος τὸ σκανδαλίζον, ἄρα τέ-΄ 
τμηται, xai οὐχ ἤμαρτε. Ἰ μηθὲν δὲ, xal μὴ ἆμαρ- 
visa, αὐτὸ δεῖ πρῶτον πάντων ἀναστῆναι μὴ ἅμαρ- 
τησαν. 


membra ccleste regnum minime ingredi possint, 
quid attinet uno solum mutilari membro, cum id 
alia nequaquam perficiant? Jam vero si corpus 
excitatur (uti vere accidit), estne ut in regno «ῶ- 
lorum mancum aliquid sil aut mutilum? Nonne 
turpis quidam ccelestis illius regni futura' species 
est, si truncata membra ad sempiternam illam glo- 
riam admittantur? Preterea si membrum illud, 


quod scandalum prabet, abscissum fuerit, amputatum utique est, ac proinde nec peccavit. Quod cum 
ila Sif, primum omnium resurgere ipsum oportet, quod minime peccaverit. 


I". "Όσοι δὲ εἰς τὸ πρόχειρον (4) τοῦτο ἔργον ἕν- 
τολµοι, ἁπὸ πάντων ἑαυτοὺς ἠθέτησαν, xat ἀπηλλο- 
τρίωσαν. Οὔτε γὰρ ἄνδρες eiat διὰ τὸ ἀφῃρημένον, 
οὔτε γυναῖχες δύνανται εἶναι διὰ τὸ παρὰ φύσιν. 


Ἱροέλαθε ! δὲ χαὶ ἡ τοῦ στεφάνου τοῦ ἀγῶνὸς, xal B 


βραθείου τούτου ἐπωνυμία, 0ὐδὲ ὁπότεροι γὰρ φανή- 
σονται οὗτοι τῶν τριῶν τάξεων τῶν εὐνούχων τῶν 


ὑπὸ Κυρίου εἰρημένων. Εἰσὶ γὰρ, φησὶν, eürovxot, | 


οἳ ἐκ κοιλίας μητρὸς αὐτῶν ἐγενγήθησαν. Ἐκεῖνοι 
γὰρ ἀναίτιοί εἶσι τῆς αὑτῶν εὐνουχίας ' οὔτε μὴν 
ἁμαρτίαν ἔχοντες, διὰ τὸ οὕτως Υγεγενῆσθαι. οὔτε 
πάλιν ἁμαρτίαν δυνάµενοι πράττειν, τὴν. ἀφροδισίων 
qnpi* ἐπειδῃ μὴ πέφνχε αὗτοῖς τὰ παιδοποιὰ bp- 
γανα, τὰ ix θεοῦ χεκτισµένα. Αλλ᾽ οὔτε μισθὸν 
ἔχουσιν εὐνουχίας βασιλείας οὐρανῶν, διὰ «b ἀγῶνος 
μὴ "μεμυῆσθαι *. El δὲ χαὶ ἐπιθυμιῶν μεμύηνται 
οἱ τοιοῦτοι, μὴ δυνάµενοι πράττειν, xal μὴ πράτ- 
τοντες, μισθὸν οὐκ ἔχουσιν. Οὐ γὰρ διὰ τὸ µῆ βού- 
λεσθαι, τὸ ἔργον παρ᾽ αὐτοῖς οὗ πέπραχται, ἀλλὰ 
διὰ sb μὴ δύνασθαι. Καὶ αὕτη μὲν dj ἀγωγὴ τῆς 


πρώτης ὑπὸ Κυρίου εἰρημένης εὐνουχίας, τῆς διὰ 


τῶν µητέρων γεννωµένης, ἐξ ὧν οὐ δύνανται οὗτοι 
ὑπάρχειν. 


Ill. Verum quicunque ad hoc perpetrandum [α- 
cinus prompti sunt et audaces, ab omni genere 
hominum alienos se extorresque fecerunt. Naim ne- 
que viri sunt, propler amputatam illam corporis. 
partem ; neque femine, repugnante scilicet 491 
patur: conditione, esse possunt. Sed et istiusmodi 
certaminis corona ac premium appellatione nulla 
concipi potest. Siquidem ex tribus spadonum or- 
dinibus, quos Dominus recensuit, ad nullum om- 
nino revocari possunt, Sunt enim, inquit, eunuchi, 
qui ex ventre matris suc nati sunt *. llli vero nullam 
castrationis sux culpam sustinent; neque ullo se 
scelere obstrinxerunt, eo quod ita in lucem prodie- 
rint. Sed neque peccatum ullum admiltere pos- 
sunt, quod ad rem quidem veneream attinet ; cum 
membris illis careant, quie ad sobolis propagatio- 
nem a Deo sunt condita. Ideoque nullum ex ea ca- 
statione regni coeleetis premium obtinent, quod 
certaminis ipsius ne meminerint quidem. Quod si 
cupiditatum illecebrarumque recordentur, cum 
quod factu est nefas eflicere nullo modo possint, 
in eo quod abstinent, nihil. mercedis promerentur. 
Neque enim ex eo, quod admittere noluerint, sed 


quod non potuerint, non est ab illis facinus illud reipsa profectum. Atque hoc primum est spadonum 
genus Domini oratione declaratum, quod jam tum matris ex ulero prodiit. Inter quos nemo iilos re- 


tulerit. 

A'. Kal εἰσὶν εὐνοῦχοι, ofcivsc ὑπὸ τῶν ἆν- 
θρώπων εὐνουχίσθησαν, φησὶν ὁ Zorcfjo* καὶ οὔτε 
áTÀ τούτων εἰσὶν οἱ προειρηµένοι. Οὗτοι μὲν γὰρ 
γεννῶνται; οἱ δὲ ὑπὸ ἀνθρώπων εὐνουχισθέντες Eve- 
xsv χρῄσεως ἡ βασιλικής ἣ ἀρχοντικῆς. Βουλόμενοι 
γάρ.τινες τῶν βαρδάρων βασιλεῖς, t) καὶ τύραννοι, 
ζηλοτυπίας χάριν καὶ ὑπονοίας τῆς πρὸς τὰς Ύαμε- 


τὰς τὰς ἰδίας, ἔτι χομιδῇ νέους τοὺς παΐδας λαµόθά- . 


νουσι, xal εὐνουχίζουσε τούτους, πρὸς τὸ üvbpuv- 
θέντας πιστεύεσθαι τὰς ἰδίας αὐτῶν, ὡς ἔφην, vape- 
τάς, Καὶ οὕτως àv τῷ xóopup Ὑέγονεν ἡ περὶ τούτου 
alta. “ὖθεν τάχα οἶμαι xaX τὸ εὐνοῦχον χαλεῖσθαι 
ἀπὸ τοῦ εὐνοεῖν δύνασθαε, ἀφαιρουμένων τῶν μελῶν, 
xa μὴ ἐπεντρίδεσθαι µίξει τῶν σωμάτων, ὡς τῶν 
ὀργάνων ἀφῃρημένους. Ἑτέρα τοίνυν αὕτη dj τάξις 
£v. παιδὸς λαμδανοµένη, xai εὐνουχιζομένη ὑπὸ τῶν 
ἀνθρώπων, οὐχὶ διὰ τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν. 


IV. Et sunt eunucin, ait Salvator, qui a6 homi- 
nibus eunuchi facti sunt, a quibus priores diversi 
sunt. Hi enim cum hac clade nascuntur ; posterio- 
res autem ad aliquem regum aut principum usum 
castrati. Quippe barbari quidam reges, aut tyranni 
zelotypia atque in uxores suas suspicione com. 
moti, admodum pueros.exsecant, quos ubi adole- 
verint, suis, ut dictum est, conjugibus custodes 
adhibeant. Atque hoc modo calamitatis illius causa 
imer homines accidit. Hine fortassis et eunucho- 
rum appellatio derivatur, a verbo scilicet εὐνοεῖν. 
quod amputatis hisce corporis partibus benevoli 
esse possint], neque, utpote membris illis mutilati, 
ad corporum complexum coitumque sínt utiloe. 
Hic igitur alter eunuchorum ordo est, qui 3 puerili 
eate hominum istud manu non coelestis. regni 
causa patiuntur. 


* Verbum illud προέλαθε suspectum mihi est. ? Cor. μεμνῆσθαι, ut et postea µέμνηνται. — * Matth. 


xix, 12. 


(4) "Όσοι δὲ εἰς τὸ πρόχδιρον- Exscripsit hunc 
Epiphanii locum Anastasius episcopus Nicanus 
Q. 19, tom. 1 Bibl. PP. ubi Matth. Jocum illum ex 


cap. xix plurimorum Patrum collectis sententiis il- 
lusuat. 


| $015 


S. EPIPHANII 


4016 


Sequitur deiude : Et swit eunuchi qui. seipsos ca- A Καὶ elc, qnoi, αὐνοῦχοι, οἵτιες εὐνούχισαν 


siraverunt propler regnum *. Quinam ili esse pos- 
sunt, nisi egregii illi primum apostoli, tum mona- 
chi, ac reliqui virginitatis cultores? Cujusmodi 
fuere Joannes et Jacobus Zebedzi fllii : qui in vir- 
ginitate persistentes, ac neque meiunbhra sua pro- 
pris amputantes manibus, neque {θὰ copulati 
nuptiis, sed animo ac pectore dimicantes, certa- 
minis Hlius eoronam ac gloriam summa cum ad- 
miratione repertarunt, Seeundum quos infinita ho- 
minum millia, qux in boc mundo monasticam vitam 
amplexa sunt, in monasteriis virginumque coeno- 
biis cjusdem eeriaminis decus adepta sunt. Quae 
videlicet nullam cum mulieribus consuetudinem b3- 
buerunt, sed omnibus suis numeris sbsolutam certa- 
nen ebierunt. Qualem in Vetere Testamento Eliam 
fuisse legimus, 46 deinceps Paulum, qui dixit : Dico 
autem non. nuptis, quoniam bonum est ipsis, si ma- 
meant sicut ego; si autem non continent, nubant *. 
Quomodo igitur ipse permansit? Si enim exsectus 
est, et ad illius exempluin accommodati manse- 
ruht, qui ei similes essent, ut eam consilii partem 
hnplereut, sicut ego :fierine potuit, υἱ exsecius 


ἑαυεοὺς διὰ τὴ» βασιλείαν. T(vec τοίνυν εἶπεν 
οὗτοι ἁλλ᾽ ἢ οἱ γενναῖοι ἀπόστολοι, xat µονάζοντες, 
καὶ οἱ χαθεξῆς παρθένοι; Ἰωάννης μὲν χαὶ Ἰάκωδος 
υἱοὶ Ζεδεδαίου, µείναντες ἓν παρθενίᾳ, μήτε μὲν 
ἰδίαις χεραὶ τὰ µέλη ἀποτεμόνεες, μήτε συναφθέν- 
τες γάμῳ, ἀλλὰ τῇ ἰδίᾳ χαρδίᾳ ἀγωνισάμενοι, xal 
θαυμασίως τὸ χλέας τοῦ στεφάνου τούτου τοῦ ἀγῶνος 
ἀπενεγχάμενοι' μετ αὐτοὺς δὲ ὅσαι μυριάδες ἓν τῷ 
χόσμῳ µονάζοντες, καὶ ἀπὸ µοναστηρίων, καὶ παρ- 
θένων τουτὶ τοῦ ἀγῶνος τὸ Χλέος ἀπηνέγκχαντο, οἵ- 
τινες σώμασι γυναικῶν οὐκ ἐμίγησαν, ἀλλὰ ἤθλησαν 
àv ἀγῶνι τελειοτάτῳ, ὡς xot Ἡλίας ἐν Παλαιᾶ Δια- 
θήχῃ εὑρίσχεται, καὶ Παῦλος λέγων᾽ Aéro δὲ τοῖς 
ἁγάμοις, ὅτι κα.ἲὸν αὐτοῖς, δὰν μείγωσι οὕτως 
ὡς κἀγώ. El δὲ o0x ἐγχρατεύονται, γαμείσωσαν,. 
Πῶς οὖν αὐτὸς ἔμεινεν ; El. μὲν γὰρ ἀποτετμημένος 
Qv, καὶ χατ αὐτὸν ἔμειναν ὁμοιούμενοι αὐτῷ, ἵνα 
πληρώσωσι τὸ, ὡς κἀγώ πῶς ἀποτετμημένος τις 
ἐδύνατο γῆμαι, εἰ µηκότι ἐνεχρατεύετο; Καὶ τὸ, 
γαμείτωσαν, καὶ μὴ πυρούσθωσαν, ὁρᾷς, ὅτι περὶ 
ἐγχρατείας φάσχει, xa οὐχὶ κερὶ μελῶν ἀφαιρξ- 
εώς, 


«quispiam, misi continentiam servare posset, uxorem duoeret 1 lllud veró, 'sxores ducant, et .non 
wranur?*, nonne ad continentiam pertinere, non ad membrorum mutilationem animadvertis ? 


Quod si propter regnum coelorum semetipsos 
€astrasge se dixerint, qui tandem ab illa sententia 
&ecernere sese possunt, qua nonnullos esse dicit, 
qui ab hominibus eunuchi facti sunt? Cum enim 
sese aliquis suis manibus exsecat, homo utique est, c 
ejusque manibus scelestum illud facinus admissum ^ 
esi. Sin ille cladem istam sua sibi manu consci- 
&cere non polest, sed ab aliis castratus fuerit, non 
jam illud eelestis regni causa patietur, eo quod, 
sive per se, sive aliorum opera sibi istnd intulerit, 
ab neminibus eunuchus est factus. Quamobrem 
corena spe ac praemii iste prorsus excidet, cum 
mullam amplius gratiam mereatur, quod ab ejus- 
modi voluptatis usu temperet; sed ideo illud non 
possit, quod necessariis ad eam functionem mem- 
bris sit destitutus. Quocirca par idemque de eo ju- 
dicium est, ac de illo, qui aliquod corporis mem- 
brum violarit, aut alienam vitem succiderit, Neque 
enim divinam ad voluntatem vivendi rationem in- 


Et bà φάσχουσιν οὗτοι διὰ τὴν βασιλείαν τῶν οὐ- 
ρανῶν ἑαυνοὺς εὐνουχιχέναι, πῶς ἑαυτοὺς ἁπαλλο- 
τριώσοναι «o0 εἱρημένου ῥήματος, ὅτι εἰσί τινες, 
οἵνινες θὐνουχίσθησαν ὑπὸ τῶν ἀνθρώπων; El γὰρ 
αὐτὸς ἰδίαις χερσὶν ξαυτὸν εὐνουχίζει, ἄνθρωπός ἐστι, 
καὶ αἱ χεῖρες αὐτοῦ τὸ ἀθέμιτον τοῦτο εἰἱργάσαντο. 
El δὲ αὐτὸς ἑαυτῷ οὐδὲν δύναται πρᾶξαι, ὑπὸ ἄλλων 
δὲ εὐνουχισθῇ, οὐχέτι ἔσται διὰ βασιλείαν οὐρανῶν, 
διότι ὑπὸ ἀνθρώπων εὐνουχίσθη ἤτοι 8c αὑτοῦ, ftot 
διὰ τῶν τοῦτο πεποιηχότων. Πεσεῖται δὲ xal ἀπὰ 
ποῦ σνεφάνου, χαὶ ἀπὸ τοῦ βραθείου, οὐχέτι χάριν 
ἔχων διὰ τὴν ἀποχὴν τῆς τοιαύτης χρήσεως, ἀλλὰ 
διὰ τὸ μὴ δύνασθαι χρῆσθαι ἀφῃηρημένων τῶν τῆς 
ποιαύτης ὑποθάσεως μελῶν. "Ev δὲ xal «b αὐτὸ χρι- 
θήσεται, ὡς ὁ λυµαινόµενος ἑαυτοῦ τὸ µέλος, xdi 
ὡς 6 τέµνων ἀλλότριον ἀμπελῶνα. Ob γὰρ χατὰ 
θεὺὸν ἐπολιτεύσατο, ἀλλὰ κατὰ ἐπιδουλὴν τῷ ὅηµι- 
ουργῷ Κυρίῳ θεῷ ἀντέστη τοιοῦτος. Ἐπιθυμίᾳ δὲ 
περισσοτέρᾳ ὁ τοιοῦτος ἐνεχθήσεται. Καὶ γὰρ ὁ εὖ- 


stituit, sed opiflci suo Domineque Deo maligne re- D νοῦχος ἄδεται παρὰ τῷ Σοφῷ οὐχ ἀπεχόμενος τῆς 


pugnavit. Quinetiam vebemeniiori cupiditate fla- 
grabit, Etenim spado, non a sua cupiditate absti- 
nere, sed eam perficere non posse, a Sapiente 
dicitur : Concupiscentia spadonis, inquit, devirgina- 
bit jusenculam *. Proindeque, ο stultitiam incredi- 
bilem, varie in hoc orbe terrarum excegitatam! 
93 Atque hec sunt, qux de hoc hzreticorum 
genere explorare potuimus, De quibus, cum bre- 
dter dixerimus, eosdemque esse suspicemur, quos 
antea commemoravimus, relictis ac cum ludibrio 
tejeetis ilis qui scorpionis instar bifido aculeo ar- 


? Matth. xix, 43. 51 Cor. vi, 8. *ibid. 9. 
(5) Leg. πέρασι. Εδιχ. 


ἐπιθυμίας, ἀλλὰ μὴ δυνάµενος τὴν ἐπιθυμίαν ἐπι- 
πελέόαι, ὡς λέγει’ Ἐπιθυμία εὐνούχου ἄποπχαρ- 
θενεύσει γεάγνιδα. Καὶ tx πανταχόθεν ὢ τῆς πολλῆς 
µαταιότητος τῆς bv τῷ αχόσμῳ απολυτρόπως ἔπινε- 
νοηµένης | 


Καὶ ταῦτνά ἐστιν ἃ περὶ τούτων ἔγνωμεν. Διὸ ἐν 
συντόμῳ περὶ αὐτῶν εἰρηχότες, xat, ὡς ἔφην, vro 
νοῄσαντες εἶναι τούτους τοὺς προειρηµένους, xaza- 
λιπόντες τοὺς αὐτοὺς, xal χαταγελάσαντες ὥσπε 
σχορπίου διχέντρον, τοῖς μὲν τέρασι (5) xai χηλαῖς 


* Eccli. xx. 3 











1011 


ADVERSUS HJERESES LIB. H. TOM. I. — HAERES. LIX. 


1018 


ἀπὸ τῶν ἀνέχαθεν τῶν Πατέρων βίοις ἑναντιωθέντας, A mati, prodigiosis braehiorum forcipibus Jam tum 


ἐν δὲ cip χέντρῳ τῷ τύπῳ τῆς ἁγίας τοῦ θεοῦ "Ex- 
χλησίας ἀνθισταμένους, ὑποδήματι ἑστηριγμένῳ xa- 
ταπατῄῇσαντες τούτους, xal χαταγελάσαντες, τουτέστι 
διὰ τῶν ῥητῶν τοῦ Εὐαγγελίου, χατὰ τὸ ἔθος, ἐπὶ τὰς 
λοιπὰς µεταδαίνοντες, ἐνταῦθα λήξωμεν τῆς τούτων 
ἀθελτηρίας. 


ΚΑΤΑ ΚΑΘΑΡΩΝ, 

Τριαχοστὴ ἐνγάτη, ἡ καὶ πεγτηκοστὴ ἐνγάτη. 

A'. Καθεξής δὲ τούτων Kabapol τινες λεγόμενοι 
ἑφύησαν ἀπὸ Ναθάτου τινὸς, ὡς πολὺς ἄδετα: λόγος. 
Οὗτος ὁ Ναθᾶτος (6) ἐπὶ τῆς Ῥωμαίων ὑπῆρχεν tv 
xatpip τοῦ διωγμοῦ τοῦ πρὸ Μαξιμίνου γενοµένου 
πρώτου * τάχα, οἶμαι, Δεχίου τότε jv, 3) Αὐρηλιανοῦ. 
Ἀπὸ δὲ τῆς προφάσεως τῆς bv τῷ διωγμῷ παρα” 
πεσόντων ἑπάρματι ἀρθεὶς, ἃμα τοῖς ἐπαγαμένοις 
αὐτῷ μὴ θελήσας κοινωνῆσαι τοῖς μετανοοῦσιν ἀπὸ 
τοῦ διωγμοῦ, εἰς αἴρεσιν ταύτην τέτραπται, λέγων 
μὴ εἶναι σωτηρίαν, ἀλλὰ μίαν µετάνοιαν. Μετὰ δὲ 
τὸ λουτρὸν µηχέτι δύνασθαι ἐλεεῖσθαι παραπεπτω- 
χότα. 


Καὶ αὐτοὶ δέ φαµεν εἶναι µετάνοιαν μίαν, καὶ διὰ 
λουτροῦ παλιγγενεσίας ταύτης (7) γενέσθαι τὴν σω- 
τηρἰαν. Αλλ' οὐχ ἀναιροῦμεν τὴν τοῦ Θεοῦ φιλαν- 
θρωπίαν' εἰδότες τὸ χήρυγμα τῆς ἀληθείας, καὶ τὸν 
ἔλεον «oU Δεσπότου, xal τὸ συγγνωστὸν τῆς φύσεως, 
τὸ εὐρίπιστον τῆς ψυχῆς, τὸ ἀσθενὲς τῆς σαρκὸς, τὸ 


institutis a: Patribus vitze rationibus adversati sunt, 
el adversus sancte Dei Ecclesie formam ac prz- 
scriptum infestos aculeos erigunt; iis; inquam, 
firmiter impresso calceamento, hoc est sacrosancti 
Evangelii, ut solemus, voce protritis et elisis, ad 
reliquas haereses translata oratione, hie de illorum ' 
stoliditate disputandi finem faciamus. 


CONTRA CATHAROS, 
Haresis XXXIX, vel LIX. 

I. Proximi ab illis Cathari quidam exorti sunt, 
4 Novato, ut fama percrebuit. Novatus porro Rom: 
persecutionis illius tempore fuit, quz eam ante- 
cessit, quam Maximinus excitavit; qua Decii, ut 
opinor, aut Aureliani fuit. Quamobrem propter eos, 
qui in illa persecutione lapsi fuerant, cum arro- 
gantia una cum suis inflatus eos in communionem 
nollet admittere, qui post persecutionem poni- 
lentíam susceperant, ad eain se convertit heresim, 
nullam ut esse spem salutis assereret, atque unam 
duntaxat esse poenitentiam. Qui autem post bapti- 
smum delinqueret, nullam erga eum misericordiam 
adhiberi posse. 

Atqui nos unam esse ponitentiam ultro conce- 
dimus, ac per eam ilerate generationis lotionem 
ad salutem perveniri, sed Dei humanitatem ac cle- 
mentiam minime tollimus, cum et veritatis dogma, 
et misericordiam Domini, nature nostre condi- 
lionem venia sane dignam, et animorum inconstan- 


πολύθλυστον τῆς τῶν πολλῶν ἀνθρώπων αἰσθήσεως. c tiam, et imbecillitatem carnis, et sensuum in ple- 


Διότι οὐδεὶς ἀναμάρτητος, χα) καθαρὸς ἀπὸ ῥύπου, 


οὐδ' ἂν µία ἡμέρα ὁ Bloc αὐτοῦ ἐπὶ τῆς τῆς. 
Καὶ fj μὲν τελεία μετάνοια kv τῷ λουτρῷ τυγχάνει/ el 
δὲ τις παρέπεσεν, οὐχ ἀπόλλει τοῦτον ἡ ἁγία τοῦ θεοῦ 


! Job xiv, 4, juxt. LXX. 


(6) Οὗτος ὁ Ναδᾶτος. De Novati οἱ Novatiani 
discrimine agitur initio Diatribe De penitentia in 
Ecclesia vetere (Vide tom. 1ll). Quo tempore vero, 
quisquis ille est, hzresis auctor exstiterit, dubitat 
Epiphanius, ethzsitationem hallucinatione cumulat : 
non ejusmodi, quam ei falso Scaliger affinxit ad 
Eusebii annum 929269. Epiphanius, inquit, parum 
caute hanc persecutionem (Maximiui scilicet) διωγμὸν 
πρῶτον vocavit, heresi. 59, hoc est. Novatianorum. 
Sed multis ejusmodi ncevis Epiphanium insigmitum 
esse sciunt, qui eum legerunt. Nos non negamus 
plures apud ÉEpiphanium nzsvos esse. Sed illud 
primo conétanter atque audacter asserimus, illum 
ipsum Epiphanii castigatorem non mavis insigni- 
tum esse aliquot, sed ulceribus et carcinomatibus, 
quibus non curandis, neque enim ἱάσιμα sunt, sed 
amputandis jamdudum navamus operam. Deinde 
nzevum istum, quem notat, in Epiphanio nullva 
2SsSe, sed in ipsummet redundare Scaligerum. ()uos 
enim oculos habuit ille, qui seribere potsit, Epi- 
phanium Maximini persecutionem primam appel- 
lare? Nam Grace ita. legitur : Οὗτος ὁ Ναθᾶτος τῆς 
Ῥωμαίων ὑπῆρχεν àv χαιρῷ τοῦ διωγμοῦ τοῦ πρὸ 
Μαξιμίνου γενοµένου πρώτου. Qua ita Cornarius 
vertit : Hic Novatus Romae fuit, tempore persecu— 
tionis, qu& ante Maximinum prima fuit. Cui el 
nostra inlerpretatio consentanea est. Non igilur 
Maximini persecutionem primam appellat, sed eam, 
cujus tempore exortus est Novatus illam anteees- 
aisse dicit. In quo peccat dupliciter. Primum quod 


LI 


risque hominibus distractas ac dissipatas vires 
perspectas habeamus. Quoniam nemo peccati 
expers est, seque. mundes a sordibus, ne is quidem, 
cujus est unius diei vita super terram !. Enimvero 


ante Maximini persecutionem Novatianorum hz- 
resim a Novato conflatam esse significat. Nam ali- 
quot annis post Maximini óbitum emersit. Euse- 
bius ad annum primum Galli et Volusiani : Novatus, 
inquit. presbyter Cgpriani Romam veniens Novatia- 
num el caleros confessores sibi sociat, eo quod 
Cornelius poenitentes apostatas recepisset. ldem vero 
Histor. lib, vi, cap. 45, ex Dionysio Alexandrino 
refert Novatiani schisma propter eos coortum esse, 
qui in Decii persecutione lapsi ad penitentiam 
recepti fuerant. At post Maximinum successeme 
Gordianus annis v , Philippus annis vi. Qus ος». 
cepit Decius, qui uno alterove imperavit anno. 
Tum Gallus et Volusianus. Alterum Epiphanii µνη: 
μονιχὸν σφάλµα, quod proxime ante Maximini per- 
Becutionem Decii aut Aureliani διωγµόν collocan. 
dum esse non sine dubitatione putat. Nam Maxi- 
mini persecutionem secuta est, ut vidimus, Deciana; 
Aurelianus vero xx circiter anno post Decii mor. 
tem imperare ccepit. Ex quo in alterius ballucina- 
tionis suspicionem adducitur Epiphanius, ut Maxi- 
minos ambos, nempe superiorem illum, qui Alexan. 
drum Mammez (υπ occidit, et recentiorem 
alterum, qui Diocletiani et Maximiani persecutio 
nem propagavit, sub  Constaniini imperatoris 
primordia, inter se confuderit. Nam Maximini 

sterioris, sive potius Diocletiani persecutionem 

cjus et Aurelianus antecedunt. 

(7) Διὰ «ουτροῦ xa.lrTyeveciac ταύτης. Cor. 
ταύτην. 


1019 


S. EPIPTIANIT 


1v90 


perfecta in baptismo quidem penitentia est. Sed si A Ἐκχλησία. Δίδωσι γὰρ ἐπάνοδον, xai μετὰ τὴν μετά- 


quis exciderit, non illum sancta Dei Ecclesia per- 
ditum velit, imo et receptum, οἱ post poenitentiam 
mutandi consilii facultatem indulget. Nam et Caino 
Deus dixit : Peccasti, quiesce *. 49$ Item paraly- 
lico : Ecce sanus es, noli amplius peccare*, Ad hac 
Petrum post negationem revocat Dominus, et ad 
wiplicem .illam negationem compensandam ter 
ipsum ad confessionem induxit : Petre, inquit, 
amas me? Deinde, Pasce oves meas?*. 

H. Sed illos Apostoli dictum illud in errorem 
impellit : Impossibile est eos, qui semel illuminati 
sunt, el gustaverunt bonum Dei verbum ac virtutes 
[uturi seculi, et ceciderunt, rursum renovare, cruci- 
figentes — sibimelipsis. Filium Dei, et iraducentes. 


votay τὴν µεταμέλειαν (8). Τῷ γὰρ Κάῑν εἶπεν ὁ 
θεός ' Ἡμαρτες, ἠσύχασον ' xal τῷ παραλυτιχῷ; 
Ἱδοῦ ὑγιὴῆς γέγχονας, µηχέτι ἁμάρτανε. Καὶ Πέ- 
τρον ἀναχαλεῖται ὁ Κύριος μετὰ τὸ ἀρνῄσασθαι, xai 
ἀντὶ τῶν τριῶν ἀρνήσεων τρὶς αὐτὸν προσχαλεῖται 
εἰς ὁμολογίαν' Ἁγαπᾷς µε, Πότρε; Kal φησι Ποί- 
pae τὰ πρόδατά nov. 


B'. Σφάλλει δὲ αὐτοὺς τὸ ῥητὸν (9) του ᾽Αποστόλρου 
εἰρημένον: ᾽Αδύγατον τοὺς ἅπαξ φωεισθέντας, 
xal καλόν γευσαµένους θεοῦ ῥῆμα, δυνἀάµεις τε 
τοῦ μέλλοντος αἰῶγος, xal παραπεσόντας, xd.lur 
ádruxauwitsuw, ἁνασταυροῦντας ἑανυτοῖς τὸν Yiór 


Terra enim, que supervenientem in se sepius imbrem Ὦ τοῦ Θεοῦ , xal παραδειγµατίζοντας. Γη γὰρ ἡ 


biberit, et produxerit herbam | opportunam | illis, per 
quos colitur, particeps est benedictionis. Proferens 
autem spinas et (ribulos, reproba est, et maledicto 
proxima; cujus finis est in. combustionem *. Nam 
revera qui semel renovali ceciderunt, renovari 
amplius non possunt. Neque enim nascetur amplius 
Christus, ut pro nobis in crucem agatur. Neque 
Dei Filium jn cruce suspendere quispiam polest, 
qui id ultra perpeli nequit; neque alteram quis 
usurpare lotionem potest, quod unus baptismus sit 
unaque renovatio. Verum horum omnium remedium 
Statim Apostolus subjicit, ut et Ecclesi: medicinam 
faciat, et illius membris consulat. Ait itaque : Con- 
fidimus autem de vobis, charissimi, meliora εἰ vici- 
niora saluti, tametsi iia loquimur. Non enim injustus 
«εί Deus, ut obliviscatur boni operis vestri*. In quo 
vides quemadmodum et instaurationem illam se- 
cundam fieri non posse omnino pronuntiaverit, 
neque tamen a salute illos excluserit, quos peccati 
sui poeniteret ; sed et saluti propinquos esse dixerit 
et Deum reete ab iis factorum esse susceptorem, 
qui delictorum suorum absolutam penitentiam ca- 
pesserent, seque adeo converterent, animumque 
inultarenpt. . 

Quamobrem cum divinus sermo, tum sancta Dei 
Ecclesia perpetuo poenitentiam approbat; non quod 
mollior ac dilutior sit, aut pigriores illos faciat, 
qui in illo stadio decurrunt; sed ut Dei gratiam, 


πιοῦσα τὸν ἐπ᾽ αὐτῆς xoJAAdxic ἑρχόμενον ὑετὲν., 
xal τίχτουσα βοτάνη» εὔθετον ἑχείνοις, δε οὓς 
xal γεωργεῖται, μεταϊαμθάνει εὐλογίας. 'Exgé- 
ρουσα δὲ ἀκάνθας καὶ τριδόΆους, ἁδόκιμος., xal 
κατάρας éyróc* ἧς τὸ τέλος εἰς καῦσυ. Καὶ γὰρ 
τῷ μὲν ὄντι τοὺς ἅπαξ ἀναχαινισθέντας xat παρα- 
πεσόντας ἀνακαινίζειν ἀδύνατον. Obve γὰρ ἔτι vev- 
νηθήσεται Χριστὸς, ἵνα σταυρωθῇ ὑπὲρ ἡμῶν - οὔτε 
ἀναστανυροῦν δύναταί τις τὸν Ylbv τοῦ Θεοῦ. τὸν 
µηχέτι σταυρούµενον * οὔτε δύναταί τις λουτρὸν δεύ- 
τερον λαµδάνειν. "Ev γάρ ἐστι τὸ βάπτισμα, xat e; 
ó ἐγκχαινισμός. ᾽Αλλὰ εὐθὺς ἐπιφέρει εν τούτων 
ἴασιν ὁ ἅγιος Απόστολος, τὴν Ἐκχλησίαν ἰατρεύων, 
xal τῶν αὐτῆς μελῶν ἐπιμελούμενος, xal φησι’ 


C Πεκείσµεθα δὲ περὶ ὑμῶν, ἀγαπητοὶ, τὰ xpelc- 


τονα, καὶ ἑχόμεγα σωτηρίας, ei καὶ οὕτως .«ἲα.1οῦ- 
μεν. Οὐ γὰρ ἄδιχος ὁ θεὸς ἑπωωαθέσθαι τοῦ ἆγα- 
θοῦ ἔργου ὑμῶν. Καὶ ὁρᾷς πῶς τὸν ἐγχαινισμὸν μὴ 
δύνασθαι δεύτερον γενέσθαι τελείως ἀπεφήνατο" τῆς 
δὲ σωτηρίας οὖκ ἀπέτρεπε τοὺς ἔτι μετανοοῦντας, 
ἀλλὰ χαὶ σωτηρίας ἐχομένους, χαὶ Θεὸν ἀντιλήπτορα 
τῆς ἀγαθοεργίας αὐτῶν, xat ἀπὸ τῶν παραπτωµά- 
των τελειότατα μετανοούντων, xal ἐπιστρεφόντων, 
xal μεταμελομένων. 

Δέχεται οὖν ὁ ἅγιος λόγος, xaX ἡ ἁγία θεοῦ Ἐκκλη- 
cla πάντοτε τὴν µετάνοιαν, οὐκ ἑἐξυδαρενομένη (10), 
οὐδὲ ῥᾳθύμους τοὺς τὸν δρόµον τελοῦντας παρα- 
σχευάζουσα, ἀλλὰ θεοῦ τὴν χάριν καὶ τὴν φιλαν- 


humanitatemque non rejiciat, ac cujusque causz p θρωπίαν μὴ ἀναχάμπτουσα (14), γινώσχουσα δὲ τὸν 


modum ac rationem consideret. Ut enim is, qui 


τρόπον ἑχάστης ὑποθάσεως, Ὡς γὰρ τὴν παρθενίαν 


'! Gen. 1v, 7. * Joan. v, 14. * Joan. xxi, 15 sqq. * Πους, νι, 4-δ. 5 Hebr. 1x, 10. 


(8) Kal μετὰ τὴν µετάνοιαν τὴν µμεταμέ.ειαν. 
Μετάνοιαν intelligit. baptismum, quod λουτρὸν τῆς 
µετανοίας appellatur, ut a Justino contr. Tryph. . 

(9) Σφά..1ει δὲ αὐτοὺς τὸ ῥητόν. Hunc ΑΡο- 
stoli locum veteres omues ad baptismum pertinere 
putant. Recentiores quidam de poenitentia, etiam 
qua post baptismum suscepta il, acceperunt. 
Quod autem impossibile esse dixit Apostolus eos, 
qui baptizati semel fucrint, instaurari ad posniten- 
tiam, hic impossibile idem esse volunt, quod dilli- 
cillimum. Quo sensu Tertul. lib. De bapt. quod in 
Evangelio scriptum est: Qua impossibilia sunt apud 
homines, possibilia sunt apud Deum (Luc. xvin, 27), 


his verbis expressit : Perdifficilia penes homines, 
[acilia penes Deum. Recentiorum interpretum op 
nionem adjuvant, que de ponitentiz vetere in Ec 
clesia difficultate supra disseruimus. 

a) Obx ἐξυδαρευομέγη. Casaubonus Exercit. 
4, n. 8, ridicule hanc vocem interpretatur. Nam ἐξ- 
υδαρεύεσθαι τν µετάνοιαν dictum putat, pro eo 
quod est vilem reddere. Sed mirum quantum hal- 
lucinatur. Nam ἐξυδαρεύεσθαι est ὑδαρη, hoc est, 
dilutiorem ac molliorem fieri, Qua in significatione 
aliis locis utitur. 

(M) Kal ev ulav0poziar μὴ ἀνακάμπτουσα. 
For. ἀναχόπτουσα. 





1021 


ADVERSUS ILERESES LID. Π. TOM. I.— HAERES. LIX. 


1024 


ἀπολέσας, ἀδυνάτως ἔχει ταύτην κτήσασθαι σωµα- A virginitatem amisit, quod ad corpus attinet, rc- 


τικῶς, ph ἑνδεχομένης τῆς φύσεως οὕτω xal ἀπὸ 
του λουτροῦ ἓν µεγάλοις τιαὶ παραπτώµασι περι- 
τεσὼν, καὶ ὥσπερ ὁ ἀπὸ παρθενίας παραπεσὼν, 
δευτέραν τιμὴν τὴν ἐγχράτειαν ἔχει οὕτω xa elc! 
τὸ λουτρὸν ὁ ἓν παραπτώµατι µείζονι γενόμενος ἔχει 
δευτέραν ἴασιν, οὗ τοιαύτην Σνάρετον κατὰ τὴν πρώ- 
την, 00x ἀποθεθλημένην δὲ ζωῆς ἔχει τὴν δευτἐραν, 
ἣν χκέχτηται. Οὐκ ἀθετεῖ τοίνυν ὁ θεῖος λόγος τὸν 
μισθὸν τῶν ἓν µετανοίᾳ καµνόντων. 


I". Ἔπειτα δὲ αὐτοὶ πάλιν ἀπὸ τούτου προπηδῄσαν- 
τες, χαὶ ἄλλα τινὰ ἐφεύραντο. Καὶ γὰρ αὐτοὶ τὴν αἎ- 
τὴν, ἣν xat ἡμεῖς χεχτήµεθα, πίστιν λέγουσιν ἔχειν. Οὔ- 


presentare illam non potest, cum id minime natura 
patiatur ; ita qui post baptismum A495 in majora 
quxdam crimina prolapsus est; perinde ac qui. 
virginitate excidit secundum habet in continentia 
commendationis gradum: sic ille post baptismum 
graviore obstríctus scelere secundum habet sanitatis 
genus. Quod tametsi cum tanta, quanta prius, vir- 
tute minime conjunctum sit, non est tamen a con- 
sequendz vitz spe ac salutis alienum. Igitur eorum, 
qui in capessenda poenitentia laborant, fructum ac 
pramiui divinus sermo non rejicit. 

Hl. Preterea idem illi longius ex illo dogmate 
prosilientes alia. quedam adijecerunt. Aiunt enim 
se eamdem nobiscum habere fidem ; sed tamen 


τος δὲ οὗ βούλονται διδαγμοῖς 3 (12) ἐπικοινωνεῖν. El B cum digamis communicare detrectant. Nam si quis 


γάρ τις μετὰ τὸ βάπτισμα συναφθείη γυναιχὶ δευ- 
τέρᾳ, παρὰ τούτοις οὖκ εἰσδεχθήσεται ἔτι, χαὶ τὸ 
πᾶν ἐστιν ἡλίθιον. Ὡς γὰρ εἴ τις θεάσηταί τινα νη- 
1όμενον ἐν Obat, χαὶ ἀγνοῶν τὴν πεῖραν τῆς διανή- 
ξεως, ἑαυτὸν ἔχδοτον τοῖς ὅδασι δῴη, xai ὁποδρύ- 
pte. γένηται, μὴ ἐν πείρᾳ ὢν, μηδὲ σαφῶς γνοὺς 
τῶν διὰ χειρῶν τε xal ποδῶν τὴν σωτηρίαν ἑαυτοῖς 
προσποριζοµένων τὴν ἐπιστήμην, νομίζει δὲ ἁπλῶς 
τὸ ὕδωρ διαδαστάζειν τὸν ἄνθρωπον δίχα τῶν Ἱἰδίων 
χειρῶν. ἢ ὡς ef τις ἀχούοι τὸν ἠἡγεμόνα τιµω- 
ροῦντα τούς τι δρῶντας xal τῆς φαυλότητος ἄχρι χαὶ 
ἑλαχίστων, xal νομίζει μὲν την δίχην ἴσην διεξιέναι 
χατὰ πάντων, ὡς ἐπὶ τοῦ φόνου. οὕτως καὶ ἐπὶ τοῦ 
διαδάλλοντος τὸν πέλας, fl µαχησαμένου ' f| ὡς ἐὰν 


ᾗ τις παντάπασιν ἰδιώτης, καὶ θεάσηται τὸν εἶλη- C 


qóta ἄρχοντα τὴν ἑξουσίαν κατ ἁλιτηρίων ἁποσπά- 
σαντα μάχαιραν, Ἡ χατὰ Ὑοήτων xal βλασφήμων, 
3| ἀχαθοσιώτων  νοµίξει 5k τοὺς πάντας ἑξουσίαν 
ἔχειν τῆς τοιαύτης αἰτίας ποιεῖσθαι την δίχην  θεα- 
σάµενος δὲ δίχην δόντας ἀνθρώπους, xaX αὐτὸς δὲ τὰ 
ἴσα μιμησάμµενος θελήσει ἀποχτεῖναί τινας, ὡς δη- 
θεν τοὺς ἡδιχηχότας διχάζων: ἁλοὺς δὲ ὁ τοιοῦτος 
αὐτὸς δίχην δώσει, μὴ εἰληφὼς παρὰ βασιλέως ἑἐξ- 
ουσίαν τῶν τοιούτων * καὶ ὅτι τὴν ἴσην ἑνόμιζε χατὰ 
πάντων ἐξιέναι φηφον ἀπὸ τῆς δίχης τῶν νόμων, ἔαυ- 
τὸν δὲ by τῇ ἀδιχίᾳ διὰ τῆς ἰδίας ἀπειρίας xal ἅπαρ- 
αχολουθησίας ἔχδοτον ἁπωλείας παρασκευάσας * οὕτω 
χαὶ αὐτοὶ, τὰ πάντων ὁμοῦ µίξαντες, Ex. πάντων 
ἐξέπεσαν * καὶ μὴ νοῄσαντες τὰ ἀχριδῆ τῆς τοῦ θεοῦ 
διδασκαλίας, ἐπὶ ἑτέραν τρίθον σφαλέντες ἑτράπη- 
σαν * οὑχ εἰδότες, ὅτι αὕτη ἐστὶν ἡ τῆς θείᾳς Τρα- 
qne παράδοσις xai ἀχολουθία. 


A. Τὰ γὰρ εἰς ἱερωαύνην παραδοθέντα διὰ τὸ ἐἑξοχώ- 
τατον τῆς ἱερουργίας εἰς πάντας ἑνόμισαν ἴσως φέρε- 
σθαι" ἀχηχοότες, ὅτι δεῖ τὸν ἐπίσχοπον ἀνεπίληπτον εἷ- 
ναι, μιᾶς γυναιχὸς ἄνδρα, ἐγχρατῃ ΄ ὡσαύτως xaX τὸν 


.Ε. µετἀ. * διγάµοις. 


(42) Οὗτοι δὲ οὐ βούλυνγται διδαγμοῖς. Cor. 
διχάµοις. Sed religione quadam inducti communem 
ac depravatam lectionem reprzsentavimus, quod 
jam minime probamus. Ceterum Novatianos cum 


post baptismum secundam uxorem duxerit, ab illis 
non amplius admittitur. Quod quidem plane sto- 
lidum est. Ut enim si quis natantem aliquem in 
aqua viderit, ac natandi usum ignorans sese in 
aquam commiserit, ac pessum ferit, quod et ejus 
rei Sit expers, et eorum , qui manibus ac pedibus 
saluti 8uz consulunt, scientia minime sit preditus ; 
sed altro aquam existimet citra manuum agitationem 
hominem sustinere: aut quemadmodum, si quis . 
praefectum audiat in eos animadvertentem qui ulla 
in re etiam minima deliquerint, atque eamdem in 
omnes ponam constitutam arbitretur, quemadmo- 
dum in eos qui patricidium commiserint, sic in 
illos, qui ;aliis calumniati fuerint, aut. pugnando 
lacessiverint : vel perinde ac si rudis quispiam et 
imperitus magistratum videat potestate praeditum 
gladium in sceleratos distringere, velut veneficos 
aut blasphemos, aut perduelles, ac penes universos 
esse potestatem arbitretur, ut illius criminis po»as 
constituant : cumque punitos ob id homines viderit, 
imitari et ipse velit, ac tanquam de reis judicium 
exercens mortem illis inferre conetur: ejusmodi 
quippe ponas ipse persolvet , tum quod nullam a 
priucipe ejus rei potestatem acceperit, tum quod 
squalem in omnes legibus constitutam pornam esse 
sibi persuaserit ; ac denique per imperitiam insci- 
tiamque suam tali scelere exitium sibi ac perniciem 
consciverit , ita etiam illi, cum simul omnia per- 
misceant omnibus exciderunt; cumque divine 


D discipline accurata cognitione careant, 496 alie 


num in tramitem summo errore deflexerunt. Istud 
enim nequaquam discernunt, talem esse qualem 
diximus, in Scripturis sacris modum ac rationem 
praescriptam. 

IV. Si quidem qux sacerdotio propter singularem 
functionis illius dignitatem proxcipue tributa sunt, 
ea ad omnes communiter pertinere judicant. lilud 
quidem audierunt, episcopum irreprehensibilem esse 


digamis communicare noluisse preter auctores il- 
los, qui de bzresibus scripserunt, docet etiam ca- 
non 8 Να synodi, qui de reconciliandis Nova- 
tianis editus est. Idem οἱ Socrates lib. v, cap. 22, 


litet et diaconum et presbyterum. lta enim profecto 
sese res habet, ut post Christi in orbem terrarum 
adventum, eos omnes qui secundum priores nuptias 
moriua uxore alteri sese nuptiis illigarint, san- 
ctissima Dei disciplina rejiciat: propterea quod in- 
credibilis est sacerdotii honor ac dignitas. Atque 
jstud ipsum sacrosancta Dei Ecclesia cum omni 
provisione diligentiaque servat. Quin eum insuper, 
qui adhuc in matrimonio degit, ac liberis dat 
operam, tametsi unius git uxoris vir, nequaquam 
tamen ad diaconi, presbyteri, episcopi, aut. hypo- 


8. EPIPHANII 
oportere, unius uxoris virum, continentem ! : simi- A διάκονον, καὶ τὸν πρεσθύτερον. Καὶ γὰρ τῷ μὲν ὕντε 


1025 


οὐ δέχεται τὸ ἅγιον τοῦ Θεοῦ κήρυγμα μετὰ τη του 
Χριστοῦ ἑνδημίαν τοὺς ἀπὸ πρώτου γάμου, τελευτῃ-- 
σάσης τῆς αὐτῶν γυναικὸς, δευτέρῳ γἀμῳ συναφθἑἐν-- 
τας διὰ τὸ ὑπερθάλλον τῆς τιμῆς τῆς ἱερωσύνης. Καὶ 
ταῦτα ἀσφαλῶς fj ἁγία τοῦ θεοῦ Ἐχχλησία yet 
ἀχριθείας παραφυλάττεται. ᾽Αλλὰ xaX τὸν ἔτι βιουντα 
καὶ τεχνογονοῦντα, μιᾶς γυναικὸς ὄντα ἄνδρα, οὗ 
δέχεται, ἀλλὰ ἀπὺ μιᾶς ἑγχρατευσάμενον 7) χηρεύ- 
cavea, διάκονόν τε καὶ πρεσθύτερον, xaX ἐπίσχοπον, 
ὑποδιάκονον, μάλιστα ὅπου ἀχριδεῖς κανόνες οἱ ἔχχλτι- 
σιαστικοί. 


diaconi ordinem admittit, Sed eum duntaxat, qui ab unius uxoris consuetudine sese continuerit, ας 
ea sit orbalus : quod in illis locis precipue fit, ubi ecclesiastici canones accurate servantur. 


Αί enim nonnullis adhuc in locis presbyteri, 


᾽Αλλὰ πάντως ἑρεῖς µοι, ἕν τισι τόποις ἔτι τεχνο- 


diaconi et hypodiaconi liberos suscipiunt : respon- B γονεῖν πρεαδντέρους, καὶ διαχόνους, καὶ ὑποδιακό- 


deo, non illud ex canonis auctoritate fleri , sed 
propter hominum ignaviam, quz certis temporibus 
negligenter agere ac counivere $0let, ob nimiam 
populi multitudinem, cum scilicet qui ad eas se 
functiones applicent non facile reperiuntur. Quod 
ad ipsam quidem Eeclesiam attinet, ea, utpote a 
sancto Spiritu bene ordinata atque constituta, quod 
decentius est omnibus in rebus considerans, ei rei 
studere potissimum instituit, ut quae divino numini 
ministeria prastantur, nulla re, quoad fleri potest, 
disirabantur, atque spiritalia omnia officia quam 
optia lztissimaque conscientia gerantur. lioc 
igitur dico propter subitas functiones atque officia 
convenire, ut presbyter ac diaconus, et episcopus 


Deo penitus vacet. Nam si illis etiam, qui e populo C 


sunt, id ipsum Apostolus precipit : Ut, inquit, ad 
tempus vacent orationi *, quanto id magis sacerdoti 
praescripsit ?. Nimirum nullis ut impedimentis avo- 
€etur, quo inspiritualibus secundum Deum negotiis , 
in ipso usu sacerdotii administrationeque ferietur. 
" Cwierum in populo, propter ejus imbecillitatem , 
tolerari istud potest, ut qui uxore prima contenti 
esse non possint , 97 ea mortua secundam οἱ) 


νους. Τοῦτο οὐ παρὰ τὸν κανόνα, ἀλλὰ παρὰ τὴν τῶν 
ἀνθρώπων κατὰ καιρὸν ῥᾳθυμήσασαν διάνοιαν, xat 
τοῦ πλήθους ἕνεχεν, μὴ εὑρισκομένης ὀπηρεσίας. Τὸ 
πρεπωδέστερον γὰρ de fj Ἐχχλησία ὁρῶσα, ἁγίρ 
Πνεύματι εὖ διαταχθεῖσα, ἔγνω ἀπερισπάστους ce 
τὰς λατρείᾶς ἐπιτελεῖσθαι σπουδάζειν, xal τὰ πνευ- 
ματιχὰ τῶν χρειῶν μετὰ πάσης εὐνουστάτης συνει- 
δήσεως τελειοῦσθαι. Φημὶ δὲ, ὅτι πρέπον ἐστὶ διὰ τὰς 
ἐξαπίνης λειτουργίας xaX χρείας σχολάζειν τὸν πρε- 
σθύτερον, xaX διάχονον, xai ἐἑπίσκοπον θεῷ. El γὰρ 
καὶ τοῖς ἀπὸ τοῦ λαοῦ προστάσσει ὁ ἅγιος ᾿᾽Απόστο- 
λος λέγων, "Ira πρὸς χαιρὸν σχολάσωσι εῇ εὐχῃ ᾿ 
πόσῳ γε μᾶλλον τῷ ἱερεῖ «b αὐτὸ προστάσσει; Τὰ 
ἀπερίσπαστον δὲ λέγω, εἰς τὸ σχολάξειν κατὰ θεὺν 
ty ταῖς χρείαις ταῖς πνευματιχαῖς τελεσιουργη- 
µένῃ * ἱερωσύνῃ. Ἔξεστι δὲ τῷ λαῷ δί ἁσθέ- 
νειαν διαθαστάζεσθαι, xal μὴ δυνηθέντας ἐπὶ τῇ 
πρώτῃ Ὑαμετῇ στῆναι, δευτἐρᾳᾷ μετὰ θάνατον τῆς 
πρώτης συναφθῆναι. Καὶ ὁ. μὲν µίαν ἐσχηχὼς iv 
ἐπαίνῳ µείζονι καὶ τιμῇ παρὰ πᾶσιν ἐχκλησιαζομέ- 
νοις ἑνυπάρχει * ὁ δὲ μὴ δυνηθεὶς τῇ μιᾷ ἀρχεσθη- 


. vat (15) τελευτησάσῃ * Σνεχέν τινος προφάσεως, πορ- 


velas, fj µοιχείας, ἢ χαχῆς αἰτίας χωρισμοῦ γενομέ- 


* | Tim. 11, 2. * 1 Cor. vit, δ. * Lego τελεσιουργουµένῃ. 3 Suspecta mihi loci hujus integritas est. 


(15) 'O δὲ μὴ δυγηθεὶς τῇ µιᾷ ἀρκεσθῆναι. 
Depravatus sine dubio iste locus est. Nam quse 
proxime sequuntur, evidenter demonstfant id Epi- 


phanium velle: licere non modo post conjugis D quxst. 7, commemorantur; et 


mortem, sed eo quoque superstite, si causa legi- 
tima quapiam intercesserit, alleras inire nuptias. 
Nam si de secundis duntaxat mortem ageret, 
quorsum hac adjiceret, Év&xév τινος προφάσεως 
πορνείας, etc., ob aliquam stupri, adulterit, vel alte- 
rius fiegitii causam ? 'Tum id clarius subinde, cum 
dicit, ἀλλ' ἀπὸ μιᾶς ἀποσχεθεὶς, δευτέρᾳ, εἰ τύχοιεν, 
νόµῳψ συναφθΏναι. Quocirca non dubito, quin. ita 
corrigendum sit, τελευτησάσῃ, Evexév τινος, etc., ut 
duo sint digamiz genera : primum uxore mortua ; 
seeundum, post divortium, altera sibi copulata. Ita 
quidem Epiphanius. Sed ut illis temporibus non- 
um ea res ab Ecclesia definita prorsus fuerit, 
hodie tamen, presertimque post edilum à sacro- 
sancta Tridentina synodo canonem, aliter sentire 
nefas, quam superstite pricri conjuge, etiam 
legitimum divortium, alteris copulari nuptiis nun- 
quam licere. Qus et. Augustini, Hieronymi, alio- 


rumque PP. sententia fuit. Α qua tametsi nonnul 
lorum PP. auctoritates ac abhorrere vi- 
arte iu, causa 22, 
ajetanus cum ali- 
quot recentioribus theologis contrariam in senten- 
tiam discesserit, longe" potior est Ecclesize totius 
VOX el consensio, qua sess. 24, can. 7 a Tridentino 
consessu proponitur. Porro inter veterum testimo- 
nia, quibus post legitimum illud divortium permissa 
innocentibus conjugibus matrimonia videntur, re- 
ferri potest Arelatense primura concilium can. 10; 
qui hic obiter emendandus est. De his, inquit, qui 
conjuges suas in adulterio deprehendunt, ει iidem 
sunt adolescentes fideles, et prohibentur nubere, pla- 
cuit ut, in quantum polest, consilium eis detur, ne 
viventibus uxoribus suis, licet adulteris, alias. acci- 
piant. Ubi negationem deesse, legenduaque, et non 

rohibentur mubere contextus ipse orationis indicat. 
Nam si prohibentur nubere, non consilium ad illos 
coercendos , Sed precepti necéssitas adhibenda 
uerat. 


deantur, que apud Gratianum 


1025 


ADVERSUS BH/ERESES LiB. Π. TOM. 1. — HJERES. LIX. 


1036: 


νου, συναφθέντα δευτέρᾳ γυναιχὶ, ἣ vovh δευτέρῳ A copulent. Quanquam qui unam duntaxat habuit, 


ἀνδρὶ. οὐχ αἰτιᾶται ὁ θεῖος λόγος, οὐδὲ ἀπὸ τῆς "Ex- 
χλησίας xal τῆς ζωῆς ἀποχηρύττει, ἀλλὰ διαθαστά- 
ζει διὰ τὸ ἀσθενές, οὐχ ἵνα δύα γυναῖχας ἐπὶ τὸ αὐτὸ 
σχἩ ἔτι περιούσης τῆς μιᾶς, ἁλλ’ ἀπὸ μιᾶς άποσχε-. 
Ostc, δευτέρᾳ, εἰ τύχοιεν, vópup συναφθῆναι. Ἐλεεῖ 
τοῦτον ὁ ἅγιος λόγος xai dj ἁγία θεοῦ Ἐχχλησία 
μάλιστα εἰ τυγχάνει ὁ τοιοῦτος τὰ ἄλλα εὐλαδὴς, καὶ 
χατὰ νόµον Θεοῦ πολιτευόµενος. Καὶ γὰρ οὐχ ἂν 
ἔλεγεν ὁ Απόστολος ταῖς χήραις' Γαμείτωσα», cs- 
ΣΥΟΤΥονεἰίζωσαν, οἰἱκοδεσποτείτωσα». οὐδὲ πάλιν 
Έλεγε τῷ ἀνδρὶ τῷ «hv γυναῖχα τοῦ πατρὸς ἔχοντε, 
καὶ παραδοθένει τῷ Σατανᾷ εἰς ὅεθρο» capxóc* 
"1ra τὸ απγεῦμα σωθῇ ἐν τῇ ἡμέρᾳ τοῦ Κυρίου; 
οὐχ ἔλεγε πάλιν Κυρώσατε slc αὐτὸν ἁγάπη», 


majori Ecclesize judicio bonore dignus est. Sed cui 
mortua una non sufficit, cum occasione aliqua 
stupri adulteriique, aut alterius flagitii, cum ea 
divortium fecerit, isi alteram uxorem duxerit, aut 
aMeri viro mulier nupserit, sacrarum. Litterarum 
auctoritas ab omni culpa illos absolvit, neque 
ab Ecclesia, aut sterna vita rejicit, sed propter 
imbecillitatem tolerandos existimat. Non ita tamen, 
duas ut altera superstite uxores simul habeat, sed 
ut ab una separatus, alteram sibi legitime, si lubet, 
adjungat. Quamobrem erga ejusmodi hominem tam 
divinus sermo, quam Ecclesia Dei misericordiam 
adhibet, presertim si caeteris in rebus religiosus 
ille $t, et ad divina legis prescriptum vito sue 


ἵνα μὴ τῇ περισσοτέρᾳ Aózxq καταποθῇ ὁ τοιοῦ- B rationes accommodet. Quod nisi ita esset, nunquam 


toc. Ἔλεγε γὰρ πάλιν» '"Q ει χαρἰζσθε, κἀγώ. 
Διόει, εἶ τι κεχάρισµαι, δι ὑμᾶς χεχάρισµαι ὃν 
προσώπῳ Χριστοῦ, ἵνα μὴ π.εογεχτηθῶμεν ὑπὸ 
τοῦ Σαταγᾶ. Οὐ γὰρ αὐτοῦ τὰ νοήματα ἀγγοοῦ- 
μεν. Καὶ ὁρᾷς πῶς δίδωσι µετάνοιαν χαὶ μετὰ τὰ 
παραπτώματα; 


viduis Apostolus dixisset : Nubant, filios procreent , 
familie prasint *. Sed neque de homine illo, qui 
patris uxorem duxerat, ob idque Satana in inter- 
itum carnis traditus fuerat, ita. loqueretur, ut. spi- 
ritus salvus sit in die Domini * , neque illud usur- 
paret : (οπβυπιαίε in illum charitatem, ne abun- 


dantiore tristitia absorbeatur ejusmodi *. Quibus hzec adjecit : Cui aliquid donastis, et ego; quoniam siquid 
donavi , propter vos donavi in [acie Christi, κα circumveniamur a Satana: neque enim illius astutias 
ignoramus *. Vides ut penitentie locum etiam post delicta concedat? 


E. Πάλιν δὲ ὁ Κύριός φησιν’ ΄ΔΦετε ἀ..1ή.οις 
τὰ παραπτώματα, ira καὶ ὁ Πατὴρ ὑμῶν ὁ àv 
obparQ ἀφήσει ἡμῖν. "AX καὶ Ey. ἄλλῳ τόπῳ οὔ- 
τως φησί. Πενθήσω soA4obc τοὺς ἐν ἡμῖν xapa- 
κεσόντας, καὶ μὴ µεταοήσαντας dc δειχνὺς, 


ὅτι, εἰ xol παρέπεσαν, xoi µετενόησαν, εἰσδεχτοὶ C 


οὗτοι γίνονται, xal obx. ἁποδληθήσονται, τοῦ Κυρίου 
Υωώσχοντος τί μετὰ ἑχάστου ποιῄσεις. 

Καὶ ὅτι μὲν ὁ χανὼν τῆς ἀληθείας τοιοῦτον ἔχει, 
τὸν χαραχτῆρα, παντί «ty σαφές ἐστι. Μετὰ γὰρ τὴν 
πρώτην µετάνοιαν τὴν διὰ τοῦ λουτροῦ τῆς παλιγγε- 
νεσίας, ἓν ᾗ µετανοίᾳ ἀνεχαινίσθη πᾶς ἄνθρωπος, 
δευτέρα τις τοιαύτη oby ὑπάρχει. Οὔτε γὰρ δύο εἰσὶ 
βαπτίσµατα, ἀλλὰ Ev* οὔτε Dt; ἑσιαυρώθη Χριστὸς, 
ἀλλ᾽ ἅπαξ, οὔτε δὶς ἀπέθανεν ὑπὲρ ἡμῶν, καὶ ἀνέστη. 
Καὶ τούτον χάριν ἑπασφαλίσασθαι δεῖ, ἵνα μὴ παρα- 
πεσόντες, tbv στέφανον τοῦ ἀνακαινισμοῦ ἀπολέσω- 
psv. ᾽Αλλὰ ἑάν τις παραπέἐσῃ, xal προληφόῃ Ev 
τῶι παραπτώµατι, ὣς λέχει ὁ ᾿Απόστολος, ὑμεῖς 


V. Ad hec Domini jlla vox est, Dimittite invicem 
peccata, ut e& Pater vester, qui in colis est, dimittat 
vobis 5. Deinde sic alio loco scripsit Apostolus : 
Lagebo multos, qui ín vobis ceciderunt neque pani- 
tentiam egerunt *, ut ostandat, tametsi ceciderint, 
ae permitentiam susceperint, admitti nihilominus, - 
nec omnino rejiei. Novit enim Dominus quid uni- 
cuique facturus sit. 

Quod igitur veritatis regula ad eam sese formam 
habeat, nemini est obscurum. Quippe post priorem 
peenitentiam, quie per secunds generationis lotio- 
nem obtinetur, in qua penitentiz beneficio quilibet 
renovatus est, ejusmodi secunda amplius nulla 
poenitentia suppetit. Non enim baptismi duo sunt , 
sed unus duntaxat. Neque bis in crucem Christus 
actus est, sed semel; non bis denique pro nobis 
mortuus est, ac resurrexit. 4968 Quamobrem summ» 
ob id adhibenda cautio est, ne, si in peccatum pro 
lapsi fuerimus, instaurationis illius corona nobig 


οἱ zvsvpacixol καταρτίζατε τὸν τοιοῦτον ἐν πνεύ- D pereat. Sed si quis tamen lapsus fuerit, fueritgue in 


µατι πρπόεητος' σχοπῶν σεαυτὸν, μὴ xal σὺ 
πειρασθῇς. Ἐάν τις οὖν προληφθῇ παραπτώµατι 
ἐν ofty 5' ἂν εἴη, µετανοείτω. Δέχεται γὰρ 6 θεὸς τὴν 
µετάνοιαν xal μετὰ τὸ βάπτισμα, ἐάν τις παραπέσῃ. 
Πῶς δὲ μετὰ τοῦτο ποιεῖν, αὐτὸς μόνος γινώσχει. 
Ἀνεξερεύγητα γὰρ τὰ κρίµατα αὐτοῦ, καὶ dys£- 
ιχγίαστοι αἱ ὁδοὶ αὐτοῦ καὶ πρὺ τῆς παρουσίας 
οὗ δεῖ χρίνειν' "ξως ἂν 1106ῃ à Κύριος, ὃς καὶ dxo- 
καλύψει τὰ ἁπόκρυφα τῆς καρδίας. Καὶ τότε 
ἔπασος ἑκάστου gavspóc }ενήσεται. Ἡ γὰρ 


aliquo delicto, ut Apostolus loquitur, preoccupatws, 
vos qui spiritales estis, ejusmodi instruite in. spiritu 
lenitatis, considerans temetipsum, ue et tu tenteris ". 
Quocirca siquis peccato aliquo, quodcunque demum 
illud sit, occupatus fuerit, hujus illum poeniteat. 
Ponitentiam enim vel post baptismum accipit Deus, 
οἱ quis forte deliquerit. Quid autem deinceps faciat, 
solus ipse novit. Inscrutabilia siquidem illius judi- 
eia sunt, et investigabiles vic ejus *; nec ante illius 
adventum judicare quemquam oportet : Donec veniet 


! [ Cor. vit, 9; 1 Tim. v, 44&.. *ICor.v, 5. *lCor. 1, 7 et8.. * ioid. 16, 14. * Matth. vi, 14. 


* jl Cor. xij, 1. * Galat. vi, {. * Rom. x1, 95. 


403] 


S. FPIPHANII 


1023 


Dominus, qui et revelabit abscondita cordis. Et tunc À ἡμέρα δηλώσει, ὅτι ἐν πυρὶ àxoxaAóztera:. 
laus uniuscujusque manifesta οτι". Dies enim declarabit, quoniam in igne revelabitur *. 


Yi. Quz cum ita sint, neque libertatem iis om- 
nino qui post baptismum deliquerint, ostendimus, 
neque illis spem salutis eripimus. Misericors enim 
Deus est οἱ benignus, ac receptum ponitentibus 
indulsit. Ac prius quidem est manifestum. De 
secundo vero illud novimus, misericordem esse 
Deum, si nos ex animo peccatorum peniteat. Et- 
enim in manu ille vitam, et in salutem propensam 


humanitatem tenet. Quidnam vero faciat, soli est. 


ipsi perspectum. lllud quidem constat , nemini frau. 
di esse poenitentiam, neque quem peccatorum om- 
níum poenitet, rejici aut excludi. Quanto ergo magis 
idem ei tribuendum est, qui cum altera uxore legi- 
timis sese nuptiis illigarit? Nam ut prima uxor a 


Q'. Οὔτε οὖν ἐπαγγελλόμεθα ἐλευθερίαν παντά- 
πασι τοῖς μετὰ τὸ βάπτισμα παραπεπτωχόσιν, οὕτς 
ἁπαγορεύομεν τὴν αὐτὴν αὐτῶν ζωήν. θεὺς γὰρ 
ἑλεήμων ἑἐστὶ xal οἰχτίρμων, xaX ἔδωχε τοῖς µετα- 
νοσῦσιν ἑπάνοδον. Καὶ τὸ μὲν πρῶτόν ἐστι σαφές ^ τὸ 
δὲ δεύτερον, οἵδαμεν, ὅτι ἑλεήμων ἐστὶν ὁ θεὺὸς, ἐὰν 
ἐξ ὅλης φυχῆς µετανοήσωμεν ἀἁπὺ᾽ παραπτωµάτων. 
Ἔχει γὰρ kv. χειρὶ ζωὴν, xoi σωτηρίας φιλανθρω- 
πίαν. Καὶ εί μὲν αὐτὸς ποιεῖ, αὐτῷ pówp ἔγνωσται. 
Πλην ὅτι ζημία οὐκ ἔνι ἀπὺ τῆς µετανοίας, οὐδὲ 
ἀπηγόρευται ὁ μετανοῶν ἀπὸ πάντων σφαλμάτων. 
Ἡόσῳ γε μᾶλλον ὁ κατὰ νόµον αυναφθεὶς δεντέρᾳ Υν- 
ναιχί; Καὶ fj μὲν πρώτη γυνὴ, Ex θεοῦ τεταγµένη " 
ἡ δὲ δευτέρα, ἓξ ἁσθενείας ἀνθρώπων * xaX ἔτι πε- 


Deo constituta est, ita imbecillitati hominum poste- B ρισσοτέρᾳ εἰ συναφθείη, τὸ ἀσθενὲς ἀεὶ διαδαστάζε- 


rior indulta. Quod si alteram przteréa sibi copulet, 
hujus bac in parte toleratur infirmitas. Scriptum 
est enim : Mulier alligata est nuptiis, quanto tem- 
pore vivit vir ejus; sin autem mortuus. fuerit. vir, 
libera est cui vult nubere *. Quo quidem declarat, 
post viri obitum ab omni illam peccato liberam esse; 
adeo ut contradicere nemo possit. Quod hoc addito 
significavit, in Domino, quasi minime a Domino sit 
aliena, quie post viri obitum alteri se viro con- 
junxerit, ut nec illum vicissim, qui, uxore mortua, 
sese ad secundam applicarit. Tantum in Domino, 
ait Apostolus. Addit tamen : Beatior autem est, εἰ sic 
manserit *. lllud autem, in Domino, idem est ac non in 
stupro, aut adulterio, violationeque 499) matrimo- 
niorum; sed in fiducia et honestis nuptiis persistere, 
in fide preceptis, bonis operibus, religione, jejuniis, 
legum observantia, eleemosynis, bonitate, benefi- 
centia. Hzc enim eum in nobis insunt ac permanent, 
non otiosos et infructuosos constituunt in adventum 
Doniini. 

Jam vero sacerdotio primus ordo, accurataque 
in omnibus vitze- ratio tribuitur. Populo vero mo- 
deratum quiddam, et ad eorum captum aecommo- 
datum, et cum quadam indulgentia conjunctum ; 
ut omnes doceantur, ac misericordiam consequan- 
tur. Misericors quippe Dominus, et servare uni- 
versos potest, cum praeclaris legum suarum insti- 
tutis, tum vera puraque Christiane religionis fide. 
llle enim purus solus est. At isti dum seipsos 
Puros essc pr:edicant,tiilo ipso suo dogmate impu- 
ros sese faciunt. Nam quisquis purum sese ipse 
condemnat. 

Vill. Sed incredibilis quadam horum stultitia 
est, dum aliquam ejusmodi Scripture sententiam 
esse putant (tametsi verum esse illorum dogma 
fateamur) qua de universo populo hune in modum 
statuat. Scire enim illud debuerant, non in hoc 
solum genere hominum animos aut culpam con- 
trahere, aut virtute preditos esse, sed illud prz- 


! 1 Cor. iv, 9$. * I Cor. ni, 10. 


5 E Cor. vii, 99. 


ται. Φησὶ γάρ". Γυνἡ δέδεται γάµῳ, ἑφ᾽ ὅσον χρό- 
vov ζῇ ó dvhp αὐτῆς. Ἐὰν δὲ ἁποθάνῃ ὁ ἀνγλρ. 
ἐλευθέρα ἐστὶν ᾧ 064g γαμηθῆναι ἀποφηνάμενος 
μετὰ τελευτὴν ἀνδρὸς τὸ ἑλευθέριον ἀπὸ ἁμαρτίας 
χωρὶς πάσης ἀντιλογίας, μετὰ τῆς προσθήκης ση- 
μάνας, τῷ ἐν Κυρίφ, ὡς οὐχ εἶναι αὐτὴν ἆλλο- 
τρίαν Κυρίου, τὴν μετὰ τελευτὴν ἀνδρὸς συναπτοµέ, 
νην ἄλλῳ ἀνδρὶ, 3) τὸν μετὰ τελευτὴν Υνναιχὸς συν- 
απτόµενον δευτέρα νναιχὶ, µόνον ἐν Κυρίφ, ὡς 
λέγει ὁ Απόστολος. Καΐ φησι’ ΚΜαχαριωτέρα δέ 
ἑστω», ἑὰν' µείνῃ οὕτως. Τὸ, ἐν Kopiq, μὴ kv πορ- 
vela, μὴ ἐν µοιχείᾳ, μὴ ἓν χλεφιγαµίᾳ, ἀλλ' ἐν παῤ- 
ῥησίᾳ, ἓν σεμνῷ γάμῳ ἐπιμένειν, Ev τῇ πίστει, ἓν 
ταῖς ἐντολαῖς, ἐν εὐποιίαις, ἐν εὔὐλαθείᾳ, ἐν νηστείαις. 


G iv εὐνομίᾳ, ἓν ἑλεημοσύναις, àv σπουδαιότητι, Ev 


ἀγαθοεργίᾳ. Ταῦτα γὰρ, συνόντα xal παραμµένοντα͵ 
οὐχ ἀργοὺς, οὐδὲ ἀκάρπους καθίστησιν εἰς τῆν εοῦ 
Κυρίου παρουσίαν. 


Καὶ τῇ μὲν ἱερωσύνῃ τὸ πρῶτον τάγμα xai 
περὶ πάντων ἀχριθολογία - τῷ δὲ λαῷ τὸ σύμμετρον 
καὶ τὸ συγγνωστόν’ ἵνα πάντες διδάσχωνται xal χατ- 
ελεῶνται. Ἐλεῆμων γάρ ἐστιν ὁ Δεσπότης, xat δν- 
νατὸς πάντας σώξειν τῇ ἰδίᾳ αὐτοῦ εὐνομίᾳ, xal ἁλτ- 
θινῇ πίστει τῆς τοῦ χηρύγµατος χαθαρότητος. Αὐτὸς 
γὰρ μόνος ἔστὶ χαθαρός. Οὗτοι δὲ, ἑαυτοὺς φῄσαν- 
τες Καθαροὺς, ἀπ᾿ αὐτῆς τῆς ὑποθέσεως ἀχαθάρτους 
ἑαυτοὺς ἁποτελοῦσι. Πᾶς γὰρ ὁ ἑαυτὸν ἀποφρήνας χα: 


D θαρὸν, ἀχάθαρτον ἑαυτὸν τελείως χατέχρινε. 
pronuntiat, extremz se impuritatis suopte judicio 


Z'. Πολλὴ δὲ ἄνοια τῶν τοιούτων νοµιξόντων εἶναί 
τι, εἰ xaX ἣν ἀληθὲς τὸ χήρυγµα, περὶ παντὸς «o 
λαοῦ οὕτως φάσχον. "Εδει δὲ γνῶναι, ὅτι οὐ περὶ τῆς 
ὑποθέσεως ταύτης µόνον τὸ ἔγχλημα ὑπάρχει φυχῇ, 
3j τὸ διὰ τοῦτο ἑνάρετον γενέσθαι µόνον, ἀλλὰ xa! 
τὸ μὴ λοιδορεῖν, μὴ ὀμνύναι ὄρχον, μήτε ἓν ἀληθείᾳ, 
µήτε ἐν φεύδει * ἀλλὰ val val, xaX o0 οὗ λέγειν ph 


* ibid. 40. 


10279 


δολιεύεσθαι, μὴδιαθάλλειν, 
νεύεσθαι. "Ex τούτων γὰρ πάντων συνάγεται ἡμῖν 
τὰ ῥύπη τῶν ἁμαρτημάτων. Ὡς yàp, φησὶν, ὁ 
πάσσα.ος (14) ἀνὰ μέσον τῶν δύο «Ίίθων συγ- 
ερίδεται, οὕτως ἡ ἁμαρτία ἀνὰ μέσον ἁγοράζον- 
τος xal πωλοῦντος' xaX ὅτι bx τοῦ πλήθους πάντως 
καὶ µέθυσοι, xai πόρνοι, xai πλεονέχται, xai τοχι- 
σταὶ, χαὶ πάντως ὅτι τὰ τοιαῦτα ἔχουσι, χαὶ τούτοις 
ὅμοια * ὅτι xal ψεύσματα ἑχάστῳ αὐτῶν Tapaxolou- 
θεῖ. Πῶς οὖν δύνανται ἑαυτοὺς Καθαροὺς ἀποχαλεῖν 
διὰ τῆς μιᾶς ὑποσχέσεως, τῆς πάσης κατὰ θεὸν 
πραγµατείας περὶ πάντων τῶν σφαλμάτων ἀσφαλι- 
ζομένης ; Οὐκ ἔγνωσάν τε οὗτοι τὰ ἀχριθῃ τοῦ x 
ῥύγματος, οὐδὲ τίνι ἀφώρισε τὸ ἀχοίδασμα τοῦτο 


τῆς διγαµίας. 


ADVERSUS ILERESES LiB. Hl. TOM. l.— ILERES. LIX. 


1070 


ph χλέπτειν, μὴ ἔμπορ- A terea. requiri, ut neque convitiéntur, nec omnino 


vere falsove jurent, nec aliud quidquam preter, 
eliam, etiam, non, non?*, usurpent; ne dolo cir: 
cumvyeniant, ne calumnientur, ne furentur, ne 
stuprum committant. Quibus ex omnibus criminum 
sordes colligimus. Atque, s! palus, inquit, inter 
duos lapides conteritur , sic peccatum in medio ejus 
qui emit, ei vendit *. Ad hzc necessarium esse, ut 
et ebrii, et stupratores, et avari, et feneratores, el 
ejusmodi, ae similibus vitiis obstricti jn populi 
multitudine versentur : quandoquidem unicuique 
mendacja adhzrescunt. Quanam igitur fronte Pu- 
ros appellare seipsos singulari illa professione 
possunt : cum omnis Christianz vitz instituenda 
ratio ab omni delictorum genere cavendum esse 


constituat? Igitur Christianze doctrine accuratam illi formam non norunt; neque cuinam exacta illa 
de secundis nuptiis prescriptis lex fuerit, prorsus intelligunt. 
᾽Αλλὰ καὶ οἱ ἀπὺ τοῦ διωγμοῦ παραπεπτωχότες, B Quod ad eos vero spectat, qui in persecutione 


χαὶ αὐτοὶ ἐὰν ἑνδείζωνται τελείαν τὴν µετάνοιαν, àv 
σάκκιῳ χαὶ σποδῷ χαθεσθέντες, xal κλαύσαντες ἓν- 
ώπιον Κυρία, δυνατός ἐστιν ὁ εὐεργέτης καὶ αὐτοὺς 
ἐλεῆσαι. Οὐ γάρ τι φαῦλον γίνεται ἀπὸ µετανοία». 
ἐέχεται οὖν τοὺς μετανοοῦντας ὁ Κύριος καὶ ἡ αὐτοῦ 
Ἐχκλησία : ὡς ἐπέστρεψε Μανασσῆς ὁ υἱὸς Ἐδεχίου, 
καὶ ἐδέχθη ὑπὸ Κυρίον. καὶ ὁ ἀρνησάμενος πρὸς 
ὥραν ἅγιος Πέτρος, xai χορυφαιότατος τῶν ἁποστό- 
λων, ὃς γέχονεν ἡμῖν ἀληθῶς στερεὰ πέτρα θεµε- 
λιοῦσα τὴν πίστιν τοῦ Κυρίου * ἐφ᾽ fj ᾠχοδόμητο ἡ 


Ἐχκχλησία χατὰ πάντα τρόπον. Πρῶτον μὲν ὅτι ὦμο- : 


λόγησε Χριστὸν τὸν Υξὸν τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος, xai 
ἤχουσεν, ὅτι "Exi τῇ πέτρᾳ ταύτῃ τῆς ἀσφαλῆς 
πίστεως οἰχοδομήσω µου τὴν "ExxAnciar. Ἐπειδὴ 


σαφῶς αὐτὸν ὡμολόγησεν Yibv ἀληθινόν. Τὸμ yàp € 


εἰπεῖν, ὙΥἱὸν Θεοῦ ζῶντος, ἔδειξεν Υἱὸν γνήσιον 


εἶναι, μετὰ προσθήχης τῆς, ζῶντος, ὡς ἓν πάσῃ pot 
σχεδὸν αἱράσει περὶ τούτου εἴρηται. 


Β’. Αλλὰ χαὶ περὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος ὁ αὐτὸς 
ἀσφαλίζεται ἡμᾶς, λέγων τοῖς περὶ ᾿Ανανίαν ' Τί 
ὅτι ἐπείρασεν ὑμᾶς ὁ Σατανᾶς, Ψψεύὐσασθαι τὸ 
Πνεῦμα τὸ ἅγιον; Οὐκ ἀνγθρώπῳ ἐψεύσασθε, ἆ 1.1ὰ 
τῷ θΘεῷ. Διότι Ex θεοῦ τὸ Πνεῦμα, χαὶ οὐχ ἀλλότριον 
θ:οῦ. ᾽Αλλὰ xai ἐνταῦθα στερεὰ πέτρα οἰκοδομῆς 
xaX θεμέλιος ofxou θεοῦ γεγένηται, Ev τῷ ἀρνησάμε- 
voy αὐτὸν xaX πάλιν ὑποστρέφαντα, εὑρεθέντα τε ὑπὸ 
Κυρίου xai χαταξιωθέντα πάλιν ἀχοῦσαι' Ποίμαινε 
τὰ πρόδατάἆ µου’ xo, Ποίµαινε τὰ ἀρνία µου: καὶ, 
Ποίµαινε τὰ πρόδατἀἆ µου. Ὁ γὰρ Χριστὸς, τοῦτο 
λέγων, εἰς ἐπιστροφὴν ἡμᾶς Ἠγαγε µετανοίας ἵνα 
ἐν αὐτῷ πάλιν οἰχοδομηθείη ἡ εὐθεμελιώτατος πί- 
στις, ἡ μὴ ἁπαγορεύουσα ζωὴν τῶν ἀνθρώπων, ὅσοι 
ἐμπνέουσι τῷ βίῳ, xal μετανοοῦσιν ἓν ἀληθείᾳ, 


5 F. τῷ, 


* Matth. v, 57. * Eccli. xxvii, 9. 
* Act. v, 9. 


d Joan. xxi, 15 sqq. 


(14) Ὡς yàp, φησὶν, ὁ záccaAoc. Mutatis, nt 
solet, verbis locun istum protulit, qui ita Eccli. 
xxvii Conceptus est : ᾿Αναμέσον λιθίνων παγήσεται 


* [I Par. xxxii, 12. 


500 prolapsi sunt, 'etiam illis, si in sacco ac 
cinere sedentes coramque Domino flentes, perfectam 
pre se penitentiam tulerint, beneíicus ille Deus 
misericordiam adhibere potest. Nihil enim ex 
penitentia mali redundat. Excipit ergo poenitentes 
Dominus aeenon ejus Ecclesia, quemadmodum 
Manasses Ezechiz filius conversus est, et a Domino 
receptus *, itemque princeps apostolorum Petrus, 
qui Dominum aliquando negavit. Qui quidem 
solid: petre instar nobis exstitit, cui velut funda- 
mento Domini fides innititur, supra quam Ecclesia 
modis omnibus exstructa est. In primis quidem, 
quod Christum Dei vivi Filium esse confessus est, 
idque vicissim audiit: Supra hanc solide fidci 
petram: edificabo Ecclesiam meam *.. Quouiam 
diserte verum illum esse Filium asseruit, Cum 
enim vivi Dei Filium dixit *, adjecta vivi parti- 
cula, germanum illum esse Filium docuit. Id quod 
in omnibus pene refutandis bzresibus a nobis re- 
petitum meminimus. 

Vlil. Porro de Spiritu sancto idem ille nos Pe- 
trus certiores efficit, cum sic Ananiam alloquitur: 
Quid wtique tentavit vos. Satanas, mentiri Spiritui 
sancto? Non homini mentiti estis, sed Deo". Hoc 
enim eo dictum est, quod ex Deo Spiritus profe- 
cius sit, nec ab eo sit alienus. Verum et ille quo- 
que firmissimus structure lapis, ac divinze domus 
fundamentum fuit, cum negato Christo reversus ad 


p 5ese. velut repertus a Domino, et honore tanto 


alfectus, audiit : Pasce oves meas ; et : Pasce agnos 
meos ; ac tertio : Pasce oves meas *. Quz Christus 
cum dixit, ad poonitentix nos conversionem indu- 
Xit, quo rursum in illo solidissime fundata fides 
sedificaretur, quz» nulli hominum vitam ac salutem 
subtrahit, quandiu vivi ac spirantes sunt, atquo 


* Matth. xvi, 18. * ibid. 16. 


πάσσαλος, xai ἀναμέσον πράσεως xai ἀγορασμοῦ 
συντριθήσεται ἁμαρτία,. — 7. 


1081 


in boc mundo delicta corrigunt. 

IX. Siquidem in Cantico canticorum eadem 
sponsa hunc in modum sponso loquitur : Respondet 
frater meus, et dicit mihi : Surge, propinqua mea, 
formosa mea, columba mea; quoniam hiems trans- 
iit* : hoc est, tristis illa, ac tenebrosa terribilisque, 
ut ita dicam, nebularum caligo transiit. Imber 
abiit, εἰ recessit, flores apparuerunt in terra nostra : 
tempus. putationis advenit : vox turiuris. audita. est 
in terra. nostra. : ficus protulit. grossos 01 suos, 
vinee nostre germinarunt, dederunt odorem *. Ut 
preterita omnia transiisse monstraret, ac vernum 
modo tempus florere, pacatum mare ac tranquil- 
Jum esse, imbrium timorem preteriisse, vetera 


S. EPIPHANII 
ex animo penitentiam suscipiunt. ac denique sua A xat διορθοῦνται τὰ ἑαυτῶν σφάλματα kv τῷ alam 


τούτῳ. 

ϐ’. Καὶ ἐν τῷ "Ασματι τῶν ἁσμάτων ἔφη abt, ἡ 
νύμφη πρὸς τὸν νυμφίον Xéyouca ^ ᾽Αποκρένεται d 
ἀδεΊ]ρός pov, καὶ Aéret µοι' ᾽Αγάστα, &A08, ἡ 
πλησίον µου ' καλή µου, περιστερά µου ὅτι ὁ 
χειμὼν παρῇῆ-θε' τὰ στυγερἆ τε xoi ζοφώδη τῆς 
συννεφίας, xal φοθερώτατα, Oc εἰπεῖν, παρῃλθεν. 
Ὁ ὑετὸς ἁπῆ.ϊθεν, ἑπορεύθη ἑαντῷ' τὰ ἄνθη ὥφθη 
ἐν τῇ TU ἡμῶν ὁ καιρὸς τῆς τομῆς ἔφθασε ger 
τῆς τρυγόγος ἠκούσθη ἐν τῇ τῇ ἡμῶν: ἡ συκη 
ἐξήνεγκε τοὺς ὀλύνθους αὐτῆς, αἱ ἅμπελοι ἡμῶν 
xvxpltovaw, ἔδωκαν» ὁσμήν ' ἵνα δείξῃ πάντα τὸ 
παρῳχηµένα παρελθόντα * ἔαρος δὲ ἄρτι ἀνθοῦντος, 
καὶ θαλάσσης Υαληνιώσης τε, xal qó6ou τοῦ ὑετοῦ 


sarmenta vitis amputata, herbas porro non modo p διελθόντος, xai τῶν παλαιῶν τῆς ἀμπέλου τετµηµέ- 


virescere, sod et flores edidisse, Cum et preedica- 
tionis vox in deserto, hoc est in terra nostra, 
clamaret ; ac ficus illa quondam exsecrata grossos 
suos produceret, nimirum p«enitentiz fructus, qui 
jn ramis sunt arboribusque conspicui; vites deni- 
que parturire flores, id est fragrantem evangelicz 
fidei predicationem coepissent. Postquam autem 
subito eam compellavit, ac dixit : Surge, veni. 
Surge a morte peccatorum, et veni in justitia; 
surge a delicto, et veni cum fiducia; surge a 
peccatis, et veni ad poenitentiam ; surge ab affecta 
valetudine, et veni in sanitate; surge ab infdeli- 
tate, et veni in flde; suree a perditione, et veni 
in recuperatione, 


Λο qum Scriptura sacra nequaquam ignoraret, 
post priorem penitentiam, ac vocationem, et 
sanitatem, ut ita dicam, quamplurima in peccata 
humanum genus incidere, ita rursum loquitur : 
Surge, veni, columba mea ; nec semel, sed secundo 
ipsam appellat, ita ut posterior priori vocatiu non 
sit equalis. Nam in priori sic illam alloquitur : 
Surge, propinqua mea, formosa mea, columba mea. 
Primum igitur : Surge, veni, dixit : non autem, et 
veni tu. At in secunda articulum adjecit, ut diver- 
sam ab altera vocationem esse signiflcaret; qua 
tamen, post priorem illam, benignam manum ac 
colestem clementiam ostenderet. Ét veni, inquit, 
columba mea, in tegmen petra prope antemurale *. 
]n tegmen petra dixit, hoc est, Christi benignitatem 
Zisericordiamque Domini. Hoc enim est petra 
tegmen ; tegmen, inquam, spei, fidei atque verita- 
tis. Prope antemurale vero, hoc esi, antequam 
porta claudatur, antequam Rex introgressus non 
amplius post exitum ab hac vita mortemque reci- 
piat. Cum non amplius prope antemurale sumus ; 
sed clause sunt porte, nec ullus emendandi sui 
locus est. 


' Cant. i, 10, 141. * ibid. 14-18. * ibid. 15, 14. 


γων, xaX τῆς πύας µηχέτι ποαζούσης µόνον, ἀλλὰ καὶ 
ἄνθη ἐχδαλούσης, xal τοῦ κηρύγματος τῆς φωνῆς ἓν 
τῇῃ ἐρήμῳ βοώσης, τουτέατιν ἐν' τῇ Tr ἡμῶν; xal 
συχῆς τῆς ποτε χαταραθείσης ἐχθαλλούσης τοὺς 
ὀλύνθους, τοὺς χαρποὺς τῆς µετανοίας, Ίδη ἐπὶ τοῖς 
χλώνεσι xal δένδρεσι φαινοµένους ἀμπέλους δὲ ἤδη 
κυπριζούσας τὸ εὔοδμον τῆς τοῦ Εὐαγγελίου πίστεως 
χήρυγμα. Ἐπειδὶὴ δὲ εὐθέως χέχληχε τὴν τοιαύτην, 
καὶ εἶπεν, ᾿᾽Ανγάστα, à406 * ἀνάστα ἀπὸ νεχρότητος 
ἁμαρτημάτων, xai ἐλθὲ ἐν διχαιοσύνῃ * ἀνάστα ἀπὸ 
παραπτώµατος, xai 530b ἐν παῤῥησίᾳφ' ἀνάστα ἀπὸ 
ἁμαρτιῶν, καὶ ἐλθὲ elc µετάνοιαν  ἀνάστα ἀπὸ πα- 
ραλύσεως, xal ἐλθὲ ἐν τελειότητι ' ἀνάστα ἀπὸ λωξή- 
σεως, xai 530b ἐν ὑγείᾳ ἀνάστα ἀπὸ ἀπιστίας, xol 


C ἐλθὲ ἐν πίστῳ  ἀνάστα ἀπὸ ἀπωλείας, xal ἐλθὲ iv 


εὑρέσει. 

Ἐπειδὴ δὲ ᾖδει τὸ ὅλον λόγιον, ὅτι μετὰ τὴν πρώ- 
την µετάνοιαν, καὶ μετὰ τὴν πρώτην κλῆσιν xat faa, 
ὡς εἰπεῖν, συµμδαίΐναι τῇ ἀνθρωκότητι πολλὰ παρα- 
πτώματα, πάλιν λέγει’ Ανάστα, 6408 σὺ, xspi- 
στερἆ µου’ δεύτερον ταύτην καλεῖ, καὶ οὐχ ἅπας ' sb 
δὲ δεύτερον οὐχ ἴσον τῷ πρώτῳ. Φηαὶ γὰρ ky τῇ προ- 
τέρᾳ χλήσει οὕτως" ᾽Αγάστα, ἡ πλησίον µου, xai 
µου, περιστερᾶ µου. Ἑὸ μὲν πρῶτον, «Ανάστα, 
&A06* καὶ οὐχ εἶπε' Καὶ ἐλθὲ σύ. Καὶ «b δεύτερον 
προστίθησι τὸ ἄρθρον, ἵνα δείζῃ χλῆσιν (οὐ) δεντέραν 
παρηλλαγμένην μετὰ τὴν πρώτην ' ἀλλὰ xai ἐν τῇ 
πρώτῃ (15) ἀπὸ παραπτωµάτων πάλιν ὁρεγομέντν 
χεῖρα ἐπιδέξιον, xal ἐπουράνιον φιλανθρωπίας. Καὶ 
&A06, qol, περιστερά µου, ἐν σχέπῃ τῆς πέτρας 
ἑχόμενα τοῦ προτειχίσµατος. Ἐν σχέἐπῃ πέτρας, 
ἓν φιλανθρωπίᾳ Χριστοῦ, xoi ἐν ἑλέει Κυρίου, τουτ- 
έστι σχέπη πέτρας, σχέπη ἀλπίδος, xal πίστεως, 
xai ἀληθείας. Ἑχόμεγα τοῦ απροεδιχίσµατος "τουτ- 
ἐστι, πριν] χλεισθῆναι τὴν πύλην, πρινὴ foo πε- 
ῥιδόλων γενόμενος ὁ Βασιλεὺς μµηκέτι εἰσδέξηται 
μετὰ τὴν ἐντεῦθεν ἁπαλλαγήν τε xai θάνατον * ὅτε 
οὐχέτι ἐχόμενα τοῦ προτειχίσµατος, ἀλλὰ ἀπεχλεί- 
σθησαν αἱ πύλαι, καὶ οὐχέτι ἔνι διορθώσασθαι. 


(15) 'AJ1à xal ἐν τῇ πρώνῃ. F. ἐπὶ τῇ πρώτῃ. 








8055 


ADVERSUS HJERESES LIB. Ἡ. TOM. 1. — HERES. L'X. 


1056 ' 


r. Ἐν TÀ3p τῷ μέλλοντι αἰῶνε, μετὰ «hv ἀνθρώ- Α Χ. Etenim in futuro siculo post hominis obitum 


που ἁπαλλαγὴν, οὗ νηστεῖας πορισμὸς, οὗ µε- 
τανοίας χλῆσις, οὐκ ἑλεημοσύνης ἐπίδειξις' ἀλλ) 
οὔτε ἐγχλημάπον ἔργα, οὐ πόλεμος, οὐ μοιχεία, οὐχ 
ἀσέλγεια, ἀλλ᾽ οὔτε δικαιοσύνη καὶ μετάνοια. Ὡς γὰρ 
μετὰ θερισμὸν τοῦ στάχνος οὐχ ἔνι παχυνθῆναι τὸν 
κόχκον, οὐχ ἀνεμοφθόρον γενέσθαι, οὐχ ἔνι εὐπά- 
θειά τις Ἑτέρα. ᾽Άλλὰ μὴ λέγε µοι clc ἀποθήχης τὰ 
φθάρµατα, ᾖτουτέστι καὶ -σχώληχας χαὶ σῆτας ' 
ταῦτα yàp διὰ τὰ bv. τῷ αἰῶνι Ὑίνεται, Τὸ δὲ ἀπει- 
κονισμένον, καὶ ἓν πῦλαις ἡμῖν εἰρημένον, χαὶ ἆπο- 
6fx» ἸἈσφαλισμένον, πἰστεώς ἐστιν ὑπόδειγμα xol 
ὑπογραμμός. "Ev0a οὔτε ἁῃσταὶ διορύττουσω», 
οὔτε σῆτες ἀφαν]ίζουσιν, ὡς ἔφη ὁ θεῖος λόγος. 
Οὔτε μὴν πορισμὸς εὐσεδείας, οὔτε µετανοίας, ὡς 
ἔφην, Κετὰ θάνατον. Οὃ γὰρ Λάζαρος ἀπέρχεται 
πρὸς τὸν πλούσιον ἐχεῖ, οὔτε ὁ πλούσιος πρὺς νὸν Λά- 
ζαρον ' οὔτε ᾿Αδραὰμ ἀποστέλλει σχύλλων τὸν πέ- 
wnta πλουτῆσαι ὕστερον' οὔτε ὁ πλούσιος ὧν αἱτεῖ- 
ται, χαΐπερ μετὰ Ἱκεσίας, τὸν ἐλεήμονα ᾿Αόραὰμ 
παραχαλέσας *. Ἐσφράγισται γὰρ τὰ ταμιεῖα, πε- 
πλήρωται: ὁ χρόνος, καὶ ὁ ἀγὼν ἑτελέσθη, xa ἑκενώθη 
τὸ σχάµµα, xol ol στέφανοι ἐδόθησαν * καὶ ἀγωνισά- 
μενοι ἀνεπαύσαντο ** καὶ ol κὴ φθάσαντες ἑξήκαν 
καὶ οἱ μὴ ἁγωνισάμενοι οὐχέτι εὐποροῦσι' xai οἱ ἓν 
τῷ σκἀάμμµατι Ἱττηθέντες ἐξεθλήθησαν ' xal τὰ πάντα 
σαφῶς τετελεέωται μετὰ τὴν ἐντεῦθεν ἑκδημίαν. "Ec: 
δὲ ὄντων ky vp. ἁγῶνι πάντων, καὶ μετὰ πτῶσιν ἔνι 
ἀνάστασις, Esc brc, ἔτι θεραπεία, ἔτι ὁμολογία: 
xiv εἰ μὴ τελειότατα, ἀλλ᾽ οὖν Ὑε τῶν ἄλλων obx 


ἀπηχόρενται d) σωτηρία. 


nullus amplius jejunii quastus est ; non ροπίίεν- 
tie vocatio; non eleemosyne 569 ostensio est. 
Sed neque criminibus ullis locus; non bellum, noa 


, adulterium, non libidines, neque e contrario justi- 


tia vel penitentia, Nam sicut demessa spica, gra- 
num nec turgere deinceps, neque vento corrumpi 
atque evanescere, nec affici amplius potest. Nec 
est quod illam mibi corruptelam objicias, quz in * 
horreis accidit : cujusmodi sunt vermes 46 tinere. 
Hec enim ad ea qu» in seculo geruntur, adum- 
branda spectant. Qued autem similitudine illa 
declaratur, et in portis esee dicitur, atque in hor- 
reis conditum, ad exemplum Εάοῖ, ac delineatio- 
neni refertur. Ubi neque [ures effodiunt, neque (ες 
corrumpunM , ut scriptum est *. Sed neque pietatis 
ullum lucrum est, aut peenitentite, uti. diximus, 
post mortem. Non enin Lazarus Μο ad di- 
vitem pergit; neque dives ad Lazarum. Ne- 
que Abraham pauperem mittit, aut ei laborem 
indici , ut postea ditescoet. Neque dives ea qux» 
postulaverat , impetrat : tametsi misericordem 
Abrahamum magnis precibus obsecrat. Siqui- 
dem obsignata sunt prompliuarin, abque eszple- 
tum tempus est, certamen confectum, vacuum eta- 
dium, distribute coroa:x, athlete quieli se dede- 
runt. At qui certamen non aKlgerunt, nullam am- 
plius ejus copiam habent; et qui in stadio superati 
sunt, ejecti fuerunt, Denique omnia plane, ubi ex 


6 bac vita discessum est, abeoluta sunt ac perfecta. 


Quandiu quidem in certamine adhuc universi 


consistunt, vel post casum surgere licet, spesque aahuc superest; adbuc remedium atque confessio. 
Ac licet nem  perfectissimus ille status sit, nibilominus aliorum nequaquam desperata salus 


est. 
Ελ’, Πᾶσα δὲ αἴρεσις, ἀπὸ τῆς &inOslec ἑξοχεί- 
λασα, kv σχότῳ τυφλώττει, καὶ βυωπάξει, ἕτερα ἀνθ᾽ 
ἑτέρων διανοουµένη. Ἐοίκασι γὰρ οὗτοι τισὶν ἀθέχνοις, 
καὶ ph γινώσχουσι ἑκάστης ποιότητος, καὶ χρήσεως, 
xot χόαµου ἐχάστου μέλους. Kal ὡς εἰπεῖν ληρῶδές 
σι elc ὃ προδάλλοµαι λέγειν, ὅμοιον τῆς αὐτῶν ἄνοη- 
σἵας. Ὡς περιτιθέασι τὰ ὑποδήματα (16) «8 χε- 
φαλῇ, τὸν δὲ στέφανον τοῖς Todi, καὶ χλοιὸν χρύσεον 
περὶ τὴν Ὑαστέρα - τὰ δὲ ἄλλα, πέδια ὡς εἰπεῖν, 
τὰ ἃξ ἱματίων Υεγενηµένα φαβά «otv. ὀδώνια κά. 
πληται ἢ βράκαι, χεροὶ περιτιθέασι, δακτυλίους δὲ 
ve. πωαίν. Οὕτω γὰρ ἡ τῶν ἄγνοιαν χεκτηµένων 
αφαλερὰ καὶ ἄταχτος διαταγή. Τὰ γὰρ ἐπὶ τῆς ἱερω- 
σύνης Ἱσφαλισμένα περὶ δευτἐρου γάμου, xa τῶν 


! Deest aliquid. 3 γρ. ἀνεπάγησαν. 3 Matth. vi, 


(16) Ὡς περιειθέασι cà ὁποδήματα. Non hec a 
Catharis usurpata prsspostera vestitus ratio, ut qui- 
dam existimat, ad superioris dogmetis absurdi- 
tatem illustrandam ea similitudo refertur. Obser- 
vanmdum vero πόδια (ita enim hoe loco leg. pro 
πέδια) cum ὁδωνίοις et βράκαις promiscue accipi ; 
elsi proprie πόδια pedum, βράχαι feminum tegu- 
menta sint. Polluz lib. n, cap. 4 scribit 
esse τοὺς περὶ τοῖς Todi πίλους, qux» /Eschylus πέ. 
Àwtpa vocat. Sic Hesych. : Βράχες, ἀναξυρίδες. Et 
alibi ναξυρίδες, φηµινάλια, Bpaxla βαρδαρικὰ, ἕν- 

Βατλοε.. Ga. XLI. 


Xi. At omnis heresis «bi a veritate semel ος- 
cidit, cscutit in tenebris, et hallucinatur, atque 
alia pro aliis mente concipit. Nam illi rudibus qui- 
busdam atque imperitis similes sunt, qui unius- 
cujusque membri conditionem, &ique «sum, et- 
ornatum nesciunt. Juvst porro absurdum quiddam, 
et illorum amentia simile, ad id quod volumos ex- 
primendum afferre. Perinde ergo ili faciunt, ac si 
capiti calceos inducant, el coronam pedibus, οἱ 
ventri torquem aurewn; emiera vere, cujusmodi 
sunt pedulia ernamenia, ques nonnulli udones 
vocant, sut brecoas, manibus circamdent, annu- 
lus pedibus. Talis est ab imperütis illis inst tuta 
το, errori& perturbatienisque plenissima. Qus 


Sopa ποδῶν, ὑποδήματα βαθέα à βασιλικά. Ubi 
ἀναξυρίδας, quae femoralia sunt, calceamenta quo- 
que facit, el quidem βαθέα, ut a soleis distinguat, 
quz plantis pedum suppositzs. Porro quod ait Epi- 
phanis τὰ ἐξ ἱματίων γεγενηµένα, nos tpluy vil, 
βµατίων aliquando legi censuimus. Sed fortasse 
retineri satius est, ut ἑμάτια pre pannis sumantur, ΄ 
qe est impilium istorum udonumque materia. . 
on enim fascias pedules bic esse puto, sed βαθέα 
ὑποδήματα, hoc est soccos lanegs, quibus calcesue 
tur, non obvolvuntur pedes. | 
33 


- 


sacerdotii causa decreta eunt, ea ad universum 
populum transtulerunt; 6ἳ quz ad constituendam 
severissimam disciplinam a Deo mandata sunt, ne 
forte aliqui pre animi socordia in delictum {ποί- 
derent; hec illi dum ad omnes pertinete volunt, 
divino numini atrocitatem et inbumanitatem ascri- 
bunt. Ac velut si quis vestem manu tenens, ab 
earpo manus duniaxat cubito tenus brachium ope- 
niat, atque identidem manicam oculis suis objiciat, 
et alios irrideat, oblitus toto se corpore esse nu- 
datum ; perinde et illi faciunt, qui dum digamos 
a se repudiari jactitant, reiiqua prscepta illius 
vel similia, vel sine ulla comparatione prestan- 
tiora, quorum violatoribus mortis poena proponi- 


| 8. EPIPHANII 
whim de secundis $69 nuptiis, aliisque id genus, A ἄλλων, οὗτοι εἰς πάντα τὸν 2aby νενομίκασι’ καὶ τὰ 


δι) ὑπερθολὴν στρυφνότητος ὑπὸ θεοῦ κεχηρυγµένα, 
ἵνα μὴ ῥᾳθυμήσαντές τινες παραπέσωσιν, αὐτοὶ εἰς 
ἀπανθρωπίαν Osip συνῆψαν. Καὶ ὡς ἐὰν ef τις, ἰμα» 
τίου χειρὶ διαχατασχὼν, καὶ ἕως µόνον ἀγχῶνος ἀπὸ 
καρποῦ χειρὺς τοῦ χαλουµένου σχεπάζει ἑαυτὸν, 
προσφέρει δὲ πρὸ ὀφθαλμῶν καθ) ἑχάστην ὥραν «bv 
χειρίδα, καὶ ἐπιτωθάζει τοῖς ἄλλοις, ἐπιλησθεὶς, ὅτι 
ὅλον τὸ σῶμα αὐτοῦ γυµνητεύει ' οὕτω καὶ οὗτοι, 
σεμνυνόμενοι μὴ δέχεσθαι διχάµους, τὰς πάσας ἑν- 
τολὰς τὰς ὁμοίας ταύτης, xai ἔτι μεθ ὑπερδολης 
καλλίονας xei ἐπιθανατίους, τὴν µίαν ἀπαγορεύουσι, 
τὰς δὲ ἄλλας πφταλελοίκασι, Καὶ ἐπιλαθόμενοι ὅλον 
μὲν τὸ apa, γυμνητεύονσιν, ἀπὸ ὅλων τῶν ἐνταλμά- 


των ἀργήβσαντες, καὶ τὴν μίαν ἑνιολὴν οὐχ ἁγνῶς 


tur, contemnunt, et abjiciunt, et uno illo inter- B κατασχόντες. 
dieto contenti caetera negligunt. Quare sic tanquam obliti sint, toto corpore nudi suat, dum οἱ universa 
Dei precepta relinquunt, neque unum illud caste ac sincere custodiunt. . 


XH. O admirandam hominum insaniam! Sene 
quelibet occasio, quantuinris exigua, unamquam- 
que hzeresim a veritate distraxit, atque ad infinita 
mala perduxit. Quemadmodum enim si quis inter- 
ruptam sepem ad publieam viam repererit, et illac 
iter esse sibi credens, relieta via paululum defle- 
xerit, ratus propinquum esse exitum, per quem 
redire in viam ilerum possit, nec illud sciens, al- 
sissimum illic esee murum, ac longissimo spatio 
jnterceptum ; atque ita discurrat, nec qua possit 
egredi uspiam reperiat ; cumque uno alterove mil- 


liari progreseus fuerit, longius deinceps iter super- (c 


sit, nec viam expediat, sed huc illucque se confe- 
744. Hic igitur ad eum modum laborans, neque ul- 
jum ad rectam viam iter expediens, non aliter for- 


tassis inveniet, quam si eadem, qua ingressus erat, 


revertatur, Sic haeresis omnis, cum itineris com- 
pendium baberet in promptu, per longas ambages 
digressa in solidissimum murum incidit ; cujusmo- 
di est ignorantise, inscitisque impedita, ac tortuosa 
flexio. Neque vero invenire unquam illa poterit, 
qua se ad rectam viam referat, nisi ad primariam 
viam, hoc est regiam, iter retorserit. ld qued san- 
etissimi Mosis lex aperte vociferabatur, cum idu- 
mao regi ita mandaret : Hec dicit frater tuus. Is- 
vael : l'reter terminos tuos transibo in terram, quam 


IB. Καὶ ὃ τῆς πολλῆς τῶν ἀνθρώπων partatoo 
σύνης | Πᾶσα δὲ πρόφασις ἐκάστην αἴρεσιν, χᾶν tu 
βραχεῖά τις ὀπῆρξεν, ἀπὸ τῆς ἀληθείας παρείλκυσε, 
xa εἰς πολλὴν χακῶν * χατήγαγεν. Ὥσπερ váp τις 
διασφαγὴν εὑρὼν àv φραγμῷ παρὰ λεωφόρῳ, xat 
νοµίσας διὰ ταύτης βαδίξειν, xal χαταλιπὼν τὴν 
ὁδὸν, τρέπηται, νοµίσας ἐγγύτατον ἔχειν, ὅθεν δια- 
χάµψας πάλιν τῆς ὁδοῦ ἑπιλάδοιτο, ἀγνοήσει δὲ, ὅτι 
τεϊχός ἐστιν ὑπέρτατον, καὶ μαχρῷ διαστήµατι qxo- 
δοµημένον, ἐπιτρέχοι δὲ μὴ εὑρίσχων διὰ ποίας τὴν 
διέξοδον ποιῄσεται, ἀντὶ ἑνὸς σημείου, τοι μιλίου 
προσχόπτων 3, xasà χεῖρα ἔτι πλέον μὴ εὗροι «i» 
ὁδὸν, xai οὕτως τρέπηται ἐπὶ τὰ πλείω’ χάµνων δὲ 
οὕτω, xal μὴ εὐπορῶν διὰ ποίας ἐπὶ τὴν ὁδοιπορίαν 
ἀγάγοι, τάχα τε µήτε εὑρεῖν δυνηθείη, εἰ uf τι &vo- 
χάµψει δι fc xal εἰσῆλθεν οὕτως ἑκάατη αἴρεαις, 
ὡς συντοµίαν τινὰ ἐφευρεῖν δυνηθεῖσα, παρεξώκχειλε 
διὰ τῆς paxpoblag* εὑρόδη δὲ αὐτῇ τεῖχος ἀῤῥαγὶς 
ἡ τῆς ἀγνοίας xaX ἀγνωσίας πάλιν πλοχή. Καὶ οὐχ 
ἂν εὗροι ἡ τοιαύτη ἐπὶ τὴν ἀληθινὴν ἔχειν ὁδὺν, εἰ 
pfj τι ἀναχάμόει εἰς b ἀρχέτυπον τῆς ὁδοῦ, τουτ- 
ἐστι τῆς βασιλικής ὡς καὶ ὁ νόµος διαῤῥήδην ἐδόα 
τοῦ ἁγίου Μωῦσέως, λέγοντος τῷ βασιλεῖ Ἐδὼμ, ὅτι 
Τάδε «Ίέγει ὁ düslpóc cov "opes: Παρὰ τὰ 
δριά σου διαλούσοµαι elc γῆν, d ὤμοσε Κύριος 
toic πατράσο ἡμῶν δοῦναι» γῆν ῥέουσαν pét 


juravit Dominus dare patribus nostris; terram θά, D καὶ γάΐα, τὴν γῆν τῶν ᾽Αμοῤῥαίων καὶ Φερε- 


melle et lacte manantem : terram Amorrhaorum, ei 
Pheresaorum et Jebuseorum, et Eveorum, et Cha- 
nancqorum, οί Chetteorum, terram fluentem melle et 
lacte. Non declinabimus ad dezteram aut sinistram, 
aquam in argento bibemus, et cibos argenti comede- 
mus. Non declinabimus hac aut illac, via regia gra- 


. diemur'. Est enim regia quzdam via, nimirum Ἐς- 


clesia Dei, ac veritatis iter. Unaquseque vero ista- 
rum hzreseon regia derelicta via, ad dexteram si- 
nistramve deflectens, deinceps in immensum erro- 
Fem sese committens abripitur : adeo ut nullum 
deinceps modum babeat in qualibet erroris ;inso- 
Jentia. 


(ulwr, xai Ἱεδουσαίων, καὶ Κὐαίων, καὶ Xara 
φαίων, καὶ Χετταίων" γἠν'ῥέουσαν váa zal μέλι. 
Οὐκ ἐκλ. ιν οὔμεν δεξιὰ 4$) ἀριστερά ' ὕδωρ ἐν dp- 
τυρίῳ πιόµαθα, καὶ Ἀρώματα ἀργυρίου φαγόμοθα. 
Οὐκ ἐχκ.1ινοῦμεν ἐντεύθεν ἢ ἐντεῦθεν' ὀδῷ βα- 
σιικῇ βαδιοῦμεν. Ἔστι γὰρ 6c βασιλιὴ], fitu 


ἐστὶν ἡ τοῦ θεοῦ Ἐκκλησία, xai ὁδοικορία τῆς ἁλη- 


θείας. 'Ἑκάστη δὲ τούτων, τὴν βασιλιχὴν καταλεί- 
qaca, Χλίνασα δὲ ἐπὶ τὰ δεξιὰ 3 ἐπὶ τὰ ἀριστερὰ, 
ἐπὶ πολὺ λοιπὸν ἑαυτὴν ἐπιδιδοῦσα, εἰς πλάνην παρ. 
ελχυθήσεται’ xal οὐχέτι µέτρον ἔχει παρ) ἑκάστε 
αἱρέσει ἡ τῆς πλάνης ἀναίδεια. 


* Nam. xxi, 22 sqq... * F. κακίαν. * F. προχόπτων. 





10931 


 ADVERSUS BJERESES LIB. Il. TOM. ». — R/ERES. LX. 


1058 


IT. "Aves xolvov, too δοῦλοι, υἱοί τε τῆς ἁγίας Α XIII. Aqite itaque, Dei servi, ac sanctse Dei Ec- 


Θεου Ἑχκλησίας, οἱ «8v χανόνα ἀσφαλῃ γινώσκοντες, 
xai τὴν ὁδὸν τῆς ἀληθείας βαδίζοντες: μὴ φωναῖς 
ἀνθελχόμενοι, xal φωνῇ ἑκάστης παραπεποιηµένης 
ἐπιτηδεύσεως. Σφαλεραὶ γὰρ αἱ τούτων ὁδοὶ, xal 
ἀνάντης 1j τρίθος τῆς αὐτῶν παραπεποιηµένης ἐν- 
νοίας. Μεγαλαυχοῦσε, xai τὰ μικρὰ οὐχ ἴσασιν. 
Ἐλευθερίαν ἑπαγγέλλονται, αὐτοὶ δοῦλοι ὄντες τῆς 
ἁμαρτίας. Τὰ μείζονα αὐχοῦσι, xal τῶν μικρῶν οὐδ' 
ὅλως ἐπελάθοντο. 

Αλλὰ xal περὶ τούτων τῶν δὴ Καθαρῶν λεγομέ- 
νων, ᾽Αχαθάρεων δὲ, εἰ δεῖ τἀληθῆ λέγειν, ἀρχετὸν 
Ώγοῦμαι ἕως ἐνταῦθα ἱκανῶς εἰρῃσθαι. Ταύτην δὲ 
παραλείφαντες ὡς βασιλίσχου πρόσωπον, τῷ μὲν 
προσχΆματι τοῦ ὀνόματος ἐξοχωτάτην τινὰ ἔπωνυ- 
µέαν χεκτηµένου, καὶ τῇ τοῦ ξύλου δυνάµει τοῦτον 
παἰΐσαντες, ἐπὶ τὰς ἑτέρας πάλιν ὁρμήσωμεν, αὐτὴν 
ἐἑπαγόμενοι τὴν τοῦ θεοῦ ἑχετείαν, εἰς τὸ σννοδεῦσαι, 
συμπαραμεῖναε, συνεῖναι, συνεργῆσαι, διασῶσαι, 
παιδεῦσαι , χαταξιῶσαι τἀληθῆ λέγειν, ἵνα µήτε αὖ- 
τοὶ, ψεῦδός τι λέχοντες, τοῖς αὐτοῖς ὑποπέσωμεν, 
ὁποίοις αἱ τὰ ἀληθη τὸν χόσμον μὴ διδάξασαι αἱρέ- 
σεις. 


Ἔτι δὲ οἱ Ev τῇ ᾽Αφριχῇ (17) τς xat Βιξικανίφ. οἱ 
ἀπὸ Δωνάτου τινὺς Δωνατιανοὶ οὕτω καλούμενοι, τὰ 
ὅμοια τούτοις φρονοῦντές «lav, ἀφηνιασταὶ καὶ αὖ- 
xol δήθεν διὰ τὸ μὴ συγχοινωνεῖν τοῖς ἐν τῷ διωγμῷ 
παραπεσοῦσι, τοῖς αὐτοῖς ἀνατραπήσονται, χαθάπερ 
xai ol ἑτεροζυγοῦντες αὐτοῖς Νουατιανοὶ, εἴτ οὖν 
Καθαροὶ οὕτω λεγόμενοι, Διὸ οὗ χρείαν ἑσχήχαμεν 
περὶ τούτων ti ἑπεργάσασθαι, ἁλλ᾽ ὁμοῦ αὐτοὺς τοῖς 
ὁμοίοις αὐτοῖς συνἠψαµεν. Περιττότερον δὲ οὗτοι má- 
Àtv xal χεῖρον ἐξέπεσον. Thy γὰρ πίστιν κατὰ τὸν 
"Apstov φρονοῦσιν  ἀνατραπήσονται δὲ ὡσαύτως 
περὶ πίστεως, fic χαχῶς φρονοῦσιν, ὡς xai ὁ "Δρειος 
ἀνετράπη διὰ λόγων ἁληθείας, τὰ αὐτὰ τούτοις φρο- 
wv. καὶ οὗτοι ἐκείνῳ. Καὶ ταύτην δὲ πάλιν παρ- 
ελευσόμενοι, ἐπὶ τὰς ἑξῆς βαδιοῦμεν, ὥσπερ ἑρπετὰ 
δεινὰ χαταπεπατηκότες Ev Κυρίῳ. 


ΚΑΤΑ ΑΓΓΕΛΙΚΩΝ (18), 
Αἴρεσις M' ἡ καὶ E. 


clesice filii, qui certam fidei regulam agnoscitis, ac 
viam veritatis inceditis : ne vos contrarie voces 
abstrabant, aut cujuslibet ementitze secte sermo- 
nes decipiant. Lubricz quippe vis sunt, ac depra- 
vatze illorum intelligentize; acclivis est arduaque 
semita, Etenim magnifice sese jactant, et interim 
minora nesciunt. Libertatem ostendunt, cum pec- 
catorum servi sint. De majoribus gloriantur, ne- 
que tamen vel parva sunt assecuti. 

Verum de eo genere bzreticorum, qui Catari, 
hoc est Puri vocantur, Ακάθαρτοι, boc est. Impuri 
rectius appellentur, eatis arbitror a me haetenus 
esse dictum. Quamobrem eadem hzeresi pretermis- 
δα, perinde ac basilisei ore, qui, quod ad speciem 
nominis atlinet, excellenti quadam nominis appel- 
latione censetur : boc igitur ligni vi ac potentia 
comminuto, ad reliquas transeamus. Sed in primis 
eadem divino Numini prece supplicemwus, αἱ vise 
nobis comes esse velit, et nobiscum maneat, adsit, 
opituletur, conservet, instituat, et ut vera dicamus 
largiatur; ne forte mentientes ipsimet in eadem 
incurramus, in que hizreses inciderunt ill», quse 
bumanum genus falsa docuerunt. 


- Ad bze qui in Africa, et Bizacena degunt, οἱ a 


Donato quodam Donatiani vocantur, eadem cuim 
prioribus illis sentientes, eamdemque ob causam, 
quod videlicet cum his qui in persecutione lapsi 
erant, nihil. habere commune vellent, rebellantes, 
eadem ratione disjicientur, qua et Novatiani, sive 
Cathari, qui commune cum illis jugum trahunt. 
005 Quocirca necesse non babuimus privatim de 
iis amplius aliquid tractare ; sed illos eum sui si- 
milibus conjungendos putavimus. Sed isti vehemen- 
tius ac deterius aberrarunt, quippe qui in eamdem 
cum Ario fidem consentiant : unde et, quod ad fi- 
dem attinet, de qua male sentiunt, eodem everten- 
tur modo, quo Arius veritatis oratione refutatus 
est, cum a se invicem minime dissentiant. Deni- 
«ue nos illa preterita, ad reliquas progrediemur, 
posteaquam horrenda veluti serpentium monstra, 
Domino adjuvante, proculcavimus. 


ADVERSUS ANGELICOS, 
lleresis XL sive LX. 


A'. ᾽Αγγελιχῶν αἴρεσιν ἀχηχόαμεν, xal τὸ ὄνομα D Ι. Audita a nobis est Angelicorum beresis, ac so- 


µόνον ἑἐνηχήθημεν, οὐ πάνυ δὲ σαφῶς ἴσμεν τίς ἡ 
τοιαύτη αἴρεσις, διὰ τὸ τάχα ποτὲ, χαιρῷ αὐτὴν 
ἑνστᾶσαν, ὕστερον λῆξαι, καὶ καταλυθῆναι εἰς τέλος. 
T5 δὲ ὄνομα διὰ πρίαν αἰτίαν ἔσχεν, οὐκ ἴσμεν. 
Ἠτοι γὰρ παρὰ τὸ τινὰς ὑπὸ ἀγγέλων τὸν χόσμον 
γεγενησθαι φάσχειν’ (xaX εἰ αὐτὴ τοῦτο φάσχουσα τῷ 
ὀόματι τούτφ χέκληται, οὖχ ἔχω λέγειν), τοι διὰ 
τὸ tv τάξει ἀγχέλων ἑαυτοὺς σεμνύνειν, χαὶ βίῳ 


* 

(47) "Ec: δὲ ol àr τῇ Ἀφρικῇ. De Donatistis levis- 
sime defungitur Epiphanius, quod illorum fortassis 
errores baud .satis compererat. Atqui preter 
schisma, et pertinacem a reliquis secessionem 
nonpulia de iis peculiaria dici possent. Sed ex 
Optati, Augustin!, aliorumque scriptis, tum ex 


lum ejus nomen accepimus, neque cujusmodi illa 
demum heresis sit, compertum habuimus. (uod eo 
fortasse contigit, quod cum aliquando prodiisset, 
desiit postea, ac tandem penitus exstincta est. []« 
lud vero nomen quam ob causam obtinuerit, igno- 
ramus, Nam cum heretici quidam condltum ab an- 
gelis mundum esse dixerint, utrumnam heec secta, 
quod idem asseveraret, eodem sit affecta nomine, 


Ecclesi» annalibus peti omnía possunt. - 

(18) ΑΥγεΔικῶν. De his August. μου. 59: Αν- 
gelici, inquit, i& angelorum cultum inclinati, quos 
Epiphanius jam omnino defecisse testatur. Cultum 
hie τὴν λατρείαν intellige. Alia τῶν ᾿Αγγελικῶν 
notio ab loci.cujusdam nomine prorsus rejicienda, 


1929 


8. ΕΗΡΗΛΝΗ 


1048 


certo affirmare non possum. An potius quod in an- A ἐξοχωτάτῳ ἄγεσθαι, οὐδὲ τοῦτο διαθεθαιοῦµαι: 1) χαὶ 


gelicum. sese ordinem arroganter referrent, atque . 


excellentem quamdam vitz rationem instituerent, 


ne hoe quidem pro comperto affero. ΑΠ postremo | 


ἁπὸ τόπου τινὸς εἰληφότες τὸδνομα, ἐπεώὶὴ χῶρός 
τίς ἔστιν ᾽Αγγελίνη ἐπέχεινα τῆς Μεσοποταιίας yu» 
ρᾶς χείµενος. 


sb loto quodam eam appellationem sortiti sint. Queniam quidem regio quedam est ultra Mesopo- 


tamiam, quz Angelina dicitur. 

ll. Jam vero quisquis es auditor, si que & me 
antea dicta sunt recorderis, nihil erit qued me in 
criminis suspicionem adducas. Hoc enim de hzre- 
sibus recepimus : quarumdam nos radices ac do- 
gmata, aut aliquid eorum quz ab illis fieri solent, 
- esse narraturos; aliarum vero nomine tenus men- 
tionem esse facturos. Porro quantum divina nobis 
ope prasidioque cencessum est, omnibus ad hanc 
usque sectis expositis, nullam, hac eszcepta, prz- 
termisimus, quam. nen oratione declararemus. Sed 
accidit fortasse, ut cum brevi illa tempore sese in- 
solenter extulisset, ae postremo desiisset, nihil de 


ipsa certi exploratique percipere possemus. Kaque | 


sola ejus appellatione celeriter eomprehensa, eo- 
que nomine, velut abortivo quodam fetu, functi, 
hoc loco prstermisso, ad contemplandas csieras 
animum convertemus. [taque primum ab universi- 
tatis. Domino, postulabimus, ut adesse nobis velit, 
οἱ ut quie apud illos $06 fiunt exiguo atque imbe- 
eillo ingenio nostro subjiciens, universa nos quam 


accuratissime perdoceat : quo et nos ipsos, e$ cae- " 
teros erudire possimus, oti eum mala devitent, tum 


B'. Ἠδη δὲ tv ὑπομνήσει σου γινομένου τοῦ ἀχροα- 
τοῦ, οὐχ εἰς κχατάγνωσιν ἓν ὑπονοίαις Ὑγενήση. 
Ἑπηγγειλάμεθα γὰρ τῶν μὲν τὰς ῥίζας καὶ τὰς 
προφᾶσεις, T, τι τῶν ἐν τοῖς παρ᾽ αὐτοῖς Υινοµένων 
δηλῶσαι ἄλλων δὲ µόνον τῷ ὀνόμαιι ἀπομνημονεῦ- 
σαι. Ὡς δὲ fj θεία δύναµις παρεσχεύασε, mat ἐδοῇ- 
θησεν, ἕως ταύτης τῆς αἱρέσεως τὰς πάσας διεξελ- 
θόντες, οὐδεμίαν εἰάσαμεν ἀνερμήνεντον, πλὴν μιᾶς 


B ταύτης. Τάχα δὲ διὰ τὸ, ἐπαρθεῖσαν τῷ τύφῳ ὀλίγον 


χαιρὸν, xai ὕστερον ληξαι τὴν αὐτῆς κατάληψιν, οὐ 
πάνυ σαφῶς ἔγνωμεν. Ταύτης δὲ µόνον ἐπιμνησθέν- 
τας τῆς ὀνομασίας ἓν τάχει, ὥσπερ ἐχτρώματι τῷ 
ὀνόματι χρησάµενοι , παρελευσόµεθα τὸν τόπον, ἐπὶ 
τὰς ἑτέρας δὲ διασχοποῦντες τὴν ὀρμὴν ποιεῖσθαι. 
Καὶ αἰτούμενοι τῶν ὅλων Δεσκότην παραφανῖναι 
ἡμῖν, καὶ τὰ ἀχριδθή τῶν παρ αὐτοῖς γινοµένων 
ἐπιδείξαντα τῷ σμιχρῷ ἡμῶν wp, πάντα κατὰ ἀχρί- 
6ειαν σημᾶναι’ Dv. ἑαυτοῖς τε χαὶ τοῖς πέλας τὴν 
διόρθωσιν ποιησώµεθα, τοῦ φεύγειν τὰ φαῦλα, Ev δὲ 
τοῖς ἀγαθοῖς καὶ ἀληθεστάτοις τὸ ἑδραῖον ἑαυτοῖ- ἓν 
Gt προσπορίσασθαι. 

in bis quae bons, ae veritati maxime consentanea 


sunt, ürmam in Deo stabilitatem ac constantiam obtineant 


ADVERSUS APOSTOLICOS, 
Haresis XLI eive LXI. 
Ι. Alii secundum illos dici se Apostolicos volue- 
runt, qui et Apotacticos, hoc est Renuntiatores se- 
ipsos nominant. lloc enim diligenter observant, ne 


quidquam possideant. lidem porro a Tatiani do- 


gmatibus velut avulsione quadam :propagati, hoc 
est ab Encratitis, Tatianis et Catharis, qui omnes 
precipue lezem repudiant : habent ili diversa a 
nostris sacramenta atque mysteria. De ἱπορίά re- 
rum omniom gloriantur, ac sacrosanctam Dei Ec- 
clesiam  ascititiis superstitionibus temere divi- 
dunt, ac labefactant, et a divina clementia exci- 
dunt. Neque enim eum qui semel prolapsus sit, re- 
eipiunt amplius, atque eadem omnino de nuptiis, 


KATA ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΩΝ 
Αἷρεσις ΜΑ’ ἡ καὶ ΣΑ’ 
" À'. Μετὰ δὲ τούτους ἄλλοι ἑαυτοὺς ᾿Αποστολικοὺς 
ὠνόμασαν. Βούλονται δὲ καὶ ᾿Αποτακτικοὺς ἑαυτοὺς 
λέγειν. Φυλάττεται δὲ παρ’ αὐτοῖς τὸ μηδὲν κεχτῆ- 
σθαι. Εἰσὶ δὲ καὶ οἱ αὐτοὶ ἁπόσπασμα τῶν Τατιανοῦ 
δογμάτων, Ἐγκρατιτῶν τε xa Τατιανῶν, καὶ Kafa- 
ρῶν' οἵτινες φύσει νόµον οὗ παραδέχονται. Παρήλ- 
λαχται δὲ παρ᾽ αὑτοῖς xaX τὰ μυστήρια. Σεμνύνονταε 
δὲ δῇθεν ἀχτημοσύνην * σχίζουσι δὲ µάτην οὗτοι xal 
βλάπτουσι τὴν  ἁγίαν θεοῦ Ἐκχλησίαν, διὰ τὸ ἐθε- 
᾿λοθρηαχεύειν, ἑχπεσόντες τῆς τοῦ Θεοῦ φιλανθρω- 
πίας. Οὔτε γὰρ παβαπεπτωχότος τινὸς εἴσδεξις ἔτι 
γίνεται’ τὰ ὅμοια δὲ τοῖς ἀνωτάτω λεγομένοις φρο- 
νοῦσι περί τε τοῦ γάμου xal τῶν ἄλλων πραγµά- 


esterisque id genus eum superioribus illis sentiunt. D των. Καὶ οἱ μὲν Καθαροὶ ταῖς ῥηταῖς µόνον Γραφαῖς 


Cumque Catbari receptis duntaxat Seripturis ad-- 
harescant, isti Andres, ac Thom (ita enim vo-- 


eant ) Actis potissimum nituntur, suntque ab Ee- 
clesiz reguis prorsus alieni. 

Nam si abeminauds sunt nuptie, impuri plane 
iHi ipsi sunt, qui e nuptiis originem traxerunt. Ac 
si Ecclesia Dei ex iis solis constat, qui nuptiis re- 
nyutiarunt ; peque nuptize, neque totum propagan- 
dz sobolis negotium ex Deo est. Quare et ipsi cum 
indidem nati siat, a Deo erunt alieni. Quem igitur 
Jecum habebit illud : Quis Deus conjunxit homo non 
eeparet*? Nam. ex necessitate separare, ab homine 


. Matth, xi3, 6. 


- 


- 


χέχρηνται οὗτοι δὲ ταῖς λεγομέναις Πράξεσιν "Av- 
óplou τε xal θωμᾶ τὸ πλεῖστον ἑπερείδονται, παν- 
τάπασιν ἁλλότριοι τοῦ χανόνος τοῦ ἐχχληαιαστιχοῦ 
ὑπάρχοντες. 

El γὰρ βδελυρός ἐστ.ν 6 γάμος, ἄρα ὅλοι ἀχάθαρ- 
τοι ὑπάρχουσι διὰ γάμου γεγενηµένοι. Καὶ εἰ µόνον 
τυγχάνει dj ἁγία τοῦ θεοῦ Ἐχχλησία τῶν τῷ γάμῳ 
ἀποταξαμένων, οὐχέτι 6 γάμος ix θεοῦ ὑπάρχων, ἵ 
πᾶσα παιδοποιουµένη ὑπόθεσις ' ἄρα xal αὐτοὶ à 
λότριοι θεοῦ ὑπάρχουσιν ἀπὸ τοιούτων γεγεννηµένοι. 
Ποῦ τοίνυν τὸ εἰρημένον, "À d θεὺς συγέζευξεν, 
ἄνθρωπος μὴ χωριάτω; Τὸ μὲν γὰρ &x' ἀνάγχης 


1041 


ADVERSUS H/ERESES LID. 11. TOM. 1. — IERES. LXI. 


1042 .— 


χωρίνειν, ἀπὸ ἀνθρώπου ὑπάρχει' τὸ δὲ μετὰ xpoat- A est ; eponte vero continere sese, non hominis essc, 


βέσεως ἐγχρατεύεσθαι οὑχ ἀνθρώπου ἕδειξεν, ἀλλὰ 
θεοῦ τὸ ἔργον. Καὶ ἔχει μὲν ἡ κατὰ φύσιν ἀνάγχη 
πηλλάχις µέμφιν' ὅτι οὗ μετὰ εὐλογιστίας τὸ im- 
ἀναγκες ἐπιτελεῖται, ἀλλὰ ἐχτὺς τοῦ χανόνος βέδηκεν. 
O3 γὰρ ἐπάναγχες ἡ θεοσέδεια’ ἀλλὰ ἐχ προαιρό- 
σεω»ς ἡ διχαιοσύνη. Τὰ δὲ φύσθι εἰς θεοσέδειαν ἑἐπ- 
άναγκες qavepá ἐστιν, ἃ τῇ φύσει ἐπιμεμέτρηται. 
Οἷον τὸ μὴ πορνεύειν, τὸ μὴ µηιχεύειν, τὸ μὴ ἁσελ- 
Υαΐνειν, τὸ μὴ ἐν ταυτῷ δεντερογαμεῖν. «b μὴ ἁρ- 
πάνειν, vb μὴ ἀδικεῖν, sb μὴ µεθύειν, τὸ μὴ ἁδη- 
φαγεῖν, τὸ μὴ φαρµαχεύειν, τὸ μὴ εἰδωλολατρεῖν, 
τὸ μὴ φονεύειν, τὸ μὴ καταρᾶσθαι, τὸ μὴ λοιδορεῖν, 
εὸ μὴ ὀμνύναι, ἀγανακτεῖν τε xal ταχὺ πραῦνεσθαε, 
ὀρτίδεσθαι καὶ μὴ] ἁμαρτάνειν, μὴ ἐπιδύνειν Ίλιον 


sed Dei opus ostendit. Ad lize nzturalis illa neces- 
sitas habet esepe reprehensioneni, quoniam id ipsum, 
quod necessario impositum est, non recto consilio 
ac ratione períicilur, sed intra regulam minime 
continetur. Non enim vi extorquenda pietas est, 
sed consilio ac voluntate justitia suscipitur. 507 
Porro qui ad pietatem proprie sunt necessaria ma- 
nifesta sunt, qui scilicet homines náturs velut ad- 
metiuntur. Quale est : ΠΟΠ fornicari, neque adut- 
terium perpetrare, non libidinose se gerere, nom 
secundas eodem tempore nuptias contrahere, non 
rapere, non injuriam facere, non inebriari, non se 
cibis ingurgitare, non veneficium parare, non idola 
€olere, non occidere, non imprecari, non convitia- 


ἐτὶ τῷ παρορχιαμφ. T Gb ! γάμῳ συναφθῆναι B ri, non jurare, succensere ac cito placari, irasci 


μετὰ εὐνομίας, ἡ φύσις δηλώσει ix θεοῦ ἐχτισμένη, 
xal ἐπιτραπεῖσα. Καὶ τὰ ἄλλα, ὅσα ἐστὶ τοιαῦτα, 
κατὰ θάτερον ἔχει τῆς ἐπισχοπῆς «b µέτρον. 


nec peccare, solem super iracundiam non occidere. 
Nuptiis vero copulari legitimis, vel natura ipsa a 
Deo condita permissum sibi esse monstrabit. Ce- 


tera. denique, qux? ejusdem rationis sunt, ad sMerutrum genus, pro modo suo, ac mensura, revo- 


tari possunt. 

Br. ᾽Αλλ' ὡς περὶ τούτων εἰπεῖν προειλήφαμεν, iv 
ὀλίγῳ χώρῳ οὗτοι ὑπάρχουσι, περὶ τὴν Δρυγίαν τε 
xai Κιλικίαν, xoi Παμφυλίαν. Τί οὖν ἄρα ἑχκόπτεται 
ἡ Ἐχκλησία fj ἀπὸ γῆς περάτων ἄχρι γῆς περάτων, 
xai οὐκέτι εἰς πᾶσαν τὴν γῆν ἐξῆθεν ὁ ρθόγγος 
αὑτῶν, καὶ elc τὰ πέρατατης οἱκουμένης τὰῤήματα 
αὐτῶν; 0ὐδὲ οὐκέτι «b παρὰ τοῦ Σωτῆρος εἱρημένον, 
τὸ, Ἔσεσθέ-μοι μάρτυρες ἕως ἑσχάτου τῆς γῆς; 


Π. Verum ut, quz de illis tractare coepimus, Ρος 
sequamur, habitant illi in exigua quadam regione 
Phrygie, Cilicie ac Pamphylie. Quid igitur? Er- 
gone Ecclesia, quz ad utramque terrarum extremi- 
tatem porrigitur, penitus exscinditur, nec amplius 
in. omnem terram exivit sonus eorum, εἰ in. fines 
orbis terre verba eorum *? Nec illud valet, quod a 
Servatore dictum est : Eritis mihi testes usque ad ul- 


El μὲν γὰρ οὐκ ἔστιν Ev σεµνότητι ὁ γάμος, χαὶ ζωὴν C timum terre **. Enimvero si honestatis nibil habent 


ἔχων 6 γάμος, γεννηθῶσιν ἄνευ γάμου ΄ εἰ δὲ ἀπὸ 
{ἆμου γεννῶνται, ἄρα βέθηλοί εἰσι διὰ τὸν γάµον. El 
ὃὲξ αὗὑτοὶ μόνοι οὐχ εἰοὶ βέδηλοι, χαἴτοιχε ὄντες 
ἀπὺ γάμου, οὗ βέδηλος ὁ γάμος. διότι ἄνευ αὑτοῦ 
οὐξεὶς γεννηθήσεταί ποτε ἓν κόσμῳ. Καὶ πολλή τίς 
ἐστιν ἡ τῶν ἀνθρώπων πλάνη, διὰ ποιχιλίας καὶ 
πολλῶν προφάσεων ἑργασαμένη τὸ φαῦλον τῇ ἀνθρω- 
πείᾳ Φύσει, καὶ πλανήσασα ἕχαστον διὰ προφάσεως 
ἁπὺ τῆς ἀληθείας. 


Γ’, Καὶ ἔχει μὲν οὖν ἀποταξίαν fj Ἐχκλησία. ἀλλ 
οὗ βδελύττεται τὸν γάµον. Καὶ ἔχει ἀκτημοσύνην' ἀλλὰ 
οὐχ ἑπαίρεται τῶν ἐν χτἠσειδικαιοσύνης ὑπαρχόντων, 
xai ix τῶν ἰδίων γονέων ἑχόντων, ὅπως ἑαυτοῖς τε 
xa τοῖς ἐπιδεομένοις ἑπαρχέσαι. Καὶ ἀπέχονται βρω- 
µάτων πολλοί. ἀλλ’ οὗ φυσιοῦνται κατὰ τῶν μὴ ἁπ- 
εχοµένων. Ὁ γὰρ ἑσθίω» τὸν μὴ ἐσθίοντα μὴ ἐξον- 
θενείτω * xal ὁ μὴ ἑσθίων τὸν ἑσθίοττα μὴ κρι- 
γέτω. Χριστῷ γὰρ ἐσθίει καὶ πίνει. Καὶ ὁρᾶς µίαν 
ὀμόνοιαν, xaX play. ἑἐλπίδα, χαὶ µίαν πίστιν ἐν τῇ 
Ἐχχλησίᾳ, ἑχάστῳ χαριζαμένην κατὰ τὴν ἰδίαν δὺ- 
ναµιν, xal χατὰ τὺν ἴδιον ἀγῶνα τοῦ χαµάτου; "Eotxe 
δὲ ἡ ἁγία τοῦ θεοῦ Ἐχχλησία vot. Ναῦς δὲ οὐκ ἀπὸ 
ἑνὸς ξύλου ἁρμόξεται, ἁλλ᾽ kx Διαφόρων. Καὶ τὴν 
μὲν τρόπιν ἀπὺ ἑνὺς ξύλου χέχτηταε, ἀλλὰ οὗ uova- 
6όλως' τὰς δὲ ἀγχύρας ἑτέρων. Περιτόνεά τε xai σα- 


εΕ. ὡδί, *Deest xaxá.. *Psal xvin, δ. ^ Act. 1,5... " Rom, xiv, 5, 5. 


nuptie, nec ulla eis vitze spes relinquitur; nascan- 
tur illi sine nuptiis. Sin ex nuptiis oriuntur, ob 
eas ipsas impuri sunt, et exsecrandi. Quod si soli 
illi impuri minime sunt, licet e nuptiis propagati 
sint, non sunt. impurz nuptie, quoniam sine il'is 
nemo in hanc lucem prodire potest. Maynus omnino 
hominum iliorum error est, qui varia, ac multi- 
plici specie humano generi perniciem attulit, et 
" unumquemque inani quodam pretextu a recta via 
veritatis abduxit. 


Ill. Habet quidem renuntiationem Ecclesia; sed 
non ideo detestandas nuptias existimat. Habet bo- 
norum omnium inopiam, sed non adversus illos 
insolenter effertur, qui ea juste possident a páren- 
tibus accepta, quibus tam sibi, quam aliis indigen- 
tibus subveniant, Ad hzxc a ciborum usu temperant 
multi; sed non contra eos qui illis utuntur, su- 
perbe se gerunt. Qui enim. manducat, non mandu- 
cantem non contemnat; εἰ qui non manducat, man- 
ducantem non judicet. Christo enim manducat el 
bibit *. Jamne vides, eamdem in Ecclesia concor- 
diam, eamdemque spem, ac fldem quse unicuique 
secundam propriam vim propriumque laboris cer- 
tamen gratificare studet? 508 Etenim sancta Dei 
Ecclesia navi.cuidam similis est. Navis porro non 
ος unica tabula, sed ex diversis coagmentatur. Ha 





1045 


S. ΕΡΙΡΗΑΝΗ , 


N 
1044 


bet enim ex uno quidem ligno earinam, sed non A νίδας, καὶ τὰ ἐγχνλίσματά (19) τε, καὶ µέρη πρὺ- 


wno ac simplici inodo; ancborze deinde alterius 
generis sunt. Tum peritonxa, tabulata, statumina, 
ac puppis, laterum transtrorumque partes, vela, 
temones, phalangas, manubria, clavos, ac reliqua 
omnia vario ex materie genere coagmentantur. At 
unaquaque istarum hareseon unico ligno constans, 
Ecclesie notam ac cbaraeterem pra se non habet. 
Contra Dei Ecclesia bonestas nuptias admittit, ac 
veneratione prosequitur. Honesta enim nuptia sunt, 
et torus immaculatus *. Habet et continentiam, et 
quidem singularem , eamque commendat, utpote 
quse certamen quoddam suscipit, vitamque ipsam, 
quasi potentior despicit. Nec minus virginitatem 
labet, eamque magnopere predicat, quasi cum 


µνης, xal τοίχων, xal ζυγωμάτων, ἱστίων τε xat πη- 
δαλίων, ὀχνῶν τε xal αὐχενίων, οἰάχων τε χαὶ τῶν 
ἄλλων πάντων, Ex διαφόρων ξύλων ἔχει τὴν συναγω- 
Tfjv. Ἑχάστη δὲ τούτων τῶν αἱρέσεων μονόξυλός τες 
οὖσα, τὸν χαραχτῆρα τῆς Ἐχχλησίας οὖχ ὄποφαίνει. 
Ἡ δὲ ἁγία θεοῦ Ἐχκλησία ἔχει μὲν γάμον σεμνὸν, 
xa τιμᾷ τὸν τοιοῦτον' Ἐπειδὴ εἰμιος ὁ γάμος, καὶ 
ἡ κοίτη ἁμίαντος. Έχει ἑγχράτειαν θαυμασιωτάττ», 
xai ἐπαινεῖ τἣν τοιαύτην * ἐπειδὴ ἀγῶνα ἀγωνίζεται, 
καὶ χατεφρόνησέ τοῦ βίου, ὡς ἔτι δυνἀτωτέρα. "Eye 
δὶ παρθενίαν, καὶ ὑπερδοξάζει τὴν τοιαύτην ἑνάρετόν 
τινα οὖσαν, xal πτερῷ χουφοτάτῳ χεχοσμημένην. 
Ἔχει ἁποταξαμένους τῷ xócjup, χαὶ μὴ πεφυσια- 
σµένους κατὰ τῶν ἔτι kv χόσµῳ ὑπαρχόντων, ἀλλὰ 


virtute conjunctam, levissimaque penna preditam. B χαίροντας τοῖς τοιούτοις * χαθάπερ xat ol ἁπόστολοε, 


Nec ei desunt certi homines, qui mundo renuntia- 
runt : nec adversus eos qui adhuc in mundo ver- 
santur, arroganter insolescunt, sed iis ipsis de- 
lectantur. Quales olim apostoli fuerunt, omnium 
scilicet rerum possessione vacui. Imo et Salvator 
ipse Dominus omnium, cum in bae carne viveret, 
nihil ος higce terrenis rebus possidere voluit. Ne- 


αὐτοὶ μὲν ἀχτήμονες ὑπάρχοντες. Καὶ αὐτὸς ὁΣωτὶρ 
πάντων Δεσπότης Qv, v ααρχὶ γενόμενος, οὐδὲν ἀπὸ 
τῆς γῆς ἐἑκτήσατο» ἀλλ' οὐχ ἀπεθάλετο τὰς αὐτῷ τε 
χαὶ τοῖς αὐτοῦ μαθηταῖς διακονούσας γυναῖχας. Λά. 
γει γάρ. Αἴτιες ἠχκολούθησαν αὐτῷ ἀπὸ εῆς Γα- 
Julalac, διακογοῦσαι αὐτῷ καὶ τοῖς μετ αὐεσῦ 
ἁπὸ τῶν ἰδίων ὑπαρχόντων. 


que tamen idcirco mulieres illas rejicere voluit, qus sibi ac suis apostolis ministrarent. lta enim 
scriptum est : Que quidem secute [uerant illum a Galilea, ministrantes ipsi εἰ iis qui cum «ο erant, 


Je suis facultatibus *. | 

IV. Quod nisi ita se res haberet, qui tandem im- 
pleri posset illud : Venite ad dexteram meam, bene- 
dicii, quibus Pater meus celestis paravit reguum a 
constitwione mundi, Esurivi enim, et dedistia mihi 
manducare ; sitivi, et dedistis mihi bibere; nudus 
fui, et cooperuistis me *? Que omnia quomodo facere 
tandem potuissent, nisi justis ex laboribus, atque 
ex privatis facultatibus Jure comparatis eadem illa 
pesstitissent? Quod si isti, qui bonis se omnibus 
abdicant, et apostolicum vitz genus instituerunt, 
aliis essent admisti, non aliena esaet illa vivendi 
ratio, neque a divinis legibus, ac prescriptis ab- 
horreret; ac si uxoribus insuper pre temperantiz 
studio renuntiarent, laudabile esset institutum il- 
jud, pro eo quod nuptias minime detestarentur. 
Sed cum 309 iis qui matrimonia contraxerint 
conimunionem habere vellent, quod uniuscujusque 


Δ'. Ἐπεὶ πῶς ἄρα πληρωθήσεται τὸ εἰρημένον" 
Δεῦτε ἐκ δεξιῶν µου, οἱ εὐλογημένοι. οἷς ὁ Πατήρ 


6 µου ὁ οὐράγιος ἔθετο τὴν» βασιλείαν xp) πατα- 


6οῖῆς κόσμου. Ἐπείνασα γὰρ, καὶ ἐδώκατέ po 
φαγεῖν ἑδίγησα, xal ἐποτίσατέ µε" γυμνὸς, καὶ 
περιεδάλετέ µε; Πόθεν δὲ οὗτοι ταῦτα εἶχον πρά-- 
τειν, εἰ μὴ ἀπὸ δικαΐων πόνων ἐπετέλουν, xal ἀπὸ 
τῶν ἰδίων ὑπάρξεων ἐν τῇ δικαιοσύνη; Καὶ εἰ μὲν 
αὐτοὶ, ἁποταξάμενοι, xai ἀποστολιχὸν βίαν βιοῦντες. 
μετὰ τῶν ἄλλων σαν µεμιγμµένοι, οὐχ ἁλλότριος ἓν 
ó χαραχτὴρ, οὔτε ἀπὸ τῆς τοῦ θεοῦ διατάξεως ἁπ- 
επενωµένος᾽ χαὶ εἰ γνναιξιν ἀπετάξαντο δι ἐχγρά- 
τειαν, ἐπαινετὴ ἦν fj προειρηµένη, εἴπερ τὸν γάµον 
οὐκ ἑδδελύσσοντο. Αλλά τοῖς ἔτι ἐν γάµμῳ κχοινωνοῖς 
ἐχρήσαντο ἄν, εἰδότες ἑκάστου τὸ µέτρον χαὶ τὴν τά- 
ξιν. Ἡ γὰρ τοῦ θεοῦ ναῦς πάντα ἐπιδάτην δέχεται. 
δίχα λῃστοῦ. Γνοῦσα γὰρ λῃστὴν xat πειρατὴν, τοῦ- 


menswram ordinemque cognoscerent. Dei quippe p τον οὐχ εἰσδέχεται, οὐδὲ φυγάδα, xal ἀπὸ τῶν ἰδίων 


navis veclorum genus omne predonibus exceptis 
admittit. Quem enim przdonem ac piratam agno- 
verit, nequaquam recipit, neque fugitivum, aut 
eum, qui dominorum $uorum servitutem excusse- 
rit. Ad eumdem modum Ecclesia Dei neque for- 
nicationem admittit, nec adulterium, neque divini 
Numinis ejuralionem, nec eos qui Dei, atque ejus 
apostolorum sanctiones ac decreta rescindunt. Cz- 


* Hebr. xt, 4. 


19) Καὶ τὰ ἐγπυώίσματα. Nos pleraque vocs- 
bulorum istorum explicavimus, quomodo potuimus. 
Felicius id prastabunt alii, quibus ea notiora fue- 
rint. Pro ἐγχυλίσματα suspicabar legi χελύσματα, 
qui sunt Polluci lib. 1, cap. 9, stgtymina. Ai pro 
éxviv, ὀλκῶν, qua inter ναυτιχὰ σχεύη ab eodem 


*Luc. vir, 9. ? Mattb. xxv, 34. 


δεσποτῶν &grvidsov:a. Οὕτω καὶ à ἁγία τοῦ Goo 
Ἐχχλησία οὐ δέχεται πορνείαν, οὗ δέχεται μοιχεῖαν, 
οὗ δέχεται ἐπαρνησιθεῖαν, οὐδὲ τοὺς ἀθετοῦντας τὴν 
δεσποτείαν τῆς τοῦ Θεοῦ διατάξεως xaX τῶν αὐτοῦ 
ἁποστόλων. Δέχεται δὲ τὸν μὲν ἐν µεγάλῃ πραγµα- 
τεῖᾳ, τὸν δὲ kv ἐμπειρίᾳ ναυτίλων, τὸν δὲ χυθερνίτην 
καὶ ἐπιστήμονα, τὸν δὲ àv πρωρικῇ, τὸν δὲ kv πρύμνη, 
ἔχοντα τὸ ἐμπειρότατον τῆς ἁ ποσχοπῆς, τὸν δὲ iv 


* Ε, χελύσματα. 


percensentur, lib. x, cap. 50, Et Suidas ail esse τὸ 
τῆς τρόπιδος ἕχταμα. Postremo αὐχήν Pollaci pats 
est qusedam elavi, sive gubernaculi. Eustathio vero 
αὐχήν et αὐχένιον pro toto. gubernaculo sumitur : 
quod buic loco non congruit. 





p 

τοις ADVERSUS HJERESES LIB. II. TOM. 1. — HERES, LXI. 1046 
pétpo τινὶ ὑποστάσεως xal ἐνθήκης ὄντα, τὸν δὲ xal A terum ex vectoribus illis aliam ad magnam quam- 
Tec τοῦ διαπεράσαι µόνον, καὶ μὴ ἓν θαλάσαῃ κατα- dam negotiationem obeundam adbibet, alium ad 
πτοντωθῆναι. Καὶ οὐ πάντως ὅτι τὸ μὴ τοσαῦτα χε- — nauticos usus, gubernatorem alium constituit; at- 
Ἄτημένῳ τὴν σωτηρίαν o) παρέχει ἀλλ οἶδ μὲν — que alium prore, alium puppi preeficit; qui specu- - 
πάντας σώζειν, ἔχαστον δὲ κατὰ τὴν ἰδίαν κραγµᾶ- — landi precipua quadam sit experientia preditus, 
τείαν xai σωτηρίαν. Καὶ πόθεν οἱ ἐξ οἰχίας τοῦ Kal- — Alium velut [οί merciumque loco habet. Àlium 
σαρος ἀσπάδονται παρὰ τῷ Αποστόλῳ; Ἠόθεν δι τῷ — denique transvehendi solum gratia recipit, ne in 
᾽Αποστόλῳ τὸ εἱρημένον, τὸ, Ἐὰν νοµίζῃ ἀάσχηµο- mari demetgatur. Nec ulla omnino exceptione uti- 
wsir ἀπὶ τὴν ἱδίαν παρθένον, xal οὕτως ὀφαίλει — tur, ut ei qui tantum non possideat, salutis viany 
ode at, γαμείτω" οὐχ ἁμαρτάνει; Οὐκ ἐχτὸς δὲ — intercludat ; quinimo ita universis novit conciliare 
Αουτροῦ δύναται πληροῦν τὸ οὐχ ἁμαρτάνειν. Ed — salutem, ut habita cujusque functionis ac salutis 
γὰρ πάντες ἤμαρτον, καὶ ὑστεροῦνεαι τῆς δόξης — ratione conservet. Alioqui cur qui e familia Cz- 
«οὺ Θεοῦ, δικαιούρενοι δωρεὰν εῇ χάριτε, δηλον — saris erant salutem apud Apostolum dicunt ?? Au£ 
διὰ λονεροῦ παλιγγενασίας, Τὸ γὰρ λουτρὸν ἑκόσμησε — unde apostolicum illud dictum : Si quis putat tur- 
τὴν φυχὴν καὶ τὸ σῶμα, ἀπολοῦσαν πᾶν ἁμάρτημα — pem se videri super virgine sua, et ita (acere debet, 
διὰ µετανοίας. "Apa γε καὶ ἀπὶ «hv οὖσαν παρθένον B nabat ; non peccat *. Hoc ipsum vero, non peccare 
*h xápupa ἐφήπλωται τοῦ βαπτίσματος, καὶ ἐπὶ — citra baptismum obtineri non potest. Omnes enin 
"v οὐχ οὖσαν παρθένον, σφραγίζεσθαι! ἐπείγεται — peccaverunt, e& egent gloria. Dei, justificati grati 
διὰ ο) &6ap. το per gratiam ", boc est secundi quadain lotione ϱο- . 
meratienis. Qua quidem lotio omne per peenitentiam peccatum eluens, amunum ac corpus exornat, 
Quemobrem tam ad virginem baptismi gratia pertinet, quam ad eam, que virgo non est, que. rele- 


vandae sui gratia eo se obsignarl sacramento desiderat. 


E'. Αλλὰ pf τινες πάλιν ὑδαρενόμενοι νοµίσωσιν, 
ἐὰν εἴπωμεν περὶ παρθένου διατάξαντος τοῦ Άπο- 
στόλου τὸ γῆμαι, μὴ τὴν ἅπαξ ὁρίσασαν παρθενεῦσαι 
Θεῷ κατασπάσαε τοῦ ἰδίου δρόμου βουλόμενος ὁ "Ané- 
στολος ταῦτα διετάξζατο. Οὐ γὰρ περὶ τούνων ὁ λό- 
γος, ἀλλὰ περὶ παρθένων ὑπεράκμων vürv ob διὰ se- 
θενίαν kv τῇ ἀχμῇ παραμεινασῶν, ἀλλὰ διὰ sb Ίπο- 


V. Verum ne diluti nimium et insipidi bomines 
existiment, cum Apostolum dicimus nuptias vir- 
gini prescripsisse, eodem decreto et illam insuper 
de currieulo suo dejicere voluisse, qux virginita- 
tem Deo semel consecrare statuerit, Neque enim 
ad eas apostolicus ille sermo referendus est, sed 
ad effetas virgines, qux non amore virginitatis, sed 


enx£va: ἀνδρῶν πρὸς γάμον. Ἔξ Ιουδαίων γὰρ ὁρ- C maritorum inopia, in illo suo vigore perstiterint. 


μώμενοι οἳ ἁπόστολοι, xal χατὰ τὸν νόμον πολιτευσά- 
μενοι, τὴν ἀρχὴν τοῦ πηβύγματος ἐποιῄσαντο, θε- 
σμοῖς ἔτι χατεχόµενοι τοῖς Ev τῷ νόµῳ, οὐ χατὰ τὴν 
σαρκὸς δικαίωσιν, ἀλλὰ χατὰ τὴν ἐμμελῆ τοῦ νόµου 
ἀσφάλειαν xai ἀχριθολογίαν. θανμαστῶς ἐχήρυττον 
6 νόµος, μὴ δοῦναι τὰς θνγατέρας Ἱαραλλ τοῖς ἀλλο- 
φύλοις, ἵνα μὴ ἀποπλανῶσιν αὐτὰς ἐπὶ τὰ εἴδωλα. 
Ἔχαστος τοέννν τῶν πιστευσάντων τότε προσετάτ- 
τετοοὐχέτι Ἰουδαίοις ἐχδίδοσθαι τὴν ἑαυτοῦ παρθένον, 
ἁλλά Χριστιανοῖς ὁμοδόξοις χαὶ ὁμογνώμοσι. Νέου δὲ 
ὄντος τοῦ κηρύγματος, οὕπω πλῆθος χατὰ τόπον Χρι- 
στιανῶν ὑπῆρχε καὶ Χριστιανιχῆς διδασκαλίας. Οἵ- 
τινες οὖν τότε ἔσχον θυγατέρας παρθένους, μὴ εὖπο- 
ροῦντες ἑχδίδοσθαι Χριστιανοῖς, ἐφύλαςτον τὰς ἑαν- 
τῶν παρθένους ἄχρι πολλοῦ τοῦ χρόνου. Ἐχεῖναι δὲ 
ὑπεραχμάξουσαι περιέπιπτον πορνείᾳ διὰ τὴν κατὰ 
φύσιν ἀνάγκην. Ὁ γοῦν ᾿Απόστολος, ὁρῶν «b ἐπι- 
"ζὴμιον διὰ τῆς ἀχριθολογίας συμθαῖνον, ἑπέτρεφε 
λέγων El 0$ εις βούλεται τὴν ἑαυτοῦ παρθένον. 
Καὶ οὐκ εἶπε Τὴν ἰδίαν παρθενίαν. Οὐ γὰρ περὶ 
τοῦ ἰδίου σώματος ἔλεχεν, ἀλλὰ περὶ πατρὸς qu- 
λάσαοντος παρθανίαν. Ei δὲ τὴν ἑαυτοῦ παρθένον 
τὸ ἴδιον σῶμα λέγει, οὐδὲν χωλύσει. Φησὶν οὖν : 
Ἔστηκεν ἑδραίως ἐν cp ἰδίφ νῷ, καὶ τοῦτο 
ógel.is. ποιῆσαε" γαμείζω, φησίν’ οὐχ ἁμαρτάνει. 
Γαμείτω, οὐδ' ἂν sóxopoisr*- οὑχ ἁμαρτάνει. Καὶ 
διὰ τοῦτο, Δέδεσαι γυναικί, μὴ ζήτει Avo. A&- 


- Kteuim apostoli e Judeis oriundi, eorumque legi- 


.bus instituti, ita Christian religionis predicatio- 
aem aggressi S510 sunt, ut veteris adbuc legis 
sanclionibus essent obstricti, idque ipsum non ad 
jwstificationem carmís, sed ad concinnam atque 
aptam legis observationem, accuratamque officii 
rationem, faciendum sibl esse duxerunt. Siquidem 
situm in modum boc antiqua lege cavebatur, ne 
israelitorm ΕΙ exteris nationibus elocarentug, 
. ut ne ipsas ad simulacrorum cultum pertraherenj. 
Kaque fidelium cuique per illud tempus preceptum 
erat, ne quis filiam suam virginem Judzis in m&- 
trimonium daret, sed Christianis duntaxat, qui 
eadem religione essemt ac sententia conjuncu. 
Cumque nova tuüc esset Evangelii praedicatio, non 
magna ubique Christianorum erat, Gbristiangque 
doctrines copia. Quare quibus filia virgines erau£,. 
cum Christianum, cui collocarent, neminem babe- 
rent, easdem illas virgines diutissime servabani : 
que maturam zialem pretergresese naturalibus ad 
stupra libidinis stimulis inciabantur. Unde e£ 
Apostolus, cum ex accurata illa ratione detrimenti 
plurimum afferri videret, iis verbis indulsit : Quod 
si quis virginem suam velit *. Non dixit : Virginitatem 
suam. Neque enim de proprio corpore; sed de 
patre virginitatis eustode loquebatur. Sed si wir- 
ginem suam proprium corpus appellare dixerimus, 


ΣΕ. Ἶτις epar. * Cor. οὗ δ' ἂν εὐποροίη. 3 Philipp. tv, 33. * I1 Cor. vu, 56. * Rom. qu, 23, 24. 
sqq. 


$ | Cor, vu, 


ν 


1007 


S. EMPHANII 


4 
“5 


nibil admodum robis eBetare potest. Pergit porro : A voa: ἀπὸ γυναικός; μὴ Ojeec γυνοῖκα. Ὁ λέγων, 


Stt firmiter ἐν animo suo et hoc debet facere; nu- 
bat, inquit : non peccat. Nubat ei quemcunque nacta 


G6Ao. πάντας εἶναι ὡς éaaveór, ἔλεχεν' El ovx 
ἁγκρατεύονταωι, γαμησάτωσα». 


fuerit : non. peecat.. Atque idcirco, Alligatus es wusori? noli quavere solutionem. Solutus ea ab urere? nol 
quarere uxorem. Atque ille qui dizit ; Volo omnes esse sicut meipsum; illud una dixit : Si non continent, 


fitbant. 

Vi. Preterea cum innuptis pracepta daret : Dieo 
matem, inquit, imnuptis et viduis, bonum est ipsis, 
bi ntüneant ut ego. Quomodo igitur isted usurpavit : 
Afligatus es uxori ? noli quaere solutionem ? Nonne 
contrariam Domini sui deereto legem statuere vi- 
deiur, qui ita pronuntiaret : Qui non. velinquit pa- 


— Q*. Πόλιν δὲ προτρεοόµενος τοὺς Ἰάμους», Dsye- 
Aéro δὲ τοῖς ἁγάμοις, xal ταῖς χήραις, πα λὸν 
αὐτοῖς, éàv µείνωσε ὡς xàyà. Hec οὖν πάλιν 
ἔλεγε; Δέδεσαι γυναιχέ; μὴ ζήτει ἀόσω; "Hm 
οὐχ ἀντινομοθετῶν εὑρεθήσεται τῷ ibi Kopp τῷ 
λήγοντι, Ὁ μὴ κατα Actor παεόρα, xei jmrápa, 





brent, e$ matrem, ei. (ratres, et uxorem, εἰ filios, et ααὶ ἀδελφοὺς, καὶ γυναίκα, καὶ τέκνα, καὶ θυτα- 
fias, non est meus discipulus * * Ad haec qui ho- — tápac, οὐκ ἔσει pov µαθηςής; Ὠῶς δὲ ὁ λέγων, ὅτε 
nestam conjugem, patremque relinquere jubet, quo- δεῖ καταλιπεῖν γυναῖχα σεμνὴν xai πατέρα, αὐτὸς 
Todo idetn alle in loce dieit: Qui hogorel patrem B πάλιν λέγει. Ὁτιμῶν πατέρα καὶ μητέρα” αὕτη γάρ 
bt matrem ; hoc enim. est. primum. in. promissione ὅστω ἐν ἐπογγελέφ πρώτη ἐντολὴ ὑπάρχουσα” 
wandatun *; et; Quod. Deus conjunxit, homo non. — wat, Ὅ θεὸς συγέῶόξεν, ἄνθρωπος μὴ yepuiteo ; 
separet *?* Verum divina omnia verba non ad alle- — 'AJAà πάντα τὰ θεῖα ῥήματα οὖν ἀλληγορίας δεῖται, 
£orias referenda, BER sed ut se babent acci. ἀλλὰ ὡς ἔχα. θεωρίας δὲ δεῖται xat αἰσθήσοως. cic 
pienda sunt. Considersüone vero at sensu opus —*5 εἰδέναι ἑκάστης ὑποθάσεως τὴν δύναμιν. Ast δὲ xol 
habent, ut argement cujusque vig ac potestas in- — epalóesc πεχρῆσθαι (20)- oó γὰρ πάντα ἀρὺ τῆς 
Aelligatér. Sed traditibpne queque ogus est. Neque — 8sía; Γραφής δύναται λαμδάνεσθαι. Διὸ τὰ μὲν Ev 
enim ex Scripturis peli possent omnia. klcireo alia Τραφαῖς, ck δὲ ἐν παραθόσει παρέδωκαν οἱ Ep 
Wcripto, traditione alia. sanctissimi epostoli reli- ἁπόστολοι - Gc quat 6 ἅγιος Ἀπόστολος. Ὡς xap- 
wuerust. Quod ipsum ita Paulus affirmat : Quon-— ὁδωέάα ὑμῖν. καὶ ἄλλοτε' Οὕνως διδόσπω, καὶ 
«admodum, txadidi wobis ^; iem alio loeo : Ila Φο-  6bruc απαρέδωκα ἑν ταῖς Ἰδκκλησίαις καὶ, El 


weo, εἰ Wa Jradidi in. Ecclosiis *; item : δὲ me- 
AMtinisiis nisi frustra crodidistis *. 

jam vere illad ab apostolis sancta Dei Eoclesia 
raditam secepit : post decretam. virginitatem ο - 
huptins sese conferre, scelere üpplicatum videri. 
"At enim Apostolus scripsit : Si xupserit virgo, nom 
peccavit *. Quinam igitar aummbo hec inter se consen- 
'Wunt? Sed nitgitum de ea virgine loquitur, quee 
Deo virginitadem suam non addixit, adeoque pre- 
 ytet Chrisfianorum temporibus illis paucitatem at- 
'«ue inopiam, wecessario hx ad eum modum ad- 
minisirobantur. Quod autem íta seso res. babeat, 
ejusdem Apostoli testimonio constat, eum ait * Ado- 
lescentiores viduae devita. Postquam enim in Chri- 
etum lascivierint, nebete. volunt, hébenios judicium, 
quoniam priorem fidem teritam. fecezunt*. Quod οἱ 
vel ea mulier, quee mundum, periclitata vidua facta 


«mpóyare * éntóc εἰ μὴ οἰχῇ ἐπισεεύσατο, 


Παρέδωχαν «οοῖνυν οἱ γιοι θεοῦ .ἁπόστολοι «fj 
ἁγίᾳ θιοῦ Ἐκκλησίᾳ ἐφάμαρτον εἶναι τὸ, μετὰ τὸ 
«ὁρίσαι παρθενίαν, εἰς vápev τρέκεσθαι. Καὶ ἔγρα- 
dev ὁ Απόστολος Εάν Tum ἡ «αρθένος, οὐχ 
ἧμαρεα. Πῶς οὖν συνῴδει τοῦτο τούιτψ; "AMA xat 
ἐκείνην τὴν παρθένον λέγει, τὴν μὴ ὀρίσασαν θεῷ. 
Αλλά διὰ τὴν ἀπορίαν τῆς κατὰ τὸν χαιρὸν Exstvov 
σπάνης τῶν εἰς Χρισοὺν πεπιστευχότων xatk ἀνάγ- 
κην οὕτως ἐπενελεκο, Καὶ ὅτι ταῦτα οὕτως ἔχει, 
διδάξει ἡμᾶς ὁ αὐτὸς ᾿Απκόστολος, λέγων - Νρωτόρας 
χήρας παραιτοῦ. Metà γὰρ τὸ κπαταστρηνιάσαι 


«εοῦ Χριστοῦ, γαμεῖν 0£lovosr, ἔχουσαι α«ρῖμα, 


ὅτι εἠν µερώεην πίστιν ἠθέτησαν. Eb τοίνυν (εἰ) 
καὶ ἡ μετὰ πεῖραν χόσµου χηρεύσασα γυνὴ, διὰ οἱ 
νεέάχθαι Θεῷ, ἔπειτα Υήµασα, αρῖμα Kcu, ἀθετί- 


est, pro eo. quod Deo conaeccata fuerit, οἱ postea. D exea τὴν πρώτην πίστιν πόαῳ ve μᾶλλον ἡ xai 


"nupserit, judicium habet, quod primam fidem irri- 
tam fecil; quie, antequam mundum experiretur, 
"wemeiipsam Deo dieaverit virgo, nenne multe ma- 
gis lascivit ip Christum, majoremque fidem irritam 
veddidit, ae jadjcium ideo, sustinebit, ee quod 


αὐτὴν ἄνευ πείρας xódpou ἀναθεῖσα παρθένος θεῷ, 
Ὑαμήσασα, πῶς οὐχὶ μᾶλλον αὐτῇ Όπὲρ περισσοῦ 
χατεὐτρηνίααι Χριστοῦ, xai τὴν μείζονα πίστιν 
ἠθέτησε, καὶ ἕξει αρῖμα ὡς ἀναχαλασθεῖσα τῆς ἰδίας 
κατὰ θεὺν προθέσεως ; 


suam  iljad seecuadum Deum. propositum relazxavit? 


*Lauc. xiv, 26, * Exod. xx, 12; Eph. vi, 9. 
9. 'L Gor. vi, 38. *iTim. v, εἰ, 49. 


(20). Ae? δὲ καὶ παραδόσει κεχρῆσθδαι. Insignis 
tic locus ad ecclesiasticarum traditionum aectori- 
em apserendam., Qni garmanus ost ille Basilii ad 
Aphil De Spiritu sancto ; Τῶν, ἓν τῇ Ἐχχλησίᾳφ 
Hit ipi Geli δομάτων "E fnporudtum, Mis μὲν 
ἐκ τῆς ἐγγράφον διδασχαλ 9 κ της. 
τῶν ἀποσίλων πα ίνα η ἡμῖν "is 
Κωστηρίῳ  παροδιζάμιθα" - ἅπερ ἁμςάτερα τὴν αὐτὴν, 


5 Matth. Σια, 6. 
ΣΕ. ἀγάμους. 


^ ECor. xs, 3. * L €or. xv, 3. 9 ibid. 
lryov ἔχει πρὸς thv. εὐσέδειαν, su τούτοις οὐδεὶς 
ἀντερεῖ, ὅστις Υε xàv με γοῦν θεσμῶν 
ἐχχλησιαστικῶν πεπείραται. Vide estera, Ubi tra- 
ditiones non illas tantum asciscit, et necessarias 
esse defendit, que ad ritus cxremoniasque perti- 
went, sed etiam, qua degmata üdei ac decreta 
continent. 


1249 


ADVERSUS HAERESES LIB. 4. TOM. 1. — HAERES. LXI. 


T". l'apsivuet «olvov, τόν ογονθίτωσαν, οἰκοδ» & — VH. Ergoilla Apostoli verba , Nubani, filios pro- 


σποτείτωσαν, σύντομος καὶ µέσος ὁ λόγος xaxk τῶν 
εἰ φαῦλα διανοουμένων περὶ πάσης ἐχκλησαιαστιχκῆς 
τοῦ κηρύγματος ὑποθέσεως' παρεκδάλλουσα μὲν τοὺς 
λέγοντας ἑαυτοὺς ᾿Αποστολικοὺς καὶ Ἐγχρατίτας, 
παρεχθάλλονσα τοὺς ὑδφρευαμένους Ev τῇ Ἐκκλησίᾳ, 
xai ἀναπείθοντας γυναῖχα * ἀπὸ τελείου δρόµου 
ἀναχαλασθέντα ἀθετεῖν τὴν τοιαύτην τοῦ δρόμου τε- 
αλειότητα. Καὶ ἔχει μὲν ἁμαρτίαν xal xplya ὁ ἆθε- 
τήσας Θεοῦ τὴν παρθενίαν, xal χαταισχύνας τὸν 
ἁἀγῶνα. Παραφθείρας γὰρ ἀγῶνα ὁ ἀθλητὴς, µαστι- 
χθεὶς ἐχδάλλεται τοῦ ἀγῶνος. Καὶ παραφθείρας τις 
παρθενίαν, ἐχθάλλεται τοῦ τοιούτου δρόµον, xal 
στεφάνου, καὶ βραθείου. ᾽Αλλὰ κρεϊττόν ἐστι xplya 
xat μὴ κατάχριµα. Οἱ γὰρ διὰ τὸ μὴ αἰσχυνθῆναι 


τοῖς ἀνθρώποις κρυφῆ πορνεύοντες, ποιοῦσι πορ- B 


νείας *, f µονότητος, !) ἐγχρατείας, οὗ πρὸς ἀνθρώ- 
πους ἔχουσι τὴν ὁμολογίαν, ἀλλὰ πρὸς Θεὸν «by εἰἷ- 
δότα τὰ χρύφια, καὶ ἐξελέγχοντα πᾶσαν σάρχα Lv 
^f αὑτοῦ παρουσίᾳ, περὶ ὧν ἕχαστος Ἠμαρτε. 
Κρεῖττον τοίνυν ἔχειν ἁμαρτίαν µίαν, xai μὴ περισ- 
σοτέρας. Κρεῖττον πεσόντα ἀπὺ δρόμου φανερῶς 
ἑαυτῷ λαθδεῖν γυναῖχα κατὰ νόµον, καὶ ἀπὸ παρθε- 
νίας πολλῷ χρόνῳ µετανοῄσαντα, εἰσαχθῆναι πάλιν 
εἰς τὴν Ἐχκλησίαν, ὡς καχῶς ἑργασάμενον, ὡς 
παραπεσόντα, χαὶ κλασθέντα, xal χρείαν ἔχοντα ἐπι- 
δέµατος, καὶ μὴ xa0' ἑχάστην ἡμέραν βέλεσι xpu- 
φίοις χατατιτρώσχεσθαι, xal πονηρίας ὑπὸ διαδόλου 
αὐτῷ ἐπιφερομένης, 


H'. Οὕτως οἶδεν d Ἐχχλησία χηρύττειν. Ταῦτα τὰ 
φάρμακα τῆς ἰάσεως ' ταῦτα τὰ εἴδη τῆς µυρεφιχῆς 
ἐργασίας ΄ αὕτη dj xatacxsuh τοῦ ἁγίου ἑλαίου iv 
τῷ νόμψ’ αὕτη fj ἀρωματίζουσα καλη πίστις, ἔπι- 
σφίγγουσα μὲν xbv ἀθλοῦντα εἰς ἀγῶνα, ἔπιχηρυ- 
χευοµένη δὲ αὐτῷ διατεῖναι τὸν δρόµον, ὅπως δυ- 
νηθῇ στεφανωθῆναι * αὕτη fj τοῦ θεοῦ πραγματεία, 
πάντας αυνάγουσα εἰς τὴν βασιλιχὴν διάταξιν, καὶ 
πορφύραν μὲν ἀπὸ θαλάσσης, xal ἔριον ἀπὸ προθά- 
του, καὶ λίνον Ex γῆς, xai βύσσον, χαὶ σηριχὸν, xai 


δέρματα Ἀρυθροδανωμένα, xat λίθον τίµιον τὸν σµά». 


ραΎδον, xaX «b µαργαρίτην, τὸν ἀχάτην, τοῖς μὲν 
χρώμµασι διαλλάττοντας λίθους, «f| δὲ τιμῇ ὁμοτί- 


ereeni, familia curam habeant ?, brevis est ac me- 
Qius adversus illos sermo, qui de omni ecclesiasti- 
es doctrino genere perperam apud se cogitant. 
Que quidem doetrina 606 omnes respuit, qui se 
Apostolicos, et Encratitas nominant : necnon et 
illos, qui in Ecclesia molliores quodammodo sunt, 
quique mulieribus persuadent, ut de perfecti cur- 
sus contentione rewmittentes eam ipsam funditus 
abjiciant. Verum peccato se ac judicio implicat, 
quisquis Dei virginitatem tollit e medio, ac certa- 
fnini ignominiam consciscit. Qui enim ex atbletis 
certaminis leges violat, cum verberibus a certami- 
ne dejieitur. lta qui virginitatem corruperit, ab eo 
ipso curriculo, et $19 corona, przimioque repel- 
lir. Verum. melius. utique judicium. est, quam 
damnatio. Nam qui, ut ne apud homines in infa- 
miam addu^'antur, clam stuprum  perpetrant, mo- 
nastica vitse, vel continenti: sponsione non se apud 
homines obligant, sed apud Deut, qui et occulta 
cognoscit, eL in adventu suo universam caruem 
redarguit, in quibus videlicet quisque peccaverit. 
Quocirca satius est uno se peccato quam pluribus 
obstringere. Satius est, ubi a curriculo exciderit, 
palam sibi uxorem legitimis nuptiis adjungere, ac 
post virginitatem longo intervallo suscepta peni- 
tentia iterum Ecclesi: reconciliari, utpote qui et 
peccatum admiserit, et prolapsus fuerit, et infra- 
ctus, et. obligatione vulneris opus habeat, ut non 
occultis in dies immissz a diabolo nequitice jaculis 
saucietur. 

Vill. Hunc in modum przedicare consuevit Ke- 
clesia. Hz2ec ad remedium comparata medicamenta 
sunt; hxc seplasiarii operis genera sunt ; hzc sa- 
cri in lege olei confectio; hec aromatum odore 
fragrans egregia fides, quz athlet» ad certamen 
prodeuntis astringendi vim habet, eidemque denun- 
tiat, uti cursum contendat, quo eoronam possit au- 
ferre; hoc Dei opus, ac negotium est, quod omnes 
regiam ad administrationem congregat, velut e mari 
purpuram, lanam ex ovibus, linum e terra, byssum 
sericum, rubricatas pelles, pretiosum lapidem, sma- 
ragdum, unionem, achatem, lapides, inquam, qui, 
'etsi coloribus differant, pretio tamen sequales sunt. 


µους ὄντας ' ἀλλὰ xal ypuabv, καὶ ἄργυρον, xai ξύλα D Sed et aurum, et argentum, et incorrupta ligna, ses 


ἄσηπα, xai χαλχὸν, xaX σίδηρον, ἀλλά xaX τρἰχας ai- 
χείας ph ἀποδαλλομένη. Καὶ αὕτη μὲν fv τότε ἡ 
σκηνη, νῦν 55 τῆς σχηνῆς ὁ οἶχος ἠδραιωμένος ἐν θεῷ, 
θεμέλιος δὲ Ey δυνάµει. Καὶ παυσάσθω πᾶσα αἴρεσις 
κατὰ τῆς ἁληθείας ἀπεγειρομένη, μᾶλλον δὲ ἑαυτὴν 
ἀπὸ ἁληθείας διώχουσα. 

Καὶ ἕως ds ταῦτα ἐχέτω. Thy γαῦρον δὲ ταύτην 
ἔχιδναν δίχην ἀχοντίου τοῦ χαλουµένου, f| τύφλωπος 
3j µυάγρου ξύλῳ τοῦ στανροῦ πεπαιχότες, xal χατα- 
λείψαντες, ἵὸν μὲν oü τοσοῦτον ἔχοντα τὰ ἑρπετώδη 
ταῦτα, πλὴν xal τῷ δρµῳ, xal τῷ Υανριάματι, xai 
τῇ ἀχοντιάσει, διὰ τὴν αὐτῶν ἐπεντριδὴν, οὕτως χα- 


atque ferrum, adeoque ne caprinos quidem pilos 
repudiat. Atque ejusmodi quondam tabernaculum 
fuit*, nunc autem tabernaculi domus in Deo stabl- 
lita, fundamentum ejus in virtute eonsistit. Proin- 
deque desinat heresis omnis, quie contra veritatem 
insurgit, vel seipsam potius a veritate removet 
Atque hzc hactenus. Nunc posteaquam supef- 
bam hanc viperam, perinde ac serpentis genus il- 
lud, qued jaculum vocat, aut typhiopem, vel myt- 
grum, ceruejs ligno percussimus, ac reliquimus : 
que quidem serpentum genera non tam prsesenti 
veneno sunt : verumtamen tam ob eoruin pernic 


ΕΡ. γύναισ. 5 Deest aliquid. ? | Tim, y, l4. * Exod. xxv, 4 sqq. 


4951 


5. ΕΡΙΡΗΑΝΗ 


1051 


tatem, quam inseientiam, et ejaculationem, ad bs- Α λῶς ἀπεικασθέντας, spegerioarns τῶν αὐτῶν. 


reticerum illorum perniciem significandam com- 
mode adhibentur, contemptis, inquam, 513 illis, 
et abjectis, ad reliquas hs»reses transeamus. 
CONTRA SABELLIANOS, 
Hoeresis XLI vel LXIT. 


|. Non multis abhinc annis Sabellius quidam 
haereticus einersit : quippe recens ille est, a quo 
Sabelliani profecti sunt. Qui quidem, paucis qui- 
busdam exceptis, eadem cum  Noetianis asseruit. 
Atque hujus secta plurimi cum in Mesopotamia, 
tum Roms versantur, vesania quadam perciti. 


Horum hec opinio est : Eumdem esse Patrem, 
et Filium, ei Spiritum sanctum, ut ad eamdem 
hypostasin tres appellationes conveniant. Aut per- 
inde atque ia uno homine corpus, et anima, et 
spiritus inest. Ita ut corporis instar sit Pater, ant- 
pie Filius; Spiritus denique in ipsa divinitate hu- 
mani spiritus instar habeatur. Quod et solis simi- 
litudine declarant ; in quo cum una sit hypostasis, 
triplex nihilominus actus est : nimirum illustraudi 
vis et calefaciendi, et orbicularis figura. Ac vim 
quidem illam calefaciendi, boc est calorem, atque 
zstum, Spiritui respondere; illuminandi vero vim 
Filio ; Patrem denique totius hypostasis velut quam- 
eam esse formam. Igitur Filium affirmant radii in 
morem emissum omnia, qui ad Evangelii, οἱ hu- 
manas salutis procurationem atüinerent, in hoc 
mupdo praestitisse, atque ita in colum rediisse, 
quemadmodum is, qui 3 sole manavit, radius in 
eumdem postea refunditur. Spiritum porro saucium 
in hunc orbem immitti, ac deinceps singillatimque 
in eos omnes illabi, qui eo munere digui sunt; 
eumdemque instaurare vitam, et animare fervore; 
fovere denique, ac calefacere, ut ita dicam, vi qua- 
dam consensioneque spirüus, Ejusmodi fere illo- 
rum dogmata sunt. 

M. Czeterum omnibus tam Veteris, quam Novi 
Testamenti Scripturis utuntur, vel certià potius 
dictionibus, quas ipsimet pro insana mente sua, ac 
vecordia deligunt. Principio banc e sacris Litteris 
sententiam arripiunt, quam Moysi Deus elocutus 
est : Audi, ]εταεί, Dominus 91, Deus tuus, Domi- 


ἐπὶ τὰς ἑξῆς ἵωμεν, ὦ ἀχαπητοί. 


ΚΑΤΑ ΣΛΕΚΛΛΙΑΝΩΝ, 

Ψεσσαρακοστἡ δευτέρα, 4 καὶ ἐξηκοστὴ δευτέρα. 

A'.. Ῥαθδέλλιός τις lv χρόνοις ἀνέστη οὗ πολλῷ πρό- 
«ερον παλαιοτάτοις πρόσφατος γὰρ οὕτος: &q' οὕπερ 
ol Σαδελλιανοὶ καλούμενοι. Καὶ οὕτος δὲ παραπλησίως 
τῶν Νοητιανῶν, πλὴν ὀλίγων τινῶν, δογµατίσας. 
Πολλοὶ δὲ ἓν τῇ Μέση τῶν ποταμῶν, xal ἐπὶ τὰ µέρη 
τῆς Ῥώμης τοῦ αὐτοῦ δόγµατος ὑπάρχουσιν, ἀνοίᾳ 
τινὶ φερόµενοι. 

Δογματίζει γὰρ οὗτος καὶ οἱ ἀπ᾿ αὐτοῦ Σαδελλια- 
νοὶ τὸν αὐτὸν εἶναι Πατέρα, «by αὐτὸν Yibv, τὸν αὐτὸν 


B εἶναι ἅγιον Πνεῦμα, ὡς εἶναι ἓν μιᾷ ὁποστάσει τρεῖς 


ὀνομασίας, f ὡς àv ἀνθρώπῳ σῶμα, καὶ ψυχὰ, xal 
πνεῦμα. Καὶ εἶναι μὲν τὸ σῶμα, ὡς εἰπεῖν, τὸν Ὠα - 
πέρα, ψυχὴν δὲ, ὡς εἰπεῖν, τὸν Υἱὸν, τὸ Πνεῦμα δὶ ὡς 
ἀνθρώπου, οὕτως xal τὸ ἅγιον Πνεῦμα Ev τῇ θεότητι. 
"H ὡς ἐὰν fj ἓν ἡλίῳ ὄντι μὲν ἓν μιᾷ ὑποστάσει, «pec 
δὲ ἔχοντι τὰς ἑνεργείας' φημὶ δὲ τὸ φωτιστιχὸν, xal 
τὸ θάλπον, xal αὐτὸ τὸ τῆς περιφερείας σχηµα. Καὶ 
εἶναι μὲν τὸ θάλνον, εἴτουν θερμὸν xal ζέον, τὸ 
Πνεῦμα, «b φωτιστιχὸν δὲ τὸν ΥἼὸν, ον δὲ Πατέρα 
αὐτὸν εἶναι τὸ εἶδος πάσης τῆς ὑποστάσεως. Ἡεμ- 
φθέντα δὶ «bv Υἱὸν χαιρῷ ποτε, ὥσπερ ἀχτῖνα, χαὶ 
ἐργασάμενον τὰ πάντα bv τῷ χόσμῳ τὰ τῆς obxovo- 
µίας τῆς εὐαγγελικῆς, xal σωτηρίας τῶν ἀνθρώπων, 
ἀναληφθέντα δὲ αὖθις εἰς οὐρανὸν, ὡς ὑπὸ ἡλίου πε» 
φθεῖααν ἀκτῖνα, καὶ πάλιν εἰς τὸν fiov ἀναδρα μοῦ- 
σαν. Τὸ δὲ ἅγιον Πνεῦμα πέμπεσθαι εἰς τὸν χόσµον, 
xai χαθεξἠς, xai καθ’ Exacta εἰς ἕκαστον τῶν xat- 
αξιουµένων' ἀναζωογονεῖν δὲ τὸν τοιοῦτον, xal àva- 
ζέειν, θάλπειν τε καὶ θερµαίνειν, ὡς εἰπεῖν, διὰ τῆς 
τοῦ πνεύματος δυνἀμεώς τε xal συµδᾶσεως. Καὶ 
ταῦτά ἐστιν ἃ δογµατίζουσι. 


. Β’. Κέχρηνται δὲ ταῖς πάσαις Υραφαῖς Παλαιᾶς τε 
xaX Καινῆς Διαθήκης, λέξεσι δέ τισιν al, αὐτοὶ ἐχλέ- 


, qovsat κατὰ τὴν ἰδίαν αὐτῶν παραπεποιηµένην qpe- 


νοθλάδειάν τε xal ἄνοιαν. Ἡρῶτον μὲν τῷ ῥητῷ, ᾧ 
εἶπεν ὁ θεὸς πρὸς Μωῦσην, ὅτι "Axove, Ἱσραλ., 
Κύριος ὁ θεός σου, Κύριος slc ἐστιν. Ob ποιήσεις 


nus unus esi. Non facies tibi deos alleros. Non erunt p) σεαυτῷ θεοὺς ἑτέρους. Obx ἔσονταί σοι θεοὶ 


tibi dii recentes *. Quoniam ego Deus pi.mus, et no- 
vissimus, et preter me non est Deus alius*. Etsi quae 
alia sunt ad mentem suam accommodata, quibus 
ad confirmandum errorem abutuutur. Praiterea ex 
Evangelio illud usurpant : Ego in Patre, et Pater in 
me est*. δι ; Duo wnum sumus *. 

Hunc autem errorem omnem, ejusque firmamen- 
tum ex Apocryphis quibusdam hauserunt ; preser- 
tim ab /Egyptiorum Evangelio : hoc enim illi no- 
men indiderunt, in quo pleraque sunt bujus gene- 
ris, qua ex persona Salvatoris clam atque occulte 
velut mysteria, proponuntur, quasi discipulis ipse 


! Deut, vi, 4; Exod. xx, δ. * μα, xiv, 6. 


"35 joan. x. 58. 


πρόσφατοι ὅτι ἐγὼ Gsóc ὁ Xpotoc, καὶ ὁ μετὰ 
ταύτα, καὶ πλὴν ἐμοὺ οὐκ ἔστι θεὸς ἕτερος. Kal 
ὅσα ἕτερα χατὰ τὸν ἴδιον αὐτῶν νοῦν, εἰς τούτων δὲ 
παράστασιν φέρουσι. Πάλιν ἀπὸ Εὐαγχελίου, ὅτι 
Ἐγὼ dv τῷ Παερὶ, καὶ ὁ Πατᾗρ ἐν ἐμοί' καὶ, Οἱ 
δύο Ev ἐσμεν. 

Thy δὲ κᾶσαν αὑτῶν πλάνην, xaX τὴν τῆς πλάνης 
αὑτῶν δύναμιν ἔχουσιν ἐξ ᾽Αποχρύφων τινῶν, µά- 
λιστα dnb τοῦ χαλουµένου Αἰγυπτίου Εὐλγγελίου, ᾧ 
τινες τὸ ὄνομα ἐπέθεντο τοῦτο. Ἐν αὐτῷ γὰρ πολλὰ 
τοιαῦτα ὡς tv παραθύστῳ μυστηριωδῶς Ex προσωπου 
τοῦ Σωτῆρος ἀναφέρεται, ὡς αὐτοῦ δηλουντος τοῖς 


* jbid. 30 


12935 ADVERSUS HILEBESES L'B. if. TOM. 1. — BERES. LY. $056 


μαθηταῖς by αὐτὸν εἶναι Πατέρα, τὸν αὐτὸν εἶναι Yibv, & declaret, emmdam esse Patrem, et. Filium, et Bpi- 
τὸν αὐτὸν εἶναι ἅγιον Πνεῦμα.. Elsa ὅταν συναντήσωσί Γη. sanctum. Beinde quoties in aliquem ex sime 
ττσι τῶν ἀφελεστάτων, ἢ ἀχεραίων, τῶν μὴ] τὰ cagt;vév — plieioribus ac redioribus ineiderint, qui exactam 
δείω, cage γινωσχόντων,τὴν πεῦσιν αὑτοῖς ὑφηγοῦν- — divinarum Litterarum scientiam non hahent, hupg 
ται ταύτην" Τί ἂν εἴπωμεν, ὦ οὗτοι ; ἕνα θεὺν ἔχομεν, — jn anodum interrogant : Quid tandem, boni viri, di- 
3) τρεῖς θεούς; "Όταν δὲ ἀχούσῃ 6 ἐν εὐλαθείᾳ Gv, —Ccemus? Unum habemes Deum an tres? Quibus 
καὶ μὴ τὰ τέλεια τῆς ἀσφαλείας ἑπὶστάμενος, εὐθὺς — 2uditis religiosus ille, nec perfecta ad cavendum 
τὸν νοῦν ταραχθεὶς, συγχατατίθεται τῇ ἑχείνων πλά- — scientia perpolitus, perturbatus iico eorum assen- 
νῃ. καὶ εὑρίσκεται ἀρνούμενος τὸν Θεὸν, χαὶ εὐρίσχκε- — titur errori, ac Denm imprudens negat, negat, in- 
ται ἀρνούμενος τὸ εἶναι Ylbv xal τὸ ἅγιον Πνεῦμα. . quam. Filium ac Spiritum sanctum. 

ΓΕ’. Ἐν πᾶσι δὲ τούτοις ἐνέπνευσεν ὁ τῶν ἀνθρώπων ᾽ Ill. Ceeterum hos omnes perpetuus ille bumani 
ἀντίπαλος ἀπ᾿ αἰῶνος, ἵνα τὸν μὲν οὕτως, τὸν δὲ οὔ- — generis hostis afflavit, ut alium hoe, alium isto 
τως, τοὺς πλείους δὲ ὁμοῦ ἁπατήσῃ xal πλανήσῃ modo, utcunque vero quamplurimos circumveniat, 
ἀνθρώπους ἀπὸ τῆς ὁδοῦ τῆς ἀληθείας. Καὶ ὅτι μὲν — atque a via veritatis abducat. Etenim onum esse 
ἀληθῶς εἷς ἐστι Θεὺς, xal οὐχ ἔατιν ἕτερος, σαφῶς | revera Deum, neque preter hunc alterym, mani. 
ἂν τῇ ἁγίᾳ τοῦ Θεοῦ Ἐκχλησίᾳ ὡὠμολόγηται, καὶ " feste communis Ecclesie consensio profitetur. Non 
συμπεφώνηται. Ὅτι οὐ πολυθεῖαν εἰσηγούμεθα. ἀλλὰ — enim deorum multitudinem invehimus, sed monar- 
gosapylav χηρύττομµεν. Μοναρχίαν δὲ κηρύττοντες, — chiam praedicamus. In ea autem pradicanda nequa- 
οὐ ἀφαλλόμεθα, ἀλλὰ ὁμολογοῦμεν τὴν Τριάδα, µο- — quam aberramus; sed una Trinitatem confitemur; 
νάδα kv Τριάδι, xat Τριάδα &v µονάδι, µίαν θεότητα — unitatem, inquam, jin Trinitate, οἱ Trinitatem in 
Πατρὸς, xai Yioo, xal ἁγίου Πνεύματος. O0 γὰρό — unitate, unamque Patris, et Filii, ac Spiritus sancti 
YRX ἑαντὸν ἐγέννησεν οὐδὲ 6 Πατὴρ µεταδέθληται — divinitatem. Nam meque seipsum Filius genuit: 
ἀπὸ τοῦ Πατὴρ, τοῦ εἶναι Yióz- οὐδὲ τὸ ἅγιον Πνεῦμα — neque Pater, ut esset Filius, esse Pater desiit; πο” 
Ἀριστὸν ἑαυτὸν πώποτε ὠνόμασεν ἀλλὰ ΠΗνεῦμα — que Spiritus sanctus seipsum unquam Christum 
Χριστοῦ, xai διὰ Ἄριστοῦ διδόµενον, ἀπὸ Πατρὺς — appellavit, sed Spiritum Christi, ac per Christum 
ἐχπορευόμενον, καὶ τοῦ ΥΙοῦ λαμθάνον. Ἐνυπόσιατος — COrbmunicatum , procedentem a Patre, et ac- 
ὁ Πατὴρ, ἑνυπόστατος ὁ Υἱὸς, ἑνυπόστατον τὸ ἅγιον — cipientem a Filio. Subsistens est Pater, sub- 
Πνεῦμα. ᾽Αλλὰ οὐ συναλοιφὴ ἡ Τριὰς, ὡς Σαδέλλιος — sistens Filius, subsistens Spiritus sanctus. Sed 
ἑνόμισεν, οὔτε ἡλλοιωμέάνη τῆς ἰδίας ἀϊδιότητος xat — uon confusio qusedam est Trinitas, uti. Sabellius 
ὁόδης, ὡς ὁ "Άρειος χενοφωνῶν ἑδογμάτισεν' à c credidit, 615 nec sb aeternitate sua. gloria- 
ἀεὶ μὲν ἣν Τριὰς Τριὰς, xal οὐδέποτε fj Τριὰς προσ — que demutatur, ut. Arius vanissime docuit. Sed 
θήχην Aaufávet, µία οὖσα θεότης, µία χνριότης, pla — Trinitas perpetuo Trinitas fuit, nec ei quidquam 
δοξολογία οὖσα, ἀλλὰ Τριὰς ἀριθμουμένη, Πατὴρ, — accessit ; cum una sit divinitas, una dominatio, una 
καὶ Ye, xat ἅγιον Πνεῦμα. Οὐχ ὡς Év τι sptoty óvó-— praedicanda celebrandaque gloria. Eadem nihilomi- 
pact χεχληµένον, ἀλλὰ ἀληθῶς τέλεια τὰ ὀνόματα, — nus Trinitas numeratur, Pater, Filius et. Spiritus 
τέλειαι αἱ ὑποστάσεις, οὐδὲν παρηλλαγµένον. Πατὴρ — sanctus : non ut idem atque unum triplici appella- 
δὲ ἀεὶ Πατὴρ, xat οὐχ fjv χαιρὸς ὅτε οὐχ ἣν ὁ Πατὴρ — tione declaretur ; sed perfecta revera nomina sunt, 
Γιοτὴρ, «toc ὢν ἀεὶ Πατὴρ ἑνυπόστατος, xai Yib;.  perfeetzque pérsons, neque quiddam varium inest 
ἀεὶ τέλειος ὧν, ἀεὶ ἑνυπόστατος, ix Πατρὸς àv ἆλη- — ac diversum. Pater ipse perpetuo Pater exstilit, nec 
θείᾳ Υεγεννηµένος ἀνάρχως, χαὶ ἀχρόνως, xaX àvex- — ullum unquam tempus fuit, quo Pater non esset. 
διηγήτως, οὐ συνάδελφος τῷ Πατρὶ, οὐκ ἀρξάμενος — Semper enim perfectus ille Pater est, atque subsi- 
τοῦ εἶναι, οὐδὲ διαλιπών ποτε, ἀεὶ δὲ Υἱὸς γνήσιος — stens, ut et perfectus semper Filius, semperque sub- 
Πατρὶ συνυπάρχων, ix Πατρὸς ἀχρόνως γεγεννηµέ- — sistens, vere a Patre genitus, absque initio tamen 
νος, ἴσως ὧν, θεὺς kx Θεοῦ, φῶς ix φωτὸς, tb; ἆλη- — ac tempere, eoque modo, quem nulla explicare po- 
θινὸς ἐκ θεοῦ ἀληθινοῦ, γεννηθεὶς, οὐ χτισθείς. ᾽Αλλὰ D (est oratio. Non is Patris velut germanus frater est, 
οὐχ αὐτὸς Πατὴρ, οὐδὲ ὁ Πατὴρ αὐτὸς Υἱός. Ei δὲ ου esse copit unquam, aut aliquando desi; sed 
θεὺς Πατὴρ, xai Υὸς καὶ ἅγιον Πνεῦμα. legitimus perpetuo Filius est, exsistens cum Patre, 
ab eoque sine tempore geuitus, zqualis, Deus ex Deo, lumen de lumine, Deus verus de Deo vero, 
genitus, non erestus. Neque (amen aut ipse Pater ost, aut Pater ipso Filius. Ac si Deus Pater est, et 
Filios utique erit, et Spiritus sanetus.— . 

Δ’. ᾽λεὶ γὰρ cb Ἠνεῦμα οὖν Πατρὶ καὶ Υϊῷ, οὗ συν- IV. Semper enim cum Patre Filioque Spiritus 
άδελφον Πατρὶ, οὐ γεννητὸν, οὐ χτιστὸν, οὐχ ἀδελφὺν — est, non Patris veluti frater, non genitus aut crea- 
Yiov, οὐχ ἔγγονον Πατρὸς, ix Πατρὸς δὲ ἐχπορευόμε- — $us, non Filii frater, non Patris nepos, sed a Patre 
vov, καὶ 900 Υἱοῦ λαμθάνον, οὐχ ἀλλότριον ΠἩαερὺς — procedens, e£ accipiens a Filio, a Patre Filioque 
xai Yioo, ἀλλὰ &x τῆς αὐτῆς οὐσίας, ix τῆς αὐτῆς nom aliemus, vcrum eadem ex gubsianiia, eadem- 
écócnve;, ix Πατρὸς καὶ Υἱοῦ (21), σὺν Πατρὶ καὶ — que divinitate, ex Paire et Filio : δὲ cum Paire ae 


(21) Ἐκ Hacpóc καὶ Υἱοῦ. Aliquot locis Epiphamius Spiritum senctum a Patre et Filio prooe- 
dere perspicue tegtatur, praesertim in ἠαρογαίο. .. 


8035 . ' 58. 


EPIPHANHM é 


£056 


Filio subsisters semper Spirítus sanetas, divinus A Υἱῷ, ἐνυπόστατον ἀεὶ Πνεῦμα Άγιον, Tveüp.z. θεῖον, 


Spiritus, glorie Spiritas, Christi Spirites, Patris 
Spiritus. Nam Spiritus Patris qui ἐν vobis loquitur *. 
Mt, Spiritus meus. in. medio vestri consistit *. ldem 
porro sppellatione tertius, divinitate equalis est, 
nihi! 4 Patre Filioque discrepans, Trinitatis nexus, 
confessionis sigillum. Sie enim Filius loquitur : 
Ego ei Pater unum sumus ?. Non dixit, Unus sum, 
sed hze verba, Ego et Pater, suam Patri personam 
convenire, suamque Filie significant. Duos itaque 
mominavit, non uanm dixit. Hem : Unum sumus, 
non, Unus sum. Similiter et illad usurpavit: Euntes 
baptizate in nomine Patris, ei Filii, et Spiritus can- 
eti*. Ubi tum articulus ille, τοῦ, ter repetita et in- 
terjectus est, Sabellius, qui tres in unum personas 


confundit, Matthei testimonio redarguitur, $16 P 


tum is vere Patrem, vereque Filium, ac vere 
Spiritum sanctum exprimit. Cum autem iden 
in Trinitate personarum ordo eonstituitur, uno- 
que Trinitatis nomine censetur, Arium refellit, 
qui inferiorem quemdam in Trinitate gradum, ac 
varietatem mutationemque commentus est. Et. 
enim licet major a Filio pronuntiatus Pater ab 
evangelista narretue*, eidem tamen Filio consen- 
tanee in primis gloriam attribuit. À quo enim cele- 
brari Patrem decebat potius, quam 90 eo qui legi- 
timus esset Filius? Sed rursum ut tequalitatem in- 
"dicet, ne errandi quibusdam prseberetur occasio, 
qui inferiorem aliquem grsdum Filio concederent ; 


Ηνεῦμα δόξης, Πνεῦμα Χριστοῦ, Πνεῦμα Πατρός. 
Τὸ Υὰρ Πνεῦμα τοῦ Πατρὸς τὸ AaAobr. àv. ὑμῖν 
καὶ, Τὸ Πνεῦμά µου égéctnxer iv. uée« ὑμῶν. 
Ἐρίτον τῇ ὀνομασίᾳ, ἴδον τῇ θεότητι, οὐχ ἡλλοιωμέ- 
voy παρὰ Πατέρα xai Yibvy, σύνδεσμος Τριάδος, ἔπι- 
σφραγὶς τῆς ὁμολογίας. Ὁ rào Ὑϊός φησιν ETÀ 
sal ὁ Πατὴρ iy éopev. Καὶ οὐκ εἶπεν, Βἰς εἰμι" ἀλλὰ 
τὸ, Ἐγὼ καὶ ὁ Πατὴρ, σηµαίνει ἐννπόστατον τὸν 
Πατέρα. xai ἑνυπόστατον τὸν Ytóv. Καὶ, Οἱ δύο, etre, 
καὶ οὐχ εἶπεν, Ὅ εἷς. Καὶ πάλιν, "Er. ἐσμεν” καὶ οὖν 
εἶπεν, Εῖς εἰμ.. Ὡσαύτως δέ. Ἀπελθόντες βαπτί- 
σατε elc τὸ ὄνομα tob Πατρὸς, καὶ τοῦ Ylov, xai 
τοῦ ἁγίυυ Πνεύματος. Μέσων δὲ τιθεµένων τῶν 
ἄρθρων «τῆς σνλλαθής τοῦ, τοῦ, χαὶ το. Καὶ ἑλέγχει 
Σαθέλλιον Ματθαῖος, τὴν συναλοιφὴν παρεισφέροντα. 
"Όπου 33 γὰρ καὶ σηµαίνει ἀληθῶς Πατέρα, ἀληθῶ.ς 
YUv, ἀληθῶς Άγιον Πνεῦρμα' ὁπύτε δὲ ὁμόστοιχος à 
Τριὰς, καὶ Ev ἑνὶ ὀνόματι Τριὰς χαλουµένη, ἑλένχειν 
πὺν “Αρειον, ὑπόθασίν τινα διανοούµενον Ev τῇ Tp:á- 
δι, Ἰ ἀλλοίωσιν, f) παραλλαγήν. Κἄν τε γὰρ ὁ Πατ)ρ 
Μείζων παρὰ Υἱοῦ δογματιζόµενος ἀπαγγέλλεται, 
πρεπωδεστάτως τῷ Yi «hv δόξαν περιποιεῖται. Tiv 
γὰρ ἔκρεπε δοξάδειν ἴδιον Πατέρα ἀλλὰ τῷ γνησίῳ 
Υιῷ; "Όταν δὲ πάλιν τὴν Ισότητα βούλεται λέγειν, 
ἵνα μὴ ἐχπέσωσί «ινες, ἧσσον ὡς περὶ Υοῦ διανοού- 
pavor, οὕτως φησίν’ Ὁ μὴ cuir τὸν Ylór, ὡς τιμᾷ 
«óv Πατέρα, οὐκ ἔχει ζωὴν ἐν ἑαυτῷ' καὶ, Πάντα 
τὰ τοῦ Πατρός µου, ἁμά ἐστι. Τί δέ ἔστι, τὰ ccv 


hunc in modum loquitur: Qai non konorificat Fi- ϱ Παερὸς, ἀλλ᾽ f θεὺς ὁ Πατὴρ, θεός elt ζωὴ ὁ 


lium, sicut honorificat Patrem, nou habel vitam in 
seipso *. Et : Omnia que Patris sunt, mea sunt, 


Πατὴρ, ζωή εἰμι πάντα τὰ τοῦ Πατρός µου ἐμά 
istty; 


Quid est autem illud, que Patris sunt, nisi, quemadmodum Deus est Pater, ita Deus 8Um ; et, ut vita 
est Pater, sic ego vita sum : proindeque omnia quz Patris mei sunt, mea sunt ? 


V. Videsis igitur, o Sabelli, ac diligenter ani- 
madverte; aperi cordis oculos, neque ciécus esto; 
'fac ut tua, tuorumque mens cum sancto Joanne ad 
'Jerdanem conveniat. Aures tuas aperi, et hanc pro- 
plete vocem exaudi : Ego vex clamantis in deser- 
to*. Audi Praecursorem Domíni, qui angelus appel- 
lari meruit, Spiritum sanctum ez utero matris ac- 
cepit, et Maria intrante subsiliit *. Qui cum adhuc 
patria utero contineretur, Domini sui ingressum 


E'. "Opa δὲ, ὦ Σαδέλλιε, xai χατανόει" διόνοιξον 
τ),ὄμμα τῆς καρδίας σου, xai uh ἀθλέπτει συνελ- 
θέτω 4 διἀνοιἁ cou xaX τῶν ὑπὸ σοῦ Ἱἡπατημένων 
Ἰωάννῃ τῷ ἁγίῳ εἰς τὸν Ἱδρδάνην. "Άνοιγε τὰ ὦτά 
σου, xai ἄχονε τῆς φωνῆς τοῦ προφήτου λέγοντος" 
ΟΕγὼ φωνὴ βοῶντος àv τῇ ἐρήμῳ. "Axous τοῦ 
Προδρόμου Kuplou, τοῦ ἀγγέλου χαταξιωθέντος óvo- 


«μασθῆναι, τοῦ ἀπὸ χοιλίας μητρὸς λαδόντος Πνεῦμσ 


ἅγιον, xai σκιρτήσαντος τῇ εἰσόδῳ τῆς Μαρία: ὃς 


agnovit, et exsiliit; cui patefaciend:e divini Verbi D ἔγνω ἔτι &v κοιλίᾳ ὑπάρχων εἴσοδον τοῦ ἰδίου Δεσπό- 


praedicationis, preparandeque Domini vie; munus 
est concessum. Adhibe huie fidem, nec a scopo 
' veritatis aberres. Ecce tibi testimonium ille prsebet. 
. ln primis cum Dominum suum agnosoens ita loqui- 
tur : Ego te opus habeo, ei tu venis ad me!*. Doindo 
cum dixisset : Sine modo, ut impleatur omnis justi- 
(ia ; et ab illo baptizatus esset, divinum refert Evan- 
gelium Joannem bis verbis testimonium dedisse : 
Quoniam aperti sunt coli, et vidi Spiritum sanctum 
in specie columbe descemientem, et. venientem. in 
ipsum *',. Et vox de celo : Bic eet. Filius meus di- 
lcius, in quo miki complacui **, Erat tum in ceelo 
* Maitb. x, 20. * Joan. x, 50. 


Joan. xvi, 10. 
ν Mattb. 11, 17, 


* Agg. n. 6. 
* Ίνα. xr, 9; Mattb, n, 9. 


* Matth. xxvii, 19. 
? Luc, n. 28 
18 Ε. ὀμοῦ, pro ὅπω, vel expung. (és. 


. 100, xal &oxíptva ᾧ ἐδόθη τὸ μήνυμα τοῦ προχηρύ- 


ἵματος, xa ἡ ἑτοιμασία τῆς ὁδοῦ τοῦ Κυρίου. Εεί- 
σθητι αὐτῷ, καὶ οὐ διαπέσοις ἀπὸ τοῦ σχοκοῦ ἀλκ- 
θείας. ἸΙδοὺ γὰρ αὐτὸς μαρτυρεῖ λέγων, πρῶτον μὲν 
τὸν Δεσπότην ἑαυτοῦ ἡπιγνοὺς, ὅτι ETés σοῦ χρείαν 
Exo, καὶ σὺ ἔρχῃ πρός µε. Καὶ τοῦ Σωτῆρος λέ- 
vovv" "Apec ἄρτι, ὅπως π.ληρωθῇ πᾶσα δικαιο- 
crm xai αὐτοῦ βαφτισθέντος ὑπ' αὐτοῦ, ὥς φησι 
τὸ θοΐον Εὐαγγέλιον, ὅτι ἐμαρτύρησον Ἰωάννης Δά- 
Των "Orc ἠνοίχθησαν ol oóparol, καὶ εοθέαραυ 
τὸ Hreupa τὸ ἅγιον ἐν οἴδει περιστερᾶς xacepyc- 
psror, xal ἑρχάμενον àx' ἀαὐεόν. Kal φωνἡ à» 


5 joan. xiv, 39. * Joan. v, 25 


sqq. ο Mattb. n, 14 seq. '* doen. 1, 353. 





ADVERSUS HERESES ΗΝ. H. TOM. 1. — ΛΕΣ Lii. 


1058 


τοῦ obparob- Οὗτός ἐστε» ὁ Ylóc pov ὁ ἀγαπητὸς, & Pater, bomo contentiosissime, indidemque vox ilta 


ég" bv nó6Óxnca: ἄνω fjv ὁ Πατὴρ, à φιλόνεικε, 
ἄνωθεν ἡ φωνὴ fpyevo. El τοίνυν ἄνωθεν f) quvh, 
ξιάχρινόν µοι τὴν παραπεποιηµένην σου διάνοιαν. 
"Tiv ὁ Πατὴρ ἔλεγεν, Οὗτός ἑστι' ὁ Yióc µου ὁ 
ἁγακητὸς, ἐφ᾽ ὃν ηὐδόχησα; Καὶ cl; fv οὗτος; Auk 
t£ δὲ ἐν εἶδει Ἱεριστερᾶς τὸ Πνεῦμα κατελήλυθε, 
παίτοιὶγε σῶμα μὴ φορέσαν τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον;, 'O 
Y&p Ἰονογενὴς μόνος ἑἐνεδύσατο, xal τελείως ἓν- 
ηνθρώπῃδεν ἀπὸ Μαρίας τῆς ἀειπαρθένου, διὰ Πνεύ- 
ἔατος ἁγίου. οὐκ ἀπὸ σκέρµατος ἀνδρὺς, ἀλλὰ ἑαυτῷ 
ἀναπλασάμενος ὁ ἀρχιτέχνας Λόγος apa ἀπὸ Ma- 
plas, καὶ ψυχὴν την ἀνθρωπείαν, χαὶ νοῦν' χαὶ ἔτι 
ἑατὶν ἄνθρωπος, πάντα τελείως ἀναδεξάμενος, xal 
συνενώσας τῇ ἑαυτοῦ θεότητι’ οὐχ ὡς ἐν ἀνθρώπφ 
οἰκήσας (μὴ vivocro!), αὐτὸς δὲ ὁ ἅγιος Αόγος, ὁ 
Θεὺς Λόγος ἐνηνθρώπησε. 

G^. Τὸ δὲ Πνεῦμα civ τῷ λόγῳ ἓν εἴδει περιστερᾶς 
φαΐνεται, ἀλλὰ ὅπως πείσῃ σε μὴ βλασφημεῖν, ὦ ἐθε- 
λόσοφε, xui μηδὲν διανοούµενε, ἵνα μὴ νοµίσῃς τὸ 
Πνεῦμα συναλοιφὴν εἶναι Πατρὶ f| Υἱῷ; Διὰ τοῦτο, 
καΐπερ αὐτοῦ τοῦ Πνεύματος τοῦ ἁγίου σῶμα μὴ 
Φορέσαντος, Ev εἴδει περιστερᾶς σχηματίζεται, ὅπως 
δείξη σου xal ἐλέγξη σου τὴν πλάνην, ὅτι Σνυπόστα- 
τόν ἐστι τὸ Πνεῦμα xa0' ἑαυτὸ, χαὶ ἑνυπόστατος ὁ 
Ilazto, xa ἑνυπόστατος ὁ Μονογενής' ἁλλ' οὗ διαι- 
ρουµένης τῆς θεότητος, οὔτε ὑποθεθηχυίας τῆς Eav- 
«5c δόξης. Καὶ ὁρᾷς, πῶς ἡ Τριὰς ἀριθμεῖται, Πα- 
τρὸς (55) ἄνωθεν βοῶντος, Ylou ἐν ἸἹορδάνῃ βαπτιζο- 
μένου, Πνεύματος δὲ ἁγίου kv εἶδει περιστερᾶς ἐπι- 


venefat. lteque si ccelo delapsa vox est, falsam 
flam tuam mentem, quiso, discute, Cuinam Pater 
ista dicebat : 17 Hie est Filius meus dilectus? 
Aut quis iele demum erat? Car Spiritus sanctus 
efügie columbe Ίορευς est, cue preesertim corpus 
haberet nulum? Solus enim id Unigenitus iuduit,. 
períecteque ex Maria semper virgine per Spiritum 
sanctum naturem hominis assumpeit. Neque vero 
ex virili eam semine suscepit, sed corpus sibi arti- 
fex Verbum e Maria finxit, necnon humanam ani- 
mam ac mentem : proindeque etiamnum homo est, 
qui propria hominis omnia perfecte in sese trans- 
tulit, sc eum sua divinitate conjunxit. Non sie tan- 
quam jin homine duntaxat habüans, (absit wt ita 


p suspitemur!) sed sacrosanctum ipsum Verbam, 


Beus, inquam, Verbum hominem so fecit. 

Vl. jam Spiritus sanetus quam tandem ob causam 
specie se columbe videndum exhibuit, nisi ut tibi 
sapienti epinione infiato, neque quidquam intelli- 
genti, nibil in Deum contumeliose jaciendum esse 
suaderet : ut ne Spiritum cum Patre Filioque con- 
fundendum esse crederes ? Propterea, licet Spiritus 
sanetus fiello esset eorpore prsitus, ad eolumbes 
tamen efüyiem sese conformavit, quo tuum nimi- 
rum et patefaceret, εἰ eonvinceret. orrorem, idque 
ipsum ostenderet, suapte consistere persona Spiri- 
tum, suapte liem persona Patrem, ac suapte po- 
stremo Viltam. Sic ut non ideo divisa esse divinitas, 
aut depressum aliquid in ejus gloria, atque inferiug 


φοιτῶντος; Aéve δέ pot slc ἔστιν ὁ εἰρηχὼς, Ἰδοὺ C esse putandum sit. Animadvertis, opinor, queniad- 


συνήσει ὁ aic µου ὁ áraxntóc, ἐφ' br ηὐδόχησα, 
ὃν ἠρέεισεν fi yx" pov. θήσυμαι τὸ Πγεῦμά pov 
ἐπ᾽ αὐτὸν, xal κρἰσυ' τοῖς ἔθνεσο ἁπαγγελεῖ. 
Οὐκ ἑρίσει, οὐδὲ κραυγάσει' οὐδὲ ἀχουσθήσεται 
ἐν α.1ατείαις ἡ gor) αὑτοῦ. KáJapor συ»τετριµ- 
µένον οὐ κατεάξει, xal Aivor τυφόμενο» ob c6£- 
σει, ἕως ἂν ἐχδά.ῃ slc vixoc τὴν xplotr, χαὶ τὰ 
ἕξης ; Mà 6h ταῦτα δύναται ἔχειν ἔμφασιν Τριάδος, 
ὦ φιλόνειχε; "Apa περὶ αὑτοῦ ὁ Πατ]ρ τὰ τοσαῦτα àv 
τῷ προφήτῃ διεξήλθε ; Τίς δέ ἐστι περὶ οὗ γέγραπται, 
Εἶπεν ὁ Κύριος τῷ Κυρίῳ µου * Κάθου kx δεξιῶν' 
µου ; Καὶ οὐχ εἶπεν ' Εἴσελθε εἰς ἐμέ . fj πάλιν ὡς 
λέγει τὸ Εὐαγγέλιον * Καὶ ἀν η άθεν εἰς τὸν οὐραν όν, 
καὶ ἐχάθισε» ày. δεξιᾷ τοῦ Πατρός ' καὶ ἔρχεται 
χρῖναι ζῶντάς χαὶ νεκρούς ἢ πάλιν, πῶς οὐχ ἔπεισάν 
σε οἱ δύο ἄνδρες οἱ kv ἐσθῆσι λευχαϊῖς πεφηνότες πρὺς 
τοὺς μαθητὰς εἰπόντες, Ἄγδρες Γα.λιλαῖοι, εἰ 
ἑστήκατὺ sic τὸν οὐρανὸν ἁἀτενίζοντες; Obtoc 
"Incovc ὁ à" ἡμῶν elc τὸν οὐρανὸν dvaAngOclc 
οὕτως ἑλεύσεταί, ὡς αὐτὸν εἴδετε ἀναλαμδαν ό- 
µενον; Tiva δὲ ἔθλεπεν ὁ µαχάριος Στέφανος, ὅτε 
ἔλεχεν, Ἰδοὺ ἐγὼ ὁρῶ τὸν οὐρανὸν ἀνεφγμένου, 
καὶ τὸν Yiór τοῦ ἀνθρώπου ἑστῶτα ἐκ δεξιῶν τοῦ 
θεοῦ ; Σὺ δὲ, ὦ χατὰ πάντα ἰδιῶτα, μὴ νοήσας τὴν 
φωνὴν τῶν ἁγίων Γραφῶν, αεαυτὸν μᾶλλον ἔδλαψφας 


E Isa. xtit, 4 sqq. 3 Psal. cix, 4. 


3 Marc. xvi, 19. 


modum Trinitas ipsa mumeretur, cum et Pater 6 
ccelo clamat, et. Filius in Jordane tingitur, et Spi 
ritus sanctus specie columiee delabitur. Dic, so- 
des, quis est ille qui dixit : Ecce. iuelliget Filius 
meus dilectus, ih quo. mihi complacui, quem elegit 
«anima mea. Ponam Spiritum meum super ipsum, 
et jadicium gentibus nuntiabit. Non contendet , ne- 
que clamabit, nec audietur in. plateis voz. ejus. Ca- 
lamum contritum. non. con[ringel , et Linum fumi- 
gans mom exelinguet , donec emittat ἐν vieloriam 
judicium *, etc? Nunquid illa ad exprimendam Tri- 
nitatem vim habere tibi, hominum contentiosissime, 
videntur? An de se tot illa Pater apud prophetam 
disseruit? Ago, quis est ille de quo scriptum est : 


D Digit Dominus Domino meo : Sede a dextris meis*? 


Non dixit: la me subi. Áut illud rursum, quod 
in Kvangello seriptum est :: Et. ascendit in celum, 
et sedit ad deztoram Patris *; et venturus est judi». 
care vivos et mortuos. 18 Preterea cur non 
deorum illorum virorum tibi persuadet auctoritas, 
qui in vestibus albis apparentes ita discipulos allo- 
cuti sunt : Viri Galilei, quid statio aspicientes in 
eeium? Hic Jesus, qui assumptus est a vobis in 
ecrium , sic veniet quemadmodum ilium vidistis as» 
sumptum *? Quemnam vero beatus Stephanus in- 
tuebatur, cum diceret : Ecce ego video caelum aper- 


^ Áet, l, 41. 


19059 S, EPIPHANH 1060 


tum, et Filium hominis stantem a deziris Dei '? Tu A καὶ τοὺς σοὶ ὑπακούήσαντας, ἐκπεαὼν εῆς ἁγίας τί- 
πόρου, rudis in omuibus atque imperite, nee quid. στεως τῆς τοῦ Θεοῦ ἀληθείας. 

sacrae Litterae loquentur. intelligens, tibimetipsi ac tais auscultatoribus magis fraudi fuisti, dum a sacro- 
sancta divina veritatis fide longius excidisti, 


Vil. Etenim reipsa quidem boc ille dixit : Ege 7’. Ἔφη vàp ὡς ἀληθῶς ' Ἐγώ εἰμι ὁ πρῶτος, 


sum primus, et ego posterior, et. preter me nou esi 
alius *. Nimirum plures dii nequaquam exsistunt ; 
sed unus duntaxat primus ac. posterior, Paler, Fi- 


καὶ ἐγώ εἶμι ὁ μετὰ ταῦτα, καὶ πλήν µου οὐκ 
ἔστιν ἕτερος. Ὡς ἀληθῶς γὰρ οὐκ εἰσὶ πολλοὶ θεοὶ, 
ἁλλ' εἷς θεὺς ὁ πρῶτος, χαὶ ὁ μετὰ ταῦτα, Πατὴρ, 


lius et Spiritus sanctus. Nom ut confusio quadam ἍΧαὶ Yi, καὶ ἅγιον Πνεῦμα, οὐ συναλοιφὴ οὖσα fj 
"Trinitas illa sit, aut ab unitate ea disereta; sed — Tpuic, οὐδὲ διῃρηµένη τῆς ἑαυτῆς ταντότητος, ἀλλὰ 
Pater vero Filium genuit; οἱ Filius vere a Patre latho ἀληθῶς γεννήσας YUv, καὶ Υἱὸς ἀληθῶς γεν- 
genitus, im persona sua subeisteme, iniii ommis νηθεὶς ix Πατρὸς ἓννκόστατος ἀνάρχως καὶ &ypóvex 
expers ac temporis. Hem Spiritus sanctos a Patre : Χαὶ Πνεῦμα ἅχιον ἀληθῶς ἐκ Πατρὸς xai Υἱοῦ, 
et Filio, et eadem divinitate praeditus a Petro proce-:.— τῆς αὐτῆς θεότητος, ix Πατρὸς ἐχπορευόμενον, xal 
dit οἱ a Filio semper accipit *; unus Deus primus τοῦ Yloo λαμθάνον ἀεὶ, εἷς θεὸς ὁ πρῶτος, xoi à 
ac posteriur. Perro alterius cujasdam megolii ad- ^ μετὰ ταῦτα. "Άλλης δὲ πάλιν ἕνεχα οἰχονομίας, καὶ 
ministrandi gratia, atque ος ipsiusmet Ghristi per- &xb προσώπου δὲ αὐτοῦ τοῦ Χριστοῦ ὥδεται οὕτως. 
soma ad cum modum camur. Cum autem Jesus Πάλιν ἐπειδὴ πολλάχις ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χρι- 
Christes Dominus noster stpenumeoro prephetis ap- στὸς πέφηνε τοῖς προφήταις, καὶ κατήγγειλε τὲν 
paruerit, οἱ adventum suum nantiaverit,ac nonnulli ἑαυτοῦ παρουσίαν ἔσεσθαι, τινὲς δὲ αὐτὸν οὐχ ἑδέ- 
minime ilium ρεουρορίωί, qui alterum loeo ipsius Ἅζαντο, προσδοχῶντες ἕτερον ἀντ᾽ αὑτοῦ. Καὶ πρὸς 
exspectarent. idcirco ad ees qui simelaerorum su. ΨΜὲν τοὺς δεισιδαίµονας τῶν εἰδώλων, καὶ πολυθεῖαν 


perstitienibus impliceati erant, ac deerum maltitu- 
dinem in orbem terrarum invexerant, nd attoniti. 
εἰ aberrantes [eraelite Amorrbeorum, Chetisorum, 


τῷ χόσµῳ εἰσαγηοχότας, ἵνα uh ἐχπλαγέντες ol υἱοὶ 
"Icgatà,, καὶ ἑκτραπέντες, τὰ εἴδωλα τῶν ᾽Αμοῤῥαίων, 
καὶ Χετταίων, καὶ Χαναναίων, xai Φερεζαίων, xat 


Chanansorum, Pheressorum, Kvaorum, Gergesate- Εὐαίΐων, καὶ Γεργεσαίων, καὶ Ἰεθουσαίων, καὶ 'Apou- 
rum, Jebusseorum, Áruegorum , Aesannmorumn si« — xalov, xai ᾿Ασσανναίων προσκυνήσωσιν, ὡς καὶ αὐ- 
mulacra colerent, quemadmodum predictum illig — Tol; προεφητεύετο. Προσεχύνησαν γὰρ τῷ Βεελφεγὼρ, 


(uerat. Quippe et Beelpbegor adorarunt, et Chamos, 
οἱ Astartem, et Mazuroth, et Neaste, et Beelzebath, 
csicraque simulacra gentium. Propterea Dominua 
ita locutus ee : Ego sum qui aum ὃς Ego sum pri- 
wus et posterior *. Quo illos $19 eonfetis genti- 
ium fabulis revocaret, qux deorum multitudinem 
venerantur. 

Quod autem Filium Dominum nostrum Jesum 
Cbristum venientem  repudisturi fotent, bac ad 
Judzos verba fecit : Ego sum primus et novissimus ". 
Primus scilicet, qui huc carne preditus advenit, et 
Dovissime ventufus judicare vivos οἱ mortuos. Qui 
quidem in cruce passus ac sepultus, atque excita- 
tus a mortuis, cum eodem corpore in ceclum est 
gloriose subvectus, e& ad sus divinitatis gloriam 
cooptalus, ac novo splendore collustratus, αἱ ne- 


καὶ τῷ Χαμῶς, xai τῇ ᾿Αστάρτῃ, xal τοῖς Μαζουρὼθ, 
xal τοῖς Νεασθῶ, καὶ τῷ Βεελζεθὰθ, xal τοῖς λοι- 
ποῖς εἰδώλοιὸ τῶν ἑθνῶν. Διὸ xal ἔλεγεν αὐτὸς ὁ Κύ- 
pios * Εγώ εἰμι ὁ ὤν' ᾿Εγὼ ὁ πρῶτος, καὶ ὁ μετὰ 
ταῦτα ' ἵνα αὐτοὺς ἀποστρέψῃ τῆς τῶν ἐθνομύθων 
πλάνης, τῶν προσχυνούντων τὴν πολυθεῖαν. 


Καὶ ἐπειδὴ ἔμελλον τὴν παρουσίαν αὐτοῦ τοῦ Υἱοῦ 
ἀπωθεῖσθαι τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἔφη 
πρὸς τοὺς Ἰουδαίους' Εγώ εἰμι ὁ πρῶτος, xal ὁ 
μετὰ ταῦτα. Ὁ πρῶτος kv σαρχὶ ἐπιδημήσας, χαὶ ὁ 
μετὰ ταῦτα ἐρχόμενος κρῖναι ζῶντας καὶ νεκρούς" 
ἐπὶ τῷ σταυρῷ πεπονθὼς, xai ταφεὶς, xal ἀναστὰς, 
ἓν δόξῃ μὲν ἐν αὐτῷ τῷ σώματι ἀναληφθεὶς, εἰς 
δύξαν δὲ τῆς αὑτοῦ θεότητος ἑνωθέντος, καὶ φαι- 
δρυνθέντος, xal µηχέτι ὑπὸ ἀφὴν ἐμπίπτοντος, νυνὶ 


«419 contrectetur amplius, neque mortem possit D μπχέτι θανάτου µετέχοντος. ᾽Αγόστη γὰρ, ὥς φησιν 


Sustinere. Surrexit. enim, ait Scriptura *, Christus ; 
mors illi ultra non dominabitur, inquit Apostolus. 
Ας vide quam exscta Scripturis ratio censtet, tuto- 
que deducat hominem, ne in alterutram a veritate 
pertem. excidat, ut euim illius mens pleres sibi deos 
eflüngere volwerit, statim illad audiat : Dominus 
Deus tuus unus est *. Cum autem alterum Chri- 
stum, preter eam qui jam advenit, posteri Israelis 
exspectaverint, audiant vicissum : Kgo primus, et 
ego novissimus ; et : Ego eum A et Q '*. Α, videlicet, 
quud deorsum respicit, e£ Q , quod sursum obver- 


1 Act. vit, 55. 


* ]sa. xiv, ϐ. * Joan. xv, 26. 
* la. χει, 6. 


* Rom.vi, θ. * Deut. vi, 4. 


* Joan. xvi, 14, 15. 
!* Apoc. 1, S. 


ἡ Γραφὴ, ὁ Χριστός. Θάνατος αὐτοῦ οὐκέτι xv- 
ριεύσει, quo ὁ Απόστολος. Καὶ ὅρα πῶς ἡ ἀχρί- 
θεια χυριεύει, xat ὁδηγεῖ τὸν ἄνθρωπον, ἵνα μὴ 
ἐχπέσῃ χατὰ θατέρων τῶν τῆς ἀληθείας μερῶν; ἵνα, 
ὅταν μὲν βουληθείη ὁ νοῦς πολυθεῖαν ἐξεργάσασθαι, 
ἀχούσῃ, ὅτι Κύριος ὁ θεός σου ρἷς ἐστο'' ὅταν δὲ 
Χριστὸν ἕτερον παρὰ τὸν ἑλθόντα vlot Ἱσραὴλ προσ- 


«δοχῄἠσωσιν, ἀχούσωσιν' Ev ὁ «ρῶτος, καὶ ὁ μετὰ 


ταῦτα. xoi, Εγώ εἰμιτὸ Α «αἱ τὸ 0. «b A τὸ 
πάνω βλέπον, καὶ τὸ Ω τὸ ἄνω βλέπον" ἵνα πλη- 
ρωθῇ τὸ εἰρημένον ' Ὁ καταδὰς, αὑὐτός dcc ό 


5 Exod. ni, 14. * lsa. xiv, 6. 








του 


ἀναδᾶς ὑπεράνω πῶσης ἀρχῆς, καὶ ἐξουσίας. xal 
ευρεόσν]γεος, xal παγτὸς ὀνόμαεος óropatopérov. 
Καὶ ἵνα ὅταν νοµίσῃς διὰ τὸ εἰρηχέναι, «Εγώ εἰμι 
0 οαερέώτος, καὶ ὁ μετὰ ταῦτα ' xaX, "Evo εἰμι τὸ 
A* xaX. Εγώ εἰμι τὸ Q* χαλ, Κύριος ὁ θεός σου 
εἲς ἔστι" χαὶδτι ἸΣγώ εἰμι ὁ àv, ἵνα pf) τις ἀρνή- 
σηταε τὸν Yiby, καὶ τὸ ἅγιον Ἠνεῦμα , διὰ τοῦτό φῃ- 


ADVERSUS HAERESES LIB. 11 TOM. Ι. — HAERES. Ιχπι. 


$002 
Α titur. Ut et illud impleatur : Qui descendit, ipee oci 
qui aseemdit, supra omuem principatum, et potesta-. 
tem, ei dominationem, ei nomen omne quod nomina- 
tur*. Ac ne aliud forte suspiceris; et pro eo quod 
dictum eu : Ego sum primus, εἰ ego novissimus * ; 
et : Ego eum Α et Ω * ; οἱ: Dominus Deus tuus unus 
est *; et; Ego. sum qui sum *; ne quis Filium ae 


cvv -* "O Πατήρμου μείζων µου ἐστι" καὶ, "Iva veró- — Spiritum sanctam abneget, ob id : Paler, inquit, 


exact cs tór µόνον ἀηθινὸν 880v, καὶ ὃν áx- 
ἐστεε-Ίας Ἰησοῦ» Χριστόν. Οὐχ ὅτι οὐχ ἔστιν ὁ Ylbg 
ἀλτθιενὸς θεός ' ἀλλ ἵνα εἰς µίαν ἑνότητα ἀγάγῃ τὴν 
Τριάδος ὀνομασίαν, xal ἐχχλείσῃ τὴν διάνοιαν τῶν 
ἀνθρώπων ἀπὸ πολυθεῖας εἰς µίαν θεότητα. 


FF. Ἐλν δὲ νοµἰσῃ ὁ πλανηθεὶς τὴν διάνοιαν, τὸν 


Ένα μόνον λἐχεσθαι ἀληθινὸν Θεὸν, τουτέστι τὸν Πα- B 


τέρα, τὸν δὲ Υἱὸν μὲν ὄντα, οὖχ ἁληθινὸν δὲ, πάλιν 
ἑτέρεις tbv τοιοῦτον ἑλέγχει, λέγων * Ἐγώ εἰμι εὸ 
soc τὸ ἀ 1ἠθινὸν, ὃ φωτίζει πάντα ἄνθρωπον ὁρ- 
χόμεανον εἰς τὸν κόσµο». Περὶ δὲ τοῦ Πατρὸς, ὅτι 
doc c θεὸς, xat οὐχ εἶπε, Φῶς ἀληθινόν ἵνα ix τοῦ 
Ὁςοῦ ἀληθινὺν, xal φῶς ἁληθινὸν τὴν ἴσην θεότητα 
ἹἩατρὸς πρὸς Yibv, xai Yloo πρὸς Πατέρα νοήσωμεν. 
Καὶ ἀπὸ τοῦ τὸν Πατέρα φῶς εἶναι, xal τὸν Yiby 
εἶναι, ph ἐπιχεῖσθαι δὲ ἐνταῦθα ἀληθινόν. OD γὰρ 
Ἶν χρεία εἰπεῖν, μηδεμιᾶς ἀμφιδολίας οὕσης. "Aq 
γὰρ τοῦ, θεὺς xal φῶς, fj µία τελειότης τῆς αὐτῆς 
Ὑνησιότητος, Πατρὸς πρὸς τὸν Υὸν, xat Υιοῦ πρὸς 
τὸν Πατέρα, σαφῶς ἀπεφάνθη. Καὶ διαλέλυταί σου 
ἡ πᾶσα τῆς πλάνης φρενοθλάδεια. "Ἔστι γὰρ ὁ Πατὴρ 
Πατὴρ, ἔστιν ὁ Ἐϊὸς Υἱὸς, ἔστι τὸ ἅγιον Πνεῦμα ἅγιον 
Πνεῦμα, Toii, οὖσα, µία θεότης, µία δοξολογία, µία 
κυριότης' ᾧ δόξα, τιμὴ, χράτος, Πατρὶ v Yl, Ytà 
ἓν Πατρὶ, σὺν ἁγίῳ Πνεύματι, εἰς αἰῶνας αἰώνων. 
Αμήν. 


Ταύτην δὲ πάλιν τὴν αἴρεσιν ὡσπερεὶ λύδην, fj 
µόλουρον, ἢ Dona, 7] Ev τι τῶν ἑρπετῶν τῶν φοθε- 
ρωτάτων, οὗ μὴν δὲ δυναµένων διὰ δηγµάτων βλά- 
πτειν, ἀποσεισάμενοι, xal δυνάµει τῆς ἁγίας Τριά- 
δος χαταπεπατηχότες, ἐπὶ τὰς ἑξῆς προθαίνοντες, 
αὐτὸν ἐπικαλεσώμεθα ἀρωγὸν τῆς ἡμετέρας πενἰας 
τε xai βραχύτητος, εἰς τὸ ἀξίως τὰ παρ) ἑχάστῃ λε- 
γόμενά τε xal γινόμενα, xat τὸν τούτων ἀντίῤῥησιν 
ποιήσασθαι βοηθῆναι. 


ΚΑΤΑ ΩΡΙΓΕΝΙΑΝΩΝ, 


Jor zpotor, εῶν xal αἰσχρῶν, τεσσαραχοστὴ 
τρίτη, ἡ καὶ ἑξηκοστὴ τρίτη. 

Α’. Ὡριγένίοι χαλοῦνταί τινες, οὗ παντὶ * δὲ τοῦτο 
*) γένος ὑπάρχει. Καθεξῆς δὲ, οἶμαι, τούτων τῶν 
αἱρέσεων xal αὕτη ἡ δηλουµένη. Καλοῦνται δὲ Ώρι- 
γένιοι οὐ πάνυ δὲ σαφῶς ἴσμεν τίνος ἕνεχα, f) ἀπὸ 
Ὡριγένους τοῦ ᾿Αδαμαντίου, χαλουµένου τοῦ Συν- 


ΣΕ. πάντη. — * Ephes. iv, 10; 1. 91. 


Ἱ 


* Πε, χν, 6. 
..Mv, 28. *Joan xvu, 5. * Joan. vus, 12; 


wews major we δεί. EA : Ut cognoscant te solum 
verum Deum, et quem misisti Jesum Christum *, 
Non quod Filius verus Deus minime sit; sed ut 
eamdem in unitatem Trinitatis nomen conjiciat, ct 
a deorum multitudine ad unam divinitatem homi- 
20m animos convertat. 


Will. Quod si errore lapsus aliquis existimet , 
unum solum dici verum Deum, nimirum Patrem : 
Filium vero esse quidem, non tamen verum, alia 
hune ratione cenvineit, dum ita loquitur : Ego sum 
lus vera , qua illuminat omnem hominem venien- 
tem in hunc mundum *. De Patre vero ita loquitur : 
Deus iux est !*. Nec dizit, Lux vera, ut ex eo quod οὐ 
Deum verum, et veram lucem appellavit, tam Patris 
divinitatem Filio, 530 quam Filii Patri squalem 
intelligeremus. Atque ex eo quod et Pater lux, e$ 
Deus appellatur Filius, neque hic veri nemen adje- 
etum sit, quod quidem necesse nen erat, eo quod 
nuila foret de 64 re dubitatio. His enim vocibus, 
Dei ae [ncis, perfecta, euiemque germanitas, ut ita 
dicam, Patris eum Filio, et Filii cum Patre per- 
spicue declaratur. Sieque omnis tus falsitatis insa- 
C pia refellitur. Pater siquidem Pater est, οἱ Filius 

Filius, et Spiritus sanetus Spiritus sanctus, eaque 

ipsa Trinitas, deitas una, una gloria, unaque domi- 

natio. Cui gloria, honor, imperium : Fatri in Filio, 

Filio in Patre cum sancto Spiritu in secula sseu- 

lorum. Amen. - 


Sed postquam heresim istam velut lyben, aut 
Jnolurum, sive elopem, aut aliud quoddam atrocis- 
simum serpentis genus, quod tanien nihil nos snor- 
sibus suis ledere potuit, discussimus, ac sancte 
Trinitatis ope ac virtute protrivimus, ad reliquas 
oratione promota, eumdem prius inopi nostre ac 
tenuitatis adjutorem Deum invocemus ; cujus prze- 
sidio freti, quee ab unaquaque hzresi dicuntur, aut 
fluunt, simul! cum eorum confutatione proponere 

. possinius. 


ADVERSUS ORIGENIANOS, 


Priores qui et oai nominantur, qua est heresis 
LIII sive LX1II. 

|. Nonnulli sunt, quos Origenies appellant : quas 

hominum secta non usquequaque diffunditur, pro- 

ximo tamen loco post superiores illas hzc hresis 

ovcurrit, Sed quanam de causa Origenii vocentur, 

nondum plane comperi - utrumnam ab. Origene Ada- 


* Apoc. 1, 8. 


5 Deut. vi, 4... * Exod, µε, 14. 
5 9. 11 joan, S, |j 


f995 


5. EPIPHANIT 


σι, 


mantio, qoi. cognomento Syntaetes, hoc est. [seu-  τάκτον (33), 8 ἄλλου εινὸς εἶναι, ἀγνοὼ. Ὅμως τοῦ 


ὑγαίου, est dietus, an ab aliquo altero; quod, υὐ 


dixi, penitus ignoro, nec aliud preter ipsun nomen: 


accepi. ' 

Horum vero heresis ad Epiphanis dogma confore 
mata videtur, de quo in GRosticorum see(a sermo- 
nem anLea fecimus. lidem diversos ex Vetere No- 
voque Testameuto libros asciscunt. Naptias re- 
pudiant, reque tamen obscenis libidinibus modum 
ullum adbibent, adeoque omni genere spurcitias et 
corpus suum, et mentem animamque contaminant. 
Quidam enim ex ii& monasticam vitam specie ipea 
profüentur, 591 iidemque mulieres idem vite 
institutum praeferunt. Qui omnes corruptis sunt 
corporibus : adeo ut cum libidinem ipsi snam οκ- 
pleant, facinus, ut homestius dicam, illud perpe- 
went, quod Juds (ilius Osnen admisisse legitur ', 
Nam ut iste eum Thamare coibsat, ac libidiai sus 
satisfaciebat, neque quidquam tamen ed propaga- 
tionem sobolis, eujusmodi bominibus e Deo con- 
cessa est, efliciobat ; imo vero sibi eo ipso modo, 
quo flagitium illud potrabat, consciseebat injuriam : 
sic Origeniani in delestanda illa sua libidine com- 
mittenda, usitatam - vonerem. persequi solent. Nou 
enim illi castitstem, sed castitatis simulationem, 
eui fslso namen illud tibuitur, pre se ferunt. 
Quz id affeciat, ut, que consiepreta sit. mulier, 
prognans non fat, aut me [eius aliquid pariat, 
weve id homines resciscant ; apud quos suo illo 
eastimonis, ut putant, iaetituto in prelie stique 
existimatione esse cupiuat. Atque boe nihilominus 
opus illorwm est ac facinus. Sed alii turpem illam 
flagitiosamque rem alia ratioge, quam cum mulie- 
ribus, exercent ; ac suis ipei manibus ad fasditatem 
abutuntur. Nec minus isti Jude, quem diximus, 
imitantur filium ; dum wefariis suis sceleribus, etf 
abominsndi humoris destillatione terram comma- 


τὸ ὄνομα κατειλήφαμεν. | 
| 


'H αἴρασις δὲ παρ αὐτοῖς νυμιστεύεται, ὥσπερ. 
ἀπεικαδομένη «fj τοῦ Ἐπιφάνους, ἄνω µοι προδοῦτ- 
λωμένου àv ταῖς κατὰ τοὺς Γνωστιχοὺς αἱρέσεσι. 
Γραφὰς δὲ οὗτοι ἀναγινώσχουσι διαφόρους Καινῖς 
xai Παλαιᾶς Διαθήκης. ᾿Αθετοῦσι δὲ γάμον, xai οὗ 


παύεται ἀπ᾿ αὐτῶν d λαγνεία. Μολύνουσι δὲ ἑαυτῶν 


«b σῶμα, χαὶ τὸν νοῦν, xal τὴν ψυχὴν àv ἀσελγείᾳ. 
Oi μὲν γάρ lav προσχἠμµατι µοναζόντων, al & σὺν 
αὐτοῖς οὖσαι προσχήµατι μοναζουσῶν. Ἔφθαρμένκ 
δέ εἰσι τοῖς σώμασι, τὴν μὲν ἐπιθυμίαν αὑτῶν ἔχτε- 
λοῦντες, τῷ δὲ ἔργῳ κχεχρηµένοι, ἵνα σεμνότερον 


B εἴπω, τοῦ Υἱοῦ τοῦ Ἰούδα τοῦ Αὐνᾶν καλουµένου. 


Ὡς γὰρ ἐκχεῖνος τῷ σώµατι μὲν τῇ θάµαρ συνῄπτετο, 
καὶ τὴν ἐπιθνμίαν Σξετέλει, εἰς καταθολην δὲ 72 
δοποιίας κατὰ τὴν ὑπὸ θεοῦ δοθεῖσαν Ἀπαιδοποιίαν 
οὖκ ἐτελεσιούργει, ἀλλὰ ἑαντὸν ἠδίχει, ᾧ τρόπῳ τὸ 
πονηβὸν εἱργάζετο' οὕτω xal οὗτοι χέχρηνται μὲν 
ταῖς νοµιζοµέναις, τελοῦντες ταύτην την ἀθέμιτον 
ἐργασίαν. Πεφιλοτίμηται γὰρ παρ) αὐτοῖς οὔχ i 
ἀγνεία, ἀλλ ὑποχριτιχὴ μὲν ἀγνεία τῷ ὀνόματι xz- 
λουµένη, φιλοτίµησις δὲ ἕως τοῦ μὴ ἱγχυμονῖσαι «tv 
ὑπὸ τοῦ δοχοῦντος  ἐφθάρθαι γυναῖχα  ἢ ἵνα μὴ 
φωραθῶσιν ὑπὸ ἀνθρώπων, βουλόµενοι ἐν ttf εἵναι 
διὰ τὴν νομιζοµένην παρ) αὐτοῖς τῆς ἀἁγνείας &oxr- 
Su * ὅμως τοῦτο αὐτῶν ἐστι τὸ ἔργον, ἕτεροι δὲ αὐτὸ 
τοῦτο φιλοτιμοῦνται τὸ μυσαρὸν ἐπιτελεῖν, οὐχὶ δι 
γυναιχῶν, ἀλλὰ χαὶ ἄλλοις τρόποις, ἰδίαις χερτ c 
λυνόμενοι, Καὶ ὡσαύτως μιμοῦνται τὸν προειρηµένο 
υἱὸν τοῦ Ἰούδα, τὴν γῆν ταῖς ἀθεμίτοις αὑτῶν Epra- 
αίαις xai μυσαραῖς σταγόσιν ἐπιμολύνοντες, xal ποσὶν 
ἑαυτῶν ῥύσεις [ἑαντῶν] ἀνατρίδοντες àv τἩ τῇ ὁ ἵνα 
μὴ ἁρπαγῶσι τὰ ἑαυτῶν σπέρµατα ὑπὸ ἁκαθάρτων 
πνευμάτων, εἰς ὑποδοχὴν ἐγχυμονήσεως. 


culapt; imo vero profluvium illud suum in solo pedibus exterunt; ne subreptum ab impuris spiri- 


fibus ad ullam fetus procreationem possit excipi. 
ll. Caeterum varios , uti. dixi, tam Veteris quam 
Novi Testamenti libros adhibent ; nec non et apo- 
cryphos quosdam, velut Andrez, et aliorum Actus. 
lidem et de incesta illa sua venere palam ctiam 
gloriari nom dubitant; ei eam audacter ac sine 
ullo pudore perpetrant. !nterim vero catholicos 
illos clericos accusant, qui dilectas , quas vocant, 
οἱ contubernales feminas asciscunt : quos asserunt 
clanculum istud ipsum propter hominum pudorem 
committere, ut et cum nequitia illa sepeliantur ; 
et specie tenus, ob aliorum verecundiam , eastita- 
tis nomine glorientur. Ac nonnulli ex iis certos 
homines, qui jam vita functi sunt , ad me detule- 
runt; à quibus commissum hoc flagitii genus af- 
ürmarent, idque so ab ipsis, quas illi compresse- 
reni, muliercelis accepisse. iuter quos quemdam 


3 Gen. xxxvii, 9. * F. οὐ δοχοῦσαν. 


B'. Κέἐχρηνται δὲ, ὡς ἔφην, διαφόροις γραφαῖς, TIa- 
λαιᾶς xoi Καινῆς Διαθήχης, xal ἀποχρύφοις τιοὶ, μά- 
λιστα ταῖς λεγομέναις Πράξεφιν Ανδρέου xai τῶν ἅλ- 
λων. "Ηδη δὲ χἀχεῖνοι αὐτοὶ ἑχαυχήσαντο πολλάκχις, 
ὡς πεπαῤῥησιασμένως τοῦτο ἐπιτελεῖν. Κατηγοροῦσι 


Pn δήθεν τῶν ἐν τῇ Ἐχκλησίᾳ εὰς ἁγαπητὰς λεγοµένας 


συνεισάκτους γνναῖχας κεχτηµένων, ὡς xat αὐτῶν 
τοῦτο ἐπιτελούντων χρυφῃ διὰ τὴν τῶν ἀνθρώπων 
αἰδῷ * ἵνα μὲν τῇ πονηρίᾳ συνθάπτωνται, τῷ δὲ προ- 
σχήµατι τῶν ἀνθρώπων ἕνεχα τὸ ὄνομα σεμνύνωνται. 
Διελέχθησαν δὲ ἡμῖν xal τινες περὶ τινων τελευτη» 
σάντων, χαὶ δἥθεν ὡς τινῶν τοῦτο ἐπιτελούντων, ὡς 
ὑπὸ τῶν βεθιασµένων ὑπ' αὐτῶν γνυναικῶν ἀχηχούτες' 
ἐν οἷς καὶ ὄνομα ἐπισχόπου εἰς µέουν ἔφερον. Ἐν 
πόλει μιχρᾷ τῆς Παλαιστίνης «bv τοῦ ἐπισχόπο 
κλὴρον ἐπὶ ἰχανοῖς ἔτεσι διοιχήσαντος, ἑσχηχότος δὲ 


(34) Καἰουμένου τοῦ Βυντάκτου. Hieron. ἐκ Ruf. Apol. 1: Pro erudiione qua pelles, εἰ ince 


(us ανντάκτης in Üccidente laudaris. 


1065 


ADVERSUS HA:RESES LIB. Hl. TOM. I. — l/ERES. LXill. 


1066 


totaUtae γυναῖχας ἐξυπηρετουμένας αὐτῷ, φημὶ δὲ A episcopum nominabant, qui in exiguo Palx»stinz 


συνεεσάκτους. 'AXAX xal ἐξ ὁμολογητῶν τὸν τοιοῦτον 
ὄντα οἴδαμεν. Ὅμως τοῖς εἱρηχόσι τοῦτο xal ἀπὸ 
τῶν γυναικῶν ἀχηχοέναι φάσχουσιν οὗ πεπιστεύχα- 
μεν. Ἡ γὰρ ἀνάγχη τῆς τῶν εἰρηχότων χαχοτροπίας 
ὑπέβαλλεν ἡμῖν ποτὲ μὲν πιστεύειν, τοτὲ δὲ μὴ πι- 
στεύειν. ἐπὶ τὴν τοῦ προειρηµένου γέροντος ἔπι- 
σχόπου μετὰ τὴν αὗτου τελευτὴν χαχοφηµίαν. Ἡ 
γὰρ αἰτία ἡ εἰς αὐτὸν φθάσασα τοιαύτη τις Υέγονεν' 


Ἑάλω τις τοιοῦτος ἐπὶ ἁμαρτίᾳ Υυναιχός. Καὶ ax 


ἑλέγχετὸ ὑφ' ἡμῶν, ἀπολογίαν ταύτην ἔφερεν, ὡς 
τις συµρθαρείσης αὐτῷ γυναιχὸς, καίτοιγε ἤδη πε- 
παλαιωμένης tbv χρόνον, xal ἐν ἡλιχίᾳ Υηραλέᾳ 
ὑπαρχούσης, εἰπούσης αὐτῷ τὴν τῆς χαχοπραγίας 
ἐργασίαν ' ὡς χρῆσθαι μὲν αὐτὸν ἐδίδασχεν, ἕἔξω- 


oppido multis annis Ecciesie prefuit, 5949 et 
contubernales istiusmodi feminas ad domesticum 
ministerium habuit quem nos etiam ex confesso- 
rum numero fuisse scimus. Sed iis, qui de eo istud 
alfirinarent, et. de mulierculis ipsis cognovisse di- 
cerent, fidem nullam adhibendam putavimus. Nam 
eorum qui id jactabant , improbitas necessitatem 
quamdam attulit, ut. aliquando crederemus , ali- 
quando minime crederemus qua ad senis illius in- 
famiam episcopi, post ejus obitum, referrent. Por- 
ro crimen illud cujus insimulabatur, ejusmodi fuit. 
Cum ex ea factione ac grege quidam facinoris istius 
convictus a nobis redargueretur, hoc ad purgan- 
dum sese in medium attulit: ab ea, quam constu- 


θεν δὲ τὰς μυσαρὰς αὐτοῦ ῥυὰς ἐπὶ γῆς διασχε- B praverat , femina , quanquam effeta jam et anus 


δά ειν. 


Γ. Καὶ αὕτη μὲν d τούτων µυσαρά ἐστιν ἑργα- 
σία, τὸν νοῦν αὐτῶν ἁπατῶσα, xai ix διαθόλου τε- 
τυφλωμµένη. "Qv τὰς μαρτυρίας δι ὧν πίπτουσιν, εἰς 
μέσον φἑρειν οὐχ ἀναγχαῖον ἤγημαι, ἵνα μὴ δόξωµεν 
6 ὦν βουλόµεθα ἀχριθολοχεῖν εἰς ἀποτροπὴν τῆς 
ἀθεμίτου ἀσελγείας ἑχάστης αἱρέσεως, μᾶλλον προ- 
τρέπεσθαι τῶν ἀστηρίκτων xa χαυνουµένων ἀεὶ τὴν 
διάνοιαν, τῶν τὸ πονηρὸν ἑαυτοῖς θηρᾶσθαι ὑπὲρ τὴν 
ἀγαθότητα ἐπιθυμούντων. Εἰς ἔλεγχον δδ μᾶλλον τῆς 
δεινης ταύτης xai ἑρπετώδους αἱρέσεως ὀλίγα ἀπὸ 
πολλῶν παοαθβσουαι. 


Π/θεν εἰλήφατε, (o οὗτοι, τὴν τῆς ἀθεμίτου έἑργα- 
σίας ἐπένοιαν ; Πρῶτον μὲν γὰρ, ὅτι τὸ πᾶν τίνι o0 
δηλόν ἔστιν, ὅτι δαιμόνων ἐστὶν ἡ ὑμετέρα διδασχα- 
λία, Ἡπα-ημένων δὲ τὸν νοῦν xal ἐφθαρμένων ἢ 
ἐπινενοημένη xaxopmyavia ; El vào ὅλως πονηρὸν 
τὸ χυῖσχξιν, οὐχ &pa διὰ τὸ τεχνογονεῖν, ἀλλὰ διᾶ τὸ 
συνάπτεσθαι ow pact. Πῶς οὖν ἠττημένοι ἡδονῇ συν- 
άπτεσθε σώματι; Καὶ εἰ οὐ πονηρὸν τὸ συναφθήναι 
σώµατι, οὐδὲ πονηρὸν τὸ τελεσιουργεῖν τὸ γεγεννη- 
µένον. Ἡ γὰρ ἁποταξάμενον ' ἄνθρωπον μὴ γεωρ- 
γεῖν τὰ ἐπὶ τῆς γῆς, ὡς ὁ "Λθελ ἣν ποιμὴν προθά- 
των, Κάῑν δὲ ἑργαζόμενος τὴν γῆν. El δὲ γεωργεὶ 
τις την γῆν, ὡς ὁ Noe, ὅτι Ἑγένετο drip γεωργὸς, 
xal ἐφύτευσεν àpzeAora, οὐχ ἐφύτευσεν ἀἁμπελῶνα 
[οὐχ ἐφύτευσεν], ἵνα βότρυν μὴ ivéyxn: ἀλλ' ἐφύ- 
τευσε, xdi ἔπιεν ix τοῦ καρποῦ αὐτοῦ, xal ἐμε- 
θὐσθη, ὡς γέγραπται. "Hy δὲ συγγνώµην τῷ Yé- 
ῥοντι ἀπονεῖμαι. Εὐάρεστος γὰρ τῷ θεῷ ὑπάρχων, 
o) διὰ ἁσωτίαν τὴν µέθην ὑπέστη, ἀλλά λύπῃ φερό- 
µενος τάχα ἑκεχάρωτο ' καὶ μὴ] φέρων £6 ἀμφοτέρων 
διὰ τὸ ἀσθενὲς xaX Υηραλέον, ἀσθενείᾳ ὑπέπεσεν ' 
οὐχ ἵνα χλενασθῃ ὑπὺ τἐχνου. 'O δὲ, χαταγελάσας, 
ἑαυτῷ εἴληφε τὴν xatápav, ἵνα χολάζωνται οἱ ἑνσχή- 
πτοντες τοῖς πατράσιν ὕδριν, Χαὶ οἱ ἐν ὑμῖν διαλο- 


1 Deest δεῖ. * Gea. iv, 9. 
PATROL. GR. XLI. 


* Gen. ix, 2U sq. 


D 


erat ; feedissimz illius libidinis rationem didicisse, 
ab eaque uti concubitu sic edoctum, ut detestandi 
bumoris profluvium in terram spargeret. 


I]. Atque hoc quidem turpissimum et exsecran- 
dum est illorum scelus, quod et ipsorum decipit 
animos, eL a diabolica czceitate proflciscitur. Qui- 
busnam vero auctoritatibus testimoniisque  f»eti 
ad illa delapsi sint, in medium afferre non putavi 
necessarium, ne dum ad cujusque hizresis flagitio- 
sam libidinem aversandam accuratius singula per- 
sequimur , imbecilliorum ae levitate quadam ela- 
torum hominum animos ad ea magis incitare 
videamur: qui quidem malum prz bono sibi consci- 
scere ac captare consuerunt. Verum ad uberiorem 
horrende illius ac serpentinz heresis confutatio- 
nem, pauca de multis attexam. 


Unde igitur, queso, tam nefarium scelus excogi- 
tare didicistis? Primum enim , ut universe dicam, 
quis non videt, cum demonum propriam vestram 
bane esse doctrinam, tum illud tantum tamque 
atrox a vobis inventum flagitium nonnisi errore 
depravatis hominibus ac corruptela convenire? 
Nam si omnino concipere malum est, profecto non 
ob ipsam sobolis proereationem , sed ob corporum 
copulationem malum esse videbitur. Quare quid 
vos attinet voluptate superatos commiscere cor- 
pora? Aut si corporum illa conjunctio mala non 
est, ne idipsum quidem quod gignitur ad exitum 
perducere, malum est. Etenim vel abdicatis omni- 
bus, agriculturam omnino non attingere hominem 
oportet : quemadmodum Abel ovium fuisse pastor, 
Cainus terram coluisse dicitur *. Vel si solum 
54293 exercere aliquis instituit, uti Noe fecisse 
dicitur, qui, ut. scriptum est, vir fuit agricola, et 
plantavit vineam * : non ideo, puto, vineam planta- 
vit, ut ne racemos proferret ; sed et plantavit , et 
de fruetu illius bibit , et. inebriatus est , ut eo loco 
legitur. In quo sane venia dignus semex ille fuit. 
Qui cum Deo gratus esset, non ex. intemperantia 
in illam ebrietatem jucidit ; sed, ut opinor, ex tri- 


JÁ 





4007 


Cum autem utriusque vim sustinere ob imbecillita- 


tem et atatem non posset, in eam infirmitatem prolapsus esl : 


S. EIMPHANII 
stitia 2€ merore quidam ei somni torpor obrepsit. A Υισμοὶ ἐπεχειράμενοι χατὰ τῆς τοῦ θεοῦ Υλώσεως 





xai χαλῶς τεταγµένης διατάξεως. 
nec ideo tameu dignus erat, ut α 


filius illuderet. Quare qui illum derisit , in semetipsum imprecationem convertit. Ut ii poenis  afiü- 
ciantur, qui parentibus suis contumeliam imponunt, adeoque cogitationes ille, qua adversus Dei 


cognitionem et recte constitutum ordinem insurgunt. 
*. A, El yxp xai οὗ δεδόξασται ὁ γάμος ὡς ἡ παρθενία, 


IV. Enimvero licet tantus nuptiis οπου, quantus 
virginitati , minime sit habendus, et hzc illis ante- 
ponenda sit; cum ea tamen vera virginitas appel- 
latur, quz: cum honestate est et virtute conjuncta, 
tum honorabiles nuptix ' a liberorum procreatione 
non abhorrent, neque ad ignominiam eaà trahunt 

que a Deo preclare condita sunt , into vero non 
aliter praescriptum divinitus nuptialis conjunctio- 
nis modum ac rationem usurpant. Quippe virgini- 
fas revera ejus instar est , 
verbis przdicat: Virgo εἰ innupta sollicita est de 
fis qua sunt Domini, quomodo placeat Domino , ut 
εἰ! sancta corpore εἰ anima *. Ut ostenderet, nullam, 
ue minimam quidem , suspicionem solitarium vitz 
genus adiwittere. Verum οἱ Abrahamum scimus 
liberis operam dedisse, el amicum interim Dei 
fuisse, perinde atque lsaacum , et Jacobum, ac 
deinceps czteros. Qui neque semetipsos exsecran- 
dis flagitiis, ac laedissimis usurpandis rebus inqui- 
barunt, neque recte a Deo constitute liberorum 
per nuptias procreationi refragati sunt. Neque por- 
ro qui inter ipsos castimoniam ac virginitatem 
institueraut, certaminis leges violarunt, aut, velut 
quibusdam praestigiis, hanc virtutis exercitationem 
alio modo comuutarunt. Atque Elias sane urbes 
ipsas propemodum ne ingrediebatur quidem , nec 
inter mulieres versabatur; sed in desertis locis 
assidue vivebat, quemadmodum Eliszus, εἰ Joan- 


ὑπὲρ αὐτὸν δὲ ὑπάρχει ἡ παρθενία, παρθενία δὲ 
ἀληθεύουσα ἕνδοξος xal ἑνάρετος χέχλητα:, οὗ pepo- 
λνσμένη, xal ὁ σεμνὸς δὲ γάμος παιδοποιίαν ox εἰς 
αἰσχύνην τὰ Ex Θεοῦ χαλῶς ἐχτισμένα ἁπαγορεύς.' 
ἀλλ' οὔτε ἄλλως μεταχειρίζεται τῆς τοῦ γἆμον χοι- 
νωνίας τὴν ἓχ Θεοῦ τεταγµένην ἀγωγήν. Παρθενία 
γάρ ἐστιν ἀληθῶς, ὡς ἐχείνη fj ὑπὸ τοῦ ἁγίου Άτο- 
στόλου ἐπαινουμένη, ὅτι Ἡ παρθένος xal ἡ ἄγα- 


quam Apostolus his B poc µεριμγᾷ τὰ τοῦ Κυρίου, πῶς ἀρέσει τῷ Kv- 


ρίῳ, iva ᾖ ἁγία τῷ σώματι καὶ τῇ ψυχῇ. "lez 
sl zm, ὅτι οὐδεμίαν αἰτίαν ἁμπλαχημάτων xàv ὑπο- 
νοηθΏναι 1j µονότης ἑνδέχεται. ᾽Αλλὰ xal τὸν ᾽Α6ραᾶμ 
οἵδχμεν παιδοποιοῦντα, φίλον δὲ ὄντα τῷ Κνρίω, 
Ἰσαὰκ δὲ xai Ἰαχὼδ, χαὶ τοὺς χαθεξης ^ xal οὔτε 
ἑαυτοὺς ἐμόλυναν ἀθεμίτοις πράξεσι, παρα πτόµενοι 
μυσαρῶν, οὔτε ἀντιθέτως ἔσχον πρὸς τὴν ἐκ Θεοῦ 
χαλῶς τεταγµμένην διὰ σεμνοῦ γάμου παιδοποιέαν / 
xai οὔτε οἱ iv αὐτοῖς ἁγνείαν τε χαὶ παρθενίαν 
ἀσκήσαντες παρέφθειραν τὸν ἀγῶνα, xaX ἑτέρως 
µετεποιῄσαντο, ὡς διὰ χυβείας, τὸν ἑνάρετον xti 
ἀθλήσεως τρόπον. Kat Ἡλίας μὲν παντελῶς bv πό- 
λεσι τάχιον οὐχ οἰσῄει, οὐδὲ μετὰ γυναικῶν συνόµι- 
λος ἐγίνετο * ἓν δὲ ἑρημίαις διατελῶν ὑπῆρχε ' xa! 
Ἑλισσαῖος, καὶ Ἰωάννης, xai πάντες οἱ * τὸν μέναν 
τουτονὶ χαρακτῆρα τῆς τῶν ἀγγέλων µιµήσεως χαλῶς 
χατὰ τὴν εὐαγγελιχὴν διάταξιν τοῦ Κυρίου ἑαυτοὺς 
διὰ βασιλείαν οὐρανῶν εὐγούχισαν. 


nes, ac cateri omnes ; qui, ut ργοίαγο ex evangelico 589 Domini mandato insignem illam imitatio- 
nis angelicze notam atque formam exprimerent, semetipsos propter regnum caeleste castraverunt *. 


Postremo licet multa de his in medium afferre 
possimus, et inünitis Scripture testimoniis et au- 
etoritatibus illusam a diabolo mentem illorum 
redarguere, paucis illis erimus contenti, cum et 
alioqui manifesto constet nulla ab prudentia illo. 
rum proficisci facinus, nec ejusmodi a Deo deriva- 
tam esse scientiam , sed ex di&emonum afflatu lu- 
dibrium istud omne ac nefandi sceleris crimen 
esse conflatum. Q^ocirca cum nos heresim istam, 


vipere instar ejus, quam scytalen vocant, repule- 


rimus; quod quidem serpentis genus cum pusillo 
corpore sit, inolestum ac vehemens asthma veneno 


suo injicit, οἱ appropinquantibus labem ac perni- 
cum hanc igitur hactenus obtri- 


ciem inspirat : 


Καὶ πολλὰ μὲν οὖν ἔχοντες περὶ τούτων λέγειν, xa) 
ix πολλῶν συστάσεων τῆς θείας Γραφῆς, viv αὐτῶν 
διελέγχουσαν * διάνοιαν ὑπὸ διαδόλου ἐμπαιζομένην, 
ἀρχούμεθα τοῖς ὀλίγοις τούτοις ἐπειδὴ πάντη σαφές 
ἐστιν, ὅτι οὐ συνέσεως παρ᾽ αὑτοῖς ἡ ἐργασία, οὐδὲ 
ἐκ θεοῦ ἡ τοιαύτη,γνῶσις * ἀλλὰ δαιμόνων ἑνεργείας 
1 χλεύη xai πτῶσις αὐτῶν τῆς ἀθεμίτου ἐργασίας 
Ὑίνεται. Καὶ ταύτην δὲ παρωσάµενοι, ὥσπερ chv 


D δεινὴν σκυτάΊην., τὴν ἔχιδναν καλουμένην, οὖσαν 


μὲν τῷ σώματι βραχεῖαν, τῇ δὲ /οδολίᾳ δεινὸν ἆσθμα 
ἐμπνέουσαν, xa sl; τοὺς πλησιάζοντας τὴν λύμην 
ἑμφυσῶσαν΄ ταύτην συντρίφαντες, ἐπὶ τὰς ἕξης 
ἵωμεν, θεὺν ἀρωγὸν ἐπικαλεσάμενοι, εἰς τὴν τῆς 
πάσης πραγµατείας ἡμῶν ἔνθεον ἑπαγγελίαν. 


verimus, ad reliquas transeamus, si prius Dei opem imploraverimus, ut divinum plane suscepti 


operis institutum favore suo prosequatur. 


-ADVERSUS ORIGENEM ADAMANTIUM, 
Heresis XLIV sive LXIV. 


I. Origenes , cognomento Adamantius, sequitur. 


! Hebr. xin, 14. * I1 Cor. vii, 54. 


Ὡριγένους. Proximum — Origenianis τοῖς 
αἰσχροποιοῖς locum Origenistz sibi vindicant, ab 


* Matth, xix, 19. 


ΚΑΤΑ ΩΡΙΓΕΝΟΥΣ (35) ΤΟΥ AAAMANTIOT, 
Τεσσαρακοστὴ τοτάρτη, ἡ xal ἐξηκοστὴ τετάρτη. 
Α’. Ὡριγένης, ὁ χαὶ Αδαμάντιος ἐπιχληθεὶς, χ1θ. 

* Deest aliquid. * Cor. διελέγχειν. 


Origene illo dicti cujus errores copiosissime in- 
sectatur Epiphanius. Horum enim pra czieris 


1€; ) 
εξῆς τοῦτον * ἀχπολουθεζ. Οὗτος mal; μὲν ἣν Λεωνί- 
δου τοῦ µαχαρίτου ἁγίου. μάρτυρος: xal αὐτὸς δὲ τὰ 
πλεῖστα διωχθεὶς ἐν τῇ νέᾳ αὐτοῦ ἡλιχίᾳ, &vhp ὢν 
χατὰ τὴν τῶν Ἑλλήνων παιδείαν λόγιος, χα) ἐν Ἐκ- 
Χλησξᾳ ἀνατεθραμμένος, ἐν χρόνοις Δεχίου τοῦ βασ.- 
λέως (24) ἑγνωρίζετο ἐπὶ τῆς Αλεξανδρείας. "Hv 
γὰρ τῷ γένει μὲν Αἰγύπτιος, ἐν Ἀλεξανδρείᾳ δὲ 
ἐσχηκὼς τὴν οἴχησιν καὶ ἀνατροφὴν, τάχα δὲ ἐν 
Αθήναις (23) φοιτήσας ἓν τοῖς παιδευτηρίοις χρόνῳ 
τινζ. Ἠολλὰ δὲ λέγεται πεπονθέναι ὑπὲρ τοῦ ἁγίου 
Ἀόγον τῆς πίστεως χαὶ ὀνόματος τοῦ Χριστοῦ, τοῦτο 
μὲν Ev τῇ πόλει πολλάχις συρόµενος, ὀνειδιζόμενος, 
βασάνοις ἀνηχέστοις ὑποδαλλόμενος. Καὶ γὰρ χαιρῷ 
ποτε (26) ξυρῄσαντες αὐτὸν οἱ Ἕλληνες πρὸς τῇ 
ἀναδάσει τοῦ Σεραπίου χαλουµένου, τοῦ αὐτῶν «.δώ- 


λου, χαθίσαντες, τὸν αὐτὸν προσέταξαν θαλοὺς φοινί- Ρ 


Χων ἐπιδιδόναι τοῖς ἐπὶ τὸ ἀθεμιτουργεῖν χαὶ προσ. 
χυνεῖν τῷ εἰδώλῳ ἀνιοῦσι, Τοιοῦτον γὰρ αχῆμα 
ἔχουσιν οἱ τῶν εἰδώλων αὐτῶν ἱερεῖς. Ὁ δὲ, λαδὼν, 
μεγάλῃ τῇ φωνῇ xat πεπαῤῥησιασμένῃ τῇ διανοίᾳ, 
οὗ δείσας, οὐδὲ διστάσας ἐδόα, λέγων Δεῦτε, λά- 
6ετε οὐ τὸν θαλὸν τοῦ εἰδωλίου, ἀλλὰ τὸν θαλὸν τοῦ 
Χριστοῦ. Καὶ πολλά ἔστιν ἃ περὶ τὸν ἄνδρα ἀν- 
ὁραγαθήµατα ἀναφέρουσιν οἱ παλαιοὶ xac παρά- 
δοσιν. | 

B'. Αλλ' οὐχ ἔμεινεν αὐτῷ (27) τὰ τοῦ θραθείου εἰς 


! F. τούτων. 


acerrimum sese hostem perpeluo professus est; 
nec dubitavit vehementes ob id cum plerisque al- 
tercationes suscipere, adjutore usus Hieronyino ac 
Theophilo, ac precipue Joannem Hierosolymita- 
num et Ruflinum agitavit. Sed et una illa causa 
Jüit, cur a Chrysostomo dissentiret, quod is ante 
generalis synodi decretum damnare nollet Orige- 
rem. Vide qux Hieron. contra Ruffinum, Joannem 
Hierosc!ymitanum scripsit, necnon et Socratem, 
Sozom., Niceph. - 
(34)'Ev χρόνοις Aexlov τοῦ βασιΛέως. Vixit quidem 
Origenes extrema jam zetate sub Decio, et ad Gal- 
lum ac Volusianum usque pervenit. Sed cur flo- 
ruisse, aut celebrem fuisse sub illo potius, quam 
sub interjectis imperatoribus dixerit, satis mirari 
non possum. Nam a Severi temporibus deinceps 
summa in omnium admiratione fuit. Lege Eusebii 
Historic lib. vi, ubi Origenis res gestas accuratis- 
sime perscripsit, Invenies non modo apud Chri- 
stianos, sed et apud imperatores ipsos plurimum 
gratia οἱ cominendatione valuisse. Nam et a Mam- 
mea Antiochiam accitus dicitur, et ad Philippum 
ejusque conjugem litteras dedit. Quid igitur atti- 
nebat, nominatim Decii, et quidem unius mentio- 
nem facere? Quin et illud auget admirationem, quod 
lib. De pond. et mens., Ρ. 174, scripsit Epiphanius, 
Ürigenem ab imperatoris Decii teinpore ad Gallum 
et Volusianum et ultra floruisse. Anno Severi de- 
cimo Leonides Origenis pater martyrium obiit, cum 
Origenes xvi1 tatis agebat annum, ut auctor est 
Eusebius lib. vi, cap. 3. Fuit is annus Christi cir- 
citer 202; nam Severus anno fere 195 imperium 
exorsus est. Hoc si ia est, natus erit Origenes anno 
Christi 166. Vixit autem annis Lxtx, ul idem lib. 
vii, cap. 1, testatur. Quare moritur anno 254, vel 
sequenti, quo Gallus et Volusianus interempti sunt. 
Jam Decii primus annus incidit in Christi 251, quo 
quidem Origenes Lxvi annum attigerat. Non igitur 
30 illo demum tempore γνωρίζεσθαι, vel ἀχμάζειν 
cepit. Equidem vereor ne hic quoque hallucinatus 


ABVERSUS HJERESES LIB, 1l. TOM. I.— IRES. LXIV. 


1010 


A Natus hic Leonida patre , beatissimo sanctissimo- 


que martyre. Sed et ille primis ztatis sux annis 
multa in persecutione mala sustinuit. Atque ubi 
virilem ad ztatem pervenit, Grzecis litteris apprime : 
exculus , atque in. Ecclesiz gremio nutritus , De- 
cio imperatore Alexandrie claruit, Genere quippe 
/Egyptius, Alexandriz domicilium educationemque 
nactus est. Ác nescio, an.Athenis quoque scholas 
aliquandiu frequentarit, Sed pro Christiana reli- 
gione ac fide Christiqne nomine quamplurima 
perpessus esse dicitur. Nam et in urbe tractus szx- 
pius et conviciis affectus, et immanissimis qua&- 
sionibus tormentisque subjectus est. Inter cztera 
adrasum illum aliquando Graci pro templi Serapi- 
dis (quod illorum idolum est) gradibus collocantes, 
palmarum surculos in eos distribuere jusserunt, 
qui ad exsecrandos ritus obeundos venerandumque 
simulacrum adibant. Hic enim simulacrorum apud 
illos sacerdotibus est habitus. At Origenes, 595 . 
ramis illis acceptis, magna voce constantique ani- 
mo, sine ullo metu ac dubitatione ita vociferatus 
est: Adeste, capite non simulacrorum templi, sed 
Christi surculum. Prater hzc alia quamplurima 
sunt egregia viri facinora, qu: veteres de illo tra- 
diderunt. 

li. Sed in ejusmodi prainti possessione perpetuo 


Epiphanius Decium pro Severo sumpserit. Nam iz 


C libro De ponder. et mens., postquam insignes ali- 


quol martyres, qui sub Decio passi fuerant, per- 
censuit, veluti Babylam, Fabianum, Alexandrum, 
subjicit : Καὶ αὐτὸς δὲ 'Opurévne πολλὰ πεπονθὼς 
εἰς τέλος τοῦ μαρτυρίου οὐχ ἔφθασεν. Tum reliquam 
narrationem subtexit de profectione in Palzstinam,: 
deque 28 annorum secessu in urbe Tyro, quz hoc loco 
uberius exsequitur. Atqui bzc diu ante Decium ac- 
cidisse necesse est. Videlur ergo pro Severo im- 
prudenti Qbrepsisse Decius. 

(25) Τάχα δὲ ἐν Ἀθήναις, Siid verum est, di. 
versam hanc ab illa profectionem oportet fuisse, 
cujus meminit Eusebius, lib. vi, cap. 17, qua sub 
Alexandro imper., jam :etate et eruditione firmatus 
Origenes in Graeciam e Palaestina perrexit. Quin- 
eliam narrat idem, cap. 3, Athenis coinmentarios 
in Ezechielem illum abaolvisse. 

(26) Καὶ γὰρ καιρῷ ποτε. Quando ista contige- 
rint nonnisi conjectura consequi possuuius. Que 
nisi me fallit, sub Severo bzxc passus est Orige- 
nes adhuc adolescens. Vide Eusebii cap. 5. Alque 
idcirco quidem a gentilibus adrasum esse suspicor, 
quod AEgyptiorum deorum nlinistri rasi essent, ut 
Syues. lib. De encom. calvitii, Plutarch. Tract. de 
Iside, aliique cowplures significant. 

(27) ΑΜ’ οὐκ ἔμεινεν αὐτῷ. Hanc Origenis hi- 
storiam, ac lapsum revocant in dubium annales 
ecclesiastici, anno 255, num. 190, et deinceps. Imo, 
quodamplius est, locum istum, quo najratio illa con- 
tinetur, suspectum reddunt, quasi ab aliquo per- 

ram sit insertus. Quorum hoc posterius perspicue 
alsum, alterum non satis probatum, uirumque ]e- 
vioribus conjecturis innixum est, quam ut vetustis- 
simo sanctissimoque Patri fides hac in parte dero- 
etur. Commentum est, inquiunt, et affectata ca- 
umnia, quod de Origenis lapsu a nonnullis jacitur, 
Cur ita tandem ? Quoniam scriptorum veterum nemo, 
qui vel pro Origene apologias ediderunt, vel ipsunr 
econtrario scriptis suis oppugharunt, ejus rei me- 


1071 


S. EPIPIANII 101 


non permansit. Etenim ob eximiam sanclitatem et A τέλος. Διὰ γὰρ τὸ ἐξοχώτατον τῆς ἁγιότητος αὖτι 


cruditionem, summarm est in invidiam adductus, 
eaque res magistratus ac pravfectos. majorem in 
modum: acuit. Tum illud vero diaboli calliditate 
improbitatis artifices commenti sunt, ut ad turpi- 
tudinis necessitatem hominem adigerent, atque 
ejusmodi penam statuerent, ut ad illius corpori 
stuprum inferendum /Elbiopem compararent. Ad 
hec Origenes fraudulentum iilud diaboli consilium 
non sustinens, vocem illam edidit, qua duobus 
illis propositis, sacrificare maluit. Quanquam non 
omnino sponte illud sua przstitisse vulgo dicitur ; 
sed ubi semel lioc se esse facturum assensus est, 
thus in manum illius impositum in subjectum are 
focum excussisse gentiles asserunt. lloc modo et a 
martyrii gloria confessorum  martyrumque, qui 
illius temporibus erant, judicio excidit, et ab Ec- 
clesia dejectus est. Accidit hoc Alexandrim; ubi 
cum exprobrantium ludibria ferre non posset, illinc 
abiit, et in Palestina, sive Judza domicilium con- 
stituit, Forte contigit. ut Hierosolymam profectus, 


ut erat sacrarum litterarum egregius el erudilis- . 


simus interpres, ab sacerdotum collegio (nam et 
ipse, priusquam sacrificaret, ad sacerdotii gradum 
pervenisse dicitur), ad verba in Ecclesia facienda 
sollicitaretur. Cumque ab iis, uti dixi, qui tunc 
sacerdotalem in Ecclesia dignitatem obtinebant, vi 
propemodum ad id agendum impelleretur, ille in 
pedes consurgens, reliquià versibus pr:ztermissis, 


ΣΕ, προτρεποµένων δέ, 


καὶ τῆς προπαιδεἰας ἐπὶ πλεῖστον φθόνον διεδέδλτ τι 
xai μᾶλλον τοῦτο παρώξυνε τοὺς xatà χαιρὸν τή: 
τὴν ἐξουσιαστιχὴν ἀρχὴν διέποντας. Καχομηχανίαἱ 
διαθολικῆ ἐπενόησαν οἱ τῆς χαχίας ἐργάται αἰσχοί 


nta τῷ ἀνδρὶ ἐπινοῆησαι, xal τιµωρίαν τοιαῦττ 


ὀρίσαι, εἰς παράχρησιν Oh τοῦ αὐτοῦ σώματος, A: 
θίοπα αὐτῷ παρασχευάσαι. 'O δὲ, μὴ φέρων τὸν «7 
διαθολιχῆς ἑνεργείας ἐπίνοιαν, ἕῤῥηξε φωνὴν, τῷ 
ἀμφοτέρων προτεθέντων αὐτῷ πραγμάτων, 0223 
μᾶλλον ἑλόμενος. Οὁ μὴν δὲ ἐχουσίᾳ γνώμη μᾶλλο 
τοῦτο ἐπετέλεσεν, ὡς πολὺς ἄδεται λόγος: ἀλλ' ἑπτειδ' 
ὅλως χαθωμµολόγησε τοῦτο πρᾶξαι, βαλόντες ἐτ 
χεῖρα αὐτοῦ λίδανον, εἰς τὴν τοῦ βωμοῦ πυρὰν xa$ 
ἥχαν. Καὶ οὕτως τοῦ μαρτυρίου ἀπὸ τῶν χρινάντω 


B ὁμολογητῶν τε xal μαρτύρων ἀπεθλήθη τότε, χα 


ἀπὸ τῆς Ἐχχλησίας ἑἐξεώθη. Ἐν ᾿Αλεξανδρείᾳ d 
τοῦτο ὑποστὰς, xal uh δυνάµενος τὴν τῶν ὀνειὸι 
ζόντων χλεύην φέρειν, ἀνεχώρησε, xai τὸν Παλα:- 
στίνην. τουτέστ, τῆς Ἰουδαίας χατοιχεῖν γην εἴλετο, 
Ανελθὼν γοῦν εἰς τὰ Ἱεροσόλυμα, xaX ὡς τοιουτο; 
ἑςηγητῆς καὶ λόγιος, προετρέπετο ἀπὸ τοῦ ἑερατείου. 
Φασὶ γὰρ αὐτὸν xal πρεσθυτερίου κατηξιῶσθαι τὸ 
πρὶν, πρινη τοῦ θῦσαι. Ἡροτρεπόμενοι!, ὡς ἔφς., 
αὐτὸν ἐπὶ τῆς Ἐκχλησίας εἰπεῖν, χαὶ πολλά xa:- 
αναγχασάντων τηνιχαῦτα Ev Ἱεροσολύμοις τὴν ἱερω- 
σύνην τῆς ἁγίας Ἐχχλησίας διεπόντων, ἀνασ-ὰς 
ἐπὶ πόδας τὸ ῥητὸν µόνον τοῦ φαλμοῦ τοῦ τεσςα- 
ῥαχοστοῦ ἑνάτου εἰπὼν, τὴν πᾶσαν διαστολὲν πα;- 


minit. Atqui nos Epiphanium opponimus, quo neque C cujus tantopere illum poenituisse scirent, ne bomi- 


antiquiorem auctorem, neque graviorem requirere 
debemus; qui de Origene velut. compertam rem 
minimeque dubiam illud ipsum retulit. In quo 
magnopere ponderandum istud est, quoties ejus- 
modi aliquid proponit Epiphanius, quod ad alicujus. 
etiam alioquin hzretici, ac nefarii hominie, invidiam 
iguominiamque pertinet, id, si dubi: minimeque 
constantis famz sit, nonnulla cum excusatione ac 
titubanter ab illo significari; atque hoc inprimis 
caveri, ne incerta re commenmoranda certam alicui 
infamiam ac dedecus imponat. lloc vero loco nul- 
lam istiusmodi cautionem adhibuit, sed, cum de 
lapsu οἱ injecto thure constaret, hoc unum excepit , 
quod si verum est, ad sublevandum Origenem valet, 
nonnullorum jactari sermonibus, nequaquam Ori- 
genew ipsum tlius adolevisse, sed cuin ejus digitis 
esset inpositum, in subjectum arz focum a geRti- 
libus excussum fuisse. Quod igitur in sacrificium 
ac majorem sceleris partem consenserit Ori;enes, 
minime dubitavit Epiphanius: utrum expressum 
hoc ab invito facinus ejusdem manu administratum 
fuerit, id vero dubitavit. Ceteri qui vel antiquiores 
Epiphanuio, vel illius temporis suppares erant, 
partin Origenis amore dissimularunt, partim quod 
ad rem minime faceret, scribendo preternise- 
runt. Atque Eusebius quidem, utpote Origenis 
admirator, consulto ut omitteret, feciase videlur; 
nam nihil eorum tacuit, quie ad illius commenda- 
tionem , nihil attulit, quod ad minuendam existima - 
tionem valeret. Reliqui tam fautores, quau adver- 
sarii Origenis, cum de impiis ejus dogmatibus atque 
erroribus in certamen disputationemque venissent, 
facile contemnpsere cztera. Ας profecto de eo cri- 
mine sileri a sanctissimis viris :equissimum fuit, 


nis memoriz iusultare, obtrectarique velle potius 
quai errores damnare viderentur. De aliis, quoruu 
scripta non exstant, pronunUare nonnisi ἴδιμθιε 
possumus. Altera in Annalibus conjectura non pius 
veritatis, minus etiam probabilitatis habet. Falsi-- 
simuin enim est intextam hanc Epipbanio laciuiam 
esse, cum neque de stylo ipso dubitari possit, et 
quibus id argumentis ellicitur, levia sint, imo nulla. 
Epiphanius, inquit, libro De mensuris ac pouderibus 
plane contraria docuit. Scribit enim : Floruisse Ori- 
genem a temporibus Decii usque ad Gallum et Volu- 
sianum. Ubi vox, floruit, non idem est ac tiit. sed 
splendorem ex doctrina quasitum siguilicat. Ac si 
tum lapsus esset Origenes, non illum floruisse di- 
ceret Epiphanius. Verum ἀχμάξειν οἱ florere apud 
clironologos nihil aliud est, quam commendari vuigo, 
et in aliqua propler eruditionem aul virtutem no- 
minis claritate versari. Hanc vero uoctring fami»m 
ac splendorem Origeni neque prior illa idolola:riz: 
culpa, quam poenitentia dilueral, eripere debuit; 
neque posterior toi ac tam multiplicium hzeresium 
infamia potuit opprimere. Deiude falso Decium pre 
Severo hic usurpatum ab Epiphanio paulo aute do- 
cuimus. Secundum lic Augustinus nubis objicitur, 
qui cum de Origene omnia sit ex Epiphanio mu- | 
tuatus, de turpissimo illo lapsu verbum nullum. 
aspersit. Sed utruin hoc Epiphanii Adversus hareses 
luculentum opus ab Augustino lectum fuerit, propter | 
eas causas dubitari potest, qua: in praefatione, quam 
operi ipsi prabfiximus, ad lectoreu pluribus sunt 
a nobis expositze. Frustra igitur, ut quidem appa- 
ret, sollicitata est in annalibus narrationis ilius 
istiusque loci (ides, cui nulla ad eam labefactan- 
dau satis firma ralio sit allata. | 





4073 


ADVERSUS H.ERESES LIB. Il. TOM. I.— HJERES, ΙΙ. 


14 


ἐχθώνο ὡς λέγει ὁ φαλμὸς, Τῷ δὲ dpaproQo εἶπεν A postquam hunc. unum e psalmo quadragesimo. 


€ cóc * "Iva τἰ σὺ ἐχδιγῇ τὰ διχαιώµατά µου, 
καὶ ἀνα ἰαμδάνεις civ. διιθήκην µου διὰ στόµα- 
tóc σου; πτύὺξας τὸ βιθλίον ἑπέδωχεν, ἐχάθισε μετὰ 
χλα,θμοῦ καὶ δαχρύων, πάντων ὁμοῦ σὺν αὐτῷ 
χλαιόντων. ΄ 
Γ΄ Καὶ μετὰ χρόνον ἀπεντεῦθεν προτρεποµένων 
αὐτὸν πολλῶν, καὶ ἀναγχαξόντων , ᾽Αμθροσίῳ τινὶ 
συντυχὼν τῶν διαφανῶν Ey αὐλαῖς βασ.λικαῖς (τινὲς 
6: τοῦτων tbv ᾽Αμθρόσιον ἔφασαν οἱ μὲν Μαρχιω- 
γιστην, οἱ δὲ Σαθελλιανόν) ' χατήχησε γοῦν τὸν 
αὐτὸν ἀπὸ τῆς αἱρέσεως ἐκχλῖναι, xal ἀναθεματί- 
σαι, καὶ τὴν πίστιν ἀναλέξασθαι τῆς ἁγίας 
θεοῦ Ἐκχλησίας. Ὁ δὲ προειρηµένος ᾽Αμθρόσιος, 
ἐπειδὴ ἀπὸ πολλῆς αἱρέσεως ὑπῆρχε, xai ἀνὴρ 
λόγιος xai σπουδαῖος περὶ τὰς θείας ἀναγνώσεις 
τῶν θείεων Γραφῶν, διὰ τὴν ἓν ταῖς θείαις βίδλοις 
βαθύτητα τῶν νοημάτων, Ἠξίωσε τὸν αὐτὸν Ὠριγένην 


οράσαι αὐτῷ. 'O δὲ βουλόμενος sig ἐχείνου (28) | 


xaUT.xov xal προτροπὴν πάσης Γραφῆς, ὡς εἰπεῖν, 
ἑρμτνεὺς γενέσθαι χαὶ ἐξηγήσασθαι, ἑπετῆδευε xal 
ἐν τῇ Τύρῳ τῆς Φοινίχης, ὡς λόγος ἔχει, εἰχοσιοχτὼ 
ἔτη πολιτείᾳ μὲν ὑπερθαλλούσῃ, χαὶ σχολῇ, xot xa- 
µάτῳ, τοῦ μὲν ᾽Αμόροσίου τὰ πρὸς τροφὴν αὐτῷ τε, 
χαὶ τοῖς ὀξυγράφοις, xal τοῖς ὑπηρετοῦσιν αὐτῷ 
ἐπαρκρῦντος, χάρτην τε καὶ τὰ ἄλλα τῶν ἀναλωμά- 
των, xai τοῦ Ὠριγένους Év τε ἀγρυπνίαις χαὶ σχολῇ 
μεγίστῃ τὸν κάµατον τὸν περὶ τῆς Γραφῆς διανύον- 
τος. Ὅθεν τὸ πρῶτον αὐτοῦ ἐπιμελῶς (39) ἐφιλοτιμή- 


ὅατο συναγαγεῖν τῶν 86 ἑρμηνειῶν, ᾽Αχύλα, Συµµά- C 


yov, τῶν τε Ἑθδομηκχονταδύο, xaX θεοδοτίωνος, Πέμ- 
πτης τε, χαὶ Ἕχτης ἐχδόσεως, μετὰ παραθέσεως 
ἑκάστης λέξεως Ἑθραϊχῆς, χαὶ αὐτῶν ὁμοῦ τῶν 
στοιχείων * Ex παραλλήλου δὲ ἄντιχρυς δευτέρᾳ σελίδι 
χοώμενος χατὰ σύνθεσιν Ἑδραϊχὴν μὲν τῇ λέξει, 
Ἑλληνιχῷ δὲ τῷ γράµµατι, ἑτέραν πόλιν πεποίηχε 
σύνθεσιν. 


! Psal. xLix, 16. 


(28) Ὁ δὲ βου.Ίόμενος elc ἐχείνου. Vulgata est 
historia illa de secessu "Tyrio, deque 28 annis ibi 
transactis ab Origene, cum sacros codices inter- 
pretaretur. Quaní ex hoc Epiphanii loco, et ex lib. 
De pond. ac meus. chrouologi atque historici trans- 
tulerunt. Sed hxc vellem isti accuratius expendis- 
gent, ac cum gestis Origenis, et Eusebii lib. v1 con- 
tulissent. Non enin dubitamus quin mera fabula 
sit, idque certis atque evidentibus argumentis pos- 
sit ostendi. Nam bac in Tyrum profectio contigit, 
ut testatur Epiphanius, post Origenis lapsum, cum 
jam presbyter ordinatus esset. Non illud jam re- 
peto, Origenis calamitatem videri ex Epiphanii 
mente sub Decio collocandam, paucis anle illius 
obitum annis. Fingamus diu ante contigisse. Duo 
eX Eusebio certa sunt : Origenem eo tempore χα 
sbyterum Caesarez esse factum, quo Zebinus Phi- 
leto mortuo Antiochenam sedem obtinuit, cum in 
Urzciam per Palzstinam iter faceret, quod lib. vi, 
cap. 17, narrat. ltem post annum Alexandri decimum 
Uxsaream  profugientem ibidem diutius hzsisse. 
Apud Eusebium in Chronico Zebenus post Philetum 
Antiochenus episcopus factus est, anno Alexandri 
vit, qui est Christi 228, cum Origenes annum ageret 
iunt. Annus vero decimus Alexandri, Christi est 
204, Origenis 1Lv1; a quo ad ejus obitum, qui auno 


nono locum attulisset : Peccatori autem dixit Deus : 
Quare tu enarras justitias meas, et. assumis testa- 
mentum meum per os tuum *? complicatum librum 
reddidit, flensque et lacrymans resedit, flentibus 
cum eo qui aderant universis. 

lif. Posthec multis hortantibus, imo cogentibus, 
et Ambrosii cujusdam viri 89 inter palatinos pri- 
marii familiaritate usus (quem nonnulli Marcio- 
nistam, alii Sabellianum fuisse memorant ), huic 
ipsi, ut hzresim ejuraret ac damnaret, atque Ec- 
clesixv catholic: fidem amplecteretur, auctor exsti- 
tit. Ambrosius vero, cum in bhwresim magnopere 
implicatus hactenus fuisset, el eruditus alioqui ac 
divinarum litterarum imprimis studiosus esset, 
propter sententiarum, quz iisdem sacris codicibus 
continentur, profunditatem, ab Origene postulavit, 
ut ea sibi interpretatione sua patefaceret. Qui ut 
hortanti Ambrosio, pro eo atque illi congruebat, 
satisfaceret, universam Scripturam interpretatione 
sua et exposilione declarare instituit. Proindeque 
in urbe Tyro, qua Ph«enicie est, viginti octo 
annos excellenti quadam vitz ratione in otio ac 
commentanudi labore transegit ; cum et Ambrosius. 
que ad alendum ipsum una cum librariis, ac 
ceteris administris necessaria erant, necnon et 
chartam ac reliquos sumptus benigne suppeditaret , 
et Origenes magnis vigiliis ingentique otio hunc 
enarrande Scriptura laborem prosequeretur. Pri- 
inum ei studium fuit sex in unum interpretationes 
conferre: Aquilze, Symmachi, Septuaginta duorum, 
Theodotionis, una cum editione Quinta ac Sexta: 
quibus singulas Hebraicas dicliones propriis 
elementis perscriptas addidit : tum ex adverso, 
altera in pagina contextum alterum fecit ex lle- 
braicis dictionibus Grzcis litteris exaratis. 


Christi 254 accidit, anni. sunt non. plurcs 25. Me- 
minit hujus secündz in Palzstinam profectionis, 
idem Eusebius in Chronico, ad annum Antonini xi. 
Verum ante hoc tempus, hortante Ambrosio, com- - 
imentarios iu sacram Scripturam elucubrasse, idque 
partim Ceesarez, partim alibi fecisse, non obscure 


p Significat Eusebius, cap. 17, ubi eodem tempore, 


quo auctore Ambrosio in commentando erat occu- 
patus, proficiscentem illum in Graciam narrat Cz- 
sarez ordinatum esse presbyterum. Quocirca fal- 
sum est Origenem tolLos annos Tyri conse- 
disse, ibique commentariorum ingentem illam mo- 
lem edidisse. Hoc enim Alexandrie, Cosares, Athe- 
nis, diversis temporibus egit, uti cap. 18 acribit Eu- 
sebius. De Tyrio secessu nulla est apud Eusebium 
quod sciam, mentio. Hieron. duntaxat, Epist. 55 De. 
erroribus Ürig. ad Pamm. , Centum, inquit, quadra- 
inta anni prope sunl, ex quo Origenes morluus est 
yri: quod idein in Catalog. script. eccl. comme- 
morat. Verisinmile est igitur Origenem, cum in De- 
cii persecutione aflecta jam state lapsus esset, in 
Palestinam recessisse, ac Tyri mortuum esse. 

(29) "00sv τὸ πρῶτον αὐτοῦ ἐπιμελῶς. Agit ae 
his Origenis editionibus accuratissime libro De 
pond. ei mens., ubi quie Hezapla, οἱ Octapla fuerint, 
exponit. Vide quie ad n. 19 ibidem) observamus. 


4075 


S. EPIPHANII 


16, 


Hunc in modum vorumina illa, que Hexapla di- A — "Dc εἶναι μὲν ταῦτα xal χαλεῖσθαι Ἑξαπλᾶ, 


cuntur, compoauit : qus prxter Graecas editiones 
duas insuper lHlebraici sermonis columnas continent, 
alteram Hebraicis ipsis, alteram Grecis elementis 
conscriptam : adeo ut Vetus omine Testamentum tam 
llexaplis ejusmodi, quam duplici Hebraicorum vo- 
cabulorum contextu comprehensum fuerit. Cum 
hoc totum opus summo ille cum labore studioque 
perfecisset, non perpetuo nominis sui ac glorice 
integritatem retinuit, sed tanta doctrine vis ac 
copis ruins illi ac calamitatis occasionem dedit. 
Nam cum, ut sibi proposuerat, nullam sacrarum 
litterarum partem, quam non explicaret, omittere 
vellet, in ingens se peccatum cominisit, »c mortiferas 
quasdam voces exposuit; unde Origenistarum secta 


τὰς Ἑλληνικὰς ἑρμηνείας δύο ὁμοῦ παραθέσεις 
Ἑθραϊχῆς φύσει, óc Ἑδραϊχὼν xai Ἑλληνικῶν 
στοιχείων * ὥστε εἶναι τὴν πᾶσαν Παλαιὰν Λιαθέκτν 
δι Ἑξαπλῶν χαλουµένων, xaX διὰ τῶν δύο Ἑ δραϊχων 
ῥημάτων. Ταύτην ὁμοῦ πᾶσαν τὴν πραγµατείαν 6 
ἀνὴρ μετὰ χαµάτου πεφιλοτίμητο" ἁλλ᾽ οὖκχ εἰς 
τέλος τὸ χλέος αὐτοῦ ἄσθεστον διήνυσε. Συµδέδτχε 
γὰρ αὐτῷ τὸ τῆς πολυπειρίας εἰς µέγα πτῶμα. "ES. 
αὐτοῦ γὰρ τοῦ σχοποῦ βουλόμενος μηδὲν τῶν θείων 
Γραφῶν ἑάσαι ἀνερμήνεντον. sig ἑπαγωγὴν ἑαυτὸν 
περιέδαλεν ἁμαρτίας, xa θανάσιμα ἐξηγήσατο ῥή- 
pata: ἐς οὗπερ οἱ Ὡριγενιασταὶ χαλούµενοι, οὐχ 
οἱ πρῶτοε!, οἱ τὴν αἰσχρουργίαν. Οὐ γὰρ ἔχω περὶ 
ἐχείνων λέχειν, ὡς χαὶ δη προεῖπον, εἰ ix του 





profiuxit, non superiorum illorum, qui insigni tur- p Ἠριγένους τοῦ χαὶ ᾿Αδαµαντίου ἐσχήχασι τὴν ἀρχὶν, 


pitudine sunt. De illis enim, ut ante dixi, certi 
nihil affirmare possum , utrum ab Adamantio $27 
Origene, an ab aliquo alio, qui et Origenes ipse 
diceretur, initium acceperint. Caterum eumdem 
illum Origenem narrant quiddam in corpusculum 
excogitasse suum; sive nervum sibi. ut quidam 
existimant, inciderit, quo se illecebrarum molestia 
liberaret, neque turpibus corporis motibus velut 
incendio quodam zstuaret ; sive, quod alii malunt, 
medicamento aliquo partibus illis imposito resic- 
carit. Sunt qui alia quedam illi tribuant, veluti 
quod ad juvandam memoriam medicatam quamdam 


3| ἕτερόν τινα ἀρχηγὸν ἑσχήχασιν, Ὠριχένην λεγό- 
µενον. Φασὶ δὲ χαὶ τοῦτον τὸν Ὡριχένην ἐπινενοτχέ- 
ναι ἑαυτῷ χατὰ τὸ σωµάτιον. Ol μὲν λέγουσι νεῦρον 
ἀποτετμηχέναι διὰ τὸ μὴ ἡδονῇ ὀχλεῖσθαι, μηδὲ iv 
ταῖς χινήσεσι ταῖς σωματικαῖς φλέγεσθαί τε καὶ 
πυρθολεῖσθαι’ ἄλλοι δὲ οὐχί φασιν, ἀλλὰ ἐπενότσέ τι 
φάρµαχον ἐπιθεῖναι τοῖς µορίοις, xal ἀποξτρᾶνιι. 
ἝἜτεροι δὲ xal ἄλλα εἰς αὐτὸν ἀναφέρειν τολμῶσ'ν, 
ὡς ὅτι xal βοτάνην τινὰ εὕρηχεν ἰατριχὴν µνίµης 
ἕνεχα. Καὶ τὰ μὲν ὑπέρογχα ὑπὲρ αὐτοῦ λεγόμενα 
πάνυ πεπιστεύχαµμεν' ὅμως τὰ λεγόμενα ἑξειπεῖν 
οὐ παρελίποµεν. 


herbam repererit. Quas igitur grandia de illo ac magnifica produntur, non omnino flde digna cea- 
semus. Nihilominus qus» communi sermone percrebuerunt, praeterire noluimus. 


IV. Quod ad heresim illam attinet, cujus auctor (C 


fuit, ea primum in ZEgypto propegata, hodie inter 
praecipuos, atque eos mazime viget, qui mouasti- 
cum vitz genus specie ipsa profitentur : quippe se 
et in solitudines abdiderunt, et paupertatem pro- 
fitentur : pestifera illa quidem, ac veteres omnes 
improbitate superans, quarum errores complecti- 
tur. Nam licet nullum sectatoribus suis usum tur- 
pitudinis imponat, absurdam tamen impiamque de 
Deo sententiam per summam turpitudinem inserit. 
Ex hoc enim fonte erroris sui ansam Arius accepit, 
ae reliqui deinceps omnes, velut Anomoai et id 
genus alii. 

Principio eo temeritatis progressus est, ut asserat 
unigenitum Filium Patrem videre non posse, neque 


A'. Ἡ δὲ ἐξ αὐτοῦ φῦσα αἴρεσις, πρῶτον μὲν bv 
τῇ τῶν Αἰγυπτίων χώρᾳ ὑπάρχουσα, τὰ νῦν δὲ παρ 
αὐτοῖς τοῖς ἐξοχωτάτοις, xaX δοχοῦσι τὸν μονήρη βίον 
ἀναδέχεσθαι, παρὰ τοῖς φύσει χατὰ ἐρημίας ἀναχω- 
ροῦσί τε χαὶ τὴν ἀχτημοσύνην ἑλομένοις, δεινή τε 
καὶ αὕτη, xai πασῶν τῶν παλαιῶν µοχθηροτέρα, f, 
xai σὺν ἐχείνοις τὰ ὅμοια φρονοῦσα. Κάἄν γὰρ ai- 
σχρότητα ἐπιτελεῖν o0 παρασχευάζει τοὺς αὐτῇ µα- 
θητενοµένους, ἁλλ᾽ οὖν γε δι αἰσχρότητος δεινὶν 
ὑπόνοια» εἰς αὐτὺ τὸ θεῖον ἑναχήπτει. Ἐκ τούτο 
γὰρ καὶ ὁ ᾿"Αρειος τὰς προφράσεις εἴληφε, xai οἱ 
καθεξῆς, ᾿Αγόμοιοί τε χαὶ ἄλλοι. 


Φάσχει γὰρ οὗτος, τολµήσας δτθεν χατὰ xbv ἀρχὴν 
λέχειν, πρῶτον μὲν, ὅτι ὁ Υἱὸς ὁ μονογενὴς ὁρᾷν τὸν 


Spiritum Filium, neque angelos Spiritum, ueque D Πατέρα οὐ δύναται ἀλλὰ οὔτε «5 Πνεῦμα τὸν Υἱὸν 


homines angelos. Atque hic primus illius: lapsus 
fuit. ta enim ex Petris substantia Filium esse 
censet, ut nibilominus creatus fuerit. Quem qui- 
dem sola id gratia consecutum existimat, ut Filius 
diceretur. Sed aliis longe gravioribus erroribus 
implicatus est. Nam animam hominis ante corpus 
exstitisse putat, et easdem angelos esse, virtutes- 
que superiores, qus» quod peccata contraxerint, 
supplicii causa in hoc corpus incluse sunt ; proin- 
deque ad penas subeundas a Deo relegari, ut hic 
judicii prioris damnationem sustineant. Quam ob 


* Manca est o"atio. 


δύναται θεάσασθα:, οὔτε μὴν ἄγγελοι τὸ Πνεῦμα, οὔτε 
οἱ ἄνθρωποι τοὺς ἀγγέλους. Καὶ αὕτη πρώτη αὗτου 
ἡ πτῶσις. Ἐκ γὰρ τῆς οὐσίας τοῦ Πατρὸς τοῦτον 
εἰσηγεῖται, χτιστὸν δὲ ἅμα. Βούλεται δὲ ὡς χατὰ 
χάριν τὸν Υἱὸν αὐτὸν χαλεῖσθαι λέγειν. Εἰσὶ δὲ καὶ 
ἄλλαι αὐτοῦ πτώσεις µείζους. Τὴν φυχὴν Υὰρ τῖν 
ἀνθρωπείαν λέγει προπάρχειν, ἀγγέλους δὲ caosa; 
εἶναι, xal δυνάµεις ἄνω, ἐν ἁμαρτίαις δὲ ἄμτλα, 
χησάσας, xai τούτου Évexsv εἰς τοῦτο τὸ σώμα κατα. 
χεχλεισµένας. Πεπέμφθαι δὲ ànb Θεοῦ εἰς τιµω- 
ρίαν, ὅπως ἐνταῦθα πρώτην Χρίσιν ὑποδένονται. 


18:7 


ADVERSUS ILERESES LIB. Il. TOM. 1, — HERES. LXIV. 


1078 


Διόπερ, qnot, καὶ δέµας χέχληται τὸ σῶμα, διὰ τὸ A eausam, ait, el corpus δέµας appellari, quod cor- 


εδέσθαι τὴν duyhv iv τῷ σώματι. τὴν παλαιὰν 
Ἑλλήνων µυθώδη ὑπόνοιαν φανταζόµενος. Εἰς ταῦτα 
δὲ xat μύθους ἐχτίθεται. Ψυχὴν γὰρ, qnot, διὰ τοῦτο 
χαλουμεν, διὰ τὸ ἄνωθεν ἐφύχθαι, 


Μαρτυρίας δὲ χατὰ τὸν ἴδιον νοῦν ἐπιπλάττεται ἀπὸ 
τῶν θείων Γραφῶν, οὐχ οὕτως ἐχούσας, οὐδὲ οὕτως 
δεδοµένας. Τὸ γὰρ εἰπεῖν, qnot, τὸν Προφήτην, Πρινἡ 
ταπεινωθηναί µε, ἐγὼ ἐπ.Ίημμέλησα, ἐξ αὐτῆς, 
φπσὶ, τῆς φυχῆς ὁ λόγος, ὡς ἄνω ἓν οὐρανῷ ἔπλημ- 
µέλησε, πριν] ἐν τῷ σώματι τεταπεινῶσθαι' xal τῷ 
εἰπεῖν, φησὶν, ᾿Επίστρεψον, ψυχή µου, εἰς τὴν 
ἀνάπανυσίν σου, ὡς τοῦ ἀνδραγαθήσαντος ἐνταῦθα 
£v ἁχαθοεργίᾳ ἐπιστρέφοντος εἰς τὴν ἄνω ἀνάπανσὶν 


pori illigata sit anima. In quo vetera Grecorum 
somnia ac nugas retexit. Quin nonnullas ad eam- 
dem sententiam fabulas accommodat. Nam animam 
598 ob id, inquit, φυχὴν dicimus, quod coelitus 
aíflata sit. 

Ad haec certas ad opinionis false presidium 
auctoritates affert, quas Scripturis sacris perperam 
affüngit : 4 nec ita sese habent, ac longe aliter 
sunt edit». Quod enim a Propheta dietum est , 
Priusquam humiliarer, ego deliqwi *, verba esse 
animz ipsius affirmat, cum in c«lo antea deliquis- 
sel, quam ad hoc corpus abjiceretur. Quod vero 
alibi scriptum est, Convertere, anima "mea, in re- 
quie tuam *, eo referendum putat, quod qui stre- 


διὰ τὴν αὐτοῦ τῆς ἐργασίας δικαιοπραχἰαν. Καὶ B nue atque egregie se in hoc mundo gesserit, ob 


πολλὰ ἔστιν ἄλλα τοιαῦτα λέγειν. Τὸ χατ εἰχόνα δέ 
φησιν ἁπολωλεχέναι τὸν 'Αδάµ. Ἐντεῦθεν, φησὶ, xal 
τοὺς χιτῶνας τοὺς δερµατίνους ἐπισημήνασθαι τὴν 
Γραφὴν, ὅτι Ἐποίησεν αὐτοῖς, qnoi, χιτῶνας 
δερµατίνους, καὶ ἐνέδυσεν αὐτοὺς, τὸ σῶμα, 
φποῖν, ἐστι. Καὶ πολλἠ τίς ἐστι παρ᾽ αὐτοῦ ἡ ἆδο- 
µένη χλεύη. Τήν τε τῶν νεκρῶν ἀνάστασιν ἑλλιπῆ 
ποιεῖται, vh μὲν λόγῳ παριστῶν ταύτην, vh δὲ ἑξ- 
αρνούμενος τελεώτατα, ἄλλοτε δὲ xaX µέρος ἐξ αὐτῆς 
ἀνίστασθαι. ᾽Αλληγορεῖ δὲ λοιπὸν ὅσαπερ δύναται, 
τόν τε παράδεισον, τά τε τούτου ὕδατα, xai τὰ 
ὑπάνω τῶν οὑὐρανῶν, xal τὸ ὕδωρ τὸ ὑποχάτω τῆς 
vie. Tau:a δὲ xal τὰ τούτοις ὅμοια φλυαρῶν οὐ 
διαλείπει. "Ηδη δὲ χαὶ ἓν ἄλλοις τιαὶ τόποις τὰ τοι- 
αυτα περὶ αὐτοῦ µνησθέντες διεξεληλύθαμεν. 


preclara sua facta vitamque ex justitia temperatam, 
ad supremam illam ccelestemque requiem sese con- 
vertat. Sexcenta ad eum modum commemorari pos- 
sunt. lllud porro divine, quod babebat, imaginis 
decus Adamum perdidisae narrat. Hinc est, inquit, 
quod pellicearum tunicarum in Scriptura fit men- 
tio : Fecit illis tunicas pelliceas, αἱ induit ipsos *- 
Quod de corpore accipit. Omnino infinita alia sunt 
ab eo decantata dogmata, risu ac ludibrio digna. 
Nam et mortuorum resurrectionem manca 36 
defectam asserit. Quain quidem partim verbis af- 
firmat, partim funditus tollit. Alias vero partem 
duntaxat hominis excitari putat. Demum quaecunque 
potest, ad allegorias transfert, velut paradisunt, et 


C aquas qua in eo sunt, quaque et supra ecelestes 


orbes, ei sub terra collocantur. Hzc et his similia nugari non desinit, quorum mentionem jam aliis 


in locis aspersimus. 

E'. Οὐδὲν δὲ xai νῦν λυπήσει αὖθις ἓν τῇ κατ αὖ- 
τὴν αἱρέσει περὶ τῆς αὑτοῦ περιπετείας χαὶ ὑποθέ- 
σεως διηγήσασθαι, xat ἐξ αὐτοῦ τῶν ὑπ αὐτοῦ ὑπο- 
θαλλομένων τὴν ἀνατροπὴν ποιῄσασθαι. Πολλὴ γὰρ 
ἡ τούτου ὕστερον γενοµένη ἁτοπία, xal ἐπιτήδευσις 
παραπεποιηµένης ἑννοίας, xai ἔξω βεθηχυῖα τῆς 
ἀληθείας. Ἔδοξε γὰρ κατὰ αἱρέσεων πασῶν λέγειν 
τῶν πρὸ αὐτοῦ, xal ἀνατρέπειν 'ἑχάστην' ὕστερον 
δὲ xal αὐτὸς αἴρεσιν οὗ τὴν τυχοῦσαν ταύτην τῷ Bl 
ἐξήμεσε. Καὶ πρῶτον μὲν οὖν τὰ ὑπ' αὐτοῦ ῥηθέντα 
εἰς ἔλεγχον τῆς αὐτοῦ παραπεποιηµένης ἐπιπλάστου 
ἐννοίας παραθῄσοµαι' ἔπειτα δὲ xal τὰ αὐτοῦ ῥηθη- 
σόµενα τῆς ἡμῶν µετριότητος ὑποδείξω. Καὶ ἔστι 
τάδε, ὕσαπερ Ev τῷ πρὠτῳ φαλμῷ εἰσηγήσατο τῷ 
Bip. Ἑν πάστι γὰρ Γραφῇῃ ἀεὶ ὁλισθαίνων, χατὰ 
λέξιν &v τοῖς ἀναγχαίοις παρέπεσεν. Ἐπειδὴ δὲ byxoc 
πολύς ἐστι’ λέγεται γὰρ πολλὴν πεποιηχέναι σύν. 
ταξιν. Elg ἑχάστην γὰρ Γραφὴν, ὡς ἔφην, οὗ παρ- 
Πτήσατο εἰπεῖν ἃ αὐτῷ ἴδοξς. Καὶ ὅσα μὲν Ev προσ- 
οµιλίαις, καὶ διὰ τῶν προοιµίων, εἰς Ίθη τε χαὶ εἰς 
φύσεις ζώων τε χαὶ τῶν ἄλλων εἴρηται, µέσος φε- 
ρόμενος πολλάχις χαρίεντα διηγἠσατο᾽ ὅσα δὲ εἰς 
δόγματα ἑδογμάτισε, χαὶ περὶ πέστεως, xal μείζονος 
θεωρίας, τῶν πάντων ἁτοπώτατα τῶν πρὸ αὐτοῦ xal 


3 Psal. cxvin, 67. * Psal. cxiv, 7. 


! Gen. 11, 21. 


V. Hoc vero loco, quo adversus hanc lieresim 
precipue disputamus, temerarias illius opiniones 
ac dogmata repetere non gravabimur, et ab eodem 
ipso confictarum ab eo fabularum refutationem ar- 
cessere. Longius quippe deinceps hominis absur- 
ditas, pravarumque opinionum etl a veritate remo- 
tissimarum affectatio progressa est, Qui cum ad- 
versus superiores omnes bereses dispulasse, ac 
singulas everlisse visus sit, postea tamen suam et 
ipse hzresim, et quidem haud vulgarem in orbem. 
terrarum evomuit. Libet vero, ad commentitian. 


p illius opinionem convincendam, quz ab eo dieta. 


sunt primo loco subjicere , deinde qu:e ab tenuitate 
nostra adversus illum dicenda fuerint, afferre. Ea 
vero suni, que ad primum psalmum in medium 
adduxit. Nam cum in omni Scriptura perpetuo 
599 sit lapsus, in precipuis ac necessariis potis- 
simum: singulis pene dictionibus aberrat. Veruu 
illud eo facimus, quod scriptorum illorum ingens 
quzdam moles est. Nam infinita scripsisse dicitur, 
cum ad singulos Scripture libros, qua sibi vide- 
rentur effutire non dubitaverit. Ceterum qua in 
sermonibus ad populum habitis, ac prooemiis de 
moribus, et animalium natura, czterisque id genus. 


4079 


S. EPIPHANI 


disseruit, media quadam insistens via scita atque A μετ αὐτὸν εὑρίσχεται, πλὴν τῶν iv ταῖς αἱρέσεσιν 


eleganter plerumque disputavit. Quz vero de dogmia- 


αἰσχρουργιῶν. 


tibus elucubravit, deque flde, ac reliquis majori contemplatione dignis, longe cseteris eorum ommiom 
decretis, qui aut antecesserunt, aut post illum exsliterunt, ineptiora οἱ absurdiora videntur, si 
duntaxat aliarum hzreseon flagitia ac feditates excipias. 


Ac videtur sane et ascetarum idem ille institu- 
tum amplexus, quemadmodum antea docui. Ob id 
stomachum jillius ferunt propter exquisitam quam- 
dam vitz rationem, et inediam, atque ab animatis 
omnibus temperantiam concidisse. Sed jam illius 
verba proferamus ex «ejus ad priorem psalmum 
commentariis deprompta, et ex considerationibus 
ad eumdem editis, dogmatumque tractationibus, 
totidem quibus scripsit ille verbis, ne quis nos il- 


Ἔδοξε γὰρ xai ἀσχητῶν βίον ἐἑπανῃρῆσθαι, ὡς 
καὶ ἄνω µοι προδεδἠλωται. Ad xal τὸν θώραχςσ 
αὐτοῦ φασί τινες ἀπὺ ὑπερθολῆς πολιτείας, ἀσιτίας 
τε xal ἀποχῆς ἐμφύχων, πεπτωχέναι. Φέρε Oh ον 
αὐτὰς τὰς αὐτοῦ λέξεις παραθησόµεθα ix τοῦ πρὠὀ- 
του ψαλμοῦ, xai τῶν ἐν αὐτῷ θεωριῶν, καὶ ὧν 
ἑδογμάτισεν αὐτοῖς τοῖς λόγοις * ἵνα μή τινες εἴπωσε 
τὰ κατ αὑτοῦ ὑφ᾽ ἡμῶν λεγόμενα σεσυχοφαντησθα.. 
Καὶ οὐχ ὅτι πάντως µόνον ἓν τῷ πρώτῳφ ψαλμῷ 


lius dictis ealumniam fecisse dicat. Atque ex hoe B ἐξέπεσε τῆς ἀληθείας, ὡς πολλάχις εἶπον, ἀλλὰ xa: 


potissimum loco transferre voluimus ; non quod in 
bis duntaxat ad priorem psalmum commentariis a 
veritate ceciderit, ut pers:zpe testatus sum; nam 
in omnibus plane aberravit ; sed quod innumera 
sint. ab eo monimenta relicta, nonnullis ex eo illo 
psalmo collectis, ex una aut altera, vel tribus 
certe vocibus omnem illius in his, quz: ad fidem 
pertinent, improbitatem aperiemus : ac necessario 
eadem quibus ille usus est verba referemus. Est 
igitur "niuscujusque dictionis velut solum ac fun- 
damentum hujusmodi, ut illud, studiose auditor, 
intelligas, manifestissime Filium Dei creaturam ab 


ὃν ἑχάστῃ ἐξηγήσει. Διὰ ὃξδ τὸν ὄγχον της αὕτου 
πραγµατείας ἀπὸ τοῦ προειρηµένου φαλμοῦ συλ- 
λέξαντες ἐνταῦθα, ἀπὸ τῆς μιᾶς, f] δύο, 7) τριῶν 
λέξεων, τὸ πᾶν τὸ περὶ τὴν πίστιν τῆς µοχθηρίας 
αὐτοῦ ἀποχαλύψωμεν. Καὶ ταυτόν τε εἰπεῖν ἄναν- 
πνίως ἐπιμελησόμεθα. Καὶ ἔστιν «ὐθὺς ἑχάστης 
λέξεως τὸ ἐδάφιον οὕτως, ὅπως γνφης, ὢ φιλόκαλε 
ἀχροατὰ, ὅτι φανερώτατα τὸν Υἱὸν τοῦ Θεοῦ κτίσμα 
ἑδογμάτισε. Καὶ ἀπὸ τῆς περὶ τοῦ Yiou τόλμης 
γνῴης, ὅτι xai τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον χτιστὸν elovyt- 
σατο. Απ΄ ἀρχῆς οὖν ἀναλέξωμεν τὸν φαἀμμὸν, ἕως 
αὐτῆς τῆς λέξεως, ὡς αὐτὸς' Ὡριγένης ἔφη. 


illo ριάἱσατί; et ex illa in Filium temeritate cognoscas etiam Spiritum sanctum creatum ab eo- 
dem censeri. Quocirca psalmum illum ab initio repetemus, totidemque verbis, quibus Ori»enes 


scripsit. 


Ex Origenis commentariis ad. psalmum primum. ϱ 


VI. €lausas obsignatasque Scripturas esse sa- 
cras divina testantur oracula; idque Davidis clave, 
ac forsitan et sigillo, de quo acriptum est : Figura 
sigilli sanctitas Domino *. Quod de virtute Dei, qui 
ealargitus est, intelligi debet, qux videlicet per 
sigillum adumbratur. 530 Etenim clausas atque 
obsignatas esse Scripturas q0annes in Apocalypsi 
declarat his verbis : Et angelo Ecclesie, αμα Phila- 
delphie est, scribe : Hec dicit Sanctus, Verus, qui 
habet clavem. David ; qui aperit, et nemo claudet ; et 
claudit, et nemo aperiet. Novi opera tua; posui fo- 
res coram te apertas, quas nemo claudere potest. 
Deinde paulo post : Et vidi ad dexteram sedentis in 
throno librum scriplum intus et a tergo, obsignatum 
signaculis septem. Et vidi angelum proclamantem 
voce magna : Quis. est dignus aperire librum et sol- 
vere signacula ejus? Et nemo poterat in culo, neque 
in terra, neque subter terram aperire librum, nec aspi- 
cere illum. Et flebam, quoniam nemo dignus inven- 
tus est. aperire librum, neque aspicere illum. Et 
unus de senioribus dixit mihi : Noli flere : ecce vicit 
leo de tribu Juda, radix David, aperire librum, et 
septem. signacula ejus *. De sola vera. obsiguatione 
ita loquitur Isaias : Et erunt vobis verba hec omnia, 
sicut sermones libri hujus obsignati, quem si dederint 


Tor QOpirévovc elc τὸν a' yaApyór. 

Q'. Κεκλεῖσθαι καὶ ἑσφραγίσθαι τὰς θείας Γρα- 
φὰς οἱ θεῖοί φασι λόγοι τῇ χλειδὶ τοῦ Δαθὶδ. τάχα 
δὲ xai σφραγῖδι, περὶ ἧς εἴρηται τὸ, Ἐκτύπωμα 
σᾳφραγῖδος ἁγίασμα Κυρίφ' τουτέστι τῇ δυνάμει 
ποῦ δεδωχότος αὐτὰς Θεοῦ, τῇ ὑπὸ τῆς σςραγῖδο; 
δηλουµένῃ. Περὶ μὲν οὖν τοῦ χεχλεῖσθαι καὶ ἔσφρα- 
γίσθαι ὁ Ἰωάννης ἀναδιδάσχει ἓν τῇ ᾽Αποχαλύψει 
λέγων’ Καὶ τῷ ἀγγένλῳ τῆς ἐν Φι]αδελφείᾳ 'E«- 
χ.ησίας ypáyrov: Τάδε «έχει ὁ "Αγιος ὁ Α.1ηθι- 
νὸς, ὁ ἔχων ti χ.λεῖν τοῦ Δαθίδ. à ἁνγοίγων, 
xal οὐδεὶς κ.Ίείσει, xai κ.είων, xal οὐδεὶς 
ἀνοίξει. Οἶδά σου τὰ ἔργα ἰδοὺ δέδωχα θύραν 
ἐνώπιόν σου ἀγεφγμέγην, ἣν οὐδεὶς δύναται 
κ.λεῖσαι αὐτήν ' χαὶ μετ ὀλίγα. Καὶ εἶδον ἐπὶ 
τὴν δεξιὰὼν τοῦ καθηµένου ἐπὶ τὸγ θρόνον fi 
61ἱον. γεγραμµένον ἔσωθεν καὶ ὄπισθεν, κατ- 
εσφραγισµένον σφραγῖσιω ἑπτά. Καὶ εἶδον ἄντε- 
Jor ἰσχυρὸν κηρύσσογτα φωνῇ μεγά1ῃ' Tic 
ἄξιος ἀγοῖξαι τὸ Bi6Mor, xal Avcat τὰς σρραγί- 
δας avtov; Καὶ οὐδεὶς ἠδύγατο ἐν τῷ οὗραγφ, 
οὔτε ἐπὶ τῆς γῆς, οὔτε ὑποχάτω τῆς γῆς ἀγοῖξαι 
τὸ βιθΛίον, οὔτε BAéxew αὐτό. Καὶ ἔκ.λαιογ, ὅτι 
οὐδεὶς ἄξιος εὑρέθη ἀγοῖξαι τὸ Bi6Mor , οὔτε 
β.1έπειυ' αὐτό. Καὶ εἷς éx τῶν πρεσδυτέρω» Aé- 
γει Jio. Mà) κ.αῖε ' ἰδοὺ ἐνίκησεν ὁ «έων ὁ da 


! Exod. xxvi, 96. *. Apoc. αἱ, 7. 3 Apoc. v, 1-5. 





ADVERSUS HERESES LID. ii. TOM. (.— I/ERES. LXIV. 


1082 


«τις gvAnc JoU6u, ἡ ῥίζα Δαδὶδ, ἀνοῖξαι τὸ βι- A homini scienti [εταε, dicentes : Lege ista ; εἰ re- 


6-ior καὶ τὰς ἑπτὰ σφραγίδας αὐτοῦ. Περὶ δὲ 
TOU ἑσφραγίσθαι µόνον ὁ Ἡσαῖας οὕτως: Καὶ ἔσται 
ὅ μι τὰ ῥήματα ταῦτα πάντα, ὡς οἱ «λόγοι τοῦ 
B46Alov τούτου τοῦ ἑσφραγισμένου, ὃ ἑὰν' δῶσιν' 
α ὑτὸ ἀγθρώπῳ ἐπισταμένφ γράμματα, Aéyortsc: 
᾿Ανάγγωθι ταῦτα. καὶ àpsi: Οὐ δύναμαι dra- 
Υ}ώναι' ἑσφράγισται γάρ. Καὶ δοθήσεται τὸ βι- 
έ.ον τοῦτο εἰς χεῖρας ἀνθρώπον μὴ ἐπισταμέ- 
ρου ἸΊράμματα, καὶ ἐρεῖ. Οὐκ ἐπίσταμαι γράµ- 
µατα. Ταῦτα γὰρ οὗ µόνον περὶ τῆς ᾽Αποχαλύφεως 
Ἰωάννου χαὶ τοῦ "Hoatou νοµιστέον λέγεσθαι, ἀλλὰ 
καὶ περὶ πάσης θείας Γραφῆς ὁμολογουμένως, xal 
παρὰ τοῖς µετρίως ἑπαῖειν λόγων θείων δυναµένοις, 
πεπληρωµένοις αἰνιγμάτων xal παραθολῶν, σχο- 


spondebit : Non possum legere; esl. enim obsignatus. 
Et dabitur liber hic in manus hominis nescientis lit- 
teras; et dicet : Nescio litteras *. liec enim non 
ad Apocalypsin solum Joannis, aut Isai vaticinia 
pertinere putandum est, sed-de universa Scriptura 
sacra penitus accipienda sunt. Quod sane apud 
illos in confesso est, qui divinarum litterarum 
notitiam vel mediocriter assecuti sunt. Ου qui- 
dem znigmatum involucris, ac parabolis, tenebro- 
sisque sermonibus, ac diversis aliis obscuritatis 
generibus, qu:e hominis ingenio difficile compre- 
henduntur, τε[ργί sunt. Quod et Salvator osten- 
dere volens, clavem apud Seribas et Phariszos 
esse dixit, qui ut viam ad aperiendum invenirent, 


τεινῶν τε λόγων, xal ἄλλων ποιχίλων εἰδῶν &ca- p minimecontenderent. Et, Ve vobis, inquit, legispe- 


φείας, δυσλήπτων τῇ ἀνθρωπίνῃ φύσει. "Onep δι- 
δάξαᾳι βουλόμενος xal ὁ Σωτήρ φησιν, ὡς τῆς χλει- 


b^; οὔσης παρὰ τοῖς γραμματεῦπι xal Φαρισαΐίοις, οὐκ ἀγωνιζομένοις τὴν ὁδὸν εὑρεῖν τοῦ ἀνοῖξαι, τὸ 
Obal ὑμῖν τοῖς γομικοῖς ὅτι ἤρατε τὴν χ.εῖδα τῆς γνώσεως, αὐτοὶ obx εἰσήάθετε, xal τοὺς 


εἰσερχομέγους οὐκ ἀφίετε εἰσε.ἰθεῖγ. 

Z'. Ταῦτα δὲ ἡμῖν Ev προοιµίῳ λέλεχται, elg µέ- 
{ισιον ἀγῶνα, xal ὁμολογουμένως ὑπὲρ ἡμᾶς xal 
την ἔδιν ἡμῶν, ἀναγχαζομένοις ὑπὸ τῆς πολλῆς σου 
φιλοµαθείας, xal δυσωπουµένοις ὑπὸ τῆς χρηστότη- 
τος xai τῆς µετριὀτητός σου, ἱερὰ ᾽Αμθρόσιε, χατ- 
ελθεῖν. Καὶ ὅτι γε ἐπὶ πολὺ ἀναδυόμενόν µε, διὰ τὸ 
εἰδέναι τὸν κίνδυνον οὗ µόνον τοῦ λέγειν περὶ τῶν 
αγίων, ἀλλὰ πολλῷ πλεῖον τοῦ γράφειν, xai τοῖς 


μεθ) ἡμᾶς χαταλιπεῖν, παντοδαπῶς χατεπάδων φι- C 


λιχκῶς, xal χατὰ προχοπὴν θεότητος εἰς τοῦτο Ίγα- 
γές µε" μάρτυς Ego por πρὸς θΘεὸν μεθ) ὅλου τοῦ 
Ρίου, xat περὶ τῶν ὑπηγορευμένων ἑξεταζομένων !, 
roii τε προθέσει vouco γεγένηται. Καὶ πὴ μὲν tv- 
ευγχάνοµεν, vh δὲ fiot βιαζόμεθα βιαιότερον, 1 
δοχούμέν τι λέχειν. Ἐξιχνεύσαμεν δὲ τὸ γεγραμµέ- 
νον οὗ χαταφρονοῦντες τοῦ, Ὅτε «Ίέγεις περὶ θεοῦ, 
κρίνῃ ὑπὸ θεοῦ, χαλῶς εἱρημένου. Καὶ τὸ, Περὶ 
θεοῦ xal τἀ.Ἰηθη «Ίέγειν, xivóvroc οὐ μικρός. 
Αξιοῦμεν τοίνυν, ἔπεὶ μηδὲν χωρὶς Θεοῦ xaAbv 
εἴναι δύναται, xai μάλιστα νόησις Γραφῶν θεοπνεύ- 
στων, ὅπως, τῷ Πατρὶ τῶν ὅλων θΘεῷ διὰ τοῦ Xo- 
τῆρος ἡμῶν xal ἀρχιερέως, γεννητοῦ θεοῦ προσιέ- 
ναι, αἰτήῆσεις δοθῆναι ἡμῖν πρῶτον καλῶς ζητεῖν. 
᾿Επίχειται γὰρ τοῖς ζητοῦσιν ἐπαγγελία τοῦ εὑρί- 
σχειν ' τάχα οὐδὲ τὴν ἀρχὴν εἰς ζητοῦντας λογιζο- 
µένων παρὰ θεῷ τῶν οὐχ ὁδῷ ἐπὶ τοῦτο πραϊόντων. 
"Κως ὧδε τὰ ἀπὸ Ὡριγένους. 


rilis, quoniam Lulístis clavem scientie, neque ipsi 
intrastis, et intruntes non permittitis ingredi *. 


VII. Hzc a nobis velut prafandi gratia proposita 
sunt, qui in maximum certamen, quodque vires 
nostras ac 531 facultatem sine ulla dubitatione 
superat ab ingenti. tuo, Ambrosi vir sanctissime, 
erga litteras studio concitati fuimus, et ut in illud 
descenderemus humanitate tua ac moderatione 
perpulsi. Quandoquidem diu me, comperta periculi 
magnitudine, recusantemn, non modo disputare de 
sacris Litteris, sed et multo magis scribere, ac 
posteris relinquere, modis omnibus atque illece- 
bris demulsisti, et ad hoc quibusdam divinitatis 
progressionibus adduxisti. Tu igitur testis mihi 
apud Deum eris, tum cum de vita mea ac scriptis 
inquiret, quonam animi consilio sit illud a me sus- 
ceptum. Αο nonnunquam quidem veritatem asse- 
quimur, nonnunquam aut violentius perrumpimus, 
aut dicere aliquid videmur. Porro quod scriptum . 
est vestigavimus, non ila ut przclare illud dictum 
contemneremus : Cum de Deo dicis, a Deo judica- 
ris. Item illud : De Deo etiam vera dicere, non me- 
diocre periculum est. Quamobrem cum nihil sine 
Deo esse possit egregium, presertimque divina- 
rum Litterarum intelligentia; abs te etiam atque 
eliam petimus, ut parentem omnium Deuin per 
Salvatorem nostrum ac pontificem, genitum Deum 
obsecrare velis, idque ab eo nobis impetrare, ut 
imprimis recte quarere possimus. Quzrentibus 


enim proposita est assequendi promissio. Ac nescio an qui ad illud via ac ratione minime conten- 
dunt, inter eos qui quarunt apud Deum non habeantur. Hactenus Origenis verba. 


H'. Αρχή uot λέχειν πρὸς τὸν χομπώδη, xal δο- 
χήσει σορὸν, xal ἐρευνητὴν τῶν ἀνερενυνήτων, xal 
ἐχθιθαστὴν τῶν ἑπουρανίων, τουτονὶ τὸν φλυαρίας 
ἐμπλήσαντα τὸν βίον, ὡς χαὶ ὁ χρείττων ἡμῶν κατ 
αὐτοῦ εἴρηχε, πρῶτον περὶ γεννητοῦ θεοῦ. Καὶ ὅτι 
μὲν ὀμολεξίαι τε xal ὁμωνυμίαι πολλαὶ ἐν τῷ βίῳ 
εἰσὶ, πάντη τοῦτο ὃτλόν ἐστι. Καὶ εἰ μὲν ὑπὸ ἄλλον 


5 F, ἔξετα-οµένῳ. — * Isa. xxix, 11, 12. 


Vill. Adversus arrogantem hune hominem, et 
opinione sui inflatum, eorumque quz investigari 
nequeunt, scrutatorem, qui colos ipsos przeter- 
gressus est , quique ineptissima loquaeitate orbem 
terrarum implevit, quemadmodum longe nobis prze- 
stantior alius in illum antea dixit, prima de genito 
Deo tractanda disputatio est. 1n quo illud obser- 


* Luc. xi, 92. 


Wa, - 


015 S. EPIPHANII - 1034 | 


randum es., quamplurimas in humana cousuetu- A ἡ λέξις ἑλέγετο, fjv εἰπεῖν, ὅτι κατὰ ὀρθὴν διάνοεα» 
line similitudines vocum et homonymias esse; id — xai τοῦτο εἴρηται ' ὁπότε δὲ ἐν πολλοῖς τόχοις tO (099 - 
guod omnibus, opinor, est manifestum. Ac si ab pev αὐτὸν τὺν μονογενΏ Θεὺν ἁπαλλοτριοῦντα της 
alio quopiam vocabulum illud usurparetur, recto τοῦ Πατρὸὺς θεότητός τε xai οὐσίας, ὁμοῦ τε xat Tc 
»Cc sincero animo pronuntiatum esse existimare — Iveüpa τὸ ἄγων, τούτου χάριν τὸ " γενητὸν θεὸν 
possemus. Nunc cum in aliis plerisque locis de- —«lpnxévat αὐτὸν σαφές ἐστιν, ὅτι χτιστὸν ὀρίζεταε. 
prehendamus, unigenitum Deum a paterna divini- Ὡς γάρ τινες ἡμᾶς βούλονται (50) σοφίζεσθαε., 
tate atque substantia ab eodem auctore segregari, xal λέγειν ἴσον τὸ γενητὸν εἶναι τῷ γεννητῷ, οὗ 
necnon et Spiritum sanctum, propterea γενητόν, hoc παραδεχτέον δὲ ἐπὶ θεοῦ λέγειν, ἀλλ $ ἐπὶ τὰ 
est productum Deum, idcirco dixisse illum :appa- ^ κτίσματα µόνον. Ἕτερον Yáp ἔστι χενητὸν, καὶ 
rei, quod creatum statueret. Quod enim argutiis ἕτερον γεννητόὀν. Τὸ γοῦν παρ᾽ αὐτοῦ ῥηθὲν Ἠτοι re— 
Ccireumvenire nos suis ac dicere nonnulli volunt , νητὸν Θεὸν, πρῶτον" ἐρωτῶμεν, molo; τρόποις 
idem esse Ὑενητόν cum γεννητῷ, 39 cum de Deo ἔχτισται ὁ παρὰ aot διὰ τῆς λέξεως ταύτης τιµώμε- 
agitur, nequaquam audiendum est, sed creatis νος θεός; Πῶς δὲ ἔτι προσκυνητὸς ἔσται, el ἔσταις 
duntaxat in rebus. Aliud enim est γενητόν, aliud ποιητός; ΄Αφελε γὰρ τὴν µέμψιν τὴν παρὰ τῷ ἁγίερ 
γεννητόν. Quod igitur ab eo dictum est γενητόν B Αποστόλῳ ἐπὶ τοῖς τὴν χτίσιν θεολογοῦσι. καὶ 
hoc est productum Deum primum 1Hud sciscite- ἐπίδος µοι θεὸν προσχυνούµενον χτιστὸν κατὰ τὸν 
mur. Quinam creari potuit is, qui a te ejusmodi εὐσεθῃ πίστιν, τὴν μηχέτι χτίσει προσχυνούσαν, 
vocabulo honoris causa aflicitur Deus? Adorandus ἀλλὰ τῷ κτίσαντι’ xal ἔσται παρὰ σοὶ εὔλογος Ἡ 
vero quomodo tandem erit, si factus est? Volo τοῦ πεπλανηµένου σου λόγου ἀπὸ τῆς τῶν Πατέρων 
enim illam Apostoli reprehensionem removeas, qua Ἅᾖεὐσεδείας ἀχολουθία. ᾽Αλλὰ οὐ μὴν δύνασαι τοῦτα 
eos prosequitur qui ereatis rebus divinitatem tri- παραστῆσαι. El δὲ xai ἑτόλμας ἀποσυλῆσαί ποθεν., 
buerent !. Ac talem mihi Deum exhiberi volo, qui καὶ βιάσασθαι, οὐδὲ ἐν τούτῳ τὸν εὔλογον λογισμὸν 
adoratione dignus sit : qui idem recta sinceraque τῶν θεοσεδῶν παρεκτρέπειν εἰς τοσαύτην φαυλότττα, 
flde, quz quidem Creatori soli, non item creatis ὦ θεήλατε. ᾽Αντιμάχεται γάρ σοι xat τὸ φρόνημα, 
ab illo rebus adorationem impertit, creatus ali- xal ὁ λόγος. Πᾶν γὰρ τὸ χτιστὸν οὗ προσκυνητὸν, 
quando censeatur. Hoc si demonstrare potueris, ὡς ἔφην. El δὲ ὅλως προσχυνητὸν πολλῶν ἄλλων 
tum demum mendax illud tuum confictumque ὑπαρχόντων χτιστῶν, οὐδὲν ἂν διοίσει τὸ xat ἡμᾶς 
dogma rationi consentaneum, nec ab antiquorum μετὰ τοῦ ἑνὸς χτιστοῦ τὰ ὅλα προσκυνεῖν σύνδουλα 
Patrum pietate alienum esse videbitur. Verum nun- ὄντα, xal τῇ αὐτῃ ἀγωγῇ τῆς ὀνομασίας ὕποπεπτω- 
quam illud nobis ostendes. Ac tametsi interver- ^ χότα. 

tere quedam et ad tuam sententiam perperam accommodare ausus fueris, non in hoc tamen religio- 
sorum conjunciam cum recia ratione septentiam ad tantam pravitatem, hominum furiosissime, de- 
torquere poteris. Nam et sensus tibi refragatur, et ratio. Etenim quidquid creatum est, adorari, ut 
dixi, non potest. Sin adoratione dignum omnino videtur, cum alia quamplurima creata sint, profe- 
cio nihil interest, quin et nos cum unico creatore caetera adoremus omnia, que servili nobiscum 
conditione eadeinque nominis ratione continentur. 

IX. Age vero videamus in quatuor Evangeliis, 8. '"Ίόωμεν δὲ διὰ τῶν τεσσάρων Εὐαγγελίων, 
quibus vitam omnem nostram Verbum Deus ad 5v ὧν τὴν πᾶσαν ἡμῶν ζωὴν ᾠκονόμησεν ἐλθὼν t 
nos veniens administrari voluit, nuneubi Christus θεὸς Λόγος, εἴπου εἴρηχεν ὁ Χριστός Ὁ θεός µι 
jta locutus sit : Deus me creavit, vel, Pater meus ᾖἔκτισεν, 3, Ὁ Πατήρ µου ἔχτισέ µε, "Ίδωμεν 
creavit me. Àut utrum Pater in ullo unquam δὲ xai * ὁ Πατηρ ἀπεφήνατο £v & τῶν Εὐαγγελίων, 
Evangelio pronuntiaverit : Ego creavi Filium, εἰ ὅτι Ἔκτισα τὸν Ylóv, xal áxéccaAxa ὑμῖν. A222 
misi ad .vos. Sed de his hactenus. Nam quod ad µπερὶ τούτου ἕως ὧδε τὰ νῦν ἐχέτω. Περὶ và, 
testimonia pertinet, nos quamplurima sz pe adver- µμαρτυριῶν πολλάχις περὶ τῶν τὸ χτίσµα παρεισ. 
sus illos attulimus, qui creaturam nobis obirude- D αγόντων πολλὰ ἐξεθέμεθα. Οὐδὲν δὲ λυπήσει xal ἓν 
bant. Nihil tamen in presentia palam facere pige- τῷ παρόντι δεῖξαι τὸ εὔληπτον τοῦ λόχου, xai εἰ- 
bit, quam facile redargui error iile possit, atque — tzlv πρὸς τοῦτον τὸν ἐθελόσοφον, Πῶς δύναται 
ita hominem illum, qui sapiens sibi videtur, ag- —xzto*bg, ὦ οὗτος, εἶναι ὁ λέγων Ἐγὼ ἐν tQ Πα- 
gredi. Potest, mi homo, creatus ille esse qui dixit: — zpl, xal ó Πατὴρ ἐν épol* xoi, Οἱ δύο &v ἐσμεν, 
Ego in Patre et Pater in me est*; et: Ambo unum. IIo δὲ δύναται ἄλλος εἶναι ὁ τὴν ἴσην τιμὴν πρὸς 
ewmus?? Potest vero diversus esse, qui wequalem ἍἩατρὸς Éyov; Οὐδεὶς γὰρ olós τὸν Ylóv, εἰ μὴ ὁ 


* Rom, 1, 25. * Joan. xiv, f0; x, 50. ? Joan. x, 30. * F. τῷ. 5 Leg. εἰ. 


(50) Ὡς γάρ τινες ἡμᾶς βού.Ίονται. Quantum. niandi materiam nacti sint Ariani, ut ος Anomoo- 
Όσο vocabula duo demo et γεννητόν scribendi — rum hzresi infra constabit. Nam γενητός factum 
pronuntiandique a(linitate conjuncta sunt, tantum — significat, quod creatarum rerum proprium est ; Τεν- 
signilicalionis usu ac proprietate distant. Nec est — vrzóv vero genitum est, quod Filio catholica veritas 
ulla vox, in qua ubgriorem cavillandi et calum- — tribuit, 


ADVERSUS H/ERESES LIB. 11. TOM. 1.— H/ERES. LXIV. 


1036 


Πατὴρ, οὐδὲ τὸν Πατέρα εἰ μὴ ὁ Υἱός. Καὶ A cum Patre honorem obtineat ? Nemo enim novit Fi- 


τὸ, 'O ἑωρακὼς ἐμὲ, ἑώρακε τὸν Πατέρα. Πάλιν 
ók ὡααύτως ὅσα αὐτῷ περὶ ἀναστάσεως ἀμφιδάλ- 
λεται, ἐπιλαθόμενοι τῆς ἀχολουθίας, αὖθις ἑροῦμεν 
&x τῶν αὐτοῦ ῥητῶν' ἀπὸ μιᾶς δὲ λέξεως τὸ πᾶν 
τῆς γνώμης αὐτοῦ ἀποδείξομεν, xal τὸ ἄπιστον 
τῆς δόξης τοῦ αὐτοῦ δόγµατης ἀποχαλύψομεν. Él 
χαὶ διὰ πλάτους αὐτῷ εἴρηται πολλάχις περὶ τού- 
του, xai by πολλαῖς βίθλοις πεφλυάρηται, ὅμως 
τὴν ἔλεγξιν παραθήσοµαι, ἀφ᾿ Gv ἐν τῷ πρώτῳ 
ψαλμῷ ἑἐξηγήσατο χατὰ τὴν ἀνάστασιν τῆς βεδαίας 
ἐλπίδος ἡμῶν πεπιστευχότων. 


lium, nisi Pater, neque. Patrem, nisi Filius *. Tum 
illud : Qui videt me, videt et Patrem *. Qux vero 
adversus resurrectionem ab eodem disputata sunt, 
servato ordine, ex ipsismet illiua verbis paulo post 
afferemus, $33 atque ex unica voce tota:u illius 
sententiam aperiemus, et quantum sit in eo do- 
gmate infidelitatis monstrabimus. Quanquam autem 
hoc argumentum sepe ille copiose tractaverit, va- 
riisque in libris ingentes nugas effutierit, iis tamen 
ad illum refellendum ero contentus, que in com- 
mentariis in priorem psalmum, adversus illos dis- 


seruit, qui resurrectionem ceria nobis spe flduciaque propositam esse sibi persuadent. 


P. Καὶ ἔστιν ὡς λέγει" Διὰ τοῦτο οὐκ ἁναστή- 
σοδται ἁσεθεῖς év κρἰσει. Εἶτα ὡς ἔθος ἐστὶν 


X. Est autem hic locus: Propterea non resurgent 
impii in judicio *. Deinde quemadmodum collatis 


αὑτῷ ἀπὺ τῶν ἐχδόσεων φαντάζειν, ὁμοίως φησὶ B editionibus fucum facere solet, ita inquit Theodo- 


Θεοδοτίων, Αχύλας, Σύμμµαχος. Εἶτα ἐπιφέρει χατὰ 
τῶν νἱῶν τῆς ἀληθείας σχωπτωδῶς * 


tio, Aquila et Symmachus. Tum demum adversus 
veritatis fllios cavillando ista subjicit : 


Ex Origenis commentario. 


Ἔντεῦθεν, φησὶν , ol. ἁπλούστεροι τῶν πεπιστευ- 
χότων ὁρμώμενοι νοµίζουσι τοὺς ἀσεθεῖς τῆς àva- 
στάσεως μὴ τεύξασθαι, xal τῆς θείας χρίσεως μὴ 
χαταξιοῦσθαι, τί νοοῦντες τὴν ἀνάστασιν , xal ποτα- 
πὴν τὴν χρίσιν φανταζόμενοι, οὗ πάνυ σαφηνίζοντες. 
Κὰν δόξωσι περὶ τούτων ἀποφαίνεσθαι , ἡ βάσανος 
αὐτοὺς διελέγξει, τὸ ἕξης ἀχολούθως σώζειν o0 ὃν- 
ναµένους. μὴ χεχρατηχότας τὸν περὶ ἀναστάσεως 
xaY χρίσεως τρόπον. Ἐὰν οὖν πυνθανώµεθα, τίνος 
ἀνάστασις γίνεται: ἀποχρίνονται, 
σωμάτων, ὧν περικείµεθα νῦν. Etva προσεπερωτη- 
σάντων ἡμῶν, πότερον τῆς οὐσίας ὅλης αὐτῶν, f) 
οὐχί ; πρὶν βασανίσαι λέγουσιν , ὅτι εῆς ὅλης. Ἐὰν 
δὲ προσαπορῄήσωµεν συμπεριφερόµενοι τῇ ἀχεραιό- 
τητι αὐτῶν, xal οὐδὲν περὶ τοῦ ῥευστὴν εἶναι τὴν 
οὐσίαν ἑξετάζοντες , εἰ συναναστήῄσεται τὰ ἀποῤῥεύ- 
σαντα ἓν φλεδοτοµίαις αἵματα, xai al. ἐχταχεῖσαι ἓν 
νόσοις σάρχες, xai τρίχες πᾶσαι αἱ πώποτε γενόµε- 
ναι, fj µόναι αἱ πρὸς τῇ ἐξόδῳ θλιδόµεναι’ ὁτὲ μὲν 
προσχόπτουσι καὶ τῇ Υινοµένῃ ἐξετάσει, olópevot 
δεῖν ἐπιτρέπειν τῷ θεῷ, ὃ βούλεται περὶ τούτων 
φοιεῖν ὁτὲ δὲ, δοχοῦντες συγχαταθαίνειν. τὰς ἐπὶ 
τέλει ταύτης τῆς ζωῆς τρίχας φασὶν ἡμῖν συνανα- 
στήσεσθαι. Οἱ δὲ γενναιότεροι αὐτῶν, ἵνα uh ἀναγ- 


χάζωνται τὰ αἵματα συναγαγεῖν τῷ λόγῳ, τὰ πολλά- D 


χις ἀποχριθέντα τῶν awpátoy ἡμῶν, xal τὰς µετα- 
θαλλούσας σάρκας kv νόσοις * ἱδρῶτας, f| οἵαν 5f- 
ποτε ὕλην, φασὶ τὰ ἐπὶ τέλει ἡμῶν ἀνίστασθαι 
σώματα. 


Hujus, inquit, loci auctoritate freti, simplicioreg 
quidam ex fldelibus negant malos resurrectionis 
compotes futuros, aut Dei judicio dignandos, neque 
cujusmodi resurrectionem, aut quale sibi judicium 
fingant, aperte satis exprimunt. Ac licet suam de 
his sententiam aperire videantur, ipsa illos inqui- 
sitio convincet, ostendetque nec quod consequens 
est ac cohzrens servari ab illis posse, nec resure 
rectionis ac judicii modum et rationem intelligi. 


φησὶν, ὅτι τῶν C; Jgitur si. interrogemus cujusnam sit futura resur- 


rectio: corporum, respondent, quae nos modo cir- 
cumdant, Instantibus nobis, totius illorum $ub- 
stantiz necne futura sit : antequani diligenter istud 
expenderint, totius fore pronuntiant. Quod si nos ad 
illorum simplicitatem accommodantes, neque quid- 
quam de fluxa ac mutabili corporum natura dispu- 
tantes, dubitando rursum interrogemus, num una 
sanguis ille omnis resurgat, qui secta identidem 
vena defluxerit, ac quidquid praeterea carnis mor» 
borum vis absumpserit, necnon et pili omnes, qui 
unquam enati sunt, an ii duntaxat, qui sub obitum 
nostrum effloruerint : nonnunquam ad eam quz- 
stionem offendunt, ac Deo permittendum esse di- 
cunt, ut quidquid voluerit de ea constituat ; interdum 
vero, velut assentiendo, solos illos nobiscum resurre- 
eturos esse pilos asserunt, quos sub vitz exitum 
habuerimus. ΑΙ qui magis inter illos strenui suat, 
ne sanguinis copiam omnem, qui ex corporibus 
nostris plerumque $944 secretus est, itidemque 


carnem oumnem, qua per morhos i in sudorem, aut aliam ejusmodi materiam abiit, in unum conferre 
sua oratione cogantur, qualia sub mortem exstiterínt, resurgere corpora nostra predicant. 


ΙΔ’. Ταῦτά ἐστι τὰ τοῦ προειρηµένου ἐθελοσόφου 
ἐπαπορητικὰ πρὸς τὴν ἀλήθειαν )εξείδια: ἃ ἀνχγ- 
καίως παρεθέµην εἰς παράστασιν τοῖς βουλομένοις 
εἰξέναι τὸν πάντα νοῦν αὐτῶν τῆς περὶ ἀναστάσεως 
ἀπιστίας. Καὶ γὰρ καὶ ἄλλα ἔχει μεθ) ἕτερα πολλὰ 
ἐν ταύτῃ τῇ τοῦ φαλμοῦ ἀχολουθίᾳ. Φάσχει γάρ' 

* Deest εἰς, 


* Mattb. x1, 2]. ? Joan, xiv, 9. 


ΧΙ. Hx opinione sua sapientis illius hominis 
adversus veritatem proposita objectiunculz sunt: 
que mihi necessario proferendz fuerunt, ut quam 
ille de resurrectione parum sane ac fideliter sen. 
serit, ejus rei intelligendz cupidis planum omnino 
facerem. Nam et alia ad eumdem psalmum deinceps 


* Psal. 1,5. 


1087 


S, EPIPHANII 


10558 


a hunc modum disserit. Sic emm loquitur : Pro- A Διὰ τοῦτο οὐκ ἀναστήσονται ol ἀσεθεῖς ἐν χρίσει. 


pterea non. resurgent impii in judicio. Tum eos re- 
darguere pergit, qui certam esse resurrectionem 
definiunt, et excitandos ad vitam mortuos con- 
stanti spe ac fide profitentur. Quos quidem nimium 
ille simplices putat, ac multa adversus illos nefaria 
depromens, et sophistica quadam cavillatione ag- 
grediens, neque quidquam ex Christiana fide peti- 
tum, sed ratioginationibus collectum, nihil non ad 
eos, quibus persuadere potuerit , evertendos affe- 
rens, ex iis ipsis qua naturaliter nobis eveniunt, 
id assequi conatus est, ut resurrectionis nostra 
cum spe certa conjunctam professionem funditus 
tolleret. Ego vero iis ipsis qui ante me in eum labo- 
rém incubuerunt, et oratoriis lenociniis fucatam 


Ἐντεῦθεν .δὲ ἐπιλαμθάνεται xal ἐπέχεινα τῶν τὸν 
ἀσφαλή ἀνάστασιν ὁριζόντων, καὶ τὴν βεθαίαν ἑἐλπί-- 
δα τῆς τῶν νεχρῶν ἀναστάσεως πιστευόντων , ὡς 
ἀχεραίων ὄντων, πολλὰ μοχθηρὰ ἐπειπὼν, xai σο- 
φιστιχἠν τινα ὑπόνοιαν ὑφηγησάμενος, ob τι πιστι- 
xbv, ἀλλὰ συλλογιστιχὸν, πᾶν ὁτιοῦν εἰς χαταστρο- 
qv τῶν αὐτῷ πεισθέντων, Ex τῶν χατὰ φύσιν ἡμῖν 
συµθαινόντων ἀνατρέψαι ἐπειράθη τῆς αὐτῆς &va- 
στάσεως ἡμῶν ἓν ἀληθείᾳ ἑλπίδος τὴν ὁμολογίαν- 
Ἐγὼ δὲ τῶν χαλῶς Ίδη χεχµηχότων, χαὶ διχαιότατα 
ἀνατρεφάντων τὴν πᾶσαν αὐτοῦ ἐπινενοημένην ῥη- 
ποριχἣν καχουργίαν μὴ £v τόλµῃ χαλλίων βουλόμε- 
vog εἶναι, ola δὴ βραχὺς ὑπάρχων, ἀρχεσθηναι ἑνό- 
µισα χαλῶς ἔχειν τοῖς ὑπὸ τοῦ µαχαρίτου Μεθοδίου, 


bominis nequitiam justissimis rationibus diluerunt, B εἰς τὸν Περὶ ἀναστάσεως λόγον, χατὰ τοῦ αὐτοῦ 


prastantior videri nequaquam affectans, utpote qui 
mediocri sim ingenio preeditus, contentum me iis 
esse oportere putavi, qua beatus Methodius in 


Ὡριγένους εἰρημένοις. "Άτινα ἐνταῦθα χατὰ λέξιν 
παραθῄσοµαι. Καὶ ἔστι τὰ ὑπὸ Μεθοδίου οὕτως , ὡς 
xai αὐτὸς ἔταξα. 


oratione, quam Je resurrectione Scripsit, adversus eumdem Origenem disseruit. Quz quidem hic ad 
verbum omnia transcribam. Sic igilur Methodius, ut infra scriptum est, loquitur. 


Epitome dogmatum Origenis ex Methodio. 


XII. Hoc igitur loco qui ex fidelibus simpliciores 
sunt maxime freti, impios negant resurrectionis 
eompotes futuros, neque quid per resurrectionem 
intelligant, satis explicant. Nam etsi suam de his 
sententiam pronuntiare videantur, ex ipsa tamen 
imquisitione constabit minimie illos, qui conse- 
qhentia sunt, posse servare. Quare si eos interro- 
gemus, cujusnam resurrectio futura sit: eorporum 
535 utique, respondent, quibus modo circumdati 
sumus. Sed instantibus nobis totiusne substantiae 
necne esse debeat : antequam diligenter expendant, 
totius esse definiunt. Quod si nos ad illorum sim- 
plicitatem accommodantes iterum dubitando per- 
contemur, num una sanguis ille restituatur, qui 
secta identidem vena defusus est, necnon et caro 
omnis, ac pili, qui unquam enati sunt, an ii dun- 
taszat, qui sub exitum nostrum effloruerint , eo con- 
fugiunt, ut Deo permittendum esse dicant, ut quz 
velit, efficiat. At qui magis inter illos strenui sunt, 
ne sanguinis copiam omnem, qui ex corporibus 
nostris plerumque secretus est, in unum conferre 
óratione sua cogantur, ejusmodi resurgere corpora 
predicant, qualia morientibus nobis exstiterint. 
Contra quos illud insuper objicimus, cum sit cor- 
porum natura mutabilis, quemadmodun in corpus 


' Deest. &xtzpéstet. 


(51) Tov Ὡριγένους ἐπιτομή. Hic est Metho- 
dius ille Olympi Lyciz, deinde Tyri episcopus, qui 
inter ezetera De Resurrectione contra Origenem opus 
scripsit eximium ; et ad extremum novissima per- 
seculionis, sive, ut alij aflirmant, sub Decio et Va- 
leriano, in Cbalcide Grecie martyrio coronatus est. 


H:ec Hieronymus Cat. vir. illustr. Socrates lib. vi, 


cap. 46, quatuor recenset, qui adversus Ürigenem 
precipue stylum exercuerint ; quem ipse χακολόγων 
τετραχτύν impudenter appellat. Primus est Metho- 
dius, secundus Eustathius Antiochenus, tertius A pol- 


1ῶ» Ὡριγχένους ἐπιτομὴ (51) àx τῶν Μεθεδίου. 

ΙΒ’. Ἐντεῦθεν οἱ ἁπλούστεροι τῶν πεπιστευχότων 
ὁρμώμενοι , νοµίζουσι τοὺς ἀσεθεῖς τῆς ἀναστάσεως 
μὴ τεύξεσθαι, τί νοοῦντες τὴν ἀνάστασιν , χαὶ ποτα- 
πὴν τὴν xplotv φανταζόμενοι, οὗ πάνυ σαφηνίζοντες. 
Kàv γὰρ δοκοῦσι περὶ τούτων ἀποφαίνεσθαι, ἡ βά- 
cavo; αὐτοὺς δ.ελέγξει, τὰ ἑξῆς ἀχολούθως σώζειν 
μὴ δυναµένους. Ἐὰν οὖν πυνθανώµεθα, τίνος αὐτὸν 
ἡ ἀνάστασιᾳ Yivexat ; ἀποχρίνονται, ὅτι τῶν σωµά- 
των, ὧν νῦν περιχείµεθα. Εἶτα προσεπερωτησάντων 
ἡμῶν, πότερον τῆς οὐσίας αὐτῶν ὅλης, f| οὐχί; «pi 
βασανίσαι λέγουσιν , ὅτι ὅλης. ᾿Εὰν δὲ προσαπορή- 
σωµεν συμπεριφερόµενοι τῇ ἀχεραιότητι αὐτῶν , εἰ 
συναναστήσεται τὰ ἀποῤῥεύσαντα ἓν φλεδοτοµίαις 
αἵματα , xat αἱ σάρχες , χαὶ αἱ τρίχες αἱ πώποτε 
γενόµεναι, 7| µόναι αἱ πρὸς τῇ ἐξόδῳ θλιδόµεναι’ 
εἰς τὸ τῷ θεῷ ποιεῖν * ἃ βούλεται προστρἐχονσιν. 
Οἱ δὲ γενναιότεροι αὐτῶν , ἵνα μὴ ἀναγχάζωνται τὰ 
αὐτὰ αἵματα συναγαχεῖν τῷ λόγῳ, ἃ πολλάχις &no- 
κριθΏναι τῶν σωμάτων ἡμῶν συνέδη, φασὶ τὸ ἐπὶ 
τέλει ἡμῶν ἁναστήσεσθαι σῶμα. Ἡροσηπορήσαμεν 
6b, διὰ τὸ τρεπτὴν εἶναι τὴν σωματιχὴν φύσιν, xal 


D τοιαῦτα, ὥσπερ εἰς τὸ ἡμέτερον σῶμα al τροφαὶ xa- 


τατάττονται, xal µεταθάλλουσι τὰς ὁμοιότητας , οὔ- 
τως xal τὰ ἡμέτερα αώματα µεταθάλλονται, χαὶ ἓν 
τοῖς σαρχοθόροις οἰωνοῖς xaX θηρίοις γίγνονται µέρη 


linaris, quartus Theophilus. Addit, Methodium 

stea, veluti palinodia recantata, quem accusarat 

rigenem commendasse dialogo illo, quem inscri- 
psit Ξεγῶνα. Sed Socratis calumniam ac mendacium 
ex Hieronymo convincit Baronius A. 402, n. 5. 
Scribit enim ille Apol. 1, in Ruf. Eusebium Metho- 
dio in vi libro Apologie istud exprobrasse . Quid 
modo ausus est Meihodius nunc contra. Origenem 
scribere, qui hec et hec de Origenis locutus est do- 
gmalibus ? Quod ab Ariano homine objici dicit claris 
simo et eloquentissimo martyri 


1089 


ADVERSUS HJERESES LIB. il. TOM. I. — H/ERES. LXIV. 


1090 


τῶν ἐχείνων σωμάτων. Καὶ πάλιν ἐχεῖνα ὑπὸ àv. A nostrum alimenta digeruntur, similitudinesque 


θρώπων ἢ ἑτέρων ζώων ἐσθιόμενα ἀντιμεταθάλλει, 
καὶ γίνεται ἀνθρώπων fj ἑτέρων ζώων σώματα. Καὶ 
τούτου ἐπὶ πολὺ γιγνοµένου , ἀνάγχη τὸ αὐτὸ σῶμα 
πλειόνων ἀνθρώπων πολλάχις γενέσθαι µέρος. Τίνος 
οὖν ἔσται σῶμα ἐν τῇ ἁναστάσει; Καὶ οὕτως εἰς 
βυθὸν φλυαρίας ἡμᾶς ἁλόγους ' συµθῄσεται ἐμ- 
πίπτειν. 


transmutant, ita et corpora nostra converti, et car- 
nivoris avibus ferisque depasta corporum illorum 
partes effici. Qus quidem rursum ab hominibus 
aut aliis animalibus devorata vicissim mutantur, 
et hominum vel aliorum animalium corpora fiunt : 
qua re sxpius repetita, necesse est idem corpus 
coniplurium hominum sepius esse partem. Cujus- 


nam igitur in resurrectione corpus esse debebit? Ita nos velut ratione destituti in altissimas quas- 


dam nugas atque ineptias devolvimur. 

II". Καὶ μετὰ ταύτας τὰς ἀπορίας ἐπὶ τὸ πάντα 
δυνατὰ εἶναι τῷ Θεῷ χαταφεύγουσι, χαὶ λέξεις τῶν 
Γραφῶν δυναµένας κατὰ τὴν πρόχειρον ἐχδοχὴν ὑπο- 
θάλλειν τὸ νοούμενον αὐτοῖς προφέρονται. Οἷον τὴν 
ἐν τῷ Ἰεζεχιήλ’ Καὶ ὀγένετο ἐπ᾽ ἐμὲ χεὶρ Κυρίου’ 


xoi, Ἐξήγαγέ µε ἐν πνεύµατι, xal ἔθηκέ µε ἐν B 


µέσῳ πεδίου, xal τοῦτο ᾖἦν' μεστὸν ὁστέων ἂν- 
θρώπων. Καὶ περιἠγαγέ µε ἐπ᾽ αὐτὰ κυκ.1όθεν 
xvUxJAq: καὶ Ιδοὺ zoAAà σφόδρα ἐπὶ προσώπου 
τοῦ πεδίου. καὶ ὶδοὺ αὐτὰ ξηρὰ Alav. Καὶ εἶπε 
πρὸς µέ' Yié ἀνθρώπου , εἰ ζήσεται τὰ ὁστέα 
ταῦτα; Καὶ εἶπον' Κύριε ó θεὸς, σὺ ἐπίστασαι 
ταῦτα. Καὶ εἶπε πρὸς µέ' Προφήτευσον, vià ár- 
θρώπου. Καὶ εἶπον πρὸς αὐτά * Τὰ ὁστέα τὰ ἔη- 
ρὰ ταῦτα , ἀχούσατε «Ίόγο» Κυρίου * Τάδε Aéye: 
Ἀδοναἳ Κύριος τοῖς ὁστέοις τούτοις" Ἰδοὺ ἐγὼ 
εἰσάγω εἰς ὑμᾶς απγεῦμα ζωῆς: καὶ δώσω εἰς 
ὑμας veopa* καὶ ἑπάξω ἐφ᾽ ὑμᾶς σάρκας, xal 
ἐκτεγῶ ἐφ' ὑμᾶς δέρµα ΄ xal δώσω τὸ πγεῦμά 


KM. Ceterum post hzc a nobis objecta eo de- 
mum se referunt , ut omp»ia Deo possibilia esse 
dicant, atque ad opinionezi suam quadam Sctri- 
pture testimonia, que primo obvioque sensu illo- 
rum confirmare dogma videntur, aecommodare 
nituntur. Quale est Ezechielis illud : Et facta est 
super me manus Domini ; et : Eduxit me in spiritu, et 
posuit »te in medio campi, et hic erat plenus ossibus 
hominum. Et cireumduzit me ad ea per circuitum; 
el ecce multa valde in superficie campi ; et ecce ipsa 
arida valde. Et dixit ad me: Fili hominis, si vivent 
ossa hec? Et dizi : Domine Deus, tu ista nosti. Et 
dixit ad e: Prophetiza, fili hominis. Et locutus sum 
ad hec : 0ssa arida, auditeverbum Domini: lH cec dicit 
Dominus Deus ossibus istis : Ecce enim inducam in vos 
spiritum vita, et ponam in vobis nervos ; etínducam 
in vos carnes, et exiendam super vos cutem; 536G 
et dabo spiritum meum ín vos, et vivetis; et ponum 
vos in lerra vestra, et. cognoscelis quia ego sum Do- 


µου ég' ὑμᾶς., καὶ ζήσεσθε᾽ xal θήσομαι ὑμᾶς C minus *. Hoc igitue probabilius ezteris testimonium 


ἐπὶ τὴν γῆν ὑμῶν, xal γνώσεσθε, ὅτι ἐγώ εἰμι 
Κύριος. Τούτῳ μὲν οὖν πιθανωτέρῳ χρῶνται τῷ 
ῥητῷ. Καὶ ἄλλα δξ λέγουσιν εὐαγγελικά ΄ οἷον, ὡς 
τὸ, 'Exsi ἔσται ὁ κ.αυθμὸς καὶ ὁ βρυγμὸς τῶν 
ὀδόντων * καὶ τὸ, Φοθήθητε τὸν δυνάµενον xal 
yuxh* xal copa ἀπολέσαι ἓν γεέν}ῃ * καὶ τὸ àv 
τῷ Παύλῳ' Ζωοποιήσει τὰ ὑμῶν σώματα διὰ τὸ 
ἐνοικοῦν αὐτοῦ πγεῦμα ἐν ὑμῖν. 

ΙΔ’. Χρὴ δὲ πάντα τὸν φιλαλήθη χατ αὐτὸν * τού- 
τοις τὸν νοῦν ἐπιστήσαντα περὶ τῆς ἀναστάσεως ἀγω- 
νίσασθαι, σῶσαί τε χαὶ την τῶν ἀρχαίων παράδοσιν, 
χαὶ φνλάξασθαι ἐμπεσεῖν εἰς φλυαρίαν πτωχῶν νοη- 
µάτων , ἀδυνάτων τε ἅμα χαὶ θεοῦ ἀναξίων. Τοῦτο 
οὖν εἰς τὸν τόπον διαληπτέον, ὅτι Πᾶν σῶμα ὑπὸ 
φύσεως συνεχόµενον τῆς χαταταττούσης ἔξωθέν τινα 
δίχην τροφῆς εἰς αὐτὸ, xal ἀποχρινούσης ἀντὶ τῶν 
ἑκτεισαγομένων ἕτερα, ὥσπερ τὰ τῶν φυτῶν xal τῶν 
ζώων, τὸ ὑλιχὸν ὑποχείμενον οὐδέποτε ἔχει ταυτόν. 
Διόπερ οὗ ποταμὺς ὠνόμασται τὸ σῶμα. Διότι ὡς 
πρὸς τὸ ἀχριδὲς τάχα οὐδὲ δύο ἡμερῶν τὸ πρῶτον 
ὑποχείμενον ταυτόν ἐστιν ἐν τῷ σώματι ἡμῶν ᾿ χαἰ- 
τοιγε τοῦ olov fj Παύλου, ἡ Πέτρου , ἀεὶ τοῦ αὐτοῦ 
ὄντος . οὗ τοῦ χατὰ φυχην μόνου, ἧς 1) οὐσία οὔτε 
ῥεῖ χαθ᾽ ἡμᾶς , οὔτ᾽ ἐπεισαγόμενόν τι ἔχει ποτὲ, xàv 
᾿ῥευστὴ ᾗν ἡ φύσις τοῦ σώματος, τῷ τὸ εἶδως τὸ χα- 
ραχτηρίζον τὸ σῶμα ταυτὸν εἶναι: ὡς xal τοὺς τύ- 


! Fort. ἁλόγως. 


5 Matth. x, 28... * Rom. vii, 414 


! Fort, αὐτῶν. |Interpres leg. 


est, αυ commemorare solent; prater quod non- 
nulla ex Evangeliis expromunt. Velut : Ji erit fle- 
(us et stridor. dentium*; item : Timete eum, qui 
polest et animam et corpus perdere in genennam* ; 
tum illud ex Paulo: Vivificabit mortalia vestra cor- 
pora, propter inhabitantem ejus spiritum in vobis *..— 


XIV. Verum omnes cos necesse est, qui veritalis 
studio ducuntur, cum ad ea animum adjecerint, ad- 
versus istos de resurrectione contendere, ut et qu:e 
a veteribus tradita sunt, retineantur, idque caveamus, 


. nein sensuum inanissimorum ineptias descendamus, 


eorum scilicet, qux neque fleri possunt, et divina 


D majestate sunt. indigna. Quocirca sic ad eum locum 


ratiocinari convenit: Corpus oinne, quod quidem 
natura continetur, quz extrinsecus aliquid ei ali- 
menti instar asciscit, proque iis qua sufficiuntur 
excernit alia : cujusmodi sunt stirpium corpora, et 
animalium pars illa cum materia concrela : nun- 
quam unun idemque remanere. Unde non male 
fluvius quidam corpus esse dicitur. Quoniam si 
accurate consideremus, ne biduo quidem prior 
materia in corporibus nostris eadem constiansque 
perseverat. Cum interim Paulus exempli gratia, 
vel Petrus idem nihilominus persistat, non modo 


3 Ezech. xxxvi, 41-6. 


κά 


οὖν. * sgatth. τα, 43. 





1091 


S. EPIPHANIIL 


1092 


si ejus animam spectes, cujus substantia neque À πους µένειν τοὺς αὐτοὺς, εἰς * τὴν ποιότητα Πέτρου 


Qluxa est in nobis, neque quidquam extrinsecus 
invectum accipit, sed ob id preterea, quod tametsi 
velut in perpetua fluxiene sit natura corporis, 


xaX Παύλου τὴν σωματικὴν παρισιάνοντας ' xa9' fv 
ποιότητα xal οὖλαὶ &x παίδων παραµένουσι τοῖς 
σώµασι, xat ἄλλα τινὰ ἰδιώματα, φαχοί. 


eadein forma permaneat, quie corporis nostri quasi nota quzedam est propria. Non aliter aique ezsdem 
fügure manent, qua Petri Paulique corporum qualitates conformando exhibent : per quam etiam 
qualitatem accidit, ut et cicatrices jam tum a pueris in corporibus permaneant, aliaque nonnulla, 


que singulorum propria sunt : cujusmodi sunt lentigines. 


Ad hzc licet similis corporea illa forma sit, qua 
Petrus Paulusque potissimum constituitur, idque 
ipsum, quod in resurrectione animz denuo tribui- 
tur, sed in melius conversum : non tamen eadem 
est illa materia, quz curpori primum insita fuerat. 
Ac quemadmodum species ipsa ad ultimum usque 
eadem est, etsi ingens propriarum formarum nota- 
rumque videatur esse diversitas : 597 ita et in 
eo, de quo agimus, intelligendum est, presentem 
corporis speciem eamdem esse cum futura, cum eo 
tamen, ut incredibilis in melius sit futura mutatio. 
Necesse enim est animam corporeis in locis hz- 
rentem consentaneis sibi uti corporibus. Atque ut 
8i in aquatilium naturam conversos vitam in mari 
degere nos oporteret, necessarium foret nos alia 
corporum constitutione pisciumque simili esse 
preditos : ita qui colorum regni hzreditatem 
adituri aunt, ac diversis in sedibus habitaturi, spi- 
ritalia quoque corpora habeant necesse est, non 
quod prior exstinguatur species, tametsi in illu- 


Καὶ ἐπὶ τούτοις &U τί ἐστιν ὅμοιον τοῦτο τὸ εἶξος, 
χαθ᾽ ὃ εἰδοποιεῖται ὁ Πέτρος xa ὁ Παῦλος , τὸ σω- 
ματιχὸν, ὃ kv τῇ ἀναστάσει περιτίθεται πάλιν τή 
quy , ἐπὶ τὸ κρεῖττον µεταθάλλον, οὐ πάντως τόδε 
ἔτι ἐντεταγμένον τὸ κατὰ τὴν πρώτην ὑποχείμενον. 
ὝὭσπερ δὲ τὸ εἶδός ἐστι µέχρι τοῦ πέρατος, χᾶν οἱ 
χαρακχτῆρες δοχῶσι πολλὴν ἔχειν παραλλαγἠν ' οὕτως 
γοητέον xal bmi τοῦ παρόντος εἶδος .ταυτὸν εἶναι τῷ 
μέλλοντε, πλείστης ὅσης ἑσομένης τῆς ἐπὶ χάλλιον 
μεταθολῆς. ᾿Αναγχαῖον γὰρ τὴν ψυχὴν ἓν τόποις 
σωματιχοῖς ὑπάρχουσαν χεχρῆσθαι σώμααι χαταλ- 
λήλοις τοῖς τρόποις. Καὶ ὥσπερ ἐν θαλάσσῃ ζὴν ἡμᾶς 
ἐνύδρους γενοµένους εἰ ἐχρῆν, πάντως ἂν ἔδει πα- 
ῥαπλησίαν ἔχειν χαὶ τὴν ἄλλην ἰχθύων χατάστασιν : 
οὕτως, μέλλοντας χληρονομεῖν βασιλείαν οὐρανῶν, 
xa ἓν τόποις διαφέρονσιν ἔσεσθαι, ἀναγχαῖον χρῆ- 
σθαι σώμασι πνευματιχοῖς., οὐχὶ τοῦ εἴδους τοῦ προ- 
τέρου ἀφανιζομένου, x&v ἐπὶ τὸ ἑνδοξότερον γένηται 
αὐτοῦ ἡ τροπή ὥσπερ fv Ἰησοῦ εἶδος, xaX Μωῦ- 
σέως, xai Ηλίου, οὐχ ἕτερον iv τῇ μεταμορφώσει 


βἰτίας quiddam gloriosiusque mutetur. Quemadmo- C παρ᾽ à tv. 


dum Jesu, ac Moysis, et Eliz species in transfor- 
matjone non alia, quam qua initio erat, exstitit '. 
XV. Non te igitur offendat, si quis primam sub- 
jectam materiam non eamdem tunc futuram dixerit, 
cum ne biduo quidem modo eamdem illam perma- 
nere posse ratio ipsa declaret, si quis mentem velit 
advertere. Ànimadversione przeterea dignum et illud 


est: diversum seminari corpus, diversumque resur-- 


gere. Seminatur enim corpus animale, resurget corpus 
spiritale *. His omnibus ejusmodi ab Apostolo sub- 
jiciuntur, quibus nos terrenam qualitatem sic esse 
posituros docet, ut ipsa in resurrectione species 
salva integraque permaneat : Hoc autem dico, fratres, 
quoniam caro et sanguis regnum Dei possidere ne- 
queunt, neque corruptio incorruplionem *, Etsi enim 
fortasse eximium quiddam sanctorum corpori tri- 
buenduum erit, ut id carnis ipsa proprietas conser- 
vet, caro tamen amplius non erit, sed quod in carne 
velut propria quadam nota erat impressum. hoc 
idem in spiritali corpore consignandum erit. 

Quod vero ad eos Scripture locos attinet, qui a 
fratribus nostris objiciuntur, ita breviter occurrere 
possumus, atque imprimis ei, quem ex Ezechiele pro- 
ferunt. Etenim si rudiorum mentem ac scopum 
velimus attendere, quem in propheiz verbis sibi 
preposuerunt, consequens est, ne ullam quidem 
carnis resurrectionem videri , sed ossium duntaxat, 


* Matth. xvii, 2 seqq. * Cor. xv, 44. ? ibid. 50. 


bie locus corruptus est. *Fort. ἐπεὶ ὅσον. 


ΙΕ’. ΜΗ πρόσχοπτε τοίνυν, el τὸ πρῶτον ὑποχεί- 
µενον ἄν τις λέγοι μὴ ἔσεσθαι ταυτὸν τότε, ὅπου ἑ 
λόγος τοῖς ἐφιστάνειν δυναµένοις δείχνυσιν, ὅτι οὐδὲ 
νῦν δύνατα: δύο ἡμερῶν εἶναι τὸ πρῶτον ὑποχείμε- 
vov. "Άξιον δὲ ἐπιστῆναι xal τὸ ἑτεροῖον μὲν σπεί- 
ρεσθαι, ἑτεροῖον δὲ ἀνίστασθαι. Σπείρεται γὰρ σῶμα 
ψυχιχὸν, ἐγείρεται a pa πγευματικόν. Καὶ ἐπιφέ- 
pst πᾶσιν ὁ Απόστολος, σχεδὸν τὴν ΥηΊνην ποιότητα 
ἡμᾶς διδάσχων ἀποτίθεσθαι μέλλειν ἡμᾶς, τοῦ εἴδους 
σωξοµένου xatà τὴν ἀνάστασιν. Tovro δέ cna, 
ἁδεΊφοὶ, ὅτι σὰρξ καὶ αἷμα βασι.είαν θεοῦ xJn- 
ῥρονοµῆσαι οὐ δύνανται, οὐδὲ ἡ φθορὰ τὴν à z92ap- 
cíav. Ἴσως μὲν γὰρ ἔσται περὶ τοῦ τὸν ἅγιον 5 δια- 
χρατούµενον, ὑπὸ τοῦ ἰδιοποιοῦντός ποτε τὴν σάρχα" 
σὰρξ δὲ οὐχέτι, ἀλλ ὅπερ moth ἐχαρακτηρέςετο iv 
τῇ σαρχὶ, τοῦτο χαραχτηρισθήσεται ἓν τῷ πνευµα- 
τιχῷ σώματι. ΄ 


"Kal πρὸς τὰ ῥήματα δὲ τῶν Γραφῶν, ἃ παρατί- 
θενται οἱ ἁδελφοὶ ἡμῶν, ταῦτα ἔστιν εἰπεῖν: xai 
πρῶτον ἓν τῷ Ἰεζεχιὴλ, ἐπὶ τὸ ὅσον * ἐφ᾽ οἷς βούλονται 
οἱ ἁπλούστεροι χατὰ τὰς λέξεις ταύτας, οὐδὲ ἀνάστα- 
σις σαρχῶν ἔσται, ἀλλὰ ὁστέων µόνον, καὶ δερμάτων, 
καὶ νεύρων. "Αμα τε xal ὑποδειχτέον αὐτοῖς, ὅτι συν- 
αρπάζονται, ὡς μὴ νενοηχότες τὸ γεγραμμένον. 00 


* Fort. τούς. * For. περιττὸν τὸ τῶν ἁγίων. Sed 


4095 


ADVERSUS HJERESES LIB. Π. ΤΟΜ. ] — FLERES. LXIV. 


1004 


TÀp. &l ὁστᾶ ὀνομάδεται, πάντως τὰ ὁστᾶ ταῦτα vor- À cuticularum atque nervorum. Sed et illud demon- 


«éoy* ὥσπερ οὐδὲ Ey τῷ, Διεσχορπίσθη πάντα τὰ 
óctà pov * καὶ, Ίασαί µε, ὅτιἑταράχθη τὰ ὁστᾶμου, 
φανεροῦ ὄντος τοῦ μὴ λέγεσθαι τὰ ὁστᾶ κατὰ τὴν xotvhv 
ἐχδοχήν. Ἐπιφέρεται γοῦν τφλόγῳ' Οτιαὐτοὶ Ἰέγου- 
c7 "Ort ξηρὰ γἐγονετὰ ὁστᾶ ἡμῶν. Δρά γελέγου- 
σιν, Ξηρὰ γἐγογετὰ ὀστέα ἡμῶν, θάλοντες ἀνίστασθαι 
συναχθέντα; ᾽Αλλὰ τοῦτο ἀμήχανον. Λέγοιεν δ' ἂν, 
Σηρὰ γέγονε τὰ ὁστέα ἡμῶν, Ev αἰχμαλωσίαις vevó- 
pevot, xal πᾶσαν ζωτικὴν γοτίδα ἁποθεθληχότες. 
Ἐπιφέρουσι γοῦν τὸ, Απόλωίεν ἡ ἑλαπὶς ἡμῶν ’ 
διαπερωνήκαµεν. Οὐχοῦν f) ἐἑπαγγελία τῆς ἀναστά- 
σέως τοῦ λαοῦ ἐστιν ἀπὸ τοῦ πτώματος, xal τῆς οἷον - 
εἰ νεκρότητος ἣν νενέχρωνται, διὰ τὰ ἁμαρτήματα 
τοῖς ἐχθροῖς παραδοθέντες. Καὶ οἱ ἁμαρτωλοὶ δὲ ὑπὸ 
τοῦ Σωτῆρος λέγονται εἶναι τάφοι γέµοντες ὁστέων 
χαὶ πάσης ἀχαθαρσίας. Ἡρέπει δὲ τῷ θεῷ ἀνοίχειν 
τὰ μνημεῖα ἑχάστου, xal ἐξάγειν ἐκ τῶν μνημείων 
ἡμᾶς ἐζωοποιημένους, ὥσπερ ὁ Σιυτὴρ τὸν Λάζαρον 
εἴλχυσεν ἔξῳ. 


strandum ipsis est, temere illos in errorem abripi, 
dum scripti sententiam nequaquam percipiunt. Ne- 
que enim cum ossa nominantur, hzc ipsa quz habe- 
mus ossa par est accipi, uti neque in hislocis ubi scri- 
ptum est: Dispersa sunt omnia $88 ossa mea*; tum: 
Sana me, quoniam conturbata sunt ossa mea* ; cum 
sit manifestum non secundum vulgarem notionem 
ossium nomen usurpari. Proinde statim eadem in 
oratione subjungitur, Eo quod ipsi dicunt: Quoniam 
arida facta sunt ossa nosira*. Num hoc igitur dicunt, 
Arida facta sunt ossa nostra, quod eadem in unum 
collecta volunt resurgere? Atqui fieri istud non po- 
test. Quare arida ideo sua dicunt ossa, quod in 
captivitatibus diu habit vitalem omnem humorem 
amiserint. Unde et illud inferunt: Periit spes no- 
sira: abscissi sumus *. Quocirca resurrectionis illa 
populo facta promissio ab illa ruina ac velut eneca- 
tione, qua exstincti sunt, cum propter scelera in 
hostium potestatem traditi sunt, quzdam est exci- 


tatio futura. Quin etiam peccatores a Salvatore sepulcra esse dicuntur ossibus atque omni immunditia 
plena. Sed illud diving majestati convenit, ut singulorum sepulcra patefaciat, et nos ad vitam instauratos 
e monumentis educat, perinde ac Lazarum foras Salvator extraxit. 


Iq'. Τὸ δὲ, Ἐχεῖ ἔσται ὁ κ.λαυθμὸς, xal ὁ βρυ- 
γμὸς τῶν ὀδόντων, πρὸς αὐτοὺς ἀπορητέον, ὅτι Ὡς 
ἐν τούτῳ τῷ Bl πᾶν μέλος εἴς τινα χρείαν ὁ Δημιουρ- 
γὸς χατεσχεύασεν, οὕτως xal τοὺς ὁδόντας εἰς τὸ δια- 
χόπτεσθα: «hv στερεὰν τροφἠν. Τίς οὖν χρεία τοῖς 
χολαζοµένοις ὁδόντων ; OO γὰρ εἰς τὴν γέενναν ὄντες 
χατ αὐτοὺς φάγχονται. Καὶ δειχτέον, ὅτι οὐ πάντα 
παραλαμθάνεσθαι δεῖ xavà τὸ χείµενον. Ὀδόντας 
γοῦν, φησὶν, ἁμαρτωλῶν συγέτριψας" xoi, Τὰς μύ- 
Aac τῶν «εόγτων συγέθασεγ ὁ Κύριος. Τίς δὲ 
οὕτως ἡλίθιος, ὡς ὑπολαμθάνειν, ὅτι τηρῶν τὰ σώματα 
τῶν ἁμαρτωλῶν ὁὀθεὸς, τοὺς ὁδόντας αὑτῶν συντρίδει 
µόνον; Ὥσπερ οὖν εἴ τις, θέλων ταῦτα οὕτως ἔχειν, 
θλιδόµενος εἴλκετο ἐκ ἀλληγορίαν, οὕτως ζητητέον 
τῶν χολαζοµένων τὸν βρυγμὸν τῶν ὁδόντων, τῆς ψυχΏς 
δύναμιν μασητικὴν ἐχούσης, ἥτις Ev χαιρῷ τοῦ ἑλέγ- 
χου περὶ τῶν ἁμαρτημάτων κατὰ τὸν συγχρουσμὸν 
τῶν ὁδόντων (ὡς ἐφρόνησε) βρύξει τοὺς ὁδόντας. Τὸ 
δὲ, Φοδήθητε τὸν δυνάµεγον καὶ yvxi* xal τὸ 
σῶμα ἁπο.έσαι ἐν γεέγγῃ, τάχα μὲν διδάσχει, ὅτι 
ἀσώματος ἡ φυχὴ, τάχα δὲ δηλο καὶ ὅτι χωρὶς 
σώματος οὗ κολασθήσεται ' περὶ οὗ φυσιολογοῦντες 
τὰ περὶ τοῦ εἴδος, xal τοῦ πρώτου ὑποχειμένου 
εἰρήχαμεν. 
sine eorpore nullas poenas esse persoluturam. Dc 
jectam inateriam' attinebant, paulo ante naturali 

Καὶ τὸ παρὰ τῷ ᾿Αποστόλῳ δὲ, Ζωοποιήσει xal 
τὰ θνητὰ ἡμῶν σώματα, θνητοῦ ὄντος τοῦ σώματος, 
καὶ οὗ µετέχοντος τῆς ἀληθινῆς ζωῆς, δύναται παρ- 
ιστάνειν, ὅπου τὸ σωματιχὸν εἶδος, περὶ οὗ εἰρήχαμεν, 
τῇ φύσει θνητὸν ὃν, ὅταν Χριστὸς φανερωθῇ ἡ ζωὴ 
ἡμῶν, xaX αὐτὸ µεταθάλλει ἀπὸ τοῦ εἶναι σῶμα θα- 
νάτου ζωοποιηθὲν, διὰ τὸ Πνεῦμα τὸ ζωοποιοῦν Ex τοῦ 


! Pgal. xxi, 15... * Psal. τι, 2. 
Lvn, 7. *Mauh. x,28. * Rom. viu, 11. 


3 Ezech. xxxvii, 11. 
1 Col. iu, 4. 


XVI. Jam vero quod hunc locum objiciunt : Ibi 
erit fletus et stridor dentium *, sic adversus illos dis- 
putandum est: Cum in hac vita membrum omne ad 
usum aliquem a summo illo Opifice sit conditum, 
tum vero dentes solido cibo comminuendo sunt facti. 
Quid igitur dentibus opus illis est, qui apud inferos 
cruciantur? Non enim, opinor, quidquam illic man- 
ducaturos esse dixerint. Ad liec docendi sunt, non 
omnia perinde accipienda esse ac scripta sunt. 
Quare alio loco scriptum est : Dentes peccatorum 
contrivisii* ; item : Molas leonum confregit Dominus". 
Nam quis adeo stolidus est, ut sibi persuadeat Deum 
reservatis peccatorum corporibus solos dentes con- 
terere? Ut igitur qui hzc ita se habere velit, in 
angustias conjectus, ad allegoricuim sensum vel in- 
vitus trahitur: sic de stridore dentium in his qui 
suppliciis afficiuntur, inquirere idem oportet ; qua- 
tenus anima commandendi nonnullam vim habet, 
qua ultimo illo judicii tempore, cum de peccatis 
questio habebitur, perinde ut collidi dentes solent, 
ita tum dentibus quodammodo stridebit. Illud vero, 
Timete eum, qui potest et animam et corpus perdere 
in gehennam *, forte id unum nos docet, expertem 
esse corporis animam; aut illud insuper, animam 


quo corpore qua ad speciem ac prinam 539 sub- 
ratione disseruimus. 


At vero dictum illud Apostoli: Vivificabit et mor- 
talia nostra corpora*; cum nostrum mortale sit cor- 
pus, nec verz vitze particeps, istud ipsum declarare 
potest, corpoream hanc speciem de qua antea dixi- 
nius, que paturz mortalis est, cum Christus appa- 
ruerit vita nostra '*, el ipsam abeo statu, quo peccati 
corpus erat, esae mutandam; posteaquam scilicet 


* ibid. * Matth, viu. 18. *Psal. m4, 8. * Prat, 


A095 


S. EPIPHANII 


1C96 


ab vivifico spiritu ad vitam restituta fuerit, atque A πνευματιχὸν γεγονέναι. Καὶ τὸ, 'Epet δέ τις Πως 


n spiritalem naturam transierit. Preterea istud 
ipsum : Sed dicet aliquis : Quomodo resurgunt mortui, 
aut quali cum corpore veniunt! ? palam istud osten- 
' dit, primam subjectam materiam nullo modo resur- 
gere. Nam si recte propositum ab Apostolo exem- 
plum accipimus, dicendum est, seminis naturam, 
qu: frumenti grano insita est, vicina correpta ma- 
teria, totam illam pervadere, atque illius pariter 
correpta specie, vires suas in id, quod ante terra, 
aqua, aer, ignisque fuerat, transfundere, earumque 
superatis qualitatibus, in illam ipsam, cujus est 
artifex, convertere; atque hoc modo perfici spicam, 


qui a priore grano mirum in modum, et magnilu- s 


dine, et figura, et varietate dissideat. 


Ez eodem Proclo. 

XVIi. Hzc sunt, utin compendium redigam, quz 
contra resurrectionem Origenes magno studio dis- 
seruit, in eoque argumento summam tractandi 
varietatem adhibuit. Tu vero, qua deinceps sequun- 
tur, diligenter considera. Hoc enim restat, ut allata 
e sacris Litteris auctoritates ad ea qux dicta sunt 
adjungantur, ut tanquam statua quzedai, sic oratio 
nostra suis omnibus proportione servata partibus 
constans, absoluta sit penitusque perfecta, neque 
quidquam in illa ad figuram pulchritudinemque 
desideretur. Igitur quemadmodum cum his sacrae 
Litterze consentiant, atque ad melioris vite comple- 
mentum hominem con(rment, oratione declaran- 


ἐγείρονται οἱ νεκροὶ xol δὲ σώματι ἔρχονται; 
γυμνῶς παρἰστησιν, ὅτι τὸ πρῶτον ὑποχείμενον οὐκ 
ἀναστήσεται, Ei γὰρ καλῶς ἑλάδομεν vb παράδειγµα, 
ῥητέον, ὅτι ὁ σπερματιχὸς λόγος, Ey τῷ χόκχῳ του 
σίτου δραξάµενος τῆς παραχειµένης ὕλης, xai δι᾽ 
ὅλης αὐτῆς χωρῄήσας, περιδραξάµενος αὐτῆς τοῦ α»- 
τοῦ εἴδους, ὧν ἔχει δυνάµεων ἐπιτίθησι τῇ ποτε Y. 
καὶ Όδατι, xal ἀέρι, xal πυρὶ, νιχήσας τὰς ἐχείνων 
ποιότητας, µεταθάλλει ἐπὶ ταύτην ἧς ἔστιν αὐτὸς δη- 
µιουργός’ καὶ οὕτως συμπληροῦται ὁ στάχυς, εἰς ὑπερ- 
θολὴν διαφέρων τοῦ ἐξ ἀρχῆς xóxxou µεγέθει, xai 
σχήµατι, xat ποιχιλίᾳ. 


Πρόκ.Ίου τοῦ αὐτοῦ (32). 

17’. "A μὲν οὖν Ὡριγένης εἰς τὴν περὶ ἀναστάσεως 
ἐγχειρῶν πραγµατείαν ἑσπούδασε, ποιχιλωτάτην ἔτι- 
δειχνύµενος θεωρίαν, ela τοσαῦτα ὡς bv ἑπιτομῇ 
ἐνθυμοῦ δὲ xai τὰ τούτοις ἀναθεωρῶν ἔφεξης. Aci- 
πεται γὰρ τὰς ἀπὸ τῶν Γραφῶν ἔτι πρὸς τοῖς εἴρτ- 
µένοις μαρτυρίας παραλαθεῖν. ἵν ὥσπερ ἀνδριὰς 
πάντα τὰ µέρη συµµέτρως ὁ λόγος ἑαντοῦ λαθὼν, 
ὅλως ἐκ πλήρους fj χατεσκευασµένος, ἀλλὰ μτδὲν 
ἔχων ἐνδεὲς τῶν εἰς σχΏμα xat χάλλος συναγοµένων. 
Τί οὖν αἱ Γραφαὶ συνάδουσι τούτοις, ἐπικρατύνουσαι 
πρὸς συμπλήρωσιν διαγωγΏς κρείττονος τὸν ἄνθρω- 
mov, Φραστέον. Ταύτας γὰρ ἑάν τις οἷός τε f, μὴ 
παραχόπτων τοῦ δέοντος, ἀκριθῶς νοεῖν, εἴσεται τὴν 


dum est. 1llas enim qui integras, nec opportunis c ἀνάστασιν ἐπὶ τούτου μὴ χρῆναι παραλαμθάνεσθαι 


partibus defectas intelligentia penetrare poterit, 
."esurrectionem is sciet nequaquam ad hoc corpus 
oportere referri, quod in sempiternum immutabilel 
esse non poterit, sed ad spiritale potius, in quo 
eadem, qua mortali huic inest, nota ac figura 
5540 conservabitur : adeo ut unusquisque nostrum, 
quod ad formam corporis attinet, idem exsistat, ut 
et Origenes affirmat. Ita enim futuram et ille resur- 
rectionem existimat. Cum enim corpus hoc materizx 
concretum fluxuin sit, nec in suo unquam statu vel 
brevissimo spatio consistat, sed perpetuam acces- 


τοῦ σώματος, ἅτε ἀδυνατοῦντος ἀτρέπτου δι αἰῶνος 
µένειν, ἀλλὰ ἐπὶ τοῦ πνευματικοῦ, ἓν ᾧ αὐτὸς ὁ xal 
vOv ἓν τούτῳ διασωζόµενος χαραχτῆρ τηρηθήσεται᾽ 
[ν᾽ ἕχαστος ἡμῶν χαὶ χατὰ τὴν μορφὴν ὁ αὐτὸς T, χαθά- 
περ ἑλέχθη xal Ὠριγένει. Οὕτω γὰρ ἐχεῖνος ἔσε- 
σθαι τίθεται τὴν ἀνάστασιν, ᾿Ρευστοῦ γὰρ ὄντος τοῦ 
σώματος τοῦ ὑλιχοῦ, xal µηδέποτε µένοντος i9 
ἑαυτῷ, xàvy τὸ βραχὺ, ἀλλὰ προσγ:νοµένου, καὶ àzo- 
γινομένου περὶ τὸ εἶδος τὸ χαρακτηρίζον τὸν ἄνθρω- 
πον, ὑφ᾽ οὗ xai συγχρατεῖται τὸ σχΏμα, ἀνάγχη (25) 
.» τῶν εἱἰρημένων ἑναργέστερον οὐχ ἀνέξονται. 


Bionem decessioneinque circa illam formam habeat, qua est hominis nota ac velut characler quidam 


proprius, a quo figura ipsa continetur, necesse est 
iminiine sustinebunt. 


Verum quanto hac in re contradicendi studio D 


ferantur, cum ex ipsis, tum ex aliis pluribus demon- 
strari potest. Nam postea in ipso orationis progressu 
veris ac naturalibus rationibus, non inanibus con- 


! f Cor. xv, 55. 


(32) IJpóx.Aov τοῦ αὐτοῦ. Mendosa est hxc .in- 
scriptio, Neque enim ex ullius Procli disputatione 
qua sequuntur inscripta sunt , sed ex ejusdem Me- 
thodii lucubratione, quam adversus Origenem dia- 
logi more conscripserat. In quo loquentes introdu- 
xerat Aglaopnontem, Proclum, Auxentium, et semet- 
ipsum. Videiníra numero 40. Fit et Theophili postea 
mentio; quod tamen appellativum puto esse, non 
proprium. Quocirca post Origenis verba e comment. 


tn primum Psalmum adducta, hoc ipso numero dein- : 


ceps Proclus oro Origene verba facit. Unde titulus 


ο Clarius iis, que ante commeinorata. sunt, 


Αλλὰ ταύτην μὲν αὑτῶν τὴν φιλονεικίαν xal ix 
τούτων ἄν τις χαὶ ἐξ ἑτέρων ἑλέγχοι πλειόνων. Άπο- 
δείξοµεν Υὰρ ἐν τοῖς ἑξῆς, προθδαίνοντος τοῦ λόγου, 
φύσεως ἀληθεύμασι, καὶ οὖχ εἰχασίαις, μήτε τὸν 


Πρόχλος ei preefixus erat post τοῦ αὐτοῦ. Nam τοῦ 


᾿ αὐτοῦ ad Methodium pertinet. Librarius autem, quod 


Πρόχλου nomeu legisset, auctoris alieujus esse cre- 


. didit, cum interloquentis personz sit. 


(93) "Yg' οὗ xal συγκρατεῖται τὸ exnpa. Major 
hic, ut opinor, hiatus est, quam vulgo codices pre- 
ferant. Nam si superiora Procli sunt, ut csse vi- 
dentur, Origeni patrocinantis, cum sequentia adver- 
sus eumdem Origenem aperte pugnent, haud pauca 
desiderari necesse est, quibus Proclus causam suam 
explicarit, 


31097 


ADVERSUS HJERESES LIB. IJ. TOM. Ἱ.-- ILERES. LXIV. 


4098 


Ἱερεμίαν δεσµίους ἡμᾶς γῆς διὰ τὴν πρὸς σῶμα A jecturis ostendemus ; neque ab Jeremia nos viuetos 


χοινωνίαν εἰρηχέναι, µήτε τὸν Λαθὶδ χατὰ τοῦτο πε- 
πεδηµένους. "Άξιον γὰρ ταῦτα προφέρειν, ἐν οἷς µά- 
λιστα φαίνονται διαπίπτοντες. Περὶ μὲν οὖν τῶν δερ- 
µατίνων χιτώνων, xal ὅτι πρὺ τῆς κατασχενῆς αὐτῶν 
ol πρωτόπλαστοι διῆηγον μετὰ σώματος, ἀθανασίας 
ἀπολαύοντες, ἔτι τε χαὶ ὡς οὐ δύναται τὸ σῶμα δε- 
σμὸς, xa εἰρχτὴ νοµίζεσθαι, τὰ προσήχοντα εἰπὼν, à 
ἄνδρες διχασταὶ (διχαστὰς γὰρ ύμᾶς τῶν λόγων, à 
χράτιστε θεόφιλε, χαλῶ), τρἐφομαι λοιπὸν ἐπὶ τὰ 
ἀχόλουθα, χαθάπερ ὑπεσχόμην τῶν προχειµένων, 
ἵν εὐχρινέστερον ἴδωμεν ὃ βουλόµεθα. 
consentanea sunl et consequentia me, ut -pollicitus 
cere possimus. 

IH'. Ὁ τῶν ὅλων δημιουργὸς θεὸς, ἐπειδῃ τὸ xdv 


" terre * propter communionem cum corpore nomi- 


Datos esse; neque Davidem propterea compeditos * 
appellare. Hac enim potissimum commemoranda 
sunt, in quibus maxime a veritate excidisse viden- 
tur. De pelliceis itaque tunicis, utque priusquam 
es conficerentur corpore praediti primi nostri pa- 
rentes exstiterint, et immortalitatis compotes; tut 
nervum et carcerem haberi non, posse corpus, ubi 
quantum necesse est disputavero, judices (vos enim 
sermonum nostrorum judices,teque in primis, optime 
Theopbile, pronuntio), ad ea quae proposito nostro 


sum, conferam, utid quod volumus clarius inspi- 


XVIII. Postquam artifez rerum omnium Deus 


εὐτάκτως συνεστήσατο, χαθάπερ μεγάλην πόλιν, δι- D totam hanc universitatis machinam, velut ingentem 


εχόσµῆσε προστάσσων τῷ λόγῳ, Ἑκαστόν τε αὐτῷ συμ- 
Φώνως ἡρμόσατο στοιχεῖον, xat πάντα ζώων πεπλη- 

το διαφοραῖς, ἵνα τελείως ὁ χόσµος εἰς χάλλος αὐ- 
ξηθῇ, παντοίας φύσεως ζωοτοχήσας μορφὰς, ἄστρα 
μὲν κατὰ τὸν οὐρανὸν, xal πτηνἁὰ χατὰ τὸν ἀέρα, 
τετράποδα δὲ χατὰ τὴν γην, xal νηχτὰ χατὰ τὸ ὕδωρ: 
τελευταῖον τὸν ἄνθρωπον, προετοιµάσας ὡς οἰχίαν 
αὐτῷ καλλίστην τὸ πᾶν, µίµηµα τῆς ἰδίας εἰχόνος 
ἑμφερὲς εἰς τὸν χόσμον εἰσήγαγεν, ἄγαλμα ὡς ἐν ναῷ 
φαιδρῷ χαλὸν ταῖς ἑαυτοῦ χεροὶ χατασχευάσας. Ἡπί- 
στατο γὰρ, ὅτι πάντως ὅπερ ἂν τῇ ἑαυτοῦ τεχνήση- 
ται χειρὶ, ἐξ ἀνάγχης ἔσται ἀθάνατον, ἅτε ἀθανασίας 
ἔργον. ᾿Αθανασίας γὰρ ἀθάνατα γίγνεται, χαθάπερ 
χαὶ τὰ xaxà χαχίας, xai τὰ ἅδιχα ἁδιχίας. Οὐ γὰρ 


aliquam civitatem, preclaro ordine condidit, ae 
vocis imperio constituit, in eoque elementa singula 
aptissime composuit, ac variis animantium generi- 
bus complevit omnia, ut hic mundus perfecte ad 
omnem pulchritudinem adolesceret , cum in ee 
omnimodas naturz formas vivas animatasque pro- 
creasset, atque et in ccelo sidera,et in aere volucres, 
et in terra quadrupedes, et in aquis natantia col- 
locasset, postremum omnium hominem, cui totum 
hunc mundum velut egregium quoddam praetorium 
paraverat, sic tanquam simulaerum quoddam ad 
sui effigiem expressum in orbem introduzit ; ac velut 
exquisitum signum manibus suis elaboratum S541 
praeclaro in templo constituit. Neque enim ignora- 


δικαιοσύνης ἔργον τὸ ἁδιχεῖν, ἀλλὰ &buxlac* οὐδ αὖ C bat, quodcunque suapte mauu finxisset, necessario,. 


ἁδιχίας ἀντιστρόφως τὸ διχαιοπραχεῖν ἔργον, ἀλλά 
δικαιοσύνης ὥσπερ οὐδὲ ἀφθαρσίας τὸ φθείρεσθαι 
ποιεῖν, ἀλλὰ φθορᾶς, τὸ ἀθανατίζειν οὐ φθορᾶς, ἀλλ᾽ 
ἀφθαρσίας. Καὶ συλλήδδην, οἷον ἂν Tj τὸ ποιοῦν, χατὰ 
τν αὐτὸν οὕτως λόγον τοῦτο ποιούµενον ! ἐξ ἀνάγχης 
ἀπεργάζεσθαι συµδαίνει. "0 δὲ θεὺς καὶ ἀθανασία, 
χαὶ ζωὴ, xal ἀφθαρσία. ἔργον δὲ ἄνθρωπος θεοῦ. 
Hdy δὲ τὸ ὑπὸ ἀθανασίας ἐργασθὲν ἀθάνατον’ ἀθά- 
νατος ἄρα ὁ ἄνθρωπος. Διὸ δη τὸν μὲν ἄνθρωπον αὖὐ- 
τούργησεν ὁ θεὺὸς, τὰ δὲ λοιπὰ γένη ζώων ἀέρι, καὶ 
1f, καὶ ὕδατι προσέταξε φέρειν. 


utpote immortalitatis opus, immortale futurum Nam 
ab immortalitate immortalia proficiscuntur, velut a 
malitia quz mala sunt, et ab injustitia injusta. Non 
enim justitiz opus est injusti aliquid facere, sed inju- 
stitize, neque ex adverso juste aliquid agere injustitise 
est, sed justitia ; perinde ac corruptelam afferre non 
incorruptionis est, sed corruptionis proprium. Sie 
immortale facere non corruptionis, sed incorruptio- 
nis est. Atque ut uno verbo dicam, quale est id 
quod agit, tale id efficere necessario solet, quod 
ab eo producitur. Atqui Deus et immortalitas est, 


et vita, e$ ineorruptio; homo vero Dei opus est. Quidquid vero ab immortalitate fabricatur, immortale sit 
oportet. Quare immortalis est homo. Propterea Deus hominem sua manu finxit : csetera vero animantium 


genera aerem, terram et aquam jussit producere. 


“Άνθρωπος δὲ ἀληθέστατα λέγεται κατὰ qUcw p — Ceterum bomo, si ejus naturam inspicias, veris. 


οὔτε Ψυχἠ χωρὶς σώματος, οὔτ᾽ a0 σῶμα χωρὶς 
ψυχῆς, ἀλλὰ τὸ ix συστάσεως φνχῆς xal σώματος 
εἰς µίαν τὴν τοῦ καλοῦ μορφὴν συντεθέν. "Όθεν 
ἐντεῦθεν ἀθάνατον 6h τὺν ἄνθρωπον γεγονέναι qal- 
νεται, φθορᾶς δὲ ἁπάσης xal νόσων ἑχτός. Μάθοι 
€ ἄν τις τοῦτο καὶ ἀπὸ τῆς Γραφῆς (χανῶς. Ἐπ 
γὰρ τῶν ἄλλων, ὁπόδα χρόνων μεταχοσμοῦνται 
διαστολαῖς ἡθῶντα, xai Υηράσχοντα, ᾿Εξαγαγέτω, 
λέγεται, τὰ ὕδατα ἑρπετὰ γυχῶν ζωσῶν, xal πε- 
τεινὰ πετόµενα ἐπὶ τῆς γῆς, κατὰ τὸ στερέωμα 
τοῦ οὐρανοῦ" καὶ, Ἐξαγαγέτω ἡ ii ψυχῆν ζῶσαν 


sime esse dicitur non corporis expers anima, neque 
corpus anima destitutum; sed id quod in unam 
pulchri bonique formam ex anima et corporis con- 
junctione conflatur. Ex quo quidem colligi posse 
videtar, immortalem hominem esse factum, nec non 
et corruptionis omnis, ace morborum expertem. 
Atque hoc ipsum sacra Littere abunde nos docent. 
Nam in reliquis, qu» temporum rmautata spatiis ad- 
olescere ac consenescere solent: Producant, inquit, 
aque reptilia animarum viventium et volucres volantes 
super terram, juxta firmamentum coli*. Wem: Pro- 


4 Cor. cb mou 3 Της, 11, δὲ. ?*Psal.cxiv,7. * Gen, 1, 90. 


PaATaoL. Gn. XLI. 


99 


A099 


S. EPIPHANII 


119 


xucat terra. animam viventem secündum speciem : Α κατὰ γέγος τετράποδα, καὶ ἑρπετὰ, καὶ θηρία της 


quadrupedia, reptilia et bestias terre secundum 
genus !. Ubi ad hominem perventum est, non per- 
iude ut in aliis dixit: Producat terra: aut, Produ- 
cant aqua: : aut, Fiant (uminaria?. Sed, Faciamus 
hominem ud imaginem, et similitudinem nostram εί 
prasit piscibus, et volutilibus coli, et universis pecu- 
dibus*. Et, Accepit Deus de limo terre, et formavit 
hominem *. 

XVII. Atque ut hominis a cseteris discrimen 
magis ac magis intueri possitis, quantumque ante- 
cellat omnibus, et ut secundum post angelos digni- 
tatis locum obtinens inunortalitate sit. praeditus, 
age istud ipsum denuo ex vera et orthodoxa ratio- 
ne disputemus. $459 Etenim cateris quidem ani- 


γῆς κατὰ γένος. Ἐπὶ δὲ τοῦ ἀνθρώπου ὡσαύτως 
ἐχείνοις, Ἐξαγαγότω ἡ yr. οὐχέτι' ἢ, Εξαγαγέτω 
τὰ ὕδατα. f$, Γενηθήτωσαν φωστῆρες. Αλλά, 
Ποιήσωμεν ἄνθρωπον xac' εἰκόνα, καὶ καθ) ὁμοίω 
ci ἡμετέραν, xal ἀρχέτωσαν τῶν ἰχθύων, xal 
τῶν πετειυῶν τοῦ οὐρανοῦ, καὶ πάντων τῶν 
xcnvor: xal, "EJda6evr ὁ θεὸς χοῦν ἀπὸ της 
γῆς, καὶ ExJace τὸν ἄνθρωπον. 

1Η’. Καὶ ἵνα δη μᾶλλον xaX ὑμεῖς τὴν διαφορὰ» 
αἴσθησθε, ὡς ὅλων καὶ ravit τῶν ἄλλων διαφέρω», 
καὶ ἐν δεντέρᾳ vig) τῶν ἀγγέλων ἑγχαταλεχθεὶς 6 


. ἄνθρωπος εὑρίσχεται ἀθάνατος ὢν, φέρε χατὰ ziv 


ἀληθή πάλιν χαὶ ὀρθόδοξον χαὶ τοῦτο διαλάδω λοχι- 
σµόν. Τοῖς μὲν γὰρ ἀπὸ τῆς εἱἰσπνοῆς τοῦ χατὰ τὸν 


mantibus ex illius spiritus, qui per aerem diffusus B ἀέρα πνεύματος ἐμφυχῶσθαι * ἑδόθη τὸ Qv, τῷ G 


est immissione anima est vitaque concessa. Homini 
vero idipsum ex innnortali atque excellenti sub- 
stantia tributum : Inspiratit enim Deus in (aciem ejus 
spiraculum vite ; et factus est homo 4n animam vi- 
«entem *. llis servire atque imperio subesse, huie 
dominari atque imperium exercere mandatum est, 
]ila Jdiversas naturarum effigies formasque sortito 
sunt; quotquot Dei jussu solida el aspectalilis na- 
tura produxit. Huic Dei indita similitudo est ad pri- 
mam illam, et unigenitam Patris imaginem penitus 
expressa : Fecit enim Deus hominem ; ad imaginem 
Dei fecit illum*. Unde et simulacrum suum, ut quain 
maxime firmam ac stabile esset, curam adhibuit, 
neve corruptione tentari facile posset, perinde at- 
que efficis a se statuis cousulere artifices solent. 
Qui non modo simulacrorum suorum pulchritudini 
ac decori student, ut eximia specie ac magnifica 
sint, seu etiam immortalitatem, quoad possunt, iis- 
dem ipsis tribuere conantur, ut quam longissimum 
in tempus integra minimeque dissoluta perma- 
neant. ld quod Phidiam inter οφίεγο fecisse me- 
morant. Hic enim, cum Olympici Jovis simulacrum 
finxisset ex ebore, oleum ad pedes ante statuam 
jussit effundi, quo immortale illam quantum posset 
efficeret. 

Cum igitur in iis operibus, qua manibus elabo- 
raverint, artifices ista moliantur ; nonne prestan- 
tissimus ille opifex Deus, qui vel ex nihilo procrea- 


ἐξ αὐτῆς τῆς ἀθανάτου xal διαφερούσης υὐσίας. Ἐν- 
εφύσησε γὰρ ὁ θεὸς elc τὸ πρόσωπον αὐτοῦ αγοὴν 
ζωῆς. xal ἐγένετο ἄνθρωπος, εἰς ΥΥΧΊΥ ζωσαν. 
Καὶ τοῖς μὲν δουλεύειν χαὶ ἄρχεσθαι προσετάγΥτ, zy 
δὲ ἄρχειν xav δεσπόςειν. Καὶ τοῖς μὲν διάφορα σχή- 
pasa φύσεων δίδονται, Χαὶ μορφαὶ, ὁπόσας ἡ στι- 
ρέμνιος καὶ ὁρατὴ φύσις χελεύοντος τοῦ Θεοῦ ἑἐγέν- 
νησε, τῷ δὲ θεοειδὲς xal θεοείχελον, xai πάντα πρὸ: 
ἐχείνην ἀπτκριδωμένον τὴν πρωτότυπον τοῦ Πατρὺς 
καὶ μονογενη εἰχόνα Εποίησε γὰρ ὁ Θεὸς τὲν 
ἄνθρωπον. κατ) εἰκόγα θεοῦ ἐποίησεν αὐτόν. Δι 
καὶ ἐμέλησεν αὐτῷ τῆς τοῦ σφετέρου ἀγάλματις 
διαμονῆς, ἵνα μὴ εὐάλωτον f) πρὸς διαφθοράν ' χαθ- 
άπερ xaX τῶν ἀνδριάντων τοῖς δηβιουρχοῖς. Οὐ γὰρ 
µόνον κάλλους τῶν ἀγαλμάτων αὐτοῖς xai τῆς εὖ- 
πρεπείας αὐτῶν πεφρόντισται, ὅπως ὥσι περικαλ- 
λεῖς dj µεγαλοπρεπεῖς, ἀλλὰ xa τῆς εἰς τὸ δυνατὺν 
σφίσιν αὐτοῖς ἀθανασίας τῶν δημιουργηµάτων τρό- 
νοιαν ποιεῖσθαι, εἰς τὸν µαχραίωνα χρόνον διασώνε- 
σθαι μὴ λυόμενα, καθάπερ καὶ Φειδίας. ὑὗτος Ὑὰρ, 
μετὰ τὸ χατασχενάσαι τὸ Πισαῖον εἴδωλον (££ ἑλέ- 
φαντος δὲ τοῦτο Tiv), ἔλαιον ἐχχεῖσθαι προσέταξεν (54) 
ἀμφὶ τοὺς πόδας ἔμπροσθεν τοῦ ἀγάλματος, ἀθάνατω 
εἰς δύναμιν φυλάσσειν " αὐτό. 


Καὶ τοίνυν εἰ τῶν χειροτμήτων οὕτως δημιουργοὶ, 
ὁ θεὺς ὁ ἁριστοτέχνας, ὃς πάντα δύναται xai ἐξ o2» 
ὄντων ποιεῖν, οὗ μᾶλλον τὸ ἄγαλμα τὸ λογιχὸν lav 


re potest omnia, suam illain ratione prazditam effi- p τοῦ τὸν ἄνθρωπον ἀνώλεθρον xat ἀθάνατον εἶναι τὸ 


giem, videlicet heminem, multo magis sempiternam 
et immortalem penitus necessarioque fabricavit ? 
Àn potius ignominiose adeo dissolutam corrumpi 
et interire permisit ? Atque eam quidem effigiem, 
quam manibus perpolire suis singulari quadam 
ratione dignatus est, quam ad imaginem suam ac 
similitudinem, velut mundi alterum mundum ex- 


παράπαν ἐξ ἁπάσης ἀνάγχης ἐμηχανήσατο, ἁλλ᾽ cfa- 
σεν οὕτως ἀτιμότατα λνόμενον ὀλέθρῳ παραδοῦνα: 
καὶ φθορᾶ, ὃ διαφερόντως ἠξίωσε ταῖς ἑαυτοῦ ποιῖσαι 
χερσὶ, xat' εἰχόνα µορφοποιῄσας αὐτὸ, xal xaÜ 
ὁμοίωσιν τὴν ἑαυτοῦ, τὸν χόσµον τοῦ χόσµου, δι οὗ 
χόσµος ἐγένετο; Oüx ἔστιν εἰπεῖν. ᾽Απῄει γὰρ ci 
ἀφροσύνην ἑπαρθέντα φρονῆσαι τοῦτο. 


pressit: cujus denique causa mundus est factus. Dici istud omnino non potest. Proxime enim ad in 
&aniam accederet, q i id vana opinione inflatus auderet asserere. 


! Gen. 1, 24. ? ibid. 20. 


* F. φυλάσσων. 


(51) "EJatov ἐχχεῖσθαι προσέταξεν. Plinius lib. 
£v, cap, 17, de oleo: Ezistimatur et oleum vindi- 


* ibid. 14. 


* Gen. un, 7. 


'jbidem. * Gen. 1,97. ' Cor. ἑφυχεῖσθαι 


cando a carie utile esse. Certe simu!'acrum Saturn 
Roma intils oleo repletum est. 


4101 


ADVERHSUS HASRESES LIB. 1l. TOM. 1. — H/ERES. LXIY. 


41103 


J&. 'AXX' ἴσως pi ἐπιστήσαντες ἑαυτοὺς πρὺς τὰ Α — XIX. Sed qua hactenus proposita sunt, o Aglao- 


λεχθέντα, ὦ ᾽Αγλαοφῶν, λέξετε' Καὶ πῶς, εἰ ἀθάνα- 
τον f» ἐχ γενέσεως καθ) ὑμᾶς τὸ ζῶον, Υεγένηται 
θνητὸν, ὁπότε τὸ ἀθάνατον ἁμεταστρόφως τοῦτο ὅ 
ἐστιν εἶναι χρὴ, μὴ µεταπίπτον, f) ἐξανιστάμενον 
εἰς τὴν αἰσχίονα xat θνητὴν φύσιν; ᾽Αμήχανον γὰρ, 
ἐπεὶ οὐχ ἔατιν ἀθάνατον. Ἐπειδὴ, λέξω, γενόμενον 
αὐτεξούσιον πρὸς τὴν αἴρεσιν τοῦ καλοῦ, xal τοῦτον 
τὸν θεσμὸν εἰληφὼς ὁ µισόχκαλος ἐπιστὰς ἐθάσχανε 
φθόνος, Ὁ γὰρ θεὺὸς ἔχτισε τὸν ἄνθρωπον ἐπὶ ἆάφθαρ- 
σίᾳ, xa εἰκόνα τῆς ἰδίας ἁϊδιότητος ἐπυίησεν αὐτόν. 
Καὶ γὰρ à θεὸς θάνατον οὐχ ἐποίησεν, οὐδὲ τέρ- 
πεται ἐπ ἁπωλείᾳ ζώγεων. Φθόγῳ δὲ διαδό.Ίου 
θάνατος εἶση.ϊθεν εἰς τὸν κόσμον  χαθάπερ χαὶ d 
Σοφέχ Σαλομῶνος (55) μαρτυρεῖ. Καὶ πόθεν ὁ θάνα- 
τος. πάλιν δὴ λέγεσθαι ἀνάγχη, εἰ μὴ θάνατον ἐποίη- 
σεν ὁ θεὺς, εἰ ἀπὸ τοῦ φθόνου, xal πῶς ὁ φθόνος τῆς 
βουλῄήσεως μᾶλλον ἴσχυσε τοῦ θεοῦ. ᾽Άλλὰ τοῦτο δύσ- 
φημον λέξωμεν. Πόθεν ὁ φθόνος; ὁ ἀντιλέγων ἑἐρεῖ. 
El γὰρ ἀπὸ τοῦ διαδόλου, xaX διὰ τί διάδολος ἐγένετο, 
tl ὀγένετο; 

dicamus : undenam invidia profecta sit adversarius 
diabolus exstitit, si produetus est aliquando? 

K'. Καὶ ὁ ποιῄσας αὐτόν ἐστιν αἴτιος τοῦ εἶναι xaxóv. 
ΑἈλλὰ ἀναίτιος πάντη χακῶν ἐστιν ὁ θεός ' ἀγένητος 
ἄρα ὁ διάδολος. Καὶ εἰ ἀγένητος, xaX ἀπαθὴς, καὶ 
ἀνώλεθρος, xaX ἀνενδεῆς. Tip γὰρ ἁγενήτῳ ἐξ ἀνάγ- 
χης ἁπάσης ταῦτα ὑπάργειν χρἠ. 'O δὲ διάθολος 
χαταργεῖται, xaX χολάξεται. Τὸ δὲ κολαζόμενον ἄρα 


phon, minus attento forsitan animo considerantes 
objicere ista poteritis : Si immortale ab origine sua 
animal illud exstiterit, qui tandem mortale esse 


» potuit; cum quidquid est immortale, hoc quod est 


jpsum perpetuo esse debeat, nec in viliorem mor- 
talemque naturam degenerando transeat? $4453 Uoc 
enim fleri nequit, alioqui inunortale non fuerit. 
Sed ego tibi causam rei hujus aperiam. Cum enim 
ad boni delectum arbitrii libertate esset instructus, 
3c legem illam accepisset, pessima eum superve- 
niens labefactavit invidia. Siquidem Deus corru- 
ptione carentem hominem creavit, et ad :eternitatis 
δη produxit imaginem : Deus enim mortem non [ε- 
cit, nec delectatur in perditione. viventium. luvidia 
vero diaboli mors intravit in mundum, ut per Salo- 
monem Sapientia testatur *. Sed undenam mors exe 
süterit repctendum necessario nobis est, si Deus 
illam non fecerit; nam si ab invidia profectam di- 
eris, quomodo tandem invidia divina voluntate 
plus valuit? Sed hoc dictu infelix detestandumque 


querit. Nam si a diabolo respondeas, cur omnino 


XX. Ac profecto qui illum condidit auctor mali de- 
bet videri. Atqui malorum causa Deus esse non po- 
test: quare ab nullo productus est diabolus. Quod si 
ita est, neque pati quidquam potest, et exitii penu- 


 rieque est omnis expers, Nam quod nunquam proda- 


ctum est, huic inesse hzc omnia necesse est. At 


λοιοῦται, καὶ πάσχει. "Amaüb, δὲ τὸ ἀγένητον: ϱ diaboli conatus in nihilum redigitur, idemque py. 


ojx ἄρα ἀγένητος, ἀλλὰ γενητὸς ὁ διάδολος’ εἰ δὲ 
γενητὸς, xaX πᾶν τὸ γεγενημένον ἀπό τινος ἀρχῆς 
ἐγένετο, χαὶ ἔστιν αὐτοῦ δημιουργὸς χαὶ τοῦ διαθό- 
λου. Καὶ πότερον χἀκεῖνος ἁγένητός ἐστιν, f) vevn- 
τὸς» ἸΑλλὰ τὸ ἀγένητον εἶναι µόνον νοεῖσθαι χρὴ τὸν 
Θεόν’ οὐδὲ γὰρ εἶναι τὸ σύνολον (56) ὅλως Ex παντὸς 
εἲς τὸ παράπαν ἕτερος δημιουργὸς πλὴν αὐτοῦ: Ἐγὼ 
πρῶτος, xal ἐγὼ μετὰ ταῦτα, xal zAqw. ἐμοῦ ᾱ-ἲ- 
Aoc οὐκ ἔστι θεός. Οὐδὲ µετασχενάζεσθαι δεῖ τι 3, 


3| χτίζεσθαι παρὰ τὴν αὐτοῦ δύναται βουλἠν. Καὶ γὰρ 6 


Y'ibe οὐδὲν ἀφ᾽ ἑαυτοῦ δύνασθαι ποιεῖν ὁμολογεῖ, ἐὰν 
μὴ β.1έπῃ τὸν Πατέρα ποιοῦντα. "A γὰρ ür, φησὶν, 
é Πατλρ ποιῇ, ταῦτα καὶ ó Υἱὸς ποιεῖ. O00b µἠν 
πι πολέµιον, f| ἀντιδοξοῦν αὐτῷ, f| ἀντίθεόν ἔστιν ' 
ἐπεὶ, xdv εἰ ἀντέπρασσέ τι τῷ θεῷ, ἐπαύσατο ἂν τοῦ 
εἶναι, λυθείσης αὐτοῦ τῇ τοῦ Θεοῦ δυνάµει xal ἰσχύϊ 
τῆς συστάσεως. Ti γὰρ ποιῄσαντι λῦσαι μόνῳ χαὶ τὰ 
ἀθάνατα δυνατὀν. 
esset, quod Deo resisteret, esse omnino desineret, 
stitutio dissolveretur. Quippe solus ille vel ea quie 
KA'. Τί οὖν ὁ διάθολος λέξεται; Πνεῦμα περὶ τὴν 
ὕλην ἔχον, χαθάπερ ἐλέχθη, à ᾿Αθηναγόρα (51), Υὲ- 


! Cor. δᾳ τι. * [sa. xLiv, 6. 


* Sap. 1, 10. 
(55) Καθάπερ xal ἡ Σοφία Σα.ομῶνος. lgi- 

tur 3apientiz liber Salomoni ab antiquissimo Patre 

tribuitur. Vide et num. 36. 

* (56) Οὐδὲ γὰρ εἶναι τὸ c)roAor. Parum integer 

' ;€ locus videtur. Sed hujus sententiam reddidimus. 
(37) Καθάπερ &Aéx0n, ὦ Ἀθηνατόρα. Suspicor 


nitur. Quod autem punitur, mutatur ac patitur. 
Atqui pati nihil potest quod productione caret. Non 
igitur productionis expers ; sed productus aliquan- 
do diabolus. Jam vero cum et productus ille sit, et 
quidquid productum est, ab aliquo principio pro- 
ductum sit, consequens est aliquem esse, a quo sit 
procreatus diabolus. Utrumnam igitur etiam pro- 
ductus ille fuit, an produci non potuit? verum quod 
productionis est expers, par est unum duntaxat in- 
telligi Deum. Neque enim ullus esse potest omnino 
preter illum ipsum opifex. Ego primus, inquit, et 
ego novissimus, el preter me non est alius Deus*. 
Sed neque commutari quidpiam ac preter ejus νο- 
luntatem procreari potest. Etenim Filius nihil per 
sese facere posse confltetur, nisi id Patrem facien- 
tem viderit. Que enim, inquit, Pater facit, hec et 
Filius facit*. Neque vero inimicum quiddam, aut 
repugnans ac Deo contrarium est: si quid enim 


eo quod divina virtute ac robore omnis illius con» 
sunt immortalia dissolvere potest, qui condidit. 


5444 XXI. Quidnam igitur tandem diabolum ος- 
se dicemus ? Spiritum videlicet, qui circa materiam 


* Joan. v, 19. 


Methodium scripsisse τῷ Αθηναγόρα. Ex Athena- 
iod inquit, sententia diabolus spiritus est, etc. 

uod apud Paulum Leopardum lib. xix Emend.,cap. 
9 postea reperimus; qui et Athenagorz ex' Orat 
pro Christ. verba citat, qux Methodius descripserat : 


Ἐναντίον τὸ περὶ τὴν ὕλην ἔχον πιεῦμα, Ὑενόμενον 


42 


3105 


a Deo procreatum. Perinde ac reliqui ab eodem an- 
geli sati sunt ; quibus tam materia, quam forma- 
rui, quibus est affecta materia, procuratio admi- 
nistratioque commissa est. Siquidem ea constituen- 
dorum angelorum causa fuit, ut in iis quz a Deo 
ordinata erant ac disposita, providentia moderan- 
dis vicariam Deo operam navarent. Uti nimirum 
communem ac generalem omnium curam suscipe- 
ret Deus, qui in omnia dominatum atque imperium 
obtineret, ac veluti navigium quoddam, sic totam 
illam. universitatem constanter suae gubernaculo 
iapientizt regeret ; cum interim singularem functio- 
nem atque curam prepositi ad id angeli sustine- 
rent. At vero. c:leri quidem in ea statione persti- 


5. EPIPIIANIE 
versatur, quemadmodum dictum est, o Athenagora, A vópevov ὑπὸ τοῦ Θεοῦ. "Ὥσπερ δὲ καὶ ob λοιποὶ γεγό 


18 


νασιν ὑπ' αὐτοῦ ἄγγελοι, xaX τὴν ἐπὶ τῇ ὕλη, x: 


τοῖς τῆς ὕλης εἴδεσι πεπιστευµένοι διοίχησιν. Τουν — 


γὰρ ἣν ἡ τῶν ἀγγέλων σύστασις, τῷ θεῷ ἐπὶ πρὸ» 
volg. γεγονέναι τοῖς ὑπ' αὐτοῦ διαχεχοσμημένοις - ἵνα 
τὴν μὲν παντελιχὴν xal γενετιχὴν ὁ θεὸς ἔχων τῶν 
ὅλων πρόνοιαν, ἡ τὸ * χῦρος xal τὸ χράτος ἁπάντων 
αὐτὺς ἀνηρτημένος, καὶ ὥσπερ σχάφος τῷ τῆς ου- 
φίας οἴαχι διευθύνων ἀκχλινῶς τὸ πᾶν, τὲν ὃς διό 
μέρους οἱ μὲν λοιποὶ, ἐφ᾽ ofc αὐτοὺς ἑποίησε, χα) 





διετάξατς ὁ θεὺς, ἔμειναν. 'O δὲ ἐἑνύδρισε, xat πονη- 


pis περὶ τῶν πεπιστευµένων ἐγένετο τὴν διοίχτσιν, 
φθόνον ἐγχισσῆσας χαθ᾽ ἡμῶν ὥσπερ χαὶ οἱ μετ) 


ταῦτα σαρχῶν (38) ἑρασθέντες, καὶ ταῖς τῶν drópo- — 


πων εἰς φιωλοχοιτίαν ὁμωήσαντες θυγατράσν». 


terunt, cujus gratia conditi a Deo consütutique B Αὐθαίρετον γὰρ xal αὐτοῖς ἔχειν πρὸς ἑκάτερα ὃι- 


fuerant. Diabolus vero petulanter egit, e! in eo- 
rum, que sibi commissa fuerant, administratione, 
concepta adversus nos invidia, pessimum se prz- 
buit. Quemadmodum et illi, quí postea concupi- 
scentia corporum flagrarunt, et cum filiabus homi- 
tium stupri consuetudinem habuerunt *. Etenim quod 
hominibus concessum, idem et illis a Deo tributum 
est, ut, utrinque liberum baberent voluntatis con- 
silium, ut sive illius sermonibus obtemperarent, 
ipsius consuetudine fruerentur, ac felicitatis essent 


ετάξατο βούληδιν ὁ θεὸς. οἷα xal ἐπὶ τῶν &vÜpurxen * 
(v ἡ πειθόµενοι τῷ λόγῳ συνῶσιν αὐτῷ, xal ἀπο- 
λαύωσι µαχαριότητος' 7 μὴ πειθόµενοι χρένωνται. 
"Hv δὲ χαὶ ὁ διάθολος ἁἀστὶρ Ἑωσφόρος. Πῶς ἑξ- 
ἔπεσεγ ἑχ τοῦ οὐραγοῦ ὁ ᾿Εωσφόρος, ὁ xp«t àra- 
τέλλων; ToU φωτὸς ἣν ἄστρον πρωϊνόν. Αλ) ἑξ- 
έπεσε, xai εἰς τὴν ΥΏν συνετρίθη, ἐπιτροπεύσας τῷ 
ἀνθρώπῳ τὰ ἑναντία. Τὸ γὰρ θεῖον νεμεσᾷ τοῖς ὑπερ- 
ηφάνοις, xai τὰ αὐθάδη φρονήματα χωλύει *. Ἐπέρ- 
χεται δὲ καὶ ἐμμέτρως εἰπεῖν ' 


compotes; sive detrectarent imperium, merito in illos judicium exerceretur. Erat porro diabolus vel- 
ut sidus quoddam Luciferi. Quomodo cecidit e celo Lucifer, qui mane oriebatur*? Sed erat nimirum 
matutinum sidus et lucidum : quod quidem decidit, et ad terram allisum est, cum homipi novia 
quzdam, el adversa in eo gubernando procurasset. Deus enim contra superbos indignari solet, insolen- 
&ioresque spiritus comprimit. Ac libet et illud ipsum declarare versibus : 


Caput malorum, et finis heu ! cunctis draco, 

Gratem malorum save thesaurum paris » 

Caci error, orbis ductor ignorantic. 

Quem tristis hominum lucius ae planctus juvat : 
os ad nefanda scelera cognatum in caput 

Fratrem perosas impie armantes manus, 

Inficere primum eade sanguine a Cain 

Terram impulistis, Inde felici parens 

Quod primus «vo lapsus in terram excidit, 

Vestra illa fraus est. 


545 XXII. Atque hunc quidem in modum dia- 
bolus. Mors ipsa vero castigandis hominibus est 
reperta ; perinde ac pucrulis, qui litterarum rudi- 
menta condiscunt, corrigendis adhiberi verbera 
consueverunt. Nihil enim aliud mors est, quam 
corporis ab anima separatio atque disjunctio. Quid 
igitur? Auctorne mortis est ullo modo Dcus? Di- 


Ὡς πᾶσιν ἀρχὴ xal πέρας καχῶν (0) 6gic, 
Οὕτω βαρὺν τίκτουσα θησαυρὸν χκαχκῶν 
HAárvn τυφ.οῦ, ποδηγὲ ἁγγοίας, βίοι 
Xa!/povca θρήγοις, καὶ στενἀγμασι βροτῶν. 
Ὑμεῖς, ἀθέσμους &lc ὄδρεις ὁμοσπόρων 
Τὰς µισαδέᾶφους ὁπαίσαντες ὠλόνας, 

Κάῑν μο.ύγαι φοιίῳ πρῶτον Av0po 
Ἐπείσατο γην *. Καὶ τὸν ἐξ ἀχηράτων' 
Πεσεῖν αἰώγων zpuotézAaotor εἰς x0óva 
Ὑμεῖς ἐτεκτήνασθε. 

ΚΒ’. Καὶ ὁ μὲν διάδολος οὕτως” ὁ δὲ θάνατος πεὸς 
ἐπιστροφὴν εὑρέθη, χαθάπερ xal τοῖς ἀρτιμαθίσι 
γραμμάτων παιδίοις πρὸς ἐπανάρθωαιν αἱ πληγαἰ. 
Θὐδὲν γὰρ ἄλλο ὁ θάνατος f) διάχρισις xal διχχωρι. 
σμὸς ψυχῆς ἀπὸ σώματος. TU οὖν; παραίτιος ὁ Oc, 
θανάτου ; λέξετε. Πάλιν γὰρ ὁ αὐτὸς ἡμῖν Ἶχει λόχος. 
M γένοιτο! Ἐπεὶ μηδὲ οἱ διδάσχαλοι προχαθηγο- 


cere enim hoc potestis; eademque nobis recurrit D µένως τοῦ ἀλγύνεσθαι «alg πληγαῖς τοὺς malos; 


eratio. Sed absit ut ita dicamus. Nam neque prze- 


! Gen. vi, 2. * Isa. xiv, 48. 


μὲν ὑπὸ τοῦ θεοῦ, χαθά οἱ λοιποὶ ὑπ) αὐτοῦ γεγόνα- 
σιν ἄγγελοι, xaX τὴν ἐπὶ τῇ Ulp, xai τοῖς τῆς ὕλης 
εἴδεσι πιστευσάµενον διοίχησιν. ἡοῦτο γὰρ ἡ τῶν ἁγ- 
χέλων σύστασις τῷ θεῷ ἐπὶ προνοίᾳ γέγονε τοῖς ὑπ) 
αὐτοῦ διαχεκοσµηµένοις' ἵνα τὴν μὲν πολυτελιχὴν 
xat γενιχἣν ὁ Geb; τῶν ὅλων πρόνοιαν, etc... Ex qui- 
bus leg. apud Epiphan. γενιχήν pro γενετιχἠν. Cz- 
tera apud Leopar. vide. 

(58) Ὥσπερ καὶ οἱ μετὰ ταῦτα capxow. Fuit 
hac vetustissimorum Patrum fere omnium senten- 


* 


αἴτιοι. Καλὺν οὖν ὁ θάνατος, εἰ χαθάπερ παιοὶ πρὺς 


3 Fd, τό. 9 F. κολούει. 9 FL ἐπείσατε τὴν γῆν. 


tia, filios illos Dei, qui Gen. v1 filias heminum ad- 
amasse dicuntur, angelos fuisse. Vide Justinum Ape- 
log. 1, qui dzemones ab illis progenitos asserit. ^ed 
et Clement. Alex. Strom. 11, ob intemperantiam ac 
libidinem excidisse cxlo putat. Item Tertull. De 
virg. vel., Lactant., etc. Nam corporeos esse pleri- 
que persuasum habuerunt. Ut inter czeteros Augu- 
stinus, qui lib. 11 De Tria., cap. 7, angelos scribit 
corpus suum, cui non subduntur, sed subditum 
regunt, in varias mutare species. 


1405 


ADVERSUS H/ERESES LIB. H. ΤΟΝ I. — HERES. LXIV. 


1106 


ἐπιστροφὴν δίκην πληγῶν εὑρέθη οὐχ 6 τῆς ἆμαρ- A ceptores primarie ac precipus eauss sunt, cur 


τίας, ὦ σοφώτατοι, ἀλλ᾽ ὁ τῆς διαζεύξεως τῆς σαρχὸς 
xai τοῦ χωρισμοῦ. Αὐτεξούσιος γὰρ (v xai αὗτο- 
χράτωρ ὁ ἄνθρωπος, xat αὐτοδέσποτον βούλησιν xal 
αὑτοπροαίρετον πρὸς τὴν αἴρεσιν, ὡς ἔφην, τοῦ χα- 
λοῦ λαθὼν, ἀχούσας τε) Ἀπὸ παγτὸς ξύλου τοῦ 
ἐν τῷ παραδείσῳ φάγεσθε' ἁπὸ δὲ τοῦ ξύ.-ου 
τοῦ }ινώσχειν καλὸν xai πονηρὸν οὐ φ«ἀγεσθε 
dz' αὐτοῦ. "H δ' ἂν ἡμέρᾳ φάγητε da αὐτοῦ, 
θανάτῳ ἁἀποθανεῖσθε * ἀπ αὐτοῦ εἰς τὸ φαγεῖν, τῷ 
διαδόλῳ δὲ δελεασαµένη ἡ σοφία ποιχίλως πρὸς ' παρ- 
αχοην πείσοντι, Ἰθέτησε τὴν ἐντολὴν τοῦ Θεοῦ” 
χαὶ ἐγένετο τοῦτο αὐτῷ εἰς σχάνδαλον, χαὶ εἰς πα- 
χίδα, χαὶ εἰς σχῶλον. Οὐ γὰρ ἐποίησεν ὁ θεὸς χαχὸν, 
οὐδὲ ἐστι τὸ σύνολον ὅλως ix παντὸς τὸ παράπαν 


pueri dolore plagarum afficiantur. Bona igitur mors 
est, cum plagarum instar ad coercendos pueros 
reperta sit. Non peccatorum dico mortem, o sa-- 
plentissimi homines, sed eam qua animus a corpo- 
ris consertio separatur. Nam eum liber ae sui 
juris esset homo factus, et ad honesta capessenda 
sui ipsius arbitrii consiliique voluntatem accepis- 
seti, ac mandatum istud audiisset : De omni ligno 
paradisi comedetis ; de ligno autem. scientie boni aut 
mali non comedetis. (Quacunque autem die comedetie 
de illo, morte moriemini *, per sese ad eomedes 

dum inductus, ac diaboli ealliditate, qui ad vio- 
landum imperium variis modis incitabat, velut 
inescatus, Dei przceptum transgressus est: idque 


αἴτιος καχοῦ. ᾽Αλλά πᾶν ὅπερ ἂν αὐτεξούσιον οὕτως B ipsum scandali instar, et laquei, et offensionis ες- 


ὑπ᾿ αὐτοῦ γεγονὸς. 1) πρὸς τὸ φυλάξασθαι, χαὶ τη- 
ρῆσαι νόµον, ὃν αὐτὸς δικαίως διεστείλατο, μὴ τηρῇ- 
σαν λέγεται χαχόν. ἙΒαρυτάτη δὲ βλάδη «b παρ- 
αχοῦσαι Θεοῦ τοὺς ὄρους τῆς χατὰ τὸ αὐτεξούσιον 
ὑπερθδάντα διχαιοσύνης. "O0cv, ἀπειδὴ χατεῤῥυπώθη, 
xai κατεµιάνθη, τῆς ἁποφάσεως ἁποστατήσας ὁ 
ἄνθρωπος τοῦ θεοῦ, xat χηλίδας ἑναπεμάξατο χαχίας 
πολλὰς, ἃς ὁ ἄρχων οὗτος ἀπεχύησε, xal πατὴρ τῆς 
πλάνης, πόνον, κατὰ τὴν ΡΓραφὴν, συ.) λαδὼν, ἵνα 
τὸν ἄνθρωπον πρὸς ἁδιχίαν ἀεὶ φαντάζειν ἔχῃ xal 
χινεῖν, ὁ θΘεὸς ὁ παντοχράτωρ ἀθάνατον xaxbv ἐξ 
ἐπιδουλῆς ἰδὼν γεγενηµένον, χαθάπερ xaX ὁ διάδο- 
Aog πλάνος ἂν, τοὺς δερµατ[νους! χιτῶνας διὰ τοῦτο 
χατεσχεύασεν, οἱονεὶ νεκρότητα περιθαλὼν αὐτόν; 


stitit; malum enim Deus non fecit, nec ullo modo 
auctor illius est. Sed quidquid arbitrii sui potestate 
praeditum ab eo faetum est, ut quam legem justis- 
sime prescripserit observare possit, nisi eam ser- 
vaverit, malum appellatur. Est autem gravissimum 
boc damnum in primis, Dei mandata negligere , ac 
justitis, qua adjuncta libertati est, limites pre- 
terire. Unde posteaquam a Dei sententia deficiens 
homo inquinatus est, ac delieti sordibus obsolevif, 
vitiique quamplurimas expressit in sese maculas, 
quas princeps ille et erroris parens indiderat, qui 
laborem, uv Scriptura loquitur *, concepit ; ut ho- 
minei) ad improbitatem perpetue íraudibus suis 
trahere ac cireumvenire qucat ; omnipotens Deus 


ὅπως διὰ τῆς λύσεως τοῦ σώματος πᾶν τὸ ἓν αὐτῷ Ὁ celernum illum demonis fraudibus malum esse fa- 


γεννηθὲν χαχὸν ἁποθάνῃ. 


ctum videns, ul εἰ impostor diabolus erat, pro- 


pterea pelliceas et illas tunicas fecit *, quo illum velut morte quadam iudueret, ut ea corporis dis- 
solutione quidquid in eo mali productum [fuerat intermoreretur. 


KI". Προηπόρηται δὲ Ίδη, xol ἀπεδείχθη τοὺς 
δερµατίνους χιτῶνας μὴ εἶναι τὰ σώματα. "Όμως 
δὲ xaX πάλιν (οὐ γὰρ ἅπαξ ῥητέον) φράξωµεν. Αὐτὸς 
πρὸ τῆς χατασχευῆς αὐτῶν ὁ πρωτόπλαστος ὁμολογεῖ 
xaX ὁστᾶ ἔχειν xal σάρχας, ὁπότε Oh, τὴν γυναῖχα 
αὐτῷ προσαχθεῖσαν θεασάµενος, Τοῦτο vvv ὀστοῦν, 
ἐφώνησεν, ix τῶν ὁστῶν µου, xal σὰρξ ἑκ τῆς 
σαρκός µου. Αὕτη κ.2ηθήσεται uri), ὅτι ἐκ τοῦ 
ἀν δρὸς αὐτῆς ἐλήφθη. Ἔνεχεν τούτου xataJAsi- 
yet ἄνθρωπος τὸν πατέρα αὐτοῦ καὶ τὴν μητέρα, 
καὶ Δροσχοάληθήσεται τῇ τυγαικὶ αὐτοῦ καὶ 
ἔσογται οἱ δύο εἰς σάρκα µίαν. Οὐ γὰρ]δὴ ἀνέξο- 
pat φληναφούντων τινῶν, xat βιαζοµένων ἆπηρυ- 
θριασµένως τὴν Τραφὴν, ἵνα αὐτοῖς δη σαρχὸς μὴ 
εἶναι προχώρησις * ἡ ἀνάστασις, ὁστᾶ νοητὰ καὶ σάρ- 
χας νοητὰς ὑποτιθεμένων , xa ἄλλοτε ἄλλως ἄνω 
χαὶ χάτω µεταθαλλομένων ἀλληγορίαις. Καὶ ταῦτα 
οὕτω, ὡς γέγραπται, παραλαμδάνεσθαι χρατύνοντος 
τοῦ Χριστοῦ τὴν Γραφὴν, ἔνθα πυνθανομµένοις τοῖς 
Φαρισαΐοις περὶ χωρισμοῦ γυναιχὸς ἀποχρίνεται, ὅτι 
Απ΄ ἀρχῆς à κτίσας, ἄρσεν καὶ 0rAv ἐποίησε, καὶ 
εἶπεν Ἔγεκεν τούτου κατα λείγει ἄγθρωπος τὸν 
πατόρα καὶ τὴν μητέρα, χαὶ τὰ ἑξῆς. Πῶς γὰρ ἐπὶ 


546 XXI. lHiud vero jam amtea disputatum 
est, monstratumque pelliceas tunicas aliud esge 
preter corpora. Sed nihilominus idem rursus (di- 
cendum enim s:zepius est) hoc loco repetamus. Pri- 
mus igitur ipse parens, antequam ϱ tunicze con- 
suerentur, ossa se et carnem habere confitetur, 
cum nimirum perductam ad sese mulierem con- 
templatus , Hoc nunc os, inquit, ex ossibus meis, el 
caro de carne mea. Hec vocabitur mulier, quoniam 
de viro sumpta est. Propter hoc relinquet homo pa- 
trem et matrem suam, οἱ adharebit uxori suc, εί 
erunt duo in carnem unam *. Neque enim certos 
homines ferre possuin, «ui consulto nugantur ac 
Scripturas impudentissime detorquent, quo suum 
illud de tollenda resurrectione dogma procedat ; 
qui ideo et ossa quedam intelligibilia, et carnes 
similiter intelligibiles commenti sunt, ac suis al- 
legoriis alias aliter sursum deorsumque 66869 €on- 
vertunt, Atqui hec perinde ac scripta sunt, acci- 
pienda esse Christi confirmat auctoritas, ubi in- 
terrogantibus Pharissis de uxoris divortio, respon- 
det * ;: Ab initio qui creavit masculum εί feminam 
fecit, et dixit : Propter hoe relinquet homo patrem 


! Corruptus hic locus. 3 Cor. προχωρήσῃ. *Gen.n, 16, 17. * Psal. «n, 45. *Gen. in, 91. * Gen. i 


$95, 94. ' Mattb. xix, 4. 


1107 


S. ΕΡΙΡΗΛΝΗ 


1108 


et niairem, ete. Alioqui quomodo de animis solis A ψυχῶν µόνον τὸ, Αὐξάνεσθε, xal xJnpácarz efr 


intelligi istud potest : Crescite et replete terram '? 
ltem illud : Accepit Deus de limo terree, et formavit 
hominem *.; quod de corpore proprie dictum vide- 
tur. Neque enim de limo, deque gravioribus illis 
concretisque rebus suam anima naturam expressit. 
Ex quo certissime illud efficitur, ante pelliceas illas 
tunicas corpore praeditum hominem fuisse. lJ»c 
enim omnia ante hominis Japsum pronuntiata esse 
constat; cxtera vero de tunicis nonnisi post la- 
psum. 

Quamobrem consideranda nobis porro sunt, qux 
in manibus habemus, cum illud abunde demon- 
Siraverimus, scorteas illas tunicas corpora non 
fuisse, sed illam; a ratione, velut animalium mor- 
tem, tunc temporis perfectam : hoc enim demum 
superest. Quocirca exiíra paradisi terminos, ob 
eam causam ejicitur. Non enim quod ex arbore 
vitz poma decerpere ac comedere nollet, homi- 
nem Deus ideo deturbavit ( poterat quippe in sem- 
piternum vivere, cum subinde ex vitali illa arbore 
comedisset), sed ne immortale, uti diximus, malum 
esset, sibi cavendum putavit. Alioqui quid attine- 
bat Christum 5/457 in terras e c«lo mittere, si 
omnino nulla vitze parte gustata hominem penitus 
vellet exstingui? Quod si nonnulla veluti penitentia 
ductum istud egisse Deum adversarius objiciat, 
imbecilla ea ratio est, qua consilii in Deum muta- 
tionem invehit. Sed neque ignarus futuri Deus est, 
ncc effector mali; sed et bonus im primis est, et 
futurorum prescius. Quare non ideo ejecisse pu- 
tandus est ne, si ex arboris vitz fructu comederet, 
in eternum servandus foret ; sed ut. peccatum pri- 


γῆν, παραληπτέον; ἢ «b, "Ε.αδθε χοῦν ἀπὸ νῆς 
γῆς ὁ θεὸς, καὶ ἔπ.]ασε τὸν ἄνθρωπογ * ὃ κυρίως 
ἐπὶ τοῦ σώματος λελέχθαι φαίνεται. Οὗ γὰρ ἀπ 
τοῦ χοὺς xai τῶν βαρυτέρων τὴν οὐσίαν ἔχτίσατο 
à ψυχἠ. Ὥστε συνέστηχεν Ex. παντὸς ἀληθέστατα 
πρὸ τῶν δερµατίνων σεσωματοποιῆσθαι χετώνων τὸν 
ἄνθρωπον. Ἱαῦτα γὰρ πρὺ τοῦ ἐκπεσεῖν αὐτὸν ἅπαν- 
τα εἴρηται' τὰ δὲ χατὰ τοὺς χιτῶνας μετὰ τὸ ἔχπε- 
σεῖν. 


“0θεν ἵωμεν πάλιν ἐπισκεφόμενοι τὰ ἓν χερσὶν, 
ἰχανῶς ἀποδείξαντες μὴ εἶναι τοὺς δερµατίνους χι- 
τῶνας τὰ σώματα, ἀλλὰ τὴν ἀπὸ τοῦ λόγου τῶν ζώων 
νεχρότητα χατεσχευασμένην τοῦτο γὰρ λείπεται. 
Αμέλει τῶν ὅρων ἔξω τοῦ παραδείσου χατὰ ταύττν 
ἑξοικίζεται τὴν αἰτίαν. Οὐ γὰρ ὅτι μὴ θέλων 6 8:5; 
ἀπὸ τοῦ ξύλου δρέφασθαι τῆς ζωῆς αὐτὸν, xal -α- 
χεῖν, ἐξέδαλεν (ἠδύνατο γὰρ εἰς τὸν αἰῶνα ζῆν, αὖθις 
φαγὼν ἀπὸ τῆς ζωῆς), ἀλλ᾽ ἵνα μὴ ἀθάνατον, ὡς 
ὑπεθέμεθα, γενηθῇ τὸ χαχόν. "Ems διὰ τί τὸν Χρι- 
στὸν ἁπὸ τῶν οὐ ρανῶν ἀπέστειλεν elg τὴν γην, εἰ ὅλως 
Ἠθέλησε ζωῆς τὸν ἄνθρωπον ἄγευστον ἀποθανεῖν εἰς 
τὸ παντελές» El δὲ ix µεταµέλου τοῦτο φαίη πε- 
ποιηχέναι τὸν θεὸν ὁ ἀντιλέγων, ἁσθενῆς αὗτῶν ὁ 
λόγος, µεταγινώσχοντα τὸν θεὺν εἰσάγων. ᾽Αλλ᾽ οὔτε 
ἀξύνετος τοῦ μέλλοντοςθεὸς, οὔτε χαχοποιὸς, ἀλλὰ xal 
ἄχρως ἀγαθὸς, xal προγινώσχων τὰ μέλλοντα. Ὥστε 
οὐχ &pa διὰ τὸ μὴ σώζεσθαι εἰς τὸν αἰῶνα φαγόντα 
αὐτὸν &nb τοῦ ξύλου τῆς ζωῆς, ἐξέδαλεν, ἀλλὰ διὰ τὸ 
νεκρωθῆναι πρῶτον θανάτῳ τὴν ἁμαρτίαν ' ἵν οὕτως, 
μετὰ τὸ ἀποθανεῖν ἑκταχείσης τῆς ἁμαρτίας, ἔγερ- 
θεὶς ἄνθρωπος χαθαρὺς φάγῃ τῆς ζωῆς. 


mum omnium morte perimeretur, atque ita, cum esset mortuus, velut consumpto eliquatoque  pec- 
vita vesceretur. 


cato, excitatus ad vitam homo, ac purior factus 

XXIV. Nec est quod stolidus quispiam teinere 
jactare audeat, aliter ο esse pronuntiata. Nam 
qui carnem hanc immortalitati capiendz idoneam 
esse penitus negat, hic vesanis inorbo laborans 
contumeliosis in Deum vocibus utitur. Cur enim, 
posteaquam pellicez tunicze consut? sunt, Adamus 
ejicitur, ac vit&& arborem attingere vivereque pro- 
bibetur; si fleri omnino non potest, ut in sempi- 
ternum vitam homo cum corpore traducat? Sic 


enim interdietio illa edita est, tanquam vita ille D 


degustata mortem posset effugere. Sic enim ait : 
Fecit itaque Dominus Deus Adam εἰ uxori ejus tuni- 
cas pelliceas, εἰ induit illos. Et dixit Deus : Ecce 
facius est Adam, sicut unus ex nobis, ut. cognoscat 
: bonum et malum. Et nunc ne forie extendat manum, 
' et sumat de ligno vite ; et comedat et vivat. in eter- 
num. Et emisit illum Dominus Deus e paradiso vo- 
luptatis, ut operaretur terram, ex qua assumptus 
est. Et ejecit Adam *. Quamobrem poterat in zter- 
num vivere corpus, et immortale fieri, nisi ab 
gustanda vita foret prohibitum. Est autem idcirco 
prohibitum, ut et peccatum exslinctum una cum 


! Gen. 1, 28. * Gen. 1,7. * Gen. ni, 21-24. 


ΚΔ’. Μηδεὶς δὲ ἀδθέλτερος ὢν παραχινδυνευέτω, 
ὣς τούτων ἑτέρως λεχθέντων. 'O γὰρ ΄ὅλως ὁριζό- 
µενος τὴν σάρχα μὴ εἶναι ταύτην ἀθανασίας δεχτι- 
xijv, ὄντως ἀνοίας ὑπαίτιος (v νόσῳ, βλασφημεῖ. Διὸ 
τί γὰρ μετὰ τὴν τῶν χιτώνων τῶν δερµατίνων 6 
᾿Αδὰμ χατασχευὴν ἐχθάλλεται, χωλνυόμενος φαχεῖν 
ἀπὸ τοῦ ξύλου τῆς ζωῆς, xal ζήσαι, εἰ ὅλως ἀδύνα- 
τον ἣν μετὰ σώματος el; τὸν αἰῶνα ζῆσαι τὸν ἄνθρω- 
Tov; Ὡς δυναµένου γὰρ αὐτοῦ μὴ ἀποθανεῖν, ἐὰν 
&nb τῆς ζωῆς γεύσηται λαθὼν, ἡ χώλυσις γίνεται. 
Φησὶ γάρ Καὶ ἑποίησε Κύριος ὁ θεὸς τῷ Ἀδὰμ 
xal τῇ γυναικὶ αὐτοῦ χιτῶνας δερµατίνους ' καὶ 
ἐγέδυσεν αὐτούς. Καὶ εἶπεν ὁ θεός’ Ιδοὺ Τέγο- 
νε» Ἀδὰμ ὡς elc ἐξ ἡμῶν, τοῦ γύώσχειν καὶ 
xal πογηρόν. Καὶ νῦν µήποτε ἐκτείνῃ τὴν χεῖρα, 
καὶ «Ἰάδῃ τοῦ ξύ.Ίσυ τῆς ζωῆς, καὶ φάγῃ. xal 
ζήσεται elc τὸν αἰῶνα. Καὶ ἐξαπέστειλεν αὑτίν 
Κύριος ὁ Θεὸς ἐκ τοῦ παραδείσυν τῆς τρυφῆς 
ἐργάᾶᾷσθαι τὴν γῆν. ἐξ ἧς ἐλήφθη. Καὶ ἐξέθδαλε 
τὺν Αδάμ. Οὐκοῦν Ἠδύνατο, ζᾖν, εἰ pij χεκώλυτο 
γεύσασθαι τῆς ζωῆς. Ἐχωλύθη δὲ, ὅπως ἡ μὲν ἆμαρ" 
τία συναποχτανθεῖσα τῷ σώματι θάνῃ, τὸ δξ cups 


4109 


ADVERSUS ILERESES LIB. Π. TOM. I. — HAERES. LXIV. 


119 


Ἀναστῃ, τῆς ἁμαρτίας ἁπολομένης.. "Iva τοἰνυν μὴ A corpore moreretur, e& corpus peccato mortuo re- 


£j xaxbv ἀθάνατον ὁ ἄνθρωπος, ὡς ἔφην, f] ἀείζωον, 


ἔχων ἐν ἑαυτῷ τὴν ἁμαρτίαν κρατιστεύουααν, ze. 


iv ἀθανάτῳ βλαστήσασαν σώματι, xal ἀθάνατον 
ἔχουσαν τροφὴν, ὁ θεὸς αὐτὸν διὰ τοῦτο θνητὸν ἁπ- 
Σφήνατο νεχρότητι περιδαλών. Τοῦτο γὰρ οἱ δερµά- 
τινοι χιτῶνες ἐθούλοντο" ἵνα δὴ διὰ τῆς λύσεως τοῦ 
Φώματος καὶ τῆς διαιρέσεως ἡ ἁμαρτία χάτωθεν 
αὐτάπρεμνος πᾶσα διαφθαρῇ Oc μηδὲ x3v βραχύ- 
εατον fne ἑαθῆναι µέρος, ἀφ' οὗ νέαι βλάσται 
πἀλιν ἁμαρτημάτων ἀναθλύζωνται.. 


KE. Καθάπερ γὰρ Ev οἰκοδομήμασι ναῶν καλῶν. 


cux, γεννηθεῖσα, xat εἰς ἕχτασιν καὶ μέγεθος εὖτρο- 
φήσασα, xai ἐπὶ πάσας τὰς ἁρμονίας πολυχληµά- 
τοις ῥίξαις τῶν λίθων κεχυµένη, οὐ πρότερον τοῦ 
Φύειν στέλλεται, ἕως πᾶσα ἀποσπασθῇ, λυθέντων 
τῶν καθ) οὓς ἑθλάστησε τόπους τῶν λίθων δυνατὸν 
. TÀp πάλιν εἰς τοὺς ἑαυτῶν ἑἐναρμοσθῆναι τόπους 
τοὺς λίθους, τῆς συχῆς ἀφῃρημένης, ὅπως ὁ μὲν 
ναὺς σώζηται, μηδὰν τῶν ἀφανιζόντων αὐτὸν χαχῶν 
ἑαυτῷ µηχέτι φέρων, ἡ δὰ συχῆ πᾶσα προθέλυµνος 
ἀποσπασθεῖσα ἁποθάνῃ. πατὰ ταῦτα xal ὁ θεὸς ὁ 
τεχνίτης τὸν ἑαυτοῦ νεὼ τὸν ἄνθρωπον, δίχην ἀγρίας 
συκῆς τὴν ἁμαρτίαν βλαστήσαντα, διέλυσε, θανάτου 
προσχαίροις προσθολαῖς ἀποχφείνων, χατὰ τὸ γε- 
γβαμμένον, xat ζωοποιῶν, ἵνα πάλιν τῶν αὐτῶν ἡ 
σὰχρξ μερῶν μετὰ τὸ δηρανθῆναι, καὶ ἀποθανεῖν τὸ 
ἁμάρτημα, δίχην ἀναχαινοποιηθέντος ναοῦ, ἀθάνατος 
χαὶ ἁπήμων ἐγερθῇ, τελέως £x βάθρων ἁπολομένης 
τῆς ἁμαρτίας. Ζῶντος γὰρ ἔτι τοῦ σώματος πρὸ τοῦ 
τεθνήξεσθαι, συζῇν ἀνάγχη xal τὴν ἁμαρτίαν, ἕνδον 
τὰς ῥίζας αὐτῆς ἐν ἡμῖν ἀποχρύπτουσαν, εἰ xat ἔξω- 
θεν τομαῖς ταῖς ἀπὸ τῶν σωφρονισμῶν xa τῶν νου- 
θετήσεων ἀνεστέλλετο. Ἐπεὶ οὖν οὖν ἂν μετὰ τὸ φω- 
τισθῆναι συνέθαινεν ἁδιχεῖν, ἅτε παντάπασιν εἰλιχρι- 
νῶς ἀφηρημένης àq' ἡμῶν τῆς ἁμαρτίας. Nuy 6E xat 
μετὰ τὸ πιστεῦσαι, χαὶ ἐπὶ τὸ ὕδωρ ἐλθεῖν τοῦ ἁγνι- 
σμοῦ, πολλάχις bv ἁμαρτίαις ὄντες εὑρισχόμεθα,. 
Οὐδεὶς γὰρ οὕτως ἁμαρτίας ἑχτὸς εἶναι ἑαυτὸν χαυ- 
χήσηται, ὡς μηδὲ xàv ἐνθυμηθῆναι τὸ σύνολον ὅλως 
τὴν ἁδιχίαν. "Dove συνέστηχε συστέλλεσθαι μὲν, καὶ 
κατευνάζεσθαι τῇ πίστει νῦν τὴν ἁμαρτίαν, el; τὸ μὴ 
οἶσαι χαρποὺς βλαθοποιοὺς, οὐ μὴν ἀναιρεῖσθαι καὶ 
τῶν ῥιζῶν ἄχρις, Νῦν μὲν ἐνταῦθα τὰς βλάστας αὖ- 
τῆς, οἷόν τὰς ἐνθυμήσεις τὰς πονηρᾶς, συστἐλλοβεν, 
μή τις ῥίζα πικρίας ἄνω φύουσα ἐνοχλήσει, μὴ ἑῶν- 
τες ἀναχύειν, xaX διοίγνυσθαι τὰ μεμυχότα στόµια 
πρὸς τὰς ἐχφύσεις τοῦ λόγου, δίχην ἀξίνης πρὸς τὰς 
ῥίζας αὐτῆς τὰς κάτω φυομένας τέμνοντος” τότε δὲ 
καὶ τὸ ὅλως ἐνθυμηθήσεσθαι περὶ xaxlac ἀφανισθή- 
σεται. 


surgeret. lgitur ne immortale quoddam 2c sempi- 
ternum malum esset. homo, ut jam diximus, ac 
peccati in sese dominationem foveret, utpote quod 
immortali in corpore pullularet, et immortali per- 
inde alimento glisceret, propterea mortalem illum 
Deus esse voluit, ac. morte damnavit. Hoc enim 
βοστίθ ille tunicz significabant; ut dissolutione 
divisioneque corporis omne ex imo peccatum stir- 
pitus enecaretur; ac ne lenuissimz quidem (fibre 
remanerent; unde nova subinde germina.peccate - 
rum efflorescerent: 

"σας XXV. Ut cnin e magnificorum templorum 
struetura caprifieus enasceus, atque in maximam 
amplitudinem adolescens, et multiplicibus radicum 


B brachiis per omnes lapidum diffusa compages, non. 


prius excrescere desinit, quam disjeclis ex eo, 
unde prodierit, loco lapidibus, totd penitus labe- . 
faeta concidat. Tum enim, sublata ,capri(ico, suis- 
locis restitui redivivi lapides possunt, ut et tem- 
plum ipsum incolume servetur, cum nullum am- 
plius ex iis quibus evertebatur incommodis ha- 
beat; caprificus vero ab imis radicibus evulsa mo- 
riatur. Ad eumdem plane modum artifex ille Deus 
templum suum hominem, qui peecatum eaprifici 
cujusdam instar produxerat, dissolvit, eumque 
mortis ad tempus impressione atque impetu op- 
primi passus est primum, uti scriptum est; dehinc 
3d vitam excitavit, ut iisdem przdita partibus caro 
exsiccato intermortuoque peccato, velut templum 
quoddam instauratum, immortalis, ac sine uilo 
damno resurgeret, sublato a fundamentis profliga- 
teque peccato, Etenim quandiu corpus vivit, nee 
adhuc mortuum est, cum eo vivere peccatum ne- 
cesse est, οἱ oceultas.in nobis ipsis radices agere, 
quantumvis quibusdam , velut castigationum repre- 
hensionumque putationibus. coerceatur. Alioqui 
post baptismum nullum jam scelus perpetraremus, 
posteaquam peccatum a nobis funditus esse& omne 
sublatum. Atqui etiam post susceptam fidem, sans 
ctissima illa aquze lotione perfusi peccatis s:epius 
obstringimur. Neque enim adeo se immunem ab 
omni esse peccato gloriari quispiam potest, uL ne 
cogitatione quidem ullum scelus admittat. Ex quo 


p Consequens est reprimi quidem ac consopiri modo 


fide peccatum ne perniciosos fructus emittat, non 
omnino tamen ac radicitus exstingui. Quocirca 
nunc illiussquidem germina, pravas nimirum cogi- 
tationes, inhibemus, ne /qua radix amaritudinis ', 
erumpens molestiam nobis afferat; nec apertas ad 
pullulandum vias, ac spiramenta dehiscere ac pa- 
tefleri sinimus ; proindeque divino verbo, velut se- 


curi quadam, fruticantes identidem ab radice stirpes excidimus; at in futuro illo statu mali omnis 


vel cogitatio tolletur. 

KqQ'. Οὐδὲ γὰρ ἁμάρτυρος ὁ λόγος Τραφῶν τοῖς 
βουλοµένοις εἰλιχρινῶς τὸ ἀληθὲς λέγειν. Ἐπεὶ olbe 
χαὶ ὁ Απόστολος µηδέπω τὴν ῥίζαν ἕξ ἀνθρώπων 


5 Hebr. xi 5. 


f XXVI. Neque vero quod dicimus Scripturarum 
testimonio. caret, si quis veritatem sincere profe 
teri velit. Nam οἱ $49 Apostolus peccati radicez 


4111 


S. EPIPHANH 


4112 


nonduu ex hominibus sensit omnino sublatam, eum A τῆς ἁμαρτίας ὁλοσχερῶς ἀνηρημένην * ὁτὲ μὲν, Οἶδα 


ita loquitur ; S«io enim quod non habitat in me, hoc 
est iu carne mea, benum. Velle enim adjacet mihi, 
perficere autem bonum minime. Non enim quod volo 
[ωείο bonum, sed quod nole malum, hoc facio. Si 
autem quod nolo hoc facio, non jam ego perficio il- 
lud, sed quod habitat in me peccatum *. Idem illud : 
Condelector legi Dei secundum interiorem hominem. 
Video autem alicm legem in membris meis, repugnan- 
tem legi menlis mec, et omnino captivantem me legi 
peccati, que est in. membris meis *. Ita nondum 
peccatum ab ipsis radicibus excidi penitus potuit. 
Neque enim funditus est exstinctum, sed etiamnum 
vivit. Qui enim fieri istud posset, antequam homo 
morti esset addictus, ut cum eo corruptum aique 


consumptum funditus quidem ipsum exstinguatur B 


et pereat, plamtz instar, αυ dissoluto illo, in quo 
abditis sese radicibus conservabat, emoritur : homo 
vero nullam jam insitam habens amaritudinis radi- 
cem ad vitam resurgat? Itaque ad peccatum velut 
exstirpandum, penitusque delendum opitulator no- 
Bter ac vere medicus Deus mortem, quasi auxi- 
liare quoddam medicamentum, adhibuit, ne malum 
in nobis, utpote immortalibus, excitatum sempi- 
ternun. maneret : nos autem pessime affecti et a 
propria virtute zegrotantum more desciscentes diu- 
tjus in eo statu maneremus, cum ingentem ex pec- 
calo morbum in perpetuis ac sempiternis corpori- 
bus aleremus. Proindeque ad utriusque reprasen- 
tandam salutem anima scilicet ac corporis, quasi 
medicam quamdam purgationem ita mortem Deus 
excogitavit, ut nos immunes ab omni damno inte- 
grosque prewstaret. 

XXVII. Age enim, quoniam multis ad id exemplis 
opus est, hinc potissimum ista consideremus ; ne- 
que prius ab eo argumento discedamus, quam in 
clariorem explicationem ac probationem nostra 
desierit oratio. Perinde igitur contigisse mihi videtur, 
ac si peritissimus quispiam artifex egregiam ex 
&uro, aut alia materia statuam a se fabricatam, ac 
membris omnibus concinne eleganterque perpoli- 
tam iterum conflet ; quod illam subinde ab nequis- 
simo aliquo fedatam animadverterit : qui hanc 
&tatus pulchritudinem pre invidia non ferens, 
- labem 550 aliquam inferre studuerit, quo ina- 
nem ex invidia sua fructum caperet. Ánimadverte 
enim, 0 sapientissime Aglaophon, si deturpatam ac 
fadatam illam habere statuam nolit artifex, quam 
tanto studio diligentiaque elaborarit, rursum in 
animam inducturum, ut illam conflatam, qualis erat 
antea, reficiat. Quod si fundere denuo, et in unum 
cogere non libeat, sed eam duntaxat emendans ac 
corrigens, ita uli se habet, relinquat, necesse est 
igni candefactam ac fabrili arte retractatam effigiem 
non eamdem manere amplius, sed commutatam ac 
distraclam videri. Quare si praeclarum ac labis 
omnis expers opus suum esse voluerit, confrin»si 


e 


yàp, ὅτι οὐκ olxsi ἐν épol, τουτέστιν ἐν τῇ cupi 
µου, φράζων, £) ἀγαθόν. Τὸ γὰρ θέ1ειν παρά. 
χειταί µοι, τὸ δὲ κατεργάξεσθαι τὸ xaAÓv οὔ. Ob 
yàp ὃ θέλω ποιῶ ἀγαθὸν, ἀλ 1 ὃ οὗ 051o κακὸν, 
τοῦτο πράσσω. El δὲ ὃ οὐ θέλω, τοῦτο ποιῶ, 
οὐχέτι ἐγὼ κατεργάζοµαι αὐτὸ, ἀ 11 ἡ οἰκοῦσα 
ἐν ἐμοὶ ἁμαρτία. ὁτὲ δὲ, Συν ήδομαι τῷ νόµφτου 
θεοῦ κατὰ τὸν ἔσω ἄγθρωπογ. Βλέπω δὲ ἕτερον 
vópor ἐν τοῖς μό,λεσί µου, ἀν τιστρατευόµενον τῷ 
γόμῳ τοῦ voóc µου, καὶ &x παντὸς αἰχμα]ωτί- 
ζοντά µε τῷ vópp τῆς ἁμαρτίας τῷ ὄντι ἐν τοῖς 
péAsci µου. Οὕτως οὐδέπω τὴν ἁμαρτίαν αὑτό- 
πρεµνον Ex ῥιζῶν διαχοπηΏναι συνέση. Ob γὰρ εἰς 
τέλος ἀπέθανεν, ἀλλὰ QT. Πῶς γὰρ πρὺ τοῦ περιδε- 
ὀλῆσθαι θανάτῳ τὸν ἄνθρωπον, ἵνα αὐτῷ συµµαραν- 
θεῖσα καὶ συµφθίνασα, αὐτὴ μὲν εἰς ἅρδην .ἀπόληται 
xaX διαφθαρῇ, καθάπερ φυτὸν, λυθέντος ἓν ᾧ χρύ- 
πτουσα τὰς ῥίξας αὐτῆς διεσώζετο' ὁ δὲ ἄνθρωπος 
αὖθις µηκέτι ῥίζαν ἐνθωπεύουσαν πιχρίας ἔχων ἐξ- 
εγερθῇ» Ὥσπερ οὖν ἀλεξιφαρμάχου τρόπον ὑπὸ τοῦ 
ἀλεξητῆρος ἡμῶν, xal ἀληθῶς ἰἱατροῦ Θεοῦ πρὺς 
ἐχρίζωσω τῆς ἁμαρτίας παρελήφθη ὁ θάνατος, καὶ 
ἀφανισμὸν, ἵνα μὴ διαιωνίζον Ev ἡμῖν εἴη τὸ παχὸν 
ἀθάνατον, ἅτε ἐν ἀθανάτοις ἀνατεῖλαν * αὐτοὶ bk λελω- 
δηµένοι, καὶ ἑχστάντες νοσούντων τρόπον τῆς οἰχείας 
ἀρετῆς, ἐπὶ πολὺ διατρίθωµεν, ἅτε ἐν ὑφεστηχόσιν 
ἀεὶ xaX ἀθανάτοις σώμασι τὴν κατὰ τὸ ἁμάρτημα 
μεγάλην τρέφοντες νόσον. Aib δὴ καλῶς ταύτην πρὸς 
ἄμφω σωτηρίαν χαὶ φυχης καὶ σώματος qappaxsv- 
τιχῆς τρόπον καθάρσεως τὸν θάνατον ὁ θεὸς εὕρατο, 
tva. πανάµωμοι xal ἀσινεῖς οὕτως ἑξεργασθῶμεν. 


KZ'.éé£pe γὰρ, ἐπειδὴ πολλῶν δεῖ τῶν περὶ τὰ 
τοιαῦτα παραδειγµάτων, ἐντεῦθεν αὐτὰ μάλιστα σχε- 
πτώµεθα, uh ἀφιστάμενοι, πρὶν ἂν πρῶτον εἰς εὔδη- 
λοτέραν ἑρμηνείαν ἁποτελεντήσῃ καὶ ἀπόδειξιν ὁ 
λόγοᾷ. Φαίνεται τοίνυν ὡσπερείτις δημιουργὸς ἄχρος 
ἄγαλμα xa)by ὑπὸ * χρυσοῦ κχατεσχευασµένον, ἢ 
ὕλης ἑτέρας αὐτῷ, xaX πάντα τὰ µέλη συµµέτρως tic 
κάλλος διαχεκοσμημµένον, πἀλιν χωνεύθε, λελωδηµένω 
ἄφνω θεασάµενος ὑπό τινος ἀνθρώπου πονηροτάτου, 
ὃς, οὐχ. ἐνεγχὼν ὑπὸ βασχανίας εὐπρεπὲς εἶναι τὸ 
ἄγαλμα, ἑαίνατο, µαταίαν ἡδονην χαρπούμενος τοῦ 


p Φθόνου. Πρόσχες Υὰρ, ὦ σοφώτατε ᾿Αγλαοφῶν, ὅτι, 


εἰ βούλοιτο μὴ εἶναι σεσινωμένον ὅλως ὁ δημιουργὸς 
καὶ ψεχτὸν τὸ μετὰ τοσαύτης αὐτῷ σπουδῆς τε xa! 
φροντίδος πεπονηµένον, πάλιν προτραπῄσεται, avr- 
χωνεύσας αὐτὸ, τοιοῦτον ποιεῖν, olov καὶ πρόσθεν ἓν. 
El δὲ μὴ ἀναχωνεύοι, μηδὲ ἀναγχάζοι, £d δξ µένειν, 
θεραπεύων αὐτὸ xal ἐπανορθούμενος, ἀνάγχη δὲ 
πυρακτούµενον, xai χαλχευόμενον τὸ ἄγαλμα µιηχέτι 
δύνασθαι διατηρηθῆΏναι τὸ αὐτὸ, ἀλλὰ διηλλαγμένον 
ἔσεσθαι xal ὑπεσπασμένον. Διὰ τοῦτο, εἰ βούλοιτι 
χαλὺν αὐτὸ καὶ ἅμωμον εἶναι τὸ ἔργον, ἀναθλᾶσθα, 
αὐτὸ, xaX ἀναχωνεύεσθαι δεῖ, ὅπως τὰ μὲν ἔσχτ * xai 
τὰ ἀλλοιώματα πάντα τὰ ἐξ ἐπιδουλῆς αὐτῷ χαὶ φθύ 


* Rom. vi, 18-90. "ibid. 99, 35. * Cor. ἀπό. * Cor. αἴσχη. 





1119 


ADVERSUS ILERESES Lib. Π. TOM. I. — HAERES. LXIV. 


4114 


vou ὑπάρξαντα. αὐτὰ μὲν διὰ τῆς ἀναδχευῆς xai àva- A conflarique ilerum. oportet, ut quidquid malevolo- 


χωνεύσεως ἁπόληται, τὸ δὲ εἷς τὸ ἑαυτοῦ εἶδος ἁσινὲς 
xal ἀχίόδηλον αὖθις ἄγαλμα ὁμοιότατον αὐτῷ xava- 
σχευασθῃ. Τῷ μὲν γὰρ ἀγάλματι ἀπολέσθαι οὐκ ἔστι 
[κατὰ] τῷ αὐτῷ τεχνίτῃ, xàv πάλιν εἰς ὕλην λυθῇ» 
ἀποχατασταθῆναι δὲ ἔστι, Toi; αἴσχεσι xal λωθήµα- 
σιν ἀπολέσθαι μὲν fort, τῄχονται γάρ ᾽ ἀποχατα- 
σταθΏναι δὲ οὖχ ἔστι, διὰ τὸ &y πάση τέχνῃ τὸν ἄρι- 
στον δημιουργὸν μὴ πρὸς τὸ αἴσχιον f) ἐπιτευχθησό- 
µενον ὁρᾷν, ἀλλὰ πρὸς τὸ σύμμετρον xal εὐθὲς τοῦ 
δημιουργουµένου. 


rum fraude atque invidia turpitudinis ac vitii est al- 
latum, instauratione 46 conflatione tollatur. Simu- 
lacerum porro ipsum integrum et illzesum denuo sibi 
quam simillimum reddatur. lta enim statue ipsi 
contigit, non ut artifici suo pereat, tametsi in suam 
meteriem solvatur; sed ut in integrum restitualer ; 
labes autem omnes ac foeditates cum ípsa colli- 
quatione pereant, non amplius redeunt : propterea 
quod in omni arte prastantissimus opifex non id 
quod in opere suo turpitudinis et offensionis aliquid 


babeat, sed quod aptissime modulatum affabreque factum est, sibi proponat. 


1αυτὸν γὰρ φαίνεται δέ pot καὶ &o' ἡμῶν ὁ θεὺς 
οὕτως διῳχονομηχέναι. Τὸν γὰρ ἄνθρωπον τὸ εὖπρε- 
πέστατον ἑαυτοῦ τέχνηµα, βασχάνοις ἐπιδουλαῖς, xat 
φθόνψ χεχαχωμµένον ἰδὼν, οὐχ ἠνέσχθτο τοιοῦτον χατα- 
λεῖψαι φιλάνθρωπος àv, ὅπως uh δι’ αἰῶνος εἴη µε- 
μωμημένος, ἀθάνατον ἔχων ἐν ἑαυτῷ τὸν φόγον 
ἀλλὰ διέλυσεν εἰς Όλην πάλιν, ἵνα διὰ τῆς ἀνακλά- 
σεως ἑχταχῶσι, xol ἐξαφανισθῶσι πάντα τὰ ἐν αὐτῷ 
μωμήματα. Τὸ yàp ἐχεῖ ἀναχωνευθήναι τὸν àv- 
δριάντα, τοῦτο τὸ ἐνταῦθα ἀποθανεῖν, χαὶ διαλυθΏναι 
τὸ σῶμα * τὸ δὲ ἐχεῖ ἀναμορφωποιηθῆναι τὴν ὕλην, 
J| ἀναχοσμοποιηθῆναι, τοῦτο ἐνταῦθα μετὰ τὸ ἀπο- 


θᾳνεῖν τὸ ἀναστῆναι * ὥσπερ χαὶ ὁ προφήτης Ἱερε- . 


µίας. Τούτοις γὰρ Ίδη καὶ αὐτὸς ὧδε ταῦτα παρεγ- 
γυᾷ, Kal κατέἐδη», λέγων, εἰς τὸν οἶκον τοῦ κερα- 
µέως ' καὶ ἰδοὺ αὐτὸς ἑποίει ἔργον ἐπὶ τῶν .Ίίθων, 
xal διέπεσε τὸ ἀγγεῖον D ἑποίει ἐν ταῖς χερσὶν' 


Idem igitur in nobis fecisse mihi Deus et admi- 
nistrasse videtur. Cum enim hominem elegantissi- 
mum opus suum fraudulentis artibus atque invidia 
pessime affectum videret, talem pro sua benignitate 
relinquere noluit, ne hac in omnem zaternitateni 
macula esset infectum, cum sempiternam in sese 
labem illam retineret ; sed in materiam denuo re- 
solvit, ut. quidquid in eo vitiosum erat, reforma- 
tione ipsa velut eliquatum atque exstinctum periret, 
Quod enim illic est statuz conflatio, idem hic 
mors est dissolutioque corporis ; ac quod illic est 
iterum conformari materiam atque Ín pristinum 
nitorem restitui, idem hic estpost obitum resurgere. 
Cui οἱ propheta Jeremias astipulatur. Hic enim 
eadem omnino docet his verbis : Et descendi in 
domum figuli; et ecce ille faciebat opus super lapidi- 
bus, et excidit vas, quod fingebat in. manibus suis, et 


αὐτοῦ, xal záJAu ἐποίησεν αὐτὸ ἀγγεῖον ἕτερον, ϱ rursum finxit ille vas alterum quemadmodum placuit 


καθὼς ἤρεσεν ἐγώπιο» αὐτοῦ τοῦ ποιῆσαι. Kal 
ἐγένετο Jóroc Κυρίου πρὸς uà, Aéyoy * El καθὼς 
ὁ κεραμεὺς οὗτος, οὗ δυνγήσοµαι τοῦτο ποιῆσαι 
ὑμᾶς, οἶχος τοῦ Ἱσραή.; Ἰδοὺ. ὁ πη.ὸς τοῦ 
χεραµέως ὑμεῖς ἐστε àr ταῖς χερσί µου. 

ΚΗ’. Πρόσχες γὰρ ὅπως, ὡς ἔφην, μετὰ τὸ παρα- 
θῆναι τὸν ἄνθρωπον, fj µεγάλη χεὶρ, εἰς νῖχος  χατα- 
χεῖψαι τὸ ἑαυτῆς ἔργον οὐχ ηὐδόχησεν ὡς χίδδηλον, 
πονηροῦ ἀδίχως αὐτὸ λυμηναμένου βασχάνοις αἰτίαις * 
ἀλλὰ ἀνατήξας ἀνέδευσεν αὖθις εἰς πηλὸν, ofa χερα- 
μεὺς, ὃς ἀναπλάσσων αὐτὸ πρὸς τὸ ἀφανισθῆναι μὲν 
διὰ τῆς ἀναπλάσεως πάντα τὰ bv αὐτῷ αἴσχη, xai 
θλάσµατα, γενηθηναίτε τὸ πᾶν ἄνωθεν ἁμέμπτως áps- 
στὀν. Ἡ οὐκ ἔχει ἑξουσίαν ὁ κεραμεὺς τοῦ πη.]οῦ 


illi, ut faceret. Et factum. est verbum Domini 551 
ad me dicens : Si quemadmodum figulus ipse non 
potero hoc facere vobis, domus Israel ? Ecce. [utum 
figuli vos estis in manibus meis *. 


XXVIII. Velim istud attendas, uti dixi, quem- 
admodum post hominis delictum ingens illa manus 
opus suum tanquam adulterinum in tanta contu. 
melia probroque relinquere noluerit, cum eum 
nefarius hostis ex invidia violasset. Sed rursus 
eliquatum, et in lutum subactum figuli more refe- 
cerit, ut ea reformatione quodcunque in eo fedatum 
ac contusione deformatum erat penitus tollerelur; 
ipsius vero opificium, ut erat antea, reprehensionis 


&x τοῦ αὐτοῦ gvpdpacoc ποιῆσαι σχεῦὔος, 0 μὲν D expers ac jucundum exsistit. Annon habet potesta- 


εἰς τιμὴν, ὃ δὲ εἰς ἀτιμίαν; "0 δἠ ἐστι (τοῦτο γὰρ 
ὁ ᾿Απόστολός µοι δηλοῦν φαίνεται) Mf, τι ἐξουσίαν 
ojx ἔχει ὁ θΘεὸς ἀπὸ τῆς ὕλης ἑχάστου τῆς αὐτῆς 
ἀναπλάσας, xal ἀνακοσμήσας εἶδος ἕχαστον, i| εἰς 
τιμὴν ἡμῶν ἀναστῆναι χαὶ δόξαν 1 εἰς ἀτιμίαν 
xaX κατάχρισιν;, Elg ἀτιμίαν μὲν τῶν Ev ἆμαρ- 
τίαις φαύλως βιωσάντων, εἰς τιμὴν δὲ τῶν ἐν 
διχαιοσύνῃ ΄ χαθάπερ ἑδηλώθη χαὶ τῷ Δανιὴλ, "Οτι 
zo.Llol τῶν καθευδόγτων bv γῆς χώµαει, λέγοντι͵ 
ἐξεγερθήσονται, οὗτοι slc ζωὴν alovior, xal οὗτοι 
εἷς ὀνειδισμὸν xal αἰσχύνην αἰώνγιονῇ xat, Οἱ συγ- 
έντες ἐκ λάμψουσιν ὡς ἡ «Ἰαμπρότης τοῦ στε- 
* Rom. ix, 2ἱ. 


5 F. νεῖχος. ? Jer. xvii, 3-0. 


tem figulus luti ex eadem massa (acere vas, aliud ad 
honorem, aliud ad contumeliam * ?* Quod idem esl 
(id enim significare mihi velle videtur Apostolus) 
ac si diceret : Nonne potestatem habet Deus ex ea- 
dem cujusque materiasingulorum formam reficiens 
et instaurans, alium ad honorem et gloriam, alium 
ad infamiam et damnationem excitare? Ad ignowi- 
niam quidem eos qui in. peccatorum consueluding 
turpiter vixerunt; ad honorem vero eos qui vitam. 
ad justitiam accommodarunt. Quod et a Daniele de- . 
ciaratum est : Quoniam multi dormienlium in terrae 
aggere resurgent, hi ad vitameternam, et hi ad pre- 


4115 


S. EPIPHANII 


1115 


brum οἱ dedecus sempiternum *; et : Qui. intelligunt, A ρεώματος. Ἐφ ἡμῖν γὰρ οὐ τὸ ἀφανίσαι τήν ῥίζαν 


fulgebunt sicut splendor firmamenti *. Est enim hoc 
in nostra potestate positum, non ut improbilatis 
radices penitus evellamus, sed ut ne amplius illam 
excrescere ac fructus edere patiamur. Siquidem 
absoluta radicum ipsarum exstinctio ac profligatio, 
tum cum, uti dixi, dissolvitur corpus, a. Deo per- 
ficitur. Quee aulem ex parte fi ut a pullulando 
coerceatur, opera nostra praestari debet, ex quo fit 
ut, qui malam illam stirpem ad amplitudinem et 
magnitudinem educando perduxerit, neque, quoad 
potuit, sterilem illam effecerit atque compresserit, 


τῆς πονηρίας τελείως, ἀλλὰ cb μὴ πρὸς Extaaci 
αὐτὴν ἑᾶσαι φῦναι xat καρποφορεῖν. Ἡ μὲν yàp 
καθόλου xal παντελιχἡὴ ταῖς ῥίζαις αὑτῆς ἀναίρεσίὶς 
τε xal ἀπώλεια ὑπὸ τοῦ θεοῦ χατὰ τὴν τοῦ.σώματος, 
ὡς εἴρηται, διάλναιν Ὑίΐνεται, ἡ δὲ kx. μέρους πρὸ; 
τὸ μὴ οἶσαι βλαστὸν ὑφ ἡμῶν χαὶ διὰ τοῦτο τὸ» 
ἐχτρέφαντα * πρὸς αὔξησιν αὐτὴν. μᾶλλον καὶ µέγι- 
θος, ἀλλά μὴ (ὅτι) στειρώσαντα τὸ ὅσον ἐπ αὐτῷ, 
xai συµπιλήσαντα, ἀνάγκη διδόναε δίχην᾽ ὅτι, δυνά- 
µενος, xal ἔχων πρὸς τοῦτο τὶν ἐξουσίαν, εἴλατο τὸ 
βλάπτον τοῦ συμφέροντος μᾶλλον προτιµῆσαι. 


bonas illum persolvere oporteat : quod cum facerc istud posset, ac facultatem baberet, cerio animi 


consilio utilitati damnum pratulerit. 
XXIX. Quamobrem nemo, cum ejus mali causam 


Κθ’. Ὥστε μηδεὶς, αὐτὸς αἴτιος iv, ἀχυλάστῳ 


sustineat, divinze nature intemperantis linguz re- p γλώασῃ µεμφέσθω τὴν θείαν φύσιν, ὡς οὐκ v δίΧῃ, 


prehensionem aspergat: quasi unicuique virtutis 
vitiique praemia non juste distribuat. Quis enim es, 
o homo , qui respondeas Deo? nunquid dicet figmen- 
tum 552 factori suo: Cur me ita fecisti Οι 
enim id usurpare potest, cum suopte nutu ac vo- 
luntate improbitatem elegerit? Propterea non utique 
Deo, qui ex immutabilibus {ιδ decretis judicat, 
potest dicere : Cur me ita fecisti? Etenim Aposto- 
lus, velut peritissimus quidam jaculator contortas 
verborum sententias in medium emittens, ut obscu- 
ram profundissimisque sensibus. occuliatam ora- 
tionem instituit; sic verissimam  rectzque fidei 
conseutaneam, qus nihil aut negligentius dictam 
aut »bsurdum continet. Qui enim non studiose, sed 


διανέµουσαν ἑχάστῳ xaxlac xat ἀρετῆς τὰ ἁμοιδαῖα. 
Τίς γὰρ εἶ, ὦ ἄνθρωπε, ὁ ἀνταποχριόμεγος τῷ 
Θεῷ; μὴ àpsi τὸ π.Ίάσμα τῷ ποιήσαντε, Τί µε 
ἐποίησας οὕτως; Πῶς γὰρ, ὁπότε αὑτοδεσπότῳ 
βουλῇ xaxiav εἴλατο; Διὸ καὶ οὗ 'λέξει δικαιοσύνης 
δάγµασιν ἁπαραλλάκτοις κχρίνοντι τῷ θε’ T4 µε 
ἐποίησας οὕζως ; Ὥσπερ ἀχοντιστῆς ὁ ᾿Ἀπόστολος, 
δεινὸς διεστραµµένα ῥήματα τῶν λόγων εἰς µέσο» 
ἐμδαλὼν, ἀσαφῃ uv. xal ἐπιχεχαλυμμένην ποιεῖται 
εἰς βάθος τῶν ἀναγνωσμάτων τὴν ἐξεργασίαν, ἆληθε- 
στάτην δὲ xal ὀρθόδοξον, xa μηδὲν ἔχουσαν ἁπημε: 
λημένον 1] δύσφημον. Τοῖς μὲν γὰρ μὴ μετὰ σπουδη», 
ἁλλὰ ἁγενῶς ἑμπίπτουσι. τοῖς λόγοις, ἀσυνάρτητα 
ἔσθ) ὅτε δοχεῖ χαὶ ἀσύμφωνα λέχειν, τοῖς 5 a) σπον: 


oscitanter in illius sermones incurrunt, iis nonnun- C δαίως χαὶ λογισμῷ νήφοντι, ὁπόσης τάξεως ἔμπλια 


quam minus sibi consentanea ac cohzrentia dicere 


xat ἁληθείας. 


videtur. Qui vero operam adhibent, et sobria atque experrecta mente in illos incumbunt, ex oriine 


cmuia ac rei veritate pronuntiata judicant. 

Verum accuratius de his modo disputare magni 
per sese laboris opus est. Est vero ridiculum, pro» 
prio argumento derelicto, quod tractandum susce- 
pimus, nos ad alia conferre. Nam hzc a nobis 
propter illos dicta sunt, qui stultoram more mali 
et ignavi esse sua sponte cupiunt. Cum igitur ma- 
nifestissime hactenus demonstratum sit, mortem 
homini non mali esse causa ullius inflictam, opor- 
tet ut deinceps qui non ad hac negligenter atten- 
derit, corporum resurrectionem intelligat. Nam 


nonne vel eo nomine utilis mors est, per quam ea D 


profligantur, que naturam nostram quodammodo 
pradantur? Tametsi quo tempore nobis infertur, non- 
nihil molesta videatur, velut medicamentum quod- 
dam, quod zgrotanti amarissimum praebetur. Sed 
ne eadem szpius de eodem argumento disputemus, 


Avr ἀχριθείας μὲν οὖν περὶ τούτων διεξιέναι τὰ vos 
ἰχανὸν ἂν γένοιτο αὐτὸ καθ) ἑαυτὸ μόνον ἔργον. Καὶ 
γὰρ γελοῖον, καταλεἰψαντάς σου τὴν σχέψιν, Tic ἕνεχα 
ταύτην ἑστειλάμεθα, εἰς ἄλλα µετιέναι. Ταῦτα γὰρ 
ἡμῖν εἴρηται διὰ τῶν ἐθελοχακούντων τεμωρὸν δίκην. 
Ἁποδειχθέντος τοίνυν ἑνδηλότατα τὸν θάνατον τῷ 
ἀνθρώπῳ μεμηχανῆσθαι μὴ ἐπὶ χαχῷ «wt, ἀλλὰ χρὶ 
λοιπὸν τὸν μὴ φαύλως τούτοις ἐγχύπτοντα, περὶ τῆς 
ἀναστᾶσεως νοεῖν τοῦ σώματος. Πῶς γὰρ οὐχ ὠφέλι- 
µος ὁ θάνατος, διαφθείρων ἡμῶν τὰ ληΐζοντα thv 
φύσιν; εἰ xal παρὰ τὸν χαιρὸν imayÜhc, χαθ᾽ ὃν 
προσφέρεσθαι δοχεῖ, καθάπερ αὑστηρότατον νοσοῦντι 
φάρμακον. Καὶ ἵνα μὴ πολλάχις τὰ αὐτὰ περὶ τῶν 
αὐτῶν διαλεγώµεθα, φέρε xat ἀπὸ τῆς ᾠδῆς του Δευ 
τερονοµίου βεθαιώσαντες τὸν λόγον, ἵωμεν τὰ ἑξης 
διαληφόµενοι. ! 


age vero, ubi ex Deuteronomii cantico, quod a nobis dictum est comprobaverimus, adreliqua transeamus. 


XXX. liec enim verba: Ego occidam et vivere 
faciam ; percutiam, et ego sanabo, et non est qui 
eruat de manibus meis*, qux a Deo proferuntur, quid 
aliud nos docent, nisi ob id corpus interflci primum, 
atque emori, ut postea resurgat atque reviviscal ? 
Pexwgptitur in primis ac copfpingitur, ut salvum 


A'. Τὸ γὰρ, Ἐγὼ ἀποκτενῶ, xal (jm xoujce: 
πατάξω, κἀγὼ ἰάσομαι καὶ ovx ἔστο' ὃς ἑξ- 
ελεῖται ἐκ τῶν χειρῶν μου, λεγόμενον ὑπὸ τοῦ Θεοῦ, 
εἰ ἄλλο διδάσχειν βούλεταε, f| ὅτι διὰ τοῦτο τὸ σῶμα 
πρῶτυν ἀποχτίννυται, xal θνῄσχει, ἵνα αὖθις ἀνα- 
σταθῇ xaX Chia ; Πατάσσεται πρῶτον xat θραύεῖαι, 


! Dan. xi, 9. * ibid. 2. 3 Rom. 1x, 90. * Deut, xxxi, 29. 5Ε. ἐχθρέφαντα. 


1117 


ADVERSUS HJERESES LIB. Il, TOM. 1. — ILERES. LXIV. 


4118 


ἵνα αὖθις oiov πλασθῇῃ xoi ὑγιές. Καὶ οὐδὲν ἐξελέ- A deinceps integrumque formetur. Nec est omnino 


σθα. ὅλως τὸ σύνολον τῆς μεγάλης xat χραταιᾶς αὐτοῦ 
χειρὸς πρὺς ἁπώλειαν καὶ ὄλεθρον σθένει, οὐ mop, 
οὗ θάνατος, οὗ σχότος, οὐ χάος, οὗ φθορά. Τίς γὰρ 
ἡμᾶς, φησὶ, χωρίσει ἀπὸ τῆς ἀἁγάπης τοῦ Χρι- 
στοῦ ; ὃς ἑρμηνεύεται χεὶρ τοῦ Πατρὸς χαὶ Λόγος. 
θ1ίψις, ἣ στενοχωρία, ἢ διωγμὸς, ἢ Auc, 3 
τυµνότης, ἢ κίνδυνος, f) µάχαιρα; Καθὼς γέ- 
qpaztas, ὅτι ἕνεχεν cov θανατούµεθα ÓAnv. τὴν 
ἡμέραν», ἑλογίσθημεν ὡς πρόδατα σφαγῆς. AAA 
ἐν τούτοις πᾶσιν ὑπεργιχῶμεγν διὰ τοῦ ἁγαπήσαν- 
τος ἡμᾶς ' ἀληθέστατα, ἵνα πληρωθῇ, χαθὼς ἔφην, 
τὸ, Εγὼ ἀποκτεγῶ, καὶ ἕῇν ποιήσω  πατάξω, 
κἀγὼ ἰάσομαι. Καὶ οὐκ ἔστιν ὃς ἑξελεῖται ἡμᾶς 
ἐκ τῆς ἁγάπης τοῦ 0500 τῆς év Χριστῷ Ἰησοῦ 


πρὸς ἀπώλειαν. Διὸ xai ἐλογίσθημεν ὡς πρόδατα B 


σφαγῆς' ἵνα ἁποθαγόγτες τῇ ἁμαρτίᾳ ζήσωμεν 
τῷ θεῷ. Καὶ ταῦτα μὲν µέχρι τοσούτου διεσχέφθω * 
τὰ δὲ συνεχῆ τούτοις ὧδε πάλιν προχειριστέον. 

ΛΑ’. El «dv τὸ γεννώμενον voast* προτείνει γὰρ 
οὕτως ὁ ἐξ ἑναντίας Kal κατὰ τὴν γένεσιν, χαὶ χατὰ 
τὴν τροφὴν ἀπὸ τῶν προσιόντων, φησὶν, αὔξεται, 
xai ἀπὸ τῶν ἀπιόντων ἑλαττοῦται τὰ δὲ μὴ γεννώ- 
µενα ὑγιαίνει, μηδὲ νοσεῖ, μηδὲ προσδεῖται, ἢ ἐπι- 
θυμεῖ. ἐπιθυμεῖ δὲ τὰ γεννώµενα xal συνουσίας, χαὶ 
τροφῆΏς. Τὸ δὲ ἐπιθυμεῖν νοσεῖν ἐστι, τὸ δὲ μὴ δεξ- 
σθαι, μηδὲ ἐπιθυμεῖν, ὑγιαίνειν" νησεῖ δὲ τὰ γεννώ- 
μενα, ὅτι ἐπιθυμεῖ, τὰ δὲ μὴ γεννώµενα οὐ voast. 
Πάσχει δὲ τὰ νοσοῦντα fj χατὰ πλῆθος f| ἔνδειαν 


τῶν προαγινοµένων χαὶ ἀπογινομένων' τὸ δὲ πάσχον σ 


xaX φθίνει xaX ἀπόλλυται" διόπερ χαὶ Υεννᾶται, T'ev- 
νᾶται δὲ ὁ ἄνθρωπος ' οὗ δύναται ἄρα ἁπαθὴς εἶναι 
ὁ ἄνθρωπος xai ἀθάνατος. Καταπίπτει μὲν οὖν xal 
ἐπὶ τούτοις αὐτοῖς ὁ λόγος. El γὰρ πᾶν τὸ γιγνόµε- 
νον, ἢ γεννώμενον ἀπόλλνται (διαφέρει γὰρ οὐδὲν 
οὕτως εἰπεῖν. ἐπειδὴ καὶ οἱ πρωτόπλαστοι ox ἔγεν- 
νήθησαν, ἀλλ ἐγενήθησαν)΄ γενητοὶ δὲ xa οἱ ἄγγε- 
λο:, xa αἱ ψΨυχαὶ (Ὁ ποιῶν τοὺς ἀγγέλους αὐτοῦ 
πνεύματα) ἀπόλλυνται ἄρα οἱ ἄγγελοι χατ' αὐτοὺς, 
xaX αἱ φνχαί. ᾽Αλλὰ οὔτε οἱ ἄγγελοι, οὔτε αἱ ψνχαὶ 
ἀπόλλυνται' ἀθάνατα γὰρ ταῦτα xat ἀδάμαστα, καθὼς 
ὁ ποιῄσας εἶναι βεθούληται. ᾿Αθάνατος ἄρα xa ὁ 
ἄνθρωπος. Οὐκ ἀρεστὸν δὲ ἐχεῖνο, τὸ λέχειν εἰς ἅρ- 
δην ἀπολεῖσθαι cb πᾶν, xai γῆν xal ἀέρα χαὶ οὐ- 


quidquam, quod ab ingenti illius fortique manu - 
nos ad interitum ac perniciem possit eximere : non 
ignis, non mors, non tenebrae, non chaos, non cor- 
ruptio. Quis enim nos separabil, inquit, a charitate 
Christi? 553 quem Patris manum ac Verbum inter- 
pretamur. Tribulatio? aut angustia ? aut persecutio ? 
aut fames ? aut nudilas ? aut periculum? aut gladius? 
quemadmodum scriptum | est : Quoniam propter te 
morlificamur quotidie; cstimati sumus, sicut oves 
occisionis. Sed in his omnibus superamus per eum qui 


' mos dilexit *. Verissime omnino, ut illud fmpleatur, 


quemadmodum diximus : Ego occidam, et ego vivere 
[aciam ; percutiam, et ego sanabo, et non est quferual 
nos ex charitate Dei, que est in Christo Jesu, ad 
exitium videlicet. Quocirca «stimati sumus sicut 
oves occisionis, wt mortui peccato vivamus Deo *. Se 
de his hactenus. Nune quz his consentanea sint 
hunc in modum expromenda sunt. 

XXXI. Si id omne, quod genitum est, xgre sese 
habet. Ita enim adversarius objicit : Ac tam in gc- 
neratione ipsa, quam nutricatu, et ab accedentibus 
augetur, et ab decedentibus minuitur; qux autem. 
minime gignuntur, saluberrima sunt, nec zgro- 
tant unquam, neque ullius rei indigent, aut ap- 
petunt; qua autem genita sunt, et coitum, et ali- 
mentum appetunt : est autem appetere idem atque 
sgrolare; e contrario vero nullius indigere, nec 
appetere, idem est ac sanum esse; azgrotant porro 
quecunque nata sunt, quia eoncupiscunt ; qui vero 
minime nata sunt, non zgrotant. Jam vero quz- 
cunque zgra sunt, eorum qua accedunt decedunt- 
ve, copia vel inopia laborant; quod autein patitur, 
corrumpi atque interire necesse est, cujus rei gra- 
tia gignitur. Atqui homo gignitur. Non potest igitur 
homo passionis expers et immortalis esse. Verum 
vel iis ipsis illorum evertitur oratio. Nam si quidquid 
productum aut genitum est, interit (nihil autem 
refert, si ita dixerimus, quoniam primi nostri pa- 
rentes non geniti sunt, sed producti): cum et angeli, 
et anims productz sint (scriptum est enim : Qui 
[acit angelos suos spiritus *), ex illorum opinione 
consequens est, tam angelos, quam animas perire. 
At neque angeli, neque animx occidunt, sunt enim 


pavby ph ἔσεσθαι. Ἐκπνρωθήσεται μὲν γὰρ πρὸς D immortales ; nec a quoquam edomari possunt, quem- 


κάθαρσιν xal ἀναχαινισμὸν χαταθὰς, ᾧ πᾶς ! ὁ xó- 
cuoc κατακλυζόµενος πυρὶ, οὗ μὴν εἰς ἀπώλειαν 
ἑλεύσεται παντελή χαὶ φθοράν. El γὰρ χρεῖττον τὸ 
ph εἶναι τοῦ εἶναι τὸν χόσμον, διὰ τί τὸ χεῖρον 
Ἱρεῖτο ποιήσας τὸν κόσμον ὁ θεός; Ματαίως ὄχειρο- 
ποῖει. Οὐχοῦν εἰς τὸ εἶναι χαὶ µένειν τὴν χτίσιν ὁ 
θεὸς διεχοσµἠσατο, χαθάπερ χαὶ ἡ Σοφία δι ἃ συν- 
ίστησιν, Ἔκτισε γὰρ εἰς τὸ εἶναι, λέγουσα, πάγ- 
τα ὁ θεός. xal σωτήριοι αἱ γεγέσεις τοῦ κόσμου, 
καὶ οὐχ ἔστι' ἐν αὐταῖς φάρμακο» óA&0pov. 


admodum illorum Conditori placuit. Igitur immor- 
talis est homo. Sed nec illud magnopere probo ; si 
et funditus hoc universum periturum esse dicamus, 
et terram, atque aerein, et coelum quandoque desi - 
turum. Siquidem totus hic mundus, ut purgari in- 
staurarique possit, exundantibus flammis incendio 
conflagrabit, 5155/4 non tamen interibit ac corrum- 
petur omnino. Etenim si mundum non esse, quam 
esse melius est, cur quod deterius est mundum fa- 
bricando Deus eligeret, ac frustra opus illud pro- 


duceret? Quamobrem ut essent ac manerent, conditas a se res Deus constituit; id quod Sapientia 
confirmat his verbis : Creavit enim ut essent omnia Uvus ; et salutares sunt mundi generationes. Nec est ín 


ilis medicamentum exitii 5. 


'" $5 Cor, ἅπας, * Rom. vin 55: Psal. ΧΕΙ 2, *I Petr. 0,24. * Psal. cu, 4 ; Hebr. 1, 7. * Sap. i, 14. 


. 4119 


S, EPIPHANII 


1190 


Cui et perspicue Paulus astipulatur, dum ita lo- A Καὶ ó Παῦλος δὲ σαφῶς μαρτυρεῖ, λέγων Ἡ γὰρ 


quitur : Nam ezspectalio creature revelationem filio- 
rum Dei exspectat. Vanitati enim creatura subjecta 
esl, non volens; sed propler eum qui subjecit eam in 
spe, quod et ipsa creatura liberabitur a servitute cor- 
ruptionis in libertatem glorie filiorum Dei. Vanitati 
quippe creatura subjecia est, ait '. Ab hac porro ser- 
vitute liberatum iri creaturam exspectat : quo no- 
mine mundum lunc significare volunt. Non enim 
que videri nequeunt, sed hzc qua aspectabilia 
sunt, corruptele serviunt. Manet igitur creatura 
meliorem in statum decentioremque renovata, re- 
surrectione propter Dei filios gaudens et exsultans; 
quorum gratia ingemiscit et parturit. modo * redem- 
ptionem nostram a corruptione ipsa corporis ex- 


ἁποκαραδοκία τῆς κτίσεως τὴν dxoxdAvyrr τῶν 
viov τοῦ 0500 ἀπεκδέχεται. Τῇῃ γὰρ µαταιότητι 
ἡ χτίσις ὑπετάγη, οὐχ éxovca, àAAà διὰ τὸν 
ὑποτάξαντα ἐπ᾽ ὁ.Ίπίδι, ὅτι καὶ αὐτὴ ἡ «τίσις 
ἐλευθερωθήσεται ἀπὸ τῆς δουλείας τῆς φθορᾶς 
εἰς τὴν» ἐλευθερία τῆς δόξης τῶν τέκνων 
τοῦ θεοῦ. Τῇ γὰρ µαταιότητι ἡ ατίσις ὑπ- 
ετάγη, φησίν. Ἐλευθερωθήσεσθαι δὲ τῆς τοιαύτης 
δουλείας προσδοχᾷ χτίσιν, τὸν χόσµον τοῦτον βουλό- 
pevog νῦν χαλεῖν. Οὐ γὰρ τὰ μὴ βλεπόµενα τῇ clo 
pi δουλεύει, ἀλλὰ ταῦτα δὴ τὰ βλεπόμενα. Μένει 
ἄρα fj χτίσις εἰς τὸ ἄμεινον ἀνακαινοποιηθεῖτα, xai 
εὐπρεπέστερον ἀγαλλομένη, χαὶ χαίρουσα ἐπὶ τοῖς 
τέχνοις τοῦ Θεοῦ τῇ ἁἀναστάσει * δι οὓς στεγάζει, 


spectans, ut cum nos a mortuis fuerimus excitati ac B καὶ συγωδίνει vov, τὴν ἀπολύτρωσιν ἡμῶν ἀπὸ της 


mortalitatem carnis excusserimus, pro eo ac scri- 
ptu: est : Excste pulverem et consurge ; sede, Jeru- 
salem ?*. Cumque a peccato liberati fuerimus, a cor- 
ruptione ipsa quoque libereiur; nee jam vanitati, 
sed justiti:e serviat. Scimus enim quod omnis crea- 
(ura ingemiscit et parturit usque adhuc. Non solum 
autem, sed et nos primitias spiritus habentes, et 
ipsi in nobis ipsis gemimus adoplionem exspectantes, 
redemptionem corporis nostri*. lia et laaias : Quem- 
admodum enim, inquit, celum novum et terra nova, 
[μα ego facio, manent coram me, dicit Dominus, sic 
erit semen vestrum, et nomen vesirum * ; ac rursum : 
Sic dicit. Dominus qui fecit. celum, hic qui terram 
condidit, et fecit illam ; ipse discrevit illam ; non in 


φθορᾶς καὶ αὐτὴ τοῦ σώματος ἀπεχδεχομένη, ὅτως 
ἡμῶν ἐξεγερθέντων καὶ ἁποτιναξαμένων τὴν νεχρό- 
τητα τῆς σαρχὸς, χατὰ τὸ γεγραμμένον Ἐκτίναξαι 
tóv χοῦν καὶ ἀνάστηθι᾽ κάθισον Ἱερουσα.ἡμ. 
Ἐλευθερωθέντων τε τῆς ἁμαρτίας, ἔλευθερωθέσεται 
καὶ αὐτὴ τῆς φθορᾶς, µηχέτι τῇ µαταιότητι δου- 
λεύουσα, ἀλλὰ τῇ διχαιοσύνῃ. Οἴἵδαμεν γὰρ, ὅτι 
πᾶσα ἡ κεἰσις συστενάζει, καὶ συνωδίνει ἄχρι 
τοῦ νῦν. OU μόνον δὲ, ἀ..1ὰ καὶ αὐτοὶ τὴν. ἁπαρ- 
χἠν τοῦ πνεύματος ἔχοντες, καὶ αὐτοὶ ày. ἑαυτοῖς 
στενάζοµεν, υἱοθεσίαν ἀπεκδεχόμενοι, τὴν dac- 
ἀύζρωσιν τοῦ σώματος ἡμῶν. Καὶ ὁ ᾿Πσαῖας' "Or 
τρόπον γὰρ ὁ οὐρανὸς καινὸς καὶ ἡ TQ και, d 
ἐγὼ, φησὶ, ποιῶ. μένει ἐγώπιόν µου, «έχει Κύ. 


vanum, sed wt habitetur ^. 553 Nam revera non C pioc* οὕτως ἔσται τὸ σπέρμα ὑμῶν, xal τὸ repa 


frustra, |atque inaniter et ad exitium, ex ineptissi- 
morum hominum opinione totum hoc universum 
condidit Deus, sed ut esset, et habitaretur, atque 
permaneret, Unde et terram necesse est, et coelum 
post illam rerum omnium conflagrationem atque 
dstum exsistere. Cur autem ita fleri necesse sit, 
longiorem quam haelenus sermonem ad explican- 
dui) requirit. Non enim in otiosam materiem, eam- 
que, quam ante constituGonem habuit, et in quam 
dissoluta fuerit, neque in absolutum interitum ac 
corruptionem redacta universitas isla reformabitur. 


«ατάστασιν, οἵαν καὶ πρὸ τῆς διαχησµῄσεως, εἰς fiv 


ἀπώλειαν παντελή χαὶ φθοράν. 
XXXII. At enim objicient adversarii : Si totum 


hoc universum nequaquam pereat, quomodo cotum p 


ac terram transitura esse Dominus dicit " ? Propheta 
vero, coelum fumi instar esse- periturum, terram 
autem quasi vestimentum inveteraturam *? Sed nos 
hune Scripture morem esse respondebimus, ut 
mundi instaurationem, atque in melius przstantius- 
que mutationem interitum appellet, utpote cum 
prior forma in illa jucundiorem in statum conver- 
sione pereat, Nihil enim in sacris Litteris contra- 
rium est et absurdum. Preterit enim figura hujus 
nundi *. Non mundum ipsum dixit. Sie igitur Scri- 
pturis usitatissimum est, antecedentis in id quod 


! Rom. viri, 19-91. * ibid. 92. 3 δα. Li, 9. 


* Rom. vii, 22, 23. 
' Matth. xxiv, 35. 8 Psal. οἱ, 31. 9 E Cor. v1, 51. 


ὑμῶν' xai πάλιν Οὕτω Aérsec Κύριος ὁ ποιήσας 
τὸν οὐρανὺν, οὗτος ὁ xaracxevácac τὴν Την 
xal ποιήσας αὐτὴ», αὐτὸς διώρισεν αὐτὴν οὐκ 
εἰς χεγὸν, dAAó κατοικεῖσθαι. "Όντως γὰρ o5x εἰς 
κενὸν, οὐδὲ εἰς µάτην πρὺς ἀπώλειαν ἕχτισε, χατὰ 
τοὺς φρονοῦντας µάταια, τὸ πᾶν ὁ θεὸς, ἀλλὰ εἰς τὸ 
εἶναί τε καὶ οἰχεῖσθαι, xal διαµένειν. Διὸ ἀνάγχη 
δὴ xal τὴν γῆν αὖθις, καὶ τὸν οὑρανὸν μετὰ τὴν Ex- 
φλόγωσιν ἔσεσθαι πάντων καὶ τὸν βρασµόν. Arx τί 
δὲ τοῦτο ἀνάγχη, λόγος ἂν ἔτι πλείω τῶν εἰρημένων 
Υίγνοιτο. θὔτε γὰρ εἰς Όὕλην ἀργὴν, xaX τοιαύτην ἔτι 
διαλυθῇ, ἀναστοιχειωθήσεται τὸ πᾶν, οὔτ' αὖ ck 


ΛΒ’. "Exy 6, Πῶς οὖν , ἐὰν μὴ ἀπόλλυται τὸ ris, 
ol ἐξ ἑναντίας εἴπωσιν, ὁ μὲν Κύριος τὸν οὐρανὺν 
παρελεύσεσθαι ἔφη, xa τὴν γῆν’ ὁ ὃξ προφήτης ἀπο- 
λεῖσθαι μὲν οὐρανὸν ὡς χαπνὸν, τὴν δὲ vv ὡς ἱμά- 
τιον παλαιωθήσεσθαι;, Ἐπειδὴ ἔθος ταῖς Γραφαῖς, 
λέξομεν, τὴν εἰς τὸ χρεΐττον xal ἑνδοξότερον ἆποχα- 
τάστασιν ταύτης τοῦ χόσµου μεταθολὴν ἁπώλειαν 
λέγειν, οἷον τοῦ πρόσθεν σχήματος ἀπολλυμένου χατὰ 
τὴν εἰς τὸ φαιδρότατον ἁπάντων ἑξαλλαγήν ὅτι µη- 
δεµία ὑπεναντίωσις T] ἀτοπία ἐν τοῖς θείοις λόγοι». 
Παράγει γὰρ τὸ σχῆμα τοῦ κόσμου τούτον, χὶ 
οὑχ ὁ χόσµος, εἴρηται. Οὕτως ἔθος ἀπώλειαν χαλεῖή 
τὰς Γραφὰς τὴν πρὸς τὸ ἄμεινον ἔσθ᾽ ὅτε καὶ εὖμορ" 


* isa. Lxvi, 24. * Joa. xiv, 8 





ADVERSUS HJERESES LIB. H. TOM. 1]. — HJERES. LXIV. 


1122 


φότερον τροπὴν τοῦ πρόσθεν σχήματος. Οἷον ὥσπερ A melius ac formosius est, figure commutationem 


&ewyce ἄν τις ἀπώλειαν λέγοι τοῦ κατὰ «b νῄπιον σχή- 
µατος τὴν εἰς τὸν ἄνδρα τὸν τέλειον μεταλλαγὴν, 
τρεποµένης εἰς μέγεθος καὶ κάλλος τῆς ἡλιχίας τοῦ 
νηπίου. Ὅτα γὰρ ἤμην νηπιος, óc γήπιος ἑλά- 
Aovr, ὣς γήπιος &gpórovr, ὡς γήπιος ἑλογιζό- 
μην" ὅτε δὲ γέγχογα ἀνὴρ, τὰ τοῦ γηπίου κατήρ- 
7ησα. Ταραχθήσεθαι μὲν γὰρ τὴν ατίσιν, ὥσπερ 
τεθνηξομένην κατὰ τὴν ἐχπύρωσιν, ἵνα ἀνακτισθῇ, 
οὗ μὴν ἀπολεῖσθαι προσδοκητέον * ὅπως οἱ ἀναχαινο- 
ποιηθέντες ἐν ἀναχαινοποιηθέντι xócpup ἄγευστοι 
λύπης χατοιχήσωμεν Ἡ χατὰ τὸ λεχθὲν, Ἐξαπο- 
στελεῖς τὸ πνεῦμά σου, xal ατισθήσονται, ἓν 
ἑκατοστῷ τρίτῳ φαλμῷ, καὶ ἀνακαινιεῖς τὸ πρόσ- 
ωπον τῆς γῆς, τοῦ περιέχοντος τῆς εὐχρασίας ἔπι- 


interitum dicere. Perinde ac si quis infantilis figu-- 
re perfectum in virum transitum ac mutationem 
interitum nominet, cum illius etas ad m^guitudi 

nem pulehritudinemque traducitur. Cum enim es 

sem. parvulus, loquebar ut parvulus, sapiebam s 
parvulus, cogitabam ut parvulus; postquam autem 
factus sum vir, evacuavi que erant parvuli *. Et vero 
perturbandam esse creaturam, velut in illa confla- 

gratione perituram, ut iterum creetur, non tamen 
exstinguendam esse, putandum est, ut instaurato 
mundo ipsimet instaurati ac doloris expertes habi- 
temus; quemadmodum in centesimo tertio psalmo 
proditum est : Emitles spiritum ium, et creabun- 
bur, et renovabis faciem terra *. Quod nimirum am- 


τροπεύσαντος λοιπὸν τοῦ Θεοῦ. Ἐσομένης γὰρ καὶ B bientem aerem temperatissimum deinceps facturus 


μετὰ τοῦτον (39) τὸν αἰῶνα γῆς, ἀνάγχη πᾶσα ἔσε- 
σθαι xal τοὺς οἰχήσοντας, οὐχέτι τεθνηξοµένους, ἢ 
γαµήσοντας χαὶ γεννησοµένους, ἀλλ ὡς ἀγγέλους 
ἁμεταατρόφως àv ἀφθαρσίᾳ τὰ ἄριστα πράδοντας. 
Atb ληρῶδες τὸ ἐν ποίᾳ διαγωγἩΆ τότε δη τὰ σώματα 
ἔσονται λέγεσθαι, μήτε ἀέρος, μήτε γῆς, μήτε τῶν 
ἄλλων ἑσομένων. 


sit Deus. Cum enim post sseculi presentis exitum 


. adhuc terra perseveratura sit, habitatores in ea 


quosdam inesse necesse esL; qui nec morituri aunt 
amplius, neque copulandi nuptiis aut procreandze 
soboli operam daturi, 556 sed angelorum more ' 
sine ulla mutatione in immortalitatis statu optima 
sint quzque facturi. Preindeque stultum est qua- 


nam vitm ratione.usura sint corpora qu:rere, si nec aer, neque terra, neque quidquam ezterorum 


sit amplius futurum. 

ATI". "Άξιον δὲ κἀχεῖνο πρὸς τοῖς εἰρημένοις Ext- 
σκοπεῖν, ὡς ἔχει πολλὴν διάπτωσιν, εἰ δεῖ παῤῥησίαν 
ἄγειν περὶ τούτων, ὦ ᾿Αγλαοφῶν, διαλεγόµενος πρα- 
γµάτων. Φράσας γὰρ ἀποφῄνασθαι τὸν Κύριον, ὡς 
οἱ τῆς ἀναστάσεως τευξόμενοι ἔσονται τότε ὡς ἄγγε- 
Aot, ἔνθα πειράζουσιν αὐτὸν οἱ Σαδδουχαῖοι, ἑπέφε- 
ϱεν: θἱ δὲ ἄγγελοι, ἑχτὸς ὄντες σαρχὸς ἐν µακχαριό- 
τητος ἀχρότητι, διὰ τοῦτο καὶ δόξης εἰσί. Καὶ ἡμᾶς 
ó& ἄρα ἑξισάζεσθαι μέλλοντας ἀγγέλοις, ἀνάγχη oh 
σαρχῶν ὡσαύτως ἐχείνοις γυμνοὺς ἔσεσθαι δεῖν. Οὐκ 
ἀπιστήσας, ὦ ἄριστε, ὡς ὁ ποιῄσας xax διαχοσµήσας 
ἐξ οὐχ ὄντων τὸ πᾶν τὴν τῶν ἀθανάτων φύσιν, οὗ 
µόνον εἰς ἀγγέλους xa λειτουργοὺς διανείµας διεχό- 
σµησεν, ἀλλὰ xal εἰς ἀρχὰς, χαὶ θρόνους, καὶ ἔξου- 
σίας. "Αλλο γὰρ Ὑένος τὸ τῶν ἀρχῶν, xa ἄλλο τὸ 
τῶν ἐβουσιῶν * ὅτι μὴ τάγμα Ev, xaX µία σύστασις, 
xa qub, xal πατριὰ τῶν ἀθανάτων, ἀλλὰ γένη, xot 
quAaY, χαὶ διαφοραἰ. Καὶ οὔτε τὰ χερουθὶµ τῆς ἰδίας 
ἐξιστάμενα φύσεως εἰς τὴν τῶν ἀγγέλων ἰδέαν µε- 
τασχευάζονται, 
Εἶναι γὰρ αὐτὰ χρὴ xat ὃ clot, καὶ ὃ γεγόνασιν. El 
γὰρ xal ὁ ἄνθρωπος τὸν χόσµον οἰχεῖν, xal τῶν ἓν 
αὐτῷ πάντων ἢγεμονεύειν χατασταθεὶς τῆς ἐξ ἀρχῆς 
διαχοσµήσεως ἀθάνατος Qv, τοῦ εἶναι ἄνθρωπος οὔ- 
ποτε µεταθληθήσεται, οὔτε εἰς τὴν τῶν ἀγγέλων, 
οὔτε εἰς τὴν τῶν ἑτέρων µορφήν' ὅτι μηδὲ οἱ ἄγγελοι 
εἰς τὴν ἄλλων τῆς ἐξ ἀρχῆς ἰδέας μεταχοσμούμενοι 
μεταθάλλονται. 


1 | Cor. σα, 11. ? Psal. οι, $0. 


(59) "Ecopévnc γὰρ καὶ μετὰ τοῦτον. Hic per- 
spicue post judicium homines terram habitaturos 
asserit, non ut Chiliastze ad. aliquot duntaxat sa- 
cula, sic ut interim supreina illa felicitate, hoc est 


3 Marc. xi, 23. 


XXXIII. Est illud insuper, o Aglaophon, consiue- 
ratione dignum, errare illum. vehementer ac falli, 
si quod res est audacter pronuntiare liceat, cum 
iis de rebus sermonem instituit. Nam cum ita di- 
xissei, Dominum Sadducais tentantibus respen- 
disse : Qui compotes resurrectionis essent, ange- 
lorum instar futuros *; post ista subjunxit : Angeli 
porro carnis expertes in summa felicitate degunt ac 
gloria. Quare et nos, quos zquari angelis oportet, 
mecesse egt ad eumdem moduin carne nudari. Nec 
illud, optime virorum, animadvertit eum, qui ex 
nihilo mundum fabricavit, ac constituit, non ange- 
lis modo et administris suis, sed et principatibus, 
thronis ac potestatibus eamdem immortalitatis 
conditionem tribuisse. Aliud enim est principatuum 
genus; aliud potestatum, eo quod non unus ordo, 
nec unum veluti corpus ac tribus immortalium et 
familia sit; sed generum ac velut nationum divor- 
tia. Neque cherubim igitur ab natura sua desci- 


οὔτε εἰς ἑτέρων πάλιν οἱ ἄγγελοι, D scentia in angelorum conditionem transeunt, neque 


contra aliorum in naturam angeli commutanjur. 
Quippe quod et sunt, et cujusmodi producta sunt, 
esse illa necesse est. Etenim sí et homo, qui ut hunc 
mundum habitaret, omnibusque qui in eo sunt, 
preoesset, ex prima dispositione constitutus est, cum 
git immortalis, nunquam in angelorum, aut alterius 
cujuslibet formam ex homine convertendus est; 
certe nec, angeli ab ea, quam initio sorliti sunt, 
specie ac natura transformari mutarique possunt. 


aspectu Dei carerent ; verum ut et perpetuo in terra 
degerent, et summa nihilominus illis ac perfecta 
beatitate fruerentur. 


1195 


Et vero Christus adveniens non in alteram demu- A 


tari vertique naturam hominig oportere praedicavit, 
sed in id redire duntaxat, quod initio fuerat, ante- 
quam excideret, tum cum esset immortalis. Siqui- 
dem necesse est unumquodque eoruin, quz produeta 
sunt, in propria natore suse forma ac conditione 
permanere, ut omnibus omnia compleantur : puta 
celestes angelis orbes, throni potestatibus, admi- 
nistris lumina; diviniores porro sedes, sinceriora- 
que lumina seraphimis, qui summa illi providen- 
tie, qua omnia continentur, velut apparitores 46- 
sistunt. Mundus denique hominibus. 5577 Atqui 
si in angelos mutari homines concesserimus, con- 
sequens est ut et angelos in potestates, et has in 


S. EPIPHANII 


124 


'O γὰρ Χριστὸς ἦχεν οὐκ eic ἑτέραν µεταπλασθ- 
ναι χηρύσσων, ἣ μετασχευασθῆναι τὴν ἀνθρωτείαν 


φύσιν, ἀλλὰ εἰς ὃ fv ἐξ ἀρχῖς πρὸ τοῦ ἐχπεσεῖν 


ἀθάνατος (v. Xph γὰρ ἓν τῷ ἰδίῳ τῆς ἔξεως ἑαυτοῦ 
εὐπῳ τῶν γενητῶν ἕκαστον µένειν, ἵνα πάντα πἀν- 


των ὧσι πεπληρωµένα, οὐρανοὶ μὲν ἀγγέλων, θρόνο 


δὲ ἐξουσιῶν, φῶτα δὲ λειτουργῶν ΄ χαὶ ol. θειότεροι 
τόποι, xal τὰ ἀκραιφνῆ φῶτα τῶν σεραφὶμ, ἃ ταρ- 
εστήχασι τῇ µεγάλῃ βουλῇ διαχρατούσῃ τὸ «àv: ὁ δὲ 


κόσμος ἀνθρώπων. Ἐὰν δὲ µεταθάλλεσθαι δῶμεν — 


τοὺς ἀνθρώπους εἰς ἀγγέλους, (pa µεταθάλλεσθαι M- 
γειν xal τοὺς ἀγγέλους εἰς ἑξουσίας, χαὶ ταύτας εἰς 


ἄλλο xal ἄλλο, ἔστ' ἂν ὁ λόγος ἀναθὰς εἰς κίνδυνο - 


ἐμπέσῃ. 


aliud atque aliud transire dicamus, donec ad superiora sermo progrediens periculosius implicetur. 
XXXIV. Neque vero quod velut malum homi- B ΑΔ. Ἁλλ' οὔτε ὡς φαῦλον τεχτηνάµενος ὁ Bebe τὺν 


nem fabricaverit Deus, aut in eo fingendo aberrarit, 
angelum postea facere illum voluit, quasi ipsum 
vilissimormin opificum instar peenitentia cepisset. 
.Neque cum angelum principio facere constituisset, 
neque id esset assecutus, lominem procreavit. 
Nimiun istud imbecillum est. Cur igitur hominem 
faciebat, non angelum, si angelum hominem facere, 
non hominem cogitabat? An quia non poterat? 
Contumeliosum istud et impium est. Λη in deteriore 
occupatus quod prestantius est differebat ? Est et 
illud perabeurdum. Neque enim in moliendo bono 
velaberrat Deus, vel in aliud tempus rejicit, vel 
desiitutue viribus est, sed et utcunque libuerit, et 
quando libuerit, agendi potestate preditus est, cum 
it ipsa potentia. Quamobrem hominem esse homi- 
nem volens initio produxit, Quod si id volens fecit, 
vult autem quod bonum est, homo vero bonum est, 
idemque ex anima constat et corpore, sequitur 
minime extra corpus hominem fore; sed cum cor- 
pore, ne alius przeter hominem homo producatur. 
Opus enim est uti Deo immortalia genera omnia 
serventur, Creavit enim (ait Sapientis) hominem in 
incorruptione ; ad imaginem «ternitatis sum fecit 


ἄνθρωπον, 7] διαµαρτήσας αὐτοῦ περὶ τὴν διάπλασο, 


ἄγγελον αὐτὸν ὕστερον ἐπενόησε ποιῆσαι, μεταγνοὺς, 


ὥσπερ οἱ φαυλότατοι τῶν δημιουργῶν οὔτε ἄγγελον ᾿ 
xav ἀρχὰς θελήσας ποιῆσαι, χαὶ μὴ δυνηθεὶς, ἄν- 


θρωπον ἔπλασεν. ᾿Ασθενὲς τοῦτο γἀρ. Τί 5f) ποτε οὖν 
τὸν ἄνθρωπον ὁποίει, χαὶ οὐχ ἄγγελον, εἶγε ἄγγελον 


τὸν ἄνθρωπον, xat οὐχ ἄνθρωπον γενέσθαι Ἠθέλησεν, 
Ὡς οὗ δυνάµενος; Ἑλάσφημον, ᾽Αλλὰ ἀνεδάλλετι 
περὶ τοῦ χρείττονος τὸ χεῖρον ποιῶν ; Kal τοῦτο ἅτο- 


mov. Οὔτε γὰρ διασφάλλεται περὶ τὸ ποιεῖν τὸ χαλλν, 
οὔτε ἀναθάλλεται, οὔτε ἀδυνατεῖ, ἀλλὰ χα ὡς θέλει 
καὶ ὅτε θέλει τὸ δύνασθαι ἔχει δύναμις ὤν. 0ὐχοῦν 
εἶναι τὸν ἄνθρωπον ἄνθρωπον θέλων ἐξ ἀρχῆς ἔκτισεν. 


Ei δὲ θόλων, θέλει δδτὸ χαλὸν, χαλὸν 636 ἄνθρωπος, ἄν- 
θρωπος δὲ τὸ bx ψυχῆς xat σώματος λόγεται συντε- 
θἐν' οὑχ ἔσται ἄρα ἐχτὸς σώματος ὁ ἄνθρωπος, ἀλλὰ 


μετὰ σώματος, ἵνα μὴ ἄλλος ἄνθρωπος παρὰ τὸν ἄν- 


θρωπον γεννηθῇ. Ast γὰρ τῷ θεῷ τὰ ἀθάνατα γένη 
πάντα σώζεσθαι. "Εκτισε áp, φησὶν fj Σοφία, τὸν 


ἄνθρωπον ó θεὸς ἐπὶ ἀφθαρσίᾳ, καὶ εἰκόνα ric 
ὶδίας ἁϊδιότητος ἐποίησεν αὑτόν. Οὐκ ἄρα ἁπόλ- 


ἂυται τὸ cjua: à γὰρ ἄνθρωπος ἐκ φυχῆς χαὶ 


σώματος. 


illum *. Corpus itaque non prorsus exstinguitur, cum bomo ex corpore animaque coalescat. | 
AE. Ao ἑπίστησον, ὡς 6 Κύριος τὰ αὐτὰ ταῦτα 


XXXV. Ac vide, quaeso, quemadinodum Dominus 
eadem illa tradere Sadduczis resurrectionem carnis 
inflciantibus voluerit. Est enim hoc Sadducsorum 


dogma. Unde conficta illa de muliere, deque septem D 


Íratribus parabola, quam adversus resurrectionis 
corporum dogma propouerent : Accesserunt ad eum, 
inquit, et. Sadducei, dicentes resurrectionem | non 
esse *, Proinde Christus, si nulla carnia esset resur- 
rectio, sed anima duntaxat salutem consequeretur, 
illis utique, utpote recte ac preclare sentientibus, 
suam auciorilatem adjungeret. Atqui alia omnia 
respondit, ei: In resurrectione, inquit, neque ducunt 
ΜΖΟΓέΦ, neque uubunt ; sed ut angeli in coelo sunt. 
Non quod carnem amplius non habeant, sed quod 
nuptias' mutuo nullas contrahant ; 558 sed dein- 
ceps corruptelze sunt omnis expertes. Et addit nos 
hac in parte angelorum esse similes ut guemad- 


! Sap. 11, 25. * Mauh. xxi, 25. 


5 F. χατ) εἰχόνα, 


διδάσχειν θέλων, μὴ πιστευόντων Σαδδουχαίων ti; 
τὴν ἀνάστασιν τῆς σαρχός. Δόγμα γὰρ τοῦτο Σαδδου- 


Χαΐων. "Όθεν συσχευασάµενοι τὴν χατὰ τὴν vuvalxi — 


καὶ τοὺς ἑπτὰ ἁδελφοὺς παραθολὴν, ἵνα «bv md 
ἀναστάσεως τῆς σαρχὸς λόγον ἀπορίσωσι, Προση- 
gov αὐτῷ, φησὶ, xal Σαδδουκαϊοε, Aérorrsc ἀνά- 
στασυ μὴ εἶναι. Ὁ οὖν Χριστὸς, εἰ μὴ ἣν ἀνάστ:- 
σις σαρχὸς, ἀλλὰ µόνον ἑσώζετο φυχἠ, συνέθετο ἂν 
αὐτοῖς, ὡς χαλῶς xai ὀρθῶς φρονοῦσι. Nuvi δὲ ázo- 


κρίνεται, λέγων Ἐν τῇ ἁγαστάσει οὔτε γαμοῦσυ, 


οὔτε γαµίσχονται ἀλ ὡς ἄγγελοι ἓν οὔραωῳφ 
εἰσιν. Οὐ τῷ σάρχα μὴ ἔχειν, ἀλλὰ τῷ μὴ γαμεῖν 


καὶ γαμεῖσθαι, ἀλλὰ εἶναι λοιπὸν ἐν ἀφθαρσίᾳ. Καὶ 
φησιν ἀγγέλοις χατὰ τοῦτο παραπλησιασθέντας, U^ 
ὥσπερ οἱ ἄγγελοι ἐν τῷ οὐρανῷ, οὕτως xaX ἡμεῖς t 
τῷ παραδείσῳ, μήτε γάµοις fj εἰλαπίναις ἔτι σγολᾶ- 


1135 


ADVERSUS HJERESES Lib. ll. TOM. T. — FERES. LXIV, 


- 


ζοντες, ἀλλὰ toU! βλέπειν τὸν Osbv, xal γεωργεῖν A modum angeli in caelo, sic nos in paradiso neque 


τὴν ζωὴν, πρυτανεύοντος ἡμῖν τοῦ Χριστοῦ. Οὐ γὰρ 
εἶπεν, "Έσονται ἄγγελοι, ἀλλ, ὡς ἄγγε-οι, οἷον 
δέξῃ μὲν xal ειµῇ, κατὰ τὸ γεγραμμµένον, &ccsga- 
γωμένοι, βραχὺ δέ ει παρὰ τοὺς ἀγγέους δια.- 
Ἰάσσοντες, καὶ ἐγγὺς ὄντες τοῦ εἶναι ἄγγελοι. Καθ- 
ἆπερ εἰ ἔλεγεν * Οὔσης εὐταξίας χατὰ τὸν ἀέρα, xai 
Υαλήνης, xal νυχτὸς, xak πάντων τῶν τῆς σελήνης 
αἱθερίῳ φωτὶ κεχοσµηµένων, fj σελήνη φαίνει ὡς ὁ 
ἥλιος. Καὶ οὗ πάντως ἂν Ίλιον εἶναι τὴν σελήνην 
ἀπομαρτυρεῖν αὐτὸν λέγοµεν, à) ὡς ἡλιον. Ὥσπερ 
xaX τὸ μὴ ὑπάρχον χρυσὸς, ἐγγὺς δὲ τοῦ εἶναι χρυσὸς, 
περυχὸς ὡς χρυσὸς λέγεται, xat οὐ χρυσός. EL δὲ ἣν 
χρυσὺς, οὐχ ἑλέγετο ἂν ὡς χρυσὺς, ἀλλά χρυσός. Ἐπεὶ 
δὲ μὴ ἔστι χρυσὺς, ἀλλά » τοῦ εἶναι χρνσὸς, xai φαν- 
τάζεσθαι «bv χρυσὸν, ὡς χρνσὺς λέγεται. 


Οὕτω xai cg; ἀγγέλους ἔσεσθαι λέγοντος τοὺς 
ἁγίους ἓν τῇ ἀναστάσει, οὐκ αὐτὸ τοῦτο ἀγγέλους 
αὐτὸν ἐπαγγέλλεσθαι ἀχούομεν τοὺς ἁγίους ἐν τῇ 


ἀναστάσει ἔσεσθαι, ἀλλὰ ἑγγὺς τοῦ εἶναι ἀγγέλους. . 


"Dove ἁλογώτατον λέχειν, ἐπειδὴ ὁ Χριστὸς ἀπεφή- 
νατο τοὺς ἁγίους ὀφθῆναι ὡς ἀγγέλους ἐν τῇ ἀναστά- 
σει, τὰ σώματα διὰ τοῦτο ταῦτα μὴ ἀνίστασθαι' xal- 
τοι τῆς λέξεως αὐτὴν τὴν πρᾶξιν δηλούσης σαφῶς 
τοῦ συµθαίνοντος. ᾿Ανάστασις γὰρ οὐκ ἐπὶ τοῦ ph 
πεπτωχότος, ἀλλ᾽ ἐπὶ τοῦ πεπτωχότος λέγεται xal 
ἀνισταμένου. ὥσπερ ὁπόταν λέγει xaX ὁ προφήτης 
Καὶ ἀναστήσω τὴν σχηνὴ» Δαθιὸ τὴν πεπεω- 
χυῖαν. Ἔπεσε δὲ ὀκλάσασα ἡ ποθητὴ (40) σχηνὴ 
τῆς Φνχῆς εἰς Tüv χώματος. O0 γὰρ τὸ μὴ Ovi 
σχον, ἀλλὰ τὸ θνῆσχον χλίνεται. θνῄσχει δὲ f) σάρξ' 
Φυχἠη γὰρ ἀθάνατος. Καὶ τόίνυν el fj duy ἀθάνατος, 
σῶμα δὲ ὁ νεχρός' οἱ λέγοντες ἀνάστασιν μὲν elvat, 
σαρχὸς δὲ μὴ εἶναι, ἀρνοῦνται ἀνάστασιν' ὅτι μὴ τὸ 
ἑστὼς, ἀλλὰ «b πεπτωχὸς xal χλιθὲν διανίσταται, 
χατὰ τὸ γεγραμμένον' M3) ὁ πίπτωγ οὐκ ἀγίσταται, 
jj ὁ ἁποστρέφων οὐκ ἁἀναστρέφει» 


nuptiis amplius, neque conviviis indulgeamus, sed. 
in contemplando Deo excolendaque vita simus occu- 
pati, preside ae moderatore Christo. Non enim , 
dixit, Erunt angeli : sed , sicut angeli ; perinde ac * 
gloria et honore coronati, uti scriptum est, paululum 
vero ab angelis differentes *, «que illorum nature 
proximi. Quasi ita diceret : Tranquillo per noctem 
ac sereno aere, cum coelesti lunz luce collustrantur 
omnia, solis instar luna resplendet. Tum enim non 
omnino solem esse lunam ex illius testimonio colli- 
gererous, sed ad solem accedere. Sicut quod aurum 
non est, et auro tamen natura sua propinquius est, 
non aurum, sed auri simile esse dicitur, quod qui- 
dem aurum si esset, non auri simile, sed aurum 
diceretur. Nunc quoniam aurum non est, sed auro 
proximum, ejusdemque mentitur speciem, auri 
simile nuncupatur. 

Eodem modo prorsus quod in resurrectione san- 
ctos angelorum fore similes pronuntiavit, non sic 
accipiendum est, quasi in angelorum naturam tran- 
scribendos esse sanctos in illa resurrectione voluerit ; 
sed nihil aliud, nisi angelorum conditioni propin- 
quos futuros. Quamobrem stultissimum mihi videtur 
ita colligere : Quoniam Christus sanctos in resur- 
rectione tanquam angelos visum iri predixerit, hec 
idcirco resurrectura nen esse corpera. Prxsertim 
cum vocabulum ipsum ejus quod contingit actionem 
perspicue declaret. Nam resurrectio non de eo, quod 
nunquam cecidit, sed de eo, quod cecidit atque 
iterum assurgit, usurpatur. Velut cum propheta 
dicit: Et excitabo tabernaculum David quod ceci- 
dit *. Cecidit porro optatum illud anims taber- 
naculuma in terram aggeris * collapsum. Non enim 
quod non moritur , sed quod moritur inclinare dici- 
tur. Át moritur caro. Ànima quippe immortalis est. 
Quapropter si immortalis est anima, corpus vero 
cadaver est ; qui ita resurrectionem fore confitentur, . 
ut eam nihil ad carnem pertinere putent, resurre- 


ctionem funditus negant. Quandoquidem non illud quod stat, sed quod cecidit, et inclinavit, exsurgere 
dicitur, pro eo ac scriptum est : Num qui cecidit non resurget ?. aut. qui aversus est non. revertetur ο] 


Λα’. Ὅτι δὲ ἀθάνατος ἡ ψυχη. ἑδίδαξεν &vaqav- 
δὸν ὁ Κύριος xat δι ἑαυτοῦ, καὶ διὰ Σαλομῶνος εἷ- 
πὠν. Δι ἑαυτοῦ μὲν kv τῇ χατὰ τὸν πλούσιον χαὶ τὸν 
πένητα Λάζαρον ἱστορίᾳ, τὸν μὲν ἓν κόλποις ᾿Αθραὰμ 
δοὺυς ἀναπαύεσθαι μετὰ τὴν ἀπόθεσιν τοῦ σώματος, 
τὸν δὲ ἐν ἀχθηδόσιν, οἷς διαλεγόµενον τὸν ᾿Αθραὰμ 
εἰσήγαχε' διὰ Σαλομῶνος δὲ ἐν τῇ ἐπιγραφομένῃ Σο- 
φίχ, ἕνθα, Auxalóv. αἱ γυχαὶ ἐγ χειρὶ, γέγραπται, 
θεοῦ, καὶ οὐ μὴ ἄνψηται αὐτῶν βάσανος. Ἔδοξαν 
ἐν. ὀφθα.Ίμοῖς ἀρρόνων τεθγἀάγαι, καὶ ἐλογίσθη 
άχωσις ἡ ἔξοδος αὐτῶν, καὶ ἡ ἁφ ἡμῶν πορεία 
cóvcpippa. Οἱ δέ εἰσιν ἐν εἰρήγη, καὶ ἡ ἑλαπὶς 
αὐτῶν ἀθανασίας π.Ίήρης. "Οθεν σώματος ἡ &vá- 
«τασις, καὶ οὐ φυχῆς' οὐ γὰρ τὸν ἑστῶτά τις ἀνίστη- 

ΣΕ. τῷ. ? Deest. ἑγγύς. 


5 Psal. vtt, ϐ. 
xvi, 19 seqq. * δ4Ρ.1Η, 1-5. 


* Amos ix, 11. 


559 ΧΧΧΥΙ. Quod autem immortalis anima sit, 
manifeste Dominus cum per sese, tum per Salo- 


p monem edocuit. Per sese quidem, in divitis: ac 


Lazari pauperis historia *: quorum hune in Abrahami 
sinu post exutum corpus acquiescere voluit : alte- 
rum cruciatibus damnavit ; e quibus cum Abrahamo 
colloquentem introduxit. ldem vero per Salomonem 
in eo libro qui Sapientia inscribitur ostendit, ubi ,- 
Justorum, inquit, anime in manu Dei sunt, et non 
tanget illos tormentum. Visisuntin oculis insipientium 
mori, et estimata est afflictio exitus illorum, et quod 
a nobis est iter exterminium. J0li autem sunt in pace, 
et spes illorum immortalitate plena est *. Ergo cor- 
poris est resurrectio, non anima ; neque enim stan- 


*Dan.xn,2. δες. χι, 4. "Luc. 


(40) Ἔπεσε δὲ óxJAdcaca ἡ ποθητή. Cor. παθητή. 


1127 


S. EPIPHANII 


1733 


tem ullus, sed jacentem erigit. Uti neque sano cor- A σιν, ἀλλὰ xbv. κείµενον ὥσπερ οὐδὲ τὸν ὑγίαινογτε 


pori, sed male affecto remedium adhibetur. 

Quod sí quis resurrectionem animx non corpori 
eventram pertinacius affirmare velit, magna est 
hominis s'oliditas et amentia. Prius enim anima 
corruptionem ac dissolutioném necesse est asseve- 
ret, ut illius partis esse resurrectionem inferat ; nec 
prorsus delirare sed utcunque aliquid disserere 
videatur. Verum demus hoc illi , ut mortalem esse 
animam definiat. Jam duorum alterum poni necesse 
est ; aut vere pronuntiasse Dominum, cum immor- 
talem esse animam docuit, et sic eamdem corrumpi 
falsissime pradicari; aut illam certe revera cor- 
rumpi, adeoque immortalem illam atque exitio 
carentem esse, perperam docuisse Christum ; tum in 


θεραπεύουσιν, ἀλλὰ τὸν πάσχοντα. 

El & τις την ἀνάστασιν ἐπὶ τῆς duy fic, xai μὴ ἐπὶ 
τῆς σαρχὸς βιάζεται λέγειν ἔσεσθαι, πολλὴ μὲν µω- 
pla τούτῳ xaX ἁλογία, Λέχει γὰρ  φθορὰν πρῶτον, 
καὶ λύσεν τὸν τοιοῦτον τῆς φυχῆς δειχνύναι, ἵνα δείζῃ 
6t xal τὴν ἀνάστασιν, pf τοι ληροῦντά χε, ἀλλὰ σα- 
φῶς λἐγοντά τι φαίνεσθαι. "Opusc γοῦν δοτέον αὐτῷ 
θνητὴν ὀρίσασθαι τὴν ψυχήν. Δυοῖν γάρ τοι θάτερον 
ταῦτα θετέον, fj ἀληθῃ τὸν Κύριον ἀποφήνασθαι τὴν 
quxhv ἀθάνατον διδάσχοντα, καὶ ψεῦδος αὐτὴν o 
φθείρεσθαι λέγειν f) φθείρεσθαι, καὶ φεῦδος αὐτὶν 
τὸ ἀνόλεθρον xai ἀθάνατον εἶναι διδάσχειν τὸν Χρι- 
στὸν xal ἐν τῇ χατὰ τὸν πλούσιον xa τὸν πένττα 
φράσει, xal iv τῇ κατὰ τὺν Μωῦσέα xaX τὺν Ἡλίαν 


illa divitis ac pauperis historia ' ; tum in altera, in Bg ὁπτασίᾳ. 'AXX οὐδὲν ὁ Κύριος ἄλλως ἐφθέγξατο, ἡ 


qua Moses atque Elias apparuil *. Atqui nihil temere 
locutus est, neque mentitus est Dominus. Non enim, 
ut apostolis illuderet, inane iis simulacrum ac ludi- 
cram speciem ostendit, cum in monte Eliam ac 
Moysem exhibuit*; sed quod reipsa erant sine ullo 
mendacio patefecit. Unde vel imperitissimus quis- 


ἑφεύσατο. Οὐ γὰρ εἴδωλον f| φάντασμα, τοὺς ἁποστό- 
λους βουλόμενος ἀπατᾷν, ἐδείχνυεν αὐτοῖς Ev τῷ pet, 
τὸν Ἡλίαν xal τὸν Μωῦσέα, ἀλλ᾽ ὃ Ίσαν ἀφευδῶς. 
"oce, ὡς ἔπος εἰπεῖν, xai τὸν δυσµαθέστατον µα- 
θεῖν ἀθάνατον αὐτὸν εἶναι, χαὶ ἀνόλεθρον διαθεδαιοῦ- 
σθαι τὴν ψυχἠν. 


que, ut uno verbo dicam, intelligere potest, immortalem ab ipso, et exitii immunem animam esse con- 


fürmari. 

XXXVII. Corporis itaque resurreetio est, non 
anims, ut in corruptionem lapsum Davtdis taber- 
naculum resurgat ; atque ubi constiterit, et instau- 
ratum fuerit, sicut dies szeculi, inviolabile deinceps 
ac sempiternum permaneat. Neque vero Deum arbi- 


trari debemus lapideam velle $60 domum Davidis C 


exstruere, neque in coelesti regno eximium aliquod 
domicilium construere, Sed de carne loqui , quod 
anime tabernaculum est,'quod quidem suis ipse 
manibus molitus est. Tu vero, sapientissime Aglao- 
phon, hunc ad modum ista considera. Facillime 
enim illa animo perceperis, si ad dormientium et 
expergiscentium similitudinem attendis. Nam si 
sounus vigiliam sequitur, el somnum expergefactio, 
idque resurrectionis ac mortis est nonnulla medi- 
tatie ; quippe 
Et somno et morti geminis, 

perinde necessarium est, ut et reviviscere morte sit 
posterius, ut corporis vita succedat, cum et excitari 
c dormientibus quispiam dicatur. Etenim ut e somno 
vigilia sequitur, et qui dormit non in eodein omnino 
babitu persistit, ut assidue dormiat ; sed subinde 
consurgit; ita et ex morte vita consequetur; nec 
omnino qui mortuus est post mortem eodem in sta*«w 
perseverat. Cum enim post somnum vigilia succedit, 
et post lapsum excitatio, et post demolitionem ia- 
stauralio, nonne et ab eo, quod inclinavit, quodque 
mortuum est, exspectanda resurrectio est? Nom 
enim hzc nos frustra confitemur, posteaquam emor- 
tua corpora sunt, denuo reviviscere. Quod ipsum 
non in somno solum, et expergefactione, sed in 
seminibus ac stirpibus intuere, si lubet, quemad- 
modum resurrectionem hasc omnia predicare vi- 


AZ'. Οὐχοῦν σαρχὸς ἡ ἀνάστασις Ὑίνεται, οὗ qu 
χῆς, ὅπως ἢἡ πεπτωχυῖα τοῦ Δαθὶδ εἰς τὴν φθορὰν 
ἀναστῇ dxnvh, καὶ ἀναστᾶσα, xoi ἀνοιχοδομηθεῖσα, 
καθὼς ai ἡμέραι τοῦ αἱῶνος, ἁπήμων λοιπὸν καὶ 
ἀἁδιάπτωτος διαµένοι. "Oct μὴ τῷ θεῷ τὴν λιθίνην οἱ- 
xlav δείµασθαι τοῦ Δαθὶδ, μηδὲ (v kv. «Ἡ βασιλείσ 
τῶν οὐρανῶν θἰχίαν σχῇ χαλὴν, ἀλλὰ τὴν σάρχα τὸ 
σχῆνος τῆς φυχής, ἣν αὐτὸς ταῖς ἑαυτοῦ χἐρσὶν ἔτε- 
χτήνατο. Σχοπεΐῖαθαι δέ σε, ὦ σοφώτατε ᾽Αγλαοσῶν, 
οὑτωσὶ xpf. Πάντως 6k ῥᾷστα µαθήσῃ τοῦτο, ἐὰν ἐτὶ 
τὴν τοῦ χαθεύδειν εἰχόνα πρόσχης xat ἀνίστασθαι. 
El γὰρ τὸ ὑπνοῦν ἀπὸ τοῦ ἐγρηγορέναι, xal τὸ ἀν- 
ἱστασθαι ἀπὸ τοῦ καθεύδειν γίνεται, xal τοῦτο ἆνα- 
στάσεως xa θανάτου µελέτη" 


Ὕπγῳφ γὰρ «καὶ θανάεῳ δίδυμα ὧν Ey 5. 
ἀνάγχη δὴ χαὶ τὸ ἀναθιώσχεαθαι εἶναι ἓχ τοῦ τε- 
θνάναι, εἰς τὸ Cfjv τὴν σάρχα, εἴπερ καὶ τὸ ἀνεντεί- 
ρεσθαι Ex τῶν καθευδόντων. Ὡς γὰρ ix τοῦ χαθεύ- 
δειν τὸ ἐγρηγορέναι γίνεται, xal οὐ πάντως Ó χαθεί- 
δων iv τῷ αὐτῷ διαμένει σχήµατι ἀεὶ καθεύδων, 
ἀλλὰ αὖθις ἀνίσταται' οὕτως xal τὸ ζῆν Ex τοῦ ἀπο- 
θανεῖν συµθῄσεται, xat οὗ πάντως ὁ ἁποθανών, ἐτει- 
δὰν ἀποθάνοι, ἐν τῷ αὐτῷ μένει. El γὰρ Ex του χοι- 
μᾶσθαι τὸ ἐγρηγορέναι, xal ix τοῦ πεσεῖν τὸ àv- 
εγερθῆναι, xai Ex τοῦ χαταθληθῆηναι τὸ ἀνοικοδομη- 
6nvav τίς μηχανὴ xat £x τοῦ χλιθέντος μὴ oj 
προσδοχᾷν *b ἀναστήσασθαι, χαὶ Ex θανόντος τὸ àvi- 
στήσεσθαι; Καὶ γὰρ ἡμεῖς ταῦτα οὐκ ἑξαπατώμενο 
ὁμολογοῦμεν, Ex τῶν τεθνεώτων σωμάτων τὸ &va- 
θιώσχεσθαι συμµθαίνειν. Καὶ ifj µόνον τοῦτο, el Bao 
λει, ἀπὸ τοῦ χαθεύδειν σχόπει, καὶ ἁἀνίστασθας, ἀλλὰ 


* Luc. xvi, 19 sqq. * Matth. xvii, 1 544. * ibid. * Cor, Act γάρ. Cor. διδυµάοσιν. Homeri II. 


"29 / — ADYERSUS ILERESES LID. Ἡ. TOM. 1. — H/ERES, LXIV. 1130 
xal ἀπὸ τῶν σπερµάτων xal φυτῶν, ὣς bv πᾶσιν Α deantur. Aspice semina, que nuda ac carne dosti- 


αὐτοῖς Ἡ ἀνάσταδις καταγγέλλεται. Κατάμαθε γὰρ 
*à σπέρµατα, πῶς γυμνὰ, φησὶ!, xaX ἄσαρχα βάλ- 
λεται εἰς τὴν γῆν, xal τελεσφορούμενα πάλιν ἀποδί- 
by. Ἐπεὶ εἰ θνῄσχοι μὲν καὶ σήποιτο τὰ σπἑρ- 
µατα, Ex δὲ τῶν σπερµάτων µηχέτι τὸ ἀναζὴν xai 
φύειν γένοιτο" τίς ἡ ἀποκλήρωσις μὴ οὐχὶ πάντα χατ- 
αναλωθῆναι elc τὸ τεθνάναι͵; 

ΛΗ’. Αλλά γὰρ περὶ τούτων πλείω λέγειν τὰ νῦν, 
ὦ κράτιστε θεόφιλε, παρῄσομεν, xat οἱ λοιποὶ κριταὶ 
κῶν λόγων. Λάδωμεν δὲ καὶ τὰ τούτοις ἐφεξῆς ἀχό- 
λουθα, ὡς ἀφέστηχε τοῦ δέοντος μαχράν '. 'O θεὺς 
γὰρ αὐτῷ πάλιν αὐτὰς τὰς φυχᾶς ἐν τῇ κατὰ τὸν 
ἐξηκοστὸν φαλμὸν προφητοίᾳ xal πέμπτον βεδιασµέ- 
wo; αὐτὴν xa ἀνοιχείως ἐχτιθεμένῳ, ὥς quat, τὴν 


tuta terra mandantur, dehinc perfecta consumrca- 
taque redduntur. Nam si morerentur quidem ac 
putrescerent semina, nec ex his quidquam revivi- 
sceret ac pullularet aliud ; quz sors esset alia rerum 
atque conditio, quam ut omnia morte consumpta 
penitus occiderent ? 


XXXVIII. Sed de his pluribus disputare, optime 
Theophile, vosque czeteri sermonum nostrorum arbi- 
tri, in presentia supeérsedebimus. "Qus vero iis 
consentanea 46 consequentia sunt, quomodo scilicet 
procul ab scopo aberrarit, deinceps videamus, Et- 
enim ille de animis disserens ad psalmum Lxv, 
quem violenta quadam interpretatione alienaque 


ἀνάστασιν ἐπὶ μόνου τοῦ εἴδους σώζεσθαι δεῖ προσδο- B declarat, Resurrectionem, inquit, soli homínis formz 


xiv. Καὶ ἵνα μὴ εἴπῃς, ὅτι οὖχ ἀεὶ (41) µανθάνει 
σκοτεινῶς" ἐχεῖνος Υὰρ τοῦτο διόλαδεν᾽ Ἐγὼ δέ σοι 
σαφἑστερον ὧδε τὺν νοῦν τοῦτον ἐξηγήσομαι. "Hé 
γὰρ πάντως ἑώραχας δέρµα ζώου, ἢ ἄλλο τι τοιοῦτον 
γεμισθὲν ὕδατος, ὅπως, ἐὰν πρὸς ὀλίγον χενούμενον, 
πρὸς ὀλίγον πλτροῖτο, de τὸ εἶδος τὸ αὐτὸ δείχνυσιν. 
Οἷον γὰρ ἂν ᾗ τὸ περιέχον, ἀνάγχη πρὸς αὐτὸ χαὶ τὸ 
ἐντὸς σχηµατίζεσθαι. Φέρε γὰρ ὑπεχρέοντος τοῦ ὕδα- 
τος, £L τις πρὀσδάλλει τοσοῦτον, ὅσον ἐχχεῖται, μὴ 
ἑῶν τὸν ἀσχὸν ἀθρόως χενωθῆναι τοῦ ὕδατος, εἰ μὴ 
ἀνάγχη τοιοῦτο φαίνεσθαι τὸ προστιθέµενον, oTov xat 
τὸ πᾶν, διὰ τὸ εἶναι καὶ τὸ περιέχον τὸ αὐτὸ * περι- 
θεὶς, ῥεῖ καὶ ἀποῤῥεῖ τὸ ὕδωρ. | 


Καὶ δη χαὶ τὸ σῶμα τούτοις ὁ ἐθέλων ἀπειχάτειν 
οὐχ αἰδεσθήσεται. Ὡσαύτως γὰρ xal τὰ ἀπὸ τῆς 
τροφῆς ἀντεισαγόμενα ἀντὶ τῶν ὑπεξεωθεισῶν σαρ- 
x&v εἰς τὸ σχῆμα τοῦ περιέχοντος εἴδους µεταθα- 
λοῦνται. Καὶ ὁπόσον μὲν ἂν κατὰ τοὺς ὀφθαλμοὺς 
διαχυθῇ, τοῖς ὀφθαλμοῖς ἔοιχεν ' ὁπόσον δὲ κατὰ τὸ 
πρόσωπον, τῷ προφώπῳ * ὁπόσον δὲ κατὰ τὰ ἕτερα, 
τούτοις. Ὥστε τὸν αὐτὸν ἕκαστον Φφαίνεσθαι, οὐκ οὐ- 
σῶν τῶν σαρχῶν Ev ταυτῷ τῶν πρώτων ὑποχειμένων, 
ἀλλὰ τοῦ εἴδους, καθὸ εἰδοποιοῦνται τὰ προσγινόµενα. 
Καὶ τοίνυν εἰ µή ἔσμεν οἱ αὐτοὶ, χὰν ἐπὶ ὀλίγας 
"ἡμέρας, Ὁῷ σώµατι, ἀλλὰ τῷ εἴδει ἓν τῷ σώματι 
(τοῦτο γὰρ µόνον ἔστηχεν ἀπὸ γενέσεως) * πολλῷ οὗν 
μᾶλλον οὐδὲ τότε οἱ αὑτοὶ μετὰ τὴν αὐτὴν cápxa 


convenire putandum est. Ac ne illud fortasse dicas, 
obscure $81 istum discenda illa proposuisse, hoc 
ipsum ille disputavit. Ego vero clarius illorum ver- 
borum gensum hune in modum aperiam : Vidisti, opi- 
nor, aliquando pellem animalis, aut simile quiddam 
aqua repletum. Hoc si paulatim exinanitum paulatim 
impleatur, eamdem perpetuo formam retinet. Cujus- 
modi enim est id quod continet, necesse est ei quod 
Intus est conformari. Age enim, eum aqua diffluit , 
Si quis tantumdem  effundat, quantum elabitur, 
neque utrem aqua confertim exhauriri patiatur, 
necesse est tale videri quod additur, quale est totum, 
eo quod idem illud ipsum est, quod continet, fluente 
ac diffluente liquore. 

Qui igitur corpus cum his rebus conferre vo- 
luerit, citra pudorem ullum hoc faciet. Eodem 
quippe modo alimentum, quod amissarum carnium 
loco substituitur , in continentis form: figuram 
speciemque mutatur. Ex quo quidquid in oculos 
diffunditur, oculorum fit simile, ut et vultus quod 
in vultum dispergitur: ac cwterorum similia red- 
duntur hoc modo, qua per illa dissipantur. Ex 
quo fit, ut idem esse cuilibet videatur, eum Interim 
carnes, que prima erat corporis nateria, non eum- 
dem statum retineant , ted forma duntaxat , a qua 
ea configurantur, qua ad corpus aecedunt. Jam 
vero si ad paucissimos dies non iidem, qued ad 
corpus attinet, maneamus, sed sola quo corpori 


ἐσόμεθα, ἀλλὰ κατὰ τὸ εἶδος τὸ καὶ νῦν ἀεὶ διασω- D insidet forma : id enim unum ab ortu constans ac 


ζόμενον ἐν ἡμῖν xai µόνον. "O γὰρ Exst τὸ δέρµα, 
τοῦτο τὸ εἶδος ἐνθάδε: ὃ δὲ ἐχεῖ τὸ ὕδωρ ἐπὶ τῆς 
εἰχόνος, τοῦτο ἐνταῦθα τὸ προσγινόµενον xal ἀποχι- 
νόμενον. Ὥσπερ οὖν νῦν τοῦ σώματος οὐκ ὄντος τοῦ 
αὐτοῦ, ὅμως ὁ χαρακτῃρ ὁ χατὰ τὴν αὐτὴν μορφὴν ὁ 
αὐτὸς σώζεται’ οὕτως εἰ xal ὄντος τοῦ σώματος τοῦ 
aO coU, εἰς τὸ ἑνδοξότερον τὸ εἶδος αὐξηθὲν, οὐχέτι àv 
φθαρτῷ, à iv ἀπαθεῖ χαὶ πνευματικῷ δειχθήσεται 
σιώµατι. Ὥσπερ οἵον τῷ Ἰησοῦ xatà τὴν µεταμόρ- 


stabile remanet : multo magis non iidem, quod ad 
carnem spectat , illo tempore esse poterimus, sed 
forma tantum , quz in nobis perpetuo modo cbn- 
servalur ac persistit. Nam quod in superiori illa 
similitudine pellis est , idem est hoc loco forma : 
quod autem illie aqua, idipsum in proposito nostro 
illud est, eujus accessio fit aut decessio. Quare 
quemadmodum, etsi non idem modo corpus est, 
eadem nihilominus formz species ac figura retine- 


* F. φύσει. * Mutilus locus. * Vox illa mendosa. 


(41) καὶ ἵνα ui εἴπῃς, ὅτι οὐκ del. Desunt nonnulla. Ac forte ita rescribendum ὅτι ἀεὶ διαλαµδά- 


νει σχοτεινῶς. 


PaTeot. Ga. XLI. 


36 





10531 


'S. EPIPHANII 


us 


tur , ita licet non idem corpus exsistat, formaipsa A φωτιν fjv, ὅτε εἰς τὸ ὄρος ἀνέδη μετὰ Πέτρου xai 


prestantiorem in statum evecta, non jam in cor- 


τοῦ Μωῦσέως xaX τοῦ Ηλίου τῶν ὀφθέντων αὐτῷ, 


ruptibili corpore, sed passionis experte spiritalique comprehendetur. Cujusmodi Jesus habuit, post trans- 
ligurationem hanc quando in montem cum Petro, Moyse et Elia, qui tum illi apparuerunt, ascendit j| 


XXXIX. Sed de his hactenus: hac enim est 
Origenis dogmatum summa comprehensio. Quod si 
quis adversariorum Christi corpus objiciat, eo 
:quod 8642 primogenitus mortuorum ac primitie dor- 
mientium appelletur *, itaque colligat : Quemadmo- 
dum ille resurrexit, ila οἱ resurrectura cetera vi- 
deri, ut quomodo Christus resurrexit, sic et Deug 
mortuos per Jesum adducat *; cum ipso porro 
Jesu corpus sic esse a mortuis excitatum , lisdem 
uti carnibus , ossibusque constaret, id quod Tho- 
mie persuasum [uerit ; nos ad θὰ sic respondeamus: 
"Christi corpus non ex voluntate viri *, 3c voluptate 
'somnique congressione in iniquitatibus esse susce- 
ptum *, et in peccatis genitum *, sed de Spiritu 
sancto et Altissimi virtute", ac Virgine procreatum ; 
tuum autem somno ac voluptate sordibusque con- 
stare. Quam ob causam sapiens ille Sirach ita 
pronuntiat : Cum enim morietur homo , hwreditabit 
serpentes , εί bestias, el vermes*. Ad hac Lxxxvi 
psalmo : Nunquid mortuis facies mirabilia, au me- 
dici suscitabunt et confilebuntur tibi ? Nunquid nar- 
rabit aliquis in sepulcro misericordiam tuam , et 
veritatem tuam in perditione? Nunquid cognoscentur 
in tenàbris mirabilia twa , et. justitia tua in terra 
oblivionis *? Ejusmodi et alia Scripturz verba cui- 


Δθ’. Καὶ ταῦτα μὲν µέχρι τοσούτου διεσκέφθω. 
Οὕτως γὰρ ὡς Ev χεφαλαίῳ τῶν Ὡριγένους δογµα- 
τισμῶν ὁ νοῦς. 'Eàv δέ τις τῶν ἀμφισθητούντων, 
προδαλλόµενος τὸ σῶμα τοῦ Χριστοῦ, διὰ τὸ xpo- 
τότοχον τῶν νεκρῶν καὶ ἁπαρχὴν» αὑτὸν εἰρῃσθαι 
τῶν κεχοιµηµένων, λἐγοι, ὅτι, χαθάπερ ἐχεῖ 
ἀνέστη, xài τὰ πάντα ὡσαύτως ἐχεῖνο δεῖν προσξοχὰν 
ἁναστήσεσθαι, ἵνα, ὥσπερ Χριστὸς ἐγήγερται, οὗ ως 
χαὶ ὁ Θεὸς τοὺς χοιµπθέντας διὰ τοῦ Ἰησοῦ ἄξει σὺν 
αὐτῷ ' ἐγήγερται δὲ τὸ τοῦ Ἰησοῦ, xal τὰς σάρχας 
ἃς εἴχε, χαὶ τὰ ὁστᾶ, χαθάπερ ἐπείσθη xoi θωμ.ᾶς ' 
λέξωμεν 'AXAX τὺ τοῦ Χριστοῦ σῶμα οὗ» ἣν ix 
θελήµατος ἀνδρὺς, ἡδονῆς ὕπνῳ συνελθούστς, Ev &vo- 
µίαις συλληφθὲν, xal χισσηθὲν ἐν ἁμαρτίαις, ἀλλὰ ix 
Πνεύματος ἁγίου, xai δυνάμεως Ὑψίστου, xax Παρ- 
θένου. Τὸ δὲ σὺν ὕπνος ἐστὶ, xal ἡδονὴ, xai ῥύπος. 
Καὶ διὰ τοῦτο χαὶ ὁ σοφὸς Σειρὰχ, Εν γὰρ go áxc- 
θνήσχευ ἄνθρωπο», ἀποφθέγγεται, χ.ἱηρονομήσει 
ἑρπετὰ, καὶ θηρία, xal cxonxac * καὶ ἓν ὁ-δος- 
χοστῷ ψφαλμῷ ἑθδόμῳ ^ Mi) τοῖς Ψεκροῖς ἄοιήσεις 
θαυμάσια, f) ἱατροὶ ἆναστήσουσι, καὶ ἐξομο.ὶο- 
γἠσονταίσοι; Mf) διηγήἠσεταἰ τις ἐν τάςῳ τὸ E.leóc 

«σου, xal τὴν ἀ.ήθειάν σου ἐν τῇ ἁπω-είᾳ; Mi, 
γ}ωσθήσεται ἐν τῷ σχότει τὰ θαυμάσιά cov, xal 
ἡ δικαιοσύνη σου ἐν TQ ἐπιε]ησμένῃ; Καὶ 


libet colligere licet , ne, si omnia copiose complecti ᾳ ἕτερα δὲ ῥήματα τοιαῦτα τῷ βουλομένῳ συνάχειν ἐχ 


ac commemorare velimus , iajorem in modum 
excrescat oratio. 


Sequitur ex. Methodio. 


XL. Cum Proclus egre dicendi finem fecisset, 
diu iis qui aderant tacentibus, et ad infidelita- 
tem abunde prostratis, posteaquam desiisse illum 
animadverti, sensim caput attollens ac respirans, 
ut ii qui in mari navigant, ubi sedari tempestas 
capit, tremens adbuc nihilominus ac vertigine 
correptus ( ut enim quod res est ingenue vobis fa- 
tear, tanta dicendi copia ac facultate perculsus ac 
velut obrutus fueram), ad Auxentium conversus, et 
eum appellans, Auxenti , inquam, non temere poe- 
Aicum illud usurpatum arbitror : 


Dum juncti properant ambo, 


Duo quippe adversarii sunt. Quare amborum vires 
ambobus nobis sustinendze sunt. Te enim pugne 
adversus illos et certaminis adjutorem et opitula- 


* Matth. xvin, 4 sqq.; Marc. ix, 4 "T. 


* Sap. vi, 2. *Psul. L, Ἱ. " Luc. 1, * Eccli. 


(42) Aouxóvr ἨΜεθοδίου. Hactenus Proclus. 
Deinceps Methodii partes sunt, qui adversus Ori- 
genem disserit, cujus patrocinium a Proclo susce- 
ptum paulo post indicat. Verum si Procli est ea dis- 
putatio, quz a num. 17 ad hunc usque pertexitur, 
non video quemadmodum Origenis causam defen- 
dat , cum ejus dogma validissime refellat, οἱ resur- 


* Apoc. 1, 5; I Cor. xv, 20. 


τῶν Γραφῶν πἀρεστιν ὅσα, ἵνα pid πάντων tust; εἰς 
πλῆθος μνημονεύοντες, πολυπλασίονα τῶν εἰρτµένων 
αὐξήσωμεν λόγον. 

Λοιπὸν Μεθοδίου (42). 

M'. Ὡς οὖν ἑπαύσατο µόχις καὶ ὁ Πρόκλος. χαὶ 
σιγἡ τῶν παρόντων Tv ἐπὶ πολὺ, χαταθληθέντων 
ἱχανῶς πρὸς ἀπιστίαν, xai ἐγὼ ἠσθόμην, ὅτι τῷ ὄντι 
πεπαυμένος εἴην 19, Ἱρέμα τὴν χεφαλὴν ἑπάρας xal 
ἀναπνεύσας, ὥσπερ ol “πλόοντες τοῦ χύµατος fór 
λωφῶντος, ὑποτρέμων ἔτι χαὶ σχοτιζόµενος (ἐ6ε- 
6λήµην γὰρ, ὡς πρὸς ὑμᾶς εἰρήσθω, τῇ δεινότητι 
τῶν λήγων χατηντληµένος) * τρέποµαι πρὸς τὸν Αί- 
ξέντιον, χαὶ χαλέσας αὐτὸν, Ὦ Αὐξέντιε, νοµίτω, 


D ἔφην, ph µάτην λελέχθαι τὸ ποιητικχὸν, 


Σύν τε δυοϊῖν ἐρχομένοιν **. 
Καὶ γὰρ ol ἀνταγωνισταὶ δύο. Διὸ σθένος ἁμφύτεροι ᾿ 
ἀμφοτέρων ἐπέχομεν. Συναντιλὴπτορα γὰρ xal ovv- 
αγωνιστὴν αἱροῦμαί σε τῆς πρὸς αὐτοὺς µάχτς, p 


* | Thes. iv, 13... * Joan. 1. 15. 
x,15. ? Psgal.Lxxxvi, 44-19. '* Ε. εἴη. |! ΙΙ. K. 


rectionem corporum affirmet. Sed neque Metbolii 
consequens refutatio ad antecedentem Procli ser- 
monem pertinet; οἱ Aglaopbontis orationem «08 | 
vincit, quz nulla hic exstat. Hic igitur hzreo. Αἱ- 
que aut Lransposila, aut omissa pleraque istic fuisse 
verisimile est. Quas, si Methodii liber exsuürel, 
discerni emendarique possent. 





- 


41133 


ADVERSUS ILERESES LIB. i1, TOM. 1. — HJERES. LXIV. 


1154 


ἡμῖν ὁ ᾽Αγλαοφῶν μετὰ Πρόχλου καὶ Ὡριγένους τοῖς A torem eligo, ne Aglaophon cum Proclo et Origene, ' 


ἅμα τρεπτικοῖς ' χαθ᾽ ἡμῶν ὡπλισμένος λόγοις ἐχ- 
πέσῃ * τὴν ἀνάστασιν. "Ave οὖν ἀντιπαραταξώμεθα 
τοῖς σοφίσµασιν αὐτῶν, μηδὲν τῶν ἀντιλογιχῶν, οἷς 
δειλοὶ βάλλονται, φοθηθέντες. Καὶ γὰρ οὐδὲν ἐν αὐ- 
τοῖς ὑγιὲς οὐδὲ πάγιον, ἀλλὰ φαντασία µόνον sümps- 
The ῥημάτων πρὸς κατάπληξιν τῶν ἀχουόντων, xal 
πειθὼ χατεσκευασµένη, οὗ τῆς ἀληθείας οὑδὲ τοῦ 
συμφέροντος χάριν, ἀλλὰ τοῦ δεῖξαι τοῖς παροῦσι 
τοὺς λόγους σοφούς. Ἐντεῦθεν γοῦν τοῖς πολλοῖς οἱ 
ix τῶν εἰκότων ἔσθ᾽ ὅτε λόγοι πρὸς χάλλος xa ἡδο- 
vhv πεποιχιλµένοι μᾶλλον τῶν εἰς ἀχρίθειαν ἔξητα- 
σµένων νοµίξονται σπουδαιότεροι, τῶν διδασχάλων 
οὔτε πρὸς τὸ βέλτιστον ἁμιλλωμένων ἔτι xal σεμνὸν, 
ἀλλὰ πρὸς τὸ ἀρέσαι χαὶ εὐημερῆσαι, καθάπερ οἱ 
σοφισταὶ, οἳ μισθὸν αἱροῦνται τῶν λόγων, ἔπευνωνι- 
ζόμενοι τῆς σοφίας ἐπαίνοις. Τὸ μὲν οὖν παλαιὸν 
βραχὺ παντελῶς τὸ περὶ τὴν ἐξήγησιν ἣν, φιλοτιµου- 
µένων μὴ τέρπειν, ἀλλὰ ὠφελεῖν τοὺς παρόντας τῶν 
τότε. 


aptis ad refellendum rationibus instructus, resur- 
rectionem everlat. fgitur-sophisticis illorum ca- 
lumniis resistendum nobis est, neque illorum ra- 
tiones quibus 53 ignavos impetunt ullo modo me- 
tuenda. Nihil enim in his sanum est atque firmam, 
sed vérborum duntaxat ornatus ad pompam et ad 
audientium admirationem instructus, ac persua- 
dendi quoddam lenocinium non veritatis, neque 
utilitatis ullius, sed ostentationis causa compara- 
tum, ut callidos ac solerter excogitatos sermones 
auditoribus exhibeant. Atque hinc nonnunquam 
accidit ut qua ex verisimilibus deductz sunt ora- 
tiones, et ad speciem ac voluptatem ornatz, aliis 
prestantiores videantur, quz ad accuratissimam 
verilatig normam exacte sunt. Ex quo fit ut et 
doctores non jam ei, quod optimum sit gravitatis- - 
que plenum, studeant , sed id duntaxat, quod pla- 
cet. quodque secundo fasore fertur, respiciant, uti 
sophiste facere consueverunt, qui orationum sua- 


rum mercedem accipientes doctrine et eruditionis sux laudibus tanquam vili quodam pretio redi- 
amuntur. Àc priscis quidem temporibus summa erat in explicando brevitas, cum in id illi potissimum 
incumberent, non ut oblectarent, sed ut prodessent auditoribus. 


'Aq' οὗ δὲ λοιπὸν εἰς ῥᾳστώνην ἐπετράπη πᾶσιν 
ἑρμηνεύειν ἐξεῖναι τὰς Γραφὰς, χαὶ πάντες εἰς τὸ 
ποιῆσαι μὲν τὸ καλὸν Ἠμθλύνθησαν πλησθέντες οἱήμα- 
τος ' περὶ τὸ λογικεύεσθαι δὲ προέχοψαν καλλωπιζὀ 
μενοι, ὡς πάντα γινώσχειν ὑπάρχοντες δεινοὶ, διδά- 
σχεσθαι μὲν ὁμολογεῖν χρῄζειν αἰδεσθέντες, φιλονει- 


κεῖν ὃξ μᾶλλον καὶ προπηδᾶν, ὡς οἱ. διδάσκαλοι ᾿ C 


θρασυνθέντες γοῦν ἐντεῦθεν, τοῦ μὲν εὐλαθοῦς καὶ 
πράου, xai πάντα δύνασθαι ποιεῖν τὸν θεὺν ὧν ἐπηγ- 
γείλατ», τὸ ὃ πιστεύειν ὠλίσθησαν ' εἰς δὲ ζητήσεις 
κ«ενὰς καὶ βλασφηµίας Ίχασι, μὴ νοῄσαντες, ὡς οὐ 
τὰ ἔργα τῶν λόγων ἐπετηδεύθη χάριν, ἀλλὰ τῶν Ép- 
γων οἱ λόγοι’ ὥσπερ ἰατριχῆς, δι ὧν τοὺς χάµνον- 
τας δεῖ σώξεσθαι, τῶν λόγων ἔργοις χυρουµένων; Ty! 
ἡρμοσμένων ἡμῶν πάντα συμφώνως, ὁ νοῦς εἴη τοῖς 
ἀρίστοις λόγοις τὰ ἤθη τῇ γλὠσσῃ συνῳδὰ παρέχων, 
δίχην λύρµας, ἀλλά μὴ ἅμουσα xai ἀσύμφωνα. Ἐπὶ 
γὰρ τῷ χκτήσασθαι χατὰ ἀλήθειαν ἀγωνίζεσθαι δεῖ τὸ 
δίχαιον ἀσχεῖν, xal οὐκ ἐπὶ τῷ Doxsiv, χωλῶς ἔπι- 
ζαἰἴνοντα σοφίας, xaX πρὸς δόξαν μᾶλλον ἣ πρὸς ἁλή- 
θειαν ἁμιλλώμενον πρόθυρα, xai προσχήματα, xa 
πᾶσαν ὑποδυσάμενον τῆς ὑποχρίσεως τὴν σχευἠν. 


Posteaquam vero explanandarum Scripturarum 
nullo cuique negotio facultas est concessa, univer 
sique fastu ac sui opinione inflati ad id , quod 
rectum est , obtusi atque hebetes facti sunt, 
magnos vero in ratiocinandi subtilitate progressus 
fecerunt , ac. fucum in dicendo consectati sunt, 
perinde ac rerum omnium scientia prediti: cum et 
doceri se opus habere confiteri erubescerent , et 
contentiose jurgari ac prosilire preceptorum instar 
mallent; tum demum accidit, ut temeritate qua- 


' dam elati ab religiosa mansuetaque animi affectione 


ac credulitate illa desciscerent , qua Deum posse 
quidquid promiserit efficere sibi persuaderent , 
contra vero ad inanes quszstiones ac blasphemias 
deduci se paterentur, ne illud quidem animadver- 
tentes non opera ipsa sermonum , sed sermones 
operum gratia comparari , ut in medicina usu ve- 
nire cernimus, in qua nimirum sermones factis 
ilhs comprobantur, quibus :grotum representari 
sanatum oportet. Quo videlicet aptissimo quodam 
concentu temperati, ejusmodi mentem habeamus, 


D qus prestantissimis sermonibus consentaneos mo- 


res pra se ferat, lyrae cujusdam instar, non abhorrentes atque discordes. Qu'ppe ad id, ut revera 
compotes simus, non ut esse videamur, omni est nobis animi contentione colenda justitia, ut non 
veluti claudicando sapientie studium capessamus, neque ad gloriam magis, quam ad veritatem  enita- 
mur, aut sic tanquam eximiam quamdam faciem et inanem speciem obducamus, omnemque simu- 
lationis ernatum apparatumque subeamus. 

ΜΑ’. Εἰοὶ γὰρ, εἰσὶν ol λόγων τραγικῶς χεχοσµη- 
µένων προσθολαῖς *, χαθάπερ γυναῖχες αἱ ἔξωθεν ὡραἵ- 
ζόμµεναι πρὸς ἁπάτην ἑντέχνως, ἐὰν μὴ τις πεφυλα- 
γµένως αὑταῖς τῶν ἔτι νεωτέρων προσθλέφῃ τῇ πίστει 
χαὶ νηπτικῶς. "Oücv εὐλαθητέον, πρὸ τοῦ χαταµα- 
θεῖν ἀσφαλῶς, εἰς τὴν καρδίαν εἰσδέξασθαι τὸν τοιοῦ- 
τον λόγον. Καὶ γὰρ φθάνουσιν οἱ ἐξαπατῶντες πολ- 


56A XLI. Sunt enim profecto, sunt, qui oratio- 
nis tragicam ad pompam exornate artificio sese 
venditant, uti mulieres facere solent; quz, ad illi- 
ciendum ac decipiendum, externum corporis cul- 
tum ac lenocinium adhibent, nisi summa cum 
animi cautione, fide ac sobrietate muniti ad illas 
adolescentes oculos adjiciant. Quocirca diligenter 


3 F. ἀνατρεπτικοῖς.  * Corrupta vox est. ᾖ3Ε. τοῦ. * F. προθολαῖς. 


1:55 


S. EPIPHANII 


cavendum est , ne, antequam totam rem accurate A λάχις τοὺς διδάσχοντας * χαθάπερ καὶ αἰ Σειρῆνες τοὺς 


perceperimus , ejusmodi sermones ad animos no- 
stros adhzrescere patiamur. Sepe enim accidit, 
ut deceptores doctorum operam anteyertant, non 
aliter ac Sirenes crudelitatem suam et in homines 
odium iis, qui sese fugiunt , suavitate vocis occul- 
tant. Quod uisi ita est, inquam, Auxenti, οὐ tua 
est de ea re sententia? Eadem qus tua, respondit. 
Proinde contrarie opinionis sophistas omnes si- 
mulacrorum veritatis imitatores esse dicimus, ac 
veritatis ipsius ignaros, cujusmodi sunt pictores. 
Nam et isti navium architectos, et naves ipsas ac 
gubernatores exprimere imitando student , cum 
fabricandarum navium gubernandique sint im- 
periti. Visne igitur, ut abrasis coloribus pueris 


φεύγοντας αὐτὰς χρύπτουσι μακρόθεν τὸ µισάνθρω- 
moy τῇ χαλλιφωνίᾳ. "H. πῶς, ὦ Αὐξέντα, ἔφην ἐγὼ, 
σοὶ ! ταῦτα τίθεσθαι; Καὶ ὃς ἀπεχρίνατο" Οὕτως χαθ- 
άπερ xa σὺ. Οὐχοῦν πάντως τῶν ἑτεροδόξων τοὺς 
σοφιστὰς μιμητὰς εἰδώλων ἀληθείας εἶναι λέγοµεν, 
ἀλήθειαν μὴ γινώσχοντας, καθάπερ ζωγράφους. Καὶ 
γὰρ οὗτοι μιμεῖσθαι μὲν ναυπηγοὺς, xai πλοῖα, xal 
κυδερνήτας ἐπιχειροῦσε, ναυπηγεῖν χαὶ χυδερνᾶν 
μὴ γιώσκχοντες. Οὐχοῦν ἀποξέοντες θέλεις τὰ χρώ- 
paca πείθωμεν αὐτῶν τὰ θαυμάξοντα τὰς τοιαύτας 
γραφὰς παιδία, ὅτι οὔτε τὸ πλοῖον πλοῖόν ἐστιν, οὔτε 
ὁ χυθερνήτης χνθερνήτης, ἀλλὰ τοῖχος ἔξωθεν πρὸς 
τέρψιν χρώµασι xaX γραφαῖς χεχοσµηµένος; Καὶ ὅτι 
μιμηταὶ μὲν εἰδώλου πλοίου καὶ χυδερνήτου οἱ δη- 


pieturarum illarum admiratione deflxis persuadea- B µιουργήσαντές εἰσιν ἆ πὸ τῶν χρωμάτων ταῦτα, xal 


mus, neque navem esse qus navis videtur, neque 
gubernatorem qui gubernator appareat, sed pa- 
rielem esse picturis ac coloribus extrinsecus ad vo- 
juptatem ornatum ? Quod autem , optime vir, in- 
quam, simulacri duntaxat navis ac gubernatoris, 
mon navis ipsius imitatores sint, qui ejusmodi 
opcra colorum varietate finxerunt, longum est qui- 
dem jis qui audire eupiunt exordium, sed tamen 
"utile, Etenim si divinarum Scripturarum verba, 
quibus opinionem suam ad illudendum , tanquam 
vario colorum genere , distinguunt , ac justitiam 


οὐ πλοίου, p.axpby τὸ ἀχοῦσαι ποθοῦντι τὸ προοίμιο», 
ἀλλὰ ὠφέλιμον, ἔφην, ὦ ἄριστε. Τὰ γὰρ ἀπὺ τῶν 
θεοπνεύστων Γραφῶν ῥήματα, οἷς ἐπιχρωματίζοντες 
ποιχίλλουσιν ἑαυτῶν πρὸς ἁπάτην οὗτοι τὴν δόξαν, 
διχαιοσύνην αὐθαδῶς xal ἀλήθειαν ὀνομάζοντες, οὐ 
γινώσχοντες ὅλως δικαιοσύνη», εἴ τις ἀφέλοιτο, πόσον 
οἵει γυµνωθέντας αὐτοὺς τῶν οοιούτων ὀνομάτων 
χλευασθήσεσθαι; Πάνυ πολὺ, ἔφη. Πότερον οὖν, ὦ 
Αὐξέντιε, fjv δὲ ἐγὼ, aU βούλει ταύτης ἡγεμονεύευν 
τῆς ὁδοῦ, ἢ ἐγὼ ἠγήσυομαι; Δίχαιον, ἔφη, σοὶ ἡ γεῖ- 
σθαι. ZU γὰρ χατάρχεις τοῦ λόγου. 


veritatemque arroganter nominant, justiti penitus ignari; sed si quis illa detrahat, quam tu ridieu- 
los fore illos existimas istiusmodi vocabulis exutos? Mirum in modum, inquit. Tum ego : Num tu viz 
illius dux esse, mavis, Auxenti , an me potius ducem adhibere? Aquum est ducem te esse, respon- 


dit : Tu enim ei sermoni preisti. 


XLII. Hoc igitur dictum est (age enim Aglao- C ΜΒ’. θὐχοῦν ἑλέγετο (φέρε γὰρ πρὸς µέρος ἐξ ἀρ- 


vhontis sententiam ab initio repetitam singillatim 
expendamus), animam corpus, quod circumfusum 
nobis est, ín delicti poenam assumpsisse , cum su- 
perioribus temporibus ab eo separata summa in 
felicitate degeret. Etenim scorteas illas tunicas 
corpora esse dicebat, quibus 965 inclussm sunt 
anims, ut mortuum illud corpas circumferentes 
corum quas  commiserant, poenas dependerent. 
Nonne Irc. a te initio proposita sunt, o medice? 
Tu vero, si minus recordari.videor, memorie mes 
subjicito. Nihil ea re nunc quidem opus est, ait 
ille. Nam bsc ipsa sunt, que primo loco diximus. 
Quid deinde? Nonne hoc postea sapius a te com- 
wemoratum est, magno nobis impedimento esse 


corpus, ad éorum qua revera sunt , perceptionem D τὰς περὶ τὴν ἐπιθυμίαν' τῆς γαστρὸς προσθολᾶς, ἔτι 


ac scientiam ; qued partim in eo curando ac fo- 
vendo simus occupati, partim ventris nos illecebre 
ac cupiditates infestent ? Ad hzc maledicengz oinnis 
in Deum , ac peccatorum omnium causam ad cor- 
pus referri, propterea quod per sese,sine corpore 
peccare prorsus anima non potest? Unde et post 
obitum , quo peccato atque in Deum contumacia 
vacare in coelo posset, ubi cum angelis ei domici- 
lium constitutum est, liberam illam ac corpore 
.hudatam esse debere , quandoquidem inquinandi 


'Deesse videtur nonnihil. * F. &y' εἰς ὑπομ. ἐάν τι. 


χῆς ἀχολούθως τὸν ᾽Αγλαοφῶντος ἐξετάσωμεν νοῦν) 
1j ψυχη τὸ σῶμα διὰ τὴν παράδασιν ὃ περικείµεθα 
τοῦτο ἀνειληφέναι, χρόνοις τοῖς ἄνω χωρὶς αὐτοῦ µα- 
καρίως διάξασα. Τοὺς γὰρ δερµατίνους εἶναι χιτῶνας 
σώματα, εἰς & ἐνεῖρχθαι συνέδη τὰς φυχὰς, δίχην 
ὅπως ὧν ἕδραααν νεκροφοροῦσαι παράσχωσιν. Ἡ οὐ 
ταῦτα πρῶτον f» ἐν ἀρχῇ τὰ λεχθέντα ὑπὸ σοῦ, - 
ἑατρέ; A)" εἰς ὑπόμνησιν ἐάν τίς * σοι φαένομαι μὴ 

μεμνημένος' οὐδὲ νῦν ὑπομνῄσεως εἰς τοῦτο δέ. 

Αὐτὰ ταῦτα γὰρ fjv bv πρώτοις ἡμῖν τὰ εἱρημένα. — 
Τί δὲ οὐχὶ καὶ τοῦτο ἐν τοῖς ἑξῆς ἑλέγετο πολλαχῶς 
ὑπὸ σοῦ, ὡς ἑμποδὼν πρὸς τὴν χατάληψιν ἡμὲν τὸ σῶμα 
τῶν ὄντως ὄντων, xal γνῶσιν, διὰ σὰς πρὸς eb χοσμεῖν 
ἀσχολίας αὐτὸ καὶ θεραπεύειν, γίνεται, xal τὰς ἄλλας 


τε βλασφημιῶν, xal παντοίων αἴτιον ἁμαρτημάτων' 
διὰ τὸ μὴ δύνασθαι χαθ' ἑαυτὴν δίχα σώματος Gus; 
ἁμαρτῆσαι τὴν ψυχὴν, xai διὰ τοῦτο μετὰ τὴν ἐν- 
τεῦθεν ἀποδημίαν ἐχτὺς ἁμαρτημάτων ὅπως ἔσοιτο, 
xaX παρακοῆς ἐν τοῖς οὐρανοῖς, ἔνθα xal τὰς διατρι- | 
θὰς ἕξει μετὰ τῶν ἀγγέλων, ἐλευθέραν αὐτὴν χαὶ 
Υυμνὴν χρῆναι διαμεῖναι σώματος; ἐπειδήπερ ὁ 
σωμα τοῦ χραΐνεσθαι τοῦτο xal ἁμαρτάνειν mapal- ο 
τιον αὐτῇ καὶ σννεργὸν γίνεται. "Άνευ γὰρ σώματος 
ἁμήχανον ἁμαρτῆσαι ψυχἠν. Ὅθεν ἵνα τὸν ἄπειρον 





1151 


ADVERSUS HJERESES LIB. Ji. TOM. [. — HAERES. LXIV. 


W38 


ἀναμάρτητος αἰῶνα τηρηθῇ, οὐχέτι τὸ ταλαντεῦον A sui peceandique causa illi corpus est , el admini- 


αὐτὴν εἰς τὴν φθορὰν χάτω xal τὴν ἀδικίαν σῶμα 
λέφεσθαι. Ἐλέχθη xdi τοῦτο. TU δὲ καὶ καλῶς σοι 
τοῦτο xaX ὀρθῶς, ἔφην, Ἠγησαι λελέχθαι ; Καὶ τί σοι, 
ἔφη, τοῦτο διαφέρειν 1; ᾽Αλλὰ οὐκ ἑλέγξης τὸν λόγον. 
υ0δὲ φυχὴν δὲ, ἐγώ. Αλλά δι ἃ εἴρηχας, ὅπως ἑξ- 
ετάζηται ὁ λόγος, χαλῶς καὶ ὀρθῶς, ἔφη. Καλῶς δέ 
σοι δοχεῖ τίθεσθαι καὶ ὀρθῶς, ὃς ἑαυτῷ τὰ ἑναντία 
λέγων xaX ἀσύμφωνα; O05" ὅπως, Τί οὖν; ᾽Αμούσως 
γὰρ οὕτως σοι φαίνεται τὴν ἀλήθειαν ὑποχρίνεσθαι, 
Πάντων μάλιστα, ἔφη. Οὐχ ἄρα ἀποδέχῃ τὸν τὰς 
ἁμαρτίας ἑντείγοντα πρὸς τὸ ψευδὲς µέλος τῶν λό- 
γων; 0ὐδ' ὅπως τί οὖν 3; 


run cobsrentia loquatur 7 Minime sane, dixit. 


stram operau) praebet? Nam absque corpore pec- 
care anima non potest. Ideo ut infinito tempore 
peccati corpus expers esse possit, non illud amplius 
corpus accipiet, quod pessum illam ad corruptelam 
et ad injustitiam deprimit. Hoc ipsum, ait ille, di- 
ximus. Num tu vero; inquam, recte ac preclare 
dictum illud existimas ? Quid enim tua refert? ait. 
Atqui refellere ista non poteris. Neque vero ἀπ» 
mam, subjeci. Verum ex his qu: dixisti, placetne, 
ut in sermonem tuum inquiramus? Belle, inquit, 
ac commode. Rectene vero ac praeclare censes ab 
eo'positum aliquid, qui sibi ipsi contraria ac pa- 
Quid igitur? Num tibi absurde ille veritatem gi- 


mulasse videtur ? Omnino, respondit. Ne eum quidem igitur probare potes, qui delicta ad falsum ora&- 
lionia concentum atque harmoniam intendat ? Nullo, inquit, modo. | 


«ὐχοῦν οὐδὲ σεαυτοῦ λέγοντος ἁμούσως, οὐδ' ὁτιοῦν B 


ἀποδείξῃ. Δοὺς γὰρ ἀσωμάτως ἡμαρτηχέναι τὰς 
φυχὰς, ἁἀποσφαλείσας τῆς ἑντολῆς, xal φράσας διὰ 
th; Ἀνομίαν τοὺς χιτῶνας αὐταῖς ὕστερον τοὺς δερ- 
µατίνους δεδωχέναι τὺν θεὸν, ἵνα δίχην νεκροφοροῦ- 


σαι παράσχωσι, χιτῶνας τὰ σώματα φράσας, προϊόν- . 


τος τοῦ λόγου ἐπιλαθόμενος, & τὰ πρῶτον ὑπέθαυ, μὴ 
δύνασθαι χαθ᾽ ἑαυτὴν τὴν φυχὴν ἁμαρτῆσαι λέγεις. 
0ὐ πεφυχέναι γὰρ ὅλως πρὸς τοῦτο, ἀλλὰ παραΐτιον 
αὐτῇ παντοίων χαχῶν «b σῶμα Υγεγονέναι. '0θεν πρὸς 
τὸ pi παρορμηθῆναι πρὸς ἁδικίαν αὐτὴν, αὖθις, 
χαθάπερ συνέδη χαὶ πρόσθεν ὑπὸ τοῦ σώματος. ob- 
τως-εἰς τοὺς αἰῶνας αὐτὴν ἔσεσθαι χωρὶς αὐτοῦ. 
Kaízo: πρῶτον εἰπὼν ἐν τῷ παραδείσῳ πρὸ τοῦ σώ- 
µατος τὴν φυχὴν, ὁπότε ἔτι µαχαρἰα καὶ ἀναλγὴς fjv, 


ἡμαρτηκέναι. Παραδᾶσα γὰρ τὴν ἔντολὴν, xexpa- C dixeras, 


εηµένης * ἤδη διὰ τὴν πρὸς τὸν ὅφιν πειθὼ τῆς 
ἁμαρτίας, δεσμὸν αὐτῃ τὸ σῶμα δεδόσθαι τιµωρόν. 


lgitur ne te ipsum quidem probaveris qui tam 
absurde loquare. Nam cum peccasse citra corpus 
animas concessisses, ac mandalum esse transgres- 
gas, atque ob id peccatum scorteas illis tunicas 
obtulisse Deum, ut ea mortuorum gestatione poenas 
persolverent; tunicas enim istas de corporibus 
interpretaris, cum hec, wnquam, agseruisses , 
progrediente deinceps oratione, velut eorum qua 
antea proposueras oblitus , non posse per 8ese 
animam peccare confirmas : $66 neque enim ad 
id a natura esse comparatam , sed malorum ome 
nium causam ei corpus attulísse. Quare ne ad im- 
probitatem iterum incitetur, quemadmodum antea 
ex contagione corporis acciderat, sic illam ab eo 
separatam perpetuo futuram. Atqui paulo ante 
animam ante corpus in paradiso, dum 
adhuc felix, et a dolore immunis esset, sese ob- 
strinxisse peccato. Quippe violato Del mándato, 


cum jam peccatum, pro eo quod serpenti paruerat, invaluisset, corpus illi supplicii loco vinculi instat 


circumdatum. 

"Qoare fj τὸ πρότερον ἢ τὸ ὕστερον οὐκ ὀρθῶς ἔχει. 
"τοι γὰρ πρὸ σώματος Άμαρτε, xal οὐδέν τι μᾶλ- 
Vw, κἂν μὴ λάθῃ σῶμα, ἁμαρτήσεται, χαὶ µάταιος 
ἡ περὶ τοῦ μὴ ἀνίστασθαι τὸ σῶμα περισσολογία’ f| 
μετὰ σώματος, καὶ οὐ δύνανται σῶμα οἱ χιτῶνες 
νοµίζεσθαι εἶναι οἱ δερµάτινοι. Εὐρίσκεται γὰρ πρὸ 
τῆς χατασχευῆς αὐτῶν ἀθετῆσας ὁ ἄνθρωπος (πρὺς) 
τὴν θείαν ἐντολήν΄ οὗ xal χάριν οἱ χντῶνες χατα- 
σχευάζονταν, τὴν γύµνωσιν τὴν ἀπὸ τῆς ἁμαρτίας 
αὐτῶν προσγενοµένην καλύφρντες. ᾽Αλλὰ πότερον 
πείθω σε, xai ὁρᾷς, ὡς ἑαυτῷ µαχόµενα ὑπέθου, xal 
σοι τοῦτο Ὑεχένηται σαφές; "H οὐδέπω µανθάνεις, 
à ᾽Αγλαοφῶν, ἔφην, ὃ λέγω; Μανθάνω, ἔφη, καὶ 
οὐχέτι δέοµαι δεύτερον ἀχούσασθαι ' ἀλλὰ ἔλαθον οὐκ 
ὀρθῶς εἰπών. Ανάγκη Táp μοι, δεδωχότι τοὺς δερ- 
µατίνους χιτῶνας εἶναι τὰ σώματα, ὁμολογεῖν, καὶ 
πρὶν εἰς τὸ σῶμα τὴν φυχὴν ἐληλυθέναι, ἡμαρτηχό- 
ναι, ἀνθ᾽ ὧν πρὸ τῆς χατασκευῆς αὐτῶν 1j παράθασις 
ἐγένετο. Διὰ τὴν παράδασιν γὰρ ol χιτῶνὲς αὐτοῖς, 
καὶ δι αὐτῶν ἡ τούτων αὐτοῖς κατασχεύασις, χαὶ 
οὐχ fj παράδασις διὰ τοὺς χιτῶνας Ὑίγνεται * καὶ 


«Ε. διαωέρει, sed parum commoda. baec lectio videtur. 


lgitur vel prius, vel posterius perperam a te 
positum est. Nam aut ante corpus deliquit, ac, 
tametsi corpus minime resumat, nihilominus pec- 
cabit, et inanis erit omnis illa contra corporis 
resurrectionem ac supervacanea disputatio: ant 
cum corpore peccavit, atque ita scortez ille tu- 
nice ad corpus referri non poterunt, siquidem 
antequam ille consuerentur, divinum ab homine 
violatum esse praeceptum animadvertimus, cujus 
insuper causa comparata ille tunicze sunt, quibus 
contraeta ex peccato nuditas obtegeretur. Num 
tandem tibi ista persuadeo, idque adeo sentis, quem- 
admodum tecum ipse ratione tua dissenseris, atque 
hoc a me tibi est perspicue monstratum * Απ΄ ΠΟΠ’ 
dum quod 'dico percipis, Aglaophon? Ego vero 
percipio, inquit, nec audire secundo necesse est. 
Sed nescio quo modo imprudens perperam Ίδια 
jactavi. Necesse est enim cum  pelliceas illas tuni- 
cas corpora esse concesseríim , animam quoque, 
priusquam in corpus subiret, peccasse confiteri : 
propterea quod delictum, antequam ille fierent, est 


* F. οὐδ ὅπως οὖν. *F. κεκρατυμμένης, 


^ 


4129 


S. EPIPHANTII 


A 


admissum. Nam ob legem violatam tunice illis A £x ταύτης τῆς ὁμολογίας συγχατατίθεαθαι, ὣς οὐ τὸ 


oblatze sunt, ob eamque consutz»; neque propter 
tunicas illa est facta commissio. Quz: cum professi 
fuerimus, assentiri una et illud debemus, ne huic 
quidem corpori tanquam causc mali partem ullam 
esse tribuendam, sed ipsam per sese animam totam 
ilam sustinere. Quare tametsi corpus non resu- 
mat, nihilominus peccabi, cum et antea citra 
corpus peccaverit. Omninoque stolidum est negare 
ob id corpus aut carnem posse resurgere, ne 
corpori utcunque sit causa peccandi. Peccabit enim 
utique posito corpore, uL et ante corpus peccave- 
rat, etsi corpus non subinde recipiat.: Ex quo ne- 


σῶμα τοῦτο παραίτιον χαχίας ἐστὶν, dXX αὐτὴ ἡ 
Quz ἐν ἑαυτῇ. Ac, χᾶν μὴ λάδῃ τὸ copa, ἁμαρτή: 
σεται, ἐπειδήπερ xa πρόσθεν ἕμαρτε χωρὶς σώμα 
τος. Καὶ ἀνόητον τὸ λέγειν ἀναθιῶναι μὴ δύνασθα, 
τὸ σῶμα, διὰ τοῦτο (τὴν σάρχα 3) ἵνα ph παραΐτιον 
«?| duy) τοῦ ἁμαρτῆσαι γενηθῇ. ᾽Αμαρτήσεται γὰρ, 
ὡς xal πρὸ τοῦ σώματος ημαρτεν, οὕτως xai µετὸ 
τὴν τοῦ σώματος ἀπόθεσιν, χᾶν μὴ αὖθις τὸ σῶμσ 
ἀπολάθῃ. "Ocv ἀνάγχη pot διὰ ταῦτα μήτε ἐμαυτοῦ 
µήτε ἄλλου ἁποδέχεσθαι λέγοντος τοὺς δερµατίνους 
χιτῶνας εἶναι τὰ αώματα. El δὲ ἀποδεξαίμτν, ógo- 
λογεῖν χρή µε χαὶ τὰ εἰρημένα. 


cesse est neque me ipsum, neque alterum a me probari 507 qui scorteas tunicas corpora fuisse 
dixerit. Quod si id ego comprobem, una iis, qua dixi, assentiri convenit. 


XLI]. Ad bec ego : lllud vero, o Aglaophon, B — MI". Τί 6b οὐχὶ xéxzlvo, ἔφην, ὦ ᾽Αγλαοφῶν, 


nonne tibi perperam allatum videtur? Quid illud 
est? inquit. Corpus, inquam, asserere vinculi 
jostar ac compedis adversus animam esse [abri- 
catum : quod et propheta vinctos nos in terra esse 
dicat !, et David compeditos appellat *? Tum ille : 
Respondere, inquit, tam expedite tibi nequeo. Cur 
autem cum alio potius non disputas? At ego (sen- 
seram enim erubuisse hominem, convincique me- 
tuere), Num tu tandem adductum me invidia 
putas voluiase refellere, ac non potius quod erat 
propositum declarare voluisse ? Sed heus tul 
nec te interrogari pigeat. Vides enim non parvis 
de rebus natum hunc nobis esse sermonem, sed 
de eo scilicet, quanam ratione credendum sit. Et- 


δοχεῖ σοι μὴ ὀρθῶς ἔχειν; Τὸ ποῖον; Τὸ λέγειν, Tiv 
δὲ ἐγὼ, δεσμὸν xal πέδας vb copa μεμηχανῆσθαι 
κατὰ τῆς ψυχῆς ^ καὶ ὅτι xal ὁ προφήτης δεσµίους 
γῆς ἔφη ἡμᾶς" διὰ τοῦτο καὶ ὁ Δαβθιδ πεπεδηµέ- 
νους; Καὶ ὃς, Οὐχ ἔχω σοι προχείρως ἀποχρίνασθαι, 
ἔφη. ᾽Αλλά τί ἄλλῳ οὗ διαλέγει; Καὶ ἐγὼ (ᾖσθόμιν 
γὰρ ἑρυθριᾷν αὐτὸν, φεύγοντα ἐλεγχθηνό: τὸν λόγο), 
Ote. γὰρ uh χατὰ φθόνον ἐπιχειρεῖν σε ἑλέγξαι, 
ἔφην, xaY μῆ τὸ προχείμενον καταρανὲς Φιλονει- 
χεῖν ποιῆσαι; ἸΑλλ, ( ἀγαθὲ, uh ἀποχάμοις ἂν 
ἐρωτώμεγνος. Ορᾷς γὰρ, ὡς o0 περὶ μιχρῶν εἶσ.ν 
ἡμῖν οἱ λόγοι, ἀλλ' ὄντινα χρὴ τρόπον πεπιστευχέναι’ 
xaX γὰρ οὐδὲν οἶμαι τοσούτων χαχῶν * ἀνθρύπω 
γενέσθαι, ὅσον ἀπὸ τῶν ἀναγκαίων, ὁπόταν ψευδη 


enim nullum homini gravius malum accidere posse 6 περὶ αὐτῶν δοξάζοι. Ἴθι οὖν προθύµως πρὸς τὰ Epu- 


puto, quam necessariis ex rebus, cum falsam de 
illis opinionem conceperit. Palam igitur, quaeso, el 
alacriter ad interrogata respondeas; ac si quid 
minus verum proposuisse videor, majore veritatis 
quam mei studio ductus redargue. Nam redargui 
ipsum, quam alium redarguere longe excellentius 
esse bonum arbitror, quo scilicet majus est malo 
ipsum eripi, quam alios eripere. Age igitur collatis 
invicem sermonibus, videamus ecquid a se mutuo 
diisentiant. Non enim levia sunt illa, de quibus 
contendimus, sed ejusmodi, ut et illa scire pra- 
slantius sit, el ignorare turpissimum. Tu igitur 
reviviscere corpus non existimas : ego vero censeo. 
liase res habet, inquit, ex his quz antea dixi. 


τώµενα ἁποσάφει xal ἐάν τὶ σοι λέγειν ἀλτθὲς ub 
δοχῶ, μᾶλλον τῆς ἀληθείας φροντίσας ἢ ἐμον, 
ἔλεγξον. Μεῖζον γὰρ ἀγαθὸν τὸ ἐλεγχθῖναι του 
ἑλέγξαι νομίζω: ὅσῳ μεῖζόν ἐστ. τὸ αὐτὸν ἁπαλλα- 
γῆναι χαχοῦ τοῦ ἄλλον ἁπαλλάξαι. Φὲρε οὖν, παρ 
ἀλλήλους * παραθάλλοντες τοὺς λόγους, σχεπτώψ «θα. 
el τι διοίσουσιν ἀλλήλων. Καὶ γὰρ τυγχάνει περὶ ὧν 
ἀμφισδητοῦμεν οὐ πάνυ αμιχκρὰ ὄντα, ἀλλὰ περὶ ὧν 
εἰδέναι τε χάλλιον, μὴ εἰδέναι τε αἰσχρόν. Οὐκουν σὺ 
μὲν οὗ νομίζεις ἀναθιῶναι τὸ σῶμα, νομίζω δὲ ἐγω. 
Πάνν μὲν οὖν, ἔφην, χαὶ δι & εἴρηχα. Καὶ σὺ δὲ, 
ἣν μὸν ἑγὼ, δεσμὸν αὐτὸ, xal φυλαχὴν, xal σημα, 
xai ἄχθος, xal πέδας εἶναι ἔφης ' ἐγὼ δὲ οὗ eru. 
Ἀληθὴ, ἔφη, μοὶ λέγεις. Καὶ μὴν δι ἀχολασίας, xal 


Praterea, inquam, vinculum idem ac cuatodiam, et p πλάνης, xal λύπης, καὶ θυμοῦ, xal συλλἠθδην τῶν 


sepulcrum, et onus ac pedicas esse dixisti ; ego vero 
uon assentior. Vere, inquit, a te ista dicuntur. Ad 
bec intemperantia, errore, tristitia, iracundia, 
ceterisque, ut uno verbo dicam, omnibus, quorum 
tu malorum causam sustinere corpus asseris, 
animz ad ineliora impetum prapediri dixisti, neque 
sinere nos ad eorum, qui rejpsa sunt, compre- 
hensiopem ac scientiam pervenire. Quolies enim 
eorum quz sunt indagare aliquid volumus, tum 
oborta caligo mentibus nostris tenebras offundit, 
neque veritatem dilucide a nobis pervideri patitur. 


! Zach. 1x, 11. 
à 


χαχάν. * F. te. . 


ἄλλων ἁπάντων, ὧν εἶναι παραίτιον αὐτὸ χαχῶν ἔφτς, 
ἐμποδίζον ἡμῖν τὴν πρὺς τὸ χάλλιον ὁρμὴν τῆς v 
χῆς, μὴ ἑῶν τὸν ὄντως ὄντων εἰς χατάληψιν ἡμᾶς 


«καὶ γνῶσιν παρελθεῖν. Κἄν γὰρ ἐπιχειρήσωμεν ϐη- 


ρεῦσα[.τι τῶν ὄντων, ἀεὶ παρεμπίπτων ζόφος (opi 
τὸν λογισμὸν, μὴ ἐπιτρέπων ἡμᾶς ἐπισχοπῆσαι τὸ 
ἀληθὲς τρανῶς. ᾽Απάτης γὰρ ἡ διὰ τῶν ὥτων ἡμῶν 
πεπλήρωται σχέψις, ὡς ἔφης ' ἁπάτης δὲ χαὶ ἡ διὰ 


τῆς ὄψεως, ἁπάτης δὲ καὶ ἡ διὰ τῶν ἄλλων αἰσθί, 


'σεων. Ὁρᾶς, ἔφη, à Εὐθούλιε, ὡς ἐγὼ ἔτοιμός 
X: Psal. xyv, 7. *. Nisi xaX τὴν aápxa legas, supertvacanea ἰδία sunt. * F. «03902 





fal 


ADVYVERSUS H,ERESES LIB. II. TOM. I. — H/ERES. LXIV. 


1112 


εἰμί σε kxatetv, ὁπόταν ὀρθῶς διασαφᾗς τοὺς λό- A Nam et ea perceptio, qus flt auribus, plenissíma , 


Τους; 


fallaci est; $68 fallax item qus oculis ac reli- 


quis omnino sensibus efficitur. Vides, inquit, Eubuli, quam ego sím in tui laudationem propensus, 


cum aperte distincteque loqueris ? 

MA'. "Apa οὖν, ἵνα δή µε χαὶ μᾶλλον ἑπαινέσεις, 
ti δεσμὸς τὸ σώμα χαθ’ ὑμᾶς δοχεῖ, οὗ δύναται xa- 
xix; ὑπαίτιον εἶναι νοµίζεσθαι τῇ uy, καὶ ἀδιχίας 
ἔτι, ἀλλὰ σωφροσύνης ἀντιστρόφως χαὶ παιδείας. 
"Qs δὲ σχόπει. θὕτω γὰρ ἂν μᾶλλον ἀχολουθήσειας. 
Ποῖ ἄγομεν τοὺς τὰ σώματά χάµνοντας; Οὐ παρὰ 
τοὺς ἰατρούς; Δήλον, ἔφη. Hol δὲ τοὺς ἁμαρτάνοντας; 
0$ παρὰ τοὺς διχαστάς» ᾿Ανάγχη. Οὐχοῦν δίχην ὧν 
ἕδρασαν δώσοντας, ἔφην, δικαίως; Ναι. Τὸ δὲ Bl- 
χαιον πᾶν χαλόν: 'Opoloyct. 'Q δὲ δικαίως χρίνων 


XLIV. Ut igitur, inquam, me impensius collau- 
des : si corpus quoddam opinione vestra vinculum 
est, non potest animx improbitatis et injustitize 
aliquo modo esse causa videri, sed e contrario 
temperantie atque discipline. -Sic autem istud 
ipsum considera, quo inagis quid velim assequare. 
Qui igitur corporis zgritudine laborant, quo tan- 
dem deducimus? Nonne ad medicos? Apparet, 
inquit. Quonam vero eos, qui peccaverint? Nonne 
ad judices? Necesse est, ait. Nimirum, inquam, ut 


χαλῶς ποιεῖ ' δικαίως γὰρ κρίνει; Συνέφη. Τὸ δὲ p pro iis αι commiserint juste puniantur? Fateor. 


καλὸν ὠφέλιμον φαίνεται. Ὠφελοῦνται ἄρα οἱ χρινό- 
p£vot. ᾿Αναιρεῖται γὰρ αὐτῶν ταῖς βασάνοις fj πο- 
νηρία κωλυοµένη, καθάπερ xoi πρὸς τῶν ἰατρῶν 
τομαῖς xai φαρµάκοις αἱ νόσοι. Τὸ γὰρ ἀδικοῦντα 
διδόναι δίχην, ἐπανορθοῦσθαι τὴν ψυχήν ἔστι, τὴν µε- 
γἆλην νόσον ἁδικίαν ἀποθάλλοντα. Ὡμολόχει. Τί δὲ, 
οὐ χατὰ ἀναλογίαν τῶν ἁμαρτηθέντων τὰς χολάσεις 
τοῖς χολαζοµένοις δικαίως προσφέρεσθαι cie, χαθά- 
περ xa τοῖς ἱατρευομένοις xarà ἀναλογίαν τῶν 
τραυμάτων τὰς χειρουργίας; Ἐπένευσεν. Οὐκοῦν ὁ 
μὲν θανάτου δράσας ἄξια τιμᾶται θανάτῳ τὴν δί- 
χην, 6 δὲ πληγῶν πληγαϊΐς, ὁ δὲ δεσμῶν δεσμοῖς. 
Ὡμολόχει. Ζημιοῦται δὲ ὁ ὀφλήσας, ἔφην, δεσμοῖς, 
ἡ πληγαῖς, ἢ ἄλλῃ tt τοιαύτῃ τιµωρίᾳ, ὅπως παύ- 
στται μεταγνοὺς τοῦ ἀδικεῖν, ξύλον καθάπερ δι- 
εστραμμµένον. βασάνοις εὐθυνόμενος; ᾿Αληθέστατα, 
ἔφη, λέχεις. Τιμωρεῖται γὰρ αὐτὸν οὐ τοῦ παρεληλυ- 
θότος ἐγχλήματος ἕνεχα ὁ διχαστῆς, ἀλλὰ τοῦ μέλ- 
λοντος, ὅπως μὴ xai αὖθις ποιῃ. Τοῦτο δῆλον, ἔφη. 
'Ü γὰρ δεσμὸς αὐτῷ δΏλον ὡς τὴν πρὸς τὸ ἀδιχεῖν 
ὁρμὴν ἀναιρεῖ, μη Σπιτρέπων ποιεῖν ἃ θέλει. ᾽Αληθές. 
Οὐχοῦν εἴργεται τοῦ ἁμαρτάνειν, τῶν δεσμῶν μὴ 
ἑώντων ἐλευθεριάζοντα χρῆσθαι ταῖς ἡδοναῖς, ἀλλὰ 
συστελλόντων, xat τὸ δίχαιον διδασχόντων τιμᾷν ἔστ᾽ 
ἂν ἀπομάθῃ ΄ νουθετούµενος σωφρονεῖν. Φαίνεται, 


ἔφη. . 


permittunt. Kecte omnino. Ergo a peccando prohibetur, 


Justum porro omne bonum atque honestum est? 
Assensus est. Jam qui juste judicat, preclare 
facit; recte enim judicat? Non negavit. Quod 
autem bonum est, etiam utile videtur. Quare qui 
judicantur utilitatem capiunt : horum quippe re 
pressa nequitia cruciatibus evellitur, ut a medicis 
sectionibus ac medicamentis zgrotationes tollun- 
tur. Etenim. eum qui injuriam fecerit, ponas 
luere, idem est atque animo corrigi, et ingentem ΄ 
morbum, hoc est injustitiam, deponere. Non diffi- 
tebatur. Quid tum postea? Annon pro delicti ra- 
tione, jure iis qui puniuntur infligi poenas existi- 
mas, non aliter atque segrotis pro vulnerum ratione 
medica manus adhibetur? Annuit ille. lgitur qui 
morte digna commiserit; extremum in illum sup- 
plicium decernitar. Qui verbera meruerit, aut 
vincula, verberibus, aut vinculis coercetur. Hxc 
ille fassus est. Tum ego : Vinclis itaque, verberi- 
.bus, atque id genus suppliciis qui convictus est 
afficitur, ut ab sceleribus suis resipiscat, ac sic, 
tanquam distortum lignum, tormentis corrigitur. 
Verissime id quidem narras, inquit. Non tam enim 
ob przeteritum crimen, quam futuri cavendi gratja, 
judex in illum animadvertit. Apparet, inquit. 
Quippe vincla illius ad facinora impetum repri- 
munt, dum que velit pro arbitrio facere non 
quod eum vineula libere in voluptates. 


praecipitem ferri prohibent, sed compescunt potius, ac justitiam colere perdocent, donec ejusmodi 
castigatione temperantiam condiscat. Ita, inquit, videtur. 
Οὔτε τοίνυν παραίτιος ὁ δεσμὸς γίνεται τοῦ πλημ- Ὁ — Non igitur peccati $9 causam vincula susti- 


μελεῖν, ὡς ἔοιχε. Σωφρονἰζει Υὰρ, xol ποιεῖ δικαιοτέ- 
ρους ἀλεξιφάρμακον ὧν ψυχῆς, αὐστηρὸν μὲν xal 
δηχτικὸν, ἀλλὰ ἰατιχόν. ΔΏλον, ἔφη. Ti γάρ; φέρε 
γὰρ ἑἐξετάζωμεν πάλιν τὰ ἔμπροσθεν. O0 δεσμὸν τὸ 
σῶμα διᾶ τὴν παράδασιν δέδωχας εἶναι τῆς φυχῆς; 
Καὶ δίδωµι, ἔφη. 'Apapt&vew δὲ την ψυχὴν μετὰ 
σώματος, εἴπερ τὸ μοιχᾶσθαι, φονεύειν τε xai ἆσε- 
6εῖν ἁμαρτία σοι δοχεῖ, & μετὰ τοῦ σώματος t) φυχὴ 
ποιεῖ; Ἐπένευσεν. ᾽Αλλὰ τὸν δεσμώτην ὡμολογήσα- 
μεν μὴ δύνασθαι ἀδιχεῖν ; Ὡμολογήσαμεν, ἔφη- 
Κωλύεσβαι δὲ ἀλγυνόμενον ὑπὸ τῶν δεσμῶν; Nal. 
Δεσμὸς δὲ fj σὰρξ τῆς φυχῆς; Ἐπένευσεν, Αλλά 
ἁμαρτάνομεν ὕντες ἐν σαρχὶ, ὁμοδοξούσης ἡμῖν εἰς 
«oUto τῆς σαρχός; '᾿Αμαρτάνομεν, ἔφη. Ὅ δὲ πεπε- 


nere videntur, sed Ίος potius ad offleium revocant, 
ac justiores efficiunt , cum velut presidiarii cujus- 
dam medicatnenti loco sint ; austeri quidem illius, 
ac mordacis, sed tamen presentissimi. Perspicuum 
illud est, inquit. Quid porro? age, rursum quae 
superius posita sunt expendamus. Non tu corpus 
ob delictum, quoddam anims vinculum esse sta- 
tuisti? Ego vero statuo, inquit. Ad hzc, peccare 
cum corpore animam, si quidem adulterium, par- 
ricidium et impietas peccata sunt, 4.159 cum corpore 
anima perpetrat? Apnnuente ille : Atqui, inquam, 
vinetum scelus nullum committere posse fatebamur! 
Fassi ommino sumus, inquit, vinculorum quippe 
dolore cruciatuque prohiberi etiam. Corpus vero 


ud 


5. EPIPHANII 


114 


nu: aninse vinculum est? Afürmavit. Utrumnam A δηµένος o) δύνατᾶι ἁμαρτάνειν; Καὶ ἐνταῦθα En£vev- 


"igitur quandiu in hoc corpore sumus, ita peccá- 
mus, ut ad jid caro ipsa consentiat? Peccamus, 
Inquit. At qui constrictus est, peccare non potest ? 
Ei huic pariter sssensus est. Angilur enim ac 
coercetur. Dvecte, inquit. Nam ab vinculis inhibe- 
tur? Non dubium est, respondit. Verum corpus ad 
peccandum administrum est? Est, inquit. Vinculum 
autem coercet? Annuit. Sequitur proinde neque 


σεν. "Άγχεται γάρ. Ναί. Mt ἑώμενος ὑπὸ τοῦ δεσμοῦ; 
Δῆλον. ᾽Αλλὰ τὸ μὲν σῶμα πρὺς τὸ ἁμαρτῖσαι 
συνεργόν; Ναί. Efpyev δὲ ὁ δεσμός. Συνέφη. Οὐὺχ 
ἄρα τὸ σῶμα ὁ δεσμὸς, οὔτε χατὰ σὺ, οὔτε χατὰ ἅλ- 
λον, ἔφην, ὦ ᾽Αγλαοφῶν' ἀλλὰ πρὸς ἑκάτερον τῇ 
φυχῇ συνεργὸν, εἴτε πρὸς τὸ ἀγαθὸν, εἴτε πρὺς τὸ 
χαχόν. Συνεχώρει. 

ex tua, Aglaophon, neque ex alterius sententia, 


vinculum esse corpus; sed ad utrumvis, tam bonum scilicet, quam malum, anims adjutor est. 


Concess:t. 


XLV. Hec cum ita sint, tuum est, Aglaophon, 
purgare qua antea posuisti. Áiebas enim cerpus 
animz vinculum, carcerem ac compedes esse. Quse 
eum iis qu& modo dixisti, nequaquam conveniunt. 
Qui euim convenire possunt, si quidem necezse est 
carnem vinculi instar baberi, animam vero adjutore 
2d scelus uti vineulo? quod quidem fleri nullo pacto 
potest. Nam cum propter delictum peene constitutae 
sint, ut affecta dolore anima ad eolenddm Deum 
erudiatur, flerine potest, ut ad committendum fa- 
cinus eorpus illi adjumento auxilioque esse possit? 
Vincula quippe, custodie, compedes et id genus 
omnia poenarum instrumenta, qux ad emendandos 
homines pertinent, peccatorum ac scelerum ín iis 
Qui puniuntur compescendorum vi przdita sunt. 
Nam non ideo, ut sceleratus majora scelera cam- 


mittat, velut presidium quoddam vinculum adhi- 


betur, sed ut eo modo $70 cruciatus a perpe- 


ΜΕ’. Οὐχοὺν οὕτω δὴ τούτων ἑχόντων ἁπολόγησαι, 
ὦ Αγλαοφῶν, πρὸς ἃ πρῶτον ὑπέθου. Ἔφης γὰρ 
δεσμὸν xa εἰρχτὴν χαὶ πέδας τὸ σῶμα τῆς φυχῆς 


p ἓν τοῖς ἔμπροσθεν. Kat ópdc, ὡς o0 συνάδουσι τοῦ- 


τοις ἃ ἔφης ; Πῶς γὰρ συνάδοιεν, εἴπερ γε ἀνάγχη, 
ὦ ἄριστε, δεσμὸν μὲν την σάρχα νοµίζεσθαι, τὴν δὲ 
dry hv συνεργῷ πρὸς ἁδιχίαν χρῆσθαι, xal συµπρά- 
πτορι τῷ δεσμῷ, ὅπερ ἀδύνατον; El γὰρ διὰ τὴν 
ἁμαρτίαν βασανιστήριον ἐδόθη, πρὸς τὸ ἀλγυνθεῖσαν 
εἰς τὸ τιμᾷν τὸν θεὸν παιδευθῆναι τὴν ἀνχῆν, πῶς 
συνεργεῖ xal συναγωνίζεται τὸ σῶμα αὐτῇ πρὸς τὸ 





ἀδιχεῖν; Δεσμοὶ γὰρ χαὶ quiaxat, καὶ πέδαι, xdi — 


συλλήθδην al τοιαῦται πᾶσαι xpb; ἐπανόρθωσιν τι- 
μωροὶ μηχαναὶ ἐφεκτιχαὶ τοῦ ἁἀδικεῖν xal &uaptá- 
νειν τοῖς χολαζομένοις Υέγνονται. Οὐ γὰρ ὅπως ὁ 


ἀδικήσας ἁδικήσῃ πλέον, συνεργὸς αὐτῷ πρὸς τὸ ἀδι- 
χεῖν ὁ δεσμὸς δίδοται, ἀλλ ὅπως Mtn τοῦ ἀδιχεῖν, — 


βασανιζόµενος διὰ τῶν δεσμῶν. Καὶ γὰρ ol διχασταὶ 


trapdis facinoribus desistat. Atque ea causa est 6 ταύτῃ πεδοῦσι τοὺς φαύλους. Κωλύονται γὰρ, xXv μὴ 


€vr facinorosi homines vinculis a judice constrin- 
gantur, propterea quod ab iis vel inviti mali aliquid 
facere prohibentur. Quin imo liberorum ac sui juris 
bominum, querum nemo vitam suám observat, 
peccare proprium est, non vinetorum. Homo vero 
primum quidem parricidium admisit, veluti Cainus *. 
Tum ad infidelitatem adolevit, simulacra veneratug 
est, a Deo descivit. Fierine igitur potest ut ei 
corpus tanquam vinculum sit attributum? Aut 
quomodo Deus, cum se homo peccatis ante corpus 
obstinxisset, ad majora scelera velut presidium 
quoddam ei corpus afinxit? Quomodo denique post 
illud fabricatum vinculum ita locutus est: Ecce 
coram te posui vilam et morlem; elige vitam : bonum 
et malum ; elige bonum *. ltem : Si volueritis et. au- 
dieritis me *? Hzc enim illi tanquam libertate prae- 
dito, non vinculis ac necessitate coacto dicta τἰ- 
dentur. Ut idipsum omnino consequens sit, non esse 
corpus compedum, aut custodi, aut vinculorum loco 
habendum, meque vinctas terra idcirco appellatas 
apimas, quasi terrenis quibusdam compedibus 
Jeus illas damnaverit. Nam quomodo verum id 
esse potest, cum demonstrari pulla ratione possit ? 
Sed et perspicue illud absurdum est, corpus arbi- 
srari in terna illa vita procul ab anima futurum , 
quod huie illud tanquam vinculum ac pedicg sint ; 


* Gen. 1v, δ. * Deut. 111, 15. * 12. 1, 19. 


βούλωνται, χαχοποιεῖν ὑπὸ τῶν δεσμῶν. Ἔλενθερια» 
ζόντων δὲ τὸ χαχονργεῖν ἔστι, χαὶ ζώντων ἀφυλά- 
Χτως, ἀλλ’ οὗ πεπεδηµένων. Ὁ δὲ ἄνθρωπος πρῶτον 


μὲν ἐφόνευσε, χατὰ τὸν Κάῑν, ηὑξήθη πρὸς ἀπιστίαν, | 


εἰδώλοις προσέσχεν͵, ἀπεστάτησεν ἀπὸ θεοῦ. Καὶ πῶς 
αὐτῷ δεσμὸς τὸ σῶμα ἑδόθη; Ἡ πῶς ὁθεὸς, μετὰ τὸ 
πρὸ Φώματος ἀνομῆσαι τὸν ἄνθρωπον, αυνεργὸν πρὸς 


ἁδιχίαν αὐτῷ μείζονα τὸ αῶμα ἔδοτο; Πῶς δὲ χαὶ 


μετὰ τὴν κατασχενὴν τοῦ δεσμοῦ τὸ, ἸΙδου xpó 
προσώπου σου,λέγεται, τέθεικα τὴν ζωὴν καὶ τὸν 
θάνατον, ἔχλεξαι τὴν ζωήν". τὸ ἀγαθὸν καὶ τὸ 


Xovnpór, Éxlsfat τὸ ἀγαθόν͵' καὶ, Ἐὰάν θέ]ητε — 
καὶ εἰσακούσητέ µον; Tausa γὰρ ὣς αὐτῷ ἔξου- 


σιάξοντι, xal οὐχ ὡς ὑπὸ δεσμὰ xal ἀνάγχην κάνο- 


D µένῳ ἑῤῥήθη. Ὥστε ἐκ παντὸς συνίστασθαι µήτς πέ- 


δας 3) φυλαχὴν, ἢ δεσμοὺς νοµίζειν τὸ σῶμα, μήτε 
δεσμώτιδας γῆς διὰ ταῦτα τὰς ψυχὰς χοϊχκαῖς χατα- 
κρίνοντος αὑτὰς τοῦ Θεοῦ δεθῆναι πέδαις. Πῶς γὰρ, 
ὁπότε μὴ δύναται ἀποδειχθῆναι τοῦτο; "Ατοπον δὲ 
xáxsivo προφανῶς τὸ οἴεσθαι τὸ σῶμα by τῇ xai 
τοὺς αἰῶνας διαγωγῇ μὴ συνέσεσθαι τῇ Φυχᾖ, διὰ τὸ 
δεσμὸν αὐτῷ χαὶ πέδας εἶναι, ἵνα μὴ ᾽αἰώνιοι γενώ- 
µεθα χατάχριτοι δεσμῶται, κατὰ τοὺς Φθορέας, i 
τῇ βασιλείᾳ τοῦ φωτὸς ἑσόμενοι, Λελυμένου γὰρ 
ἱχανῶς, καὶ ἐξελεγχθέντος τοῦ λόχου, ἓν ᾧ δεσμὸν 
τῆς φυχῆς ὡρίσαντο εἶναι τὴν σάρκα, λέλυται xai 


ADVERSUS ILERESES LID. il. ΤΟΝ. I. — HAERES. LXIV. 


1116 


«b εἶναι (45)* μὴ δεσμῶται δι αὐτὴν ἐν τῇ βασιλείᾳ A ne sempiternis vinculis sceleratorum inttar addicti 


τοῦ φωτὸς, fjv ἀπολαμθάνομεν, ἑσόμεθα, διὰ τοῦτο 
οὐχ ἀναστήσεται. 


videamur, cum in lucido illo regno simus bhabitaturi. 
Cum enim abunde dissoluta ac refutata sit illa 


sententia, qua animz vinculum garnem esse definiebat, una et illud refellitur; corpus ideo minime 
resurrecturum ; ne in splendido illo regno, si illud receperimus, vincti esse videamur. 


MqQ'. Ποταπὸν γὰρ λοιπὸν εἰς πειθὼ τοῖς δυσχε- 
pelvouaty ἕτερον ἀλήθευμα χρὴ δειχνύναι, εἰς πα- 
γίδα τὴν σάρκα δίκην ὑφέξουσαν τῶν ἡμαρτημένων 
ἐμθιδάζει * ὅπερ * μᾶλλον ἡ ὀρθοδοξίας kaxlv. El γὰρ 
πρὸ τῆς παραθάσεως, χαθάπερ Ίδη xal kv τοῖς ἕμ- 
προσθεν ἐξεθέμεθα, σώματα ἐχέχτηντο αἱ dvyat, 
πῶς εἰς παγίδα Όστερον μετὰ τὴν παράδασιν εἰς 
copa ἐμθιθάζονται, οὐχ ὄντος χρόνου, kv ᾧ πρὶν αὐ- 
τὰς τὸ σῶμα λαθεῖν ἐξημάρτοσαν; Οὐ γὰρ ἔμφρο- 
νος ὁτὲ μὲν ὡς διὰ τὸ σῶμα λέγειν τὰς φυχὰς ἡμαρ- 
τηχέναι, ὁτὲ δὲ, ἐπειδήπερ ἡμάρτησαν, διὰ τοῦτο χαὶ 
δεσμὸν αὐτὸ, καὶ παγίδα πρὺς χατάχρισιν γεγονέναι. 
Ei γὰρ διὰ τὸ copa ἤμαρτον, συνΏν ἄρα ἐξ ἀρχῆς 
αὐταῖς xal Ττρὸ τῆς ἁμαρτίας τὸ σῶμα. IIo; γὰρ διὰ 
τοῦτο ἡμάρτανον, ὃ μὴ ἣν µηδέπω; El δὲ παγὶς πάἀ- 
Atv αὐτῷ τὸ σῶμα xal πέδαι νοµίζεται, xal δεσμὺς, 
οὐκέτι τὸ σνναμφότερον αἴτιον, ἀλλὰ φυχῆ μόνη, 
ἁμαρτῆσαν. Τί γὰρ. μετὰ τὸ ἁμαρτῆσαι τῷ ἁμαρ- 
τήσαντι; Δεσμὰ xal παγίδες, xal πέδαι χατασχενά- 
ζονται. ᾽Αλλὰ μὲν δη ὡμολογήσαμεν, μὴ δύνασθαι 
δεσμὸν εἶναι τὸ σῶμα τῆς ψυχῆς ' ἐπειδὴ τὸ μὲν σῶ- 
pa πρὸς ἑχάτερα, xal πρὸς τὸ δίχαιον καὶ ἄδιχον 
συνεργαϊ, ὁ δὲ δεσμὸς εἴργει τοῦ ἀδιχεῖν, "Dore, 
ὅπερ λέγω, δυοῖν θάτερον. "H γὰρ ἐξ ἀρχῆς ἡμάρτο- 
μεν μετὰ σώματος, καὶ οὐ φαίνεται χρόνος, ἐν b 
ἐχτὸς ὑπήρξαμεν σώματος, xal σνναίτιον τὸ σῶμα 
χαὶ καχῶν τῇ Φυχῇ xat ἀγαθῶν' ἢ χωρὶς σώματος 
ἡμάρτομεν διαγαγόντες * xal ἀναίτιον τὸ σῶμα χα- 
χίας àx παντός. ᾽Αλλὰ χωρὶς σώματος ὑπὺ ἁλόχου 
ἡδονης οὗ κρατεῖται dj φυχή. Ἐχρατήθησαν δὲ ol 
πρωτόπλαστοι ἁλόγῳ δελεασθέντες fbovf. 


XLVI. Quz enim, illa sublata, certa ac eonstans 
ratio esse potest, qua id egre ferentibus persuaderi 
possit, animam ut delictorum suorum poenas ex- 
solvat, in hanc carnem velut in laqueum conjici ? 
quod stultit::e magis, quam sincere fidei tribuens 
dum est; nam cum ante violatum Dei mandatum, 
ut antea monstravimus, corporibus praditz fuerint 
animse, quonam pacto secundum delictum includi 
corpore potuerunt, cum non suppetat tempus quo, 
priusquam corpus induerent, in peccatum prolapsz 
suni? Neque vero sui compos est, qui alias propter 
corpus peccasse 571 putat animas, alias, postquam 
peccaverint, eodem illo corpore tanquam vinclis ac 
compedibus fuisse damnatas. Si enim propter corpus 
deliquerint, cum eo vel ante peccatum conjuncte 
fuerint oportet. Alioqui propter id quod nondum ex- 
stiterat, peccasse quomodo potuerunt ? Quod si vin- 
culi loco compedisque corpus est animae, non jam 
utrique simul est, sed animae duntaxat peccati causa 
tribuenda. Quid est enim, quod secundum peccatum 
ei qui peecarit infligitur? Vincula nimirumtac com- 
pedes parantur. Nos autem paulo illud ante fateba- 
mur, corpus anima vinculum esse non posse, 
quoniam ad utrumque, tam justum scilicet, quam 


C injustum, ministerio corporis adjuvamur. At vin- 


culum ab eo quod injustum est committendo nos 
prohibet. Ex quo alterum, uti diximus, e duobus 
sequitur. Àut enim initio cum corpore peccavimus; 
nec ullum tempus apparet, quo sine corpore fueri- 
mus; estque bonorum malorumque €6ausa cum 
anima communiter corpus. Aut tum peccatum ad- 


misimus, cum citra corpus degeremus, ut ab omni malitiz culpa corpus immune sit. Atqui nulla sine 
corpore rationis ezperte voluptate capi anima potest. Cujusmodi primi nostri parentes illecebra 


capti superatique sunt *. 

"Hv ἄρα fj dvyh μετὰ σώματος xal πρὺ τῆς 
ἁμαρτίας. Περὶ γὰρ τοῦ μὴ ἐγχωρεῖν' αὐτὸ νοµί- 
ζεσθαι διὰ τὴν παράδασιν δεσμὸν ἐπὶ τιµωρίᾳ ve- 
γονότα, tv ἄχρατον fj duy xal σννεχή χατ' αὐτοὺς 
βάσανον ἔχῃ νεχροφοροῦσα, δοχῶ µοι πλήρη ταῦτα 
Ίδη μετὰ πάσης ἀποδείξεως δεδηλωχέναι. "Όθεν 
ἁσύστατον xal ἀνένδεχτον τὸ μὲν σῶμα παγίδα τί- 
θεσθαι xal δεσμὰ, τὸν δὲ θεὸν εἰσάχειν τὰς ψυχὰς 
εἰς τὴν παγίδα, δίχην ὑφεξούσας» ὄνωθεν ἐκ τρί- 
τον ἐχθάλλοντα οὐρανοῦ, ὅτι ἄνωθεν παρῄχουσαν 
«5c ἐντολῆς. Πρὸς τί γάρ τις βλέψφας πιστεύσειεν 
τοῖς οὕτω ὑπ αὐτῶν προπετῶς εἱρημένοις: Καΐπερ 
οὐκ ἔχοντος οὕτως τοῦ φαλμοῦ, xàv βεδθιασµένως 
αὐτὸν ἐχτίθενται. Αὐτὰ δὲ προοίσω τὰ ἐγχείμενα; 
ἵνα (δὲ) καὶ τὸ μυθῶδες αὐτῶν τῆς ἐξηγήσεως φανῇ, 
ὀρθῶς ph θελόντων νοεῖν τὰς Γραφάς. Εὶοὶ γὰρ 


5 Corruptus est hic locus. ” Deest aliquid et ἑμδιδάζεσθαι leg. 


Anima igitur corpori conjuneta fuit etiam ante 
peccatum. Quod enim absurdum sit, posn:e loco 
corpus anima post peccatum tanquam vinculum 
fuisse constitutum, ut addicta mortuo gerendo anima 
mero quodam supplicii genere ac sempiterno ex 
illorum opinione crucietur, videor illud hactenus 
abunde copioseque demonstrasse. Quare minime 
cohzerens ac probabile videtur, laquei ac vinculi 
iustar esse corpus, in quod animas Deus supplicii 
causa nihilominus inserat, quas e tertio ccelo de- 
turbarit, quod mandatum suum illo in loco viola- 
rint. Quid est enim, quo tam temere hzc ab illis 
affirmata persuaderi possint? Cum praesertim nibil 
ejusmodi psalmus ille contineat, tametsi per vim 
ejus sententiam detorquere conentur? Sed eadem 
illa verba libet afferre, quo illorum interpretatio 


* Gen. in, 1 sqq. 


(45) Λέ]υται καὶ τὸ εἶναι. Expuncta vocula εἶναι utcunque sententia cobserebit. 





* 


1117 S. EPIPHANII 1148 
quam inanibus sit referta fabulis appareat, qui-A οὕτω πως δήπου λεχθέντα. Ἑδοχίμασας ἡμᾶς, ὁ 


Scripturarum rectam intelligentiam repudiant, Haec 
enim illo in psalmo leguntur : Probasti nos, Deus; 
igne nos examinasli, sicut. examinatur argentum. 
Induxisti nos in laqueum; posuisti tribulationes in 
dorso nostro. Imposuisti liomines 579 super capita 
nostra. Transivimus per ignem. et aquam, et eduzisii 
nos in re[rigerium !. Quibus statim adjiciunt : llis 
anims sermonibus utuntur, qua in corpus velut 
in laqueum, e tertio coelo ubi et paradisus est, ad 
certamen delatae sunt, Nain iis verbis, Transivimus 
per ignem et aquam, aut animae maternum per ute- 
rum in hunc mundum transitus exprimitur, quod 
in tanto incendio atque humore versetur; aut 
ejusdem in hanc vitam e ccelo lapsus ostenditur ; 
in quo cum ignis veluti fontes, tum illau,qua supra 
firmamentum est, aquarum vim copiamque transmit- 
tit. Contra. quos visum est mihi disputare. Age 
itaque, Áglaophon, tu pro illis, quz afferri ab iis 
possunt, respondeas. 

XLVII. Inprimis enim paradisus ille, de quo in 
primo nostro parente dejecti fuimus, eximius quidam 
haud dubie hac in terra locus est, et ad exquisitam 
quamdam ac Jucundissimam piorum requiem ha- 
bitationemque secretus. Indidem porro Tigris, et 
Euphrates czteraque flumina proficiscuntur, quo- 
rum in continentem nostram derivationes ac de- 
cursus exundant. Non enim in terras e coelo de- 
lapsa pracipitant. Neque enim lantam aquarutn 
Ivolem cum ingenti ex alto impetu depressam susti- 
here terra potuisset. Sed nec Apostolus paradisum 
tertio in celo collocat, si quis illius verba subtili 
quadam intelligentia penetrare possit. Novi, inquit, 
hominem raptum ad terlium colum, et eumdem novi 
hominem, sige in. corpore, sive extra corpus, Deus 
scil; quoniam raptus est in. paradisum *. Quibus 
verbis duo sibi maximi momenti patefacta significat, 
cum bis perspicue esset assumptus ; primuin ter- 
tium in celum, deinde in paradisum. Hxc enim 
verba:Scio raptum hujusmodi usque ad tertium celum, 
peculiare quiddam, cum ad tertium celum esset 
evectus, ostensum illi esse demonstrant. At illud 
qvod subjicitur : Et scio hujusmodi hominem, sive in 
corpore, sive extra corpus; quoniam raplius est in 


θεὸς, éxópocac ἡμᾶς, oc Xvpovca: τὸ ἀργύριο». 
Εἰσήγαγες ἡμας εἰς τὴν παγίδα". ἔθου θ.1ΐψεις 
ἐπὶ τὸν νγῶτον ἡμῶν. ᾿Επεδθίδασας ἀνθρώπους 
ἐπὶ τὰς κεφαλὰς ἡμῶν. Διήἠ.Ίθομεν διὰ πυρὸς . 
καὶ ὕδατος, καὶ ἐξήγαγες ἡμᾶς εἰς ἀναγυχή». 
Καὶ εὐθέως ἐπιφέρουσι' Taura δὲ ὑπὸ τῶν φυχῶν 
εἴρηται, τῶν εἰς τὴν παγίδα τὸ copa, ὡς clc ἀγώ- 
νισµα, κατενεχθεισῶν Ex τοῦ τρίτου οὐρανοῦ, ἕνθα 6 
παράδεισος. Τὸ γὰρ, Διή.Ίθομεγ διὰ πυρὸς καὶ ὕδα- 
τος, Ἠτοι, qoi, την διὰ μήτρας εἰς τὸν χόσμον τῆς 
ψυχῆς πάροδον δηλοῖ, ἐπειδήπερ ἓν φλογὶ τοσαύτη 
καὶ ὑγρασίᾳ χαταγίγνεται' d) τὴν &vb τῶν οὐρανῶν 
κατάπτωσιν ἐπὶ τὸν βίον διερχοµένην τὰς πητὰς᾽ 
τοῦ πυρὸς καὶ τὰ ὑπὲρ τὰ νῶτα τοῦ στερεώµατος 
ὕδατα. Πρὸς οὓς ἡξίουν ἑνίστασθαι. Φέρε γὰρ ὑπὲρ 
αὐτῶν, ὦ ᾿Αγλαοφῶν, αὐτὶς ποίησαι τὴν ἀπύχρι- 
σιν, τί λέξονσι. 


MZ'. Πρῶτον γὰρ ὁ παράδεισος, ὅθεν χαὶ ἐξεθλή- 
θηµεν, iv τῷ πρωτοπλάστῳ, ix ταύτης ἐστὶ τῆς 
γῆς προδήλως τόπος ἐξαίρετος, πρὺς ἄλυπον àvá- 
παυσιν καὶ διαγωγὴν τοῖς ἁγίος ἀφωρισμένος 
xpelvvova. ἎΑπ΄' αὑτοῦ καὶ «bv Τίγριν, xai cy 
Εὐφράτην. xai τοὺς λοιποὺς ποταμοὺς τοὺς ἐχεῖθεν 
προχεοµένους ἐνταῦθα φαίνεσθαι, τῶν ῥεύμάτων τὰς 
διεχθολὰς εἰς την xa0' ἡμᾶς Ίπειρον ἐπιχλύζοντας. 
Οὐ γὰρ àmb τῶν οὐρανῶν ἄνωθεν καταράσσονται 
χεόµενοι. Ἐπεὶ οὐδὲ ὑπέστη ἂν ἡ γη ὄγχον τοσοῦ- 
τον ἀθρόως ἐξ ὕψους χαταφερόμενον ὑποδέξασθαι 
ὕδατος. 'AAXX οὐδὲ ὁ Απόστολος ὑποτίθεται (44) 
τὸν παράδεισον εἶναι Ev. τρίτῳ οὑρανῷ τοῖς λεπτῶν 
ἀκροᾶσθαι λόγων ἐπισταμένοις, Οἶδα γὰρ dpxa- 
γέγτα ἕως τρίτου, λέγων, οὐρανοῦ ' καὶ οἶδα τὸν 
τοιοῦτον» ἄνθρωπον, εἴτε ἐν σώματι, εἴτε χωρὶς 
σώματος, ὁ θεὺς οἵδεν, ὅτι ἡρπάγη εἰς τὸν za- 
ῥράδεισον. Δύο ἀποχαλύψεις µεγᾶλας ἑωραχέναι 
μηνύει, δις ἀναληφθεὶς ἐναργῶς * ἅπαξ μὲν ἕως τρίτου 
οὐρανοῦ, ἅπαξ δὲ εἰς τὸν παράδεισον. Τὸ yàp; Οἶδα 
ἁρπαγέντα τὸν τοιοῦτον» ἕως τρίτου obparov, 
ἰδίως ἁποχάλυψιν αὐτῷ χατὰ τὸν τρίτον ἀναληφθέντι 
πεφγνέναι συνίστησι. Τὸ δὲ, Καὶ olóa, πάλιν ἔπι- 
φερόµενον, τὸν τοιοῦτο» ἄνθρωπο», eive ἐν σώ- 


paradisum, aliud rursus in paradiso patefactum p µατι. εἶτα ἑχτὸς τοῦ σώματος, ὅτι ἡρπάγη εἰς 


ipsi atque indicatum demonstrat. 


Quocirca canorz is!:e nugze sunt, el ad pompam 
speciemque tragice confictze, demitti e celo ani- 
mas asserere, atque in bunc inferiorem orbem de 
lapsos igneos fontes et aquas, que $'73 supra 
firmamentum eminent, transcurrere; nain el Ada- 
mus neutiquam e ccelo dejectus est, sed ex eo pa- 
radiso, qui in Eden fuerat ad orientem consitus *. 
Nen enim, antequam corpus indueret, peccatum 


! Psal. Lxv, 10-12. * JL Cer. xii, 2-4. * Gen. ui, 15. 


(44) "AAA" οὐδὲ ὁ Απόστολος ὑποτίθεται. Μο- 
tiodius ita de Apostoli raptu sentit, ut in. ecelum 


τὸν zapáóswov, ἑτέραν αὖθις αὐτῷ πεφανερῶσθαι 
χατὰ τὸν παράδεισον ἀποχάλυψιν δείχνυσι. 
Τερετισμὸς οὖν ἕττι xal τραγιχολοχία τὸ χατα- 
θάλλεσθαι λέγειν τὰς ψφυχὰς Ex τῶν οὐρανῶν, xal 
διαθαίνειν τοῦ πυρὸς τὰς πηγὰς, xal τὰ ὕδατα τὰ 
ὑπὲρ τὰ νῶτα τοῦ στερεώµατος, εἰς τὸν χαθ᾽ ἡμᾶς 
φεροµένας χόσµον. Ἐπεὶ μηδὲ ὁ ᾿Αδὰμ ix τῶν 
οὐρανῶν ἐξεθλήθη, ἀλλὰ ἀπὺ τοῦ κατὰ ἀνατολὰς iv 
Ἐδὲμ πεφυτευµμένου παραδείσου. Οὐ γὰρ mpb τῆς 
ἑνσωματώσεως τὸ παράπτωμα, χαθάπερ ἐδείδαμεν 


primo, tum in paradisum terrenum sit evectus : quod 
uberius declarat. 


1119 


ADVERSUS HJERESES LIB. il. TOM. t, — ILERES. LXIV. 


1150 


ἰχανῶς, οὐδ' αὐτὸ σῶμα παγὶς τοῦτο. ᾽Αλλὰ μετὰ A contigit, ut abunde ante docuimus ; neque corpus 


τὴν εἷς τὸ σῶμα σύμφυσιν τῆς φυχῆς Υίνεται τὸ 
παράπτωμα ΄ ὅτι τοῦτο συναμφότερον ὁ ἄνθρωπος 
xai fj £x τοῦ παραδείσου κατάπτωσις ἐνθάδε. Ὁ δὲ 
ὅλως προσέσχεν ἐπιμελέστερον, ᾽Αγλαοφῶν, τῷ 
λόγῳ’ ἀλλὰ διετείνατο περὶ πραγμάτων διανόησιν 
οὐχ Σχόντων ἐπιχείρησιν, χατὰ τὰς δόξας ἐξηγή- 
σασθαι τῶν φαύλων τὺν φαλμὸν, περὶ ὧν λέγειν 
πλείω παρῄῆσομεν. 


ΜΗ’. Βούλομαι γὰρ, ἐπειδῃ ἅπαξ εἰς τὸ διευθῦ- 
ναι τὴν μοχθηρίαν αὐτῶν Ίχομεν, ἀπογυμνῶσαι xat 
ταύτης αὐτοῖς τῆς προφητείας τὴν πρόφασιν. ἛἜδο- 
χίµασας ἡμας, ὁ sóc, xal ἑπύρωσας ἡμᾶς, ὡς 
πυροῦται τὸ ἀργύριον. Δοκιμασθέντες διαρχῶς οἱ 
μάρτυρες Ev ταῖς χατά τοὺς πειρασμοὺς τῶν βα- 
σάνων προσθολαῖς (τὰ πολλὰ γὰρ εἰς τὴν χαθ᾽ 
ἡμᾶς αἱ προφητεῖαι πίστιν πληροῦνται), χαὶ εὖσε- 
ἑῶς καὶ ἑῥῥωμενέστατα διαθλήσαντες, εὐχαριστοῦπι, 
τὸ, ἐδοχίμασας ἡμᾶς, λέγοντες, τῷ θεῷ' ὃς, ἵνα 
τη» δόξαν παρ) αὐτῷ χτῄσωνται μείζονα, διὰ πολ- 
λῶν αὐτοὺς Ίλεγξε πόνων, τὸν ἀληθῶς Ὀλυμπια- 
xh) ἀγῶνα νικΏησαι προθε[ς. Καὶ ἐπισχέφασθε, ὡς 
τούτοις συνῳδὰ σαφῶς τοῖς λόγοις περὶ τῶν μαρτύ- 
pov xai ὁ Σολομὼν ἀναφθέγγεται: οὗ γὰρ ἁμάρ- 
τυρος ὁ λόγος xal ἄλλων Γραφῶν" ὅτι Ὁ θεὸς 
ἐπείΓασεν αὐτοὺς, καὶ εὗρεν αὐτοὺς ἀξίους 
ἑαυτοῦ. Ὡς χρυσὸν àv χωγευτηρίῳ ἑδοχίμασεγ 


αὑτοὺς, xal ὡς ὀνοκάρπωμα εὐωδίας προσ- C 
coram hominibus tormenta passi sunt, spes. illorum 


εδέξατο αὐτούς. Kal ἓν καιρῷ ἐπισχοπῆς avtov: 
πρόσθεν εἰπών"' Καὶ γὰρ ἐὰν ἐν ὄψει ἀνθρώπων 
χοασθῶσιν, ἡ ἑπὶς αὐτῶν ἀθανασίας π.]ήρης ' 
xal óAlya παιδευθέντες, μεγά.ῖα εὐεργετηθήσον- 
ται. ᾽Αλλὰ χαὶ £v τῷ ϱΧχΥ’ doo qup τὸ elpnuévov* El 
μὴ ὅτι Κύριος ἦν ἐν ἡμῖν, àv τῷ ἑπαναστῆγαι 
ἀνθρώπους ég' ἡμᾶς, dpa ζῶντας ἂν κατέπιον 
ἡμᾶς.. Χειμάῤῥουν διηἀθεν ἡ γυχὴ ἡμῶν. dpa 
δι ῖθεν ἡ ν'υχἠ ἡμῶν τὸ ὕδωρ τὸ ἀνυπόστατον. 
EvAoyntóc Κύριος, ὃς οὐκ ἔδωκεν ἡμᾶς εἰς θή- 
pav τοῖς ὁδυῦσι» αὐτῶν. 'H νψυχὴ ἡμῶν ὡς 
στρουθἰίον ἐῤῥύσθη ἑκ τῆς παγίδος τῶν θηήρευόν- 
των. Ἡ zapc συγετρίδη, καὶ ἡμεῖς ἑῤῥύσθη- 
µεν. Οἱ μµάρτυρές εἰσιν οἱ ψάλλοντες. Δύο δὲ τῶν 


ipsum laquei instar affixum est. Sed tum denique 
peccatum est admissum, cum in unum corpus ani- 
máque coaluissent, propterea quod ex utroque bo- 
minis natura conflatur; estque in hunc locum e 
paradiso facta deporiatio, Ille vero, o Aglaophon, 
non attente admodum in illius loci sententiam in- 
cubuit, sed ea disputando affirmare instituit, que 
percipi nullo modo possunt, atque ex pravorum 
hominum opinione explicare psalmum illum ag- 
gressus est. 


XLVIIT. Libet enim, quandoquidem semel ad 
illorum reprehendendam nequitiam devenimus , 
illius oraculi declarare mentem. Probasti nos, in- 
quit, Deus, et igne nos examinasti, sicut examinatur 
argentum. Ubi martyres, qui tormentis ac cruciatie 
bus admotis assidue probantur (sspe enim pro- 
phetarum responsa in fide nostra ac religione com- 
plentur), posteaquam pie ac fortiter certamen 
obierunt, iis ipsis verbis, Probasti nos, Deo gratias 
agunt : qui, ut majorem illi gloriam apud se pro- 
mererentur, variis illos laboribus periclitari voluit, 
ac vere Olympiaci cujusdam certaminis victoriam 
proposuit. Quam vero consentanea iis de martyribus 
a Salomone pronuntiata sint, attendite. Neque enim 
aliarum Scripturarum testimonio caremus. Deus, 
inquit, tentavit illos, et invenit eos dignos se. Te»- 
quam aurum in fornace probavit illos; et. sicut holo- 
caustum suavitatis accepit illos ; et in tempore visita- 
tionis illorum *, etc., cum antea dixisset ; E! si 


immortalitate plena est. In paucis correpti, magna 
beneficia consequentu: *. Prxterea psalmo cxxiy, 
cum ista dicuntur : Nisi quia Dominus erat in nobis, 
cum ezsurgerent homines in nos, forle vivos deglu- 
tissent nos. Torrentem  periransivit anima nostra : 
forsitan pertransisset anima nostra aquam intolera- 
bilem. Benedictus Dominus, qui non dedit nos in 
captionem dentibus eorum. Ánima nostra sicul passer 
erepta est de laqueo venantium. Laqueus contritus 

est, et nos liberati sumus *. Martyres 77/4 psalmum — 
illum pronuntiant. Duplex porro triumphantium 
martyrum chorus est. Alter enim ad Novum Testa- 
mentum , alter ad Vetus pertinet; qui quidem in 


χαλλινίκων οἱ χοροὶ μαρτύρων, εἷς μὲν τῆς Διαθή- D patroni ac regis omnium Dei honorem alterna invi- 


xng τῆςΚαινῆς, θάτερος δὲ «nc Παλαιᾶς, ἀντίφθογγον 
Όμνον συμφώνως τῷ ὑπερμάχῳ θεῷ xal βασιλεῖ 
τῶν ὅλων ἀναπέμποντες' Ἐδοχίμασας ἡμᾶς, d 
θεός ' ἐπύρωσας ἡμᾶς, ὡς πυροῦται τὸ ἁργύ- 
piov. Εἰσήγαγες ἡμας εἷς τὴν παγίδα. ἔθου 
ϱ1/νεις ἐπὶ τὸν νῶτον ἡμῶν * τὸ δικαστἠριον τῶν 
ἐθνῶν, f| τοὺς πειρασμοὺς, «καθ οὓς ἐκθλιδέντες 
ἰσχυρῶς ἐδοχιμάσθησαν. Δοχίμασόν µε γὰρ, qnot, 


cem hujus hymni modulatione respondent : Probasti 
nos, Deus ; igne nos examinasti, sicul examinatur ar- 
gentum. Induzisti nos in laqueum : posuisti tribula- 
tiones in dorso nostro. Übi tribunalia gentilium ae 

- tentationes significant, quibus vexati ac velut igne 
percocti validissime probati sunt. Proba me enim, 
inquit, Deus, et tenta me : ure renes meos et cor 
meum. 


Κύριε, καὶ πείρασόν µε. Πύρωσον τοὺς νεφρούς µου καὶ τὴν καρδίαν µου. 


Λεγέτω δῃ xal ᾽Δθραὰμ ἐπὶ τῷ μονογενεῖ πυ- 
poc; τὰ σπλάγχνα, προτιµήσας τε τὸ τοῦ θεοῦ 
μᾶλλον πρόσταγμα, μετὰ τὸ ἀχοῦσαι Αόραὰμ, 


! Sap. i1, 5, 6. *ibid. &.. * Psa'. cxanit, 1-7. 


Liceat et hec Abrahamo dicere, cum unigen:e 
filii gratia illius viscera veluti quodani igne tor- 
rerentur, ac majorem divini mandati rationem ha- 


5t 


S. EPIPHANII, 


11:3 


beret; hunc, inquam, psalmi locum usurpet, post- A φεῖσαι τοῦ xaibóc σου, ἀποῤῥίψας τὸ ξίσος. 


quiam vocem illam aceepit : Abraham, parce filio 
Ito, εἰ gladium abjice *. Probasti nos, Deus ; igne nos 
examinasti, sicut. examinalur argentum. Eadem et 
Job verba proferat, posteaquam et illius corpus 
purulenta sanie distillavit, et amicorum probra 
pertulit, et corporis cruciatibus affectus est; cum 
per procellam loquentem sibi Deum exaudisset : Num. 
tu me aliam ob causam tibi locutum arbitraris, quam 
«i justus appareas *? Dicat, inquam : Posuisti tribula- 
tiones coram nobis, Domine, ut nos tanquam in fer- 
sace aurum probares. ltem et tres in fornace pueri 
concinant rore perfusi, ne incendio concrementur? : 
Probasti nos, Deus; igne nos examinasti, sicut exa- 
minatur argentum. Transivimus per ignem et aquam, 


Ἐδοχίμασας ἡμᾶς, ὁ θεές ' ἐπύρωσας ἡμᾶς, 6c 
πυροῦται τὸ ἀργύριον. Λεγέτω xaX Ἰὼδ, μετὰ τὸ 
ἀποῤῥεῦσαι τὴν σαπρίαν, καὶ ὀνειδισθῆηναί τε ὑπὸ 
τῶν φίλων, xal ἀλγῆσαι τὸ σῶμα, διὰ λαίλαπος 
ἀχούσας λαλοῦντος αὐτῷ τοῦ Θεοῦ. Οἵει µε d.Llox 
σοι κεχρηµατικέναι, ἢ ἵνα φανᾷς δίκ.αος; "Eócv 
θ1ίγεις ἐναντίον * ἡμῶν, Κύριε, ἵνα ἡμᾶς ὡς 
χρυσὸν àv χωγευτηρίῳ δοκιµάσῃς. Λεχέτωσαν 
καὶ οἱ τρεῖς bv τῇ καμίνῳ παῖδες δροσιζόμενοι, 
ἵνα μὴ καταφλεχθῶσιν ὑπὸ τοῦ πυρός Εδολίμα- 
σας ἡμᾶς, ὁ θεός" ἀπύρωσας ἡμᾶς, ὡς xvpov- 
ται τὸ ἀργύριον. Διήάθομεν διὰ πυρὸς xal ὕξα- 
τος" καὶ ἐξήγχαγες ἡμᾶς εἰς ἀναψυχήν- Ὡς 
εἰπεῖν κἀμοὶ τῷ Μεθοδίῳ; Ὁ θεὺς ὁ παντοχράτωρ, 


ει eduxisii nos in refrigerium. Quod utinam et mihi B & αἰώνιος, ὁ Πατὴρ τοῦ Χριστοῦ, ἓν τῇ ἡμέρᾳ 


Methodio usurpare aliquando liceat, omnipotens 
el terne Deus, Pater Cliristi, cum in die tua per 
ignem sine ullo dolore transiero, et aquarum, qua 
in urendi naturam nutatze sint, impetum effugero : 
Transivi per iguem et aquam, εἰ eduzisti me in re- 
([rigeriun. Hiec est enim tui amantibus a te edita 
proniissio : Si transieris per aquam,tecum sum ; et ftu. 
mina non concludent te. Et si transieris per ignem, non 
combureris ; flamma non comburet te *. Sed de psalini 
illius interpretatione abunde hactenus est dictum. 

XLIX. Nunc illud considerandum est, in quo 
variis somniis dormientium mure delusi Apostolum 
hzc dixisse jactitant : Ego autem vivebam aliquando 
sine lege * ; statinque clamitant, illain primi nostri 
parentis ante corpus legisque prescriptionem $75 
vitam esse declaratam, ut qux» sequuntur fidem 
faciunt : Ego vero carnalis sum, venundatus sub pec- 
cdtum *; quoniam sub peccati potestatem ac doini- 
nalum redigi aliter homo non poterat, eique, vio- 
lato mandato, venundari, nisi carne preditus exsti- 
tisset. Nam anima per sese nullo peccato corripi 
potest. Ob id acute statim illud adjecit : Ego car- 
nalis sum, venundatus sub peccato , cum id antea 
dixisset ; Ego vivebam aliquando sine lege". Qua 
cum illi dicerent, plerique in stuporem adiiratio- 
neniqque convertebantur. Jam vero posteaquam 
veritas est manifestissime patefacta, non modo 
longe eos aberrasse, sed et. summarm ad blasphe- 


σου διαδάντι τὸ πῦρ ἀναλγητὶ, καὶ τῶν ὑδάτων, εἰς 
τὴν κσυστικὴν µεταδληθέντες * φύσιν, ὑπεξαλύξαντι 
τὰς ὁρμὰς, Διῆ-θοΥ διὰ πυρὸς xal ὕδατος, xai 
ἐξήγαγές µε εἰς ἀνάψυξιν. Σὺ yàp!* αὕτη τοῖς 
ἀγαπῶσί σε ἡ ἐπαγγελία. ᾿Εὰν διαδαίνεις δι ὕδα- 
foc, μετὰ σοῦ εἰμι' καὶ ποταμοὶ οὐ cvrxAzl- 

ουσἰ σε. Kür διαδαίνῃς διὰ xvpóc, οὐ μὴ xa- 
τακαύσει σε. ᾽Αλλὰ γὰρ ᾿περὶ τῆς χατὰ τὸν φαλ- 
μὸν ἐξηγήσεως ἅλις ἔχει ταῦτα. 


Μθ’. Eig δὲ ἐχεῖνο διασχεπτέον, ἓν ᾧ πολυµόρ- 
φως ἐμφανταζόμενοι ἁπάταις, καθευδόντων τρόπον, 
ἀποφαίνονται τὸν ᾿Απόστολον εἰρηχέναι Ἐγὼ δὲ 
ἔζων χωρὶς νόµου ποτά. χαὶ βοῶσι" Th» πρὸ 
τῆς ἐντολῆς ἡμῶν ἐν τῷ πρωτοπλάστῳ Duet 
πρὸ σώματος ἔφη, ὡς τὰ ἐπιφερόμενα συνίστησιν ᾿ 
Εγὼ δὲ σἀάρκυός εἰμι, πθπραμέγος ὑπὸ τὴν 
ἁμαρτίαν. Ότι uh ἄλλως 6 ἄνθρωπος ἄρχεσθαι 
Ἠδύνατο, xai χυριεύεσθαι ὑπὸ τοῦ χαχοῦ, πραθ»]ς 
αὐτῷ διὰ τὴν παράδασιν, εἰ μὴ σάρχινος ἣν Tere- 
νώς. "Άληπτος γὰρ καθ’ ἑαυτὴν d φυχἠ. φησὶ. 7i 
ἁμαρτίᾳ. Διὸ δριµέως ἐπήγαγε τὸ, Ἑτὼ σάραι- 
vóc εἰμι, πεπραµένος ὑπὸ τὴν ἁμαρτίανο πρό- 
σθεν εἰπὼν τόδε. Εγὼ ἔζων χωρὶς νόµου «ποτέ. 
Θαῦμα μὲν τοῖς πολλοῖς, ταῦτα λεγόντων αὐτῶν, 
τότε ὑπεδύετο xai χατάπληξις' νῦν δὲ προχυτά- 
σης εἰς τὸ φανερώτατον ἤδη τῆς ἀληθείας, οὗ pó- 
voy μαχρῷ πλανώμενοι χαταφαίνονται, ἀλλὰ xai 


miam pervenisse constat. Qui cum ante przceptum p µέχρι τῆς ἄχρας ἀναθαίνοντες βλασφημίας. Δόντες 


corporis expertes vixisse velint animas, nec ullo 
per sese peccato posse corripi, aliam deinceps in 
opinionem delapsi, suum illud dogma, vel seipsos 
potius everterunt. Corpora enim iisdem illis postea 
wclut in supplicium fabricant, quód ante corpus 


peccaverint. Quin etiam convicia illis occurruut, ut - 


vinclis 4ο pedicis simile esse corpus affirment, 
aliaque stolida id genus effutiant. 

At vero longe, uti dixi, contrario modo sese res 
babet. Oportet enim etiam ante peccatum corpori 
couseríam animam fuisse. Alioqui cum anima nullo 


! Gen, xxi, 11,12. 
' ibid. 9. 


* Job xz, 5. 


. F. iy νώτφ. 3 F. μεταζληθέντων. 


5 Dan. (1, 91 sqq... * Isa. xxi, 2. 


γὰρ ἁσωμάτως τὰς ψυχὰς πρὸ τῆς ἑντολῆς βεδιω- 
χέναι, ἁλήπτους τε εἶναι χαθ᾽ ἑαυτὰς ix παντὸς 
τᾗ ἁμαρτίᾳ διανοηθέντες, πάλιν ἀνέτρεφαν τὸν λό- 
yov, ἑαυτοὺς δὲ πολὺ μᾶλλον. Τὰ γὰρ δὴ σώματα 
χατασχευάζουσιν αὑταῖς ὕστερον ἐπὶ τιµωρίᾳ, ὃτὰ 
τὸ πρὸ σώματος αὐτὰς ἡμαρτηχέναι. Καὶ 6h καὶ 
λοιδορήσεις τε ἀπῆλθον αὐτοῖς, δεσμοῖς ἀπεικὰ- 
ζουσι, καὶ πέδαις τὸ copa, ἄλλα τε ἀνόητα εἰπεῖν. 

Νῦν δὲ ὅπε εἴρηται, πᾶν τοὐναντίον ἔχει. Χρ 
γὰρ πρὸ τῆς ἁμαρτίας τὸν qoyhw ὑπάρχειν µετὰ 
σώματος” ἐπεὶ (1) ἄληπτος οὖσα fj φυχἠ καθ) ἑαυτὶν 


5 Rom. vir, 9. * ibid. 15. 


F. σἳ γάρ. 





H53 


ADVERSUS ILERESES LIB. V. TOM. I. — ILERES. LXIV. 


1154 


cj ἁμαρτίᾳ οὐκ ἂν Άμαρτεν ὅλως πρὺ τοῦ σώματος. A per sese peccato affici quest, nullo pacto ante cor- 


£i δὲ ἤµαρτεν, οὐχ Tv ἄληπτος xa0' ἑαυτὴν τῇ 
ἁμαρτίᾳ, ἀλλὰ χαὶ εὐάλωτος μᾶλλον καὶ εὔληπτος. 
Aib χαὶ πάλιν, χὰν μὴ λάδῃ τὸ σῶμα τοῦτο, ἁμαρτή- 
σετα:, ὥσπερ γε χαὶ πρὸ τοῦ λαθεῖν αὐτὸ ημαρτεν. 
Διὰ τί δὲ ὅλως χαὶ τὸ σῶμα ἑλάμθανεν ὕστερον μετὰ 
τὸ ἡμαρτηχέναι; "H «lc αὐτῇ χρεία σώματος fv; εἰ 
μὲν οὖν ἵνα βασανίζηται xaX ἀλγῇ, πῶς μᾶλλον Ev- 
τρυφᾷ xai ἀχολασταίνει μετὰ σώματος ; Πῶς δὲ xol 
τὸ αὑτεξούσιον εἶναι ἐν τούτῳ φαίνεται ἔχειν τῷ χό- 
σµμῳ;» Ἐφ ἡμῖν γὰρ τὸ πιστεῦσαι χεῖται, xol τὸ 
μὴ πιστεῦσαι. Ἔνθα δὲ ἐφ᾽ ἡμῖν τὸ πιστεῦσαι χεῖ- 
ται xai τὸ p πιστεῦσαι, kg! ἡμῖν «b χατορθώσα- 
σαι χαὶ ἁμαρτήσασθαι, ἐφ᾽ ἡμῖν τὸ ἀγαθοποιεῖν 
xai τὸ χαχοποιεν. ᾽Αλλὰ καὶ d χρίσις πῶς δη 


pus peccare potuisset. Sin peccavit, falsum est nullo 
eam peccato per sese potuisse corripi : quin imo 
facile ab eo invadi expugnarique potuit: Unde et 
licet denuo corpus illud non accipiat, peccabit 
nihilominus, quemadmodum antequam cum illo 
conjungeretur, jamdudum fecerat. Quorsum vero 
corpus omnino post admissum delictum capiebat, 
aut quid illo opus habebat ? Si ut supplicio ac dolore 
affieeretur, cur cum corpore luxum potius deli- 
ciasque sectatur? Arbitrii vero sui libertatem quo- 
modo retinere in hoc mundo videtur? Credere enim 
aut non credere inm nostra esi voluntate positum. 
Ubi autem utrumque juris ac voluntatis est nostrse, 
consequens est ut et recte agere, vel peccare, boni 


ἐπιφέρεσθαι, ὡς μέλλουσα, προσδοχᾶσθαι ἔτι δύνα- B aliquid facere, vel mali, sit integrum. Quonam pacto 


ται" καθ ἣν ὁ θεὸς ἑκάστῳ κατὰ τὰ ἔργα χαὶ χατὰ 
τὰ ἐπιτηδεύματα ἁποδίδωσι' χαὶ οὐχ ὡς Ίδη παὰρ- 
οὔσα νοµισθήσεται, εἴγε τὸ γεννηθῆναι μὲν xal εἰς 
σῶμα ἐλθεῖν τὴν φυχὴν χριθῆναί ἐστιν ἤδη χαὶ ἀντ- 
απολαθεῖν τὸ bà ἀποθανεῖν, xal χωρισθῆναι τοῦ 
σώματος, ἐλευθερωθΏῆναί τε xal εἰς ἀνάφυξιν ἑλ- 
θεῖν, διὰ τὸ πρὺ σώματος αὐτὴν ἁμαρτήσασαν, ὡς 
εἰς χατάχρισιν καὶ χαταδίχην εἰς τὸ σῶμα ἐμθιδά- 
ζεσθαι χαθ᾽ ὑμᾶς; ᾽Απέδειξε δὲ διαρκῶς bx. περιου- 
σίας ὁ λόγος, ἀνένδεχτον εἶναι νοµίζεσθαι τὸ σῶμα 
βασανιστήβλον χαὶ πέδας τῆς ψυχῆς. 


N', Ἴρχει μὲν οὖν, ἀπὸ τῆς ΤραφΏς αὐτῆς ἆπο- 
δείξαντα πρὸ τῆς παραθάσεως τὸν πρωτόπλαστον Ex 
φΦυχῆς xal πώματος ὄντα, χαταπαύειν τὸν περὶ τού- 
των ἐνταῦθα λόγον. Κάγὼ νῦν μὲν ἐπὶ χεφαλαίων 
αὐτὰ διεξέρχοµαι, ὅσον τὰς ἀφορμὰς τῶν ἐπιχειρη- 
µάτων αὐτῶν εὐθῦναι διαμιλλώµενος, ἵνα μὴ τὴν 
συμμµετρίαν ἐχθαίνω τῶν λόγων. Πάρεστι γὰρ ἤδη 
σχοπεῖν ὑμᾶς, ὦ δικασταὶ, ὅτι τὸ, Ἐγὼ δὲ Blur χω- 
plc νόμου ποτὲ, λεγόµενον kv τῇ πρὸς Ῥωμαίους, 
οὐ δύναται πίπτειν εἰς τὴν πρὸ σώματος xat' αὐτοὺς 
δ.αγωγὴν τῆς ψυχής, χαθάπερ τὰ ἑἐπιρερόμενα τού- 
τοις µηνύει' χἂν ὁ γενναῖος οὗτος ἰατρὸς τῶν ῥη- 
τῶν, τὰ ἑξής ἀφελόμενος, πρὸς τὸ δοχοῦν αὐτῷ τὸν 
νοῦν ἐδιάσατο µεταπλάσαι τοῦ Αποστόλου, ἀνίατόν ’ 


praeterea futurum illud judicium exspectari amplius 
potest : quo in judicio unicuique Deus pro operum 
ratione ac studiorum rependet ; et non potius jam 
adesse censebitur, si gigni ac subire in corpus ani- 
mam idem 5" est ac judicari, et meritorum 
premia percipere; emori contra, atque a corpore 
sejungi, nihil est aliud, quam liberari ac refocil- 
lari, propterea quod, peccato ante corpus admisso, 
in idem illud anima, velut ad supplicium damnata, 
compellitur, qux vestra est sententia? Jam illud 
satis superque, velut ex abundanti, oratione nostra 


demonstratum est, fieri non posse, ut corpus anima 


veluti czrnificina ac vinculum habeatur. 

L. Atque illud quideim sufficere videtur, quod ex 
sacris Litteris ostendimus : primum nostrum paren- 
tem, etiam ante delictum, ex corpore animaque 
fuisse conflatum, atque ita disputandi finem facere, 
Ego vero summa nunc illorum capita perstringam, 
duntaxat ut argumentorum, quibus utuntur, prz- 
sidia ac firmamenta convellam ; ne modum oratiunis 
excedam. Hoc jam enim intueri potestis, judices, 
hzc Apostoli verba : Ego vivebam sine lege aliquando, 
ex Epistola ad Romanos, nequaquam ad eam vitz 
rationem posse convenire, quam ante corpus anima 
consecuta fuerit, ut ex consequentibus apparet. 
Tametsi egregius ille medicus sacrorum verborum, 
detractis reliquis, Apostoli mentem ad opinionem 


τι παθὼν λίαν καὶ παιδιχὀν. "ÀAvtl γὰρ τοῦ πρὸς τὰς D suam violenter transferre contendat. In quo parum 


οἰχείας συμφύσεις xal ἁρμογὰς τὰ µέλη τηρεῖν τῶν 
σωμάτων, ἵνα τὸ πᾶν ἄρτιον χατὰ φύσιν ᾗ σχῆμα 
κοῦ σώματος, Ἠχρωτηρίασε παρελθὼν τὸν εἰρμὸν 
τῆς Γραφῆς. χαθάπερ Σχύθης ἐχθροῦ τινος ἀφειδῶς 
πρὸς ἀναίρεσιν χατατέµνων τὰ µέλη εἶεν. Πῶς οὖν 
ὁ Απόστολος, λέδουσι, ταῦτα ἀπεφήνατο, εἰ σὺ μὴ 
οὕτως αὐτὰ ἀπέδειξας ἔχειν; Ὅτι vópoy, εἴποιμ' ἂν, 
θέµενος εἶναι τὴν ἑντολήν. Δεδόσθω γὰρ πρῶτον 
χατὰ τὴν ὑμετέραν ὑπόθεσιν τὴν ἑντολὴν αὐτὸν νό- 
μον εἰρηχέναι * οὗ παρὰ τοῦτο xal ἀσωμάτως πρὸ 
τῆς ἑντολῆς τοὺς πρωποπλάστους ὑπέθετο βεθιωκέ- 
ναι, ἀλλὰ χωρὶς ἁμαρτίας. Καὶ yàp ὀλίγος ὁ ἀπὸ 


T 


«fc Χτίσεως αὑτῶν ἄχρι τῆς ἐντολῆς χρόνος, àv. 


ΣΕ. ἀνίατρον, 


medice, imo vero pueriliter sese gessit. Cum enim 
sic tanquam corporum membra ad propriam com- 
missuram ac juncturam accommodare debuerit, 
ut integra ac nativa corporis figura servetur, e con- 
trario Scriptura neglecta serie, mutilum corpus 
effecit, perinde ac Scytha hosjile corpus crudeliter 
conficiens  membratimque concidens. Sed Όσο 
missa faciamus. Αί enim dicent : Cur hzc ab Apo- 
$tolo pronuntiata sunt, si tu ad cum modum habere 
se ista negaveris? Respondeo pro praecepto legem 
illum usurpasse. Detur eniin hoc opinioni primum 
vestre, preceptum ab Apostolo legem appellari. 
Non idcirco tamcn corporis expertes ante praece- 





4185 


S. EPIPHANII 


1156 


ptum primos parentes fuisse statuit, sed immunes A διέζησε χωρὶς ἁμαρτίας, oóx Exe. . . . 


8 peccato. Breve enim illud tempus fuit, quod inter 
illorum creationem atque editi pracepli tempus 
intercessit : in quo sine peccato vixit, non extra. . 
corpus morte aífici confirmat. 

Li. Quod si id rursus objiciant, Cur igitur sa- 
pientia carnis esse Deo inimica dicitur ? Legi enim 
Dei won subjicitur : neque enim potest', sic occur- 
rendum erit, vehementer illos hoc loco decipi. Non 
enim carpem ipsam, sed carnis sapientiam legi Dei 
subjici non posse declarat, quz quidem a carne 
discrepat. Quemadmodum si dicat ; Argenti sordes, 
quod non satis repurgalum sit, ut ex eo vas ido- 
neum fleri pussit, artifici non subjiciuntur; neque 
enim possunt. Etenim excerni prius illas atque eli- 
quari convenit. Nec argentum idcirco negat in vaa 
aliquod utile conformari posse; sed id solum quod 
in argento suberatum ac propter duritiem contu- 
max est. Sic Apostolus de carnis sapientia loquens, 
non carnem ipsam asscrit Dei legi non posse sub- 
jici : sed eam qux est in carne sapientiam, quo 
vocabulo illius in voluptates ac libidines propensio- 
nem significat. Atque Ώου alibi nonnunquain vetus 
fermentum malitiz ac nequitiz:: * vocat, cum illud 
funditus a nobis profligari jubet. Nonnunquam legem 
appellat repugnantem legi mentis, et captivum ab- 
duceutem *. Alioqui si carneu ipsam diceret divine 
legi subjici non posse, primum quoties vel intem- 
peranter aliquid faceremus,,vel furtum committere- 
mus, vel czlera id genus corporis adininiculo per- 
petraremus, nulla ob id apud justum judicem repre- 
hensione digni videremur, quandoquidem divine 
legi subdi caro omnino non potest. Cur enim re- 
prehendatur corpus, quod ex nature sue necessi- 
tate .vival? 

Sed neque ad castimoniam aut virtutem traduci 
corpus poterit, quod bono subjici ex naturg sue 
conditione nequeat. Nam cum istiusmodi sit natura 
carnis, ut diving legi subjici nequeat, divina porro 
lex justitia sit ac temperantia; neque virginitatem 
servare, neque continentem esse posse penitus opor- 
teret, Sin virginitatem ac continentigm colunt, 
consequens est, ul et corpus subjiciant. Fieri enim 
aliter non potest, ut a peccalo sese contineant. 
Falsum est itaque diving legi corpus non posse 


xaX οὐχὶ τὸ σῶμα θανατοῦςσθαι ἐδεθαιώσατο. 


577 neque 


ΝΑ’. Ἐὰν δὲ πάλιν ἀνθυποφέρωσι λέγοντες * Πῶς δὴ 
οὖν τὸ φρόνηµα τῆς σαρχὸς εἶναι εἴρηται ἔχθρα εἰς 
Θεόν, Τῷ γὰρ γόμφ τοῦ θεοῦ οὐχ ὑποτάσσεται: 
οὐδὲ γὰρ δύναται λεκτέον, ὡς ἄρα xaX ἐνθάδε δια- 
πἰπτουσιν. Οὐ γὰρ τὴν σάρχα αὐτὴν, ἀλλὰ τὸ φρό- 
γηµα τῆς σαρχὸς ὑποτάσσεσθαι μὴ δύνασθαι τῷ vj» 


τοῦ θεοῦ ὑπέθετο, ἕτερον παρὰ τὴν σάρχα ὑπάρχον. 


Καθάπερ εἰ ἔλεγχεν, Ὅ ῥύπος τοῦ μὴ χαλῶς ἀργύ- 
ρου χαθαρισθέντος εἰς τὸ γενέσθαι σχεῦος ἐπιτήδειον, 
οὐχ ὑπυτάσσεται τῷ δημιουργῷ * οὐδὲ γὰρ δύναται. 
Ἐκχθληθῆναι γὰρ αὐτὸν πρότερον χαὶ ἐχταχΏναι δεῖ. 
Καὶ οὗ παρὰ τοῦτο τὸν ἄργυρον ἀπεφήνατο μὴ δύνα- 
σθαι εἰς σχεῦος πονηθῆναι χρήσιµον, ἀλλὰ τὸ χαλχῶ- 
δες τὸ ἓν τῷ ἀργύρῳ καὶ τὴν ἄλλην σχληρότητα. Οὕτω 
xaX τὸ φρόνηµα τῆς σαρχὸς εἰπὼν,.οὐ τὴν σάρχα ἔφη 
μὴ δύνασθαι ὑποτάσσεσθαι τῷ νόμῳ τοῦ θεοῦ, ἀλλὰ τὸ 
φρόνημα τὸ ἐν τῇ σαρχὶ, olov τὸ πρὸς τὰς ἀχρασίας - 
αὐτῆς λέγων ὅρμημα. Ὅπερ ἀλλαχοῦ ὁτὲ μὲν πα- 
λαιὰν ζύμην xaxia; καὶ πονηρβίας ἐχάλεσεν, ἔπι- 
σπέρχων αὐτοτελῶς ào' ἡμῶν ἀϊστωθῆναι, ὁτὲ δὲ 
νόµον ἀντιστρατευόμενον τῷ vópup τοῦ νοὺς, xal 
αἰχμαλωτίζοντα. Ἐπεὶ, εἰ αὐτὴν τὴν αάρχα ἔλεγε 
μὴ δύνασθαι ὑποτάσσεσθαι τῷ vótup τοῦ θεοῦ, zpu 

τον οὔτε μέμψιν ἂν ἀσελγαίνοντες | λῃστεύοντες, 
ἡ τὰ ἄλλα ὅσα ἅττα διὰ σώματος πράττοντες f 


C ποιοῦντες ἔχειν ἑδυνάμεθα παρὰ δικαίῳ χριτῇ, ἁδυνά- 


τως ἐχούσης τῆς σαρχὸς ὑποτάσσεσθαι τῷ νόμῳ τοῦ 
θεοῦ. Πῶς γὰρ ἂν µεμπτέον ἐδύνατο τὸ σῶμα χατὰ 
τὴν προσοῦσαν αὐτῷ φύσιν βιοῦν εἶναι; 


Αλλά οὐδὲ ἄλλως εἰς ἀγνείαν f) ἀρετῆν ὑπαχθῖναι 
τὸ σῶμα ἑδύνατο, πεφυχὸς uh ὑποτάσσεσθαι τῷ 
ἀγαθῷ. El γὰρ fj φύσις τοιαύτη τῆς σαρχὸς, μὴ 5:- 
νασθαι ὑποτάσσεσθαι τῷ νόµῳ τοῦ θεοῦ, νόµος X 
θεοῦ δικαιοσύνη χαὶ σωφροσύνη * ἐχρῆν μηδὲ παρδε- 
νεύειν, μήτε ἐγχρατεύεσθαι δύνασθαι τὸ σύνολον 
ὅλως ix παντός. El δὲ παρθενεύονσι xai ἐγχρατεῖ- 
ονται, δηλονότι τὸ σῶμα ὑποτάσσουσιν. ΄Άλλως γὰρ 
ἐγχρατεύεσθαι ἁμαρτίας ἀδύνατον. Οὐχ ἄρα οὗ δύ- 
vacat τὸ σῶμα ἡποτάσσεσθαι τῷ τοῦ Θεοῦ νόμῳ. 


subjici. Quod si verum esset, quanam ratione D Ἐπεὶ πῶς ἂν ὁ Ἰωάννης ὑπέταξεν ἑαυτοῦ τὸ oou 


Joannes corpus suum ad castKatem sibi, aut ad 
sanctiinoniam Petrus, 978 aut ad justitiani de- 
nique celeri subdidissent ? Cur etiam Paulus ita 
monuisset : Ne igitur regnet peccatum in. mortali 
vestro corpore, ut obediatis cupiditatibus illius ; nec 
exhibete membra vesira arma  injustitie — peccato; 
sed exhibeie Deo, tanquam ex mortuis viventes , et 
membra vwesira arma juslitie Deo *? ltem illud: 
Quemadmodum  exhibuistis membra vestra servire 
immunditie, el iniquitati ad iniquitatem : sic nunc 
exhibele membra vestra servire justitie ad sanctifi- 
cationem *, 


! Rom. vni, 7. : 1 Cor. v, 17. * Rom. vii, 20. 


εἰς ἀγνείαν; f) πῶς Πέτρος εἰς ὁσιότητα ; 3j oi χαῦ- 
εξης εἰς διχαιοσύνην; Πῶς δὲ καὶ Παῦλος: M5 er 
βασιλευέτω ἡ ἁμαρτία ἐν τῷ θνητῷ ὑμῶν co- 
ματι, λέγει, ày τῷ ἑπακούευ ταῖς -ἐπιθυμίαις ai 
τοῦ: μηδὲ παριστάνετε τὰ µέλη ὑμῶν óx.la ἀξι- 
χίας τῇ ἁμαρτίᾳ, d.A1à παρασεήσατε τῷ Oto. 
ὡσεὶ ἐκ νεκρῶν ζώντας, καὶ τὰ µέΊη ὑμῶν Cau 
δικαιοσύνης τῷ θεῷ ; xal πάλιν. Ὥσπερ xar- 
εστήσατε τὰ μέῖη ὑμῶν δοῦλα τῇ ἀκαθαρσίᾳ 
καὶ τῇ ἀνομίᾳ εἰς τὴν ἀνομίαν, οὕτως νῦν zaga- 
σχήσατε τὰ uéAn ὑμῶν δὀῦ.α τῇ διχαιοσύγῃ tic 
ἁγιασμόν. 

* hom. vi, 12, 15... 5 ibid. 19. 


1157 


ADVERSUS ILERESES LiB. HU. TOM, I. — II&RES. LXIV. 


4158 


NB. Oóxo)y ἑγίνωσχε δύνασθαι διευθύνεσθαι «b A — Lii. Που igitur intelligebat, tabernaculum istud 


σχήνωμα τοῦτο, xal νεύειν πρὺς τὸ ἀγαθὸν, ἵνα 
νεκρωθῶσιν àv αὐτῷ τὰ ἁμαρτήματα. Ἐπεὶ πῶς 
ἑτέρως δουλωθῆναι τῇ δικαιοσύνῃ δύναται ὁ ἄνθρωπος 
(καὶ ἐφ᾽ ἡμῶν), ἐὰν μὴ πρότερον ὑποτάξας αὑτοῦ τὰ 
µέλη τῆς capxbe, εἰς τὸ μὴ ὑπαχούειν αὑτὰ τῇ 
ἁμαρτίᾳ, ἀλλὰ τῇ διχαιοσύνῃ, πολιτεύσηται κατ) 
ἀτίαν τοῦ Χριστοῦ; Ἐπειδὴ τὸ ἁμαρτῆσαι, xal τὸ 
μὴ ἁμαρτῆσαι διὰ τοῦ σώματος Ὑίνεται, τῆς dye 
ἡ πρὸς ἀρετὴν Ἡ πρὸς xaxlav ὀργάνῳ χρωµένης 
αὐτῷ. Ei γὰρ Οὔτε πόρνοι, οὔτε εἰδω.ο.]άτραι, 
οὔτε μοιχοὶ, οὔτε ἁρσεγοκοῖται, οὔτε μα.]αχοὶ, 
οὔτε κ.Ἰέπται, οὔτε απ.]εογέχται, οὔτε µέθυσοι, 
οὗ .1οίδοροι, οὔτε ἅρπαγες, βασιἁείαν θεοῦ xAn- 
ρὀνομῆσαι δύνανται ' πληροῦνται δὲ ταῦτα καὶ 


χρατύνονται διὰ τοῦ σώματος: δικαιοῦται δὲ οὐδεὶς, D 


ἐὰν μὴ πρῶτον xpatíon: χρατεῖ δὲ τούτων ὁ ix- 
νεύων πρὸς σωφροσύνην καὶ πίστιν ὑποτάσσεται 
ἄρα τῷ νόµῳ τοῦ θεοῦ. Νόμος Υὰρ θεοῦ σωφροσύνη. 
"Dots ὁ ᾿Απόστολος οὗ τὴν σάρκα μὴ ὑποτάσσεσθαι 
τῷ ἀγαθῷ ἔφη, ἀλλὰ τὸ φρόνημα τῆς σαρχὸς, olov 
την ὁρμὴν αὐτῆς, αὑτὴν τὴν πρὸς τὸ ἅἄδιχον ἕχχαυ- 
σιν. Ἐκχαθαίρεσθαι γοῦν ἔφη, ἄχρι καὶ τὴν Υαστρι- 
μαργιχὴν ἀχρασίαν διαμιλλώµενος * διδάσχων δὲ τὰς 
τοιαύτας ὀρέξεις xai ἡδονὰς ἐξαπόλλυσθαι, xal χκτ- 
αισχύνων τοὺς τὸ τρυφᾷν τρῦτο xal πολιτεύεσθαι 
εἶναι νομίζοντας * οἳ Θεὸν ἡγοῦνται τὴν κοιλίαν. 
Φάγωµεν καὶ π'ωµεγ ' αὔριον γὰρ ἀποθνήσχομεν" 
χαθάπερ ἁδηφάγα σώματα χάτω περὶ τὴν βορὰν µό- 
yoy xal τραπέκας ἀσχολούμενα. 


Εἰπών τε’ Τὰ βρώματα τῇ xovg, xal ἡ κχοι- 
Λία τοῖς βρώμασι». Ὁ δὲ θεὸς καὶ ταύτην xal 
ταῦτα καταργήσει’ ἐπήγαγε' Τὸ δὲ σῶμα ob τῇ 
ποργείᾳ, d.44à τῷ Κυρίῳ, καὶ ὁ Κύριος τῷ σώματι. 
'O δὲ θεὸς καὶ τὸν Κύριον ἤγειρ6, καὶ ἡμᾶς ἐξ- 
ε)ερεῖ διὰ τῆς δυγάµεως αὐτοῦ. Ἡ οὐκ οἴδατε, 
ὅτι τὰ µέλη ὑμῶν µέ.η Χριστοῦ ἐστιν; "Apa οὖν 
τὰ µέλη τοῦ Χριστοῦ ποιήσω πόρνης µέλη; MÀ 
yérowo! Ἡ οὐκ οἴδατε, ὅτι ὁ xoAAópsvoc τῇ 
πέρΥη £v σῶὼμά ἐστι; Ἔσονται γὰρ, Φφποὶν, οἱ 
δύσ εἰς σάρκα play. Ὁ δὲ κολ.Ἰώμενος τῷ Κυρίῳ 
ἕν απγεῦμά ἐστι. Φεύγετε tijv πορνεία». Πᾶν 


posse corrigi, οἱ ad bonum converti, ut in eo pec- 
cala penitus exstinguerentur. Qui enim alia ratio 
est, qua in quamdam justitie servitutem redigi 
homo possit, nisi prius carnis suze membra subji- 
ciens, uL non peccato amplius obsequantur, sed 
justitie, vitam suam perinde ac Christo dignum est, 
instituat? Quoniam quidem peccare, vel non pec- 
care per corpus suppetit, quo ad virtutem aut ne- 
quitiam administro animus utitur. Et quidem cum 
Neque fornicatores, nec idololatre, nec adulteri, 
neque masculorum concubitores, neque molles, neque 
[wres, nec avari, nec ebriosi, neque  convicialores , 
neque raptores regnum — Dei possidere possint! ; ea 
porro ommia corporis adminiculo perficiantur ac 
corroborentur : justificari porro nemo possit, nisi 
prius ista superarit : qux quidem is superat, qui 
se ad temperantiam fidemque convertit ; efficitur 
legi Dei corpus posse subjici. Dei quippe lex tem- 
perantia est. Quamobrem Apostolus non càrrem 
ipsam asserit legi Dei subjici non posse, sed carnis 
sapientiam *, hoc est, ejus impetum, et ardentem ad 
injustitiam inflammatamque cupiditatem. Repurgari 
proinde jussit, ut vel ipsam ventris ingluviem 
conaretur exstinguere, emm ejusmodi cupiditotes 
ac voluptates interire monstraret, lisque, qui his 
uti deliciis vivere esse crederent, pudorem incute- 
ret : qui Deum esse ventrem 5 existimant. Mandu- 
cemus et bibamus ; cras enim moriemur *. Quem- 
admodum voracissima qusdam corpora, quz ad 
pabulum abjecta tota in mensis ac conviviis occu- 
pantur. 

Tum postquam his verbis usus est : Esca ventri, 
et venter escis. Deus autem hunc et illas destruet; adje- 
cit: Corpus autem non fornicationi, sed Domino, εἰ Do- 
minus corpori. $709 Deus autem et Dominum susci- 
(avit et nos suscitabit per viriutem ipsius. Án nescitis 
quoniam membra vestra membra Ghristi sunt? Απ igi. 
tur membra Christi faciam membra meretricis ? Absit! 
Nescitis quoniam qui adhaeret meretrici unum corpus 
est? Erunt enim, inquit, duo in. carnem unam. Qui 
aulem. adhaeret Domino, unus. spiritus est. Fugite 
fornicationem. Omne peccatum quodcunque peccave- 
rit homo, exira corpus est; qui autem fornicatur, 


ἁμάρτημα ὃ ἐὰν ἁμαρτήσῃ ἄνθρωπος, ἐκτὺς τοῦ f) in proprium corpus peccat. An nescitis, quod corpora 


σώματός ἐστιν. 0 δὲ ποργεύων, εἰς τὸ ἴδιον σῶ- 
µια ἁμαρτάνει. Ὢ οὗκ οἴδατε, ὅτι τὰ σώματα 
ὑμῶν γαὸς τοῦ ἐν ὑμῖν ἁγίου Πνεύματός éccw, 
οὗ ἔχετε ἀπὸ θεοῦ., καὶ oüx ἐστὲ ἑαυτῶν; Ἠγο- 
ράσθητε γὰρ τιμῆς. Δοξάσατε οὖν τὸν Θεὺν ἐν' 
τῷ σώματι ὑμῶν. — 

ΝΓ’. Πρόσχες, ὅτι, ἐπειδὴ τὸ σῶμα τοῦτο δύναται 
τὸν νόμον τοῦ θεοῦ xal τὴν ἀθανασίαν ὑποδέξασθαι, 
ἐὰν χαθαίροιτο τῆς ἀχρασίας τῶν ὑπεχχαυμάτων, 
μὴ χραινόµενον ἀθέσμοις ὅλως οἵστρων παρατριδαῖς, 
διὸ ὁ Απόστολος ταῦτα διεφθέγξατο᾽ ποῖον γὰρ τὸ 
κολλώμενον ἕτερον τῇ πόρνῃ xal πλησιάζον, καὶ σὰρξ 


vestra templum sunt. ejus qui in. vobis est Spiritus, 
quem habetis a Deo, et non. estis vestri? Empti enim 
estis pretio. Glorificate igilur Deum in corporibus 
vestris *. 


Lil. In quo velim illud animadvertas, pro eo 
quod corpus istud legi Dei immortalitatique ca- 
piendz idoneum est, si ab omnibus libidinum inci- 
tamentis ita purgelur, nullis υἱ nefariarum illece- 
brarum stimulis commaculetur, idcirco hzc ab 
Apostolo esse dicta. Quid enim aliud est, quod a4. 


?[Cor. &), 40. * Rom. viu, 7. * Phlipp. i, 19. ^ I Cor. xv, 52. * I Cor. vi, 12-20. 


B. EPIPIIANII 


1160 


meretricem adlizrescat, et ad eam accedat, unaque A μετ) αὐτῆς χατὰ τὴν ζεῦξιν τῶν μελῶν, καὶ «iv 


cum illa caro conjunctione meinbrorum ac commu- 
nione quadam efliciatur, preterquam corpus illud 
externum, cujus ministerio omnia ilia commistio- 
nis corporum et ardentis libidinis flagitia perpe- 
trautur? Unde et omne peccatum, quodcunque [ece- 
ril homo, extra corpus est ; qui autem. fornicatur, in 
propriwn corpus peccat. Etenim arrogantia, infide- 
litag, ira atque simulatio anims peccata sunt. Stu- 
prum vero et inflammatio illa libidinis corporum 
propria sunt. Quibuscum utique nec evolare anima 
poterit, neque temperantie decretis subjici; sed 
ambo Christi regno excidere necesse est. Preter- 
ea si corpora nostra in sanctimonia conservata 
templum sunt habitantis in nobis Spiritus; atque 
et in corpore Dominus residet, et membra corporis 
Christi membra sunt, omnino divin: legi corpus 
subditur, ac regnum Dei possidere potest. Qui enim 
excitavit Christum a moriuis, vivlficabit, inquit, et 
snortalia corpora vestra per inhabitantem ejus Spiri- 
tum in vobis * ; ut mortale hoc induat immortalita- 
tem, εί incorruptibile incorruptionem, morsque in 
victoriam absorbeatur *. Non enim de alio corpore 
hoe loco disputabat Apostolus , preterquam de hoc 
ipso, quod exstinguitur ac morte conficitur, per 
quod scortari licet 4ο flagitia committere. 

580 LIV. Quod si interesse nonnihil corpus 
inter ac carnem. suspicentue (ut. vel subülius boc 
illos medo ratiocinari sinamus) ; sdeo ut aliud esse 
eorpug censeant, velut ipsius anims proprium, 
quod usurpari oculis nequeat ; carnem autem exter- 
num illud esse, quod oculis cernitur : sic eos re- 
fellere oportebit, non modo Paulum ac prophetas 
eorporis appellationem huic carni tribuere, sed 
alios quoque pbilosophos, 4 quibus accurota in 
primis haberi ratio nominum solet, Etenim carnis 
appellatione, si hac ad exactam scientie nofmam 
exigere velint, uon universa proprie hujus, ut ita 
dicam, tabernaculi moles intelligitur, sed quaedam 
totius pars, quemadmodum ossa, nervi atque venz; 
corpus autem totum dicitur. Unde et medici, qui de 
hatura corporum accurate disputant, hoc ipsum 
quod aspectabile est, corpus esse sentiunt. Quin 
ipse Plato istud ipsum corpus esse non iguorat. 


χοινωνίαν µίαν vervópevoy παρὰ τοῦτο τὸ σῶμα τὸ 
ἔξω, δι οὗ πάντα ταῦτα πλπροῦται τὰ πρὺς μίξιν 
xai ἔχχανσιν ἁμαρτήματα; "00:v xai xa» ἁμάρ- 
τηµα b ààv ποιήσῃ ὁ ἄνθρωπος, éxtóc τοῦ ce- 
κατός ὁστω. Ὁ δὸ ποργεύων, εἰς τὸ ἴδιον capa 
ἁμαρτάνει. Τύφος μὲν γὰρ xal ἀπιστία, xat θυμὸς, 
xai ὑπόχρισις, Φυχῆς ἁμαρτήματα, Πορνεία δὲ, xal 
οἵστρος, xat τρυφὴ, σώματος" μεθ) ὧν οὔτε φυχὴ 
πρὺς ἀλήθειαν ἀναπτήσεται, οὔτε σωφροσύντς ὑπο- 
ταχθήσεται δόγµασιν * ἀλλὰ ἄμφω διολισθήσουσι τῆς 
βασιλείας τοῦ Χριστοῦ. Καὶ τοίνυν, εἰ τὰ σώματα ἡμῶν 
by ἁγιασμῷ διακρατούµενα ναός ἐστι τοῦ ἐν {μὲν οἱ- 
κοῦντος Πνεύματος, xat ὁ Κύριος ἐν τῷ σώματι, xit 
τὰ µέλη τοῦ σώματος µέλη Χριστοῦ, ὑποτάσσεται 


B ἄρα «à σῶμα τῷ νόµῳ τῷ θείῳ, χαὶ χληρονομῖσαι 


δύναται τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ. 'O γὰρ. ἐγείρας 
Χριστὸν ἐκ νεκρῶν, ζωοποιήσει, φησὶ, καὶ τὰ 
θνητὰ σώματα ὑμῶν διὰ τοῦ ἐγοικοῦντος αὐτοῦ 
Πνεύματος ἐν ὑμῖν ἵνα εὸ θνητὸν τοῦτο ἐνδι- 
σηται τὴ» ἁθαγασίαν, καὶ τὸ «φθαρτὸν τὴν 
ἁἀφθαρσίαν, εἰς vixóc τε κατἀαχοθῇ d θάνατος. Οὐ 
γὰρ περὶ ἄλλου διελάμδανεν ἐνταῦθα σώματος ὁ 
Απόστολος, ἀλλὰ περὶ τούτου xal τοῦ ἀποθνήσκον- 
τος καὶ νεκρουµένου, δι οὗ καὶ πορνεῦσαι καὶ 
ἀσελγῆσαι δυνατόν. 

ΝΔ’. Ἐὰν δὲ διαφορὰν εἶναι σώματος πρὸς σάρχα 
ὁποτοπάζωσιν (ἵνα δὴ xal ταῦτα αὐτοῖς Σπιτρέφωμεν 
λογικεύεσθαι), χαὶ σῶμα μὲν ἄλλο νοµίζοιεν, οἷον 
αὐτῆς τῆς ψυχῆς, ὃ μὴ βλέπεται, σάρχα δὲ τοῦτο τὸ 
ἔξω τὸ βλεπόµενον’ λεχτέον, ὡς οὐ µόνον ὁ Παῦλος 
xa οἱ προφῆται σῶὤμα γινώσκονσι τὴν σάρχα ὀνομά- 
ζεσθαι ταύτην, ἀλλὰ xal ἄλλοι φιλόσοφοι, παρ᾽ οἷς 
05 µάλιστα xa ἡ τῶν ὀνομάτων ἀχρίδεια παρατετ{- 
prat. Σὰρξ γὰρ ὅλως, εἰ βούλοιντο xal περὶ τούτων 
ἐπιστημόνως ἑἐπισχέφασθαι, πᾶς 6 ὄγχος οὗτος τοῦ 
σχηνώµατος ἡμῶν κυρίως οὐ λέγεται, ἀλλά τι µέρκ 
τοῦ ὅλου, χαθάπερ f| ὁστᾶ, f) νεῦρα, f) φλέδες' cua 
δὲ τὸ ὅλον. Ὅθεν xaX ἰατροὶ, ol δὴ χαὶ περὶ φύσεως 
σωμάτων ἀχριθῶς διειλἠφασι, σῶμα Ὑινώσπουσι 
τοῦςο τὸ βλεπόμενον. Αλλὰ χαὶ ὁ Πλάτων xal αὐτὸ 
τοῦτο σῶμα xai αὐτὸς ἑπίσταται. Ἐν γοῦν τῷ Φαί- 
δωγι ὁ Σωκράτης, « "Αρα μὴ ἄλλο τι τὸν θάνατον 


᾿ἡγούμεθα εἶναι, » ἔφη, « ἡ τῆς Φυχῆς ἀπὸ τοῦ σώ- 


Sane in Pheedone Socrates, « Annonidem, » ait, «esse D µατος ἁπαλλαγήν; xaX εἶναι τοῦτο τεθνάναι, χωρὶ; 


mortem existimabimus, quod anima a corpore dis- 
cessum : atque hoc. demum esse mori, corpus ab 
anima disjunctum per sese ipsum exeistere, itidem- 
que animam a corpore scparatam ?» Quid beatus ille 
Moyses (ut ad divinas quoque Litteras veniamus)? 
nonne corpus idem intelligit esse, quod nos dici- 
mus, cum ita loquitur : Et lavabit vestimenta in 
purgstionibus, qwi tetigerit immundum; et lavabit 
corpus suum aqua ; ei immundus erit ad vesveram *? 
Quid de Jobo dicemus? nonne eL is idipsum quod 
exstinguitur morte corpus esse signiflcat? Versa- 
«tar, inquit, corpus meum in putredine vermium *. 


! Jom. vir, 11. * HL Cor. xv, 55. 


* Levit, xiv. 8. 


μὲν ἀπὸ τῆς φυχῆς ἁπαλλαγὲν αὐτὸ χαθ᾽ ἑαυτὸ τὸ 
σῶμα Yeyovévat, χωρὶς δὲ thv φυχὴν τοῦ σώματος», 
'O γάρ τοι Μωῦσῆς ὁ µαχάριος (ἤχωμεν γὰρ καὶ 
ἐπὶ τὰς χυριακὰς ἤδη Γραφὰς), οὐ σῶμα τοῦτο óvo- 
µάξεσθαι ἑἐπίσταται, ὃ Aévopev, Καὶ aJvrei τὰ 
ἱμάτια, λέγων. &v τοῖς χαθαριαμοῖς, d ἐπιφαύσας 
τοῦ ἀκαθάρτου * καὶ «ούσεται τῷ σώμαει αὑτοῦ 
ὅδατι, xal ἀκάθαρτος ἔσται ἕως &cxápac; Τί ἃ 
χαὶ ὁ Ἰώδ. οὗ σῶμα ἐπίσταται xal αὐτὸς τοῦτο τὸ 
νεχρούμενον καλεῖν, Φύρεται δέ µου τὸ copa ir 
σαπρίᾳ σχωλήκω», λέγων» ᾽Αλλὰ χαὶ ὁ Σολομὼν, 
ὅτι Elc κακότεχνον γυχὴ» οὐκ εἰσε.λεύσεται σο- 


* Job vui, 6. 


1131 


ADVERSUS HJERESES LID. Il. TOM. 1.—H &RES. LXV. 


1103 


gla, οὐδὲ χατοικήσει ἐν καταχρέφ σώματι dpap- À Praeterea Salomon, In malevolam, inquit 5 animam 


τίας. 


Καὶ ἐν τῷ Δανιὴλ Ἐπὶ τῶν μαρτύρων. Oóx éxv- 
plevcev αὐτῶν τὸ a Up τοῦ σώματος, λέγεται, καὶ 
ἡ θρ)ξ τῆς χεφα.ξῆς αὐτῶν οὐκ ἐφ.ἰογίσθη. Καὶ 
ὁ Κύριος ἐν τῷ Εὐαγγελίψ  Διὰ τοῦτο Aéyo ὑμῖν * 
Mi) µεριμγᾶτε τί φάγητε, 3) cl. ἐνδύσησθε. Οὐχὶ 
ἡ ψυχἠὴ ᾱπ.λεῖόν ἐστι τῆς τροφῆς, καὶ τὸ σῶμα 
τοῦ ἐνδύματος; χαὶ ὁ Απόστολος δὲ, Mi) οὖν βα- 
σιενέτω ἡ ἁμαρτία ἓν τῷ θνητῷ ὑμῶν» σώματι, 
λέγων, σῶμα γινώσχειν τοῦτο Ó περιχείµεθα συν- 
(στησι * xat πάλιν. El δὲ τὸ Πγεῦμα τοῦ ὀγείραντος 
Ἱησοῦν οἰκεῖ ἐν ὑμῖν, ὁ ἐγείρας Χριστὸν ἐκ ve- 
κρῶν ζωοποιήσει καὶ τὰ 0νητὰ σώματα ὑμῶν 
xa πάλιν 
οὖκ εἰμὶ ἐκ τοῦ σώματος, cb παρὰ τοῦτο οὐκ ἔστιν' 
ἐν τοῦ σώματος καὶ πάλιν. Kal μὴ ἀσθενήσας 
ἸΑξραὰμ τῇ πἰστει, οὐ κατεγόησε tÓ ἑαυτοῦ 
copa νεχρούμεγον' καὶ πάλιν’ Τοὺς γὰρ πάντας 
ἡμᾶς φανερωθήγαι δεῖ ἔμπροσθεν τοῦ βήματος 
coU Χριστοῦ, Ίνα κοµίσηται ἕκαστος τὰ διὰ τοῦ 
σώματος, zpóc d ἕπραξε' xaX πάλιν" AL μὲν ἑπι- 
ccoAal βαρεῖαι καὶ Ισχυραὶ, ἡ δὲ παρουσία τοῦ 
σώματος ἁἀσθενής' xaX πάλιν" Οἶδα ἄνθρωπον ἐν' 
Χριστῷ πρὸ ἐτῶν δεκατεσσάρων, εἴτεο ἐν σώματι 
οὐκ οἶδα, εἴτε ἐχτὸς τοῦ σώματος οὐκ olóa* xaX 
πάλιν * Οὕὔτως ὀφεί.ουσιγ οἱ ἂἄγδρες ἁγαπᾷν τὰς 
ἑαυτῶν γυγαῖχκας, ὡς τὰ ἑαυτῶν σώματα" xa 
πάλιν" 
ὑμᾶς óloreAoc * xal dAdxAnpov ὑμῶν τὸ zreüpa, 
xal ἡ ψυχὴ, xal τὸ σῶμα ἁμέμπτως ἐν τῇ παρ- 
ουσίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ tnpn- 
θείη. Οἱ δὲ ἀσφαλῶς οὗ νοῄσαντες τούτων οὐδὲν ἐν 
σάλῳ xaX ταραχῇ φέρεσθαι τὸν ᾿Απόστιλον ὑπέλα- 
ἔον, ὡς στάσιν αὐτοῦ τὰς διανοῄσεις τῶν λόγων χαὶ 


. lio Dominus : Propterca dico vobis : 


Εὰν εἴπῃ ὁ ποῦς, ὅτι Oox εἰμὶ χεὶρ, D 


non intro bit sapientia, nec habitabit in corp re ob- 
noxio peccato. 

Sed et apud Danielem ita de martyribus scriptum 
est : Non dominatus est in illorum corpus ignis, et 
capillus capitis illorum non arsit *. ltem in Evange- 
Nolite solliciti 
esse quid manducabitis, qut quid. induemini. Nonne . 
quima pluris est quam esca, el corpus quam vesti- 
mentum *? Νεο minus Apostolus his verbis : Ne 
igitur regnet peccatum. in. mortali vestro corpore*, — 
curpus se de eo, quo circumdati sumus, accipere 
demoustrat; ac rursum : Quod si Spiritus ejus, qui 
suscitavit Jesum, habitat in vobis ; qui suscitavit 
Christum α mortuis, vivificabit et mortalia corpora 
vesira *. Tum alioloco : Si dixerit pes : Quoniam non 
sum mantis, 599 ], non sum ex corpore ; non ideo non 
est ez corpore !?. ltem : Et non infirmatus Abraham 
fide, non animadvertil. corpus. suum mortuum |". 
Deinde : Nam nos omnes manifestari oportet. ante 
tribunal Christi, ui referat. unusquisque que per 
corpus, secundum qua gessit '*. Item : Epistole 
quidem graves et [ortes, prasentia vero corporis 
imbecilla **, Ad hxc : Scio hominem in Christo ante 
annos quatuordecim, sive in corpore nescio, sitd ex- 
tra corpus nescio !*. Item : Sic debent viri diligerc 
Wrores suas, tanquam sua corpora **. Preterea : Ipse 
autem Deus pacis sanctificet vos penitus ; εἰ integer 
vester spiritus, εἰ anima εἰ corpus sine querela in 


Αὐτὺς δὲ ὁ θεὸς εῆς εἰρήνης ἁγιάσαι ϱ adventu. Domini nostri Jesu. Christi servetur !*, At 


qui nihil horum accurate intelligunt , fluctuare 
Apostolum ac perturbate ferri judicarunt, tanquam 
illius sensus ac verborum sententiz stabilitate fir- 
mitateque penitus carerent, eaque pronuntiaret 
qua subinde retractarentur, velut interdum resur- 
gere carnem, interdum non resurgere. 


ἔδραν οὐχ Σχούσας, ἀλλὰ ἀναπλεούσας ἄνω xal κάτω, xai ὁμιλούσας παλίµφημα, ó μὲν τὴν σάρχα 


ἀνίστασθαι, ὁτὲ δὲ οὐχ ἁνίστασθαι. 

ΝΕ’. Όθεν ἵνα μὴ παραλειφθῇ τῶν προταθέντων 
μηδὲ ἓν, ὅπως τελέως ἑχτέμνωμεν ὕδραν, εἰς τὸ προ- 
κείµενον πάλιν ἐπανελεύσομαι. Ἐφεξῆς γὰρ, xa0á- 
περ ὑπεσχόμην, χαὶ τὰ ἄλλα προσαποροῦσι χεφάλαια. 
Λὖθις οὖν xal ἃ χρὴ πρὸς αὐτὰ λἐγεσθαι ἁποδείξας, 
ὁχόλουθα παραστῄσω αὐτῶν ! xal σύµφωνα εἰς τὴν 
περὶ τῆς ἁἀναστάσεως τῆς σαρχὸς πίστιν xal αὐτὰ 
εἰρηχότα. "Ίωμεν δὴ οὖν  ἃ τὸ πρῶτον εἰς τὸν ᾿Από- 
στολον προήχθηµεν εἰπεῖν. Τὸ yàp, Εγὼ δὲ ἔζων 
χωρὶς νόµου ποτό, λεχθὲν αὑτῷ ἄνω, τὴν iv τῷ 
παραδείσῳ, καθάπαςξ 3 ἐξ ἀρχῆς ὑπεθέμεθα, πρὸ τῆς 
ἐντολῆς, oUx ἐχτὺς σώματος, ἀλλὰ μετὰ σώματος 
ἡμῶν. ἓν τοῖς πρωτοπλάστοις διαγωγὴν παρεγγυᾷ. 
ἘἨπειδῃ πρὸ τοῦ δοθῄναι τὴν ἐντολὴν, χοῦν ὁ θεὺς 
ἀπὸ τῆς γῆς λαθὼν, ἔπλασε τὸν ἄνθρωπον * ἑχτός τε 
ἐπιθυμίας διήγομεν, οὐ γινώσχοντες ὅλως ἐπιθυμίας 
ἁλόγου προσθολαῖς *, βιαζοµένης ἡμᾶς ἑλχτικαῖς 
Δδονῶν περιαγωγαῖς πρὸς ἀκρασίαν. Τὸ γὰρ μὴ ἔχον 


LV. Quamobrem ne vel ininima pars eorum qua 
proposita sunt, pretermittatur, atque ut bydram 
ipsam omnino succidamus, ad id quod erat propo- 
situm revertar. Deinceps enim, ut ostendimus, ct 
in aliis quibusdam capitibus dubitationem movent. 


p Itaque simul atque demonstravero, quanam adver- 


sus illa proponi debeant, palam istud faciam : de 
resurrectionis carnis fide consentanea illum ac 
consequentia dixisse. Primum igitur ad illa venia- 
mus, quz de Apostolo injecimus. Naim quod ab co 
antea dictum est, Ego vero vivebam aine lege ali- 
quando '', vitam illam ostendit, quam in primis no- 
stris parentibus ante. preceptum (ut initio docui- 
mus) in paradiso duximus, non exira corpus, seid 
in corpore fuisse transactam. Ante enim quam edi. 
ctum daretur, limo de terra sumpto Lominem ef- 
finxit; ac tum ab omui cupiditate liberi viveba- 
mus, cum raüone destitute cupiditatis, que nos 


! F. αὐτόν. 3 Deest àq' νεὶ εἰς. 3 Cor. xa0ámep. "* F. προαθολάς. 35 Sap. 5, &.  * Dan. mi, 94. 
? Matth. vi, 25. * Roi. vi, 42... *. Rom. viu, 11, !* Cor. xi, 15. !! Roi. v, 19. 15 HH Gor. v, 
40. '"'!i Cor. x, 10. !'* IL Cor. xiu, 2. — ' Ephes. v, 28. " ftom. vir, 9. 


Όλταοι, Gn. XLI. 


!'* | Thess, v, 23. 
31 


S, EPIPHANII 


“μι 


biandis voluptatum illecebris ad libidinem impellit, A διορισμὸν, καθ ὃν δεῖ πολιτεύεσθαι, μηδὲ ἑξουσίαν 


ne notitiam quidem baberemüs. Nam quod certa ac 
deünita lege caret, ad quam accommodare vitam 
oporteat, neque libera arbitrii facultate przeditum 
est, ut ad quod velit se vivendi genus applicet ; ex 
quo proprie honorem vel vituperationem mereatur, 
extra omnem esse reprehensionem concedi necesse 
est : quandoquidem ea eoncupiscere mon potest, 
'equibus $84. ipsi non faerit interdietum. Quod si 
eoncupiverit, tamen non id ei crimini vertetur. Con- 
cupiscere quippe non ad ea refertur, quz adsunt, 
queque potestati nostre subjacent, sed ad ea dun- 
taxat qua ita adsunt, ut in facultate nostra mi- 
nime sint posita. Quod enim alicui neque est veti- 
tum, neque illo is indiget, quomodo appetere illud 


ac diligere potest? Quocirca scriptum est : Concu- B 


piscentliam non noveram, nisi lex dixisset : Non 
concupisces *. Cum enim mandatum illud accepis- 
'*ent: Ez arbore autem scienti boni et mali non 
comedetis. Quacunque autem die comederitis ex. illa, 
morte moriemini * : tum demum cupiditatem animo 
«oncepit. Non enim qux cupidus quisque in po- 
testate habet et obtinet, iisque uti potest, ea con- 


αὐτοδέσποτον λογισμοῦ, moli χρῆσθαι αἱρεῖται πο- 
λιτεύµατι, ἵνα ἰδίως ἢ τιμηθῇ, 7| φεχθῇ, ἀνυπεύθυνον 
παντὸς δειχτέον * ὑπάρχειν τοῦτο ἐγχλήματος: ὅτι 
ph δύναται τοὐτων ἐπιθυμῆσαι, ὧν μὴ χεκώλυται, 
Kà9 ἐπιθυμήσει δὲ, οὖχ αἰτιαθήσαται. Τὸ γὰρ ἐπι- 
θυμῆσαι οὐχὶ ἐπὶ τῶν παρόντων χαὶ ὑποχειμένων 
ἐν ἐξουσίᾳ πίπτει, ἀλλ' ἐπὶ τῶν παρόντων μὲν, μὴ 
ὄντων δὲ kv ἐξουσίᾳ. Πῶς γὰρ οὗ μὴ χεχώλνταί τις, 
μηδὲ ἑνδεής ἐστι, τούτου ἐπιθυμεῖ xai ἐρᾷ; Auk 
τοῦτο, Την ἐπιθυμίαν οὐκ ftw , εἰ μὴ ὁ νόμος 
ἔ1εγεν. Ovx. ἐπιθυμήσεις. ᾽Αχούσας γὰρ, ᾿Απὸ δὲ 
τοῦ ξύ-ου τοῦ γινώσκειν xaJór καὶ zornpór οὐ 
φάγεσθε ἀπ᾿ αὐτοῦ. Ἡ & ἂν ἡμέρᾳ φάγητε áx' 
αὐτοῦ, θαν ἆτῳ ἀποθανεῖσθε - τότε «b ἐπιθυμῆσαι 
συνέλαδον, καὶ ἐνεχίσσησα *. 00 γὰρ ὧν ἔχει, xat ὧν 
ἐξουσιάξει, καὶ χέχρηται αὐτοῖς ὁ ἐπιθυμῶν, ἔπιθυ- 
pst, ἀλλὰ ὧν χεχώλυται, καὶ ἀφῄρηται, xal οὐχ 
ἔχει. Aib δη χαλῶς, Τὴν ἐπιθυμίαν σὺκ ῄδειν, ἑλέ- 
χθη, εἰ μὴ ὁ νόμος ἔλεγεν' Οὐκ ἐπιθυμήσειςο. Ὅ 
δή ἐστιν Ob. φάγεσθε ἁπ' αὐτοῦ. Ἐντεῦθεν γὰρ 
ἐχτήσατο τόπον xai ἀφορμὴν εἰσελθεῖν πρὸς τὸ δια- 
παϊξαί µε xal παρατρέφασθαι fj ἁμαρτία. 


«upiscit ; sed a quibus probibetur, quibusque privatur, ut ea non possideat. Przclare ergo dictum est : 
€oncupiscentiam non. noram, nisi lez dixisset : Non concupisces. Hoc est : Non comedetis ex. illo. Hinc 
enim locum occasionemque, ut ad me illudendum atque avertendum accederet, peccatum accepit. 


. LVI. Etenim mandato semel edito, occasionem 
Inde perfüciende in me concupiscentie diabolus 
est nactus, eum 1ne singulari quadam calliditate in 
eorum quz vetita sunt, concupiscentiam hortatu suo 
compulisset. Nam absque lege peccatum mortuum 
est. Qux lex nisi data foret, ac si nondum exsisteret, 
irritum esset otiosumque peccatuni. Ego vero ante 


legem sine reprehensione vivebam , cum nulla mihi 


esset sanctio ac regula prescripta, ad quam compa- 
rari vilam oporteret, a qua si exciderem, peccatum 
committerein. Simul atque vero mandatum accessit, 
peccatum revixil : ego mortuus sum. lta lex illa, quze 
ad vitam data fuerat, inventa mihi est in mortem. 
Quoniam ubi Deus legem imposuit, ac quid agen- 
dum esset, definiit, concupiscentiam in me diabo- 
lus perfecit. Quippe cohortatio illa ac preeceptuin 
mihi a Deo constitutum ad vitam immortalitateni- 
- que pertinebat, ut. si parerem illi, οἱ ex ejus prz- 
scripto degerem, sine ulla offensione felicissimam 
et ad sternitatem florentem vitam ae gaudium in 
sempiternum consequerer. Sed illud preceptum 
violanti mihi in mortem ac damnationem conver - 
sum est. Quandoquidem diabolus, quem peccati 
modo nomine insignivit, eo quod peccati sit artifex 
ac repertor, per peccatum $83 occasionem na- 
ctus, illusit mili, et illusum interfecit; cum vide- 
licet ei me damnationi fecit obnoxium : Quacunque 
die comederitis ex illo, morte moriemini.— ltaque lex 
est sancta, εἰ mandatum Dei justum, et. sanctum, et 
bonum ?. Non enim ut obesset, sed ut salutem con- 


NQ'. Δοθείαης γὰρ τῆς ἐντολῆς, ἔσχε λαθὴν διὰ 
τῆς ἐντοληφόὁ διάδολος χατεργάσασθαι bv ἐμοὶ τὴν 
ἐπιθυμίαν , παρορµῆσας µε, xal προσκαλεσάµενος 
ἑντέχνως εἰς ὄρεξιν χαταπεσεῖν τῶν χεχωλυµένων. 
Χωρὶς γὰρ νόµου fj ἁμαρτία νεχρά. Οἷον οὗ δοθείση- 
γὰρ οὐδὲ οὔσης οὑδέπω τῆς ἐντολῆς, ἄπραχτος ἣν fi 
ἁμαρτία. Ἐγὼ δὲ ἔζων ἁμέμπτως πρὸ τῆς ἑντολης, 
οὐκ ἔχων διορισμὸν χαὶ διαταγὴν, xa0* ἣν ἔδει πολι- 
τεύσασθαι, ἧς xaX ὁλισθήσας ἁμαρτήσομαι. Ἐλθοῦ- 
σης δὲ τῆς ἑἐντολῆς, fj ἁμαρτία ἀνένησεν' ἐγὼ δὲ 
ἀπέθανον. Καὶ εὑρέθη µοι 1j ἑντολὴ clc ζωὴν αὕτη 
εἰς θάνατον. ὅτι μετὰ τὸ νομοθετῆσαι τὸν θεὸν, xat 
διαστείλασθαι ὃ ποιητέον, xaX μὴ ποιητέον, χατειρ- 
Υάσατο à» ἐμοὶ τὴν ἐπιθυμίαν ὁ διάθολος. Ἡ γὰρ 
παραίνεσις τοῦ Θεοῦ xal παραγγελία fj δοθεῖσά puo 
αὕτη εἰς ζωὴν καὶ ἀφθαρσίαν, ἵνα πειθόµενος αὑτῇ, 
καὶ χατ᾽ αὐτὴν βιοὺς, ἁπήμονα xal µαχαριστότατον 
δι) αἰῶνος, καὶ ἀεὶ θάλλοντα πρὸς ἀθανασίαν βίον 
ἔχω, καὶ yap&v. ᾿Αθετήσαντι δὲ χαὶ αὐτὴν, εἰς θά- 
vatoy ἀπέδη xai καταδίχην. Ἐπειδὴ ὁ διάδολος, ὃν 
ἁμαρτίαν νῦν οὗτος ἐχάλεσε, διὰ τὸ δημιουργὸν αὖ- 
τὸν ἁμαρτίας ὑπάρχειν xat εὑρετὴν, διὰ τῆς ἑντοληῆς 
ἀφορμὴν λαδὼν, πρὸς παραχοὴν ἐξηπάτησέ µε, xal 
ἁπατήσας ἀπέχτεινεν, ὑπεύθυνον τῷ, " H ὅ’ ἂν ἡμέρᾳ 
φάγητε àx' αὐτοῦ, 0avdto ἀποθανεῖσθε, κατα- 
κρίµατι γενέσθαι κατεργασάµενος. "Doce Ó μὲν vó- 
µος ἅγιος, καὶ ἡ ἐντολὴ τοῦ Θεοῦ δικαία, xal 
dría, καὶ ἀγαθή. "Οτι μὴ ἓν * τῷ βλάφαι, ἀλλὰ Exil 
τῷ σῶααι ἐδόθη. Mh γὰρ οἰώμεθα ὅλως ἀνωφελές τι 
ποιεῖν ἢ βλαθερὸν τὸν θεόν. 


cillaret, est prescriptum. Siquidem nemo persuadere sibi debet, inutile a Deo quidquam, vel cum 


damno conjunctum ficri. 


! Rom. vu, 7. * Gen. 1, 17. ? Rom, vii, 12, * F. óexcéov.t 5 rp. tvexícongav. — * Ε. ἐπί. 


ADVERSUS ILERESES 1JB. H. TOM. 1. — HAERES. LXIV. 


1166 


Τί οὖν τὸ ἀγαθὸν ἐμοὶ ἐγένετο θάνατος, ὃ τοῦ µε-Α — Cur igitur qued bonum est, morti mihi atque 


qísvou ὁμοίως αἴτιον ἑσόμενον ἀγαθοῦ νομοθέτημα 
ἐδόθη; Mh vévotzol "Oc, μὴ ἡ ἐντολὴ τοῦ Θεοῦ εἰς τὺ 
καταδουλωθῆναί µε ἐγένετο «fj φθορᾷ, καὶ ἑναπομά- 
ξασθαι χῆρας ὀλέθρου αἰτίας' ἀλλὰ ὁ διάθολος ἵνα 
φανερωθῇ διὰ τοῦ ἀγαθοῦ τὸ xaxbv ἐμοὶ χατασχευά- 
σας, ἵνα γένηται, καὶ ἐλεγχθῇ xa ὑπερθολὴν 6 εὖ- 
ρετὴς xal τέχτων τῆς ἁμαρτίας ἁμαρτωλὸς, xal 
διορισθῇ ἀπὺ τοῦ χαχοῦ τἀναντία τῆς ἐντολῆς τοῦ 
Θεοῦ ἑἐπιτροπεύσας. Οἴδαμεν γὰρ, ὅτι ὁ νόμος ἑἐστὶ 
πνευματικός * διὸ xal κατ οὐδὲν αἴτιον βλάδης οὗ- 
δενἰ. Πόῤῥω γὰρ ἐπιθυμίας ἁἀλόγου καὶ ἁμαρτίας 
ἑσχήνωται τὰ πνευµατικἀ. Ἐγὼ δὲ σἀρκινός slju, 
πεπραµένος ὑπὸ τὴν ἁμαρτίαν. Olov, Ἐγὼ δὲ 
σάρκινος ὢν, καὶ ἓν µέαῳ τοῦ πονηροῦ καὶ ἀγαθοῦ 
κατασταθεὶς, ὣς αὐτεξούσιος, ἵν) ἐπ᾽ ἐμοὶ ἑλέσθαι ὃ 
Βούλομαι di (Τέθειχα γὰρ, qnoi, πρὸ προσώπου 
σου τὴν ζωὴν καὶ τὸν θάνατον)’ νεύσας πρὸς τὸ 
παραχοῦσαι μὲν τοῦ πνευματικοῦ νόµου, olov τῆς 
ἑντολῆς, ὑπαχοῦσαι δὲ τοῦ ὑλικοῦ, olov τοῦ ὄφεως 
τὲν συµθουλίαν, πέπβαµαι διὰ τὴν τοιαύτην αἴρεσιν, 
πεσὼν ὑπὸ ἁραρτίαν, τῷ διαθόλῳ. "0θεν ἐντεῦθεν 
πολιορχῆσάν µε «5 xaxbv ἐνιζάνει, χαὶ ἐμπολιτεύε- 
τχι εἰσοιχεῖσθαι ἓν τῇ σαρχἰ µου, χαθάπερ χηφὴν iv 
χηρίῳ µελίσσης περιιπτάµενος πολλάκις περὶ αὐτὸν, 
xai βομθῶν ’ δίχης ἐπιτεθείσης pov τὴν ἐντολὴν ἆθε- 
τήσαντι πραθῆναι τῷ καχῷ. Ac καὶ οὗ γινώσκυ ὅ 
χατεργάζοµαι , λοχιζόµενος ὃ μὴ θέλω. Τὸ γὰρ, "0 
χατεργάζοµαι οὐ γΦώσκωι xal zou ὃ uoo, λεγό- 
p.evov , οὐχ ἐπὶ τοῦ τελεσιουργῆσαι τὸ φαῦλον, xal 
δρᾶσαι παραληπτέον, ἀλλ ἐπὶ τοῦ μόνον ἐνθυμη- 
Ὀῆναι, λογισμῶν ἀνοιχείων ἡμῖν προσιπταµένων 
πλεονάκχις, xal ἐμφανταζόντων ἡμᾶς πρὸς ἃ μὴ θέλο- 
μεν, τῆς φνχῆς τοῖς λογισμοῖς περὶ πολλὰ περιαγο- 
µένης. 


exitio fuit, lexque ila constituta mihi est, quie 
perinde ingeus mihi commodum posset afferre? 
Absit! Nam divinum illud mandatum non eo datuu 
est, ut in corruptionem velut servitutem incurre- 
rem, emque mihi labes inurerentur, qud in extre- 
mam perniciem conjicerent, sed ut diabolum, per 
id quod benum est, malum mihi perspicue molitum 
esse constaret, atque ut inventor ille peccati et 
architectus excellenti quadam ratione peccator 
esset, atque esse deprehenderetur, et a bono se- 
jungeretur is qui divinze legi contraria procurasset. 
Spiritalem enim legem esse novimus, ideoque ne- 
mini esse fraudi ulla in re posse, cum ab experte 
rationis cupiditate longe spiritalia dissita sint. Ego 


D vero carnalis sum, venundatus sub peccatum *. Quasi 


diceret : Ego vero carnalis sum, atque in mali boni- 
que medio positus, utpote liber, ut quod veli in- 
tegrum mihi sit. eligere (Posui enim, inquit, ante 
faciem tuam vitam et mortem *); cum in id inclinas- 
sem, ut et epiritali legi, hoc est mandato, minime 
parerem, et terreng ac cuni materi fzce concretz, 
hoc est serpentis monitis, obtemperarem ; propter 
bunc delectum in peccatum prolapsus diabolo sum 
venditus. llinc malum velut obsidens mihi adhz- 
rescit, atque in carne mea, tanquam in doiho qua- 
dam, habitat, quemadmoduni fucus circum favos 
apuin volitans ac bombis obstrepens. Mihi itaque 
violati mandati poena liec imposita est, uti malo 
quodammodo venderer. Propterea, quod facio non 
intelligo, dum quod nolo, cogito. Hzc enim verba, 
Quod facio non cognosco, et quod odi facio *, non sic 
accipienda sunt, quasi malum perficere penitus ac 
commituere dicatur; 8ed ad solam cogitationem re- 
ferri par est, cum plerumque alien; nobis et ab- 


surdi cogitationes advolent, e£ ad ea que nolumus illudendo nos provocent : euod anima cogitationibus 


suis per infinita rerum genera distrabatur. 

NZ'. Οὐ γὰρ &g' ἡμῖν ὅλως (45) τὸ ἐνθυμεῖσθαι, ἢ 
μὴ ἐνθυμεῖσθαι χεῖται τὰ ἅτοπα, ἀλλὰ τὸ χρῆσθαι, 
ἡ μὴ χρῆσθαι τοῖς ἐνθυμήμασι. Κωλῦσαι μὲν γὰρ μὴ 
ἐμπίπτειν εἰς ἡμᾶς τοὺς λογισμοὺς οὐ δυνάµεθα, 
πρὸς δοχιμὴν ἡμῶν ἔξωθεν εἰσπνεομένους' wh πει- 
αθῆναι μέντοι, ἡ μὴ χρῆσθαι αὐτοῖς δυνάµεθα. Ἐπεὶ 


5β8ή, Ι ΥΠ. Neque enim in nobis ullo niodo situm 
est, abhorrentia cogitare, vel non cogitare ; sed uti, 
vel non uti cogitatis. Nam ne nobis istiusmodi cogi- 
tationes obrepant, quz probandi nostri causa extrin- 


' gecus immittuntur, prohibere non possumus ; non 


asseutiri, e& oblatis non uti, possumus. Alioqui 


πῶς ὁ Ἀπόστολος τὸ μὲν xaxbv οὐχ ἤχιστα, D quomodo tandem Apostolus malum, quod sibi 


ἀπηρέσχετο, ἐποίε, τὸ δὲ xo)bv ᾧ hpécxsto, 
ἡκιστα, εἰ μὴ περὶ τῶν ὀθνείων ἐνθυμημάτων ἔλεχεν, 
ἃ ἐνθυμούμεθα ἔσθ᾽ ὅτε xal μὴ βουλόμενοι, ἐξ οἴας 
οὗ γινώσκοντες αἰτίας; "A ἀνατρέπεσθαι χρὴ καὶ 
ἐπιστομίζεσθαι, ἵνα μὴ εὐρυνόμεθα ' τῶν περάτων 
χρατήῄσωσι τῆς ψυχῆς. Ἀμήχανον γὰρ τούτων Bveu- 
χαιρούντων ἐν ἡμῖν ἐπανατεῖλαι τὸ ἀγαθόν. "Opt 
ἄρα, "Ó yàp κατεργάζοµαι οὐ γυώσκω, ἔλεχεν. 
05 γὰρ ὃ θέλω πράσσω, ἀ.1’ ὃ μισῶ, τοῦτο ποιῶ. 


displicebat, maxime committeret : bonum vero quod 
placebat, nequaquam faceret, nisi de peregrinis co- 
gitationibus loqueretur, quas animo quandoque vel 
inviti incertaque nobis ex causa tractare solemus? 
Quas quidem evertere atque inbibere convenit, ne 
diffus:e, ac collatate extremos quosque velut animz 
fines in potestatem redigant : neque enim fieri po- 
test, ut si ilie commode succreverint, bonum in 
nobis efflorescat. Recte itaque dicebat Apostolus : 


! Cor. εὑρυνόμενα, * Rom. vit, 14. 3 Deut. xax, 19. ὁ Rom. vn, 15. 


(15) Ob γὰρ &q' ἡμῖν ὅλως. Proclara et catho- 
lica apostolici illius dicti sententia, quam Methodius 
exponit; ac adversus hodierna hzresis inscitiau 
atque imprebitatein observauda diligenter: qui conu- 


cupiscentiam, et αι ex illius contagione invitis 
nobis obrepuut, vere esse peccata definiunt : quo 
nomine non jam χαθαρούς, sed ἀχαθάρτους et iux- 
purissimos se esse merito profitentur. 


$157 


Ῥ. EPIPHANII 


1168 


Quod cnim perficio, non cognosco. Non enim quod A θέλοµεν γὰρ τὰ μὴ προσῄχοντα, καὶ & ph * θέμις μὴ 


tolo facio, sed quod odi hoc facio. Volumus quippe 
ea qu:e minime conveniunt, quzque illicita sunt, 
ne eogitare quidem. lllad enim perfectum demum 
bonum est, quod non modo, a perpetrando, sed et 
cogitando malo temperat. Et quod bonum volumus, 
nequaquam efficitur, sed quod nolumus malum. Si- 
quidem animo nostro frequentes incidunt, ac vel 
invitos infiniüs de rebus infinite cogitationes ihva- 
dunt, que nos curiositate atque a ratione abhor- 
rentium negotiorum multitudine implicant. Quocirca 
ejusmodi ne cogitare quidem velle, potestatis est 
nostra ; id autem assequi, ut penitus exstinguantur; 
neque nebis amplius occurrant, non est facultatis 
(uti diximus) nosiree, sed certo modo duntaxat uti, 
vel non uti, ut hsc sit loci illius sententia : Non 
enim quod volo facio bonum. Volo enim minime co- 
gitare, ας mihi noceant, quoniam bonum istud 
cat, ac reprehensione caret, ut illud dictum testatur: 
Sine vituperatione facium manibusque ac mente 
quadratum. Ergo illud quod volo bonum non facio, 
sed quod nolo facio málum. Cegitare enim nulo, et 
quz nolo tamen cogito. Atque illud videte, quaeso, 
annon eamdem ob causam Pavid Deo supplicaret, 
indigne ferens, quod ea qux minus vellet animo per- 
tractaret : Ab occul;is, inquit, meis munda me, el ab 
alienis parce servo tuo. Si mei non (uerint dominati, 
tunc immaculatus ero, et emundabor a delicto magno'. 
Sed et Apostolus alio in loco : Gogiationes de- 


ἐνθυμεῖσθαι. Ἐπειδὴ τοῦτο ἀγαθὸν τέλειον, ub pó. 
vov τοῦ ποιῆσαι αὐτὸ ἐγχρατεύεσθαι, ἀλλὰ xal τοῦ 
ἐνθυμηθῆναι. Καὶ ὃ θέΊομεν, tovto ἀγαθὸν οὗ γί- 
νεται, ἀ.1.3 ὃ οὐ θάΊομεν zornpór. Ἐπιφοιτῶσε 
γὰρ περὶ τὴν καρδίαν ἡμῶν xol ἐκιδαίνονσι, xal 
μὴ βουλοµένων ἡμῶν, πολλάχις µυρία τε περὶ µιυ- 
ρίων, περιεργίας ἡμᾶς καὶ (περὶ) φιλοπραγμοσύνης 
ἀλόγου ἑμπιπλάντα. Διὸ τὸ μὲν θέλειν αὐτὰ μηδὲ iv- 
θυμεῖσθαι παράχειται, τὸ δὲ χατεργάζεσθαι εἰς τὸ 
ἀφανίσαι, ἵνα μὴ xat αὖθις περὶ τὸν λογισμὸν ἀνέλ- 
θωσιν, ὅτι μὴ χεῖται τοῦτο ἐφ) ἡμῖν, ὡς ἔφην, ἀλλὰ 
τὸ χρ/σασθαι µόνον αὐτοῖς πως, ἡ μὴ χρῄσασθαι. 
Ὡς εἶναι τὸν νοῦν τοιοῦτον τοῦ ῥητοῦ ' Οὐ γὰρ Ó 
θ6λω, ποιῶ ἀγαθόν. θέλω γὰρ μὴ ἑἐνθυμεῖσθαι à 


D βλάπτει µε; ἐπειδὴ τοῦτο ἀγαθὸν χαὶ ἅμωμον, xatà «b 


λεγόμενον' "Av&u dóvou τετυγµένον χερσί τε xa νόῳ 
τετράγωνον. Καὶ τοῦτο μὲν ὃ θέλω ἀγαθὸν οὐ ποιῶ 
ὃ δὲ μὴ 06410 πράσσω κακόν. 00 θέλω ἐννοεῖσθαι, 
xaX ἐννοοῦμαι, ὅσα μὴ θέλω. Καὶ ἐπισχέφασθαι *, «t 
μὴ διὰ ταῦτα αὐτὰ xal ὁ Δαθὶδ ἐνετύγχανε «ip θεῷ, 
δυσχεραΐίνων ἐπὶ τῷ λογίξεσθαι «ot αὐτὸν ἃ ph ἠθε- 
λεν Απὸ τῶν κρυφίωγ µου καθάἀρισό» µε, καὶ 
ἁπὸ dJJorpiev φεῖσαι τυῦ 0o04ov σου. Εάν μή 
µου κατακυριεύσωσι, τότε ἅμωμος ἔσομαι, xal 
καθαρισθήσοµαι ἀπὸ ἁμαρτίας μεγάλης. Καὶ αὖ- 
τὸς δὲ ὁ Απόστολος ἐν ἑτέρῳ' Λογισμοὺς καθαι- 
ροῦντες, xal πᾶν ὄψωμα ἐπαιρόμενον κ«ατὰ τῆς 
1}ώσεως τοῦ θεοῦ, καὶ αἰχμαλωτίῶντες πὰν 


straentes. et omnem. allitudinem, que extollitur ad- (. vónpa elc ty ὑπακοὴν τοῦ Χριστοῦ. 


versus «ognitionem Dei, 989 et captivantes omnem 
intellectum in obsequium Christi *. 

LVUl. Jam verosi quis reíragari his dictis ausus 
objiciat, doceri hoc ab Apostolo, non ad cogitatio- 
uem modo mali, quod aversamur quodque fugimus, 
sed οἱ ad opus ipsum et actionem illa refemri, cum 
sic loquitur : Non enim quod volo facio bonum, sed 
quod nolo malum hoc facio; hunc igitur, qui sic 
raliocinetur, si modo vera dicit, explicare jubea- 
mus, quodnam esset malum illud, quod cum odisset 
Apostolus, neque facere vellet, nibilominus face- 
ret;aut illud econtrario bonum, quod cem maxime 
vellet prestare, nequaquam poterat. lhmo vero 
quoties patrare bonum vellet, non quod volebat 


NH'. Εἰδέ εις ὀμόσε τῷ λόγῳ ἰέναιτολμῶν ἀποχρί- 
νοιτο, ὡς ἄρα διδάσχει ὁ Απόστολος, ὡς οὗ µόνον ἐν 
τῷ λογίζεσθαι τὸ xaxbv, ὃ μισοῦμεν, xat ὃ o0 θέλο- 
μεν, ἀλλὰ xai ἓν τῷ ποιαῖν αὐτὸ xal χατεργάζεθαι, 
διὰ τοῦ, Οὐ γὰρ b θέλω ποιῶ, λαλέχθαι, ἀγαθὸν, 
d.A1à ὃ οὐ θέλω κακὸν τοῦτο πράσσω" ἀξιώσωμέν 
που, εἰ ἀληθῆ λέγει ὁ ταῦτα λέγων, διασαφῆσαι τί 
fv τὸ καχὸν ὃ ἑἐμίσει ὁ ᾽Απόστολος, xaX οὐχ ἠδούλετο 
μὲν ποιεῖν, ἑἐποίει δὲ, xal ἀγαθὸν ὃ ἐθούλετο μὲν 
ποιεῖν, οὐχ ἐποίει δὲ ἀλλὰ ἀντιστρόφως ὁσάχις 
μὲν Έθελε ποιῆσαι τὸ ἀγαθὸν, τοσαντάχις οὗ c 
ἀγαθὸν ὃ ἤθελεν, ἀλλὰ τὸ πονηρὺν ὃ μὴ ἤθελεν 


bonum, sed quod nolebat malum reipsa perficiebat. D ἐποίει. "Αρα γὰρ οὐ θέλων εἰδωλολατρεῖν, ἀλλὰ 


Utrumnam deorum exempli gratia. venerari simu- 
lacra nolens, sed vero Deo cultum adhibere, hoc 
quod cupiebat assequi non poterat; quod nolebat 
autem, ut simulacra coleret, hoc vero poterat ? An 
cui). temperauter vellet. vivere, nequaquoni id fa. 
ciebat, libidines vero ac flagitia, quibus offendelia- 
tur, vita ac factis exprimebat ? Atque ut summatim 
cólligam, crapulam ae luxum, iram, injustitjam, 
exteraque iurprobitatis officia, cum nollet, usurpa- 
bat; quz vellet auteu, justitiam ac sanctimoniam 
consectari non poterat ?* Atqui idem ille iediis ia 
Ecclesiis summa omnes animi contentione. ad evi- 
: ]l Cor. x, 5. 


* Psal. xviit, 15, 14. 5 Cor. prb. 


θεολατρεῖν, ὃ μὲν ἤθελε θεολατρεῖν, οὐκ Ἰδύνατο, 
ὃ δὲ μὴ ἤθελεν εἰδωλολατρεῖν, ἠδύνατο, Ἡ σω- 
φρονεῖν μὲν ὃ Ίθελεν οὐχ ἑποίει, ἀχολασταίνειν δὲ ὃ 
ἤχθετο ἐποίει; Καὶ σνλλἠόθδην κραικαλᾷν, ἀλλὰ ἆσω- 
τεύεσθαι xal Ουμοῦσθαι, ἀδικεῖν, xal τὰ ἄλλα της 
πονηρίας ἔργα, ἃ ph ὕθελεν ἐποίει μὲν, ἃ δὲ ἠθελε, 
δικαιοσύνην χαὶ ὁσιότητα, οὐκ ἐποίει; Καὶ μὲν αὐ- 
τὸς, ἓν ταῖς Ἐκχλησίαις προτροπάδην ἐξεγείρων 
πάντας εἰς τὸ ph ἀνομεῖν, οὗ µόνον τοὺς ποιοῦντας 
καὶ ἐπιτηδεύοντας τὰ ἄτοπα ὀλέθρῳ τηρεῖσθαι xal 
ὀργῇ παρεγγυᾷ, ἀλλὰ xal τοὺς συνευδοκοῦντας αὖ- 
τοῖς εἰς αὐτὰς ἁμιγὲς ἁμαρτίας ἐν ἡμῖν τὸ δίχαιον 


* F. ἐπισχέφασθε. 





11069 


ADVERSUS H.ERESES LIB. 1. YOM. L— ILERES. LXIV. 


to 


ἀσχεῖσθαι διαμιλλώμενος. Πᾶν γὰρ ἁμάρτημα xai A tanda scelera cobortans, non eos solum qui facinora 


ἐπιτήδευμα τὸ συµπέἐρασµα χτᾶται διὰ τῆς σαρχός. 
Πολλάκις Υοῦν ἓν ταῖς Ἐπιστολαῖς ἀναφανδὸν αὐτὰ 
δη ταῦτα διδάσχων ἡμᾶς ὑπεχτρέπεσθαι καὶ μισεῖν, 
φησί’ Mi) π.Ίανᾶσθε: οὔτε πόργοι, οὔτε εἰδω.Ίο- 
JAácpat, οὔτε μοιχοὶ, οὔτε µα.Ίακοὶ, οὔτε ἁρσενοκοῖ- 
ται, οὔτε χ.Ἰέπται, οὔτε π.Ίεονέκται, οὔτε µέθυσοι, 
οὐ «λοΐίδοροι, οὐχ ἅρπαγες βασιείαν θεοῦ xAn- 
ρονυµήσουσι. 

inculcans, fugere aversarique jubet. Nolite errare, 


perpelrarent, iisque studerent, ad exitium et iram 
Dei reservandos admonuit, sed et illos insuper, 
qui cum iis in ejusmodi sceleribus consenürent 5. 
Adeo pura ac sincera ab omni labe justitis a 
nobis officia prastari magnopere contendebat. 
Quippe peccatum omne ac conatus adminiculo 
carnis ad effectum perducitur. Quamobrem s:»pe- 
numero jn Epistolis eadem illa manifeste nobis 
inquit, neque fornicatores, neque idololatre, nec 


adulteri, neque molles, neque masculorum concubitores, neque [ures, πες avari, nec ebrii, neque. con- 


vicialores, neque raptores regnum Dei possidebunt *. 


Καὶ τὸ χορυφαιότατον, εἰς τὸ παντάπασιν ἡμᾶς 
ἐκ παντὸς ἀποδράναι καὶ ἀποτινάξασθαι τὸ ἆμαρ- 
τάνειν προτρέπων, Μιμηταί µου, ἀποφαίνεται, Ti- 
7εσθε, καθάπερ χἀγὼ Χριστοῦ. O0 «5 ! ποιεῖν ἃ 
μὴ ηθελε καὶ πράττειν ὑπέθετο τὰ προειρηµένα, ἀλλὰ 
τῷ µόνον λογίζεσθαι. Ἐπεὶ πῶς ἂν ᾗ µιμητὴς ἀχρι- 
6ῆς τοῦ Χριστοῦ: Νυνὶ δὲ, ἐπειδήπερ ἐμπίπτουσι 
θηριώδεις πολλάχις λογισμοὶ, ἐπιθυμίας ἡμᾶς ἄλλοτε 
᾿ἄλλως ἐμπιπλῶντες καὶ περιεργασίας, 


"Hore µυιάων ἁδινάων' ὄθνεα zoAAd - 


ἔφη 3b, Ὅ γὰρ οὐ θέλω, τοῦτο ποιῶ, Rypt τῆς 
Φυχῆς εὐθαρσῶς ἀποσοδεῖν, µηδένα ὅλως εἰς τὸ 
ποιῆσαι τὰ ὑπ' αὐτῶν ὑπηχούμενα νεύοντας. Ἵνα γὰρ 
ἐγχριθῶμεν sic τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν, ἐν πά- 
σαις ἡδοναῖς καὶ λύπαις δοχιµασθέντες, εἰ μὴ µετα- 
θαλλοΐμεθα, ἀλλὰ πανταχοῦ, χαθάπερ ἀχήρατος χρυ- 


Deinde, quod caput est, ut-nos ad peccatum 
omai ope vitandum et excutiendum impelleret : 


B Imitatores mei, inquit, estote, sicut et ego Christi *. 


Ka non agendo committendoque, quz nollet, sed 
cogitando solum superiora illa proposuit. Alioqui 
qui posset imitator Christi esse $86 perfectus ! 
Nunc autem, oum sepe bestiarum proprie nobis 
cogitationes incidant, qu: nos alia alias cupiditate 
40 curiositate compleant, 


Muscarum veluti densarum examina mulia ; 


idcirco, Non qued volo, dixit, hoc facio. Qux qui- 


. dem constanter ex animo ejicienda sunt, ut ad 


nullum omnino, faciemdi qux» suaserit gratis, de- 
clinemus. Ut enim ad coeleste regnum ascribamur, 
postquam per omnes voluptates ac dolores peri. 
culum nostri fecerimus, utrumnem constantes 


σὺς, διὰ πνρὸς βασανιζόμενοι οὐκ ἐξιστάμεθα τῆς C atque immutabiles simus, et ubique incorrupti in- 


οἰχείας ἀρετῆς, συµθαίνει τοῦτο, διοχλεῖσθαι τὸν νοῦν 
ὑπὸ πολλῶν. Ὅθεν δὴ γενναίως, ὥσπερ στρατιώτας 
ἀρίστους, ἀντιπαρατάσσεσθαι δεῖ, οἳ, ἐπειδὰν ἀπὸ τῶν 
ἐχθρῶν αἴσθωνται πολιορχούμενοι, τοξείας οὐδὲν 
φροντίσαντες xal τῶν ἄλλων αὐτῶν ἀκοντισμάτων, 
ὑπὲρ τοῦ σῶσαι τὴν πόλιν προθύµως &n' αὐτοὺς ἴεν- 
ται, μηδὲν ἑλλείποντες σπουδῆς, ἔστ ἂν τὸ στῖφος 
αὐτῶν εἰς quyhv ἀνατρέφαντες ἀπώσωνται τῶν ὅρων 
ἔξω. Ὁρᾶς γὰρ, ὡς οἱ λογισμοὶ διὰ τὴν οἰχοῦσαν 
ἁμαρτίαν ἓν ἡμῖν ἔξωθεν ἐπισννίστανται, καθαπερεὶ 
- κὐνες λυσσῶντες, 7] ἄγριοι καὶ θρασεῖς λῃσταὶ xab' 
ἡμῶν ἀεὶ παρορμώμενοι ὑπὸ τοῦ τυράννου καὶ ἄρχον- 
τος τῆς ἀδιχίας, δοχιµάζοντες ἡμᾶς, εἰ ἀνθίστασθαι 
αὐτοῖς ἀρχοῦμεν xal ἀντιπαρατάσσεσθαι. 


et injustili:e princeps assidue in nos immittit. At 


atque ex adverso velut inacie consistere possimus. 


star auri igne atque incendio probati, nihil a pro- 
pria virtute desciverimus, .tum vero plerisque 
rebus animus noster perturbatur aique angitur. 
Quamobrem fortiter nos eorum cenatibus opponere 
debemus. Quemadmodum gerere se milites solent ; 
qui cum se ab hostibus obsideri vident, horum sá- 
giis ac jaculis contemptis, tutandz urbis gratia 
magno animo impressionem in eos faciunt : neque 
quidquam etudii pretermittunt, donec confertam 
illorum globum propulsent atque extra fines suos 
ejiciant. Vides enim uti cogltationes propter pecca- 
(um illud, quod in nobis habitat, extrinsecus in- 
surgant, velut rabidi quidam canes, vel audaces ac 
truculenti praedones, quos immanis ille tyrannus 


que ab iis quidem probasmur, utrum resistere ipsis 


N6'. "Aye οὖν µή ποτε ὑπενδοῦσα ἁρπασθῆς, Ó p — LIX. Age itaque, videsis, anima, ne infractaquan- 


dyh, πρὸς αὐτὸν, xal οὐχ ἕξομεν ὑπὲρ σοῦ δοῦναι 
λύτρα. Τί γὰρ ἀγτιχατά14αγμα δώσει, φησὶν, ἄν- 
ϐρωπος τῆς ψυχῆς αὐτοῦ; Καλὺν μὲν οὖν εἰ μὴ 
εἴχομεν, ἣν ἄρα, xal χαρµότατον, τοὺς ἀντιπράσσον- 
τας ἡμῖν καὶ µαχομένους. Ἐπεὶ δὲ τοῦτο ἀδύνατον, 
xat à θόλοµεν οὗ δυνάµεθα. Θέλομεν γὰρ μὴ ἔχειν 
τοὺς ἑξέλχοντας ἡμᾶς εἰς πάθη ' ἣν γὰρ ἀνιδρωτὶ σω- 
θῆναι, xal ὃ θέλοµεν τοῦτο οὗ Ἠίγνεται, ἁλλ᾽ ὃ o0 
θἐλομεν. Ast γὰρ ἡμᾶς δοχιµάζεσθαι, ὡς ἔφην. Mh 


* Cor τῷ. 3Ε. Δχρή, θἱεἰς µηδένα. * Rom. 1,92. * E Cor. vi, 9, 10. * E Cor. 1η, 1. 


doque in illud transversa rapiaris ; nec ullo te redem- 
ptionis pretío liberare possumus : Quam enim com- 
mutationem dabit homo pro anima sua *? Et quidem 
optandum illud erat ac Ιω plenissimum, nullos 
ut adversarios atque hostes haberemus. Sed quo- 
uiam fieri islad. nom. potest, e& qued volumus ne- 
quaquam assequimur. Volumus enim babere nutum, 
qui nos ad animi perturbationes attrahat ; natn hoc 
modo citra sudorem ac laborem salutem oblinere 


* Mattli. xvi, 26. 





4t 


S. EPIPHANII 


potujaug. Sed quod volumus, id minime flt, imo id A ἑνδιδῶμεν οὖν, ὦ qoyh, μὴ ἑνδιδῶμεν τῷ πονηρῳ. 


polius qued nolumus. Probari enim nos, uti 
diximus, oportet. Cum hzc igitur ita sint, nun- 
quam, o anima! improbissimo eedamus heàti, 
sed Dei armatwram sumentes, quo πο tuetur 
ac protegit, justilie loricam induamus, et cal- 
ccemus pedec in. praeparatione Evangelii pacis : ín 
omnibus swmenies scutum fidei, in quo possimus 
587 omnia jacula nequissimi hostis ignita restin- 
quere. Et galeamsalutis accipite, et gladium spiritus, 
quod. est verbum Dei : ut possitis stare adversus in- 
sidias diaboli 1, ac cogitationes destruere, et omnem 
altitudinem, que extollitur adversus scientiam Dei*. 
Quoniam non est nobis colluciatio aduersus. sangui- 
nem ei carnem *. Hzc autem ideo dico, quod ea sit 
omnium Apostoli scriptorum ratio. Multa quippe sunt, 
qu: de unoquoque. eorum, qua in illa Epistola pro- 
puniantur, demonstrari possunt, ut ad rectom 
fidem apposite accurateque dicta videanjur. Sed 
longum es& hunc in modum singula percensere. 
Formam enim duntaxat illius ac sententiam in pree- 
sentia declarare statui. Non enim quod volo hoc facio, 
sed quod'odi hoc facio. Divine quidem legi assentior 
8c bonam esse fajeur, Jam vero non illud ipsum ego 
committo, sed quod, habitat in me peccatum. Scio 
enim quod non habitgt in me, hoc est in carme mea, 
bonum *. Preclare istud. quidem. Meminisse vos 
enim arbitror, quid a nobis supra constitutum 
fuerit. Tametsi dum omnia persequi &tudeo, paulo 


sim longior, majoremque mihi quam sperabam, in C 


ambitum cireumducta sit oratio; quem nos per- 
currere ac conücere conabimur. Alioqui nullum in 
proposito, argumento finem expediemus. 

LX. lta igitur, οἱ recordamini, disputabemus : 
ex quo, primus homo cireumventus mandatum Dei 
violavit, inde peccatum ex ea contumacia propaga- 
tum, in eo. sedem constituisse. Sic enim primum 
exorta seditio est; 36 nos turbulentis agitationibus 
ae peregrinis cogitationibus implicari coepimus. 
Nam divino illo afflatu destitutos ac penitus 
exuaustos lutulent ilie capiditates oppleverunt , 
quas callidus in nos serpens ae velerator immisit , 
eum divini alioqui praceplti velut orbem brevi tem- 
pori& spatio peragrassemus. Propterea mortem 


ἀλλὰ draAaórcec τὴν παγοπ.λίαν τοῦ θεοῦ ὑπερ- 
ασπίζουσαν xai προαγωνιζοµένην ἡμῶν, ἑνδυσώ- 
[i500 τὸν θώρακα τῆς δικαιοσύνης, καὶ ὑποδυσώ- 
pega τοὺς πόδας ἐν ἑτοιμασίᾳ τοῦ Εὐαγγε-ίου 
τῆς εἱρήνης ἐν πᾶσω ἀνα Ἰαδόντες τὸν θυρεὺν' 
τῆς πἰστεως, ἐν ᾧ δυγησόµεθα πάντα τὰ βέῖη 
τοῦ πονηροῦ τὰ xexvpopéva σδέσαι καὶ τὴν πε- 
ρικεφαλαίαν τοῦ σωτηρίου δέξασθαι, καὶ τὴν 
µάχαιραν τοῦ αγεύµατος, ὅ ἐστι nya 86ov, αρὲς 
τὸ δύνασθαι στῆναι κρὸς τὴν µεθοδδίαν τοῦ δια- 
δόλου ’ «Ἰογισμούς τε καθαιρεῖν, xal πᾶν ὕνωμα 
ἐπαιρόμενον κατὰ τῆς Υ}ώσεως τοῦ sov. "Oti 
μὴ ἔσευ ἡμῖν ἡ πάλη πρὸς αἷμα καὶ σάρκα. To;- 
που δὲ ἕνεχα ταῦτα λέγω, ὅτι οὗτος ὁ τρόπος τοῦ 
Αποστόλου τῶν συνταγµάτων. Πολλὰ μὲν γὰρ ἔστε 
xai περὶ ἑκάστου τῶν ἐν tfj Ἐπιστολῇ ταύτῃ εἰρῃ- 
µένων ἀποδεῖξαι, ὣς ὀρθοδόδως καὶ µεμελημένως 
ἔχει ἀλλὰ μαχκρὺν ἂν εἴη ἕχαστον αὐτῶν οὕτως διςελ- 
θεῖν. Τὸν γὰρ τύπον αὐτοῦ δεῖξαι µόνον xal τὴν βού- 
λησιν προῄρημαι νῦν. Ob γὰρ ὃ θέλω, τοὔτοπράσσω, 
ἁ 1) ὃ μισῶ, τοῦτο ποιῶ. Σύμφημι τῷ νόµῳ τοῦ 
Θεοῦ. ὅτι καλός’ νυνὶ δὲ οὐχέτι ἐγὼ χατεργάζοµαι 
αὐτὸ, ἀ 1.1’ ἡ οἰχοῦσα àx ἐμοὶ ἁμαρτία. Οἶδα yàp, 
ὅνι οὐκ oixsi ἐν àpot, τουτέστιν ἐν εῇ σαρχί µου. 
τὸ ἀγαθόν ' ὀρθῶς λέγων. Μέμνησθε γὰρ ἓν τοῖς 
ἔμπροσθεν, ὡς ὁριζόμεθα, εἰ καὶ σπεύδων ἐγὼ say» 
πάντα διεξελθεῖν μᾶλλον βραδύνω, µαχροτέρας µου 
τῶν λόγων τῆς περιόδου Tic προσεδόχησα γεγεντµέ- 
νης, ἣν προθυµητέον δὲ διανύσαι. ΄Αλλως γὰρ τοῦ 
προχειµένου οὕπητε ἤξομεν ἐπὶ τέλος. 


€'. Οὐχοῦν ἐλέγομεν ἀφ᾽ οὗ τὸν ἄνθρωπον ἔμνη- 
μονεύετε», πλανηθέντα τὴν ἑντολὴν ἀθετῆσαι συνέδη, 
ἐντεῦθεν ἐχ τῆς παραχοῆς τὴν ἁμαρτίαν λαθοῦσαν 
χένεσιν εἰς αὐτὸν εἰσῳχηχέναι. Οὕτως Υὰρ πρῶτον 
ετάσις ἑνέπεσε, σφαδαϊῖσμῶν τε χαὶ λογισμῶν ἀἆνοι- 
κείων ἐπληρώθημεν , χενωθέντες μὲν τοῦ ἐμφυσί- 
µατος τοῦ Θεοῦ , πληρωθέντες δὲ ἐπιθυμίας ὑλικης, 
ἣν ὁ πολύπλοχος ἑνέπνευσεν εἰς ἡμᾶς ὄφις., ῥραχὺ- 
ποβησάντων ἡμῶν τῆς παραγγελίας τοῦ Θεοῦ τὸν 
χύχλον. Διὸ xai τὸν θάνατον ὁ θεὸς πρὸς ἀναίρεσιν 
τῆς ἁμαρτίας ὑπὲρ ἡμῶν εὕρατο, ἵνα μὴ ἐν ἆθανά- 


Deus ad exstinguendum- peccatum nostra causa re- D voi; ἡμῖν ἀνατείλασα, ὡς ἔφην, ἀθάνατος ᾗ. Ὅθεν 


perit, ne ex immortalibus nobis (uti dictum est) 
efflorescens immortale permaneret. Hinc nimirum 
Apostolus : Scio, inquit, quoniam non habitat in me, 
koc. «st in carne maa, bonum. Quibus verbis pecca- 
tum modo siguificat, quod ex illa divini mandati 
violMione per cupiditatem in nos est invectum : 
quo ex peccato tanquam germina quxdam ac sur- 
culi, ia voluptazie in nobis cogitationes 8588 
oriubiur. Est enim duplex in nobis cogitationum 
genus : aliud quod ex concupiscentia, qua. in cor- 
pore nosiro residet, excitari solet; qu», υἱ ante 
diximus, a concreti cum materia spiritus fraude. 


* Ephes. vi, 15-16, * IL Cor. x, 9. 


! Ephes, vi, 12. 


ὁ Απόστολος, Οἶδα γὰρ, ὅτι οὐκ olxsi ἐν &pol, 
τουτέσει àv εῇ σαρκί gov , τὸ ἀγαθὸν, λέγων, 
τὴν ἀπὸ τῆς παραδάσεως διὰ τῆς ἐπιθυμίας εἶσοι- 
χισθεῖσαν εἰς ἡμᾶς ἁμαρτίαν βούλεται μηνύειν δη, 
$c δὴ] χαθάπερ βλαστήµατα νέα καὶ κλῶνες, ol φιλ- 
ήδονοι περὶ ἡμᾶς ἀεὶ λογισμοὶ συνίστανται. Δισσὰ 
γὰρ ἐν ἡμῖν λογισμῶν γένη * ὁ μὲν ἀπὸ τῆς: ἐπιθν- 
plac τῆς ἐνθωπεοούσης ἓν τῷ σώματι συνιστάµε- 
voc, τις ἓξ ἐπινοίας, ὡς ἔφην. ἔγενήθη τοῦ ὅλι- 
κοῦ πνεύματος * Ó δὲ ἀπὸ τοῦ νόµου τοῦ χατὰ τὴν 
ἐντολὴν, ὃν ἔμφυτον ἑλάδομεν ἔχειν χαὶ φυσιχὸν 
νόµον , πρὸς τὸ χαλὸν ἡμῶν ἐξεγείροντα, xal ἑπαν- 


* Rom, *1, 18. * F. εἰ ἀνημονεύετε, 


MTS 


ADVERSUS ILERESES LIB. il. TOM. I. — fLERES. LXIV. 


ντ) 


οοθούµενον τὸν λογισμόν, "Όθεν τῇ νοµοθεαίᾳ τοῦ A artificioque proficiscitur. Aliud est, quod ex mas 


Θεοῦ κατὰ τὸν νοῦν συνηδόµεθα * τοῦτο γὰρ 6 Eco 
ἄνθρωπος * «fj δὲ νοµοθεσίᾳ τοῦ διαδόλου χατὰ τὴν 
ἑνοιχοῦσαν ἁμαρτίαν àv τῇ σαρχἰ. 'O γὰρ νόμος 
ἀντιστρατευόμενος xaX ἀντιπράσσων τῷ vópup τοῦ 
Θεοῦ, ὁ ἓν τῇ ἐπιθυμίᾳ τοῦ νοὺς, οὗτός ἐστιν ὁ 
τοὺς ἐμπαθεῖς ἀναφύων ἀεὶ καὶ ὑλικοὺς πρὸς ἀνο- 
µίαν περισπασμοὺς, παντᾶπασι poc ἡδονὰς ὧν 
ἔλχτικχός. 


dati lege derivatur; lege, inquam, illa quam insi- 
tam et a natura ingenitam hausimus, quzque ani- 
mum nostrum ad honestatem stimulat atque eri- 
git. Ex quo fit ut divina lex, quod ad mentem at- 
tinet, voluptatem nobis afferat : hoc enim interior 
ille homo est : ob illud vero peccatum quod in carne 
nostra habitat, diaboli lege delectemur. Etenim lex 
illa, que cum divina pugnat eique resistil, in 


animi nostri cupiditate posita, illa ipsa est, quse turbulentas et materie fece implicatas, et ad im- 
probitatem dissipatas cogitationes producit , quseque ingentem omnino ad voluptates habet illecebram. 


£A'. Τρεῖς Yàp νόμους ὑποτιθέμενος ἀναφανδὸν 
ὁ Παῦλος ἐνταῦθά pot χαταφαίνεται ' Ένα μὲν tbv 
κατὰ τὸ ἔμφυτον ἐν ἡμῖν ἀγαθὸν , ὃ xaX νόµον σα- 
φῶς νοὺς ἐκάλεσεν ἕνα δὲ τὸν Ex προσθολῆς ἑνιστά- 
µενον τοῦ πονηροῦ, καὶ εἰς τὰς ἑμπαθεῖς ἑξέλχοντα 
πολλάχις φαντασίας τὴν Φνχὴν, ὃν ἀντιστρατεύσσθαι 
τῷ νόµῳφ οοῦ νοὺς ἔφη ' xai ἕτερον τὸν χατὰ τὴν 
ἁμαρτίαν ἐκ τῆς ἑἐπιθυμίας ἑνσχιρώσαντα ἐν τῇ 
σαρχλ, ὃν ἁμαρτίας νόμον οἰχοῦντα àv τοῖς µέλεσιν 
ἐχάλεσεν * ᾧ ἐπιδαίνων ὁ πονηρὸς xa ἑποχούμενος 
πολλάχις καθ) ἡμῶν ἐγχελεύεται, πρὸς ἀἁδικίαν 
ἡμᾶς xai πράξεις συνελαύνων κακά». ὸ γὰρ ἔξωθεν 
εἰσπνεόμενος ἀπὸ τοῦ πονηροῦ νόμος, xai διὰ τῶν 
αἰσθήσεων , καθάπερ ἀσφαλτῶδες ῥεῦμα , ἔνδον εἰς 
αὐτὴν ἐχχεόμενος τήν Φνχὴν, ὑπὸ τοῦ kv σαρχὶ κατὰ 
«hv ἐπιθυμίαν ἀπιτυγχάνοντος κραταιοῦται νόµου. 
Φαίνεται γὰρ ὡς ἐν ἡμῖν αὐτοῖς τὸ μὲν βέλτιον , τὸ 
δὲ χεῖρον ὄν. Καὶ ὅταν μὲν τὸ βέλτιον φύσει τοῦ χεί- 


LXI. Siquidem Apostolus tria omnino legum ge- 
nera hoc in loco distinxisse manifeste videtur. 
Quorum unum est insito nobis bono consentaneum, 


p quim aperte legem mentis appellat. Alterum εδ, 


quod ex nequissimi impressione conflatum nostram 
amimam in perturbationis plenissimas plerumque 
cogitationes ac phantasias conjicit, quam eamdem 
legi mentis adversari dixit, Postremum genus est, 
quod per peccatum ex ipsa cupiditate in carne ne- 
stra eccalluit, quam ille peccali legem habitantem 
in membris nostris nominat. Quam etiam improbus 
ile hostis invadens, eique insidens, spe adversus 
nos exeitat, atque ad injustitiam ac scelerata faci- 
nora compellit. Nam lex illa, quam malignus hostis 
extrinsecus insinuat, qu:eque per sensus, velut len- 
tus quidam ac sequax bituminis tractus, in ani- 
mam ipsam intus infunditur, ab alia lege corrobo- 
ratur, quam in carnem nostram cupiditas ipsa de- 


ρονος ἑγχρατέστερον Ὑενηθῇ, φέρεται ὅλος πρὸς τὸ C rivot. Nam in nobis inesse videtur aliud, quod me- 


ἀγαθὸν 6 νοῦς: ὅταν δὲ τὸ χεῖρον ἐπιδρίσῃ πλεονά- 
cay , τὸ ἀντισερατεύεσθαι ' τῷ iv ἡμῖν λέγεται ἀγα- 
θῷ., πάλιν ἄγεται ἀντισιρόφως πρὸς Φαντασίας 
παντοδαπὰς ὁ ἄνθρωπος xai λογισμοὺς χείρονας. 


lius est, aliud, quod deterius. Cumque illud dete- 
riore potentius fuerit, tota mens ad bonum velut 
impetu quodam agitur. Cum autem id quod pejus 
est, exuberans pondere suo depresserit, quod in- 


nato nobis bono repugnare dicitur, tum demum ex advereo varias ad imaginum species, ac deteriores 


cogitationes homo traducitur. 

EB. 00 δὴ xoi χάριν ὁ ᾽Απόστολος εὔχεται ῥν- 
αθῆναι, θάνατον αὐτὸ καὶ ὄλεθρον εἶναι ἡγούμενος * 
ὥσπερ δὴ χαλ ὁ Προφήτης, Απὸ τῶν κρυφίων pov, 
λέγων, καθἀρισόν µε. Αὐτὰ γὰρ τὰ ῥητὰ τοῦτο 
παρίστησιν Συνήδοµαι γὰρ τῷ νόμῳφ toU Θεοῦ 
κατὰ τὸν ὅσω dvÓpexor, λέγοντος. Βλέπω δὲ 
ἕτερον νόµον ἀντιστρατευόμενον τῷ νόμφ τοῦ 
νοός µου, xal αἰχμα]ωτίζοντά µε τῷ νόμφ τῆς 
ἁμαρείας., τῷ ὄντι ἐν τοῖς µέλοσέ µου. Ταλαί- 
Άωρος ἐγὼ ἄνόρωπος! εἰς µε ῥύσεται ἐκ τοῦ 
σώματος τοῦ θαγάἀάτου τούτου; οὐ τὸ σῶμα θά- 
vatoy ἀποφηνάμενος, ἀλλὰ τὸν νόµον τῆς ἁμαρτίας, 
τὸν iv τοῖς µέλεσι, διὰ τῆς παραδάσεως kv ἡμῖν 
ἐμφωλεύοντα, xal πρὸς θάνατον ἀεὶ τὸν τῆς ἁδι- 
χίας thv ψυχὴν ἐμφαντάζοντα. Ἐπιφέρει γοῦν εὖ- 
θέως ἀμέλει διαλεγόµενος ὁποίου θανάτου ἑἐγλέχενο 
ῥιωσθῆναι , xal τίς αὑτὸν ὁ ῥνόμενος ἣν Χάρις εῷ 
Θεῷ διὰ ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ. Ἡροσεχτέον γὰρ , ὅτι, εἰ 
«b σῶμα θάνατον τοῦτο, ὦ ᾽ΑἉγλαοφῶν , ὡς ὑπειλί- 
φατε, ἔλεγεν, οὐκ ἂν τὸν Χριστὺν ὡς ῥνόμενον αὲς 
thy Όστερον ix τοῦ τοιούτου καχοῦ παρελάμθανεν. 


! Cor. ὃ ἀντιστρ. 3 Ρεα]. xvin, 12. 


Ld 


* Rom, vi», 3) 24. 


LXII. Atque ea causa est, eur Apostolus liberari 
sese optet, cum mortem illam atque exitium eese 
judicarit. Quemadmodum inquit Propheta : Ab ee- 
cultis meis 80) munda me*. Istud enim verba 
ipsa prx se ferunt : Condelector, inquit, legi Dei se- 
cundum interiorem hominem. Video autem aliam le- 
gem repugnantem. legi mentis mec, εἰ captivantem 
«πιο legi peccati, quee est in membris meis. Infelix ego 
homo! quis me liberabit de corpora mortis hujus?! 
Ubi non corpus mortem esse proauntiat, sed pee- 
cati videlicet legem, quz» in membris nostris insi- 
det, ac per mendati transgressionem latebras in 
nobis constituit, ac denique ad iujustitie necem 
animam nostram variis imeginibus illudendo.per- 
trahit. Quamobrem subinde in eadem disputatione 
subjicit, cujuemodi se » morte liberari cuperet, et 
a quo liberandus. essel : Gratis, inquit; Deo per Je- 
επ Ghristun *. RHlud enim. diligenter attendi cu- 
pio, si corpus istud mortem, u& putatis, ο Aglao- 
phon, appellasse, nunquam illum Christi, tan 
quam eius, a quo postea tali ex incommodo eri- 


* ibid. 25. 


1179 B. ΕΡΙΡΗΑΝΙΙ . 4173 
piendus esset, mentionem facturuin. Quid enim A Ἐπεὶ τί παραδοξότερον, 7j πλέον ἀπὸ τῆς τοῦ Ἆρι 


admirabilius, aut. amplius ex illo Christi adventu 
coiüsecuti fuimus? Quid autem Apostolus omnino, 
quasi per Christi presentiam 4 morte eripi divino 
benelicio posset, illa pronuntiabat, cum omnibus, 
ctiain. antequam Christus in hunc orbem veniret, 
mors ipsa conügeriL? Nam universi a corporibus 
separati in vit? hujus exitu liberabantiur ; ac simi- 
liter omnes, tam infidelium, quam fidelium, tam in- 
justorum, quam justorum animz postremo illo obi- 
tus die sejuncle a corporibus evolabant. 

Quidnam igitur Apostolus pra cseteris, qui infi- 
delitate vitam traduxerant, studebat obtinere? Aut 
cur exsolvi eorporis vinculis optabat, quod vel in- 
vito necessarium erat aliquando contingere, prout 
omnibus emorí constitutum est, et ipsorum abi- 
mas a corporum conjunctione divelli, si quidem 
corpus anim. interitum esse vellet? Itaque non 
corpus hoc, o Aglaophon, inortem appellat, sed 
peceatum, quod per cupiditatem in corpore resi- 
det : à quo quidem corpore Deus ipsum adventus 
Christi beneficio liberum expeditumque reddidit. 
Etenim lex spiritus vitee in Christo Jesu liberavit 
nos a lege peccati et mortis, su! qui excitavit Jesum 
a mor(uis, propler inhabitaniem ejus Spiritum in 
nobis vivificet et mortalia corpora nostra! , 590 
cum peccatum, quod inest in corpore nostro, dam- 
natum ad necem fuerit : quo naturalis legis 4ο prz- 
cepti justiüicatio, qua nos ad bonum trahebat, 
quam imbecillis esset appareret; quz, carne ante 


στοῦ παρουσίας ἐσχήχαμεν; TL δὲ xal ὁ ᾽᾿Απόστολος 
ὅλως ὡς διὰ τῆς παρουσίας τοῦ Χριστοῦ δυνάµενοι 
£x τοῦ θανάτου ὑπὸ θεοῦ ἐλευθερωθῆναι, τοῦτο ὑπ- 
δφθέγγετο,όπότε πᾶσι xat πρὺ τοῦ τὸν Χριστὸν ἑλθεῖν 
εἰς τὸν xóspov συνέδαινε θνῄσχειν; Ἑῤῥόοντο γὰρ 
χωριζόμενοι πάντες τῶν σωμάτων χατὰ τὴν ἀπὸ το; 
βίου ταύτην ἔξοδον. ᾽Αλλὰ χαὶ ὡσαύτως ὃξ πᾶσαι at 
φυχαὶ, καὶ αἱ τῶν ἀπίστων xal πιστῶν , xai τῶι 
ἀδίχων xaX δικαίων. ἐχωρίζοντο τῶν σωµάτων κατὰ 
τὴν ἡμέραν τῆς τελευτῃης. 

Τί οὖν ὁ ᾽Απόστολος πλέον παρὰ τοὺς ἄλλους λα- 
δεῖν τοὺς àv. ἀπιστίᾳ διατρίφαντας ἑσπούδαξεν, "B 
διὰ τί ῥυσθῆναι ἀπὺ τοῦ σώματος ηῦχετο, ὃ κα) 
μὴ * ἤθελε, πάντως ἂν συνέδαινεν αὐτῷ , χκαθάπε( 


B δὴ καὶ πᾶσι χεῖται τὸ τελευτῆσαι xat χωρισθῆνα, 


τὰς φυχὰς αὐτῶν ἀπὸ τῶν σωμάτων , εἴγε θάνατον 
τὸ σῶμα τῆς φυχῆς ὑπετίθετο; "Ὥστε οὗ «b σῶμο 
τοῦτο, ὦ Αγλαοφῶν, θάνάτον , ἀλλὰ τὴν ἁμαρτία. 
τὴν κατοικήσασαν διὰ τῆς ἐπιθυμίας Ev τῷ σώμα; 
λέγει, ὃς ὁ θεὺς αὐτὸν διὰ τῆς παρουσίας τοῦ Ἆρι- 
στοῦ ἑῤῥύσατο. 'O γὰρ νόμος τοῦ πνεύματος τῆς 
ζωῆς ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ ἠλευθέρωσεν ἡμᾶς ἀπὸ τος 
νόµου τῆς ἁμαρτίας καὶ τοῦ θανάτου, ὅπως ὁ &rel 
pac Ἰησοῦν ix νεκρῶν, διὰ τὸ ἐνοικοῦν αὐτοῦ 
Πνεῦμα ἐν ἡμῖν ζωοποιήσῃ xal τὰ θγηεὰ σώματο 
ἡμῶν, τῆς ἁμαρείας τῆς ἐν τῷ σώματι ἡμῶν xu- 
εακριθείσης πρὸς ἀν αίρεσιν' ἵνα τὸ δικαίωµα τοῦ 
κατὰ την ἐντολὴν πρὸς τὸ ἀγαθὸν ἡμᾶς ἀφελχομένου 
φυσιχοῦ νόµου φανερωθῇ (ἐξαφθὲν), τὸ ἀσθενῆσαν, 


Christi adventum sub peccati polestatem redaeta, C τῆς σαρχὺς χεχρατηµένης τῇ ἁμαρτίᾳ πρὺ τῆς σταρ 


"terrenis curis erat oppressa. Insiti enim a natura 
boni vit, quod ingenitze corporibus cupiditati suc- 
.Cubuerat, eon(igpavit corroboravitque Deus, rolsso 
de ccelo Filio, qui similem nostr: earpem indue- 
rat. Vere enim, non specie tenus, erat id quod 
esse videbatur, ut nimirum adjudicato néci pec- 
cato, ne ullos iterum in earne fructus ederet, na- 
turalis justiflcatio legis impleretur, qus in his obe- 
dienliz beneficio redunderet, qui non ex carnis 
concupiscentia progrediuatur, sed ad spiritus desi- 
derium $e 46 praescriptum a&ccommodant. Ley enim 
spiritus vitae, lee est Evangelium, ab superioribus 
legibus discrepane, ad obedientiam peecatorumque 
relaxationem Evangelii pretonio constituta, ab lege 


ουσίας τοῦ Χριστοῦ, ταῖς ὑλικαῖς φροντίσιν ἔπι- 
χωννυμένον 5, Τὸ γὰρ ἀδύνατον τοῦ kv ἡμῖν φνσιχου 
ἀγαθοῦ, Ev. ip ἠσθένει, ὑπὸ τῆς ἐπιθυμίας ἠττώμε- 
voy τῆς ἐγχοιμένης ἐν τῷ σώματι, (6) θεὸς ἀνεῤῥῳ- 
cato πέµψας τὸν Υἱὸν ἑαυτοῦ, τὴν ὁμοίαν τῇ σαρχὶ 
σᾶρχα ἀνειληφότα. ᾿ΑἈλήθεια γὰρ, xal οὗ δόχησις 
fv ὃ ἐφάνη; ἵνα, τῆς ἁμαρτίας χαταχεκριµένης πρὸς 
ἀναίρεσιν, εἰς τὸ μηχέτι χαρποφορῆσαι bv τῇ σαρλὶ, 
τὸ δικαίωµα τοῦ φυσιχοῦ νόµου πληρωθῇ, πλεσνά- 
σαν *& ὑπαχοῃ τοῖς μὴ κατὰ τὴν ἐπιθυμίαν τῆς σαρ- 
κὸς περιπατοῦαιν , ἀλλὰ. κατὰ τὴν ἐπιθυμίαν τοῦ 
πνξεύµατας χαὶ τὴν ὑφήγησιν. Ὁ γὰρ νόμος του 
πγεύματος τῆς ζωῆς , ὃ δἡ ἐστι τὸ Εὐαγγέλιον, Exs- 
pos ὢν τῶν προειρηµένων νόμων , διὰ τοῦ χηρύγμα- 


nog peccati ac mortis eripuit, ae peccatum ipsum, D τος πρὸς ὑπαχοὴν τεθεὶς, καὶ ἄφεσιν ἁμαρτημά- 


quod in carne regnabat [funditus debellavit. 


lgitur quzccunque ex Apostoli verbis proponi ab 
illis solent, sed intellecta perperam, tibi, o Theo- 
phile, hactenus exposui. Nunc ad alia me conver- 
tam, postquam bujus erplicandi sermonis adjuto- 
rem nactus fuero. Difficilia quippe suat, neque ad 
refellendum expedita que sequuntur. Que spissius 
ac timidius hzc aggredior, quorum longam ac dif- 
ficilcas fore prebalionem video, nisi sapientixz quize- 


! Rom. vin, 1. * Cor, κἂν µή. 


των, ἠλευθέρωσεν ἡμᾶς ἀπὸ τοῦ νόµου τῆς ἁμαρτίας 
xai τοῦ θανάτου, νικήσας ἓχ παντὺς τὴν ἁμαρτίαν 
βασιλεύονσαν τῆς ao. pxóc. 

*À μὲν οὖν δὴ προδάλλονται, xat ix τῶν τοῦ Απο 
στόλου ῥητῶν οὐὰ ὀρθῶς αὐτὰ ἐξηγούμενοι, σαφηνί- 
ἴσας ἔφην, ὦ θΘεόφιλε. Τρέφομαι δὲ xal πρὸς τὸ 
ἕτερα., ἑάνπερ «5v βοηθήσοντα ἡμῖν αρὸς τὴν διές 
0δον εὕρωμεν τοῦ λόγου. "Απορά yàp, χαὶ οὐ πάνυ 
ῥάδια πρὸς χαθαίρεσιν τὰ ἑξῆς, Διὸ χαὶ ὀχνηρότερον 


"αὐτῶν ἄπτομαι, μαχρὰν χαὶ χαλεπὴν αὐτῶν ὁρῶν 
«τὴν ἀπόδειδιν ἐσομένην , ἐὰν μή τις ἡμᾶς abpa cuv 


ΣΕ. ἐπιχωννυμένωυ. 





ITI 


ADVÉRSUS ILRESES LIB. Jl. TOM. I. — ILERES. LXIV. 


1178 


έεεως ἄφνω ἓξ οὁρανοῦ καταπνεύσασα, καθάπερ ἓν A dam aura repente coitus aspirans, sic, tanquam 


μέσῳ vuyepévoug πελάχει, εἰς ὅρμον ἀχύμονα xal 
ἀπόδειξιν ἁποκαταστήσῃ ἀσφαλεστέραν. 
ἝἜως ὧδε τὸ µέρος cir Μεθοδίου. 

ZI". Ταῦτα μὲν οὖν ἐστιν àmb µέρους καθ εἰρ- 
μὸν τῶν ὑπὸ τοῦ µαχαρίτου Μεθοδίου (460), τοῦ xal 
Εὐδουλίου, περὶ τοῦ προειρηµένου Ὡριγένους xal 
τῆς αὐτοῦ διὰ σοφιστιχῆς πλάνης καχοπιστίας ἐν τῷ 
αὐτῷ περὶ ἀναστάσεως λόγῳ. "A ἐνταῦθα παραθέµε- 
vot ἴχανῶς ἔχειν ἑνομίσαμεν πρὸς τὰς ἐχείνου 
φλυαρίας , καὶ τῆς αὑτοῦ ἀνατροπῆς ' τῆς τῶν ἀν- 
θρώπων ζωῆς δι) ἐπιπλάστου (ἐξ) Ἑλληνικῆς δει- 
σιδαιµονίας xai χαχοηθείας. Πολλὰ γὰρ xal ἕτερα 
ἐν τῇ περὶ τῆς ὑποθέσεως ἀχολουθίᾳ τῷ πρόειρημέ- 
vp Μεθοδίῳ ἀνδρὶ λογίῳ ὄντι, καὶ σφόδρα περὶ τῆς 


| 


in alto navigantes, tranquillum ad portum ac (ir- 
miorem demonstrationem appellat. 
Hactenus ex Methodio.  ——-^— 

LXIH. Atque hzc sunt e besti Methodi, qui et 
Eubulius dietus est, scriptis ordine decerpta, quz 
de Origene, depravatsque Origenis flde sophisticis 
cavillationibus implicata ih eodem de resurrectione 
libro disseruit. 591 Qua hoc loco proposita suf- 
ficere contra illius nugas putavimus impiamq"s 
doctrinam, qua humani generis vitam ascitit:a 
illa gentilium superstitione atque improbitate cor- 
rupit, Et quanquam alia pleraque idem argumen. - 
tum Methodius ille vir apprime doctus acerringes- —- 
que veritatis patronus in eodem libro disputarit, 


ἀληθείας ἀγωνισαμένῳ εἱρημένα εἴρηται, πάντως B totidem fere, quot a nobis excerpti sunt, versibus, 


που xai ἔπη τοσαῦτα (47) ἕτερα: ἀλλ᾽ ἐπειδὴ ἐπηγ- 
γειλάµεθα καθ᾽ ἑχάστην αἴρεσιν ὀλίγα πρὸς τὴν αὖ- 
τῆς ἀνατροπὴν λέγεω (οὐ Υάρ εἶσιν ὀλίγαι), ἕως 
ὧδε kx τῆς αὐτοῦ πραγµατείας παραθέµενοι ἠρχέ- 
σθηµεν. ᾿Ολίγα δὰ xai αὐτοὶ τῆς ἡμῶν πτωχείας 
εἰς τὴν αὐτὴν τοῦ ἀνδρὸς φλυαρίαν ἔτι προσθέµενοι, 
χαταπαύσοµεν τὸν xat' αὐτοῦ ἀγῶνα, τῷ θεῷ àno- 
δεδωκότες τὸ βραθεῖὀν τῷ νιχοποιῷ, xai τὴν αὐτοῦ 
Ἐκχλησίαν τῇ ἱδίφ αὐτοῦ φιλανθρωπίᾳ πάντοτε 
στέµµασιν ἁμαραντίνοις πκαταχοσμοῦνει, τοῖς τῆς 
ἀληθείας χηρύγμασιν. Λέκωμεν τοίνυν xal αὑτοὶ 
πρὸς αὐτὸν χατὰ ὀύναμιν. 

Φάσχεις, ὦ οὗτος, ὡς xal ἄνω pot προδεδήλωται, 
ἐπισχωμματίζων, ὅτι ΜΗ ἄρα βυρσοδέψης fv ὁ θεὺς, 


ἵνα χιτῶνας δερµατίνους τοῖς περὶ τὸν ᾿Αδὰμ ποιή- C 


ση, μηδέπω ζώων τεθυµένων; EL δὲ xal ἐτύθη Coa, 
οὐχ σαν, φησὶ, χιτῶνες δερµάτινοι, ἀλλὰ τὸ γήἠϊνον 
ὃ περιχείµεθα σῶμα. Καὶ πανταχόθεν ἐλέγχεται τῇ 
τοῦ διαδόλον ἐπινοίᾳ καὶ τῇ τοῦ ὄφεως δολιότητι παρ- 
αχολουθῶν, φθορὰν ἀπιστίας τῇ ἀνθρωπότητι ipya- 
ζόμενος, xal τὴν Ebay ἑξαπατήσαντος, καὶ ἀεὶ τὰς 
διανοίας τῶν ἀπεραίων φυχῶν τῇ πανουργίᾳ Ev ταῖς 
αὐτῶν διαγοίαις παραφθείραντος. Ἴδωμεν τοίνυν, εἰ 
δύναται τὰ ὑπὸ σοῦ εἰρημένα ἔχειν στάσιν, ὡς 3 τος- 
αὕτα µρχθήσας, καὶ εἰς µάτην ἑλάσας τὸν περὶ τος- 
ούτων βίδλων συγγραφἢῆς ἀγῶνα. El γάρ ἐστιν ἀληθὶς 
à περὶ σοῦ ἄδεται (48), ὅτι ἐξαχισχιλίους βίδλους 
συνεγράφω, ὦ µαταιοπόνε, xal τὸν πάντα χάµατον 


nihilominus cum id initio receperimus, in unaqua- 
que tractanda haeresi pauca nos ad ejus confuta- 
tionem esse dieturos (sunt enim numero compltu: 
168), sa&is esse duximus hucusque ex illius opere 
transtulisse. Quare ubi adversus hominis incondi- 
tam loquacitatem nonnulla adhttc ex inopia nostra 
deprompserimus, pugnandi adversus illum modum 
faciemus; postquam auctori victoris Deo victoris 
premium ac decus obtulerimus, qui pro singulari 
humanitate sua amarantinis perpetuo coronis, hoc 
est veritatis dogmatibus, Ecclesiam exornat. Nune 
ergo adversus eumdem pro viribus disputemus. 

Tu igitur, mi homo, per jocum hzc nobis obji- 
cis, ut initio meminimus, utrumnam pellio quida 
Deus esset, ut scorteas tunicas Adamo ejusque con- 
jugi faeeret, eum nullum adhuc jugulatum esset 
ánimal? Ac tameisi mactata esse demus aliqua, 
non tamen, inquit, de pelliceis tunicis, sed de ter- 
reno, quod nos ambit, corpore accipienda hec vi- 
dentur. la quo omni ex parte diaboli fraudem ac 
serpentis calliditatem imitari convincitur, atque ita 
humano generi infidelitatis corruptelam consciscere. 
Quemadmodum et Evam antea serpens ille decepit, 
ac simplíciorum hominum animos versulia sua ac 
calliditate pervertit. Videamus igitur utrum stare 
qut sunt a {6 dicta possint, cum tantopere labora- 
ris, ac frustra tam infinitis voluminibus conscri- 
bendis quoddam tibi certamen indixeris. Si enim 


ele ψόγους xai δόλους µαταιότητος ἀναλώσας όφο- p) vertm est, quod de te pererebuit, sex- librorum 


óptog xai χενῶς τὴν otv ἐργασίαν Χαταστήσας, διὰ 
τῶν ἀναγχαίων ὧν παρεχάραξας, ἀνέλπιστον τῆς 
ἑμπορίας σου τὸν χάµατον περιεποιῄσω. El γὰρ oóx 
ἀνίσταται τὸ σῶμα, οὐδὲ ἡ φυχἠ τι χληρόνομήδεε. 
Μία γὰρ καὶ fj αὐτ] χοινωνία τοῦ τε σώματος xol 
τῆς ψυχΏς, xoi pla ἐργασία. ᾿Ανάστασιν δὲ παλιµ- 


:Ε. τὴν αὐτοῦ ἀνατροπήν. 3Ε. à. 


(46) Ὑπὸ τοῦ µακαρίτου Μεθοδἰου. Notabis Me- 
thodium alio nomine dictum Eubulium. 

(47) Πάντως που καὶ ἔπη τοσαῦτῃ. Ἔπη sunt 
verba, non versus. 

(48) El γάρ ἐστιν ἀ .Ἰηθὲς ὃ περὶ cov ἄδεται. Hic 
ille locus est, ex quo Hutinus Origenis adamator, 
ct ab flieronymo atque Epiphanio ob id alienus, as- 


millia a te esse conscripta, o infélix, qui inanis- 
sime desudaris, ac conatus tuos omnes tanta animi 
contentione in vituperationes ac vanissimas frau- 
des insumpseris, operam denique tuam frustra po- 
sueris, ntmirum praecipuis illis ac necessariis fidei 
capitibus depravandis, desperatum ac fructu ca- 


serebat Epiphanium jactasse sex librorum millia ab 
Origene conscripta se legisse. Quod nugacissimi ac 
vanissimi hominis commentum refellit Hierony- 
mus Apol. n in eumdem. Nusquam enim aut de li- 
brorum numero affirmavit Epiphanius, aut totidem 
a se leetos confirmavit. Addit Hievon. de Origenis 
scriptis Euscbii testimonium, 





1170 S. EPIPHANIL 1180 
Tentem omni negotiationis tuze laborem reddidisti. A 6όλως xat αὐτὸς ὁμολογῶν, πεφαντασιασμἔνην δόχη- 


Nam οἱ corpus non resurgit, nulla jam animz spes 
bzreditatis relinquitur. $94 Unica enim est ea- 
demque corporis animaeque communio; par atque 
idem opus. Tu vero resurrectionem etiam subdole 
callideque confitens, non rei veritatem, sed falsa 
specie adumbratam imaginem retinens, solum no- 
men usurpare cogeris. Quz: enim enimz dici re- 
surreciio potest, quae neque cadit unquam, nec se- 
pullurz mandatur, sed vel appellatione ipsa decla- 
rat, corporis, quod" ceciderit sepultumque fuerit, 
resurrectionem esse propriam; quam ubique, at- 
que in omni Scriptura veritatis filii predicant. Si 
igijur minime resurgit, nusquam illa est Scriptu- 
rarum omnium monimentis celebrata resurrectio. 


σιν, xai οὐχ ἀληθινῶς ἔχων, ἀναγχάζη μόνον τὸ ὄνο 
pa. λέγειν. Ανάστασις οὖν ποία duy; δύναται λέγε 
σθαι, τῆς μὴ πιπτούσης μηδὲ θαστοµένης; Άλι» 
δήλη ἐστὶν Ex τοῦ ὀνόματος, ὅτι τοῦ πεσόντος σώµα 
τος χαὶ ταφέντης fj ἀνάστασις πάντη τε xal Ev πάση 
Γραφῇ ἔστιν χηρυττοµένη ὑπὸ τῶν υἱῶν τῆς ἁληθείας. 
El δὲ οὐχ ἀνίσταται, οὐχ ἔνι ἡ διὰ πασῶν Γραφῶν 
κηρυττοµένη ἀἁνάστασις. Ei δὲ ἀνάστασις οὐχ ὑπάρ- 
χει, µαταία dj τῆς τῶν νεχρῶν ἁἀναστάσεως προσὸο- 
χία. Οὐ γὰρ ψυχῶν ἀνάστασίς ἐστι τῶν μὴ πεσουσῶν, 
ἁλλὰ σωμάτων τῶν τεθαμµένων. El δὲ xal µέρος τις 
ἀναστάσεως ἐγείρεται, µέρος δὲ ἁποτίθεται, ἄρα 
ποῦτο τὸ µέρος πῶς ἔσται; Οὐ γὰρ δύναται ἓν σώ- 
ματι εἶναι µέρη ἐγειρόμενα, xa µέρη ἀποτιθέμενα 


Sublata porro resurrectione, vaua est mortuorum B xa καταλιμπανόμενα. 


resurrectionis exspectatio. Non enim ad animas illa transferri potest, quae nequaquam ceciderint, sed 
consepuitis est tribuenda corporibus. Quod si pars aliqua resurrectione suscitatur, alia pars deponi- 
tur, quis erit tandem partis illius status? Non enim possunt aliz in corpore excitari partes, de- 


positis aliis ac relictis. 

Quod autem et animale corpus et spiritale dici- 
bur, non sic accipiendum est, ut aliud spiritale, 
aliud animale sit, sed ut idem atque unum amho 
illa censeantur. Etenim quandiu in hoc mundo 
versamur, ac corruptibiles carnis functiones exer- 
cemus, animalia corpora sunt. Tum enim anima 
absurdis atque abbhorrentibus in rebus. servitutem 
patimur, id quod et tu aliqua ex parte dixisti. Cum 
autem ad vitai excitamur, anima servitute illa li- 


"Occ δέ ἐστι σῶμα φυχιχὸὺν, xat ἔστι opa xvtcv- 
ματιχὸν, οὐκ Ko σῶμα πνευματιχὀν, καὶ ἄλλο qu 
χιχὸν, ἀλλ’ αὐτὸ φυχωὸν, αὐτὸ πνευµατικόν. Ὅτε γάρ 
ἑσμεν ἂν τῷ χόσµῳ, xa τὰ σαρχὸς πράττοµεν φθαρτὰ 
ἔργα, σώματά ἐστι φυχιχά. Δουλεύομεν γὰρ τῇ quy 
ἐν τῷ χόσµῳ ἐν ἁτοπίαις, ὡς xal οὗ ἔφης ἀπὸ µέ- 
ρους. Ὅτε ἐγειρόµεθα, οὐχέτι τῆς φυχῆς d) δουλεία, 
ἀλλὰ πνεύματος ἡ ἀχολουθία, ἀπεντεῦθεν ἤδη ἔχουσω 
τὸν ἁἀῤῥαθῶνα διὰ τοῦ εἰρημένου' El ζῶμεν ανεύ- 


beratur, ac spiritus continua deinceps administra- C µαει, αγεύματι xal στοιχῶμεν, τὰς πράξεις τοῦ 


Lio succedit : qua hinc velut arrham ac pignus 
obtinet, perinde ac scriptum est: Si spirit vivi- 
mus, spiritu eti ambulemus. Si autem spiritu. am- 
bulemus, actiones corporis velut enecantes viva- 
mus. Nulle itaque amplius nuptim, cupiditates 
nulle, nulla continentiam professis certamina, nulli 
castitati lapsus contrarii, nulle denique actiones 


σώματος θανατοῦντες ζήσωμεν. Οὐχέτι γὰρ váy, 
οὐχέτι ἐπιθυμίαι, οὐχέτι ἀγῶνες τοῖς ἑγχράτειαν 
ἑπαγγελλομένοις, οὐχέτι παραπτώματα ἀγνείας ἀν- 
είπαλα, οὐχέτι ἑνέρχειαι αἱ ἐνταῦθα πραττόμεναι" 
ἀλλὰ, ὡς φησὶν 6 Κύριος, ol καταξιωθέντες ἐχείντς 
τῆς ἀναστάσεως οὔτε Ταμοῦσιν, οὔτε γαμίσκονται, 
ἀλλ' slow ὡς ἄγγελοι. 


ejusmodi supersunt, qua in hac vita geruntur. Sed quod Salvator asserit, qui resurrectione illa dignaui 
fuerint, neque ducunt uxores, neque nubunt, sed sunt sicut angeli *. 


LXIV. Quemadmodum translatus es« Enoch, ut 
non videret mortem, ei non inventus est *. Neque 
vero ita translatus est, ut corpua corporisve par- 
tem relinqueret. Nam si corpua relinqueret, mor- 
fem utique videret. Quare una eum corpore trans- 
Jatus mortem omning non vidit. Siquidem vivo 
adhuc ac spirante corpore prseditus, spiritali more 
non animali, propter translationemillam degit, $93 
cum in corpore perzque spiritali modo versetur. 
Idem vero et de Elia fateri necesse est, qul igneo 
curru in sublime est evectus * : esse adhuc in 
carne nimirum, sed spiritali carne, quae nom bis 
rebus amplius opus habeat, quibus, cum in mundo 
adhuc esset, indigebat. Cujusmodi est, ali corvo- 
rum ministerio, ex Chorati torrente bibere , atque 
ovilla pelle contegi, sed alio quodam spiritalis cibi 


EA'. Ὡς xai µετετέθη Ἑνὼχ τοῦ μὴ ἰδεῖν θάνατον, 
χαὶ οὐχ εὑρίσκετο. Οὐ µετετέθη δὲ, xai χατέλιπε τὸ 
σῶμα ἢ µέρος τοῦ σώματος. El γὰρ κατέλιπε τὸ 
σῶμα, εἶδεν ἄρα θάνατον. Ὁ δὲ σὺν σώματι µετατε- 
θεὶς οὐχ εἶδε θάνατον. Ἐν σώματι γὰρ ζῶντι ὑφάρ- 
χει πνευματικῶς φερόµενος, καὶ οὐχὶ φυχικῶς διὰ 
τὴν µετάθεσιν, χαΐτοιγε ἐν σώματι ὧν πνευματικῶ.. 
λλλὰ καὶ περὶ τοῦ Ἡλία ὡσαύτως, ὅτι ἀνελήφθη i 
ἅρματι πυρίνψ, xal ἔστιν ἔτι ἐν σαρχὶ, σααρχὶ & 
πνευµατικῇ, χαὶ οὐκ ἐπιδεομένῃ τῶν ἀεὶ 5, ὅτι kv οὗ 
χόσμῳ τούτῳ ὑπῆρχε, διὰ χοράχων τρέφεσθαι, xoi 
ἀπὸ τοῦ Χορὰτ χειµάῤῥου πίνευ, μηλωτὴν δὲ b 
δύεσθαι, ἀλλὰ τρέφεσθαι ἑτέρᾳ τινὶ τροφῇ πνευµα- 
τιχῇ, fic στι χαρηγὸς ὁ τὰ χρύφια γινώσκων, xal 
ἁόρατα χτίσας θεὺς, ἀμθροσίαν τινὰ xa ἀχήρατον 
ἔχων τὴν ἑδωδήν. 


genere nutriri, quem ei occullorum cognitor, eorumque qua videri nequeumt conditor Deus sep- 
peditat pones quem ambrosim, et incorrupti cujusdam pabuli copia est. 


! Gal. v, 25. * Marc. xu, 2». * Gen. v, 2&.. * IV Reg. u, 41. "ος, ὧν ἀεί. 


lun 


| pastxbv, ὡς xal ὁ Κύριος ἡμῶν ἀνέστη Ex τῶν ve- 
αρῶν, οὐκ ἄλλο σῶμα ἐγείρας, ἀλλ αὐτὸ τὸ ὃν, καὶ 
οὐχ ἕτερον παρὰ τὸ ὃν, αὐτὸ δὲ τὸ ὃν εἰς λεπτότητα 
μεταδαλὼν πνευματιχὴν, xal πνευματιχὸν ὅλον συν. 
twocac* εἰσερχόμενος θυρῶν χεχλεισμένων’ ὅπερ oox 
ἑνδέχεται χατὰ τὰ ἡμέτερα σώματα ἐνταῦθα ὑπάρ- 
χειν τοῦτο διὰ τὸ παχυμερὲς καὶ οὕπω εἰς λεπτότητα 
συνενιοθὲν πνευµατιχἠν. TI οὖν ἣν τὸ εἰσελθὸν θυρῶν 
χεχλεισμένων; "Αλλο παρὰ τὸ ἑστανρωμένον, f) αὑτὸ 
τὸ ἑσταυρωμένον; Πάντως που οὐ δυνῄση, Ὡρίγενες, 
μὴ ὁμολογῆσαι αὑτὸ τὸ ἑσταυρωμένον. Ἐλάγχει σε 
γὰρ διὰ τῆς τοῦ θωμᾶ ἀχριδολογίας, ἐπειπὼν αὐτῷ" 
Mh) Τίνου ἄπιστος, ἆ-11ὰ πιστός. Ἔδειξε γὰρ τύ- 
πον Tov, xal τύπον λόγχης, χαὶ αὐτὰς τὰς οὐλὰς 


ADVERSUS ILERESES Ι18. IJ. TOM. I. — IIERES. LXIV. 
Καὶ ὁρᾷς, ὅτι αὐτὸ τὸ σῶμα τὸ duyixby αὐτὸ πνευ- A — "Animadvertis Itaque idem esse animale ae spiri - 


tale corpus, quemadmodum et Dominus noster 9 
morte surrexit, non ut aliud revocaret ad vitam 
corpus, sed illud ipsum, quod ei fuerat, neque 
przter ipsum aliud. Sed ita tamen, ut illud ipsum 
spiritus in propriam tenuitatem ac subtilitatem 
converteret, ac spiritale omnino conflaret. Quare 
εἰ occlusis januis ingressus est!; quod in liac 
quidem vita corporibus nostris contingere non po- 
test, eo quod concreta sunt ac crassa, nec dum in 
spiritalem illam tenuitatem coaluerint. Quodnam 
igitur corpus est, quod clausis januis est ingres- 
sum? Aliudne quam quod in cruce suffixum est, 
an illud ipsum in crucem sublatum ? Quocunque 
te vertas, Origenes, non potes non illud ipsum 


ἀφηχεν ἐπὶ τοῦ σιὐµατος, χαΐπερ συνενώσας τὸ σῶμα D esse confiteri, quod cruci est affixum. Nam ipse te 


εἰς µίαν ἑνότητα πνευµατιχἠν. ἨἩδύνατο οὖν xai τὰς 
οὐλὰς ἀπαλεῖψαι: ἁλλ᾽ οὐχ ἀπαλείφει, ἵνα ἑλέγξῃ σὲ, 
ὡθεήλατε. "Apa οὖν fjv τὸ σῶμα τὸ ἐν τῷ µνημείῳ τα- 
φὲν τὸ τριήµερον, xai σὺν αὐτῷ ἀναστὰν ἐν τῇ &va- 
στάσει. Ἔδειξε γὰρ xaX ὁστᾶ, χαὶ δέρµα, καὶ σάρ- 
χας, ὡς εἴρηχεν, ὅτι "ἴδετε, ὅτι πγεῦμα σάρκα xal 
ἐστᾶ οὐκ ἔχει, ὡς ὁρᾶτέ µε ἔχοντα. Πῶς οὖν εἰσ- 
Ἕλθε θυρῶν χεχλεισµένων, ἀλλ’ ἵνα δείξῃ, ὅτι σῶμα 
μὲν ἔστι, καὶ οὐ πνεῦμα τὸ ὀρώμενον, ἀλλά σῶμα 
πνευματιχόν; χαίτοιγε σὺν duy, xa θεότητι, xal 
ὄλῃ τῇ ἑνανθρωπήσει αὐτὸ ὃν. Αλλά πνευματιχὸν 


αὐτὸ τὸ ποτὲ παχυμερὲς λεπτομερὲς, αὐτὸ τὸ ἑσταυ- 


ρωμένον, καὶ αὐτὸ τὸ χεχρατηµένον ἀκράτητον, 
συνενωθὲν xal συγκραθὲν τῇ θεότητι, xal οὐχέτι 


per accuratam Thome inquisitionem redarguit, cum 
ei dixit: Noli esse incredulus, sed fidelis *. Tum 
enim clavorum vestigia monstravit ac launcem; 
adeoque cicatrices ipsas reliquit in corpore, quam- | 
vis illud spiritalem in unitatem confílasset. Poterat 
quidem cicatrices ipsas abolere; sed id tamen no- 
luit, quo te, furiose, convinceret. Quocirea idem 
lum corpus ostensum est, quod in tumulo triduo 
consepultum fuerat, ac cum ipso in resurrectione 
suscitatum. Quippe ossa, pellem carnesque de- 
monstravit, ut dixit * Videte quoniam spiritus car- 
nem et ossa non habet, sicut. me videtis habere *. 
Quomodo igitur clausis januis subiit, nisi ut cor- 
pus esse quod aspicerent, non spiritum probaret, 


λυόµενον, ἀλλ' εἰς ἀεὶ διαµένον, µηχέτι ἀποθνῆσχον. C sed spiritale tamen corpus ?* Quanquam erat illud 


Ἀγέστη γὰρ Χριστὸς ἐκ vexpir, àzxapy)) τῶν xs- 
χοιµηµένων’ οὐκέτι ἀποθνήσχει, θάνατος αὐτοῦ 
οὐχέτι κυριεύει. 


cum anima et divinitate, totaque adeo lhiominis na- 
tura conjunctum. Sed spiritale erat, ut dixi; et 
quod crassum olim erat, subtile redditum : quod- 


que in crucem actum atque S94 obnoxium fuerat, nullius amplius potestati" subjectum; atque ita 
cum divinitale conjunctum, ac veluti temperatum, ut non amplius dissolvi posset, sed mortis expers 
in sempiternum maneret. Surrezit enim Christus ex. mortuis, primitie dormientium *; non. gmplius mo- 


ritur, mors illi ultra non dominabitur *. 

ZE' "Iva δὲ γνῷς χαὶ τοῦτο, δι ἣν αἰτίαν ἁπαρχὴ 
τῶν χεχοιμηµένων λέγεται 6 Χριστὸς, χαίτοιγε οὐχ 
αὐτοῦ ἁρξαμένου ἀνίστασθαι. Tiph αὐτοῦ γὰρ ἀνέστη- 
σαν δι αὐτοῦ Λάζαρος, xa 6 vibe τῆς χήρας, xai 
ἄλλοι' χαὶ διὰ Ἠλία, χαὶ διὰ Ἑλισσαίου. "AXI" ἐπειδὴ 
ἐχεῖνοι πάντες ἀναστάντες πάλιν τεθνῄχασιν, οὕτω 
Χριστὺς ἀπαρχὴ τῶν χεχοιμηµένων ἀναστὰς γὰρ 
οὐχέτι ἀποθνήσχει, ὡς fj μέλλουσα ἀνάστασις εἶναι 


διὰ τῆς αὐτοῦ ζωῆς xal φιλανθρωπίας. El δὲ ἐστιν 
ἀπαρχὴ τῶν χεχοιµηµένων, xal ἀνέστη ὅλον τὸ αὐτοῦ 
σῶμα σὺν τῇ θεότητι, fj αὐτοῦ ἐνανθρώπησις &va- 
στᾶσα, χαὶ μηδενὸς ἐξ αὐτῆς χαταλειφθέντος, οὔτε 
σῶμα, οὔτε ἕτερόν τι. Ob γὰρ ἐγκαταείψεις τὴν 
ἡυχήν µου εἰς δη», οὐδὲ δώσεις τὸν ὅσιόν σου 
ἰδεῖν διαφθοράν. Καὶ τὸ μὲν περὶ ψυχῆς ἓν τῷ ἄδῃ 
σηµαίνει τὸ μὴ χαταλελεῖφθαι’ τὸν δὲ ὅσιον, ἵνα δείξῃ 
«b ὅσιον σῶμα, τὸ μὴ ἑωραχὸς διαφθορὰν, ἀλλὰ &va- 
στὰν ἀδιάφθορον, τὸ τριήµερον, καὶ τῇ ἀφθαρσίᾳ 


συνηνωμµένον εἰς τὸν αἰῶνα. 


LXV. Atque ut illud intelligas, quam ob causam 
primitize dormientium Christus appelletur, tametsi 
non is primus omnium surrexerit ; nam ante ipsum 
Lazarus per eum excitatus fuerat, necnon et vi- 
due filius, et alii quidam; adde et nonnullos ab 
Elia atque Elismo vite restitutos ; ut illud"igitur 


D intelligas, sic habeto : Cum omnes illi qui resur- 


rexisse dicuntur iterum mortui sint, merito Chri- 
stum primitias appellari dormientium ; qui postea- 
quam resurrexit non amplius moritur, quz est fu- 
tura resurrectionis ratio, quam illius vitze et hu- 
manitatis beneflcio consequemur. Cum autem sit 
ille primitie dormientium, integrum ejus corpus 
cum divinitate, hoc est quidquid ad assumptam 
humanitatem attinet, resurrexit, nihil ut omnino 
ex ea relictum sit, non corpus aut ejusmodi quid- 
dam. Non enim derelinques animam meam | in in- 
ferno, nec dabis sanctum (uum videre corruptionem *. 
Ubi quod de anima in inferno dicitur, non esse 


ολα. xx, 26  *ibid. 57. "*Luc. XXiv, $9. *E Cor. xv, 20. * Rom. νι, 9. * Psal. xv, 10. 


1183 


S. 'ΕΡΙΡΗΑΝΗ. 


destitutam siguificat : sanctum autem addidit, ut sanctum corpus ostenderet, quod corruptionem non 
vidit, sed post triduum incorruptum el immortalitate in zternum praeditum surrexit. 
Tu vero h:ec nostra corpora scorteas essetunicas A — Zó δὲ φάσχεις, ὦ οὗτος, ταῦτα τὰ σώματα εἶναι 


affirmas, cum id orationis cousequens series refel- 
lat. Sed hec ab illis tibi seminibus, quorum ex 
gentilium superstitione ac fabulis satus excepieli, 
injecta videtur opinio; necnon el ex impia illa 
ratiocinatione infidelique de resurrectione do- 
gmate, quod iu te indidem excitatum est, a Gre- 
cis, qui eo te deduxerunt, est profectum. Animalis 
eniin, inquit, homo non capit ea quae sunt Spiritus ; 
stultitia enim est illi, quia spiritaliter examinatur *. 
Enimvero si ante violatum mandatum tunicz pri- 
mis nostris parentibus essent,oblatae,, nonnihil pro- 
babile tuum illud foret mendacium et in errorem 
posset inducere. Jam vero post Evam in lucem 
editam esse confectas apparet. Eva porro undenam 


est. Immisit enim, ait, soporem in Adam, et dormi- 
vil, et $983 accepit unam de costis ejws?. Costa 
vero preter os nibil aliud est, cujus loco carnem 
edifcavit. Cum igitur caro nominata sit, qui tan- 
Jem structura illius exspectatur? Sed et paulo ante: 
Faciamus, inquit, hominem ad imaginem nostram 
εἰ similitudinem *, — Et accepit, inquit, limum de 
terra et. formavit hominem *. Atqui limus et caro 
nibil sunt aliud quam corpus. Deinde sequitur: Et 
exsurgens Adam e somno dixit : Hoc nunc os ex os- 
sibus meis, el caro de carne mea". Nondum erant 
pellice; ille tunicee; nondum confictum illud in 
allegoria tua mendacium exstilerat. ltaque os ος 
ossibus meis, et caro de carne mea, manifeste de 
corporibus intelligenda sunt, adeo ut Ádamus et 
Eva corporibus minime carerent, Et accepit de 
ligno, et comedit *; prout serpentis astu deceptus 
atque in Deum rebellis fuit. Et audivit vocem Dei 
 Aambulantis in paradiso sul, vesperam : εἰ abscondit 
se Adam εἰ Eva ad arborem". Tum Dominus Ada- 
mum interrogat : Ubi es? Αι is deprehensus re- 
spondit : Vocem (uam audivi, et abscondi me eo 
quod nudus essem, Nudum vero quid tandem dixi? 
animam an corpus? Deinde (iculnea folia quem- 
nam obtegebant: animam an corpus? Et quis tibi 
dixit, inquit, te. esse nudum, nisi quod de ligno, de 
quo precepi tibi ne comederes, comedisti? Ad hac 


Adamus respondit : Mulier quam dedisti mihi, de^ 
dit mihi, οἱ comedi. Cedo unde inulier data fuerit, p 


nisi ex costa, boc est Adami corpore, antequam 
μίσος illis attribuerentur? Porro mulieri dixit : 
Cur hoc fecisti? Δι illa ; Serpens, inquit, decepit 
πιθ, et comedi, et dedi viro meo. Post hxc Deus 
exsecrationem inllixit, mulieri &cilicet dolorem, et 
viro, ut in sudore pane suo vesceretur. Quibus fa- 
cii3 adjecit : Ecce Adam factus est sicut. unus ex 
nobis. Ne[orte extendat manum, el attingat lignum, 
et comedat, εί vivat in. eternum. Postea : Et fecit 
Deus iunicas pelliceas, et induit Adam et. uxorem 


τοὺς δερµατίνους χιτῶνας, οὐδαμοῦ τῆς ἀχολρυθίας 
τοῦτο ἐχούσης, ἀλλά διὰ τὰ ἐν col ἀπ᾿ ἀρχῆς απἑρ- 
µατα καταθληθέντα τῆς ἀπὸ τῶν Ἑλλήνων ἐθνομὺ- 
θου διδασκαλίας, xal διὰ τὸν ἐχεῖ παροξυνθέντα σοι 
χαχότροπον λογισμὸν τῆς περὶ τῆς ἀναστάσεως ἀπι- 
στίας, φημὶ δὲ Ἑλλήνων τῶν σε εἰς τοῦτο ἀγαγόν- 


των. Ὁ γὰρ ψυχιχὸς ἄνθρωπος, Φησὶν, o0 δέχεται 


τὰ τοῦ Πνεύματος. Μωρία γὰρ αὐτῷ ἐστιν, ὅτι 
πνευματικῶς ἀνακρίγεται. Ei μὲν γὰρ πρὸ τῆς ταρ- 
αχοῆς οἱ χιτῶνες τοῖς περὶ τὸν ᾿Αδὰμ ἐγίνοντο, πι- 


θανὸν ἄν σου τὸ φεῦσμα, xat δυννάµενον ἐξαπατῆσαι — 
ὅτε δὲ φαίνεται μετὰ τὴν Εὔαν πλασθῆναι, πόθεν δὲ 
ἄρα ἐπλάττετο ἀλλὰ ἀπὸ σώματος; ΔΏλον. Ἐπέδα λε 


1158 


γὰρ, φησὶν, ἔκστασω ἐπὶ τὸν Ἀδὰμ, καὶ ὕπνωσε, 
est, nisi ex corpore, formata? ld vero manifestum B xa ἔλαδε μίαν τῶν xAevpar αὐτοῦ. Πλευρὰ δὲ οὐδὲν — 
ἕτερον τυγχάνει, ἀλλὰ ὁστέον. Ὡχοδόμησε δὲ σάρχσ 


ἀντ᾽ αὐτῆς. Σαρχὸς δὲ ὀνομαζομένης, «oc ἔτι προσ- 
δοχᾶται dj ταύτης ποίησις; Καὶ ἀνωτέρω φησί’ Ποιή- 


σωµεν ἄνθρωπον κατ’ εἰχόνα ἡμετέραν, καὶ καθ — 
ὁμοίωσυ.. — Ka) ÉAa68, φησὶ, χοῦν daÓ τῆς γης, 
καὶ ἔπ.]ασε τὸν ἄνθρωπον. Ὁ δὲ χοῦς καὶ σὰρξ οὗ δεν 
ἕτερόν ἐστιν ἀλλά σῶμα. Εἶτα μετέπειτα" Καὶ ἄνα 


στὰς ᾽Αδὰμ ἀπὸ τοῦ Üxvov slas: Τοῦτο νῦν ὁστοῦν 


ἐκ τῶν óccov pov, καὶ σὰρξ ἐκ τῆς σἀάρκός µου. 
Οὕπω δὲ χιτῶνες οἱ δερµάτινοι, οὕπω τὸ παρὰ 959 — 
QV ὕσμα ἀλληγορούμενον ὑπῆρχεν. ᾿Οστοῦν τοίννν ἐκ 


τῶν ὁστῶν µου. xal σὰρξ ἐκ τῶν σαρχῶν µου, 5r, 


λον, ὅτι σώματα σαν, καὶ οὐκ ἣν ἀσώματος ὁ 'Αδὰμ 


ὡς ὑπενοθεύθη ὑπὸ τοῦ ὄφεως, xat Υέγονεν bv παραχυῇ. 
Καὶ ἤκουσε τὴν φωνὴν τοῦ θεοῦ περιπατοῦντες 
ἐν τῷ παραδείσῳ τὸ ÓsiAu óy- καὶ ἐκρύδη ὁ ᾿Αδὰμ 


. καὶ ἡ E0a. Καὶ £JAa66r ἀπὸ tov ξύάου, καὶ ἄφαγεν — 


καὶ ἡ Εὔα ἐν τῷ ξύλφ. Καὶ ὁ θεός φησι τῷ Αδάμ. 


Ηοῦ 81; Ὁ δὲ ἐλεγχόμενος ἀποχρίνεται Τὴν φωννήκ 
σου ἤκουσα, καὶ ἐχρύδη», ὅτι γυμνός εἰμι. Γυμνὺν 
δὲ ἄρα ποῖον ἔλεγε;, τὴν φυχὴν ἔλεγεν fj τὸ σώμα; 
Τὰ δὲ φύλλα τῆς συχΏς τίνα ἔσχεπε, τὴν ψυχὴν f$) τὸ 
σῶμα; Καὶ τἰς σοι εἶπε, φησὶν, ὅςει Τυμνὺς sl, εἰ 


μὴ ἀπὸ τοῦ ξύλου, οὗ ἐγετειλάἀμην σοι τούτον 
µόγου μὴ φαγεῖν ἀπ αὐτοῦ, Épayec; Kal φησιν 
Ἡ γυνἡ dv ἔδωκάς µοι δέδωκέ poc xal ἔφαγον. 


Πόθεν δὲ ἑδόθη fj γυνὴ à)! ἡ ἀπὸ τῆς πλευρᾶ», 
τουτέστιν ἀπὸ τοῦ σώματος, πρινὴ τοὺς χιτῶνας 


αὐτοῖς δοθΏναι; Καὶ τῇ Ἰωναιχί φῃσι' Τέ τοῦτο 


ἐποίησας; Ἡ δὲ Ὁ ὄφις ἡἠπάτησέ µε, καὶ Eoaycr, 
xal ἔδωκα τῷ ἀγδρί µου. Ὁ δὲ θεὸς ἐπάχει τὸν 


κατάραν, xai τῇ Υυναιχὶ τὴν ὀδύνην, xal τῷ ἀνθρώ- — 
πῳ τὸ ἐν ἱδρῶτι φαγεῖν τὸν ἄρτον. Καὶ μετὰ «aua — 


λέγει Ιδοὺ Αδάμ γέγονεγ ὡς eic ἀξ ἡμῶν. Μή- 
ποτε ἐκτείνῃ τὴν χεῖρα, xal ἄγηται εοὺ ξύ.ου, 
xal φάγῃ. xal Ὀϊσεται elg τὸν αἰώνα” xoi μεθ 


ἕτερα' Καὶ ἐποίησεν ὁ 850c χικῶνας δερµατείνους, — 
xal ἐνέδυσε εοὺς περὶ εὐν Ἀδὰμ, xal ἐξέδαῖεν — 


αὐτοὺς éx τοῦ παραδείσου. KaX ὁρᾷς, ὅτι μάταιος i, 


1 T Cor. 1, 14... * Gen. 14, 21... ? Gen. 1, 46. * Gen. uw, 7.. ^ ibid. 28. * Gen. 1, 6. " ibid. 8 sqq. 


1185 


ADVERSUS HJERESES LIB. !l. TOM. 1. — ILERES. LXIV. 


empk σοῦ “καινοτομουµένη κχενοφωνία. Tipó πόσου ! A ejus, et ejecit illos e paradise. Vides quam tnepta 


1i χρόνου σαν σώματα τοῖς περὶ τὸν "Abg. 


EG'. EL δὲ τοῦτό σε ἀναχρίνει, xal ob. δύνασαι 
ὑυχιχῶς διανοούμενος τοῦ Πνεύματος δέξασθαι τὴν 
χάριν, ἄπιστε , xal ἐπέχεινα τῶν ἀπίστων τυγχά- 
wy "λέγε pot ἑχάστην ὑπόθεσιν &x θεοῦ γεγονυῖαν, 
πότην ἔχει τὴν θαυματουρχίαν xa ἔχπληξιν;, Πό- 
0:v ἐξ οὖχ ὄντων οὐρανὸς τέταται ἓν μετεώρῳ àva- 
ειπετασµένος; Πόθεν ἑστιλδώθη 6 Ίλιος, xaX ἑχτί- 
c5, xai σελήνη, xaX τὰ ἄστρα; Ἐκ ποίου πρωτοτύ- 
πο) Όλης ἑἐλήφθη ἡ Y&, ἐξ οὖχ ὄντων γινοµένη:; 
Ἀπὸ ποίων φύσεων ἐτμήθη τὰ ὕρη; Ἠόθεν ἡ σύ- 
ἵσχσις ὅλου τοῦ χόσµου, f| t£ οὖκ ὄντων τῷ θεῷ 


sit nova illa a te excogitata et inanis opinio. Nam 
aliquanto ante tempore corpora primi nostri paren- 
tes habuerunt. 

LXVI. Quod sí te illud examinat, neque potes 
animalem in modum ista cogitans spiritus gratiam 
percipere, o infidelis homo et infidelibus deterier, 
dic $96 mihi sodes quantum unumquodque Dei 
opus habet miraculi? Quomodo celum ex nihilo 
in sublimi porrecetuni est et expansum ? Ündenam 
solis ille fulgor accensus est, aut ille ipse cum 
luna sideribusque conditus ? Quanam vero ex 
priore materia translata terra est, qu: est ex nibilo 
producta? Quonam ex naturz genere montes excisi 
sunt? Unde totius universi constitutio, quam ex 


κοριαθεῖσα ; Πόθεν τῶν νεφῶν 1j σύστασις, f| ὑπὸ D nihilo Deus peperit ?* Aut unde nubes conflatz sunt, 


Kv σχέπει τὸν obpavóv ; Πόθεν τοῦ χώνωπος xal 
Hs σχνιφὸς διὰ προστάγµατος θεοῦ τῷ θεράποντι 
εὐτοῦ Μωῦσῇ ὁ πορισµός; Πῶς τὴν ξυλίνην ῥάόδον 
i; bow µετέθαλεν ἐπεφυχωμένον χαὶ Eprovza ; Πό- 
itv τῇ χειρὶ τοῦ Μωῦσέως τῷ εἰς χιόνα µεταδάλλε- 
fa:; Οὕτω xal τότε Ἰθέλησεν ὁ θεὸς, ὦ ἄπιστε, 
dà δερµατίνους φύσει χιτῶνας ἄνευ ζώων, ἄνευ 
έχνης τινὸς ἀνθρωπίνης xal πολυµόρφου ἕργα- 
ας, ἅμα θέλων ἐποίησε τοῖς περὶ τὸν ᾿Αδάµ’ ὡς 
ιπαρχῆς ἅμα Ἠθέλησε., xal οὐρανὺς xai τὰ πάντα 
εγένητα:. Καὶ περὶ τούτων πολλάχις ἔφημεν xal 
v ἆλλοις τόποις, xal ἀνωτέρω. Καὶ τοῖς μὲν βου- 
οµένοις τὸ ζᾗν σύντομος ἡ σωτηρία, χαὶ εὐθυέλεγ- 
τος fj χΧαχοπιστία * τοῖς δὲ μὴ θέλουσι τὸ τῆς σωτη- 
dag χαταδέξασθαι διδασκαλεῖον οὐδὲ ὁ πᾶς αἱὼν 
ιρὸς διαλογὴν ἐξαρχέσειε, χωφευούσης ἀεὶ τῆς 
χοῆς xsv ἁἀσπίδος , xal τὰ dca βυούσης, τοῦ 
ἡ κατάδέξασθαι φωγὴν» ἐἑπᾳδόγτων, gappa- 
οὗται  φαρμαχευομέγη παρὰ σοφοῦ , κατὰ τὸν 
εἷον λόγον. Tol; δὲ υἱοῖς τῆς ἀληθείας, οἶμαι, ὠφέ- 
ἵμος οὐκ ὀλίγως , x&v τε διὰ πλάτους ὁ λόγος clpn- 
ένος ἐνταῦθά poc χεῖται, 


E. Ἐλεύσομαι δὲ εἰς τὸν περὶ ἁναστάσεως λόγον. 
Ίταν Ὑὰρ ἑξαπατήσῃς τοὺς ἀγνοοῦντας, τὸ aby 
ρόνηµα ἁἀποδαλλόμενος, ὦ µαταιοπὀνε, xaX εἴπῃς, 
tke τῶν ἁπλουστέρων νοµίζουσι τοὺς ἀσεθεῖς μὴ 
ύξεσθαι ἁἀναστάσεως. « . « « «. 
9 µόνον γὰρ τοῦτό ἐστιν kv σώµατι, ἀλλὰ χαὶ xvo- 
ια ἐξ ἡμῶν φύεται, ὡς εἰπεῖν, φθεῖρες χαὶ χόνεις, 
τε ἐχτὸς τοῦ σώματος ὄντα, οὔτε ἀπὸ τοῦ σώματος 
γχιζόµενα. Καὶ οὐδείς ποτε ἐπεζήτησε χόνιν τὴν ἐχ 
ὃ σώματος ἐχχριθεῖσαν εἰς περιποἰησιν, ἀλλὰ μᾶλλον 
ς ἀναίρεσιν ' οὐδὲ διαφθορὰν τὴν ἐξ αὐτῆς Υεγενη- 
ένην, οὐδὲ ζημίαν τὴν ταύτης ἀπώλειαν ἡγήσοιτό 
e. Τὰ ἀφ' ἡμῶν ῥυέντα, el χαὶ οὕτως ὑπάρχει χατὰ 
w σοῦ λόγον, o) μωρῶς παρ) ἡμῶν ζητηθήσεται. 
δὲ θεὸς ταῦτα slg ἡμῶν σύστασιν ἀγάγοι, ἀλλὰ 
χην ῥύπου ἐξ αὐτοῦ τοῦ ἱματίου ὑπάρχοντος, ἀπ' 


* F. ποσοῦ. 3 Vitiosa lectio. Psal. Lv, 5, ϐ. 


* 


quibus repente ccelum obducitur * Unde culicum 
ciniphumque vim Dei imperio servus ejus Moyses 
comparare potuit ? Quomodo ligneam virgam ani- 
matum ac prorepentem in colubrem convertit? 
Qui fleri potuit ut Moysis manus in nivem commu- 
taretur? Sic igitur et tum Deo, mortalium infide- 
lissime, placuit, ac pelliceas, et quidem veras 
tunicas, sine ullis animalibus, sine humanz artis 
ac multiplicis operis adminiculo, primis nostris 
parentibus simul atque voluit confecit : non secus 
atque initio simulac voluit, ccelum atque universa 
producta sunt. Ceterum de his nos szpius, et aliis 
in locis, et supra disputavimus. Atque hís quiderr. 
qui vitx desiderio tenentur, salutis est. expedita 
ratio, et infidelissimi erroris confutatio facilis, lis 
vero, qui salutis disciplinam ac magisterium re- 
pudiant, ne integrum quidem seculum potest ad 
disputandum sufficere, cum illorum aures perpe- 
tuo, aspidis instar, obsurdescant , que aures suas 
obdurat, ut non exaudiat vocem. incantantium, ve- 
nefici incantantis. sapienter, wt in sacris Litteris 
scriptum est *. Veritatis porro filiis ftuctuosissimum 
hunc sermonem confido fore, tainetsi latius illum 
hoc loco persequamur. 

LXVII. Venio itaque ad institutam de resur- 
rectione disputationem. Cum enim ignaros dece- 
peris, ac tuam opinionem pro vero dogmate subje- 
ceris, itaque dixeris : Nonnulli e rudioribus im- 


' "D pios non putant resurrectionis compotes futuros. 


597 Non enim unum illud inest in corpore, 
sed ex nobis etiam bestie nascuntur, pediculi vi- 
delicet ac lendes : qua neque extra corpus sunt 
neque in corporis ulla parte numerantur. Àc nemo 
excretam ex corpore suo lendem, ut conservarct, 
quasiit, sed ut necaret potius ; neque illatam ab 
ea perniciem aseiscit, Sed neque si perdita illa 
exstinctaque fuerit, id in damno reputabit. Sic quae 
a nobis fluxerunt, tametsi ila tua fert opinio, 8 
nobis ipsis nequaquam stolide requirentur. Neque 
illa Deus in conflandis nobis componendisque 


1131 


S. EPIPHANII 


1188 


restituct, sed tanquam maculam relinquet, quas ex Α αὐτοῦ δὲ δι’ εὐχοσμίαν ἀποθληθέντος, &v δευτέρῳ xax. 


vestibus exorta, nitoris elegantizeque studio dilui- 
wur. liam vero perfectam absolutamque vestem, 
neque mancam, neque redundantem, pro singu- 
lari artis suc »eritia artifex reflciet : omnia quippe 
m ejus sunt. potestate posita. Quod nisi ita se res 
baberet, o hominum íinsanctissime, atque ex ver- 
bosa illa calliditate in amentiam converse , poterat 
dtique Redemptor noster ac Dominus, Deique 
Filius, qui ideirco venerat, ut vitae nobis spem 
certissimam facerct, quique, ut dictorum suorum 
fidem nobis astrueret, pleraque in seipso voluit 
exprimere : poterat, inquam, corporis sui parle 
deposita aliam excitare partem : quemadmodum 
verbosa illa tua recta fldei confutatio atque ineptis- 


ταλείψειεν. Ἐχεῖνο δὲ σαφῶς τὸ ἐντελὲς ἐμάτιον pis | 
λεῖπον, μήτε περιττὸν τῇ αὐτοῦ ἀγχαθότητι τῆς τέχντς 
ὁδημιουργὸς ἀγάγοι' πάντα γὰρ αὐτῷ δυνατεῖ. EL δὲ οἵχ 
οὕπως ἦν, ὡς τὰς ὃ φρένας ἀδικηθεὶς ix cfc πιλότου 
σου ἐπινοίας, εἶχεν ἄρα ὁ Σωτὴρ ἡμῶν xai Κύριος Υἱὸς 
τοῦ θεοῦ. ὁ ἐλθὼν δι) ἀσφάλείαν πᾶσαν τῆς ἡμετέρας 
ζωῆς ποιῄσασθαι τὴν ἡμῶν ἑλπίδα, Ey ἑαυτῷ τε τὰ 
πλεῖστα ἀνατυπωσάμενος, εἰς τὴν τῆς ἀληθείας πρὸς 
ἡμᾶς σύστασιν, µέρος αὐτοῦ εἶχεν ἀποθέσθαι, µέρος 
δὲ ἐξεγεῖραι κατὰ τὴν μυθώδη σου ἀνασχευὴν, χαὶ 
πλήθους λογισμῶν µαταίων συλλογὴν, ὦ φιλόνειχε. 
Αὐτὸς γὰρ εὐθὺς διελἐγχων σου τὸν τρόπον φάσχει 
λέγων, ὅτι Εάν μὴ ὁ xóxxoc τοῦ σίτου πεσὼν 
εἰς τὴν γῆν ἁποθάνῃ, µόνος μένει. ἑὰν' δὲ 4 εσὼν 


siarum rationum, o contentionis cupide, multi- B ἁποθάνῃ, πολΛοὺς κόκκους φἑρει. 
tudo declarat. Verum ipse tuum evestigio modum ac rationem redarguens jia pronuntiat : Nisi στε- 
wum frumenti cadens in terram morisum — fuerit, solum. manet. δὲ autem — ceciderit. mortwumque [κε 


ril. grana mula parit ', 

Quodnam illud erat granum, de quo loquebatur? 
Nemo est qui dubitet, idque mundi totius confes- 
sione constat, de se ipso Dominum locutum, lioc 
est de corpore suo, sanciissimaque illa carne, 
quam ex Maria ceperat, ac de bumana omni na- 
tura. Quod autem cadendi ac moriendi vocabulis 
utitur, ut et alio in loco dicit : Ubi erit cadaver , 
illic congregabuntur et aquilo * , ad triduanum cor- 
poris soporem retulil; quod ne ipse quidem diffi- 
teri potes. Nam divinitas ipsa cum somni est ex- 


pers, tum cadere superarique non potesl, nec est C 


Oownino mutabilis. Mortuum est itaque frumenti 
granum, atque iterem excitatum. Utrumnam igitur 
integrum granum excilatum est, an illius pars est 
aliqua derelicta? Aliudne porro, quam quod antea 
erat, an idem $968 penitus esse ac reviviscere 
ecpit, quod et ab Josepho sindone obvolutum ac 
sepultum, et in novo monimento positum surrexit? ? 
Tu te ipse non negaveris. Quemnam autem mulie- 
ribus angeli resurrexisse nuntiabant, cum ita di- 
- cerent : Quem quaeritis? Jesum. Nazarenum ? Sur- 
rexit, non est hic : venite, videte locum *. Perinde 
acsi diceret : Venite, videte locum, et Origenem 
docete ; nullas istic illius jacere reliquias, sed in 

tegrum surrexisse. Atque ut intelligas resurrexisse 
lotum, Surrexit, inquit, non est hic, ut nimirum 


Καὶ τίνα ἄρα ἔλεγε xóxxov ; Παντί τῳ σαφές ἐστ., 
xal ὡμολόγηται παντὶ τῷ χόαµῳ, ὅτι περὶ ἑαυτοῦ 
ἔλεγε, τουτέστι περὶ τοῦ σώματος τῆς σαρχὸς vi, 
ἁγίας, T ἀπὺ Μαρίας εἴληφε, χαὶ ὅλης αὐτοῦ τῖ, 
ἑνανθρωπήσεως. Τὸ δὲ πεσεῖν χαὶ ἀποθανεῖν, ὡς λὲ- 
χει" "Οπου τὸ πτῶμα, ἐχεῖ συγαχθήσονται ci 
ἀετοί ' περὶ τῆς αὐτοῦ τριημέρου τοῦ σώματος χοι- 
µήσεως ἔλεγεν, ὡς xal αὐτὸς ὁμολογήσεις. Ἡ τὸρ 
θεότης αὑτοῦ ἀχοίμητος, ἅπτωτος, ἀχράτητος, ἄτρε- 
πτος. Απέθανε τοΐνυν ὁ χόχχος τοῦ σίτου, xal wid 
"Όλος οὖν ὁ xóxxog ἀνέστη, f| λεῖμμα αὑτοῦ ἀνέστν 
AX χόχχος παρὰ τὸν ὄντα, Ἡ ἀὑτὸ 6 ὢν ch; n 
εἶναι, τὸ διὰ τοῦ Ἰωσὴφ κχεχηδευμένον iv σινδόνι, 
xai ἓν µνήµατι χαινῷ τεθὲν ἀνέατη, Πάντως ὅτι o2x 
ἀρνήσῃ. Τίνα τοίνυν εὐηγγελίζοντο ἐγηγέρθαι οἱ 
ἄγγελοι ταῖς γυναιξίν; ὡς φασί' Τίνα Ὀπεεῖτε; Ἱη- 
σοῦν τὸν Ναζωραῖον; Ἀνέστη, οὐκ ἔστο ὧδε- 
δεῦτε, ἴδετε τὸν τόΧον. Ὡσεὶ ἔλεγε: Aevca, ἴξετε 
τὸν τόπον, καὶ Φυνετίσατε τὸν Ὡριγένην, ὅτι cix 
ἔνι λεῖμμα χείµενον ὀνταῦθα, ἀλλὰ ὅλον ἀνέστη. Καὶ 
ὅπως (vie, ὅτι ὅλον ἀνέστη' Ανέστη, οὐκ ἔστιν 
ὧδδ ἵνα ἀποχρούση σου τὴν φλυαρίαν, ὅτι λεῖμμα 
αὐτοῦ οὐχ ἐγχατελείφθη, ἀλλ᾽ αὐτὸ τὸ ἠλωθὲν, αὐτὸ 
τὸ νυχθὲν τῇ λόγχῃ, αὐτὸ τὸ κρατηθὲν ὑπὸ τῶν Φα- 
ῥρισαίων, αὐτὸ τὸ ἐμπτυσθέν. | 
nugas tuas discutleret, demonstraretque residuum - 


ilius nullum sbjectum 1ο reliclum fuisse; sed idem esse plane corpus, quodet clavis confixum, - 
ei lancea perforatum, et a Pharisseis comprehensum est, ac spulis aspersum. 


ΙΙΧΤΗΙ. Quid autem attinet plura ad infelicem D 


illius et insolentem loquacitatem congerere? Quo- 
circa non secus atque ipse resurrexit suumque 


corpus excitavit, ita e£ nos excitabit. Nam ex co. 


sanctissimus Apostolus spem nostram conürmavit 
his verbis * : Quomodo dicunt quidam in vobis mor- 
luorum resurrectionem mon esse? Quod si mortuo- 
rum resurrectio non est, neque Christus. resurrexit. 
Si awtem Christus non resurrexit, inanis ergo est 


! joan. τει, 34. 
43 sqq. *!c. à τάς. 


! Matth. xxiv, 28. 


3 Matth. xxvii, 50, 60. 


EH. Καὶ τί pot τὰ πλήθη λέγειν πρὸς ἔλεγχον - 
τούτου τοῦ ὀλεεινοῦ xal πολυχόµπου τῆς iv αὐτῷ χε- 
νηθείσης φλυαρίας; "Apa οὖν, ὡς ἀνέστη, χαὶ ἑαυ- 
τοῦ τὸ σῶμα Ἠγειρεν, οὕτως xai ἡμᾶς ἐγερεῖ. Απὸ 
τούτου γὰρ ἔδειξεν ὁ ἅγιος Απόστολος τὴν ἡμῶν ἑλ- | 
πίδα, φῄσας, ὅτι Πῶς Aéyovol τινες ἕν ὑμῖν, δει 
ἁνάστασις γεκρῶν οὐκ ἔστυ'; Εἰ δὲ ἀνάστασις - 
γεκρῶν οὐχ ἔστι, οὐδὲ Χριστὸς ἐγήγαρται. Ei δὸ 
Χριστὸς οὐκ ἐγήγερται, xevór ἄρα τὸ κπήριγµα 
* Μα. xxvii, 5, 6. 5 10ου. τν, 


& 
. * 


0045 








ADVERSUS ILERESES LIB. 1f. TOM. 1. — HERES. LXIV, * 


(9 


ἡμῶν" µαταία καὶ ἡ πίστις ἡμῶν. Εὁρισκόμεθα δὲ A praedicatio nosira, vana est et fides vesira. Ἰωυεπί- 


xal ψευδοµάρευρες τοῦ θεοῦ, ὅτι εἴπομεν' Ἔγειρε 
τόν Χριστὸν καὶ τὰ ἑξῆς. Καὶ ὕστερον ἐπιφέρει,λέγων’ 
Ásitó φθαρτὸν τοῦτο ἐνγδὐσασθαιὰφθαρσίαν, καὶ τὸ 
θητὸν' τοῦεο ἐνδύσασθαι ἀθανασίαν. Καὶ οὐχ εἶπε 
tb θνηςὸν µόνον, οὐδὲ τὸ φθαρτὸν µόνον, οὐδὲ τὴν ἀθά- 
νατον ψυχἠν' ἁλλὰ τὸ φθαρτὸν τοῦτο, μετὰ προσθήχης 
«ἧςτοῦτο, καὶ tó θν ητὸν τοῦτο, μετὰ προσθήχης τῆς 
τοὔτο. Αὐτὸς οὖν ὅλος ! ὁ χόχχος αὐτοῦ ἀνέατη' xai οὐ 
µέρος ἀνέστη, ἀλλὰ ὅλος ἀνέστη; χαὶ οὐκ ἄλλος χόχχος 
παρὰ τὸν ὄντα ἀνέστη, ἀλλ᾽ αὐτὸς ὁ πεσὼν Év τῷ µνήµα- 
τιόλος ἀνέστη. Καὶ ποῦ ἰσχύει σου fj χενοφωνία; Δύο 
T&p χόχχους οἶδεν fj θεία Γραφὴ εἰρημένους, ἕνα kv τῷ 
Εὐαγχελίῳ, καὶ ἕνα παρὰ τῷ ᾽Αποστόλῳ. Καὶ ὁ μὲν 
εἰς τὴν πᾶσαν σαφΏνειαν δηλοῖ χατὰ τὰ τελείως ἓν 


mur autem et falsi testes Dei , quoniam dizimus : 
Suscitavit Christun, etc. Deinde subjecit : Oportet 
corruptibile hoc induere incorruptionem, ei mortale 
hoe induere immortalitatem. Non dixit mortale so- 
lum, neque corruptibile solum, nec immortalem 
denique animam : sed corruptibile hoc et mortale, 
addito utrobique pronomine, hoc. Quamobrem gra- 
num ipsius, et quidem integrum, non ejus tantum- 
modo pars, sed integrum, uti diximus, surrexit ; . 
nec aliud, quam quod erat antea granum, sed 
illud ipsum, quod in monimentum ceciderat, totum 
integrumque surrexit. Quid igiiur virium habet 
absurda illa tua sententia ? Duo siquidem grana, 
qus paulo ante retulimus, Scriptura commemorat : 


abvip ἑνεργηθέντα, ὅπερ ἐστὶ πρωτότνπον «τῆς ἀνα- B quorum alterius in Evangelio, alterius apud Apo- 


στάσεως. Τοῦτο γὰρ xa διδάσχων xal ποιῶν 6 Σω- 
τρ τὰ πάντα ἡμῖν el; παράστασιν βεδαίως εἰργά- 
σατο εὐθύς. "E)sys γὰρ περὶ τοῦ χόχκου, καὶ τοῦ 
Ίγειρε * 5v χόχχον, ἵνα ἡμῖν τὴν πίστιν τῆς ἐλπίδος 
βεθαιώση τῆς ἡμῶν ἀναστάσεως tv ἁληθείᾳ. 


stolum fit mentio. Primum illud ad rem declaran- 
dam efficacissimum est, secundum ea quz perfecte 
im eo gesta sunt, quod est velut resurrectionis 
exemplar. Etenim docens istud Salvator, et faciens, 
subinde confürmandis nobis omnia constanter 


prestitit. Nam de grano, deque eodem excitando idcireo disseruit, ut spei nostr, quam de vera 


resurrectione 899 concepimus fidem assereret. 

Απὸ τούτου διαδεξάµενος ὁ ᾿Απόστολος, Πνεύματι 
ἁγίῳ φερόµενος, τὴν μετὰ εν ἀνάστασιν ἑσομένην 
δόξαν τῶν ἁγίων διηγούµενος ἡμῖν, χαὶ τὴν τῆς ἆπο- 
λαύσεως τῶν ἀγαθῶν, δείχνυσι πάλιν διὰ τοῦ χόχχου 
τοῦ σίτου, κατὰ τῶν ἁἀπίστων ἐπιχηρυχευσάμενος. 
A-LAà ἐρεῖς μοι. Πῶς ἐγείρογται οἱ yexpol ; xoi 
δὲ σώματι ἔρχονται; Kal φησι πρὸς τὸν τὰ τοιαῦτα 
ὰλἔγοντα. "Agpov. Ὅ γὰρ ὅλως περὶ ἁνασεάσεως 
ἀμφιδάλλων ἄφρων ἑἐστὶ xal ἀσύνετος. Εἶτά φησιν’ 
"Agpor, σὺ ὃ σπείρεις οὐ ζωογογνείται, ἐὰν μὴ 
ἁτοθάνῃ. Kal ὃ σπείἰρεις, οὐ τὸ γεγησόµενον copa 
σπείρεις, d 1λὰ rourór. κόχκον, εἰ τύχοι, σίτου, ἢ 
τῶν ἅ Ίων σπερµάτων ' καὶ οὐ ζωογονεῖται, ἐὰν' 
μὴ ἀποθάνῃ. Ὁ δὲ θεὸς δίδωσιν αὐτῷ σῶμα ὡς 
ἠθέλησε, καὶ ἑχάστῳ τῶν σπερµάτω»ν ἴδιον σῶμα. 
Καὶ ὁρᾷς, ὅτι οὐκ ἁλάσσεται τὸ σῶμα. θὐδεὶς γὰρ 
σπείρας κριθὰς ζητεῖ otov * οὐδὲ µελάνθιον ἔσπειρε, 
xa εὗρε χριθἠν " ἀλλὰ τὸ σπειρόµενον αὐτό ἐστι τὸ 
ἐγειρόμενον. 'Εὰν δὲ χαὶ χαταλειφθῇ ἐξ αὐτοῦ 
χάτω ἓν τῇ Υῇ, καὶ ἀναστῇῃ ἐξ αὐτοῦ τὸ βλάστημα, 


Huic successit Apostolus, qui divini Spiritus 
afflatu, sanctorum gloriam, quz post resurrectio- 
nem futura esi, ac bonorum fructum voluptatem - 
que declarans, eadem grani tritici similitudine de- 
monsirat, tale adversus infideles precouium insti- 
tuens. AI dices mihi : Quomodo resurgunt mortui ? 
quonam vero corpore veniunt *? Ad baec ita respondit : 
Stulte. Stultus enim est et imprudens, qui omnino 
de resurrectione dubitat. Ergo ita subjicit : Stulte, 
Iu quod seminas non rivificatur, nisi mortuum (uerit. 
Et quod seminas, non (futurum corpus seminas, sed 
nudum granum, exempli causa, tritici, aut aliorum 
seminum ; εί non. vivificatur, nisi mortuum fuerit. 
Deus autem dat illi corpus sicut voluit, et unicuique 
semini proprium corpus. Auimadvertis, opinor, nou 
commutari corpus. Nemo enim qui hordeum seve- 
rit, triticum requirit; neque nigella Romana con- 
8ita hordeum reperit ; sed id ipsum excitatur quod 
satuin est. Ac duminodo aliquid ex ipso relictum 
in terra fuerit, atque ex eo germen effloruerit, sic 


ὧδε μὲν iv τούτῳ τῷ φθαρτῷ clup, καὶ μὴ εἰς p in. corruptibili hoc tritico, quod nulli judicio ob- 


χρίσιν ἑρχομένῳ, τὸ μὲν χαταλειφθὲν ἄχρηστον, 
τὸ δὲ LE αὐτοῦ ἐΣγειρόμενον κάλλιον. Ἠθέλησε δὲ 
δεῖξαι τὴν φαιδρότητα διὰ τὴν ἀπιστίαν τῶν μὴ τὴν 
ἑλτίδα τοῦ Θεοῦ χαραδοχούντων. Τἀάληθή μὲν γὰρ 
ὁ κόχχος τοῦ σίτου λεπτότατος. Ποῦ δὲ ἐν τῷ τοιού- 
T κόχχῳ τῷ σµιχροτάτῳ καὶ ῥίζαι, xaX βάσεις, 
xat χαλάµη, xaX αἱ γονατίδες, χαὶ al τοσαῦται σύριγ- 
γες, xoi χεφαλίδες, xal θῆχαι, xal ἀνθέρικες, xat 
χόχχοι πολυπλασιάζοντες ; 

ZE'. "Iva δὲ xai σαφέστερον εἴπωμεν τὰ ὅμοια τού- 
τοις διηχούµενοι, πόθεν τῷ Mobost υἱῷ τῆς Ἰωκαδὲθ, 
vip τοῦ ᾽Αμρὰμ τὸ νύξαι πέτραν ἐν ῥά6δῳ, καὶ 
φροσενεγχεῖν ὕδωρ EE ἁπόρου Όλης, τὸ δηρὸν εἰς 


& γρ. ὁ λόγος. * Ε. ἐγεῖραι. * FL Cor. xv, 53 sqq. 


noxium est, inutile est quod relinquitur, quod ex- 
citatur vero, przstantius. lllum porro splendorem 
ac claritatem propter eorum infidelitatem decla- 
rare voluit, qui nihil a Deo quod speretur exepe- 
ctant. Nam revera tenuissimum est tritici granum. 
in qua quidem tam exigua mole ubinam radices 
el quasi fundamenta sunt? tum deinde cuimus, - 
genicula , tot fistula, capitella, "folliculi, ari- 
8e, granaque multiplicata ? 

LXIX. Clarius quid velim eloquar, atque his 
similia percurram. Undenam Moysi Jocbabetliz et 
Amrami fllio illa virtus, ut virga silicem perfora- 
rel, minimeque idonea ex materia laticem aqua 


i91 ., 


5. ΕΡΙΡΗΛΝΗ 


43 


proferret? qued sieceum erat ia humorem conver- A ὑγρὸν μεταδαλεῖν, τὸ πατάξαι θάλασσαν, καὶ διαιρεῖν 


teret, percussum mare duodecim in vias atque iti- 
uera maritima solo imperio divideret, fluvium in 
sanguinem mutaret, ranarum iantam repente co- 
piam in unum cogeret, culices Aeyptiis immitte- 
ret, misceret igni grandinem, nigerrimam noctem 
ac densissimis tenebris obductam iisdem illis 
JEgypliis offunderet, primos JEgyptiorum partus 
interliceret, ignes columns beneficio populo, quem 
pastoris instar regebat, iter prseiret, angelorum pa- 
nem oratione ac precibus eliceret , coturnices 
GO0Q largissime suppeditaret , ac tot hominum 
millia Deo jnbente satiaret, ejusdem Dei, vocem 
exaudiret, dignus, inquam, haberetur ex tam infi- 
nita hominum multitudine, qui et-Dei vocem audi- 
ret, et illius colloquio frueretur, quadraginta dies, 
totidemque noctes nullam earum rerum desidera- 
ret, quibus nature necessitate ad vitam susten- 
taudam utimur, illius deinde caro solis in splen- 
dorem ac radiantem fulgorem verteretur, qui ità 
popul oculos persiringeret, ut illius faciem fixis 
oculis contemplari lsraelis posteri nequirent, ut 
illius manus in nivem mutaretur cx 63516, ui ad 
Core, Dathan, Abiron et Annan hauriendos de- 
hiscere terram juberet, ut illud audiret denique : 
Ascende in montem, et. illic morere *, ut illius se- 
pulturam hominum nemo cognosceret? quando- 


quidem sacre istud Littere significant : non esse 


εἰς δώδεχα ὁδοὺς (49) ὁδοιπορίας kv θαλάσση τῷ χε- 
λεύσματι, τὸ ποταμὸν εἰς αἷμα μεταδαλεῖν, τὸ βάτρα. 
xov ὑπὸ θίξιν συναγαγεῖν τοοοῦτον, 9b τὴν σχνίφα 
ἐπικέμφαι Αἰγνυπτίοις, τὸ χάλαζαν μῖδαι μετὰ τοῦ 
πυρὸς, εὺ νύχτα µέλαιναν καὶ ἑσκοτιαμένην Alyo- 
πτίοις ἐπιχεράσαι ζοφώδη, τὸ πρωτότοχα χτεῖναι τῶν 
Αἱγνπτίων kv θανάτῳ, τὸ στύλῳ πυρὸς καθοδηγεῖν 
λαὸν δι αὐτοῦ ποιµαινόμενον, τὸ ἄρτον ἀγγέλων ix- 
ενέγχαι εὐχῃ καὶ ἰχεσίᾳ, τὸ ὀρτυγομήτραν ἀνιέναι. 
xai χορεννύειν τοσαύτας µυριάδας ἀνδρῶν διὰ προσ- 
τάγματος θεοῦ, τὸ ἀχοῦσαι φωνὴν θεοῦ, τὸ χατ- 
αξιωθῆναι ἀνὰ μέσον τοσούτων τῶν µυριάδων Θεοῦ 
φωνῆς ἀχούειν, xat συνομιλεῖν θεῷ, «b διὰ τεσσαρά- 
χοντα ἡμερῶν, xaX διὰ τεσσαράχοντα νυχτῶν ut ἐπι- 


B ζητῆσαι τὰ χρειώδη τῶν κατὰ τὴν φύσιν τῆς ἡμετέρας 


πλάσεως, τὸ μεταθληθῆναι τὴν oápxa elc φαιδρότητα 
tiov, χαὶ ἀκτῖνα φωτεινὴν, στροθοῦσαν λαδν πρὸς «b 
ph δύνασθαι ἀτενίσαι τοὺς υἱοὺς Ἱσρα)λ εἰς τὸ πρόσ- 
ωπον αὐτοῦ, τὸ τὴν χεῖρα σαρχίνην οὖσαν μεταθλτ6ῆ- 
ναι εἰς χιόνα, τὸ χελεῦσαι τῇ γῇ χᾶναι τὸ στόµα x05; 
ὑποδοχὴν τοὺς περὶ 8 Κορὲ, xat Δαθᾶν, χαὶ ᾿Αδειρὼν, 
καὶ Ἀννᾶν, τὸ τέλος ἀχοῦφαι. 'Avd6nOL elc τὸ ἕὄρος, 
xáxet σελεύτα, τὸ μὴ γινώσχειν ἄνθρωπον τὴν αὐτοῦ 
ταφἠν; σηµαίνοντος τοῦ θείου Γράµµατος, ὡς ὑπὸ 
ἀνθρώπων τὸ σῶμα Μωῦσέως μὴ χεχηδεῦσθαι, ἀλλὰ 
χαθὼς ὑποτίθεται ἡ διάνοια, ὑπὸ ἁγίων ἀγτέλων. 

ab hominibus Moysis corpus sepultum, sed ab 


angelis videlicet : quod verba ipsa tacite intelligentiz nostre subjiciunt. 
Atque hec omnía tum gesta sunt, cum adhuc in (; Kal ταῦτα mávsa ἔτι ὄντος αὑτοῦ ἓν τῷ χόσμῳ 


hoc mundo versaretur ; gesta autem in 60, quod 
animale erat ac spiritale perfecte simul est factum. 
Sed nos velut quoddam illinc pignus accipimus, ad 
illius perfecte pullplationis exemplum, qus tum 
accidet, cum dictum illud implebitur : Seminatur in 
ignobilitate, resurget in gloria. Seminatur in infir- 
mitale, resurget ín. virtute *. Etenim nonne infir- 
mum est, quod ita seminatur, ut ubi seminetur 
ignoret * lgnobilitate vero nonne plenum illud est, 
«quod ín sepulerum abjectum obruitur aggestu 
pulveris, ac laceratur, projieitur, omnique sensu 
destituitur ? Contra vero nonne gloriosum id est, 
quod ad vitam ezcitatur, et in sempiternum per- 
nianet, ac cum divina benignitatis spe ac fiducia 


τούτῳ, ἔτι ἓν τῷ duytxip τούτῳ xal πνευματιχῷ ἅμα 
τελείως γενομένῳ. Λαδόντες δὲ ἀπεντεῦθεν τὸν ἀῤῥα- 
θῶνα εἰς ὑπόδειγμα τῆς τελείας τότε βλαστήῄσεως, 
ὅτε πληροῦται τὸ εἰρημένον ' Σπείρεται ἐν ἀτιμίᾳ, 
ἐγείρεται ἐν δόξῃ᾽ σπείρεται &v ἀσθενείᾳ, ἐτεί- 
perat àv. δυγάµει. Πῶς γὰρ οὐχ ἀσθενὲς τὸ στειρό- 
µενον, xa μὴ γινῶσχον' ποῦ σπείρεται; Πῶς οὐχ 
ἄτιμον τὸ Ev μνήµατι βαλλόμενον, καὶ χόνιν ἑταμώ- 
µενον, λαχιζόμενόν τε καὶ ῥιπτούμενον, xai ἄναι- 
σθητοῦν; Πῶς oüx ἔντιμον τὸ ἐγειρόμενον, χαὶ ci; 
αἰῶνα Ota vov, xal iv ἐλπίδι τῆς τοῦ θεοῦ φιλανθρω- 
«iac οὐρανῶν βασιλείαν χτώµενοὺ; Όπου  άμγοισι 
δίκαιοι ὡς ὁ ἥιος' ὅπου ἔσονται Ισάγγεοι, 612 
μετὰ τοῦ νυμφίου χορεύσουσιν, ὅπου οἱ περὶ Πέτρον 


coleste regnum possidet * ubi fulgebunt justi sicut D χαθέζονται ἐπὶ δώδεχα θρόνους, τὰς δώδεχα φυλὰς 


$01*? ubi angelis erunt equales ο αἱ cum 
sponso choreas agent? ubi cum Petro apostoli 
duodecim in thronis consident, totidemque lsraelita- 
rutn tribus judicant 57 Ubi ea justi percipient, quz 
nec oculus vidit, nec auris audivit, necin cor homi- 
fis ascenderunt, que praparavit Deus diligentibus 
s2*? Nostra igitur resurrectio Dei est ope ac vir- 


Χρίνοντες τοῦ Ἱσραὴλ, ὅπου AfyVovtat οἱ δίχαιοι d 
ὀφθα.ἲ μὸς οὐκ εἶδε, καὶ οὓς οὐκ ἤκουσε, καὶ és 
καρδίαν ἀνθρώπου οὐκ ἀνέδη, d ἠτοίμασεν ὁ Θες 
τοῖς ἁγαπῶσιν αὐτόν; Ἡμῶν τοίνυν fj ἀνάστασις 
ἐν θεῷ, xai παντὸς ἀνθρώπου δικαίου τε xat ἁδίχον. 
ἀπίστου τε xol πιστοῦ, τῶν μὲν ἐγειρομένων εἰ; 
ξωὴν αἰώνιον, τῶν δὲ εἰς χρίσιν αἰώνιον. 


tute futura, generisque hominum omnis, tam justorum videlicet, quam injustorum, inüdelium per. 
inde ac fidelium, quorum ad vitam alii, ad zternum alii judicium resurgunt *. 


! Deut. xxxi, 49. * L Cor. xv, 49. 
n, 9. " Matth. xxv, 40. * Cor. τῶν περί. 


(49) Καὶ διαιρεῖν elc δώδεκα ὁδούς. Cum Rubrum 
mare trajecerunt Judzi, totidem impressas vias, 
quot erant tribus, Hebrzorum traditio est, quam 


* Matth. xui, 43. 


* Matth. σσ, 50. * Matth. xix. 48. * E Cor. 


Origenis memorat, homil. 5in Exodum, ct Kimchius 
in psal. cxxxvi, 


1195 
ϱ’. Καὶ σιώπα Ba6vov, 


τῆς πολλῆς σου δεινότητος πρὸς θεὸὺν χραυγἩ άνερχο- 
µένη * "Ηξει γὰρ ἐκ Σιὼν ὁῤυόμεγος ἀποστρέψαι t 
ἀσεθείας ἁπὸ 'Iaxd6. Καὶ όα.ΛΊπίσει, xal οἱ vsxpol 
ἀγαστήσονται, καὶ ἡμεῖς ἁρπαγησόμαθα εἰς evy- 
ἀγτησιν αὐτῷ εἰς ἀέρα. Ὡς καὶ ὁ καλλίων µακαρί- 
της (50) Μεθόδιος εἶπε. Τοῖς δὲ αὐτοῖς xai αὐτοὶ οἱ- 
χοδομοῦντες προσεθήχαμεν. ᾿Απὸ γὰρ τῶν ουν- 
ενευγµένων ἑχάστης λέξεως ἔστιν ἰδεῖν τὰ ἐπί- 
χειρα (81). Διαιρῶν γὰρ ὁ ἅγιος Απόστολος τῶν δύο 
τρόπων τὸ εἶδος, εἰς µίαν ἐλπίδα συνήγαγεν ἀπὺ τοῦ, 
μεις ἁρπαγησόμεθα ἐν νεφό.αις slc συνάντησι» 
αὐτοῦ ἵνα δείξῃ ὄντως τοῦτο τὸ σῶμα, xai οὐχ 
ἕτερον παρὰ τοῦτο. 'O γὰρ ἁρπαγεὶς οὕπω τέθγηχε. 
Δειχνὺς δὲ, ὅτι οὗ φθάάομεν τὴν τῶν νεχρῶν ἀνά- 
στασιν, ἵνα τὸ παρὰ ἀνθρώποις ἅπορον θεῷ, εὐπό- 
ριστον χαὶ ὄννατὸν ἀποδείξῃ. Ἡμεῖς γὰρ οἱ ζώντες 
οὐ μὴ φθάσωµεν τοὺς κεχοιµηµέγους, καὶ τὴν 
αὐτῶν ἀνάστασιν ' ἔδειξε τοὺς ζῶντας καὶ ἁρπαζο- 
µένους, ἵνα ἁπὸ τῶν ζώντων δείζῃη τὰ ἐχείνων σώματα 
ὁλοσχερῃ ὁὀγειρόμενα, καὶ ἀπὸ τοῦ ἐχείνος πρω- 
τεύειν τῶν περιλειποµένων ζώντων τὸ δυνατὸν τοῦ 
cou ἀποδείξῃ. 


Καὶ ὁρᾶτε, οἱ τῆς ἑαυτῶν ζωῆς ἐπιμελόάμενοι, ὅτι 
πάντες ol κατὰ τῆς ἀληθείας ἀνεχθέντες, ἑαυτοῖς τὴν ἆδι- 
χίαν προσεπορίσαντο * ὡς xai ὁ ἅγιος προφήτης Δαθὶδ 
λέγει ' Συνέ.αδε πόνον, xal ἔτεχεν ἀνομία. Πᾶς 


ADVERSUS H/ERESES LIB. Il. TOM. Ἱ. — HERES. LXIV. 


ἡ ἀρχαία πάλιν ἡμνλ GOL LXX. Sile igitur, Babylon, vetus illa nobis 
ἀναχαινιζομένη σύγχνσις. Πεφίμωσο, Σόδοµα, xoi ἡ . 


1194 


instaurata confusio. Tacete, inquam, Sodoma, horri- 
biliumque vestrorum scelerum clamor ad Deum 
usque provectus: Veniet enim ex Sion liberator qui 
ab Jacob impietates avertat ". Atque is tubá perso- 
nabit, εἰ resurgent wmoriui*: et nos rapiemur ín 
occursum illius in aera*. ld quod longe quam ego 
preclarius beatus Methodius pertractavit; et nos 
lis que ab eo disputata sunt, istud astruximus. 
Enimvero ex his quz conjuneta sunt, vniuscujusque 
dictionis sensum licet intelligere. Atque Apostolus 
duplicis modi speciem distinguens, in unam spem 
contulit, ab iis verbis : Vos rapiemur in nubibus in 
eccursam illius ; ut hoc ipsum corpus vere esse, non 
preter ipsum aliud , ostenderet. Nam qui rapitur, 
nondum est mortuus. Sed et illud demonstrat, 
Eortuorum nos resurrectionem minime antever- 
Suros esse, ut quod expediri ab hominibus non 
potest, a Deo explicari facile, ac fleri posse decla- 
raret. Nos enim, inquit, qui vivimus, non prave- 
niemus.eos qui dormiunt *, quorum resurrectionem 
indicat. Et has voces, viventium, ac raptorum, addi- 
dit, ut priori corpora iliorum doceret integra resur- 
gere ; atque ex eo quod viventes reliquos anteirent, 
Dei potentiam indicaret. 

. Videte, qu:eso, quotquot vitz:e vestre curam geri- 
tis, onines qui ad oppugnandam veritatem insur- 
rexerunt, sibi ipsis injustitis labem acquisisse. 
Quod iis verbis David propheta testatur : Concepit 


γὰρ ὁ ἑαυτῷ συνάγων «by πόνον τῶν ἀλλοτρίων δια- (s laborem, et peperit iniquitatem 9. Nam qui alienarum. 


νοημάτων, ἑαυτῷ τίχτει τὴν ἁδιχίαν καὶ τοῖς πειθο- 
µένοις. Adxzor ὤρυξε, καὶ ἀνέσκαφεν αὐτὸν, καὶ 
ἐμπεσεῖεαι εἰς βόθρον ὃν εἱργάσατο. ᾽λλλὰ πρὸς 
ταῦτα πάντα εἴ τις ἔχει ἀντιλέγειν, ἠχέτω ἐπὶ τῷ 
Θεῷ ἀντιπράττων χαμάτῳφ";.. θεὸς ὰρ Ισχυρὸς οὐ 
χοπιάσει οὐδὲ δινήσει, οὐδὲ ἔστιν ἐξεύρεσις τῆς 
ὡρονήσεως αὐτοῦ ' ἓν ᾗ τὰ λελυμένα σώματα 
ἐγείρει” ἐν ᾗ τὸ ἀπολλύμενον σώζει * ἐν f] τὸ τεθνη- 
κὸς ζωογονεῖ: ἐν ᾗ τὸ φθαρτὸὺν ἀφθαρσίαν ἀμφιέν- 
νυσιν * àv ᾗ τὺν χόχχον τὸν πεσόντα εἰς ἀνάστασιν 
φέρει bv fj τὸν σπαρέντα, xal ἀποθανόντα εἰς πε- 
ρισσοτέραν φαιδρότητα ἄχει, ἀναχαινίζων ' ὡς ἐν πολ- 
^at; Σραφαῖς ἐμφέρεται, αἰνιττομένης τῆς ἡμῶν 
ἀναστάσεως. 


ΟΛ’. Ἐν μὲν τῷ Δαθὶδ περὶ τοῦ ἐγκαιγνισμοῦ τοῦ 
οἵἴκου Δαθὶδ φαλμὸς, ὡς καραδοχῶν ὁ προφήτης 
xai Πνεύματι ἁγίῳ αχοπῶν τὸ µέλλον, εὐλόγως περὶ 
ἁναστάσεως ἔφη Ὑψώσω σε, Κύριε, ὅτι ὑπέλαδές 
-μθ, ἀναχαινίζων µου τὸν οἴχον" τουτέστι τὸ σῶμα 
τὸ πεσόν' καὶ οὐκ εὔφραγας τοὺς ἐχθρούς µου ἐπ᾽ 


absurdarumque cogitationum laborem sibi colligit, 
tam sibi, quam quibus persuadere potuerit, injusti- 
tiam parit. Lacum aperuit, et effodit illum; et in- 
cidet in foveam quam fecit *. Ac si quis his omnibus 
contradicere potest, prodeat in medium, ac Deo, si 
potest, labore suo resistat. Deus enim fortis non 
laborabit, neque sitiet, neque est investigatio prudentia 
tpsius '*. Qua fretus dissoluta corpora excitat, quod 
perditum est servat; quod mortuum est ad vitam. 
revocat; eorruptum incorruptione vestit; granum 
quod cecidit, ad resurrectionem erigit; hominem- 
que qui satus ac mortuus est, uberiorem ad splen- 
dorem iustaurando perducit, uti pluribus in Scri- 
pture loeis expressum est : in quibus resurrectio 
nostra significatur. 

LXXI. Sic apud Davidem in illo psalmo, qui de 
edis dedicutione inscriptus est !!, in quo velut 
exspeclatione suspensus, et futura Q9 Spiritus. 
saneti ope diu ante, propheta prospiciens, consen- 
tanee de resurrectione ita pronuntiat **: Exalltabo te, 
Domine, quoniam suscepisti me ;  instauranda scili- 
cet domo mea , hoc est corpore, quod ceciderat ; et 


ἐμέ. K.aX Σολομὼν ἐν Παροιμίαις (32) ὡσαύτως εἰς τὴν 
ἐἑχεῖσα ἑτοιμασίαν τὰ πάντα τῆς ἑλπίδος παρασχευά- 
ζων προὔτρεπε, φάσχων ' 'Ετοίμαζε εἰς τὴν ἔξοδον — Proverbiis Salomon ad futuram illam vitam spem 

* LXX, xa ἀποστρέψει. 57 F. ἀκαμάτῳ, 154, μα. 90. * [ Cor. xv, 52. *1 Thess. 
* ibid. 44. *Psal. vii, 15. * ibid, Isa. xi, 98. *'* Psal. xxix, 1. |) ibid. 


50) Ὡς xal ó xaAAiov µακχαρίτης. Cor. ὡς καὶ — hac quan nro manibus habemus ac de quibus agimus. 
x&AAtov ὁ µαχα 2) Καὶ Σολομὼν ἐν Παροιμίαις. Longius arces- 


non delectasti inimicos meos super me. [Tta εἰ in 


ίτης. (5 
(54) "Ectw ἰδεῖν τὰ ἐπίχειρα. Forte τὰ ἐπὶ χεῖρα, — sita hic loci hujus interpretatio, οἱ ad Grzcani edi- 


ParBor, Gn. XLI. 28 


Iv, 16. 





1195 


S. EPIPHANII 


1196 


omnem nostram preparans, hunc iti modum horta- A τὰ ἕργασου «ἔξοδον λέγων τὴν ἀπεντεῦθεν ἁπαλλαγήν' 


tur: Prepara in. exitum opera tua !. Nam exitus 
nomine decessionem ex hac vita complexus est. 
Et, Prepara te, inquit, ad agrum ?*. Quam commo- 
nitionem pertinere ad omnes voluit, qui in agro, 
aut in urbe degerent, ac tam eruditos quam opifices 
ac mechanicos, qui nullum in agro opus habent 
quod exerceant. Quid enim linisicibus et aurifabris, 
aut poetis czeterisque scriptoribus est cum agrorum 
cultura commune? Quare vox illa sine ullo discri - 
mine universos simul appellat : Prepara te ad 
agrum ; atque illud significat : omnium hominum 
generi, tam urbano, quam rustico , corporis depe- 
sitionem agri instar esse, propler sepulturam ac 
vite exitum. Deinde eamdem spem resurrectionis 
ostentans addit : Et inslaurabis domum tuam *. Quippe 
semen cum in utero formaretur, est exstructa, cum 
scilicet. unumquemque nostrum matres fingendi 
€ausa parturirent. Tum a terra fit agrove resur- 
rectio, cum eversa post illam in sepulcrum deje- 
4lionem domus erigitur. Quod et Redemptor noster 
eic locutus aperuit : Solvite templum hoc, et in tribus 
diebus suscitabo illud *, sive edificabo, utpote cum 
Sapientia sit; et quidem pro summa sua prudentia, 
quam nulla hominum investigatio potest assequi *. 
Qua etiam przditus, difficillimis ex locis, delapsis 


Kat, Ετοιμάζου, φησὶν, elc τὸν ἀγρόν" ὁμοῦ πᾶσι xbv 
νουθεσἰαν ἐπεχτεινόμενος τοῖς χατὰ ἀγρόν τε xal χατὰ 
ἄστυ, λογίοις τε xal τοῖς τὰς βαναύσους τέχνας ἔπιχει 
ροῦσιν, ofc οὐδεμία ἐργασία κατὰ ἀγρὸν ἐπιζητουμένη. 
Πόθεν γὰρ λινουρχγοῖς καὶ ἀργυροχόοις, ποιηταῖς τε xa! 
λογογράφοις ἡ κατὰ τὴν ἄρουραν ἑτοιμασία ; συλ 
λήδδην γὰρ ὁμοῦ ἡ φωνὴ ἁδιακρίτως τοὺς πάντας 
ἐπειποῦσα χἐχληχεν΄ ᾿Ετοιμάζου εἷς τὸν ἁγρόν' 
ἀλλ᾽ ἡ τοῦτο αἰνίττεται, ὅτι παντὶ ἀνθρώπῳ πολίσῃ 
τε xaX ἀγροίχῳ ἀπόθεσις τοῦ σώματος ἀγρὺς διὰ τὴν 
ταφὴν xoi τὸ τέλος. Εἶτα μετέπειτα τὴν αὐτὴν τῆς 
ἀναστάσεως σηµαίνων ἑλπίδα, φάσχει' Καὶ droi- 
χοδοµήσεις τὸν οἶκόν σου. "Απαξ Υὰρ ᾧχοδο- 
μήθη ἐν τῇ πλάσει τῇ χατὰ τὴν Υαστέρα, ὅτε αἱ µτ- 
τέρες ἐχύῖσκον Éxactov ἡμῶν ἓν τῇ πλάσει. "Ab δὲ 
τῆς γῆς ἡ ἀνάστασις, à ἀπὺ ἀγροῦ, οὐχέτι οἴχοδομο»- 
μένη *, διὰ τὴν ἐπενεχθεῖσαν αὐτῇ χαθαίρεσιν £v τῷ 
τῆς ταφῆς πτώµατι’ ὡς xai ὁ Σωτὴρ ἔφη Αύσατε 
τὸν γαὸν τοῦτον, καὶ ἐν ερισὶν ἡμέραις ἐγερω 
αὐτὸν, f οἰκοδομῶ αὐτόν ' Σοφία v, καὶ Ev -Ἡ 
φρονῄσει αὐτοῦ, T; οὐκ ἔστιν ὑπὸ ἀνθρώπων ἐβεύρε- 
ew. "Ev ᾗ ἐξ ἁπόρων τόπων διαχυθέντων ἡμῶν τῶν 
σωµάτων, τῶν μὲν εἰς τέφραν, τῶν δὲ ἐν θαλάσση, 
τῆς!» δὲ ὑπὸ σαρχοδόρων οἰώνῶν, τῶν δὲ ὑπὸ θηρῶν, 
τῶν δὲ ὑπὸ σχωλήχων φθαρέντων φέρει. 


dissolutisque corporibus nostris, ae partim in cineres conversis, partim in mari, partim & carmi- 
voris avibus, partim 2 bestiis, partim a vermibus consumptis, eadem nihilominus restituit. 
ΙΧΧΙΙ, Nam si quz nihil erant, aliquid ut essent, C 08’. El γὰρ τὰ ἓξ οὐχ ὄντων ἐποίησεν εἰς τὸ εἶναι, 


perfecerit, quanto id quod jam exsistit propriam in 
naluram eonditionemque facilius instaurabit, ut ct 
rectum judicium instituat, et alterum pro altero 
non condemnet , et quod labore fatigatum est sua 
mercede non privet? Etenim si ad solam animam 
fruclus, et coelestis regni possessio pertinet, sane 
corpus iis omnibus, qux concupiverit fruatur ; ver- 
setur in deliciis Gedeon ; neque frustra Joannes 
labore se cruciet, contexto ex camelorum pilis cilicio 
vestitus * : neque in solitudines abditi carnem no- 
stram suggillemus ", neque corpora 603 castitatis 
exercitatione domemius, Sin autem omnium vitae 
institutorum, si castimoniz, si jejunii, si ceterarum 
virtutum corpus est particeps, noninjusiusest Deus, 


ut ei, qui laboraverit, laboris mercedem subtrahat, D 


corporique, quod cum anima communiter in laborem 
incubuerit, nullum premium persolvat. loc enim 
posito, inane ac supervacaneum erit judicium. Nam 
si sola duntaxat anima sisleretur, objicere in judicio 
posset : Non a 1:ne peccatum exortum est, sed 4 
corruptibili illo terrenoque cerpore stuprum, adul- 
terium ac libidines profectz! sunt. Nam ex quo 
tempore a me sejunctum est, nihil est horum com- 


πόδῳ ye μᾶλλον τὸ ὃν εἰς τὴν ἰδίαν χατάστασιν εὖχ:- 
ρῶς ἀποχατάστήσειεν, ἵνα διχαίαν ὁρίσῃ xpiotv' 
ἵνα μὴ ἕτερον ἀνθ ἑτέρου χρίνῃ * ἕνα yh ἀποστερήση 
τὸ xapóy ; El γὰρ φυχῆς fj, ἁπόλαυσις, xat βασιλείας 
οὐρανῶν κληρονοµία, µετασχέτω τὸ σῶμα ὃ βούλετα:’ 
τρυφάτωσαν ol περὶ τὸν Γεδεών ’ μὴ µάτην χαμνέτω 
Ἰωάννης ἐχ χαμΊλων ἔχων τὸ ἔνδυμα᾽ μὴ ἐν ἀνα- 
χωρήσει τὴν σάρχα ὑπωπιάσωμεν ph τὰ σώματα 
ἡμῶν δαµάσωμεν τῇ ἀγνείᾳ. EL δ' ἄρα χοινωνεῖ σώμα 
£y πολιτείαις, ἓν ἀγνείᾳ, ἓν νηστείᾳ xoi ταῖς ἄλλαις 
ἀρεταῖς, οὐκ ἅδικος ὁ θδὸς ἀποστερεῖν tbv χάµατον 
τοῦ κεχµηχότος, xai μὴ ἀποτῖσαι τὴν. µισθα ποδοσίαν 
τῷ ἅμα τῇ Φυχῇ χεχµηχότι σώματι. Εὐθὺς γὰρ εὖ- 
ρεθήσεται ἀργὴ d) Χρίσις εἰ γὰρ} Φυχἠὴ µονωτάτη 
εὑρεθήσεται, ἀντιλέξειε κρινοµένη, ὅτι Οὐκ ἀπ' 
ἐμοῦ τὸ αἴτ'ου τῆς ἁμαρτίας, ἀλλὰ ἀπ ἐχείνου σὺ 
φθαρτοῦ, χαὶ γηΐνου σώματος, τὸ πορνεύειν, τὸ µα- 
χεύειν, τὸ ἀσελγαίνειν. Ἐξότε γὰρ ἀπ ἐμοῦ ἀπέσττ, 
οὐδέν µοι τούτων πέπραχται. Καὶ ἔσται εὐαπολό- 
γητος, καὶ παραλύουσα τὴν τοῦ Θεοῦ xpistv. Ei ü 
xai τὸ σῶμα χαθ᾽ ἑαυτὸ ἀγάγοι ὁ θεός: δύναται γὰρ. 
ὡς xai ἄνω pot διὰ τοῦ Ἱεζεχιῆλ δεδήλωται, εἰ xal 
διὰ παραθολὴν τὸ ἔργον γεγένηται. 


missum. Honesta sane excusandi sui γαιίο, et ad Dei judicium evertenduin idonea. Αἱ si. corpus ipsum 
quoque Deus produxerit, hoc euim facere potest, ut ex Ezecbiele supra demonstravimus, tametsi 
figura quadam ac similitudine tum id opus perfectum fuerit. 


! Prov. xxiv, 27. ^ ibid. ibid. * oan, v, 19. * lea. x1, 28. * Matth. 1m, d." I Cor. ix, 27. 


* Hebr. νι, 10. * F. ἔτι οἰχοδομουμένου, et αὐτῷ. 


tionem accommodata ; nam Hebrza nullam senten- 
Hortatur $sa- 


te illius significationem praeferunt. 


F. τῶν. 


piens, ut rustici reiet agriculturae diligens habeatar 
ratio. 











1197 


ADVERSUS HJERESES LIB. Π. TOM. 1. — ILERES, LXIV. 


4198 


Αλλά τὸ εἶδος εἰς ἀλληγορίαν τῆς τότε παραδου- A — Verum ad veritatem, quz tunc similitudine illa 


λευθείσης ! ἀληθείας ἑτελειύθη, ὡς συνήχθη ὁστέον 
πρὸς ὁστέον, xol ἁρμονία πρὸς ἁρμονίαν, xaY ξηρῶν 
ὄντων τῶν ὁστέων, xal οὐδέπω ψυχῆς, οὐδὲ πνεύ- 
µατος τοῦ χινοῖντος bv αὐτοῖς ὄντος. Καὶ εὐθὺς τὰ 
σώμᾶτα συνἠχθη, xaX χατὰ τὸν τοῦ προφῄτου λόγον 
ἑστερεώθη. Καὶ el. θέλει θεὸς, δυνατός ἐστι τοῦτο 
ποιῆσαι ἄνευ φυχῆς, παρεῖναί τε xat χινεῖσθαι, ὡς xat 
τὺ τοῦ "Αθελ αἷμα σῶμα ὃν μετὰ θάνατον ἐφθέγγετο, 
xai οὐ φυχἠ. 00 γὰρ ψυχἠ ἐστι τὸ αἷμα, ἀλλὰ σῶμά 
ἐστι τὺ φαινόµενον. ᾽Αλλ᾽ οὗ δυνῄσεται σῶμα ἄνευ 
φυχῆς χριθῆναι. ᾽Αντιλέξειε γὰρ xal αὐτὸ, λέγον, 
ὅτι Οὐχ ἐγὼ Ίμαρτον, ἁλλὰ ἡ φυχἠ. Μὴ ἑξότε 
ἀπεχινήθη ἀπ᾿ ἐμοῦ, (μὴ) ἐμοίχευσα; μὴ ἑπόρ- 
νευσα; gd] εἰδωλολάτρησα: Καὶ ἔσται ἀντιλέγον τὸ 


referebatur, adumbrandam istiusmodi species est 
expressa. Cum scilicet os unum ad alterum, et com 
pages ad compagem accommodata est *. Ac cumarida 
essent ossa, nec ulla adbuc anima, vel spiritus, 
quo agitarentur, in ipsis inesset, subinde tamen 
coagmentata sunt , et , ut propheta loquitur, soli- 
dala corpora. Ac si ita Deo libuerit, perficere istud 
potest, nullo ut animz interventu prodeant, ac sese 
commoveant. Non secus atque Abelis sanguis post 
obitum loquebatur *, non anima. Non enim anima 
est sanguis, sed corpus illud quod apparet. Verum 
corpus sine anima judicari non potest. Nam et 
ipsum resisteret, οἱ hunc iu modum exciperet : Non 
ego peccavi, sed anima. Ex quo enim tempore a 


σῶμα τῇ τοῦ Θεοῦ Btxatoxptala, καὶ εὐλόγως ἀντι- B me discessit, num adulterium, num stuprum ullum 


λέγον. Τούτου ἕνεχα τοίνυν, xai διὰ πολλὰ ἄλλα xal 
ἀναγχαῖα ὁ Geb; kv τῇ αὐτοῦ σηφίᾳ τὰ τεθνεῶτα 
ἡμῶν σώματα xal τὰς φυχὰς εἰς παλιγγενεσίαν φέ- 
zc ἓν τῇ αὑτοῦ ὑποσχέσει τῆς φιλανθρωπίας, εἰς τὸ 
thv χεχµηχότα ky ὁσιότητι ἀπολαθεῖν τὴν πᾶσαν 
ὑπὸ Θεοῦ χαλὴν ἀνταπόδοσιν, xal τοὺς τὰ µάταια 
πεποιηχότας ὡσαύτως κχριθῆναι σῶμα ἅμα φυχῇ, 
x&i φυχὴν ἅμα σώματι. 


admisi ? uum simulacra colui ? Jta corpus justissimo 
Dei jüdicio, et quidem jure, contradicet. Quibus de 
causis, aliisque compluribus ac necessariis , pro 
infinita sua sapientia Deus emortua nostra corpora, 
et animas novam ad generationem perducit, quemad- 
modum ex ingenti sua humanitate promisit, Ut qui 
Ἂν sanctitatis officiis elaboraverit, eximium 4 Deo 
prxmium omne percipiat; et quorum inania fuerint 


opera, perinde judicentur. Ut et corpus cum anima, et anima cum corpore ei se judicio eubjiciant. 


ΟΙ’. ᾽Αλλὰ ἀρχέσει µοι ταῦτα πρὸς τὸν ἐἔθελό- 
σοφον ὨΏριγένην, τὸν µαταίως ἑαυτῷ ἐπιθέμενον 
ὕνομα Αδαμάντιον, xal πρὸς τὴν αὐτοῦ ἁτοπίαν, 
xal χατὰ τῆς ἀληθείας, ἓν πολλοῖς µέρεσι τῆς mí- 
στεως χαχῶς ἐπινενοημένην ὀλέθριον διδασκαλίαν. 
Παρελθὼν δὲ xal τούτου τὴν αἴρεσιν, χαθεξἠς τὰς 
ἄλλας, ἐπιπόθητοι, διασχέφοµαι, θεὸν συνήθως ἑἔπι- 
καλούμενος ἀρωγὸν τῆς ἡμῶν ἰδιωτίας, πρὸς τὸ 
δυνηθῆναι ἀντισχεῖν πρὸς πᾶσαν κατὰ τῆς ἀληθείας 
ἐπεγειρομένην φωνὴν µαταίαν, χαὶ ἠττῆσαι, κατὰ τὰ 
ὑπὸ τοῦ ἁγίου 'Hoatou ῥηθέντα, ὅτι Πᾶσα φωνἡ 1) 
ἁπανγαστήσεται ἐπὶ σὲ, πάντας αὐτοὺς ἠττήσεις 
οἱ δὲ ἔνοχοι ἔσονται ἐν αὐτῇ * ἵν οὕτως àv Θεῷ 
τὸ ἐπάγγελμα περαιωσάµενοι τοῖς βουλομένοις νου- 
νεχῶς ἐντυγχάνειν, εἰς γυμνασίαν ἁληθείας καὶ 
φάρµαχον ἰάσεως, περὶ ἑκάστου θηρὸς xai ἱοδόλου 
ἑρπετοῦ, τῶν προσώπων τῶν αἱρέσεων, φημὶ, δίχην 
ἀντιδότου, xal τουτησὶ τῆς τῶν ἩὩριγενιαστῶν φρύ- 


LXXIII. Atque- ο adversus arrogantem illum 
Origenem dicta sufficiant, qui frustra Adamantii- 
sibi nomen ímposuit ; atque adversus illius absurda 
dogmata perniciosamque doctrinam, GA quam 
contra veritatem multis in fidei nostre partibus 
exeogitavit. Nunc illius hzeresi pr:etermissa, dein- 
ceps me, charissimi, ad alias considerandas trans- 
feram; a Deo pro more postulans, tenuitalis ut nostre: 
adjutor esse velit, ut adversus inanem vocem omnem, 
que contra veritatem insurgit, resistere, ac victo- 
riam obtinere possimus, ut Isaias propheta dicit : 
Omnis voz, que insurget contra te, omnes illos supe- 
rabis ; hi autem rei erunt in illa ". Ut cum Dei auxilio 
quod proposuimus exsecuti, in eorum gratiam, qui 
sapienter hzc nostra legere voluerint, ad illustra- 
tionem veritatis, el salutare quoddam medica- 
mentum, quod antidoti sit instar, adversus unius- 
cujusque serpentis, ac venenati reptilis insidias, hoc 


vov δίχην µεμορφωμένης Ex νοτίδος πολλῆς χυχῶν- D est varias hxreseon formas, et hujus Origenianz 


κος, καὶ φωνῇ µείξονι ἐπιχραυγάξοντος, λαθόµενοι 
τὴν τοῦ Κυρίου ἀνάστασιν προπότιον, ὡς εἰπεῖν, 
ἁποθλύσωμεν τὸ γλισχρῶδες τοῦ loo τοῦ φρύνου , 
xa ἑρπετώδους μοχθηροῦ τὴν ἁδιχίαν. Συµθέδηχε 
γὰρ αὑτῷ χαὶ τοῦτο μετὰ πάντων τῶν παθῶν. Ὡς 
ὑπὲρ αὐτοῦ πάσχω καὶ στενάζω. "Ort οἴμοι | πῶς 
ἐθλάδης ; πόσους τε ἄλλους ἔθλαφας, ὣς ὑπὺ δεινῆς 
ἐχίδνης δηχθεὶς ἀπὸ τῆς χοσμιχῆς προπαιδείας, φημὶ, 
xaX ἄλλοις δηλητήριον γέγονας; 


potissimum, qua instar rubete multo ex humoro 
"formatz; miscet omnia, ac majori clamore con- 
tendit, Christi Domini resurrectione sumpta, velut 
potione quadam ad pracavendum parata, lentum 
ac viscosum virus exspuamus, nimirum rubete 
illius ac serpentis nequissimi perniciem. Hoc enim 
ipse ad alias calamitates accessit. Unde illius causa 
doleo ac vehementer ingemisco. Hei mihi ! quomedo 
l»sus ipse illos plerosque lzsisti, atque ab externis 


mundi hujus disciplinis, quasi ab borribili quadam vipera morsus, czteris veneni instar es factus? 


Φασὶ γὰρ οἳ φυσιολόγοι (53) τὸν μυωξὸν ἔμφω- 
λεύειν, xal τὰ γεννήµατα αὐτοῦ ἐπιτοαντὸ πολλὰ 
τίχτειν, ἕως πέντε xai ἔτι, τὰς δὲ ἐχίδνας δὲ τούτους 


Ceterum naturalium rerum scriptores asserunt 
myoxum in latibulis suis fetus eodem partu plures 
edere, quinque videlicet , et eo amplius, iisque insi- 


(53) Φασὶ γὰρ οἱ φυσιοόγοι. Μνωξοῦ meminit in Ancorato. 


! Cor. παραθολευθ. 3 Ezech. xxxvi, 7. 


3 Gen. iv, 10. 


* [ρα Liv, 17. 


1199 


ORDO RERUM. 


1380 


diari viperam. Quse universos in latibulo Racta, cum A θηρᾶσθαι. Καὶ ἐὰν εὕρῃ ὕλον τὸν φωλεὺν fj ἔχιδνα, 
devorare simul omnes nequeat, tum quidem unum A δυναµένη τοὺς ὅλους καταφαγεῖν, ὑπὸ ἓν ἐσθίει εἰς 


alterumque ad satietatem absumit ; czeteros confossis 
oculis ad pabulum aufert, czcosque nutrit, doneo 
prolatos, ubi libitum est, singulos depascatur. Ac 
si [orte ignari quidam in tales inciderint, et ad 
vescendum ceperint, letiferum ex iis venenum hau- 
riunt, utpote viperz: veneno nutritis. lta et tu, 
Origenes, a Gricanicis illis disciplinis mentis oculis 
excescatus, in eos qui tibi adhaserunt, iuum virus 
evomuisti, iisdemque exitialis cibi loco fuisti, atque 
iis ipsis rebus, qu: detrimento tibi fuerunt, detri- 
mentum illis attulisti. 


κόρον, ἕνα f] δύο, Τῶν δὲ λοιπῶν καταχεντήσασα τοὺς 
ὀφθαλμοὺς, αιτία φέρει, καὶ ἀνατρέφει τυφλὰ veyo- 
νότα, ἕως ὅτε βούλεται ἔχαστον αὐτῶν προφέρειν, 
καὶ τοῦτον ἐσθίειν. Ἐὰν δὲ συμδῇ τινας ἀπείρους 
περιτυχεῖν τοῖς τοιούτοις, καὶ λάδωσιν αὐτὰ εἰς 
ἑδωδὴν, δηλητήριον ἑαυτοῖς λαμθάνουσιν ἀπὸ τοῦ 
ἰοῦ τῆς ἐχίδνης ἀνατεθραμμίνα. Οὕτω xal σὺ, Ὥρι- 
Ὑένη, ἀπὸ τῆς προειρηµένης Ἑλληνικῆς παιδείας 
τυφλωθεὶς τὸν νοῦν, ἐξήμεσας τὸν lov «olo πεισθεῖσί 
σοι. xai γέγονας αὐτοῖς εἰς βρῶμα δηλητηρίου, 5C 
ὧν αὐτὸς Ἰδίχησαι ἁδιχήσαος τοὺς πλείους. 





ORDO πεπσα — 
οὐ. IN HOC TOMO CONTINENTUR. 


S. EPIPHANIUS, CONSTANTIENSIS IN CYPRO 
EPISCOPUS. 


Notitia Fabricii. .Á 
Dion. Petavii epistola nuncupatoria. 

iefatio ejosdem. | 13 
Elogia Veterum de Epiphanio. . 19 
Vita S. Epiphanii auctoribus Joanne et Polybio. 23 
Ácta S. Epiphanii Bollandiana. 113 


Carur patsUM. — Caltos apad Grecos et. Latioos. Vita 
sub ementito discípulorum nomine compilata. 115 

Cap. t — (Uasti adolescentis monacbatus, vits sta. et 
quedam ia episcopatu ta. 

Ca». ΠΠ. — Liberalibs. Epiphanii erga pauperes. Mu- 
tus inter eum et Joannem Hi 


124 

Cap. IV. — Prophetise donum; Ancoratus οἱ liber De 
heresibus. . 150 
Car. V. — Bxirema sanct acia Constantinopoli ; mors 
$n redit obita. . 156 
Ca». VI. — Examinsntur Ácta edita, quatenus a Joanne 
conscripta finguntur. , 141 
Car. VII. — Caetera, uta. Polybio adjuncta. obtrudun- 
Lur, explosa. 145 
. Dion. Petarii Monitum ia EpiphanH opos quod Βακα- 
giun inscribitur. 10) 
Epístola Acacil et Pauli ad Epiphanium. 158 
Rescriptum Epiphanii ad Acacium et Paulum. 158 
BEARSNUM SIYE ARCULA ADVERSUS QUIOGINTA 


. 414 
LIBRI I TOMUS Ι. -- Hzreses I-IV. 174 
De Stoicis, hzresis V. 202 
De Platonicís, bzresis VI. 205 
Contra Pythagoreos, haeresis VIT. 206 
De Epicureis, haeresis ΠΠ]. 206 
Samaritz, heresis 1X. 225 
Contra Kssenos, heresis X. 251 
Contra Sebuzos, hzeresis XI. 251 
Contra Gorthenos, heresis XII. 255 
Contra Dositheos, haeresis Xtil. 258 
Contra Sadduczos, hzeresis XIV. 259 
Contra Scribas, heeresis XV. 212 
Adversus Pharisseos, haeresis XVI. 217 
Adversus Hemerobaptistas, h:eresis XVII. 255 
Adversus Nazarzos, hzresis XVIII. 958 
Contra Ossenos, XIX. 309) 
Adversus Herodianmos, ἱστοφίς XI. 210 


Indiculus hareseon quas in tomo II Libri 1 continenter 


LIBRI I TOM. Π. 


Adversus Simonianos, heresis XXI. 286 
Adversus Menandrianos, hzresis XXII. 295 
Contra Saturnilianos, heresis XXIII. 28 


Adversus Basilidianos, heresis XXIY. 


[4 


lerosolymitanum querels. 


Adversus Níeolaitss, h»resis XXV. $19 
Adversus Gnosticos, heresis XXVI. 3530 
Contra Carpocrasios, bzecesis XXVII. 365 


Adversus Coripibianos , sive Merinthianos , h:resis 
XVIII. $,8 
Adversus Nazarzos, hzresis XXIX. 581 
Adversus Ebionseos, hszresis ΧΧΧ. 406 
Contra Valentinos , sive Gnosticos , hzresis XXXI. 


{ 
Adversus Secupdianos, ad quos sese Epipbanes et l-i- 
dorus applicarent, heresis XXXII. 5u5 
Adversus Ptolemaitas, hiresis. XXXIII. Ls 
Indieulus hesreseon qua in IIl tomo libn ] contipen- 


Ur. i 
LIBRI I TOM. iif. 


Contra Marcosios, heresis XXXIV. 5812 
Contra Colorbasios, heresis XXXV. 627 
Contra Heraeleopitas, hueresis XXXVI. 6354 
Adversus Ophitas, hseresis XXXVII. 6ἱ3 
Adversus Caianos, heresis XXXVII. 65' 
Contra Sethianos, heereeis XXXIX. 66 
Adversus Arcbonticos, h»resis XL. 6: 
Adversus Cerdonianos, hzresis XLI. 69 
Contra Marcionistas, haeresis XLI. 69 
Contra Luciasistas, heresis XLIII. 8 
Contra Apelleianos, hzresis XLIV. 82 
Contra Severianos, heresis XLV. 8; 
Contra Tatíanos, heresis XLVI. 85 
Synopsis tomi I libri If. 81 
LIBRI I1 TOMUS I. 85 
Adversus Enecratitas, hssresis XLVII. & 


Contrà Phrypastas, sive Montanistas aut Tascodrugits: 
beresis ΧΙ... * u$ 
Adversus Quintillianos, sive Pepuzianos οἱ Prísel!i 
00$, quibus accedunt et ArtotyriUe, heresis XLIX. 8: 
Contra Quartadecimanos, hz»resis L. us 
Adversus haresin illam, qu» Josnnis Evangelium e 
Apocalypsin rejicit, quam Amentium appellat, haresis I.! 


ο 
Contra Adamianos, bzresis LII. 95 
Adversus Sampssos, heresis LIII. g, 
Contra Theodotianos , h»resis LIT. 96 
Contra Melchisedecianos, heresis LV. 9, 
Contra Bardesianistas, heeresis LVI. g^ 
Contra Neotianos, hseresis LV. o 
Contra Valesios, hxresis ΠΠ. TU 
Contra Catharos, haeresis LIX. 101 
Adversus Angelicos, heresis LX. ts. 
Adversus Apostolicos, bzresis LXI. n 
Contra Sabellianos, heresis LXII. 105 


Adversus Origenianos priores, qui et Fedi aominaalr 


heresis LXIiI. " 
Adversus Origenem Adamantium, bzresis LXIY. 106 


FINIS ΤΟΝΙ QUADRBAGESIMI PRIMI. 


e i e ——Ó 
Ex Typis MIGNE, au Petit- Montrouge. 


c me 


Be^'' "ρα. Inc. 


300 Sumn... 2... t 
Boston, Mass. 02210 





Vm 








THE BORROWER WILL BE CHARGED 
AN OVERDUE FEE IF THIS BOOK IS NOT 
RETURNED TO THE LIBRARY ON OR 
BEFORE THE LAST DATE STAMPED 
BELOW. NON-RECEIPT OF OVERDUE 
NOTICES DOES NOT EXEMPT THE 
BORROWER FROM OVERDUE FEES.